Professional Documents
Culture Documents
ხმაური 1
ხმაური 1
ხმაური 1
1
ტონი და ხმაური: ყოველდღიურ პრაქტიკაში გვხვდება მრავალი სხვადასხვაგვარი
ბგერები : სიმღერა, შრიალი, ხმაური, ყვირილი, სტვენა და სხვა.
2
წარმოადგენს ხმაურის ზემოქმედების განსაზღვრა შრომის ნაყოფიერებაზე, კერძოდ
კუნთოვან სისტემაზე. დადგენილია, რომ ხმაური ვნებს არა მარტო სმენის ორგანოს,
არამედ მთელ ორგანიზმს. მაგალითად დაფაზე ცარცის გაჭრიალება სმენას არ ვნებს,
მაგრამ ასეთი ხმაურისაგან ადამიანს ტანში ჟრუანტელი დაუვლის და მუცლის არეში
აღიგზნება არასასიამოვნო გრძნობა, აქედან შეგვიძლია დავასკვნათ, კანი და შინაგანი
ორგანოების ნერვული სისტემა უარყოფითად რეაგირებს მასზე, რაც სმენისათვის არ
წარმოადგენს მავნე აღგზნებას მკვლევარების მიერ დამტკიცებულია, რომ ჰიპერტონია,
კუჭის წყლული და გასტრიტი უმთავრესად გვხდება ხმაურიან წარმოებაში მომუშავეთა
შორის. უნდა აღვნიშნოთ, რომ საწარმოო ხმაურის ხანგრძლივი ზემოქმედება იწვევს
დაყრუებას, თავის ტკივილს, სისუსტეს, მოკლე დროის განმავლობაში დაღლას, ცუდ
ძილს, ტკივილებს გულის არეში, მაზსოვრობის შესუსტებას და სხვა.
ბგერის ტალღის მიერ რხევის ერთ პერიოდში განვლილ მანძილს ტალღის სიგრძე
ეწოდება. ტალღის სიგრძე λ დამოკიდებულია გარემოში რხევადი ნაწილაკების
გავრცელების სიჩქარეზე და რხევის სიხშირეზე. თუ რხევის სიხშირეს ავღნიშნავთ f,
გავრცელების სიჩქარეს c - თი მაშინ ბგერის ტალღის სიგრძე:
𝐶
λ=
𝑓
3
ბგერის ტალღის გავრცელების სისწრაფე დამოკიდებულია იმ გარემოს დრეკად
თვისებებზე, რომელშიც იგი ვრელდება. რამდენადაც დრეკადია გარემო, იმდენად
ნაკლებია ბგერის გავრცელების სიჩქარე, მაგალითად, ჰაერში ბგერის გავრცელების
სისწრაფე ტოლია 332 მ/წმ (00C და 1 ატმ წნევაზე); 343 მ/წმ (200C და 1 ატმ წნევაზე);
ბეტონში 4000 მ/წმ; ლითონში 5000 მ/წმ.
ხმაურის აღქმა
4
თანაბარი ხმამაღლობის ბგერების მრუდები.
ქვედა ზღვარი არის ძალის ან წნევის ისეთი დონე, საიდანაც იწყება ჩვენი სმენის
ორგანოს საშუალებით მინიმალური სიდიდის ბგერის შეგრძნება. ბგერის წნევათა დონე
შემოსაზღვრულია ორი მრუდით.
ერგ/სმ2. წმ, ვინაიდან ადამიანის სმენის ორგანო რეაგირებს არა წნევის და ძალის
აბსოლუტურ ნამატზე, არამედ მათ ფარდობაზე და იმისათვის, რომ საქმე არ გვქონდეს
ასეთ დიდ რიცხვებთან, ვსარგებლობთ ლოგარითმული სკალით:
L = lg Ix / I0 ბელი
5
L = 10 lg Ix / I0 დბ.
მაგალითად, პირველი ბგერის სიხშირე f – 100 ჰც; ბგერის წნევა L = 61 დბ; მეორე
ბგერის სიხშირე f = 500 ჰც; L = 61 დბ.
6
42 ნახაზზე მოცემული თანაბარი ხმამაღლობის მრუდებიდან ვპოულობთ L = 40
ფონს; L = 60 ფონს, შემდეგ ნომოგრამის საშუალებით (43) ადვილად განვსაზღვრავთ,
რომ პირველი ბგერის ხმამაღლობა ტოლია ერთი სონისა, მეორე კი - 4 სონის. როგორც
ჩანს, მეორე ბგერის ხმამაღლობა ოთხჯერ მეტი ყოფილა პირველთან შედარებით.
L = L1 + 10 lgn
L = 85 + 10 lg10 = 95 დბ.
L = L1 + ∆L
L1 – L2 = 90 -84 = 6 დბ.
L1, 2 = 90 + 1 = 91 დბ.
7
შემდეგ ვპოულობთ:
L1, 2 – L3 = 91 – 81 = 10
8
საშუალო სიხშირის ხმაური 250 – 500 (350-800) ჰერცი, წარმოიშობა მბრუნავი
მანქანების და აგრეგატების მუშაობის დროს; ნორმა 85 – 90 დბ.
დასაშვები ნორმები
სათავსებისა და ტერიტორიების გამოყენებითი Lდღე (დბA)
№ Lღამე
ფუნქციები დღე საღამო
(დბA)
1 სასწავლო დაწესებულებები და სამკითხველოები 35 35 35
სამედიცინო დაწესებულებების სამკურნალო
2 40 40 40
კაბინეტები
3 საცხოვრებელი და საძილე სათავსები 35 30 30
9
ტერიტორიები, რომლებიც უშუალოდ ემიჯნებიან
15 სასტუმროებს, სავაჭრო, მომსახურების, სპორტულ 60 55 50
და საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს
10
ხმაურთან ბრძოლის ძირითადი მეთოდები
11
კონსტრუქციებში ჩვეულებრივ გამოიყენება გლუვი ზედაპირის მქონე მასალები,
ბგერის ტალღების შთანმთქმელ გადაღობვებში კი, პირიქით ფოროვანი მასალები
(ვინაიდან ფორებში გასვლის დროს ხახუნის გამო ადგილი აქვს ბგერი ტალღების
ჩაქრობას). შთანთქმული ბგერის ენერგიის ფარდობას გადაღობვაზე დაცემული ბგერის
ენერგიასთან ბგერის შთანთქმის კოეფიციენტი ეწოდება.
12
ხმაურის ეფექტურ ჩახშობას, იგი კონსტრუქციულად მრუდხაზოვანი ფორმის
მზადდება.
13
ადგილობრივ ვიბრაციას ადამიანი განიცდის მაშინ, როცა რომელიმე კიდურით
ეხება მანქანის ან ხელსაწყოს ვიბრირებულ ზედაპირს.
14
ყველაზე რადიკალურ საშუალებას წარმოადგენს ვიბრაციის შემცირება, მისი
წარმოქმნის წყაროში ამ დროს დიდი მნიშვნელობა ენიჭება აწყობის სიზუსტეს,
დამუშავების და სისუფთავის კლასს, რაც ამცირებს ვიბროსიჩქარის დონეს 3-4 დბ.
15
ინდუქციური გადამწოდი მაგრდება გამოცაცდელ ობიექტზე და სადენებით
უერთდება ვიბრაციულ გალვანომეტრს. რხევების ზემოქმედების შედეგად ინდუქციურ
გადამწოდში აღიძვრება ემ. ძალა, რომელიც ზემოქმედებს რა ვიბრაციულ
გალვანომეტრზე, სათანადო გადახრის ისარს.
სადაც 5 × 10 – 8
მ/წმ სიდიდე შეესაბამება 1000 ჰერცისათვის სმენადობის ზღურბლზე
რხევით სიჩქარეს, როდესაც ბგერითი წნევა ტოლია 2×10 – 8
ნ/მ 2
ადამიანზე
16
ადგილობრივი ვიბრაციის ზემოქმედების შეფასებისას ვსარგებლობთ ვიბრაციის
პარამეტრების დასაშვები სიდიდეები.
(ანგარიში)
17
ოქტავური ზოლების საშუა- ლოკალური ვიბროსიჩქარის დასაშვები მნიშვნელობები.
ლო გეომეტრიული სიხშირე
(ჰც)
მ/წმ x 10-2 დბ
8 2,8 115
f = 50 ჰც α = 0.001
A=n×α (მ)
18