PHIẾU HỌC TẬP BỔ TRỢ CHO TIẾT HỌC TRỰC TUYẾN TRÊN ĐÀI TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

UBND QUẬN ĐỐNG ĐA

TRƯỜNG THCS BẾ VĂN ĐÀN

MÔN Ngữ văn LỚP 9

BÀI: NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI

I. KIẾN THỨC CẦN NHỚ:

I/ Đọc và tìm hiểu chung
1/Tác giả:
- Lê Minh Khuê sinh năm 1949, quê ở Tĩnh Gia – Thanh Hoá.
- Bà là thanh niên xung phong trong trên tuyến đường Trường Sơn, bắt
đầu viết văn từ những năm 70 của thế kỉ XX.
- Là cây bút có sở trường về truyện ngắn, ngòi bút miêu tả tâm lí tinh tế,
sâu sắc đặc biệt là khi viết về phụ nữ.
2/Tác phẩm
* Thể loại : truyện ngắn
* PT BĐ: tự sự (kết hợp miêu tả + bình luận)
* Hoàn cảnh ra đời: Viết năm 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân
tộc diễn ra ác liệt, giặc Mỹ điên cuồng bắn phá, bom Mỹ rải thảm trên tuyến
đường Trường Sơn, chặt đứt con đường huyết mạch từ miền Bắc chi viện cho
miền Nam.
- Lúc đó tác giả là thanh niên xung phong ở Trường Sơn và bắt đầu có
những sáng tác đầu tay.
* Chủ đề: Khẳng định ca ngợi vẻ đẹp giản dị trong tâm hồn, tính cách và phẩm
chất anh hùng của tuổi trẻ Việt Nam nói chung, của thanh niên xung phong nói
riêng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
* Tình huống truyện : Đó là tình huống đầy thử thách qua lần phá bom, công
việc thường nhật của các cô gái trong tổ trinh sát mặt đường trên tuyến đường
Trường Sơn.
=> Tác giả đặt nhân vật vào tình huống khắc nghiệt mà ranh giới giữa sự
sống và cái chết là rất mong manh. Và trong hoàn cảnh ấy con người đã bộc lộ
phẩm chất của mình. Những cô gái thanh niên xung phong trong tổ trinh sát
mặt đường là đại diện cho thế hệ trẻ thời chống Mỹ. Tuy phải đối mặt với
hiểm nguy nhưng họ vẫn lạc quan yêu đời, bất chấp khó khăn gian khổ, giữ
nguyên vẹn tâm hồn trong sáng hồn nhiên đầy nhiệt huyết của tuổi trẻ.

1
 PHIẾU HỌC TẬP BỔ TRỢ CHO TIẾT HỌC TRỰC TUYẾN TRÊN ĐÀI TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

* Ngôi kể và điểm nhìn trần thuật.

- Truyện được trần thuật theo ngôi kể thứ nhất và người kể cũng là nhân
vật chính – Phương Định.
- Tác dụng:
+ Tạo điểm nhìn phù hợp dễ dàng tái hiện hiện thực khốc liệt của chiến tranh;
+ Khắc họa thế giới tâm hồn, cảm xúc suy nghĩ của nhân vật một cách chân
thực, giàu sức thuyết phục;
+ Làm hiện lên vẻ đẹp con người trong chiến tranh;
+ Dễ dàng điều chỉnh nhịp kể.
* Giải thích nhan đề.
- Nhan đề "Những ngôi sao xa xôi" gợi nhớ đến hình ảnh những ngôi sao lớn
trên bầu trời thành phố quê hương mà nhân vật chính Phương Định thường hay
nhớ lại. Hình ảnh ấy gắn liền với những kỉ niệm êm đềm tuổi ấu thơ bên gia
đình, bên người thân.
- Nhan đề đó góp phần thể hiện: chủ nghĩa anh hùng, vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng
và những phẩm chất cao cả của con người Việt Nam trong chiến tranh bảo vệ
đất nước. Ba cô gái thanh niên xung phong trên một cao điểm ác liệt ở tuyến
đường Trường Sơn, tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ.
II/ Tìm hiểu chi tiết văn bản:
1/ Câu 1: Phân tích vẻ đẹp của ba cô gái TNXP.
* Họ có hoàn cảnh sống và chiến đấu giống nhau:
- Họ ở trên một cao điểm giữa một vùng trọng điểm trên truyến đường Trường
Sơn: công việc của họ đặc biệt nguy hiểm, luôn phải đối mặt với cái chết: san
lấp hố bom, đánh dấu bom chưa nổ, phá bom.
*Họ còn có những phẩm chất chung:
- Tinh thần trách nhiệm cao cả với công việc, có lòng dũng cảm, không sợ
gian nan nguy hiểm, hi sinh:
+ Nhiệm vụ của họ là trinh sát mặt đường, đảm bảo cho giao thông được
thông suốt nên nơi đầy bom Mĩ, cái chết có thể đến bất kì lúc nào những các cô
gái lúc nào cũng sẵn sàng cho việc ra trận địa.
+ Cũng có lúc, họ nghĩ đến cái chết khi nguy hiểm cận kề nhưng điều ấy cũng
chỉ là thoáng qua rất mờ nhạt để nhường chỗ cho ý nghĩ làm thế nào để quả bom
phải nổ
=> Họ đặt nhiệm vụ lên trên cả tính mạng.
- Họ là những chiến sĩ gắn bó thắm thiết, sâu nặng trong tình đồng chí đồng
đội:

2
 PHIẾU HỌC TẬP BỔ TRỢ CHO TIẾT HỌC TRỰC TUYẾN TRÊN ĐÀI TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

+ Chị Thao, Phương Định, Nho gắn bó yêu thương như những người thân
trong gia đình. Họ hiểu được tính tình, sở thích của nhau, luôn quan tâm, chăm
sóc nhau rất chu đáo.
- Là những cô gái trẻ nên ở họ có điểm chung: dễ xúc động, hay mộng mơ.
- Họ rất nữ tính, thích làm đẹp cho mình dù cuộc sống nơi chiến trường rất ác
liệt.
- Họ là những người bình tĩnh, chủ động, lạc quan yêu đời: trong cơn mưa bom
bão đạn, trong sự ác liệt của chiến tranh, trong những giây phút thảnh thơi hiếm
hoi, họ cất lên tiếng hát tươi vui hay ngồi suy tính, mộng mơ cho tương lai.
=> Phẩm chất của họ vừa cao đẹp, vừa bình dị.
* Nét cá tính riêng:
- Phương Định là một cô gái thành phố nhạy cảm, thích mơ mộng, thích
hát, hay sống với những kỉ niệm thời học sinh.
+ Cô còn rất dũng cảm trong một lần phá bom, cô bản lĩnh hơn khi nghĩ
rằng có ánh mắt các chiến sĩ đang theo dõi.
+ Cô không sợ chết mà chỉ sợ đường không thông, không hoàn thành nhiệm
vụ.
- Chị Thao nhiều tuổi nhất nhưng cũng thích làm duyên:
+ Lông mày tỉa nhỏ như cái tăm, áo lót cái nào cũng thêu chỉ màu. Chị
chăm chép bài hát mặc dù không hát trôi chảy bài nào.
+ Trong công việc luôn dũng cảm quyết đoán nhưng lại rất sợ máu và vắt.
- Nho là em út tính trẻ con thích ăn kẹo, có dáng vẻ nhỏ nhắn cứ mỗi lần đi
trinh sát về lại đi tắm khiến Phương Định liên tưởng Nho như một que kem mát
mẻ
+ Khi bị thương luôn là cô gái rắn rỏi, bản lĩnh.
 Cả ba cô gái đều có nét cá tính cách đẹp đẽ, đáng yêu, khi Tổ quốc cần, họ
sẵn sàng xông pha nơi nguy hiểm. Họ là biểu tượng cho những thế hệ anh hùng
thời kì kháng chiến cứu nước.

Câu 2/ Phân tích nhân vật Phương Định

• Phẩm chất anh hùng
- Công việc của cô và các đồng đội là phải mạo hiểm với cái chết, quan sát
máy bay địch ném bom, đo khối lượng đất đá, đánh dấu vị trí bom chưa nổ
và phá bom.

3
 PHIẾU HỌC TẬP BỔ TRỢ CHO TIẾT HỌC TRỰC TUYẾN TRÊN ĐÀI TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

- Mặc dù đã quen với công việc nguy hiểm, một ngày phá đến năm quả bom,
nhưng mỗi lần phá bom là một lần thử thách với thần kinh. Ở bên quả bom
kề sát với cái chết im lìm và bất ngờ, từng cảm giác của Phương Định cũng
trở nên sắc nhọn hơn.
+ Có tinh thần trách nhiệm, quên mình vì công việc: “Tôi có nghĩ đến cái
chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt không cụ thể. Còn cái chính liệu mìn có nổ,
bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai?”
+ Bình tĩnh, tự tin chiến thắng nỗi sợ hãi của mình: khi đến gần quả bom, cô
không cúi khom mà đi thẳng người như một sự thách thức. Lòng tự trọng trong
cô dường như thắng được cả bom đạn, kẻ thù.
+ Dũng cảm, gan dạ, đối đầu với những nguy hiểm: “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm
vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt.” Nhưng cô không
hề bỏ cuộc mà bình tĩnh, tự tin, thực hiện từng thao tác, chạy đua với thời gian để
vượt qua cái chết.
- NT : Lời kể linh hoạt, câu văn ngắn, câu rút gọn, câu đặc biệt tạo nhịp nhàng
phù hợp với không khí căng thẳng, khẩn trương nơi chiến trường.
• Vẻ đẹp tâm hồn:
- Là con gái Hà Nội, Phương Định có một thời con gái hồn nhiên, vô tư bên
mẹ ở ngôi nhà trên đường phố yên tĩnh, những kỉ niệm thời học sinh luôn sống
trong cô ngay giữa chiến trường dữ dội.
- Phương.Định là một cô gái nhạy cảm và luôn quan tâm đến hình thức của
mình. Cô tự đánh giá mình: “Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn,
tôi là một cô gái khá… ”. Biết mình được người khác để ý nhưng chưa dành tình
cảm cho ai. Có lúc tưởng chừng như cô kiêu kì.
- Vào chiến trường đã ba năm nhưng cô không mất đi sự hồn nhiên, trong
sáng và những ước mơ về tương lai:
+ Cô rất thích hát và thuộc nhiều bài hát dân ca, thậm chí cô còn bịa lời ra
mà hát.
+ Chỉ một cơn mưa đá mà cô “yêu thích cuống cuồng”, say sưa tận hưởng
cơn mưa, hồn nhiên như chưa bao giờ nghe thấy tiếng bom rơi, đạn nổ.
+ Cô tiếc thẫn thờ khi trận mưa kết thúc, cô lại nhớ về quê hương, về mẹ và
những gì gần gũi, thân thiết nơi quê nhà.
- Cô luôn yêu mến những người đồng đội trong tổ và cả đơn vị của mình, đặc
biệt là những người chiến sĩ cô gặp hàng đêm “Thực tình trong suy nghĩ của tôi,
những người đẹp nhất, thông minh, cam đảm và cao thượng nhất là những
người mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ”.
4
 PHIẾU HỌC TẬP BỔ TRỢ CHO TIẾT HỌC TRỰC TUYẾN TRÊN ĐÀI TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

+ Yêu thương, chăm sóc chu đáo cho đồng đội như đứa em trong nhà: Nho
bị thương thì Phương Định lo lắng, chăm sóc tận tình cho bạn, cảm thấy đau
đớn như chính mình bị thương, chỉ muốn bế Nho ở trong tay.
+ Cô rất thấu hiểu những cảm xúc, tâm trạng của chị Thao khi Nho bị thương
và coi chị như người chị cả trong gia đình.
Phương Định có một thế giới nội tâm trong sáng, phong phú. Cô là biểu
tượng cho vẻ đẹp anh hùng, quả cảm, kiên cường của thế hệ những thanh niên
xung phong thời chống Mĩ.

III/ Tổng kết

1/ Nghệ thuật :
- Nghệ thuật miêu tả nhân vât, đặc biệt là ngòi bút phân tích tâm lí nhân vật
tinh tế.
- Ngôn ngữ trần thuật rất phù hợp với nhân vật.
- Câu văn ngắn, nhịp điệu dồn dập gợi không khí ác liệt căng thẳng của
chiến trường
2/ Nội dung
Trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” , Lê Minh Khuê đã khắc họa
thành công tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến
đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô gái thanh
niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu
biểu của thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.

II. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP:.

BÀI “ NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI” – ĐỀ 1
Câu 1/ Trình bày hiểu biết của về tác giả Lê Minh Khuê?
Câu 2/ Hãy nêu ý nghĩa nhan đề truyện “Những ngôi sao xa xôi”.
Câu 3/ Từ câu văn : “Cười thì hàm răng lóa lên khuôn mặt nhem nhuốc” gợi
em nhớ tới câu thơ nào? Trong tác phẩm nào? Của ai? Nụ cười và lời nói đùa
của những nhân vật trong truyện “Những ngôi sao xa xôi” thể hiện vẻ đẹp tâm
hồn nào của họ?
Câu 4/ Trong tác phẩm, Lê Minh Khuê rất thành công khi miêu tả hành động
và tâm trạng của nhân vật Phương Định trong một lần phá bom. Bằng đoạn văn
tổng- phân - hợp khoảng 10-12 câu em hãy phân tích diễn biến tâm trạng và
hành động của Phương Định trong lần phá bom đó. Trong đoạn văn có sử dụng
một câu phủ định và một phép thế để liên kết câu (gạch chân và chú thích).

5
 PHIẾU HỌC TẬP BỔ TRỢ CHO TIẾT HỌC TRỰC TUYẾN TRÊN ĐÀI TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Câu 5/ Đọc truyện “ Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê, ta thấy vai
trò tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ rất quan trọng. Hiện
nay đất nước ta đang đứng trước nhiều thời cơ và thách thức mới, em có suy
nghĩ gì về trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước? Hãy trình bày thành một
đoạn văn nghị luận khoảng 2/3 trang giấy thi.
---Chúc các em học tốt ----