Professional Documents
Culture Documents
Tema 10. Bankis Likvidobis, Rezervebis Strategia Da Politika Sabanko Menejmentis Sistemasi
Tema 10. Bankis Likvidobis, Rezervebis Strategia Da Politika Sabanko Menejmentis Sistemasi
218
xados fuli da aRadginos likvidoba. valdebulebis aradro-
uli Sesrulebis miuxedavad, bankis gadaxdisunarianoba aris
is SemTxveva, rodesac mas aqvs unari _ adre Tu gvian Seas-
rulos valdebuleba. bankis likvidoba gulisxmobs valdebu-
lebis droSi Sesrulebas.
amrigad, TiToeulma bankma damoukideblad unda uzrun-
velyos Tavisi likvidobis SenarCuneba mocemul doneze, ro-
gorc misi mdgomareobis analizis safuZvelze (drois kon-
kretuli periodisaTvis), aseve saqmianobis Sedegebis prog-
nozirebisa da SemdgomSi sawesdebo kapitlis, specialuri
daniSnulebis fondebisa da rezervebis, nasesxebis saSualebe-
bis mozidvas, aqtiuri operaciebis ganxorcielebis sferoSi
dasabuTebuli ekonomikuri politikis gatarebiT.
bankis likvidobis erT-erTi mxarea SesaZlebloba _ ga-
moiyenos misi aqtivebi fuladi saxsrebis saxiT an swrafad
gadaaqcios aseT formaSi.
amrigad, banki iTvleba likvidurad, Tu misi fuladi
saxsrebis jami, romelic sxvadasxva wyaroebidan swrafi mo-
bilizaciiT miiReba, saSualebas iZleva droulad Sesruldes
pasivis mixedviT valdebuleba. amis garda, likvidobis re-
zervi saWiroa faqtobrivad nebismieri finansuri saWiroebis
dakmayofilebisaTvis:
• kreditis mixedviT xelsayreli xelSekrulebis ga-
formeba;
• anabrebis moulodneli amoRebisas saxsrebis Sevseba;
• kreditze sezonuri da gauTvaliswinebeli moTxov-
nilebebis kompensireba da sxva.
219
srebi sakorespondento angariSze, pirveli klasis aqtivebi,
saxelmwifo fasiani qaRaldebi);
2. bankis gankargulebaSi arsebuli likviduri saxsre-
bi, romlebic SeiZleba gadaiqces fulad saSualebebad _ ban-
kis sasargeblod kreditis an sxva gadasaxdelebis 30-dRiani
Sesrulebis vadiT, birJaze daregistrirebuli pirobiTad
realizebadi fasiani qaRaldebi;
3. aralikviduri aqtivebi _ es aris vadagadacilebu-
li krediti da arasaimedo valebi, bankis kuTvnili Senoba
da nagebobebi, rogorc ZiriTadi fondebi.
220
da SeTavazebis TvalsazrisiT. romeli saqmianoba qmnis moT-
xovnilebas likvidur saxsrebze bankis mxridan? romeli wya-
roebi SeiZleba gamoiyenos bankma likviduri saxsrebis SeTa-
vazebisTvis, rodesac warmoiSoba aucilebloba swrafad rea-
lizebad saxsrebze?
bankebis umetesobisaTvis likvidur saxsrebze moTxov-
na warmoiSoba ori ZiriTadi mizeziT:
• klientebis mier angariSebidan fulis moxsniT;
• klientebisagan kreditebis miRebis SekveTis Sem-
TxvevaSi (romlis gacemac bankma gadawyvita).
221
ydes, rogor da ra vadebSi SeiZleba am siWarbis investireba
momavalSi im momentamde, sanam ar gaCndeba aucilebloba
likvidur saxsrebze moTxovnis dafarvisaTvis.
bankebis likviduri saxsrebis marTvis problemis arsi
SeiZleba warmodgenili iqnas ori mokle mtkicebiT:
• banks mudam aqvs saqme an likviduri saxsrebis de-
ficitTan, an maT siWarbesTan;
• sabanko resursebis umetesi nawili daniSnulia
likvidur saxsrebze moTxovnis dakmayofilebisaT-
vis, naklebi nawili ki _ sasurveli mogebianobis
miRwevisaTvis (ucvleli faqtorebis pirobebSi).
222
vadebis daumTxvevlobis SemTxvevaSi warmoiSoba prob-
lema, romelic dakavSirebulia valdebulebebis metad did
wilTan, romelic moiTxovs dauyovnebliv Sesrulebas, rogo-
ricaa _ anabrebi mokiTxvamde, sesxebi fulad bazrebze.
likvidobis potenciuri problemis wyaroa saprocen-
to ganakveTis cvlilebisadmi bankebis mgrZnobiaroba. rode-
sac saprocento ganakveTebi izrdeba, maSin zogierT meanabres
gaaqvs anabari sxva sakredito organizaciebSi meti mogebis
miRebisaTvis.
223
2. gaaCndes sakmarisad stabiluri fasebi, e.i. bazars
unda gaaCndes unari miiRos yvela gayidvadi aqtivi
fasebis umniSvnelo SemcirebiT;
3. unda iyos dabrunebadi, e.i. gamyidvels unda hqondes
SesaZlebloba ganaTavsos pirveladi investiciebi mi-
nimaluri riskiT.
224
la mosalodneli moTxovnis dafarvisaTvis, magram sesxebs
mimarTaven mxolod maSin, roca amis aucilebloba warmoiq-
mneba, rom Tavi aaridon didi moculobis umoqmedo likvidu-
ri saxsrebis warmoSobas.
bankisaTvis sasesxo likviduri saSualebebis ZiriTad
wyaros warmoadgens msxvili sabrunavi depozituri sertifi-
kati, erovnuli bankis sesxebi.
pasivebis marTvas xSirad iyeneben msxvili bankebi,
romlebic am meTodis saSualebiT zogjer faraven maT lik-
vidur saxsrebze srul moTxovnilebas.
likviduri saxsrebis sesxeba warmoadgens ASedarebiT
sarisko saSualebas bankis mier likvidobis problemis ga-
dawyvetisaTvis (magram is iZleva SedarebiT maRal mogebas),
fulad bazrebze saprocento ganakveTis cvalebadobis gamo.
rodesac bankebi ganicdian finansur sirTuleebs, ro-
gorc wesi, saWiroa didi moculobiT likviduri saxsrebi,
am SemTxvevaSi meanabreebi iwyeben saxsrebis gatanas, amave
dros, sxva finansuri institutebi naklebad avlenen aseTi
bankebis dakreditebis interess, maTi SesaZlo riskis gamo.
225
moulodneli moTxovnilebis warmoSoba likvidur sax-
srebze, Cveulebriv, ifareba moklevadiani sesxebiT. grZelva-
diani moTxovnilebebis sidide SeiZleba iyos prognozirebu-
li, xolo maTi dakmayofilebisaTvis saSualebebi SeiZleba
Senaxul iqnas moklevadian, aseve saSualovadian sesxebSi da
fasian qaRaldebSi, romlebic moTxovnilebis warmoSobisas
swrafad gadaiqceva naRd fulad.
226
duri saxsrebi, romlebic ar reinvestirdeba imave dRes, iw-
vevs bankis Semosavlebis dakargvas, amave dros, maTi defici-
ti likvidirebul unda iqnas arasasurveli Sedegebis acile-
bisaTvis _ sesxebisa da aqtivebis daCqarebuli gayidvis
gziT.
227
• likvidobis sagegmo periodisaTvis unda gakeTdes
kreditebisa da depozitebis sididis prognozi;
• imave sagegmo periodisaTvis unda ganisazRvros kre-
ditebisa da depozitebis sididis mosalodneli di-
namika;
• likvidobis marTvisaTvis menejerebma unda Seafason
bankis neto-likviduri pozicia (deficiti an dade-
biTi saldo) sagegmo periodisaTvis.
228
arasaimedo anabrebis da arasadepozito valdebulebebis
gamoyenebis ZiriTadi wesia maTi Senaxva fiqsirebuli sidi-
diT (vTqvaT, saerTo Tanxis 30%), likviduri rezervebis sa-
xiT.
banki nebismier dros mzad unda iyos kargi kreditis
gacemisaTvis da kreditebze im klientebis kanonieri moT-
xovnis dakmayofilebisaTvis, romlebic sabanko standartebis
mixedviT kreditunarianobis pirobebs pasuxoben. banki unda
flobdes sakmarisi raodenobis likvidur rezervebs, radgan,
rodesac krediti gaicema, klienti-msesxebeli daiwyebs miRe-
buli saxsrebis xarjvas, rogorc wesi, ramdenime saaTis an
ramdenime dRis ganmavlobaSi da am saxsrebis gadadineba mox-
deba sxva bankebSi. magram klienti-msesxeblebi xsnian axal
anabrebs, rac bankis Semosavlebis ZiriTadi wyaroa.
229
desTan; rac metia saxelmwifo fasiani qaRaldebis wi-
li, miT likviduri xdeba bankis pozicia);
3. simZlavris gamoyenebis koeficienti _ ,,wminda kredi-
tebi da saijaro aqtivebi / erToblivi aqtivebi” (re-
alurad warmoadgens negatiur maCvenebels, radgan
kreditebi da saijaro aqtivebi xSirad miekuTvneba
bankis SedarebiT aralikviduri aqtivebs);
4. dagiravebuli fasiani qaRaldebis xvedriTi wili _
,,dagiravebuli fasiani qaRaldebi / bankis fasiani qa-
Raldebis portfeli”. es, agreTve, likvidobis nega-
tiuri maCvenebelia, radgan, rac metia dagiravebuli
fasiani qaRaldebis wili saxelmwifo anabrebSi, miT
naklebi fasiani qaRaldebi SeiZleba gaiyidos, roca
warmoiSoba likvidur saxsrebze moTxovna;
5. ,,cxeli fulis” xvedriTi wili _ ,,fuladi sabazro
aqtivebi / fuladi sabazro valdebulebebi”;
6. moklevadiani investiciebis damokidebuleba valdebu-
lebasTan, romelic icvleba saprocento ganakveTis
cvlilebisas _ ,,moklevadiani investiciebi / valde-
bulebis cvalebadoba saprocento ganakveTis cvlile-
bisas”. am Tanafardobis zrda gviCvenebs, rom banki am-
yarebs likvidobis pozicias;
7. sabrokero depozitebis maCvenebeli _ ,,sabrokero
depoziti /yvela depozitis sidide”, sadac sabrokero
depoziti warmoadgens fuladi saxsrebis pakets (Cve-
ulebriv 100 aTasi dolari), romelic Setanilia
brokeris mier maTi klientebisaTvis fasian qaRaldeb-
Tan dakavSirebuli operaciebisaTvis, romlisTvisac
banki ixdis maRal procents. sabrokero depoziti re-
agirebs saprocento ganakveTis cvlilebaze da swra-
fad brunvadia;
8. ZiriTadi depozitis wili _ ,,ZiriTadi depoziti /
erToblivi aqtivebi”. ZiriTadi anabrebi warmoadgens
adgilobrivi klientebis mcire angariSs, romlidanac
230
Tanxis moxsnis Setyobineba mokle vadaSi ganixileba
minimaluri albaTobiT;
9. anabrebis struqturuli Tanafardoba _ ,,moTxovnamde
depozitebi / vadiani depozitebi” (moTxovnamde depo-
zitebze Tanxebi moixsneba Cekis gamowerisas, maSin,
rodesac vadian depozitebs aqvs dadgenili dro da
iTvaliswinebs jarimas, vadamde angariSidan saxsrebis
gatanis SemTxvevaSi).
231
damokidebulia imaze, Tu ra mdgomareoba aqvs banks bazarze.
arc erT banks ar SeuZlia darwmunebiT Tqvas, rom aqvs sak-
marisi raodenobis likviduri saxsrebi, vidre ar gaivlis
bazarze Semowmebas. menejerebma mTavari yuradReba unda da-
uTmon bazris Semdeg signalebs:
1. sazogadoebis ndoba. arsebobs Tu ara mtkicebuleba
bankis sakuTari depozitebis dakargvis Sesaxeb, ro-
desac moqalaqeebi da institutebi dauSveben SesaZ-
leblobas, rom banki aRmoCndeba naRdi saxsrebis ga-
reSe da ver SeZlebs valdebulebis dafarvas?
2. premia sesxebis riskebisaTvis. arsebobs Tu ara imis
mtkicebuleba, rom banki ixdis SedarebiT did pro-
cents anabrebze da fuladi bazrebis sesxebze, vid-
re sxva msgavsi sididis da adgilmdebareobis banki?
3. wagebiT aqtivebis gayidva. banki iZulebulia Tu ara
ukanasknel periodSi swrafad gayidos aqtivebi, ra-
Ta daikmayofilos likvidur saxsrebze moTxovna? es
iSviaTi SemTxveveaa, Tu xSirad xdeba?
4. kreditze klientebis dakveTis dakmayofileba. SeuZ-
lia Tu ara banks daakmayofilos yvela gonivruli
da potenciurad mogebiani moTxovna kreditze? Tu
likvidur saxsrebTan dakavSirebuli sirTule aiZu-
lebs menejerebs uari Tqvas zogierTi saxis kredi-
tis gacemaze?
232
vadiani Sedegi aqvs. es SedarebiT kargad vlindeba menejeris
saqmianobaSi, romelic marTavs fulad nakadebs. menejerma,
romelic gansazRvravs bankis fuladi resursebis mimarTule-
bebs, unda SeinarCunos rezervebis _ aqtivebis aucilebeli
done, romelic kanoniT bankebma unda uzrunvelyos.
ra raodenobis Tanxa unda darezervirdes kanonis
moTxovnebis Sesabamisad? es damokidebulia TiToeuli bankis
anabrebis sididesa da struqturaze. rac ufro msxvilia
banki, miT meti Tanxa unda daarezervos. sarezervo moTxov-
nis erToblivi sididis dasadgenad sarezervo valdebule-
bis yoveli muxli mravldeba savaldebulo rezervis procen-
tze, romelic dadgenilia maregulirebeli organoebis moT-
xovnis safuZvelze.
aucilebeli rezervis moculobis gansazRvris Semdeg,
banki adarebs maTi saSualo dRiuri aqtivebis sidides, ro-
melsac flobs kanoniT. Tu arsebuli erToblivi savaldebu-
lo rezervebi metia gaangariSebul rezervze, maSin banks
aqvs rezervebis siWarbe. am SemTxvevaSi menejmentma unda uz-
runvelyos saxsrebis Warbi raodenobis swrafad dabandeba,
radgan umoZrao Tanxebs ar moaqvs procenti. Warbi rezervis
alternatiuli Rirebuleba aris saprocento Semosavali,
romelic ar iqneba miRebuli Tanxebis dabandebis gareSe.
Tu savaldebulo aucilebeli rezervebis sidide
aWarbebs faqtobriv arsebuli resursebis sidides, maSin
banks aqvs rezervebis deficiti. kanoni moiTxovs, rom bankma
es deficiti dafaros damatebiTi rezervebis xarjze.
233
Soris bazarze. zogierTi faqtori garkveulwilad kon-
troldeba bankis xelmZRvanelebis mier, maSin, roca zogier-
Ti praqtikulad saerTod ar kontroldeba, magram meneje-
rebma unda gaiTvaliswinon aseTi faqtorebi da swrafad mo-
axdinon maTze reagireba.
234
• bankis moTxovnilebis siswrafe;
• bankis moTxovnilebis xangrZlivoba;
• likviduri saxsrebis bazarze SeRwevadoba;
• saxsrebis alternatiuli wyaroebis SedarebiTi
Rirebuleba da riski;
• mosalodneli saprocento ganakveTebi;
• qveynis fulad-sakredito politikis perspeqtive-
bi;
• dazRvevis SesaZlebloba.
sakontrolo sakiTxebi
235
12. likvidur saxsrebze bankis moTxovnilebis Sefaseba;
13. wyaroebisa da saxsrebis gamoyenebis meTodi;
14. saxsrebis struqturis meTodi;
15. bankis depozitebisa da arasadepozito valdebulebe-
bis 3 kategoriad dayofa;
16. likvidobis maCveneblebis meTodi;
17. likviduri saxsrebis marTvis Sefasebis ZiriTadi kri-
teriumebi;
18. bazris signali;
19. savaldebulo rezervebi da fuladi poziciis marTva;
20. bankis fulad poziciaze moqmedi faqtorebi;
21. rezervebis wyaros SerCevaze moqmedi faqtorebi.
236