‫وزارت تحصیالت عالی‬

‫موسسه تحصیالت عالی جهان‬

‫پوهنځی اقتصاد‬
‫دیپارتمنت مالی و بانکی‬

‫بررسی عمکرد اداره خطرات مالی د افغانستان بانک در طی‬

‫سالهای‬
‫(‪) 1393-1394‬‬
‫(مونوگراف دوره لیسانس)‬

‫محصل‪ :‬عبدالجلیل بابری‬

‫پوهنیار‬ ‫استاد رهنما‪:‬‬
‫شاپور امیری‬
‫استاد داور‪:‬‬
‫سال ‪1395‬‬

‫‪1‬‬
 ‫تقدیم‬
‫این مونوگراف‪( #‬پایان نامه) را ضمن تشکر و سپاسگزار ی و در کمال افتخار‪ #‬و امتنان تقدیم‬
‫مینمایم‪.‬‬
‫به پدر و مادر مهربانم که هر لحظه وجودم را از چشمه سارپراز عشق چشمانشان سیراب‬
‫میکنم و همچنان در سختی ها و دشواری‪ #‬های زندگی همواره یاور دلسوز‪ #‬و فداکار‪ #‬و پشتیبانی‪#‬‬
‫محکم و مطمئن برایم بوده اند‪.‬‬

‫ا‬
 ‫سپاسگزاری‬
‫الزم می دانم‪ ،‬تا از زحمات و تالش های استاد محترم‪ #‬ریاست محترم‪ #‬موسسه تحصیالت عالی‬
‫جهان و کارمندان اداری و اساتید محترم اقتصاد‪ #‬که مسئوالنه و دلسوزانه مدت چهار سال‪ ،‬علم‬
‫و معرفت را به ما آموزش دادند‪ .‬همچنین از زحمات دلسوز‪ #‬استاد گرانقدر‪ ،‬رئیس پوهنځی‬
‫اقتصاد‪ ،‬که در طور‪ #‬چهار سال تحصیل از درایت و مدیریت شایسته و تدریس و راهنمائی‪#‬‬
‫های عالی شان بهره‌مند شدیم‪ ،‬صمیمانه سپاسگزاری می نمایم ‪ .‬تشکر ویژه دارم از فامیل‬
‫محترم من و استاد پوهنیار‪ #‬شاپور امیری‪ #‬استاد رهنمایم‪ #‬که با راهنمای ها و ارشادات شان بنده‬
‫را در نوشتن این پایان نامه یاری رسانده‪ .‬از خداوند بزرگ برای شان توفیقات مزیدی‬
‫خواستارم‪#.‬‬

‫ب‬
 ‫چکیده‬
‫از لحاظ اینکه انسان یک موجود اجتماعی است و برای ادامه حیات به همکاری یکدیگر‬
‫ضرورت دارد بنا ًء مجبوراست تا برای پیشبرد‪ #‬امورات زندگی در اجتماعی زندگی‪ #‬کند و با‬
‫هم مراودات روزمره اقتصادی‪ #‬داشته باشد‪ .‬انسان ها اشرف مخلوقات‪ #‬در کاینات بوده و همیشه‬
‫دنبال نوآوری و ایجاد تغیر در سطوح مختلف زندگی‪ #‬میباشند‪ .‬با درنظرداشت همین مقوله‬
‫هرفرد جامعه انسانی دنبال تغییر راه افتادند‪ #‬و سرانجام‪ #‬توانستند‪ #‬پله های بزرگ موفقیت را در‬
‫ابعاد مختلف علوم بدست آورند‪ #.‬همین موفقیت ها انسان ها را از هم متفاوت تر ساخت و به‬
‫نمونه مثال میتوان فعالیت های صنعتی‪ ،‬زراعتی‪ ،‬مالی وغیره را نام برد‪.‬‬
‫در تحقیق که میخواهم انجام بدهیم روی خطرات مالی بانکها است که نهاد های مالی با آن‬
‫مواجه بوده و بانکهای مرکزی‪ #‬کشور ها ملکف به کنترول آن میباشد تا بتواند از طریقه های‬
‫مختلف خطرات را کاهش و از بین ببرد و بانک مرکزی در این خطر رولی مهم دارد نقش‬
‫بانک مرکزی در اقتصاد‪ #‬هر کشوری‪ #‬همانند نقش قلب است در بدن انسان‪ ،‬همان طور که‬
‫گردش خون ضامن بقای حیات انسان است‪ .‬گردش پول نیز ضامن بقای حیات اقتصادی‪ #‬کشور‬
‫است‪ .‬پل ساموئلسن اقتصاددان شهیر ایاالت متحده امریکا میگوید‪ #‬که تا کنون بشر موفق‪ #‬به سه‬
‫اختراع بزرگ شده است‪ :‬آتش‪ ،‬چرخ و بانک مرکزی‪ #.‬بانک مرکزی در مرکز نظام بانکی‪،‬‬
‫پولی و مالی اقتصاد‪ #‬ملی یک کشور قرار‪ #‬دارد که از تعین حجم پول در دوران مورد‪ #‬نیاز یک‬
‫اقتصاد گرفته تا تنظیم‪ #‬و نظارت سیستم‪ #‬بانکی‪ ،‬انکشاف سیستم‪ #‬مالی و بانکداری دولت را‬
‫انجام می دهد و در واقع یک بانک دولتی است که عملیات عادی بانکی انجام نمی دهد‪ ،‬بلکه‬
‫عالوه برآنکه حق انتشار‪ #‬اسکناس در انحصار بانک مرکزی است این بانک موظف‪ #‬است که‬
‫به طرق‪ #‬مختلف برای حفظ ارزش پول و جلوگیری‪ #‬از نوسانات شدید اقتصادی حجم پول و‬
‫اعتبارات را تنظیم و کنتر کند‪ .‬بنا ًء در تحقیق حاضر‪ #‬روی همین موضوع‪ #‬بحث صورت‬
‫خواهد گرفت‪.‬‬
‫واژه های کلیدی‪ :‬مالی‪ ،‬خطرات‪ ،‬بانک‬

‫ج‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫عناوین‬
‫صفحات‬
‫بیان مساله ‪1.........................................................................................‬‬
‫اهداف تحقیق ‪2......................................................................................‬‬
‫اهمیت و ضرورت‪ #‬تحقیق‪2.........................................................................‬‬
‫سواالت تحقیق‪2.....................................................................................‬‬
‫فرضیه های تحقیق ‪3................................................................................‬‬
‫روش تحقیق ‪3.......................................................................................‬‬
‫پیشینه تحقیق‪3.......................................................................................‬‬
‫نو آوری تحقیق‪3....................................................................................‬‬
‫موانع تحقیق ‪3.......................................................................................‬‬
‫سازماندهی تحقیق ‪4.................................................................................‬‬
‫فصل اول‬
‫مفاهیم و کلیات‬
‫مبحث اول‪ :‬مفاهیم‪5.................................................................................‬‬
‫جزء اول‪ :‬ریسک(خطر) و مدیریت خطر ‪5.......................................................‬‬
‫الف‪ :‬تعریف ریسک‪6...............................................................................‬‬
‫ب‪ :‬فرایند‪ #‬مدیریت ریسک ‪9........................................................................‬‬
‫جزء دوم‪ :‬طبقه بندی ریسک ‪10...................................................................‬‬
‫الف‪ :‬خطرات مالی ‪11..............................................................................‬‬
‫ب‪ :‬انواع خطرات مالی ‪11.........................................................................‬‬
‫مبحث دوم‪ :‬مدیریت مستمر نقدینگی‪14............................................................‬‬
‫جزء اول‪ :‬خطرات غیر مالی‪14...................................................................‬‬
‫الف)‪ -‬خطرات عملیاتی ‪14.........................................................................‬‬
‫ب‪ :‬ریسک عملیاتی و تسویه حسابها ‪15...........................................................‬‬
‫جزء دوم‪ :‬منابع عمده خطرات عملیاتی ‪15........................................................‬‬
‫الف‪ :‬خطرات منابع انسانی از قبیل(‪15.................................................)People‬‬
‫ب‪ :‬خطرات جریان کاری از قبیل (‪15................................................)Process‬‬
‫ج‪ :‬خطرات سیستم از قبیل (‪16.........................................................)System‬‬
‫د‪ :‬حادثات طبیعی (‪16...................................................... )External Events‬‬
‫هـ‪ :‬سایر ریسک ها‪16..............................................................................‬‬
‫فصل دوم‬
‫مدیریت خطرات د افغانستان بانک‬
‫مبحث اول‪ :‬اداره خطرات مالی در کشور‪ #‬های جهان ‪18.........................................‬‬
‫جزء اول‪ :‬بانک و بانکداری‪20....................................................................‬‬

‫د‬
‫الف‪ :‬بانک در افغانستان ‪21........................................................................‬‬
‫ب‪ :‬بانک‌های تجاری دولتی افغانستان‪23..........................................................‬‬
‫ج‪ :‬بانک‌های تجاری خصوصی‪ #‬داخلی افغانستان‪23..............................................‬‬
‫د‪ :‬بانک‌های تجاری خارجی‪ #‬در افغانستان ‪24.....................................................‬‬
‫جزء دوم‪ :‬نقش بانكها در اقتصاد‪ #‬افغانستان‪26.....................................................‬‬
‫مبحث دوم‪ :‬تاریخچه بانک مرکزی‪28............................................................ #‬‬
‫جزء اول‪ :‬بانک مرکزی‪ #‬افغانستان‪30.............................................................‬‬
‫الف‪ :‬اهداف اساسی بانک مرکزی افغانستان‪30...................................................‬‬
‫ب‪ :‬وظایف‪ #‬اساسی بانک مرکزی افغانستان ‪30...................................................‬‬
‫جزء دوم‪ :‬تاریخچه آمریت عمومی اداره خطرات مالی در دافغانستان‪ #‬بانک‪32................‬‬
‫الف‪ :‬اداره خطرات مالی دافغانستان بانک‪32.....................................................‬‬
‫ب‪ :‬تشکیل اداره خطرات ‪34.......................................................................‬‬
‫جزء سوم‪ :‬پالن عملیاتی آمریت عمومی اداره خطرات مالی برای سال ‪35..............1394‬‬
‫الف‪ :‬خطوط کاری آمریت خطرات مالی دافغانستان بانک‪38....................................‬‬
‫ب‪ :‬مودل مورد نظر آمریت عمومی اداره خطرات ‪39...........................................‬‬
‫ج‪ :‬ماهیت وظیفوی‪39..............................................................................‬‬
‫د‪ :‬وظایف و نقش اداره خطرات د افغانستان بانک ‪40............................................‬‬
‫نتیجه گیری‪42......................................................................................#‬‬
‫پیشنهادات‪43........................................................................................#‬‬
‫منابع و ماخذ‪44.....................................................................................‬‬

‫ه‬
 ‫بیان مساله‬
‫خطرات مالی از جمله موضوع مهم و اساسی نهاد های مالی از قبیل بانکها‪ ،‬صرافان‪ ،‬شبکه‬
‫های انتقال پول وغیره میباشد‪ .‬خطرات مالی ما را قادر خواهد ساخت تا بتوانیم بصورت‪#‬‬
‫درست و به وجه احسن خطرات مالی را شناسایی‪ ،‬مطالعه‪ ،‬و اقدامات الزم را جهت کنترول‪#‬‬
‫ویا مهار آن اتخاذ نمایند‪.‬‬
‫پس معلوم میگردد که خطرات مالی بحث مهم و حیاتی در فعالیت های اقتصادی‪ #‬است که‬
‫میتواند یک اقتصاد‪ #‬را به پویایی و شگوفایی‪ #‬برساند ویا هم یک اقتصاد‪ #‬را به نابودی سوق‪#‬‬
‫دهد‪.‬‬
‫اگر خطرات مالی بگونه درست شناسایی‪ #‬و پالن تدابیری‪ #‬جهت کنترول ویا مهار آن اتخاذ‬
‫نگردد منجر به ناکامی و سرافگندگی اقتصاد خواهد شد‪ .‬بدین لحاظ مطالعه آنرا حیاتی دانسته‬
‫و موضوع تحقیق خود را بررسی‪ #‬عملکرد اداره خطرات مالی دافغانستان بانک طی سالهای‬
‫‪ 1394 – 1393‬انتخاب نمودم‪ #.‬تا بررسی‪ #‬عملکرد اداره خطرات مالی در دافغانستان بانک‬
‫طی سالهای ‪ 1394 – 1393‬را دریابم؟‪#‬‬
‫سابقۀ دنیای معاصر به حیث آخرین مرجع ذیدخل و ذیصالح اقدامات و راکرد‪ #‬های موثری‪ #‬را‬
‫به دست گرفته چارچوب جامع جهت اداره خطرات فراهم نماید‪.‬‬
‫هرچند بانک های مرکزی‪ #‬نمیتوانند‪ #‬بطور عموم خطرات مالی و عملیاتی را برطرف‪ #‬کنند‪،‬‬
‫ولی میتوانند در راستای کاهش سطح این خطرات پیچیده و پیچیده تر و بی سابقۀ دنیای‬
‫معاصر به حیث آخرین مرجع ذیدخل و ذیصالح اقدامات و راکرد های موثری‪ #‬را به دست‬
‫گرفته چارچوب جامع جهت اداره خطرات فراهم‪ #‬نماید‪.‬‬
‫به هر حال خطرات باید که ادراه و کنترول شوند‪ #.‬با درک شرایط‪ ،‬مسئولین بانکهای مرکزی‪#‬‬
‫از وسایل و راکرد های خاصی غرض مهار ساختن اوضاع استفاده به عمل می آورند‪ .‬به‬
‫خاطر اینکه اداره درست خطرات مالی و عملیاتی میتواند‪ #‬اعتماد عامه را در رابطه به‬
‫دافغانستان بانک استحکام‪ #‬بخشد و از صدمه دیدن شهرت دافغانستان بانک که مهم ترین ثروت‬
‫بانک میباشد جلوگیری‪ #‬نماید‪ .‬در هر گوشه دنیا اداره خطرات به شیوه های مختلف صورت‬
‫میگیرد‪ .‬کمیته ها و شعبات ادراه خطرات ایجاد شده و خطرات مالی و عملیاتی را مورد بحث‬
‫و مذاکره قرار میدهند‪ .‬و در صدد این اند که فرهنگ اداره خطرات در تمام ساحات کاری‬
‫نهادینه سازند‪ #.‬روی همرفته جهت رسیدن به اهداف کلی خویش که جز ایجاد سودمندی‪،‬‬
‫شفافیت‪ ،‬کاهش مصارف و مسئولیت پذیری چیزی دیگری‪ #‬نیست اداره خطرات با کنترول‪#‬‬
‫های داخلی و اداره تفتیش داخلی شانه به شانه باهم همکاری‪ #‬مینمایند‪.‬‬
‫اهداف تحقیق‬
‫هدف تحقیق حاضر بررسی عملکرد اداره خطرات مالی دافغانستان بانک طی سالهای (‬
‫‪ )1394-1393‬میباشد‬
‫همچنان میخواهیم‪ #‬تا در رابطه به موضوعات ذیل اطالعات حاصل کنم‪.‬‬
‫‪ -:1‬چگونگی‪ #‬عملکرد سیستم خطرات مالی در جهان و در افغانستان‬
‫‪ -:2‬موثریت‪ #‬آمریت خطرات مالی برای بانکها خصوصا دافغانستان بانک‬
‫‪ -:3‬کسب معلومات در مورد‪ #‬اداره خطرات مالی دافغانستان بانک در سال ‪.1394‬‬
‫‪ -:4‬موفقیت اداره خطرات مالی در آوردن ثبات پولی و مالی کشور‬
‫‪ -:5‬معلوم نمودن خطوط‪ #‬کاری اداره خطرات مالی دافغانستان بانک‬
‫اهمیت و ضرورت‪ #‬تحقیق‬
‫بادرنظرداشت اوضاع‪ #‬اقتصاد کشور‪ ،‬خطرات مالی در افغانستان و جهان مثالً خطرات مالی‬
‫اعتباری‪ ،‬خطرات مارکیت‪ ،‬خطرات سیالیت(نقدینگی)‪ ،‬خطرات تکنالوژی‪ ،‬خطرات‬
‫سرمایه ‪ ...،‬وغیره همه عواملی اند که ایده انجام چنین تحقیق تحت نام بررسی‪ #‬عملکرد اداره‬
‫خطرات مالی دافغانستان بانک طی سال ‪ 1394 – 1393‬را در پایان نامه تحصیلی ام مورد‪#‬‬
‫بررسی قراردهم‪،‬‬

‫‪1‬‬
 ‫و همچنان از تحقیق که موردی‪ #‬بررسی‪ #‬قرار دادیم میتواند بانکهای‪ #‬مرکزی‪ ،‬بانکهای‬
‫خصوصی‪ #‬شبکه های انتقال پول‪ ،‬وغیره نهادهای که فعالیت های مالی و پولی انجام میدهید‬
‫موردی استفاده قرار دهید‪ .‬و از جانب دیگر خطرات مالی در بخش تدریسی‪ #،‬نهاد های‬
‫اقتصادی‪ #‬موردی استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫سواالت تحقیق‬
‫سوال اصلی‪ :‬اداره خطرات مالی تا چه حد در آوردن ثبات پولی و مالی در کشور‪ #‬موفق بوده‬
‫است؟‬
‫سواالت فرعی‪:‬‬
‫‪ -:1‬اداره خطرات مالی در امر کاهش خطرات اعتباری تا چی اندازه موفق‪ #‬بوده است؟‬
‫‪ -:2‬اداره خطرات مالی در امر کاهش خطرات نرخ تبادله تا چی اندازه موثر بوده است؟‬
‫‪ -:3‬دورنما‪ #‬هدف آمریت عمومی خطرات مالی برای سال ‪ 1394‬چیست؟‬

‫فرضیه های تحقیق‬

‫فرضیه اصلی‪ :‬به نظر میرسد که اداره خطرات مالی در امر ایجاد ثبات پولی و مالی موفقیت‬
‫زیادی نداشته‪.‬‬
‫فرضیه فرعی‪:‬‬
‫‪ -:1‬به نظر میرسد که آمریت عمومی خطرات مالی در کاهش خطرات اعتباری تا حدی زیاد‬
‫موفق بوده است‪.‬‬
‫‪ -:2‬به نظر میرسد که آمریت خطرات مالی در کاهش خطرات نرخ تبادله نسبتا ً موفق بوده‬
‫است‪.‬‬
‫روش تحقیق‬
‫روش تحقیق در این مونوگراف (پایان نامه)‪ ،‬توصیفی‪ - #‬تحلیلی و روش گردآوری‪#‬‬
‫اطّالعات کتابخانه ای است‪ .‬در واقع‪ ،‬به منظور‪ #‬بررسی مسئله و پرسش اصلی پژوهش و‬
‫آوردن شواهد‪ ،‬مطالعه ی کیفی به کار گرفته شده‪ .‬برای جمع آوری اطّالعات مورد‪ #‬نیاز‪،‬‬
‫منابع دست اول و دست دوم مورد‪ #‬بررسی قرار‪ #‬گرفته‪ .‬و همچنان گزارش ها و مقاله هایی‬
‫مراجعه شد که به وسیله ی اداره های سازمان ملل‪ ،‬سازمان های غیر دولتی و رسانه های‬
‫محلی و بین المللی تهیه گردیده‪.‬‬
‫پیشینه تحقیق‬
‫در مورد‪ #‬بانک و بانک داری کتب زیادی به نشر رسیده است و کم پیش در باره خطرات‬
‫بانکی نیز جمله های وجود و من سعی داشتم تا در باره ریسک ها موضوعات‪ #‬را جمع آوری‪#‬‬
‫کنم و برای شما عزیزان تقدیم نمایم و بعد از مطالعه زیاد خواستم‪ #‬مونوگراف خویش را در‬
‫باره دفغانستان‪ #‬بانک تهیه کنم‪.‬‬
‫نو آوری تحقیق‬
‫در این تحقیق سعی شده تا در باره خطرات بانکی در عموم بخث و گفتگو صورت‪ #‬گیری بعد‬
‫از سعی و تالشی که داشتم در تدوین این مونوگراف‪ #‬خواستم تا درباره خطرات د افغانستان‬
‫بانک معلومات جدید را جمع بندی نمایم‪.‬‬
‫موانع تحقیق‬
‫قبالً که گفتن در بازار کتب افغانستان در باره بانک داری و بانک کتب های زیاد به نشر‬
‫رسیده است اما در باره خطرات آن معلومات اندک وجود‪ #‬دارد تشکر ویژه داری از کارمندان‬
‫این بانک با معرفی‪ #‬و همکاری در این موضوع همرای من همکاری کردن‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫سازماندهی تحقیق‬
‫این تحقیق بر سیستم جدید یعنی مباحث و گفتار تهیه شده است و دارای دو فصل می باشد در‬
‫فصل اول به مفاهیم و کلیات تحقیق پرداخته شده و در فصل دوم در عموم در باره خطرات‬
‫دافغانستان بانک صحبت شده است‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫فصل اول‬
‫مفاهیم و کلیات‬
‫مبحث اول‪ :‬ریسک خطرات انواع و مدیریت خطرات‬
‫ریسک اعتباری‪ ،‬احتمالی ضرر به دلیل نکول می باشد‪ ،‬به عنوان مثال زمانی که یک‬
‫مشتری‪‌،‬در‪ #‬پرداخت وام یا به طور‪ #‬کلی هر نوع از قرارداد‪ #‬های مالی نکول می کند‪ .‬نکول می‬
‫تواند شامل سررسید اصل وام و یا بهره پرداخت شده وام باشد‪ .‬اساس‌ا َ سه روش وجود‪ #‬دارد که‬
‫بانک می تواند ریسک اعتباری را کاهش دهد‪.‬‬
‫‪ )۱‬قیمت وام باید متعکس کننده میزان ریسک فعالیت مخاطره آمیز باشد‪.‬‬
‫‪ )۲‬به خاطر انیکه نرخ بهره نیم تواند کل ریسک را تقبل کند‪ ،‬برخی از محدودیت اعتباری‬
‫شکل می گیرد‪ .‬این موضوع مخصوص‌ا َ مربوط‪ #‬به شرکت هایی می شود‪ #‬که سابقه اطالعات‬
‫حسابداری‪ #‬ندارند مانند شرکت های تازه کار‪.‬‬
‫‪ )۳‬وثیقه و شرایط‪ #‬اداری مربوط به وام‪ .‬وثیقه می تواند شکل های متفاوتی‪ #‬داشته باشد‪ ،‬اما‬
‫در هر صورت هنگام نکول بیشتری میتواند‪ #‬مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬ترتیبات اداری شامل‬
‫تعهدات پرداختی‪ #‬که رفتار خاصی را برای وام گیرنده مشخث می کند‪.‬‬
‫گفتار اول‪ :‬ریسک(خطر) و مدیریت خطر‬
‫ریسک در دو دهه حوزه وسیعی‪ #‬از عملیات مالی مؤسسات را دربر‪ #‬گرفته است‪ .‬مقابله با پدیده‬
‫های ریسکی‪ #‬در فعالیتهای مالی و اقتصادی مستلزم‪ #‬طراحی و اجرای چهارچوب‪ #‬مدیریت‬
‫جامع ریسک است‪ .‬چهارچوب مدیریت جامع ریسک برای مؤسسات‪ #‬شرکتها بانکها و به طور‬
‫کلی واحد های خرد مباحثی نظیر شناسایی‪ #‬احتراز از پدیده های ریسکی برخورد اصالحی‬
‫تعیرف آستانه ریسک و سقف سرمایه گیری و تقویت بنیان مالی مؤسسه را حائز اهمیت می‬
‫داند‪ .‬مسؤلیت مهم نهاد های ناظر‪ #‬بر نهاد های مالی‪ ،‬چه در سطح کالن ایجاد ثبات و اطمینان‬
‫در بازاره است که تدوین مقررات و قوانین نظارت ارائه راهکاره او گسترش بازاره انجام‬
‫میشود‪ .‬تجربه هاید و دهه گذشته بیانگر اهمیت خاص و حیاتی این مجموعه مقررات برای‬
‫گروهی از مؤسسات مانند بانکها و مؤسسات‪ #‬غیر بانکی بازار پول مؤسسات‪ #‬مالی فعال در‬
‫بازار سرمایه و بورس اوراق‪ #‬بهادر شرکتهای‪ #‬بیمه صندوق های باز نشستگی و تآمین‬
‫اجتماعی‪ .‬به همین علت سازمانهای مالی جهانی نظیر‪ :‬صندوق بین المللی پول بانک جهانی و‬
‫بانک تسویه بین المللی به گرآوری و تدوین مقررات نظارتی‪ #‬در زمینه فوق اقدام کرده اند‪ .‬در‬
‫واقع این مجموعه مقررات مجموعه ای از بهترین تجارب کشور‪ #‬های مختلف در سطح جهان‬
‫است‪ .‬این مجموعه ها در اختیار کشور های در حال توسعه و اقتصادی‪ #‬نوپا قرار داده شده‬
‫است تا به کمک آن موفق به اجرای بهترین راهکار های جهانی شوند و از آزمون به خطا در‬
‫این زمینه ها بپرهیزند‪ #.‬این گفتار ها ضمن ارائه تصویری‪ #‬از مفهوم ریسک انواع ریسکهای‬
‫نهاد های مالی و فرآیند‪ #‬های عمومی میریت ریسک به بررسی‪ #‬جایگاه و مشخصات ریسک‬
‫‪1‬‬
‫اعتباری‪ #‬پرداخته است‪.‬‬
‫گفتار اول‪ :‬مدیریت ریسک نرخ بهره‬
‫زمانی که بانک یک نرخ ثابتی را برای مدت زمانی طوالنی از مدت زمان تامین وجه وضع‬
‫می کند‪ ،‬الزم است که احتمالی را برای نوسانات نرخ بهره قرار دهیم‪ .‬هر چقدر این احتمال‬
‫بیشتر باشد‪ ،‬ریسک بیشتر است و میزان سرمایه ای که بانک باید نگهداری کند بیشتر می‬
‫شود‪ .‬تغییر ناگهانی در نرخ بهره‪ ،‬ریسک نرخ بهره را ایجاد می کند‪ .‬افزایش غیر منتظره در‬
‫نرخ های بهره منجر به از دست دادن سود‪ #‬می شود‪.‬‬
‫در ساده ترین سطح آن‪ ،‬بانک از تحلیل شکاف استفاده می کند تا حدود ریسک حساب های‬
‫بانکی را نسبت به تغییرات نرخ بهره ارزیابی‪ #‬کند‪ .‬شکاف تفاوت بین دارایی‪ #‬ها و بدهی های‬
‫حساس به نرخ بهره برای یک وقفه زمانی مشخص می باشد‪:‬‬
‫شکاف منفی= بدهی های حساس به نرخ بهره دارای های حساس به‬
‫نرخ بهره‬ ‫‪1‬سایت ‪tmrg ، 1390‬‬
‫شکاف مثبت = بدهی های حساس به نرخ بهره دارای های حساس به‬
‫‪4‬‬
 ‫شکاف یک معیار اندازه گیری برای عدم هماهنگی های کلی ترازنامه‪ ،‬فراهم خواهد کرد‪.‬‬
‫نقطه آغازین تحلیل شکاف‪،‬ارزیابی اثر تغییر در نرخ بهره بر حاشیه بهره خالص است‪ .‬اگر‬
‫نرخ تنزیب بانک مرکزی‪ #‬در زمان آینده تغییر کند‪ ،‬تمامی نرخ های دارایی ها و و بدهی ها‬
‫بالفاصله نمی توانند‪ #‬تغییر کنند‪ .‬نرخ های بهره مربوط به وام های با نرخ ثابت باید سررسید‬
‫آن ها برسد بعد دوباره قیمت گذاری شوند‪ ،‬با در نظر گرفتن اینکه قیمت بیشتر‪ #‬سپرده ها‬
‫بالفاصله دوباره قیمت گذاری‪ #‬می شوند‪ .‬در واقعیت‪ ،‬بسیاری از وام های میان مدت بر اساس‬
‫نرخ پایه (سود حاشیه ‪ )LIBOR‬مورد توافق‪ #‬قرار می گیرند‪ .‬همچنین رقابت و نوآوری‪ #‬های‬
‫مالی باعث ایجاد محرک های قوی برای بانک جهت تعدیل نرخ سپرده ها مطابق‪ #‬با چند روز‬
‫تغییر در نرخ بهره بانک مرکزی‪ #‬شده است‪.‬‬
‫بانک ریسک نرخ بهره را با انجام یکسری خرید و فروش‪ #‬های تامینی‪ ،‬از بین می برد‪ .‬این‬
‫فعالیت ها عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ -۱‬هماهنگ کردن مدت دارایی و بدهی ها‬
‫‪ -۲‬نرخ بهره معامالت آتی‪ ،‬اختیار خرید سهام و ترتیبات نرخ سلف‬
‫‪ -۳‬نرخ بهره معاوضه ارزی‬
‫هماهنگ کردن مدت یک عملیات دادوستد‪ #‬تامینی داخلی است و بنابر این نیازی‪ #‬به طرف‪#‬‬
‫مقابل ندارد‪ .‬در استفاده از معاوضه ارزی و مشتقات آن‪ ،‬بانک یک معامله گر تامینی است و‬
‫از یک سوداگر‪( #‬سفته باز) بیمه می خرد‪ .‬هدف دادو ستد تامینی کاهش نوسانات و در نتیجه‬
‫کاهش نوسانات ازرش بانک است‪ .‬ما مفهوم مدت زمان و کاربردش را در مدیریت ریسک‬
‫نرخ بهره بانک مورد بررسی‪ #‬قرار خواهیم داد‪.‬‬
‫به دلیل اینکه بانک ها اساس‌ا َ دارای های بلند مدت وبدهی‪ #‬های کوتاه مدت دارند‪ ،‬افزایش نرخ‬
‫بهره ارزش دارایی های بانک ها را بیشتر از ارزش بدهی های آن ها پایین خواهد آورد‪.‬‬
‫افزایش نرخ بهره‪ ،‬ارزش بازاری‪ #‬خالص بانک ها را کاهش خواهد داد‪ .‬هر چقدر عدم‬
‫هماهنگی زمانی بین دارایی ها و بدهی ها بیشتر باشد‪ ،‬شکاف مدت زمان بیشتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪ V‬ارزش حال خالص بانک باشد‪ ،‬که برابر است با تفاوت بین ارزش حال دارایی ها (‬ ‫اگر ‌‬
‫‪ PVA‬ارزش بازاری‪ #‬دارایی ها) منهای ارزش حال بدهی ها (‪ PLL‬ارزش بازاری‪ #‬بدهی ها)‪.‬‬
‫تغییر در ارزش یک سبد به وسیله ارزش اولیه ضرب در عالمت منفی طی دوره و تغییر‪ #‬در‬
‫ارزش برابر است با تغییر در ارزش دارایی های بانک منهای تغییر در ارزش بدهی های آن‬
‫به صورت‪ #‬خیلی رسمی‪ #‬به صورت‪ #‬زیر می توان نمایش داده شود‪:‬‬
‫‪dV ≈ {( P V A )( −D A ) d r A }−{( P V L ) (−D L ) } d r a‬‬
‫که ‪ rA‬نرخ بازده دارایی ها است و ‪ rL‬نرخ بدهی ها است‪.‬‬
‫که اگر نرخ بهره دارایی ها و بدهی ها با هم تغییر یابند‪ ،‬ارزش دارایی ها با ارزش بدهی ها‬
‫هماهنگ می شود و مدت زمان دارایی ها و بدهی ها باهم برابر می شود بنابر این بانک در‬
‫برابر تغییرات نرخ بهره مصون می شود‪ .‬هر چند چنین شرایطی‪ #‬خیلی غیر واقع بینانه است‪.‬‬
‫قیمت گذاری‪ #‬مجدد دارایی‪ #‬ها که اساسا ً بلند مدت هستند‪ ،‬از قیمت گذاری مجدد کردن بدهی ها‬
‫(بجز در مورد وام با بهره شناور) کمتر اتفاق می افتد‪ .‬بانک هایی که قادر به پرداخت دیون‬
‫هستند همیشه ارزش دارایی خالص مثبت خواهند داشت‪ .‬بنابر این ‪ PZA>PVL‬و دیدگاه‬
‫هماهنگ کردن مدت زمان برخالف آنچه که از بانک ها انتظار‪ #‬می رود حرکت می کند‪ ،‬یعنی‬
‫کوتاه مدت وام می گیرد و بلندمدت وام میدهد‪ .‬هر چند که بانک می تواند از مفهوم شکاف‬
‫مدت زمان برای ارزیابی‪ #‬حدود نرخ بهره و انجام یک کار مناسب برای کاهش آن استفاده کند‪.‬‬
‫بر اساس تعریف‪ ،‬شکاف مدت زمان (‪ )DG‬به صورت مدت زمان دارایی‪ #‬ها منهای نسبت‬
‫ارزش های بدهی ها و به ارزش های دارایی ها ضربدر‪ #‬مدت زمان بدهی ها تعریف می شود‪.‬‬

‫جزء اول‪ :‬تعریف ریسک‬

‫ریسک در فرهنگ النگمن چنین تعریف شده است (احتمال وقوع چیزی بد و با احتمال وقوع‪#‬‬
‫خطر به عبارت دیگر ریسک در لغت به معنای امکان یا احتمال بروز‪ #‬صدمه و زیان ویا‬
‫احتمال برآورده نشدن پیش بینی های آینده است‪.‬‬
‫هر عاملی که این احتمال را افزایش دهد‪ .‬عامل ریسک نامیده میشود‪ #‬ریسک دریک سازمان‬
‫موجب افزایش‪ #‬مسهولیت های مدیر و هزینه فعالیتها نامیده میشود‪ .‬ریسک در تجارت موجب‬

‫‪5‬‬
 ‫افزایش مسئولیت های مدیر و فعالیت ها میشود‪ .‬ریسک در تجارت تحقق نیافتن درآمد های‬
‫پیش بینی شده است که از نظر مالی باعث کاهش سود میشود‪ #‬انحراف معیار نماد اندازه گیری‬
‫در امور‪ #‬مالی است‪.‬‬
‫ریسک در حالت کلی به مفهوم احتمال بروز ضرر‪ #‬از عدم قطعیت در انجام امور به دلیل‬
‫کامل نبودن اطالعات و عدم شناخت صحیح و همه جانبه ما از جهان پیرامون است‪ .‬گاهیی‬
‫این عدم قزعیت با ایجاد تفاوت میان نتایج مطلوب وبه دست آمده باعث پیدایش مشکالت و‬
‫هزینه هایی میشود و ریسک را بوجود میاورد‪#.‬‬
‫احتمال ضرر و زیان (ریسک)‬
‫عدم قطعیت در انجام امور‬ ‫فقدان اطالعات کامل‬

‫شکل ‪ 1-1‬توالی و علل اجاد ریسک‬

‫‪ -‬ریسک احتمال وقوع یک آسیب‪.‬‬
‫آسیب * بیم = ریسک‬

‫خسارات وارده در صورت وقوع‪ #‬احتمال وقوع پیامد‬

‫‪ -‬ریسک یعنی دستیابی به یک خواسته‪.‬‬
‫‪ -‬رسک عبارت است از‪ :‬احتمال تغیر در مزایا و منافع پیش بینی شده یک تصمیم منظور‪ #‬از‬
‫احتمال‪ ،‬عدم اطمینان به تغییرات است‪ ،‬در صورتی‪ #‬که اطمینان کافی نسبت به تغییرات وجود‪#‬‬
‫داشته باشد‪ ،‬تغییرات در چهارچوب‪ #‬منافع و مزایای پیش بینی شده قرار میگیرند‪ ،‬در حالی که‬
‫نبود امکان پیش بینی شده‪ ،‬به دلیل احتمالی بودن تغییرات‪ ،‬آنها را به ریسک حاکم بر منافع و‬
‫مزایا تبدیل می کند و منظور‪ #‬از تغییرات‪ ،‬هرگونه کاهش یا افزایش در منافع است‪ ،‬یعنی اینکه‬
‫فقط تغییرات نامطلوب‪ #‬نیست که در چهارچوب ریسک پوشش می یابد‪ ،‬بلکه مطلوب نیز‬
‫‪1‬‬
‫ریسک محسوب میشود‪#.‬‬

‫شکل ‪ 1-1‬فرایند شناسایی‪ #‬ریسک (نیاکان‪)1392 ،‬‬

‫فرایند مدیریت ریسک‬

‫نظارت‬

‫اطالعات و‬
‫تعیین هدف‬
‫ارتباطات‬

‫محیط داخلی‬ ‫‪ 1‬طالبی و شیرزادی ‪9-7 ، 1390‬‬

‫‪6‬‬
‫واکنش به‬
‫ریسک یا‬ ‫شناسایی‬
‫کنترول‬ ‫حادثه‬
 ‫ارزیابی‬
‫ریسک‬

‫جزء دوم‪ :‬طبقه بندی ریسک‬

‫نظام بانکی دارای چند دسته ریسک عمده است که این ریسکها‪ #‬به تفکیک ‪ 1-1‬آورده شده اند‪.‬‬
‫ریسکهای هستند که درین بخش به بررسی آنها میپردازیم‪ #.‬این ریسکها‪ #‬نیز به تفکیک در شکل‬
‫‪ 1-2‬به نمیش درآمده اند‪.‬‬
‫توضیع ریسکها نیز به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪ -‬ریسک اعتباری‬
‫‪ -‬ریسک عملیاتی و تسویه حسابها‬
‫‪ -‬ریسک معامالتی‪( #‬مانند خطاهای مربوط‪ #‬به تسویه حسابها)‬
‫‪ -‬ریسک فرایندی (مانند فرامین‪ ،‬سیاستها‪ #‬و روش شناسی)‬
‫‪ -‬ریسک سیستمی‪( #‬مانند خرابی دستگاهها‪ #‬و قطع ارتباطات)‬
‫‪ -‬ریسک انسانی (مانند کالهبرداری‪ #‬و فعالیتهای غیر مجاز)‬
‫شکل ‪ 1-1‬انواع ریسک در بانکداری‬
‫انواع ریسک در خدمات‬
‫بانکداری‬

‫ریسک تجاری‬ ‫ریسک رویداد ها‬ ‫ریسک عملیاتی‬ ‫ریسک مالی‬

‫ریسک‬
‫ریسک قانونی‬ ‫ریسک سیاسی‬ ‫ساختار ترازنامه‬
‫استراتیژی درونی‬

‫ریسک بحران‬ ‫ساختار صورت‬

‫ریسک سیاستها‬ ‫ریسک فناوری‬
‫بانکداری‬ ‫سود و زیان‬

‫ریسک‬ ‫ریسک سیستمهای‬

‫کفایت سرمایه‬
‫سیستماتیک‬ ‫درونی‬

‫ریسک ناشی از‬

‫ریسک اعتباری‬
‫ضعف مدیریت‬

‫ریسک تقدینگی‬

‫ریسک نرخ‬
‫بازده‬

‫ریسک بازار‬

‫ریسک پول ملی‬

‫یا نرخ ارز‬

‫‪7‬‬
 ‫مبحث دوم‪ :‬خطرات مالی‬
‫خطر اجتناب ناپذیر‪ #‬است‪ .‬اما قوانین رقابتی‪ ،‬شرکت ها و سازمان ها را مجبور‪ #‬می سازند‪ #‬تا‬
‫نگاه دقیق تری به استرتژی های مدیریت خطر داشته باشند وبدین طریق کارآیی‪ #‬عملیاتی و‬
‫مزیت رقابتی شان را افزایش دهند‪ .‬مدیریت اثربخش خطر سبب بهبود اتخاذ تصمیم می شود‪#.‬‬
‫شما می توانید به کمک مدیریت خطر به طور‪ #‬چشمگیری با استفاده از تکنولوژی‪ #‬اطالعات از‬
‫‪1‬‬
‫اتالف بودجه در زمینه تکنولوژی اطالعات و دوباره کاری کاهش دهید‪.‬‬
‫گفتار اول‪ :‬انواع خطرات مالی‬
‫به صورت‪ #‬عموم انواع خطراتی‪ #‬را که دافغانستان بانک میتواند‪ #‬به آن مواجه گردد تحت دو‬
‫بخش مورد مطالعه و ارزیابی قرار میگیرد‪#:‬‬
‫خطرات مالی (خطرات بازار‪ ،‬اعتبارات‪ ،‬نقدینگی)‬
‫خطرات غیر مالی (خطرات عملیاتی‪ ،‬اداره و مدیریت‪ ،‬شهرت وغیره)‬
‫جزء اول‪ :‬ریسک بازار‬
‫ریسک ناشی از عدم اطمینان به ارزش بازاری‪ #‬سبد داراییهای‪ #‬در آینده ریسک بازار نام دارد‬
‫که با انجام تحقیقات الزم در موسسات‪ #‬کاهش می یابد‪ .‬مثالً یک موسسه واسطه ای از طریق‬
‫آگاهی یافتن از بازاری‪ #‬که در آن فعالیت می کند موجب کاهش این ریسک می شود‪ .‬ریسک‬
‫بازاری شامل ریسک مواجهه با تغیرات نرخ بهره‪ ،‬نرخهای‪ #‬ارز خارجی‪ ،‬قیمتهای سهام و‬
‫تغیرات قیمتهای کاالست‪.‬‬
‫همان طور که نمودار ‪ 1-3‬مشاهده می کنید نمودار‪ #‬توزیع زیانهای‪ #‬ریسک از توزیع نورمال‬
‫پیروی می کند‪.‬‬
‫در مبحث خطرات مارکیت بیشتر به بخشهای‪ #‬عمدهء ذیل توجه صورت میگیرد‪:‬‬
‫‪ ‬خطرات نرخ تبادله‬
‫‪ ‬خطرات نرخ ربح‬
‫‪ ‬خطرات نرخ سرمایه‬
‫‪ ‬خطرات نرخ اجناس و اموال‬
‫در این قسمت صرفاً‪ #‬به آن نوع خطراتی بیشتر اشاره خواهد شد که دافغانستان‪ #‬بانک در‬
‫معرض آن قرار داشته و از بحث روی بخش هایی که تهدیدات جدی برای این بانک به شمار‪#‬‬
‫نمی آید‪ ،‬صرف نظر خواهد گردید‪.‬‬
‫‪ .۱‬خطر نرخ تبادله‪:‬‬
‫خطراتیکه از بابت تغیرات در نرخ اسعار سرمایه گذاری هایکه در پول های خارجی صورت‬
‫گرفته و سبب کم ارزش شدن دارایی گردد‪ .‬اندازه گیری‪ #‬نادرست ذخایر ارز های خارجی‬
‫میتواند خطر بزرگ نرخ تبادله را بوجود‪ #‬آورد و باعث ضرر گردد هنگامیکه تغیرات نرخ‬
‫تبادله برعکس حالت پیش بینی شده باشد‬
‫‪ .۲‬خطر نرخ تکتانه‪:‬‬
‫این خطر بیشتر از نوسانات‪ #‬نرخ تکتانه در بازار های ارز جهانی نشئات گرفته باعث میگردد‬
‫تا بهرهء سرمایه گذاری های ارزی کمتر از حد پیش بینی شده بدست آید و در کل عواید این‬
‫نوع سرمایه گذاری‪ #‬ها را کاهش دهد‪.‬‬
‫‪ .۳‬خطرات نرخ سرمایه‪:‬‬
‫از دست دادن فرصت های سرمایه گذاری مجدد‪ ،‬که این خطر از اثر عدم کنترول‪ #‬و نظارت‬
‫مدت تصفیه حسابات میباشد‪.‬‬
‫بحث اداره خطرات مارکیت در دافغانستان بانک بیشتر متوجه فعالیت های این بانک در بخش‬
‫مدیریت و تنظیم‪ #‬ذخایر اصعار خارجی بوده روی چگونگی و شرایط بهتر این سرمایه گذاری‪#‬‬

‫‪1‬‬
‫بهمند‪ ،‬محمد و بهمنی‪ ،‬محمود؛ بانکداری داخلی؛ مؤسسه عالی بانکداری ایران‪ ،‬تهران؛ ‪1386‬ش‪ .‬ص ‪.24-23‬‬

‫‪8‬‬
 ‫ها تحقیق و مطالعه صورت گرفته رهنمایی های الزم برای این بخش از وظایف و مسئولیت‬
‫های آمریت عمومی اداره خطرات مالی میباشد‪#.‬‬
‫‪ .۴‬ریسک نوسانات نرخ بهره‪:‬‬
‫تغیرات نرخ بهره پورتفوی داراییهای‪ #‬بانک‪ ،‬خصوصا ً پرتفوی‪ #‬اوراق قرضه دولتی و سایر‬
‫اوراق بهادار قابل معاملهف را با بحران مواجه می سازد‪ .‬افزایش ناگهانی‪ #‬نرخ بهره‪ .‬قیمت‬
‫بازاری اوراق‪ #‬بهاداری را که در اختیار بانک است‪ .‬کاهش می دهد و آنها را با زیان عمده ای‬
‫در اوراق‪ #‬بهادار خود مواجه می سازد‪ .‬به بیان دیگر قیمت اوراق‪ #‬قرضه در بازار در جهت‬
‫مخالف نرخ بهره اوراق‪ #‬قرضه حرکت میکند‪ .‬تغییر در نرخ بهره بر حاشیه درآمد عملیاتی‬
‫بانک نیز اثر می گذارد‪ .‬به عبارت دیگر زیانهای ناشی از تغییرات پیش بینی نشده نرخ بهره‬
‫که باعث کاهش سود بانک یا کاهش ارزش داراییها‪ #‬نسبت به بدهیها می شوند‪ .‬ریسک نرخ‬
‫‪1‬‬
‫بهره نام دارد‪.‬‬
‫‪ .۵‬ریسک نرخ ارز‪:‬‬
‫این نوع ریسک عبارت است از‪ :‬احتمال زیان ناشی از افزایش یا کاهش ارزش پول کشور‬
‫محل استقرار نهاد مالی نسبت به پول سایر کشورها‪ #‬که معموالً در آن نهاد مالی‪ ،‬نوعی دارایی‬
‫یا بدهی محسوب می شود‪.‬‬
‫‪ .۶‬ریسک اعتباری‬
‫ریسک اعتباری نتیجه عدم اطمینان نسبت به توانایی‪ #‬متقاضی در بازپرداخت تسهیالت‬
‫(تغیرات در شرایط مالی) یا عدم تمایل متقاضی‪ #‬برای عمل به تعهدات مندرج در قرارداد‪ #‬وام‬
‫(بازپرداخت تسهیالت) است‪.‬‬
‫ریسک اعتباری عبارت از‪ :‬عمل نکردن مشتریان به تعهدات (که این تعهدات ممکن است‬
‫بازپرداخت اصل و سود تسهیالت باشد) در زمان معین احتمال عدم بازپرداخت تسهیالت نه‬
‫تنها موجب ریسک اعتباری می شود‪ .‬بلکه مسایل و مشکالتی را برای جبران وجوه نقد و‬
‫مدیریت نقدینگی بانک به وجود‪ #‬می آورد‪#.‬‬
‫اعطای وام‪ ،‬فعالیت اصلی اکثر بانکها را تشکیل می دهید‪ .‬وام دهی مستلزم آن است که بانکها‬
‫راجع به توان باز پرداخت متقضان وام اظهار نظر نمایید این پیش بینی ها همیشه درست از‬
‫آب در نمایید و یا گاهی ممکن است وضعیت اعتباری یک گیرنده وام به مرور زمان و در اثر‬
‫عوامل مختلف‪ ،‬ضعیف شود‪ .‬در نتیجه یکی از ریسکهای عمده ای که بانکها به آن مواجه اند‪.‬‬
‫ریسک اعتباری است‪.‬‬
‫نمودار ‪ 1-1‬توزیع زیانهای‪ #‬این ریسک را نشان می دهد‪ .‬همان طور‪ #‬که مشاهده میشود این‬
‫نمودار کامالً چوله است‪.‬‬
‫استفاده از وثیقه های مطمئن‪ ،‬متنوع کردن تسهیالت‪ ،‬قیمت گذاری تسهیالت و استفاده از بیمه‬
‫ها و تضمینهای اعتباری از جمله مواردی هستند که به کاهش ریسک کمک می کنند‪.‬‬
‫‪ .۷‬ریسک نقدینگی‬
‫ریسک نقدینگی عبارت است از‪ :‬احتمال ناتوانی‪ #‬در تامین منابع نقدی برای انجام تعهدات‬
‫ناشی از برداشتهای پیش بینی نشده سپرده گذران که بانک را وادار به فروش ارزان داراییها‬
‫یا اخذ وامهای سنگین برای تامین آنها می کند که در غیر این صورت نهاد مالی دچار ضرر و‬
‫زیان می شود‪ .‬مدیریت نقدینگی خوب شامل اندازه گیری و پیش بینی تعهدات نقدی‪ ،‬تعریف و‬
‫مشخص کردن شکافهای جریانهای وجوه نقدی و همچنین متنوع سازی منابع وجوه است‪ .‬این‬
‫ریسک را با تکنیکی مانند تحلیلهای حساسیت اندازه گیری‪ #‬می کنند نموار توزیع زیانهای‪ #‬یان‬
‫ریسک به صورت زیر است‪.‬‬
‫شاخصهای‪ #‬هشدار دهنده ریسک نقدینگی عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ -‬تمرکز گرایی در داراییها یا بدهیها‬
‫‪ -‬کاهش کیفیت پورتفوی اعتباری بانک‬

‫‪1‬‬
‫بهمند‪ ،‬محمد و بهمنی‪ ،‬همان اثر ‪.25‬‬

‫‪9‬‬
 ‫رشد فزاینده در دارایی‪ #‬هایی که از طریق‪ #‬سپرده های کالن تامین مالی شده اند‬ ‫‪-‬‬
‫(ریسک اندازه مشتریان)‬
‫کاهش میزان درآمد‪ #‬های برنامه ریزی شده‬ ‫‪-‬‬
‫باال بودن حجم ریسک اقالم تراز نامه‬ ‫‪-‬‬
‫روند نزولی‪ #‬موقعیت کلی بانک از دید اشخاص ثالث‬ ‫‪-‬‬
‫همچنین چهارچوب مناسب مدیریت نقدینگی شامل مواردی زیر است‪:‬‬
‫‪ -‬مشخص کردن منابع اصلی ورودی و خروجی نقدینگی بانک‬
‫‪ -‬اندازه گیری و مدیریت خالص وجوه مورد‪ #‬نیاز‬
‫‪ -‬مدیریت دسترسی‪ #‬به بازار‬
‫‪ -‬برنامه ریزی‪ #‬احتیاطی‪.‬‬
‫‪ .۸‬مدیریت مستمر نقدینگی‬
‫گسترش یک ساختار مدیریت ریسک نقدینگی‬
‫مدیریت مناسب ریسک نقدینگی همراه با مدیریت انواع دیگری ریسک‪ ،‬برای بانک مستلزم‬
‫تعین یک راهکار است تا نسبت به نظارت موثر‪ #‬هیات مدیریه و مدیران ارشد و نیز انجام‬
‫عملیات اندازه گیری‪ ،‬مراقبت و کنترول‪ #‬ریسک نقدینگی تحت یک فرایند‪ #‬صحیح اطمینان‬
‫حاصل کند‪ .‬پیچیده گی فرایند‪ #‬مدیریت نقدینگی باید برای کلیه سطوح ریسک هایی که به بانک‬
‫‪1‬‬
‫تحمیل می گردد مناسب باشد‪.‬‬
‫جزء اول‪ :‬خطرات غیر مالی‬
‫در این بخش تنها روی خطرات غیر مالی که دافغانستان بانک زیادتر‪ #‬به آن مواجه است بحث‬
‫میکنم که میتوان ریسک عملیاتی را نام برد‪.‬‬

‫الف ‪ -‬خطرات عملیاتی‬

‫خطرات عملیات عبارت از همان خطراتیکه در نتیجه عملیات و فعالیت های بانک بوجود‬
‫میاید‪ .‬به اساس رهنمود کمیته بازل خطر عملیاتی عبارت از خساره یا ضرریکه در نتیجه‬
‫ناکارآمدی‪ #‬و غیر موثریت‪ #‬عملیات کارمندان‪ ،‬جریان کاری و سیستم بانکی همچنان رویداد‬
‫های بیرونی بوجود‪ #‬میاید‪ .‬بنا ًء خطرات عملیاتی باعث میگردد تا دافغانستان بانک نتواند‬
‫اهداف اش را تحقق بخشد و در نتیجه شهرت دافغانستان بانک را منحیث بانک رهبری کننده‬
‫سیستم مالی و سیاست پولی در درازمدت و کوتاه مدت آسیب میرساند‪.‬‬
‫برای کاهش خطرات عملیاتی دافغانستان بانک فعالیت های ذیل انجام خواهد گرفت‪ :‬در قدم‬
‫اول اینکه ریسک عملیاتی را تحت چهار مقیاس نظر به احتمال وقوع‪ #‬خطر مورد ارزیابی‪#‬‬
‫قرار داده که عبارتند از‬
‫‪ .1‬اجتناب از ریسک‬
‫‪ .2‬کاهش ریسک‬
‫‪ .3‬قبول ریسک‬
‫‪ .4‬انتقال ریسک در قدم دوم خطرات عملیاتی متذکره مدیریت خواهد گردید‪#.‬‬
‫ب‪ :‬ریسک عملیاتی و تسویه حسابها‬
‫طبق آخرین تعریف کمیته بال در سال ‪ 2004‬این ریسک عبارت است از‪ :‬زیان ناشی از‬
‫فرایند های نامناسب داخلی‪ ،‬وقایع‪ #‬خارجی‪ ،‬اشتباهات سیستمی‪ #‬و خطاهای‪ #‬انسانی‪ .‬برخی‬
‫محدودتری از ریسک عملیاتی دارند که آن را ریسک ناشی از ناتوانی‪ #‬با شکست فناوری‪ #‬و‬
‫افراد تعریف می کنند‪ .‬این ریسک به لحاظ اندازه گیری و مدل سازی‪ #‬بسیار پیچیده تر از‬
‫ریسکهای اعتباری و بازار است‪ .‬پیامد های این ریسک به صورت‪ #‬زیانهای مالی و ضربه‬
‫زدن به شهرت موسسه مالی یا بانک تظاهر‪ #‬می یابد‪ .‬همچنین این ریسک به وسیله تنظیم‪ #‬و‬

‫‪ 1‬طالبی و شیرزادی‪20-13،‬‬

‫‪10‬‬
 ‫تدوین زیرساختهای‪ #‬مناسب‪ ،‬کنترول‪ ،‬سیستمهای مناسب و کارکنان آموزش دیده به حداقل می‬
‫رسد‪.‬‬
‫جزء دوم‪ :‬منابع عمده خطرات عملیاتی‬
‫الف‪ :‬خطرات منابع انسانی از قبیل(‪)People‬‬
‫کمبود تعداد کارکنان‪ ،‬انجام وظایف‪ #‬محول شده به صورت‪ #‬نامنظم‪ ،‬امتناع از پذیرش مسئولیت‬
‫ها‪ ،‬از دست دادن کارمندان مسلکی و با تجربه بانک یا ترک وظیفه کارمندان کلیدی بانک‪،‬‬
‫پالنگذاری نادرست نیروی انسانی‪ ،‬مشکالت در پروسه استخدام کارمندان‪ ،‬مشکالت در‬
‫پروسیجر‪ #‬ها و مقررات‪ ،‬ضعف اداره کننده گان‪ ،‬توانایی و مشخصات کارمندان تثبیت‬
‫نگردیده که این موضوع‪ #‬باعث تصامیم نادرست اداره و سرانجام‪ #‬باعث ضرر‪ #‬بانک در آینده‬
‫میگردد‪.‬‬
‫ب‪ :‬خطرات جریان کاری از قبیل (‪)Process‬‬
‫اختالس و تذویر داخلی توسط کارمندان بانک‪ ،‬فعالیت های غیر مجاز و بیرون از محدوده‬
‫صالحیت ها‪ ،‬جعل اسناد توسط کارمندان‪ ،‬گزارش دهی غیر حقیقی معامالت و فعالیت ها‪،‬‬
‫نقصان و یا عیب محصوالت‪ ،‬پرداخت بیشتر از حدود معینه پول مشتری‪ ،‬صدمه رسیدن به‬
‫دارایی های فزیکی‪ #‬شامل‪ :‬حوادث طبیعی مانند زلزله‪ ،‬آتش سوزیها‪ ،‬سیالب ها‪ ،‬ضرر‪ #‬های‬
‫ناشی از عدم رسیدگی به وجایب مالی مشتریان‪ ،‬افشای معلومات مشتری‪ #‬و سواستفاده از‬
‫معلومات محرم مشتری‪ ،‬تطهیر پول‬
‫ج‪ :‬خطرات سیستم از قبیل (‪)System‬‬
‫تخریب سیستم کمپیوتری‪ #‬یا حک نمودن کمپیوتر ها و سیستم بانک‪ ،‬سرقت معلومات محرم‬
‫بانک‪ ،‬مشکالت در سرور های آی تی‪ ،‬تخریبات ناشی از تظاهرات و امثال آن‪ ،‬کار افتیدن‬
‫سیستم بانک و قطع روند کار در بانک‪ ،‬مشکالت در نرم افزار‪ #‬و سخت افزار‪ #‬های‬
‫کمپیوتری‪ #،‬مشکالت مکالمات تیلفونی‪ ،‬قطع برق‪ ،‬اجراآت نادرست‪ ،‬سوی مکالمه‪ ،‬اشتاهات‬
‫در داخل نمودن دیتا (داده ها) در سیستم‪ ،‬موفق‪ #‬نشدن به ختم کار به ضرب العجل ها و‬
‫مسئولیت ها‪ ،‬اشتباهات محاسبوی‪ ،‬اسناد حقوقی نامکمل و یا اخذ ناشده‪ ،‬دسترسی تائید نشده در‬
‫حسابات کارمندان و مشتریان بانک‪.‬‬
‫د‪ :‬حادثات طبیعی (‪)External Events‬‬
‫به آن بشخ از خطرات عملیاتی اطالق میگردد که باالثر حادثات طبیعی و عوامل خارجی مثل‬
‫تروریزم و دهشت افگنی بروز‪ #‬میکند‪.‬‬
‫هـ‪ :‬سایر ریسک ها‬
‫ریسک شرکت تجارتی و ریسک قانونی از سایر ریسک هایی هستند که مختصراً به آنها می‬
‫پردازم‪.‬‬
‫ریسک طرف مقابل‪ :‬این ریسک نتیجه عدم کارایی‪ #‬تجارتی است عدم کارایی‪ #‬نیز نتیجه طرف‬
‫مقابل از اجرای قرارداد به علل مختلف مانند تغییرات قیمت‪ ،‬تغییر در عوامل سیستماتیک‪ #‬یا‬
‫دیگر عوامل سیاسی و محدودیتهای قانونی‪ #‬است که در ابتدا پیش بینی نشده است‪ .‬اصلی ترین‬
‫ابزار کنترول ریسک شرکت تجارتی‪ #‬متنوع سازی است‪ .‬ریسک شرکت نظیر ریسک‬
‫اعتباری‪ #‬است اما نسبت به آن یک یک نوع ریسک مالی زود‪ #‬گذر است که بیشتر به تجارت‬
‫مراتبط است تا مشکالت اعتباری عالوه بر این‪ .‬شکست و عدم توانای‪ #‬شرکت تجارتی‪ #‬در‬
‫اجرای تعهدات به عواملی فراتری از مشکالت اعتباری مربوط‪ #‬می شود‪.‬‬
‫ریسک قانونی‪ :‬مصوبات‪ #‬جدید مجالس قانون گذاری یا قانونین مالیاتی جدید ممکن است‬
‫معامالتی را که پیش از این کامالً امکان پذیر بوده است‪ .‬مورد تردید قرار‪ #‬دهند‪ .‬حتی در‬
‫شرایطی که تمامی افراد طرف‪ #‬معامله قادر باشند به تعهدات خود عمل کنند‪ .‬به طور‪ #‬مثال‬
‫قوانین مربوط به محیط زیست در ارزش داراییهای‪ #‬غیر منقول به شدت اثر می گذارد و‬

‫‪11‬‬
‫موسساتی‪ #‬را که با اجاره این گونه داراییها سرو کار دارند شدیداً با ریسک مواجه می سازد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫تمامی موسسات مالی کم و بیش با هریک از ریسکهای‪ #‬یاد شده مواجه خواهند شد‪.‬‬

‫‪ 1‬فرجی‪ ،‬یوسف؛ پول‪ ،‬ارز و بانکداری؛ شرکت چاپ و نشر بازرگانی‪ ،‬تهران؛ چ دهم‪ ،‬آبان ‪1386‬ش‪.‬ص ‪.35 -33‬‬

‫‪12‬‬
 ‫فصل دوم‬
‫مدیریت خطرات د افغانستان بانک‬
‫علم مدیریت ریسک در دورهرنسانس در قرن شانزدهم میالدی مطرح گردید‪ .‬از سال ‪1990‬‬
‫میالدی مدلهای مختلفی برای مدیریت ریسک پروژه ها با هدف افزایش موفقیت آنها ارائه‬
‫گردیده است‪.‬‬
‫در اغلب این مدل ها پاسخگویی به ریسک ها از قدم های اساسی‪ #‬می باشد‪ .‬برخی از مدل ها‬
‫دارای گام های ساده و برخی دارای جزئیات بیشتری هستند‪ .‬با یک دیدگاه کلی‪ ،‬فرآیند‬
‫مدیریت ریسک پروژه شامل دو مرحله عام ارزیابی‪ #‬و پاسخگویی به ریسک می باشد‪.‬‬
‫ارزیابی ریسک از دو بخش شناسایی و تحلیل ریسک ها تشکیل شده است‪ .‬برای شناسایی‬
‫ریسک پروژه ها روش های متعددی مطرح گردیده که هر یک در شرایط‪ #‬خاص خود قابل‬
‫استفاده است‪ .‬روش های اصلی در شناسایی‪ #‬ریسک ها شامل طوفان فکری‪ ،‬مرور‪ #‬مستندات‪،‬‬
‫روش دلفی‪ ،‬تحلیل چک لیست ها و تحلیل فرضیات می باشد‪ .‬تحلیل ریسک به دو صورت‬
‫کیفی و کمی انجام می شود‪ .‬تحلیل کیفی ریسک معمموالً شامل ارزیابی‪ #‬احتمال‪ ،‬تأثیر و‬
‫ماتریس احتمال – تأثیر است‪ .‬در تحلیل کمی از روش هایی مانند تحلیل حساسیت‪ ،‬تحلیل‬
‫ارزش پولی مورد انتظار‪ ،‬درخت تصمیم با استفاده از نظریه مطلبوبیت‪ ،‬شبیه سازی‪ ،‬نمودار‬
‫علت و معلول‪ ،‬نمودار‪ #‬نفوذ‪ ،‬نظریه بازی‪ ،‬نظریه فازی و تحلیل درخت خطا استفاده می شود‪#.‬‬
‫مرحله پاسخگویی‪ #‬ریسک ها شامل شناسایی‪ #،‬ارزیابی و انتخاب اقدامات پاسخ است‪ .‬اقدامات‬
‫پاسخ به ریسک ها به روش های مختلفی طبقه بندی می شود‪ .‬یک دسته بندی مهم شامل پاسخ‬
‫های پیشگیرانه و واکنشی می باشد پاسخ پیشگیرانه ‪ /‬زود هنگام‪ ،‬احتمال وقوع‪ #‬ریسک را‬
‫هدف قرار‪ #‬می دهد‪ .‬پاسخ واکنشی‪ #‬که با عنوان پاسخ شفا بخش‪/‬درمانی‪/‬محدود‪ #‬کننده‪ /‬احتیاطیی‪#‬‬
‫نیز نامیده می شود‪ ،‬به دنبال کاهش اثر وقوع ریسک است‪ .‬همواره بر پاسخ های پیشگیرانه‬
‫‪1‬‬
‫نسبت به پاسخ های واکنشی تأکید شده است‪.‬‬
‫مبحث اول‪ :‬اداره خطرات مالی در کشور های جهان‬
‫گروه ویژه اقدام مالی (پول‌شویی) ‪ FATF‬همچنین شناخته شده با نام (‪Groupe d'action‬‬
‫‪ ,financière (GAFI‬یک سازمان بین دولتی‪ #‬است که در سال ‪ ۱۹۸۹‬با ابتکار ‪ G7‬با‬
‫توجه به سیاست‌های توسعه برای مبارزه با پول‌شویی‪ #‬تأسیس شده است‪ .‬این سازمان در سال‬
‫‪ ۲۰۰۱‬به عمل در مبارزه با تأمین مالی تروریسم‪ #‬گسترش یافت‪ .‬دبیرخانه فت اف مستقر در‬
‫مقر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در پاریس است‪.‬‬
‫در مسیر‪ #‬زمان فعالیت‌های این گروه گسترده‌تر شد و در نتیجه در سال ‪ ۲۰۱۲‬مقابله با تأمین‬
‫مالی فعالیت‌های‪ #‬اشاعه‌ای نیز به مأموریت‪ #‬این گروه اضافه شد و در همین سال آخرین‬
‫ویرایش توصیه‌های خود را برای مقابله با جرایم مالی (تأمین مالی تروریسم‪ ،‬تأمین مالی‬
‫فعالیت‌های اشاعه‌ای‪ ،‬پولشویی‪ #‬و …) منتشر کرد‪ .‬عنوان این توصیه‌نامه «استانداردهای‪#‬‬
‫بین‌المللی در مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم‪ #‬و اشاعه‌گری» است‪.‬‬
‫این گروه میزان پیشرفت کشورهای‪ #‬عضو در زمینه پیاده‌سازی‪ #‬توصیه‌های این گروه را رصد‬
‫می‌کند‪ .‬همچنین پیشرفت‪ #‬تصویب و اجرای توصیه‌های گروه در سطح جهان را نیز نظارت‬
‫می‌کند‪ .‬بر اساس همین رصد و نظارت گروه کاری اقدام مالی کشورها‪ #‬را به سه دسته تقسیم‬
‫کرده است‪ .‬یک دسته کشورهایی هستند که از نظر این گروه کامالً بر توصیه‌های این گروه‬
‫منطبق بوده و آنها را اجرا کرده‌اند‪ .‬این گروه بیشتر کشورهای‪ #‬توسعه یافته هستند‪ .‬گروه دوم‪#‬‬
‫کشورهایی‪ #‬هستند که در حال پیشرفت‪ #‬و تطبیق‪ #‬با استانداردهای مشخص شده هستند‪ .‬دسته آخر‬
‫کشورهایی‪ #‬هستند که همکاری‪ #‬با این گروه نداشتند‪ #‬و لذا از نظر گروه کشورهای دارای خطر‬
‫پولشویی‪ #‬و تأمین مالی تروریسم‪ #‬هستند‪ .‬این دسته خود به دو دسته تقسیم می‌شوند‪ #.‬یک دسته‬
‫کشورهایی‪ #‬که علیه آنها «اقدام متقابل» انجام نمی‌شود‪ .‬دسته دیگر آنهایی هستند که عالوه بر‬
‫بودن در لیست سیاه علیه‌شان اقدام متقابل نیز صورت می‌گیرد‪#.‬‬

‫‪ 1‬سایت ‪tmrg، 1393‬‬

‫‪13‬‬
 ‫ادارۀ خطرات در بانک مرکزی کشور پاکستان ‪The state Bank of Pakistan‬‬
‫)‪ :(SBP‬بانک مرکزی‪ #‬پاکستان نیز مواجه با یک سلسله خطرات مالی و عملیاتی میباشد که‬
‫عموما ً تمام بانک های مرکزی مواجه آن بوده دست و پنجه نرم میکنند‪ .‬طور‪ #‬مثال خطرات‬
‫مارکیت‪ ،‬اعتباری‪ ،‬سیالیت‪ ،‬استراتیژی وغیره خطرات عملیاتی‪ .‬که از منابع قانونی و نقش آن‬
‫در توسعه سیستم مالی ملی سرچشمه میگیرد‪ .‬و بانک مذکور‪ #‬مانند دیگر بانک های مرکزی‪#‬‬
‫مواجه تغیرات متداوم و نامطمئن در رابطه به آینده میباشد‪ ،‬که به نظارت و کنترول‪ ،‬آماده‬
‫بودن و پاسخگویی‪ #‬به وقت‪ ،‬ضرورت‪ #‬دارد‪ .‬کنترول‪ #‬و اداره خطرات در یک سطح قابل قبول‪،‬‬
‫ملزوم معیارات بلند فنی و تخنیکی میباشد‪ #.‬با در نظرداشت دید بانک مرکزی پاکستان الی سال‬
‫‪ 2020‬میالدی‪ ،‬اداره خطرات مسئول‪ #‬بکار گیری چارچوب‪ #‬جامع برای اداره خطرات متنوع‬
‫میباشد‪ .‬اداره خطرات ذخایر اسعاری‪ ،‬خطرات تکنالوژی‪ #‬معلوماتی‪ #‬و دیگر خطرات مورد‬
‫بررسی و کنترول قرار‪ #‬میگیرند‪.‬‬
‫اداره خطرات مسئول ایجاد و بررسی‪ #‬پالیسی ها و پروسیجر‪ #‬های کاری برای بررسی‪#‬‬
‫خطرات مارکیت‪ ،‬اعتباری‪ ،‬عملیاتی و دیگر خطرات که از ذخایر ارزی بانک مرکزی‪#‬‬
‫سرچشمه میگیرد‪ .‬از وجود‪ #‬پالیسی ها و پروسیجر‪ #‬های کاری با تغیرات در مارکیت اطمینان‬
‫حاصل نموده و از کارکرد‪ #‬درست با در نظرداشت معیارات تعین شده از تمام فعالیت ها‬
‫ارزیابی و بازرسی‪ #‬مینماید‪ .‬وهم به حیث سکرتریت کمیته خطرات اجرای وظیفه نموده و با‬
‫سطح رهبری با طرح و تدوین پالیسی ها و پروسیجر‪ #‬های کاری و چارچوب اداره خطرات به‬
‫‪1‬‬
‫سطح منطقه همکاری مینماید‪#.‬‬
‫ادارۀ خطرات در بانک مرکزی کشور هند (‪ :)Reserve Bank of India‬درین کشور‪#‬‬
‫اداره خطرات دارای دو بخش عمده بوده که یکی اداره خطرات مالی و دیگری ادارۀ خطرات‬
‫عملیاتی ویا غیر مالی را به عهده دارد‪ .‬جهت ادارۀ درست خطرات بانک موظف به اجرای‬
‫وظایف ذیل گردیده است‪:‬‬
‫‪ ‬ایجاد چارچوب وسیع اداره خطرات و طرح و تطبیق‪ #‬پالیسی ها و پروسیجر‪ #‬های‬
‫کاری بانک مذکور به شکل دوره یی‪ ،‬و همکاری با شعبات و بخش های مربوطه‬
‫جهت حصول اطمینان از تشخیص درست خطرات مهم‪.‬‬
‫‪ ‬تهیه‪ ،‬ترتیب‪ ،‬و راپور‪ #‬دهی خطرات به کمیته خطرات و کمیته فرعی خطرات و‬
‫تفتیش داخلی‬
‫‪ ‬راپور دهی خطرات مالی از بابت ذخایر ارزی به کمیته های یاد شده‬
‫‪ ‬ترتیب سیستم ثبت خطرات زیان آور‬
‫‪ ‬بازرسی‪ #‬و تعقیب از اجرأت بخش های جهت حصول اطمینان از اجرای درست‬
‫پالیسی ها و پروسیجر‪#‬‬
‫‪ ‬قویت و استحکام‪ #‬فرهنگ اداره خطرات در بانک ‪( .‬دافغانستان بانک‪ ،‬دفتر آمریت‬
‫عمومی خطرات مالی‪)4 ،1394 ،‬‬

‫جزء اول‪ :‬بانک و بانکداری‬

‫بانک نهادی اقتصادی‪ #‬است که وظیفه‌هایی چون تجهیز و توزیع اعتبارات‪ ،‬عملیات اعتباری‪،‬‬
‫عملیات مالی‪ ،‬خرید و فروش ارزها‪ ،‬نقل و انتقال وجوه‪ ،‬وصول‪ #‬مطالبات اسنادی و سود سهام‬
‫مشتریان‪ ،‬پرداخت بدهی مشتریان‪ ،‬قبول امانات‪ ،‬نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای‬
‫قیمتی مشتریان‪ ،‬انجام وظیفه قیمومیت و وصایت برای مشتریان‪ ،‬انجام وکالت خریدها و‬
‫فروش را بر عهده دارند‪ .‬وظایف بانک مرکزی عبارتست از انتشار اسکناس و تنظیم حجم‬
‫پول در گردش‪ ،‬نگهداری فلزات گرانبها و ارزهای‪ #‬متعلق به دولت‪ ،‬نگهداری ذخایر قانونی و‬
‫موجودی‪ #‬نقدی بانک‌های تجاری‪ ،‬ایجاد امکانات اعتباری برای بانک‌های تجاری‪ ،‬انجام دادن‬
‫عملیات تصفیه حساب بین بانک‌ها‪ ،‬صندوقداری و نمایندگی مالی برای عملیات بانکی دولت‪،‬‬
‫اجرای سیاست پولی و کنترل حجم اعتبارات‪ .‬این بانک مسؤولیت کنترل شبکه بانکی و اداره‬

‫‪ 1‬دافغانستان بانک‪ ،‬دفتر آمریت عمومی خطرات مالی‪3 ،1394 ،‬‬

‫‪14‬‬
 ‫سیاست پولی ثبات را بر عهده دارد‪ .‬این بانک‪ ،‬بانک‌های دیگر را در جهت ارائه خدمت و‬
‫هماهنگی با اقتصاد‪ #‬به فعّالیت وامی‌دارد‪.‬‬
‫یک بانک در بریتانیا‪ #:‬کهن‌ترین شکل بانکداری‪ #‬مربوط‪ #‬به دوران هخامنشیان و در میانرودان‪#‬‬
‫(بخشی از ایران آن زمان) است که در آنجا یهودیان عهده‌دار امور بانکداری بوده‌اند‪ .‬مدارکی‬
‫از این ناحیه به دست آمده‌است که کامالً حکم چک را دارند‪ .‬واژه «بانک» نیز در آن زمان به‬
‫کار می‌رفته‌است و واژه «چک» نیز از آن روزگار تا به امروز‪ #‬باقی مانده‌است‪ .‬در نوشته‌های‬
‫ساسانیان به زبان پهلوی به واژه چک برمی‌خوریم‪ #‬و همین واژه از ایران به دیگر نقاط جهان‬
‫راه یافته‌است‪.‬‬
‫تاریخچه بانک‌داری مدرن‪ :‬ریشه بانکداری‪ #‬به معنای امروزی این کلمه‪ ،‬می‌توان در دوره‬
‫رنسانس ایتالیا ودر شهرهای ثروتمند آن درشمال مانند فلورانس‪ ،‬ونیس و ژنووا یافت‪.‬‬
‫خانواده‌های باردی و پروزی‪ #‬در ‪ ۴‬میالدی بانکداری را در فلورانس با توسعه شعبات در‬
‫بسیاری از بخشهای دیگر اروپا گسترش دادند؛ و شاید مشهورترین بانک ایتالیا‪ ،‬بانک‬
‫‪ ،medici‬باشد که توسط جیووانی‪ #‬مدیسی در سال ‪ ۱۳۹۷‬تأسیس شد‪ .‬اولین بانک‬
‫سرمایه‌گذاری‪ #‬ایالتی شناخته شد‪ .‬بانک سنت جورج (به ایتالیایی‪Banco di san :‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ )Giorgio‬در ژنووا‪ #‬ایتالیا در سال ‪ ،۱۴۰۷‬تأسیس شد‪.‬‬
‫الف‪ :‬بانک در افغانستان‬
‫در کشور‪ #‬ما افغانستان تا قبل از سال ‪ 1312‬خورشیدی هیچ اثری از مؤسسات بانکی وجود‬
‫نداشت و تمام عملیات بانکی و اعتباری توسط صرافان خارجی‪ #‬که بیشترشان هندی بودند‪،‬‬
‫انجام می‌گرفت‪ .‬این صرافان بیشتر در بازارهای‪ #‬کابل و قندهار‪ #‬فعالیت داشتند‪ .‬ارزهای مورد‪#‬‬
‫ضرورت دولت نیز از همین صرافان خریداری می‌شد‪ .‬این روند ادامه داشت‪ ،‬تا این‌که در‬
‫سال ‪ 1311‬خورشدی با ابتکار یکی از تاجران برجسته‌ی کشور‪ #‬به نام «عبدالمجید زابلی»‬
‫یک شرکت سهامی به نام «شرکت سهامی هاشمی» تأسیس شد‪ .‬این شرکت در ماه ثور سال‬
‫‪ 1312‬خورشدی‪ #‬به «بانک ملی افغان» تبدیل شد و به عنوان اولین بانک در افغانستان پا به‬
‫عرصه وجود نهاد‪ .‬در ابتدا «بانک ملی افغان» به عنوان یگانه بانک در افغانستان هم وظایف‪#‬‬
‫بانک مرکزی و هم وظایف‪ #‬بانک تجاری را پیش می‌برد و با گذشت زمان هر روز‪ #‬وظایف و‬
‫فعالیت‌های این بانک گسترش می‌یافتند‪#.‬‬
‫به دنبال توسعه و گسترش وظایف و فعالیت‌های بانکی‪ ،‬دومین بانک افغانستان به نام‬
‫«دَافغانستان بانک» به عنوان بانک مرکزی افغانستان در تاریخ ‪ 17/11/1318‬با سرمایه‬
‫ابتدایی ‪ 120‬میلیون افغانی‪ #‬در شهر کابل تأسیس شد‪ ،‬که در سال ‪ 1354‬سرمایه «دَافغانستان‬
‫بانک» به یک میلیارد‪ #‬افغانی ارتقا پیدا کرد‪ .‬بعد از تأسیس «دافغانستان بانک» وظایف‪#‬‬
‫بانکداری دولتی‪ #‬به «دَافغانستان بانک» واگذار گردید‪ .‬چاپ و نشر پول از «بانک ملی افغان»‬
‫به «دَافغانستان بانک» سپرده شد‪« .‬دَافغانستان بانک» توانست تحوالت و توسعه‌ی بزرگی‪ #‬را‬
‫در رابطه به چاپ و نشر پول افغانی به وجود آورد‪.‬‬
‫همانطوری‌که سه دهه جنگ در افغانستان بر سایر بخش‌ها تأثر منفی گذاشته‌است‪ ،‬بانک‬
‫مرکزی نیز از گزند این پدیده به دور نماند و دست‌خوش نابسامانی‌های گوناگون گردید‪ #.‬بانک‬
‫مرکزی افغانستان‪ #‬و نظام بانکداری‪ #‬افغانستان با روی‪ #‬کار آمدن دولت جدید جمهوری اسالمی‬
‫افغانستان‪ ،‬به‌خصوص بعد از توشیح قوانین جدید «دَافغانستان بانک» و قانون «پول و‬
‫بانکداری» وارد‪ #‬مرحله‌ی جدید گردید‪.‬‬
‫«دَافغانستان بانک» با تطبیق ریفورم‪ #‬پولی با چاپ و نشر پول جدید به خوبی توانست بحران‬
‫تورم پولی را در کشور‪ #‬مهار کند و به تغییر شکل پولی افغانستان پایان دهد‪ .‬زیرا در گذشته با‬
‫روی کار آمدن هر رژیم‪ #‬جدید شکل و نوع پول افغانی دست‌خوش تغییر بوده است‪.‬‬
‫«دَافغانستان بانک» برای اولین بار پالن استراتیژیک‪ #‬پنج ساله‌ای را در سال ‪1388‬خ به اجرا‬
‫گذاشت‪ .‬این پالن که تا پایان ‪1392‬خ ادامه می‌یابد‪ ،‬بر تعهدات راسخ این بانک در زمینه تحقق‬
‫مأموریتش‪ #‬مبنی بر ثبات قیمت‌ها و ایجاد نظام مالی مستحکم تاکید جدی دارد‪.‬‬
‫‪ 1‬فرجی‪ ،‬یوسف؛ پول‪ ،‬همان اثر‪ ،‬ص ‪.56-55‬‬

‫‪15‬‬
 ‫در سال ‪1333‬هش (‪1954‬م) «پشتنی بانک» آغاز به کار کرد‪ .‬در سال‌های پیش از آن بانک‬
‫توسعه زراعت نیز تأسیس شده بود؛ ولی بعداً منحل گردید‪.‬‬
‫از سال ‪ 1382‬تا ‪1388‬خ (‪2009 - 2003‬م) پانزده بانک داخلی و خارجی در افغانستان‬
‫تأسیس شده‌اند‪ .‬در حال حاضر در افغانستان‪ ،‬غیر از بانک مرکزی «دَافغانستان‪ #‬بانک»‪ ،‬هفده‬
‫بانک تجاری داخلی و خارجی‪ #‬مشغول فعالیت هستند‪ ،‬که در میان آنها دو بانک دولتی‪ ،‬هفت‬
‫‪1‬‬
‫بانک خصوصی‪ #‬داخلی و هشت بانک خارجی‪ #‬وجود دارند‪.‬‬
‫ب‪ :‬بانک‌های تجاری دولتی افغانستان‬
‫‪ -1‬بانک ملی افغان‪« :‬بانک ملی افغان» اولین و پیشگام‌ترین بانک در افغانستان می‌باشد که‬
‫در تاریخ ‪ 9‬ثور ‪1312‬خ تأسیس شده‌است‪« .‬بانک ملی افغان» ساختار بانکداری‪ #‬را در‬
‫افغانستان معرفی‪ #‬کرد و تا تأسیس «دَافغانستان بانک» در سال ‪1318‬خ وظایف بانک مرکزی‪#‬‬
‫را نیز پیش می‌برد‪ #.‬این بانک با سرمایه ابتدایی ‪ 9,6‬میلیون افغانی‪ #‬فعالیت‌های بانکی خود را‬
‫شروع کرد‪ ،‬که ‪ 72‬درصد‪ #‬این سرمایه مربوط‪ #‬به بخش خصوصی‪ #‬و ‪ 28‬درصد‪ #‬آن مربوط‪ #‬به‬
‫بخش دولتی بود‪ .‬این بانک در سال ‪1355‬خ توسط‪ #‬دولت داودخان ملی اعالن شد‪.‬‬
‫‪ -2‬پشتنی‪ #‬بانک‪« :‬پشتنی بانک» یک بانک تجاری دولتی است که در سال ‪1333‬خ (‪1954‬م)‬
‫در دوران سلطنت ظاهرشاه با کمک بانک توسعه‌ی زراعت و سایر سازمان‌های دولتی‪#‬‬
‫تأسیس شد‪ .‬این بانک با سرمایه‌ی ابتدایی‪ 120 #‬میلیون افغانی‪ #‬و ‪ 22‬نفر کارمند فعالیتش را‬
‫آغاز کرد‪.‬‬
‫در ماه سرطان سال ‪1352‬خ‪ ،‬زمانی‪ #‬که محمد داود خان قدرت را در دست گرفت و حکومت‬
‫را از سلطنتی به جمهوری تغییر‪ #‬داد‪« ،‬پشتنی بانک» سهام خصوصی‪ #‬خود را از دست داد و‬
‫به طور‪ #‬کامل دولتی شد‪.‬‬
‫ج‪ :‬بانک‌های تجاری خصوصی داخلی افغانستان‬
‫‪ -1‬بانک بین المللی افغانستان‪« :‬بانک بین المللی افغانستان» یکی از بانک‌های تجاری‪#‬‬
‫خصوصی‪ #‬است که در سال ‪1383‬خ (‪ 22‬مارس ‪2004‬م) توسط‪ #‬سه گروه از شرکت‌های‪#‬‬
‫افغانی با پشتیبانی بانک توسعه‌ی آسیایی تأسیس شده است‪ .‬هدف عمده‌ی سهامداران این بانک‬
‫کمک به توسعه‌ی اقتصاد‪ #‬افغانستان و انجام فعالیت‌های تجاری مطابق با استانداردهای‬
‫بین‌المللی ذکر شده است‪.‬‬
‫‪ -2‬کابل‌بانک‪« :‬کابل‌بانک» یک بانک خصوصی است که در سال ‪1383‬خ (‪ 26‬ژوئن‬
‫‪2004‬م) در کابل تأسیس شد‪ .‬این بانک مورد استفاده دولت افغانستان برای پرداخت حقوق‬
‫افراد پلیس و ارتش بودند‪« #.‬کابل‌بانک» به دلیل ضعف مدیریت در سال ‪۱۳۸۹‬خ صدها‬
‫میلیون دالر سرمایه‌ی خود را از دست داد و دچار ورشکستگی‪ #‬شد‪ .‬بعد از آن‪ ،‬بانک مرکزی‬
‫افغانستان کنترل آن را به دست گرفت و در ‪ ۲۷‬حمل ‪ ۱۳۹۰‬این بانک دوباره برای بخش‬
‫خصوصی‪ #‬به مزایده گذاشته شد‪« .‬کابل‌بانک» با ‪ ۱۴۳‬شعبه خود ‪ ۱۹‬والیت افغانستان را تحت‬
‫پوشش خدماتی خود قرار می‌داد‪.‬‬
‫‪ -3‬عزیزی بانک‪« :‬عزیزی‌بانک» نیز یک بانک تجاری خصوصی است که با گرفتن مجوز‬
‫از «دَافغانستان بانک» در سال ‪1385‬خ (‪ 13‬جنوری‪2006 #‬م) فعالیتش را شروع‪ #‬کرد‪.‬‬
‫«عزیزی‪ #‬بانک» محصول سرمایه‌گذاری‪ #‬و تالش دو تاجر افغانستانی‪ #‬آقایان میرویس‪ #‬عزیزی‬
‫و حاجی علی اکبر ژواندَی است‪ .‬این بانک تعداد ‪ 74‬شعبه در سراسر‪ #‬افغانستان دارد و قرار‪#‬‬
‫است با بازکردن شعبه در تمام والیت‌ها تا پایان سال ‪ 2012‬به ‪ 100‬شعبه برسد‪#.‬‬
‫‪ -4‬افغان یونایتد بانک‪ :‬این بانک خصوصی تجاری در سال ‪1386‬خ (‪ 4‬اکتبر ‪2007‬م)‬
‫مجوزنامه‌ی بانکداری‪ #‬از «دَافغانستان بانک» گرفته است‪ .‬این بانک با ‪ 878‬میلیون افغانی‬
‫فعالیت خود را از کابل شروع کرده‌است و اکنون از طریق ‪ 15‬شعبه در والیت‌های کابل‪،‬‬
‫ننگرهار‪ ،‬قندهار‪ ،‬مزار شریف‪ ،‬هرات و نیمروز‪ #‬محصوالت و خدمات بانکداری‪ #‬متعارف و‬
‫اسالمی ارایه می‌دهد‪.‬‬

‫‪ 1‬سایت انترنیتی د افغانستان بانک‬

‫‪16‬‬
 ‫‪ -5‬غضنفر بانک‪« :‬غضنفر بانک» یک بانک تجاری خصوصی افغانستان است که فعالیت‬
‫خود را در سال ‪1387‬خ (ماه مارچ ‪2009‬م) با ارایه خدمات بانکداری‪ #‬سنتی و اسالمی در‬
‫کابل آغاز کرد و شعبه‌هایی هم در شهرهای مهم و کلید‌ی مانند مزار شریف‪ ،‬حیرتان‪ ،‬قندوز‪،‬‬
‫تخار‪ ،‬جالل‌آباد و هرات دارد‪.‬‬
‫‪ -6‬میوندبانک‪« :‬میوندبانک» یکی از بانک‌های تجاری خصوصی‪ #‬در افغانستان است‪ ،‬که در‬
‫‪ 11‬جدی ‪1387‬خ (‪ 1‬جنوری‪2009 #‬م) با سرمایه ‪15‬میلیون دالر شروع‪ #‬به کار کرده است‪.‬‬
‫این بانک دارای ‪ 37‬شعبه در داخل افغانستان است‪.‬‬
‫‪ -7‬باختر بانک‪« :‬باختر‪ #‬بانک» یک بانک تجاری‪ #‬خصوصی‪ #‬است که در سال ‪1388‬خ (‪21‬‬
‫جنوری ‪2009‬م) تأسیس شده است‪« .‬عزیزی بانک» با خریدن «بانک توسعه افغانستان» که‬
‫در حال ورشکستگی‪ #‬بود‪ ،‬از «دافغانستان بانک» در سال ‪1387‬خ (‪ 8‬مارس‪2009‬م) عملیات‬
‫بانکی را با بانک جدید به نام «باختر بانک» با داشتن ‪ 19‬شعبه‪ ،‬شروع کرد‪.‬‬
‫د‪ :‬بانک‌های تجاری خارجی در افغانستان‬
‫‪ -1‬حبیب بانک لمیتد‪ :‬این بانک تجاری‪ #‬که شعبه نمایندگی‪« #‬حبیب بانک لمیتد پاکستان» است‪،‬‬
‫مجوز بانکداری‪ #‬در افغانستان‪ #‬را در سال ‪1382‬خ (‪2003‬م) از «دَافغانستان بانک» دریافت و‬
‫در ‪ 18‬فوریه ‪ 2004‬آغاز به کار کرده‌است‪.‬‬
‫«حبیب بانک لمیتد پاکستان» که مرکزش‪ #‬در کراچی می‌باشد‪ ،‬در سال ‪1941‬م با ابتکار‬
‫محمدعلی جناح بنیانگذار پاکستان و سرمایه خانواده حبیب در شهر بمبئی هند با سرمایه ثابت‬
‫‪ 25000‬روپیه ایجاد شد‪.‬‬
‫«حبیب بانک لمیتد پاکستان» بزرگترین بانک در پاکستان است؛ بیش از ‪ 1450‬شعبه در داخل‬
‫پاکستان و ‪ 55‬شعبه در سراسر‪ #‬جهان دارد و بیش از ‪40‬درصد در بازار داخلی پاکستان سهم‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬نشنل بانک پاکستان‪ :‬این بانک که یکی از بانک‌های بزرگ تجاری‪ #‬پاکستان است‪ ،‬در سال‬
‫‪1382‬خ (‪ 7‬اکتبر ‪ )2003‬شعبه‌ی نمایندگی‪ #‬خود را در افغانستان باز کرده‌است و دارای بیش‬
‫از ‪ 1250‬شعبه در پاکستان است و دفاتر نمایندگی‪ #‬در کشورهای مختلف جهان نیز دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬استاندارد چارترد‪ #‬بانک‪ :‬این بانک تجاری خارجی‪ ،‬که از بانک بین‌المللی «استاندارد‬
‫چارتر بانک» انگلستان نمایندگی می‌کند‪ ،‬در سال ‪1382‬خ (‪ 20‬ژانویه ‪2004‬م) در کابل آغاز‬
‫به کار نموده است‪.‬‬
‫«استاندارد‪ #‬چارتر بانک» با سرمایه ‪ 1450‬میلیارد‪ #‬دالر و ‪ 30‬هزار کارمند در ‪ 55‬کشور‬
‫جهان مشغول فعالیت است‪.‬‬
‫‪ -4‬فرست مایکروفاینانس بانک‪« :‬فرست مایکروفاینانس بانک» که به معنای «اولین بانک‬
‫قرضه‌های کوچک» می‌باشد‪ ،‬از طرف مؤسسه‌ی‪« #‬نمایندگی آغاخان برای قرضه‌های‬
‫کوچک» است‪ .‬این مؤسسه در افغانستان و پاکستان فعالیت می‌کند و متعلق به «شبکه توسعه‬
‫آقاخان» است‪ .‬دفتر مرکزی «شبکه توسعه آقاخان» در شهر ژنو سوئیس‪ #‬قرار دارد‪.‬‬
‫شعبه نمایندگی‪ #‬این بانک در افغانستان در سال ‪1382‬خ (‪ 18‬مارچ ‪ )2004‬آغاز به کار‬
‫کرده‌است‪ .‬این بانک به افغان‌های فقیر و کم‌درآمد‪ #‬برای نیازهای مسکن و بهبود شرایط زندگی‪#‬‬
‫آنها قرضه‌های‪ #‬کوچک می‌دهد‪.‬‬
‫‪ -5‬آرین بانک‪« :‬آرین بانک» یک بانک مستقل تجاری است که با سرمایه‌گذاری مشترک و‬
‫برابر بانک‌های ملی و صادرات ایران در سال ‪1383‬خ (‪2004‬م) در افغانستان تأسیس شده‬
‫است‪.‬‬
‫بانک ملی ایران در سال ‪1307‬خ بانک ملی ایران با سرمایه اولیه ‪ 20‬میلیون لایر در تهران‬
‫تأسیس شد‪ .‬اکنون‪ ،‬بانک ملی ایران‪ ،‬با داشتن بیش از ‪ 3276‬شعبه در داخل ایران و ‪ 16‬شعبه‬
‫در خارج ایران و ‪ 45‬هزار نفر کارمند‪ ،‬بزرگترین بانک جهان اسالم است‪.‬‬
‫بانک صادرات ایران در سال ‪1331‬خ با سرمایه ‪ 20‬میلیون لایر در تهران افتتاح شد‪.‬‬
‫هم‌اکنون بانک صادرات ایران ‪ 3300‬شعبه فعال در ایران‪ 4 ،‬بانک مستقل و ‪ 22‬شعبه در‬
‫خارج از ایران و مبلغ ‪ 20163‬میلیارد لایر سرمایه دارد‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫پس از پیروزی انقالب اسالمی ایران‪ ،‬از اول فروردین‌ماه ‪« 1363‬قانون بانکداری‪ #‬بدون ربا»‬
‫در تمام بانک‌های ایران از جمله بانک‌های ملی و صادرات ایران مورد‪ #‬اجرا گذاشته شد‪.‬‬
‫‪ -6‬پنجاب نشنل بانک‪ :‬این بانک نماینده « پنجاب نشنل بانک» قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بانک‬
‫هندوستان می‌باشد‪ .‬جواز فعالیت این بانک در تاریخ ‪ 22‬ثور ‪1383‬خ (‪ 11‬می ‪2003‬م) از‬
‫بانک مرکزی افغانستان گرفته شده است‪.‬‬
‫‪ -7‬بانک الفالح‪« :‬بانک الفالح المحدود» اولین بانک تجاری‪ #‬خصوصى‪ #‬اسالمی در افغانستان‪#‬‬
‫است که خدمات بانکدارى‪ #‬را مطابق‪ #‬با شرایط اسالمى انجام می‌دهد‪ .‬این بانک با‬
‫سرمایه‌گذاری‪ #‬مشترک دو کشور‪ #‬امارات متحده عربى و پاکستان در سال ‪1384‬خ (‪ 4‬سپتامبر‬
‫‪2005‬م) در کابل افتتاح شده است‪ .‬در این بانک ‪ ٧۵‬درصد‪ #‬کشور امارات متحده عربى و ‪٢۵‬‬
‫درصد کشور‪ #‬پاکستان سهم دارند‪.‬‬
‫این بانک در کشورهاى پاکستان‪ ،‬عربستان سعودى‪ ،‬قطر‪ ،‬مالیزی‪ ،‬بحرین و بعضى از‬
‫کشورهاى‪ #‬اروپایى نیز خدمات بانکى انجام مى‌دهد‪ .‬مرکز اصلى آن در کراچى پاکستان با‬
‫بیش از ‪ ٣‬میلیارد‪ #‬دالر آمریکایى‪ #‬سرمایه فعالیت دارد‪.‬‬
‫«برک بانک» یک بانک تجاری خصوصى مربوط‪ #‬به کشور‪ #‬بنگالدیش است‬ ‫برک بانک‪َ :‬‬ ‫‪َ -8‬‬
‫که در تاریخ ‪ ۶‬میزان ‪1385‬خ (‪ 28‬سپتامبر‪2006 #‬م) با سرمایه‌ی ابتدایى پنج میلیون دالر‬
‫آمریکایى جواز فعالیت را از بانک مرکزى‪ #‬افغانستان گرفته‌است‪.‬‬
‫«برک» از کشور‬ ‫«ب َرک بانک» یک شاخه از مؤسسه‌ی‪ #‬بزرگ بین‌المللی غیر دولتی َ‬
‫بنگالدیش است که در کشورهای مختلف مشغول فعالیت می‌باشد و قرضه‌هاى کوچک صد تا‬
‫‪1‬‬
‫هزار و پانصد دالری‪ #‬براى کارآفرینان کوچک و متوسط‪ #‬پرداخت می‌کند‪.‬‬
‫جزء دوم‪ :‬نقش بانكها در اقتصاد افغانستان‬
‫با وجود‪ #‬افزايش بانكهاى خصوصى‪ #‬افغانستان در طى چهار سال اخير تعداد اين بانكها در‬
‫حدى نيست كه بتواند تمام فعاليت‌هاى اقتصادى را در برگيرد‪ . #‬پيشينه‌ى تاريخى بانك در‬
‫افغانستان به سال ‪ ۱۳۱۵‬برمى‌گردد‪ #‬كه وظيفه‌ى آن نشر پول ‪ ،‬فعاليت‌هاى اقتصادى دولت و‬
‫توزيع حقوق كارمندان افغانستان بود‪.‬‬
‫ساحه‌ى فعاليت اين بانك محدود بوده و بانك ملى نام داشت ‪ .‬با وجود‪ #‬ملى بودن نام آن تا زمان‬
‫داوود خان پادشاه افغانستان اين بانك خصوصى بود و بعد از آن در گستره‌ى فعاليت دولت در‬
‫آمد‪ .‬سه سال بعد از بانك ملى ‪« ،‬د افغانستان بانك» كه به نام پشتو‪ #‬مى‌باشد ‪ ،‬نيز تأسيس شد‪.‬‬
‫اما بعد از سال ‪ ۱۳۳۲‬تعداد بانك‌ها رو به افزايش گذاشت كه از جمله بانك رهنى‪ ‌،‬بانك‬
‫تعميراتى ‪ ‌،‬بانك انكشاف صادرات را مى‌توان نام برد‪.‬‬
‫بايد اذعان داشت كه از زمان پيدايش بانك در افغانستان تا كنون اين موسسات آن طورى كه‬
‫بايد به وظايف‪ #‬خود عمل نكرده‌اند و از طريق‪ #‬نقل و انتقال پول – توسعه‌ى زراعت – سرمايه‬
‫گذارى صادرات و واردات نتوانسته‌اند زيرساختهاى‪ #‬اقتصادى را محكم كنند‪.‬‬
‫بانكهاى دولتى هيچ سيستمى‪ #‬و ظرفيت نداشتند‪ #‬و همچنان نتوانسته‌اند هيچ نوع برنامه كارى را‬
‫ايجاد كنند‪ .‬حتى بعضى از آنها از بانك ملى جواز هم نگرفته‌اند‪ .‬از طرفى هم در جريان سه‬
‫دهه جنگ نيز مردم از سپردن پول به بانك هراس داشتند بنابراين بانك پولى نداشت تا از آن‬
‫طريق سرمايه گذارى كرده و يا به افراد وام دهد تا آنها بتوانند‪ #‬فعاليت‌هاى اقتصادى‪ #‬را‬
‫درعرصه ى تجارت‪ ،‬توليدات و يا ساختن كارخانه ها و غيره فعاليت‌ها را انجام دهند‪.‬‬
‫به نظر برخى‪ #‬از اقتصاددانان افغانستان اين بانك‌ها آن طور كه بايد نتوانسته‌اند فعاليت‌هاى‪#‬‬
‫اقتصادى‪ #‬خود را طورى‪ #‬عيار كنند كه مردم‪ #‬را خرسند و قانع سازند‪ .‬چنانچه يكى از فعاليتهاى‬
‫بانك نقل و انتقال پول است ولى بانكهاى دولتى افغانستان به دليل نداشتن سيستم نوين و‬
‫كامپيوترى تا قبل ار چهار سال اخير از نقل و انتقال پول عاجز بودند‪ #.‬يعنى چهار سال قبل كه‬
‫جامعه‌ى جهانى مى‌خواست‪ #‬به افغانستان‪ #‬پول انتقال دهد بانكى وجود نداشت كه اين پول را‬
‫دريافت كند‪.‬‬

‫‪ 1‬سایت نترنیتی د افغانستان بانک‬

‫‪18‬‬
 ‫حدود دو سال است كه بانك مركزى افغانستان به سيستم سوئيس‪ #‬وصل شده است‪ .‬اين سيستم‪#‬‬
‫يك سيستم بانكى بين المللى است كه با توان باال و وقت كم ‪ ،‬ظرفيت‪ #‬برقرارى‪ #‬ارتباط بانكى را‬
‫در هر نقطه از جهان دارد‪ .‬اما با وجود آمدن سيستم‪ #‬سوئيس هنوز هم دايره‌ى فعاليت‌هاى‬
‫اقتصادى‪ #‬در افغانستان محدود است زيرا اين سيستم هنوز تكميل نشده و در حال توسعه است‪.‬‬
‫در طى چهار سال اخير بانك‌هاى خصوصى رو به افزايش است و تا حدى توانسته است مؤثر‬
‫واقع شود و نقش آنها در توسعه‌ى اقتصادى فعالتر‪ #‬از بانكهاى‪ #‬دولتی است‪ .‬بانك‌هاى خصوصى‬
‫توسط افتتاح حسابهاى‪ #‬تجارتى‪ ‌،‬مديريتى نوين بانكى را عرضه مى‌كنند‪.‬‬
‫اين بانك‌ها از لحاظ سرعت انتقال پول و اطمينان مردم از محل امن براى سرمايه‌هايشان ‪،‬‬
‫نسبت به بانك‌هاى دولتى فعاليت شفاف و واضح‌ترى‪ #‬انجام مى‌دهند‪ .‬حتى مردم به بانك‌هاى‪#‬‬
‫خصوصى‪ #‬اطمينان بيشترى دارند‪ .‬از جمله بانك‌هاى‪ #‬خصوصى‪ #‬عزيزى بانك است كه در طى‬
‫سه ماه ‪ ‌،‬بيش از پنجاه ميليون دالر‪ ،‬و يا كابل بانك كه بيش از دويست‪ #‬و پنجاه ميليون دالر از‬
‫طريق افتتاح حساب از مردم دريافت كرده است‪ .‬اين مقادير مى‌تواند تقويت زير ساختهاى‬
‫اقتصادى‪ #‬را از طريق پرداخت وام و يا ساير‪ #‬فعاليت‌هاى اقتصادى‪ #‬باشد‪.‬‬
‫آقاى سيف‌الدين سيحون ‪ ،‬استاد دانشكده‌ى اقتصاد‪ #‬دانشگاه كابل مى‌گويد‪ :‬تا كنون سيزده بانك‬
‫در افغانستان اعم از خصوصى و دولتى وجود دارد كه مى‌توان گفت وجود‪ #‬آنها هيچ است زيرا‬
‫فقط بخش جزئى از دايره‌ى فعاليت‌هاى اقتصادى را انجام مى‌دهند‪ . #‬آقاى سيحون گفت‪ ‌:‬در‬
‫افغانستان بانك‌ها فقط مى‌توانند نقل و انتقال پول را ساده سازند‪.‬‬
‫به گفته وى‪ ،‬بانك هاى خصوصى‪ #‬به سيستم‪ #‬نوين مرتبط است و بهتر از بانك‌هاى‪ #‬دولتى كار‬
‫مى‌كنند‪ .‬ولى با اين حال هم افغانستان با كمبود بانك مواجه است چنانچه به آلمان اشاره كرد كه‬
‫بيش از سه هزار بانك دارد و افغانستان‪ #‬با چنين جمعيتى به بانك زيادى‪ #‬نياز دارد‪.‬‬
‫اين كارشناس اقتصادى‪ #‬خاطرنشان مى‌سازد‪ #:‬بانك براى اين نيست كه فقط به سرمايه داران‬
‫بزرگ فرصت‪ #‬فعاليت‌هاى اقتصادى‪ #‬را دهد بلكه بانك ها اعم از خصوصى‪ #‬و عمومى بايد به‬
‫سرمايه داران كوچك‪ ‌،‬حتى در يك روستا‪ #‬با ايجاد مرغدارى و توسعه‌ى فعاليت زراعتى امكان‬
‫‪1‬‬
‫كارهاى اقتصادى‪ #‬محلى را دهد‪.‬‬
‫مبحث دوم‪ :‬تاریخچه بانک مرکزی‬
‫دافغانستان بانک (بانک مرکزی) با اول در سال ‪ 1318‬در کابل تاسیس گردید که در ‪ 24‬دلو‬
‫همین سال پولهای جدید را به چاپرسانید با چاپ پولهای کاغذی (اسکناس) جدید‪ ،‬پول‬
‫افغانستان که برای اولین بار درد و را نام اناهلل خانبه چاپ رسیده بود وارد مرحل هنوینیشد‪.‬‬
‫اولین پول کاغذی (اسکن اسیا بانکنوت) به ارزش یک روپیه کابلی در سال ‪ 1298‬به چاپ‬
‫رسید که در سمت چپ آن به فارسی‪ #‬ارزش آن نوشته شده بود و یک سال بعد با تغیرات رنگ‬
‫و سریال نمبر دوباره به نشر رسید و از همان تاریخ به بعد بانک مرکزی مسولیت های‬
‫سیاست پولی خویش را ادامه داده و در دوره های مختلف با نوسانات‪ #‬سیاست پولی وظایف اش‬
‫را انجام داده است‪.‬‬
‫قابل تذکر است که قبل از تاسیس بانک مرکزی‪ #‬و سایر بانک ها در افغانستان‪ #‬صرافان جود‬
‫داشته که معامالت بانکی را طوری عنعنوی انجام میدادند‪ .‬طوری‪ #‬که به همه هویدا است قبل‬
‫از بوجود‪ #‬آمدن بانک مرکزی و سایر بانک ها از اینکه افغانستان در یک موقعیت‪ #‬خوب‬
‫جغرافیای‪ #‬قرار دارد معامالت بانکی انفرادی وجود‪ #‬داشت و در ابتدا بانک می ایجاد گردیده‬
‫بود ولی با تاسیس بانک مرکزی اختیار نشر پول از بانک ملی سلب و به دافغانستان بانک‬
‫تعویض شد‪ .‬قابل تذکر است که با ایجاد بانک مرکزی در سال ‪ 1318‬سرمایه ابتدایی د‬
‫افغانستان بانک ‪ 120‬میلیون افغانی بود که ‪ 75‬فیصد سرمایه آن از طرف دولت و ‪ 25‬فیصد‪#‬‬
‫آن توسط‪ #‬بانک ملی افغان به عهده گرفته شده بود بعداً در سال ‪ 1354‬سرمایه افغانستان بانک‬
‫به ‪ 1‬ملیارد افغانی‪ #‬ارتقا نموده این رقم متکی به ماده هشتم قانون پول و بانکداری‪ #‬بوده و در‬
‫سال ‪ 1373‬ه ش ‪ 10‬ملیارد افغانی نشان داده شده است دافغانستان بانک منحیث بانک مرکزی‬
‫وظیفه دارد کهه دولت را در تطبیق پروژه های انکشافی‪ #‬متمایل نماید‪ .‬فعالیت های بانک‬
‫‪)http://www.dw.com/fa-ir( 1‬‬

‫‪19‬‬
 ‫مرکزی در تمام کشور های جهان یکسان نبوده بخاطریکه نظام های مختلف اقتصادی‬
‫(سوسیالیستی‪ – #‬سرمایه داری – مختلط) وجود‪ #‬دارد و نظر به سیاست های مالی و پولی دولت‬
‫ها ارتباط دراد بهآن هم بانک مرکزی فعلی افغانستان در نظر دارد تا وظایف پولی شان را‬
‫مطابق الیحه بانک مرکزی‪ #‬با اصالحات که جدیداً صورت‪ #‬گرفته است باحسن نیتان جامداده و‬
‫نیازمندی‪ #‬های بانکی کشور را فراهم سازد بین بانک های دنیا قدیمی ترین آنها بانک سویدن‬
‫است که در سال ‪ 1656‬م تاسیس شد‪ .‬اما بانک انگلستان به عنوان بانک نشر بانک نوت به‬
‫تدریج وظایف و عملیات دیگریران‪ #‬جامداده و موقعیت بانک مرکزی را پیدا نمود‪ #.‬گرچه بانک‬
‫سویدن نخستین بانک ناشر بانک نوت در جهان است اما بانک انگلستان به عنوان نخستین‬
‫بانک مرکزی دنیا شناخته میشود و از این رو ملقب به پدر بانک مرکزی جهان است که در‬
‫سال ‪1694‬م تاسیس شده است‪.‬‬
‫کنفرانس بین المللی سال ‪1920‬م بروکسل قطع نامه صادر کرد و از جانب کلیه کشور‪ #‬های که‬
‫تا هنوز در تاسیس بانک مرکزی اقدام نکرده بودند درخواست‪ #‬کرد تا جهت حفظ و ثبات پولی‬
‫‪1‬‬
‫و بانکی و همکاریهای اقتصادی بین المللی در تاسیس بانک مرکزی‪ #‬اقدام نمایند‪.‬‬
‫جزء اول‪ :‬بانک مرکزی افغانستان‬
‫د افغانستان بانک‪ ،‬بانک مرکزی‪ #‬افغانستان است‪.‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫دافغانستان بانک بحیث شخصیت حکمی دارای صالحیت های کامل قانونی‪ #‬بوده‪،‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫میتواند قرار‪ #‬داد های مربوط را منعقد‪ ،‬اموال منقول و غیر منقول را حصول‪ #‬یا‬
‫واگذار‪ ،‬اسناد بهادار مربوط‪ #‬را صادر و به اشکال مختلف قرضه ها را دریافت‪ #‬و‬
‫طرف دعاوی حقوقی قرار گیرد‪.‬‬
‫دفتر مرکزی‪ #‬دافغانستان بانک در شهر کابل بوده و میتواند‪ #‬در داخل و خارج‬ ‫(‪)3‬‬
‫افغانستان با اختیارات و وظایفی که الزم میداند‪ ،‬دفاتر‪ #‬نمایندگی و ارتباطی‪ #‬فرعی خود‬
‫را تاسیس‪ ،‬نمایندگان و بانکها کارگذار‪ #‬را تعیین نماید‪.‬‬

‫الف‪ :‬اهداف اساسی بانک مرکزی افغانستان‬

‫هدف عمده دافغانستان بانک عبارت از تأمین و حفظ ثبات قیمتهای داخلی است‪.‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫سایر اهداف دافغانستان بانک که تابع هدف اولیه آن میباشد‪ ،‬عبات اند از حمایه‬ ‫(‪)2‬‬
‫سیالیت(نقدینه گی)‪ ،‬قابلیت پرداخت دیون‪ ،‬فعالیت موثر‪ #‬سیستم مالی ثابت متکی بر‬
‫اقصتاد بازار‪ #‬و تقویه سیستم پرداخت مصئون‪ ،‬سالم و مؤثر ملی‪.‬‬
‫دافغانستان بانک با در نظر داشت هدف اولیه اش سیاست های کلی اقتصادی دولت را حمایه و‬
‫رشد اقتصاید‪ #‬دوام دار را تقویه مینماید‪.‬‬
‫ب‪ :‬وظایف اساسی بانک مرکزی افغانستان‬
‫وظایف اساسی‪ #‬دافغانستان بانک منحیث بانک مسئول قرار آتی است‪:‬‬
‫‪ -1‬طرح‪ ،‬اتخاذ و اجرای سیاست پولی افغانستان‪.‬‬
‫‪ -2‬طرح اتخاذ و اجرای سیاست ارز و ترتیبات اسعار خارجی افغانستان‪.‬‬
‫‪ -3‬نگهداری و اداره ذخایر رسمی اسعار خارجی‪ #‬افغانستان‪.‬‬
‫‪ -4‬چاپ‪ ،‬ضرب و نشر پول کاغذی و مسکوکات‪ #‬فلزی افغانستان‪.‬‬
‫‪ -5‬انجام وظایف منحیث بانکدار‪ ،‬مشاور و نماینده مالی دولت‪.‬‬
‫‪ -6‬صدور یا ثبت جواز‪ ،‬تنظیم و نظارت بر بانکها‪ ،‬صرافان اسعار خارجی‪ ،‬عرضه‬
‫کننده گان خدمات پولی‪ ،‬مجریان سیستم پرداخت‪ ،‬عرضه کنندگان خدمات اسناد‬
‫بهادار‪ ،‬مجریان سیستم‪ #‬انتقال اسناد بهدار وسایر اشخاصی‪ #‬که دافغانستان بانک میتواند‬
‫مطابق احکام قانون آن را انظار نماید‪.‬‬

‫‪( 1‬سایت ویکی پیدیا ‪)1393 ،‬‬

‫‪20‬‬
‫ایجاد‪ ،‬نگهداری‪ #‬و توسعه سیستم مؤثر و سالم جهت پرداخت و انتقال اسناد به اداره که‬ ‫‪-7‬‬
‫از طرف دولت یا دافغانستان بانک صادر شده باشد و تصفیه و تسویه حساب معامالت‬
‫‪2‬‬
‫پرداختی و معامالت ای که در چنین اسناد بهادار صورت میگیرد‪#.‬‬

‫‪(. 2‬جزوه قانون دافغانستان بانک ‪.)3/15/ 1395 ، 1389 ،‬‬

‫‪21‬‬
 ‫جزء دوم‪ :‬تاریخچه آمریت عمومی اداره خطرات مالی در دافغانستان بانک‬
‫آمریت اداره خطرات مالی به تاریخ اول جنوری سال ‪ 2008‬میالدی بخاطر سالمت دارایی و‬
‫اداره خطرات احتمالی در چوکات تشکیالتی‪ #‬دافغانستان بانک ایجاد گردید‪ .‬چون ارزیابی‬
‫عملکرد های سیستم بانکی از دید خطرات ایجاب مینماید‪ #‬تا افراد مسلکی و متخصص در‬
‫رشته خطرات مالی استخدام و آموزش‪ #‬داده شوند‪ ،‬در همان اوائل تعداد ‪ 13‬نفر از کارمندان‬
‫این مدیریت برای آشنایی‪ #‬و افزایش مهارت شان در عرصه خطرات مالی بوسیله دافغانستان‬
‫بانک عازم کشور‪ #‬های بیرونی مانند ترکیه‪ ،‬هندوستان‪ ،‬مالیزیا و فلپین گردیدند‪ #.‬بعد از دریافت‬
‫آموزش های الزم در این بخش دوباره در مدیریت خطرات مالی به وظایف‪ #‬خویش ادامه دادند‪.‬‬
‫کار نخست این آمریت از دیپارتمنت های مربوطه دافغانستان بانک به صورت آزمایشی آغاز‬
‫گردید‪ .‬بعداً با هماهنگی آمریت عمومی نظارت امور مالی از سیستم‪ #‬مالی و بانکی کشور‬
‫ارزیابی به عمل آوردند و نیز مصروف‪ #‬ارزیابی و تحلیل خطرات احتمالی از بخش های‬
‫‪1‬‬
‫مربوطه و تهیه راپور‪ #‬از بانک های مجوز گردیدند‪#.‬‬
‫الف‪ :‬اداره خطرات مالی دافغانستان بانک‬
‫‪ :1‬وظایف و ساختار اداره خطرات مالی دافغانستان بانک‬
‫این آمریت‪ ،‬خطراتی که دافغانستان بانک را از ناحیه خطرات عملیاتی‪ ،‬خطرات مارکیت‪،‬‬
‫خطرات سیالیت و نرخ مبادلهء اسعار‪ ،‬خطرات اداره‪ ،‬مدیریت خطرات تکنالوژی‪ ،‬خطرات‬
‫شهرت وغیره تهدید می کند‪ ،‬جستجو‪ #‬کرده و بعد از تحلیل و ارزیابی راهکار های مؤثر و‬
‫تطبیق مودل های عملی و استندرد‪ #‬های که از طرف کمیته بازل معرفی‪ #‬شده در هر بخش‬
‫برای بهبود کاری استفاده می نماید‪ ،‬تا دافغانستان بانک به حیث بانک مرکزی‪ #‬کشور در انجام‬
‫وظایف اساسی‪ #‬و بنیادی اش که همانا ثبات قیمت ها‪ ،‬رشد اقتصادی‪ ،‬بیالنس تادیات‪ ،‬کاهش‬
‫تورم‪ ،‬سیاست اسعاری وغیره است‪ ،‬مؤثرانه عمل نماید‪.‬‬
‫‪ -:2‬ساختار تشکیالتی‬
‫آمریت خطرات مالی دارای معاونیت خطرات مالی و معاونیت خطرات غیر مالی است که در‬
‫چوکات معاونیت ‪ 4‬بخش مصروف انجام وظایف‪ #‬می باشد‪ .‬در چارچوب معاونهیت خطرات‪،‬‬
‫خطرات مالی بخش های خطرات اعتباری و خطرات بازار و در چارچوب‪ #‬تشکیالت معاونیت‪#‬‬
‫غیر مالی بخش های بشری‪ #‬و عملیاتی خدمات و تکنالوژی‪ #‬فعالیت می نمایند‬
‫‪ -:3‬اهمیت اداره خطرات‪:‬‬
‫نظارت بر سیستم‪ #‬بانکی‪ ،‬طرح – تطبیق و اجرای سیاست های پولی‪ ،‬کنترول و اداره ذخایر‬
‫اسعاری‪ ،‬نشر و چاپ بانکنوت‪ #‬ها‪ ،‬دافغانستان بانک را با خطرات گوناگونی‪( #‬خطرات‬
‫عملیاتی‪ ،‬خطرات مارکیت‪ ،‬خطرات اداره و مدیریت‪ ،‬خطرات نقدینگی‪ ،‬خطرات ذخایر‬
‫اسعاری‪ ،‬خطرات نرخ تبادله و نرخ تکتانه وغیره‪ )...‬مواجه میسازد‪.‬‬
‫بنا ًء در نخست ضرورت است انواع خطراتیکه دافغانستان بانک را تهدید میکنند‪ ،‬شناسایی و‬
‫ارزیابی گردیده‪ ،‬بعداً پالن کاری برای کاهش و جلوگیری‪ #‬از خطرات متذکره ترتیب گردد‪ .‬به‬
‫اساس پیشنهاد‪ #‬شورای محترم‪ #‬عالی دافغانستان بانک و بل اثر مکتوب شماره ‪2130/1478‬‬
‫تاریخ ‪ 31/4/1391‬ریاست کل دافغانستان بانک‪ ،‬وظایف آمریت عمومی خطرات مالی از‬
‫بررسی و کنترول خطرات بانک های تجارتی تغیر و ملکف به ارزیابی‪ #‬خطرات داخلی‬
‫دافغانستان بانک گردید‪#.‬‬
‫تغیر در وظایف اداره خطرات مالی ایجاب مینمود تا ساختار تشکیالتی‪ ،‬اهداف‪ ،‬دورنما و‬
‫پالن کاری این شعبه سر از نو تعدیل شده و مطابق به وظایف جدید این اداره عیار ساخته‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -:4‬دورنمای اداره خطرات‪:‬‬
‫‪ .1‬شناسایی‪ ،‬ارزیابی‪ ،‬کنترول‪ #‬و کاهش انواع خطرات دافغانستان بانک غرض انجام‬
‫وظایف موثر‪ ،‬و معیاری آن برای بوجود آوردن ثبات پولی و مالی در کشور‪#.‬‬

‫‪( 1‬دافغانستان بانک‪ ،‬دفتر آمریت عمومی خطرات مالی‪)2 ،1394 ،‬‬

‫‪22‬‬
 ‫تبدیل نمدن اداره خطرات مالی به یک اداره استندرد با معیارات قبول شده بین المللی‬ ‫‪.2‬‬
‫در عرصه بانکداری‬
‫ایجاد کمیته خطرات در سطح دافغانستان بانک‬ ‫‪.3‬‬
‫افزایش کارایی و اثربخشی‪ ،‬تسهیالت و روان سازی‪ ،‬کاهش مصارف‪ ،‬سرعت عمل‬ ‫‪.4‬‬
‫و کاهش زمان انجام عملیات‪ ،‬بهبود‪ #‬ارتباطات‪ ،‬اطمینان از کنترول روی سیستم‪،‬‬
‫شناسایی تهدیدات مربوط‪ #‬به دافغانستان بانک و کمک در تحقق به موقع‪ #‬اهداف‪.‬‬
‫‪ -:5‬ماموریت اداره خطرات‪:‬‬
‫تشخیص انواع خطرات دافغانستان‪ #‬بانک از قبیل‪ :‬خطرات منابع بشری و عملیاتی‪ ،‬خطرات‬
‫تدارکاتی و تکنالوژی‪ #‬معلوماتیف‪ #‬خطرات نرخ تبادله و نقدینگی‪ ،‬خطرات نرخ تکتانه و ذخایر‬
‫اسعاری و ارایه سفارشات حاوی راه حل ها غرض جلوگیری‪ ،‬کاهش و کنترول خطرات‬
‫متذکره‪.‬‬
‫‪ -:6‬اهداف اداره خطرات‪:‬‬
‫هدف کلی آمریت خطرات مالی جلوگیری‪ #‬از خطراتیکه ثبات سیستم‪ #‬مالی و پولی کشور را‬
‫صدمه میرساند‪ #‬از طریق‪ #‬استندرد سازی‪ #‬و معیاری سازی‪ #‬عملکرد ها‪ ،‬وظایف‪ #‬و فعالیت های‬
‫دافغانستان بانک‪ .‬ارایه راهکار‪ #‬ها جهت رسیدن به اهداف استراتیژیک و پالن شده(طویل‬
‫المدت و کوتاه مدت) بانک و جلوگیری از خطرات متوقعه در آینده میباشد‪ .‬این اداره از طریق‬
‫بررسی های مستقالنه اهداف ذیل را در دافغانستان بانک تعقیب می نماید‪.‬‬
‫‪ .1‬شناسایی‪ ،‬ارزیابی‪ ،‬تحلیل و کنترول‪ #‬انواع خطراتیکه بانک را متضرر‪ #‬می کند و‬
‫ارایه سفارشات غرض کاهش و جلوگیری خطرات متذکره‬
‫‪ .2‬اقدامات موثر که در جلوگیری و کاهش خطرات عملیاتی و مالی آمریت و مدیریت‬
‫های بانک مفید میباشد‪.‬‬
‫‪ .3‬اطمینان از خطرات شهرت دافغانستان بانک بابت انجام وظایف‪ #‬و اهداف اش‬
‫‪ .4‬جلوگیری‪ ،‬کاهش و ازبین بردن خطرات عملیاتی دافغانستان بانک‬
‫‪ .5‬مشوره با آمریت های مالی در مورد‪ #‬سرمایه گذاری های درازمدت‪ #‬و کوتاه مدت‬
‫غرض جلوگیری و کاهش خطرات متوقعه دافغانستان بانک‬
‫‪ .6‬کمک برای دافغانستان بانک در قسمت مسئولیت پذیری و حسابدهی از انجام وظایف‬
‫اش‬
‫‪ .7‬بررسی و مطالعه پالیسی‪ #‬ها و طرزالعمل‪ #‬های دافغانستان بانک و حصول اطمینان از‬
‫تطبیق آن‬
‫‪ .8‬بقاء اداره‪ ،‬صرفه جویی‪ #‬در هزینه ها‪ ،‬عدم توقف عملیات به دنبال وقوع‪ #‬یک خسارت‬
‫و محدود‪ #‬نمودن خسارت به خود دافغانستان بانک‪.‬‬

‫ب‪ :‬تشکیل اداره خطرات‬

‫اداره خطرات مستقیما ً به هیّت عامل دافغانستان بانک گزارش میدهد‪ .‬آمر عمومی اداره‬
‫خطرات در راس این آمریت با دو معاونیت در بخش خطرات مالی و عملیاتی قرار داشته‬
‫سایر بخش ها قرار‪ #‬است در شورای علی دافغانستان‪ #‬بانک بعد از پیشنهاد از طرف‪ #‬کمیته‬
‫‪1‬‬
‫اصالحات دافغانستان بانک نهایی و تائید گردد‪.‬‬

‫‪( 1‬دافغانستان بانک‪ ،‬دفتر آمریت عمومی خطرات مالی‪)4-1394،2 ،‬‬

‫‪23‬‬
 ‫جزء سوم‪ :‬پالن عملیاتی آمریت عمومی اداره خطرات مالی برای سال ‪1394‬‬
‫به اساس پیشنهاد کمیته اصالح و مدیریت خوب و تصویب‪ #‬شورای عالی دافغانستان بانک‬
‫تشکیل این آمریت از ‪ 27‬نفر کارمند تشکیل قبلی به ‪ 12‬نفر برای تشکیل سال مالی ‪1394‬‬
‫تنزیل خواهد یافت‪ .‬بداین لحاظ آمریت عمومی اداره خطرات مالی مصمم است تا تشکیل‬
‫مربوطه را قرار‪ #‬ذیل تعدیل نماید‪ -:‬گرید ‪ 13‬به حیث آمر عمومی‪ ،‬گرید ‪ 11‬دونفر به حیث‬
‫معاونین‪ ،‬گرید ‪ 8‬شش نفر به حیث مدیر بخش ها‪.‬‬
‫استخدام مشاور‪ #‬مسلکی و تخنیکی در این آمریت بخاطر همکاری‪ #‬و آموزش کارمندان داخلی‬
‫در قسمت ارزیابی‪ #‬خطرات داخل بانک و تهیه اسناد پالیسی خطرات‪ ،‬مقرره داخلی‪،‬‬
‫طرزالعمل ها‪ ،‬مقرره های ارزیابی‪ #‬خطرات‪ ،‬چک لست ها برای دیپارتمنت‪ #‬های مربوطه‬
‫بانک و همکاری‪ #‬در قسمت تهیه اسناد ضروری در شعب دافغانستان بانک‪.‬‬
‫از اینکه وظایف‪ #‬این اداره از خطرات بانک های خصوصی‪ #‬به ارزیابی‪ #‬خطرات داخل‬
‫دافغانستان بانک تغیر یافته بنا ًء نیاز جدی به آموزش های داخلی برای کارمندان از انواع‬
‫خطراتیکه دافغانستان بانک در نتیجه وظایف‪ #‬خویش به آن مواجه میباشد‪ .‬همچنان تهیه‬
‫پروگرام‪ #‬های آموزشی بیرونی‪ #‬برای کارمندان این آمریت تا بتواند‪ #‬تجارب دیگر کشور‪ #‬ها را‬
‫در قسمت شناسایی‪ #،‬ارزیابی‪ ،‬اندازه گیر‪ ،‬تحلیل و کنترول خطرات بانک های مرکزی‪#‬‬
‫دریافت نموده و از مودل های آنها برای دافغانستان بانک افغانستان استفاده صورت‪ #‬گیرد‪.‬‬
‫ترتیب پالن استرتیژیک ‪ 5‬ساله برای آمریت خطرات مالی تهیه پالیسی ها‪ ،‬مقررات‪ ،‬الیح‬
‫وظایف‪ ،‬طرزالعمل‪ #‬داخلی و رهنمود ها در قسمت ارزیابی‪ #‬خطرات دیپارتمنت های داخلی‬
‫دافغانستان بانک همچنان ارزیابی خطرات سایر فعالیت ها و عملکرد ها تا باشد که دافغانستان‬
‫بانک وظایف‪ #‬اش را به صورت موثر انجام دهد و خطرات آن به حداقل تقلیل یابد‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫جدول‪ :‬پالن عملیاتی آمریت عمومی اداره خطرات مالی برای سال ‪:1394‬‬
‫بخش‬
‫تاریخ اختتام‬ ‫تاریخ آغاز‬ ‫مقیاس اجراآت‬ ‫فعالیت ها‬
‫مسئول‬
‫آمریت‬ ‫تعدیل ساختار‬
‫‪Jun‬‬ ‫‪May‬‬ ‫چارت تشکیالتی‪#‬‬
‫خطرات‬ ‫تشکیالتی‪ #‬آمریت‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2015‬‬ ‫این آمریت‬
‫مالی‬ ‫خطرات مالی‬
‫آمریت‬ ‫استخدام‪ #‬مشاور‬
‫‪Sep‬‬ ‫‪May‬‬
‫خطرات‬ ‫اسناد مربوطه‬ ‫تخنیکی در آمریت‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2015‬‬
‫مالی‬ ‫خطرات مالی‬
‫تهیه و ترتیب‬
‫الیحه وظایف‪#،‬‬
‫پالیسی ها‪ ،‬مقرره‪،‬‬
‫طرزالعمل‪ #‬ها و‬
‫آمریت‬ ‫چهارچوب پالیسی‬ ‫آغاز کار روی‬
‫‪Mar‬‬ ‫‪Aug‬‬
‫خطرات‬ ‫و رهنمود‪ #‬خطرات‬ ‫پالن استراتژیک ‪5‬‬
‫‪2016‬‬ ‫‪2015‬‬
‫مالی‬ ‫مالی‬ ‫ساله برای خطرات‬
‫دافغانستان بانک‪،‬‬
‫رهنمود‪ #‬ارزیابی‬
‫خطرات شعبات‬
‫دافغانستان بانک‬
‫تدارک برنامه های‬
‫آمریت‬ ‫پالن آموزشی‬ ‫آموزشی داخلی و‬
‫‪Dec‬‬ ‫‪May‬‬
‫خطرات‬ ‫کارمندان آمریت‬ ‫خارجی‪ #‬برای‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2015‬‬
‫مالی‬ ‫خطرات مالی‬ ‫کارمندان این‬
‫آمریت‬
‫تدویر‪ #‬سمینار ها‬
‫الیحه وظایف جدید‬
‫آمریت‬ ‫برای کارمندان‬
‫‪Oct‬‬ ‫آمریت خطرات و ‪Aug‬‬
‫خطرات‬ ‫مرتبط‪ #‬بانک توسط‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2015‬‬ ‫انواع خطرات‬
‫مالی‬ ‫آمریت خطرات‬
‫دافغانستان بانک‬
‫مالی‬
‫‪Mar‬‬ ‫‪Nov‬‬ ‫پالن کاری‬ ‫مطالعه و تحلیل‬
‫آمریت اداره‬
‫‪2016‬‬ ‫‪2015‬‬ ‫خطرات‪ ،‬پالیسی‬ ‫پالیسی‪ ،‬مقرره و‬
‫طرزالعمل‪ #‬آمریت‬
‫خطرات‬ ‫های بانک به‬
‫و رهنمود‪ #‬خطرات‬
‫مالی‬ ‫منظور‪ #‬شناسایی‪#‬‬
‫خطرات‬
‫تعیین میزان‬
‫ریسک پذیرفته‬
‫اداره‬
‫‪Mar‬‬ ‫‪Jan‬‬ ‫پالیسی خطرات‬ ‫شده بانک در‬
‫خطرات‬
‫‪2016‬‬ ‫‪2016‬‬ ‫مالی‬ ‫قسمت ذخایر‬
‫مالی‬
‫اسعار خارجی‪ #‬و‬
‫سرمایه گذاری ها‬
‫اداره‬ ‫‪Dec‬‬ ‫‪Jan‬‬ ‫ترتیب پالن غرض‬
‫پالن خطرات مالی‬
‫خطرات‬ ‫‪2016‬‬ ‫‪2016‬‬ ‫نحوه ارزابی و‬

‫‪25‬‬
 ‫گزارش دهی در‬
‫هیت عامل‪ ،‬کمیته‬
‫مالی‬
‫خطرات شورای‪#‬‬
‫ملی‬
‫مطالعه و بررسی‪#‬‬
‫اساند پالیسی‪،‬‬
‫اداره‬
‫‪Mar‬‬ ‫‪Jan‬‬ ‫مقرره و‬
‫خطرات‬ ‫پالن خطرات مالی‬
‫‪2016‬‬ ‫‪2016‬‬ ‫طرزالعمل‪ #‬های‬
‫مالی‬
‫شعبه عملیات‬
‫بانکی‬
‫مطالعه و بررسی‪#‬‬
‫اداره‬ ‫اسناد پالیسی ها‪،‬‬
‫‪Mar‬‬ ‫‪Jan‬‬
‫خطرات‬ ‫پالن خطرات مالی‬ ‫طرزالعمل‪ #‬ها و‬
‫‪2016‬‬ ‫‪2016‬‬
‫مالی‬ ‫مقررات عملیات‬
‫بازار‬

‫(دافغانستان بانک‪ ،‬دفتر آمریت عمومی خطرات مالی‪)7-1394،5 ،‬‬

‫الف‪ :‬خطوط کاری آمریت خطرات مالی دافغانستان بانک‬
‫نظارت بر سیستم‪ #‬بانکی‪ ،‬طرح – تطبیق و اجرای سیاست های پولی‪ ،‬کنترول و اداره ذخایر‬
‫اسعاری‪ ،‬نشر و چاپ بانکنوت‪ #‬ها‪ ،‬دافغانستان بانک را با خطرات گوناگونی‪( #‬خطرات‬
‫عملیاتی‪ ،‬خطرات مارکیت‪ ،‬خطرات اداره و مدیریت‪ ،‬خطرات نقدینگی‪ ،‬خطرات ذخایر‬
‫اسعاری‪ ،‬خطرات نرخ تبادله و نرخ تکتانه وغیره‪ )...‬موجه خواهد ساخت‪ .‬بنا ًء در نخست‬
‫ضرورت است انواع خطراتیکه دافغانستان بانک را تهدید میکند‪ ،‬شناسایی‪ #‬و ارزیابی‪ #‬گردیده‪،‬‬
‫بعداً پالن کاری برای کاهش و جلوگیری‪ #‬از خطرات متذکره ترتیب گردد‪#.‬‬
‫‪ .1‬ساحه کاری آمریت عمومی اداره خطرات‪:‬‬
‫وظایف و ساحه کاری اداره خطرات مالی به اساس تصویب شورای‪ #‬محترم علی دافغانستان‬
‫بانک و مطابق‪ #‬مکتوب نمبر ‪ 2130-1478‬مورخ ‪ 31/04/1391‬از ارزیابی‪ #‬خطرات بانکهای‬
‫خصوصی‪ #‬به ارزیابی خطرات دافغانستان بانک تعدیل شد‪.‬‬
‫‪ .2‬مودل قبول دشه بین المللی اداره خطرات‪:‬‬
‫بر اساس رهنمود های کمیته بازل(‪ )Basel Committee‬و مشورت‪ #‬های انستیتیوت‪#‬‬
‫بازرسان داخلی (‪ )The Institute of Internal Auditors‬مودلی تحت عنوان سه‬
‫خطوط اساسی دفاعی (‪ )The Three Lines of Defense‬برای موسسات‪ #‬و نهاد های‬
‫مالی پیشنهاد‪ #‬گردیده است که در آن روی سه مرحله کنترولی‪ #‬در یک نهاد تمرکز صورت‪#‬‬
‫گرفته است که قرار‪ #‬ذیل اند‪:‬‬
‫‪ ‬خط اول دفاعی‪ :‬مدیریت و بخش های عملیاتی و اجرائیوی‪ #‬نهاد مربوطه‬
‫‪ ‬خط دوم دفاعی‪ :‬بخش اداره خطرات و سیستم کنترولی داخلی‬
‫‪ ‬بخش سوم دفاعی‪ :‬تفتیش داخلی‬
‫این رهنمود مراحل مختلف کنترول و تفتیش را در یک نهاد مالی عمدتا ً به سه مرحله فوق‬
‫الذکر تقسیم بندی نموده و خطوط‪ #‬اساسی بن این سه بخش را ترسیم‪ #‬نموده است تا از موثریت‬
‫در کارها کاسته نشده و تداخل وظیفوی‪ #‬میان این سه بخش به وجود‪ #‬نیاید‪ .‬طبق این رهنمود‪#‬‬
‫وظایف اساسی‪ #‬اداره تفتیش داخلی و اداره خطرات مالی در مراحل مختلف این مودل تعریف‬
‫و مشخص ساخته شده است‪.‬‬
‫ب‪ :‬مودل مورد نظر آمریت عمومی اداره خطرات‬

‫‪26‬‬
‫آمریت عمومی اداره خطرات در نظر دارد تا وظایف‪ #‬خویش را طوری‪ #‬تدوین و عملی نماید تا‬
‫به هیچ یک از شعبات د افغانستان‪ #‬بانک از جمله اداره محترم ناظر کل تداخل وظیفوی‪ #‬ایجاد‬
‫نگردد‪ .‬بدین منظور‪ #‬مهم است تا وظایف‪ #‬این دو شعبه به شکل واضح تعریف و فعالیت های‬
‫هر شعبه مشخص گردد تا در روشنی‪ #‬آن خطرط‪ #‬کاری هر دو بخش ترسیم‪ #‬گردیده بتواند‪#.‬‬
‫از لحاظ وظیفوی‪ #‬عمدتا آمریت عمومی اداره خطرات با ناظر کل بر اساس موارد ذیل متفاوت‬
‫هستند؛‬
‫‪ -‬از نظر ماهیت وظیفوی‬
‫‪ -‬از نظر شکل و ساختار حقوقی‪#‬‬
‫‪ -‬از نظر اهداف و مسوولیت‬

‫ج‪ :‬ماهیت وظیفوی‬

‫براساس رهنمود های قبول شده کمیته بازل و سایر معیارات بین المللی بانکی‪ ،‬اداره خطرات‬
‫و ناظر کل (نفتیش داخلی) از نظر ماهیت وظیفوی از همدیگر مجرا و مستقل هستند که در‬
‫صورت طرح و عملی ساختن فعالیت ها به شکل معیاری‪ ،‬امکان تکرار و تداخل وظیفوی‪#‬‬
‫درفعالیت های این دوبخش بوجود آمده نمی تواند‪.‬‬
‫به صورت‪ #‬عموم وظیفه اصلی بخش اداره خطرات مالی ایجاد چارچوب اداره خطرات در سر‬
‫تا سر بانک بوده که همه فعالیت های دارای خطر را احاطه نموده باشد و در تطبیق‪ #‬آن با‬
‫شعبات مختلف همکاری‪ #‬همه جانبه نماید‪ .‬در حالیکه وظیفه شعبه ناظر کل همانا بازرسی و‬
‫تفتیش شعبات د افغانستان بانک جهت حصول‪ #‬اطمینان از موجودیت چارچوب خطرات در‬
‫سطح بانک‪ ،‬تطبییق آن‪ ،‬تحقق و تطبیق سایر طرزالمعل‪ #‬ها‪ ،‬مقررات و قوانین نافذه کشور‬
‫بوده که اداره را قادر‪ #‬میسازد به اهداف کلی خویش نایل گردد‪.‬‬
‫از نظر معیارات جهانی‪ ،‬پالیسی عامه (‪ )Public Policy‬چهار مرحله دارد‪ ،‬که عبارت‬
‫است از شناسایی مشکل ( ‪Identification of problems and issues /Agenda‬‬
‫‪ )Setting‬تدوین پالیسی‪ ،‬تطبیق پالیسی و ارزیابی‪ #‬پالیسی امریت عمومی اداره خطرات د‬
‫افغانستان بانک در مرحله او لو دوهم پالیسی عامه‪ ،‬شناسایی مشکل و تدوین پالیسی‪ ،‬کارمی‬
‫کند و خطرات احتمالی که متضرر شدن د افغانستان بانک از آن متحمل است را شناسایی‪ #‬می‬
‫کند و بعد از پیشنهادات مشخص خود را برای تدوین پالیسی‪ #‬که خطرات را کاهش بدهد به مقام‬
‫محترم ریاست ارایه میدارد‪.‬‬
‫د‪ :‬وظایف و نقش اداره خطرات د افغانستان بانک‬
‫ماموریت‬ ‫‪.1‬‬
‫تشخیص انواع خطرات د افغانستان‪ #‬بانک از قبیل‪ :‬خطرات عملیاتی (منابع بشری‪ ،‬عملیات‬
‫بانکی‪ ،‬تدارکات‪ ،‬تکنالوژی‪ #‬معلوماتی) خطرات مالی (خطرات نرخ تبادله و نقدینگی‪،‬‬
‫خطرات نرخ تکتانه و ذخایر استعاری) و ارایه سفارشات الزم و بموقح غرض جلوگیری‪،‬‬
‫کاهش و کنترول خطرات متذکره و افزایش کارایی و اثر بخشی‪ ،‬تسهیالت و روان سازی‪،‬‬
‫کاهش مصارف‪ ،‬سرعت عمل و کاهش زمان انجام عملیات‪ ،‬بهیود ارتباطات‪ ،‬اطمینان از‬
‫کنترل سیستم‪ ،‬شناسایی تهدیدات و کمک در تحقق به موقع‪ #‬اهداف بانک‪ ،‬زمینه سازی‪ #‬برای‬
‫تطبیق رهمنود‪ #‬های کمیته بازل (‪2.1‬و ‪ )3‬در قسمت نظارت و خطرات در سیستم‪ #‬بانکی‬
‫افغانستان همچنان زمینه سازی برای بکار بردن مدل ها‪ ،‬سافتویر‪ #‬ها و دیتابس برای اندازه‬
‫گیری و تحلیل دافغانستان بانک‪.‬‬
‫در حالیکه طبق اصول موضوعه کمیته بازل تشخیص‪ ،‬ارزیابی‪ #،‬اندازه گیری‪ ،‬دیده بانی از‬
‫فعالیت های خطر پذیر و معروض به خطر‪ ،‬تاسیس سیستم هشدار زود هنگام‪ ،‬نفوذ کردن حین‬
‫ضرورت و بچالش کشاندن تصامیم‪ #‬دارای خطرات بلند و گزارشدهی به هیئت رهبری‪ #‬و کمیته‬
‫خطرات از وظایف‪ #‬اساسی مدیریت خطرات تذکر بعمل امده است‪.‬‬
‫امریت عمومی اداره خطرات در نظر داد تا تمرکز خویش را از بررسی های عملیات یک‬
‫متر و به بررسی پالیسی‪ #‬بیتشتر نماید یعنی کارهای یومه امریت های بانک را کمتر مورد‬

‫‪27‬‬
 ‫تمرکز کاری خویش قرار داده و بیشتر پالیسی ها‪ ،‬طرزالعمل‪ #‬ها‪ ،‬پروسیجر‪ #‬های کاری‪،‬‬
‫مقررات و لوایح شعبات مربوطه د افغانستان بانک را ارزیابی‪ #‬و تحلیل نماید و خالهارا‬
‫دریافت نموده و پیشنهد راه حل ورفع‪ #‬نواقصات‪ #‬اقدام نماید‪ .‬خطرات احتمالی که از اثر خالها‬
‫در پالیسی‪ #‬ها‪ ،‬طرزالعمل ها‪ ،‬پروسیجر‪ #‬ها‪ ،‬مقررات و یا لوایح شعبات د افغانستان بانک‬
‫موجود باشد از انجائیکه اداره خطرات یک پدیده جدید در نظام بانکداری کشور‪ #‬میباشد‪ .‬بدون‬
‫شک اقدامات فوق نیازمندیت‪ #‬حقیقات گسترده را در بخش های خطرات مالی و خطرات غیر‬
‫مالی ایجاب میدارد‪ ،‬ضرورت است تا برنامه های آموزش بسیار اختصاص برای کارمندان‬
‫این بخش راه اندازی شده و مشاورینی‪ #‬که در یخش های مربوطه دارای تخصص و تجربه‬
‫الزم میباشد استخدام گردیده تا در رسیدن به اهداف فوق کارمندان آمریت عمومی اداره‬
‫‪1‬‬
‫خطرات را کمک و حمایت های تخنیکی‪ #‬و مسلکی نمایند‪.‬‬

‫‪ . 1‬د افغانستان بانک‪ ،‬دفتر امریت عمومی خطرات مالی‪ )1394( ،‬خطرات مالی د افغانستان کابل مدیریت‪ #‬نشرات‬

‫‪28‬‬
 ‫نتیجه گیری‬
‫خطرات مالی از جمله موضوع مهم و اساسی نهاد های مالی از قبیل بانکها‪ ،‬صرافات‪ ،‬شبکه‬
‫های انتقال پول شرکت ها وزارت خانه ها و غیره میباشد‪ #‬که تمام اینها با خطرات مالی مواجه‬
‫است‪.‬‬
‫بنابر بعضی خصایص که در مودل تحلیل ذکر گردیده بود همه را به شکل سوال در پرسشنامه‬
‫درج نموده که در دافغانستان بانک توزیع صورت کرفت بعد از تجزیه و تحلیل تحقیق حاضر‬
‫ثابت نمود طوریکه از سوال اصلی تحقیق (اداره خطرات مالی تا چه حد در آوردن ثبات پولی‬
‫ومالی در کشور موفق‪ #‬بوده است؟) معلوم گردد که خطرات مالی در آوردن ثبات مالی و پولی‬
‫در کشور‪ #‬موفقیت کمتری داشته‪ .‬و همچنان فرضیه های که در تحقیق انجام دادم به این نتیجه‬
‫رسیدم که فرضیه اصلی تحقیق حاضر عبارت از (به نظر میرسد که اداره خطرات مالی در‬
‫امر ایجاد ثبات پولی و مالی موفقیت زیادی ندشته) فرضیه مذکور در پرتو سواالتی‪ #‬که در‬
‫پرستشنامه مندرج گردیده بود مورد آزمون قرار گرفت و در نتیجه مورد‪ #‬تائید قرار گرفت که‬
‫خطرات مالی دافغانستان بانک در امر ثبات پولی و مالی موفقیت زیادی نداشته است‪.‬‬
‫فرضیه فرعی تحقیق حاضر‪ #‬عبارت از(به نظر میرسد‪ #‬که امریت عمومی خطرات مالی در‬
‫کاهش خطرات اعتبارت تا حدی زیادی‪ #‬موفق بوده است‪ ).‬فرضیه مذکور در پرتو سواالت که‬
‫در پرسشنامه مندرج گردیده بود مورد‪ #‬آزموش قرار گرفت و در نتیجه مورد‪ #‬تائید قرار‪ #‬گرفت‬
‫که آمریت اداره خطرات عمومی خطرات مالی در کاهش خطرات اعتباری تا حدی موفق‪ #‬بوده‬
‫است‪.‬‬
‫فرضیه فرعی تحقیق حاضر‪ #‬عبارت از (به نظر میرسد‪ #‬که آمریت خطرات مالی در کاهش‬
‫خطرات نرخ تبادله نسبا ً موفق‪ #‬بوده است‪ ).‬فرضیه مذکور در پرتو سواالت که در پرسشنامه‬
‫مندرج گردیده بود مورد‪ #‬آزمون قرار‪ #‬گرفت و در نتیجه مورد تائید قرار گرفت که امریت‬
‫اداره خطرات مالی در کاهش خطرات نرخ تبادله موفقیت زیادی نداشته است‪ .‬فرضیه را که‬
‫در تحقیق مورد بحث قرار داده بودم نظر به پرسشنامه که توزیع کردم در د افغانستان بانک به‬
‫این نتیجه رسیدم که بر عکس در خطرات نرخ تبادله موفقیت نداشته است‪ .‬و غرض مطالعه‬
‫بیشتر می توان رجوع کرد‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫پیشنهادات‬
‫دافغانستان بانک باید در کنترول خطرات مالی پالن ها و تدابیری‪ #‬موثر را جهت از‬ ‫‪.1‬‬
‫بین بردن خطرات روی دست گیرد تا بتواند از این طریق‪ #‬خطرات مالی را کاهش‬
‫دهد‪.‬‬
‫باید کارمندان مسلکی در اداره خطرات مالی د افغانستان بانک استخدام‪ #‬کردد تا بتواند‬ ‫‪.2‬‬
‫خطرات مالی را کنترول کند‪.‬‬
‫اداره خطرات مالی د افغانستان بانک در اتخاذ نرخ تکتانه در تمام بانکهای دولتی و‬ ‫‪.3‬‬
‫خصوصی‪ #‬یکسان عمل نمایید‪.‬‬
‫د افغانستان بانک باید در تمام بانکها نظارت داشته باشد تا از این طریق‪ #‬بتواند‬ ‫‪.4‬‬
‫خطرات مالی در کاهش دهد‪.‬‬
‫د افغانستان بانک باید تدارک برنامه های آموزشی داخلی و خارجی برای کارمندان‬ ‫‪.5‬‬
‫مهیا سازد‪#.‬‬
‫د افغانستان بانک باید میزان ریسک پذیرفه شده بانک در قسمت ذخایر استعار‬ ‫‪.6‬‬
‫خارجی معلوم نمایید‪.‬‬
‫اداره خطرات مالی باید از رهنود های کمیته بازل جهت از بین بردن خطرات مالی‬ ‫‪.7‬‬
‫استفاده نمایید‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫منابع و ماخذ‬
‫جزوه قانون د افغانستان بانک (‪ )1389‬مدیریت نشرات بانک مرکزی‪15/3/1395 .‬‬ ‫‪.1‬‬
‫د افغانستان بانک‪ ،‬دفتر امریت عمومی خطرات مالی‪ )1394( ،‬خطرات مالی د‬ ‫‪.2‬‬
‫افغانستان کابل مدیریت نشرات‬
‫نیاکان‪ ،‬لیلی‪ )1392( ،‬مدیریت ریسک‪ ،‬ماهنامه تازه های جهان‪ ،‬دوره ‪ 2‬شماره‬ ‫‪.3‬‬
‫‪ ،186‬صفحه (‪.)16-25‬‬
‫ماحدی‪ ،‬گلریز حسن‪ ،)1377( ،‬پول و بانک از نظریه تا سیاست گذاری موسسه عالی‬ ‫‪.4‬‬
‫بانکداری ایران‪ ،‬تهران‪ ،‬چاپ هشتم‪ ،‬تابستان‬
‫طالبی‪ ،‬محمد و نازنین شیرزادی (ریسک اعتباری) (‪ ،)1390‬تهران‪ :‬سازمان مطالعه‬ ‫‪.5‬‬
‫و تدوین کسب علوم انسانی مرکز تحقیق و توسعه‪.‬‬
‫د افغانستان بانک‪ ،1390 ،‬تاریخچه د افغانستان بانک سایت انترنیتی‬ ‫‪.6‬‬
‫‪www.Tmrg.ir‬‬ ‫‪.7‬‬
‫‪.www. De.wikpdia.org‬‬ ‫‪.8‬‬

‫‪31‬‬