MUTASYON

MODİFİKASYON

Murat GÜRBÜZ
Mutasyon

• Genetik özelliklerin yavru bireylere aktarılması DNA ile gerçekleşir. DNA,

hücre bölünmesi öncesinde kendini eşler (kopyalar). DNA'nın kendini
eşlemesi sırasında, DNA'yı oluşturan nükleotidlerin dizilişinde bazı
hatalar meydana gelebilir.
Mutasyon

Çevresel etmenlerle DNA molekülündeki nükleotid dizilimlerinde ve

kromozomlarda meydana gelen ve kalıcı olan değişikliklere mutasyon adı
verilir.
Diğer bir tanımla canlının genetik yapısında meydana gelen değişikliklerdir.

Mutasyonlar, hem vücut hücrelerinde hem de üreme hücrelerinde

görülebilir. Üreme hücrelerinde görülen mutasyonlar nesilden nesile
geçme özelliğine sahiptir. Vücut hücrelerinde görülen mutasyonlar ise
eşeyli üreyen canlılarda nesilden nesile geçmez. Eşeysiz üreyen
canlılarda mutasyon vücut hücrelerinde olsa da nesilden nesile
aktarılabilir.
Mutasyon

Mutasyon oluşmasına;
• DNA’daki nükleotid sırasının değişmesi
• DNA’daki nükleotid sayısının değişmesi
• DNA’ya parça eklenmesi ya da DNA’dan parça
kopup ayrılması
• DNA’nın kendisini hatalı olarak eşlemesi
• Kromozomdaki gen sayısı ile kromozom
sayısının artması veya azalması Neden olabilir.
 Mutasyona Neden Olan Faktörler

• A-Radyasyon
• B-Kimyasal maddeler
• C-PH derecesi ( asitlik bazlık
derecesi )
• D-Yüksek Sıcaklık
Mutasyon

• E-Besinlerdeki katkı maddeleri

• F-Ateşli hastalıklar
Mutasyon

• Mutasyona sebep olan faktör (mutajen)

ortadan kalktığında canlı eski haline geri
DÖNEMEZ.

• Mutasyona uğrayarak eski özelliğini

kaybeden gene mutant gen denir.
Mutasyona Örnekler

Zararlı Mutasyonlar Yararlı Mutasyonlar

• Renk pigmentlerinin olmaması
( albinoluk )
• Down sendromu,
• Hemofili ,
• Orak hücre anemisi
• Kanser
• Tavuk ve kuzularda görülen kısa
bacaklılık ,
• Keçilerdeki dört boynuzluluk
• Altı parmaklılık
• Yapışık parmaklılık
• Tavşan (yarık dudaklılık
• Yapışık İkizler
• 2 Başlı Hayvanlar
• Renk Körlüğü
• Tohumu bol, daha iri ve
lezzetli
• Çekirdeksiz Üzüm
• Van Kedisi
• Daha Büyük Bitkiler
• Çöl bitkilerinde görülen
bütün uyumlar (Tübitak)
• Sitrik asit tüketmeye
başlayan bakteriler
 Modifikasyon

Çevrenin etkisi ile canlılarda ortaya çıkan ve kalıtsal

olmayan değişikliklere modifikasyon denir.

Modifikasyon vücut hücrelerinde meydana gelir ve

nesilden nesile aktarılmaz, sadece o canlıda görülür.
Modifikasyon

Modifikasyonun oluşmasında
• ışık,
• nem,
• sıcaklık
• beslenme
neden olabilmektedir.
 Modifikasyona Neden Olan Faktörler
• Işık
• Nem
• Sıcaklık
Modifikasyon

• Beslenme
 Modifikasyon

Modifikasyonlar kalıtsal değildir.

Değişime sebep olan etki ortadan kalktığında,

modifikasyon da ortadan kalkar.
Modifikasyon

Sıcaklığı 15-25 ℃ olan ortamda yetiştirilen çuha çiçeğinin rengi

kırmızı, 25-35 ℃ sıcaklığa sahip ortamlarda yetiştirilen çuha
çiçeğinin rengi beyaz olması.
Modifikasyon

Spor yapan kişilerin Güneş ışığında fazla kalan

kaslarının gelişmesi. bir kişinin teninin
bronzlaşması.
 Modifikasyon

Arı larvaları çiçek tozuyla Ortanca çiçeklerinin asidik

beslendiğinde işçi arı, arı sütüyle toprakta kırmızı, bazik
beslendiğinde ise kraliçe arı toprakta mavi çiçek
olması. açması.
 Modifikasyon

• Himalaya tavşanlarının sırtındaki beyaz tüyler kesilip buz torbası

bağlandığında çıkan tüylerin siyah olması.
• Farklı çevre şartlarında yaşayan tek yumurta ikizlerinin farklı kilo ya da
boyda olması.
• Sirke sineğinin kanadının, 16 ℃ sıcaklıktaki bir ortamda düz, 20 ℃
sıcaklıktaki bir ortamda kıvırcık olması.
• Nemli bölgelerdeki eğrelti otunun kurak bölgelerdekilerden uzun olması
• Karanlık ortamda çimlendirilen tohumların sarı renkli, ışıklı ortamda
çimlendirilen tohumlardan yeşil yapraklı bitkiler gelişir.
• Çekirge larvaları 16 °C’ta benekli, 25 °C’ta beneksiz olur. Benekli bir
çekirgenin larvası 25 °C’ta bekletildiğinde oluşan yavru, beneksiz olur.
Örnek

Aşağıdakilerden hangisi modifikasyona örnek

oluşturmaz?

A) Yazın güneşin altında fazla kaldığınızda teninizin

rengi koyulaşması.
B) Ağırlık kaldırarak antrenman yapan sporcunun kol
kasları bir süre sonra güçlenmesi.
C) Çuha bitkisinin çiçeğinde sıcaklığın etkisiyle
değişmesi.
D) Bir bebeğin altı parmaklı doğması.
 Mutasyon ve Modifikasyon
Arasındaki Farklar

Mutasyon Modifikasyon
Genlerin yapısında meydana gelen Genlerin işleyişinde meydana gelen
değişimlerdir. değişimlerdir.

Mutasyona neden olan etki ortadan kalkınca Modifikasyona neden olan etki ortadan
canlı eski haline dönemez. kalkınca canlı eski haline geri döner.

Üreme hücrelerinde meydana gelen Modifikasyonlar hiçbir zaman kalıtsal değildir.

mutasyonlar kalıtsaldır.

Kimyasal Maddeler, yüksek sıcaklık gibi Sıcaklık, ısı, nem ve ışık gibi çevresel etkenler
çevresel etkenler sonucu ortaya çıkar. Yararlı sonucu ortaya çıkar.
ve zararlı olabilirler.