KAHALAGAHAN NG IMPRASTRUKTURA SA

PAMUMUHAY NG MGA LALAWIGAN

IBA’T-IBANG ASPETO NG EKONOMIYA
 Aralin Importansya sa Imprastraktura sa
4 Panginabuhi sa Probinsiya.

Unang Adlaw

Hibalo-i Kini
Atong pagatun an kon unsaon sa pagpadali aron mahatud sa mga mag-
uuma ug mga mangingisda ang ilang mga produkto nga presko pa ngadto sa
merkado ug uban pa nga palitanan sa mga panginahanglanon sa mga katawhan
sa probinsiya.
Kini nga modyul nabahin sa duha ka leksiyon:
• Aralin I – Importansya sa Imprastraktura sa Panginabuhi sa probinsiya
• Aralin 2 – Lahi-lahi nga aspeto sa ekonomiya (Panginahanglan,
produksyon, imprastraktura ug uban pa
Niini nga modyul gilaoman ka nga:
1. Masusi ang epekto sa panginabuhi sa pagkatukod o pagkawala sa
imprastraktura sa probinsiya ug sa gilangkobang rehiyon.
2. Makahatag katin awan ug kabililhon sa ekonomiya aron matubag ang
panginahanglan sa mag tawo sa probinsiya ug mapakita pinaagi sa
graphic organizer ang nagkalainlaing mga aspeto patigayon o
komersyo aron
mahatagan ug pagtagad ang mga panginahanglan sa probinsiya

Sulayi Kini

Isulat sa blangko ang husto kon husto ang pahayag ug dili husto kon
sayop kini.

_________1. Dali ra ang pagbiyahe sa mga produkto tungod sa mga

kongkretong dalan.

1
_________2. Naglisod ang mga tawo sa pagpalit sa mga kinahanglang produkto
sa merkado.
_________3. Nagkalapad ang mga agrikultura nga lugar ug nagkanindot ang
mga abot tungod sa patubig ug irigasyon.
_________4. Mas nahatagan og pabor ang mga kontratista o kontraktor sa
gipahimong mga imprastraktura.
_________5. Nakatabang ang mga sementadong pantalan aron maka dunggo
ang mga barko ug RO-RO .

Ikaduhang Adlaw

Subli-a Kini

Isulat sa imong notbuk o papel ang saktong tubag sa mga pangutana.

Unsa ang mga produkto nga makita sa mga probinsiya sa rehiyon?
1. Bukidnon A. rattan B. bulad C. pinya D. isda
2. Lanao Del Norte
A. Alimango B. balyena C. tilapia D. bangus
3. Camiguin
A. kamatis B. bayabas
C. tam-is nga lansones D. pinya

4. Misamis Oriental
A. alimango B. negosyo nga hinimo sa nestle C.
lansones D. rattan
5. Misamis Occidental
A. lubi o kopras C. rattan
B. alimango D. bulad
Kat-oni Kini

Nganong importante ang

imprastraktura sa panginabuhi sa
probinsiya ug rehiyon?

https://www.shutterstock.com

Karong adlawa atong tun-an unsa ka importante ang imprastraktura sa

panginabuhi sa mga tawo sa probinsiya ug rehiyon.

Susiha Kini

2
 Basaha ang panag estorya o diyalogo.

Kugihan kayo ang atong mayor ba? Sa mubo

lang nga panahon daghan na siya ug mga
proyekto dinhi sa atong lungsod mao nga
niuswag na kini.
https://www.google.com/search?
q=dialogue+box+with+boy&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=T34KWjziFTdt8M

Husto ka. Sama sa gisemento nga lapokon

3 ug guba nga dalan ug
gihimoan pa gayud kita ug tulay. Napadali niini ang pag angkat ug
pagdala sa mga produkto gikan sa lain laing nga lungsod padulong
dinhi sa merkado.

https://www.google.com/search?
q=dialogue+box+with+little+girl&tbm=isch&chips=q:dialogue+box+with+little+girl,online_chips:illustration&
hl=en&ved=2ahUKEwiGiI35wdvqAhXmx4sBHQk0CycQ4lYoC3oECAEQFw
&biw=1349&bih=608#imgrc=rbn8_05rLREzPM&imgdii=L97LIISJYcEAtM

Kongkreto nga dalan Merkado

https://www.google.com/search?q=bridges+at+malaybalay+city&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwixrIil-
t3qAhVHVN4KHYEcDycQ_AUoAXoECA0QAw&biw=1366&bih=657
https://www.canstockphoto.com

https://www.google.com/search?q=bridges+at+malaybalay+city&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwixrIil-

t3qAhVHVN4KHYEcDycQ_AUoAXoECA0QAw&biw=1366&bih=657#imgrc=PzjN3cAw9_fEIM

Pagpauswag

Tulay
Isulat sa imong notbuk o papel ang tubag sa mga pangutana:

3
 1. Bahin sa unsa ang giestoryahan nila ni Mario ug Liza?
A. Bahin sa gisemento nga balay
B. Bahin sa gisemento nga dalan
C. Bahin sa gisemento nga merkado
D. Bahin sa gisemento nga simbahan
2. Ngano nga nahuna hunaan nila nga mas niuswag ang ilang lungsod?
A. Kay mas dali ang pag-eskwela
B. Kay mas dali ang pagpalit sa palitonon
C. Kay mas paspas ang pagkahalin sa mga baligya
D. Kay mas mapadali ang pag-angkat ug pagdala sa mga produkto gikan
sa lain-laing mga lungsod padulong sa merkado.
3. Tagsa tagsaha ang mga imprastrakturang nahisgutan sa panag istorya.
Isulat ang importansya sa kada usa sa panginabuhi sa mga tawo.

Ikatulong Adlaw
Subli-a Kini

Tubaga ang mosunod nga pangutana. Isulat sa imong papel o

notbuk ang imong tubag.
1. Unsa nga imprastraktura ang nagpadali sa mga mag-uuma nga mahatud
ang mga produkto ngadto sa merkado ug dili na kinahanglan nga
mosakay pa sila ug bangka aron matabok nila ang sapa?
A. tulay o taytayan C.lapokon nga dalan
B. konkreto nga dalan D. lubak-lubak nga dala
2. Kini ang imprastraktura nga haturanan sa mga produkto nga gikan sa
kaumahan.
A. mall B. botika C. merkado D. simbahan

Kat-oni Kini

Karong adlawa atong tun-an ang mga epekto sa

panginabuhi sa mga tawo kon maguba ang mga imprastraktura
sama sa tulay, kongkreto nga dalan ug merkado.

4
 https://www.shutterstock.com

Susiha Kini

Kini ang mga hulagway sa mga imprastraktura. Adunay nangaguba nga

imprastraktura ug dili guba nga imprastraktura. Atong tun-an ang mga epekto
niini sa panginabuhi sa mga tawo.

Kini ang hulagway sa guba ug

naputol nga tulay, maglisod ang mga
mag-uuma sa paghatud sa ilang mga
produkto paingon sa merkado. Tungod
kay malangan sa paghatud ang ilang mga
produkto posibling mangadaut kini ug
dili na mahalin. https://www.dreamstime.com
Kini ang hulagway sa naguba nga
merkado tungod sa kalamidad. Wala nay
mapalit nga mgapagkaon tungod kay dili
na kini magamit mao nga maglisod ang
mga tawo sa pagpalit sa ilang mga
panginahanglan sama sa pagkaon ug ang
mga mag-uuma maglisod sa pagbaligya
sa ilang mga produkto.

https://www.canstockphoto.com

Mao kini ang hulagway sa maayo

ug abunda sa mga baligya nga mga
pagkaon nga gikinahanglan sa matag
pamilya. Dinhi ihatud ug ibaligya sa mga
mag-uuma ang ilang mga produkto sama
sa isda, bugas, mga utanon, prutas ug
uban pa.
https:// www.canstockphoto.com

Kini ang hulagway sa

kongkreto nga dalan. Masayon ang pag

5
 transport o paghatud sa mga produkto
nga gikan sa kaumahan. Mga presko nga
mga utanon ang atong mapalit sa
merkado kon dali ra kini moabot.

https://www.google.com/search?q=bridges+at+bukidnon&tbm=isch&ved=2ahUKEwjHh836-
t3qAhUODZQKHVvOArMQ2CegQIABAA&oq=bridges+at+bukidnon&gs_lcp=CgNpbWcQA1AAWABgjyVoAHAAeACAAQCIAQCS
AQCYAQCqAQtnd3Mtd2l6LWltZw&sclient=img&ei=0qsWX8fWOI6a0ATbnIuYCw&bih=657&biw=1366#imgrc=HLU7s9BO6BgeUM

Kini ang hulagway sa

lapokon ug lubak-lubak nga dalan.
Tungod niini madugay o malangan
ang paghatud sa mga mag-uuma sa
ilang mga produkto ngadto sa
merkado tungod kay gamay ra ang
sakyanan nga makaagi dinhi.
https://www.markandremark.blogspot.com

Pagpauswag

Isulat ang hustong tubag sa mga pangutana sa imong notbuk o papel.

1. Unsa ang mamahimong epekto sa guba-guba nga mga kadalanan sa
panginabuhi sa mga katawhan sa probinsiya?
A. Mas dali ang paghatud sa mga produkto sa kaumahan.
B. Mas hayahay ang panginabuhian sa mga mag-uuma.
C. Madugay o malangan ang paghatud sa mga mag-uuma sa ilang mga
produkto ngadto sa merkado.
D. Dili ko ka desisyon sa akong itubag.
2. Kon konkreto ug hapsay ang kadalanan unsa ang epekto niini sa
panginabuhi sa mga katawhan sa probinsiya?
A. Mas dali ang paghatud o pagtransport sa mga produkto gikan sa
kaumahan.
B. Mas dugay ang paghatud o pagtransport gikan sa kaumahan.
C. Mas dugay ang pagluto sa mga produkto gikan sa kaumahan.
D. Nagduha-duha ko sa akong tubag.

Ika-upat nga Adlaw

6
 Subli-a Kini

Isulat sa notbuk o papel ang imong tubag sa mga pangutana.

1. Kini ang mga epekto sa guba nga tulay o taytayan gawas lang sa _____.
A. Dili makatabok ang mga tawo.
B. Malangan ang paghatud sa mga produkto paingon sa merkado.
C. Magsakay ug habal habal ang mga tawo.
D. Mangalata ang mga utanon kon dili mahatud dayon sa merkado.
2. Asa niini ang maayo nga epekto sa kongkreto nga dalan.
A. Mopakusog ug padagan ang mga sakyanan.
B. Madali ang transportasyon sa mga produkto nga gikan sa lagyo nga
mga lugar sa probinsiya.
C. Maglumba ang mga sakyanan sa pagpadagan.
D. Hinay ang pagtransport o paghatud sa mga produkto ngadto sa
merkado.

Kat-oni Kini
Nakasulay na ba kamo ug pamalit ug mga produkto sa merkado apan
giingnan mo sa manindahay nga wala na silay stock o wala na silay baligya?
Nakadungog na ba kamo nga
miingon ang mamaligyaay nga wala nay baligya kay tungod wala nakaabot ang
giangkat nga mga produkto tungod sa bagyo o tungod sa baha? Diin gikan ang
mga produkto nga giangkat? Tun i ug sabta ang mga dibuho nga gipakita.

Susiha Kini
Diin gikan ang mga produkto nga naa sa merkado?

7
 https://www.canstockphoto.com https://www.colourbox.com

Mga produkto sa mga mag-uuma nga Mga sakyanan nga maghatud sa mga
gibaligya sa merkado. produkto gikan sa kaumaahan ngadto
sa merkado.

https://www.churchofjesuschrist.org https://www.churchofjesuschrist.org https://www.gettyimages.com

Pamilya nga konsumante sa mga Ang malipayon nga pamilya nga Mga isda nga nakuha sa
produkto nga gikan sa merkado. nakabinipisyo sa mga produkto. mga mananagat gikan sa
kadagatan.
Kini ang mga aspeto nga makita sa graphic
organizer.
Ang mga produkto sama sa isda ug bugas gihatud sa mga mangingisda ug mag-
uuma pinaagi sa pagsakay ug sakyanan paingon sa merkado aron ilang ibaligya.
Sa merkado mapalit sa mga konsumante o mamalitay ang isda aron kanoon sa
matag pamilya. Ang usa ka pamilya malipayon nga naka binipisyo sa mga
produkto nga gikan sa mga mag-uuma ug mangingisda.

https://www.canstockphoto.com https://www.colourbox.com

Pagkaon nga gibaligya sa merkado. Transportasyon

https://www.churchofjesuschrist.org

Mga kunsomante

https://www.churchofjesuschrist.org

Pamilya

https://www.gettyimages.com

Mag-uuma

8
 Pagpauswag

Isulat ang buluhaton sa mga tawo nga gipakita sa retrato alang sa

patigayon sa probinsiya. Pilia ang hustong letra sa saktong tubag nga naa
sasulod sa kahon.

A. Magdala sa mga produkto sa uma paingon sa Merkado

B. Mo-angkat o mopalit sa mga produkto gikan sa mga mag-uuma
C. Magbaligya sa mga produkto

Negosyante: Mag- uuma: Tindera:

Siya ang____________
Siya ang _________ Siya ang:___________
ang________ ____________

tindera
https://www.vectprstock.com https://www.shutterstock.com https://www.gograph.com

Ikalimang Adlaw

Hinumdumi Kini

Ang imprastraktura importante kaayo alang sa panginabuhian sa mga

katawhan nga nagapuyo sa usa ka lungsod kay kon guba ang mga dalan, tulay
ug walay maayo nga merkado sa usa ka lungsod walay pag uswag sa
panginabuhi sa mga lumolupyo niini. Busa magpasalamat kita nga adunay
maayong proyekto ang atong pang gamhanan sa pag ayo sa mga guba nga mga
dalan ug pagpalu-ag sa mga karsada aron masayon paghatud sa mga mag uuma
ang ilang mga produkto nga gikan pa sa layong kaumahan.
Atong natun an ang gigikanan sa mga produkto nga mapalit nato sa
merkado gikan sa pagtanom pag ani o pagpangisada ug pagtransport paingon sa
merkado ug asa ug kon kinsa ang mga nanginahanglan sa mao nga mga
produkto.
9
 Buhata Kini

A. Basaha ang usa ka sitwasyon ug isulat sa imong notbuk o papel kon

unsay posibling mahitabo.
Ihatud sa mga mag-uuma ang ilang ani nga lagutmon apan naguba ang
tulay nga agianan sa mga sakyanan paingon sa merkado. Nangita pa sila ug lain
nga agianan para mahatud ang ilang ani. Wala moabot ug sayo ang mga
lagutmon sa mga tindahan. ________________________________
Butangi ug tsek (/) ang posibling mahitabo sa ilang ani.
_________• Madaut ang ilang ani sa dalan.
_________• Moabot sa Merkado ang ilang abot sa saktong panahon.

Ebalwasyon
Isulat ang letra sa hustong tubag sa pangutana diha sa imong notbuk.
1. Masumpay ang mga nagbuwag nga lugar ug dali nga matabok ang mga
produkto ug serbisyo tungod sa
A. sakayan C. pantalan
B. tulay D. trak
2. Nakatabang ang sementadong dalan sa panginabuhi tungod kay ______.
A. Madali ang transportasyon
B. Malikayan ang pagkadaut sa mga produkto tungod sa guba nga dalan
C. Dali maadto ang mga uma ug lugar diin atua ang panginabuhi.
D. Husto ang tanang nahisgutan.
3. Tungod sa pagtukod ug sentralisadong merkado, ang mga tawo kay______.
A. Nawad an sa direksyon sa pagpalit sa mga produkto.
B. Naalkanse tungod kay daghan ang kompitensya.
C. Nahatagan og higayon nga palamboon ang panginabuhi tungod kay
aduna nay lugar nga dad an sa mga produkto.
D. Naglibog sa kadaghan sa palitonon sa merkado.
4. Gipahimo ang mga irigasyon alang sa mga mag uuma aron
A. Masuplayan og igo nga tubig ang ilang pananum ug uma bisan layo ang
gikuhaan.
B. Makaawas ang sapa nga gigikanan sa tubig.
C. Aduna nay lugar nga malimpyohan sa mga galamitong panguma.
D. Magsilbing puluy-anan sa mga isda.
5. Importante ang mga imprastraktura sa panginabuhi sa mga tawo. Tinuod o
dili?
10
 A. Oo, kay makatabang kini sa paspas nga pagproseso sa mga produkto ug
serbisyo ug pagbayloay niini.
B. Oo, kay mas naila ang usa ka lugar kon daghan ang ipatukod nga
imprastraktura dinhi.
C. Dili, kay mogasto ug dako ang kagamhanan aron mabuhat kini.
D. Dili, kay walay labot ang imprastraktura sa pag uswag sa panginabuhi.

Tubag sa mga Pangutana

Unang Adlaw Ikaduhang Adlaw Ikatulong Adlaw

Ebalwasyon
Sulayi Kini Sublia Kini Sublia Kini 1. B
1. C 2. D
1. Husto 1. A
2. A 3. C
2. Dili husto 2. C
3. C 4. A
3. Husto 3.
4. B 5. A
4. Husto 5. A
5. Husto Pagpauswag
1. B 2. D
3. Dawaton ang tubag sa
mga bata
Pagpa-uswag
1. C 2. B
Susika Kini
1.B 2. A 3. C

11