‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪،‬‬

‫آﺎرﮔ‪‬ی و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ل هﻪﻣﺒﻪر ﮔﻮراﻧﻜﺎری‬

‫‪R‬‬ ‫‪Q‬‬
 ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪،‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ی و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ل هﻪﻣﺒﻪر ﮔﻮراﻧﻜﺎری‬

‫ﺳﻪردار ﺷﻪرﯾﻒ ﺳﻨﺪی‬

‫‪S‬‬
 ‫ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻪ ژ ﺑﻮی ﮔﯿﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸﻤﻪرﮔﻪﻳ‪ ‬ﺷﻪهﯿﺪ‬
‫" ﻣﻮﺳ‪ ‬ﺷﻪرﯾﻒ ﻣﻮﺳ‪ ‬ﺳﻨﺪی"‬
‫آﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر زوﻟﻢ و دﯾﻜﺘﺎﺗﻮری و ﻧﺎﺣﻪﻗﯽ ﭼﻮك ﭬﻪ ﻧﻪدا‪،‬‬ ‫دەزﮔﺎی ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬وە و ﺑ‪‬وﮐﺮدﻧ‪‬وەی ﻣﻮﮐﺮﯾﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﻪﺑﺎت و ﺷﻮڕﺷﮕ‪‬ﺮی ﯾﺎ وی و هﻪﭬﺎﻟﺒﻪﻧﺪ‪‬ﻦ وی‬
‫ﺗﯿﺮ‪‬ﮋ‪‬ﻦ رۆژ‪‬ﻦ ﺋﺎزادی و ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨﺎ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد هﻪردهم روﻧﺎهﯽ ه‪‬ﻼن‪.‬‬ ‫@@●@’‪ða‹Øíº†@ì@ñ‹Žï ŠbØ@LðäaìòŠb‬‬
‫&‬ ‫●@‪@@ñ‡å@ÒîŠó’@Ša†Šó@Zïìíä‬‬
‫ﺳﻪرێ ﻧﻪوازﺷ‪ ‬ﺑﻮ ﺳﻪرآﺮدهﯾ‪ ‬ﺷﻪهﯿﺪ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ‬ ‫●@‪@@ñŒ‡äaìŠ@ßb»@çaŠü @Zòìòìbä@ñŒbó“‚óä‬‬
‫" ﻣﺤﻪﻣﻪد ﻣﻪﺣﻤﻮود ﺋﻪﺑﺪوﻟﺮﺣﻤﺎن"‬ ‫●@‪Öî‡@‹ üè@ZÊói‬‬
‫ﻧﺎﺳﺮاو ب‬ ‫●@‪@@pbuóä@æáŽïè@Ztbš@’ŠóqŠó‬‬
‫" ﺳﺎﻣﯽ ﺋﻪﺑﺪوﻟﺮﺣﻤﺎن"‬
‫●@ˆ‪@@SX@Z熊br@ñòŠbà‬‬
‫●@‪@@SPPP@@Z…‹ä‬‬
‫دﭼﻪﻣﯿﻨﻢ و ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪت ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ وی و ﺷﻪهﯿﺪ‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺎ ﺋﺎزادی ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪.‬‬
‫●@‪@@@ãóØóî@ðqbš‬‬
‫●@‪@@UPP@Zˆam‬‬
‫●@‪@@H‹ŽïÜìóèI@‘aŠb÷@ñb Œò†@ñóäbƒqbš@Zóäbƒqbš‬‬
‫@@‬
‫‪@@HRQSI@kŽïnØ@ñò−Œ‬‬
‫ﺳﻪردار ﺷﻪرﯾﻒ ﺳﻨﺪی ل ﺳﺎﻻ ‪١٩٧٢‬ێ ل ﮔﻮﻧﺪێ ﻗﻪﺳﻪروآ‪ ‬دهﭬﻪرا ﺳﻨﺪﯾﯿﺎن ژ داﯾﻚ‬
‫@@‬
‫ﺑﻮﯾﻪ‪.‬‬
‫ه‪‬ﻣﻮو ﻣﺎﻓ‪‬ﮑﯽ ﺑﯚ دەزﮔﺎی ﻣﻮﮐﺮﯾﺎﻧﯽ ﭘﺎر‪‬ﺰراوە‬
‫ﺳﺎﻻ‪ ١٩٧٩‬ﺋﺎوارهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﺎ رۆژهﻪﻻت ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬و ل ﺳﺎﻻ ‪١٩٩٣‬ێ ل وه‪‬ﺗ‪‬‬
‫ﻣﺎ‪‬ﭙ‪‬ڕ‪www.mukiryani.com :‬‬
‫داﻧﻤﺎرآ‪ ‬ﺟﯿﻮار ﺑﻮوﯾﻪ‪.‬‬
‫ﺋﯿﻤ‪‬ﯾﻞ‪info@mukiryani.com :‬‬
‫ل ‪٢٠٠٦‬ێ ﺑﻪﺷ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ ‪ Public Administration‬ژ زاﻧﻜﻮﯾﺎ‬
‫ﻲ ﺋﺎﻧﯿﯿﻪ‪.‬‬
‫‪ Roksilde‬ب دواﯾ َ‬

‫‪U‬‬ ‫‪T‬‬
 ‫‪ÛûŠ òìbä‬‬
‫‪..........................................................................‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪............................................... Prolog‬‬
‫‪...........................................................................‬‬
‫‪٧‬‬ ‫‪ .١‬ﻧﻮژهﻧﮑﺮدن و رهﻓﻮرم‬
‫‪١١‬‬ ‫‪....................................................‬‬ ‫‪Decentralization‬‬ ‫داﺑﻪﺷﻜﺮدن‪ /‬ﭘﻪرﺷﻜﺮدن‬
‫‪١٤‬‬ ‫‪................................................................‬‬ ‫‪Decentralization‬‬ ‫ﭼﺎو‪‬ﻠﻜﻪﯾﺎ رهﻓﻮرم‬
‫‪١٧‬‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ ‪.............................................................................................‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺳﯿﺎﺳﻪت ‪............................................................................................................‬‬
‫‪٢٠‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ت و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ‪......................................................................................................‬‬
‫‪٢٤‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ‪٢٩ .....................................................................................‬‬
‫‪٣١‬‬ ‫ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ‪...........................................................................‬‬
‫‪٣٣‬‬ ‫داﺑﻪﺷﻜﺮدن و ﺑﻮدﺟﻪ ‪..........................................................................................‬‬
‫‪ .٢‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ‪٣٦ ...........................................................................................‬‬
‫هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ‪...‬؟ ‪٣٨ .......................................................................‬‬
‫‪٤٢‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪....................................................................... ‬‬
‫هﻪوﻟ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺳﻪر ‪ ٤‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺑﻪﺷﻜﺮا ‪٤٤ ..........................................‬‬
‫‪٤٦‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﻧﻮژهﻧﻜﺮن ‪......................................................................................‬‬
‫‪٤٩‬‬ ‫هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و دهﺳﻪﺗﭙ‪‬ﻜﻪك ﻧﻮی ‪...........................................................‬‬
‫‪٥٢‬‬ ‫ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮی ‪............................................................................‬‬
‫‪٦٠‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ ‪......................................................................‬‬
‫‪٦٥‬‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ‪........................................................................................‬‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣﻜﻮوﻣﻪت و ﺷﺎرهﭬﺎﻧﯽ ‪٧٠ ...........................................................‬‬
‫‪٨٨‬‬ ‫ﺟﭭﺎك و ﺳﺘﺮوآﺘﻮر ‪............................................................................................‬‬
‫‪٨٩‬‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ و هﯿﻮاﯾﻪت ‪.........................................................................................‬‬
‫‪٩٢‬‬
‫‪W‬‬ ‫‪V‬‬
 ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺳﺘﺮوآﺘﻮر ‪.......................................................................................‬‬
‫‪..............................................................................................................‬‬
‫‪٩٥‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻮ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‬
‫‪..................‬‬
‫‪٩٧‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ت ‪............................................................................................‬‬
‫‪.....................................‬‬
‫‪١٠١‬‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ و دﯾﻮارێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ‪...........................................................‬‬
‫‪...................‬‬
‫‪١٠٤‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺋﻪرك ‪.................................................................................................‬‬
‫‪١١٣‬‬ ‫‪ .٣‬دهﺳﻪ‪‬ت ‪..........................................................................................................‬‬
‫‪١١٧‬‬
‫‪..................‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ ‪.................................................................................................‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ ﯾﺎن ﻧﻪﻟﺒﻪرﭼﺎڤ‪ ،‬ﯾﺎن ﻧﻪراﺳﺘﻪوﺧﻮهـ ‪١٢٠ ....................................‬‬
‫‪..................‬‬
‫‪١٢٥‬‬
‫‪...................‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﻪﻧﺎس ‪.....................................................................................................‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﻨﮕﻪهﯽ‪ ،‬ﯾﺎن ﺑﻨﯿﺎﺗﮕﻪر ‪١٣٠ ...............................................................................‬‬
‫‪.................‬‬
‫‪ .٤‬دﻳﻤﻮآﺮاﺳﯿﻲ ‪...............................................................................................................‬‬
‫‪١٤٦‬‬
‫‪١٤٩‬‬
‫‪..................‬‬ ‫ژﯾﺎﻧﻪوهﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ‪.............................................................................................‬‬
‫‪١٥٩‬‬
‫ﺑﻪرهڤ ﺟﭭﺎآﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺗﯽ ‪......................................................................................................‬‬
‫ﭼﺎو‪‬ﻠﻜﻪﯾﺎ دﯾﺘﻨﺎ ﺗﺎك ‪١٦٤...........................................................................................................‬‬
‫‪......‬‬
‫ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪١٦٧................................................ ‬‬
‫‪..........‬‬
‫‪١٦٩‬‬
‫‪....................‬‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺎف ‪......................................................................................................‬‬
‫‪١٧٤‬‬
‫‪...................‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬روﻻ ﺗﺎك ‪..............................................................................................‬‬
‫‪١٧٩‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﻪروهردهآﺮﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ‪...........................................................................‬‬
‫‪ .٥‬ﮐﻮردﺳﺘﺎن ‪........................................................................................ 2005 ANNO‬‬
‫‪١٨٣‬‬
‫‪٢٠٢‬‬
‫‪.................‬‬ ‫ژ داﯾﻚ ﺑﻮون ‪............................................................................................................‬‬
‫‪T DEFINED. ..............................‬‬
‫‪٢١٣‬‬ ‫‪........................................................... EPILOG‬‬
‫ﭘﯿﺮﺳﺖ ‪T DEFINED. ٢٢١.........................................................................................‬‬

‫‪X‬‬
‫ﻧﺎﺋ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ ﭘﺮۆژهﯾﺎ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬
‫ﭬ‪ ‬ژی وهآﯽ دهﺳﺘﭙ‪‬ﺸﺨﻪرهﯾﯿﻪك ژ ﺑﻮی رهﻓﻮرم و ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ‬
‫ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی ﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ .‬رهﻓﻮرم‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪك ﯾﻪآﺠﺎر ﺑﻪر ب ﭼﺎﭬﻪ‪ ،‬ﻧﻪﺧﺎﺳﻤﻪ آﻪ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻪآﯿﯿﺎ ﭼﺎﭘﺎ دووﯾﻪم‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب ﺳﺎﻻن راﺳﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪك رهﮔﻪزﭘﻪرهﺳﺘﯽ و و‪‬ﺮاﻧﻜﺎری‬ ‫ﭼﻤﺎ ﭼﺎﭘﺎ دووﯾﻪم؟ ﺋﻪڤ ب ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪت ﭘﺘﺮ‬
‫ﺑﻮﯾﻪ‪ .‬ب ﭘﺮۆژهﯾﻪك وههﺎ ﺟﯚره ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻨﻪك ﻧﻮی د ﺳﺘﺮوآﺘﻮرێ‬ ‫ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﻓﺮهآﺮن‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ د ﺧﻪﻟﻪآﺎ آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ت‪ ،‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪،‬‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دا ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﻪﺷ‪ ‬آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ .‬ل ﭬ‪ ‬ﭼﺎﭘ‪‬ﺪا‬
‫ﭼ‪‬ﻜﺮن‪ ،‬آﻪ ب ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﻧﻮی و ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی ر‪‬ﻜﺨﻮهﺷﻜﻪر دﺑﻦ ژ‬ ‫ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ آﻪ ﺋﻪڤ ﺗﻪوهر هﺎﺗﯿﯿﻪ ﮔﻮرﯾﻦ ‪ ،‬ﮔﺮﻧﮕﯽ ژی هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫ﺑﻮی ﺷﯽ آﺮﻧﺎ ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪.‬‬ ‫داﯾﻦ‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه و هﻮﯾﺮ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ زﻣﺎﻧﻪواﻧﯽ و ﺷﺎﺷﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﺎﯾﻪخ دان ب دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﭬﻪآﻪرێ ﭘﻪﻧﺠﻪرهﯾﻪك ﻧﻮﯾﯿﻪ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﯾ‪‬ﻦ آﻪ د ﭼﺎﭘﺎ ﯾﻪآﻪﻣﺪا هﻪﺑﻮون دووﺑﺎره ﻧﻪﺑﻦ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ وهآﯽ هﻨﺪهك‬
‫و ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮﻧﻪ د ﭘ‪‬ﭭﺎژوی ﺗﺎﻗﯽ آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آﻮﻟﺘﻮرهك راﻣﯿﺎری‪ ،‬و ل‬ ‫ژ‪‬ﺪهر و ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎن‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﮔﺮﻧﮕﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪‬‬
‫ﺳﻪر ﭬ‪ ‬ژی ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪان ب ﺧﻮرت آﺮﻧﺎ آﻮﻟﺘﻮرهك وههﺎﯾﻪ‪ ،‬آﻪ وهآﯽ‬ ‫د ﺑﻪﺷ‪" ‬ﺑﻪرهﻪﭬﻜﺮن" دا ﺑﺎﺑﻪت ﭘﺘﺮ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪژاﻧﺪن و روﻧﻜﺮدن‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﯾﻪك ﺑﻪر ﺑﭽﺎڤ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ ﻧﻮی ﯾﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬د‬ ‫ﭘﻪرﺗﻮوك ﺑﯚ ﺟﺎرا ﯾﻪآﻪم ﻟﺴﻪر ﻧﺎﭬ‪ " ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎك"دا هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫هﻪﻣﺎن آﺎﺗﺪا ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭬﻪآﺮی و ژ رهواﻧﮕﻪهﻪك ﻧﻮی ﭬﻪ ل‬ ‫ﭼﺎﭘﻜﺮن‪ .‬ﺑﻪﻻم ژ ﺑﻮی ﭼﺎﭘﺎ دووﯾﻪم ﻧﺎﭬ‪" ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری‬
‫ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﻣﺮازهك وههﺎ‬ ‫ل هﻪﻣﺒﻪر ﮔﻮراﻧﻜﺎری" ﻧﺎﭬﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ و ه‪‬ﮋا ﺗﺮ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫دﮔﻪل هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ‪ .‬ﭬﻪآﺮﻧﺎ دهرﮔﻪهﻪك وههﺎ ﻧﻮی‪ ،‬ﺧﺎوهن‬
‫آﺎرﺗ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهﯾﻪك ﭘﯚزهﺗﯿﭭﻪ ل ﺳﻪر دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﻧﻪﮔ‪‬ﺘﯿﭫ ل هﻪﻣﺒﻪر‬ ‫‪Prolog‬‬
‫داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ .‬وهآﯽ ﺗﻪوهر‬ ‫ﺋﻪڤ ﺑﻪرهﻪم وهآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ژ ﺑﻮی ﭬﻪژاﻧﺪن و ﭬﻪآﺮﻧﺎ ﭘﻪﻧﺠﻪرهﯾﻪك‬
‫ﺋﻪڤ هﯿﭭﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮدن‪ ،‬آﻪ ژ رهواﻧﻪﮔﻪه دﯾﭭﻪ ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪت ﺑﺒﯿﺘﻪ ﭬﻪآﻪرێ‬ ‫ﻧﻮی د ﻧﺎڤ ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪/‬ﺟﭭﺎآﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ژ ﺑﻮی ﻟ‪‬ﺪوان و‬
‫ﭘﺮهﺳﭙﻪآﺘﯿﭭﻪك ﻧﻮی ل هﻪﻣﺒﻪر ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪو‬ ‫دهﻣﻪﺗﻪﻗﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎﻣﺎدهآﺮدن‪ .‬ب ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ ﭘﺮۆژهﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﯾﺎ‬
‫ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻦ آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری و راﻣﯿﺎری‪/‬ﯾﺎﺳﺎی ﻧﻪ د‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺑﻮی ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﯾﺎر‬
‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪.‬‬ ‫هﺎﺗﯿﯿﻪ داﯾﻦ آﻪ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﻣﻦ ﺋﻪڤ ب ﺑﺎش زاﻧﯽ آﻪ ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪت ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎﻣﺎدهآﺮن‪ ،‬ﻧﻪﺧﺎﺳﻤﻪ آﻪ‬ ‫ﺑ‪‬ﻨﻪ ل دارﺧﺴﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﯾﺎر ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬دا آﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮهدا وهآﯽ ﭬﻪآﺮﻧﺎ‬
‫ژ ﺑﻮی ﺟﺎرا ﯾﻪآﻪم هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ) ‪ (٢٠٠١ ،٢٠٠٢‬ل هﻪر‪‬ﻤﺎ‬ ‫دهرﮔﻪهﻪك ﻧﻮی ل هﻪﻣﺒﻪر ﭘﺮۆژهﯾﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﺎﺗﯿﻨﻪ ل دارﺧﺴﺘﻦ‪ .‬ب داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ آﺎﺑﯿﻨﻪﯾﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪت ﺗ‪‬ﺸﻚ‬

‫‪R‬‬ ‫‪Q‬‬
‫ﻻﯾﻪﻧﻪك آﻪ هﺎﻧﺪهر ﺑﯚﯾﻪ ژ ﺑﻮی آﻪ ﺋﻪز دهﺳﺖ ب ﭬﻪهﺎﻧﺪﻧﺎ‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﺠﻪﻣﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﯾﻪآﮕﺮﺗﻮﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪،(٢٠٠٦)‬‬
‫ﭘﻪرﺗﻮوآ‪ ‬ل ﺳﻪر ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻜﻪم‪ ،‬ﯾﻪآﻪم د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر هﻨﺪێ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﻣﯿﺮاﺗﯽ ﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎدهآﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ژ ﺑﻮی‬
‫آﻪ ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﻧﻮﯾﯿﻪ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی ژ ﺑﻪر ﻧﻮی‬ ‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﻪك ﻧﻮی ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ آﻪ ژ زاﺧﻮ هﻪﺗﺎ ﺧﺎﻧﻪﻗﯿﻦ هﻪﻣﺒ‪‬ﺰ ﺑﻜﻪت‪،‬‬
‫ﺑﻮوﻧﺎ ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺗﻪوهرهك وههﺎ ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﯽ ﯾﺎ ﺧﻮه ژ ﺑﻮی ﺧﻮاﻧﺪهﭬﺎﻧﺎن‬ ‫دآﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﺎﺋ‪‬ﺖ ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ آﻪ ﯾﻪآﻪﻣﯿﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل‬
‫هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺗﻪوهر‪‬ﻦ وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬رهﻓﻮرم‪ ،‬داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪،‬‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬آﻪ د ﺳﺎﻻ ‪٢٠٠٢/ ٢٠٠١‬ێ ل دار هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺧﺴﺘﻦ‪ ،‬دآﺎﺗﻪآ‪‬ﺪا‬
‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﺗﻪرم و هﻪﭬﯚآ‪‬ﻦ ﻧﻮی د ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ‬ ‫ﺑﯚﯾﻪ‪ ،‬آﻪ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دو ﺋﯿﺪارهﯾﺎن دا هﺎﺗﺒﻮﯾﻪ‬
‫ﺋﻪدهﺑﯿﺎﺗﺎ راﻣﯿﺎری و ﺋﺎآﺎدهﻣﯽ ﯾﺎ آﻮردی ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی ﻣﻦ‬ ‫ﭘﺎرﭬﻪآﺮن‪ .‬ﻟﻪورا ژی ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾ‪‬ﻦ آﻪ د ﻣﺎوهی ﭬﺎن ﺳﺎﻻﻧﺪا ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫وهآﯽ هﯚﯾﻪك هﺎﻧﺪهر ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ب آﺎرهك وههﺎ راﺑﻢ‪ ،‬آﻪ ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ هﯚی‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﭬﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺑﻪرهﻪﭬﻜﺮن‪ ،‬ب هﻪﻣﯽ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﭬﻪ وهآﯽ‬
‫ﺑﺎﯾﻪﺧﺪان‪ ،‬و ﭘﺘﺮ رووﻧﯽ ﺧﺴﺘﻦ ل ﺳﻪر ﺗﻪوهرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬هﻪروهﺳﺎ‬ ‫دهﺳﺘﻜﻪﻓﺘﻪك ﻣﻪزن ژ ﺑﻮی ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و ﺋﺎﭬﻪدﻧﻜﺮدﻧﺎ ﺑﻨﯿﺎﺗﺎ ﻓﺎآﺘﻪر و ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪،‬‬ ‫ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﭼﻤﺎ ژی دهﺳﻪﺗﻜﻪﭬﺘﻪك ﻣﻪزن؟ د ﭬﯽ ﻣﺎوهﯾﺪا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫ﺋﺎﺑﻮری و ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮﻧﺎ وان د ﻧﺎڤ ﺑﻨﯿﺎﺗﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ دا‪ .‬هﯚﯾﻪك دی آﻪ‬ ‫ﺋﯿﺪارﯾﯿﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﺎش هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدن و ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪‬‬
‫ﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪﮔﻪرا هﻨﺪێ ﺋﻪز ب آﺎرهك وههﺎ راﺑﻢ‪ ،‬هﻪژێ آﺮﻧﺎ ﻣﻦ ب آﺎر و‬ ‫ﺑﻨﮕﻪه‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎﭬﻪداﻧﻜﺮن‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺋﻪڤ‬
‫ﺑﺎر‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ رول و ﻟ‪‬هﺎﺗﻮوﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ دﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ ل ﺑﻦ ﺳ‪‬ﺒﻪرا ﭘﺎرﺗﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ ) پ‪.‬د‪.‬ك و ی‪.‬ن‪.‬ك( دا‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا‪ .‬ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب‬ ‫آﺎرو ﺑﺎر‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﺮ‪‬ﭭﻪدﺑﺮ‪ .‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺗﻪوهر و آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ آﻪ هﻪﺗﺎ ﻧﻮآﻪ‬
‫ﺋﻪآﺘﻪرهك وهآﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن هﻪﭬﯚك و ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ‬ ‫ﻧﻪهﺎﺗﯿﻨﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدن‪ ،‬ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾﻪخ ﭘ‪ ‬ﺑ‪‬ﻨﻪ داﯾﻦ و ﺋﻪڤ ﺗﻪوهر ﺑﻜﻪﭬﻨﻪ‬
‫ﮔﺮﯾﻨﮕﻦ‪ .‬وهآﯽ هﯚﯾﻪ ﺳﻪرهآﯽ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺳﺎل ﺧﻪﺑﺎت و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎڤ‬ ‫ﻧﺎڤ ﭼﺎرﭼﻮﭬﻪﯾ‪‬ﻦ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری دا‪ .‬آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﺎوهن ﺑﺎﯾﺨﺪارﯾﯿﺎ‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﻧﺎﻓﻪرﻣﯿ‪‬ﻦ داﻧﻤﺎرآﯽ آﻪ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫ﺧﻮه ﻧﻪ ل دهڤ ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬و ل ﺋﺎﻟﯽ ﯾﻪك دﯾﭭﻪ وهآﯽ‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی وﺗ‪‬ﻜﻠﯽ ب ﺑﻪرﭘﺮس‪ ،‬ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬ ‫ﺗﻪوهر‪ ،‬ﺋﻪڤ آ‪‬ﺸﻪ دﺑﻨﻪ هﯚی ﭘﺘﺮ ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﭘﺮوﺳﻪﺳﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪز دهﺳﺘﭙ‪‬ﺸﺨﻪری د ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك وههﺎ دا ﺑﻜﻪم‪ .‬ﻧﻪك د‬ ‫راﻣﯿﺎری‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻦ و ﭬﻪآﺮﻧﺎ ﺗﻪﻧﮕﻪژهﯾﺎ آﻪ د ﻧﺎڤ ﭘﺮوﺳﻪﺳﻪك وههﺎ د‪.‬‬
‫ﺷﯿﺎﻧﺎ ﭬﯽ ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ داﯾﻪ آﻪ ﺑﭭ‪‬ﺖ هﻪﻣﯽ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﺪهﺗﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‬ ‫هﯿﻮاﯾﻪﺗﻪك وههﺎ هﻪﯾﻪ آﻪ ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾﻪخ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ ب روﻻ ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ‬
‫و زهﻻل آﺮن‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﻣﻪرام ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﻜﺮﻧﻪ ل ﺳﻪر هﻨﺪهك ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ .‬ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاﻧﻪك وههﺎ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ هﻪم‬
‫ﮔﺮﯾﻨﮕ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دﯾﭭﻪ ژی ﺋﻪڤ دﺷ‪‬ﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﻪﯾﺪاآﺮﻧﺎ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ و هﻪم ژی آﻪﻧﺎﻟ‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار ر‪‬ﻚ ﺧﻮهﺷﻜﻪر ﺑﻦ ل هﻪﻣﺒﻪر‬
‫ﺟﯚره دﯾﺎﻟﻮگ و داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار و هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪.‬‬ ‫ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪان ب دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪان ب ﺗﻪوهرهك وههﺎ د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ‬
‫آﯿﺎﻧﺎ ﺋﺎزاد آﻪ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ژ ﺳﺎﻻ ‪١٩٩١‬ێ ﭬﻪ ب ﺧﻮه ﭬﻪ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا ﺋﻪڤ هﻪﺳﺖ ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ دﺑﯿﺖ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫دﯾﺘﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬ﺧﻮﯾﻦ و ﻓﯿﺪارآﺎرﯾﯿﺎ روﻟ‪‬ﻦ آﻮرده‪ ،‬ﺑﻪرهﻪﻣﻪك وههﺎ د‬ ‫هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻪﯾﺨﺪار ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﭘﺮهﻧﺴﯿﭗ د ﺳﻪرﯾﺪا ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ ﺋﻮروﭘﺎ ژ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﺳﻪرهﻠﺪاﻧﺎ ﭘﯿﺮۆز ﯾﺎ ﺳﺎﻻ ‪١٩٩١‬ێ دا هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﺎ ر‪‬ﮋﯾﻤﺎ‬
‫ﻧ‪‬ﺰﯾﻚ و ﻧﺎوﭼﻪی دهﺳﺖ ﭘ‪‬ﺪآﻪت و ﺑﻪرﻓﺮه دﺑﯿﺖ و ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ آﻪ‬ ‫ﺳﻪداﻣﯽ د ‪ ٢٠٠٣‬ێ دا ﭬﻪآﻪرێ روﻧﺎهﯿﯿﺎ ژﯾﺎﻧ‪ ‬ﺑﯚﯾﻪ د رۆژهﭬﺎ‬
‫آﺎرﯾﮕﻪری ل ﺳﻪر رهوﺷﺎ ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﻧﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺑﻪرﭘﺮس و‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮرد دا‪ ،‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺋﻪڤ ﺗﻪﻧﯿﺎ دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎردهران ﭬﻪ ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪.‬‬ ‫راﻣﯿﺎری و ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧﺎ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرده‪ .‬ﭬ‪ ‬ژی ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ب ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ‬
‫ﺋﻮروﭘﺎ ﺑﯚ هﻪر ﺋﺎوارهﯾﻪآ‪ ‬ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﺳ‪‬ﯿﻪم وهآﯽ زاﻧﯿﻨﮕﻪهﻪك ﻣﻪزﻧﻪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﭬﺨﻮی و دهرهآﯽ هﻪﻧﻪ‪ .‬ﺑﺎرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ﺟﻮﻏﺮاﻓﯽ ﯾﺎ آﻮ آﻮردﺳﺘﺎن‬
‫چ ﺑﭭ‪‬ﺖ دﯾﺴﺎن ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺑﻪﺷﻪك ژ ز‪‬ﺪێ ﺑﺎب و ﺑﺎﭘﯿﺮان ﯾﺎن ژی رهوﺷﺎ‬ ‫ﺗ‪‬ﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﻮﯾﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻓﺎآﺘﻪرێ‬
‫ﻧﻮی ﯾﺎ ژﯾﺎﻧ‪ ‬د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ ﻧﻮی دا ژ ﺑﻮی ژﯾﺎﻧ‪ ‬هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ‪ .‬د هﻪردوو‬ ‫ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ ﯾﻪك ژ ﺳﻪرهآﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﻓﺎآﺘﻪراﻧﻪ وﮔﺮﯾﻨﮕﻪﯾﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪت هﻪﯾﻪ د‬
‫ﭘ‪‬ﭭﺎژوﯾﺎن دا ﺋﻪﮔﻪرا هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ژﯾﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب آﻮﻣﻜﺮﻧﺎ زاﻧﯿﺎری و‬ ‫ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﻨﻪﺗﻪوی ﺋﻮ هﻪروهﺳﺎ ژی ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ و ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﻚ‪،‬‬
‫ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺧﻮه هﻪﯾﻪ‪ .‬د ﮔﻪﻟﻪك ﺑﺎراﻧﺪا ژی ﺋﻪڤ ﺗﻮرێ‬ ‫آﻪ آﺎرداﻧﻪوهﯾﻪآﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪت هﻪﯾﻪ ل ﺳﻪردﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﯽ آﻮرد و‬
‫ژﯾﺎﻧ‪ ‬ﺑﻮوﯾﻪ هﻮی هﻨﺪێ آﻪ ﻣﺮوﭬ‪ ‬ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﺳ‪‬ﯿﻪم ﺗﻮوﺷﯽ ﻧﻪﺧﻮهﺷﯿ‪‬ﻦ‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪.‬‬
‫دهرووﻧﯽ ﺋﻮ هﻪروهﺳﺎ ژی ﮔﻮراﻧﻜﺎری د ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ و‬ ‫"ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﯾﺎ ﺋﻮروﭘﺎ ﻧﻪك د ﺧﻮهﺷﯿﯿﺎ ﺋﻮروﭘﺎ داﯾﻪ ﺑﻪﻟﻜﻮ د روح و‬
‫ﻧﻪﺗﻪوی دا ﺑﯿﺖ‪ .‬د ﺳﻪرﯾﺪا ﻧﺎﻣﯚ ﺑﺰوﻧﺎ ﻣﺮۆﭬﯽ وهآﯽ ﺗﺎك دﮔﻪل‬ ‫ﻗﺎﻟﺒ‪ ‬ﺋﺎزادی ﯾﺎ ﺗﺎآﻪآﻪس داﯾﻪ‪ ".‬روﻟ‪‬ﻦ ﺋﻮروﭘﺎ ﭘﺸﺘﯽ آﺎﭬﻞ ﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ رهﺳﻪﻧﺎ ﺧﻮه ﯾﻪ‪ .‬د آﺎﺗ‪ ‬ﻧﺎﻣﻮ ﺑﻮوﻧﺎ ﺗﺎآﯽ د ﮔﻪل ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ‬ ‫وه‪‬ﺗ‪‬ﯿﻦ وان ب دوو ﺷﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿهﺎﻧﯽ و ﺧﻪﺑﺎﺗﻪك ﺑ‪ ‬وﭼﺎن ﯾﺎ راﻣﯿﺎری‬
‫ﺧﻮهدا ﮔﻪﻟﻪك ﻓﺎآﺘﻪر هﻪﻧﻪ آﻪ ﻣﺮۆڤ ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﻧﺎﮔﺮﯾﺖ‪ .‬دﯾﺘﻦ و ژﯾﺎن‬ ‫آﻪ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ ‪ ٥٠‬ﺳﺎﻻن در‪‬ﮋه ﺧﺎﯾﺎﻧﺪ ﭘ‪ ‬ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻨﻪ دﻧﺎڤ ﯾﻪك ﻣﺎﻟ‪ ‬دا‬
‫ل ﺋﻮروﭘﺎ‪ ،‬ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران ژی هﺎﻧﺪهرن ژ ﺑﻮی آﻮ ﻣﺮوﭬ‪ ‬ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﺳﯿ‪‬ﻪم‬ ‫"ﯾﻪآ‪‬ﺘﯿﯿﺎ ﺋﻮروﭘﺎ"‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺋﻮروﭘﺎ ﺋﯿﺮۆ ﺷﺎﻧﺎزی ﭘ‪‬ﺪآﻪن‪ .‬ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ و‬
‫ﭘﺘﺮ آﻮﺷﯿﺶ و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬ﺑﻜﻪت آﻪ رادهﯾﺎ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎ ژﯾﺎﻧ‪ ‬ﺑﮕﻪهﯿﻨﯿﺘﻪ‬ ‫دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وهآﯽ ﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺰم‪ ،‬ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﺮۆﭬﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬وهآهﻪﭬﯿﯿﺎ د‬
‫ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ژﯾﺎﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬آﻪ ﻣﺮۆڤ ﺗ‪‬ﺪا دژﯾﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا "ﻧ‪‬ﺮ و ﻣ‪ ،"‬ﺋﺎﭬﻪداﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﯾﺎ هﺎرﯾﻜﺎری ﯾﺎ‬
‫د ﺳﻪرﯾﺪا ﺋﻪز ﺳﻮﭘﺎﺳﯿﯿﺎ هﻪﭬﺎﻟ‪ ‬ﺧﻮه ﯾ‪ ‬ﺳﺎﻟ‪‬ﻦ ﺗﻪﻧﺎهﯽ‪ ،‬ﺋﻪوێ آﻪ‬ ‫ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﯾ‪‬ﻦ روژێ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿ‪ ‬ﺋﻮروﭘﺎ‬
‫ب ﺋﺎﻣﯚژﮔﺎری و داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی روﺣ‪ ‬ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ‬ ‫ﭘ‪‬ﭭﻪ ﻣﮋوﯾﻠﻪ‪ .‬ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﺋﻮروﭘﺎ ب هﻪڤ ره‬
‫ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﺳ‪‬ﯿﻪم‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ‪ Torben Bechsgaard‬ﺑﻜﻪم‪ .‬هﻪروهﺳﺎ‬ ‫هﺎﺗﯿﻨﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪان‪ .‬ﺋﻪڤ ژی هﻪﻣﯽ ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬ﺗﺎوﺗﻮآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ر‪‬ﺰ و ﺳﻮﭘﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژ ﺑﻮی ﺑﻪر‪‬ﺰ ﺷﻪرﯾﻒ ﺷﻪرﯾﻒ‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮس‪ ،‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾ‪ ‬ﯾﻪك ب ﯾﻪآ‪ ‬وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﺋﻮروﭘﺎ‬
‫ﻣﻮﺳ‪ ‬ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ زاﺧﻮ ﺑﻜﻪم‪ ،‬آﻪ ب دﯾﺘﻦ و ﺋﺎﻣﯚژﮔﺎری ﺑﯚﯾﻪ‬ ‫ﯾﻪ‪ .‬آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ هﻪﻟﻮ‪‬ﺴﺘ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ ﺋﻮروﭘﺎ ل ﺳﻪر آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ‬
‫هﺎﻧﺪهرهك ژ‪‬هﺎﺗﯽ ژﺑﻮی ب دوﻣﺎهﯽ هﺎﺗﻨﺎ ﭬﯽ ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ‪.‬‬ ‫راﻣﯿﺎر و ﺑ‪‬ﯾﺎردهر‪ ،‬دﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری دا ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭬﻪآﺮی ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ و ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪآﺮن‪ .‬هﻪﻟﻮ‪‬ﺴﺘ‪‬ﻦ آﻪ ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﯚﯾﻨﻪ هﻮی ﺋﻪﮔﻪرا روﺧﺎﻧﺪﻧﺎ آﻮرﺳﯿ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬وهآﯽ‬

‫‪V‬‬ ‫‪U‬‬
‫واﺗﻪﯾﺎ رهﻓﻮرم د آﻮآﺎ ﺧﻮه دا ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ "ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﻪوه" و ﺧﻮه ﻧﻮﯾﻜﺮن‬
‫ل ﮔﻮڕ رهوش و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ رۆژێ‪ .‬رهﻓﻮرم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ رۆژاﻧﻪ ﯾﺎ هﻪر‬
‫ﺟﭭﺎك و ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﯾﻪآ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﮔﺮﻧﮕﯽ دان ب ﮔﻮﻧﺠﺎﻧﺪن دﮔﻪل آﺎت و ﺟه‬
‫هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه رهﻓﻮرم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ هﻪر ﺟﭭﺎآ‪‬ﯿﻪ و ﺧﺎوهن رهﻧﮓ و‬
‫روﯾ‪ ‬ﻧﻮﯾﯿﻪ‪ ،‬دﯾﺴﺎ رهﻓﻮرﻣ‪ ‬آﺎرﯾﮕ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺧﻮه و ل ﮔﻪل ﭬ‪ ‬و‪‬ﻨﻪﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ر‪‬ﻜﺨﺮاو و دهزﮔﻪه ﺗﻮوﺷﯽ دﺑﻦ‪ .‬رهﻓﻮرم آﺎر و‬
‫ﺑﺮﯾﺎرهآﺎ وههﺎ ﺋﺎﺳﺎن ﻧﯿﻨﻪ‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪآﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ و ﭘﺴﭙﻮر‪‬ﻦ‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ د وارێ ﺟﯿﺎواز دا هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﺎرێ ﺟﭭﺎآﯽ و ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﯾﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫راﻣﯿﺎری‪ ،‬آﯚﻣﻪﻟﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری و آﻮﻟﺘﻮرﯾ‪ ،‬ﻧﺎﭬﻪآﯽ و دهرهآﯿﭭﻪ‬
‫هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﯿﻨﻦ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ژی "ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ١"‬ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ وهآﯽ‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو ﺋﻪڤ ‪ ١٤‬ﺳﺎﻟﻦ آﻪ دژﯾﺖ‪ .‬آﺎﺗ‪ ‬هﻨﺪێ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﭘﺮس ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮدن‪ ،‬ﺋﺎﯾﺎ‬
‫" ﺣهﻚ "هﻪﺗﺎ ﻧﻮآﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﻧﻮﯾﻜﺮن و ژ‬
‫ﻧﻮوﯾﭭﻪ ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻨﻪوهﯾﺎ داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی؟ ﯾﺎن ژی ﺋﻪﮔﻪر ﻧﺎ‪ ،‬ﭼﻤﺎ هﻪﺗﺎ‬
‫ﻧﻮوآﻪ ﭘﺸﺘﯽ دهرﺑﺎس ﺑﻮوﻧﺎ ‪ ١٤‬ﺳﺎﻻن ب ﺳﻪر ﺳﻪرهﻠﺪاﻧﺎ ﭘﯿﺮۆز‪ ،‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن و داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪت‪ ،‬داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی هﻪﺳﺖ ب‬
‫ﻧﻮژهﻧﻜﺮﻧ‪ ‬ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬رهوﺷﻪك آﻪ روﻧﺎهﯽ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺳﻪر هﻪﯾﻜﻪل و‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی‪ .‬ﺑﯚﭼﯽ ﺳﻪرهراﯾ‪ ‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن و ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪ ،‬و دﮔﻪل ﭬ‪ ‬ژی ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ وان زاﻟﻦ ب‬
‫ﺳﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻣﯿﺮێ؟ زﭬﺮﯾﻦ ﺑﻮ ﺧﺎﻻ ﯾﻪآﻪم و آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ د وارێ ﭘﺴﭙﻮر و‬
‫زاﻧﯿﺎری آﻪ د ﺳﻪرﯾﺪا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪآﺮن وهآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎ ﯾﻪآﻪم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪدﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪری آﻮ آﺎرﻧﺎﻣﻪﯾﺎ ﺣهﻚ ﺑ‪‬ﯾﺎر ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪.‬‬
‫هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪك دﯾﺎرآﺮاو ﯾﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ل هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫آﻪ ﭘ‪‬ﻮهر و ره‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ د ﻧﺎڤ ﺧﻮه دا ﭘﻪروهرده و ﺧﻮرت ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫‪ -١‬آﻮرﺗﯽ ﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﺘﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬
‫‪X‬‬
‫‪ -١‬ﻧﻮژهﻧﻜﺮن و رهﻓﻮرم ‪-‬‬
‫ﺷﺎﻟﯿﺎر)وهزﯾﺮ( ﺗ‪‬ﺖ و دﭼﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م آﺎرﮔ‪‬ﺮی ل ﺟه‪ ‬ﺧﻮه دﻣﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬
‫‪Ludwig von Mises, 1945‬‬
‫ر‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘﺸﺘﯽ ﺳﻪرهﻠﺪاﻧﺎ ﺳﺎﻻ ‪١٩٩١‬ێ و‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د ﺑﻪروار ‪١٩٩٢ - ٥-١٩‬ێ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪‬‬
‫ﭘﻪﯾﺮهوآﺮدن ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪآﯿﺎ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ آﻪﭬﻦ ﺑﻮوﯾﻪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك آﻪ ﺑﻪرﺳﭭﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری‪ ،‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﺟﯿهﺎﻧﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ ﻧﺎدهت‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی آﻪ ﺋﯿﺮۆ ل ﺑﻦ ﺳ‪‬ﺒﻪرا‬
‫ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی و ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ‪ ،‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧ‪ ‬ﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﮔﺮﻧﮕﯽ دان ب ﺑﺎرێ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی ﭘﻪره ﭘ‪‬ﺪان ب ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﺮۆﭬﯽ ﺑﯚﯾﻨﻪ ﺗﻪوهر‪‬ﻦ‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﺧﺎوهن ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪرﺑﺨﻮه ژﺑﻮی ﺟﭭﺎآﯽ‪ .‬آﺎﺗ‪ ‬هﻨﺪێ هﺎﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬وهآﯽ هﻪر‪‬ﻤﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه و ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ت‬
‫ﭼﺎﭬﭙ‪‬ﺪاﺧﺸﺎﻧﻪك ب ﺋﺎﻟﯚزﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮی‪/‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی هﻪﺑﯿﺖ و‬
‫ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎش ﺟ‪‬ﺮﯾﭭﻜﻪآ‪ ‬ﺑﺪهﺗﻪ ﺑﻦ آﻪﭘﺮا ﺧﻮه‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬آﻪ هﻪم‬
‫ﺑﺸ‪‬ﺖ ﻧﺎڤ ﺧﻮهدا و هﻪم ژی ﺑﻪرآﻪﭘﺮا ﺧﻮه و ﺳﻨﻮورێ ﺳ‪‬ﺒﻪرا ﺧﻮه ب‬
‫ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎش ر‪‬ﻚ و ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻧﻮی و ﻧﻮژهن ﯾﺎ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری‪،‬‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬راﻣﯿﺎری و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ د آﺎﺗ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯽ ژ هﻪر ﺋﺎﻟﯽ‬
‫ﯾﻪآ‪‬ﭭﻪ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻪرهڤ ﺟﭭﺎآﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ﺑﺒﯿﺖ‪ .‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ‬
‫ﮔﺸﺘﯽ ﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺧﻮه ﺋﺎﻣﺎدهﺑﻜﻪت آﻪ‬
‫ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺑﻪرﺳﭭﺎ ﺟﭭﺎآﻪك ﻣﻮدهرن و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ﺑﺪهت‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﺸ‪‬ﺖ‬
‫‪W‬‬
‫د ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ و ﮔﻠﻮﺑﺎل دا‪ ،‬آﻪ ژﯾﺎن ژ ﺑﻮی وه‪‬ت و ﺟﭭﺎآﺎن آﻪ ﺧﻮه‬
‫ﺟﯿﻮاز ژ ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﮔﻠﻮﺑﺎل دﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬ﮔﺮان و دژواره‪.‬‬
‫ﯾﻪك ژ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ آﻪ ﺣهﻚ ‪ -‬ێ د ﺗﻪﻣﻪﻧ‪ ‬ﺧﻮه دا ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﯿﯿﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎرا‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ د ) ‪ ٢٠٠١-٥.٢٦‬ل ﺋﯿﺪارهﯾﺎ هﻪوﻟ‪‬ﺮێ و ل ﺋﯿﺪارهﯾﺎ‬
‫ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ د ‪( ٢٠٠٢-٠٢.٠٣‬ێ دا ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬ﭼﺎوان ﺑ‪‬ﯾﺎرهك وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ؟‬
‫وهآﯽ رهﻓﻮرم ؟ ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ و ل ﮔﻮڕ ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ آﺎﺗﯽ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺋﻪڤ‬
‫وهآﯽ ﻧﻮژهﻧﻜﺮدن ﺋ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ وهآﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ دﯾﺘﻨﺎ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرﺳﻪری و ﺧﻮه رزﮔﺎرآﺮن‬
‫ژ ﻗﻪﯾﺮاﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬د‬
‫هﻪﻣﺎن آﺎت ﺋﻪڤ وهآﯽ رهﻓﻮرم ﺗ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ و دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ب ﺧﻮه ﺋﺎﻣﺎژهآﺮن‬
‫و ﺗ‪‬ﺸﻚ ﺧﺴﺘﻨﻪ ل ﺳﻪر ﺗﻪرﻣﺎ )ﺋﺎﻣﺮازێ( دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺑ‪‬ﺸﻚ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ‬
‫روﻧﻪهﯽ ﺧﺴﺘﻨﻪ ل ﺳﻪر ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی )‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی( و دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ) آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ(‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﻗﻪوارهﯾﺎ داﺑﻪش آﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺷﺮۆﭬﻪ دآﻪت‪ .‬وهآﯽ ﻣﻪرام ﺣهﻚ ‪ -‬ێ‬
‫ﺧﻮهﺳﺘﯿﯿﻪ دهﺳﻪ‪‬ت د ﻧﺎﭬﺒﻪرا وێ و ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دا ﺑ‪‬ﺘﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮدن‪.‬‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ آﺎﺗﯽ ﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪ‪ .‬ﯾﻪآﻪﻣﯿﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن و‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ ،‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن هﻪﺗﺎ‬
‫رادهﯾﻪك ﺑﺎش ﺑﺎرێ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧ‪ ‬ﺳﭭﻚ آﺮﯾﻨﻪ‪ .‬ﻣﻪرام و ﺧﻮاﺳﺘﺎ ﺣهﻚ ‪ -‬ێ‬
‫هﻪﺗﺎ ﻧﻮوآﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﺎدﯾﺎره‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م هﻪر‬
‫ﻣﻪراﻣﻪآ‪ ‬ل ﭘﺸﺖ ﺑ‪‬ﯾﺎرهك وههﺎ هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك ﭘﯿﺮوز ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫ﭘ‪‬ﻚ ﭬﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪان‪ .‬ژ هﻪڤ ﺟﻮداآﺮﻧﺎ وان ژی ﺋﺎﭬﺎداآﺮﻧﺎ دﯾﻮارهك ﻧﻮﯾﯿﻪ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎردهران )ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ‪ ،‬وهآﯽ ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران( ﭬ‪ ‬دﯾﺎرﺑﻜﻪت‪ ،‬آﻪ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ل ﺑﻪر دهﺳﺖ ﺑﻪرﺳﭭﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺟﭭﺎآ‪ ‬ددهت!‬
‫ﺋﻪڤ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﺧﻮهﺷﻜﺮﻧﺎ زهﻣﯿﻨﻪﯾﺎ "دﯾﺎﻟﻮﮔ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ﺗﯽ و‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر و ﺑ‪‬ﯾﺎردهر‪ .‬رهﻓﻮرم د ﺳﻪرﯾﺪا وهآﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ‪،‬‬
‫دﯾﺎرآﻪرێ هﻨﺪێ ﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ‪ Local‬ژی ل ﺑﻪرﭼﺎڤ‬
‫ﺑﮕﺮﯾﺖ‪ ٢.‬دآﺎﺗﻪك وههﺎ رهﭼﺎو و هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪن د ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬راﻣﯿﺎری‬
‫و ﺟﭭﺎآﯽ ﯾ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﯾ‪‬ﻦ دهرهآﯽ و ﻧﺎﭬﺨﻮی ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ژی هﻪژی ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﻜﺮﻧﻪ‪ ،‬آﻪ دﭬﺎن ﺳﺎﻟ‪‬ﻦ داوی دا ژ ﺑﻪر هﯚی ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﭼﻮارﭼﻪﭬﻪﯾﻪك دﯾﺎرآﺮاو ﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب‬
‫ﺋﺎواﯾﻪك هﻪﻟﻮاﺳﯽ ﻣﺎﯾﻪ‪ .‬آﺎﺗ‪ ‬هﻨﺪێ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﭼﺎڤ ﭘ‪‬ﺪا ﺧﺸﺎﻧﺪن و‬
‫ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﻪوهﯾﻪك ل ﺳﻪر ﺑﺎرێ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ دههﻪﯾﺎ ﭘ‪‬ﺸﯿﻦ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن و‬
‫ﺳﻮود ژ هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﺎ ﺑﺎری ﺑ‪‬ﺘﻪ وهرﮔﺮﺗﻦ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ر‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﭬﻪآﺮن ژ ﺑﻮی ﭘﻪﯾﺪاآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﻧﻮﯾ‪‬ﻦ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و ﻧﻮژهن‬
‫آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﺑ‪ ‬دارﺷﺘﻨﺎ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ‬
‫وﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی‪ ،‬آﻪ دﯾﺎرآﻪرێ روﻧﺎهﯽ ﺧﺴﺘﻦ ﺑﯿﺖ د ﭘ‪‬ﭭﺎژوﯾﺎ ﺑﻪرهڤ‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻧﻮی ﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ ،‬دێ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺋﺎآﺎﻣ‪‬ﻦ ﻧﺎﻟﻪﺑﺎر ژ ﺑﻮی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻣﯿﺮی هﻪﺑﻦ‪ .‬ﻟﻪورا ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﻪوه‪ ،‬آﻪ دﺑﯿﺘﻪ‬
‫هﯚی هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﺎ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﭘﯚزهﺗﯿﭫ و ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ د وارێ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪرن دا‪ ،‬ﭘﺘﺮ د‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪی ﯾﺎ ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری ﻧﻮی داﯾﻪ‪ .‬د ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﺋﯿﺮۆ دا‬
‫ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬راﻣﯿﺎری ﯾ‪‬ﻦ دهرهآﯽ و ﻧﺎﭬﺨﻮﯾ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬وهآﯽ ﺧﻪﻟﻪك‬

‫‪2- Strukturkommissionens betænkning 2004:11‬‬

‫‪QP‬‬ ‫‪Y‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺧﺎﻻ ﯾﻪآﻪم ژ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪر و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪‬ﻦ‬
‫راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪ‪ ،‬آﻪ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ ﺧﻮه ژ دهﻧﮕ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ وردﮔﺮﯾﺖ دهﺳﺖ‬
‫ﭘ‪‬ﺪآﻪت‪ .‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﻪك وههﺎ – ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن د ﺳﺎﻻ ‪-٢٠٠١‬ێ ﻣﺎﻓ‪‬‬ ‫داﺑﻪﺷﻜﺮدن ‪ -‬ﭘﻪرﺷﻜﺮدن‬
‫ﺑﺮﯾﺎردهرآﺮن و دهﺳﻪ‪‬ت د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣهﻚ ‪ -‬ێ و ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪‬‬ ‫‪Decentralization‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ داﺑﻪش آﺮ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﻮوﯾﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ‬ ‫ﻧﺎآﻮآﯽ و ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوه ﺳﻪﺑﺎرهت ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﭼﺎواﻧﯿﯿﺎ ب‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪ ‬ﺑﯚﯾﻪ ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎر‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪‬‬ ‫آﺎرﺋﺎﻧﯿﻦ و ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﺋﺎﻣﺮازهك وههﺎ ل ﻧﺎڤ ﻧﭭﯿﺴ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ .‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ راﺳﺘﻪوﺧﻮه هﺎﻧﺪهرهك ﺑﯚﯾﻪ ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬راﻣﯿﺎری و ﺟﭭﺎآﻨﺎﺳﯽ دا ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه هﺎﺗﯿﻨﻪ‬
‫ﺣهﻚ آﻪ ﺑﻪﺷﻪك ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ دﯾﺎآﺮاو و د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ‬ ‫دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ آﻪ ﮔﺮﻧﮕﯽ ددهﺗﻪ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری‪ ،‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ‬
‫ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﺪا ﭬﻪﮔﻮه‪‬ﺰﯾﺖ دهڤ ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ‬ ‫دهڤ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ .‬د ﭬﺎن ﺳﺎﻟ‪‬ﻦ داوی دا ژ ﺑﻮی آﻮ‬
‫ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی دهرﮔﻪه ﭬﻪآﺮن ل ﺳﻪر‬ ‫ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری‪ ،‬آﻪ وهآﯽ ﺑﻪﺷﻪك ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮن‪/‬ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯿﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪‬‬ ‫ﺑﻪرﭼﺎڤ و ﺑﻪرهﻪﻣ‪‬ﻦ دﯾﺎرآﺮاوﺗﺮ هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺳﻮود ژ ﺗﯿﻮر و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ ﯾﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪ ‬ﺑﯚﯾﻨﻪ ﺧﺎوهن ﻣﺎﻓ‪‬‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری هﺎﺗﯿﻨﻪ وهرﮔﺮﺗﻦ‪ .‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ب ﺧﻮه ﺗﻪوهرا ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ ﺑﺎرێ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎرداﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬آﻮ ﺣهﻚ دهﺳﺖ ﺗ‪‬ﻮهرداﻧﻪك د آﺎر و ﺑﺎر‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫راﻣﯿﺎری‪/‬ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪ‪.‬‬
‫دا هﻪﺑﯿﺖ‪.‬‬ ‫ل ﮔﻮڕ ﻓﻪرهﻪﻧﮕﺎ راﻣﯿﺎری ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧﺎ دهو‪‬ﻪﺗ‪ ‬آﻪ‬
‫‪decentralization of‬‬ ‫ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ زاراﭬﻪﯾﺎ داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺑﻪرهﭬﺎژی ﺷ‪‬ﻮازێ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧﺎ دهو‪‬ﻪﺗ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪك ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑﯿﺖ ب‬
‫‪ power‬رهﻧﮓ و رووی‪ ،‬دﮔﻪل ﺑﯿﺮ و راﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ‬ ‫ﻧﺎﭬ‪ decentralization ‬ﯾﺎن ژی داﺑﻪﺷﻜﺮی هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﺟﯿﺎوازی ﯾﻪ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺳﺘﺮوآﺘﻮر‪/‬ﺑﻮﻧﯿﺎت و ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ‬ ‫ﺗﻪوهر ﭘﻪﻧﺠﻪرهﯾﻪك ﻧﻮی ل هﻪﻣﺒﻪر ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬راﻣﯿﺎری‪،‬‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎن‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﯾﺎﺳﺎی و آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﭬﻪدآﻪت‪ ،‬آﻪ رهوﺷﺎ " دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬و ژ هﻪڤ‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی‪ ،‬آﻪ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ .‬ل‬ ‫ﺧﺎوهن‬ ‫آﻪ‬
‫ﭘﺎرﭬﻪآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪ‪،‬‬
‫ﺋﺎﻟﯽ راﻣﯿﺎرﯾﭭﻪ ﯾﺎﺳﺎ هﻪردهم ﺷﯿﺎوێ ﮔﻮڕﯾﻨﻪ‪ ،‬واﺗﻪ ﻧﻪرﻣﯽ د‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪ ل ﺳﻪرﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﯾﺎﺳﺎی "‪ ،‬د داوی دا ژی‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻣﻪزﻧﺪﻧﻪآﺮن‪ .‬داﺑﻪﺷﻜﺮن و ﺳﭭﻚ آﺮﻧﺎ‬ ‫زهﻻﻟﻜﺮﻧﺎ هﻪﻣﯽ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﻚ ﯾ‪‬ﻦ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮﯾﯿﻪ‪ ٣.‬د‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ﺋﺎﻓﻪرﯾﻨﻪرێ رهﻓﻮرﻣﻪ‪ ،‬دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ‬ ‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‪ ،‬ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﻻواز‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری دﺑﻨﻪ هﯚی ﭬﻪآﺮﻧﺎ دهرﮔﻪه‬
‫‪ decentralistion‬ﺑﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬دهﻣﺎ آﻪ راﻣﯿﺎری )ﺳﯿﺎﺳﻪت‪ ،‬ﺑﺎرێ ﺳﯿﺎﺳﯽ(‬ ‫ژ ﺑﻮی ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ دﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺑﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮون د‬
‫و آﺎرﮔ‪‬ﺮی وهآﯽ ﯾﺎرﯾﻜﻪر ﺑ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ و ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯽ ﺑﻦ‪ ،‬ل دهڤ‬
‫‪3- Strukturkommissionens betænkning 2004:12‬‬

‫‪QR‬‬ ‫‪QQ‬‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮن ﺋﻪآﺘﻪران وهآﯽ ﺧﻪﻟﻪآﻪآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪدهت‪ .‬ﺋﻪڤ ﻣﻪزﻧﺪه‬ ‫ﯾﺎرﯾﻜﻪران داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪرك و‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ ب ﻧﻮژهﻧﻜﺮﻧﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪ ‬ﻧﻮی ﯾ‪‬‬ ‫ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﺎن هﻨﺪه دژوار ﻧﺎﺑﯿﺖ‪ ٤.‬ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهﯾﻪك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎڤ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﻣﯿﺮﯾﺪا‪ ،‬دێ دهرﻓﻪت ژ ﺑﻮی ﺣهﻚ ‪ -‬ێ‬ ‫دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺋﻪو ژی ﭘ‪‬ﻜﭭﻪﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﺎ ﭬﺎن هﻪردوو ﻓﺎآﺘﻪر و ﺋﺎﻣﺮازان ب آﻪش و‬
‫ﭬﻪآﻪت‪ ،‬آﻪ ب ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﻪك وههﺎ دﺳﺘﺮوآﺘﻮرێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دا دوو‬ ‫هﻪواﯾ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ ﺑﻪرهڤ ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙ‪‬ﻦ ﻓﺮه‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﯾﻪآﺠﺎر ﻣﻪزن و ﮔﺮﯾﻨﮓ د ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﯾﺪا ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ‪:‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ل ﻧﺎڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﭘﻪﯾﺮهو ژێ آﺮی دا هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ‬
‫‪ -١‬ﺳﭭﻚ آﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬آﻪ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﺎ ﭬﺎن هﻪردووآﺎن‪ ،‬آﻪ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ هﻪﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪی ل ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن و ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ ژ دهﺳﺘﺪاﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ هﻨﺪهك ل ﺳﻪر ﭬ‪‬‬
‫‪ -٢‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآﻪك دﯾﻤﻮآﺮات ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎﭬﯿﺘ‪‬ﻦ‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺑﺎوهرێ ﺑﻦ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ رهوﺷﻪك وههﺎ دا ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ﺗﻪوهرهك وههﺎ‬
‫رهﻧﮓ و ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﻓﺮهﭘﺎرﺗﺎﯾﻪﺗﯽ‪،‬‬ ‫دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﻧﺎڤ ﻗﻪوارهﯾﻪك دی‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ رهﻧﮕﭭﻪدان و دوﯾﺮ‬
‫ﺟﭭﺎآﻪك وههﺎ ب ﺋﺎواﯾﻪك دی دﺧﻪﻣﻠﯿﻨﯿﺖ آﻪ ﺟﯿﺎوازه ژ ﺳﯿﺴﺘﻪم‬ ‫آﻪﭬﺘﻦ ژ ﺑﯿﺮوآﻪﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی دﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ آﻪﻓﺘﻦ و‬
‫و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾ‪‬ﻦ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺮان‪.‬‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﻧﺎڤ دهﺳﺘ‪ ‬ﭼﻪﻧﺪ ﺗﺎآﻪآﻪﺳﺎن‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ زهﻧﮕﺎ‬
‫ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﻟ‪ ‬ددهت‪.‬‬
‫ﭼﺎو‪‬ﻠﻜﻪﯾﺎ رهﻓﻮرم ‪Decentralization‬‬ ‫ﺋﻪﮔﻪرا دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮﻧﺎ رهﻓﻮرﻣ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‪/‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی وهآﯽ راﺳﺘﯽ‬
‫رهﻓﻮرم وهآﯽ د ﺳﻪرﯾﺪا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮدن ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ ﻧﻮژهن‬ ‫و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬ل رهخ ﭬ‪ ‬دهرﻓﻪﺗﺎ ﺑﻪﺷﺪاری ژﺑﻮی‬
‫آﺮن‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ژی ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺧﺴﺘﻨﻪ ﺳﻪر داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ) ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﻪﻣﺎوهری و ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ( ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‬
‫ﺋﻪرك و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎری ل ﻧﺎڤ دهزﮔﻪه و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی‪ .‬ﮔﻪر ﺋﻪڤ‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺳﺘﺮوآﺘﻮر و ﺑﻨﮕﻪهﻪك ﻧﻮی ژ ﺑﻮی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ‬
‫ﻣﻪرام و ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺧﺴﺘﻦ ﺳﻪر ‪decentral‬‬ ‫ﺑﻨﯿﺎﺗﺎ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی ﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫‪ ،institutional structure‬آﻪ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﻪﻧﻪ‪ ٥.‬ﺑﻨﯿﺎﺗﻪك وههﺎ‬ ‫دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﺣﻜﻮوﻣﻪت و دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی د ﻧهﻮﻣ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازدا ) ﻣﺎآﺮو‪،‬‬
‫ﺧﺎوهن ﺑﻨﮕﻪه و ﻣﻮد‪‬ﻠ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ دﯾﺎرآﻪرێ ﺳﯿﺴﺘﻪم و‬ ‫ﻣﯿﻜﺮو( آﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮن‪ ،‬ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ژ هﻪڤ ﭘﺎرﭬﻪآﻪرﯾﯿﻪ‪ .‬ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ ﺧﺎوهن‬ ‫ﺋﻪڤ ﺳﺘﺮوآﺘﻮر ) دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ‪ (Administration‬ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﯿﯿﻪ ژ‬
‫ﻧﯿﻤﭽﻪ ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯽ‪/‬ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮﻧﻦ د ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮن و دهرآﺮﻧﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎران‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ وهآﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻟﯿﺎری‪ ،‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ‬
‫ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﻪ‪ .‬پ‪.‬ێ‪ .‬ﻣﺎورﯾﺘﺰن ل ﺳﻪر‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ت و ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﺷﺮوﭬﻪآﺮﻧﺎ ﺗﻪرﻣﺎ داﺑﻪﺷﻜﺮدن‪/‬ﭘﻪرﺷﻜﺮدن" دان ﺋﺎﻣﺎژه ب ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ د‬ ‫ﭬﺎن ﺋﻪآﺘﻪراﻧﺪا ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪ ،‬و د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎت ﺋﻪڤ‬

‫‪5- Mauritzen. P.E. & Jensen H.T. 1984:15‬‬ ‫‪4- Greve, C. 2003: 28‬‬

‫‪QT‬‬ ‫‪QS‬‬
‫و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران هﺎﺗﯿﯿﻪآﺮن ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪو ژی ژ ﺑﻪر‬ ‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری دآﻪت‪ .‬ب دﯾﺘﻨﺎ وی ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ‬
‫رهوﺷﻪك وههﺎ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺧﺎوهن دﯾﺘﻦ و ﮔﯚﺗﻦ ﺑﯿﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ وههﺎ‪ ،‬ﺋﻪڤ وﺷﻪﯾﻪ ب راﺳﺘﯽ و دروﺳﺘﯽ ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ زهﻻل‬
‫ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬دﯾﺘﻦ و ﺷﯿﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آﻮ پ‪ .‬ێ‪ .‬ﻣﺎورﯾﺘﺰن ﺳﻪﺑﺎرهت ب‬ ‫آﺮن‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﻧﻪرﻣﯿﯿﺎ آﻪ ﺷ‪‬ﻮازهك وههﺎ د ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﻪوهی دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ هﻪی‪ ،‬راﺳﺘﻪوﺧﻮه و زهﻻل ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪،‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯿﺪا ژ ﺧﻮه ﻧﯿﺸﺎن ددهن‪ .‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﺋﻪو دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهك " ﺋﯚﺗﯚﻧﻢ‪/‬ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن‬ ‫وهآﯽ وﺷﻪ‪ ،‬ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ و هﺎودهﻧﮕﯽ ل ﺳﻪر ﺗﻪوهرا ژ هﻪڤ ﭘﺎرﭬﻪآﺮﻧﺎ‬
‫ﺟﯿﺎوازﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ٦.‬ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهك‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪآﺮدن‪ .‬ﯾﺎ ﮔﺮﯾﻨﮓ ل ﭬ‪ ‬دهرێ‪ ،‬ژ ﺑﻮی وی‪ ،‬ﺗ‪‬ﺸﻚ‬
‫ﺋﯚﺗﯚﻧﻢ‪/‬ﺳﻪرﺑﺨﻮه د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﺧﺎوهن ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﻪ و وهآﯽ ﺑﻪﺷﻪك ژ‬ ‫ﺧﺴﺘﻨﻪوهﯾﻪ ل ﺳﻪر هﻪﯾﻜﻪﻟ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی‪ ،‬ﺋﻪڤ هﻪﯾﻜﻪل دﺷ‪‬ﺖ‬
‫هﻪﯾﻜﻪل و ﺑﻨﮕﻪه‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺧﻪﻟﻪآﺎ ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ) ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﯾ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪی‪ ،‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری‪ ،‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر‪‬ﻦ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎوﭼﻪی ﭬﻪ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ‪ .‬ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪/‬ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﯾﺎن وهزارهت( ﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ دهرﺑﺮێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬ ‫ﺧﻮه‪-‬‬ ‫ب‬ ‫وههﺎ‬ ‫ﺋﻪآﺘﻪرهك‬ ‫ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯽ‬ ‫ﺳﻨﻮوردار و ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪك دﯾﺎرآﺮاو دا‪ .‬د‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪/‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ -‬ﺑ‪‬ﯾﺎر ل ﺳﻪر ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪ و ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻦ‬ ‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎت ﺋﻪﮔﻪر دهﺳﻪ‪‬ت ب ﺋﺎواﯾﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ ﺋﺎرا‪ ،‬ﭘﺘﺮ‬
‫ل هﻪﻣﺒﻪر ﺷﺎرهواﻧﯽ ددهت‪ ،‬و ﺑ‪‬ﯾﺎران ﺟ‪ ‬ﺑﺠ‪ ‬دآﻪت ﺑ‪‬ﯽ آﻮ‬ ‫ﺋﺎﻣﺎدهﯾﻪ آﻪ ﻧﻪرﻣﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر داﺑﻪﺷﻜﺮن و ﭘﻪرﺷﻜﺮﻧ‪ ‬ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهت‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب دهﺳﺖ ﺗ‪‬ﻮهرداﻧ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪرآ‪‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﺧﺎوهن دﯾﺘﻦ و ﺗ‪‬ﺮواﻧﯿﻨ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب دهﮔﻤﻪن ژ‬
‫ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوه و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ دﮔﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﺎن‪ .‬دهرﮔﻪه ﭬﻪآﺮن ل‬ ‫ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺧﻮارێ ﯾ‪‬ﻦ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی‬
‫ﺳﻪر ﺗﻪوهرا ﺋﻮﺗﻮﻧﻮﻣﯽ و ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك‬ ‫دﺗﺮﺳﯿﺖ‪ .‬دهﻣﺎ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺗﻪوهر رهﻧﮓ‬
‫ﺑﺎش و ﭘﻮزهﺗﯿﭫ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬دهﻣﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك‬ ‫و رووﯾ‪ ‬ﺧﻮه دﮔﻮهﻪرﯾﺖ‪ ،‬و ﻧﺎﭬﻪرۆك دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر هﻨﺪێ‪ ،‬آﻪ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ژ ﺋﺎﻟﯿ‪ ‬ﺧﻪﻟﻜ‪ ‬ﭬﻪ دهﻧﮕ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧﻪ ﭘ‪ ‬هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ داﯾﻦ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎره‪ .‬واﺗﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺧﺎوهن‬
‫دی ژی هﻪژی دﯾﺎرآﺮدﻧﻪ‪ ،‬آﻪ داﺑﻪش و ﭘﻪرﺷﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎرﺑﯿﺖ‪ ،‬و ﺑﻪﺷﺪاری د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﻜﻪت‪ -‬ﺋﻪﮔﻪر ب‬
‫ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯽ ﯾﺎن ژی ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ﺑ‪ ‬آ‪‬ﺸﻪ ﻧﺎﺑﯿﺖ‪ .‬ﭘ‪‬اﻧﯽ‬ ‫ﺷ‪‬ﻮازهك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺋﻪڤ دهﺳﻪﻻﺗﻪ هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪ -‬ژ ﺑﻮی‬
‫ﯾﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ آﻪ دآﺎﺗﻪك وههﺎ دا دهردآﻪﭬﻨﻪ هﻮﻟ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر‪‬ﻦ ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪) ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر‬
‫ﻧﻪدﯾﺎر هﻪﻧﻪ و دآﺎﺗﻪك دﯾﺎرآﺮاو ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭼﺎوهڕوان ﻧﻪآﺮاو وهآﯽ‬ ‫و هﺘﺪ‪ .(.‬ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ دهرﻓﻪﺗﻪك وههﺎ ﺗﺎك و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺋﻪڤ دهرﻓﻪت‬
‫ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ دآﻪﭬﻨﻪ ﺑﻪر ر‪‬ﻜﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ .‬ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫وهردﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪﺷﺪار ﺑﯿﺖ د ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﭘ‪‬ﻚ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ آﻮﻟﺘﻮرهك راﻣﯿﺎری‪.‬‬
‫ﺟﯿﺎواز‪ ،‬دارﺷﺘﻨﺎ ﻧﻪﺧﺸﻪ و ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﻧﻪﺧﺎﺳﻤﻪ آﻪ ﺋﯿﺮۆ ل ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮن و ﺑ‪‬ﯾﺎردان ل ﺳﻪر‬
‫ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی آﻪ راﺳﭙﺎردهی ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫‪6- Mauritzen. P.E. & Jensen H.T, 1984:18-150‬‬

‫‪QV‬‬ ‫‪QU‬‬
‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﻧﻪ و ل ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ژی ﺳﻪرۆآ‪‬‬ ‫ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران راﺳﺘﯽ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﭼﺎوهڕوان ﻧﻪآﺮاودﺑﻦ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬و ﺷﺎﻟﯿﺎر‪‬ﻦ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﻧﻪ‪ .‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ ژ ﺳ‪‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﻧﻮی ژ ﺑﻮی دﯾﺘﻨﺎ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧ‪‬‬
‫ﻧﻮهﻮﻣﺎن ﭘ‪‬ﻚ هﺎﺗﯿﯿﻪ ) ل هﻪر وه‪‬ﺗﻪآ‪ ‬ﭘﻪﯾﺮهو ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪآ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫آﺮن(‪:‬‬ ‫ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ آﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك وههﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﻪك د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ داﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬
‫‪ -١‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی) وهزارهت(‪،‬‬ ‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ وێ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ب ر‪‬ﻨﻤﺎی ﯾﺎ ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫‪ -٢‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﯽ ) ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر(‪،‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺷ‪‬ﺖ ﺑﺰﭬﺮﯾﺘﻪ دهڤ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬و ل ﭬ‪ ‬دهرێ‬
‫‪٧‬‬
‫‪ -٣‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪)‬ﺷﺎرهواﻧﯽ(‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎرا داوی ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ .‬د آﺎﺗﻪآ‪‬ﺪا آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ وههﺎ ﻧﻪك د ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫هﻪر دهزﮔﻪهﻪك ژ ﭬﺎن دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ژ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻟﻘ‪‬ﻦ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ داﯾﻪ )ﻧﻪك ﯾﺎﺳﺎدار‪‬ﮋه(‪ ،‬هﻪر ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ژ دهرﭬﻪی‬
‫ﺷﺎﻟﯿﺎری‪ ،‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮﺑﻪراﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ﭘ‪‬ﻚ‬ ‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دﺑﺘﻪ هﯚی ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ ﺋﺎرﯾﺸ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪرا‬
‫هﺎﺗﯽ ﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪرك و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﺎ هﻪﻣﯽ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎن ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬‬ ‫ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ ﺋﺎرﯾﺸﺎن ژی د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﯿﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ دهﻗ‪‬‬
‫‪ Implementation‬آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬هﻪر‪‬ﻤﯽ و‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ،‬د ﻧﺎﭬﻪرۆك دا ﮔﺮﻧﮕﯽ ب ﭼﯽ هﺎﺗﯿﻪ‪/‬ﺗ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ .‬ب ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﻧﺎوﭼﻪﯾﯿﻪ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ‬ ‫ﺋﺎرﯾﺸ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪر ﯾﻪك ژ ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻣﯿﺮی‪ -‬ل ﮔﻮڕ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﯿﻪ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺣهﻚ د آﺎﺗﻪك وههﺎ دا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ آﻪ ﺳﻪرﺑﺨﻮهﯾﻪ‪ -‬دژوار ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ آﻪ ﺋﻪآﺘﻪر ژ ﻣﺎﻓ‪‬‬
‫ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺑﻜﻪت‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎت د‬ ‫ﺧﻮهﯾ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﭘﺎﺷﻜﻪزه ﺑﯿﺖ و داﺑﻪزﯾﺖ‪.‬‬
‫ﺟ‪‬ﺒﺠ‪‬ﻜﺮﻧﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎراﻧﺪا ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه دهرﻓﻪﺗ‪ ‬ﺑﺪهﺗﻪ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬و دهرﮔﻪه‪ ‬ﺑ‪‬ﯾﺎرداﻧ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﭬﻪآﺮی‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ‬
‫ﺑه‪‬ﻠﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮه ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎش ﺑﺠﯽ ﺑﯿﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﺋﻪرآ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿﻪ آﻪ ژ‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﺋﺎﺳﻮﯾﻪك ﮔﻪﺷﺘﺮ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻟﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﭬﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺋﻪﮔﻪر ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺧﺎوهن ﮔﺮﻧﮕﯽ و ﮔﺮاﻧﯿ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪت ژ‬ ‫ﭘﻪﺳﻪﻧﺪآﺮن‪ .‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ هﻪﯾﻜﻪل و ﺑﻨﯿﺎﺗﺎ ﺧﻮه هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن‬
‫ﺑﻮی ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮﻧ‪ ‬ﺑﻜﻪﭬﻨﻪ ﺑﻪردهﺳﺘ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪.‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك راﻣﯿﺎرﯾﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪ ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪ .‬ل ﻧﺎڤ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎﻧﺪا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك‬
‫وههﺎ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ل ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‬
‫‪7- Christensen, Jørgen G. 1996:1‬‬

‫‪QX‬‬ ‫‪QW‬‬
 ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺳﯿﺎﺳﻪت‬
‫دهﻣﺎ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﺑﻠﻮآﺎ آﻮﻣﯚﻧﯿﺴﺖ ﭘﺸﺘﯽ ﺋﺎزادی ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ راﻣﯿﺎر‪/‬‬
‫ﺋﺎﺑﻮرﯾﯿﺎ آﻮﻣﯚﻧﯿﺴﺘﯽ دهرﻓﻪت ﭘﻪﯾﺪاآﺮن آﻪ ﺑﻪرهڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﻟﯿﺒﻪرال ل ﺳﻪر ﺑﻨﮕﻪه‪ ‬ﺑﺎزارێ ﺋﺎزاد ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﺎﭬ‪‬ﻦ‪،‬‬
‫ﺋﻪڤ ل ﺑﻪر ﭼﺎﭬﮕﺮﺗﻦ‪ ،‬آﻪ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﯿ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ‪ -‬ﺳﺘﺮوآﺘﻮری د‬
‫ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﻣﯿﻜﺮو‪ ،‬ﻣﺎآﺮو و ﻣﺎﺳﻮ‪ -‬ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻦ‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د‬
‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب آﻪرهﺳﺘﻪ و ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﻧﻮی و‬
‫ﺟﯿﺎواز هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﺎﺳﻤﻪ آﻪ ﯾﻪك ژ وان ژی ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوه و ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾ‪‬ﻦ‬
‫وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ دﯾﯿﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ب آ‪‬ﺸﻪ‪‬ﻦ هﺎوﺑﻪش‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ژ ﺑﻮی‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬چ ب ﺋﺎواﯾ‪ ‬ﻧﻮژهن آﺮدﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬راﻣﯿﺎری ﺑﯿﺖ‪ ،‬و‬
‫چ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺳﻪرراﺳﺖ آﺮدﻧﺎ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﺎن ﺑﯿﺖ ﭘﻮزهﺗﯿﭫ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪.‬‬ ‫ﭘﺴﭙﻮرﯾﯿﻪك وههﺎ ﺋﻪرك و آﺎر‪‬ﻦ آﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ راﺳﭙﺎردن‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫ﺋﻪڤ دﯾﺘﻦ ب ﺋﺎواﯾ‪ ‬ﭬﻪآﺮی و ﺑﻪرﻓﺮه هﻪﯾﻪ ل ﺋﺎراداﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ‬
‫وههﺎ دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ ﻧﻮی ژ ﺑﻮی ﺋﺎﺳﺎﯾ‪ ‬آﺮدﻧﺎ ﺑﺎرێ ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ دﮔﻪل‬
‫ﺧﻮه ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﺎزاڕهك ﺋﺎزاد و ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫راﻣﯿﺎری آﻪ ل ﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪ ‬آﺎﭘﯿﺘﺎﻟﯿﺴﺖ‪ /‬ﻟﯿﺒﺮال و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺷﻪرﺗ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ژ‬
‫ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺧﺴﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و ﺑﻮژاﻧﺪهﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎری‪/‬ﺋﺎﺑﻮری ﯾﺎ‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت ﺋﻪﮔﻪر ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﺋﺎﻣﺎدهآﺮن و‬
‫ﺧﻮرﺗﻜﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﯿﺖ آﻪ ﺑﻪﺷﺪاری دآ‪‬ﺒﻪرآ‪‬ﯿﻦ ﺋﺎﺑﻮری‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮری ﺋﻮ‬
‫زاﻧﺴﯽ ل ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﮔﻠﻮﺑﺎل ﺋﻮ ﻋﻪوﻟﻪﻣﻪ دا ﺑﯿﺖ‪ .‬ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪان ب ژﯾﺎﻧﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن و داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﻪك ژ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ و ﮔﺮﯾﻨﮕ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ هﻪر وه‪‬ﺗﻪآ‪‬ﯿﻪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ‬
‫‪RP‬‬
‫ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺧﻮارێ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﻜﺮدن ژ ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﻪك وههﺎ دﯾﺎر‬
‫دآﻪت‪:‬‬
‫‪ -١‬ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬ﺋﻪرآ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﺎ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘﺘﺮ‬
‫دآﻪت‪،‬‬
‫‪ -٢‬ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺑﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﭘﺴﭙﯚری‪،‬‬
‫ﭘﺴﭙﻮرﯾﯿﺎ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ب دهﺳﺘﭭﻪ ﺗﯿﻨﻦ ژ ﺑﻮی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑﻮهﺎداره‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دﺷ‪‬ﺖ ژ ﺑﻮی‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوه وهﯾﺎن ژی ﺟ‪ ‬ﺑﻪﺟ‪ ‬آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﭘﻼن و ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﺎن‬
‫ﭘﺘﺮ ﺳﻮد ژ ﭘﺴﭙﻮری و زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن وهرﮔﺮﯾﺖ‪ .،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﺳﻮد وهرﮔﺮﺗﻦ ژ‬
‫ﺑﺎﺷﺘﺮ ﭼﺎرهﺳﻪردآﻪت‪ .‬د داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣهﻚ و‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎﻧﺪا ﺷﺎﺷﺎﺗﯽ ﻧﻪﺋ‪‬ﯿﻪ ﺋﺎرا‪ .‬ﺣهﻚ ێ وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬
‫ﺧﺎوهن ﺑﺮﯾﺎرا ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ‪ ،‬و ﺋﻪڤ ژی ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ ﺣهﻚ ‪ -‬ێ ﻧﯿﺸﺎن‬
‫ددهت‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﻧﺎﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ هﻪﺳﺖ ب هﻨﺪێ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن آﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬وێ ﻻواز وهﯾﺎن آ‪‬ﻢ ﺑﻮﯾﻪ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺗﯿﻮری دهﺳﻪ‪‬ت‬
‫ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ آ‪‬ﻤﻜﺮن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ژ ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪآ‪ ‬ﺑﯚ ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪآﺎ دی ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ‪.‬‬
‫د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا هﻪﺳﺖ ب ﭬ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮدن‪ .‬ﺳﭭﻜﺮآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫دهرﻓﻪت ژ ﺑﻮی ﺣهﻚ ‪ -‬ێ ﭬﻪآﻪت آﻪ ه‪‬ﺰ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﺧﻮه ﭘﺘﺮ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ‬
‫آﺎر ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آ‪‬ﺸﻪ و ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﻣﻪﺳﺘﺮ‪ .‬ﺗﻪوهر‪‬ﻦ‬
‫ﻧﺎآﻮآﯽ و ﺗ‪‬ﻜﻠﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣهﻚ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪ ‬دﯾﺎردآﻪن آﻪ‬
‫ﺗﻪوهر‪‬ﻦ وهآﯽ راﺳﭙﺎردﻧﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧﺎ ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺎ ﺑﺎﻻ و هﺘﺪ ژ وان ﺗﻪوهراﻧﻦ آﻪ هﻪژی هﻨﺪێ ﻧﻪ ﺑ‪‬ﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن‪.‬‬
‫‪QY‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر دﯾﺎردآﻪن‪ ،‬و ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬واﻧﻪ‬ ‫ﯾﻪآ‪ ‬ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ ﺧﻮه‬
‫آﻪ آ‪‬ﺸﻪﯾﺎن و ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ وان د ﻗﻪوارهﯾﻪآﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دا‬ ‫هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﯾﺎن و ﺋﻪرآ‪ ‬ﭘﺎراﺳﺘﻨ‪ ‬ﺑﮕﺮﯾﺘﻪ ﺋﻪﺳﺘﻮ‪.‬‬
‫ﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﻜﻪن‪.‬‬ ‫ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﻪك وههﺎ ژ ﺑﻮی ﺑﻮژاﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ ﭼﺎﻻآﯽ ﯾﺎن د ﺑﻮارێ ﺋﺎﺑﻮوری‬
‫ﯾﺎﺳﺎ وهآﯽ ﺋﺎﻣﺮاز و آﻪرهﺳﺘﻪ ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ‬ ‫و راﻣﯿﺎری دا د ﺳﻪری دا دﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ "ﺟﭭﺎآ‪ ،" ‬ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی د‬
‫دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ت‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ "ﺗﺎك " دا ﯾﻪ‪ .‬د ﺑﻨﻪڕﺗﺪا ﺳﺘﺮوآﺘﻮر و ﺑﻨﮕﻪهﺎ ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ‬
‫و ه‪‬ﺰه‪ .‬هﻪﺳﺖ آﺮﻧﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ب ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬و‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری و آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬ﯾﺎن دﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﭬ‪ ‬ژی‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ ﺑﻪرهڤ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧ‪ ‬د ﺳﻪردهﻣﻪك ﻧﻮی دا‪ ،‬هﻪﺳﺖ‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ هﻪﯾﻪ‪ .‬ﻧﻪرﯾﺘ‪‬ﻦ‬
‫آﺮدن ب ﮔﺮﻧﮕﯽ ﯾﺎ ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻦ و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ب ر‪‬ﻜﺎ‬ ‫آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻧﻮی ل هﻪﻣﺒﻪر ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺳﻪردهﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬آﻪ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﻧﻪﺧﺎﺳﻤﻪآﻪ ﺟﭭﺎآﻪك‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﯾ‪‬ﻦ آﻪ دهردآﻪﭬﻦ هﻮﻟ‪ ‬ﭘﺸﺖ راﺳﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪآﺮن‪ .‬ﺋﻪرآ‪ ‬ﭬ‪‬‬
‫وهك ﯾﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬آﻪ ژ هﻪﻣﯽ ﺋﺎﻟﯿﯿﺎﻧﭭﻪ ﺧﺎوهن ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺳﺎواﯾﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪ ‬ژی دﯾﺘﻦ و ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾ‪‬ﻦ ﺑﺎﺷﺘﺮه ژ‬
‫ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهﯾﺎ ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی ﺑﻮوﻧ‪ ‬ل ﺳﻪر‬ ‫ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ .‬دهزﮔﻪه‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺧﺎوهن ﺑﻨﮕﻪهﻪك ﭘﻠﻪﺑﻪﻧﺪی‪-‬‬
‫ﺟﭭﺎآﻪك وههﺎ ﮔﻪﻟﻪك ﺑﻪرﻓﺮهﺗﺮ ﺑﯿﺖ‪ .‬رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهﯾﻪك آﻪ ﺧﺎوهن‬ ‫‪ -Hierarchy‬ﯾﻪ‪ ،‬و ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ژ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﺮﯾﺎران‪ ٨.‬ﺳﻪرهآﺎﻧﯽ‬
‫آﺎرﯾﮕﻪری ﺑﯿﺖ د هﻪﻣﯽ ﺑﻮاران دا‪ .‬ﺋﻪڤ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﻪآﻪ آﻪرهﺳﺘﻪ و‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎران دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‬
‫ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ آﻪ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و ﺗﺎآﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﭘ‪ ‬هﻪﻧﻪ داﺑﯿﻦ دآﻪت‪،‬‬ ‫ﺑﯿﺖ‪ ،‬دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر وهآﯽ ﯾﺎﺳﺎ هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ دارﺷﺘﻦ ﯾﺎن ژی وهآﯽ‬
‫وهﯾﺎن ژی ر‪‬ﻜﺨﻮﺷﻜﻪره آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬آﻪرهﺳﺘﻪ و ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎرهك ﺷﺎﻟﯿﺎری‪/‬وهزاری ﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺑ‪‬ﻨﻪ داﺑﯿﻨﻜﺮن‪ .‬د هﻪﻣﺎن آﺎﺗﯽ روﻻ ﺳﻪرهآﯽ ﯾﺎ آﻪرﺗ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ د‬ ‫ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ د ﻧﺎڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی دا ﺗﺎك و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‬
‫ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻦ و ﻧﻮژهن آﺮدﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژ ﺑﯿﺮ ﻧﻪﭼﯿﺖ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﻪت ﺗﻪﻧﯿﺎ ب‬ ‫ﺗﻮﺷﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ دژوار دﺑﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ د ﻧﺎڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ‬
‫ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎری د آﺎر‪‬ﻦ ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﻚ‪ ،‬وهآﯽ ﺑﺎر‪‬ﻦ ﮔﻮﻣﺮآﯽ دهﺳﺘ‪‬‬ ‫راﻣﯿﺎری دا ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭬﻪآﺮی ﺗ‪‬ﺘﻪ هﯚﯾﻪك وههﺎ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪.‬‬
‫هﺎرﯾﻜﺎری ژ ﺑﻮی آﻪرﺗ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒﻪت در‪‬ﮋ دآﻪت‪ .‬دهﻣﺎ ﺑﺎس ل ﺳﻪر‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی د ﻧﺎآﯚآﯿ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣﻜﻮﻣﻪت ﺋﻮ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ دا ﺋﻪڤ ﭘﺘﺮ‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دﺳﺘﺮوآﺘﻮرا ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن ﻧﺎﺑﯿﺖ آﻪ روﻻ آﻪرﺗﺎ‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻪ آﻪ ﺧﺎوهن‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪت و ﭘﯿﺸﻪﺳﺎزی ل ﺟﭭﺎآ‪ ‬آ‪‬ﻢ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ آﻪرﺗﻪك وههﺎ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ دارﺷﺘﻨﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ر‪‬ﻚ‬
‫ل هﻪﻣﺒﻪر آﻪرﺗ‪ ‬ﻓﻪرﻣﯽ ﯾ‪ ‬ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ،‬آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ‬ ‫ﺧﻮهﺷﻜﻪره ژ ﺑﻮی دﯾﺎرآﺮدﻧﺎ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری‪ ،‬ﺑﻮژاﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮری‪،‬‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﺳﭭﻜﺮدﻧﺎ ﺑﺎرێ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﯿﺮوآﺮاﺳﯽ و‬ ‫آﻮﻟﺘﻮری و هﺘﺪ‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪڤ هﻪردوو ﺋﻪآﺘﻪرن آﻪ ﺷ‪‬ﻮازێ‬
‫هﻪﯾﻜﻪﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪ ‬دهوﻟﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر رهوﺷﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪‬‬
‫‪8- Christensen, G, Jørgen. Christensen, M, Peter. Ibsen, M, 1999:59‬‬

‫‪RR‬‬ ‫‪RQ‬‬
 ‫دهﺳﻪ‪‬ت و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬ ‫ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﺨﻮی و دهرهآﯿﯿﻪ رهوﺷﻪك ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت‬
‫دهﺳﻪ‪‬ت و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﭬﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪای ﻧﻪ‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك دژواره آﻪ‬ ‫آﻪ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ‪ -‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ -‬ﺗﻮﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑﯿﺖ و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ‬
‫ﺑﺎس ل ﺳﻪر دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮدن و دهﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا دهﺳﻪ‪‬ت ژ ﺑﯿﺮ‬ ‫ﺑﻪرهڤ رهﻓﻮرﻣﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ‪ .‬د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺑﯿﺮوآﺮاﺳﯽ ﯾﺎ‬
‫ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن وهﯾﺎن ژی ﺋﺎﻣﺎژه ب ﭬ‪ ‬زاراوهﯾ‪ ‬ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ آﺮدن‪ .‬ﺗﻪوهرا‬ ‫ﻣﻮدهرن دا ﭘﺘﺮ ﺑﯿﺮ ل ﺳﻮد وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﻧﻮی ژ ﺑﻮی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗﻪور و ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‬ ‫ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﻪك ﻣﻮدهرن و ﻧﻮژهﻧﻜﺮی ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ -‬دهﺳﻪﻧﺘﺮﻟﯿﺰه‪ ،‬ژ هﻪڤ‬
‫ﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺧﻮه ﺑﻪرﭘﺮس دﺑﯿﻨﯿﺖ د ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ‬ ‫ﭘﺎرﭼﻪآﺮی ژ ﺋﺎﻟﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﭭﻪ و ب ﺟﯽ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺋﻪرآﺎن‪ ، -‬هﻪروهﺳﺎ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ر‪‬ﻚ ﺧﻮهﺷﻜﺮدن ژ ﺑﻮی ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ ﺗﺎك وهآﯽ‬ ‫ژی ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮری ﯾﺎ ﺟﭭﺎآﯽ و ﺑﺎﯾﻪخ دان ب ﻧ‪‬ﺮﯾﻨ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ د دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ر‪‬ﻨﻤﺎ و ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری دا‪ .‬ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ژ ﺋﺎﻟﯽ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار د ﭘ‪‬ﭭﺎژوﯾﺎ‬
‫ﺗﺎك وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﭼﺎﻻآﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ دا‪ ،‬ﯾﻪك ژ ﺑﻨﮕﻪه‪‬ﻦ‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ ﺑﻪرهڤ ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ وههﺎ دا ﭘﻮزهﺗﯿﭫ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ و‬
‫‪٩‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ ﭬﻪآﺮی و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﻚ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ دهرﻓﻪت ژ ﺑﻮی‬ ‫ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪.‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪدآﻪت‪ ،‬آﻪ آﺎرﯾﮕﻪری هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و‬ ‫ﻧﺮﺧﺎﻧﺪﻧﺎ ﺑﻪﺷﺪارﯾﯿﻪك وههﺎ ژ ﺋﺎﻟﯽ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ و آﻪرﺗ‪‬‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧ‪ .‬ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺋﻪﭬﻪ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ راﻣﯿﺎر) دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار و ﻧﯿﻮﻧﻪرێ‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪت ﭬﻪ وهآﯽ ﺧﻮرﺗﺒﯚن و ب ه‪‬ﺰ آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﮔﺮﻧﮕﯽ‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ( ر‪‬ﻚ ﺧﻮهﺷﻜﻪرێ هﻨﺪێ ﺑﯿﺖ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك‬ ‫دان ب رهوﺷﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ دهرﻓﻪﺗﻪك ﭘﺘﺮ دێ هﻪﺑﯿﺖ آﻪ د‬
‫ﺳﻪرهآﯽ ﺑﻪﺷﺪار ﺑﯿﺖ د ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدن و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ‬ ‫ﮔﻪل آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز رووﺑﻪڕوو ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺋﺎﮔﺎردارآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬
‫ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬ﻧﻪك ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﻗﻪﻟﺴﻜﺮدن و ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ آﺮﻧﺎ‬ ‫ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ل ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران و‬
‫ﻣﺎﻓ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬دآﺎﺗﻪآ‪ ‬دا ﺋﻪﮔﻪر ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ل ﮔﻮڕ ﻧﻪك د‬ ‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯿﯿﻪ ژ ﺧﻪﻣﺨﻮارﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﭼﻤﺎ؟ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺋﻪڤ‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك وههﺎ )هﺎوو‪‬ﺗﯽ( ﺑﯿﺖ‪ .‬دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ب‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﻧﻪ آﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻦ‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و‬
‫ﺧﻮه ﺑﻪرﻓﺮهآﻪرێ ﺑﺎرێ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬داﯾﻪ‪.‬‬ ‫دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی وهآﯽ ﺑﺎﻟﻪك ژ ﺑﺎﻟ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ راﻣﯿﺎری‬
‫ﺑﻪﺷﺪارﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و آﻮﻟﺘﻮری‪،‬‬ ‫دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ راﺳﺘﻪ‪ .‬د ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪت و‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران دﺑﯿﺘﻪ هﯚﯾﻪك‬ ‫هﻪروهﺳﺎ داهﺎﺗﻮﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭘﺘﺮ ل آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪآ‪ ‬دﮔﻪرﯾﺖ‬
‫آﻪ ﺳﻪروهری و ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﺑﻦ ﭘﻪرﮔﺎﻻ‬ ‫آﻪ ﺧﺎوهن دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺗﯽ ﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ل ﮔﻪل ﺷﯿﺎﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳ‪ .‬ﻟ‪‬ﮕﻪرﯾﻦ و ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهی دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﺳﻪر ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺧﻮه‪ ،‬ب ﺧﻮه ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧﻮرت دآﻪت‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‬
‫ﺋﻪﮔﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ ب ر‪‬ﻜﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﻜﭭﻪ هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪.‬‬
‫‪9- Bogason, P. 1996:8‬‬

‫‪RT‬‬ ‫‪RS‬‬
‫ﺗﺎك ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ژ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ وێ ﺗ‪ ‬ﺑﮕﻪهﯿﺖ‪.‬‬ ‫واﺗﻪ رهﺧﻨﻪﮔﺮﺗﻦ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬هﺎﻧﺪاﻧﺎ آﺎرﺑﺪهﺳﺖ و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر‪‬ﻦ‬
‫ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ دهزﮔﻪهﻪك ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎر و ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ‬ ‫راﻣﯿﺎری‪/‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ل هﻪر وه‪‬ﺗﻪآ‪ ‬ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ ژ ﺑﻮی آﻮ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫آﻪرێ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪ ١٠.‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ د رهوﺷﻪك وههﺎ‬ ‫ﺑﻪﺷﺪار ﺑﯿﺖ د آﺎر و ﺑﺎر‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی‪ ،‬ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪.‬‬
‫دا روﻻ ﺧﻮه ﯾﺎ ﺳﻪرهآﯽ د ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ‬ ‫هﺎﻧﺪاﻧﻪك وههﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه هﻪﯾﻪ ژ ﺑﻮی داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا هﻪﯾﻪ و دێ هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ژ ﺑﻮی ﺗﺎك آﻪ‬ ‫ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ ﺗﺎآ‪ ‬راﻣﯿﺎر‪ .‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ آﻪ راﺳﺘﻪوﺧﻮه‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ دﺑﯿﺘﻪ ﺋﻪڤ هﯚﯾﻪك ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ ﺑﻪﺷﺪارﺑﯿﺖ د ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ژﯾﺎﻧﺎ رۆژاﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ﻓﺎآﺘﻪرهك آﺎرﯾﮕﻪره ل ﺳﻪر هﺎﻧﺪاﻧﺎ‬
‫ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯿﺪا‪ ،‬و ﺑﺒﯿﺘﻪ هﺎﻧﺪهرهك ژ‪‬هﺎﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ آﺎرﯾﮕﻪری‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ژ ﺗﺎآﻪك ﻧﻪﭼﺎﻻك ﺑﺒﯿﺘﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪك ﭼﺎﻻك و ﺑﻪﺷﺪار‪.‬‬
‫هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر دﯾﺎرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ داهﺎﺗﻮوﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ‬ ‫هﻪﺳﺘﻜﺮﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮون د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﺪا ﻧﯿﺸﺎﻧﺪهرێ‬
‫ب ﮔﺮﻧﮕﯽ ﯾﺎ روﻻ ﺧﻮه دآﻪت‪ ،‬و ﭬ‪ ‬ژی وهآﯽ ﻻﯾﻪﻧﻪك ﭘﻮزهﺗﯿﭫ ژ‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪری ﮔﺮﻧﮕﯿﺪاﻧﻪ ب داهﺎﺗﻮﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬دهﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺑﺮدﻧﻪوه و ﺑﻪرﻓﺮهآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬‬ ‫دﺷ‪‬ﺖ آﻪ رهوﺷﻪك وههﺎ هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ آﻪ ﺑﻪﺷﺪار ﻧﻪﺑﯿﺖ د ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﺎﯾﻪﺧﺪار دزاﻧﯿﺖ‪ .‬ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ ﭘﺮﺳﮕﺮآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫راﻣﯿﺎرﯾﺪا‪ .‬ﺧﻮهﭘﺎﺷﭭﻪ ه‪‬ﻼﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ژ ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮن د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﺪا‪،‬‬
‫دﯾﺎر دآﻪت آﻪ ﺋﻪڤ ) ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺑﺮدﻧﻪوهی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ( ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬وی‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﭬ‪ ‬ﭘﺮﺳ‪ ‬ژ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﯾﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﯾﺎن آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﮔﺸﺘﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ‬ ‫ﺧﻮه دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﺎ وی د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ و هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ‬
‫هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﻣﻪزﻧﺘﺮ ژی ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬روﻻ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬د دهﺳﺘﭙ‪‬ﻚ و‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن چ ﮔﺮﻧﮕﯽ ژ ﺑﻮی وی هﻪﯾﻪ؟ وێ ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﻪك وههﺎ‬
‫داوﯾﺪا ﺋﻪڤ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ آﻪ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾ‪‬ﻦ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ‬ ‫چ دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪك ب ﺋﺎواﯾﻪك ﮔﺸﺘﯽ هﻪم ژ ﺑﻮی وی وهآﯽ ﺗﺎك و هﻪم‬
‫دآﻪت ب ﭼﺎڤ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی هﻪﺳﺖ ب ﺋﻪو آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ آﻪ‬ ‫ژی ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ؟ ﺑﻪﻟﻜﻮ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺋﻪﻧﺪام ﺑﯿﺖ ل ﻧﺎڤ‬
‫‪١١‬‬
‫هﻪن دآﻪت‪.‬‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوهك ﻓﻪرﻣﯽ ﯾﺎن ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ دا‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‬
‫ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮات هﻪر ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎﻻن ﺟﺎرهآ‪ ‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ‬ ‫ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا‪ .‬د رهوﺷﻪك وههﺎ ﺗﺎك وهآﯽ ﺋﻪﻧﺪام ب چ‬
‫ﺟﯿﺎواز ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎم دان‪ ،‬وهآﯽ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬ ‫ﭼﺎو‪‬ﻠﻜﻪﯾ‪ ‬دی ل هﻪﻟﺒﮋارﺗ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪروههﺎ ژی ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾﺎن‬
‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ دهرﻓﻪت ددهﺗﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ آﻪ ﭘﺘﺮ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺑﻨ‪‬ﺮﯾﺖ؟‬
‫ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ ،‬و رو‪ ‬ﺧﻮه وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺳﻪرهآﯽ د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬دا‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﺧﻮه ﺧﺎوهن ﮔﻪﻟﻪك ﺋﻪرآﺎﻧﻪ‪ ،‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی‬
‫هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ وهآﯽ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﻪك ﻧﻮی‪ -‬ﭘﺮﺳﻜﺮدن ژ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﻧﻪك هﻨﺪه زهﻻل ﺑﯿﺖ و ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ‬
‫ژ ﺑﻮی وهرﮔﺮﺗﻨﺎ دهﻧﮕ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧ‪ ‬ژ ﺑﻮی دهﺳﻪ‪‬ت و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧ‪ -‬آﻪ‬ ‫ژﯾﺎﻧﺎ روژاﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﻧﻪ آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫‪10- Mouritzen, P. Erik & Kjær, U.(red).2003: 44‬‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﭭﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ داﯾﻦ و ﭘﻪژراﻧﺪن‪ .‬ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ‬
‫‪11- Mouritzen, P. Erik & Kjær, U.(red).2003:45‬‬

‫‪RV‬‬ ‫‪RU‬‬
‫ﺋﻪڤ ﮔﻪﻟﻪك دژواره ژ ﺑﻮی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك راﻣﯿﺎر د ﻧﺎڤ آﻮﻣﻪﻟﮕﻪهﻪك‬
‫ﭬﻪآﺮی و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ‪ ،‬آﻪ روﻻ ﺗﺎك ﮔﺮﯾﻨﮓ ﻧﻪﺑﯿﻨﯿﺖ و ل هﻪﻣﺒﻪر ﭬ‪ ‬ژی‬
‫ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯿﺎ ﺧﻮه ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻓﺮه ﭘﺎرﺗﺎﯾﻪﺗﯽ دﯾﺎرﺑﻜﻪت‪ .‬رهوﺷﻪك آﻪ‬
‫ﺟ‪ ‬ﺧﻮهﺷﻜﻪر ﺑﯿﺖ ژ ﺑﻮی ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮون و ﮔﻪﺷﻪﭘ‪‬ﺪاﻧﺎ ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوهوهﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺟﯿﺎواز‪ .‬ﺋﻪڤ ب ﺧﻮه ﺗﻪوهرا دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ ،‬و ﻻدان ژ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ‬
‫ب ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﯾﺎ دروﺷﻤ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ب ه‪‬ﺰآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫وههﺎ ﯾﻪ‪.‬‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ و دهﺳﺘﭙ‪‬ﺸﺨﻪرﯾﯿﻪك وههﺎ هﯚﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮهﯾ‪‬ﻦ ﺳﺮوﺷﺘﯽ هﻪﻧﻪ‪،‬‬
‫ﯾﻪك ژ وان هﻪوﻟﺪان ژ ﺑﻮی ب ه‪‬ﺰ آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﺗﺎك و‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ت واﺗﻪ دهﺳﻪ‪‬ت ﺑﺰﭬﺮﯾﺘﻪ دهڤ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ )ﭼﺎوان هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺷﻪرﻋﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دﯾﺎر دآﻪت(‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ دآﻪت و‬
‫ﺋﻪﮔﻪر ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ژی ﺑﯚ دێ دهﺳﻪﻻﺗﻪك وههﺎ ژێ وهرﮔﺮﯾﺖ )د‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎﻧﺪا دهﻧﮕ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾ‪ ‬ﻧﺎدهﺗﻪ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾ‪ ‬ﻧﯿﻮﻧﻪراﯾﻪﺗﯽ(‪ .‬ﻓﺎآﺘﻪرهك‬
‫وههﺎ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪرﯾ‪‬ﻦ ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی دﺑﯿﺘﻪ‬
‫هﯚی ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ ﺗﻮاﻧﺎ و ه‪‬ﺰا دهﻧﮕ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬آﻪ د ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪآﺮن‪ .‬واﺗﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﺧﺎوهن ه‪‬ﺰه )‬
‫ﺳﻪرهآﺎﻧﯽ ﯾﺎ زاراوهﯾﻪك وههﺎﯾﻪ(‪ .‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ب ﺑه‪‬ﺰ ﺑﻮوﻧﺎ ﺗﺎك ل ﻧﺎڤ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﺎﻻﻧﺴﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دﺑﯿﺖ و ل رهواﻧﮕﻪهﺎ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮﺳﯽ ﭬﻪ ﺋﻪڤ ﺗﻪوهرهك ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‪ .‬ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺗﺎك‬
‫ﺳﻪروهرﯾﯿﺎ ﺧﻮه دﭘﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ .‬هﻪول ﺗ‪‬ﺘﻪ دان آﻪ ﺋﻪڤ ﺳﻪروهری‬
‫ﺑه‪‬ﺰﺑﻜﻪﭬﯿﺖ و ب ﺳﻮد وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﺳﻪروهرﯾﯿﻪك وههﺎ ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ‬
‫‪١٢‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎآﯽ ل ﺋﺎﻟ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾﻪﺧﺪار ﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ه‪‬ﮋاﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ژ ﺑﻮی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر هﻪﻧﻪ‪.‬‬
‫‪12- Mouritzen, P. Erik & Kjær, U.(red. 2003-62.‬‬
‫‪RX‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﮔﻪرم ﭘ‪‬ﺸﻮازی ژێ دآﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ آﻪ‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺎرواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری وهآﯽ ﺑﻪﺷﻪك ژ ژﯾﺎﻧﺎ‬
‫ﺧﻮه ﯾﺎ رۆژاﻧﻪ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬دآﺎﺗﻪك وههﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪ ،‬ﯾﻪك ژ‬
‫ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﻧﺎڤ ﻣﻪﯾﺪاﻧﺎ راﻣﯿﺎرﯾﯿﻪ‪ .‬ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‬
‫هﻪﻧﻪ و ﯾﺎ آﻮ ﺋﯿﺮۆ د ﺟﯿهﺎﻧﺎ راﻣﯿﺎری و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﺪا ﺑﺎوه " هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‬
‫ب ﺟﯚرێ آ‪‬ﺒﻪرآ‪ "‬ﯾﺎن " ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯽ" ﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺟﯚره هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﻪ ﺟﯚره‬
‫آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬ﯾﻪآ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز آﻪ ﺧﻮازﯾﺎرێ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬‬
‫ﻧﻪ ژ ﺑﻮی آﻮ ﭘﻮﺳﺘﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪراﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ ﺟﻪﻣﺎوهری وهآﯽ ر‪‬ﺰﻟ‪‬ﻨﺎن ل‬
‫دﯾﺘﻦ و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ وان ب دهﺳﺘﭭﻪ ﺑﯿﻨﻦ‪ .‬ژﺑﻮی دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ روﻻ ﺗﺎك روﻟﻪك ﺑﺎﯾﻪﺧﺪار و ﺑﻮهﺎداره‪ ،‬هﻪم ل ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران و هﻪم ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ روﻟﻪ د آﺎﺗ‪‬‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﺪا ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﺑﻪرﻓﺮه ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﺎ ﺗﺎك‬
‫وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د هﻪﻟﺒﮋاﺗﻨﺎﻧﺪا ﺗﻪوهرك دی دﺑﻪﺧﺸﯿﺘﻪ ﺳﻪر زاراﭬﻪﯾﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪﻻﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫ﻓﺎآﺘﻪرهك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ ژﺑﻮی ب ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮوﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‬
‫ﺧﻮه د ﻗﻪﯾﺮاﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك ﺋﺎﻟﯚزدا دﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ و ﺋﻪوﮔﺮاﻧﯽ ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ‬
‫داﯾﻦ ب ﺑﺎرێ ﺧﻮﺷﮕﻮزهراﻧﯿﯿﺎ ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ژﯾﺎﻧﺎ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ب ﮔﺸﺘﯽ‪.‬‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ وهآﯽ ﺗﻪوهر و ﺑﯿﺮوآﻪ ﺋﯿﺮۆ ژ هﻪرآﺎﺗﻪآ‪ ‬ﭘﺘﺮ ﺑﯚﯾﻪ‬
‫ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺑﺎﺑﻪت و وﺗﺎران‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﯾﺎ ﭬ‪ ‬ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر رهوﺷﺎ‬
‫ﻧﻮﯾﯿﺎ ﺟﯿهﺎﻧﯽ و ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪردهﻣﯿﻦ‪ ،‬آﻪ ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﺮۆڤ و ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ‬
‫و ﺧﻮرﺗﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﺗﺎك ﺑﯚﯾﻪ ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺑﺎﺑﻪت و ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهﯾ‪‬ﻦ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪری و ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾ‪‬ﻦ وان ژ‬
‫‪RW‬‬
‫ﺗﺎوﺗﻮوآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﺪا ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ رۆژاﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎك‬ ‫ﺑه‪‬ﺰﺑﻮوﻧﺎ ﺗﺎآﯽ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺗﻪوهرا دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ب ﺟﯽ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﭘﺮوژهﯾﺎن و داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫ﺳﺮوﺷﺘﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر ﭬﻪ دان ﭘ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ژ ﺑﻪر‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿﺎن د آﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮهدا وهآﯽ ﺧﺎﻟﻪك ﭘﻮزهﺗﯿﭫ ژ ﺑﻮی هﻪر‬ ‫آﻮ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﺎﺑﻪﺗﻪ دارﺷﺘﻨﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬هﻪم ب‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪت و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺧﺎﻟﻪك وههﺎ ژی ﻧﯿﺸﺎﻧﺪهرێ‬ ‫ﺋﺎواﯾﻪك راﻣﯿﺎری و هﻪم ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ب ﭼﺎو‪‬ﻠﻜﻪﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﯿﻪ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺟه‪ ‬ر‪‬ﺰ و‬ ‫ﺟﯿﺎواز ل روﻻ ﺗﺎك ل ﺟﭭﺎآ‪ ‬و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﺎ وی‬
‫ﭘﺸﺘﻪﭬﺎﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ﺧﺴﺘﻪﻧﻪوهﯾﺎ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮن و ﭼﺎود‪‬ﺮی ل‬ ‫وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ﺷ‪‬ﻮازا ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯽ‪-‬‬
‫ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ روﻟﻒ ﭘﯿﺘﻠﻜﻮڤ‬ ‫‪ -Representative‬دﺷ‪‬ﺖ ل هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﭘﺎل دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب‬
‫ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺧﻮارێ ل ﺑﻪرﭼﺎڤ دﮔﺮﯾﺖ‪:‬‬ ‫ﺷ‪‬ﻮازهك آ‪‬ﺒﻪرآ‪ -Competition -‬ﯾﺎن ژی ﺑﻪرهﭬﺎژی ﭬ‪ ‬ژی‬
‫‪ -١‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ دﺑﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﺑﺮﯾﺎڕ ل ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﻣﺮۆڤ دﺷ‪‬ﺖ دﯾﺎر ﺑﻜﻪت‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ دهرﮔﻪه ل ﺑﻪر ﭘﺎرت‪،‬‬
‫‪ -٢‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪروهردهآﺮن ژ ﺑﻮی ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ و آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺑ‪ ‬ﻻﯾﻪن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﭼﺎﻻك د ﺑﻮارێ‬
‫‪ -٣‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪروهردهآﺮن ژ ﺑﻮی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬ ‫ﺟﭭﺎآﯿﺪا ﭬﻪدآﻪت آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر و‬
‫‪ -٤‬دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺑﻪردهوام ﺑﻮوﻧﺎ ﺗﻪﻧﺎهﯽ و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﯿﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ ل‬ ‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن دا ژ ﺑﻮی ب دهﺳﺖ ﭬﻪ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﻧﮕ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫‪١٣‬‬
‫دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪.‬‬ ‫ﯾﺎن ﺑﻜﻪﭬﻨﻪ آ‪‬ﺒﻪرآ‪ .‬ﻟﺴﻪر هﻨﺪێ ژی‪ ،‬ژ ﺑﻮی آﻮ ﺗﺎك‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‬
‫وهآﯽ د ﺳﻪرﯾﺪا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن‪ ،‬هﻪﺳﺖ ب هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻮوﻧ‪‬‬
‫داﺑﻪش آﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﺋﻪرآﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮی‬ ‫ﺑﻜﻪت‪ ،‬رهوﺷﻪك وههﺎ وهآﯽ دهرﻓﻪﺗﻪك ﺑﺎش دزاﻧﯿﺖ آﻪ ﺑﻪرژوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ) وهزرات( و ﺣهﻚ ‪ -‬ێ دا دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺗ‪‬ﻜﻪل ﺑﻮون د‬ ‫ﺧﻮه ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ و روﻻ ﺧﻮه ژی هﻪردهم د ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺧﺴﺘﻦ د‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﺋﺎﭬﺎداﻧﺎآﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآﻪك دﯾﻤﻮآﺮات و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی‬ ‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری دا هﻪﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫دﺑﯿﺘﻪ هﯚﯾﻪك آﻪ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدﻧﺎ آﻮﻟﺘﻮرهك‬
‫راﻣﯿﺎری هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺴﺎن ژی ه‪‬ﺰ داﻧﻪ و ﭘﺎﻟﺪاﻧﻪوهﯾﻪ ژ ﺑﻮی‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫ﺑﻪﺷﺪاری د آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی و راﻣﯿﺎری‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ‬ ‫ﺧﺎﻟﻪك دی آﻪ ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاره و هﻪژی ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﻜﺮدﻧ‪‬ﯿﻪ و ﻧﺎﺑﯿﺖ ژ ﺑﯿﺮ‬
‫آﻪ‬ ‫هﻪﯾﻪ‪،‬‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﻟﺴﻪر‬ ‫ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژی‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ‬ ‫ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ﺧﺎﻻ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺧﺎوهن ﺗﺎﺑﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﻪك‬
‫ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺗﺎآﻪ‪ ،‬واﺗﻪ ﺋﻪو ژی دﺷ‪‬ﺖ ﺑﯿﺘﻪ‬ ‫ه‪‬ﮋا و ﺳﻪرﺑﺨﻮهﯾﻪ‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪ‪.‬‬
‫ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎر و دهﺳﻪ‪‬ت و ﺧﺎوهن ﻓﺎآﺘﻪرهك ﮔﺮﯾﻨﮓ دﺑﻪﺷﺪارﺑﻮون د‬ ‫ﯾﺎآﻮ ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺗﻪوهرا دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ژ ﺑﻮی ﻣﻪ ﮔﺮﯾﻨﮓ دﺑﺎر دآﻪت‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاﻧﻪ ب ﺗﺎك وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﯾﺎ آﻮ ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﻪ د‬
‫‪13- Pittelkow. R. 2003: 15‬‬

‫‪SP‬‬ ‫‪RY‬‬
‫ﺧﻮه ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾﺎن ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ زهﻧﮕﯿﻦ ﺗﺮ دآﻪت‪ ،‬و‬
‫دهرﻓﻪﺗ‪ ‬ددهﺗﻪ آﻪ د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎن دا ﻣﺘﻤﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب دهﺳﺘﭭﻪ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬
‫د رهوﺷﻪك وههﺎ دا دوو ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﭘﺮاآﺘﯿﺰه آﺮن‪.‬‬
‫ﯾﻪآﻪم دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﺎ ﻓﺮه ﭘﺎرﺗﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎن ژی ﭘﻠﻮراﻟﯿﺴﺘﯽ آﻪ هﻪﻣﯽ‬
‫ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺋﻪو‪‬ﻦ ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﺑﻪﺷﺪار دﺑﻦ ل ﻻﯾﻪك دی ﭬﻪ ژی‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﺎ آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ﺷ‪‬ﻮازا دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬د‬
‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‬
‫ﺗﯿﻨﯿﺖ ﺋﺎرا‪ .‬د هﻪردووك رهوﺷﺎﻧﺪا ﭘﺎﻟ‪‬ﻮرا ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ دﯾﺎر‬
‫دآﻪت آﻪ ﺋﻪو ژ هﻪر ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾﻪك دی وێ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺧﺰﻣﻪت و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬ژ‬
‫ﺑﻮی ﺷﺎر و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻜﻪت‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و هﺎوو‪‬ﺗﯽ دهﻧﮕ‪ ‬ﺧﻮه‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾﻪآ‪ ‬ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫پ‪.‬ێ‪ .‬ﻣﺎورﯾﺘﺰن دﭬ‪ ‬ﺑﺎوهڕێ داﯾﻪ ﺋﻪو ﺣﻜﻮﻣﻪت آﻪ ﭘﻪﯾﺮهو ژ‬
‫ﺷ‪‬ﻮازا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑﻜﻪت ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ وهآﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﻪك آﻪ‬
‫ﭘﻪﯾ‪‬هو ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﻪك داﺑﻪﺷﻜﺮی دآﻪت ﺧﺎوهن ﺳﻪرآﻪﭬﺘﻦ ﺑﯿﺖ د‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ .‬ل ﺋﺎﻟ‪ ‬دﯾﭭﻪ روﻟﻒ ﭘﯿﺘﻠﻜﻮڤ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﭭﺎﻧ‪ ‬داﻧﻤﺎرآﯽ و راو‪‬ﮋآﺎرێ راﻣﯿﺎرﯾ‪ ‬ﺳﻪرۆك ﺷﺎﻟﯿﺎرێ‬
‫داﻧﻤﺎرآﯽ ﭘﺎول‪.‬ن‪ .‬راﺳﻤﻮﺳﻦ ‪ ١٩٩٨-١٩٩٣‬د ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهڕێ داﯾﻪ آﻪ‬
‫ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ و ﺷﯿﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا آﺎرهك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ .‬ﺋﻪو‬
‫ﺗﯿﺸﻚ دﺧﯿﺘﻪ ﺳﻪر‪ :‬ﭼﻤﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﻪم دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ‬
‫ﺋﻮرﮔﺎن و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا داﺑﻪش ﺑﻜﻪﯾﻦ؟ ب ﺧﻮه‬
‫ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬رادهوﺳﺘﯿﺖ‪ ،‬آﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ ﺋﻪرك و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ‪،‬‬
‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر و ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دا‪ .‬دﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﺒﯿﺘﻪ‬
‫ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎر ژ ﺑﻠ‪ ‬هﻨﺪێ‪ ،‬و ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ب ﺋﻪو ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﺎ ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ‬
‫‪SR‬‬
‫ﭘﺮوﺳﻪﺳﻪك وههﺎ دا‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ل دهرﭬﻪی ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫ﺑﯿﺖ ) ﺋﻪو ب ﺧﻮه ﻧﻪك دار‪‬ﮋهرێ ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬
‫ب دهرﺑ‪‬ﯾﻨﺎ دﯾﺘﻦ و راﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه‪ ،‬دﺑﯿﺘﻪ هﯚی دﯾﺎرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬
‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﺑﺎرار‪‬ﻦ وههﺎ( ﻟ‪ ‬دﯾﺴﺎن ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎره‪.‬‬
‫ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﺎ آﻮ ﺋﯿﺮۆ ﺑﺎوه ﺟﯿﺎوازه‪ .‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﺧﺎوهن‬
‫ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪ‪ .‬ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻜﺎﻧﺪﯾﻨﺎﭬﯽ ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ و هﺎوو‪‬ﺗﯽ دا هﻨﺪه دوﯾﺮ‬
‫ﻧﯿﻨﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬وهآﯽ ﺷ‪‬ﻮازهك ﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺧﻮرت ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﻧﺎﺳﻜﺮدن‪ .‬ب ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﯾﺎ ﭬ‪ ‬ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ رۆژهﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪،‬‬
‫واﺗﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪك ﻻواز هﻪﯾﻪ )ﺋﻪﮔﻪر دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﻪﺑﺒﯿﺖ!!!(‪ .‬ل ﺳﺎﻻ‬
‫‪ ٢٠٠٢/٢٠٠٢‬رهوﺷﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ‪.‬‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪم ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ و هﻪم ژی ژ‬
‫ﺑﻮی ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾ‪ ‬ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻪرآﻪك ﻣﻪزن و ﺑﻪر ب ﭼﺎﭬﻪ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ‬
‫دی ﺑﺎﯾﻪخ داﻧﺎ ﺣهﻚ ‪ -‬ێ ب ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل‬
‫هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ ،‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺋﻪڤ د ﭘﺮاآﺘﯿﻚ دا‬
‫ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ د ﮔﻪل ﺳﺘﺎﻧﺪارد‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﺳﻜﺎﻧﺪﯾﻨﺎﭬﯽ و ﺋﻮروﭘﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫هﺎوﺳﻪﻧﮕﺎﻧﺪن‪ .‬هﺎوﺳﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﻪك وههﺎ ﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ هﻪﺗﺎ چ‬
‫رادهﯾﻪآ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د ﭬﺎن ﺳﺎﻟ‪‬ﻦ داوﯾﺪا ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﭘﻮزهﺗﯿﭫ‬
‫ﺑﻪرهڤ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﯿﻨﻪ‪.‬‬
‫د ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾﻪخ ب ﻟﯿﺴﺘﻪﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﭘﺎرﺗﯽ ﯾﺎن هﺎﺗﯿﯿﻪ داﯾﻦ‪ ،‬هﻪﺗﺎ آﻮ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮر روﻟﻪك ﺳﻪرهآﯽ ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ب‬
‫‪SQ‬‬
‫ﺑﻮی آﺎر و ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪم ژی ﺑﺸ‪‬ﺖ ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ داهﺎﺗﻮﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘﺘﺮ ر‪‬ﻚ و ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﺖ‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﯾﻮرﮔﻦ ﻟﻮﺗﺰ آﺎر و‬
‫ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ آﺮی ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺷﺎرهواﻧﯿﭭﻪ‪ ،‬د رهوﺷﻪك وههﺎ دا آ‪‬ﻢ‬
‫ﻣﻪﺳﺮهف ﺗﺮ دآﻪت ژ ﺑﻮی ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬ﺋﻪو ﺑﺎل دآ‪‬ﺸﯿﺖ ﺳﻪر‬
‫زﭬﺮاﻧﺪﻧﺎ ﺑﺎج و زهآﺎﺗﺎ آﻪ ژ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ وهرﮔﺮﺗﻦ ﺑﯚ ﺣﻜﻮﻣﻪت و د‬
‫ﺳﻪرﯾﺪا دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪت‬
‫وهآﯽ ﯾﻮآﻮ ﯾﻮرﮔﻦ ﻟﻮﺗﺰ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﺪآﻪت ﮔﻪﻟﻪك ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑﺎش هﻪﺑﻦ و‬
‫ب ﺑﺎﺷﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دوودﻟﯿﯿﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺳﻪﺑﺎرهت ب‬
‫ه‪‬ﮋاﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ د وارێ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮری دا‪،‬‬
‫وهآﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬دﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﺎ ﺑﻮﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﯾﺎ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻪوهرهك ﯾﺎ ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﻧﺎآﻮآﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ‬
‫ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯿﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی آﻪ ﭼﺎوان ر‪‬ﻜﻪ‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪری ﯾﻪك ژ ﺑﻮی آ‪‬ﺸﻪ و ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮورﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‬
‫‪١٦‬‬
‫ﺑ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫پ‪.‬ێ‪ .‬ﻣﺎورﯾﺘﺰن دﯾﺎر دآﻪت آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﻪك ز‪‬ﺪه ژ داهﺎﺗ‪ ‬هﻪر‬
‫وه‪‬ﺗﻪآ‪ ‬د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﻣﻪزاﺧﺘﻦ ژ ﺑﻮی آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﺧﻮهﺷﻜﺮﻧﺎ ﺑﺎرێ‬
‫ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨ‪‬ﻦ زاﻧﺴﺘﯽ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺸﻪﺳﺎزی و ﺑﻪﺷﻪك آ‪‬ﻢ ژ ﭬ‪ ‬داهﺎﺗﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﺎﺷﭭﻪﺧﺴﺘﻦ ژ ﺑﻮی‬
‫رۆژ‪‬ﻦ ﺗﻪﻧﮓ و ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪت‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وی ﯾﺎ آﻮ ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ و‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪﯾﻪ ﭘﻪﯾ‪‬هوآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾ‪ ‬و ﺑﻪﻻﭬﻜﺮﻧﺎ‬
‫ﻓﺎآﺘﻪرهك وههﺎ ‪ decentralistion‬ﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪو ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه ل ﮔﻮڕ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮری و‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬و ﺋﺎﻣﺎژه ب هﻨﺪێ دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺋﻪآﺘﻪرهك وههﺎ ﺷﯿﺎﻧﺎ‬
‫‪14- Pittelkow. R. 2003:113-116‬‬
‫‪16- Lotz .J. 1990:198‬‬
‫‪ST‬‬
‫آﻪ ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﯾﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮدن د ﺑ‪‬ﯾﺎراﻧﺪا واﺗﻪ‬
‫‪ .Exclusion‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺑﺎوهری دان ﺑهﻨﺪ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺑﻪﺷﺪارﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ و ل داوﯾﺪا ﺋﻪڤ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ آﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎرددهت ﺑﻪﺷﺪاری ﺑﯿﺖ‬
‫دﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﺎ ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ دا ﯾﺎن ﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﻪوه‬
‫‪١٤‬‬
‫دﮔﻪل ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﺎوﺷﺎن دﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮدن و ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ هﻪر ر‪‬ﻜﺨﺮاو و ﺟﭭﺎآﻪآ‪ ‬دﯾﺎر دآﻪت‪،‬‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮﻧﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻪرﺧﺎن ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪‬‬
‫ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮورﯾ‪‬ﻦ وه‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ﭼﺎوان ﺋﻪڤ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن و‬
‫ﺑﺎرهك وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ هﻪﻟﮕﺮﺗﻦ دﯾﺴﺎن ژی ﺋﻪڤ ﮔﺮ‪‬ﺪای ب ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ‬
‫دارﺷﺘﻨﺎ ﭼﻪرﺧﺎ ﺑﻮژاﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ وه‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬واﺗﻪ ﺗﻪرﺧﺎن آﺮﻧﺎ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ژ ﺑﻮی ﭘﺮۆژه و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪ ،‬ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی‬
‫ﺳﺘﺮاﺗﻪژی ﯾ‪‬ﻦ در‪‬ﮋﺧﺎﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮورﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ١٥.‬دﭬﯽ وارﯾﺪا ﯾﻮرﮔﻦ‬
‫ﻟﻮﺗﺰ ﺑﺎل دآ‪‬ﺸﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮری آﻪ د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ‪ decentralistion‬هﻪﯾﻪ و ﺋﻪم ژ ﭬ‪ ‬ﺗﻪﻧﯿﺎ داﺑﻪش آﺮﻧﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﻧﺎﭬﻪروك ﻧﺎﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺧﺎﻻ ﺳﻪرهآﯽ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪‬‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﭭﺎﻧﺎﻧﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪو ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ‬
‫ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﺗﯿﻨﯿﺖ ﺑﻪرﭼﺎڤ و ﭼﺎواﻧﯿﯿﺎ ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨﺎ آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺑﺎرێ‬
‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺷﺎرهواﻧﯿﭭﻪ هﻪﯾﻪ ژ ﺑﻮی آﺎرﯾﮕﻪری‬
‫هﻪﺑﻮوﻧﻪآﺎ ﭘﻮزهﺗﯿﭫ د آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﻪك رۆژاﻧﻪ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ د وارێ‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮری ﺋﻪڤ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر وارێ ﻣﻪزاﺧﺘﻨﺎ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪ ژ‬
‫‪15- Jørgensen, Per. Bach & Pedersen, Niels. J. M. 1994:10‬‬
‫‪SS‬‬
 ‫‪ -٢‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪:‬‬ ‫هﻨﺪێ هﻪﯾﻪ ﻧﺎڤ ﻣﺎﻻ ﺧﻮه ر‪‬ﻚ و ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﺖ و ﺑﺸ‪‬ﺖ آﻪ آﺎرﯾﮕﻪری‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪك ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪت د‬ ‫ﯾﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ آﻪ ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ﻧﻪ ل ﺳﻪر آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ وێ‪.‬‬
‫ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮورهك دﯾﺎرآﺮاوێ ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ دا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﮔﻮﺗﻦ‪ ،‬و ﺋﻪرآ‪ ‬وێ‬ ‫ﺋﻪو هﻪروهﺳﺎ ژی رادهﯾﺎ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ و ﻧﺎﭬﻪآﯽ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری و ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ آﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری و ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ‬ ‫وهآﯽ هﺎﻧﺪهرهك د ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﯾﻮرﮔ‪‬ﻦ ﻟﻮﺗﺰ ل داوی‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯿﯿﻪ‪ .‬ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ‬ ‫ﯾﺎ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺋﺎﻣﺎژه ب رهوﺷﺎ داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دآﻪت و ب‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭬﻪ ود ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ -‬ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و‬ ‫ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺗﯿﺸﻚ و روﻧﺎهﯽ دﺧﯿﺘﻪ ﺳﻪر دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺳﻪﺑﺎرهت ب‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧﺎ دهو‪‬ﻪﺗ‪ -‬دا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬و ﺋﻪرآ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎ‬ ‫ﻓﺎآﺘﻪرێ " دهﺳﻪ‪‬ت"‪ ،‬و ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﯿﺎ داﺑﻪﺷﺒﻮوﻧﺎ ﭬﯽ ﻓﺎآﺘﻪری د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫دﯾﺎرآﺮاوه ل ﺳﻪر ﺷﺎﻧﻪ‪ .‬ل ﮔﻪﻟﻪك وه‪‬ﺗﺎن ﺋﻪرآ‪ ‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺋﻪآﺘﻪران‪ .‬ﺋﻪو وههﺎ دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬و ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ ﯾﻪ‪،‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ل ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎﻟﯿﺎری ﯾﺎ – وزارهت‪ -‬ﻧﺎﭬﺨﻮﯾﻪ)داﻧﻤﺎرك(‪.‬‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و دهﺳﻪ‪‬ت وﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﯾﻪك ژ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯿ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار ﺑﻪﺷﻪك ژ‬ ‫ﺑﻜﺎر ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن وهآﯽ ﻻﯾﻪآ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری دﺑﯿﻨﯿﺖ‬
‫آﯿﺎﻧﺎ وه‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ه‪‬ﮋاﯾﻪ‪ .‬وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‬ ‫آﻪ ﺋﺎراﺳﺘﻪی ﺟﭭﺎك و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪآﺮن‪ .‬ﺋﻪو ﭬ‪ ‬وهآﯽ‬
‫و ﺋﻪآﺘﻪر ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺑﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﮔﺮﯾﻨﮓ و ﺑﺎﯾﻪﺧﻪداره‪،‬‬ ‫ﺗﻪوهر ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﮔﺮﯾﻨﮓ دﺑﯿﻨﯿﺖ و ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬ﺋﺎﺳﺘ‪‬‬
‫ﺋﻪڤ رول ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ و ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﻚ ب ﺋﺎواﯾﻪك‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ل دهڤ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻪرز دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺑﺎﻻﻧﺴ‪‬‬
‫روﻧه ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرب ﭼﺎڤ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺗﺎك وهآﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺧﻮه و د ﭬﯽ وارﯾﺪا ژ‪‬ﺮﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ دﺷ‪‬ﺖ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬و وهآﯽ ﺧﻪﻟﻪك ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪای ﻧﻪ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪﯾ‪ ‬ب وهرﮔﺮﺗﻨﺎ دهﯾﻨﯽ ژ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﯾﺎن ژی آ‪‬ﻢ ﯾﺎن‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ ﺧﻮه د ﺑه‪‬ﺰ ﺑﻮوﻧﺎ روﻻ ﺷﺎرهواﻧﯽ د ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫ز‪‬ﺪهآﺮﻧﺎ زآﺎﺗ‪ ‬ژ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﭼﺎرهﺳﻪرﺑﻜﻪت‪ .‬ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﺎﻓﻪراﻧﺪﻧﺎ دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬ژ ﺑﻮی‬ ‫دﺷ‪‬ﺖ ل ﮔﻮڕ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﻧﺎڤ ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪،‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ وهآﯽ ﺳﻪروهری ﯾﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﺧﺎوهن‬ ‫ﺋﺎﺑﻮری و آﻮﻟﺘﻮری ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﯿﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ب ﭬﯽ ﺋﺎواﯾﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ ه‪‬ﮋاﯾﻪ ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪ .‬آﺎت و رهوﺷﺎ‬ ‫واﺗﻪ وهرﮔﺮﺗﻨﺎ زآﺎﺗ‪ ‬ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾ‪ ‬ﺳﻪرراﺳﺖ‬
‫‪١٧‬‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری‪ ،‬وﻧﻮژهﻧﻜﺮن‬ ‫ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫دآﻪت‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ وههﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪك ﻧﻪﮔﻮڕه و آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل‬
‫ﺳﻪر ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ژ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهآ‪ ‬ﺑﯚ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهك دی ﺑﯿﺘﻪ‬
‫ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ وهآﯽ ﭘﺘﻪو ﺑﯚﻧﺎ ه‪‬ﺰا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫‪17- Lotz .J. 1990:198‬‬

‫‪SV‬‬ ‫‪SU‬‬
‫ﺋﺎزادﯾﯿﻪك وههﺎ ل هﻪﻣﺒﻪر آﺎرو و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ وێ ﻧﯿﻨﻦ‪ .‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﻪک وههﺎ‬ ‫آﻮﻧﺴﻪﭘﺘﺎ دهو‪‬ﻪﺗ‪ ‬ﺗﻪوهر و ﺑﯿﺮوآﻪﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪‬‬
‫ر‪‬ﻚ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺋﺎزادﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دﮔﺮﯾﺖ آﻪ ه‪‬ﮋاﯾﯿﺎ ﺧﻮه وهآﯽ‬ ‫ﺑﻪرﻓﺮه ﺧﺎوهن ﻧﺎآﻮآﯽ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮدﻧﻪوهﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﻧﺎآﻮآﯿﻦ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهت‪ .‬ﺋﻪڤ ﺷﺎﺷﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫وههﺎ وهآﯽ دﯾﺎرده و ﭘ‪‬ﭭﺎژوﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ د آﺎت و رهوﺷ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د‬
‫ب ﺧﻮه رهوش‪ ،‬ﺧﻪﻣﻞ‪ ،‬ﺧﻮهﺷﯽ و ﻧﻪﺧﻮهﺷﯿ‪‬ﻦ وه‪‬ت و ﺟﭭﺎآ‪ ‬ب‬ ‫ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ ،‬آﻪ دﺑﻨﻪ هﯚی دﯾﺎرآﺮن و دﯾﺘﻨﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ‬
‫ﺋﺎواﯾﻪك ددهﺗﻪ ﻧﯿﺸﺎن دان و دﯾﺎر دآﻪت‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺮازهآ‪ ‬ه‪‬ﺰدار و ﺧﺎوهن ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧ‪.‬‬
‫ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪ .‬دﯾﺘﻨﻪوه و ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ژ ﺑﻮی ﺗﺎك ﮔﺮﻧﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‬ ‫دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺑﺎﯾﻪخ ﻧﻪدان ب ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪه‪‬ﻦ دﺳﺘﺮوآﺘﻮرا ﺟﭭﺎآ‪ ‬ر‪‬ﻚ‬
‫هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬آﻪ دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهو‪‬ﻪﺗﺎ‬ ‫ﮔﺮه ل هﻪﻣﺒﻪر ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻦ و داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪.‬‬
‫ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪‬ﺪا ژ ﺳﺎﻻ ‪١٩٩١‬ێ ﺋﻪﭬﺮو ﺧﺎوهن ﻗﻪوارهﯾﻪك ﺋﺎزاد و‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ داهﺎﺗﻮو ژ ﺑﻮی ﺗﺎآﯽ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺳﻪرﺑﺨﻮهﯾﻪ‪ .‬ﺧﺎوهن ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﻪت‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎی‪،‬‬ ‫ﺋﻪڤ ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ ب ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوه دﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﮔﻪر هﻪﺗﺎ ﻧﻮوآﻪ‬
‫ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ ﻟﻪﺷﻜﻪری‪ ،‬و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ هﻪر‪‬ﻤﯽ و ﻧﺎﭬﻨﻪﺗﻪوﯾﯿﻪ و هﻪروهﺳﺎ‬ ‫ﺑﺎﯾﻪخ ﻧﻪهﺎﺗﯿﻪ داﯾﻦ ب ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪر و هﻪروهﺳﺎ ژی رو‪‬‬
‫ژی ﺧﺎوهن ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬راﻣﯿﺎرﯾﯿﻪ‪ .‬هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب‬ ‫وێ ﻧﻪهﺎﺑﯿﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺋﻪز ﺑﺎوهرم ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﺎ ﭬﺎن ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎﻻن ژ ﺑﻮی‬
‫ﺧﻮه ﺧﺎوهﻧﯽ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺨﺮاوﯾﯿﻪ و دهرﮔﻪه ﭬﻪآﺮی ه‪‬ﻼدی ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و روﻻ وێ د ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺑﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‬
‫ﺋﻪڤ هﻪر‪‬ﻤﻪ وهآﯽ وه‪‬ت ‪ Stat‬ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن‪ .‬وهآﯽ د ﺳﻪرﯾﺪا‬ ‫هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪ ‬دﯾﺎرآﺮﯾﯿﻪ‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت ژی ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﻪك وههﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ‬
‫ژی ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن هﻪﻣﯽ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ وه‪‬ﺗﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه د هﻪر‪‬ﻤﺎ‬ ‫ﺳﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪردهﻣ‪‬ﻦ‪ ،‬و ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ ﺑﻪرﻓﺮهآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪﻻﺗ‪‬‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﻮوﯾﻨﻪ‪ .‬ﻓﺎآﺘﻪرا هﻪره ﻣﻪزن ژی آﻪ هﻪر‪‬ﻤﻪك وههﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺧﻮه‬
‫ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪدهت و ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎری ژ ﺑﻮی ب ﻧﺎﭬﻜﺮﻧﺎ هﻪر‪‬ﻤﻪك وههﺎ وهآﯽ‬ ‫وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﺷﻪرﻋﯽ و ﺧﺎوهن ﺗﻮﻧﺎﯾﺎ دارﺷﺘﻨﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬‬
‫وه‪‬ت ﻧﺎﭬﺒﻜﻪﯾﻦ‪ ،‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺳﻪرۆآ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‬ ‫دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪ راﺳﺖ ﺑﯿﺖ‪ ،‬واﺗﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬
‫و هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﭬﻪ‪ ،‬هﻪﺑﻮﻧﺎ ﺣهﻚ ێ ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ رهوﺷﻪك آﺎرﺗﻮﻧﯽ و ﺑ‪ ‬ﻣﻔﺎ ﯾﻪ‪ .‬ﺑﺎﯾﻪخ ﻧﻪدان ب روﻻ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪ و ﻧﯿﻮﻧﻪراﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪ ‬ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪك‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ژ ﺑﻮی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫دﯾﺎرآﺮاو دآﻪت‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ‬ ‫دﯾﺘﻦ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی وهآﯽ وهﺷﺎﻧﺪﻧﺎ ﮔﻮڕزهك ب ه‪‬ﺰه ل‬
‫آﻮﻟﺘﻮری و زﻣﺎﻧﻪواﻧﯿ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﯾﻪك ژ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾ‪‬‬
‫ﺑ‪‬ﻨﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪.‬‬ ‫دهو‪‬ﻪﺗ‪ ‬ﺧﺎوهن ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ل ﭘﺮاﻧﯿﯿﺎ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ رۆژهﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﯿﻦ ﺋﻪڤ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪ ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭬﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪای ﯾﻪ‬

‫‪SX‬‬ ‫‪SW‬‬
‫دﯾﺎرآﻪرێ ﺳﺘﻮرآﺘﻮرا آﻪ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ل ﺳﻪر هﺎﺗﯿﯿﻪ‬ ‫وه‪‬ت ﯾﺎن دهوﻟﻪت د ﻻﺗﯿﻨﺪا ب ﻧﺎﭬ‪ Stat ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮدن‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن دﯾﺎردآﻪت‪ ،‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ وه‪‬ﺗﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه ب ﻧﺎﭬ‪‬‬ ‫ﺷ‪‬ﻮاز و ﻓﻮرﻣ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﻗﻪوارهﯾﺎ وه‪‬ﺗﯽ دﯾﺎر دآﻪن‪ .‬هﻪر‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﻧﯿﻨﻪ‪ ) .‬آﻮردﺳﺘﺎﻧﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه هﯿﻮاﯾﻪﺗﺎ هﻪر آﻮردهآ‪‬ﯿﻪ و‬ ‫وه‪‬ﺗﻪك د ﺳﻪرﯾﺪا ﺧﺎوهن ﻗﻪوارهﯾﻪآﺎ ﺟﻮﺧﺮاﻓﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺧﺎوهن زﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﻣﻪ ﯾﺎ ﺋﯿﺮۆ ژ ﺑﻮی ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﻪك وههﺎ ﯾﻪ‪ -‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی‬ ‫ﻗﻪوارهﯾﻪآﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری‪/‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺧﺎوهن ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺋﻪڤ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ﯾﺎ ﺟ‪‬ﮕﯿﺮ ل‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﯾﺎﺳﺎ‪ ،‬ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ ﻟﻪﺷﻜﻪری‪ ،‬ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ و‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ب ﻧﺎﭬ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و هﻪﻟﺒﮋارﺗﯿﯿﻪ‪ Stat .‬د ﭘ‪‬ﭭﺎژوﯾﺎ ﻣ‪‬ﮋوﯾﺪا ه‪‬ﺪی‬
‫‪١٩‬‬
‫ﻧﺎﺳﺎﻧﺪن(‪.‬‬ ‫ه‪‬ﺪی هﺎﺗﯿﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن‪ .‬د ﭼﻮاورﭼﻮﭬﻪ و ﻗﻪوارهﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دا ‪ Stat‬ﯾﺎن‬
‫ﺗﻪوهر ﺋﻪﭬﻪ‪ :‬رهﻓﻮرم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ و ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ هﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ‬د‬ ‫ژی وه‪‬ت ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ وه‪‬ﺗﯽ ژی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ :‬آﯚﻣﺎری‪ ،‬ﻓﺪرال‪،‬‬
‫رهﻓﻮرﻣﺪا ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﻪرﻓﺮه ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ﺑﻪری دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎهﯽ‪ ،‬ﯾﺎﻧﮋی دﯾﻜﺘﺎﺗﯚری ) ﺋﻪڤ ﮔﻪﻟﻪك دژواره ژ ﺑﻮی وه‪‬ﺗﻪآ‪‬‬
‫رهﻓﻮرم ﯾﺎن ژی ﻧﻮژهﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﺘﺮوآﺘﻮرێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ‬ ‫آﻪ ﺧﻮه وهآﯽ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚر ﺑﺪهﺗﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن( و هﺘﺪ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ وه‪‬ﺗﻪك‬
‫ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑه‪‬ﺰ و ﻻواز‪‬ﻦ رهﻓﻮرﻣﯽ ژ رهواﻧﮕﻪهﺎ دهو‪‬ﻪت‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﻪت و‬ ‫ب ﻧﺎﭬ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎن د ﻗﻪوارهﯾﻪآﺎ راﻣﯿﺎری و دان ﭘ‪ ‬ﻧﺎ‪‬ﯽ‪ ،‬هﻪم ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﺎش ﺑ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ل ﮔﻪل ﭬ‪ ‬ژی ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ‬ ‫ﺟﭭﺎآﺎ ﻧﺎﭬﻨﻪﺗﻪوﯾﭭﻪ و هﻪم ژی ژ ﺋﺎﻟﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾ‪‬ﻦ ﯾﻪآﮕﺮﺗﯿﭭﻪ ل ﮔﻮڕێ دا‬
‫دهﺳﻪ‪‬ت و ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ آﻪ هﻪﯾﻜﻪل و ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ‬ ‫ﻧﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ل ﮔﻮڕ ﺗﯿﻮر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ‪ Stat‬آﻪ ل‬
‫ﺣﻜﻮﻣﻪت و هﻪر‪‬ﻤ‪ ‬ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﻦ دهﺳﺘﻨﯿﺸﺎن آﺮن دﺧﻮازﯾﺖ‪ .‬ﺑﺨﻮه ﺋﻪڤ‬ ‫ﺑﻪر دهﺳﺖ هﻪﻧﻪ‪ ،‬ﺷ‪‬ﺖ وهآﯽ ‪ Stat‬ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬هﻪﻣﯽ ﭘ‪‬ﻮهر‪‬ﻦ آﻪ‬
‫د ﯾﺎﺳﺎ و ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺟ‪‬ﻮار آﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ هﻪﯾﻜﻪل‪/‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‬ ‫ﺑﻨﮕﻪهﺎ ‪ Stat‬ێ ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﻦ‪ ،‬د هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دا هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮن‪،‬‬
‫هﻪﻣﯽ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎن وهآﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪،‬‬ ‫واﺗﻪ ﭘ‪‬ﻮهر‪‬ﻦ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب ﻧﺎﭬ‪ ‬وه‪‬ت‪ ،‬ﻧﻪك دوﯾﺮن ژ‬
‫ﺷﺎﻟﯿﺎری)وهزارهت( ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن و ﺣﻜﻮﻣﻪت هﻪﻣﺒ‪‬ﺰ دآﻪت‪ .‬هﻪر ﯾﻪك ژ‬ ‫وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ دی ﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿهﺎﻧﯽ‪ ١٨.‬هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎن ﺗﻪﻧﯿﺎ وهآﯽ ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪآﺎ‬
‫ﭬﺎن ر‪‬ﻜﺨﺮاوان ﺧﺎوهن هﻪﯾﻜﻪﻟﻪك ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی و دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك راﻣﯿﺎری‬ ‫ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮدن آﻪ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد ب ﻧﺎﭬ‪ ‬وه‪‬ﺗ‪ ‬آﻮردان ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ وهآﯽ ﯾﻪك ﺳﺘﺮوآﺘﻮر‪/‬ﺑﻨﯿﺎت ب ﺧﻪﻟﻪآﻪآ‪ )‬ﯾﺎﺳﺎ( ب هﻪڤ ره‬ ‫ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ ،‬و ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ‪ Stat‬د ﭬ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﺪا ﺷﺎﺷﺎﺗﯽ ﻧﯿﻨﻪ‪ .‬دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ‬
‫ﮔﺮ‪‬ﺪای ﻧﻪ و ﺧﺎوهن دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﻧﻪ‪.‬‬ ‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺣهﻚ وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار ﺧﺎوهن ﭘ‪‬ﻮهر‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ و‬
‫هﻪﻣﯽ ﺋﻪڤ دهزﮔﻪه ب هﻪڤ ره ب ﻧﺎﭬ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ –‬ ‫هﻪﻣﯽ‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﻦ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪ‪ .‬ﺣهﻚ وهآﯽ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر ﺧﺎوهﻧﺪارﯾﯿﺎ‬
‫دهزﮔﻪهﺎن آﻪ ل ﭬ‪ ‬ﻗﻪوارهﯾﺎ ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ دا هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮن دآﻪت‪ ،‬آﻪ‬
‫‪ -١٩‬ﮔﺮﯾﻨﮓ ﻧﯿﻨﻪ آﻪ د آﺎﺗﻪك وههﺎ دا ﺟﯿهﺎن دان ب ﺣﻜﻮﻣﻪﺗـﺎ هـﻪر‪‬ﻤـﺎ آﻮردﺳـﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻨﯿـﺖ و‬ ‫ﺋﻪو ژی ﺑﻪرد و ﺑﻨﻪﺧﻪﯾﺎ وه‪‬ﺗﻪآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫ﺷﻪرﻋﯿﻪﺗﺎ وێ دﯾﺎر ﺑﻜﻪت‪ .‬د ﺳﻪری دا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﻪم آﻮرد ل ﺧﻮه ﺧﻮدان دهرﺑﻜﻪﭬـﯿﻦ‪ ،‬ﺋـﻪڤ‬
‫ﺷﻪرﻋﯿﻪﺗﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﯾﻪ‪.‬‬ ‫‪18- Nyman, O. 1966: 7& Sørensen, B. A & Greve, F. M(red). RUC, 1998‬‬

‫‪TP‬‬ ‫‪SY‬‬
 ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ وه‪‬ﺗﯽ ‪ -‬ﺗ‪‬ﻨﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪرآ‪ ‬دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾ‪‬ﻦ‬
‫د آﺎﺗ‪‬ﻦ ﺑﻮرﯾﻨﺪا – ژ ﺳﻪرهﻠﺪاﻧﺎ ﺳﺎﻻ ‪١٩٩١‬ێ و هﻪﺗﺎ ﻧﻮآﻪ‪ -‬ل‬ ‫ﮔﺸﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒﺠ‪ ‬آﺮﻧﺎ ﯾﺎﺳﺎ و ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ آﻪ ژ ﺋﺎﻟ‪ ‬ﺣﻜﻮﻣﻪت‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪،‬‬
‫هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﺎﯾﻪﺧﻪك ﺑﻪرﻓﺮه هﺎﺗﯿﯿﻪ داﯾﻦ ﺑﻮی‬ ‫ﯾﺎن ژی ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﭬﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ ﭘﻪژراﻧﺪن‪.‬‬
‫ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺧﺴﺘﻨﻪوهﯾﺎ ﺟﭭﺎآ‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘﺎآﺘﺎوآﺮدﻧﺎ ﺋﺎﺳﻪوار‪‬ﻦ ر‪‬ﮋﯾﻤﺎ‬ ‫ﺋﻪڤ دهزﮔﻪهﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬دﺷ‪‬ﻦ آﻪ وهآﯽ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ژ هﻪڤ ﺟﯿﺎواز‬
‫ﺑﻪﻋﺴﯽ ﻟﺴﻪر روﯾ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬وهآﯽ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﻪك ﺳﻪرهآﯽ ژ ﺑﻮی‬ ‫ژی ﺑ‪‬ﻨﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن و دﯾﺴﺎن ژی ﭘ‪‬ﻚ ﭬﻪ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪان‪ .‬هﻪر ﯾﻪك ژ وان‬
‫ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ ﺧﻮه هﻪﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ‬ ‫ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ آﻪ ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه و ﺧﺎوهن‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎآﻪت آﻪ ﺋﻪم ﺑﺎس ل ﺳﻪر زوﻟﻢ و زوردارﯾﯿﺎ ر‪‬ﮋﯾﻤﺎ ﺑﻪﻋﺲ‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎرن‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی آﺎرﯾﮕﻪری ل ﺳﻪر وان هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ل هﻪﻣﺒﻪر ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ﺑﻜﻪﯾﻦ‪ ،‬ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی هﻪﻣﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ آﻮرد‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاواﻧﻪ ﺧﺎوهن ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮون و دهرآﺮﻧﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎران ﻧﻪﺑﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬‬
‫دﯾﺎره‪ .‬ﯾﺎ آﻮ ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺶ و ﺟه‪ ‬ﺳﻪرﻧﺞ راآ‪‬ﺸﺎﻧ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬ﭼﻤﺎ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬ ‫آﻮ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی رهزاﻣﻪﻧﺪی ل ﺳﻪر ﺑﺪهت‪.‬‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﺎﺗﻨﻪ آﺮن؟ ﺣهﻚ چ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ و ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾ‪‬ﻦ‬ ‫و‪‬ﻨﻪ ‪ :١‬ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﻪت‪ ،‬و‬
‫آﻮرت و در‪‬ﮋ ﺧﺎﯾﻪن د آﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮه دا هﺎﺗﺒﻮوﯾﻨﻪ دارﺷﺘﻦ ژ ﺑﻮی‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪/‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ؟ ﺋﺎﯾﺎ ﺣهﻚ ‪ -‬ێ ﮔﻪهﯿﺸﺘﯿﯿﻪ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺧﻮه وه‬ ‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﻪت‬
‫ﯾﺎن ژی ﺋﻪڤ ﺗﻪﻧﯿﺎ وهآﯽ ﺑﯿﺮوآﻪﯾﻪك ﺑﻪروهﺧﺖ آﻪﭬﺘﻪ ﺑﻪر دهﺳﺖ؟ د‬
‫ﺳﺎﻻ ‪١٩٩٢‬ێ دا ﺧﻪﻟﻜ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﻪك‬
‫هﻪﻟﺒﮋارت و دهﻪﻣﺎن ﺳﺎﻟﺪا ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﻪك آﻮردی هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫راﮔﻪهﺎﻧﺪن‪ .‬ل ﭘﺸﺘﯽ وێ ژی ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ﺑ‪‬ﯾﺎرا‬
‫ﻋ‪‬ﺮاﻗﻪآﺎ ﻓﺪراﻟﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭬﻪ‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪ راﮔﻪهﺎﻧﺪن و ﭘﻪژراﻧﺪن‪.‬‬ ‫ﺧﻪﻟﻚ‪/‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی‬
‫ﻓﺎآﺘﻪرا هﻪره ﺑﻪر ب ﭼﺎڤ آﻪ د آﺎﺗﻪك وهآﯽ ﻧﻮآﻪ رۆژهﭬﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ت‪ ،‬ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ت و ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ل رهخ ﭬﺎن ژی‬
‫ﺋﻪو ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨ‪‬ﻦ آﻪ ﺟﭭﺎآ‪ ‬آﻪ ب هﯚی " ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی و ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﺗﻮر‪‬ﻦ ﺋﯿﻨﺘﻪرﻧﻪﺗ‪ " ‬ب ﺧﻮهﭬﻪ دﯾﺘﯿﯿﻪ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ ژ ﺑﻮی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧﺎ ﺗﻮر‪‬ﻦ ﺋﯿﻨﺘﻪرﻧﻪﺗ‪ ‬ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮون‪،‬‬
‫آﻮم آﺮن و ﮔﻪران ل دوﯾﭫ زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی ژ ﻻﯾ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ‪ .‬د‬

‫‪TR‬‬ ‫‪TQ‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ د آﺎﺑﯿﻨﻪﯾﺎ ﭼﻮارهم ﯾﺎ ﺣهﻚ( دا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪو ژی‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ و ﻧﻮژهﻧﻜﺮی) وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ وهآﯽ آﻮرﯾﺎ ﺑﺎﺷﻮر‪،‬‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﺎ هﻪوﻟ‪‬ﺮێ ب ﺳﻪر ﭼﻮار ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن‪ ،‬وهآﯽ ﭘﺮۆژه‬ ‫ﺳﯿﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬ﺗﺎﯾﻠﻪﻧﺪ ب ﻧﺎﭬ‪ NIC٢٠ ‬هﺎﺗﯿﻨﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن(‪ ،‬ﻣﻔﺎ وهرﮔﺮﺗﻦ ژ‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎر آﺮن‪ ٢١.‬ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﺎش دهرﮔﻪه ل هﻪﻣﺒﻪر‬ ‫ﻓﺎآﺘﻪرا ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی ﺑﻮوﻧ‪ ‬وهآﯽ ﺋﺎﻣﺮازهك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ژﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬و‬
‫ﺳﭭﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪-‬ﺣهﻚ‪ -‬ﭬﻪدآﻪت‪ .‬واﺗﻪ‬ ‫ﺋﺎﻣﺎدهآﺮﻧﺎ وێ ژﺑﻮی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ل ﺑﻪر‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺳﻪرهآﯽ هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ل ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪‬‬ ‫ﭼﺎڤ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﮔﺮﺗﻦ آﻪ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ‪ ،‬وههﺎ دﺑﻨﻪ هﯚی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ آﻪ ﺑﺸ‪‬ﻦ ﺑﻪردهوام ﺑﻦ ل ﺳﻪرآﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪.‬‬ ‫هﺎوﭼﻪرخ‪ ،‬آﻪ د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪرﯾ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮهﻦ ل ﺳﻪر‬
‫ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﻮوﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬دهﻪﻣﺎن دهﻣﯿﺪا ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻨﻪك ﻧﻮی د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪ و هﻪﯾﻜﻪﻟ‪‬‬
‫ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪‬ﻦ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ .‬داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﻪﺷﻪك ژ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دا ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻧﻪﺧﺎﺳﻤﻪ ﺋﻪڤ ﺑﺰاﭬﻪك ﻧﻮی دﺋﺎﻓﻪرﯾﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎرﯾﯿﻪ آﻪ ﺋﯿﺮۆ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪﻻﭬﻜﺮن‪-‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب رهﭼﻪﻟﻪك ﭬﻪ ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دآﻪت‪ .‬وهﺳﺎ آﻪ‬
‫دهﺳﻪﻧﺘﺮاﻟﯿﺰه‪ -‬ل ﻧﺎڤ ﺑﻪﯾﻨﺎ ﺋﻪآﺘﻪر و دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ دا‪ ٢٢.‬د ﺗﻮاﻧﯿﺎ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ت ژ ﺟهﻪآ‪ ‬ﺑﻪرهڤ ﺟهﻪك دﯾﭭﻪ ﺑﺎر ﺑﻜﻪت‪ .‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دا ﻧﯿﻨﻦ آﻪ هﻪﻣﯽ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ل ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮه‬ ‫ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬وههﺎ دﺧﻮازن آﻪ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ و‬
‫راﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ دهﺳﺖ ژ ﺑﻮی ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ دﯾ‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی در‪‬ﮋ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪوا‬ ‫داﺑﻪزﯾﻦ‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﻨﻪ هﯚی هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ آﻼﺳﯿﻜﯽ و‬
‫آﻪ ل ﭘ‪‬ﺸﯽ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮدن‪ ،‬آ‪‬ﺸﻪ‪ ،‬ﻧﺎآﻮآﯽ و ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻦ آﻪ‬ ‫ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك هﺎوﭼﻪرخ ﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﭘﺸﺘﯽ رهﻓﻮرﻣﯽ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺋﺎرا‪ ،‬آﻪ د آﺎﺗﻪك وههﺎ دا ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ وهآﯽ ﺋﻪرك‬ ‫دهرﻓﻪﺗ‪ ‬ﺑﺪهﺗﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ژﺑﻮی ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪﺳﺖ ب ﺳﻮود‬
‫و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘﺘﺮ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ﻧﻤﻮوﻧﻪﯾﺎ ﺧﻮارێ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪآﺎ وههﺎ‬ ‫وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری وهرﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ ﺑﯿﺘﻪ هﯚی‬
‫ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪ دآﻪت‪.‬‬ ‫ﺑﺎﯾﻪخ دان ب ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬و ﺋﻪو)هﺎوو‪‬ﺗﯽ( ﻧﻪك‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺗﺎآﻪك ﺑﯿﺖ آﻪ ﺧﺎوهن ﺋﻪرك ﺑﯿﺖ و ﺑ‪ ‬آﻮ ﻣﺎﻓﺪار ﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫هﻪوﻟ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺳﻪر ‪ ٤‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺑﻪﺷﻜﺮا‬ ‫ﭘﺸﺘﯽ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬رهﻧﮕﻪ‬
‫ﻟﻪ ﺳﯚﻧﮕﻪی ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻪ آﺎروﺑﺎری هﻮو‪‬ﺗﯿﺎن و ﻟﻪﭘ‪‬ﻨﺎو‬ ‫دﯾﺎرهدهﯾﻪآﺎ وهﺳﺎ ل دهڤ ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﺑﯿﺖ آﻪ‬
‫ﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﺑﯚ ﺳﻪرﺟﻪم ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ هﻪوﻟ‪‬ﺮ و ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎری ﺑﯚ‬ ‫ﺧﻮازﯾﺎرێ ﺑﻪرﻓﺮه آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻦ‪.‬‬
‫ﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﻪو ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﯿﺎﻧﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎردرا‪ ،‬ﺷﺎرهآﻪ داﺑﻪش ﺑﻜﺮ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪر‬ ‫ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪك ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿﻪ‪ .‬راﺳﺘﯿﯿﺎ دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ د داﺧﻮﯾﺎﻧﯿ‪‬ﻦ‬
‫‪ ٤‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻟﻪ ﺳﻨﻮوری هﻪوﻟ‪‬ﺮ ﺑﻪر‪‬ﺰ ﺑﺎرزان‬ ‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎرێ هﻪوﻟ‪‬ﺮ ﺑﻪر‪‬ﺰ "ﻧﻪوزاد هﺎدی" و هﻪروهﺳﺎ ژی دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎﻟﯿﺎرێ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾ‪ ‬آﺎﺗﯽ ﺑﻪر‪‬ﺰ "ﺑﺎرزان ﻣﻮﺣﺴﯿﻦ دزهﯾﯽ")وهزﯾﺮێ‬
‫‪21- http://www.kerkuk-kurdistan.com/ 29.12.2004.‬‬
‫‪22- Pallesen, T. 2003:15‬‬ ‫‪20- New Industrialized Country‬‬

‫‪TT‬‬ ‫‪TS‬‬
‫ﻧﺎﻟﻪﺑﺎری در‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا دهرآﻪﭬﯿﺘﻪ هﻮﻟ‪ .‬دهﺳﺖ‬ ‫ﻣﻮﺣﺴﯿﻦ دزهﯾﯽ وهزﯾﺮی ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﮔﻪﺷﺘﻮﮔﻮزار ﻟﻪ ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨ‪‬ﻜﯽ‬
‫ﺗ‪‬ﻮهرداﻧﻪك وههﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ دآﺎﺗ‪ ‬آﻪ آ‪‬ﺸﻪﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮوری دهرآﻪﭬﯿﺘﻪ هﻮﻟ‪‬‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺑﯚ"ﺧﻪﺑﺎت" ﺋﻪوهی راﮔﻪﯾﺎﻧﺪ‪ :‬آﻪ ﺑﻪڕ‪‬ﻮﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫و ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺗﻪوهرهآﺎ ﺳﻪرهآﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬و ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ .‬د‬ ‫ﯾﻪآﻪم ﺳﻨﻮورهآﻪی دهآﻪو‪‬ﺘﻪ ﻧﺎو ﺷﻪﻗﺎﻣﯽ ‪ ٦٠‬ﻣﻪﺗﺮی آﯚن‪ ،‬آﻪ ﭘﺎﻧﯽ‬
‫آﺎﺗﻪك وههﺎ دا ﺳﻪروهرﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺷ‪‬ﺖ ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﺑﻦ‬ ‫ﺷﻪﻗﺎﻣﻪآﻪ ﻟﻪ ﺧﯚدهﮔﺮ‪‬ﺖ و دووهم ﻟﻪ ر‪‬ﮕﻪی آﯚﯾﻪوه دهﺳﺘﭙ‪‬ﺪهآﺎت‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﺗﺎآﻮ آ‪‬ﺸﻪﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮری ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن‪،‬‬ ‫ﺗﺎوهآﻮ ر‪‬ﮕﻪی ﻣﻮوﺳ‪ ،‬ﺳ‪‬ﯿﻪم ﻟﻪ ر‪‬ﮕﻪی آﻪرآﻮوك ﺗﺎوهآﻮ ر‪‬ﮕﻪی‬
‫وهﯾﺎن ژی هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﻪك ﻧﻮی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ب ﺳﻪر رهوﺷﻪك وههﺎ‬ ‫آﯚﯾﻪ‪ ،‬ﭼﻮارهم ﻟﻪ ر‪‬ﮕﻪی ﻣﻮوﺳ‪ ‬دهﺳﺘﭙ‪‬ﺪهآﺎت ﺗﺎوهآﻮ ر‪‬ﮕﻪی‬
‫ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬ﭬ‪ ‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪرهك ﺋﯚﺗﯚﻧﯚم و‬ ‫آﻪرآﻮوك‪ .‬ﺑﻪوﭘ‪‬ﯿﻪش هﻪر ‪ ٩‬ﺑﻪﺷﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪ‪‬ﺪهوهﺷ‪‬ﺘﻪوه و‬
‫ﺳﻪرﺑﺨﻮه هﺎوﺷﺎن د ﮔﻪل دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬د ﭘﺮهﻧﺴﯿﭗ دا‬ ‫آﺎرﻣﻪﻧﺪ و آﻪﻟﻮﭘﻪﻟﻪآﺎﻧﯽ داﺑﻪش دهآﺮ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪر ﺋﻪو ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯿﯿﺎﻧﻪ‬
‫چ ﺟﯿﺎوازی د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا ﻧﯿﻨﻪ‪،‬‬ ‫و ﺑﻪر‪‬ﺰی ﺋﻪوهی دهرﺧﺴﺖ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪم هﻪﻧﮕﺎوه دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﻣﺎﯾﻪی‬
‫ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺟﯿﺎوازآﻪرهێ هﻪردوو ﻓﺎآﺘﻪران ژ هﻪڤ ﯾﺎﺳﺎ و ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬ ‫ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎرﯾﯿﻪآﯽ ﺗﻪواو ﺑﯚ هﻪوﻟ‪‬ﺮ‪ ،‬آﻪ رووﺑﻪڕووی ﻓﺮاواﻧﺒﻮوﻧ‪‬ﻜﯽ‬
‫‪٢٣‬‬
‫ﭼﺎﻻآﯽ و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا ژی وهآﯽ د ﺳﻪرﯾﺪا ﺋﺎﻣﺎژه‬ ‫ﮔﻪوره دهﭼ‪‬ﺖ‪.‬‬
‫ﭘ‪‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮدن‪ ،‬ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻣﺎﻓ‪ ‬دارﺷﺘﻨﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﻧﯿﻨﻪ‪ ،‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه‬ ‫راﺳﭙﺎردﻧﻪوهﯾﺎ ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺑ‪‬ﯾﺎردان و ﺑ‪‬ﯾﺎر وهرﮔﺮﺗﻨ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫آﻪ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ وێ ب ر‪‬ﻜﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬هﺎﺗﯿﻨﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪.‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺋﺎزادی ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ د‬
‫دﯾﺎرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﭼﺎرﭼﻮﭬﻪﯾﺎ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺧﻮه ﺑﻪرﻓﺮه دآﻪت‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﻧﻮژهن آﺮن‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب دهﺳﺘﺘ‪‬ﻮهرداﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دآﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ‬
‫ﻧﻮژهﻧﻜﺮن‪ - Decentralisation-‬و ﻧﻮﯾﻜﺮدﻧﻪوه ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوه ل ﺑﻪر‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ داهﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﺎﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﻻوازﯾﯿﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د ﺧﻮازﯾﺖ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪن و‬ ‫ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﻦ آﻪ ﺧﺎوهن ﺑﺮﯾﺎر و دﯾﺎرآﻪرێ‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدن دﺑﯿﺘﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺧﺴﺘﻨﻪروﯾﺎ روﻧﺎهﯽ دآﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و‬ ‫ر‪‬ﻨﻤﺎی ﯾﺎﻧﻦ ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﻪك د ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﺪا‪ .‬ﻧﻮژهﻧﻜﺮن دژواره و هﯚﺳﺘﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﺪﭬ‪‬ﺖ‪ ،‬و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ داﯾﻪ آﻪ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬دار‪‬ﮋﯾﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﺋﻪو ﺧﺎوهن‬
‫ﭘﺎﻟﭙﺸﯿﯿﺎ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮی هﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺑﺮﯾﺎردهر)ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری( ﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫رهﻓﻮرم دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺑﻪﻻﭬﻜﺮن و زهﻻل آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺋﻪرك‪ ،‬آﺎر‪ ،‬ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ‬ ‫ﭬ‪ ‬راﺳﺘﯿﯿ‪ ‬آﻪ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﻧﺎوﭼﻪی و ﺧﺎوهن‬
‫راﻣﯿﺎری و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ دهزﮔﻪ و ر‪‬ﻜﺨﺮاوان دا‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯿﯿﻪ‪ .‬ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ آﻪ دهﺳﺖ ﺗ‪‬ﻮهرداﻧ‪ ‬د آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ‬
‫ﺑﺸ‪‬ﻦ آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرن‪ .‬هﯚﯾﻪك وههﺎ‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ داوهردهت ﺗﻪﻧﯿﺎ د آﺎﺗﻪآ‪ ‬دا ﺋﻪﮔﻪر آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ و‬
‫ژی ﯾﻪآﻪم د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر هﻨﺪێ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ ب ﺑﻪﺷﺪاری‬
‫‪ -٢٣‬روژﻧﺎﻣﻪی ﺧﻪﺑﺎت ژﻣﺎره‪ ،١٥٨٧‬دووﺷﻪﻣﻪ ‪ ١١.١٠.٢٠٠٤‬ل ‪١‬‬

‫‪TV‬‬ ‫‪TU‬‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﻪك وههﺎ دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮورهك وههﺎ دا ژی‬ ‫آﺮدن د ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﺑﻜﻪت و ﯾﺎ دووﯾﻪم ژی ﺋﻪﮔﻪرا دروﺳﺖ‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ و هﺘﺪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ هﻪم ب ﭘﺮﺳﭙﻪآﺘﯿﭭﻪك ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك آﺎرا‪ .‬ژ هﻪڤ ﻗﻪﺗﺎﻧﺪﻧﺎ زﻧﺠﯿﺮ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ‬
‫‪٢٤‬‬
‫و هﻪم ژی ب هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻮوﻧ‪ ‬ﭬﻪ ﺑ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ و ﮔﺮ‪‬ﺪان‪.‬‬ ‫ﺧﻪﺑﺎت و ﭘ‪‬ﺰاﻧﯿﻨﻪك زاﻧﺴﺘﯽ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﭘ‪‬ﺪﭬ‪‬ﺖ‪ .‬ب ﺋﻪو آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ‬
‫ﯾﻪك ژ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯿ‪‬ﻦ ﻧﻮژهﻧﻜﺮدﻧ‪ ،‬ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﻪﻻﭬﻜﺮدﻧﺎ‬ ‫ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی آﻪ ل ﺳﻪر هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت‪،‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﺎ ﺋﻪرآﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﺎ آﻪرهﺳﺘﻪ و‬ ‫آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﺎش ﮔﺮﻧﮕﯽ و ﺑﺎﯾﻪخ ﺑﺪهﺗﻪ ﺗﺎك و‬
‫ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ د ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ دا وهآﯽ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪‬‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ وی‪ .‬راهﺎﺗﻦ د ﮔﻪل ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻧﻮی دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ژﯾﺎﻧﻪوهﯾﻪك‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ب ﭬﯽ‬ ‫ﻧﻮﯾﯿﻪ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ دﯾﺴﺎن ژﯾﺎﻧﺎ رۆژاﻧﻪﯾﺎ ﺗﺎآﻪ آﻪ ﺳﻪر ژ‬
‫ﺋﺎواﯾ‪ ‬دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ آﻪ ﺧﺎوهن ﺳﻪروهری‪ ،‬ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯽ‪/‬‬ ‫ﻧﻮﯾﭭﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ دﺑﯿﻨﺖ د ﮔﻪل ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك ﻧﻮی ﺋﺎﺷﻨﺎ ﺑﯿﺖ و‬
‫ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧﻦ ﺟﻤﻮﺟﻮﻟ‪‬ﻦ ﺧﻮه د ﻧﺎڤ دهوﻟﻪﺗ‪‬ﺪا ﺧﻮرت دآﻪن‪ .‬ﻧﻪك‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك وههﺎ ل ﺳﻪر ژﯾﺎﻧﺎ رۆژاﻧﻪ هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬
‫ژﺑﻪر هﻨﺪێ آﻪ ﺋﻪو ل دژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی رادوهﺳﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﭘﺘﺮ ژ‬ ‫ﭘﺎرﭬﻪآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ ﭘﺎرﭬﻪآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺟﭭﺎآ‪،‬‬
‫ﺑﻪر هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧﺎ ﺧﻮه ﺑﭙﺎر‪‬ﺰن‪ .‬ﻟﻪورا هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺑﺎﻻﻧﺴﻪآ‪‬‬ ‫ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪو ژی ﺑﺸ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﻪرﺳﭭﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ رۆژاﻧﻪ ﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪت‪/‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﺪهت‪.‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ و ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژ ﺑﻪﻻﭬﻜﺮن‪ ،‬ژ‬ ‫ﺑﻪﻻﭬﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ‪-‬دهﺳﻪﻧﺘﺮاﻟﯿﺰاﺳﯿﻮن‪ ، -‬ﺋﻪرك‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫هﻪڤ ﭘﺎرﭬﻪآﺮﻧﺎ دهزﮔﻪهﺎن و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ژی دوو ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ‬ ‫ﻧﻮژهﻧﻜﺮدﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر ل ﮔﻮڕ ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ ﺋﯿﺮۆ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻪرهآﯽ هﻪﻧﻪ‪:‬‬ ‫ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ و ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕﯾﻦ دآﻪت‪.‬‬
‫ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ آﻪ ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾﻪخ ددهن ﺗﺎك‪ ،‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی و‬
‫‪ -١‬ﺑ‪‬ﯾﺎر و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﺑ‪‬ﻨﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪.‬‬ ‫ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﭭﺎن و هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ل هﻪﻣﺒﻪر ﺑﯿﺮ و راﯾ‪‬ﻦ‬
‫‪٢٥‬‬
‫‪ -٢‬ﺳﻪرﺑﺨﻮهی ﯾﻪك ﻣﻪﺳﺘﺮ و ﭘﺘﺮ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺣﺎﻓﻪزهآﺎر‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ آﻪﭬﻦ ﯾ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾ‪ ‬ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻦ ب‬
‫دﯾﺎردهﯾﺎ ﻗﻪﻟﺲ و ﭼﻪوت ﺑﻮوﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ژی ﯾﻪك ژ‬ ‫دهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯿﻨﻪ و ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﻮوﻧﻪ‪ .‬آﻮآﺎ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﻪك‬
‫ﺋﻪﮔﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ هﻪﺑﻮوﻧﺎ رهﻓﻮرﻣ‪ ‬وهآﯽ‬ ‫وههﺎ هﻪم ل دهڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار و هﻪم ژی ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪﯾﻪك رۆژاﻧﻪ ددهﺗﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﺑﻨﯿﺎﺗﺎ ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك آﻪﭬﻦ و‬ ‫ﭬﻪ‪ ،‬ژﺑﯿﺮوآﻪﯾﺎ ﺑﻪﺷﺪارﯾﺒﻮوﻧ‪ -Participation -‬ﺳﻪرهﭼﺎوه دﮔﺮﯾﺖ‪..‬‬
‫رزی ب رهﻓﻮرﻣ‪ ‬واﺗﻪ ﭘﻪﯾﺪاآﺮﻧﺎ ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك ﻧﻮی د ﮔﻪل‬ ‫ﯾﺎن‬ ‫‪-‬‬ ‫‪Local‬‬ ‫‪Democrasy-‬‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪی‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﺎ‬
‫ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری‪/‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪ -Local Government - ‬ب ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾ‪‬ﻦ‬
‫‪24- Guldelach, P & Jørgensen, H & klausen , K.K. (ded.) 8. 1997.‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺗ‪‬ﻨﻪ ﮔﻮﺗﻦ‪ .‬ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫‪25- Guldelach, P & Jørgensen, H & klausen , K.K. (ded.) 1997:9‬‬

‫‪TX‬‬ ‫‪TW‬‬
‫ﺋﺎﻣﺮازا آﻪ ل ﭬ‪ ‬دهرێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺧﻮرت دآﻪت‬ ‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﻧﻮﯾﯿﻪ‪ .‬ب ﺧﻮه ژ هﻪڤ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪﻗﻪﺗﺎﻧﺪن و ﺟﺎرهك دی ب‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ب ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﭬﻪ هﻪﯾﻪ‪ .‬ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺋﻪرك و‬ ‫هﻪڤ رهﺗ‪ ‬ﮔﺮ‪‬ﺪان‪ .‬واﺗﻪ ﻧﻪرﻣﯽ ﯾﻪك ل دهڤ ﮔﻮڕان و ﺑﻨﯿﺎﺗﺎ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دﯾﺎر دآﻪت و هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآ‪‬‬ ‫ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ دهو‪‬ﻪﺗ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪/‬هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ر‪‬ﻜﭭﻪآﻪر ﺑﯿﺖ ل ﺑﻪر‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دهﺳﻪ‪‬ت هﻪﯾﻪ آﻪ ﺳﻪرﺑﺨﻮه آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬ﺑﻜﻪن ﺑ‪ ‬آﻮ‬ ‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ داهﺎﺗﻮو‪.‬‬
‫ﺣهﻚ دهﺳﺖ دآﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ رۆژاﻧﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﭬﻪدهت‪ .‬ﺋﻪڤ وهآﯽ‬
‫ﺑﺎﺑﻪت هﻪردهم ﺑﯚﯾﻪ هﯚی دهرآﻪﭬﺘﻨﺎ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬ ‫هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و دهﺳﻪﺗﭙ‪‬ﻜﻪك ﻧﻮی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی وهآﯽ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎ ﯾﻪآﻪم آﻪ دﺷ‪‬ﺖ وهآﯽ دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﻧﻮژهﻧﻜﺮدن ل هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﺎ ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﮔﻮڕ‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ ﻗﯚﻧﺎﺧﺎ دهرﺑﺎس ﺑﻮون ب ﺳﻪر داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و دهرآﻪﭬﺘﻨﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺳﻪرۆآ‪‬‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪ .‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ هﺎرﯾﻜﺎری ﺑﻮ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن و هﺘﺪ‪ .‬ﺋﻪڤ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د ﺳﺎﻻ ‪ ٢٠٠١/٢٠٠٢‬ێ وهآﯽ ﻧﻮژهﻧﻜﺮدﻧﺎ‬
‫وهآﯽ ﺑﺎﺑﻪت دﺷ‪‬ﺖ روﻟﻪك آﺎرﯾﮕﻪر هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر داﺑﻪش آﺮﻧﺎ ﺋﻪرك‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺋﻪﮔﻪرا هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل‬
‫و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣهﻚ وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دﺳﺎ ﻻ ‪٢٠٠١/٢٠٠٢‬ێ ل دار هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺧﺴﺘﻦ ژ ﺑﻮی‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن و ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﻪﯾﺪاآﺮﻧﺎ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﻧﻮی ژ ﺑﻮی‬ ‫ﮔﻪﻟﻪآﺎن ﻧﻪدﯾﺎره‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﭘﺘﻪو آﺮدﻧﺎ ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪردﻧ‪ ‬آﻪ ﺧﻮه د ﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ دآﻪت‪.‬‬ ‫ﻻواز آﻪ ل دهڤ ﺣهﻚ دهﺎﺗﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ وهآﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ژ ﺑﻮی‬
‫ﺳﻪﺑﺎرهت ب رهﻓﻮرﻣ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل داﻧﻤﺎرآ‪Tim Knudsen ‬‬ ‫ﻣﻪ دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﺣهﻚ ێ ب ﺗﻪﻧ‪ ‬ﺗﻮاﻧﺎ و‬
‫ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪ هﻪﯾﻪ و دﯾﺎردآﻪت‪ ،‬آﻪ رهﻓﻮرﻣ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪك‬ ‫ﺋﺎﻣﺎدهآﺎرﯾ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ل ﺑﻪردهﺳﺖ ﻧﯿﻨﻦ آﻪ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬‬
‫ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژی ﭘﻮزهﺗﯿﭫ و ﺑﺎش ﻟﺴﻪر ﺗﺎآﻪآﻪس هﻪﯾﻪ آﻪ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی‬ ‫ﺑﻜﻪت ﺑ‪ ‬آﻮ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﯿﺖ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭬﻪﮔﻮه‪‬ﺰﯾﺖ ﺑﻮ‬
‫ﭘﺘﻪوآﺮدﻧﺎ هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوی و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﺘﯽ ﻟﺪهڤ ﺗﺎآﻪآﻪس‪ ٢٦.‬د‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪ‪‬ﻦ دی‪ .‬ﺋﻪڤ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣهﻚ ‪ -‬ێ ﺋﻪڤ وهآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ﭘﻮزهﺗﯿﭫ‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ دا ﺗﺎآﻪآﻪس آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﻪك ﻣﻪﺳﺘﺮ‬ ‫وو‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪﯾﻦ‪ ،‬آﻪ هﻪﻟﺒﮋاردﻧﻪك وههﺎ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬
‫دێ هﻪﺑﯿﺖ ﺳﻪرﺑﺎرهت ب آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﭽﯿﺖ‪ .‬ب ل ﺑﻪر دهﺳﺖ ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﺳﻪﺑﺎرهت‬
‫ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎر د ﺷﺎرهواﻧﯽ دا‪.‬‬ ‫ب آﺎرهك وههﺎ – ﺑ‪‬ﯾﺎرا هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣهﻚ– ێ و‬
‫ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﺷﺎﺷﺎﺗﯿﯿﻪ آﻪ ﺑﻪراورد ل ﺳﻪر‬
‫ﺋﺎآﺎﻣ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪروهﺳﺎ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫آﺮن‪.‬‬
‫‪26- Knudsen, T. 1995: 364‬‬

‫‪UP‬‬ ‫‪TY‬‬
‫ژ ﺑﻮی آﻮ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﻪك ﭬﻪآﺮی و آﺎرا هﻪﺑﯿﺖ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ‬ ‫ﺑﺪهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮﻧﺎ رهﻓﻮرﻣ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ وهآﯽ ﺑﻪرهﻪم هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ‬
‫ﺋﻪرك و ﺑ‪‬ﯾﺎر ﺑ‪‬ﻨﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن و ل ﮔﻪل ﭬ‪ ‬ژی و ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ و دان ﭘ‪ ‬ﻧﺎن ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ ،‬آﻪ دﯾﺴﺎن ژی ﯾﻪآﻪم‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬دی ﺑ‪‬ﺘﻪ ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻦ‪ ،‬و هﻪر ﺑﻪﺷﻪك ﻧﻮی ژ‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﯚﯾﻪ‪ .‬ل ﭘﺸﺘﯽ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫هﻪﯾﻜﻪﻟ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮی آﻪ ب ﺷ‪‬ﻮازهك ﻧﻮژهﻧﻜﺮی ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ‬ ‫ﯾﺎن ژ ﺑﻪرێ ﮔﺮاﻧﺘﺮ و روﻧﺘﺮ ﺑﯚﯾﻪ‪ .‬هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﻣﻪزن ﺣهﻚ وهآﯽ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬د ﺳﻪرﯾﺪا دﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ب داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬راﺑﻮوﯾﻪ و‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪٢٧.‬ڕۆﻟﻒ ﭘﯿﺘﻠﻜﻮڤ هﺎودهﻧﮕﻪ د ﮔﻪل ﺗﯿﻢ آﻨﻮدﺳﻦ ﺳﻪﺑﺎرهت‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ ﭘﻪرش آﺮدﻧﺎ ‪ decentralize‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی –‬
‫ب ﺑﻪردهوام ﺑﻮوﻧﺎ ﺧﻪﺑﺎت ژ ﺑﻮی ﻧﻮژهن آﺮن و رهﻓﻮرﻣ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ – ‬ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﯿﯿﻪ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ .‬ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎژه ب ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ دآﻪت و دﯾﺎر‬ ‫آﻮردی د ﭬ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﺪا ﺧﻮاﺳﺘﯿﯿﻪ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ب‬
‫دآﻪت آﻪ ﯾﻪك ژ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯿ‪‬ﻦ رهﻓﻮرم و ﻧﻮژهﻧﻜﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎش ﭘﺘﺮ ﺑﯿﻨﯿﺘﻪ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ هﻪڤ‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ آﻪ‬
‫داﻧﭙ‪‬ﻨﺎن ب هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت و ﺑ‪‬ﯾﺎر هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﺎرێ‬ ‫د هﻨﺪهك رهوﺷﺎن دا ﺑﻪرهﭬﺎژی ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫‪٢٨‬‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﯿﺎ ﺋﺎﺑﻮوری ﺑﺰﭬﺮﯾﺘﻪ دهڤ ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ‪ ،‬ﺋﻪڤ ژی دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪ ﺑﻮوﻧﺎ هﻪﺳﺘﺎ دوﯾﺮ ﺑﻮوﻧﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪﺗﺎ ﺣهﻚ ‪ -‬ێ و ﺑ‪‬ﯾﺎردهران ﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮی‬ ‫ﺋﻪڤ راﺳﺘﯿﯿﻪ ﻧﺎﺑﯿﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ و هﻪژی ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬آﺮدﻧ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ روﻧﺎهﯿﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﭘﺸﺘﯽ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬ﺟﭭﺎآﺎ‬ ‫وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺋﻪم ﭘﺘﺮ ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ ﺧﻮه ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ دﺑﯿﻨﯿﻦ‪ .‬ب‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ دﯾﺎردآﻪت‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﺋﻪرآ‪‬‬ ‫دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ﻣﺮۆڤ هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧ‪ ‬ل ﺳﻪر آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺣهﻚ دآﻪت‪.‬‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪.‬‬ ‫واﺗﻪ روون دﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ل دهڤ‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﻧﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧ‪ ‬ﻧﺎآﻪت‪،‬‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاره و ژ ﺑﻪر ﭬ‪ ‬ﺑﺎﯾﻪﺧﻪدارﯾ‪ ،‬ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﭘﻮزهﺗﯿﭭ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﻪﻟﻜﻮ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك راﻣﯿﺎر و‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎوﭼﻪی‪/‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺑﻮی ﻣﻪ ﭘﺘﺮ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ هﻪﺗﺎ‬
‫در‪‬ﮋﺑﯿﻦ ﺑﯿﺖ آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺑﺎﻻﻧﺴﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺟﭭﺎآﺎ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬ﻟﻪوڕا ب داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﺎ ﺋﻪرآﺎن ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا ﺋﻮﭘﻮزﯾﺴﯿﻮن‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ ،‬ﺋﻪرك و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﯿﻪك ﻣﻪﺳﺘﺮ‬
‫هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ل ﺳﻪر هﻨﺪێ را ژی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك ﺑﯿﺖ آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ب‬ ‫دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ .‬ﺋﻪڤ هﻨﺪه ژی‬
‫دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ و ﺗﺎآﺘﯿﻚ‪ ،‬دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬دﯾﺎرآﻪرێ ﺋﺎﺳﻮﯾﻪك ﮔﻪش‬ ‫ﺳﺎده ﻧﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ وهآﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎرهك ﺋﺎآﺎم ﺑﻪﺧﺶ ژ ﺑﻮی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫ﺑﯿﺖ ژ ﺑﻮی ﺑﺎژ‪‬ﺮی و ﺋﻪڤ وهآﯽ ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ژ ﺑﻮی ﺳﻪرۆآ‪‬‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫‪27- Knudsen, T. 1995:366-367.‬‬
‫‪28- Knudsen, T. 1995: 366-388.‬‬

‫‪UR‬‬ ‫‪UQ‬‬
‫ژی ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن‪ ،‬ﺧﺎوهن هﻪﻣﯽ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪ!!! ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻪرﺗﻪﺳﻜﻦ و ل هﻨﺪهك ﺣﺎﻟﻪﺗﺎﻧﺪا‪،‬‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ دﺑﻮارێ داﺑﯿﻨﻜﺮن و دﯾﺎرآﺮدﻧﺎ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪.‬‬
‫ﺋﻪﮔﻪر د ﺑﻮﺟﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا ﻧﻪوهك هﻪﭬﯽ هﻪﺑﯿﺖ ﺋﻪڤ ﺋﻪرآ‪‬‬
‫ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﺑﻪرﭘﺮس – ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﺨﻮ‪ -‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻦ‬
‫ﭼﺎﭬﺪ‪‬ﺮﯾ‪ .‬ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك وههﺎ د رهوﺷﻪك ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎﻟﯚز دا ﺑﻜﺎر ﺗ‪‬ﺖ‪.‬‬
‫وهآﯽ د ﺳﻪرﯾﺪا ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﻪك ل ﺳﻪر ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬‬
‫ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮدن‪ ،‬آﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ وێ ژی ﺳﻮود‬
‫وهرﮔﺮﺗﻦ ژ رهﻓﻮرﻣﺎن ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهت‪ .‬ﺳﻮود ژێ وهرﮔﺮﺗﻦ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪‬‬
‫آﻪ ﭘ‪‬ﺸﯽ ل هﻨﺪهك ﻧﻪﻟ‪‬ﻜهﺎﺗﻮﯾ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری و ﺋﯿﺪاری ﺑ‪‬ﻨﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪.‬‬
‫ﺋﻪﮔﻪر‪‬ﻦ آﻪ ﺑﻮوﯾﻨﻪ ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧﺎ ﮔﻪﻧﺪهﻟﯿ‪‬ﻦ ﺋﯿﺪاری و هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫هﯚی ﺑ‪‬ﺤﻮرﻣﻪت آﺮدﻧﺎ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری‪ .‬د ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﺪا ﺋﻪڤ‬
‫هﯚﯾﻪك آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك ﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی هﯚﯾﻪك‬
‫ﭘﺮﯾﻨﺴﯿﭙﯿﯿﻪ د ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﺸﯽ ژ ﮔﻪﻧﺪهﻟﯽ و ﺑﯚﮔﻪﻧﯿﯿﺎ آﻪ د‬
‫ﻧﺎڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﺪا هﻪﯾﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ ٣٠.‬ل ﭬ‪ ‬ژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‬
‫ﯾﺎ راﻣﯿﺎری و ﯾﺎﺳﺎ دار‪‬ﮋهر ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ‪.‬‬
‫ب هﯚی هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬آﻪ وهآﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﻪك ﺑﭽﻮوك‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ ﯾﻪك ژ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ وێ ژی آﻮﻧﺘﺮول و ل دوﯾﭫ ﭼﻮوﻧﺎ‬
‫آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺟﭭﺎآﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﻟﮋﻧﻪﯾ‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ژی ل ﺑﻪرﭼﺎڤ دﮔﺮﯾﺖ‪ .‬واﺗﻪ ﺟﭭﺎك ب ﺧﻮه‬
‫ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﻪوه ل ﺳﻪر آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﺧﻮه دآﻪت‪ .‬ﺑ‪‬ﯾﺎرهك وههﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ‬
‫ب رهزاﻣﻪﻧﺪی و ﭘﻪﺳﻪﻧﺪآﺮدﻧﺎ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺳﻪرۆآ‪‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ آﻪ دهﺳﺘ‪‬ﻮهردان د دﯾﺎرآﺮدﻧﺎ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﻟﮋﻧﻪﯾﺎن‬
‫‪30- Ibsen, M. & Christensen , J. 1991:48‬‬
‫‪UT‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﻗﻪدهرا ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎرﺗﯿﯿﺎ‬
‫آﻪ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﯿﻮﻧﻪراﯾﻪﺗﯿﯿﺎ وێ دآﻪت ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﺑﻪرهﻪﻣﻪك ژ‪‬هﺎﺗﯽ و ﻧﻮی ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻜﻪن‪ .‬ﺑﻪرهﻪﻣﻪك‬
‫آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﺎش ﺑﺸ‪‬ﺖ آﻪ ر‪‬ﻜﺨﻪرێ ﺑﺎژ‪‬ﺮی ﺑﯿﺖ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫ﺑﺎژ‪‬ﺮهك ﺑﻪرهﻪم هﯿﻨﻪر و دوﯾﻨﺎﻣﯿﻚ ﭘ‪‬ﻚ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﭘﻮﺳﺘﻪك وههﺎ ﺧﺎوهن‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿ‪‬ﻦ ﻣﻪزﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪﺧﺎﺳﻤﻪ آﻪ هﻪﻣﯽ آﻪم و آﻮرﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ب ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ڤ ﺗ‪‬ﻨﻪﮔﺮ‪‬ﺪان‪ .‬ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪك‬
‫ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﭬﻪآﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾ‪ ‬ل‬
‫ﮔﻮڕ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬هﺎﺗﯿﻨﻪ دﯾﺎرآﺮدن‪ .‬ﺋﻪو وهك ﺳﻪرۆك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺧﺎوهن‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪك هﻪﻟﺒﮋارﺗﯿﯿﻪ‪ -‬ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪ‪ -‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾ‪ ‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺋﻪڤ‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪ ب دهﺳﺖ ﭬﻪ ﺋﺎﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮوری ل ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﺳﻪرۆآ‪‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺳﻪرۆآ‪ ‬راﻣﯿﺎری ﯾ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪‬‬
‫ﺋﻪرآ‪‬ﻦ دهزﮔﻪهﻪك رهﺳﻤﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ ﺑﺠﯽ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ل‬
‫ﺋﺎﻟﯽ دی ب ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ دﮔﻪل هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن د ﮔﻪل راﺳﺘﯽ و‬
‫ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯚراوﺟﯚر ﺷﺎرهزا دﺑﯿﺖ و هﻪول ژ ﺑﻮی‬
‫‪٢٩‬‬
‫ﺳﻪرراﺳﺖ آﺮدﻧﺎ ﭬﺎن آ‪‬ﺸﻪﯾﺎن ددهت‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ ﭘﺮوﺳﻪس ﭘﺘﺮ ﺧﻮه ب ﺋﺎﻟﯽ ﺑﺮﯾﺎرهك ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎن ژی ﯾﺎﺳﺎی‬
‫دادآ‪‬ﺸﯿﺖ‪ ،‬ل آﺎﺗ‪ ‬آﻪ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر و‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ل ﮔﻮڕ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﺗ‪‬ﯿﻨﻪ دﯾﺎرآﺮدن و دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﺳﻨﻮورداره‪.‬‬
‫هﯚﯾﻪك وههﺎ ﺧﺎوهن ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺋﻪﮔﻪر‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻧﻪ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ‬
‫ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ژ هﻪﻣﯽ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﻧﺎﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ﺋﻪڤ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ وهﺳﺎ ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺖ ﯾﺎن‬
‫‪29- Ibsen, M. & Christensen , J. 1991:4٨‬‬
‫‪US‬‬
‫آﻮﭘﻪﻧﮕﺎهﺎ ﭘﺎﯾﺘﻪﺧﺘﺎ داﻧﻤﺎرآ‪ ‬ژ ﺑﻠﯽ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ آﻮﭘﻪﻧهﺎﮔ‪،‬‬ ‫هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژ ﺑﻠﯽ ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮری آﻪ ﺋﻪڤ راﺳﺘﻪوﺧﻮه ل ﺑﻦ‬
‫ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﯚ آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ژﯾﻨﮕﻪ‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮر و ﭘﻪروهرده‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و ﭼﺎﭬﺪ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ داﯾﻪ‪ ،‬ﻟﮋﻧﻪﯾ‪‬ﻦ دی‬
‫و هﺘﺪ هﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫هﻪﻣﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﭭﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران ژ ﺑﻪر‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهوان و ﺑﻨﮕﻪهﺎ وێ ژ ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﭘ‪‬ﻚ‬ ‫هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﺎ ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎرﯾ‪ ‬ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺑﻮی آﻮ دهﺳﻪ‪‬ت ل‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ﺑﻪﺷ‪ ‬ﺳﻪرهآﯽ‪ ،‬ب ﻧﺎﭬ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮدن و‬ ‫ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا– ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺋﻮﭘﻮزﯾﺴﯿﻮن و ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ زۆرﯾﻨﻪ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و ل رهخ ﭬﻪ ژی ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر )ﻣﻮدﯾﺮ( ﺳﻪرۆآﺎﺗﯿﯿﺎ‬ ‫ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا – ﺑ‪‬ﺘﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪ ،‬ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮهه‪‬ﻦ‬
‫وێ دآﻪت‪ ،‬آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮ آﺮن‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ دی‬ ‫داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ ‬ﺳﻪﺑﺎرهت ب وهرﮔﺮﺗﻨﺎ ﭘﯚﺳﺘ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫ل ﮔﻮڕ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ل ﻧﺎڤ ﺑﺎژﯾﺮﯾﺪا هﺎﺗﯿﻨﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن و ژﺋﺎﻟﯽ ﺳﻪرۆآ‪‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﻦ‪ .‬وهرﮔﺮﺗﻨﺎ ﭘﯚﺳﺘ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ژ ﺑﻮی هﻨﺪهك ﻻﯾﻪﻧﺎن‬
‫‪٣٢‬‬
‫ﻟﮋﻧﻪﯾﺎن و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺑﺮ‪‬ﭭﻪ دﭼﻦ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ و ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﻪك ه‪‬ﮋا هﻪﯾﻪ‪ ٣١‬ﻣﻪزﻧﺎهﯽ و ﺑﻪرﻓﺮههﯿﯿﺎ‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﻤﻪﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻪﭬﻪ آﻪ ﺋﻪو ﺳﻪرۆآﺎﺗﯿﯿﺎ هﻪﻣﯽ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ژی ﻻﯾﻪﻧﻚ دی ﯾ‪‬ﻦ ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ ل ﺳﻪر داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ دآﻪت و ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ژآﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ هﻪﻣﯽ ﻟﮋﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﻟﮋﻧﻪﯾﺎن و ﭘﯚﺳﺘ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ‪ .‬دﺷ‪‬ﻦ آﻪ ﺋﻪڤ ﭘﯚﺳﺘﻪﻧﻪ )ﻟﮋﻧﻪ( ب ﻧﺎﭬ‪‬ﻦ‬
‫دﮔﻪل ﭬ‪ ‬ژی ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾ‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ .‬د ﺳﺘﻮرآﺘﻮرا ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا‬ ‫ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن دا ﺑ‪‬ﻨﻪ ﻧﺎﭬﻜﺮن‪ .‬ﺟه‪ ‬ﺋﺎﻣﺎژه‬
‫ﺳﻪرۆآﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ راﺳﺘﻪوﺧﻮه د ﮔﻪل هﻪﻣﯽ ﻟﮋﻧﻪ و‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﺮﻧ‪‬ﯿﻪ آﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺑﻮی ﺳﻪرۆآ‪‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎن )و‪‬ﻨﻪ ‪ (٣‬هﻪﯾﻪ‪ .‬ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ و ﭘﻼﻧﺎن ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﻟﮋﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ وهآﯽ‪ ،‬ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮری و هﺘﺪ‪ .‬ب ر‪‬ﻜﻜﻪﭬﺘﻦ‬
‫راﺳﺘﻪوﺧﻮه و ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﻪﻧﻪ دﮔﻪل ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ‬ ‫د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺧﺎوهن ﻧﯿﻮﻧﻪر ل ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬ل‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪی و ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ روﻻ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ دﯾﺎر دآﻪت‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬اﻧﯿﯿﺎ وه‪‬ﺗﺎن ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﺘﻪﺧﺖ ﯾﺎن ﺳﻪرﺑﺎژ‪‬ﺮ ﺧﺎوهن‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا د ﮔﻪل‬ ‫ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﻪك ﻧﺎﭬﻨﻪﺗﻪوﯾﯿﻪ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﯾﺎ هﻪی‪ .‬ﺳﻪرۆك‬
‫ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ دی ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﭭﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎر آﺮدن‪ ٣٣.‬ﺋﻪڤ دﻧﺎڤ‬ ‫ﺑﺎژ‪‬ﺮ وهآﯽ ﺧﻪﻣﻞ و رهوﺷﺎ وه‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ داﯾﻪ آﻪ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ‬ ‫ﺑﺎژ‪‬ﺮهآ‪ ‬وهآﯽ زاﺧﻮ آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﻪآﺎ هﻨﺪه ﻣﻪزن ﯾﺎ داﻧﺸﺘﻮﯾﺎن وهآﯽ‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﻜﻪت‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺗﻪﻧﯿﺎ ب رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآﺎ‬ ‫ﺳﻪرﺑﺎژ‪‬ﺮ هﻪوﻟ‪‬ﺮێ ﻧﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺳﻪرۆآﯽ ﻟﮋﻧ‪ ‬ﺑﻨﺎﭬ‪" ‬ﺳﻪرۆك" ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﭬﻜﺮن‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬آﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎرا ﺳﻪرهآﯽ ژ ﺑﻮی ﭘﻪژراﻧﺪﻧ‪ ‬ددهت‪.‬‬ ‫و ل هﻪوﻟ‪‬ﺮێ ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺳﻪرﺑﺎژ‪‬ﺮه و ﺑﻪرﻓﺮههﯿﯿﻪآﺎ ﻣﻪزن هﻪﯾﻪ و ل‬
‫دﭬ‪ ‬ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﺪا روﻻ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿ‪ ‬ﮔﺮﯾﻨﮓ و ﺑﺎﯾﺨﺪاره‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺳﻪر ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺑﻪﺷﺎن هﺎﺗﯿﯿﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪ ،‬ژﺑﻠﯽ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﻟﮋﻧﻪﯾﺎن‬
‫ﻧﺎﺑﯿﺖ ژﺑﯿﺮﺑ‪‬ﺘﻪآﺮن‪ .‬دﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ وﯾﺪا هﻪﯾﻪ آﻪ داﺧﻮازێ‬ ‫ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﭘﯚﺳﺘ‪‬ﻦ دﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺷ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﻨﻪ داﻣﻪزراﻧﺪن‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ ل‬
‫‪32- Ibsen, M. & Christensen , J. 1991: 50‬‬
‫‪33- Ibsen, M. & Christensen , J. 1991: 55‬‬ ‫‪31-Ibsen, M. & Christensen , J. 1991:49‬‬

‫‪UV‬‬ ‫‪UU‬‬
‫ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ل ﺳﻪر ﺳﺘﻮﯾ‪‬‬ ‫ژ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻜﻪت ر‪‬ﻜﭭﻪآﻪر ﺑﯿﺖ‪/‬رهزاﻣﻪﻧﺪی ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ -‬ﺋﻪڤ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاره ‪ -‬ﺑﻪ‪‬م ل ﺳﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ آﻪ ب‬ ‫ژ ﺑﻮی ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮﻧﺎ وی د ﺟﭭﯿﻦ و آﻮﻣﺒﻮوﻧ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا‪.‬‬
‫زاﻧﯿﺎری و ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎز‪‬ﻦ ﺧﻮه‪ ،‬دﯾﺘﻦ و ﺑﯚﭼﻮوﻧ‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪردهم – ﻣﺎﻓ‪‬‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺟﭭﯿﻨ‪‬ﻦ آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮری ﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪو وهآﯽ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬‬
‫ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮون د ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ‪ -‬ﺋﺎراﺳﺘﻪی ﺟﭭﺎآﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺧﺎوهن ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎره و ﻣﺎﻓ‪ ‬هﻨﺪێ هﻪﯾﻪ آﻪ ﺳﻪرﺑﺎرهت ب‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ژی ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ ﺧﻮه آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ داﻧﻪ‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﻟﻮ‪‬ﺴﺘﺎ ﺧﻮه دﯾﺎرﺑﻜﻪت ) وهآﯽ ﺋﺎﻣﺎژه هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫ﺑﻜﻪت‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺑﺰاﻧﯿﺖ ﺋﻪڤ ﻧﯿﻮﻧﻪرێ وﯾﯿﻪ و ل ﺳﻪر‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﺮدن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﻣﺎﻓ‪ ‬دهﻧﮕﺪاﻧ‪ ‬ﻧﯿﻨﻪ ژ ﺑﻮی ﭘﻪژراﻧﺪﻧﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎران(‪ .‬ﺋﻪڤ د‬
‫ﺋﻪﺳﺘﻮﯾ‪ ‬وﯾﯿﻪ آﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ .‬ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪‬‬ ‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ داﯾﻪ‪ ،‬و ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫هﺎﺗﯿﻨﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ داآﻮ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﯾﻪك ژ ﺑﻮی آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯚراوﺟﯚر‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎر ل ﺳﻪر ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮﻧﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﻧﺎڤ‬
‫‪٣٥‬‬
‫ﺑﺒﯿﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﺟﭭﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﺪهت‪ ،‬و ل ﺋﺎﻟﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﭬﻪ ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫ل ﺋﺎﻟﯽ دی ﭬﻪ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ آﻪ هﻪول‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ آﻪ ر‪‬ﻚ ل ﺑﻪر ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﮕﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر‬
‫ﺑﺪهت ب ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰم و ر‪‬ﻜ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دهرﻓﻪﺗﺎ‬ ‫ﺋﻪو داﺧﻮاز ﻧﺎﻣﻪﯾﺎ ﻓﻪرﻣﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻜﻪت‪ .‬وهآﯽ د‬
‫هﻨﺪێ ﺑﺪهﺗﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ آﻪ وهآﯽ ﮔﻮهﺪار ﺑﻪﺷﺪاری ﺟﭭﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ‬ ‫ﺳﻪری دا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﻪ آﺮن ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ د وارێ ﺗﺎﺗﻮ آﺮن و هﻪروهﺳﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﺒﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ هﯚﯾﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ آﻪ ر‪‬ﻚ ل ﺑﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫ژی هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﺎ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻪك ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﻧﻪك‬
‫ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪآﺮن آﻪ وهآﯽ ﮔﻮهﺪار‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ ﻣﺎﻓ‪ ‬دهﻧﮕﺪان ﯾﺎن ژی ﺋﺎﺧﺎﭬﺘﻨ‪‬‬ ‫ژی ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ د ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ وان دا ﻧﯿﻨﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫هﻪﺑﯿﺖ ﺑﻪﺷﺪاری ﺟﭭﯿﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ -‬ﻧﻪك هﻪﻣﯽ ﯾﺎن‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪو‬ ‫دآﺎﺗﻪك وههﺎ دا ر‪‬ﻚ ل ﺑﻪر ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﮕﺮن‪،‬‬
‫‪٣٤‬‬
‫ﺟﭭﯿﻨ‪‬ﻦ آﻪ وهآﯽ ﭬﻪآﺮی ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن ژ ﺑﻮی راﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ‪ -‬ﺑﯿﺖ‪ .‬ل‬ ‫ژ ﺑﻮی آﻮ ﺋﻪو ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه دﯾﺎرﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫ﮔﻮڕ دﻳﺘﻨ‪‬ﻦ ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژﯾﺎ دهرووﻧﯽ ﺋﻪڤ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫و‪‬ﻨﻪﯾﺎ ﺧﻮارێ )و‪‬ﻨﻪ ‪ (٣‬ﺑﻪرﻓﺮههﯿﯿﺎ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﭘﺘﺮ ﺑﺎوهری ب ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ هﻪﺑﯿﺖ و ﺧﻮه ﭘﺘﺮ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ‬ ‫ﺑﯚ ﻣﻪ دﯾﺎر دآﻪت‪ .‬رهﻧﮕﻪ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﺎن ﺋﻪرآﺎن ﺑﻪر ﭼﺎڤ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪،‬‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر‪/‬ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﭭﺎن ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ‪‬م ﺑﯿﺮ ل وێ ﺑﻪرﻓﺮهﯿﯿﺎ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪآﻪت‪ ،‬آﻪ هﻪﻣﯽ‬
‫ژ ﺑﻮی ر‪‬ﻚ ﺧﻮهﺷﻜﻪر ﯾﺎن ژی آ‪‬ﻢ آﺮﻧﺎ ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ روژاﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ژﯾﺎﻧﺎ وی‬
‫ﻧﻪ‪ .‬آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻦ آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭬﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ آﺮن هﺎﻧﺪهر‬
‫و ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﮔﺮﯾﻨﮕﻦ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬رهوﺷﺎ ﺟﭭﺎآﯽ دآﻪت‪ ،‬و‬
‫دﺑﻨﻪ هﯚی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ .‬ﭼﺎرهﺳﻪر آﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ‬

‫‪35- Kramhøft. P. 1983:20-23.‬‬ ‫‪34- Bogason, P. 2001:189‬‬

‫‪UX‬‬ ‫‪UW‬‬
 ‫و‪‬ﻨﻪ ‪ :٣‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﮔﻮڕ ﺳﯿﺴﺘﻪم و ﻣﻮد‪‬ﻼ دﻧﻤﺎرآﯽ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ‬
‫ژ ﺑﻮی آﻮ ‪ decentralistion‬ﺑﺎﺷﺘﺮ و ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭬﻪآﺮی ﺗﺮ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﺳﻪرۆآﺎﺗﯽ ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﺳﻜﺮﺗﺎرﯾﯿﻪت ﯾﺎ ﺳﻪرۆآﺎن‬
‫دﯾﺎرآﺮدن و ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا‪ ،‬ب هﺎرﯾﻜﺎری وهرﮔﺮﺗﻦ ژ‬ ‫ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﺳﻪرۆك ﺳﻪآﺮ‪‬ﺘﺮ‬ ‫‪-‬‬
‫و‪‬ﻨﻪﯾ‪ ‬ﺧﻮارێ ﺋﻪڤ ﻣﻪراﻣﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ روون آﺮدن‪ .‬ﺑﯚ‬ ‫ﺳﻪرۆآ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﮔﺸﺘﯽ‬ ‫ﻣﻮﺳﺘﻪﺷﺎر‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺗﻦ و‬ ‫‪-‬‬
‫ﭘﻼﻧﺎن‬
‫ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﻧﻪ‪ ،‬و هﻪر ﯾﻪك ژ ﭬﺎن ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ل ﻧﺎﭬﺎ‬ ‫ﺳﻜﺮ‪‬ﺘﻪرێ ﻟﮋﻧﻪﯾﺎن‬ ‫‪-‬‬
‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪژﻣﺎرهك ﯾﺎ دﯾﺎر هﺎوو‪‬ﺗﯽ دژﯾﻦ‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻦ و ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ ﺑﺎژر‪‬ﯽ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا راﮔﻪهﺎﻧﺪن و‬ ‫‪-‬‬
‫آﺎرﮔﻪه‪‬ﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﭘﯿﺸﻪﺳﺎزی‪ ،‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪ‪‬ﻦ آﻮﻟﺘﻮری‪ ،‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ‬
‫ﺋﯿﻨﻔﻮرﻣﺎوﺳﯿﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪﻧﮕﻪه و هﺘﺪ هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﭼﺎﻻآﯽ ددوﻣﯿﻨﻦ‪.‬‬
‫‪ K1‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ ﯾﻪآﻪم‪ K2 ،‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎ دووﯾﻪم‪ K3 ،‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ‬
‫ﺑﻪﺷ‪ ‬ﺋﺎﺑﻮری‬
‫ﺳ‪‬ﯿﻪم‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﻪﻟﻜ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ ‪ K1‬ﻨﻪ‪ ،‬هﻪﻣﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ‬ ‫‪ -‬ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮری‬ ‫ﺳﻜﺮﺗﺎرﯾﯿﻪت‬
‫‪ -‬ﺣﻪﺳﺎﺑﺪاری‬ ‫ﻣﻮﺳﺘﻪﺷﺎری ﯾﻪﺗﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬‬ ‫‪-‬‬
‫وان ) ﺧﻮاﻧﺪﻧﮕﻪه‪ ،‬ﭘﻪرﺗﻮوآﺨﺎﻧ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬ر‪‬ﮕﺎو ﺑﺎن‪ ،‬هﺎﺗﻮوﭼﯚﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ‬ ‫‪ -‬ﺑﻪﺷ‪ ‬ﻧﭭﯿﺴﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻣﺎرآﺮن)‬ ‫ﻣﻮﭼﻪ و آﺎرﻣﻪﻧﺪ‬ ‫‪-‬‬
‫ب ﭘﺎﺳﺎن‪ ،‬ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ‪ ،‬ﯾﺎرﯾﮕﻪه‪‬ﻦ وهرز‪‬ﺸﯽ‪،‬‬ ‫ﺋﺎرﺷﯿﭫ(‬ ‫آﺎﻣﭙﯿﻮﺗﻪر‬ ‫‪-‬‬
‫آﺮﯾﻦ و داﺑﯿﻦ آﺮن‬ ‫‪-‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﮕﻪه‪‬ﻦ زارۆآﺎن و هﺘﺪ( ﻧﻪهﺎﺗﯿﻨﻪ داﺑﯿﻨﻜﺮن و ﺷﺎرهك ﺑﻪﻟﻪﻧﮕﺎزه‬ ‫ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ آﺎرﻣﻪﻧﺪان‬ ‫‪-‬‬

‫د ﭬﯽ واری ﭬﻪ‪ .‬ب ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﭬﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﻪﻟﻜ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ ‪K3,‬‬

‫‪‬ﻨﻪ‪ ،‬ژ ﺋﺎﻟﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯿﭭﻪ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺑﺎﺷﻪ‪ ،‬ﺑﻪس ﻧﻪك‬
‫هﻨﺪهی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ ‪ ، K1‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺴﺎن ژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺋﻪڤ‬
‫ﺑﻪﺷ‪‬‬ ‫ﺑﻪﺷ‪‬‬ ‫ﺑﻪﺷ‪‬‬ ‫ﺑﻪﺷ‪‬‬ ‫ﺑﻪﺷ‪‬‬ ‫ﺑﻪﺷ‪ ‬ﭘﺎرك‬ ‫ﺑﻪﺷ‪ ‬داﺑﯿﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﯾﻪﻧﻪ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮن‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دﯾﭭﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ‬ ‫ﺧﻮاوﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎﺧﭽﻪﯾ‪‬‬ ‫زاروك و‬ ‫آﻠﺘﻮور و‬ ‫ﺧﺎﻧﻪﻧﺸ‪‬ﻦ‬ ‫و ر‪‬ﮕﺎ و ﺑﺎن‬ ‫آﺮﻧﺎ ﻣﻮﭼﻪ‬
‫‪K2‬ێ هﻪﻣﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ وان هﺎﺗﯿﻨﻪ داﺑﯿﻦ آﺮن‪.‬‬ ‫ﻧﮕﻪه‪‬ﻦ‬ ‫زاروآﺎن‬ ‫ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ‬ ‫ﺳﭙﻮرت‬ ‫‪،‬ﭘﻪآﻜﻪوﺗﻮی‬ ‫ﺑﻮی‬
‫ﺳﻪرﺗﺎی‬ ‫ﻻوازان‬

‫‪VP‬‬ ‫‪UY‬‬
‫آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ داهﺎﺗﯿﭭﻪ دآﺎت و رهوﺷﻪك ﺑﻪﻟﻪﻧﮕﺎز و دژوار دهرﺑﺎس‬
‫دﺑﻦ‪/‬آﺮﯾﻨﻪ‪ ،‬ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪٣٦.‬ﭼﺎوان و ب چ ﺋﺎوای ژی ﺷﺎرهواﻧﯽ زهﻧﮕﯿﻦ‬ ‫و‪‬ﻨﻪ ‪ :٤‬داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ ل ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫دﺑﯿﺖ؟ ﺋﻪڤ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺣﻜﻮﻣﻪت و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر‬ ‫ﺑﺎج‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﯾﺎ ﭼﺎﻻك و ﺑﺎش ﯾﺎ ﺑﺎﺟ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی د وارێ داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ﺑﺎرێ‬ ‫‪K1‬‬ ‫‪K2‬‬ ‫‪K3‬‬
‫وێ ﺳﭭﻜﺮﺗﺮ دﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ هﻨﺪێ هﻪﻧﻪ ﺑﺎﺟ‪‬‬
‫ژ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و آﺎرﮔﻪ و هﺘﺪ ﺑﺴﺘﯿﻨﻦ و ﺑﺎﺟﻪك وههﺎ ب ر‪‬ﻜﺎ آﻪﻧﺎﻟ‪‬ﻦ‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺑ‪‬ﺨﻨﻪ ﺳﻪر ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ هﻪر ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﺎوو‪‬ﺗﯽ دێ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﺎش‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎری ﭘ‪‬ﻚ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺋﻪﮔﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ ‪ K3‬ێ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﺎ وان ب ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ‬
‫ﮔﺸﯿ‪‬ﻦ ز‪‬ﺪهﺗﺮ هﻪﺑﻦ‪ ،‬داهﺎﺗﺎ آﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮن ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ‬ ‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ‬
‫ﮔﺸﺘﯽ ﺋﻪڤ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ب ر‪‬ﻜﺎ ز‪‬ﺪهآﺮﻧﺎ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﺑﺎﺟﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ل ﺳﻪر‬ ‫‪q1‬‬ ‫‪q2‬‬ ‫‪q3‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺑ‪‬ﺘﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ هﯚﯾﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺑﺎج ل ﮔﻮڕ‬
‫ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ داهﺎت و دهرهﺎﺗﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪرراﺳﺖ آﺮن‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی‬ ‫‪ q‬وهآﯽ داهﺎت‪ -‬ﺑﺎج‪ ،‬دهرﺋﺎﻣﻪد‪ ،‬ﺑﻪرهﻪم‪ -‬هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﯿﺸﺎن دان‪ .‬ل‬
‫ژی ﺗ‪‬ﺘﻪد ﯾﺘﻦ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ‪ K2، K1‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﭘﻪرش و ﺑﻪﻻﭬﻜﺮی دا ﺋﻪڤ ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﻪ آﻪ ﺑﻪرهﻪﻣ‪‬‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ ز‪‬ﺪهﺗﺮ ﻧﯿﻨﻪ‪ ٣٧.‬ﻟﻪوڕا ژی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ هﻪردوو‬ ‫‪ q1‬ێ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ ‪ K1‬ێ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ q2 ،‬ژی ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ‬
‫ﺑﺎژ‪‬ﺮان دێ ﺑﺸ‪‬ﻦ آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﺑﺎﺟ‪ ‬وههﺎ ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﻜﻪن‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ل‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ ‪ K2‬ێ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن و ‪ q3‬ێ ژی ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎ ‪ K3‬ێ‬
‫ﺋﺎﻟﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﭭﻪ ﻧﻪآﻪﭬﯿﺘﻪ ﺗﻪﻧﮕﺎﺳﯿ‪ .‬ﺑﺎج و وهرﮔﺮﺗﻨﺎ ﺑﺎﺟ‪ ‬ل هﻪر‬ ‫ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ ژ ﺑﻪر هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻓﺎآﺘﻪرا ﯾﻪآﺴﺎﻧﯽ‬
‫وه‪‬ﺗﻪآ‪ ‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺴﺎن ﺑﺎﺟ‪ ‬آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك‬ ‫‪ equalization‬و هﺎوﺑﻪﺷﯽ د داهﺎت و دهرهﺎت )ﻣﻪﺳﺮهف(‪ ،‬ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﻪرﻓﺮه و ه‪‬ﮋا ل ﺳﻪر ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ هﻪر وه‪‬ت و ﺟﭭﺎآ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ‬ ‫ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ د وارێ داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ هﺎرﯾﻜﺎری ﯾﺎ‬
‫ژی ﺑﺎﺷﻪ ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ .‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﯾﺎ ﺑﺎﺟ‪ ‬ﯾﺎ‬ ‫هﻪڤ ﺑﻜﻪن‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ ب ﭬﯽ ﺋﺎوای دﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ هﻪﻣﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ و آﺎروﺑﺎری ﺑﺠﯽ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﯾ‪‬ﻦ آﻪ داهﺎﺗ‪‬ﻦ وان ز‪‬ﺪه ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬ر‪‬ﮋهﯾﻪك ژ ﺳﻪدێ ‪ ٪‬ﺋﺪهﻧﻪ‬
‫‪36- Knudsen, K, Lars & Larsen, T & Pedersen, Nielse, J, M, 2002: 78‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ﭬ‪ ‬ر‪‬ﮋهﯾ‪ ‬ل ﺳﻪر ﺷﺎرهواﻧﯿ‪‬ﻦ‬
‫‪37- Etwil , P.&.Petersen, C. 1995: 22-23‬‬

‫‪VR‬‬ ‫‪VQ‬‬
‫ﺋﻪڤ دﺑﯿﺘﻪ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎﻟﯿﺎری و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی آﻪ‬ ‫ب ﺋﺎواﯾﻪك روﻧﯿهﺘﺮ و ﺑﺎﺷﺘﺮ دآﻪت‪ .‬دﯾﺴﺎن ب ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ژ‬
‫دآﺎرهك وههﺎ دا ﻣﻮداﺧﻠﻪ ﺑﻜﻪت‪.‬‬ ‫ﻣﯿﻜﺎﻧﺰﻣ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺳﻪرراﺳﺖ آﺮﻧ‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دﺷ‪‬ﺖ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﮔﺸﺘﯿﯿﺎ وه‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫آﻪ هﺎرﯾﻜﺎرێ ﺷﺎرهواﻧﯿ‪‬ﻦ ﻻواز ﺑﻜﻪت ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﭬﻪ‪.‬‬
‫وهآﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮدن‪ .‬ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬ ‫هﻪﻟﺒﻪت ژ ﺑﻮی آﻮ آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮ ر‪‬ﭭﻪﺑﭽﻦ ب ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك‬
‫ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ﻣﺮۆڤ دآﺎرﯾﺖ وهآﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﺎوهﻧﻜﺎر وآﺎرﮔﻪری‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دا داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن‬
‫ﺑﺪهﺗﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﻪت وهآﯽ ﺧﺎوهن آﺎر ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب هﻨﺪهك‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ﺑﺎج و ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر‬
‫آﺎرﮔﻪران هﻪﯾﻪ آﻪ آﺎرو ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ب ﺟﯽ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ل ﭬ‪‬‬ ‫داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﺎ ﺋﻪرك و ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﮔﻮژﻣﻪﯾﺎ دراﭬﯽ ژ ﺑﻮی‬
‫دهرێ ﺷﺎرهواﻧﯿﺘ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ و وهآﯽ آﺎرﮔﻪر دﺷ‪‬ﺖ ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎزا‬ ‫ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ ﻟﺒﻪر دهﺳﺖ و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯽ‪ ،‬آﻪ د‬
‫هﺎرﯾﻜﺎری ﺑﺪهﺗﻪ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ل هﻪﻣﺒﻪر داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ‬ ‫ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪت و دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ژی‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﻪت وهآﯽ ﺧﺎوهن آﺎر ﺑ‪‬ﯾﺎر ل ﺳﻪر ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دا‪ .‬هﻪر ﭘﺮۆژهﯾﻪك آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ددهت‪ ،‬و ل ﮔﻮڕ ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺋﻪڤ‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﭭﻪ ﺋﺎراﺳﺘﻪی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ل ﺳﻪر ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﯾﻪﻧﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺎرآﺮدن‪ .‬ﺗﻪﻣﺎم آﺮن و ب داوی ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺋﻪرآﺎن ل‬ ‫ﯾﻪ آﻪ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ل ﺳﻪر ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ ﺧﻮه ژ ﺑﻮی آﺎرهك وههﺎ‬
‫ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾ‪‬ﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪڤ رووﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ب دﯾﺘﻨﻪك‬ ‫ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﻜﻪت )ﺑ‪ ‬دﯾﺎرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻮوﺷﯽ‬
‫ﺋﺎﺑﻮری ﭬﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮدن‪ ،‬ﺑﺎس ل ﺳﻪر ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ‪Pricipal‬‬ ‫ﺷﻜﻪﺳﺖ دﺑﯿﺖ(‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﺧﻮه وهآﯽ دهزﮔﻪهﻪك‬
‫)دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی( و ‪) Agent‬ﺷﺎرهواﻧﯽ( ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬د رهوﺷﻪك‬ ‫ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ﺷﺎری دآﻪت و هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﺎش ژی‬
‫وههﺎ دا ژی ﻧﺎآﻮآﯽ دهردآﻪﭬﯿﺘﻪ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردو ﺋﺎﻟﯽ ﯾﺎن دا‪ ،‬و ژ‬ ‫ﺧﺎوهن آﺎﻧﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮری ﯾﻪ‪ -‬ﺑﺎج‪ ،-‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺑﻮی آﻮ ﭘ‪‬ﺸﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر ﻧﺎآﻮآﯿﯿﺎن ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب‬ ‫ﯾﻪآﻪ ب هﻪﺑﻮﻧﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﯾﺎن دﮔﻪل ﺷﺎﻟﯿﺎر‪‬ﻦ ﺑﻪرﭘﺮس رادﺑﯿﺖ ژ ﺑﻮی‬
‫ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮن و دﯾﺎرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰم و ﭼﺎواﻧﯿﯿﺎ ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫ب ﺟﯽ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﯾﺎن‪ .‬ﻣﺮوڤ دﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﮋﯾﺖ آﻪ آﺎر و‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ و آﺎﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬دوو ﻧﻤﻮوﻧﻪ ژ ﺑﻮی ﭘﺘﺮ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ‬ ‫ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺟ‪‬ﺒﺠ‪‬ﻜﺮدﻧﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ‪ .‬و‬
‫ﻣﻮد‪‬ﻠﻪك وههﺎ هﺎﺗﯿﻨﻪ دﯾﺎر آﺮن‪ ،‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺋﻪڤ ﺗﻪوهر دﺷ‪‬ﺖ وهآﯽ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗﻪﻧﯿﺎ روﻟﻪك ﭼﺎﭬﺪ‪‬ﺮ هﻪﯾﻪ‪ ،‬و ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ‬
‫ﺗﻪوهرهك ﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﺗﺎوﺗﻮآﺮدﻧﺎ ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و‬ ‫ﺑ‪‬ﺮﯾﭭﻪﺑﻪر ﺳﻪرﭘﻪرﺷﺘﯿﺎرێ ﺋﻪرآﺎن دآﻪت‪ .‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ل آﺎﺗﻪآ‪ ‬ﺋﻪڤ روﻟﻪ‬
‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ وی ل ﺳﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار وهآﯽ ﺑﺮﯾﺎردهر ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﭘﻼن و ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه و‬
‫ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی د ﮔﻪل وهزارهﺗ‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی دار ﻻﺑﺪهت‪ .‬هﻨﮕ‪‬‬

‫‪VT‬‬ ‫‪VS‬‬
‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژی دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﺑﻦ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﻓﺎآﺘﻪرهك وههﺎ‪،‬‬ ‫ﮔﻪڕهآﯽ ) ﺋﺎﺷﺘﯽ( ﻟﻪ ﻋﻪﻧﻜﺎوه‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺋﺎوه‬
‫ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ و وهآﯽ ل ﺳﻪری دا ﺋﺎﻣﺎژه ب روﻻ ﺑﺎﺟ‪ ‬داﺑﯿﻦ آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﮔﻪڕهآﯽ ﺋﺎﺷﺘﯽ ﻟﻪ ﺷﺎرۆﭼﻜﻪی ﻋﻪﻧﻜﺎوه زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ‬
‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮدن‪ .‬ﺑﻪرهﭬﺎژی ﭬ‪ ‬ژی راﺳﺘﻪ‪ .‬آﺎﺗ‪ ‬آﻪ‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﻚ و ﻧﯿﻮه‪ ،‬ﺋﺎوی ﺧﻮاردﻧﻪوه ﺑﻪﭘﺎرهﯾﻪآﯽ زۆر دهآ‪‬ن ﻟﻪ ر‪‬ﮕﻪی‬
‫ﺑ‪‬ﺸﻮﻟﯽ هﻪﺑﯿﺖ داهﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ آ‪‬ﻢ دﺑﯿﺖ و د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا ژی‬ ‫ﺗﺎﻧﻜﻪرو ﺗﺮاآﺘﯚر‪ ،‬ﻧﺎزاﻧﺮ‪‬ﺖ ﺋﺎوهآﻪ ﺗﺎ چ ﺋﺎﺳﺘ‪‬ﻚ ﭘﺎآﻪ‪ .‬زۆرﯾﻨﻪی دا‬
‫دهرهﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ز‪‬ﺪه دﺑﯿﺖ‪ .‬و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗﻮوﺷﯽ‬ ‫ﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﻪآﻪش ﻓﻪرﻣﺎﻧﺒﻪرن و ﺗﻮاﻧﺎی آ‪‬ﯾﻨﯽ ﺋﻪو هﻪﻣﻮو ﺋﺎوهﯾﺎن ﻧﯿﯿﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻪﻧﮕﺎﺳﯿﯿﺎن دﺑﻦ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و دهرﻓﻪﺗﺎ ﺷﻮﻟﯽ ژی ز‪‬ﺪه ﺑﯿﺖ ﮔﻮڕان ب‬ ‫ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺟﺎرﯾﺶ ﻣﻮراﺟﻪﻋﻪی دهزﮔﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪارهآﺎﻧﯿﺎن آﺮدووه‪،‬‬
‫ﺳﻪر رهوﺷﻪك وههﺎ دا ﺗ‪‬ﺖ و ﻓﺎآﺘﻪرهك وههﺎ دێ آﺎرﯾﮕﻪری هﻪﺑﯿﺖ‬ ‫آﻪﭼﯽ ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺋﺎآﺎﻣﯽ ﻧﻪﺑﻮوه‪ .‬ﻟﻪ ﻻﻟﻪﯾﻪآﯽ ﺗﺮﯾﺸﺪا‪ ،‬دوای ﺗ‪‬ﭙﻪڕﺑﻮوﻧﯽ‬
‫ل ﺳﻪر ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﺑﺎج‪/‬زآﺎت ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬آﻪ ﯾﻪك ژ ﺳﻪرهآﺎﻧﯿ‪‬ﻦ داهﺎﺗﺎ‬ ‫ﭼﻪﻧﺪ رۆژ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﻗﯿ‪‬آﺮدﻧﯽ ﺷﻪﻗﺎم و آﯚ‪‬ﻧﻪآﺎن دووﺑﺎره ﺗ‪‬ﻜﺪراﯾﻪوه ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ .‬واﺗﻪ د آﺎﺗﻪك وههﺎ دا روﻻ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﺳﻪر‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ )ز‪‬ﺮاب( دروﺳﺘﻜﺮدن‪ ،‬آﻪ دهآﺮا ﺑﻪر ﻟﻪ ﻗﯿﺮﺗﺎوآﺮدن هﻪ‪‬ﻤﻪﺗﯽ‬
‫ﺑﻮژاﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ ﭼﻪرﺧﺎ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه هﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ز‪‬ﺮاب و ﺳﻪرﺟﻪم آﺎره ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﯿﻪآﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎم ﺑﺪراﯾﻪ‪ ،‬ﺋﻪﻣﻪش‬
‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك وههﺎ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﺑﺎﺟ‪‬ﯿﻪ‪ .‬ﭼﺎوان ژی ﺷﺎرهواﻧﯽ د‬ ‫دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﯿ‪‬وداﻧﯽ ﭘﺎرهﯾﻪآﯽ زۆر و آﺎت‪ .‬داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﮔﻪڕهآﻪآﻪ‬
‫رهوﺷﻪك ﺋﺎﻟﯚزدا ﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﻪردهوام ﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر ﭼﺎﻻآﯿﯿﺎن‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ‬ ‫ﺧﻮازﯾﺎرن دهزﮔﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪآﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﯽ هﻪر‪‬ﻢ ﭼﺎرهﺳﻪری‬
‫ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه آ‪‬ﻢ ﯾﺎن داﺑﻪزﯾﻨﯿﺖ؟ و وهآﯽ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﺎ "‬ ‫‪38‬‬
‫آ‪‬ﺸﻪآﻪﯾﺎن ﺑﻪآﻪ ﻧﻮ آﻪ ﺋﺎوآ‪‬ﯾﻦ رزﮔﺎرﯾﺎن ﺑﻜﻪن‪ ) .‬ﺋﺎزاد هﯿﺮاﻧﯽ(‬
‫ﮔﺎراﻧﺘﯿﯿﺎ ﺑﻮدﺟﻪ" ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﺋﯿﺮۆ ژی ل‬
‫وه‪‬ﺗﻪك وهآﯽ داﻧﻤﺎرآ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﭘﻪﯾﺮهو ژێ ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪.‬‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك وههﺎ ژی ﺋﺎﻟﯽ ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﺨﻮ )آﻪ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرێ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪی و آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ﺧﻮرت ل ﺳﻪر‬
‫و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎراﻧﻪ( و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﺋﺎﺑﻮوری و دارای ﭬﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﻧﻪﺗﻪوهی ﯾﺎن ژی ﺟﭭﺎآﯽ هﻪﯾﻪ ‪.National Economy‬‬
‫دﯾﺎرآﺮدن‪.‬‬ ‫ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬و‬
‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران دا آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ه‪‬ﮋا و ﺑﻪرﻓﺮه ل ﺳﻪر‬
‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ و ﻧﻪﺗﻪوهی هﻪﯾﻪ‪ .‬هﻪژی ﮔﻮﺗﻨﻪ وژﺑﯿﺮ ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری و ﺑﻮژاﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮوری ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا‬
‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﭼﺎﻻآﯽ و دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ وهآﯽ ﺑ‪‬ﺸﻮﻟﯽ ﯾﺎن ژی‬
‫ﺷﻮﻟﻜﺮﻧ‪ ‬ﭬﻪ هﻪﯾﻪ‪ .‬واﺗﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺸﻮﻟﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﯿﺖ‪،‬‬

‫‪ -٣٨‬رۆژﻧﺎﻣﻪی ﺧﻪﺑﺎت‪ ،‬ژﻣﺎره‪ ،١٥٦٢‬ﭘ‪‬ﻨﺞ ﺷﻪﻣﻪ ‪ ١٦.٠٩.٢٠٠٤‬ل ‪٥.‬‬

‫‪VV‬‬ ‫‪VU‬‬
‫ﺋﺎﻓﻪراﻧﺪی ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن آﻪ ب ﻧﺎﭬ‪ " ‬هﺎرﯾﻜﺎری" و " ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮدﻧﺎ‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دا") ﺑﻪرێ ژی ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬‬ ‫‪ ٪٣٤‬دهوﻟﻪت ‪ ٪٤٦ ،‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ‪ ٪١٤ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر‪ ،٪٧ ،‬ﭼﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و‬
‫‪٣٩‬‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪآﺮن(ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪.‬‬ ‫ﻓﻮﻧﺪ‪/‬وهﻗﻔ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‬
‫هﺎرﯾﻜﺎری راﺳﺘﻪوﺧﻮه آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ﭬﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن ﯾﻪك ژ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ‪‬ﯿﻦ داﻧﻤﺎرآ‪ ‬ل ﭼﺎڤ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾ‪‬ﻦ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ دی ﯾ‪‬ﻦ‬
‫وان ﺟﯚره هﺎرﯾﻜﺎرﯾﯿﺎﻧﻪ آﻪ د ﻧﺎڤ "ﭘﻪﯾﻤﺎﻧ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری" د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬ ‫ﺋﻮروﭘﯽ ﺧﺎوهن ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮون و ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯿﯿﻪك ﺑﻪرﻓﺮهﺗﺮن‪ ٪٥٨ .‬ێ ژ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن دا ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺋﯿﻤﺰا آﺮن ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻪك‬ ‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ل داﻧﻤﺎرآ‪ ‬ﺳﻪرهآﺎﻧﯿﯿﺎن وان ژ ﺑﺎﺟ‪– ‬‬
‫‪٤٠‬‬
‫وههﺎ ﺑﯚ ﻣﺎوهی ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎﻻن و ل ﮔﻮڕ ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﻪك دﯾﺎرآﺮاو دا ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫زآﺎت‪ -‬ێ ﺗ‪‬ﺖ‪.‬‬
‫دارﺷﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ هﺎرﯾﻜﺎرﯾﯿﻪ ژ ﺑﻮی ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدن‪ .‬ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮﻧﺎ ﺋﺎﺑﻮوری د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ژی وهآﯽ‬
‫ﯾﻪك ژ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ه‪‬ﮋا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ ژ ﺑﻮی داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﺎ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ د آﺎت و ﺳﺎﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دا دهﺳﺘ‪‬‬
‫هﺎرﯾﻜﺎری ﺑﯚ هﻪڤ در‪‬ﮋ دآﻪن‪ .‬ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮﻧﺎ ﺋﺎﺑﻮوری ﻧﯿﺰﯾﻜﯽ ‪ ٪٦‬ﯾﺎ‬
‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬و ل داوی دا ‪ ٪١‬ژ داهﺎت و‬
‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ب وهرﮔﺮﺗﻨﺎ " دهﯾﻦ" ﻧﺎن ﺗ‪‬ﺘﻪ داﺑﯿﻦ آﺮدن ) ﺋﻪڤ‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ د وی آﺎﺗﯿﺪا ر‪‬ﻚ ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﻪ داﯾﻦ‪ ،‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‬
‫ﭬﻪ ﻻواز ﺑﯿﺖ و ﺳﻪرهآﺎﻧﯽ ﯾﻪك ﭘﻪﯾﺪا ﻧﻪﺑﯿﺖ ژﺑﻮی ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﺎ‬ ‫ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪﭬﻪ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﺑﻪﺷﻪك‬
‫ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﺎ ﺋﺎﺑﻮری‪ ،‬ﺋﻪڤ آﺎت ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ دهﯾﻨﻪك وههﺎ‬ ‫دی ژ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ‪ ٪١٢‬ێ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﭬﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫ژ آﻪرﺗ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒﻪت ﯾﺎن ژی ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی وهرﮔﺮﯾﺖ(‪ .‬ژ‬ ‫داﺑﯿﻨﻜﺮن‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی ر‪‬ﮋهﯾﻪك ﺑﻪرﺑﭽﺎﭬﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺑﯿﺮ ل دارﺷﺘﻨﺎ‬
‫ﺑﻮی آﻮ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪك ﺧﻮرت و ﭘﺘﻪو هﻪﺑﯿﺖ‪،‬‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن و ژﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ژی ﺧﺎوهن ه‪‬ﮋاﯾﯿﻪ‪ .‬و‪‬ﻨﻪﯾ‪‬‬
‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﺸ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﻪردهوام ﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر آﺎر و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه‪،‬‬ ‫ﺳﻪری داهﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ آﻪ ﺗ‪‬ﻜﺮاوی ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ ﺑﯚ ﻣﻪ‬
‫وهرﮔﺮﺗﻨﺎ دهﯾﻨﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك وهآﯽ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪری ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ‬ ‫دﯾﺎردآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن هﻨﺪهك آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ .‬ژ ﺑﻮی آﻮ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﺎ‬
‫ژی هﻨﮕ‪ ‬دﺷ‪‬ﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ راﺳﺘﯿﯿﻪك آﻪ رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﯿﺎ ﺷﺎﻟﯿﺎری – وهزارهﺗﺎ‬ ‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﺎن ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮدن‪ ،‬ژ ﺋﺎﻟﯽ دهوﻟﻪﺗ‪ ‬ﭬﻪ ﭘﻪﯾﺮهو ژ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك‬
‫ﻧﺎﭬﺨﻮه آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯽ ﻧﻪ‪ -‬ل ﺳﻪر هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ژی آﻪ‬
‫‪39- www.kl.dk ، www.fm.dk( finansministeriet), Danmarks Statistik 2004, 14‬‬
‫‪40- www.kl.dk‬‬

‫‪VX‬‬ ‫‪VW‬‬
 ‫‪٤١‬‬
‫ﺋﺎوای‪ ،‬هﻪر ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪك ب ﺧﻮه و ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﺳﻪرﺑﺨﻮه دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﺨﻮ رهزاﻣﻪﻧﺪی ل ﺳﻪر ﭘﺮۆژهﯾﺎ وهرﮔﺮﺗﻨﺎ دهﯾﻨﯽ ﺑﺪهت‪.‬‬
‫هﻨﺪێ هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ دار‪‬ﮋﯾﺖ و ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪك وههﺎ ل ﮔﻮڕ‬ ‫ل داوﯾﺪا ژی ‪ ٪٢٣‬ێ ﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮوری ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ آﻪرهﺳﺘﻪ‪ ،‬آﺎرﮔﻪه و‬
‫ﭘﻼن و ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ دﯾﺎرآﺮاو‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﺳﻪرهراﯾ‪ ‬هﻨﺪێ‬ ‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﻧﺎﭬﻪﻧﺪ‪‬ﻦ دی) وهآﯽ ﯾﺎرﯾﮕﻪ‪ ،‬ﺋﺎﭬ‪ ،‬و هﺘﺪ( آﻪ ﯾ‪‬ﻦ‬
‫آﻪ ﺋﻪڤ دهرﮔﻪه ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﭬﻪآﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬دﯾﺴﺎن ﯾﺎﺳﺎ‪/‬ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ داﺑﯿﻨﻜﺮن‪.‬‬
‫راﻣﯿﺎری ر‪‬ﮋهﯾﻪك ﺳﻨﻮوردار و ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ دﯾﺎرآﺮﯾﯿﻪ آﻪ ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ‪.‬‬ ‫هﻪروهآﯽ د ﺳﻪرﯾﺪا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن‪ ،‬ﺋﻪڤ ﺷﺎﻟﯿﺎری ﯾﺎ‬
‫ﺳﻪرهراﯾ‪ ‬ﭬ‪ ‬ژی ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ژ ﺑﺎﺟﺎ آﺎرﮔﻪه‪‬ﻦ‬ ‫ﻧﺎﭬﺨﻮﯾﻪ آﻪ رهزاﻣﻪﻧﺪی ل ﺳﻪر هﻨﺪێ ددهت‪ ،‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ دهﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺸﻪﺳﺎزی و آﺎرﺧﺎﻧﻪﯾﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮﺑﻪران و هﺘﺪ ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ‬ ‫وهرﮔﺮﯾﺖ ﯾﺎن ژی ﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ل ﮔﻮڕ ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪت ب آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن آﻪ ﺑﻪﺷﻪآﻪ ژ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ وه‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ رهزاﻣﻪﻧﺪی‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن آﻪ دﯾﺎرآﻪرێ ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ و‬
‫ﯾﺎ ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ ﻣﺎﻟﯿﯿﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ﻟﮋﻧﻪﯾﻪ ژی‬ ‫هﻪروهﺳﺎ ژی د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎم‬
‫دﯾﺎرآﻪرێ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﮔﺸﺘﯿﯿﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﯾﺎ وه‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ول داوﯾﺪا ژ ﺋﺎﻟﯽ‬ ‫دان‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﻣﻪراﻣﺎ دهﯾﻨ‪ ‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ وهردﮔﺮن‪ ،‬د ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﺪا‬
‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﭬﻪ ﭘﺸﺘﯽ آﻪ ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ ﻣﺎﻟﯽ رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر دﯾﺎرآﺮ‬ ‫هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮدن و ﺗﻪﻧﯿﺎ ژ ﺑﻮی ﭘﺮۆژه و ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾ‪‬ﻦ آﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪژراﻧﺪن‪.‬‬ ‫ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدن دﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻣﻪزاﺧﺘﻦ‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ د وهرﮔﺮﺗﻨﺎ دهﯾﻨ‪‬ﺪا‬
‫ﺳﻪرﺑﺨﻮهﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﻣﻪزاﺧﺘﻦ و داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ دهﯾﻨ‪ ‬ﻧﻪك د دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﺷﺎرهﭬﺎﻧﯽ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ داﯾﻪ‪ ،‬و ر‪‬ﮋهﯾﺎ دهﯾﻨﯽ ژی ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﺨﻮه ﭬﻪ دﭬ‪‬ﺖ‬
‫وهآﯽ دﺑﻪﺷ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﯿﺪا هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬رهﻓﻮرﻣﻪك ﺳﻪرهآﯽ‪ ،‬آﻪ‬ ‫رهزاﻣﻪﻧﺪی ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﻪڤ ﺗﻪﻧﯿﺎ و ﺗﻪﻧﯿﺎ ژ ﺑﻮی‬
‫ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺋﻪﮔﻪرا ﺑﻪﻻﭬﻜﺮن و ﭘﻪرﺷﻜﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﺋﺎﻟﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﭬﻪ‪،‬‬ ‫ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻧﻪ‪٤٢.‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪڤ ﺷﺎﻟﯿﺎری ﯾﺎ ﻧﺎﭬﺨﻮﯾﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه هﻪﯾﻪ ل ﺳﻪر ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬ ‫آﻪﻓﺎﻟﻪت‪/‬ﮔﻪرهﻧﺘﯿﯿﺎ دهﯾﻨﻪك وههﺎ ل ﺳﻪر ﺋﻪﺳﺘﻮ دﮔﺮﯾﺖ‪.‬‬
‫و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ) ﺷﺎرهواﻧﯽ( و هﻪر‪‬ﻤﯽ)ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر(‪ .‬ﺋﻪڤ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪ آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﺑﺎج و زآﺎﺗ‪ ‬دﯾﺎرﺑﻜﻪن‪.٤٣‬‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﯾﻪ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ژ ﻧﻮی ﭬﻪ ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻨﺎ داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی‪،‬‬ ‫ﺋﻪﻣﺎ ﺋﻪڤ ﻧﺎﺑﯿﺖ آﻪ ژ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﺎ وه‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﻨﻪﭘﻪرﯾﺖ‪ ،‬آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬آﻪ دﺳﻪرﯾﺪا ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﺎ‬ ‫ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﺋﺎﺑﻮوری و ﻣﺎﻟﯿﯿﻪﭬﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮدن‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬هﺎوﺳﻪﻧﮕﯽ‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺣهﻚ _ ێ ﺗﻮوﺷﯽ‬ ‫د ﮔﻪل ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮدﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗ‪‬ﻦ‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دآﻪت‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﻪك وههﺎ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ‬ ‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدن‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮری و هﺘﺪه د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺑﺎژ‪‬ﺮﯾﺪا هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ب ﭬﯽ‬
‫آﻪ ﺋﻪرآ‪ ‬هﻪر ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮهﺗﺮ و ﺷﻪﻓﺎﻓﺘﺮ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫‪41- www.kl.dk‬‬
‫دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﻮرآﺮاﺗﯿﻚ ﯾﺎ آﺎراﯾﻪ‪ ،‬د‬ ‫)‪42- www.kl.dk., www. Im.dk (indenrigsministeriet‬‬
‫‪43- www.kl.dk., www. Skatteministeriet.dk‬‬

‫‪WP‬‬ ‫‪VY‬‬
‫رهﻓﻮرم د ﺷ‪‬ﺖ وهآﯽ ﺧﺎﻻ ﺳﻪرهآﯽ و ﯾﻪك ژ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﺎن‪ ،‬هﻪول‬ ‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی آﻪ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری ژی ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪.‬‬
‫ﺑﺪهت آﻪ وهآهﻪﭬﯽ د ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ‬ ‫ﭘﺮﺳﭙﻪآﺘﯿﭭﺎ آﻮ رهﻓﻮرﻣﺎن هﻪﯾﻪ‪ ،‬د ﺷ‪‬ﺖ د ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬رهﻓﻮرﻣﺎن دا ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬و دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن‪ ،‬و ﯾﺎ آﻮ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺋﻪوهآﻪ‬
‫دا ﭘ‪‬ﻚ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬وهآهﻪﭬﯿﯿﺎ آﻪ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﺎ‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﻪك ﭘﻠﻪﺑﻪﻧﺪی ‪ Hierarchy‬ﯾﺎ ﺳﻪرۆآﺎﯾﻪﺗﯽ و‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری دﺧﯿﺘﻪ ﺳﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬وهدآﻪت آﻪ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪ‪ .‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی وهﺳﺎ دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬رهﻓﻮرﻣﺨﻮاز ﺧﺎوهن‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی وهك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دﺧﻮازﯾﺖ‪ ،‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬‬ ‫ﻣﺎﻓﺪارﯾﯿﻪ و دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬هﻨﺪێ هﻪﯾﻪ آﻪ دﺷ‪‬ﺖ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د‬
‫داﺑﯿﻦ ﺑﻜﻪن‪ .‬ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪ ﺷﻪﻓﺎﻓﯿﯿﻪت دﺧﯿﺘﻪ ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهزﮔﻪه‪‬ﻦ‬ ‫داﻣﻮدهزﮔﻪهﺎﻧﺪا ﭘ‪‬ﻚ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ٤٤.‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﺎﻣﺎژه ب هﻨﺪێ‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی ‪ local administration‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪/‬ﻧﺎوﭼﻪی و ﯾﺎآﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ‬ ‫ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ ﺟﯿﺎوازی دﻧﺎﭬﺒﻪرا رهﻓﻮرم وهآﯽ ﺑﯿﺮوڕای‪ ،‬ﺑﯿﺮوآﻪ و‬
‫‪ central administration‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨﺎ ﯾﻮرﮔﻦ ﻟﻮﺗﺰ دﺑﯿﺘﻪ‬ ‫رهﻓﻮرم د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ رهﻓﻮرﻣ‪ ‬ژی زهﻻل‬
‫هﯚی ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎری‪ ،‬داﺑﻪﺷﻜﺮن و ﺑﻪرهﻪﭬﻜﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ژ ﺑﻮی‬ ‫آﺮﻧﺎ آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﻜ‪ ‬ﻣﯿﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬و د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﭬﻪآﺮﻧﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا‪ ٤٥.‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ﭬ‪‬‬ ‫دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮه ژ ﺑﻮی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك وههﺎ‪ ،‬آﻪ ﺧﻮرﺗﺮ و ﭘﺘﻪوﺗﺮ‬
‫آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﺸ‪‬ﻦ ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﺑﯿﺖ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا ژی ل ﭬ‪ ‬دهرێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ د ﺑﻦ‬
‫ﺧﺰﻣﻪت ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺑﻜﻪن‪ ،‬آﻪ ﺑﻮارێ ﺋﺎﺑﻮوری و‬ ‫ﺳ‪‬ﺒﻪرا رهﻓﻮرﻣﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮهﺗﺮ دێ هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﯾﺎ آﻮ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﺎ ﺋﺎﺑﻮوری ژی دﮔﻪ ل ﺑﯿﺖ‪ ،‬و ل ﺋﺎﻟﯽ دی ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی‬ ‫وهآﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ و ﺧﺎوهن ﻧﺮﺧﻪ و‬
‫ﺑﻪرهﻪﭬﻜﺮﻧﺎ زاﻧﯿﺎری و ﭘﺴﭙﯚری‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺧﺰﻣﻪت ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮن ﺑ‪ ‬دراڤ‬ ‫هﻪﺗﺎ ﻧﻮآﻪ ﻧﻪهﺎﺗﯿﯿﻪ زهﻻل آﺮن آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ب هﯚی ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﻦ‬
‫و داهﺎت ﻧﯿﻨﻪ‪ .‬ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗ‪ ‬ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن د ﻧﺎڤ‬ ‫ﺟﯿﺎواز ﺷ‪‬ﻠﯽ ﺑﯿﻨﻪك آﻪﭬﺘﯿﯿﻪ ﻧﺎڤ دا‪ .‬زهﻻل آﺮن و ﺳﭭﻚ آﺮﻧﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب داهﺎت هﻪﯾﻪ‪ .‬داهﺎﺗﻪك وههﺎ د ﺷ‪‬ﺖ‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ ،‬آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر ﺋﻪرك و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎری ﯾﺎن هﻪﯾﻪ‪.‬‬
‫ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭬﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮن‪ ،‬وهﯾﺎن ژی ﭘﻪﯾﺪاآﺮﻧﺎ‬ ‫ﺋﻪڤ ﯾﻪك ژ ﺋﺎواﺗ‪‬ﻦ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ هﺎوﺳﻪﻧﮓ ﺑﯿﺖ ژ ﺑﻮی هﻪﻣﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن‪.‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬وآﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎﻧﻪ آﻪ ﺷﻪﻓﺎﻓﯿﯿﻪت ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﺎرێ‬
‫هﻪرﭼﻪﻧﺪ وه‪‬ﺗﻪك ژ ﺋﺎﻟﯽ ژ‪‬ﺮﺧﺎﻧ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری ﭬﻪ زهﻧﮕﯿﻦ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ژ‬ ‫ﯾﺎﺳﺎ‪‬ﯽ‪ .‬رهﻓﻮرم هﻪﻣﺒ‪‬ﺰ آﻪرێ دﯾﺘﻦ و ﺑﯿﺮوڕاﯾﺎﻧﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ب‬
‫ﺑﻮی آﻮ ﺑﺎزاڕێ ﺋﺎﺑﻮورﯾ‪ ‬ﻧﺎﭬﺨﻮهﯾ‪ ‬وه‪‬ﺗﯽ و ﺟﭭﺎآﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﻮﻧﺘﺮۆل‬ ‫ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪ و ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و رهوش و ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ‬
‫آﺮن و هﺎوﺳﻪﻧﮕﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا داهﺎت و دهرهﺎﺗ‪ ‬وه‪‬ﺗﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺑﻪرهﻪم‬ ‫ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﺎ آ‪‬ﺸﻪ و ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻦ ر‪‬ﭭﻪﺑﺮﯾﯿﻪ‪.‬‬
‫هﯿﻨﺎﻧﺪن و ﺋﺎﻧﯿﻦ و آﺮﯾﻨﺎ ﺑﻪرهﻪﻣ‪‬ﻦ ﺑﯿﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ‬

‫‪45- Lotz .J: 1980.‬‬ ‫‪44- Brunsson, N. & Olsen, J. P.1999. 13‬‬

‫‪WR‬‬ ‫‪WQ‬‬
‫ﺑﺎﺷﺘﺮ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺑ‪‬ﺘﻪ داﺑﯿﻦ آﺮن‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی رازﯾﻜﺮﻧﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ژ ﻻﯾ‪ ‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك آﻪ ﭘﻪﯾﺮهو ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﭘﻪرش و‬
‫ﺑﻪﻻﭬﻜﺮی)د‪‬ﺴﻪﻧﺘﺮال(ﭬﻪ دآﻪت ﮔﻪﻟﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫آﻪ ﭘﻪﯾﺮهو ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی )ﺳﻪﻧﺘﺮال(‪ .‬د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫ﺑﻪﻻﭬﻜﺮی دا‪ ،‬ﺑﻪرهﻪﻣ‪‬ﻦ آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭬﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮن ﭘﺘﺮ‬
‫ژ ﯾ‪‬ﻦ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭘ‪ ‬رادﺑﯿﺖ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬دﯾﺴﺎن ﺋﻪڤ‬
‫ﺋﻪرآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ آﻪ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎش ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺑﻪﺷﻪك ز‪‬ﺪه ژ داهﺎﺗﯽ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﻧﺎڤ ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬و ﺋﻪﮔﻪرا‬
‫ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ و ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﻜﻪت‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ ب‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ ﯾ‪‬ﻦ ژﯾﺎﻧﻪوهﯾﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺧﺰﻣﻪﺗ‪‬ﻦ آﻪ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ دآﻪت دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﺑﺎﺟﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‬
‫آ‪‬ﻢ ﯾﺎن ژی ز‪‬ﺪه ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪﯾﻚ وههﺎ و ر‪‬ﮋهﯾﺎ زآﺎﺗ‪ ‬ژی ژ ﻻﯾ‪‬‬
‫ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهﭬﺎﻧﯽ ﭬﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر ل ﺳﻪر ﺗ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ .‬و ﺑ‪‬ﯾﺎرهك وههﺎ دﺑﯿﺘﻪ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎرهك راﻣﯿﺎری‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎن آﺎت دا ژی وهآ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫آﺮن‪ ،‬ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﺎﺑﯿﺖ آﻪ ژ وێ ر‪‬ﮋهﯾﺎ آﻪ ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ‬
‫ﺧﻪزاﻧﻪداری ) ﻣﺎﻟﯽ( ﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ز‪‬ﺪهﺗﺮ ﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫هﻪر ﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺑ‪ ‬ﻧﺎآﻮآﯽ ﭘﻪﯾﺪا ﻧﺎﻧﺒﻦ‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬
‫وه‪‬ت و ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪‬ﻦ آﻪ ﺑ‪ ‬ﻧﺎآﻮآﯽ ﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻪﯾﺪا ﻧﺎﺑﻦ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر هﻪﺑﻦ ژی‪،‬‬
‫دﯾﺎردهﯾﻪآﺎ ﺷﺎزه‪ .‬ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ آﻪ ﺑﻮدﺟﻪ و ﺑﺎﺟ‪ ‬ب هﻪڤ ره ﮔﺮێ ددهن‬
‫وهدآﻪت آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺷﺎرهواﻧﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر هﻪڤ ﺳﻪﻧﮕﻪر ﭬﻪدهن‪.‬‬
‫ﺋﻪﮔﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬ز‪‬ﺪهآﺮﻧﺎ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﺑﺎﺟ‪ ‬هﯿﭻ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د‬
‫ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮﻧﺎ آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿﺎﻧﺪا ﻧﻜﻪت‪ ،‬ﻧﺎآﻮآﯽ دهردآﻪﭬﯿﺘﻪ‬
‫هﻮﻟ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪك ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ آﻪ هﻪﻣﯽ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ب ر‪‬ﻜﺎ‬
‫ﺑﺎﺟ‪ ‬داﺑﯿﻦ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ﺋﻪرآ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ آﻪ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك‬
‫وههﺎ ﭼﺎرهﺳﻪر ﺑﻜﻪت‪ ،‬آﻪ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﺎ ﺳﻪرراﺳﺖ آﺮﻧﺎ‬ ‫آﻪ ﺑﺎﺟ‪ ‬ﺗﻪرﺧﺎن آﺮی وهآﯽ ﺧﺰﻣﻪت ژ ﺑﻮی ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ ژﯾﺎﻧﻪك‬
‫‪WT‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪك ﯾﺎ ﺑﺎج وهرﮔﺮﺗﻨ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﺎ ﺑﺎﺟ‪ ‬ﺋﺎﺑﻮوری‬
‫ﯾﺎ وه‪‬ﺗﺎن ﺗ‪‬ﻚ ددهت و دﺑﯿﺘﻪ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪك ﺧﺎوهن ﺑ‪ ‬ﺑﻨﮕﻪهﻪ‪ .‬و‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری ﯾﻪك وههﺎ د ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﮔﻠﻮﺑﺎﻟﺪا ب ﺋﺎواﯾﻪك ﮔﻪﻟﻪك رهﺣﻪت‬
‫ﺗﻮوﺷﯽ ﺷﻜﻪﺳﺖ و و‪‬ﺮاﻧﯽ دﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه داهﺎﺗﺎ وه‪‬ﺗﯽ ژ زهآﺎﺗ‪‬ﻦ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د‬
‫ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺎ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬دآﻪن ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﺖ‪.‬‬
‫ﭬ‪ ‬ژی ﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﻮوﻧﺎ آﺎروﺑﺎرێ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ‬
‫دآﻪت‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری و ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺗﻪوهرهك ﯾﺎ ﮔﻮﻓﺘﻮﮔﻮﯾﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬و‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺗﻪوهرك ﯾﺎ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ هﻪﺗﺎ چ‬
‫رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﭬﻪ آﺎرو ﺑﺎر‪‬ﻦ ﺧﻮه ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﺖ‬
‫و ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪآ‪-‬ﻓﯿﻨﺎﻧﺲ – دﯾﺎرآﺮاو هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك وههﺎ آﻪ ل ﺋﺎﺳﺘ‪‬‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری و ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬داﯾﻪ دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‪.‬‬
‫ب ﭬﯽ ﺋﺎواﯾ‪ ،‬دهﻣﺎ آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﻪك ﯾﺎ ﺑﻪرﻓﺮه ژ داهﺎﺗ‪ ‬وی وهآﯽ ﺑﺎج و‬
‫زآﺎت ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭬﻪ ژێ ﺗ‪‬ﺘﻪ وهرﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﺷﺎرهواﻧﯽ ر‪‬ﻜ‪ ‬ﺑﺪهﻧﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ آﻪ دﯾﺘﻦ و‬
‫ﺑﯚﭼﻮوﻧ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺳﻪﺑﺎرهت ب آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ‪ ،‬و ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ آﻪ دﻧﺎڤ‬
‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا ﺗ‪‬ﻨﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮن دﯾﺎرﺑﻜﻪت )ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻧﻪرزاﯾﺒﻮون‬
‫و رازﯾﺒﻮوﻧ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ(‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﻪ دوﯾﺮه ژی آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻪﺷﻪك ژ‬
‫داراﯾﯽ ﯾﺎ ﺧﻮه وهآﯽ ﺑﺎج ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﻜﻪت ژ ﺑﻮی ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ هﻨﮕ‪ ‬دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺳﻪرآﻪﻓﺘﯽ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و هﻪﺳﺘ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻧﻪ ب ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ و آﺮدهوهﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪‬‬
‫‪WS‬‬
‫ﻧﻪرﻣﯽ ﻧﯿﺸﺎن دان ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه هﺎوآ‪‬ﺸﻪﯾﻪ دﮔﻪل رهوﺷﺎ‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪﯾ‪ .‬ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮﻧﺎ ﺑﻮدﺟﻪﯾ‪ ‬ژ ﺋﺎﻟﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ب‬
‫ﺟﭭﺎآﯿﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‪ .‬وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺷﯿﺎو ﮔﯚڕان ‪-‬ﻧﻪرﻣﯽ د ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ‬ ‫ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﻠﻮك –ر‪‬ﮋه‪ -‬ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن‪.‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا و هﻪر ر‪‬ﻜﺨﺮاوهآ‪ -‬ﯾﻪك ژی هﻪﻧﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﺑﺎش ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾ‪‬ﻦ آﻪ ب هﯚی هﻪﺑﻮوﻧﺎ آﺎرﮔﻪه و هﺘﺪ وهآﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن ژ ﺑﻮی ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآ‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬رووﯾﻪك‬ ‫ﯾ‪‬ﻦ زهﻧﮕﯿﻦ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ ،‬آﻪ ب هﯚی ﺑﻪرﻓﻪره ﺑﻮوﻧﺎ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪،‬‬
‫ﭬﻪآﺮی ژ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺋﻪو ﺧﻪﻣﺨﻮرﯾﯿﺎ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ هﻨﺪهك ژ ﺑﺎﺟﺎ وهرﮔﺮﺗﯽ دﺷﯿﻨﻦ ﺳﻪر ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫هﻪﻣﺒﻪر آ‪‬ﺸﻪ و ﺋﺎﻟﯚزﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﯾﻪ ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ ٤٨.‬ﺋﻪو‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ب هﯚی هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ دﯾﺎرآﺮاو دا ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دا هﻪﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺘﺮ ب‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾ‪‬ﻦ آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺋﺎﺑﻮری ﭬﻪ ﻻوازن ﺗ‪‬ﻨﻪ داﺑﻪﺷﻪآﺮن‪.‬‬
‫ر‪‬ﻜﺎ ﺷﺎﻟﯿﺎری ﯾﺎ ﻧﺎﭬﺨﻮی دا ﺗ‪‬ﺘﻪ ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻦ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ ب ﻧﺎﭬ‪ ‬ﺑﻠﻮك ﯾﺎن ژی ر‪‬ﮋه هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﺎﭬﻜﺮن‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺳﻜﺎﻧﺪﯾﻨﺎﭬﯿﺎ ﺋﻪڤ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺷﺎﻟﯿﺎرێ ﻧﺎﭬﺨﻮﯾﻪ آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪارێ‬ ‫ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪‬ﯿﻪ ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪك ﮔﺸﺘﯽ‪،‬‬
‫ﺗ‪‬ﻜﻠﯽ ﯾﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ﯾﻪك ژ ﭬﺎن‬ ‫ﺷ‪‬ﻮازهك وههﺎ ﭘﻪﯾﺮهوآﺮﻧﻪ ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ" ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮﻧ‪ "‬و ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﺎ‬
‫هﯚی ﯾﺎن ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﺨﻮ‪ ،‬آﻪ ر‪‬ﻜﺨﻪرێ‬ ‫" ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮﻧ‪ ،"‬آﻪ د رهوﺷﻪك وههﺎ دا‪ -‬ﺋﺎﻟﻮزﯾﯿﺎ ﺋﺎﺑﻮوری‪ -‬دا‬
‫آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﺨﻮﯾﯿﻪ و ﺷﺎرهواﻧﯽ ژی ﺑﻪﺷﻪك ژ آﺎرو ﺑﺎر‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﺨﻮی‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ ٤٦.‬ﺋﻪڤ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪر ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎﻧﻪ آﻪ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ل ﮔﻮڕ‬
‫ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ وهك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ل ﺑﻦ ﭼﺎﭬﺪ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﺒﺮا داﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺷﯿﺎن و ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﺧﻮه ر‪‬ﻜﺒ‪‬ﺨﻦ‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ﺋﻪڤ‬
‫ﺋﻪڤ ژی ژ ﺑﻪر هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﭬﻪ ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣﺮاز و‬ ‫ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ب هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﻪك ﯾﺎ ﺑﻪرﻓﺮه ﯾﺎ‬
‫آﻪرهﺳﺘﻪﯾ‪‬ﻦ آﻪ ﻟﺒﻪر دهﺳﺖ هﻪﻧﻪ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮن و ﺳﻮود ژێ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻣﻪزاﺧﺘﻦ‪ ،‬و ژ ﺑﻮی آﻮ‬
‫وهرﮔﺮﺗﻦ‪ .‬آﻪ ل ﺋﺎﻟﯽ ﺧﻮه ﭬﻪ ژی ﺷﻪرهﻋﯿﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﻧﯿﺸﺎن‬ ‫وهآهﻪﭬﯽ و ﺑﺎﻻﻧﺲ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا‪ ،‬ﺋﻪڤ‬
‫ددهت‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﯾﻪك ژ ﺋﺎﻣﺮازان ژی وهآﯽ ﺋﺎﻣﺮاز و‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ د دارﺷﺘﻨﺎ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری ﯾ‪‬ﻦ‬
‫آﻪرهﺳﻪﺗﻪﯾﻪك راﻣﯿﺎری ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ دﭬ‪‬ﺖ ب ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮه آ‪‬ﺸﻪﯾﺎن‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ دا ژ‪‬ﺮ و دور ﺑﯿﻦ ﺑﻦ‪.‬‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪر ﺑﻜﻪت‪.‬‬ ‫ل ﮔﻮڕ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ و ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﮔﻪﻟﻪك ﺑﺎﺷﻪ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺋﻪڤ وهآﯽ ﭘﺮوﺳﻪس ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دارﺷﺘﻨﺎ هﻪﯾﻜﻪل و‬ ‫ژی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ﺧﻪﺑﺎت و ﺳﺘﺮوﺗﻜﻮرێ ﺧﻮهدا ﺑﺪی ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی‬
‫ﺳﺘﺮوآﺘﻮرێ ﺣﻜﻮﻣﻪت و دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯿﯿﻪ‪ .‬و‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪرهك ﻧﺎوﭼﻪی ﻧﯿﺸﺎن ددهت آﻪ دوﯾﺮ ژ‬
‫هﻪﯾﻜﻪﻟﻪك ﺗﻪﻣﺎم و ﺳﺘﺎﻧﺪارد ژ ﺑﻮی آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ل‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﺧﺎوهن ﻧﻪرﻣﯿﯿﻪك ‪ ٤٧ Flexibility‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﺋﯿﺮۆ دا ﻧﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﭘﺘﺮ هﻪﯾﻜﻪﻟ‪‬ﻦ ﻧﻪرم و ﻻﺳﺘﯿﻜﯽ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺋﺎﭬﺎدان‬
‫‪46- Mauritzen. P.E. & Jensen H.T:1984:23‬‬
‫‪48 Kramhøft, P. 1983.10.‬‬ ‫‪ MTW‬ﻧﻪرﻣﯽ‪ ،‬ﺷﯿﺎو ﺑﯚ ﮔﯚڕان‪ )،‬ﻓﻪرهﻪﻧﮕﯽ داﻧﻤﺎرآﯽ‪ -‬آﻮردی( ﺋﺎواره ﮔﻪرﻣﯿﺎﻧﯽ‪.١٩٩٩ ،‬‬

‫‪WV‬‬ ‫‪WU‬‬
‫هﺎت و ﺑ‪ ‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭘﺴﭙﯚران – ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎی‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬راﻣﯿﺎری و‬ ‫آﺮن‪ ،‬و ﺋﻪڤ ژی ﭘﺘﺮ ژ ﺑﻪر رهﭼﺎوآﺮﻧﺎ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯽ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫هﺘﺪ‪ -‬آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮن‪ .‬ﯾﻪك ژ ﺑﺎﺷﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو هﻪم ژ ﺋﺎﻟﯽ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و هﻪم ژی ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ﻧﻪوهآهﻪﭬﯿﯿﺎ آﻪ د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا هﻪﯾﻪ‪ ،‬وهآﯽ ﺧﻮه ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬و ژ‬ ‫هﻪﯾﻜﻪل ﭬﻪ ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﯿﺖ‪ .‬دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﻻوازی د هﻪر‬
‫ﺑﻮی آﻪ ﺋﻪڤ ﺟﯿﺎوازﯾﯿﻪ ﻧﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﺎش ﺳﻮود ژێ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫آﺎﺗﻪآ‪ ‬دا ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ ر‪‬ﻜﺨﺮاوێ ﺗﻮوﺷﯽ ﻟﻪرزﯾﻦ و ﺳﺴﺘﯽ دآﻪت‪ ،‬آﻪ‬
‫وهرﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬ﮔﻪﻟﻪك ژ وان ژی ﺷ‪‬ﻦ ﺑﻜﻪﭬﻦ ﺑﻦ ﭼﺎﭬﺪ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎری‬ ‫دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺗﻪﻧﮕﻪژی د وارێ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﺪا‪ ،‬و دﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ‬
‫و ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚﯾﻪك ﺑﻮژاﻧﺪهر ژ ﺑﻮی دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪.‬‬ ‫آ‪‬ﺸﻪﯾﺎن ﺗﻮﺷﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﺎن دﺑﯿﺖ‪ .‬ﺟﯿﺎوازﯾ‪‬ﻦ ه‪‬ﮋا هﻪﻧﻪ دا ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران دهرﮔﻪه ژ ﺑﻮی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫روش و ﺑﻨﮕﻪه و ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎرهك وههﺎ ﭬﻪدآﻪن‪ .‬ﺋﻪڤ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬ ‫ﭘﯿﺸﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و هﺘﺪ‪ .‬ﺟﯿﺎوازﯾﯿﻪك وههﺎ ژی ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫ب ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری دهرﮔﻪه ﯾﺎن ژی ﭘﻪﻧﺠﻪرهﯾﻪك ﻧﻮی ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی وهك آ‪‬ﺸﻪﯾﻪآﺎ ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﻧﺎڤ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻪردهﺳﺖ‪ .‬ﺟﭭﺎك و هﻪروهﺳﺎ ژی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ‬ ‫‪internal-organization procedure‬ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ وﻧﯿﺸﺎن دان‪.‬‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﺑﺎﯾﻪﺧﺪار ﻧﻪﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ب ﺋﺎواﯾﻪك‬ ‫ل ﮔﻮڕ آﺎت و ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ب ﺳﻪرﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا چ ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ‬
‫دی ژ ﺑ‪‬ﯾﺎر و ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﺗ‪‬ﺪﮔﻪن‪ .‬ﺋﻪڤ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‬ ‫راﻣﯿﺎری آﻮﻟﺘﻮری‪ ،‬و چ ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﺖ‪.‬‬
‫و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ب آﺎر ﺗﯿﻨﻦ‪ ،‬و دﯾﺴﺎن ژی ﺋﻪڤ ﺋﻪون آﻪ د ﭘ‪‬ﭭﺎژوﯾﻪك‬ ‫ﺋﻪڤ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺷﻪﭘﻮل و ﭘ‪‬ﻠ‪‬ﻦ ﺧﻮه دﮔﻪهﯿﻨﻦ ﻧﺎڤ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ‬
‫وههﺎ دا ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﺎﻧﺪﺑﻦ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی هﻪﻣﯽ د ﭘ‪‬ﺨﺎﻣﻪﺗﺎ‬ ‫و دﺑﻨﻪ هﯚی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﯾﺎ وان ژی‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ دهرهآﯽ‬
‫ﻧﻮژهﻧﻜﺮﻧ‪ ‬داﯾﻪ‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ژی ژ ﺑ‪‬ﯾﺎرهك وههﺎ ﺑ‪ ‬ﺑﻪرهﻪم ﻧﺎﻣﯿﻨﻦ‪،‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﯾﻪك ژ وان دهزﮔﻪهﺎن آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ل ﮔﻮڕ رهوﺷﺎ ﻧﻮﯾﯿﺎ‬
‫ﭘﺸﺘﯽ آﻮ ﺋﻪو ﯾﻪك ژ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی ﻧﻪ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺗﻮوﺷﯽ‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬و وهك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﻧﺎڤ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻧﻪﺧﻮهﺷﯽ و ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﺎن دآﻪت‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی آﻪ هﻪﺑﻮوﻧﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ د ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎ ﺳﻪرهآﯿﺪا ﺧﺰﻣﻪﺗﻜﺮن و داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘ‪‬ﻦ ﺷﺎر‬
‫‪٤٩‬‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر و ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی ل ﺳﻪر ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ‬ ‫و هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن داﺑﯿﻦ دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎ دﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫داهﺎﺗﯽ ژی آﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ دارﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ دآﻪن‪ ٥٠.‬هﻨﺪهك هﯚﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ب دی ﻧﺎﺋ‪‬ﺖ ﺋﻪﮔﻪر ﺟﭭﺎك ژ ﺋﺎﻟﯽ ﭘﺴﭙﯚران‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ دزﭬﺮن ﺳﻪر ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬آﻪ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪،‬‬ ‫ﭬﻪ ﺧﺎوهن آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﺑﯿﺖ‪ .‬د هﻪﻣﯽ واراﻧﺪا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ‬
‫آﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﺎ راﺳﺘﻪوهﺧﻮه ب هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ هﻪﯾﻪ ﺗﻮﺷﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﻚ‬ ‫ﭘﺴﭙﯚر و ﺧﺎوهن زاﻧﯿﺎری هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوه ل ﺳﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ‬
‫دآﻪت‪ ،‬واﺗﻪ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ل ﺳﻪر ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮری‪ .‬ﺟﺎرﻧﺎ‬ ‫ﺟﭭﺎآﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﻜﻪن‪ ،‬و آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ و ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻦ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ وههﺎ‬
‫ژی ﺋﻪڤ هﺎﺗﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﻧﻪك ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻦ و ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﺪهﻧﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن و دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك دژواره ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻪﮔﻪر‬

‫‪50- Ibsen , M & Christensen J. G. 1991: 12‬‬ ‫‪49- Kramhøft, 1983:11‬‬

‫‪WX‬‬ ‫‪WW‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﭬﺎن هﻪردوو ﺋﻪآﺘﻪران‪ .‬وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬وهﯾﺎ ژی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﺎﺧﻮازﯾﺖ آﻪ ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ وان ب‬
‫دﺷ‪‬ﻦ ﺑﺒﻨﻪ هﯚی ﺗﻪﻧﮕﺎﺳﯽ د دارﺷﺘﻨﺎ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ ﺑﻜﻪﭬﻨﻪ ﺗﻪﻧﮕﺎﺳﯿﺪا‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯿﯿﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬د آﺎﺗﻪك وههﺎ دا ﻓﺎآﺘﻪرا ﺋﺎﺑﻮوری روﻟﻪك آﺎرا هﻪﯾﻪ ل ﺳﻪر‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ رهﭼﺎوا ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ﺗﯽ و‬
‫ﺑﻪرهﻪم هﯿﻨﺎن و ﭼﻪوت آﺮﻧﺎ ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ب ﺟﯽ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ﺑﻜﻪن‪ ،‬و دﯾﺎره ژی آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ رهوش و‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭬﻪ‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ل‬ ‫ﻧﻪﯾﻨﻮآﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﺗﯿﻦ‪ .‬ﺧﻪﺑﺎت و ﻣﺎﻧﺪووﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪﮔﺮﺗﻦ‪ .‬ب دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬هﻪم ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪم ژی‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن و ل رهخ ﭬﻪ ژی ﺟ‪‬ﺒﺠﯿﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﭬ‪‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭘﺘﺮ دآﻪﭬﻨﻪ ﭼﺎﻻآﯽ ژ ﺑﻮی دﯾﺘﻨﺎ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾ‪‬ﻦ‬ ‫راﺳﺘﯿ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﻣﻪ ﭘﺘﺮ زهﻻل دآﻪت‪ .‬ﻟﻪوڕا هﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﯾﻪك آﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺘﺮ‪ ،‬آﻪ ﺑﺸ‪‬ﻦ داوی ب ﺗﻪﻧﮕﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و‬ ‫ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﮔﺮژﺑﻮوﻧﺎ ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﺒﻪﯾﻨﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﺳﻪرﯾﺪا‬
‫ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ ﺑﺒﯿﻨﻦ‪ ،‬آﻪ آﺎرﮔ‪‬ﺮی هﻪﯾﻪ ل ﺳﻪر داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ‬ ‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ دهڤ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬ﺋﻪڤ ﮔﻪﻟﻪك ﻟﻮژﯾﻜﯿﯿﻪ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی ﺋﯿﺮۆ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺑﻪرآﺎ ﺧﻮه ژ ﺋﺎﭬ‪ ‬دهرﺑ‪‬ﺨﯿﺖ‪ ،‬و آﺎرهك وههﺎ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﺪا ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران ﻧﺎآﻮآﯽ ﭘﻪﯾﺪا دﺑﯿﺖ ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ‬ ‫ﺳﺘﻮﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ‪ .‬آﻪ ﺗﺎآﺘﯿﻜﻪك وههﺎ ژی‬
‫ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری و ﻣﻪزاﺧﺘﻨﺎ دراﭬﯽ ﺑﻮی ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪ ٥١.‬ز‪‬ﺪهﺑﺎرێ‬ ‫ﺑﻪرهﻪم هﯿﻨﻪر و دﯾﺎرآﻪری ﻧﺎآﻮآﯽ ﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و ﻣﺎﻓ‪‬‬
‫هﻨﺪێ آﻪ ﭘﺮاﻧﯿﯿﺎ ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﯾ‪ ‬ﺋﺎﺑﻮوری ل ﺑﻪﺷ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‬ ‫ﺑﺮﯾﺎرداﻧ‪‬ﯿﻪ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪.‬‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻣﻪزاﺧﺘﻦ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﭘﯿﺘﺮ ﺑﻮﮔﺎﺳﻮﻧﻪ آﻪ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ آﻪ د هﻪﯾﻜﻪﻟ‪‬‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪم ﺑﺰﭬﺮﻧﻪ ﺳﻪر ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ ﺳﻪری ﺋﻪڤ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪو ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ آﻪ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫ﮔﺮﯾﻨﮓ و ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری دﺑﯿﻨﺖ ل ﺳﻪر ﺑﻮژاﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ‬ ‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﻜﻪت ژ ﺑﻠﯽ ﺋﻪو داهﺎﺗ‪‬ﻦ آﻪ ب ر‪‬ﻜﺎ ﺑﺎج وهرﮔﺮﺗﻦ‬
‫وه‪‬ﺗﯽ‪ ،‬و ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﻧﺎوﭼﻪی ﻧﯿﺸﺎن‪ .‬ب دﯾﺘﻨﺎ وی ﺋﻪڤ‬ ‫ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪردهﺳﺖ و دﭼﯿﺘﻪ ﻧﺎڤ ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران دا‪.‬‬
‫د ﺑﯿﺘﻪ هﯚی ل هﻪﻣﺒﻪر راوهﺳﺘﺎﻧﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و ﺑ‪‬ﯾﺎرهك راﻣﯿﺎری ﺑﯚﯾﻪ ﻓﺎآﺘﻪرهك آﻪ آﺎرﯾﮕ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺧﻮه‬
‫‪٥٢‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪.‬‬ ‫ل ﺳﻪر ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ژی ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﺑﻜﻪت‪/‬هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬هﻨﮕ‪‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺧﻮه ﺧﺎوهن ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎری دزاﻧﯿﺖ ﺳﻪﺑﺎرهت ب آﺎرو‬ ‫ﺋﻪڤ ﻧﻪك د دهﺳﻪ‪‬ت وهﯾﺎن ژی د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ‬
‫ﺑﺎر‪‬ﻦ ﺷﺎر و ﺑﺎژ‪‬ﺮی‪ ،‬و ﺋﺎواﺗﺨﻮازه آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﺎش ﺧﺰﻣﻪﺗﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ داﯾﻪ‪ ،‬آﻪ هﻪول ﺑﺪهت ﺑﻮارێ ﺋﺎﺑﻮری و ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻜﻪت‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﺎ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری ل‬ ‫ر‪‬ﻜﻮﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﺖ و ﺳﻪرراﺳﺖ ﺑﻜﻪت‪ .‬دهﻣﺎ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر‬
‫ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺧﻮهﺷﯽ و ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫راﺳﺘﻪوﺧﻮه آﺎرﯾﮕﻪرﺑﻦ ل ﺳﻪر ﺑﻪرهﻪم هﯿﻨﺎﻧﺎ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری ل ﻧﺎڤ‬
‫‪51- Ibsen , M & Christensen J. G. 1991:21-23‬‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬هﯚﯾﻪك وههﺎ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﻪك ﺑﻪرﻓﺮه د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫‪52- Bogason, P. 2001: 9.11.‬‬

‫‪XP‬‬ ‫‪WY‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺋﻪﭬﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪر ل ﺋﺎﺳﺘﻪك ﻧﺰﻣﺘﺮداﯾﻪ ‪Micro‬‬ ‫ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ آﻪ آﺎرﯾﮕﻪره ل ﺳﻪر ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ‬
‫دا‪ ،‬و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ وێ ژی ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺳﻨﻮورهك دﯾﺎرآﺮاوهﯾﻪ‪ ،‬ﻟﻪوڕا ژی د‬ ‫ﺋﺎﻟﯽ داهﺎت ﭬﻪ‪ .‬ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ آﺎرﮔﻪه‪‬ﻦ ﺑﻪرهﻪم هﯿﻨﻪر ﯾﺎن ژی ﺑﺎرآﺮﻧﺎ‬
‫ﺷﺮﭬﻪآﺮﻧﺎ ﺑﺎرێ ﺟﭭﺎآﯽ ﺋﻪو ﺑﯿﺮ ل ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ‬ ‫آﺎرﮔﻪهﻪك وههﺎ ژ ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺷ‪‬ﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی‬
‫دآﻪت‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ و ﺑﻪراورد د ﮔﻪل دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑ‪‬ﺘﻪآﺮن‪ .‬ﺋﻪوێ‬ ‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ و ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﻧﻪرازﯾﺒﻮوﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‪ .‬ﺋﻪڤ ﮔﻪﻟﻪك ﺑﺎوه‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآﻪك ﺑﭽﻮوك ل ﺳﻪر ﺷﺎﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ‬ ‫آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺧﻮازﯾﺖ آﻪ آﺎرﮔﻪه ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ ﺟﻮﺧﺮاﻓﯿﯿﺎ وێ دا‬
‫ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی د ﭘﺮوﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎرﯾﺪا ﻧﻪك دﯾﺘﻨﻪك‬ ‫ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن ﯾﺎن ﺟ‪‬ﻮارآﺮن‪ .‬ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭬ‪ ‬ﮔﺮﻧﮕﯽ ﯾﻪك‬
‫ﺷﺎﺷﻪ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﭘﺮﺳﮕﺮ‪‬ﻚ ل ﺳﻪر ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ .‬و ژ‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪت هﻪﯾﻪ‪ ،‬و ﺋﻪو ژی ﮔﺮاﻧﯽ داﻧﻪ ب ﺑﺎرێ رهﻓﺎه و ﺧﻮﺷﮕﻮزهراﻧﯿﯿﺎ‬
‫ﺑﻮی آﻮ ﺋﻪڤ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﻪ ﻧﻪ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺷﻪرﻋﯽ –‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی ﺷﺎﯾﺎﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨ‪‬ﯿﻪ و ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ‬
‫ﯾﺎﺳﺎ‪ -‬هﻪردوو ﺋﺎﻟﯽ هﻪول آﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ب ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮاز‬ ‫ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮه دزاﻧﯿﺖ آﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‬
‫‪٥٣‬‬
‫ﺑﭙﺎر‪‬ﺰن‪.‬‬ ‫ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪.‬‬
‫ﯾﺎآﻮ وهآﯽ ﺧﺎﻻ هﺎوﺑﻪش ژ ﺑﻮی هﻪردوو ﺋﻪآﺘﻪران ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‪،‬‬ ‫ب ﺋﺎواﯾﻪك دی ﻣﺮۆڤ ﮔﻪﻟﻪك ب ﺑﺎﺷﯽ دﺷ‪‬ﺖ ژ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك وههﺎ‬
‫ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب ﺧﺎﻟﻪك هﺎوﺑﻪش‪ -‬آﻮﻧﺴ‪‬ﻨﺴﻮس‪ -‬وهآﯽ ر‪‬ﻜﻪ‬ ‫ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ل‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﺎ داوی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران ژی وهآﯽ "داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪهر"‬ ‫ﺳﻪر ﭼﻨﻪ‪ .‬هﻪردوو ﺋﺎﻟﯽ ژی ﺧﻮازﯾﺎرێ هﻨﺪێ ﻧﻪ آﻪ ﺑﺒﻨﻪ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻣﺮوڤ ﭬ‪ ‬ب ﭘﻪژرﯾﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ دهرﻓﻪﺗﺎ ب دهﺳﺘﭭﻪﺋﺎﻧﯿﺎ هﻪﻣﯽ‬ ‫ﺳﻪرهآﯽ آﻪ دﭬ‪‬ﻦ ﺑﺎرێ ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﻜﻪن‪ .‬ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی‬
‫ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﺎن ب ﯾﻪآﺠﺎری ﻧﻪ ﻣﻮﻣﻜﻨﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪآﺎ داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪‬ﯿﻪ و‬ ‫هﻨﺪهآﺎن وهآﯽ ﭘ‪‬ﻜﻪﻧﯿﻨ‪ ‬ﺗ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م راﺳﺘﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪهر ژی ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران هﻪول ددهن آﻪ آﻪش و هﻪواﯾﻪآ‪‬‬ ‫ﺣﻜﮫﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺧﺎوهن ﻧﺎآﻮآﯽ ﻧﻪ‪ .‬و ﺋﻪڤ ﻧﺎآﻮآﯿﯿﻪ ﻧﻪ ژی‬
‫ﭘ‪‬ﺶ ﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬آﻪ ﻻﯾﻪﻧ‪ ‬دی ﺑ‪ ‬ه‪‬ﺰ و ﻻواز ﺑﻜﻪت‪ ،‬هﻪﺗﺎ آﻮ ﺑﺸ‪‬ﺖ‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﺎ ﺧﻮه ژ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ آﻪ ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬
‫ﺑﮕﻪهﯿﺘﻪ ﺧﺎﻻ ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺧﻮه‪ .‬وهﯾﺎن ژی ﺋﻪﮔﻪر ﺧﺎﻻ‬ ‫و ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا هﻪی ﺳﻪرﭼﺎوه دﮔﺮﯾﺖ ﺳﻪﺑﺎرهت ب دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ر‪‬ﻜﻪ‬
‫ﺳﻪرهآﯽ ب دهﺳﺘﭭﻪ ﻧﻪهﺎت‪ ،‬هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺋﺎواﺗ‪‬ﻦ ﺧﻮه ب‬ ‫ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﻪك ﺑﺎش ژ ﺑﻮی آ‪‬ﺸﻪ و ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‪ .‬هﻪردوو‬
‫دهﺳﺘﭭﻪ ﺑﯿﻨﯿﺖ و ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ .‬هﻪردوو ﺋﻪآﺘﻪر‪ ،‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫ﺋﺎﻟﯿﯿﺎن ﻧ‪‬ﺮﯾﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﻪﻧﻪ آﻪ ل ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﯾﺎ ﺟﯿﺎواز‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی )ﺣﻜﻮوﻣﻪت( ﺧﻮازﯾﺎرێ هﻨﺪێ ﻧﻪ آﻪ ﺑﻪردهوام ﺑﻦ ل ﺳﻪر‬ ‫داﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﻮﯾﻨﻪ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وان ﭘﺘﺮ ل ﺋﺎﺳﺘﻪآﻪ ﺑﻪرزﺗﺮه‪،‬‬
‫داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن ل ﺳﻪر آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا هﻪردوو ژی‪،‬‬ ‫آﻪ ﺋﻪو ﺗﻪﭬﺎهﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ Messo & Macro ‬ل ﺑﻪرﭼﺎڤ دﮔﺮن‪ ،‬و ب‬
‫دژواره دان ب ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ ‬ﺑﺒﻦ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬ ‫ﭼﺎﭬﻪآ‪ ‬ﯾﻪآﺴﺎن ل ﺟﭭﺎآ‪ ‬دﻧ‪‬ﺮﯾﺖ‪ .‬ب ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﭬﻪ ﯾﺎ آﻮ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪‬‬
‫ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه‪ .‬ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬را ژی ل هﻪﻟﻪك ﻣ‪‬ﮋووی‬
‫‪53- Bogason, P. 2001: 9‬‬

‫‪XR‬‬ ‫‪XQ‬‬
‫ﯾﻪ( رهواج ﺑﻮﯾﺎ ﺋ‪‬ﺪی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﻪدآﺮ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫دﮔﻪرن آﻪ د ﭬ‪ ‬داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪‬ﺪا ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨ‪ ‬ب دهﺳﺖ ﺑﯿﻨﻦ و‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ ‬ﺑﻜﻪن‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دﺑﯚﯾﻪ ﺧﺎوهن‬ ‫ﺗﻪرازوﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎﻟﯽ ﺧﻮهدا ﺑﺸﻜ‪‬ﻨﻦ‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت ل هﻪﻣﺒﻪر‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر و ﺷﺎرهواﻧﯽ ژی ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﯾﺎره ﺑ‪ ‬هﯿﭻ رهﺧﻨﻪ و دﯾﺎرآﺮﻧﺎ راﯾ‪‬ﻦ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﮔﻪﻟﻪك دژواره آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی هﻪﺳﺖ ب‬
‫ﺧﻮه د ﭘﻪژراﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م وهآﯽ دﯾﺎره‪ ،‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ب هﻪﺑﻮﻧﺎ ﺟﭭﺎآﻪك‬ ‫ﻻواز ﺑﻮوﻧ‪ ‬ﺑﻜﻪت‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دهﻣﺎ آﻪ ﯾﺎﺳﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮ ﺑﯿﺖ و ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ وهآﯽ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی هﻪﺑﻮﻧﺎ‬ ‫وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا‪ ،‬آﻪ ﯾﺎﺳﺎ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و د ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا راﻣﯿﺎری دا ﺷﻮﯾﻦ‬
‫ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز و ﺧﺎوهن ﺑﯿﺮوراﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز وهآﯽ ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬ ‫ﭘ‪ ‬ﺧﻮه ﭬﻪآﻪت و ب ﺋﺎﯾﻪك ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ ﭘﻪﯾﺮهو ژ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪،‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬هﻪول ددهت آﻪ ﺑﻪرژهوهدﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎری وهﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن د‬ ‫ﺋ‪‬ﺪی ﺗﻪوهر دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﻧﺎﭬﻪروآﻪك دی دا‪ ،‬و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ‬
‫ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺧﻮه دا دﭘﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺧﺎﻟﻪك ﺳﻪرهآﯽ و ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‬ ‫آﻪ ه‪‬ﺰ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﺧﻮه ب آﺎر ﺑﯿﻨﯿﺖ ژ ﺑﻮی آﻮ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن هﺎن‬
‫دﺟﭭﺎآﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﺪا آﻪ دان ب ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ دی ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ ،‬وهآﯽ‬ ‫ﺑﺪهت‪ ،‬آﻪ ﭘﻪﯾﺮهو ژ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪآ‪ ‬ﺑﻜﻪت‪ ،‬آﻪ ﺑﺎﯾﻪخ ب روﻻ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺑﻪرهﻪﻣﻪك ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﻚ ﺋﺎﻧﯿﻦ و ﺧﻮرﺗﻜﺮﻧﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﯾﺎن‪.‬‬ ‫ﻧﻪدهت‪ .‬ﺋﻪڤ وهدآﻪت آﻪ آﻪﺷﻮ هﻪواﯾ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧ‪ ‬ﻧﻪﻣﯿﻨﯿﺖ‪ .‬دﯾﺴﺎن ژی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ت ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﭬﻪ ب ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎواﯾﺎن ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ل ﺳﻪر هﻪردوو ﺋﺎﻟﯿﯿﺎﻧﻪ آﻪ ﺑﻪرهﻪﻣ‪‬ﻦ داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ ‬ﻗﻪﺑﻮل ﺑﻜﻪن ‪ ،٥٤‬آﻪ‬
‫ﭘﺮاآﺘﯿﺰهآﺮن آﻪ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﺎ ﺳﻪرهآﯽ ژی ﺋﻪﭬﻪ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ ب‬ ‫ﺋﻪو ژی ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ﯾﺎﺳﺎی ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ هﻪردوو ﺋﻪآﺘﻪر ب ﺋﺎواﯾ‪ ‬ﺟﯿﺎواز‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺣﻜﻮوﻣﻪت وهآﯽ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪر و‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﺷﺮوﭬﻪ دآﻪن‪ .‬هﻪژی ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﻜﺮﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﯾﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪ و ﯾﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﻪآﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و راﻣﯿﺎری ﺧﺎوهن ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ و ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ‬ ‫دووﯾﻪم ژی ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﯿﻪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ل رهخ ﭬﻪ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژی‪ ،‬وهآﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﯾﻪك ژ ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ آﻪ وهآﯽ ﺧﺎﻟﻪك ﺳﻪرهآﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ رهوﺷﺎ‬
‫و ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪﻟﻜﻮ ب ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﯾﺎ ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ﺑﻦ‪ .‬واﺗﻪ‬ ‫داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ دﯾﺎر‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا آﻪ ﺑﻪﺷﻪك ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪،‬‬ ‫دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﭼﻤﺎن هﻪردوو ﺋﻪآﺘﻪر هﻨﺪه هﻪول ددهن‪ ،‬آﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬
‫دهﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك)ﺋﯚﺗﯚﻧﯚم(ه آﻪ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬‬ ‫ﺧﻮه ﺑﭙﺎر‪‬ﺰن‪ .‬ﺋﻪڤ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ل‬
‫دهﺳﺖ ﺗ‪‬ﻮهرداﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﺪا ﻧﯿﻨﻪ‪ .‬واﺗﻪ ل ﮔﻮڕ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﺳﻪروهرﯾﯿﻪآﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‬ ‫هﻪﻣﺒﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺟﭭﺎآ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی آﻪ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬
‫ل دهڤ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ .‬ل ﮔﻪﻟﻪك آﺎﺗﺎﻧﺪا ﺣﻜﻮﻣﻪت ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ دﯾﺴﺎن ژی ﻧﯿﺸﺎن داﻧﺎ ﻧﻪرﻣﯿﯿﻪ‬
‫ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﻪآﺎ وههﺎ ﻧﯿﻨﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر وێ ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ‬ ‫د داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪‬ﺪا آﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻪ ب ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دووﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‬
‫ب ﺧﻮه ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺳﻪروهرﯾﯿﺎ وێ و هﻪروهﺳﺎ ژی‬ ‫داﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﻪرﻣﯿﯿﻪ د ﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﺎوﺳﻪﻧﮕﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردوو ﺋﺎﻟﯿﯿﺎن‪.‬‬
‫ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ .‬ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك وههﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ) ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺑ‪‬ﯾﺎرداﻧ‪ ‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ل دهڤ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬
‫ﺳﻪر هﻨﺪێ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ راﺳﺘﻪوﺧﻮه ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾ‪ ‬هﻪﺳﺖ‬
‫‪54- Bogason, P.2001: 20‬‬

‫‪XT‬‬ ‫‪XS‬‬
‫در‪‬ﮋاهﯿﯿﺎ ﻣ‪‬ﮋووی آﻮردﺳﺘﺎن وﺑﺎژ‪‬ﺮﭬﺎﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻜﻪﻓﯿﺘﻪ ﺑﻦ‬ ‫ﭘ‪ ‬دآﻪت‪ ،‬آﻪ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪت‪ ،‬چ ﺑﭽﻮوك ﯾﺎن ژی ﻣﻪزن ل ﺳﻪر‬
‫ﺋﻪﮔﻪرا آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﺎن‪ ،‬آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ وهآﯽ ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﺳﻪرراﺳﺖ‬ ‫ژﯾﺎﻧﺎ وی ﯾﺎ رۆژاﻧﻪ هﻪﻧﻪ‪.‬‬
‫آﺮﻧﺎ ﺑﺎرێ ﺳﯿﺎﺳﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ل دهﭬﻪرا رۆژهﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪ آﻪ داﻣﻪزروا‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬‬
‫دا‪ .‬ﺋﻪﭬﻪ ﻧﻪك ب دﻟ‪ ‬ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد ﺑﻮﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ هﻪردهم ﺋﻪڤ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪ‬ ‫ﭘﺮاآﺘﯿﺰه دآﻪن‪ .‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری رهﻧﮓ و روﯾﻪك دی ددهﺗﻪ ﺟﭭﺎآ‪ ،‬و‬
‫و ژ‪‬ﺮﺧﺎﻧ‪ ‬وه‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﻪﺗﻪوهﯾﺎ آﻮرد هﺎﺗﯿﻪ ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪن و ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ب ه‪‬ﺰ وﺧﻮرت دآﻪت‪ .‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﭘﻮزهﺗﯿﭫ‪،‬‬
‫ﻣﻪراﻣ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿ‪‬ﻦ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ داﮔﯿﺮآﻪر ب آﺎر هﺎﺗﯿﯿﻪ‪ .‬رهوﺷﺎ آﻪ ﺋﯿﺮۆ‬ ‫ﺑﻪ‪‬م ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ و دﯾﺘﻦ‪ .‬ب ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪآ‪ ‬آﻪ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎن ب ﮔﺸﺘﯽ ﺗ‪‬ﺪا دژﯾﺖ ﯾﻪك ژ وان ﺋﺎﺳﻪواﯾ‪‬ﻦ ﻣﯿﺮاﺗﯽ ﯾﺎ‬ ‫ﺋﯿﺮۆ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ب ﺧﻮه ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ و زاﻧﺴﺘ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‬
‫وه‪‬ﺗﯿﻦ داﮔﯿﺮ آﻪره‪ .‬ل داوی دا ژی هﻪژی هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﺋﺎﻓﻪراﻧﺪﻧﺎ ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ ،‬ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ دان ب ﭬ‪ ‬راﺳﺘﯽ ﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ ﺋﻪواآﻪ ﻣﺎآﺲ ﭬ‪‬ﺒﻪر‬ ‫دان ﭘ‪ ‬ﺑﻨﻪت و ر‪‬ﺰﮔﺮ ﺑﯿﺖ ل هﻪﻣﺒﻪر وان‪ .‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری واﺗﻪﯾﺎ دارﺷﺘﻨﺎ‬
‫‪Weber Max‬ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬دآﻪت‪ .‬ﺋﻪو دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﯿﺎ‬ ‫ﺳﺘﺮاﺗﻪژی و ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ‪ .‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری دﯾﺴﺎن‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧﺎ وه‪‬ﺗﯽ و دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ل ﺑﻦ ﭼﺎﭬﺪ‪‬ﺮﯾﯿﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ‬ ‫ژی ﺋﺎﻣﺮازهك ﺳﻪرهآﯽ و ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪ ﻟﺒﻪر دهﺳﺘ‪ ‬آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ‬
‫راﻣﯿﺎرن‪ .‬واﺗﻪ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﻪك هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ب ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ و ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎ آﻪ ﻟﺒﻪر‬ ‫راﻣﯿﺎری‪ ،‬و د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری د ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د‬
‫دهﺳﺘﻪ‪ ،‬ر‪‬ﻨﻤﺎﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی ژ ﺑﻮی دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی دﯾﺎر دآﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ‬ ‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا‪ ٥٥.‬ﺋﻪﮔﻪر ﺟﭭﺎك ﯾﺎن آﻮ‬
‫ر‪‬ﻨﻤﺎی ژی ژ ﺑﻪر هﻨﺪێ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺳﻪرهآﯽ ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎ‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوان ﺑﭭ‪‬ﺖ آﻪ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺧﻮه ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪ ﺑﺒﻦ‪ ،‬د‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﭘﺘﺮ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ راﺳﺘﯽ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ م‪ .‬ﭬ‪‬ﺒﻪری ﻧﻪك‬ ‫ﺳﻪرﯾﺪا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑ‪‬ﻨﻪ زهﻻل آﺮن‬
‫ﺋﻪﭬﻪ ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬آﻪ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﯾﻪآﺠﺎر‬ ‫ﺑﻪری آﻮ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ و ﺟه‪ ‬ﺋﺎﻣﺎژه‬
‫ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﭘﺘﺮ ﭘﺮاآﺘﯿﺰه آﺮﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻟﺒﻪر ﭼﺎڤ ﺑﻮوﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﺮﻧ‪‬ﯿﻪ دهﻣﺎ ﺗ‪‬ﺸﻚ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺧﺴﺘﻦ ل ﺳﻪر ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری‪ ،‬ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ‬
‫ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬آﻪ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن روﻟﻪآﺎ ﺳﻪرهآﯽ د ﺧﻮرﺗﻜﺮﻧﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ‬ ‫دﻧﺎﭬﺒﻪرا ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﺪا ژی ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ دﯾﺎرآﺮﻧﺎ‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ و ﭘ‪‬ﺸﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﯾﻪ آﻪ ل ﻧﺎڤ ﭼﺎرﭼﻮﭬﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬‬
‫ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ﭬﻪ ﺑﮕﺮﯾﺖ‪ ٥٦.‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪ ،‬دهﻣﺎ آﻪ ﺷﺎﻟﯿﺎرﯾﯿﺎ‬ ‫هﺎﺗﯿﯿﻪ داڕﺷﺘﻦ و دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ دهڤ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﯾﺎ وه‪‬ﺗﯽ دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬ﺋﻪڤ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ دﯾﺘﻨﺎ‬ ‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ‪ .‬ل رهخ ﭬﻪ ژی دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﺑﯿﺮوآﺮوﺳﯽ آﻪ هﻪﯾﻜﻪﻟ‪‬‬
‫ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺋﻪڤ ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬آﺎرو ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر ﻧﯿﺸﺎن ددهن ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪ‪ .‬آﻮردﺳﺘﺎن و دهرﭬﻪی‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ د ﺳﻪرﯾﺪا و ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﻓﻪرﻣﯽ ﺋﻪڤ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿﯿﻪﺗﺎ ﺧﻮه ﭬﻪ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ب‬

‫‪56- Greve, C. 2003:33.‬‬ ‫‪55- Greve, C. 2003:37‬‬

‫‪XV‬‬ ‫‪XU‬‬
 ‫ﺟﭭﺎك و ﺳﺘﺮوآﺘﻮر‬ ‫راﻣﯿﺎر و هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ) وهزﯾﺮ‪ ،‬ﺋﻪﻧﺪام ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن و هﺘﺪ( ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرن ل‬
‫ﺑﻨﮕﻪهﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژ ﺗﺎك ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﯿﯿﻪ ﻟﻪوڕا ژی ﺷﺎﺷﺎﺗﯽ ﻧﯿﻨﻪ آﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺳﻪر ﭘﺮاآﺘﯿﺰه آﺮﻧﺎ وێ‪ .‬د راﺳﺘﯿﺪا ژی ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﯾﺎ وه‪‬ﺗﯽ‪،‬‬
‫ﮔﻮﺗﻦ ﺟﭭﺎك ﺋﻮ ﺗﺎك وهآﯽ ﺑﻨﮕﻪه ﺋﻮ ﺋﻪآﺘﻪر ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ب هﻪڤ ره‬ ‫ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻨﻪ‪ ،‬آﻪ ژ هﻪڤ ﻗﻪﺗﺎﻧﺪﻧﺎ وان ژ هﻪڤ دژواره‪ .‬ﻓﺎآﺘﻪرێ ﺳﻪرهآﯽ‬ ‫ﺣﻜﻮوﻣﻪت‪ ،‬دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ ،‬ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و‬
‫آﻪ ﺗﻪوهرا ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ " ﺗﺎآﻪ"‪ ،‬آﻪ ژ ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎﻟﯿﯿﺎن ﭬﻪ ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاره‪ .‬ﯾﻪآﻪم‬ ‫ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ و هﺘﺪه‪.‬‬
‫ﺗﺎك ﻓﺎآﺘﻪرا ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮون و ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﻪ ل ﺳﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺋﻪﻧﺪازه و ﻗﻪﺑﺎرهﯾﺎ دﯾﺘﻨﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎری‬
‫ﺋﻪڤ ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮوﻧﻪ ب ر‪‬ﻜﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮدﻧﺎ ﭼﺎﻻآﯽ‪ ،‬دﯾﺘﻦ ﺋﻮ ﺑﯚﭼﻮوﻧ‪‬ﻦ‬ ‫دﯾﺎرآﻪرێ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪآ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺗﻪﭬﻠهﻪڤ و ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯿﻪ‪ .‬رهوﺷﻪك‬
‫ﻧﻮی ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا‪ .‬دهﻣﺎ آﻪ ﺑﺎس ل ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ‬ ‫وههﺎ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎرا )د ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﺪا( آﻪ هﻪم آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯽ ﻧﻪ آﻪ ﺟﭭﺎك ﺗﻮوﺷﯽ دﺑﯿﺖ و ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑﺎش‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ‬ ‫و هﻪم ژی دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ژ ﺑﻮی ﺧﺴﺘﻨﻪ آﺎر و ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ‬
‫ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﻧﻪﮔﻪﺗﯿﭫ و ﭘﻮزهﺗﯿﭫ ژی هﻪﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ رهوﺷﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮی دﯾﺘﻦ و ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺗﺎﺗﻮ دآﻪن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا ژی‬
‫ﻣﻮدهرﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺧﻮه ژ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﯿﻦ ﺟﯿﺎواز دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م‬ ‫ﺋﻪڤ ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬آﻪ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وههﺎ ﻧﻪﺑﯿﺘﻪ هﯚﯾﻪك ﻧﻪﺷﯿﺎو‬
‫ﺋﻪڤ دﯾﺴﺎن ژی ﺟﭭﺎآﺎ ﻣﻮدهرﻧﻪ آﻪ دان ب هﻨﺪێ دﻧﯿﺖ آﻪ ﺧﺎوهن‬ ‫‪ ،incapacity‬آﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ و رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهﯾﻪك ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ ل ﺳﻪر ﺑﺎرێ‬
‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﻪ و ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑ‪‬ﮋﯾﺖ ﯾﺎن ژی دان ب هﻨﺪێ ﺑﻨﯿﺖ آﻪ ﺋ‪‬ﺪی‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮ و راﻣﯿﺎری هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﭘﺮﺳﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا دهﻣﺎ آﻪ ل ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬
‫‪٥٧‬‬
‫ﺟﭭﺎك و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ ل ﭬ‪ ‬دهرێ رادوهﺳﺘﯿﺖ!!!‬ ‫د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎری و دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮی‪ ،‬ﺋﺎﯾﺎ ﺋﻪڤ‬
‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﭘ‪‬ﻮهر‪‬ﻦ "ﻣﻮدهرﻧﯿﺘﻪ" ب دﯾﺘﻨﺎ ﻣﻦ ﮔﻪﻟﻪك‬ ‫ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎرﯾﯿﻪ آﻪ رهﻧﮕﭭﻪداﻧﺎ وێ ل ﺳﻪر دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪ‪،‬‬
‫دژواره آﻪ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ ﻧﻮآﻪﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب آﺎر ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬ ‫وهﯾﺎن ژی ﺑﻪروﭬﺎژی ﭬ‪ ،‬واﺗﻪ ﯾﺎن ﺋﻪڤ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ راﺑﻮردو هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪‬‬ ‫رهﻧﮕﭭﻪداﻧﺎ وێ ل ﺳﻪر ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎری هﻪﯾﻪ؟ ﺧﺎﻻ ﺳﻪرهآﯽ ﺋﻪﭬﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫وژداﻧﺎ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ) ب هﻪر ﺣﺎل ﯾﺎ ﻣﺮۆﭬ‪ ‬آﻮرد( هﯿﻨﻚ دآﻪت‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه د ﻧﺎڤ‬
‫ﭼﺎڤ ل ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ آﻪ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﭙﻪرﯾﯿﻪ‬ ‫رۆژهﭬﻪآ‪ ‬دا دژﯾﻦ‪ ،‬آﻪ ﭘﺘﺮ ﺑﯚﯾﻪ رۆژهﭬﻪك راﻣﯿﺎری‪ ،‬و ﭬ‪ ‬ژی‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ د ﭬﺎن ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎﻟ‪‬ﻦ داوﯾﺪا دﺑﻮارﯾﻦ ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﺗﺎك و ﺟﭭﺎآﯽ دا‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ﻟﺴﻪر ﺧﻮه هﻪﯾﻪ‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ،‬آﻪ‬
‫روﯾﺪاﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻪوهرهك ﻣﻮد‪‬ﺮﻧﯿﺘﻪ ﺑﻪرهﻪم ﺋﺎﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﺗﺎك ﺋﻮ ﺟﭭﺎك هﻪردهم ژ‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی د آﻮﻧﺘﻪآﺴﺖ و ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪآﺎ‬
‫ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨ‪ ‬ب هﻪڤ ره ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬دآﻪن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م هﻪردهم ژی‬ ‫راﻣﯿﺎری‪ ،‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﯾﯿﺎ داﻣﻮدهزﮔﻪهﺎﻧﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ژ ﮔﻪﻟﻪك دژواره‬
‫ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردو ﺋﺎﻟﯿﯿﺎن دهردآﻪﭬﯿﺘﻪ هﻮﻟ‪ .‬ﺟﭭﺎك‬ ‫ﺟﯿﺎواز ژ هﻪڤ ﺑ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬

‫‪57- Bauman, Z. 2003: 18‬‬

‫‪XX‬‬ ‫‪XW‬‬
‫ﭼﯿﻦ و ﺗﻮژ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﺧﺎوهن ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑﻮون و ﻣﺎرآﺲ ﺧﺎوهن ﭬ‪‬‬
‫ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪ ‬ﺑﻮو‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ﭼﯿﻦ و ﺗﻮژ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﺎوهﻧﺪارێ ﺑﻪرهﻪﻣ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬ﺋﯿﺮۆ ﺋﻪڤ ﺑﯿﺮورای هﺎﺗﯿﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا ژی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ‬
‫ﻣﺎرآﺲ ی ﮔﺮﻧﮕﯽ ﯾﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪت دداﯾﻪ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﺟﭭﺎآﯽ‪ .‬ﺋﻪو‬
‫ژی ژ ﺑﻪر هﻨﺪێ ﺑﯚﯾﻪ‪ ،‬آﻪ وی هﻪﺳﺖ ب ﺳﺮوﺷﺘ‪ ‬ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ل دهڤ‬
‫ﺗﺎآﺪا آﺮﯾﯿﻪ‪ ٦٠.‬ﺋﻪو ژی ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ هﻪﺳﺘ‪ ‬ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧ‪ ‬ل دهڤ ﺗﺎك‪.‬‬
‫ﺋﯿﺮۆ دﯾﺴﺎن ژی ﺋﻪڤ ﺗﻪوهر ل دهڤ ﮔﻪﻟﻪك آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﻨﺎس و‬
‫راﻣﯿﺎر و هﻪﺗﺎ ﺋﺎﺑﻮورﯾﻨﺎس ﺧﺎوهن ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ هﻪﺗﺎ چ‬
‫رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺗﺎك ﺧﻮه ﺑﻪرﭘﺮس دﺑﯿﻨﯿﺖ ل هﻪﻣﺒﻪر رهوﺷﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ب ﮔﺸﺘﯽ‪.‬‬
‫ﺋﻪﮔﻪر ﺋﺎزادﯾﯿﺎ آﻪ ﺗﺎك ﺧﺎوهﻧﺪاره ژێ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺳﺘﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺋﻪڤ دﺑﯿﺘﻪ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ‬
‫و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﻪك ﺷﯚڕهﺷﮕ‪‬ﺮ ل هﻪﻣﺒﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاران‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د‬
‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و ر‪‬ﻚ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﭬﻪآﺮن ل هﻪﻣﺒﻪر ﺋﺎزادﯾﯿﺎ ﺗﺎآﯽ‪،‬‬
‫هﻨﮕ‪ ‬هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ‬ل دهڤ ﺗﺎك ﺧﻮرﺗﺘﺮ‬
‫دﺑﻦ‪ .‬دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ﺷﺎش ﻧﯿﻨﻪ‪.‬‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺗﺎك ﺑﻪر ﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ ﻧ‪‬ﺮﯾﻨ‪‬ﻦ وی وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و‬
‫ﮔﺮﻧﮕﯽ دان ب وان ژ ﺋﺎﻟﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﭬﻪ ب ﺗﻪوهرا دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫و ﺑﻪﺷﺪار ﺑﻮون د ﭘﺮوﺳﻪﺳﻪك وههﺎ ﭬﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪدهت‪ .‬دهﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ددهﺗﻪ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ آﻪ ﺧﺎوهن ﺑﯿﺮ آﺮدهﻧﻪوهﯾﻪك آﻮﯾﺮ ﺑﯿﺖ‪-‬‬
‫‪ ،-vision‬و هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ل دهڤ دﯾﺎر ﺑﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ دﯾﺘﻦ و‬
‫ﺑﯚﭼﻮوﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮرا و ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ژی دﺧﯿﺘﻪ‬
‫ﺟﻤﻮﺟﻮﻟﻪك رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮی‪ ،‬راﻣﯿﺎری‪ .‬ب ﭬﯽ ﺋﺎواﯾ‪ ‬ﺗﺎك ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﺪآﻪت آﻪ‬
‫ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎری ﯾﺎ ﺑﺎرێ ژﯾﺎن و ﮔﻮزهراﻧ‪ ‬ژ ﺑﻮی وی وهآﯽ دهﻧﮕﺪهر ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‪،‬‬
‫د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی دﺑﯿﺘﻪ ﯾﻪك ژ ﺗﻪوهر‪‬ﻦ ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫‪58- Fromm, E. 1965: 66‬‬
‫‪60- Fromm, E. 1965: 68‬‬
‫‪YP‬‬
‫وهآﯽ ﺑﻨﮕﻪه ﺋﻮ ﺗﺎك وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪر‪ .‬ﺟﭭﺎك ب ﺋﺎواﯾﻪك ﻣﻮﺣﺎﻓﻪزهآﺎر ﺋﻮ‬
‫ه‪‬ﺪی ه‪‬ﺪی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨ‪ ‬دﺋﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪو ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ آﻪ ﺟﭭﺎك ژ‬
‫ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨ‪ ‬دﺋﺎﭬ‪‬ﺖ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ دﮔﻪل ﺧﻮازﯾﺎر‪‬ﻦ ﺗﺎك آﻪ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ‬
‫هﻪﻣﻪﮔﯿﺮ ﺋﻮ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ ﺑﻦ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﻧﻪﺑﯿﺖ‪ .‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻧﺎآﻮآﯽ ژی ﯾﻪك ژ‬
‫آﺎرهآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺗﺎك ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ ،‬ﺗﺎآﯽ دﭬ‪‬ﺖ آﻪ آﻪﺳﺎﯾﺘﯿﯿﺎ ﺧﻮه ﻧﯿﺸﺎن‬
‫ﺑﺪهت ب وی ﺋﺎواﯾ‪ ‬آﻪ وی دﭬ‪‬ﺖ‪ ٥٨.‬ﻻﯾﻪﻧﻚ دﯾ‪‬ﻦ ﻧﺎآﻮآﯽ ﯾﺎن ژی‬
‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﻮوﻧﯿﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨ‪ ‬آﻪ هﻪردوو " ﺟﭭﺎك ﺋﻮ ﺗﺎك" ﺧﺎوهن‬
‫ه‪‬ﺰ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ ﺋﻮ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوزان‪ .‬ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻦ ب ﺧﻮه وهك هﯚآﺎرهك‬
‫ﺳﻪرهآﯽ د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺗﻮوﺷﯽ‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ وههﺎ هﻨﺪهك ﺟﺎران دژواره‬
‫ژ ﺑﻮی ﺗﺎك‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی ﺋﻪﮔﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﻧﺎآﻮآﯽ دﮔﻪل ﺑﯿﺮوڕای و‬
‫ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺧﺎوهن آﺎرهآﺘﻪر‪‬ﻦ دژاﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮه‬
‫ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺗﺎك ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﻪك وههﺎ ب هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ‬
‫ﺧﻮه ل ﮔﻪل ﺳﺮوﺷﺘﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺧﻮه ﻧﻪﮔﻮﻧﺞ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ و‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د هﻪر وارﯾﺪا ﭘ‪‬ﻚ ﻧﺎﺋﯿﻨﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪﮔﻪر ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻦ ب دهﺳﺖ‬
‫ﻧﻪهﺎت ژﯾﺎن ژی ب داوی ﻧﺎﺋ‪‬ﺖ و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ ژی ل ﺟه‪ ‬ﺧﻮه دا‬
‫راﻧﺎوهﺳﺘﯿﺖ!!! ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﭬﻪ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ب دهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﻪك‬
‫ﺑﺎش ژ ﺑﻮی آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی ﺋﻮ دهﻪروارهآ‪.‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ و هﯿﻮاﯾﻪت‬
‫ﺋﻪڤ ل دهڤ هﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪآ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ وی د هﯿﻮاﯾﻪﺗ‪‬ﻦ‬
‫وﯾﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﻦ‪ ٥٩.‬آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ وﯾﺪا ﺗ‪‬ﻨﻪ‬
‫ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪآﺮن‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ل دهڤ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﻣﺎرآﺲ _ ی دآﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮه دا‬
‫‪59- Krogh, T, 1998:38‬‬
‫‪XY‬‬
 ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺳﺘﻮرآﺘﻮر‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻗﻪوارهﯾﺎ ﺟﻤﻮﺟﯚﻟ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دﻧﺎڤ دهزﮔﻪه‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی هﻨﺪه ب ﺋﺎواﯾﻪك زوی ب زوی‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ دهﻧﮕﺪهر هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﮔﻮڕاﻧ‪ ‬ب ﺳﻪر رهوﺷ‪‬‬
‫ﭘ‪‬ﻚ ﻧﺎﺋ‪‬ﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ وهآﯽ دهزﮔﻪهﻪك ﻣﻮﺣﺎﻓﻪزهآﺎر ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﭬ‪ ‬ژی‬ ‫دا ﺗﯿﻨﯿﺖ ) د آﺎﺗ‪ ‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪاری د آﺎرو ﺑﺎر‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی(‪.‬‬
‫ﭼﻪﻧﺪ ﺋﻪﮔﻪر‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪﻧﻪ‪ .‬ﯾﻪآﻪم ﺋﻪڤ وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ت و ه‪‬ﺰا ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ‬ ‫دﯾﺘﻨﺎ آﻪ ﯾﺎﺳﺎ ﺳﻪروهر دﯾﺘﻨﻪك ﺷﺎﺷﻪ‪ .‬ژ ﺑﻪر هﻪﺑﻮﻧﺎ ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙ‪‬ﻦ‬
‫راﻣﯿﺎری ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﯿﺸﺎن دان‪ .‬دووﯾﻪم ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑ‪ ‬آ‪‬ﺸﻪ ﻧﯿﻨﻪ و ﮔﻪﻟﻪك‬ ‫ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺋﻪﺧﻼﻗﯽ آﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ب ﺋﺎآﺎرﻧﺎﺳﯽ‪- Ethic-‬ﭬﻪ هﻪﻧﻪ‪ ,‬ﮔﻪﻟﻪك‬
‫ﺟﺎران ژی دﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ دهزﮔﻪه‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺗﻮوﺷﯽ ﺳﺴﺘﯽ و‬ ‫ﺟﺎران هﺎﺗﯿﻪ دﯾﺘﻦ آﻪ ﯾﺎﺳﺎ ل هﻪﻣﺒﻪر هﻪﺑﻮﻧﺎ ﭘﺮهﻧﺴﯿ‪‬ﻦ وههﺎ ﭼﻮك‬
‫ﮔﻪﻧﺪهﻟﯽ ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺳ‪‬ﯿﻪم ژی هﻪﯾﻜﻪﻟ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی ل ﺑﻦ ﭼﺎود‪‬ﺮﯾﯿﻪك ﯾﺎ‬ ‫ﭬﻪددهت‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﺋﻪڤ دﯾﺘﻦ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا‪ ،‬آﻪ ﯾﺎﺳﺎ ﺧﺎوهن ﻧﻪرﻣﯽ ﺑﯿﺖ و‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﻪ‪ ٦١.‬ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ﻧﺎڤ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ‬ ‫هﻪردهم ﺷﯿﺎﻧﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ل ﮔﻪل ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ و ﮔﻮڕاﻧﺎ آﺎﺗﯽ‪،‬‬
‫دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺑﻪرﻓﺮهآﺮدﻧﺎ ﺑﺎرێ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺳﭭﻚ ﺑﻮﻧ‪ ،‬آﻪ ب‬ ‫ﺋﺎﻣﺎدهﯾﯿﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﺎﻣﺎدهﯾﯿﻪك وههﺎ د‬
‫ﺋﺎواﯾﻪك زهﻻل ﺗﺮ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ژ رهوﺷﺎ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺖ‪ .‬ل‬ ‫هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺑﯿﺮو راﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا و ل ﮔﻮڕ ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ آﻪ دﮔﻪل‬
‫ﺋﺎﻟﯽ دی دهزﮔﻪه دﺑﻨﻪ ﺟه‪ ‬ﺑﺎوهرﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ‬ ‫ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻨﮕﻮﻧﺠ‪‬ﻦ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﺪا ﭘﺘﺮ د ﻧﺎڤ آﻪرﺗ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ هﻪردهم ﺗ‪‬ﻨﻪ ﻣﻮدهرن‬ ‫دهﻣﺎ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪآ‪ ‬داﺧﻮازﻧﺎﻣﻪﯾﻪك ﺗﯚﻣﺎرآﺮی ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ‬
‫آﺮدن و ب ﺳﻮد وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﺗﻪوهرﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری ل دوﯾﭫ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر ﯾﺎن ژی هﻪر دهزﮔﻪهﻪك دی آﺮ ﺋﻪڤ ل ﺳﻪر‬
‫آﺎراﯾﻪك ه‪‬ﮋا و ﺑﻪرهﻪﻣﻪك ﺑﺎش دﮔﻪڕن‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ ژی ﺋﯿﺮۆ ل‬ ‫دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ آﻪ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك وههﺎ د آﺎﺗﻪك دﯾﺎرآﺮاودا ﭼﺎرهﺳﻪر‬
‫ﮔﻪﻟﻪك وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ﺳﻮد ژێ هﺎﺗﯿﯿﻪ وهرﮔﺮﺗﻦ و آﻪﺗﯿﯿﻪ ﺑﻪردهﺳﺘ‪‬‬
‫ﺑﻜﻪن )آﺎﺗ‪-‬هﻪﻓﺘﻪ ﯾﻪك‪ ،‬دوو هﻪﻓﺘﻪ وهﯾﺎن ﻣﻪهﻪك‪ -‬ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‪ ،‬آﻪ ب ﺧﻮه ژ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯿ‪‬ﻦ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﭬﻪ ﺳﻪرﻧﺸﯿﭭﯽ‬
‫آ‪‬ﺸﻪﯾ‪ ‬ل ﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﺪا هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮن (‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻮوﻧﻪ‪.‬‬
‫دﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻨﺪه ﭼﺎوهروان ﻧﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ‬
‫آﻪرﺗ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒﻪت ب ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ و ﮔﺮﻧﮕﯽ ﻧﯿﺸﺎن دان ب هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬وهآﯽ‬
‫دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﻧﻪ آﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻦ ژ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك وههﺎ‪ ،‬ﺋﻮ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ وهك‬
‫ﺑﻜﺮ ﺋﻪو هﻪردهم ﻣﺎﻓﺪار دﯾﺘﯿﯿﻪ‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ و ﺳﺘﺮاﺗﻪژی ژی ﺋﻪڤ ﺑﯚﯾﻪ آﻪ‬
‫ﭘﺮهﻧﺴﯿﭗ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﻗﻪرهﺑﻮوﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﺑﯿﻦ آﺮن‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﻣﺎوهﯾﺎ‬
‫ﺑﺸ‪‬ﺖ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د رهوش ﺋﻮ آﺎﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دا ﺑﯚ ﻻﯾ‪ ‬ﺧﻮه ﭬﻪ ﺑﻜ‪‬ﺸﯿﺖ‪،‬‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ داﺧﻮازﻧﺎﻣﻪ وهﯾﺎن ژی آ‪‬ﺸﻪﯾﺎ وی ب ﺳﻪردا‬
‫دهﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﻣﻪزن هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب ﺧﻮه ﭬﻪ ﮔﺮێ ﺑﺪهت‪ .‬ژ‬
‫ﺗ‪‬ﭙﻪری‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﻪك ﻣﻮدهرن ژی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻨﻪ دﮔﻪل‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮه ل دهڤ آﻪرﺗ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒﻪﯾﯽ ژی دﯾﺎرآﺮﻧﺎ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﺎ ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬ﺋﻮ هﻪروهﺳﺎ ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ‬
‫داﺑﺸﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧﻪ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬آﻪرﺗ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒﻪت ب ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك‬
‫آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎﻧﻪ‪،‬ڕآﻪ ﺋﯿﺮۆ ﺗﻪوهرهآﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯿﯿﻪ‪.‬‬
‫وههﺎ دﯾﺎرآﻪرێ ﺋﻪرك و ﻣﺎﻓﺪارﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ ل دوﯾﭫ‬

‫‪61- Christensen, G, Jørgen. Christensen, M, Peter. Ibsen, M, 1999:52-53‬‬

‫‪YR‬‬ ‫‪YQ‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺋﻮ ﭘ‪‬ﺸﺘﻪﭬﺎﻧﯿﺎ ﺧﻮه ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻮ‬ ‫ب دهﺳﺖ ﭬﻪ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺑﻪرهﻪم ﺋﻮ ﻗﺎزاﻧﺠﻪ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﺎﯾﺎ ﺋﻪڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪ دﺷ‪‬ﺖ‬
‫ﺑﻪروﭬﺎژی ﭬ‪ ‬ژی راﺳﺘﻪ‪.‬‬ ‫آﻪ د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﯿﺖ د ﻧﺎڤ ﻗﻪوارهﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻓﻪرﻣﯽ و‬
‫دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ ب هﻪڤ ره ﺑﻪردێ ﺑﻨﯿﺎﺗﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ‬ ‫ﻣﻮﺣﺎﻓﻪزهآﺎر‪ ،‬آﻪ ﻧﻪك ل ﭘﻪی ﻗﺎزاﻧﺠﻪ؟ ژ ﺑﻮی ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻓﻪرﻣﯽ‬
‫ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﻦ‪ .‬ب ﺑﻪردهوام ﺑﻮون ل ﺳﻪر ﭘ‪‬ﻚ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ رهﻓﻮرﻣ‪ ‬ﺋﻪرآ‪‬ﻦ‬ ‫ﻗﺎزاﻧﺞ – ﻣﻔﺎ‪ -‬ﻧﻪ ﯾﻪك ژ ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪڤ ﺧﺰﻣﻪت و‬
‫ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ژی ﺗ‪‬ﻨﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ل هﻨﺪهك ﺋﺎﻟﯿﯿﺎن ﭬﻪ‬ ‫ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﯿﻪ آﻪ ﺟه‪ ‬ﻗﺎزاﻧﺞ دﮔﺮﯾﺖ‪ .‬ﻟ‪‬ﺮه ژی دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺳﭭﻚ آﺮدﻧﺎ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬ ‫ﺋﻪرآ‪‬ﻦ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ ﻧﻪ آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺋﻮ زهﻻل ﺗﺮ ﺑﺸ‪‬ﺖ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ل هﻨﺪهك ﺋﺎﻟﯿﯿﺎن دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﮔﺮاﻧﯿﯿﺎ‬ ‫ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب دهزﮔﻪهﺎن ﭘﺘﺮ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﯾﺎ آﻮ ﮔﻪﻟﻪك ﺑﺎوه و ﮔﻪﻟﻪك‬
‫ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬و دﮔﻪل وێ ژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪.‬‬ ‫ب ﺑﺎﺷﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ ل دهڤ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎن و‬
‫ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﻧﺎآﻮآ‪‬ﻦ ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﯽ ﯾ‪‬ﻦ‬ ‫هﻪروهﺳﺎ ژی رۆژهﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻨﺪا‪ ،‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎﻧﻪ‪ .‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺣﻜﻮوﻣﻪت‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر و ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دا وهآﯽ‬ ‫ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﻪك وههﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺳﺴﺘﯽ و آ‪‬ﻤﺘﺮﺧﻪﻣﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر‬
‫ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ،‬و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﻪﻣﺎوهری ژی ل ﺋﺎﻟﯽ دی‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﯿﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ‪ ،‬و ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﺗﻪوهرا ﭬﺎن ﻧﺎآﻮآﯿﯿﺎن دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﺘﺮ آﻮم آﺮن و وهرﮔﺮﺗﻨﺎ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎن ژ‬ ‫ﮔﻪﻧﺪه‪‬ﯿﯿﺎ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﺋﻮ هﺘﺪه‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ راﻣﯿﺎری ﭘ‪‬‬
‫ﺋﺎﻟﯽ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺋﻪﻻﻗﻪدارﭬﻪ آﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز وهآﯽ ﺋﻪرك‬ ‫ﺗﺎواﻧﺒﺎر دآﻪت‪ .‬ژ ﺑﻮی دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﻦ وههﺎ وهآﯽ‬
‫‪٦٣‬‬
‫ل ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬واﻧﻪ و ب وان ﭬﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮژهﻧﻜﺮن دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﺘﻪوآﺮدﻧﺎ ﺟﯚره ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪك ﻧﻮی دﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر د ﻧﺎڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی دا‪ ٦٢.‬هﻪﻟﺒﻪت‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ آﻪ ل ﮔﻮڕ ﺷﻪرﺗ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ژ ﺑﻮی ﻧﻮژهن آﺮدن‬
‫و ﭘ‪‬ﻚ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ رهﻓﻮرﻣﺎن ﺑﺎﭬ‪‬ﺖ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه دهﻧﮕ‪‬‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﯚ ﻻﯾ‪ ‬ﺧﻮه ﭬﻪ ﺑﻜ‪‬ﺸﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ژی رهﻧﮕﻪ‬
‫رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهﯾﻪآﺎ آﺎﺗﯽ ﺑﯿﺖ‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا هﻪرﭼﻪﻧﺪه‬
‫آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺳﻪرهرای هﻪﻣﯽ ﮔﯿﺮو ﮔﺮﻓﺘﺎن‪ ،‬دﯾﺴﺎن ژی‬
‫ﺑ‪ ‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺳﺘﺮاﺗﻪژی و ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾ‪‬ﻦ‬
‫آﻮرت ﺑﯿﻦ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ و‪‬ﺮاﻧﻜﻪر ل ﭘﻪی ﺧﻮه ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺳﻪرهآﺎﻧﯿﯿﺎ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ راﻣﯿﺎری‪ -‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﺋﻮ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ -‬و‬
‫دهﻧﮕ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧﻪ ﭘ‪ ‬ﺋﺎﻧﯿﻦ ژ دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬واﺗﻪ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ‬

‫‪63- Bogason, P. 1996: 15‬‬ ‫‪62- Bogason, P. 1996:13‬‬

‫‪YT‬‬ ‫‪YS‬‬
‫دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪك ژ ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯽ ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻮ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﭭﻪ ﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺗﯿﺸﻚ‬ ‫و‪‬ﻨﻪ ‪ :٢‬هﻪﯾﻜﻪﻟ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻮ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ل ﮔﻮڕ ﻣﻮد‪‬ﻠﻪك‬
‫‪٦٤‬‬
‫و ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ ب ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ب ﯾﻪك‬ ‫داﻧﻤﺎرآﯽ‬
‫دهزﮔﻪه و ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﭼﺎرهﺳﻪر ﻧﺎﺑﻦ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ﭼﺎوان دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﯾﻪآ‪ ‬و ﻧﯿﻮﻧﻪرهآ‪ ‬ﻧﺎﺑﯿﺘﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪.‬‬ ‫ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫آﻮﻣﯿﺴﯿﻮن و‬
‫ﻟﮋﻧﻪ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﮔﻮڕ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺗﻮوﺷﯽ‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑﯿﺖ و ﺧﻮه ﺋﺎﻣﺎده ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﺋﻮ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ب ﺧﻮه ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ﻧﺎڤ ﺧﻮه ده ﭘ‪‬ﻚ ﻧﻪﺋﯿﻨﻦ‪ ،‬ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ دهرهآﯽ‬
‫هﻪﻧﻪ آﻪ وهآﯽ هﺎﻧﺪهر آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ﻗﻮرس ﺋﻮ ه‪‬ﮋا دێ ل ﺳﻪر‬
‫ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪك وههﺎ هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ‪.‬‬ ‫ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮوری‬

‫ﺋﻪﮔﻪر ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪرهك ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ‬

‫ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗ‪‬ﻜﻪﻟﯽ آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ وێ ﺑﯿﺖ‪ ،‬هﻨﮕ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺷ‪‬ﺖ‬ ‫ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ آﻮﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ‬ ‫ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ آﻮﻟﺘﻮوری‬ ‫ﻟﮋﻧﻪﯾﺎ ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ‬ ‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧ‪)‬ﺧﺎﻧﯽ( و‬
‫ﭘﻼن دارﺷﺘﻦ‬
‫آﻪ ل ﮔﻮڕ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪی ه‪‬ﺰ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﺧﻮه ر‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﺖ‪.‬‬
‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺧﺎوهن ﻗﻪﻟﺴﯽ ﺑﯿﺖ د ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺑﻪرهڤ رهﻓﻮرﻣﺎن ژ ﺑﻮی ﻧﻮژهﻧﻜﺮدﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دی هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ هﻪل ددهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﻣﻪﺟﺒﻮر ﺑﻜﻪن ب ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ‪ .‬ﻓﺎآﺘﻪرهك وههﺎ ژی دﺷ‪‬ﺖ‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ آﻮﻟﺘﻮری‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻨﻪﻧﺪی‪،‬‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ‬
‫آﻮﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﺑﺎج‪ ،‬هﺘﺪ‪.‬‬
‫آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﯿﺖ‪ ،‬و زوﯾﺘﺮ هﻪﺳﺖ ب آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ‬
‫ل ﺳﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺧﻮه ﻗﻪﻟﺲ راﮔﺮﺗﻦ ل هﻪﻣﺒﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری‬ ‫ب دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮدن رهﻓﻮرﻣﺎن د وارێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﺪا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت هﻪﺗﺎ‬
‫ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﻪك ﺷﺎﺷﻪ‪ ،‬ﻧﻪﺧﺎﺳﻤﻪ ﺋﻪﮔﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار دان ب هﻨﺪێ ﺑﻨﯿﺖ‬ ‫چ رادهﯾﻪآ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺧﻮه ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك وههﺎ‬
‫آﻪ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯿﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دآﻪت و د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬
‫ﺧﻮازﯾﺎرێ هﻨﺪێ ﺑﯿﺖ آﻪ ﺋﻪڤ ﺳﯿﺴﺘﻪم ﺑﻪرهﻓﺮهه ﺑﯿﺖ‪ .‬ژ ﺑﻪر آﻮ‬ ‫‪ -٦٤‬ﺋ ـﻪڤ ﻣﻮد‪‬ﻠ ـﻪ ﺑ ـﻪری دهﺳــﺖ ﭘ‪‬ﻜﺮﻧــﺎ ﺳــﺘﺮوآﺘﻮرا ﺷــﺎرهواﻧــﯽ ﯾــﺎ داﻧﻤــﺎرآ‪ ‬آ ـﻪ ل ﺳــﺎﻻ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎر و ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫‪٢٠٠٣‬ێ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎﻣﺎدهآﺮن ﺋﻮ ﻧﻪﺧﺸﻪﯾﻪك دی ژﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن دارﺷﺖ‪ ،‬آـﻪﺷـﺎرهواﻧـﯽ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهﯾﯿﻪ‪ ،‬ﮔﻪﻟﻪك دژواره ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺧﺎوهن‬ ‫ﯾﻪك ﯾﺎن ژی ﭼﻪﻧﺪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ب دﻟ‪ ‬ﺧﻮه ﺋﻮ ب هـﻪﻟﺒﮋارﺗﻨـﻪك دﯾﻤـﻮآﺮات ژ ﺋـﺎﻟﯽ ﺧـﻪﻟﻜ‪‬ﭭـﻪ‬
‫ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﮕﻮهﻮرن ﺋﻮ ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﻜﻪن ﺋﻮ ﺑﺒﻨﻪ ﺧﺎوهن ﯾﻪك هﻪﯾﻜﻪل‪.‬‬

‫‪YV‬‬ ‫‪YU‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪ و ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ ل هﻪﻣﺒﻪر ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ آﻪ دﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ ﯾ‪ ‬وان ﭼ‪‬ﺪﺑﻦ‪ ٦٥.‬ﺑﻪ‪‬م د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك ﺋﺎﻟﯚزﺗﺮ هﻪﯾﻪ‪،‬‬
‫آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ ﭘ‪‬ﻨﺎآﻪت‪ .‬داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﻗﻪﻟﺴﻪﯾﯿﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران ﭘ‪‬ﺸﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ دﮔﺮﯾﺖ‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ت ب ﺧﻮه ژی دﯾﺎرآﻪرێ هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ ﭼﺎوان و‬
‫ب چ ﺷ‪‬ﻮاز د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎراﻧﺪا ﺑ‪‬ﺘﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪ .‬رهوش و ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙ‪‬ﻦ آﻪ‬
‫دهو‪‬ﻪت ل ﺳﻪر هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدن‪ ،‬ﻟ‪‬ﻜﺪراوهﯾﻪ و داﺑﻪش آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬
‫‪٦٦‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ) ﺷﯿﺎوی‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ( ب ﺋﺎواﯾﻪك وههﺎ زهﻻل ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪.‬‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺋﻪرك و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﯾﺎن و هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﺋﻪﻻﻗﻪدار وهآﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر‪،‬‬
‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣﻪت و هﺘﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه دێ ﺑﯿﺘﻪ‬
‫هﯚی ﺳﭭﻜﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﻚ‪ .‬آﺎﺗ‪ ‬هﻨﺪێ هﺎﺗﯿﯿﻪ آﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬دهزﮔﻪهﺎن – ﺋﻪو‪‬ﻦ د ﺳﻪری دا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن ‪ -‬ب‬
‫ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﮔﺸﺘﯽ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ,‬و ﺋﻪڤ ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ د‬
‫هﻨﺪ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪآﺮدن‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د‬
‫ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾ‪‬ﻦ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬
‫وهآﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺧﺎوهن ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﻪ‪ ،‬واﺗﻪ ب ر‪‬ﻜﺎ‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮات و دهﻧﮕﺪاﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﭭﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪ .‬ب‬
‫ﭘﺎﻟﭙ‪‬ﺸﺖ ﺑﻪﺳﺘﻦ ب ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﻪك وههﺎ ﺑﻪرﺗﻪﺳﻜﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺗﻮاﻧﺎ و‬
‫ﯾﺎ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬و وهآﯽ دهزﮔﻪهﻪك ﯾ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ ل ﺑﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫‪65- Christensen, G, Jørgen. Christensen, M, Peter. Ibsen, M. 1999:59‬‬
‫‪66- Christensen, G, Jørgen. Christensen, M, Peter. Ibsen, M. 199: 68.‬‬
‫‪YX‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﺳﻪﺑﺨﻮه و ﺋﯚﺗﯚﻧﻤﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ژ دهرﭬﻪی ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬‬
‫ﺑﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬دﯾﺴﺎن ژی هﻪژی ﮔﻮﺗﻨ‪‬ﯿﻪ آﻪ هﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎرهك آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن‬
‫ﺋﻮ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭬﻪ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﭘﻪژراﻧﺪن ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ وێ واﺗﻪﯾ‪ ‬آﻪ دێ‬
‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك راﺳﺘﻪوﺧﻮه ل ﺳﻪر آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫ﮔﯿﺮوﮔﺮوﻓﺘ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ آﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﺋﻪﮔﻪر‬
‫ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ﭼﻤﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ‬
‫رهﻓﻮرم و ﻧﻮژهﻧﻜﺮﻧ‪ ‬ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی هﻪﯾﻪ؟ ﺋﻪﮔﻪر ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﭼﻤﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ وێ‬
‫ﺑﻪرﻓﺮههﺘﺮ ﻧﺎﺑﯿﺖ؟ ﺋﻪﮔﻪر ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﭼﻤﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ژ ﺑﻮی‬
‫داﺧﻮازﻧﺎﻣﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪری‪ ،‬ﺳﻪری ل‬
‫وهزارهﺗ‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﺪهت و هﺘﺪ؟ ﭼﻤﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻨﺪه ﻻﯾﻘ‪ ‬وێ‬
‫ﻧﻪﺑﯿﺖ آﻪ آ‪‬ﺸﻪ و ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن آﻪ د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ وێ داﻧﻪ‬
‫ب ﺧﻮه ﭼﺎرهﺳﻪر ﺑﻜﻪت‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب هﻨﺪێ هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ﺳﻪری‬
‫ل دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﺑﻪرزﺗﺮ ﺑﺪهت؟ هﻪﻣﯽ ﺋﻪڤ ﭘﺮﺳﯿﺎرهﻧﻪ و ﭘﺮﺳﯿﺎر‪‬ﻦ آﻪ‬
‫دهرﻓﻪﺗﺎ هﻨﺪێ ﻧﯿﻨﻪ ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﺒ‪‬ﻨﻪ آﺮن و ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﺳﭭﺪان‪،‬‬
‫ﺗﯿﺸﻚ دﺧﻨﻪ ﺳﻪر ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب رهﻓﻮرﻣﻪك ﺋﯿﺪاری‬
‫و آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ ،‬آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﻧﻮژهﻧﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺑﻪرﺳﭭﺎ ﭬﺎن‬
‫ﭘﺮﺳﺎن هﻨﮕ‪ ‬وێ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر آﻮﻣﯿﺴﯿﯚﻧﻪك ژ ﺑﻮی ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ ل‬
‫ﺳﻪر دارﺷﺘﻨﺎ ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك ﻧﻮی ﺑ‪‬ﺘﻪ داﻣﻪزراﻧﺪن‪.‬‬
‫ﺷﺎرهاﻧﯽ و دهﺳﻪ‪‬ت‬
‫ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮدن آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻪﺷﻪك ژ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ‬
‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ داﯾﻪ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه ژی آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺧﺎوهن ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬
‫‪YW‬‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬رهوش و ﺧﻪﻣﻼ ﺟﭭﺎآ‪‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿ‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ل دژی دﯾﺘﻨﻪك‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ و رهﻓﻮرﻣﻪك هﻪﻣﻪﮔﯿﺮ ﻧﺎﺑﯿﺖ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ﭬﻪ ب‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ .‬ﻟﻪوڕا هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺧﺎوهﻧﺪاری د ﺑﺮﯾﺎر دهرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬
‫ﺋﺎواﯾﻪك ﻗﻪﻟﺲ ﯾﺎن ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ و ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﻧﻮژهﻧﻜﺮن‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﺋﺎﺑﻮوری د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺟﻮﺧﺮاﻓ‪ ‬ﯾ‪‬‬
‫و رهﻓﻮرﻣ‪‬ﻦ داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﺒﯿﺘﻪ راﺳﺘﯽ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ دا‪ ،‬دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﯿﻦ‬
‫ﯾﻪك‪ ،‬و ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﺘﻪوآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ ژ ﺑﻪر ﭘ‪‬ﻚ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﯾﻪآﺴﺎﻧﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫ﺷﯿﺎﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪٦٨،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺑﻮژاﻧﺪهوهﯾﺎ‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬آﻪ ﻣﺎﻓ‪ ‬دهرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪،‬‬
‫آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬و ﺋﺎﺑﻮوری‪ .‬ﯾﻪك ژ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺑﯚ هﻪر‬ ‫ﯾﺎﺳﺎی و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن داﯾﻪ‪ .‬د ﭘﻪراو‪‬ﺰا‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎدهﺑﻮوﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﯿﻪ ژﺑﻮی رهﻓﻮرم و ﻧﻮژهن آﺮدﻧ‪ .‬ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ ،‬وهآﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺋﻪڤ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ‬
‫آﻮ ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ وههﺎ ﺑﺌﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺳﻪرﺑﻜﻪﭬﻦ ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ‬ ‫ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮدن آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺧﺎوهن دهرآﺮدﻧﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‬
‫ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ وهآﯽ ﺗ‪‬ﻜﻠﯽ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻪﺳﺎزی‪،‬‬ ‫و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪ ل ﻧﺎ ڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ب ﺑ‪‬ﯾﺎرا ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ رهوﺷﺎ داهﺎﺗﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪﻧﮕﻪه‪ ،‬ﺋﺎﭬﺎداﻧﯽ‪ ،‬و‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬آﻪ ﺟﭭﺎآﻪك وههﺎ ژ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﭘ‪‬ﻚ هﺎﺗﺒﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﺳﻪرژﻣ‪‬ﺮﯾﯽ ب ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ٦٩.‬ل ﭘﻪی ﭘ‪‬ﻼﻧﻪك وههﺎ‪ ،‬ﺑه‪‬ﺰﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫ژی ژ ﺑﻪر هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ﭼﻤﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫دێ ﺑﺸ‪‬ﻦ د آﺎر و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه دا ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻦ ب دهﺳﺖ ﭬﻪ ﺑﯿﻨﻦ‪.‬‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﻧﻪﮔﻪﺗﯿﭫ ژ ﺑﻮی‬ ‫ﭘﺮۆژهﯾﻪك وههﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭘﻪرﺷﻜﺮدﻧﻪوه‪/‬ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻨﺎ آﺮدﻧﺎ‬
‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺧﻮه ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ؟‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺘﻪك وههﺎ ﭘﻪﯾﺪا دﺑﯿﺖ‬
‫هﻪژﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮدن رهﻓﻮرﻣ‪‬ﻦ آﻪ د آﻮآﺎ ﺧﻮه دا‬ ‫آﻪ ﺋﻪو ﺧﻮه ﭘﺘﺮ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﻧﻮﯾﻨﻪر و راﻣﯿﺎر‪‬ﻦ ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎر‬
‫ﺑﻪﻻﭬﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﺧﺎﻟﻪك ﺳﻪرهآﯽ دﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ل ﺑﻦ‬ ‫دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ چ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﯾﺎن‬
‫ﺳ‪‬ﺒﻪرا ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬و ﺑ‪‬ﯾﺎرهك آﻮ دهﻧﮕﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﻪك هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ‬ ‫ژی ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪ ل ﺳﻪر ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ‬
‫ﭬﻪ ﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﮔﺮﻧﮕﯽ و آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬و ﺋﻪڤ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ و ﺟ‪‬ﮕﺮﺑﻮوﻧﺎ وان د ﻧﺎڤ‬
‫ژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﯿﺎ هﻪﻣﯽ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑﻪﺷﺪار د ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯿﺪا هﻪﯾﻪ‪،‬‬ ‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ‪/‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‪،‬‬
‫دهﻣﺎ آﻪ رهﻓﻮرﻣﻪك وههﺎ ﺑﻮﻧﯿﺎت و ﺑﻨﮕﻪهﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژ ﺋﺎﻟﯽ راﻣﯿﺎری‪،‬‬ ‫وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ دهﻻﻟﻪت ل ﺳﻪر هﻪﺑﻮون و ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری و هﺘﺪ ﭬﻪ ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دآﻪت‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژ ب ه‪‬ﺰ‬ ‫ﻧﺎآﻮآﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و‬
‫آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺷﺎرهواﻧﯽ دان ﭘ‪‬ﻨﺎﻧﻪ ب ﺳﻪروهری ﯾﺎ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ دآﻪن‪ ٦٧.‬ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬را ژی ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ‬
‫‪68- Bogason, Peter. 1996:21.‬‬
‫‪69- Nedergaard. N, Jørgensen. 2000:31-35‬‬ ‫‪67- Bogason, Peter. 1996:20..‬‬

‫‪QPP‬‬ ‫‪YY‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ و هﯿﻮاﯾﻪﺗﺎ هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﺎ دﯾﻮار‪‬ﻦ وههﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری دﮔﻪل هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی آﻮﻟﺘﻮرێ راﻣﯿﺎری و هﯚﺷﯿﺎرﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫‪٧٠‬‬
‫ﮔﺮﯾﻨﮓ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪك ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿﻪ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺑﻮوﻧﺎ رهوﺷﻪك وههﺎ‬
‫ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﭘﺎل ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺑﻪرﻓﺮه ژی‬
‫ﺣﻜﻮﻣﻪت و ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ آ‪‬ﻤﺘﺮ ﺧﻪم دﺑﯿﻨﻦ ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬
‫ﺑﺎرهك وههﺎ‪ .‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ دﯾﻮارێ آﻪ آﺎرﯾﮕﻪری ل ﺳﻪر ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ و آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﻧﯿﻮﻧﻪر هﻪﯾﻪ‪ ،‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ ل دهڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫وهآﯽ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ب ﺑﻮهﺎ و ﻧﻪرﯾﺘ‪‬ﻦ ﺗﺎك و‬
‫ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ﭬﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪان‪٧١.‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎ ﯾﻪآﻪم ژ ﺑﻮی ﺧﺴﺘﻨﺎ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری‬
‫د رهوﺷﻪك وههﺎ ﻧﺎﻟﻪﺑﺎردا ﺑﺎﯾﻪخ دان ب هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﻧﯿﻮﻧﻪرێ‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﭬﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ب ﺧﻮرﺗﻜﺮدﻧﺎ آﻪﻧﺎﻟ‪‬ﻦ دﯾﺎﻟﻮﮔ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﻧﯿﻮﻧﻪر وهآﯽ "دهﺳﻪ‪‬ت" و هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ آﻮآﺎ " دهﺳﻪ‪‬ت"ی ﯾﻪ‪.‬‬
‫وهآﯽ ﻧﻤﻮوﻧﻪ؛ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ چ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰم وهﯾﺎن ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪری‬
‫آ‪‬ﺸﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪك آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺑﺎژ‪‬ﺮێ زاﺧﻮ دا دژﯾﺖ و‬
‫هﻪﺳﺖ دآﻪت آﻪ ﺧﻮه ﮔﻪﻟﻪك دوﯾﺮ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی آﻪ ل‬
‫هﻪوﻟ‪‬ﺮێ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮن دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬وێ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن؟ ژ ﺑﻮی‬
‫ﭘﺘﻪوآﺮﻧﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ د ﻧﺎڤ‬
‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران چ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ؟ ﺗﻪوهرهك ﮔﻪﻟﻪك ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺋﻪرك دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪‬‬
‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی دهڤ ر‪‬ﻜﺨﺮاوا راﻣﯿﺎری آﻪ ﺋﻪو وهآﯽ ﻧﯿﻮﻧﻪر‬
‫‪70- Krogh, T. 1998:13‬‬
‫‪71- Krogh, T. 1998: 39‬‬
‫‪QPR‬‬
‫دهزﮔﻪهﻪك وههﺎ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن دهرﺧﺴﺘﻦ و ﭘﻪژراﻧﺪﻧﺎ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪.‬‬
‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﺧﺎوهﻧﺪارهﺗﯽ هﻪﺑﯿﺖ ژ ﺑﻮی ب ﺟﯽ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪت دزﻓﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ‬
‫ﺧﺰﻣﻪﺗ‪ ‬ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪.‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ و دﯾﻮارێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﺧﺎوهن ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ ﭬﻪآﺮی و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﻚ هﻪﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﺎن د ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ‬
‫هﻪردهم هﺎﺗﯿﯿﻪ رهﺧﻨﻪﮔﺮﺗﻦ‪ .‬و ژ ﺑﻮی داﺑﻪزاﻧﺪﻧﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ وههﺎ‬
‫ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎم دان‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ‬
‫ر‪‬ﮕﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﻪك وههﺎ د ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾﻪخ هﺎﺗﯿﯿﻪ داﯾﻦ ب هﺎوو‪‬ﺗﯿﺪا‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﺎﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﯚﯾﻪ ﻣﻮدا رۆژهﭬ‪‬؟ ﺋﺎﯾﺎ ب راﺳﺘﯽ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﺑﺎوهری ب ﻧﺎﭬﻪروآﺎ وﺷﻪﯾﻪك وههﺎ ﺧﺎوهن ﮔﺮﻧﮕﯽ و‬
‫ﺑﺎﯾﻪﺧﺪار هﻪﯾﻪ؟ دان ﭘ‪ ‬ﻧﺎن ب راﺳﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‪.‬‬
‫ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار و هﺎوو‪‬ﺗﯽ دزﭬﺮﯾﺘﻪ دهڤ‬
‫ﺋﻪو ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ژ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار و ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ‬
‫راﻣﯿﺎری هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺳﻪرهآﺎﻧﯿﯿﺎ ﺧﻮه ژ هﻨﺪێ دﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﺟﭭﺎآﯽ و وهآﯽ ﺋﻪرآ‪‬‬
‫ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾ‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاران و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺋﻪﮔﻪر هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫رهﺧﻨﻪﮔﺮﺗﻦ د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪرێ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯿﯿﻪ‪ .‬و هﻪرﻓﺎﻧﺪﻧﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ رهﺧﻨﻪﮔﺮﺗ‪‬ﯽ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫‪QPQ‬‬
‫ﺋﺎﻣﻮژﮔﺎری ﯾﺎن ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی د ﮔﻪل ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬ ‫ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺋﻪڤ ﻣﻪزﻧﺪه ﺗ‪‬ﺘﻪ‪/‬ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز و دارﺷﺘﻨﺎ ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ‬ ‫آﺮن‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د آﺎﺗ‪ ‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪/‬راﻣﯿﺎری آ‪‬ﻤﺘﺮ‬
‫داهﺎﺗﯽ ژ ﺑﻮی ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬ﭘﺘﺮ ﺋﺎﺳﺎن دآﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ وهآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ه‪‬ﮋا‬ ‫ﺧﻪﻣﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ‬
‫و دان ﭘ‪ ‬ﻧﺎﻧﻪ ب ﭘﺴﭙﯚرﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر‬ ‫ﺧﻮه ل ﺳﻪر ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری هﻪﯾﻪ‪ ،‬د آﺎﺗﻪآ‪‬ﺪا ﺋﻪﮔﻪر‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ رهﻓﻮرم و ﺳﭭﻜﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ رۆژاﻧﻪ و ب ﺋﺎواﯾﻪك ﮔﻪﻟﻪك ﺳﺎده ﺑﺸ‪‬ﺖ آﻪ دهرد و‬
‫ﺑﻜﻪت‪ ،‬دێ رهﻓﻮرم ﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﺘﻪوآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهزﮔﻪه‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ‬ ‫آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﮕﻪهﯿﻨﯿﺘﻪ ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻮ رهﺧﻨﻪ ﺋﻮ‬
‫ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬هﻪم ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎران ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻪردهﺳﺖ‪ .‬دﮔﻪﻟﻪك واراﻧﺪا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬
‫دا‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﭘ‪‬ﻚ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺟﭭﺎآﻪك ب ه‪‬ﺰ و دوﯾﻨﺎﻣﯿﻚ‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب زاﻧﯿﺎری و ﭘﺴﭙﯚری ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫‪٧٢‬‬
‫آﻪ ﺗﺎك روﻟﻪك ﺳﻪرهآﯽ د ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا هﻪﺑﯿﺖ‪.‬‬ ‫ب ﺧﻮه ﻓﺎآﺘﻪرهك ﮔﺮﻧﮕﻪ ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻮ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ دهرﻓﻪﺗ‪ ‬ﭬﻪ دآﻪت ژ ﺑﻮی آﻮ ﭘﺮس ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮدن ﭼﻤﺎ رهﻓﻮرم و‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺋﻪرك‬ ‫ﻧﻮژهﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ هﻪﯾﻜﻪﻟ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ رهوﺷﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﯿﻪ‪ .‬ﺧﻪﻣﻠﯿﻨﻪرێ ﺟﭭﺎك و وه‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪.‬‬ ‫داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ .‬د آﺎﺗﻪك وههﺎ دا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎآﻪت آﻪ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ دﺧﻮازﯾﺖ و دﭬ‪‬ﺖ آﻪ آﻪ ﻟ‪‬ﻜهﺎﺗﻮﯾﯿﺎ ﺧﻮه د هﻪﻣﯽ ﺑﻮاران دا‬ ‫ﺗﻮﺷﯽ ﻧﻪﺧﻮهﺷﯽ و ﺳﻪرهﮔﯿﮋی ﯾﺎن ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ‬
‫ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهت ژ ﺑﻮی آﻮ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﺠﯽ ﺑﯿﻨﯿﺖ و‬ ‫هﺎﺗﯿﯿﻪ ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ ﺑﯚ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهك دی‪.‬‬
‫ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﻪك وههﺎ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪر‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﺎ آﻪ ﮔ‪‬ﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ت و ﺑ‪‬ﯾﺎران ﺑﯚ‬
‫ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﮔﺮان دآﻪت‪ .‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ هﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫دهڤ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﭬﻪ هﻪﯾﻪ‪ ،‬د ﭘﺴﭙﯚری و ﺷﺎرهزای ﭬﺎن‬
‫هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﻪﺗﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﺟﭭﺎآﯽ و ﻧﻪﺗﻪوی دآﻪﭬﻨﻪ ﺳﻪر‬ ‫هﻪردوو ﺋﻪآﺘﻪراﻧﻪ د وارێ ﻧﺎﺳﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ب ﺧﻮه ژی ﺑﻪﺷﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ژ ﺋﺎﺑﻮوری ﯾﺎ وه‪‬ﺗﯽ ژ‬ ‫وه دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﭘﺘﺮ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی و هﺎودهردی هﻪﺑﯿﺖ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮن‪ ٧٣.‬ﻣﻪزاﺧﺘﻦ و ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﺎ داهﺎﺗ‪‬ﻦ‬ ‫و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران هﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺷﺎرهزاﯾﯽ ﯾ‪‬ﻦ‬
‫وه‪‬ﺗﯽ چ ل ﺑﻦ دهﺳﺘ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻦ و چ ژی ل ﺑﻦ دهﺳﺘ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ه‪‬ﮋاﯾﻪ ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ل هﻪﻣﺒﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑﻦ ﭘﻼن و ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ دﺧﻮازﯾﺖ‪ .‬ب آﺎرﺧﺴﺘﻦ و ﺳﻮود‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب دارﺷﺘﻨﺎ ﻧﻪﺧﺸﻪ و ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯿﯿﻪ‪ .‬د آﺎﺗﻪك‬
‫وهرﮔﺮﺗﻦ ژ داهﺎﺗﻪك وههﺎ هﻪﺳﺘﻜﺮدن ب ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ دﺧﻮازﯾﺖ‪.‬‬ ‫وههﺎ دا ﺑﺎﺷﺘﻪره آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی رهﭼﺎوا ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﯿﻪﺗﯿﯿﻪك وههﺎ هﻨﮕ‪ ‬دێ ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪﺑﯿﺖ دهﻣﺎ آﻪ‬ ‫و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﺑﻜﻪت و ﮔﻮهﺪارﯾﯿﺎ ﺋﺎﻣﻮژﮔﺎرﯾﯿﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ وههﺎ د‬
‫‪72- Nedergaard. N, Jørgensen. 2000:30‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ‪ .‬ﮔﻮهﺪاری و وهرﮔﺮﺗﻨﺎ‬
‫‪73- Salomosen, S. 1997:51‬‬

‫‪QPT‬‬ ‫‪QPS‬‬
‫دﯾﺎرآﺮدﻧﺎ ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪك وههﺎ ژﺑﻮی ﺗﺎوﺗﯚآﺮدن و ﭘﻪژراﻧﺪﻧ‪‬‬
‫ﺋﺎراﺳﺘﻪی ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دآﻪن‪ ،‬آﻪ د ﻗﻮﻧﺎﺧﺎ داوﯾﺪا ﭘﺸﺘﯽ ﺗﺎوﺗﯚآﺮدن‬
‫و ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮدﻧﺎ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﺎن ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎرا رهزاﻣﻪﻧﺪی‬
‫‪٧٤‬‬
‫ل ﺳﻪر ﺑﺪهت‪.‬‬
‫ژ‪ ،‬ﺑﻮی آﻮ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﺸ‪‬ﺖ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿﺎن وهك‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﺠﯽ ﺑﯿﻨﯿﺖ وههﺎ ﺑﺎﺷﺘﺮ هﺎﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ و ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎرآﺮدن‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪت د ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪدا ﺋﻪرآ‪ ‬داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ هﻨﺪهك ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ‬
‫و ﭘﻼﻧ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮورﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﺳﻪر ﺋﻪﺳﺘﻮﯾ‪ ‬ﺧﻮه ﺑﮕﺮﯾﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫دﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮﺗﻦ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی‬
‫ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و وهزارهﺗﻪآ‪ ‬ﯾﺎن ژی ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب هﻨﺪێ دﯾﺖ‬
‫آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘﺮۆژهﯾﻪآ‪ ‬دار‪‬ﮋن و ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪ ‬ﺑﻜﻪن‬
‫ﺋﻪڤ آﺎت ل ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬وهزارهت ﯾﺎن ژی ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺋﺎﮔﺎدارﯾﯿﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻜﻪت و ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ل ﺳﻪر ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ وهزارهﺗ‪ ‬ژ ﺑﻮی‬
‫ﭘﺮۆژهﯾﻪك وههﺎ ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﻜﻪت‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ ب ﻧﺎﭬ‪ ‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ‬
‫"ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻪزاﺧﺘﻦ و ﺑﺠﯽ ﺋﺎﻧﯿﻦ ‪ "Order , Pay , Implementation‬هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫ﻧﺎﭬﻜﺮدن‪ .‬آﻪ ﭘﺘﺮ ﺳﻪرهآﺎﻧﯿﯿﺎ ﺧﻮه ژ ﺋﺎﺑﻮوری وهرﮔﺮﺗﯿﯿﻪ و وهآﯽ‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬واﺗﻪ‬
‫ﺷﺎﻟﯿﺎری‪/‬وهزارهت "ﺧﻮاﺳﺘﻪك" هﻪﯾﻪ و ﭬ‪ ‬ﺋﺎراﺳﺘﻪی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن‬
‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر دآﻪت‪ ،‬ل هﻪﻣﺒﻪر داﺑﯿﻦ آﺮدﻧﺎ ﺑﻮدﺟﻪ و هﺘﺪ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪،‬‬
‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر ب ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﭘﺴﭙﯚری و ﺷﺎرهزاﯾﯿﺎ ﺧﻮه ﭬﯽ ﺋﻪرآﯽ "‬
‫ب ﺟﯽ " ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬د رهوﺷﻪك وههﺎ دا ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﺑﻪﻟ‪‬ﻨﺪهر‪/‬ﺋﻪآﺘﻪر‬
‫زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه دﻓﺮۆﺷﯿﺘﻪ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﯾﺎن ژی وهزارهﺗ‪ ‬و ل هﻪﻣﺒﻪردا‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﺑﻜﺮ‪/‬ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ آﻪ هﺎﺗﯿﯿﻪ داﺑﯿﻨﻜﺮدن ژ ﺑﻮی ﭘﺮۆژهﯾﯿﻪك وههﺎ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺑﻮی ﺗﺎوﺗﯚآﺮن و‬
‫‪74- Salomosen, S. 1997: 55- 6٠‬‬
‫‪QPV‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و دهزﮔﻪه‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﺳﺘﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﻦ آﻪ ﺧﻮه‬
‫وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺳﻪرهآﯽ و ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ت ﺑﺰاﻧﻦ‪ .‬د ﺗﻪوهرا آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﺪا‬
‫ﺗ‪‬ﺸﻚ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺧﺴﺘﻦ ﺳﻪر ﺑﻮارێ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری‪ ،‬و هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوهﯾﻪآﺎ‬
‫ژ‪‬ﺮﺑﯿﻨﺎﻧﻪ ‪ Rational/ rationalisme‬ل رهخ ﭬﻪ ژی آﺎرﯾﮕﻪری و‬
‫آﺎرداﻧﻪوهﯾﺎ ﺧﻮه ل دهڤ دﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ راﻣﯿﺎری هﻪﯾﻪ‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ‬
‫دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ﭘﺘﺮ د آﺎﺗ‪ ‬ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﻮدﺟﻪﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری ﺑﻜﺎر ﺗ‪‬ﺖ‪.‬‬
‫دهﻣﺎ آﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك وههﺎ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪ و ﺋﺎﺑﻮوری ب ﺧﻮه وهآﯽ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا ﺳﻪرهآﯽ د رهوﺷﻪك وههﺎ دا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬هﻨﮕ‪ ‬ﭬ‪ ‬هﻪردهم‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮن و ﻣﯿﺰاﻧﻜﺮدن هﻪﯾﻪ‪ .‬ژ ﺑﻮی آﻮ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗ‪‬ﻜﻪل ب هﻪڤ ﻧﻪﺑﯿﺖ و ﮔ‪‬ﮋﯾﯿﻪك ل ﻧﺎﭬﺒﻪﯾﻨﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ‬
‫ﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪ -‬ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ -‬ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬و‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا دهرﻧﻪآﭭﯿﺖ هﻮﻟ‪ ،‬وهﺳﺎ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻣﻪزﻧﺪهآﺮن آﻪ‬
‫راﺳﭙﺎردﻧﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﺎ ﺋﺎﺑﻮری ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺳﻪرۆآ‪‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ب ﺧﻮه ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ژ هﻪﻣﯽ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ راﻣﯿﺎری ل دهڤ وی هﺎﺗﯿﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮدن‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ﭬﻪ ژی‬
‫دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭘﻼن و ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ آﻪ ل ﺑﻦ‬
‫ﭼﺎﭬﺪ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎم دان‪ ،‬ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی ﺳﻪرۆآ‪‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺧﺎوهن ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﻪ ﺋﺎﮔﺎداری ل ﺳﻪر ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری هﻪﺑﯿﺖ و‬
‫ﺑﺎﻻﻧﺴ‪ ‬ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬د رهوﺷﻪك وههﺎ دا ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ روﻻ ﺧﻮه ﯾﺎ ﭼﺎﭬﺪ‪‬ﺮ و آﻮﻧﺘﺮول آﻪر ب ژ ﺑﻮی ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻦ و‬
‫آ‪‬ﻢ آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﮔﻪﻧﺪه‪‬ﯽ و ﭘ‪‬ﺸﯽ ل ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ ﺑﻜﺎر ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﺧﻮه ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ ل‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا و ﺋﻪوب هﺎرﯾﻜﺎرﯾﯿﺎ دهزﮔﻪه‪ ‬آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬و‬
‫‪QPU‬‬
‫ﺋﻪرك و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ل ﺳﻪر ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و‬
‫راﻣﯿﺎری ‪ . macro, micro, messo‬هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ‬
‫ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﺧﻮه د ﻧﺎڤ ﭘﻠﻪﯾﺎ ‪ micro‬دا‬
‫ﺟ‪‬ﻮار آﺮن‪ .‬هﻪر ﯾﻪك ژ ﭬﺎن ﭘﻠﻪﯾﺎن ﺧﺎوهن ﺳﻪروهرﯾﯿﻪآﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪت دآﺎرێ‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧ‪ ‬دا هﻪﻧﻪ‪ .‬ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ آﻪ ﺋﯿﺮۆ هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب رهﻓﻮرﻣﻪآ‪ ‬د هﻪﻣﯽ واران دا هﻪﯾﻪ‪.‬‬
‫دﯾﺴﺎن ژی ﺋﻪڤ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب هﻨﺪێ هﻪﻧﻪ آﻪ ﺑﺒﻨﻪ‬
‫ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ژ ﺑﻮی آﻮ ﺑﺸ‪‬ﻦ ﭘﻼن و ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﺎ‪‬ﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑ‪ ‬دهﺳﺖ ﺗ‪‬ﻮهرداﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺟ‪‬ﺒﺠ‪ ‬ﺑﻜﻪن‪.‬‬
‫ﻟ‪‬هﺎﺗﻮوﯾﯽ و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎری ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪ و ﭬﻪﮔﻮهﻪﺳﺘﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ رههﺎ ژ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهك ﺧﺎوهن‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر ﺑﯚ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهك دی ﯾﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎردهر‪ ٧٦.‬دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫ﺟﯿﺎوازآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺋﻪآﺘﻪرهك وههﺎ ل ﻧﺎﭬﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯿ‪‬ﻦ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‪ ،‬ﺑه‪‬ﺰ آﺮدﻧﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ دﺑﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯿﯿﻪك‬
‫ﺑﻪرﻓﺮهﻪ‪ .‬ﺑﺨﻮه هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪك هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ دا ﺗﺎوﺗﯚآﺮدﻧﻪآﺎ ﺑﻪرﻓﺮه ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎران ﭘﺘﺮ ﺑه‪‬ﺮ دآﻪت‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژ رهﻓﻮرﻣﯽ د دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﺪا‬
‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ﭘﯚزهﺗﯿﭭﻪ‪ ،‬ﺋﻪو ژی ﻧﻪه‪‬ﺸﺘﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎڤ دهﺳﺘ‪‬‬
‫ﺗﺎآﻪآﻪﺳﯽ داﯾﻪ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺑ‪‬ﯾﺎر ب ﺷ‪‬ﻮهرﻣﻪﻧﺪی دﮔﻪل‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و رهزاﻣﻪﻧﺪی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗ‪‬ﻨﻪ داﯾﻦ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری ﻧﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ وان هﻪﺗﺎ‬
‫رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﭘﻼن و ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾ‪‬ﻦ هﻪﻣﻪﮔﯿﺮ هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﭘ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ دﯾﺴﺎن ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬هﻪﺑﻮﻧﺎ ﺑﺎﻻﻧﺴ‪ ‬د ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دا هﻪﯾﻪ‪ .‬وهآﯽ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن ژﯾﺎﻧﺎ رۆژاﻧﻪﯾﺎ‬
‫ﺋﺎراﺳﺘﻪی ﺷﺎرهواﻧﯽ دآﻪت‪ ،‬آﻪ روﻟﻪك ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ و ﺳﻪرهآﯽ د‬
‫‪٧٥‬‬
‫ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻦ و ﺟ‪‬ﺒﺠ‪‬ﻜﺮدﻧﺎ ﭘﺮۆژهﯾﻪك وههﺎدا هﻪﯾﻪ ‪.‬‬
‫ﭘﺎول ﺳﭭ‪‬ﻨﺴﻦ ﭘ‪‬ۆﺳﻪﺳﻪك وههﺎ هﻪم ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬هﻪم ژ ﺑﻮی‬
‫ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪ ‬وهآﯽ دﯾﺎردهﯾﻪآﺎ ﺑﺎش دﻧﺮﺧﯿﻨﯿﺖ‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك‬
‫ﮔﻪﻟﻪك دوﯾﺮ و در‪‬ﮋه آﻪ ل ﭬ‪ ‬دهرهێ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺋﺎﻣﻪژهﯾﻪك آﻮرت ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫آﺮن‪ .‬ﭘﺎول ﺳﭭ‪‬ﻨﺴﻦ ب ﺧﻮه رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ‬
‫دﯾﺎر دآﻪت و ﭬ‪ ‬دﭘﻪﺳﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪو ل ﺑﻪردهواﻣﯽ‪ ،‬ﭬ‪ ‬ب ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ دﺑﯿﻨﯿﺖ‬
‫آﻪ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬ﺑﻜﻪت و ب دﯾﺘﻨﺎ وی هﻪرﭼﻪﻧﺪه رهﻓﻮرم د وارێ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا هﺎﺗﯿﻨﻪ ) ﯾﺎن ﺑ‪‬ﻨﻪ( ﺋﻪﻧﺠﺎم دان‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺴﺎن ژی رهﻓﻮرﻣﻪك‬
‫وههﺎ ﺧﺎوهن آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﻪ‪ ،‬و ﺋﻪڤ ﻧﺎﺑﯿﺖ آﺎرﯾﮕﻪری هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر‬
‫ﺑﻪردهواﻣﯿﯿﺎ رهﻓﻮرﻣﺎن و ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺟه‪ ‬دﻟﺴﺎری‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﮔﻪﺷﺒﯿﻨﯽ ﭘ‪‬ﺪﭬ‪‬ﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻪﺷﺒﯿﻨﯿﯿﻪك وههﺎ د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر هﻨﺪێ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪر ﯾﻪك‬
‫ژ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﮔﺮﯾﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻪﺷﻪك ژ هﻪﯾﻜﻪﻟ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪ و ﺋﻪڤ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬رهﻓﻮرم هﻪردهم ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﺎش هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪ .‬دﯾﺴﺎن ژی‬
‫ﺗ‪‬ﺸﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﯿﺮوڕای و ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ژ ﺑﻮی رهﻓﻮرﻣﻪك ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ‬
‫ﭘﺮاآﺘﯿﻚ دا‪ .‬ل ﻻﯾ‪ ‬دی ژی ﺗﺎوﺗﯚآﺮدن آﻪﻧﺪ و آﻮﺳﭙ‪‬ﻦ آﻪ د ﭘﺸﺘﯽ‬
‫رهﻓﻮرﻣ‪ ‬دهردآﻪﭬﻨﻪ هﻮﻟ‪ ‬ﻣﯿﻜﺎﻧﺰﻣ‪‬ﻦ ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ وێ ژی ل‬
‫دهڤ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن و ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ دﺑﯿﺘﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎرهك راﻣﯿﺎری و ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ‬
‫راﻣﯿﺎری ژی زاﻣﻦ آﺎرێ رهﻓﻮرﻣﯽ ﻧﻪ‪.‬‬
‫رهﻓﻮرم آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬و هﻪروهﺳﺎ ژی دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی هﻪﯾﻪ‪ .‬رهﻓﻮرم‬
‫ﭘ‪‬ﻜهﺎت و ﺑﻮﻧﯿﺎﺗﻪك راﻣﯿﺎرﯾﯿﻪ و ﮔﺮﻧﮕﯽ ددهﺗﻪ ﺳﻪر داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬

‫‪76 Krogh،T: 87‬‬ ‫‪75- Svendsen, P(red.). 1992:13-17‬‬

‫‪QPX‬‬ ‫‪QPW‬‬
‫ﻟ‪‬ﺮهدا آ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ؟ ﺷﺎرهواﻧﯽ؟ ﯾﺎن ژی آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺋﺎﭬ‪‬؟ ﯾﺎن ژی‬
‫وهزارهت؟ هﻪﻟﺒﻪت ﺋﻪﭬﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﺮاﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ‪‬م ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﺎ وێ هﻨﺪه ﮔﺮان ﻧﯿﻨﻦ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑﺎرێ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯿﯿﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪﮔﻪر ﻧﻪﺧﻮهﺷﯿﯿﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن وهآﯽ ﺑﻪرﺋﺎڤ ﭼﻮوﻧﺎ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎ وه‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م هﻪر‬
‫ﯾﻪك ژ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑﻪرﭘﺮس‪ -‬دهزﮔﻪه‪ ‬ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﻚ‪ -‬آ‪‬ﺸﻪﯾ‪ ‬دزﭬﺮﯾﻨﯿﺖ‬
‫دهڤ ﻻﯾ‪ ‬دی‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژی ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ‪.‬‬
‫ﭼﺎرﺳﻪرآﺮدﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك وههﺎ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه و ﺑﺎﺷﺘﺮ روﻧﻜﺮی د‬
‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﻧﺎوﭼﻪی دا‪ ،‬دﺷ‪‬ﺖ دهرﮔﻪه ل هﻪﻣﺒﻪر‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪك رهﻓﻮرﻣ‪ ‬ﭬﻪآﻪت‪ .‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی ﭘﺘﺮ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك ﺗﻪآﻨﯿﻜﯿﯿﻪ و‬
‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺴﺎن ژی زهﻻل آﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ و ﯾﺎﺳﺎﯾ‪.‬‬
‫ﭘﺎول ﺳﭭ‪‬ﻨﺴﻦ ﺋﺎﻣﺎژه ب دهرآﻪﭬﺘﻨﺎ ﺋﺎﻟﯚزی و ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﺎن ﭘﺸﺘﯽ‬
‫رهﻓﻮرﻣ‪ ‬دآﻪت و ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨﺎ وی آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﭼﺎوهروان ﻧﻪآﺮاون‪ ،‬آﻪ‬
‫ده‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ و ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺋﺎﻟﻮزهﯾﯿﻪك وههﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ‬
‫ب آﺎرزاﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ وههﺎ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ ﺑ‪‬ﻨﻪ‬
‫ﭼﺎرهﺳﻪر آﺮن‪ ٧٨.‬ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬ‪ ‬دﯾﺎردآﻪت‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری و ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﺎن د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﯾﻪك دهﺳﻪ‪‬ت ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدن‪،‬‬
‫ﻧﻪك هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺑﺎزﻧﻪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری آﻪ ل داوﯾﺪا ژی دﺑﻨﻪ هﯚی‬
‫ﺳﻪرﮔ‪‬ﮋی‪ .‬ﺳﻪرﮔ‪‬ﮋﯾﯿﻪك آﻪ د ﺳﻪری دا ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار دﭘﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻪﺷﻪك ﻣﻪزن ژ دهزﮔﻪه‪‬‬
‫ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری‪ ،‬و ﯾﻪك ژ ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ دهو‪‬ﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪ .‬ب ﭬ‪ ‬ر‪‬ﻜ‪‬‬
‫‪78- Svendsen, P(red.).1992: 60.‬‬
‫‪QQP‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﻪ و ﭬ‪ ‬ژی آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك‬
‫ﺧﻮرت ل ﺳﻪر ﺑﺎرێ ژﯾﺎﻧ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺗﻮوش ﺑﻮون و دهرآﻪﻓﺘﻨﺎ ﺗﻪﻧﮕﺎﺳﯽ‬
‫ﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری دهﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا آﺎرﯾﮕﻪری ل ﺳﻪر ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺑﺎرێ‬
‫ﺋﺎﺑﻮوری هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﻟﺒﻪر ﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ ﺑﺎرهك وههﺎ رهﭼﺎو ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪.‬‬
‫ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﭘﺮﺳﮕﺮآﺎ ﺗﻪﻗﯿﻨﻪوهﯾﺎ ﺑﻮرﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﭬ‪ ‬ل ﻧﺎڤ ﺑﺎژ‪‬ﺮﯾﺪا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ‬
‫ب هﻨﺪێ هﻪﯾﻪ آﻪ ب زوﺗﺮﯾﻦ آﺎت ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن و ﭬ‪ ‬ژی هﯚﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺧﻮه هﻪﻧﻪ‪ .‬ب ﭘ‪‬ﺲ ﺑﻮوﻧﺎ ﺋﺎﭬ‪ ‬هﻪزاران ﻣﺎده‪‬ﻦ ﭘﯿﺲ ﺗ‪‬ﻜﻪﻟﯽ د ﻧﺎڤ ﺋﺎﭬﺎ‬
‫ﭬﻪﺧﻮارﻧ‪ ‬دﺑﻦ‪ ،‬و ﺋﻪﮔﻪرا هﻨﺪێ ژی ﮔﻪﻟﻪآﻪ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺗﻮﺷﯽ‬
‫ﻧﻪﺧﻮهﺷ‪‬ﻦ ﺟﯚرﺑﺠﯚرﺑﯿﺖ‪ .‬آ‪‬ﻤﺘﺮ ﺧﻪﻣﯽ آﺮن ژ ﭼ‪‬ﻜﺮدﻧﺎ ﺑﻮرﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﭬ‪‬‬
‫ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ﻣﻪزن دێ ل ﺳﻪر ﺑﺎرێ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯿﯿﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺋﺎﺑﻮرﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ژی ﺑ‪ ‬آﺎرﯾﮕﻪری ﻧﺎﻣﯿﻨﯿﺖ‬
‫ل هﻪﻣﺒﻪر آﺎرهﺳﺎت و ﺋﺎآﺎﻣ‪‬ﻦ ﻧﻪدﯾﺎر‪‬ﻦ آﻪ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك وههﺎ ل ﭘﻪی ﺧﻮه‬
‫ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﻟﻪورا ژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎآﻪت آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﺑﻪرﺳﭭﺎ ﻧﺎﻣﻪﯾﺎ‬
‫وهزارهﺗ‪ ‬و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﻮراآﺮاﺗﯿﻚ راوهﺳﺘﯿﺖ هﻪﺗﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری‬
‫و ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ ژ ﺑﻮی دروﺳﺘﻜﺮﻧﺎ ﺑﻮرﯾﯿﻪك وههﺎ ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﻜﻪت‪ .‬د‬
‫ﻧﺎﻣﻪﯾﺘﻪآ‪‬ﺪا ﺳﻠ‪‬ﻤﺎن رهﺳﻮل ﻋﻪﺑﺪو‪‬ﻼ ژ ﺋﺎﻟﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‪ ،‬ل ﮔﻪرهآﺎ‬
‫ﺑﻪهﺎر داوا ژ ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎن دآﻪت آﻪ ب زوﯾﺘﺮﯾﻦ آﺎت هﻪﺳﺖ ب‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﺑﻜﻪن‪:‬‬
‫"ﺋ‪‬ﻤﻪی هﺎوو‪‬ﺗﯿﺎﻧﯽ ﮔﻪرهآﯽ ﺑﻪهﺎر ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺷﻪهﯿﺪاﻧﯽ آﺎرهی رﺳﺘﻦ‬
‫و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺎوهی ﻟﻪ دهﺳﺖ ﭘﯿﺴﺒﻮوﻧﯽ ﺋﺎوی ﺧﻮاردﻧﻪوه ﺗﻮوﺷﯽ ﺳﻜﭽﻮون‬
‫دهﻧﺎﻟ‪‬ﯿﻦ ﺑﻪ هﯚی ﺗ‪‬ﻜﻪ‪‬ﺒﻮوﻧﯽ ﺋﺎوی ﺧﺎو‪‬ﻦ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﺎوی ز‪‬ﺮاﺑﻪآﺎن‪ .‬ﺟﺎ‬
‫هﯿﻮادارﯾﻦ ﺑﻪ زووﺗﺮﯾﻦ آﺎت ر‪‬ﮕﻪ ﭼﺎرهﯾﻪآﻤﺎن ﺑﯚ ﺑﺪۆزﻧﻪوه ﺋ‪‬ﻤﻪی‬
‫‪٧٧‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﻟﻪم ﮔﺮﻓﺘﻪ رزﮔﺎر ﺑﻜﻪن"‪.‬‬
‫‪ -٧٨‬روژﻧﺎﻣﺎ ﺧﻪﺑﺎت هﻪژﻣﺎر ‪ .١٥٣٢‬ﺳ‪‬ﺸﻪﻣﻪ ‪.٩ :١٧.٠٨.٢٠٠٤‬‬
‫‪QPY‬‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ و و هﺘﺪ ﺗﺎواﻧﺒﺎر دآﻪت و رهﻧﮕﻪ ژی ر‪‬ﮕﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﺑﻪﺷﻪك ﻣﻪزن ژ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ و ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮه ل ﻧﺎڤ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎرآﺮی ژ ﺋﺎﻟﯽ ه‪‬ﺰا ﺋﻮﭘﯚزﯾﺴﯿﻮﻧ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻪر ﭼﺎﭬ‪‬‬ ‫ﺳﻨﻮور‪‬ﯿﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎﻧﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ دآﻪت و رهﭼﺎوا ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ل‬
‫راﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ آﻪ ﺋﻪڤ ﭘﺮۆژهﻧﻪ ل رۆژهﭬﺎﻧﺎ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری داﻧﻪ‪.‬‬ ‫هﻪﻣﺒﻪر ﭬﺎن ﺋﻪرآﺎن ژ ﺷﺎرهواﻧﯽ دآﻪت‪ ٧٩ .‬هﻪﻟﺒﻪت ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫ﺑﻪﺷﺪارﯾﯿﻪك ﭼﺎﻻك د آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و هﻪروهﺳﺎ ژی هﺎرﯾﻜﺎری ل‬ ‫ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺑﺰاﻧﯿﺖ ﺑﻨﯿﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭼﺎواﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﻪﻣﺎوهری و ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری وههﺎ‬ ‫هﻨﺪێ ﺋﻪو ﭼﺎوان ب ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮاز ﺳﻮود ژ ﺷﺎرهواﻧﯽ وهردﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬ﯾﺎن‬
‫دآﻪت آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎڤ ﮔﻪﻣﻪﯾﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ راﺑ‪‬ﺖ و هﻪم ﺑﺒﯿﺘﻪ ﯾﺎرﯾﺰان و‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ آ‪‬ﺸﻪ و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﻜﺎر‬
‫هﻪم ژی دادوهر‪ .‬ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺎ‬ ‫ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﯿﺎ ﺳﻪرهآﯽ ل ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ – آﻪ ب ر‪‬ﻜﺎ‬
‫ﮔﻪﻣﮫﯽ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دﯾﺎردآﻪت‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﻪك ﺑه‪‬ﺰ و‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﺑﻪﺷﺪاری د هﻪ‪‬ﺒﮋارﺗﻨﺎﻧﺪا ﭬ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ﻧﯿﺸﺎن‬
‫ﺧﺰﻣﻪﺗﻜﺎر آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭼﺎرهﺳﻪرﺑﻜﻪت ﺋﺎواﺗﺎ هﻪر‬ ‫ددهت‪ -‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﻪڤ ﺋﻪوه آﻪ ب دهﻧﮕ‪ ‬ﺧﻮه ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪﻟﺪﺑﮋ‪‬ﺮﯾﺖ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪم ﻧﻤﻮﻧﻪﯾﺎ ﺳﻪری آﻮﯾﺮ ﺗﺮ ﺷﺮوﭬﻪ ﺑﻜﻪﯾﻦ‪ ،‬دﺷ‪‬ﺖ آﻪ‬ ‫ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺳﻪرۆآﺎﺗﯿﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪.‬‬
‫دﺟﭭﺎآﻪك ﭬﻪآﺮی و دﯾﻤﻮآﺮاﺗﺪا ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﺳﻪرهﮔ‪‬ﮋی ژ ﺑﻮی ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ‬ ‫ﺋﻪڤ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ه‪‬ﺰا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪ ،‬ﺳﻪرۆآﺎﺗﯿﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ه‪‬ﺰهك ﺋﻮﭘﯚزﯾﺴﯿﻮن ل هﻪﻣﺒﻪر ﺧﻮه دﺑﯿﻨﺖ‪ ،‬ﺋﻪڤ دﺷ‪‬ﺖ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﯿﺖ‬
‫و ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪم ژ آﻪرهﺳﺘﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﺑﺎرێ ﺳﺎﺧﻠﻪﻣﯿﯿﺎ‬ ‫وه ﯾﺎن ژی ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری آﻪ ﺧﺎوهن ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﻧﻪ ل‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری و ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻦ و ﺋﻪڤ ب وان ﭬﻪ‬ ‫ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر و ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ وهﯾﺎن ژی وهآﯽ‬
‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯿﻪ‪ .‬د آﺎﺗﻪك وههﺎ دا ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮازآﻪ د آﺎرﯾﺖ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺋﻮ‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﻪﻣﺎوهری ل دهرﭬﻪی ﭬﺎن دهزﮔﻪهﺎن ﭼﺎﻻآﯽ ددوﻣﯿﻨﻦ و‬
‫ﺳﻪرآﻪﭬﺘﻦ ب دهﺳﺖ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﺑﺎﯾﻪﺧﺪان ب هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ‬ ‫ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ﻧﻪ ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ رهوش‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﻟﻮژﯾﻜﯿﯿﻪ و ﻧﻪك دوﯾﺮه ژآ‪‬ﺒﻪرآ‪‬ﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬ ‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ب ﺳﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪ و ﯾﻪك ژ رهوﺷ‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫ﭘﻠﻮراﻟﯿﺴﺘﯽ ودﯾﻤﻮآﺮاﺗﺪا‪ .‬وهآﯽ دوا ﻗﯚﻧﺎخ ﺋﻪم د ﮔﻪهﯿﻨﻪ ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ آﻪ‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ ﺋﯚﭘﻮزﯾﺴﯿﻮن هﻪردهم ﺗﺎآﺘﯿﻜ‪‬ﻦ وههﺎ ﺑﻜﺎر ﺗﯿﻨﻦ‪،‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﺎ آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬آﻪ هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ‬ ‫آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ب هﻪﻣﯽ ﺟﯚرهﯾ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﺨﻪﻣﯽ و ﺑ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﯾﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯿﯿﻪ آﻪ ﺑﻪرﻓﺮهآﻪر و ﺑﻪردهواﻣﯿﯿﺎ ﺑه‪‬ﺰﺑﻮون و‬ ‫ﺗﻮﻣﻪﺗﺒﺎر ﺑﻜﻪن‪ .‬ﺋﻪڤ راﺳﺖ ﺑﯿﺖ ﯾﺎن ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﯾﻪك ژ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺷﻪرێ‬
‫ژﯾﺎﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪.‬‬ ‫راﻣﯿﺎرﯾﯿﻪ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ل هﻪﻣﺒﻪر ﺗﺎآﺘﯿﻜ‪‬ﻦ وههﺎ ه‪‬ﺰا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪،‬‬
‫ﭘﺮۆژهﯾ‪‬ﻦ آﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎم دان و ل ﺑﻪر دهﺳﺘﻦ ژ ﺑﻮی راﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ‬
‫دﯾﺎردآﻪت‪ .‬و ﺋﻪڤ ژی ه‪‬ﺰا ﺋﻮﭘﯚزﯾﺴﯿﻮن ب آ‪‬ﻤﺘﺮ ﺧﻪﻣﯽ و ﺑ‪‬‬

‫‪79- Ibsen, M. & Christensen , J.1991: 47‬‬

‫‪QQR‬‬ ‫‪QQQ‬‬
‫ﻗﻪهﺎر و دﯾﻜﺘﺎﺗﯚر و ﺧﻮﯾﻨﻤ‪‬ﮋ ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺧﻮف و ﺗﺮﺳﺎ آﻪ ژ وی‬
‫هﻪﺑﻮو‪ ،‬د ﺑﻮراێ زاﻧﯿﺎری‪ ،‬ﻓﻪﻟﺴﻪﻓﻪ و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭼﺎوان دهﺳﻪ‪‬ت‬ ‫‪ -٣‬دهﺳﻪ‪‬ت‪:‬‬
‫ﺑﻜﺎرﺑ‪‬ﺖ‪ .‬واﺗﻪ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮی و ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨ‪ .‬ﻣﺎآﯿﺎﭬ‪‬ﻠﯽ ب ﭬ‪‬‬ ‫ﭼﺎوان و ب چ ﺷ‪‬ﻮهﯾﺎن ﻣﯿﺮهك دﺷ‪‬ﺖ آـﻪ آـﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺑﺮ‪‬ﭭـﻪﺑـﻪری‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮدن‪ ،‬ﺋﻪو وهآﯽ ﺳﻪرآ‪‬ﺸﯽ ﻧﺎﺳﺎﻧﺪﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ت و‬ ‫ﯾﺎ ﻣﯿﺮاﺗﯿﯿﺎ ﺧﻮه ﺑﮕﺮﯾﺘﻪ دهﺳﺖ و ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨ‪ ‬ب دهﺳﺘﭭﻪ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺑ‪ ‬آـﻮ‬
‫هﻪروهﺳﺎ ژی ژ ﻻواز آﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬وی د ﭘﻪرﺗﻮوآﺎ ﺧﻮه ﯾﺎ "ﻣﯿﺮ‪،‬‬ ‫هﻪﺳﺖ ب هﻨﺪێ ﺑﻜﻪت‪ ،‬ﯾﺎن ژی ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهت آﻪ ﻣﯿﺮاﺗﯿﯿﻪك وههﺎ ﻻواز‬
‫‪٨٠‬‬
‫ﺳﻪردار" دا‪:‬‬ ‫ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬آ‪‬ـﺸﻪﯾـ‪‬ﻦ دهﺳـﻪ‪‬ﺗـﺪارﯾﯿﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭـﻪﺑـﻪرﯾﯿـﺎ ﻣﯿﺮاﺗﯿﯿـﺎ ﻣﯿـﺮهآـ‪ ‬هﻨﮕـ‪‬‬
‫دهﺳـــﺖ ﭘـــ‪ ‬دآـــﻪن‪ ،‬دهﻣـــﺎ ﺋـــﻪوی ﻧـــﺎڤ ﻣـــﺎﻻ ﺧـــﻮهدا ر‪‬ﻜﺨـــﺴﺖ‪ .‬ﺋـــﻪڤ‬
‫"ﭼﺎوان دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺧﺎڤ‪/‬ﺧﻮهری ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪان‪ ،‬و ﭼﺎوان ژی ﺋﻪڤ‬ ‫ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و ﻣﺎﻟﺪاری‪ ،‬و هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآـ‪ ‬ﻣﯿـﺮ دﭬ‪‬ـﺖ آـﻪ‬
‫)دهﺳﻪ‪‬ت( دﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺧﻨﻜﺎﻧﺪن و ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪن"‪.‬‬ ‫دهﺳــﺘﺒﻪرداری ﻣﺎﻟــﺪاری ﺑﯿــﺖ‪ ،‬وهﯾــﺎن ژی دﺧﻮازﯾــﺖ آــﻪ ﻣﯿﺮاﺗﯿﯿــﺎ ﺧــﻮه‬
‫دﮔــﻪل هﻨــﺪهآـ‪‬ﻦ دﯾــﻦ داﺑــﻪش ﺑﻜــﻪت‪ .‬ﻧــﺎآﻮآﯽ و آ‪‬ــﺸﻪﯾــ‪‬ﻦ ﻣﺎﻟــﺪاری‪ ،‬و‬
‫واﺗﻪ دهﺳﻪ‪‬ت هﻮﻧﻪر و ﺋﻪﻧﺪازﯾﺎرﯾﯿﺎ آﻮﻧﺘﺮول آﺮن و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮی ﯾﻪ‪.‬‬ ‫دﯾﺘﻨــﺎ ر‪‬ﻜــﻪ ﭼــﺎرهﺳــﻪری ﯾــ‪‬ﻦ وژداﻧــﯽ‪ ،‬ﺑــ‪ ‬آــﻮ هــﻪر ﯾــﻪك ژ ﺋــﺎﻟﯿ‪‬ﻦ‬
‫ﻣﺎآﯿﺎﭬ‪‬ﻠﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻦ د وارێ راﻣﯿﺎرﯾﺪا‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی‬ ‫ﭘــﻪﯾــﻮهﻧــﺪی دار هــﻪﺳــﺖ ب آ‪‬ﻤﺎﺳــﯽ وهﯾــﺎن ژی ﺑــ‪ ‬دهﺳــﻪ‪‬ﺗــﯽ ﺑﻜــﻪن‪،‬‬
‫دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ﺋﺎراﺳﺘﻪی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺑﭭ‪ ‬د‬ ‫ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا‪ ،‬هﻪﻣﯽ هﻪﺳﺖ ب ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ و ﺧـﺎوهﻧـﺪارﯾﺘﯽ ل‬
‫وارێ ﺧﻪﺑﺎت و ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه دا ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻦ ب دهﺳﺖ ﭬﻪ ﺑﯿﻨﻦ‪،‬‬ ‫هﻪﻣﺒﻪر ﻣﺎﻟ‪ ‬ﺑﻜﻪن‪.‬‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ ﺋﻪو" دهم و ﺟهﯽ" ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ ﺑﮕﺮن‪ ٨١.‬دهم و ﺟه‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ت ب ﮔﻪﻟﻪك ﺷ‪‬ﻮازان هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮن و دﯾﺘﻦ‪ .‬ﭘﺘﺮ ژی دهﻣﺎ‬
‫دﯾﺎرآﻪرێ ﭼﺎرهﻧﻮوس و داهﺎﺗﻮوﯾﯿﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎره‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا‬ ‫آﻪ ﺗﻪوهرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ل ﻧﺎﭬﻪﻧﺪ‪‬ﻦ رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮی‬
‫ژی ﻣﺎآﯿﺎﭬ‪‬ﻠﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺧﺎﭬﯽ و ﺧﻮهرﯾﺘﯿﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ددهﺗﻪ‬ ‫و راﻣﯿﺎری‪ ،‬آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﯾﻪآﻪم آﻪ ﭼﺎﭬ‪ ‬ﻣﺮۆﭬ‪ ‬ﭘ‪‬ﺪآﻪﭬﯿﺖ وهﯾﺎن ژی‬
‫دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ ل ﭬ‪ ‬دهرێ وهآﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك ﺑ‪ ‬وژدان ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ هﺰرا ﻣﺮۆﭬﯽ‪ ،‬د ﭘﻠﻪﯾﺎ ﯾﻪآﻪﻣﺪا آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﻓﯿﻠﻮﺳﻮف و زاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ ،‬آﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﯿﺮ ل ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه دآﻪت )دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار(‪ .‬ﭬ‪ ‬ژ‬ ‫راﻣﯿﺎری ")‪ "Niccol Machiavelli( 1469-1527‬ﺟ‪ ‬دﮔﺮﯾﺖ‪ .‬وی د‬
‫ﺑﻮی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﻪك وههﺎ ددهﺗﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ دآﺎﺗ‪ ‬ب دهﺳﺖ‬ ‫ﭘﻪرﺗﻮوآﺎ ﺧﻮه ﯾﺎ "ﻣﯿﺮ‪ ،‬ﯾﺎن ﺳﻪردار" دا آﻪ وهآﯽ هﻪدﯾﯿﻪآ‪ ‬ژ ﺑﻮی‬
‫ﭬﻪﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ د ﭘﻼﻧﺎ ﯾﻪآﻪﻣﺪا دوژﻣﻦ و ﻧﺎﺣﻪز ل‬ ‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﯾﻪآﻪﻣﺎ ﺑﻨﻪﻣﺎﻻ ‪ Medici‬ﻣﯿﺮ ‪ Lorenzo II‬آﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺮێ‬
‫ﺳﻪر ر‪‬ﻜ‪ ‬ﺑ‪‬ﻨﻪ ﻻدان‪ .‬ژ ﺑﻮی وی ﺋﻪڤ د ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژﯾﯿﺎ ﻣﺮوﭬﯿﺪا‬ ‫ﺷﺎﻧﯿﺸﯿﻨﺎ ‪ Firenze‬ل ﺋﯿﺘﺎﻟﯿﺎ آﻮآﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ داﯾﻪدﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﻣﺎآﯿﺎﭬ‪‬ﻠﯽ‬
‫ﺟ‪‬ﮕﺮﺑﻮﯾﻪ‪ .‬هﻪر ﭼﻪﻧﺪه ﻣﺮوڤ ب دهرﺑﺎﺳﺒﻮون ل ﺳﻪرآﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺗﻮوﺷﯽ‬ ‫ﮔﻪﻟﻪك ﻧﺎﭬﺪاری ﺑﯚ ﺧﻮه ب دهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬
‫‪80- Møller, P. Stig, 1999:11-13‬‬
‫ﮔﻪﻟﻪك ﺗﺮس و ﺧﻮڤ ژێ دﺑﺎری‪ .‬ﻧﻪك آﻪ ﺋﻪو وهآﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك‬
‫‪81- Møller, P. Stig, 1999:33‬‬

‫‪QQT‬‬ ‫‪QQS‬‬
‫و زاراوهﯾﻪك وههﺎ ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺖ و ﺑﭭ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﺰاﻧﯿﺖ آﻪ ل آﻮی دهرێ‬ ‫ﮔﻮڕﯾﻦ ب ﺳﻪر هﻨﺪهك رهوﺷﺘ‪‬ﻦ ﺳﻪرهﭬﻪﯾﯽ دﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ‬
‫ﺟ‪‬ﮕﯿﺮ ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬واﺗﻪ‪ ،‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺋﻪﭬﯿﻨﺪاری و هﻪژﯾﻜﺮﻧﺎ ﺧﻮه ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺳﺮوﺷﺘ‪‬ﻦ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ و هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﻣﺮوﭬﯽ ﻧﻪﮔﻮڕن‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ .‬ل ﮔﻪرا ﺧﻮه ب ل دوﯾﭫ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ ﺗﻪرﻣﺎ‬ ‫ﺳﺮوﺷﺘﻦ آﻮدآﺎت و رۆژهآ‪‬ﺪا راﺳﺘﯿﯿﺎ ﺧﻮه ﻧﯿﺸﺎن ددهن‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﺳﻪرهآﺎﻧﯿﯿﺎ وێ و ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ل ﺑﻪر دهﺳﺘ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‪،‬‬ ‫زاراوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ت و ﭘﺮهﺳﭙﻜﻪﺗﯿﭭ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﻮه ل ﭘﺸﺖ زاراوهﯾﺎ وههﺎ‬
‫آﻪ ﺧﺎﭬﺎﺗﯽ و ﻗﻪهﺎرﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﻮوﻣﻪ روون و دﯾﺎر دآﻪن‪ ،‬رهﻧﮕﻪ‬ ‫ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ ﻧﻪ‪ ،‬هﻪم ل دهڤ ‪ T. Hobbes‬و هﻪم ژی ل دهڤ ‪Foucault‬‬
‫آﺎرﺗ‪‬ﻜﺮدﻧﻪك ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨﺎ ‪Foucault‬‬ ‫‪ M.‬ب ﺋﺎواﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن‪ T. Hobbes .‬ﭬ‪ ‬وهآﯽ‬
‫ﺋﻪڤ راﺳﺘﯿﯿﻪك ﻧﻪﭬﻪﺷﺎرﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ هﻨﮕ‪ ‬و ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭘﯚزهﺗﯿﭫ‬ ‫ﺳﻪروهرﯾﯿﺎ وه‪‬ت‪ ،‬دهو‪‬ﻪﺗ‪ ‬و ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪآ‪ ‬دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬و ل ﺋﺎﻟﯽ دی ﭬﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ت دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺗﻪرﻣﻪك ﭘﯚزهﺗﯿﭫ و ﺑﺎش‪ ،‬آﻪ ﺧﻮه ژ راﺳﺘﯿﯿﺎ‬ ‫‪ M. Foucault‬وهآﯽ ب آﺎرﺋﺎﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺳﺘﺮاﺗﻪژی و ﺑﻪرﺧﻮهدان‪/‬ﺷﻪڕ ﺑﻜﺎر‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ ﭬﻪﺷ‪‬ﺮﯾﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ل دهڤ ‪ T. Hobbes‬دهﺳﻪ‪‬ت وهآﯽ‪ ،‬ﺧﺎوهﻧﺪاری‬
‫ﻣﺎﻣﻪ‪‬ﻪ آﺮدن ل ﮔﻪل دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ ﺑ‪ ‬آ‪‬ﺸﻪﯾﻪ‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی ﺋﻪو‬ ‫‪ ،,possession, dependency‬ﺳﻪروهری ‪ ,sovereignty‬و‬
‫دﯾﺴﺎن دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺑﻪردواﻣﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮات و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ وان‬ ‫ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ‪/‬آﻮﻧﺘﺮول ‪ control‬دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ل دهڤ ‪ M. Foucault‬ﺋﻪڤ‬
‫د هﻨﺪێ را ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت هﺎﺗﯿﻴﻪ ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ ﯾﺎن‬ ‫ب ﺋﺎواﯾﻪك دی و ل ﻧﺎڤ ﺗﻪرﻣﻪك ﺟﯿﺎواز دا هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮﺗﻦ و‬
‫ژی ﭼﻮوﯾﻪ ﭘﺸﺘﭙﻪردێ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر دهﺳﻪ‪‬ت وهآﯽ ‪ Foucault‬دﯾﺎر دآﻪت‪،‬‬ ‫ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن‪ M. Foucault .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻦ ‪،exertion‬‬
‫‪٨٢‬‬
‫ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺑﻮوﯾﺎ ) آﻮﻧﺘﺮول(‪ ،‬ﮔﻪﻟﻪك دژوار دﺑﻮو ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺳﺘﺮاﺗﻪژی ‪ ،strategy‬و ﺷﻪڕ‪/‬ﺧﻪﺑﺎت ‪ ،struggle‬ﺷﺮۆﭬﻪ دآﻪت‪.‬‬
‫آﻪ ﻣﺎﻣﻪ‪‬ﻪ دﮔﻪل رهوﺷﻪك وههﺎ ﺑﻜﻪت‪ ٨٣.‬ل ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﻜﺪا‬ ‫ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎ آﻪ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردوو دﯾﺘﻨﺎن دا هﻪﯾﻪ‪ ،‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ آﻪ دهﻧﮕﺪهره‪ ،‬هﻪردهم ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪،‬‬ ‫هﻨﺪێ آﻪ آ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ت هﻪﯾﻪ و ﭼﺎوان دهﺳﻪ‪‬ت ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪.‬‬
‫ﺋﻪآﺘﻪرهﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دﮔﻮڕﯾﺖ‪ .‬ﮔﻮڕﯾﻨﻪك وههﺎ داوی ب ﮔﻪﻧﺪه‪‬ﯿﯿﺎ‬ ‫ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎ دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ﭬﻪآﺮی ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﺑﻪرﻓﺮههﯿﯿﺎ وێ ژ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﻟﺪهڤ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪ ،‬ل‬ ‫ﺑﻮی ﻣﻪ ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺧﻮاﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ آ‪‬ﺸﻪ و ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻪ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ دا‪ ،‬هﻪردهم دهرﮔﻪه‪‬ﻦ ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺗﻪرﻣﻪك وههﺎ ﯾﻪ‪ .‬ژ ﺑﻮی ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﺎ راﺳﺘﯿﯿﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﺎ زاراوهﯾﺎ‬
‫ﺑ‪‬ﺖ و ﺋﻪو ﺷ‪‬ﻮازا آﻪ ﻣﺎآﯿﺎﭬ‪‬ﻠﯽ دﯾﺎردآﻪت‪ ،‬ل هﻪﻣﺒﻪر ﺧﻮه ﮔﺮﺗﯽ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت‪ ،‬آﻪ راﺳﺘﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪.‬‬
‫دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬وهآﯽ ﺷﺎﻟﯿﺎرێ دهرﭬﻪﯾ‪ ‬داﻧﻤﺎرآ‪ ‬دآﺎﺗ‪ ‬ﻧﻮآﻪ دا ‪Per ٢٠٠٦‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﺎ زاراوهﯾﻪك وههﺎ و ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺗﻪرﻣﻪك وههﺎ ل آﻮﯾﯿﻪ‪ ،‬و‬
‫‪ Stig M ller‬وههﺎ دﯾﺘﻨﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر ﯾﻤﻮآﺮاﺗﯽ دﯾﺎر دآﻪت‪:‬‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﺎ زاراوهﯾﻪك وههﺎ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺷ‪‬ﻮازهك ﯾﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎرداﻧ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ر‪‬ﻜ‪ ‬ددهﺗﻪ ﻣﻪ )هﺎوو‪‬ﺗﯽ(‬ ‫ﺑﺰاﻧﯿﺖ؟ ﺋﻪﮔﻪر ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺋﻪڤ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺑﯿﺖ آﻪ ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﺎ ﺗﻪرم‬

‫‪83- Flyvbjerg, B, 1999:109.‬‬ ‫‪82- Flyvbjerg, B, 1999:103-104‬‬

‫‪QQV‬‬ ‫‪QQU‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ٨٦.‬ﺗﻪوهرهك دی ﯾﺎ آﻪ ﺧﺎوهن‬
‫ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﯿﯿﻪ ل دهڤ ‪ Robert A. Dahl‬ی ﭬﻪ‪ ،‬ﺋﻪو ژی ﺗﻪرﻣﺎ" آﺎرﯾﮕﻪری"‬
‫ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ژ ﺑﻮی وی و ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨﺎ وی وهآﯽ ﯾﻪك ژ ﻧﺎﭬﻪرۆك و‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮدن و دﯾﺎر آﺮدن‪ .‬ﺋﻪو " دهﺳﻪ‪‬ت‬
‫و آﺎرﯾﮕﻪری" وهآﯽ دوو ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ب هﻪڤ ره ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯽ دﺑﯿﻨﯿﺖ و‬
‫ددﺗﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ر‪.‬ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ ل ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهر‪‬ﺪا ﺑﻮو‪ ،‬آﻪ ﺟﭭﺎآﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ‬
‫ﻧﻪك ﺧﺎوهن ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهك ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪ ب وی ﺋﺎواﯾ‪ ‬آﻪ هﻨﺪهك‬
‫دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ دﯾﺎردآﻪن‪ .‬دژاﯾﻪﺗﯿﯿﺎ وی ل هﻪﻣﺒﻪر ﭬ‪ ‬ژی د زﭬﺮﯾﺖ‬
‫ﺳﻪر هﻨﺪێ آﻪ ب دﯾﺘﻨﺎ وی دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﭼﯿﻨﺎ هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮدراو ‪ elite‬هﻪردهم‬
‫ل ﺑﻦ آﻮﻧﺘﺮوﻻ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﺪا ﯾﻪ‪ ٨٧.‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬
‫دﯾﺘﻨﺎ ر‪ .‬ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ ی آﻪ ﺳﻪره ﭼﺎوهﯾﺎ وێ ژ ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهﯾﻪك راﻣﯿﺎری‪-‬‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ دهﺎت‪ ،‬هﻨﺪهك ﭘﺮﺳ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﺧﺴﺘﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪:‬‬
‫‪ -‬آﯿﮋان ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﮔﺮوپ ﯾﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎن آﻮﻧﺘﺮوﻻ زور ﮔﺮﯾﻨﮓ هﻪﯾﻪ ل‬
‫ﺳﻪر ﺟﭭﺎآﺎ ﻧﺎوﭼﻪی )ﺷﺎرهواﻧﯽ( و آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ؟‬
‫‪ -‬ﺋﺎﯾﺎ ل ﮔﻮڕ آﺎت و ل ﮔﻮڕ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآﯽ‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ب ﺳﻪر داﺑﻪﺷﺒﻮوﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﺪا ﺗ‪‬ﺖ؟‬
‫‪ -‬ﺋﺎﯾﺎ ﺋﻪڤ هﻪﻣﺎن ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﮔﺮوﭘﻦ‪ ،‬آﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﮔﺮﯾﻨﮓ ددهن ل ﻧﺎڤ‬
‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دا؟‬
‫‪ -‬چ دهﺳﻪ‪‬ت دهﻧﮕﺪهران هﻪﯾﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری؟‬
‫‪ -‬و هﺘﺪ‪....‬‬
‫دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ر‪.‬ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ _ ی ﺳﻪﺑﺎرهت ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬رهوﺷﺎ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﺟﭭﺎآﯽ ﯾﻪ‪ .‬ﺑﻪرهﻪﻣﻪك وههﺎ ل ﻧﺎڤ‬
‫ﺟﭭﺎآﻪآ‪‬ﺪا هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎرا آﻪ ل ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎﻟﯿﯿﺎﻧﭭﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی‬
‫‪86- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 27-37.‬‬
‫‪87- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 29.‬‬
‫‪QQX‬‬
‫ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑ‪ ‬ﺋﺎزار‪ ،‬د‪‬ﭙﺎك و ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺟﯿﺎواز و ﺧﺎوهن ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ‬
‫‪٨٤‬‬
‫ﺟﯿﺎواز ﺑﯿﻦ‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ت دﺷ‪‬ﺖ ب ﺷ‪‬ﻮازهآ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺧﻮاﻧﺪن و ﺷﺮوﭬﻪآﺮن‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰم و ﺗﻪرﻣ‪‬ﻦ آﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ت و‬
‫ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوه ﺑﯿﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻦ و‬
‫ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ‪ Foucault‬ل ﮔﻮڕ آﺎت و ﺟﯽ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ‪ ٨٥.‬و هﻪروهﺳﺎ‬
‫ژی هﯿﭻ آﺎت دهﺳﻪ‪‬ت ﺑﻜﺎرﻧﺎﺋ‪‬ﺖ ﺋﻪﮔﻪر ﺳﺘﺮاﺗﻪژی و ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﻪك ل‬
‫ﭘﻪی وێ ﻧﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ل وی ﺷﻮﯾﻦ و ﺟه‪ ‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬دژاﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ‬
‫ل هﻪﻣﺒﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ژی ل وێ دهرێ ﺟ‪‬ﮕﺮه‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ت دﯾﺴﺎن ژی ل‬
‫ﺟهﻪآ‪ ‬ﭘﻪﯾﺪا دﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ل هﻪﻣﺒﻪر هﻪڤ ﺳﻪﻧﮕﻪر‬
‫ﮔﺮﺗﯽ ﺑﯿﺖ‪ .‬ﭼﻮار ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﺑﻪرﭼﺎﭬﺎن هﻪﻧﻪ‪:‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﻪر ﺑﭽﺎڤ‬
‫‪Robert A. Dahl‬‬
‫ﺋﻪڤ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ﮔﻪهﯿﺸﺘﯿﯿﻪ ﭬ‪ ‬دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣ‪ ‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت د‬
‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﮔﺮوپ و ﭼﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯿﺪا هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮﺗﻦ و‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮدن‪ .‬ﭼﯿﻦ و ﮔﺮوﭘ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﺎوهن ﺑﺎر‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری و‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ ﻧﻪ‪ .‬ﻣﺮۆڤ ﺷ‪‬ﺖ ﭬ‪ ‬ﺷﯿﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ وی ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﻧﺎڤ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻮهﻮم‬
‫ﯾﺎن ژی ﭼﯿﻦ دا‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨﺎ وی دهﺳﻪ‪‬ت ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬
‫دووﻗﻮﻟﯽ‪ .‬ر‪.‬ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ د ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهر‪‬ﺪا ﺑﻮو‪ ،‬آﻪ ﺟﭭﺎك هﺎﺗﯿﯿﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮدن‬
‫ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﭼﯿﻨﺎن‪ ،‬و ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭬﺎن ﭼﯿﻨﻨﺎن‬
‫دا هﺎﺗﯿﯿﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪ ،‬آﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر هﻪﭬﺪوو ﺳﻪﻧﮕﻪر ﭬﻪداﻧﻪ و آﻮﻧﺘﺮوﻻ‬
‫هﻪﭬﺪو دآﻪن‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭘﺎراﺳﺘﻦ و ﺧﻮداﻧﺪهرآﻪﻓﺘﻦ ل‬
‫‪84- Møller, P. Stig, 1999:101‬‬
‫‪85- Flyvbjerg, B, 1999:113‬‬
‫‪QQW‬‬
‫وهﯾﺎن ه‪‬ﺰێ هﯿﭻ آﺎرﯾﮕﻪری وهﯾﺎن ژی واﺗﻪﯾﺎ ﺧﻮه ﻧﯿﻨﻪ و ﻧﺎﻣﯿﻨﯿﺖ‪،‬‬ ‫ﺋﺎﻟﯽ ﺗﻪآﻨﻮﻟﻮژی و ﭘﻪروهردێ‪ .‬ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ‪ A‬ﭬﻪ ل‬
‫ﺑ‪‬ﯽ آﻮ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ وێ هﺎﺗﺒﻦ ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻦ‪ .‬وهآﯽ دهرﺋﻪﻧﺠﺎم‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ت‬ ‫هﻪﻣﺒﻪر ‪ B‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردو ﺋﺎﻟﯽ ﯾﺎن دا ﯾﻪ‪.‬‬
‫هﻨﮕ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ وێ آﻪﭬﺘﺒﻨﻪ آﺎر و هﺎﺗﺒﻨﻪ ﺑﻮژاﻧﺪن‪.‬‬ ‫ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ ه‪‬ﺰێ ﯾﺎن دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‪ ،‬و ﺋﻪڤ ﺗﻪرﻣﻪ ب‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﺳﺘﻪوﺧﻮه ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ هﻨﺪێ آﻪ ‪ A‬ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ آﻪ ﻟﺒﻪر‬ ‫ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ژی ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی و ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دوﻻﯾﻪﻧﻪ ﯾﻪ‪ .‬ﻟ‪‬ﺮهدا‬
‫دهﺳﺘﻦ ژ ﺑﻮی ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﻜﺎر ﺑﯿﻨﯿﺖ و ﺑﭭ‪‬ﺖ آﻪ ﺋﻪو‪‬ﻦ دی‬ ‫ﺋﻪو دهﺳﻪ‪‬ت و ه‪‬ﺰ آﻪ هﻪﯾﻪ و ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ه‪‬ﺰهك‬
‫ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻦ آﻮﻧﺘﺮوﻻ ﺧﻮه دا‪.‬‬ ‫وههﺎ د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا ﺑﻜﺎرﺗ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬آﺎرداﻧﻪوهﯾﺎ ﻻﯾﻪﻧ‪ ‬دوﯾﻪﻣﻪ‪ .‬ﻟﻪوڕا‬
‫ژی ﻻﯾﻪﻧ‪ ‬ﯾﻪآﻪم ه‪‬ﺰ ﺑﻜﺎرﻧﺎﺋﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﻻﯾﻪﻧ‪ ‬دووﯾﻪم ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ ﯾﺎن ﻧﻪﻟﺒﻪرﭼﺎڤ‪ ،‬ﯾﺎن ﻧﻪراﺳﺘﻪوﺧﻮه‬ ‫رهوش و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺧﻮهدا ﺑﯿﻨﺖ‪.‬‬
‫‪Peter Bachrach & Morten S. Baratz‬‬ ‫وه‪‬ﻨﻪ ‪ :٥‬دهﺳﻪ‪‬ت‪ A :‬آﻮﻧﺘﺮول ﯾﺎن ژی آﺎرﯾﮕﻪری هﻪﯾﻪ ل ﺳﻪر‪B‬‬
‫ﺋﻪڤ رهﻧﮓ و ﺷ‪‬ﻮازهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﯚ ﺟﺎرا ﯾﻪآﻪم د ﺳﺎﻻ ‪١٩٦٢‬ێ‬
‫دا ژ ﺋﺎﻟﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺳﻪری ﭬﻪ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن و وهآﯽ‬
‫‪X‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬
‫ﺑﻪرﭘﻪرﭼﺪاﻧﻪوهﯾﻪك ل هﻪﻣﺒﻪر دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ت و ه‪‬ﺰێ‬
‫ژ ﻻﯾ‪ ‬روﺑ‪‬ﺮت ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ ﭬﻪ ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬و ﺳﻪرهﭼﺎوهﯾﺎ ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﺎ آﻪ هﻪردوو‬
‫‪Y‬‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻜﺎرﺗﯿﻨﻦ‪ ،‬ب ﺧﻮه ژی ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهﯾﺎ روﺑ‪‬ﺮت ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ ﭬﻪ‬
‫ﺗ‪‬ﺖ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ب ﺋﺎواﯾﻪك رهﺧﻨﻪﮔﻪراﻧﻪ وهآﯽ ﺧﺎل و ﺑﻨﺎﻏﻪﯾﺎ دهرﭼﻮوﻧ‪‬‬
‫‪٨٨‬‬
‫ﺳﻮود ژێ وهردﮔﺮن‪ .‬ﺟﯿﺎوازی ﯾﺎ دﯾﺘﻦ ﺑﯚﭼﻮوﻧ‪‬ﻦ ‪Peter Bachrach‬‬ ‫‪ B‬دﺧﻮزﯾﺖ ‪ Y‬ێ هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ‬ ‫‪ A‬دﺧﻮازﯾﺖ ‪ X‬ێ هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ؛‬
‫‪ & Morten S. Baratz‬ل هﻪﻣﺒﻪر دﯾﺘﻨﺎ روﺑ‪‬ﺮت ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ دا دوێ ﻟ‪‬ﺮﯾﻨ‪‬‬
‫دا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ آﻪ ﭘ‪‬ﺮا دﺑ‪‬ﮋن "ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری"‪ .‬ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﯾﻪآﻪم‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ‪ A‬وهﺑﻜﻪت آﻪ ‪ B‬ژ دﯾﺘﻨﺎ ﺧﻮه ﭘﻪﺷﯿﻤﺎن ﺑﯿﺖ و ‪ X‬ێ‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك وههﺎ وهآﯽ ﺧﺎوهن آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ دﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م روﺑ‪‬ﺮت ﺋﺎ‪.‬‬ ‫هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ‪ ،‬واﺗﻪ ‪ A‬ﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﻮوﯾﻪ آﻪ ‪ B‬ێ‬
‫داهﻞ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری وهآﯽ آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ،‬وهك هﻪﭬﯿﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫آﻮﻧﺘﺮول ﺑﻜﻪت‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬آﻪ ‪ B‬ل ﮔﻮڕ ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ ‪ A‬ی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎن‬
‫)ﺑﺎﻻﻧﺲ( و ﺧﺎوهن ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺑﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑﻪرهﻪم ‪ A‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﺳﺘﻪوﺧﻮه هﻪﯾﻪ ل ﺳﻪر ‪.B‬‬
‫ﻻﯾﻪﻧ‪ ‬دی هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪ ‬دژوار ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪدان ب راﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﺗﻪرﻣﺎ‬ ‫داهﻞ ﺋﻪڤ داﯾﻪ ﻧﯿﺸﺎن دان‪ ،‬آﻪ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ دا ﺑﻨﻦ‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی ﺋﻪو هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دوو ﺗﺸﺘ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازن‪ .‬ﺋﻪو د ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ داﯾﻪ‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت‬
‫هﻨﺪهك ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ دهرووﻧﻨﺎﺳﯽ و ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژی ل ﻧﺎڤ ﺗﻪرﻣﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫‪88- Thomsen, Jens. P. F. 2005.31‬‬

‫‪QRP‬‬ ‫‪QQY‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﻓﯿﺮﻣﺎ و آﺎرﺧﺎﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ﻣﻪزﻧ‪‬ﻦ ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﯽ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ(‪.‬‬ ‫دﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬آﻪ ل ﺋﺎﻟﯽ روﺑ‪‬ﺮت ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ ﭬﻪ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬ﻧﻪهﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن‪ .‬ﺋﻪو‬
‫وهآﯽ ﺑﻪرهﻪم‪ ،‬آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری ل ﺳﻪر دارﺷﺘﻨﺎ‬ ‫ﻧﻮآﻪ ﮔﺮﻧﮕﯽ ددهﻧﻪ ﭬﺎن ﻻﯾﻪﻧﺎن و ﺋﻪﮔﻪرا آﻪ ﺋﻪو ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬آﻪ ﯾﺎﺳﺎ ب ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪآ‪ ‬وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن و‬ ‫رهﺧﻨﻪﮔﻪراﻧﻪ ل ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﺎ روﺑ‪‬ﺮت ﺋﺎ‪ .‬داهﻞ دﻧ‪‬ﺮن ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫ﻧﭭﯿﺴﺎﻧﺪن‪ ،‬آﻪ د ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﭼﯿﻨﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫هﻨﺪێ آﻪ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ ﺋ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘﺘﺮ ﺋﻪﺷﻜﻪره ﺑﻜﻪن‪ .‬ب دﯾﺘﻨﺎ‬
‫ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ هﻪردوو آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎن ﮔﻪﻟﻪك دژواره آﻪ‬ ‫وان ژی ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری ﺧﺎوهن ﭘﺎ‪‬ﻨﻪر و هﺎﻧﺪهر‪‬ﻦ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ‬
‫ﻣﺮوڤ ﺑﺸ‪‬ﺖ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻣﯿﺰان ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪو دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﻪراﺳﺘﻪوﺧﻮ‬ ‫‪ ، motivation‬هﻪ‪‬ﺴﻮآﻪوﺗ‪‬ﻦ ﺳﺘﺮاﺗﻪژی‪ ،‬آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﺋ‪‬ﻦ آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬و‬
‫ﺧﺎوهن ﺳ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮازاﻧ‪‬ﻦ ﺧﻮارێ دﺑﯿﻨﻦ‪:‬‬ ‫هﻪوﻟﺪاﻧﻪك ژ ﺑﻮی هﻨﺪێ آﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﻦ داﻣﻮدهزﮔﻪهﺎن وهﺳﺎ‬
‫‪ -١‬ﺑ‪‬ﯾﺎردهر دێ رۆژهﭬ‪ ‬ب ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪآ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎدهآﻪن‪ ،‬آﻪ چ ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎر‬ ‫دار‪‬ﮋن آﻪ د ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ وان دا ﺑﯿﺖ‪ .‬و راﺳﺘﯿﯿﺎ رهوش و ﺑﺎرێ‬
‫ﯾﺎن ژی ﺑ‪‬ﯾﺎر ل دژی ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ وان ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎر آﺮن؛‬ ‫راﻣﯿﺎری ژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪ ،‬ﺋﻪو ژی ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ‬
‫‪ -٢‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎدﯾﺎر دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ ﺑﯿﺖ ﺗﻪﻧﯿﺎ ژ ﺑﻮی ﮔﺮوﭘﻪك‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﭼﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ ،‬هﻪﺗﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ‪.‬‬
‫‪٨٩‬‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎردهر )ﯾﻪك ﯾﺎن دوو ﻧﻪﻓﻪر(؛‬ ‫وهﺳﺎ آﻪ دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ب ﺋﺎواﯾﻪك دﺑ‪‬ﮋن آﻪ آ‪‬ﺒﻪرآﯽ‪.‬‬
‫‪ -٣‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎراﺳﺘﻪوﺧﻮه دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ ﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﮔﻪﻟﻪك دژواره آﻪ ب ر‪‬ﻜﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎرداﻧ‪ ‬ﭬﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﮔﺮوﭘﻪك ﯾﺎن ﭼﯿﻨﻪك ژ ﺧﻮاﺳﺘﺎ ﺧﻮه وه ﯾﺎن ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎرا ﺧﻮه ‪ ،‬آﻪ‬ ‫هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪن و دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ ژ راﺳﺘﯿﯿﺎ ﻣﻪراﻣ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‬
‫‪٩٠‬‬
‫ﮔﺮداﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ﯾﺎردهران ﺑﯿﺖ ﭘﺎﺷﭭﻪﺑﻜ‪‬ﺸﯿﺖ‪.‬‬ ‫و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ل ﺟه‪ ‬ﺧﻮهداﯾﻪ آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫ﺑﺎﯾﻪﺧﺪار ل دﯾﺘﻨﺎ هﻪردوو آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎن ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی دهﻣﺎ‬
‫آﻪ ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎژه ب آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری دآﻪن د وارێ‬
‫آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬و ﮔﺮﻧﮕﯽ دان ب ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل دهڤ‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر‪ ،‬آﻪ ﯾﻪك ژ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ و رهوﺷﺘ‪‬ﻦ ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﻜ‪‬ﻦ‬
‫دﯾﺎرآﺮاون د ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎرﯾﺪا‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎژه ب آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ‬
‫ﯾ‪‬ﻦ آﻪ ل دهڤ دارﺷﺘﻨﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬دﺑﯿﻨﻦ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر ﺟه‪ ‬دﻟﺘﻪﻧﮕﯽ‬
‫دﺑﯿﻨﻦ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی آﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ دﺑﻨﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﮔﺮوپ وهﯾﺎن هﻨﺪهك آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪت )ﺋﻪڤ‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ل ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﺎ ﺑﺎوه‪ ،‬دهﻣﺎ آﻪ آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ ﻟﻮﺑﯽ ژ ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ‬

‫‪90- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 57-65‬‬ ‫‪89- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 58.‬‬

‫‪QRR‬‬ ‫‪QRQ‬‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری و آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﯾﺎردهر‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی ﺋﻪڤ د‬ ‫و‪‬ﻨﻪ ‪ – Peter Bachrach & Morten S. Baratz :٦‬ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪﯾ‪‬ﻦ‬
‫‪٩١‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ ﭼﯿﻨﻪك وههﺎ داﯾﻪ‪ ،‬آﻪ رهوﺷﻪك وههﺎ ﺑﯿﻨﯿﺘﻪ ﺋﺎرا‪ ،‬آﻪ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﺎ‪ -‬ﺑﺮﯾﺎردهر‪ ،‬ﯾﺎن ژی ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ‬
‫ﮔﺮوﭘ‪‬ﻦ ﺋﻮﭘﯚزﯾﺴﯿﻮﻧ‪ ‬هﻪردهم ﺑﻦ دهﺳﺖ ﺑﻦ وهﯾﺎن ژی ﺧﻮاﺳﺖ و‬
‫دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وان ﺑﻨﻜﻪﭬﻦ‪ .‬ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎ ﺳﻪرهآﯽ ژی ﺋﻪﭬﻪ آﻪ ‪ Elite‬آﻮﻧﺘﺮول‬ ‫دهرﺋﻪﻧﺠﺎم‬ ‫ﺋﺎﻣﺮاز‪/‬آﻪرهﺳﺘﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ‪/‬ﺑﻪرﺑﻪﺳﺖ‬ ‫ﺋﻪآﺘﻪر‬
‫وه ﯾﺎن ژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﻧﺎڤ دهﺳﺘ‪ ‬ﺧﻮه‪.‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ت‪/‬ه‪‬ﺰ‪Elite :‬‬ ‫‪ Elite‬دﺧﻮازﯾﺖ آﻪ ‪-‬‬ ‫‪Elite‬‬
‫ﺋﻪڤ ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك دی دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﻧﺎراﺳﺘﻪوﺧﻮه وهﯾﺎن‬ ‫هﻪول ددهت آﻪ‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﯾ‪‬ﻦ ﺗﻪهﺪﯾﺪ‬ ‫)هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮدرا‬
‫ﭬﻪﺷﺎرﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ژﺑﻪر هﻨﺪێ آﻪ ﭼﯿﻨﻪك وههﺎ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ‬ ‫‪ -‬زۆرداری‪/‬ﺟﻪﺑﺮ‪ :‬ﺧﻮاﺳﺖ‪/‬ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎێ‬ ‫و( ل هﻪﻣﺒﻪر ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻟﺒﻪر دهﺳﺖ هﻪﻧﻪ‪ .‬ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ه‪‬ﺰ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﭼﯿﻨﻪك وههﺎ ل‬ ‫ﺋﻮﭘﯚزﯾﺴﯿﻮﻧ‪‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺒﺎرﮔﻮ‬ ‫ﺋﻮﭘﯚزﯾﺴﯿﻮن‬
‫هﻪﻣﺒﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎردهران ژ ﺑﻪر هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﭘﻪژراﻧﺪی وهﯾﺎن ﺋ‪‬ﻦ آﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﯿﭙﯚﻻﺳﯿﻮن‪ :‬داﭘﻠﯚﺳﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫وێ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﭘﻪژراﻧﺪن ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺑﺮﯾﺎردهران ﭬﻪ ل دژی ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ واﻧﻪ‪.‬‬ ‫و‬ ‫ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ‬
‫ﺋﻪو ه‪‬ﺰهك وههﺎ ﺑﻜﺎرﺗﯿﻨﻦ‪ ،‬آﻪ داﺧﻮاز‪‬ﻦ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺑﺮﯾﺎردهر‬ ‫ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ‬
‫ﺗﻪﭘﻪﺳﻪر ﺑﻜﻪن‪٩٢ .‬ﻟﻪورا ژی ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران رهوﺷﻪك وههﺎ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا‪،‬‬
‫آﻪ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺑﺮﯾﺎردهر )ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﻪر‪ ،‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﺘﺪ(‬ ‫ﯾﻪك ژ ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ و‪‬ﻨﻪﯾ‪‬ﻦ آﻪ دﺷ‪‬ﺖ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ و ﻧﻪدﯾﺎر ژ‬
‫ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ ده‪‬ﻠﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﻮی ﻣﻪ ﺑﺪهﺗﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬و‪‬ﻨﻪﯾﺎ ﺳﻪرﯾﯿﻪ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا ژی دﯾﺎر دآﻪت‪،‬‬
‫هﻪﺗﺎ ﭘ‪‬ﺸﯽ ل ب آﺎر ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ .‬ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎ‬ ‫آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ و ﻧﻪدﯾﺎر ﺋﺎﻣﺎژه ب چ ﭼﯿﻦ و ﺗﻮژهآ‪ ‬ل ﻧﺎڤ‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ د هﻨﺪێ دا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﺳﻪرآﻪﭬﺘﻦ و‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا دآﻪت‪ Elite .‬ێ آﯽ ﻧﻪ؟ ﭼﯿﻨﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن‬
‫هﻪورهﺳﺎ ژی ﺑﻨﺪهﺳﺖ آﺮﻧﺎ ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ ﭼﯿﻨﺎ ‪ . Elite‬ﯾﻪك ژ‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﮔﺸﺘﯽ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ب آﻮﯾﺮ ﺑﯿﻦ ل ﻧﺎڤ راﺳﺘﯿﯿﺎ‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﮔﺮوﭘﻪك وههﺎ ژی هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ﯾﺎ وان دﮔﻪل‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬ﺋﻪڤ ﭼﯿﻨﻪ د ﮔﻪﻟﻪك ﺑﻮاراﻧﺪا ژ ﺑﻮی ﻣﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎش و‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪ‪ .‬هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯿﯿﻪك وههﺎ هﻪﺗﺎ وی آﺎﺗﯽ ﺑﻪردهواﻣﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺑﻪرﻓﺮه ﺗ‪‬ﺘﻪ رون آﺮن‪ .‬ﭼﯿﻨﺎ ﺳﻪردهﺳﺖ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬دﺷ‪‬ﺖ آﻪ‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دووﻻﯾﻪﻧﻪ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ ،‬وهﯾﺎن ژی ﯾﻪك ژ ﭬﺎن ﻻﯾﻪﻧﺎن‬ ‫رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮ‪ ،‬آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر‪ ،‬ﺧﺎوهن ﺑﺎرهك ﺋﺎﺑﻮوری ﯾ‪‬‬
‫هﻪﺳﺖ ب هﻨﺪێ ﺑﻜﻪت‪ ،‬آﻪ ﺋ‪‬ﺪی چ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ هﺎوﺑﻪش دﮔﻪل‬ ‫ﺧﻮرت‪ ،‬ﺧﺎوهن آﺎرﮔﻪه‪‬ﻦ ﭘﯿﺸﻪﺳﺎزی و هﺘﺪ‪ ،‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺑﻦ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﭘﺎ دوﯾﻪم ﻧﯿﻨﻪ‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی هﻨﮕ‪ ‬ﯾﻪك ژ ﭬﺎن ﭼﯿﻦ و ﮔﺮوﭘﺎن ﺋ‪‬ﺪی‬ ‫ﺋﻪڤ وه‪‬ﻨﻪﯾﻪ دﯾﺴﺎن ژی ﭬ‪ ‬دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬آﻪ ‪ Elite‬ﺧﺎوهن چ‬
‫ﺑﻪردهواﻣﯽ د هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯿﯿﻪك وههﺎ دا د ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ ﺧﻮه دا ﻧﺎﺑﯿﻨﯿﺖ‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬و ﭼﺎوان دﺷ‪‬ﺖ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر‬

‫‪92- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 63.‬‬ ‫‪91- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 70‬‬

‫‪QRT‬‬ ‫‪QRS‬‬
‫دﯾﺎرﺑﻜﻪن‪ .‬ﻟﻮآ‪‬ﺲ د ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ داﯾﻪ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت و ه‪‬ﺰ ﺷ‪‬ﺖ‬ ‫و ﺧﻮه ژ هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ددهﺗﻪ ﭘﺎش و ﺟﻪﺑهﻪی ل هﻪﻣﺒﻪر ﻻﯾﻪﻧ‪ ‬دی‬
‫ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺷﻜﻪرا ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﯿﺖ‪ ،‬و د‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪدهت‪ ،‬وهﯾﺎن ژی ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﺎ هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯽ دﮔﻪل ﻻﯾﻪﻧﻪك دی دﺑﻪﺳﺘﯿﺖ‪،‬‬
‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی وآﯽ ﻗﺎﯾﻠﺒﻮﻧﻪك دروﺳﺘﻜﺮاو ﺑﯿﺖ‪ .‬واﺗﻪ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ت‬ ‫آﻪ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دووﻻﯾﻪﻧﻪ ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ Elite .‬د ﭘ‪‬اﻧﯿﯿﺎ‬
‫‪٩٣‬‬
‫دﺷ‪‬ﺖ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﺷﺎراوه و دهرﻧﻪآﻪﭬﺘﯽ ﺑﯿﺖ ‪latent conflict‬‬ ‫آﺎﺗﯽ دﺧﻮازﯾﺖ آﻪ ژ دهرﭬﻪی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ﺑﻪردهوام ﺑﯿﺖ ل‬
‫ﺋﺎﻣﺎژه ب ﭬ‪ ‬ژی هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت ﺧﺎوهن ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ‬ ‫ﺳﻪر ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺧﻮه‪ .‬ل ﺋﻪڤ ژی ﯾﻪك ژ ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﭘﻪﯾﺮهوآﺮن ژ‬
‫ﺑﻪرﭼﺎﭬﻪ و ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ‪ .‬ﯾﻪك ژ ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ و‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪك وههﺎ دهرﻓﻪﺗﺎ ﮔﻪﻣﻪﯾﺎ راﻣﯿﺎری‪/‬ﺋﺎﺑﻮوری و هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ﺗﻪوهرا " دهﺳﻪ‪‬ت" ی ل دهڤ ﻟﻮآ‪‬ﺲ ﭬﻪ "‬ ‫آﻮﻟﺘﻮری ژ ﺑﻮی ﭼﯿﻨﻪك وههﺎ ﺑﻪرﻓﺮهﺗﺮ دآﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ ل‬
‫ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ"ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ل دهڤ‬ ‫ﭘ‪‬ﺨﺎﻣﻪﺗﺎ ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺑﻪرﻧﻪوهﻧﺪﯾﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬و ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﮔﺮوﭘﻪك‬
‫ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهﯾﺎ ﻟﻮآ‪‬ﺲ ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﺗﻪرم و واژهﯾﺎ "ه‪‬ﺰ" هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی‬ ‫وههﺎ ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﺑﻦ ﺑﺎﻧﺪورا ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﺪا‪ ،‬ﺋﻪڤ ﮔﺮوپ ب ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﺑﺸ‪‬ﺖ‬
‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر هﻨﺪێ آﻪ ﺋﻪو ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﺎ "ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ" ب ﻧﺎآﻮآﯽ و‬ ‫ﯾﻪآﮕﺮﺗﻦ وهﯾﺎن ژی هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻪﺗﯿﯿﺎ ﺧﻮه ﺑﮕﻮهﻪرﯾﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮهﺳﭙﻜﻪﺗﯿﭭﺎ ﻗﺎﯾﻠﺒﻮوﻧ‪ ‬ﭬﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪدهت‪ .‬واﺗﻪ ل دهڤ وی ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﯾﻪآﺪهﻧﮕﯽ و ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ آﻪ ل دهڤ ﺗﻪرﻣﻪك وههﺎ هﻪﯾﻪ ﯾﻪك ژ‬
‫ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ ﭬ‪ ‬ﺷﺮۆﭬﻪآﺮدﻧ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪرﺟﻪﺳﺘﻪ دآﻪت‪ .‬ل دهڤ ﻟﻮآ‪‬ﺲ ﺋﻪآﺘﻪر ب‬
‫دوو ﺷ‪‬ﻮهﯾﺎن ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ و ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪:‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﻪﻧﺎس‬
‫‪ -١‬ﺗﺎآﯽ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دﯾﺎر و هﻪروهﺳﺎ ژی هﻨﺪهك هﯚﯾ‪‬ﻦ دﯾﺎر هﻪﻧﻪ‪،‬‬ ‫‪Steven Lukes‬‬
‫‪٩٤‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺎك ﺧﻮه ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬ ‫ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﻪك ﻣﻮدهرن و دﯾﻤﻮآﺮات دا ﻻدان ژ ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎران‪ ،‬ﯾﺎن‬
‫ژ ﺑﻮی آﻮ ﺋﻪو ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺗﻪرم و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺧﻮه ژ دهﺳﻪ‪‬ت و‬ ‫ژی ﺳﻪرﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎران دا دهرﺑﺎس ﺑﻮون‪ ،‬ﺑ‪ ‬آﻮ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار دان ﭘ‪ ‬ﺑﻨﯿﺖ‬
‫ه‪‬ﺰێ ﺑﺪهﺗﻪ ﻧﯿﺸﺎن‪ ،‬وی ﺋﻪڤ ﺗﻪرم و واژهﯾﻪ ب ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎك ﭬﻪ‬ ‫ﯾﻪك ژ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﺎوهر ﭘ‪‬ﻨﻪآﺮی ﯾﺎن ژی دان ﭘ‪‬ﻨﻪﻧﺎﯾﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻪ‪ .‬د آﺎﺗ‪ ‬آﻪ ﺗﺎك و هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪردهم ل دوﯾﭫ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫زاﻧﯿﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪرهﻨﺪێ آﻪ ﯾﻪك ژ ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ دﮔﻪرن و هﻪول ددهن آﻪ ﭬﺎن ﺑﭙﺎر‪‬ﺰن‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﺋﻪﮔﻪر‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪهر و دﯾﺎرآﻪرێ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺗﻪﭘﻪﺳﻪرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ‬
‫ﺋﻪڤ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﻪ ﻧﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ ﺑﻦ‪،‬‬ ‫دهرﺑ‪‬ﯾﻨﺎ ﺑﯿﺮوڕاﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ ژی هﻪل و ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ دﯾﺎرآﺮاوه‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺗﺎك هﻪول ددهت‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪآ‪ ‬ﭘﻪﯾﺪا ﺑﻜﻪت‪ ،‬آﻪ ژ ﺑﻮی‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ دهرﮔﻪه ﭬﻪآﺮی ﺑﯿﺖ ژ ﺑﻮی دهرﺑ‪‬ﯾﻨﺎ ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎزاد‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ وهﯾﺎن ژی ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮهﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﺎوآﺎری‬ ‫ژی وهآﯽ ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﻪك ژ ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪ ،‬آﻪ‬
‫‪93- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 89.‬‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دﺑﯿﻨﺖ هﻪﻣﯽ ﺑﯿﺮوڕای دهرﻓﻪﺗﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﻦ‪ ،‬آﻪ ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺧﻮه‬
‫‪94- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 90.‬‬

‫‪QRV‬‬ ‫‪QRU‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ ب هﻨﺪێ ﺑﻜﻪت‪ ،‬آﻪ ل ﺑﻦ ﺳ‪‬ﺒﻪرا ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪآ‪‬ﺪا دژﯾﺖ‪،‬‬
‫آﻪ آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ رۆژاﻧﻪﯾ‪‬ﻦ وی ب رهﻧﮓ و روﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﭼﺎود‪‬ﺮی ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫آﺮن‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا‪ ،‬د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﺪا ﭘﺘﺮ ﻣ‪‬ﺘﻮد‪‬ﻦ‬
‫ﻣﺎﻧﯿﭙﯚﻻﺳﯿﻮن ﺑﻜﺎر ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬ب ﭬﯽ رهﻧﮕﯽ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ ب ﺗﻪﻧﺎهﯽ‬
‫ﺑﻜﻪت و د ژﯾﺎﻧﺎ رۆژاﻧﻪ هﻪﺳﺖ ب آﻮﻧﺘﺮول آﺮﻧﻪك ﭬﻪآﺮی ﻧﻪآﻪت‪ .‬ژ‬
‫ﺑﻮی ﻟﻮآ‪‬ﺲ ﺋﻪڤ ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺗﺎك ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ هﻪرآﺎﻧﺪن‪ .‬ﺋﺎﻣﺎژه ب ﭬ‪ ‬دآﻪت‪،‬‬
‫آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﻨﮕ‪ ‬رهﻧﮓ و روﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ژ دهﺳﺖ ددهت‪ ،‬دهﻣﺎ آﻪ‬
‫ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ه‪‬ﺰێ دهﺳﺖ ﭘ‪‬ﺪآﻪت‪.‬‬
‫و‪‬ﻨﻪ ‪ : ٧‬ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ روﯾ‪/‬ﺳﯿﻤﺎﯾ‪ ‬ﺳ‪‬ﯿﻪم ﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ) دهﺳﻪ‪‬ت و‬
‫ﻣﺎﻧﯿﭙﯚﻻﺳﯿﯿﻮن( ‪Steven Lukes97‬‬
‫آﻮﻧﺘﺮول دﯾﺎرآﺮاو‬ ‫ﻣﺎﻧﯿﭙﻮﻻﺳﯿﻮﻧﺎ دﯾﺎرآﺮاو‬
‫‪ -‬ﭘ‪‬ﺸﯽ روداﻧﺎ ﻧﺎآﻮآﯿﯿﺎن‬ ‫‪ -‬ﭘ‪‬ﺸﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر ﻧﺎآﻮآﯽ ﺑﮕﺮﯾﺖ‬
‫ﺑﮕﺮﯾﺖ‬ ‫ﺑﯿﻨﯿﺘﻪ‬ ‫ﻧﻮی‬ ‫ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ‬
‫‪ -‬آﻮﻧﺘﺮوﻻ ﺋﺎﻓﻪراﻧﺪﻧﺎ ﺑﯿﺮوڕای‬ ‫ﺋﺎرا‪/‬ﺑﺌﺎﻓﻪرﯾﻨﯿﺖ‬
‫ﺑﻜﻪت‬
‫‪ -‬ﺳﺎﻧﺴﻮر‬ ‫‪ -‬ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ وی ﯾﺎن ﭘ‪‬ﺸﯽ ل‬
‫‪-‬ب‬ ‫زاﻧﯿﺎری‬ ‫ﺑﻪﻻﭬﺒﻮوﻧﺎ‬ ‫هﻪﻣﺒﻪر‬
‫ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژﯾﻜﺮدن‪/‬ﻧﻮژهﻧﻜﺮدن‬ ‫)ﺋﯿﻨﻔﻮرﻣﺎﺳﯿﻮﻧﺎن ( ﺑﮕﺮﯾﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻪرهﭼﺎوهﯾ‪‬ﻦ آ‪‬ﻢ ﯾ‪‬ﻦ‬ ‫زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﻪﻻﭬﻜﺮدﻧﺎ‬
‫ﻧﻮﭼﻪ و ﺋﯿﻨﻔﻮرﻣﺎﺳﯿﻮﻧﺎن‬ ‫ﻧﻪراﺳﺖ‪/‬درهو‬
‫‪ -‬راآﺮﻧﺎ ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺋﺎزادﯾ‪ ‬ﻟﯿﺒﻪرال‬ ‫ر‪‬ﻜﺎ‬ ‫ب‬ ‫آﺮدن‬
‫رهﺗﻮرﯾﻚ‪ /‬ﺋﺎﺧﺎﻓﺘﻦ‬
‫‪ -‬ﺗﻪهﺪﯾﺪآﺮدن ب ر‪‬ﻜﺎ ﺋﺎﺧﺎﭬﺘﻦ‬
‫‪ -‬ﭘ‪‬ﻮهر ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚﯾﻪك ﺟﭭﺎآﯽ‬
‫‪97- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 95‬‬
‫‪QRX‬‬
‫دﮔﻪل ﭼﯿﻦ و ﺗﻮژهك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺑﻜﻪت آﻪ ب ه‪‬ﺰ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪڤ‬
‫‪٩٥‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﻪ ﻧﻪ ل ژ‪‬ﺮ ﺑﺎﻧﺪورا ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﻦ‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﺑ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﺗﻪرم و ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﻪك ﺟﭭﺎآﯿﺪا ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ‬
‫ﮔﺮ‪‬ﺪان‪ .‬دهﺳﺘﻪواژهﯾﺎ ﺑ‪ ‬ﻻﯾﻪﻧﯽ ﯾﺎن ژی راﺳﺘﯿﯿﺎ ﺑﻪرژوهﻧﺪﯾﯿﺎن‬
‫‪ objective‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺟ‪‬ﮕﺮﺑﻮوﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﻪرژوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎك ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪاﯾﻪ‪.‬‬
‫ﻟﻪورا ژی ﺋﻪڤ وهآﯽ ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﺎ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫ل دهڤ ﻟﻮآ‪‬ﺲ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪو ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ و ﺑﯿﺮوڕای‬
‫آﻪ ﺗﺎك دﺧﻮازﯾﺖ ب دهﺳﺖ ﭬﻪ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪڤ ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ وی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ دژاﯾﻪﺗﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺧﻮه ﻧﻪﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ‪ A‬هﻪوهل‬
‫ﺑﺪهت آﻪ ‪ B‬ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻦ ﺑﺎﻧﺪورا آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺧﻮه‪ ،‬و هﻪول داﻧﺎ ‪ A‬ل دژی‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪی ﯾﺎن ژی ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ ‪ B‬ێ ﺑﯿﺖ‪ ،‬و‪ B‬ﺧﻮاﺳﺘﺎ ‪ A‬ب ﺟﯽ‬
‫ﺋﺎرﻣﺎﻧﺞ‬ ‫ﺑﯿﻨﯿﺖ هﻨﮕ‪ A ‬دهﺳﻪ‪‬ت ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﯿﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر ‪ B‬ﯾﺎن ژی ‪ A‬ﺧﺎوهن‬
‫‪-‬‬ ‫‪٩٦‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪ ل ﺳﻪر آﺮدهوهﯾﺎ ‪.B‬‬
‫ﻟﻮآ‪‬ﺲ د دﯾﺎرآﺮن و ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ﭬ‪ ‬ﺗﻪرﻣﺎ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫ﺋﺎﻣﺮاز‪/‬آﻪرﺳﻪ‬
‫ﺳﻮود ژ ﺗﻪرﻣ‪‬ﻦ ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژی و دهرووﻧﻨﺎﺳﯽ وهرﮔﺮﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ‬
‫ت‬ ‫ﺋﺎﻣﺎژهآﺮن ب ﭘﻪﯾﺮهوآﺮن ژ ه‪‬ﺰ وهآﯽ ﺋﺎﻣﺮازهآ‪ ‬دﯾﺎرآﺮاو ژ ﺑﻮی‬
‫آﻮﻧﺘﺮوﻟ‪ ‬ﺑﻜﺎرﺗﯿﻨﯿﺖ) آﻮﻧﺘﺮوﻻ دﯾﺎرآﺮاو(‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ ژی ﻣ‪‬ﺘﻮدێ ب‬
‫‪-‬‬ ‫ﭘ‪‬ﭻ و ﭘﻪﻧﺎ )ﻣﺎﻧﯿﭙﯚﻻﺳﯿﻮن( ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﻪﻧﺎس ب رهﻧﮕﻪك‬
‫ﭬﻪآﺮی دﯾﺎردآﻪت‪ .‬رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهﯾﺎ هﻪردوو ﻣ‪‬ﺘﻮدان ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫‪-‬ﺷﻠﻪژاوی‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و دﯾﻜﺘﺎﺗﯚری ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ .‬ه‪‬ﺰ وهآﯽ‬
‫ﺋﺎﻣﺮازهك ژ ﺑﻮی آﻮﻧﺘﺮول آﺮﻧ‪ ‬ﭘﺘﺮ د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚری دا ﺑﺎوه‪.‬‬
‫آ‪‬ﺸﻪ هﻨﮕ‪ ‬ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ روون و ﺋﻪﺷﻜﻪره دﺑﯿﺖ‪ ،‬دهﻣﺎ آﻪ‬
‫‪95- Thomsen, Jens. P. F. 2005:92:‬‬
‫‪96- Thomsen, Jens. P. F. 2005:27-37.‬‬
‫‪QRW‬‬
 ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﻨﮕﻪهﯽ‪ ،‬ﯾﺎن ﺑﻨﯿﺎﺗﮕﻪر‬ ‫ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﺗﻪرﻣﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﮔﺮﯾﻨﮓ د‬
‫‪Talcott Parsons ، Anthony Giddens‬‬ ‫دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﻟﻮآ‪‬ﺲ ﭬﻪ ﺟ‪ ‬دﮔﺮﯾﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻪﻟﻪك ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ ﻧﻪ وهﯾﺎن ژی هﺎودهﻧﮕﻦ ﻟﺴﻪر هﻨﺪێ‬ ‫ﺋﻪو ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﻜﺪا وهآﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬
‫آﻪ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﺷ‪‬ﻮازه ژ ﺷ‪‬ﻮازا " دهﺳﻪ‪‬ت"ی ﺋﺎﻣﺎژه ب ﺧﻮاﺳﺘﺎ‬ ‫د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮن د ﺑﻮهﺎ و ﻧﻮرﻣ‪‬ﻦ "ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و‬
‫ﺗﺎآﻪآﻪﺳﯽ دآﻪت‪ ،‬آﻪ ه‪‬ﺰێ )ﻗﻮهت‪ ،‬ﺋﯿﺠﺒﺎرێ( ﺑﻜﺎرﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ه‪‬ﺰ‪ ،‬ﻗﻮهت‪،‬‬ ‫هﻪﺳﺘﻜﺮن ب ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ" دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ٩٨.‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﻟﻮآ‪‬ﺲ ﭬ‪‬‬
‫ﯾﺎن ژی ﺟﻪﺑﻪر ﺑﻨﮕﻪه و ﺑﻨﯿﺎﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻜﺖ ﺋﯿﻨﻦ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ت ﻧﻪك‬ ‫دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬آﻪ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ت ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺗﺎآﻪآﻪس و‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺳﺮوﺷﺘﻪآﻪ ل دهڤ ﺗﺎآﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی وﺷﻪﯾﻪآﺎ " ﺑﻨﮕﻪهﯽ‪،‬‬ ‫ﭼﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ ،‬و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ژی ﺧﺎوهن ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯿﻪ‪ .‬واﺗﻪ‬
‫ﺑﻨﯿﺎﺗﮕﻪر"ی ﯾﻪ‪ .‬ﺋﺎﻧﺘﻮﻧﯽ ﮔﯿﺪﻧﺲ د ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ داﯾﻪ آﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‬ ‫ﺋﻪوێ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت د ﻧﺎڤ دهﺳﺘ‪ ‬ﺧﻮهدا ﮔﺮﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺧﺎوهن‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﻨﯿﺎﺗﮕﻪری ﯾﺎن ژی ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ‪ ،‬وهآﯽ ﭼﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮری‪،‬‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﯾﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺋﻪوێ دی‪ .‬ژ ﺑﻮی ﭬ‪ ‬ﺋﻪو وهﺳﺎ ددهﺗﻪ‬
‫ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺑﻪردهﺳﺖ و ﺑﻨﻪڕهت ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن‪ .‬دﯾﺴﺎن ژی ﺋﻪو‬ ‫دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎری دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﻣ‪‬ﺘﻮد‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺑ‪‬‬
‫ﺋﺎﻣﺎژه ب هﻨﺪێ دآﻪت‪ ،‬ﺗﻪرم و واژهﯾﺎ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪‬‬ ‫ﭘ‪‬ﭻ و ﭘﻪﻧﺎ )ﻣﺎﻧﯿﭙﯚﻻﺳﯿﻮن( ب آﺎر ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺪا ژی‪،‬‬
‫دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ب هﻪرﭬﺮه ﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﺎ ﺑﻨﮕﻪه و ﺋﻪآﺘﻪری‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺋﻪڤ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ﺧﺎوهن ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﯾﻪك ﻣﻪﺳﺘﺮ و ﺑﻪرﻓﺮهﺗﺮه‪ .‬ﺑﯚ‬
‫واﺗﻪﯾﺎ هﻨﺪێ آﻪ ﺑﻨﮕﻪه‪ ،‬ﺋﻪآﺘﻪر و آﻪرهﺳﺘﻪﯾ‪‬ﻦ ﻟﺒﻪر دهﺳﺖ ب‬ ‫ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪ ،‬ژﺑﻪر آﻮ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺷﺎﻟﯿﺎر‪/‬وهزﯾﺮ ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﺑﻪرﻓﺮه‬
‫ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪآ‪ ‬ب هﻪڤ ره ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻨﻪ‪ ،‬و ژ هﻪڤ ﭬﻪﻗﻪﺗﺎﻧﺪﻧﺎ ﭬﺎن ﮔﻪﻟﻪك‬ ‫)ل ﮔﻮڕ ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻨﯿﺎ داﻧﻤﺎرآ‪ ،(§١٥ ‬ﻟﻪورا ژی ﺋﻪو ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫دژوراه‪ ١٠٠.‬ب هﻪڤ ره ﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﺎ ﺑﻨﮕﻪه و ﺋﻪآﺘﻪران ب هﺎرﯾﻜﺎری‬ ‫زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ راﺳﺖ و دروﺳﺖ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪو ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ‬
‫وهرﮔﺮﺗﻦ ژ " ه‪‬ﺰ"ی‪ ،‬راﺳﺘﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ﻟﺒﻪرﭼﺎڤ دﯾﺎر دﺑﯿﺖ‪ .‬واﺗﻪ‬ ‫ژ هﻨﺪێ آﻪ ر‪‬ﺰدار ﺑﯿﺖ ل هﻪﻣﺒﻪر ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ .‬د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺋﻪآﺘﻪر و ﺑﻨﮕﻪه دا ژ هﻪڤ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﻪگ هﻪﯾﻪ‪ ،‬و ﺋﻪو دان ب‬ ‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎرﯾﺴﻢ دا ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ژ دهرﭬﻪی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫هﻪﺑﻮوﻧﺎ هﻪڤ دﻧﻦ‪ .‬ل دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﮔﻮڕ ئ‪ .‬ﮔﯿﺪﻧ‪‬ﺲ ه‪‬ﺰ ﻓﺎآﺘﻪرهك‬ ‫وهآﯽ ﮔﻪﻧﺪه‪‬ﯿﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ٩٩.‬هﻪﺑﻮﻧﺎ ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ‬
‫رۆژاﻧﻪﯾﻪ و ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬رهوش و ﺗ‪‬ﻜﻪﻟﯿ‪‬ﻦ ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ د‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﺳﻨﻮوران ژ ﺑﻮی ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﮔﻪﻧﺪه‪‬ﯿﯿﺎ‬
‫ﺧﻮازن ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ب ﺳﻪر ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯿﺪا ﺑﯿﻨﻦ‪ ١٠١.‬هﻪروهﺳﺎ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘ‪‬ﺸﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر هﻪ‪‬ﭙﻪرهﺳﺘﯽ دﮔﺮﯾﺖ‪.‬‬
‫ژی ل ﮔﻮڕ وی آﺮدار و ﭼﺎﻻآﯿ‪ ‬هﻪردهم ﻣﻪرج و ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬آﻪرهﺳﺘﻪ‬
‫و ﺋﺎﻣﺮازاﻧﻪ‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪ ،‬آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﻧﻪﺷ‪‬ﻦ آﻪ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﻦ آﻪ‬
‫هﺎﺗﯿﻨﻪ ﭘﻪژراﻧﺪن د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا ﺑﺒﯿﻨﻦ ﺑ‪ ‬آﻮ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ل ﺑﻪر‬
‫‪100- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 110.‬‬ ‫‪98- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 97‬‬
‫‪101- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 112.‬‬ ‫‪99- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 100‬‬

‫‪QSP‬‬ ‫‪QRY‬‬
‫ﺷ‪‬ﻮازا دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دهﻨﺪێ داﯾﻪ‪ ،‬آﻪ "دهﺳﻪ‪‬ت" وهآﯽ ﺋﻮﺗﻮرﯾﺘﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫دهﺳﺖ ﻧﻪﺑﻦ‪ ،‬و ﭼﯿﻦ و ﺗﻮژ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﻧﻪﺷ‪‬ﻦ آﻪ راﯾﺎ ﺧﻮه دﯾﺎر ﺑﻜﻪن‬
‫دﯾﺘﻦ و ﭘﻪژراﻧﺪن‪ .‬ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪ دﯾﺎرآﻪرێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك‬ ‫ﯾﺎن ﺑﺒﻨﻪ ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر‬
‫ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭭﻪ‪ .‬هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ت‪ .‬ﭘﺎرﺳﻮن ﭬ‪ ‬دﯾﺎردآﻪت آﻪ ل ﺳﻪر‬ ‫ﺋﻪڤ ﭼﯿﻦ و ﺗﻮژهﻧﻪ د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهآ‪‬ﺪا ﻧﻪهﺎﺗﺒﻨﻪ ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻦ‪.‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﻪ ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ ﺑﭙﻪژرﯾﻨﯿﺖ )ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬ ‫ﯾﻪك ژ ﭘ‪‬ﻮهر‪‬ﻦ ﺧﻮرت ل دهڤ دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ئ‪ .‬ﮔﯿﺪﻧ‪‬ﺲ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﺘﺪ(‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪك دی ﺧﺎوهن ر‪‬ﺰ ﺑﯿﺖ ل هﻪﻣﺒﻪر‬ ‫ﺳﻪﺑﺎرهت ب دهﺳﺘﻪواژهﯾﺎ "ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ" د ﺧﻮرێ دا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ وههﺎ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ﺷﻪرﻋﯿﻪﺗﻪك وههﺎ ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫‪ -١‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪك راﺳﺘﻪوﺧﻮه د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺳﻪرهﭼﺎوه و‬
‫ﺧﺎوهن ﺗﻪﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪی دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬دان ﭘ‪ ‬ﻧﺎن ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬واﺗﻪ دهﺳﻪ‪‬ت‬ ‫ﺑﻨﯿﺎت ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ ﭬﻪژﯾﻨﻪرێ ﺳﻪرهﭼﺎوه‪/‬ه‪‬ﺰه‪.‬‬
‫وه ﯾﺎن آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ ﺗﺎآﻪآﻪس ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬آﻪ ﻧﻪك د‬ ‫‪ -٣‬ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ زهﻻﻟﻜﺮن‪ ،‬آﻪ هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺑﻨﯿﺎت‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ ﺗﺎآﯽ داﻧﻪ‪ ،‬ﺑﯚ ﻻﯾﻪآ‪ ‬ﺑ‪‬ﻨﻪ ﭬﻪدان‪ ١٠٣.‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬ ‫ﺳﻪرهﭼﺎوه ‪‬ﻦ ﻟﺒﻪر دهﺳﺖ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭼﯿﻦ و ﺗﻮژ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و‬
‫‪١٠٢‬‬
‫دﯾﺘﻨﻪوهﯾﺎ آﻪ ت‪ .‬ﭘﺎرﺳﻮﻧﯽ هﻪﯾﻪ ژ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وههﺎﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪:‬‬ ‫ﺗﺎآﻪآﻪس ﺑﻪﻻڤ دآﻪت‪.‬‬
‫ه‪‬ﺰ وهﯾﺎن دهﺳﻪ‪‬ت واﺗﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ ژ ﺑﻮی راﯾﺎ ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬آﻪ ب ﭬﯽ‬ ‫ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ئ‪ .‬ﮔﯿﺪﻧ‪‬ﺲ ﺑ‪‬‬
‫ﺋﺎواﯾﯽ ﺗﻪﻧﺎهﯽ ﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪم و ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪ ‬ﺗﻪڤ ل هﻪڤ و‬ ‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﻧﯿﻨﻪ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی ﯾﺎ آﻮ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ و‬
‫رهوﺷﻪك ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ ١٠٤.‬دﯾﺘﻨﺎ ت‪ .‬ﭘﺎرﺳﻮﻧﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ب هﻨﺪێ‬ ‫ﻧﺎﺑﻨﮕﻪهﯿﻨﻪ‪ ،‬آﻪ ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺗﺎآﻪآﻪس و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯿ‪‬ﻦ‬
‫آﻪ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ت وهآﯽ ﺋﻮﺗﻮرﯾﺘﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن و دﯾﺘﻦ‪ ،‬وهآﯽ ﯾﻪك‬ ‫وی‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺋﺎﻣﺎژه ب ﭬ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ آﺮدارا‬
‫ژ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﻻواز‪‬ﻦ دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ﺗ‪‬ﻨﻪ زاﻧﯿﻦ‪ .‬ه‪‬ﺰ وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ت‬ ‫ﺗﺎآﻪآﻪس ب ﺧﻮه ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬وێ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ د‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ب ﻧﺎآﻮآﯽ و دان ﭘ‪ ‬ﻧﺎﻧ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬ ‫ﻧﺎﭬﺪا هﺎﺗﯿﻨﻪ ﻧﻪﺧﺸﺎﻧﺪن‪ .‬آﺮدار و ﺋﺎآﺎر دوو دﯾﺎردهﯾ‪‬ﻦ ژ هﻪڤ‬
‫ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ه‪‬ﺰێ وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﭼﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﺗﯿﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ‬ ‫ﻧﻪﺟﻮداﻧﻪ‪ ،‬د دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ دا‪ .‬دﯾﺘﻨﺎ ﺗﺎآﻪآﻪس د ﭘﺮهﺳﭙﻪآﺘﯿﭭﻪك‬
‫ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك راﻣﯿﺎری‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ت ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ واژهﯾﻪآﺎ‬ ‫ﺑﻪرﻓﺮهدا وهآﯽ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ رهگ و رﯾﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫دهرووﻧﻨﺎﺳﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی واژهﯾﻪآﺎ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻨﻪ‪ .‬داﻣﻮدهزﮔﻪه ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ‬ ‫دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی د وارێ ﺟﭭﺎك ﻧﺎﺳﯿﺪا‪.‬‬
‫ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﻪر و ﺳﻪرهﭼﺎوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﻪ‪ ،‬ﯾﺎن ب ﺋﺎواﯾﻪك دی ﭬﻪهﯿﻨﻪر‪‬ﻦ‬ ‫‪ Talcot Parson‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ و ﮔﺸﺘﯽ دﺑﯿﻨﺖ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﻪ‪.‬‬ ‫آﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﭘﻪژراﻧﺪن‪ .‬ﺋﻪو د ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ داﯾﻪ آﻪ ب ﭬﯽ ﺋﺎوای ﭘﺸﺘﻪﭬﺎﻧﯽ ‪،‬‬
‫ﺗﻪڤ ل هﻪڤ ﺑﻮون و رهوﺷﻪك ﺗﻪﻧﺎهﯽ ژ ﺑﻮی ﺳﯿﺴﺘﻪم و ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪ ‬ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬ﯾﻪك ژ آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ‪ ،‬ﯾﺎن ژی ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﻻواز‪‬ﻦ ﭬ‪‬‬
‫‪103-Thomsen, Jens. P. F. 2005:109-115‬‬
‫‪104- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 110.‬‬ ‫‪102- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 113‬‬

‫‪QSR‬‬ ‫‪QSQ‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪك ژ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ژﯾﺎﻧﻪوهو هﻪﺑﻮوﻧ‪ ‬ﯾﻪ ژ ﺑﻮی ﻣﺮوﭬﯽ‪.‬‬ ‫و‪‬ﻨﻪ ‪ : ٨‬دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ‪/‬ﺳﺘﺮوآﺘﻮر وهآﯽ ﯾﺎﺳﺎ‪/‬ﻗﺎﻧﻮون و‬
‫‪١٠٥‬‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎری د ﺷ‪‬ﺖ د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا آﻪ هﻪﻟﭙﻪرهﺳﺘﻪآ‪‬‬ ‫آﻪرهﺳﺘﻪ‪/‬ﺋﺎﻣﺮاز‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬د ﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﻣﺮۆﭬﻪك ﺑﯿﺖ آﻪ ﺑﺎرێ ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و‬ ‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﯿﻦ ﺑﻮژاﻧﺪهر‬
‫ﯾﺎﺳﺎ‪/‬ﻗﺎﻧﻮون‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻪرهڤ ﺧﻮهﺷﯽ ﺑﺒﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪﭬﻪ ﻧﻪك ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬زاﻧﺴﺘ‪‬‬ ‫)‪(Generative‬‬
‫ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪ :‬هﻪﯾﻜﻪﻟﯽ‬
‫راﻣﯿﺎرﯾﯿﻪ آﻪ ژﯾﺎﻧﻪك ﺧﻮهش ﺷﺮۆﭬﻪ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪآﻪ آﻪ‬ ‫ﺋﯿﺪاری‬

‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬دﯾﺘﻦ و ژﯾﺎﻧﻪوهﯾﺎ ﺗﺎآﻪ‪ ١٠٧ .‬دهﺳﻪ‪‬ت ب ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎواﯾﺎن هﺎﺗﯿﯿﻪ‬

‫دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن ) ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی ﺋﻪو‪‬ﻦ آﻪ دﭬ‪ ‬ﺑﻪﺷ‪ ‬دا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬‬
‫ﭘﻮزﯾﺴﯿﻮﻧﺎ‬ ‫‪A‬‬ ‫ﺋﻪآﺘﻪر‬
‫هﺎﺗﯿﻨﻪ آﺮن(‪ ،‬ﯾﺎن ژی دﯾﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز و هﻪﻣﻪرهﻧﮓ هﻪﻧﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ب‬ ‫ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ‪/‬ﺳﺘﺮوآﺘﻮر‬ ‫ﺋﻪآﺘﻪر‬ ‫‪B‬‬
‫هﻨﺪێ آﻪ زاراﭬﻪﯾﻪك وههﺎ ﺳﻪرهآﺎﻧﯿﯿﺎ ﺧﻮه ژ آﻮی وهردﮔﺮﯾﺖ‪.‬‬
‫زهﻻﻟﻜﺮﻧﺎ ﺳﻪرهآﺎﻧﯿﯽ ﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ه‪‬ﺰێ‪ ،‬د ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬‬
‫ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺑﻮژاﻧﺪهر ﺑﯚ‬
‫داﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﻪڤ ل ﭬ‪ ‬دهر‪‬ﯿﻪ آﻪ آ‪‬ﺸﻪ و ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‬ ‫ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪ :‬دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬‬
‫هﻪﻧﻪ و رۆژهﭬﺎ ژﯾﺎﻧ‪ ‬و ﺑﺎرێ ﺟﭭﺎآﯽ ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دآﻪن‪.‬‬ ‫ﮐﻪرهﺳﺘﻪ‪/‬ﺋﺎﻣﺮاز‬ ‫ﺑﺮﯾﺎردهر‬

‫ﺑﻪ‪‬م ﯾﺎ آﻮ ژ هﻪﻣﯿﯿﺎن ﺑﺎﺷﺘﺮ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮن ودﯾﺘﻦ ژ ﺑﻮی آﻮ ژ‬

‫زاراﭬﻪﯾﺎ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ‪ ،‬ژ ﺋﺎﻟﯽ ‪ Foucault .M‬زاﻧﺎ‬
‫و ﻓﻪﯾﻠﻪﺳﻮوﻓ‪ ‬ﻓ‪‬هﻧﺴﯽ ﭬﻪ هﺎﺗﯿﯿﻪ رووﻧﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪو ب ﭬﯽ ﺋﺎواﯾﯽ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ت ژ ﺋﺎﻟﯽ ‪ Robert A. Dahl‬ێ ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ددهﺗﻪ دﯾﺎرآﺮن "دهﺳﻪ‪‬ت د ﻧﺎﭬﻪرۆك و واﺗﻪ ﯾﺎ وﺷ‪ ‬دا‬ ‫آﻼﺳﯿﻜﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ‪ ،‬و دﯾﺴﺎن ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك آﻼﺳﯿﻜﯽ ﺋﻪڤ‬
‫ﯾﻪ"‪ ،‬واﺗﻪ وﺷﻪ دﯾﺎرآﻪرێ ﻧﺎﭬﻪرۆك‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی آﻮآﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫زاراﭬﻪﯾﻪ هﺎﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬واﺗﻪ ﺋﻪﮔﻪر ‪ A‬ﺑﺸ‪‬ﺖ آﻪ ‪ B‬ﻣﻪﺟﺒﻮر ﺑﻜﻪت آﻪ‬
‫ﯾﻪ‪ ١٠٨.‬دﯾﺴﺎن ژی دﯾﺎرآﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ژ ﺑﻮی آﻮ ﻣﺮۆڤ ل ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﺎ ‪ A‬ب ﺟﯽ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﺋﻪڤ ﻧﻪك ﭬﯿﺎﻧﺎ ‪ B‬ﺑﯿﺖ آﻪ‬
‫ﺑﮕﻪرﯾﺖ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺋﻪو د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دا ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ و‬ ‫آﺎرهك وههﺎ ﺑﻜﻪت‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺧﻮه ژ ﺑﻮی ﺧﻮاﺳﺘﺎ‪ A‬ﺑﭽﻪﻣﯿﻨﺖ‪ ،‬واﺗﻪ ‪A‬‬
‫ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪو دﮔﻪهﯿﺘﻪ ﭬ‪ ‬دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣ‪ ،‬آﻪ ه‪‬ﺰ و دهﺳﻪ‪‬ت د هﻪﻣﯽ‬ ‫ﺷﯿﯿﺎﯾﻪ آﻪ آﺎرﯾﮕﻪری هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر ‪ . B‬ﺋﻪڤ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪ راﺳﺘﻪوﺧﻮه‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮه‪ .‬هﻪروهﺳﺎ هﻪژی ﮔﻮﺗﻨ‪‬ﯿﻪ آﻪ ‪Michel Foucault‬‬ ‫وهآﯽ "دهﺳﻪ‪‬ت" ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن ‪ ١٠٦.‬ﺑﻪ‪‬م ﺗﻪوهرا ﭬ‪ ‬دهرێ دآﻪﭬﯿﺘﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ رهوﺷﻪك ﯾﺎ ﭘﻪروهردهآﺮن ﯾﺎن ژی ‪ socialize‬ﯾﺎ‬ ‫ﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﺷﻪرﻋﯽ و ﺑﻨﯿﺎﺗﮕﻪر ) ﺧﺎوهن‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪو ﭬ‪ ‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬دهزﮔﻪه و ر‪‬ﻜﺨﺮاوان دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬و د‬ ‫داﻣﻮدهزﮔﻪه(‪ ،‬آﻪ د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﺪا هﺎﺗﯿﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ‬
‫‪107- Møller, P. Stig, 1999:83‬‬ ‫‪105- Thomsen, Jens. P. F. 2005: 123‬‬
‫‪108- Flyvbjerg, S.1999: 106/1.‬‬ ‫‪106- Thomsen, Jens. P. F. 2005 :31‬‬

‫‪QST‬‬ ‫‪QSS‬‬
‫ﺋﻪﭬﯿﻨﺪاری ﯾﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﺑﯿﺖ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ رهوﺷﻪك وههﺎ دا دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت ل هﻪر‬
‫ﻧﻪﭬﻪﻧﺪی‪ -‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ .‬هﯚﯾﻪك وههﺎ ژی ﺧﺎوهن ﭼﻪﻧﺪ ﺋﻪﮔﻪر‪‬ﻦ‬ ‫دهرهآ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬ﺋﻪڤ ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺟﭭﺎآﻪك دﯾﻤﻮآﺮات‬
‫ﺧﻮار‪‬ﻨﻪ‪:‬‬ ‫و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ وێ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬و دهﺳﻪ‪‬ت ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﻧﺎﻣﻮ و‬
‫‪ -١‬داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭘﺘﺮ‬ ‫ﭬﻪﺷﺎرﺗﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ ١٠٩.‬دهﺳﻪ‪‬ت ل ﭬ‪ ‬دهرێ‬
‫ﺑﻪرهڤ ﺷﺎرهواﻧﯽ هﺎﻧﺪدهت‪،‬‬ ‫ﻧﺎزﭬﺮﯾﺘﻪ دهڤ ﺗﺎآﻪآﻪس‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ دهﻣﺎ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت دواﺗﻪﯾﺎ وﺷﻪﯾ‪ ‬دا‬
‫‪ -٢‬ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﭘﺘﺮ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬وهآﯽ ﺧﻮرﺗﻜﺮﻧﺎ ﺑﺎزﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﺎن ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ‬
‫آﻪ ﺋﻪڤ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪاﻧﺎ داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ ‬دﮔﻪل آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ‬ ‫ﺗﺎآﻪآﻪس ﺋﯿﺮۆ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار ﺑﯿﺖ‪ -‬ﺋﻪﮔﻪر هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪،‬‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ و راﻣﯿﺎر ) ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ(‪،‬‬ ‫دﯾﻜﺘﺎﺗﻮر ﺑﯿﺖ وهﯾﺎن ژی دهﻧﮕﺪهر ﺑﯿﺖ‪ ،-‬ﺑﻪ‪‬م د آﺎﺗﻪك ﻧﻪدﯾﺎردا‬
‫ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯿﯿﻪك وههﺎ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی آﺎرﯾﮕﻪری ل ﺳﻪر‬ ‫‪ -٣‬ﺳ‪‬ﯿﻪم‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺗﺎآﻪآﻪس دﺷ‪‬ﺖ ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﺪا و ژﻧﺎڤ دهرﭼﯿﺖ‪ .‬ژ‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ژی دﺑﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎرو‬ ‫ﺑﻪر ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و رهوﺷﺎ ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی ﺑﻮﻧ‪ ‬آﻪ ﺧﻮه ب ﺳﻪر‬
‫هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪.‬‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺳﻪﭘﺎﻧﺪﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺷﺮۆﭬﻪآﺮدن و رووﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫ﭼﻤﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب دﯾﺎرآﺮدﻧ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ دﯾﺴﺎن ژی‬
‫ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﻓﺮهآﺮن؟ د ﺳﻪرﯾﺪا ﺋﻪڤ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ،‬د‬ ‫دژوار ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﯿﺎ ﺟ‪‬ﻮار ﺑﻮون و ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺗﺎوﺗﯚآﺮدن‬
‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﺋﻪڤ وهآﯽ ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪان ب ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ‬ ‫واژهﯾﻪك وههﺎ‪ ،‬دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﮔﻮڕﯾﻦ ب ﺳﻪر دﯾﻤﻮﮔﺮاﻓﯽ ﯾﺎ ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﻻواز ﺑﻮوﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﮔﺸﺘﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ .‬ﺑﻮهﺎدارﯾﯿﺎ ﭘﻪﯾﺪاآﺮﻧﺎ‬
‫ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎری ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬ﮔﻮڕاﻧﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻪرهڤ ﻓﺎآﺘﻪرهك‬ ‫آﺎﻧﯿ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و رووﻧﻜﺮﻧﺎ وان‪ ،‬ﺗﺎآﻪآﻪس و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭘﺘﺮ هﺎن‬
‫آﺎرا ل ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا ﺑﺮﯾﺎڕدهردا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ هﻪﻧﻮآﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﯾﯿﻪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺎ‬ ‫ددهت آﻪ ﺑﻪﺷﺪاری د ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری و ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی و ل ﺳﻪر ﭬ‪‬‬
‫آﻪ ﺋﺎﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و‬ ‫ژی ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺑﺮدﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻜﻪت‪ ،‬ﭘﺮﺳﻪآﻪ آﻪ ﭘﺘﺮ ﻻﯾﻪﻧﮕﯿﺮی‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﯾﻪك ژ داﻣﻪزراو ﺑﻨﮕﻪه‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل ﻧﺎڤ‬
‫و ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دآﻪت‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺋﻪڤ‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎره‪ .‬آﺎروﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﯿﺮۆ ل ﮔﻮڕ ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ زاﻧﯿﺎری ل دهڤ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨ‪ ‬ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬ﻧﻮژهﻧﻜﺮن و ﻧﻮﯾﻜﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺗﻮوﺷﯽ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﺑ‪ ‬ﺋﺎﮔﺎداری ژ رهوﺷﺎ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬آﻪ ﺧﻮه ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬ ‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﮔﺮﯾﻨﮓ دﺑﯿﺖ و ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﻓﺮهآﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی هﻨﺪێ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎراﻧﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ آﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاره و ﻓﺎآﺘﻪرهك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‬ ‫آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ ب ﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﺎ ﺧﻮه ب ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭬﻪ ﺑﻜﻪت و‬
‫آﻪ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ دان ﭘ‪ ‬ﻧﺎن ب ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر و‬
‫‪109- Thomsen, Jens. P. F.2005:150.‬‬

‫‪QSV‬‬ ‫‪QSU‬‬
‫* ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪك ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﺑ‪‬ﺘﻪ دارﺷﺘﻦ ) ﺋﻪڤ‬ ‫ﺋﻪآﺘﻪرهك ﺳﻪرهآﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ دآﻪن‪ ،‬آﻪ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ل ﮔﻮڕ ﻧﻪﺧﺸﻪﯾﻪك زهﻣﻪﻧﯽ ) ﯾﻪك ﺳﺎل( داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن ل ﺳﻪر‬ ‫ژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی وهآﯽ ﺋﺎﻟﺘﻪرﻧﺎﺗﯿﭫ ژ ﺑﻮی ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‬
‫‪١١٠‬‬
‫ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن(‪.‬‬ ‫آﻪ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑﺪهﺗﻪ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ .‬ﮔﺮﻧﮕﯽ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ب وﺷﻪ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ‬
‫ژ ﺑﻮی آﻮ ﺗﻪوهرا ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﭘﺘﺮ ﺑ‪‬ﺘﻪ زهﻻﻟﻜﺮن‬ ‫ژی ﺑﺎری ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺑﺮهﺧﺴﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺷﯿﺎﻧﺎ ﺧﻮه ﻧﯿﺸﺎن‬
‫ﭘﯿﺘﺮ ﺑﻮﮔﺎﺳﻮن ﺋﺎﻣﺎژه دآﻪت ﺳﻪر ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك وههﺎ‪ ،‬و ﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫ﺑﺪهن‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ هﻨﮕ‪ ‬دﺑﯿﺘﻪ راﺳﺘﯿﯿﻪك‪ ،‬دهﻣﺎ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ وهآﯽ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك ﻗﻪﻟﺲ و ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ددهﺗﻪ‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺑ‪‬ﯾﺎرداﻧ‪ ‬و ﺑﺠﯽ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﭘﺮۆژه و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎن ژﺑﻮی‬
‫دﯾﺎرآﺮن‪ .‬رهوﺷﻪك آﻪ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﺧﻮﻟﻘﺎﻧﺪﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﻣﻪزن ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ ﻧﻪآﻪت‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ١١١.‬ﻟﻪورا ژی رهﻓﻮرم ل ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ‬ ‫دآﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮه دا‪ ،‬دهﻣﺎ ل ﺳﺎﻻ ‪ ١٩٧٠‬داﻧﻤﺎرآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﺋﯿﺮۆ ل ﮔﻮڕ‬ ‫رهﻓﻮرﻣﻪك ﮔﺸﺘﯽ وهآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك رهوا زاﻧﯽ ‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺗﻪآﻨﯿﻚ و زاﻧﯿﺎری ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ وهآﯽ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ل‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺑﻪﻻﭬﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﺟه‪ ‬ﺧﻮه داﯾﻪ‪ ،‬ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ژ‬ ‫ﺑﻪرﭼﺎڤ ﮔﺮت آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﻮی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاران‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪڤ ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ﺗﯽ آﻪ‬ ‫ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ ﺑﻜﻪت‪ ،‬و ﺑﺎرێ ﮔﺸﺘﯽ ﯾ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫راﺳﺘﻪوﺧﻮه ﺗ‪‬ﻜﻠﯽ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ب ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ب ر‪‬ﭭﻪﺑﻪر ) آﺎرﮔ‪‬ﺮی(‬ ‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬و ل ﺋﺎﻟﯽ دی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی داﺑﻪش ﺑﻜﻪت‪،‬‬
‫هﻪﯾﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك دی وێ ﺑﯿﻨﯿﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬رهﻓﻮرم دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﻧﯿﺸﺎن‬ ‫ﭼﻮار ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ آﻪ ل ﺧﻮارێ دا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن ل ﺑﻪر‬
‫داﻧﺎ و‪‬ﻨﻪﯾﻪك ﻧﻮی ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ آﺎرﮔ‪‬ﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬آﻪ هﻪﺳﺖ ﭘ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻦ‪:‬‬
‫آﺮن ﺗﻮﺷﯽ ﮔﻮڕان ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬ب ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﭬﻪ رهﻓﻮرم دهزﮔﻪهﻪك ﺑﻪرﻓﺮهو‬ ‫* ﺋﻪرآ‪ ‬دهزﮔﻪهﺎن ) ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر و ﺣﻜﻮوﻣﻪت( ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫ﺧﺎوهن ر‪‬ﻜﺨﺮاو ﺗﻮوﺷﯽ ﻧﻮژهﻧﻜﺮن دآﻪت‪ ،‬آﻪ آﺎر و ﭼﺎﻻآﯿﯿﺎن ب‬ ‫ر‪‬ﻚ و ﭘ‪‬ﻚ‪ ،‬و ﺑﻪرﻓﺮه‪ ،‬آﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎری ﯾﻪك ﺋﺎﺑﻮوری هﻪﺑﯿﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ ب ر‪‬ﭭﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا رهﻓﻮرم دهرﻓﻪﺗﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ‬ ‫روﻧﻜﺮن‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺧﻮه ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫ددهﺗﻪ داﻣﻮدهزﮔﻪهﺎن آﻪ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ب ﺳﻪر ﺧﻮه دا ﺑﯿﻨﻦ ل ﮔﻮڕ ﭘﻼن‬ ‫* ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪآﻪ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﺸ‪‬ﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮوری و‬
‫و ﻧﻪﺧﺸﻪﯾ‪‬ﻦ در‪‬ﮋﺧﺎﯾﻪن و آﻮرت ﺧﺎﯾﻪن‪ .‬رهﻓﻮرم دﺑﯿﺘﻪ هﯚی آﻪ‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ هﻪﺑﻦ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﯿﻪك ﭼﺎﻻك و آﺎرا )ﭘﺮۆﻓ‪‬ﺸﯿﻮﻧﺎل(‪،‬‬ ‫* هﻪول ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ آﻪ ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ وهآﯽ ﺟ‪‬ﮕﺮ و ﺋﺎﻟﺘﻪرﻧﺎﺗﯿﭫ ژ ﺑﻮی‬ ‫ﮔﻮڕﯾﻦ‪/‬ﻧﻮژهﻧﻜﺮن و‪ ،‬ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪ و دارﺷﺘﻨﺎ ﭘﻼﻧﺎن و‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ل ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهآ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ آﻮم آﺮن‪.‬‬
‫‪110- Salomosen, S.1997: 5.‬‬
‫‪111- Bogason, P .1996: .‬‬

‫‪QSX‬‬ ‫‪QSW‬‬
‫ب وهرﮔﺮﺗﻨﺎ ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧﺎ ﺧﻮه ژ دهﺳﻪﻻﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻗﻪﻟﺲ و ﺧﺎوهن آﺎراﯾﻪك ﺳﻨﻮوردا ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺎر‪ ١١٢.‬رهﻓﻮرم‬
‫وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪرهك ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﻪرێ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری و هﻪروهﺳﺎ ژی‬ ‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾ‪‬ﻦ داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮی ﯾﻪ‪ .‬رهﻓﻮرم دﺑﯿﺘﻪ هﯚی‬
‫داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ) ‬ﭘﯿﺘﺮ ﺑﻮﮔﺎﺳﻮن( ل ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎ ﺑﻦ‬ ‫هﻨﺪێ آﻪ ﺷ‪‬ﻮازێ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی‪ ،‬ﭘﺮوﺳﻪس و ﺋﯿﺪوﻟﻮژﯾﯿﻪك ﻧﻮی ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ و‪‬ﺪا هﻪم د ﺑﯿﺘﻪ ﺟه‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و هﻪم ژی‬ ‫دارﺷﺘﻦ‪ ،‬آﻪ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮ و آﺎرا آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ‬
‫‪١١٣‬‬
‫زاﻧﯿﺎرﯾﯿﻪك ﻣﻪﺳﺘﺮو ﭘﺘﻪوﺗﺮ ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑﻪرهﻪڤ دآﻪت‪.‬‬ ‫ﻣﯿﺮی ر‪‬ﭭﻪﺑﺒﻦ‪.‬‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻪآﻪﭬﺘﯽ و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ آﻪ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺑﺎﯾﻪخ ب ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو د ﭘﺮهﺳﭙﻪآﺘﯿﭭﺎ رهﻓﻮرﻣ‪‬ﺪا وهآﯽ ﺋﺎﻣﺮاز ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬رهﻓﻮرم‬
‫ﭬﻪآﺮی ددهن ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و‬ ‫وهآﯽ آﻠﯿﻼ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﻧﻮی‪ ،‬دارﺷﺘﻨﻪك ﻧﻮی‪ ،‬آﺎراﯾﯽ و ﺧﻮهﺷﺒﯿﻨﯽ‬
‫ﺑﻜﺎرﺧﺴﺘﻨﺎ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﻧﻮی ﭬ‪ – ‬ﻧﻮژهﻧﻜﺮن و رهﻓﻮرم‪ -‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دﺑﯿﻨﯿﻦ‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺑ‪ ‬آﻮ ﺑ‪‬ﯾﺎرهك راﻣﯿﺎری آﻪ ﺧﻮه د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎرهك‬
‫آﻪ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ﺳﺘﺮوآﺘﻮرا ﺧﻮه دا ﺑﻜﻪن‪ ١١٤.‬ﺋﻪڤ ﺧﺎﻻ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ آﺮﯾﺒﯿﺖ‪ ،‬رهﻓﻮرم ﮔﻪﻟﻪك دژواره آﻪ ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ‬
‫ﯾﺎن‪ ،‬ﯾﻪك ژ ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ آﻪ د ﺷ‪‬ﺖ ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨﺎ ﭘﯿﺘﺮ ﺑﻮﮔﺎﺳﻮﻧﯽ‬ ‫ﺋﻪڤ‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺑﻪﻻﭬﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺋﻪرك و ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ‬
‫ﺑﺸ‪‬ﺖ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻜﻪت ﯾﺎن ژی ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﯾﻪك‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ژ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهآ‪ ‬ﺑﯚ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪ‪‬ﻦ دی وهآﯽ ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫ﻧﻮی ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ب ﺳﻪر ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺗﻮوﺷﯽ‬
‫ﻣﯿﺮی‪ ،‬آﻪ ﺋﻪﮔﻪرا وێ ژی رهﻓﻮرم ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری‬ ‫ﻧﻮژهﻧﻜﺮن‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺗﻮوﺷﯽ ﻧﻪﺧﻮهﺷﯽ دآﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ‬
‫ﺑﺴﻪر آﺎرهآﺘﻪر و ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی‪ ،‬واﺗﻪ ﺑﻮهﺎ و ﻧﻪرﯾ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ‬ ‫دآﻪت‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﻮوﻧﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب ﺧﻮه دﺑﯿﺘﻪ‬
‫ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دﺑﻦ و رهﻧﮓ و روﯾﻪك ﻧﻮی و ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﻪك ﻧﻮی‬ ‫ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ﮔﺸﺘﯽ آﻪ هﻪم ﺑﻪرهﻪم هﯿﻨﻪرێ ﺑﺮﯾﺎراﻧﻪ و هﻪم‬
‫‪١١٥‬‬
‫وهردﮔﺮن‪.‬‬ ‫ژی ﺑ‪‬ﯾﺎران دﭘﻪژرﯾﻨﯿﺖ‪ .‬وهك ﺋﻪآﺘﻪرهك ﺳﻪرهآﯽ د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪،‬‬
‫ﺟه‪ ‬ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬آﺮدﻧ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺋﻪوا ل دهڤ ﺑﻮﮔﺎﺳﻮﻧﯽ ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاره‪،‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪﺳﺖ ب ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮهﺗﺮ دآﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ژی‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻣﯿﺮﯾﯿﻪ آﻪ راﺳﺘﻪوﺧﻮه ﺗ‪‬ﻜﻠﯽ ب‬ ‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر هﻨﺪێ آﻪ ﺋﻪو ب ﺧﻮه ﺑ‪‬ﯾﺎردهره و ﺋﺎآﺎﻣ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ هﻪﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪو ژی آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﮔﺸﺘﯽ ﯾﺎن ژی ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ‬ ‫ﻧﻪدروﺳﺖ ژی دێ ژ ﺑﻮی ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﮔﺮان‬
‫ﺑﻮروآﺮاﺳﯽ ﯾﻪ‪ .‬دهﻣﺎ ﺑﺎس ل ﺳﻪر ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و‬ ‫ﺗﻪﻣﺎم ﺑﯿﺖ‪ .‬دﺷ‪‬ﺖ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﻪك داهﺎﺗﯿﺪا دهﻧﮕ‪‬‬
‫ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ﺋﻪڤ ل دهڤ ﺑﻮﮔﺎﺳﻮﻧﯽ‬ ‫ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾ‪ ‬ﭘ‪ ‬ﻧﻪدهت‪ .‬دهﻣﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﻪرﻓﺮههﺘﺮ‬
‫ﭬﻪ ﮔﺮﻧﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ آ‪‬ﺸﻪ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ آﻪ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬ ‫دﺑﯿﺖ‪ ،‬ل رهخ ﺑﺎرهك وههﺎ‪ ،‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺑﻮروآﺮاﺗﯿﯿﺎ دهزﮔﻪهﺎن ﺧﻮرﺗﯽ‬
‫و ﮔﺮاﻧﯽ ﯾﻪك ﻣﻪﺳﺘﺮ دﺧﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن آﻪ ﺑﺎﯾﻪﺧﻪداره‪.‬‬
‫‪113- Bogason, P .1996:60‬‬
‫‪114- Bogason, P.1996: 8‬‬
‫‪115- Brunsson, N. & Olsen, J. P, 1990:16.‬‬ ‫‪112- Brunsson, N. & Olsen, J. P, 1990:55‬‬

‫‪QTP‬‬ ‫‪QSY‬‬
‫وههﺎ رههﺎ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ..‬دآﺎﺗﻪك وههﺎ دا آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﮔﺸﺘﯽ و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫و ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دا هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه هﻪﯾﻪ ل ﺳﻪر ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د‬
‫راﻣﯿﺎری ل ﻧﺎڤ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺋﺎﻣﺎژه ب آ‪‬ﺸﻪﯾﻪﯾﺎ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﺎوو‪‬ﺗﯽ دا‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪‬ﺪا ب هﯚی‬
‫دآﻪن‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﺎآﻮآﯽ‪ ،‬آﻪوهآﯽ آ‪‬ﺸﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن ﺧﺎﻟﻪك ﺧﺎوهن ﯾﺎ‬ ‫ﺋﻪو زﯾﺮهآﯽ و ﺷﺎرهزاﯾﯿﺎ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯿﯿﻪ د آﺎﺗ‪‬‬
‫ﺧﻮهﯾﻪ ول ﭬ‪ ‬دهرێ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ﺋﻪو ژی ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ‬ ‫ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪی و ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﯿﺎن‪،‬‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ آﺎرﺗ‪‬ﻜﺮﻧﻪوهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری – هﻪم‬ ‫هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺧﻮاﺳﺘﯿﯿﻪ آﻪ دهﺳﺖ د آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ‬
‫ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪم ژی ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪.‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن وهردهت و آﺎرﮔ‪‬ﺮ ﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﺮﭬﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪.‬‬
‫آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك وههﺎ رهﻧﮕﻪ هﻪﻣﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوان ژی هﻪﻣﺒ‪‬ﺰ ﺑﻜﻪت‪ -‬ﯾﺎ‬ ‫ﺑﻮﮔﺎﺳﻮن ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ وهﯾﺎن ژی ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪك وههﺎ ژ ﺋﺎﻟﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫ﻧﻪﭬﻪﻧﺪی هﻪﻧﻪ‪ .‬آﺎرﺗ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهﯾﻪك آﻪ ژ ﺑﻮی ﻧﻮژهﻧﻜﺮن و ﺳﻪرل ﻧﻮی‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭬﻪ وهآﯽ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪری ﻧﺎﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪو ﭬ‪ ‬ﮔﻪﻟﻪك‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدﻧﺎ هﻪﯾﻜﻪﻟ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوێ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ ﺋ‪‬ﻦ ﮔﺮﯾﻨﮓ‬ ‫ﺑﺎﺷﺘﺮ دﺑﯿﻨﯿﺖ آﻪ ﺷﺎرهواﻧﯽ وهآﯽ ﺋﻪآﺘﻪرهك ﺳﻪرهآﯽ د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‬
‫ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ و ﻣﻔﺎ ژێ ﺗ‪‬ﺘﻪ وهرﮔﺮﺗﻦ‪ .‬وهرﮔﺮﺗﻨﺎ ﻣﻔﺎ ژی ﺋﻪﮔﻪر‬ ‫ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘ‪‬ﺶ‪.‬‬
‫راﺳﺘﻪوﺧﻮه آﺎرﯾﮕﻪری ﻧﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر ﭼﺎواﻧﯿﯿﺎ ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻦ و‬ ‫ﺋﻪڤ دﯾﺎره آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﭭﻪ هﻨﺪه ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ ﻟﺒﻪر ر‪‬ﻜﺎ‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدﻧﺎ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهێ‪ ،‬ژ ﺑﻮی آﻮ ﺋﻪڤ ﻓﺎآﺘﻪرهﻧﻪ ﻧﻪﺑﻨﻪ هﯚی‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺗ‪‬ﻨﻪ داﯾﻦ‪ ،‬دهﻣﺎ آﻪ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮری دﺑﯿﺘﻪ رۆژهﭬﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ ﭼ‪‬ﻜﺮن و ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری‪ ،‬ر‪‬ﺰ ل وان ﺗ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪.‬‬ ‫دووﻗﻮﻟﯽ‪ .‬وهك هﯚﯾﻪك ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺶ ﺗﻪوهرهك وهك ﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮوری زهﺑﺮ و‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ هﻪﯾﻜﻪﻟ‪ ‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮدﻧﯽ ﺋﻪرآ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﮔﺮﻧﮕﯽ‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘﺘﻪوﺑﯚﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ل هﻪﻣﺒﻪر‬
‫دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ژ هﻪڤ ﻗﻪﺗﺎﻧﺪن و ژ ﻧﻮﯾﭭﻪ ﺑﻪرﻓﺮهآﺮن ﯾﺎن ژی‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺧﻮدﻣﻮﺧﺘﺎرو ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ ﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪.‬‬
‫ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﯚ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهك دی‪ .‬ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ب ر‪‬ﻜﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬
‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی دﺷ‪‬ﺖ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﻧﻪﮔﻪﺗﯿﭫ آﺎرﮔ‪‬ﺮ ﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر‬ ‫ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻦ وههﺎ دﺋﺎﻓﻪرﯾﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﺋﻪڤ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی‪ ،‬آﻪ هﺎوآﺎری و ب ر‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﻧﻪ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﻪك ه‪‬ﮋا ﺑﺒﯿﻨﻦ‪ ١١٦.‬ل ﺋﺎﻟﯽ ﺧﻮه‬
‫ﺗﻮوﺷﯽ ﻗﻪﻟﺴﯽ دآﻪت‪.‬‬ ‫ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﺎ ﭘﯿﺘﺮ ﺑﻮﮔﺎﺳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻪرهڕاێ ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﯽ و ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاری‪ ،‬ﺗﻪوهرك‬
‫ﺋﻪڤ ﺋﻪرآﻪ آﻪ ل ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬وه دآﻪت‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣﻪت‬ ‫ﻧﻮی دﺧﯿﺘﻪ ﺳﻪر آ‪‬ﺸﻪﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ت و ه‪‬ﺰی دﻧﺎﭬﺒﻪرا دوو ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﻻﺳﺘﯿﻜﯽ دار‪‬ﮋﯾﺖ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر هﺎﺗﻮو ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری آﻪﻓﺘﻪ ﻧﺎڤ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ ﺑﻮون‪ ،‬د‬ ‫ﺷ‪‬ﻮهﯾﺎ ﺑﻪﻻﭬﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ د آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬و‬
‫رهوﺷﻪك وههﺎ دا هﻪﺳﺖ ب آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ و ﻗﻪﻟﺴﯽ ل ﻧﺎڤ هﻪﯾﻜﻪﻟ‪‬‬ ‫ﺑﻪﻻﭬﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ل ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوهی ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ راﺳﭙﺎردﻧﺎ ﺋﻪرآﺎن و ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻨﺎ‬
‫‪116- Bogason, P .1996:10‬‬

‫‪QTR‬‬ ‫‪QTQ‬‬
‫ﺑﻮون‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪآﻪ ب ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪ ‬ﺧﻮ‪ ،‬دﮔﻪل ﻻﯾﻪن و‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎران ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬ﺑﻮی ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬و دﮔﻪل ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺋﻮﭘﯚزﯾﺴﯿﻮﻧ‪ ‬ژی‬ ‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‪ ،‬وهآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ژ‪‬هﺎﺗﯽ دﻗﯚﻧﺎﺧﺎ ﯾﻪآﻪم ژ ﺑﻮی‬
‫ﻣﮋارهك وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗﺎوﺗﯚآﺮن‪ .‬ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎژه دآﻪت ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬و ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﻧﺮﺧﺎﻧﺪﻧﻪك ه‪‬ﮋا‬
‫راﻣﯿﺎری‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی ﮔﻪﻟﻪك ژ وان وهآﯽ ﺑﺮﯾﺎر‪ ،‬ﺋﺎآﺎﻣ‪‬ﻦ ﻣﻪزن و‬ ‫وهردﮔﺮﯾﺖ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ‪.‬‬
‫ﮔﺮﯾﻨﮓ هﻪﻧﻪ ل ﺳﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ‬و ﺗﺎآﻪآﻪس‪ .‬ﺋﺎآﺎﻣ‪‬ﻦ آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪‬‬ ‫د دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﻪك وههﺎ دا‪ ،‬ﭘﺎول ﺳﭭ‪‬ﻨﺴﻮن ﺧﻮه دﺧﯿﺘﻪ رهخ‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﻧﻪ‪ ١٢٠.‬ژ ﺑﻮی ﻧﯿﻠﺲ وهآﯽ‬ ‫دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ﺑﻮﮔﺎﺳﻮﻧﯽ‪ .‬ﺋﻪو ژی هﺎودهﻧﮕﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ب‬
‫ﺋﺎﺑﻮری ﻧﺎس ﺋﻪڤ ژ‪‬هﺎﺗﯿﯿﻪو دﺟه‪ ‬ﺧﻮهداﯾﻪ آﻪ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ دارﺷﺘﻨﺎ‬ ‫دﯾﺎردهﯾﺎ رهﻓﻮرﻣﺎن آﻪ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯽ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪهﻧﻪك ه‪‬ﮋا هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ﺟﭭﺎك ﺑﺸ‪‬ﺖ ل‬ ‫ﺋﻪآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪك دﯾﺎرآﺮاودا‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪو )‬
‫ﺋﺎﺳﺘﻪك ﺑﻪرزدا ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك وههﺎ ل ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮه هﻪﻟﮕﺮﯾﺖ‪ ،‬و‬ ‫ﺳﭭ‪‬ﻨﺴﻮن( ب ﺧﻮه ﭬ‪ ‬دﯾﺎر دآﻪت آﻪ آ‪‬ﻤﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی و‬
‫ﺋﻪڤ وهآﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿﻪك ﺟﭭﺎآﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ آﻪ رهﻓﻮرم ﺑ‪‬ﻨﻪ آﺮن و‬ ‫ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾﻪخ دان ب آﺎر و ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ب ﺧﻮه هﺎﻧﺪهرهك ژ‪‬هﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن‪١٢١.‬هﯚﯾﻪك‬ ‫ﯾﻪ ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ آﻪ ﭘﺘﺮ هﻪﺳﺖ ب ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎری ل هﻪﻣﺒﻪر‬
‫وههﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ دآﻪﺗﻪ ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ت و ﺑ‪‬ﯾﺎردهر دآﺎر و ﺋﻪرآ‪‬ﻦ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮن و داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﮔﺸﺘﯽ ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن ژ‬
‫آﻪ دآﻪﭬﻨﻪ ﺳﻪر ﺋﻪﺳﺘﻮﯾ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑﻜﻪت‪ ١١٧.‬وهك ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﻪآ‪ ‬ژی دﯾﺴﺎن ﺋﻪڤ ز‪‬ﺪه‬
‫ﺧﻮه ﮔﻪﻟﻪك ﻧ‪‬ﺰﯾﻚ ﻟ‪ ‬دﺑﯿﻨﯿﺖ و ل ﺋﺎﻟﯽ دﯾﭭﻪ ژی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺧﺎوهن‬ ‫ژ دهرﭬﻪﯾﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ﭘ‪‬ﺪﭬﯿﯿﻪ آﻪ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬
‫زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ه‪‬ﮋا ﻧﻪ ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪی‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ل دارﺧﺴﺘﻨﺎ رهﻓﻮرﻣﻪك ﮔﺸﺘﯽ‬
‫ﺑﻜﻪت‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ت ل ﻧﺎڤ ﺑﻪﯾﻨﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران و ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا ﺑ‪‬ﺘﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪١١٨.‬ﻣﻪﯾﭭﻪ و‬
‫ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬رهﻓﻮرﻣﺎن د داوﯾﺪا دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺳﻔﺮهﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬ﻧﯿﻠﺲ ﯾﻮرﮔﻦ ﻧ‪‬ﺪ‪‬ﺮﮔﻮڕد ‪١١٩‬دﺑ‪‬ﮋﯾﺖ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ﺑ‪ ‬آ‪‬ﺸﻪ‬
‫ﻧﯿﻨﻦ‪ .‬ﺋﻪو ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهر‪‬ﯿﻪ‪ ،‬و ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎر دآﻪت‪ ،‬ﺑﺎﺷﺘﻪره آﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭘ‪‬ﺸﺒﯿﻨﯿﯿﺎ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻦ ﺑﻪرﭼﺎڤ ﻧﻪآﺮی ﺑﻜﻪت‪،‬‬
‫ﺋﻪﮔﻪر هﺎت و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﻧﻮی ژ ﺑﻮی رهﻓﻮرﻣﺎن ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﺎن‬

‫‪117- Svendsen. P. 1992: 21‬‬

‫‪120- Nedergaard. J. Niels. 2000:30‬‬ ‫‪118- Bogason, P.1996:30‬‬
‫‪121- Nedergaard. J. Niels. 2000:32‬‬ ‫‪119- Nedergaard, N. Jørgen. 2000:30‬‬

‫‪QTT‬‬ ‫‪QTS‬‬
 ‫و‪‬ﻨﻪ ‪ :٩‬دهﺳﻪ‪‬ت و رهﻧﮓ و روﯾ‪‬ﻦ وێ‬
‫‪ -٤‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪:‬‬
‫"ﺋﻪز ﻧﻪل ل ﮔﻪل وێ ﻣﻪ ) ﺑﺎوهری ﭘ‪ ‬ﻧﯿﻨـﻪ( ﺋـﻪوا آـﻮد ﺗـﻮ دﺑ‪‬ـﮋی )‬
‫ﺑﯿــﺮو ڕای(‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬م ﺋــﻪز دێ هــﻪﺗــﺎ ﻣﺮﻧــﺎ ﺧــﻮه ﭘﺎﻟﭙــﺸﺘ‪ ‬ﻣــﺎﻓ‪ ‬ﺗــﻪ ﺑــﻢ‬ ‫‪Power‬‬
‫)ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی(‪ ،‬ﺋﻪوا آﻮد ﺗﻮ دﺑ‪‬ﮋی و ﺗﻪ ﺑﺎوهری ﭘ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ ".‬ﻓﺮاﻧﭽـﻮﯾﺲ م‪.‬‬
‫ا‪.‬د‪ .‬ﭬﻮﻟﺘﺎﯾ‪‬ﺮ‪.122‬‬
‫‪Power Potential‬‬ ‫ِ‪Power Actual‬‬
‫ﺳــﻪرهﭼــﺎوهﯾــﺎ وﺷــﻪ و زاراﭬــﻪﯾــﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳــﯽ آﻮآــﺎ ﺧــﻮه ژ ﺋﺎﺗﯿﻨــﺎ‬
‫آــﻪﭬــﻦ)ﯾﻮﻧــﺎن( ﺗ‪‬ــﺖ‪ ،‬و ل ﭬــ‪ ‬دهرێ ﺑــﻮو‪ ،‬آــﻪ ژ ﺑــﻮی ﺟــﺎرا ﯾــﻪآــﻪم‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻦ‪ ،‬ﻟـﻪوڕا ژی ﯾﻮﻧﺎﻧـﺎ آـﻪﭬـﻦ وهآـﯽ ﻻﻧـﺪك و‬ ‫‪Ressource‬‬ ‫‪Direct Power‬‬ ‫‪Indirect Power‬‬
‫ﭘﻪروهردهآﺎرێ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻮوﯾـﻪ و هﺎﺗﯿﯿـﻪ ﻧﺎﺳـﻜﺮن‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳـﯽ ب‬
‫ﺧﻮه هﻪم وهآﯽ وﺷﻪ و هﻪم ژی وهآﯽ ﺑﯿﺮوآﻪ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﺑﻪرﻓﺮههـﻪ‪ ،‬و‬
‫‪Anticipation‬‬
‫ﺷـﺮۆﭬﻪآــﺮﻧ‪‬ﻦ ﺟﯿــﺎواز ﺳــﻪﺑــﺎرهت وێ هــﻪﻧـﻪ‪ .‬ﺋــﻪڤ ﮔــﻪﻟــﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕــﻪ آــﻪ‬ ‫‪Power‬‬

‫ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪآﺮن آﻪ ﺷﺮوﭬﻪآﺮﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳـﯽ و ﺗﯿـﻮر‪‬ﻦ راﻣﯿـﺎری‪ ،‬ل‬

‫رهخ ﭬﻪژی ﺟﯿﺎوازﯾ‪‬ﻦ آﻪ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺗﯿﻮر‪‬ﻦ راﻣﯿـﺎری هـﻪم ﺳـﻪﺑـﺎرهت ب‬
‫ب آﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ زاراﭬﻪﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و هـﻪم ژی ﺳـﻪﺑـﺎرهت ب هﻨـﺪێ آـﻪ‬
‫ﭼﺎوان زاراﭬﻪﯾﻪك وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ داهﻪﻧـﻪ‪ .‬ژ ﺑـﻪر ﮔﺮﻧﮕﯿﯿـﺎ ﺑﺎﺑـﻪﺗـﺎ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬و هﻠـﻮهﺷـﺎﻧﺪﻧﺎ دﯾـﻮار و ﺳـﻨﻮور‪‬ﻦ د‬
‫ﻧﺎﭬﺒــﻪرا وه‪‬ت و ﻧــﻪﺗــﻪوهﯾــ‪‬ﻦ ﺟﯿهــﺎﻧﯽ ﺋــﻪڤ ﻧﺎآﻮآﯿﯿــﻪ ﻧــﻪ ﺗــﻪﻧﯿــﺎ ﺑﯚﯾﻨــﻪ‬
‫ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك زاﻧﺴﺘﯽ‪ ،‬و راﺳﺘﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ رهﻧﮓ و روﯾﻪك دی ﻧﯿـﺸﺎن ددهت‪.‬‬
‫رهوﺷﻪك وههﺎ دﺳﻪرﯾﺪا‪ ،‬ﺳﻪرهﻠﺪاﻧﻪك ﻧﻮی ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪآـ‪ ‬آـﻪ‬
‫ﺷــ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳــﯽ ب رهﻧﮕــﻪگ ﺑــﻪرﻓــﺮهه‪ ،‬و وهآــﯽ ﭘﺘــﻪو ﺑ ـﻮون ژ‬
‫ﺑﻮی ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ و ﺗﺎوﺗﯚآﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دهرﻓﻪﺗﻪك ﻧـﻮی ﺧـﺴﺘﯿﯿﻪ ﺑـﻪردهﺳـﺖ‪.‬‬
‫هﻪﻣﯽ ﺷـ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳـﯽ ﺳـﻪرهڕاﯾـ‪ ‬ﺗ‪‬ﻜﻠﯿـ‪‬ﻦ ﺗﯿـﻮر‪‬ﻦ زاﻧـﺴﺘﯽ ب‬

‫‪122- Fracois Marie Arouet De Voltaire(1694-1778).‬‬

‫‪QTV‬‬ ‫‪QTU‬‬
‫رهوﺷﻪ ﺑﻪردهوام ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ‬ ‫راﺳﺘﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﭬﻪ‪ ،‬ﻣﺮۆڤ دﺷـ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﮋﯾـﺖ آـﻪ ﺗ‪‬ﻜـﻪﻟـﯽ ب ﺗ‪‬ﮕـﻪهﯿـﺸﺘﻨ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻜﺎﻧﺪﯾﻨﺎﭬﯿﺎ ﭘﻪﯾﺮهو ژ‪‬ﺘ‪‬ﺘﻪ آﺮن و ب ﻧﺎﭬ‪ welfare state ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ‬ ‫ﺗﯿــﻮر‪‬ﻦ زاﻧــﺴﺘﯽ دﮔــﻪل هــﻪڤ هــﻪﻧــﻪ‪ .‬ل داوﯾــﺪا ژی هــﺎودهﻧﮕﯿﯿــﺎ آــﻪ د‬
‫ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬دﯾﺴﺎن ژی ﺟﯿﺎوازﯾ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ و ﺳﻪرهآﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ‬ ‫ﻧﺎﭬﺒــﻪرا ﺗﯿ ـﻮر‪‬ﻦ زاﻧــﺴﺘﯽ هــﻪﯾــﻪ‪ -‬وهآــﯽ راﺳــﺘﯿﯿﺎ ﺟﭭــﺎآ‪ -‬ﭘﺘــﺮ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜــﯽ‬
‫آﻪ ﺧﺎوهن ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ ﻧﻪ دا ﺋﺎرا دا هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬ ‫هﻪڤ دﺑﻪن‪ ،‬هﻪﺗﺎ آﻮ راﺳﺘﯽ و و‪‬ﻨﻪ و آﻮآـﺎ ﻧـﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒـﻪر دا ﺑ‪‬ﻨـﻪ‬
‫وه‪‬ﺗﻪك وهآﯽ داﻧﻤﺎرك‪ ،‬ﻓﺮهﻧﺴﺎ‪ ،‬ﺋﺎﻟﻤﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬و هﺘﺪ‪ .‬ﺋﻪڤ واژهﯾﻪ زاﻣﻨﻜﺮﻧﺎ‬ ‫دﯾﺎرآﺮن‪.‬‬
‫ﺑﺎرێ ﮔﻮزهراﻧﺎ ﺗﺎآﻪ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار ﺧﻮه ﻟ‪‬‬ ‫د رهوﺷﻪك وههﺎ ﯾﺎ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬آﻪ دﯾﺘﻨﺎ ﺟﯿﺎوازی د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺗﯿﻮر‪‬ﻦ‬
‫ﺑﻪرﭘﺮس دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ ﺗﺎك د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا وهك هﯚﯾﻪك ﮔﺮﯾﻨﮓ ژ‬ ‫زاﻧﺴﺘﯽ ﯾ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دژواره ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬هﯚﯾ‪ ‬ﭬ‪ ‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺑﻪرهﭬﺎژی ﭬ‪ ‬ژی آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ و‬ ‫ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧﺎ دﯾﺎردهﯾﺎ ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮﯾﺒﻮوﻧ‪ ‬ل داوی ﭼﻪرﺧﺎ ‪ ٢٠‬ان و‬
‫ﺗﻪﻧﮕﺎﺳﯽ د ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ ﺧﺴﺘﻦ د ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﭼﻪرﺧﺎ ‪ ٢١‬ان‪ .‬ب ﺧﻮه ﺋﯿﺮۆ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك وههﺎ دا‪ ،‬د دﺷ‪‬ﺖ ﺟﭭﺎآﻪآ‪‬‬ ‫هﺎﺗﯿﯿﻪ واﺗﻪﯾﺎ ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ ل ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺗﺎك‪/‬ﻣﺮۆﭬﯽ‪ ،‬ﺋﺎزادﯾﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬و‬
‫ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ رهوﺷﻪك وههﺎ دا‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪ ‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪ‪‬ﻦ دهرﮔﻪ‬ ‫ﭘﺸﺘﻪﭬﺎﻧﯽ و ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯿﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪ .‬ﯾﺎ آﻮ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻪآﻪزآﺮﻧﺎ‬
‫ﮔﺮﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ژ ﺑﻮی هﻨﺪهك آﻪﺳﺎن‪ -‬آﻪ هﻨﮕ‪ ‬ﺑﺎس ل ﺳﻪر‬ ‫ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﺳﻪر دوو ژ ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ و ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﯿﯿﻪ‪.‬‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻮﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﻣﻪﯾﺪاﻧ‪ -‬آﻪ‬ ‫ﺋﻪڤ هﻪردوو ﺑﺎﺑﻪﺗﻪﻧﻪ‪ :‬ﯾﻪآﻪم دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دهرﮔﻪه ل ﺑﻪر ﺑﻪﺷﺪاری‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﻪﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑ‪‬ﺨﯿﻨﻪ‬ ‫ﺑﻮوﻧﺎ ﺗﺎك ﭬﻪآﻪت ) رهﻧﮓ و روﯾﻪك راﻣﯿﺎری(‪ ،‬و دووﯾﻪم ﺗﺎك ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﭼﯿﻨﻪك وههﺎ‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻦ و ر‪‬ﺰ ل ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ ﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎآﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ )رهﻧﮓ‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ ﭘﻪﯾﺮهوآﺮن ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ﺷ‪‬ﻮازێ ﺋﻮﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ‪ ،‬آﻪ‬ ‫و روﯾﻪك ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ(‪ .‬ﺋﻪڤ هﻪردوو ﺑﯚﯾﻨﻪ ﺗﻪوهرا دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ د‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺗﻮوﺷﯽ ﻧﻪهﺎﻣﻪت و ﺑ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ‬ ‫ﺟﯿهﺎﻧﻪك ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮﺑﻮێ ل دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﭼﻪرﺧﺎ ‪ ٢١‬دا‪ .‬ﺗﻪوهرهك دی ژی‬
‫دآﻪت‪ .‬دﯾﺴﺎن ژی دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﮔﻪﻟﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ل ﻧﺎڤ‬ ‫آﻪ ﻧﻪك ژ دهرﭬﻪی ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬دهﺳﺘﻪواژهﯾﺎ ژﯾﺎﻧﺎ ﺟﭭﺎآﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ دزﭬﺮﯾﺘﻪ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری‪ .‬وه‪‬ﺗﻪك آﻪ ﺧﻮه دﯾﻤﻮآﺮات‬ ‫ﺳﻪر داﺑﯿﻨﻜﺮن و ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﻨﺎ دهرﻓﻪﺗﺎ ژﯾﺎﻧﻪك وهك هﻪڤ ب ﻧﺎﭬ‪and ‬‬
‫دﺑﯿﻨﺖ و ل ﺳﻪر ﺑﻨﮕﻪهﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن ﺧﺎوهن‬ ‫‪ .social economic security‬ﺋﻪڤ واژه ﭘﺘﺮ ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﺎوهن‬
‫ﺳﺘﺮاﺗﻪژ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ ،‬آﻪ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی زاﻣﻨﻜﺮﻧﺎ ژﯾﺎن و هﻪروهﺳﺎ ژی‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺗﻪﻧﺎهﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﺑﻜﺎرﺗ‪‬ﺖ و ژ ﺑﻮی ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‬
‫ﮔﻮزهراﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﯾﻪك ژ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺧﻮه دﺑﯿﻨﺖ و‬ ‫ﺗﻪﻧﺎهﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآﯽ ب ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری ﭬﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻪ‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ‬
‫ﺳﻮود ژ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰم و ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ ﻟﺒﻪر دهﺳﺖ وهردﮔﺮﯾﺖ‪ .‬واﺗﻪ ﺗﺎك د‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬و ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﺑﯚﻧﯿﻪﯾﺎ ﺗﺎك د داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮوری ژ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دا‪ :‬ﺧﺎوهن ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﺑﯿﺖ ) ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﺮوڤ‬ ‫ﺑﻮی ﺗﺎك و ﺟﭭﺎآ‪ ‬ب ﮔﺸﺘﯽ دﺑﯿﻨﻦ‪ .‬هﻪوﻟ‪‬ﻦ ﺟﺪی ﺗ‪‬ﻨﻪ داﯾﻦ آﻪ ﺋﻪڤ‬

‫‪QTX‬‬ ‫‪QTW‬‬
‫دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ژ ﺑﻮی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺋﻪو ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮓ دﺑﯿﻨﯿﺖ آﻪ ﺗﺎك‬ ‫و دﯾﻤﻮآﺮاﺗ‪ ‬ب هﻪڤ ره ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻪ‪ ،‬و ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ‬
‫ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﻪرﻓﺮه ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪروهردهآﺮن و ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن هﯚﺷﯿﺎری‪.‬‬ ‫وان(‪ ،‬ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯽ آﺮن )ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ‬
‫دهﻣﺎ هﻪل آﻮك ﺑﺎس ل ﺳﻪر ﭘﻪروهردهآﺮﻧ‪ ‬دآﻪت‪ ،‬ﺋﻪو ﭬ‪ ‬دﺧﯿﺘﻪ‬ ‫ﮔﺸﺘﯽ(‪ .‬هﻪروهﺳﺎ ژی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهآ‪ ‬ﺳﻪرهآﯽ وهآﯽ‬
‫ﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﻣﺎﻟ‪‬ﺪا‪ .‬واﺗﻪ ﻣﺎل دﺑﯿﺘﻪ ﯾﻪآﻪم ﺟه‪ ‬ﭘﻪروهردهآﺮﻧﺎ‬ ‫ﺑﻪردێ ﺑﻨﺎﺧﻪﯾﺎ ژ هﻪڤ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭼﯿﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‬
‫ﺗﺎآﯽ‪ ،‬ژ ﺑﻮی آﻮ ﺑﺸ‪‬ﺖ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا روﻻ ﺧﻮه وهآﯽ ﺗﺎآﻪك‬ ‫ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ د وی آﺎﺗﯿﺪا ﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺧﻮرت و ﭘﺘﻪو ﺑﯿﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻪرﺑﺨﻮه هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬هﻪﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻣﺎﻟ‪‬ﺪا هﻪﻧﻪ ب‬ ‫واﺗﻪﯾﺎ واژهﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ و زهﻻﻟﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ ژی‬
‫دﯾﺘﻨﺎ وی ﻧﻪك ب ﺋﺎواﯾ‪ ‬دهﻧﮓ داﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﻨﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن‪.‬‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ زاﻧﯿﺎری و ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﭘﺎﻟﻨﻪرێ وان ژی ر‪‬ﻜﺨﺮاو و‬
‫‪١٢٣‬‬
‫وهك دهﺳﺘﭙ‪‬ﻚ ﻣﺎل ﺟﭭﺎآﻪك ﺑﭽﻮوك ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ و ژ ﺑﻮی آﻮ‬ ‫ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﺳﻪروهرﯾﯿﺎ ﻣﺎﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ هﻪﻣﯽ ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ ﻣﺎﻟ‪ ‬ﯾﻪك‬
‫دهﻧﮓ ﺑﻦ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎل ﻧﺎﺑﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﺗﻪﻧﺎهﯽ و ﺋﺎﺷﺘﯽ و ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ‬ ‫ژﯾﺎﻧﻪوهﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫آﻪ د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻣﺎﻟ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﻨﻪ ﮔﻮڕ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﻧﻪﺋ‪‬ﻨﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن‬ ‫هﻪل ﮐﻮک ‪ Hal Koch‬ﻧﺎﭬ‪ ‬ﻗﻪﺷﻪﯾﻪك داﻧﻤﺎرآﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ روﻟﻪك ﻣﻪزن‬
‫دﺷ‪‬ﻦ ﺑﻨﻨﻪ هﯚی ژ هﭭﻪﻗﻪﺗﺎﻧﺪﻧﺎ ﺑﻨﮕﻪهﺎ ﻣﺎﻟ‪ .‬هﻪل آﻮك دﮔﻪهﯿﺘﻪ ﭬ‪‬‬ ‫و ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﻪﺑﻮوﯾﻪ ل ﺳﻪر دﯾﺎرآﺮن و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل‬
‫ﺑﺎوهرێ آﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب " ﯾﻪﮔﺪهﻧﮕﯿﯿﻪ" و ﺋﻪڤ‬ ‫ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ داﻧﻤﺎرآ‪ ‬دا‪ .‬هﻪل آﻮك ب ﺋﺎﻣﺎژهﭘ‪‬ﻜﺮن ل ﺳﻪر روداو‪‬ﻦ‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪"‬دﯾﺎﻟﻮگ" ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﻪو هﺎودهﻧﮕﻪ ل ﺳﻪر‬ ‫آﻪ د ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ ﺋﻮروﭘﺎ دا روی داﻧﻪ و ﺑﯚﻧﻪ هﯚآﺎر‪‬ﻦ آﺎﭬﻠﻜﺎر و روﺧﺎﻧﺎ‬
‫دﯾﺘﻨﺎ ” ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺎﺳﺎرﯾﺎك )ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﭭﺎﻧ‪ ‬ﭼﻪآﻮﺳﻠﻮﭬﺎآﯿﺎ( ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺋﻮروﭘﺎ‪ ،‬رهﻧﮓ و روﯾ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ددهﺗﻪ ﻧﯿﺸﺎن دان‪ .‬ﺋﻪو هﻪروهﺳﺎ‬
‫ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ﭘﻪﯾﭭﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧﺎ وێ د‬ ‫ژی ژ ﻧﺎڤ ﭼﻮوﻧﺎ هﻪزاران آﻪﺳ‪‬ﻦ ﺳﭭﯿﻞ د ﺷﻪڕ‪‬ﻦ آﻪ ل ﺋﻮروﭘﺎ دا‬
‫"دﯾﺎﻟﻮگ"ێ دا دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ل ﮔﻮڕ ﺷﻪرﺗ‪‬ﻦ ﺋﯿﺮۆ ﺗﺎك ب ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮن د‬ ‫روداﻧﻪ وهآﯽ ﺑﻪرهﻪﻣ‪ ‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬و دﯾﺘﻦ و زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﺟﭭﺎآﯽ دﺑﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن زاﻧﯿﺎرﯾﯿﻪك ه‪‬ﮋا‬ ‫ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ و ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن ﻟ‪ ‬آﺮن ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ و‬
‫ﺳﻪﺑﺎرهت ب دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺋ‪‬ﺪی ژ‬ ‫دﯾﺘﻨﺎ ﺧﻮه ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗﯿﻨﯿﺖ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨﺎ وی‬
‫ﺑﻮی ﺗﺎك ژ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهرﻓﻪﺗﺎ "ﺋﺎﺧﺎﻓﺘﻦ و ﺑﯿﺮوڕاﯾﺎ ﺋﺎزاد "‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ب " ﭘﻪروهردهآﺮن‪ ،‬زاﻧﯿﺎری و هﯚﺷﯿﺎرآﺮن" ‪ ١٢٤‬ﺑﺪی‬
‫دهردآﻪﭬﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺗﺎك ب ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸﺘﻦ ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و هﻪوهرﺳﺎ ژی‬ ‫ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﻪو ﭬﺎن وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﮔﺮﯾﻨﮓ و ﺟﻪوهﻪری ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪،‬‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﺎ ﺑﺎرێ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دﺷﯿﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ ﻓﺎآﺘﻪرهك ه‪‬ﮋا آﻪ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ‬ ‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ آﻪ ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯿﯿﺎ ﻧﻪﺗﻪوی دآﻪت‬
‫ﺧﻮه هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﯾﺎﺳﯽ آﻪ دﺑﻨﻪ هﯚی‬
‫ﺑﻪرﻓﺮهآﺮن و ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ب دﯾﺘﻨﺎ وی ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫‪123- Jakobsen, U.& kelstrup, M. 1999:140‬‬
‫‪124- Koch، Hal: 1945‬‬

‫‪QUP‬‬ ‫‪QTY‬‬
‫راﺳﺘﻪ ل ﮔﻮڕ ﺷﻪرﺗ‪‬ﻦ آﺎﺗﯽ ﺋﻪو دﯾﺘﻦ دﺟه‪ ‬ﺧﻮه دا ﺑﻮوﻧﻪ و‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﭼﯿﻨﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪت‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ﻗﻪﻟﺴﯿﯿﺎ ﺗﺎآﻪآﻪس ﻧﻪك د‬
‫ﺷﺎﯾﺎﻧ‪ ‬ر‪‬ﺰن‪ .‬ﺋﯿﺮۆ ژی ﺋﻪڤ دﯾﺘﻦ هﻪﻟﺒﻪت ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ داﻧﻪ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی وی ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﺎﯾﻪ ﺳﻪر ﭘﺎرت‬
‫ﺑﻪ‪‬م د ﺳﻪردهﻣ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﺎن ﭘﻪروهردهآﺮن‬ ‫و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری آﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ل ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮهﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ‬
‫‪١٢٥‬‬
‫ژدهﺳﺖ داﯾﻚ و ﺑﺎﺑﺎن دا دهرآﻪﭬﯿﺖ و دﺑﯿﺘﻪ ﭘﺮﺳﻪك ﯾﺎ ﺳﻪرهآﯽ ﯾﺎ‬ ‫دﻧ‪‬ﺮن‪ ،‬و آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ژ ﺑﯿﺮ دآﻪن‪.‬‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ‪ .‬ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﻧﻮی ﯾ‪‬ﻦ ﭘﻪروهردهآﺮﻧ‪ ‬داﻧﭙ‪‬ﻨﺎن ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ ،‬واﺗﻪ‬ ‫ﺋﯿﺮۆ ب ﺳﻪر ﺋﻪوآﺎﺗ‪ ‬آﻪ ‪ Hal Koch‬ﺗ‪‬ﺪا دژﯾﺎ دهرﺑﺎس ﺑﻮوﯾﻪ‪.‬‬
‫ﻧﭭﺸ‪‬ﻦ ﻧﻮی د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺑﯿﺮآﺮدن و ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوهﯾﻪك ﻧﻮی ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺋﻪو آﺎت ﺑﯚﯾﻪ ﺑﻪﺷﻪك ژ ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م رهﻧﮓ و روﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺋﺎرا‪ .‬ﺑﯿﺮ ل ﭬ‪ ‬ژی ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ د هﻨﺪهك آﺎت و رهوﺷﺎن دا ﺋﻪڤ‬ ‫دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وی ﻧﻪهﺎﺗﯿﻨﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﻜهﺎت و ﺑﻨﮕﻪهﻪك ﺧﻮرت ژ‬
‫ﭼﯿﻦ )زارۆك و ﮔﻪﻧﺠﺎن( ﺧﺎوهن ﺟﯿﺎوازی ﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻦ دﮔﻪل ﻧﻪرﯾﺖ و‬ ‫ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬دﯾﺎرآﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژی ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ داﯾﻚ و ﺑﺎﺑﺎن‪ ،‬هﻪم ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺑﯿﺮوڕای و هﻪم ژ ﺋﺎﻟﯽ رهوﺷﺖ و‬ ‫ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﯿﺮۆ ﺋﻪو ﺟﭭﺎآﺎ آﻪ ﺋﻪم ﺗ‪‬ﺪا دژﯾﻦ ﺧﺎوهن ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪،‬‬
‫ﺳﺮوﺷﺖ دا‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوهﯾﻪ و ﺳﺮوﺷﺘﻪ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺗﻪور‪‬ﻦ‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎ آﺎﺗﯽ آﻪ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺟﭭﺎآﺎ ﺋﯿﺮۆ دا هﻪﯾﻪ و ﺟﭭﺎآﺎ آﻪ‬
‫ﻧﻮی ﺋ‪‬ﻦ ﺑﯿﺮآﺮدن و ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ ﺳﯿﻤﺎﯾﻪك دی ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ،‬آﻪ‬ ‫‪ Hal Koch‬ﺗ‪‬ﺪا دژﯾﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺟﯿﺎوازی و ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‬
‫ﺑﺨﻮه رهوﺷﻪك وههﺎ دهرﻓﻪت ژ ﺑﻮی ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﻧﻮی ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‬ ‫ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬دﺑﻨﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﺋﺎﺳﺘﻪك دی‬
‫ﭬﻪدآﻪت‪ .‬ﭬﻪآﺮﻧﺎ دهرﮔﻪهﻪك ﻧﻮی ژ ﺑﻮی ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ‬ ‫دا‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ ژی هﯚی ﺑﺪی ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮه ژ ﺑﻮی ﺗﺎك‪.‬‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ ل دهڤ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﯾﻪك ژوان "داﻧﭙ‪‬ﻨﺎﻧﻪ" و‬ ‫ﭘﻪروهردهآﺮن ﺋﯿﺮۆ هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ ﻣﺎﻟ‪‬ﺪا روددهت‪ ،‬ل‬
‫دووﯾﻪم ژی "دﯾﺎﻟﻮگ"‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك ژ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ آﻪ ﺗﺎك ﺧﺎوهن واﻧﻪ و ﺋﯿﺮۆ ل‬ ‫ﺋﺎﻟﯽ دﯾﭭﻪ آﻪﻓﺘﯿﯿﻪ ﺑﻦ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻧﮕﻪه‪ ،‬ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﮕﻪه و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ‬
‫ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا ﺑﺎون‪ ،‬ﻧﻪك ژ ﭘﻪروهردهآﺮﻧﺎ دﺑﻦ ﺳ‪‬ﺒﻪرا ﻣﺎﻟ‪‬ﺪا‬ ‫راﻣﯿﺎری وهﺘﺪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ هﻨﺪێ آﻪ ﭘﻪروهردهآﺮﻧﺎ ﺗﺎك ژ‬
‫ﺳﻪرهﭼﺎوه دﮔﺮن وهﯾﺎن ژی ﮔﺮﺗﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺳﻪرﭼﺎﭬﺎ وان ژ‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهآ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ ﺑﯚ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهك دی‪ .‬ﺋﻪڤ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﻧﻪ‬
‫ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ژﯾﺎﻧﺎ ﺗﺎك ب دی ﺗ‪‬ﺖ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ﺟﭭﺎآﻪ‪ .‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ‬ ‫ﺧﺎوهن روﻟﻪك آﺎرﯾﮕﻪرن ل ﺳﻪر دﯾﺎردهﯾﺎ ژ هﻪڤ ﺗ‪‬ﮕهﯿﺸﺘﻦ و‬
‫ب داﻧﭙ‪‬ﻨﺎﻧ‪ ‬هﻪﯾﻪ آﻪ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ل ﺳﻪر ﺗﺎك ﭘﺘﺮه ژ وێ‬ ‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﭘﻪروهردهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪﺗﻪواژهﯾﻪك‬
‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ آﻪ داﯾﻚ و ﺑﺎب ﯾﺎن ژی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟ‪ ‬ل ﺳﻪر ﺗﺎك هﻪﯾﻪ‪ .‬ژ ﺑﻮی‬ ‫وههﺎ‪ .‬ﺋﻪڤ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﺒﻪرﭼﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪ .‬ﭘﻪروهردهآﺮن‬
‫آﻮ ﺟﭭﺎك ﭘﺘﺮ ﺑﻪرهڤ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪك راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎ ﺑﺎﭬ‪‬ﺖ‪،‬‬ ‫دآﻮﻧﺘﻪآﺴﺘﻪك ﻧﻮﯾﺪا آﻪ ل ﮔﻮڕ ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯿﯿﺎ ﯾﺎ ﺋﯿﺮۆ دا‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﭬﻪآﺮﻧﺎ دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ ﻧﻮی و ﺗﺎزهﯾﻪ ژ ﺑﻮی ﺗﺎك ‪ ،‬و ﺋﻪڤ ﺗﺎآﻪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻧﺠ‪‬ﺖ ﮔﻪﻟﻪك ﺑﻪرﻓﺮههﺘﺮه ژ ﯾﺎ وی آﺎﺗ‪ ‬آﻪ ‪ Hal Koch‬ﺗ‪‬ﺪا دژﯾﺎ‪.‬‬
‫آﻪ ﺟﭭﺎآ‪ ‬هﻪردهم زﻧﺪی و ﺧﺎوهن ﺟﻤﻮﺟﻮل رادﮔﺮﯾﺖ‪ .‬واﺗﻪ ﭬﻪآﺮﻧﺎ‬
‫دهرﻓﻪﺗﺎن ژ ﺑﻮی ﺗﺎآﯽ د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﻪك وهآﯽ ﯾﺎ آﻮردهواری دا آﻪ‬
‫‪125- Kock, H. 1945:36-37‬‬

‫‪QUR‬‬ ‫‪QUQ‬‬
‫ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ وێ ﭼﯿﯿﻪ‪ ،‬ژ ﺑﻮی ﻣﻪ ﺑﺪهﺗﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ﺋﻪو ل ﺳﻪر‬ ‫ﺧﺎوهن ﺳﺮوﺷﺘﻪك" ﺋﻮﺗﻮرﯾﺘﻪ و ﻣﻮﺣﺎﻓﻪزهآﺎره" ژ هﻪر آﺎﺗﻪآ‪ ‬ﭘﺘﺮ‬
‫هﻨﺪێ ژی آﻮك ﺑﯚ آﻪ ﭘﻪروهردهﯾﻪك ژ ﺑﻨﮕﻪه‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﯾ‪‬ﯿﻪ‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﺋﻪم دﮔﻪهﯿﻨﻪ ﺑﻪرﭬﺎژﯾﯿﺎ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ هﻪل آﻮآﯽ‪ .‬ﺋﺎﯾﺎ‬
‫ﺑﻪ‪‬م ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺋﺎﻣﺮازهآ‪ ‬هﻪﯾﻪ آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﭘﻪروهرده و ﺗﺎآﯽ ب‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎآﻪت آﻪ ل ﺋﺎﻟﯽ دی ﺋﻪڤ ﭘﺮس ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ :‬ل ﺟﭭﺎآﻪك آﻪ‬
‫هﻪڤ ره ﮔﺮێ ﺑﺪهت‪ .‬ب دﯾﺘﻨﺎ وی ﺗﺎآﻪآﻪس دهﻪﻣﯽ آﺎﺗﺎﻧﺪا ﺧﺎوهن‬ ‫ﺧﺎوهن دﯾﺘﻦ و ﺑﯚﭼﻮوﻧﻪك ﺋﻮﺗﻮرﯾﺘﻪﯾﻪ ﭼﺎوان دێ ﻧﭭﺸ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯽ ﺑ‪‬ﻨﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﻪك وههﺎ ﻧﯿﻨﻪ آﻪ راﺳﺘﻪوﺧﻮه ﺑﻪﺷﺪار ﺑﯿﺖ ددارﺷﺘﻨﺎ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ‬ ‫ﭘﻪروهردهآﺮن؟ دهﻣﺎ آﻪ د ﺗ‪‬ﺮواﻧﯿﻨﺎ ﺋﻮﺗﻮرﯾﺘﻪ دا ﺗﻪﻧﯿﺎ دﯾﺘﻨﻪآ‪،‬‬
‫راﻣﯿﺎری ‪ ،‬وهﯾﺎن ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ﺑﯿﺖ ﻟﺴﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ وههﺎ‪ ،‬و ل‬ ‫ﺑﯿﺮوآﻪﯾﻪآ‪ ‬و دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪآ‪ ‬ﺟه‪ ‬ﺧﻮه هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬دێ ﭼﺎوان ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺋﺎﻟﯽ دی ﺑﻪﻟﻜﻮ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ ﺗﺎآﯽ ژ‪‬هﺎﺗﯽ ﻧﻪﺑﯿﺖ و ﺧﺎوهن آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ‬ ‫ﺋﺎزادﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎك و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﺷﻮﯾﻨﺎ ﺧﻮه ﭬﻪآﻪت؟ ﺑﺎﺷﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﯿﺖ ل ﺋﺎﻟﯽ ﺧﺎوهﻧﺪارﯾﯿﺎ رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮی" رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮﯾﯿﻪك آ‪‬ﻢ‪ ،‬و‬ ‫ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﺮوﭬﯽ ل دهڤ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارۆﯾﻪك ﺧﺎوهن ﺋﻮﺗﻮرﯾﺘﻪ ﭬﻪ ﭼﺎوان‬
‫آﻮرﺗﺒﯿﻦ "‪ ١٢٦‬ﺑﯿﺖ‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ‪ ،‬ب دﯾﺘﻨﺎ وی ﺗﻪﻧﯿﺎ د ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪك‬ ‫هﺎﺗﯿﻨﻪ دﯾﺘﻦ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن؟ ﺋﺎﯾﺎ ﺗﺎك ﺋﻪڤ دهرﻓﻪﺗﻪ هﻪﯾﻪ آﻪ ل ﻧﺎڤ‬
‫ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن‪ ،‬ﺋﻪڤ دهرﮔﻪهﯽ رﯾﺰﮔﺮﺗﻦ ل ﺗﺎآﻪآﻪس‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ دا‪ ،‬آﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﺑﺎوآﺴﺎﻻری‬
‫ﭬﻪدآﻪت آﻪ ﺗﺎآﻪك وههﺎ ل ﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﯾﺎر و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬‬ ‫وهردﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬دﯾﺘﻦ و ﻧ‪‬ﺮﯾﻨ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﭘ‪‬ﺸﺒ‪‬ﺨﯿﺖ و هﻪﺳﺖ ﺑﻜﻪت آﻪ‬
‫ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬واﺗﻪ ﯾﺎﺳﺎ زاﻣﻦ آﺎر و ﭘﺎر‪‬ﺰهرێ ﺗﺎآﻪ‪ .‬آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك وههﺎ‬ ‫ﺧﺎوهن آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﻪك ﺟﯿﺎوازه ژ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺑﺎﺑ‪ ‬ﺧﻮه ﯾﺎن ژی داﯾﻜﺎ‬
‫ﻧﺎﺑﯿﺖ وهآﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ ﻟﺒﻪر دهﺳﺘ‪ ‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ل‬ ‫ﺧﻮهﯾﻪ؟ وهﯾﺎن ژی ﺋﺎﯾﺎ ﺗﺎك د رهوﺷﻪك وههﺎ دا هﻪﺳﺖ ب هﻨﺪێ‬
‫ﺑﻪرﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ ل ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﺮۆﭬﯽ‪ ،‬آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك وههﺎ‬ ‫دآﻪت‪ ،‬آﻪ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وی ﺧﺎوهن ﮔﺮﻧﮕﯽ ﻧﻪ ژ ﺑﻮی ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار؟‬
‫ژی ﺟه‪ ‬ﺧﻮه د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا هﻪﯾﻪ و دێ هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ هﻪﺳﺖ ﭘ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫هﻪﻟﺒﻪت دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ آﻪ ﮔﺮﻧﮕﯽ ددهﺗﻪ ﺳﻪر ب ﺑﻪرﻓﺮه آﺮن و‬
‫آﺮن‪.‬‬ ‫ﭘﻪروهردهآﺮﻧﺎ ﻧﭭﺸ‪‬ﻦ ﻧﻮی ل ﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﻪك رهﺧﻨﻪﮔﻪر و دﯾﻤﻮآﺮات‪،‬‬
‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ هﻪردوو دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﺳﻪﺑﺎرهت ب دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل‬ ‫هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﻪرﺳﭭ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ر‪‬ﻜﻪ‬
‫ﮔﻮڕن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻦ آﻪ د آﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮه دا دﻣﻪدﯾﺎ داﻧﻤﺎرآﯿﺪا ل‬ ‫ﭼﺎرهﺳﻪری ﻳ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دﺑﯿﻨﯿﺖ و دﯾﺎردآﻪت‪ .‬ﺋﻪو ژی ﮔﺮﻧﮕﯽ ددهﺗﻪ‬
‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردوو آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎن دا هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎرا‪ ،‬دﯾﺎرآﻪرێ هﻪﻟﻮ‪‬ﺴﺖ و‬ ‫ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ،‬واﺗﻪ ﺗﺎك د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪروهردهآﺮن‪.‬‬
‫دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﺑﻮوﯾﻨﻪ‪ ،‬آﻪ ب ﺧﻮه ﺟﻪوهﻪرێ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دﯾﺎر دآﻪت‪.‬‬ ‫ﯾﺎﺳﺎ ﻧﺎﺳ‪ ‬داﻧﻤﺎرآﯽ ‪ Alf Ross‬ب ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﭬﻪ دﯾﺘﻨﻪك ﺑﻪرهﭬﺎژی ل‬
‫د وی آﺎﺗﯿﺪا ژی ﺋﻪڤ هﻪردوو آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ل ﭘ‪‬اﻧﯿﯿﺎ داﻧﻤﺎرآ‪ ‬ب ل‬ ‫ﺳﻪر دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ‪ Hal Koch‬ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﻪﯾﻪ‪.‬‬
‫دارﺧﺴﺘﻨﺎ آﻮڕ‪‬ﻦ زاﻧﯿﺎر و رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮی دﯾﺘﻦ و ﺑﯚﭼﻮوﻧ‪‬ﻦ ﺧﻮه‬ ‫ﺳﻪرهرای ﭬ‪ ‬ژی آﻪ ﺋﻪو ﻧﻪك ل دژی دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬ﺧﻮه ﺑﻮو‪،‬‬
‫ﺳﻪﺑﺎرهت ب دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﺎ وان ژ "وﺷﻪ و زاراﭬﻪﯾﻪك"‬ ‫ﺑﻪ‪‬م دﯾﺴﺎن وی ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪ ﻧﻪك ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ هﻨﺪێ زاﻧﯽ آﻪ وهآﯽ‬
‫ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪ ،‬وهﯾﺎن ژی آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و‬
‫‪126-.Ross، A, 1967:198.‬‬

‫‪QUT‬‬ ‫‪QUS‬‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎن ) ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﺋﻮروﭘﯽ‪ ،‬ﺋﻪڤ رهوﺷﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪‬‬ ‫وههﺎ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﭼﺎوان دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺷ‪‬ﺖ ژ ﺑﻮی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ‬
‫هﻪ‪‬ﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﺎﯾﺎ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎراﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪‬‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺳﻮودﻣﻪﻧﺪ ﺑﯿﺖ داﻧﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬د آﻮر‪‬ﻦ رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮی آﻪ‬
‫ﻧﻪﺗﻪوﯾﯿﻪ‪ ،‬وهﯾﺎن ژی ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬ﺋﻮروﭘﺎ ﯾﻪ( ﻧﺎﮔﻪهﯿﺘﻪ ‪ ٪١٠٠‬ێ ر‪‬ﮋهﯾﺎ‬ ‫دآﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮه د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردوو آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎﻧﺪا هﺎﺗﯿﯿﻪ ل دارﺧﺴﺘﻦ‪،‬‬
‫دهﻧﮕﺪهران‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ر‪‬ﮋهﯾﻪ ژی ژ ﺑﻮی آﻮ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪك ﺧﻮرت‬ ‫دهرﮔﻪه ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ژی هﺎﺗﻪ ﭬﻪآﺮن آﻪ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺧﻮه دﯾﺎر‬
‫و ﭘﺘﻪو هﻪﺑﯿﺖ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎآﻪت‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ‪ ٪١٠٠‬ژ‬ ‫ﺑﻜﻪن‪ ،‬و ب ﭬﯽ ﺋﺎواﯾﯽ هﻪﻟﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﻪك د ﻧﺎﭬﺒﻪرا راﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﺋﺎﻟﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﭬﻪ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺧﻮرت ژ ﺑﻮی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﺋﺎرا‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﻪ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﭘﺘﻪوآﺮن و رهﻧﮕﯿﻦ آﺮﻧﺎ‬
‫ﻧﺎﺳﻜﺮن و ﭘﺸﺘﻪﭬﺎﻧﯽ ژ دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪك ﺷﺎﺷﻪ‪.‬‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬زهﻻﻟﻜﺮی‪ ،‬ﺋﻪوا‬
‫ﺋﻪﮔﻪره رهوﺷﻪك وههﺎ ب دی ﻧﻪهﺎت‪ ،‬ﺋﻪڤ ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ داوی هﺎﺗﻦ‬ ‫آﻪ هﻪردوو آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎن ﭘﺸﮕﺘﯿﺮی ژێ دآﺮ‪ ،‬داﯾﻪ ﻧﯿﺸﺎن دان‪.‬‬
‫ب رهوﺷﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬آﻪ ﺑﺨﻮه دﯾﺘﻨﻪك ﺷﺎﺷﻪ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ و دهﻧﮕﺪاﻧ‪ ‬دﯾﺎر دﺑﯿﺖ‪ ،‬وهآﯽ آﻮ‬
‫‪١٢٧‬‬
‫دﺑﻨﻪرﺗﺪا ل ﺳﻪر ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ ل ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﺮۆﭬﯽ ﭘ‪‬ﻚ هﺎﺗﯿﯿﻪو ﮔﻪﻟﻪك هﺎن‬ ‫ﻓﻪﯾﻠﻪﺳﻮوﻓ‪ ‬ﻓ‪‬هﻧﺴﯽ ژان‪ -‬ژاآﻮ روﺳﻮ ددهﺗﻪ دﯾﺎرآﺮن‪:‬‬
‫ددهت آﻪ ﺋﻪڤ ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ ﺟﻪوهﻪر و ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ .‬دﯾﺴﺎن‬
‫ژی ﺋﻪﮔﻪر ﺑﺰﭬﺮﯾﯿﻨﻪ ﺳﻪر رهوﺷﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ‬ ‫‪Once a pepole pemits itselv to be represented, it is no‬‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی ﺋ‪‬ﻦ ﺋﻮروﭘﺎ‪ ،‬ﺋﻪڤ دهردآﻪﻓﺘﻪ هﻮﻟ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪﺷﺪارﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫‪longer free.‬‬
‫ر‪‬ﮋهﯾﻪك ﯾﺎ ﺑﻪرﻓﺮه ﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎن دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫رهوﺷﺎ آﻪ ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎرﺑﻪر ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬دآﻪت‪ .‬ﺋﻪو ژی داﻣﻮدهزﮔﻪه‪‬ﻦ‬ ‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎﻣﺎژه ب دهﻧﮕﺪاﻧ‪ ‬وهآﯽ دهرﮔﻪه‪‬‬
‫ﻣﯿﺮی ر‪‬ﻚ ﭬﻪآﻪرن ل هﻪﻣﺒﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪﺷﺪاری د ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی دهﻧﮕﺪان و هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ‬
‫راﻣﯿﺎری و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی ﺋﻪﮔﻪر‬ ‫ﭼﻪﻧﺪ ﻧﯿﻮﻧﻪران ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ ژﯾﺎﻧﻪوه و هﺎﺗﻨﻪ ﺋﺎراﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪.‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪك ﺑﻪﺷﺪاری هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎن ﻧﻪآﻪت‪ ،‬ﺋﻪڤ ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ ل ﻣﺎﻓ‪‬‬ ‫دهﻧﮕﺪان ر‪‬ﻚ و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪآﻪ ﺑﻪرهڤ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ب دﯾﺘﻨﺎ ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ‬
‫وﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﺮﯾﺎڕداﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪار ﻧﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ "دهﻧﮕﺪان‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪاری ل‬ ‫ﺑﺎرﺑﻪر‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ه‪‬ﺰ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ،"‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﻓﺎآﺘﻪرهك دی هﻪﯾﻪ آﻪ ﻧﺎﺑﯿﺖ ل ﭬ‪ ‬دهرێ‬ ‫دهﻧﮕﺪاﻧ‪ ‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی هﻪﺑﻮوﻧﺎ داﻣﻮدهزﮔﻪهﺎن ﮔﺮﯾﻨﮓ دﺑﯿﻨﯿﺖ و ل ﮔﻮڕ‬
‫ژﺑﯿﺮ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ﻓﺎآﺘﻪرهك وههﺎ ژی " دﯾﺎﻟﻮگ" ﯾﺎن ژی ب واﺗﻪﯾﺎ‬ ‫دﯾﺘﻨﺎ وی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ داﻣﻮدهزﮔﻪهﻪﻧﻪ هﻪوﻟ‪‬ﻦ ﺟﺪی ﺑﺪهن‪،‬‬
‫آﻮردی " داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن"ه‪ .‬د ﭘﺮۆﺳﻪﯾﺎ دهﻧﮕﺪاﻧ‪‬ﺪا ﺋﻪڤ ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ ژ‬ ‫آﻪ ر‪‬ﻚ ﻟﺒﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪآﻪن‪ ،‬آﻪ ﺑﻪﺷﺪاری د ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ‬
‫ﺑﻮی ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾﺎن هﻪﻟﻮ‪‬ﺴﺘ‪‬ﻦ ﺧﻮه دﯾﺎر ﺑﻜﻪن‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ ب ل‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻜﻪت‪ ١٢٨.‬د آﻪش و هﻪواﯾﻪك وههﺎ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ﮔﻪﻟﻪك‬
‫‪127- Barber, B. 1984: 261‬‬
‫‪128- Barber, B. 1984: 261‬‬

‫‪QUV‬‬ ‫‪QUU‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ آﻪﻣﺎﯾﻪﺗﯽ ﻧﻪآﻪن‪ ،‬ﺟه‪ ‬هﻨﺪێ ﻧﺎﻣﯿﻨﯿﺖ آﻪ ﺑﺎس ل ﺳﻪر"‬
‫‪١٢٩‬‬
‫ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ ﯾﺎﺳﺎ و ﻣﺎﻓﯽ" وهﯾﺎن ژی " ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﻣﺎﻓﺪاری" ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ دان ب هﻨﺪێ دﻧﯿﺖ آﻪ آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ – ﺑﻪﻟ‪ ‬ﺋﻪﮔﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری‬
‫ﺋﺎﻧﯿﻦ ل ﺳﻪر ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻜﺘﺎﺗﻮری ﺑﯿﺖ ﺋﻪڤ ژ دهرﭬﻪی ﭬ‪ ‬ﺑﺎﺑﻪﺗ‪ ‬ﯾﻪ‪-‬‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ب دهﻧﮕﺪاﻧ‪ ‬ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬وهﯾﺎن ژی زۆرﯾﻨﻪی ﻣﺎﻓ‪ ‬هﻨﺪێ ﻧﯿﻨﻪ‬
‫آﻪ ژ ﺑﻮی ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ر‪‬ﺰ ل ﻣﺎﻓﺪارﯾﯿﺎ آﻪﻣﺎﯾﻪﺗﯽ ﻧﻪﮔﺮﯾﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫دﯾﺎر دآﻪت‪ ،‬آﻪ داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن و ر‪‬ﺰ ﻟ‪ ‬ﻧﺎن ب ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار د‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﭬﻪآﺮی و دﯾﻤﻮآﺮاﺗﺪا ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻨﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر رهوﺷﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﺎ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ .‬واﺗﻪ وهآﯽ ﺑﻪرهﻪم ل رهخ "دهﻧﮕﺪاﻧ‪ "‬ﭬﻪ ژی "داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن "‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت ژ ﺑﻮی آﻮ ﻣﺮۆڤ وهآﯽ ﺗﺎآﻪآﻪس دهﻧﮓ ﺑﯚ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾﻪك‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪت ﯾﺎن ژی ﭘﺎرﺗﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﺪهت‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﮔﺮﻧﮕﯽ ب‬
‫ﺑﺎرێ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺧﻮرﺗﻜﺮﻧﺎ ﺋﺎﻣﺮازهك وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ ،‬و ﺋﻪڤ )ﯾﺎﺳﺎ(ل‬
‫دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺧﻮرﺗﻜﺮن‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﭘﻪروهردهآﺮن ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ‪‬م ل ﺟﭭﺎآﻪك آﻮردهوارﯾﺪا‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮردی ﺋﻪڤ دهرﻓﻪﺗﻪ‬
‫ﻧﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬ﻟﻪوڕا ژی ﺋﻪڤ ﻧﺎﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ﺋﻪم ﺑ‪‬ﮋﯾﻦ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی‬
‫ﻧﻪك ﺟﭭﺎآﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺗﻪ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﺎوهری ﺋﺎﻧﯿﻨﻪ ب ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺟﯿﺎواز‪ ،‬و ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ و داﻧﭙ‪‬ﻨﺎن ب راﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ .‬ژ ﺑﻮی آﻮ ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫آﻮردی ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪك ﺧﻮرت و ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﺮاآﺘﯿﺰه آﺮن‪،‬‬
‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﻪك راﻣﯿﺎری ﻧﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﻪك راﻣﯿﺎری هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﮕﻪهﯿﻨﯿﺖ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ‬
‫‪١٣٠‬‬
‫ﺳﻪرهآﯽ‪.‬‬
‫ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﺋﺎﻣﺎژهآﺮن ب دﯾﺘﻨﺎ هﻪل آﻮك _ ێ داﻧﻤﺎرآﯽ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪو آﻪﺳ‪ ‬آﻪ ﺧﻮه ل هﻪﻣﺒﻪر ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ر‪‬ﺰدار ﻧﺎﺑﯿﺖ و ر‪‬ﺰ ل‬
‫‪129- Koch, H. 1945: 83.‬‬
‫ﺑﻦ و آﻪﻣﺎﯾﻪﺗﯽ ل ﺑ‪‬ﺨﻨﻪ ﺑﻦ ﺑﺎﻧﺪورا ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه و ﺑﯿﺮ ل‬
‫‪130- Barber, B. 1984: 263.‬‬
‫‪QUX‬‬
‫دارﺧﺴﺘﻨﺎ آﻮر‪‬ﻦ ﺟﻪﻣﺎوهری و ﺑﻪﺷﺪارﯾﯿﺎ ﻣﻪدﯾﺎ دآﺎرﯾﺖ آﻪ ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺖ و‬
‫ﺳﻪردآﻪﭬﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ ﭘﺎرت و‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ و ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ د دﯾﺎرآﺮﻧﺎ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺳﻪﺑﺎرهت ب‬
‫آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﯾﻪك ژ ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺘﺮ ژی دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ب ﺋﺎواﯾ‪ ‬ل دارﺧﺴﺘﻨﺎ آﻮر‪‬ﻦ‬
‫رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮی و هﺘﺪ ﺑﯿﺖ‪ .‬ل آﻮر‪‬ﻦ آﻪ ﺗﺎآﻪآﻪس ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ دوو‪ ،‬ﺳ‪ ‬وه‬
‫ﯾﺎن ژی ر‪‬ﮋهﯾﻪآﺎ ﭘﺘﺮ ژ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮراﯾﺎن آﻪ هﻪر ﯾﻪك ژوان ﺋﻪﻧﺪاﻣﯽ ﭘﺎرت و‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازن‪ ،‬دهرﻓﻪﺗﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﻦ آﻪ دﯾﺘﻦ و ﺑﯚﭼﻮوﻧ‪‬ﻦ ﺧﻮه ژ‬
‫ﺑﻮی ﺗﺎآﻪآﺲ دﯾﺎر ﺑﻜﻪن‪ .‬دآﺎﺗﻪك وههﺎ دا ﺗﺎآﻪآﻪس وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ل‬
‫هﻪﻣﺒﻪری ﭬ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪ ‬هﻨﺪێ هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ژ ﺑﻮی زهﻻﻟﺘﺮ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ژ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ‬
‫آﻮرﮔ‪‬ﺮان ﭘﺮس ﺋﺎراﺳﺘﻪی وان ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪ و هﻪروهﺳﺎ ژی دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻪری ﺑﻮوﻣﻪ روون دآﻪن‪ ،‬آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ د واﺗﻪﯾﺎ ﺧﻮه داﻧﭙ‪‬ﻨﺎﻧﻪ ب‬
‫دﯾﺎﻟﻮﮔ‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎت دا ژی دﯾﺎﻟﻮﮔﻪك ﺳﻮودﻣﻪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺋﻪﮔﻪرا هﻨﺪێ آﻪ دهﻧﮕﺪان ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ب ﺳﻪر رهوﺷﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و‬
‫دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ژ ﻧﺎڤ ﭼﻮوﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ د دﯾﺮۆآ‪‬ﺪا ﻧﻤﻮوﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ‬
‫هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﯾﺎ هﻪری ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ رهوﺷﺎ وه‪‬ﺗ‪ ‬ﺋﺎﻟﻤﺎﻧﯿﯿﺎﯾﻪ‪ ،‬دهﻣﺎ هﯿﺘﻠﻪر ب‬
‫ر‪‬ﻜﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ب دهﻧﮕ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن دهﺳﻪ‪‬ت ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫ﺑﻪ‪‬م آﺎرهﺳﺎﺗ‪‬ﻦ ﭘﺸﺘﯽ وێ‪ ،‬ژ ﺑﻮی ﮔﻪﻟ‪ ‬ﺋﺎﻟﻤﺎن و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻮروﭘﺎ‪،‬‬
‫آﺎرهﺳﺎﺗ‪‬ﻦ دﻟﺘﻪزﯾﻨﻦ‪ ،‬آﻪ ﻣ‪‬ﮋوو ژ ﺑﯿﺮ ﻧﺎآﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪﮔﻪرا‬
‫هﻨﺪێ آﻪ ﺋﻮروﭘﺎ ﺑﯿﺮ ل رهوﺷﻪك دی ﯾﺎ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و‬
‫ﭘﺎراﺳﺘﻦ و ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺧﻮه دا ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫ﺑﻪرهﻪم ژی ﺋ‪‬ﻜ‪‬ﺘﯽ ﯾﺎ ﺋﻮروﭘﺎ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﻣﺎف ﺋﻪﭬﻪ ﺑﯿﺖ آﻪ زۆرﯾﻨﻪ هﺎودهﻧﮓ‬
‫‪QUW‬‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪت و داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﺎﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬و ﺧﻮه وهآﯽ ﭘﺎراﺳﺘﭭﺎﻧ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﻧﺎﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪو دێ‬
‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ژﯾﺎﻧ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪،‬‬ ‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ و ر‪‬ﺰدارﯾﯿﺎ ﺧﻮه ژ دهﺳﺖ دهت‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪو هﺎت و ﺑﯚﯾﻪ‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوی و هﺘﺪه‪ .‬ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎری د ژﯾﺎﻧﺎ رۆژاﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺗﺎآﻪآﻪس‬ ‫ﺧﻮداﻧ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ) ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚره(‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا‬
‫ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬دهزﮔﻪه و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ .‬ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‬ ‫ژی ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎژه ب هﻨﺪێ دآﻪت‪ ،‬آﻪ دﯾﺴﺎن ژی ﯾﺎﺳﺎ ﻧﺎﺑﯿﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی‬
‫‪١٣١‬‬
‫وه ﯾﺎن ژی دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ د ﺑﻦ ﭘﻪرﮔﺎﻻ ﯾﺎﺳﺎﯾﺎێ داﯾﻪ و ﭘﻪﯾﺮهو ژ‬ ‫هﻨﺪێ آﻪ ﺟﻪوهﻪرێ ﻓﺎﻧﺎﺗﯿﺴﻤ‪ ‬ل دهڤ ﺗﺎك ﭬﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪروهردهآﺮن‪.‬‬
‫ﯾﺎﺳﺎﯾﻪك دارﺷﺘﯽ دآﻪن‪ ،‬ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ ژی آﻪ هﻪر ر‪‬ﻜﺨﺮاو و‬ ‫ﺋﻪو ﻣﺮوﭬﯽ وهآﯽ ﻧﺎﭬﻪرۆك و ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﻨﺎ‬
‫داﻣﻮدهزﮔﻪه ﺧﺎوهن آﻮﻟﺘﻮرهك ﻧﺎﭬﺨﻮی ﻧﻪ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺧﺎوهن‬ ‫آﻮﻟﺘﻮرهك راﻣﯿﺎری ل دهڤ ﺗﺎك ﯾﻪك ژ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﭘﯚزهﺗﯿﭫ ﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫آﻮﻟﺘﻮرهك دهرهآﯿﯿﻪ‪ .‬واﺗﻪ رهوﺷﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی دﮔﻪل هﺎوو‪‬ﺗﯽ و‬ ‫دﯾﺘﻦ و ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺗﺎآﻪآﻪس ﺑﺸ‪‬ﺖ وهآﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك زاﻧﺎ و‬
‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ دی‪ .‬د ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯿﺪا‪ ،‬ﺟﭭﺎك د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ‬ ‫رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮ ژ ﺋﻪﻟﻔﻮﺑ‪ ‬راﻣﯿﺎری ﺗ‪ ‬ﺑﮕﻪهﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی هﻪر‬
‫ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ )ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژی( راﻣﯿﺎری هﺎﺗﯿﻪ داﺑﻪﺷﻜﺮن‪ .‬راﺳﺘﯽ و ﺳﺮوﺷﺘ‪‬‬ ‫ﺗﺎآﻪآﻪﺳﻪآ‪ ‬ﻧﻪﻣﻮﻣﻜﻨﻪ‪ .‬ﯾﻪك ژ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ آﻪ دﺷ‪‬ﺖ آﺎرﯾﮕﻪری هﻪﺑﯿﺖ ل‬
‫ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژی ﺧﻮه ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ داﻣﻮدهزﮔﻪهﺎﻧﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ دآﻪت‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺳﻪر رهوﺷﻪك وههﺎ و هﻪول ﺑﺪهت آﻪ ﺗﺎك ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪروهردهآﺮن ﺗﻪﻧﯿﺎ د‬
‫ﺋﻪڤ ژی هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪.‬‬ ‫ﭼﺎرﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ و ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ ‪ NGO‬ﺑﺪی‬
‫ﺗﺎك د وی آﺎﺗﯿﺪا هﻪﺳﺖ ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ دآﻪت آﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ب‬ ‫ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺗﺎآﻪآﻪﺳ‪ ‬زاﻧﺎ و هﯚﺷﯿﺎر وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﮔﺮﯾﻨﮓ‬
‫دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ت ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺧﺎوهن‬ ‫ژ ﺑﻮی "ﺧﻮرﺗﻜﺮن و ﺧﻮرﺗﺒﻮوﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ" ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ١٣٢.‬ﺗﺎآ‪‬‬
‫آﻮﻟﺘﻮر‪ ،‬ﻧﻪرﯾﺖ و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪ‪ .‬هﻪر ﯾﻪك ژ ﭬﺎن دهزﮔﻪهﺎن ﺧﺎوهن‬ ‫رهوﺷﻪﻧﺒﯿﺮ ب ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮون د ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك وههﺎ دﯾﺘﻨﻪك‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﻪ‪ ،‬و ب ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د‬ ‫هﺎوﺑﻪش ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺶ دآﻪن‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪ ل ﺳﻪر رهوش و ﺑﺎرێ‬
‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﺪا هﺎﺗﯿﻨﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ .‬واﺗﻪ د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮری و راﻣﯿﺎرﯾ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪.‬‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ب هﻪڤ ره هﺎﺗﯿﻨﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪان‪ ،‬ﯾﺎن ژی ﺳﻪرﺑﺨﻮه‬
‫و ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﺑﻪرزﺗﺮن‪.‬‬ ‫ﺑﻪرهڤ ﺟﭭﺎآﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺗﯽ‬
‫ﯾﻪك ژ آﺎرهآﺘﻪر‪‬ﻦ آﻪ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺋﯿﺮۆ ﺗﻮوﺷﯽ ﺳﻪرﮔ‪‬ﮋی آﺮﯾﯿﻪ‪،‬‬ ‫هﻪر وه‪‬ت و ﺟﭭﺎك ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ داﻣﻮدهزﮔﻪه و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‬
‫ﺗﻪڤ ل هﻪڤ ﺑﻮوﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﯿﻪ )ﺷ‪‬ﻠﯽ(‪ .‬ﺋﻪڤ ﺗﻪﭬﻠهﻪڤ ﺑﻮوﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬‬ ‫ﺗ‪‬ﻨﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﻧﻪ ﺑﻪرهﻪم و آﻪرهﺳﺘﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ‬
‫واﯾﻠ‪‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﻪ ب دهﮔﻤﻪن هﻪﺳﺖ ب هﻨﺪهێ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن ﺋﻪم وهآﯽ‬ ‫ﺟﭭﺎآﯽ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪت و دآﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮهدا ژی ﺟﯿﺎواز ژ ﺑﻮی‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ژ ﺳﺘﺮوآﺘﻮر و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ – دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر‪ -‬ﺟﭭﺎآ‪‬‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬داﺑﯿﻦ دآﻪن ﯾﺎن ژی دﺋﺎﻓﻪرﯾﻨﻦ‪ .‬ﺋﻪرآ‪‬ﻦ داﻣﻮدهزﮔﻪه و‬
‫ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ﮔﺮﻓﺘﻪك ﻣﻪزﻧﻪ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﻣﻮدهرن‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت دهﻣﺎ‬ ‫‪131- Koch, H. 1945: 86.‬‬
‫‪132- Frazer,. E, Macdonald K. 2003‬‬

‫‪QVP‬‬ ‫‪QUY‬‬
‫ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﻪك دﯾﻤﻮآﺮات‪ ،‬ﺳﭭﯿﻞ و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺋﻪون آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ‬ ‫ﺟﭭﺎك ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺸﭭﻪ دﭼﯿﺖ‪ ،‬ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬ژی ﺗﻮوﺷﯽ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ل ﮔﻮڕ ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ ﻧﻮی ل ﺳﻪر ﺑﻨﮕﻪهﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺒﻪﯾﺖ و‬ ‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دﺑﻦ‪ .‬ﺗﺎك ﺳﻮودهك ﺑﻪرﻓﺮه ژ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ آﻪ ل ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‬
‫ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﭘ‪‬ﺸﯽ ژ ل دهرآﻪﻓﺘﻨﺎ ﻧﺎآﻮآﯽ ﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﺘ‪‬ﻦ وهردﮔﺮﯾﺖ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺗﺎك ب ﺧﻮه دﺑﯿﺘﻪ ﻓﺎآﺘﻪرهك آﻪ‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ ﺑﮕﺮﯾﺖ‪١٣٣.‬ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ آﻪ دﺑﻨﻪ هﯚی دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮﻧﺎ ﺷﻪڕو ژ ﻧﺎڤ‬ ‫ب هﻪﻟﺴﻮآﻪوﺗﺎ ﺧﻮه ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دآﻪت‪ ،‬و ﺋﻪڤ‬
‫ﭼﻮوﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ژ ﺑﻪر هﻨﺪێ آﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﮔﺮوﭘﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‬ ‫دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژ ﺑﻮی ﺗﺎك دهردآﻪﭬﯿﻦ هﻮﻟ‪ ‬آﻪ ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮد ژ‬
‫ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ د آﺎﺗﻪآ‪ ‬داﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺗﺎآﯽ ﺑﺎوهڕی ب ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪان ب‬ ‫دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ ﻟﺒﻪردهﺳﺖ ژﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺧﻮه وهرﮔﺮﯾﺖ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا‬
‫ﻣﻠﻤﻼﻧﯽ ﯾﺎ ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژی و ﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕ هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ د ﺟﭭﺎآﻪك‬ ‫ژی ﺋﻪو ﺑﺸ‪‬ﺖ آﻪ ب ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ژ دهرﻓﻪﺗ‪‬ﻦ وههﺎ‪ ،‬ﻣﻔﺎدارﯾﯿﺎ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮات دا ژ ﺑﻮی آﻮ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ ﻣﻠﻤﻼﻧﯽ ﯾﻪك ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‬ ‫ﺧﻮه ژی ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهت‪.‬‬
‫آﻪ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺗﻪﻧﯿﺎ ب ر‪‬ﻜﺎ ﺑﺎوهر ﭘ‪‬ﻜﺮﻧ‪ ،‬ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ و‬ ‫ژ ﺑﻪر ﺋﻪو ﺟﻤﻮﺟﻮﻟ‪‬ﻦ آﻪ د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا هﻪﻧﻪ‪ ،‬و دﺑﻨﻪ هﯚی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ‬
‫دﯾﺎﻟﻮﮔ‪ ‬ل ﺳﻪر آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﺑﻪردهوام ﺑﻦ‪ .‬ﺗﺎك ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ‬ ‫ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺸﭭﻪ‪ ،‬وهﯾﺎن ژی دﺑﻨﻪ هﯚی ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﯽ ل هﻪﻣﺒﻪر‬
‫ﺳﺮوﺷﺘﯽ هﻪردهم وهآﯽ ﺗﺎك هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﺳﺮوﺷﺖ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ،‬د هﻨﺪهك ﺑﻮاراﻧﺪا‪ ،‬ل ﺋﺎﻟﯽ راﻣﯿﺎری ﭬﻪ ﮔﻮڕان‬
‫ژی دﺷ‪‬ﺖ د آﺎت و ﺟه‪‬ﻦ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﺪا ﺑ‪‬ﻨﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ‬ ‫دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ .‬ﺋﻪڤ د ﺷ‪‬ﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚﯾﻪك آﺎرﯾﮕﻪر ل‬
‫دهروﻧﻨﺎﺳﯽ و ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژی آﻪ ژ ﺑﻮی ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﻜﺎر‬ ‫ﺳﻪر دﯾﺎرآﺮن و ژ ﻧﻮﯾﭭﻪ آﺮﻧﺎ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ل‬
‫ﺗ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺳﻮود ژێ ﺑ‪‬ﺘﻪ وهرﮔﺮﺗﻦ‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ هﺎن دان ژ‬ ‫ﮔﻮڕ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸﺪآﻪﭬﯿﺖ و ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﻮژهن آﺮن‪ .‬د ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﺪا‬
‫ﺑﻮی آﻮ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ﻧﻪﺧﻮاﺳﺘﯽ ﭬﯿﺎﻧﺎ و ﺑﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬ب آﺎرﯾﮕﻪری هﻪﺑﻮون ل‬ ‫ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻦ ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﯽ و ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ هﻪﻧﻪ آﻪ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﭬﺎن ﺑﺎﺑﻪﺗﺎﻧﺪا دﺑﯿﺘﻪ‬
‫ﺳﻪر هﻪﺳﺖ و ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎآﯽ دهرﮔﻪه‪ ‬ژ ﺑﻮی آ‪‬ﺒﻪرآﯽ ﯾﺎن ژی‬ ‫هﯚی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﻣﻪزن د ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ ﺑ‪‬‬
‫ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﯿﻪآﺎ ﻧﺎرهوا ﯾﺎ ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژی ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪآﺮن‪.‬‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪری ﻧﺎﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر ﺗﺎك‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﺑﯚﻧﻤﻮوﻧﻪ ﺑﻪﻧﺪ‪‬ﻦ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ آﻪ‬
‫وﺷﻪﯾﺎ "ﺗﺎك ﭼﺎوان و ب ﭼﺎ ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن؟ ﺋﻪڤ وﺷﻪﯾﻪ‬ ‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺋﺎزادی ﯾﺎ ﺗﺎك ﭬﻪ هﻪﻧﻪ‪ ،‬ﯾﺎن ژی ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ ﻣﯿﺮات و‬
‫ﯾﺎن "ﺑﯿﺮوآﻪﯾﺎ ﺗﺎك" ب چ ﭬﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪان؟ ﺟﭭﺎك ﭼﺎوان ل ﺗﺎآﯽ‬ ‫ﺟ‪‬ﻤﺎو)ارث(‪ ،‬داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﻣﻮﭼﻪی ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن‪ ،‬ﯾﺎن ژی‬
‫دﻧ‪‬ﺮﯾﺖ‪ ،‬دهﻣﺎ ﺋﻪڤ ﺗﺎك د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ‪ ،‬ﻟﻪوڕا هﻨﮕ‪‬‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﺧﻜﺮﻧﺎ ﭼﻪﻧﺪ ژﻧﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪاو هﺘﺪ‪ .‬ﯾﺎﺳﺎ ل ﮔﻮڕ ﻧﻪﻗﺶ و‬
‫واﺗﻪ و ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﻪك دی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﮔﺸﺘﯽ دزﭬﺮﯾﺘﻪ‬ ‫ﻧﮕﺎر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ دارﺷﺘﻦ و ﻧﻮژهﻧﻜﺮن‪ ،‬دﭬ‪ ‬دارﺷﺘﻨ‪‬ﺪا ژی ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻪر ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ .‬ﺋﺎﯾﺎ دﯾﺘﻨﻪوهﯾﺎ آﻪ ﺗﺎك دﺑﯿﺘﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﯾ‪‬‬ ‫دهرهآﯽ ﺧﺎوهن آﻪرﯾﮕﻪری ﻧﻪ‪ .‬ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ دﺷ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ،‬و ﺑﻪرهﭬﺎژهی ﭬ‪ ‬راﺳﺘﻪ؟ ﺑﯿﺮوڕای و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺟﯿهﺎﻧﯽ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی ﺋﯿﺮۆ رهوﺷﺎ ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك‬
‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ هﻪﯾﻪ ل ﺳﻪر دارﺷﺘﻨﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ل ﮔﻪﻟﻪك وه‪‬ﺗﺎن‪.‬‬
‫‪133- Jørgensen, Stig. 13:2001‬‬

‫‪QVR‬‬ ‫‪QVQ‬‬
‫وههﺎ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ت و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﺪا دارﺷﺘﻨﺎ ﺑﻪردێ ﺑﻨﺎﺧﻪﯾﺎ‬ ‫ژ هﻪڤ ﮔﻪﻟﻪك دوﯾﺮن‪ .‬دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﻨﺎﺳﯽ‪/‬ﺳﻮﺳﯿﻮﻟﻮژی و ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژﯾﯿﺎ‬
‫آﻮﻧﺘﺮاآﺘﻪآ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﯿﺮۆ ﺗﺎك‬ ‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﺎرل ﻣﺎرآﺴﯽ ﮔﻪﻟﻪك ﺟﯿﺎوازن ل هﻪﻣﺒﻪر ﺋﻪو دﯾﺘﻨﺎ‬
‫ﻧﻪﮔﻪهﯿﺸﺘﯿﯿﻪ هﻪﻣﯽ ﺋﺎواﺗ‪‬ﻦ ﺧﻮه آﻪ ﺗﻪﻧﺎهﯿ‪‬ﻦ آﻪ دژﯾﺎﻧ‪ ‬دا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻦ‬ ‫ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژﯾﯿﻪك ﻟﯿﺒﻪراﻟﯿﺴﺘﯽ ﯾﺎن ژی دﯾﺘﻦ و ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژﯾﯿﻪك ﯾﺎ‬
‫ﺑﺪهﺳﺖ ﭬﻪ ﺋﺎﻧﯿﺒﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﮔﺮ‪‬ﺪاﻧﺎ ﺗﺎك ب ﺟﭭﺎآ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪك ﮔﺸﺘﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺣﺎﻓﻪزهآﺎر ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﺗﺎك و ﺟﭭﺎآ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪.‬‬
‫واﺗﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ و ﺑﻪرﭘﺮس ﺑﻮون‪ .‬وهآﯽ ﺗﺎك ﻣﺮۆڤ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ل‬ ‫ﺋﻪڤ ﻧﻪك ژ ﺑﻪر هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز د‬
‫هﻪﻣﺒﻪر ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻦ و ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ژﯾﺎﻧ‪‬ﺪا‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ژ‬ ‫ﺑ‪‬ﻨﻪ ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ وهآﯽ ‪134١٩٩٧/٢٠٠١ Ulrick Beck‬ێ داﯾﻪ‬
‫ﺗﻪﻧﺎهﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژی ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﻨﺎ ﺷ‪‬ﻮازهك ژ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ژ هﻪڤ‬ ‫دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬ﺋﻪم وهآﯽ ﺗﺎك د ﺟﭭﺎآﻪك ‪ 135Reflexiv‬دا دژﯾﻦ‪ .‬واﺗﻪ ب‬
‫ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬داﯾﻪ و هﻪول ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪك وههﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫دﯾﺘﻨﺎ ﺋﻮﻟﺮﯾﻚ ﺑ‪‬ﻚ ﺋﻪڤ ﭘ‪‬ﮕﻪه ﻧﻪ ﭘ‪‬ﮕﻪهﻪك ﻧﻮﯾﯿﻪ‪ .‬ب دﯾﺘﻨﺎ وی‪ ،‬ﺗﺎك‬
‫داﯾﻦ‪ .‬ﻧﻪك دژواره آﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﻮﺗﻦ ﺋﻪڤ ﺑﻪرد و ﺑﻨﺎﺧﻪﯾﺎ ﺟﭭﺎآﻪك‬ ‫هﻪردهم ل دوﯾﭫ دﯾﺘﻨﺎ ﺑﻪرﺳﭭ‪‬ﻦ ﭘﺮﺳﺎن ﮔﻪرﯾﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺋﻪڤ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮات ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋ‪‬ﻤﺎﻧﻮﺋ‪‬ﻚ آﺎﻧﺖ ژی ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهر‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫هﯿﻮاﯾﻪﺗﺎ وی ﺑﻮوﯾﻪ آﻪ ژ ﺳﻪرﭼﺎﭬﻪﯾﺎ ﭘﺮﺳﺎن ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﮔﻪﻟﻪك‬
‫ﺑ‪ ‬ژ هﻪڤ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨ‪ ‬ﻧﻪﻣﻮﻣﻜﻨﻪ آﻪ ﺗﺎك ﺧﻮه ﺑﻪﺧﺘﻪوهر ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﻪ‪ ،‬و ﭼﻤﺎ ﺗﺎك وهآﯽ ﻣﺮوﭬﻪك ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪر و ﭘﺮﺳﻜﻪر هﻪﻟﺪا‬
‫ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪ ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ ﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪك ﺟﭭﺎآﯿﺪا‪ ،‬وێ رهﻧﮕﻪک‬ ‫ﺳﻮآﻪوت دآﻪت؟ ﺗﺎك ﻟﺪوﯾﭫ و‪‬ﻨﻪﯾ‪‬ﻦ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دﮔﻪرﯾﺖ‪.‬‬
‫وههﺎ ﺑﺨﻮهﭬﻪ ﺑﮕﺮﯾﺖ‪ " :‬ﺟﭭﺎآﻪك ﺑ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺑﯿﺘﻪ ﺟﭭﺎآﻪك ﺗﻪﻧﺎهﯽ‪،‬‬ ‫دآﺎﺗ‪ ‬ﻧﻮﯾﺪا ﺋﻪڤ ﺑﯚﯾﻪ دﯾﺎردهﯾﺎ ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی ﺑﯚﻧﺎ ﺗﺎآﯽ‪ .‬ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی ﯾﺎ‬
‫ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﭘ‪‬ﺸﻪﻟﻜﺮدﻧﺎ ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺗﺎآﯿﯿﻪ‪ ،‬واﺗﻪ هﻪرﺷﻪآﺮدن ل‬ ‫ﺗﺎآﯽ وهآﯽ ﻣﺮۆﭬﻪك ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪر و ﻟ‪‬ﮕﻪر ﮔﻪهﯿﺸﺘﯿﯿﻪ رادهﯾﻪك ﺑﻪرز‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ ر‪‬ﺰ ﮔﺮﺗﻦ ل ﺗﺎك"‪.‬‬ ‫ﭘﺮس و ﺗﯿﺸﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺳﻪرآ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ آﻪ ﺟﭭﺎك د ﻧﺎڤ ﺧﻮه دا دژﯾﻨﯿﺖ‬
‫و ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ ﻣﺎﯾﻨﻪ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺶ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﻣﻪراﻣﺎ هﻪر ﻣﺮۆﭬﻪآ‪‬ﯿﻪ‬
‫ﭼﺎو‪‬ﻠﻜﻪﯾﺎ دﯾﺘﻨﺎ ﺗﺎك‬ ‫آﻪ ب ﺗ‪‬ﺸﻚ ﺧﺴﺘﻦ ﺳﻪر ﭘﺮﺳ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ،‬ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﺑﻪرﺳﭭﺎ‬
‫دﯾﺘﻨﻪوهﯾﺎ ﺗﺎك وهآﯽ ﺑﯿﺮۆآﻪﯾﻪك ﺳﯿﺎﺳﯽ‪/‬ﺋﻪﺧﻼﻗﯽ ﻧﻪك ﺷﺎﺷﺎﺗﯽ‬ ‫آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ‪ ،‬آﻪ ﻣﺮۆڤ ﺋﺎراﺳﺘﻪی وان دﺑﯿﺖ‪ .‬ﺟﭭﺎآﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ر‪‬ﻜ‪‬ﻦ‬
‫ﯾﻪ‪ .‬ﺑﯿﺮوآﻪﯾﻪك آﻪ ﺧﺎوهن دﯾﺘﻦ وﺑﯚﭼﻮوﻧ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازه‪ .‬ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺋﻪڤ‬ ‫ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﺎن ﺗﻪﻧﯿﺎ د ﺗﺎﻗﯿﻜﺮن و آﻮم آﺮﻧﺎ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧﺪا دﺑﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺑ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ آﻪ ﺗﺎك ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺳﺮوﺷﺘﯽ ب ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﭬﻪهﺎﺗﯿﯿﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪان و‬ ‫ل ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ و آﻪرهﺳﺘﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﻪﻧﻪ آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ‬
‫ﺋﻪو هﻪوﻟﻨﺎدهت ﺧﻮه ژ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﭬﻪﻗﻪﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬هﻪردهم آﺎرﯾﮕﻪری ل‬ ‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ و ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ ﺗﺎك ب ﺟﯽ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪراوردآﺮن دﮔﻪل دﯾﺘﻨﻪك‬
‫ﺳﻪر ﺗﺎك هﻪﺑﻮوﯾﻪ و ب ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﯾﺎ ﭬ‪ ‬ژی راﺳﺘﻪ‪ .‬ﺗﺎك چ وهك‬
‫ﻣﺮۆﭬﻪك ر‪‬ﻜﺨﻪر ﯾﺎن ژی ژ دهرﻓﻪی ر‪‬ﻜﺨﺮاوان‪ ،‬وهك ﻣﺮۆﭬﻪك‬ ‫‪134- Risiko Samfundet, 1997/ 2001‬‬
‫ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ ﺗﺎآﯽ ژ ﺗ‪‬ﻜﻠﯽ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫‪ -١٣٦‬ﺗﯿ ـﺸﻜﺪاﻧﻪوﻩ‪ ،‬و‪‬ﻨــﻪداﻧــﻪوﻩ‪ ،‬ﺑﯿﺮآﺮدﻧــﻪوﻩ‪ .‬ﻓــﻪرهــﻪﻧﮕــﯽ آــﻮردی – داﻧﯿﻤــﺎرآﯽ‪ ،‬ﺋــﺎوارﻩ‬
‫ﮔﻪرﻣﯿﺎﻧﯽ ‪١٩٩٩‬‬

‫‪QVT‬‬ ‫‪QVS‬‬
‫ﺑﻪرﺗﻪﺳﻜﻜﺮﻧﺎ ﻣﺎﭬ‪ ‬ﺗﺎك ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ‪ ،‬وهآﯽ ﺷﻜﻪﺳﺘﻪك ژ ﺑﻮی‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوی‪ ،‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺞ و ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ وی ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ دﺧﻮازﯾﺖ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﻧﻪﮔﻮڕه‪ ،‬و ﯾﺎﺳﺎ ب دهﺳﺘ‪‬‬ ‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪآﺎ رﺋﺎﻟﯿﺴﺘﯿﺪا‪ .‬ﻧﻪك ﭘ‪ ‬ل ﺳﻪر ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﺳﺮوﺷﺘﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه‬
‫ﻣﺮۆﭬﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دارﺷﺘﻦ و آﻪ هﻪﻣﺒ‪‬ﺰآﻪرێ آﻮﻟﺘﻮر‪ ،‬ﺑﻮهﺎ و ﻧﻪرﯾﺘ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﻨﯿﺖ و ب ﭬ‪ ‬ژی ﻣﺎﻓﺪارﯾﯿﺎ ﺧﻮه ﺳﻨﻮوردار ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫ﺟﭭﺎآﯽ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪری آﻮ ﯾﺎﺳﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧﭭﯿﺴﺎﻧﺪن و ﺗﯚﻣﺎرآﺮن ﺗﺎك ب‬ ‫ل ﮔﻮڕ هﻨﺪهك دﯾﺘﻦ و ﺑﯚﭼﻮوﻧﺎن )ﻣﻪﻧﺘﻖ( ﺗﺎك ﺋﺎراﺳﺘﻪی هﻨﺪهك‬
‫ﺧﻮه ﺧﺎوهن ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﺳﺮوﺷﯽ ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬ﻣﺎﻓ‪ ‬دهﺳﺘﻜﺮد ﻧﺎﺑﯿﺖ آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ‬ ‫ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯿﺎن دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ دﺧﻮازﯾﺖ ﭬﺎن ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯿﺎن ژ ﻧﺎڤ وهﯾﺎن ژی‬
‫هﯚی هﻨﺪێ ﺗﺎك وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺋﺎزاد ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪن و ﺋﺎزادی و‬ ‫ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﻻواز ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ﺧﻮاﺳﺘﺎ ﺗﺎآﻪ و دﺧﻮازﯾﺖ آﻪ ﮔﺮاﻧﯿﯿﺎ ﺧﻮه‬
‫ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿﺎ ﻣﺮۆﭬﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺳﻨﻮردارآﺮن‪ .‬ل ﺳﻪر ﺗﺎآﻪ آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك‬ ‫ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژ ﺑﻮی آﻮ آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ وی ﯾﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ل ﺳﻪر‬
‫و‪‬ﻨﻪﮔﺮ ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯽ ﯾﺎ ﻧﻪرﯾﺖ و ﻧ‪‬ﺮﯾﻨ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻜﻪت‪ ،‬ﻧﻪك آﻮﺳﭙﺎن ل‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ و هﻪﺳﺖ ب ﭬ‪ ‬راﺳﺘﯿﯿ‪ ‬ژی ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ١٣٦.‬دهﻣﺎ ﺗﺎك‬
‫ﺳﻪر ر‪‬ﻜﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﺎ ﻧﻪرﯾﺘ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﭼ‪‬ﺒﻜﻪت‪ .‬هﻪژی هﻨﺪێ ﯾﻪ آﻪ‬ ‫دﺑﯿﺘﻪ ﺑﯿﺮۆآﻪﯾﻪك ﺳﯿﺎﺳﯽ‪/‬ﺋﻪﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬دهرﮔﻪه ل ﺳﻪر ﮔﻪﻟﻪك ﭘﺮﺳﺎن ﭬﻪ‬
‫آﻮرﺗﻪ ﺋﺎﻣﺎژهﯾﻪك ل ﺳﻪر آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺑﯚﻧﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ ل ﺳﻪر‬ ‫دآﻪت‪ .‬ﺗﺎك دﭬ‪‬ﯿﻮت ب ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮه ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪی و‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ه‪‬ﮋا آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه‬ ‫ﻣﺎﻓﺪارﯾﯿﺎ ﺗﺎآﯽ ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ رهﺷﻪك دﯾﺎرآﺮاو‪ ،‬آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ زاﻣﻨ‪ ‬ژﯾﺎﻧﻪك‬
‫ل ﺳﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮه ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا هﻪﻧﻪ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی د‬ ‫ﺗﻪﻧﺎهﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎك ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺧﻪﺑﺎت و‬
‫ﻣﺎوهﯾﻪك در‪‬ﮋدا وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ و ﻧﻪرﯾﺘ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗ‪‬ﻨﻪ‬ ‫ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ رۆژاﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺳﻜﺮن‪.‬‬ ‫دهﻣﺎ آﻪ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژ ﺗﺎك ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرهآﯿ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﯿﻪ‬
‫ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﺎ ‪ Hal Koch‬ێ داﻧﻤﺎرآﯿﯿﻪ‪ ،‬و دﺑ‪‬ﮋﯾﺖ آﻪ ﺋﻪو ﺑﺎوهرﯾﯿﺎ وی‬ ‫آﻪ ﺋﺎزادی و ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺗﺎآﻪآﻪﺳﯽ ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ ،‬ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی ر‪‬ﺰدار ﺑﯿﺖ ل‬
‫ب هﻨﺪێ هﻪﯾﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺋﺎﺳﺎن ژ ﻧﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﺮدن‪،‬‬ ‫هﻪﻣﺒﻪر ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿﺎ ﺗﺎك ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ١٣٧.‬واﺗﻪ ﺋﻪو ﻣﺎﻓ‪ ‬آﻪ‬
‫ﺗﻪﭘﻪﺳﻪرآﺮن‪ ،‬هﻪﺗﺎ آﻮ وێ ب رهﺧﻨﻪﯾﺎن ژ ﻧﺎڤ ﺑﻪرﯾﺖ‪ .‬ژ ﻧﺎڤ ﺑﺮﻧﺎ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ ﺳﻨﻮردارآﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ دﯾﺘﻨﻪك ﻟﻮژﯾﻜﯿﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دهرﮔﻪه ژ ﺑﻮی ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ﭬﻪدآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی هﺎﺗﻨﻪ ﺋﺎراﯾﺎ‬ ‫ﺗﺎك ب ﺧﻮه ﭘﺎراﺳﺘﻨ‪ ‬ژ ﻣﺎڤ و ﺋﺎزادﯾﯿﺎ ﺗﺎآ‪ ‬ﻧﻪآﻪت‪ ،‬ﺋﻪو ژ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺑﻪرﺗﻪﻧﮓ‪ ،‬ﺑﻪرﺗﻪﺳﻜﻪ‪ ،‬و ددهﺗﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو‬ ‫ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ ﻻددهت‪ .‬ﻧﻪﺧﺸﺎﻧﺪﻧﺎ دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ د ﻧﺎڤ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪/‬راﻣﯿﺎری آﻪ ژ ﻧﺎڤ ﭼﻮﯾﻨﻪ‪ ،‬چ ﺟﺎران ل ﺟه‪ ‬ﺧﻮه‬ ‫ﭼﻮراﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﺟﭭﺎآﻪك ﺧﺎوهن دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ وههﺎ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪:‬‬
‫دا ﺷﯿﻦ ﻧﺎﺑﻦ‪ ١٣٨.‬ﺋﻪو د ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ دا ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ د ﭘﻠﻪﯾﺎ ﯾﻪآﻪﻣﺪا ل ﺳﻪر‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﺳﻪر ﺗﺎك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ هﻪردهم ﭘﺎراﺳﺘﻦ ژ ﺋﺎزادی و‬
‫ﻣﺮۆﭬﻪ آﻪ ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺖ ‪ ،‬ﺑﻪری آﻮ دﯾﺎرﺑﻜﻪت دهرﺑ‪‬ﯾﻨﺎ‬ ‫ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺗﺎآﯽ ﺑﻜﻪت و ﺑﻪرﻓﺮهآﻪرێ ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺗﺎآﯽ ﺑﯿﺖ ﻧﻪك هﻪول ﺑﺪهت‬
‫ﺑﯿﺮوڕای ل دژی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ و‪‬ﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ هﻪﻣﯽ دزﭬﺮﯾﺘﻪ‬ ‫ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎك ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ ﺑﻜﻪت‪ .‬هﻪر ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك آﻪ ژ ﺑﻮی‬
‫‪136- Jørgensen, Stig. 2001: 8.‬‬
‫‪138- Kock. H. 1945/1981: 8-9‬‬ ‫‪137- Jørgensen, Stig. 2001: 13.‬‬

‫‪QVV‬‬ ‫‪QVU‬‬
‫ﯾﺎ ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ ‪ ١٣‬ﺳﺎﻟ‪‬ﻦ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬وێ ب ﺳﻪرێ‬ ‫ﺳﻪر ﺑﺎوهرﯾﯿﺎ ﺗﺎك و ﻣﺮۆﭬﯽ ب دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ وهآﯽ رهوﺷﻪك ژ‬
‫ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ﻧﻪدهﺎﺗﻦ‪ .‬هﻪم ژ ﺋﺎﻟﯽ ﻧﻪﺗﻪوی وهآﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﺎ آﻮرد و‬ ‫رهوﺷ‪‬ﻦ ژﯾﺎﻧ‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ ژی ﻟﺪهڤ وی وهآﯽ ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ آﻮﻟﺘﻮری‬
‫ﭘﺮۆژهﯾﻪك هﺎوﺑﻪش و هﻪم ژی وهآﯽ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك آﻪ ﺑﺎوهری ب‬ ‫ﺗ‪‬ﻨﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬دﯾﺘﻦ و ﺑﺎوهر‪‬ﻦ ‪ Hal Koch‬ﻧﻪك ﺷﺎﺷﻦ و ﻧﻪك‬
‫ﻣﻠﻤﻼﻧﯿﯿﺎ ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژی ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ‪ !!.‬ﺋﻪڤ دﺷ‪‬ﺖ ﺑﺰﭬﺮﯾﺖ ﺑﯚ‬ ‫ﻓﺎﻧﺘﺎزﯾﻨﻪ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪو ب ﭘﺸﺖ ﺑﻪﺳﺘﻦ ب دﯾﺘ‪‬ﻦ و ﺳﻪرﭘ‪‬هﺎﺗ‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﮋووی‬
‫ﺳﻪر دﯾﺘﻨﺎ ‪ ،Hal Koch‬آﻪ ه‪‬ﮋاﯾﻪ و دﯾﺎر دآﻪت "دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪك‬ ‫ﭬﺎن دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺗﯿﻨﯿﺖ ﺑﻪرﭼﺎڤ و ﭘﺸﮕﯿﺮی ژێ دآﻪت‪ .‬ﺋﻪو ب‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪآﻪ آﻪ ﺑﯚ ﯾﻪآﺠﺎر هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ و هﻪرﮔﺎڤ ل ﺳﻪر ﺷﻮﯾﻨﺎ ﺧﻮه‬ ‫ﺋﺎﻣﺎژهﭘ‪‬ﻜﺮن ب ﻣﻮﺳﻮﻟﯿﻨﯽ ل ﺋﯿﺘﺎﻟﯿﺎ و هﯿﺘﻠﻪر ل ﺋﻪﻟﻤﺎﻧﯿﺎ و هﻪورهﺳﺎ‬
‫دێ راوهﺳﺘﺎی ﺑﯿﺖ‪ ،‬و ﻧﻪك آﻠﯿﻠﻪآﻪ آﻪ دﺷ‪‬ﺖ هﻪﻣﯽ دهرﮔﻪهﺎن ﭬﻪآﯿﺖ‬ ‫ژی رهﺧﻨﻪﮔﺮﺗﻦ ژ وﯾﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﯿﻞ و هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ژی‬
‫و داﮔﺮﯾﺖ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪك ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪ‪ ،‬ﻧﻪك ژی زاﻧﯿﺎرﯾﯿﻪآﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوهﭘﻪرهﺳﺘ‪‬ﻦ داﻧﻤﺎرآﯽ و هﺘﺪ‪ ،.‬دﮔﻪهﯿﺘﻪ ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ‪ ،‬آﻪ‬
‫دان ب هﻨﺪهێ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ آﻪ‪ -‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪" -‬رهوﺷﺎ ژﯾﺎﻧ‪" ‬ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻧﺎآﻮآﯿﯿﺎن دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﻪردهوام ﺑﯿﺖ ل‬
‫دﮔﻪل ﺗﺎك دژﯾﺖ و ژﯾﺎﻧ‪‬ﺪا ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻦ دﺑﯿﺖ‪ ١٤٠.‬ﺋﻪڤ‪ ،‬وهآﯽ‬ ‫ﺳﻪر ژﯾﺎﻧ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﻧﺎآﻮآﯽ ﻧﺎﺑﯿﺖ ﺑﺒﻨﻪ هﯚی ﺋﻪﮔﻪرا ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻦ و‬
‫رهﺷﺎ ژﯾﺎﻧﻪوهﯾﻪ آﻪ ﻣﺮۆڤ ژ ﺑﻮی ﯾﻪآﻪﻣﺠﺎر ﻓ‪‬ﺮ دﺑﯿﺖ‪ ،‬وهك ﻣﻠﻚ و‬ ‫ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨﺎ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚری‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ب‬
‫ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺧﻮه ﭘﺎراﺳﺘﻨ‪ ‬ژێ دآﻪت‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎت دا هﻪوﻻ‬ ‫ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﻧﻪهﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪك ب هﻨﺪهك ﯾﺎﺳﺎ و هﺘﺪ‬
‫ﭘﻪروهردهآﺮن و ﮔﻪﺷﻪﭘ‪‬ﺪاﻧﺎ وێ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ‪ ،‬آﻪ ﺗﺎآ‪‬ﻦ دی ﺳﻮود ژێ‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن و ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺋﻪڤ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك ﯾﺎ ژﯾﺎﻧﻪوهﯾﻪ‪،‬‬
‫وهرﮔﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ د هﻪﻣﯽ وار‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬وهآﯽ ل ﻧﺎڤ ﻣﺎﻟ‪ ،‬ل ﺷﻮﻟﯽ‪،‬‬ ‫ﺋﻪڤ رهوﺷﺎ ژﯾﺎﻧ‪‬ﯿﻪ‪ .‬ﻟﻪوڕا دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ژی ﻧﻪك ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪآﻪ آﻪ‬
‫ل آﺎرﮔﻪه‪ ،‬ل دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﻓﻪرﻣﯽ و ﻧﺎﻓﻪرﻣﯽ و هﺘﺪ‪ ،.‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫داوی هﺎﺗﺒﯿﺖ‪ ١٣٩.‬واﺗﻪ ﺳﻪرﭘ‪‬هﺎﺗ‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﮋووی داﻣﻪزر‪‬ﻨﻪر و دﯾﺎرآﻪر‪‬ﻦ‬
‫دﯾﺘﻦ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ رهوﺷﺎ ژﯾﺎﻧ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺗﺎك ل ﮔﻮڕ آﺎﺗﯽ ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺶ‬ ‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﺑﻨﮕﻪهﺎ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ وی ﺑﻮوﯾﻨﻪ‪ .‬ﺋﻪو ب ﺧﻮه ب دﯾﺎرآﺮﻧﺎ؛ آﻪ‬
‫دﺧﯿﺖ‪ ،‬هﻪرﭼﺎوان ژی ﺗﺎك د ژﯾﺎﻧﺎ ﺧﻮهدا ﺗﻮوﺷﯽ ﻧﻪﺧﻮهﺷﯽ و‬ ‫آﯽ زاﻧﯿﺖ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﭼﯿﯿﻪ؟ ﭘﺮس دﺧﯿﺘﻪ ﺳﻪر آﻮآﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫ﺧﻮهﺷﯿﯿﺎن دﺑﯿﺖ‪ ،‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ژی دآﻪﭬﯿﺘﻪ ﺑﻪر ﭘﻪرێ ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧﻪوه‪ ،‬و‬ ‫وهآﯽ رهوﺷﺎ ژﯾﺎﻧ‪ ،‬هﻪم ل دهڤ ﺗﺎآﻪآﻪس و هﻪم ژی ل دهڤ‬
‫ﺗﻮوﺷﯽ ﺧﻮهﺷﯽ و ﻧﻪﺧﻮهﺷﯽ دﺑﯿﺖ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دﮔﻪل ﻣﺮۆﭬﯽ دژﯾﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﭭﺎﻧﺎن‪.‬‬
‫ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪك راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺧﻪﺑﺎﺗﻪك ﮔﺮﯾﻨﮓ‬
‫هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ دهﻪﻣﯽ ﺑﻮارن دا ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا ﺑﻪردهوام ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ وهآﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬
‫ﺷﯚڕهش ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺑﻜﻪت و ﺷﯿﺎﻧﺎ هﻨﺪێ‬ ‫ب راﺳﺘﯽ ژی ﺋﻪﮔﻪر ﻣﺮۆڤ ﺧﻮه وهآﯽ دﯾﻤﻮآﺮات ﺑﺪهﺗﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‬
‫هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺑﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬آﺎت و ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬و‬ ‫ﯾﺎن ژی واﺗﻪﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺸﺘﺒﺎ‪ ،‬ﺳﻪرﭘ‪‬هﺎﺗ‪‬ﻦ آﻪ ب در‪‬ﮋاهﯽ‬

‫‪140- Kock. H. 1945/1981:13‬‬ ‫‪139- Kock. H. 1945/1981: 12.‬‬

‫‪QVX‬‬ ‫‪QVW‬‬
‫ﭬ‪ ‬ژی ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ هﻪﻧﻪ‪ .‬ﯾﻪك ژ وان ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی ﺑﻮن‬ ‫ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯿﭭﻪ ﺷﻮﯾﻦ ﭘ‪‬ﺨﻮه ﭬﻪآﻪن‪ .‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ آﻪ‬
‫و ﺳﻪدهﯾﺎ ﺋﯿﻨﺘﻪرﻧﻪت و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺋ‪‬ﻠﻜﺘﺮوﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺟﯿهﺎن ﻟﺒﻪر ﭼﺎﭬ‪‬ﻦ‬ ‫ﺋﯿﺮۆ ﺧﻮه دﯾﻤﻮآﺮات دزاﻧﻦ‪ ،‬دﯾﺮوك و ﻣ‪‬ﮋووﯾ‪‬ﻦ ﭘ‪ ‬ﺧﻮﯾﻦ و ﻧﺎﻟﻪﺑﺎر‬
‫ﻣﻪ وهآﯽ ﮔﻮﻧﺪهك ﺑﭽﻮوك ﻟ‪‬ﻜﺮﯾﯿﻪ‪ .‬ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺗﻪﻧﺎهﯽ ب ﺧﻮه‬ ‫هﻪﺑﻮوﯾﻨﻪ‪.‬‬
‫ﭬﻪ دﯾﺘﯽ ﯾﻪ‪ ،‬وهآﯽ ﮔﻪﻟﻪك ﺷﺎرهزاﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری و راﻣﯿﺎری ددهﻧﻪ‬ ‫ﺑﺪﯾﺘﻨﺎ هﺎل آﻮك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ژ ﺑﻪر آﻮ ﻧﻪك ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫ﻧﯿﺸﺎن‪ ،‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﺑﯚﯾﻪ ﺟﯿهﺎﻧﻪك ﭘﺮ ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﺪار) ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺗﻪرور‬ ‫دﯾﺎرآﺮاوهﯾﻪ ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ ﺑﮋ‪‬ﯿﺖ و ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ .‬ژ ﺑﻪر ﭬ‪ ‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫و آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ژﯾﻨﮕﻪ و ﺳﺮوﺷﯽ(‪ ،‬ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ آﻪ ﺋﺎﺷﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻪﻧﺎهﯽ و‬ ‫ﻧﻪك ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪ آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﯿﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﻣﻪزراﻧﺪن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺟﻪﺧﺖ ل‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﮔﻪﻟﻪك ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎن ﭬﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯿﯿﻪ و‬ ‫ﺳﻪر دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﺑﻪردهواﻣﯿﯿﺎ رهوﺷﻪك وههﺎ وهآﯽ رهوﺷﻪك ﯾﺎ‬
‫ﺑﻪرهڤ ﺑﻪرﻓﺮهﺑﻮوﻧ‪ ‬و ﺳﻪﻗﺎﻣﮕﯿﺮی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ دﺋﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی ل‬ ‫ژﯾﺎﻧ‪ ‬دآﻪت‪ ،‬آﻪ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ١٤١.‬ﺋﻪو د ﭬ‪‬‬
‫ﺟﭭﺎآﺎ ﯾﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬وهآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ و‬ ‫ﺑﺎوهرێ داﯾﻪ ژ ﺑﻪرآﻮ ﺳﯿﺴﺘﻪم هﻪردهم ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری و ﻧﺎآﻮآﯽ دآﻪﭬﻨﻪ‬
‫ه‪‬ﮋا ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑﺪهﺗﻪ ﺗﺎك و ﭬ‪ ‬ژی وهآﯽ‬ ‫دﻧﺎﭬﺪا‪ ،‬دﮔﻪل رهوﺷﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ و ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز ﺗ‪‬ﻨﻪ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﻗﯚﻧﺎﺧﺎ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ‪ .‬ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪك ﺗﺎﻧﯿﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺗﻪهﻪﻣﻮﻟ‪ ‬هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪ ‬ﭬﻪ ﯾﻪك ژ وان ﻗﯚﻧﺎﺧﺎﻧﻪ‪ .‬دهرﻓﻪﺗﺎ هﻨﺪێ آﻪ‬ ‫ژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب هﻨﺪێ هﻪﯾﻪ آﻪ ﻣﺮۆڤ ﺑﺸ‪‬ﺖ دهرﮔﻪه‪ ‬دﯾﺎﻟﻮﮔ‪‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺧﻮه وهآﯽ ﺗﺎآﻪك ﺋﺎزاد ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬ ‫ﭬﻪآﺮی ﺑه‪‬ﻠﯿﺖ‪ .‬ﻣﺮۆڤ وهآﯽ ﭘﺎراﺳﺘﭭﺎﻧﻪآ‪ ‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪.‬‬
‫ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪ ،‬آﻪ ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی زاﻣﻨﻜﺮﻧﺎ ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫وهآﯽ هﯚﯾﻪك ﺳﻪرهآﯽ و ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ دﺷ‪‬ﺖ ر‪‬ﮋهﯾﺎ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﻣﺎڤ‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻧ‪ ‬ب آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺑﻪرﭘﺮس و راﻣﯿﺎر ﭬﻪ ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺧﺎوهن هﻨﺪهك ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿﻪ آﻪ‬
‫ﺑﻜﻪت‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﯾﻪك وههﺎ ﺳﻨﻮور و دﯾﻮار‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﭘﺎراﺳﺘﻨﻪوه هﻪﯾﻪ‪ .‬ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﺳﺮوﺷﺘﯽ دﺳﻪرﯾﺪا‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر و هﺎوو‪‬ﺗﯽ دا دێ داﺑﻪزﯾﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ژ‬ ‫ﺋﻪرآ‪ ‬ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪ .‬ل ﺳﻪر ﺣﻜﻮوﻣﻪت و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاره آﻪ‬
‫هﻪڤ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﻪك هﺎوﺑﻪش‪ .‬هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺋﻪم وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺋﺎزادﯾﯿﺎ ﺗﺎك ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ ،‬ﻟﮕﻪل ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻨﺎ ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﺗﺎآﯽ د ﻗﯚﻧﺎﺧ‪‬ﻦ داهﺎﺗﻮو‬
‫هﻪول ددهن آﻪ ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﻪ وهآﯽ ﺗﺎك د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑ‪‬ﺘﻪ زاﻣﻨﻜﺮن و‬ ‫دا‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت ﺋﻪڤ دﯾﺎردهﯾﻪ ﯾﺎن ژی ﺋﺎﻣﺎژهﭘ‪‬ﻜﺮﻧﻪ ﺗﺎﻧﯿﺎ روﻧﺎهﯽ ﻧﺎﺋ‪‬ﺨﯿﺘﻪ‬
‫ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬ژ ﺑﻮی ب دهﺳﺖ ﭬﻪﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﭬﺎن ﻣﺎﻓﺎن دآﻪﯾﻦ؟ ﺋﻪڤ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪآﻪ‬ ‫ﺳﻪر ﯾﺎ آﻮ ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪآﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗﺎوﺗﯚآﺮدن‪ .‬ﺑﻪ‪‬م هﻪﺗﺎ‬
‫آﻪ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر و ﺑﻪرﭘﺮس ژی دﺧﻮازن آﻪ ﺑﺰاﻧﻦ‪.‬‬ ‫رادهﯾﻪك دﯾﺎرآﺮاو ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﯿﻪ‪ .‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د‬
‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژ "ﺑﻪﺷﻪك" ژ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﯿﻦ ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ ﭬ‪ ‬دﯾﺘﻨ‪ ‬آﻪ ﺋﻪم وهآﯽ‬ ‫آﺎﺗﻪك وههﺎ دا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب رهﻓﻮرم و ﻧﻮژهﻧﻜﺮن د هﻪﻣﯽ وارﯾﺪا هﻪﯾﻪ‪.‬‬
‫ﺗﺎك ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺟﯿﺎوازن‪ .‬ﻧﻪ! ﺑﻪﻟﻜﻮ هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺗﺎك ﺑﻪﺷﺪاره د‬
‫‪141- Kock. H. 1945/1981:13‬‬

‫‪QWP‬‬ ‫‪QVY‬‬
‫وههﺎ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬آﻮﻟﺘﻮرێ راﻣﯿﺎری و ﺟﭭﺎآﯽ ﭬﻪﯾﻪ‪ .‬چ ﺗﺎك وهآﯽ‬
‫ﻧﯿﻮﻧﻪرێ ﺷﻪرﻋﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ و دﯾﺘﻦ؟ ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ ﻧﯿﻮﻧﻪرهك ﺷﻪرﻋﯽ ﭼﯽ‬
‫ﻧﻪ؟ ﭼﻤﺎ هﻪﺗﺎ ﻧﻮآﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﻧﻪهﺎﺗﯿﻨﻪ آﺮن؟ ) ﺋﻪڤ ﺋﺎﻣﺎژه‬
‫ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬د ‪٣٠.٠١.٢٠٠٥‬ێ‬
‫ﻧﺎآﻪت‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﺎﻣﺎژه ب ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ ﺑﻪرێ‪ ،‬واﺗﻪ دوو ﺋﯿﺪاره و‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪت(‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﭘﺎﺷﭭﻪﺧﺴﺘﻨﺎ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬
‫ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻣﻪرﺟ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﺑﻦ ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻪرێ ﻧﺎﭬﺨﻮه و هﺘﺪ‪ ،‬وا‬
‫دﯾﺎره آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪهﺎﺗﯿﯿﻪ ﭘﻪژراﻧﺪن‪ ،‬ﭘﻪروهردهآﺮن و ل ﺋﺎﻟﯽ دی‬
‫ژی دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﯾﺪا ﺟ‪‬ﮕﯿﺮ ﻧﻪﺑﻮوﯾﻪ و ﺷﻮﯾﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﺨﻮه ﭬﻪﻧﻪآﺮﯾﯿﻪ‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﺑﻪرهﻪﻣﻪك وههﺎ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎرا‪ :‬ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫آﻮردی ﻻﺳﺎﯾ‪ ‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دآﻪت! ﯾﺎن ژی ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ آﻮرد هﻪول‬
‫ددهن‪ ،‬آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﻻﺳﺎﯾﯿﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻜﻪن!! دﯾﺎره آﻪ ﺗﺎآ‪‬‬
‫آﻮرد ب ﺑﻪردهوام ﺑﻮوﻧﺎ رهوﺷﻪك وههﺎ ﻧﯿﮕﻪراﻧﻪ و ﺷﻪﭘﺮزه ﺑﻮوﯾﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﺎﻧ‪ ‬ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ .‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‬
‫و ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ آﻪ ل ﺳﯿﻨﮕ‪ ‬ﺧﻮه ددهن و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻮوﻧﺎ ﺧﻮه ﻧﯿﺸﺎن‬
‫ددهن‪ ،‬ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬هﻨﺪێ را ژی واژه و زاراﭬﻪﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ آﻪ ب‬
‫ﻧﺎﭬ‪ ‬وان ﭬﻪ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪان‪ ،‬وهﯾﺎن ژی ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه د ﻧﺎڤ‬
‫ﭘﻪﯾﺮهو ﭘﺮوﮔﺮاﻣ‪ ‬واﻧﺪا ﺟ‪‬ﮕﺮ ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬د ﭘﺮاآﺘﯿﻚ دا ﭘﻪﯾﺮهو ژ رهوﺷﻪك‬
‫ﺋﻮﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ و هﻪﻟﭙﻪرهﺳﺘﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪآﺮن‪ .‬د رهوﺷﻪك وههﺎدا ل‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﯾﻪك ﻻواز ل ﺋﺎرا هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪرهو ﭘ‪‬ﺶ‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ دﺋﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﺧﻮه وهآﯽ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬‬
‫ﺑﺰاﻧﻦ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ژی آﻪ ﭘﺸﺖ ژ ﺑﻮی ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ﺑﭽﻪﻣﯿﻨﻦ‪.‬‬
‫دﺗﺎوﺗﯚآﺮدﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎآﻪت آﻪ ﻣﺮۆڤ هﻨﺪه دوﯾﺮ‬
‫ﺑﭽﯿﺖ و ﺗﯿﻮر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و زاﻧﺴﺘﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ب دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫‪QWR‬‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎرﯾﺪا آﻪ راﺳﺘﻪوﺧﻮه ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﭼﺎرهﻧﻮوس و ﭘﺎﺷﻪرۆژا‬
‫ﻧﭭﺸ‪‬ﻦ ﻧﻮﯾﯿﻪ‪ .‬ﺋﺎﯾﺎ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻣﺮۆﭬ‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﯾﺎن ژی ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮه ژ هﺎوو‪‬ﺗﯽ زﯾﺮهك ﺗﺮ دزاﻧﻦ و ﻣﺎﻓﺪارن آﻪ‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر ل ﺳﻪر ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﺪهن؟ هﻪﻟﺒﻪت ﻧﻪ! د دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫دا داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧﻪك دووﻻﯾﻪﻧﻪ هﻪﯾﻪ )دﯾﺎﻟﻮگ( و ژ هﻪڤ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﻪك‬
‫)آﻮﻧﺴ‪‬ﻨﺴﻮس( ل ﭘﻪی ﭬ‪ ‬ژی ب ر‪‬ﭭﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪرا آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﯾﺪا‪ ،‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭼﻪﻧﺪ ﻓﺎآﺘﻪران‪ .‬ﯾﻪك‬
‫ژ وان ﻓﺎآﺘﻪرهك ﯾﺎ آﻮ هﺎل آﻮك_ێ داﻧﻤﺎرآﯽ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬دآﻪت‪ ،‬واﺗﻪ‬
‫ل ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی هﻪول ﻧﻪهﺎﺗﯿﯿﻪداﯾﻦ آﻪ ﺗﺎآ‪ ‬آﻮردی دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫وهآﯽ رهوﺷﻪك ﯾﺎ ژﯾﺎﻧ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﺧﻮه هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ‪ .‬واﺗﻪ ﺗﺎآ‪ ‬آﻮرد د‬
‫ﮔﻪل دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و دﯾﺘﻨﻪوهﯾﺎ وێ ﻧﺎﻣﻮ ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬دووﯾﻪم ژی ﺋﻪڤ‬
‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر رهوﺷﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬آﻪ ﭘﺸﺘﯽ‬
‫ﺳﻪرهﻠﺪاﻧﺎ ﺳﺎﻻ ‪١٩٩١‬ێ ﺗﻮوﺷﯽ رهوﺷﻪك ﺟﯿﺎواز ﺑﻮو‪ ،‬و هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ‬
‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ و داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دهرﻓﻪﺗﻪك‬
‫ﻧﻮی ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯽ و ﺑﻮ ﺟﺎرا ﯾﻪآﻪم ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺧﻮه هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪ .‬ﺳ‪‬ﯿﻪم ژی‪ ،‬ﺑﺎرێ ﻧﺎﻟﻪﺑﺎرێ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ ﻧﺎڤ ﺧﻮه آﻪ‬
‫ﺑﯚﯾﻨﻪ هﯚی ﭘ‪‬ﻜﺪاداﻧﻮهﯾﺎ ﭼﻪآﺪاری و ژ ﻧﺎڤ ﺑﺮﻧﺎ هﯿﻮاﯾﻪﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﻨﺎ‬
‫ﺟﭭﺎآﻪك ژﯾﺎری‪/‬ﺳﭭﯿﻞ‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی هﻪﺗﺎ ﻧﻮآﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺷﺎﯾﻪﺗﯽ‬
‫دوو هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬ﻟﻪوڕا ﺑﻪروارد آﺮدان ﺋﺎ ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫آﻮردی دﮔﻪل ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ل ﺋﻮروﭘﺎ و هﺘﺪ‪ ،.‬آﺎرهك ﺷﺎﺷﻪ‪.‬‬
‫رهﺧﻨﻪ ژ هﻨﺪێ هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺟﭭﺎآ‪ ‬هﻪﻣﯽ رهﻧﮓ و ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫ل ﻧﺎڤ ﺧﻮه دا وهرﻧﻪﮔﺮﺗﯿﯿﻪ‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ ژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب آﺎت‬
‫هﻪﯾﻪ‪ ،‬و ﺋﯿﺮۆ هﻪول ﺗ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ آﻪ ﺗﺎآ‪ ‬آﻮرد ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪروهردهآﺮن )‬
‫ﺑﻪ‪‬م ﺋﺎﯾﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪ ‬آﻮرد ب ﺧﻮه ژی ﺗ‪‬ﺘﻪ ﭘﻪروهردهآﺮن؟(‪ .‬ﭘﺮﺳﻪك‬
‫‪QWQ‬‬
 ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و روﻻ ﺗﺎك‬ ‫ﺷﺮوﭬﻪﺑﻜﯿﺖ‪ .‬ب ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ و ﺋﺎورداﻧﻪوهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ل ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی‪،‬‬
‫ل هﻪر ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪآ‪‬ﺪا هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﯿﺮ ل ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه دآﻪت‪ ،‬هﻪم‬ ‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ و ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯿﺎ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و هﻪم ژی ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ وه‪‬ﺗﯿﺪا آﻪ‬ ‫ژ ﺑﻮی‬ ‫ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯿﺎ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎری ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫چ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﻪر ﯾﺎن ژی ﭘﺎرﺗﻪك راﻣﯿﺎری د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎﻧﺪا ﺳﻪرآﻪﭬﺘﻦ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﺑﺮدﻧﻪوه و ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﺟﭭﺎآﻪك ﺳﭭﯿﻞ و ژﯾﺎری ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﭘﺮاﻧﯿﯿﺎ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ‬ ‫ﮔﻪر ﻣﻪرام ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻪرﺑﺨﻮه ژ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﻪﭬﻪﻧﺪی آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬دآﻪت و ﺧﺎوهن‬ ‫دآﺎﺗﻪك وههﺎدا ل ﺳﻪر ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﻪ آﻪ ب ﺧﻮه دا ﭼﻮﻧﻪك هﻪﺑﯿﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪك ﺳﺎﻻﻧﻪﯾﻪ‪ .‬ﻟﮕﻪل ﭬ‪ ‬ژی ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر‪،‬‬ ‫و ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﺟﺪی هﻪول ﺑﺪهت آﻪ آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﯾﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ ه‪‬ﮋا و ﭘﺮوﻓ‪‬ﺸﯿﻮﻧﺎﻟﻪ‪ ،‬آﻪ دﺷ‪‬ﺖ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﺪهﺗﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬روﻻ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯽ روﻟﻪك‬
‫ﺟﯿﺎواز ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎ ﺑﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا ﭼﺎرهﺳﻪر‬ ‫ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ و آﺎرﯾﮕﻪره‪ .‬روﻟﻪك وههﺎ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی‬
‫ﺑﻜﻪت‪ .‬ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ رهﻧﮓ و روﯾ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﻧﯿﺸﺎن ددهت و‬ ‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺟﺪی هﻪم ﻟﺴﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ‬و هﻪروهﺳﺎ ژی ل ﺳﻪر ﺗﺎك‪.‬‬
‫روﻻ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﺧﻪﻣﻼﻧﺪﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﺑﭽﺎڤ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺟﭭﺎآﻪك‬ ‫دﭘ‪‬ﭭﺎﻧﺪاﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ل ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ ﺗﺎك ل ﻧﺎڤ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﺑﯿﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ و هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺗﺎك آﺎرﯾﮕﻪری ل‬
‫ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﺎوهن ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك راﻣﯿﺎرﯾﯿﺎ ل ﺳﻪر ﺑﻨﮕﻪهﻪك‬ ‫ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری هﻪﯾﻪ‪ ١٤٢.‬آﺎرﮔ‪‬ﺮی ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪،‬‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن‪ ،‬ل دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ وهآﯽ ﺋﺎﻣﺮازهك ﭬﻪآﺮی‬ ‫ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ وهآﯽ ﻣﻪرج ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن ژ ﺑﻮی ﻧﺮﺧﺎﻧﺪﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪،‬‬
‫ژ ﺑﻮی ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ‪ ،‬دادوهری و ر‪‬ﺰ ﻟ‪‬ﻨﺎن ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ‪ .‬دهﻧﮕ‪ ‬داﻧﺎ‬ ‫ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪڤ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ آﻪ ﺑﺎﯾﻪخ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ ژ ﺑﻮی ﭘﺘﻪوآﺮﻧﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ دادوهر ل هﻪﻣﺒﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ راﻣﯿﺎری‪،‬‬ ‫ﺳﻪرﺑﺨﻮهﯾﯿﺎ ﺗﺎآﻪآﻪس‪ .‬ﺑﯿﺮۆآﻪﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺷ‪‬ﺖ دﮔﻪل ﺑﯿﺮ و‬
‫ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﭭﺎن و ﺗﺎآ‪ ‬ﭼﺎﻻك د ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪.‬‬ ‫ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺷﺮۆﭬﻪآﺮن‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ آﻪ ﭘﻪﯾﺮهو ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯽ‬ ‫آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺗﻮوﺷﯽ ﺳﻪرﻟ‪‬ﺸ‪‬ﻮای ﻧﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﯿﺖ‬
‫‪ Repr sentativ‬دآﻪت‪ ،‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﺗﺎك رهﻧﮓ و روﯾ‪‬ﻦ‬ ‫ل ﺋﺎﺳﺘﻪك ﺑﻪرزدا ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺟﯿﺎوازی ل ﻧﺎڤ ﺑﻪﯾﻨﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ‬
‫ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺑﻮهﺎ‪‬ﻦ آﻮﻟﺘﻮری و‬ ‫و ﺗﺎك ل هﻪﻣﺒﻪری ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر ﻟ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺗﺎآﯽ هﻪم ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪی و هﻪم ژی ل‬
‫ﺳﻪر ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﻧﻪﺗﻪوی دﭘﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ .‬ل رهخ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯽ دوو‬
‫ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دی ژی ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﭬ‪ ‬ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪ ‬ﻧﻪ و ز‪‬ﺪه‬
‫ﺟﯿﺎوازی ﯾﻪك د ﻧﺎﭬﺒﻪرا واﻧﺪا ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﺎ ﻣﻠﻤﻼﻧﯽ ﯾﺎن‬
‫‪142- Kjær. U, Mouritzen, P. Erik.: 11‬‬

‫‪QWT‬‬ ‫‪QWS‬‬
‫ﺑﻪرهﭬﺎژهی ﭬ‪ ‬د دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ﺷ‪‬ﻮازێ آ‪‬ﺒﻪرآ‪/‬ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﺒﻪرآﯽ‪ ،‬ﭘ‪ ‬ل ﺳﻪر هﻨﺪێ رادﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﯚ ﻣﺎوهﯾﻪك‬
‫ﺑﻪرﭼﺎڤ‪ .‬ﺋﻪڤ ل ﺳﻪر ﭬ‪ ‬دﯾﺘﻨ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺧﺎل ﯾﺎن‬ ‫دﯾﺎرآﺮاو ﻣﺎﻓ‪ ‬هﻨﺪێ هﻪﺑﯿﺖ ﺑﻪﺷﺪاری دآ‪‬ﺒﻪرآ‪‬ﯿﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﺪا ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫ژی ﺑﻨﮕﻪهﻪك ژ ﺑﻮی دهﻧﮓ داﻧ‪‬ﯿﻪ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﭘﺎﻟﭙﺸﺘﯽ ژ رهوﺷﻪك وههﺎ‬ ‫ﺋﻪڤ آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬دﻧﺎﭬﺒﻪرا آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮرا ﯾﺎن ژی ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‬
‫دآﻪت‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ دهرﻓﻪت ﺑﻮی ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪآﺮن آﻪ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ ﺧﻮه‬ ‫ﭘ‪‬ﻚ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬و هﺎوو‪‬ﺗﯽ دهرﻓﻪﺗﺎ هﻨﺪێ ﺑﻮ دهردآﻪﭬﯿﺖ آﻪ ﻧﯿﻮﻧﻪرێ‬
‫دﯾﺎرﺑﻜﻪت‪ .‬و ﺋﻪڤ ﻣﺎﻓﺪارﯾﯿﺎ ﺗﺎك و دهرﺑ‪‬ﯾﻨﺎ ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ وی ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪،‬‬ ‫ﺧﻮه هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ‪ .‬ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﺋﻪڤ ﻧﻪك هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﻧﻪ آﻪ آ‪‬ﺒﻪرآ‪‬‬
‫آﻪ هﻪول و آﻮﺷ‪‬ﺶ ژ ﺑﻮی ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ‬ ‫دﮔﻪل هﻪڤ دآﻪن‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬و آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﭘﺎﻟ‪‬ﻮرا ﺳﻪر‬
‫آﻮﻟﺘﻮرﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ددهت‪.‬‬ ‫ب ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪ ،‬ل رهخ ﭬﻪ ژی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺑ‪ ‬ﻻﯾﻪن‬
‫‪“In holding that no such transfer of sovereignty need or‬‬ ‫آﻪﺑﻪﺷﺪاری د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﺪا دآﻪن‪ ،‬آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬ل ﺳﻪر ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ‬
‫‪should take place: sovereignty not only originates in the‬‬ ‫دهﻧﮕ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ دآﻪن‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺑﺎﺷﺘﺮﯾ‪‬ﻦ‬
‫‪people, it ought to stay there”144‬‬ ‫ﻧﯿﻮﻧﻪر‪ ،‬ﺧﻮه دﮔﻪل هﺎودهﻧﮓ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژ دﯾﺎرآﺮدﻧﻪوهﯾﺎ ﭬ‪ ‬ژی داﻧﭙ‪‬ﻨﺎن ب ﭬ‪ ‬راﺳﺘﯽ ﯾ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪت ﺗﻪﻧﯿﺎ ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮن‪ ،‬و ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﺎ‬ ‫‪The vorters‬‬ ‫‪must respect the division of labour between‬‬
‫ﺧﻮه ژی ژ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهردﮔﺮﯾﺖ‪ .‬دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ دﯾﺎرآﻪرێ دهرﻓﻪﺗ‪‬ﯿﻪ ژ‬ ‫‪themselves and the politicians...they must...understand that,‬‬
‫ﺑﻮی ﺗﺎك‪ ،‬آﻪ ﺑﭭ‪‬ﺖ و ﺑﺸ‪‬ﺖ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭼﺎﻻك ﺑﻪﺷﺪاری دآﺎر و‬ ‫‪once they have elected an individual, political action is his‬‬
‫ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮری و هﺘﺪ‪ ،.‬ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﻜﻪت‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬ ‫‪business and not theirs. This means that they must refrain‬‬
‫ﭬ‪ ‬وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرێ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺧﻮه دزاﻧﯿﺖ‪ .‬ل ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﮔﺸﺘﯿﺪا ژی‬ ‫‪from instructing him about what he is to do ( Shumpeter,‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪول ددهت آﻪ ﺑﻪﺷﺪاری و آﺎرﯾﮕﻪری هﻪﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر‬ ‫‪1942/1976:295).143‬‬
‫ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﻪوهﯾﺎ ﭘﺮۆﺳﻪﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬آﻪ د ﺑﻪرژهوهﻧﺪی وﯾﺪا ﺑﻦ‪ .‬د‬
‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ل دژی ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ آﻪ ﻧﻪك د ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ وی داﻧﻪ‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دان ب ﭬ‪ ‬دﻧﯿﺖ آﻪ ﺳﻪروهری ل دهڤ دهﻧﮕﺪهر ﯾﺎن‬
‫رادوهﺳﺘﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﯾﻪك ژی ﭘﺮهﻧﺴﯿﭗ و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮه‪ -‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ -‬و ﺟﯿﺎوازﯾﯿﻪك ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ هﻪم ل‬
‫هﻪول ﺗ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺸﭭﻪ ﺑﺒﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪو ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﻪك وههﺎ ب‬ ‫ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮی و ﺑﺎﻟ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری آﻪ ب هﻪول و آﻮﺷﯿﺶ دﺧﻮازن‬
‫‪١٤٥‬‬
‫ﺗﺎك ﭬﻪ ﮔﺮێ ددهت‪.‬‬ ‫دهﻧﮕ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ ﺗﺎك و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻮﻻﯾ‪ ‬ﺧﻮه راآ‪‬ﺸﻦ‪ ،‬دﺷ‪‬ﺖ هﻪﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻪروهری ﺗ‪‬ﺘﻪ واﺗﻪﯾﺎ دﯾﺘﻨﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﺗﺎآﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه‪ .‬ﺧﺎﻻ‬
‫‪144 David Held. :75.‬‬
‫‪145- Held, D :18-19‬‬ ‫‪143- Kjær, U. Mouritzen, Poul E.: 19‬‬

‫‪QWV‬‬ ‫‪QWU‬‬
‫ﺗ‪‬ﺖ و دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻻواز دﺑﯿﺖ‪ .‬ﻻواز دﺑﯿﺖ ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬ ‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ و ﺗﺮﺳﺎ آﻪ ﻧﯿﻮﻧﻪر ﺟﺎرهك دی ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ ب‬
‫ﭼﯿﻨﻪك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و هﻨﺪهك ﻧﯿﻮﻧﻪران‪ ،‬آﻪ ژ ﺑﻮی ﻣﺎوهﯾﻪآ‪ ‬دﯾﺎرآﺮاو‬ ‫هﻪڤ ره هﺎﺗﻪن ﮔﺮ‪‬ﺪان‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﻪك آ‪‬ﺒﻪرآ‪‬ﯿﻪآﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫هﺎﺗﯿﻨﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ دﭘﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ژی ﺋﻪم دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ وهآﯽ‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﭭﺎﻧﺎﻧﭭﻪ وهآﯽ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﻪك ﺑ‪ ‬وژدان ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫رهوﺷﻪك ژ رهوﺷ‪‬ﻦ ژﯾﺎﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﯿﻦ‪ ،‬ﺋﻪڤ ل ﺳﻪر ﻣﻪﯾﻪ آﻪ هﻪم‬ ‫ﭬ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪك دی دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬د ﺑﻪرژهوهﻧﺪی ﯾﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر داﯾﻪ‬
‫وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و هﻪم ژی وهآﯽ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری هﻪول و‬ ‫آﻪ ﺧﻮه ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺑﺒﯿﻨﯿﻦ و ب ﭬﯽ ﺋﺎواﯾﯽ ﺑﺒﻨﻪ هﯚی آﻮم‬
‫آﻮﺷ‪‬ﺶ ﺑﺪهﯾﻦ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭘﺘﺮ ﺑﻪﺷﺪاری ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ﺑﯿﺖ و‬ ‫آﺮﻧﺎ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎن و هﻪروهﺳﺎ ژی ﻣﺘﻤﺎﻧ‪ ‬ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯿﭭﻪ دروﺳﺖ‬
‫دهرﮔﻪه‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ل ﺑﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪآﺮی ﺑﻦ‪ .‬د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی‬ ‫ﺑﻜﻪن‪ .‬آﺎرهك وههﺎ ب هﺎرﯾﻜﺎرﯾﯿﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧ‪ ‬و ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪‬‬
‫ﺑﻪرﭘﺮس و ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ هﻨﺪه ﺧﻮه ژ هﺎوو‪‬ﺗﯽ دوﯾﺮ ﻧﻪآﻪن ژ‬ ‫ﭘﺮۆﻓ‪‬ﺸﯿﻮﻧﺎل ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎم دان‪ .‬هﻪر ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ آﻪ ل‬
‫ﺑﻮی آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﺑﺎوهرﯾﯿﺎ راﻣﯿﺎری‪ .‬دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ هﻪم ژ‬ ‫ﺳﻪر ﺑﻨﮕﻪهﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪراﺗﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ دآﻪت‪ ،‬آﻪ ب‬
‫ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ و هﻪم ژی ﻧﯿﻮﻧﻪرێ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬ ‫هﺎرﯾﻜﺎری وهرﮔﺮﺗﻦ ژ آﻪﻧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪ ،‬دهرﻓﻪت ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎن دا‪ ،‬راﯾﺎ ﯾﻪآﻪم و دﺳﻪرﯾﺪا ﺑﺎوهرﺋﯿﻨﺎن ب آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ‬ ‫ﭬﻪدآﻪت آﻪ ﺑﮕﻪهﯿﺘﻪ ﺧﻪون و هﯿﻮاﯾﻪﺗ‪‬ﻦ ﺧﻮه‪ ،‬وهﯾﺎن دهرﻓﻪﺗﻪك وههﺎ‬
‫راﻣﯿﺎره‪ .‬دهﻧﮕﺪاﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ب آﻪﺳﺎﯾﺎﺗﯿﯿﻪك راﻣﯿﺎر ﯾﺎن ژی ر‪‬ﻜﺨﺮاوهك‬ ‫ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﺌﺎﻓﻪرﯾﻨﯿﺖ‪.‬‬
‫راﻣﯿﺎر‪ ،‬وهآﯽ ﺑﻪرهﻪﭬﻜﺎری ژ ﺑﻮی ﺑﺎوهر ﭘ‪ ‬ﺋﺎﻧﯿﻦ ﺗ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪.‬‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﺘﯿﯿﺎ ﻧﺎوﭼﻪی – ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ -‬ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ ل ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن ژی ﻧﺎوﭼﻪی ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎ ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ‪ ،‬و دﭬﯽ وارﯾﺪا ﺷﺎرهواﻧﯽ هﻪردهم ﺑﻪرهڤ‬
‫ﺑﭽﻮوآﻜﺮن‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك ﺑﻮﯾﻪر هﻪﻧﻪ آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ و ﺟه‪ ‬ﺳﻪرهﻧﺞ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﭭﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ دﺋﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫راآ‪‬ﺸﺎﻧ‪‬ﯿﻪ‪ .‬هﻪﻣﯽ ﺋﻪو ﺧﺎﻟ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ آﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن دﯾﺴﺎن‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ دا ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪی ﻟﺒﻪرﭼﺎڤ دﮔﺮﯾﺖ‪ .‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ب‬
‫ﺑﻪﺷﺪار دﺑﻦ‪ ،‬آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﭘﺘﺮ ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻜﻪن‪ .‬ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬ ‫ﺋﺎواﯾﻪك وههﺎ دﺑﯿﺖ آﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ل ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﻪك وههﺎ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺧﻮﺟﺮاﻓﯽ ﭬﻪ ﺳﻨﻮردارن‪ ،‬دﯾﺴﺎن ژ ﺑﻮی‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ دا دهرﻓﻪﺗ‪ ‬ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ دﺋﺎﻓﻪرﯾﻨﻦ آﻪ ﺧﻮه ل هﻪﻣﺒﻪر‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺋﺎﺳﺎﻧﺘﺮه آﻪ ژ رهوﺷﺎ راﻣﯿﺎرﯾﯿﺎ د ﻧﺎڤ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪ ‬وهآﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻧﻪﺑﯿﻨﻦ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ وان وهآﯽ‬
‫ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺧﻮرﺗﺒﻮوﻧﻪوهﯾﺎ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﺎ‬ ‫زهﻧﮕﯿﻨﯿﯿﻪك ژ ﺑﻮی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن و ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﻧﺎوﭼﻪی‪ ،‬آﻪ ﺗﻪﺷﻪﻧﻪ دآﻪت ل ﺳﻪر دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب‬ ‫ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﺪا ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬ﭼﺎوان‬
‫ﮔﺸﺘﯽ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ هﻪﺳﺖ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻓﺎآﺘﻪرهك وههﺎ ﺑﻜﻪت‪.‬‬ ‫ﻣﺮۆڤ وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ﯾﺎن ژی هﺎوو‪‬ﺗﯽ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﺎ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﻪرز ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر دﯾﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫وهآﯽ دهﻧﮕﺪاﻧ‪ ‬ﺑﺰاﻧﯿﻦ‪ ،‬واﺗﻪ ل ﭬ‪ ‬دهرێ ﻧﺎﻟﻪﺑﺎرێ ﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﭘ‪‬ﻚ‬

‫‪QWX‬‬ ‫‪QWW‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪﺷﺪاری د ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮری ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﻪروهردهآﺮﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﺪا‬
‫ﺑﻜﻪت‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ﻧﺎڤ ﻣﺎﻻ ﺧﻮه‪-‬ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬وه‪‬ت‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪﻧﮕﻪ‪ ،‬و هﺘﺪ‪-‬‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ل وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ژ ﺑﻮی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن و ﺟ‪‬ﺒﺠ‪‬ﻜﺮﻧﺎ‬
‫ر‪‬ﻜﺒ‪‬ﺨﯿﺖ و ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﺑﺮﯾﺎر‪ .‬واﺗﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻮوﯾﻪ هﯚی ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﻨﺎ‬ ‫ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﺟﭭﺎآﺎ دهوروﺑﻪر روﻟﻪك ﺳﻪرهآﯽ دﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر‬
‫ﺗﻪوهرهك ﻧﻮی ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ ،‬ﺋﻪو ژی "هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﺎ دﯾﻮاو و ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬ ‫ﺟﭭﺎك و ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ب رهﻧﮓ و روﯾ‪ ‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ دهﻧﮕ‪‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪ" ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ .‬هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﻪوهﯾﺎ ﺑﯿﺮوآﻪﯾﻪك ﻣﻮﺣﺎﻓﻪزهآﺎر‬ ‫ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾ‪ ‬ژ ﺧﻪﻟﻜ‪ ‬وهرﮔﺮﺗﺒﻦ‪ ،‬ﺋﻪڤ دﯾﺎرآﻪرێ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﻪك ﺑ‪ ‬داﺑﻪزﯾﻨﻪ‬
‫و آﻪﭬﻦ و ﺟ‪‬ﮕﺮآﺮﻧﺎ ﺑﯿﺮۆآﻪﯾﻪك ﻧﻮی و ﺳﻪردهﻣ‪‬ﻦ‪ ،‬آﻪ ﺗﺮس ژ ﺗﺎك و‬ ‫و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ر‪‬ﺰداری و ﭘﺸﺘﻪﭬﺎﻧﯽ هﻪﯾﻪ‪ .‬ل هﻪﻣﺒﻪر ﭬ‪ ،‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻓﺎآﺘﻪرهك وههﺎ ﻧﻪﺑﯿﺖ‪ .‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺋﯿﺮۆ ﺑﻮﯾﻪ‬ ‫دﺧﯿﺘﻪ ﺑﻦ ﭘﻪرﮔﺎﻻ ﭘﺮﺳ‪ ،‬دﯾﺎرآﺮن و داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ‬
‫ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﺑﻪرﻓﺮه و ب دهﮔﻤﻪن ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ل ﺳﻪر ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك وههﺎ‬ ‫ﺋﺎﻟﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬وهﯾﺎن ژی ﺋﻪﮔﻪر ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ هﻨﺪێ‬
‫دا دهرﺑﺎس دﺑﻦ‪ .‬ﻧﻪﺧﺎﺳﻤﻪ آﻪ ﺋﯿﺮۆ ﺋﻪم ل ﺟﯿهﺎﻧﻪك ﭬﻪآﺮی و ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮی‬ ‫هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ﻧﯿﻮﻧﻪرهك هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ژ ﭘﻮﺳﺘﺎ وی ﻻﺑﺪهت‪ ،‬ﺋﻪڤ راﺳﺘﻪوﺧﻮه ل‬
‫دا دژﯾﻦ‪ ،‬آﻪ ﺗﻮر‪‬ﻦ ﺋﯿﻨﺘﻪرﻧﻪﺗ‪ ‬و ﺗﻪﻟﻪﻓﯚﻧ‪‬ﻦ هﻪﻟﮕﺮ ژ هﻪر آﺎﺗﯽ ﭘﺘﺮ روﻻ‬ ‫دژی دﯾﺘﻦ و ﺑﯚﭼﻮوﻧ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬د هﻪر ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪآ‪‬ﺪا ﺋﻪرآ‪‬‬
‫ﺧﻮه د دارﺷﺘﻨﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و ﺗﺎآﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺟ‪‬ﺒﺠ‪‬ﻜﺮﻧﺎ ﺋﻪرآ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﻧﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ﺧﺰﻣﻪﺗﻜﺮن ب‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا دﺑﯿﻨﻦ‪ .‬ب ﻣﻔﺎ وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﺗﻮر‪‬ﻦ ﺋﯿﻨﺘﻪرﻧﻪﺗ‪ ‬ر‪‬ﮋﯾﻢ‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺟﯿﺎوازی د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧ‪ ‬ﺧﺎوهن ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ و‬
‫)دهو‪‬ﻪت‪ ،‬وه‪‬ت( و ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ ﻧﻮی ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﻦ‪ ،‬آﻪ ﺑﯚﯾﻨﻪ هﯚی ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ژ‬ ‫ﺗﺎﺑﻪﺗﻤﻪﻧﺪی ﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﻧﻪ‪ .‬ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﯿﺎ رهوﺷﻪك وههﺎ ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﺎﺑﻪت‬
‫ﺑﻮی ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ آﻪ ل ﺳﻪر ﺷ‪‬ﻮازهك آﻼﺳﯿﻜﯽ هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن‬ ‫و رهوﺷﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك آﻪ هﻪﺗﺎ چ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﺗﺎك وهآﯽ هﺎوو‪‬ﺗﯽ‬
‫و هﻪردهم ل دژی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری و ﻧﻮژهﻧﻜﺮﻧ‪ ‬د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ‬ ‫ﻣﺎﻓﺪاره ﺳﻪرۆك و ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﺑﺎژ‪‬ﺮێ ﺧﻮه هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ و دﯾﺎر‬
‫ژی ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری راوهﺳﺘﺎﯾﻨﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﻜﻪت؟‬
‫ﺧﻮﯾﻨﻪر ﯾﺎن ژی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺗﻪوهرا ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ وهآﯽ‬ ‫ﺗﻪوهرهك ﯾﺎ ﺑﺎﺑﻪﺗ‪ ‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر "ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮدن د ﺑﻮارێ راﻣﯿﺎری و‬
‫ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ و رهﺧﻨﻪ ل ﺳﻪر هﻨﺪێ ﺑﮕﺮﯾﺖ آﻪ ﭼﻤﺎ‬ ‫هﻪﺑﻮوﻧﺎ آﻮﻟﺘﻮرهك ﺳﭭﯿﻞ و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ‪ ،‬آﻪ ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﺎ ﺧﻮه ژ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺳﭭﮑﻜﺮﻧ‪ ‬هﻪﺑﯽ ﯾﺎن هﻪﯾﻪ؟ وهﯾﺎن ژی ﺳﭭﮑﻜﺮﻧﺎ‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ" وهردﮔﺮﯾﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی راﺳﺘﻪوﺧﻮه وهآﯽ ه‪‬ﺰ ل دژی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭼﯿﯿﻪ و ﺗ‪‬ﺘﻪ چ واﺗﻪﯾﻪآ‪‬؟ ﺋﺎﯾﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ ب ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﯾﻪك رهﻧﮓ و ﻧﻪﮔﻮڕ ﺑﻜﺎرﺗ‪‬ﺖ‪ ،‬آﻪ ل داوﯾﺪا ژی ﺗﻪوهر ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻦ ﻣﻪﺳﺘﺮ دروﺳﺖ ﺑﻜﻪﯾﻦ‪ ،‬آﻪ هﻪم ژ ﺑﻮی ﺗﺎك و هﻪم‬ ‫ﺑﺎدان و دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر" ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ت ‪ ،" Decentralization‬آﻪ وهآﯽ‬
‫ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآ‪ ‬و ب ﺋﺎواﯾﻪك ﮔﺸﺘﯽ ژ ﺑﻮی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاران ﺋﺎآﺎﻣ‪‬ﻦ ﻧﻪدﯾﺎر‬ ‫ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﮔﺮﯾﻨﮓ و ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺋﯿﺮۆ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺗﺎوﺗﯚآﺮن ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ‬
‫هﻪﻧﻪ؟ ﺋﺎﯾﺎ ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﻪﻣﺒ‪‬ﺰ دآﻪت‪ ،‬ﯾﺎن‬ ‫و هﻪروهﺳﺎ ژی ﭼﺎوان دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ﺟ‪‬ﮕﯿﺮ ﺑﯿﺖ د ﻧﺎڤ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻦ‬
‫ژی ل ﺑﻦ ﭬ‪ ‬وﺷﻪﯾ‪ ‬و ﺑﯿﺮۆآﻪﯾﺎ راﻣﯿﺎرﯾﺪا ﮔﻪﻟﻪك ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻦ دی ﯾ‪‬ﻦ‬ ‫راﻣﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دا‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ﺧﻮه ر‪‬ﻚ ﭬﻪآﺮﻧﻪ ژ ﺑﻮی‬

‫‪QXP‬‬ ‫‪QWY‬‬
‫ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ آﻮردی ددهﺳﺖ ﭘ‪‬ﻜﺪا ژی‪ ،‬ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ‬ ‫ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ هﻪﻧﻪ آﻪ ﻧﻪهﺎﺗﯿﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن و زهﻻﻟﻜﺮن‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دآﻪت آﻪ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك روون و ﺋﺎﺷﻜﻪره دﯾﺎر ﻧﻪآﺮهن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ل داهﺎﺗﯿﺪا‬ ‫ﺑ‪‬ﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬زهﻻﻟﻜﺮن؟ ﺑﯿﺮۆآﻪﯾﺎ ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﺑﻪرﻓﺮه و‬
‫ﺋﻪڤ دهرﮔﻪه دێ ژ ﺑﻮی ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ ﭬﻪآﺮی ﺑﻤﯿﻨﯿﺖ‪ .‬داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻦ ل ﻧﺎڤ‬ ‫هﻪﻣﻪﮔﯿﺮه‪ .‬هﻪروهك ﭼﺎوان ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺋﯿﺮۆ ﺑﯚﯾﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك‬
‫هﯚﻻ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬داهﺎﺗﯽ ﯾ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دێ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮهﺗﺮ و‬ ‫هﻪﻣﻪﮔﯿﺮ‪ ،‬زاراﭬﻪﯾ‪‬ﻦ "ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ" دوو وﺷﻪ و‬
‫ﭬﻪآﺮی ﺗﺮ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن‬ ‫ﺑﯿﺮۆآﻪﯾ‪‬ﻦ ب هﻪڤ ره ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻨﻪ‪.‬‬
‫ﺑﯚ ﻣﻪ دﯾﺎر ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺋﻪﮔﻪر ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺑﭽﻮوك ﻧﻪﺷ‪‬ﻦ آﻪ‬ ‫ﺑﻪﺑﻪﺗﺎ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ژ ﺑﻮی ﺟﺎرا ﯾﻪآﻪم ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ‬
‫ﺑﺒﻨﻪ ﺧﺎوهن آﻮرﺳﯽ د ﻧﺎڤ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯿﺪا‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﺎﻻ‪٢٠٠١/٢٠٠٢‬ێ‪ .‬د ﭬﯽ دهﻣﯿﺪا ﺣهﻚ ﺑ‪‬ﯾﺎر دهرآﺮ‬
‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران دهرﻓﻪﺗﻪك ﻧﻮی ﺑﻮ وان ﭬﻪدآﻪت‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﻨﻪ ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ل‬ ‫آﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑ‪‬ﻨﻪ آﺮن‪ .‬و ل ﭬ‪ ‬دهرێ ژی ﺳﻪرهڕاێ هﻪﻣﯽ‬
‫ﺳﻪر ﭘﺮۆﺳﻪﺳﺎ راﻣﯿﺎری و ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ‬ ‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﮔﻪﻟﻪك ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو ﺑﻪﺷﺪاری هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬ﺑﻮون‪.‬‬
‫وههﺎ دﺑﻨﻪ ﺧﺎوهن ﺑ‪‬ﯾﺎر و هﺎوﺳﻪﻧﮓ د ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی دﺑﯿﺘﻪ‬ ‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﭘ‪‬اﻧﯿﯿﺎ ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿ‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ژ ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻦ ﭘﺪك‪-‬‬
‫هﯚی هﻪﺑﻮوﻧﺎ آﺎرﯾﮕﻪری ل ﺳﻪر ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ل ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﻧﺎوﭼﻪی دا‪ .‬ﯾﺎ‬ ‫ﯾﻨﻚ ێ ﭘ‪‬ﻚ هﺎﺗﺒﻮون ﻟ‪ ‬دﯾﺴﺎن ژی ﺋﻪڤ ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﻪآﺎ ﺑﺎش ﺑﯚ ژ ﺑﻮی‬
‫ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺶ ﺋﻪﭬﻪ آﻪ ب ﭬﯽ ﺋﺎوای دهرﻓﻪت ژ ﺑﻮی هﻪﻣﯽ ﻻﯾﻪﻧﺎن ﭬﻪ دﺑﯿﺖ آﻪ ب‬ ‫ﺗﺎك و دﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ آﻮردی‪ ،‬آﻪ ﭼﺎوان ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﺧﺎوهن ﭘ‪‬ﻮهر‪‬ﻦ‬
‫ر‪‬ﻜﺎ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ آﺎرﯾﮕﻪری ل ﺳﻪر ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ و ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﺎ‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن‪ .‬دﯾﺴﺎن دهرﻓﻪت ژ ﺑﻮی ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی هﻪﺑﻦ و ﺑﺒﻨﻪ ﺧﺎوهن ه‪‬ﺰهك آﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د‬ ‫رهﺧﺴﺎﻧﺪن آﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﮔﺮاﻧﯽ ﻧﻪدهﻧﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﺎ راﻣﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژی‬
‫ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی دا هﻪﺑﻦ‪ .‬ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬ ‫ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯿ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد آﻪ ﺧﻮه ل دهوروﺑﻪرهێ وهرﮔﺮﺗﻨﺎ ﻣﺎﻓ‪‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬دی د آﻪﭬﯿﺘﻪ ﺑﻪر ﭼﺎﭬﺎن‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧ‪ ‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪك ﺳﻪرهآﯿﯿﻪ و هﻪﺗﺎ ﻧﻮآﻪ ژی ﺗﻪوهرا‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺳﻮود ژ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﻧﻮی وهرﮔﺮﯾﺖ‪ ،‬آﻪ هﺎرﯾﻜﺎری دﮔﻪل‬ ‫ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﯿﻪ) هﻪروهﺳﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﺑﻜﻪت‪ .‬ﯾﻪآﻪم ژ ﺑﻪر آﻮ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د رهوﺷﻪك وهآﯽ ﯾﺎ ﺋﯿﺮۆ‬ ‫ژی ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬رهوﺷﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾ‪ ‬و ﺟﯿهﺎﻧﯿﯿﻪ(‪ .‬ﺋﯿﺮۆ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ آﻮردی‬
‫دا ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾﻪخ ددهﺗﻪ داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ژ ﺑﻮی ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬دووﯾﻪم ژی‬ ‫هﺎﺗﯿﻪ ﮔﻮڕﯾﻦ و آﻪﭬﺘﯿﯿﻪ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪهك ﻧﻮی دا‪ .‬ﺋﻪڤ ﺧﻪﺑﺎﺗﻪ ژ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺳﻪر‬
‫ﺋﻪڤ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ﺑﺎﻻﻧﺴﻪك ﺑﻜﻪﭬﯿﺘﻪ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫ﺷﺎﺧﺎن ﭬﻪ هﺎﺗﯿﯿﻪ ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ ژ ﺑﻮی ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﻧﺎڤ ﺷﺎران‪.‬‬
‫و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ژ ﺑﻮی داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿﺎن‪.‬‬ ‫ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن و ﺣﻜﻮوﻣﻪت دﯾﺴﺎن ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﻧﺎﭬﻨﻪﺗﻪوی و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ دﮔﻪل دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ژ ﭘﺎرت هﺎﺗﯿﻨﻪ‬
‫ﮔﻮڕﯾﻦ ﺑﯚ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﻪرﻋﯽ‪ ،‬آﻪ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪ‪‬ﻦ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮردن‪.‬‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻪﮔﻪر ﭘ‪ ‬آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ژی هﻪﺑﯿﺖ و هﻪرﭼﻪﻧﺪه ژی آﻪ‬

‫‪QXR‬‬ ‫‪QXQ‬‬
‫ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ و ﻟ‪‬ﮕﻪرﯾﻦ ب هﻪﻣﯽ ﺋﺎواﯾﺎن رهﻧﮕ‪‬ﻦ ﻧﻮی ﺑﺪهﺗﻪ ژﯾﺎﻧ‪ .‬ﺗﻪﻧﯿﺎ‬
‫ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﺎ ﭬ‪ ‬ژی ب زاﻧﺴﺖ ب دی ﺗ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑ‪ ‬زاﻧﺴﺖ و ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ ل‬
‫ﺳﻪرﭼﺎوهﯾ‪‬ﻦ زاﻧﺴﺘﯽ و ﻣﻔﺎ وهرﮔﺮﺗﻦ ژ ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﺎن ﺋﻪڤ ﻧﻪك د ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ‬
‫ﻣﻪداﯾﻪ آﻪ ﺧﻮه ﺑ‪‬ﺨﯿﻨﻪ ﭘﺎل ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ‪ .‬ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ و زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﯿﻦ آﻪ د ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ دا هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺗﯚﻣﺎرآﺮن ﺗﻪﻧﯿﺎ‬
‫ﺳﻪرﭼﺎوهﯾ‪‬ﻦ ﮔﺮﻧﮕﻦ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن ﺗﺎﯾﺒﻪﺗ‪‬ﻦ ﻣﻔﺎدار و ه‪‬ﮋاﻧﻪ‪ .‬ﻟﻪوڕا ژی‬
‫ﺋﻪڤ – ﻣ‪‬ﮋوو‪ -‬ب هﻪﻣﯽ رهﻧﮕ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﭬﻪ هﻪم ﺗﺎل و هﻪم ﺷﯿﺮﯾﻨﻪ‪.‬‬
‫ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬داﺑﻪﺷﻜﺮن و ژ هﻪڤ ﻗﻪﺗﺎﻧﺪﻧ‪ ‬هﻪﺗﺎ ﻧﻮآﻪ‬
‫ژی وهآﯽ وهرﯾﺲ و ﺗﻮڕا ﺗﻪﭬﻨﭙﯿﺮآ‪ ‬ب هﻪڤ ره ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾﯽ ﻣﺎﯾﻪ‪،‬‬
‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬
‫دهﺳﺘﻜﺮدا ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ هﻪﺑﻮوﯾﻨﻪ و ﯾﻪك ژ وان ژی دوﯾﺮآﺮﻧﺎ‬
‫ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ژ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ رهﺳﻪﻧﺎ وﯾﯿﻪ‪ ،‬و ﻧﺎﻣﻮآﺮﻧﻪ دﮔﻪل ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪ و‬
‫رهﭼﻪﻟﻪآﺎ ﺧﻮه‪ .‬ﭬﯽ ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ ﻧﭭﯿﺴﻜﺎر ر‪‬ﺒﻮار ﺳ‪‬ﻮهﻟﯽ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه‬
‫ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬دآﻪت ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎ ژ" ﺑﻪ ﺋﻪو‪‬ﺪﯾﻜﺮن"‪ ١٤٦‬ﯾﻪآﻪم ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﺎ‬
‫ﺳﻪرهآﯿﯿﺎ دوژﻣﻨ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ددهﺗﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ .‬و ﭘﺸﺘﯽ ﭬ‪ ‬ژی‬
‫دۆزﯾﻪﻧﻪوهﯾﺎ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﻪك ﻧﻮی ژ ﺑﻮی ﺗﺎآ‪ ‬ﻧﺎﻣﻮ ﺑﻮی دﮔﻪل ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ‬
‫ﺧﻮه ﯾﺎ رهﺳﻪن‪ .‬ﻟ‪ ‬دﯾﺴﺎن ژی ﺋﻪڤ ب هﻪﻣﯽ ﺋﺎواﯾﺎن ﺳﻪرﻧﻪآﻪﭬﺘﯿﯿﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ د ﭬ‪ ‬ﺳﻪرﻧﻪآﻪﭬﺘﻨ‪‬ﺪا ژی دزﻓﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ‬
‫آﻮﻟﻨﻪدهر ﯾﺎ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی‪ ،‬هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ‬
‫داﮔﯿﺮآﻪر‪ ،‬آﻪ هﻪردهم هﺎرﯾﻜﺎرﯾﯿﺎ ﺑﺰاﭬﺎ رزﮔﺎری ﺧﻮازا ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی‬
‫آﺮﯾﻨﻪ‪ ،‬چ ﺋﻪڤ هﺎرﯾﻜﺎرﯾﯿﻪ ژ ﺑﻮی هﻨﺪێ ﺑﯿﺖ آﻪ ﺑﺰاﭬ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و‬
‫ﭼﻪآﺪارﯾ‪‬ﻦ آﻮردان ل دژی هﻪڤ ﺑﻜﺎرﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬چ ژی ﻣﻪراﻣﺎ وان ژ ﻧﺎڤ‬
‫ﻻﭘﻪر‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﮋووی ﯾﺎ ﻣﺮوﭬﺎﺗﯽ ﺋﻪم ﻧﻪﺷ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺗﺎآﯽ‬
‫‪ -١٤٧‬ﺳــ‪‬ﻮهﯾﻠــﯽ‪ ،‬ر‪ .‬ﻗــﻪﻓــﻪﺳــﯽ ﺋﺎﺳــﻨﯿﻦ ﯾــﺎن ﺑــﯚ ﺑﺒﻤــﻪوه ﺑــﻪر ﻋ‪‬ﺮاﻗــﯽ؟چ‪ .‬ﯾــﻪﮐــﻪم‪ ،‬ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪی رهﻧﺞ ‪.٢٠٠٣‬‬
‫‪QXT‬‬
‫‪ -٥‬آﻮردﺳﺘﺎن ‪: 2005 Anno‬‬
‫دهﻣﺎ آﻪ ﻣﺮۆڤ دﻧﺎڤ ﻻﭘﻪر‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﮋووﯾ‪ ‬دا آﻮﯾﺮ دﺑﯿﺖ‪ ،‬رهﻧﺞ و ﺑ‪‬‬
‫ﭼﺎرهﯾﯿﺎ ﻧﻪﺗﻪوه و ﮔﻪﻟ‪‬ﻦ ﺑﻨﺪهﺳﺖ‪ ،‬آﻪ ﺧﻪﺑﺎت ژ ﺑﻮی ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧﯽ‬
‫دآﻪن‪ ،‬و آﺎوداﻧ‪‬ﻦ ﭘﯚزهﺗﯿﭫ و ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭭ‪‬ﻦ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ آﻪ ل ﺳﻪر‬
‫ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ هﺎوﭼﻪرﺧﺎ ﻧﻪﺗﻪوهﯾ‪‬ﻦ وههﺎ هﻪﺑﻮوﯾﻨﻪ‪ ،‬هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ‬
‫ﺗ‪‬ﻨﻪ هﻪرآﺎﻧﺪن‪ .‬ﻣ‪‬ﮋوو ژ ﺑﻮی ﻣﻪ‪ ،‬وهآﯽ ﺗﺎآﻪآﻪس‪ ،‬وهآﯽ‬
‫ﭘﻪﻧﺠﻪرهﯾﻪك ﭬﻪآﺮی ﯾﺎ زاﻧﯿﺎری ﺗ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﮋو‪ ،‬ﺋﻪڤ ﻧﻪك د‬
‫ﺗﻮاﻧﺎ و ﺷﯿﺎﻧﺎ ﻣﺮوﭬﺎﯾﻪﺗﯽ داﯾﻪ آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ژ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨ‪‬ﻦ‪،‬‬
‫آﻪ د ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬دا روددهن ﺗ‪‬ﺒﮕﻪهﯿﺖ ﯾﺎن ژی ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﻪك ل دهڤ‬
‫ﭘﻪﯾﺪاﺑﯿﺖ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﻣﯿﮋو‪ ،‬ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑ‪ ‬ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﻪ‪ ،‬ﻟﻪروا ﺋﻪڤ ﻧﻪك‬
‫ﺷﺎﺷﺎﺗﯽ ﯾﻪ‪ ،‬ﮔﻪر دان ب هﻨﺪێ ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ آﻪ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ و‬
‫ﺗﺎآﻪآﻪس ﺗﻪﻧﯿﺎ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻣ‪‬ﮋوﯾﻪك دﯾﺎرآﺮاو ﺧﺎوهن ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬ﻻﭘﻪر‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﮋووێ ﭬﻪ هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ هﺎﺗﯿﻨﻪ‬
‫ﺗﯚﻣﺎرآﺮن‪ ،‬و ﺳﻪرهآﺎﻧﯿﯿﺎ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾ‪ ‬ﺗ‪‬ﻨﻪ زاﻧﯿﻦ‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ آﻪ‬
‫هﻪردهم دژﯾﺎﻧﺎ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺳﯿﻨﮕ‪ ‬ﺗﺎآﻪآﻪﺳﯽ ژ ﺑﻮی‬
‫رووداو‪‬ﻦ ﻧﻮی ﭬﻪدآﻪت‪ .‬ﭬﻪآﺮی ﺑﻮوﻧﺎ ﻻﭘﻪر‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﮋووی دﺑﻨﻪ هﯚی‬
‫ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ ﺗﻪﻧﮕﻪژهﯾﺎن‪ ،‬آﻪ هﻪم ﺋﺎﺳﻮو و هﻪم ژی ﺋﺎرﻣﺎﻧﺞ و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ دآﻪﭬﻦ ﺑﻦ ﮔﻮﭘﺎﻟ‪ ‬ﭘﺮﺳ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ب ﺳﻮد وهرﮔﺮﺗﻨﺎ‬
‫ﺗﺎك و ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژی دﯾﺮوك و ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ﺧﺎوهﻧﺪارهﺗﯿﯿﺎ‬
‫ﻧﺎﺳﻨﺎﻣ‪ ‬دآﻪﭬﺘﯿﺘﻪ هﻮﻟ‪ ،‬آﻪ ﻣ‪‬ﮋو ﺷﺎﯾﻪﺗﻪ‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت ﺗﻪﻧﯿﺎ ب ﻟ‪‬ﻨ‪‬ﺮﯾﻦ د‬
‫ﺑﺨﻪﻣﻠﯿﻨﻦ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺋﻪڤ د ژﯾﺎﻧ‪‬ﺪا ﮔﺮﯾﻨﮕﻪ آﻪ ﺗﺎك و ﺟﭭﺎك ب‬
‫‪QXS‬‬
‫ﺑﻪ‪‬م ﭘﺸﺘﯽ ﺳﻪرهﻠﺪاﻧ‪ ‬د ﺳﺎﻻ ‪١٩٩١‬ێ و هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺳﺎﻻ‬ ‫ﺑﺮن و ﻻوازآﺮﻧﺎ ﺑﺰاﭬ‪‬ﻦ آﻮردی ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪردوو رهوﺷﺎن دا ژی‬
‫‪١٩٩٢‬ێ ﺧﻪﺑﺎت و ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪك ﻧﻮی ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬ ‫ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ آﻪ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﺗﻮﺷﯽ ﻧﺎآﻮآﯿﯿﺎن ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬دﯾﺴﺎن‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮ‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪك ﻧﻮی ﺋﺎﭬ‪‬ﺖ‪ ،‬د‬ ‫ژی ﺋﻪڤ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﻨﺎ ﺑﺰاﭬﺎ راﻣﯿﺎری و ﻟﻪﺷﻜﻪری ﯾﺎ آﻮردی‪.‬‬
‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﮔﺮﻧﮕﯿﯿﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﺎ آﻮردهواری ژ رۆژهﭬﻪآﺎ‬ ‫هﯚﯾﻪك وههﺎ ژی‪ ،‬ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺑﺰاﭬ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﻧﺎﭬﻨﻪﺗﻪوی ﺑﻪرهڤ رۆژهﭬﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾﻪك ﻧﺎﭬﺨﻮی داﺧﺴﺖ‪ .‬ﯾﻪك ژ‬ ‫آﻮردی دﯾﺴﺎن ﺑهﻪﻣﯽ رهﻧﮕ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ب ﺑﻪرﺧﻮهدان و‬
‫ﺋﻪﮔﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﻪك وههﺎ ژی ب دﯾﺘﻨﺎ ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫داﻧﭙ‪‬ﻨﻪﻧﺎن ب ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﺘﻜﺮد ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬دﯾﺴﺎن ژی ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ‬
‫ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯿﻪك ﻧﺎﭬﻨﻪﺗﻪوﯾﯿﻪ ژ ﺑﺰاﭬﺎ ﻧﻪﺗﻪوﯾﯿﺎ آﻮردی‪ ،‬ﮔﻪر ﮔﻮهﺪاری ل‬ ‫آﻮردهواری و هﯿﻮاﯾﻪﺗ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ‪ ،‬آﻪ آﻮردﺳﺘﺎﻧﺎ ﻣﻪزﻧﻪ‪ ،‬وهآﯽ‬
‫ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬ﺑﻪ‪‬م د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا ژی ﺋﻪڤ رهﻧﮕﻪ‬ ‫ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﺎ ﺳﻪرهآﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا رهﭬ‪‬ﻦ‬
‫وهرﭼﻪرﺧﺎﻧﻪك دی ﻧﯿﺸﺎﻧﯽ ﻣﻪ ﺑﺪهت‪ .‬ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ب‬ ‫ﺑﺰاﭬﺎ آﻮردی‪ ،‬آﻪ ﺗﻮﺷﯽ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬ﻟ‪ ‬دﯾﺴﺎن ﺋﻪڤ‬
‫ﺋﺎواﯾﻪك ﺋﻪﺷﻜﻪره ﺧﻮه ب ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬ﭬﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪدهت‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی ر‪‬ﻚ ب‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﭘﯚزهﺗﯿﭫ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪ .‬ﻟﺴﻪر ﭬ‪ ‬ژی ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی‬
‫ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﯾﺎ راﯾﺎ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻨﻪ‪ .‬ﺳﻪرهراﯾ‪ ‬هﻨﺪێ ژی‬ ‫ﻣ‪‬ﮋووﯾﻪك ب هﻪڤ ره ﮔﺮ‪‬ﺪای هﻪﯾﻪ‪.‬‬
‫آﻪ ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ ل دهرﭬﻪی دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ آﻪ داﺧﻮازا ل‬ ‫ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﺎ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ب ﺧﻮه ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﻪك‬
‫دارﺧﺴﺘﻨﺎ رهﻓﺮاﻧﺪوﻣ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﺳﻪرهﺧﻮهﺑﻮن و ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ‬ ‫ژ‪‬هﺎﺗﯽ ژ ﺑﻮی ﺑﺰاﭬﺎ راﻣﯿﺎری و ﻟﻪﺷﻜﻪری ﯾﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ژ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬ژی دآﻪن‪ ،‬د دهرﻓﻪﺗﻪك وههﺎ دا‬ ‫آﻪ ﺑﯚﯾﻪ دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﺎ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﻪك هﺎوﺑﻪش ب دﯾﺘﻦ و‬
‫هﺎرﯾﻜﺎرﯾﯿﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ژﻻﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ آﻮردی ژ ﺑﻮی وان ﻧﻪهﺎﺗﯿﯿﻪ‬ ‫راﻣﺎﻧ‪‬ﻦ هﺎوﺑﻪش‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ و‬
‫آﺮدن‪ .‬هﺎرﯾﻜﺎرﯾﯿﻪك آﻪ دﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﺧﻮرﺗﻜﺮﻧﺎ ﺑﺰاﭬﻪك وههﺎ و‬ ‫ﺑﻪرهﻪڤ آﺮﻧﺎ ﺑﺰاﭬﺎ ر‪‬ﺰﮔﺎرﯾﺨﻮازا آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻨﺎ‬
‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﻨﮕﻪه‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ آﻮردی د داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻦ دﮔﻪل ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﻪك ﯾﻪآﮕﺮﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺑﻪرﺳﭭﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﻧﻪﺗﻪوﯾﯿﺎ‬
‫هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎن و ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺋ‪‬ﺮاﻗﯽ‪ .‬هﯚﯾﻪك وههﺎ دﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪﮔﻪرا‬ ‫آﻮردی چ ژ ﺑﻮی ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮوﻧ‪ ‬وهﯾﺎن ژی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری ﺧﺴﺘﻦ د‬
‫ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬ ‫ﺷ‪‬ﻮازا ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﺎ ﺧﻪﺑﺎﺗﻪك ﭘﺘﻪو و ﺗﻮآﻤﻪ د آﺎﺗﻪك وههﺎ داﺑﺪهت‪.‬‬
‫آﻮردی ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ وههﺎ ﻧﻪآﺮ‪ ،‬آﻪ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی‬ ‫ﮔﻪر ﻣﺮۆڤ ل ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ ﻣﯿﺮاﺗﯿﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ آﻮردی وهآﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك‬
‫دا ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﭘﺸﺖ ﭘﻪرده ژ ﺑﻮی ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ‬ ‫ﻓﻪرﻣﯽ و رهﺳﻤﯽ ﺑﻨ‪‬ﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺋﻪڤ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ‬
‫آﻮردی د آﺎﺗ‪ ‬داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧﺎن دﮔﻪل ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺧﻪﯾﺮی آﻮرد ل‬ ‫ه‪‬ﺸﺘﺎ د ﻗﯚﻧﺎﺧﺎ ﭘﻪروهردهآﺮﻧ‪ ‬و هﯿﻦ ﺑﻮوﻧ‪ ‬داﯾﻪ‪ .‬واﺗﻪ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯽ‬
‫ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪‬ﺪا‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ آﻮردی ل دژی ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ وههﺎ‬ ‫ﯾﺎ آﻮردی ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه دوارێ ﺑﺮ‪‬ﯿﭭﻪﺑﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن‬
‫ژی راوهﺳﺘﯿﯿﺎ‪ .‬ﺋﻪڤ دﯾﺎر و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪﺷﻜﻪرهﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎآﺎ‬ ‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪك دﯾﺎرآﺮاو و ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎﺗﯿﻜﺪا ﺑﯿﺖ ﻧﯿﻨﻦ و ﻧﻪﺑﻮوﯾﻪ‪.‬‬

‫‪QXV‬‬ ‫‪QXU‬‬
‫ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪری و هﻪروهﺳﺎ ژی هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺑﻪردهﺳﺖ دا‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎڤ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪم و ﺟﭭﺎآﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﭬﺘﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب داﺑﯿﻨﻜﺮﻧﺎ ﯾﺎﺳﺎ و دﯾﺎر‬
‫آﺮﻧﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و هﻪروهﺳﺎ ژی دهزﮔﻪه‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‬
‫هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوهﯾﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺗﯽ د‬
‫هﻪردوو واران دا‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮری و راﻣﯿﺎری‪ .‬ﺋﯿﺮۆ هﻪردوو رهﺷ‪‬ﻦ‬
‫ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ –‬ﭼﻪآﺪاری و ﺳﭭﯿﻞ‪ -‬ل ﻧﺎڤ ﻣﻪﯾﺪاﻧﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﺪا ب ﺋﻮاﯾﻪك‬
‫ﺑﺎش ﺑﻪرﺑﭽﺎﭬﻦ و ﺗﻪﻣﺎم آﻪره‪‬ﻦ هﻪﭬﻦ‪ .‬ﺳﻨﻮر‪‬ﻦ ﻧﻮﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ ‬آﻪ‬
‫هﺎﺗﯿﻨﻪ داﻣﻪزراﻧﺪن ﺑﯚﯾﻨﻪ هﯚی دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﺟﯿﺎوازی و هﻪروهﺳﺎ ژی‬ ‫ﺟﻪﺑهﻪی ﺧﻪﯾﺮی آﻮردی دﺷ‪‬ﺖ ﺑﮕﻪهﯿﺘﻪ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ وهﯾﺎن‬
‫دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻦ ﺧﻪﺑﺎﺗ‪ ‬ژ ﺑﻮی ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ ﻟﻪﺷﻜﻪری و ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ‬
‫راﻣﯿﺎری‪ .‬ﺧﻪﺑﺎت و وهرﭼﻪرﺧﺎﻧﻪك ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎﺗﯿﻚ د ﭬﺎن داوی ﯾﺎن –‬
‫‪-٢٠٠٤-١٩٩٢‬ێ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دهﺳﺖ ﭘ‪ ‬آﺮﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪرهﻪﻣﻪك ﺳﺎوا‬
‫ژ ﺑﻮی ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﭘ‪‬ﻚ ﺋﺎﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬و دﯾﺴﺎن ژی ﺋﻪڤ ﺑﻪرهﻪﻣﻪ ب‬
‫هﻪﻣﯽ ﺋﺎواﯾﺎن ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪك وههﺎ ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪی آﺮﯾﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﺑﻪرهﻪم دﯾﺴﺎن ژی هﻪرﭼﻪﻧﺪی ﻣﻪزن و ﺑﻪرﻓﺮه ﺑﯿﺖ ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ ﺑﻪرﺳﭭﺎ‬
‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردهواری ﺑﺪهت‪ .‬ﺑﻪ‪‬م وهآﯽ دهﺳﺘﭙ‪‬ﻚ‬
‫و ب ل ﺑﻪر ﭼﺎڤ ﮔﺮﺗﻨﺎ ﺑﺎرێ ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ و ﺳﺘﺮاﺗﯿﯿﻪژﯾﻜ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺋﻪڤ ﺑﺎش ﺗ‪‬ﺘﻪﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪ .‬هﯚﯾﻪك ﺳﻪرهآﯽ ژی‬
‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوه هﻪم ل دهڤ‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی و هﻪم ژی ل دهڤ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی‪.‬‬
‫ﺑﯿﺮۆآﻪﯾﻪك آﻪ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ دهرهآﯽ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿهﺎﻧﯽ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ‬
‫ﺧﻮه ل ﺳﻪر ﮔﻮڕاﻧﺎ واﻧﺪا هﻪﺑﻮﯾﻪ‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری آﻪﭬﺘﻦ د دﯾﺘﻦ و‬
‫ﺑﯿﺮوڕاﯾﺎن دا آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ دﮔﻪل ﺑﯿﺮوڕاﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿهﺎﻧﺎ ﻧﻮی و ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮ ﺑﻮﻧ‪‬‬
‫هﺎوﺳﻪﻧﮕﯽ هﻪﺑﯿﺖ و ﺑﯿﺘﻪ ﺧﺎوهن ﺑﻪرهﻪم د دژﯾﺎﻧ‪‬ﺪا‪.‬‬
‫‪QXX‬‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی د ﭘﺮۆژهﯾﺎ دهﺳﺘﻮور وه ﯾﺎن‬
‫ژی ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ داهﺎﺗﯿﯿﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪‬ﺪا ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ زاﻣﻨﻜﺮن‪ ،‬ژﺑﻠﯽ هﻨﺪێ آﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ‬
‫ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ﺷﯿﯿﺎ زﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردی ل رهخ زﻣﺎﻧ‪ ‬ﺋﻪرهﺑﯽ ﭬﻪ‬
‫ﺑﻜﻪﺗﻪ زﻣﺎﻧ‪ ‬رهﺳﻪﻣﯽ ﯾ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ .‬ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﻪك وههﺎ ﻧﻪك ه‪‬ﮋای هﻪﻣﯽ‬
‫ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ و ﺋﻪﻧﻔﺎﻟﻜﺮدن‪ ،‬آ‪‬ﻤﯿﺎﺑﺎراﻧﻜﺮدن‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﺎ ﺗﻪ ﻋﺮﯾﺐ و هﺘﺪ ده‪.‬‬
‫ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ﺷﺎﻧﺎزی ﺑﻪرهﻪﻣ‪‬ﻦ ﭘﺘﺮ و ه‪‬ﮋا ﺗﺮه آﻪ ﺋﻪﭬﮋی ﺗﻪﻧﯿﺎ ب ﯾﻪك‬
‫ﺧﺴﺘﻨﻨﺎ ﻣﺎﻻ آﻮردی و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ آﻮردی د‬
‫ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎ ﺑﻪرهی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾ‪ ‬آﻮردی ل دژی ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬و‬
‫ژی ب آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﻣﺎﻓ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﺑﭙﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪.‬‬
‫ﺋﻪﮔﻪر ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد د ﻣﻠﻤﻼﻧﯿﯿﺎ ﺷﻪرێ ﭼﻪآﺪاری‪ -‬هﻪم د ﺷﯚڕهﺷﺎ‬
‫ﺋﻪﯾﻠﻮوﻟ‪ ‬و هﻪم ژی د ﺷﻮرهﺷﺎ ﮔﻮﻻﻧ‪‬ﺪا‪ -‬دا دهﺳﺘﻜﻪﭬﺘ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮه و‬
‫ﺳﻪرآﻪﭬﺘﯽ ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪﺋﺎﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺋﻪڤ دﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪآﺎ ﺷﻪرێ ﭘﺎرﺗﯿﺰاﻧﯿﺪا‬
‫ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬د وی آﺎﺗﯽ دا رهوﺷﻪك وههﺎ ﻧﻪهﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎرا آﻪ ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ‬
‫ﻟﻪﺷﻜﻪری ﯾ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻤﻪرﮔﻪی وهآﯽ ه‪‬ﺰهك ﻟﻪﺷﻜﻪری ر‪‬ﻚ و ﭘ‪‬ﻚ و‬
‫ﺧﺎوهن ﺑﻮﻧﯿﺎﺗﻪك دﯾﺎرآﺮاو ﺑ‪‬ﺘﻪ دارﺷﺘﻦ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺴﺎن ژی و‬
‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ه‪‬ﺰهك وههﺎ ﺧﺎوهن آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿﻦ ﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﻟﻮژهﺳﺘﯿﻜﯽ ﺑﯚ‪ ،‬ﺷﯿﺎن و ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﺧﻮه د وارێ ﻟﻪﺷﻜﻪرﯾﺪا ﻧﯿﺸﺎن دان‪،‬‬
‫آﻪ ﺷﯿﺎﻧﻪك وهﺎ ﺑﻨﮕﻪه و ﺳﺘﺮوآﺘﻮرا ﻟﻪﺷﻜﻪرﯾﯿﺎ دوژﻣﯽ ﺗﻮوﺷﯽ‬
‫ﻣﻪﺗﺮﺳﯿ‪‬ﻦ ﻣﻪزن ﺑﻜﻪت‪ .‬رهوﺷﻪك وههﺎ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﺗﺮاوﻣﺎﯾ‪‬ﻦ ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژی ل دهڤ ﻟﻪﺷﻜﻪر‪‬ﻦ دوژﻣﻦ‪ ،‬آﻪ آﻮردﺳﺘﺎن‬
‫وهآﯽ دۆزهﺧﻪ ژﺑﻮی ﺧﻮه دزاﻧﯿﻦ‪ .‬ﺟﯿﺎوازﯾﯿﻪك ﺑ‪ ‬هﺎوﺗﺎ آﻪ ل ﭬ‪‬‬
‫دهرێ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردوو ﺷﯚڕهﺷﺎن‪ -‬ﻟﻪﺷﻜﻪری و ژﯾﺎری‪ -‬دا هﻪﯾﻪ د‬
‫‪QXW‬‬
‫ﺗﻮوﺷﯽ ﻧﻪﺧﻮهﺷﯿ‪‬ﻦ ﺑﻨﮕﻪهﯿ‪‬ﻦ ﺑﯿﺖ‪ .‬ﯾﻪك ژ ﺧﺎﻻن ژی آﻪ ﺋﻪز وهآﯽ‬ ‫هﻪﻟﻮ‪‬ﺴﺘ‪‬ﻦ رهﺧﻨﻪﮔﻪراﻧﻪ )ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭫ( ل هﻪﻣﺒﻪری ﭘﻪﯾﺮهوآﺮن ژ‬
‫ﺷﺎﺷﺎﺗﯽ و دﺟه‪ ‬ﺧﻮه دا ﻧﺎﺑﯿﻨﻢ‪ ،‬ﺋﻪڤ آﻪ ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران هﺎوو‪‬ﺗﯽ و‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪك ﺷ‪‬ﻠﯽ ﯾﺎ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی د آﺎﺗﻪك وههﺎ ﻧﻪك‬
‫ﺑﻪرﭘﺮﺳ‪‬ﻦ آﻮرد هﺎوﺳﻪﻧﮕﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬ ‫دژاﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﻪك وههﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﯾﺎ ﭬ‪‬‬
‫وه‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺮان دآﻪن‪ .‬ﺋﻪڤ هﺎوﺳﻪﻧﮕﯽ د ﺟه‪ ‬ﺧﻮهدا ﺷﺎﺷﻪ و ﺑﺎﺷﻪ‬ ‫دروﺳﺘﻪ‪ .‬رهوﺷﺎ ﺋﯿﺮۆ ﯾﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﭬ‪ ‬ﻟﺒﻪر ﭘ‪‬ﺸﯿﯿﺎ ﻣﻪ دادﻧﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪم‬
‫ژی‪ .‬ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑﺎش ﺋﻪﭬﻪ آﻪ ﺋﻪم وهآﯽ آﻮرد هﻪول ﺑﺪهﯾﻦ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ‬ ‫هﻪم ﺑﯿﺮ ل ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﻧﻪﮔﻪﺗﯿﭫ و هﻪم ژی ﺑﯿﺮ ل ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑﺎﺷ‪‬ﻦ‬
‫آﻪ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺟﯿﺮان داهﻪﻧﻪ دووﺑﺎره ﻧﻪآﻪﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدﻧﺎ ﺟﭭﺎآﻪك ﻧﻮی‪ ،‬ﺗﺎآﻪك ﻧﻮی ﯾ‪ ‬آﻮردی‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫ﯾﺎ دووﯾﻪم ژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ آﻮردی ﭘﺘﺮ هﻪول ﺑﺪهت د هﻪر‬ ‫ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوهﯾﻪك ﻧﻮی ل دهڤ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ﺑﻜﻪن‪ ،‬آﻪ د‬
‫ﺑﻮارهآ‪‬ﺪا ﺧﻮهﺷﯽ و ﺑﻪﺧﺘﻪوهری ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮرد داﺑﯿﻦ‬ ‫ﮔﻪل ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك ﻧﻮی ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﻮﻧﺠﺎﻧﺪن‪ .‬ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك آﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ‬
‫ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺳ‪‬ﯿﻪم ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی هﻪول ﺑﺪهت آﻪ ﭘﺘﺮ ﭬﻪآﺮی ﺗﺮ‬ ‫ﺑﯿﺖ و هﻪﻣﯽ ﺧﻮه ﺧﺎوهن ﺑﻪرهﻪﻣﻪك وههﺎ ﺑﺰاﻧﻦ‪ .‬وهآﯽ ﻧﻪﺗﻪوه ﺋﻪم‬
‫ﺑﯿﺖ ل هﻪﻣﺒﻪر هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪ ‬آﻮرد‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ ژ ﺑﻮی روﺧﺎﻧﺪﻧﺎ‬ ‫ﺑﻪﺷﻪك ژ ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬ﻧﻪ و چ ﺟﯿﺎوازی د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﻣﻪدا‪ ،‬وهآﯽ ﻧﻪﺗﻪوه‬
‫دﯾﻮار‪‬ﻦ ﺋﺎﺳﻨﯿﻦ آﻪ ب هﯚی ﻣﻪﻗﺎﻣ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮرد و‬ ‫ﻧﯿﻨﻦ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪو ﺗﻮان و ﺷﯿﺎن ل دهڤ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد ژی هﻪﯾﻪ آﻪ‬
‫ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردﯾﺪا هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن‪ .‬ﺧﻮاﺳﺘﻪك وههﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ‬ ‫ﺟﭭﺎآﻪك ﺑﻪﺧﺘﻪوهر و ﭘ‪ ‬ژ ﺋﻮﻣ‪‬ﺪ و هﯿﻮا ژ ﺑﻮی ﺗﺎآ‪ ‬آﻮرد‬
‫ﺳﻪر هﻨﺪێ آﻪ ﺋﻪم وهآﯽ آﻮرد ﺧﻮازﯾﺎرﯾﻦ و دﭬ‪‬ﺖ‪ ،‬و ﺑﺨﻮازﯾﻦ آﻪ‬ ‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﺒﻜﻪت‪ .‬ﺋﻪڤ ﺗﻪﻧﯿﺎ هﻨﮕ‪ ‬دﺑﯿﺘﻪ راﺳﺘﯽ آﻪ ﺋﻪم ﭼﺎڤ‬
‫ﺳﻮد ژ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ وهرﺑﮕﺮﯾﻦ‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺪاﺧﺸﺎﻧﺪﻧﻪآ‪ ‬ل ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ﺑﻜﻪﯾﻦ و‬
‫ﺋﻪڤ ﻧﻪ ﭬﻪﺷﺎرﺗﯿﯿﻪ و هﺎﺗﯿﯿﻪ دهرﺑ‪‬ﯾﻦ آﻪ" ﺋﻪم وهآﯽ ﻧﻪﺗﻪوه ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‬ ‫ﭬ‪ ‬ﺑ‪‬ﺨﯿﻨﻪ ﺑﻦ ﭼﺎﭬ‪‬ﻠﻜﻪﯾﺎ ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨ‪ .‬هﺎوﺳﻪﻧﮕ‪ ‬دﮔﻪل ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬
‫ﭘﺘﺮ ﺑﯿﺮ ل ﺑﻪرژوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوی ﺑﻜﻪﯾﻦ" ﺑﻪ‪‬م‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ و ﻧﺎوﭼﻪی ل ﺋﺎﻟﯽ ﯾﻪآ‪ ‬و ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ل ﺋﺎﻟﻪك دی‪.‬‬
‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوی ﭼﯽ ﻧﻪ؟ ﺋﺎﯾﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎآﻪت آﻪ‬ ‫ﺋﻪڤ دﺑﯿﺘﻪ هﯚی زهﻻﻟﻜﺮﻧﺎ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك ﺟﺎران‬
‫ﺑﯿﺮ ل هﻨﺪێ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن آﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوی ژ ﺑﻮی آﻮرد ﺑ‪‬ﻨﻪ‬ ‫هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪرﭘﺮس‪ ،‬آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎر و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪‬ﻦ‬
‫رووﻧﻜﺮن؟ ﺋﻪڤ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧﻪك ﻣﻪزن‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن و ﯾﻪك‬ ‫آﻮرد هﺎوﺳﻪﻧﮕﯽ دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ دهوروﺑﻪر‪‬ﻦ‬
‫ﺧﺴﺘﻨﺎ زﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﯾﯿﻪ!!! ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﻻﯾﻪﻧﻪك ژ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑﺰاﭬﺎ ﻧﻪﺗﻪوا‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد دآﻪن‪ .‬داﻧﭙ‪‬ﻨﺎن ب ﺧﻪﻟﻪﺗﯽ و آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﺎن و هﻪروهﺳﺎ‬
‫آﻮرده‪ .‬ﯾﺎن ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘﻪرهﺳﺘﻨﺎ ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاوهك ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪ؟ ﯾﺎن‬ ‫ژی هﻪول ﺑ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ آﻪ ﺋﻪڤ ﺧﻪﻟﻪﺗﯿﯿﻪﻧﻪ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮن‪.‬‬
‫ژی ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو وهآﯽ ﺋﺎﻣﺮازهك ژ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب‬ ‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ آﻪ د وارێ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری ل هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ؟ هﻪﻟﺒﻪت ﺋﻪڤ ژی‬ ‫ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪﻧﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ آﻪ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎرهﺳﻪری‬
‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﭘﻪروهردهآﺮن د ﻗﯚﻧﺎﺧﻪك دهﺳﺘﭙ‪‬ﻚ و ﺳﻪرهآﯿﺪا‪ ،‬آﻪ‬ ‫ژ ﺑﻮی ﺑ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ و ﺳﻪرراﺳﺘﻜﺮن‪ ،‬ﺑﻪری آﻮ ﺟﭭﺎك و ﺗﺎآ‪ ‬آﻮردی‬

‫‪QYP‬‬ ‫‪QXY‬‬
‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺧﻪﺑﺎت ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪك ﯾﻪآﮕﺮﺗﯽ ل ﻧﺎڤ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﺪا‬ ‫د ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎ ﯾﻪآﻪم د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪرﺷﺎﻧ‪ ‬و ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‬
‫ﻧﺎراوهﺳﺘﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د رهوﺷﻪك وهﺎ دا وێ هﻪوﻟ‪‬ﻦ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ‬ ‫و ﭼﻪآﺪاری‪ .‬ﺋﻪو ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ آﻪ ﻧﻮآﻪ ژی ﺑﻮوﯾﻨﻪ ﺧﺎوهن‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ﺨﯿﺘﻪ ﺟﻤﻮﺟﻮﻟ‪ ‬ژ ﺑﻮی دارﺷﺘﻨﺎ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﻪك‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك ﺷﻪرﻋﯽ ب هﯚی هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ و دهﻧﮕﺪاﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﯚﯾﻨﻪ‬
‫راﻣﯿﺎری و ﻟﻪﺷﻜﻪری ﯾ‪ ‬ﻧﻮی‪.‬‬ ‫ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ‪.‬‬
‫ﻟﻪوڕا ژی ﺑﻪری آﻮ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺧﻮه ل ﺳﻪر‬ ‫ﺋﯿﺮۆ ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪ و هﻪروهﺳﺎ ژی رهوﺷﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ‬
‫دورﯾﺎﻧﯿﯿﻪآ‪ ‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﭘﺮاآﺘﯿﻜﯽ ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪك ﻧﻮی ژ‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻨﺪهك دهرﻓﻪت ل ﺑﻪر دهﺳﺘ‪ ‬ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد ﭬﻪآﺮﯾﻨﻪ آﻪ‬
‫ﺑﻮی داﻣﻪزراو‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ژ هﻪر آﺎﺗﻪآ‪ ‬دی ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻪﻣﯽ‬ ‫ﺑ‪ ‬هﺎوﺗﺎ ﻧﻪ ل ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ هﺎوﭼﻪرخ و ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ راﺑﻮردوﯾﯿﺎ آﻮردﯾﺪا‪.‬‬
‫ﻧﻪﺧﻮهﺷﯽ و ﻧﺎآﻮآﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ..‬ل ﺳﻪر‬ ‫ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ل هﻪﻣﯽ ﺋﺎﻟﯿ‪‬ﻦ ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬ﺑﻪرێ ﺧﻮه داﯾﻪ ﭬ‪ ‬ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺧﻮه ژ آﻮك و ﺑﻨﻪڕهت دا ﻧﻮژهن‬ ‫ﺳﺎوا و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﻪڤ دهرﻓﻪﺗﺎ دﯾﺮۆآﯽ‪ .‬دهرﻓﻪﺗﻪك آﻪ ﮔﺮﯾﻨﮓ‬
‫ﺑﻜﻪت ﯾﺎن ژی هﻪر ﺑﻪردهوام ﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﺎ ﺑﻪردهوام آﺮی‪،‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪ .‬هﻪر ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨﻪآﺎ آﻪ د ﭬﯽ آﺎﺗ‪ ‬دﯾﺮۆآﯿﺪا و ل ﺑﻦ‬
‫آﻪ ﺋﻪڤ ژی دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﻧﻪرازﯾﺒﻮوﻧﻪك ﭘﺘﺮ د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی‬ ‫ﺳ‪‬ﺒﻪرا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب‬
‫دا‪ ١٤٧.‬ﻧﻪرازﯾﺒﻮوﻧﻪك آﻪ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ‬ ‫دهﺳﺖ ﭬﻪ ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ژ ﺑﻮی ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ب ﮔﺸﺘﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎن و‬
‫آﻮردی وێ ﻻواز ﺑﻜﻪت‪.‬‬ ‫ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬وهآﯽ ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨﻪك ﻣ‪‬ﮋووی و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻪﺑﺎرهت ب ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و هﻪروهﺳﺎ ژی ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ‬ ‫ﺳﻪرهآﯽ وێ ﺑ‪‬ﺘﻪ زاﻧﯿﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ وێ ژ ﺑﻮی ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺗﯚﻣﺎرآﺮن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﯾﺎ آﻮ‬ ‫ﺗﯚﻣﺎرآﺮن‪ .‬ﺑﻪرهﭬﺎژی ﭬ‪ ‬ژی‪ ،‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺷﻜﻪﺳﺖ و ﻧﺴﻜﯚ وێ وهآﯽ‬
‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﯾﺪا هﻪﺑﯿﺖ‪ ،‬هﻪﺗﺎ ﺋﯿﺮۆ‬ ‫ﺑﻪرهﻪم دﯾﺎرﺑﻦ‪ .‬ﻟﻪوڕا ﺋﻪڤ دهرﻓﻪﺗﺎ ﺑ‪ ‬هﺎوﺗﺎﯾﺎ ﻣ‪‬ﮋووی ژ ﺑﻮی‬
‫آ‪‬ﻢ ﺑﺎﺑﻪت هﺎﺗﯿﻨﻪ ﺗﯚﻣﺎرآﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ وهآﯽ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ﺑﻪرهڤ ﭘﺘﺮ ﺗ‪‬ﺸﻚ‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی د ﺳﻪرﯾﺪا و ب ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎرﯾﯿﺎ‬
‫ﺧﺴﺘﻦ ﺳﻪر ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺑ‪‬ﺸﻚ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬دهرﻓﻪﺗﻪك ز‪‬ﺮﯾﻦ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ آﻪ ﻧﺎﺑﯿﺖ ﺗﻮﺷﯽ ﻧﺴﻜﻮ‪‬ﯽ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د ﺳﺎﻻ ‪٢٠٠١‬ێ ژ ﻻﯾ‪ ‬ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ‬ ‫ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻪرهﻪﻣﻪك وههﺎ وهآﯽ راﺳﺘﯽ دﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ هﺎوﭼﻪرﺧﺎ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭬﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ﺑﺎش و ﭘﯚزهﺗﯿﭭﻪ آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪.‬‬ ‫آﻮردﯾﺪا ﻧﻪﺋ‪‬ﺘﻪ ﺗﯚﻣﺎرآﺮن‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺋﻪم ﺧﻪﺑﺎت و ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﻧﻮی‪،‬‬
‫ﺧﻮهزﯾﺎ آﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﻪك وههﺎ دآﺎﺗﻪك آ‪‬ﻤﺘﺮدا ﭘﺸﺘﯽ آﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ‬ ‫واﺗﻪ ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﻨﺎ ژ هﻪڤ ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻨﻪك ﻧﻮی د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ‬
‫آﻮردی و ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرددا ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد د ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺎ‬
‫‪ -١٤٨‬ﺋﻪڤ ﺑﻪری آﻮ ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﺎ هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻪﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪ را ﭘﺪك ﺋﻮ ﯾﻨﻚ _ ێ دا ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﯿﻤـﺰا آـﺮن‪.‬‬ ‫ﺑﺪهﺳﺖ ﭬﻪهﺎﺗﻨﺎ ﻧﺴﻜﯚ و ﺷﻜﻪﺳﺘ‪ ‬وێ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ آﻮردی‬
‫ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻪك وههﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ د ﮔﻪل ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ آﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﯾـ‪‬ﻦ دی ل ﺑﺎﺷـ‪‬ﻦ د‪‬ـﻦ آﻮردﺳـﺘﺎﻧ‪‬‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮس ﺑﺰاﻧﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺳﻨﺎرﯾﻮﯾﯿﻪك وههﺎ رۆژهك ﮔﻪش ب ﭼﺎڤ‬
‫ﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪ ﺋﯿﻤﺰا آﺮﻧﺎ‪ ،‬آﻪ ﭘﺘﺮ ﻳﻪآﮕﺮﺗﻨ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪ را ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻚ ﺑﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬

‫‪QYR‬‬ ‫‪QYQ‬‬
‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾ‪‬ﻦ ﭘﯚزهﺗﯿﭫ و ﻧﻪﮔﺎﺗﯿﭭ‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﻪك وههﺎ ل ﺳﻪر ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‬ ‫‪ ١٩.٠٥.١٩٩٢‬ێ هﺎﺗﯿﻨﻪ آﺮن‪ ،‬هﺎﺗﺒﯿﺎ ل دارﺧﺴﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﺑ‪‬ﺸﻚ آﺎرﯾﮕﻪری‬
‫ﺑﺪهﻧﻪ دﯾﺎرآﺮن‪.‬‬ ‫ﯾ‪‬ﻦ ﺑﻪرﻓﺮه و ﺟﺪی دا ل ﺳﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژی و آﻮﻟﺘﻮرێ‬
‫ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ آﻮ ﺋﻪم هﻪم ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و‬ ‫راﻣﯿﺎری ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﯾﺪا هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ل رهخ ﭬ‪ ‬ژی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ‬
‫هﻪم ژی ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﮕﺸﺘﯽ ﺧﻮه ل ﺳﻪر دورﯾﺎﻧﯿﯿﻪآ‪ ‬ﻧﺎدﯾﺎر‬ ‫ﺑﻨﻪرهﺗﯽ د دﯾﻤﻮﮔﺮاﻓﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎری ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬وێ ب ﺟﯽ ﺑﺌﺎﻧﯿﺎ‪.‬‬
‫دﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬دﯾﺴﺎن ﺋﻪڤ ﺑﻼ ﻧﻪﺑﯿﺘﻪ هﯚی هﻨﺪێ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد ل هﻪر‪‬ﻤﺎ‬ ‫ﺑﻪ‪‬م ب ل ﺑﻪرﭼﺎﭬﮕﺮﺗﻨﺎ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز آﻪ دﯾﺎره آﺎرﯾﮕﻪری ل‬
‫ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺑﻪرهﻪم ﺑﻤﯿﻨﯿﺖ و ل هﯚﯾﭭﯿﯿﺎ رۆژ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯽ‬ ‫ﺳﻪرﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ راﻣﯿﺎرﯾﯿﺎ آﻮردی هﻪﺑﻮوﯾﻨﻪ‪،‬‬
‫ﺑﯿﻦ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ هﻪر ﺑﻪرهﻪﻣﻪآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﻪﻧﻪ آﻪ ژ ﺑﻮی ﭘ‪‬ﺸﯽ‬ ‫ﻣﺮۆڤ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﮕﻪهﯿﺘﻪ دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪك وههﺎ‪ ،‬آﻪ ﺑﯿﺮۆآﻪﯾﺎ‬
‫ﮔﺮﺗﻨﻪ ل دهرآﻪﻓﺘﻨﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ ﻧﻮی‪ .‬ﺋﻪم وهآﯽ آﻮرد ﺧﻮه و ﺟﭭﺎآﺎ‬ ‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ درهﻧﮓ دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﻧﻪﺷﺎرهزا‬
‫آﻮردی وهآﯽ ﺟﭭﺎآﻪك ﺟﯿﺎواز ژ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎ رۆژهﻪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫ﺑﻮون‪ ،‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎن ل ﺳﻪرآﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل‬
‫ﻧﺎﭬﻪڕاﺳﺖ دﺑﯿﻨﯿﻦ‪ .‬ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎ وێ ژی‪ ،‬ﻣ‪‬ﺸﻜ‪ ‬آﻮردﯾﯿﻪ‪ .‬ﻣ‪‬ﺸﻚ و‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬وهآﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ ل هﻪﻣﺒﻪر هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﻪك وههﺎ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪،‬‬
‫آﻮﻟﺘﻮرهك آﻪ ﻟﺪوﯾﭫ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ و ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿﯿﻪﺗﻪك ﻧﻮی دﮔﻪرﯾﺖ و‬ ‫آﻪ ﺋﻪڤ ژی وهآﯽ ﺗﻪﺧﻤﯿﻦ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ﻧﺎﺋ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ‪،‬‬
‫دﺧﻮازﯾﺖ آﻪ ﭬ‪ ‬ژی ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﻧﭭﺸ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯽ ﺑﻜﻪت‪ .‬دﯾﺘﻨﻪك آﻪ د‬ ‫آﻪ ﭘ‪‬ﺸﺒﯿﻨﯿﯿﺎ ﭬ‪ ‬ﻧﻪدهﺎﺗﻪ آﺮن‪ ،‬آﻪ ﺳﻪرﭘ‪‬هﺎﺗﻪك وهآﯽ ﺳﻪرﭘ‪‬هﺎﺗﺎ‬
‫ﻧﺎﭬﻪروآﺎ ﺧﻮه دا ﺟﯿﺎوازه ژ دﯾﺘﻦ و ﺑﯚﭼﻮﻧ‪‬ﻦ رۆژهﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﺷﻪرێ ﺋﺎزادﯾﯿﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬دهﺳﺖ ﭘ‪ ‬ﺑﻜﻪت‪ .‬هﻪﻟﺒﮋارﺗ‪‬ﻨﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ﺋﯿﺮۆ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب هﻪﺑﻮﻧﺎ دو دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‬ ‫وهآﯽ ﺧﻪﺑﺎﺗﻪك راﻣﯿﺎری ژ ﺑﻮی هﻪر ﺟﭭﺎآ‪ ‬وهآﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دﯾﺎره‪.‬‬
‫و ﯾﻪك ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن ﺷ‪‬ﻮازهك ژ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‬ ‫ﺑ‪‬ﺸﻚ هﻪر ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺑﺎش و ﺧﺮاﺑ‪‬ﻦ ﺧﻮه ل ﺳﻪر‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎرا‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك وههﺎ ﻟﮕﻪل داﻣﻪزراو‪‬ﻦ ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨ‪ ‬وهآﯽ‬ ‫ﺑﺎﻧﺪورا ﺟﭭﺎآ‪ ‬ژ ﺋﺎﻟﯽ راﻣﯿﺎری‪ ،‬آﻮﻟﺘﻮری‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری و ﺟﭭﺎآﯽ ﭬﻪ‬
‫زاﻧﻜﻮ و ﺋﻪﻧﺴﺘﯿﺘﻮﯾ‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﻣﻪزن ﻧﻮﯾﻨﻪ و ﺋﻪڤ‬ ‫هﻪﻧﻪ‪ .‬ﺳﻪﺑﺎرهت ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﻣﺮۆڤ دﺷ‪‬ﺖ ب دﻟﭙﺎآﯽ‬
‫دهرﻓﻪت ﻧﻪآﻪﭬﺘﯿﯿﻪ ﺑﻪردهﺳﺘ‪ ‬ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪر‪‬ﻦ آﻮرد آﻪ آﻮرﺗﯿﯿﻪك ل‬ ‫ﭬﻪ ﺑ‪‬ﮋﯾﺖ آﻪ ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﯾﺎره‪ ،‬ﺑ‪‬ﯾﺎرهك راﻣﯿﺎری ﭘﯿﺮۆزه آﻪ ژ ﺋﺎﻟ‪ ‬ﺣهﻚ‬
‫ﺳﻪر رهوﺷﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪك‬ ‫ﭬﻪ هﺎﺗﯿﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن و ﺟ‪ ‬ﺑﺠ‪ ‬آﺮن‪ .‬ﻧﺮﺧﺎﻧﺪﻧﺎ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ‬
‫زاﻧﺴﺘﯽ ﺑﺪهﻧﻪ دﯾﺎر آﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ ژی هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك در‪‬ﮋ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ژ ﺑﻪر آﻮ ﺋﻪڤ‬
‫ﻻوازی و ﻧﻪﺑﻮﻧﺎ آﺎدر‪‬ﻦ ﺧﺎوهن ﺑﯚﻧﯿﯿﻪآﺎ زاﻧﺴﺘﯽ د ﺑﻮار‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ‬ ‫ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﺎ ﯾﻪآﻪﻣﻪ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪك وههﺎ‬
‫زاﻧﺴﺘﯽ آﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﻦ آﻪ ﭼﺎواﻧﯽ ﯾﺎ ﭬﻪهﺎﻧﺪﻧﺎ وهرﯾﺴ‪‬‬ ‫ژی ﺑ‪ ‬ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﻚ ﻧﺎﺑﯿﺖ‪ .‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘ‪‬ﻦ ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهﯾ‪ ‬ژی‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪك زاﻧﺴﺘﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪر دﺷ‪‬ﻦ آﻪ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬و‬
‫ﺑﺪهﻧﻪ رووﻧﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ هﯿﻮاﯾﻪﺗﻪ ل دهڤ هﻪر ﺗﺎآ‪ ‬آﻮرد هﻪﯾﻪ آﻪ ﺋﻪم‬

‫‪QYT‬‬ ‫‪QYS‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬آﻪ دﯾﺎره دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ﮔﻮهﺪارﯾﯿﺎ رای و دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ آﻮرد ﻧﺎآﻪت‪ ،‬ﺧﺎﻻ ﻧﺎآﻮآﯿﯿﺎﻧﻪ‪ .‬دﯾﺘﻨﻪك وههﺎ ل دهڤ‬
‫ﺗﺎآ‪ ‬آﻮرد ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﺎ ﮔﺮژی و ﺗﺎرﯾﺘﯽ و هﯚی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ‬
‫دﯾﻮارهك ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮرد هﻪول ﻧﻪداﯾﻪ دﯾﻮارك وههﺎ‬
‫ﺑﺮوﺧﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺋﺎﻣﺎژه ب هﻨﺪێ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن ﺑﺎﯾﻪخ دان ب‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ ﯾﺎ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ‪ ،‬ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﭘﺘﺮ د ﺷ‪‬ﺖ هﯚﯾ‪‬ﻦ آﻪ د‬
‫ﺳﻪرﯾﺪا ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﻨﻪ آﺮن هﻠﻮهﺷﯿﻨﯿﺖ و ب ﺋﺎواﯾﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬
‫دهرﻓﻪﺗ‪ ‬ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﺗﺎك ﭬﻪآﯿﺖ آﻪ ﺟه‪ ‬ﺧﻮه د ﻧﺎڤ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا هﻪﺑﯿﺖ و ر‪‬ﺰ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘﻪ ﮔﺮﺗﻦ‪.‬‬
‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د دوو ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎﻧﺪا ول ﻧﺎﭬﺒﻪرا دوو دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺟﯿﺎوازدا هﺎﺗﯿﻪ ل دارﺧﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻟ‪ ‬دﯾﺴﺎن ﺋﻪو آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ آﻪ هﻪردوو‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎن هﻪﺑﻮﯾﻪ ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاره‪ ،‬و ﺑ‪ ‬ﻣﻔﺎ ﻧﻪﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬ﺧﺎﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮓ ل‬
‫ﭬ‪ ‬دهرێ هﻪﯾﻪ آﻪ هﻪژی ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﻜﺮدﻧ‪ ‬ﯾﻪ‪ ،‬و ﺋﻪو ژی ﺳﻪرهﻠﺪﻧﺎ‬
‫ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ل ﺋﺎدارا ‪١٩٩١‬ێ داﯾﻪ‪ .‬ﭘﺸﺘﯽ ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻨﺎ ﭬ‪‬‬
‫ﺳﻪرهﻠﺪاﻧﺎ ﭘﯿﺮۆز‪ ،‬ﺋﻪو ﭬﺎﻟﻪهﯿﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری آﻪ‬
‫آﻪﻓﺘﯿﯿﻪ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ب ر‪‬ﻜﺎ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ و‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﺎﺗﯿﻨﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ‬
‫ﮔﻪﻟﻪك ﻟﻮژﯾﻜﯿﯿﻪ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬آﺎﺗﯽ "ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ" آﻪ ﺑﺨﻮه‬
‫ﻧﯿﻮﻧﻪرێ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬ب‬
‫ﺋﻪرآ‪ ‬ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ل ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬راﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫ل دهرﻓﻪﺗﻪك وههﺎدا ژ ﺑﻮی آﻮ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺸ‪‬ﺖ‬
‫ﺷﻪرﻋﯿﻪﺗﻪك ﻣﻪﺳﺘﺮ ﺑﺪهﺗﻪ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪراﺗﯽ ﯾﺎ ﺧﻮه‪ ،‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‬
‫ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ل دارﺧﺴﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﭘﻪﻧﺎ ﺑﺮدن ﺑﻪر‬
‫‪QYV‬‬
‫ژی ﺑﺸ‪‬ﻦ د وار‪‬ﻦ ﺟﯿﺎوازدا ﺑﻪرهﻪﻣ‪‬ﻦ ه‪‬ﮋاﯾ‪‬ﻦ زاﻧﺴﺘﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ‬
‫ﺟﯿهﺎﻧﺎ زاﻧﺴﺖ ﺑﻜﻪن‪ .‬د ﺳﻪرﯾﺪا ژ ﺑﻮی زهﻧﮕﯿﻨﺘﺮآﺮن و ﺑﻪرﻓﺮهآﺮﻧﺎ‬
‫ﺑ‪‬ﮋهﯾﺎ آﻮردی‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ دهﺳﺘﭙ‪‬ﻚ و ﭘ‪‬ﺸﭭﻪﭼﻮوﻧﺎ وێ ل ﻧﺎڤ‬
‫ﭼﻮاردﯾﻮراﯾﯿﺎ زاﻧﻜﯚﯾ‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﺪا ﺟﯽ دﮔﺮﯾﺖ‪.‬‬
‫هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب ﺳﻪرآﺎﺗﻪك ﻧﺎﺳﻜﺪا ﺗ‪‬ﺪﭘﻪرﯾﺖ‪ ،‬و‬
‫آﻪﻓﺘﯿﯿﻪ ﺑﻪر ه‪‬ﺮﺷ‪‬ﻦ دوژﻣﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﯾﻪآﮕﺮﺗﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬آﻪ‬
‫هﯿﻮاﯾﻪﺗﺎ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرده‪ ،‬و ﯾﻪآﮕﺮﺗﻨﻪوهﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪآ‪ ‬ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ وههﺎ ل دهڤ ﺗﺎآ‪‬‬
‫آﻮردهك آ‪‬ﻢ آﺮﯾﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ژی هﻪﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﺎﯾﺎ ﺋﻪم دێ ﺷ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﻪرهﻧﮕﺎر‪‬ﻦ ه‪‬ﺮﺷ‪‬ﻦ ﻧﻪدﯾﺎر ﺑﻦ‪ ،‬ﯾﺎن ژی ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭼﯿﺎﯾ‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬
‫دێ ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﺎ هﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﺧﻮه ل هﻪﻣﺒﻪر ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﻧﯿﺸﺎن‬
‫دهن؟ دراﺳﺘﯿﺪا ژی ﺋﻪڤ ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯿﻪ دﺷ‪‬ﺖ ب ﺋﺎواﯾﻪآﯽ ﺳﺎﯾﻜﻮﻟﻮژی‬
‫آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ﭘﯚزهﺗﯿﭫ ل ﺳﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار‪‬ﻦ آﻮرد هﻪﺑﯿﺖ آﻪ دآﺎر‬
‫و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﯾﻪآﺨﺴﺘﻨﺎ هﻪردوو دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎن دا ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﺟﺪی‬
‫ﺑﺎﭬ‪‬ﻦ و ﻣﺎﻻ آﻮردی ر‪‬ﻜﺒ‪‬ﺨﻦ)ﺋﯿﺮۆ ﺋﻪڤ ﯾﻪآﮕﺮﺗﻨﻪ ب دی هﺎﺗﯿﯿﻪ و‬
‫هﯿﻮاﯾﻪﺗﻪك ﻧﻮی ل دهڤ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ﭘﻪﯾﺪا آﺮﯾﯿﻪ(‪ .‬ﺋﯿﺮۆ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪر و ﺷﻪرﻋﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺳﻮودﻣﻪﻧﺪ‬
‫هﻪﻧﻪ‪ ،‬آﻪ دﺷ‪‬ﻦ ب ﺧﻮه وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﮔﺮژی ﺑ‪‬ﺨﻨﻪ ﻧﺎڤ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ﯾﺎ آﻮردی‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ژی وهآﯽ ﻧﺎآﻮآﯽ‪ ،‬دﯾﺴﺎن‬
‫دآﺎرن ﺑﺒﻨﻪ هﯚی ﭘﺘﻪو آﺮدﻧﺎ ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬راﻣﯿﺎر‪‬ﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ آﻮردی‬
‫و ﺗﺎآ‪ ‬آﻮردی‪ .‬هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و وه‪‬ﺗﭙﺎر‪‬ﺰی هﻪم ل دهڤ‬
‫آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﯾﺎردهر‪‬ﻦ آﻮرد و هﻪم ژی ل دهڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﮔﻪﻟﻪك‬
‫ﺧﻮرﺗﻦ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ آﻪ ﺋﻪڤ هﻪردوو ﻓﺎآﺘﻪر ب هﻪڤ ره‬
‫داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ ‬دآﻪن ﺟﯿﺎوازن‪ ،‬و ﭘﻪﯾﺪاﺑﻮﻧﺎ هﻪﺳﺘ‪‬ﻦ ﺧﺎڤ ل دهڤ‬
‫‪QYU‬‬
‫و ﻧﻮژهن ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی آﺮ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی " ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺳﻪرﺧﻮهﺑﻮﻧ‪‬ﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ل دهڤ ﺗﺎآﻪآﻪس ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬واﺗﻪ ﺋﻪم‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ " ‬ﺑﯚ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺳﻪرهﺗﺎﯾﺎ ﯾﻪآﮕﺮﺗﻨﺎ ﺑﺰاﭬﺎ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازا ﻧﻪﺗﻪوا‬ ‫ل ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ د دهﻧﮕﺪاﻧﺎ ﻧﻪﺗﻪوا‬
‫آﻮردی ژ ﺑﻮی دارﺷﺘﻨﺎ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﻪك ﯾﻪآﮕﺮﺗﯽ و داوی ﺋﺎﻧﯿﻦ ب‬ ‫آﻮردی و ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮون د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دﺳﺎﻻ‬
‫ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ دهﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﺳﻪرهﺗﺎﯾﺎ‬ ‫‪١٩٩٢‬ێ دﮔﻪرﯾﻦ و دﺑﯿﻨﯿﻦ‪ .‬دآﺎﺗﻪك وههﺎ دا ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ‬
‫دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ آﻮﻟﺘﻮرێ ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ و راﻣﯿﺎری و هﻪروهﺳﺎ ژی‬ ‫رهﺳﻪن‪ ،‬دهﻧﮕ‪ ‬ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﺑﯚﯾﻪ هﯚﯾﯽ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮن و ﭬﺎﻟﻪهﯿﯿﺎ‬
‫ﺳﻪرهﺗﺎﯾ‪ ‬دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﻣﻠﻤﻼﻧﯿﯿﺎ ﺋﺎﯾﺪوﻟﻮژﯾﯿﺎ رهﺳﻪن و ﺧﺎوهن دوﯾﺮ ژ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب دی هﺎﺗﯿﺒﻮو‪.‬‬
‫ﭘﻪﻧﺎ ﺑﺮدن ﺑﻪر ﭼﻪك و ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﻣﺎﻟﻮ‪‬ﺮاﻧﻜﻪر‪ .‬ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﯿﻪك آﻪ ﺗﺎآ‪‬‬ ‫ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺧﺎوهن آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﺑﻮو‪،‬‬
‫آﻮرد ب راﺳﺘﯽ ﺧﻮه ﭘ‪‬ﭭﻪ ﮔﺮ‪‬ﺒﺪهت و ﺑﺎوهر ﭘ‪ ‬هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﯿﻪك‬ ‫ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ آﻪ دآﺎﺗ‪ ‬ﺧﻮهدا‪ ،‬وهآﯽ هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭘﺴﭙﯚر و‬
‫آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﭘ‪‬ﻜهﺎت و ﺑﻨﮕﻪهﻪك ﺧﻮرت ژ ﺑﻮی هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮرد ﭘ‪‬ﻚ‬ ‫زاﻧﯿﺎری ﺳﻪﺑﺎرهت ب ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﻪك ﻣﻮدهرن و هﺘﺪ ژی وهآﯽ‬
‫ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ﭘﺘﻪو ﺑﻮوﻧﺎ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪ و آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺑﺎوهر ﭘ‪‬ﻜﺮاوا‬ ‫ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ دهﺎﺗﻨﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دﺧﻮاﺳﺖ آﻪ‬
‫آﻮردی‪.‬‬ ‫ب هﻪﻣﯽ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﭬﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ل ﻣﻪﯾﺪاﻧﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫داﻣﻪزراو‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ رهﻧﮕ‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎﺗﯿﻚ و ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫وهك ﻓﺎآﺘﻪرهك ژ‪‬هﺎﺗﯽ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﯚ آﻪ دﯾﺎر‬ ‫ﺑﺪهﺗﻪ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﯾﻪآﻪم ژ ﺑﻮی ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪‬‬
‫ﺑﻜﻪت ﺋﻪڤ ﻧﻪﺗﻪوه ﺑ‪ ‬ﺳﻪرآ‪‬ﺶ ﻧﯿﻨﻪ‪ .‬ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ وهآﯽ‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب دی ﺑﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ژ ﺑﻮی آﻮ ﺋﻪڤ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﻪﻧﻪ ب داوی ﺑﯿﻦ‬
‫ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺳﻪرهآﯽ د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﯾﺪا هﻪول و آﻮﺷﯿﺸ‪‬ﻦ ﻣﻪزن‬ ‫هﻪوﻟ‪‬ﻦ ﺟﺪی آﻪ ﺑﺸ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﮔﺮێ ﺑﺪهن ژ ﺑﻮی‬
‫دان آﻪ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺳﻪرهآﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن آﻪ ﺑﺠﯽ ﺋﯿﻨﻪرێ‬ ‫ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﻪﻟﻪك ﮔﺮﯾﻨﮓ دهﺎﺗﻪ دﯾﺘﻦ‪.‬‬
‫ﺋﺎواﺗ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرده‪ .‬ﺋﺎﻣﺎدهآﺎرﯾ‪‬ﻦ ﯾﻪآﻪم هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺋﺎزاد ل‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ آﻪ ژ ﺑﻮی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ هﻪﯾﻜﻪﻟ‪‬ﻦ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎﺗﯿﻚ و ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری د‬
‫ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﺨﻮه ﻧﯿﺸﺎﻧﺎ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن و ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗ‪ ‬ﺑﺪهﺗﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ‬
‫ﺋﯿﺮۆ آ‪‬ﻢ آﻪس هﻪﯾﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﻧﻜﻮﻟﯽ ﭬ‪ ‬هﻨﺪێ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﯾﺎ آﻮ ﺟه‪‬‬ ‫ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك آﻪ ﭘﺸﺘﯽ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬آﻮرﺳﯿﯿﺎ‬
‫رهﺧﻨﻪ و وهك آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ ‪/‬ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ د هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺳﺎﻻ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫‪١٩٩٢‬ێ دا‪ ،‬ﺑ‪‬ﯾﺎرا ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ب ر‪‬ﮋهﯾﺎ ژ‬ ‫هﻪرﭼﻪﻧﺪه آﻪ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﯚ زوﯾﺘﺮ ژ داﯾﻚ ﺑﺒﯿﺖ‪-‬‬
‫ﺳﻪدێ‪ ٪٧‬ێ دهﻧﮕﺎن ﺑﻮوﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﮔﻪﻟﻪك ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‬ ‫وهك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪآﺎ ﻣ‪‬ﮋووی و ﺷﯚڕهﺷﮕ‪‬ﺮی‪ ،-‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺴﺎن ژی‬
‫ﻧﻪﺷﯿﯿﺎن ر‪‬ﮋهﯾﻪك وههﺎ ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺑﯿﻨﻦ‪ .‬ﺑ‪‬ﯾﺎرهك وههﺎ دﺷ‪‬ﺖ وهآﯽ‬ ‫هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ل ﻣﻪﯾﺪاﻧﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ وهآﯽ ﺳﻪرآ‪‬ﺸ‪‬‬
‫ﻻﯾﻪﻧﻪك ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ و وهآﯽ ﺗﺎآﺘﯿﻜﻪك راﻣﯿﺎری ژ ﺋﺎﻟﯽ ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ‬ ‫ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺋﺎزادﯾﺨﻮازا ﮔﻪﻟ‪ ‬ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻪرهﻪﻣﻪك هﻪﻧﻮآﯽ‬

‫‪QYX‬‬ ‫‪QYW‬‬
‫آ‪‬ﺒﻪرآ‪ ‬و ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﯿﻪك آﻪ ﻧﻪك ﺧﺎو‪‬ﻦ و ل ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﺳﺘﺎﻧﺪارد‪‬ﻦ‬ ‫ﺳﻪرهآﯽ و ﺑه‪‬ﺰ‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﭬﻪ هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ل ﭘﻪی‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻮو‪ .‬هﻪﻟﺒﻪت هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ ب ﺧﻮه ژی ﺷ‪‬ﻮازهك‬ ‫ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﻮون‪ .‬ر‪‬ﮋهﯾﻪك وههﺎ ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ‬
‫ﻣﺎﺗﻤﺎﺗﯿﻜﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪڤ ب هﯿﻮری د ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﺪا هﺎﺗﯿﯿﻪ‬ ‫ﺑﭽﻮوك ژ ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮن د ﭘﺮوژهﯾﻪك ﻧﻪﺗﻪوﯾﺪا دوﯾﺮ ﺧﺴﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ل‬
‫دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ ل وه‪‬ﺗﻪك وهآﯽ داﻧﻤﺎرآ‪ ‬آﻪ ﺧﺎوهن ر‪‬ﮋهﯾﺎ‬ ‫ﮔﻪﻟﻪك وه‪‬ﺗﺎن هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ ﺑﭽﻮوك ﺑﯚﯾﻨﻪ‬
‫‪ ٥.٢‬ﻣﻠﯿﻮن هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ ﭘﻪﯾﺮهو دآﻪت آﻪ هﻪر‬ ‫هﯚی دﯾﺎرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺑﺎﻟ‪‬ﻜﺶ د وارێ‬
‫ﭘﺎرﺗﻪك ﺑﺸ‪‬ﺖ ر‪‬ﮋهﯾﺎ ‪ ٪٣‬ێ ژ دهﻧﮕﺎن ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺑﯿﻨﯿﺖ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ‬ ‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎرﯾﯿﺎ ل ﻧﺎڤ ﺑﻪﺷ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪.‬‬
‫ﺑﻪﺷﺪاری د ﺧﻮﻻ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯿﺪا ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺧﻮﻟﻪك ﯾﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ل ﺳﻪر‬ ‫ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺑﭽﻮوك ﺷﯿﺎﻧﻪ دآﺎرهك وههﺎ دا ژی ﺳﻪرآﻪﻓﺘﻦ ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺑﯿﻨﻦ‬
‫ر‪‬ﮋهﯾﻪك وههﺎ ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﻧﺎﭬﺒﻪرا دآﻪﺗﻪ ﺧﺎوهن ‪ ٦-٤‬آﻮرﺳﯽ ل‬ ‫و ﺋﻪڤ ژی ژ ﺑﻪر هﻨﺪ‪‬ﯿﻪ آﻪ ﺧﻮه ﭘﺘﺮ ﺧﻪﻣﺨﻮارێ ﺗﺎك و ﺟﭭﺎآ‪‬‬
‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯿﺪا‪.‬‬ ‫دﺑﯿﻨﻦ ل هﻪﻣﺒﻪر ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوهن ر‪‬ﻜﺨﺮاوهك ﻣﻪزن‬
‫ﺑﻪﻟﮕﻪﻧﺎﻣﻪﯾ‪‬ﻦ ﺑﻪردهﺳﺖ ﺑﻮﻣﻪ دﯾﺎردآﻪن‪ ،‬آﻪ د ﻧﺎﭬﺒﻪﯾﻨﺎ‬ ‫ﺑﻪرﻓﺮهﻦ‪ .‬ﻟﻪوڕا ر‪‬ﮋهﯾﺎ ‪ ٪٧‬ر‪‬ﮋهﯾﻪك ﯾﻪآﺠﺎر ﻣﻪزن ﺑﻮو‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ‬
‫ﺳﻪرآﻪﭬﺘﻨﺎ ﺳﻪره‪‬ﻠﺪاﻧ‪ ‬هﻪﺗﺎ آﺎﺗ‪ ‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪرهی‬ ‫و ﺑﺎرێ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﯾ‪ ‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ل ﺑﻪرﭼﺎڤ ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب هﻪﻣﯽ آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮهﭬﻪ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ‬ ‫ﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬ﻟﻪوڕا ﭘ‪‬ﯿﻮﯾﺴﺖ دآﺮد آﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻪژﯾﯿﻪك هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ر‪‬ﻚ ﭬﻪآﺮی‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬آﺮﯾﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ژی وهآﯽ هﻪوﻟﻪك ﻣ‪‬ﮋووی و ﮔﺮﯾﻨﮓ د‬ ‫ﺑﯿﺖ ل هﻪﻣﺒﻪر هﻪﻣﯽ ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪.‬‬
‫ﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ هﺎوﭼﻪرﺧﺎ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی ﺗ‪‬ﺘﻪدﯾﺘﻦ‪ ،‬و ﻧﻪﺗﻪوهﯾﺎ آﻮردی ژ‬ ‫واﺗﻪ ر‪‬ﮋهﯾﻪآﺎ آ‪‬ﻢ ﺑ‪‬ﺘﻪ دارﺷﺘﻦ‪ .‬ر‪‬ﮋهﯾﺎ دهﻧﮕﺎن ژی ﻧﻪك ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫ﺑﻮی ﺟﺎرا ﯾﻪآﻪم ﺑﯚﯾﻪ ﺧﺎوهن ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﻪك رهﺳﻪﻧ‪ ‬ﻧﻪﺗﻪوی‪ .‬د ﭬ‪‬‬ ‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑﻪﻟﻜﻮ ب ﺋﺎواﯾﻪك ﻧﺎﺋﺎدﻻﻧﻪ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك‬
‫هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬ﺑﻮی ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬دﯾﺎر ﺑﻮو‪ ،‬آﻪ آﻮرد ژی دﺷ‪‬ﻦ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاو و آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ ﭼﺎﭬﺪار ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﺎﻧﻪ ﺳﻪر ﺷﺎﺷﺎﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ آﻪ د‬
‫هﻨﺪێ هﻪﻧﻪ آﻪ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ ﺧﻮه ﯾ‪‬ﻦ راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪ ل ﺳﻪر ﺋﺎﺧﺎ ﭘﯿﺮۆز‬ ‫ﭬ‪ ‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬دا رووداﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ هﻪﻣﯽ رهﺧﻨﻪﻧﻪ ﭘﺶ ﮔﻮه ﭬﻪ‬
‫‪١٤٨‬‬
‫"آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ "‬ب ﺋﺎواﯾﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮن‪ .‬هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ‬ ‫هﺎﺗﻨﻪ ﺧﺴﺘﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬ﺑﻪرﻓﺮه ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬ ‫ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪك دی ژی ﺋﻪڤ ر‪‬ﮋهﯾﻪ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ﭘﺎرت و‬
‫ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی وهآﯽ ﻧﯿﻮﻧﻪرێ ﺧﻮهﺳﻪرێ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد ل‬ ‫ر‪‬ﻜﺮاو‪‬ﻦ ﺑﭽﻮوك وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪر‪‬ﻦ ﻻواز د ﻣﻪﯾﺪاﻧﺎ ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‬
‫ﻧﺎڤ ﻣﻪﯾﺪاﻧ‪‬ﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ و دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿهﺎﻧ‪‬ﺪا دﯾﺎر دآﻪت‪/‬آﺮ‪.‬‬ ‫ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ﺷﯿﺎن و ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ هﻨﺪێ ﻧﻪﺑﻦ آﻪ‬
‫هﻪﻟﺒﮋراﺗﻨﺎ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ آﻮردان ژ ﺑﻮی ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬واﺗﻪ‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﭙﺎر‪‬ﺰن‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﻓﺎآﺘﻪرهك هﺎﻧﺪهر ﺑﻮو‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺑﺪهﺳﺘﭭﻪ ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﻧﮕ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ژﺑﻮی ﺑﻪرهی آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋﻪڤ ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺑﭽﻮك ﺑﯚﯾﻨﻪ ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻦ دوراو د آ‪‬ﺒﻪرآﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎری دا‪.‬‬

‫‪ -١٤٩‬ﮔﻪوهﻪری‪ ،‬ﺣﻪﻣﯿﺪ؛ راﭘﻮرﺗﺎ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ﺳﺘﻮآهﻮﻟﻢ ‪١٩٩٢‬‬

‫‪RPP‬‬ ‫‪QYY‬‬
 ‫ژ داﯾﻜﺒﻮون‬ ‫د ﭘﻠﻪﯾﺎ ﯾﻪآﻪم و ل ﺑﻪردهواﻣﯽ ﯾﺎ ﭬ‪ ‬ژ ی ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫ﺳﻪ رهﻠﺪاﻧﺎ ﺳﺎﻻ ‪١٩٩١‬ێ ره ﻧﮓ و روﯾ‪ ‬ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪.‬‬
‫آﻮردی و ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ل هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺗﻮوﺷﯽ‬ ‫ب هﻪﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د ﺳﺎﻻ ‪١٩٩٢‬ێ دا‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری آﺮ‪ .‬ب ﭬﻪ ﮔﻮهﻪ ﺳﺘﻨﺎ ﺧﻪ ﺑﺎﺗ‪ ‬ژ ﭼﯿﺎن ﺑﻪ رهڤ ﺷﺎر و‬ ‫وهرﭼﻪرﺧﺎﻧﻪك ﻧﻮی آﻪت ﻧﺎڤ ﺑﺰاﭬﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ و راﻣﯿﺎرﯾﯿﺎ آﻮرد ب‬
‫ﺷﺎرۆﭼﻜﻪ ﯾﺎن ل ﭬﯽ ﺑﻪ ﺷ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪم ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺟﭭﺎآﯽ و هﻪ م‬ ‫ﮔﺸﺘﯽ و ب ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﺎ آﻮرد ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ‬
‫ژی ژ ﺋﺎﻟﯽ راﻣﯿﺎری ﭬﻪ ﮔﻮڕاﻧﻪ ك ﻧﻮی آﻪ ﭬﺘﯿﯿﻪ ﻧﺎڤ ﻣ‪‬ﺸﻜ‪ ‬راﻣﯿﺎری‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ .‬د ﭬ‪ ‬وهرﭼﻪرﺧﺎﻧ‪ ‬دا و ب هﯚی هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن و‬
‫ﯾ‪ ‬آﻪ ﺳﺎﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮرد و ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯽ آﻮردی‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ وه هﺎ‬ ‫ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﻪك هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ ﻓﺮه ﭘﺎرﺗﺎﯾﻪﺗﯽ‪ -‬ﭘﻠﻮرال‪ -‬دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ ﯾﺎ‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪ ك ه‪‬ﮋا و ﺑﻪرﻓﺮه ل ﺳﻪ ر ژﯾﺎﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮرد ل‬ ‫آﻮردی ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ ﺧﻮه داﯾﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬و ب ﭬﯽ ﺋﺎواﯾﯽ رهﻧﮓ و‬
‫هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪ ﺑﻮوﯾﻪ‪ .‬ﯾﺎ ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﺘﺮ ژ هﻪ ﻣﯿﯿﺎن‪،‬‬ ‫روﯾﻪك ﻓﻪرﻣﯽ ب ﺧﻮه ﭬﻪﮔﺮﺗﯿﯿﻪ‪ .‬رهﻧﮕﻪداﻧﻪوهﯾﺎ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ‬
‫ﮔﯿﺎﻧ‪ ‬ﺑﺎوه ری ب ﺧﻮه هﻪ ﺑﻮون و ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪ ﺗﯿﯿﻪ ك‬ ‫ﻧﺎﭬﻨﻪﺗﻪوهی داﻧﭙ‪‬ﺪاﻧﺎﻧﻪ ب رهواﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ‬
‫آﻮرده واری ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ب ﺧﻮه ژی ﺋﻪ ڤ ﺗﻪ ﻧﯿﺎ هﻨﮕ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎرا ده ﻣﺎ آﻪ‬ ‫ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد‪ ،‬آﻪ ب ﺧﻮه ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه دآﻪت‪/‬ﺑﻜﻪت‪.‬‬
‫هﻪ ﺳﺘ‪‬ﻦ ﻧﻪ ﺗﻪوه ﭘﻪره ﺳﺘﯽ ل ده ڤ ﻣﺮۆﭬﯽ ﺧﻮرت ﺑﻦ‪ .‬هﻪ ﺳﺘ‪‬ﻦ‬ ‫ر‪‬ﭭﻪﺑﻪرﯾﯿﻪك وههﺎ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ و ﺳﻪﻧﮕﯿﻨﯿﯿﺎ ﺧﻮه ﭘﺸﺘﯽ ﺷﻪرێ ﺋﺎزادی‬
‫ﻧﻪﺗﻪوی هﻨﮕ‪ ‬ﺧﻮرت دﺑﻦ‪ ،‬آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﻪ رهﻪ ﻣ‪‬ﻦ آﺎر و ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ‬ ‫ﯾﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬دﯾﺎر آﺮ‪ .‬راﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﭬ‪ ‬ژی د هﻨﺪێ را ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎری ﺑﺒﻨﯿﺖ و هﻪ ﺳﺖ ب ﺗﻪ ﻧﺎهﯽ و ﺧﻮه ﺷﯽ د‬ ‫دﯾﺘﻦ‪ ،‬دهﻣﺎ آﻪ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﺎ و دهزﮔﻪه‪‬ﻦ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻦ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﻜﻪ ت‪ .‬دوﯾﺮ ﻧﯿﻨﻪ آﻪ ﺑ‪‬ﮋﯾﻦ ﺑﻪ رز ﺑﻮوﻧﺎ هﻪ ﺳﺘ‪‬ﻦ وههﺎ ﻟﺪه ڤ‬ ‫ﺳﻪرهآﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬روژاﻧﻪ ﺳﻪرآﻪﭬﺘﻦ و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨ‪‬ﻦ هﻪر‪‬ﻤﺎ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪‬ﻦ آﻮرد ﺑﻮوﯾﻨﻪ‪/‬دﺑﻨﻪ هﺎﻧﺪه ر ژ ﺑﻮی ﺑﺎﯾﻪ ﺧﺪان ب ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ژ ﺑﻮی ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪك روﻧﻪه دﯾﺎر دآﻪن‪.‬‬
‫دی ﯾ‪‬ﻦ ژﯾﺎﻧ‪ ‬ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی‪ .‬ﭬﻪ ﮔﻮهﻪ ﺳﺘﻨﺎ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﺷﺎﺧﺎن ژ‬ ‫و هﻪر‪‬ﻤﻪك وههﺎ ﺳﻪرهڕاﯾ‪ ‬هﻪﻣﯽ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻠﯚﻗﻪﯾﺎن وهآﯽ‬
‫ﺑﻮی ﻧﺎڤ ﺷﺎر و ﺷﺎروﭼﻜﻪ ﯾﺎن ﭘﻪﯾﻮه ﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ ژ هﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﻧﻤﻮوﻧﻪ ژ ﺑﻮی ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬ددهﻧﻪ ﻧﯿﺸﺎن دان‪ .‬هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ‬
‫ﺋﺎﻟﯿﯿﺎﻧﭭﻪ‪ ،‬وه ك ﻓﺎآﺘﻪ ره ك ﺳﻪ ره آﯽ ﺗﺎآﯽ ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دآﻪ ت‬ ‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘﺸﺘﯽ ﺳﻪرهﻠﺪاﻧﺎ ﭘﯿﺮۆز وهآﯽ ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪك ﭘﺎﺷﭭﻪﻣﺎی ﯾﺎ‬
‫و هﻪ روهﺳﺎ ژی ژ ﺑﻮی ﭘﺘﻪوآﺮﻧﺎ هﻪ ﺳﺘ‪‬ﻦ ﻧﻪ ﺗﻪواﯾﻪ ﺗﯽ‪ ،‬آﺎرﯾﮕﻪ رﯾﯿﺎ‬ ‫روژهﻪﻻﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ و ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬د هﺎﺗﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﭘﺸﺘﯽ ‪ ١٤‬ﺳﺎﻻن ب‬
‫ﺧﻮه دێ ل ﺳﻪ ر آﻪﺳﺎﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮرد دێ هﻪ ﺑﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪ ﮔﻪرا ﺑﻪ رز ﺑﻮوﻧﺎ‬ ‫رهﻧﮓ و روﯾﻪك ﻧﻮی ﺧﻮه ﺧﻪﻣﻼﻧﺪﯾﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ هﻪﻣﯽ د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫هﻪ ﺳﺘﻪ ك وه هﺎ ژی دﯾﺴﺎن د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪ ر ﻓﺎآﺘﻪ را هﻪ ره ﺑﻪ رﻓﺮه آﻪ‬ ‫ﺧﻪﺑﺎت و ﺗ‪‬ﻜﻮﺷﺎﻧﺎ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ب هﻪﻣﯽ رهﻧﮕ‪‬ﻦ ﺧﻮهﭬﻪ‪.‬‬
‫ﺋﻪو ژی ﺑﺎرێ ﭘﻪروهرده آﺮﻧﺎ ﻧﭭﺸ‪‬ﻦ داهﺎﺗﯿﯿﻪ آﻪ ب زﻣﺎﻧ‪ ‬زﮔﻤﺎﮔﯽ‬
‫ﺗ‪‬ﻨﻪ ﭘﻪ روه رده آﺮن‪ .‬ﺋﻪ ڤ ﺑﺎﯾﻪخ دان ب آﻪﻟﻪ ﭘﻮرێ آﻮردی و هﺘﺪ‪،.‬‬

‫‪RPR‬‬ ‫‪RPQ‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪ ﻣﻪ ك راﻣﯿﺎری ﭘﻠﻮراﻟﯿﺴﺘﯿﯿﻪ‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪ ك وه هﺎ و ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ‬
‫ﺟﭭﺎآﻪ ك ﻧﻮی ل ﺳﻪ ر ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ وههﺎ ره ﻧﮕﺪاﻧﻪوه ﯾﺎ دﯾﺎرده ﯾ‪‬ﻦ‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻪ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا و ل ﻻﯾﻪ ك دی ﭬﻪ ژی ل ﺟﯿهﺎﻧ‪‬‬
‫ب ﺋﺎواﯾﻪ ك ﭘﯚزه ﺗﯿﭫ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪ .‬ﻧﺮﺧﺎﻧﺪﻧﻪ ك آﻪ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ ر‪‬ﺰ‬
‫و ﺑﻮهﺎ و ﻧﻪ رﯾﺘ‪‬ﻦ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪ ‬دا دآﻪت‪ .‬ﻟﻪ وڕا ژی‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ آﺎر ژ ﺑﻮی ﭘﺘﻪوآﺮن و ﺑه‪‬ﺰآﺮﻧﺎ ﭬﺎن ﺑﻮهﺎﯾﺎن ﺑ‪‬ﺘﻪ‬
‫آﺮن‪ ،‬ﺳﻪ ره ڕای هﻨﺪێ ژی آﻪ د ﭬﯽ وارﯾﺪا دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز هﻪ ﻧﻪ ‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ﻧﺎﺑﯿﺘﻪ ﺟه‪ ‬ﻣﻪ ﺗﺮﺳﯽ آﻪ ره ﻧﮕﻪ رۆژه ك‬
‫ﺑ‪‬ﺖ و ﺟﭭﺎآﻪ ك وه هﺎ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪ ره ڤ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚری ﺑﺎﭬ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﻪو ژی‬
‫هﻪ ﺑﻮون و ﺧﻮرﺗﺒﻮوﻧﺎ ﺑﯿﺮوراﯾ‪‬ﻦ ﺋﺎزاده‪ ،‬آﻪ ل هﻪ ﻣﺒﻪ ر ﺑﯿﺮوراﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﻪ رﺗﻪ ﺳﻚ ﺳﻪ رآﻪ ﭬﺘ‪‬ﯽ ﺑﺪه ﺳﺖ ﺗﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺑﺎوه ره ك وه هﺎ ﻧﻪ ك‬
‫ﻟﺒﻪ رﭼﺎﭬ‪ ،‬آﻪ رۆژه ك وههﺎ دﻣ‪‬ﮋووﯾﺎ ﻧﻪﺗﻪ وا آﻮردﯾﺪا ﺟه ﺑﮕﺮﯾﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻮﻧﻜﻪ وه آﯽ آﻮرد ﻣﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪ ك دی ره ﻧﮓ و روﯾ‪‬ﻦ‬
‫دﯾﻜﺘﺎﺗﯚرﯾﯿﻪ ت و ﻓﺎﺷﯿﺰﻣ‪ ‬دﯾﺘﯿﯿﻪ و دﻧﺎڤ ﻻﭘﻪ ر‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﮋووی دا ژی‬
‫ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﺎ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚران ب ﺑﺎﺷﯽ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮن‪.‬‬
‫ب آﻮرﺗﯽ ﯾﻪ آﻪﻣﯿﻦ ﺗﻪ ﺟﺮوﺑﻪ ﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ راﺳﺘﻪ ﻗﯿﻨﻪ ب هﻪ ﻣﯽ‬
‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﭬﻪ ل رۆژهﻪ ﻻﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ ل هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬د ﺳﺎﻻ ‪١٩٩٢‬ێ آﻪ ﭬﺘﯿﯿﻪ ﻣﻪ ﯾﺪاﻧ‪ .‬ﭼﻤﺎ؟ ﭬ‪ ‬ژی ﭼﻪ ﻧﺪ‬
‫ﺋﻪ ﮔﻪ ر‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪ ﻧﻪ ‪:‬‬
‫دﯾﺮۆآﯽ دووﺑﺎره ﻧﻪ ﺑﻦ و دهرﻓﻪ ﺗﻪ ك وههﺎ ژ دهﺳﺖ ﻧﻪ ﭼﯿﺖ‪،‬‬
‫‪ -١‬ﺳﻪره راﯾ‪ ‬زۆﻟﻢ و زۆرداری و آ‪‬ﻤﺎﺳﯿﯿﺎن ده ﺳﻪ ‪‬ﺗﻪ ك ﻧﻮی ل‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن‪ ،‬و ده ﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﺧﻪ ﺑﺎﺗﻪ ك ﻧﻮی‬
‫وه رﭼﻪ رﺧﺎﻧﻪ ك ﻧﻮی وه آﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ د ﻣ‪‬ﮋوﯾﯿﺎ آﻮردﯾﺪا ب دی‬
‫هﺎت‪.‬‬
‫‪RPT‬‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬روﻻ ﺳﻪ ره آﯿﯿﺎ ﻣﻪدﯾﺎ آﻮردی د دﯾﺎرآﺮﻧﺎ "ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ‬
‫هﺎوﺑﻪ ﺷ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪ "‬ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬و ﺋﻪ ڤ ﺑﻮهﺎﯾﻪ ﻧﻪ ژی روﻻ‬
‫ﺳﻪ ره آﯽ د ﯾﻪ آﮕﺮﺗﻨﺎ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردﯾﺪا دﺑﯿﻨﯿﻦ و وه ك ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ‬
‫آﻮردی ﺗ‪‬ﻨﻪ ﻧﺎﺳﻜﺮن‪ ،‬آﻪ ﺗﺎآ‪ ‬آﻮرد ب ﺋﺎواﯾﻪ ك ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺧﻮه‬
‫هﺎوﺳﺮوﺷﺖ دﺑﯿﻨﯿﺖ دﮔﻪ ل ﺑﻮهﺎﯾ‪‬ﻦ وههﺎ‪ .‬ل ﺳﻪ ر ﭬ‪ ‬ژی وه آﯽ‬
‫ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن ﭬﻪ ﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ و ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ‬
‫ﻧﻪﺗﻪوی و ﺟﭭﺎآﯿﺪا آﺎرداﻧﻪوه ﯾﻪ ك ﻧﻮی ل ﺳﻪر ﺷ‪‬ﻮازێ‬
‫ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوه ﯾﺎ ﻣ‪‬ﺸﻜ‪ ‬آﻮردی و ﺗﺎآ‪ ‬آﻮرد هﻪﺑﻮﯾﻪ ‪ .‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﻪ ك‬
‫آﻪ ﺑﯿﺮ ل داهﺎﺗﻮوﯾﻪ ك ﻧﻮی و ﺑﻪ رﻓﺮه ﺑﻜﻪت و ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺑﺒﯿﺖ هﯚی‬
‫ﺑﻪ رهﻪ ڤ آﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و آﻮﻟﺘﻮری‬
‫وﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻦ و دروﺳﺘﻜﺮﻧﺎ آﻪﺳﺎﯾﻪ ﺗﯿﯿﻪ ك ﻧﻮﯾﯿﺎ آﻮردی‪ ،‬آﻪ دوﯾﺮ‬
‫ﺑﯿﺖ ژ ﺗﺮاوﻣﺎ و هﯚﭬﯿﺘﯿ‪‬ﻦ ﺷﻪ ڕ و ده رﺑﻪده ری ﯾﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪.‬‬
‫ﺑﻪ رهﻪ ﻣﻪ ك وههﺎ دده ﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻗﻪ ك ﻧﻮی ﭘﺘﺮ‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪ ‪/‬ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪ رﺑﭽﺎڤ‪ ،‬ﺗﺎﯾﺒﻪ ﺗﯽ ژی ﺋﻪ ﮔﻪ ر ل هﯚﯾ‪‬ﻦ آﻪ ﺧﺎوه ن‬
‫آﺎرﯾﮕﻪ ری ﻧﻪ ل ﺳﻪ ر ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻦ دﯾ‪‬ﻦ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬وه آﯽ ﺗﻪرور‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻪ ﻟﻜﺮﻧﺎ‬
‫ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ ﻣﺮوﭬﺎﯾﻪ ﺗﯽ‪ ،‬دوﯾﺮ آﻪﭬﺘﻦ ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و هﺘﺪ‪ ،.‬ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ ژی ﺑﯚﯾﻨﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ﭘﺸﺘﯽ ﺷﻪ ڕی‪ ،‬ده ﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮﻧﺎ ﺧﻪ ﺑﺎﺗﻪ ك‬
‫ﻧﻮی و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب ﺧﻮه داﭼﻮوﻧ‪ ‬ﻟﺪهڤ ﺗﺎآ‪ ‬آﻮرد و هﻪروهﺳﺎ‬
‫ژی ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ﺗ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪ رﭼﺎڤ‪ .‬ژ ﺑﻮی آﻮ هﻪ ﻟﻪ ﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﺳﻪ ره آﯽ ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ﭬﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ره ڕاﯾ‪ ‬هﻪﻣﯽ آ‪‬ﻤﺎﺳﯽ و ﺗﻪ ﻧﮕﺎﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ آﻪ ﺋﯿﺮۆ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪ رﭼﺎڤ‪ ،‬ﻟ‪ ‬دﯾﺴﺎن ژی ﺟﭭﺎآﺎ‬
‫آﻮردی ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪ ك ﻧﻮی ﺋﺎﻓﻪ راﻧﺪﯾﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﺋﻪو ژی ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺘﻦ ب‬
‫‪RPS‬‬
‫ﺑﺮﯾﻨ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﻧﻪ ﺗﻪ وا آﻮردی آﻪ ﺑﻪ رهﻪ ﻣ‪‬ﻦ ﺷﻪڕێ ﺑﺮاآﻮژﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﺸﯿﻦ ﺑﯚ ﺳﺎر‪‬ﮋ و دهرﻣﺎن ﻧﻪﺑﻮوﺑﻮون‪ ،‬آﻪ ﺷﻪ ڕه ك دی ﯾ‪‬‬
‫ﺑﺮاآﻮژی ده ﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮ‪ .‬ب داخ ﭬﻪ ﺋﻪ ڤ هﯚآﺎره ﻧﻪ ﺑﯚﯾﻨﻪ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪ و ب‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﺘﺎ ﺧﻪ ﺑﺎﺗﺎ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازا ﮔﻪ ﻟ‪ ‬آﻮرد ﭬﻪ ﻧﻮﺳﺎﯾﻪ‪ .‬هﯚآﺎر‪‬ﻦ آﻪ‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪ ﺳﺎ ﭘ‪‬ﺸﭭﻪ ﭼﻮون و هﻪ روهﺳﺎ ژی ﭘﺘﻪوآﺮﻧﺎ ر‪‬ﺰ‪‬ﻦ‬
‫ﻧﻪﺗﻪواﯾﻪ ﺗﯽ ل هﻪ ر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘﺎﺷﭭﻪ ﺧﺴﺖ و ﺑﯚﯾﻪ هﯚی‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪ ر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ .‬ﺑﻪ رهﻪم ژی ﺋﻪو ﺑﻮ‪ ،‬آﻪ‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪ ﺗﺎ هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺷﻪ رﻋﯿﯿﻪﺗﺎ ﺧﻮه ژ‬
‫ده ﺳﺘﺪا و دهﺳﻪ ‪‬ﺗﻪ ك ﻻواز هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺋﺎرا‪ .‬ﭬ‪ ‬ژی آﺎرﯾﮕﻪ ری ﺧﺴﺘﻪ‬
‫ﺳﻪ ر ﻧﯿﻮﻧﻪراﯾﻪ ﺗﯽ ﯾﺎ ﮔﻪ ﻟ‪ ‬آﻮرد دﻧﺎڤ ﻣﻪﯾﺪاﻧﺎ دﯾﭙﻠﻮﻣﺎﺳﯽ ﯾ‪‬ﻦ‬
‫ﺟﯿهﺎﻧ‪ ،‬آﻪ وان ژی ﭘﻪ رﮔﺎﻻ ﭘﺮﺳ‪ ‬ﺧﺴﺘﻨﻪ ﺳﻪ ر ﺷﻪ رﻋﯿﯿﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺣﻜﻮوﻣﻪ ﺗﺎ هﻪ ر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ .‬ل داوی ﭘﺸﺘﯽ آﻮ هﻪوﻟ‪‬ﻦ ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ژ ﺑﻮی ب داوی ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﻧﺎآﻮآﯿ‪‬ﻦ وه هﺎ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪ ردوو‬
‫ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ ﮔﺮﯾﻨﮓ – ﭘﺪك‪ ،‬ﯾﻨﻚ‪ -‬ﺳﻪر ﻧﻪ آﻪت‪ ،‬دور هﺎﺗﯿﯿﻪ هﻨﺪێ آﻪ‬
‫دهﺳﻪ ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﺎ ﻧﺎﭬﺒﮋﯾﻨﯽ ﺑﻜﻪت‪ .‬ﺑ‪‬ﺸﻚ ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﺎ ﭘﺸﺘﯽ ﺷﻪ ڕێ‬
‫ﯾﻪ آﻪﻣ‪ ‬آﻪ ﻧﺪاﭬﺎ ﻓﺎرس آﻪ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﺋﺎزادﯾﯿﺎ آﻮ‪‬ﺘ‪ ‬ب ﺋﺎواﯾﻪ ك دی‬
‫ل دهﺳﻪ ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ آﻮرد ل هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دﻧ‪‬ﺮی‪.‬‬
‫ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﺎ ب هﻪر ﺋﺎوای ب داﻣﻪ زراﻧﺪﻧﺎ ﺗ‪‬ﻜﻠﯿ‪‬ﻦ ﻧ‪‬ﺰﯾﻚ ب‬
‫ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ راﻣﯿﺎری ﯾﺎ آﻮردی ره ‪ ،‬زه ﻣﯿﻨﻪ ژ ﺑﻮی داﻣﻪ زراﻧﺪن‬
‫و ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ هﺎوﭘﻪ ﯾﻤﺎﻧﻪ ﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪ ردوو ﺋﺎﻟﯿﯿﺎن‪ -‬آﻮرد و‬
‫ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﺎ‪ -‬دا ﭘ‪‬ﻜﺌﯿﻨﺎ‪ .‬دﯾﺎره آﻪ هﻪ ﺗﺎ ﻧﻮآﻪ ﭘﻪ ﯾﻤﺎﻧﻪ ك وههﺎ ﻧﻪ آﻪ ﭬﺘﯿﻪ‬
‫ﺑﻪ رده ﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪڤ ژی دﯾﺎره آﻪ ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬و ل ﺋﺎﻟﯿ‪ ‬دی ژی‬
‫آﻮرد‪ ،‬هﻪ ﭬﺪوو وه آﯽ هﺎوﭘﻪ ﯾﻤﺎﻧ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﻧﯿﺸﺎن ددهن وه ﯾﺎن دﯾﺎر‬
‫دآﻪن‪ .‬ﺋﻪ ڤ ژ ﺑﻮی ﺳﺘﺮاﺗﻪ ژﯾﯿﺎ ﺋﻪ ﻣﺮﯾﻜﺎ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺑﻮ آﻪ ﭘﻪ ﯾﻤﺎﻧﻪ ك‬
‫‪RPV‬‬
‫‪ -٢‬ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ﺷ‪‬ﻮازێ ﺧﻪ ﺑﺎﺗ‪‬؛ ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ ﭼﯿﺎن دﮔﻪل ﺟه‪ ‬ﺧﻮه‬
‫د ﮔﻪ ل ﺧﻪ ﺑﺎﺗﻪ ك ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﻮڕی‪ .‬ده ﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮﻧﺎ ﺧﻪ ﺑﺎﺗﻪ ك‬
‫ژﯾﺎری)ﺳﭭﯿﻞ(‪.‬‬
‫‪ -٣‬هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻦ ب ه‪‬ﺰ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪ ﺗﯽ ﯾﺎ آﻮردی ﺑﯚﯾﻪ‬
‫راﺳﺘﯽ ﯾﻪ ك‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﻣﺎﻓ‪ ‬آ‪‬ﻤﻪ ﻧﻪ ﺗﻪ وه ﯾﺎن د ﯾﺎﺳﺎﯾﺎ هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﺪا‬
‫هﺎﺗﯿﯿﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ و د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا ژی ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﺟﺪی ژ ﺑﻮی آﺎره ك‬
‫وههﺎ هﺎﺗﯿﻨﻪ آﺮن‪.‬‬
‫ﺳﻪ ره ڕاﯾ‪ ‬هﻨﺪێ آﻪ ده ﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و ﺷ‪‬ﻮازا‬
‫داﺑﻪﺷﻜﺮن آﻮرﺳﯽ و دهه ﺳﻪ ‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪ ردوو ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ‬
‫ﺳﻪ ره آﯽ ﭘﺪك و ﯾﻨﻜ‪ ‬دا ﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻪ ‪‬م آﺎرداﻧﻪوه ﯾﻪ ك ﻣﻪ زن ل ﺳﻪ ر‬
‫ﺗﻪ ﺟﺮوﺑﻪ ﯾﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪ ﺑﻮو‪ .‬ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ ﭘﯚزه ﺗﯿﭭ‪‬ﻦ‬
‫هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ آﻮرﺳﯿﯿﺎن ل ﺳﻪر آ‪‬ﻤﻪ ﻧﻪ ﺗﻪ و‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻮو‪ ،‬آﻪ ب ﺧﻮه ﮔﻪ ﻟﻪ ك ﭘﯚزه ﺗﯿﭫ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬ﭬ‪ ‬ژی ده رﻓﻪ ت ژ‬
‫ﺑﻮی آ‪‬ﻤﻪ ﻧﻪ ﺗﻪ وان ﭬﻪ آﺮ آﻪ ژ ده رﭬﻪ ی ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺒﻨﻪ‬
‫ﺧﺎوهن ﻧﯿﻮﻧﻪ راﺗﯽ ل ﻧﺎڤ آﯚﭼﻜﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﺪا و ﺑﺸ‪‬ﻦ‬
‫ﺑﻪ رژهوه ﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﭙﺎر‪‬ﺰن‪.‬‬
‫ب هﻪﻟﻜﻪ ﭬﺘﻨﺎ ﺋﺎﮔﺮێ ﺷﻪرێ ﻧﺎﭬﺨﻮه ‪ ،‬ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮردی‬
‫ﻣﺎﻟﺌﺎوی دﮔﻪل ﭘﻪ ره ﭘ‪‬ﺪاﻧﺎ دﯾﺘﻨﺎ ر‪‬ﻜﻪ ﭼﺎره ﺳﻪ رﯾﯿﻪ ك راﻣﯿﺎری ژ‬
‫ﺑﻮی ﻗﻪ ﯾﺮاﻧﺎ دهﺳﻪ ‪‬ﺗﯽ ل هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬آﺮ‪ .‬د آﺎت‬
‫و ﺳﺎﺗ‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز دا ﭘﺎرت و ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری و ﻟﻪﺷﻜﻪ ری ﺧﻮه‬
‫ﺋﺎﭬ‪‬ﻦ هﻪ ﻣﺒ‪‬ﺰا ه‪‬ﺰ‪‬ﻦ ﻟﻪ ﺷﻜﻪری‪ ،‬آﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪ ك وه هﺎ ژی آﺎره ﺳﺎﺗ‪‬ﻦ‬
‫ﻧﺎﻟﻪﺑﺎر ژ ﺑﻮی ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی وه آﯽ ﺑﻪ رهﻪم ﺑﺠﯽ ﺋﺎﻧﯽ‪ .‬ه‪‬ﺸﺘﺎ‬
‫‪RPU‬‬
‫وهرﮔﺮﺗﻦ و دان ب ﭬ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ ﻧﺎن‪ ،‬آﻪ ﺳﻪرآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮردی‬ ‫ﺋﺎﺷﺘﯽ د ﺋﻪﯾﻠﻮوﻻ ‪١٩٩٨‬ێ ل واﺷﯿﻨﮕﺘﻮﻧ‪ ‬ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردوو‬
‫ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬ‪‬ﻦ ﺷﺎش ﺋﺎﭬ‪‬ﺘﯿﯿﻪ‪ .‬ﺑﻪ ‪‬م ﺋﻪ ڤ دﯾﺎره آﻪ ﻧﺎڤ ره ﻓ‪‬ﻦ هﻪ ردوو‬ ‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪ ﺑﺮﯾ‪‬ﻦ آﻮردی ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﯿﻤﺰا آﺮن‪ .‬ل ﭬ‪ ‬ده رێ ﺋﻪ ڤ ژ ﺑﻮی‬
‫ﭘﺎرﺗﯽ ﯾﺎن دا هﻨﺪه ك آﻪﺳ‪‬ﻦ آﻮرﺗﺒﯿﻦ هﻪ ﺑﻦ و هﻪ ﻧﻪ ‪ ،‬آﻪ‬ ‫ﺟﯿهﺎﻧ‪ ‬دهرآﻪﭬﺖ آﻪ ﺋﻪ ﻣﺮﯾﻜﺎ ب ﭼﺎﭬﻪ ك دی ل آ‪‬ﺸﻪ ﯾﺎ آﻮردی ل‬
‫ﺑﻪ رژهوه ﻧﺪﯾ‪‬ﻦ آﻪ ﺳﺎﯾﻪ ﺗﯽ ل ﭘ‪‬ﺸﯽ ﺑﻪ رژهوهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﻧﻪﺗﻪوی دﺑﯿﻨﻦ‪ .‬و‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬د ﻧ‪‬ﺮﯾﺖ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺟﺎرا ﯾﻪ آﻪ ﻣﻪ آﻪ ﺋﻪ ﻣﺮﯾﻜﺎ د ﻣ‪‬ﮋووﯾﯿﺎ ﺧﻮه دا‬
‫ﺋﻪڤ ﻻﯾﻪ ﻧﻪ رهﺧﻨﻪ ﯾ‪‬ﻦ وه هﺎ ﺑ‪ ‬ﺑﻨﮕﻪ ه دﺑﯿﻨﻦ‪.‬‬ ‫دﺑﯿﺘﻪ ﻻﯾﻪ ﻧ‪ ‬ﺳﻪ ره آﯽ ﯾ‪ ‬ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﻨﺎ ﺋﺎﺷﺘﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا دوو‬
‫واﺗﻪ ﺋﻪ ڤ ﻻﯾﻪ ﻧﻪ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ژ هﻪ ﺑﻮوﻧﺎ ﻧﺎآﻮآﯽ د ﻧﺎڤ ره ﻓ‪‬ﻦ‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ﯾ‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری‪ /‬ﻟﻪ ﺷﻜﻪرﯾ‪‬ﻦ آﻮردی‪.‬‬
‫آﻮردی دآﻪ ن و ﻧﺎﺧﻮازن آﻪ ﯾﻪ آﮕﺮﺗﻦ ﭼ‪‬ﺒﯿﺖ‪ .‬ل ﻧﺎڤ ﺗﻪ وه ر‪‬ﻦ‬ ‫رهﺧﻨﻪ ﯾﺎ آﻪ ﺷﻪ ﻗﺎﻣﺎ آﻮردی ژ هﻪ ردوو ﺳﻪ رآﺮدهﯾﺎن هﻪ ﯾﻪ ‪،‬‬
‫راﻣﯿﺎرﯾﺪا‪ ،‬ده ﻣﺎ آﻪ ﺑﺎس ل ﺳﻪ ر ده ﺳﻪ‪‬ت ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ ،‬دان ب هﻨﺪێ‬ ‫ﺗﯚﻣﻪ ﺗﺒﺎر آﺮﻧﺎ هﻪ ردوو ﺋﯿﺪارهﯾﺎﻧﻪ ب ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎ هﻪﻟﻮ‪‬ﺴﺖ و‬
‫ﺗ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ آﻪ هﻪ ول ﺗ‪‬ﺘﻪ داﯾﻦ آﻪ ﺑﻪ رژه وه ﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ی و ﺗﺎك‬ ‫ﺑﻪ رﭘﺮﺳﯿﺎره ﺗﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ب داهﺎﺗﻮوی ﭼﺎره ﻧﻮوﺳﺎ ﻧﻪﺗﻪوا آﻮردی‪.‬‬
‫ﭘﺘﺮ ﺑ‪‬ﻨﻪ ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ .‬ﺋﻪ ڤ راﺳﺘﯿﯿﻪ آﻪ آﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ دان ﭘ‪‬ﺒ‪‬ﺘﻪ دان‪،‬‬ ‫ﺋﻪڤ رهﺧﻨﻪ ﯾﻪ د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪ ر هﻨﺪێ آﻪ ﭘﺸﺘﯽ ﭘﺘﺮ ژ ﺷﻪ ش ﺳﺎﻻن‬
‫هﻪ ردوو ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ده ﺳﻪ ‪‬ﺗﺪار ﺋﺎﻣﺎده ﻧﯿﻨﻪ آﻪ ده ﺳﻪ ‪‬ﺗﻪ ك آ‪‬ﻤﺘﺮ ژﯾﺎ‬ ‫آﻪ ل ﺳﻪ ر ﭬ‪ ‬ﭘﻪ ﯾﻤﺎﻧ‪ ‬داﺑﻮرﯾﯿﻪ ‪ ،‬هﻪردوو ﺋﺎﻟﯿﯿﺎن ﯾﻪ آﮕﺮﺗﻦ‬
‫ﻧﻮآﻪ آﻪ ل ﺑﻪر ده ﺳﺘﻪ‪ ،‬هﻪ ﺑﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ب ﭘ‪‬ﭽﻪ واﻧﻪ ﭬﻪ در‪‬ﮋه ﺧﺎﯾﺎﻧﺪﻧﺎ‬ ‫ﻧﻪﺧﺴﺘﯿﯿﻪ ﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﺋﻪ ﻣﺮێ واﻗﻊ دا‪ .‬ﺷﻪ ڕه ێ ﻧﺎﭬﺨﻮ و دوو‬
‫داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧﺎن و ﺳﻪرﻧﻪ آﻪ ﭬﺘﻨﺎ ﯾﻪ آﮕﺮﺗﻨ‪ ‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪ ر "داﺑﻪ ﺷﻜﺮﻧﺎ‬ ‫ﺋﯿﺪاره ﺑﯚﯾﻪ ﺑﻨﮕﻪهﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﻮوﻧﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ژ ﭼﻮار ﺑﻪ ﺷﺎن ﺑﯚ ﭘ‪‬ﻨﺞ‬
‫دهﺳﻪ ‪‬ﺗﯽ" دﻧﺎﭬﺒﻪ را هﻪ ردوو ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ ﺳﻪ ره آﯽ‪ .‬ﺑﻪ ‪‬م ﭘﻪ ﯾﻤﺎﻧﺎ‪ ١٤٩‬آﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺎن‪ ،‬آﻪ آﺎرﯾﮕﻪ رﯾﻪ آﺎ ﻣﻪزن ل ﺳﻪ ر ﺧﻪ ﺑﺎت و دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯿﺎ ﻧﻮﯾﯿﺎ‬
‫د داوﯾﺪا د ﻧﺎﭬﺒﻪ را ﺳﻪردو و ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺳﻪره آﯽ‪ -‬ﭘﺪك‪ ،‬ﯾﻨﻚ‪ -‬دا هﺎﺗﯿﻪ‬ ‫ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮردی هﻪ ﺑﻮوﯾﻪ ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﻗﻪ ﻟﺴﻜﺮﻧﺎ‬
‫ﺋﯿﻤﺰاآﺮن ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﺑﺎوه ره ی ﺋﺎﻧﯿﻦ ب ﯾﻪ آﮕﺮﺗﻨﻪ ك ﻧﻪﺗﻪوی ﭘﺘﺮ ل‬ ‫داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪ .‬ﭘﺸﺘﯽ ﺷﻪ ڕێ ﺋﺎزادی ﯾﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬د ﻧﺎﭬﺒﻪ را ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ‬
‫ﻧﺎڤ ره ﻓ‪‬ﻦ ﻧﻪ ﺗﻪوا آﻮردی‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺑﯚﯾﻪ هﯚی ﺑه‪‬ﺰآﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﮕﻪ ه و‬ ‫آﻮرد و ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ دﯾ‪‬ﻦ ﺋ‪‬ﺮاﻗﯽ‪/‬ﺋﻪ ﻣﺮﯾﻜﯽ ﺷﻪﻗﺎﻣ‪ ‬آﻮردی هﻪﻣﯽ ﺋﻪو‬
‫ﭘﯚزﯾﺴﯿﯚﻧﺎ ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ل ﻧﺎﭬﻪ ﻧﺪا راﻣﯿﺎرﯾﯿﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ .‬واﺗﻪ‬ ‫ﺷﻜﻪ ﺳﺘ‪‬ﻦ آﻪ ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯽ ﯾﺎ آﻮردی د ﭘﺮۆﺳﻪ ﺳﺎ داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧ‪‬‬
‫هﯿﭻ ﯾﻪ ك ژ ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬ﻧﻪ ﺷ‪‬ﻦ ﺑ‪ ‬آﻮرد ﺑﺒﻨﻪ ﺧﺎوهن ده ﺳﻪ ‪‬ت‪.‬‬ ‫هﻪم ﻟﮕﻪ ل ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ ﺋﻪ ﻣﺮﯾﻜﯽ وه آﯽ هﺎوﭘﻪ ﯾﻤﺎن و هﻪم ژی ﻟﮕﻪ ل‬
‫آﻮرد ل ﭬ‪ ‬ده رێ ب ﺋﺎواﯾﻪ ك ﮔﻪﻟﻪ ك ﺑﺎش هﻪ ﺗﺎ ﻣﺎوه ﯾﻪ ك در‪‬ﮋ‬ ‫ﻻﯾﻪ ﻧ‪‬ﻦ ﺋ‪‬ﺮاﻗﯽ ﺗﻮﺷﯽ ﺑﻮوﯾﻪ ‪ ،‬دزﭬﺮﯾﻨﯿﺘﻪ ﺳﻪ ر ﭘﺎرﭼﻪﺑﻮﻧﺎ ﺣهﻚ _ ێ‬
‫ژ ﺑﻮی ﭘﺘﺮ ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ‬ ‫دﺷ‪‬ﺖ آﻪ آﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺧﻮه ب ﺑﺎﺷﯽ‬ ‫و ﯾﻪ آﻨﻪ ﮔﺮﺗﻨﺎ ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮردی د ﭘﺮاآﺘﯿﻜﺪا‪ .‬ﺋﻪڤ ژی ﺑﯚﯾﻪ‬
‫ﺑﻪ رژهوه ﻧﺪﯾ‪‬ﻦ ﻧﻪ ﺗﻪ وه ﯾ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻜﺎرﺑﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬ ‫هﯚی رهﺧﻨﻪ ﯾ‪‬ﻦ ﻣﻪزن آﻪ هﻪ ﻣﯽ ﻻﯾﻪن‪ ،‬دوﺳﺖ و ﭼﯿﻨ‪‬ﻦ دﻟﺴﯚز‪‬ﻦ‬
‫آﻮردی ژ هﻪردوو ﭘﺎرﺗ‪‬ﻦ ﺳﻪ ره آﯽ ﭘﺪك و ﯾﻨﻚ دآﻪن‪ .‬رهﺧﻨﻪ ﯾ‪‬ﻦ‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪ ‬آﻮرد ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯿﯿﺎ آﻮردی ﭬﻪ ﭘﯚزه ﺗﯿﭫ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫‪ -١٥٠‬روژﻧﺎﻣﻪﯾﺎ ﺧﻪﺑﺎت ‪http://www.xebat.net/Arc/Xebat/4-2-2005/x1.pdf‬‬

‫‪RPX‬‬ ‫‪RPW‬‬
‫ﺧﻮه ﺋﻪ ڤ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ ﻓﺎآﺘﻪ ره ك ﮔﺮﯾﻨﮓ ژ ﺑﻮی ﺑه‪‬ﺰآﺮدﻧﺎ‬ ‫ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﺋﻪڤ ﺑﺎﺑﻪت دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪ ر ﻧﻮژه ﻧﻜﺮﻧﺎ ده ﺳﻪ ‪‬ﺗﯽ‬
‫ﺳﻪ رآﺮداﯾﻪ ﺗﯽ ﯾﺎ آﻮردی‪ ،‬آﻪ ﺑﺒﻨﻪ ﭘ‪‬ﺸﻪﻧﮕ‪‬ﻦ ﺑﻪ رﻓﺮه آﺮﻧﺎ ﭘﺮۆﺳﻪ ﺳﺎ‬ ‫و ﺧﻮرﺗﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ ‪‬ﺗ‪ ‬ﺷﺎره ﭬﺎﻧﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺗﻪوه ره د زﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪ ر‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل رۆژهﻪ ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻨﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ‪‬م ﭘ‪‬ﺸﻪ ﻧﮕﯿﯿﻪ ك وههﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ‬ ‫داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ ده ﺳﻪ ‪‬ﺗﯽ د ﻧﺎﭬﺒﻪ را ﺣهﻚ و دهﺳﻪ ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهﭬﺎﻧﯿﯿﺎن‪ .‬واﺗﻪ‬
‫ب آﺎرزاﻧﯽ و دوﯾﺮ ﺑﯿﻨﯽ هﻪ ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗ‪‬ﻦ روژهﻪ ﻻﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ‬ ‫ﺷﺎره ﭬﺎﻧﯽ وه آﯽ ﯾﻪ ك ژ هﻪ ﯾﻜﻪ ﻟ‪‬ﻦ ﺣهﻚ _ ێ ب ﺧﻮه ل ﻧﺎڤ‬
‫ﺑﯿﻨﯿﺘﻪ ﺑﺎل هﻪ ڤ‪ .‬ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﻪ ك آﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ هﯚی ر‪‬ﺰﻟ‪‬ﻨﺎن وه آﯽ‬ ‫ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﺪا ﻓﺎآﺘﻪ ره ك ﺳﻪ ره آﯽ ﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻪ ﺧﺎوه ن‬
‫ﻧﻪﺗﻪوه ﯾ‪‬ﻦ هﺎوﺳﻪ ﻧﮓ‪ .‬ﺋﻪ ڤ ﻧﻪ ك ﺑ‪ ‬ﻣﻔﺎﯾﻪ ‪ ،‬آﻪ ﺋﯿﺮۆ ل وه ‪‬ﺗ‪‬ﻦ‬ ‫دهﺳﻪ ‪‬ﺗﻪ ك ﺑﻪ رﻓﺮه ﺑﯿﺖ‪ .‬ل آﺎﺗﻪ ك وه هﺎدا ﻣﺮۆڤ ﻧﻪ ﺷ‪‬ﺖ ﭼﺎڤ ل‬
‫ﺋﻪره ﺑﯽ ﺑﺎس ل ﺳﻪ ر ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮﻧﻪ آﺎ راﻣﯿﺎری ﺟﭭﺎآﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪.‬‬ ‫ﻓﺎآﺘﻪ ر‪‬ﻦ آﻪ ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ﻧﻪ ل ﺳﻪ ر ﭘ‪‬ﺸﻜﻪ ﻓﺘﻨﺎ ﺑﺎرێ‬
‫ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﯾﺎ دهﺳﻪ ‪‬ﺗﺎ راﻣﯿﺎری ﯾﺎ وه ‪‬ﺗ‪‬ﻦ ﺋﻪ ره ﺑﯽ هﻪﺗﺎ راده ﯾﻪ آ‪ ‬ژ‬ ‫راﻣﯿﺎری‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری و آﻮﻟﺘﻮری ﯾ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﻨﻘﯿﻨﯿﺖ‪ .‬هﻪ ﻟﺒﻪت ﭘﺸﺘﯽ‬
‫ﭘﺮۆﺳﻪ ﺳﻪ ك وههﺎ ب ﺧﻮه ﻧﯿﺸﺎن ده رێ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﺎ ره ﻓﻮرﻣﺎن ﻧﻪ ‪.‬‬ ‫هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎره واﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ﺷﺎره واﻧﯽ وه آﺖ ﻓﺎآﺘﻪ ر ﭘﺘﺮ‬
‫ﺑ‪‬ﺸﻚ ﭘﺮۆﺳﻪﺳﻪ ك وه هﺎ د ﺑﻪ رژهوه ﻧﺪی ﯾﺎ ﻧﻪ ﺗﻪوا آﻮرده ل‬ ‫هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺑﻪ رﭼﺎڤ‪ .‬ب ﺧﻮه ﺋﻪو ﺑﻪﺷﺪارﯾﯿﺎ آﻪ ﺧﻪ ﻟﻜ‪ ‬آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬
‫رۆژهﻪ ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ‪.‬‬ ‫دآﺎﺗ‪ ‬هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎره واﻧﯿﺪا ﻧﯿﺸﺎن دان‪ ،‬وه آﯽ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﻜﺮن ژ‬
‫ﺑ‪‬ﺸﻚ ﺗﺎك ب ﺑﻪ ﺷﺪارﺑﻮوﻧﺎ ﺧﻮه د ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮدﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا روﻟﻪ ك‬ ‫هﻪﻟﻮ‪‬ﺴﺖ و ﺑ‪‬ﯾﺎرا ﺣهﻚ _ ێ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ ،‬آﻪ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯿﻪ ك وههﺎ‬
‫ﺑﻪ رﭼﺎڤ هﻪ ﯾﻪ ‪ .‬ﺳﻪ ره ڕاﯾ‪ ‬ﭬ‪ ‬ده رﻓﻪﺗﺎ ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮن و ﭬﻪ آﺮﻧﺎ‬ ‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪ ر ﭘ‪‬ﺸﭭﻪ ﺧﺴﺘﻨﺎ ﺑﺎرێ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ﺑﻪرده واﻣﺒﻮون ﻟﺴﻪ ر‬
‫دهرﮔﻪ ه‪ ‬ﺑﻪ ﺷﺪاری ژ ﺑﻮی ﺗﺎك دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪ ر ﺑﻨﭽﯿﻨﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﺮوآﻪﯾﺎ‬ ‫هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻨ‪‬ﻦ ﺷﺎره واﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ،‬ﺑﻪرده واﻣﺒﻮوﻧﻪ ل ﺳﻪ ر‬
‫دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬آﻪ ﺑﻨﮕﻪ هﺎ ﺧﻮه ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ب ﺷ‪‬ﻮازه ك ﻟﯿﺒﺮال‬ ‫ﭘﺮۆﺳﻪ ﺳﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﻜﺮن ژ ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی‪.‬‬
‫وهردﮔﺮﯾﺖ‪ .‬دﯾﺘﻨﻪ ك وه هﺎ هﺎﻧﺪه ره ژ ﺑﻮی ﺗﺎك‪ ،‬آﻪ ﭘﺎﺑﻪ ﻧﺪ ﺑﯿﺖ ب‬ ‫ﺋﻪڤ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪه رێ ﺑﯿﺮواڕاﯾﺎ آﻮردﯾﯿﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ ‪‬م ﻓﺎآﺘﻪ ره ‪‬ﻦ ده ره آﯽ ژی‬
‫ﭘﺮوﺗﯚآﻮﻻ ﺟﭭﺎآ‪ ‬و ﺧﻮه ﺑﻪ رﭘﺮس ﺑﺒﯿﻨﯿﺖ ل ﺳﻪ ر ﺗ‪‬ﻜﻮﺷﯿﻦ و‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪ رﯾﯿﻪ ك ﺑﻪ رﺑﭽﺎڤ هﻪ ﻧﻪ ل ﺳﻪ ر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻦ آﻪ د ﻧﺎڤ‬
‫ﭘﺎراﺳﺘﻨﺎ ﺟﭭﺎآﺎ دﯾﻤﻮآﺮات آﻪ ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآ‪‬‬ ‫ﺟﭭﺎآﯽ روددهن‪ .‬و ژ ﺑﻮی آﻮ ﻓﺎآﺘﻪ ر‪‬ﻦ ده ره آﯽ آﺎرﯾﮕﻪ رﯾﯿﻪ ك‬
‫ﺑﻪ رهﻪ ﻣ‪ ‬ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﯿﻨﺎ ﺧﻮه و هﺎوو‪‬ﺗﯿ‪‬ﻦ ﺧﻮه ﺑﺰاﻧﯿﺖ‪ .‬ﺗﻪ ورا ﭬ‪‬‬ ‫ﻧﻪ ﮔﺎﺗﯿﭫ ل ﺳﻪ ر ﺟﭭﺎآﺎ آﻮردی ﻧﻪ ﺑﻦ‪ ،‬وهﯾﺎن ژی ﺋﻪ ﮔﻪر هﻪ ﺑﻦ‪،‬‬
‫ﭘﻪ رﺗﻮوآ‪ ‬ﻧﻪ ك هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺷﺎره واﻧﯿﯿﻪ ‪ ،‬آﻪ ل هﻪ ر‪‬ﻤﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬‬ ‫آﺎرﯾﮕﻪ رﯾﯿﻪ ك آ‪‬ﻢ و ﻻواز هﻪ ﺑﻦ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﭘﺘﺮ ﭘﺸﺘﻪ ﭬﺎﻧﯽ ژ‬
‫وه آﯽ ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧﻪ آﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻦ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﻜﻮ ژی ﻣﻪ ﺑﺴﺖ‬ ‫ﭘﺮۆﺳﻪ ﺳﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮن‪ .‬آﺎرداﻧﻪوه ﯾﺎ ﺗﻪ ﺟﺮوﺑﻪ ﯾﺎ هﻪ ر‪‬ﻤﺎ‬
‫ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری د ﺳﺘﺮوآﺘﻮر و ﺑﻨﮕﻪ هﺎ دهﺳﻪ ‪‬ﺗﺘﯿﯿﻪ‪ ،‬هﻪر ﭼﻪ ﻧﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ل ﺳﻪ ر روژهﻪ ﻻﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻦ و ره وﺷﺎ ‪-‬‬
‫ﺑﻨﻪﻣﺎﯾ‪‬ﻦ هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻨﻪ ك وه هﺎ هﻨﺪه ﻧﻪ دﯾﺎرن‪ ،‬ﺑﻪ ‪‬م ب ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪‬ﻜﺮن ل‬ ‫دﻓﺎآﺘﻮﯾﺎ هﻪ ر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮرێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ -‬ژ ﺳﺎﻻ ‪١٩٩٢‬ێ هﺎﺗﺎ‬
‫ﺳﻪ ر هﻨﺪه ك ﺗﻪوه ر‪‬ﻦ راﻣﯿﺎری ﺟﭭﺎآﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻓ‪ ‬هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻨﺎ ﺑﻪ رﭘﺮﺳ‪‬ﻦ‬ ‫‪٢٠٠٣‬ێ آﺎرﯾﮕﻪری ﯾﺎ ﺧﻮه ﯾﺎ ﭘﯚزه ﺗﯿﭫ ل ﺳﻪر ﺋ‪‬ﺮاﻗ‪ ‬هﻪﺑﻮﯾﻪ‪ .‬ب‬

‫‪RQP‬‬ ‫‪RPY‬‬
 ‫ﻧﺎوﭼﻪی‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪارﺑﻮن د هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﻨ‪ ‬وه آﯽ ﭘﺮۆﺳﻪ ﯾﻪ آﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪،‬‬
‫ﭘﻪ ره ﭘ‪‬ﺪان ب هﻪﺑﻮﻧﺎ ﭘﻪ ﯾﻮه ﻧﺪی د ﻧﺎﭬﺒﻪ را ﻧﯿﻮﻧﻪ رێ هﻪ ﻟﺒﮋارﺗﯽ و‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺳﭭﻜﻜﺮﻧﺎ ده ﺳﻪ ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﺎﭬﻪ ﻧﺪی و داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ ﺑﻪ رﭘﺮﺳﯿﺎره ﺗﯽ‬
‫ﯾﺎ ده ﺳﻪ ‪‬ﺗﯽ ل ﺳﻪ رﺷﺎﻧ‪ ‬ﺷﺎره ﭬﺎﻧﯿﯿﺎن ب ﺧﻮه ﻧﺎﭬﻪرۆآﺎ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ‬
‫ﻧﻮی ﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪ ڤ دﺷ‪‬ﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺑﺎﺑﻪت ژ ﺑﻮی ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻦ و هﯚی ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻦ‬
‫و زه ﻧﮕﯿﻦ آﺮﻧﺎ ﺑﺎرێ راﻣﯿﺎرﯾﯿﺎ ﻣﺮۆﭬ‪ ‬آﻮرد‪ .‬ﺧﻪﺑﺎﺗﺎ رزﮔﺎری ﺧﻮازا‬
‫ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد آﺎرﯾﮕﻪ ری ﯾﻪ ك ﻣﻪ زن هﻪ ﺑﻮوﯾﻪ ل ﺳﻪ ر ﭘ‪‬ﻜﺌﺎﻧﯿﻨﺎ ﻣ‪‬ﺸﻜ‪‬‬
‫ﻧﻮﯾ‪ ‬آﻮردی‪ .‬ل ﻻﯾ‪ ‬دی ﭬﻪ ژی ﻧﻪژادﭘﻪره ﺳﺘﯽ و دان ﭘ‪ ‬ﻧﻪ ﻧﺎن ب‬
‫ﻧﻪﺗﻪوا آﻮرد‪ ،‬دان ﭘ‪ ‬ﻧﻪ ﻧﺎن ب ﻣﺎﻓ‪ ‬ره واﯾ‪ ‬ﻧﻪ ﺗﻪ وهﯾﺎ آﻮرد وه آﯽ‬
‫ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪ ك ره ﺳﻪ ن و ﺟﯿﺎواز ژ ﻧﻪ ﺗﻪ و‪‬ﻦ ﺋﻪ رهب‪ ،‬ﺗﻮرك و ﻓﺎرس‬
‫ﺑﯚﯾﻪ هﯚی هﻨﺪێ آﻪ ﮔﻪﻟ‪ ‬آﻮرد ﻧﺎﻣﻮ ﺑﺒﯿﺖ ل ﮔﻪ ل ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﯾﺎ ﺧﻮه‬
‫آﻪ" آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮوﻧﺎ" ﻣﺮۆﭬ‪ ‬آﻮرد ﻧﯿﺸﺎن ددهت‪ .‬ﻟﻪ وڕا ژی‬
‫ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬و هﻪ ﻣﯽ ده ﭬﻪ ر‪‬ﻦ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ‬
‫ﺑﺮ‪‬ﭭﻪ رﯾﯿﻪ ك دﯾﻤﻮآﺮات‪ ،‬ﺧﺎوهن زاﻧﯿﺎری و ﺳﺘﺮاﺗﻪ ژی ﯾ‪‬ﻦ آﻮﯾﺮ و‬
‫در‪‬ﮋﺧﺎﯾﻪن هﻪ ﯾﻪ‪.‬‬

‫‪RQR‬‬ ‫‪RQQ‬‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﺳﻪرﯾﺪا ﻧﯿﺸﺎﻧﺎ ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪ و ﺑه‪‬ﺰآﺮﻧﺎ‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ‪ .‬ل ﮔﻮڕ دﯾﺘﻨ‪‬ﻦ آﻮﻣﯿﺴﯿﯚﻧﺎ ﺋﺎﻣﺎدهآﺮﻧﺎ ﺳﺘﺮوآﺘﻮرا‬
‫ﻧﻮﯾﯿﺎ داﻧﻤﺎرآ‪ ١٥٠‬د ﺳﺎﻻ ‪٢٠٠٤‬ێ دا‪ ،‬ﺋﻪڤ هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎر آﺮن‪ ،‬آﻪ‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﺎ ﺟﭭﺎآ‪ ‬ب ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك ﻧﻮی هﻪﯾﻪ‪ .‬ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك آﻪ‬
‫ﺑﺸ‪‬ﺖ دهرﻓﻪﺗﺎ هﻨﺪێ هﻪﺑﯿﺖ ﺑﻪرﺳﺎﭬﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی‬
‫ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﺑﺪهت‪ .‬واﺗﻪ هﻪم ﭘ‪‬ﺪاوﺳﯿﺘﯽ و هﻪم ژی‬
‫ﺧﻮاﺳﺘ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﺠﯿﺒﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك وههﺎ‬
‫ﺑﺸ‪‬ﺖ ﺑﻪرﺳﭫ و ﺋﺎﻣﺎدهآﺎرﯾ‪‬ﻦ داﻧﻤﺎرآ‪ ‬د ﺟﯿهﺎﻧﻪك ﮔﻠﻮﺑﺎل و‬
‫ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮا ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬راﻣﯿﺎری‪ ،‬و هﺘﺪ ﺑﺪهت‪ .‬ﺑﺎﻟﻜ‪‬ﺸﺎن ل ﺳﻪر ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻦ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن و ﭘﻪروهرده‪ ،‬ﺳﺎﺧﻠﻪﻣﯽ‪ ،‬ژﯾﻨﮕﻪه‪ ،‬ﭘﺘﺮ روﻧﻪهﯽ ﺧﺴﺘﻦ ﺑﻮون‬
‫ل ﺳﻪر داراﯾﯽ و ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬هﻪروهﺳﺎ ژی ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ ﺑﺎل دآ‪‬ﺸﻪ ﺳﻪر ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻦ ﺳﺘﺮوآﺘﻮرهك ﻧﻮی و ﺷ‪‬ﻮازهك‬
‫ﻧﻮی ﯾﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ و‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬ب ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎواﯾﺎن ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن دﺷ‪‬ﻦ ل ﺋﺎﻟﯿﯿﻪآ‪ ‬ﺑﺎش ﺑ‪‬ﻨﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪ ،‬آﻪ ب ﺧﻮه دﺑﯿﻨﻪ‬
‫هﯚی داﺑﻪﺷﻜﺮﻧﺎ زاﻧﯿﺎرﯾ‪‬ﻦ ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ و هﺘﺪ‪ ،.‬و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪك وههﺎ‬
‫آ‪‬ﻤﺎﺳﯿ‪‬ﻦ ﺳﻪرهآﯽ‪ ،‬آﻪ هﻨﺪهك ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن هﻪﻧﻪ ﭼﺎرهﺳﻪر‬
‫دآﻪت‪.‬‬ ‫دا‪ ،‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﻪﺷﺪارﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهی ﻧﻪﮔﻮڕ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬
‫هﻪر ﮔﻮڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﻪك د ﺑﻮارێ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری‬
‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺗﻪوهرا ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ .‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا آﻪ داهﯿﻨﻪر و دار‪‬ﮋهرێ‬
‫ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬ﯾﻪ‪ ،‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﻪ‪ .‬ﻟﻪوهڕا ژی ل هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺋﻪڤ ﺗﻪﻧﯿﺎ دﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ‬
‫داﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﻦ دا ﻧﺎﭬﺒﻪرا ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر و‬
‫دﯾﺘﻦ و زاﻧﯿﻦ‪ .‬واﺗﻪ داﻧﭙ‪‬ﻨﺎﻧﻪ ب آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪك وههﺎ‪ .‬ﺑﻪﺷﺪاری ﯾﺎ‬
‫‪150- Strukturkommissionens betænkning, sammenfatning, januar 2004.‬‬
‫‪RQT‬‬
‫‪:Epilog -‬‬
‫ﺗﻪوهر‪‬ﻦ ﺟﯿﺎواز‪‬ﻦ آﻪ ل ﭬ‪ ‬دهرێ هﺎﺗﯿﻨﻪ آﻮﻣﻜﺮن و ﺗﺎوﺗﯚآﺮن‬
‫وهآﯽ ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻦ دهﻣﻪﺗﻪﻗﯽ هﺎﺗﯽ ﻧﻪ ﺋﺎﻣﺎدهآﺮدن‪ .‬ﺋﻪڤ دهرﮔﻪ ﻟﺒﻪر‬
‫ﭼﺎﭬ‪ ‬ﻣﻪ ﭬﻪدآﻪت و ﭬ‪ ‬دهرﻓﻪﺗ‪ ‬ددهﺗﻪ ﻣﻪ‪ ،‬آﻪ ب ﭼﺎﭬﻪك دی ل‬
‫زاراﭬﻪ و ﺗﻪوهرا دهﺳﻪ‪‬ت‪ ،‬و ﺷﺎرهواﻧﯽ ل آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ﺮﯾﻦ‪.‬‬
‫هﻪروهﺳﺎ ژی ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ت ب ﺋﺎواﯾﻪك ﭬﻪﺷﺎرﺗﯽ‬
‫دﻧﺎﭬﺒﻪرا ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪان دا هﺎﺗﯿﯿﻪ ﺑﻪ‪‬ﭬﻜﺮن ﺑ‪‬ﺘﻪ رووﻧﻜﺮدن ژ ﺑﻮی‬
‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر هﻨﺪێ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﭘﺘﻪو و ﺑﻪرﻓﺮه ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ژی دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﺑﻜﺎرﺗﯿﻨﯿﺖ‪ ،‬آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺧﻮه‬
‫ل ﺳﻪر ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا ﺑﺴﻪﭘﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪڤ ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬رووﻧﻜﺮی‬
‫ﻧﻪهﺎﺗﺒﯿﺘﻪ دﯾﺎرآﺮدن ﻟ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎژه ﭘ‪ ‬هﺎﺗﯿﯿﻪ آﺮن‪.‬‬
‫ﺧﻮرﺗﻜﺮن‪ ،‬و ﭘﺘﻪآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ت و روﻻ ﺷﺎرهواﻧﯽ د ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬‬
‫ﺧﺎوهن آﺎرﯾﮕﻪری ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ .‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﭘﻠﻪﯾﺎ ﯾﻪآﻪم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ‬
‫ب ﺗﻪﻧﺎهﯽ و ﺑﻪﺧﺘﻪوهری هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ و ﺋﻪڤ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﻪ‬
‫هﯿﻮاﯾﻪﺗﺎ وی ﮔﻪهﯿﺸﺘﻦ ب ﺧﻮهﺷﯿﯿﺎ ژﯾﺎﻧ‪ ‬ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﯾﺎن ژی ﺧﻪون و‬
‫ﺧﻪﯾﺎﻟ‪‬ﻦ ﺧﻮه د ﻧﺎڤ ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪآ‪‬ﺪا ﺑﻨﻪﻗﺸﯿﻨﯿﺖ‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی‬
‫ﺑﻪﺷﺪارﯾﯿﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﭼﺎﻻآﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯿﺪا وهآﯽ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪﯾﺎ وی ﺗ‪‬ﺘﻪ‬
‫‪RQS‬‬
‫دﺳﻪﻧﺘﺮاﻟﯿﺰهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪ ‬آﺎرﯾﮕﻪری ﻧﺎﺑﯿﺖ ل ﺳﻪر روﻻ‬ ‫ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دﯾﺎر ﺑﻜﻪت‪ .‬دﯾﺴﺎن‬
‫ﻗﺎﯾﻤﻪﻗﺎﻣﯽ و ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ب ﺋﺎواﯾﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬آﻪ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬ﻦ ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﺮﻧ‪ ‬دﯾﺎردآﻪت‪،‬‬
‫ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺋﻪﻧﺠﻮوﻣﻪﻧ‪ ‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻪﻣﺎن و هﺘﺪ‪،.‬‬ ‫ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰم و ﭼﺎواﻧﯿﯿﺎ ﭘﻪژراﻧﺪﻧﯿﺎن ژی ﭘﺮاآﺘﯿﺰهآﺮﻧﺎ ﺗﻪوهرهك وههﺎ‪.‬‬
‫ﺗ‪‬ﻨﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ و ﭘﺸﺘﻪﭬﺎﻧﯽ ژ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﺗ‪‬ﺘﻪ آﺮدن‪ .‬ﺋﻪڤ ﺗ‪‬ﺘﻪ‬ ‫هﻪروهك د ﭘ‪‬ﺸﯿﺪا ژی هﺎﺗﯿﯿﻪ دﯾﺎرآﺮن ﯾﺎﺳﺎ ژ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺑﻪﻧﺪ و‬
‫واﺗﻪﯾﺎ هﻪول داﻧ‪ ‬آﻪ ﺟﭭﺎآﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪرهڤ‬ ‫ﺑ‪‬ﮔﻪﯾﺎن ﭘ‪‬ﻚ هﺎﺗﯿﯿﻪ و ﭼﻮارﭼﻮﭬﻪﯾﻪآﺎ دﯾﺎرآﺮاو هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م د‬
‫ﭘ‪‬ﺸﭭﻪ ﺑﭽﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﭘﺮس ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮدن چ‬ ‫هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ژی ﭘﺮاآﺘﯿﺰه آﺮﻧﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺗ‪‬ﮕﻪهﯿﺸﺘﻦ ﯾﺎن‬
‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﻗﺎﯾﻤﻪﻗﺎم‪ ،‬ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ و ﻣﻮﺧﺘﺎری هﻪﯾﻪ؟ هﯿﭻ‬ ‫ژی ﺷﺮۆﭬﻪآﺮﻧﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪك وههﺎ‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﺋﻪﭬﻪ‪ ،‬آﻪ ﺳﭭﮑﻜﺮﻧﺎ‬
‫آﺎم ژ ﭬﺎن دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎن ﺧﺎوهن ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﻪآﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﯿﻨﻦ‪،‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﺒﯿﺘﻪ راﺳﺘﯽ ﯾﻪك‪ .‬ﺳﭭﮑﻜﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﮔﻮڕاﻧﺎ‬
‫ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ و ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗ‪ ‬وهآﯽ دهﻧﮕﺪاﻧﺎ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﺪهﯾﻨﻪ دﯾﺎرآﺮن‪.‬‬ ‫ﺳﺘﺮوآﺘﻮرێ ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﺎ وه‪‬ﺗﯽ ﺗﻪﻧﯿﺎ ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ‬
‫هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﭬﺎن ﻣﻪﻗﺎﻣﺎن ﻧﻪك ل ﮔﻮڕ ﭘ‪‬ﻮهر‪‬ﻦ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﯿﻪك‬ ‫رهﻓﻮرم ﺷ‪‬ﺖ ﺟ‪ ‬ﭘ‪ ‬ﺧﻮه ﭬﻪآﻪت‪ .‬دﯾﺎرآﺮﻧﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآﯽ و‬
‫ﻣﻮدهرن ﺗ‪‬ﻨﻪ دﯾﺘﻦ ل ﺟﭭﺎآﻪك آﻪ ﭘ‪‬ﻨﮕﺎڤ ﺑﻪرهڤ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ دﺋﺎﭬ‪‬ﺖ!!!‬ ‫ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻦ ب دی ﺋﺎﻧﯿﻨﺎ ﭘ‪‬ﺪاوﺳﯿﺘﯽ ﯾﺎن دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﯿﺮآﺮدﻧﻪوهﯾﻪك‬
‫ب ﺧﻮه ﺋﻪز د ﭬ‪ ‬ﺑﺎوهرێ داﻣﻪ آﻪ هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﺎ ﻣﻪﻗﺎم و‬ ‫ﻧﻮی‪ ،‬آﻪ هﻪﻣﺒ‪‬ﺰآﻪرێ ﺑﺎرێ ﺋﺎﺑﻮری و راﻣﯿﺎرﯾ‪ ‬ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺑﯿﺖ‪.‬‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪك وههﺎ د ﺑﻪرژهوهﻧﺪی ﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ هﻪر‪‬ﻤﺎ‬ ‫ﺗﻪوهرهك آﻪ د ﭬ‪ ‬دهر‪‬ﺪا ﺑﺎس ل ﺳﻪر ﻧﻪهﺎﺗﯿﻨﻪ آﺮن هﻪﺑﻮوﻧﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬داﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ دێ آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ ﺧﻮه ل ﺳﻪر‬ ‫"ﻣﻪﻗﺎﻣﺎ ﻗﺎﯾﻤﻪﻗﺎم‪ ،‬ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ" و ﻣﻮﺧﺘﺎر و هﺘﺪه‪ .‬د آﺎﺗﻪك وههﺎدا ل‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻦ و هﻪروهﺳﺎ ژی آﺎراﯾﯽ ﯾﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و‬ ‫هﻪر‪‬ﻤﺎ ﺑﺎﺷﻮورێ آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺋﻪڤ ﻓﺎآﺘﻪر ﺑ‪‬ﻨﻪ‬
‫ﺑﻮروآﺮاﺳﯽ هﻪﺑﯿﺖ‪ .‬ﮔﻪﻟﻪك ﺑﺎﺷﺘﺮه و ﭘﯚزهﺗﯿﭫ ﺗ‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن آﻪ ل‬ ‫زهﻻﻟﻜﺮن‪ .‬ﺋﻪڤ ﻧﻪك ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺟﭭﺎآﻪك ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ و دﯾﻤﻮآﺮاﺗﻪ‪.‬‬
‫آﻮردﺳﺘﺎﻧ‪ ‬هﻪر دهﭬﻪرهآﺎ ﭘﺘﺮ ژ ‪ ٥٠٠٠‬ﻧﯿﺸﺘﻪﺟﯽ ﯾﺎن هﻪﺑﯿﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك وههﺎ ﺗﻪﻧﯿﺎ ل ﻧﺎڤ ﺟﭭﺎآﺎ رۆژهﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﯿﻨﺪا ﺑﺎوه آﻪ‬
‫ﺧﺎوهن ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ .‬وهﯾﺎن ژی ﭼﻪﻧﺪ دهﭬﻪر ﭘ‪‬ﻜﭭﻪ ﭘ‪‬ﻜهﺎﺗﺎ‬ ‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺧﻮهﭬﻪﺷﺎرﺗﻦ ژ ﻧﯚﯾﻜﺮدﻧﻪوهﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬آﻪ ﮔﺮ‪‬ﺪاﯾ‪‬‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﻪآ‪ ‬ﭘ‪‬ﻚ ﺑﯿﻨﻦ و ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﮔﻮڕاﻧﻜﺎری دﺳﻨﻮور‪‬ﻦ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ آﻪﭬﻨﻪ‪ .‬ﺋﻪڤ ﺳﯿﺴﺘﻪم ژی دﮔﻪل ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ‬
‫ﺟﻮﺧﺮاﻓﯽ ﯾ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎﻧﺪا ﺑ‪‬ﺘﻪ آﺮدن‪ .‬ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﻪك وههﺎ ل ﮔﻪﻟﻪك‬ ‫ﺟﭭﺎآﻪك دﯾﻤﻮآﺮات و ﺋﯿﺮۆ ﯾﺎ ﺟﯿهﺎﻧﮕﯿﺮﯾﺒﻮوﻧ‪ ‬ﻧﺎﮔﻮﻧﺠﯿﺖ‪ .‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪڤ‬
‫ﺑﻮاران دا دﺑﯿﺘﻪ هﯚی ﺳﭭﮑﻜﺮآﺮدﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬و هﻪروهﺳﺎ‬ ‫ل ﮔﻪﻟﻪك ﺋﺎﻟﯿﯿﺎﻧﭭﻪ ﺗ‪‬ﺸﻚ دﺧﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﻧﺎﻟﻪﺑﺎرﯾﯿﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك‬
‫ژی ﭘﺘﺮ و ﺑﺎﺷﺘﺮ ﭼﺎرهﺳﻪرآﺮﻧﺎ آ‪‬ﺸﻪﯾ‪‬ﻦ هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾﺎن‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی‬ ‫ﺑﻮروآﺮاﺗﯽ‪ ،‬آﻪ آ‪‬ﻤﺘﺮ ﺧﻪﻣﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ب هﻪﺑﻮوﻧﺎ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك آﺎرا‬
‫ﺋﻪو ﺋﻪرك و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ آﻪ ل دهڤ "ﻗﺎﯾﻤﻪﻗﺎم و ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ "‬ ‫و ﭼﺎﻻك ل ﺟﭭﺎآ‪‬ﺪا‪ .‬ﺋﻪڤ ﺑ‪‬ﺨﻪﻣﯿﯿﻪ ل هﻪﻣﺒﻪر رهوﺷﺎ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ‬
‫هﻪﯾﻪ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﭬﻪﮔﻮهﺎﺳﺘﻦ ﺑﯚ دهڤ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺳﻪرۆآ‪‬‬ ‫ﺟﭭﺎآ‪.‬‬

‫‪RQV‬‬ ‫‪RQU‬‬
‫ﺟﯿﺎوازﯾﯿﻪك ﯾﻪآﺠﺎر ﻣﻪزن و ﺑﻪرﻓﺮهه هﻪﯾﻪ ل ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﻪردوو‬ ‫ﺷﺎرهواﻧﯽ‪ ،‬آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ هﺎﺗﯿﻨﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك‬
‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﺪا‪.‬‬ ‫آﻪ ﺧﺎوهن ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﻪك ﺑﻪرﻓﺮههﺘﺮه و د هﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﺧﺎوهن ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎ‬
‫ﺋﺎﯾﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ﻧﻪﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﭬﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری‬ ‫دهﻧﮕ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﻪ‪ .‬ﺣﻜﻮوﻣﻪت و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی ب هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﺎ‬
‫ﭬﻪﮔﻮه‪‬ﺰﯾﺖ دهڤ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺳﻪرۆآ‪ ‬ﺷﺎرهواﻧﯽ؟ هﻪﻟﺒﻪت‬ ‫ﻗﺎﯾﻤﻪﻗﺎﻣﯽ و ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ هﻪﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﻪرﻓﺮه ژ ﺋﺎﻟﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﭬﻪ‬
‫ﻧﻤﻮوﻧﻪﯾﻪك ﺳﺘﺎﻧﺪارد ژ ﺑﻮی دﺳﻪﻧﺘﺮاﻟﯿﺰهآﺮﻧ‪ ‬ﻧﯿﻨﻪ آﻪ ﺑ‪‬ﮋن هﻪﻣﯽ‬ ‫دﺷ‪‬ﺖ آﻪ ﺧﻮرت ﺑﺒﯿﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﻪو ﺑﻮدﺟﻪﯾﺎ ﺋﺎﺑﻮوری آﻪ د هﺎﺗﯿﻪ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻪم دێ وهﺳﺎ ﺑﻦ‪ ،‬ﯾﺎن ژی وههﺎ ﺑﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻟﻜﻮ ﺋﻪڤ ل ﮔﻮڕ رهوﺷﺎ‬ ‫ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدن ژ ﺑﻮی آﺎروﺑﺎر‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾ‪‬ﻦ ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ و ﻗﺎﯾﻤﻪﻗﺎﻣﯽ‬
‫ﺟﭭﺎآ‪ ‬ﺗ‪‬ﺘﻪ دارﺷﺘﻦ و ر‪‬ﻜﺨﺴﺘﻦ‪ .‬آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‬ ‫دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪ ‬و ﺑﻪﺷﻪك ژ ﭬ‪ ‬دزﭬﺮﯾﺘﻪ ﺳﻪر‬
‫ﺋﻪﭬﻪﯾﻪ آﻪ ﺋﻪو هﻪﯾﻜﻪل و ﺳﺘﺮوآﺘﻮرێ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك آﺎرﮔ‪‬ﺮی دێ‬ ‫ﺧﻪزﯾﻨﻪﯾﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ ﯾﺎن‪.‬‬
‫هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ آﻪ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺗ‪‬ﺘﻪ دﯾﺘﻦ‪ .‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ دﺷ‪‬ﺖ آﻪ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎرهك وههﺎ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ هﯚﯾ‪‬ﻦ ﺧﻮه هﻪﻧﻪ‪ :‬ﯾﻪآﻪم ﺋﻪڤ ﺑ‪‬‬
‫دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی ب ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك ﺳ‪ ‬ﻧﻮهﻮﻣﯽ‪ -‬ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﺧﺎوهن‬ ‫واﺗﻪﯾﻪ آﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك وههﺎ‪ -‬ﻗﻪﯾﻤﻪﻗﺎم و ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ‪ -‬آﻪ‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪك ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران آﺎرﮔ‪‬ﺮﯾﯿﻪك هﻪﺑﯿﺖ و ﺷﺎرهواﻧﯽ‬ ‫هﺎوﺳﻪﻧﮓ ﺑﯿﺖ ل ﮔﻪل دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪك هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ وهآﯽ ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ‬
‫ژی ﺧﺎوهن آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﺑﻦ‪ ،-‬ﯾﺎن ژی دووﻧﻮهﻮﻣﯽ‪ -‬ﺣﻜﻮوﻣﻪت و‬ ‫و ﺟﭭﺎآﺎ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‪ .‬دووﯾﻪم دﺳﻪﻧﺘﺮاﻟﯿﺰهآﺮﻧﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ب ﺋﺎواﯾﻪك‬
‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎر ل ﺑﻦ ﺑﺎﻧﻪآ‪‬ﺪا ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن واﺗﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﻪدی‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ دزﭬﺮﯾﻨﯿﺖ دهڤ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ‬
‫ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران دآﻪت و ل ﺋﺎﻟﯽ دی ژی ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺧﺎوهن‬ ‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‪ .‬ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ آﻪ ب ﺋﺎواﯾﻪك دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﻚ هﺎﺗﯿﻨﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪،‬‬
‫آﺎرﮔ‪‬ﺮی ﯾﻪك ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﺑﻦ‪ -‬هﻪﻟﺒﮋ‪‬ﺮﯾﺖ‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧﮕﻪه‪‬ﻦ‬ ‫و ﺷﻪرﻋﯿﯿﻪﺗﻪك ه‪‬ﮋا هﻪﻧﻪ‪ .‬رهﺧﻨﻪﯾﻪك آﻪ ژ ﻣﻪﻗﺎﻣﺎ ﻗﺎﯾﻤﻪﻗﺎﻣﯽ و‬
‫ﺋﺎﻣﺎدهﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻪآﻨﯿﻜﯽ و ﺑﺎزهرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻪﺧﻮﺷﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ر‪‬ﮕﺎ و ﺑﺎن د ﻧﺎﭬﺒﻪرا‬ ‫ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ هﻪﯾﻪ‪ ،‬ﻧﻪدﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ واﻧﻪ‪ .‬ﺋﻪو ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﺎژ‪‬ﺮان‪ ،‬ژ‪‬ﻨﮕﻪ‪ ،‬و هﺘﺪ ﺑﻜﻪﭬﻦ ب دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ آﺎرﮔ‪‬ﺮی و ﺟﭭﺎآﺎ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﭭﻪ ﺗ‪‬ﻨﻪ داﻣﻪزراﻧﺪن و ﻧﻪك ب ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ،‬آﻪ ژ ﺋﺎﻟﯽ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﮔﻪه‪‬ﻦ ﺳﻪرهﺗﺎی و ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪،‬‬ ‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران‪ .‬ل ﺋﺎﻟﯽ دی‬ ‫هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭬﻪ هﺎﺗﺒﻨﻪ هﻪﻟﺒﮋارﺗﻦ‪ .‬ﺋﻪڤ ب ﺧﻮه ﺗ‪‬ﺸﻜﻪك رهﺧﻨﻪﮔﺮه ل‬
‫ﺑﺎﺧﭽﻪﯾ‪‬ﻦ زارۆآﺎن‪ ،‬ﻧﻪﺧﯚﺷﺨﺎﻧﻪﯾ‪‬ﻦ ﺑﭽﻮوك ر‪‬ﭭﻪﺑﻪری و آﺎرﮔ‪‬ﺮی‬ ‫ﺳﻪر ﺑﻜﺎرﺋﺎﻧﯿﻨﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﭘﻪﯾﺮهوآﺮن ژ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﺎ‬
‫ﯾﺎ وان ﺑﻜﻪﭬﯿﺖ ﺑﻦ دﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﺟﭭﺎآﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﺪا‪ .‬هﻪروهﺳﺎ‬ ‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪی‪ .‬وهآﯽ ﺑﻪرهﻪم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﻣﻪﻗﺎﻣ‪‬ﻦ وهآﯽ ﻗﺎﯾﻤﻪﻗﺎم و‬
‫ژی ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن ﻣﺎﻓ‪ ‬هﻨﺪێ هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ر‪‬ﮋهﯾﺎ زآﺎت و ﺑﺎﺟ‪ ‬ژ ﺑﻮی‬ ‫ﻣﻮدﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ د ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪك ﻧﻮﯾﺪا ﺑ‪‬ﻨﻪ هﻠﻮهﺷﺎﻧﺪن و ﺑﻪﻻﭬﻜﺮن ل‬
‫ﺑﺎژ‪‬ﺮی دﯾﺎرﺑﻜﻪن‪ ،‬و ب ﺧﻮه وهآﯽ ﻓﺎآﺘﻪرهك ﺳﻪرﺑﺨﻮه ﺑﺎﺟﻪك‬ ‫ﺳﻪر دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﺎ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن‪ .‬ﭬ‪ ‬چ واﺗﻪﯾﺎ ﺧﻮه ﻧﯿﻨﻪ‪ ،‬آﻪ د ﻧﺎڤ‬
‫وههﺎ ب آﺎر ﺑﯿﻨﻦ‪ .‬رهﻓﻮرم د ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﺎ ﺣهﻚ _ ێ دا ﯾﻪ و ﺋﻪڤ‬ ‫ﺑﺎژارهآ‪ ‬دا دو دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار هﻪﺑﻦ ﯾﻪك هﻪﻟﺒﮋارﺗﯿ‪ ‬هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﺑﯿﺖ و‬
‫دێ روﻧﺎهﯿ‪ ‬ﺋﯿﺨﯿﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﺮ‪‬ﭭﻪﺑﻪری ﯾﺎ دهزﮔﻪه‪‬ﻦ آﺎرﮔ‪‬ﺮی‪ ،‬ب‬ ‫ﯾﺎ دی ژ ﺋﺎﻟﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺎ ﻧﺎﭬﻪﻧﺪﯾﭭﻪ هﺎﺗﺒﯿﺘﻪ دﯾﺎرآﺮن‪ .‬ﻧﺎآﻮآﯽ و‬

‫‪RQX‬‬ ‫‪RQW‬‬
 ‫ﺋﺎواﯾﻪآ‪ ‬آﻪ هﻪم هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮرد و هﻪروهﺳﺎ ژی آﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿ‪‬ﻦ‬
‫راﻣﯿﺎر‪‬ﻦ ﺟﭭﺎآ‪‬ﻦ ﺷﺎرهواﻧﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎران و‪‬ﻨﻪﯾ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﯾﻪك‬
‫وههﺎ ل ﺑﻪرﭼﺎڤ هﻪﺑﻪن‪.‬‬
‫ﺋﻪڤ ل ﺷﻮﯾﻨﺎ ﺧﻮه ﯾﻪ‪ ،‬آﻪ ﺗ‪‬ﺸﻚ ﺑ‪‬ﺨﯿﻨﻪ ﺳﻪر آﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎ‬
‫ﺷﺎرهواﻧﯽ ل ﺳﻪر ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ‪ .‬ﺋﻪڤ هﻪردهم هﺎﺗﯿﯿﻪ‬
‫دﯾﺎرآﺮن‪ ،‬آﻪ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ ل وێ دهرێ دﺷ‪‬ﺖ ﺷ‪‬ﻦ ﺑﯿﺖ و ﺑﭙﺸﻜﭭﯿﺖ‪،‬‬
‫آﻪ د ﻧﺎﭬﺒﻪرا هﺎوو‪‬ﺗﯽ و ﻧﯿﻮﻧﻪرێ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯿﺪا‪ ،‬هﻨﺪه دوﯾﺮ ﻧﻪﺑﯿﺖ‬
‫وهﯾﺎن ژی دﯾﻮار ﻧﻪهﺎﺗﺒﻨﻪ ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮن‪ .‬واﺗﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ دهﻓﻪﺗﺎ هﻨﺪێ‬
‫هﻪﺑﯿﺖ آﻪ ب ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﺑﺸ‪‬ﺖ ﮔﺎزﻧﺪه ﯾﺎن ژی ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎر‪‬ﻦ ﺧﻮه‬
‫ﺑﮕﻪهﯿﻨﯿﺖ ﻧﯿﻮﻧﻪر‪‬ﻦ هﻪﻟﺒﮋارﺗﯽ‪ .‬ﺷﺎرهواﻧﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ و ﻧ‪‬ﺰﯾﻜﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻧﺎﭬﻪﻧﺪا دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯿﻪ آﻪ هﺎوو‪‬ﺗﯽ د ﭘ‪‬ﻨﮕﺎﭬﺎ ﯾﻪآﻪﻣﺪا دﺷ‪‬ﺖ‬
‫ﺑﮕﻪهﯿﺘ‪ .‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ آﻪ ﺋﻪم وهآﯽ آﻮرد د ﭘﻪروهردهآﺮﻧﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯿﺪا‬
‫و ﭘﺘﻪوآﺮﻧﺎ ﺑﺎرهك وههﺎ ﭘﺘﺮ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑﺪهﯾﻨﻪ روﻻ ﺷﺎرهواﻧﯿﯿﺎن د‬
‫ﭘ‪‬ﺸﺨﺴﺘﻨﺎ دﯾﻤﻮآﺮاﺳﯽ و هﻪروهﺳﺎ ژی ﺋﺎﭬﺎداﻧﻜﺮﻧﺎ ﺟﭭﺎآﻪك‬
‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﻓﺘﯽ ﯾﺎ آﻮردهواری‪ ،‬آﻪ ﺗﺎك و هﺎوو‪‬ﺗﯽ ﯾ‪ ‬آﻮرد ﺷﺎﻧﺎزی ﭘ‪‬‬
‫ﺑﻜﻪت‪.‬‬

‫‪RRP‬‬ ‫‪RQY‬‬
* Møller, P. Stig, Magt og afmagt, bemærkninger om magtens
teori og praksis, samlerens bogklub, 1999
* Jørgensen, Per. Bach & Pedersen, Niels. J. M. Den offentlige
sektor, handelhøjskolens forlag, København 1994.
* Bauman, Zygmunt, Frihed, Hans Reitels Forlag, 2003.
* Krogh, Torben, Farvel til Partierne, det politiske system
under forvandling, Gyldendal Forlag, 1998.
* Fromm, Eric, Hinsides illusionens lænker, møde med Marx
og Freud, Hans Reitels Forlag , 1965.
* Nyman, Olle, Verdens statsformer, deres opbygning og
politiske baggrund, Schultz, 1966.
* Staten, det er… stat og politik, historisk, politologisk og
sociologisk, Sørensen, B. A & Greve, F. M(red). RUC,
1998.
* Mouritzen, P. Erik & Kjær, U.(red). Kommunestørrelse og
lokale demokrat, 2003
* Bogason, Peter. Nye organisationsformer i indbyrdes splid,
KBH,1996.
* Nedergaard. N, Jørgensen. Økonomisk planlægning i
kommunerne, 2000
* Salomosen, Steen. Folkevalgt i en manegment tid, 1997
* Svendsen, P(red.). Kommunal struktur og ledelse, 1992
* Ibsen, M. & Christensen, J. bureaukrati og bureaukrater, 1991
RRR
‫ﺮﺳﺖ‬‫ﭘ‬
،‫ ﯾﻪآﻪم‬.‫ﺮاﻗﯽ؟چ‬‫ ﻗﻪﻓﻪﺳﯽ ﺋﺎﺳﻨﯿﻦ ﯾﺎن ﺑﯚ ﺑﺒﻤﻪوه ﺑﻪ ﻋ‬.‫ ر‬،‫ﻮهﯾﻠﯽ‬‫* ﺳ‬
.٢٠٠٣ ‫ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪی رهﻧﺞ‬،‫ﻤﺎﻧﯽ‬‫ﺳﻠ‬
-‫ آﻮردﺳﺘﺎن‬،‫ آﻮردﺳﺘﺎن ﮔﯿﻮی ﻣﻮآﺮﯾﺎﻧﯽ‬.‫ آﻮردی‬- ‫* ﻓﻪرهﻪﻧﮕﺎ آﻮردی‬
.١٩٩٩‫ﺮ‬‫هﻪوﻟ‬
. ١٩٩٩ ‫ ﺋﺎواره ﮔﻪرﻣﯿﺎﻧﯽ‬،‫* ﻓﻪرهﻪﻧﮕﯽ آﻮردی – داﻧﯿﻤﺎرآﯽ‬
* Pallesen, T. Den vellykkede kommunalreform og
decentraliseringen af den politiske magt i Danmark Århus
universitets forlag, 2003.
* Christensen, G, Jørgen. Christensen, M, Peter. Ibsen, M.
Politik og forvaltning, systime, 2001.
* Barber, Benjamin. Strong Democracy, Participatory Politics
for a New Age, University of California Press1984
* Knudsen, K, Lars & Larsen, T & Pedersen, Nielse, J, M. Den
offentlige sektor, Handelshøjskolens Forlag, 2002.
* Greve, Carsten. Offentlige ledelse, teorier og temaer i et
politologisk perspektuv. Jurist- og Økonomiforbundets
Forlag, 2003
* Brunsson, N. & Olsen, J. P, makten att reformera,
Stockholm, 1990.
RRQ
* Frazer. E, Macdonald K. Sex differences in Political
knowledge in Britain, 2003, politica
* Jørgensen, Stig. Demokrati, i fortid, nutid og fremtid. 2001,
fremad debat
* Jakobsen, U. & Kelstrup, M( red). Demokrati og
demokratisering: Begreber og teorier. Forlaget Politiske
Studier 1999 København
* Bech, Ulirich. Risiko Samfundet, på vej mod en ny
moderitet( aus dem weg in eine andere moderne). 1997/
2001
* Christensen, Jørgen Grønnegård, Den offentlige forvaltning
en oversigt, Århus universitet, 2. udgave 1996:1
* Politikens filosofi leksikon.1983/2001
* Kjær. U, Mouritzen, P. Erik. Kommunestørrelse og lokalt
demokrati.
* Thomsen, Jens. P. F. Magt- en introduktion, Hans Reitzel
Forlag, KBH, 2005
* http://www.kerkuk-kurdistan.com
* http://www.xebat.net
@@
RRT
Gyndelach P., H. Jørgensen & K. K. klausen(red), Det lokale,
decentrale politik og forvaltning, 1997.
* Tim Knudsen, Dansk statsopbygning, 1995
* Bogason, P. fragmentering forvaltning, demokrati og
netværksstyring i dencentraliseret lokalestyre, 2001
* Kramhøft. P. På byrådsmødet i aftes, 1983
* Mauritzen. P.E. & Jensen H.T. samspillet melem staten og
kommunerne, 1984
* Pittelkow. R. det personlige samfund, 2003
* Lotz.J. Retfærdighed eller økonomi i den offentlige sektor,
1990
* P.etwil & C. Petersen, offentlig økonomi – introduktion til
teori og prakisk, 1995
* Flyvbjerg, Bent. Rationalitet og magt, Bind 1.1999.
* Svendsen. P. kommunal struktur og ledelse,
* Bogason, Peter, nye organisationsformer i indbyrdes spild,
* Nedergaard. J. Niels. Økonomisk planlægning i kommunerne,
2000.
* Lotz J. kommunernes finansiering, 1980
* Bogason, P. Fragmenteret forvaltning, demokrati og
netværksstyring i decentraliseret lokalestyre. 2001
* Hvad er demokrati. Hal Koch.1945
* Hvad er demokrati? A. Ross.1967
RRS