See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/351992116

Sachal Sarmast, Poet of traditional Humanity (Urdu)

Article · December 2020

CITATIONS READS
0 106

2 authors:

Dr Abaseen Yousafzai Tufail Ahmad Zaryab Yousafzai

Islamia College Peshawar Islamia College Peshawar
23 PUBLICATIONS   0 CITATIONS    14 PUBLICATIONS   0 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Collection of Data from dialect Area of Khyber Pukhtunkhwa Pakistan View project

Pashto literature View project

All content following this page was uploaded by Dr Abaseen Yousafzai on 31 May 2021.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 ** *
 ‫ ا  زر ب‬   ‫ڈا ا‬

    ‫   روا‬ ‫  ا‬  
Abstract: Humanity is the greatest religion in the universe. Every Sufi was
the symbol of humanism. One of those Sufis who are humanists is Sachal
Sarmast. Sachal had played a vital role in the creating and grooming of
the society which was totally ignorant and ablivious from the value of
humanity.He lit the lamp of love and tolerance in the darkness of
ignorance. He taught the lesson of humanity throgh his poetry and he
made tried to compose the society on the bases of humanity. That’s why
the people of other religions were also the members of his companions.
This paper will highlight this aspect of the Sachal Sarmast the Sufi of
Indus valley.
    ‫ آج‬     ‫  رے    وہ  ا‬  ‫  ا ں‬            ‫    ت   ں‬   ‫ر    اوراق‬
      ‫ت     را     ے ۔‬     ‫ا ء  اور  اد ں‬     ‫ ا‬           ‫  اس   ان‬،       ‫  ان‬
      ‫۔  دور    ا‬         ‫  رى  ر‬ ‫  ا‬     ‫ہ   وں‬   ‫     ا‬   ‫ ا‬       ‫ان‬
           ‫   ت‬،   ‫وں    ث‬
ْ ُ َُ ْ‫و‬
١٠٤‫  ِ ّ ْ   ُأ َّ ٌ   َ ْ ُ َن  ِإ َ  ا َْ ِ رہ ا ل  ان‬ َ
(  ‫ ا         ں        ف‬   ‫)اور     ا‬
 ‫  م اور‬ ‫ ا  رب اور   ﷺ‬        ‫     دور  ا   وں‬    ‫ء‬   ‫   او  ء اور‬  
        ‫ء ا‬  ‫  رے او ء اور‬    ‫  ۔ ان‬ ‫ ا م د‬        ‫    ح و‬ ‫ ا‬  ‫ت     ُ ر     ر‬
      ‫   ا ح  اور   ء‬ ‫ى    ا‬   ‫ء ا‬ ‫ ر  ۔‬      ‫ں    ں‬ ‫ ا‬ ‫ اور  ادب   ذر‬
 ‫   ۔ ان‬         ‫ ا   ف  اور ادراك‬  ‫  ۔       ان    م‬    ‫ اس‬           ‫اس  ا از‬
‫    ۔‬  ‫ ا از   ا  ا ر‬  ‫  م   اور‬    ‫ا ء‬  
‫    ر   ور‬ ‫ ا‬،   ،‫ر‬ *
‫    ر   ور‬ ‫ ا‬،   ،‫ار‬ **

129 _________________________________________________________________ (٢٢   ) "‫"ا س‬

 ‫   ‪:‬‬ ‫   ز ن ‬
‫  م   ‬ ‫  ۔  ا‬ ‫ ‬ ‫رت  ا ظ  ا ن     ن     س    ‬ ‫ ‬ ‫  ام    ‬ ‫”‬
‫   و    ‬ ‫    ۔  اور  دا ر  اُن     ے  ‬ ‫   ‬ ‫ ان ا ظ    ان   ھ  د‬ ‫   و  ‬ ‫ و  ‬
‫  “۔)‪(١‬‬ ‫  ا وز ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ان    ذ  و   ى  ‬ ‫ء     م   رى    دل    ا  ‬ ‫       ‬ ‫   ‬ ‫م     د  اور  ‬
‫ ‪ ،‬روادارى‪  ،‬ص‪ ،‬‬ ‫ ‬ ‫  ۔ اُن   ‬ ‫ ‬ ‫ے     ‬ ‫ وہ ا  ‬ ‫    ر  ا   ‬ ‫   اور اُن   دا  ‬
‫ ‬ ‫ اُن   ‬ ‫    س ‬ ‫ آ ۔   درد  اور  دہ   د  اور ‬ ‫   د  درد    اوا     ‬ ‫ا ن دو ‪ ،‬اورا‬
‫  ‬ ‫     ‬ ‫  ا    اور  ں  م  د  اور   و  ‬ ‫  م اور   و      ف اُن    ‬ ‫۔ ‬ ‫اور  و    آواز    ‬
‫ا ا ر   رت  ں   د     رى  ر  د    اُ  اور آس     ‬ ‫  ام  ‬ ‫۔   وہ ‬ ‫  ش   ‬
‫ ‬ ‫ اور ‬ ‫ ‪ ،‬ا‬ ‫ ‪  ،‬‬ ‫ ‬ ‫ہ ‬ ‫  ۔آج  را ‬ ‫  آ  ‬ ‫ ‪ ،‬ا  ذات اور ا‬ ‫ ا  ‬ ‫ آ    اور ‬
‫ت ان   ‬ ‫ ان   ا رو ‬ ‫ان    ر ر    ۔ اس           ا     وں   ا ر    را    ے ۔ ‬
‫     ‬ ‫    ا ں      د ں     ُا    رو ں     ر     ۔      اس   ُ ر    ا  ذات     ر‬ ‫ى   ‬
‫‪ ،‬‬ ‫‪ ،‬ا  دو ے     ُد  درد    ‬ ‫ اُ  و  ‬ ‫ى  ق  ا ‬ ‫ء  ‬ ‫۔  ان  ‬ ‫ ‬ ‫    ر  اُ‬ ‫ہ  اورا‬ ‫ا ح ‬
‫ں ‬ ‫ و ادب    ہ   ‬ ‫  ۔ ا    اس  ّ ‬ ‫   ر     ت ‬ ‫  ف ا‬ ‫       ‬ ‫ ‪ ،‬ز ن اور ‬ ‫ر  ‪ ،‬‬
‫۔‬ ‫   درس د‬ ‫   ‬ ‫ں   ا‬ ‫د   ‬ ‫ا ء ‬ ‫ ‬ ‫ ا  ‬
‫ ‪    ،‬اد ‬ ‫ اس  ّ    ں   ا م   وا‬ ‫ع ر   ۔ اس   و  ‬ ‫     ادب       ‬ ‫ف ‬
‫  ت ا م   آ    ‬ ‫  ‪   ،‬‬ ‫     ‬ ‫ا‬ ‫ء د‬ ‫د   ۔ ‬ ‫وں   ‬ ‫ء  ام    ں     اوران   ‬ ‫ ‬
‫ں   ‬ ‫ہ ‬ ‫ ا   گ  وہ  ‬ ‫ اور  ‬ ‫‪ ،‬‬ ‫ ‪  ،‬درو ‪  ،‬‬ ‫ ا   ۔  ‬ ‫ن    ؤ   ‬ ‫  ف    ف ‬ ‫ ا‬
‫   وہ  ا  وار  ‬ ‫    دى  اور   د‬ ‫م ‬ ‫ اور   ور ت  ‬ ‫ ‬ ‫ رو‬ ‫ د    ‬ ‫ى  اور  اد ٰ  ‬ ‫ں ‬ ‫ ‬
‫ ا ن ‬ ‫   ذر‬ ‫  را    ‬ ‫ ‬ ‫      ف وہ رو‬ ‫  ۔ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫    اج اور ‬ ‫    ا‬ ‫ ‬ ‫م ‬
‫  " ل ‬ ‫ " ى ر  ا    ر    ‬ ‫ آ‬ ‫  ‪  ،‬ں   ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ا  ر   ا    ر    ‬ ‫ ‬ ‫ا    ر  ‬
‫ا ل‪:‬‬

‫_________________________________________________________________ ‪130‬‬ ‫‪(٢٢‬‬ ‫ ‬ ‫"ا س" )‬

 ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫دى  ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ى  ر‬ ‫ ‬ ‫د  ‬ ‫ا   ے  ‬
‫   اس    ‬ ‫‪  ،‬آ ن     ے      ررا   ۔ آ ن اس  ‬ ‫     ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ت ‬ ‫ف  ا‬
‫   ‬ ‫ اور ‬ ‫ ا  ا ل    ‬ ‫  دات  اور   ت  )ذ واذ ر(‬ ‫   ‬ ‫    ر  اس ‬ ‫ہ ‬ ‫ اور ‬ ‫  ً ‬
‫ ر   ۔    م   زل ا  ا ق   ا ح ‬ ‫ اور ‬ ‫ف اور  ف ا    ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ اور ا     وہ  م  ں   دا‬
‫   ‬ ‫ ‬ ‫ً  ا‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫ر   اور ‬ ‫ ‬ ‫    د  ا ن   ‬ ‫  ‪  ،‬ں   ا    ‬ ‫ ‬ ‫   ‬
‫ آپ   ا ق ‬ ‫ ‬ ‫ ا    آ  و     رے   ار د  "‬ ‫ت ‬ ‫    ب ا ن ‬ ‫ٰ   ا  ‬ ‫  ۔ ا  ‬
‫  ‬ ‫ ‬ ‫ ا ن  ا   ب ‬ ‫  م    ۔ ا  ‬ ‫   آپ   ا    و  ا ق و  دار    ا  ‬ ‫ ‬ ‫  "‬
‫ن    وع  دے  ں  رے     ا    و   ے ‬ ‫ ‬ ‫     ا  ا ق    ر اس  م   ‬ ‫   وہ ‬ ‫ا‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫  ا  م  ‬ ‫ ‬ ‫‪   ،‬آپ   ا    و    ا ل اور ار دات   رو      ا     ش    ا  ‬
‫  ‪:‬‬ ‫ٰ   ‬ ‫ت  ا‬ ‫  ے۔ ‬
‫ﭼﯥ دادوﻣﺮه ﻟﻮے ﻣېﻠﻤﮫ ﺗﮥ ﮐﻮرﺗﮫ ﺑﯿﺎﯾﯥ‬
‫اول ﻏﻮﻟﮯ ﭘﺎﮐﯿﺰه ﮐ ه ﻟﮫ ﺧﺎﺷﺎﮐﮫ‬

‫  ك ‬ ‫ك  )د وى   ا ت(‬ ‫ و‬ ‫(  ‬ ‫ )‬ ‫ ا‬ ‫د     ‬ ‫ٰ (    ‬ ‫  ن )ا  ‬ ‫ ‬ ‫‪:‬‬
‫"۔‬ ‫و ف   ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ى  اور    و      اس    رے         و‬ ‫     ‬ ‫  ا ‪،‬ر‬ ‫ع  ر  ‬ ‫ف   ‬
‫ د   ۔‬ ‫ د‬
‫  ‪:‬‬ ‫ ر ن  ا  اور   ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫   ‬
‫ٰزار دﭼﺎ راﺿﻲ ﻣﮥ ﺷﮫ رﺣﻤﺎﻧﮫ‬‫؎ ﭘﮫ ا‬
‫ﮐﮫ ﺧﻼﺻﮯ ﭘﮫ ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻏﻮاړې ﻟﮫ ﻋﺬاب)‪(٢‬‬

‫    ت در ر      دم آزارى       ر ۔ ‬ ‫‪:‬ا  ‬

‫واړه د ﺧﭙﻞ ﺎن ﭘﮫ ﻧﻈﺮ ﻮره ﮐﮫ داﻧﺎ ﯾﯥ‬
‫اے ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎﻧﮫ ﺟﮭﺎن ﻮل ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن دے )‪(٣‬‬

‫ن  ۔ ‬ ‫ن  رى د   ا‬ ‫۔ اے  ا‬ ‫   ا    ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪ :‬ا  دا  ‬

‫_________________________________________________________________ ‪131‬‬ ‫‪(٢٢‬‬ ‫ ‬ ‫"ا س" )‬

 ‫  ‪:‬‬ ‫ہ  ارى     ‬
‫ﺧﭙﻠﻮ ﮐ ﯥ ﭼﯥ ﭼﺮﺗﮫ د اﻧﺴﺎن د اﻧﺴﺎن ﺟﻮړه ﺷﻲ‬
‫ھﻠﮫ ﺑﺎﻣﻌﻨﯥ ﺑﮫ ﺻﺤﯿﻔﮫ د ﺟﮭﺎن ﺟﻮړه ﺷﻲ)‪(٤‬‬

‫  ۔‬ ‫ ‬ ‫ ء  ن ‬ ‫    ‬ ‫‪ :‬ا ن ا  آ     و  ‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ء   ‬ ‫ن   ‬ ‫   درس د   ۔‬ ‫ء     ا‬ ‫  اور دو ے ‬ ‫ ‪   ،‬ہ ‪  ،‬ہ ‬ ‫اس  ح   ‬
‫ ‪:‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ہ  د‬ ‫ ‬ ‫ او   و    او  ‬
‫ ‬ ‫   ‬ ‫ن  ں  ن ‬ ‫دم  دم  دے  وچ  د ں  ‬
‫ ‬ ‫ء   ہ  ” “‬ ‫ ‬ ‫   اور  ‬ ‫    ا    د‬ ‫    ہ    ‪،‬وہ    ‬ ‫ن  ‪  ،‬ا ں    ‬ ‫ ‪ :‬وہ   و    ‬
‫ڑ  ۔ ‬
‫اردو        ‪:‬‬
‫ ُ ر‬ ‫ ‬ ‫ ڑ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ ر‬ ‫ ‬ ‫ آ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ر‬ ‫ اس‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ز‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  اغ‬ ‫ ‬ ‫  ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ داغ‬ ‫ ‬ ‫ د‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫   ۔  ں  د و ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫   ا  دا ے   ‬ ‫   اور ‬ ‫    اج   ‬ ‫     ا ن   ا‬ ‫ وہ ‬

‫ ‪ ،   ،‬‬ ‫  ۔  د ‬ ‫  آ‬ ‫  رے   ‬ ‫ اور ‬ ‫ ا   اور روادارى ‪  ،‬دا‬ ‫اور    ف ‬ ‫ ‬ ‫  ت  ا  ‬ ‫ا ز ‬
‫ى        ۔ ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ اور  م ‬ ‫   او  ر  ‬ ‫ ‬ ‫    ر   ‬ ‫‪  ،‬اوت اور  د‬ ‫ ‪ ،‬‬

‫_________________________________________________________________ ‪132‬‬ ‫‪(٢٢‬‬ ‫ ‬ ‫"ا س" )‬

‫ درازہ ‬ ‫ر   ‬ ‫ ‪   1739‬ى    ‬ ‫۔  اُن     م     ا ب   ۔  ‪   1152‬ى  ‬ ‫ ‬ ‫  رو  ا‬ ‫ ‬
‫۔ ‬ ‫‪  90‬س       و ت ‬ ‫ اور و  ‬ ‫    ں  ا ‬ ‫  ا   ح ا‬
‫  ‪:‬‬ ‫   م رى ‬
‫(‬ ‫ ڈِ  )    ‬ ‫ ۔ آپ   ا  دادا ‬ ‫    م    ا ب   ۔ آپ ‪    1152‬ا ‬ ‫ ‬ ‫”‬
‫ ‪ ،‬اردو ‬ ‫ ‪  ،‬ا ‪ ،‬‬ ‫۔۔۔ آپ ‬ ‫  م ‬ ‫   ۔ ‪  14‬ل       ‬ ‫ ‬ ‫ و ‬ ‫  ا    ‬
‫ اور ‬ ‫ اور  ا    ‬ ‫۔ اُردو اور  ر    آ را ‪ ،‬اور ‬ ‫ ‬ ‫اور  ر   روں ز ں     آز  ‬
‫“۔ )‪(٥‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ز ن    م    د    ۔‬ ‫ِ ‬ ‫   اُن   ‬ ‫ ‬ ‫   ‬
‫   ‪:‬‬ ‫وہ ‬
‫ ۔ اس   ‬ ‫ ‬ ‫    در ا م ‬ ‫  اور ‬ ‫‪  ،‬ر ‪ ،‬اُردو ‪  ،‬ا  ‪ ،‬‬ ‫ ‬ ‫ و‬ ‫(‬ ‫ ‬ ‫”وہ )‬
‫۔“)‪(٦‬‬ ‫ ‬ ‫ ز ں ‬ ‫ ‬ ‫ف  م   ‬
‫  ۔‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫    ف  ز ں    م ‬ ‫ ‬
‫ص ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫    گ ‬ ‫ اور ‬ ‫     ‬ ‫ ان   ‬ ‫ت ‬ ‫  ؤ اور ‬ ‫   ا‬ ‫   ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫   ‬ ‫۔   وہ  ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ى   ‬ ‫ ‬ ‫ ۔ اس   و        وہ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫و  اور        اد   ‬
‫ ۔ اُن    م آ  اور   دور ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ روادارى   ‬ ‫ ا ق اور   آ    ‬ ‫    ق   ‬ ‫اور ‬ ‫ ‬ ‫  ھ   ‬
‫   ۔ ‬ ‫ ‬ ‫ اور     ‬ ‫   ‬ ‫ ا‬ ‫ اور ز ن       ‬ ‫ و  م ر  و ‬ ‫ ‬ ‫ و  ‬ ‫  زوں  ۔ا ں ‬ ‫ ‬
‫  ‪:‬‬ ‫ ز دہ  ورت   ۔ وہ ‬ ‫ ‬ ‫   آج   ‬
‫واں‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  واں‬ ‫  ل  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  اواں‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  واں‬ ‫  ل  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ں   اواں  )‪(٧‬‬ ‫  ُدرس  درازى  ‬ ‫ ‬ ‫ر‬

‫_________________________________________________________________ ‪133‬‬ ‫‪(٢٢‬‬ ‫ ‬ ‫"ا س" )‬

‫     ‬ ‫ اور ‬ ‫   ا ام دو ے ‬ ‫  اور ‬ ‫ روادارى اور دو وں     و‬ ‫ اور ا ن دو  ‪،‬‬ ‫ا‬
‫   دےد   ۔ ‬ ‫   درس ‬ ‫ اس  دى ‬ ‫   ‬ ‫   اور ‬ ‫ى ‬ ‫  ى ‬ ‫ اور و‬ ‫  دا‬
‫ل اے    و ‪:‬‬
‫   ‬ ‫ى    ن     اور ا ن    د ‬ ‫  ( ا ن اور  ت   راز اور ر ز   ا  ‬ ‫ ‬ ‫”)‬
‫  ۔“) ‪(٨‬‬ ‫   را  د‬ ‫   ‬ ‫ذر   ا‬
‫ اور  د ا دى   ‬ ‫ د    ۔ اس د‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫   درس ‬ ‫    ادف   ‬ ‫ ‬ ‫ ا‬ ‫اور    د‬
‫   ‪:‬‬ ‫ن‬
‫ ا از     ‬ ‫ ‬ ‫وہ ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ر‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ اس  ‬ ‫ ‬ ‫ راز  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ )‪(٩‬‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫  ‪:‬‬ ‫ اور ا ن دو            اس  ح ‬ ‫   در    ڈوب   ا‬ ‫ ‬

‫  ام‬ ‫ و  ‬ ‫    م‪  ،‬وہ  دل  ‬ ‫     ‬ ‫ ‬
‫ ا م‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‪،‬‬ ‫ ‬ ‫  ں  ر‬ ‫ د‬
‫ ا م‬ ‫ ‬ ‫  ك  اور  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ے  ‬
‫  م  )‪(١٠‬‬ ‫  ‬ ‫م   ے   ق      اُن    دے  ‬

‫   ۔ ‬ ‫ ا   دار ادا  ‬ ‫ے    ا ح  اور   ى ‬ ‫  م ر    اور  اس‬ ‫ ا‬ ‫ے ‬ ‫ ‬ ‫ ا ن  ا‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ت   در    ‬ ‫ ‬ ‫ روادارى   اور ‬ ‫  ى ‪ ،‬‬ ‫ ا‬ ‫ اور ا  دو ے    ‬ ‫ے   ا ر  ں   ‬
‫     اور ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫  م  ۔ ‬ ‫   ا‬ ‫ ‬ ‫    ل   ور    ‬ ‫ ‬ ‫ اور   ق     ‬ ‫ ‬
‫   ر   ‪:‬‬ ‫   ‬ ‫      ت ‬
‫  ك   را  ‬ ‫ ‬ ‫ ا‬ ‫ ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ا  ‬
‫  ك   را  ‬ ‫ ‬ ‫  ہ  ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫وہ  ‬
‫ )‪(١١‬‬ ‫  ك   را  ‬ ‫ ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫وہ  آ ں    ‬

‫_________________________________________________________________ ‪134‬‬ ‫‪(٢٢‬‬ ‫ ‬ ‫"ا س" )‬

 ‫   درس د    ۔‬ ‫ اور   زارى    ك ‬ ‫ ‬ ‫   د ت د  ‬ ‫او  ر   د ا‬
‫‪:‬‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫  م ‬
‫   ‬ ‫ اور اس    ت زا ں     ا ظ    ن ‬ ‫ ‬ ‫  ر ‬ ‫ اس  ت     ا  ‬ ‫ ‬ ‫”‬
‫  “۔ )‪(١٢‬‬ ‫ اور  ر  ار د‬ ‫    ُان       ‬ ‫    د‬ ‫  چ ‬ ‫۔ ڈا    ‬
‫اور   ر   ں     آ   ‪:‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ں‬ ‫ ‬ ‫  د‬ ‫ ‬ ‫ل!‬
‫ ‬ ‫ آ‬ ‫ ‬ ‫  ان  ‪  ،‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫  د‬ ‫  ى‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ا‬ ‫  اب‬ ‫ ا‬ ‫ ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اس‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ں‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ا‬ ‫  د  ‬ ‫ ‬ ‫  ے   ل‬ ‫ ‬ ‫ُ‬
‫ ‬ ‫  ش   ش  ر‬ ‫ار  ‬ ‫ د‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫  ُا‬ ‫  ں‬ ‫ ‬ ‫ ر‬ ‫ ‬
‫  ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ق‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ )‪(١٣‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ں  ‬ ‫   ‬ ‫  د  ‬ ‫ ‬
‫‪ ،‬ا ر اور ‬ ‫ ‬ ‫ و   ‪،‬ا‬ ‫   دو  ر   ۔ ر‬ ‫ ‬ ‫  ڑا    ان ‬ ‫ى   ‬ ‫   اُس دور   ‬ ‫ ‬
‫    ج   ر    ۔ اس ‬ ‫داروں اور  داروں   در ن  ٹ  ر اور  و  رت    ام   ز‬ ‫ و  رت  ى    زار  م  ۔ ‬
‫ ‬ ‫ں    ں    را د ۔ ان   در ن رام اور ر     ق      اور   ا   ن     رام اور ر  در ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ا    ‬
‫    د   ‬ ‫  ا‬ ‫ د  ۔ ‬ ‫ اور    ڑ   درس ‬ ‫ت ‪ ،‬د‬ ‫    ف ‬ ‫ دو ے ‬ ‫خ  اور   ‬
‫ا     ر   دو ُ ر  ‬
‫ ا  ‬ ‫ے   ‬ ‫ت    ا  د  اور ‬ ‫ ‬ ‫ اور ‬ ‫ت ‪ ،‬‬ ‫ ‬ ‫  گ ‬ ‫    ردى اور    رے   درس د  ۔ آج   ‬
‫  رے  ور     ا ‬ ‫    رے  در ن ا د اور  ا د    ‬ ‫  ۔‬ ‫ِم  ‬ ‫    م   ‬ ‫ں     ‬ ‫ى  اور  د ں   ‬
‫   ۔ ‬ ‫ا ‬ ‫ اور روادارى   ‬ ‫ ‪ ،‬‬ ‫        دا‬ ‫    م    م ‬ ‫ آج   ا    ‬ ‫۔ ‬

‫_________________________________________________________________ ‪135‬‬ ‫‪(٢٢‬‬ ‫ ‬ ‫"ا س" )‬

 ‫  ‪:‬‬ ‫ ‬
‫  ب‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ب  ا  ں  ب ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ب ‬
‫  ال   اب‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‪  ،‬آب‬ ‫ آ‬ ‫ ‬ ‫  دى  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ پ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا ِ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ِ‬ ‫ ‬
‫  اب‬ ‫ ‬ ‫ پ  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ُّ  ‬ ‫ ‬
‫ ر ب‬ ‫ ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ور‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر   اب‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ّ  ‬ ‫ ‬
‫  ب  )‪(١٤‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ذات  ‬
‫    ف ا  ذا   دات     ا ل ‬ ‫  ں     ‬ ‫   درس    م  د ‬ ‫ اور ا‬ ‫ ‬ ‫     ‬
‫  ‬ ‫   اور   ں     ں    ‬ ‫   اُن     واہ  ‬ ‫     ‬ ‫   د   ۔‬ ‫ ‪  ،‬‬ ‫  ں     اہ    ر  ‬
‫ ‬ ‫    ا     و‬ ‫ ‬ ‫ ر  ۔ ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫   آ  ‪  ،‬د  رى  اور  دا‬ ‫ ا م دے د ۔  ُان   روادارى ‪ ،‬‬
‫     ‪:‬‬ ‫ا  ۔ا  ا ا   ا   ب ‪A History of Sindhi Literature‬‬

‫   ا م    ں    ظ رہ   ۔ اُس     ‬ ‫ر  ّ ج‪ ،‬اور ‬ ‫ ‪ ،‬‬ ‫ ‪  ،‬اط ‪ ،‬‬ ‫     آ  ‬ ‫( ” ت ‬ ‫)‬

‫ ‬ ‫  ار دے   ‬ ‫   اور ‬ ‫     ا‬ ‫ اور ان   ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ُاس    ف ‬ ‫  رى  ت   ‬ ‫   ‬ ‫م ر‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ و ‬ ‫  ں   ‬ ‫ں اور ‬ ‫   ‬ ‫     ا  ر‬ ‫ ‬ ‫   ا  ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫د  ‬ ‫ ‬
‫“۔)‪(١٥‬‬

‫    ت د ا  ر  ‪:‬‬ ‫ان  ت   ‬

‫ ‬ ‫ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ را‬ ‫ ‪  ،‬دل  ‬ ‫  ں  ‬
‫ ر ل  اُ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ رب  ‬ ‫  ا  ‬ ‫اول  ‬
‫ ك  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ﷺ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫دو‬
‫  ق  ‬ ‫ ‬ ‫ اُن   روں   روں  ‬ ‫ ‬ ‫اس  ‬
‫ ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اك  دن   ے  ‬
‫ )‪(١٦‬‬ ‫ ا‬ ‫  ش  ‬ ‫ و ت  وا‬ ‫ ‬

‫_________________________________________________________________ ‪136‬‬ ‫‪(٢٢‬‬ ‫ ‬ ‫"ا س" )‬

 ‫ اور ‬ ‫‪ ،‬‬ ‫ں    در ن  ز ن  ‪،‬‬ ‫     وہ  ا‬ ‫      ت  وا  ‬ ‫ى     ھ    اور  ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ا ض ‬
‫ ۔ا ں     و   ‬ ‫ ‬ ‫ اور  ح ‬ ‫ے   ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫   آ  ‬ ‫  ۔   ا‬ ‫ ‬ ‫وں   ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫   آج   ا ن   ‬ ‫     ر ى   ۔ ‬ ‫ى   د ں   ا‬ ‫   ۔ اُن   ‬ ‫   ا‬ ‫  رات  ر   اور  د   ا‬
‫    م   ‬ ‫ ‬ ‫     آج ‬ ‫ اور  ں    ر  ‬ ‫ں  ا  ‬ ‫     و      ا  دو ے     آ‬
‫۔‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫‪،‬ا د  اور  ورت ‬ ‫   ا‬ ‫اور  ّ    ‬ ‫ا ر‬ ‫ ا‬ ‫ا دہ   و    ا   ورت   ۔ ‬

‫ا   ت‪:‬‬
‫‪،‬ا د  اد ت  ن‪،،١٩٩٥،‬ص‪٧‬‬ ‫ن     ‬ ‫‪١‬۔‬
‫‪ ،‬دو       ‪ ،‬ر  ‪ ،‬ور‪،٢٠١٨،‬ص‪١٧٨‬‬ ‫‪٢‬۔ د ر ن    ت‪،‬‬
‫‪٤‬۔ د  ہ  ت ‪،‬ص ‪٣١٨‬‬ ‫‪٣‬۔ ا ‪،‬ص‪٣٢٩‬‬
‫  ى‪،‬ر ض ا ر  ى‪ ،‬م  ‪ ،‬ن‪،١٩٦٩،‬ص‪٢٥٢‬‬ ‫‪٥‬۔   م  رى‪ ،‬ا‬
‫ ادب‪،‬ا  ‪،٢٠٠٤‬ا د ز ‪،‬ص‪٣٧٩‬‬ ‫ ‬ ‫‪٦‬۔   ‪،  ،‬‬
‫  ا‪  ،‬ا ل او   ر ‪ ،‬ا م آ د‪ ،‬ص ‪٢١٢‬‬ ‫ ز ں   ‬ ‫‪٧‬۔‬
‫ ادب ‪،‬ص‪٣٨١‬‬ ‫ ‬ ‫‪٨‬۔   ‪،  ،‬‬
‫  ‪،‬ا د  اد ت‪،‬ا م ا د‪،‬ص ‪٤٤‬‬ ‫ ‪  ،‬ا ل‪،‬اد‬ ‫‪٩‬۔‬
‫  ان‪ ،‬ر‪ ،‬ى  ر‪ ،‬ن ‪،٢٠١٠‬ص‪٢٢٩‬‬ ‫‪ ،‬م اور اردو  ‪،‬ا‬ ‫ ‬ ‫  ‪،‬‬ ‫‪١٠‬۔ زا ‪،‬‬
‫ ادب ‪،‬ص‪٣٨١‬‬ ‫‪١٢‬۔  ‬ ‫‪١١‬۔ ا ‪،‬ص ‪٢٣٣‬‬
‫‪ ،‬م اور اردو  ‪،‬ص‪٢٥٢‬‬ ‫ ‬ ‫  ‪،‬‬ ‫‪١٣‬۔ زا ‪،‬‬
‫‪١٤‬۔ ا ‪،‬ص‪٢٥١‬‬
‫ ادب ‪،‬ص‪٨٤-٣٨٣‬‬ ‫‪١٥‬۔ ‪  ،‬‬
‫‪ ،‬م اور اردو   ‪،‬ص‪٢٧٩‬‬ ‫‪١٦‬۔  ‬
‫٭٭٭٭٭‬

‫_________________________________________________________________ ‪137‬‬ ‫‪(٢٢‬‬ ‫ ‬ ‫"ا س" )‬

‫‪View publication stats‬‬