DAYANIŞMA AĞLARI, ERKEK VURUYOR,

BUGÜNDEN YARINA DEVLET KORUYOR

Ülkenin salgınlı ya da salgınsız günlerinin
siyasette, üretimde, gündelik yaşamda her
daim nesne olarak görülen halk kesimlerinin
dayanışma pratikleri içerisinde nesne
olmaktan çıkıp dayanışma kolektifinin
öznelerinden biri haline dönüşmesi
önemsenmesi, üzerinde durulması gereken
bir olgudur. S. 16-17
Kadınlar, çocuklar, cinsiyet kimliği ve
yönelimi nedeniyle ayrımcılığa maruz
bırakılan dezavantajlı grupların lehine bir
tane bile tedbir almadan sadece hapishane
kapasitelerini azaltmak için yapılan
tahliyelerle onların can güvenliği hiçe
sayılmaktadır. S. 10-11

ÇarkBaşak
Bütün ülkelerin işçileri, birleşin! Mayıs 2020 Sayı 13

YÜRÜYORUZ GÜZEL GELECEĞE

Bu düzen işçinin alın teriyle sefahat süren yüzde 1’in düzenidir!
İşçiler, emekçiler, emeğiyle geçinenler yüzde 1’in düzenine teslim olmayacak!
Aydınlık, sağlıklı, eşit ve özgür günler işçi sınıfının elleriyle yeşerecek!

Yaşasın 1 Mayıs!
Ankara Ankara - Dikmen Antalya Artvin - Hopa

Gaziantep Hatay İzmir İzmir - Bornova

İstanbul - Ataşehir İstanbul - Avcılar İstanbul - Bakırköy İstanbul - Beşiktaş

İstanbul - Beykoz İstanbul - Beylikdüzü İstanbul - Caferağa İstanbul - Esenyurt

İstanbul - Fatih İstanbul - GOP İstanbul - Güzeltepe İstanbul - İkitelli

İstanbul - Kadıköy İstanbul - Kartal İstanbul - Merter İstanbul - Nurtepe

İstanbul - Okmeydanı İstanbul - Sancaktepe İstanbul - Sarıgazi Mersin

Muğla Sakarya Sinop Tekirdağ - Çorlu

Çark Başak - Mayıs 2020 / Sayı: 13

Sahibi: Türkiye İşçi Partisi adına Genel Başkan Erkan Baş Sorumlu Müdür: Can Soyer
Adres: Caferağa Mah. General Asım Gündüz Cad. No: 37 Yeğiner Apt. B Blok K: 2 D: 4 34710 Kadıköy/İstanbul
Matbaa: Uniprint Basım San. ve Tic. AŞ. Ömerli Mah. Hadımköy-İstanbul Cad. No: 159 34555/İstanbul Tel: 0212 798 2840
 YÜRÜYORUZ GÜZEL GELECEĞE
İşçiler, emekçiler, işsizler, yoksullar, kadınlar,
gençler, Türkiye’nin tüm zenginliğini üretenler;
hayatın her alanında, günün her anında her şeyi ya-
ratan, kara toprağa, soğuk demire can verenler, işçi
sınıfının birlik, mücadele ve dayanışma gününüz, 1
Mayıs kutlu olsun.
Kardeşler,
Bugün dünya ikiye bölünmüş durumda: Bir yanda
servetleri arşa ulaşmış yüzde 1’lik patronlar sınıfı,
diğer yanda ekmeğini taştan çıkarmaya zorlanan
yüzde 99’luk işçi sınıfı.
Yüzde 1’lik patron sınıfı, insan onuruna yaraşma-
yacak ücretlerle, sigortasız ve güvencesiz çalışma
şartlarıyla, karşılığı ödenmemiş fazla mesailer ve
angaryalarla, işyerinde tehditlerle, tacizlerle, mob-
binglerle bizleri çalıştırarak her gün daha fazla zen-
ginleşiyor.
Yüzde 1’lik patron sınıfı, beslediği siyasetçilere çı-
karttırdıkları yasalarla, satın aldıkları medya kuru-
luşlarıyla, hukuku ve haklarımızı hiçe sayarak, sır-
tını devletin polisine ve mahkemelerine dayayarak
bizleri kölece çalışma koşullarına ve yoksulluğa razı
etmeye uğraşıyor.
Yüzde 1’lik patron sınıfı, bizlerin yarattığı zengin-
liklere el koyarak, emeğimizi, alın terimizi sömüre-
rek, insan haysiyetini ve hürriyetini ayakları altında
ezerek bizleri sefalete sürüklerken kendileri zevk ve
şatafat içinde, lüks ve bolluk içinde yaşıyor.
Kardeşler,
Ülkemiz 18 yıldır gerici, piyasacı, işbirlikçi bir ik-
tidar tarafından yönetiliyor. Bu süre zarfında, ülke-
mizin yıllar içinde biriktirdiği ve emekçilerin alın
teriyle üretilmiş tüm değerler patron sınıfına peşkeş
çekildi. Tek arzuları ülkemizin ucuz işgücü, yüksek
işsizlik, sigortasızlık, sendikasızlık ve güvencesizlik
cenneti olmasıdır; yani ülkemizin patronlar için
cennet, işçiler için cehennem olmasıdır.
Buna izin vermeyeceğiz! Tarih boyunca olduğu
gibi bugün de sömürüye, yoksulluğa, baskı ve zul-
me direneceğiz.
Ülkemizin bir salgın döneminden geçtiği bugün-
ler, patron sınıfının işçi düşmanlığını bir kez daha
gözler önüne seriyor. Daha şimdiden on binlerce
emekçi işinden edildi, bir o kadarı da ücretsiz izin
dayatmasına maruz kaldı. Her gün milyonlarca işçi,
tıkış tıkış servislerde, otobüslerde, metrolarda işe
gitmek zorunda bırakılıyor. Ölümcül bir salgının
kol gezdiği iş yerlerinde çalışmaya zorlanıyor.
Tek cümleyle: AKP iktidarı ve patron sınıfı, ülke-
mizin işçilerini ve emekçilerini ölümcül virüsün
önüne yem olarak atmıştır.
Buna boyun eğmeyeceğiz! İnsanca çalışma hakkı-
mızı olduğu kadar sağlık ve yaşama hakkımızı da
bu düzene teslim etmeyeceğiz.
Kardeşler,
1 Mayıs 2020 dünya işçi sınıfının birlik, mücadele
ve dayanışma gününde hakkımız olan taleplerimizi
bir kez daha seslendiriyoruz:
Kriz veya salgın bahanesiyle işten çıkarmalar koşul-
suz yasaklanmalıdır.
İşçilerin sendikal örgütlülüklerinin önündeki her
türlü yasal ve fiili engel kaldırılmalıdır.
Grev yasaklarına kesin olarak son verilmelidir.
Kıdem tazminatı dokunulmaz kılınmalıdır.
Asgari ücret vergi dışı bırakılmalı, patron sınıfın-
dan servet vergisi alınmalıdır.
Gelir kaybına izin vermeden haftalık çalışma süresi
30 saate düşürülmelidir.
Koronavirüs salgını boyunca yaşamsal olanlar dı-
şında tüm sektörlerde iş durdurulmalı, tüm çalışan-
lara ücretli izin verilmelidir.
Salgın boyunca tüm yurttaşların gıda, ilaç, dezen-
fektan, maske gibi temel ihtiyaçları ücretsiz karşı-
lanmalıdır.
Salgın bahanesiyle işçi çıkartan, ücretsiz izin daya-
tan veya işçilerini zorla çalıştıran tüm şirketler ağır
şekilde cezalandırılmalıdır.
Kardeşler,
Haykırdık, haykırıyoruz, haykıracağız:
Bu düzen sömürü ve açlık düzenidir!
Bu düzen yoksulluk ve zulüm düzenidir!
Bu düzen işçinin alın teriyle sefahat süren yüzde
1’in düzenidir!
İşçiler, emekçiler, emeğiyle geçinenler yüzde 1’in
düzenine teslim olmayacak!
Aydınlık, sağlıklı, eşit ve özgür günler işçi sınıfının
elleriyle yeşerecek!
Bu Düzen Bizi Öldürür! Yaşamak İçin Sosyalizm!
Haklılığımız her geçen gün, yaşanan her olayda ol-
duğu gibi salgın hastalıkla boğuştuğumuz şu gün-
lerde de bir kez daha apaçık ortaya çıktı.
İnsanlık bu virüs salgınını yenecek bilgiye, biriki-
me ve güce sahiptir.
Şimdi haklı olanın güçlenmesi için çalışıp birlikte
güzel geleceğe yürüme zamanıdır.
2020 1 Mayıs’ını bu inanç ve kararlılıkla kutluyor,
milyonlarla birlikte yeniden sokaklarda, coşkulu
kutlamalar yapacağımız günlere olan inançla tüm
yoldaşlarımızı selamlıyoruz.
Yaşasın 1 Mayıs!
ÇarkBaşak
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak
GÜNDEM

SALGIN NELERİ DEĞİŞTİRECEK?

Genel Merkez Bürosu

Salgın koşullarında gündeme gelen hukuksuzlukların kalıcılaşması bu bakımdan önemli

bir risktir. Esnek ve güvencesiz çalışmanın yaygınlaşması, ücretlerin baskılanması, işten
çıkarmaların artması gibi durumlar salgın sonrasında da sürdürülebilir. Bu nedenle işçi sınıfı
için bir tür kıyamet sonrası sürece gireceğimiz öngörülebilir.

Dünyada Covid-19 salgını başlayalı beş ayı, ülke-
mizde ise ilk vaka resmen açıklanalı yaklaşık iki ayı
geride bıraktık. Bu birkaç ay bile, içinden geçtiği-
miz dönemin sıradan bir dönem olmadığını, poli-
tik, ekonomik ve toplumsal etkilerinin salgın sırası
ve sonrasında da süreceğini gösterdi.
Yeni tip koronavirüs salgınının dünya ölçeğine
yayılması ve kriz sürecinin neredeyse hiçbir ül-
kede başarıyla yönetilememesi birçok kesim tara-
fından kapitalizmin sorgulanmasına neden oldu.
Kapitalizmin irrasyonelliği, insanı değil yalnızca
piyasanın çıkarını öncelediği ve insanlığı uçuru-
ma sürüklediği açığa çıktı. Neoliberal politikaların
yıllar içinde sağlık, eğitim, vb. en temel hizmetleri
özelleştirerek yaşamımızı nasıl da tehlikeye attığı
deşifre edilmiş oldu. Öte yandan kimlerin evde ka-
labilme lüksünün bulunduğu, kimlerin sokaklarda,
fabrikalarda, ofislerde çalışmaya zorlandığı, gerekli
ve gereksiz işler ayrımı gün yüzüne çıktı. Sözün
kısası tüm bu koronavirüs krizi süreci sınıf çeliş-
kilerini daha da belirgin kıldı. Ancak bu kriz mev-
cut durumu gözler önüne sermek dışında, sistemin
özsel niteliklerinde değil ama kimi görüngülerinde
önemli değişiklikler yaratacağının sinyallerini şim-
diden veriyor.
Kâr odaklı kitlesel üretim ve tüketimin, doğanın
talanının yarattığı felaketler çağımızın sıradanlaşan
olayları haline gelmektedir. Yalnızca geçtiğimiz yıl
içinde yaşadığımız devasa yangınlar, buzullardaki
büyük erimeler gibi, aşırı iklim olayları bunlara ör-
nektir. İklim krizi gibi doğrudan olmasa da dolaylı
olarak koranavirüs salgınını yaratan koşullar peka-
la ciddi bir gıda krizini, kitlesel açlık ve ölümleri,
çeşitli başka felaketleri de doğurabilir. Kapitaliz-
min acımasız kâr ve fayda mekanizmasının, tüm
bu felaketleri sıradanlaştırıp dev tekellerin yeni kâr
ve büyüme aracı haline getirmekte ve bu değişimi
toplumsal ilişkilere uygulamakta tereddüt etmeye-

4
 ÇarkBaşak
ceği kesindir. Örneğin bugüne kadar sisteme “ayak
bağı” olduğu düşünülen, sosyal devlet politikalarıyla
kapitalist devlete mali yük olarak görülen yaşlıların,
yoksulların, “zaten hasta olanların” ıskartaya çıkarı-
lacağı yeni Malthusçu, öjenik etik, neoliberal kapita-
lizm tarafından “normalleştirilmektedir”.
Yıllar yılı terk edilen sosyal politikalar emekçileri ve
geniş yoksul kitleleri kriz karşısında daha kırılgan
hale getirmiştir. Temel sağlık ve yaşam gereksinimle-
rinin bile karşılanamadığı çok boyutlu bir krize dave-
tiye çıkarılmıştır. Emek sürecinde sendikasızlaştırma-
nın, taşeronlaştırmanın, güvencesizliğin norm haline
getirdiği bireyselleşme ve toplumun atomizasyonu
mevcut krizi derinleştirmiştir. Bu noktada emeğin
yeniden üretiminde yaşanan kimi değişikliklere de
yakından bakmak gerekmektedir.
Emeğin yeniden üretim sürecinde gıda teminin-
den bakım hizmetlerine yük, tümüyle bireysel ola-
rak emekçi ailesinin omuzlarına yıkılmıştır. Kadının
sömürüsü ve ezilmesi ise bu mekanizmanın görün-
meyen yüzüdür. Yeniden üretimin, piyasanın kâr
mekanizmasının dışında var olabileceği geleneksel
dayanışma biçimleri yıllar içinde tümden tasfiye ol-
muş, emekçi ailesinin tüketimi piyasanın insafına
terk edilmiştir. Söz gelimi kentli işçi ailesinin bir dö-
nem “köyden kente erzak temini” gibi geçim stra-
tejileri özelleştirilen, dahası ortadan kaldırılan tarım
politikalarıyla yok edilmiştir.
Emekçiler bir uçta keyfi sosyal yardım politikalarının
politik baskısı, diğer uçta “hayat pahalılığının” siste-
matik şiddeti arasında sıkıştırılmıştır. Son zamanlarda
ülkemizde örneklerini gördüğümüz gibi burada hava
delikleri oluşturmaya çalışan girişimler de engellen-
meye çalışılmaktadır. Muhalif belediyelere dönük
yasakçı müdahaleler Saray Rejimi’nin bu konudaki
kırmızı çizgilerini gösterir niteliktedir. İktidar, ken-
dinden başka hiçbir özneye alan bırakmamak, tüm
kontrolü baskıyla tek elde toplayabilmek için en basit
yardımlaşma faaliyetlerini, ekmek dağıtımlarını bile
gözü kara biçimde engellemektedir.
Dahası kriz karşısında çaresiz bırakılan kitleler hızla
devlet otoritesi ve denetimi talep eder bir pozisyona
itilmektedir. Krizi bizzat yaratan ve yıkımı emekçi-
Mayıs 2020 Sayı 13
GÜNDEM
lere yükleyen neoliberal rejimler bu koşulları hem
politik hem ekonomik bir avantaja çevirme gayre-
tindedir. Dolayısıyla salgın sonrasındaki süreçte daha
fazla otoriterleşme ve faşizmi yükseltme olasılığı cid-
diye alınmalıdır.
Salgın koşullarında gündeme gelen hukuksuzlukların
kalıcılaşması bu bakımdan önemli bir risktir. Esnek
ve güvencesiz çalışmanın yaygınlaşması, ücretlerin
baskılanması, işten çıkarmaların artması gibi durum-
lar salgın sonrasında da sürdürülebilir. Bu nedenle işçi
sınıfı için bir tür kıyamet sonrası sürece gireceğimiz
öngörülebilir.
Bu yeni süreç, eş zamanlı olarak emek sürecindeki
örgütlenmenin, yukarıda dikkat çekmeye çalıştığı-
mız gibi emeğin yeniden üretim sürecindeki siyasal
pratiklerle bütünleştirilmesi gerektiğini bir kez daha
gözler önüne sermiştir. Gıda temininden dayanışma
pratiklerine, kolektif bakım pratiklerinden koopera-
tifler kurmaya, var olanları ortaklaştırmaya geniş bir
siyasal gündelik faaliyet, yeni bağ biçimlerinin yara-
tılması, tüm bunların iktidara karşı güç mevzisi ola-
rak politik bir kimlikle inşa edilmesi günün devrimci
görevidir. Diğer bir deyişle dayanışma faaliyetleri
yalnızca temel ihtiyaçların temini, gıda, para yar-
dımı düzeyinde kalmamalı, yeni toplumsal bağların
kurulmasına öncülük edecek, sol, kamucu bir politik
kültürü inşa edecek yapıda olmalıdır. Bu sayede kalı-
cılaşarak halkı temsil eden, devletin karşısına bir güç
olarak çıkabilecek ikili iktidar örneği kurulabilir.
Emekçileri, kadınları, gençleri, işsizleri, bakım talep
eden yaşlıları topyekun seferber edecek bir toplum-
sal-politik bağın yaratılması ertelenemez bir mücade-
le konusu olarak önümüzdedir.
Bu çerçevede partimizin salgın sırasında ve sonrasın-
da yapması gereken, sosyalizmi işaret etmek ve halkı
düzene karşı öfkesini kalıcı hale getirecek biçimde
örgütlemektir. Bunun günümüz konjonktürüne en
uygun aracı ise dayanışma faaliyetleridir. Salgın ön-
cesinde başlattığımız dayanışma ağları, bugün eski-
sinden daha gerçek ve zorunlu bir iş haline gelmiştir
ve çalışmalarımız aksatılmadan, tüm hızıyla sürdürül-
melidir.
5
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak

UTKAN’IN
İZİNDE
Engin Deniz

Utkan’ın bu dönemde, Gezi’de ortaya çıkan dayanışmacı pratiklerle ilgili toplantılarda

defalarca gündem açtığını ve üzerine derinlemesine tartışmalar yürüttüğünü hatırlıyorum.
Örgütü tartışırken de, dışa dönük diğer pratikleri tartışırken de temel olarak Utkan’ın
kafasında tek bir soru vardı aslında: Nasıl kazanabiliriz?

Utkan aramızdan ayrılalı bir yıl oldu. Onu harika
bir dost yapan özelliklerini ve bizde iz bırakan
anılarını anlatmak kişisel sohbetlere kalsın, biz
burada onun devrimci mücadeleye katkılarından
bahsedelim şimdi. Sonuçta, bir devrimcinin ar-
dından söylenecek en güçlü sözler onun yaptık-
ları ve fikirleriyle ilgili olanlardır.
Utkan’ı Gezi Direnişi hala yerelimizde toplumsal
coşkusunu tam olarak kaybetmemişken tanıdım
(Bölgemize tam o dönemde gelmişti). Bu neden-
le hafızamda Utkan’la ilgili ilk fotoğraflar, Sarı-
gazi’deki Gezi günlerine ait olanlardır. Bir önce-
ki gece Sarıgazi sokaklarında yaşananlar üzerine
espriler yaparken, gazdan kızarmış gözlerinin mut-
lulukla parladığına defalarca şahit olmuşumdur.
İlk tanışmamızdaki soğuk duruşu nedeniyle ben-
de uyandırdığı intiba, direnişteki coşkusu ve yol-
daşlarıyla kurduğu yakın ilişkilere tanık oldukça
tam tersi yönde değişti.
Disiplinli yapısı, güçlü insan ilişkileriyle Ut-
kan’ın varlığı kısa sürede bölgemizde önemli bir
fark yaratmaya başlamıştı bile.
Ancak kısa süre sonra bizim TKP’mizin bölün-
me sürecine girmesiyle dışa dönük örgütlü faa-
liyetlerimiz-doğal olarak-kesintiye uğramış ve
önümüzde yeni bir mücadele gündemi açılmıştı:
Yoldaşını kazanmak! Ayrışma sürecinde yerelde
ve ihtiyaç olan başka bölgelerde gece gündüz
koşturdu. Doğrularına dört elle sıkıca sarılan,
sonuna kadar gidebilecek, kararlı bir devrimci
olduğuna ilk olarak o günlerde şahit oldum.
Çekmeköy-Sancaktepe Bölgesi olarak diğer ta-
rafa oranla güçlü çıkmıştık ayrışmadan. Ancak
neredeyse her yerde olduğu gibi moral bozuk-
luğu ve motivasyon kaybı nedeniyle hareket
edemez duruma gelmiştik. Partinin büyük bir
bölümü istifa etmiş ya da uzaklaşmıştı.
Ayrışma sürecinde ne olmadığımızı net olarak ta-
rif etmiştik; fakat tam olarak ne olacağımızı, nasıl
yapacağımızı tarif etmemiştik. Ancak 12. Kong-

6
ÇarkBaşak
rede ortaya çıkan irade bize yeni pratikler dene-
yimlemek için ihtiyacımız olan cesareti vermişti.
Dayanışma çalışmalarının ön açıcı olabileceği
fikrini tartışmaya başladığımız bir dönemde bir
ayrışma daha yaşadık.
Bu ayrışmanın bölgemiz açısından üye sayısı ve
moral açısından ilkine göre daha olumsuz sonuç-
ları oldu. Dahası, parti binası bu ayrışma sürecin-
de kapanmıştı.
Kongreler yapılmıştı ancak varlıkların paylaşılma
görüşmeleri sürüyordu henüz. Hepimiz kaygılı
bir bekleme halindeyken, o günlerden birinde
Utkan aradı, “Hoca acil görüşmemiz lazım” dedi.
İki saat sonra birlikte parti binası için yer bakma-
ya başlamıştık bile.
Aidat gelirlerimiz azaldığı için izbe eski bir han-
da bir büro tutup çalışmalara başladık. Kısa sü-
rede küskün olan yoldaşların bir kısmını da ka-
zanarak yol almaya başlamıştık. Ancak Utkan’ın
asıl derdi parti binası tutmak değildi elbette. O
örgütsel olarak toparlanıp yeni toplumsal çalış-
malar yapmayı planlıyordu.
Utkan’ın bu dönemde, Gezi’de ortaya çıkan da-
yanışmacı pratiklerle ilgili toplantılarda defalarca
gündem açtığını ve üzerine derinlemesine tartış-
malar yürüttüğünü hatırlıyorum. Örgütü tartı-
şırken de, dışa dönük diğer pratikleri tartışırken
de temel olarak Utkan’ın kafasında tek bir soru
vardı aslında: Nasıl kazanabiliriz?
Sosyalist solun Türkiye’deki zayıf, belirli alanlar-
da sıkışmış pozisyonu üzerine yürüttüğü tartış-
malar, onu Anadolu tarihindeki ilk halk isyanla-
rını araştırmaya kadar götürmüştü. Konu üzerine
fikirler olgunlaştıkça yazmaya da başladı. Komü-
nist ’in altıncı sayısında yer alan “Yerelleşme ve
Dayanışma Çalışmaları Ekseninde Bir Çıkış Stra-
tejisi” başlıklı ortak yazıda bu fikirler bütünlüklü
olarak ifade edilmeye çalışılmıştı.
İkinci ayrışmayla birlikte özellikle Çekmeköy
Bölgesi’nde önemli bir güç kaybına uğradık.
Bizler moral bozukluğu içerisinde planlarımızı
unutmuş, nerede yanlış yaptığımızı tartışmaya baş-
lamıştık ki, Utkan bir kez daha bayrağı yükseltti.
Çekmeköy’de bir dayanışma derneği fikrini or-
taya attığında birçoğumuzun kafasında ilk etapta,
gücümüz yeter mi, yapabilir miyiz, hemen şimdi
mi, gibi sorular oluşmuştu. Ama daha biz tartışır-
ken Utkan bazı problemleri çözmeye başlamıştı
bile! Bu çalışma için bağış yapabilecek arkadaşla-
rının listesini yapmış, bazı yerlerden de eşya ko-
nusunda yardım sözü almıştı. O adım attıkça bizi
Mayıs 2020 Sayı 13
daha çok inandırıyordu yaptığımız işe.
Bu çalışma, basit bir dernek kuruluşu olmasından
öte yeni bir çalışma tarzına geçiş anlamına geli-
yordu. Derneğin kuruluş ve yerleşme sürecinde
karşılaştığımız en önemli sorun eski tarz, parti
binası merkezli çalışmadan, açık toplumsal alan
çalışması yapmaya geçiş süreci oldu.
Utkan’ın öncülük ettiği uzun tartışma toplantıla-
rı ve yerinde müdahaleleriyle yeni tarzda çalışma
zamanla yerli yerine oturdu. Böylelikle Çekme-
köy Dayanışma Derneği (ÇDD) kendi yerelli-
ğinde bir çekim merkezi olmayı başardı. ÇDD,
dört yılı aşkın süredir çalışmalarını sürdüren, çok
sayıda yoksula yardım elini uzatmış, ağırlıkla ka-
dınların söz sahibi olduğu, politik duruşuyla da
Çekmeköy’de öne çıkan bir dernek olarak bugün
yoluna devam ediyor.
ÇDD’nin yol almaya başlamasıyla birlikte özgü-
venimiz arttı ve bir sonraki adım olarak bölge-
mizde ikinci bir derneğin kuruluş faaliyetlerine
başladık. Sarıgazi’nin Çekmeköy’den farklı özel-
likler ve dinamikler taşıması nedeniyle bu bölge-
de Gezi Kültürevi adıyla dayanışma çalışmaları-
nı örgütleyeceğimiz yeni bir mekan açtık. Gezi
Kültürevi de kısa süre içerisinde özellikle gençler
arasında, bir çekim merkezi haline gelmeyi başar-
dı. Henüz kurulduktan birkaç ay sonra başlattığı
yaz okulu faaliyetlerine onlarca öğrenci katıldı.
Bu çalışmalarda başarı elde etmemizde, Utkan’ın
örgütsel olarak öncülüğünün yanında toplumsal
önderlik karakterinin de etkili olduğunu vur-
gulamak gerek. Onun öğretmen arkadaşları ve
velileri arasında kazandığı devrimci saygınlık,
onların bu çalışmalara çeşitli şekillerde destek
vermelerinin önünü açmıştı.
Gezi Kültürevi’nin kısa süre sonra onlarca polis
ve zırhlı araç eşliğinde basılması ve kapatılması,
aslında kazanmaya başladığımız toplumsal başa-
rının önünü erkenden kesmeyi hedefleyen açık
bir devlet operasyonuydu.
Gezi Kültürevi kapatıldıktan sonra Sarıgazi’de
hemen Parti binası tutmuş, kazandığımız dostları
ve ilişkileri oraya davet etmiştik. Tüm bu yerel
çalışmalardan sonra Utkan, Parti merkezinde işçi
çalışmalarıyla ilgili sorumluluk almış ve hepimi-
zin bildiği üzere Parti’mizin işçileşmeşi yolunda
önemli bir çaba göstermişti.
Utkan artık fiziken aramızda olmasa da devrim-
ci pratiği ve fikirleriyle hala bize yol göstermeye
devam ediyor.
Sevgiyle, özlemle…
7
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak
GÜNDEM

BİR KEZ DAHA TBMM ÇALIŞMALARIMIZA DAİR…

Mine Aydemir

Bizim meclis çalışmalarında bulunan vekil ve/veya danışman arkadaşlarımız ülkemizde

sosyalizm mücadelesine daha fazla katkı yapılabilecek bir eylem, etkinlik vb. varken
yüzlerini TBMM çalışmalarına dönmezler. Ancak birer komünist olarak üstlendikleri her
türlü sorumluluğu da en iyi biçimde yerine getirmek için ellerinden gelenin fazlasını yapmaya
çalışırlar.

TİP’in geniş kamuoyunun gündemine en fazla
girdiği başlıkların daha ziyade TBMM çalışmaları
olması, Parti’mizin TBMM çalışmalarına dair tüm
dostlarımızın ve yoldaşlarımızın net bir bakışa sahip
olmasının önemini artırıyor. Okumaya başladığınız
yazı da bu konuda iki yanlış uca doğru savrulma-
lara izin vermeyecek bir bakışın yerleşmesine katkı
olması umuduyla konuya ilişkin bir kez daha kimi
hatırlatmalar yapmak amacıyla kaleme alınmıştır.
Parlamento neden öne çıkıyor?
Birisi öznel diğeri nesnel iki temel nedenden söz
edebiliriz.
Türkiye sosyalist hareketi 60’lı yılların TİP dene-
yiminden sonrada TBMM’de çeşitli biçimlerde var
olmaya çalıştı. Farklı partilerin çatısı altında kendi-
lerini sosyalist olarak tanımlayan vekillerin varlığı-
nın yanı sıra tüzük ve programlarından sosyalizm
hedefine işaret eden partilerin üyesi ve/veya yöne-
tici olan milletvekilleri de oldu. Ancak hiç birinin
bugün Parti’mizin ulaştığı etkinliğe ulaşamadığı-
nı söyleyebiliriz. Özetle sosyalistler 60’lı yıllardan
sonra ilk kez TBMM’yi gerçek bir mücadele alanı
haline getirmeyi başardılar ve bu doğal olarak ilgi
çekiyor. (Parti’mizin bu deneyiminin henüz çok
yeni olduğunu ve önümüze koyduğumuz hedef-
lere ulaşamadığımızı da eklememiz gerekir, dola-
yısıyla ortaya çıkan görece başarıyı bizim başarı-
mızdan çok, sosyalist hareketin geride kalan uzun
yıllardaki başarısızlığı olarak da ifade edebiliriz.)
İkinci ve daha nesnel olan boyut ise genel olarak
Türkiye’de siyasetin ve özel olarak ise siyasal ve
toplumsal muhalefetin sıkışmasıyla ilgilidir. AKP/
Saray Rejimi bugün daha ziyade baskı ve şiddeti et-
kin biçimde kullanarak iktidarını koruyabilmekte-
dir. Sokaktaki muhalefet son yılların en geri düze-
yine çekilmiş durumdadır. Basın tümüyle denetim
altına alınmış, basit bir sosyal medya paylaşımının
bile “terör” kapsamında suç olarak değerlendirmesi,
saldırıya uğraması olağanlaşmıştır.
Bu baskı ortamında geniş kitlelerin sözlerini söy-
leyebilecekleri, iktidara karşı bir direniş çizgisinin
-tüm eksiklerine rağmen- yansıtılabildiği neredey-
se tek yer TBMM’dir. Bu iki başlık TBMM’nin
muhalefet güçleri için önemini geçmiş yıllara göre
objektif olarak artırmıştır.
TİP’in parlamento faaliyetlerinin anlamı ne?
Bu soruya verilecek yanıt özetle 4 artı 1 başlıkta
özetlenebilir.

8
 ÇarkBaşak
Parlamentoların devrimci amaçlar için kullanımının
temelinde teşhir faaliyeti vardır. Burjuvazinin ege-
men olduğu toplumsal düzende TBMM’de alınan
kararların esası sermaye sınıfının ihtiyaçlarının gö-
rülmesidir. Bu gerçeğin mümkün olan en etkili ve en
yaygın ölçekte teşhiri devrimci bir görevdir. Genel
olarak burjuva iktidarların, kapitalist düzenin teşhiri
de bu kapsamda ele alınabilir. Bunlar çalışmamızın
birinci ayağıdır.
Çalışmamızın ikinci ayağı, iktidar tarafından günde-
me getirilen ve genellikle belirgin bir halk düşman-
lığı barındıran yasal düzenlemelerin mümkün oldu-
ğunca engellenmesi, engellenemediği noktada halkın
direncini artırma ve toplumsal muhalefetin örgütlen-
mesi için zaman kazandırmak üzere geciktirebildiği
kadar geciktirmektir.
Bir diğer hedefimiz toplumsal her tür soruna dair
devrimci bir perspektifle sosyalistlerin somut çözüm
önerilerini ve hedeflerini olabildiğince geniş kesim-
lere, sade bir dille aktarmak ve sosyalizmi gerçek bir
seçenek olarak gündeme taşıyabilmektir.
Ve elbette en önemlisi, parlamenter tüm olanakları
halkın kendi örgütlenmelerini inşa etmek üzere de-
ğerlendirmektir.
Artı 1 diye eklediğimiz başlık ise bugün ve Türki-
ye’deki siyasal süreçle ilgilidir. AKP/Saray iktidarı,
TBMM’yi tümüyle işlevsiz kılmayı da amaçlayan
“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” adını verdik-
leri dönüşümü gerçekleştirirken pek çok yalan söy-
lemişti. Geldiğimiz noktada hileyle de olsa istediği
Anayasa değişikliğini hayata geçirmiş durumda ve
AKP’nin bu dönüşümü hayata geçirirken halka anlat-
tıkları ile bugün yaşananlar arasında bırakalım tutarlı-
lığı, benzerlik bile yoktur. Bu durumun sürekli olarak
gündeme getirilmesi de görevlerimiz arasındadır.
Esas olan, hepimize düşen…
Şu gerçeğin tüm yoldaşlarımız tarafından bilinmesi
gerekir. Parti’mizin TBMM’deki varlığının yarattığı
olanakların önemli bir bölümü, Parti’nin örgütlenme
çalışmalarında kullanılmak üzere MK’nın ve daha
özel olarak Örgüt Bürosu’nun inisiyatifine sunul-
muştur. TBMM çalışmalarımıza tam zamanlı olarak
emek koyan yoldaşlarımızın sayısı sanılandan çok
çok azdır.
Bunları yakınmak veya şikayet etmek için değil bu
yönelimin ardındaki siyasi ve ideolojik bütünlüğün
anlaşılması için yazıyorum. Parti, TBMM çalışma-
larına olması gerekenden bir gram fazla anlam yük-
lemediği için bu çalışmanın doğal olarak sunduğu
olanakların da mümkün olan en azını kullanıp, orta-
ya çıkan “artı-değeri” başka alan çalışmalarına katkı
koymak için değerlendirmeye çalışıyor.
Bizim meclis çalışmalarında bulunan vekil ve/veya
danışman arkadaşlarımız ülkemizde sosyalizm mü-
cadelesine daha fazla katkı yapılabilecek bir eylem,
etkinlik vb. varken yüzlerini TBMM çalışmalarına
dönmezler. Ancak birer komünist olarak üstlendik-
Mayıs 2020 Sayı 13
leri her türlü sorumluluğu da en iyi biçimde yerine
getirmek için ellerinden gelenin fazlasını yapmaya
çalışırlar.
Parti’mizin parlamento çalışmalarına şu anda var olan
iş hacminin binde 1’ine bile denk düşmeyen bir kad-
rosal güç ayrılmıştır. Bu alanın olanakları bu sınırlı
güçle en etkin biçimde kullanılmaya çalışılmaktadır.
Doğrudan bu alanda görevli olmayan arkadaşlarımı-
zın ise sadece bu çalışmayı izlemesi ve herhangi bir
yurttaş gibi sadece “beğenmesi” kabul edilebilir bir
şey değildir.
“Parlamento çalışmaları bugün vardır, yarın yoktur.”
Her bir yoldaşımızdan beklentimiz bu süre içinde or-
taya çıkan olanakları, hemen yarın kullanılamaz hale
geleceğini düşünerek mümkün olan en etkin biçim-
de değerlendirmesidir.
Bu kapsamda:
1-TBMM bünyesinde sürdürülen çalışmaların halkın
en geniş kesimlerine taşınması bu başlıkların en ba-
sit olanı ve açık söyleyelim en az emek isteyenidir.
Yapılan açıklamaların, Genel Kurul konuşmalarının,
kanun tekliflerinin, soru önergelerinin kısacası tüm
faaliyetin mümkün olan en geniş kesimlere ulaştırıl-
ması için hepimizin yapabileceği bir katkı vardır. TİP
açısından parlamento tüm emekçilere seslendiğimiz
bir kürsüdür, bu kürsüden söylenen her sözün tüm
yurttaşlarımıza ulaştırılması parti üyelerinin öncelikli
görevleri arasındadır.
2- Halkın gerçek sorunlarının TBMM’de gündem-
leştirilmesi aynı anlama gelmek üzere, birim ve ko-
mitelerimizin sürdürdüğü çalışmaların parlamento
olanakları kullanılarak desteklenmesi için parti ör-
gütlerimizin sürekli olarak MK’ya bilgi ve taleplerini
iletmesi gerekmektedir. Her parti üyesi, sürdürdüğü
örgütlenme ve dayanışma faaliyetlerinin TBMM’ye
de taşınmasından, işçi kardeşlerimizle paylaşılmasın-
dan sorumlu olmalıdır.
3- TİP, parlamento olanaklarını devrim ve sosyalizm
mücadelesine katkı sağlamak üzere kullanmaya çalış-
maktadır. Bunun en somut karşılığı bu süreçte TİP’in
ve öncülük ettiği, parçası olduğu tüm halk örgütleri-
nin mücadelelerinin büyümesi ve kalıcılaştırılmasıdır.
Sonuç olarak, Parti’miz Türkiye sosyalist hareketinin
gerçek bir siyasal güç haline gelmesi, işçi sınıfının ve
emekçi halkımızın temsiliyetini üstlenmesi için; bu
kapsamda devrimci bir zeminde yeniden kuruluşu
hedefleyerek çıktığı yolculukta önemli bir aşamayı
geride bırakmıştır. Yıllardır yakınına bile varılama-
mış ölçüde ciddi olanaklarla buluşmanın eşiğine ka-
dar gelinmiştir. Gelinen aşamada görev tüm partili
arkadaşlarımızın, birimlerimizin ve komitelerimizin-
dir. Bu olanakları geliştirmek ve değerlendirmek sa-
dece TİP’in değil bir bütün olarak devrimci-sosyalist
hareketin mücadeleyi yeni bir aşamaya sıçratmasını
sağlayabilir.
Bu fırsatı kaçırmamamız gerekir.
9
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak
KADIN

ERKEK VURUYOR, DEVLET KORUYOR

Kadın Koordinasyonu

Türk Ceza Kanunu’nda “Kadına yönelik şiddet” diye bir suçun olmamasıyla birlikte, iktidarın
“Kadına yönelik şiddet infaz indirimi kapsamı dışındadır” söylemi gerçeği yansıtmamaktadır.
Kadınlar, çocuklar, cinsiyet kimliği ve yönelimi nedeniyle ayrımcılığa maruz bırakılan
dezavantajlı grupların lehine bir tane bile tedbir almadan sadece hapishane kapasitelerini
azaltmak için yapılan tahliyelerle onların can güvenliği hiçe sayılmaktadır.

“5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin
İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”
“İnfaz paketi” olarak bildiğimiz kanun, 15 Ni-
san 2020 tarihinde Resmi Gazete’ de yayım-
lanarak yürürlüğe girmiştir. İnfaz paketinde,
bazı suçların infaz sürelerinde indirime giden
kalıcı düzenlemelerin yanı sıra, mahkûmların
kapalı cezaevlerinden açık cezaevlerine geçişi-
ne ve açık cezaevlerinden de “izin” adı altında
tahliyesine imkân veren geçici düzenlemeler
de bulunmaktadır. Siyasetçiler, gazeteciler,
öğrenciler, avukatlar, yerel yöneticiler, siyasi
tutsaklar bu paketten hariç tutulmaktadır. Kas-
ten yaralama, kasten öldürme, işkence, eziyet,
kötü muamele, nefret ve ayrımcılık, intihara
yönlendirme, terk, cinsel saldırı, çocukların
cinsel istismarı, reşit olmayanla cinsel ilişki,
cinsel taciz, tehdit, şantaj ve cebir gibi suçları
işleyenleri kapsamaktadır. Değişiklikler uya-
rınca cezalarını açık cezaevlerinde çekmekte
olan siyasi tutsaklar hariç tüm mahkûmlar 31
Mayıs 2020’ye kadar izinli sayılacak, bu izin
gerekli olması hâlinde 31 Kasım 2020’ye kadar

10
ÇarkBaşak
Salgın süresince evde kalmaları
istenen kadınların, çocukların,
LGBTİ+ bireylerinin ve dezavantajlı
grupların yaşadıkları şiddet sarmalı
düşünülmeden bir de üstüne üstlük yeni
tip koronavirüs önlemleri kapsamında
getirilen infaz paketi onların hayatlarını
tehlikeye atmaktadır.
uzatılabilecektir. Özetlemek gerekirse, cinsel
dokunulmazlığa karşı suçlar, kadına yönelik
fiziksel şiddet, kadın cinayetleri veya cinaye-
te teşebbüsten hüküm giymiş olanlar da dâhil
açık cezaevinde olan tüm mahkûmlar salıveri-
lecektir.
Türk Ceza Kanunu’nda “Kadına yönelik şid-
det” diye bir suçun olmamasıyla birlikte, ik-
tidarın “Kadına yönelik şiddet infaz indirimi
kapsamı dışındadır” söylemi gerçeği yansıtma-
maktadır. Kadınlar, çocuklar, cinsiyet kimliği
ve yönelimi nedeniyle ayrımcılığa maruz bıra-
kılan dezavantajlı grupların lehine bir tane bile
tedbir almadan sadece hapishane kapasitelerini
azaltmak için yapılan tahliyelerle onların can
güvenliği hiçe sayılmaktadır. Kadına yönelik
fiziksel şiddetten bir iki ay kapalı ceza evinde
kalmış bir hükümlü, getirilen kalıcı infaz in-
dirimi sürelerinden de yararlanarak doğrudan
dışarı çıkabilir, “izin” şeklinde düzenlenen
bu salıverme ile izinden dönmez ise bir cezai
yaptırımının olmayacağı gibi, “iznini” 7 aya
kadar uzun bir süre de uzatabilir. “İzin” adı
altında çocuğun cinsel istismarı, cinsel saldırı
ve kadına yönelik şiddet suçlarının failleri olan
binlerce erkeğin, şiddete maruz kalan kadın-
lar, çocuklar ve cinsiyet yönelimi nedeniyle
ayrımcılığa maruz kalan dezavantajlı gruplar
açısından hiçbir koruyucu ve önleyici tedbiri
içermemektedir. Tahliye edilen hükümlülerin
tekrar aynı suçu işlediği, bu tedbirsizlik ve alı-
nan kararların yanlışlığını açık olarak göster-
mektedir: Nitekim Antep’te eşi Rukiye Aslan’ı
boğazından yaraladığı için cezaevine giren
Müslüm Aslan’ın tahliye olmasının ardından 9
yaşındaki kızını döverek öldürmesi tüm dehşe-
tiyle zihinlerimizden silinmeyecektir. Zira evi-
ne giderken eski erkek arkadaşı Casim Ozan
Çeltik tarafından yüzüne kezzap atılan Berfin
Özek, ona bu zararı veren kişinin kanunla dı-
şarıya çıkacağı bilgisinin ardından şikâyetini
Mayıs 2020 Sayı 13
KADIN
geri çekti. Berfin Özek’in yaşadığı korkuyu
anlamak yerine ona sırt dönen kadın örgütleri
ve kamuoyundan birtakım unsurlar Berfin’in
psikolojisini anlamak ve yorumlamaktan yana
eksik kaldılar.
Sıralasak daha birçok örnek de gösteriyor ki
yasadan yararlanarak dışarıya çıkanlar benzer
suçları işlemeye devam edecek. Bu yasayla bir-
likte kadınlar, çocuklar, dezavantajlı gruplar
için Türkiye daha da güvensiz bir yer olacak.
Salgın süresince evde kalmaları istenen kadın-
ların, çocukların, LGBTİ+ bireylerinin ve de-
zavantajlı grupların yaşadıkları şiddet sarmalı
düşünülmeden bir de üstüne üstlük yeni tip
koronavirüs önlemleri kapsamında getirilen
infaz paketi onların hayatlarını tehlikeye at-
maktadır.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
başta olmak üzere tüm ilgili kurum ve kuru-
luşlar kadına, çocuğa, LGBTİ+ bireylerine
yönelik şiddetle ilgili acil eylem planı oluştur-
malıdır. Bu plan içerisinde olması gerekenler;
*Devlet, tarafı olduğu İstanbul Sözleşmesi uya-
rınca her türlü olağanüstü halde dahi kadına
yönelik şiddetle mücadelede yükümlülük sa-
hibidir. 6284 sayılı kanun, hiçbir ihmale veya
keyfiyete yer bırakmaksızın salgın süresince de
kadın, LGBTİ+ ve çocuklar öncelik alınarak
ivedi ve etkin bir şekilde uygulanmalıdır.
*İnfaz Yasası ile salıverilecek olan kadına yöne-
lik şiddet ve cinsel istismar faillerinin sistematik
olarak etkin bir şekilde takibi yapılmalı, yeni
tip koronavirüs nedeniyle faillere verilen “iz-
nin” bir “tahliye” anlamına gelmemesi için fail
üzerinde denetim tedbirleri uygulanmalıdır.
*Salgın döneminde kadınların hastane ve kara-
kollara erişmekteki yaşadığı güçlükler ortadan
kaldırılmalıdır. Sığınak ve acil barınma ihtiyaç-
larının karşılanabilmesi amacıyla sığınak olarak
kullanılabilecek mekânların sayısı ve kapasitesi
acilen artırılmalıdır. Sığınaklarda gerekli sağlık
tedbirleri yoğun bir şekilde uygulanmalıdır.
*Kadına yönelik şiddet için toplumsal cinsiyet
kökenli, çok dilli, 7/24 erişime açık “Acil Yar-
dım Hattı” kurulmalı, cinsel şiddet kriz mer-
kezleri açılmalı; kadınlara, çocuklara, cinsiyet
kimliği ve yönelimi nedeniyle ayrımcılığa ma-
ruz bırakılan dezavantajlı gruplara yönelik sos-
yal, psikolojik ve hukuki destek verilmelidir.
11
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak
GÜNDEM

KORONAVİRÜS GÜNLERİNDE
1 MAYIS
İşçi Bürosu

Bir yandan korona günlerinde işçilerin maruz kaldığı haksızlıklar, yaşanan mağduriyetler nedeniyle
biriken öfke, artan geçim ve gelecek kaygısı güçlü bir eylemlilik ihtiyacını hissettirirken bir yandan
pandemi dinamikleri fiziksel olarak bir araya gelmeden mücadeleyi sürdürmenin yollarını bulmayı
zorunlu kıldı. Sosyal medyanın hayatımızdaki yeri arttıkça mücadelemizdeki yeri zaten artmıştı,
pandemi koşullarıyla birleşince elbette ki en kitlesel bir araya geliş internet üzerinden olacak.

Pek çoğumuzun “ilk kez 1 Mayıs’ta alana çıkama-
yacağım” diye hayıflandığı, kimimizin yine İşçi
Bayramı’nda çalışmak zorunda olduğu özgün bir
1 Mayıs öncesinde bu satırlar yazılıyor. İnsanların
birbirinden fiziksel olarak uzak durmak zorunda
olduğu ancak birlikte hareket edemeyişimizin sağ-
lığımıza mal olduğu günlerden geçiyoruz. Bomba-
ların patladığı, insanların sokağa çıkmaya korktuğu
zamanlarda bile en kitlesel birlikteliğimizi göre-
bilmek için heyecanla beklediğimiz, yüzümüzü
döndüğümüz 1 Mayıs alanlarına bu sene uzaktan
bakmak zorunda kalmanın üzüntüsünü yaşıyoruz.
Nesnellik bizi ilk defa sıkıştırmıyor kuşkusuz.
Dünya’da ve ülkemizde 1 Mayısların tarihi yasak-
lamaların, baskıların, mücadelenin tarihidir aynı
zamanda. Emekçilerin yüz yılı aşkın süre önce 8
saatlik iş günü için başlayan mücadelesinden günü-
müze, taleplerin en kalabalık ve en yüksek sesle dil-
lendirildiği günler hep 1 Mayıslar oldu. Ülkemizin
1 Mayıs tarihine bakınca da, sadece hak mücadele-
sinin dillendirildiği bir gün değil, düzen ile sol ara-
sındaki kavganın keskinleştiği bir gün görüyoruz.
Ancak, 1 Mayıs deyince akla gelenin sadece düze-
nin yapabildikleri değil, bizim mücadele inadımız,
yaratıcılığımız ve ısrarımız ile başardıklarımız ol-
ması gerektiğini düşünüyoruz.
1 Mayıs’ın engellenemeyeceği düşüncesini dos-
ta düşmana gösteren güncel ve tarihsel örneklere
boğulmadan, eşitlik ve özgürlük için mücadele
edenlerin bir araya gelip söz söylemenin bir yo-
lunu mutlaka bulacağını her dönemeçte yeniden
gördüğümüzü söylemekle yetinelim ve günümüze
gelelim.

12
 ÇarkBaşak

Korona’nın ülkemize girdiği ve hayatımıza sirayet

ettiği ilk günden beri, daha haftalar aylar öncesinden
1 Mayıs’ı nasıl kutlayacağımız meselesi hepimizin ak-
lına gelmişti. Bir yandan korona günlerinde işçilerin
maruz kaldığı haksızlıklar, yaşanan mağduriyetler
nedeniyle biriken öfke, artan geçim ve gelecek kay-
gısı güçlü bir eylemlilik ihtiyacını hissettirirken bir
yandan pandemi dinamikleri fiziksel olarak bir araya
gelmeden mücadeleyi sürdürmenin yollarını bulma-
yı zorunlu kıldı. Sosyal medyanın hayatımızdaki yeri
arttıkça mücadelemizdeki yeri zaten artmıştı, pan-
demi koşullarıyla birleşince elbette ki en kitlesel bir
araya geliş internet üzerinden olacak. 1 Mayıslarda
omuz omuza yürümek, slogan atmak, marşlar söyle-
mek özlemiyle dolan bizler için tam istediğimiz gibi
olmasa da, mevcut koşullar yüzünden boşvermeyip
sesini sözünü emekçilerle buluşturmak isteyenleri ve
bir çıkış ararken gözü bize takılanları göreceğimiz bir
gün olacak bu yıl 1 Mayıs.

Öte yandan, her şeyin dijital görüntülerden ibaret

olduğu yanılsamasından çıkmak için aynı zaman-
da bir fırsat sunuyor emek mücadelesi ve 1 Mayıs.
“Hayat eve sığar” sloganı telefon ekranlarına sığıyor
ancak yasak sırasında çalışmak zorunda olan işçiler
eve değil yataklar konulan şantiyelere sığdırılıyor,
bunu biliyor, görüyor, söylüyorduk. Üzerine tam
da bugün, pandemi gölgesindeki 1 Mayıs’a bir de
işçi düşmanı iktidarın gölgesi daha sabah saatlerinde
düştü. Temsili bir heyetle Taksim’e çelenk bırakarak
anma yapmak isteyen DİSK’e polis saldırdı ve DİSK
Başkanı Arzu Çerkezoğlu ve yoldaşlarımızın da ara-
sında olduğu 20’ye yakın kişi gözaltına alındı. Hayat
ne zaman normale dönecek diye soran milyonlarca
insana da düzenin normalinin ne olduğu hatırlatılmış
oldu. Sokağa çıkma yasağı bahane edilerek yitirdiği-
miz canlar anısına ellerimizde taşıdığımız karanfillere
saldırıp, fiziksel mesafeyi koruyarak yapılacak sem-
bolik bir yürüyüşe izin vermeyip işçileri, sendikacı-
ları itiş kakış gözaltına alanlar gerçekte kimden yana
olduklarını, virüsün değilse de siyasi iktidarın taraf
olduğunu tüm açıklığıyla göz önüne serdi. DİSK’e
uygulanan bu engellemenin koronavirüsün bulaşma-
sına yönelik bir tedbir olmasıyla hiç ilgisi olmadığını
da göstermiş oldu.
Her sene değişmeyen, doğru bir söylemimiz vardır,
önemli olan 1 Mayıs’ın 2 Mayıs’a ne devrettiğidir
deriz, geleneği bozmayıp bu temayla bitirelim. Ola-
ğanüstü koşullarda yaşamaya ve mücadele etmeye
çalışıyoruz. Korona günlerinin gösterdiği, öğrettiği,
değiştirdiği çok şey var. Sınıfın durumu ve mücadele
olanakları üzerine daha çok konuşacağız ve yazacağız
belli ki, ancak dünyanın işçilerin emeğiyle döndüğü
gerçeğinin berraklaştığını görerek, çaresizliğe mah-
kum edilmiş milyonların umudu aramasının uzak
bir ihtimal olmadığını bilerek önümüze bakmalıyız.
Sokaklarda yan yana gelemesek de sokağa çıkama-
dığı için dertlenen, çalışmak zorunda olan, köşesine
çekilmeyip her türlü mecrada insanlarla buluşmaya
çalışan tüm emekçilerin kutladığı, heyecanlandığı,
öfkelendiği bir 1 Mayıs olması dileğiyle. İşçi Bayramı
kutlu olsun.

13
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak
GÜNDEM

1 Mayıs 2019 Bakırköy kürsüsünden, inşaat işçileri adına söz alarak sözünü; “çalışırken ölmek istemiyoruz” diye
bitiren ve zorla çalıştırılırken coronavirüs nedeniyle aramızdan ayrılan Hasan Oğuz’un anısına...

‘ÇALIŞARAK YAŞAMAK YA DA SAVAŞARAK ÖLMEK’

Nazır Kapusuz - İşçi Bürosu

Bizlere insanın doğal bir evriminin sonucu gibi sunulan, kitleler önünde meşrulaştırılan
kapitalist sistemin akıldışılığının billurlaştığı bir dönemi şimdi değerlendiremeyeceksek ne
zaman değerlendireceğiz?

Coronavirüs etkilerinin nereye kadar gidebileceği-
ni henüz kestiremiyoruz. Ancak şimdiden insanla-
rın yaşamlarını etkilemeye başlamış özellikle belirli
bir birikimi olmayan emekçileri daha da çaresiz
bırakmaktadır.
Kapitalist iktidarın ilk aklına gelen ise yine “patron-
ları kurtaracak” çözüm paketleri açıklamak oldu.
Örgütsüzlük virüsü yayıyor
İşin vahim yanı ise bu paketlere ilk destek 26 iş-
veren örgütü ile imzaya koşanın işçi örgütleri olan
Hak-İş ve Türk-iş olmasıydı. “Patronlar kurtulursa,
işçiler kurtulur, herkes kurtulur” mantığını yaymak
iktidara kapitalistlerin verdiği bir görev ancak işçi
sınıfının verdiği görevleri yapacak özneler oldukça
sınırlı.
Covid-19’un risk gruplarını hep okuduk; yaşlılar,
kronik hastalığı olanlar vb. sağlık temelli risk grup-
ları. Ancak DİSK Araştırma Merkezi’nin yaptığı
Covid-19 Araştırması’nın 2’ncisi; DİSK üyesi işçi-
ler arasında vaka oranının Türkiye ortalamasının 3
katı olduğunu ortaya koydu.
Bu oran sendikalı işçiler arasında bile bu kadar
yüksekken daha örgütsüz ya da kayıt dışı çalışan-
lar içerisindeki oranlarını varın siz düşünün. Ancak
fikir vermesi için kanıtlanmış bir istatistiği hatırla-
tabiliriz: Sendikasız bir işçinin iş cinayetinde ölme
ihtimali sendikalı işçiye göre 6 kat fazla.
Emekçilerin daimi virüsü: işsizlik ve yoksulluk
İnsanların işe gitmelerinin önemli bir nedeni ör-
gütsüzlük ama bir nedeni de çaresizlik. İşe gitme-
diklerinde gelirlerini güvenceye alacak herhangi
bir düzenleme yok. İşe gitmediklerinde işten çıka-
rılma riski yüzde yüz yani virüse yakalanma riskin-
den daha yüksek. Haliyle Soma maden işçilerinin
sözleri hala güncel. “Ya yerin altında ölüm, ya ye-
rin üstünde açlık”
Temel talep olan herkese “ücretli izin” yerine “üc-
retsiz izin”, zoraki “yıllık izin”, “işten çıkarma” gibi
birçok seçeneği patronlar rahat rahat kullandılar.
İşçilere verilen güvence ise sahte bir “işten çıkarıl-
ma yasağı” oldu. Aslında bu yasal düzenleme, işçi-
leri zoraki “ücretsiz izin”e çıkarma hakkını patron-
lara veriyor. Bunun karşılığında ise işçilere “ayda
1.170 TL’ye geçin” deniyor.
İşçilere verilen bir hakmış gibi yansıtılan başka bir
uygulama ise, “kısa çalışma ödeneği”. Bakanın yap-
tığı açıklamaya göre, patronlar üç milyona yakın
işçi için başvuru yaptı. Ama bunun bile uygulan-
masında sömürünün yeniden yeniden üretildiğini

14
 ÇarkBaşak
öğreniyoruz. Kısa çalışma ödeneği, bir işyerinin ta-
mamen veya en az 1/3 oranında iş günü azalması
durumunda İşsizlik Fonu’ndan verilen bir destek.
Ancak birçok işyeri hem bu ödenekten 15 gün fay-
dalanıyor hem de işçilerini hala 30 gün normal dü-
zende çalıştırıyor. Olan ise işçinin maaşına oluyor.
Çünkü bu ödenek brüt maaşın (üst sınırı asgari üc-
retin %150’sini aşmamak kaydıyla) %60’ını kapsa-
dığı için işçilerin toplamda maaşına göre %10-%20
arasında ücret kaybına uğradıkları görülmekte. Yani
işçinin fonu işçilere değil patronlara fayda sağlıyor.
Ama sömürü bunla bitmiyor. Sektörlerin birçoğu
gerçek anlamda kontak kapatma noktasına gelmesi-
ne rağmen bazı sektörlerde de satışlar 3-4 kat artmış
durumda. Özellikle market, kargo ve sağlık sektör
çalışanları, sömürünün odağı haline geldi. Artan iş
yükü günde 14 saatlere ulaştı. Haftalık izin günleri
sokağa çıkma yasağına sayıldı. Kargo çalışanları da
artık sokağa çıkma yasağı olan günlerde bile sömü-
rülmesi için özel izin verilmiş emekçi kesimi konu-
muna geldi.
Dayanışma: mahallelerden, işyerlerine ama en
çok dünyayla
Emekçilerin hakkı, sağlık nedeniyle çalışmama
haklarını kullanabilmek olmalıyken bu hak sadece
Birleşik Metal Sendikası’nın çabalarıyla 10 fabrikada
kullanılabiliyor. İşçi sınıfının geri kalanı örgütsüz,
yalnız ve en çaresizleri ise intiharı çözüm olarak gö-
rüyor.
Dönem tam da kapitalist sistemin kendi iç dinamik-
leri gereği aslında “normal” işleyen bu düzenlerinin,
akıldışılığını tüm toplum kesimlerine göstermek ol-
malıdır.
Bu gösterme çabasının gerçekleşebileceği yer ise
“dayanışma”dır. Dayanışmayı bir yardımlaşma,
“derdi olanın çaresi olma” gibi algıladığımız gün bu
faaliyetlerimiz başlamadan bitecektir. Dayanışmayı
bir mücadele aygıtı gibi algılamamız gerekmekte-
dir. Dayanışmayı gelecekte yaratmayı düşündüğü-
müz toplumun nasıl olabileceğine dair fikir verecek,
esin kaynağı olacak (ve hatta kendimizi de gelişti-
receğimiz) bir laboratuvar gibi görmemiz gerekir.
Çin, Amerika, İtalya, İran, Türkiye, Fransa, Bre-
zilya vb. bu ülkeleri yan yana yazdığımızda aklını-
za yine virüs gelecektir ama bu ülkeler dünyada en
Mayıs 2020 Sayı 13
GÜNDEM
fazla beton üreten ülkeler ya da dünyanın en büyük
beton firmalarına sahip ülkelerdir. Milyarlarca met-
reküp beton üretme kapasitesine sahip bu ülkeler
havaalanlarında birbirlerinden yüz maskesi kapabil-
mek için birbirlerine düzenbazlıklar yapmışlardır.
Amerika, Çin, Rusya, Türkiye, İtalya, Fransa, İn-
giltere, İspanya, Hindistan, İran, Arabistan, Brezilya
yine virüsle adları anılan ancak silah üretimi ya da
ihracatında en üst sıraları alan ülkelerdir. Bu ülke-
lerin silah harcamaları için yaptıkları ar-ge harca-
malarının belki de yüzde biri sağlık cihazları için
yapılmamaktadır.
Bu kapitalist merkezlerin adlarını yeniden yeniden
saymaya gerek yok ama bu ülkelerin “yavaşlaması”
bile atmosfere karbondioksit salınımını %30 azalt-
mıştır. Kuzey kutbundaki ozon tabakası deliğinden
bu yana ilk defa kısmi de olsa kapanma görünmüş-
tür.
Virüs doğal, doğal olmayan kapitalizm
Bizlere insanın doğal bir evriminin sonucu gibi su-
nulan, kitleler önünde meşrulaştırılan kapitalist sis-
temin akıldışılığının billurlaştığı bir dönemi şimdi
değerlendiremeyeceksek ne zaman değerlendirece-
ğiz?
Dayanışma, beton ve silaha ayrılan kaynaklarla dün-
yadaki herkesin (kapitalistlerin bile) daha sağlıklı ve
güven içerisinde yaşayabileceğini gösterebilmektir.
Dayanışma, salgın sırasında cirosu 4 kat artan mar-
ket patronlarının, izin günlerini bile hesaplayıp
emekçileri günde 14 saat çalıştırmasının yüzüne tü-
kürebilmektir.
Dayanışma, dünyanın bu kadar çok ve akıldışı tü-
keterek değil, eşit bir şekilde paylaşarak, daha az
çalışarak, hızlı yaşamadan da insanlığın bir geleceği
olduğunu gösterebilmektir.
Yoksa kapitalist iktidarlar için sorun hiçbir zaman
kaynak sorunu olmamıştır. Örneğin bu salgın dö-
neminde işçilerin kendi fonunda 132 milyar TL
varken, işsiz kalanlara bu fondan 7 milyar patronlara
ise 43 milyar ayırmak bir kaynak sorunu değil bir
tercih sorunudur.
Bu tercihleri, dayanışma mücadelesiyle ve zorla de-
ğiştireceğiz.
* Paul Mason’un Yordam Kitap’tan çıkan kitabının adı
15
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak
GÜNDEM

DAYANIŞMA AĞLARI, BUGÜNDEN YARINA

Ekim Nehir - Örgüt Bürosu

Tekel’den ve özellikle Gezi’den dayanışma pratiklerine aşina olan geniş bir sol toplamın mevcut durumda
hızla organize olmasında şaşılacak bir şey yok. Fakat bu kez dayanışma pratiklerinde daha farklı ve
nitelikli bir yan olduğunu görmek gerek. Ülkenin salgınlı ya da salgınsız günlerinin siyasette, üretimde,
gündelik yaşamda her daim nesne olarak görülen halk kesimlerinin dayanışma pratikleri içerisinde nesne
olmaktan çıkıp dayanışma kolektifinin öznelerinden biri haline dönüşmesi önemsenmesi, üzerinde
durulması gereken bir olgudur. Halkın kendi kararlarını alıp uyguladığı bir yapının nüvesi olarak
görülmeli ve desteklenmelidir.

Dayanışma, tarihsel ve politik olarak bizE ait bir
kavram. Kapitalizmin adeta bir deprem gibi bütün
toplumsal yapıları ve tekil insan yaşamını alt üst
edip bir sistem inşa etmeye başladığı günlerden bu
yana özellikle böyle. Büyük kitleleri mahrum bıra-
kan mekanizmaya karşı bir arada durmak, ortak çı-
karlar/ihtiyaçlar etrafında örgütlenmek yani hayat-
ta kalmak, hak ettiğini almak ve yaşamaya devam
etmek için yapılan bütün pratikler birer dayanışma
örneği. Beslenmekten, barınmaktan, eğlenmekten,
sağlıklı yaşamaktan, oy vermekten ve gelecekten
kısmen veya tamamen mahrum bırakılanların bü-
yük oranda kendiliğinden bir araya gelmesi her
şey demek olmasa bile daha tanımlı ve karmaşık
mücadele araçlarının inşa edilebilmesi, onların bir
parçası olması nedeniyle önemli. Bu anlamda ‘her
şey demek olmasa bile’ dayanışmanın kendisinin de
bir mücadele biçimi olması önemsenmelidir. Da-
yanışmanın dışlananlar, sömürülenler, yok sayılan-
lar arasında olması da bununla ilgilidir. Dayanışma
egemenlerin değil, ezilenlerin ve mahrum bırakı-
lanların pratiğidir.
Dayanışmanın içeriği her şey olabilir ve dayanış-
maya toplumun çok çeşitli kesimleri ihtiyaç duya-
bilir: devletin gadrine uğrayıp işten atılmış akade-
misyenler de çocuğunu tedavi ettiremeyen mahalle
komşusu da sınava hazırlanmak için öğretmene
ihtiyaç duyan öğrenciler de… Dayanışma pratik-

16
 ÇarkBaşak
lerinin ölçeklerinin birbirinden oldukça farklı olabil-
mesi de bununla ilgili. Haksızlığa, zorbalığa uğrayan,
mahrum bırakılan tek bir insan da olabilir, büyük
toplumsal kitleler de hatta bir ülke de. Sovyetler Bir-
liği’nin çökmesinden sonra ABD saldırganlığıyla baş
başa kalan, yıllardır ABD ablukası altında büyük bir
mücadeleyle sosyalizmde ısrarını sürdüren Küba’ya
karşı her ülkeden milyonlarca devrimcinin gösterdiği
dayanışma böyledir.
Dayanışma zorunluluğundan
‘dayanışma ağları’na doğru
Koronavirüs salgınının Türkiye’ye ulaşması ve ilk
vakaların açıklanmasıyla birlikte insanların virüs-
ten korunmaları ve virüsü yaygınlaştırmamaları için
devlet tarafından ilk alınan önlemlerden biri evde kal
çağrısı oldu. Çalışanlar ve işe gitmek zorunda olanlar
dışındaki herkesin eve kapanması hastalığın yayıl-
maması açısından mantıklı görünse de birkaç sorun
vardı. Birincisi, eğer virüs insan temasıyla yayılıyorsa
insanlar neden işe gidiyordu, bu onları da riske at-
mak anlamına gelmiyor muydu? İşe gidenler evlerine
virüs taşımayacak mıydı? Neden hayati alanlar hariç
bütün işyerleri kapatılmıyordu? İkincisi, evde kalmak
zorunda olan ve yalnız yaşayan yaşlılar ve hastalar
ihtiyaçlarını nasıl karşılayacaktı? Üçüncüsü, salgın
nedeniyle işyerleri kapanan veya işten atılıp eve ka-
panan insanlar ne yiyecek ne içecekti?
İşte Koronavirüs salgınının başlamasıyla birlikte ilk
dayanışma deneyimleri buralarda başladı. Dışarı-
ya çıkamayan ve ilaçlarını nasıl alacağını bilemeyen
hastalara, dışarıya çıkması riskli olan fakat alışveriş
yapması gereken yaşlılara bu ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla organize olan yerel gönüllüler dayanışma
faaliyetlerini başlatmış oldu. Devletin ve yerel yöne-
timlerin çözmesi gereken fakat çözmedikleri bu tür
sorunların giderilmesi, kamu kurumlarının bırak-
tıkları boşlukların doldurulması amacıyla başlayan
mütevazı çabalar bu kadarla kalmadı. Farklı yerellik
ve iş kollarında örgütlenme çağrıları yapan, olumlu
yanıtlar alarak genişlemesine devam eden “dayanışma
ağlarına” dönüştü. İstanbul başta olmak üzere ülke-
nin birçok yerinde yurttaşlara ve sağlık çalışanlarına
maske, siperlik üreten, öğrencilere online ders veren,
Mayıs 2020 Sayı 13
GÜNDEM
birlikte kitap okuyup tartışan, ihtiyaç sahibi ailelere
gıda ulaştırılmasını sağlayan ve organize eden bir
içeriğe ve yaygınlığa ulaştı. Bu ilerleme, karşılanma-
sı gereken fakat karşılanmayan ihtiyaçların artması
kadar dayanışma faaliyetinin bir grup gönüllü insa-
nın çabası olmaktan çıkıp ihtiyaç sahiplerinin de bu
pratiğin öznesi olmasıyla mümkün oldu. Kendisine
maske verilen yurttaşın maske üretimine katılması,
gıda ulaştırılan kişinin organizasyona dahil olması
dayanışmaların nitelik değiştirmesinde en büyük et-
kenlerden biri oldu.
Tekel’den ve özellikle Gezi’den dayanışma pratikleri-
ne aşina olan geniş bir sol toplamın mevcut durumda
hızla organize olmasında şaşılacak bir şey yok. Fakat
bu kez dayanışma pratiklerinde daha farklı ve nitelikli
bir yan olduğunu görmek gerek. Ülkenin salgınlı ya
da salgınsız günlerinin siyasette, üretimde, gündelik
yaşamda her daim nesne olarak görülen halk kesimle-
rinin dayanışma pratikleri içerisinde nesne olmaktan
çıkıp dayanışma kolektifinin öznelerinden biri haline
dönüşmesi önemsenmesi, üzerinde durulması gere-
ken bir olgudur. Halkın kendi kararlarını alıp uygu-
ladığı bir yapının nüvesi olarak görülmeli ve destek-
lenmelidir. Nesne olmaktan özne olmaya giden bu
dönüşüm, tek tek yurttaşların o ‘kutuplaşma’ denen,
yok sayan, hürmetsiz davranan, tehdit eden, parmak
sallayan egemen siyasi iklimin yok sayılan kutbunda
olduğunu idrak etmesiyle de ilgilidir. Halk ihtiya-
cı olduğu, yardım etmek istediği, yakıcı ihtiyaçları
gidermek istediği kadar rejimin karşısında durmak
için de dayanışma faaliyetlerinin içinde yer almıştır.
Kuşkusuz bu radikal bir sistem ve rejim sorgulaması
değildir nitekim şu aşamada öyle olması beklenme-
melidir.
Bu dayanışmaların kendi kararlarını alan ve uygu-
layan, alanını koruyan, kendi iç kültürünü ve poli-
tik iklimini yaratmış birer mücadele yapıları haline
dönüştürülmesi görevi bizdedir. Dayanışma ağları,
bugün olduğundan daha fazla salgın sonrası Türki-
ye’nin mücadele araçlarından birisi olacaktır. Bu ne-
denle dönüştürme sürecinin, daha fazla içinde olarak,
daha çok emek vererek gerçekleşebileceği unutulma-
malıdır.
17
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak
GENÇLİK

lmaz
#AçlıklaSınavO

NEREDEYDİK, ŞİMDİ NEREDEYİZ?

Öğrenci Bürosu

Pandemi sürecinde bir dezavantaj olan “sosyal medyaya daralma” halini bir avantaja çevirerek online
toplantılarla, içeriklerle ve farklı eylemlerle repertuarımızı zenginleştirdik. Önümüzdeki günlerde ise
online seminerlerle merak edilen ve mesleki hayatımızla ilgili konuları ele alacağız.

2020 yılı öğrenciler için Türkiye’deki ekonomik
krizin faturasını ödeyerek başladı. Birçok şehirde
yapılan ulaşım ve yemek zamları geçinmekte zaten
zorlanan öğrencilerde ciddi tepkilere yol açtı. He-
men ardından çeşitli yerlerde yükselen protestolar
ve öğrenci direnişleri bazı geri adımları attırdı.
Bu noktada Öğrenci Sendikası, “Bir yerde ka-
zanmak yetmez, yemekhane ve ulaşım bütün öğ-
rencilere en düşük fiyattan sağlanmalıdır” fikriyle
“Açlıkla Sınav Olmaz!” kampanyasını başlattı. Top-
lanan 50 bine yakın imza ve yakalanan çok sayıda
bağlantıyla birlikte yola çıktığı niceliğin yaklaşık
üç katı kadar öğrenciye ulaştı ve karar alma me-
kanizmalarını güçlendirme çalışmalarını yaparken
pandemiyle karşılaştı.
Şuanda neler mi oluyor? Üniversitelerde ve lise-
lerde eğitim uzaktan eğitim biçiminde yapılmaya
çalışılıyor. Ancak bu noktada da yetersiz, niteliksiz
bir yöntem sürdürülüyor. Ortaokul öğrencilerine
idam ve kafa kesme sahnelerinin gösterilmesinden,
branşında yetersiz bazı “öğretmenlerin” -hepsi de-
ğil neyse ki- televizyondan ders anlatmasına kadar
uzaktan eğitimin başladığı daha ilk gün EbaTV
skandalını hatırlıyorsunuzdur. AKP, “kendi rekla-
mını” hiç bu kadar iyi yapmamıştı. Biz, liseliler için
yayınlanan uzaktan eğitim derslerinde anlatılan bi-
lim ve akıl dışı içerikleri, “Doğrusunu Anlatıyoruz!”
diyerek ürettiğimiz videolarla düzeltiyoruz, öğren-
cilere doğruyu ve gerçeği duyurmaya çalışıyoruz.
Uzaktan eğitim sistemine erişmenin zorluğu da he-
saba katıldığında, öğrenciler üniversite sınavına ha-
zırlık sorularını soracak öğretmenlerinden mahrum
kaldılar. Öğrenci Sendikası ise, “Sadece X yalnız
kalsın!” diyerek başlattığı çalışmada öğretmenlerle
öğrencileri bölümlerine göre bir araya getirecek
Whatsapp ağları oluşturdu ve tüm gruplarda yüz-
lerce son sınıf öğrencisi liseli toplandı. Öğretmen
Dayanışması’nın da büyük desteğiyle arkadaşları-

18
 ÇarkBaşak
mız her gün her saat, çözemedikleri soruları öğret-
menlerimize sorabiliyor.
Üniversitelerde ise durum daha farklı. En büyük
problem, AKP’nin tüm öğrenciler eşit (ve iyi) koşul-
larda ve imkânlarla yaşıyormuş gibi kararlar alması.
Uzaktan eğitim sisteminin teknik altyapı zayıflığı bir
yana, evinde bilgisayarı ya da tableti olmayan binler-
ce öğrencinin her geçen gün ödevlerini yapamadığı,
sisteme giremediği için şikayet etmesiyle karşılaşıyo-
ruz. Öğrencilere canları istediğinde internet hediye
ediyorlar, o internet kısa bir süre sonra tükendiğinde
ise hiçbir yetkiliden ses seda çıkmıyor.
Üniversitelerde sınav takviminin ve dönemin akıbe-
tinin ne olacağına dair rektörlüklerin yaşadığı kafa
karışıklığı ise son bir haftadır öğrencilerin tüm gün-
demini belirliyor. Bazı üniversiteler 1 haftada öğ-
rencilerin hem vize hem final sınavlarına girmesini
istiyor, bazıları daha salgın zayıflamamışken okula
gelmesi gereken tarihi duyuruyor. Sistem bir düzen-
den o kadar yoksun ki, bazen bizim dikkat çektiğimiz
saçma ve çelişkili durumları, kararları o üniversitenin
rektörü sosyal medyada beğeniyor.
Öğrenci haklarında çeşitli kazanımlar da elde ettik.
30 Nisan’da öncülük ettiğimiz iki üniversitede talebi-
miz kazanımla sonuçlandı. İlkinde Dokuz Eylül Üni-
versitesi öğrencilerine haber dahi verilmeden Spor
Bilimleri Fakültesi’nin İzmir’e bir saatten daha uzak
bir mevkiye taşınması engellendi. İkincisinde ise Na-
mık Kemal Üniversitesi’nde Öğrenci Sendikası’na
“ithal oluşum”, öğrencilerin taleplerine de “kuru gü-
rültü” diyen ülkücüyü paylaşan rektöre; üniversitenin
öğrencilere dayattığı akademik takvim iptal ettirildi
ve ödev ile notlandırma sistemi kabul ettirildi.
Görüldüğü gibi pandemi, öğrenci mücadelesinin yo-
lunu kesmedi çünkü sorunlarımız; yurtlar, ödemeler,
uzaktan eğitim gibi konularda; devam ediyor. İm-
kânlarımızı seferber ederek ve bu süreçte yeni bağ-
lantılar kurarak bir sınıftan tutun bütün öğrencileri
etkileyen en geniş sorunlara kadar birçok konuyu
hızla gündeme aldık. Bir dezavantaj olan “sosyal
medyaya daralma” halini bir avantaja çevirerek onli-
ne toplantılarla, içeriklerle ve farklı eylemlerle reper-
tuarımızı zenginleştirdik. Önümüzdeki günlerde ise
online seminerlerle merak edilen ve mesleki hayatı-
mızla ilgili konuları ele alacağız.
Mayıs 2020 Sayı 13
GENÇLİK
Bütün bu çalışmaların odaklandığı iki nokta vardı:
İlki, Öğrenci Sendikası’nın kullandığı diliyle, ya-
pısıyla ve yeni üyeleriyle öğrencilerin bir temsilcisi
haline gelmesiydi. Yön verdiğimiz tüm kazanımlar
bu iddiamıza bizi en çok yakınlaştıracakların başında
gelmektedir. Herhangi bir sorun yaşayan öğrencile-
rin, ilk önce bizi etiketlemeye, bize ulaşmaya ve bi-
zim fikrimizi sormaya başlaması yürüdüğümüz yola
olan güvenimizi arttırmaktadır. Bu süreç onlarca
yeni sendikalıyla tanışarak, yola çıktığımızın yaklaşık
üç katı arkadaşla birlikte, ilerlemektedir.
İkinci nokta ise, pandemi sürecinde Öğrenci Sen-
dikası’nın çalışan öğrencilere seslenerek emekçi bir
karakter kazanmasıdır. Çünkü öğrenciler sadece
“geleceğin emekçileri” değil, bugünün de emekçi-
leridir. Kafeler, mağazalar, atölyeler, özel dersler ve
anketörlük başta olmak üzere her üç öğrenciden ikisi
öğrenciyken de çalışmak zorunda kaldığı için emek-
çilerin sorunlarına ortak olmaktadır. Ayrıca pandemi
süreci, kapitalizmin vahşi yüzünü ortaya çıkartmış ve
emekçileri para için feda etmeye hazır olduğunu ge-
niş halk kesimlerine göstermiştir. Bu sebeple, bütün
öğrencilerin sorunlarını kapsayan toplumsal konulara
yüzümüzü daha çok döneceğiz.
***
Öğrenci Sendikası’nın katılımcı yapısının olum-
lu sonuçlarından biri, öğrencilerin hakları, emek ve
özgürlük eksenli bir örgütsel yapının kurulmasının
“örgütlenme korkusu”nu yıkmakta başarılı olabile-
ceğini görmemiz oldu. İnsanlar genel anlamda “ör-
gütlü davranmayı” birçok açıdan eleştiriyor, örgüt-
lülükten hala çekiniyor. Ancak Öğrenci Sendikası
örneğinde gördük ki bir öğrenciye örgütlülük onun
ilgisini çekecek şekilde sunulduğunda örgütlülüğün
zorunluluk olduğunun hissedilmesi de mümkün hale
geliyor, örgütlülüğe dair önyargısı daha kolay kırı-
labiliyor. Kampanya öncesinde örgütlü davranmaya
çeşitli gerekçelerle soğuk bakan birçok arkadaşımız,
kampanyadaki talepleri elde etmenin yolunun müca-
dele etmekten geçtiğini gördüğünde örgütlülüğü bir
zorunluluk olarak kavradı ve sokağa her çıktığında
toplanan yüzlerce imza ile mücadelenin atmosferine
kapıldı. Bu, bizim yakın dönemimize dair çıkarttığı-
mız önemli bir derstir. İşte bu ve bunun gibi birçok
dersleri en iyi şekilde özümseyip, öğrencilerin tümü-
ne seslenen ve tümünün sahiplendiği bir Öğrenci
Sendikası’nı hep birlikte yaratacağız.
19
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak
GÜNDEM

KORONAVİRÜS KARŞISINDA DÜNYA:

ÜLKELER, STRATEJİLER VE SİSTEMLER
Hakan Güneş - Uluslararası İlişkiler Bürosu

BM üyesi 194 ülke ve üye kabul edilmemiş artı 20 kadar ülkenin tamamında hükümetler ikiye
ayrıldılar: Salgın önleme ve tedavi stratejilerinde sermaye ve kâr merkezli bakanlar ve bakmayanlar.
Bu noktada sosyalist Küba’nın yanına en fazla İzlanda, Yeni Zelanda gibi birkaç ileri sosyal demokrat
hükümeti ekleyebiliriz ama listenin çok da uzun olmadığı malum.

5 ay önce başlayan ve son 3 aydır küresel ölçeğe düşürdü onu? Küba tüm bunlar karşısında gerçek-
sıçrayan Koronavirüs salgını koşullarında başarılı ten en iyi sınav veren ülke mi? Peki ya Türkiye,
ve başarısız örnekler tartışılıyor. Bu tartışma sadece tüm bu tablo içinde nerede duruyor?
sağlık altyapıları ve salgın karşısında izlenen önlem,
Şimdi salgın tecrübesinin çeşitli aşama ve veçhe-
koruma ve tedavi stratejilerini değil bir bütün ola-
lerine bakarak öncelikle “başarılı ülke” kavramı-
rak ülkelerin sosyoekonomik sistemlerini de masa-
nın evrimine ve çeşitliliğine bakalım: İlk günlerde
ya yatırmaya vesile oluyor. Zira yamalı bohça gibi
salgının bir ülkeden başka bir ülkeye yayılmasını
bir konuda görece başarılı olan ülkelerin başka bir
önlemek konusunda zamanında, etkin ve kapsamlı
yerden nasıl felakete kapı araladığı daha iyi görü-
önlem alanlar başarılı, bunu geç yapanlar başarısız
lüyor. Almanya çok mu iyi mücadele ediyor yoksa
sayıldılar. Salgın hız kazanırken etkin erişilebilir
Çin mi? Kapitalizmin kaleleri olan ABD ve İngil-
test yapabilenler başarılı bunu geciktiren ya da ya-
tere neden başarısız oldular? Avrupa’da sağlık siste-
pamayanlar başarısız sayıldılar. Ardından salgın tüm
minin en kamucu nitelikte olduğu Fransa’da neden
dünyayı sardığında kişi başına düşen yatak sayısı ve
ölüm oranları yüksek? Keza sosyal-demokrasinin
yoğun bakım üniteleri başta olmak üzere hastane
en gelişkin örneklerinden sayılan İsveç’in başarılı
kapasiteleri iyi olan ülkeler başarılı gurubuna dahil
sayılan grafiği birden neden başarısızlar kümesine
edildiler. Salgın ilerleyip ölüm sayıları artınca bu

20
 ÇarkBaşak
kez vaka sayısı içinde ölüm oranları düşük olanlar ba-
şarılı diğerleri başarısız sayıldılar. Tüm dünya değişik
düzeylerde izolasyon ve sokağa çıkma kısıtlamaları ve
karantinalar uygulamaya başladığında da izolasyonun
temel sosyal haklar ve ücretler ile ilgili kısımları ve
sosyal destek programları öne çıkmaya başladı. Bazı
ülkeler gıda üretim ve dağıtım zincirleri bakımından
kötü sınav verirken bazıları maske dahi üretemeyen
üretim yapılanmalarını sorgulamaya başladılar. Gö-
rüldüğü üzere salgının değişik aşamalarında başarı
uygulama anlayışları da değişiklik gösteriyor. Üstelik
süreç devam ettiği için daha da gösterecek.
Bu tablo bize aynı zamanda başarılı bir sağlık sistemi
ve salgınla mücadele stratejisinin ne kadar çok kat-
manlı ve kapsamlı olduğunu gösteriyor. Öte yandan
insanların ya da insanlığın beklentisi son derece sade:
Salgına yakalanmamak, yakalananınca tedavi edilmek
ve tüm bu süre zarfında iş ve aş kaygısı taşımamak.
BM üyesi 194 ülke ve üye kabul edilmemiş artı 20
kadar ülkenin tamamında hükümetler ikiye ayrıldı-
lar: Salgın önleme ve tedavi stratejilerinde sermaye
ve kâr merkezli bakanlar ve bakmayanlar. Bu nok-
tada sosyalist Küba’nın yanına en fazla İzlanda, Yeni
Zelanda gibi birkaç ileri sosyal demokrat hükümeti
ekleyebiliriz ama listenin çok da uzun olmadığı ma-
lum. Üstelik kâr merkezli bakanlar da kendi içinde
maliyeti tümüyle çalışan ve yoksul kesimlere çıkar-
tanlar ve daha dengeli davranarak orta vadeli bir çıkış
arayanlar olarak ikiye ayrılabilir. “Dengeli” kapitalist
politikalara Almanya ve Kanada gibi ülkeleri örnek
verebilecek isek faturayı tümüyle işçi sınıfı ve yoksul-
lara çıkartanlara da en başta Türkiye’yi (daha doğrusu
AKP hükümetini) örnek verebiliriz. Sosyal politika-
ları birçok kapitalist ülkeden daha iyi durumda olan
ve gelir dağılımı ve sosyal sağlık sistemi ile öne çı-
kan İsveç ise başarısı kesin olmayan “sürü bağışıklığı”
stratejisinin bedelini ödeyenler listesinin en çarpıcı
örneği olarak öne çıkıyor.
Çin ise pek çok çelişik tartışmanın odağında. Kimileri
Çin’in her şeye karşın sosyalist bir sağlık sistemi ol-
duğunu zannederek onun ilk başlardaki etkin önlem-
lerini bir başarı, ardından da bu başarıyı sosyalizmin
bir başarısı olarak tanımlaya gittiler. Oysa Çin pek
Mayıs 2020 Sayı 13
GÜNDEM
zannedilen Çin değildir. Çin’de örneğin yükseköğ-
retim Türkiye’den bile daha pahalıdır. Sağlık hizmet-
leri ise en fazla Türkiye’deki kadar ücretsizdir. Buna
sosyalizm demek isteyen diyebilir elbette. Burada asıl
konu Çin’in korona günlerinde tüm dünyaya üretim
yapan fabrikalarında işçilerinin haklarını koruyup ko-
ruyamadığıdır. Şubat ayından itibaren Çin’de üretim
yavaşlamış birçok işyerinde işe gelmemesi istenen iş-
çilere Türkiye’deki gibi işçinin aldığının çok altında
kısa çalışma ödeneği uygulanmıştır. İşyerlerinin çoğu
yıllık izinleri bu dönemde kullandırtarak karantina
sonrasına işçinin tatil hakkını gasp etmiştir vb.
Küba’da ise bunların hiçbirisi görülmez. Evet, Küba
endüstri, sanayi ve örneğin barınma olanakları açı-
sından çok gelişmiş bir model değildir ama tam is-
tihdam, ücretsiz sağlık, insan ve doğa merkezli bir
planlama için son derece gelişmiş bir başarı hikaye-
sidir. Belki bunlar kadar önemli diğer özelliği de tüm
olanaklarını dünyada ihtiyaç duyan halklarla ücretsiz
paylaşmasıdır. Birçok Latin Amerika ülkesine ve en
son İtalya’ya gönderdiği tıbbi destek bunun en açık
kanıtıdır. Amerika, Çin, Rusya ya da başka ülkelerden
farklı olarak yeni tip koronavirüsün aşısını bulduğun-
da bunu tüm insanlıkla ücretsiz ya da maliyeti karşı-
lığında paylaşacağını bildiğimiz tek ülke de Küba’dır.
Yazının başında belirttiğimiz gibi salgın ilerledikçe
koronavirüsle mücadelede neyin başarılı olduğu fikri
de değişmiştir. Değişmeyen tek şey ise insanların son
derece basit olan sağlıklı ve güvenceli yaşam talep-
leridir. Bu talep tek bir konuda başarı hikayesi yazıp
bunu pazarlamakla karşılanacak türden değildir. Bazı
hükümetler diğerleri üretemediği halde kendisinin
maske üretebildiği ile övünürken başka bazıları tüm
işyerlerine destek kredileri vermekle övünebiliyor.
Ama günün sonunda devasa bir sorun karşısında pro-
paganda yeterli olmayacaktır: nitekim bu hükümet-
lerin, ihtiyaçların karşılandığı, güvenceli ve sağlıklı
bir sistemleri var mı sorusuna yanıt vermeleri oldukça
güç. Yaşamak için hesap makinesi, kar oranları, ma-
liyet düşürme vb değil, kamucu ve insancıl kriterlerle
düşünülen sistemlere ihtiyaç olduğu çok çok açık.
Üstelik tüm dünyada.
Yaşamak için sosyalizm ve enternasyonalizm!
21
Mayıs 2020 Sayı 13
‘Sene 1941 değİl artık,
sene 1945’
Fırat Kurtal
OKW Başkanı Generalfeldmarschall
Wilhelm Keitel Almanya’nın kayıtsız
şartsız teslim olduğu anlaşmayı imzalar.
Moskova’da 9 Mayıs sabahıdır o gün ve
faşistler ezilmiştir!
50 milyona yakın diye geçiyor kaynaklarda. Hani
tam olarak 50 milyon olmasını engelleyen belki bir
milyon, belki bin insan var ve onlar artık tarih ki-
tapları için istatistik, küsurat. Tek bir ölümle yaşanan
acıyı düşünüp onu 2. Dünya Savaşı’nda ölen insan
sayısıyla çarpın; işte savaşın sonucu budur. 2. Dünya
Savaşı insanlık tarihindeki en kanlı savaştır.
Birinci savaştan dağılarak çıkan Almanya’nın ulusal
silkinişi ve ayağa kalkışı sermaye birikimine el koyma
ve yine askeri propaganda ile gerçekleştirilmeye çalı-
şılır. Siyaset sahnesinde eski askerler çarpışırken sana-
yinin yeniden inşa edilmesine girişilir. İçerde, güçlü
Almanya toplumunu bozan etkenlere karşı mücadele
edilmelidir, en başta da komünistlerle… Güçlü sendi-
kalar örgütlemiş, işçi mahallelerine yerleşmiş ve aynı
zamanda parlamentoda da kıran kırana kapışan Al-
manya Komünist Partisi (KPD) topun ağzındadır. Bir
taraftan da, 1921’den beri hızla gelişen, işsiz gençlere
kooperatifler aracılığıyla istihdam sağlayıp sokakta
22
ÇarkBaşak
‘kızıllara’ ve Yahudilere karşı ‘düzeni sağlayan’ mili-
tanları ile Nazi Partisi (NSDAP) merkezi bazı serma-
yedarlar tarafından finanse edilir.
Hitler 1933’te şansölye olunca KPD’nin cevabı fabri-
ka ve mahallelere barikatlar kurmak olur. Parti yasa-
dışı ilan edilir, barikatlar ezilir ve tutuklama-infazlar
dönemi başlar. Bu süreç benzer dönemlerde ve bir-
çok ülkede, yükselen sınıf hareketine karşı içerdeki
faşist hareketin finanse edilmesi halinde aynen devam
eder, komünist partiler yasadışı ilan edilir.
Buraya kadarki kronoloji önemli. Çünkü birinci sa-
vaştan sonraki pazar kavgasında sermaye sınıflarının
önce kendi ülkelerindeki işçi sınıfına ve onların par-
tilerine saldırısı faşist harekete büyümek için önemli
fırsatlar sunmuştur. Ayrıca sermaye birikiminde ‘el
koyma’ için yine faşist hareketten daha kullanışlı ak-
tör yoktur. Nazilerin Polonya’ya saldırısı 2. Dünya
Savaşı’nı başlatır.
Georgi Dimitrov’un faşist propaganda makinesini
darma duman ettiği ünlü Leipzig savunmasıyla fa-
şizmin sınıfsal temeli ifşa edilir. Komintern bu de-
ğerlendirmelerle birlikte tüm ülkelerde sınıfın ön-
cülüğünde ulusal cepheler kurulmasını kararlaştırır.
Antifaşist hareket savaşa hazırlanmaktadır.
Hitler’in Sovyetler Birliği’ni bitirmek üzere cepheyi işçi
sınıfının iktidarına yöneltmesiyle fiilen artık iki cephe
vardır. Naziler Sovyet topraklarında hızla ilerlerler, geç-
tikleri her yerde ölüm, yıkım ve yağma bırakırlar.
Yunanistan, Bulgaristan, Arnavutluk, Yugoslavya,
Fransa, İtalya ve daha birçok ülkede antifaşist halk
orduları kurulur. Partizan birlikleri oluşturulur ve
sabotajlar başlatılır. Köprüler, demiryolları kullanıla-
maz hale getirilir, silah depoları boşaltılır, şehirlerde
Nazi askerlerine suikastler başlar.
İki kritik kent Sovyetler’in teslim olması için Hitler’in
önündedir: Moskova ve Stalingrad. Moskova savun-
ması kırılamaz ve Stalingrad’a yıldırım harekatı yapı-
lır, şehrin ön kısımlarına kadar girilir. Stalingrad bir
dönüm noktası olur; kanalizasyonlardan, avlulardan,
pencerelerden sürekli saldırılar olur. Partizanlar rahat
vermez. Nazi ordusunun dinlenecek vakti olmaya-
caktır çünkü saldırının ne zaman ve nereden geleceği
asla belli olmaz. Stalingrad önleri artık faşist bataklı-
ğıdır. Şehir Kızıl Ordu taarruzuyla temizlenir ve bu
saatten sonra dünya tarihi tamamen değişecektir.
Sene 1941 değil artık, sene 1945: Ayı, inine kadar ko-
valanır ve orada iki büklüm edilir.
Sermaye sınıfı ve faşistler o sabah İdriska Tümeni’nin
Reichstag’a diktiği kızıl bayrağı asla unutmadı, unut-
masın!
 ÇarkBaşak
‘YAPAY ZEKÂ’YA
GENÇ BAKIŞ
“
Yapay zekâ nedir, nasıl yaratılır, ne işe
yarar, nasıl çalışır? Bilgisayarlar nasıl ça-
OKUYORUZ
lışır, makineler kodları nasıl okur? Sorular
soruları kovalarken Özalp, bugün gelişkin
ifadelerini akıllı telefon uygulamalarında,
sesli komut sistemi ile çalışan dijital asis-
tanlarda ve daha nice aygıtta bulan yapay
zekânın doğuşunu ve gelişimini bilimsel
bir pencereden sunuyor.
Yordam Kitap, geçen haftalarda duyurduğu Gençlerle
Baş Başa serisinin ilk üç kitabını, Gençlerle Baş Başa:
Kapitalizm (Jean Ziegler), Gençlerle Baş Başa: Sosya-
lizm (Metin Çulhaoğlu) ve Gençlerle Baş Başa: İklim
Krizi ve Ekolojik Yıkım’ı (Fikret Başkaya) yayınla-
mıştı. ÇarkBaşak’ın önceki sayısında Metin Çulhaoğ-
lu’nun kaleme aldığı Gençlerle Baş Başa: Sosyalizm’i
köşemize taşımıştık, şimdiyse serinin dördüncü kita-
bını tanıtıyoruz: Erkin Özalp’in değerli çalışmaları ve
araştırmaları sonucunda kaleme aldığı Gençlerle Baş
Başa: Yapay Zekâ...
Yapay zekânın sınırlarına düşülen notlar
Özalp, kitabında yapay zekâ denince bir gencin aklına
gelebilecek en temel sorulardan başlayarak bir yolcu-
luğa çıkartıyor bizi: Yapay zekâ nedir, nasıl yaratılır,
ne işe yarar, nasıl çalışır? Bilgisayarlar nasıl çalışır, ma-
kineler kodları nasıl okur? Sorular soruları kovalarken
Özalp, bugün gelişkin ifadelerini akıllı telefon uygu-
lamalarında, sesli komut sistemi ile çalışan dijital asis-
tanlarda ve daha nice aygıtta bulan yapay zekânın do-
ğuşunu ve gelişimini bilimsel bir pencereden sunuyor.
Kitap, elbette yapay zekânın teknik boyutlarına ilişkin
kimi açıklamalardan ve kodların mantığından ibaret
değil. Yapay zekânın doğuşundan bu yana gelişim
seyri içerisinde bir çeşit “insanlığın potansiyel düş-
manı” olarak görüldüğüne işaret eden Özalp, birçok
bilim kurgu filminde-romanında anafikir olarak işle-
negelen “Yapay zekâ insan aklına üstün gelebilir, in-
sana düşman tutumlar geliştirebilir mi?” sorusunu da
Mayıs 2020 Sayı 13
ÖNERİYORUZ
çarpıcı araştırma ve değerlendirmelerle birlikte işliyor.
Yapay zekâ insan aklına kıyasla ne kadar gelişmiş du-
rumda, yakın gelecekte ne kadar gelişebilir? Robotlar
kendi aralarında oluşturdukları diller ile iletişim kura-
rak insanlığa karşı “örgütlenebilir” mi? Robotlar insan
yönlendirmesi olmadan öğrenebilecek duruma gele-
bilecek mi, taklit etmenin ötesinde kendi kurgularını
yaratabilecek mi?
Tüm bu sorulara yakın geçmişimizde internet ve tek-
noloji ile az-çok ilgili herkesin bildiği ya da en azın-
dan duymuş olduğu örneklerle yanıtlar veren Özalp,
yapay zekânın sanıldığının aksine hala çok sınırlı bir
kapasiteye sahip olduğunu işaret etmekle birlikte, bi-
limsel ve teknolojik ilerlemelerin bu sınırları her geçen
gün genişlettiğini de ifade ediyor. Her şeyde olduğu
gibi yapay zekâda da hiçbir şey olduğu gibi kalmıyor,
değişip dönüşüyor. Bununla birlikte yapay zekânın
hala yoğun bir şekilde insan yönlendirmesine ve “tak-
lit etmeye” ihtiyacı olduğunu da belirtiyor. Bu taklit
etmenin kötü sonuçları da olabiliyor elbette: Kendi-
sine tweet atan gerçek kullanıcılardan “öğrenen” ro-
botlar ırkçı ve nefret dolu söylemlerle hakaretler savu-
rabiliyor, sadece ten rengi koyu olduğu için bir arama
motoru, siyahi birini bir hayvana benzetebiliyor...
Bize bir yenisi gerek: kolektif zekâ
Ufkumuzu açan değerlendirmelerden ve cevaplardan
sonra Özalp, bir de işin “öteki boyutuna” göz atıyor:
İnsanın kolektif iradesinin ve aklının, bugün her şey-
den daha çok ihtiyaç duyulan şey olduğuna işaret edi-
yor. Zekâ denildiğinde genellikle akılda oluşan tekil
çağrışımın tersine kolektif bir zekânın pek çok sorunu
çözücü bir işleve sahip olabileceğine değinen Özalp,
Wikipedia ve benzeri platformları örnek göstererek
insanlığın ortak birikimini yaratmak ve geliştirmek
için herhangi bir maddi çıkar beklenmeksizin bir ara-
ya gelişlerin hem bilimi, hem teknolojiyi ortak amaç-
larımız doğrultusunda kullanmanın en iyi yöntem
olduğunu savunuyor. Kitabın son bölümü, kolektif
zekâya duyulan ihtiyaca ve bunun karşısında bir güç
olarak konumlanan “teknoloji devleri”nin hem serma-
yeyi elde tutma, hem de bilgiyi yalnızca sermayenin
kapısını açabildiği, halkın erişiminin oldukça kısıtlı
olduğu bir şey olarak muhafaza etme çabalarına deği-
niyor. Ve elbette ekliyor: Tekeller ve devasa şirketler
varken olmaz, ya bilgi özgür olacak ya da sermaye...
Erkin Özalp’in doğru cevaplar kadar doğru soruları da
içermesi için titizlikle çalıştığını okuduğunuzda fark
edebileceğiniz bu kitap, Gençlerle Baş Başa: Yapay
Zekâ, sadece gençler tarafından değil, yapay zekâyı ve
“teknolojik yarınımızı” merak eden herkes tarafından
okunmalı. Yordam Kitap aracılığıyla kitaplığımıza bir
başka ufuk açıcı eser de böylece eklenmiş oluyor...
Yordam Kitap, Gençlerle Baş Başa: Yapay Zekâ,
Erkin ÖZALP, Nisan 2020
23
 Mayıs
Nisan 2020 Sayı 13
12 ÇarkBaşak

?
GÜNDEM

NEDEN TİP
Murat Ay Tekirdağ - İşçi

Bu korkunç sistemde TİP’i, işçilerin, emekçilerin, köylülerin, kısacası tüm ezilenlerin sesi olarak gördüm.

Ben bir sosyalistim. Türkiye İşçi Partisi ile tanışana kadar bağımsız bir sosyalisttim. Bunun sebebi ise birçok sol
oluşumun milliyetçi, etnik köken ayrımı yapan, sahte ve egemen sınıfın çıkarları doğrultusundaki politikalarıy-
dı. Yalnız bireysel mücadele de tek başına yeterli değil, bu sebeple örgütlü mücadele kararı aldım. Kapitalizm
bizleri iliklerimize kadar sömürüyor. İnsani haklarımızı vermeyen, ellerinden gelse yiyecek ekmeğimizi bile ala-
cak olan burjuvazi, otoriterlikten güç almakta ve sömürgecilikten beslenmektedir. Bu korkunç sistemde TİP’i,
işçilerin, emekçilerin, köylülerin, kısacası tüm ezilenlerin sesi olarak gördüm. Bu sebeple, sınıf mücadelesi ile
düzenin değişeceğini düşünen biri olarak kitlesel mücadeleye TİP saflarında katılmaya karar verdim.

Erencan Kamen Tekirdağ - Öğrenci

Uzun süredir aradığım sosyalist yapıyı Türkiye İşçi Partisi’nde somutladım. Sosyalizmi savunuyorum ve TİP
benim savunduğum değerlerle doğrudan örtüşen bir parti. Bu sebeple TİP içerisinde mücadele etmeye karar
verdim.

Baran Orhan Bursa - Öğrenci

Partili yoldaşlarımızın verdiğimiz bu mücadeledeki davranış ve tutumları gösteriyor ki;

Türkiye İşçi Partisi, sınıfının gücünü ve sesini layığıyla temsil etmektedir.
Yıllardır dünyanın birçok yerinde olduğu gibi ülkemizde de insanca yaşamak için faşizme ve emperyalizme kar-
şı verilen onurlu mücadele karakterini TİP muhafaza ediyor. Türkiye İşçi Partisi, emekçi sınıfının öncüsü olma
potansiyeline sahiptir. Bunun yanı sıra TİP Genel Başkanı Erkan Baş ve Genel Başkan Yardımcısı Barış Atay’ın
başta mecliste olmak üzere, her alanda emekçi halkı temsil ederken sergiledikleri mücadeleci ruh ve bir bütün
olarak partinin görüntüsü, partili yoldaşlarımızın verdiğimiz bu mücadeledeki davranış ve tutumları gösteriyor
ki; Türkiye İşçi Partisi, sınıfının gücünü ve sesini layığıyla temsil etmektedir.
Ve ben bugün gururla söyleyebilirim: “Ben bir Türkiye İşçi Partisi üyesiyim!”

Kamber Çelik Gaziantep - Emekli

Türkiye İşçi Partisi’nin halk ile bütünleşerek genci, kadını, işçiyi örgütleyerek komünist bir güç olmak için gerçekten çaba
sarf ettiğini görüyorum. Ülkemizde dağınık olan sol, sosyalist güçlerin bir çatıya ihtiyaç duyduklarını biliyorum. Bu anlamda
Türkiye İşçi Partisi’nin bu çatıyı oluşturabileceğine inandığımdan dolayı Türkiye İşçi Partisi’ne üye oldum.

Selman Deniz Muğla/Milas - İş Güvenliği Uzmanı

Emekçi halkın hakkının gasp edilmesine; sağlıklı ve insancıl bir ortamda emekçilerin çalışmalarını
yürütememesine; herkesin kendi özgür düşüncesini dile getirememesine; eşit, adil, demokratik haklara el
konulmasına karşı ortak paydada mücadele ruhunu yükseltip taçlandırmak için Türkiye İşçi Partisi’ne üye oldum.
Toplumların birbirinden farklı sınıflardan oluştuğu gerçeğini özel bir derinlikle anlamak için hangi sınıfın
iktidar ve ülke yönetimlerinde olduğunu ve asıl gücün hangisinde olması gerektiğinden yola çıkılması ge-
rekmektedir. Özellikle kapitalist rejim, proletaryanın emeğini sömürmeye devam ettiği sürece proletaryanın
kendi kendini yönetme ve emeğinin sömürülmesine dur demenin zamanı geldiğinin farkına varılması gerekir.
Özellikle proletarya emeğinin sermaye tarafından pervasızca sömürüldüğü apaçık ortada iken ve ağır koşullarda
çalıştırmayı esas alan baskıcı zihniyete karşı her bireyin dur demesinin artık vaktinin geldiğini, hatta geçtiğini
görmek gerekir. Bu yüzden emekçi halkın hakkının gasp edilmesine; sağlıklı ve insancıl bir ortamda emekçile-
rin çalışmalarını yürütememesine; herkesin kendi özgür düşüncesini dile getirememesine; eşit, adil, demokratik
haklara el konulmasına karşı ortak paydada mücadele ruhunu yükseltip taçlandırmak için Türkiye İşçi Partisi’ne
üye oldum.

24
 ÇarkBaşak Mayıs 2020 Sayı 13

Mete Özer Eskişehir - Öğrenci

NEDEN TİP
Orta ya da alt sınıf bir ailede yetiştiyseniz, çocukluğunuzdan itibaren etrafınızdaki olayları gözlemleyip bir
?
şekilde içinde olduğunuz dünyanın farkına varmaya başlarsınız. Bu farkındalık ailenizden başlayıp, yakınlarınız
ve sosyal çevrenizi daha yakından tanımanızı ve bu insanların etrafında dönen yaşam mücadelesini yavaş yavaş
anlamanızı sağlar.
İşten yorgun, halsiz gelen ve çocuğunu öpemeden uyuya kalmış bir anne, kredi taksitlerinin faizlerini bile zar
zor ödeyebilmek için 2 vardiya çalışan, bazı geceler işten eve gelemeyen bir baba, üniversite harcını ödeyeme-
diği için eğitim hakkı elinden alınmış bir öğrenci, hastaneye verecek parası olmadığı için tedavi olamayıp bacağı
kesilen bir komşu… İşte çevrenizde olan bitenler bu ve bunun gibi çeşitli sıkıntılardan ibaret ise… Belirli bir
sınıf için inşa edilmiş düzenin içinde yaşadığınızı benim gibi bir süre sonra siz de fark edeceksiniz. Bütün dünya
adına, hak ettiğiniz gibi yaşamak için elinizden geleni yapmak isteyeceksiniz.
Birkaç ay öncesine kadar kendimi “apolitik” bir insan olarak nitelendirmiştim. Ülkemizin içinde olduğu siyasi
durum sebebi ile siyasete ve politikaya karşı bir uzaklık hissediyordum. Ne kadar uğraşırsak uğraşalım bu düzen
ve zihniyetin değişmeyeceği, kanısındaydım. Ta ki Erkan ve Barış yoldaşlarımızın TBMM TV’deki konuş-
masını izleyene kadar. Neredeyse düşüncelerime tamamen tercüman olmuşlardı ve itiraf etmeliyim ki mecliste
olup tam da ülkemizi bu hale getiren insanların yüzlerine karşı bu söylemlerini dile getirmeleri beni bu konu-
da yüreklendirmişti. Daha sonra parti hakkında ufak bir araştırma yaptıktan sonra üye olmaya karar verdim.
Üye olmama sebep olan özelliklerden başka biri ise birçok sosyalist ve komünist parti gibi toplantılarını sadece
birbirleriyle “entelektüel” bilgilerini yarıştırmak için yapmayan bir örgütü olduğunu gözlemlediğim içindir.
Programı net olan, kendini tanıtmayı ve ülke çapında örgütlenmeyi hedeflemiş, sosyal medya ve diğer mecraları
iyi bir şekilde kullanan bir parti olması da partimin heyecan verici ayrı bir özelliği.
Oldukça haklı olarak gördüğüm bu sebeplerden dolayı TİP içinde örgütlenmeye karar verdim.
İnsanca, özgürce, eşit bir şekilde yaşamanın tek şartı sosyalizm ve sosyalizm için en büyük adım: Örgütlenmek-
tir. Erkan yoldaşımızın da söylediği gibi “Yaşamak için sosyalizm!”

Zülâl Küçüktaş Muğla - İş Güvenliği Uzmanı

Nazım Hikmet ile tanıştığımda on iki yaşındaydım. 12 Eylül’ün

“Selâm yaratana!
Tohumların tohumuna, serpilip gelişene selâm!
Bütün yemişler dallarınızdadır.
Beklenen günler, güzel günlerimiz ellerinizdedir,
haklı günler, büyük günler,
gündüzlerinde sömürülmeyen, gecelerinde aç yatılmayan, nün, emekçinin, etnik kökeni farklı diye ötekileştirilen halkların
ekmek, gül ve hürriyet günleri.
Türkiye işçi sınıfına selâm!
Meydanlarda hasretimizi haykıranlara,
toprağa, kitaba, işe hasretimizi,
hasretimizi, ay yıldızı esir bayrağımıza.
Düşmanı yenecek işçi sınıfımıza selâm!
Paranın padişahlığını,
karanlığını yobazın
ve yabancının roketini yenecek işçi sınıfına selâm!
Türkiye işçi sınıfına selâm!
Selâm yaratana!”
hemen ertesi idi. Babamın kömürlüğe sakladığı kitapları bul-
muştum. Okudukça büyüdüm, büyüdükçe içimdeki emeğin sö-
mürüsüne olan öfke de büyüdü… Ve bütün hayatım, kişiliğim,
aklım, ruhum böyle şekillendi.
Yıllar geçtikçe bu ülke topraklarında ve dünyada işçinin, köylü-
hak gasplarına ve hatta yaşam gasplarına şahit oldum. Öfkem ve
kavgam da büyüdü…
Yüksek sesle SOSYALİZM demenin, vatan hainliğine eşdeğer
sayıldığı bir ülkede siyaset yapmanın zorluklarıyla yüzleştim.
Hiçbir zaman teslim olmadım. Hakkımı yedirtmedim, kimsenin
de hakkına tecavüz etmedim.
Bugün geldiğim noktada, 52 yaşındayım ve mücadelenin ölün-
ceye kadar devam edeceğine inananlardanım.
Neden mi TİP? İşte tam da bu yüzden.
Yurttaş, emekçi, yoldaş olmanın gururuyla ve onuruyla tam ol-
mak istediğim yerdeyim.
Ve yine Nazım Usta’nın dizeleriyle Merhaba yoldaşlar:
“Ve dövüşebilirim…
Doğru bulduğum, haklı bulduğum, güzel bulduğum her şey ve herkes için.
Yaşım başım buna engel değil!”

25
Mayıs 2020 Sayı 13 ÇarkBaşak

SORU Türkiye İşçi Partisi ekonomik krizlerin nedenlerine

ve sorumlularına dair ne söylüyor? Ekonomik krizler

CEVAP kaçınılmaz mıdır? Ekonomik krizlerde hepimiz aynı

gemide mi oluruz? Krizler nasıl önlenebilir?

Krizde, hepimiz aynı gemide değilizdir; işçiler ve emekçiler kriz dalgaları karşısında
savunmasızken, patronlar kendi rahat köşelerinde servet biriktirmeye devam ederler.

Türkiye İşçi Partisi sık sık yaşanan ekonomik
krizlerin kader olduğunu veya önlenemeyeceği-
ni düşünmemektedir. TİP’e göre krizler, mevcut
kapitalist düzenin zorunlu sonuçlarındandır ve
her kriz burjuvazinin daha da zenginleşip güç-
lenmesine yaramaktadır.
Kapitalizm, üretim araçlarının patron sınıfı tara-
fından özel mülk haline getirildiği bir sistemdir.
Bu sistemde serveti yaratan kâr, emekçilerin sö-
mürülmesi yoluyla elde edilir. Neyin üretilece-
ği, ne kadar üretileceği, üretilenlerin toplumun
hangi kesimlerine sunulacağı gibi konularda
karar hakkı üretenlerde, yani işçi ve emekçilerde
değildir. Bütün bunlara patron sınıfı karar verir.
Patron sınıfı, bu kararı verirken toplumun ihti-
yaçlarını değil, daha fazla kâr elde edip edemeye-
ceğini düşünür.
Bu nedenle, kapitalizmde sürekli biçimde aşırı
üretim krizleri patlak verir. Kâr getirdiği düşü-
nülen metalar o kadar çok üretilir ki, bir anda
piyasadaki fazlalık nedeniyle o metanın kâr oranı
düşer. Böyle olunca da patron sınıfı hemen ser-
mayesini alarak kenara çekilir, on binlerce işçi iş-
ten çıkarılır, küçük işletmeler ve küçük üreticiler
rekabet baskısına dayanamaz ve büyük sermaye
tarafından yutulurlar. İşler normale dönünce,
patron sınıfı sermayesini yeniden yatırıma sokar
ve yeniden sadece kâr elde etmek için üretimi
zorlar. Bu süreç, birbirini izleyen krizler biçi-
minde devam eder.
Ancak, bütün bu krizlerde, görmüş olduğumuz
gibi, sadece işçiler ve emekçiler kaybeder. Ser-
mayesini alıp kenara çekilme ve suların durul-
masını bekleme şansı olan patron sınıfı ise, zarar
görmemek bir yana, fayda bile sağlar. Her şey-
den önce, kriz anında on binlerce emekçi işsiz
kalmıştır ve işsizler ordusunun büyüklüğü çalı-
şanların ücretlerini düşürmek için en kullanış-
lı bahanedir. İkincisi, kriz ortamına dayanacak
sermayesi olmayan küçük işletmeler ve küçük
üreticiler hızla batar ve onların pazardaki yerini
büyük sermayenin işletmeleri ve markaları dol-
durur. Krizde, hepimiz aynı gemide değilizdir;
işçiler ve emekçiler kriz dalgaları karşısında sa-
vunmasızken, patronlar kendi rahat köşelerinde
servet biriktirmeye devam ederler.
Bu nedenle, ekonomik krizler kapitalizmde ka-
çınılmazdır. Ekonomik krizlerin sorumluları da
başta patron sınıfı ve onların çıkarlarını temsil
eden burjuva siyasetçileridir. Her kriz, siyasetçi-
lerin halkın cebinden toplanmış vergileri patron
sınıfına aktarmasının bahanesi haline getirilir ve
işçiler bir kez de bu yolla soyulmuş olur.
Bu düzen alın yazısı, krizler de kader değildir.
Üretim araçlarının birkaç kişinin mülkiyetinde
değil de tüm toplumun ortak mülkiyetinde oldu-
ğu ve üretimin merkez bir planlama çerçevesin-
de toplumun ihtiyaçlarına göre biçimlendirildiği
sosyalizmde bu tür krizleri önlemenin yolları
bulunur. Sosyalizm, patron sınıfının ve onların
siyasi temsilcilerinin yarattığı ekonomik krizlere
karşı halkı korumanın tek yoludur.

26
 6 MAYIS 1972

Yusuf’a, Deniz’e, Hüseyin’e Sözümüz

DEVRİM OLACAK!