Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 152.

p
'i' '.<:
7
#;,-
!i«.-:i'
=>:M.
:^/r
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/patrologiaecursu152mign
:
PATROLOGI^
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODA, OEGONOMIGA,
OIHMUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMODE ECCLESIASTICORUM,

SIVE LATINORUM, SIVE GH.KGORUM,
QUI AB jEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III (ANi\0 1216j PRO LATIMS
ET CONCILIl FLORENTINl [ANN. 1439) PIIO Gli.ECIS FLORUERUNT :
RECUSIO CIIRO.ÔLOGICA
OMNIURl QUJE EXSTITIiRE MONUMENTORU.M CATIIOLIG.E TRADITIONLS PER QUINDECIM 1'RIMA
ECCLESI/E SJICULA,
JUXTA EDITI0NE9 ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULl.IS CODICIBUS MANUSCRIPTIS GOLLATAS, PKRlJUAM DILIGEN-
TER gastigata; dissertationibus, gommentariis, vakiisque lectionibus gontinenter illustrata; omnibus
OPERIBUS POST AMPLIS9IMAS EDITIONES QU/E TRIIiUS NOVISSIMIS S.t;GULIS DEUENTUR ABSOLUTAS DETEGTIS, AUCTA :
INDIGIBUS PARTIGULARIUUS ANALYTIGIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCT0RE3 ALIGUJUS MOMENTI SUBSEQUKNTI-
BU9, DONATA GAPITUI.IS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINA-
;
RUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNA-

TA ; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOGRYPHIS, ALIQUA VERO AUGTORITATE IN ORDINE
AD TRADITIONEM EGGLESIASTICAM P0LLENTIBU3, AMPLIKIGATA ;
DUCENTIS ET AMPLIU9 LOCUPLETATA INDIGIBUS AUCTORUM SIGUT ET OPERUM, ALPH A8ETIGIS. CHRONOLOGICIS, STATI-
STICIS, SYNTHETIGIS, ANALYTIGIS, ANALOGIGIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNGTUM, DOGMATICUM, MORALE, LITUR-
(MGUM, GANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORIGUM, ET GUNCTA ALIA SINE ULLA EXGEPTIONE; SED PR.ESERTIM
DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SGILIGET HEliUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVE PATEIt, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM 0MIS30,
IN QUODLIBET THEMA SGRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO SCRIPTURi^
;
SACR.(î1, EX QUO LECTORI GOMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRE9 ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM HBRORUM S. SCRIPTUR.« VERSUS, A primo
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT
EDITIO ACCURATISSIMA, CyKTERISQUE 0MNIBU3 FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARAGTERUM NITIDITAS,
GHART.K QUALITAS, INTEGRITA3 TEXTUS, PEBFEGTIO GORRECTIONIS, OPERU.M REGUSORUM TUM VARIETaS,
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIHIQUE IN TOTO PATROLOGI.B DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR/»-:SERTIMQUE ISTA GOLLEGTIO, UNA, METIIODICA ET GHRONOLOGICA,
SEXGKNTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS IIIG ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES ytTATES, LOCOS, LINGUAS FOHMASQlÊ
PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.
SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SGRIPTORESQUE ECCLESI.E LATIN.t
A TERTULLIANO AD INNOGENTIUM III.
AGGURANTE J.-P. MIGNE,
Ulbllolhecfe Clerl unlver.>«ie,
SIVE CUKSUUM COMPLETORUM IN SINGUI.OS SCIKNTI.i: ECCLESlASTlC.t KAMOS EDITOKE.
PATROLOGIyK TOMUS CLll.
S. BKINO CAKTlllJSlEiNSlLM LNSTmTOl

TOMUS IMUMIS.
PARISIIS,
APUD C.AUNIKK KU.VTliF.S, KIHTORKS KT J.-l\ MlilNK SIIGCESSORES,
iN VIA [)ICT\: AVI':N[//:-DU-MAINE\ 181). 01. IM CIIAUSSEE DU-MMNK, iil.
187V)
CLICHY. — EX TYPIS PAULI LUPONT, 12, VIA DICTA BAC-DÂSNlfenES. 1053.8.79.
THE INSTiTUiti ^t i c; -tvM sIUDlES

10 ELMSLEY PLACE
TORGNTO 5, CANAOA,
DEC »51931
S.I53.
S^CULUM XII.
S. BRIINOMS
CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS
MiCNON EJISDE.M S.KCILI
PR/ECIPUORUM CARTHUSIENSIUM PATRUM
OPERA OMNIA
EX VARIIS ET MELIORIS NOT^ EDITIONIBUS NUNG PRIMUM IN UNUM COLLECTA.
AGGURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliotliecac Cleri univcrs:«>.
SIVE
CURSUUM COMPLETOliUM IN SINGULOS SCIENTIit; ECCLESIASTIC^ RAMOS EDITORE.
TOMUS PRIMUS.
PAIUSIIS
\i'ri) (;ai{Mki{ KUATiiKs, ki)1'I()i;ks kt .i.-u. mic.nI': src.c.KssouKs
IN VIA DKVrA AVHNVl-: Dll MMXi:. IM». ol.IM Cl/AUSSKi: DU MAL\i:, 127.
:
INT'.)
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLII CONTINENTUR.
SANCTUS BRUNO CARTHUSIENSIUM INSTITUTOR.
Acla S. Brunonis. CoL 9
Conimentarium in Psalmos. 637

,
SANCTUS BRUNO
ORDINIS CARTHUSIANORUM INSTITUTOR.
SANGTA BRUNONIS AGTA

(Ac/a SS. Bollnnd. Oelubr. l. III, di.; (i.;
COMMENTARfUS PR.EVIUS.
§ I. Qo.-c Vita: seu Ackiêdenda sint-. diversa, e A sua dig-ostasexliiboant, vocari non immerilo poliic-
quibus hwc aut confecta fuere, aut iUustrabunlur re, alilenjuc nihilominus nuncupata cliam ropo-
seu subsidia seu documenta, horumque iinum ad
Actorum calcem etiam edendum. riunlur,duo potissimum adcognitionom meam por-
vencre, conlractiusunum, prolixius aliud. De ambo-
Etsi ante sajculi sexti decimiinitium nullusjilane rum, utpote in quibus non pauca, quaj de S. Hru-
omnom Vitai S. Brunonis, anno ex dicendis 1101 nonc narrantur,fundamontum habent, (ctate auclo-
defuncti, seriem, moresque et gesta ex instituto rilateciue juverit lectorem edocuisse ab ipso slatim
littcris consignarit, non defucrunt tamen e celeber- initio hujus Commcntarii, in quo Sancti ejusdom
rimo, qucm sanctissimus hic patriarcha instituit, gesta omnia discutienda, illustrandaque sunl.
Ordine viri, doctrina juxta ac pictate spectabiles, '.]. A Chronico contractiori incipio. Labbeus Bi-
qui inulto etiam citius,qua} de Carthusiaj principis blioliioctc Novse librorum mss. tom. l,pag. 63S ot
aliarumve nonnullaruin initiis ac fundatoribuscoin- binis soq({. inter 0|iuscula Ilistorica e codice
ms. S.
perta habebant, diligcntissime in chartas,sinonin Rcmigii Remensisrecenset quinque elogia diversa,
vulgus (iKMjiie ciiim id l'ort(! summa corum sivissct (juorum primo rcs pra^cipuiv a S. Brunono g-est;o,
modcstia) j)ublicc cdemlas, ccrtc cum futuris dcin- jj roliijuis vero, qua; ad quuluor ojus jiroxiinos
ceps instituli sui .sectatoribus privatim intra do- Cartliusi;c nuijoris prioriilu succcssoros pcrtincnt,
muum sccessus incxemplum communicandas,con- sumniiitimcontincntur. Elogiisin capite pra'figitur
jocorint, in iisquc summa saltem vila", a sancto hic titiilus « Uc institutionibus ordinis Carthusion-
:
iMindatore suo acta;, cajiita delibarint. Quani id sis : .. vorum cum inlibrorum Syilabo, quemj>r;o-
vcritali consonct, argumenlo cst Hrcvis apud Mar- laliis lii.rorum mss. tomiis pra>fort, poslluee verl»a,
toncuin V(!terum Scrijitorum loiiio VI inserta ordi- « Dc Iiislitiilioiiil.iis ordinis Carlluisiensis, » stiiliin
nis Carthiisicnsis liistoria, iii cujiis Prologo luoc ponatiir, ' sivo dr S. Hrunone, de Landuino, do
loguiitiir : « I.iccl i|iiiiii|iio |iiiiiii Priores (Majoris Potro dc Joanno Tusco, ac ('luigone a
I'"riiiicisco,
Caiihusia-) hic iiircriiis (lcscii|)li iii i.liiribus Cliro- siiiiclo Hoinano, priinis Cartliusiio prioribus, » n(>-
ni('is rojKM-iantiir, taiiKMi siicccs.soros eorum, ncscio scio, iiii jiro <i institutionibus » iegcndum potiusnon
(jiia de caiisa, talilor sunt oblivioni traditi, quod sit (. iiistitutoribiis. » Vorum sitno ila, an sccus,
nulla pcnitus ox cis incinoria jicr ali^jiiam scrijitii- piirum rofcrt, ac proin, iirovitor iioc notato, ad roin
ram habc-atiir. » ipsiim rcdoamus, mincinio in tcmpiis, ijuo dict;i
2. Cuin oiiim, (jiii li;i'c mciiioral, ;iiic(or aiionv- ilogia scrijitii sint, iiKjuiramns. I.iuinoiiis Dissorlii-
nius sub sa'culi (juiiili dcciini iiiiliiini. iil m. 17 ^ lioiic d(> V(M'aciiusii socossiis S. Hriiiionisin oroinum
(loccbo, scrijisorit, Chronicji s;iiic, (jiioriim niciilio- ciip. 1, i) V illtid ipsum oliain S. Hruiionisoiogiiiin,
noiii verbis rccitatis facit.diiiaiito s;ociiliim .soxtiim (jiioil l.iil.bcns loco inox cit. oxliib(>l, o ms. staliito-
(li'cimuinfuerinloluculir;it;i:iulha'coa(i(Mii,(juoni;im riim ct consuctudiiuim, a (uiigoii(>, (juinto Cartlui-
Ii;iiid dubin dc (jiiiii(ju(> iirimoriim CarHiusia« prio- siio .Miijoris j>rioro, scrii>lariiin. ordinis Ciirtluisioii-
nim goslis iitcum([iio traclarinl, Miiiima saltoin siscodico in modiuin addiicil. iiil^juo, luinc. in ((uo
roriiiii,a(ll{ruii()ii(Mii>i.cct;iiiliiim, c;i|.ila (ii>libassc, |)iirilcr, (jiia> ioco cit. apiid Labbouin, proximonim
iiidubilatiim ;i|.i.arct. iili ctiam ;i ( .,iilliusi;mis scri- (|u;il •
siincli no^lri in Ciirtliiisi;o Prioriilu >iic-
|.la liiis.so, maximo.ciim iu .solis IVri> Carlhiisiano- cossoriim ologiii c\slaiil, I'iiri>ii' iipiicl C.irliiii>ion-
nim domilnisliioriiit inv(>nlii, diuijuo in liisce oiiini- sos iissorviiri.
no fcn> iiiodita latuoriiit. 1'orro o Ciironicis iiiijus- •i. llinc i»orro auctor Ciirtliiisionsis anonymns,
modi .(ii;c Iiociiomine idcircn.ijuodrcsi^cr teinpora ijui .Vunaliuin ordinis :<ui libruoi (|iiarlum, Ur<.'
Patrol. CLII.
BliU.NOMS CAKTIIUSIANORUM LNST1TUT015IS
jmlilica haolonii^, Vuol oxcusiim non donalum, A earum loco initium Breviarii Vittn Guigouis supcr-
mocunKpic nibiloniinus a Patribus Cartbus pro i scripluin, qua" Vita cadrm recenti nianu continriata
sununa ooiMun bunianitato comniuni''aluni, eli:cu- fuit in aitero l'oIiudinii(lialo,quo(l facilo dcprelien-
bruvit, num. 101 conjicit, codicom illum, quem diturpnoccdenti iolio, in quo sunt clogia pra-fato-
Cartluisia Parisicnsis asservat, scriptum fuissc tan- rum quatuor priorum, » alterique sequenti, in quo
tum post annum 12o7, circa quem Cartbusia ba)c praidictuscapitulorum indiculus continuatus fuerat,
primum fuit fundata, necdumquc Statuta Riifcrii, « intersertum fuisse. Unde patet, dictum Guigonis
qihT antiqua vocantur, fuerant prajscripta. Verum elogium post illius mortem in pra-fatum codicem
mox affirmat, ct merito quidem, qua^ ineodem co- fuisse interjectum » seuillatum. Hactenus, si pauca
dicc dc S. Brunonc tribusque primispost huncCar- exceperis, qua>, aliis cbanâcteribus adbibitis, clari-
Ihusice prioribus reperiuntur, litteris mandala tatis causa adjeci, laudatus Ordinis Cartbusiani
fuissc tempore Guigonis, quinti Cartbusia; prioris, annalista anonymus. Ex bis porro, aliisquesupra in
idque conslare ox alio ordinis Cartliusiensis earuni- mediuni adductis est consequens, et sa'j)ius jam
dein consiicludinum codicc ms., a venerando Car- mcmoratum, otsietiam Guigonis quinti Cartbusia;
tluisia^ JIontis-Dci Patre priore ad eum in Cartbu- Prioris elogium contincat, Montis Dei codiccni, et
siam transmisso, qiii, quee in codicc Parisiensi de B quatuor primorumCartbusia; priorum elogia, qua;
Sanclo nostro proximisque ejus quatuor in Car- hic Labbeusque locosupra cit. suppeditat, ipsomet
thusia; Majoris prioratu successoribu sclogia occur- Guigonc in vivis adhuc superstite, seu ante annum
riinl, pariter comploctitur, eorumque omnium, 1138, quo bicvivere jam desierat,fuisseconscripta.
qui in ordinc nunc reperiantur, antiquissimus est, Jam vero, cum res ita sit, summam sanc ha^c,
utpote in Majori Cartbusia exscriptus, atquo in do- quorum complcxumego deincepsannalista' Cartbu-
miini Montis-Dei a Gaufredo, ejusdem' proto-prio- siani anonymi plus semel jam laudati exemplo qua- ((
rc, anno, quo fundata ba3c fuit, Qbristi H36trans- tuor primorum Cartbusire priorunCbranicon » ap-
portatus, uti liquet ex ipso illo codicc, ad cujus pellabo, simplicique Cbronici nomine jam supra
calcem ba^c leguntur « Ex eremo Cartbusia; olim,
: distinxi, fidem apud omnes merenlur,utpote inlit-
modo oremi dc Monte-Dei ab anno mcxxxvf. » Et teras conjecta ab auctore, etsinoncerto noto,rebus
inferius « Gaufredus, Prior de Monte-Doibabuit
: tamen, quK in iis narrantur, syncbrono ac verosi-
ex dono domni Guigonis. » militer ipsomet Guigone, primffivarum Cartbusiae
5. Ita fere quantum ad substantiam laudatu Consuetudinum, quibus eadem praifignntur, scri-
annalista Gartbusiensis anonymus, quipraterea, S. „ pto qui equidem, si quse de quatuorprimis Car-
Brunonis elogium, in codice suo antiquissimo des thusiee Prioribus ae nominatim S. Brunone in
scriptum, elogioque, quod Labbeus loco supra cits Chronico illo referuntur, non scripserit, verosimil-
cxhibct, apprime, uti ex ejusdem scriptoris dicti- Ume saltem vidcrit ac approbarit.
eruilur, consonum,ejusdem sancti eIogio,quos.
cui, 7. Quapropter ut in ipso statini Commentarii
Laiinoius ecodice Parisiensi exccrpsit, unuin cssed bujus limine quoddam Vita' Sancti nostri compen-
paiicis additis,atque idem, affirmat, triuin dein dium,cuilutofidi qiieat, studioso lectori exbibeam,
aliorum prioruni, Londuininimirum, Petri Franci, S. Brunonis ologium, Cbronico illi inclusum, eaque,
seu Francisci, et Joannis Tusci, qui proxime post qua3 in hoc de illo narrantur, complectens, huc
S. Brunonem Cartbusiam rexerunt, elogia integra, modo transcribo, quale apudLabbeumloco ssepis-
qme et ipsacumeorumdemelogiis, apud Labbeum sime jam cit. exstat. Sic habet « Magister Bruno, :
loco supra cit. adamussim congruunt,

exstantibus, natione Teutonicus ex prseclara urbe Colonia, pa-
e codice suo antiquissimo transcribit, ac mox, ne rentibus non obscuris [«/. additur natus], litteris
quis bujus, quodelogium, Guigoni adornatum, ad- tam ssecularibus quam divinisvalde munitus, eccle-
notato etiam hujus obitu, qui anno 1137 contigit, siaj Remensis, quai nulli inter Gallicanas secunda
pariter contineat, anliquitatem supra adstructam D est, canonicus et scbolarum magister, relicto sce-
forsan neget, ita prosequitur : « Hsec ibi de quatuor culo, eremun Carthusiaerundavit, etrexitsex annis.
primis Cartbusite prioribus,statimquein eodem folio Qui, cogente papa Urbano, cujusquondam pra^ce-
(verso scilicet) sub finem alterius (secundai nimi- ptorfuerat, Romanam perrexit ad curiam, eumdem
rum) paginffi eodem cbaractere, quo totus codcx Papam solatio et consilio in Ecclesiasticis negotiis
exaratus est, niilloque interjecto linearuni spaLio, juvaturus. Scd cum tumultus et mores curiai forre
sequobatur indiculus capitulorum consucLudinum non posset, reliclff; salitudinis et quietis amore fla-
Guigonis, qui in tribus paginis sequentibus conti- grans, relicta curia, contempto etiam archiepisco-
nuatus fuerat. patu Rbegiensis ecclcsiae, ad quem, ipso Papa
Sed postea priores lineae hujus indiculi, quce
6. « volente, electus fuerat, in Calabrise eremum, cui
residuum alterius pagina; primi folii immediate, ut Turris nomen est, successit [al. meliiis, secessit],
mox diximus, post breve elogium Joannis Tusci ibique, laicis et clericis quamplurimis adunatis,
(quarti Carthusiee Majoris prioris) complebant, a solitarise vitse propositum, quandiu vixit, exercuit.
recentiori manu, quse nibilominus videtur vetustis- ibique defunctus humatus estpost ogrcssum Carthu-
sima, obliteratee (id est expunct-se) fuerunt, c tsicc undecimo plus ininus anno. »
ACTA i i
Elogium hoc in Commcntarii liujus dccursu A '"iliin^nus, concinnavit, atquc ad dcccssorcs mcos
usui non raro erit; notandum autem de caetero est, aniio 1727 Iransmisit.
quatuor ultimas cjus voces, etsi in Carthusia; Pari- 10. Vir hic religiosus, scienlia non niinus, ul vcl
sicnsiscodicc, e quo illud Launoius in Disscrtatio- soknn hoc opus almndc prohat, quam pielateinsi-
nem siiam supra laudalam intulit, non invcniantur, gnis, integrum in id intuhl S. Brunonis elogium,
retinendas tamen csse, cum et a Lahhco in codice dcscriptum e praefato, uli idvocat ahique nihih)mi-
Remensi S. Rcmigiii, el ah Annalium Carthusien- nus ahter, ut jam docui, appeUant, primorum
sium lihri quarti haclenusnon vulgatiauctore ano- quiiKpie Magnac Carthusifc Priorum Chronico, scu
nymo, lum injam supra mcmorato codice,reliquis antiqiiissimo hujus excmplari, ante annos, uli ex
omnihus antiquiore, luin etiam in aliis, uli is ipse- cliaractcrihus autumat,facilc quadringentos exara-
mct testatur, fucriiit rcpcrtic, cxigique ad scnsus to,(pi()(! in Cartiuisianorum Colonicnsium hihliothe-
complcmcntum videaiitur. \d alterum e duohus ca asscrvatur, huicolimaPctroRinckio,iiisifrni Car-
Clironicis, quod dcS. Rninone suppe-
|tlura adhiic tliusia!Colonicnsishcncl;ictore,donatum,inlc!:'nim-
ditat, quodqiie ipialc quando scriptum, hic
sit, et quc ao sinrerum cx coilalione cum antiquissimo
etiamdiscuticiidum,.jam progredior..\liudhoc non Carthusia-, Majoris exemplari deprehensum. Illud
est, quamCarthusianiopus scu tractatus,dequo iii B cpo Sancti noslri clogiiim, Vitrc antiquioris tilulo
sua de Carthusianorum initiis Disscrtatione num. insignitum,numerisquepromorcnostrodistinctura,
et aliis plurihus Joanncs CoIumhi,Societatisnostraj congruum fuerit, ad calcem \n-
additis etiam, uhi
sacerdos, fusc disscrit, rccle ihidcm num. 61 pro- Commenlario huic subjuncturus id-
notationibus,
bans, Tractatum illum concinnatum non fuisse a circo sum, quod scriptum aliud antiquius, in quo
Guillelmo de Elhuraseu dc Yporegia, aul, si mavis, plura dc Brunone recenseanlur, non invenerim. Et
ab auctore tractalusdcOrigine ct veritate perfecta; lcclur quidcm, quam multa de sancto Ordinis
rcligionis, sive is rcvera, ut Columbi putavit,Guil- Carlhusicnsis Institutorc dictum clogium sup{)c-
lelmus de Elhura sit, sive Boso, dccimus scptimus ditct, facile id evolvendo dcprchcndet quam vcro ;
Carthusia', Majoiis prior, ut j)luries jam laiidalus idcm anliquum sit, patescct cx iis, qii;c do Chri)-
annalistaanoiiyniiis,qiii (ârLliusiciisium Annalium iiici, cx (|uo desumptum est, antiquitalc jani
lihrum quartum vulgatum sci'ipsil,
hactciiiis iioii dicam.
num. .);> contendit, scqun poslea prohalurum pro- II. Ilocjam inde ah aimo cinidM- li:;i scu Mih
mittit. Basilio, qui Carthusia? ah hoc aiinoad ;uiiuim 173 1
0. Quis iiitcrim fucrit, aut quod nomen

hahuerit „ pncfuit, scriptum esse, Joannes Columbi, plurics
alter ille C.irthiisianus, qui traclatum scu Chroni jam laudatus,in sua deCarthusianorum initiisDis-
con, a Columbio memoratum, contcxuit, nullara- scrtatione num. 57 et tribus sc^jq. contcndit. Ilaiic
tione compcrire quivi, nuilumquc is operi titulum autem suam opinionem prohare nilitur cx eo.muvd
prffifixit; unde facfum,ut id abaliis quidem « Chro- auctor Chronici anonynuis, postquam pricfatus cst,
nica de cxordio Ordinis (]ai thusiensis, » ab aliis scsc De anliquissapicntibus clsanctis fundalori-
(<
vero « Tractaliis dc ii;irr;ifione hisloriic inchoafio- promotorihus Ordinis Carlhusicnsis » tracl;i-

l.iis.iic
nis ct promotionis Ordinis Carlhusicnsis » fucril (iiiiim, solos in hiscc Brunoiiem, L;induiiium. Pc-
vocatum. Et aptc (fiiidcm tain hoc, qii;un illo tifiilo Inmi, Jo;inncm cf Giiigoncm rcponaf, Aiifclnuim-
potuit insigiiiri; clcniin, ut l;iiid;ilus Cohiinhi (iicqiie ipic scpfimimi ct B;isiliiiin oclavum C;irlhusia' Prio-
cnim opiis illud inl(,>griim iid mamini h;il)oo'i iiuiii. rcni,(piifanicii,ii( dilucidc osfcndil,aii(i(pns Ordinis
49 de Carthusi;in()riiin iiiitiis docct, in (lii;is p;irlcs fuiidaforihus ac promo(oril)us;iccon-
C;irfliiisi(>nsis
divcrsas cst divisiim, (pi;iriun ;il(ora complcclitiir scndi mcrito sunl, silcntio praHcrcaf. riide, cum
Ordinis (jarlhiisiensis inchoationcm, altero S.Bru- ficri id ahs illo cxisfimcf, qiiod hi, cum scribiMcf,
nonein proximosqiic ab co ({iiatiior (ârthusi;!^ .Ma- aiiliipii non cssenf, scripsissccum jam indc abaiino
joris Priorcs.suo (jiios^pic Online positos, elogiisqiic D circitor > suh Basilio,
I I .; I
oclavo Carthusi;i»
pra'terca eliamornatos.iiti, (piaiiluin ;id hoc posfre- Prion-, c(iiicliiil Vcriiin cpiid si auctor Clinmici
mum, intclligoox litt(''ris, (io'onia.\yiip|.iii;i ;i.l mc iiiionyimi-, ciiin jam liniiiiiiHMii îliosipic ([u •.(iior
dalis iib .\ugiistino Alhoiibnick, SocicLilis iH.-lr;.' oii)\ iiiiiald- iccciiMii>scf,(pio iniiiu- Aiifolimiin
Siicerdotc, ciim i.lcm ..piis, iii.ii<l CailinisiaiH.- li.i- luirilcr ;ic B;isilimn r(<ccnsorct vol niorlo vol ;i!iis
dem exsliuis, ro-iilu mco Inc riii-s,.| -cnilaliis. lln-,, -iMvihiis iMlcrv(«iiiciifil)us caiisis fucrif impodilus
?
id ap;u-tepr;cri|ui;,,,[i,;,. ,[,ii,„[,„. primos Cîrlliusi;.' Oniil si ;iiiliqii;iniiii •scii prim;i'v;»rum Consuoludi-
I*riorcs, sorv;ito, ipio Ciirtliiisinm roxcrc, fomporis mim, ;i (iiii-niio scnplanim. lihor (liiinc enim is
onlino, oxliil)(!t, « Piimoriim (piiiKpio M;ilmi;i' C;u- scrii.for înoiiymus <iil» linom Vifjo S. nrimoni.s
tliiisi;i' Prionim Chroiiicoii (lcinc('|)s ;ippc||;ilio, c(loii(l;c |.ro omorlii;ili hiijiis anno flgpndo f;uidal)
qiiom;i(lino(liim cli;im;ui(o mojûii hictiim vi(l(M, in al niodiim Co.licis Monfis |)oi an(i(piis-.imi. .ilio-
nis. quir poiios nio ost, do S. Bnmoiio Di;ilril)a rmiKpio |)Imiiim, iiiim.
moinorali mihI^
ipii i o( ."i
Chronologico-(liplom;i(ic;i, (|iiiim K. Michaol Mor- (NisdciiKpicGiiiironis CoiismMii.liiios .•onfinonl, sl

!ub
ckcns, Onliiiis Carlluisionsis C.oloniic A.iriippiii;.' quiiKpicprimo-' Car(hu-i;o prion^* in capite pnt-tu-
310
,M35
:
BRUNOMS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 16
Jerit, liosqiic proindo solos illo in anliquis Ordinis A suppetit tamcn praitcrca, quo quot annis anlc id
Carlluisieiisis runilaloribiis ac promotoribus ha- fecerit, tuto dctorminem.
liuciit, a'il ccrli' AutclMHim et Basilium , (juod nec 15. Nihil iuLcriin obstarc vidctur, quo minus id
ibideni mcmoralos invenerit, nec aliunde 1'orte abs illo annis circiter quinquaginta aut etiam sexa-
sat couuilos liabuerit, silenlio pra?lereundos duxe- ginta antc dictum annum 1314 factum credatur
ril? imo vero etsi quis scriptionem illam, seu Chronici,
12. n si(,(;hronicum,dc quo
ut quam liic, scrius, dequohic, lucuhrationcm ante annumcirciterl250,
auuo i'irciter llol, s;'rii)tum esse, mihi sane vero- autetiam ante annum circiter 1230 figendam con-
simllimum, ne dicainindubitatum, apparet.Etenim lenderet, falsi eum certo convincere non possem,
ejus auctor in Sancti nostri elogio seu Vita aiiti- quod,jam tum in Carthusia Majori Chartularium
quiori num. 2 « Univcrsitatis » nomine iiisifîiil non exstitisse, indubitatum omnino non sit; quod
arailiMiiiam Parisicusem, qua?, etsi jain ab aiuio tamen, ntanteneutrumhunc annumlucubrationem
ciicilci' 1151 socictatem quamdam coustitucrc iii- illam locandam, posset probari, omnino requiritur,
cci)cril,iuaii:islris,omiu scientiarum genercinstruc- aliis prorsus omnibus, quibus res certo evincatur,
tis,ingcnli({uc ad horumloctionesconlluentium dis- argumcnlis, quantum opinor, deficientibus. Atque

cipulorum nuiltiludine florerot, « Universitatis )> ha>c sunt, qua*, pro Chronici, primos quinque Car-
tamen nominc,quidquid contra in universitatis Pa- Ihusijo Majoris priores, horumque ex parte gesta
BuKtus arguat, antc inchoatuin
risiensis Historia ordine recensentis, a-tate utcumque determinanda
s«culum decim-um tortium condecorata noii fiiit,uli occurrunt. Idautcmnecante soiculum tertium deci-
Historiw litterariai Francia? Scriptores toin. IX, mum, necpostannuml314scriptum esse, ex omni-
pag. 80 docent, atque apud omnes prope eruditos bus jam certum apparet; quanto autem tem-
dictis
modo in confesso est. Ad h<EC idem auctor, Carthu- pore ante hunc annum factum id sit, plane incer-
Majoris,utjamdixi,alumnus,inVitaSancti eden-
siae tum, nec quidquam occurrit, quo monumenti illius
da num.20 meminit Chartularii, quod,cum scribe- aetatem propius determinem.
ret, in Carthusia Majori exstiterit, quam jam inde 16. Verum etsi res itasit, subsecutis nihilominus
ah anno circiter llal tot instrumentis, quot ad temporibus id ita Carthusianis fuit probatum, ut, si
Chartularium conficiendum sufTecissent, instruc- quae in libris, quos scribebant, vel de Ordinis sui
tani fuisse, parum credibile apparet. origine vel de S. Brunone primisve posthunc qua-
13. Et vero, cum Carthusia?, Carthusia; principi tuor Carthusiaj Prioribus commemoranda exocca-
vicina^, quales sunt domus Portarum, Majorani, C sione habuerint, ea ut plurimum, qus reipsa com-
Durbonis, Allionis et Vallis S. Hugonis, pauloante memorarunt ex eodem excerpserint, iisdem etiam
annum 12o0,utims. deVita S. Brunonis Tractatus, non raro usi. Ac
fere, quibus hujus auctor, verbis
a Patribus Carthusianis hujatibus mecum commu- primo quidem hos inter memorandus est, qui monu-
nicatus, num24 prodit, de documentis suis in Char- mentumillud in suum de Origine et Veritate perfe-
tularia, quae. integra hodieque exstant, cogendis ctse religionis tractatum intulit, auctor supra plus
primum soUiciti fuerint, eamdem tunc et Carthu- semel laudatus, sive is Guillelmus de Yporegia sive
sia; Majori curam primuin fuisse susceptam,verosi- Boso sit.Huicaccedit Priorum Ordinis Carthusiensis
milc evadit. Hinc porro jam consequitur,ut Chro- chronologus, a Columbio in Dissertatione de Car-
nici, in cujus hic a-tatem inquirimus, auctor aiio- thusianorum initiis num. 54 memoratus, qui, uti ibi
nymus, utpote Chartularii, quod, cum scriberet,in hic scriptor indical, horrendum, quo sese Parisiis
Carthusia Majori exstiterit, mentionem ex dietis homo redivivus damnatumpublice e feretro procla-
faciens, ante annum circiter 1250, contra ac Co- marit, prodigium iisdem plane, quibus id in quinque
lumbius statuit, verosimiliter non scripserit.Verum primorum Carthusia? Priorum Chronico, seu in an-
quanto quidem tempore serius chronologus ille tiquiori Sancti nostri Vita. cx hoc edenda, num. 1
scriptioni manum adinovit? D et seqq. fit, verbis exponit alio etiam, quam quo
14. Cum Guillelmus de Yporegia, cui Joannes haec occurunt, operis sui loco ita memorans : )> In
ColumbiusTractatum de Origine elVeritatcporfcct.^B brevi exaudita est oratio Joannis Birelli, Prioris
religionis inDissertatione de Carthusianorum initiis Cartliusiae, et conventus, alque Amedeus Viridis,
num.-jb atlribuit,huncanno 1313exmente ojusdcm comes SabaudicE, filium de uxore, quae sterilisputa-
Columbii exararit Boso autem,cui diclusTractatiis
;
batur, suscepit, qui, etiam Amedeus vocatus, nunc
reipsaforte adscribendus, anno 1313 obierit,opor- comes Sabaudia^ est effectus. »
tetsane, ut hic ante annum 1314 sit contexlus. 17. Ex his autem verbis consequitur, ut dictus
Quare, cum ejus auctor, quiscumque demum is chronologus eo temporis spatio, quod ab anno 1383
sit, Joannem Columbi Dis-
lucubrationi suaj (adi ad annum 1391 effluxit, indubie scripserit priori ;
sert. jam s^pius cit., num. 55 et 61) integrum, enim e binis hiscc annis Amedeus Viridis,posteriori
de quo hic, primorum quinque Carthusite Prio- vero ejus filius Amedeus itidem vocatus, e vivis, ut
rum Chronicum inseruerit, consectarium omnino Columbius loco cit. docet, excessit. Heec ipsa inte-
est, ut hoc auctor ante annum 1314 conscripscriL. rim verba,jam mox recitata, in brevi Ordinis Car-
Quod quidem quamvi? sat certum appareat, non thusiensis Historia apudMarteneum tomo VI Scripto-
17 ACTA
rum velerum, col. i89 etiam leguntur, hcecque A binos illos Sancti biographos idem hic OrdinisCar-
nihilominus ab auctore ad annum usque i09 pro- 1 thusiensis Generalis Franciscus du Puits, Laline a
ducilur; quam ob rem, cum Priorum Carlhusiie Putco, seu de Puteo autetiam, ut ab aliis (varie
gcsla ordinc Chronico insupcr exhibcat, consec- enimCallicum id cognomen Latino idiomate potest
tariuni omnino ulipsum sit Carlhusiei,-
videtur, vel non incpte eflerri) scriptum invenio, Putoanus
sium Priorum e Columljio mox adfhicti chronoiogi oralione apcrta solutaque, ut Corthusianus anony-
opus, quod hic ipsemet additamenlis, geslaatcm- nius proxime memoraliis fecerat, sancti Patris sui
pore, quo prius scripscrat, compleclontil)us, dicto Vitiiiii, iili Theodorus Pctrious in Bibliolin.Ma Car-
anno fi09 aut etiam serius, nulia lact-fi in iis, quii' thusiaiia, Morolius in Thealro chronoIo?ico aliiquc
prius scripsei'at, mutationo, auxcrit; vcl utiiscri- doccnt, conscripsit ; e qua ilcm.ut iidem lestiinUir,
ptore altero et ex Priorum Caithusiensium laudati hauditamultopost Petrus Rlomenvenna, Carthujia;
a Columbio chronologi opere (ipsis hujus verbis ser- fioloniensis alumnus multisque annis moderator,
vatis intactis) et ex notitiis scriptisve aliunde acce- auctiorem deinde, additamentis aliundc acceptis,
ptis eodem dicto anno 1409 aut ctiam scrius fucrit focit, tyiiisque iii sedc sua Colonite Agrippinffi vul-
compilata. gavit.
Ut ut sit, et hujus cqiiidem operis, in quod
18. B 20. Puteani liicubratio, quai auctoris sui nominc
ha;c, quod infra laudandum adhuc sit, observare insignita nuspiam reperitur, esse videtur ea ipsaS.
libuit, auctoranonymusex quinque primorum Car- Brunonis Vita, qua; anno circiter lolii CasileaHit-
thusiicPriorum Chronico, quod sibi pra!luxisse,non teris Cotliicis absque auctoris nominc excusa, ite-
obscure in Prologo innuit, intcgrum Sancti nostri ratisque deinde typis Lutetiio unacum supra memo-
elogium, quod Vitai antiquioris numine edcndum ratii Zacharia" Benedicti lucubralionc nietrica ad
jam monui, paucis dumtiixat mutatis, ad vcrbum operum S. Brunonis ciilcem a Judoco Badio absque
fere descripsit, uli etiam, qiiBo exhil)ct, aliorum auctoris itidem nomine fuit adjecta, Prologum hii-
quator proximorum post S. Brunoncm Carthusiio bens sibi pra^fixum cujus hoc inilium : « Non
Priorum, uti iterum ex litteris, ([uas ad me Colonia solum Dominum in Sanctis, » etc, itaque inchoata:
Agrippina dedit Augustinus Aldenbriick, qiiasque « Temporibus Creg-oriiseptimi, Romani ponlincis.»
num. 11 laudavi, intelligo. Nec immerito loco hoc etc. At vero difficultas, qua hic se offert, sermonis
recenseri possent non pauci alii,hosque inlerllcn- seriem interrumpere me cogit. Vitam sancti, qure
ricus Kalkar, Ordinis Carthusiensisscriptor erudilus Puteanumhabet auctorem, Parisiis apud Joanncm
anno li-08 e vivis sublatus, qui, cum ex occasione q Parvum prelo fuissedatam, Possevinus in Appiiralu
damtaxat de Sancto nostro egerunt, ex anliquiori Sacro tradit; quarc,cum prreterea Launoius in Dis-
illo monumento, licet i[)sis hujus verbis non omnes sertatione de causa secessus S. Brunonisinercmum
usi, nonnulla excerpserc. Vcrum cum id operwpre- cap. 5. circa nKHlium afllrmet, in Vita, a Puleano
tium non putem, ad illos iirogrcdior, qui tandem scripta, cum anno lOSiSiincti nostri in eremumse-
sub saiculi sexti decimi initiiim rcs omncs, a S. ccssum compoiii, hic(pic nihilomiiius in Sancli Vila,
Brunone gestas, cx institiito pertractarc suiit ag- Basilcic excusii anno lOSl- disortc inneclatiir orit
grcssi, scribcndorum matcriem, quam et ipsi non fort.issisnonnomo, qui suspicclur. Puloani li.inc lo-
alienis, sed propriis verbis expresserint, e binis, lum non esse.
de quorum «tate jam actum antiijuis Chronicis, 21. Veruni oiolom Vila, ([uio Biisil.-io ac doindo Pa-
aliis([uc iMsii[)or, ut diibitaiidum non esl, monu- risiis iipud Judi)ouiii Badiuin fiiit iinpressa, ihideiu
mciilis liiiii iiiitiqiiioribus , tiiiii reconlioribus apud Joannem Piirvum fueril fortassis recusii, aut,
cdocti. si ros secus habcat, Possevinus forte inassignando
19. Quiituor liic priO(i|)iii' inoiiioriiiidi siiiit, ((iios per Puteanum concinnalio., lypographo orrarit;
Vitio,
inter[)riiiium locumloncnl CiirLliusiiiiuis iinonymiis quod iiUimiim siino milii verosimillimum idoirco
et Zachariiis Benedictus, Ciirtliusiio S. Andreio de 1> ap[)arot, quod, facla Parisiis in bibliothocis li
littore ViMictiis aliimnus, ([uorum illc stylo soliito, publicis, tum [)rivalis, diligentissima indagino, nulla
liic ligato, sancli Piitris sui gcsLa ost comploxiis. planc, uli ex littoris ab amico indo iicco|>tis di>oo.
Prioris Iiicubratio [)ublici jiiris faotii osl anno 1,'iOS, S. Brunonis Vili, ([ihT a[)ul) Joannoin Parviim sil
quo eain oxciiso tunc a so S. Briiiioiiis in S. Piiuli oxciisa. iitveniri potuorit. Onfd auloin ad Laimoium
A[)()stoli LiiisLolasCommenLarioBorloIdusHoinbol- [)orlinol, Vilam is, ([iKi> a Puloimo sori|»la noti os>e,
dus, Parisicnsis ty[)ogra[)hus. [)rirfixit; poslorioris pro biographi liujiis luoubr.iliono vorosimililor por
vcro, otsiautcannum l.»2i-,([uo iNim ad S. Briinoiiis orrori'mnooo|iorif,oofai'iliusoommillen(lum. quod,
Oporiim, ty[)isa sese Lutotiio
oditoriim, calcoin
liiiic iil j.iiii monui. Putoano oluciibrala, auclori.s
Vila, a
Jiidocus Badius adjecit, in liicom doii prodioril, .il) siii noiuinn non ro|)criatur. Tt ul sil. Vilam
iiisigiijla
actoro tamonjam indc ab anno ilidom l.iO.S fiicr.il Siiiioli n(>stri, Basiloio onno oiroilor llil.'» pxous.un,
ronciniiiilii, uli luculcnlor ostoiidil,quain ibidom in Piiloani esspfoliim. mullasuadonl. Priino oniin ta-
capito [)riorcrt, E[)isloIii dodiciiloria, Kriincisoo ,|ii biila,|)rodigiosamhominis.quisodamnatiim |>ub!ico
Puits.OrdiiiisCarlhusionsisPriorilJcnerali. «Oiiinlo Parisiis doolararit, anastasim. Brunonis hinc cnn-
Walend. Maii lliOS» inscripta. Nondiuadmodiim pos/ vorsionnii. s-cosmiin in Carlhnsi.p «oliliidinrni j^liij-
11» S. BRUNONIS CARTIIUSIA.NORLM LNSTITUTORIS 20
qiiononnullaluincprjrgrcssarcpivTscntans, (iu.-por- A verba, ut ea, quon Puteanianae et Surian.T, Vitai

dinis Carlhusiensis Slatutis ac Privilegiis, Fraucisci sunt rarius allegânda veniant, coinmentario huic,
a Putco, seu, ut brevius loquar, PuLeani jiissu Rasi- si quando congruum id luerit, intexam, autcerte,
iea' anno 1510 apud Joannein Amorbacii iiim cxcusis, si quid,quod a Vitis edenis absit notarique merea-
pncfixa cst, Rasiieensi Sancti noslri ViUe pariler tiir, suppeditent,in Annotalionibus, quas liisce suh-
pra>Iigitur. jecturus sum, inobservalum haud praiteribo.
Secundo verosimillimumapparet, Puteanum,
22. 24. Tres itaque tantum Sancti noslri Vitas diver-
utpote plurinum anno 1514 aut etiam paulo ci- quarum duaerecentioresûnaqueantiquiorsupra
sas,
tius, ut Sanctorum albo Rruno adscriberetur, labo- memorata, nec tamen minus quam centum amplius
rarit, litteris liujus Vitam tunc mandasse, eamquo, postejus obitum annis scriptaest, recudam; quibus
cum jam illi, Leone X summo poniilice annuente, cum pra?terea varios, quos tandem gloria posthuma
lionorescoelitibus propriidiclo anno i5i4ccepisssent seuquoddam potiusbujussupplementum, e divcrsis
deferri, typis haud multo post excudendam curasse. notitiis scriptisve collectum excipiet, Titulos fune-
Terlio cum de vila S. Rrunonis Rasileensi scrnio bres, sectionibus diversis, quarum qua^libet plures
cst, Puteanianam intelligi, Carthusianorum obtinet ex his contineat, ad annotationum subinde adden-
traditio, utisubministrata a Josepho Phily, reveren- B darum commodumdisoretos, acsuisquosquenume-
dissimi patris et capituli generalis ordinis Carthu- risdistinctos, e Basileensi Sancti Vita eo ordine, quo
siensis scriba, notitia me docet, certuraque apparet adhujuscalcemreperiuntur, adjuncturusetiamsim,
ex Theodoro Petraô, scriptore Carthusiano supra lectorem modo iiujus consilii mei rationem et quid
adhuc laudato, utpote qui in suis ad Dorlandi Cbio horum nomineveniat, hic adhuc edoceri convenit.
nicon Elncidationibus pag. 12 Puteani fetum vocet In more olim, etiam setate S. Rrunonis, positum
S. RrununisVitam, ad ciijus calcem supra centum erat, ut monachi, cum quis ex insignioribus mona-
et sexaginta funebres, de quibus mox, tituli, scu, sterii sui viris obiisset , schedam seu epistolam
uti hos appellat, epitaphia adjiciuntur, quffi> tanto encyclicam, morlis ejus nunciam, quaj fere mem-
numero soli Sancti Vita^, quai Rasileffi excusa est, branis in longum porrectis constabat, qufequequod
adjecta reperiuntur. Quarto acl utimo Vita, quam non plicata, sed Romanorum voluminum instar
Rlomenvenna, ut jam docui, partimex Vita, a Pu- volutaesset,Rotuli seu Rolii nomine distinguebalur,
teano scripta, contexuit, tantam cum Vita Basileai perunam e suis, qui propterea Rotularius aut PoIIi-
excusa, uti ex utriusquc collatione liquet, similitu- gerappellabatur, ad monasteria, Ecclesias aut per-
dinem habet, ut vel hanc ex illa, vel illam ex haci sonas, quibuscum erant aut societate aut amicitia
pro parte saltem contextam esse, sit necesse. Quare, ahove singulari modo conjurkcti, submitterent, pac-
his omnibus perpensis, nullus dubito, quin Vita, tas, ordinariasve seu statutas preces pro defuncti
quai Puteanum habet auctorem, ea ipsa sit, qua; anima postulantes; responsoriee autem, quae ad
anno oirciter 1515 inlucemtypis Rasileensibus pro- hujusmodi epistolas, a personis, ad quas hsi missse
diit. erant carmine plerumque, ac subinde etiam oratio-
23. Inceptum itaque de Sancti Vitis, seculi sexti ne soluta dabantur, rotuloque allato aut etiam
decimi initio oonscriptis, sermonem jam prosequor. charta^ separatte, proutres ferebat, inscribebantur,
R quatuor jam recensitis sola mihi deest, quam Titulorum funebrium nomine veniebant. Hsec om-
Carthusianus anonymus adornavit,typisque Rerthol- niafereautcertenon multumabludentiacolliguntur
dus Remboldus LuLeti» excudit e tribus vero reli- ; exiis, quaj Cangius, varios citans scriptores,in GIos-
quis, quarum nulla, longo temporisintervallo, quo sario medise et infimee Latinitatisad vocabula Rotu-
earum auctores a sancti obitu scripserunt, spectato, lus, mortuorum in medium adducit,
Titulus et Brevia
ab antiquitate commendaripotest, solam PuLeania- 25.Emore itaquejam descripto religiosi Calabri-

nam, in capita et numeros de more divisam, e Rasi- nee eremi incolse, cum in hac S. Rruno obiisset, epis-
lensi prima; editionis exemplari recudam, praiter- D tolam encyclicam, mortis ej us nunciam, ad Italiae,
missis aliis duabus velidcircO, quod alteraquidem Gallise et Anglice monasteria acEccIesias, et quidem
ludi dumtaxat poetici, non Vitse, historice ac sincere contra morumplcrumque tunc usitatum aliasetiam
scriptse, speciem prseferat, altero vero parergis su- nonnullas, quam quibuscum societate erant conjun-
pertluis, digressionibusque nimiuin longis ac fre- cti, per unuin e suis, uti ipsa illa epistok, suoloco
quentibuslectori multum *ffidii, voIuptaLis fere nihil proxime ante Titulos funebres eLiam edenda, fidem
esset allatura; ut autem Vitse, aRlomenvenna con- faciL, quaquaversummiserunt, plurimasque respon-
cinnat3e,desiderium,siquis forte eo teneatur, ferri sorias, Titulorum funehrium nomine propterea de-
queat facilius, Vitee, a Puteano exaratee ViLam al- inceps hic distinguendas, acceperunt. Fuerunt illi,
te«'am, quse, sseculo sexto decimojam senescenLe, uti est ms. S. Rrunonis Vita, a Carthusiano Lige-
et ex hac, et ex auctiori Rlomenvennaj lucubratione tensi anonymo e funebribus, de quibus hic ejus
a Surio concinnata esL, qua;que proinde, quidquid titulis pra;sertim contexta alque admajores nostros
inhac memoraLu dignumoccurriL, hauddubiecon- a Federico Floueto, Societatis nostrse sacerdote.
iineL, subjungam, simulquc excerpLa e Rlomenven- submissa,intelligo,in CalabrinaS.Stephani eremo,
na?, uLi et e Zacharia; Renedicti lucubrationibus cum heec a Cisterciensibus, qui eam, sexaginta cir-
AGTA 22
ciler po.7t obiluni S. Brunonis annis a*l sc Iransla- A (lissirno doinino, Carlliusiff' Maverltafonsis in Aus
tam, diutissimo obtinuerant, ad Carthusianos tan- tria aijl)ate, anno ITfil nobis sujjmissa.
dem anno \V>it rcdiisset, lioc ipso circitor ternpore 27. Ncc minus usui crunt Cartliusianus anony-
ab hisce inventi, qui prelo dignos duxcre, reque nius.quililjrumfpiartum AnnaliumCarlhusiensiurn,
ipsa ad Vita^ sancti, qua; haud ita mnlto post Basi- niodo quidem excusurn,liactoniisque tamen, atjam
leaifuitexcusa, calcem adjeccre; nec sane immerito. supra moniii, publici juris non faclum, composuif,
Etcnim sancti geslis, uti ex commcntarii hujus de- Uistoria? litteraria! Francifo Scriptores, pra^cipue
cursu patescet, illustrandis non parum conducunt; tom. IX, in Vita S. Brunonis, Camillus Tutinus in
elsiautem versibus insulsis maleque tornatis plcri- Ordinis Carthusiensis, etsiintorim hoc opus ad ma-
quc constent, phn-imi tamenex iisnonnulla ad san- niim nonhabeam,nisi mutilum, Ilistoriai-Prospectu,
ctum speciatim spectantia edocent, aut si, quod Morolius in sacri Cartiiusiensis Ordinis Tliealro
eliam nonraro fit, modu generah nimium sintcon- chronolog-ico, .loannes Colunibius in suade Cartbii-
copti, Brunonem saltem, si nonnuHos exccperis, ab sianorum initiisDissertationo, InnocentiusleMasson
oruditiono eximia, bumiHtate aliave virtute com- lib. I Aiinalitiin Carlhusionsium, aliiquc iii dccursu
mendant, ut cLiam picrunKjue tum, quanto hic in nominandi nonjiauci. Citanduminterima mo,vcIuti
prctioapud omnesfucrit, argumcnto sinl. Ilinc ita- B visuin inspectuinvo, studiosiis loctor non exspectcl
que ego non pnccipuos tantum, ut Surius in sancti Sevcrum a iNoapoIi, soii dc Trafaglionibus, qiiipra^-
Vita, a se contexta, fccit, sed omnes et singulos, tor alia, qua" ad proposituni nostrum suggcri ab co
vcluti pretiosaantiquitatis monumenta, abipso sta- suspicor, mulla ctiam, ut Surianus in suis ad S.
tim felici S. Brunonis c vivis excussu scripla, recu- Bruiionis Vitam Annotationibus pag. 197 et scq. do-
dam, maxime quod a multis, ut intelligo, avide cet, inonumonta ac diplomala, ad S. Brunoncm
desiderentur, Basilecnsisque sou Puteaniana sancti remquc Carthusianam spectanlia, e tenebris inlu-
Vita, ad cujus calcem dumtaxat reperiuntur, pau- cem protulit hic enim scriptor pcnos nos non ex-
;
corum in manibus versetur. stat;in aliisautem bibliolhecis, quas hic scrutandas

26. Porro cum edenda^S. Brunonis Vita>, non ex- curavi, inveniri non potuit,nec in regionibus rciiio-
cepta etiam illa ipsa, quai ex primorum quinque lis qua^rcndum quod ejus dofoclum
duxi, inaximc
Carthusiai priorum Chronico excerpenda,tanta> anti- magna saltem ex partesupplori pulcmex tribus di-
quitatis merito, iiti ox jain dictis pronum est colli- versis mss. de S. Brunono Iractalibus, supra jani
gere, non gaiidcant, ut lidem por so facere possint; mcmoratis, (piorum unus. (pii Chronologico diplo-
imo vcro ciim quod ab auctoribus syn-
vel idcirco, _, matica de S.Brunono Diatriba inscribitur, miiltaquo
chronis aut suba-qualibus scriptai non sint, ambigi antiqua documcnta ac diplomala complectitur, a
non immerito qucat, an quadibet earum asserta Michaele Morkcns. Carthusia' Colonionsis alumno,
veritati certo consonent, non parum sane in hac ad decessores meos anno 1727 fuil Iransmissiis al- ;
coinmentario laborandum erit, ut, qu« inter illa ter, quinon pauca, in non vulgato liacleniis inox-
sunt, vera a falsis, certa a dubiis, probabilia ab im- que itcrum laudalo .\nnalium Carfhiisionsium libro
probabilibus, verisimiliaquo ab iis, qua; verisimili- (piarto pariter acciirrcntia, suppoditaf,a Carlhusia-
tudine dcstituunlur, secernam. Atque boc quidoin iiis luijatibus nobiscum est cominunicalus ; ac loi"
ut eiroclui mandem, adhibitiirus froquenter suin, tiiis doni(pio, (fui potissimum. iit jam moniii, e
non tantiim supra biic transcriptum e primoriiMi riuicbiibiis Saiicti Tifiilis a Carthiisiano Ligolonsi
quatuorCarthusia'prioriiiii chronico sanctielogiiiin, anonymo ost contcxtiis, a P. Federico Flouclo ad
titulosque funebres, dcipiibusjam dictum, veruin majorcs nostros dono anno IGoS, ut parilor jaiii
ctiam nonnulla, tum scripta alia antiqua, ab auclo- monui, fuit siibmissus.
ribus, (pii aIi([uidsaltoin exoccasioncdo S. Brunone 28. Ilisce porro addi ofiam polcsf Vit;c S. r>!iino-
mcmoria- ])ro(liderc, elucubrala, tuin diplomala seu nis, quod rcfcrlum, Ciunpcn-
iniilta criiditiono osf
chartas instrumcntavi! piiblica, dc qiioriim omniiim D diuin Ilislorico-cbronologico-criticum, a Carlhusia

aucloritat( ac lid. : (licam. I' 11 mcdiiiin Pari ciisis aliimno, ipii nomon siium siibticcri oin-
a.Mu('ciub scii .-11. ruiil; l;ib.i ) \iill, inoi-iim haiid ita pridcm commir.iii.iliim.
ImiiiI ii.inii .1.' itii, stiidioso lcctor, modo habos pr>'!soiiti ^
Bi'i .i.lu.'li lllllU .1.1.11 ili.pi iiorjita ;uljiiinoiifapra'cipua,(piil)iisa(l illuslran-
v.'1-iiiii cliiiiu, ((ii;c cx Iiis.'.' r(ii'iii;u'.' iuitiii'ruiit, xiiininandiKpic S.Briinonis.Vcla in hoc rommon-
argiiiucntis, vol cx institui), vcl, si cx ^.'..i-îDii.' ) siim iisurus.Cclcriim s.iondiim cst, indis.rimi-
taiitum, sormonc saltcm proli\iiirc tr;irt;u'iuit. s.ii- 111 II iiicot al)S(pic ct (•iim iispir;ilionp Carllmsiir
ptorcs recenlioros. Kt locum (piidom lios iiitor luiii cl Ciirtliiisiiini vocabula oxarnri. (piodilarHclilaliim
inlimum lencbunt Surianus in siiis ad Siiriiinani S. invi'iiiiim a plorisipio ino iira^prcssis scriploribiis,
Bruiionis Vitain AnnotaliDiiibiis, Mabilloiiiiis tiim (pios ogo crroiis iirgiicrc iion ausini. I.i. cl cnim
alibi, liim maximo iii Annalibiis occlcsiasficis, ll«>r- vo.Mbuliim Cartiis. itt Puloanus in oxhorfatoria >u;i,
cul(>s Zjuiotti iii siia Italicc scri|)la S. Briiiiouis llis- Vil;i Siincli ;i -> conloxln' adjocla. do qiia in iiltinia
loria, auno I7'il Boiioiiia' cxcii^â iif.pic ii rcvcrcii- a<l liaiic .\niiolalionc dicain, oraliiîc vult, vcro
23 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS
esset vocatm significans,
vox Ilcbraica , perfccte A 1608 vulgavit, elucidalionibus ita observat ; « Ha-
rcque ipsa vacabukim Hcbraicuin Carthom Iliero- buit vcro (S. Bruno nimirum) parcnles etgenere et
nymus de noniinibus Ilebraicis adi ParisienscMn ( virtute inlcr UJ)ios cumprimis claros, ex illa nimi-
anni IG99 operum sancti liujus Patris editionem rum nobilissima Romanorum prosapia oriundos,qui
toni. II, col. 27) vocationcm perfccit Laline inter Agrippina? novam dcduxcrcco]oniam,quam etiam-
pertclur, conscqucns tamcn proptcrea non est, ut num de Duro Pugno incola; indigilant. » Ilajcilli:
vcl aCarfus\c\ a Cart/uun Ilcbruicis vocabuUs Car- acpostcriorquidcm,cum ambosS. Brunonis paren-
tusix et Carthusiani nomina nouicnclalioncm accc- tesnobilissima, qua:" de Duro Pugno dicitur, familia
pcrinl. Rem ipsam modo aggrcdiamur, oriundos affirmct, sanctimi tam cx partc patris quam
i? II. Nobile Sancli genus, patria, tempus natale. ex partc matrise familia dcDuro Pugno oriundum
Nobili gene.e ortum esse S. Brunonem, omnes seu Hartefaustanum facit; prior vero,cum sanctum,
cjusVitai edenda; unanimi conscnsu tradunt, idque nulla facta parcntum ejus mentione, e familia de
indubitatum apparct: ctenim brcvc ejus elogium, Hartenfaust, seu de Duro Pugno traherc originem,
quod e quatuor primorum Cartbusiaa Priorum Cbro- dumtaxat tradat, fueritne id ex parte patris, an ma-
nico num. 7 recitavi, ita habet « Magister Bruno, : tris, aut etiam an ex utriusque parte simul, non
natione Teutonicus, ex pra^clara urbe Colonia, pa- ^ definit

rentibus non obscuris » ( natus scilicet, uti alias ad- qui ante Petrajum
31. Distinctius locuti fuere,
ditur)... « eremum Carthusia; fundavit. » Ad hsic et"Winheimium floruere, Petrus Blomenvenna et
stirpis, e qua editus cst Bruno, nobilitati testimo- StephanusBrolmannus, Ubiorum, quimediocirciter
nium ctiam pra^bet EcclesiaS. Maria? Rothoniagen- sseculo sexto dccima floruit, antiquarius, a Gclenio
sis utpotc in titulo suo funebri, ad Corlhusianes in opere de Colonia^. Agrippinensis magnitudine ab
Calabrinos anno H02misso, qui inter titulosliujus- ipso statim initio alibique non raro laudatus, quo-
modi ad Vitarum calcem, ut dixi, edendos locum rum alter Sanctum ex parte patris, alter ex parte
1 40 oblinet, de Sancto sic loqucns : matris familia Hartefaustanum facit. Pnoris verba,
« Ipse fuit sapiens, vir nobilis, indole fulgens. » quee Vita^ sancti, a se non admodum diu post an-
Nec contra generis, e quo ortus est Sanctus, nobili- num 1515 typis Coloniensibus editse, hicque a nobis,
tatem argui merito potest ex Manasse Simoniaco, ut jam supramonui, non recudendse, Prologo mox
postGervasium anno 1067 vitafunctum, Remensuim subdit, hsecsunt : « BeatusBruno,sacri Qarthusien-
archiepiscopo, qui in Apologia sua, pluries infra sis ordinis initiator, nationcTeuthonicus, exinsigni
laudanda, de Brunone (adiMabilloniumMusei ItaHci q civitate Colonia, quge antiquitus Agrippina aMarco
tom. I, part. ii, pag. 121) ita loquitur : Cujus (Bru- Agrippa, genero Octaviani, dicebatur, de parentibus
nonis videlicet) societatem non magnopere affccta- tam genere quam virtute claris duxit originem.
mus, utpote de cujus vita et libcrtatepenitus igno- Imperator quippe Trajanuset senatus Romanorum
tamus; » licet enim hisce verbis, ingenuusne esset nobiles illuc olim Romanos pro incolatu civitatis
Sanctus, dubilare se Manasses indicet, e vchemen- terrffique custodia direxerant quibus matrimonia-
;
tissimo dumtaxat, quo in Brunonem, moribus suis liter vicini nobiles conjungebantur. Ex quibus una
pesssimisadversum,ferebatur, odio id facit. Verum De Sapientibus, ex Romanis vero
tribus dicta fuit
sunt nonnulli, qui, generis, e quo ortus est Bruno, una appellabatur de Duro Pugno. De his ortus est
no])iniatem penitus rimariconati,eum e nobilissima beatus Bruno cx parte patris. Ex parto vero matris
illa Coloniensi familia, quam « de Hartenfaust seu sanguinem traxit de tribu nobili Romanorum, de
de Duro Pugno » incolse indigitant, aliisquenobilis- Parva Cogitatione nuncupata ex familia, quse
,
siniisitcm, quas hic infra nominant, familiis tra- postmodum de Rubro Stesscn dista est. »
herc originem, scripserunt. 32. Posterioris vcro, quse hic, teste Morkensio,
30. Etsires, uti ex dictndis intelliges, admodum denobilibus sanctinatalibusinterrogatus, rcposuit
sit incerta, qui tamen et a quibus tradatur, cumidD ista « Aimihus seu Sapiens cognominatus fuit
:
futurum putem non ingratum, lectori exhibeo. S.Bruno, ex xolonia Agrippinensi oriundusexpatre
ErhardusWinheim, Corthusiae Herbipolitanaialum- de famiiia Romana-Francica et patricia Aimilia et
nus, in opere suo, quod « Sacrarium Agrippinense» Sapientum Vonden Weisen quee tradux et causa
(
)
inscripsit, annoque 1607 typis Coloniensibusvulga- cognominis est;ac matrem habuitpatriciamexCa-

vit, pag. 212 ita scribit: « Ad initiatorem (Ordinis tonum familia, quse vcrnaculo Francico idiomate
Carthusiensis) igitur quod attinct, S. Brunoncm, (Vondcr Harlcnfaust) de Duro,-Pugno vocata est,
duxit originem ex nobih prosapia Hartenfaust,
is cum esset Catonum sub Ubio-Romanis; aviam ma-
una quindecim Romanis perS. Maternum ctTra-
e ternam ex patricii Aimiliorum (Vonden Cleinge-
janum imperatorem in urbis (Coloniensis scilicet) dancken) de Parva-Cogitatione Francis proaviam ;
praesidium ductis famiiiis, quemadmodum quatuor ex hujus quadam Iraduce familia de Rubea-Stessa
suorum gcntixitiorum arma ex Chronico Colonicnsi (Vonder Roder -Stessen.) Cum longius descendisset
testantur. » Teodorus Petraûs, Cartusiffi Colonien- linea, matrimonia contractasunt, et ex hac quidam
flis alumnus, in suis ad Clironicon Carthusiense eques egregiis facinoribus in Cruciada regum dono
Petri Dorlandi, quod e tcnebris eruit typisque anno capite.(Ethiopiscoronato scutum auxerat. » ItaBlo-
;
2o
ACTA 26
menvenna Brolmannus, quorum alter practerea

et A Rerum Brolmannus.Res Colonienses
civilium, quos
sanctum ex parte matris Stessenum, alter ex parte llustrans, composuerit, apud Morkensium laudari
patris Aimilianum facit; an omnia autem etsingula etiam invenio quare cum in hisce, peneri, quod
;
(quod absit! ut putem) tum Brolmanni,tum Petripi, Sancto atlrihuit,prohandoaccommodata forsan abs
Blomenvenna; et Wieheimii asserta, verhis jam reci- illo suppoditari putarem, nectamen Commentarios
latis inclusa,veritati consonent, examinare liic non illos, uli nec antiqua, ut jam innui, domus, adRu-
hibet sed tantum, an sanctus ox nobilissiniis, qntn boam Stossam dictfo, monumonta, ex quibus, qucc
verhis recitatis nominantur, familiis, ac pnecipue de sancti ponere Brolmannus tradit, eruore liic
an ex Hartefaustana, cui eum scriptiires qualuor potuorit, ulla rationo nossom, Coloniam litleras
laudali unanimiconsensu altrihuunt,oriun(his rocie dodi, quibus ab Auguslino Aldenhruck, Societatis
asscratur. nostra? sacerdote, potii, ut, si quid, quod ad Harle-
33. Ac Pelrffius quidem, ct Winheimius, nulium faustanum aliudve sancti genus demoristrandum
plane, quo, Hatcfaustanam sancti orifrinem prohont, conduceret, vel de monumentis illis, vel de Brol-
monumentumanliquumlaudant, nedum adducunt mannoscriptisque ab eo Commentariis, vel etiam

in medium. Nec melius firmat Blomenvenna, qua? de familia familiisve, ex quihus Sanctus oriundus
de Hartefaustano sancti ex parte patris, Stesseno B ab hoc scriptore asseritur, compertum haheret.
vero ex parte matris ortu memoriae prodit. Quod indagandove assequi posset, totum id ad me scri-
autcm ad Brolmannum pertinet, ea quidom hunc, bere dignaretur.
quaj de santi genere profert, e domus, a Gelenio, 35. Ac petitioni apprime sane salisfecit vir, de
de Coloniae Agrippinensis Magnitudine Iih.iii,syn- Museo nostro optime meritus, datis hunc in finem
tagmate 19 memorataj, quaj ad Rubeam Stessam ad nos duabus cpistolis, in quarum prima de Brol-
dicitur, qua-.que, quod in ea Sanctus progenitus manno quidem scriptisque ab eo Commentariis ita
feratur, sacram ejus imaginem,porta^ affixam, pr«- loquitur : « Magnam is oporam in colligendis urbis
fert, monumentis antiquis oruisse, Morkensius in (Colonionsisnimirum) monumentisantiquis posuit,

ms., quam jam supralaudavi, Chronologico-diplo- sed nihil ex iis publici juris factum pra>ter Epi-
matica de Brunone Diatriha affirmat; verum quae
S. deigma, continens tahellas diversas ari incisas et
qualiave hajc sint, non edicit. Adhajc ipsemet qui- Praefationc aut dedicatione in aversa parte inscri-
dem Brolmannus, quo,quod Sancto attribuit,p:enus ptas. Ejusdem rerum civilium Commentarii mss. ubi
probet, apud Morkensium scribit « More nobilium : lateant, Superi norint : credidorimego inter amicos
Germanorum habuit (videlicet S. Bruno) quatuor p et ha^redcs ab ejus obitu divisos, meque aute xxii
insigiiia, genus suum familiamque
quibus illustre annos lihrum priinum, qui de Uhiorom origine
illius
ostenderetac propugnaret, 1. \)c Sapientibus (Von et antiquis sedibus, apud P. Hartzheimium P. M.

den Weisen) qui hahuerunt caM'uIoum loonem in vidisso; » de genere vero seu familiis, ex quihus
candido campo salicntem 2. De Duro Pugno (Von ; Sanctus originem traxisso Iradilur, sic scribit :
der Hartefaust) qui scutum ;iibum ornaveruntduo- « Qiiod ad splondorom gonerisS. Brunonisdemon-
bushrachiis rubeis ot cancolialis, manu in modiim strandiim faciat.nihil aliud supcrcsl,quam conslans
pugni ad luctain; 3. De Parva-Co-
(;antracta, quasi tradilio ct faina piiltlica.Ccrtum-quidcm cst.fainilias
gitatione(Von den Kleingcdanckon),quihusclypons illas fa Brolmaiuu) supra inomoratas"» hic Coloiiia'
erat ruheus cum niveatraho, conlorta por ambages floruissc, proiil pluriina tcstanlur monumcnla.tpui'
4. De Ruhea-Stessa (Von dor Roder-Stcssenl, quoin variisaMhbus tiim sacris. tiiin profanis etiamiuim
rum clypeus in campo ruboo hahohat duas trabes visendasupersuiit ima cuin eisdem sculisac lesseris
contortas, etliincindc duo .4Cthiopum capitacoro- geulililiis, qua^ Morkensius, Brolmannus, Golenius
nata. » adducunt. At luillosat firmo documcnlopi\Ttcr Ira-

3i-. Veruni gcnlilitia insignia, (pia' hic Biôlnian- ditionom pra'diclam coininonstrarc hiicusipic pos-
nusmomorat,qua'queunacumsanctiimaginocliaiii ]) siim i'\ iisdcMi laiiiiliis ortuin fiiisse S. Brimonom. »
Vita, a Blomenvonna conscripta poncs(pic nio cxs- :!t;. Qiiod piii To ad domiis.in quaSanclus Colonia^
tans, ad calcem cxhihi^t, jiropria fuisso S. Brunoni, Agrippiiia' natiis fcrlur, moniimcnla anliqua. cx
scu oh genus, cx quo ortiis essot, compeliisso,
ei quibus.qua^ do Brunonis gciicrc Iradil. Rrolmanniis
nulla rationc vcrosiinile apparcl. Elonim gonlililia, hauscrit, jam portiiict. ^^ Doiiuim, iiKiiiil, qii;c pri-
qualia moinorat Brolinanniis, nunc(pio in iisii siiiit, mis cum (S.Brunonoin niiiiiriim) cuiiis cxccpit.antc
insignia tiiin priimim, cuin Chrisliaiii, ipiod (liniiiin dios aliipiot dciuu) adii ; ;it vctcrcm iilain cl anli-
siih lincm iindccimi, ac iaiiio duodccimi sa-ciili (piissimi oporis, (pi;im ad(dcsccnssii'pc, doindo hic
facliim, heiliiin sacniin in ()i'iciite conlra inlidclcs loci politiorislillcratiira>magislcr ilcrum pcrluslra-
suscc|)cre, siinl ohorla, iit Miiratoriiis tom. IV .\iili- vcram, frustra in inodcrnaad sa-culi lugus gcnium
quitatum Italia* col. 089 ct scq. c variis auctoribus ;iiinis ahhinc ali^piol coinposila roquisivi. » .\c
recte docet ; Bruno aiitoin, uli ex iiifra dicciidis dciiulo, intcrposilis iioniuilIi>, (pne. ciim dc glorin
patescet, omni diibio prociil anttsinnum iOoO naliis s;iiictiposlhumatr;ii"tabo,opporluniusdoscrihciilur,
cst,ut proin hiijusino(H insignia nec iiavcntibus cjus, llunc in modiini proscquilur : .\ (piibusi^domus, iii
uec ipsimcL compelicrint. Al voro Comnieuturios (pia Sanclus nalus dicilur. dominis ao inquiliuis) el
27 S. BRUNONIS CARTHUSIANOHUM INSTITUTORIS 28
foncslrisandquisnova" sulislilut;p siint,panim ponsi A annoium vidctur, a'tatc fuisso superiora,

f'i]'(ilor
habilis sculis ot inscriptionibus, quro in antiquis, ut nullo plano, quantum scio, argumento potcst proba-
nullus dubito,licuissot reperirc. Cupra portam visi- ri ut proindc,etsi etiam iisdem, quod tamcn neuti-
;
lur S. Bi'uno, ol in tabulalo superioro cubiculi quam constat, clarissimc Hartofaustanam Aimilia-
(quodscilioot Brunonom inhabitassc volunt) cernitur namve Sancti originem fuissc expressam darotur,
idem Sanctus, scutis qualuor (illis videlicet, quffi certatamen hsoopropterea,ut consideranti patebit,
Brolmannussupra memoral)circumdatus.Sed opus minime evaderet, Quarccumnec ex publicis, utilau-
illud ducentos et quinquaginta annos a^tatesuavix dalusAldenbrucknum. praicedentiindicat, civitatis
rcor excedere. » Et quatuor quidem, quod hicmo- CoIoniensistabuIariis,nec ex aliis.quod sciam, obviis
nendum, soula illa o Blomonvcnnaaut Morkonsio, notso auctoritatis a^tatisque monumentis ullo modo
apud quos oxstant, iTri inoisa leolori exhibiturushic confirmotur, rostat, ut in solo num. 21'} allogata
fuissoni, si e familiis, quarum sunt, gonus duooro publica fama constantique lraditionositfundata,ac
S. Brunonem, ulla ratione constaret. Verum rem proin ut planesit incerla, cum traditio, que testi-
secus liabcre, ex diccndis magismagisquepatescet. moniisare, circa quamversatur, trium utminimum
Laudatus Augustinus Aldenbruck verbis
37. sa?culorum spatio remotis, dumtaxat fulcitur, fidem
proxime recitatis etiam adjecerat, sese, quo ocr- indubitatam, uti ex se patet, facere non possit, ta-
tiora ad me perscribere possot, ouraturum praj- •
exjam dictis liquet, Coloniensium de

lisquesit, uti
terea, ut, an quidquam, nobili S. Brunonis ge- Hartefaustana Aimilianave Sancti origine traditio.
neris defmiendo aptum, in tabulainis publicis, 39. Nec est,curexGelenio de CoIontajAgripplnen-
quse Coloniee die schrein, scrinia appellantur, sisMagnitudinelib. iii^sj-ntagmate 19 etBroImanno
fortassis inveniretur, ab amicis, quibus ea, data apud Morkensium opponas, domum, quse ad Ru-
occasione, aperienda scrutandaque sperabat,certior beam Stessam hodieque dicitur,adS. Brunonis,qui
redderetur; cum autemid factumfuisset, secundam et in ea natus sit, parentes portinuisse, ac proin
eduabussupradictisscripsit epistolam,hisce maxi- horum saltem allorum e familia Hartefaustana,
maex parte verbis conccptam Amicorum ope con- : Stessanfficognalionejam tumconjuncta, exstitisse ;
secutussum,ut in prpecipuis id genus (quce oolonise preeterquam enim quod illud sola traditione, quae
scilicet die schrein, scrmia vocantur) tabulariis ve- mox dicta non videtur, innitatur, qui,
pra?stare
tustiores chartse omnes, quae De Rubea-Stessa qusoso,probabis,domumillam (quodtamen,ut inde
agebant, perlustratae. sedulo fuerint atque excussee ; quidquam eliciatur,roquiritur) autfuisse,antequam
sed nihilexiis eruialiud potuit, quam ab annissex- ad Sancti parentes pertineret, a Stessanis, a quibus
centis et amphus prsecipua; nobilitatisurbicaj duo q et nomen tunc acceperit,possessam, aut, si posses-
fuisse stemmata, quorum unum nomine Alborum sa ab hisce jam tumfuerit, ad Sancti parentes co^
alterum RufTorum insignitum fuorit. Verum frustra nationis, quse hos inter et illos intercederet, causa
hisce e charLis familia et liberi potuntur, 'o.um in transiisse ? Ad hajc Geionii, qui similia credidisse
antiquissimis sola deprehendantur nomina Albo- potest, auctoritas, ut eadem pariter credam, mini-
rum seu de Albis et Rufibrum, sequiorideindeoevo me suffioit ; hic enim scriptor, quod etiam fere, ut
additum subinde rcperiatur unius alteriusve filii modo intelligo, de Brolmanno diocndum, quse-
nomen in hunc fez'e dumtaxatmodum Superne De : cumque ad Ubise gentis magnitudinem facerent,
albis; infra Hilliger, etc, filii. Ex quibusid unum promiscue, nullo discrimine, doleotu nuUo habito,
confici existimem, S. Brunonem a parente potius corrasisse dignoscitur. Omnibus itaque accurate
nomen de Albis, Von den Weisen, quam iEmili pcrpensis, Hartefaustanusne familia Sanctus, seu
aut Sapientis, proutBroIm.annusexrecensione Mor- potius, ut generatim loquar, quo determinato illu-
keusii censuit, aut potius auguratur, traxisse. » stri genere natus sit, deficientibus, quibus id tuto
38.Atquehsec sunt, quse laudatus Augustinus assignetur, monumentis antiquis satisque idoneis,
Aldenbruck ad qusesita, a nobis sibi proposita su- plane est dubium ; utSurius sane in ejus Vita, con-
praque expressa, rescripsit ex illis autem pro Har-
; D tra ac a Blomenvenna, e quo hanc, ut dictum, par-
tefaustanaAimilianave Sancti origine determinanda tim composuit, fieri videbal, a definienda nobili
nihil omnino potostorui. Primo enim,cum quoloco Sancti origine prudenter abstinucrit, cumque pa-
modo Rorumcivilium Commentarii, a Brolmanno rentos habuisse ct genere etvirtute claros, num. 1
scripti,lateant, sesseignorare, num. 3;>prodat,sitne dumtaxat scripserit. Blomenvennam nihilominus,
in iis, unde liic auctor assertum a se Sancti genus quam Surium Ferdinandus princeps elector Colo-
probet,quidcomprehensum,relinquitur8pqueacan- niensis,seupotiusquidatamhujusnomineannol624
te incertum quod autem ad scuta etinscriptiones,
;
ad olorum Coloniensemde colebranda S. Brunonis
inantiquisdomus Stessanse, quse S. Brunoni natalis festivitate epistolam encyclicam, quam integram
perhibetur, fenestris expressa pertinet, soeculo ea Gloriaj posthumee intexam, scripsere, sequi malue-
quinto decima, aut etiamipsaimagine, quceS.Bru- runt, hiscehi ea verbis usi : <( Sanctus Bruno, mag-
nonem ,quatuor scutis gentilitiis, a Brolmanno supra num Ecclesia? decus et ornamentum, civis Colo-
enumeratis,circumdatum,insuperioricubiculi,quod niensis, Colonise nobili Hartenfaust famiha natus et
Sanctus inhabitarit, tabulato reprsesentat, quaique educatus. » Verum hi tantse auctoritatis, uti per se
(adinum.36) ducentorum dumtaxat et quinquaginta liquet, esse non possuQt, ut hic audieudi siot.
: ;
ACTA :30
40. Idem etiam de Hieraoensi ('fueril hic haud A inter edendos trigesimo secundo, Bnmo expresse
dubie, uti ex Ughello tom. IX Itaha^ Saora^ de epi Gnllicus vocatur, altero Gallus, fuisse, sat apcrte
scopisHieracensibus coiligo, Octavianus; anno lo!)l innuitur. Prior, qui ecclesia; S. Marice Carnotensis
vita functus) episcopo dicendum, qui, ut Severus a scholarium est, sic habet
Neapoli apud Surianum in illustrata Sancti nostri Quum Pkffbe P/unbo, quam cKtera sidera luncp,
Vita pag. 86 testatur, in collccto a sese archiepisco- Tam iotus mundu>i adsit tibi, Gnllice Druno
porum Rhcgiensium in CalabriaCatalogo, cui post Posterior vero, qui sancli Cervasii Falesin- in Norlh-
Arnulphum S. Bruno, tanquam electus ecdsia" hu- mannia est, locumque intcr recudendos 114 obli-
jus prffisul, inseritur, fuisse hunc e familia Alcuina nct, ita sonat :
seu Alchanirina natuin, memorijc prodit. Quibus Gallia multorum matcr nutrixque virorum,
enimemonumentisCatalogum illnm collegit Octa- Lti quando pares es habitura mares ?
vianus? An ex antiquis? Id quidem cum Suriano Iste tuus quondam doctrinse prxbuit undam
loco cit. crediderim. Ast an etiam extam antiquis, Gentibus el cleris, elc.
ut fidem indubiam ex sese facere fuerint nala ? Id 42. Hinc porro, cum prailerea Callum fuisse
enim vero nec Surianus affirmal, nec absquc fidei S. Brunonem, etiam ejus, quos hic recensere,
alii
minime suspecta; testimonio facile in animum in- B operie pretium non est, Tituli funebres indicarc
duxero. Ut ut sit, certe Ughellus, a quo tom. IX videantur, non nemo fortc existimabit, e (iallia eum
Italiai in archiepiscoporum Rhcgiensium Catalogo fuisse oriundum,necColonia>Agrippina*,sed Remis
post Arnulphum S. Bruno, tanquam electus hujus in natum vcrum cum moiiumcnta antiqna non colli-
;
sedem illam successor, paritcr rensetur insigniquc dcnda, scd, si ficri qiicat,coinponcnda intcr sesint;
prajterca elogio ornatur, nullam plane de Alcuina Sanctus autcm aliactiam quamoiiusratione Gallus,
seu Alchanirina sancti origine mcnlionem facit. aliaque item qiiam nativitatis, Remensis dici po-
Atque h«c de Brunonis gcnere, quod nemo facile tuerit, reipsaiditain Chronico Mallcacensi, allegato
definiat, dicta sufficiant ad solum ejus natale ser-
; eChesnioFragmento historicoTitulisqucfuncbribus
monem modo converto. Qui unanimi consensu, San- factum esse, crcdcnduin est, ne alioquin monumcnta
ctum nobili genere ortum, iidem, in Germania haec antiquapiignarediccndasint cum antiquissimo
Coloniai Agrippina; etiani natum omnes ejus asse- quatuor primorum Carthusia^ Priorum Chronico seu
runt biographi.Et sanCjhanc eorum assertionem veri- excerptoexhoc Sancticlogio, quod nullo planc mo-
tati esseapprme consonam, satis liquetvel ex solo do,utpote Brunonem rationcTeutonicum et Coloniae
primorum quatuor Carlhusiffi Majoris Chronico, Agrippina" netum, discrtissimc docens, veritati con-
anteannum, utjam docui,H37 concinnato, fideque sonumpotcst intclligi, nisireipsahicColonire Agrip-
dignissimo, quod in S. Brunonis elogio, num. 7 huc pina^ natus sit. Sanctus itaque Rcmcnsis quidem a
transcripto , opporlune ad institum pra^sens ita Cbronici Malleacensis diclique Fragmcnti hislorici
habet : « Magistcr Bruno, natione Teutonicus, ex scri[)toribusdictus fucrit, quod hiscc non tam cx
praeclara urbe Colonia parriitii)usnon obscurisna- patria, quaincxsludiis,quibiis Reinis tumdisccndo,
tus..., eremum Carlhusiir luudavit. » tuin doccndo diutissimc vocavcral, cl ex dignilati-
41. Accedit porro Sigcberti Geinblacensis, anno bus,quam ibidcm oblinucrat, notus cssel; pro gallo
1313 e vivis sublati, qucC iisdem fere verbis solum vero in Tilulis funcbribus habitus fucrit vcl simili
Sancti natale Colonia? Agrippina^collocat, Chrono- quod in Gallia potissimum cdu-
ferc de causa, vel
graphia, uti etiam Petrus vcnerabilis, anno 111)6 catusfuisscl;quodposlrcmumeominusrejicicndum
vita functus, qui magistrum Bruiioncm lib. ii Mira- cst, quod in Tilulo funcbri IKi, qni S. Maria^ Tor-
culorum, cap. 28, Colonienscni appellal. At vero nacensis cst, Colonia' iiatus ct in (âllia cducatus
Sanctus noster a duobus scriptoribus sibi coanis, dicatur. En illum :
quorum alter Chronicon Mallcacense, a Labbeo Quem fjcjiuisse Colnnia, Francia vult «/»/.««•.
tom. II Bibliolheca; novai mss. editum, altcr Kra- D Gloriu, Bruno Pater, (jenli communis ulrique
gincntiiin Ilistoria* Francia' a tempore Robcrti ad Asccnsu facili sociutur ad of/minu cwli.
mortcm Philippi rcgis, a Chcsnio lom.lV Scriplii-

I i3.Atqucita,oinnihiisrilccxpcnsis. S.Brunoncm
rum Francia'iiiscrtum, conscripsit, Rcmcnsisctiani Colonia! Agri|)piiia' naltim cssc, cxlra oinncm con-
apellatur. Aniboriim vcrba huc transcriiu). Piioiis Irovcrsiam arbilror; vcriiin mulliiin abcsl iil aiinus
tom. Labb<'i (il., fol. 20;; h;cc. siint : « FiiIIhmIus cjiis nalalis tam ccrlo (lcliniri ([iical. llimc intcrim
docuitBcrciigariiiin, caiioiiiiûin sancti Mailiiii. Qiii |M)sl aiiniim Chrisli lo::0 Baillchis ad (5 Oclobris
itcm Brunoncin Rcinciiscinclalios inullus liaMcdcs col. S;{ collocal ;
asl ciimdcm dcccm ul mininuim
philosophije rcli([iiit; » poslcrioris lomo Clicsnii aimis maluraiidiini.llisloria- liUcrarin- Francia' Scri-
itidein cit., fol. Si) isLa : .. lloc l(Mn|.()iv l.uii iii «li- i.im.IX. [tag. 2:i;». alii.iiic pluros obscrvanl
|)ti)rcs ;
vina, ([uam in huinana |)liilos()|)|iiii IIoiii.miiiiI I..111- cl rccjc (|iii(l(Mii, iit vila-. a Sanclo diicla'. scrics
francus Cantiiaiioruni ciiiscopiis. (inido Lango- osl.Midil. KI(Miim S. Rrimo uli iiilVa oslcndam,
bardus, Maingaudiis Tciiloiiicus, linind Rcmciisis, occasionc liirbaium . (|iias in F.cclcsia Hcmcnsi
qiii |)Ostca vitain diixit crcmilicani. » .Vd Ikcc inl Manasscs ai(lii('|iisco[)Us cxcilaral, anno 1076 aul
fuucbi'C3 Saucti lilulos duo occurunl, <[uoruin allcr sc([ucnti scholarunt, i[uani iu hac gcrobal praj-
;; ; »
ai S. BRUNOiNIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS :J2
fectiirain diinisil ;
qiiod proinde, si post annuin A » Ejus doctrina tot factosesse sapienles, quol mens
deiniiin lOiiO, ut Haillotus vull, natus sit, auno I) ncscit » (Titula 131) sancljc Maria; SpuUng-enses;
a4atis sua' vi^'-('siino quinto aut certe vif^csirnosexto et monaclii sancti Ni<;olai
Andegavcnsis, « Ejus
fecorit. Quare, cuin siinul, antequain lioc laceret, « doctrinam toto fulgere in orbe, unde ejus« Se- '>
mullisjam annis, ac proin duodecim saltem aut quaccs » csse optant {rHulo 78) canonici catliedralis
quindeciin, scholas Remcnses rexisset, censequons occlosia' sancta:' Crucis Aurelianensis, Nimiusessem
erit, utceleberrimarum harum scholarum pra-focLu- iii caUeris ejus elogiis rccensendis. At omittere non
Tca jamindeab anno ajstaiis susi duodeciinn, aut ad licetcanonicorum Andegavensis ecclesi» cathedralis
suminum quinto decimo,quod nemo sana- mcnlis sanctiMauricii lestimonium, quo Brunonem asse-
admittet fuerit admotus. Brunouem autein multis runt magistrum fuisse non puerorum autminorum
annis scholarum Remensium pncfecturam. prius- clericoriim, sedvirorum graviumetjam doctorum,
quamhancabdicarct, gessisse, ex iis,qu8e Marlottus qui sub eo divina, id est, Theologiam addiscebant.
Historia' metropolis Reinensis lib. i,p. llo scribit, Quod sane arguit, eum jam tunc maturae aetatis
simuUjuc ex iis, quaide anno,quo Sanctuspraifectu- fuisse, cum Rcinis ante suum secessum doceret.
ram jam dicta sunt, dilucide conse-
iilam dimisit, 45. Ita ille, qui deinde e canonicorum ecclesiae
quitur: Brunonemenimscholarum Remensiumca- B cathedraHs Andegavensis Titulo, qui inter recu-
putseurectoiêmjam inde ab anno 10o6 constitutum dendos locum 166 tenet, versibus aliquot, qui sic
aGervasio archiepiscopo fuisse, loco cit. is scriptor habent :
tradit, nec multum a vero eum aberrare, ex infra Ejus et eximia celebratur ubique sophia,
dicendis de tempore, quo Bruno Remis docere pri- Plusquam Maronis laudatur lingua Brunonis,
mum inceperit, dilucide patescet. Sanctuminterim Gloria Platonis vilescit laude Brunonis.
Remensibus scholis diu preefuisse, aliunde in ante Hic prsecellebat doctoribus, faciebat
cessum nunc probo. Atque ad hoc quidein opportune Summos doctores, non instituendo minores.
hic succurrit, qui e funebribus SanctiTitulis septua- Doctor doctorum fuit hic, non clericulorum.
gesimus tertius est supra centesimum. In hocenim Nam nec honestates verborum, nec gravitates
NoliensesmonasteriiS. VincentiicanoniciRegulares Sumpsit Brunonis nisi Vir magnse rationis.
Brunonis incomparabilis
qui, « visa schedula, qua^ Nuncia egregiam Divina docendo sophiam,
philosophiobitum patefecit, » ingemuere, diuhunc lectori exhibitis, itamox post pauca, quae huc minus
Remensiumscholarumpraefecturam gessisse, diser- faciunt, prosequitur : « Jam vero quis dixerit, tanlum
tisverbisaffirmant, Bruno...veram p virum, quem omnes ferme Galliarum, Anglia; et
ita loquentes : «
scientiametprudenliamliberalium artium,nec non Italiceecclesiaeveluti celeberrimum scientiarum ma-

cseteras Cardinales virtutes habuit et servavit, quas gistrum certatim commendarunt, has laudes annos
inbonofinesonsummavit.Dudumsiquidemecclesiae vigintiautpauloplusautminusnatum promeruisse?
sedis Remensium summus didascalus, utpote in Quis, inquam sibi in animum induxerit,Brunonem
psalterio et cajteris scientiis luculentissimus, et co- easetate diu scholasadeo celebres cum tanta erudi-
lumna totius metropolis diu exstitit. tionis et doctrinse fama rexisse, ut post viginti (cir-
4i. Adh«cSanctum, cum Remensium scholarum citer nimirum) secessionis annos mors ejus tan-
pra^fecturasese abdicavit,non vigintiquinque duin- quam omnium doctorum magistri a plerisque orbis
taxat aut viginti sexannorum, quod,ut dictum, ex Christiani ecclesiis celebrioribusdeplorata fuerit? »
Bailletiopinione consequitur, sedprovectioriscetatis Hactenus Ruinartius et sane, cum Sanctus in tot
:
fuisse,in Vita Urbaninpapai,Mabillonii et Ruinartii adductis ab eoTitulis funebribus tam variis tamque
Operum Posthumorum tom. IH inserta, pag. 6 et 7 profusis, quas, brevi spatio fetateque juvenili haud
posterior eibinis hisce scriptoribus efficacissime e facilemerendas,Remensesscholasdocensautharum
variisfunebribus Sancti nostri Titulis probat. Verba prasfecturam gerens meruerit, laudibus ornelur, ar-
ejus proinde, Titulos simul, e quibus partim haec D gumento id est perquam valido, fuisse illum, cum
deprompta sint, suo singulis numero apposito, de- hanc anno 1076 aut seq., ut dictum, dimisit, viginti
signanshuc transcribo. Sic habent. « Hunc (S. Bru- quinque aut viginti sex annis majorem, ac proin
nouem videlicet) « Gemmam sophiai » appellant ante seeculum undecimum, media sui parte jam
(Titulo 74) canonici sanctee Mariffi Blesensis elapsum, seu ante annum 1050 esse natum.
« Lucem ecclesiarum » [Titulo 82) monachi Bello- 46. Verum quanto quidem citius id evenit? Za-
vacenses sanctiLuciani; « Clarissimum sophistam» notti (adi num. 26) in contexta a se Sancti Vita
[Titulo 107) Miciacenses sancti Maximini « Docto- ; pag. 3 duo affert e Calabriae monumentis, qua; laudat,
» rem doctorum » [Titulo 11) Bernacences; « Ma- testimonia diversa, quae S.Brunonem nonagenario
» gistrorum decus, remigium turbaj Remensis » {Ti- majorem Alterum quodEpigram-
obiisse, produnt.
tulo 109) Parisienses sancta^ Maina^ Majoris ecclesise ma vocat, quodquespeluncae, in qua Sanctus in Cala-
canonici; hunc « Doctrinse prsebuisse undam gen- bria habitarit, fuerit inscriptum, duobus constat
» libus et cleris, » alunt [Titulo 114) sancti Gervasii his versiculis :
Valesienses; « Cunctos superasse toto in orbe ma- Jam nonaginta duos vitse compleverat annos,
gistros (( {Titulo 64) sancti Timothei Remenses Cum Superos fragili carne solutus adit
33 ACTA 34
alterum, quod e ms. anliquissimo, ul ait, fueritde- A quindccim ut*supra dictum, aut saltem
circitcr,
sumptum, dc Brunone sic liabct : Obiit « Pridie duodecim,imojam inde ad anno lOoC, si Mailottus
Nonas octobris anno ab orbe redemplo millesimo loco supra cit. recte notet, gessisset, eamque, qua
centesimo secundo, mcnse octavo, aitatis su «vero tunc inclaruisse. a (iuiberlo de .Novigento, auctore
anno nonagesimo secundo. » Cum ergo Sanctus, coaivo infra sajpissime laudando, diserteasseritur,
uti infra suo loco probabitur, omni dubio procul variisque inTitulisfunebribus supracilatisinnuitur,
anno ilUl vita functus sit, annocirciter 1008natus nominis celebritatem jam acquisivisset. Et sane
indubie fuerit, si binis illisadductis, quorum aitero Sanctiini,cum Carthusiai quineremum est ingressus,
Sanctus, cum jam nonaginta duos vila; annos im- quagenarium etiam paula majorem
circiler aut eo
plesset, aitero, cum jam nonagesimum secundum fuisse, ac proin tempore jamassignato natum esse,
vit« annum ageret, obiisse traditur, testimoniis utcumque ctiamsuadct modus, quo de eo, veluli de
sit standum. Verum hd?c c fontibus adeo antiquis, viro longc gravissimo, fetatisque plane maturo,
ut fidcm indubiam mereantur, profecta mihi non serma fil liiiii in variis Titulis funebribus supra
videntur : enim alterum c ms. antiquissimo
iicet laudatis, tuni iii vila S. Ilugonis, Gratianopolitani
Zanotti indicet depromplum, quarita' tamen antiqui- episcopi, apud nos tom I Aprilis inserta, in qua
tatis hocfuerit, non adjuiigit, dubitarcqueproinde B auctorsynchronusGuigo, quintus Carthusiê Majoris
sinit, an sa;culo quarto decimo, aut ctiam quinto prior, num. U de S. Brunone, ad sanclum hunc
decimoexstiteritantiquius; quodutrumque aSaiicti episcopum paucis diebus, antequam Carthusiam iu-
nostri a;tatc est reniotius, quam ut scnptis de co grederetur, veniente, ita loquitur: « Adcst magis-
tunc confectis sua queat (;erta constare fidcs. ter Bruno, vir religioncsciontiaquefamosus,hones-
47. Et vero ipsemel Zanotti ms,illud,ut ut anti- tatiset gravitatis ac totius maturitatis quasi quod-
quissimum, magni aut fecit : etsi eniin etiam,quo dam simulacrum. »
aberrorechronicoquantum adannum ChrisliH02, 49. Accedit, in diversis ecclesiis jam tuni, cum
cui Sancti obitumilligat, habeatur immune, Christi Sanctus anno 1084 in eremum secessit, celebres
annos in illo ab Incarnatione, prout hajc Nativita- floruisse viros, quos hic discipulos habuisset, hosque
tem proecessit, numerari afhrmet, recitatis tamen, inter Odonem de Castellione, qui anno 1088 ad
qu» jam huc transcripsi, binis tcslimoiiiis, mox summum pontificatum fuit evectus, nomenque Ur-
subdit, probabile non esse, Sanclum ad tantam, bani II assumpsit. Nec hic pra^tcrire possum anti-
quanta inhisce asseritur, «tatempervenisse, addit- quumCarthusia>Montis Dei in Picardia codicem, in
que etiam, id ita idcircosibivideri, quod nonappa- n quo S. Bruno septuagenarius obiisse legitur, ut
reat, quiisina^tatetam provecta(sicenimanno 1085-, Jacobus Marrinius, Carthusia^hujus alumnus, apud
quo ex diccndis Carthusio" crcmum primum ingrcssus Morkcnsiiim inms. huiusChrouologica-diplomatca
cst,scxtum supraseptuagcsimuin a-latissufcannum de S.jnrunone Diatriba, § testatur sienim codex 1 ;
jam (^gissct) ausLerum adi!(),qualcLiuii in Carthusia il'e rccte notct, Sanctns uliipic, iitpotc anno 1101
Majori, tuin in Calabria duxit, vita> geniis duccrc, vita functus, anno circiter IO:iO natusfucrit. Verum
laborcs ct a?rumnas, itiiicrunique, quibus se dcdit, cum dc codicis illus ;ptate nihil vcl a Martinio, vel
incommoda siitrerre potuisset. Ita fcrc quantum ad a Morkensio additum invcniam, rem alio adhucar-
siibslaiitiam Zanotti, et rccte sanc. Atqiie hinc cst, gumcnto, (jiiDd mihi omnium validissimum apparct,
<iir cL corum, qui Sanctuin aiiiio 1020 natiiin sLa- jiiv(>ril rniii;iss(>. S;m(>tiis verosimilitcr, uti infra
Limiil, opinioinihi displiccat : iii hac ciiiin illc,cmii prDh;il)D.;uil(>;iiimim lOilOBcrcngariD in philosophia
aiino lO^t in Carthiisia; crcinuin scccssit,aiinorum nuigistro usiis cst; qiiare ciim liaiic vcrosimillime
(piatuorsuprasexagiiitacxstitcrit; qiiaparitcra^Lalo nonprinsexceperit,qii;im ciim septcmdccim circiler
rigidissima^ gravissimisqiic incDinmodis obnoxia» ;innorum csset, hiiiiie ab aniio lO.JO ordinc relro-
vita;, qiiam tunc primumfueritamplcxiis, duccii(l;i' gr;idoc()inputafati dcducant adannum circitcr 1030,
fiiissc pareni, minus crcdibile apparct. DS;uictiim circa hiincipsum anniini nafiim csse, con-
48. Onapro|)lcr ciim Saiictus ('(piidiMii, ul siipra s(>(iiiitur. At^pic hincprccipiic siimil(|uc cx aliissupra
ostensum, major, ({iiam vigiiiLi (piiiKiiic aiitviginLi in iiicdium addiictis prDbîbilissimiim sanc apparel.
scx aiinis, ciim anno 107(>aiiL siMiiicnti Hcinciisiiiin Siuiclum iiniiD circitcr KKKi ;uit p;iiilD scrius liunc
scholaruin pra>fcctiira scsc abdicavit, liaiit diibic aiiiiiim iiitcr cl aiiniim Htii> n;iliim cssc; qiiod cum
cxstitcrit. nativitas cjiiscircaanniim lOilO aiiLiiaiilo siiniciciitcr iiid(Id prDl>;iliiiii piil(>m, ;id alia pro-
scriiis hiiiic anmim iiitcr et annum lOiO cDllocaiida grcdior.
vidcliir. Ita cuim, ciiin in Carttisiam seccssiL, aiino- § III. Qitd/iî Siinrfici in pucrilin fiirrif, ranoniciisne
riim (liimLa\at (iiiiiiqiiaginLacircilcr exstitcrit ;
qiiii S. Cnnilwrfi.rf ijiiit ;i'fnfrr:<ict. ritm litfrrns riiftrcnfii
jct.itc |iliircs riiissc et adliiic i-(>pcrii'i vii-Ds, vcgcLos rnit.tii Grtllini ailiif, rf an ihi Brrcnqnrinm in plii-
adliiic ac rDlmstos, diirissimis^pic laliDrilnis rcr(>iidis Intophin mniji<triim hnhucrit.

idoiiCDS, expcricnliahabcliir cDmpcrliim. Il,-i cli.nu l!lDm(>iivcmi;i in cDiilcxfa a se Vita de Sancto,
|)oterit intclligi, qiii faclumsii, iil iininD. cnm lic ;i<llnic |>iicr.i. il;i l(i<|iiitiir : « lliijiis a ciinabulis
mcnsium scliDlanim pr.i-rcclniMm amiD li>'ii ;iiil m;itcr s;ipicnliii l;icl;ibal intantiam, ef scmpcr in
?e(iucnli dimisit, li.inc |;im (ludiim. id c>t, ;iiiiii.s prDlcclu «'iHlis proliccrc ad mclioiM cdociiil. Hic
»
:>,:; S. BRUiNOiNlS CARTHUSIANORUM liNSTiTUTORlS 36
cliam,duni puoro^srl, niliil pucrilo gossit in oixto, A Hiiiiil, iiuuf; eticun Sancti apud Labbeum elogium
sod quasi futuno roligionis speciom ostenlans, plu- noutiquani cxpriniit.
rmm monacborum institulor a Domiuo y)arabatur, ;i2. 0[)ortolergo, ut soriptorosilli, qu.'o loco cit. de
aulcm a Domino animam bonam,lau-
Sortilus est re illa littoris mandarunt, unice bauserint elpro-
dabilom indolem,ingenium docilc, momoriam tona- lixa, quam ibidem pro sounacum Saucti elogio dum
cem, voluntalem alfecluose inclinatam ad optima. taxatcitant,quamqueMabilloniusMuseillabcitom.I.
Eadem in edenda Sancti Vita babet Surius, a Rlo- part. n, pag. 119 et seqq. exbibct, Manassis arcbi-
menvenna, quem bic quanlum ad substantiam ad opiscopi Hcmensis Epistola, adllugonem Diensom,-
amussim expressit, in verbis, quibus utitur, dum- Sedis Apostolica', in Gallia legatum, data, in qua
laxat diversus. Atque ba-c quidem omnia, ctiamsi
ita loquitur aBruno nec nosterclericus,necnoster
:
natus aut renatus est, sed sancti Cuniberu Colo-

expressevel scriptorisvel monumenti antiqui testi-
monio confirmari baud queant, verosimillima uni- niensis, in regno Teutonicorum positi, canonicus
versim apparent; quod veronominatim ad eximias, est.» Et sane Sanctus, quem ex biscc Manassis ver-
bis Coloniffi in CoilegiataS. Cuniberti ecclesiacano-
quibus Sanctus adbuc puer effulserit, animi dotes
pertinet, veritali sane id esseconsonum, subsecuta nicum fuisse, constat, verosimillime etiam, ex parte
ejus per totam vitam gesta dubitare non sinunl, B saltem, etinbaceducatus,et littcrisfueritexcultus,
luculenterque ex dicendis patescet. Verum enimvero simodo jam inde ab eo temj)orc, quo in Galliam
leviora btec sunt; gravioralonge, difficultatibusque sesenondumcontulerat, Coloniajque juvenis adbuc
pene inextricabilibus implicata modo sequuntur. degebat, Cunibertinis canonicis fucrit adscriptus.
Blomenvenna verbis, proxime ex eo jam recitatis, Verum sunl, qui sanctum tum demum, cum anno
ba^c subdit ; « Verum scbolis Parisiensibus traditus, cii"citer 1076 aut sequenti improbis Manassis arcbi-
liberalibus artibus imbuendus, ultra cosevos proli- episcopimoribus Remos deserere fuissetcoactus, ca-
ciens et intorprimos pbilosopbosbabitus scbolarum nonicatu incolIegiataS. CunibertiEccIesiadonatum

magister est effectus. » Sanctusergo secundum Blo- fuisse,contendunt, idque idcirco quod Sanctus
menvennam, cui Surius etiam cosonat, litteris anno 1079, quo prififatam epistolam Manasses scri-
iibei-alibusquc artibus Parisiis, celeberrima Gallia- psit, Cunibertinae Ecclesise canonicus ratione ob-
rum civitate, fuerit imbutus. tenti in bac in adolescentia canonicatus vocari nequi-
51. Ac Sanctum quidembtteris operamdaturum visset, cum tunc beneficio hujusmodi, utpote a
ColoniaAgrippinaGallias petiisse,apud omnos in con- pturibus jam annis Ecclesiaj Remensis canonicus
fesso est,nec ullarationepotestrovocari indubium, factus, sese baud dubie abdicasset. Res sane mibi
utiex dicendis quisque facile intelliget. Verum quferi sat verisimilis apparet.
hic potest, qua setate Gallias adierit, num nallam 53. Attamen fleri potest, ut Manasses locutus
ante in patria litteris operam navarit, num prtevie fuerit de Sancto, vcluti de Cunibertinae Ecclesiae
S. Cuniberti canonicum nonegerit, et numtandem canonico, quod, etsi non amplius tunc, abquando
vereParisiensem urbem petierit studiisquesuiscon- tamen hac canonicatum oblinuissdt, eumquc,

in
secrarit. Et primo quidem Brunoncm in patria, utpote pravis suis moribus contrarium, pro canonico
antcquam in Galliam proflcisceretur, litterarum Remensi babere ex odio nollet quod ut facilius ;
Grammalica;que rudimentis fuisse imbutum, vero- credi queat, faciunt, quae jam recitatis proxime
similliraum apparet verum an altioribus etiam
: subdit, Iiaec verba « Cujus (Brunonis nimirum)so-
:
scientiis?Id sane, dum locum, quo ibi Bruno stu- cietatcm non magnoperc alfectamus, utpote de cujus
duerit, assigaant, innuerevidentur Historise littera- vitaet libertatepenitusignoramus; etquia, quando
rioe Francise Scriptores tom. IX, p. 233. Etenimbic apud nos fuit, multis beneficiis a nobis in eumcol-
Sanctum non tantum incollegiata S. Cuniberti ec- latis, male et nequiter tractatisumus. » Ita quippe,
tam divinis quani bumanis optime

clesia, etlitteris ut Sancto apud Sedis Apostolicae legatum invidiam
imbutum, etmagna cura lucatum fuisse,scribunt, J) conflet,ManassesbicIoquitur.Adba3cSanctusaCuni-
vecum etiam citantin mar ne Labbeum Bibliotbccas bertino canonicorum collegio, in quo primum vitae,
NovjE tom. I, p. 638, seu Sancti nostri elogium, ex ad canonum praiscriptum exigendce, sese dederat,
hoc Labbei loco num. 7 buc transcriptum, in quo Cunibertinus canonicus, etsi ad aliudcanonicorum
tamen ad eorum propositum nibil occurrit, quam collegium jam transiisset, dici forsan adbuc potuerit,
« litteris tam ssecularibus quam divinis valde mu- quod pro temporc, quo Remis versai'etur, possessi
nitum fuisseBrunonem » quae eIogiiverba,ut con-
;
inEccIesia Cunibertina canonicatus fructibus dum-
sideranti patebit, intelligenda praecipue sunt de taxat renunciasset, ipso interim canonicatu canoni-
altioribus sicentiis Pbilosopbia et Tbeologia, quas cique Cunibertini titulo retento, ut ad hunc, si
Sanctus aliquando calluerit, quasque interim eum quando Remensi excidisset, redire potuisset. Duo
ColonicC, anlequam Gallias adiret, non didicisse, ex certe diversa hunc inmodum, maxime si legitima,
aitate minus provecta, qua tunc fuisse, infra proba- ut fieri potuit, aucloritas intervenerit, beneficia
bitur, certum apparet.Quod autcmad locum, quo possidendo in canones peccalurus Sanclus fuisse
Sanctum Colonia: cducatum litlerisque imbutum non videtur. Hisce itaque consideratif,eorum opi-
: ;
ACTA 38
nio, qiii Brunonem, anloquam Gallias adirpl, Colo- A Ijorrima luno Remcnsi schola addixit, ut aliis in
niain collcgiata S. Cunibcrti ecclesia canonicum exein[iluin proponeretur. Ita cx ultimo, e duobus
cxslitisse,autuniant, non omnino improhabilis ap- proxime Lue lransf'ripli.s Baldrii-i, ahhalis Ijurû-
jiaret,acpruin Historia; litteraria', Francia; scripto- liensis, vcrsieulis collifrcnduni vidctur : « Bruno
res, dum sanctum, antequam Callias peteret, et Latinoruintuncsludii spcculum. » Adha,'c quanlum
Ecclesia; Cunibertinai canonicum faciunt, et iu hac Sanclus nominatim in poelica facultate progressum
fuisse educatum, afflrmant, crroris indubitali ar- feceritjSufficienteroslendit velsolum ab co compo-
gucre|nonausim, licet inlerimcontrarium ccstiman- situm atquc tum alibi sa?pius, tum Parisiis a Judoco
tium opinio probahilior apparcat. Badio cum ca;teris sancti Viri Operihus anno I;)2i
54. Et liffic quidem probabilior multo erit, si ad excusum Partcnelicum adca'lestia capossenda Epi-
id, ut Sanctus Ecclesiai CuniherLinaj canonicus esse gramma, utpote in cujus versibus, ut ut ad artcm
potuerit, provectior fuerit quam quatuordecim aut omnino non cxaclis, ea tamen quam in aliis pene
quindecim annorum aitas reifuisita. Sanctus enim, omnihnspoelissfcculixi, quo Sanctus lloruit,frustra
cum id circiter aitatis esset, aut adhucjunior, Co- qutcras, et vcnustas et elegantia mirifice elucet.
lunia in Calliain littcras disccndi crgo profectusjam 06. Integrum id spcciminis luco huc transcriho.
iuisse, IJcmisque studuissc vidctur. Funchris enim B Sic habet
Titiilus, inter recudendosijb, quo S. Jlariie Ecclesiaj Mortales Dominui cunclos in luce creavil,
nicLiopolitana' Remensis canonici Sancto paren- Ut capiant m-ritis gaudia iumma poli.
larunl, sic hahet Felix ille quidem, qui nientem jufjiler illuc]
Quem tenenim docuit mater Remensis ahunnum, Dirifjit atque vijil noxia qurejue cnvel
!]
Piojjositi tenuisse fident lietatu Brunoneni, Nec tamen infelix, sceleris quem pcenitet acti,
Mi(jruntem ad Dominum lucrjjmis precibusque salutat. Quiquc suum facinus plangere sa^pe solet.
Per tenerum autem alumnum quatuordccim aut Sed vivunl homines, tanquam mors nulla sequalur,
qiiindecim annorum, aut etiam paulo junior ado- Et velut infernus fabula vana foret,
lesccns hic intelligendus videlui". Ita autumo tiim Cum doceat sensus, vivenles morle resolvi,
quod adjectivumtener, dum a:'tatcm afficit, ad pau- Atque erebi panas pngina sacra probet
cos hanc annos per se contrahat, tiim quod Sanctus Quas qui non metuit, infelix prorsus et amens
Ucmis litteras humaniores didicerit, annoque circi- Vivit et extinctus sentiet ille rogum.
ter 10i7 [)hilosopbiam, cum verosimiliter annorum Sic igitur cuncti mortales vivere curent,
(•ircilcrscptcmdecimdiiinlaxalcssct,Turonisaiidire p Ut nikil inferni sit mefuenda patus.
iiiccjici-it. Et hocpustrcnuiin (iiiidcm iiilra probabo; Nec minus Sanctus, uti ex dicendis pronum crit
SjinctumautcinRcmis humaiiiuresliltcrasdidicissc, colligere, altioris ordinis scientiis, quam poelica
lidem facit apudMahillonium Pra^fationeinsa^culi vi facultate sese studuit imhuerc. Vcriim iihi liasc(-ac
I5cncd. part. 11, num. 8ii Raldricus abhas Bur^''u- nomiiiatini (luidi^m pliilosoi^hiam didicit? Pro civi-
iicnsis auctor cotcvus; ihi ciiiiii iii carminc ad (io- latcParisiciisi sl;in( non modo Blomenvcnna vcrhis
(lcfridum Rcmcnscm noniliiin cdili) ilc S. Rrunone num. i)() iiiii' (i;niscriptis, Stirius in Sancli Vita,
sic (•aiiit : aliiquc Ordinis Carthusicnsis scriptores non pauci,
El tunc Jlemis erut, Ronis i/noijue Bruno stndchat, verum etiam, (pios omncs noniinarc non vacat.alii
Bruno Lulinorum lunc studii speculnm. noiinulli, ac nominatim in Universitatis Parisjensis
Ilic aulem pcr Latinorum tuiic studiiiin 11011 [ihil i- Historia,anno Kittila se edita,tom 1, pair. i-tiTelseq.
sophiam aliasvc altiores scicntias, scd li(lci';i^ Im- C;csar Ep:;issius Bubcus, qiii, liccl Sanclum Parisiis
maiiiorcs, quilius linj.'ih'c grammalic;ci[iH' |,;iliiiii' lihilosophia^ incubiiisse, a|)crtc ihidcni non cdical,
stiidiiim (•om[)rcliciiditiir, vcrosimilliiin', iiilclli;îl. salis tamcn id indicjit, quiipic, ([iiod rcliîui noii
iiij. Et vcro Sanctiiin, qiii,cum jiivcnis admodiiin, laciunt, opinioncin siiam, ([iia |M';i'lerca
Saiiciinn
iil dictuin, Rcmis sluducrit, verosimilliinc, aiitc- D PiH'is''^ docuissc, aulumat, |)rohare eliam iiililiir.
((luini lioc faccrel, nec P;irisiis, nec iii alia (iallia- iJT. Ac ad id quidcm Ircs coujc.-luras adhibct
riimcivilatelittcris o()cram dedcrit, politiori littcra- divcr.sas, Omnium poslrcmam,cum laiilum co len-
liir.iscu liuni;ini()ribiisli(tcris sesc Rcniis cxcoliiissc, (l.il. iil Siinctum Piirisiis, quod infrii diimlaxat
i|isiinct llislori;!' litlcriiriii' Francia' scriptores loco- disiiiliciidum, dociiissc prohct pra>lcrmil(o, solum-
sii[)r;ici(. 11011 obscurc doccnl, [locsi iliinii ;ii[ii(' ijiic iliias rcliquiis examiiio. Hiiriim [loslcrior .. pe-
ibi(l(mi, ((ii;iiii ;iliis sciciitis, iit ;cvi, i|iiii vi\cli;i(, litiir vcrhii siint Bulici^ cx iiiiclorc iiiioiiymo. «pii
iiiosrcrcbat, inciibuissc, assmeranlcs, iit vcrosiinil- lli,>loriiiiii ;i Bobcrto ;id morlcin iisquo Pliili[)|ii I
limc, dum pro scicnliis, a BrunoncColoni;i' .\irri[i- |)i'rdiixil, (|ui(|iic Brunoncni iiovil aut iiossc poliiil.
|iina' liaiisUs, cjiis a[tiid L;ibbcuiii exslans clo;,'-ium Ilic ;uilcm iis ciiiii acccnscl, «luos |)ro|»c ccrtiim c>t
I ico su[)rii cit. laudiinl, ininuscx lioc, (luani vcrbis sliiduissc ct (lociiissc Piirisiis. « Hoc lompore. •• in-
siiis i 11 (iircnl.dcdiicl 11111 voliicriiil , ;iiil ccrtc, i(iiid cx (Iiiit, iiciiii)!' circa iinniim lOfiO, •• liim iii divina,
co con c.|iicic|iir, iniiiiis |icrs[ic\ciiiil . 1'iin'o S.ui- (iuiiin iii luim;in;i [iliilosopliiii llonicriint Liiiirr;in-
cdis l;in((i ;ir lorc liiiUoqiic siiccosn limn.inionliiis •' cus C;iiitii;uiciisisc[)iscu|,iis, t.iii.lo Lilil>rohiirdiis,
littoris scii lin;.MUi' Liiliiiic studio scsc toliiin iii cc|».- )• MaiiiKaudus Tcutonicii-', Bniiio Honicnsis, qiii
39 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 40
« postca vitam duxit ercmiticam. » Ncmo autcmAdcmum,

ut docui, 1030 circiter natus, decimum
qui, tf>talissu» annum nondumattigisset.Ruit itaqucet
dixcril, Viros illos docuissc Rcinis. » Ila iiio,
quamquam Sanctum philosophiic Parisiis incUhuis- altera, qua Parisiis a Brunone pliilosophiam fuisse
se, exprcssc non edicat, satis tamcn id innuit, cum, exceptam probetur, formata a Bulao conjectura.
Parisiis sluduisse eum, prope ccrtum essc velil,
si- Et vero Sanctum non Parisiis, sed Rcmis vel Tu-
mulqu^, quo rem cvincat anonymi textum, quo ronis philosopliiai incubuisse, dicendum Remis ;
Sanclus in philosophia tloruissc, asseritur, in me- quidem, si Berengarius in scientia illa magister ei
diumadducat. Vcrum unde, qua\so, Brunonem non non obtigerit, Turonis vero, si obtigcrit.
ahbi quam Parisiis pliilosopliite incubuissc, aut 60. Ac horum quidem primum idcirco placet,
etiam scientiain lianc docuissc, certum essc potcst? quod Sanctum diu Remis studuisse et docuisse, et
58.SancBrunonempliilosopliianiRemisdocuisse, ex jam dictis et ex porro dicendis certum omnino
nominatim ex ipso, quod hic sit; postremum vero, quod utique, si revera San-
cx infra dicendis ac
BulcPus laudat, Fragmento historico verosimilius ctus, ut Chronicon Malleacense tradere videtur, in
apparct, ut proinde contrarium sit incertum, de- philosophia Bercngarium audierit, factum id esse
hcatque vel hinc Bulcci conjectura, de philosophia ibi, ubi hic docebat, verosimillimum appareal. Ut
BrunoneParisiisexcepta, proadmodum incertaha- B itaque Remisne, an Turonis philosophia; placita
bcri an vero de aliis, quos anonymus a Bulffio

;
Bruno exceperit, definiri utcumque queat, habue-
adductus laudat, certior sit, aliis examinadum re- ritne hic in philosophia Berengarium [magistrum,
linquo, et ad alteram scriptoris hujus conjecturam est indagandum. Ac Sanctum quidem in philosophia
jam venio. « Ha;c est ex Chronici Malleacensis magistro usum esse Berengario, mea est opinio,
(verba ilerum sunt Butei) manuscripto codice, qui quam ulprobem, primo eos, quiilli adversanturaut
servari dicitur Parisiis in bibliotheca Puteana, qui- certe non favent, convenio. Marlottus postquam
que ab auctore conscriptus est circa annum H60, HistorifB metropolis Remensis tom. II, pag. 135
et in lucem editus a Philippo Labbeo. In eo autem S. Brunonem dixit prseceptorem, in philosophia vi-
leguntur haec verbaad an. 996 « Gerbertus docuit
: delicet, nactum fuisse Berengarium, S. Martini
» Fulbertuni, Carnotensem episcopum. Hic iterum Turonensis canonicum, statim addit, « si chrono-
» Fulbertusdocuit Berengarium canonicum S.Mar- graphoMalleacensi, Brunoniscosetaneo, credatur.»

» tini. Qui item Brunonem Remensemet alios mul- Mabillonius fidei professioni S. Brunonis, quam
» tos hffiredcs philosophifle reliquit. Bruno quidem tom. IV Veterum Analect, pag. 400 edidit,annota-
» perfectusphiiosophus et eremita apud Calabriam tionem hanc pra?fixit: «Deoduini epistola? propter
^
multorum monachorum Pater obiit in Christo. argumenti affinitatem subjicere visum est S. Bru-
At ubi Berengarus eum ha?redem philosophia? reli- nonis fidei professionem, quam morti proximus
quit? Certeubiipsedocebat; at non legiturdocuisse edidit, damnata IiBeresi Berengarii, cujus discipulus
Rcmis, sedTuronis, etprsesumitur docuisse Parisiis fuerat, si fides est Chronico Malleacensi. » Duo ita-
post mortem Fulberti Carnotensis praeceptoris sui. que viri illi eruditi, Marlottus nempe et Mabillonius,
Itaqueverisimile est,Brunonemeum (in philosophia quidquid Chronici Malleacensis auctor verbis num.
nimirum) Lutetiaj audivisse. » 58 a BuIa?o adductisscribat, pro indubitato non ha-
59 Hactenas Bulaûs, contendens videlicet, non buere, Brunonem in philosophia magistro usum
tantum Sanctum nostrumphiiosophia?placita Pari- umquamesse Berengario. Nectantumremhanc du-
siis excepisse, verum etiam ibidem in hisce ma- biam, verum eliam a vero alienam auturaavit Ma-
gistro usumesse Berengario, Turonensi S. Martini billonius.
canonico » viro illo ex sparso htereseos suse, qua 61. Etenim Prrcfatione in Saeculum vi Benedi-
realem CorporisetSanguinis Christi in Eucharistia? ctinum num. 7 circa medium sic scribit « De hac :
Sacramento prsesentiam negavit, Calvinoque etejus propagatione (doctrinaj et eruditionis) agens sancti
sequacibusprwlusit, veneno per omnem late Euro- D Maxentii chronographus, eam, tanquam e fonte.
pam notissimo. Verum cum Berengarius (adi Histo- repetit a Girberto seu Gerberto monacho Aurilia-
rise litterariaiFranciee scriptores tom. IX, pag. 140) Fulbertum Carnotensem docuisse dicitur.
censi, qui
Parisiis docuisse nuspiam legatur, sitque proinde, Fulbertus vero, ait, ille « docuit Berengarium
,
uti ipsemet Buteus verbis recitatis satis indicat, » canonicum sancti Martini qui item Brunonem Re-
:
an ibidem revera ille unquam docuerit, admodum » mensem etalios multos heredes philosophiae reli-
dubium, cur Turonis hunc, ubi docuit, a Sancto » quit: » quo ex loco nonnuUi colligunt, Brunonem,
in philosophia auditum fuisse, e recitatis Malleacen- sacri Carthusiani Ordinis institutorem, Berengarii
sis Chronici verbis potius non intulit? Sane cum discipulum exstitisse. Verum prseterquam quodil-
Berengarius, a Lanfranco variis disputationibus lius Maxentiani chronographi auctoritas tanti non
devictus, et a discipulis propterea desertus, Parisios est, ut id adstruere valeat, certe ipsa chronographi
et scholas dimittcrc, Turonasque repetere, ex vcrbalonge aliter interpretanda videntur. Ha^c enim
ipsiusmet Bulaî opinione sub annum 1038 fuerit verba, <( qui item Brunonem Remensem » etc. non
coactus, nequiit profecto Sanctum iii philosophia ad Berengarium rcferenda sunt, sed ad Fulbertum,
ibidem habere discipulum, utpote qui tunc, anno qui Berengarium docuit,quii tem Brunonem Remen-
ACTA i-2
I. Dfiinde ipsamot vorha non cvincunt, Fulbor- A ritato pranstantos, qui, relictis infcrioribus studiis,
tiim, nodum Borong-arium, auditorom habuisse in Ihoologijc olium conccsserant.

Hrunonem, scd tantum Brunoiicm ct alios multos, 03 . vcrumlia?c, utjamsu-
Ilac.tcniis .Maljillonius :
sivo a Fulborto, livf a Bcrcngario iia^rcdcs philoso- pra docui, Baldrici,al)l)atis Burguliensis, verba, «et
phiyreUctosfuissc.aquocumqucdomumpniMcplo- luiic Bcmis crat, ISoiuis quociuc Hruiio sludebat,
Bruiio Latinurum lunc sludii spciuluin,>- qua; po-

rcoruditi fucrint illi, id csl, Bruno ahiciue i^hiioso-
pliia", iicrcdcs. Ccrtc Brunoncm jam clericum et tissimum, quod .Mabillonius (.•ontcndit, conficerc dc-
C')ionicnsom canonicum, m' proiiidc litteris cxcul- bcrciit, in scnsu naturali ct magis obvio accepla
tum, cx urbc Colonia iu Remorum civitatcm acccs- siguificarc dumtaxat vidcntur, Brunonem Rcmis
sissc, constat ; at loiige vcrosimilius cst, cum a liltoris hiimanioribusoperam dedisse.Si autcm per
Notgcro, Lcodicensi cpiscopo, ejusque discipulis « Latinorum studium » a Baldrico lilteras huma-
iiistitulum faissc.IIujus rcitcstisest locuplclissimus
niores non fuissc intcllcctas, pra'facte velis, esse
cqiiiiiom iion vidclur, cur hic auolor magis debeat
Manasscs, Bcmorum archipra-sul, iuApologia sua,
uhi dc IJrunonc, qui cjusmorihus advcrsabatur, lucc do philosophicis, quam dc thcologicis studiis
inlclligi
liabet Bruno necnosler cIcricus,nccnostcr natus

: <( jj
quibus Bruno Remis auiinum excoluerit, Quod si
aut renatuscst, scd sancti Cunibcrli inregno Tcu- crgo rcipsa in toto huclranscripto tcxlu dcthcolo-
« tonicorum positi canonicus cst,»elc. Id ohservarc gia dumtaxat, inquam sanctus Rcmis una cum (iode-
visumesthoc loco de viro sanctissimo, qui,ctsi Bc- frido Rcmcnsi et Hcrimanno scniore incubuerit,
rougarii discipulus fuisset, longe ab cjus errore Baldrico abbatisermo sit, quid, quaeso, iiide habe-
abhorruit, ut prohatipsiusconfcssio do sanctissimo bitur pro opinionc, quasanctum, noii Turonisapud
Kucharistiai sacramcnto, quam alias rctulimus. Sed Boroiigarium, scd Remis pliilosophiam cxccpissc
intorcst vcrum a falso discorncrc, ct nuhcculam viilt .MabiIIoiiius?Scriploriliuiciiiliiloininusconscn-
illam, si (lua crat, a tanlo hiniino rcinoverc. » sorc deindc Ilistoriic littcraria; Francia.' scriplorcs
62. In altora doinde in Sa.'culum viBciiedictinum loin. I.\, page 23.3, ita in inferiori pagina; hiijus
Pnefatione, quo opiniorcm suam conlirmct, num. marginc notantes « Excrrorcct cx Chronici Mal-
:
Hri sic scrihit Godcfridum (Rcmcnscm,qui

: « Ilunc Icaccnsis scnsu malc intcllecto factum est,ul, Bru-
S. Brunoni in scholarum magisterio a Manassc, nonem Turonis sub Bcrengario studuisse, quidaiu
Remonsiurn archicpiscopo, Rcmis fuit suftectus) auctores scripscrint. Rcmis id fuisse, Baldricus,
viventem ac mortuiim iaudavit Baldricus ahbas,qui Burguliensis abbas, diserte (loco nempe a .Mahil-
cum Remis gonitiim, littcrisquc institulum cum lonio supra adducto) affirmat. » Ila illi; scd dispi-
Bruuonc fuissc dicit. Uaenim canitillc in carminc ciamus inodo, an, qui sanctum suh Bcrcngario
nondiim edito ad Godcfridion liemenson. Turonis studuisse, scu philosophia^placitaexcepisse
scripscrunt, indubie errarint, ac .Malleacen.se Chro-
NohilLs itrbs Ilonia: aoror inquani, ct Romn
nicon malc intcllexcrint, scu potius an hoc vorbis
[secunda
Te genuit, peperit promeruitqHC
imin. (il dalis sat fclici succcssu intcrpretetiir Ma-
sibi.
IIxc te doctrinx totius nectare fultum hilh)iiius. Primo hic scriptor ait: « Ihoc... ('Chronici
Adscivit stitdiis prxjmsuitque suis.

Mallcacensis) verba, «qui ilcm Bruiioncn\ Romon-
Gallia tunc etinm studiis /lorehat opiinis, « som, » otc, non ad Boroiii^Mrium rcrorcndasuiil,
Florebntquc tuo Gallin plits stitdio.
sod a.l Fiilhcrlum, (lui Borcngarium dociii», (pii
Ad fe currebant examina discijtuloruni ilcmJh-unonom Rcmciiscm. Fulborlum crco. iion •>
El refovehantitr melle jiarentis apes. Bcrcngarium, cx hac .Mahillonii inlcrprelalionc

Et tunc Ileinii erttt liemis qutique liruno
, stuilcbnt, magislrum in philosophia Sanctiis habuorit. Vo-
Britno Lntinorum tunc stitdii speculum. riiiii lioc, nisi siniul (llironici .Mallcaccnsis aiiclo-
Iptis teinporibus stiidititqite seni;x /Irrimaniiut, r.'iii .iroris argucrc volimus, no(|uit admiUi.
Et miindo studii clarn litccnia fitit.
(il. Fulhortus cnim, dc (pio hKpiitur, fuil (iarno-
Tu fiterns juveniî, furra^ rl acutior illis. lonsis episcopus; hic aiitcin. iil Ilisloria' liltcrarifo
Tertius cnjn vrnis, jmn qitnque primus eras. Francia' scriptorcs toiii. Ml. p.ig. 2t);i dihicido
Gervnsio princrps, princcps tuits vlic Manusscs (istciiilimt. o vivis cxcossit huuo 1020, ([tio Sancliis
Surccsîif, qiti tc proinovet ad stuiliuin. vcl iiuii iiatii , vcl corlo pra' a'latc iiimiitm adliiio
iml..'.illa pliilosophiio loclionihiis oxcipiondis iiilol-
Kxliis iii(clli''iliir II III pniMi •lalii I' iloc, li;,M'ii(lis(pi(> idonous nondiim orat, iiti ex lis, qita»
nompo proximc aiilo liiiiic siipr.i criplH il.> iialali Miiinoiiis aniio stipra dictasiml, pfonuin
oslendimus, Bruiioiiom Rciiiis np llllc .>! .•iiiric. 1:1 voro saiicto Fiilborltiiii Carnolon-icni
pliilosoiiliia viilcliccli (lcdisx., ni.nTiiroms siil. li.'- .'-.,(11011 |)..liii-^soin phiIi)so|)hia macistrum. ipscnicl
rougarii) ma^Mslro. ut (pii.lain cx C.liroiiic.. Mallia Mahilloiiiii^ t'or>itan obsorvartl. Ita snspi.or. ipi.i.I
coiisi malciiilclloctop.-rsiiadcr.' V..I1111I ; cl .piiiloui C.lironici M.iIIoai-on>is iiilorprclalioni, do i|ita i,tm

noii sohim cum praMliclo (;o.h'IVido, scd cliam cum ilicliiin,allcrain hanc proximcstilijuti;:al : .. noin>li<
Ucrimamio siuiiorc, (lucm Cozcchinus scholaslicus ipsamcl .•illog.ita Chroiiici .Mallo.icctu»is) rcrba noii
pri miim laudat intcr ilIiiissM'culisiipicntcs elaucd). cviiiiiinl. Fulhcrlum.iiodum Borcugarium, audilo-
Pathol. CLII.
43 S, nBUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 44
rcm habuissc Brunoncm, sed tantum Brunonem A Remos adirct, S. Cunibcrli canonicum non exsli-
et alios multos, sivc a Fulbcrto, slvc a Bercngario tissc, scd tum dcmum, cum anno 1076 aut sc-
<( llercdcsnlulosophia^))rclictosfaisse;aquo{'umque quenti Remis exccdere fuissct compulsus.
denium pneccptorc crudili fuerintilli, id cst,Bruuo, Nullum itaque ex argumentis, quibus Mal)il]o-
06.
jiliiriiicnhilosonliin^hnrodr"; i^ AK .î^Jnlo.xo oa,.»o cj«a, niuo, i«o<lo voiuno vci allcroa sc assiguato Chronici
Sanclus apud Turonas sub Berengario studuissc, Malleaccnsis, quff! prolixc nunc discus sa sunt, verba
stalui(ur,cruditiomncs faciledisccdent, si allerhic, explicanda esse, probatum vult, remcerto evincit,
quo Mabillonius utitur,Chronici Malleacensis inter- ac proin sensui naturali magisque obvio, quem hsec
modus locum debeat habcre. Verum res,
jirelandi oflerunt, adhffirens,itaeapergo accipcre,ut Beren-
utmihi equidemapparet,verosimillimesecus hahct; garium Brunoni philosophiae placita tradidisse,
S.
quod ut prohatum dem, ipsa recito Malleacensis significcnt: quod proindcre ipsa etiam factum, pro
Chronici verba, non ea tantum, qua Mabillonius verosimijlimo habeo, Chronici Mallcacensis, quod
loco supra cit. transcripsit, verum etiam, quic hi- auctorem Sancto nostro fere aiqualem habet, auc-
sce prffimittuntur, aliquot aiia, textum aliquanto toritatc impulsus. Addit quidem (vide num. 6i )etiam
prolixiorem constitucntia,qui sic habel; Girbcrlus Mabillonius, tanli hanc non esse, nt Chronicon illud
vero nalione Aquilanus, monachus Aureliacensis iis, quai adsLruit, fidem indubilatam facere possit
sancli Geraldi ecclesise,... ab imperatore papa Ro- reque ipsa nonnulla, qua» memoriaj prodit a veri-
manorum sublevatus est propter philosophiBe gra- tate aliena, deprehensasunt, tum a Labbeo, aquo
tiam: mutatum est nomen ejus pristinum ctvoca- primum publici juris factum est, tum post eum ab
tus est Silvestcr. Girbertusenim docuit Fulbertum Ilistoriffi litterariaj Franciae scriptoribus tom. XII,
Carnotensem episcopum, qui post Leobinum ex- pag. 79 et sequenti. Verum, etsi id ita sit, verosi-
stitit episcopus. De quo multa scripta vel in pagina, millimum tamcn adhuc apparet, quod de tradita
vel in cantu sancta? ecclesiee remanserunt. Hic ite- S. Brunoni a Berengario philosophia affirmat. Ea
rum Fulbertus docuit Be rengarium canonicum enim, in quibus Chronici illius auctor a veritate
sancti Martini. Qui item Brunonem Remensem et deviasse notatur, ab setate ejus longius abfuere; in
alios multos heredes philosophiee reliquit. » iis autem, qua? vel tempore suo vel non diu ante
6o. Ordinehic, quo floruerunt, recensenturnon- gesta sunt, vix unquam a Labbeo, qui tamen er-
nulli,utconsiderantipatebit, philosophise doctores rores ejus sedulo adnotavit,errasse notatur,ut pro-
seu magistri,quorum alii aliisscientiam lianc tradi- inde, cnm synchronus aut certe pene aequalis San-
dere quare, cum Berengarius, utiapudomnes in
;
cto nostro exstititerit, in iis utique, quae de audita
confessoest, phiiosophice doctor seu magisteretiam ab hoc sub Berengario philosophia tradit, errasse
exsliterit, hiec chronographi Malleacensis verba ; existimandus non sit, nequeveroerrasse, a Labbeo
(( QuiitemBrunonemRemensem et aliosmultoshe- notatnr. Quare, si non omnino ccrtum, verosimil-
redesphilosophiaereliquit, » non ad Fulbertum, ut limumequidem, omnibus consideratis, est, Sanc-
vult Mabillonius, sed ad Berengarium referenda tum nostrum a Berengario philosophiam doctum
sunt, itaque debent intelligi, ut significent,hunc ip- fuisse.
summet S. Brunoni philosophise scientiam tradidis- 67. Hincporrojamconsequitur, uteam, non Pari-
se. Et vero, ut ita intelligantur, naturalis etiam siis,quodhicetiamprobandumerat, sedTuroniscum
maximeque obvius quem oflFerunt, sensus exigit, in hac civitate, non autem (uti modo inter recentio-
quemadmodum, quantum opinor, quisque facile rescriticossatisconvenit)in alia, Berengariusdocue-
fatebitur. qui prajjudiciis vacuus exstiterit. Mabil- rit, verosimillime exceperit. At vero, inquies, Be-
lonius quidem, ut sanctam philosophiam a Beren- rengariusimpia sua, qua alios etiam inficere cona-
gario doctum nonfuisse, ac proin haicverba, « Qui batur, haeresi infamis juxta ac periculosus erat, ac
item Brunonem Remensem, » etc, eo modo,quem proin existimandum non apparet, vel sancti pa-
assignat, exponenda evincat, in probationem adhuc curam gere-

rentes, vcl eos, qui ihius adhucjuvenis
addit, «Brunoncm, jam clericumet Coloniensem D bant, commissuros fuisse, ut Sanctum, magistri
canonicum, ac proinde litteris excullum, ex urbe hujusmodi disciplinre traditum,venenataelmpiajque
Colonia in Remorum civitatem accessisse, » idquc doctrinae hauriendac discrimini exponercnt. Verum
constareex hisce (adi num. 52) ManassisRemorum Berengarius non statim, curn scholas Turonenses
archipreesulis de S. Brunone verbis, » Bruno nec regerecoepit, in hairesimfuitprolapsus, nec stalim,
nostcr clericus, nec noster nalus, aut renatus est, cum haereseos suffi virusspargere ccepit, passim pro
sedsancti Cuniberti, inregnoTeutonicorum posili, haeretico ab omnibus fuit habitus. Et Hugoquidem
canonicus cst, » etc. Verum litteris, qua; altioris, Lingonensis episcopus, Berengarii olim condiscipu-
ut philosophia, ordinis sint, nondum sanctum, lus, primus fuit, qui ab eo, (adi Historiae littoraria;
cuni Colonia Remos adiit, excultum fuisse, supra Franciffi scriptores tom. VIII, pag. 202) in euchari-
docuimus, nec id constare potest ex allegatis a stia; sacramento et realitatem et transubstantiatio-
Mabillonio Manassis archiepiscopi verbis, cum ex nem negari, detexerit, quiquehaudita dudumpost,
jam supra dictum, potius
hisce, ut appareat, san- quo errantem in viam reduceret, pulchram ad
ctum nostrum, antequam litteras discendi causa eum dedit epistolam ;
quare cum h«fic (adi iterum
; ,
ACTA
laudalos scri[)lores lococit.) non cilius, quampaulo Ado^ma (liversam,cmisit ut viderelicet in archiepis
aalo Oi;lobreni anni lOiO scripla fuerit, consequcns porum Remensium serie, quam Gallia Christiana
est, ut verosimillime prava Bcrengarii doctrina aucta tom. I.\ exhibet.
Accedit Malthaûs S R. E.
anno dumtaxat proxinie hunc antecedenti, quo cardinalis, cujus Brunoniana? non multum dissmilis,
etiam ha^c aut tanlum paulocitius turbas ineccle- quam sub finem vitai emisit, fidei professio a pud
sia excitassc videtur ab Hugone Lingonensi cpi- Pelrum Venerabilem,abbatem Cluniacensem,Mira-
scopo fuerit delecta. Jani vero,cum id ita sil, nihil culurum lib. ii, cap. 22 exstat, et Ludovicus VI
tutoresve impedire dcbuit,
sane sancti pareiites, Francorum rex , cujus Brunoniana? itidem non
quo minus eum anno i0i7, quo ex supra dictis eep- mullum dissimilis, quam moriturus emisit, fidei
temdecimcircitcr annorumjaiiies.se poluit,Turunas |)rofessio a Baronio in Annalibus ad annum 1131
mirterentphilosophio! placilisaBercngario imbucn- recitatur. Berengarii itaque in philosophia discipu-
dum. Imo verononsalis vidco, cur eo etiani anno luni fuisse S. Brunonem, argui ex ea, quam hic
lOiSaut &cqucnli, cum anno demuni iO.iO al.cone morU [iroximus emisit, fideiprofessionenonpotest.
I.\ Papa in concilio Rorna; celebrato Berengariani nec, iitsanctum Bcrengarii in philosophia discipu-
errores fuerint (larnnati, mitti non potuisset. _ luiii faciamus, validius argui potest e centesimo
Gf^.Xec, porro Bruiioni autcjiis (iiis dedecori verti sexagesimo sexto. qiio ccclesiacathedralis Andega-
debet, quod is hominem de fide non recte scnlien- vensis, S. MauriUo sacra, Brunonem mirifice cele-
tem, ucc tamen ut Ii.crcticum damnatum in philo- brat, funebri Titulo ; licet enim hic binos hosce
sophia audierit cnim idila ex jam dictisappa-
; ctsi contineat versiculos.
reat, dubitandum tamen non est, quin aBerengario Dux prius erroris monstravil itcr melioris
saltem tuiic, cum in concilio Romano damnatus Postea doctrinfn, qure gnudia dat sinefine
primum liic fuisset, rcccsserit. Ita aulumo vel ex e quibus, Sanctum in errorem contra fidem, quem
60, quod ab impia ejusha^resi maxime abhorrucrit, postea deposuerit, fuisse prolapsum, ac pi-oin non
ut fidem facit,tum, quas fecit, infra hic memoran- tantum Bercngariumhabuisseinagis'trum,asteliam
dasinpsalmum xxietincap. ad Corinth.xi, epist. i perversffi ejus contra eucharistia; sacramentum se-
commenlationes, tum,(piam mortiproximusemisit, ctatorcm aliquando exstitisse, suspicari non nemo

fidei profcssio, a Mabillonio, tom. IV Analect., forsan posset, sinistra^ tamen hujusmodi de Sanclo
pag. 'i-OO et seq. relata infraiiue huc transcribenda. sus|)icioni locuin inde merito esse non posse,quis-
At vero quoniam hic de fidci professione, a saiiclo que facib' deprehcndet, qui cum aliis, in eodem
morti pioximo ernissa, sermo incidil, unam hic tiluloantecedentibus ct consequentibus. recitatos
adliuc nioreri lectorcm, iiecesse esl. Cum iii pro- binos versiculos considerarit.
fcssione illa Bruno slatiin hisce vocibus « Credo : 70. Ita quippcpatescet, por» errorem. » quidem
sacramenta, quie catholica credit et vereratur Ec- in hisce non errorem conlra fidem, cui aliquando
clesia » subjungat « lit nominatim, quod conse-
: Sanctus adhoeserit, scd [irofanas scientias, quns
cratur in altari, verumcorpus csse, veram carnem sedulo magnaquecum laude primo cohicrat docue-
ct veriim sanguinem Doniini nostri Jesu Christi, rat([ue, per(^ doctrinam autem « mcliorem, » non
»
quein et nosaccipinms iii rcinissionem pec-catorum ullain sincera^ vera^que fidei dogma, qui ali-[uando
noslrorum, in spem saliilisa^terna^, » erit fortassis luerit adversalns sed divinam Evangclii qua
,
non ncmo, qui,cuin liis verbis doctrina, Berenga- postca s;eculo deserto, in eremum secessit, lerre-
riaiia; e diamctro op|)osila,coiitincatur, arguinenlo iia([ue suo exemplo despicere ac ca'Ieslia
sectari
el.iam id (!sse vclit, siib Bcroniârio Tiironisphilos^j- alios docuit, inUluUonem debere intelligi. Ut hoc
l>!ii;eSanctiiinslii(liiissf, iilpolfM[iii (Muissic aselidci eo queat de|)reheudi facilius.ver siculoshuc facien-
piofcssioni vcrbailla inchisr^rit iionaliainob causam, tcs. tain qui conse([uentur, quam qiii
pra>cedunt
(pi.un iit Bercngariaiue ({ualeincunque, cui idcirco
binos rccilatos, hiic Iranscribo. Pr;eco(lentes bi
obiioxius esse poterat, suspicioneni iu-ereseosasesc sunl :
ainolinitur. P/us ijuuui Muronis luudulur limjuu Iirunoni<

09. Et vero fuit. ciini ct ego, argui indc prophi- Gloriu Plutoni< vili-scit luudr lirunnnii.
bisophia, a Siinclo siib Bcrongario aiidila possc, llir pnrccllcbut doctoribu<, Itic fucicbut
arbitrarci'; iist, re |ienitiiis examiiiata, coiiiperi, Sumnius dortorc^, non initiucndo minores.
inoremhunc post Berengarian;mi lufrcsim (>xorlain Doclor doctorum fuit ltic,non clcriculorum.
diu observatum docUorcs
fiiisse, iit illuslrioresipK! Xum ncc honestatcs verl)orum, ner (fravitatcf
IVrc viri, cuni morli cssant iiroximi, fidci |»rolVs- Sump<iit Brunoni<, ni<i vir mn<fnT rationis
sioiieinpniiUnrcnt, ([uatiim aliu lldcidognu-ita, tum Rcctio prudcntit snperabat acuniina mentis
pni-cipiic, ad s;irraUssimum cucharistia s;icra-
([iin^
Ut documentorum doctor satis er.fliiit homm.
menlumpcrtiiienl, profllcrentur. Ac imprimis qnj.
Ific phisperfcdam vohtil prcrponert sectcm
d"iii cxeiii|»Ii locosilCcrviisius, Rcincnsis iirchi(>|)is- .Xuutiat ei/rc;fi'im divmn doceitdo sophium,
C()|UH, iuino l'M)7 vita fimcliis, (uii ciini moriliirus Priutuijue dr<tru.rit ct lanquam frivolu duiil
)l'cs iieiii noii
ab ciiiissii,pcr iiitiltiiiii 71. Coiiseîuenles vcro isti :
Sanctum qiiaiitiim «d rrtcondiluin do eiicharistiH Siyl nil mundanatapfenlia dat nin vatia ;
47 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 4d
Ilrrc fncit elalos pompn, facit illa bdatos. A excepisset, factuprus fuisse videtur.utpoleusitalum
Farlis compkhat, opcranilo qiiod orc doccbat ; a>tate sua morem, quo encyclica^ hujusmodi opis-
Midlos scniioiics fiiciehalper rcgioncs. ad ccclcsias pr«cipue, quibus defunctus aut
tolffi
Vrhcm transivit Romam Calahrosqiie petivit. notus cssct, aut saltem notus essc, pra!sumcretur,
SciM[)lor anonymiis,quiTractaluiu deS.Brunonc, solebant dcfcrri, verosimillimc scculus.
mecuni communicalura,
a (".arlhusianis luijalil)us 73. Ua, qui noslra?. de audito Turinis a Brunoue
composuit, aliter nonnihil. quo Sanctum erroris in "pbilosophiaBerengario opinioni advcrsantur,
in lide suspicione liberet, litulum funcbrem, possuut arguere. Verum non omncs verosimiliter
ei ab ecclesia Andegavensi sacratum,
inlerpretatur. fuuebres Sancti tituli uni eidcmque rotulo, qui
De hujus euimauctorenum.7 ita prouuntiat « Bru- : encyclicam(adi uum. 2o et infra iu hauc notanda)
nonem primum laudat, quod cclebrioribusdoctori- dc Sanctiobitu epistolam,a Carthusiano Calabriuo
dus omnis scientia profana (ut sunt grammatica, circumlatam, plurcsque ccrteadhanc responsorias
dialcctica etaliffi ejusmodijexcelluerit. Dciudeillum seu titulosfunebrescomplectebatur, fuerc inscripti,
majori laude dignum ostendit, quod « his plusper- charta^que separatae. iu quas aliquot ex hisce vero-
« fcctam voluit pra?poncre sectam, » id est, scien- psimilitcr fuerint conjecti, temporis injuria interire
liam, vidclicet thcologiam, ut sequenti versucxpli- facile potuerunt. Quid si crgo id de titulo funebri,
cat: «Nunciat egregiam divina doceudo sopliiam.» quo ecclcsia Turoncnsis Sancto parcntavit, factum
Idcirco, qui dux erroris prius fuerat, nou quidcm fuerit? Ad ha?c Cartbusia; Calabrina; alumnus, qui
falsai doctrina?, scd periturai ct mundauai scicnti?e, epistolam cncyclicam, mortisS. Bruuonisnuutiam,
utpostea dicit, sivc philosophiae, quammulti Sancti, clrcumtulit, forte etiam non omnes, quibus is in
tamquam quai uihil aut modicumad salutem valet, vivis superstes. notus fucrat, ecclesias adierit, a
coutcmpserunt. » mouslravit iter melioris postea more solito ob causas, qu« nos latent, deflectens,
« doctrin» » sive coucionando (nam « multos ser- Ut ut sit, ex eo equidem, quod iuter tilulos Sancti
« mones faciebat per regiones » ) sive docendo ac funebres nullus omnino, ecclcsise Turonensis no-
sacram Scripturam discipulis suisinterprelaudo, ut mine insignitus, occurrat, cousequeus non cst, ut
cauonicos Niolenses supcrius declarasse vidimus, vel Bruno Turou is notus fuerit, vel philosophise
cum eum dixerunt dudum ecclesio? Remensis sum- operam non dederit. Ambigi enim uuUa ratioue
mum didascalum, utpote iu psalterio et cffiteris potest, quiu Sanctus Colouia? Agrippina:', utpote in
scieutiis luculentissimum, » qua civitate uatus ac magnaex parteeducatusesset,
et sane interpretatio, quam bic notissimusexstiterit, nec tameu inter funebrcsejus

72. Ita ille :
q
Coloniensis, seu ca-
suggerit, aliave simiUs, si supra a me titulos ullus est, qui ecclesiffi
assignata,
displiceat, ne- thedralis seu collegiataj S. Cuniberti, inqua tamen
quai tameu pra>starc videtur, forsan
cessario debet admitti, cum, Sanctum a
fide uum- Sanctus canonicum egerat,nomen pra?ferat: ut sane
quam aberrasse cerlum sit e variis aliis funebribus cx difficultate, qua; modo proposita est, nou infir-
ejus titulis, iu quibus fidcm semper
sauam ac inte- metur opiuio, qna Sanctuiu Turouis philosophiam
gram scrvasse, diserte traditur aut certc nou obscure sub Berengario didicisse arbitramur. Hinc porro et
iudicatur. Ut reliquos brevitatis ergo missos faciam, ex aliissupradictis consectarium est, ut Sanctus
unum dumlaxat, vigesimum nempe et ceutesimum, verosimillime, cum jom octodccim esset auu orum,
iu quo idcxpressius declaratur, iumcdium adduco. Parisiis nondum studuis?et.Cumeuim,dum quatuor-
Sanctum dccim aunorum aut adhuc junior,
circiter esset
In hoc itaque mouaehi S. Audomari sic
compellaut :
litterashumaniores, quarum rudimeuta Colouiae
Ergo \era fides, qiiam tu semper coluisti. posuerat, Remis prosccutus sit, hisqueibidem jam
Te trahat ad Christi requiem, quam Bruno petisli. imlmtus philosophianiTuronisaudire iucoeperit, nec
quom biuis, anuis verosimillime absol-
Cetcrum b«c tam de errore in fidc, cujus suspcctus paucioribus,
quo, qua>so, temporeautecxpletum
decimum
Bruno videri queat, quam dc fidci professione, verit,
sub vita? tcrmiunm abeo emissa, panlo fusius pro-

^ octavumaâtis sua-annum Parisiisstudcrepotuent
sequl hic libuit, utevideutius pateat, uihil iude pro Au autem ibidem umquam post certo studuerit aut
opiuionc,quo Bereugariiin philosophia discipulum etiam docuerit, dicenda aperient.
sese
Sanctum uostrumfacimus, posseconcludi. Atque ad § IV. Quo Sanctus Turonis, Berengario relicto,
quopraitcrea quid tum primum egerit, quandonam
id quidem veritatis amor mecompulit,
contulerit,
scientias
nunc fit, ut commiltere nou possim, quiu unum Remis docere inceperit, et quas ibidem
tradiderit, muniaque ohierit.
adhuc, quodeidemopinioninostraeutcun queobest
74, Anno cirtiter 1048 aut
ccrteuon serius, quam
autsallemnon favet,lectorimodo oboculosponam. excessisse
luter titulos Sancti fuuebres, qui uumero tamen ando lObO Turouis, rclicto Berengario,
S. Brunonem, veroslmillimum
sane efficiunt, qua;
480 fere suut, nullus occurrit, quo ci ccclesia Tu-
quo tunc
ronensis pareutarit unde videri potest Turonas non
; §
praicedeuti in medium adduxi. Verum
coutulit ? Parisiosne, an
Remos?Nul-
adiisse Cartbusiaj Calabrinai alumnus, qui eucycli- sauctus sese
asseram,
dc morte S. Brunonis epistolam circumtulit, lum plane, quo alterutrum iudubitauter
cam Re^
quique tamen id, si Turonis philosophiam Sanclus guppetitmonumenluin anti(juum. Pro civitate
;
49 ACTA
mensi tamen, quod in liac Sanclum diu ol studuisse A jam exeoluisset, scholarum magislrum egisse, vcl
et docuisse, in comperto ex dicendis sit, stare exsoloquatuorprimorum Carthusiffipriorum Chro-
malim. Morkensius in ms. sua Chronologica diplo- nico, seu potius e hrevi, quod ex hoc num. 7 huc
matica de S. Rrunone Dialriba in ea versatur transcripsi, Sancti elogio, utpote in quo hic ah
opinione, qua existimat, Sanctum ordinis sui insti- auctore corevo Remensis scholarum magi-
ecclesia?,
tutorem post detectam Berengarii ha^resim in pa- ster disorte appelletur, certum esse debet. Id inte-
triam Coloniam Agrippinam esse reversum ;
quod rim etiam confirmatur ex Sigeherto Gemhiacensi,
sane vero apparet non ahsiniile, etsi interim nulho et Hugone, Diensi episcopo sedisque ajiostolicT' in
pariter queat monumento sat antiquo proljari. Sed GaUiis legaLo, quorum ille in Chronographia nd an-
quid de alLero asserto dicendum, quo tum primum num tOSi, hic apud Labheum tom. X Concilioruni
canonicum creatum fuisse
in S. Cuniherti ecclesia col. 365, in epistola ad Gregorium VII papam
Sanctum nostrum, Morkensius proeterea affn-mat ? anno 1077 scripta, hicque infra adhuc memo-
Nec hoc, uti etiam Brunonem tunc ihidem in randaBrunonem Remensis magi-
pariler « ecclesice
sacram Scripturam resque theologicas incuhuisse, strum appellant. Hisce adde Meinardum, Corme-
))
vero apparet ahsimile.Quod si interim ita, ut potuit, riaceimm in agro Turonensi priorem, qui in titulo
-"
sese etiam reipsa res hahuerit, a Manasse, Remen- funehri inter recudendos 176, quo Sancto paren-
sium archiepiscopo, S. Cuniherti canonicus eo sensu, tavit, ita loquitur « Mainardus, inquam, ego in
:
quem num. 53 exposui, vocari Sanctus etiam po- Cormariensi monasterio monachorum plurimorum
tuerit, quamvis in S. Cuniherti ecclesia, antequam nomine, non opere, prior, Remorum civitatis oriun-
in Gahiam htteras dicendi causa e patria primum dus fui, domini hujus Brunonis aHquot annis doctri-
ahiret, canonicum non egisset, ut proin, etiamsi nam audivi, Deoque volentie admodum profeci. »
eumdiuetiam anteannum 1067, quo circiler scho- Ha"C ihe, qui, quamvis se Remis suh Brunone stu-
larum Remensium prajfectura sese ex dicendis ahdi- duisso, aperte non Lamen iLa sese vero-
edicat, res
cavit, canonicum in S. Cuniberti ecclesia, exslilisse, simiHter habuerit, quod Remis ortum seu nalum
foret admittendum, argui ex Manasse merito non sese pronuntiet,ihique, uhi natus erat, ahquandiu
posset, hanc illum ihidem viveudinormamjam inde verosimiHter Htteras didicerit.
ah eo tempore, quo nondum GaUias adierat, fuisse 77. Atque licec quidem, quantum opinor, S. Bru-
certo amplexum. Hajc adde iis, qua? num. 52, seq. nonem Remis docuisse, seu magistrum egissc,
et 65 dicta sunt. satis superque evincunt quas vero ibidem scientias
:
Perro Sanctum in patriam post exceptam

75. ^ docuerit, et quo circiter tempore id operis seu mu-
Turonisphilosophiamrediisse, canonicum ihiagere neris primum susceperit nunc indagandum. Ac ,
tunc primum coepisse, rebusque theologicis simul primo quidem Sanctum poesim ibidem docuisso,
operam, longe evaderel
dedi.sse verosi iiilius, si, conchidendum apparet e funebriejusl.itulo 120; in
quod laudatus Morkensius etiam tradit, Sanctum hocenim AtrehaLensisS. VedasLi iNobiiiaci ccenohii
Colonia a Gervasio Remensium archiepiscopo, qui schohx eum ita alloquitur :
ad hanc cathedram anno 1055 fueratpromotus, ad tibi, Bruno magiîter acitte,
civitatem Remensem, ut ihidem, quas callehal, Vilnit liic flore mundus, sterilique decore
scientias doceret, fuisse revocatum, sat cerLo posset Flus fuit in feno : viguit sub sole sereno,
argumento prohari. Pro se quidam citat Morkensius Dum dum musa \acarct,
tua cantarct, studio
antiquum, de quo num. 49, Carthusiaj Monlis Dei Dum modo lactaret Rcmos, modo pane cibaret.
in Picardiacodicem, a Surianoin suis ad Surianam Ncc Lantum ex inferioris ordinis scientiis seu arti-
Sancti Vilam adnotationihus pag. 79 laudatum hus poesim, sed ipsam etiamgrammaticam Remis
verumcumdchujus anliquiLaLe auctoritatoque, tam docuisse Sanctus videtur. Etenim in ecclesiai Con-
Suriano quamMorkcnsio etMartinio, de quo num stanLiensisS.MaritT, vcrsihusscholarihus,quitiLulum
itidem49, altum silente, aliunde mihi non conslet, ^•' ejus funehrem inter recudendos 156 constituunt,
neutiquam codex ille, ut a prsefatis scriptorihus « mulLorum prfficoptor grammaticorum » exsLiLisse
antiquus vocetur, sufficere mihipotest, utSanctum declaratur ; etsi autem, Remisne, an alibi, gramma-
revcra a Gervasio Colonia Remos, ut isticdoceret, ticos erudierit, uonaddatur, Remis tamen id IVeisse
fuissercvocatum, pro induhitato habeam. Rem ita- illum, verosimile idcircoapparel, quod alihi, quam
que hanc, uti ctiam, an Bruno, cum Turonas Remis umquam docuisse, nuilo plane anli(pio, quod
audita jam philosophia, deseruit, in palriam fuerit fidem induhiLaLam facore iiaLum sil, monumento
reversus,ihiquealiquandiu,sacraMnLeriinScripliinp qucaL osLondi. Alia non occurrunL, qine, ut scien-
rebusque theologicis dans operain, canonicum ege- lias inferioris ordinis seu humanioros HLleras Reinis
rit, in medio relinquo, et ad alia SancLum specLan- fuisse aSancto trailitas.ovincam, possinl conducerc.
lia, quae certiorihus solidiorihusquc fundamentis 78. Ast quid de suhHmioribusscienliis, Theoh)gia
superstruuntur, tractanda progredior. videHcet ac philosophia dicendum ? Sanctus quoquc
76. Brunonem imprimis Rcmiscum verosimililcr tam Iianc, quam illam Remis docuisse videlur. Ac
etiam vel in hac ipsa civitatc , vel alibi tuin prinio quidem , cum Brunoni laudes diversa> ,
sacram Scripturam, lum etiam theologiam sedulo viro ferc duuLaxat philosophiam aclheolog-iam pu-
8!> S. RRIINOMS (ÂRTHUSIANORUM INSTITUTORIS 56
vcro domniM.inassc Vn. Indictionc qnarla docima. A hir, sul)srriplis, monastcrionim son abliatinnim,
Signum Cuidonis archidiaconi. S. Guarini archidia- quihus hi pr.Tfucre, noniina adjungens, qutC ta-
coni. Signum Manasso pra'positi. S. Lcuvini dccani. men an ex ipso aulograplio, quod forle ad manuni
S. Odonis oantoris. S. Henri abbatis S. Jotzclini habueril, an vero ex Marlolo, qucm in marg-inc
abbatis. S. Gobuini ab])atis. S. Raimbaldi abbatis. cilal, hauseril, non haheoedicerc,arproin reclenc,
S. Dudonis decani, S. Dominici docani. S. Lam- an secus, nomina illa ahbalil)us apud Marlolum
borti docani. S. Ravonis dooani. S. Widonis militis. apponanlur, in modio relinquo, et in tcmpus, quo
S. Abborli mililis. S. Rodnlphi. S. Haymonis. S. Sanctus primum Romonsis rancollarius crcalus
Lainbcrti.Rrunocancellariusscripsitctsubscripsit.» fuerit, nunc iiiquiro.
86. Chartaha^capudMarlotuin quoque, quitamen 88. Marlotus, s;opius jam mc-
laudatus, Historia^
undc eam acceperit, non edicit, tom. II. Ilistoria; tropolis Remensis tom. II, pag-, 134 sic scribit :
metropolis Remensis pag. 170 et seq. exstat, uti « Fragmentum... Historice Franciap., qua? incipit a
etiain in ms., dc quo num. 28, dc S. Rrunonc trac- Philippo, de Rrunonc loquitur, acsi Rcmis nalus
latu, a PP. Carthusianis hujatibus mecum com- fuisset. At Manassos Epistola statim citanda scru-
munioato, ut proinde tria ejusdcm instrumcnli pulum amovet his vcrbis: « Hic Rruno nec noster
exem))laria antc oculos habeam. Atque ha;c qui- « natus est, nec renatus. c Remensis igitur, ut
dem omnia tum in notis chronicis, quibus signau- augûror, vocatur hic, quod Remis litteras cum
lur, tum in verbis, quibus concepta sunt, ad amus- laude professus dicatur, cancellaria^que dignitate ob
sim fere inter se consonant; at non item in tosti- juris peritiam donatus, quam adhuc exercuit sub
bus, instrumento subscriptis prff>terquam onim
; Manasse,ut constat ox variis chartis, maxime voro
quod aliquot horum nomina Marlotianum exem- ex instrumento fundalionis sanctiMartini Gemollo-
plar alio modo, quam quo id duo reliqua exem- rumdioecesisAmbianensis, quod publice recitatum
plaria faciunt, scripta exhibeat, abbatibus, chaHte estcoram Philippe rege, Manasse Remis synodum
subscriplis, monasterii sou abbatise cuisingulipree- tenente, cui subscripsit Rruno cancellarius an.
fuere, nomen adjungit, quod
in duobus aliisexem- t073. » Ex hoc Marloti textu etex charta proxime
plaribusnon fit, quodque an in Marlotiano recte recitataannoque 1076 notata, Rrunonem ab anno
fiat,haudsatishabeocompertum.Anonymusinterim ut minimum 1073 ad annumusque 1076 cancellarii
Cartliusianus,Annalium ordinis suilibri quarti auc- Remensis munere functum esseasseveranttom. IX,
tor, chartse aserecitata;
sequentem, quahacex au- pag. 234. HistoriBe litterarise Francia^ scriptores :
tographodesumptam, declarat, adnotalionemsub- et recte sane, si modo in anno, quo Rrunonem

jungit « Extractum fuit (instrumentum scilicet seu
:
Chartse, seu instrumento fundationis Sancti Mar-
chartajamrecitata)exOriginali,sigillomajorecer« ^ tini Gemellorum subscripsisse, Marlotus ait, error
flavae concha impressa est imago
sigillato, in cujus non cubet. Hac interimde re vehementer dubitare
beata^ Virginis Marioe, dextra laevaque Josum pue- me facit ms., quem jampluries laudavi, de S. Rru-
rum tenentis. Hoc instrumentum inventum fuit in none Tractatus, a Carthusianis hujatibus mecum
praefeta abbatia Sancti Rasoli ad Remos per quem- communicatus.
dam V. P. monachum Rcnedictinum reformat» 89. Hic enim num. 12 sichabet « Circaidemtcm-
:
congregationis, Compendii commorantem, anno pus,quo data fuit haec (proxime hic jamrocitata)
1649, et cuidam Carthusiensi domns Montis Doi charta, Manassesfundationcm abbatiae Sancti Mar-
commodatum, ex cujus scriptis illud eruimus. » tini Gemellorum dioecesis Ambiancnsis, ante tres
87.MabilIoniusautem, quiAnnaliuniRenedictino- annos factam, firmavit, cujus instrumenlo haec
rum lib. LXiv,num.l29chartaj,hucjamintegre tran- verba confirmatoria Bruno adjecit. « Anno episcopa-
partem recitat,quique ipsum instrumenti
scripta3, « tus sui VII firmavit eam Manasses archiepiscopus.
hujus autographum autcerte authenticum ejusdem « Signum Widonis archidiaconi, et Guarini Warici
exempIarsibipra?]uxisse,innuit,itaibidomobserbat: .j^
« archidiaconi, et Manassetis praepositi, etLeuvini
« Post duos (Chartas, de qua hic. subseriptos) archi- « decani, Odonis cantoris. Bruno cancellarius scri-
diaconos, praepositum, decannm, et cantoremec- « psit ; » quod si autem hscc quae undehausta sint,
clesia} Remensisapposita suntsigna Heinrici abba- nonadditur,veritaticonsonentChartafundationisS.
tis Sancti Remigii, Jotseliniabbatis Altivillarensis, Martini Gemellorum, seu potius,quo fundatio haec
Gibbuini abbatis Mosomensis, Raimbaldi abbatis confirmata fuit, instrumentum, utpote Manassis,
abbatis Sancti Theoderici, et aliorum. « Rruno cathedram Remensemanno demum 1069consecuti,
« cancellarius scripsitet subscripsit, » idem, ut vi- anno septimo signatum, non anno 1073, ut Marlotus
detur, qui non multo post a Manasse ob ejus faci- (huic enim de eadem charta,de qua in tractatu lauda-
nora recessitet Carthusiensem ordidem instituit. to,scrmo esse videtur) loco citato notat, sed anno
Authentico affixum estsigillum Manasse archiepi- 1075 aut 1076 fuerit donatum. Fortassis Marloius
soopi, exhibens effigiem beatae Mariffi, Christum annum, quo monasterii S.MartiniGemellorumfun-
pucrum insinistrobrachiogestantis cum liacincrip- datio, annis tribus, ut recitata tractatus mox iterum
tione. «Manasses Remorum archipra?sul. (( Hsec laudati verba docent, confirmationem, a Manasse
ille, abbatibus, Ghartce seu instrumento, de quo factam, praegressa evenit, pro anno, quo haRC acci-
: ' ;:
:>7 ACTA d8
dit,per crrorem posuerit. Forlassis etiam mendosa A chartam, pro percelebrisSan-

et Ijinis seqp. recilat
dumtaxat aut malc-e fidei documenta ex quihus, Dionysiani Remis monasterii fundatione a Gerva-
quaj huc spectantia memorat, deprompta sint, ad sioarchiepiscopo anno 1067, uti in fme notatur,
manum hahuerit. datam atque ab Oderico cancellario, qui etiam
hoc postremum quidem idcirco maxime
90. Et nominis aliqua variatione Oldaricus aut Oldaricus
suspicor, quod fundationis (mehus forte oh jam vocatus reperitur. scriptam atque subscriptam
dicta dixisset confirmationis) S. Mar.ini Gemello- dein vero pag. 166 et seq affert charlamalteram,
rum, quod laudat, instrumcntum coram Pliilippo, infavorem S. Petri Ruminiacensis a Waltero viro
Francorum rege, Manasse Remis synodum tenenle, nolnli concessam, itaque terminatam « Actum :
puhlice (adi supra recitala scriptoris liujus vcrha)puhUce Ruminiaco anno Incarnationis Dominicai
recitatum fuisse scribat, nec tamen synodi, Remis 1070, existente papa Romse Alexandro, regnanle
a Manasse celehrata?, cui Philippus Francorum rex Francorum rege Philippo, RcmisManasse archiepi-
interfuerit, mcntio ulla occurat vel apud concilio- scopo, archidiacono Odone, cancellario Odalrico »
synodorumque colleclores, vel etiam apudGal-B etc. Cum ergo, uti e binis hisce ab ipsomet Mar-
lia^Christiana^ aucta; scriptores, pra^cipuasaltemMa- loto adductis instrumentis puhlicis constat, ecclesiae
nassis gesta, equihus utique synodiillius celehratio Remensis canccllarius anno 1067 et anno 1070
fuisset, tom.IX, in archiepiscopisRemensibusrecen- Odah-icus adhuc exstiterit, Sanctus sane non ante
sentes. Aiunt quidem ibidem col. 72. fuisse anno annum 1070, nedum ante annum 1067, dignitate
1074 a Manasse concilium ad illicitas Philippi regis illa fuerit decoratus.
et Rertradffi nuptias firmandas in urhe Remensi 93. Imo vero ne ante annum quidem 1074idforte
celehratum verum huic interfuisse Philippum, non
;
accidorit. Etenim apud eumdem iterum Marlolum
addunt,etiamhaud dubie,conciIiumseu generalem opere et tom. cit., pag. 168 et seq. exstat charta,
archidioecesis Remensissynodum, quam anno 1074 pro Morimontensis in dioecesi Catalaunensi mona-
Manasses vere celehravit, ad firmandas Philippi sterii fundalione confirmanda a Manasse, Remensi
cum Rertrada nuptias celehratam fuisse, non dic- archiepiscopo,impertita, quam haoc claudunt verba
turi, si has ante annum cerle 1092 non fuisse con- « Anno ah Incarnat . Domini 1074, indict. ir,
tractas, considerassent. Kalend. Novemb., epacta prima, regnante vene-

91. Ut ut sit, duhium equidem ex omnibus jam rabili rege Philippo, hanc chartam, in generali
dlctis an instrumentum, de quo modo hic fuise
fit, synodoRemensi corroboratam et confirmatam, ego
actum, jam inde ah anno 1073, ut Marlotus notat, Odalricus scripsi et subscripsi ; » etsiaulem duo
monasterio S. Martini Gemellorum fueritconcessum ,
tunc Odalrici,alter Remensis ecclesiae cancellarius,
ac proinde etiam, anSanctus noster, quod ei veluti '
alter ejusdem (adi Marlotum opere et tom. mox
cancellarius suhscripserit, cancellarius ut minimum iterum cit., pag. 151) praipositus ac deinde primus
quod, ut supra monui, Historia; litteraria? Francia; San- Dionysiani Remis monasterii abbas, Remis
scriptores arbitrati sunt, jam inde ab eodem dicto floruerint, recitataquc charta', monasterii Mauri-
anno 1073 Verum,
exstiterit. Sanctum etsiid ita sit, montcnsi data», subscriptio, ulpote Odalrici scripto-
etiam ante ipsum anno 1073 cancellariie Remensis risnomini conlra morem, in chartis per ecclesia-
munus obiisse, nonnulliexistimant. Et quidemhoc rum cancellarios scriptis servari solitum, concellari
diutissime ante annum illum Rruno ohierit, si Mar- titulum non hahensadjunctum, Odalricopraiposito
lotus in Historia Metropolis Remensis tom. ll,pag. convenire videalur. verosimilius tamen Odalrico
115 recte scribat. Ibi enim de Gervasio Remensium cancellario trihuenda est, quod cancellariorum
archiepiscopo, anno 1067 vita functo, ita memorat fuerit chartas publicas, quaeab ecclesiarum, quarum
« Ut omnihus modis reipublicai praisertim litteraria» cancellarii erant, seu capitulo seu episcopo daban-
prodesset Gervasius, scholas Rcmenses, vetustate tur, conscriberenominisquesui adscriptione muni-
collapsas, illustriores reddere statuit opera S. Rru-, re, facilequc fieri possit, ut hic cancellarii titulum,
nonis Coloniensis, ac in ccclesia Remensi a pueris utpote ad Chartai, in generali diocesis Remensis
enutriti, quem scholarum caputseu rcctorem cons- synodo solemniter corroboratw ac confirmaloe.
lituit, additoconcellariatus officio, quo egregieper- valorem verosimililer non requisitum nomini suo
functus est usque ad Manassem I, donec ipse, cal- adjicere neglexeril.
catis dignilatum pompis in eremum secesSit ut 94. Verum, ul ha^cquantum ad chartae hic me-
infra dicetur. » morata^, in cujus pra?teroa clausula. num. pra?ced.
92. Ilactenus ille, Sanctum nostrum a Gi-evasio, data, epacta, anliquiscompulislisusitata, cum anno
Remensium antistite, ac proin ante annum 1068, non convenil, suhscriptionem sese habeant, Rruno
quo hic jam ohierat, imo vero jam inde ah anno equidem, uti omnia ad institulum proesens modo
1056, ad quem liaic refert, Remensis ecclesia; can- adducta consideranti patehit, anno 1076 exstitit
cellarium crealum fuissc, non obscure docens. ecciesiai Remensis cancellarius, annoquc 1069digni-
Verum postea ipsemet Marlotus, qu« tam cito Rru- tatem hanc conseculus nondum fucral, ut illa
nonem muneri huic non fuisse admotum suadent, proinde induhiesaltem vclanno, qui nunc proxime
in medium adducit. Ac primo quidem pag. 139 excepit, vcl altcro e sex sequenlihus condccoralus
:
S. RRUNONIS CAllTHUSIANORUM LNSTITIJTOHIS (10
Homonsem intorimcathcdram, non ^

])riimini fucril, gV. 0»«fc5 5aflnf/»5 discipulot hahuerit, qui hos bonis
(icrvasio, sed Manassc jam occupante. Porro etsi moribus non minus quam lilleris informarit, ct qum
Bruno aliquaiidiu, uti ex jam dictis pronum est tunc in co animi dote^ ac virtutes enituerint.
colligcre, ejiisquc successor Godefridus scholarchaj 9(). Ingentem sane eorum, quossanctusnosterdi-
sinuil et cancellarii munia Rcmis obtinucrint, non scipuloshabuorit, Jitterasque (undeejus in hiscetra-
senipcr tamen, qui Remensis ecclesia^ scholarcliani dcndis industria mirilice eluxil) optato plane suc-
agchat, cjusdeni eliam cancellarius crat, quando- cessu docuerit, multitudinem exstitisse, non obscure
quidcm anno H92, vacante cancellaria, Garncrius, indical funebris iliius Titulus 131 sequentibus his-
ulMarlotus Ilistoritc metropolis Remensis lom. II, ce, qui])us partim constat, versiculis :
pag. •i'27 et seq. docel, scholarum magisterium Splendor scrmonis fuit et lux relUgionis.
o])tinuerit, ut ex eo, quod Sanctus ex supra diclis Ejus relligio scitur ubique satis.
diu anle annum 1070 scholarum Uemensium pnrj- Ejus doctrina sunt fucti tot sapientes,
fectumegerit, cancellariumpariter, conlra ac modo Quos mea mens nescit, ct mea penna iacet.
statuimus, jam tum egisse, argui non possit, con- Nec numero tantum multi S. Brunonis dicipuii,
trarium licet sensisse videatur Mabillonius, utpote verum etiam aiiquol ex hisce tam virtute ac morum
Marloliverbis. num. 91, huctranscriptis, quaitamen proljitate, quam muniis ac dignitatibus, quibus post-
non cilat, consonons, sicque Prtefalione in allerani modum decoratifuerunt, spectabilesexstitere. Non-
Steculi VI Benedictini partem,num. 85, de Brunone nu]]os ex hisce i]]ustriores, cum discipuiorum pro-
scribens : « In eadem (Remensi) ecclesia (icrvasio ]jitas ciaritasque inmagistrorumgioriam, quodam-
tunc pontifiee, canonicus et scholarum magister.... modo etiam cedat, exempli ioco recenserehic iubot.
atque cancellarius factus est. » Atque hajc sunt, Omnium faciie princeps est Otto seu Odo, nobili
qu» tuni de ipso cancellarii munere, a Brunone loco in Gallia natus, e priore Gluniacensi episcopus
Remis gesto, tuin de tempore, quo, huic primum Ostiensis ac tandem summus pontifex, assumpto
is admotus, dicenda occurrunt.
fuerit Urbani II noinine, anno 1088 creatus, tum Philippi
95. Quod modo ad tempus, quo primum ecclesiK Francorumregiset Bertradae pellicis excommunica-
Remensis canonicis fuerit adscriptus, pertinet, fac- tione, tum bel]i sacri in conciho Claromontano
tum antequam Remensf s scholas moderan-
id esse promotione celeberrimus, cujus praeceptorem ali-
das acceperit, ac proin diu etiam, antequam can- quando exstitisse Brunonem, docet quatuor primo-
cellarii munere functus fuerit, plerique censent
rum Cartusiaj priorum Chronicon, seu transcri-
scriptores recentiores etsi autem nullo id queat
:
ptum ex hoc Sancti, num. 7,e]ogium,resque proinde
antiquitatistestimonio confirmari, sattamen verisi-G gxtra omnem controversiam esse debet, utRuinar-
mile apparet vel ex eo, quod tempus aptius, quo tius tom. III Operam posthumorum in pontificis
honorem illum consecutus Bruno sit, assignari non hujus Vita merito contendit. Accedit Robertus a
posse videatur. Cseterumsunt etiam, qui, Sanctuin, Burgundia, regia Bargundise ducum stirpe satus,
Remis adhuc agentem, divini verbi exstitisse praico- fiiius^^nempe Henrici a aûrgundia, nepotis Roberti
nem, contendunt, innixi, ut opinor, partini sequen- regis Franciffi, ad Lingonensem cathedram ut ,
ti, quem funebris ecclesiaj Andegavensis tituius,

Galliee ChristianEe auctaj scriptorestom IV in episco-
inter recudendos 166, includit, versiculo :
pisLingonensibusdocent,anno circiter lOSSpromo-
tus, qui ipsemetin Titulo funebri,inter recudendos
Multos sermones faciebat per regiones.
39, quem Sancto nostro inscripsit, hujus sese disci-
Verum annehic deBrunone,Remisadhuc versante, pulum fuisse, profitetur.
agatur, pro certo quis asserat? Recitato enimver- 97. Hisce adhuc addo Lambertum, Pultariensis
siculo proxime alter hic ibidem subditur :
adSequanamOrdinisS. Benedicti monasteriiabba-
Urbem transivit Romam, Calabrasque pctivit ;
tem,Petrum canonicorum Regularium S. Joannis
"^ '^^ Vineis prope Suessionas itidem abbatem, et Mai-
Suriusautem binos iUos versicu]os, priori non nihil
:
nardum Cormeriacensis seu Cormaricensisin luro-

immutato, absque interpunctione ita conjungit
nensium territorio coenobii, dum ad eum epistola
Multos sermones faciendo per regioncs encyclica, mortis S. Brunonis nuncia, fuit afiata,
Urbem transivit Romam, Calabrasque petivit.
priorem ac deinde abbatem, qui omnes in Titulis
Ut ut Brunoneniequidem Remis etiam subinde
sit, 45 nimirum, 79 et 176, quos Sancto
funeljribus,
ad populum verlia fecisse, avero forte alienum est, consecrarunt, ejus se discipulos fuisse pariter pro-
uti et eum quam
supra enumeratai
plures ibidem, fitentur. Et hos quidem tres abbates, uti etiam
sint, scientias docuisse.Necdubiumreor, quin pra- Robertum, Lingonensemepiscopum, et Urbanum,

terea ibi paginas explanarit,
discipulis suis sacras summum pontificem, Brunone non alibi quam Re-
quassane, simulque linguasGrsecamac Hebraicam, misinagistrousos esse, infradocebo, cum inquiram
ad earum inteiligentiam plurimum conducentes, an sanctus post abdicatam anno circiter 1076 aut
optime caltuit, uti liquidem fiet ex iis, quse de ejus sequentischolarum Remensium prsefecturam, ante-
in psalmos ac S. Pauli epistolas Commentariis dis- quam in Cartusise eremum secederet, litteras Pari-
erenda occurrent. siis docuerit omnes autem virtute, quod eos non
_
ACTA 62
tantiim lilteris, sed et bonis moribiis a Brunonc A de inopinalo transitu ejus conturbatus sum, nec
fuisse informatos, argumcnto est, ilkistres extitisse, rcLinere potui habenas ultro protlucntiumlacryma-
hic modo osteudo. Ac primo quidem quam id quan- rum. Mainardus,inquam cgo in Cormariensi mona-
tum ad Urbanum vcritati consonr^t, s;ilis supcrquc nasterio monachorum plurimorum nomine, non
monstrat celeberrinii bujus Ponliliris Vila, a Rui- opere, prior , Remorum civitaLis oriundus fui,
nartio conscripta, Operumque sciiptoris Iiujus ac domini hujus Bruuonis aliquot annis doctrinam
Mabillonii poslhumorum tomotertio inserta; quod audivi, Deoque voleute, admodum profeci. » etc.
aulcmadRoberLum, Lingoncnsem episcopum,tres- 100. Quibus verbis profecto vehementissimam,

que recensitos abbates, Lambertum videUcet, Pe- qua teuebalur, S.Brunonem, sidiutius hic in vivis
IrumetMainardum, perLinet,Robertus,cum omnes fuisset superstes,adeundi ejusque vestigia sequendi
optimi Pastorisin dicecesisua administrandapartes animi propensiouem commoustrat;nec dubitandum
longum hujus viginli quinque circiter
implesset, apparet, quin vir ille, qui voluntatem ad austerum
annorum regimen piissimo obitu terminavit, ut sanctumque a Brunoue, magistro olim suo, insti-
liquet exiis, quse de laudabiU hoc antistiLe GallicE tutum vivcudi genus inclinatam adeo habuit, virtu-
Christ. auctae scriptores tom IV, col. b(36, memo- tum cxercitio animum sedulo excoluerit. Talesfuere
riseprodunt S. Brunonis discipuli, quos proinde hic virtute ac
Lamberlus, licet Pultariensis sui monasLerii ^ morum probitate non minus quamperituris mundi
abbasesset, setameu hujus servum et procuratorcm scieuLiisvcrosimillime informarit. Etad hunc forte
exiguum in Tilulo funebri, inter recudendos 4i), Sancti commendandum maxime indocendo mo-
quo Sancto nosLro parentavit, appellaL; unde sane dum alluseriutin suo qui, inter recudendoslocum 61
magna ejus humilitas clucet. Petrus canonicorum obtincL, funebri Tilulo Remenses S. Dionysii mo-
Regularium S. Joanuis in Vineis prope Suessionas nachi ila de rerunone canentes :
abbas, his iuter alia in Titulo Sancti funebri79, ad Quattuor ut fontes, ex una parte meantes,
Carthusiae Calabrinae eremiias directo verbis uLiLur: ,
Quos paradisus habet, mundi per regna fluentes,
« Dilectis in Christo et Deo dignis Fratribus Cala- Exmdant terras, sic hic, quos imbuit, ornat,
briff!, reverendis eremitisin monasterio sancta: Dei Implet et infurmat, inflammat, dirigit, armat,
Cudit et illustrat, et adhuc regit, excolit, aptat.
Geuitricis,semper Virginis Maria;,Deo famulantibus,
Petrus Saucti Joannis Suessionensis canouicorum Syderis instar erat cunctis, quos ipse docebat.
regularium humilis abbas, tolaque fratrum cum lOl.Necsolis verbis,doctrinam simul etvirtutem
00 degens et Deo serviens congregatio bene ince- spirauLibus, efficiebat Sanctus, ut tum hauc, tum
pisse, melius perseverare, feliciter consummare. illam avide haurireuL disopuli verum etiam ad id ;
Audito beato fine sancti PaLris vesLri et magistri eximia morum honestate, rarisque virLutibus, quaj
mei Brunonis, a cujus ore sanai doctriufe fluenta tum in eo ekixere, nonparum conferebat. Et mo-
plerumque haurire contigit, etsi opere non com- rum quidemhonestas, qua tuniBruno sesereddidiL
plevi, de absentia vehementer tristamur; carnales conspicuum, in Titulo funebri 66, qui Ecclesiaj
evasisse angustias etrequiem adeptum esse, et cum cathedralis S. Mariaj Laudunensis, iu archidia^cesi
Dco vivere, proutconjecturam de muuditia etper- Remensi sitse, est, ita celebratur :
fectione transactoe vita^, nolAs saLis noLa3, facere Bruno, decus cleri, decus et prudentia mundi,
possumus vehemeutius cougaudemus. Ejus ergo Dum fuit in terris, florebat acumine mentis,
memoriam tum quia mgister noster fuit, tum quia Dum fuit inter nos, florebat et documentis.
precibusejus et vesLrisconfidimus,tantoapudDcum Integritas morurn cumulum supplevit honorum.

quauto sauctioribus hoc modo habi-
efficacioribus, HuceLiamfaciunt funebres 29 et 31, in quo-
Tituli
turospromiLtimus triginta dieltus Missas, clc. » rum priori, qui Sanctaj Crucis Sanctique Faronis
99. Quasaue scribendi methodo summam animi Meldensis est, scqueutibus hiscc vcrsiculis Sanclus
modestiam humilitatemque mauifesta vir hic, mul- oruatur :
tiplicilaude dignissimus, uti fas esL colligere ex -^ Cognitus istc satis doctrina erat atque beatis
S. Gervasii Calendario, quod de eo apud Claudium Moribus ct \ita Bruno sapiens eremila ;
d'Ormay Historioe Sucssionensis tom. 1I_ lib. v, Principiis 2^rimis, summis fulgcbat et imis,
cap. 13 ad2l Martii sichabcL : « ObiiLPelrusabbas Post mcnachus factus.

SancLi Joannis, vir totius honeslalis, Deo et mundo In postcriori, ab Ecclesia S. Mario: Carnolensi scri-
pcr omnia laudalibis et memorifc cclcbris. » Mai- pto, istis condecoratur epithcLis;
nardus, Cormariceusis prior ac dein abbas, in Justus, sincerus, morum gravite se\erus.
TiLuIo funebri,quem SancLo inscripsiL, CarLusianis 102. Quod autem ad virtutes, quaj inco tum emi-
Calabrinisitaloquitur » Gavisus sum ulique super
: anouymus, quilibrum
cuere, pcrLinct, CarLusianus
lanti viri (Brunonis) glorioso fine, sed quia inteutio quarLun» Annalium Ordinis sui, hactcnus non vul-
indefessa mihi inerat ad eum in brevi pergcrc, gaLum penesque mc cxstautem, scripsit, hascc
eumque videre et audire, omnesque animi mei simult(uc insignes, quibus Sanctus tum effulsit,
epsliisin illumrcfundiM-ecLvobiscumsubcjusducatu animi dotc^ c variis funcbrihus ejus Tilulis ob

sanclai Trinitati obcdirc, ultra quam dicerepossim, oculos positurus, ita loquitur : « INotari maiime
: ,
(V.) r.|{IIX().MS CAUTHlISrANORIJM INSTITUTORIS 64

mopossmil,„q„;." iii Rr.inonccliixoriiiil, <c s;ipiculia, A convoiiL.is Niolicnsiuni vocalur incomparabilis phi-
'
facundia, gravitas afaslu alicna, Tiiorumsuavilas et losoplius, ubi ed subditur « Quis enim non obslu-
' '
:
integritas, doctrina irreprehensibilis, vita dcnique posceret, imo ab intimis cordis non ingcmisccret,
exemplaris, ad cujus idcam probi quique efformari ciim taiit.ini virum, totius scicntiai etpeneomnium
el suos componere mores non refugcrent. Harum clericorum lumen et fundamentum naturai con- ,
virtutum corollarium hic sii(;cincle perstringcre cessisse audiret?» Quibus Nauclerus (in Chronogra-
tibet ex ejusdem Tilulis funebribus, non quidom phia vol. II. Cenerat. 37) conformia scribens, bea-
earum, qufe in eo post conversionem abundanti.is tum Brunonem philosophi.-e atque Sacra? Paginae
et perfcctius enituere, sed virtutum tantummodo, doctorem clarissimum, scholasticorumquo Parisiis
quibus in sfoeulo adhuc positus orlii irradiavit.» H.tc (hicne umquam Rruno docuerit, infra inquiram)
prsfalus rein ipsani mox ag^rcditur. Vcrba cjus, doctorem disserlissimum appellavit. Ne autem ar-
Tituhs funobribus, quos citat, niimeros simul, qui- bitrclur quis huic sancto doctori linguam eruditam
bus singuli inler edcndosdislinguunLiir, appoiiens, defuisse, qua eum, qui lassusest,
sciret sustentare
huclranscribo.5ic Iiabent: «Ejus (Brunonis nempe) verbo; accipiat ex Tilulo 64 sanctorum martyrum
sapientiam, doctrinam et vitam exempiarem com- Timothei et Appolinari, in quo sic legitur :
mendat Titulus H2 sancti Petri Neocastrensis his -^

Hujas Doctoris fiiit hsec vis cordis et oris,
paucis, sed succidis, versibus : »
Ut toto cunctos superaret in orbe magistros.
Quo vixit pago, vivens permansit imago
Huic se tota dedit sapientia totaque sedtt
Verse justitix, doctrinae, Philosophise.
Hujus in arcanis dives penetralibm hospes.
« 103. Et in Titulo 31 ecclesia? Sanctffi MaricT Quod dico, novi, mecum quoque Francia novit,
Carnotensis
Et totus novit per climata quatuor orbis.
Ecclesise murus Bruno fuit haud ruiturus,
Nam bonus atque pix mentis, fuit, atque sopJdx
» 106. Nec solum verbo, quod parvum fuisset,
Doctor erat verus, etc. sed exemplo alios docebat,ut ex quibusdaniTituIis

discimus :sic enim legimus in Titulo 120 ecclesise
« Et post in versicutis scholaribus Tiluio 32 ca-
Sancti Audomari :
dem non solum priTcdicantur, sed et magnitudinis

animi ejus testimonium perhibcLur, cum ibidem Exemplum miseris mortalibus esse solebas,
di-
citur :
Ut coltrentChristum, quern semper, Bruno, colebas.
Flos erat hic Patrmn, solamem, gloria fratrum, Et in Titulo 124 Sanctse Mariop, Atrebatensis :
Veri sectator, divinse legis amator,

Rectse Bruno vise dux et origo sophise
Semitajustitiae, fons hic et origo sophise,

Non aliter dociiit, vivere quam studuit. »
p
^
Lux speculum mundi, rerum sublime cacumen, Hactenuslaudatus Carthusianus anonymus; licet
Labentum bacutus, miserorum dalce lcvamen. autem in omnibus, quos laudat, Titulis funebribus
Nec mens fracta malis nec erat nimis alta secundis.
,
ad virtutes rarasque animi dotes, quarum Sanctus
« His adstipulatur Titulus 150 Sanctae Mariai tunc, cum adhuc docendi munus obiret nedumque
Bajocensis ecclesiffi :
saiculo nuntium misisset, specimina dederit, for-
Solamen fratrum, snnctse virtutis amator, tassis non alludatur, in plerisque tamcn id fieri,
Morum corrector justus, pia spes miserorum, dubium non est, quemadmadum consideranti pa-
Justitise rector, custos iit ubique bonorum; tebit. Ut ut sit, Sanctum equidem tum, cum scho-
Moribus ornatus ; vas et pletium pietatis, larcham adhuc seu scholarum pr«fectum ac recto-
Forliter armatus chjpeo verse probitatis. rem Remis ageret variis virtutum exemplis
,
« 104. Sednullus
sapientiamejusitacommendavit quibus, ut hasce pariter amplecterentur discipuli,
ac Lambertus abbas Sancli Nicolai Andegavcnsis, partim effecerit, elfulsisse, verosimillimum apparet.
qui in suo Titulo 131 sic loquilur : 107. Ita suadet lum eximia fortitudo, qua tunc
Brunonis sapientia tanta refulsti, improbis Manassisarchiepiscopi moribus sese, con-
Inter Francorum sydera solus ut hic rv tempta etiam dignitatum fortunarumque jactura,
Esset cunctorum flos, et fons philosophorum : uti infi"a visuri sumus, opposuit, tum scripta anno
Flos speciosus erat, fonsque profundus erat. 1067 aut seq. ad Gregorium VII summum ponti-
Ex hoc manavit sapientia tanta per orbem, ficem ab Hugone, Diensi episcopo sedisque apos-
Ut quos imbueret, philosophos faceret. tolicai legato epistola, in qua, pluries infi-a adhuc
« Quanta fuerit ejus ingenii sublimitas, licet ex memoranda, de altero Manasse, Remensis ecclesiae
scriptis ab eo libris ante conversionera possit inno- prcpposito, simulque de Sancto nostro, qui tum
lescere, attestantur etiam variarum ecclesiarum Ti- scholarum Remensium pra^fectura sese non diu ab-
tituli inter quos sic habetur in Titulo 66 Sanctae dicarat, nondumque in eremum secesserat, hunc
Marife Laudunensis : Hugo loquiturin modum « Manassem amicum
:
Bruno, decus cleri, decus et prudentia mundi, nostrum in Christo, qui in Claromontano concilio
Dum fuit in terris, florebat acumine mentis, Remensis ecclesiae male acquisitam praeposituram in
Dumfuit inter nos, florebat, et documentis. manunostra dimisit, commendamusgratiae Sancti-
V 105. Et in Titulo 173 eeclesiai bcati Vincentii tatis vestrae, sicut catholicae fidei sincerum d^fen-
:
ACTA 66
sorem,etdominumBrunonem,Remensisecclesi8ein A rum consiliorum, quse jam tum
animo agita- forte
omni honeslate magistrum. Digni enim suntambo bat, adversaiium experirolur. Et Sanctus quidem
a vobis et in bis, quae Dei sunt, vestra auctoritite Manasse, quamdiu id utcumquepergestamoresque
confirmari, quoniam digni habiti suntpro nomine hujuslicuit,adha\sisseanimo non omnino aversovi-
Jesu conlumeHam pati. Et ideo consultores profu- detur,consiliisque suis,utsat verosimileapparet,in-
turos causa? Dei et cooperatores in partibus Fran- lerim effecerit, ut profligata; conscientia? homo bo-
ciae adhibeatis. ;> Casteruni idem Carthusianus ano- na nonnullapreestiterit,et a malis qu« meditabatur,
nymus proxime laudatus,fuissea Sancla ante con- abstinuerit. Verum cum deterior in dies Manasses
versionem, seu antequam liic, perituris omnibus evaderet, beneficia ecclesiastica venderet, sacram
mundi rebus reUctis, in eremum sccederet, libros supeilectilem diriperet, multos injuste excommu-
conscriptos, nuni. 104indicat; verum, cumidnon nicaret, clericorum, ecclesiarum ac abbatiarum bo-
satis constet, res ne ita, an secus habeat, tunc pri- na occupare tentaret aut etiam reipsa occuparet,
mum examinaturus sum, cum de vita, a Sancto in lupumque, ut verbo dicam, non paslorem ageret,
Calabrice eremo acta, binisque epistolis, certo ibi- adversarium ei omnino sese Sanctus noster prajbuit,
dem ab eo scriptis, tractabo ita uno eodemque maxirne forte, quod Simoniaca hominis adsedem
loco de omnibus operibus, qua?. vel Sancti sunt, Remensem promotio, quam hactenus ignorasset,
vel ei attribuuntur, sermonem instituturus. jam tandem palam ei facta esset. Ast cum a Ma-
nasse, si diutius Remis, ei adversans, substitisset,
§ VI. Nefundis Manassis archiejnscnjn sui conatibus
certissime non parum periclitaturus esset, verosi-
sese opponit : qui hnc occasione miilfa passus sit,
millime tum periculo sese subducendi causa,tum
monaclmmque induere proposuerit.
ne impiorum hominis gestorum,qua;impedire non
108. Cum Gervasius,Remensisarchiepiscopus, vir poterat, lestisesse cogeretur, Remosdignitate que,
de ecclesiasua multisnominibus, ac pra?sertim,quod quas ibidem obtinebat, unacum aliquot illustriori
Remenses scholas, ante quidem celebres ac illu- bus ecclesice Remensisclericisreliquit.
stres,celebriorestamen illustrioresqueBrunonis ope- HO. Haec omnia fere Guibertus de Novigento in
ra reddiderit, optime meritus, anno 1067 e vivis Vita sua lib. i, cap. 1 i vel expresse docet, vel sal-
fuisset sublatus, vacantemhujus obitu archiepisco- tem ex eo possunt colligi.Audi, qui ibidem disserat
palem cathedram Simoniace obtinuit seu potius in- « Manasses quidam, inquit, post Gervasii famosis-
vasit Manasses, generis nobilitate, non virtutum simi archiepiscopi decessum prffidictai urbls (Re-
ornatu clarus, qui in veteri codice Remensi ma- mensisnimirum) regimini Simoniace se intrusit,
nuscripto Manasses deGournai,utGalliaeChristianse *-^
virquidem nobilissed nihil prorsus serenitatis,quae
auctae scriptores tom. IX, col. 71, testantur, voca- prima ingenuitatem decet, habens. Tantos enim
tus invenitur. perostium in ovile ovium
Hic, etsi fastus ex illa novitate concepcrat, ut regias pere-
non itatamen promotionis conse-
esset ingressus, grinarum gentium majestates, imo majestatumfe-
crationisque suae, quoe anno 1069 evenit, initio se rocitates imitari videretur. » Ac paucis deinde, quae
gessit, ut, si non in omnibus, in multis sallcm veri huc non faciunt, interpositis, ita prosequitur: « Is
munus impleret. Tunc eiiim Ecclesia-jura
pastoris igitur (Manasses) cum milites summopere allecta-
magna animi propensionc subinde propugnasse, rct,clerum negligerct, dixisse aliquando refertur :
beneficusque in monasteria exstitisse cognoscitur « Ronus, ait, csset Remensis archiepiscopatus, si
ex iis, quae de eo lum Marlotus tom. II Ilistoriae « non missasinde cantari oporteret. » Hujus ergo
Metropolis Remensis pag. 163 et octo sequentibus, « mores prorsusimprobos, etstupidissimos habitus
tum Gallia? Christiana; auctac scriptores loco proxi- cum omnis honestus horreret, Bruno in ecclesiis
me cit. mcmoriae produnt. Nec tum etiam commi- Galliffi tunc opinatissimus cum aliis quibusdam
sit Simoniacusillcantistes, ut proborum omnium, Remensium clericorum nobilibusinfamisilliusodio
et si interim in nonnullos ex his fucrit iniquior,odia exccssit ab urbe, » Remensi nempe. Ua Guibcrlus
in sese concitaret. Imo contra sedulo curasse vide- EtSanclus quidemeo ipso tempore, quo, uthic ail,
Y)
tur, ut etiam de viris, qui et morum gravitateet ex odio, sive quo ipsemet, non tam in cpiscopum
virtute esscnt spectabiles,
bene mereretur. suum, quam in pessimos ejus moresferebatur.sive
109. Quam verum id sit, argumento est Sanctus quo ab hoc ipso pro hoste habebalur, urbem Re-
noster, quem, utiex supra dictis facilc colliges, ad mensem descruil, niagnorum studiorum regimen
cancellariiecclesiaiRemensis munus, quodOdalrici seu scholarum praifccturam, canccllariique munus
obitu vacabat, vel ipsemct promovit, vol ab ccclesia; verosimillime, ne dicain indubie, abdicavil, aut
sua? canonicis promovcndum sategit, sive interim id certc, si mavis, dignitatibus omnibus a Manasse
feccrit, quod multiplicem
Sanctoscicntiam mo-
in spoliatus, amisit.
ruinque probitatem, pra!cipuc ad munus illud di- 111. Ast ([uo circilcranno chpiibus coinitantibus
gne obeundum reqiiisitam, observas.sct, sive quod illustrioribus ecclesiii^ Remensis clericis,illc Sancti
hoc modo Brunonis, viri cclebcrrimi,magna'.(iuein cx urbo Remcnsi discessus cvenit? Quo tunc sese
urbe Remensi auctoritatis, amicitiam sibi conci- prinuini contulit ? Ut ad singula ha'c qua^sita ex
liarc unice dcsidcrarct, nc quando illuni pravo- ordinc rcspundeam, Bruno ccrle ncc anlc annum
67 S. BRUMONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS fi^
1076, necpostannnm, qui hunc pcoximc exropit, AsoBrunoncm Radulpluim,clFiilcium Monoculum.

Rcmis ;ili() coiiinii^-r.ivil, ut pi'()imlc id vcl iiuno 1'3. Sic ciiim ille « Rciniiiiscitiir qiiippo di-
(' :
1070 vcl se(fu('nli iiidiihie fcccrit. Ac cuniquidcm »lcctio tua, quod, ciini e?o ct tii ctFuhîus Mono-
Remis antc annum 1076 non cxcossissc, liquct ex » culiis quiidain dic siiniil fiiissemiis in hortulo ad-
charta, hoc ipso anno a ManasseRemis in ahhatia^ "jaconlo domui Ad;c,uhi tunc hospihihar, de falsis
S. Basoli favorem conccssa supraque huc tran- » ohlcctationihus tractarcmus. » Erg-o tunc Bruno
scripta, quai ita torminatur Bruuo canccllitriiis

: <( hospitiihatiir apud Adam, non uliquc Rcmis; cum
scripsit et subscripsit » post annum autein 1077
; cnim canonicus esset ecclesia? Remensis et scho-
actum id non cssc, palescit ex eo quod anno iilo lasticus, verisimilo non est, eum alicno, in hospi-
inC()ncilioAu,?ustodunensi,imovcrosimillimccliam tio mansurum fuisse. Undc conjicio, Brunoncm
in Claromontano, quod huic prfeivit, Manasscm, cum amicisistisduohusLutctiam venisse,ipsumque

archiepiscopumTlemenscm, uli mox vidobinius, Si- apud Adam hospitcm domum elegisse, tumque
monia? aliorumque criminum in*imularit,idqucve- docendi professioncm rcsumpsisse. Ille forsitan
rosimillime, antequam Manassa-", advcrsans ex urbo cst Adam canonicus Parisicnsis, qui post Gualcra-
Remensi cxcessissct, nonfecerit, utisuadct tumin- mum canlor ejusdem ccclcsifc fuit circa annum
jens discrimcn, cui alioquinapudexcandcsccntem gliOO et id muncris ohiit ultra annum 1123. » lU
hinc,ira3que impotentem pra^snlem scsc exposuisset, Vcrum etsi verosimillimo, uti infra docebo,
tum rcrum suhsecutarum series, ex qua Sanctum Brunoniin sua ad Radulphum Viridem epistolade
nostrum, postquam in concilio Augustoduncnsi Ma- quo Remis apud Adamum fueritexceptus,
hospitios,
nassem accusasset, non prius ad civitatem Renien- sermo non sit, propterea tamen nullo modo conse-
sem, quam liic anno 1080 in concilio Lug- qucnsest, ut Sanctus, dum tractatum, cujus vorbis
dunensi exauctoratus fuisset, roversum esse, vcro- a BuKto rocitatis mcntionem facit, de falsismundi
simillimum, imo induhium, evadit, uti ex infradi- delcctationibus cum Radulpho Viridi ot FulcioMo-
cendis quisque facile colliget. noculo institueret, Parisiis apud Adamum fuerit
1 12.Ad illustriores modo clericos,qui una cum San- hospitatus. Quidni enim extra urbem Remensem
cto,Manassem aversantes, urhe Remensiexcesscre, alibi a>que, quam Parisiis, hospitari tunc potuerit?
sermonem convcrto. Hosce quidem interfuisscRa- Nec quidquam huc facit, quod addit de Adamo,
dulphumViridem,adquem Sanctuscpistolam infra Parisiensi canonico, cum alibi etiam viri, aut otiam,
pluricsmemorandam e Galabrite eremo scripsit, et si velis, canonici plures tlorere tunc potuerint,
Fulcium Monoculum, cujus in eadem epistolamentio quibus pariteresset Adami nomen.
fit, vero apparct minime absimile ob colloquium, 114. Buiffius quidem, ut Sanctum, dum Rcmis
quod cum liisce, eadem pariter docenteopistola, de abiit, Parisios statim se contulisse utcunque pro-
perituris mundihujusdeliciis, eetcrnumque duratu- het, verbis proxime recitatis etiam subjungit, «ad-
ris coeli gaudiis habuit occasione, utiapud omnesfe- stipulatur supra laudatus Guibertus, qui, de ejus
re in confesso est, maximarum eerumnarum, quas (S. Brunonis vidclicet) conversione scribens, sic
a Manasse archiepiscopo Remensis ecclesia patie- ait : « Fuit non longe ab his diebus Bruno quidam
batur; Manassem vero tuncRemensiseeclesiaipra',- » in urbe Remensi, vir ot liberalibus instructus arti-
positum, Pontium quemdam Sancto exstitisse
et » bus, et magnorum studiorum rector, qui conver-
in suo ex urbe Remensi excessu comitos,induhita- » sionis initia suhjocta occasione nacLus dignosci-
tum est, cum hi ambo una cum Brunone Simonia- » tur. » Quihusverbis denotare vidcLur, Brunonom
ci prsesulis accusatores in concilio Augustodunensi Parisiensis et Reinensis studii fuisse rectorem, quae
alibique existerint, uti liic ipsemet apud Mabillo- ab Aimoino Floriacensi monacho in Vita Abbonis
nium Musei Lom. I, part. II, pag. 121 inApo-
Italici dicunturmajorossapicntiaj seu studiorumofficinse;»
logia sua supra plus semel jam laudata pluriesque verum quidni Sanctus, quod Remis tum philoso-
infra adhuc laudanda, ex parte declarat atque ex tum theologiaj, quae majores seu
phiee, altiores
dicendis patescet. Quod modo ad locum, quo San- scientioe sunt, studiis prea;sset, magnorum studio-
ctus, Remis exccdens, sese receperit, pertinet, Pa- rum rector, a Guiherlo dici eum
potuerit? Sane
risios eum concessisse, conjiciunt nonnulli,hosque 00 scnsu, quo Buheus innuit, magnorum studiorum
inter sese imprimis olFert Bulajus, qui, pra^tcrea in rcctorem vocatum a GuiberLo non fuisse, vel ex eo
eam, quoe Sanctum tnnc Parisiis docendi muneri quod ab ipso hoc scriptore verbis a Bulaeo
liquct,
sese addixisse, statuit, opinionem propendens, in productis munere illo, non Parisiis, sed Remis
Historise Parisiensis tom. I, pag. 468 ita scribit : functus fuisse indicetur, ut, consideranti patehit.
« Ex hoc loco (Guiberti suprahucjam transcripto) Ad h*c, etsi darem, Sanctum eo sonsu, quo vult
constat,Brunonem, relictis Remis, cum nohilibus Bulffius,magnoruin studiorum rectorem aGuibej'to

quibusdam aliis clericis e(:clesiae Remensis alio appellari, liincne conscquensforet, ut, cumSanctus
commigrassc quos quidem socios licet non no-
;
Remis excessit, magnorum statim studiorum rec-
minet Guihertus, cx epistola tamen ipsius Bruno- lorem Parisiis egerit hucque proinde mox a suo ex
nisad Radulphum Viridem, pra?positum Rcmen- urbe Remensi discessu sese conLuIerit? Nemo sane,
sem, intelligimus, hostres amicos simul demigras- quanlum opinor, id asseruerit.
:
60 ACTA 70
llb. Et vero Sandum tunc, cum Remis, ut Ma- A proxime antecedentis celebratum verosimillime
nassem vitaret, excessit, sese, non Parisios, sed fuerit.Huic autem e castro Reciacensi, in quo cum
Reciacum seu Roceium, Rocum, Roscium aut Brunone aliisque verosimiliter ex dictis jam versa-
etiam (varie enim a variis appcUatur) Rauciacum batur, praisentem se stetit Manasses, ecclesige Re-
munitum setate illa (adi Marlolum Historiee metro- mensis praepositus, atque inter Hugonis legati ma-
polis Remensis tom. II, pag. 195, et Valesium in nus uli hujus infra huc transcribenda epistola fl-
Notilia Galliarum ad vocabulum iiazjcfacwm) ac cedem facit male acquisita primaria ecclesiai Re-
lebre Campanise Gallica; ad Axonam castrum, sese mensis dignitate,quam anno circiter 1076 ob ipso Si-
recepisse, verosimillimum est. Ita mihi apparet, moniaco praBsuIeManasse obtinuerat,seseabdicavit.
tum quod Manasses ecclesiae Remensis pi'£epositus, 117. Hinc porro, eidemconcilioetianiBrunonem,
aliique, qui liuic adhffirebant, ac proin etiam San- aliosque, qui cum eo Reciacum commigrarant,
ctus noster in pra?fato castro uti ex ipsiusmet Ma- ecclesiai Remensis clerico interfuisse ibidemque,
nassis arcliiepiscopi ad Gregorium VII Papam epi- quai contra Manassem Remensem antistitem ha-
stola,anno 1078 ex infra dicendis scripta hicque bebant accusationum capita concilio exposuisse,
num. 123 exparte saltem recitanda, colligitur, sub verosimile apparet uti etiam in hoc
, ut Ma- ,
Ehali comitis (Reciacensis nimirum

neque enim, ; nasses, de objectis criminibus sese purgaturus ad
cuihocquadrare qu8at,comitemaIium,nomine Eba- aliud proxime futurum concilium citaretur, decre-
lum, invenio)cIienteIa anno 1078 exstiterint, tum tum fuisse. Et vero brevi bujus sese obtulit occa-
quod Ebalus, castri ejusdem, in quo ctiam, ut ap- sio : summus pontifex, dala quarto
Gregorius enim,
paret, domicilium fixerat dominns seu toparcha, Idus Maii, Indictione decima quinta, qute, ut jam
a parte clericorum Remensium ac proin Sancti no- dixi, annum 1077 designat, ad Hugonem, suum in
slri contra Manassem, Simoniacum Remensem ar- Galliislegatam, epistola in mandatis dedit, ut, con-
chiepiscopum, omino steterit, utpotequi,utpariter gregata episcoporum Franciai synodo causam Ge-
ex eadem epistola inlelligilur, cum Manasses ar- rardi, Cameracensis electi, cjui post sui legitimam
chiepiscopus a sententia, contra se anno 1077 ab electionem ab Henrico rege, ignorans et hunc ex-
Hugone,Diensi episcopo sedisqueapostolicffilegato, communicatum, et investituram aprincipibus laicis
in concilio Augustodunensi lata, ad summum pon- accipcrc, per pontificem esse prohibitum, investi-
tificem appellasset, reque ipsa ad hunc causam turam acceperat, sedulo discuteret, atque aliarum
suam propugnatnrus Romam sese contulisset, Ro- nonnullarum Galliai ecclesiarum causas,negotiaque
mametiam,quo cont.ahujus molitiones Manassem quae adharum, Ecclesieeve universa; utilitatemcon-
praepositum aliosque clericos, ex urbe Remensi ducere visa ei fuissent, definiret, advocato etiam
profugos, tueretur, sese contulerit. Atque itamodo ad synodum pro Arvernensis ecclesia? causa Hu-
et quibuscomitantibus et quo anno circiter Sanctus gone Cluniacensi abhate. Paruit pontificis volun-
noster ex urbe Remensi discesserit, uti etiam quo tati Hugo, conciliumque Augustoduniindixit, idque
tuncsese receperit, determinatum utcumque est ibi eoipso adhuc anno 1077, quo proxime memora-
rerumhic tractandarum seriemnuncprosequamur. tam epistolam ad eum papa scripserat, celebravit.

116. Inter diversa, qua; adversus Simoniacos, 118. Ita, qui hic erroiîs convinci non potest, di-
acceptasque alaicis investituras Sancti nostri ffitate serte tradit Hugo Flaviniacensis, auctor synchro-
cebrata fuere concilia, commemorandumhic venit, nus, in Chronico Virdunensi apud Labbcum tom. I
quod Hugo Diensis, scdis apostolica^ in Galliis le- Bibliotheca; novai mss. pag. 199 sic scribens :
gatus, Claromonte celebravit. Hic iii illo, ut Hugo « Juxta hiipc itaque mandata apostolica (a Grcgorio
Flaviniacensis in Chronico Virdunensi apud Lab- Papa Ilugoni Diensi perepistolammoxdictamdata)
beum tom. I Bibliothecai novseMss. pag. 201 docet, congregata est synodusvenerabilium Patrum apud
in Stephanum, Aniciensis ecclesiai invasorem, ex- Eduamsub tutela ct pi'otectione Christi Domini
communicalionis senteutiam tulit lianc aulem ; anno ab Incarnatione Domini 1077, ubi convene-
deinde Grcgorius, anno 1073, quo Indictio Pontifl- runt ex Francia et Burgundia multi illustres viri. »
ciaxia Januario ad Deceznbris finem cucurrit, ad Porro huic concilio Manasses, ecclesia! Remensis
suprcmamEcclesieecacalhedram, utiapudomnesin prtcpositus, itemque Sanctus noster alii Rcmenses
confesso est evectus
, duabus diversis epistolis,
, clerici, qui una cum hisce Remis ,Reciacum sese
altora ad canonicos Aniciences, aitera ad Gallia- rcceperant, interfuerunl , SimoniaHpie ac alio-
rum episcopos uti apud Labbeum tom. X Cou- rum .criminum ac<ûsavcruut Manasscm archiepis-
ciliorum, col 16ividere est, uno eodcmque die, copuni suum (jui, cum citatusfui^sct ad concilium,
decimo vidclicet Kalendas Aprilis, iadictione deci- eique, sprelis legati monitis ac pra^ceptis, sese
ma quinta, conscriptis, confirmavit ;
quare, cum sistere ncglexisset, in eum, vcluti in contumacem,
posterior Iiuic nota chronica, uli ex jam dictis de suspensionis sentcnlia fuit prolata. Verum ab hac
obtenli a Grcgorio Pontificatus
anno liqucL, aniium mox ad ponlilicein, ul apparet, appclIavilManasses,
1077 designel, consequens est, ut prfememoratum vindictaHpie inlcrim, dum Romam adiro posset,
concilium, quod llugo Dicnsis Claromontc celebra- percupidus, ccclesia; Remensis canonicis, accusa-
vit, vel initio ipsiusmet anni 1077 vel sub finem loribus suis, a concilio ad Reciacense, uti exjam su-
71 S. BRUNONIS CARTHDSIANORUM INSTITUTORIS 72
pra dictis infraque dicondis apparot, castnim re- A quamqnani per familiaresrcgisgratiam ejiis consc-
dcunliiiiis, plurimas in via slnixit iiisidias, domos cutussit. I)o Sononensi autem archicpiscopo quan-
eorum Heinis frcgit, pra-lôndas vcndidil, et hona tam contumoliam, quantamve injuriam auctoritati
diripuit.Audi Ii.tc suisnict vorliis Ilujyoiiem Fla- vestra^ in nostra legatione intuIorit,apnedictoR. ut
viniaccnsom loco proxime cit. cxponontem.« Accu- sporo,suffifionter audistis. .Neque hoc dicons, Deus
satus est in eodcm concilio (Au^^-ustodunensi sci- tostis est, gloriam meam qutoro. Burdegalensis
licet) RemensisecclcsifP invasor SimoniacusManas- quoquc,quoniamvocatus praêrito anno adArver-
ses a clericis Remensibus, et suspcnsus ab officio, nense concilium neque venit, neque canonice se
quia vocatus ad concilium ut se purgaret, non excusavit, in eodem concilio ab episcopali offlcio
venit. Qui cum canonicis Remensis ccclesi.ip accu- suspcnsus est. Quod ille vilipendcns, interdictum
satoribus suis , a concilio redeunlibus, plurimas sibi usurpavit officium. Rursus vocatusadAugusto-
parassct insidias demumdomos eorumfregit, pra^- dunense concilium, quoniam nullam cansationem
bendas eorum vendidit, et bona eorum diripuit. » nobis misit, etiam asacerdotio suspendimus eum.
H9. HfEC Hug-o. Et sane veritati cssc apprime » 1 21 . De his ergo omnibus quid Magnitudo vestra
consona, etiam liquet exepistola, a])IIugone legato judicavcrit, quid inde agere placuerit, parvitati
post concilii cclebrationem, auditis, quas Manasses nostne rogamus, rescribite. Pra?tcrea summopcre
Brunoni aliisque ex illo redeuntibus ecclesia? Re- possimus, ut per doniinum Valontinum opiscopum
mensis canonicis intulerat, variis injuriis, ad Gre- pallium nobis mittatis ad confirmandam ordinatio-
gorium pontificem data, in qua, Sanctum nostrum nem religiosissimi Lugdunensis Ecclesiai arcbiepi-
Manassemque pra^positum«dignos babitos fuissepro scopi, contra oblatrantes ha^reticos et de regisindi-
nomine Jesu contumeliam pati, » declarat,alludens gnatione advcrsus ordinationemDci carnaliterglo-
verosimillime, ne dicam indubie, ad injurias, quas riantos. Ipse enim,postpositisomnibusincommodis
ambo, econcilio Augustodunensi Reciacum rcdeun- etpericuIispenuriaâtqueitineris,Sanctitatisvestrse
tes, tum in via, tum Remis in bonis suis passi fue- conspectui devotissime se pra^sentaret, si Ecclesia
rant Epistolam illam, quod pra>terea, qua? de illicommissa, tamdiu languida et pastoris solatio
Monassis, Reniensis ecclesiaj pra^positi, ad Claro- destituta, quoquo modo absentiamejussinemagno
montanum seu Arvernense conciliumaccessu supra detrimenlo pali potuisset. Valenlino episcopo prai-
asserui, invicte probet, aliaque, quaj huc et pr«ci- cipite et securitatem in manu vestra accipite, qua-
pue Manassem archiepiscopum snectant, comple- tinuscirca festum S. Joannis Baplistse, prout nos
ctatur, infine mutilam,prout aputLabbeum tom.X G cum eo condixi mus, Ecclesia sua ad celebrandum
Conciliorum col. 363 et seq. exstat, huc transcribo. officium illum accipiat, quia valde opportunus vide-
Sic habet « Reverendissimo Patri etdomino papse
:
tur ad oppugnandam provincialium arrogantiam.
Gregorio sua^ sanctitati inutilissimus servus Hugo Manasscm autem amicum nostrum in Christo, quiin
humilis presbyterDiensis, salutem. Quoniamdidici- Claromontano concilio Remensis Ecclesia? male ac-
musR. vestrum Parisiensem rediisse,cui injunxera- quisitampra>posituramin manunostradimisit,com-
mus,utfideliter,sicut filius vester,vobis referretges- mendamusgratiae Sanctitatis vestrae,sicutcathoIica;
ta Augustodunensisconcilii, cui interfuit,qui neque fidei sincerum defensorem, et dominum Brunonem,
per nos rediil, neque quidquam de statu vestro no- Remensis Ecclesiae in omni honeslate magistrum.
bis scripsit, rogamuspaternitatem vestram, ut sen- Digni sunt enim ambo a vobis, et in his, quae Dei
tentiam suam nobisdignetur scribercsuper ordina- sunt vestra auctoritate confirmari, quoniam digni
tione Remensis, Bituricensis et Carno tensis esclesia- habiti sunt pro nomine Jesu contumeliam pati. Et
rum. » ideo consultores profuturos causa? Dei et coopera-
« 120. Sciat quoque paternitas vestra, quia ille tores in partibus Francia? adhibeatis. »
Noviomensis dictus episcopus, sub comminatione « 122. Remensis hfcretici depositionem con
publica?. examinationis a nobis familiariter exactus, . revelatam iniquitatem sanguis cceli et clamat,
confessus est nobis Simoniam suam, pra?sentibus auctoritatis vestrae scriplo robora hosrogamus
Laudunensi et Lingonensi episcopis cum aliis qui- RemensiEccIesiaedestinate suamsatisfactionem,
busdam. Undeetiam sacramento supra sacra Evan- aut ipse, si placit aut nobis suscipiendamprae-
gelia nobis firmavit, quod, visis litteris vestris vel cipite. Quia excommunicalionem vestram,iiobis
legatione vestra, ecclesiam, quam male occupaverat, inconsultis, episcopi electionem fecerunt, Tiezo
bene dimitteret, et pro posse et scire suo, ut filius vester jam
ad vos, nisi ad convocan-
redissct
juxta Deum ordinaretur, adjuvaret Silvanecten- dum concilium 18 Kalendas Februarii, Pictavis,
sis vero episcopus, accepla investitura de manu Deo annuente, celebrandum detineretur in quo ;
regis, ordinatus (Manassem Simonia-

est ab illo concilio meritorum vestrorum patrocinium adesse
cum Remensis Ecclesiae episcopum seu potius inva- nobis suppliciter exoramus. Orate pro nobis, sancti-
sorem designat) Remensi haeresiarcha, cui litteris sime Pater. » Talis est data ab Hugone Diensi pos.
vestris interdixistis ne hujusmodi in episcopos
, Augustodunense concilium anno, ut apparet, 1077
acciperet. Antisiodorensis, infra annos ordinatus, aut sequentis initio ad summum pontificem epistola;
investituram quidem de manu regis non accepit. e qua sane, quee supra tum de illafis per Manassem
73 ACTA Ti
archiepiscopum Sancto injuriis, lum dc hujus Ma- A ccnsis loco proxime cit. testatur, litterffiei, « utin
nassisque praeposili in concilio Claromontano prai- concilio, » alio scilicet, inGaliisdenuocelehrando,
sentia edixi, optime firmatur. Rei modo seriem «cumsexsepurgaretepiscopis,» traditaefuissent, se

prosequamur. ArunoclericiqueRemenses,ojussocii, contulit. Ebalus comet;, andito prffisulis Simoniaci
evitatis quaseis, aconcilio Rugustodunensi redeun- discessu ac consilio, iter pariter Romam versus,
tibus, Manasses archiepiscopus struxcrat insidiis, quo ihicontra enm clericorumRemensium, quosin
ad Ebalum comitem in Reciacense hujus castrum, castrum suum ac clientelamreceperat, causam tu-
e quo illud adierant, sese iterum recepere, gra- taretur, arripuit,horum etiam aliquot sihi adjunc-
vissima; litis, sese inter et archiepiscopum suum tis. Et ex his quidem exstitisse Pontium, sa?pius
pendentis, exitum ibidem pra?tolaturi. jam laudata Manassis archiepiscopi Apologia apud
123. Ita aulumo quod Manasses archiepiscopus Mabillonium tom. I, part. ii Musei Italici, pag. 121
apud Labheum tom. X Conciliorum, col. 363, in indubitatum facit Fulcium autem Monoculum, de
;
epistola supra citata, quam ad Gregorium VII pa- quo Sanctus in recitenda infra ad RadulphumViri-
pam dedit, ita loquatur «De comite (Ebalo, qui me
: dem epistola, ex iis pariter exstitisse, verosimile
in praesentia vestra accusare tentabat,etsesuamque apparet, primo quideni quod Fulcius ille, aSancto
fidelitatemvobisverbissimulantibuscommendahat, memoratus, Romamsese, uti ipsamet h6ec epistola
satis in promptu habetis cognoscere, cujus potius fidem facit, proxime post habitum cum Brunone
sinceritas fidelitatis erga vos videatur existere. et Radulpho Viridi de falsis mundi delectationibus,
Utrummea,qui Deoet vohisparatus sum peromnia verisque coili gaudiis coUoquium, in quomonachi-
ohedire, an illius, qui et apudvos per Manassem et cum habitumassumere statucrunt, contulerit de- ;
suos sequaccs in suo caslro receptos persequitur inde vero quod id post concilium Augustodunense
beatam Mariam. Manasses enim, de quo diximus, anno 1077 aut sequenti, nec alihi, quam in cas-
cui nos jussu vestro, quod in nos admiserat, si ad tro Reciacensi, habitum fuisse videatur.
Ecclesiam matrem suam rediret, indulsimus, con- 12o. Quod quo utcumque prohatum dem, prwvie
scientia sceleris sui depressus nec ad vos vult verha, quibus colloquii illius Sanctus meminit nuc
redire, nec paci Ecclesise concoi"dare, quin potius transcriho. Sic habent: «Reminiscitur dilectio
cum illis suis sequacibus, quia factis non potest, tua, quod, cum ego et tuet Fulcius Monoculus qua-
verbis et maledictis Ecclesiam meque lacerare non dam die simul fuissemus in hortulo adjacenti domui
desinit. Unde, ut de ipso CEhalo taceam, in quem Ada?, uhi tunchospitabar, dc falsis oblectationihus
vos, credo, justam et Apostolicam exercere senten- etperiturismundihujusdivitiis, necnon de perennis
tiam, super Manasse instantcrdeprecorsanctitatem gloriaegaudiis aliquamdiu, ut opinor, tractaremus,
vestram, ut aut jubeatis eum ad sua regredi, et undedivino amoreferventespromisimus ac voviinus
ulterius non impugnare Ecclesiam, aut in eum Spiritui sancto in proximo fugitiva saiculi rclin-
ejusque fautores et cooperatores Apostolici vigoris quere et «ternacaptare, necnon monachicumhibi-
dirigatis animadversionem. Dignamini etiam ad tum recipere quod et in vicino paractum esset,
;
eorum receptores scribere aptam epistolam, ut aut nisi tuncFuIcius Romam adiisset: ad hujusreditum
cos contra Ecclesia? jura non retineant, aut pari peragendadistuIiiiius;quomoramfaciente, aliisque
sententiamulctatos se agnoscant «quibus e verbis : intcrvenientibus causis, divinus amor clanguit, rc-
Consideranti patescet, Manassem pra^positum adhae- friguitanimus, fervorquecvanuit.» Quando itaque
rentesque ei, quorum unus erat Sanctus noster, SanctuscoIlationem,hic memoratam, in quamona-
EcclesifeRemensiscIericos tum cerle, cum epistola, chum vovit, cum Radulpho Viridi acFuIcio habuit,
hcpc complectens, a Manasse archiepiscopo, quod non domi, sed alieno in hospitio vcrsahatur. Ilinc
anno, doceho, 1078factum,ad Pontificem
uti infra porro consequitur ut hanc Remis, antequamanno
fuit concripta,apud QEbalum comitem in castro circiter 1070 e civitate hac cum Manasse aliisiiue
Reciacensi seu Rauciacensi commoratos fuisse
;
Remensibus clericis excessisset, induhie non habue-
quod cum ita sil, sese in id, anno 1077 e concilio ril. Rrunonem enim tunc Rcmis, ulii non tantuiu
Augustodunesi revertentes, quo Manasssis archi- canonicus, sedetscholasticus praUerca et cancella-
episcopi insidias dectinarent, verosimiliter rece- riuscrat, in alicnis;edibushabitassc, verosimile non
perant, ajiparet, ut HuUeus verbis niiin. 113 rccitatis recte
12i. Nec id tantum, quod modo proposui, e reci- arguit. Imo vcro, ut Tractatus de S. Brunone, a
tatis epistola^
Manassis verhis discinms, verum etiam Cartusianis luijatihus mecum conimunicali,auctor
Ebaluin seu Olibalum comitem, qui Sanctum ejusquc iuim.20 Oiicrissui rectenotat, dubitandum noii cst
contraManasscm archiepiscopumcomites incastro (piiii liiiic il)i Sanctus sua? tum canccllarii, tiim
suo tuebatur, Roma'. hujusaccusatorcm apud (hv!- caiioiiicicl slscliolasticidignitati congruumdomici-
gorium Papam egissc. Qui id factum sit, expono. liiiin lialiiici-il,ctquidcm in ipso claustro comiiiiiiii,
Manasses archicpiscopus, qui, ut sii|ira dociii, a (piodiii aiiic ct postS. nninonis a^tatciii caiio:iici
scntentia, incoiicilio Augustoduncnsironlrasc lala, Uciiicnscs iisi rncro, iiti 1'as (>sl coUigere ox l'lo-
ad sunimnm Pontilic.em verosimiliter appcUarat, doanlo Rcmonsis lib. ii, cap. 11, Chronico
llist.
Romam anno I07X, ciiin iiide, proiil Ihigoinavinia- Mosoiiicnsi aiuid Dachcrium Uuu. VII Spicilogii,et
Patuol. CLH. 3
?>. BRlJNOiNFS CAUTHUSIANORUM INSTITUTORIS 70
Stephani TornaciMisis EpisLola 160, ad Rudulplium t\. planc aliunde haberi,ex quo Sancticum Radulpho
Rcmcnseni decanuin,a Uadulplio Viridi diversum, ct Fulci()coll;iti()nemParisii:>habitamfnisse,utcum-
cireaannunill76,aulul videtur, non diu admodum que flat probabile, ut proinde, uti non Remis, sic
post seripta. nec ibi verosimililer eveneril. At vero Reciaci seu

120. aiujihaiii vcibii liuo faeicnlia, quod ex iis, Rauciaci cam post concilium Augustodunense eve-
canonicos Uemenses Urunonis cctate vitam in clau- nisse, e status, in quo ibi Sanctus tunc fuit, adjun-
stro communem duxisse, potissimum intelligalur, ctis verosimillimum apparet.
e jam sa^pe laudato, qui hactenusvulgatus non est, 128. Ibi enim tunc tum hic, tum alii Ecclesiaj
Annalium Carthusiensium hbro iv describo. Sic Remensis clerici, ejus in exsilio socii, alienis in
habent « Exiit sermo inter phires, quod antiijua
: ffidibus versabantur, a castri illius (id enim plures
Patrum vestigia, sacris intitula conciliis ct a glo- domos fuisse complcxum, Valesius loco supra cit
riosa hactenusUemensis Ecclesia diutius observata, dubitare non sinit) incolis diversis, per « Manassae
quidum exvobisimmutarc conlendunt,laminamque praepositieiqueadhairentium, receptores» num.123
auream religios» consuetudinis, qua^ infrontc Ec- a Manasse archiepiscopo verosimiliter indigitatis,
Metropoleos apposita lucet omnibus, qui in
clesiffi hospitio ex comitis Ebali, ut verosimile apparet,
regno sunt, quadam singularitate studeant delere, voluntate excepti. Ad hsic eo lemporis spatio, quo
dejicere, conculcare. Singulari quodam privilegio Sanctus cum aliis Remensibus clericis Reciaci ver-
sedes Uemensis inter alias Galliarum Ecclesias sabatur, collationemque de falsis mundidelectatio-
eminebat, perseverans cum Apostolis in commu- nibus post concilium Augustodunense habere jam
nione panis et oratione, et in sociali communione potuerat, Ebalus, castri hujus toparcha, Romam
sacramentalem pra?ferens, majoribus erat specta- ver3us,ut supra docui, iter arripuit, huncque eo, ut
culum,minoribus documentum. Ex reliquis regula- supra pariterdocui, aliquotRemensesclerici comi-
rium instituUonum duoloca sibi detinuerant,ccena- tati sunt; non diu autem, ut supra recitata ex
culum refectionis et domum somni, in alterocasti- Sancti nostri ad Radulphum Viridemepistolaverba
gatam sequcntes abstinentiam, in altero candida docent, postcollatiodem,a Brunone cumRadulpho
tamcontinenliam, observantes.... Inhis etaliis ob" et Fulcio habitam, Romam hic discessit, Accedit
servantiis Uegularibus incedebat Uemensis Ecclesia Reciaci Uadulphum ViridemetFulcium Monoculum
terribilis utcastrorumacies ordinata, amabilissuis' cum Sancto nostro, antequam Ebalus comes Uomam
admirabilisalienis. Sihsecimmutari coepcrint, quid abiret, fuisse' ex jam dictis versatos. Tres quidem
dicet germana ejus loco et ordine Germania, quee dumtaxatEcclesiBp Uemensis canonicos. Manassem
inter alias inslitutiones Ecclesiasticas refectionis praepositum nimirum, Pontium et Brunonem, qui
adhuc et quietis fraiernam communionem sic obser- Manassem archiepiscopum in concilio Augustodu-
vat, utmodernam dissolutionem non admittat?» nensi anno 1077 accusarint, ac diende in castrum
127. Cum
ergo Uemenses canonici, uti e verbis Ueciacense sesereceperinl.HistoriailitterariseFran-
hisce pronumest eruere, vitam communem in eedi- cice scriptores, qui recessui huic habitam a Brunone
bus, separatis quidem, ut tunc moris erat, uni tamen cum Radulpho et Fulcio de divitiarum oblectatio-
eidemque claustro inclusis, Sancti nostri setate numque mundi hujus vanitate collationem preei-
duxerint, hic utique, dum illos inter ante suum ex visseautumant, tom. IX,pag. 23b recensent. Verum
urbe Uemensi discessum, seu ante annum 1076, quo quid tum?
circiler is accidit, versaretur, alienas ibidem aides 129. Assignato ab iis Remensium, quiManassem
non inhabitarit, ac proin nec tunc coUationem, ticcusarint atque in Reciacense castrum se recepe-
utpote quffi, Brunone ahenis in aedibus versante, rint, clericorum numero, unde, Radulphum Viri-
acciderit, cum Uadulpho Viridi et FulcioMonoculo dem et Fulcium nec in castro Reciacensi sub Ebali
habuerit. Eodemetiam ex capite parumverosimile comitis clientela exstitisse, nec ibidem cum Bru-
apparet, collationem illam seu colloquium conti- none collationem, dequahic, habuisse,consequens
gisse, postquam jam Sanctus, exauctoratopulsoque sit,standum non est.Remensilim enim canonicorum,
Simoniaco invasoreManasse, in pristinum fere, aut qui Manassem archiepiscopum accusarint, majorem
hoc etiam forte melioren), statum, quod qui et exstitisse numerum, hic ipsemetprodit in apologia
quando factum sit, infra videbimus, fuisset resti- sua apud Mabillonium Musei Italici tom. I, part.ii,
tutus. Porro ex eo, quod Sanctus, dum dc falsis pag. 121 adHugonenn Dienscm sic scribens: «Dixi-
mundi oblectationibus cum Uadulpho Viridi et stis, ut accusatoribus nostris, scilicet Manassae et
Fulcio sermonem miscuit, aheno in hospitio fuerit sociis, responsuri ad concilium veniremus; et ego
versalus, consectarium prseterea est, ut nec id dico vobisquia ego et Manasses pro omnibus sociis
Parisiis evenerit. Qui enim collationem seu collo- suis,concordiam fecimus.exceptisduobus, quorum
quium illud Parisiis factum statuunt Sanctum , unus, scilicet Brono, nec noster clericus, nec no-
noslrum tunc, cumid habuit,docendi ibidem munus ster natus aut renatus est, sed sancti CunibertiCo-
obiisse, affirmant; quod si autem eain urbe reipsa loniensis in regno Teutonicorum positi canonicus
umquam Bruno docuisset, alienis tunc, velut hospes, est; cujus societatem non magnopere affectamus,
sjdibus usurus fuisse non videtur. Accedit, nihil utpole de cujus vitaetlibertatopenitus ignoramus.
,;
ACT.V
quando apud non fuit, multis bcneficiis a

et qiiia A concilio, quod ibidem tunc id est, mense Martio
nobis iu eum coUatis, male et nequiler tractati anni 1078, celebratum fuit, proesentibus etiam (adi
sumus. Alter vero, id est, Pontius, inRomanocon- verba ex Manassis epistola n. 123 huc transcripta)
cilio,nobis pra^sentibus, est falsatus et ideo nec ; Ebalo comite clericisque Remensibus, hunc, ut
uni, nec aiteri in ecclesiastico judicio respondere docui, comitatis, qui pro clero Remensi locuturi
aut volumus aut debemus. » Gum ergo, uti ex bis advenerant, propugnare est conatus. Quibus ad id
verbis intelligitur, pluressanequam tresexstiterint usus sit, litteris proditum non inveni
prajsidiis
Remensis eccIesicE canonici seu clerici, qui Ma- quo vero successus rem gesserit, ipsemet in Apolo-
nassem arcbiepiscopum accusarint, quiqueproinde gia sua apud Mabillonium opere cit., p, 119 expo-
post Augustodunense concilium in castrum Recia- nit, itaibidem ad Hugoncm sedis apostolicffl lega-
non est, cur lios inler ex-

cense sese receperint, tuin, scribens « iVon solum per omnes fere Gallias,
:
Radulphum Viridem et Fulciuni Monoculum,

stitisse verum ctiam Italia? et Romce, notum est qualiter
eamus inficias quod cum ita sit, non est etiam,
;
ante hoc biennium [anno scilicet 1077) in eadem
cur cumbisce in eodemcastro (de quo vide tamen provincia a vobis et ab aliis quibusdam in nos vio-
Addenda et Corrigenda ad p. 519, n. 124) sanctus lenter ac injuste res gesta est et ego vim ac prse-
:
noster illam, de qua bic disserimus, coUationem judicium passus Romam processi, ibiquc super hoc
non babuisse putetur. Romanum et Apostolicum judicium appellavi. Quia
120. Et sane banc ibidem a Brunone babitam vero vos aberatis, jussu domni aposlolici in ipsa
fuisse, suadent, tum quse buc facientia in medium regione remansi, et adventum vestrum per xi fere
jam adduxi, tum quse bic modo adbuc addo. CoIIa- beijdomadasexspectavi, Gumquenon veniretis,tan-
tio illa, utpote inquade mundi vanitate coeli a^ter- dem in prssentia domni apostolici, et in concilio
nitate, monacbicoque babitu assumendo actuni, generali inler nos et eos, qui ibi loco vestro, utpote
optime quadrat statui, in quo sanclus post conci- a vobis directi, aderant, altercatio babita est, et
lium Augustodunense Reciaci fuit; ibi enim tunc corum accusatione ac nostra defensione, quid-
ex
ille, bonis a Manasse arcbiepiscopo spolialus, for- quid passi eramus, temere ac violenter actum esse
tunam patiebatur adversam, qua prcssi mortales et constare non debere, judicatum atque correctum
terrenadespicere, coelestia Eestimareatque adDeum est.« liunc in modum Manasses, (jui, quamquam in
sese convertei-e solent. Ad htec ab ipsomet Sancto, Hugonem, sedis apostolicae legatum, iniquior sit,
sese aliosque diu, quod in collatione illa voverant, -, remque,uti ex jam dictis et porro dicendis liquet,
adimplere distulisse, verbis supra buc transcriptis parum sincere exponat, sententiam tamen, in se
indicalur rc autem ipsa factum id est in opinione,
; ab Hugone in concilio Augustodunensi latam
qua dictam collationem Reciaci post concilium Au- correctam seu rescissam fuisse, recte indicat.
gustodunense habitam statuimus. Sanctus enim, 132. Gregorius enim, futurum sperans ut indul-
uti infra probabo, certe ante annum 1081 meliori gentia Apostolica ad meliorem frugem Manassem
vita> in eremum secedens sese non dedit ante au- ; adduceret, a suspensionis sententia, qua Augus-
tem, quam boc faceret, triennio ut minimum cele- toduni fuerat damnatus, bominem absolvit, pris-
bris, de qua liic, cum Fulcio collatio accidcrat, uti tinoque gradui ac offlcio certis tamen, quas hic
prouum est ex jani dictis eruere. Fulcius enim se- subticet, conditionibus adjectis, reslitutum in Gal-
cundum ba>c cum Ebalo comitc anno 1077 (annus lias remisit. Ita apud Labbeum tom. X Coiuîlio-
enim 1078, num. errorem irrcpsit) Romam
124, per ruin docet nos ipsomet Gregorius, in epistola,
petiit, bocque illius inter babitacum Brunonepost sej)timo Idus Marlii, indictione prima quoe exsupra
concilium Augustodunense, anno itidem 1077 celc- diitis annum 1078 designat, exarata, sic scribens :
bratum, de falsis mundi delectationibus collatio « Quia consuetudo sancta? Romanoe Ecclesia>, cui,
pra;ivit, ut basc ipso etiam anno 1077 ac proin Deo auctore, licet indigni, dcservimus, est qua?-
triennioutminimum, antequam Sanctusineremum jv dam etiamdissimulare, discretiouis temperaiitiam
secederet, acciderit. Reli(£ua modo quff", ad litein, potius quam rigorem canonum sequentcs, causas
aSancto nostro, aliisque Remensis ecclesiai clericis episcoporum Francia? atque Burgundia> ,qui suspensi
Manass.-e arcbiepiscopo intentatam, speclant, expc- scii damnati a legato nostro Hugone Diensi epi-
diainus. scopo fuerant, non sine gravi labore discussimus.

§ VII. Manasses Romse in concilio caiisam suatn Denique Manassein Rcnicnsoinarchiepiscopum, qui
tuetur, suspensionisque senlentiam, in se Augusto- in inullis accusatus fuorat, sosequo a syuodis, ad
duni lalam, a pontifice rescindi oblinet : quid tum quas Hugo Dieusis cpiscopus ouni iiivilavil, siibtra-
prieterea egerit, et qui tandem Brunoncm in prisli- xerat : quia sententia, supor cuiii data, non Roma-
num honorem restituere Jussus fuerit. d;p Ecclosia^ gravitalo ot solita inansiietudine vide-
Cum Manasses, Remensis ecclcsia? archicpiscopus, batur,in proprium gradum officiunniue rostituimus,
Romam ad suininuinpontificem, Gregorium VII, ad ea (juideni rationo, ut supra corpus sancli Pctri ju
quem ex dictis appcllerat, jam advenissot, benigne rarot boc modo
Ego .Manasscs Remcnsis arobi-
: «
ab hoc, ad meliurein iVugein bomiucin redilurum, » episcopus pro non diinisi, quod non
suporbia
adhuc sperante fuit exceptus, causamque suam iii i( vencrimadsynoduni Augustoduncnsom, adîuaiu
S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 80
« meDiensisepiscopusvocavit. Sivocatusnuntio vel A quem ci aliis de causis scribendum erat, deditepi-

» littoris a|)Ostolica' scdisfuero, nulio nialo ingcnio stolam, jn qua pr<eter querelas, verbis, num. 123,
» et nulla fraudc nie subtraham, sed voniens dif- datis exprcssas, quas contra Ebalum comitem, Ma-
<( finilioni ct judicio hujus Ecclesia^ fidcliter ob- nassem pra^positum aliosque Remcnses clericos
« cdiani. Quod si domino papa; Gregorio vcl suc- hujus sequaces defert, ex ecclesia! sua^ privilegiis
» ccssori suo pjacueritnie de objectis ante Jegatum contendit, sibi tentum vel ipsimet Pontifici vel hu-
« suum respondere, idem per omnia faciam.The- jus legatis, qui Itali essent aut Romoi saltem edu-
» sauros autem ornamenta et praidia Remensis
,
cati, de objectis criminibus respondendum. Ita
» ecclesiffi mihi commissa'. ad honorem ipsius Ec- scilicetMRuasses Hugonis Diensis,nec in Italia nati,
» clesiff! fideliter tractabo'et ad rcsistcndum justiti» nec Roma> educati, a quo ne iterum ad concilium
» ca non abalienabo. » aliquod de objectis criminibus se purgaturus cita-
133. Epistola h«c , seu rescriptum , in cjuo retur,maxime metuebat, judicio sese subducere
deinde nonnulla aHa,adi'emnostram non facientia conabatur. Audi, quaj huc facientia in dicta epis-
hucque proinde non necessario transcribenda, se- tola apud Labbeum, tom. X Conciliorum, pag.
quuntur, ita terminatur « Actum Romse septimo
; 363, in medium adducat.
Idus Marlii, indictione prima » posterior autem ; 135. « Obsecro etiam, inquit, benevolentiamho-
nota chronica, clausuke huic inclusa annum Ghristi noris vestri, ut dignitatem, quam
antecessores ve-
•1078 (adi quffi num. 116 dicta sunt) designat; ut striantccessoribus meisarchiepiscopis servaverunt,
proinde lata in Manassem, qui sese ex dictis anno posterorum memo-
et piMvilegiis, allisque scriptisad
1077 post concilium Augustodunense, alterius con- riamreliquerunt,mihi reservare dignemini.Neirri-

cilii, Pictavii(vide apud Labbeum tom. I.Bibliothe- tum autinfractum fiat privilegium,quod ipse dedis-
Cfe novfE Mss. Chronicon Virdunense p. 206) ineunte tis mihi,scilicet ut vobis ipsi interpellatus et non in-
anno 1078 celebrandi, utut ad hoc citatus, tem- terpellatus respondeam et legatis vestris Romanis,
pore non exspectato, Romam contulerat, suspen- non ultramontanis, qui conjuncti Romanis quae-
sionis senteiitia, cum ibidem per xi fere hebdoma- runt,quaj sua sunt, non qu« Jesu Christi, et sub
das (adi ejus verba, num. 131 huc transcripta) honestis nominibus cupiditati suas consulunt, non
Hugonis Diensis adventum prffistolatus fuisset jam Unde proptertalium pudendasrepre-
Ecclesiae Dei.
inde ab anni 1078 mense Martio sub conditione, hensiones etvocationesmihi, qui totius GaUise epis-
quam verba proxime huc transcriptainvolvunt, per copos debeo convocare,liceat confidere de vobis sine
Gregorium VII, summum pontificem, fuerit re-^, legatorum liceat confidere de vobis sine legatorum
scissa. Verum lia^c, qua erga Manassem, Simonia- vocatione, donec adPascha veniam ad vos, Deo vo-
cum antistitem, usus est Gregorius, indulgentiaac lente.» ItaManasses, ne quando Hugoni, sedis apos-
benignitas Hugoni Dicnsi episcopo ac sedis apostolicffi legato, decriminibus sibiobjectis respondere
legato verosimillime non parum
tolicfe in GalJiis cogeretur. Verum eum hacin re, acriter etiam, quae-
ad supre-
displicuit. Fasest id colligere ex epistola, cumque sive de Sedis Apostolicee legatis sive de ec-
mumilluni Ecclesife pastorem post celebratum anno clesiseRemensisprivilegioverbisrecitatisscripserat,
1078Pictaviense concilium ab eodem Hugone,licet confutatis, Gregorius minime audivit, etsi intei-im
non de Manasse, scripta, in qua is sub finem apud cxpostulationum, absillo contra Ebalum comitem,
Lal)l)eum tom. X Conciliorum, col. 367 italoquitur: Manassem pra^positum aliosque factarum, ratio-
« Providoat itaque sanctitas vestra, ne diutiustam nem habendam duxeril, ut fidem facittum epistola,
opprobriosenobis improperetur, quodsimoniacivel qua Manassi respondit, tum altera, quam prseterea,
(juicumque criminosi a nobis suspensi vel depositi cum hoc fecit, ad Hugonem Diensem, suum in Gal-
aut etiam damnati libenter currunt Romam, et ubi liis legatum, dedit. Amba? apud Labbeum, a quo,
deberent sentire ampliorem rigorem justitia;, inde tom. XConciliorum, col. 196 et tribus seqq. recitan-
reportant quasi misericordiam pro voluntate. Et T^tur, « Undecimo Kalendas septembris, Indictione
qui antea nec in levibus preesumpserunt peccare, prima, » quse hic ex supra dictis annum 1078 desi-
postmodum exercent aptissimam negotiationem gnat,«datae » notantur; unde consequitur ut, quam
cum tyrannide in commissis sibi ecclesiis. » adGregorium papam Manasses archiepiscopus de-
134. His porro verbis etiam docet, simoniacos dit, proxime memorata epistolaanno 1078, utpote
tunc ex indulgentia, quam Romaj fuissent experti, ambabus hisceanterior, conciUoque Romano, quod
deteriores atque insolentiores evasisse quod quam ; eodem anno 1078 celebi'atum fuit, ex dictis poste-
verum esset, suo agendi modo Manasses luculenter rior, exarata indubie fuerit; quod hic, ut fidem
ostendit. Elsi enim, sese de objectis sibi criminibus, num. 123, datam liberarem probare est visum.
si quando id pontifici placuisset, Apostolico legato 136. Nunc, quae in duabus proxime dictis Gre-
responsurum, juramento Romaj edito, sanctissime gorii epistolis verba , ad institutum prajsens
(adi verbaGregorii papai,num. 132, huc transcripta) utcumque facientia, occurunt huc transcribo. ,
promisisset, vix tamen a concilio Romono, in quo Taha in priori sunt ha?c « De Manasse, qui vos et
:
ex dictis anno 1078 auditus absolusque fuerat, ecclesiam vestram, quia malefactis non potest, ma-
in Gallias erat i-everus, cum ad pontificem, ad ledictis infestare non cessat, et de ceeteris omnibus,
81 ACTA 82
superquihusconqueslionem vobiscollibueritfacere, A archiepiscopi causam iterum Ma-

celebraretur,lnji
misimuslitlerasnoslrascommemoratisconfratribus nasses praipositus, volunlatis pontificiae observan-
nostris, Diensi videlicet episcopo, etCluniacensi ab- tissimus, sese stiterit, unusquc ctiam ibidcm e
bati,utcunctastu(leantdiligenterinquirere,sollicite Simoniaci, illius antistis, cum C[UO cx dictis pacem
discutere,discussaet indagataad purumjuste,lega- jam ante inierat, accusatoribus cxstiterit, uti colli-
liter et canonice judicare ;
» in posteriori vero ista gendumvidetur ex Gregorii VII,qua;apudLabbeum
se offerunt Quia in sanct« Dei, cui divina dispo-
: « tom. X Conciliorum col. 241 exstat, epistola, ad
sitione praisidemus, Ecclesia? regimine sollicite nos Manassem, arcbiepiscopum Remcnsem, postquam
vigilare oportet, vestris assidiiis precibus nobis ut bic in dicto Lugduncnsi concilio exaucloratus fuisset,
divinum obtineatis prsesidium, dcposcimus. Qua- Indictione tertia, id est ex supra diclis, anno 1080
propter vos summopere studium adbibere admo- conscripta e qua etiam apparet Manassem prfe-
;
nendomandamus, quatenusinquiratis et canonice, posifum bonis suis, in quae, pace cum Manasse
prout potestis, fmem imponere procuretis negotiis, arcbiepiscopo inita, restitutus vcrosimiliime fucrat,
unde Rbemensis arcbiepiscopus, confraler noster, iterum ab hoc, quod ejus sese in concilio Lugdu-
suis litteris nobis conquestus est. Conqueritur enim nensi uccusatoribus denuo junxisset, fuisse spolia-
de confratre nostro, archiepiscopo Viennensi War- '
tum.
mundo, qui in suo arcbiepiscopatupresbyterosde- 1 38. In ea enim Pontifcx
ita loquitur « Purgandi- :
posuit, et eosdemrestiluit.... De Manasse autem, de licentiam indulgemus, ea vidclicct conditionc,

tibi
quo similiter conqucritur, qui OEbali suorumc|ue ut Manassaj et Brunoni, qui pro justitia conlra te
refugio et auxilio illum et ecclesiam fatigare non locuti fuisse videntur, rebus suis in integrum res-
cessat, laborateutad pacem redeat, et abinquieta- titutis, usque ad Ascensionem Domini proximam
tione Ecclesiae et persecutione archiepiscopi quie- Rhemensem Ecclesiam a tota occupatione cx toto
scat. Quod si forte in sua contumacia persistens liberam deseras. » Porro manasses preepositus non
obedire renuerit, nisi illum justam excusationem tantum post duas epistolas,num. 13;} memoratas,
babere cognoveritis, quodcumque vobis justius vi- quarum alteram Gregorius papa ad Manassem ar-
detur, facite. Dealiis autemnecessitatibus eumdem chiepiscopum, alteram adHugonem, suum inGalliis
archiep'iscopum (si tamen vobis obedierit) sicut lcgatum,undecimo KalendasSeptembris, Indictione
dignum est, adjuvate, cique commissam ecclesiam prima seu anno 1078 dedit, cum Manasse,Rcmcnsi
auctoriiâte beati Petri (quodet de aliisecclesiisvos archiepiscopo, pacem inivit verum etiam ad eum ;
oportet agere) defendite. » Rcmos,aliorumclcricorum Remensium, c[uicumco

137. quemadmodurn ex bisce
Pontifici igitur, et Brunone ex hac urbc anno ex dictis 1076 aut
epistolffi, quam ad HugonemDiensem dedit, verbis sequcnti cxcesserant, nomini tractaturus, sese con-
potissimum apparet, in votisfuit, ut, si qua raitone tulitrcmque composuit. Ita colligo ex ssepissime
fieriid posset, Ebalus Reciacensis comeset Manasses laudata Manassis archiepiscopi Apologia, in quahic
ecclesise Remensis prajpositus cum Manasse arcbi- apud Mabillonium tom. I Musei Italici, part. ii,
episcopo in gratiam redirent, Hinc porro factum pag. 121 primo sic Manasses
loquitur ; « Ego et
conjicio ut Manasses pra;positus, voluntatis ponti- proomnibussociissuisconcordiamfecimus,exceptis
ficiai sive per Hugonem, sedis apostolica? legatum, duobus, » etc. ac deinde pag. 122 ita habet
; :
siveperipsummetarchiepiscopum Manasscm factus « Quamvis nullam a praidicto Manasse et sociis

certior, concordiam cum hoc inierit, quam ipsemct spcremus accusationem, eo quod ipsi, nisi forte
Simoniacus is antistes in sua apud Mabillonium hujus conciliioccasione advomitum rcdcunt, nobis-
tom. I. Musei Italici, parl. ii, pag. 121 sa^.pissime cum fccerunt concordije compositionem, exceptis
jam laudata Apologia commemorat his verbis : duobus, ut dixi, Brunone et Pontio, quibus juxta
« Dico vobis quia ego et Manasses pro omnibus pra^ccdcntem rationem respondcre nec volo, nec
sociis suis concordiam fecimus, exceptis duobus, debco. Et si aliqui cx eis, quos concordai'e per Ma-
quorum unus, scilicet Bruno, |ncc noster clericus, nassa? legationcni diximus, illuc, rupfa pacc, pro-
nec noster natus aut renatus cst, sed sancti Cuni- fecti sunt, ct contra nos quiilpiain dicorc volunt,
berti Coloniensis, in regno Tculonicorum positi, recipicndum non est. »
canonicus est; cujus societatcm non magnopcre 139. Et h»c quidem Manassis pra^positi cum Ma-
affectamus, utpote de cujus vita et libertate penitus nassc archiepiscopo de pace collalio, utpote post
ignoramus ;
et quia, quando apud nos fuit, mullis epislolam, aGrcgorio ad Diensem opisoopumundc-
beneficiis a nobis in eum collatis, male et ncquiter cimo Kalendas Soptcmbris anno 1078 scriptain,
tractati sumus. Altcr vero, id est, Pontius, in Ro- habita, vel ipso lioc anno vel initio sequentis voro-
mano concilio, nobis pra^sentibus, cstfalsatus; ct simillimc cvenit ; ast an tunc praHcr Brunonem et
idco ncc uni, nec alteri in ecclesiasfio judicio rc- Pontium omncs Remcnscs clorici, cum horum no-
«ponderc autvolumus autde])cmus; » inliacautcm minc Manasses pra>positus cum Manassc archio|)i-
conjectura, niagis adhuc confirmor ex co, quod, sC()|)o paoem iniissct, Roinos pariter, uli ille jani
quandopostpontificiplacuit, ut aimo 1080 Lugduni fcoerat, redierinl, comperlum non habco. Dubitare
concilium ad discutiendam decidendamque Manassis inlcrim hac dere inultum mc facitproximelaudala
83 S. HRUNONIS CARTflUSIANORIJM INSTITUTORIS U
quam Gregorius ;ul Miiu.issom archiepiscopum, in A et fugae el conscioulia-scelcrum, non oxaclioni jus-
conciliQ Lucfdunensi anno 1080 jam cxauctoralum, titiyp et .Tquitatis a pluribus adscribatur; » ex hac
hac enim Manassi archiepiscopo
scripsit, epistola. In auLem ad Manassem opistola, cum Ilugone Diensi a
Gregorius pr.TScribil, ut clericos... (Romensesvide- Ponlifice communicata, et ex altoraproxime dicta,
licel, quos Manasses improbis suis moril)Us Remos quam hic ad ipsummot Hugonem dedit, Ilistoriie
relinqucre coeg-erat) «qui tanto temporc pro juslitia liLLorariceFranciui scriptoros tom. VIII, 'pag. 6o3
exsilium passi sunt, in ecclesia socure Deo s<!rviro factum suspicantur, ut Hugo concilium, cujus a
permiltal. » Ut ut sil, ox memorala pace, quam Ma- Manasse in Apologia sua apud Mabillonium Operis
nasses pra^positus aliiqiie Rcmonses clerici cum jam s.-ppius cit., pag. 120 mentio fit, Trecis haben-
Manassc archie[)iscopo iniorant, factum conjicio dum indixerit. Et sane ex verbis, e priori e})istola
ut Bruno et Pontius, quod in eam, ut recilata jam recitatis, est, cur id non immerito suspicati
num. 137 e Manassis Apologia verba fidem faciunt, queant videri, Verum, utcumque res haic habeat,
consenlire noluerant, aManasse priTposilo reliquis- concilium equidem Trecis indictum (quam ob cau-
que Remensicus clericis, huic consentienlibus, sese sam, ignoro) locum non habuit.
sejunxerint, alioque concesserint, maxime forto, 142. Ast cum id Gregorius Pontifex didicisset,
quod Ebalus comes, sub cujus clientela Reciaci Hugoni legato suo, ut alibi ad decidendam Manassae
erant, pacem etiam cum Manasso tunc iniisset, uti archiepiscopicausamconciliumcelebraret, injunxit.
suspicari me facit episLola, a Gregorio papa (adi Epistola, qua id fecit, apud Labbeum tom. 1 Hiblio-
Labbcumtom. X Conciliorum, col. 265) anno 1080 theca^ Nova^ mss. Chronico Virdunensi pag. 20o
ad Ebalum scripta, in qua huic ille imperat, ut« a exstat inserta, hcpcquo, quae ad nostrum hic institu-
pestifera amicitia illus (Manassis tum exauctorati) tum pra>cipue spectant, vorba complectitur :« Quia
amodo se retrahat. « vero in partibus prfoordinatis (Trecis nimirum)

440. Et Brunonem quidem (dePontio enim nihil concilium celebrare non potuistis utiliter, compe-
hic attinet dicere) Reciaco Coloniam tunc repetiisse» tens arbitramur, ut aptum locum diligentia vestra
ibique in S. Cuniberti ecclesia canonicis fuisse ad- inveniat, ubi, synodo congregata, Remensis archi-
scriptum, vero mihi admodum simile apparet, quod episcopi causa examinetur. Et quidom, si idonei
in Apologia ssepissime jam laudata, quamManasses accusatores et testes inventi fuerint, quod objicitur
archiepiscopus anno 1080 aut certe sub prfcceden- ei, canonicecomprobantes, quamjustitiadictaverit,
tis finem scripsit, Cunibertinuscanonicusexstitisse sententiam dare absque hffsitatisione vos volumus.
dicatur his verbis : « Bruno nec noster clericus, q Alioquin si tales personna; fuerint, quserecipi ratio-
nec noster natus aut renatus est, sed sancti Cuni" nabililer nequeant, quoniam turpis de eo fama non
berti Coloniensis in regno Toutonicorum posit^ solum Galliam, verum etiam fere totam replevit
canonicus est. » Quje verba, ut§ III docui, ita vero" Italiam, sex episcopis, quorum vita non notetur
similius accipienda sunt, ut significent, Sanctum infamia, assumptis sibi, si potest, excuset se, etsic
tum, in est, anno 1079 aut sequentis initio, cum purgatus, cum pace in ecclesia sua et propria digni-
haec Manassesscripsit, Cunibertinae ecclesiae canoni- tate remaneat. » Hugo legatus, epistala, qua tum
cum fuisse. Vorum, etsi res ita haberent, Sanctus- haec,tum alia Pontifex praecipiebat, accepta, con-
que adeo in Galliis non amplius versaretur, a lite cilium, ut loco cit. Chronicon Virdunense seu Hugo
tamen, quam Manassi, Simoniacoantistiti, unacum Flaviniacensis hujus auctor, rei gestae synchronus,
aliis Remensibus clericis intentarat, non destitit. testatur, Lugduni indixit, atque ad id Manassem,
Res ex modo diceudis patescet. Pontifex, ut supra Remensem archiepiscopum, citavit.
vidimus, Hugoni Diensi anno 1078 undecimo Ka- 143. Verum hic, qui jam celebratis Augustodu-
lendas Septembris seu xxii Augusti in mandatis de- nensi et Pictaviensi conciliis sese sistere noluerat,
derat, ul querelis, a Manasse Remensi archiepiscopo nec ad Lugduni propediem celebrandum voluit ac-
ad se delatis, occurreret, eumque si dicto obse- D cedere; cumautem,utsupradocuimus,anteaRom8e,
quens esset, adjuvaret. si quando ad concilium de criminibus sibi objectis
141. Epiotolse autem,quahoc Hugoniinjugenbat, responsurus a legato Apostolico vocaretur, sesi ei
addiderat, uti ipsemet in hac post verba num. 136 obsecuturum, Pontifici juratus promisissit, callide
huc transcripta testatur,exemplar epistolae alterius, adhunc, utsese, quod adindictum, alegatoLugduni
ad Manassem scriptae, in qua hunc, aliis nonnuUis concilium ire abnueret, utcumque excusaret, dedit
praemissis, ita tandem alloquitur : « InLerim dele- epistolam, qua sese timore dissidentis regni ad
ctionem vestram ex parte beati Apostolorum prin- Lugdunense concilium, ad quod vocatus erat, ire
cipis Petri admonemus, ut, quemadmodum vobis non posse obtendit, addens etiam sese, quando
Romae positis constituimus, coram Diensi episcopo tutae essent viae, Romam iterumpetiturum,senten-
^t Cluniacensi abbate, quibus in his vicem nostram tiamqueab ipsomet summo Pontificcpronunciante
lommisimus, occasionibus cunctis obstaculisque cumfiliali submissione auditurura.lntelligunlurfere
remotis, super objectis ommibus sitis respondere haecomnia exGregoriiad Manassem responsoria,in
parati, legaliter satisfacere, canonice purificari; ne qua is pontifex apudLabbeum tom. X Conciliorum
si aliud a vobis, quod absit ! agatur, tergiversationi col. 23oet seq., data sibi a Mauasse verba minime
S") ACTA
accipiens, hisê illum, rrufp huc poLissimum fa- A Diensi, concilii Lugduni celcbrandi Lemporejam
ciunt, acriter increpat : « Immemor promissionis insLante, oblulit.
tu», qua RomfB te supra corpus beati Petri obli- Audi apud Labbeumtom.i BibliothecaeNovffi
146.
gasti, aliam excusationem oblendis, limore videH- mss. pag. 20a et seqq. Hugonem Flaviniacenscm :
cet dissidentis regni ad Lugdunense concilium, ad «Dum igitur..., inquit, locus concilii apud Lugdu-
quod vocatus es, venirenon posse.In qua re quan- numconstituLusesset, Remensisetiam archiepisco-
tum excusatio tuanutet, liquido valetperpendi... » pus(Manasscsscilicet)juxtatenoremlitterarum^Gre-
gorii papai ncmpe, quarum parLem num. I42reci-
144. « Cum omnia viajillius pericula, si quasunt,
tavi) ad idem se purgaturus invitaretur concilium,
tutissimis et securissimis ductoribus posses transire,
LugdunensisciHcetarchiepiscopoet Lingonensiepi-
posito domno Hugone apud Viennamprocorporis
curatione, nuntii prsefati archiepiscopi venerunt ad
scopo, quifraternatc charitaLe tractarent, et sine
eum, multis etmaximis precibus et muneribusad
omni formidine ad prainominatum perducerent lo-
hoceum tlectere cupientes,et ob id ci in pra^senLi tre-
cum. .Quod si forte ad prcedictum concilium non ive-
.
cenlas purissimiauri uncias, domesticis quoqueejus

ris, auremdebitae obedientia; matri tuse Romanai
preciosadonariaofferentes,insuperetcelamentum,
EcclesiaB, diu te supportanti non inclinaveris ; si
g ne uUi mortalium id proderent, jurare volenles,
quidcontra te Diensis cum consensu religiosorum
cum sex episcopis, quos ipse Remensis eligerct de
fratrum nostrorum egerit, non solum sententiam
suffraganeis suis, ei, ut se purgaret,concederet, re-
in te prolatam non iinmuLabinms, verum etiam
mota inquisitione Infamiai Addentes etiam, quod
apostolica auctoritaLe firmabimus. Quod si frater-
nec sperare potcrant, sedtamennihil intemptatum
nitati tufe videbitur prolates sententiaj rationabili-
relin ûerevolebant, quod si ei solo [soli] concede-
ter posse obviari,vo]umus te magiscoramvicariono-
rctur facultas se purgandi, infestimabilesthesauros
stro, Diensi videlicetepiscopo,aliisque religiosis in
auri, et qui etiamnumerum cxcodcrent, sejuratu-
patria illa, ubi accusatorum et defensorum
major
ros,etinsuper sacramentum,ne qui hoc proderent.
copia mvenitur, rationes tuas exponere, quam Ro-
Quod tolum virilis ejusdem logaLi animus respuit.
mam per tot labores et difficultates, ubiutrumque
Et quia inexpugnabilem ejus erga pecuniam ani-
deest,frustra spejudicii qua;rere. Interea fraternita-
tem tuam ex parte omnipotentis Dei per auctorita-
mum vidit, timcns sibi, concilio interesse noluit. »
Atque hinc modo etiam, etsi res aliunde, ut con-
tem beati Petri monemus, ut,si te in hac causacul-
stat, minime constaret, manifestum fit, justissime
pabilem cognoscis, potius quam aliquo ScEculari in- „
sane a Sancto nosLro (in cujus idcirco honorom
genio te excusandum existimes studeas animam
fusiushoec prosequi hic libuit) aliisque ecclesiseRe-
tuam per dignos poeditentiai fructus liberare. »
mensis clericis, qui cum eo Remis excesserant,
I43.Vehemenssane urgensqueerat ha>c pontificis multorum criminuminsimulatumManasscm fuisse.
oratio VerumManasses, nihil hac motus, concilio,
: Quod si enim hic reus non fuisset, si objecLa di-
brevipost,utvidebimus,LugduniceIebrato,sese non luere apte potuisset, utquid tanto conatu, tanLis
stitit, ad Hugonem Diensem, illius preesidem,misisse donis, tantis fraudibus judicium, iii concilio a viris
contentusApologiam,sa:>pissimesuprajamIaudaLam, integcrrimis minimeque suspectis forendum,dccli-
atque a Mabillonio tom. IMuseiltalici, part. ii, pag. nare stududuisset Sed rei seriem prosequanuir.
?
119 et octo seqq. publici juris facLam, in qua, po- 147.CumtempusconcilioLugduniceIcbrando pra?-
stquam, quce in causa sua tuni Augustoduni, tum stituLumadvenerat, Brunoet PoiiLius, uLieManassis
Romse gestaessent, compendio exposuit, rationes verbis, num. 137 rocitatis, colligilur, aliiquc eccle-
diversas, ob quas Lugdurium ad concilium venire siicRcmonsis clerici,hosqucinter, ul apparet,ctiam
non posset, in medium adducitseu prsetexit.Eth* Manasses pra^positus, concilio sese sistentes, eadcm
in speciem justa; sunt, talesque, ut, si Manassis I^ quse antea in concilio Augustodunensi, accusatio-
archiepiscopi minus, quani sit, nota foret viLaM'a- num contra Manassem archiepiscopum capita ox-
tio,sententiam in eum, credi posset, injuste, pra^- posuere,Patresqne, hisce auditis, ac lecta etiam.ut
cipitanter atque ex invidia, ut Noviomenses clerici verosimile apparet,quam ad cos ex dictis Manas-
in scripta qua; apud Mabiilonium tom. I Musei Ila- ses miserat, Apologia, nec tamnn, quas in hac
lici, part. n, pag. 128 ctbinis scqq. cxstat, ad Ca- ille, quodadconcilium non accedcret, p/wtexebat,
mcracenses epistolaferri aiebant, iatamfuisse; veroB excusationibus admissis, Simoniacum anLislilom,
tamcn plerteque non sunt, sed Lantum a Manasse tum (juiaûtloquitur locoproximc cit. Hugo Flavi-
inventJB scu conficta?,ut solita calliditateacasLuLia, niacensis, <( se purgarenoiuiL, lum audienliam
(fuia
qua, uLi Gregorius papa apud Labbouin tom. X Ediiensis, Pictavi^msis et ipsius Lugdunonsis icon-
conciliorum, col. 199, loquitur, « inducias, utsub- cilii nompe) subtorfugit, synodali jiidicio» exaucto-
terfugerct, qua^rebat, » judicium ecclesiasticum,in ravere, hanoquo in illum prolalam scntonliam ad
causa sua ex canoniiin Ipr.T.scripto |fcrendum, aut PonLificom approbandam ac confirmandam mis(^-
eluderet aut declinareL;aquo quantopcre abhorrc- rc. Accidil id, unde cLiam celcbrali oonoilii lom-
rel.argumento etiam sunt amplissima dona,(fua>,ut pus liquot, inter anni 1080 lerliam Januarii dieni
ab eo subcundo sese piwstaret immunem, llugoni et anni ojusdem septiinain dciîmam Aprilis.
87 BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS
Epislola enim supra cx parle huc Iranscripla, qiia facit ; vcruni liic, qwa' illa praescribebat is Ponti-
apud Lahbeum loco cit. rirogoriuspapa Manassem, fex, obfirmato in criminilius animo, non implcvil.
ut ad conciliumLugduni celchrandum se conferal, Ac nominatim quidem nec Brunonem, nec alios
inslantissimehortatur, » Terlio Nonas Januarii,In- Remensis ecclesiae dericos, quos gi'avissimis dam-
dictioncterlia,') ([urc\ cx dictisannum 1080 dcsignat, nis(adi num. H 8 et scqq.) alfeccrat, in dignitates fa-
dala nolatur ahaque cpislola, qua itidem apud cultatesque suas, utPonlifexepistolarecilatainjun-
Lahbeum lom. ConciHorumproxime cit., col. 24J, gehat,restituit; qui vero quantum ad Sanclum no-
latam in eodem conciho conlraManassem senten- strum posteaidfactum fuerit, § sequens aperiet.
liam idem Gregorius confirmat, Indiclione paiilor § \Ul.Qui et quando Sanctvs in pristinum ,aut etiamme-
tertia seu anno 1080, septima decima ApriUs die, liorem statum Remis restilutus fuerit, et anpoatsuum
utnot;c cln"onica^,quasinfineexhibel,fldemfaciunt, sub Manasse ex hac urbe discessum, aut etiam un-
fuit conscripta. quam alias Parisiis docuerit.
l'j-8. Epistolam hanc integram, tum quod supra Manasse,exauctorato Remensi archiepiscopo, non
diclis lucem afferat rohurque adjungal, lum quod modo, utjamdocui, nihilomnium,quae eiepistola,
ea Ponlifex luculentum Sancti nostri in accusando §pra?cedentihuctranscripta, Gregoriuspraeceperat,
Manasse aequitati testimonium pra>beat, resque p. implente, verum etiameo furorisdelapso, ut, quem
illius ab hoc in integrum jubeat restitui, e Labbeo Simoniace acquisierat, jamque tum jussiPontificii.
loco cit. huc transcribo. His verbis concipitur : tum sententiae, in concilio Lugdunensi contra se
« Gregorius episcopus, servus servorum Dei, Ma- latae, vi dimittere debuerat, episcopatum armis
nassee Remensi. Sciat fraternitas tua, quod depo- etiam sibi servare aut certe bona ejussibi asserere
sitionis sententiam, a legato nostro Diensi episco- niteretur, Pontifex, hominis impietati mature oc-
po Lugdunensi conciho rehgiosorum virorum
in curendum ratus, quatuor diversas una eademque
consiho prolatam, et nos, dictantejustitia, in Ro- vigesimaseptimaDecembrisdie,non diuadmodum,
mana synodo apostohca auctoritate firmavimus. utapparet, postcelebratum,in quo Manassesexauc-
Sed tamen contra moremRomanaeEcclesiainimia, toratus fuerat. Lugdunense concilium ac proinan-
ut ita dixerim, misericordia ductus, adjunctis tibi no 1080 scripsit epistolas, unam scilicet ad clerum
Suessionensi, Laudunensi, Cameracensi, Catalau- et populum Remensem, alteram ad Hebolum,seu,
nensi episcopis vel eorum simihbus cum ahis duo- ut alibi etiam scriptum invenitur,Ebalum aut etiam
bus, quorum testimonnio
aeque confidamus, si de Gibalum, Reciacensem comitem, tertiam ad epi-
justitia confidis, habere poteris, usque ad
et eos scopos archidicEcesis Remensis sufFraganeos, ac
festivitatem sancti MichaeUs purgandi licentiam quartam denique ad Philippum, Francorum re-
p
tibi indulgemus; eavidelicet conditione, uLManas- gem.Etuniversim quidem litterisilhs, utManassem
S9e et Brunoni et caeteris, quipro justitia contra te pro episcopo non amplius habentes, successorem
locuti fuisse videntur, rebus suis in integrum re- ei sufficerent, omnibus et singuhsenixissime com-
stitutis, usque 'ad Ascensionem Domini proximam mendabat; nominatim autem clerum et populum,
Remensem Ecclesiam a tua occupatione ex toto uti etiam comitcm Ebalum et ecclesiai Remensis
liberam deseras, et Cluniacum aut Casam Dei cum sufFraganeos, ut Manassae, tamquam invasori in-
uno clerico et duobus laicis, tuis stipendiis reUgio- justo, pro viribus resisterent, serio monebat, Phi-
se victurus, secedas. » lippo etiam, Francorum rcgi, ne, quam clcrus et
Quodsifacerevolueris, prcedictoDiensiepi-
149. populus ccclesiae Remensis facturus crat, electio-
scopopraenuntiareprocures,utinejuspr8esentiasa- ncm impediret, auctoritate apostolica injungens,
cramenloconfirmes, derebuspraedictse ecclesiffi te Epistolae illae omnes cxstantapudLabbeum tom. X
nihil interim distracturum, nisi quantum lihi et Concil., col. 264 et trihus scqq. Prioris vcrba, huc
competenter suflfecerit. Clericos au-
prsedictis sociis potissimum facicntia, quod simul Manassem, cum
tcm, qui tanto tempore pro justitia exsilium pass^ concilio Lugdunensi cxauctoratus jara fuisset,
j) in
sunt, in ccclesia sccurc Deo sei-vire permittas. E. epistolamquc, § praecedenti huc transcinptam, a
quoniam laboriosum tibifucrit adnosusquc venire Pontifice accepisset, male acquisitum Remensem
concedimus,utcoram Diensiepiscopo etahbate Clu- archiepiscopatum armis sibi servare thesaurosve
niacensi, aut, siabhatemdecsse contigerit, coram ejus diriperc, conatum adhuc fuisse, edoceant,
Amato, prsedicto modo cumpraedictis testibus de huc transcribo.
infamia te expurgcs. Quod si huic nostra? dispen- 151-2. Enilla: «Quamitaque (scntcntiaminManas-
sationis praecepto obcdire contcmpseris,scias quo- Lugdunensi latam) diligentcrper-
sem in concilio
niam iniquitatem tuam ulterius portare non pos- scrutantes ct pro magnitudine iniquitatum cjus
sumus, etdepositionis sententiam, non solum im- (Manassis) justissimam fuissc approbantes,co tenore
mutabililer pcrmansuram, sed etiam nullam tihi n Romanasynodo confirmavimusrogatu multorum
audientiaminposterumrelinquendam. Data Roni« fratrum, ut, concessis sibi induciis,
si posset,adex-
decimo quinto Kalendas Maii. Indictione tertia. » purgandum dc objcctis venicndi licentiam ha-
se
Epistolahaec, Gregoriumsancsummaerga Manas- bcret ac libcram de se agendi facultatem ila ta- ;
sem benignitate indulgcntiaque usum esse, fidem mcn ut interim regimine ipsius ecclcsiae cederet,
; ;
,S0 ACTA 90
et in Cluniacensi velin aliquo religioso monasterio A potest, posterior, citius verosimillime, quam anno
degeret, utjCujusobedientiaequantspquehumilitatis 1084, non evenit; serius autemetiam non evenisse,
esset, probaretur. Verum (sicut vos ipsiscitis) non liquet ex eo, quod Rainaldus du Bellai, ut Galliae
solum huic diffinitioni non obedivit, sed ad contem- Christianse auctae scriptores, tom. IX, col. 75, do-
ptum interdictionis nostree ecclesiam vestram inva- cent, anno 1083 ad Remensem cathedram, cum
dere ac impudenti devastatione confundere pr»- hanc post Manassem expulsum Elinandus, Laudu-
sumpsit; utpote quam non per ostium, ut pastor, nensis episcopus, biennio tenuisset, fuerit evectus.
sed ahunde, ut fur et ssevissimus pra^do, intravit 154. Sermonem modo de Sanctonostro resuma-
ad hoc scilicet, ut gregem Dominicum mactet et mus. Pulso, ut nunc expositum,Simoniaco antistite
perdat, nonut vigilantiapastoris protegat etdefen- Manasse, Bruno Remis rediit, i]ii(|uc in statumpri-
dat. Siquidem adeo in immensum actuum suorum stinumac forte etiam meliorem fuitrestitutus. Rem
tetendit iniquitas, ut dignissime damnationi atquc sic probo Titulus funebris, ei ab ipsa cathedrali
:
excommunicationi subjaceat, ita ut in perpetuum Remensi ecclesia, cujus sane prffposito Manassa?
nullam restitutionis su» spem concipere debeat. pluries hic laudato canonicisquc apprime notus
Quapropterapostohca vosauctoritate monemus,ut erat, consecratus locumque inter recudendos 52
perversis actibus ejus innuho communicetis, imo obtinens, sic habet :
uttollaturde medio vestrum, etin interitum carnis Hic Pater eximias fundator rellicjionis
sasi tradatur Satanaj, ut spiritus salvus sit, sibi Exemplar sese fratribus exhibuit,
modis omnibus resistatis. Detis etiam operam, ut Dans illis formam spernendi vilia mundi
communi consilio parique voto, assentiente vobis Calestis patriae premia dum sequitur,
praidicto confratre nostro Diensi episcopo, patrem Pro cujus culpa non credimus esse gemendum,
vobissecundumDominum eIigatis.»Nec Gregorius, Qaem jam gaudentem credimus in requie.
qui, ut ha;c ejus verba fidem faciunt Manassem Nam si cui sancto requiem bona vita meretur,
Remis pulsum preeterea volebat, voto fuit frustra- Huic quoque pro meritis summa datur requies ;
tus; etenimecclesieeRemensis non tantum populus Qui cum multimode nostra polleret in urbe,
et clerus, sed primates in Simoniacum jamque Solamenque suis atque decus fieret,
exactoratum antistitem insurrexere cumque ex , Cumque faveret ei fortuna per omnia, jamque
usurpata cathedra ejecere. Hunc prseferremus omnibus, et merito ;
153. Docet id Guibertus de Novigento, auctor Namque benignus erat, omnique peritus in arte,
^
synchronus, jam pluries laudatus, verbis num. HO Facundusque satis divitiisque potcns
de Manasse huc transcriptis proxime isteec sequen- Omnia postposuit Christo, nudumque secutus
tia subjungens « Quem (Manassem nempe) post
: Christum, cum multis suscipit hunc eremus :
modum proceres, clerus atque Rurgenses, ab cum Propterea requiem sibi credimus esse paratam.
Hugone (qui Diensi agnominabatur) archiepiscopo Si tamen ulla levis hsesit ei macula,
(postea scilicet facto) Lugdunensi, apostolicae Sedis [Nam patet in terris nullum sine labe morari)
legato, viro in fenore justitiai clarissimo, creber- Hanc Deus abstergat dando sibiveniam.
rimo anathemate feriretur, et ille manu militari 155. Sanctus ergo, uti hi versiculi apertissime
thesauroseccIesi8ediIapidareniteretur,asede,quam produnt, co ipso tempore, quo in civitate Remensi
male obsederat, pepulerunt, et exilio relegatus auctoritate ac divitiis, maxime ei arridentefortuna,
seterno, cumse adexcommunicatum tunc temporis plui-imum valeret, in eremum, hisce adjectis, se-
Henricum imperatorem ipse ctiam excommunicatus cessit. Id autem nec tempori, quo Remis ante
contulisset, hac illacque oberrans sinecommunione suum cx hac urbe ob nefandos Mauassis archiepi-
postremo defungitur. «ItaGuibertus licet autem, : scopi mores dicessum versatus est, nec itidem
an,quodhicinnuit, Manassesin excommunicatione. tempori, quod hunc inter et Manassis e cathedra
qua ob crimina pertinaciamque praicipue a Ponti- D Remensi cjectionem intercessit, potest congruere.
fice fueratpercussus, vitam finierit, non immerito Etsi cnim sanctus eo tempore, quo Reinis, Manas-
ex iis, quai Ilistori;E litterariui Francise scriptores sem vitans,nondumexcesserat, prospcraibidcmfor-
tom. VIII, pag. 655 et seqq. observant, in dubium tuna diu usus fucrit, tum tamen, uti apud omnes
queat revocari, ambigendum tamen non est quin, in confesso est, in eremum divitiis relictis, non
quod hic pariter tradit, Simoniacus illeantistes a seccssit; quod autem ad tempus, quod inter ejus
dero, populo et optimatibus e Remensi cathedra ex urbc Remcnsi discessum, anno ex supra dictis
fuerit ejectus; id enim vere factum, quirem exami- 1076 aut sequenti illigandum, et Manassis e sede
narunt,eruditi omnes unanimi consensu affirmanl, Remensi expulsionem medium ciunu-rit, modo
nec ullum, uti in casu praicedcnti fit, scriptoris pertinet, sanctus tunc Rcmis versalus non est, ne-
synchroni aut etiam subaiqualis tcstimoniuni,quod dum ibidcm fioruit, uti pronum est eruere
diviliis
in contrarium utcumque faciat, potest alferri.
At- partim cx supra dictis, partim ex Gregorii VII
que ea quidem Manassis expulsio, utpote epistoUs, papa^ cpistola, num. 148 ct seq. huc transcripta,
a Pontilice (adi num. 151) vigesima septima dc- annoque cx ibidem diclis 1080 data, in qua is
cembris anno 1080 datis,aiiquanto, ut dubitari vix Manassa^ archiepiscopo, in concilio Lugdunensi ci
;
fll nnrNOMS carthusianorum institutoris

diclis jain oxaiicloralu iir; i|iit iit Manassae ei A^Sic conlemptajncct, Bruno, tiln f/!orin miindi.
Brunoni res suas in inlcgruni rcstiUiat, clericisque, Amplecti dam te ctiperet, tibi brnchia tendens,
« lanto tempore pro juslitia exsilium passis, » quo- Miiltas mimdiis opes, mullos ostendit honores,
rum unus erat sanctus noster, « in ecclesia secure Tuqiie fuga lapsus, pompali veste rejecta,
Deo servire permittat, » Restatcrgo ut, Brunoncm Amp/ectent crcmum vestirii sorte bcnta.
secunda g-ravisum essc Rcmis fortuna, tuncque liiS. Adh.-ec utin nicta opinione magismagisque
indeinsolitudinem secessisse,unice, ut considcranti confirmer, etiam facit funcbris Tilulus 146, in quo
patebit, congruat tempori, quod Manassise catho- ecclesise. S. Marife cathedralis RoLhomagensis ca-
dra Remensi expulsioni successit. nonici Brunonem celebrant liunc in modum :
156. Quare Sanctum tunc in pristinuin aut Torle Eccksise sanctrv totiiis lugent ordo,
etiam mcliorem statum Remis restitutum fuissc, Humani generis flens irreparable damnum,
indubitatum est. Verum idne slatim a Manassis ex- Mundo decessit mundami victor honoris,
pulsione anno ex dictis i081 facta, evenit? Siint Bruno pater sanctae fundator relligionis,
,
qui rem tempus, quo Remenscm cathedram

in Ciijus tanta piam vitam commendat honestas,
Rainaldus du Bcllai, ad hanc anno 1083 primiim -d Ut sit eum cuiquam non sequiparare potestas,
evectus, jam occuparat, diiferendam contendunt. Ipse fuit sapiem, vir nobilis, indole fulgens,
Verum horum opinio admittenda verosimiHtcr non Imhutus fonte totius Philosophiae ;
est. Sanctus eniin, cum in staluni pristinum esset In quo cum virtus probitatls viva niteret,
restitutus, ad cathedram etiam Remensem, quod Glorifcos fa^ces, qua promeruisse valeret,
sub Rainaldo fieri cx dicendisnon potuit, expctitus Procnlcator opum, cunctorum spretor honorum,
seu postulatus, antequam in eremum sccederel, Et mundi stultam peie contudit ambitionem,
verosimiliter fuit, uti jam nunc ostendo Hugo : Et studio sanctam fandaoit relligionem.
Diensis, sedis apostoHcae legatus, in epistola suaad Mundum declinam, mitndi sublimia vitans
summum Pontificem post concilium Augustodu- Eligit poiius privata degere vita.
nense anno 1077 aut seq. data supraque, num H9 Etsi enim ad Rhegiensem episcopatum, quem San-
et tribusseqq. huctranscripta,subnnem deManasse ctus, quod ad eum, uti infra docebo, electus seu
prajposito et Brunoneait « Hos, rogamus,ecclesin3
: postulans fuisset, recusavit, versiculis hisce forsi-
Remensi destinate Quibusverbis Pontificem ro-
;
» tam alludatur, ad futuram tamen in Remensem
gasse videtur, ut alterutrum, Brunonem videlicct archiepiscopum electionem, quam Sanctus, in ere-
vel Manassemprffipositum inlocumManasssisarchi- mum secedens, studiose evitarit, verosimilius id-
episcopi, quem exauctorandum verosimiliter puta-
^ circo puto alludi, quodin recitatis versiculis hono-
bat, sufficiendum curaret. Quare verosimile apparet rum opumque contemptui, a quo Bruno in iis lau-
eumdem legatum, pulso jam Manasse,apud clerum datur, mox subdatur, aqua pariterlaudatur,mundi
et populum Remensem, cui ponitfex,ut «comnumi fuga, hsecque Sancti ad archiepiscopatum Rhegien-
consilio parique voto, assentiente » ipsis Hugone sem electionem subsecuta non sit, sed prtecesserit.
Diensi legatosuo, novum Manassee exauctorato epi- 159. Sanctum itaque, cum in eremum secessit,
scopumsubstituerent, data sub anni (adinum. 151) ac proin in pristinum statum aut forte etiam me-
1080 finem epistola commendarat, summo studio liorem Remis jam fuerat restitutus, fuisse a multis
egisse, ut vel Brunonem vel Manassem prsepositum tum cieri, tum populi in civitatis hujus antistitem
sibi eligerent episcopum. desideratum, imo etiam reipsa, ni id praisciens
157. Hinc
porro in eam, qufc ct Tractatus de abiisset, eligendum, ex omnibus jam adductis in
S. Brunone, a Cartusianis hujatibus mecum com- medium sat verosimile apparet. Jam vero, cum id
municati, auctori ?placet, opinionem inducor qua ita sit, nec tamen (adi Gallise Christ. auctfe scri-
verosimile puto, apud multos e populo et cleroRe- ptores, tom. IX, col. 77) ante annum 1096, quo
mensi, habito sese inter de novi episcopi electione D Brunoin eremum jamdudum exdicendissese rece-
tractatu, ratum ac flxum fuisse Sanctum nostrum, perat, Bainaldus, jam inde ab anno 1083, ut supra
cum eremum secessit, episcopum eligere,
in idque docui, ad cathedram Remensem evectus, obierit
indicari tum hisce, quibus funebris ecclesia^ cathe- consectarium hoc jam antislite, sanctus ad
flt, ut,
dralis Remensis Titulus, proxime huc transcriptus Remensem cathedram expeti seu postulari nequie-
constat, versiculis : rit, ac proin, ut cilius tum id, tum ejus in pristi-
Cumque faveret ei fortuna per omnin, jamque, num, aut forte etiam meliorem statum restitutio
Hunc pracferremm omnibus, et merito ;
acciderit. Verum quanto quidem temporis spatio
Omnia poitpomit Christo, nudumque secutus tum tum sancti ad cathedram Remensem
haec,
Christum cum muitis suscipit'hunc eremus postulatio, factam Rainaldi ad eamdem promotio-
tum etiam aliis hisce, quos alter ecclesia; Remen- nem antecessit ? Galliap Christianae auctae scripto-
sis cathedralis titulus, inter recudendos 53, com- res, tom. IX, col. 75, sic scribunt : « Manasse (Si
plectitur, moniaco scilicet, de quo supra, Remensium anti-

Ut servire Joseph dominse contcmpsit amori, stite) exauctorato, fama est Brunonem, quem ille
Et fugit amplexus incestos rnenie virili, beneficiis spoliaverat, a multis (in episcopum ni-
ACTA oi-
mirum)expcUlum, quod doclriaa morunique gra- A quia parentum, non scienlia lit-
iion a:!.slimalione
vitate in ecclesia Remens pridem enituisset. Sed terarumsevaliturumputabat,in opulentia,qua>pIu-
Elinandus Laudunensis episcopus tam donis quam rima suppelebat, ct quam cautissime dispensare
amicurum studio arcliiepiscopatum a rege (Fran- didiccrat, et dapsilitate spes fuerat. Ad ornandas
corum Pliilippo) acceptum duos circiter annos te- igitur et cxstruendas se vertit ecclesias, et, cum
nuit, ab anno 1081 scilicet ad annum 1083. Hic multa pro Deo videretur facere, evidentissima ta-
tamen postmultampecuniaevimconsumptam moni- men dabat indicia, sesolosindefavores, solam no-
tusest a summo pontifice, utalterumbeneficiumab- minis dilatalionem in bene gestis qua?rere. His
dicaret, eo quod uxorcm qui liabens aliam super- etiam ipseartibus Remensem arcbicpiscopatumin-
inducere nequaquam posset. Tanta ille cupidate sedit,quemcum,dilap;datisp8ncsregemPhilippum,
flagrabat, inquit Marlotus, utdixisse tradatur, non hominem in Dei rebus venalissimum, magnis cen-
se parciturumlabori, sisummurapontificatumquo- sibus, biennio obtinuisset, a domino papa audivit,
quomodo assequi posset. » quia uxorem quis habens alteram superinducere
160. Quod si ergo fama, quam liic Gallia; Gbri- nequaquam possit. Consulentiplone cuidam se cur
stiana; auctaj scriptores laudant, veritati consonet, g eo tenderet, dixit, quia, si etiam papa fieri possit,
sanctus noster statim a Manassis Simoniaci expul- haud quaquam dissimularet.
sione et instatum pristinumauteoetiam meliorem
restitutus, et ad cathedram Remensem fuerit pos- 162. Cum igiturElinandus,utiexhisGuiberti ver-
bis intelligitur, virfuerit maximfieambitionis, qua
tulatus seu expetitus. Et sane, cum Gregorius, qui
fiebat, utpecuniis, a quibus ei optime prospectum
lunc Romanam cathedram occupabat, populo cle-
erat, summas quasque ecclesia^ dignitates benefi-
roque Remensi, ut Manassai expulso nuvum antis-
ciaquc compararc minimeformidaret, largitio-
sibi
titem sublituerent, epistola sub anni 1080 (videsis
nibus sane eum, ne ullus posset a clero populoque
num. llil) flnem commendarit, statim a Manassis
Remensi de successore in Manassa; exauctorati lo-
expulsione de novo eligendo antistite, ac nomina-
tim deSancto nostroassumendo cogitatum actum-
cum sufficiendo tractatus habcri, statim ab hujus
expulsione apud Philippum, Francorum regem,ef-
que fuisse, sat verosimile apparet, maxime cum tunc
veroneutiquam apparet absimile, maxime
fecisse,
id factum, publica etiam, ut Galliai Christianaj
auctae scriptores loco proxime cit. produnt, fama
cum eum, quo minus post Manassa? expulsionem
novi Remensis archiepiscopi electio fieret, reipsa
feratur. Attamen res certa non est: cum enim Elinan-
per biennium integrumobstitisse, apud omnes, qui
dusRemensisarchiepiscopatusobtinendiavidissimi
exstiterit, fleri potest,
, (,i;.,,
.
ut slatim M
a Manassis
,
expul-
•
, G de re hac scripsere,
' '
in confesso sit. Tractatus de
sione arcbiepiscopatum illum sibi conferri,a P>an-

S. Brunone, a Cartusianis hujatibus mecum com-
municali, auctor hujus lucubralionis sua? num. 20
corum rege Philippo amicorum ope et pecunia ob-
sic scribit : « Pra^fato Elinando (Laudunensi epi-
tinuerit, locumque ac tempus tunc tractandi de
novi antistilis electione clei'o et populo Remensi
scopo) jure, quod in archiepiscopatum Remensem
sibi vindicabat, cedente, paxhuicecclesia^ redditur,
regio subsidio sufTultus penilus ademerit.
reversiasque sub anni 1083 finem vel sub initium
161. Audi, qui de Elinando sou Helinando, uude
sequentis ex suo exilio canonicis, a Manassequon-
etiam, hunc Remensem archiepiscopatum
vere
biennio tenuisse, docemur, Guibertus, auctor syn-
dam expulsis, de pastore prffificiendo clerus et po-
pulus serio agere caeperunt. Brunonem et Manas-
chronus, lib. iii de Vita sua, cap. ^loquatur»
2,
sem pra>positumalegato (sedis apostolico') Hugone
Helinandus, inquit, vir admoJum pauperisdomuset
obscure progenitus, lileratura pcrtenuis, etpcrsoua
electoribuspropositos fuisse, par est credere, cum
cum per nolitiam (iualteri, comitis se-
satis exilis,
ipse legatus, ut vidimus supra, summo Pontifici
moris Pontisarensis, decujus comitatugerebat ori- utrumque jam eumdem in flnem commendaverat:
« Hos, » inquit, « rogamus, ecclesia' Remcnsi « desti-
gincm, ad gratiam Eaduardi Anglorumregis perti-
"^^^^•" ^"'"^'^" "'^'^™"' patriarcham, in posses-
gisset (uxor enim sua cum pra^dicto comite sibi^ "
sionem tum bonorum, tum dignitatum suarum
necessitudinem, nescio quam, crearat), capellanus
ejus fuit ; et Francicam clegantiam norat,
quia jam restilutum, a multis expetitum fuisse, colligi-
Anglicus iUe ad Francorum regem Henricum eum musexelogioabipsa (Remensi) cathedraliecclesia,

saipius desthiabat.Cumquo rege, quia multumerat cui tunc, quando dcfunctus est Bruno, pivTfatus
cupidus et episcopatuum venditionibus assuetus, Manasses pra^positus pra?sidcbat, condito in hfec, »
largissimis lenocinantibus xcniis egit, ut, si quis-

num. scilicet l!)i huc transcripta « verl)a. »
piam episcoporuum Franciaj decederet, potificali- 163.1laille; qui, ctsianno primum I08i:,contra ac
bus infulis ipse succederct. Is enim in capellania aditaiaRainaldo sedis Remcnsis tcmpus pati videa-
rcgis ac reginai positus, quoniam Anglia inflnitis eo tur, de successore Manassoj sufflciendo a clero el po-
tempore florebatopibus, multos pecuniarum mon- pulo Remonsi acfum fortc fuisse, innuat, in episco-
tes aggesserat, ideo, arridente ei pra>fata largitio- pum tainen, ut tradit, tuiic primum, cum Elinan-
numcausavoxejus apud Hcnricum rogemexaudibi- dus, quod anno 1083 factum, arrogato suo iu ar-
liserat.Quod et factum est: Lauduuocuimiavectus, chiepiscopatuin Remcuscm jure cessit, a pluribus
95 S. RRUNONIS CARTHUSFANORIIM INSTITUTORIS
expelitumfuisso S. nrunoiicni,vero nonjipparolal)- A ovonoril, doouisso oonlondunl. el inoxquidoin san-
sirnile. llaauluiiio quod Sanctus, cumad opiscopa- ctum, ({ui tamcn cx dictis ab anno circiter 1076 ad
tum Remensom posLuIatus sou expetitus fuit aliquan- aiinum 1078 aut etiain sequentis initium apud Eba-
tojam lemporisspatio,utivcrsiculi, e funeliriccclc- lum comitem commoratus est, a suo ex urlie Remcn-
sire calhodralis RcmcnsisTitulonum. ttii hiictran- si ob improbos Manassis mores excessu Parisios sc
scripli, innucrc vidontur, in prislinurn, aut fortc contulisse, ibiquo doccndi munus, quod tamen an
eliam moliorem staliin rostitulus, Remis degisset, antea unquam ibidcm obiisset admodum cx dictis
hocque veritati non sat apte queat inlelligi conso- est dubium, rcsumpsissc, Rulfous in Univcrsitatis
num, si statum a Manassis e scdc Rcmcnsi expul- Parisiensis Ilistoria tom. I, page 468 existimat. Ve-
sione fuerit ad hanc ipse postulatus seu cxpclilus. rum conjecturrealiquot,argumentaque,quibushanc
Porro etsi forte hoc ex jam dictis anno 1083 pri- opinionom suamutcumque firmare nitilur, nihil
mum acciderit, Sanctustamen, utpotequialiquanto plane, ul ex supra diclis liquet, evincunt; nunc
temporis spatio ante, pristino statui fortunaeque autcm discutiendum, an majoris ponderis sint alia
redditus, Remisjam dcgerit,et forte ex dictisjam quae tum ab hoc, tum ab alliis, Sanctum nostrum,
inde ctiam abanno 1081 ad archiepiscopatum Re- si non statim ab anno circiter 1076 seu a suo ex
mensem postulalus fucrit, vcl statim a Manassis ^ urbe Remensi cxcessu, ab anno saltem vel 1079 vel
expulsione, id est, vel ab anno 1081 vel non mullo ab altaro c binis sequentibus Parisiis docuisse,
posl Rcmos ab exsilio reversus pristinum honoris volcntibus, adducuntur in medium. Verosimile,
facultatumque statum, quod hic ostendendumerat aiunt,nonest,Rrunonem, tantum virum,tribusqua-
verosimiliter recuperarit. Necest, curopponas Eli- tuorvc autetiam pluribusannisproxime antc suum
nandum eo temporis spatio, quod a Manassis cx- insolitudincm reccssumvitamplane otiosam egisse.
pulsione ad Rainaldi electionem excurril, regis Verosimilc sane id non sit per me licet. Verum
;
subsidio suffultum, ecclesiaj Remensis cathedram cum Sanctus, ut supra docui, anno 1081 in pristi-
tenuisse, verosimilequc non videri, sub hujusmo- num statum Remis restitutus fuerit, quid si etiam
di antistite Rrunonem Remos reverti ibique com- scbolarum pra?fecturam tunc recuperarit, hancque
morari voluisse etsi enim Elinandus a Simoniee
; deinde ad suumusquein eremum discessum gesse-
labe immunis non fuerit, in ecclesias tamen exsti- rit?!l,asane vitam,donec liic accidit, a dicto anno
til munificus,nec in clericos iniquus fuisse invenitur. 1081 otiosam non duxerit, etsi etiam tunc Parisiis
1 64. «Is igitur (subdit verbis de Elinando num. 1 1 nondocuisse statuatur. Nec anno 1079 et sequenti,
recitatis Guibertus^ qualiscumque aut ambitione, quo utroqueCoIoniaj Agrippinse inter ecclesiae Cuni-
aut quacumque alia bumanitate apud se exstiterit, ^ bertintecanonicos verosimilius ex supra dictis egit,
in hoc eibonor omnino asservandus est, quod et otiosam tunc duxisse vitam est putandus, cum fieri
libertatem Ecclesife magnifice tuitus sit, et tam queat, ut tunc tam in Psalmos, c[uam in S. Pauli
ipsam (Laudunensem uimirum) sedem,* quam ap- Apostoli Epistolas, quas ambas sacrse Scripturai
pendices ejus ecclesias uberrima largitione pro- partes eruditissimis, uti infra docebo, editis Com-
vexit. Et dignum erat ut cxtei^na ei bona sup- mentariis illustravit, gnavam opcram impenderit.
peterent,quainDominicarum domuum dccoreproji. 166. Quod si id displiceat, Sanctumque duobus
cerentur. » Cum ergotalis cxstiteritEIinandus, non illis annis Col onia; commoratum non fuisse, velis,
video cur,eo Remensem cathedram tenente, Remos nec etiam hoc dato,fitconsequens, utBruno, ni
sic,
Brunonon rediisse, ibique versatus non esse sitcre- tumParisiis docuerit, in otio vitam exegerit. Quid
dendus maxime cum Simoniacam liominis labem si enimtunc adDolcnse S. Mariae monasterium se-
Quidsietiam sanctus, ut Remos
forsitan ignorarit. cessisse,ibidemque docuisse, asseratur?Sane San-
rediret ab ipsomet Elinando invitatus fuerit ? Sane ctum vel tunc vel alias in monasterio illo docendi
cum ex dictis, ut in res suas restitueretur,Gregorio munere functum esse, aut ccrte, cum lioc Remis
Vll,tunc summo pontifici, maxime in votis fuerit. obiret, plurimosillius alumnosibidemhabuisse dis-
non inepbe ac temere conjeceris,litteris aliove mo- cipulos, diccndum apparct religiosi enim coenobii
;
do, ut pulsi a Manasse Remensis ecclesipe clerici, illius incolaj in Titulo funebri, inter edendos 169,
ac proin etiam sanctus noster, Remos bona sua
in quem Sancto inscripsere, ejus sese discipulos pro-
restituendi redirent, ipsummet Elinandum egisse, fiteri videntur Iiisce ad Cartusianos Calabrinos ver-
ad id scilicet impulsum, ne, si secusfaceret,Remen- bis: « Prout vestra dignatur expetere sanctitas; et
sem sibi maxime cupitum arcbiepiscopatum, quem nosDoIensiscoenobiifratres, fraternitatis vestraede-
regio favore non sat recte obtinuerat, pontificia solationi compassi, pro beati patris nostri ac ma-
auctoritate, ut postea factum, amitteret. gistriBrunonis anima devotissimarum orationum
Verumsunt, quiSanctum, antequam statuit
16o. suffragia mox, ut ejus audivimus obitum, omnipo-
pristino redderetur, ab anno 1081, imo etiam ab tenti Deo persolvere curavimus. » E vita itaque,
anno 1076 circiter, quo Remis ob improbosManassis quam Sanctus, ni annol079et aliquot sequentibus
morcscxcessit.Parisiosconcessisse,ibiqueadannum Parisiis docuisse admittatur, in otio duxerit, ibidem
usque 1082. quo doctoris ad tempus redivivi, qui eum tuncdocuisse, concludinullamodo potest. Imo
sese damnatum e feretro proclamarit, prodigium vero Sanctum non tantum non tunc, sed nec um-
97 ACTA 98
quam alias Parisiis docuisse, verosimillimum appa- A Franciee regnum quamque, hi Parisiis do-
habuit,
ret.Tres enim scriptores synclironi,aut certe coa}vi,is cuisset, habiturum eum non fuisse, autumat,nomi-
scilicet, qui quatuor primorum Carthusi» priorum nis cciebritala?, tum ex ingenti, qua? eidem fune-
Clironicon contexuit, Guibertus de Novigento, et brium Titulorum inscriptione parentarunt, qua?que
TituU funebris, inter recudendos 173, quo Regula- illum, niParisiisdocuisset, specialimodocogniturae
res Nohensis S. Vincentii ecclesiaj canonici Sancto magistrunive habitura? fuisse, non videntur, eccle-
parentarunt, auctor, fuisse illum (adi num.7, Hi, siarum monasteriorumque multitudine conjiciens,
Remensis scholarum magistrum aut
et 43) ecclesiaj aut etiam contendens. Verum non vidco cur Sanc-
innuunt, hoc nomine discrte distinguunt,
aut tus, etiainsi numquam Rcmisque tantum-
Parisiis,
« scholarum»etiam « Parisiensium magistri» titulo modo docuisset, insignem illam,quaper universum
eumdem verosimillime distincturi, si has umquam FrancicE regnum, imo per plures etiam extra hoc
ille, Remenses, docuisset. Accedit nibil plane
ut sitas provincias late inclaruit, nomilis celebritatem
apud antiquum uUum paris auctoritatis ac fidei acquirere nequiisset, Numquid nona cosevis Chro-
scriptorem uspiam inveniri,unde Sanctum Parisiis nici Mallcacensis, Fragmentique hislorici, a tem-
uniquam docuisse, quoquo modo sit consequens. pore Roberti ad Philippi regis mortem deducti,
167. Atvero AnnaliumCarthusiensiumlibriquarti B scriptoribus (adi num. 41 et seq.) « Remensis» ap-
hactenus non vulgatiauctor anonymus, conjecturis pellatur, quod iis ex nominis fama, quam Remis
tribusdiversis,quibus, RrunonemParisiis docuisse, tum discendo, tum docendo ac variamuniaobeun-
Egassius Rulaius (adi,qua3hucspectantia num. 11"2, do acquisiisset, unice fere notus esset ?
perperam contendit, in me-
seqq. et alibi dicta sunt) 169. Similine etiam forte de causa, veluti « Pari-
dium adductis,itaratiocinatur «Quartam possumus
: siensis, )» notusfuerit ? Si affirmes scriptorem anti-
addere conjecturam,sumptamex Tituhsfunebribus, quumprobata!quefideiveI unum,aquo»Parisiensis»
quibus pise sancti Rrunonis memorife parentatum quod si id, ut certe non
vocetur, assignari postulo;
estab omnibus fere ecclesiis et monasteriis Gallia- poteris,facere non
unde tandem, quaSan-
possis,
rum. Qui enim fieri potest ut Vir per universum ctus inclaruit, nominis celebritatem Paiusiis, non
Franciai regnum spectatissimus et nominatissimus autem Remis, docendo eum rcquirere debuisse
ac in ecclesiis cjusdem regni (ut dicit Guibertus) probabis ? Adhaec Bruno ex unanimi fere eorum
opinatissimus evaserit, quandoquidem istud vix omnium consensu, a quibus Parisiis docuisse asse-
asseri valet deRemensi academia, quin potius de ritur, id ibi munus non ante annum circiter 1076,
Parisiensi intclligatur, ad quam, velut rcgni sequo ex dictis ob improbos Manassis mores urbe
^
dem et Francia? meditulhum et celeberrimum em- Remensi excessit, obire incepit et tamen cele- ;
porium et acadcmiarum reginam,magiscongruum berrimi etiam, antequam urbe Remensi, cogente

videbatur, ut tot amici et discipuli, qui ejus fune- Manasse, excessit, nondumque proinde Parisiis
bria 'celebraruiit, confluerent? De ecclesiis nam- docuerat, nominis exstitisse, a Guiberto de Novi-
que suifraganeis et monasteriis provincicc Remen- gento, auctore coeevo,dissertissime traditur. «Bru-
sis non est dubium, eorum alumnos Remis sub no, inquit in Vita sua lib. i, cap. 11, « in ec-
Brunone studiis litterarum incubuisse. Cum vero clesiisGallise tunc (cumManasses scilicet Remensem
lectitantur remotae qua^que ecclesiaj ejus obitum civitatem ante Sancti ex hac discessum ncfandis
lamentis et lletibus prosecutec, quales fucre An- suismoribus misere aftligcret) opinatissimus cum
ghcana^, Britannicae, Normanicse, Pictonica?, Tu- aliisquibusdam Remensium clericorum nobilibus
Sequanese et alia; plurima?, absurdum pu-
ronicfe, infamis illius (Manassis nimirum) odio excessit ab
tanms dicere omnes harum ecclesiarum alumnos urbe, » Remensi ncmpe. Sanctum itaque, quamvis
Remis eruditos fuisse, cum hoc magis juxta.men- etiam Parisiis numquain docuisset, ingentcm,quam
tcm Bulaii videatur congruere Parisinse academia;, sibi pcperit, nominis Cblebritatem acquircre po-
ad quain aliquando translatus fuerat. »

j)
tuisse, illi ipsicHam fere omnes, qui euin Parisiis
168. «Scdquiddicemns de ecclesiisParisiensibus, doccndi nmncre functum volunt, dcbeiit admittc-
qua? obituni sancti Brunonis,quasi viri notissimi, ccre.Accedit quod et iis, qui Sanctum, priusquam
lebribus planxeruutelogiis, videlicet ecclesia cathe- Remis sub Manasse excedcret, Parisiis docuisse
dralis sancla? Mariic, Abbatia sanctiMaglorii, ab])a- contcndunt, respondcri potest, Brunonem e solis,
tia sancti Germani de Pratis, abbatia sancti Dio- quos composuit, erudilissiniis in Psalmos el S.
nysii,abbatiasanctiMauri Fossatensis ctabbatiasan- Pauli Epistolas Commentariis, latissime forsan,
cti Petri Latiniacensis? Nonne incongruum est, ut cuin obiil,jam vulgatis, celeberrimi nominis esse
totclerici, totque monachi, inlra fontem scientia- poluisse, etsiinterini non Parisiis, imo nec Remis
rum Parisina? academiaj constituti, ad exteram uiKjuam docuissct.
dioecesim pro capessendis scientiis profectifucrint? 170. Quod modo ad ingontf iii, (puv' Sancluiii fu-
Et quod de Parisiensibus dicinius, id ipsuin tesla- nebrium Tilulorum inscriptiouo cclcbrarunt,cccle-
mur dc caUeris remotiorum coenobiorum rcligio- siaruin c(jL'nobioriiin(iuemuItiludiiicmspcctat,con-
sis, (pios Parisiis potius, quam Remis erudiri pra'- seîuiMis ox liac noii ost iil non lantum faiiia, sed
stabal. » Ita ille, Sanctum Parisiis docuissc, pra> ct s[iociali(piO(lam modo, ni laiidalus Carlusianu^
cipue tum ex insigni ,
quam pcr uiiivcrsum anoiiymus vcllcvidclur, Sanctusnoster iisomnibus
ô S. BRUiNONIS CARTHUSIANORIJM INSTITUTORIS 100
notus fuprit, magisterve exstitcrit, Etenim non so-A extraneis alienigenisque frequcntabantur quare, ;
lis, quil)us tali inodo notus

cssot, magistcrve ex- cum Sanctus, duni suinmuin Rcmcnsium schola-
stitisset, ecclesiis monastcrii^que mortein ejus rerum didascalum ageret, doctrina; fama, uti ex su-
lioiosi CalabrinK cartliusiffi scu erenii incola?,pre- pra non solurn per universam
dictis satis liquet,
ces pro dcfuucti aninia tlagilantcs, annuntiavere. Galliam, verum etiam per plures remotas regiones
Liquct id ex cncyclica^, qua hoc feccrunt, epistolai alias ccleberrimus exstiterit, dubitandum non est
inilio,quo, quibus bajc destinctur aut ad quos de- quin ad sese Remos attraxcrit multitudinem in-
ferenda sit, verbis sequcalibus innuitur « Primo : gentem non modo indigenarum, verum etiam ex-
loco, quemprimatem et caput in ecclesia credimus, traneorum alicnigenarumque, quo sub clarissimi
et conriteniur,aposto]ica3sedis pr8esulem,totamque nominis magistro litteris opcram darent.
illam principalem curiam humiles eremitaj Cala- 172. Atqueexhisimprimis OdonemseuOtlonem,
briaj monaslerii sancta; Dei gcnitricis Marife, cujus summumpostea sub Urbani 11 nomine pontificem,
fundator pater Bruno fuit et prailatus, dum in car- Robertum a Burgundia, Lingonensem episcopum,
ne viveret, debita subjectione veneramuret saluta- aliosque tres viros illustres, § v recensitos, exstitis-
mus, sanctique Patris nostri obitum pridie Nonas se existimo tum ob jam dicto, tum quod nibilpla-
Octobris denuatiamus, ut meritis eorum et preci- B ne,ut alibi potius, quam Remis studuisse credantur.
busadjuvetur apud Deum. Salutamus quoque uni- possit affcrri. Imo vero, qnod ad Urbanum nomi-
versam sanctain Ecclesiam in ordinibus et profes- natim spectat, Remis potius liic, quam alibi, stu-
sionibussuis,canonicos,monacbos,eremitas,Deodi- duisse idcircoest dicendus, quod etRemis aliquam-

ctas sanctas virgines; quibus et omnibus spirituali diu fuisse versatum, et ecclesiee metropolitanse ca-
pra?sentia prosternimur, ut defuncti Patris nostri nonicum ibidein egisse, aliunde habeatur perspe-
memores esse velint, ut dilectseillianima^.si adha?- ctum,uti apud Ruinartium tom .III Operum scriptoris
sit macula, cum non sit non peccet, mul-
justus,qui hujusetMabillonii posthumorum videre licet.Atque
tiplicatis intercessoribus et precum instantia deter- itafuturum modo spero, utqui omnia hactenusad-
gatur et transeat ad requiem. » Adqugecumqueita- ducta riteexpenderit,necesse non esse exislimet,ut
que, uti ex boc textu mtelligitur, monasteriaeccle- Sanctusvel obnominis, quainclaruit, celebritatem,
siasqne, sive sanctum nossent, sive non, epistola vel ob discipulorum, eorumve, quibus speciali mo-
encyclica, mortis ejus nuncia, missa fuit, ut exre- do notus fuerit, multitudinem Parisiis aliquando
sponsoriarum ad banc seu tiinlorum funebrium docuisse admittatur, repugnantibus, quae supra in
quibus Sancto parentatum f uit, multitudiae ingenti, p, contrariuin adduxi, argumentis. At vero, inquies,
utpote ab iisdem monasteriis ecclesiisque profecta, Sanctus saltem tunc, cum in solitudinem, sociis
argui non possit; hisce illum omnibus speciali quo- nonnullissibi adjunctis, secessit, Parisiis docuit.Ita
dam modo notuin, magistrumve fuisse. Quare,etsi enim a scriptoribus nonpaucis memorise proditum
darem, Sanctum nostrum, ni Parisiisdocuerit, mo- existimatumquefuisse invenitur. Itaomnino habet;
nasteriis Tillis omnibus ecclesiisque nec speciali verumin Sancto minimesunt, nec haec^quam
coifivi
modo notum, nec magistrum existere potuisse, tenent, placet opinio, tunc quod ex dictis Sanctus
nondum proplerea consectarium fuerit, nt reipsa nullo unquam tempore Parisiis docuisse, videatur
illc umquam Parisiis docuerit. tuin etiam, ac maxime quidem,ex eo,quod Bruno,
171. Nec quidquam ad rem facit, plures Pari- cum in eremum secessit, non Parisiis, sed Remis,
siensesecclesiasS.Brunonis, veluti viri sibi notissi- in pristinum, ac forte etiam meliorem statum ali-
miobitum enimpo-
celebribusplanxisseelogiis;fieri quamdiu jam restitutus, summos inter fortunae se-
test ut hoc ilUT> fccerint, quod, etsi iis, non facie cundac favores commoratus fuerit, uti ex iis prae-
aliove,quo magistrisotent discipulis, speciali modo, cipue, quffi num. 154 et binis seqq. in medium
fama tamen, utpote qui maxima ex dictisnominis adduxi, siudiosus lector facile perspiciet.
celebritate inclaruerit, notissimus exstiterit. Idem D 173. Hinc porro, etsi eliam horrendum illud
etiam de nonnulis aliis ecclesiis, monasteriisque, prodigium,quo doctor Parisiensis, primo se accu-
qujeSancti, velutivirisibinotissimi, obitumluxere, satum, secundo judicatum ac tertio tandem con-
estojudicium; etsiautemetiam ettitulisfunebribus, demnatum, e feretro proclamarit, Parisiis, quod
qiiibus Sanctoparentatum fuit, sallem nonnulli a infra discutiam,reipsa accidisset, veraquc, ol. quam
personis, quibus etiam facie aliove speciali modo Bruno in solitudinem secesserit, causa exstitisset,
notus fuerit,magisterve exstiteiit, ei sint inscripti, hunc tamen tum,cumillud accidit,ibidem docuisse,
nihil tamen cogit u hosce sub illo, non Remis, sed admitti idcirco nondum posset. Cumenim Sanctus,
Parisiis studuisse admittamus.Utquidenim Sanctus Remis post Manassis archiepiscopi expulsionera in
plures etiam cxtraneos habcre Remisdiscipulosne- res suas seu facultates pristinas restitutus, civita-
quierit? Sane sseculo xi, quo Bruno floruit, diversae tem illam uon amplius, domicilium alibi fixurus,
diversarum urbium ecclesiarumque scholfe, uti Hi- ante suum in solitudinem discessum reliquisse vi-
storiae litterarise Francise scriptores tom. IX, pag. deatur, consectarium est ut, si eo tempore, quo
30 et seq. docenl, pro nommis celehritate, qua dictum prodigium acciderit, seuanno circiter 1082
earum magistri gaudebant, vel magisvel minus ab Parisiis docuit, in pristinas suas facultates Reniis
iOl ACTA 102
restitus tum noiidum fuerit, ac proinde, ut in hasce A docuisse judicarint, etsiinterim id apudscriptores,
illuni, cum id equidem, anlequam in solitudinem sancto vel synchronos vel etiamdumtaxatsubajqua-
secederet, ex dictis sit factum, restitui tandem les litteris consignatum non reperirent.
post prcefatum prodigium contigerit. Verum prae- § IX Ana Guiberto de Novigento vera S. Brunonis
annum 1082 pris- in solitudinem secessus causa assignetur, et an ad
terquam quod sanctusRemis ante
hunc praitar emissum monacJnci habitus induendi
tino statui ac forte etiam meliori redditus vero-
votum rutione alia graviori Bruno indiguerit.
similius ex dictis fuerit, id post prodigium illud
Launoius, qui edita de vera causa secessus
accidisse, idcirco prajterea non videtur, quod, cum S. Brunonis in eremum dissertatione prodigiosam
Bruno in opinioneeorum, qui prodigium propu- doctoris Parisiensis anastasim commentis accenset,
gnant, sseculo valedicere firmissime exhoc statuerit, veram conversionis seu secessus S. Brunonis in
propositumque, rebus uLcumque compositis, exse- eremum causam a Guiberto deNovigenlo, auctore
cutus fuerit,parum verosimile appareat,fuisse illum, coa!vo, lib. de Vita sua, cap, H tradi affirmat
I
viso prodigio passurum, nedum cui*aturum aut

InLcgrumGuiberti textum, quem Launoius hunc in
etiam Remos aditurum, ut, quas ibidem sub Ma-
finem dissertationis laudata? cap. 1,§4 recenset,
nassa amiserat, facultates dignitatesque recupera- huc non transcribo, sed ea dumtaxat illius verba,
ret. Quare si pro vero, quod infra, ut dixi, exami- B qua^, ad conficiendum, quod Launoius vult, facere
nabo, admitti debeat prffimemoratum prodigium, ulcumque queunt, Sunt autem hcPc: « Fuit non
verosimilius quidem id ob jam dicta, S. Brunone, longe abhis dicbus Bruno quidam inurbe Remensi
Parisiis non docente, sed tantum, sive ut amicos
vir et iiberalibus instructus artibus et magnorum
inviseret,sive aliam quamcumque ob causam ibidem studiorum rector, qui conversionis initia ex sub-
praesente, acciderit.
jecta nactus occasione dignoscitur.Manasses quidam
174. Nec est, cur id cuiquam mirum noviterve
post Gervasii famosissimi archiepiscopi decessum
confictum videatur ; etenini ex ipsomet quinque
praidictai urbis regimini Simoniace se intrusit, vir
primorum Cartusiae majoris priorum Chronico, seu quidem nobilis, sed nihil prorsus serenitatis, qupe
ex edendo, quod in hoc continetur, Sancli nostri prima ingenuitatem decet, habens. Tantos enim
(adi § i) sub Vit» nomine elogio, ante cujus auclorem
fastus ex illa novitate conceperat, ut regias pere-
doctoris redivivi,quodParisiis contigerit,prodigium grinarum gentium majestates,imo majestatum fero-
nemo ULteris consignasse putatur, coUigendum vi-
citates imitari videretur.... Is igitur cum miiites
detur, S. Brunonem ei, cumcasudunitaxat Parisiis
summopere affectaret, clerum negligeret, dixisse
versaretur, adstitisse. Audi, qui, prodigio illo nar-
^ aliquando refertur ; « bonus, ait, esset Remensis
rato,num.5,loquatur:«Eatempestate,niquit,erat „ archiepiscopatus, si non niissas inde cantari
ibi (Parisiis nempeeo, quoprodigium accidit, loco) „ oporteret. Hujusergomoresprorsus improbos
..
magister Bruno, natione Theutonicus, de civitate et stupidissimos habitus cum omnis honeslus hor-
Colonia non obscuris parentibus natus, ecclesise reret, Bruno tu..c in ecclesiis Gallise opiniatissimus
Remensis canonicus et ibidem scholarum magister cum aliis quibusdamRemensium clericorum nobi-
in theologia, qui, supra scriptis vocibus (doctoris hbus infamis illiusodio excessitab urbe, » Remensi
nempe, sese damnatum, e feretro vociferati) salu-
nimirum.
briter territus atque compunctus allocutus, est
176.HaclenusGuibertus; verum anne ita veram,
quosdam socios ibi prffiseiiLes,» elc, ILa antiquior illa
qua S. Bruno in eremum pulsus fuerit, causam
Sancti Vita, cujus auctor anonymus S. Brunonem commemorat? Itaomnino,ut dixi,autumat laudatus
utique, si eum, cum prodigium, quod narrat, Pari- Launoius, ac preecipue quidem tum, quod ex ejus
siis docuisse existimasset, scholarum non Remen- opinione Sanctusnoster,cum ob improbos Manassis
sium, uti verbis recitatis facit, sed Parisiensium mores Remis excessit,statim sese in eremum rece-
magistrumvocaturus fuisse videtur, cum de rc quge perit; tuni qiiod,ut putat, sancti ex urbe Hemensi
qu« ibidem a sancto docente D discessum habilaab eo,(iuam
et Parisiis gesta sit et
supra jan memoravi, 1
fuisset conspecta, sermonem insLituat. Quod auLem cum Radolpho Viridi et Fulcio Monoculo de falsis
non tantumPuLeanus, aliique, quisa^culi xvi initio mundi oblectationibus collaLio prtcccsserit. Verum
floruerunt, S. Brunonis biographi, verum etiam nec Sanctus, cum Remis ob improbos Manassis
seculi XIVetxv scriptores, infra laudandiinvenian- mores excessit, statim sese in solitudinem abdidit,
tur, qui sancLum nostrum eo ipso Lenipore, quo nec illius ex urbe Remensi discessum collalio me-
praidicLum prodigium Parisiis conLigisse, memo- morata prfficessit, Ulrumquee soiis fere supra jam
ranL, ibidem docuisse, memoria; proilanL, auL cerLe dictis satis liquet. Ac primo quidem cum Sanctus,
eo loco, quo id faciuiiL, « scholarum Parisicnsium uL nurn. 111 dihicideprobavi,anno I076autsequenti
magisLrumi. appellent,fuisseve innuaiiL,factumreor Manassis viLaiuii caiisa Remos deseruerit, corteque,
ex eo, quod, cum qrodigium istiid Parisiis conLi- uLi iiifra oslendam, auLc aniium 1081 in cromiim,
gisse aut alicubi legissent, aut IradiLione secum non
sa-cuIorelicLo, abieriL. moxhoc iliiim a siio ox
communicata accepissent, Sanctum indc, uLpote iirbeRemensi obiinprobos Manassis mores oxcessu
quemsiinul pr;psenLcm [irodigio adstiLisse, schola- non fecisse, manifeslissinniin esl. Etvero Sanclum
rumque niagistrum egissc invcnirent, ibidcm Lunc aon nisi post Manussis archiepiscopi e sede Re-
;
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS m

mensi expul.sioiiem, seu paulo post annum 1080, A vorl)is suprarecilalisaffirmet,Sanctum<(Brunonem
quo hfPC accidit, in cremum seccssissc,ab ipsomet convcrsionis initia nactum fuissc ex occasione»mi-
Gniltcrto loco supracit.etiam indicari, volunt non- proi)oruin morum Manassoe hoscetamen, ohquam
;
nuUi. Ilaautumant quodliic,postquam verbis pro- Sanctus in eremuni seccsserit, perfecteque sese
rccitatis subjunxit, «qucm (Manassem archi-
ximc converterit, causam exstitisse, noii edicit. Imo vero
episcopum) postmodum proceres, clcrus atque Bur- contrarium innuit, cum improbos Manassis mores
genses,cum ab Hug-one (qui Diensis agnominabalur) conversionissancti iniliisoccasionemdedisse, dum-
archiepiscopo (Lugdunensi scilicet poslea creato) taxat tradat, haecque ab ipsa conversione perfecta
apostolicai sedis legato, viro infenore justiti«cla- sint diversa. Ut veritati consona scripsisse intelli-
rissimo, creberrimo analhemate feriretur, et ille gatur Huibertus, res ita concipicnda videtur. Bru-
manu mililari thesaurosEcclcsia^. dilapidare nitere- no, Rcmis ob improbos Manassis morcs excedere
tur, asede,quammaleobsedcrat, pepuleruat,» ita compulsus, fortunam maxime adversam, qua pre-
deinde,nonnullis,qucC quamquam Manassem respi- mente, de Deo cogitare vitajquae emendationem
ciant, huc tamen minus faciunt, interpositis, pro- conciperemortalespotissimumsolent.fuitexpertus,
sequatur: » At Bruno, urbe (Remensi scilicet) de- luncque_factum ut cum Radulpho et FulcioMono-
serta,saculo etiam abrenuntiare proponit, qui B culo celebrem in qua sese brevi monachicum habi-
suorum notitiashorrens ad Gratianopolitanum pro- tuni assumpturum, vovit, collationem habuerit.

cessit terrilorium ;
» verumillis hac in re, uti infra Sic quippe cum votum illud completa^ a Sancto
docebo, assentiendum non est. postea coaversioais initiorumloco merito sit haben-
177. Nihilinterim,etsiiditasit, contranos etiam dum, collationique, in qua idem votum fuit emis-
hic facit, quod loco Launoius prseterea addit
cit. sum,iinprobi Manassis moresoccasioaem dederint,
de clericis Remensibus, cum Sanclo ob improbos recte scripsisse intclligitur Guibertus, Sanctum
Manassis mores e civitate Remensi egressis, qui, nostrum eximproborum Manasssemorumoccasione

ni tunc Bruno in eremumsecesserit, diu eum, quo- conversionis suee initia nactum fuisse, sive interim
cumque concederet, comitari debuerint, Deumque ex votoillo seu ex collatioae, in qua, hoc fuitemis-
interea- a quo converterentur, atque in eremum sum, factum tandemsit, ut Sanctusnovam Carthu-
cuni sancto pellerentur, e machima exspectare ;
in sianorum religionem instituerit, sive novaratione
eremum enimcumSancto,utiapud nostom. I Apri- accedente ad id faciendum fuerit impulsus.
lis, pag. 40, num. xiinS. Hugonis, Gralianopolitani 17!». EtBrunonem quidem e dicta collationeocca-
episcopi, Vita Guigo, quintus Cartusise majoris ,

sionem novaj su« religionisinstituendse accepisse,
^
prior, testatur, concesserunt magister Landuinus,

'
Launoius in sua de vera S. Brunonis in eremum
Lucffi in Hetruriafadi apud Labbeum tom. I Biblio- secessus causa dissertatione cap. i, § III contendit
thecai uovee mss. pag. 639quatuorprimorum,cujus verum contra ad novi Carthusianorum ordinis in sti-
num. 6 notitiam dedi, carthusiaj majoris priorum tutionem nihil omnino collationem illam coutulisse,
Chronicon) mundo natus. Stephani duo, Burgensis annaliumCarthusiensiumlibri quarti hactenus non
et Diensis, Hugo capellanus et duo laici seu con- vulgati auctoranonymus putat, operis sui num. 89
versi, Andreas et Guariaus ; horum autem nulluse hunc in modum Launoio,illudcontendenti,respon-
nobilibus illisRemensibus clericis, qui cum Sancto dens: Ibi... (in epistola scilicet S. Brunonis ad Ra-
ob improbos Manassis mores Remis excessere, dulphum Viridem per verba, num. 125, huc trans-
exstitisse invenitur. Quod modo ad coUationem, a cripta) « sanctusBruno non loquitur dc consilio fun-
Sancto cum Radulpho Viridi et Fulcio Monoculo dandi alicujus novi ordinis, sedtantum de voto re-
habitam, pertinet,Bruaonis hanc ex uibe Remensi cipiendimonachicumhabitum. Quidam adversarius
ob improbosManassismoresdiscessui non praeivisse, hanc forsan irridebit distinctionem, quai nihilomi-
satis superque, quse num. 12b et seqq. in medium nus facilius, quam illa» (observata nimirum a Lau-
adduxi evincunt ibideminterim dictis Guibertus
; D noio in Brunonis, quai proxime laudavi, verbis)
de Novigento loco proxime cit. etiam suffragatur, « iastituendfE Carthusiaaorum religionis occasio,
utpote narrationi, qua Sancti ex urbe Remensi ob observabitur a quovisattentius et sine animi motu
improbos Manassis mores dicessum refert, post verba sancti Brunonis considerante. «Promisi-
pauca interposita,qua3 huc nonfaciunt, subjungens, » mus, » inquit,» ac vovimus Spiritui sancto in pro-
« At Bruno, urbe (Remensi nenipe) deserta, sajculo » ximo fugitiva sseculi relinquere et «terna capta-
etiam abrenuntiare proponit. » » re,necnon monachicumhabitum recipere.» Quis
178. Jam vero cum Saactus aec statima suo ex non videat aliud esse vovere habitum monasticum
urbe Remensi ob improbos Manassis mores excessu assumerc, aliud inire consilium condendffi nova?
in eremum nec hunc habitacum Radulpho
abieril, Cumque statim addat, « quod (votum)
religionis?
etFulcio, inquahicumBrunone manachici habitus « et in vicino peractum esset, nisi tunc Fulcius
assumendivotum emisere, collalio pr»cesserit,quis « Romam abiisset ; » liis verbis satis innuit eos tan-
improbos Manassis mores pro vera, ob quam Sanc- tum cogitasse de monastico habitu induendo non
tus in eremum secesserit, causa admittat? Saae, in novo, quem instituerent, ordine, sed in aliquo
ut hoc fiat, miaime favet Guibertus. Licet enim alterius ordinis monasterio.»
105 ACTA 106
180. Si enim de nova religione in hac egissent^ cussus non solum de monastico recipiendo cogi-
colIatione,hujusmodi consilium tam cito ad effcctum tavit habilu, sed ad sublimiora a Deo vocatus no-
perducerc non potuissent, ut revera non perduxe- vum amplectendigenus vit£E asperrimaj consilium
runt,cum prius multa sibi disponenda f uissent ad tan- iniit, et feliciter complevit. » Hactenus ille, in col-
tumopusperficiendum,utsuntgenusetmodus vita?, latione, quam Sanctus cum Radulpho Viridi et
habitus,8edificiaquantumvishumiIia,locusimprimis Fulcio Monoculo de falsis mundi oblectationibus
adpropositum idoneuset aliahujusmodinonpauca seternumque duraturis cceli gaudiis habuit, de no-
tam circa temporalia, qnam spiritualla, ad novara vo instituendo ordineactum non fuisse, merito sa-
religionem rite instituendam absolute necessaria. ne contendens, ut proinde illa non exstiteritnovi
Praiterea ex contextu verborum ejusdcm cpistolae instituendi ordinis occasio,autcerte non nisi valde
clarius sole apparet,totum hoc propositum, inhac remota; imo vero votum, in eadem emissum,ne
ut
collatione susceptum, successu temporis ad nihi- ullam quidem sancto novae magisque austeree vita3,
lum recidisse, ut ipsemet beatus vir ingenue fate- qualem in Carthusiai ac deinde in Calabriai eremis
tur his verbis « Quod in vicino peractum esset,
: duxit, amplectenda; obligationem imponere quo-
« nisitunc Fulcius Romam abiisset, ad cujus red- quo modo potuerit.
« ditum peragenda distulimus. Quo moram fa- 182.Verum«Brunoni))quodinfineait, « Deo ex-
g
« ciente aliisque intervenientibus causis, divinus solvere, » quod in collatione illa promiserat ac vove-
« amor elanguit, refi'iguit animus, fervorque eva- rat,«difFerentifortiori,quo vocationidivinaj tandem
« nuit. )) Quiddici potuitevidentius?Quid enim est obsequeretur, incitamentoopus fuisse,<( neutiquam
dicere, quod « divinus amor elanguit, refriguit placet.Elsi enim reipsa Sanctus,quod in prffifata col-
« animus, fervorque evanuit, » nisi aperte dicere, latione, anno ex supra dictis 1077 verosimillime
quod nonsolum tuncnonabrenuntiaveruntsseculo, habita,promiserat adannumutminimum 1081, uti
jed eliamquod Radulphus et Fulcius abrenuntian- infra probabo, ac proin, si non octo aut decem an-
di consilium abjeceruntsanctus vero Bruno illud
; nis, longo saltemtemporisspatio implere distulerit,
in aliudtempus rejecerit? Quod apertius per illa non video tamen, cur ad votum impIendum,novo
verba, « fervor evanuit, significatur, et adhuc
)> accedente fortiori efficaciorique incitamento'debue-
apertissimum fit, si consideremus, sanctum Bru- rit impelli. Cum enim voti emissi Sancto indubie
nonem non cum his, quibuscum collationem ha- in mentem subinde venerit, cur ad id implendum
buerat et voverat, sed cum sex aliis, qui non in- moveri nequierit solis iis rationibus, quibus Radul-
terfuerant collationi, sseculo valedixisse. » phum Viridem, ut eidemvoto satisfaciat, in sua ad
181. «NecprodestcumLaunoio reponere, « san- G hucepistola hortatur ? Gravissimte sane hai erant,
« ctum Brunonem non de sualoqui, sed de Radulphi atque ad arguendum Radulphi cunctationem, ani-
procrastinatione. » Nam inplurali numero locutus mumque ad promptam voti exsolutionem excitan-
©st Bruno, « ad cujusrcditumperagenda « distuli- dum aptissimai. Inculcabat scilicet Sanctus pr«ci-
mus, » ut daret intelligi, uon Radulphum solum, pue districtam voti exsolvendi obligationcm, cui
sed se etiam cum eo distnlisse, ac proinde fervo- non satisfaciens Radulphus poenas erat incursurus
rem etiam ad tempustunc evanuisse nam subdit: a'ternas. Audi, qui Radulpho loquatur
: « Quan- :
« Quo moram faciente aliisque intervenientibus quam, inquit, longo terrarum tractu, etprolixiorc
causis, divinus amor elanguit, » ctc. Sedutadhuc tcmporis spatio corpora ab invicem sejuncta sunt,
hujus rei veritas manifestior fiat, habenda est ra- animus tamen benevolentia; tuai ab amico avelli
tio temporis,quodadictacoIIationediIapsumest usnon potuit. » Et, paucis interpositis, ita prosequi-
que ad annum,quo sanctus Bruno in solitudincm setur « In finibus autem Calabria; cum fratribus
:
cessit. Siquidcmconstat,etid maxime,siRemis ha;c religiosis, et aliquot benc eruditis eremum inoolo
collatio habita est, utcxlra dubium esse vult Lau- ab hominum habitatione satis undiqueremotam;»
noius;con.stat,inquam, inter eauictsancti BrunonisD ac deinde, nonnullisiterumintcrjectis, ait: « Quam
seccssum» (sincmpe, quodinfra discuticndum,an- (contcmplationem videlicet) tu, frater charissime,
no 1084 primum meiiori vita3 se dederit) « effiu- utinam unice diligeres, ut ejus amplexibus fotus
xisse octodecem annos. Nam supcrius vidi-
aut divino caleres amorc. »
mus, sanctum Brunonem Remis expulsum fuisse 183.EtpfiuIopost:«Fugeergo, fratermi,fuge has
circa annum 1076, et in subjicicndis probabimus, molcslias et miserias omnes, et transfcr le a tem-
eum religionem suam (in Carthusiai eremumanno pestatc hujus mundi in tutam ct quietam portus
1084 illum secessisse, infra probabitur) instituisse stationem. » Ac iterum post Quapropter operac
: «
anno 1084 vel anno 1086, utipsemctLaunoius post prctium est, diligcnli examinatione prudentiam
Baronium Ergo'quidquid rcclamet contra
scripsit. tuam ista pcrpcndere : quod si amor Dei te noa
clarissimum Saussaium Launoius.Brunoni emissum invitat,tantorumpraMniorum ulilitas te non provo-
votum exsolvere difi"erenti et procrastinanti opus cat, saltem necessitas et linior pcenaruni ad hoc
fuit fortiori incitamento, quo vocationidivina>, tan- conipollere debet. Scis namque, qua sponsiono
dem obsequeretur. Et illud fuit damnati hominis obligatus es, et quam omnipotens ac lcrribilis sit,
horribilc spectaculum, quo tandem animitus con cui tometipsum munus gratum etomniao accepta-
Patrol. CLII.
107 S. I3RUN0NIS CARTIIUSIANORIIM IiNSTITlITORIS 108
bile devovisti, cui nec menliri licet, nec expcdit. A obdilatamdiu voliexsolutioncmrigidiori magisque
Nec enim patitur, se injuste irrideri. » Scquuntur auslcro vita^ gcnere divin.fbonitalijquam hincolfcn-
modo num. 12:) huc transcripta, qui])us,de
verba, sam puLaritjSatisfaoerevoluerit.Quarc necnovofor-
qua hic, collatio votumque in hac cmissum conti- tiorique, quamessetvotiemissi religio, Sanctus no-
nelur, ac deinde, nullis praiterca intermediis, hê ster, ut in Carthusia^ ercmum,sa'culo relicto, sece-
subduntur Quid ergo superest, charissime, nisi

: « derct,incitamcnto indiguissevidetur. Verum etsiid
atantidebitinexibustecitius expcdire, ne pro tam neutiquam tamen consequens cst, ut reipsa

ita sit,
gravi tamque diuturno mcndacii crimine iram in- ad emissum monachici liabitus assumendi votum
curras Potentissimi, et propter hoc cruciatus im- fortior efficaciorquc, quo tandem in Carthusiai
manes. Quis namque inultum relinqueret, se a cremum pulsusfuerit, stimulus non accesserit. At-
quoUbet sibi subdito defraudari munerepromisso, que id quidem horrendoceleberrimiParisiensisdo-
maxime si id magnai foret sibia^stimationisetpre- ctoris,qui, ad tempusredivivus, sese a divinajusti-
tii. Quapropter cede, non mihi, sed prophela^, imo

tia damnalum, et fcretro proclamarit, spectaculo
Spiritui, Sancto dicenti, « vovete et reddite « Do- factum traditur a nonnullis quibus proinde an as-
;
« mino, Deo vcstro, omnes, qui in circuituejus sentiendum certo sit, nuncindagandum utautem ;
affertis munera, terribili et ei, qui aufert spiri- B hanc non parvi momenti rem, quee saiculi proxi-
« tum principum, terribili apud reges terrffi.» Cur me elapsi erudilorum pluinum ingenia calamo-
haec omnia inculcat Spiritus Dei, nisi ut te voven- sque exercuit, apte discutiam, totum de ea, ut di-
tem perurgeat reddere quod vovisti? » stincte magis ordinateque procedam, tractatum in
18i. HicRadulphum, nepropterdivitias,dignita- diversos articulos seu §§ dispertiar, nec raro, quae
tes, etmaximearchiepiscopi, quapollebat,gratiam disserenda venient, ipsismet, cum commode fieri
« a sublimi declinet sponsionejet divinarevo-

tam id poterit, anonymi, qui Annalium
Carthusiani
cetur charitate, » gravissime monet, acdeinde post ordinis sui librum quartum hactenusnonvulgatum
paucasubjungit «Utinamnon asperneris amicum
: contexuit, verbis expriniam, tum ut operis hujus,
monentem! utinam non surda aure audias verba Spi- non neminem teneri
cujus desiderio inteIligo,spe-
ritusDei utinamdesideriolongaique exspectationi

! cimina quaidam exbibeam, tum ne forte eorum,
mese satisfacias, dilectissime ne diutius crucietur ; quee ad doctoris Parisiensis anastasim probandam
pro te anima mea curis sollicitudinibusque atque in illo afleruntur, magnique fieri intelligo, vim im>
timore Namsi venerit(quodDeus avertat!) teprius
! minuisse existimer. Ab iis, quse sa^culis binis proxi-
quam debiti votum solveris, ab hac recedere vita, me elapsis huc facientia evenere,ducoexordium.
me continua tristitia sine aliqua spei consolatione G § X. An qua Bruno
docforis Parisiensis anastasis,
tabescentem relinques. » Ac tandem sub fmem fuerit conversus, s(eculoprceterito,quod pro falsa ha-
epistolai addit « Fraternitatem tuam diu incolu-
: beretur, e Breviario Romano fuerit expuncta, et qui
men memorem consilii nostri, nec voti immemo- hanc vel tunc, vel aute arrodere primum inceperint,
rem vigere, sedulus exopto.» Hfec sunt incitamen- et qui hisce contra sese opposuerint.
ta, hi slimuli, a Brunone, quo Radulphum ad voti Secessui S.Brunonis in Carthusise eremum seu cau-
quod in collatione cum eo habita emiserat, solu- sam seu occasionem prsbuisse doctorisParisiensis,
tionem pertraheret," studiose sane ac industrie qui suam proprio ore damnationem e feretro astan-
adhibiti, quibus majores acrioresque, ut idem vo- tibusdenuntiaritjluctuosissimam illam ac notissi-
tuai exsolveret, Sanctum nostrum, cui indubie il- mam historiam, longissimo sane annorum spatio
lius identidem recurrebat memoria, opus habuisse creditum jam fuerat, cum tandem sseculis binis
quis edicat? Bruno itaque fortiori, quam quodvoti proxime elapsis inventi sunt, qui illam autin du-
emissio ortaque hinc obhgatio afferebat, incita- bium revocare, aut etiam conquisitis undecunque
mento, ut monachum indueret, sicque votum mo- argumentis impugnaresunt ausi. Ac «primus» qui-
nachici habitus assumendi exsolveret, neutiquam D dem,quodsciamus,quieam (ipsasuntsuppeditataab
indiguit. Verum an idem etiam de nova magisque Annalium Carthusiensium libri quarli auctore ano-
austera, quam in Carthusia ac deinde in Calabria nymo verba) indubiumcceperitrevocare,fuitRena-
tenuit, vitse normadicendum ? tus Benedictus (imo verosimilius, uti infra docebo,
i 85. Cum Sanctus, uti infra docebo ,aliquanto tem- secundo tantumlocomoxhicnominandus Papyrius
porisspatio,antequam inCarthusieeeremumsecede- Massonus) vel alius, qui ejus nomine Legendam
retin Siccse fontanse deserto monachum seu, si Sanctorum,GaIlica vestedonatam, circa elapsi pro-
mavis, eremitam verosimiliter egerit, fieri potest, xime saiculi occasum (id est, cum baec saeculo prae-
ut ibi,concepto paulatim raajori divini amoris aestu terito scripta sint, ante nanum 1600) publicavit,
auctoquebincpoenitentiai agendse desiderio, vitam qui in Vita sancti Brunonis ad marginem e regione
magis austeram ducturuscuraaliis, quibuseamdera iiUus narrationis ascripsit, « Guigonem nihil
voluntatem inspirarat, in Carthusise eremura sese « ejusmodi habere in Vita sancti Hugonis episco-
receperit. Fieri etiam potest, ut eo post emissum « pi, » et insuper, « clericos Parisiensis ecclesia^
habitus monachici assumendi votum, nulla plane « his refragari. v\ Unde sentimus, huic historiae
alia accedente causa, sese idcirco contulerit, quod nunquam quemquam refragaturum, si de canoni-
109 ACTA m
catuParisiensi mentio nonirrepsissetin meramrei A biens, typis edita thesi, palam, stimulante Marsya
gestae narrationem, quod unicum et solum postea viro doctissimo, in scholis theologicis asseruit,
fuisse videtur totius seminarium discordioa. Utrum « Quidquid de defuncti doctoris trina e feretro
vero illeliomo eanonicusveldoctor fuerit, inferius « emissa voce vulgatum fuerat, esse totum ficti-
dicemus. Secundus, qui huic dubietati succinuit, « tiumetcommentitium,deniqueanilemfabulam. »
fuit Gapyrius Massonus, qui obiit anno 16H, vir Astantibus placuit : nam
accuratioris litteraturee. Noc hoc ista sibi tempus spectacula poscit. »
«
87. « Hic Ub. iii annalium Francorum, pag. 232 Non inde tamen (utverasanaque loquamtur)sed ex
agens de tempore fundationis ordinis Carthusien- aliisexcellentis eruditique ingenii datis specimini-
sium, posquam pauca de sancto Brunone ct Lan- buscupita merito donatus estlaurea. Qui, sibicom-
duino retulit, hajc verba subdit « Petrus Clunia-
: placens exapprobata contraredivivi historiam the-
« censis, cognomine Mauriacenus, qui Crasso et si, hanc validiori stabiliturus argumentatione adiit
« Ludovico vixit, ordinis liujus auctoresBrunonem Romam. Ibi, quibuspotuit, viisetlaboribus institit,
« et Landuinum nominat, cumque originem, ins- ut illud prodigium e Romani breviarii lectionibus
« titutum ac moros Carthusianorum accuratissime abscinderetur, simulans maxime ex eo, quod in
« describat,nullam,mentionem'canonici Parisiensis B acceptatione festi sancti Brunonis Parisiis actum
« facit, qui intersolemnes inferias dicitur respon- fuerat, clerumet CarthusiensesParisienses id expe-
« disse mortuus. » Hajc ille, cujus totum dubium tere. Hai sunt artes, quibus ad id obtinendum eum
videtur verti circa silentium Petri et canonicatum fuisseusum, ei exprobrat (pag. 114 et llo) auctor
damnati homicis. Sed et Renati Benedicti, et Mas- (Theophilus Raynaudusnimirum] HerculisCommo-
soni animadversiones non tanti fuere ponderis, ut diani his verbis : « Et potuit, » inquit, « recisioni
potuerint impedire, quo minus summus pontifex « illi quod lu, qui prKsens
facilitatem accersere,
Gregorius XV, indicto per universam Ecclesiam « aderas, quibusnostiartibus, etprsesertim magno
sancti Brunonisfesto, singulisannisa quibuscunque « fragore Parisiensis cleri et academia; infamiam,
clex'icis et religiosis colendo,ejus Officiumcomponi « el abs te confictacivitatis regiae vota, ut eo narra-
et a sacra rituura congregatione recognitum et ap- « tio, etiamsi vera esset, preeteriretur, urgebas.
probatum in Breviario Ramano apponi(anno scili- «Hoc postremum docuerunt litterae iusa. Priora,
cet 1623) pra5ciperet, cujus secundi nocturni tres « quce germanissimam mutationis » (in Officio nimi-
lectiones ex ejus Vita desumpta?. sunt, quarum se- rum S. Brunonis faetaj) « causam continent, et
cunda totam hanc continet anastasim sub nomine « aliis et mihi sapientissimus e Congregatione ri-
cujusdam magistri, nulla facta speciflca mentione ^ « tuum theologus liquido confirmavit. » El paulo
doctoratus vel canonicatus post « Uicendum alibi, qui te Parisiensis Romse
:
188. «Urbanus quoque octavus, Gregorii succes- « juverit; faciens ut persuasum haberetur, Patres
sor, novo decreto Officium sancti Brunonis cum « Carthusianos expunctionem hujus narrationis e
narratione stupendae Historiae breviario Romano « breviario expetere, » etc.
inseri voluit, ut testatur clarissimus Saussa?ius in 190. «Quisacrairituumcongregationiprwerant,
epistola didascalica his verbis : « Prodiit interim in totius breviarii jussu Urbani VIII, » qui tamen
« lucem breviarium Romanum, cui ex Urbani VIII antca (vide num.l88)Officium S.Brunonis,doctoris
« decreto Officiumsancti Brunonis recens insertum Parisiensis anastasim complectens, brevario Ro-
« fuerat. In hoc narratio illa, brevi quidem, sed mano inseri jusserat,«tunc incumbentes recognilio-
« aperta continebaturserie. At Parisiensi breviario ni, viri religiosi et incorruptai integritatis, non Lau-
« tum recognoscendo ego cum aliis illustrissimi noii artibus decepti, sed sapientioribus inducti
« Domini archiepiscopi et venerabllis capiluli dele- rationibus, nonhujussolum
Historia". narralioncm,
« gatis operamimpendebam. Instilerunt liac occa- scdet egrcgiam illam piissimamque fideiconfessio:
« sioneCarthusiani Parisienses, ut sancti Brunonis nem, ab ipso Brunone morti proximo prolatain et
« festum acOfficiumdio ejus nataliconsignaretur, tertio? secundi nocturni lcctioni jussu Gregorii XV
M siquidem in breviario nostrohactenus locumnon insertam, simul cx eodem breviario, sicut ct multa
« habuerat. Honestaêorum poslulationi visumest aliorum sanctorum lcctionibusoxpinvn
alia cx aiiis
« concedenduin. Ascriptusfuitigitur sanctusBruno curaverunt. Hi postea a Cliri.stoplioro Putpon;i,Car-
« Lutetianis Pâslis, sed eo pacto, ut narrationis llinsiiT> RomantP. priorc, nomine rcvcrcndi Patris
« prajdicta\ in Officii ejus lectionibus neutiquam Cartliusia! prioris et totius ordinis ministrigonera-
« mentio fieret, quam suppressam paulo posteliam lis,ol)lato libello supplici, intorrogati do luijusmodi
M videre licuit in Romano divinorum Officioruin rccisione lale dcderunt responsuni,lestoThoophilo
« codice. » ILt.c illc, in cujusverbis detegitur vera Raynaudo, « montom sacra> congrogationis nun-
totius discordi«causa, quani diximussupra, nullam « quam fuisse, improbare ant in dubium vocare
aliam fuisse, pra'.tcr mentionem de canonicatu « iiarrationis hujus veritatom; sed consultiusvisum
factain in quibusdamliujus Ilistorite narrationibus. « osso, cain cxpiingore, quod mos Eeclesia:' HM-at,
189. « Poslhac, revolutis aliquot annis, Joannes «in sacris Officiis Sanotorum, qui roligiosius fami-
Launoius ultimam doctoratus lauream recte am- « lias inslituerunt, recensere eorum Vitas, non
\{\ S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS \\i
«( causas, ex quibusad instituendum ordinemsuum A 94 el seq. nonnulla, quse vcrbisjamrecitatisAnna-

« fueriul impulsi. » Ft post pauca addit, a viro lium Carthusiensium libri quarti auctor anonymus,
sapientissimo, Romie tunc moranle, accepissc :
in medium adducil,dc Carthusianorem initiis disser-
« Cum aliunde breviandai essent lectiones OlTicii tationc num. Item (Romani sacrce
8 sic scribcns : «
« sancli Brunosis, nihil occurrisse, quod minori rituum Congrcgationis) censoressustulerunt eBrc-
« incommodo renioveri possel, Caiternm sacram viario cclcberrimam illam corporis et sanguinis
« Congregationem de convcllenda ejus narrationis Christi inEucharistia professioncm, a Brunone fa-
« verilate, vel dc ea depretianda ne cogitasse qui- ctam sub[mortem, quam ncmo ita vecors erit, ut
:( dem.» sentiat idcirco delevisse, quod falsasit: qui enim
«Non absimiIequid'pauloanteteslatusfuerat
191. Turro in Calabria morienti astiterant, scripserunt
Bartoldus Nihusius, scribans adampHssimum vi- ad socios in Carthusia commorantes, et alios toto
rum Andream Saussaiium)) (adi, quam didascalica orbe monachos morilurum in haec verba locutum
hujus cpistola,Colonioc Agrippina^. anno|16i5excusa esse : « Credo panem et vinum, quae consecrantur,
in frontc pra3fert,epistolam) « bis verbis : «Sciscita- « inaltari, esse post consecrationem veruui corpus
« tus fui Roma5 per Janum Nicium Erythraium e « Domini nostri Jesu Christi ctverumsanguinem.»
« sacraCongregatione,quaiRitibus dirigendisinvi- B 193. Hajc Columbius, et post hunc Carlhusianus
« gilat ac praest, quid illa censeret. Et ecce, re- anonymus proxime laudatus; e quibus sane, aliis-
« spondetur, nequaquam istud, quod diximus, e que aposteriori hoc seripto supra adduclis, luctuo-
« breviario submotum, quod judicaretur esse fabu- sam doctoris damnati historiam, quod falsa puta-
« losum, sed alia de causa. » Haec autem causa retur, e Breviario Romano non fuisse sfeculo pra5-
diserle ac Uquido proditur in libro, in Vaticana terito expunctam, indubitatumapparet.Verum, etsi
bibliotheca asservato, de rebus in Romani breviarii id ita sit, reliqua tamenomnia,qu3e verbisrecitatis
recognitione mutatis ubi inter acta Congregatio-
;
idem Carthusianus anonymus tradit, veritati tam
nis, habitae die Jovis 16 Jannarii 1631, hoc decre- certo non consonant. Ac primo quidem, quod ad
tumlegitur : quod de lectionibus
« Fuitresolutum, scriptores, Parisiense doctoris ad tempus redivivi
« S. Brunonis amoveatur illud, quod poniturfuisse prodigium in dubium revocare primum agressos,
« causamsuse conversionisob majorem brevitatem pertinet, perperam verosimilius hos inter Renato
u et quia nihil facit ad sanctitatem S. Brunonis. » Benedicto locum primum, Massano duntaxat se-
Ha;c ex citato libro desumpta sunt ab erudito viro cundum concedit. EtsienimMassonusanno demum
Emanuele Schelstratio, ejusdem bibliotheca; Vati- 1611 vitam cum morte commutarit, suos tamen
cancepraifecto, adhistantiam V. P. procuratoris ge- G Francorum Annales, in quibus animum illa dere
neralis ordinis nostri, a quo et ad nos nupertrans- dubium declaravit, ann 1578 inlucem typis emisit,
missa sunt. Non igitur, quod fabulosa censeretur, cumque Renatus Benedictus arti criticaj parum de-
uti conabantur persuadere, qui correctionem urge- derit, verosimilius apparet, e legendae, num. 186
bant, ha;c historia e breviario Romano 'expuncta laudata;, editionibus, non priori, qua^ anno 1577,
est, sed ob majorcmbrevitatem, et quia nihilfacie- ipsomet curante Renato, prodiit, sedposterioribus
bat ad sanctitatem sancti Brunonis. Nec propterea duntaxal, anni nempe 1585, soliquc pencs meex-
sacrcC Congregationis mens fuit probibei-e, ne, qui stanti anni 1593,quas alii curavcre, notulam,num.
vellent, eam suis breviariis insererent. 186memoratam,inmarginefuisseadjectam.Dcinde
192. « Quam ob rem postea, nempe annis vero, cum «de lectionibus S. Brunonis illud, quod
I6i8 et 1652 breviariis Lutetiai jParisiorum edi- conversionis ejus causam fuisse ponitur, » anno
tis « Apud societatem typographicam {librorum 1631, uti e verbis, num. 191 datis, intelligitur, e
« Officii ecclesiastici, ex decreto Concilii Triden- Breviario Romano amotum, »non satis ca-
«fuerit
(( tini imprimendorum, » restituta est, nuUo pio, quiiter, quod Launoius, ut idpsuma Breviario
reclamante. Haec necessario praifanda duximus, D expungendum curarct, Romam suscepit, differri
ut lector praemoneretur, non debuisse a docton etiam, ut verbis num. 189 recitatis fit, possit in
Launoio asseri , e lectionibus sancti Brunonis tempus, quo is damnati doctoris Parisiensis histo-
solummodo deletum quidquid ad illud
fuisse, riam, veluti commentitiam ac anilem fabulamjam
prodigium spectabat, aliamque nullam potiorem tiâduxerat thesilpublice proposita, quod anno cir-
causam submovendi aliquid e Breviario ecclesiasti- citer 1635 factum, ipsemet innuit in prsefatione,
cis prsescribi regulis, praterquam deprehensam quam suae de vera causa secessus S. Brunonis in
falsitatem; quandoquidem, ut jara vidimus, cele- eremumanno 1646typisprimumdatse dissertatiom
berrima illa corporis et sanguinis Christi in Eu- praimisit. Adhffic etsi Gregorius XV, cum sacra ri-
charistia professio, a sancto Brunone facta sub tuum Congregatio S. Brunonis officium, doctoris
mortem, ab ipsis sacraj Congregationi prcepositis Parisiensis anastasim complectens, anno 1622 ap-
etiam sublata est, quam nemo ita vecors erit, ut probasset, annosequenti, utdeeo officium semidu-
sentiat idcirco deletam quod falsa sit, ut
fuisse, plexabomnibusubiquefidelibusrecitari libere acli-
prudenterante nos monuit Joannes Columbi Socie- cite possit, data bulla concesserit acindulserit,illud
tatis Jesu, in sua scilicet, in qua preeterea num tamen officium Parisiis ritu solemniori celebrari
ACTA 114
dl3
jussisse videtur Urbanus VIII, uli cxtraclatu a Pa- A argumenta, non immerito asserat, talia tamen hw.
tribus Garthusianis hujatibus mecum communica- non fuere, ut ab omnibus assensum extorserint. Ac
to intelligo. imprimis quidem MabiUonius in operibus suis loco
non uno historiamniam, si non pro commento seu
194.Aliaminorismomenti, qua? in suprarecitata
fabula, pro narratione equidem habet admodum
Carthusiani anonymi verba observari adbuc possent,
incerta ac dubia. Nec ei magis favent, qui post
omitto et progredior modo ad scriptores prajcipuos, MabiUonium scripsere. Historiai Ulteraria; Franciae
jam memoratis adjungendos, tam qui doctoris Pa- auctores, aUique eruditi, quieditis in lucem operi-
risiensis, qu» Sanctum nostrum in Carthusiai ere-
bus suam de prodigioso iUo eventu opinionem vel
mum pepulerit, anastasim improbarunt, quam qui vel ex instituto quodammodo
olnlcr dunlaxat,
contra tutarieamdem,ut veram, contra Launoium declararunt. Licet autem Papebrochius in Conatu
sunt conati. Ac primo quidem, cum hos intersint chronico-historicopart.i, pag. 32,num. 17scripse-
nonnulii, qui mihi, utpote hactenus inediti, ad Parisiensis
rit, Columbium pro prodigiosa doctoris
manum non sint, et tamen ab anonymo AnnaUum anastasi « testes habere ab anno 1391, 1383, 1313,
Carthusiensium libri quarti auctore memorentur, uUimus solum distet 49
imo 1298 et 1150; sic ut
ipsa vel idcirco scriptoris hujus verba,huc spectan- fundatoris, obita annollOl,»
B annosa morte sancti
tia, transcribo. Sic habent: « Intercos, » qui fabulo- historia nihil dubi-
hincquede eo, ut de ipsa dicta
sam non esse doctoris Parisiensis, sese damnatum
tante,Janningusin sua proActis sanctorumApologia,
eferetro vociferati, historiam, probare sunt conati,
anno 1685 typis vulgata, amica; expostulationis
« primas facile mereretur Franciscus Ganneronius,
num. 2i locutus fuisset, ipse tamen postea Pape-
monacbus Montis-Dei erudilissimus, si opus simm
brochius in suis ad exhibitionem errorum respon-
ineditum hactenus inter privatos parietes non la- sionibus, anno 1697 editis, articulo 15, § 20, ea
tuisset. Hic, ubi audivit, Launoium pubHca thesi scribit quibus sese, etsi etiam, qnae Janningusloco
proposita nisumfuisseprobare, omnia esse fictitia, omnis circa histori»
mox cit. dixerat, confirmet,
quse de hominedamnato hactenusvutgatafuerant, iUus veritatem scrupuU expertem non esse, indi-
arrepto calamo tractatum satis amplum scripsit, care videtur.
quem, « Vindicise geneseos Carthusiensium» inscri- 196. Sic enim ibidem num. 291 scribit : « Hpcc
ptum, misit in Garthusiam anno 1640. AUquotpost
duo testimonia » (e tabuUs fundationis Carthusiai,
annis Andreas Saussceius, edito Marlyrologio GaUi-
anno 1084 signatis et e Grandimontensi, qui anno
canai ecclesia; primum causam nostram
celebris,
1115exaratus sit, codice a Polycarpo de la Riviere
tutatus,objectiones adversariorum nonnuUas diserte
C allegata) « si subsisterent, nihil video, quid ultra
doctissima ad Bertoldum Nibusium
eUsit scripta illa requiri possit ad summam certitudinem; sed silen-
epistola, quam ipse Nihusius Golonite Agrippinse
tium Colunibi, triginta annis post Launoyum scri-
anno 1645 typis dedit sub inscriptione Epistola;
bentiseumque rcfutantis,neque duo istaproducen-
DidascaUcse. « In ea se, Ucet suppresso nomine,
tis suspectam milii facit Polycarpi fidem, etThoo-
« impugnatum sentiens Launoius dissertationem credulitatem.lgilur, vclim
phili, si eum transcripsit,
« edidit De vera causa secessus S.
anno 1646 »
nolim,cogor Launoyuminspicere, et pag. 135 lego
Brunonis in eremum. Launoio statim reposuit quod in allegala « cbarta ne unus quidem apex cst
Theophilus Baynaudus Soc. Jesu, sub nomine Ho- « de doctore vel canonico Parisiensi, » quod ipsum
norati Leotardi incripto UbeUo, « Hercules Com- « ingenue professusest prior generalis requisitus.»
« modianus.» Haud diu post archangelus Moncho- Etpag. 137: «InGrandimontensiChronico adannum
zon, professus Carthusia; Tolosanffi, grande vohi- « 115, quo paginavacabat, diverso charactere rc-
men exaravit, R. P. Pegonio majoris Carthusiai « contique manu, in loco non suo, scriptum est,
priori dicatum, cui hunc titulum praifixit » Carlhu-
:
« quod sequitur Parisiis borribile spectaculum

:
« sianus AUtiphilus [Alethopliilus], pro avita de- Undo

D « cnntigit, etc.,prout vidimusipsi.» ILtc illc.
« ccrtans Iraditione de institutione ordins Carlhu- contempserit
causa habetur, cur testimonia isla^;
« siensis. » Columbus,PolycarpimaIamfidemtacitcagnoscens;
hoc volumen non sohim rationcs et ar-
195. « In et curcgo nihil dc illo, nihil de Theophilo sciens,
gumcnta prfcfatorum auctorum, sed et eorum tra- contcntus fuerim tantisperiis, quihus utilurCoIum-
ctatus integros, de verbo ad verbum exscriptos, bus; donoc tempus exigat cx ])roft-sso tractaro ar-
congessit, multisnihilominusadditis ex ingenio suo gumentum istud, et Launoyi ad teslimoniarcliqua
exquisitis rationibus. Latet etiamnum hoc opus, responsionesexaminare.Intcrim fortassis alii,quam
nobis fcre soUs notum. Dcnique Joannes Columbi Polycarpus, sinceriores multo plura atque anti-
Soc. Jesu novissimus omnium athleta surrexit, qui quiora, ipsique rei gcsta? viciniorainvenient, quam
recenti dissertatione,De Carthusianorum initiis edita invenit Golumbus, licctlotatotius ordiniadiligcntia
annol 668 nova vaUdaque argumenla certissimasque adjutus; ut Launoyi contradictio (sicus optamus)
auctoritatespriorihussuperjecit. » Ista Gartluisianus penilus dissolvatur, et ex omnium animis abolea-
anonymus,qui etsi, a Columbio nova validaquepro tur dubitalio de vcritale istiushistori». »
doctoris rcdivivi historia firmanda adducta fuisse \m. Hactenus Papobrochius, qui cum 5ese ii-,
115 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 11«
quibus damnati doctoris historiam Columbiuspro- A cifcralionibus sinfîilos dies attribuunl. Et vero si
barc nisus donec res cx pro-

csl, fuisse tanlispcr, memoratwmspectaculumnonpuljiicecoramingenti
fcsso exaniinaretur, contentum, scribat, pluraquc populimultitudine,sedintr;iprivatosdorausdcfuncti
adliuc ac antiquiora, quam a Colurabio fuerint in- parietcscvencrit,nec tribusdiebus divcrsis,scd una
venta, tcstimonia, quoLaunoyicontradictio penitus eademque doctorisinfausti vocesredierint,nonerit
dissolvatur, ctexomnium animis dubitatio dcistius sane, cur constans scriptorum omniumcoaivorum
historia; vcritate abolcatur, allcganda sperct, scsc de memorabili adco historia silcntium magnopere
omni cxpertem nonfuisse, satis
ciroa hancscrupulo sit mirandnm,sicque,ob quam ha^cdifficiliimacre-
indicare vidctur. Nec
an propcnse adeo, ac
scio, ditu apparet, difficultas gravissima evanescet. Ve-
nihilominusfacit, inoponionem eorum,qui horren- rum cum scriptores longe plures, horrendum illud
dum doctoris rcdivivi, damnatum sese proclaman- doctorisdamnatispcctaculurapubliceinEcclesiaaut
tis, spectaculum vcris historiis accensent, fuisset saltem coram ingcnti horainum multitudine factum,
iturus, cum hiTCC scriberct, ad summam huic
si qua;, scribant,quamnamii fidemhacin remercantur,seu
fidem conciHandam antiquiora, quam adducta a an sat credibilis verosimilisquc videri queat eorum
Columbio, tcstimonia fortassisinvenienda putabat, narratio, primo inquiram, postea eorum, qui rcm
ad nostrum usque tempus inventum non iri pra?vi- B intra privatos doraus defuncti parietes evenisse,
disset, contraque, ut modofactum, dctegendumsci- statuunt,opinionem discussurus. A scriptorum Car-
visset, quinqueprimorumCartliusiaj priorum Chro- thusiensium antiquiorum,qui horrendum eventum
nicon, seu « tractatum De narratione historia in- coram ingenti hominura multitudine contigisse,
choationis et promotionis ordinis Cartliusiensis, » memoriai prodidere, testimoniis recensendis, ser-
quem Columbius ac post eum Papebrochius anno vato, quo latasunt, ordine chronico, ducoinitium,
circiter H30, seu annisfere duntaxat quinquaginta aliorum infra, qui Carthiisiensis ordinis non sunt,
post (( S. Brunonis » mortem scriptum existimavit, relaterus.
decimum, aUquot annis
certo ante saeculum tertium 199. Etsi primorum quinque Carthusia? priorum
jam inclioatum,scriptumnon esse,uti qu3enum.l2 Chronici seu tractatus De narratione historiae in-
et seqq. inmedium adduxi, sufficienter ostendunt. choationis et promotionisordinis Carthusiensisau-
Verum qualecunque sit, quod de luctuosa doctoris ctor tam antiquus, ac Columbius (adi num. 12 et
damnati narratione Papebrochius tulit,j udicium, id tres seqq.)insuaDeCarthusianorumiuitiisdisserta-
nos, quo minus libere in hujus veritatem inquira- tione putarit, non sit, caiteris tamem omnibus, qui
mus, impedire non debet. A scriptoribus itaque, doctoris ad tempus redivivi historiam litteris com-
qui illam duobus sseculis proxime elapsis vel utcun- G mendarunt, comrauniopinione, etsiidob loco pro-
que improbare, vel contra tutari sunt conati, ad xime cit. dictainfraque deCarthusianoMojorevensi
scriptorum antiquiorumproeademtestimonia pro- dicenda omninocertumnon sit, antiquior habetur.
gredior, adducamque non solum antiquiora, qualia Ante reliqua itaque omnia suppeditatum ab eo
Columbius,verum etiam,qu8e asaeculiquarti decimi hucquespectanstestimoniumintegrum,quodid hic
acsequentis scriptoribus datasunt, minus antiqua, subinde ante oculos haberi debeat, ex antiquiori
idque tum quodinfra usuisubindesint futura, tum Sancti Vita,Coramentariohuic,ut jam monui,ante
maxime quoditafactuminveniam ab anonymo An- duasaliasminus antiquas subdeiida,huctranscribo.
nalium Carthusiensium libri quarti auctore, a quo Sichabet: «Anno Dominicae Incarnationis 1082, vel
ne hic deflectam, rafio potissimum num. 185 in circa illura, dumsolemnestudium floreret Parisiis
fme data suadet. praecipue inphilosophia et theologia et jure cano-
§ XI. Scriptorum Cartlmsiensium sseculo xvi anti- nico, sicut generaliter consuevit,taleprodigiumibi
quiorum de doctoris Parisiensis qui damnationem dicitur accidisse. Quidam enim doctorpraecipuus,et
suam publice aperuerit, anastasi testimo-
e ferttro
nia referuntur, et quid de adjunctis, huic post ad-
vita, ut videbatur, fama atque doctrinaet scientia
jeetis, censendum. j) interomnesdoctoresParisienseseYcellenterhonora-
Non omnes, qui horrendum doctoris Parisiensis, tus etmirabiliter gratiosus,gravi et ultimainflrmi-
damnatumsese,eferetrovociferati, spectaculumin tate praeventus,non diu decumbens diem clausit
'itteras misere, ordinis Carthusiensis scriptores iis- extremum. Cumque tota dei, qua defunctus est,
dem illud adjunctis vestitum ob oculos posuere, more Parisiensi in aula, funere in feretro decum-
hincque nec inter eos, a quibus hodieque creditur, bente, fuissent continue decantatadivina officia, in
in modo, quo factum sit, satis convenit. Ahi enim crastino mane, congregataibidem universitate Pari-
ex his pubhce illud in Ecclesia aut saltem ingenti siensi tam scholarium quam doctorum, uttamho-
coramcircumstantehominum multitudine,alii con- norabiliviro solemnem ethonorabilem praeberent
tra privatim in aula domus defuncti, solis hujus, e funeralis officiisepulturam,cumreverendivirifere-
quibus Bruno, ejusque aliquot socii fuerint, ami- trum, in quo funus jacebat, vellent, elevare ad ec-
cis praesentibus, evenisse volunt. Alii iterum una clesiam deferendum, subito, cunctis stupentibus,
eademque die, unoque item ac eodem recitationis quimortuusvidebatur et erat,elevato capite,resedit
officiitempore vociferationes infelicis doctoristres in feretro, et, omnibus audientibus, alta etterribili
diversas rediisse affirmant ; alii contra singulis vo- voce clamabat «Justo Dei judicio accusatns sum,
:
iV ACTA 118
et, hoc dicto, caput deposuit, et decubuit mortuus, A suum lectorem, ut « Tractatum sequentemde nar-
sicut prius. « ratione Historiae inchoationis et promotionis or-
200.« Quavoce cuncliattonitielterritideliberave- « dinis Carthusiensis non negligatad sedificationem
runtjipso illo dienullo modo fore sepeliendum, sed « scribere, vel legere, vel audire. » Ita ille, tracta-
usque in crastinum reservandum.Mane ergô sequen- tum « De origine et veritate perfectae religionis, »
ti,cum multitudo maximaconvenisset, et dictum fu- quem, ut supra docuit, CoIumbiusnosterGuilielmo
nus,sicutprius, vellent ad ecclesiamdeportare, dede Elbura seu de Hyporegia ascribit, Bosoni aper-
functus, sicut prius, elevato capite, dolorosa et tissime attribuens. Hinccum ex argumentis, qui-
terribili voce intonuit : « Justo Dei judicio judica- bus tractatus ille Bosoni attribuendus probaretur,
« tus sum. » Quam vocem multitudo, quae aderat, aliquid forleprotempore, quo quinque primorum
clare intelligens etaudiensstupuitplus quamprius, Carthusiae priorum Chronicon scriptum sit, pro-
et alterutrum conquirentes, quid sibi vollent in- pius dcterminando colligendum sperarem, in haec
nuere tam insoliti et inexperti defuncti clamores, data ad Carthusianum Parisiensem, num. 28 supra
adhuc determinaverunt, ipsum ad aliud crastinum laudatum, epistola inquisivi, huicque, cum ea de
usque nullatenustumulandum, Tertio vero diecum re ad Carthusiam litteris recurrisset, fuit respon-
propter ista prodigia fere tota civitas convenisset, B sum, argumenta quidem illa ignorari, sed nihil
et funus, cunctis praeparatis, vellent ad tumulum interesse, cum dictus tractatus, ut ut Guilielmo de
deportare, defunctus,sicut prius, jam terlio altissi- Hyporegia attribueretur, Bosoni etiam, utpote sub
mo et moestissimoclamore personuit « JustoDei : cujus auspiciis hic illumequidem elaborarit quo-
«judicio condemnatus sum. » Qua borribili sen- dammodo possit ascribi.
tentia audita,quasi omnes immenso fuerunt timore 202. Ab hoc responso
non multum abludittractatus
et tremore percussi, certi facti de condemnatione DeS.Brunone,aCarthusianishujatibusmecumcom-
tanti viti, qui inter alios et super alios videbatur municati,auctornum.22hujusoperissuisicscribens;
honestate vita?, claritate famse, dignitatis excellen- « Neque a Patrum (qui, qua; adordinem suumCar-
tia et multiplici scientia ac sapientia proefulgere. thusiensem spectabant, non publicarant) tramito
Ea tempestate erat ibi magister Bruno, natione deflexissetBoso,nisi ad suum Institutum a quorum-
Theutonicus, de civitate Colonia non obscuris pa- dam alterius ordinis religiosorum calumniis vindi-
rentibus natus, ecclesieeRemensis canonicus et ibi- candum hujus humilis ac sancti silentii leges tan-
dem scholarum magisterin theologia, qui supra- diu scrvatas violare coactus fuisset edito tractatu
scriptis vocibus salubriter territus atque compun- fusissimo, sive suo marte, ut equidem volunt, sive
ctus allocutus est quosdam socios ibi prfEsentes in- G suo jussu, usus nempe calamo Guillelmi de Hypo-
frascriptis vel similibusverbis: Eiacbarissimi,quid regia, Carthusiensis Itali, viri docti, quem tribus
faciemus? Omnes Annalium Carthu-
simul, » etc. circiter ante suum obitum annis ad majorem Car-
siensium libri quarti auctor anonymus idem buc thusiam evocaverat. Hunctractatum inscripsit « De
jam transcriptum testimonium, prout id in codicc origine et veritate perfectoe religionis ad defen-
Thuaneo, voces nonnullas a vocibus, quibus hic dendum ordinem Carthusiensem. » Itaille ;
verum
exprimitur, diversas, rei tamen substantiam non quiscunque demum trastatus illius auctor sit, is
immutantes, usurpante, exstat,inopussuum intulit equidem quinque primorum Carthusia^ priorum

cumque deindedictum auctorem anonymum,ê quo Chronicon magni fecit, ac proin transcriptum ex
illud transcribit, magnae apud omnes, ut Com- hoc doctoris Parisiensisprodigium, utpote adquod
mentariihujus initio etiam monui, subsecutos or- lcgcndum aut scriliondum lectorcm etiamhortalus
dinis Carthusiensis scriptores auctoritatis fuissc, sit, calculo suo approbavit. Ad alios modo, qui id
observavit, nonnullos ex his etiam recenset. pariter fecerunt, scrmonem converto. Columbius
201. Ac primum quidem eos inter locum Bosoni, in sua De Carthusianorum initiis dissertatione num.
Carthusia^ priori, concedit his verbis : « Inter hos, « D 56 sic scribit : « Carthusianus Majorevcnsis tracla-
qui scilicct primorum quinque Carthusia; priorum tum brevissimum scripsit cum hoc titulo « Quo- :
Chronici, aut, si mavis, Carthusiani anonymi, qui « modo ordo Carthusiensis sumpsit exordium, »
id composuit, auctoritatcm magni fecerunt, « pri- « In eo sequentia verbatim contincntur. Ventum
musprodeatBosoprior Carthusia^, vir non vulgaris « est ad hoc, ut defuncli corpus poni dcberet in
sanctitatis,quametiamDeus miraculis manifestavit « sepulcro. Circumslantibusigitur clerii-is, qui de-

Hic, ut jam diximus, in tractatu « De origine et « functus erat, clamavit, dicens : « Justo Dei judi-
vcritate perfecta; religionis, » hactenus perperam « cio accusatus sum, etc. » Scquenti igitur die,elc,
Guilelmo de Ilyporegia attributo, ut suo loco pro- « Iterum clamavit morluus ct ait « Justo Dci ju- :
babimus, integrum nostri anonymi Chroniconcum « dicio judicatus sum, ctc. » Iterum clamavit :
narralionc cjusdemprodigii(anastaseos scilicetdo- « Justo Dei judicio condemnatus sum. etc. » Erat
ctoris Parisicnsis) rctulit iisdem verbis, paucis tan- « autem tunc tcmporis quidam magisler in thco-
tum omissis vcl mutatis, sed non essentialibus, et « logia, noniinc Bruno, magn;r sanctitatis, etc...
ut ipsc ostendcret, quantam fidcm apud omnes « Ipse tractatus ab aucloresuo diciturscriplus«Anno
illius auctor obtinere mcreretur, primum horlatur « millesimo duccalesimo nonagcsimo octavo. »
iid S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS i20
203.Quarccum,quantoantcannum 1313 temporis^ « sibus,apudquosprotuncroncursusfuilsludentium

spatio primorum quinque Carthusia^ priorum Chro- « omnmm,qua', sui) Christianissimo sunt, nalionem;
nicon concinnatum sit, dcfinirisat certo, ut supra « de iiloscilicetquatriduano mortuo,qui, factispro
docui, liaut queat, hujus forsan auctor ante jam « se una die funeralibussecundadie sepeliendusad
laudatum Carthusianum Majorevenscm seu anle an- « justum se Dci judicium vocatum, tertia judica-
num 1298,quo hic ipsemet, sesescripsisse, declarat, «tum, quarla clamavit damnatum, prout hocapud
manum non admoverit. Ut ut sit, hujus
scriptioni « Carthusienses communiter reperitur scriptum.
equidem tcstimonium binis aliis, quoe exprimorum « Hoc enim terribile factum et prodigiosum resur-
quinque Carthusi» priorum Clironico, et Bosone, « rectionem mortuorum, etfuturum judicium au-
GuiHelmo de Hyporegiajam adduxi,

scu,si mavis, « dienlibus tunc etvidentil)us, qiiorum post hoc de
idcirco postpone, quod horum equidem priori ex « hoc in omnem terram exivit sonuseorum, fide-
communiopinionesitrecentius, itaqueabAnnalium « lissime docuit exspcctandum ; suo horrore timo-
Carthusiensium libri quarti auctorc factum in vcniam « rem incutiens et terrorem omni homini poeni-
Hic porro, ubi Carthusiani Majorevensis tcstimo- « tentiam agendam statumque et vitam emendan-
nium e Columbio breviter memoravit, ita subjun- « dum.
» Et post pauca « : Vir edim venerabilis
git : « Alter quoque anonymus Carthusianus, qui g « Bruno nomina, tunc pra»sens,animadvertenscla-
Tivebat sub EUsario priore Carthusiai circa annum « mores illos Parisienses non illi damnato ad sa-
1360, et Chronicon ejusdem scripsit, sive potius « lutem fuisse, sed sibi et aliis coaudientibus datos
praifatum (de quinque sciUcet primis Carthusiae « pro mutatione status et vitae, » etc. Hsec Kalkar,
prioribus) tractatum vel chronicon De exordio or- qui cum obierit octogenariomajor, hanc historiam
dinis Carthusiensis continuavit et ampHavit, eam- jam didicerat, aut discere potuerat ante annum
dem historiam iisdem verbis narravit, interjectis 1340, neque ut recens ab otiosis hominibus inven-
tamen ahquibus parenthesibus mutatisque hisce tam, cum dicat, eam se enarrasse, prouthoc apud
verbis, nempe aula et ecclesia. Nam ubi vetus au- Carthusienses communiterreperitur scriptumid est
ctor habet in aula, ille recensposuit in ecclesia ; et apud Carthusienses, sive in Carthusiensium per
ubi apud priorem fit mentio ecclesiw, apud poste- Galliam, Germaniam, Hispaniam, Angliam etahas
riorem legilnr sepulcrum, unde patet scriptores ple- regiones domibus. Neque soium apud Carthusien-
rosque circumstantias historiarum ssepissime ac- ses, sed et apud exteros quosque, quandoquidem
commodare ad usum temporis, quo scribunt. Hunc inferiusostendemus, hanchistoriam jamab aliquot
vero auctorem vidisse citatum illud Chronicon de auctoribus Anglisscriptam fuisseante annum.1370.
oxordio ordinis Carthusiensis coUigimus ex his ver- ^ 205. «Hermanus Steenkenius sive a Peira, patria
bis sub iniMum praefationis : « Et Hcet primi quin- Scutdorpeeus, Henrici Kalkaris coaevus, professus
«< que priores hic inferius descripti in pluribus Carthusise Diestensis circa annum 1390, et deinde
« Chronicis reperiantur, tamen successores eo- domus Trevirensis, prout haec ferebant tempora,
« rum, » etc.Cum dicit,« in pluribus Chronicis,)>vi- per multos annos vicarius monialium Brugensium,
detur etiaminnuere,sehabuisse tractatum Bosonis, apud quas non sine sanctitatis opinione obiit anno
cui prajfatum Chronicon inseritur, ut diximus.» Ab 1428 in tractatu Super Oratione Dominica, quem
hoc scriptore diversus non videtur, quem anno cir- Joannes deWeslphaUa typographus anno 1484 prae-
citer 1390 scripsisse, Columbius in sua De Carthu- lo excudit, de tanto spectaculo dat testimonium in
sianorum initiis dissertatione num. 54 docet. Car- hsec verba « Simililer fuit deillo misero magistro
:
thusiajpriorum chronologus, aut, si res secus « regente Parisiis in theologia, de quo legitur in
haberi inter scriptores Christianos, qui Pari- « Chronicis Carthusise « Qui cum essetmagnae
:
siense doctoris redivivi prodigium memorife pro- « scientise, ac bona? et sanctse vitae putaretur,obiit
didere. « circa annum 1082, ad cujus exsequias cum pene
204.HorummodoexCarthusianonostroanonymo D « universitas magistrorum et scholarum convenis-
seriem prosequor. « Henricus Kalkar, doctor quo- « set, et sepeUri deberet, clara voce, cunctis au-
niam Parisiensis, prior Carthusiarum Coloniensis « dientibus, dixit : « Justo Dei judicio accusatus
et Argentinensis, et per plures annos diversarum « sum. » Sequenti die muUo pluribus congregatis
provinciarum visitator et commissarius, abdicatis « dixit : « Justo Dei judicio judicatus sum. » Qua-
omnibus officiis, cum se recepissetin solitudinem, propter reservatus usoue ad alium diem, cum tota
inter plures, quos edidit, libros unum conscripsit civitas convenisset, dixit coram omnibus : « Justo
« De ortu et progressu ordinis Carthusiensis, » cu- Dei judicio condemnatus sum. » Ecce « qualiter
jus multa exemplaria asservantur in bibliothecis « iUe falsosolum apparenter lucens expulsus
et
Coloniensis et Divionensis Carthusiarum, accivita- « fuit de luce sua ad veras tenebras. » Idem tra-
tis Basileensis et alibi.Inhoctractatuhujusdamnati ctatus editusestRothomagi anno 1512 per Richar-
miserumexitiumconcisioribuscomprehenditverbis, dum OoupU sed perperam auctor appeUatur Ar-

;
utsequitur: « Sed ecce in tenenrosis, ex perfidia noldus, quem ex chartis capitularibus ordinis con-
« maxime, iUis ecclesiae quassationibus... Deimi- stat appeUatum fuisse Hermannum.
« sericordia nova lux perfidem exexorta Parisien- 206. « Aymarus SavelU professus raajoris Car-
121 ACTA 122
thusiae, cujusprocuratorem egit per annos viginti A protectu tenuisset ; hic inter caetera suae pietatis et
etamplius, ab annovidelicetl438 admortemusque, doctrinaimonumenta, de quibus Petreius, reliquit
quam obiitanno 1459, toto hoc tempore plures li- etiam Vitam sancti Rrunonis, quam quidem noa
bros, quos Recognilionumvocant, scripsit vel scribi vidimus, sed eam asservari in bibliotheca urbis
curavit. Inter quos unus adbuc exstat scriptus anno Rasileensis, et in ea fieri mentionem damnati ho-
I4b5, in quo hsec nostra hisloria iisdem prorsus minis, testatur revereudus Pater Mabilonius in suo
verbis, quibus babetur in vetori nostro auctore Itinere Germanico his verbis :
anonymo, exprimitur cumtaliinscriptione adfron- 209. minori Rasilea, quae mojori jungitur
« In
tem Quomodo ordo Cartbusiensis habuit origi-
: (( )) ponte Rheni sublicio, ante motus Helveticos in-
« nem. » Statimque post enarratam hisloriam se- » signis Carthusia exstabat, ex qua multi codices
quuntur Utterae fundationis Carthusi;e anni 1084. » in publicam illam, quam superius descripsimus,
Unde putamus, natum errorem D. Polycarpi de la » bibliothecam transpositi sunt. Duos tantum no-
Rivi^re, inter auctores, qui hujusmodiprodigii me- » tare juvat, unum, qui Guigonis statuta continet,
minerunt, easdem Htterasrecensentis, contra quem » alterum, qui vitam sancti Rrunonis, incipientem
propterea, velut malte in scribendofldeihominem, » his verbis : « Quod sapiens, exhortationis gratia
Launoius paulo acrius invebi visus est. B dicit. » In fine hsec leg-untur : Frater Ludovicus
207. « Dionysius Richehus, vulgo dictus Doctor » Moser, monacbusprofessushujus R.Marga-
vallis
extaticus, quiinter nosfloruitabanno circiter 1423, » retac Rasileae, ordinis Carthusiensis, hunc trans-
ad annum 1471, quo e vivis discessit, in tractatu, » umpsit ex chalcographo Palris Henrici de Alveldia
« De praiconio sive laude Carthusiensis ordinis, )>
» ejusdem domus quondam prioris, anno 1486,18
inter sua opuscula SKpius edito de causa nostrae » die Aprilis, annopraefati Patris Henrici in ordine
institutionis articuloprimo haec habet ; « Agnitum » Carthusiensium l. Haec idcirco notare visum est,
)) plane atque famosum est miraculum illud resus- » quod id eo libello agatur de funere famoso iflius
» citati Parisiis mortui, in theologia magistri,facie » doctoris Parisiensis. » Hkc Mabilonius. Petrus
» tenus virtuosi, grandique morum venustate forin- Dorlandus, Henrici Arnoldi suppar, monachus in-
» secusdecorati,qui altera obitus sui die ac prima tegerrimae vitae, professus etolimvicarius Carthusiai
H sui resurrectione erigens se in feretro terribili Diestensis, in qua et piissime defunctus est anno
» protulit apparatu : « Justo Dei judici accusatus 1507, intermultas, quas posteris reliquit, elucubra-
» sum. » Porro sequenti die terribilius ait : « Justo tiones, Chronicon Carthusiense, septem distinctum
» Deijudiciojudicatussum. » Tertia autem die ter- _ libris, scripsit ;
quem noster Petreius notis iflu-
» ribilissima voce deprompsit : « Justo Dei judicio stratum vulgavit anno 1608. In eo hujus historiae
» aeternaliter sum damnatus.»Cujus occasione pro- substantiam, mutato quidem stylo, retulit, sed
» digii ordo coepit Carthusiensis. Vir quippe altai nulla addita circumstantia, quae differatabiis, quai
» considerationis magister Rruno, Cumdicit » etc. reperiuntur m Chronico anonymi scribentis circa
Dionysius: « Agnitum plane, » addensque « atque annum 1360, de quo supra. Nec etiam facit men-
famosum, » clarius sole indicat, nullum omnino tionem lectionis quartae Vigiliarum pro mortuis,
fuisse dubiumtunclemporis, quo vixit, nempe anno ut incaute, vel, labente memoria, credidit Lau-
1423 de dicto spectaculo, sed potius certissimum ac noyus. »
verissimum fuisse, cum illud ubique divulgatum 210. Alque lii ordinis Carthusiensis scriptores
esset haec enim vocabula « agnitum plane, » et
; sunt saeculo sexto decimo antiquiores, a quibus
« famosum » signiflcant. Quae eliam congruunt his, prodigiosam doctoris Parisiensis anastasim me-
quae Henricus Kalkar, quem diximus suprajamcla- moria^. proditam invenio hisce autem Dorlandus, ;
ruisse anno 1340, dixerat, ncmpe hoc communiter ututsKcuIo sextodecimojamcurrcnte vitafunctus,
reperiri scriptum apud Carthusienses. idcirco recte etiam annumeratur, quod saeculo
208. « Rernadus de Egra, professus destructae ^ anteriori praecipuefloruerit, caque, qua"' de Rrunone
domus Ligniceosis in Silcsia, virin divinis Scriplu- habet, litteris tuncverosimilimeconsignarit. Porro
ris studiosus et eruditus, ait Trithemius, dialogum fuerunt etiam, qui prodigiosae doctoris Parisiensis
composuit anno 1481 De laudibus et miraculis
« anastasis historiam adjunctis, qua^ apud scriptorcs
imprcssum Lipsiae anno
beatac « Mariae Virginis, » antiquiores jam recensitos non sunt, auxerunt,
1493 statim postmortem aucloris'; in quo originem hosque deindcsacriordinis Carthusiensis scriptorcs
ordinis Carthusiensis enarrat fera, prout legitur duo, Pulcanus videlicet ct Rlomenvcnna, qui sancti
in Chronico Cartbusiae, quod ab altero anonymo, patriarclu-c sui vitam sfcculi scxti decimi initio ex
sub Elizario florente, conscriptum diximus. Henri- instituto descripscrunt, suut secuti. An rectc, ex
cus Arnoldi de Alvcldia, qui, per quinque annos dicendis patescet, Rlomenvennac verba, quo ex
notarii munere in nasilecnsi concilio perfunctus, hisce, facta cum anonymi antiquioris num. 199 et
nomen ordini deditin Carthusiacjusdem urbiscirca scq. jam datis collatione, quamam illa adjuncta
anno 1436, vixitque cum omni laude usque ad an- sinl,paleat, modohuctranscriho. Sichabent. «Fac-
num1487, postquamrcgimencjusdem domusannis tum est dum optimis his studiis vir venerabilis Bruno
,
triginta et amplius cum utriusquo status raaiimo insudarol t«mporibit^ S.GregoriiVIIRomaniponti-

:
«23 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 124
ficis et Henrici IV imperatoris circa annum salulis A. dicio, ut ipsemet testatusest, condemnatum, omni
noslraioclog-esimum secundum supra millesimum, EcclcsitT sulFrag-io, nec non ct ecclesiaslica scpul-
cum in Parisiensi civilate solemne floreret studium, tura indignum judicantes, in sterquilinio sepeliri
aeque scholarium mullitudine atque copiosa ca- fecerunt.
terva doctorum solemnium adundans, uttaleinea
212. « Verum cum in Parisiensi et cseteris vicinis
horrendum memorandumque sa-culiscunclis eveni-
ecclesiis quarla lectio in Agenda defunctorum inci-
relspeclaculum.Quidamenimsolemnisdoctorinter
piat sic: Quantas habeo iniquitates et peccata! etc,
caiteros doctores prajcipuus, scienlia et moribus
omissis prioribus dictionibus, scilicet ; « Responde
excellenterornatus, acprai cseterishonoratus, gravi
mihi», ferturanonnullis, quod illa^dictionesfuerint
quadam decumbens
infirmitate prajvenlus, lecto
extunc alectione illa delectai ob perpetuam etinde-
vitai suaj diem clausit extremum. Cuicum solemnes
lebiJem pavendijudicii memoriam. » Narrationem
de more pararentur exsequije., ad eum honorandum
hanc Putcanusin edendaSancti Vita num. 4, etbinis
convenit magistrorum, studentium et aliorum ci-
seqq. etiam exhibet etquidem iisdem prorsus verbis;
vium multitudo copiosa ;
quibus comitantibus et
quod mirum non esse, ex iis, quai de Sancti Vita,
funusprosequentibus, defuncli corpusadecclesiam,
p. a Blomcnvenna contexta, § I, disserui, pronum est
in qua sepulturse tradendum erat, delatum est,
intelligere. Confernuncha^crecitataBlomenvenna?,
cumque ab invitatis ecclesiasticis, quitum aderant,
ac proin ex dictis etiam Puteani, verba cum verbis,
defunctorumsolitum decanteratur officium, ventum-
ex quinque primorum Carthusiffi priorum Chronico
que esset adeamIectionem,qu8eincipit. «Responde
» mihi, » surrexit, qui erat mortuus, et, elevato
num. 199 et seq. huc transcriptis, videbisque, in
hoc doctoris Parisiensis historiam non iisdem, qui-
paululum capite, resedit in feretro, cunctisque viden-
bus apud Puteanum et Blomenvennam, adjunctis
tibus et audientibus ac prse novitate rei stupentibus
vestiri. Ac in primis quidem trinam doctoris ana-
alta et horrenda voce clamare coepit : « Justo Dei ju-
stasim vociferationemque Chronici dicti auctor in
« dicio accusatus sum. »
ecclesia factam scribunt verum isthaec duorum
;
211. « Quo dicto, iterum decubuit ; hii vero qui
horum scriptorum a Chronico discrepantia, utpote
haec audierant et viderant, non modicum, nec im-
apud antiquiores etiam (ani Carthusiani anonymi
merito, territi, decreverunt, consulte quidem et
provide, sepulturam ejusin crastinumdifferendam,
num. 203 huc transcripta (scriptores occur-
verba,
rens, infraque adhuc memoranda nos hic morari
rei exitum prsestolaturi, Die itaque sequenti, cum
tantum spectaculum jam fuisset in tota civitat vul- non debet. Sed ad duas alias sequentes animum
gatum, ad dictam ecclesiam convenit maxima et ^ adverte. Trinam e
feretro vociferationem tunc,
quasiinnumerabilis utriusque sexus populi multitu-

cum ad lectionem, cujusinitium: «Repondemihi,»
in recitando defunctorum officio ventumfuisset, a
do, ubireinceptisetinde continuatisexsequiis,dum
doctore tantisper redivivo fuisse emissam, hujusque
ventum est ad prsefatae lectionis initium, idem de-
etiam corpus in sterquilinio fuisse humatum, Pu-
functus, capite elevato, ut prius, clamare coepit ac
teanus et Blomenvenna (adi hujus verba proxime
dicere: «Justo Dei judicio judicalus sum, » et, his
recitata) tradunt horum autem duorum adjunc-
;
dictis, intra feretrum iterum se recepit. Verum cre-
vitadmiratio non parva inter astantes, rem terri-
torum quffi horribilem doctoris Parisiensis historiam
comitata sint, nullam piane primorum quinque
bilem, supra quam credi potest, stupentes. Quia
Carthusise priorum Chronicon (adi hujus verba
tamen ex his nondum facti fuerant de ejus repro-
batione certi, cum verba illa, « accusatus suum, » et num. 199 et seq. data) mentionem facit.
» judicatus sum, » possent etiam in bonam partem 213. Quare, cum eorumdem scriptores antiqui
accipi, quasi ipse primo injuste fuisset ante tribu- alii, sive Carthusiani jam adducti, sive aUud quod-
na. Christi ab eo qui perdere cuncta festinat, in- cunque Vita; institutum professi, qui infra memo-
debite accusatus, et inde justo Dei judicio ab ejus I* rabuntur, pariter non meminerint, e doctoris Pa-
calumnicsa accusatione liberatus, cunctis placuit, etiam admissa ut vera, esse
risiensis historia, ut ut
et in sequentem tertium diem ejus sepulturam dif- illa expungenda, existimo. Verum unde tandem
ferri. Tertia itaque die factus est concursus nimius bina illa adjuncta, qua; apud antiquos ex dictis
virorum et mulierum, ita ut pene tota civitas ad nuspiam reperiuntur, Blomenvenna, seu potius, ex
tam admirandum Dei judicium praistolandum con- quo hic illa deprompsit, Puteanus hausit ? Anna-
flueret. Et ecce, cum priori more exsequia; conti- hum Carthusiensium libri quarti hactenus non vul-
nuarentur et fierent, surrexit tertio idem defunctus gatiauctoranonymusoperissui num.Sb opportune
et ingenti mugitu ac desperabili voce, cunctis mor- adinstitutum prsesenssicscribit; « BerthoIdusRem-
talibus metuenda, dixit: ^ Justo Deijudicio conde- boldus typis Lutetise anno 1508 tradidit Vitam S.
»mnatussum.»Hocdicto,caputreposuitsempiterno Brunonis, quam iUius in divi Pauli epistolas com-
absorptus interitu. Qua; vox tam stupenda et hor- mentariis prajflxit. Hujus Vitse auctor anonymus
renda et a sseculo inaudita omnes, qui astabant, historiam damnati fuse descripsit ; Sed primus
pene examines reddidit qui tamen omnes eum,
;
omnium evulgavit, hominem illum ad verba ista
taQquam a Domino reprobatum, ejusque justo ju- « Responde mihi » voces suse damnationis emisisse.
125 ACTA 126
Quod tamen non plane asserit, sed tantum dubi- A historia quselibet 'vera pronuntietur aut falsa, ad-
tando addita liac parentliesi, « si qua narratis fides junctorumduntaxat, quibus aprimsevis ac omnium
« adliibenda Noster vero Sutor, qui eodem
sit. » antiquioribus, non autem etiam eorum, quibus a
tempore vivebat, paulo postsuum De Carthusiana post secutis scriptoribus pro arbitrio fuit vestita,
vitatractatumedidit,eorumdemverborummeminit ratio sit habenda.
quidem, « sed, inquit, quemadmodum scriptores § XII. Testimonia scriptorum, sacido decimo sexto
« nonnulli meminerunt, cseteris hoc tacentibus. » anteriorum, qui Carthusiensis ordinis non fuerunt,
Certe omnes, quotquot superius auctores prodidi- producuntur.
mus, id tacuerunt. Qui vei'o fuerint, apud quos Inter auctores qui ordinis Carthusiensis non
Sutorhujusadjunctimentionemlengerit,nonhabet. fuere, atque ante saiculum sextum decimum Pari-
Inter eos tamem censemus fuisse pnefatum Vila; san- siensi doctorisredivivi "prodigio teslimonium prtB-
cti Brunonis auctorem anonymum.»Alterumitaque buere, C«sarioEisterbacensi,quisi;ecuIo duodecimo

ebinis supra dictis adjunctis primo memoratum senescente etsequentis initio floruit, primum locum
invenitur a duobus saeculi sexti decimi scriptoribus, concedit Annalium Carthusiensium libri quarti au-
quorumalter cum non asseverando, sed dubitando ctoranonymus. Verumcumeaduntaxat testimonia,
duntaxatloquatur,satisindicat, auctores apudquosB quae pro prodigiosa doctoris Parisiensis anastasi,
hoc adjunctum legisset, magna; nec antiquitatis, secutoque hinc, utejus biographialiique scriptores
nec auctoritatis fuisse; alter vero, cum auctores, antiquiores vel supra jam laudati vel infra mox
apud quos illud invenisset, non nominet, facere non laudanti memoriac produnt,Sancti nostri in eremum
potest, ut hosce supra recensitis, qui ejusdem ad- secessu extra omnem controversiam militant, in
juncti non meminerunt, multo recentiores non medium hic producere sit fixum,reperianturque,
fuisse putemus. qui Caisario de Parisiensi doctoris redivivi prodigio
214. Jam vero, cum id ita sit, manet, prajfatum sermonem non esse velint, scriptoris hujus testi-
adjunctum apud scriptores antiquiores, qui ferale monium,de quotamenquidcensendumsitseparato
doctoris Parisiensis spectaculum vel omnium primi, § infra discutiam, hic modonon recensebo, utinec
vel etiam proxime post hosce in litteras misere, supra memoratum, quod, etsi Theodorico, abbati
non inveniri.Nec est, cur hic opponasTheodoricum, Trudonopolitano, a nonnullis tribuatur, suppositi-
abbatem Trudonopolitanum, qui, iquemadmodum tium tamen ut jam innui,commentitiumque verosi-
,
nonnulli aiunt, in libro, « De sacra temporum ra- millime esse, infra dicenda aperient. Preetcreo hic
tione » inscripto, ita memorut; « Abhinc dierum / etiam, quod ad Annalium Carthusiensium libri 4
nostrorum annisseptem,Gregorio septimo primam auctore anonymo profertur testimonium, a libri
cathedram occupante,cum essem Parisiis studiorum infra memorandi, qui« De quatuor Paradisi flumi-
causa, rem vidi prodigiosam ac omni memoria di- nibus» inscribitur, auctore suppeditatum. Etenim
gnam, nec solus miratus sum, Deum laudans. Mor- secundum hoc prodigiosa doctoris Parisiensis ana-
tuus est clericus, nomineRaimundus Milleban, tri- stasis non in Ecclesiaaut publice coram innumera
bus diebus alternis eadem officii hora, quadiceba- populi multitudine, sedprivatimin defuncti aedibus
tur lectio, quai sicincipit,«Responde mihi,» surrexit coram paucis solisque hujus amicis evenit hic ;
eferetro, et voce horribiliclamavit: « Justo Lei ju- autem ea duntaxat, qu» horendum illud prodigium
f dicio accusatus sum,«secundo «Judicatus,» tertio:
: publice factum perhibent, teslimonia recenseri
« Condemnatus; quo dicto, cessavit omnis clerus En modo, quse huc spe-
prajsens institutcm exigit.
orare,et ab ecclesia protinus cadaver ejectum est, ctant, ex Annalium Carthusiensium libro quarto
et asinina sepultura donatum; » hoc cnimtam lu- hactenus non vulgato, ssepissimeciue jam laudato
culentum pro prodigiosa doctoris Parisiensis ana- descripta, una cum observationibus, quas iisdem
stasi testimonium, quod hanc, si Theodorici, ocu- libri illiusauctor anonymus admiscuit.
lati, ut verba recitata innuunt, rei gestai testis, vere D etiamnum, iuquithic, apud Montem-
216. « Exstat
esset, extra omnem controversiam poneret, verosi- Deicrassum volumen, optima membrana conscri-
millime, ne dicam indubie, commentitium est, uti ptum, contineusVitassanctorum,quodsecum attulit
infra ostendam.Quodmodo ad assertam aPuteano ad Montom-Dei Joannes monachus abbalise sancti
et Blomenvenna infausti doctoris in sterquilinio se- Arnulphi Metensis, qui circa annum 1324 habitum
pulturam pertinet, non dubito quidem, quinhanc Carthusienseminduit. Sic inscribitur codex: «Vita
exauctoribus, astatem suam praigressis, hause-
illi » aureasuperLegendaspIurimorumsanolorumcum
rint;verum poscevel eprimos, vel etiam e primis » quibusdam additioi.ibus valde utilibus. » Et ad
proxime secutis, qui Parisiense doctoris redivivi calcem litteris rubeishicc de leinporc scripti codicis
spectaculum litteris commendarint, fuisse, nulla legunlur: «Frater Joannes monachus Sancti Ai'nul-
omnino ratio suadot. Atque ita ex omnibus jam » phi Melensis, filius Bertrandi dicli Trancon, co-
dictis liquet, c duobus hic jam memoratis prodi- » guominatus de Sanota Cruoe, fecit fieri etscribi
giosui doctoris anastasoos adjunclis,utcunque ha- » isturn librum, ot fuitfinitus anno Doniini I322in
beantur pro explodihanc velut commentum
falsis, » vigilia sancti Vincentii Ievita>ct martyris. Finito
seu fabulara merito a Launoio non potuisse, cura ut » libro, sit laus et gloria Christo. Amen. » In hoc
;
127 S. BRUNOMS CAimiUSIANORUM INSTITUTORIS 128
igiturvoluminehistoria damnalinominissic (lescri- A » cuni liorridum valdo, el ab hominibus rcmotum:

bitur cum sequcnli titulo, « Hic incipit, quaUter slelerunt autem Evigilante autem dicto epi-
ihi.
» ordo Carthusiensis fuit institutus. Sicut patrcs » scopo, et de visione septem stellarum cogitante,
» nostri narraverunt nobis, quidam magnus fuit » adest magister Bruno cum sociis suis. Cadentibus
magni
» clericus, regens actu Parisis in thcok)gia, » autem dictis septem ante.pedes viri sancti,confe-
»nominisatquefamoe non mediocris,qiii adultimum » rebat in corde suo de septem stellis, nam ipsi
» vitffi sua; perductus est, cujus amissionc, utpote » septem erant. Levavitautem eosbenigne ad oscu-
» tanti viri, cum aiii clerici univcrsi
magistri, » lum. Et, inquisita et diligenler intellecta qua
» praesentes non modicum contristati ad ejus exse- » causa venissent,dixit eis: « Scio locum vestrum,
» quias, prout nioris convenerunt
est Parisiis, »aDeo vobis paratum,»etduxiteosnon sine grandi
» omnibusque,qua; ad exsequiasperlinebant,hono- » labore ad locum, ubi steterant septem stellaj, et
» rifice et rite paratis, ventum est ad hoc, ut de- »ait:«Ecce locus vester. » Ibi igitur,ipso sancto viro
» functi corpus deberet poni in sepulcro, circum- » juvante, cceperunt aedificareprimamdomum or-
» stantibusqueclericis, qui defunctus erat, clamavit » dinis Carthusiensis, quai domus Carthusia? nun-
» dicens : « Justo Dei judicio accusatus sum.» » cupalur. »
217. « Quod audientes dicti magistri et clerici,et B 219.«H8ec ibi, qua; non discrepant a Ctfileris, sed
» non immeritostupefacti, initoconsiUo,retulerunt notandum, quod sanctus Rruno dicitur secreto so-
» corpus ad ecclesiam, in crastinum reservantes. cios suos allocutus.Verisimileest etiam,hujus codi-
»Sequentiquedieexexsequiisiterumcelebratis,cum cis auctorem vidisse Chronicon, a nostro anonymo»
» vellent ponere corpus in tumulo, iterum clamavit (adi verba num. 199 et seq. ex hoc transcripta, et
» mortuus etait: « JustoDeijudicio judicatus sum.» num.l2etbinos seqq.) « editumcirca annum 1220.
» Tunc magis ac magis admirati dicti clerici, et Ante quinquaginta annosasservabatur in Carthusia
» conquirentes inter se quid agere deberent, dixe- Monsterolensi ms. codex ecclesiae Longiprati Am-
» runtquidam, quod judicium poterat sonare in bianensis dicecesis, in quo tunc historiam prsefatam
» bono et inmalo. Unde fuit commune consilium, legit quidam monachus Montis-Dei. In hoc etiam
» ut et usque in sequentem diem, qui defunctus cadice plurima metra Gallica una cum epistola seu
» fuerat, intumulatus servaretur; quod et factum tractatu De vita solitaria ad fratres de Monte Dei
» est. Divulgatoque prsedictorum rumore, sequenti nomine Guillelmi continebantur. Hic autemcodex
» die convenit pene universa civitas. Et cum pone- datus fuit Carthusiee Monsterolensi circa annum
» rent defunctum in sepultura preeparata, iterum 1330, utin eo legitur, Par Messires Robert Ba-
«
p
» clamavit: « Justo Dei judicio condemnatus sum.» » taille Canoene de Longpreen SantersasChartreux
» Dictiautem magistri auditohoc verbo et tractatu » de Monstrevel.» Ex his liquet, hanc historiam sub
» habito diligenti, dixerunt, eum esse damnatum. initium sfeculi quarti decimi fuisse notissiman, ac
»Erat autem tunc temporis quidam canonicus Re- proin ejus originem antiquissimam fuisse ; nec enim
» mensis, magister in theologia, nomine Rruno, verisimile est, eam eodem tempore tot in locis
» magncE sanctilatiset profundi sensus, qui, attente unanimi consensu fuisse excogitatam. » Hisce ob-
» rem auditam considerans, vocavit quosdam de servatis, Carthusianus anonymus testimoniis jam
» scholaribus suissecreto et ait illis : « Ecce, videtis, adductis infraque adhuc adducendis picturas acta-
» ..,.quidagere debeamus.Si homo tanttE scientige, beUas antiquasinterserit, quse cum ferale doctoris,
» tantse vitae, tantse famse, dicitse accusatum, ju- damnatum se vociferati, spectaculum exhibeant,
» dicatum, condemnatum, quid nos sperare debe- testimoniorumque loco hinc esse quodammodo
» mus, miseri peccatores? » « Cumque dicerent ei: facit, proxime jam
queant, verba etiam, quibus in
» Magister, in omnibus parati sumus tuo acquie- recitatis adjungo.
» scere consilio ;»ait: «Consulo,ut mumdum, et qufe 220. Sic habent: «Innocentius hujus nominisVI,
» sunt mundi, fugiamus, ethahitemus insolitudine D summus pontifex, in refectorio Carthusise Villse-
»secundum illud:«Ecce, elongavifugiens,et mansi Novee, quam fundavit anno 1356, jussitdepingi or-
» in solitudine {Psal. liv, 8). » Et incipiamus ordi- tum etprogressum ordinis Carthusiensis, mcipiendo
» nem nobis psenitentise et securitatis.» a sancti Brunonis et sociorum ejus conversione.
218. « Et addidit: « Est nobis quidam sanctus ibique etiamnum interalias tabellas una cernitur,
« episcopus in partibus Rurgundia; in civitate Gra- exprimens illud expavescendum damnati hominis
» tianopoli, in cujus episcopatu sunt loca deserta, spectaculum. Etsipicturaset colores in hachostoria
» et pene inaccessibilia, Eamus ad eum, et ejus contempserit et irriserit Launoius, non possumus
» consilio omnia faciamus.» Venerunt igitur septem prajfatis tabellis non attexere precatoriumlibrum,
» unanimes et unius voluntatis. Cumque intrarent quo usus est Joannes, dux Rituricencis, Joannis
» praedictamcivitatem, accidit, ut sanctus vir dictus regis Francise fihus, natus anno 1340, et mortuus
» episcopusobdormiret in camera sua. Viditquein anno 1416,HunclibrummodoinCarthusiaconstituti
» somnis, et, ecce, septem stellae cadebant ante prfe manibushabemus, politis venustisque litteris^
» pedes ejus et postea ascendebant per diversos deauratis intersertis characteribus, exaratum, ac
» modtes ct multa deserta usque ad quemdam lo- pluribus eiquisito oleari subactus opere depictis
129 ACTA 130
imaginibus sparsimoruatum,interquas octo visun- Aautem habimus ante xx annos a Carthusia VillEe-
tur, totam conversionis sancti Brunonis historiam Franchoe nostra? provincise Aquitaniee. Utrum vero
exprimentes, exquibus tres elegantissime triplicem ex manuscripto codice, aut ex impresso
auctoris
damnatihominis anastasim reprajsentant cum sul)- traclatu, excerpta fuerint, fatemur, nos
ignorare. »
scriptione triplicis vocis, accusationis scilicet, ju- 222. (( Per id temporis (saculo nempe xiv) vive-
dicationis etdamnationis. Quidam, qui librum non bat Joan. Iperius, Benedictinus abbatia; S.
Bertini
vidit, ut ejus picturae testimonium antiquius lucu- AudomaropoHtanae dioecesis, qui in Chronico ejus-
lentiusqueredderet, scripsit, praifatum ducem non dem monasteriiagensdefundatione ordinisCarthu-
fuisseauctorem depingendi has imagines, quas ideo siensis, nostrse historia^ meminit. Hujus Chronici
diu ante pictas credidit. Sed ingenue fatemur, eas (exstat modo apud Marteneum tom. III Anecdoto-
non fuisse antiquiores «tate ejusdem principis, ut rum insertum)nondum(cum scilicetha-c scribeban-
ex primo hujusce libri folio apparet, ubi sic scri- tur) typis excusi ipsissima verba,
prout a R Patre Ma-
ptum legimus; « Ces heures fit fair tres-excellent billonio nobis officiose transmissa sunt, hic
subjici-
» et puissant prince Jehan, fils de roy de France, mus. (( In studio Parisiensi quidam doctor in
theo-
» duc de Berry et d'Auvergne, conte de Poitou, )) logia valde solemnis obiit, ad cujus exsequias
» d'Estampes, de Bouloingne et d'Auvergne, » id B » multitudo magistrorum et scholarium convenit.
est, Ha!c horaa precatorise compactse sunt jussu
(( » Et dum corpus defuncti in sepulchro poni deberet,
» excellentissimi acpotentissimi principis Joannis, » clamavitdicens: (( Justo Dei judicio accusatus
» filii regis Franciaj, ducis Biturigum et Arverniai, » sum.Stupentesmagistri illud adecclesiamrelule-
» ac comitis Pictonum, Stamparum, Boloniee et » runt. In crastino missa cum
exsequiis iterum cele-
» Arveniffi. » Deinde nomen scriploris sive pictoris )) bratis, dum tumulari deberet, iterum clamavit
:
subscribitur sic, (( Flamel. » Cujus opus omnes, qui « JustoDei judicio judicatus sum. » Altero vero cras-
vident, mirantur, adeo ut locum mereatur habere )) tino, missis et exsequiis celebratis, dum in sepul-
inter egregios hujus temporis pictores. » )) chroproneretur,iterumclamavit:((JustoDeijudicio
221. Redit modo ad scriptorum, qui ordinis sui )) condemnatus sum. » Siccredentes, eum vereesse
non anonymus, ita-
sunt, testimonia Carthusianus » damnatum recesserunt. Erat inter Cceteros quidam
que haec recensere pergit Ranulphus Lygden,
: (( » doctor solemnis, nomine Bruno, canonicus Re-
monachus in Occidentali Anglorum parte oriun- 5) mensis. Hoc eventu pavefactusquibusdam de
scho-
dus, qui vivebat anno 1363, inler plura, qux scri- Quid faciemus, cum homo tantffi
» laribus suis ait: ((
psit, Polychronicon edidit, libros septem comple- » scientia? accusatum, judicatum atque
dicat, se
^
ctcns, in quorum ultimo, capite 4 de sancto Bru- » damnatum?» Quibus suoconsilio staresponden-
none et causa conversionis ejus sic Iqquitur : )) tibus ait: (( Mundum fugientes in solitudine inci-
» Bruno, Colonia Agrippina oriundus, litterarum » piamus ordinem pcenitentiaj. » In hoc proposito,
» gratia Lutetiam, studiorum nomine tuncceleber- >> magister Bruno cum sexsociisconcordis venitad
» rimam, se contuht. Ibi canonicus factus inter » Gratianopolim civitatem inter montana Bour-
» professores locum tenuit. Prjeceptoris autem sui, » gondiff!. »
« cui defuncto jam exsequiie parabantur, voce, 223. (t In illa die vir sanctiis illius civitatis epi-
» quia, capitee feretro exerto, se damnatum que- » scopus vidit in somnis scptem stellas cadentes
» rebatur, motus, in ercmum quandam, sex aliis » antcpedesejusdehincascendenteset[«nad!Jdeser-
» eum coniilantibus, egrcss-us, vitam egit duram. A » tausque,ad quemdam locum horrendum.ab ho-
» loco quem incolehant, Carthusianorum ordini no- )) minibus remotum, et ibi steterunt. Statim eodem
» mon inditum est, post annum sextum per Urba- » mane adest magister Bruno cum sociis, cadentes
» num discipulum suuni, qui jam Romana! prffierat » ante pedes episcopi. Confcrens vero episcopus in
» Ecclesia\ revocatus suam ei in Ecclcsite ncffotiis » corde suo de septcm stellis, nam et ipsi septem
praistitit aliquandin operani. Verum sacrai curiaj D » erant, benigne levavit cos ad osculum, ct scita
» laborum perta^sus, ad locuni pristinum, rcjecto » causa, pro quavcnerant, duxit eos ad locum ubi
» simul Risensi JRhegiensi] archiepiscopatu, qucm » steterantseptcm stella», dicens: Eccelocusvobis ((
» accipere jubebatur, rediit. » Errat hic auctor, » a Deo paratus. » Ibidem igitur, sancto episcopo
cum dicit, sanctum Brunonem canonicum Lutelia^ » juvante, crepcrunt a^dificare primam domum or-
factum et post proestitam Ui'bano papa; operam ad » dinis, qua^ Carthusia

nuncupatur. » HaH^ ille, vi-
locumpristinuni,quovideturinteIIigereCarthusiam, sionem Hugonis paulo secus refcrons, quam
sancli
rcdiisse. Sed hujusmodiiapsus leves sunt, ncc pos- lcgiturin cjusVita, anostro Guigoneedita.Nec hunc
sunt ei lldem detrahere circa ea, quaa de damnati auclorem novit Launoius. Obiit Ipcrius anno 1383.
hislorianarrat. Ha>.c vero satis conveniunt cum nar- Sequittur Joannis Gcrsonnis, cclcberrimi illustrissi-
ratione codicis Mctensis, in ([uo (infra pluries mema? Purisiensis acadcniia< cancellarii, auctorilas •
morando) infclix illc liomo dicitur magistcr sive qu(>m Launoius putal primum dc doctoris anastasi
pra:>ce[)tor trium iliorum, qui circa illius cadavcriu scripsissc. Vcrum ouni ox suf)ra dictis constet, eum
orationibus pcrnoctavcrant. Ilujus aucloris verba (cx ha<c scribcntis scilicel, qui, tpiod ex supra dictis
non carpsit Lauuoius, quia non novit cum. liajc incertum, anuo circiter 1220 quinque priaiorum
m S. imUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 132
Carthusice priorum Chronicon scriptum statuit, A« S. Brunonis » Vita^, quam Bcrtholdus Remholdus
Carthusiani anonymi opinionc) annisjam ducentis anno li)0(S Luleli.T typis vulgavit, auctorem anony-
et ampHus antc Gcrsonis ohitum,
» qui anno 1429 mum qucTidam ohservat, ac deinde nonulla etiam
contis-it, « Htteris fuisse mandatam,

ruunt Launoii in rem suam disserit de Theodorici ahbatisTrudo-
argumenta, quihus tanti viri testimonium dispun- nopohtani, supra jam laudati, teslimonio ;
quod ta
gere nisus est. » men genuinumne, an supposilitium sit, sese duhi-
224. « Sed de eo iterum infra. Gersonis fere tare, satis innuit ; et merito sane, uti ex iis, quaj
ffiquaUs fuit S. Antonius, qui fuse hanc historiam § sequenti in medium adducam, manifestum evadet.
descrihit. Hunc Sanctum Launoius
asseril rcm a § XIIL An scriptoribus, quipto doctoris Parisiensis
Gersone traditam multis e suo marte auxisse. At anastasi, hujusque adjnnctis t^stati sunt, merito
contrarium patet exverbis anonymi Carthusiensis, accenseri queat Teodoricus, abhas Trudonopoli-
quiscribehat(quinque primorum nempe Carthusia; tanus.
priorum Chronicon) circa annum (adi, qua; huc fa- Carthusianus anonymus, qui Annalium Ordinis
ciunt, num. 12etseqq. allata) 1220, superius citatis ; sui Hhrum quartum hactenus non vulgatum con-
a quo Antoninusvidetur suam desumpsisse narratio- texuit, 'scriptores antiquiores, qui etsi Carthusiani
nem mutatis tantum stylo et ahquibus verbis, ut B nonfuerint, testimonium tamen pro doctoris Pari-
SUnt ECCLESIA prO AULA, SEPULCRUM prO ECCLESIA, siensis anastasi prfficipuisque hanc comitatis adjun-
et aliis paucis simiUbus. Quod quidem ante eum fe- ctis prsebuere, in medium adducturus, operis sui
ceratalteranonymus, quiClironicon Carthusia; col- num. 73ita praefatur : « Expositis superius testimo-
legitcircaannuml360,utsuolocojamannotavimus, niis ah auctorihus Carthusiensis professionis desum-
Nihilque prorsus addidit S. Antonius praeter sepul- ptis, ad testimonia transimus auctorum extraneo-
turam asininam. Oratio quoque S. Brunonis ad sorum, sive qui de Carthusiensi ordine non sunt. Inter
cios, quam Launoius carpit quasi a S. Antonino quos referre possemus Theodericum ahbatem san-
confictam, reperitur apud nostrum Bosonem, » aut cti Trudonis ordinis sancti Benedicti, dioecesis Leo-
num. 8) apud tractatus De origine
certe (videsis dicta diensis, et ah eo seriem hanc inchoare, quia vixit
et veritate perfecta; religionis auctorem, « qui eam circa annum liOO, et fuit coaevus sancti Brunonis;
ex eodem anonymo mutuatus fuerat, ut etiam pro- sed eum nihilominus prsetermittimus, quia opera
bare estex codice Thuaneo, in quo tota describitur, ejus non vidimus, licet a viris fide dignis verba
prout in vetustioribus codicihus legehatur. Nec pro- ejus sciamusrelata, quibushanc » infausti Parisien-
pterea cum Antonino carpendus venit ille vetus au- sis doctoris* historiam narravit. De eo tameninfe-
ctor, quijuxtamorem multorum historicorum san- rius, data occasione, fusius agemus. » Ha;c ille ;
ctum Brunonem descripsit suos alloquentem socios qui, quod inflnehic promittit, recitatis scriptorum
et ad mundi contemptum adhortantem, non equi- nonnulIorumextraneorumtestimoniis,reipsaetiam
demipsismetbeati Viriverhis,sed similibus, ut ipse exsequitur, Operis sui num. 86 sic scribens: « Est
profiteretur, sicscrihens « Erat ibi magister Bruno,
: et alius, quiprimus dicitur horum verhorum, » Le-
> qui supradictis vocibus salubriter territus atque ctionisscilicet quarta;, adqufe infelix doctor primo
» compunctus, ahocutus est quosdam socios'suos, se accusatum, secundo judicatum acterlio tandem
» ibidem praesentes, iis vel similibus verbis, » etc. damnatum,responderit, initiuminrccitando de de-
«225. Posttestimonium sanctiAntonini (Launoius) functis officio constituentium, « auctor et scriptor
addit, se preeterire consulto Dionysium CarLhusia- oculatus, nempe Theodoricus abbas sancti Trudonis
num,JoannemNaucIerum,HartmannumSchedeIem, qui vivehat circa annumHOO,vel ille, qualiscunquo
Polydorum Vergilium, Sixtum Senensem Gabrielem auctor libri « De sacra ratione temporum, » in
sit,
Prateolum et recentiores alios, quos asserit « nihil quo prodigium Parisiense... describi asserunt. »
» ferme mutasse in narratione Antonini, licet al Verba num. 214jam transcriptaideoque hiciterura
» quidinlocutionemutarint. » Idquidemverumest D non transcribenda, quibus hic in opere illo fieri
de Nauclero, Schedele et Prateolo, sed non de aliis. asseritur, Carthusianus anonymus modo recitat, ac
Nam Dionysius nosler mentionem tantum facit de deinde itaprosequitur : « Siconstaretdeauctoritate

trihus diebus, quibus voces illasterrihiles damnatus hujus narrationis, nihil clarius aut certius nroferri
protulit, sed nihilhabet de ecclesia, de sepultura posset ad astruendam hujus historise verilatem.
asinina et de oratione sancti Brunonis ad socios, 227.«Primus quiTheodoricum intesteraadduxit,
sicutnec Polydorus Vergilius, et Sixtus Senensis,qui fuit Joannes Galaudus sacerdos Tolosanus et doctor
Brunonem cum
paucis verbis dicunt, sanctum au- theologus qui pio, \.\ ordinera Charthusiensera du -
disset, quemdam suum amicum post mortem cla- ctus alfectu,Chronicon illius anno 1615 coraposuit.
mantem : « Justo Dei judicio damnatus sum, > hinc Quod cura typis morte praeventus dare non potuisset,
territum cum quibusdam sociis in locum desertum Carthusise Parisensi reliquit atque donavit. In eo
secessisse ; in quibus certe tota rei continetur sub- opere, ubi de doctoris anastasi disserit, ad eam
stantia, quam verissimamasserimus.» Subditmodo, probandam duorum auctorura testimoniis usus est,
qui hssc scribit Carthusianus anonymus, sKpissirae videHcet Csesarii Eisterbacensis, et Theodorici ah-
laudatus, Bum213 huc transcripta verbaquibus in batis Sancti Trudonisin dioecesi Leodiensi, quorura
ACTA 134
ipsa verba, prout a nobis superius excripta sunt, A adjutorium, Domine, exaudi orationem meam au-
ipse retulit, dicens de Theoderico, quod hsec verba ribus. Versiculus ; Requem jetarnam.
habeat « in suo pereleganti volumine De sancta 229. Quibus in verbis nulla pIane,quod
bene no-
« temporum ratione » unde patet, Carthusianos
; tandum, Lectionum, qui tunc in defunctorum of-
hanc historiam non « novo cumulasse mendacio, » ficio fuerint recitandaj, mentio occurrit. Ad haec
ut exprobrat Launoius in conclusione capitis quin- (teste Launoioeodem loc. proxime cit.) de Dago-
ti, quando ad eam confirmandam Bartholdo iNihu- berli regis anniversario, quod Adam San-dionysia-
sio Theodorici auctoritatem sub bona fide Galaudi, nu abbas. Sugerii successor, paulo post Brunonis
viri honesti et docti exibuerunt. Scimus tamen nec obitum praBScripsit, ad veteris Martyrologii calcem
a Trithemio, nec a Possevino inter libros, a dicto hgec verba reperiuntur : « Htec eadem (quse in Ve-
abbate conscriptos, nominatim recenseri Chroni- speris) et in Matutinis constituinius ;
quatuor (can-
con at hbrum sub titulo « De sacra temporum ra- torer) in cappislnvitatorium decantent, habitispri-
tione, » queni ei Galaudusascripsit,nisi forsancon- mis et secundi Nocturni de Evangelio Lectionibus,
tineatur sub hac generali Trithemii conclusione, ultimade vitaipsius et decessu sequantur. » Lectio-
« Multa alia scripsit, qutead me nonpcrvenerunt. nes ergo, quaj in hoc de defunctis Officio recitatse
Ut ut sit, fides maneat apud Galaudum, hujus tex- B fuerunt, non ex IibroJob,sedexEvangelio erant de-
tus primum exscriptorem, donec quid cerlius reve- promptfe; quare,cumpra3terea,Parisiisin defuncto-
letur. » Hactenus Carthus:anus anonymus sKpissi- rumOfficio Sanctinostri a?tate lectionesfuisse reci-
me laudatus, merito sane existimans, nihil ad fi- tatas, nullo plane argumento,aIiundeaccepto,queat
dem indubitatam prodigiosai doctoris Parisiensis probari,id sane vel tunc non factum, vel eas aliunde
anastasi conciliandam magis aptum accommoda- quam e libro Job fuisse acceptas,ex Joannis Abricen-
tumque, quam num. t24 huc transcriptum, si mo- sisepiscopi verbis, iisque,qu8e ad Martyrologii vete-
do de liujus sinceritate constaret,Theodorici abba- ris,aLannoio laudati, calcem reperiuntur, verosi-
tis Trudonopolitani testimonium, posse afferri. milius apparet. Jam vero cum id ita sit, testimo-
228. Ast supposilium illud esse, vero simillimum nium de prodigiosa doctorisParisiensis anastasi su-
idcirco apparet, quod, quee a veritate aliena sunt, pra huctranscriptum,quodTheodoriciabbatis Tru-
Theodoricoque proinde, auctori synchrono juxta donopolitani, nomine circumfertur, a vero verosi-
ac testi oculato, non congruentia, vcrosimillime milius deviat, dum lectionem, quae ab hisce voci-
complectatur. Res ex jam nunc dicendis patescet. bus, « Responde mihi, » inciperet, desumptaque
Lectionem, qu« ab hisce vocibus, « Responde mi- proinde e libro Job esset, in Parisiensi defuncto-
^
hi, » inciperet, desumptaque proinde ex libro Job rum Officio Sancti nostri aetate fuisse, indicat.
esset, in Parisiensi defunctorum officioSancti nostri 230.Atquehocprimum est,inquo averitate vero-

ffitate fuisse,apertissimeutique(adinum. 214) indi- similiter detlectit attributumTheodorico,abbatiTru-
cat ; verum Joannes Abrincensis episcopus in libro donopolitano, testimonium. Aliud, in quoideodem
quem De officiis ecclesiasticis « S. Brunonis ajtate naivo verosimiliter etiam laborat, nunchabe.Theo-
conscripsit, hcec sequentia, Launoio,cuihac in re fi- doricum tunc, cum ferale doctoris redivivi spectacu-
dem aneminenegataminveniOjin suaDe veracausa lum Parisiis accidit, studiorum causa ibidem fuisse
secessus«S.Brunonis»in eremumdissertationecap. versatum, diserte tradit. Verum pra^terquam quod,
3testanle, memoriai prodit in crastino omnium
;
Theodoricum litteris unquam operam Parisiis de-
Sanctorum fiat festiva celebratio omnium mortuo- disse, nullo prorsus queat antiquo erobata>que fi-
rum, in qua non dicatur hymnus aul invitarium. dei monumento utcunque probari, a vero id alie-
Bini clcrici cantent unumquodque responsorium, num, e conscripto, quod apudDacherium tom.VlL
duo regant chorum, duo cappali (iradale, qualuoi- Spicilegii exstal, per Radulphum, proximum a
cantent Tractum Malulin;c, et Henc diei nullo Theodorico, de quo hic sernio, abbatia; Trudono-
modo prajtcrmiLLanlur, sed has ierialiter dictas D poIiLanaj abbatem, Chronico Trudonopolitano ap-
Agenda mortuorum fesLiva sequaLur. Prima dicta, paret. Theodoricus enim, nti hic pag. 396 et binis
trcspsalmi, scilicet Ad Dommum, cum tribularer, seqq. docct, ad abbatia', Trudonopolitanas regimen
Levavi, La?tatus sum, in tono dicantur, et, versu in qua ab ineunLc «tate educatus fuerat, mona-
dicto, Kyrie eleison cantetur. Oratione Doniinica chumque dcinde induerat, e Gandensi S. Petrimo-
fmita, cum primo tantum cap. Requiem a^Lernam, nasLcrio, quo, illa miserum in modum turbis agi-
oratio sequatur. Eodcm modo in caiteris, Horis ex- tata, concesserat, ab Olbcrto Leodiensi episcopo,
ceptis et Matutinis. In Tertia Ad tc levavi, Nisi monachisquo TrudonopoIitanis,fraLribus snis, anno
quia Dominus, Qui confidunt. Versiculus erit, A 1099, scupoLius, ut idcm TrudonopolitanumChro-
I)orta inferi. In sexta, In converLendo, Nisi Domi- niconapud nos ms. liabct, anno 1098 fuit evocatus,
nusaidilicaverit, Beali omncs. Vers. Non intres in tuncquc, mim id facLumcst, vic eraL liberalibus ar-
judicium. In Nona, Sa>pe) cxpugnavcrunL, De pro- libus apprimc imbuLus, styli sive ligaLi sive soIuLi
fundis, Domine non cst. Versiculus, In memoria pcriLia nulli sui tcmporis seoundus atqucad mediam
ajterna. In Completorio, Deus misei-eatur. Deus iu a;Latcm,utloquilur idcni Clironicon, jam provectus.
m S. BBUNONIS CARTHUSIANORUM INSTrf UTORIS 136
Jam vero eum id ita sit, Theodoricus tunc, seu A Lanzonem, Sancli Vincentii Metis abbatem, post
dicLoanno 1098 aut, si mavis, 1099, quorum alte- Adelardi obitum anno, ut apparet, 1083 pri-efece-
ro abbatiainTrudonopolilanamrcgeudam accepil, runt,hincque omnes fere Trudonopolitani mona-

quadraginta minimum annorum exstitcrit,
ut ac chi niaxime irati, cum exsiUum
sese prajterea in
proin, cum monachum viginti annis nondum na- pellcndos intelligcrent, monasLerium suum, aliis
tus in eadem Trudonopolitana abbalia, in qua, ut aho concedenLibus, fuga dilapsi reliquerunL unde ;
dictum, educatus fucrat, verosimilUme

a pueris Theodoricum Parisios lunc petiisse, suspicio potcst
indueril, consectarium fit, ut id verosimillime fe- oriri.Verum,quo lianc tollas, ipsummet etiam Chro-
ccrit ante annum 1082, quo, ut laudatum Trudo- niconTrudonopohtanumiis ipsis locis, quibus jam
nopolilanumChronicon apud Dacherium pag. 3(59 dicta narrantur, suppeditat. Ut res manifesta eva-
fidem facit, Adelardus II, Trudonopolitanus aljbas, dat, ipsa Chronici verba, quse libro ejus ii et iii
e vivis excessit. jam huc spectantia occurunt, transcribo. Li-

ciLt.
231. Atque id quidem longe adhuc verosimilius bri II itaqua) ha?c sunt:<( episcopi (Metensisnempo
evaditex eo,quod,Lanzone et Luipone post Adelar- Herimannus,et Leodiensis Henricus) necjustee peti-
di obitum de abbatiaj preefectura, quod annol085 tioni nostrorum acquiescentes, necDeum in se no-
(adi Trudonense Chronicon pag. 370 et seq.) pri- B sLros persequi pro peccaLis tam suis, quam nosLris
mum ad GaudenseS. Pe-

incepit, contendentibus, intelligentes, spreta nostrorum digna etectione et
tri monasterium, ut idem Chronicon pag. 396 ile- quai reprobari non poterat aliqua regulari obje-
rum docet, sese Trudonopohtanus jam monachus ctione, sicut jam dudum deliberaverant...stupenti-
receperit, nuUoque modo verosimile appareat,cum bus oculis monachorum, introduxerunt in mona-
sub Lanzone, qui, agentibus Henrico Leodiensi et sterium nostrum Lanzonem quemdam de coenobio
Herimanno MeLcnsi cpiscopis, in Adelardi II de- sancti Vicentii Metis abbatem... Die vero capituli
functi locum,monachisomnino invitis, fuerat suf- convenerunt in cborum ad Vesperas omnes con-
fectus, monachicum hal)iLum primum suscepisse. fratres nosLri, vestientes chorum formosis viris
Jamvero, cumTheodoricus, uLi sane ex jam dictis magnarumpersonarum eterudiLis apprime in om-
verosimillimum apparet) sub Adelardo II Trudono- nibus Offlciis ecclesiasticarum institutionum.
poli monachum induerit, hocque Trudonopolita- 233. «Felixquidem ecclesiatot et talibuset tantis
nam abbatiam abbatis munere gubernante, maxime viris, si non iratum habuisset Deum Patrem, si pro
in ea, ut Historise htterarise Franciffi scriptores ex humi-
peccatis suis vel iram ejusscivisset portarein
laudato Chronico Trudonopolitano tom.VII,pag.30 litate cordisetcontritione carnis. Sed quid moror?
recte docent, litterarum studium floruerit, Theo- Eamdemnocteintelligentesabamicis,quodsequen-

doricum jam monachum Parisios tunc, ut ibiderti ti die violenteret conLumeliose conLruderenlur in
litterisoperam daret, cTrudonopolitano monaste- exsilium, si in claustro essent uniti, pavore disso-
rio, in quo educatus IiLLerisque adhuc puer fuerat luti (ut est humana natura et maxime formidolosa
eruditus, concessisse, seu ab abbate suo missum simpliciLasmonachorum) fuga sibi consuluerunt.
fuisse, neutiquam verosimile apparet,maxime cum Unus tantumeorum Luiponomine,exsilio sibi magis
prajfatum Trudonense Chronicon nullius plane quam fuga, electo, transmissus est Leodium sub ;
Trudonopolitani monachi, qui, Adelardo abbate, Berrengario abbaleapudsanctumLaurentium pau-

litterarum addiscendarum causa Parisios conces- cissimi vero cum abbate Lanzonc remanserunt,
serit, mentionem faciat, nec, ut eum in finem ab- Gerardus sciliceLprsepositus, ille nostrorum electus,
batiaiTrudonopolitanai alumni, utpote quibus donec non et Blingerus, Herimannus quoque senior
mi a necessariisadHLLerasdiscendassubsidiisabun- cum alio Herimanno nepote suo, atque Eugo paulo
de esset prospectum, Parisios seseconferrent,esset post missus est Metis in exsilium,ca)terorum pluri-
necessum. Atque ita quidem ex modo dictis habe- mis per Flandriam et Angliam,Daciam et Saxoniam
Theodoricum, Adelardo II monasterii Trudo- D regnum quoque Theutonicoruin dispersis. Parsmi
nopolitani abbate, ante annum 1082, quo hic (adi nima, habitu sibi reteiito, per diversa coenobia
ilerum Chronicon Trudonopolitanum pag. 369) vi- hospitabantur, parmaxima, nihilsibi de monacho
vere disiit, Parisiis litterarum addiscendarum cau- reLenlo,presbytcrorum moreper diversas parochias
sa versatum verosimillime non esse. Verum anne vagando ferebantur. Sed et Leodii et Colonicepost
eo post Adelardi obitum vel ipso dicto anno 1082, irse Dei super locum nostrumpcenitentiam etreddi-
quo circiter prodigiosa doctoris Parisiensis anasta- tam nostris miserationis suee gratiam vidimusnon-
sis evenisse narratur, vel sequt nti sese eamdem nullos eurum inler clericos sub clericorum habitu
obcausam non contulit? consenuisse in ordine canonicorum Leodii in mo-
232.Erit sane fortassis non nemo,qui id eTrudono- nasterio Sanclse Crucis, necnon Sancti Johannis Co-
politano Chronieo jam seepius laudato suspicetur ;
lonia; in monasterio SanctiGeorgii; libri tertii vero
Hcrimannus enim, uti hoc lib. ii et iii memoria; isLa : Anno igiLur Dominicai Incarnationis millesimo
prodit, Melensis et Henricus Leodiensis episcopi octogesimo secundo obiit abbas Adelardus II, octavo
abbatiseTrudonopolitana, rejecto, quem hujus Idus Decembris tertio vero Idus Aug. capitulum
;
alamni abbatem e gremio suo elegerant, Gerardo, actam estsuper confratrcsnostrosaduobus episco-
137 ACTA m
pis, Herimanno scilicet Metensi et Henrico Leo- A batiae , diuturnis dissensionibus ad incitas fere
diensi, qua nocle dispersi sunt omnes confratres redactse, subvenire decrevisset Olbertus, (Leodiensis
nosti'i prffltcr paucos, quos supcrius nominavi- episcopus) diligentissime, siquis superesset de filiis
mus. » nostrse ecciesite, cui idonee commilti pc^sset cura

23i. Etsi ergo, uti ex his verbis liquet, post ob- subveniendi matri susi. Aiunt fratres nostri, nec
itum Adelardi H abbatis sui omnes fere Trudonopo- non clerici et laici,quieum cognoverant, qui Gan-
itani monachi e monasterio suo fuga dilapsi alio dse in monasterio sancti Petri moraretur unus de
secesserint, hosque inter Theodoricus, utpote pau- nostris fratribus, nomine Theodoricus, qui a loco
cis, qui apud Lanzoncm abbatem Trudonopoli nostro recesserat sub contentione abbatum Lanzonis
manserunt, a Radulpho hic non annumeratus, et Luiponis. Hic si posset extralii inde, idoneus illis
verostmillime exstiterit, Parisios tamen illum tunc vidcturadregendam abbatiam, quoniam Theutoni-
non concessisse, exiisdem jam recitatisverbis con- caetGualicana [Walonia] expeditus, liberalibusarti-
cludendum apparet, utpote quibus inter regiones bus egregie eruditus in prosa et versu nulli esset
diversas, ad quas tunc profugi Trudonopolitani suo tempore secundus, dulci et altissima sonorus
monachi qua Parisien-
sese contulere, nonGallia, in vocalitate, brevis, sed pulchra persona, mediaque
sis civitas sita est, sed Flandria duntaxat, Anglia, B aetate etiam fratrum suorum infirraitabus
,
qui
Dacia, Saxonia et Alemanniarecenseantur. At vero, melius sciret compati, tanquam a puero illis con-
inquiet non nemo, quo ergo Theodoricus, cum plu- nutritus, et qui videratet audierat mala, quai passi
rimis aliis e Trudonopolitano suo monasterio post erantin suis tribulationibus.» Ita laudatum Chroni-
Lanzonem inductum profugus, sese recepit ?
in id con. Jam vero, cum Theodoricus, uti ex omnibus
Trudonopoli haud procul substitisse illumexistimo. jam dictis intelligitur, Parisios, sese, cum Adelardus
Etenim e Trudonopolitanis illis monachis, quibus- n,TrudonopoIitanusabbas, anno 1082 obiisset, non
cum Theodoricus Trudonopoli tunc discessit ,
contulerit brevi autem, poslquam monasterium
;
exstitere nonnulli, qui non ita dudum post, assen- suum, iuducto in id anno 1083 Lanzone, deseruis-
tiente Lanzone, ad monastcrium suum rediere. Ita set, e vicino loco, quo secesserat, Trudonopolim
iterum coIIigitureTrudonopoIitano Chronico, quod fueritreversus, ibidemque, utapparet, cum Lanzone

apud Dacherium tom. Spicilegii cit. pag. 370 de ad annum usque 1085, quo, orta hunc interetLui-
Luipone, Trudonopolitano monacho, exsihum, in ponemcontentione, Gandavumsese adS. Petrimo-
quod, Lanzone jam Trudonopolitano abbate, pulsus nasteriumrecepit,fueritcommoratus,consectarium
fuerat, adhuc patiente, sic habet « Qui (Luipo) cum
; fit, ut Parisiis anno circitcr 1082, utpote ante hunc
per omnes, quos utiles sibifore existimabat, per ip- studiorum causa ibidem etiam, ut supradocui, nou
sum quoque imperatorem apudabbatemLanzonem versatus, verosimiliternon studuerit.
omni humilitate agerct, ut receptus in claustro suo, 236. Quod ut evidentius fiat, imo Theodoricum
quo nutritus fuerat, odine, quo etalii, venire posset, Parisiis nunquam studuisse pateat, omnia ejus ab
nullomodo impetrare valuit.» Quibusverbisaliisque ineunte a-tate ad illud usque tempus, quo Ganda
sequentibus innuitur, eo tempore seu, uti ex ejus- revocatus abbatiam Trudonopolitam gubernandani
dem Chronici loco proxime cit. apparet, anno accepit,gestahuncin modum compendioct ordino
1085, quo Luipo, ut ad Trudonopolitanum suum expono. Puer adhucin monasterioTrudonopolitano
monasterium redire sibi fas esset, impetrare fuit pro temporum illorum more fuiteducatusac litteris
conatus, alios nonnullos ad id Trudonopolitanos addiscendis admotus, cumque deinde factus eetate
monachos, qui inde, non quidem in exsilium pulsi, grandior monachis ab Adelardo II abbate fuisset
sed fuga dilapsi discesserant, fuisse jam reversos; ascriptus, littcris animum ad annum usque 1082,
hiautemutpotead monasteriura, quoddeseruerant, quo hic vivere desiit, in monasterii sui schola, quae
haud ita dudum post, uti etiam e Chronici Trudo- tunc ex dictis maxime florebat, perrexit excolerc.
nopolitani loco proxime laudato apparet, revcrsi, j^ Adelardo dcinde anno 1082 vitafuncto, monasterii-
regiones procul dissitas, cum fuga inde sesse sub- que regimini Lanzone, invitis monachis, adraoto,
duxere, adiisse non videntur, ac proin nccTheodo- cum plurimis ex his Trudonopoli excessit, cumque
ricus, utpote qui ex iis unus exstiterit, uti pronum deinde e loco haud procul, ut apparet, hinc dissilo,
est eruere ex eo, quod, Lanzone postoa ot l>uipone quo sose rcceperat, ad monastoriuni, asscnlicnlc
mox mcmorato de abbatia Trudonopolitana contcn- Lanzoneabbate, fuisscti-eversus, contentioqiie Imnc
dentibus, Gandavum indead S. Potri monasterium inlor ct Luiponcm anno 108o esset cxorta, Ganda-
sesc recoperit, qucmadmodumiteriim apud Dacho- vuin, rolirto, iterum monasterio, conccssit, ibi({uo
rium tom. Spicilegii cit. pag. 369 ct seq. Chroni- iu S. Petri abbatia commoratusostadannum usquc
con Trudonopolitanura docet. 10!)y scu certe 1098, quorum altero hinc Olberti
235. Verba, quibus id ibidom facit, aliaque non- Lcodionsis episcopi litteris evocatus monastcriuui
nulla, hisce eodem loco adjtmcta, quod pleraquo, Trudoiuipolitanum abbatis munoro gubcrnandum
deTheodoricoadprjnsensinstilutumjamdictajhaus- accopit. Talia sunt Thcodorici ad tempus usquo,
ta exiis sint, huc transcriho Sichabent: «Qua-re- quo hoc factum est, gcsla, qua^ sane, ut Theodori-
batur ergo (cum jam sciiicct Trudonopolitana^ ab- cum Parisiis unquani ac nominatini anno oircilor
P.VTROL. CLIL
m f>. 13RUN0MS CAHTIlUSlANOHliM LNSTITLTOlUS UO
1082stiuiiiissc credamus, pcrmitlere non videnlur. A Iilii'i (juuiii liactenus non vulgati auclor in obscuro
Jam vcro, cuin id ita sit, testimonium num. 214 rcIiiKpiit. liidicat qiiidcm Calaudum viruin hone-
litic Iranscriptuni ac Tiieodorico attributuin, quo stum ac doctum fuissc ; verum quis hinc asserat,
istud astruitur, suppositium coinmcntitiiunquc ve- acuti adco judicii hominem exstitissc, ut nec ab im-
rosimile est, quale ctiam ob alia, qua^ jam dictis postorc decipi, ncc opus, quod Theodorico esset
adjungo, apparet. suppositum, pro vera hujus lucubratione accipere
237. Testimonium illud ante saiculi proxime ela- potuerit? Fatendum intcrim est Bcrtholdum Nihu-
psi inilium seu ante annum 1615, quo a Galaudo sium aut, si mavis, Carthusianos, qui ei, quod in
sacerdotelaudatum fuisse, Cartliusianus anonymus datis ad Andream Saussajium, didascalicse hujus
vcrbis supra huc transcriptis affirmat, ipsosraet epistolae anno 164') impressaj, prajfixis litteris lau-
Carthusianos latuisse videtur, uti etiam damnatum dat, testimonium Thcodorici Trudonopolitaiii abba-
doctorcm appcllatum fuisse Raymundum MaUiban tis exhibucraiit, pcrperam ob illud, scu citatum seu
seu lyiilleban, aut, ut alii volunt, Raymundum exhibitum a Launoio in dissertatione de vera causa
Diocrem. Fas est id coUigere vel ex solo Petr<BO, secessus S. Brunonis in eremum, cap 5, § 3 men-
CarthusicE Coloniensis alumno, qui suis in primum dacii insimulari ; id enim et a Nihusio citari, et huic
ChroniciCarlhusiensis, a Dorlando contexti, librum Ba Carthusianis e Galaudo acceptum exhibcri bonc
Elucidationibus, anno 1608 excusis, § particulari fide potuit. Sedalia modohuc spectantia, quai Car-
studiose inquirit, « Cur damnati ac ter infelicis do- thusianus anonymus recitatis num. 227 verbis non
cloris istius (qui scilicet sese damnatum Parisiis e inchisit, discutiamus. Testimonii, quodTheodorico,
feretro proclamarit) nomen litterarum monumen- abbatiTrudonopolitano, attribuitur, diversadiversis
tis consignatum non sit. » Ne vero hic errasse arbi- e locis submissa exemplaria penes nos exstant,
treris Petrseum Petrus Sutor, Carthusise Parisiensis unum autem hsec inter in capite praifert sequentia
prior, anno 1337 e vivis sublatus, cujus opus de ha2C verba Andreas Quercetanus (Du Chesne) in
: «
vita Carthusiana anno 1609 typis Coloniensibus lu- Fragmentis ms. monasterii
Historiffi lib. iv citat
cein primum aspexit, lib. hujusprimo, tract. l,cap. S. Theodorici prope Renios, cui titulus est De Ra-
3, ita scribit: « Fatemur ingenue nullum doctoris tionetemporum, ubi Icgitur » quibus pra^missis ;
illius (Parisiensis damnati) nomen per nos adduc- testimonium, num. 214 huc transcriptis verbis con-
tum esse, quod nuUum sitlitterarum monimentis, ceptum, subjungitur, ac deinde in fine pro clausula
quod viderimus, proditum itaque non fingere no-
; additur « Hcec ibi. »
vum,sed incognitum tacere voluimus.» Nec estcur p 239. Cuin primum in hoc testimonii, Theodorico
hicopponas S. Brunonis Vitam ras., a Carthusiano ascripti, exeraplar incideram, recitatis, qu^ ei
anonymo per verba num. 209 recitataj am laudatam, videbam, verbis excitus Historise Francicoe
pra^flxa
quse in bibliotheca Basilensi asservatur, annoque Scriptorum Andrae Quercetani seu Chesnii librum
1486 ac proin diu ante sseculum sextum decimum quartum avide arripui, totumque a capite ad
conscriptam, etsi enim in liac, ut in Operum Lau- calcem sedulo excussi. Sed en pag. 162, qua
!
noiiauctorum ac illustratorum tom. II, part. ii, anno sola in toto illo Chesnii libro seu tomo liber ms.
1731 ColoniaiAllobrogum excusa pag. 376 inferiori monasterii S. Theodorici prope Reraos, cui titulus
hujusmarginenotatuminvenio,sequentiahtecverba: est « De ratione temporum » citatur, fragmentum
annum Domini 1082 Parisiis pro-
« Contigit circa historicum suppcditatur, in quo, uti id inspicienti
digium horrendum in quodam magistro, cui secun- patescet, ne apex quidem vel de prodigiosa doctoris
dum quosdam nomcn erat Raymundus, » scripta Parisiensis anastasi, vel de pulso ex hac in eremum
inveniantur, Raymundi tamen nomini additum S. Brunone occurit. Hinc intellexi, verborum, quse
aliud, quo el Diocres, aut etiam Milleban, ut ascri- proxime recitavi, descriptorem significantum hisce
ptum Theodorico abbati Trudonopolitano voluisse, testimonium,Theodorico abbati Trudono-
monium prodit, fueritvocatus, infelicem doctorem D politano attributum, non libro seu tomo IVChesnii
Parisiensem habuisse, consectarium inde non est, quem laudat, sed ms. « De temporum ratione »
meritoque proinde illudvel pro supposititio velpro libro, e quo fragmentura historicum in toraum
admodum suspecto potesthaberi, nisi forte liber, e illum Chesnius intulit, esse inscriptum. Verum nec
quo a Galaudo deproraptum dicitur, in lucem pro- id veritati consonum existimo, quodres hsec, si ita
feratur, proque genuino Theodorici fetu habeatur. haberet, a pluribus aliis scriptoribus meraorata
238. Verum quo hic loco, cujusvc in bibliothecse verosimilliraejnveniretur, nec taraen raeraorataab
angulo servatur ? Unde illum, aut, si mavis, illuis ullohactenusa me invcneri potuerit. At vero sunt,
exemplar, e quoverba num. 214recitata exccrpse- uti ex notitiis, quas ad raanum habeo, disco, qui in
rit, Galaudus sibi comparavit? An bibliothecam, Trudonopolitani dioecesis Leodiensis monasterii

personamve, a qua pretiosum hujusmodi raonu- bibliotlieca jactatum Theodorici, id olim abbatis
mentum secura fuerit communicatum, in conscripto munere modcrati, de Sacra temporum ratione li-
a se Carthusianorura Chronico uspiara declarat? Om- brum, in quo hic pro prodigiosa doctoris Parisiensis
niahajcanonymus, e quo solo fere, quse de Galaudo anastasi testimoniura nura. 214recitatum prsebeat,
jam dixi, discere hcuit, Annalium Carthusiensium asservari affirmant, addentesetiam, mirum nemini
141 ACTA 142
debere accidevc Mafteuei cl Diu'dndi,ordinis S. Be- A iHud complectentia, transcribit, prolixeque,quoid

nedicti scriplorum, in ILinere suo litterario, ubi Parisiensi prodigio suITragari probet, contra Lau-
de illa ordinis sui abbatia ejusque bibliotheca noium disserit. Verbaejus omnia, ne quid de argu-
agunt, de libro illo silenlium. mentorum,iisinclusorum,videtraxisse videar, huc

2i0. Ita pronuntiant, quod bini hi scripto^ês li- transcribo,adcalcemetiamnnnnulla,qu8einhff.cob-
brorum mss. omnium,qui inTrudonopolitanee abba- servanda duxero,adjecturus. Sic itaque habent: «Hic
tiffi bibliotheca servantur, cognitionem perfectam (Ca>.sariusEisterbacensis)in suo opere,quod,in libros
non habuerint, uti ipsimet declarant, operis cit. duodecim ad formam dialogi digestum, «De illustri-
tom. quidempiimo scribentes, Trudonopolitanam « busmiraculis ethistoriismemorabilibu3,quce ante
bibUothecam esse satis bonam, librisque mss. sat « vel circa sua tompora contigerant in Germania,
insignibusinstructam; tom, autem secundo traden- « Italia et Gallia, praenotavit, libro xi, qui De Mo-
tes, sese, cum ad abbatiam Trudonopolitanam ite- rientibus, inscriptus est, hoc spectaculum his pror-
rum accessissent, librosque hujusmss. denuo scru- sus verbis exponit : « Fuit in regno Franciee cleri-
tari vellent, obtinere id ab abbate non potuisse. « cus quidam nobilis et dives,quje duo saipe homi-
Hinc, etsi etiam ms. iliuni de sacra temporum ra- « nes extollunt, malisque vitiis subjiciunt ;
qui cum
tione librum in Trudonopolitani monasteriibiblio- B « mortuus esset et in feretro positus, multitudine
thecaIatere,cegerrimeinanimumpossem inducere, « populi circumsedente, tam ex clericis quani ex
inrem tamen,ne quid,quod ad conversionis S. Bru- « laicis, ipse se erexit, cunctis audientibus, in hsec
noniscausamindagandam possit conducere, negle- « verba prorumpens : » Justus Judex judicavit,
quirendum duxi,meque ad
xisse viderer, sedulo in judicatum condemnavit , condemnatum tra-
monasterium Trudunopolitanum, si modoasserva- didit in manus impiorum. « Quibus dictis, se
tos in hujus bibliotlieca librosmss. scrutandi facul- « reclinans iterum non obdomivit, sed de requie
tatem mihi impertiendam scivissem,conferre para- « transivil ad laborem, de deliciis ad miseriam. »
tus,enixissime,ut hajc mihi concederetur,per amicos 2i2.«HisCfesarius paucissimis verbis expavescen-
petii ; verum, uli ea Marteneo et Durando, ita et dum damnati hominisspectaculum perfectc repraj-
mihi fuit negata. Pra:!fatum interim librum in sentat utrique conformiternarrationi, quam supe-
Trudonopolitana abbatia non reperiri, autcertein rius tum ex anonymo Carthusiensi,tum cx codice (ia-
eo supra huc transcriptum pro prodiriosa doctoris fra plus semel Iiic memorando) collegii Metensis
Parisiensis anastasi testimonium non contineri,lit- descripsimus,ita utnulla sit quoad rei substantiam
lera; inde scriptaj suadcnt; quas inter etiam una inter eosdem auctores discrepantia,imo necinipsis
psomei annate
est,abipsomet /ioexaraia,in quahic
abbate anno i174oexarata,in qua epugnanlia; unde neminem fore
circumstantiis repugnantia;
sic scribit: « Recordor me a paucis annis ad peti- arbitramur, qui judicet earadem non esse narra-
tionem Reverentissimi domini abbatis sancti Lau- tionem quantumvis reclamet Launoius. Magni
;
rentii idem transumptum (testimoniisciIicet,Theo- proindeponderis esthoctestimonium, a pcrantiquo

dorico abbati attributi) vidisse, et diligentcr tunc scriptore datum,summa! auctoritatis viro,pietate,et
inquisivi, si in authentico invenire potuissem, sed doctrinaceIeberrimo,qucmColoniensisarchiepisco-
nusquam reperi in Chronicis Theodorici abbatis, pus Henricus de Molenarck, sub quo vivebat, solum
undeapparentcrtransuniptum esse potest,»Jani ve- ex sensatissimis Germaniaj elegit, qui priedccesso-
ro, cum nec liber ille, uti ex litteris, post rem di- ris S.Engelberti archiepiscopi et martyris vitam
ligentissime examinatam ad mc scriptis, disco, in nobili stylo exornaret, Cujus et opcruin ejus nicri-
abbatiaS. propc Parisios, in qua tamenil-
Vi(;toris ta paucis, sed gravibus succidisque verbis sic com-
lum asscrvari notatum etiam invcneram, reperia- mendat cardinalis Bona : « C;csarius Eisterbacen-
tur, testimoniumTlieodorici abbatis,quod illiinclu- « sisordinis Cisterciensis, in Histoi-iis meniorabili-
dianonnullis asscrilur,pro omninooommeutitiocx «bus pius, vcrax et simplex.» Qucm etiajn post
omnibusjam dictis videtur hahendum. D obitummiraculis claruisse, scribunt Cirlercicnses.
§ XIV. Cwsarii Eisterbacensii testimonium rccemetur, Ca^sarii validissimamauctorilatem ut eluderetLaU'
et quid de hoc sitccnsendu7n, statuitur. noius historiam sic ab eorelatam conatus cst pro-
241. Anonynms Annalium Carlhusiensium libri bare esse diversamabea.quam S. Antoniusnarravit
quarti hactenus noii vulgati aucti)r,in medium addu- Sed vane desudavit ille conferendo narrationcm S.
cturusCaisarii Eisterbacensispro propigiosodoctoris Antonini cum narratione Ciesarii, quasi S. Auto-
Parisiensisanastasi testimonium,ita priefatur: «Pri- nius primus illam evulgasset. Nam revera id, quod
mus,.. inter extraneos, apud quem hujus prodigii recensct Ca^sarius, concordat oun\ chronicis anti-
narrationem legimus, se olfcrt Ca^.sarius Eisterba- quis Ordinissuperius citatis, qua» duccntis ctquin-
censis ordinis Cistcrcicnsis, qui jam llorebatanno (piaginta ferc annis ante Antonium,c[ codcm lcm-
H88,idest,quin(j[uagintacircitcrannispost mortem porc quo vivcbat Cicsarius, digcsla sunl.
primorum Patrum ordinisCarthusicnsis cumsancto 2i-3. « Verum
S. Antoninus non nuiltum
(piia
Brunone institutorum aut saltem primo ab obitu ; diifert a Chronicis videamus nunc, si miiliia illa
;
sancti Brunonissaiculo,inqno etvixit viginti circiler C()ntontio,qiiam LaunoiusAnlonini inlerct Ca-siirii

annis ; » ac deiudc Ca-sarii verba, testimonium narralioncs vult reperiri, tanto.sil, iil iiua (liciiuc-
m B.BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS U4
rito debeat dlversa ab altera, ac proindc subrual A « probilalis exislimationc florcret, » Ila^c ol>jcctio
totius historifcveritas.Sicigilur utramque aggredi- non majoris cst ponderis, quam pra^ccdentos. Ni-
tur Launoius. « Imi^rimis,» inquit ille, '« G;csarius bilcnim cx ca concluditur, ant conchuli potcst ad
« nondesignatcertum tenipus,quo suumprodigium dcmonstrandam vcl rninimam intcr lias duas nar-
«evenerit; Antonius vero designat annum ipsum, enim Ca^sarius, quahs
rationes differentiam. iNon
« quo suum prodigium accidcrit, » Scd in boc vel esset ille an supcrbus,mahsque vitiis sub-
clericus,
minimam inter utrumque auctorem discordiam jectus cxponit; sed quod esset « nobihs et dives,
quis lectorquantumvis sagax deprehendet?Certesi « qua} duo saipe bomincs extoUunt, malisque vitiis
Cffisarius certum tempus a tempore, quod designat « subjiciunt, » Et ha^c non repugnant communi
Antoninus, divcrsum et ab eodcm multum remo- narrationi, quai bomincm istum dcscriliit* emi-
tum designaret, in boc quidem appareret conten- « nentiascientia^ et probitate vitoe et maximafama
tio sed cum tempus sileat, nibil Antonio contra-
; « pollentem,» sed tantum juxta ea quaj exterius
rium profcrt, ac proinde utriusque narrationis apparebant. Quam ob rem codicisMettensis auctor
suljstanlia cadem remanet. Huic pra^terea et se- putat eum damnatum ob vitium vana; gloria?.
qucntibus Launoii objectionibus unico possimusre- 245. « Ab Iiac objectione adquintamtransit Lau-
sponso satisfacere, si dicamus, quod verissinium B noius,quamsic exponit: «C«sarius Parisicnscm aca-
est, Caisarium banc bistoriam compendio tantum « demiam bicneverboquidem attingit; Antodinus
attigisse. Unde non mirum, si multas tacuerit po- « vcro illamprajdicat. EttamenCaisarius illemultis
stea ab Antonio relatas circumstantias. « Deinde Parisiensis academiaj et rerum in Pari-
« in locis et
« addit Launoius, Ca^.sarius non definit certum in siensiacademiagestarum meminit. » Deindemul-
«
« regno Francia; Iocum,Antoninus vero certum in tiplices ex Caisario citationes Launoius colligit, in
« regno Franciaj locum defmit, id est, Lutetiam. » quibus Caisarius fecit mentionem academise Pari-
quKsimilemeretur respon-
Similis priori objectio, siensis. Sed ad quid bas citationes ? Sicut enim
sum, nempe nullam ibi reperiri inter utrumque ostendimus non recte concludi narrationem Ca3sa-
auctorem contrarietatem ;
quai reperiretur, si Ck- rii aliam esse ab Antonini narratione, eo quodille
sarius Ilispaniam, Italiam vel aliquam aliamregio- non defmierit certum in regno Francise locum,
nem sive regnum defmivisset. Atdixit iI]e,quodboc quem bic defmit; ita nec ullam dissonantiam im-
prodigium in regno Franciee accidcrit Antoninus ; portare potest silentium Caesarii de academiaPari-
vero, quod Lutetiee, quaj est in regno Francice,Ita- siensi, quam Antonius pra;dicat. Sed ad alias Lau-
que quod Cffisarius omiserat, B. Antonius supple- noii objectioncs diluendas properemus. « Cssa-
vit. Et buic par est cruditissimi Andreae Saussaîi ^« rius aperte significat clcricumsuum uno eodcm
ad probandum eamdem esse narrationem optima « que tempore dixisse Justus Judex judicavit, ju-
:
ratiocinatio, quantumvis dure in eam exclamet « dicatum condemnavit, condemnatum tradiditin

Launoius, « miserabile effugium !
« manus impiorum. Antoninus vero diserte asserit
244. « Cffisarius de clerico quodam nobili ac di- « doctorem suum tribus distinctis diebus locutum
« vite sermonem babet; Antonius vero quemdam « Jam vidimus supra, ex cilatis auctoribus
esse. »
« eximium doctorem describit. >> Ilaic verba, cleri- Carthusiensis ordinis quosdam scripsisse, hanc tri-
cus ct DOCTOR, aliquid inter se discriminis priraa nam vocem adamnato prolatam fuisse uno eodem-
specie videnturbabere, sed quse facile conciliantur. que die, quosdam vero tribus distinctis diebus.Sic-
Viros cnimlitteraturaeteruditione conspicuossaipe que C«sarii verba concordant cum primis Anto- ;
dictos fuisse clericos, variis docemur exemplis. nini vero cum ultimis ; nec propterea duse censen-
Apud Ordericum Vitalemhb. cogno-ni : « Clericus dffi suntnarrationes divers8e,cumin re conveniant.
« minatus est, quia peritia litterarum aliarumque Prffiterea non ita aperte, ut vult Launoius, Caisa-
« artium apprime imbutus est.» In bistoriam epi- rius significat, clericum suum uno eodemque tem-
scoporum Eystetentium « Iste Joannes êpiscopus
:
j)
pore locutum esse ; non enim distincte exprimit.
magnus clericus in jure canonico fuit. » Joannes quod ba3c verba simul et semel vel tribus distin-
quoque BireIlius,prior Cartbusiae, ab Innocentio VI, sedsummatim tantum; quod haecpro-
ctis vicibus,
sui eum obiisseaudierat,«CIericusmundi»appella- nuntiavit quse sunt eadem quoad sensum, quae
: :
'.vsest, ut ad annum i 360 videbimus, non solum quia Antoninus doctorem suum pronuntiasse testatur,
,ra perfectus monacbus(monachi enim aliquando non quidem iisdem prorsus verbis,nec eodem mo-
ctiam sed maxime quia tam in
clerici dicti sunt), do dicta, sed aliis idem significantibus ita ut ;
divina scientia, quam in humana superiorem ha- nulla sit in essentia rei contrarietas, nec diversitas
bebat neminem, Ergo Caesarius et Antoninus sibi nisi tantum quod Caesarius, brevitati studens, rem
invicem non adversantur, cum ille clericum, bic non lam fuse ac late curavit exprimere.
vero eximium doctorem, infelicem hominem dixe- 246. « Notandum etiam auctorem codicisMeten-
runt. Sed instat Launoius ut sequitur. « Caesarius de quo supra, trinam illamdamnati vociferatio-
sis,
« indicat clericum suum nobilitate ac divitiis in nem iisdem fere verbis expressisse, quibus et ante
« hominem superbum evasisse, Antoninus vero eum ususfueratCaesarius.Porroquotet quantse simi-
« eum significat doctorem, qui 'magna scientiai et les differentiae in sacris Scripturi6 0ccurrunt,etiam
145 ACTA \'tQ
intersanctosevangelistaSjremeamdemdiversonar- A xium nimis hujusmodi diffcrontiis

in exaggerandis
rantcsmodo, quosproptereasibiinvicom contrarios studium. » Postremo Cfcsarius niliil habet de toto
non solum dicere, sed et cogitare crimen esset ? « illo loctionis quarta». Vigiharum pro mortuis ne-
Ca^sarius non scribit, « clericum suuni has voces « gotio, quod post Antonini tempus ab anonymo
u omisisse, dum statutum ab Ecclesia pro mortuis « Vitai Brunonis scriptore tractalum est. » Scd nec
» officium celebraretur Antoninus vero idomnino
; Antonimus aliquidhabetde toto illolectionis quar-
» scribi. » Quis non miretur talem a Launoio, viro tai negotio ergo non dilfert a Cajsario. Nec etiam
;
sensato et docto, objectam diversitatem ? Verum veteres Carthusienses, ut hujus lectionis quartre et
est, nec negare possumus C«sarium manifestam non verborum « Responde mihi » meminerunt. Ergo
fecisse mentionem Officii mortuorum. Sed quisin- nec ipsi Caesario sunt contrarii.
ficias iret, eum illud innuisse, quod scripsit, quod 248. •* Prpeierea Launoius Caisarii auctoritatem
defunctus ille « in feretro positus esset,niultitudine conatur deprimere auctoritate clarissimiacreveren-
« populi circumsidente tam ex clericis quam ex dissimi viri Nicolai Coeffetei, Parisicnsis theologi,
» laicis ? » Ceesarius neutiquam significat « utrum qui in responsione ad mysterium iniquitatis dicit,
» clericus ecclesiaslica sepuitura privatus fuerit, Ca-sarii Dialogos fabularum esse plenos. Sed cum
necne ; Antoninus vero aperte significat. » Neque B Coeffeteus suam sententiam tantum confirmetCon-
id etiamsignificaruntcitati auctoresCarthusienses; radi Gesneri, hominis Zuingliani, judicio, ut ipse
ergo et ipsi sunt Antonino contrarii ; ergo et eorum fatetur Launoius, cardinali Bona?, viroa^quepio ac
narratio diversa est ab Antonini narratione. Quis docto, potius credimus qui Ca^sarium laudat, tan-
hoc xjogitaret ? <( Ca?sarius non dicit Brunonem quam in historiis memorabilibus veracem. Nec im-
» Carthusianse religionis aucLoremspectacuIo, quod merito, cum ipse Csesarius se nihil flnxisse sanctis-
» narrat, interfuisse ; Antoninus vero dicit "^pecta- sime juret, dicens « Testis mihi est Deus, nec
:
» culo, quod describit, Brunonem Carthusianeereli- » unum quidem capitulumin Iioc Dialogo me fin-
» gionis auctorem interfuisse. » Sed tacuit Cfesarius, » xisse. » Coeffetei itaque et Gesneri auctoritatibus
quia forsan nescivit, sanctum Brunonem interfuisse pra^ferimus auctoritates illustrissimi Saussfeii, et.Ia-
spectaculo ; nam duobustantum annis post illud paco])i BreuIIii pietate et doctrinainsignis, etaliorum
tratum in Carthusiam secessit. Vel, si scivit Csesa- qui deCa3sariohonorificentiusjudicaverunt, etpra^-
rius, noluit tamem dicere, quod a suo proposito sertim eximii sacra; theologiai doctoris, et ad S.
alienum esset. Nam propositum ejus erat,varia de Gereonem Colonicc'canonici Tilmanni Bredembra-
morientibus exempla proponere, non conversio- chii, multis et scientia! et virtutum titulis spccta-
nes, sive ordinum institutiones explicare. bilis ; cujus studio et labore in lucem sunt edita
247. « Deinde sancti Brunonis conversio non fa- multa veterum scriptorum monumenta ;
quietiam
cta est in publico, sicut nec constat, utrum illud recognoscendis expurgandisque Cccsarii Dialogo-
spectaculum in ecclesia, vel in aula defuncti (quod rum libris multum laboris posuit, in lucem eos
tamen coram multis, verpaucisho-
verisimiliusest) emissurus, ni, cum jam pene ad calcem pervcnis-
minibus evenerit. Neque etiam conversio Brunonis set, ad coelcstia fuisset evocatus. At ne tanli viri
facta est eodem instanti, quo dictum spectaculum, pia studia perirent, elFecit inter alios Jacobus Fis-
sed intra privatos parietes, et diu post illud per- cherus, sacra? theologioe doctor, qui, quod ille in-
actum, ut constat ex citatis auctoribus. Unde neca coeperat, perfecit, et in sua pra^fatione Gesneri de
nemine, qui dicto spectaculo interfuerat, perspici Caisario calumniam probe refutavit.
potuit. Antoninus vero id dixit, quia sic scriptum 249. Deniquo Launoius in conclusione capilis
€
legit etnarratum audivit. « C;esarius non affirmat, tertiisuaidissertationis Saussa-iumvirum crudilum,

» ex suo spectaculo Brunonem instituendai religio- quasi ridiculum proscquitur, quodin Ca-sarii narra-
» nis suai occasioncm cepisse ; Antoninus vero affir- tione snbstantiam rci ab ojuscircumstantiis dixorit
» mat. » Ihcc Launoii non est diversa a
objectio j) essedistingucndam^liancqueSaussaîidislinctioMem
praicedenti; sed in duo divisit, quod simul et semel contrafas omneinsuIscLaunoius retorquct inJoan-
dici poterat, yt, quod solidis rationibus non poterat, nam Papissam. Sed cum profiteamur injuriam in-
multis saltem verbis conaretur obruere. Huicigilur juria non propulsaro, lectoris judicio rolinquiinus,
objectioni factun\est satis ex responsione superiori. num optitima sit hrec disputandi ratio ad assoron-
Quid enim mirum, si Caisarius, qui de Brunone nul- dam veritaLcm et quoscunque auctores, diversimo-
lam feccrat mentionem, instituendi ordinis Car- de rem eamdem dcscribentes, conciliandos. Vorum
thusiensisoccasionemetiamtacueritproplei oasdem Saussa<io imponit Launoius, dicens eunj in co po-
rationes, quas superius tetigimus? « Ca^sarius non suisse rei substantiam, quod Ca^sarius « prodigium
« tradit prodigium suum Parisiis contigisse ; Anto- j> actum in regno Krancia?, nec suo tcmporo actuiu
« ninus vero Iradit. »H.'cc etiam objectio cadom cst referal. » Nam minime illud Saussa-îus dixil. Posl-
acsecunda; quodcnim hic dicit Launoius, idcmsu- quam cnim lolain Ca>sarii narralioncm retulit,
perius sccundo loco dixenit, mulatis tanlummodo addit : « HaH- Ca-sariusqui substanliam rci, de qua
vocabulis etmodoloquendi. Inioct utraqueolijecLio » sermoest, patciilcr comprohondit indcscriplioiie
quintaj multum simiUs cst. Undc patctLaunoii an- » ista. » Sic igitur dicens Sausoicius, monct qui-
147 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS i48
dem, substanliamrei in Ca>sarii descriptione reperiri A Chronici auctore anoiiymo suppedilalam, afficiunt,
sed in quo consistat,non explicat. Ueindestatim de atque a narralione, de defuncto, qui pariter scsc
circumslantiis subdit: «Qua non
(descriptione)etsi damnatum e ferctro vociferatus sit, aCaisario exhi-
» omnes adajquate circumstantias eat expressum, bita, absunt, merito argui non posse, vel narra-
» cuniannum non coniignet, nec specialem Gallia^. tionem Anlonini seu anonymi cum substantia
» locum, quibus isla qujp, rcfert evencrunt. «Et esa narrationis Ca^sarii pugnan;, vel prodigium, quod
suntcircumslantia', eliam a Launoio notat», quas hujus argumentum est, a prodigio, quod illa ob
Saussaiius summatim in Cffsarii dcscriptione pcrs- oculos pouitur, indubie esse divcr.-um. Quid enini
tringi asscrit, cum paulo post dicit: « Nihilominus magisobvium, quam facta bistorica invcnirc, a
» totum dicit (Cicsarius) cum id actum in regno diversis scri|)toribus relata, quaj, quamvis eadem
» Francise asserat, nec suo tempore, sed ante, sint, adjunclis lamen ab uno, quae ab alio subti-
per verbum fuit, satis evidenter significet. » Igitur centur, sint ornata? Necestcur id mirum videatur,
per haec vcrba « Totum dicit,
: » etc, intelHgit cum nou raro fiat, ut rem, quam alter fuse, nullis
Saussaeius circumstantias illas, quas paulo ante plane ejus, aut certe paucis duntaxat, adjunctis
dixerat a Coesario non esse « adaequate expressas. omissis, exposuit, alter compendio tantum referat,
» cum annum non consignet, nec specialem Gal- B omnibus fere adjunctis nudatam. Imo vero ne qui-
» liffi locum, » etc. Hic est verus ac sincerus Saus- dem ex adjunctis inter se pugnantibus nec ulla
soeiiverborum sensus, quorum ordinem Launoius ratione in concordiam vocari natis argui semper
invertit, utea coramodius in suam sententiam de- potest, narrationes, in quibus haec occurrunt, circa
torqueret,faciHusque lectori persuaderet^Saussaîum res versari diversas. Constantinum Magnum impe-
substantiam rei in eo posuisse, « Quod Ca?sarius ralorem, ut miiitari signo, in crucis modum effor-
» prodigium actum in regno Francia?, nec suo mato, in exercitu adversus Maxentium pra^.Haturo
» tempore actum referat. » uteretur, divinitus in somnis monitum fuisse ,
250. « Sub fmem ejusdem conclusionis capitis Firmanius Lactantius apud Baluzium lib. n Miscel-
tertii rursum Launoius Ceesarium, sive potius Car- laneorum, pag. 37 memoriae prodit. Idem etiam
thusienses ex Ca^sario aggreditur, cum ex eodem facit in Vita ejusdem Constantini lib. i, cap. 29
duo a se deprompta exempla integre

Caesarii tractatu Eusebius. Verum in tempore, quo visio illa Con-
describit, ex quibus vult « otiosos bomines unum stantino fuerit oblata, binos inter scriptores illos
» contlasse prodigium,quodCarthusianorum initium minime convenit. Eam enim Lactantius cum nocte,
» tale, quale nunc » excutit, sive excutere nititur, p commissam die 27 Oclobris anni 312 ad pontem
» fmgendi causam pra^.buisse » contendit. Unumest Tiberis pugnam, in quaMaxcntius interiit, proxime
cujusdam canonici Parisiensis, qui post mortcm pra^gressa, conjungit Eusebius vero iis, quae lib. ;
suametbonorificamsepulturam amico apparens se de Vita Constantini cit. capp. 28, 29 et 37 scribit, non
damnatum quod vera sibi morienti
nuntiavit, eo obscure indicat, tunc factam, cum Constantinus
Allerum est bi4oria illa, quam
contritio defuisset. adhuc in Galliis esset, necdumque Alpes in Maxen-
Launoius superius probare conatus est diversam tium arma moturus, trajecisset, ac proin aliquanto
esse ab Antonini narratione. Quis non miretur temporis spatio ante dictam noctem. Pugnant ergo
Launoii astutiam ? Duo jungit quse magnam habere Eusebius et Lactantius in adjunctis, et tamen, duas
similitudinis affmitatem asserit, ut subtihus oculos borum scriptorum narrationes circa diversas Cons-
mentemque lectoris perstringat. Sed constanter tantino oblatas visioncs versari, certum non est.
negamus aUquaminter duo illa exemplaintercedere 252. Juliani Apostatae in bello interitum referunt
simiUtudinem praeter commune utrique bomini scriptores «quales aut subaiquales diversi ; sed quot
damnationis infortunium aut « otiosos homines
: hunc eventum adjunctis seseinter pugnantibusex-
ex his duobus prodigiis, sive etiam ex uno tantum ordani Ad hsec, ut etiam ex ipso, quod hic tra-
!
causam secessus sancti Brunonis finxisse progres-D ctamus,argumentoexempIumadducam,horrendum

sione temporis, ut vult Launoius quandoquidem ;
doctoris damnati prodigium publice coramingenti
anonymusille Carthusiensis [anonymum illum Car- hominum multitudine contigisse, scriptores § xi et
thusiensem],quiprimusrem scriptis mandavit, ipso seq. reccnsiti, affirmant ;

privatos autem id intra
Caesarii tempore vixisse, superius probavimus, a quo domus defuncti parietes evenisse, Codicis Metensis
non vero a Caesario, alii Carthusienses citati ejus- auctor infra laudandus Iradit at quis propterea ;
demhistoritenarrationem mutuati sunt. » Hactenus prodigium, quod hic narrat,a prodigio,quod illire
Annalium Carthusiensium libri quarti auctor lau- adog
ferunt, dixeril esse diversum? Etsi itaque, tres
datus, in quem nunc nonnullas obervanda. quarum prima hic se
tore Parisiensi vociferationes,
251. Recte itaque imprimis contra Launoium accusatum, secunda judicatum actertia damnatum
quae narrationem
contendit, e diversis adjunctis, declararit, tribus diebusdiversisfuisseemissas scrip
de defuncto, qui sese damnatum, e feretro procla- toresproxime laudati etiam memorent, clericum-
marit, ab Antonino, se potius, e quo hic illam quesuum seu doctorem simul etsemelacproin uno
hausit, a primorum quinque Carthusiae Priorum eodemquedie sejudicatum, condemnatum atquein
140 ACTA ioO
)>manu.simpiorum<(traditum,»C8esarius,utLaunoius A cta invicem discrepare, cum haec a substanlia,quce

vult, tradere videatur,prodigium tamen, quod liic tam uni quam aUeri e duobus hisce prodigiis seeun-
narrat, a prodigio, quod illi recensent, diversum dumjam dicta est communis, distinguendasint,uti
non certo est. Neque tamen cum illo certo etiamest infra ostendam. Atque hinc jam fit ut ex prodigio,
unumatque idem.Columbiusinsua deCarthusiano- quod quo Sanctus no-
GiBsarius narrat, aliud illud,
rum initiis Dissertatione num. 64 sic scribit : ster in ercmum secesserit, utcunque confirmetur.
» Istud... (a Coesario scilicet relatum) prodigium 2o4. At vero ipsammet Ca^sarii narrationem in
nonnulU faciunt idemParisiensi, dequo nunc agi- duljium revocat Launoius, necsaneimmerito.Quid-
mus; alii vero negant ego neque idemiUi, neque
: quid enimcontra afferat verbis suprarecitatis Car-
ab eo diversum asserere nunc veUm. Certe non thusianus nosteranonymus, Csesariusque a sinceri-
additur a Caesario compulisse Brunonem etsocios tate, qua in scribendo usus est, commendari
ad eremum; idautem unumiUud est, quod fecit,ut mcreatur,peritiorestamen modocritici omnescon-
de Parisiensi nunc agerem.MaUm asserere et om- sentiunt, credulum nimis cum fuisse, utpote qui in
nino istius loci res est, adversarium (Launoium suis duodecim Dialogis non satis accurato critcrio
nempe) non debuisse scribere sequentia in sua de veras historias afalsis secreverit, et inlerdum nugas
vera causasecessusS. BrunonisineremumDisserta- Bset fabulas, quas unecunque corrasit, sine ulh)
tione pag. Mo: « Cesarius Cisterciensis narrat duo, prorsus delectu inserueril.Stiltingus noster tom.l
» qu<nCarthusianoruniinitium tale,quale nuncexcu- Septembrisin Vita B.Margaretai Lovaniensis virgi-
»timus, fingendi causam otiosishominibuspra^bue- nis ct martyrispag.590,nun.44, opportune adinsti-
Cnm enimduorurnaUerum sitilUidipsum,
» runt. » lutuni pra^senssic scribit:« Quod spectat ad fidem
quod modoretuli, hominis in regno Francorumre- hisce Actis(B.Margaretaj sciliceta synchrono Caesa-
divivi, scque Dei judicio damnatum exclamantis, rio lib. viDialogorumcap. 34 conscriptis)adhiben-
non video,cur otiosihomines ad Parisiense fingen- dani, non eademforsan omnium eritsententia, nisi-
dumdebuerint adjungerecanonici Parisiensis, qui diligens fiat dictinctio intervariaabeodem auctore
post paucos a morte dies se sine corpore viden- narrata. Quippefuit Cffisariusvir piusetdoctus qui-
dum homici valdefamiliari prsebuit. dem, sedpro tempore, quo vivebat, simplexet cre-
253. « Scilicet canonicus his nihil habui t commune dulus atque ex eo fit ut Dialogi ipsiusnoncareant
;
seu cum redivivo Parisiensi, de quonuncsermo est, narratiunculisquibusdam, quai profabulis leguntur
seu cum alio, qui, cum parabatur conditorio, red- hoc tempore verum non rectejudicabinius,
;
si idem
regno Francorum, » lUi iUe
ditus fuit vitfe in et : plane de omnibus feramus judicium, quia multa
merito quidem prodigium, quod a Ca?sario narratur, narravit, quaj a verisimilitudine non sunt aliena,
cum prodigio Parisiensi, quodaquinquepriniocum qua^que exacte nossepotuit, quod iis etlocoettem-
Carthusiae Priorum Chronici auctore ac deinde ab pore esset vicinus, Itaque cum suspicio mendacii
Antonino memoriaj proditum fuit,unum idemque non cadatin Csesarium,viruni utiquepium et since-
non certo esse,contendit. Ast an rectesimul contra rum, cumque in rebus tam vicinis, quam eidem
Launoium adjungit, postremum hoc prodigium e erant spectantia ad Margaretam, nuUum fere sit
prodigio, quod a C«sario refertur, alteroque Pari- errandipericulumfidem in hisce negare nonpossu-
siensis canonici, qui amicb post morteni apparen.^, mus Cajsario, ejusque auctorilas omnibus aliis, qui
damnatum sese nuntiaverit, ob otiosis hominibus serius scripserunt, hic videtur pivncfcrenda. Qua de
conflatum non esse aut conflctum? ILa vel idcirco causa elogium beataj nostra?, quod ipse concinna-
autumo,quod ad illud fingendum, sifortassisreipsa vit, primo loco edam, uti posteriorum narrationi-
pro fabuia seu flgmento sit habendum, solum probus pra:'fercndam. »
digium,aCmsario rclatuni,suffecissequeat, concur- 2oo.Caisarius itaqueetiamsecumdum Stillingum,

risseque etiam alteruni iUud Parisiensis canonici, qui tameu, uti ex ipsis ejus verbis satis liquet, crisi
nulla ratio suadeat,imo potiuscontrarium suadeat j) minus severa, licet sane a^quissima, in scriptorem
dissimilitudo quammaximahocinler etParisiense, hunc uLitur, fidem indubitatam prodigio, quod vcr-
quo Bruno in eremun pulsus fuerit, prodigium in- bisnum.24I huc transcriptis narat, conciliare non
tcrcedens, quse tanta est, ut nihil fere anibo illa polest,cum id. si reipsa unquam locum habuit, ct
prodigiahabeant commune, quemadmodumconsi- diu ante Basarii aetatem, et in Gallia, monasterio
deranti patebit. Porro etsi, ut jam dixi, verl)isque Eislerbacensi minus factum csse debeat
vicina, ;
ctiam mox Columbius innuit, Parisiensc,

recitatis hicquescriptor (vide Stillingi verba proxime reci-
quo sanctus in eremum pulsus fuerit, prodigium tata)fidem indubiUilcm in iis, quibus el tempore ct
cum prodigio, quod Ca^sarius referl, unum atcjue loco vicinus baudfuit, non mereatur. Recle ilaque
idcm non certo sit, unum tamen ab allero distin- illud a Launoio in dubiumrevocalur ob infirmam,
ctum non esse, verosimile idcirco apparet, quod AKamcn, cum
cui innilitur, Ca^sarii auctoritalem,
titriusquc eadeni sit subsantia, hominem scilicoL, unum alque idem, ut jam docui, vcrosimiiiter sit
qui vita functus erat jamque in feretro positus, cum Parisiensi, quo Bruno incrcmumpulsus fuerit,
damnationem suam tantisper redivivum aslantibus prodigio,hocque ab anonymo, qui sa;culo terlio
denuntiassc. Ncc obstat ulriusque prodigii adjun- decimo floruit,primorumquinque GarUuisi.T Prio-
«
184 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS V61
rumChroniciauctoreIitterissitmandatum,falsilatis Aaudirevideor,hancargumuntandiraUonen.cnerva-
equidom, utpolo in duobus sic saltem sicculi xiii tani phimbeaniquo csso,quippc arp:iimcnto,ut logici
scriptoribus fundatum, minus suspectum videtur appollant, negativo nil potest pruljari. Ita fortasso
habcndum, nisi forte quis veUt,aut a proxime lau- res|)ondeant, qui ecclesiasticam oruditionemncque
dato Carthusiaj Priorum Chronici auctore, aut ab a hmine salutarunt,totumquecerel)rum tricis scho-
altero, e quo hic sua hauserit, e relato per Ctesa- devovere. Nam quantum roborisargumento
lasti(;is
rium, quod nunquam acciderit, prodigio Parisiense uegativo insit, tum luculentus hac de re tractatus
illud aliud, quo Bruno ineremum actus fuerit, acce- prodit,tum universa cruditorum respublica quotidie
ptum fuisso, adjunctisque pro arbitrio conlictis au- experitur. El quo pa(do, amabo, commenta, fabu-
ctum. Atque hoc quidem ut a>stimarct, propensus Iffiquc explodi atque exsibilari possent, quffi in pos-
etiam fuisse Nabillonius videtur. teriorum temporum historias irrepsere, nisi anti-
2o6. Etenim in Annahbus Benedictinis hb. lxvi, quiorum silentium p]uris,quamimperitaaudaxque
num. 64 sic scribit: «Aham istius secessus(S. Bru- recentiorum loquacitaspenderetur ?Affirmant hiad
nonis in eremum) causam postannos minimum du- arbitrium suum gestaque a temporibus suis remo-
centos quidam attulere auctores, nimirum Bruno- tissima somniant ilh verone volamquidem, vesti-
;
dum Parisiis in scholis versaretur, prodigio B giumque earum rerum reliquere, relicturi sane, si
redivivi canonici, qui se damnatum vociferatussit, earum notitiam habuissent. Et nos affirmantium
perterritumin eremum secessisse, et adjunctis sibi potius imperitia, quam tacentium doctrina duci si-
sociis CarthusiensiumOrdineminstituisse, Qua;nar- nemus? Ha3cgeneratim Muratorius de argumenti
»
ratio, variis subinde aucta circumstantiis, sancto negativivi, quffi quanta subinde sit, uti etiam qui
Antonino,ipsique Gersoni, solidaj doctriufe ac pie- et quando locum habere queat, pronum erit ex
tatis viro, probata, non mirum si bona fide atolius jam nunc dicendis eruere.
sacri ordinis alumnis admissa est et asscrta sit, 258. Cum plura, eaque etiam natatu dignissima,
cui Cffisarius Eisterbacensis videtur prailusisse. » quaehtteris consignata non reperiantur, necforte
Ita ille: an autem CaisuriusParisiensi, quo sanctus etiam fuerint, s(eculis pra?,teritis gesta esse, apud
fueritconversus,prodigio reipsapr8eluserit,hujusve omnes prope in confcsso sit, nec merilo negari posse
fmgendi occasionem otiosisingeniisdederit, cuique videatur, noncontinuo est consequens, ut res, quaj
ex infradicendisdispiciendumrelinquo. Ut interiin a solisscriploribus recentioribusmemorantur,indu-
e Caisario haustumhoc esse,vehementius quis sus- bie falsai sint; certo tamen tunc vel probabiliter
picetur, moveri potest ex eo, quod scriptor hic duntaxat falsse erunt, prout vel, quod raro sane
sa^culi tertii decimiinitio indubie floruerit, anony- fiet, constiterit, vel probabile aut verosimile dun-
mus autem primorum quinque Carthusiai Priorum taxat fuerit, scriptores antiquos aut unum saltem
Chronici auctor ante annum circiter 1250 suam ex his alterumve,a quibus silentiopremuntur, esse
hanc elucubrationem, inqua Parisiensi prodigium hujusmodi, ut eas, si fuissent, scituri, scitasque
refert,verosimihus non elaborarit, uti ex iis, qufe commemoraturi Papebrochus noster ab
fuissent.
§1 diserui, satis liquet.Quod si porro certumforet, hisce nonmultumabludit, in Propylaiomensis Maii
prodigium, quod refert Caisarius, evenisse, idque a rectissime, ut mihi equidem apparet, ad praisens
prodigio Parisiensi, quo Bruno in eremum pulsus institutum sic scribens: « Quamvis in rigorediale-
fertur,non esse diversum, Carthusianorum sane, cLico non sequatur Non
est scriptum vel dictum;
:
hinc causam conversionis sancti patriarchse sui ergo non est factum nec enim minus fuisset a
;
repetentium, sat verosimilis appareret opinio, etsi Christo suscitatus Lazarus, licet hoc Joannes et
interim Ca3sarius,Brunonem prodigio, quodnarrat, alii tres evangelistse tacuissent, tacuissent etiam
in eremum actumfuisse, non edicat. Atque hinc est, apostolorum discipuli, et his aetate proxime om-
cur potissimum, non an causa conversionis sancti nes; recte tamen sequitur: Hoc vel illud caret con-
fuerit, sedan veritati consonet Parisiense prodi- D gruai antiquitatis, et auctoritatis testimonio; ergo,
gium, inquirendum sit qua de re quaj tandem
;
factum esso,non est prudenter credibile, sicuti non
mea sitopinio, tunc edicam, cum post jam relatos esset credibilis resuscitatio Lazari in universali
scriptores antiquos, qui testimoniis suis [prodigio omniumsilentio, qui reigestaevel interfuissentipsi,
suflragantur, recensuero etiam scriptores antiquos, vel exprsesentibusaccepissent, etc.Tanto autem fit
qui silentio suo eidem videntur officere. certior et evidentior ex argumento negativo de^
§ XV. An quidcontra anastasim, qua doctorse dam- monstratio, quanto notitia facti, de cujus credibih-
natumpublice denuntiarif, ex silentio vel S Bru-

. tate eontrovertitur, ad plures pertingere, et a plu-
nonis, vel Guigonis, vel Guiberti de Novigento pos- ribus scripto consignari debuisset propterinsignem
sit confici. sui claritatem.» HfficPapebrochius,decenssciIicet,
157. Inrebus historicis argumento negalivo vim non argumento negativo,ututfacta,contraquaemilitat,
modicamfrequenter inesse, peritiores omnes critici a vero esse aliena, invictenon probet, eam tamem
modo admittunt. Unum hic omnium loco attulisse vim inesse, qua flat, ut hsec inde vel magis vel mi-
sufficiatMuratorium.HicAnecdotorum tom.II, cap. nus ad rerum incredibilium classem accedant.
«Sedjam quosdam mihi reponcntes
21, sic spribit : 259. Dispiciamus modo, an et quid secundum
lo3 ACTA \-6'k
jam dicta e scriplorumantiquorum silentio,seuex A ubi religionem voli, Radulphus tene-

quo Bruno et
argumentis negalivis, e silentio lioc forrnalis, pos- bantur, cum illi horribili speclaculo, {piod Bruno-
sit confici coutra Parisiense, quo Bruno in ere- ncinin cremum egisse docet, componenshorribile
mum pulsus fuerit, doctoris tantisper redivivi se- spccLaculum pro fortiori incitamento ducit. Iloc
que damnatum, publice coram infinita propenio- auLem fortiori incitamentosi opusfuit Brunoni,cur
dum populi multitudine tunc vociferati prodigium non, qufBSO, Radulpho, qui exsolutionem voti sic
Launoius in sua de veracausa secessus S.Brunonis distulit, ut nunquam, quod sciam, impleverit ? At
in cremum medium adducitau-

Dissertatione in sapientera virum in epistola, ubi machinas omnes
ctores viginti novem antiquos, quos, cum prodi- adhibet ad movendum Radulphum, praiterisse,vel
gii Parisiensis non meminerint, commentitium id non siEpius exaggerasse queesitum supplicium e
esse suo silentio testari contendit. Horum aliisan- spectaculo, in promptu positum erat, si ta-
quod
cto ffiquales aut sub ajquales fuerunt, alii uno alte- men unquam positum tuit, id vero justam in Bru-
rove circiter seeculo post eum floruerunt,omnium- none, ut opinor, admirationem haberet. Cum igi-
que ultimus Joannes de Sancto Victore anno 1322 turinter momenta rationum,quibus Bruno Radul-
scribendi fmem fecit.Verum nulla ralione, cur non- phum permovet adreddentum votum, omisit hor-
nulliex his prodigium illud siluerint, mirum acci- B ribile spectaculura ,
quo scriptor didascalicus
dit, vimque proinde aut nullam^ aut sane admo- (Saussteius nempe, itahic adidascalica suaEpistola
dum exiguam formatum ex eorum silentio negati- mox memorata se a puero imbitum
appeilatus)
vum argumentum obtinet. Quare nominatim au- quod dicere non potuit. Di-
profiletur, id oraisit,
ctorem illorum, non omnium, sed prsecipuorum cere autem non potuit quodsibi non accidit, quod-
duntaxat ac maxime eorum, qui prodigium, si que longo post se tempore invectum nonnulli
fuisset, commemoraturi verosimiliter fuissent, Carthusionorum originera fecerunt. )>
quosque proinde idnon fecisse, mirum potest non 261. Hactenus Launoius audi modo, quid ad
;
imraeito videri, silentium lubet discutere, ac quid hoc cjus contra prodigiosam doctoris Parisiensis
quBeque ex hoc adducta a Launoio argumenta ne- anastasira arguraentum respondeat Cartusianus
gativa valeant, ponderare. Initium duco a silentio anonymus, Annaliura Ordinis sui libri quarti hac-
ipsiusmet S. Brunonis, cui § preesenti duos adhuc tenus non vulgati auctor. « Quorsum.. (inquitlucu-
alios, videlicetGuigonem,quintum Carthusia?prio- brationis siug num. 90) hujus mentio spectaculi,
rem, et Guibertum de JNovigento, prodigium pari- quod Radulphura non spectabat, quippe qui votum
ter silentes, adjungam. Sanctus itaque in epistola, ^,
suum diu forsan ante emiserat ? Curaque iUud ex
suprajam pluries laudalainfraquehic integra reci- Chronicis Ordinis (Carthusiensis nirairum) dicatur
tanda, quam ad Radulphum Viridem, quohuncad Parisiis accidisse anno 1082, quo quidem tempore
emissum monachici habitus suscipiendi votumim- clerici Remenses, a Manasse olira expulsi, ad eccle-
plendum excitaret, conscripsit, nullam plane de siam suam jara redierant, fieri potest, quod vel
horrendo doctoris damnati spectacuIo,quo viso,vo- illud, si in aula inter amicos res acta fuit, ut ex
tum ipse impleverit atque in cremum sese recepe- iisdem Chronicis colligendum est, ignoraverit Ra-
mentionem facit,
rit, ubi tamen hoc ad commo- dulphus, vel saltemeinon interfuerit.Sed etsi con-
vendum Radulphi ad voti exsolutionem animum cederemus eum tunc fuisse prcesentem, non inde
peropportunum fuisset. sequeretur Brunonem araico debuisse potius pro-
260.IIinc^Launoius insuaproximeitarum laudata digii, quara voti emissi memoriam refricarc. Pa-
de vera causa secessusS.Brunonis in creiimmDisser- ratius enim erat ad configbndam Radulphi cuncta-
tationecap. 1 ita arguit: <( Radiilphus indiguiLacrio- tioneni ei opportune et importune inculcarc vo-
ribusstimulis, quibus adsui... (quod cum Brunone tum,quo tenebatur astrictus, ad quodexsolvcndum
de monachico habitu suscipiendo in collatione su- sub pcena peccati raortalis obligabatur cx cujus
pra meniorata craiserat) voti exsolutionem conci-D defectu damnationem erat incursurus ajternam,
taretur. Undelit ut Brunohac m epistola, sicut vo- quam alias non erat incursurus, etsi non audiret,
tum reddenti gloriara, itanon reddenti ajternani nec obaudiret, prajdictum spectaculura. ob Quam
poenam Radulpho proponat; ubi certe locus fuitilli rem nihil frequentius ei sanctusBruno ingerit iu
si .quod Parisiis aclum Bruno-
spectaculo horribiii, sua Epistola, quam obligationera votum exsolvendi
nem ad implendum votum antea impulisset. Quid et pcenas, quas Deus promissa sibi non facieuti-
enim erat ad configendam Radulphi cunclationem bus rainatur.» Jlta.illc, proposito a Launoio argu-
paratius, quam ei et opportunc et importune in- mento nihil omnino contra doctoris daninati hi-
culcare id spectaculi genus, quo ipsa Brunonis storiara evinci, idcirco potissimum contendcns,
cunctatio, si Epistohe didascalicai (a Saussicio scili- quod sanclus in sua ad Radulphum Epistola voti
cct ad Bertholduni iNihusiura scriptcC, anonque, potius, seu obligationis, huic auncxa-', quam fcralis
ui supra docui, 164o typis Coloniensicus excusa^) damnati historia^ ulpolc qua^ iniiuis, quam
illa,ad
crediraus, devicta cst ? Ncipie hoc tclura, quo se voti cxsolutioncm a Radulpho cxtorquoiuhuu essct
irapetitum iri prieviditauctor didascalicus,satis ido- apta, meminisse debucrit.
nee declinat, imo Iransadigcndum poctus objicit, 262. Voruni, ctsi id ita sit, certura quidem cst
151J S. BRUNONIS CAnTllUSIANORlJM INSTITUTORIS 156
lectuosiilliusspeclaculicommemoralioncmfiiluram A Hugonis, non sancti Brunonis Vitam conscribere ;
fuisse ad commovendum Radulphi animum perop- quod nec etiam fecit, nisi a summo Pontificeprius
portunam maximeque accommodatam. Quarccum adactus. Quam ob rem ex incidenti tanlum aliqua
Brunonem, virum prudentem, in cpistola, in qua, de sancto Brunone habuit,quantum ea sanctum
quo ad voti exsolutionem Radulplium inflectat, Hugoncm tangcbant; ncc plura de Ordine Carthu-
macliinas omnes adliibct, liorrendiejusdemspecta- siensium narrare voluit, nac detentus rationo, de
culi,si publicp id, absentelicetRadulplio, accidissct, qua sic scripsit « Multa qui-
Pctrus Cluniacensis :
mcntioncm facturum fuisse,sat verosimile appareat, « dem Ordinc Carthusiensium mira-

in illo sacro
hancquc nihilominus ille in tota ad Radulphum « cula contigisse, a pluribus accepi, sed ipsi hu-
epistola, quamlong-a est, omittat, saneistud, ([uod « militatis virtute, qua semper servi Dei miranda
nullis etiam aliis scriptorum, vel synchronorum vel « opera sua, quanto possunt nisu, occultant, vix
cooevorum testimoniis nititur, falsitatis vel idcirco « aliquid ex his prodere voluerunt. »
utcunque suspectum, aut certe difficilius creditu 264. (( Sed nunc videamus, si Guigo iucunabula
efficitur, etsi interim propterea certo falsum non Carthusiensis religionis ita descripserit, et minuta
Ad secundum pra>,senti hoc § discutiendum ar-
sit. quseque ita diligenter prosecutus fuerit, ut silentium
gumentum negativum,quodLaunoius Dissertatione B ejus de spectaculo sit argumentum falsitatis illus.
hujusque cap. proxime citt. a Guigonis, quinti Narrat quidem paucissimis verbis Brunonem cum
Carthusi» prioris, silentio repetit, jam progredior. sex sociis, quorum recenset nomina, Hugonis san-
Launoius itaque e S. Hugonis, episcopi Gratiano- ctitatis famaattractum, ad eum venisse, ut locum,
politani, Vita, per Guigonem, quintum Carthusiai eremitica? vita; congruum, ab eo obtineret ipsoque ;
Priorem,descripta, sequentiahaec verba describit : consulente, juvante etcomitantc, Carthusise solitu-

«inhis (S. Hugo, Gratianopolitanusepiscopusjage- dinem intrassa, atque exstruxisse. Quomodo vero
bat, et ecce, tribus necdum in episcopatu post haec fuerunt transacta, non narrat. Neque etiam
monasterii reditumcompletisannis, adestmagister meminit unde venerit sanctus Bruno, an Remis,
Bruno, vir religionescientiaquefamosus,bonestatis ubi canonicus erat, aut Parisiis, ubi ultimo vel do-
et gravitatis ac totius maturitatis quasi quoddam cuerat, vel saltem consilium relinquendi sseculum
simulacrum. Habebat autem socios magistrum susceperat, de ejus dignitatibus in ecclesia
Silet
Lauduinum, qui post eum Carthusiae Prior exstitit, Remensi, de laboribus, quos pro defensione liber-
duos Stephanos Burgensem et Diensem, Hi sancti tatis etjurium Ecclesiae in diversis conciliis susti-
Rufi canonici fuerant, sed desiderio vita? solitaria? ^,
nuerat. unde et gloriosos titulos meruerat « Co-
ei, abbate favente, sese conjunxerant Hugonem « lumnae totius metropolis, et sinceri catholicae
etiam,quem cognominabantCapelIanum,exeoquod <>fidei defensoris. Silet de collatione illa inter
>
solusexeissacerdolis fungeretur ofIlcio,duosIaicos, sanctum Brunonem, Radulphum et Fulcium, de

quos appellamus conversos, Andreamet Guarinum. voto recipiendi monachicum habitum, de perse-
263. « Quffirebant autem locum eremiticfe vita? con- cutionibus Manassse, ita ut nihil omnino habeat de
gruum, necdumrepererant. Hac ergo spe et suavi causa et occasionc conversionis illius qusecunque
sanctae conversationis ejus odore trahente, ad vi- fuerint. Silet denique decunctis rebus ab eo gestis
rum sanctum venerunt, quos ille non solum gra- ab exitu ex urbe Remensi usque ad secessum in
tanter, sed et reverenter suscepit, tractavit etvoti Carthusiam. Quse quidem omnia et aliamulta hu-
compotes fecit. Ipso namque consulente, juvante, jusmodi, in quibus enumerandis non est diutius
comitante,Cartbusia2 solitudinemintraveruntatque immorandum, vera erant minuta, licetmaxima et
extruxerunt. Viderat autem circa id tempus per ad incunabula Ordinis rite describenda plane ne-
somnium in eadem solitudine Deum suae digna- cessaria; quaj nihilominus prcetermisit Guigo, sicut
tioni habitaculum construentem, stellas etiam se- et spectaculum Parisiense, quia nihil faciebant ad
ptem,ducatum illiproestantes itineris.Erant vero et D Vitam sancti Hugonis, quam solummodo scriben-
hiseptem; » acdeinde,qnodin hisceGuigonis verbis dam susceperat. Si igitur ex Guigonis silentio
nullaomnino deprodigioParisiensimentio occurrat caeteia vacillant, qute de Brunonis historia referri
falsum id esse innuens, ita concludit : ((Hicauctor poterant, poterant, solum id tenendum erit, quod
(Guigo nempe) Carthusianai religionis incunabula Guigo scripsit; quod dicere vel cogitarc plus quam
describit, et minuta quajque diligentissime perse- ridiculum censendum est. »
quitur, nec tamen verboattingit illa duo, » nempe 26o.HactenusCarthu3ianus anonymus laudatus,
Parisiense, quo sese damnatum doctor redivivus e meritosaue contendens, contra doctoris Parisiensis
feretro vociferatussit, prodigium, seculumquehinc anastasim, pulsumque ex hac in solitudinem Bru-
S. Brunonis in eremum sccessum Ita Launoius. nonem nihilomnino posseconcludi exsilentio Gui-
En modo, quid adillaanonymus Carthusianus An- gonis.Prajterquam enim quod multa alia,ad S. Bru-
nalium ordinis sui libriquarti hactenusnon vulgati nonempertinentia,subticuerit, nec Vitam hujus ex
auctor respondeat, « Ad hsec (a Launoio scilicet e instituto descripserit, nullo ex capite verosimile
Guigone proposita.) reponimus, » inquitOperis sui apparet, futurum fuisse, ut prodigium illud, ut ut
num. 92, «Guigonis unicum scopum fuissc, sancti factum certo scivisset, in cit. S. Hugonis Vita, ad
157 ACTA V6i
quam id nullatenus spectabat, litteris consignaret. A Bruno Radulphus statim ab emisso volo non re-
et
Sed quid modo de Guiberti, Novigentini in pago ceperint liabilum monacliicum.

Laudunensi aljbatis, quod pra.^senti § adbuc exami- 267, « Tu vero cur hffc igitur a Guiberto facita
nandum,silentio dicendum?Launoius Dissertatione, non rejicis, qui asseris ilia (de doctoris anastasi
bujusque cap, supra cit. ita scribit Guibertus : <( nempe, pulsoque hinc in eremum Brunone) non
abbas de Novigento Tractatum de vita sua conipo- habereveritatem,quoniamtacentur a Guiberlo? Sed

suit, in quo pressius adbuc Cartbusianorum origi- GuibeT-tus, ut docui, occasionem, ex qua Bruno
nem et institutum exponit, ct omnem quorumdam nactus estconversionis initia, dicendam sibi propo-
recentiorum fabulis aditum intercludit, » magna- suit, non illa conversionis causas qua^ igitur ab illo
,
que deinde ex parte capite II Hbri Guiberti de i dici uon debuerunt, et a nobis in ipsius oratione
Vitasua transcripto, subjungit « Secundum hunc: postulari non debent. Duse fuerunt hee, disputatio
auctorem (Guibertum videlicet) locus nulkis reUn- in hortulo,adjacentedomuiAdffiextra Remos loco
quiturprodigiosae doctorisanastasi, qufe Brunonem ignoto. «Defalsisoblectationibus et periturismundi
ineremumCarthusia3impulerit.iNam,qupeidfecerit, >) hujus divitiis, nec non de perennis gloria? gau-
aJiam omnino causam tradit bisverljis: « Qui con- » diis, • cum Radulpho et Fulcio ; liorribiles Pari-
» vcrsionis initia ex subjecta nactus occasione di- B siis ac funesta? hominis redivivi voces e feretro, se
» gnoscitur : Manasses quidam post Gervasiifamo- accusatum, judicatum, damnatum exclamantis.
» sissimi archiepiscopi decessum pra^dictfe urbis Prima Bruno voverit cum Radulpho et
illa fecit, ut
» (Remensis) regimini simoniace se intruisit, vir Fulcio convertionem et habitum monachicum se- :
» quidem nobibs, sed nihil prorsus serenitatis,quJB cunda ista eum, de conversione voto firmata cogi-
» prima ingenuitatem decet, habens. » Et post tantem, compulit in Carthusiam cum Lauduino et
aba « Hujus ergo mores prorsus improbos et
: quinque aliis sociis, omni sermone disputalioneque
» stupidissimos babitus cum omnis honestus horre- potentius.Ut ergo primam,quceRaduIphumspecta-
» retjBruno, tunc in ecclesiisGalha; opinatissimus, bat, sine secunda qu«adilluni non pertinebat, po-
» cum ahis quibusdam Remensium clericorum no- suit Bruno in sua ad ipsum epistola, ita Guiberlus
» biHbus infamis iUius odio excessit ab urbe. » utramque tacuit, quiade causisconversionisBruno-
Scihcet ubi consilium excedendi repit, babita cum nis dicere non proposuerat, sed de occasione, ad
Radulpho collatione, cujus in epistola ad eumdem quam neutraearum pertinebat.» Isthtec Columbius:
Bruno mentionem facit. verum, cuniGuibertusequidemBrunonis s<eculo re-
266. « Sed qua^so le,in hac bene longa narratione q nutiandi propositum,utietiam secessum in erenuim
Guiberti, quo inlocoverbumunum de Lutetia, quse Hiperfectamconversionem,recenseat, eoque ipso
florentem omni litteracum genereacademiam tunc loco,quo id facil,occasionem,qua illuis initia sanctus
habuerit? De doctore redivivo, qui damnatum se nactus sit,exponat, fuissetverosimillime etiam,quse
tribus vicibus inter solemnesexsequiasdixerit.^ De hac, si locum unciuam habuissct, multo notatudi-
solemnibus tandem exsequiis, quas ordo ecclesiai gniorexstitisseteique etiam perspecta, conversionis
universus cohonestarit ? » Ita Launoius. Ast veram causam seu doctoris anastasim commemoratus, »
secessus S. Brunonis in eremum causam a Guiber- 268.Necadremfacit,nonnuIla alia, ad Brunonem

to,utiverbisrecitatisis seriptorvulti, non assignari, spectantia, collationem scilicct cum Radulpho et
satissuperquc,quantum opinior,qua>§ 9in medium Fulcio, Romanum ejus iter, sccutamque hinc tum
adduxi, evincunt. Quod vero ad ejusdem Guiberti horuni, tum Brununis ad implendum iiabitusmoua-
de doctoris anastasisilentium pertinet, Columbius chici suscipicndi votum animi remissioncm, a Gui-
adhoc insuade Garthusiarum initiis Dissertatione berto silcntio esse pra-ierita; luec enim oninia, uti
num.35 et scq. Launoio respondethuncinmodutn :
considcranti patebit, sunt bujusmodi, ut facile ab
» Guibertus recitat Brunonem «initia conversionis hoc scriptore ignorari poluerint Parisiense autcm ;
subjecta nactum occasione, » et ipse (Lau- D doctoris redivivi prodigium, sipublice, ut nonnulli,
noius) advertit eum tacuisse redivivum hominem, quorum narrationem hic examinanms, mcmoria!
qui Parisiis ex feretro se horrenda voce exclama- prodidcre,innumerapropemodumcoramhominum
vit damnatum conversionem ex superius reci-
; et multiludine sit factum, ignorassc Guibertum, rci
tata occasione, per pios cum Radulpho Viridi et gcsliesynchronum,nulIarationc verosimile apj)aret.
Fulcio Monoculosermonesconceplam. votoque fir- Quod porro pertinet ad conversionis S. Brunonis
matam meditanti, grande fuit et omni oratione initiorum occasionem,quam solam,non autem etiam
potentius incitamentum ad vilam longe asperius conversioniscausas,commemorare,Guiberto propo-
agendam in Carthusia, quam cogitaverat jam vovc- situm fuerit,efficcre id non polest,utquoquo modo
ratquc, Placetexclamanti exclamationem reponere. verosimileevadal,Guibertumfuisseprodigium illud,
Quaeso hac benc longa narratione Guiberli

te, in si enim non
accidissset, silentio pra>tcrilum. Quis
quo loco vcrbumunum dc bortulo adjacente domui inanimuminducat,hunc scriptorem, dum non fan-
Adse, de disputatione Brunonis cum Radulpbo et luin convcrsionis S. Brunonis initia, verum etiain
Fulcio, de Romaro ilinerc Fulcii, quod fecit, ut perfectam conversioncm scu rccessum iii ejemuni
m S. ISlUINOiMS CAUTHUSIANOIUJM l.NSTITinOHIS 160
recensuit,voliiisscseu proposilumsil)ihabuisse, ini- A g"»is, ut vult Guihertus, .sed lingua, quce nobis ne-
tiorum illorum occasioncm scu ijnprobos Manassis ccssaria sunt, e.xigimus. « Sunt autcm, inquiL Gui-
mores, minus mcmoralu dignos, potiuscommonm- hcrtus, infra nmnLcm illum ((krlhusia^) hahilacu-
rare,quam conversionis perfectai causam, seu illam, la laicos, vicenarium numerum excedentes, fide-
si locum unquam hahuisset, doctolis Parisiensis lissimons retinenlia. At idem Guigo sic sanxit
)> :
anastasim, rem ulique, si acciderit, omni omniuni » LaiccrumauLem numerus,quos « Conversos voca-
sa3Culorum m^moria longe dignissimam? Anony- » mus, scdecim status est. » Hinc suspicamur, vel
mus Annalium CarLhusiensium lihri quarli hacLenus Guibcrtum non ol)iisse anno H2i, et vixisse
non vulgati aucLor,ul a Launoio contraferalem do- usque ad tempora Basilii Prioris Carthusi.-n, id est,
ctoris damnati historiamadductam e Guiherti silen- postanaumHoO,vclcapitulum iilud(xinempe lih. i
tio argumentum enervet, aliam viam init. supra cit.) Opcri Guiberti a quodam alio fuisse in-
269) Etenim eL ipsummeL Guibertum rerum ad S. serLum. Namcirca temporaBasiliinumerusconver-
Brunonem CaithusianosquespecLanLium imperiliaj sorum et mercenariorum ccepitaugeri, ut patet ex
arguit, etVitai Guihertinse hbri primicaput H, quo chartis capitulorum generalium, et confirmatur a
doctoris damnatihistoria commemoranda fuisseL,et Petro Cluniacensi, qui in capite 28 lib. u de Mii
tamensilentio praiteritur, insigniter esseinterpola-B culis, quem circa annum HliO edidit, ut suo loco
tem aut etiam, alium, quam Guibertum, habere dicemusjscribit numerumconversorum tunc fuisse
auctorem,contendit.Argumcnta proecipua, seu ma- ocledecim. Asserit Guibertus Carthusienses tanto
gis valida, quibus hanc opinionem suam probare, >) ca-ptse contemplationis fervore ferri, ut nulla
aut nititur, aut etiam reipsa probatam darc,videri » temporis longiLudine a sua institutione desistant,
potest, ipsismet ilerum illius verbis huc transcribo. » nec aliqua arduaj illius conversaLionis diuturni-
Primo itaquelucubrationissua? num, 94, nonnuUis, » tate tepescant. » Ex his certe verbis colligimus
quee hic praitereo,pr8emissis, sic habet «Describit: magnam « temporis JongiLudinem » seu « diuturni-
(Guibertus nempeloco cit.) majorem Carthusiameo » tatem conversationis » ah instutione Ordinis ef-
modo, quo erat post mortem Guigonis nosLri,qui iluxisse usque ad tempus, quo haec scrihebantur,
obiit anno H36 « Claustrum quidem, inquit, satis ita ut esset admirationi, quae profecto non fuisset,
»idoneum pro ccenobiali consuetudine habentes, si ultra setatem Guiberti, qui fuitS. Brunonis cooe-
» sednon claustraliter, ut cseteri cohabitantes. Ha- vus, non extenderetur. Nec propterea adeo fuis-
» bent quippe singuli cellulas per gyrum claustri sentlaudandi Carthusienses.
» proprias,» etc, Quibus verbis exprimitnovum Car- 271. «Pergit.GuiberLussuam circa sanctum Bru-
thusiai monasLerium,ab anno 1132 extrucLum post nonem imperitiam prodere, nicens :«Inde etiam
nive oppressos (adi Labbeum tom. I Bibliothecae qua nesciooccasione,mirahilisiste
» (de CarLhusia)
novee mss. pag, 640) in priori loco monachos.Nam »Bruno recedens, postquam his, quse proslibavi-
eo tempore, quo Guibertus creditur scripsisse, »mus, rudimenta mulLa dictorum et factorum in-
nempe ante vel circa annum 1124 cellulai per » culcatione prsestiterat, ad Apulos, nescio, Cala-
gyrum claustri non erant dispositai, sed ah ipso » brosne concessit, et ibidem huic quiddam simile
claustro penitus separata?, ut probabimus in Anna- ))vivendi genus instituit. » Sanctus Bruno invitus
libus ad aiinum 1134. Dum vero suhdit : «Aquam e Cartusia recessit, jubente et cogente Urbano II
» autem tam haustui, quam residuo usui ex ductu summo Pontifice,quem piis consiIiis,per aliquot an-
» fontis,qui omniumobambitcellulas,ctsingulorum nosjuvit, maxime in conciliis, tunc temporis cele-
»per certa foramina iediculis inliuiL, habenL, » his Sed hsec omnibus nota solus ignoravit Gui-
bratis.
innuit tempora sancti Antelmi, septimi Carthusiaj berrus, qui fatetur se nescire qua occasione sanctus
Prioris, qui, ut ait Vitai illus auctor, « Apuai-ductus Bruno Carthusiam diraiserit. Deindepulatsanctum
» multo,sedinfatigabililaborefahricans,longismea- patriarcham recta via a Galliis se transtulisse in
-tibusadcellas,coquinamcBetarasqueofficinasaqua-D Apuliam vel Calabriam, sed ad utram revera con-
» rum tantam direxit abundantiam,»etc.Quodqui- cesserit,igneraL. SanctusBruno,dum in aula Urbani
demopus primumGuigo aggressusfuerat,sed morte versabatur, a clero Hegiensi in archiepiscopum,an-
prffivenLus illud per cellas deducere non potuerat, nuente Pontifice, postulatus, eleclioni assensum
270. «Scribit (Guibertusnimirum loco supracit.) praibere noluit, acceptaque ab ipso Urhano licentia,
Carthusienses «nusquam pene locui, nam si quid in solitudinem, quaminCalahria e]egerat,secessit.
« peti necesse est, signo exigitur.» Sed videamus SedGuiberLus,horumomniumignorans,scrihiteum,
ex Guigonis nostri consuetudinibus, an GuiberLus dumin eremo latiLabaL,suarumnihil6minus virtutum
recle mores nostros calluerit. Sic igitur loquitur fulgore proditum, a summo Pontifice, utfieret epi-
Guigo «Soli degentes signa coenobiorumautnulla,
: scopus,qu8esitura et tcnium, aufugisse. «Ibi. inquit
» auL pauca novimus, sufficere putantes linguam » GuiberLus (an in Apulia vel in Calabria nescit)
» solam, non etiam caeteros arlus reatibus implicare » cura multa humiUtate se ageret, et omnimoda
»loquendi; et ideo si tanta necessitas urgeL, uno » piorum exemplorum pnebiLione circum quaque ful-
» vel duobus, aut certe paucissimis verbis, quod » geret, ad episcopi dignitatem ab Apostolica Sede
» res postulat, maluimus indicari. » Non igitur si- » qusesitus et tentus fugit. » Ex his patet Guiber-
m ACTA 162
tum pcuitus ignorasse, an sanctus Bruno unquam A» 468 Viri,feminffi acpueriilludvivendi genusarri-
Urbano papse adh.nesisset, quod tamen apprime » pmnt. Innumera constituunt monasteria, ibid.
scire debuerat ;
quandoquidem ct Urbani coa:'Vus » Abunde ditantur. 4G7, » ctc. Scripsit quidem
fuerat, et quasi eadem provinciagenitus. Nam ipse eodem loco Guibertus,hominibus siveCarthusiensi-
exurbe Bellovaco oriunduserat, postea faclus abbas bus sivealiis, de quibus locutus est, « ca^pisse ubi-
de Novigento in diwcesi Laudunensi, utraquecivi- » quclocinovaeoHstruimonasteria, et,undecunque
tate sub metropoli Bemensi Urbanus vero exter-
; » confluentibus magnos alimentorum reditus adhi-
ritorio et clero Bemensi erat, ut ipsemet Guiberlus » beri.))sed nobis, abditiora
rerum Carthusiensium
scribit. perscrutantibus, horum innumerorum monasterio-
272. «Postverba, a LaunoioexGuiberto exscripta, rumfuudationes nusquam occurrerunt; imopatebit
prout ea superius retulimus, statim subjungit Gui- in nostris Annalibus, anteannum 1124 vix
quinque
bertus in eodem capitulo « Ha3,inquam, pcrsonaj
: aut scx Carthusias tunc fuisse fundatas, et eas qui-
))conversionum tunc temporisextulereprimordia. dem pauperrimas. » Hactenus Carthusianus anony-
» His cohsesere cantinuo virorum feminarumque mus, merito sane, contraac antea opinatus fuerat
))greges, omnis protinus ordo concurrit. » Et infe- Dacherius, existimans,ad Carthusianos non
specta-
rius « At feminaj itidem insignes, maritorum -^ re, qua3 a Guiberto de ingenti feminarum
:
puero-
)) celebrium jugalitate deserta, et a piis cordibus rumque, rehgiosa? monasticaive vita? sese deden-
» liberorum abstenta, collatis inibi opibus, eccle- tium, multitudine lib. et cap. citt. traduntur.
» siasticis se stipendiis contradebant, » Quid li«c 274. Etenimha?c, qua3 suisibidemde S. Brunone
sibi volunt? Guibertus obiit circa annum 1124 et dictisproxime subjungit, sequentia verba, « Ha?...
tamen loquitur de feminis sivemonialibus Garthu- persona3 conversionum tunc temporis extulerepri-
siensibus, quas in Ordinem admissas tantus fuisse mordia,» non ad solum S. Brunonem,sed etiamad
circa annum 1143, in Annalibus probabimus. Et de S. Simonem Crispeiensem Ordinis S. Benedicti e
feminis quidemloquitur, quae «deserta maritorum comite monachum,in Opere nostro ad 30 Septem-
nostrum instilutum amplexajfuerant,
jugalitate, » bris diemjamdatum, Ebrardum, Britoliensem co-
cum constet nuUas unquam in partheniis nostris mitem, aliosque,ad vitam monasticam aut saltem
susceptas fuisse mulieres sive viduas, sive nuptas, meliorem,aCarthusiana tamen diversam,conversos,
sedtantum feminasseu virgines, nuptiarum omnino dequibus proxime ante habitum de S. Brunone
expertes, propter consecrationem, quai semper in sermonem egerat, referenda sunt, ac proin qua>
usu fuit apud nostras moniales, quaeque solis virgi- p deinde subdit, « His (personis nempe, qufe conver-
nibusconceditur.Pra3terea toto prirno Ordinisnostri sionum tunctemporisextulerc primordia)colia)sere
sfficulo unumtantumparthenium Carlhusiense fun- continuo virorum feminarumquegreges,omnispro-
atum exstitit. Pergit ibidem Guibertus : « Quid de tinus ordo concurrit. Quid de a^tatibus loquar
?
» aitatibus loquar, cum decennes et undecennes Cum decennes et undecennes infantuli senilia medi •
» infantuli similia meditarentur et inulta castiga- tarentur, etmulto castigatiora gererent, quam
«ta-
» tiora gcrcrent,quam a^tatula pateretur ? » Quis tulapateretur.FiebatiniIIisconversionibus,etc..»ita
unquam talia audivit, vel scripsit de Ordine Carthu- accipienda suntutsignificent,tunc feminas virosque,
siensi? ad quem pueris nuUus unquam patuit adi- imo etiam pueros, meliori quidem castigatiorique
tus; imo semper prohibitus juxta statutum B. P. vitaisese dedisse, nontamem omnes institutum a
ûigonis, sic de ajtate suscipiendorum scribentis : Brunone Ordinem, sed vel hunc
prout vel alium,
« Pueros sive adolescentulos non recipimus, quia cujusque sexus autconditio ferebat, esse amplexos,
» per eos monasteriis multa contigisse dolcmus... itaque Brunoni aliisque, de quorum conversione
» sed viros, qui juxtaprceccptum Domini pcr ma- Guibcrtus egcrat, cohcCsisse,cuidam scilicet e diver-
» num Moysi viginti ad miiius annorum sacra possis, qua^. hi vel instituerant, vel sectati fuerant,
» sint ad bclla procedere. » j) melioris vitai generibus sese dedcndo. Jam vero,
273. «Suut et multa alia his similia in codem ca- cum id ita sit,non est sane cur, qua^ apud Guiber-
pituloapud Guibertum, a nostri Ordinis institutis tumlib.et dap.citt. dcviris, mulieribus, puerisquo
itaaliena, utnobis ca legentibussubieritinanimum, memorantur,errorisfalsitatisvearguantur,hincque
vel ea non esse Guibcrti, vel saltcm ad nosnullatenus Guiberto,veluti qui talia litteris mandare non po-
spectare, licel Dacherius, viralioquin sagacissimus, tuerit, abjudicentur, Quod alioquin lieri deberct,
contrariumsentiat,inscholiis ad marginera eorum- cum certe a^tate Guiberti, qui
anno 11 24, ut Mal)il-
dem vcrborum sic scribcns post Notulas de sancto lonius AnnaliumBenedict. lib.Lxxiv, num.7 et post 1 ,
Brunone : « Viri ac feminai illius vivendi genus hunc Historiai litteraria^ Francia^ scriptores tom..\',
') arripiunt.Etiam decenncs ct undecennes infantes. pag. 438 docent, vita funclus csl, iiuIUt. omnino,
» Innurnera constituit (nempe Bruno, qui praitcr quai Carthusiensis Ordinis esscnl, moniales exstite-
» Mjijorem (^-irtliusiamet monastcrium in Calabria rint, nec ulhe umquam in hunc vidua^ nupliasvc
» nulliim aliud a'dilicavit)moiiastcria. -> Etinladice cxperla> mulieros fucrint admissa\
adeuiiid(MiiGuibcrlum: «CliarthusieusisOrdiuisori- 2:;;. Scd .[ujd d(<cendum do aliis, aGuiberlo pari-
» gopag. 40oscu 407, Carthusiajdescriptio 400 seu tcr menioralis, qua- scriplorem, ut Cartliusianus
m S. Hnil.NOMS (-.MiTIHISlANOIUJM INSTrriJTORIS m
nostcr anoiiyinus piitat, anna \\-l'k postc orcin A qu.T id probet,ratio aliunde posit afrerri.Quod vero
cxiirunt, quaHjue proindc, iii (luilicrlus ultr bunc ad F>arisiense prodigium noininatim i^crlinet, cum
annuni vilain i^rolraxerit, litleris abs illo niaiulata pul)Iicc coram innumora pro[)cinodum homi-
osse non possunt? Talia sunt âdi nuiu. 269) laico- num multitudine in opinione, quam hic dis-
runi scu conversorum numerus, temporisubsecuto cutimus nec admodum procul
, a iSovigentina
duntaxat conveniens, cellularum per gyruin claustri abbalia eveneri,idGuibertuin ignorassc,nulIo modo
exstructio, actandem ductus omnesfonlis, cellulas vcrosimilefieri potestex eo,quodali(iuaSancti velin
ambientis atque in hasintluentis. Verumlaicorum Carthusia vel in Calabria procul a iNovigento autcer-
seu conversorum numerum majorem, quam esset, te extra omnium fere hominum conspectum gesta
facere potuit Guibertus e narratione erronea sibi satis explorata perspectaque haud habuerit.
facta. Potuit etiam eodem ex capite in cellularum 277. At veroTrauctatus de S. Brunone a Carlhu-
situ(de hoc tamen quid contra (Juibertuni num.269 sianishujatibus mecumcommunicati, auctor lucu-
veht Carthusianus anonymus, non satis intelligo) brationis sua; num. 36 ea prajterea scribit, quibus
assignando errare. Quod autem ad iontis ductum opus, aGuiberto de Vita sua scriptum atque a Da-
pertinet,cum a Guigonc,qui ab anno d HO Carthusite cherio editum, pro suspecto interpolatoque indicat
ad annuin usque H36pra'fuit, opus illud, uti ipse- B habendum. En ejus verba: <( Cum Claudius Heme-
met Carthusianus nosteranonymus docct,fuerit in- rffius doctor Sorbonicus opussatisgrande annoi672
ceptum, quid si Guibertus, quod magna industria Brunoni dAffringues ordinis nostri prajposito gene-
ac labore a Guigone inchoatum intellexerat, ad api- rali dicasset,inscriptum Carthusianus sive Iter ad
cem etiam perductum sibi persuaserit?Quid si fontis, sapicntiametadejusdemOperis calcem Fragmenti
omnes Carthusise cellulas aetate Guiberti ambientis ex Guiberti Tractatu S. Brunonis et instituti nostri
aquisque respergentis, ductui pra?stantior ab Antel- laudes complectens curassetadjungi,de hujusFra-
mo post aqua5 ductus fuerit substitutus?.Necesseita- gmenti fide hac idem pra^positus generalis ad Joan-
quenon est ut haec vel ab alio, quam a Guiberto, nem de Bacca Carthusiae Paularistanaj in Castella
scriptasint,vel ut hic ultra annumM2t vitam pro- Priorem scripsit : «Imprudenter fecit ille dominus
duxerit. Idetiam dicendum de sequenlibus, quibus ') Hemeraûs, qui in suo Carthusianb inseruit Fra-
Guibertus cit. Vitse. sua; libri primi cap. i\ Carthu- » gmentum deOrigine nostriOrdinis,quod est falsum
sienses celebrat, hisce verbis:«Tanto cceptaicontem- etfictitiuni,ut monuit nie PriorParisiensis,scribens
plalionisfervore feruntur, ut nullatemporis longi- de prfpfato domino Hemcraô, auctore dicti Iibri,qui
tudine a suainstitutione desistant,nec aliqua arduaj ^ dAcherv,

inscribitur Garthusianus. Et revera Lucas
ilius conversationis diuturnitate tepescant. » Ut monachusBenedictinus, de Ecclesia ob editoscodi-
quidenimlieecde Carthusiensibus, qui jamtriginta cesbene meritus,totius tractatus apographum fate-
aut etiam viginti duntaxat annis in susceptaauste- tur esserecentiori manu scriptum, mendis scatens
rissimai in Carthusia vitse norma, a Brunone anno quam pluribus, inversa verba, scntentiasinterdum
1084 institui primum coepta,constanterperseveras- aut mutatas aut prorsus sublatas,ul nonnula penitius
sent, pronuniare Guibertus, anno demum 1124 inspicientisibifuerintvixnon divinanda. Quam ob
vita functus, nequiverit. rem cum cuncta Guiberti Opera in luceni vellet
276. Jam vero, cum heec omnia itahabeant, lau- emittere, omnein niovit lapidcm, ut prajfati trac-
datum Gulbertinai Vita; caput 11 ipsummet Guiber- tatus autographum, quod paulo antein manus cu-
tum nonhabere auctorem, dictove hujus Operi a jusdam doctoris Parisiensis devolutum fuisse audL-'
scriptore posteriore fuisse insertuin, iii medium verat, comperire posset; sed frustra. »
supra ex annalista Carthusiano anonymo adducta 298. Itaille: ast quamvis Dacherio .Operis, quod
minime evincunt,etsi interim fatendum sit,palam ex Guibertus de vita sua scripsit, apographum dun-
hisesse,Guibertum rerumomnium ad S. Brunonem taxat praeluxerit,isque librorum mss., in bibliothe-
institutumqueab eo Ordinem spectantium.haut sa-D cis latentium, diligentissimus editor pluribus id
tisgnarumfuisse, Quoddumdico, nonest curconli- mendis scatere, nec autographum diligentissima
nuo putesGuibertumetiam et in allis, qua? de Bru- facta indagine, sese invenire potuissc in Admoni-
none narrat, a quo
veritate aberrasse et Parisiense tione praivia, quain editis a se Guibcrti Operibus
hic in eremum pulsus prodigium ignorasse,
sit, prffimisit, edoceat, illud tamcn Operis istius apo-
ac proinmirumniminiiliusde hocsilentium debere graphum non videtur itafuisse corruptuin, utcapita
accidere.Ea enim,qua? sanctus noster in Carlhusia ab integra,aut etiam capitum Fragmenta notatu
omniumfer^.hominumconspectusemotusâcdeinde utcumque digna, quiCuiberti nonessent, sibi liabe-
inCalabria, procul Calliis Novigentinaque abbatia ret inserta. Fas est id colligere ex ipsis, quoe hac
dissita, gessit, distinguenda sunt ab iis,quce Remis de re in laudata Admonitione praevio occurunt,
aliisqueinlocis, Novigentohaud multum remotis, Dacherii verbis. Ea idcirco huc Iranscriho. Sic ha-
praistilit. Etsi enim in illis subinde errasse depre- bent: « Ahbatis nostri (Guiberti) librorum de Vita
hendatur Guibertus,in hisce tamen idcirio, utpote sua apographumtantummodoinvenire fasfuit,gra-
quibus non tantum tempore,sed et loco fuerit vici- phice quidem ac recentiori manu scriptum, sed
nus. paritor errasse censendus non est,nisi solida, mendisscatens quampluribus, iaversa versa, scn-
163 ACTA 166
tentrse interdum (verbi scilicet unius alteriusve,uti A derunt, ut, si quid in iis miraculi deprehendum est
exsequentibus apparet, scriptione aut erronea,aut ohservarint.
lecta difficili) aut mutata? aut prorsus sublatcT, ut 280. «Quamob rem nibil est admodum cur cau-
nonnulla penitius inspicienti mibi fuerint vix non seris, bosauctores, dequibusloquimur, ea silentio
divinanda ca'tera vero, qu« me pra?teriere verba
; praiteriisse ;quffi adcommendandam Priorum illo-
eorum loco puncta supplcvi, seu margini ascripsi rum conversionem et sa^cuii fugam conducerent.
alia quffidam. Audiveram sane et multoties repe- Neque vero causa mibiullasuppetit,cur vetustiores
titum agnoveram, autograpbum ad nostra tem- Cartbusiani prajcipuum originis sua? monumentum
pora inter ecclesioi Laudunensis vetustos codices omisissent,quodrecentioresexiis nonnulli in libros
asservatum, ac postmodum antiqufe rei perito viro et parietinas tam rupide [conjuciunt et « horren-
D. Dey doctori Pansiensi, qui pridem obiit, colla- « dum sBeculisque omnibus memorandum specta-
tum; quas autem in manus postbac devolutum « culuin .) appellant. Hoc certe monimentum eju-
fuerit, omnem movi lapidcm, quatenus comperire smodi non est, utantiquos omnesCartbusianosIa-
valerem, sed frustra. » Ha^c Dacberius : ast, cum tucril, et solis notum esse potuerit recentioribus,
verba duntaxat sententiasque eo, quo jam monui, qui bac in parte non nisiex anti-
si recte saperent,
modo mendis laborasse, edicat, quis binc capita B quiorum commentariis sapere deberent. « Quod
integra, insigniaque Fragmenta, quoe Guiberti non « enim, inquit Baronius, de rebus adeo antiquis
essent, Operi fuisse adjecta, coneludat? Jam vero, « sine aIicujusvetustiorisauctoritateprofertur,con-
cum id ita sit, supra plus semelcilatus bujus locus « temnitur. Ita ille audi modo, quae reponat
- :
quo initiorum conversionis S. Brunonis occusio laudatus Cartbusianus anonymus.« Lectorem bene-
memoratur, pro additamenLo,adGuibertum facto, volum,inquitAnnaliumsuorum lib. cit, num. 102,
haberi non potest, ac proin, quod ex servato i])i- testem appellamus,utrum qua^supra de Brunone et
dem ab boc scriptore de doctoris Parisiensis ana- successoribus ejus (quatuor proximis se licet) in
stasi silentio formatur,argumentum negativum vim jejuno illo (Adi Labbeum Bibiiotbeca; Nova; loco
omnem, quam supra ei attribui, conserpat. proxime cit.) vit» eorum Breviaro fam paucis
§ XXL Qiiid de Ordinis Carthusiensis, iitiidLannoius verbis auctor codicis (qui ex numprgeced. Launoio
vocat, et Petri Vederabilis silentio censendum. prasluxit) praimisit, tanti sint ponderis, ut ex iis
279.Quaeapud Labbeum tom. I Bibliotheca? novfe juste et merito Launoius ducere potuerit banc
librorum mss. pag. 638 etbinis seqq. exslant,quin- consequentiam « Antiquis inquit, scriptoribus :
queprimorum Cartbusi«PriorumeIogiasunimoan-p « non possum non accensereeos, quicodicemillum

tiquitatis merito gaudere, ac nominatim quidem « Statutorum Parisiis, ubi nuncapud Carthusienses
quatuor priora ante annum H38scripta esse, satis « asservatur, vel alio in loco descripserunt et quin-
superque, qua?§ 1 inniediuni adduxi, evincunt.Hinc « que primorum Cartbusia? Priorumhistoriam ita
illorum auctores, aut potius, si de quatuor duuta- « ediderunt,ut, siquid in iis miraculideprehensum
xatprimis sermo auctorem non immerito anti-

sit, « est, observarint. » Ecce quantas projicitampullas
quis,quiS. Brunonis mincrunt,scriptoribus in suade juxta poetae elTatum, ut stylo tumido suas extol-
veracausa secessus S. Brunonis ineremum Disserta- lat auctoritatcs. « Non possum, inquit, eos, qui
tione cap. Launoius accenset. Ast an'pariter ibi-

\ « codicemillumdescripserunt. » Nonne melius ve-
dem ex servato in quinque illis elogiis, in veteri ms. riusque dixisseteum qui codicem illum descripsit,
Statutorum etConsuetudinum Ordinis Cartbusien- « cum vix triginta foliola contineat, nisi velit toti-
sis codice inventis, de prodigiosa doctoris anastasi « dem fuisse scriptores, quot sunt codicis folia? »
silentio Carthusianorum, cujushocvocat, Ordinem 281. Sedleviasunthffic. Audi tumidiora. » li, qui
contra illam testari, nonimmerito arguit ? Antc- « codicem illum descripserunt, quinque primorum
quam, qua? mea bac de resit opinio, edicam,Lau- « Carlbusiaj Priorumhistoriam ita ediderunt, ut,si
noii verba una cumCarthusiaui nostri anonymi ad D « quid in eis miraculi deprcbensum est, observa-
ba^c in Annalium Ordinis suilibro quarto hactenus « rint. » Sed, qua?so, qu«nam sunt ha^c miracula,
non vulgalo responsionc huc transcribo. Launoius qua', in tam brevi narratione, uno folio contenta,
itaque post dcscriptum e codicc ms. mox laudato scriptorcs illi observarint? Nulla cerle, saltem in
saucti nostri elogium ita disserit : « Hic mentio elogiis quatuor primorum Priorum, (juje suiiorius
nulla doctoris vel cauonici Parisicnsis morlui, qui cx omuium hujusmodi codicum antiquissimo (Adi-
solemnes inter cxsequias damnatum se esse rcspon- dictanum. 4)retulimus. DcGuigone enimnunc ta-
derit, aut hujusce portcnti, quod boatum Bruno- cemus, quiaejus elogium, ut monuimus, a reccusi
nem in eremum tamen
Cartbusia; impulcrit: qua} manu superinductum fuit. Nuuquid propterea nihil
duo rata esse apud antiquos omnes, Raynaudus miraculi interhosprimos Palrcs, aut ab eis factum
scribere non dubitavit. Antiquis porro scriploribus est? Pro nobis iteruin respondcat Pelrus Clunia-
non possum non accenscre eos, qui codicem illum censis. « Multa, in([uit, in illo sacra (Carthusicn-
Statutorum Parisiis, ubi nunc apud Carthusicnses sium niinirum) Ordiuc miraciila couligissc, a plu-
asscrvatur, vcl alio in loco descripscrunt, et (luin- ribiis acccpi. \\\ igilur falsa suul, quia scriotorcs
quc prinu)rumCartbusi;p Prioruui iiistoriam itacdi- codicis d(> iis siliicnml ? Scd ail saiiclum Bruuoncm
.
»67 S. nRIINOiNIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 168
redcamus. Scriptores sive polius soriptor hujus A tuor amplius annis obiisset, anno 11K6 ad Domi-
codicis, ut corroclius modo loquamur, totam ojus num migravit, sanctitale vita? juxta ac viriis Operi-
vitam u])infantia illius usque ad secessum in Car- bus, ([iiip. concinnarat, post se reiiclis illustris. Ha;c
thusiam liis paucissiniis verbis complecitur « Bru- : inter unum est, de miracuiis conscriptum atque in
« noTeulonicus, ex urbe Colonia parcntibus non duos lijirosdivisum.lnhorum altcro,sese«adrobo-
« obscuris natus litteris tam secularibus quam di- randam fidem et mores institucndosmiracula,» vel
« vinis valde munitus, ccclesise Remensis canoni- ipso suo « tempore, vel circa sua tcmpora gesta,
« cus ctscholarum magister, relicio sseculo, ere- quorum cognitio indubia datur, scribere » propo-
« mumCarthusi» fundavit et rexit sex annis. Ecco '
suisse, Petrus prfefatur et tamen miraculi seu pro-
totam conversionem S. Brunouis, quinque verbis quo doctor Parisiensissedamnatum,innume-
digii,
comprehcndit, » Relicto sa^culo, eremum Carthu- populi multitudini pubhce denuntiarit,

raj astanti
siai fundavit, )> quod dccujuslibetsneculo abrenun- nuspiam in toto laudato suo Opero mentionem fa-
tianlis conversione dici qotest. An tam paucis verbis cit. Hinc,omnem de luctuosa hachistorianarratio-
historiam Brunonis » ita edidit « scriptor ille, « ut, ncm
infabuHs esse habendam, Launoius in sua de
« si quid in ea miraculi deprehensum est,observa- vera causa secessus S. Brunonis in cremum Disser-
t, » utvult Launoius? Sed, sicut tacuit de vi-B tatione cap. 3 pronunliat.Verum an merito hic,Pa-
sioneseptem stellarum, sancto Hugeniexhibita, de pyrium Massonum supergressus, tanto in pretioha-
sexsanctiBrunonissociis,de persecutionibus Manas- buit Pelri Venerabilis de re silentium? Cartu-

illa
sffi,de voto illius,et de multis aliis,prfficlareab eoge- sianus noster anonymus,*qui Annalium Ordinis sui
non mirum,si et spectaculum praitermisit.
stis, ita briim quartum hactenusnonvulgatumconcineavit,
notandum est videri scriptoris sco-
282. Denique quo Petrum Parisiensis prodigii in toto suo de
pumhuncfuisseunicum,nempecatalogumPriorum miraculis Opere meminissenon debuisse, ostendat
Carthusifficontexere,et annospra^lationiseorum de- nonnulla primum de scopo, quem in hoc conte-
enim accuratius describere videtur,
signare. Nihil xendo sibiprsefixum habuit sanctus is cluniacensis
cum maxime de Brunone observot,quod» sex annis abbas,in medium adducit,simulque, quse et qua-
Carthusiam rexerit, et in Calabria obierit » unde- lia in illo referat miracula, examinat, ac deinde,
cimo plusminusannopostegressum CarthusiseQuod quffi Launoium, ut magnam contra doctoris dam-

et diligenter de aliis annotat, ita ut sub flnem annos nati anastasim, Petri de hac silentioviminessepu-
summatim repetat,qui a fundationcCarthusiaj usque taret, impulere, rationes rationibus contrariis con-
admortem JoannisTusci effuxerant. « CoUiguntur ^ futare conatur. Totum, quod hunc in finem
a primo magistri Brunonis anno tuit, ratiocinium, cum id ad confutandum Lau-
« itaque, inquit,
« usque ad hujus (Joannis) ultimum anni viginti noium,plurimum valere autumet,ob rationem,num
« quinque (qui ante obitum ejus, qui estNonis Oc- 185 in fme datam, integrum huc, ut ut valde lon-
« tobris)circanativitatemB. Joannis Baptistae com- gum sit, transcribo, adjecturus etiam ad calcem,
« plentur;taliquippe tcmpore a niagistro Brunone qua5 mea de re isthac opinio.
sit
« praifata coepit eremus habitari. «Quod etiam ob- 248. Sic itaqueOperissuinum. 1 05 prajfatur: «Cu-
servavit qui Guigonis elogium eidero codici in-

ille, jus (Petri Venerailis) silentium de nostro (doctoris
seruit. » Itahabet anonymi Carthusiani ad putitum redivivi ac damnati) spectaculo tantifacit Launoius
a Launoio e codicis num. 279 laudali silentio argu- post PapyriumMassonum, ut inde illam narratio-
mentum negativum responsio.Et vero,cumCodicis, nem fabulishabendam esse,audacter pronuntiet

in
id est, quatuor primorum Garthusia? Priorum Chro- Sed antequam argumentationes ejus refellamus,
nici auctor sancti nostri vitam ac gesta omnia ex preestat Petri Venerabilis Opus, de quo quaestio est
instituto non descripserit, multaque de Brunone ab auctore inscriptum « De miracnlis, » minutatim

subticeat. quse tamen apprime, maxime si, ut ap expendere, ut ex accurato illius examine cessent
paret, Guigo is fuerit, exploratahabuit, formatum D lectores admirari, quod de tam stupendo prodigio
exillius silentioatgumentum vim autprorsus nul- siluerit; « ac deinde rem ipsam mox aggrediens
lam aut certe perexiguam hic obtinet, maxime hunc prosequitur in modum « Hoc Opus in duas :
cum ratio afferri non queat, qua utcunque verosi- parlcs, sive libros dislinguitur, In prioris libri Prae-
mile evadat, scriptorem illum commissurum non fatiuncula hanc reddit sanctus abbas rationeia, cur
fuisse, ut Parisiense prodigium, quod, si factum de hac materia (de miraculis scilicel) scribere ag-
haud dubie cognovit, silentio prajteriret.
fuerit, gressusfuerit, nempe ne « Ea miracula, quae no-
Ad alterum modo, quod § pra;senti etiam
283. « stris, inquit, temporibu? proveniunt, cum non
examinandum, quodque e Petri, cognomento Ve- « sit, qui ad illa scribcnda animum applicet, qum
nerabilis, silentio formatur, argumentum negati- « prodesse legentibus manifestat apoterant, infru-
vum progrediamur,Vir hic,anno circiter 1093 natus, « ctuoso silentio tecta dispereant. » Hic libcr vi-
cum gloriosam per annos aliquot operam militia'. ginti comprehendit capitula, quorum vi-
octo
navasset, monachis Cluniacensibus, seeculorelicto, gintiet completuntur res mirai)iles, qu» vel
unum
sese adjunxit, cumque deinde abbas hisce anno in ipso Cluniacensi abbatia,vel in aliis cjusdem Ordi-
1122 fuisset pra}fectus,hocque munus triginta qua- nis monasteriis peractse suut. Inquinque aliis capi-
169 ACTA 170
tulis refcrunlur historife, qute in locis a Cluniaco A mOjtrig-esimo primo, el trigesimo secundo capitu-
non reniotis contigerunt, si unum autduoexcipias. lis, qua; recenset, eo prffisidente, in suo ordine
Nam ipseabbas incapituli5nono,et vigesimo tertio contigerant. In vigesimo octavo capitulo tractat
declarat,se i'elaturum, quae inCluniacensi monaste- « De institutis Carthusiensium monachorum. » In
rio, vel circa accidisse audierat. Alia denique duo vigesimo nono«De quodam fratreCarthusiensi, qui
faciunt mentionem de quodam sacerdote, et quo- » mira vigilans vidit. » In trigesimo « De miraculo
dam juvene inTeutonicisparlibus, divinismysteriis » cereorum Romanorum, » quod affirmat singulis
et sacra communione abutentibus. annis fleri in ecclesia S. Marise Majoris, « usque ad
28o.iiUnum acceperatPetrus ab episcopoClaro- » hanc nostram «tatem, » inquit, « et quantum
mentensi, qui videtur esse Aymericus, anteaabbas » dcinceps Deo placuerit. « Ex his duobus
triginta
Casa; Dei ordinis Cluniacensis, aliud a priore et capilulis vigintiseptemspectantad ordinem Clunia-
fratribuscujusdam monasterii, in iisdemlocis siti. censera duo prima cum vigesimo octavo et vige-
:
Quid vero bic intelligat per Teutonicas partes, vi- simonono,qua;sunt deCarthusiensibus,rescompre-
detur poslea iudicarc, ubi de urbc Matiscone, in henduntinregionibus,aCluniacononremotis,trans-
cujus dia^cesi situm estCluniacum,]oquens sicscri- actas. Solum capitulum trigesimum rem narrat,
bit : « Est eadem Matiscus in finibus regni Fran- B longe a Cluniaco patratam, nempe Soma;, quam
corum,quod aTeutonicoruni velRomanorum im forsan ipsemet ante aliquot annos ibidem degens
» perio Ararfluvius,a Lotharingia sumens initium, vcl audierat vel viderat.
» Rhodanusque, in mare Medirerraneum habens 287. « Totum igitur illud opus, duobus libris
» profluxum,disterminat, » Ex quibus verbis licet distinctum,"continet sexaginta capitula, quorum
conjicere, hfec duo miracula ctiam facta fuisse quadraginta octo sunt de miraculis,apud Cliniacen-
in regione a Cluniaco non remota. UndePetrisco- ses sub ipso Petro abbate vel sub S. Hugone, qui
pus fuisse videtur, tantum ea narrarc,quffi in suo eum monachum fecerat, perpetratis. In aliisdecem
ordiue gesta fuerant, additis nihilominus quibus- (nam de duobus Carthusienses spectantibus modo
dam, qua3 casu audierat circa Cluniacum accidis- nonloquimur) agitur de rebus mirabilibus, qua3,
se. Quse quidem omnia, in hisviginti octocapitulis Pctro vivente vel etiam pra^sidcnte, ut ex earum
contenta, vidcnlurpalrata, ipso abbbatejamprfcsi- narrationibus conjiccre licet, si unum portentum
dente, id est, post annum 1122 praiter qua^dam dc comite Matisconensi excipias, evenerunt ordini
ad ordinem Cluniacensem pertinentia, qua; gesta quidcmCluniacensiextranea^, scd vel circa Clunia-
sunt sub Hugone, qui eamdem abbatJam rexerat cum (ut ipse abbas monuit) solo fere dempto Ro-
annis circiter sexaginta, in ejus regimine mortuus mano miraculo, actaivel amonachis ejusdcm ordi-
anno 1 109. Praiterca notadum est, quod cuncta, nis Petro enarrata; prajter quinque aut sex, quas
in hoc libro a Petro recensita, exceptis duobus aut ab hominibus externis, sed fide dignis ct Cluniaco
tribus exemplis, ei relata fuerint a personis ejusdem vicinis didicerat. Hrec autem omnia diligcnter, et
ordinis, inter quas etiam annumerandus est, utdi- forte paulo latius cxaminata evidenler de-
satis
xinms, Aymericus episcopus Claromontensis. clarant, silentium Petri Cluniacensis nihil veri-
286.«In posterioris libri prologo sic scribit vene- tatinostra; historiai detrahere. Quid enim mi-
rabilis abbas « Quoniam ad roborandamfidem et
: rum, si interquinque aut sex miracula, ad suum
» moresinstituendos miracula, nostro tcmpore vel ordinem non pcrtinentia, spectaculum nostrum
» circa nostra tempora gesta, quorum cognitio innon rccensuerit ? Haic prtcter unum aut duo acta
» dubia datur, sciibere proposui, Ha3c non s> etc. vidcntur circa Cluniacum, Petro viventc, et ei ab
solum ad sequentem librum.sedad primum spec- amicisvicinis rclata fuerimt prodigium vcro dam-
;
tant, idquo, ut monuimus,qua3dam circa tempora nati hominis Parisiis satis longe a Cluniaco, et
temporesanctiHugonisabbatis; etqui-
illius.in est, forsan inter privatos parietes(si eliamcoram pau-
dom de rebus tantum, Cluiiiacenscm ordinem tan- D cis,nullamsane petitum ex Petri silcntio aiv^^-umen-
gentibus,gesta fuerant.Hic altcr liber de miraculis tum vim liabct)contigit, et annisfere quindocim, au-
triginta duo continctcapitula, inquoruniprimo l*c- leipiam idem abbas nasceretur. Nec etiam dubium
truscxcommunifama narrat,quomodo quidamco- cssc dcbet, quin niulta alia prodigia in Galliis, in
mcs Matisconcnsisolim visibiliter adiabolo raptus Ilispaniis, in Anglia, in Italia, Pclri lcmpori-
cst. Insecundo agit dc homine,« Qui tcrra obrutus bus, vcl circa cjus lcmpora evcncrint, ct tamcn,
» pcr sacrificiaetorationesEccIesiaiab angclo pas- hiscxceptis, qua? ad suum ordiuom atlinont, de
»ccbatur;» quod iu Gratianopolitanoopiscopatu nullo meminit,licet in has cxtcras rogionos profe-
cvenissc asscrit,et forsau acccpcratveniens adCar- ctus fuissc logatur.uonsolummonastcriorurum sui
thusiamMajorcni,a(l qiKun non scnicl asccndisse suis ordiiiis,scd totius Ecclcsia*. noirolia promolurus.
locisiiiAnn;ili!)isdic(!inus.Acapitulo tcrtioadcapitu- (liir iijMtur nostrumpotiiis, (piam illa alia prodigia,
lum vigcsinuini lcrliuininclusivc vitaniMattha:i mo- suo opcri inscruissct?
nachiCluniacensisetepiscopiAlbanetisis, anno I i:i9 288. « Scd audio, qui jiro Laiiiioio lu-spoii.l.-at t
sauctissimc defuncti,pcrsc'ribit. Invigcsinio (piarlo » l»ctrum slaluisso miracula, (jiia' siio lcinporc
et vigcsimo (piinlo, vigcsJMH) scxd), vigcsimo scpti- » iil.ivi.^ <oiitigcraiil, lilfcris ronsi-iiarc. » ii Siu-
Patrol. CLll.
:
171 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTlTUTORlS 172
» gula miracnla, qurc suis usurpaverat oculis, vcl A » ordinis. » Et revera si dccrevissct, institutionem
» qu;« al) honiinibus lidc dignis acceperat, duobus ordiiiis depingere, mulla alia narasset,qua' igno-
» libris comprehendisse. » iii « Ad secundi libri rare non poterat. Undenihil decausa instilutionis,
» calccm Carthusiana; religionis initium, statutact sanclum Bruno-
sive illa orta fuerit cx collatione
» inorcs ubcriori orationo dcpinxisse. » iv « Scsc nem Rcmenses habita,siveex

inter ct aliosclcricos
» dolere plurimum, testatum iuisse, quod plura non persecutionibusManassa!, aut ex terrificis damnati
» posset referre miracula, qua; ad amantissimum hominis clamoribus : nihil ctiam demodo, desan-
» sibi Carthusianorum ordinem spectant.» v (dntcr cti Bruiionis, ct sex sociorum ejus Gratianopolim
» miracuta quff' suo tcmpore passim inGalliis facta advenlu, nihil de acccssu ad sanctum Hugonem
» commemorat, et interea, qua3 de prima Carthu- episcopum, nihil de septem stellarum eidem epi-
» sianorum orig-ine ct miraculis disseruit, stupen- scopo factavisione profatus est; quai tamen igno-
» dam liomiiiis mortui narrationem desidcrari. » rassc minime crcdendus est imo ne verbumqui- :
Poslremo ipsum Petrum « dixisse, Carthusiensium dem unum desanctu Hugone sibi optime notopro-
» ordinem suo tempore institutum esse.» Haj sunt fert, quo consulenlc, juvaute,comitanle,Carthusi8e
raliones, quas cum ex verbis, tum ex silentio Pe- soliludinemprimi Patres adierant, et extruxerant;
tri vcnerabilis contra veritatem prodigii Parisien- B adeo cstPelrus propositi sui tenax sive scopi, quo
sis deduxit Launoius. Ad i respondemus, Petrum de institutis Carthusiensibus tantum loqui aggressus
quidem dixisse, consilium fuisse, « Miracula ubili- fuerat. Etquod magisest observandum, nec ipsam
» bct suo tempore facta ad posterorum memoriam CarLhusiam, nec ipsum ordincm, de quo loqueba-
» transmiltere,»sed probavimus,eum etiam dixisse, tur, nominat. Unde dubitari posset, de quo verba
mentem suam fuisse,narrare ea, quse circa Ciunia- faciat, nisi suam narrationem tali iuscriberet ti-
cum gesta fuerant; et ex discussione totius operis tulo « DeinstilutisCarthusiensiummonachorum.»
:
comperimus, cunctafereabeo conscriptamiracula, Nonest igiturirridendus a Launoio Saussa?ius,quod

qua; suum ordincm non respiciunt, patrata fuisse distinxerit institutionem ab institutis.
in rcgionibus, a Cluniaco non multum remotis 290. «Ad IV. Ignoramus, quid sibi velit Launoius,
quffivero in exteris sive remontioribuslociscontige- dum Petrum Cluniacensem describit, « Delentem,

rant, vel in sui ordinis monasteriis acta fuisse, vel » quod plura non possit referre miracula, quse ad
a personis ejusdem sibi relata. Ad ii fecimus satis, » amantissimum sibi Carthusianorum ordinemspe-
cum ostendimus, eum comprehen-

toto suo opere » ctenL. » Si nihilominus divinare licet, credimus,
dissetantummiracula.adsuum ordincm spectantia. _ eum his verbis ingeniosis subtiliter voluisse de-
pra?ter decem, quorum quatuor autquinquea CIu- clinare objectionem sibi ex verbis venerabilis
niacensibus monachis, caitera ab amicis Cluniaco abbatis faciendam, cujus vi omnes consequentias,
vicinis didicerat. quas ex silentio ejus ducit, penitus corruturas pra;-
289. « AdFatemur, Petrum longa narratione

iii.
videbat. Nam per ha^c verba significat pius abbas
statuta etmores nostri ordinis depinxisse, sed non alia quidem miracula in ordine Carthusiensi fuisse
ita ubertim initia ejus depinxit, ut vult Launoius. patrata,sed dolore se affici, quod ea non possit
Sic enim de his habet « Servatur, » inquit, « in

:
referre. Statimque causam sui doloris hanc fuisse
» Burgundiae partibus inter omnes Europaj nostrae sanctus vir enuntiat his verbisjam superius praeci-
tatis, sed, hic necessario repetendis « Multa
» monasticiordinis professiones professio qusedam, :
» multis aliis ejusdem monastici propositi sanctior » quidem, » inquit, « in illo sacro ordinemirucula
» et cautior, instituta nostro tempore a quibus- » contigisse, a pluribus accepi ; sed quia ipsi humi-
» dum Patribus magnis, doctis et sanctis, magistro » htatis virtute,quasemperservi Dei mirandaopera
» Brunone Coloniensi, magistro Lauduino Italico, » sua, quanto possunt nisu, occultant, vix aliquid
» ac quibusdam aliis vere magnis, utdixi, etDeum » exhis prodere alicui volucrunt, rara, imo rarissi-
» timentibus viris, qui quorumdam antiquorumD »ma,quibus omnimoda fidesaccommodandaesset,
» monachorum tepiditate, negligentia ac desidia « ad me miracula pervenerunt. Quee tamen absque
» prEedocLi, sa?cuIo abrenuntiare volentes, cautius
» dubio cerlacomperi,tacerenecvoIo,necproposui.»
» sibi suisque in via Dei sectatoribus, consuluerunt,»
DeindeduomirabiliadequodamfraLreconverso,nec
piuradeeo, vel de aliis narrat. HaiC scripsit Pelrus
etc. Dcinde multa de vestibus, de reditibus, de
moribus ac staluLis addit. tlfcc est ejus uberior, diu poslannum 1 1 io. utex capiLulo 2o libri secundi
de initio ordinis. Nain colligimus, ubi sic loquiLur: «Inprimordiis pouLifi-
sive potiussterilior narratio
ibi tanlum dicit, quod « professio qua^dam aliis « catus domini papai Eugenii, ad visitandum tam
)) sanetior instituta fuerit a magis'.ro Brunone Co- » ipsum, quam communeminatrem Romanam Ec-
)>loniensi,magisLro Lauduino Italico ac quibusdam » clesiam, Romamadii. » ElectusestEugeniusanno

» ahisvere magnis Patribus..» Sed postea ut recte 114a, sed quando haec Petrus scribebat. plures
jam annos eilluxisse,innuit dicens c In primordiis
annotavit Launoius, « Uberiori oralione depingit :
» statuta et mores ordinis. » Hic enim erat scopus » pontificatus dorninipapae Eugenii. » Cum igitur
iUius, ut sapientcr monuit doctusSaussaîus,nempe tantum meminerit de ordine nostro capitibus28 et
> Agere de insLituto, noa de institutione CarVhusiani 29ejusdenilibri,pateLea, quic de antiquis Patribus
i73 ACTA 174
refert, ab eo tantum scripta fuisse diu post annum A » Dco datas, si quid dignum vel utile invenire po-
H45. Unde non mirum, si a Carthusiensibus, opera » tucrit, ad Dei laudem vel profectum legentium
sua occultantibus, spectaculum illud etiam Petro » modernis vel posteris manifestaturum. » Et ta-
celatum fuit, quod jam fere ab annis' septuaginta men, cum hujusmodi tanto teneretur desiderio,
vei etiam amplius contigerat, et diu ante orlum nihil de sui temporis thaumaturgo, sancto scilicet
ejusdem abbatis, ut mox probabimus. Bernardo sibi amicissimoet familiarissimo dixit,cum
291.«Ad v.Huicrationifactum estsatis ex superio- amplus sibi pateret miraculorum ab ipso frequen-
ribus responsis, quibns probavimus, pleraque mi- tissime patratorum campus, ex quo saltem pauca,
racula, quse suo tempore passim in Galliis facta eaque insigniora excerperepotuisset, in quibus es-
commemorat, spectaremonasteria Cluniacensis or- set iila notatu digna ducis Aquitaniffi Guillelmi con-
dinis; paucissima vcro, quajad eum non pertinent, versio. Nihil de sanctis Noberto et Roberto de Ar-
edita fuisse circa Ciuniacum quBO licet daremus ; bricello ;
nihilde tot aliis viris sanctissimis, qui
passim etiam facta in Galliis, nihil etiam nobis eodem cum Petro vivebant tempore nihil de ordi-
;
obessetPetri silentium, qui tam pauca in toto suo nibusmonachorum, qui tunc multis claruerunt si-
opcredescribensmulta alia vel ignoravit vel tacuit. gnis et virtutibus; nihil, inquam, de his omnibus
Ad ultimum, concedimus, Petrum scripsisse, insti- B scripsit. Cumque plura de Carthusiensibus referre
tutam fuisse suo tempore Carthusiensium religio- potuisset, quos in quadam epistola, quam dabi-
ille
nem, sed non itastricte sumendaesse,ex

ejus verba mus anno 1156, fatetur « innumeris per orbem
hoc ipso liquct, quod conslet, eum pluribus post » diffusis miraculis claruisse, » quoe ideo illum la-
conditum ordinem annis natum fuisse. Nam cum tere non potuerant, unius tamen fratris conversi
dicalur electus abbas anno Christi H22, setatis vero solum meminit, non solum quia primi Patres sua
(aliter statue ex num. 283) suo vigesimo ferme operaprffidicarenolebant, sedcerteetiamexdefectu
octavo, debuit tantum nasci anno I09o, vel circiter, su£e memoriai, ut constare videtur ex historia illa
id est, quatuordecim post editos damnati hominis miraculosa Auduinimonachi Chartusiffi, intranives
clamorcs annis. Ergo non petri tempore, sed ante etruinas monasterii post dies duodecim vivi reperti,
ejus tempora ordo institutus est. Necjuvatreponere quam omisit Petrus, licet eam optime nosset, cum
illum etiam retulisse historias et miracula, circa de casu illo nivium et rupium consolatoriam scri-
sua tempora quod quidem verum est

perpetrata, pseritad Guigonem epistolam, quam suo loco ia
erga res Cluniacensium, sed non erga prodigia Annalibus dabimus,
eidem ordini extranea, quse fere omnia, uno aut ,
293. « Sed quod magis miraberis, nihil Petrus de
duobus duntaxat exceptis, vivente vel etiam pra-.si- '
sancto Hugone abbate Cluniacensi, a quo monasti-
deute Pelro, accidisse, ex prsecedenti examine cumhabitumsusceperat,praeterquamdamvisionem,
ostendimus. Denique muItamiraculaPetrum fugisse uarravit; a quo tamen multa prfficlaraet stupenda
aut latuisse, colligimus ex ejus pricfatione ad secun- miracula, tum in vita, tuni post mortem palrala,
dum librum demiraculis ; ubisic conqueritur, quod legimus in ejusVita. Debilem itaque argumentatio-
non sit, qui ad miracula scribenda animum appli- nem ex silentio Petri Cluniaccnsis rimalus est cum
cet : « Ad tantum autem, » inquit «jam fr;ictum Massono Launoius, qui sola illa ratione historiam
» infructuosa hujus silcnlii scgnities pcrvenit, ut Iianc nomine fabuke et anilis narrationis traduxit.
» quffcumque in Ecclesia Dci sive iii regnis chris- Cujus si rcgulis tcncremur, inter fabulas etiam ccn-
» tianis a quadringentis vel quingenlis fcrmc annis seremus, quidquid de aliis sanctis Petrus tacuit. »
» facta sunt, universa pene nobis ct omnibus igno. Haic omnia Carthusianusnoster anonymus. Sed an
» ta sint. negativo, quod e Petri Cluniacensis silentio forma-
292. « Tanta enim apparet distantia nostrorum tur, argumcnto vim omnem adimunt? A Petro Ve-
lemporum, ut, qua; ante quingentos et mille annos nerabili, ait quantum ad substantiam, duntaxat
» gesta sunt nobis notissima quae vero exinde D quinque autsex, qua; adCluniacensem ordinem noii
» ipsis quoque diebus nostris acla sunt, prorsus spectent, miracula recensentur, ac proin paucaha^c
» ignota sint. Inde cst, quod Historiis antiquis, intcr non inveniri prodigiosam doctoris damnati
» ecclesiasticis gestis, libris mulliplicis doctrina^, anastasim, mirum non
est, maxime cum Petrui
» Patrum instructioncs ct cxempla continontibus, stellarum septem visionem, S. Hugoni Gratianopo-
» abundamus- corum autcm quai temporibus no- lilano cpiscopo, duni ad eum S. Bruno cum sex
» bis contiguis contig(!runt, nescio, si vcl unum ha- sociis accederct. oblata. aliaquc nonnulla ad S.
» bcmus. » H?ec illc, qui superius dixerat, « Dolcrc Brunoncm spcctantia, silcnlio ctiam pra>terierit.
» se ct supra quam mullis fortc crcdibilc sit, tor- At(pielhrc quidcm, ob quam pctilum e Petri silen-
» pori multorum irasci, qni, cum scientia, litteris tio contra doctoris damnati historiam argumcntum
» atquc cloquio abundcnt. miranda omnipotentis encrvc putat ac innrmum, rotio vidclur pra^cipua ;
» Dei opcra,qu;cs;cpe in diversis terrarum partibus verumctsi omnia ferc miracula, qu;c Petruslilteris
» ad instructionem EoclcsicC fiunt, mcmoria» poste- consignavit, ad Cluniacensem ordinem spectent,
»rorum mandarcscTibcndo [îgrilantur.» Quamob- hic tamcn scri])tor propositum sibi habchat ad
rem sui) fincin prdlilclur, sc « sccundum vircs a poslcros transniillcrc ctiam mirarula, qu;c alibi.
quam Ckmiaccnsi suoordine, evenisscnt. «Haec,

in A damPalribusmagnis,doctisetsanciis,magislroBru
inquit lib. n, cap. 28,.., in lolo isto opcre principa- none, magistro Lauduino Italico acquibusdam aliis.»
lis, ut s;rpc jam dixi, fuil mihi
causa scribendi, hoc Quil)us verl)is cum pauca saltcm de Carlhusiensis
cstmiracula ubilibct, ct quolibct lompore facta ad ordinis institutionecommcmorct, verosimile appa-
prtesentium vel postcrorum mcmoriam transmit- rct, scriptorem illum, qui totus est in referendis
tendi. » Audi cliam, qua.- iuic facientia in eodem miraculis aplahac exponendi, quai sacri illius in-
libro secundo fucrat pra-fatus. « Quoniam ad robo- stitucndi ordinis causa fuisset, occasione obtenta,
randam fidem (verba sunt Pelri) et morcs instituen- luctuosam juxta ac prodigiosam doctoris damnati
dos miracuia nostro tempore vel circa nostra tem- hi3toriam,siIocum unquamha^cobtinuisset, silentio
pora gcsta, quorum cognilo indubiadatur, scribere noa fuisse pr«tcriturum. Omnibus itaque,qu;cCar-
j)roposui. Post co, quaj pra>.missa sunt, alia quoque thusiani anonymivcrbissuprarecitatis includuntur,
legentibus vel audientibus non minus, ut credo, rationibusrite expensis, argumento negativo, quod
utilia adjungcnda sunt. e Petri Venerabilis silentio contra doctoris Parisien-
'294. «In quibus, ul supra jam dixi, nullum tcm- sis anastasim formatur, omnem prorsus vim dene-
poris ordineni servo, nullius g-eneris miracula vilo, gare non ausim, etsi interim multum absit, ut
sed sicut ea vel olim didici, vcl quotidie a divcrsis B Launoio assentiar,qui in sua de veracausasecessus
et fldc dignisdiscerepossum, scriplurai commcndo.» S. Brunonis in eremum Dissertatione vel ob solum
Ut quid ergo Pclrus, cui, ut ex liisce recitalis vcrbis Petri Venerabilis de prodigiosa doctoris anastasi
inLcIIigitur, qucccunque et ubicunque gesta mira- silentium fabulis commentisque hanc accensendam
cula in litteras mittere propositum erat, silentio autumat. Et vero, cum Petrus (adi ejus verba nuni.
ncicriit, si faclum unquam sit, horrcndum illud prfficed. recitata) diserte affirmet, sese rara, imo
j)rodigium, quo doclor Parisiensis tantisper redivi- rarissima, quai ad ordinem Carthusicnsem specta-
vus, justo Dei judiciosc damnatum, publice coram rent, fidemque omnimodam mererentur, miracula
innumera propcmodum populi multitudine cfere- intellexisse, eaque nihilominus, quae indubitata
tro proclamarit? Ais quidem, raulta alia prodigiaac csse, comperit, litteris mandasse, fleri potest, ut
miracula silentio pariter a Petro involvi; verum horribilem doctoris damnati historiam, ut ut sibi
isthaic,quae pariter ab lioc scriptore non menon ignotam, commemorandam nonduxerit, quod
morantur, sunt hujusmodi, ut facile ab eo vel igno- eam, utpote quam forte nullis prorsus litterarum
rari, vel cum memoria non haberi,
scriberet, in monumentis, sed sola traditione populivefamain-
vel denique velut minus notatu digna prreteriri ,
tellexisset, pro omnino certa atque indubitata non
potuerint. At vcro Parisiense prodigium, utpote quod haberet.

'
in opinione, quam hicdiscutimus, coram innumera § XVII. Quid de alioruin, quos Launoius îraeteiea
propemodum populi multitudine factuni, longeque laudai, scriptorum antiquorum silentio statui dc-
beat.
proinde ac late divulgalum atque ad posteritatem
transmissum fuisset, ignorari haud facile ab eodem 296. Inter scriptoresantiquos, silendo, utvuItLau-
Petro potuisset, a quo etiam proinde, utpote si- nouis, prodigiosamdoctoris Parisiensis anastasim a
mul et notatu dignissinium, et ad finem prceterea veroalienam testatos, esseetiamnonnullos,quorum

a Petro intentum, seu «ad fidem (adi ejus verba proxi- silentium aut nulla, aut valde exigua contra hanc
me recitata) roborandam» bonosque mores inspi- vi pollet, jam supraindicavi. Verum iis, de quorum
randos longe aptissimum verosimiliter ct in mcnte silentioduobus proxime praegressis §§ disserui, hic
habitum, ct commcmoratum fuisset, maximecum adhuc ex recensitis a Launoio alios nonnullos, a
Petrus in super sLudium et operam posuerit, ut, quai Bukeo in Universitatis Parisiensis Historia t. I ad-
ad ordinem CarLIiusiensem spectabant, miracuia un- ductos, addere idcirco lubet, quod ihorum omnium
decunque conquireret, compertaque liLterarum mo- silentium conLra hunc scriplorem, maximi id fa-
numentis consignaret, uli ipsemet libro ii, cap. 29 D cientem, nullius prorsus esse roboris contendat
indicat kisce verbis. « Multa quidem in illo sacro Carthusianus anonymus, Annaliumordinis sui libri
(Carthusiensiumscilicet) ordiae miraculacontigisse, c[uarti hactenus nonvulgatiauctor, cujus argumenta
a pluribus accepi, sed quia ipsi kumilitatis virtute, omnia, doctoris damnati hisLoriae utcunque suf-
qua sempcr sorvi Dei miranda opera sua, quanto fragantia, in medium statui proferre. A Sigeberto
possunt nisu, occuILant, vix aliquid ex kis prodere Gemblacensi duco initium. Hic in chroaographia
aliqui voluerunt. Rara, imo rarissima quibus ,
adannuail084 de sancto Brunone sic scribit: «Bru-
omnimoda fides accommodanda esset, ad me mino natione Teutonicus ex urbe Colonia, litteris appri-
racula pervenerunt ;
quse tamen absque dubio comme eruditus, Remensis ecclesiae canonicus et schola-
peri, tacere nec volo, nec proposui. » rum magister, relicto saeculo, eremum Carthusiae
29o. Ad hfpc Pclrus lib. ii, cap. 28 sic scribit: fundat, propositumquemonasticae conversationissa-
« Servatur in Burgundi« finibus inter omnes Europa? lis arduum instituit.Huj us sancti propositi cooperator
nostrajmonasticiordinisprofessionesprofessioquse- ctaemuIatorbeaLa? memoritc Hugo, Gratianopolita-
dam,multisaliis ejusdem monastici propositi san- nus episcopus ab eodem Brunone habitum mona-
rtioretcaulior, institutanostro tempore a quibus- rkicum suinpsit, cunrtiiqueibihabitautibus insigne
177 ACTA 178
prsebuit exemplum. » Launoius, in sua de vera A assignat, de Hugone, tanquam mortuo, jamque in-
causa seccssus S. Brunonis in eremuin disserlalio- ter sanctosrelato, scrmonem fieri, pcrperam exi-
ne recitatis etiam liisce verbis, subdit : « Hfec ex stimet e soIo,quobiciniIiisornatur, «beataj mcmo-
editionc Pistorii, qua; in editione Mirasi desunt. rio! ; titulo, utpote viventibus adhuc, ut Cangius in
Mirreus tamenin editioncsuaunum Sigcbcrtimanu- Glosscrio ad Memoria, » aliique do-
vocabulum «
scriptum codicem e bibliotlieca Justi Lipsii citat,in cent, per scriptoresantiquossubindeetiam attribu-
quo hffic erant de Brunone : «In vasta cremo, qum to. Verum an silentium, quod de prodigiosa do-
» Carthusia dicitur, apud GratianopoHm monastc- ctoris anastasi in laudatis Chronographia) Sige-
» rium et cellas ffidificarc incipit. » bertina! verbis servatur, merito etiam, si ha^c Si-
279. « Haic omnia lectorem celare nolui, nc sibi gcberti vere esse concedantur, nihilifecit? Itaom-
fucum ex Sigeberto fieri queratur. Sed siveLipsii nino existimo, quod nulla plane occurrat ratio, ob
codicem, sive Pistorii editionem sequamur, inde quam verosimile utcumque evadat, fulurumfuisse,
constabit semper, apud antiquos omnes ratam non luctuosam illam historiam, ut utop-
ut Sigebcrtus
essc dc doctorc narrationem. » Ita Launoius,recte qua? de
time etiam sibi [)erspeclani,in paucissimis,
sane hicinnuens, Clironographia? Sigebertinai por Brunone menioriaj prodit, commemoraret. Atque
pistorium editionem in verbis proximo cx hac rcci-B hijic etiam nuiliusplane ponderisapparet silentium
tatis a genuino Sigcberti tcxtu dellectcre. Id porro in iisdem verbis servatum, quiscunque demum sit
Carthusianusnoster anonymus operis sui num. 101 scriptor antiquus, a quo haec uti ex dictis factum in
amplius declarat hunc in moddum : « Sigebcrtus Sigeberti Chronographiam fuere illata.
dicltur obiisse anno 1113. Quod si ita est, concedi modo, an validius contra Pari-
299. Dispiciamus
necessario debet hajc verba (supra jam mox reci- siense prodigium ex Hoberti de Montc, qui Sige-
tata) ab aliquo alio ejus Chronographiai addita berti Chronographiam continuavit, silentio argua-
fuisse. Nam, ut superius adnotavimus, sub teste tur. « Multn, » inquit de hoc scriptore in sua de
quinto Sigeberti de Brunone pars prioreisdem fcr- vera causa secessus S. Brunonis ineremum disser-
me verbis habelur in Chronico quatuor primorum tationc cap. i Launoius, « de Carthusianorum institu-
priorum Carthusia?, quod constat editum tantum tis,consuctudinibus,etorigineipsadisserit,necullum
post mortem Sigeberti. Nec auctor chronici dici tamen damnato doctori testimonium prajbet.» Verba
debet ea mutuatus fuisse aSigeborto; namqutese- omnia, qua? Roberto de Monte atlribuit, huicque
quuntur apud Sigebertuin, apcrtissime dcclarant, sufc contra Parisiense prodigium objectioni Lau-
cafuissc scriptamortuo jam sancto Hugonc,quiSi- noius pra?mittit, Carthusianus nostcr anonymus
geberto annis fere viginli superfuit. « Hujus sancti ^ transcribit, simulque ad Iianc respondet. Textum
» propositi, » inquit ille subdititius Sigebcrtus,co- ejus integrum una cum Roberti, qua? includit, ver-
» operator et aimulatorbeatcc memoria! Hugo Gra- bishuc transfcro.Sic habet: » Robertus de monte...
» tianopolitanus episcopus ab eodem Brunone ha- Carthusiensium monachorum ad annum 1 131 mc-
» bituni monachicum sumpsit, cunctisque ibi habi- minit hisverbis « Monachi Carthusiensespaulatim
:
» tantibus insigne prtebuit excmplum. » Quis non » pul!ulabant,qu!,praica^teriscontinentes,pesti ava-
videat, hic verba fieri de Hugone tanquam mortuo » rit!ffi,quaplurimos sub religionis habilulaboi'are
et jam inter sanctos relato, cuni ornetur titulo «B. » videmus,terminosposuerunt, dum certumnunie-
memoricB » etdicatur in pra?terito « insigne prai- » rumhoininum,animalium,possessionum,qucmeis
» buit exemplum? » Pneterea constat, in disdem » pra:'tergredi nullomodo Iiceat,statuerunt ct ipsi ;
verbiscrassissimumirrepsisse errorem, ubi sanctus » singulassinguli cellulas habentes, acraronisi vcl

prajsuldiciturhabitummonachicum abeodeniBru- » ob UeicuUum,Yelol)mutuumiucharitatesolatiuiu
none quod falsissimum probabimus ia
sunipsisse, » convcnientes, perfectius mori mundo, et caUeris
Annalibus ad annum 1087. » tanto diligentius,quantosecretiusvivereDeoclegc-

298.« In hosccrteerroresSigcbertusnonimpegis- D » runt, » H;ec Robertus in cditione, qua usus est
set, qui vivebat codem tempore, quo sanctus Hugo Launoius ;

nain in editione, quam niodo pra? ma-
Carthusiamfrequentabat,etpluribasanteeum annis nibiis habemus, facta anno 1651 Lutetia^ Parisic-
obiit. Sed etsi haic concederentur ab eodem Sige- rum apud JoanneiuBillaine studio et opera doctis-
berlo scripta fuisse, niliil uobis obessent, cum ille simi acreligiosissiiui Lucai Dacherii nihil prorsus
minus historicus dicendus sit, quam compendiator ad pradatum annum 1131, neiiue inlotaAppeiulico
qui nihil habet eorum,qua! a cteteris digeruntur.» dc Carthusiensibushabetur, sicut ne^pie ad annum
Sane verba, e Sigebcrti Gemblecansis Chronogra- 1132, ubi Launoiusha^c de sancto Hugonc in suo
phia supraiiuc transcripta, Sigeberti non esse, sed exemi)lari lcgit: « Obiit vir sanctus, Hugo Gratia-
scriptoris posterioris, qui in hanc illa intrusit, Car- » nopolitanus episcopus, cujus religiosam adnu)-
Ihusianus nostor anonymus, sibi etiam Launoium, » duin vitam conscripsit (hiigo prior Cartliusia>. »
uli proxime recitata hujus verba satis indicant 300. «Cudiccm,quem liabuit Dacberius, anlogra-
suftragantem habens, merito hic contcndit. ALpio phum cxistimat; undc li([uct, oa, qua> do sanclis
id quidem etiam sufficienter, nc dicam invictc, Briinonc ctHugonc iu aliis codicibus reperta sunt,
probalum dat, ctsi interim, per vcr])a, qutc a quodam rccentioro fuisic adjocta. Quod otsi nobii
179 S. BRUNOiNIS CARTHUÎANORUM LNSTITUTORIS
sufficerel ad rcjiciendam verborum a Launoio re-A » spirilualibus inler se conferunl, Institula veroet
latorum auctorilatcm, nihilominus ac si essent gc- » diurni et nocturni officii secundum regulam
nuina Robcrti verba, Launoio rcspondcmus, Ro- i » sancti ncnedicti persoivunt. »
bcrtum in tota sua Appcndice ad Sigcbertum jux- 302. « Ihrc iiie, qui causain vc! occasianem,qua'
ta nostram editioncmnihilrcferrc corum quuc acci- sanctum Rrunonem in ereinuin impulit, nonalfert,
dcrant antc annum ilOl, quo Chronicon Sigcberti quia nihil omniiio de Sancto Brunone, nec ipsius
persequi coepit, nisi quando agit dc principum ge- nomen habct. Sed tantuin loquilur de quibusdam
nealogia vel cpiscoporum successione, qua>quidem Cartliusiensimi inoril)us, quus ex Guigonis nostri
altius nonnunquam, licet raro repetit. ii Verba a Consuetudinibus videtur hausisse. Sic ct de aliis
Launoio relata, non de initiis ordinis loqui, sed de alioruin ordinuni fiindatoribus et patriarchis tam
ejus progressu, ut ex ipsissimis verbis apparet, summati.-u meminit. ut iiihil fere de iis refcrat
<cMonachi Garthusienses paulatim pullulabant.» Et memorabile, contentus tempus conversionis co-
reveraeorum anno •1131, id est, ferequinquaginla ruin assignare cum anno, quo velsseculo abrenun-
post fundatum ordinem annis erant tantum quin- tiaveruntvel suum institutum inchoaverunt. » Lu-
que aut sex domus Carthusiensis instiluli in tota culentissime profecto haec evincunt, aut parum ad-
Ecclesia. iii Roberti pra?cipuum in hac Appendice Bmodum aut nihil luctuosa^damnali historise office-
scopum fuisse,Northmannorum et Anglorum histo- re servatum de hac a Roberto de Monle silentium.
riam describere,quodipsemet profitetur in prologo Neque vero vel hoc, vel quod supra jam memora-
his » verbis :« Igitur quia praedictus Sigebertus tum, Sigeberti Gemblacensis scriplorisve antiqui,
» Chronica sua incipit ab anno IncarnationisDomi- qui in hujus Chronographiam num. 296 huc tran-
» nicae 381, et produxit ea usque ad annum eju- scripta verba intulit,silentium ad horrendi prodigii
» sdemDominicse IncarnationisllOO, ergoexinde... falsitatem monstrandam mullum conducere, exi-
» usque ad annum 1182 ea, quae in diversis pro- stimavit ipsemet Launoius, utpote ex recitatis am-
H vinciis et maxime inNorthmannia et Angliaeve- borum scriptorum illorum verbis, in quibus nihil
» nerunt, et ad meam notitiam pervenerunt, sub omnino de infausti doctoris anastasi occurrit, con-
» annis Dominicae Incarnationis colligere aggre- tra Raynaudum duntaxat inferens, ratam hanc
» diar. Et hoc ideo libentins, quia volo gesta pri- apud omnes scriptorcs antiquos non esse quod,ut ;
» mi Henrici, strenuissimi regis Anglorum et du- verum sit, falsum esse luctuosum illum eventum,
» cis Northmannorum a quo habeo incipere, sumnon requiritur. Sed ha^cde SigebertiRobertiquede
» matim per singulos annos adnotare. » Monte, qui hujus Chronographiam prosecutus est,
301. « Stetit promissis Robertus; nampertotum antiquosa
silentio dicta sufflciant. Inter scriptores
suum opus nullum praeterit annum, quo de North- Launoio recensitos, quorum de damnato doctore
mannis et Anglis multa non referat, sajpenihil vel silentium majori in pretio Bulseus habuit, locum
paucissima dealiis provinciisscribens iv Robertum etiam obtinet Gaudefredus Vosiensis prior, qui
nihil fere de aliis ordinibus aut de eorum originibus Chronicon, a Labbeo tom. II Biblothecse novee li-
hac Appendice unde non
et institutis scripsisse in ; brorum mss. publici juris factum, saeculo duodeci-
mirum,si de Carthusiensibus etiam siluerit,aut tam mo senescente contexuit.
pauca dixerit juxta citationem a Launoio faclam. 303. Scriptor ille in hoc suo opere cap. 21 sic
Denique notandum,hunc auctorem in suo prologo scribit Ordo Carthusiensiumsanclissimusincepit

: «
innuere quidem, multa se relaturum prodigia, ut hoc tempore, scilicet anno 1086 (imo anno 1084,
etiamfecit, sedconstat, eum tantum de iis memi- uti infra probabimusj per Brunonem virum san-
nisse,quseevenerunt ab anno 1101, ut jam supra ctum, natione Alemannum de Colonia Agrippina,
monuimus. Non est igitur Robertus annumcrandus magistrum in theologia,cum sex aliis venerabili-
inter auctores, « Qui famosam damnati hominis bus viris in direcesi Gratianopolitanensi. Hic ordo,
anastasim non praitermisissent, si etiam aut D teste B. Bernardo, inter omnes ecclesiasticos ordi-
Neque con-
» legissent) aut audivissent accidisse. » nes primatum tenet, non ratione temporis,sed vi-
trarium concludi debet ex verbis ejusdem Roberti, gore sanctitatis : undeipse vocat eum speciosissi-
qui in Tractatu de immutatione ordinis monacho- mam columnam Ecclesiae. Victor papa, dum esset
rum de abbalibus et abbatiis Northmannorum capite monachus Cassinensis, per somnium vidit Deum,
II de origine Carthusiensium hoec habet « Eodem : suae dignationiinsolitudine Carthusianae habitacu-
» feretempore, quo ordo Cisterciensis in Cabillo- lum construentem, et dicitur, quod spiritu prophe-
» nensi parochia exortus est,Carthusiensis etiam in ti» poUebat. » Verum an exeo,quoddamnati histo-
» episcopatuGratianopoIitano adinventus est.Genus rifE Gaufredus hic non meminerit, recte contra
» hoc eremitarum sub priore agit, nec numerum hanc, veluti vel idcirco fictitiam aut certe commenti
» tertium decimum multitudo transcendit. Unus- suspectam, Launoius etpost huncBulaeusarguunt ?
» quisque in cella sua privatis diebus separatus ab Carthusianus noster anonymus, postquam Gaufredi
» aliis orat, dormit etmanducat ;
quaitamencellae verba jam nunc recitata in opus suum intulit, ita
» contiguae et loco conjunctae sunt. Festis diebus subjungit : « Haec Gaufredus, quinova et hactenus
» ad ecclesiam et ad mensam conveniunt, et de inaudita atquea nullo commeraorata nobis revelat,
i81 ACTA m
dum dicit, Victorempapam spirilu prophetico fun- A anastasim pra;teriisset monachus ille, qui passim
dationem ordinis (qua de re quid sit, infra exa- memorat incertos rerum exitus,et in plerisque ho-
minabitur) praividis.se, de cujus visione dicemus minijjusancipilem forlunam, spectra ot id ge-
vita:
anno 1086. Ilis Gaufredi verbis (jam proxime reci- nus prodigiorum. » Accipe modo, quid ad haic re-
tatis] subjungitLaunoius: «Hic dedamnato doctore ponat Carlhusianus noster anonymus. Sic itaque
» et canonico loquendi locus erat aniplissimus, AnnaHumordinis sui hb.iv,num.H6habet : « Ha^c
» Gaufredus tacuit, quia tunc illud otiosi liomines (verba videlicetmonachi AntissiodorensiseLaunoio
» nondum invexerant.» proxime huc transcripta) ille anonymus apud Lau-
304. « Sed illud jam, non quidem invexerant,sed noium, qui, utvidetur, haec omnia ex Vita sancti
proutafide dignis sibi fuei"at re]atum,scri[)tisman- Hugonisa Guigone edita exscripsit, mutato tantum
daverant anonymus noster Carthusiensis et Ca;sa- verborum ordine, cujus propterea testimonio
rius EisterbacensisGaufredi coa?tanei.Neque mirum, eadem opponimus, quaj superis Guigonis testmonio
si Gaufredus illud tacuerit, cum et fere alia omnia (adi num. 263 etsequentem] opposuimus. Pr.-etcrea
de sancto Brunone et ordine dicenda tacuerit, qui quid ponderis habeat auctoritas negaliva, judicent
etiam historiam, jam ab anniscentum et ultra pe- viri docti.Monachus Antissiodorensis nihil habol do
ractam, cujusque memoria tunc apud solos pene Bspectaculo, ergo falsum est spectaculum. Si licoret
Carthusienses servata fueral, ignorare poLerat. » ita argumentari, ipsa; etiam ruerent evangelicm
Quod si historia illa publice ingenti hominum as- veritates,quarum multa'. in solaniluntur traditione.
tante multiludine, acciderit, nulla ratione verosi- Sed e.sto, quod monaclius ille «passim memoret.»
mile apparet, ejus memoriam aitate Gaufredi, qui ut asserit Launoius, «incertos rerum exitus, et in
centum nondum, imo fortene sexaginta quidem,a »plerisque hominibus ancipitem fortunam, vitai
Brunonis» obitu elapsis annis Iloruit,apudsolos pene » spectraetidgenus prodigiorum,»nunquid oinnos

Carthusienses superfuisse. Quis ergofactum credat, niemorat,vel inomnibushominibus memorat"?Quod
ut horrendum prodigiuin ignorarit, ideoque ejus certeasserere,videturtcmerarium.Quosdamigitur,
n"n me inerit Gaufredus? Attamen cuin hic scri-
. imo permultos rerum exitus omisit, et inter illos
et
ptor,utrecteetiamobservatCarthusianusanonymus istud prodigium omiltere potuit, sicut et tres san-
aliafere omnia ad Brunonem spectantia omittat, cti evangelista; piscinam probaticam nimis adnii-
nec ullo ex capite Parisiense prodigium,ut ut per- randam, et Lazari suscitationem stupendam omi-
spectum exploratumque id habuisset, pauca inter, serant.
quee desancto tradit^commemoraturusfuisse videa- 306. «Postrcmo monachus ilIe,uthabetLaunoius,
tur, argumentum sane, quodejus silentium suppe- fioruitsublnnocentio ni,summopontifice,quo tem-
ditat, admodum infirmumapparet. Verum, quibus pore noster anonymus Carthusiensis (videsis liujus
nonnihil plus roboris inesse videtur, nunc subdo. testimoniumnum. 199 et seq., uti etiam dicla num.
Monachus Antissiodorensis,qui sub fmem ScBculixii 12 et seqq.)primus omnium
hanc historiam
ca^pit
et initio sequentis, aut certe, Innocentio IH sunimo scriptis mandare, cujus memoria apud solos fore
pontifice, tloruit, apud Launoium Dissertatione de Cartliusienses, adhuc paulalim tantum pulhilaiitos
veracausa secessus S, Brunonis in eremum cap. 1 custodiebatur. Unde non mirum, si monachus ille
sic scribit : « Circa id tempus S. Hugo, Gratiano- Anlissiodorensis, cui forsan cum Carthusiensilius
politanus episcopus, vidit per somnium in solitu- nulla inlercedebat consuetudo, veram non noverit
dine Carthusioe Deum
susc dignationi habitaculum ordinis originem, cujus nullam propterea caiisam
construentem, etiam septem ducatum sibi
stellas sedsola verbaexscripsit, quaînVita saucti
attulit,
prsestantes itineris. Et ecce, sanctitatis ejus odore Hugonis legerat. Deniciue cum priefati auctoris
Iracti ad ipsuni veniunt septem viri, qui omnes uno Chronicon niodo non habeamusprtc manibus.nlura
desiderio succensi locum eremiticai vitai con^ruum ex eo contra Launoium elicere non possunius. »
qu<erebant, necdum repererant.Horum primus ma- D Ita ille ; in omnibus recle, nuncdicondiin
an autcni
gister Bruno,virreligione scenliaque famossissimus Ac primoquidcm, cum dubium non apparcal,i[iiiu
alii quatuor littcrali, duo laici, quos sanctus Hugo monachus Antissiodorensis supra Iiuc transcrijtta
gratantcr suscepit, et voticompotes fecit.Ipsonam- verba ex Hugonis Gralianopolitani episco|)i Vita,
qu«juvante,consuIente,comitante,Carthusia;solitu- per Guigonem ([uintum Carthusiai priorcm .scripta,
dinem intraverunt. Sic coipit ordo Carthusiensis, dcprompserit, servatumque ab hoc in illis dedoclo-
inler caiteros ordinespuritate mentium a(; theoriai ris Parisiensis anastasi silenlium nulla onuiino
studio singularis. » contra hanc (adinum. 20o) vi pollcat, conscctariiim
30:). Launoius, qui, ut jam innui, in laudata sua fit, ut nec, quod monachus Antissiodo-
in iisdem
Dissertationc verba ha-.c recitat, iis deinde subjun- rensis de cadem magni roboris sit. Quod
servat,
git : «Non magis»apud hunc,monachum nempe An- vero pertinet ad sil(>ntium, quo hicomnibus eliam
tissiodorensem, «quam apud alios, » qut)s nimirum aliisChronici sui locis horrendum prodigium [u';e-
jam antc retulit, « rata est de doctore narratio.ot terit, iiide otiam, falsum hoc esse, liaud rccte con-
terribilis evoiilus, (pii Brunonom in oromuin abo- cluditur. Cum oiiim,ut Carthusianus nostcr anony-
gcrit. Nequc profeclo horribilem illius docloris mus rccle observat, non omnos prorsus rorum
,
i«3 S. BRUxXONiS CARTIllJSIANORUM INSTITUTORIS 184
exituscomniemoret,horril)ile doctoris cxiliuin cssc A. involvcntcsquc,qu()rumtamcn aliqui saltem luctuo-

polestex iis, quossilentio supprcssil. Allamencum sum hujusmodinotatuqucdignissimumcvcnlum.si
monaclius iilc, ulLaunoius innuil, mulluscquidem locum un(piam hahuisscL, verosimililcr sriluri mc-
sit in reccnscndis prodigiis, minus verosimijc ap- moraluriquc fuissent. C<T'l(!riim scriptorihus anli-
parct,fulurum fuissc, ul Parisiense, si contigissel, quis, qui silentio suo horrihili prodigio, utpolc id
damnali spectaculum,c£ptcrisomnil)us, qufcnarrat, parilcr, sifuissct, vcrosimililer vcl arguincnti, quod
prodigiis memoratu uliquc longc dignius, liUeris tractarunt, ralionc, vcl aliqua quacunqiic dc causa
consignare omittcret. commemoraluri, uLcunquc officiunt; addi ctiam
Atque liinc jam fil, ut ad corum quiluctuo-
307. possent, tiun Hugo Flaviiiiaccnsis multiqiie alii, a
.sumeventum negant,opinioncmclaudalo Antissio- Launoio nonmemoraLi,quos hic cnumerare ucces-
dorensi monaclio, silentio liunc pra>tercunle, rohur sum non est, tummaxime asccLici,divinique vcrhi
qualecunque accedat. Nccjuvatrcponcrc, liorrcn- pracconcs, qui, cum, ut homines et a vitiis pecca-
damhistoriamûtpotecujusverefactamcmoriaapud tisque avocarcnt,et ad virtutem inflammarcnt,scr-
solosferc Carthusicnsessaiculo tertio decimosuper- mones pios hahucrint, tractutus sacros edidcrint,
1'ucrit, Antissiodorensi monacho, quitunc exdictis religiosas meditationcs coraposuerint, hoi'ribiIc il-
floruit,fuisseignoratam;quamparumcnimverGsimi- B lud prodigium, si contigissct, alicuhiin hisce vero-

le id sit, exjam supradictis liquet. Porro rationes, similiter commemorassenL, uLpote quo niliil fero
similes fcre ac pares ob quas, ut modo docui,
iis, ad finemase intentum magisapLummagisque con-
monachiAntissiodorensissilenLiumconlraprodigio- ducensexcogiLarc auLfingere poLuissent. Hinc Lau-
sam doclorisanasLasim robur obLincL,faciunl cLiam noius dissertaLionis sa^pissime jam laudaLaj cap. 1
ut cidcm Malleacensis Chronici, cujus aucLor circa scripLoribus anliquis, quorum silentium prodigiosa^
annum i liOfloruit, silentium officiat. Dchoc cnim doctorisanaslasi offi('.it,cLiamHumbertum Burguii-
Chronico Launoius in suadevera causa secessus S. dum,quintumpra?dicaLorumgencralcmmagisLrnm,
Brunonisineremum dissertatione, cap, I, ita loqui- et S. Bernardum, Clarajvallcnsem ahhatem, acccn-
iur:«Plenumestvisionibuseteventismcmorabilibus, set ac priorem quidem recte; at non item posLe-
:
quse ab auctore cupidissime narrantur ; ut vel inde riorem, habita etiam ratione epistoto, ad fratres
judices, nusquam prajLermissurum fuisse tale spec- de MonLe Dei conscripLcC.
laculum,si contigissetiîtea contigissetratione,qua3 309. Hic enim sancLus, quo ad vitia vitanda vir-
libros auctorum omnium implevisseL Launoio au- ; » tutemque amplcctendam legentes audientesve ex-
lem in iis, quce hic dcMalleacensi Chronico,seu po- citet, unice fere, qua^ sacra Scriptura suppeditaL,
lius de hujus aucLore affirmat esse assentiendum, '
incitamenta in sermonibuspiis,quoshabuit tracta-

ipsummet inspectum doccbiL hoc Chronicon, quod tibusque sacris, quos edidit, adhibere est solitus :
apud Labbeum tomo II Bibliotheca? nova? librorum epistulam autem,ad fratresdeMonte Dei scripLam,
mss. modo cxstat insertum. Nec omni etiam vi non Bernardi, sed Willelmi, monastei-iiS. Theodo-
destituitur de doctoris anastasi silentiumabauctore riciprope Remos abbatis, fetum esse, Mabilonius
Florum mss.Historiarum Adamo,Vincentio Bellova- tom. H Opcrum S. Bernardi pag. 198 et post eum
censi et scriptore Chronici S. Martini Turonensis Historiaj litterariee Franciae scriptorestom. XI pag.
servatum. Etsi enim tres hi scriptores, ut Carthu- 6o4 dilucide ostendunt, certequesancLohuic ahbati
sianus nosLer anonymus recLeobservaL,verbasua, a non posse attribui, apud omnes modo eruditos in
Launoio reciLata, vel ex Guigone quinto CarLhusifc confesso est. Nec est tamen,cur hincmodo inferas
priore, vel ex Gaufredo Vosiensi, vel ex aliis deni- Willelmum S. Theodorici prope Remos abbatem,
que, quorum silenLium exdictis aut nihil omnino, cujus ex jamdictis laudata epistola est, auctoribus
aut cerLe parum admodum prodigiosaa anaslasi antiquis,quorumsilentiumluctuos8edamnatidocto-
obest, indubie acceperint, alios tamen etiam non ris historia; officit, esse accensendum. Etsi enim
paucos scriptores, saeculo xm, quo floruerunt, anti- j) Willelmus vere sit antiquus, nihil tamen occurrit.
quiores, adhibuere atque in hisce si quid memo- quo vcrosimile utcunque fiat, fuLurum fuisse, ut
ratu dignum invenerunt, id in lucubrationes suas liorribileprodigium, si faclura id scivisset, in epi-
passim inLulerc. stola illacommemoraret. Quod modo ad alios,quos
308.Quare cum nullam uspiamin hisce docloris Launoius in rem suam adhuc adducit, scriptores
rcdivivi, qui, sesejusto Dei judiciodamnatum, pu- pertinet, iis hic, quod tales, si forte Joannem de
blice e feretro astantibus denuntiavit, mentionem S. Victore exceperis, non sint, utfamosamdocLoris
faciant, argumento id est, apud scriptores iflos, e anaslasim, si eam aut legissent uspiam, aut audi-
quibus forte aliqui temporum injuria modo eLiam vi3sentaccidisse,commemoraturiverosimiliterfuis-
periere, a Vincentio aliisque duobus laudatis scri- sentnominatimrecensendis,ut supra facturum me
ptoribusferalemhistoriam nonfuisse invcntam.Un- monui,supersedeo, etaddiscutiendas, adinstitutum
de fit,ut contra hanc non parum faciant tres isti scrip- nostrum prsecipue specLanLes, quas ex auctorum a
tores, utpote silentio suo silentium aliorum om- se laudaLorum silenLio Launoius format, conclusio-
uium, a se adhibitorum, quodammodo tesLantes nes progredior.
185 ACTA m
^ XYUl. Concliisiones pratcipuc, quas Laanoius cjr A Undo non mirum, apud citatosaucloresnihi] oc-
si
scriptorum anfiquorum, a se adductorum, silentio currat de redivivi hominis spectaculo. Sed quando
format, discutiuntur. Carthusicnsis ordo coepitpropagari, anonymus no-
3 i O.Ut quid contra luctuosam doctoris damnati liis- ster, qui primus circa annum 1220 (imo verosi-
toriam, ctanlantum, quantum Launoiusvult, anti- militcr, ut num.l2 etseqq.docui, non ante annum
1250) de industria suscepit initia illius mandare
quorumscriptorumsilcntiumseupotius formata ex
litteris, fusius ac prolixius Acta S. Brunonis de-
hoc argumcnta negativa valeant,magis adhuc eluce-
seat,juverit,hiscemododiscussis,conclusionesctiam scribens, hanc anastasim secessus illiusin eremum
quasLaunoius ex iisdera sequi asserit, cxaminare. causa fuisse, edisserere non omisit. »
Atqueid quidem,ne velhuic scriplori,cujus de vera Sl^.Ihccille^transcriptisdeinde^quai-jamrecitavi,
causa secessus S. Brunonis in erenmm Dissertatio- hisce Launoii verbis. «In cumulum accedit, » ctc,
ncm librorum prohibitorumCatalogoRomanaccn- sicpcrgens: «Jamsupra satis ostendimus, sanctum
sura novi ascriptam, nimium attribuisse, vel, quae Brunonem non Dorocortori Remorum, sedLutetiai
Launoio anonymusAnnalium Carthusiensium libri Parisiorum consilium secedendi in eremum acce-

pisse, ut etiam censet doctus Buteus. Pra>tci-ea
quarti hactenus non vulgati auctor opponit, argu
menta infn-masse videar" ea ratione pr»stabo,"ut ^ quani incertum sit Guiberti tcstimonium, patet ex
ipsa tum hujus, tum illiusverba plcrumque descin- tot hallucinationibus,quasintextu narrationis illius
pturus sim, actum demum,quajmea deLaunoiicon- deteximus.» Ut qua; dehisce modo measitopinio,
clusionibus, Carthusianique ad lias responsionibus paucisedicam, sane Launoius ex omnium, quos in
sit opinio, adjuncturus. Launoius itaque ex aucto- medium adducit, auctorum de funesta doctoris
rum omnium,quos adduxit, silentio primum conclu- anastasi silentio perperam hanc in fabulis haben-
dit, « Coloratam illam et picturatam (in Carthusia dam, seu indubie falsam esse, concludit, uti infra
scilicet Parisiensi prajcipue) historiam, quse .sece- ostendam, cum, quid contra luctuosum eventum
dendi in eremum causam Brunoni dedisse fertur, universale de hoc scriptorum omnium tum a>qua-
obrui contumaci silentio auctorum omnium, qui lium, tum aliorum posteriorum silentium valeat,
ab anno Christi 1084 ad annum 1322 et eo amplius inquiram. Enerve autem ac elumbe prorsus non
claruerunt.Quodapud cordatosatque cruditos ho- esse aliquorum, quos Launoius citat, scriptorum
minessufficitadfabula? confutationem. In cumulum silentium, seu negativa, qua? ex lioc formantur,

argumenta oinni prorsus vi non carere, supra pro-
accedit hinc auctoritas Brunonis ipsius, Ca)'tliusia-
norum non Lutetife Parisiorum, q bavi, ac nominatim quidem negativo, quod ex
fundatoris, qui
sedDurocortoriRemorum abcundiineremum cau- Guiberti, Novigentini abbatis, silentio deducitur,
sam accepisse se scribit; inde Guiberti Novigentini arguncnto roboris nonnihil inesse satis superque,
abbatistestimonium, qui certam abitus in eremum quantumopinor, quasnum. 267etseqq. in niedium
causampoculiariter designat. Uterque Parisiensem adduxi, evincunt, etsiinterim rerum, adS. Bruno-
de canonico et doctore rcdivivo fabulam cxscindit, nem institumque ab eo ordinem spectantium,
et simplicem veritatis rationem exponit. » Guibertus sat peritushaud fuei'it, uti etiam faten-
Sll.En modo quid,recitatis hisce Launoii verbis duinesse ibidem edixi.Ad secundam Launoiicon-
Carthusianus noster anonymus reponat. Haic, » clusionem progrediamur.
inquit,«habet Lauuoius, quasi diceret: Ili scriptores 313. « Alterum,))inquit,quod cx auctorumaddu-
hanc historiam tacuerunt, ergo eam veram esse ctorum silentio sequitur, est, « Romani Breviarii
negaverunt. Derobore hujusmodiargumentationis correctores in iis, quse e sancti Brunonis Lectioni-
judicet lector.Sed nos dicanms, quod in superioribus expunxerunt, apprime secutos csse EcclesicC
bus satis docuimus, nempc auctores illoshoc pro- canones, quibus sancitur, ut quidquid a veritate
digium siluisse, sicut alia S. Brunonis pra;clare alienum in sacrorum officiorum codices irrepsit,
enim ex tot allatis a Lau-
facta siluerunt. Nullus ^ tollatur.» Scd quid modo ad ha!c Carthusianusno-
noio scriptoribus Vitam S. Bruuonis describere slcr anonymus? «Ergo,» inquit, « si vera csl \\ivc.
agressus est; scd omnes, quidquid dc eo vol de Launoii argumenlandi ratio, quidquid Brcviarii
Carthusiensium ordine scripscrunt, paucisssimis Romani correctorcs e Lectionibus sancli Brunonis
vcrbis morccompendiatorumilludtradiderunt.Imo expunxerunt, averitate alienumerat ergoetpra> :
pleriqueS. Brunonem de solo nomineappellarunt; clara illa lidei professio, a S. Brunone in extremis
alii nec ipsum noinen expresserunt: aliis vero, qui posito cmissa ct e Lectionibus cjusdem sublata,
fusius de eo locuti sunt, satis fuit, quatuor aut alicna est a veritate. Quis hoc dicat aut dicerc
quinque lineisdiccre, quod fucrit institutorordinis cogitet?Cerle nec ipsum Launoium ha;c diclurum
Carlhusiensis, illumque tali anno ct suh tali ponl ilice fuisse crcdimus, si reni atlentiusohsorvasset.Vcram
Quidem crgaCarthusienses bene alfccti
institucrit. igilurcausam,qua^ccnsoivs Romanos, virosdoctis-
plura de eorum statutis, moribus et consuetudini- simos ac sapientissimos movit,ul cumspcclaculum
bus scripserunt; sednullus deinslitulioneeorum,dc illud, tum professioneinfidei aBreviario aufciTont,
- causa originis aut de aliis ab eis ct apud nos pra>- hanc luisse ipsimet censores signilicarunt, nempe
clarc gestis singularitcr tractare in animo habuit quod ilUe lcctiones esscnl justo prolixioros. » Sane
e Leclionibus S. Brunonis prodigiosam doctoris A niaoensem in iis rerumet lemporum condilionibus
anastasim non idcirco, quodfalsa putaretur, fuisse scripsisse, ul ex ejus siienlio aiquipollens affirma-
expunctain, indubitatuin faciunt, quin nuni.lOOet lioni ralio ducatur; deinde nullosesse Brunonis vel
binisseqq. in medium sunt adducta. Nec est, quod PetriCluniaccnsisajquales, supparcsve auctores,qui
quis pro Launoio reponat, solam dcprebensain falsi- buic de doctoris anastasi bislori;c patrocinentur.
tatem esse posse causam, obquamquide Breviario Quin etianiunicus Guiberlus abbas de Novigento
expungatur. Id enim a vero alienum non obscure productus id liabet, quod et sumptum ex silentio
fatetur ipsemet Launoius in sua de vera causa se- Petri Cluniacesis argumentum solide confirmat, et
cessus S. Brunonisin eremum Dissertatione cap. 5 omnem institutaj Cartbusiensium religionis causam
in conclusione sic scri!)ens: « Alia nulla potior dilucide exponit. » Nec hic quidquam, quod hanc
causa (e Breviario scilicet quidexpungendi) eccle- Launoii conclusionem evertat, Cartbusianus noster
siasticis praescribitur regulis, quam deprebeiisa fal- anonymmus reponit. Etverobanc quantum ad pri-
sitas « Quibusverbis cum affirmet, potiorem fal- mum, quod complectitur, veritati esse dissonam,
sitate quidquam e Breviario expungendi causam non nulluex capile apparet.Cum enim scriptores anti-
dari, aliam utique dari pra^.terea posse agnoscit. qui,numero sane non pauci, quos Launoiusinrem
314. Sed quid porro Launoius e citatorum a se ^ suam cilavit, Parisiensis prodigii, seu luctuosai
auctorum silentio pergat concludere, audiamus. damnati doctoris bistoria^nuspiammeminerint^qua
« Tertium » est, inquit, « quod Bruno Parisiensis veritalis specie'esse hanc apud omnes antiquos ra-
theologus fuerit,s(;holasqueLutetia; aliquando rexe- tam, possitasseverari? Quodautemad Pelri Clunia-
posseadhuc exnocturnis illius vigiliis tolli, non
rit, censis et Guiberti silentium pertinet, vim aliquam,
solum quia veterum auctorum nemo Brunonem ma- non lamen, quamLaunoiuscontendit,formatisinde
gistrum Parisiensem fecerit, vel scbolas Lutetiaj argumentisuegativisinesse,supraostendi. Launoius
rexisse dixerit, uti vidimus, sed eliam quia ante interim. Petri Cluniacensis de prodigiosa doctoris
Brunonis a?tatem statum fuisse Parisiis tbeologia; anastasi silentium « per auctorcs antiquos et illius
studium, atque ibi magisterium iu tbeologia dari plerosque temporis, quo res gesta traditur, non sup-
» Quod ad ha?c respondet
solilum, vix probaretur. pleri, » meritoafflrmat. Quos enim scriptoresbujus-
Caxthusianus noster anonymus, nullius momenti modi Raynaudus laudavit, ex Polycarpo de la Ri-
est; neque enim Buleeus, ut ait, Lutetiee aliquando vi^re laudavit, quam malae in hisce obtrudendis fidei
studuisse scbolasque rexisse Brunonem, auctorita- exstitisse, Launoiuscontendit, taciteque Columbius
tibus argumentisque, quse adducit,ullatenusevincit. et post bunc (adi num. 196) Papebrocbius noster
Res liquetex supra dictis, acprajcipue ex iis,quibus agnoscunt.
Brunonem Parisiis verosimillime nunquam do- 3i6.«Quintum)> est (itainconclusionibussuis per-
cuisse, dubiumque etiam an ibidem unquam
esse, gitLaunoius)«didascalicumscriptorem non satis ac
studuei'it, ostendimus. Launoio itaque, S. Bruno- curate perpendisse vel cert6 dissimulasseomnia mo-
nem nec theologum Parisiis fuisse, nec scbolas menta epistolfe, quam ex Apulia (imo Calabria)
ibidem rexisse, contendenti refragari non possum. Bruno adRadulpbumRemensem prsepositum misit. ..
Attamenbicscriptor perperam in dubium revocat, Deindenon minus aberrasse, cum docuit, Petrum
an ante sancti nostri aitatem statum Parisiis tbeo- Venerabilem ideospectaculum memoratumnon re-
logise studium fuerit enim tunc ibidem ma-
; etsi censuisse, quodeatantum miracula, qu* suo tem-
gisterium in theologia (neque enim usitati modo porecontigerant, recensere statuisset. QuasiPetrus
in universitatibus gradus diversi excogitati adbuc ipse conceptis verbis non affirmaret,Carthusiensium
fuerant) dari non soluerit, artes tamen liberales ordinem fuisse suo tempore instilutum. » Ad hsec
omnisque generis scientise tradebantur, celeberri- Cartbusianus noster anonymus ita reponit : Certe,
maque ac florentissima jamtum Parisiensis civitas quod hic Saussseio Launoius exprobrat, id etiam ei
gaudebat academia, cuiad universitatissplendorem D magisjuste exprobrari potest. Nam si accurate ha^c
nihil fere praeter nomen deerat, uti probant, quse verba perpendisset, quibus sanctus Bruno fatetur
Historiae litterarise Franciai scriptorestom. VH pag. post votum emissum «intervenienlibus causisdivi-
102 et seqq. docent. Quartam modo Launoii con- » num amoremeIanguisse,refriguisse animum,fer-
clusinem examinemus. )) voremque evanuisse; » et ea oequiori judiciilance
31o. «Quartum,» inquit,quodex laudatorum an- cum narratione Guiberti de Novigento examinasset,
tiquorum silentio sequitur, est « a Theophilo Ray- non conclusisset, sanctum Brunonem votum Remis
naudo perperam assertum, eam de triphci doctoris emisisse et statim post reliclamurbem Remensem
anastasi narrationem, quae Brunonem in eremum sine ullamora Carthusiam petiisse. Constat enim ex
exegerit, apud antiquos omnesratam esse deinde ; superius anobis fuse probatis, sanctum Brunonem
falso quoque additum, quod silentium Petri Clunia-
« non nisi octo post Remis excessum annisin eremum
« censis de prodigiosa doctorisanastasi et indeim- abiisse.Quodautem spectat aitatemPetriCIuniacen-
» pulso ad solitudinem Brunone supplent auctores sis,liquido etiam demonstravimus, ordinem insti-
» perantiqui etiIliuspIeriquetemporis,quores gesta tutum fuisse pluribus, antequam ipse abbas nascere-
» proditur.» Siquidem planum fecimus,Petrum CIu- tur, annis, eumque nibil de miraculis apud Carthu-
m ACTA 190
sienses patratis scripsisseprseter quasdam visiones, A feretro astantibus denuntiarit, Parisiense prodi-
cuidam fratri converso factas circa tempora, qui- gium, « si revocetur ad natales suos tum demum
bus opus suum de miraculis edidit, id est, annis revocari ad publicum sine auctore rumorem.» Ast
fere septuaginta post institutionem ordinis. Hinc contra illam couversionis S. Brunonis causam, si
lector judicet, si accurate Launoius-Petri Glunia- ad natales suosrevocata non ad publicum

fuerit,
censis verba perpendat, cum asserit, ordinem ilsi ad natales suosrevocatafuorit, non ad publicum
lius Sed pro Launoio reponet

aetate instilutum. sine auctore rumorem sed ad ipsummet S. Bruno-
quis, Petrum Venerabilem conceptis verbis id af- nem ejusque socios revocatum iri contendit, pro-
firmare. Nam sic loquitur praifatus abbas : « Ser- bareque etiam nititur Cartbusianus noster anony-
« vatur in Burgundia>partibus...professio qujedain mus. « Hi enim, » inquit Annalium ordinissui lib.
« instituta nostro tempore. » IV hactenus non vulgato, num. 124, «probenove-
3l7.«Verumest,li8ecverbaessePetri,sedverumest runt, ob quam causam et qua ratione mundoabre-
etiam, quod liaic scripserit septuag-inta annis post nuntiarint, et id absque dubio suis tradiderunt se-
damnati bominisspectaculum; nec modicum istud quacibus. Neminem vero esse arbitramur, qui vel-
est temporis intervallum, imo permagnum, quod. let obstinate asseverare, sanctum Brunonem et so-
junclis variis, quibusrationeofficii detinebatur, ne- -B cios non edocuisse,quaIiteret ob

ejus sequaces suos
gotiis, salis sufficiens fuit, omnem ab ejus animo quam causam tam arduum vitae genus amplexati
dictispeclaculi recordationemauferre,sicut etabstu- fuissent aut ipsum ordiuem Carthusiensemigno-
;
lit recordationem muItorummirabiIium,sua ;ctate a rasse oecasionem et causam suai institutionis. Hos
viris sanctissimis tam in ordine suo,quam in aliis Ec- autem inter sequacesrepertusest, qui octogintaaut
clesiai ordinibus geslorum. » Etsi negativis, qute circiter annis post eorum mortem (de anonymo
ex ipsiusmet S. Brunonis in scripta ad Radulphum num. 199 et seq. adductohic Ioquitur,quiquocirci-
Viridem epistola et Petri Venerabilis de prodigio- ter tempore verosimiliusfloruerit. num. 12etseqq.
sa doctoris anastasi silentio petuntur, argumentis docui) causam hanc scriptis mandavit, quod forte
vis tanta, quantam eis tum supra, tum liic in suis etiam ante eum aliquis fecerat, cujus codex lapsu
conclusionibus Launoiusattribuit, neutiquamcom- temporum disperire potuit. Crescentevero domo-
petat, omnino tamcn illa non ordinis numero, crevit et codicis, a nostro
esse infirma, acro- rum
bore destituta, supra ostendi,neccontrainumevin- anonynio editi, exemplarium numerus, ita utcirca
cunt, quaihic Carthusianus noster anonymus Lau- finem s«culi tertii decimi et inititum quarti decimi
noio reponit. Etsi enini, Petrumnonanteelapsos a p in omnibus ordinis provinciis reperiretur, et inde
Parisiensi prodigio septuaginta annos suoe de mi- historisehujusfama in omne vulgus emanaret.» Ita
raculis lucubrationi manum admovisse, delur, hoc hactcnus ille rectene, an secus, seu an vera acgc- :
tamen ab ilIo,utpote qui tunc in miracula,ad Carthu- nuina Iraditio, cuiprodigiuniPasisienseseu vulgaris
siensemordinemspectantia,seduloexdictisinquisie- conversionis S. Brunonis causasuperstruatur,inor-
rit, vel ex ignoratione, vel exmemori« lapsupra?.- dine Carthusiensi detur, infra discutiam. Ad reli-
termissum fuisse,paruni verosimile apparet.Necre- quas Launoii conclusiones pergamus.

fert, alia etiammiracula,etquidemqua;eta!tatesua 319. « Nonum » est,inquithicscriptor, «vixullum
et in ordine suo gestaessent, silentio vencrabilem reperirifignientum Inhistoria,quodvalidius,juxtaet
scriptorcm praiteriisse. Cum enim, utverbis,num. frequentius (quam prodigium Parisiensc scilicet)
393huctranscriptis,ipsemetindicat,earecenseremi- confutetur,vaIidiusquidem,sispecteturinstructatot
racula, quai « adroboraudamfidem etmorcsinsti- scriptoribusacies, quaîneanide horribili doctoris
tuendos » conducerent, propositum sibi habacril, spcctaculo narrationem, et quffisitum ex ea Carlhu-
miracula nonnulla, etiam ad ordinem suum spe- sianoruni initium dirigitur; frequentius vero,si con-
ctantia, potuit omitLere, non quod ca iiicornperla siderentur ex iis scriptoribus plures, qui seorsim
illi essent mcnioriave antea sciLa excidissent, sed D earndeni narrationem et narrationis appcndicem
quod ad mox dicLum fineni haud saLis viderenLur evertunt.» ILa Launoius,falsam scilicel esse celcbrem
idonea; ad qucin cum vix aliud quidquam ningis de doctorisdaninati spcctaculo narrationem, con-
conducens, quam Parisicnseprodigium, fingi queat tendcns, tum quod dc horribili illahistoria omncs
mihi vclhinc minus verosimile, luctuosum hunc
fit prorsus,quos Iaudavit,scriptores sileanL,lum quod cx
cventum, si locum babuisset, commemorandum hispluressinl, qui,cum eamdcm,sicontigisset, sci-
non fuissc a Potro Venerabili, cuinihilominus tum luri scitamque commemoraturi fuisscnt,parLiculari
cognilus, ut jam dictum, verosimillime fuissct. suosileiiLio,ut pro comperta falsitatc habcri dcbeat
318. Sexlactseptimaconclusioncuniccfcrc, quid efliciunt. Carlhusianus noster anonynnispaulo ali-
in ratiocinando discriminis Raynaudum inter et tcr, et forte non immerito, proxime rccilala Lau-
Saussa?uminterccdere existimet, Launoius assignat noii verba accepil, uti liquct exillius ad haM> respon-
ut noshicmorari non debeat. Conclusione octava sione, quoe sic habet : « Quis non miretur his in ver-
affirmat, « vulgarem conversionis sancli Brunonis bis vanaiu hypcrbolcn, qua soli simplices dccipi
causam, » scu horribilc, quo docLor LanLisper rc- posscnt ? nullus ex lot scriploribus a Lauuoio allalis
divivus, justo Deijudicio sese damnatum, publico c hisLoriam rcfulat aulncgat,scdomncstantum modo
m S. BRUNONIS CARTHUSaNORUM INSTITUTORIS m
imo narrare possunt aut cle- A
iion narrant, siacpriorumClironici auctor,ctCarthusianusMajorc-
Lent juxla propo.siUim suum, nam omncsparum dc vcnsis itidcm anonymus, quorumalLcr (adi num. 12
sanrto Rruiioac, cL niliil de iliius convcrsionelia- cLseqq.) ccrlo anle aniium 1313, alLeranno 1298, uti
bent, ut vidci'c cst supra, si unum excipias Guibcr- ipsemctaflirmat, scripLioni manum admoviL. Paulo
tum dc A'ovig-cnlo. b'l nibilominus audel Launoius bucfacienLia,CarLbusianus nosLcr anonymus,
j)lura,
pronuntiare, « vix ullum rcperiri fignicnlum,quod qui aiinalium ordiiiis sui Jibrum quarlum baclenus
« vabdius juxLa et frccpicntius confutetur, » cum non vulgaLum conLexuit, suppediLaL. Verba tamen
c contrario niliil sil invalidius auctorilate negativa ejus buc Lranscribere visum non esL, quod pauca
qua utitur, tot tcstimonia producens, nibil adver- jam adducLa,quodprobandumerat,sufficientcr evin-
sus vcritatem bujus bistoria^, testificantia. cant. Nec boctanLum ex illis babcLur, verumetiam
320. « Quod auLcm addiL, ct frcqucntius confuLe- C.ersonem, contrabac Launoius in sua dc vera causa
« tur, si considerentur ex iis scriptoiMbus, » quos secessus S. Brunonis in eremum Dissertationecap. 2
citavit. « plures, qui seorsim eamdem narrationcm prajtereavult, primum nonfuisse, qui annocirciter
« et narrationis appcndicem evertunt, » id certe 1420feralem de infausto Parisiensi doctore narra-
verum non apparet ex discussione, quam de scriptionem, aut, quemadmodum hanc vocat, fabulam,
torum eorum auctoritaLibus superius fecimus, cum B aliquandiu jam anLe conficLam, in litteras miserit.
ne unus quidem eorum seorsim, nec conjuncLim Ad alia modo, quse sequenti § discutienda. mox
dicLam narraLionem, aut ejus appendicem evertat, dixi, progrediamur.
sed nec tantisper concuLiaL. » Hactenus Cartbusia-
nus anonymus, volens nimirum, argumento nega- § XIX. Quid conlra prodigiosam anastasim, qiia da-
ctus Parisiensis, sese damnatum, puhlice e feretro
tivo contra Launoium, qui ei nimium atLribuit,
denuntiarit, universale scriptorum omnium, qui,
nullam omnino vim inesse, ac proin prodigiosam integroprimo et forte etiam secundo posi rem gestam
doctoris anastasim scriptorum antiquorum de bac sceculo iabente, floruerunt, silentium valeat, et an,
hoc stante, certam illam aut etiam verosimilem pos-
silentio non tantum non negari, sed nec ulla ra-
sint efficere testimonia antiqua supra adducta.
lione concuti, nedum convelli. Verum contra banc
roboris non nibil babcre preecipuorum e laudatis a 322. Exadductisa Launoio contra luctuosam doc-
Launoio scriptoribus antiquis silenlium, jam supra toris Parisiensis bistoriamesse nonnuUos, qui buic
edocui quantum autem scriptorum prorsus om-
;
nonnibiIsiIentiosuoofficiant,quatuor§§proximepraj-
nium, qul, integro primo et forte etiam secundo Nunc dispiciendum, quid conlra fe-
gressis edocui.
post rem gestam sfeculo labente, tloruerunt, si- ralemillumeventum universale ilIorumomnium,ac
lentium contra eamdem valeat, § sequens aperiet, ^ maxime eorum, qui, inLegro primo ac forte etiam
uti etiam an Launoius in conclusione, de qua bic, secundo post rem gestam sa^culo labentc, seu, cum
celebrem de doctoris damnati spectaculo narratio- IiaiC nondum litteris mandata fuisset, Iloruerunt,
nem, e solo auctorum, quos laudat. silenlio pro scriptorum antiquorum silentium valeaL. Launoius
falsa merito babeat,et velut commentum acfabulam DissertaLionis suajsa^pissime jam laudaLa; locis non
explodat conclusione decima et ultima de qua ut nonpaucis mirandum illud memoraLuque, si accidit,
nullaante bic adhucdi(am,instituti mei ratio cxigit. dignissimum prodigium, veluLiindubiLaLam falsila-
321.UItimoitaque,utibac vult,ex unanimiaucto- tem, anilemfabulam, putidumque commentumtra-
remomnium,quosadduxit, silentio sequitur, « post ducit, idque unice, quod a scriptoribus antiquis,
annos a condito Cartbusianorum ordine ducentos quos laudat, liLLeris commendatum non sit. Verum
quadraginta et amplius, fictam esse illam de docto- anrecte?NeuLiquam sane,uLi ex Lis. quae num. 258
ris vel canonici Parisiensis anastasi narrationem, modo dixi, saLis patet, ampliusque ex iis, quoe jam
quse S. Brunonem in eremum impulerit. Hic est, » nunc dicturus sum, patescet. Enunum alterumve,
inquit,«paIusterminaIis,quo btec narratio dcfixare- ut aliaomittam, exemplum, quo, quaj factatradun-
quc^nullumfabu-
tinetur, baec esitemporisepocba, D tur nec tamen a scriptoribus syncbronis litteris
larum vindicibus tergiversandi locum relinquit. » consignata rcperiuntur, fabulis continuo commen-
Famosa ergo de doctore,qui publice e feretro sese tisque accensenda non esse, docemur, Benedictus
damnatum, vociferatus sit, naratio post annumde- XIV papa de servorum Dei beatificatione et beato-
muml32i, utpole ad quem a condito primum Car- rum canonizatione lib, m, cap. 10. num. 3, circa
Ihusianorum ordine seu ab anno ex dicendis 1084 finem ita memoria^ prodit Fama erat, sanctos
: ((
efiluxere anni omnino 240, ab otiosis hominibus Faustinum et Jovitam, patronos Brixiana; urbis, in
tuerit conficta, si Launoio assentiendum hic sit, armis aurcis apparuisse ad ejusdem tutamen ad-
Verum narrationemillam, sireipsa,quod an factum versus NicoIaumPicininum,Mediolanensium copia-
sit ex infra dicendis statues, fuerit conficta, diu rum proifectum, ipsam obsidentem ac maxima vi
ante dictum annum 1324 confictam esse, necesse oppugnantem. Sedaplerisque dubitabatur de mira-
est. Eam enimjam ante huncannum litterisprodi- culo bujusinsignisapparationis, silentibus videlicet
dere scriptores nonnulli antiqui, §§11 et 12 receu- bistorici,'- Brixianis ajquajvis, illudque narrante Elia
siti, acin primis quidem, utreliquos missos faciam, CapreoIo,qui octoginta integris annis postsolutam
Carthusianus anonymusquinque primorum Carlbu- obsidionem deoessit et fabulosa quaedam suis com-
193 ACTA 194
mentariis inseruil ; cum opera et studio cardinalis A luodmilitat^velmagis.velminus, proutrerumtem-
Angeli Mariee Querini binaj littersc invent» sunt Lu- poi-umque adjuncta fuerint, vero efficiat absimile
;
dovici Fuscareni adsanctum Laurentium Justinia- ad quod, ni arf^-ûmentis negativis locum nunquam
nuni, tunc patriarcham Venetiarum, qufe rem to- csse velis, non requiritur, utcertum, sed tantumut
tam in aperto ponerent. » verosimilc sit, rem a scriptoribusantiquis, qui pe-
323. « Etenim cum quatuordecim annis post rierint, memoriai proditam non fuisse ; lioc autem
Brixiam ab obsidione liberatam Fuscarenus ejus Iiabetur, si certo sciatur, a nuUis scriploribus an-
civitatis administrationem suscepisset, sibi a Veneto tiquis, modo adhuc exstanlibus, litteris consig-na-
senatu demandatam, biduo postaditamprovinciam tarn inveniri, quorum
aliqui aut unus saltemalter-
rumor increbuit, consilium initum fuisse a quibus- ve verosimiliter tales sint, ut eam, si fuisset, sci-
damreligiosis viris inde asportandiVenetiascorpora turi,scitamque commemoraturi fuissent, Accipe
sanctorum Faustini et Jovitaj ac nisi ipse religiosos
; alterum modo rei, quoe accidit, nec tamen ascrip-
illos opportune servasset, populi iraferroque periis- toribus synchronis memoratur, exemplum.
sent. Fuscarenus inallatisepistolis causam aperiens Ab Honorio tertio, summo pontiflce, celeber-
32ci.
pii furoris, qui mentes Brixianorum incenderat, rimam indulg-entiam,quai« Porciunculai » dicitur,
haic habet : « Memores sunt, cum circumvallati, B petiisse ac porro impetrasse S. Franciscum Assisia-
» inclusifame laborarent, ultima experirenturperi- tem, nulliprorsusscriptores, synchroni, imo neipsi
» cula, visos abhostibus tutores sanctissimos aureis quidem, qui vitam ejus omnem acgcsta exinstituto
» armis Brixiamtueri : quo miraculo attonitus iNico- diHgcntissimc descripserunt, ThomasCelanus et S.
» laus Picinimus, dux fortissimus, potiundce urbis Bonaventura. Hincsa^culosextodecimo potissimum
» spem pei'didit, supplicii petendi, aurumque ha- non defuerunt, quiindulgentiamiUam S. Francisco
» bendi aviditatem remisit. Quas ob res difficilius ab Honorio unquam fuisse concessam, vel animo
» his corporibus carerent. » Fuscareni episLoIai in- obflrmato negarint^vel saltem in dubium revocarint,
tegrse insertae sunt in epistola praidicti cardinalis hac insuper ratione ad id impulsi, quod disciplina?
typis editaetad Patrem Cyprianum Benagliamab- usibusque, qui S. Francisci eetate in ecclesia vigue-
batem et proesidem generalemcongregationisCas- runt, indulgentia? tam ampla?, quam sit Portiuncu-
sinensis data. Post quaj idem doctus cardinalis ha;c lana, concessio minime congrueret. Verum steculo
ad rem subdit: « Superest tandem, ut una mecum fa- proxime elapso ex antiquis codicibus in lucem tan-
» tearis, argumentum, quod negativumcriticai artis dem (Adi operis nostri tom. H Octobi-is, p. 887 etse-
» magistri vocant, quoque aliqui ex ipsis haud ita ra- quenti) fuere prolata testimonia, quadraginta circi-
» ro abutuntur ad convellendam monumentorum ter post obitum S. Francisci annis, cum indulgentia
»eccIesiasticorum auctoritatem, facile accidcre illa jam tum, quod nuIlcP. de ea litler» pontiflciaj
» posse, utomniipsum auctoritatedestitutum com- cxstaront, in dubium revoccita aut etiam negata a
» periatur. Certe triumphare illud quam maxime nonnullis fuisset, aB. Bencdicto Aretino, pcripsum
» videbalur insubjccta huic epistolai matcria, nam S. Franciscum in ordinenx olim admisso, atque a
» velerum scriptorum silentium eo vehementius in Raynerio de Mariano,hujusBenedictisocio, reddita,
»eamdem torqueri polerat, quod plures modo quibus hi ambo, dictam indulgentiam et per S. Fran-
» suppetantcommentarii, BrixiancC obsidionis tem- ciscum petitam et ab Honorio tertio concessam
»pore de obsidionis illius rcbus conscripti. fuisse, 6narratione, sibi hac de re a fratre Masseo
32t. « Atquam vanus foretille triumphus detectae de Marignano, qui pra^sens adfuerat, facta, testan-
» a me Fuscareni littera; ostenderunt. Undenam, tur. Accessitpotissimum et testimonium aliud, quo
» i)er Deuni immortalem, certo divinare se posse, Petrus Zalfanus (videsis eumdem operis nostrit. H
» confidet criticorum illorum natio, priscis illis Octohris, p. 890) testatus est, sese in ecclesia Sanct*
» monumcntis, quibus ipsi pr^cijîti ausu bellum Maria; de Portiuncula prccsentem adfuisse, cum in
indicunt, testimonia luijuscemodi olini dcfuisse, D ea S. Franciscus, septeni astantibus episcopis,
» cum tot sajculorum malo fato, aut
lapsu, fortc ccptam ab Honorio indulgcntiam promulgarct.
» omnino intericrint, aut in tcnebris adhuc deli- Tria porro haic tcstimonia dubitarc non amplius
» tescant ? » En sane praiclarum facti exemplum, sinunt, quin insignisilla indulgentiact pcrS. Fran-
quod, etsi revera acciderit, ab auctoribus tamen ciscumrcipsa fuerit petila, cteidem pcr Honorium
synchronis memorice proditum non invenilur. concessa,ettamen rei hujus, ut jam diclum, nuUi
quodcjue idcirco semper aut pro falso habitum, prorsus scriptores contemporanci acne ipsi quideni
aut certc in dubium revocatum fuisset, nisi Fus(;a- Francisci biographi, ut ut res omnes, cib co gcstas,
remilitteraj, quailucidissimum eitcstimoniumpcr- calamodiligenlissime complcxi, mcmincrunl; quod
hibent, ab eminentissimo cardinalc Qucrino detec- saue argumenlo est pcrquam valido, continuocon-
taifuissent; qui interim hinc argiunciiti ne^'ativi scipicnsnon csse, ut rcs, qua^ a scriptoribus con-
vim niniium elcvare vidctiir. Etsi ciiim linc iion tcmporancis nou mcmorantur, indubio falste sint.
sufflciat, ut quidlibct, cui opponitur, a vcro pro- 32(1. Jam vcro, cum iu'onum adinodum sit, utrcs,
nuntielur alicnuui, id tamcn (adi num. 2oS)roboris (lii;c, etsi gcsta", a scriptoriiius contcmporancis non
sibi uon rara Iiabet atl,iuii<-tuni, ut f.-ictiuii, contrii incinoriinlur, sijcniio rlinm a ^cquiori? an-i scriplo-
m S. BRUiNO.MS CARTHUSIAiNORlIM IXSTITUTOHIS i96
ribus pr<Tlcrcanlurconiiniio sancnoncst,f[uod tam ^ mcnlis negalivis vix ullum, srorsum sumplum, sit
ab his, quam ab aliis sublirclur, pro falso sou pro admodum validum, omiiia tamen simul accepta,
non faclo habcnduni,acproin perperam Launoius nunquam eamhabuissclocum,vcrosimiIe sane red-
prodigiosam doctoris Parisiensis anastasim, quod dunt eo fcre modo, quo rationcsplurcs, quae ad as-
nec a scriptoribus contemporaneis, nec ab a]iis,qui sortioncm quampiam stabiliendamconcurrunt,soli-
serius post rcm gestamtloruere, litterisconsignata dehancprobalilcm nonnunquam, si simulaccipian-
reperiatur, vclut inane commcntum anilemquefa- singuhTjScorsum acceptse,
tur,efriciunt,etsi interim
bulani explodit, a veritate omni dubio procul lon- parumsintvalidae,Etvero cui verosimilenon appa-
gissime alienam. Necest cur pro Launoio roponas, rcal,nunquamhabuissclocum prodigiumhujusmo-
antiquaequidemtestimonia jam adductapro indul- di, quod ascriptoribusomnibusproximedictissilen-
gentia Portiunculana exstarc, lcgitimamque, ob liopr<Tteritur,quodquetamen,si accidisset,perom-
quam hujus mentio scriptoribus synchronis haud niumora et calamosfuissct volitaturum,utpote si-
fiat, rationemposscafferri; etsi enim servati ascri- niul futurumet notatudignissimum et inopinione,
ptoribus contemporaneis ipsisque S. Francisci bio- quae hic discutitur, quaeque id publice coraniinnu-
graphis de indulgentia Portiunculana silentii ratio mera propemodum populiniullitudinefactum, sta-
non inepta, uti iterum in eodem operis nostri t.II -g tuit, omnibuspassim notissimum?
Oclobri, p. 890 videre licet, repsa adducatur, fieri 328.Neque hic reponas,prodigiosam iliamanasta-
lamen potest,ut tamundecimi, quo prodigiosa do- sim, qua doctor tantisper redivivus feralis de se
ctoris anastasis contigissenarralur, quam sequentis judicii denuntiatione ingentem hominum multitudi-
stecuU scriptoresob causam nobis ignotam hujus non nem terruerit,ut utsilentio a scriptoribus aequalibus
meminerint: aut, si iddisphceat, omnem prodigii etsubsequalibussit suppressa, abiistamen,qui non
iilius mentionem omittere po-
luctuosique eventus adeodiu post hoscefioruerunt, commemorari. Et-
tuerunt, non quidem, quodlcgitimaquadam ad id enim, qui primus lucluosamhanchistoriam inlitte-
impulsi fuerint causa, sed quod in rebus, tempore rasmisit. Carthusianus est anonymus,qui quinque
suo gestis, memoriffi prodendis accurationem aut primorum Carthusiffi priorumChronicon, cujus§ 1
nullam fere, aut certe mediocrem duntaxat adhi- notitiam dedi, concinnavit hic autem, ut ibidem
;
buerint. Apparitioncm,qua SS.Faustinus et Jovita etiam docui, scriptioni manum verosimillime non
Nicolaum Picininum, Mediolanensium copiarum du- ante annum 12o0,imo forte neante annumquidem
cem ejusquemililes^civitatemBrixianamvimaxima 1300 circiter admovit, idque proinde non prius fe-
obsidentes, terruerunt,litterisnon mandarunt his- p ccrit,quam cum jam anni ampliuscentum et quin-
torici Brixiani eeqmcvi, et tamen silentii hujus ra- quaginta, imo forte ducenti post gestam seu post
tionem quae satcerto sit legitima nullam invenio borribilemeventumessentelapsi.Dicesquidem,scri-
afferri; unde ea, quam admisere, omissiovel igno- ptoremillumforte jam inde ab anno circiter 1220
It nobiscausae, vel modicae, quam hi in temporis aut paulo etiam citius floruisse,sibique prselucentem
sui rebusadnotandisadhibuerunt,accurationi attri- habuisse scriptorem antiquiorem, e quo, quse de
buenda videtur. doctorisrediviviprodigiopulsoque hinc in eremum
327. Quod autem ad supra laudata testimonia, sancto Patre suo refert, deprompserit. Ast nec
quse, silentibus licet auctoribus contemporaneis, unum, nec alterum veritati consonum ullatenus
indulgentium Portiuiiculanamcertam efficiunt, spe- apparet.Imo vero, utadid, quod ultimo loco poni-
ctat, nihil hoc ad rem facit liquet enim vel ; tur, primo respondeam, scriptorem nullum anti-
hinc, fieri posse,ut, licetfactum quoddam,re cen- quiorem, e quo sua hauserit, primorum quinque
tioribusrelatum, ab omnibus scriptoribuscontem- Carthusise priorum Chronici auctori praeluxisse,
poraneis silentioprematur, re tamen ipsaacciderit. ex ipsa, qua hic initio utitur, loquendi formula
Quod cumita habeat,perperam sane publice e fe- colligendum videtur. Ha?c enim sic habet: « Anno
ris, qui, sese damnatum, astantibus falsam docto- D Dominicaelncarnationis 1082 vel circa illum, dum
retro denuntiarit, historiam indubie falsam pronun- solemne studium floreret Parisiis, etc.,tale prodi-
hac sola de causa, quod ab auctoribus con-
tiaris gium ibi dicitur accidisse.Quidam enim doctor,» etc.
temporaneis litteris commendatanonsit. Nec,quod Quibusverbis anonymusille chronologus indicare

pr«terea a scriptoribus aliis, qui serius fioruerunt, videtur, sese, quod subjungit doctoris redivivi,
silentio pra;tereatur, recte eam Launoius, ut jam prodigium, non in scriptoribus monumentisve an-
dixi,indubie falsam asserit. Verum an saltemluc- tiquioribus legisse, sed ab aliis, viva voce rem nar-
tuosusilleeventus,quoda scriptoribusomnibustum rantibus, accepisse.
syuchronis, tum aliis qui, integro primo et forte 329, Ad haec idem chronologus, si quid alibi e
etiamsecundo post remgestamsa?.cuIolabcnte, flo- scriptoribus sepraegressisacceptuminsancti nostri

ruerunt, silentio prematur, pro admodum dubio aut Vitam intulit,lectorem monet, imo etiam horum
rei
ct iam pro probabiliter, seu etiam verosimiliter falso nomen prodit. Numtranscripturus, quae de
10.
nequit haberi? Ita omnino existimo ;

etsi enim ex S.Brunoneejusque sex sociis in S. Hugonis Gralia-
omnibus, qua^horum aliquod supraetiamadducto- nopoUtani episcopi Vita, a Guigone, quinto Car-
rum de ferali historia silentium suppeditat, argu- thusia^ priorescripta, leguntur, verba haec prsemil-
197 ACTA
tit : « Ut utar omnino verbis scriptis in Legenda A invenilur, tali sque videri potest. ut, si contigisset,
Vilae S. Hug-onis episcopi memorati; » ac deinde commemorala verosimiliter ab hisce fuisset, nec
recitatis omnibus, qu« ad S. Brunoncm ejusque propterea tamen illam falsam esse, aut parum ve-
socios spcctant, Guigonis verbis subjungit « Omnia
: rosimilem, merito quis pronuntiarit. Fateor, sic
preedicta sunt verba domni Guigonis scriptain Vita habet : verum quid tum? Cur cffidem illani, ut ut
S. Hugonis Gratianopolitani episcopi. » Num. 21- et notatu dignissimam notisimamque, scriptores syn-
ultimo ubi tempus, quo sanctus post egrc^sum e chroni silentio pra^terierint, rationes non ineptae
Carthusia diem extremum clauscrit, e quatuor pri- apud nos tom. IV Seplembris, in quo de sanctis illis
morum Carthusia; priorum Chronico, antiquisGui- martyribus a pag. 308 actum, in Comment. ad ho-
gonis (adi num. 6) Consuetudinibus prsefixo, desi- rum Acte praevio, § 7 redduntur; quod cum fieri
gnavit, moxsubdit «Sicutin libris Consuetudinum
: potest, seu potius fit, argumentis negativis, qua? a
domni Guigonis, qusi sunt in domo Carthusia;, scriptorum silentio petuntur, vim nullam inesse,
conlinetur. » Quod si itaque, quam narrat, prodi- apud omnes in confesso est.
giosamdoctoris anastasium escriptoribusvetustiori- 331. Accedit, de celeberrimorum illorum marty-
bus hausisset, id verosimilhnic etiam autindicasset, rum ca^de (unde, quidquid contrahanc probabilitatis
aut hos etiam nominasset, maxime cum feralem B ex auclorum silentio oriri posset, elidilur) constare
illam historiam narraturus, pramiittat : « Tale pro- tum e multis in Comment. proxime cit. adductis,
digium ibi dicitur accidisse, » facileque ac opportu- tum maxime e S. Eucherio Lugduncnsi cpiscopo,
num, ut rei adeo mirre fidem faceret, fuisset ad- qui primus illam in litteras misit, quique quamvis
jungere, a quibus ea dicatur seu narretur. Jam vero, sa^culo demum quinto floruit, e genuinjc tamen tra-
cum haec ita habeant, verosimillimum utique, ne ditionis fonte, quem ipsemet assignat, suadeprom-
dicam indubium, apparet, scriptores antiquiores, psit.Atvero nec universalis silentii, quo, quiintegro,
a quibus Parisiense prodigium memorise proditum amplius primo post rem gestam saiculo labcnte flo-
fuerit, anonymo quinque primorum Carthusiae ruerunt, scriptoresprodigiosam doctoris anastasim
priorum chronologo, seu vetustiori sancti noslri praitereunt, ratio ulla sat idonea reddi potest, nec
biographo non prajluxisse; ut proinde hoc ex capite dehorrendahachistoriaexullomonumentoconstat,
fidem majorem suai de doctoris damnati anastasi nedum ex anonymo primorum quinque Carthusioe
narrationi nequeat adjungere. Porro cum laudatus priorum Chronici auctore, qui, unde illam hauserit.
chronologus scu sancti biographus, ut jam dictum. non edicit, nec aliunde habetur compcrtum. Et
scnptores antiquiores, si quos ad horribilem de Q vero, cum hic, utjam docui, scriptoresantiquiores,
doctorenarrationemadhibuisset, nominaturusvero- e quibus hauserit, sibi prailucentes haud habuerit,
simillime fuisset, nectamen Caisarium nominet, quo tandem ex fonte, cui tulo fidere possimus,
consectariumfit, utscriptorishujusnum. 2il datam narralionem suam deprompsisse queat? Anforteex
narrationem verosimillime aut non viderit, aut fama publicove rumore? Verum quam incertus hic
hanc a sua existimarit diversam. auctor sit, nemo non novit.An ex ordinis suitradi-
330. Quod jam pertinet ad annum 1220, quo cir- tione? Ita sane, qui Parisiensis prodigii pulsique
citer aut etiam paulo citius anonymus quinque pri- hinc in eremum S. Brunonis historiam tuentur,
morum Carthusia; priorum chronologus seu sancti existimant,acporro,utopinionemsuampropugnent
nostri biographus floruerit, id cx dictis num. 12 et affirmare debent. Verum an illa ordinis Carlhusien-
seqq. verosimiliter secus habet. Nec, etsi ita habe- sis traditio genuinee traditionis nomen mereatur,
ret quidquam inde, quo luctuosa doctoris Parisien- cui etiam, quanti ad asserendam prodigii Parisien-
sis historia sat cerlaaut etiam verosimilis reddere- sis veritatem valeat, infra disculiam, cum prKvie,
tur, posset confici. Fac enini, laudatum chronolo- quod pra^senti .^ facere constitui, examinaro, an
gum,quiprimus eam littcris commisit, anno circiter reliqua pro Parisiensis, daninalum pu-
qui sese
1220manumscriptionircipsaadmovissesiccquideni D blice §§11 ac 12
denuntiarit, docloris anastasi
adhuc annis circiter quadraginta et centum a re adducta scriptorum antiquiorum leslimonia certam
{,esta abfuerit ac proin teniporis spatio longiori, eam aut etiam vcrosimilcm, stantc univcrsaliscri-
quam ut ei fidem indubitatam conciliare qucat. ptorum silentio proxime dicto, possint cfficere.
Quamvis enim subinde fiat, ut factum, ctsi a scri- 332. Cum onmes narfationemsuam
scriptoresilli
ptoribus, qui integro amplius postidgestum sa>cuIo vcl exipsajam discussa quinque primorum Carthu-
floruerunt, duntaxat commemoratum, pro verosi- tii;c priorum chronographi narratione, aliqua dun-
mili, imoetiam pro certo sil habendum, id tamen, taxat in hac facta pro arbitrio mulalione, accepe-
ut apparet, locum habere non polest, quando, uli rint, aliis, quorum eliam
aut cerle e scriptorihus
hic factum seu res, quaj controvertitur, est hu-
fit, narratio suam originem debcat, induhie de-
isti
jusmodi, ut, si contigisset unquam, ab ipsis etiam promp.scrinl, prodigio utique fidem majorem.quam,
scriptoribus synchronisaccoan'is verosimiliter corn- ([ui primus illud in litteras misit, diclus chronolo-
memorata fuis.set. Ast, inquies, cuides S. Muucitii, gus nierealur, cunciliare non possunt, otsi interim,ut
sociorumque, legionis Thel)a\T mililum martyruin, jamsupra docui, corum lestimonia cvincant, pro-
ascriptoribuscontQmporancismcniona^proditauon digiosam (locloris Pari.-icn>is aiiaslasin» fui^,'^^' cl
:
iOd S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS too
diutissime pluribus indubitantcr crcditam, ct diuA nico judicium pro accuralo possil habcri. Quod ut
eliam ante JoannisGer.sonis a'tatem,contra acLau- pateal, unaque ex Ipcrii de luctuosa doctoris da-
noius vult, litloris consignatam. Quid itaque sin- mnati historia testimonio nihil omnino ad hanc
gulorum illoruni scriptorum, quos §§ 11 et 12 vi- autcerte parum admodum pondcris posse accedere,
dcsis cnumeratos, auctoritas hic valeat, plurihus studiosus lector intelligat, subministratam a Stil-
indagandum non est. Verum, ut ut res ita haheat, tingo nostro tom. II Septemhris, pag. olro, anum. 2o
nec ratione ulla satis solida contrarium queat pro- ad Martenei de Iperii Clironico judicium respon-
bari, sunt tamen, qui, quemadmodum ex Notitiis sionem huc transcribo.
mss. penes me exstantihus intelligo, Joannis Iperii 334. Sic itaque ibidem habet Mallem cgo, ut
: «
testimonium, num. 222 huc transcriptum, magni laudatus editor (Marteneus nempe) accuratam de
faciendum contendunt.Itaautem idcirco autumant, hoc Chronicocrisim dedisset, quamlaudcs exagge-
quod, quamvis Iperius ante sa^culum quartum ratas ita enim lector studiosus melius intcllexisset,
:
decimum nonUoruerit, ac proin, spectato diuturno quid ex eo amplecti tuto possit, a quibus contra
temporis quo a pra>stitutaParisiensis prodi-
spatio,
cavere debeat. Certe chronotaxisplerumque vitiosa
gio epochaseu anno 1082 ahfuit, certumid atque in- ^^^.^^ ^rionhns, hujus Chronici
sa^culis, ut patehit
duhitatum sola sua auctoritate facere non possit, H per decursum. Imo ne facta quidem
auidem relata in hoc
auctorem tamen antiquiorem reique gestaj synchro- Chronico tam certa esse tamque immunia ab erro-
num, e quo, qu» de hac tradit, hauserit, sihiprre- rihus, ut correctione sat frequenti non indigeat,
lucentemhahuerit.Quodpostremum ut a;stimaretur, nonraroostenderecogar. ConaturChronici auctori-
etfecit Marteneus prajvia sua ad Iperii seu S. Bertini
tatemprobareMartenius,quiaIperiussecutusestFol-
Chronicon,tom.IHThesauriAnecdotorumiusertum
quinum diaconum, Simonum abhatem et eorum
Admonitione. In hac enim suh finem ita loquitur
continuatorem anonymum Steculi xiir, quem ait
« Hinc colliges, Chronicon istud Bertinianum tanto
scripsisseanno 1229. » — « Exquibus, » inquit, « ita
majorem apud eruditos promererifidem, quo anti-
» ChroniconsuumconfecissevideturJoannesIperius
quioreshahet auctore.s, qui suitemporis res gestas,
» uteorumintegraslucubrationesoperisuo inseruis-
prout viderant, aut a testibus oculatis audierant,
» semeritocensendussit.»Ostendere idconaturver-
scriptis mandarunt, nec mirum videri dehere, a
bisquihusdam allegatis quaBlperius de se proferre non
subsecutis auctoribus tauti hnhitum fuisse, ut, quw
poterat, qua^que idcirco antiquioribus attrihuenda
dicendade rehus Belgicis hahuerunt, ab eo accipere
sunt scriptoribus, quorumdictaeatenus nonmutata
non dubitaverint. » (
Clironico suo Iperius inseruit. Verum vehementer
333. Iperius ergo, uti hic docet Marteneus, nar-
suspicor, Martenium nunquam contulisse Chronicon
ratas in Chronico suo res ex antiquioribus, qui eas
Iperiicum trihus illis scriptoribus, a quibus eum
aut ipsimet viderant aut ex testibus oculatis audie-
tammultamutuatum dicit. Certesidiligenterverba
rant, scriptoribus accepit, liique, ut idem Marte-
Iperiicontulisset cumverbisanonymi continuatoris,
neus iu laudata Admonitione prjevia etiam docet,
qui est compilatorVitoeS.Bertini, aMahilonioeditte,
numero tres fuere, videlicet Folquinus Bertinianus
totum verhorum sensum mutatum ab Ipe-
vidisset
monachus, qui vetera monasterii sui instrumenta
quod referetur in Appendice miracu-
rio in facto,
saeculo decimo in unum volumen retulit, Simon
lorum num 25, ut ibidem ohservabo.
abbas quadragesimus se-
Sytiiiensis seu Bcrtinianus
cundus anno 1148 defunctus, qui Chronica; Berti- 33o. « Pra^Lcrea si istos auctores tres diligenter
nianai seu Silhiensis Etclesite a temj-ore Roderici, contulisset et exarainasset, vidisset paucissima ab
id cst, ab ineuntc sseculo xi, quo monasterio Si- iis narrari tanquam visa, sed pleraque ut longe
thiensi Rodericus abbas prfficrat, ad suam usque prteterita; eaquedecausanon dixisset: «Chronicon
ajtatem descripsit, ac tandem anonymus, qui anno , » istud Bertinianum tanto majorem apud eruditos
1229 scribebat, Simonisque opus ad suum usque » promererifidem, quo antiquiores hahct auctores,
tempus prosecutus est. Jam vero cum unus dun- » qui sui temporis res gestas prout viderant aut a
taxat, nimirum Simon abbas, e tribus hisce scri- » testihus oculatis audierant, scriptis mandarunt.»
ptoribus, qui Iperio incontexendoBertiniano Chro- » Inconsiderateetsiuesufficienti examiue li.a>cdicta
uicoprffiluxere, luctuosse doctoris damnati historiaj, sunt : nam pauca ex scriptorihus, qui viderant, aut
uti ex mox dictis synchronus, fuisse
liquet, fuerit facta suo tempore scripserant, hausit Iperius, sal-
hanc ex illo ac proin ex auctore contemporaneo, tem in primis steculis Chronici sui longe plura ex
qui eamdem saltem e testihus oculatis audiisset ah iis scriptorihus, qui gestis, qu» referebant, longc
Iperio in chronicon Sithiense illatam summamque erant posteriores. Quiu et plura ex aliis, quorum
adeo fidem promereri inde concluseiê. Et vero si lato tantum non continuarem facit Martenius. Hfflc
a Marteneo de Sithiensi Chronico, per Iperium de [perio ohservanda censui, ne quis in)modicis
conscripto, judicio standum sit, erit sanc, ciir quis, Martenei laudihus deceptus, me statiin reprchen-
damnati historiam e Simonis ahbalis opere rcipsa dendumexistiuiet, ubi viderit auctoritati isLius scri-
depromptam,non immeritosuspicetur.
esse ahlperio ptorisnon acquiescentem.Nolimtamendehitalaude
Verum multum ahest, ut Martenei de laudato Chro- raudare Ipeiium, cuiusChronicon ulile etminime
201 ACTA 202
contemnendum Judico, sed non caice sequendum. Asilentio a me praiteritum qais queratur, ex opere
Unde ille sua hauserit, quantaque fide scripserit, illo, quod omnium passim manibus non teritur, to-
indicetipse in prologo secundo his verbis : a Prae- tum huc spectans, utut prolixum ac parum urgens,
» sens Opusculum ex multisvoluminibusscriptisque Massoni rattiocinium transcribo. Hisce num. 8 et
» sumendo de
authenticis grato labore collegimus, seq, ibidem positis verbis concipitur : « Falluntur
)) quoHbet, quod ad propositum spectarevisumest, qui putant per abstinentiain a carnibus, etiam in
» nihil inserendo, quodnonauthenticis scriptis ap- vitam Carthusiensium
morl)is, et alias austeritates
» probatur. Deinde explicat, quid per scripta au-
» abbreviari; nam
experimento videmus, plures apud
thentica designet, multasvidehcet Vitassanctorum, nos usque ad decrepitam senectutem vivere, et
Chronica item non pauca, antiquitates: Annales, octogenarium, imo aliquando fere nonagenarium
Historias et archiva tam ecclesiff; Sithiensis, quam annuin attingere.Videmus ergo non raro monachos
aliorum monasteriorum Belgii et Francia;, libros sexaginta et amphus annos vixisse in ordine,etiam
aiios historicos, ac demum chartas privilegiorum. hoc sfeculo, quandolongitudinem vitee humansedi-
338. « omnibus monumentisse Chroni-
Ex hisce minutam csse omnes fatentur, si cum prcPcedentibus
con suum concinnasse asserit: « Ex die et consule seeculis comparetur. Pro exemplo nobis sit hujus
» tempora temporibus et ex causis in eo contentis B flrmioris sanitatis sancts memoriie reverendus Pa-
» negotianegotiisconcordando. » Non dubito,quin ter domnus Joannes Pegon praedecessor noster,
id et diligenter et bona fide praestiterit vir pius et qui ultra sexaginta sex annos vixit in ordine, 85
doctus ; at sine erroribus factum non esse, luce annos ajtatis habens obiit, et tanto animi vigore
clarius est. Et sane tale opus illo saeculo, quovixit pollebal, ut pridie quam moreretur, adliuc calamo
Iperius, sinevariiserroribus conscribere, humanaj uteretur ad dispositiones faciendasin Ordine. Sint
non erat industria?, tum quod monumenta multa, etiam pro exemplo duffi moniaIes,qua} nostrisdie-
quibus utendum erat, omni carerent errore, tum bus diem clauserunt extremum quarum una 70 :
quod varia per coiijecturas erant concilianda. annos vixerat in Ordine, altera 72. Plures similes
Hsec autem conciliato tanto eral difflcilior, quanto in promptu esset hic rcferae, qui nostro saeculo
minus adperfectionem hodiernam accedebat scien- obierunt,
tia chronologica et critica. » Hactenus Stiltingus 338. «At si adprffiterita scecula retrogrediamur,
noster, qui, quse hic de Iperii Chrouico afflrmat, reperiemus personas, quaj 80 et amplius annos
loco deinde non uno in Commentario ad vitam vixerunt, imo unampra? ca;teris,quai ultra centum
S. Bertini prsevio validissimejuxtaac luculentissime p, annos vixit in Ordine. Occurret nobis R. P. Jance-
probat, uti cuique, hunc evolventi, manifestuni linus, qui f)8 annis proefuit toti Ordini. Supputatio-
evadet. Jam vero. cum Iperius, ut alia omittam, ne autem facta et longiori ai-tatereducta ad 70 tan-
non solam e tribus scriptoribus. a Marteneo me- tum annos in ordine exactos, quam fetateinplures
moratis. Folquino nimirum Sithiensi monacho, attigisse in singulis sa^culis, imo longe superasse,
Simone abbate, et continuatore anonymo, verum certum est, reperiemus,senemiIIum,quihoc s«cu-
etiam e multis aliis, a Stiltingo mox assignatis, lo 70 annis vixit in Ordine, potuisse videre et dis-
narratas in Ghronico suo res hauserit, non est,cur cere ab aliocjusdein a^tatis sene, qua; audierat ab
prodigiosam, quam narrat, doctoris Parisiensis alio sene, qui postrcmus senex etiam ab alio didi-
anastasim e Simonis, Sithiensis abbatis, chronicis cerat et audierat historiam, de qua agitur, et sic
depromptam existimenus, ruitque proinde, quaj traditio iiloruin quatuor senum fere ad trecentos
alioquinfamosa? deea narrationi accederetsumma annos extenditur quam tradilionetn a se invicem
;
fides. Imo vero, cumres ita habeat, ne quidem ex facile accipere potuisse, perspicuum est, cum tres
Iperii Chronico Parisienseprodigium verosimile utex illis se videre et mutuo alloqui, nulla vi illala
cumque efficitur, uti ex jam suj^ra dictis pronum communinaturfc cursui,potuerint, nihilenimob- ;
est eruere. D stat, quin ultimi priinordia cumlprimi cxtremitate
An
prodigium, quo dortor, sesc (Imnnatiim, concurrerint, et monachus, vigesinuim annum
§ XX.
publice adslantibus denuntiarit,ri:rtuin (int snltcm agens, nonagenarium viderit et audierit.Uabemus
verosimHe, stante universali scriptorum ante dicto- ad manum icones in capite veterum statutorum
rum silentio, reddere etiam non possit traditio. prtcfixas, qu;c a ccntum et octoginta annis lypis
excusa; sunt, in quibus videtur hisloria illa dcpicla,

Innoceritius Masson, ex recensione Morotii
le
prior Majoris Carthusia? 49,inoperc, asecontccto, addila narratione quam supra rcluliinus. Si ergo
quod Annales Ordinis Carlhusiensis iuscripsit, constituamus nobis pro epocha tenipus illud quo
annoque 1687 typis Correrianis vuigavit, lib. i, icoiies ilK-e typis excu.->fii sunt, ct pra>ccdere facia-
cap. dc prodigiosa, qua S. Bruno in eremum

1 mus quatuor illos seniores, reperieinus, illos po-
pulsus fuerit, doctoris anastasi multa disscrit, sui- tuissc discere ab his, qui inimediate priniis Palri-
que etiani, quo hanc verc contigisse {)robct celc- bus ordinis successcrunt, historiam illam imo ;
berrimi ordinis traditionem adducit. Ne (piid,quod potuisse tunc reperiri in pago Carthusia? vicino
ad horrihilem illam historiam probandain aut saltem ruslicos qui S. Brunonem ct ejus socios videranl.
verisimilem reddendamcouducereutcuinquepossit, INam rustici in istis rupibus, ubi aura purior

Patrol. CLH.
203 S. BRUNOiMS CARTHUSIANORUM LNSTITUTORIS 20i
est, ct valdo frugralis vivondi niodiis, diu vivunt. A scilicet). libro i., cap. 1, dilucidc luculenlcrque
339. «Vidi ipsc el non scmel intcrrofravi scnem tendcns, omncs, quotquot fucrunt ct suiit in orbc
domesticum domus Carthusia', vocatum Nicolaum (^hristiano, Calhusicnscs nullam uiupiam aliain
Planes, e pago Corliello oriundum, qui viderat R. inslitucnd;e nostraj rcligionis causam seu ()C(;asio-
P. D. Bernardum Carrassum, vita lunctum circa nem af^novisso pra^ter funestain liiijus bominis
annum 1586 et narrabat plura, quai audierat in anastasim, quam asserunt se accepisse ab antiquio-
juventute sua ab aliis, in decrepita fftatc tunc ribus, qui et ipsi eam a Patribus suis, ad quos a
constitutis, qui viderantR. P. p^ranciscum a Puteo, S. Brunonc eorumque discipulis ac
et sociis ejus,
circa annum 1521 defuncluni. Cenlum circiteran- sequacibus pcr longam mullorum annoruin tradi-
norumcrat iste Nicolaus, dum diem clausit extre- tionem pervenerit, didicerunt. »
mum anno 1677. Et ut adhuc res vicinius et enu- 341. At vero, etsi ita hic loquatur illc, tacite
cleatius exponatur et exprimalur, ponamus, ali- tamcn agnoscit,Pulcani aetatem,ad quam Parisiense
queme sociis S. Brunonis vixisse triginta tantum prodigium traditione perducit Massonus, essc a re
&.nnis a die accessus eorum ad rupes Carthusia', gesta rcmotiorcm, quamuthuic ilIa,utpotc ex jam
quemdam eliam ex his, quem ad institutum suum dictis dubii dumtaxat nominis traditio, fidem ccv-
primi Patrcs receperant, 70 annis ei supervixisse, B tam atqueindubitatemfacerc queateo modo quem
eccejam fere centumannos tenemus, etsic annum Massonus assignat. Verbis enim proxime recilatis,
1184 attigimus; quibussi adJatur a>las quatuor ilut longam illam traditionis deductionem contrahat,
lorumseniorum,qua}ad 280 annos pcrvenit,annum sequentia ha:!c subdit «Verum ne restam insolens
:
1464 habebimus, sicque ffitatem R. P. Francisci a et stupendatamque ad credendum difflcilis cx tam

Puteo attingemus, viri in ulrisque littcris versatis- longa traditionis deductione plane videatur incre-
simi etinsignis doctoris, qui statuta isla vetcra typis dibilis, pra?,sertim hominibus hujus saiculi nequam,
mandari turavit, in quoruni capite icon, historiam qui nihil ferc credunt, quamquod, ut vulgaridici-
illam reprffisentans, posita est cum prfedicta nar- tur provcrbio, in ocnlos intuentium prosilit, hoc
ratione ;
quam, si suspicionem fabula; habuissct, argumentum, ex traditione petitum, quinque ferc
uunquam tanti ingenii vir effingi permisisset. His saiculis, si italoqui liceat, decurtabimus, hujusmodi
addite,quod domus Carlhusia^ pluries inccndiis ab- traditioncm non longiori quam sexaginta, aut ad
sorpta vcteres scripturas habebat, ex quibus liqui- summumoctoginta annorum ductu ab obitusocio-
do de istius historia; veritate constabat ;
qua?. a rum sancti Brunonis protrahcntcs, ut sequitur
pluribus Icctse st visae fuerunt, prout etiam nos a Qui primus ex Carthusiensibus hanc historiam
q
senioribusmonachis, quos injuventutenostra vidi- '"
scriptis "
mandavit,
^
vivebat circa annum 1220, vel
^
mus, didicimus qui ab oculatis testibus id audic-

; etiam ante(ut inferiusprobabimus),id est,octoginta
tandem haac traditio scmpcr et ubique in
rant. Et post annis et non multo amplius, quam obicrat
ordine,nemine unquam reclamantc, viguit. Quis Stcphanus Dicnsis, unus ex sociis sancti Brunonis.
ergo non fateatur talem traditionem esse firmis qucm in nostris Annalibus videbimus adhuc fuisse
fundamentis innixam ? )>
supertitem circa annum 1136. Nec impossibile est
340. Hactenus Massonus, prolixa sua hac ora- quosdam alios ex septem primis ordinis fundatori-
tiene unice ostendans, traditione continua, quam bus diutiusvixisse. Quis enim inficiaseat, inter eos
jam inde a S. Brunonis ejusque sociorum ai-tate quosdam,qui annum eetatis vigesimum quintum non
inccptam, Carthusianorum alii ad alios transmise- attigerant, quando in solitudinem sc receperunt,
rintjficri potuisse, ut feralis de doctore damnato postmodum ad septuagesimum, aut etiam octo-
historia usqucad Francisci aPuteo, qui eam,!igno gesimum vitfc annum, Christi vero millesimum
incisam, editis a se anno 1510 ordinis sui statutis ccntesimum quadragesimum et ultra pervenirc
pra?flxit, cognitionem pervenerit. Verum id reipsa potuisse ?
ita factum, nullo modo, ut consideranti patebit, ^ 342. « Hic primus hujus historiee scriptor plures
probatumdat, quod tamen omninoerat necessum, procul dubio monachos viderat, qui noverant aut
ut quidquam pro prodigio adstruendo, seu potius saltem novisse poterant quosdam ex discipulis
pro verajamquea rei gesta; initioinchoata, quahsec pra^fatorum septem ordinis primipilorum quos ;
Puteano innotuerit, traditione stabilenda confice- quidem discipulos vitam scimus protraxisse ullra
ret. Fieri enim facile potest, ut, quod post trccen- annum 1200, ut sunt sanctus Artaldus, professus
tos amplius annos, a regesta elapsos, jam inde ab domus Portarum, qui ad fundandam Carthusiam
hujus initio, uti a Massono fit, tradi potuisse asse- Arveria; missus circa annum 1132, postea ibidem
ritur, diu duntaxat post tradi re ipsa inceperit sic- factus prior et ccclesia} Bellicensis episcopus, ac
que non a vera traditione, sed ab incerto rumore tandem redux apud Arveriam obiit anno 1206,
trahat originem. Hinc non satis capio, cur Carthu- annos natus centum quinque. Garnerius, dominus
sianus noster anonymus Lucubrationis sua; sapissi- dc Balmeto, confundator domus Majorevi, erectae
me laudatffinum. 47 sic scribat Quod spectatad: (( anno 1116, qui, post mortem uxorisfactus ibidem
Patrum traditionem, hanc satis superque solida conversus, annum vidit mUlesimum ducentesimum
ratiocinatione stabilivitR.P. (Innocentius le Masson decimum quartum. Frater Aynardus conversus,
»
205 ACTA 206
professus Majoris Carthusioe, qui forsan sanclum Anymus itidem tractatusdeS. Brunone, aCarthusia-
Brunonem viderat, cum constet ex ViLa sancti Hu- nis hujatibus mecum communicati,auctor additio-
gonisLincohiiensis, eumtanlum obiisseanno «tatis nibus nonnullis amplificatum exhibeL. Atque hic
suffi centcsimo vigesimo sexto, qui fuit annus quidem, dum id facit, rem quampiam postea proba-
Christi millcsimus ducenLesimus quartus vel paulo re proponens, ait: « Ut suo loco in Annalibusdice-
ampUus. ut cx eadem Vita, ab auctore cosevo mus, » alibique etiam hosce, veluti a se edendos,
conscripta, discimuset suis locis fusius narrabimus. laudat. Hinc autem, quod hac occasione obscrvan-
Constare igitur debet, prfefaLum scriptorem hanc dum duxi, non immerito dubitari potestan Masso-
potius accepissehistoriam a monachis, qui cum his nus supra laudatus. Ordinis sui Annales scripturus,
et aliis sociorum sancti Brunonis discipulis con- Tractatum illum, e quo deinde aCarLhusiano nostro
vixerant, (mter quos et annumerari potest R. P. anonymo in Annalium CarLhusiensium librum iv
Jaucelinus CarLliusise prior, quipostregimen anno- hacLenus non vulgaLum nonnullafuerint illata, non
rum fere sexaginta obiit anno 1233, quem et ipse concinnarit. Ut ut sit, et ejus verba, ne quid, quod
noster auctor procul dubio agnoverat) quam « ex asserend* genuinsc de prodigio Parisiensi traditioni
>' incerto credula" plebis rumore, et quorumdam suffragari uLcumque queal, omisisse vidcar, huc
ecentiorum fabulis, » ut nobis, tanquam otiosis Btranscribo. Sic habent : « A fundatione Ordinis ad
hominibus, objecit Launoius. Bosonis aetatem, qui domos S. Hugonis et Majoris
343. « Unde, quaiso, tunc temporisille « incertus Carthusia?. cum toto Ordine rexit ab anno 1372 ad
» rumor » nostris claustris dispergi potuit? Nonne 1313, quo decrepitus decessit, alLum in suis clau-
potius ex iisdem claustris longe lateque paulatim sLris silentium Carthusieuses tenuerunt, nec quid-
diffusus fuisse dicendus est ? Et quidem ab ipsorum quam aut de sui Ordinis ortu, aut de mirabilibus,
Patrum alumnis, viris utique gravissimis et san- quai passim inter eos fiebant, sinebant propalari.
ctissimi ;
quorum et successorum eorum fidem tanti Hoc de his testatur et amice conqueritur Petrus Ve-
faciebat Guillielmus Durandus, magni nominis et nerabillis, Cluniacensis abbas « Multa, inquit, in
:
eruditionis auctor, ut in Speculo juris, quodAdria- « illo sacro Ordine miracula contigisse a pluribus
no V dicavi' eo tempore, quo hsec historia jam a » accepi ; sed ipsi humilitatis virtute, qua semper
nostris evulgatafuerat, censuerit « Regulam Juris, » serviDei miranda opera sua, quanto possunt nisn,
» quaneminilicelin sua causa testimonium dicere, » occuILant, vix aliquid ex his prodere voluerunl.
» non habere locum in Carthusianis et Cister- Neque a Patrum tramite deflexisset Boso, nisi ad
» ciensibus propter eorum sanctimoniam. » Dum q suum institulum a quorumdam altcrius Ordii;
haic, scribebat Durandus, Ilorebant in ordine Boso, religiosorumcalumniis vindicandum hujus humilis
prior Carthusi», et Guillelmus de Hyporegia mo- ac sancti silentii leges tandiu scrvatas violare coactus
nachus ejusdem, qui ambo vel saltem eorum alter fuisset, edito tractatu fusissimo sive suo marte, ut
hujus in suis scriptis historia? meminerunt, ut mox quidam volunt, sive suo jussu, usus nempe ca-
dicemus. Hos cerle, quos tam dignos fide existima- lamo Guillclmi de Ilyporegia Carthusiensis Itali-
bat Durandus, non sibi persuasisset huic anastasi viri docti,quem tribus circiter ante suum obituju
sivecommento,utvoIuntadversarii,dedisseiniLium, annis ad majorem Carthusiam evocaverat.
ut Ordinis sui cunabula turgentibus buccisinpopu- 343. « Hunc tractatum inscripsit De origine ct
los concreparantex taminsolito prodigio. Sedquam veritate perfecL;e religionis ad defendendum or-
hujusmodi vanitas, per se patet,
levis et puerilis sit dinem CarLhusiensem. Nihil in eo de tragico hominis
qua; profecto prius in ore calumniantium nosnata damnali fine egit (neque enim tunc temporis ha^c
fuit,quam in corde nostrorum concepta. LiceL quaistio mota fuerat), sedadilliuscalceni vohiit adji-
enimistudfabulaforet, aut ad fabulam accederel, ci Chronica de exordio ordinis Carthusiensis, hanc hi-
non tamenminusinEcclesitiDei Carthusiensiumre- storiam enarranlia, ab auctore incerli nominis.
ligio haberetur, quam omnes norunt salis aliunde •êjusdem tamen Ordinis professo, olim cons'cripta,
insignibus pra^fulgcre prffirogativis. » HactenusCar- quem propterea anonymi nuncupatione deinceps

thusianus noster anonymiis, volens potissimum, dcsignabimus. Unum codicem tam Bosonis sive Guil-
scriptoremanonymum, qiii primusex Carthiisiensi- lelniide Hyporegia tractatum, quem, pra^facti ano-
bus prodigiosam doctoris Parisiensis anastasim lit- nymi Chronicon compIectentcm,e Monlis-Dei Car-
terismandavit,conlextoque aseprimorum (juinquc thusia habuimus, sub inititvm sa?culi quarti decimi
Carthusia; priorum Chronicoinscruit, sexagintaaut id cst circa fiuem regiminis Bosonis exaralum, ut
ad summum octoginta dumtaxat annis a sociorum cxcharacterecoIIigimus;quod etiam nobiscum sen-
S. Brunonisobiluseu jain inde ab anno circiter 1220 sitvir ([uidemdoctissimus ct in hujusmodi characlei i-
floruisse,remqueab ipsishorum discipulis, acproin bus versaLissinuis, quein Parisiis cujusdam amici
ex vera traditione, «non ex incerto credula; plebis intcrvenluconsuluimus. Cum igilur Boso mediosa^-
rumore, » accepisse. culo dccimo tcrtio nostrumprofcssnssit inslitulum,
3ii-. Batiocimim luic j.uu Iraiiscripliiiu, qiio iiivc nondubium esLquin auclor Clironici anonyinusipso
probare Carthusianusnoslcranonymus iiiliLur.ano- sit paulo antiquior; <pu)d ctiam probnri polcst cx
Libliothccfp. Coll)ertinsecodice,inquoejusdemChro- A sanctis, quorum et successorumfidemtantifaciebat
nici cxempUim reperitur exscriptum ante medium Guilelmus Durandus, magni nominis auctor, ut in
nosStcphanus Raluzius. Speculo juris, quod Adriano V eo tempore dicavit,
dictis.TCCuU terlii dccimi,ut
et dc quovis bcne merendi quo primi llorebant hujushistoria? scriptores, cen-
vir doctrina clarissimus
studiosissimus, per lilteras his verbis
commonuit: suerit regulam juris, qua neminilicet in sua causa
« In codicc3806 estquaidamtabulacontinens capita testimonium dicerc, non habere locum in Carthu-

)) de perfectionc et privilegiis Ordinis Carthusien-
Li
eorum sancti-
siensibus et Cistcrciensibus propter
» sis. Est imperfecta et

incipit in capitexvi. Codex moniam. Hoscerte quostam dignosfideexislimabat
»illeestcDLannorum,))idestcircaannumt2i0.uCon- Durandus, non sibi persuassisset hujus anastasis
» tinet chronicon de exordio
Ordinis Carlhusiensis» narrationi, si commentumfuisset, ut volunt adver-
(Sic etiam m
nostro codice inscribitur) « usqae ad sarii, dedisseinitium, ut Ordinis sui incunabula tur-
obiit Guigo. Deindc sequitur gentibus buccis in populos disseminarent ex tam
annum H37, quo
» Bernardus de contemplatione. Incipit Cum die : insolito prodigio, ex quo, sive verum, sive falsum
» quodam» Verosimilimeest,
apographum istudex esset, nihil tamen gloria; aut dedecoris, nihil utili-
expressum aut damni suaj religioni, satis abunde insigni-
ipso authographo, «quod modo pcriit,»
tatis
»
» fuisse »elaquodamexprimis Carthusia? Parisicn- B bus preefulgenti pietatis prairogativis, conferre po
majori Carthusia illuc allatum, quod postea terant nec credidissent, ut exprobrat Launoius,
;
» sis e
bibliothecffi Thuanse, tandem
Colbertintcadscrip- nonsatisillustremBrunonishistoriam,quai jam illo
»
eventu careret. Si enim tamipsi, quam eorum po-
» tum fuit. »
anonymussuumChronicon steri, amabant, ut quidam (Columbius scilicet in
3i6. « Cumigiturhic
scripseritcircavel ante 1240, potuit ineunte
eodem suade CarthusianoruminitiisDissertationenum. 20)
idcirco hanc historiam pro nobis observarit, quseritabantque illustria, et

sajculo fieri monachus, et
accipere ab anliquioribus Patribus,
quieodemtem- ad populi admirationem idonea dicere de Brunone,
poresuperstites erant, ex quibus quosdam sociorum profecto longe illustriorem fecisseni, Vitam ejus et
eonostripropositi fundato- maxime ad vulgus admirationem suspendendum
sancti Brunonis, et cum
fuisse constat, ut fuerunt B. Artal- aptam,si qusede Paulo, Antonio aliisque,seumona-
rum discipulos
ordinem sancto Anthelmo, prior chis seu anachoretis, antiquioribus, legimusaffinxis-
dus, qui, regente
Arveriffi effectus deinde Bellicensis
est, et sent Brunoni et sociisejus. At viri, veritatis aman-
donius
pro- omnis ingenue, quod a Patri-
episcopus, tandemque, abdicatis infulis, vitam tes ac fictionis osores,
traxitaid annum 1206, quo centenario

major in cella ^ bus audierant, de Brunone narraverunt juxta illud
Moysis « Interroga patrem tuum et annuntiabit
occubuit, et Aynardus conversus,MajorisCarlhusiai
:
professus, de quo res mirabiles narrantur in sancti « tibi, majores tuos et dicent tibi. »
Hugonis Lincolniensis Vita, ubi et dicitur sana- 348. « Itaque cum noster anonymus hanc histo-
mente obiisse setatis suse anno centesimo vigesimo i'iam exscripserit ex ore narrantium, qui Brunonis
Hugonem annis, sci- sociosnovei"ant,velsaltem institutum nostrumpro-
sexto, quatuor circiter post S.
posset, nisi qui il- fuerant ante sseculum tertium decimum, id est
licet circa 1204. Quod vix credi
fessi
lum cognovit, id scriptis asseruisset, ut suo loco in durante primo Ordinis nostri saeculo, hinc sequitur,
Annalibus dicemus. Hos inter annumerari merito traditionem istam ultra sexaginta aut septuaginta
possunt venerandiplanesenesBovo,S.
HugonisLin- post quorundam ex nostri Ordinisauctoribus mor-
Withamiensi prioratu successor, licet tem annos auctoritate scripturai non caruisse quod
colniensis, in ;
annisin Ordinetransactis multo major Jancelinus, vix reperire est in multis sanclae Ecclesiae traditio-
qui matrem Carlhusiam et totum

ordinem paulo post nibus. Quot enim (extra omnem coraparationem lo-
Basilium, S. Anthelmi successorem,
sexaginta fere quor) juantaque fuerunt, non solum per unum, sed
annis moderatus est; Guifridus, Carthusi»

conver- per duo, Iria et adhuc plura soecula ab Ecclesiacre-
sus,ann 1212 sexagenarius in Ordine, testatus

est D dita, culta, servata, observata, quse solatraditione.
quibusdam in litteris, se vidisse fratrem Olmarum, scriptis nondum firmata, nitebantur ? Unde nihil
Guigonis tempore conversum, et qui procul hostes ejus habuerunt, nechodie habent antiquius,
Magni
dubio quosdam ex septem
Ordinisfundatoribusno- quam ipsius impugnare traditiones. Quibus etiam
verat. Ab his igitur et quibusdam aliis ejusdem fi- armis contra nos potissime usus est Launoius, ut
monachis hanc historiam noster postea videbimus. » Ilactenus auctor anonymus lau-
dei et auctoritatis
anonymus, aut certe, qui eam ipsi Bosonique et ejus datus, toto suoratiociniohuc jam transcriptopotis-
coaitaneis retulerunt, potius acceperant,

quam ex simum spectans, ut suadeat, anonymum primorum
incerto credula^ plebis rumore, et quorumdam
re- quinque Carthusiffi priorum Chronici auctorem.qui
centiorum fabulis, ut objecit Launoius. primus Parisiense doctoris tantisper redivivi seque
347.Unde enim, qua!so, tunc temporisille incer- damnatum pubhce vociferati prodigium in litteras
misit, hausisse id seu intellevisse ex ipsis primo-
tus rumor nostris claustris dispergi potuit ? Nonne
potius ex iisdem claustris longe lateque paulatim rum S. Brunonis sociorum discipulis, aut certe ex
diftusus fuisse dicendus est, et quidem abipsis pri- ejusdem instituli monachis, qui illud ex hisce audi-
morum Patrum alumnis, viris utique gravissimiset verant quod poslremum duntaxat velle videtur ra-
;
209 ACTA 210
liocinio suo pariter liuc Annalium

jam transcriplo A. ctenusnonvulgati auctoranonymumquidemillum,
Carthusiensium libri quarti bactenus non vulgati quod Chartularii in Cartliusia exstantis, « circa »
auctor. Ambo sane, ut alterutrum suadeant, non cujus « principiumlitterae papales (Urbani II) et Si-
immerito laborant. Quodsi enimferalem historiam guini instrumenlum (tumhoc, tumillce infrarecita-
aut anonymus primorum quinque Carthusiee prio- buntur) inveniuntur, » mentionem faciat, annocir-
rum auctor, aut qui huic illam narrarunt, e socio- citer Hol Chroniconsuumnonscripsisse, nobiscum
rum S. Brunonis discipulis audierint, quis falsam (adi num. 12) omnino sentit verum quo illum equi-
;
eam pronuntiare facile audeat? Verum qui anony- demjam indeab anno circiter 1220 vixisse probet,
mum primorum quinqueCarthusiaipriorum Chro- disserit in modum:« Hunc tamen (ano-

sequentem
nici auctorem e probato adeo fonte narrationem nymum nempeprimorum quinque CartlmsifE prio-
suam hausisse, probant? rum Clironici auctorum) conjicimus vixisse ante
349. « Cum igitur, » inquittractatusdeS. Bruno- tempora reverendi PatrisBosonis,qui, circaannum
ne a Patribus Carthusianis hujatibus mecum com- 1260 ordinem nostrum ingressus, Carthusise regi-
municati auctor, » hic anonymus (primorum scili- men iniit annol277. Quam conjecturam sic stabili-
cet quinque Carthusise priorum Chronici scriptor) mus ex Carlulariis, qua^ nunc habemus in Carthusia.
suumChronicon scripserit circa vel ante 1240, po- B Ibi enim duo reperiuntur, unum sub regimineR.P.
tuitineunte eodem sseculofieri monachuset idcirco Francisci a Puteo,etilliuscura con confectumanno
hanc historiam accipere ab antiquioribus Patribus, lo07, continetque duo volumina, in quorum priori
qui eodem tempore superstites erant, ex quibus sub finem, noncircaprincipium,uldicitur in citato
quosdamsociorumsancti Brunoniset cum eo nostri Chronico, sunt littera^pai^fataiUrbanill.Instrumen-
propositi fundatorum discipulos fuisseconstat.» Ita tumvero Siguini ante describitur, sed'multum post
ille; a quoanonymus Annalium Carthusiensium li- medium.Undeliquet,auctorem tractatus non me-
bri quarti hactenusnon vulgati auctor non multum minisse hnjus chartularii. Et revera codex Thua-
abludit. « Ouiprimus,ait, ex Carthusiensibus hanc neus, quen omnes consulere possunt, licet nostro
historiam scriptismandavit, vivebat circa annum codicerecentior,longe antehoc chartulariumexara-
1220;» ac deinde,nonnullis interpositis: Hic pri- tus cst. Alterum Carlhusia? chartularium tribus ex
procul dubio mo-
mus hujus historia; scriptor plures voluminibusconflatum erat,quorum primumultimo
nachos viderat, qui noverant aut saltem novissepo- incendio periit, ut nobis cum dolore affirmant ofli-
terant quosdam ex discipulis praifatorum septem cialcs Cartbusi»; alia duo adhuc asservantur illaisa
Ordinis primipilorum quos quidem discipulos vi-

; et integorrima diver.sis characteribusexarata, quo-
tamscimusprotraxisscultra annum 1200 Cons- rum prius, quod fuit secundum, talem prfffcrt ti-
tare igitur dehetpra^fatumscriptoremhanc... acce- tulumad frontemindicischarlarumin eo contenta-

pisse historiam amonachis, qui cumhis et alliis sorum : « In hoc volumine continentur chartoe et
ciorum sancti Brunonis discipulisconvixerant.»Ano- » littcro^ domusCarthusiaiad comitatum SabaudiJB
nymum itaque primorum quinque Carthusia? prio- » pertinentes. »
rum Chronici auctorem eo ipso tempore, quo aliquot Dcinde ad verlicem primi folii,quod conlinet
3bl .
e S. Brunonis sociorumque ejus discipulis in vivis primum instrumentum, datum anno lantum1303,
superstitesadhucerantjvitamjam duxisse aut etiam siclegilur: « Hic incipit chartalarium novum de
Carthusianum jam fuisse professum, autumant, » comitatu. » Ex his verbis « Chartularium novum»
hincqueexhis luctuosam historiamaut iltumipsum, intelligimusquoddam aliud fuisse antiquius, quod

aut certe eos, qui hanc ei narrarunt, hausisse,Ve- cliamolim periit. Secundumhujusvoluminisinstru-
rum anjam tum anonymum, qui primus prodigium mentum datum e.st anno 1306. Deinde sctiuuntur
Parisiense littcris mandavit, in vivis fuisse, aut multa aiiadiversis temporibus transacta ab anno
etiam Carthusianum exstitisse, alicunde con.stat ? 1207ad annuml326, uno cxccpto dato anno 1331,
Scriptorem illuin ante annum 12b0 scriptioni ma- D sed quod in folio scparato des(U'ibitur. Cum igitur
num verosimiliter non admovissse,num. 12ctscqq. cliarta, qiuT. hoc voluinon inchoat, data sit anno
ostendi, nec plura de ejus a?tate, seu tcmpore quo 1303 ; charta vero recentior sitanno 1330, hinc re-
viveremonachumve agere inccepcrit, di.sputare de- clc colligimus idem volumem fuisse composilum sub
creveram verum cum duo,de quibus hic, scripto-
; regiminc Aymonis prioris Carlhusia^ qui
et cura
res jam inde, ut modo dictum,a .sa^culi tertiideciini prfffuitab anno 1313 ad annum 1330; et quidem
initioanonymum,qui primus Parisienseprodigiuui post dcplorandumillud inccndium, quod accidit
litteris consignavit, in vivis fuisse velint, hincque anno 1320;cujusflaminiscum forsan antiquiuschar-
prfficipue illumhoc aut ex S. Brunonis ejusque so- tularium fuissct consumptum, novnm dcscribicurn-
ciorum discipulis, aut cerle ex iis, qui hisce ali- vit U. P. Aymo. Alterum volumcn, quod orat tor-
quando convixerant, didisse contcndant, lubet lium, pluribus etiamscriptum ost manibus.quarum
modo adhuc, ananonymi dicti aitatemnonniinium tainoii nullavidctur roconliorcharactoro priorisvo-
matureiit, autetiainanhuncjamindo asaKuli tertii luininis; undcot oolligimus. illiid fuisso inchoatum
decimi initio vixisse, utcumque probont, examinare. siib codeniAymono rl conliiuiatum subojussuooos-
350. Annalium Carthusiensium libri quarti ha- soribususqucadaiunmi I3i(i,([iu) datum ost instru-
mentum reccnlius liujus voluminis; quod eliam ^ esse illud, quod, curante AymoneC.iiihusi;p prioro
conjicinuis cx liis verbis ad caput Indicis oppositis post annum 1320 fuit conscriptum, sed ahud anti-
in liunc nioduiu : « Ligetur istud chartulai'ium ex quis, quod V. G. jam inde ab anno H20aut cliam,
» intcgrocum postibus, quando vidcbitur cssc satis si veUs, citius fucj-it confectum, liincneconscqucns
» grossum etporfcctum ctposteaiucipiaturaliud. »
; erit, ut clironographusanonymusquiilludiaudavit,
Deinde sequuntur bulke summorumponlificum ab jam indc ab codnm ctiam anno aut in vivis fucrit,
Alexandro IV ad Joannem XXII inclusivc.Post quas aut dictam lucubrationem suam adornarit ! Cum
alio charactere describuntur instrumenta, quorKm Charlularium antiquius, quod pontificias Urbani H
primum datum est anno 1300, cui talis pra^figitur titteraset Siguini abbatisinstrumenlum complecte-
inscriptio : « Hinc incipit cartularium novum de batur, anno domum 1320,
quo Carthusiai incendium
« Dclphinatu. » accidit, flammis fuerit fortassis consumptum, aut
3i)2. « Denique indiscriminatim, ut inpriori volu- certe citius periisse non constet, ut qui idchrono-
roinc, inscruntur charta? ct litterai abanno 1215 ad graphus anonymus, etiamsianno dcmum 1290 aut
annum inquibusdamtransumptis qua^dam
1346. Et etiam nonnihilserius scriptioni manum admovisset,
etiam anliquiores, ut sunt littera? sancti Hugonis laudare non potucrit? Nec quidquam ad rcmfacit,
Gratianopolitanietalia^. Sedin ncutroamborumvo-
g quod Carthusianusnostcr anonymus(adi ejusverba
luminumreperiunturbullai Urbanillet instrumen- proxime recitata) adjungit de Bosone, qui ab anno
tum Siguini abbatis.Non estigitur dubium, quinet 1272 usque ad annum 1313 domibus Vallis Sancti
primum ejusdem Chartularii volumen, quod nunc Hugoniset MnjorisCarthusiai pra>fuerit.Fuerit enim
desideratur, procuranteeodem R. P. Aj-mone, de- reipsa, cjuod in suo quinque primorum Carthusia
scriptum fuerit, in quo, si adhuc exstaret, forsan priorumChronico auctoranonymuslaudat, Chartu-
prajfata? buUa; et Siguini instrumentum reperiren- larium ante Bosonis fftatern concriptum, hinc ta-
tur, quod tamen nonconstat. Sedlicet id daremus, men consectarium nondum erit,ut ante hanc pariter
non sequeretur, idem esse, de quo loquitur auctor seu anteannuml272 anonymusisscriptor floruerit,
noster anonymus.Imo ex duobus sequentibus volu- suamque lucubrationem adornarit. Quidni enim,
minibus,quai dicta fuisse N0VA,vidimus, consequens ut ut diu etiam post hunc annum scripsisset, Chartu-
est, hoc quoque primum volumenrecensfuissetunc larium multo ante confectum nequierit laudare ?
temporis.Ac proiudealiud fuisse ab eo quod flam- Adha>c ex eoetiam, quod Boso concinnato aut a
mam inccndii anni 1320 devorasse credimus. Sed se autjussu suo, qui De orgineet veritate perfecta^
hffic omnis dubitatio adimiturex tractatu R. P. Bo- religionis inscribitur, tractatui primorum quinque
sonis De orgine ct veritate perfectai religionis, in ^ Carthusiajpriorum Chronicon inlegrum inseruerit.
quo Chronicon nostri anonymi de exordio ordinis consequensneutiquam est, ut hujus auctor anony-
Carthusiensis totum reperitur insertum. Cumenim mus ante annum 1272 id exararit.
Boso praifuerit domibus vallis Sancti Hugonis et 3o4. Boso enim, ut tractatus de S. Brunone a
Majoris Carthusia? ab anno 1272 ad annum 1313, Carthusianis hujatibus mecum communicatiauctor
quo decessit; inde liquet chartularium, in praefato modo huc transcriptisverbisdocct, tribus duntaxat
Chronico citatum, antcBosonistempora fuissecon- annis anlc obitum suum,qui annol3l3 evenit, tra-
scriptum, ac proptereaipsum auctoremetiam ante ctatum proxime laudatum aut ipsemet scripsit, aut
anuuml272floruisse, cujus vitaetempusassignantes conscribi fecit; nihil autem impedit quo minus in
circa annum 1220, nullum inde nos subire vitupe- hunc quinque primorum Carthusia; priorum Chro-
riumputamus,cum etiam potueritaliquot ante an- nicon, utut id auctor a decem duntaxat aut etiam
nos vixisse, ac etiam vidisse beatum illum senem paucioribus annis concinnasset, potuerit inferri.
Jancelmum, priorem Carthusiae, et alios plures mo- Fuisse itaque hanc lucubrationem anno circiter 1 220
nachos, discipulos discipuIorumsanctiBrunonis aut aut etiam citius etaboratam nihil plane ex omnibus, ,
etiam sociorum ejus. Ita Carthusianus noster an- -pv qua; verbis proxime recitalis ab Annalium Carthu-
nalista anonymus, Operis sui loco non uno etiam siensium libri quarti auctoreanonymo adducuntur
indicans, chronographum anonymum, quem jam in mcdium, evincit. Imo vero ne quidem ex hisce
indeab anno 1220 aut etiam citius in vivis fuisse, modo etiam consequitur,utlucubrationis ejus-
ullo
hic statuit, ab hocipso etiam anno aut citius suam dem auctor anonymusjam inde ab eodem dicto anno
de primisquinque Carthusise prioribus luculiratio- 1220 aut etiam citius inter vivos agere jamcoeperit.
nem elaborasse. Verum in toto ejushuc jam trans- Atvero anonymus tractatus de S. Brunone a Car-
cripto ratiocinio nihilomnino occurrit, quodevin- thusianis hujatibus mecum communicati auclor,
cat, chronographum illumanonymum seu primo- viam aliam ingreditur,quod probatum det,eumdem
rum quinque Carthusiae priorum Chronici aucto- primorum quinqueCarthusiae priorum Chronici auc-
rem anno illo inter vivos jam egisse, aut, si id ita torem anonymum ab anno circiter 1220 vixisse,imo
habuerit,Chi'onicon suum concinnasse. jam tum Carthusianum fuisse professum, ac proin,
353. Fac enim Chartularium,cujus in hoc, veluti quaede prodigiosa doctoris Parisiensis anastasime-
pontificias Urbani II litteras et Siguini abbatis in- moi'iffi prodit, e S. Brunonis sociorum discipulis,
strumentum in capite prceferentis, meminit, non aliisve saltem qui rem eihisce audiissent, intelli-
ACTA 214
2^3
gere potuisseaut etiamreipsaintellexisse, Aitergo, A maxime ob universale scriptorum omnium aniiq

primorum quinque Carthusiai! priorum Chronicon, rum dehocsilentium,quosinter,utjam supradocui,
non quidemjam inde ab anno 1220, sed saltem ab nonnuliiverosimilitersuntquiil!ud,sifuissct, scitu-
anno circiLer 1240 fuisse exaratum, ac proin liujus ri,scitumquecommemoraturifuissent.Atqueitasane
auctorcm jam indb ab anno 1220 non taiitum viin opinione, qua primorumquinque Carthusifp prio-
xisse,sed et Carthusianum fuisse professuni. Verum rum Chronologusjam inde ab anno circiter 22() iioii 1
anne rem utcumque evincit? Chronici illius exem- vixisse, nedum Carlhusianum egisse, statuitur, rcs
plar, quod in bibliolheca Colbertina asservatur, sese habet. Nec aliter etiam sese baberet,etsi ouni
Stephanus Baluzius epistola ad Carthusianos data jam tum Carthusianumque fuis<c pro-
in vivis egisse
ab annis quadringentis quinquaginta, ac proin, fcssum, tantisper daremus. Etsi cnimillum, sij;ini
cum haec sseculo praeterito, ad finem fere jam proinde ab anno circiter f220 Carthusianus exstilorit,
vecto, scripta sit, anno circiter 12i-0scriptum edo- feralem de doctore damnato narrationem e socio-
cuit. Ita quantum ad sub.stantiam,quem proxime rum S. Brunonis discipulis, aut certe ex iis, quibus
laudavit, tractatus de S. Brunone a Cartliusianis hi illam retulerant, inteliigere potuisse, bini scrip-
hujatibus mecum communicati auctor anonjmus. tores anonymi verbis suis proxime recitatis rccte
35b,VerumundeilludChronicidicLiexemp]artanB doceant, id tamcn reipsa factum, neutiquam pro-
ta3 antiquitatis esse rescivitBaluzius ?Idsane vircla- bant. Rem quidem potius ex hisce, quam ox m-
rissimus,ut sibihacin refldem faceret,debuissetad- cerLo credulaj plcbis rumore didicisse laudatum
jungere. Reorego, uniceillumecharacteribus, qui- chronologum existimandum indicant; ast, pi\T-
busidem Chroniciexemplar scriptum esset, tantain tcrquam quod nec id ulla ratione probatuiu dent,
illius, quantam asserit, antiquitatem collegisse. Ve- contrarium existimandum videlur,tum quod, unde
rum etsi quidem e cheracteribus,quibus antiqua mo- narrationem suam hauserit, non cdicat, idque iiibi-
numenta exaiâtasunt, sajculum propemodum, quo lominus,.si e probato adeo fonle eam bausisset,vero-
exarata sunt,determinari utcuinpuequeat, quis ta- similiter, ut num, 329 jamdocui, fuissetfacturu.s,
men inde etiam annum circiter, quo exarari ea tum quod prodigium Parisiense narraturus dicat,
contigerit, satcertodeterminet ? Qualecumque igi- <( Tale ibi (Parisiis nempe) prodigium dicitur acci-
lur fuerit de tempore,quo,quodin bibliotheca Col- di.sse,)) sicque ambigentis potius quam a.ssevcrant!s
bertina asservatur, primorum quinque Carthu.si» in modum dc horrenda bistoria loquatur, de qua
priorum Chronici exemplar scriptum sit, Stephani tamen, si ei vel asociorumS. Brunonis discipulis,
Baluziijudicium, dubium mihiaique acantemanet, „ vel ab iis, qui eam ex hisce audivissent, fuissct rc-
an Chronicon illud triginta aut etiain quadraginta lata, dubitaturu.s verosimiliter non fuiisset.
annis serius,quam hicstatuat,scriptum non sit.Nec 3b7.Adha3canonymusquinqueprimorumCarLhu-

dubium illud mihi adimit, quod, ut Carthusianus siae priorum chronGlogus,ut ut jam inde ab anno cir-
proxime bic laudatus Lucubrationis suai num. 2i citer 1220 vixissc statuatur, quadraginta equidcm ct
docet,MajorisCarthusicT, chartularium,quod inChro- centum circiter annis a prodigio Parisiensiabfucril;

nico,de quohic,laudatur, anno circitcr 1240 verosi- etsi autem subinde quidcm ronLingat, ut, qu;c a
militer fuerit confectum. Utquid enim hoc aCbro- scriptoribus iiou synchronis memoriae produnlur,
nici auctore, diu duntaxat post, imo triginta aut vera adhosce traditione pervenisse sint crcdcula, id
quadraginta etiam annis serius scribente, laudari tamen lociim vix obtinere potest, quando, uLi hic
non potuerit? Jam vero, cum liicc omnia ita ha- fit, qiuT. narranLur, sunt hujusmodi ut si contigi.s-
beant, dubiumque proinde sit, an anonymus pri- scnt, a scriptoribus etiam synchronis verosimiriLcr
morum quinque Carthusi» priorum Chronici auctor commeinorata fuissent, nec tamen ab horum ullo
non tunc primum, cum jam uno alterove decennio cominemorata inveniuntur. IN'cc quidquam ad rcm
sa'culum decimum tertium niedium esset elapsum, facit, quod de Ei:clesiffi traditionibus additTract.iLus
florereincocperit,dubium pariter sit,necesseest, an D a Carthusianis hujatibus mecum communicati ;ui-

primorumS.Brunonissocioruindiscipulos,aliosque, ctor ;
cum enim, quai Iradilionibus hujusmodi ;ic-
qui hosce in Carthusiensi instituto jiroxime sunt cepta fuere, diu fuisse, imo per unum, diio, (ria
secuti, videre potuerit, discereque ex iis, qua?., ut aut etiam plura sa:^cula in Ecclesia credita, culla oL
communiter creditur, primus omnium de prodi- ebservata dicat, de traditionibus divinis etiipdslu-
giosadoctoris Parisiensis anaslasi litteris mandavit. licis indubie loquitur; «qucmadmodum autcm nihil
3u6.Atque hinc porro jam lit, ut ambigcndum sit, (verba sunt Papcbrochii nostri insuis adExhibilio-
verane traditione, seu aii ab ipsomet S. Brunone nem crrorum Rosponsionibus articulo 19, num.M')
ejusqiie primis sociis, rei gesl;e syncbroniSjSeu viva prodiviiui ct aiioslolica tradilionc recipitur, quoti
voce seu alio quovis modofucrit fcr;ili.s dc doctore cx sanctis Palribus non jirobalur ipsorum a-iîlc
damnato narratio ad posteros transmissa, a qiiibus fuisse observalum in Ecclcsia uiiivers;ili, lanqii:ini
deinde ad sequiorisaHatis Carthusianosac tandcm ab tradilum
initio sic ita nec humanas, prteton-
;
ad anonymum,qui eam primus omnium litteris cou- sas ut tales,prudentcr admitlimus, qua^ vol cum
signavit, pcrvcncrit. Quod cum itasit,in;inct Patri- ccrtioribus auclorilatiluis pugnant, vcl noquivis-
sicnse prodigium pro paruin vcrisimililuihcndiim. sent ;ib anlXtnfioribus non ;illini.;i aliqu;iiulo, si
,
215 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORlS 216
verajforcnt. « Atvero, inquics, undc crgo dcPari- A horrcrc, quo tcrritus Bruno dicitur cremum pene-
sicnsi prodigio, si traditionevcra acceptum id non trasse. »
sit, ortus csse potest incertus, ut vult Launoius, in Orbis amarescens claudcssit pondcre morlis,
Carthusianorum rumor?Illudne hi forsan
clausiris Et trahit ad speciem liumanm per devia sortis.
confinxcrint? Ita fere ctiam bini Carlhusiani anony- Mergit et exsilio proprioram qusegue tabescens :
mi supra laudati. Verum, etsi id anonymus primo- JJnde tumescis homo miscr hac setatc senescens
rum quinque Carthusiaj priorum chronologus vera Fonte Carybdineo mergeris ad ultima finis :
traditioncnon didicisse statuatur,consequenstamen Ac cinis in cineres solveris ut umbra luccrnis.
hinc non sit, ut id vcl ex incerto rumore vel eCar- Est labor ejus amor, et inextricabilis error
thusianorum antiquorumfigmentis acceperit. Quid Defcctu cujus animam complectiiur horror,
si enim horrenda damnali historia non puhlice, Postquam nudala fucrit de carcerc carnis
sed intra privatas defuncti aides coram paucis ac- Vel Satance ducibus huc circumsepta catervis.
ciderit, temporisque deinde lapsu in adjunctis, Quod metaens animosus in hoc discrimine Bruno
nullo licet intervcniente figmento, fuerit coriupta? eremum certaminis uno,
Seroitio penetrat
Ficri sane id potuisse, ex infra dicendis patescet, Linquit opes mundique decus, ne gloriapcena
uti et modus, quo factum esse queat. B Fiat in interitum, etc.
360. « Simile quid primariai Ecclcsiffi Parisiensis
§ XXI. Alia qusedam facientia pro prodigio, quo
doctor Parimnsis, sesc damnatnm, adstanti mul- canonici amico Brunoni parentantes (Titulo nempe
titudini publice e feretro denuntiarit, rationum inter recudendos 109) succinunt : »
momenta afferuntur, et an ex his tandem illud vero vos mundani, quire gaudetis inani,
similc utcumque non fiat, examinatur.
Spernite culturam carnis subito perituram.
Quod e tituUs funebribus, queis Sancto nostro Corpus enimvastum varia pinguedine pastum
Ecclesiaemonasteriaque diversa parentarunt, non- Quo magis impletur, putidum magis efficietur.
nulli,eum edivinorumjudicioruminfernique timore Cur impinguatur caro, qua vermis satiatur ?
in eremum secessisse, haud obscure indicent, hinc Cur adeo cupimus bona, quse retinere nequimus?
in illis ad luctuosam damnati doctoris hisloriam Quos male seducit mundus, per devia ducit,
alludi, anonymus Tractatus deBrunone a Car- S. Et sectatores cornis fallit per honores,
thusianis hujatibus mecum communicati auctor Blandaque prsetendit, dumnobis retia tendit.
conjicit; quod si autem ad feralem eventum reipsa Est et in hoc mundo mundanis sollicitudo,
in dictis Titulis alludatur, consequens est, ut hic Panaque lucratur pwnam caro bis c~uciatur. ;
.^.C
non tantum acciderit, verum etiam ut pubUce acci Qui lucra sectantur, subita nece prsecipitantur,
derit,utpotequem alioquin ecclesioe monasteriaque, Et subeunt antrum carne^ animcequc barathrum.
quorum ii sunt, perspectum haud habuissent. Ne Esec satis attentepertractans Bruno repente,
quid itaque, quod prodigio Parisiensi utcumque Ille magistrorum decus, informatio morum,
favere videri potest, inobservatum praeteream, Remigium turbse Remensis rnajor in urbe
leudati auctoris anonymi verba, memoratam con- Mundum despexit, itcr ad ccelestia flexit,
jacturam complcctentia, una cum titulis funebri- Vilibus indutus pannis te, Christe, secutus,
bus quibus hanc ille superstruit, huc transcribo, Huic igitur cceli pateant populoque fideli,
deinde etiam, quse mea hac de re sit opinio, ad- Cum quo lcetatur Bruno,semper sociatur.
juncturus. Sic habent «Veram illius (S. Brunonis
:
561. « Monachi quoque Sancti Germani ejusdem
videlicet) secessus» in eremum «causamnuUi ita urbis (Parisiensis nempe) tertantur (inTitulo fune-
apprime cognoscere potuerunt, quam Ecclesia?, in bri nimirum 26) Brnnonem ultimi judicii recorda-
qua Sanctus olim egerat canonicum, Sancta? Mariai tione perterrefactum fuisse : »
Remensis canonici, qui eam suo Titulo, qui inter Mentibusin nostris deberet semper haberi
edendos locum 54tenet, sic insinuant :
D Lux, in qua reprobi mala tollent,seu bonajusti.
examen venturi Bruno pavescens,
Judicis Hanc timuit Bruno, sophiae qui verus amator.
Mundanas contcmpsit opes, eremumque petivit ;
Ex his et quibusdam aliis titulis, qui similia indi-
Atque suavis ibi fructus emisit oderis, cant; non absurde conjectare possumus, Brunonis
Ad Christum revocans, quos gloria vana fefellit. amicos in eis implicite allusisse redivivi hominis
Radulphus Viridispraepositurse dignitate in
359. « spectaculo; illos vero non clare historiam designas-
ea ecclesiatum gaudebat,quiforsan hujus tituli au- se, ne famam illius ejusque consanguineorumvio-
ctoradinvitationem, qua paulo ante per epistolam lare viderentur. Fatemur eadem de quolibet alio,
ad monasticumhabitum ex voto induendum aBru- mundo valedicente, cujus conversionis causa latet,
none incitatus fuerat, tacite alludit his verbis: dici posse, sed cum apud omnes Carthusienses
« AdChristumrevocans quos gloriavana fefeilit. » semper ratum fuerit, Brunonem ex horrendo dam-
Ecclesiai Remensi adstipulatur particularis ecclesia nati magistri judiciotremcfactum mundo abrenun-
S.Bartholomeei in monte Or, non longe ab eadem tiasse, gravis inde conjectura elicitur, idem judi-
urbe dissita, cujus elogium, inter Titulos funebres cium in preedictorum titulorum verbis contineri.
edendos ordine 65, totum est de mortis et inferui Cur enim amici ei chariores, qui optime caUebant
217 ACTA 218
quaenam illius conversionis causa fueril, non aliam A batur, opinor, cerdiderunt, seddecepti fuere ab iis
preeter mortis,judicii et inferni timorem attulerunt? qui pmgenda; rei falsa; argumentum dederunt; »
Curnihilde Manassse Simoniaci accusationibus,aut ad priora autem itareponit «Vidimusquoque mul-
:
ejus perversismoribus meminerunt,si Brunonem tos ejusmodi libros, in quibus nihil tale compare-
in eremum impuierunt, ut Launoius ex Guiberto bat. Cur autem in quibusdam Parisiensis et aliarum
necessario consequi vult ? » Ita liactenus illc, qui dioeceseon libris hae figurae et imagines pingeren-
cum fateatur, qua^cumque inTitulisfunebribushuc tur, in aliis pingerentur, conjiciet qui volue-
jam transcriptis aliisque coutinentur, esse hujus- rit.Nos tamen auctori (Saussffiio videlicet) fidem
modi, ul de quolibet alio, qui mundo valediceret, habemus. Sed ha; figura? et imagincs nullius sunt
possint pronuntiari, formataj a se ex hisce conjec- momenti, cum iis tantem fulciantur auctoribus,
tune. multum roboris non inesse, haud obscure quos rejecimus. Eas vero imagines, quse Brunonis
agnoscit ;
qua sane in re assentiendum ei hic est, tcmpore depictee essent, tanquam vei'itatis testes
uti consideranti patebit. Ad aliamodo, quae pro amplecteremur. «ItaLaunoius et sane rectissime: ;
prodigiosa doctoris anastasi facere utcumque vi- » Ex picturis enim et imaginibus, uti deinde in
dentur, progrediamur. Dissertationis suse cap. 3 conculsione tradit, non
362. Sausseeus in didascalica sua Epistola, supra B ante solidum argumentum duci potest, quam quo
plus semel jam laudata, quoeanno I6i3 typis Colo- expressaj fuerint, certum tempus defmiatur ratio ;
niensibus in lucem prodiit, in Parisiensis prodigii autem est, quia, ut ibidem etiam addit, pictores
subsidium eliam vocat imagiues et celcbrem Car- ad exemplar rerum, quse suo tempore creduntur
thusia;Parisiensis picturam, horibiiem damnati vulgo, vel geruntur, imaginines suas efformare
doctoris historiam exprimentes. Ac primo quidem solent, ita ut, si fmgamus imaginem quffi ccntum
de hoc argumento pag. 22 Accedebant
sic scribit : (( aut ducentosabhincannos depicta sit, conseclarium
figurBe et imagines, quibus funestum illud specta- futurum sit, rem, quse ea exhibitur, ita tunc cre-
culum repraesantabalur. Hai expressae erant in ditam vulgo, vel gestam esse. » Hinc Parisiensi
sacrarum precatiuncularum, quas Horas vocitant, prodigio fidem conciliare nequeunt, quibus id ex-
libellulis, imo etiam in Breviariis aliquot, atque primitur, seu imagines et picturai sseculi quartide-
Missalibus non modo hujus (Parisiensis nempe) cimi, num. 220 hic memorata;, seu tabellfe, Or-
di(Ecesis,sed aliarum quoque nonnuIlarum.Acdein- dinisCarthusiensis statutis etconsuetudinibus anno
deeadempag. 22 sic habet: Insuper ostendebatur liJlO Basileai excusis prcefixaj hic enim argu- ;
nobiscelebrisiIIapictura,qua! inmonasterii Patrum mento duntaxatsunt, feralemhistoriamtum seeculo

Carthusianorum hujus (Parisiensis) urbis claustro quarto dccimo, tum anno lolO creditam fuisse ;
Ecclesise propinquiori etiamnum cernitur, seriem unde minime consequitur ut locum hffic umquam
exprimens vitse miseri hujus hominis et funesti certo habuerit. Sedheecde picturis imaginibusque
excessus horrendaeque illius damnationis, ab ipso luctuosum eventum reprajsentantibus, dicta suffi-
publice in ecclesiapost mortem declarata;, et ejec- ciant.
tionisejuscadaveris in profanum locumhorribilem 364. Saussaius inhorribilishistoria^ probationem
catastiôphen. » Haec ille verum ad posteriora
; eadem iterumpag. 22Epistolffi sute didascalicee ait,
Launoius in sua de vera causa secessus S. Bruno- factam illam sibi ex eo probabiliorem, quod, uti
nis in eremum Dissertatione ita respondet: (( Haec intcllcxcrat, in Parisiensi de Defunctis Officio e
pictura nihil plus Iiabet auctoritatis, quam libri ex Lectione quarta illud hujus exordium, ((Responde
quibus originemtrahit. Designatum argumento suo mihi, » fuisset aliquando deletum, <( quod clerico
tempus non excedit, sed longo post inlervallo sfin Officio funeris ha!C verba de more pronuncianli
quitur. Ad annum quippe 1582 delineata est, ut respondcrit miser defunctus
ille Juslo Dei judicio
: ((
scriptum nuper videbatur super portam, qua e » accusatus sum, dcinde judicatus sum, demum
minore itur ad majus claustrum nupcr, inquani, :
J) » vero damnatus. » Vcrum Sancti nostri aatate in
cum, vertente superiori anno pictura illa cclcbris Parisiensi de Defunctis Officioverosimilitervel nul-
partim dclcta sit, parti novis, qua? parietinis adhai- las fuisse Lectiones recitatas, vel hasce, c quibus
rcnt, substructionibus, iisqiic cum lapidcis, tum proindc aliqua ab his verbis, Rosi)oiuie mihi, » <(
ligneis arcuatim dispositis occultetur. inccpisset, elibroJob non fuisse dcpromplas, jam
363. ((Deinde rccentem fuisse figuram omnino supra ostendi. Jam vero, cum id ita sil, dubiuni
lcstabatur forma pilei, quo tectus Bruno auditores sane admodum ne amplius quiddicam.anvera
est,
suos hincindedocebat. Iloccnim capitis operimen- praidicarint, qui ob causam, proximc recitatis ver-
tum, quod in vetcribus academia; libris birretum bis expressam, vcrba illa, « Responde mihi, » in
rotundum vocabatur et erat, ad annum 11)20
et Parisicnsi de Defunctis OlTicio e Leolione quarta
aliter deformari coepit, et in cornutum quadrum fuissealiquando expunctajSaussaô retulerunl. Vidc,
desincrc cujusmodi eratpileus seu birretum ma-
; quo^ huc spectantia in sua de vera causa secessus
gisterii insigne quo, ut diximus, Brunoniscaput le- S. Brunonis ia eremum Dissertatione suppeditat
gebatur. Caiterum qui pinxit j^rodigium, ct qui Launoius, cui liac in parte a nomiiie contradiciin-
fralrcs piiigi curarunt, illud ita cvenisso, ulpingc- vcnio. En aliudadhuc, quopro Parisicnsi prodigio
210 ;. BRUNOMS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 220
adducilur, argumenluin. InParisicnsi, aiunt, ecclc- A pro prodigio Parisicnsi mala fide autsaltem imme-
sia sanclissinuT. Dei Genilrici dicala, capella esl, rito,non secus ac nonnulla alia, hic proindc non
quffi Danmali capclla dicilur, hocce adeo nomcn iiiemoranda, a Polycarpo dc la Riviere, Ordinis Car-
a damnalo seu canonico seu doclore, qui in dicla thusiensis alumno, allegari, Papebrochii nostri ver-
ecclcsia justo Dei judicio se accusatum, judicatum bis,num. i96 huc transcriptis, pcrsuafum mihi
ac tandcm eliam damnatum, publicecoram innu- habcrcm. Verum cum modo intelligam, fieri posse,
numcrapropemodum[)opulimultitudine proclama- ut binailla monumentaa praifato scriptoreCarthu-
i"it, liaud dubie sortita. Verum Parisiensem, qua; siano in Opere, quod Angciica inscribitur, quod-
modoexstat, S. Maria? ecclesiam nondum fuisse S. que anno 1026 typis Lugduncnsibus in lucem pro-
Brunouisajtate exstructam, docet nos Robertus de diit, nec inala fidc, nec ctiam immcrito laudari,
Monte in Sigeberti Appendicc ad annum il77 sic adducttc aTheophiloRaynaudo in llercule Commo-
scribens : « Mauricus episcopus Parisicnsis jam diu diano rationesnon meminisuadcant,Iubetethascc,
est, quod multum laborat et proficitin ajdificatione antcquam prodigii Parisiensis discussioni finem
ecclesioe praedictai (Parisiensis) civitatis, cujus ca- imponam, lectori oboculosponere, simulque,cujus
putjam perfectum est, excepto majori tectorio. sint ponderis, examiiiare. Raynaudus itaque in
Quod opus si pcrfectum fuerit, non eril opuscitraB Opusculo cit,, serie 2, quaisito 3, ut fundalionis
montes, cui aperte debeat comparari » Carthusiaj chartam, in qua prodigium Parisiensc
365. At vero, aiunt, eo loco, quo Mauricius epis- memoretur, mala fidc a Polycarpo de la Riviere
copus Parisiensem S. Mariai ecclesiam exstruxit, non fuisse citatam, ostendat,sic scribit: « Optimus
aha ante exstitit ecclcsia, damnati capellam comet religiosissimuspater, Justus Perrot Parisinus,qui
plexa, hfficque in novo ajdificio fuit retenla etcon- pauloante ex CarthusiajscribaevectusinGcneralcm
servata. « Scilicet, » ait loco proxime citato ironice excessit e vita sanctissime, visam a se eam (funda-
Launoius, « ad mcmoriam rci lantcesempiternam, tionisscilicetCartbusia") chartam,necrecenti manu,
ut nomen illius, cuiscpuIturBehonos denegatusfue- sed antiquissimaexaralam,doctorisdamnati prodi-
rat, basilica talicohonestaretur. Tantum abest, ut, gium in libri capitecontinentem, confirmavit. Nec
quem Parisicnsisclerus Morboniam abire jusserat, ego id solus assero, qui ejus Nestoris alloquiis et
perpetua inobscuraretoblivio. In has, vclint nolint, benevolentia, cum me in Carthusiam benigne ad-
compelluntur anguslias, qui vcrum a falso non se- vocasset, honestatus sum, sed idipsum ab ore ejus
cernunt. » Ita ille, iterum nimirum innuens, in fa- acceptum,non semel, sed seepius domnus Chrysan-
bulis indubie habendam luctuosam damnati histo- thus Paulinus, prior VallisBenedictionis secundum
riam. Et vero haec, utjam supra docui, etsi certo Avenionem, vir suomeritoet antiquitatis prairoga-
fabula seu commentum non sit, parum equidem tivainter primarios Carthusise Ordinis patres annu-
verosimilis apparet, nccquidquam ei verosimililu- merandus teslatur, et attestantur superstites alii
dinispotest adjungere capella, quge Damnati voca- benc multi, ut non possit esse, nisi ex mera obfir-
tur. Quid si enim hajc ita a populo, feralem histo- matione, dubitandi locos.»
riam, ut ut numquam factam, in praefata tamen 367. Hfficille; e quibus sane, fundationis Carthu-
ecclesia accidisse, per errorcm existimante, fuerit siffiChartam a Polycarpo mala fide pro prodigio
vocata? Quid si adamnati, nonquidem,qui ibidem Parisiensi non fuisselaudatam, mihisatverosimile
damnationem suam publice declararit, sed alterius apparet. Veiûmquid sitam hic scriptor, quam lau-
cujuscumque, imagincseu figura, ibidem exstante, datus a Reynaudo Justus Perrot inChartailla esse,
nomenclationem illem acquisierit ? Quid si etiam quod vere in ea nonerat, per erroremexistimarit?
hinclapsu temporis factumsit, ut erroneadecano- Qui factum id esse queat, seu potius factum sit,
nico seu doctore, qui, sese damnatum, in eadem docent nos haec Carthusiani nostri anonymi num.
dicta ecclesio publice proclamarit, apud populum 206 huc transcripta verba : « Inter quos (librosab
invaluerit opinio?Utut reshabeat, nonunasane de D Aymaro Savelli, Carthusiae Majoris professo, con-
causa orta esse potest illa capellae Parisiensis eccle- scriptos) unus adhuc exstat scriptus anno 14o5, in
siae nomenclatio, ac proin ex hac pro luctuosa doquo haec nostra (Dc damnato doctore) historia iisdem
ctorisdamnati historia valide argui non potest. prorsus verbis, quibus habetur in veteri nostro
Atque haecsuntrationum momenta praecipua, quae auctore anonymo, exprimitur cumtali inscriptione
pro Parisiensiprodigio praetereainveni, quacqucpro ad frontem <' Quomodo Ordo Carthusiensishabuit
:
hoc adstruendo autnihiI,autcerteparumadmodum «origincm.» Statimquc post enarratam historiam

faciunt, uti ex jam dictis palam est. Afia, quae sequuntur litterae fundationis Carthusiae anni 1084.
minoris adhuc, quam hsec, roboris sunt, omitto, Unde putanus, natum errorem D. Polycarpi de la
ne rem plane inutilem praestem ac supervaca- Hivicre, inter auctores,quihujusmodi prodigii me-
neam. mincrunt, easdem litteras reccnsentis, contra quem
Atque hincetiamsignatas anno 1084funda-
366. propterea, velut malae inscribendo fideihominem,
tionis Carthusiae tabulas exaratumque anno 11 15 Launoius daulo acrius invehi visus est. » Quidquid
Grandimontensemcodicemnechic, nec supra com- igiturde Charte fundationis Carthusiae,inquapro-
memorare, initio statueram. quodethunc, et illas, digii Parisiensis mentionem invenerit, Perrotus
221 ACTA 222
Carthusiensis Ordinis Generalis affirmarit, id vero- A pios homines creduntatem obtinere possunt. De
simillime dunlaxat per errorem eo modo, quem hic quibus Joaiines Gerson, vir a^que pius ac doctus, sic
Carthusianus nostcr anonj^mus exponit, admissum loquiLur in Dcclaratione veritatum qua? credendai
quidemforte non mala
affirmarit, ut proinde, etsi sunt de necessitate salutis : « Demum in sexto
fide, perperam tamen seu immerito pro hictuosa » gradu, qui quartus est mode dicto, collocantur
monumentum ilhid, utpote hujus mentio-
historia » veritatesiIIa5,qua^tantummodofaciuntadnutrien-
nemnon faciens, allegaritPolycarpus, utihicetiam » dam vel fovendam devotionis religiosampietatem
ingenue agnoscit Carthusianus noster anonjmus. » quai magis inducuntur ad inflammandum alTe-
Nec est, cur hic cum Raynaudo reponas, chartam » ctum, quam ad instruendemintellectum, ubi pie-
fundationis Carthusife a charta donationisejusdem » tas devota magis aspicitur, quam veritas certa, »
esse diversam, prodigiique non in hac, quee modo etc. His Gersonis nec
verbis non labefactatur,
adhuc exstat, sed in illa, quee Carthusise conflagra- damnatur, autarguiturnostrade damnato
falsilatis
tione perierit, mentionem factam fuisse. Char- homine narratio. Imo quisnon videat, eam aptis-
tam enlm fundationis, quce a charta donationis sime posse collocari inter « veritates illas, qu« tan-
Carthusiai esset diversa, aliquando exstitisse, nec » tummodo faciunt ad nutriendam vel fovendam
verosimile apparet, nec ullo argumento potest pro- B » devotionis religiosam pietatcm ? » Et licet in eis
bari. » Pietas devota magis aspiciatur, quam veritas
368. Quod jam adcodicem Grandimontenscm, a » certa, » nihilominus « Veritates eas» appellat
Polycarpo pro prodigiosa doctoris anastasi pariter piissimus doctor, et in sexto gradu « Veritatum cre-
laudatum,pertinet, fidemquidemLaunoii, qui, quae » dendadum » coUocat. Quid convenientus confir-
in codice illo seu Clironico de prodigio scripta inve- manda; stabiiienda^que veritati nostrEe narrationis
niunûr, recentiori, imo recentissimamanu scripta dici poterat? Quam quotidie experimur multum
conaturRaynaudus; verum
esseasseveravit, elevare » Facere ad nutrieudam vel fovendam devotionii?
Launoio, id post inspectum suismet oculis codicem » religiosam pietatem, » cum multi et « devotam
asserenti, fidem adhibendam puto, tumquod, quge » pietatem et veritatem in ea aspicere non con-
Raynaudus adducit, magni roboris non sint, tum » temnunt. »
quod Columbius in sua de Carthusianorum initiis 370. « Attanaen Gerson non minus prudens, quam
Dissertatione Grandimontense Chronicon pro prodi- religiosus, ne « veritatem » sub specie « pietatis
giosa doctoris anastasi nou laudet, quique, cum » devottB » negligere videretur, prajcitatisverbismo-
illud, ni vera pr«dicasset Launoius, haud dubie ^ deramen statim adjecit dicens : « Ubi hoc unum
fuisset Iaudaturus,malam Polycarpi in monumento ^ » reprobatur , si adesset assertionis temeritas ,
illo citando fidem tacite agnoscit, uti jam ante me » priusquam elucidaretur alio modo per Ecclesiam,
verbis num. 196 huc transcriptis Papebrochius » vel rationem certam ipsa verilas » Si vidclicet
noster observavit. Accedit, de Polycarpi in citandis temere res aliqua assereretur, de cujus veritate
monumentis pluribus aliis mala fide constare, ut talitcr dubitaretur, et esset adeo dubia, ut « Per
vel hinc, fuisse eum Grandimontensi
et in citandis » Ecclesiam vel rationem certam » merito esset
Chronico mala fide usum, vorosimilimum evadat. elucidanda. Atqui nulla hic adest in asserta de dam-
Jam vero cum res, ut jam dictum, de hoc monu- nato homine veritate « Assertionis temeritas, »
mentoetchartafundationisCarthusia!liabeat,nequit neque ullam in eo esse temeritatem ipse Gerson,
etiam vel ex hac vel ex illo prodigium Parisiense credidit, quando postea, « de plurimis, » ut ipse
certum effici. Nequevero, quod coronidis quodam- loquitur, exemplum hoc unum et celebre » pro-
<(
modo loco hic adhuc adnotare lubet, ipscmet posuit ad inspirandum « exercitatis » timorem Do-
Carthusianus Annalum Ordinis sui libri quarti mini, et « ad nutriendam vel fovendam devotionis
hactenus non vulgati auctor feralem historiam. osam pietatem. » Nec opus fuit ut illa per
si publice accidissc statuatur, pro omnino certa ^^ » Ecclesiam vel ralionem certam elucidarctur, »
habuit. qua; saLis erat lucida, quamque propterea « cele-
369. Ita enim num. 127 loqui-
lucubrationis suaj » brcm » vocavit Gerson, utpote ab inslitulione
tur: « Cur igitur... anonymo nostro (primorum Ordinis (dubium admodum cx supra diclis hoc cst)
quinque scilicet, qui lucLuosum eventum pubiicc absquc contradictione receptaet approbata. Quam
accidisse scribit, Carthusia; priorum Chronici au- tot auctorcs asseruerint, nullus damnarit, cui hacte-
ctori) fides derogetur, non videtur ; » ac dcinde, nus universus populus Christianusauresaccommo-
nullisprorsusaliis verbisinterpositis, num. proxime darit; quam
universus Ordo Carthusiensis, elsi non
seq. subjungit : « Fidem dicimus et exposcimus nisi valde remole spectet ad laudem ojus, per sex-
non divinam, scdhumanam, sive potius fidei pieta- ccntos annos(dubiumilerum valde hoc esl ex supra
tem. Fatemur cnim, hujus spectaculi veritatem dictis) ad hanc usque diem constantcr, perseveran-
non essc de fide quaproptersivc admittatur, sive
;
tcr ct uuanimiter ccrtam ct veram essc credidoritet
non, nihil refcrt. Verumtamen iion putamus, a crcdat, soio uno cam impugnanlo Launoio. Cui de-
cordatis lectoribus ei possc dencgari locum inter niquc sumuii ponliliocs annucrinl, ct Grogorius
veritates illas, quse sine fidei leesione aliquam apud XV ct Urbanus VIII hanc apcrte in Officio san-
223 S. BRUNONIS CARTHU9IAN0RUM INSTITUTORIS 224
ctiRrunonis appositam approbarint, licot posloa A Carlhusianus nostor anonymus, Parisiensi prodigio
sacraj Rituum Congregationi visum luoril, ea vix quidquam amplius, qnam nos ei atlribuamus,
cum profcssione fidei , a sancto Rrunone ani- poslulansallribui. Posliilalcnimduntaxat,id reponi
mam efllante edita, e loctionihus Rreviarii resciii- inter verilates, qua>dcbii solummodo nominis veri-
dere, non aliani oljcausam, quam quod ex utraque lates sunt, qua^que unice rebus seu assertionibus
factoj fuissent nimium longiuscula?, ut postoa sa- conveniunt, nec certo veris, nec ctiam cerlo falsis.
pientissimi censores causam rescisionis suscitanti- Atque hac quidem in re Carthusianum nostrum
bus dcclararunt. inter et nos apprime convenit, utpole qui pariter pro-
37t. « Et revera, si tanquam fabulosa e Rreviaro digiosam illamhistoriam neccertoveram, necetiam
tunc sublata fuisset, cur postea aliis Rreviariis, contra ac ex dictis Launoius facit, certo falsam
annis 1648 et 16o2 recens editis, restituta fuisset ? asserimus. Verum id ctiam nos inter et eumdem
Cur quotidie doctores Legendas sanctorum suis Carthusianum nostrum discriminis intercedit, quod
chirographis combrobant, in quibus Vita sancti hic utique lucluosum eventum, utpote quem et ab
Rrunoniscum ejusdemspectaculinarratione descri- Ecclesia (quod tamen secushabet) verumjudicari, et
bitur ? Id certe ah eis sic agitur et a sacra Rituum ab universo ordine Carthusiensiper sexcentos annos
Congregatione sinitur, quia nihil in hac narratione B ad suam usque «tatem constanter, perseveranter et
fideicontrarium deprehenditur. Juxta quod idem unanimiler certum etverum creditum affirmat,pro
magister Gerson loco citato censuit, Vitas Sancto- verosimili ut minimum debeat habere, nos autem
rum contineri sub sexto gradu veritatum creden- eumdem pro parumverosimili, nedicam, pro vero-
darum. << inquit, iste gradus Legendas
Respicit, simiIiterfalso,habeamus, sinempe publice is coram
» et miraculaSanctorum, Vitas Patrum, visiones infinita propemodura populi multitudine evenerit,
» devotarum personarum, recitationes etopiniones prout evenisse statuit,quam hucusquediscussimus,
» sacrorum doctorum, quoe omnia suscipit Ecclesia opinio. Ca^terum Ecclesia, quod contra Carthusia-
» et legi permittit, non quod determinet talia de numnostrumanonymumbenenotandum,VitasMira-
» necessitate salutis esse credenda, sed quia profi- cula, etc, Sanctorum, dum ealegi permittit,bocipso
» ciunt ad commovendos affectuspiosfldelium etin vera non judicat. Expendamus modo, quid deluc-
» ajdificationibus ipsorum, dum in talibus nihil de tuosahistoria censendum sitin opiuione eorum,qui
» certitudine scitur esse falsum, quamvis etiam eam intra privatos domus defuncti parietes, paucis
» nesciatur illud certitudinaliter esse verum.» Heec duntaxat hujus amicis, hosque inter S. Rrunone
Gerson, qui cum
superius dixisset in genere, « in „ ejusquealiquot sociis prjBsentibus, nec tribusdiebus
» sexto gradu collocandas esse veritates illas, qure diversis, sed uno eodemque evenisse statuunt.
» tantummodo nutriendam etfavendam
faciunt ad
§ XXIII, Opinio, qucedamnati prodigium intra privatus
» devotionis religiosam quaenam
pietatem, » bic, defunctis cedes coram paucis evnisse statuit, propo-
sint illae in specie, declarat,« Legenda?» scilicet, etc, nitur, et, an velut inepta noviterque conficta repu-
et Miracula Sanctorum,Vita2 Patrum, Visiones,etc., dianda non sit, examinatur.
quae omnia inter veritates collocantur et pro talibus Carthusianusnosteranonymus, qui doctorisdam-
recognoscuntur, et censentur ab Ecclesia, quse illa nati prodigium, si publice factum adstruatur, pro-
legi permittit, neminem tamen cogens ad ea cre- certoex jam nuncdictisnon habet, veritati idindu-
denda, sicut cogit ad Riblia, sed legi permittit, non bie consonum, si, non publice, sed intra privatas
prohibendo, nec, ut credantur esse vera, prse- defuncti aides coram paucis duntaxat accidisse sta-
cipiendo. Et quidem permittit legi, « Quia, ut ait tuatur, existimare videtur in boc autem casu fera-
;
Gerson, proficiunt admovendos affectus pios fidelem historiam, variis, adjunctis, quae apud alios
lium et in sedificationibus ipsorum. » « Et hoc cum scriptoresreperiuntur, hujusque exjam dictis vero-
» tali conditione, dum in talibus nihil de certitudi- simihtudini plurimum officiunt, omissis ac resectis.
» ne scitur esse falsum, quamvis etiam nescitur D ita concipiendaproponit: «Anno 1082 quidamhomo
» illud certidudinaliter esse verum. » scienta et vitse probibate, ut ex indiciis externis
372. « Vitas igitur et miracula sanctorum, visio- apparebat, spectabilis, Parisiis defunctus est, qui,
nesque et miraculahujusmodi juxtaeffatumdomini cum domi, donecad ecclesiam efTerretur, abamicis
Gersonis permittit Ecclesia legi et inter veritates preces pro sua? anima; refrigerio funderentur, e
reponit, id est, vera esse judicat et non falsa, quam- feretro caput attoUens, voceterribili ter repetita se
vis « non determinet, talia de necessitate salutis justo Deijudicio accusalum, judicatum ac tandem
» esse credenda, dum in talibus nihil de certitudine condemnatumdeclaravit. Quo audito perterrefactus
» scitur esse falsum. » Hoc autem de damnato ac compunctus magisler Rruno tunc praesens, adj un-
homine miraculum sive res mirabilis ad Legendam ctis sibi sociis, quorum quidam eidem adfuerant
sancti Rrunonis spectat, et nihil in eo « De certitu- spectaculo, saeculi fugam piis suis adhortationibus
» dine scitur esse falsum, quamvis etiam nesciatur persuadensindesertumCarthusiaeaufugitannol084»
» iilud certitudinaliter esse verum. Ergo juxta ma- Ita ille, mox etiam subdens ; « Re sic considerata,
gistri Gersonis regulam, ab Ecclesia receptam, non est sane quodquis miretursilentiumauctorum
« inter veritates est reponendum, » Ita hactenus coaevorum, qui hujus historiae non meminerunt
223 ACTA
Neque etiam nobis exprobrari potest, quasi no- A familise. Sed insuper tunc temporis aberat facultas
vam hujus prodigii narrationem comminiscamur, tam prompte communicandi exteris regionibus,
cum in ea nihil proferamus, quod non apud vetu- quod in aliquaregione evenerat; deerat enim vere-
stiores auctores scriptum reperiatur. Omnes siqui- dariorum et cursorum publicorum commoditas,
dem conveniunt, virum doctum, cum in speciem quai tunc valde rara erat. Quidquid,inquam,sit de
pie vixisset et obiissct, in feretro positum ter caput illaopinione, » etc. Sane, si prodigiosa damnati
sustulisse et stupentibus, qui aderant, trina vocife- historiaeo modo, quo a nonnullis, teste hic Mas-
ratione se damnatum renuntiasse. sono, et ab ipso Carthusiano nostro anonymo ver-
374. « Quidam referunt, tale spectaculum non in bisproxime recitatis exponitur, accidisse statuatur
Ecclesia, sed in aula domus ejusdem defuncti eve- nmlto minus hsac habebit, unde a verisimihtudine
nisse. Quidam non tribus diebus, sed eadem dic, abhorreat. Verum quairi Iiic jam potest, primo
eodemque i'ecitationis Officii tempore trinam vocem quidem, an narratio, qua res ita facta perhibea-
rediis.se. Alii narrant, amicos, non vero multitudi- tur, pro noviter inepteque conficta haberi
non de-
nem hominum, praisentes fuisse, inter quos erant beat, seu potius an et quibus queat antiquitatis
te-
Bruno et quidam ex sociis,quicumeo postea saculo stimoniis confirmari secundo autem, an etquam
;
nuntiumremiserunt.»H8ec Carthusianusnosterano- B fidem mereatur, seu an prodigiosa damnati

nymus ei autemhac in re jam prffiiveral Innocen-
;
stasis, prout hanc illa tradit, reipsa
evenerit,atquc
tius Le Masson supra Iaudatus,in ordinissui Anna- in eremum Sanctum nostrum impulerit. Ac pri-
lium libro i, cap. 1, num. 3 et seq. sic scribens : mum quidem ex his praisenti, altcrum vero se-
« Circa historiam iliam doctoris, ut vulgariter dici- quenti § lubet discutere. i\on raro fit, ut facta
hi-
tur, damnati non modicse inter criticos ortse sunt storica, etiam ea qua; a nemine prorsus
revocantur
difficultates, ahis verissimam, esse asserentibus, in dubium, certissimequeetiamIocumhabuere,ad-
aliis fere inter aniles fabulas illam referentibus ;
junctis averitate longissimeaUenisprorsusquecom-
alus vero dicentibus, historiam veram quidem esse mentitiis, sirite examinentur, inveniantur
ornata.
in substantia, sed variis circumstantiis auctam 376. Sacros martyrum agones, sajvas a tyrannis
fuisse, quse fabulis non sunt absimiles. Inter quas in Christi fideles motas persecutiones,
commissa
maxime reponitur ad tres dies diversos
trina illa inter exercitus inimicos prailia, factas urbium
ob-
remissa deliberatio circaslatum defuncti,per cada- sidiones, aliaque quam plurima, qu« seculis
retro
veris exanimis ora clamantis dignoscendum, dum lapsis gesta sunt, hislorici tum sacri, tum
profani
interim hora congrua repeterentur coeremoniaj q misere.Verum quothisive ab impostori-
in litteras
funerales, precesque pro defunctis ab Ecclesia in- bus creduleeve plebis rumoribus decepti. sive
ani-
stitutae,et sic rumore se per totam civitatem spar- mi pra-posterisaffectibusabducti, sive deniquealia
gente, quisque libere posset ad spectaculum illud quacumque ex causa in errores ihapsi, res seu fa-
videndum convenire, ac si ex condicto per tres illos cla, qu«
narrant, falsis omnino ac fabulotis ad-
distinctos clamores, dum eadem verba « Responde non deturpavere! Sanctaj Crucis inventio,
junctis
mihi » repeterentur, redeuntes, Deus debuisset sig- per Helenam, Constantini Magni matrem, facta,
num dare per os cadaveris loquentis, quo potuisset rebus historica fide cerlis accensenda est, litteri-
unanime ab adstantibus de defuncti damnatione sque a Theodoreto primum fuit coinmendata. Ve-
ferri judicium. Id tentare Deum volentium est, rum figmentisquam plurimis postmodum fuitfoe-
quod ideo ab episcoponunquamfuissctpermissum, data, uli apud nos tom. I Maii pag, 303 fas est vi-
maxime in illa florcntissima civilate, qusc tot do- dcre. Sancti Mauritii Sociorumque Thebajorummi-
ctis et sapientibus viris abundabat. liLum martyrum gloriosum pro fidecertamen cer-
37o. « Quidquid sit de lertia illa opinione, quai tumomnino atque iadubildtum est.Vcrumidadjun-
plausibilior videtur; nam abstrahendo circumstan ctisfalsisnonpaucisSuriaiiasanclorum illeri
tia historitc, et dicendo rem istam inter privatos D tyrum Acta exhibcnt vcstilum, uti, qute de hisce
parietes domus dcfunctievenisse, ubisanctusBruao a[)ud nos tom. VI Scptembris pag. 3iO et seq^j. di-
et ejus sociipensumcharitatis circa corpus exanime cta sunt, dilucide ostenduiit. Plura non addo, cum
chari sibi defuncti recitando Oflicium dcfunctorum vix quidquam niagis sit obvium,quam veras histo-
persolvebant, quo durante, tribus vicibus distinctis, rias falsis comnientiliisque adjuiiclis inveiiire cor-
veluti asomno mortisevigilatus defuni;tushorrenda ruptas. Atque hincjam sit,ut in factis liisturicis,con-
voceclamavit,seaccusatuni,judicatumetcondemna- tra ac Launoius in sua De vera causa sucessus S.
tum, corruunt argumenla omnia, quai ex silentio Brunonis in erenuim disscrtalione vult, rci gcstaj
auctoruin coa^tancorum peluntur, qui, de S. Bruno- subsLaiiLia ab cjusdcm adjunctis sit distingucnda,
nis in eromum Carthusitc acccssu loipientcs, nihil atquc non cantinuo cx eo, quod lucc falsa sint, fal-
prorsus rcfcrre dicuiitur de illahistoria. Lic.ctcnim sam [taritcr csse illam, sit conscqucns. Falsa ex
auctorcs illi coa',vi fucrint sancto Brunoui, fucilc jam dictis suiit, qiiibus apud Siiriuiii SS. Tlieba'o-
fuit casum illum ignorasse, quidiu et <iuanLuin [)o- ruin martynim passio oniatur, n;iii iiullaadjuncla
tuit, silentio prcssus fuit et sub sccrcto scrviilus hauqiu) iiihiloiiiiiius pro ccrlissinia cst habcnda,
propterhonoremtuminsignisvirideruncli,lumcjus 377. IdtMiiobtinctiiii.Iuriliusaliisaliuniin inart.y-
;
227 5. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 228
afônihus aliisquc faclis hisloricis, quorum A lanltc mu]Utudinishaiidcapaci,faclum csse, verosi-
pkirima ex historia tum sacra, tum profana forcnt milc haudexislimarel. Eadcm forte de causactiam
eradenda, si singula, quaj falsis commentiisque factum fuerit, ut, tres damnati vociferationes, non
adjunctis sunt vestita, commonlisfal)ulisqueforent tribus diebus diversis, sed uno eodemque rediisse,
accensendaaut certopro falsis habenda. Atquchiec memoriaj prodiderint nonnulli, quorum Sulor lib.
quidem, qua? de factis, ab ipso stalini rei gcstai 1De vita Garthusiana, tract. ii, cap. 2, meminit.
non diu post in litteras missisdicta
initio aut ccrte
379. Et vero, cum horrcndum prodigium, si
hicsunt, multo magis in iis, qua? traditione dum-
unum alterumvc aut
unquam locum anonymum primorum
habuit, ad
taxat, a rei gestae origine per
quinqueGarthusia?priorum Ghronici auctorem tra-
etiam per plura saicula deducta, noscuntur, locum
ditione, in adjunctis, ut
dictum, verosimiliter vi-
habent. Etsi enim,quod gestum est, ab iis,qui id vel
tiata, pervenerit, illi sane, quod in hisce minus
viderunt, vel ex oculatis teslibus audierunt, ad
verosimile videbatur, mutantes, infausti doctoris
alios viva voce transmitti, et ab his deinde ad alios,
vociferationibus, non dics diversos tres, ut ille, sed
nulla facta notabili mutatione, propagari facile
tamen idvix, ac ne vix quidem potest

unum duntaxat non inepte assignasse videntur.
queat, fieri
si res'per unum amplius sa^culum ad alios atque B maxime cum narrationis substantia sive uno sive
tribus diebus diversis tres illaj vociferationes facta?
alioscontinua traditione, nullo scriptura? munimi-
statuantur, integra maneat, atque illaesa, uti num.
ne firmata, transmittantur, Jam vero, cum ex su-
prajcedenti dicta consideranti patebit. Jam vero,
pradictis prodigiosa do;loris Parisiensis anaslasis,
cum id ita sit, verosimiliusque etiam appareat,
si locum unquam habuit, centum amplius annis
mandata,contigerit,mirum
horrendum prodigum, si unquam acciderit, non
antequam litteris fuerit
publice eoram innumera populi multitudine, sed
sane fuerit, ni multum vitiata, mutataque in ad-
intra privatos domus defuncti parietes, paucis ad-
cam comitata sint, ad anonymum
junctis, quffi
stantibus, evenisse, nec is sene, qui illud et poste-
priniorum quinque Garthusiee priorum Chronici
riori hocmodo et uno eodemque die factum statue-
auctorem, qui primus eam inlitteras misit, perve-
rit, inepte facturus videtur, maxime cum nechinc
nerit. Atque hinc jam sit, ut dubium admodum sit
narrationis substantia num. preecedenti assignata
an isscriptor, dato etiam, prodigium re ipsa eve-
Isedatur. Verumnonne saltemsic noviterquid con-
nisse, falsis id adjunctis non vestierit, qua?. tradi-
fictum attulerit? Nechoc ex capite, utapparet, ejus
tione in hisce corrupta didicerit. Qui factum idesse
fuerit repudianda narratio. Fuerunt enim etiam
queat,expono. Horrendi illius eventus substantiain p antiqui,qui damnati vociferationes tres diversas et
80 unice videturconsistere, quod defunctus, qui pie
uno eodemque die, etinira privatos domus defuncti
in speciem vixerat,justo Dci judicio se accusatum,ju-
parietes evenisse, crediderunl. Fas est id colligere
dicatum,ac condemnatum, trinaemissaeferetro,in
an auctore, qui Commentarium, quem De quatuor
quo jam positus erat, voce, adstantibusdeclararit
paradisi fluminibusad purgandam animee civitatem
unde factum, ut S. Bruno, qui aderat, horribili
inscripsit, sermone Gallico contexuit. Hujus de
eventu compunctus, in eremum secesserit.
damnato doctore narrationem, Latine a se reddi-
378. Quid si crgo lianc historiam, omnibus fere
tam, Launoius in sua De vera causa secessus S.
adjunctis nudatam, quidam temporis lapsu,quoqui
Brunonis in eremum dissertatione cap. 2 recitat,
adjunctis nudatam, quidam temporis lapsu,quo qui
eamdemque deinde in Annalium ordinis sui li-
accidisset,exponerent,adjunctis pro arbitrio assum-
brum quartum hactenus non vulgatum sermone
ptis,iisque qure vero magis existimabant similia, or-
tum Gallico, quo primitus fuit conscripta, tum
narint, hsecque deinde ita ornata ad anonymum
etiam Latino intulit Garthusianus noster anonymus.
proxime laudatum pervenerit? Fieri sane non nun-
quam, ut scriptores res, quas adjunctis destitutas 380. Atque hic quidem id facturus, de auctore
inveniunt, adjunctis verosimilibuspro arbitrio exor- D dicti Coi.imentarii, qui in Parisiensis prodigii ad-
nent, aut etiam adjunctis, quibuseas vestitas iuve- anonymo primorum quinque Carthusia?
junctis ab
niunt, nova alia,qua5 verosimilioracensent, substi- priorum Ghroniciauctore dissonat^huncprasfatur in
tuant, argumento esse potest in liac ipsa, quam modum : « Hic est auctor manuscripti codicis in
tractamus, materia Chronographus Carthusiensis, membrana caprina charactereet stylo obsoletis, in

num. 203 memoratus, qui sub Elizavio Carthusiê archivo Castellioneaj familia?. reperti et in biblio-
priore sfeculo quarto decimo floruit. Hic enim etsi, theca coUegii Societatis Jesu Metensis modo asser-
quam apudanonymumprimorum quinque Carthu- vati, in quo habetur historia illa Gallico sermone
siffipriorumChronici auctorem invenerat,integram conscripta.Ejus vero scriptorem inter Garthusienses
de damnato docto narrationem adoptarit, hor.en- rece.isemus, quod profiteatur tatam suam narratio-
damtamenhistoriamquamanonymusinauladefun- nem a granda?vo gravissimoque nostiM ordinis mo-
cticontigisse refert, in Ecclesia factamscribit ; hanc nacho accepisse. Godicem non vidimus, sed ex
autem, quantum opinor, in anonymi narralione transsumptnm hujus historife testimonium, prout
•mutationem idcirco fecerit, quod hic ad ferale a R. P. Claudio Tifanio Societatis Jesu, Campaniee
-Bpectaculum totam fere Parisicnsem civitalemcon- provincia> piv-ppositoêtcollegium Metense lustraute
venisse tradat, illeque hoc in aula defuncti, utpote anno 1639 missurji fuit ad V. P. Carolumle Bret
»
229 ACTA 230
Carthusije Montis Dei priorum, hic de verbo aut A nationis evadendum mundi conversationem dere-
verbum, ne apice quidem pratermisso, yut immu- linquere, et in solitudine duram ac severam vilae
tato, subjicimus, ut de ejus antiquitate, et nostris rationem suscipere et obire.
in illud notis lector sanius certiusque judicet. » 382. Divino igitur concitati scriptu in Burgundiam
Deinde vero conceptam verbis Gallicisde domnato ad locum desertum incultum,montibusqueobsi-
et
doctore narrationem, Latina etiam hujus adjecta ad tum perrexerunt, ubi inter montes, constructis
calcem interpretatione, transcribit. Hancsolam huc cellulis, religiose admodum et austere vixerunf. Et
transtulisse ad institutum meum suffecerit. Itaque sicperhos viros tres sanctos, et eos, qui exempium
sic habet:«Narratur, quemdamParisiis magistrum illorum secuti, idemvitse genus duxerunt, cffipitet
exstitisse. qui omnes aliosilliustemporis magistros adhuc stat, et observatur ordo Carthusiensis, sicut
ingenio etscientiasuperabat. Hic, prout apparebat a quodam ex majoribus et antiquioribus ejusdem
exterius, honestse erat conversationis,necin eo ulli ordinis, hcec omnia narrante, coram domina fe-
deprehendebanturpcrversimores,autquodcumque mina Sancti Pauli comite audivi. » Ilahabet lota de

turpevitium, nisi forte vanitas ob insignem scien- infausto doctore auctoris libri De qualuor Paradisi
tiam eteximium judicum, quibus aDomino egregie tluminibus e Carthusianinostri anonymi interpreta-
instructus fuerat. Contigit vero ejus tcmpore, B tione narratio; sequentia autem, ul tempus, quo
ut Ires prajcipua? nobililatis scholastici Parisios circiter libriilliusauctor Iloruerit, dcterminet, sub-
studiorum causa accederent, qui cunfestim se in jungit « Auctorem narrationishujus circa Gersonis
:
disciplinam praefati magistri tradiderunt, quippe velAntonini tempora tantum vixisse, putat Mau-
qui omnium aliorum magistrorumesset eminen- noius et ex duobus conjicit, ex Gallica locutione,
lissimus. quam ad illorum aetatem pertinere vult, etexmodo
381. « Cumque sub eovacassent studiiis,postlon- loquendi, quem etiam contendit notitiam reinon-
gum tempus motuusest ille.Unde multum contri- dum satis compertam et receptam importare. Sed
quem in vita dilexerant magislrum,
stati discipuli, docti ahi aliter sentiunt. Claudius Tifanius, dequo
etiam post mortcm honorare pergentes, noctem supra, ex stylo tam ejusdem narrationis, quam
illam circa defuncti corpus ex speciali devotione totius codicis censuit esse sa^culi decimi tertii ;
vigilias agere constituerunt,Dicto veromortuorum idque etiam probari potest ex his vocibus subob-
officio, psalterrium incboarunt, Cumque primum scuris, quasin eadem narrationeetiam revera (uti
absolvissent Malutinum, sive Nocturnum, corpus, inbacoccurunt)o'ccuiTere asserit Raynaudus. Una

quod Iiic jacebalmortuum, erexit se et residens in estUseille, alteraGraigneur. Primasignificat Yigi-
feretro hasc verba protuIiL : « J^quus est, qui me '
liam,posterior significat Magnum. Qu» ultimavox

«judicavit.)>Tunchi tresclerici etsocii, quiaderant, in eodemcapite citati codicisreperitur, ubi auctor
circa corpus, etsi vehementerconterriti, nihilomi- ha3c verbo Ecclesiastici : « Quanto magnus es, hu-
nus ab opere pio non destiterunt, sed alterum psal- « milia te in omnibus, » sic idiomate illo Gallicano
terii nocturnum prosecuti sunt, quo expleto, de- desito vertit, « De tant humilietoyplus, comme tu
functi corpus, sicutprius eregens se dixit: « Justus « seras Graigneur.» Et in apographo,a pra^fato Clau-
« etffiquusest iIIe,quimejudicavitetcondemnavit. dio ad Montom-Dei transmisso, hae adhuc dictiones
Tunc tres illi clerici magis adhuc obstupefacti, anliquissimai et obsoletai leguntur « Que Dieu
:
quamanteafuerantjCrucissignumsibiimprimentes Deus absolvat. »

« absoille, id est,
tertium Nocturnum devotissime inceperunt; quo 383. « Ex hisomnibusauctoremhujus narrationis
expleto, idem coi'pus terlio caput erigens, dixit : esseantiquiorem,quamputavit Launoius, satis evi-
« Justus et a^.quus cst ille, qui me judicavit et con- dens est. Et adhuc evidentius erit, si quainam sit
« ('emnavitel tcrroribusaddixitet tradidit. )>Hisque haic femina Sancti Pauli omncs considerctur. Haud
dictis, defuncticorpusquasi subitaneus turbo adve- dubium, quin cujusdam comitis Sancti Pauli uxor
niens abreptum ex omnium oculis asportavit, nec D fuerit. Historiamfamili«dominorumdeCasteIIione
deinde,quid de eo factum fuerit, reciri poluit. lli, super Matronam, a quibus antiqui comites Sancti
;Tero tres clerici,qui ejus fuerant discipuli, slupore Pauli, ab Audrea Du Chenioeditamperlegimus, et
vehementi acerboque dolore perculsi sunt ex tam intercomitum SanctiPauli uxoresnullam reperiinus
infehci magistri existu. Tunc ad propria sc reci- crga nostrum Ordincm driccipuc propensam pra4er
pienles sciscilati sunt per notos etfamiliares, qua- Mariam Joannis II ducis Britannia' el Bealricis ab
nam de causo vir tantus pcenis a- ternis addictus essct. Anglia filiam, Guidonis III comilis Sancti Pauli
Etpostfactam sedulam inquisitionem nihil agno- uxorcm, matrem vero Malhildis, comitis Valosii
scerc potucrunl, quod mortalcpeccalum secundum conjugis, et cumco Carthusijc Fonlis Beala! Mariae
externa indicia judicandum esset, excepta vana fundatricis. Guido ejus marilus fuit comes Sancli
gloria. Quam ob rem hi Ircsclerici, viri potentia et Pauli post niortcm JoanihT^sua^consanguinea^ filia?.
generis iu)l)ilitale conspicui, conceplo divinorum el haucdis Joannis comitisBlcscnsis, cjusdemGui-

judiciorum limorc, conimuni staluere consilio ad donis palrui. HancJoannamPelricomitis Alcnconii
'Salvandas animassuas et perpetuajpericulumdam- uxorem (quo mortuo sine libcrisanno 1283 vidua
231 S. BRUiNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 232
us eain esso
romaiisiniiriniuincxistiin.ivimus ,eminam A coi'ain Maria Sanoli Pauli comifc, quac ad annum
comiloni San('liPauli,(le (jiiain prafatanarralione, usque 1339 viiam prolraxit, inlellexeril,fleripotest
quiafuilmagaa henefaÛrix Carthusiai vallisSancli ut hoc nondiu ante huncannum acciderit, cumque
Petri, el quasi allera fun(iatrix Parisiensis, inqua licri queat, ut rem, ciim primiiin eam audicrat, in
quatuordccim cellas a^.dificavit ot dotavit. Sed licet litteras non miserit, id forte duntaxat anno circiter
redilibas comitatus Sancti Pauli usque ad aiinum 131)0 fecerit; quo tempore locutionem Gallicam
I21M, quoobiit, fruila fuerit, nusquam lamen nec ab ea, quai Gersonis a-tafe seu sa'culi dccimiquinti
in documentis ulrius^jiie Carllnisiic, nec in citata inilio fuit, tam fuisse divcrsam, ut idde, tunc
Duclicnii Historia ropcrimus, oam titulum gcssisse prinium, qui illam adhibuit, scripsisse auclorem,
comilis Sancti Pauii, scd lantum Alenconii el Ble- concludere potueril Launoius, mihi sat verosimile
sarum.Quam ob rem hanc feminam comitem, in non apparet, quod quinquaginta duntaxat aut
crujus prffisentia hrec narralio facta est, censuimus paulo etiam plurium annorum spatium in lin-
esse potius pra^falam Mariam, cujus parentes ma- guas seu idiomala non soleat tantam mutationem
terni, reges videlicet Anglia^,magni fautores nostri inducere.
ordinis exstitere. Ha^caulem vixitcum Giiigonema- 38"). Atquehinc jam sit, ut nec indubitanter ad-
rilo ab anno ^tdi ad annum 1337, quo ille obiit, B ha>rere ausim Tifanio, qui narrationem, de qua
rui diu superfuit, in viduitute perseverans ust|ue hic, integrumque, qui hanc includit, codicem
ad mortem, quam oppeliit anno -1319. Cum igitur s«culi tertii decimi esse, e solo, quo auclor utitur,
islius codicis scriptor coa^laneus fuerit pra?fatai co- stylo censuit. Neque enim video, cur hic anno
initis, hancque historiam acceperit, ut ibidem te- circiter 1 3oO fere adhuc esse nequierit, qiia-
talis
statur, a quodam Carthusiensi monacho autiquis- lisfuisse piitatur sa?cnIo tertio decimo jam sene-
simo,hinc colIigimus,hunc fuisse supparem nostro scente seu anno 1292, ante quem narralio illa lit-
anon3'mo, qui primus historiam scriptis mandavit, terismandata verosimiliter non fuit, uti ex iis,
cum jam in ordine nostroviverc potuerit ante an- verbis proxime recitatis Carthusianus noster
qua:>
num 1280, ac proin patet, rem illam indubitatam anonymus docet, pronumest eruere. Ut ut sit, cum
jam fuisse sseculo decimo tertio, id est, annis ut eamdem narrationem ab auctore, qui eam in ht-
plurimum octoginta post mortem sociorum sancti teras misit, fuisse lunc primum, cum Maria,
r.runoiiis, et eo tempore, quo Carthusiensis ordo Joannis II ducis BritanniiE filia Sancti Pauli co-
C(jepit e primaria domo latius diflundi mes csset, seu eo temporis spatio, quod ab anno
38i.H8ec Carthusianus nosler anonymus, ut,quo q 1292 usque ad annum 1339 excurrit, e provecta
circilertemporenarrationisproximahuc transcripta admodum ajtatis Carthusiano auditam, ex iisdem
auctor floruerit, determinet. Etsaneexiis, qua? de Carthusiani nostri anonynii verbi, eliam intelliga-
comitissa S. Pauli in medium adducit, sat verosi- tur, fempus equidem,quo circiter illa auctori, a quo
mile apparet,floruisseeumauts3ecul()tertio decimo scriptis consignata fuit, verosimiliter innotuerit,
jam prope eIapso,autpotius tunc, c! aliquot sff!culi definitumhabemus; quodpraecipuum hic est, atque
proxime sequentis annis. Nec contrarium evincunt ad institutum praisensfere sufficit, licet inlerim, an
dufeLaunoiiconjecturse,quarum alteramhic scriptor provectee admodum gpfatisCarfhusianus, e quohic
amodo loquendi
i'epefitaGaIlicalocutione,alteram luctuosamhistoriam didicit, non serius, quamocta-
tani hunc,quam illam ad Gersonis et S. Antonini ginta post sociorum S. Brunonis obitum annis flo-
setatempertinerecontendenSjModusenimloquendi, ruerit,dubium admodum idcirco appareat, quod
quem auctor adhibet, notitiam rei nondum satis nullumex his ultra annum 1145 vitam protraxisse
compertam etreceptam, ut vult Launoius, reipsa inveniam, fierique, uti ex jam dictis pronum est
importet, nondum tamen hinc consequens erit, ut eruere, facile possit, ut, qui historiam litteris man-
narrafio ejus ad Gersonis et S. Antonini eefatem davit, eam non ante annum 1330ex illo provectae
pertineat, itaque duntaxat esislimavit Launoius, D aetatis Carfhusianoaudierif. Quale porrodepreefat
quod Gersonein, quide prodigio dubitanlis fere in narratione Carthusianus nosteranonymusjudicium
modum loquitur, primum fuisse velit, qui id in ferat, nunc habe. « Hujusmodi, inquit, narratio
litteras miserit. Ast id avero alienum esse, ex jam satisingenua acsincera videtur, totiusque historise
supra dictis satis liquet. Ad htec, cum Launoius, meduHamprorsus candide exprimitex antiquorum
i'eralemdedoctoredamnatonarrationein,antequam testimoniis. Ibi enim habes prodigium illud acci-
a Gersone scriptis consignaretur, fuisseconfictam, disse Parisiis, nec non ejus occasione Carthusiense
affirmet, quidni de ea, veluti de re nondum satis institutum habuisse originem.

comperta receptaque,loquipotuerit,quianteGerso- 386. « Trina quoque vociferatio perhibetur a sol
nis celatem scripserit? Quod modo ad Gallicam,qua, damnati magistri amicis in ejus domoaudita.Nihil
decujusffitatehic disserimus,auctor libriDe quatuor que occurritpristinaenostrianonymi narrationi non
Paradisifluminibusutitur, locutionem pertinet,cum consentaneum prater trinam illam vocum repetitio-
ut Carthusianus noster anonymus verbis proxime
is, nem, quam non tribus diebus, sed eodem die ter
recitatisdocet,feralem,quam suppeditat,de doctore factam dicit. Quod vero ibi narretur cadaver ab
damaato narralioaein e Carthusiano grandeevo oculis adstantium venti turbine sublatum dispa-
233 ACTA 234
ruisse, nullam fert contradictionem, cum noster A tineri potuerunt in illo coetu? Sed etsi daremus
anonymus etalii citati auctores, quid de co;factum nullam prorsus ibi fieri mentionem nisi de tribus
fuerit, siluerint, Nam illud insterquilinio sepultum clericis, nonne quod ex illo septenario
fieri potuit
fuisse soli recentiores meminere ex consequentia numero tres quidem tantum funeri adfuerint, sed
idonea, quia damnatio ejus certa erat. » Ita ille ;
qui alios quatuor postea se cum in solitudinem
verum plus aliquid, quam hic assignct, inter ano- traxerint ?
nymi primorum quinque Carthusiai Priorum Chro- 388. « Nam revera eos idem vitai genus pluribus
nographi narrationem, ahamque, quam hbri De aliis persuadere voluisse conjicimus ex Radulpho
quatuor Paradisi fluminibusauctor suppeditat, dis- ct Fulcio, quos lucrari Deo sanctus Bruanoadnisus
criminis intercedit, IUe enim, contraac abs hocfit, fuerat, etiam voto cum eis emisso habitum induendi
inn-umeram populi multitudinem ad ferale docto- monasticum de quibus nihilominus jure dubitari
;
ris justo Dei judicio sese damnatum vociferati, spec- potest, an prscsentes fuerint spcctaculo, quandoqui-
taculum accurrisse eique adeo adfuisse, non obs- dem iikidpatratum talc votum emisisse po-
et ante
curo indicat, quod interim adjunctum si a narra- tnerunt. Pra^tera cx septem primis Patribus tres
tione abfuerit, minus hinc evadet istha!C creditu tantum videntur proprie clerici dicendi, nempe S.
veroque absimilis, uti cx jam dictis satis
difficilis B Bruno, Landuinus et Hugo nam ex quatuor aliis ;
patet, magisque adhuc patescetex iis quaidicturus duo erant canonici Sancti Ruffi, et duo laici. Deni-
sum, postquamquse Launoio, pra^dictam narratio- que in illa narratione magister ille dicitur defunctus
nem ut futilem explodenti. Carthusianus noster fuisse diu, postquam tres illos clericos docuisset.
anonymus opponit, huc transcripsero. Sic itaque Sic enim ibi legitur « Et quant illi orent est6 et
:
post verba proxime recitata prosequitur : « Lau- » lonc tems leur mestre mourut, » id est, « Cum
noius, quiveterum etmodernorum circumstantias » sub eo studuissent, diu post magister eorum de-
confundit, eorumque dissonantiam multis exagge- » functus est, sive ut reddidimus supra: Dumque
rat,in hancnarrationemveIut« ineptamplenamque » sub eo vacassent studiis, post flongum tempus
ignorantiffi» insurgit ex tribus maxime : primo, » mortuus est ille. » Launoius vero ha^c verbo sic
quod « Adolescentibus seu tribus clericis vel schola- interpretatur : « Qui cum illos aliquandiu docuis-
))ribus Carthusianorum ordinis initium ascribat ;» set, abiit e vita» Sed in hac interpretatione, inviti
Secundo quod ejusdem ordinis « Furdamenta in dicimus, non fuit sincerus nam « Aliquandiu » ;
))montibus Burgundiae jacta fuisse referat tertio : non significat « long-temps » sive « Per longum tem-
» quod, qua; de sublato magistri cadavere tradit,
p (( pus, » sed « Per aliquod tempus. » Cum igitur
» cum picturis et parietinis monasterii Pai'isiensis illc homo postquam illos tres clericos
obierit diu,
» non concordent. » docuisset, non erant tunc illi in statu adolesccntis
387. «Adprimumrespondemus.eam narrationem strictesumpto, ut videtur sumptum a Launoio, ut
fuisse verbotenus solummodo factam ab illo mona- narratio hajc inde ineptior appareret. Nec etiam
cho, et ideo codicis scriptorum, qui forsan ea diu scholares erant, sed duo ex ipsis jam doctores et
post scripsit, fallente momaria, facile decipi po- magistri, ut constat de S. Brunone et Landuino.
luisse, Nam fatemur, ibi de tribus tantum clericis Neque id impedit quominus quidam ex aliis sociis
nominatimcommemorari,cum revera septem fue- S. Brunonis scholares forsan tunc fuerint nam ;
duobus laicis, qui ordinis fundamcnta

riut, inclusis duo Stephani salis juvenes erant, qui nondum ad
posuerunt, quos tamen omnes non constat specta- sacerdolium erant promoti.
culo adfuisse. Sed indene rectc inferatur totius 389. « Nihil ergo ineptum in hac narratione oc-
historia^ falsitas, cordatus lector judicet. Imo,quod curret cuicunque lectori, verborum illius sensum
ibi ab aliis auctoril)US discrepat, ex contcxtu cjus- bcnigneetsineullaanimioccupationeintcrpretanti.
dem narralionis sine labore conciliatur. Etsi onim Quidquidad haec reponant adversarii, fundum ta-
auctor trium tantum in cursu sum narrationisme- D mou.uti itaIoquamur,ipsiushistoriai totaquc illius
minerit, plurcs tamen ordinem instituisse inuuit, substanlia constantcr perseverabit, nec illam sub-
cum sub finem sermonis addit : « Et par ces trois vcrtcrc poterunt tam levcs in adjunctis dissonan-
» saintshommes, et parceux,qui prcndrent exem- iiixi. Haud satis possumus mirari Luunoii, viriperspi-
» plek eux, et vesquirent et converserent aussy cacsisimi, in hac observatione inconsidoranliam,
» comme eux, fut commcnci6, ct est encore main- qui cum prius cap. 1 suas Disscrtationis, in exposi-
» tenue et gard6e fOrdrc de Chartreuxe, » id esl, tionetestimonii Petri Cluniacensislegisset, et scri-
» Et sic pex hos viros Lressanctos et eos, quiexem- psisset, «Servariin Burgunditc linibus,» sivc«par-
» plum illorum secuti sunt, et idem genus vita-. » tibus, » ut alibi legilur, « professionem quam-
» duxcrunt, cjcpit etadhuc stat et observatur ordo » dam, » id cst, Carthusicnsem, « multis aliis
« Carthusicnsis. » Et superius « Lors ces trois
: » monasticipropositi sanctiorem,» el inexposilione
« clercs et lorcompagnie, qui estoient environ le lestimonii Jacobi de Vitriaco, « Est aiia sanctorum
» corps Tunc hi tres clcrici et socii corum, qui
:
» congrogalio, quos Carthusienscs appollonl, in
» erant circa corpus.» Nonne quatuor alii, qui oum » ultimis Burgundiio parlibus, » hio nihilununus
tribus his clcricis initium ordini dcdcrunt, con- uuctoremcodicis incpti«et ignoranlia> arguit,(piod
Patrol. CLII.
§38 S. BRUNONIS CAiriiiUSlANOKUM l.NSilTUTOitlS 236
fundamcnta ordinis Burgundioe montil)us jacla
in A pcrsuasum idcirco liabeo, quod, quibus lum h<cc
fuissc rclulcril. Licet cin'ni Major Carllmsia modo tuni illa ornalur, nata sint c sola Iraditione,
silain Dclpliinalucensealur, olim lamen inRurg-un- ad U: inpus usque, quod a rei gestie origine cen-
dia conipulal)atur, quiaet Subaudia el Deli^hinatus tum amplius annis distat, dcducta,
acaucia, quac, cum
crant partes veleris Burgundiic. Unde et astruitur tandiu absque scripturaj munimine durat, facere
codicis Castellionci anliquitas, cujusauctor si scri- solet, ut ad rei gesta; substantiam adjuncta non
psissetpost annum 1316, quovel circa Delphinalus paucu, qua; initio crant ignota, accedant.
rcgno Kranciai ascribi ccepit, aliter de Delphinalu 391. Hinc dato ctiani, luctuosam damnati histo-
locutus fuisset. Ad 3 jam superius fccisse salis ar- riam accidisse,dubium mihisemper eritan Sanclus
bitraniur, cum diximus reccnliores tantnni, inter nostcr, quod tamcn cx libri De quatuor Paradisi
quos picluras et parietinas Cathusia; Parisicnsis lluminibusnaratione supra huc transcripta conclu-
ascribimus, adinvenisse hujusmodi sepulturam in dendum apparet, Parasiis unquam studerit Du-
sterquilinio, licet similior vero videatur, quam illa bium itidcm, etiam hocdato, scmper manebit, cle-
a turbine asportatio. » Ha?c sunt, qu» Launoio. damnationem suam
ricusne,an doctor exsliterit, qui
suppeditatam a libri De quatuor Paradisi llumini- astantibus e fcretro manifestavit.Doctorem tamen
bus auctore narrotionem veluti ineptam ignoran- B cum supra plerumquc nominavi, quod hoctitulo a
liffique plenam, explodenti, Carlhusianus nosler primorum quinque Carthusiffipriorum Chronologo,
anonymus opponit, aliisque hunc secutis ornetur. Etsi itaque, qua de
Launoiusimmerito sanc eam repu-
390. Et vero hic disputamus, narratio ab ea, quam antiquior
diat vel ex eo quod Carthusiensis oi'dinis funda- sancti nostri biographus aliique hunc secuti suppe-
menta in Burgundite montibus jacta referat, vel ditant, in adjunctisdifferat, repudiandam propterea"
quod infausti doctoris cadaver a da?mone arreptum esse censequens non est. Necest, quodreponas, so-
ac sublatum, contra ac Carthusse Parisiensispiclu- lam esse, qua^ doctorisdamnatiprodigium, non pu-
ris exprimitur, insinuet, Vere eiiim montes, Majo- blice,sedintraprivatas defuncti «descoram paucis
rem Carthusiamcomp]ectentes,sancli nostri a>tate accidissestatuat.Elsienim id itasit,illam auctoriibri
ad veterem Burgundiam spectabant, uti liquet ex De quatuor paradisi fluminibus,a quo in lilteras mis-
iis quse in Notitiis Galliarum ad vocabulumBurgun-
sa fuit, e provectfe «tatis Carthusiano,utsupra dic-
diainmediumadducit Valesius. Quodvero dedara- tum,didicit.Quare cumhic fcralem historiameCar-
nati cadavere non idem, quod in Carthusige Pari- thusianis,quibuscum vivebat,haud dubie audivisset,
siensis picturis exprimitur, factum prodat, nihil debethaic testimoniimultorum instar haberi,hinc
^
plane adrem facit,cum ParisiensisCarthusise pictu- que deeadem, veluti apluribus tradita, supra etiam
ree, dato etiam, Parisienseprodigium accidisse,non sum locutus. Accedit, testimonia antiquasupra ad-
ea polleant auctoritate, ut, quodcum hisce pugnat, ducta, quse prodigium publice factum statuunt, ex
rejiciendum sit.Necineptaetiam, de qua hic, repu- anonymi primorum quinque Carthusiae fpriorum
tanda est narratio, quod tribus adolescenlibus seu chronographi narratione esse accepta, omniaque
clericis seu scholaribus Carthusianorum ordinis proinde simul sumpta testimonium quodammodo
initium ascribat. Hos enim, cum id fecerunt, ado- non nisi unum constituere. Jam vero cum haec ita
lescentes non amplius fuisse, innuit. Ad haec etsi sint, nihilque prseterea contra libri De quatuor pa-
liorrendodamnatispectaculotres duntaxat adfuisse radisi fluminibus narrationem militet, nec heec^nec
tradat, plures tamen ordinem instituisse, orationis opinio,quse in hac priiecipuefundatur, qua;quePa-
contextu indicat, nec eos omnes scriptorum anti- risiense prodigium non publice, sed coram paucis
quorum uUus, quispectaculi meminerit, prgesentes duntaxat factum statuit, rejicienda est, velut
eidem astitisse affirmat. Sed etsi id plerique ex his inepta noviterque conficta.
diserte etiam assererent, consectarium duntaxat
§ XXIII. Quam fidem mereatur opinio, quse doctoris
foret, hos inter et libri De quatuor paradisi Ilumi- j) damnati anastasim in privatis hujus aedibus coram
nibus auctorem in adjunctis exacte non convenire. paMis tandem dehac etiam
accidisse statuit, et quid
Verum quidtum ?ld duntaxat argumento es(,hunc ita considerata censendum.
uon ex eodem fonte, e quo illi, hausisse,non autem Non raro, quce traditione duntaxat noscuntur,
narralionem, quam suppeditat, a narrationc, quam facta historica, ut ut adjunctis falsis veslita, veri
illi,in substantia essediversam, aut hanc idcirco a etiam aliquid complecti, e dictis § proxime prse-
veritate existerc alienain. Potest enim, uti ex jani gresso pronum est eruere. Attamen ut, quae modo
supra dictis liquet, narrationis cujuspiamsubstantia de luctuosa damnati historia dicenda hic sunt, lu-
veritati esse exactissime consona, licet interimad- culentius patescant,lubetadhuc qua3dam,apraesenti
junctis aut certo falsis aut dubie duntaxat veris instituto non omnino aliena, quai Papebrochius
sit vestita. Etvero hujusmodi esse adjuncta omnia, noster suppeditat, in medium proferre. Hic itaque
quae vestiunt tum narrationem, quam primorum in suis ad Exhibitioncm errorum Besponsionibus,
quinque Carthusioe priorum Chronologus aliique articulo xix, num, 10, ita scribit : « Contingit...
hunc sccuti suppeditant,tumalteram, qua^Jibri De srepe, traditionis substantiam talem esse, ut, licet
quatuor paradisi fluminibus auctori ascribitur, non nisi temere possit in dubium revocari, etiam
237 ACTA m
coeevorum testimoniis destituta puta quod aliqua ; ^. fuisse, primi ejus socii discipulive sequacibus suis
S. Ursula cum plurima turba sociarum a barbaris narrarint, borumquc deinde posteri, rc tcmporis
fuerit ante urbis Coloniensis, ab iis obsessa;, muros lapsu falsis adjunctisaucla, prodigium illud publice
interfecta, etc; quod S. Dionysuis episcopus Roma coraminfmita propemodumpopuli muUitudine ac-
missus in Galliam, Parisiis fldem prajdicaverit, et cidisse, damnatique voces tribus diebus diversis
suo sanguine consignarit, aliaque similia contingit, ; rediisse, crediderint, licet interim feralis bistoria
inquam, sa^.pe, ut ea, qufe prima^ traditionis sub- intra privatas defuncti aedes coram paucis dunta-
stantiaj postea accesserunt tanquam e^ traditione xat, quorum unus Bruno, accidisset,
fuisset S.
aut revelatione (ut factum per compositiones Le- damnatique voces, non tribus diebus diversis, sed
gendarum, puta Legend» Dionysiana; seculo ix, uno eodemque repetitae fuissent.
Ursulanee seculoxi,) meritorejiciantur, ut recentio- 39i. Quid si ergo res posleriori boc modo evene-
rum somnia commentaque, toti retro antiquitati riL? Sane, qui iLa vere factam aulumariL, baud
ignota ; recenliorum, inquam, non respective ad muUum a verisimilitudine ejus abborrebit opinio,
nos liodie viventes, sed respective ad rem, ipsos imo vero potuerit utcunque verosimibs videri. ILa
sajculismultispreegressam, » Ua rectissime,ut mibi puLo, quod, ut jam supra satis insinuavi, subinde
equidemapparet,IaudaLusPapebrocbius, quideinde B eliam flat, utfacLa bisLorica, etiamsi silentio a scri-
eodem arLicuIo num. 13 baec eLiam buc specLantia pLoribus omnibus contemporaneissint supressa, ad
suppediat: TradiLionibus popularibus, sacris vel pro- eosque, a quibuslandem litLerisfuere commendata,
fanis..., plerumque veriLaLis aliquid quoad substan- tradiLione duntaxat, qua^ centum amplius annis
a
tiam subest, sed multum furfuris successive asper- reigestajoriginedislet, fuerinttransmissa, proveris
sum, a quo difflcile sit eas sic repurgari ut , sinL babenda, nec, quo minus Parisiense prodigiura
bominis prudentis inteUecLus iis, tanquam eaLenus si non publice, sed coram paucis tantum
intra pri-
certis, citra formidinem acquiescat ac postea : valas defuncLiaidesaccidissestatuatur, factis, bujus-
num. 19 etiam ista « Fama, principio plerumque
: modi accenseri queat, universale de eo scripLorura
minimo et ssepe non vero orLa, oinnium, qui inlegroprimo,et forteetiam secundo
Mobilitate viget viresque acquirit eiindo, posLrem gesLam sa^culo labente floruerunL, obsLet
Parva metu primo, mox sese attollit in auras silentium, ulpoLe cujus ratio non inepLa, a facli
Ingrediturque solo et caput inter nubila condit. ignoraLione repetita, occurit. Cum enini lucLuosus
393. « Eodem fere modo se babet LradiLio popula- evenlus, si non publicc accideriL, Guibertum de
ris.Principiumejus plerumque est facLum aliquod p NovigenLo aliosquescriptoresantiquossupra recen-
memorabile, velquodreipsacontigit aliquando, sed sitos facile laterepotuerit, non est sane cur corum
cursu temporis talibus ornamentis atque addiLa- de boc mirum accidat silentium, autrem cx boc
menLis induitur, ut seipsum postea mireLur et vix falsam esse arguamus. Ad baic, nisiParisiense pro-
agnoscat vel quodab oLioso ingenio priscas rerum
; digiuin, quo in eremum actus sit S. Bruno, coram
origines in sui suorumve commendationem inda- paucis saltem intra privaLas defuncti a?des locum
ganLis, fingitur conLigisse ; et a levi vulgo, avide, babuisse admittatur, oportet; utvel ipsimet Cartbu-
quod optat, credende, adoplaturpro vero, etcolitur siani borribilem bistoriam ex toto conflnxerint,
vel
pro tali per muUa Excmpla tam in
sajpe ssecula. ut jam ab aliis conflctam adopLarint primum
; au-
sacra quam profano bisloria occurunt. » Haic om- tem fecissc viros religiosos, veritatis amanlissimos,
nia de traditionibus Papebrochius, etsane, uLjam fabularumque osores, quis facile in animum indu-
dixi, rectissime. Quainobrem, cum secundum ba^c cat ? An crgo in altcrum ipsos impegisse assere-
non raro contingat, ul, quamvis traditiones aut, si mus ?
mavis narrationes, qucc solis ti"adiLionibus super- 39o. « Si fabula est, inquit de
damnati bisloriain
sLruunLur, falsUatibus plurimis sinL infecLte, vcrai opere, quod ordinis Cartbusiensis Annales inscri-
tamcn in subslanlia sint, aut certe veri aliquid D psit, Ub. i, cap. 1, num. 11 Massonus supra
lauda-
quantum ad hanc contineanL, fleri facilc potest ut tus, a quibusnam, qua>,so,composita? CerLe
non.
CarLbusianorum de borrendo, quo S. Bruno in ere- aliis, quam a sa^cularibus bominibus dici polesLex-
mum pulsus fuerit, prodigio Parisiensi tradilio, aut, cogiLata. Quonamautcm modo a piimis Carlbusia-
si mavis, anonymi primorum quinqua? Carthusia; nis ac suis deinde successoribus talis fabula, a
priorum chronographi aliorumque supra laudalo- sfficularibus fabricata, pro re vcrissima admUti po-
rumscripLorumdeeodcmnarraLio, c LradiLione illa tuit, et posLeriLaLi suai Lam flrmiLer oL absquc
ulla
primitusprofecta, insubsLantiaverasiL,autcerleveri unquamcontradictioneauLrecIamationeLransferri?
aliquid (|uanLum ad subsLanLiam conLineat, eLsi ad Id profecto moralUer inqiossibile esse ncmo non
eam non paucaadjuncta falsaco modo,quem supra vidcl. » A primis cerLe CarLbusianis, id (>st, a
exposui, Lcmporis lapsu accesserinL. Ut clarius S. Brunonis sociis horumvc discipulis fcralcMi dc
loquar, (ieri poLcsL uL, sancLum nosLrum prodigio, damnalo narrationcm, si fabula sil, luin fuisse
quo defuncLus, in fercLro jam pusiLus, priino seso adoplalam,alqucad poslcros transmissam, quisque
accusatum, deindo judicaLum ac Landetn coiubim- facilo agnosccL vcrum, iiKiuicL non ncmo, quidni
;
natum, aslautibus dcclarasset, in creinum jûlsum facLum esse queal, ul poslerioris ;ovi Carlliusiani
s. iJiJiJNONis cAirriiiisiANoiiijM iNSTiTi;roi;is
230
idcsl ciuisffiCulotcrlio docim()tloruerunt,hisloiiuni A invcnissot, ut fainuli antc nunciayerunt, avcrsus al
comincntitiam, pro vcraab impostore ipsis, atqiic cuni indignatione reccssurus statim ut
illani, ut ut
dcccpti acccpcrint?lmo vero crit forlassis,

qui hic pcdem in limine posuit, sanclus Bruno cum suis
Blomcnvennam objiciat,in contcxla asc S. Bruno- expcrgeractireverentcrepiscopum salutaverunt, dc-
nis Vita tria divcrsa narrantem prodipia, quonim volas illi gratiarum actionesrcfercntcs pro univcr-
unum quidem omni dubio procul commentum cst, sis bcncficiis sibi ab eo collatis. Consueverat cnim
duo vcro rcliquat commenii, nc quid pejusdicam, ipse episcopus de suis facullatibus eis liberaliter
vehcmcntissimo sunt suspccla. Tria illa prodigia scu crogare, ct singula necessaria miiiistrare. Interro-
potius fabulas, nc sinistrc de antiquis Carthusianis

gans autcm episcopus Brunoncm, ait: Qune diesest
suspicandi ansam darem, in medium liic non pro- hodie?AtilIerespondit: DominicaQuinquagesimae.
ferrc animus primum fuerat ; verum cum oificii Et episcopus : Quare, inquit, tandiu tardastis ad
mciratioexigatutiamquffi obesse, quam qua^ pro- prandium? Narrantc autem Brunoncordinem gesta^
de disputatione inter ipsos habita, cpiscopus,
desse Carthusianum de prodigio quo Bruiio in
rei, ct
eremum aclus fuerit, traditioni queunt, studioso clam dispensatore domus sua;, interrogat
acccrsito
leclori exhibeam, nec intra paucorum nianus sit utrum etcdem sint ha:; carnes quas Dominica Quin-
B quagcsima; ministrasset. At diligenter considc-
conlcxla a Blomenvenna sancti nostri Vita, ipsa
ille
scriptoris luijus verba, praifata iniracula

seupotius rans, easdem esse renunciat. Tuncstupcfactus epi-
calcem scopus, convcrsus ad fratres, ait
fabulas complectenlia, huc transcribo, ad
: Novcritis, fratres
deinde, tum quaj ex hisce contra Parisiense

prodi- mei charissimi, quia hodie est feria quarta post
gium difficultas formari queat, tum quid ad hanc Dominicam Palmarum. Cumque ministri jussu epi-
responderi debeat, adjecturus.
scopi carnes auferre vellent, mox ut eas tetigerunt,
biogra- versaj sunt in pulverem, mirantibus cunctis et stu-
396. Sic itaque habet bic sancti nostri
phus « Non est silentio prfetereundum quod in
:
pentibus. Quod cum episcopus vidisset, una cum
primo ingressu in Carthusiam, anlequamnormam familia sua tlexis genibus veniam a sancto Brunone
sibi vivendi inslituissent, stupendum
legitur evenisse et fratribusImmiUter petierunt super falso judicio,
miraculum. Cum quadamvicebeatus Hugo ex more quo eos judicareccepcrant. Fratribus vero istudfuit
suam visitaturus diocesim (sicut in Adventu et Qua- occasio, ut carnibus perpetuo abstinere propone-
dragesima consuevcrat) valcdiceret fratribus, eos- rent ;

quod postmodum, aliis miraculis succedenti-
bus, strictissime sancitum usque hodie servant.
que benediceret, carnium refectione missa. Ipsa
Dominica quinquagesimse, peracto divino officio, 398. « Alio namque tempore quidam juvenisge-
^
prandii, benedictis prius mensis, sanctus nere nobilis, egregie doctus, in domo Carthusi»
hora
Bruno,homo profundi cordis,locolectionis admoni- monachum induens laudabiliter in senium usque
alia dicens: vixit, in spirituali vitaadeo proficiens, ut prophetiai
tionem saluberrimam proposuit, inter
Attendamus, oro, fratres charissimi, quia
antiquus quoque spiritum habere mereretur. Ad extremum
in cremum hanc vero confectus senio cum a?griludine gravissima
hostis nos decipit. Venimus enim
Patrum teneretur, ardenti desiderio petiit a priore, eum
ad poenitcntiam agendammoreanliquorum
Arsenii, Hilarionis, visitante, carnes sibi ministrari. At ille reputans,
Pauli primi eremitai, Antonii,
Numquid hi carnibus vescebantur, ut eum, agente senio vel a^gritudine, non esse sanae
Macharii, etc.
qui in opposita mentis, aut certe astutiis antiqui hostis illudi, illa
nos cajpimus? Responderunt ei,
venerande Pater, vicG dissimulans abiit. Posl tres vero dies redeunte
niensa sedebant An sumus nos,
:
ad infirmus desiderio carnium astu ns

majores ac meliores apostolis, quibus prajcepit Do-
se Priore,
domum ctc, dixit, se gradia Dei nequaquam mente alienatum

minus, in quamcunque intraveritis,
edentes et bibentes, qua; apud illos sunt. Brunone

talia dixisse ; sedquoniam sciret, sepro certomori-
turum carnium usus concederetur et ha?c
vero cum illis, qui in sua sedebant mensa,
contra- nisi sibi ;
rium tenentibus, usque vesperam disputatio pro-D dicens obstetabatur Priorem, nisiocius suo deside
in
se usque ad rio satisfaceret, desuamortein diejudicii rationem
tracta est. Tandem fatigati inclinanles
se redditurum sciret. Quibus auditis, Prior sciens
terram obdormierunt.Revcrsus autem a visitatione
episcopus misit nuncios ad sanctos fratres, signifi-
infirmum virum esse sanclum, multum expavescens,
cans eis de reditu suo, et quod more solito
vellet conventum convocavit et rem omnem exposuit. At
sequenti, hoc est, die Coanaj Domini sumere cum illi concorditer decrcverunt, ut in cxtrema neccssi-
Nunciusautcm invcnienseos tate constituto carnes ministrarentur. Interrogatus

eis mandatumnovum.
dormicntes juxta mcnsas, intuens simul carnes fu- deinde infirmus, quas potissimum carnes desidera-
ret, rcspondit, perdicis. Statimque Prior, accersito
manlcs supra mensas, scandalisatusvalde, reversus
renuntiavit domino suo qua? viderat. At ille vcrbis juvenc quodam nobilc monacho novitio de Gra-
sccundo tcrlioquc lianopoli, jussit ut a vcnatoinbus acceptam perdi-
illius non credidit donec nuncio
misso, idem nunciaretur. » ccm afferet infirmo. Ille vero sine mora perrex-
397. Stupefactus episcopus, ncc adhucfidcm ad- lum propter supcrioris obedicntiam, tum propter
hibuit, dicensque Nisi ipse videro, non credam,
:
charitatemergainfirmum,cujusdiscipulusfuerat,et
ascenso equo, venit in montem. Ubi cum omnia
24 i ACTA 242
non altendens ire pontem, per quem communis A tamen velidcirco autumo, quod tam hoec, quam
eral transitus, superaqiiasambulans,flumen Irans- primum, utperpetuama carnibus abstinenliam a
ivit, celerilerque perdiremattulit. Carthusianis, periculose etiamdecumbenlibus, ser-
399. « Quam cum Prior optime coctam infirmo, vavisolitam,Deo omnino probari contra obtrectaro-
prgesente conventu, pra^sentasset, ille suspicicicns in rosostenderetur, conficta fuisse videantur, uniceque
coelum cum lacrymis ait: Domine Jesu Christe, hunc in finem a Blomenvenna, cum jam ante fuis-
exaudi me
peccatorem famulum tuum, suppliciter sent conflcta, in eam,quam contexuit, S. Brunonis
precantembonitatem tuam,ut, si istetam veliemens Vitam sint illata.At vero,inquiet non nemo,cum e
appetitus tua? est placitus voluntati, proveniatmihi quaiBlomenvennarefert, prodigiisunum
tribusillis,
adsulutcmcorporisetanimcfihocedulium. Sin alias, indubie, duo reliquaverosimilitersint flctilia, quid

piissimeDominequi vitaêtmortis tenes imperium, si ergo olim eliam fuerint in Carlhusianorum, non
digneris liuic creaturee tuaj, quse mei causa occisa secus atqueinaliorumordinum monasleriis,invenli
est,rcddevitam, ut avolans in viam suam nos viri pii quidem, sed simul ita simplices, ut nova
famulos tuos cognoscere faciat, contrarium esse pro arbitrio prodigia, quoe vel ad'ordinis sui splen-
voluntati tuoe, me vel quemcunque nostrse religionis dorem commendationemque,vel ad Deisanctorum-
monachum quacunque occasione vel infirmitate B que gloriam conducerent, comminisci sibi fas puta-
carnescomedere. Cumquein conclusione oralionis rent, reque ipsa etiam saeculo tertio decimo, quo
omnes, qui aderant, respondissent Amen, illico avis, prajcipue plures fabulis fingendis operam in c«no-
recepta, vita, plumisvestita repentino volatu dispa- biis dedisse noscuntur, nonnullasubinde sint com-
ruit, videntibus cunctis qui aderant, et stupentibus menti ?
ac gratiasagenticus Deo, qui facilmirabilia magna 401. Quid si e commentisillis unum sit doctoris
in cceloetin lerra. Alio etiamtempore cumquidam tantisper redivivi, qui sese damnatum, publice e
episcopi et alii, Quinquagesimam Carthusiam
ante feretro proclamarit, horrendum prodigium, dicto
venientes,vidissent quosdam senesdebiles, carnium sajculo tertio decimo primum litlcris, uli ex supra
carentiaj hoc attribuentes, rogaverunt Priorem dictis liquet, commendatum ? Quid si id tunc, ut
instantissime, ut debiles illi de carnibus, quibus vita; austerissima^, a S. Brunone institulffi, quam
totusmundusillo in tempore uteretur, aliquod ha- nonnulli olim carpebant, ratio redderetur, fuerit
berentrefocillamen, addentes, multos doctos viros confictum.^ Eodeducunt relataa Blomenvennapro-
ettimuisse ettimere de nimia inhocordinisduritia. digiaseupotius figmenta. Verum, quidquidsit, nec
Cum vero Prior nullatenus assentiret, rogaverunt ^ hcBC facere possunt ut feralem damnati historiam
ut saltem pro se et suis comitibus carnes emi face- proindubitatocommentofabulavehabeam,maxime
ret. Quid multa ? Emplai carnes Carlhusiamque in opinione, qua illa,uti hic modo fit, non publice
perlatae, apertis sarcinulis cernebantur versce in coram innumerapropemodumpopuli multitudine,
veroset optimos pisces, colore, odore, sapore. Quo sed intra privalos domus defuncti parietes coram
viso, Prior, Videtur, inquit,quia non cst voluntas paucis dunlaxat facta statuitur. Etenim nec omnia,
Domini, nt carnibus carnem nutriamus. Deinde quffi soeculi decimi tertii scriptores in litteras misc-
pisces cocti conventuietaliis sunt propositi, atquc runt, commentitia sunt, nec,etsi triaprajmemorata
eorum gustu inflrmi ac debiles sanati et conforlati, prodigia seu potius commenta a Blomcnvenna in
Non crediderunt episcopicarcesinpiscesconvei'sas. S. Brunonis Vitamsint iJlata, ea universus Carthu-
donec mittentcs ad maceUa et diligentissime in- sianorum ordo pro veris aut haberc aut umquam
quirentes, de te tam stupenda evidentissima tcsti- habuisse deprehcnditur, vidcturque,proinde is nec
monia audierunt. » pro vcro oliam indubitatoque, uti constanter per
400. Taliasunt triadiversa a Blomenvenna relata plurasa^cula jam habuit, habiturusfuisse Parisienso
prodigia ac prinium quidcm ex his, ut jam dixi,
: prodigium, si commeutum dumtaxat
fabulaque id
omnidubio procul commentitium est. Guigo enim, D Ul ut sit, opinio equidem, qux Parisenso
fuissct.
quintus CarthusiffiPrior, in VitaS. Hugonis,Gratia- prodigium inter privatos domus defuncti parictcs
nopolitani episcopi, illius non meminit ; dubium factum statuit, a vcrisimilitudine multo minus ab-
autcmnullumest,quinprodigiumhujusmodi,utpole horret, quam qu» id publice coram innumcrai
simul cl ad Carthusiensemordinemet adHugonem propemodum popoli mullitudine evenisse astruit.
Gratianopolitanum episcopum, quiparlem nonmi- Anne interim rcipsa lucluosa historia, sivepublioo,
nimam in eo habuisset, spectans,biographus is, si sive intra privatos domus defuncti parietes acci-
contigissct umquam,sciturusscitumque commemo- disse slatuatur, locum unquam hal)Uorit,sanclum-
raturusfuissetin lucubratione qua S. Hugonis vi- quc nostrum in eremum impulcrit, studioso lcclo-
tam omncmgestaque eliam niinus mcmorabilia ri cx omnibus, qua; jam fuse de ea disputata sunt,
diligentissimcestcomplcxus, Quod vero pertinct ad dijudicandum rclin^pio. non sunieicnlibus, ut mihi

duo alia prodigia, a
Blomcnvennapariler comme- equidcm apparct, ralionibus supra addutcis, ut
morala, euntet haic, utjam monui, verosimillime illam vel certo vcram vel cerlo falsam pronun-
commentilia; etsi cnim, quo id invicte probatum tiem. Rcrum modo, ad saclum nostrum spcctan-
sit, argumenlum sal vaUdum haud suppetal, ila lium, scriem proscquamur.
24:^ S. P.RUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTOIUS m
XXIV. Remisne, an Parisiis sanctm in solitudinem A, qmm
alias Parisiisdocucril seu magislrum egerit.
<rrit, qiKtndonnm id fecerit, ct an txinc recta
Accedil, ajûd anonymumprimorum quinquc Car-
Carl/n(si;v crcminn adicrit.
tluisia'. priorum cln-onograplnim scu antiquiorem
Anonymus primorum quinque Carthusiac prioriim sanclinostribiographum,qui majoris utique, quam

chronologus, qui prolixius sancti nostri clogium, Biomenvenna aliique recentiorcs, auctoritalis est,
vil;n anliquiorisnomine, utsupra monui,cdcndum, sociorum duntaxat, non autemctiam discipulorum
contcxuit, Franciscus a Puteo scu Putcanus,Petrus nomine venire cos, ad quos a sancto post feralem
Blomenvenna, aliique recentiorcs ejus biographi, cventum orationem liabitam perhihet. Ut ut sit,
qui Parisiense prodigium, quo doctorsese damna- quosdam equidem ex iis, quos sanctus in eremum
tum, e feretro publice vociferatus sit, in littcras secum attraxit ejus ante exstitisse
, discipulos,
miserant, Brunonem,postquam idaccidisset, vehe- hacque occasionefactum, ut eis secedenti secumin
mentissimaefficacissimaquehabitaoratione,utnon- eremum consilium inspirarit, nullo plane e capite
nuUi, qui et ipsi horrendo pectaculo adfuissent, vero apparet absimile,maxime cum Remos, docente
sa?cuIonuntium remittcre unaque cum illo in ere- ibidem Brunone, ingensundequaque,non modoin-
mum scdere decreverint, effecisse, memoriBe pro- (ligenarum, astetiam extrancorumalienigenarum-
dunt. Et anonymus quidem, qui sanctum Parisiis B que multitudo litteras discendi ergo confIuverit,ut
tunc docuissc non scribit, fuisse illos omnes hujus supra num. 171 docui.
socios seu familiares indicat; recentiores vero, qui 404. Verum qua^ri iiic jam potest, Remisne an
Brunonem tum ibidem magistrum egisse volunt, Parisiis in itemque
solitudinem sanctus abierit,
quosdam etiam ex illis faciunt hujus discipulos. quoanno
BIomenvenna,Puteanusaliique
idfecerit.
Verba huc spectantia tum anonymi, tum recentio- recentiores, qui in S. Brunonis Vita, quam ex insti-
rum, seu potius, qui, quod ei reliquiexhis consen- tuto descripsere, fuisse hunc, Parisiis docentem,
tiant, omnium locum tenebit, Blomenvennaj huc horrendo redivivi prodigio in eremum pulsum tra-
Iranscribo. Anonymus itaque num. 5 sic scribit dunt, Parisiis etiam illum, compositis rebus, eo
:
(( Ea tempestate erat ibi magister Bruno, naliQne secessisse, non obscure indicant. Idem etiam facit
Theutonicus, de civitate Colonia non obscuris paren- anliquiornosterbiographusseu primorum quinque
tibus natus, EcclesiaB Remensis canonicus ctibidem Cartliusi» priorum chronographus, etsi interim.
scholarum magistcr in theologia, qui suprascriptis Parisiis docuisse sanctum, memoriae non prodat,
vocibus(doctoris scilicet,sese damnatum, vociferati) uti jammox docui.Verum Sanctus,cum in eremum
salubriter territus atque compunctus allocutus est p secessit, Remis versabatur, pristino ibidem post
''
quosdamsociosibi pra?,sentes,))ac, recitatadeinde, Manassis archiepiscopi, expulsionem statui restilu-
quamadhosce sanctus habuerit, oratione, num. 8 tus. Ita docent nos hi qui quo ecclesia^. cathedra-
subjungit « His vel similibus ver])is atque senten-
: lis Remensis canonici sancto parentarunt, tilulum
tiissanctusBruno seipsum et quosdam socios allo- funebrem inter recudendos fj2, ex parte consti-
quens et exortans deUberaverunt ipse et sex alii tuunt, soquentes de Brunone versiculi, num. 154
probi viri secum abrenuntiare mundo et pompis adhuc recitati :
ejus, et ad perpetuam poenitentiam peragendam Qui cum multimode nostra polleret in urbe,
eremi deserta competentia qusereve, )> etc. Solamenque suis atque decus fieret,
403. Enmodo,quse Blomenvenna commemoret. Cumque faveret ei fortuna per omnia, jamque
(( Territus igitur, inquit, et salubriter (S. Bruno Hnncprseferremus omnibus et merito ;
nimirum) compunctus, vocatis nonnullis ex sibi Namque benignus erat omnique peritus in arte,
magisfamiliaribussociisatque discipulis, intcr quos Facundusque satis divitiisque potens,
erant magister Lauduinus, qui post eum primus Omnia postposuit Christo, nudwnque secutus
Carthusiseprioratum suscepit, duo Stephani, unus Christinn, cum multis suscipit hunc eremus.
Burgensis, alter Diensis, ambo canonici Sancti I^ Jam vero, cum hoc ita habeat, Brunonem sane,
Rufl, Hugoetiam, quemappeIlabantcapel]anum,eo dato etiam, eum prodigio, quo doctor sese dam-
quod solus ex eis sacerdotis officio fungeretur, et natum denuntiaret, Parisiis praesentem astitisse,
duo laici, Andreas scilicet et Guarinus, qui omnes hincque essefactum,ut sa^culo nuntium remiserit,
pra?fatis horribilibus defuncti clamoribus interfue- in eremum sese,non Parisiis, sed Remis, quo hinc
rant,liisvel similibus verbiseos lacrymabiliter affa- facto jam prodigio, res suas compositurum redie-
tus est dicens : amici et sodales, etc. » Haec ille, rit, ne dicam indu-
contulisse, verosimillimum,
quosdam ex iis, quos S. Bruno post visum audi- bium, apparet.
tumquehorrendumprodigiumvehementissimaora- 40o. Atque hoc quidem primum est, quod definien-
tione fuerit affatus, sancti hujus fuisse discipulos, dumhicerat quod jam ad secundum, seu ad tem-
;
non obscure utique docens. Verum id, dato etiam, pus, quo sanctus eremum, sa?culo relicto, petierit,
horribilem doctoris damnati historiam rcipsa habuis- pertinetinopinioneeorum,quiproluctuosadoctoris
se locum, idcirco mihiparum verosimile apparet, damnati historia pulsoquehinc in eremum S,Bru-
quod verosimiJlime sanctus, ut § vni ostendi, nec eo none stant, idcerteante annumI082circiterfactum
tempore, quo luctuosus casus contigisset, nec un- non esse, necesse est, cum hoccirciter anno ferale
243 ACTA 246
spectaculum evenisse Unanimi consensu scribant, A seipso, qui id pariter fecerit, indubie loquitur, ut
uti Ires diversas sancti noslri Vitas, commentario proinde promptitudine, quam Bruno ad voti obli-
huicexdictissubdendas,inspicientipatescet.Verum gationem exsolvendam attulerit, laudati Historise
cum feraiis bistoria certa ex .supra dictis non sit, Fi'anciffi scriptoresmoveri nondeI)uerint,ut ejus in
alia via, qua vel secessus S. Brunonis in eremum eremum discessum vel ipsi, quo votum satuunt
epocba, vel etiam duntaxat tempus,antequodbfec emissum, anno 1078 afflgerent, aut certe ultra
figi baud queat, tutius certiusque determinetur, annum 1080 non differrent. Nec est etiam cur quis
necessario ineunda est. Sanctus noster, uli dicta ob Guiberti abbatis iNovigentini supra sa^pissimo
§ VIII manifestant, in pristinum Remisstatum ante jam laudati auctoritatam sancti nostri in solitudi-
annumiOSl restitutus non fuit, ac proinde,cumex nem secessum ante annum 1081 contigisse existi-
mox dictis non prius in eremum, quam cum id met. Scribit quidem bic scriptor lib. i de Vita sua,
factum fuisset,sese receperit,consectarium omnino cap. 11 : « Hujus ergo (Maanssis Reraensis archi-
est, ut hoc postremum ante eumdem annum 1081 episcopi Simoniaci) mores prorsus improbos et
non fecerit; ut proinde a vero deviare videantur stupidissimoshabitus cum omnis honestus horre-
Hrstorise litterarife Franciffi scriptores, dum hujus :'et, Bruno in Ecclesiis tunc Gallia? opinatissimus.
operis sui tom. IX, pag. 236, Brunonis in eremum B cum aliis quibusdam Remensium clericorum nobi-
secessum vel anno 1078 vel certetunc, cum Manas- libus infamis illius odio excessit ab urbe Remensi
ses exauctoratus Remensis archiepiscopus armis ac deinde, nonnullis interpositis, subjungit. At
sibi asserere male acquisitum arcbiepiscopatum Bruno, urbe (Remensi scilicet) deserla, sjecuIo
conaretur, seu anno 1080 conligisse, affirmant. etiam abrenuntiare proponit, qui suorum notitias
Nec tantum laudati scriptores sancli nostri in solitu- horrens ad Gratianopolitanum processit territo-
dinemsecessum loco citato nimium maturant,verum rium. Ibi in arduo et admodum terribili promon-
etiam socios, qui eum ad hanc comitati sunt, e torio,ad quod diffloillimum et valde insolens iter
clcro Remensi, cujus an eorum illus fuerit, est intenditur; sub eo etiam pra^ruptissimse vallis vo-
dubium, exstitisse asseverant. Ast de hoc infra rago dehiscit, habitare deligens, bujusmodimores
tractabo; nunc in tempus,quo sancti in solitudinem instituit, et sequaces ejus bodieque sic vivunt. »
secessus acciderit,ante omnia inquirenduni .Scripto- 407. Verum,ctsi isscriptor, uti ex illiushuc jam
res proxime laudati, qui hunc, ut jamdictum,cum
transcriptis verbis liquet, sancti nostri ex urbe
anno 1080autetiam cum anno 1078 componunt, Remensi discessui secessum in Carthusiae eremuni
facere id videntur, quod sancti cum Radulpho p subjungat,hunctamen inter et illum nullum plane
Viridi et Fulcio Monoculo de falsis mundi delecta- aut perexiguum duntaxat temporis spatium inter-
tionibus ajternumque duraturis cceli gaudiis colla- cessisse, seu Brunonem, statimatque ob improbos
tianem, dequajam suprafuse actum, anno circiter Manassis mores urbe Remensi excesserat, in ere-
1077 accidisse statuanl, Brunonemque simul, qui mumabiisse, non edicit, nec salvaveritate, edicere
una cum hisce sseculo renuntiandi, monachicum- id potuit, uti ex supra dictis tum de tempore,quG
que habitum assumendi votum tum emiserat, sanctus ex urbe Remensi abiit, tum de rebus, quai
Deo id exsolvere baud diu distulisse, existimarint. deindegessit, pronum esteruere. Atvero, inquies,
Ast votum sese non statim implevisse, ipsemet nihilne etiam aliud Guibertus, unde sancti in ere-
sanctus in epistola supra plus semel laudata, qua mum secessustempus utcunque delerininaripossit,
ad hujus exsolutionem Radulpbum Virideni hor- ;uppeditat?Recilatisproxime binis textibussequen-
latus est, non obscure indicat. tia verbainterserit :< Quem (Manassem)postmodum
406. In hac enim ad Rodulphum sic scribit : proceres, clerusatque Burgenses,cum ab Hugonc,
« Reminiscitur quippe dilectio tua quod, cum ego qui Diensis agnominabatur, archiepiscopo Lugdu-
et tu et Fulcius Monoculus quadam diesimul fuisse- nensi, apostoIica;scdisIegato, viro in foenore justi-
mus in hortulo adjacenli domui Adae, ubi tunc ^ lia; clarissimo creberrimo anathemate ferirctur, et
hospitabar, de falsis oblectationibus et pcrituris illc manu militari tbesauros ecclesitc dilapidare
mundi Iiujus divitiis, nec non de perennis gloria; niterctur, a scde, quain maIeobsedcrat,pcpularunt,
gaudiis aliquandiu, ut opinor, tractaremus, undc et cxilio relcgatus ailerno,cuni se ad cxcommuni-
divino amore ferventes promisimus ac vovimus catum tunc tcmporis Heinricum imperatorcm ipse
Spiritui sancto in proximo fugitiva sa^culi rclin- cliam cxcomniunicatus contulissct, Iiac illacquc
quere et reterna captare,nec non monachicum habi- obcrrans,sincconimunione postrcmodefungitur » ;
lum recipere ;
quod et in vicino peractum cssct, cum autem scriptor ille hicc verbis, qua> et binis
nisi tunc Fulcius Roniam abiisset, ad cujus redituni cjus num. pn-ecedcnti huc transcriptis lcxtibus
peragenda distulimus, quo moramfaciente aliisque posterior includit, proxime pra^mittat, Manassis cx
intervenientibus causis, divinus amor elanguit, urbc scdeque Rcmcnsi cxpulsioiii sancli nostri in
refriguit animus, fervoquc cvanuit. » Ita sanclus crcmum scccssuni postponit, hincquc fleri potesl,
noster, qui sane, utpolein plurali numero diccns, ut huicillaniprieivisso, Guiberlus indicare non nc-
peragenda distulimus, nonsolum de Radulpbo,(pii niini videalur, ac proin, si scriptorc hoc slandum
voti omissi cxsolutioucm dislulcrit, sed ctiam dc sit, S. Bruno anlc aimum 1081, ulpolc antc quoia
247 S.BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTnUTORIS 248
ex urbc scdeque Remcnsi Manassem expellii non A duli^lio clFulcioMonoculo collalioneni emis-
Viridi
njnligeril, in crcnium noc abiisse. Vcrum clsi suniquc in boc sa?culo rcnuntiandi eremumqucpe-
Guibertus Manassis cxpulsioni Brunonisin crenium tcndi votumpost illius cx in'bc Romcnsi discessum
recessum poslponal, pruj)lcrca lamen consequcns collocat, rccitata supra, qua>. buc faciuiit, Guibcrti
non est,utbuicillam pra?ivissesignificatum voluerit. vcrba in subsidium non vocarim, licet interimhaic
408. Etenim sibi,sancli nostri rclato ob impro- eidcm opinioni,quod fortccquidem iis de voto,pcr
bos Manassis morcs cx urbc Remcnsi exccssu, pro- sanctum cmisso, loqui Guibertus voluerit, suffra-
positum duntaxat babuissc vidctur, quid dcinde gari, num 177 cdixcrim. Ilisce modo notatis, in
tum dc boc, tum dc illo factum cssct, lcctorem tempus, quo sanctus, quod ex dictis ante annum
edocere, nulla intcrim ordinis, quo quaquc gesla 1081 non cvenit, in crcmum scccsserit, inquircre
essent, ratione habita. Ita omnino apparet, quod pcrgamus.
dum reipsa, quid tum de Manasse, tumde Bruno- 410. CarthusicC ercmum S. Bruno anno 1084
ne evcnerit, onarrat Manassis etiam mortcm san- omni dubio procul,uti infra ostcndam, primum est
cti in ercmum sccessui pra>nittat, quo temen il- ingressus; quare, si eremus quam sanctus, mundo
lam diu posteriorem fuisse dubitandum non cst. nuntium rcmittens, primum addiit,Cartbusianacx-
Manassem cnim diu duntaxat, postquam ex urt)e B suiterit, seu, si recta tunc Cartbusiam adicrit, du-
Rcmensi fuisset ejectus, diem extremum clausisse, bium non erit, quin eodcm anno 1084 mundopri-
ipsemet Guibertus verbis proxime recitatis, uti nuim valedixerit, seseque in sohtudinem abdide-
heec consideranti patebit, indicare videtur, idque rit. Atquehoc sanc annalium Carthusiensiumlibri
omnino suadcnt, quaj Historise litterarise Francia? quarti hactenus non vulgati auctor anonymus, qui
scriptorcs tom. pag. 6bo et seq. memoriai
VIII, doctoris sese damnatumvociferati prodigium anno
produnt sanctum autem non diu admodum post
; 1082 accidissc statuit, omnino conlendit, idque, ut
Manassisex urbe Remensiexpulsionem in solitudi- apparet, quo illud vcre habuisse locum, tueatur,
nem sese recepisse, ex bic dicendis facile colligcs. seu potius, ut aptam quo istud Guibertus
silentii,
Jamvero, cum res ita habeat, ex eo sane, quod Novigentinus abbas pra;teriit, rationem reddere
Guibertus Manassis expulsioni sancli nostri in ere- queat. Et vero si dictum prodigium anno 1082
mum secessum postponat, consectarium neuti- sanctiquc in solitudinem secessus anno demum
quam est, uthuic iJlam prseivisse, significatumve- 1084 contigerit, fieri facile potuerit ut, an hujus
lit, etsi interim ex dictis § viii revera non ante in illud causa exstilerit,Guibcrtus ignorarit,acproinde
eremum sanctus quam ex urbe Remensi Manasses ut luctuosam historiam,etsioptimesibicompertam
fuisset expulsus, sese rcceperit. silentio prffiterierit, dum de sancti conversione
409. Atquc binc jam consequitur, ut Guibertus hujusque initiis de Vita sua, cap. 11, tracta-
hb. i
nec sancti nustri sfficulo renuntiandi propositum, ret. Audi, qui laudatus Carthusianus anonymus,
etsi et hoc Manassis expulsioni per verba supra rc- cui deinde, ut Guiberti silentio seu formato exhoc
citata postponat, fuisse
hac posterius, signiflcatum contra prodigium argumcnto negativo vis suasupra
voluerit; quodhicaccurate notandumidcirco duxi, assignata mancat, responsurus sum, in proxime
quod ex hisce contendere non nemo pesset,mona- iterum cit. Annalium ordinis sui lib. quarto hacte-
chici habitus induendi votum, quod in collatione, nus non vulgato num. 99 sub finem de hac re lo-
cum Radulpho Viridi et Fulcio Monoculo habita, quatur. « Nec juvat, inquit, responere, Guibertum
sanctus emisit, esse pariter, contra ac supra sla- tacuisse de spectaculo. Tacuit enim, quia vel illud
tuimus, facta anno 1081 Manasis ex urbe Remensi ignoravit, tantum inter privatos parietes eve-
si
expulsione posterius. Res hsec interim, quod bene nit ; publicum fuit, et coram ingenti homi-
vel, si
etiam notandum, nec ita indubie sese haberet, elsi num multitudineactum, nescivit utrumfueritcau-
etiam Guibertus, sseculo renuntiandi proposito,de sa secessus sancti Brunonis, qui tanlum annis fere
quo per verba num. 406 et alibi recitata loquitur, D duobus post illud recessit, ut legitur apud anony-
Manassis ex urbe Rcmensi expulsionem prajivisse, mum nostrum, et in citatis Chronicis, ab auctori-
diserte assereret. Sitne enim scriptori huic per bus Carthusicnsibus editis. »
verba illa de emissoasancto secedendi ineremum 411. « Unde non mirum, si solis Carthusiensibus
sseculoque renuntiandi voto,ande ipso, qui utique heec causa innotuerit ; et maxime cum soleant
cum secedendi consilio seu proposito fuit conjun- cjusmodi consilia servari secreta, etnon nisi paucis
ctus,secessuilhus in eremum sermo,admodum est intimisque aperiri et communicari ;
quod sanctum
dubium,maxime cum Guibertus,qui exsupradictis Brunonem fecisse, credibile est juxta illud celebre
rerum, a S, Brunone publice non gestarum minus placitum,a Petro Cluniacensi,utjam diximus, com-
gnarus exstitit, f acile ignorare potuerit votum ,quod mendatum, quo sanctus Patriarchasuis sequacibus
sanctus noster cum Radulpho Viridi et Fulcio inspiravit, « Miranda opera, quanto possent nisu,
Manoculo intraprivatos domus Adaj, in qua hospi- « occultare. » Quod nibilominus de praesentium
tabatur, parietes ab aliorum hominum consortio tantum et propriis operibus intelligendum est,non
sejunctis emisit. Atque hinc est cur § vipro stabi- vero de preeclaris antiquiorum Patrum gestis, quae
lienda opinione, quro habitam aBrunone cumRa- posteris ad cedificationem commendare jubetDeus
240 AGTA 250
Ecclesiaslicum dicentem « I.audemus viros

: A dinom hiennium circifer a prodigiosa
secederel,
g-loriosos et parentes nostros in generatione sua.)> anastasi siveritelabi. Etsi enim anonymusille chro-
Ka ]iactcnusilk ;
taeiLeinterim agnoscens, futurum nologus, seu antiquior noster hiographus, definito
fuisse, ut Guibe -tus, Parisiensi prodigio in eremum anno i 084 Brunonis in Carthusia^ eremum secessum
pulsum fuisse S. Brunonem, exploratum lial)eret, innectat, suo tamen scribendi modo non efficit, ut
si brevi hic in illam, postquara feralis historia pu- Parisiensc prodigium anno d082 necessario sit in-
blice evenisset, scse receperit. Et sane, si sanctus, nectendum.Etenimid relaturusnum,d itamemorat:

statim atque prodigium accidisset, aut certe non « Anno Dominicai Incarnationis 1082 vel circa
diu post in eremum, sex sibi sociis adjunctis, abiisset, illum, dum solemne studium floreret Parisiis, prjE-
fuisset uLique, fecissehoc illum, horrendo eventu cipue in philosophia et theologia et jure canonico,
impulsum, Guiherto aliisque passim notissimum, sicut generaliter consueviL, tale prodigium (quo
maxime cum sanctus cum eos quos secum in soli- scilicet doctor Parisiensis tantisper redivivus, sese
tudinem attraxit, tum alios, non paucos horribili damnatum, et feretro astantibus denuntiarit) ibi
ido damnati doctorisexemploadpoenitentiamagen- dicitur accidisse. »
dam excitarit, quemadmodum omnes, qui prodi- 413. Prodigiosa ergo doctoris damnati anastasis,
gium propugnant, unanimi consensu contendunt. B spectatis iis, qua; antiquior noster biographus me-
Atvero, ait Carthusianus noster anonymus, sanctus morisi prodit ; annol082, sed velhoc
non definito
non prius, quam cum jam biennium fere a prodi- ipso anno, veluno aut alLero proximeseupraegresso
giosa doctoris anastasi esset elapsum, in ercmum seu secuto, evenit, nec quidquam alihi occurrit,
sese recepit, hincque id fecisse illum, horribili quod feralem illam historiam, si unquam accidit,
eventu impulsum, ignoravit Guibertus. Verum cui, determinato anno 1082 cogat innectere. Quidsi ergo
quaiso, verosimile appareat, Brunonem, qui jam illa, si contigiL, ipso anno 1083, ad finem fere jam
inde ex voti dudum emissi religione ad hahitum provecLo, reipsa eLiam, uti ex dictis fieri potest,
monasticum suscipiendum tenebalur, hiucque obli- contigisse statuatur, ita sane hanc inter et sancti
gationi satisfacere diutius differens gravioris nova> in Carlhusife eremum secessum, qui ex dicendis
periculo sese erat expositurus, non prius in solitu- anno 1084 circa diem, S. Joanni Baptistae sacrum,
dinem, quam cum biennium fere a prodigio, quo, evenit, non biennium circiter, sed arctius longe
ut loquuntur nonnulli, animitus fuerat concussus, temporis spatium intercesserit, quod sanctusrebus
esset elapsum, secessisse ? suis componendis parandisque, quae ad consilii sui
412. Id saneincenso, quod, viso horribilispecta- exsecutionem opportuna arbiLrabatur, impendere
culo, conceperit, salutis rerumque ccele-
eeternai si longius adhuc videatur, quam
potuerit, quodque,
stium desiderio minime congruit. Nec est, quod ut a sancto rebus suis componendis necessariisque
reponas, tanto temporis spatio rebus suis compo- viLffi eremitica? amplectanda? parandis impensum
nendis, parandisque, qusi adnovum suscipiendum fuisse credaLur, conLrahi adhuc poLest dilYerendo
vita?genus opus erant, indiguisse sanctum. Etsi eLiam ad 1084 Parisiense prodigium
annum usque
enim dubitandum non sit quin post prodigium, si uLpote quod nec necessario ante hunc annum ei
reipsa locum id unquam habuit, temporis aliquod jam dictis acciderit. Quoquo modo itaque res ha-
spatium, quo res suas componeret, necessariaque heat, biennii circiter spatium annum inler, quo
ad novum vitaj genus pararet, vere impenderit, sancLus in CarlhusiseeremumabiiL, prodigiique Pa-
fuisse tamen illud aut esse debuisse duorum cir- risiensis epocham iuLercessisse, ex iis qua; anony-
citer annorum, nulla omnino raLio suadet. Quid mus primorumquinqueCarlhusiKpriorum chrono-
ni enim bonis suis sese abdicare, amicis vale- logus scu antiquiorsanctinosLri biographus memo-
dicere, paucaque, quoe ei, pauperrimam vitam ri;c prodit, conscquens non esl. ALque id quidem,
ducturo, necessaria essent futura, parare duo- nec immeriLo ob jam dicta, statuimus, Carthusiano
rum etiam duntaxat triumve mensium spatio D nostroanonymodantcs tantisper, sanctum nostrum
potuerit? Ast, inquit Carthusianus nostcr anony- cum niundo valedicturus Remis excessit, recLa in
mus, sanctum anno 1084 Carthusia; eremum esse CarLhnsiai eremum secessisse, seu ad S. Hugoncm,
ingressum, primorum quinque Carthusiaj priorum GralianapoliLanum cpiscopum, a quo in hanc ex
chronologusseuanliquior sancti nostri biographus dicendis ducLus fuit, sese conlulisse.
num. 11 discrte tradit, eique, qui post floruerunt 414. Verum anLcquam hoc faccret, soli-
sanctus,
Carthusiani alii, pro prodigiosa docLoris damnali tudinem a Carthusiai eremo divcrsam adiisse, in
anastasi testati, jamque in medium § XI adducti, eaquc aliquandiu commoraLus fuissc vidcLur. Ila
etiam conscntiunt. Fatcor, sic habet : verum quid opinandi ansam seu fundamentum pra^bent varii
tum Sanctum equidcm posLfacLuni prodigium in
? fuiiebrcssancLi Tiluli, uLi cLiam Mabillonius in or-
solitudinem, ab cremo Carlhusianadiversam ante- dinis sui Benediclini Annalibus, lib. Lxvi, num. 66.
quam hanc adiret, scse non ahdidisse, nuspiam llic enim scriptor ibidem, de sancLo nostro, qui
affirmat. Nec, cLsi id affirmaret, consequens pro- (larlhusiam adicns,magni nomiiiis cremitam. si
pterea fieret, ul, specLatis iis, qua; is scriptor me- Blt)mcnvcnna cx llcnrico Calcar rcclc notel, in via
moriee prodit, sanctus noster, antoquam in solitu- consuluerit, sermoncm faciens, hajc scquentia pro«
S. BRUNOiNIS CARTHUSIANORUM LNSTITIJTORIS 252
dit memoric-e: «Quinam sit ille magninominiserc- A siê Bevcrlacensis canonicus, sancto parentavil,
mita, qiuMii IJruiio cidoiiudo (ârlhusiaui cousuluil hexamotro duntaxat pentametroque constat.
ncino liacte?nus,ne quideni divinando,assecutuscst. Det pielas Chrisli libi, Dnino, quod meruisti.
Conjiciebam aliqando fuisse Stcplianum Tierncn- Factus in liac vita monachusprius, hinc eremita.
scjn, qui tum Mureti apud Lcniovicos non sine Quartus, seu 143 inter recudcndos, quem sanclo
magni nominis fama eremiticam vitam cum suis (âstrensis S. Petri ecclcsia inscripsit, hisco potis-
agebat. Atqui])usdam inonumentis adducor,ut crc- simuin vcrsiculis concipitur :
dam,illum magni nominiseremitamnonalium essc Gloria justorum, solatia sola reorum

quain Robertum, abbatcm Molisinensem, Exstat in Bruno fuil vivens, parque dolor moriens.
monasterii tabulario Rainardi de Barro, et
illius Totius cleri decus, exemplar quoque veri
Johannis de Laniaco charta, qua « terram apud Mors dolor cripuit, dum Pater occubuit.
« Siccam-Fontanam, labore hominum » partim Effectus monachus prius, hinc eremitaque reclus,
» jam complanatam, » laudante Valenlio comite Gratia summaDei propitietur ei.
Brencnsi et Barrensi, cujus « hoc casamentum » Sanctus itaquc, uti ex hiscc jam recitatis funebri-
erat, ecclesifB Molismcnsi conferunt. bus titulis cjus apparet, monachum prius induit
415. « Cum vero ecclesia loci illius, quam sedifi- B egitque, quam vitam eremiticam fuerit amplexus.
» caverant Pctrus et Lambertus, discipuli magistri Itascilicet,quemadmodum Historiai littcrariaiFran-
» Brunonis, qui cum eo in territorio illo erant, et ciaeseriptores tom. IX, pag. 237 obscrvant, titulo-
domno Roberto Lingonensi
» eremitice vixerant, a rum illorum auctores designarc voluerint tempus,
» episcopo in honore beatae semper virginisMariaj quo sanctus, antequam in Carthusiae eremum sece-
» dedicaretur,alriumque benediccretur, pra^dictus deret, solitudinem inhabitavit, scu, quod codem
» comcsetidem Reynarduset Acelenus cuin multis recidit, solitudinem a Carthusire eremo diversam,
» aliis pr«sentes fuerunt. » Ex quibus intelligitur, antequam in hanc sese abderet, sanctum nostrum
Brunonem apud Siccam-Fontanam, qui locus est inhabitasse, vitamque in ea monachicam duxisse.
dioecesisLingonensiSjinarchidiaconatu Barri super 417. Itaferequantum ad substantiam illi, adden-
Albam, aliquandiu ercmitice vixisse cum pra^dictis tcsetiam locum, inquo sanctus, antequam in Car-
Petro et Lamberto ipsius discipulis et de proximo tbusise eremum secederet, aliquandiu fuit versatus,
consulere poluissse Rotbertum Molismensem abba- Siccae-Fontan* solitudinein exstitissc. Et sanctum
tem, magni tum nominis, qui eremiticam passim sane inhac,antcquamCarthusiamadierit,aliquanto
vitam agebat.NullaprEedicioinstrumentoapponitur „ temporis spatio liabitassc,%nihi sat verosimile, ne
r.1 L .1 ..
Chronica nota sed ad marginem recenliori
;
1
manu .
dicam certum, faciunt, quae Mabillonius, quem
ascriptus est annus 1081, qui tcmpori secessus etiam in margine laudant, locosupra citatoinme-
Brunonis apprime convenire potcst. Nec obstat, dium adducit. Verum cum ex hisce ibidcm, non
quod Rotbertus Lingonumpraisul et ipse Brunonis monachicam, sed eremiticam duntaxat vitam du-
discipulis, qui Siccffi-Fontanai eccsesiam dedicavil, xissesanctus intelligatur, qua ratione veritati con-
nonanteannum hancsedeminierit. Nam hoec
lOSii gruunt tituli diversi funebres proxime rccitati,qui-
dedicatio aliquanto post recessum Brunonis facta bus Brunonem primo monachum, ac deinde ere-
est. Certe Brunoni Remis Gratianopolim adeunti mitam factum essc docemur ? Difficilis sane im-
obviumeratMolismcnsemonasterium,adeoqueRot- plicatusque valde hic nodus videtur. Verum quidsi
quem nullus tumeremitarum aut
bertus ejus abbas, sanctus a monachico habitu, quem mox, cum in
monachorum, ad perfectionem illis in partibus Siccse-Fontanoe solitudinem sese abdidit, indueri
contendentium,nonrectorem ad ducem haberecu- primo quidem monachus, eremita vero post a vi-
autem funebribus, e qui-
piebat. » Ita ille:e titulis vendi norma,quam et tunc deinde amplexus sit,
bus, sanctum recta in Cartbusiam, cum mundo factus fuisse in prajfatis titulis funebribus dicatur ?
valedixit, nonsecessisse, existimo, primus S. Petri D Quid si etiam id fiat,quod in Molismensi abbatia,
Trecorum est, locumque inter edendos 47 tenens reipsamonachum,
Siccse-Fontansesolitudinivicina,
sic habet : monachico etiam habitu assumpto,egerit,ac deinde
Ut Titulus dicit, mundi tentamina vicit tum inSiccae-FontanfE solitudine, tum in Carthusiee
Bruno vir sapiens jussa Dei facicns. Calabriaeque eremis vitee eremiticai sece dederit ?
Sprevit opes multas, sibi noc fuit ulla facultas ; Sane ut postremum hoc verosimillimum putem,
Sed quidquidpotuit, fratribus exhibuit. aciunt tum dicti tituli funebres, tum votum in-
Fugit ab hac vita, monachus fit et hinc eremita. duendi monachum ,a sancto ex dictis ante emissura ;
Dum sicabstinuit, regna poli meruit, etc. ut autem alterutrum astruatur, suadereetiam vide-
416. Secundus, qui monialium Tituli S. Joannis tur, quo sancto ab Ecclcsiae seu abbatiaeMolismen-
Baptistse est,locoque 68recudetur, binoshosce una sis seu Molerniensis monachis parentatum fuit,
cum aliis nonnullis complectitur vcrsiculos : funebris titulus, inter recudendos 40. Hoc enim,
Vivit adhuc Bruno, sibi traditur a Patre vita. miliarissimum sibi fuisse S. Brunonem, laudati
Clericus ipse fuit, fit monachus ,hinc eremita. monachi produnt. « Nostrisinquiunt,versiculis, qui
Tertius, inter recudendos 139, quoAlbertus. Eccle- babitamusMolerniuniaddentesvobis,quie9tisTurri,
253 ACTA 284
innotescimus, quod pro Domino Brunone palrono A confinio dioecesi Diensis est civitas Grationopolis
vestro, nostro autem familiarissmio, missarum atque m ea ])eatusHugo, ejusdem civitatis episco-
solemnia diebus triginta celebravimus ;

ctiamejus pup, queni frequenter vidimuset cognoscimus virum
obitusanniversarium diem in catalogo fratrum no- utique sauctum, justum et rectum ac timentem
strorum conscripsimus .» Deum, virum in omni virtute exercitatum atque
418. At vero, inquies, etsi primorum quinque perfectum. Is liabet in dioecesi sua montes altissi-
Carthusisepriorumchronologus seuantiquior sancti mos, ab omni

in quibus sunt deserta loca plurima,
nostribiographusahiquerecentioresnonimpcdiant, hominum acperhoc
transitu et consortio separata,
quo minus Parisiense prodigium, si unquam conti- ad paiuitentiam agendam accommodatissima. Iste
git, ultra annum 1082 queat differri, stantibus ta- eliam, exemplo et monitis ad pa^nitentiam omnes
men iis, quse scribunt, sanctus noster, cum saiculo invilans, in adveutu nostro, si ipsum accesserimus,
valedixit, recta in Carthusiam secessisse videtur, gaudebit et voti compotes faciet. Est enim supra
nec alibi, antequam co sese conferret, ahquandiu modum pius, benignus et misericors. Nos vero, qui
esse commoratus. Etenim, ut ab antiquiori nostro viani, qua ad eum itur, frequenter ambulavimus,ad
biographo ducatur initium, moxhic, recensitaquam ipsum vos ducere valemus » ac deinde qui Bruno
;
sanctus, viso horrabiU pectaculo, habuerit, ora- B ejusque socii, probato mox omnium calcuUs, q uod
tione ita prosequitur : « His vel similibus verbis hisceverbis includitur, utriusque Stephaui consilio,
atque senteptiis seipsum etquosdam aUos alloquens ad Hugonem Gratianopolitanum episcopum, rebus
et exhortans deliberaverunt ipse et sex alii probi suis compositis, consultoque in via magni nominis
virisecum abrenuntiare mundo et pompis ejus, et eremita, sese contulerint, enponit, nulla plane,
ad perpetuam pcenitentiam peragendam eremi de- quse illorum ad hunc accessui pra>,iverit, commo-
sertacompetentia quserere, etibidem,re]ictisomni- rationis alio in loco mentione facta. Puteanus porro
hus diviliis et deliciis et honoribus hujus mundi, in edenda, quam concinnavit, sancti Vitaad amus-
accipere singulis cruces suas et nudum Christum sim fere (nequeenim, eum consulti in via eremitae
sequiperarctam vitam quseducit advitam, et iatam non meminisse, quidquam ad quam hicfacit) Blo-
ac spatiosam deserere, quse amatores et sectatorcs menvennae consonat, ut proinde tam secundum
mundiperducitad suppiicia damnatorem. Et ideo, hosce sancti nostri biographus, cum secundum
quia audierant famam sanctitatis saneti Hugonis alterum, num, pra?ced. memoratum seu primorum
episcopi Gratianopolitani, quiprius aliquo tempore quinque Carthusia; priorum chronologum Bruno
ejusdem magistri Brunonis in scliolis creditur so- ejusque socii, cum sa?culo nuncium remisere ere-
cius extitisse, sancto Spiritu inspirante, proposue- mumque petiere, rectasese ad HugonemGratiano-
runt ad memoratum sanctum episcopum simul ac- politanum episcopum,a quo ex dicendis inCarthusise
cedere etejusdem auxiliumet consilium requirere, solitudinem haud multo post ducti fuere, sese
ut in ejus dioecesi, quam audierant multis desertis contulerint.
montibus abundare, mererentur locum congruum 420.Verum cum Puteanus et Blomenvenne sseculo
obtinere,in quo suum sanctum et salubre propositum demum sexto decimo suam de sancto lucubrationem
possent effectui mancipare. Septem igitur sancti elaborarint, hisque antiquior primorum quinque
viri supra scripti prscdicta de causa ad pra?dictum Carthusia3 priorum chronologus non prius exsupra
sanctum episcopum, duce sancto Spiritu, pervene- dictis, quam cum jam anni amplius centum a Bru-
runt. Cum igitur orationi, a S. Brunone post
))
nonis essent obitu elapsi, floruerit, recentiores re-
prodigiumlial)ita3,moxhujussociorumqueHugonem motioresque ab hujus in Carthusiaj eremum secessu
accedendi consilium, proximeque sa!culumad san- omnes sunt, quam ut iis umquam, qua; de hoc
ctumhuncepiscopumaccessum, nulliusprorsus rei, narrant, fidcm certam atque indubilatam facere
quajmediainterccsserit, menlionefacta, subjungat, possint, nedum quando cum antiquiori fidei integrae
sanctum sane, facto Parisiensi prodigio, recta ad D nionumento pugnant; locum autemhocpostrcmum
Hugonem Gratianopolitanuni episcopum se contu- hic obtinet.Sanctum enini, antcquamin Carthusioe
lisse, ne alibi ante aliquandiu esse commoratum, eremum sese abderel, in Sicca?-Fontcna^ solitudine
non obscure indicat, uti quisque, quantum opinor, vitam eremiticam aliquandiu dixisse, antiqua,quam
rem attente considcrans, facilc agnoscet. verbis supra recitatis Mabillonius laudat, monas-
419. Nec minus clarcidipsum indicat incontexta terii Molismensis charta prodit, ncc uUo cx capile
asc sancti nostri Vita Blomenvenna. Oratione enim, vetus hoc sanctoque nostro {cqualc monumcntum
qua Bruno,vi&o doctoris daninati spectaculo,voca- supposititium spuriumve apparct. Ad Iutc opinioni,
tos ad scse e suis familiaribusque non-
discipulis qua; sanctum, cum mundo valedixit, in Carthusiaj
nullos allocutus atque ad poenitcntiam agendam eremum non recta secessisse, statuit, ctiamGuigo,
adhortatus primum fuerit, roccnsita, duos Stepha- quinlus Carthusia^ prior, in conscripla a se S. Hu-
nos, Burgensem unum. Diensem alterum, quos gonis Gratianopolitani cpiscopi Vila sulfragatur.
hisce accensct, ita primo loqucntes inducit «Non : Etenim, ubi Brunonis sociorumque cjus (adi, qu.Ti
longe a civitatc Valcnlia>, cui nostrum adha^ret ex ea num. 422 huc transcribentur, vorba) ad
monasterium sancti Rufi propc flucnta Rodani in nugoncm accessum refert, ila dc illis scribit :
m S. nBUiNONIS CARTHUSIANORUM INSTlTlJTOIilS 2;)6
«Qu«erel)antaulem]ocuni,eremilicfcvitaecongruum, A§ XXV. SancLi ad Ihirjonein, Gratianopolitanum epis-

necuumqiie repercrant.» Quihus vcrbis non ohscure copinn, (icccs.sm, (jiio/cs ojus fuerint socii, et an
tiinc snccrdolio initiutiis cxstiterit.
indical, Brunonem ejusque socios, antequam ad
Hugonem venissent, operam jam dcdisse ut hjcum Cum sanclus noster, scxque cjus socii, qui])us
cremitic» vita; aptum invenircnt hinc autem lit,

; ille, ut apparct, ercmitice viluj desiderium inspi-
j)rimoquidem,utaveroalicnumvidoatur,l{runoncm raral,locum hactenushiiic vitai generi satis aptum,
cjusquesocios, cum postprodigiiim jamjam niundo ut ut (liligentcr qua-situin, haudinvenissent, ul Hu-
valedicturi essent, communi consilio, ut laudati gonem tandem Gratianopolitanum episcopum, ut
mox biographi docent, statuisse, ad llugonem, ab eo, de cujus virlutibus plane eximiis vitaique
Gratianopolitanum episcopum,utab eo in dicecesis sanctitate inaudierant, locum quemdam proposito
Gratianopolitana^, montibus locum eremitica; vita; suo idoneum impetrarcnt, pervenerunt.HEecaliaque
aptum impetrarent, sese conferre; deinde vero, ut nonnulla fasest colligere ex Guigone, quinto Car-
velhinc, sanclum nostrum, antequamad Hugonem thusiai priore, in sancti illius antislitis Vita, apud
accedei'et,in Sicca3-Fontanajsolitudine,quo,an locus nos tom. I Aprilisedita num. «In11 ita scribente :
hic vitfe eremiticaj aptus esset, exploraret,aliquan- his (SanctusHugo) agebal, et, ecce, tribus necdum
diu fuisse commoratum, verosimile evadat, ac B in episcopatu, post monasterii reditum, completis
proinde laudata? a Mabillonio monasterilMolismen- annia, adest magister, Bruno, vir religione scien-
sis charla^, quai id ex dictis factum prodit, pondus tiaque famosus, honestatis et gravilatis ac totius
qualecunque accedat. quoddam simulacrum. Habebat
maturitatis quasi
421 Accedunt tituli funebres supra laudati, qui, autcmsociosmagistrum Landuinum, qui post eum
sisanctusnostercummundo valedixit, rectain Car- Carthusise prior exstitit,duosStephanos,Burgensem
thusiam, ubi eremiticam vitam duxit, secesserit, et Diensem (hi S. Rufl canonici fuerant, sed desi-
veritati haud satis aple intelligentur congruere. derio vitee solitarise ei, abbate favente,seseconjun-
Omnibus itaque sedulo perpensis,dubitandum vix xerant) Hugonem etiam,quem cognominabant Ca-
apparetquin sanctus, cumsseculo nuntium remisit, pellanum, eo quod solus ex eis sacerdotis fungeretur
non rectainCarthusiam, sed alio priusconcesserit. offieio duos laicos, quos appellamus conversos,
;
Etlocum quidem,quemtunc petiit,atque aliquandiu Andream et Guarinum. Quserebant autem locum

inhabitavit, SiccseFontanoe solitudinem fuisse,Iau- eremiticffi vitse congruum necdumque repererant.
data supra a Mabillonio monasterii Molismensis Hac ergo spe, simul et suavi sanctae conversationis
charta fidem facit. Verum quanto quidem temporis p ejos odoretrahente, ad virum sanctum venerunt.
spatio Bruno antequam ad Charlhusiaj ere-
in hac; Quos ille non solum gratanter, sed et reverenter
mum seu Hogonem Gratianopolitanum episcopum suscepit, tractavit et voticompotes fecit. Ipso nam-
se conferret, fuit moratus ? Nihil omnino, ut quid que consulente, juvanta, comitante, Carthusise
certi hacde restatuatur, occurrit.Cum ecclesiaeseu solitudinem intraveruntatqueextruxerunt. Viderat
monasterii Molismensis, solitudini Siccee-Fontanffi autem circa id tempusper somnium ineadem soli-
adjancentis,monachi intitulofunebri, quo Brunoni tudineDeum,susedignationihabitacuIumconstruen-

parentarunt, familiarissimum suum ex jam dictis tem,stella3 etiam septem, ducatum sibi pr«stantes
eum appellent, sanctum sane, quo eis adeo notus itineris. Erant vero et hi septem. »
esse potuerit,temporis spatio satis longo in solitu- 423. Scriptor anonymus, qui e primorumquinque
dine illa aut etiam in ipso, in quo ex dictis mona- Carthusise priorum chronologo supra ssepissime
chum egerit, Molismensi monasterio esse commo- laudato, aliisque brevem ordinis Carthusiensis
ratum, sat verosimile apparet. Quid si ergo per historiam, a Marteneo tom. VI amplissimae colle-
annum circiter aut adhuc diutius ibidem haeserit, ctionis a col. 151 insertam,contexuit, narrationem
ac tum demum, cum locum vitse eremiticse, cuise quoque, qua, uti hic a Guigone fit, et sancti nostri
dederit, minus aptum experiretur, ad Hugonem j)

adHugonem,Gratianopolitanum episcopum,acces-
Gratianopolitanum, ut ab eo aptiorem obtineret, sum et visionem huic divinitus oblatam refert,
sese contulerit? Id sane a verisimilitudineminime suppeditat verum ajam huc transcripta Guigonis
;
abhorrere mihi videtur, Jam vero, cum hsec itasint, narratione nonnihil discrepal,licet interimethanc
sanctusque, utsupra docui, certe non ante annum e Guigoneaquinque primorum Carthusi;3epriorum
1081 in solitudinem, saeculo relicto, abierit, nec chronologo esse depromtam, et hunc ipsis Guigo-
serius ex dicendis, quam anno 1084 circa diem S. nis verbis usum fuisse, profiteatur. Lubet et ejus
Joannis Baptistce sacrum Carthusi* eremum sit verba huc spcctantia, quod nonnulla annotanda
ingressus,consequensfit,ut vel anno 1081 velaltero offerant, huc transcribere. Ab iis, quibus sancti ad
e binis sequentibus in solitudinem, qua; ex dictis Hugonem accessum exponit, duco initium. Sic
Siccse-Fontanse indubie fuerit, sese, saiculo relicto, habent Adest magister Bruno, vir religiosus
:
primum abdiderit.Alia, ut tempus, quo id evenerit, scientiaque famosus, honestatis, gravitatis actotius
propius determinem, invenire haud quivi. Ad alia matui'itatis quasi quoddam simulacrum, habebat
modo, qucB post secuta sunt, discutienda progre- autem idemsociospropositi sui, magistrura scilicet
diamur. Landuinum, qui post cum exstitjt prior Carthusiae
ACTA 238
etduosStepIianos, BurgehsemetDiensem iiambo : A plar, iis adjunctis auctum, quse, qui illa eidem
Beati Buficanonici fuerunt ; sed desiderio solitariae adjecit, scriptor recentior verosimilia arbitratus
vita3,eisabbale eorumfavente,sese ei conjunxcrant; nectamen, quantum opinor,
est, in auctore monu-
Hugoncmquoque quem cognominabantCapellanum mentove vetustiori invenit.
eo quod solus ex iis sacerdotio fungeretur, duos 42o. Ita vel idcirco quantum ad boc postremum
autem laicos, quos appellant conversos, Andream autumo, quod tumprimum,cumjam Brunoejusque
scilicet etGuarinum. Quajrebant autem locum ere- sex socii urbem Gratianopolitanamingrederentur
mitica? vita; congruum etnecdum repererant: vigi- visionem S. Hugoni, Gratianopolitano episcopo,
lante autempreedictoepiscopo etde visione septem oblatam fuisse scribat, idque cum narratione Gui-
stellarum (quse ei scilicet paulo ante fuerat oblata) gonis non satis conveniat. Illud enimliic S. Hugo-
ma-
cogitante, adsunt praifati septem viri, scilicet nis biograpbus,non per, sed, « c;rca idem tempus»
gister Bruno cum sex prwfatis sociis suis. Caden- qua Bruno ejusque socii Gratianopolim venerunt,
tibus autem iis septem ante pedes sancti viri,con- faclum prodit, ut proinde, spectata Guigonis au-
ferebat ipse sanctus vir in corde suo de septem ctoritate, oblala S. Hugoni visio aliquanto tempo-
stellisquas in visionc viderat qui eos beiiigne ;
ris spatio sancti in urbem Gratianopolitanam in-
levavit ad pacis osculum, et inquisita et diligcnter B gressum prfpcesserit. Becentiores sancti nostri
intellecta,qua de causa, venissent, dixit eis : biographi, Puteanus videlicet, Blomenvenna etSu-
Scio locum vestrum, a Deo vobisparatum, et duxit rius, qui variis adjunctis,
nec a Guigone, nec ab
eos non sine grandi labore ad locum, ubi stete- antiquiore nostro biographo expressis, sancti nostri
runt stellae septem, et ait : Ecce locus vester. >> ad S. Hugonem Gratianopolitanum accessum,obla-
424. Ita anonymus landatajHistorieeordinisCar- tamque huic visionem exornant, de tempore, quo
aGuigone et ab
thusiensis auctcjr, nonnihilsane et ha3c acciderit, verosimilius atque
ad Guigon;s nar-
anonymo, proxime recitata in
qui Guigonis verba rationem accomraodatius loquuntur. Ac Puteanus
oprsculum suum intulit, primorum qninque Car- quidem visionera nocte, quaj Brunonis sociorum-
thusiae priorum chronographo seu antiquiore Sancti que ejus in urbem Gratianopolilanam adventum
noslri biographodissonans, ut illiusverba proxime praicessit, Hugoni oblatam refert, Blomenvenna
pariter hicrecitata cum Guigonis verbis conferenti vero et ex Iioc Surius tunc, cura Sanctus noster
patebit. Audi modo, qui, Hugoni Gratianopolitano sexqueejus socii Gratianopolira pergerent. Oninia
episcopo, cum ad sanctum hunc antistitem sanctus Blomenvennfe verba, visioneni illam sanctique no-
noster accessit, visionem, de qua ex dictis etiam ad S. Hugonemaccessum spectantia,ob ea,quse
stri
Guigo, divinitus oblatam referat. Hanc, quam num. 23 dixi, huc transcribo. Primo itaque, san-
Guigo, huncque secutus dictus anonymus, paucis ctum nostrum, Gratianopolim pergentera, magni
duntaxat hisce verbismemorant, « Viderat autem norainisereraita in via consulto, iter prosecutum
prsefatus episcopus (Hugo scilicet) circa idem tem- fuisse, narrat, ac deinde, quaj adinstitutura praj-
pus (quo nempe ac eum S. Bruno ejusque socii sens pertinent, subjungit.
accedebant) pcr somnium ineadem (Carthusiai)so- 426. Suntautem hajc « Videras eodem tempore
:
litudineDominum sua2 dignationi habitaculumcon- sanctus Hugo episcopusin soranis Deum in solitu-
struentem) stellas etiam septera ducatum sibi dine Carthusiaj sua^ dignationi habitaculum con-
praistantes itineris, prolixius ille, additis etiam struentera septem quoque stellas aureas in rao-
;
nonnullis, quai a Guigone absunt, adjunctis, hunc dura corona; dispositasatque a tcrra paululuniele-
in modumproxime ante verba supra recilataexpo- vatas, a caeteris in firniaraento fixis situ, molu,
nit, « Septem igitur viri infra descripti (Bruno colore et splendore diirerenlcs, itineris sibi duca-
videlicet sexque ejus socii) pra^fata de causa (ut tum praistaiatcs. Cogitaute autem eo de visione,
nempe locumvita? aptum invenirent) ad
ercmiticcC alfuerunt viri supra dicti (Bruno niniirum cjusque
pra^dictum sanctumepiscopum(HugonemGratiano- D socii) praj foribus palatii episcopalis. Hujus rei me
politanura), duce Spiritu sancto, pervenerunt. minit vir venerabilis Guigo in Vita ojusdem sancti
Cumque intrarent prai^fatam civitatcm (Gratiano- Ilugonis in IhTC verba «Adest, inquiens, magister
:
polim) contigit, ut praifatus sanctus episcopus in « Bruno, vir religiosus scicntiaque famosus, Iionc-
camerasuaobdormiret: viditque in soranissanctara « statis et gravitatis ac tolius maturitatis quasi
visionem et ecce, septem stellai cadebant ante
: « quoddam simulacrum. Habebat autem sbcios su-
pedes ejus, et postea ascendebant pcr diversos « pra nominatos. » Quajrebant vero locum erenii-
montes et multa desortausque adquemdam locum tica» vita^ congruum, necdiimque repererant. Cum
horridum valde, ct a populis remotum, Cartbusia crgo nunciatum cpiscopo fiiissel, viros pra^fatos
nuncupatum, steteruntque ibi. » Ilactenus laudata-- i[)sius postulantcs colloquium piw foribus pra-slu-
ordinis Carthusiensis Ilistori;eauctor qui,cum pr.e- ;
lari, coiif(>stiiii eos introdiici jiibcl. Quibus ingivssis
tcrea, narrationem, num. pra^ccd. lunic transcri]»- ct ad pedcs cjushumiliter proslralis oplatam largi-
lam, dalurus, q)sis seseid priinorum quiinpic Car- tiisest bcncdictioncm.(aini vcro clcvati ab ipso se-
thusia^ priorum Clironici verbis facturum iiisiiiuet, cum paritcr conscdissent, causain advontus ipso-
pra?. manibus habuissevidcturopusculihiyusexem- rum diligentor sciscitatus est. Brunoue autcm pro-
'>o9 S. l{RlL\OiMS CAHTIIIISIANORIJM I.NSnTUTORIS 260
soqnenle ca, qi fn Parisius in clainorihus pr.Tdicli A ingredcrenlur, Ilugoni fuerit oblala, dubiumque
docloris acUi rucranL, nec iion conriedcraLionem ilidein ex diclis sil, noclene illa, qua-, sancLi in ur-
muluain in proposilo soliLariic vita?, auxilium cLiam bem (Jralianopolilanam ingrcssum proxime pra^-
adinvciiicnduinlocumapLumpocnitcntitR rogilanle cessit, an aliquanto citius id evenerit, nec, si po-
primum obstupuit, ad
episcopus pra; novitate rei strernum hoclocumhabuit, ulla r;itio suppetat,quai
ipsorum tamen conversionem, animi slabiliLalcm, Hugoncm Gratianopolilanum episcopum, sancto
ardui proposiLi, pluribus profuLuri sibique osLcn-
ejus alloquiumadpalatii ostium adhuc praistolan-
sajvisioniaccommodiuLilitaLem oculos defleclcns, te,dc visione meditatum fuisse suadeat, feceritne
amplexans viros cum ing-enLi gaudio non solum idlunc vere sancLusille anListes, pro certo asseve-
graLanter, verum etiain reverenter suscepit, et be- rari non poLest, cum id nec in Guigonis, nec in al-
nigne tractavit. Bâcto quoque in se Spiritu Domi- terius cujuscunque scriptoris antiqui auctoriLale
ni, intellexit visionem eisque per ordincm

cuncta, fundamentumbabeat. Hinc etiam,an stella; septem
qua; viderat, enarravit, et locum, quem quare-
quaj Hugoni in memorata visione opparuerunt, ta-
les exstiterint, quales eas extitisse, Blomenveima,
bant, jam sibi divinitus revelatum asseruit.
cui hac in re Puteanus in sancti Vita num. 29
427,« Septemquippeviros,terrena dcspicientes.
g etiam consonat, verbis proxime huc transcriptis
deserta qurerentes et per desiderium ajternorum,
septem stellarum numero de- tradiL, mihi admoduin dubium apparet, uti etiam
velut astra micantes,
an eo modo, quemvel bini bi S. Brunonis biogra-
signari non baesitavit. » Hactenus Blomenvenna,
S. Hugoni, Gratianopolitano episcopo, visionem phi, vel brevissima plus semel jam laudata ordinis
Carthusiensis Historia assignat, sese Hugoni spe-
non tuncprimum, cum jam Bruno ejusque socii
ctandas exhibuerint, itemque an una ex hisce,qua
urbem Gralianopolitanam ingrederentur, sed ah-
quando ciLius, cum scilicet in itinere versus lianc S. Bruno designatus fuerit, caeteris lucidior exsti-
adhuc versarentur, fuisse oblatam, memoria^ pro-
erit quod ctiam non quidem apud Blomenven-
;
jam monui. Et vero visionem illam vel nani aut Puteanum, sed apud Zachariam benedi-
dens, ut
ctum in sancti nostri Vita, stylo ligato sub saculi
tunc vel certe, ut Puteanus ex jam dictis Iradit,
sexti decimi initium ex supra dictis conscripta,
nocte illa, qua; sancti ejusquo sociorum in pra;-
mememoratam urbem adventum proxime prajgres- nominare
aliosque nonnullos recentiores, quos hic
memoria; proditum invenio.
sa est, non autem tunc primum, cum Grulianopo-
nihilattiaet,
429. Versus omnes, quibus tum id, tum inte-
lim illi jam ingredercntur, evenisse verosimilli-
mum est, tum quod ex dictis cum Guigonis narra gram stellarumseptem visionem, Hugoni oblatam
G metricus ille sancLi biographus canit, lubet huc
tione id magis congruat, tum quod visioilla,utpote
per somnium Hugoni oblaLa, nocte verosimillime
quod id futurum sperera lectori non ingratum,
transcribere. Sic habent
acciderit, sanctusque ac ejus socii, non noctis, sed
:
tempore, Gratianopolim verosimillimesint in- Jamque propinquabat Bnino, stipante caterra,

diei
Gratianopoli a priscis fuit olimdicta Misora.
gressi. Alia modo, quai Blomenvenna aliique de
',
visione Hugoni ablata meraorant, etiam discuLia-

Ac deinde, nonnullis interpositis :
mus. Secundum hunc scriptorem Hugo episcopus,

Mox igitur scptern slellas ex eethere summo
ejusque socii Gratianopolim ad- Demisere poli quibus una nitentior ibat
cum jam Bruno ;
Ante alias, nec non Pha:bi nascentis ab orfu

venissent, prajque foribus palalii episcopalis sLarent
Ferre videbatur gressum adsublimia tecta
de visione sibi divinitus oblata cogiLavit, Idem
etiam mcmoria3 prodit brevissima ordinis Carthu-
Prsesulis H ugonis, rigidumque ascendere montem,
Qui vicinus erat, celsoque incumbere saxo.
siensis Historia, a Materneo tom. VI amplissima;
collectionis cx dictis incerLa,uli etiam in sancti no-
Talia, quum dulci decumberet ille sopore,
Suscipit somno postquam expergiscitur, omne
striin Vita num. 29 Puteanus. Et vero, si vel Lunc ; e
primum, cum Bruno ejusque socii Gratianopolim D Mente agitat factum, pensat secum atque repensat.
ingrederentur, vel nocte, huic eorum ingressui Quid, bone, vuH, Deus, hoc, inquit, mirabile si-
proxime praivia, visio illa acciderit, Hugonem sa- [gjium ?
ne de ea tunc, cum illi ad ostium, alloquiumejus Quid,rogo ,portendunt haec septemsidera mundo?
petentes, jam adstarent, cogitasse, vero neuti- Altiushsec igitur dum cogitat, imminet urbi
quam apparet absimile. Sex sociis doctor comitatas et introit sedem
428. Licetenim,Hugoneniepiscopum,dumBruno Pontificis, quem se secreto affamine dixit
Visere velle. Intra jienetralia adducitur aulse

ejusque scx socii ei jam praisentes astarent, de
visione sibi oblata cogitasse, Guigo verbis supra
Et comites pariter. Flectens genua, oscula figit
tamen impedit Sacratis manibus Bruno, sicque incipit ore, etc.
recitatis duntaxat insinuet, nihil
430. Nec tantum Hugoni Gratianopoli-
quo minus et tunc et paulo ante, cum scilicet in
visionis,
episcopi conspectum Bruno ejusque socii nondum jam

tano episcopo oblata;, adjuneta proxirae hic
fuissent adducti, de eadem visione Hugo congitarit. memorata, quse a Puteano, Blomenvenna, Zacha-
ALtamen cum hwc ex dictis verosimillimc non tuuc ria bcncdicto alisquc recensioribus absque antiquo
primum, cum Bruno ejusque socii Gratianopolim vade referuntur, ancipilis admodum ac dubiae sunt
261 ACTA 262
fidei, verum etiam, quod Blomenvenna (adi ejus A familiarisque, quaecunque in hujus Vita, summi
verba proxime huc traascripta) dea relata Brunone pontificisjussu a se contexta,memoria>. prodit,vel,
Hugoni episcopo kictuosa damnali doctoris Pari- ipsemet oculis suis aspexit, vel e testibus oculatis
sienîs hsitoria affirmat. Pra^terqiiam enim, quod aut ex ipso eliam S. Hugonc didicit, ut verosimil-
huic unquam fuisse locum, certum ex jam supra Iime,et quod de visione prcememorata Hugoni oblata
dictisnon sit, feralis prodig-iiapudHugonem memi- scribit, exhocipsoetiam audierit. Ast, inquies, etsi
nisse sanctum nostrum, a nullo prorsus alio scri- id ita sit, nondum tamen esl consequens, ut Gau-
ptore, qui fidem utcunque rei facere nalus sit, fredus Victori HI paptc, antea Cassinensi monacho
Htteris commendatum invenio. Utut id sit e modo nomine Desiderio, visionem qua hic Deum, in so-
interim, quo tum Blomenvenna, tum alii jam lau- litudino Carthusia? habitaculum sibi construentem
dati scriptores dictam stellarum septem visioncm viderit, perpeluam ascribat. Dcus eniin et Victori
hujusque adjuncta referunt, veritali liquet csse ap- et Hugoni, quid in Carthusiaj solitudine facturus
prime consonum, quod§ 22doeui, inrebus scilicet esset, visionibusduabus diversisrevelarepotuit.
seu factis historicis rei substantiam ab cjusdem 482. Fateor, sic habet verum de una eademque
:
adjunctis esse distinguendam, fierique nonnun- visione, de qua Guigoni serrno est,sermonem etiam
quam, ut quee adjunctis vel nullis fere vestita vel B csse Gaufredo, vel ex eo liquet, quod sequentia
omnibus prorsusdestituta apud scriptores anLiquos verba, (( Vidit Deum, sua? dignationi in solitudine
invenerunt recentiorcs, ea ipsi adjunctis, quai vero- Carthusiana habitaculum construentem, » quibus
similia rebantur, pro arbitro ornarent. Guigo in hicillam exponit, ad apicem fere etiam occurrant
Vita S. HugonisGratianopoIitani episcopi (adi ejus in narratione Guigonis, num. 422 data. Imo vero
verba num.422 recitata) visionem duntaxat refert, consequi hinc videtur,GaufredumverbaiI]a exVita
qua Hugo in somnis viderit Deum,in Carthusieeso- S. Hugonis, per Guigonem scripta, aut certe e
litudine dignationi seu majestati suai habitaculum scripto alio, in quod eadem ex hac fuissent illata,
construentem, stellasque praitcrea septem, quai iti- mutuatum esse, visionemque, per illa sancto isti
neris, ad id ducentis,Hugoni sese duces offerrent; antistiti attributam, casu nescioquo, Victori papse
scriptores autem proxime citati et modum et tem- perperam ascripsisse. Accedit, a Gaufredo, dum
pus visionis aliaque abjuncta rei hujus substantiae hocfacit, novaetinaudita revelari, ut Carthusianus
adjecerunt, qusetamen omnia etsingula, contraac anonymus Annalium ordinis sui libri quarti hacte-
illi existimasse videnlur, verisimilia non sunt, uti nus non vuigati auctor verbis num. 303 huc tran-
palam est ex jamAt vero, invenio etiam,
dictis. I
scriptis recte observat neque enim scriptorum
;
quam Hugoni Gratiano-

qui visionem illam alteri, '
etiam illorum, qui Victoris papff meminerunt, ullus

politano episcopo oblatam fuisse scripserit. Gau- est, qui,qua de hic agimus, visioncmei fuisse obla-
fredus is est Vosiensis prior. tam, memoria; prodat. Ad ha:'^ quorsum, qua?so,
431.Reshsec, ut fidem supra datam liberem, visionem hujusmodi Victori adhuc Cassinensi mona-
modo examinanda. Hic itaquescriptor in Chronico clio Dominus obtulisset, Hugoni autem illam Deus
suo apud Labbeumtom. H, bibliothecae novffilibro- obtulit, tum ut quis Brunoni ejusque sociis Gratia-
rum mss.pag. 281) ita memorat « Ordo Carthu- : nopolim venturis assignandus esset eremiticse vitse
siensium sanctissimus incoepit hoc tempore scilicet duccndK locus, Hugoni aperiret,tum uthunc, quo
anno 1086 (imo ex dicendis anno 1084) per Bruno- Brunoni ejusque sociis favorum opemque impende-
nem virum sanctum, natione Alemannum deCoIo- ret, excitaret. Fas est id colligere e verbis, quse
nia Agrippina, magistrurn in theologio, cum sex Guigo, quam narrat, visioni prscmittit ac deinde
aliis vcnerabilibus viris in dicecesi Gralianopolita- etiam subjungit.
nensi. Hic ordo, teste B. Bernardo, inter omnes 433. Etenim verbis num. 422 huc transcriptis,
ecclesiaslicos ordinesprimatum tenet, non ratione quibus visionem Hugoni divinitus oI)Iatam rcfert,
temporis, sed vigoro sanctilatis ; unde ipse vocat D niox subjungit: Erantvcro cthi scptcm.Quaprop-
<>
eumspeciosissimam columnam EccIcsitc.Victorpa- ter non istorum tantum,scd efqui successcrunt eis,
pa, dum essct monachus Cassincnsis,pcr somnium consilia libcnler amplexus est, et usque ad mortem
vidit Deum suou dignationi in solitudine CarthusicC Carthusiai hal)itatorcs consiliis fovitsemper ct bc-
habitaculum conslrucntem, et dicitur,quodspiritu ncficiis. » Quibus vcrbis non obscurc indicat, per
prophetiaipollcbat. Gaufredussscculoduodecimo,
« stcUas septem, quse S. Hugoni in visione apparuc-
ac proindc annis nondum cenlum, imo forte ne rant, designatos fuissc S. Brunonem ac scx cjus
quinquaginlaquidem abobitu S. Brunonis elapsis, socios,hincque factum, ul sauctus ille Gratiano-
lloruit; uiide videri potest, qua; dc Brunone insti- polilanus prtcsul, qui id sibi, agcntc inlus Deo,pcr-
tutoque per eum ordine in litterasmisit, sat probc suasam habcbat, toto vitaj sua^tcmpore non solum
explorata habuisse: vcrum, quidifuid de Gaufredi Brunonem cjusquc socios, verum cliam in
in S.
«etatc auctoritatcque hac cquidem in rc Gui-
sit, corumdem sequaccs bcnificus cxstilcrit. Nec alia
gonc, quinlo Carthusiic prior sanctiquc Hugonis ctiani cx causafactum cssc, ut llugo Brunoni cjus-
biograplu) standum cst. Pra>tcr(juam cnim quod que sociis Carthusiam iiiliabilandani assignarit, co-
Hugoni Gratianopolitano episcopo fuerit o?qualis mitcmsesc hanc adcuutibu? junxerit, neccsariatpio
263 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 26i
exstruentibus auxiliuni opcmque atiulerit,

sedificia A sancto cum Remis in cremum abiit, aut certe cum
Guigo paritcrsat clare innuit, ut verba ejus num. in solitudine Sicca;-FontaniRJam versarctur,adha^,-
422 Huctranscriptaconsiderantipatcscet. Jamvcro sere, exstiterint, compertum baud habeo; quod
cumidita sit, fuit sane, cur narrataro a Guigone vero ad sancti socios, a Guigone rcccnstios, perli-
visionem divina benignitas Ilugoni offerret. Ast net, fueritne horus uUus cx eodem clero, valdo
quorsum, iterum peto, simili favore Victorcni pa- estdubium. Ita apparet ex iis, qu« do singuUs eo
pam, Cassinensem adhuc monacbum alfccisset ? ordine,quoaGuigone supra recenscntur, jam nunc
Id sane (neque enin Victor, uti infx-a docebo, in- adducam inmedium,
stitutum a Rrunone ordinem confirmasse cst pu- 435. Landuinus ajjud Labbeujn tom. 1, biblio-
tandus) nuUius plane utilitatis futurum fuissc vide- thecoe novai Hiirorum mss. pag. 639 in antiquissi-
tur, ac proindevel biuc, factum non essc, apparet. mo, cujus num. 4 etseqq. data notitia, primorum
Posse quidem modo hinc de S. Hugoniserga S.Bru- quatuor Cartliusia'. prlorum Clironico insigne sibi
nonem ejusque socios benevolentia, de bisce pcr contextum babet elogium. His verbis concipitur :
illum in Cartbusiam inductis aliisque nonnullis buc » Lauduinus. natione Tuscus ex urbcLuca, litteris
spectantibus tractari ; verum id § seq. commodius et ipse divinis et bumanis eruditus, annis decem
prsestabitur, cum bic nonnuUa adhuc, qme adsan- B Cartbusiff" praefuit. Qui cum ad magistrum Bruno-
ctumejusque socios pertinent,dilucidaro.«Hababat nen pergeret, indicit in manus Guitberti schisma-

autem » (Guigonis sunt de S. Brunone,adHugonem tici, quodmultum horrebat. Adversus cujus minas
Gratianopolitanum episcopum accedente, verba et promissiones,dolos et violentias, divina juvante

num.422jam recitata) » socios magistrum Landui- gratia,modis omnibusperseveravitinflexus. Quem
num,qui post eum Carthusiae prior exstitit,duos Ste- in suo defunctum errore lacrymabiliter planxit,
phanos, Burgensem et Diensem (hi S. Rufi canonici adeo ut a circumstantibus argueretur, quod eum
fuerant, sed desiderio vitffi solitaria? ei, aljbate fa- fieret, a cujus perversitate Ecclesiam suam Christi
vente,seseconjunxerant)Hugonem etiam, quem co- bonitas liberasset. Post ejus obitus septimumdiem
gnominabant Capellanum, eo quod solus ex eis etiam ipse defunctus est, positusque in monasterio
sacerdotis fungeretur officio; duos laicos, quosap- S.Andrea3 ad pedem montis Siraptis, cui vicinum
pellamus conversos, Andream et Guarinum.» est castrum, ubi captus in custodia tenebatur. »
434. Sex itaque sanctus, cum ad S. Hugonem Tale est in vetustissimo illo fideique dignissimo
Grationopolitanum antistitem accessit, socios tan- monumento Landuini elogium in quo sane ne vel
tum sibi babebat adjunctos, verum cum hi omnes verbum occurrit, e quo fuisse illum cleri Remensis,
una cum sancto, quemadmodum Guigo per verba G utcunque Imo vero, cum natione Tuscus
coUigas.
num. 422recitata fidem facit locum eremiticai vitse hucjam transcripti, initio dica-
fuisse elogii illius,
aptum quasierint,talemque, cum adHugonem venitur, alterius potius cleri, quam Remensis fuisse vi-
rent,nondum invenissent,aliquanto temporisspatio detur. Landuino proxime Guigo subjungit ambos

omnes una cum santo nostro in solitudine Siccai- Stephanos, Burgensem unum, Diensem alterum,
Fontanaivitam eremiticam, antequam Gratianopo- qui cum fuerint, teste eodem Guigone, S. Rufi ca-
Hugonem sese conferrent, duxisssevidentur.
lim ad nonici, regulares scilicet, cleri Remensisclerici in-
Jamverocum in monasteriiMolismensis charta,su- dubie non fuerunt, Audi interim, quideambobus
praeMabilloniolaudata parlimque recitata, Petrus illis eosdem spectant, magis
canonicis, ut quse ad
etLambertus, quisex sociis, una cum Brunone Gra- elucidentur, Carthusianus anonymusAnnalium or-
lianopolim profectis, a Guigone non accensentur, dinissui libriquarti hactenusnonvulgati auctorsu-
BrunonisinsohtudineSiccee-Fontaneediscipulifuisse pra ssepissime laudatus loquatur.
tradantur, sanctus plures, quam sex socios, cum 436.« A Guigone, » inquit, « dicuntur simpliciter
mundo validicturus Remis excessit, aut saltem, (duo Stephani scilicet) « canonici sancti Rufi et
in sohtudine Siccee-Fontanfe, jam versaretur, D » desiderio vita3solitaria3, abbate favente,sesesan-

verosimiliter sibi habuerit adjunctos, sex videlicet » cto Brunoni conjunxisse. » Sed utrum fuerint ex
supra aGuigone enumeratos, Petrum ac Lamber- ipso Sancti Rufi monasterio totius ordinis capite,
tum, inlaudatae Mabillonio charta memoratos, et aut ex aliquo ejusdem ordinis, non habet. Surius
nonnullos forte adhuc alios, qui una cum duobus post anonymum auctorem Vita? sancti Brunoais,
hisce in solitudine Sicca5-Fontana2 versati sint, operibus (apud Bertholdum Remboldum, ut
illius
quando inde cum enumcratis a Guigone sociis san- supra docui, excusis) prafixae, scribit, eos fuisse
ctus noster, locum proposito suo exsequendoaptio- alumnos monasterii Sancti Rufi,quod quidem non
rem qua^siturus, Gratianopolim ad Hugonem Gra- estinverisimile, at erratcumsuo anonymo, dicens
tianopolitanum episcopum se contulit. Verum an hi monasterium Valentiamtunc fuisse con-
illud secus
omnes e cleroRemensiexstitere? Fuisse quosdam, stitutum,Sicenim prajfatos Stephanos cum sancto

qui cum santto in solitudinem sese recepere, e Brunone inducit colloquentes « Non longe a Va-
:
clero Remensi, Historiai litterarise Franciajscripto- » lentia, cui nostrum Sancti Rufi adjacet monaste-
res tom.IX, j)ag. 236, non obscure docent. Ast an »rium, prope fluenta Rhodani in confinibus dioe-
vere e clero illo Petrus et Lambertus, qui ex dictis » cesisDiensis,unde alter nostrum originem duxit.
263 ACTA
» est civitas Gratianopolis, « etc. Verum constat,^fuisse,hujusque alumnosexstitis seduos Stephar
abbatiam Sancli canonicorum regularinm ca-
Riifi, Burgensem et Diensem, Sancti nostri socios.
put, primitus constructam Avenione extra
fuisse 438. Ac primumquidem conlra Surium, huncque
urbem. « Ast fremonte, » inquit Chopinus, lib. u praigressos Puteanum et Blomenvenam, qui mo-
Monast. titul. i, num. 1, Albiorum (Albigensium) nasteriumilludValentiffi tunc fuisse adjectum, affi-
» bello sacro, coacti sunt religiosihomines alio secta a sese alteri e Stephanis oratione indicanL, in-
» des laresque transferre Valentiam versus Delphi- dubitaLumefficit; quod vero ad secundum pertinet,
» natum, ubi coenobium majus beati Rufi nomine verosimile salLem id reddit. Verum cujuscunque
» erigitur. » Haacquc translationem factani fuisse demum monasteriialumni exstiLerint duo SLepani,
tantum auno 1210 scribunt Sammarthani, alli al- canoniciequidem regulares fuerunt, ac proin,quod
tiuscam referunt; sed nihil ad,nos. Ergo corrigen- huc potissimum specLaL, indubienon e cloro Re-
darunt quae apud Surium et alios lectitantur de mensi,ut suprajam monui. Superestut deHugone,
eodem monasterio juxLa Valentiamconstiluto,quod qui, e sociis S. Brunonem adHugonem Gratianopo-
adhuc slabat juxta Avenionem Lempore instituLi or- litanum episcopum comitatis, ultimo loco nomi-
dinis Carthusiensis. Apud Sammarthanos loco cita- natur, qualemcunque notitiam nunc demus. Eum
to ex^^tant htterae Urbani papajll, daLee anno 1096, g MoroLius in Thealro chonologico sacri ordinis Car-
quibus summus pontifex confirmat abbatiae San- thusiensis inter Majoris CarLhusiffipriores locosexto
cti Rufi extra muros AvenionenseseccIesiasSanctai collocat,sequentique ornat elogio « Hugo sex :
Maria; infra urbem Lugdunensem et Sancti Petri Brunonis a mundo recedentis, symmystarum quar-
secus Diam. tuset capellani tituloa reliquisdistiacLus, quod, iis
437.«Posset quidem fieri, ambos nostros'Stepha- sacerdotio minime initiatis,a sacris foret, Carthu-
nos canonicos fuisse prafataj eccIesiK Sancti Petri siam, primo sua? conversionis tempore inchoatam,
Diensis, sednon consLaL, an illis temporibus hu- effeLa jamffilatebiennio rexit. Eo exacto, successo-
jusmodi ecclesia; sive prioratus, quas et cellas vo- rem enixe deprecatumlaetabunduscum excepisset,
cabanL, novilios admitterent ad profitendum, aut septennium supervixit, quo toto sese ad aiLcrnita-
canonicosjam professos ex archimonasterio Ave- tem composuit. » Cuigo, quintus Carthusiaj prior,
nionensi'reciperenL, uL conjicere erit ex anno 1137 diem extremum clausit; quare, si vera
subjccto
exemplo. Inter tiLulos infra aanum obiLus sancti hicmemoret Morotius,ad annum usque 1145vitam
Brunonisconscriptos legitur TiLuIus fratrum sancti Hugo protraxerit, ut verba scriptoris hujus jam
Rufi in Costa SanctiAndrea^.infinibus Allobrogum nunc ricitata consideranti patebit. Ut ut res haec
juxta Viennam melropolim, inquo Titulo (iaLer re-^ habeat, nihil equidem verbis recitatis suppeditat
cudendos 14) sic loquuntur canoaici ejusdem eccle- Morotius, uade Hugonem fuisse e clero Remensi,
siae « Nos fratres ex caaonicis Sancti Rufi com-
: utcunque conficias, ac proia id, utpote quod nec
» morantesin quadam cellula Sancti Andre*,qua3 aliundepossit probari, admodum est dubium, etsi
» vulgo Costavocatur,propiissimiannimaBrunonis iateriai nihil eLiam occurrat, unde Hugonem ex
» per septem dies coatinuaLos maLuLiaas et missas altcro potius quam e Remensi clero fuisse merito
» celebrabimus. Et sicuti uai ex nobis pro aaiaia^ arguas. Dubiuni itaque, uti ex omnibus in medium
» ejus sohdio praebeadam dabinuis. Et in catalogo modo adductis (neque eaim Aadreas et Guariaus,
» fratrumnoslrorum nomeaejus scripLum Iiabcbi- utpotclaici, commemorandi hicsunt) manisfestum
» mus.» Cum se dicant« Frati'es ex canonicis San- eflicitur, est admodum, an ulluse sociis quos San-
» cti Rufi commorantes ia quadam cellula Saacti ctus, sajculo nunLium remiLtens Remisque exce-
» Aadreae, » etc,,aperte innuunt, se fuisse alumnos dens, sibi habuit adjunctos, cleri Reniensis exsti-
principalis abbaLifc Sancti Rufi.Exqua etiam no- terit.
strosStephaaos fuisse verisimilius est, et recte 439. Nec aliquot ex hisce clericos Remcnses
colligeadum videLur ex verbis Guigonisnostri, qui- j) fuisse, asseruisscntlaudati Historia>. litleraria^Fran-
bus dicit, eos, « Favente abbaLe. » qui non polest ciae scriptores,
si considerassent Sauctum bis
esse alius, qaum abbas Sancti Rufi Avenionensis, alio migraturum urbe Rcmensi excessisse primo ;
» sese sanclo Brunoiii conjunxisse.» Praiterea cum quidcm, quo Maaasscm archiepiscopum vilaret,
Andreae tunc in-
pracfati canonici, cellula! Sancti aaao secuadum jam dicta vcl 1070 vel sequenti ;
colw, tantuin benclicium contulerint sanclo Bru- socundo auLem, ut in crcmnm, posLquam prislino
noni, noinenqu(i ejus calalogo fratrum suurum statui aut forLc etiam mcliori, Maiiasse ex|)uIso,
ascripserint, non levis est conjcctuni, eosid bcaLo Rcmis restitulu.; fuissct, aa!U) 1081 aul a!loro, ut
Viro couce.ssisse, rogantibus duobusStephanis,suis supra jam docui, e biais se(|uealil)us; ac certo
quoudam primario Saacti Rulimonaslerio coui-
in <fui'Icni priorivicc, ataoailcm posterior:,Sanctum
militonibus, Lunc vcroCarLhusicnsibusaioiKicliis.» c.x anlc (liilis ;ul niaunie e Guiborti abbatis Novi-
Hactenus Carthusiiinus noster annalislii ;inonyiniis, gcutiui Lcsliinonio clcricos alitpiot Rcmonses so-
duo hic polissiimuiu cvinccre eont(Miil(Mis,\ Iclicct ciossili! habuiss(>;i<l,iiinci()s. Porro Guigonis vorba,
prinuirium canonicorumrcgulariiiiuS. Iliiii iion.i- nuia. 1-2-2 luic tiMu^^cripl,!, tillri' nri iulhuc conimen-
slcriuiii r.ninonis ictatc projic .^vciiioiicn siliitii tatioac indigcnt. Ciini ciiiin iis di.Mlnr Hugo.c so-
P.VTROL. GLII. 9
S. BUUiNOiMS CAUTllUSIANORUM liNSTlTUTOUlS 2G8
ciis S. Urunonis unus, capcllanus appellalusfuisse, A. ut postca vidcl)inius.Adlioec,sacerdolemsesefuisse,

» coquodsolus exeis saccrdotis fungereluronicio;» ipsemet Sanclus noslcr suo in Epistolae i ad Corin-
quairi liic jam polest, primo quidem an Sanctus thios cap.0.Commentario utcumquc indicare vide-
1
reliquiqueejus tres clerici socii, ambo scilicet Sle- tur.lbienim sicscribit:« Fugiendum vobisest a cul-
phani et Landuinus sacerdotio unquam fuerinl ini- tura idolorum, quia calix, id estsanguis Christi,ca-
tiati, secundo auteman Sanclus, jamtum cum ad lix,dico,benedictionis,perquern benedictionesgra-
Hugonom Gratianopolitanum episcopum accessit, liarum accipimus, quia per sanguinem Christi, si
ad dignitatem illam non fucrit evectus. Et Laudui- digne sumimus, et a prioribus pcccatis liberamur,
nuniquidem alterumque e duohus Stephanis, Bur- et contra venientia confortamur cui calici nos
;
genscm nempe, etsitunc, cum Gratianopolim cum benedicimus, laudantes eum, quod nunquamhujus-
Brunone venerunt, sacerdoles nondum fucrint, modi cadix fuerit, qui ct a peccatis liberaret,et ne
posLea tanien ad dignilatem hanc fuisse promotos, ultra peccaremus, confortaret. Vcl calix benedi-
Barlhusianus noster annalista anonymus sat apte ctionis, id est, quem
ipsc Deus benedicit etconse-
probare videtur. Verha ejus proinde eo facientia crat; et cui nosbenedicimusperofficiumnostrum;
huc transcribo : Deusenim hoc cfficit per sacerdolem ministrum.»
440. «Postea, inquit, ad sacerdotii dignitatem » B Per heec verba Bruno eo modohic loquitur quo, si
fuisseevectosLanduinumetStephanuniBurgensem, sacerdos non exslitisset, locuturus fuisse non vide-
« extraomne dubium esse debet,» quia nempe, ut tur ac proin sacerdotem se, uti apparet, utcumque
subdit, »alioquin non potuissent regimen animarum indicat.
habere in ordine, sicut habuerunt Landuinus in 442. Verum an jam tum cum ad Hugonem Gra-
Majori Carthusia, cui prtefuit post sanctumBruno- tianopolitanum episcopum ad dignitatem
accessit,
ncm; Stephanus vero Burgensis domoMajorevi,
in illam errat eveetus?«Adest,»inquit loco supra cit.
cujus protoprior a Guigone institutus fuit. Necop- deS. Brunonead HugonemGratianopolim acceden-
poni possunt exempla quorumdam abbatum, qui te Guigo, « magister Bruno Habebat autem socios
monasteriagubernarunt, etiamsi nunquam fuissent magistrum Landuinum...DuosStephanos, Burgen-
sacerdotes. Eo enim tempore, quo Carthusiensis sem et Diensem.... Hugonem etiam, quem cogno-
ordo coepit, sancitum erat, ut nuUus fieret abbas, minabant Cappellanum, eo quodsolus ex eis sacer-
nisi etiam fieret sacerdos juxta decretum in synodo dotis fungeretur officio.» Quibus e verbis, utpote
Uomana sub Eugenio II, quod expresse habet, ut quibus eo ipso loco, quo tam de Brunone, quam de
abbates sacerdotalem quoque honorem sint adepti; ejus sociis sermo sit, solus Hugo sacerdotis officio
et renovatumfuit sub Hugone et UobertoFrancorum functusfuisse asseritur, concludendum apparet
regibus, utvidere est inter canonesAbbonis abbatis Sanctum nostraim,cum ad Hugonem accessit,sacer-
Floriacensis capite nono decimo; «Abbates quipre- dotioinitiatum nondum fuisse. Attamen, inquiuut
«sbylerinon sunt, presbyteri fiant aut praelationes nonnulli, hosque inter Carthusianus noster anna-
» amittant,»proutdecreveratconcilium Pictaviense, lista anonymus supra sa?pissime laudatus, rieitata
anno 1078 celebratum ab Hugone Diensi legato Guigonis verba, quibus solus Hugo sacerdos fuisse
apostolico quod postea insertum fuit decretalibus.
;
affirmatur, non de ipso S. Brunone, sed de ejus
Juxta haec decreta sanctus Bruno sequaces suos dumtaxat sociis videnlur intelligenda. Cum enim,
erudiens praecepit ne ullus in priorem eligeretur, aiunt, sociorum clericorum, quos Sanctus secum
nisi posset adsacerdotium promoveri, Unde Guigo habebat, recensitis nominibus, Guigo statim de
consuetudines ordinis, sicut eas sanctus Bruno diu Hugone subjungat, « Quem cognominabantCapel-
ante eum viva voce et exemplo instituerat, descri- lanum, eo quodsolusex eis saccrdotis fungeretur
bens declarat, quod mortuo priore, conventualcs officio,» videntur duo h8ecverba«Ex eis» ad solos
» majorum meliorumque consilio exseipsis unum clericos Sancti socios, non autem etiam adBruno-
» eligant, aut sacerdotem aut ad sacerdotium pro- D nem, referenda. Ita illi verumnescio, an futurum
;
» movendum, qui in festis solemnioribus, et cum sit, ut ha^c verborum Guigonis interpretatio sat
» frater aliquis professionem facturus est, missam accurata et ad aucloris mentem accommodata appa-
» cantat majorem. » reat.Sane h8e,cverba:«QuemcognominabantCapel-
441. Hsec ille, e quibus sane, Landuinum et lanum» tam de S. Brunone, qui Hugonem Capella-
Stephanum Burgensem sacerdotio fuisse aliquando num appellarit, quam de Sancti sociis, Landuino
indubitatum apparet. Quod modo ad
initiatos, et duobusStephanis, intelligendavidentur,ac proin
StephanumDiensem etipsummetS. Brunonemper- non video, cur et hffic duo alia « Ex eis» a^que ad
tinet, fueritne Stephanus ille unquam sacerdos, Brunonem, quam ad ejussociosreferendanon sint.
admodum dubium, nec quidquam, quo idtoUi
est 443.Accedit,integrumverborumGuigonistextum,
queat, occurrit; Brunonem autem, si non tunc in sensumagis obvio etnaturali,quem hic scriptor
cum ad Hugonem Gratianopolitanum episcopum indubie secutus fuerit, accceptum, videri exigere,
accessit, postea equidem sacerdotem fuisse, suadet utGuigo intelligaturde sacerdotio.quo tum gavisus
mihi vel solus collatus ab eo, servatis omnibus fuerit solus Hugo, Sanctusque ac reliqui ejussocii
Ecclesiai Coeremoniis,comitisUogerii filioBaptismus, caruerint, utproinde, sivcrba Guigonis eo modo,
269 ACTA 270
quo verosimilius debent, intelligantur, Sanctus A ctarias Benedictusin metrica Sanct noslri Vila,ii3
noster, cum adHugonem Gratianopolitanum epis- anle, quae pridie Sancti nostri'ejusque sociorum in
copum accessit, sacerdotio initiatus nondumfuisse eremum secessus hos inter et S. Hugonem gesta
videatur, nisi forte, quod tamen etiam adstruere adstruit, narratis, non obscure indicat, quapiam
vix ausim, a Guigone solum Hugonem sacerdotis etiam Carthusiae solitudinis descriptione adjecta.
functum asseverare velis, non quo solus
officio Versus, quibus in exsequitur, huc transcribo.
sacerdos esset, sed quod solus munia, sacerdoti 443. Summisquumquejugisafferret Jupitercethram,
convenientia, obiret, ipsomet Brunone reliquisque Atque diurnanovo sole intervalla redirent,
ejus sociis prae humililate aliaveêx causa ab iis Mandat equos pra^sul, pulmentaque multa parari
abstinentibus. Ast, inquies, Sanctus in pluribus Atque lecji varios fabrili ex arte magistros.
titulis funebribus Ecclesiae murus, ecclesiarum lux, Omnia suntprasto, cursantpcr tecta magistri.
metropolis Remensis columna, etiamante suumin Camenta et lateres ac ligna feruntur onusta.
eremum Garthusiae secessum, exstitisse,aut diserte Hinnitus jiimenta gravi sub pondere mittunt.
non obscure innuitur. Fateor
asserilur, aut certe Jam montana petunt omnes ; in culmen apricum
sic liabet Verum quidni titulis hujusmodi conde-
: Orbita difficilis fert, imoi concava vallii
corari potuerit, quod plane insigni esset tum do- B Ora patent, jamque incessu speculantur ab alto
ctrina, qua Remensis aliarumque ecclesiarum alum- Planitiem terrse, turresque ac oppida circwn.
nos, RemosadSanctum audiendummagno concur- Quadrupedando super tumulos hiat agmen equorum.
su confluentes,erudiissct,tum etiamvirtute,quadiu Stapegerisudant, certatimque ire laborant.
ecclesiam Remensem adversus impios Manassis, Ad supremum igitur tandem venere cacumen,
Simoniaci conatus fuisset tutatus?JNequit
antistitis, Hernica saxa vident, horrentesque undique rupes.
itaque etiam ex honorum titulis, quibus Sanctus Non arbusta illic seu ligna ferentia structus.
sive in versibus illis funebribus, sive alibi afficitur, Vix ibi sunt herba virides humilesque genestce,
quidquam roburis accedere ad opinionem ,quac fuisse Et larices abiesque et tenscein sidera pinus.
tum,cum ad Hugonem Gratianopolitanum

illum jam Blomenvenna, etsi de iis, quse bic de paratis jussu
episcopum accessit, sacerdotio initiatum, statuit, episcopi itineri sediquein Garthusiafigendai neces-
ac proin revcra illum tum sacerdotem nondum sariis memorat Benedictus, nulloplane verbo men-
fuisse, longe milii, omnibus considcralis, verosi- tionem faciat, Hugonem tamen antistitem Brunoni
milius apparet. Rerum ad Sanctum spectantium ejusque sociis,qualis essetCarthusiffi solitudo, cum
seriem modo prosequamur. adiluri hanc jam forent, ita exponentem inducit :
§ XXVI Sanctus Carthusise eremum ingreditur :

. » Locus. .. vobisaDeo designatus est eremus quae-
quandonam id wciderit. dam in montibus altissimis, appeliaturque Gar-

444. Cum Hugo Gratianopolitanus episcopus, S. 'tliusia. Ampla quidem sed penitus inhabitata [non
Brunonemsexqueejussocios supra nominatos,quos habitata], sohs feris pervia, hominibus vero et cae-
perstellas septem, sibi in somnedivinitus ostensas, teris domesticis animantibus propter loci asperi-
designatos fuisse nullus dubiiabat, Gartbusia^ ere- tatem pene ignota.
mum seu montem esse illis a Deo destinatum ere- 4t6. "Altiset tanquam excisis hinc inde rupibus
miticBC xiivti ducendse domicilioque constituendo ct scopulis circumvallata, infructuosis arboribus
locum, narrata, qua Deum sibi in eremo illa habi- consita, supramodum frigidaet per majorem par-
taculuraacdificantem conspexerat,visione edocuis- tem temporis nivibus operta; adeo ctiam pracrupta,
set, verbisque etiam, ut apparet, quo locum iJlum sterilis et infructuosa, ut nihil in ea aut seri valeat
sibi inhabitandum dcligerent, fuisset adhortatus, aut meti, ad quam etiam est ascensus gravis et
omnesilliatdivin;e voluntati obsequi etinhorridam laboriosus; ingressus vero difficihs et perioulosus,
soiitudinemsecedcreparatissimosseseexhibuerunt. utpote interduas mirae altitudinisrupes, qua^ velut

Nec nmltum tcmporis faligatis e via corporibus j) rcctac lincae sursumseerigentes,in culmcn tandem
in episcopali palalio, curante beniguissime Hugonc, coeunt, ita ut introeuntibus horrori sint et terrori.
reficiendisimpenderant,cumitineriseseCarthusiam In medio vero ejusest parvus fluvius, qui Gnerus
versuscommisere, ipsummet S. Hugonem opisco- MORTUUs, quasi qufodam imago mortis, dicitur, ex
pum socium ac comitem sibi habentesadjunctum. circumstantibus undique muntibus collcctus, cum
» Ipso namque (Hugone scilicct Gratianopolitano strepitu maximo turrentium aut iuundanlium aqua-
episcopo) consulentc et juvantc ac comitante Car- rum murc lluens,ct, ut paucis agam,tanta esl loci
thusia^ sulitudinemintraverunl atipjcextruxcrunt,» illius asporilas, tuntus liorror,ul carcor polius aut
inquit deS. Brunone ojusque sociis in Sancti illius (luam bumaiuo vila^ habitaculum
l»urgatorii locus,
aiitistitis vita luco sii|)ra cit. Guigo. Dubitandum Hactonus Blomouvonna.sua ha^c fore
dici possit. »
nou apparel(|uinsanctissimushic pnosul necossaria omiiia, ut non raro alibi, e Putoano mutuatu5.
tum itincri isti, lum (|ualibuscun(iuoscu doniilms Alquo itaquidem tum c Benedicto, tum e Blomon-
seu cellulis etsibi et Bnmoni ojusque sociis in Gar- veima, ot, si volis, ctiam e Putoano genoralom
thusije ercmocxstrucndis ncccssaria parari, coquo quampiam modoliabos, stuidoso loctor oromi Gar-
defcrri curarit.Afquo iii rcijisa otiam raclmn, Za- lliusiio sou noliliam s(mi doscripf iunom; distinctaiu
;
27i S. unUNONlS CARTIIUSIANORIIM liNSTlTIJTOmS 272
niagls iilqiic iul prsccipuas ejus parlcsexten-

loiiffc A Nam slaliin alia pr.Trupla riipcs cx alia parlc tor-
sain suppcditallnnocenlius lc Masson supra adhuc rcntis assurpit, ila ut dua' istic rupes se crigere
phis scnicl laudaliis lih. i, cap. 2 opcris, quod vidcantiir, ut in altiori partc vioiniores effectiE,
ordinis Carthusicnsis Annalcs inscripsit,annoque quasi in mutuosruant amj)Icxiis, quodcerte mirum

1087 typisGorrcrianisvulgavit, Luhet ethanc, quod naturiP artificium cst. Inter utramque rupem praj-
Massonum ex dictis in ipsa Carthusia plurihus
, terJluit torrens, ihique stat pons iile, pcr quera
annis commoratum, corumque proinde, quae de datur acocssus ex parte urhisGratianopoIitante ad-
illa scrihit, apprime gnarum auclorem haheat, , eremum et domum Garthusiac. Ihidcm etiam do-
nec dictum cjusdem MassoniOpus omnium passim munculam sanctus anlistcs Hugo construi curavit,
manibus tcratur, huc transcrihcre, ut sic qualis ut custos in ea hahitaret,qui aditum ingrcdi volen-
illa, quaj milliarihus circiter decem seu trihus leu- tihus concederet vel negaret. Media circiter via
cis scplemtrionem versusGratianopoHahest, atque interpontem illum et domum Carthusiae sita est
a Sanctonostroinhahitalaprimumfuit,ccleherrima domus Corrcri{E,qua! in consuetudinihus R. Patris
ercinus sit, unusquisque haheat in promptu. His Guigonis Domus infcrior dicitur, uhi procurator et
itaque descriptio illa verhis concipitur : « Eremus conversi ad rem familiarem agendam morahantur;
lifec nostra tunc temporis (cum in illam Sanctus B et inter pontcm illuin et sacellum S. Rrunonis, in
sese ahdidit) longe asperior, quam nunc visitur, quo loco primo constructa fuit domus Carthusia?,
apparehat ; erat enim omnino inculta accessusque iter unius liorse intercedit ; unde conjici potest
ejus plane difficilis. quanta sit longitudo arenae. amphitheatri nostri a

4i7.«Silv8e omnia fere occupabant, quae postea parte meridionali adseptentrionalem.Ultratorren-
in plerisque locis eradicata;, in prata satis amoena tem vidotur amoenissimum pratum,vocatum Valom-
conversffi fuerunt. Hujus eremi flgura est veluli brey quod cingitur rupihus sensim se invicem su-
ohlongi amphithealri, exclesis rupihus undique perantihus et tandem in sublime caput quasi cer-
cincti ;cujusarena apartemeridionalilongedeprcs- tatim attollentibus; quas omnes superat illa, quaj
sior est, et in modum monticulorum sensim se vocatur Charmanson, in cujus capite latissimum
invicem superantium assuigit, donec in loco, uhi pratum cernitur, quod vix ah intuentihus rupem
est situm sacellum divi Rrunonis, alti montis adin- istam e domo CarthusiiB credi posset, cum ad mo-
star erecta sit, qui statim prseruptis fere rupibus dum dentium alicujus scopuli summitas ejus ter-
clauditur. In cjus declivi constructa nunc est minari videatur.
domus Garthusiaj, ab illo sacello distans eo spatio, . 449. « Sed maxima pars illorum, quee ultra tor-
ad quodpedibus conflciendum opus est sesquiqua- rentemsitasunt, primisPatribus non fuerat donata
drante horae. In declivi ergo et submissiori parte ettermina illorum torrente claudebantur; qusi ta-
arenai nostri ab ipsa natura formati amphitheatri, men pars postea a piis sa^cularihus fuit domo Gar-
quai pars aspicit meridiem,pra3terfluit torrens,fon- thusifedono data, ut suis locis in secundo volumine
tibus e variis deserti locis circunquaque scaturien- latius explicabitur. Ex illa parte meridionali ad
tihus et illic confluentibus primo compositus occidentalem pergentihus statim occurunt rupes
deinde ab aquis pluviarum et nivium liquescentium altissimffi a se invicem separatae, inter quas fluit
ex riipibusaltissimisdefluentibustumefactus,amnes torrens versusurbiculam SanctiLaurentii de ponte.

mediocrescommunitcraimulatur.Sedquandoabun- In cujus torrentis ripa magno laborc sive cvulsis
pluviarum cst,in;ignis tuncadirquatur lluviis.
daiitia sive seclis aut pulvere tormcntario excussis saxis
Opliinos etiam fert pisces, qui truttie saxatiles aperta est via, qua cx parte Sancti Laurentii ad
dicuntur. In superioii vero parte, quai scptentrio- Garthusiam pervenitur. Exinde oculis se objicit ru-
nalisest,cingitur illa rupe, qme le Col vocatur, in pes illa, in cujus cacumine sita est grangia, Ghar-
cujusverticesitumestam.plumet amoenumpratum. trousette vocata; ubi rem agrariam et pecorum
quodrupi iUiimpositum estdiadematis ad instar.A D nutrimentaprimosPalreslocassecredimusîbi
dextris bahetrupem, quai vocatur Rovinant, et a sunt pnita etpascua amplissima, et agri quidam,
sinistris aliam, in cujus 'apice |(num rupes istaj qui sculcaiitur. Pergunt sic murorum ad instar ru-
quasi por gradus se invicem superantes in suhlime pium invicem se tangentium situs, donec perveniant
origuntur) altissima illa rupes, quae Alienard dici- ad eam, cui supereminere diximus altissimam ru-
tur, rita est. pem de Alienard et amphitheatri nostri circulum
4i8. « A parte Orientali assurgunt et se invicem claudant.Illudautem quasi medium secat interfluens
quasi manu tenent altissimae rupes, inter quas amniculus,qui a fonte Sancti Rrunonis ortumacci-
primas obtinet illa, quaidicitur leGrand-Son,quod piens et aquas vicinarum rupium etiam recipiens,
latine sonat magnam summitatem, quia omnium a parte septentrionali usque ad meridionalem de-
rupium censeturaltissima ; etsic in modum muro- ducit,donecin torrentemmergatur.Porro innostro
rum protenduntrupes illoe, donec adlocum, uhi
se amphitheatro a natura, ut diximus, oblonge for-
nunc est pons Carthusia?, per prseruptum prsecipi- mato, tres distincti gradus elevationis intuentibus
tiiiin dcfici^ntes, ingressum ad ei'emum aperiant apparent, in quorum infcriori sunt prata virentia,
triginiaaut quadragintapedes taiitummodolatum. iu sccundo silva; aunosis arhoribus rcfertai ;
qu»
273 ACTA 271
silvffi in modum amplissimoQ faciec locum cingunt. A S. Brunonis in Carllmsiam) cum vcrbis Guigonis.
Tcrtio denique visuntur rupes, qufc per ina?quates Ita loquitur « Hugo (Gratianopolitanus episcopus)
summitates dentium al)invicem paululum
sLridoris « duobus post consocrationem » {hsic Romaianno,
distinctorum speciem gerunt. Hoac esteremus, in >> utiinfra docebo,I080 facta^fuerat) « expletis annis,
quam sanctus, cum planeadhuc esset inculta, sesc »comtcmptisomnibus, Casre-DeiordinisCIuniacen-
unacum sexsociis suis, Landuino, duobus Steplia- » sis factus est monachus, ibi novitius annum vixit.
nis, Burgensi ac Diensi, Hugone, Andrea et fJua- » Post hoc » seu post hunc novitiatus annum atque
rino, sese recepit, comitantc eos Hugone Gratiano- adeo tertium a consecrationc Romana «Cogente :
politano episcopo,necessariaquetum victui, ut ap- » Gregorio septimo, e monasterio, quo fervens in-
paret, tum habitaculis, in quibus commorari pos- » traverat, fei'ventior est reversus; proclaustro cir-
sent, aedificandis suppeditante. » cumspectionemhabenspervigilem proabbatc
bO. Ac statim quidem illos, atque eremum in- » justitiam.... pro congregatione aut reIigiosos,qui-
gressi essent, operi manum admovisse,indubitatuni » bus carere numquam voluit, socios, aut univer-
upparet. Verum hac de re infra tractabo ,• nunc in » salem Ecclesiam..,.in hisagebat, » seu ita clau-
tempus, quo Sanctus ejusque socii ad Hugonem, strum, abbatem,congregationemhaberesibi vide-
Gratianopolitanum episcopum, accesserint, Carthu- B batur, « et ecce, tribus necdum in episcopatu post
sise eremum,sanctohocantistite comitanto,ingressi « monastcriiroditum,complctis annis, adest magi-
primum sint, monasterioque ibidem exstruendo » ster Bruno.» Hactenus Guigo. Baronius sic in-
manum admovere inceperint,unice inquirendum. terpretatur ejus verba,utHugoprimum annos duos
Alii id anno 1084 factum statuunt, alii contra pro solidos post consecrationem Romanam exegerit, et
anno 108d aut etiam pro anno 1086 decertant. Ac monasterio tcrtium deindc e Casa-Dei
in CascC-Dei ;
Baronius quidem Sancti nostri sociorumque ejusad Gratianopolimreversus, alios ferc tresinepiscopalu
Hugonem,GratianopoIitanumepiscopum,accessum, posucrit ante adventuniBrunonis. Vult igitur Bru-
eorumdemque, duce Hugone,hauddudum post se- noncm ad eumvenisse, cum non longe eratafine
cutum in Carthusiam ingressum cum anno 1086 in anni scxti episcopatus. Neque immerito ita sentit
annalibusecclesiasticisadhunc ipsum annum com- Guigonisquc voccs intcrpretatur. Omnino enim, si
ponit, ita ibidem scribens « Cumsuperius dictum
: tres « in cpiscopatu anni, qui necdum completi »
sit ex sancti Hugonis (Gratianopolitani opiscopi ni- foruntur, ccnseantur fluxissc post reditume mona-
mirum) Vitae ipsum anno millesimo octoge-
actis, stcrio CasK-Dei, quem trcs anni « post consecra-
simocrcatum episcopum Gratianopolitanum,
fuisse » tionem »Romanampraicesserant,utprima specic
post duos vero annos adiisse Cluniacensos, ibiquc videtur postulare Guigonisoratio, sexliugocircitcr,
moralumannumunum, indeadepiscopatum rever- non pauciores a consecrationc usquc ad Brunonis
sum in eo transegisse trcs annos, planuminvenies, adventum duxisse annos cxistimandus cst. »
sexto annoasuoordinationecum sociis, hocnempe 452. Ifec laudatus scriptor, a Baronio et rccitata
anno,petiisseCarthusiam. » Hanc igitur, quam assi- a sc Guigonis verba, spectato, quem prima fronte
gnat, S. Hugonis sanctique Brunonis ac sociorum offerunt, scnsu, rectc cxponi, ct ex iis, S. Brunonis
ejus in cremum secessus epocham eruditissimus in Carthusiai crcmum sccessum cumanno 1086 noii
annalium ecclesiasticorum parens e S. Hugonis, immerito componi,affirmans.Verum cum nihilomi-
episcopi Gratianopolitani, actis seu potius cx Gui- nus Carthusianorum antiquorum, qui anno 108t
gone, quinto Carthusia? priore,qui horum auctor cst, hunc eventum innexucre, opinioni adhajrendum
collegit; quare cum hic scriptor tam S. Hugoni, censeat, vorba illaalio modo, quam quo prima spe-
quam S. Brunoni ffiqualis fucrit, rerumque tam ad cie accipionda vidcatur, rcquc ipsa a Baronio fue-
hunc quam ad illum spectantium apprimc gnarus, rint accepta, interprotandacontendit. «Verum,sub-
nec aliquo ex capite fidci queat esse suspectffi aut dit mox vcrbis proxime huc transcriptis, « nihil
infirma^, fieri sanc vix potcrit, quinBaronio asscn- D » cogit Baronium fccissc pr«misit,
ita, » utscilicct
ticndum sit, si modo hicGuigoncm ritc interpretatus » Guigonem ct quod dicitur « post
interprctari,
sit, quod proptereanuncexaminandum. » monasterii reditum, » sic possumus cxponcre, ut
4ol. Columbius, insuade Carthusianorum initiis sit idem atqne « secundum monastcrii reditum, »
dissortationeimm. 102 et seq., scntcntias duas di- scu statim, neque multo post monastcrii rcditum,
versas,Carthusianorum antiquorum unam,Baronii ct loco non suopositum fueritantcvoces « comple-
altcrum, dc anno. quo S, Bruno ad S. Hugonem, »tisannis.» Igitur crithffic scntentia : «Eccetribus
Gratianopolitanum episcopum, accesserit scquo in « necdum inepiscopatu completis annis, adcst mo-
Carthusia', cremum reccpcrit,circumferri pra^fatus, » dico post monastcrii reditum tomporc magistor
postcriorem quidem; qmxi cx S. Ilugonis, Gratia- » Bruuo. Scd,vidc, qui nccdum complcli fcrun-
))
nopolitani episcopi, actis, pcr Guigonem scriptis, tur, annos csse in cpiscopatu post consecrationeni
pro anno lOSOstat, falsam; priorcm vero, (jujcj^ro otUoina roditum positos, incpio curacpiscopali col-
anno 1084 militat, veram assevorat, ac deindcsub- locatos. Nam si ab Hugonisconsocrationo Romana
jungit: « Ut ha^c aperta sint, agc, componamus ccnscas annos, jam Ircs cxpleli crant, ct quarlus
utramque (sontentiam scilicet dc anno seccssus llucbat, cuni Brunoadipsum vcnit, scilicot, ut di-
275 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTOHIS 276
lerat Guigo, « Duobiis post consecrationcm cxple- A T.uigonis tcxtu, quenn supra transcribit, voculani
« tis annis, » Ilugo fuit in monasterio Castc-Dei « necdum » pcr errorcm omiserit, vcl tcxtum, e
novitius pcr annum unum. » Talis csl, quam rcci- quo Ikcc ab allero fuisscl erasa, sibi pra^luccntem
tatis a se Guigonisvcrbis Columbius affingit, iulcr- habueril, hincquc sit factum, ut quo Sanclum an-
prctatio ; verum omnino cst atquc coacta.
violenta no i08iin Cartluisia? crcmum secessisse lueretur,
453. Prajterquamcnim quod ba^c vcrba « Post sinistre intcrprctari coactus fucrilGuigonis vcrba,
monasterii redilumw aGuigone, qui tamen ataxia; quffi alias aptissime ad Guigonis menlem ila pos-
in scribendo temerc insimulandus non est, loco sunt exponi, ut et Guigo vera scripsisse intelliga-
non suo posita csse, adstruat, a Columbio, ut, quai lur, et qua? S. Brunonis in CarthusicB
opinioni,
suprarecilavit, Guigonis verba, slanle etiam, quse eremum secessum anno 1084 inncclil, minime of-
S. Brunonis in Carthusiam secesssum anno 1084 flciatur, uti ostendam, dum Pagium in criticis
affigit, opinione, vera esse intelligantur, studiose tantisper convenero

nimium videtur qu£esita,estque, ut reliquos, quibus 4b5.Hic scriptor,qui contraBaroniumBrunonis in
laborat, defectus omittam, a quacumquc usitata ercmumsecessum seu ordinis Carthusiensis funda-
annos, quos episcopi inepiscopatuexegerint, com- tionem auno I08't pariter illigat, adannum 1086
putandiratione prorsus aliena. Idsic ostendo San- : B num. 7 sic scribit « Baroniusidco sanctissimi ordi
:
ctumnostrumadHugonem Gratianopolitanum epi- nis(Carlhusiensis niniirum)fundationemin huncan-

scopum, cum hic tres necdum annosin episcopatu num dictulit,quiaGuigoscriptorActoruraVitoe S.Hu-
implevisset,venisse, Guigo, ut Columbius vult, ver- gonis, cui necessitudine conjunctissimus fuit,ita lo-
bis supra recitatis tradit ;
quae ita idem Columbius quiter : «Ilugoduobus postconsecrationemexpletis
interprelari debet, ut pcr » annos illos tres in epi- « annis,conLemptis omuibus, Casaj-Dei ordinis Clu-
scopatu» necdum implelosintelIiganluranni,asan- « niacensis factus est monachus. Ibi novitius annum
cum anno 1080 incunte RomiC epi-
cto illo antistite, «vixit. Posthoc» (seu posthunc novitiatus annum,
scopus consecratus fuisset, Gratianopoli ab eodem atque adeo tertium asuaordinatione)« cogente Gre-
anno 1080 ultra mensem Junium jamprovecto us- gorio « seplimo,e monasterio, quo fervens intrave-
quead anni 1084 Junium, quo adcum S. Brunoex « rat,ferventiorestreversus...Eteccetribusnecdum
diccndis venit, in episcopali curo exacti cum au- « in episcopatu post nionasterii reditum completis
;
tem a priori e duobus hisce chronicis terminis us- « annis, adest magister Bruno.» Quae verba Baro-
que ad posteriorem anni necdum impIeti,nontan- nius sic interpretatur, ut Hugo primum annos duos
tum tres, sed quatuor excurrerint, ex hisce annum ^ solidos post consecralionem Romae, ubi ea facta,
unum, quem Hugo interea in Casse-Dei mona- exegerit,etin Casa3-Dei monasterio tertium; deinde
sterio, in Arvernia sito, novitius absque cura epi- aCasa-Dei Gratianopolim reversus, alios fere tres
scopali exegit, subducat, necesse est, ut ita « tres in episcopatu posucrit ante adventum Brunonis, et
illosannos in episcopatu, » seu, ut exponit, » epi- sexto anno a sua ordinatione, currenti nempe, cum
scopali curanecdum impletos, » post quos adsan- sociis Carthusiam petierit. Itaquidem prima fronte
etum illum praisulem Bruno venerit, obtineat. locus ille explicandus videtur, sed charta fundatio-
454. Verum, elsi quidem anni, quos episcopi in ni5 Carthusia>, quam Baronius non viderat, huic
episcopatu exegerint, non solum a tempore, quo inlerpretationi adversatur, demonstratque ita in-
vel electi vel consecrati fuerunt, sed etiam ab co, telligcndum, ut « Bruno postmonasterii rcditum,»
quo jamconsecrati episcopatus possessionem adie- ad Hugonem venerit,
id est, statim vel paulo post
runt,computarisubindesoIeant, nuspiamtamen id qui eo tempore necdum
episcopatucomple-
tres in
itafactuminvenio, utanni, quibuscpiscopi,agrege verat annos. Nec refert, quod Guigo dicat, Hugo-
suo absentes,curam ejusdem haud gessere, ex annis, nem « duobus post consecrationem expletisannis»
in episcopatu exactis,quo accuratus horum numcrus monachum induisse. Nam in Dissertatione Hypa-
habeatur, subducantur; quodcum exdictisin inter- D quemadmodum et in hac Critica variis ps
tica,
pretatione, Guigonis vcrbisaColumbio afficta,fleri sim testimoniis ostendi, scriptores his loquendi
haud apparet. Nec ad eam,
debeat, apta sane heec formulis « tribus annis elapsis » vel « triennio
quantum opinor, quo opinionem, Sancti nostri in transaclo» similibusve sape intelligere annos tres
Carthusiam recessum anno 1084 illigantem tuere- utrinque incompletos, et biennium sumere pro
ipsemet Columbius, si om-
tur, recursurus fuisset unico anno, si res nempe in flne unius incepta et
nia et singula verba, quibus tempus, a S. Hugone initio sequentis absoluta fuerit. s>
post episcopalem ordinationem, antequam Casa?- 456. Itahactenus Pagius, qui, quamquam plera-
Dei monasterium peteret, exactum a Guigone tum que sua e Columbio, uti hujus illiusque verbacon-
apud Surium, tum apud nos tom. I Aprilis pag. ferenti patescet, mutuatus hic sit, ab eo tamenno-
40 deflnitur, prae oculis habuisset. Etenim is S. minando abslinendum duxit. Feceritneid pro mo-
Hugonis biographus ibidem non dicit, «Hugoduo- re suo, quo auctores fere dumtaxat, dum eosrefu-
bus, sed Hugo necdum duobus post consecratio- tat, nominare solet, an quod aliquantulum etiam
nem expletis annis... Casae-Dei ordinis Clunia- a Columbio dissentiat, compertum haud habeo.
censis faclus est monachus, » ut vel Columbius Verum ut ut sit, re equidem vero a Columbio
277 ACTA 278
nonnihil disnropal. Etsi enin-i Guigoncm tempu';, A nuino,prouta Columbio et Pagio recensetur, Gui-
quo sanctus noster ad S. Hugonem Gratianopoli- gonis textu, Hugonem anno d08l Casai-Dei mona-
tanum episcopum accesserit atque in Carlhusiam sterium petiisse, posset admitti, textus ille, etiam
sese receperit, iisdem plane verbis, quibus supra sic acceptus, cum opinione, quae Sancti nostri in
Columbius, definientem inducat, non tamen, quo Carthusite eremum secessum anno Christi J804 in-
idnon serius quam annoa consecratione episcopali apprime congrueret, Res ex jam nunc de
nectit,
Hugonis quarto tactum probet, sequentia hoec Gui- quandonam S. Bruno ad S. Hu-
textu genuino,quo,
gonis verba, « Et acce, tribus necdum in episco- gonem, Gratianopolitanum episcopum accesserit,
patu post monasterii reditum completis annis,adest Guigo exponit, dicendis patescet.
magister Bruno, » de annis tribus, ab Hugone in 4b8. Textus ille apud nos, tom. I, Aprilispag. 40
episcopali cura, cum ad eum S. Bruno accessit, ita habat: «Hugo... necdum duobus post consecra-
nondum exactis cum Columbio interpretatur Ve- ;

tionemexpletisannis,contemptisomnibus,Cas«-Dei
rum ha!C alia Hugo duobus post
Guigonis verba : << ordinisCkuiiacensis factu.sestmonachus,ubi...novi-
consecrationem (episcopalem scilicet, Romfe anno tius... annum fecit... Post hoc, cogente... Gregorio
1080 acceptam) expletis annis, contemptis omni- septimo, ad episcopatum e monasterio, quofervens
bus, Casa>,-Dei ordinis Cluniacensis factus est mo- B intraverat, ferventiorcst reversus... et ecce, tribus
nachus, » exponi posse putat, ut significent,
ita necdum inepiscopatupost monasteriireditumcom-
Hugonem, parte anni 1080, quo consecratus fuit pletis annis, adestmagister Bruuo. » Cumtam anni
episcopus, alteraque anni sequentis post consecra- duo, quos S. Hugo, antequam in Casae-Dei mona-
tionem illam clapsa, seu anno dumtaxat posthanc sterio monachum indueret, ab accepta consecra-
unofactumesseinCasa^-Dei monasterio monachum. tione episcopali exegit, quam anni tres, quosidem
H(BC ei sedet opinio, quod, quemadmodum ait, sanctus antistes, e Caste-Dei monasterio jam re-
nonraro flat utscriptoresper «biennium expletum,» versus, in epsicopatu ante S. Brunonis adventum
aut etiam per duos annos transactos similesve lo- vixit, pro annis incompletis, seuprioresquidemnon
cutiones annum dumtaxatsignificent, qui initium pro integro biennio,posteriores vero non pro intc-
ct finem cum duobus diversis Christi annis habet gro triennio accipiantur, totus Guigonis textu cum
conjunctum. opinione, quae Sancti nostri adHugonem accessum
457.Verum,etsiidPagio tantisperdederimus,locum anno 1084 illigat, nullo potest negotio conciliari;
tamcnhabercnonpotest,quandoactoresipsimetsuo imo vcro ctiam potest exponi, qui S. Hugo, cum
scribendimodoindicant, accipiantneproconipletis, „ e Casa3-Dei monasteriorediisset, tres in episcopatu
an pro incompletisannos aliaquc temporisspatia seu annos necdum completos, seu duosamplius annos
intervalla,dequibussermoneminslituunt. Id autem antc S. Brunonis ad Hugonem advcntum exegerit,
in textu, voces hasce « duobus expleti^ annis » com- hicque nihilominus anno 1084 contigerit. Ut rem
plectcnte, Guigofacere, sieumColumbiuset Pagius ordinate dilucideque cxponam, dispiciendum pri-
recte rcccnserent, csset existimandus, ac proin mum est, quandonam S.Hugo Roma; fuerit conse-
dictas voccs pro duobus Christi anuis incompletis cratus cpiscopus. Guigo apud nos tom. I Aprilis in
seu proanno uno integro, qui initium et fincm cum S. Hugonis Gratianopolitani episcopi Vila, pag. 37,
duobus diversis Christi annis habeat conjunctum, num. 5, sicscribit: «Aliquantodehinccxacto tcmpo-
nonaccipcre.Elcnimineodem illo apudCoIumbium ris spatio, idem lcgatus apud Avenionem non
et Pagium tcxlu agens de annis tribus quos S. IIu- ignobilem Provinciai civitatem grande celebravit
go,antcquamadeumSanctus nosteraccederet, « in ignobilcm Provincife civitatem grandc celcbravit
episcopatu post monasterii reditum » exegcrit,fuissc concilium, in qiio multa ad Dci honorem et Eccle-
illos incomplctos, adjectavocula necdum ?,\^n\?\Ci\l : siiic utilitatcm praconio digna patravit.
«Ecce,inquit, Iribus nfxdum in episcopatu postmo- 4b9. «Ad hoc concilium episcopo carentes ct epi-
nasteriircditum complctis annis, adest magister D scopumquairenlesGratianopolitanivenerecanonici,

Bruno. »Quam ob rem si in codem textu per hasce compertoquc, pr«fatum juvencm conventui praj-
voces((duobuscxpIctis annis,»postquos, aconsecra- esse pra^senti, petierunt suppliciter, suffragante
tione Romana clapsos, Hugonem Casai-Dei mona- concilio, ab ejus venerabili patrono, cui grata; of-
chum factum scribit, annos duntaxat incomplctos ficium societatis exibcbat, ut hunc sibi sinc dila-
seu annum unum aut paulo aniplius temporis spa- tione daret cpisi'opum. Quibus ille protinus gratu-
tium, initium et finem cum duol)us divcrsis Christi labundus asscnsit, tum dilecti comilisgaudons ho-
annishabens conjunctum, significare voluisset, id noribus,tum ecclesia? favens profcctil)us,cujus etiain
paritcr haud dubie vocula necdiim aut simili adjc- futurum non dubitabat opportunum.»
sacris officiis
cta indicassct quod cum in textu illo apud Co- doinde intorposilis, otiain doocns,
Ita illo, nonnullis
;
lumbium ct Pagium non faciat, pcrpcram binos S. Ilugonom Gralianopolitamim opiscopum absoluto
dictos annos dc annis incompletis scu deanno,qui Avcniononsi concilio, cum Ilugonc Dionsi, sedis
inilium et fincm cum duobus diversis Chrislianiiis, apostolica^ lcgato, Romam ut ibidem a summo
id csl, cum anno 1080 ct sequenti lial)uerit con- pontificeconsccrarclur cpiscopalus.osso profoctum.
junctum, Pagius interpretatur. Quod si intcrim rcs Idom etiam memoria" prodit apud Labboum loni.I
secus haberot, ac proin, admisso cliam pro ge- Bibliolhcc?c nova> librorum mss. Hugo Flaviniarcu-
279 S. nRlINONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 280
sis, dc Hugonfi Diensi, scdis aposloIic.T, logato, sir, Ain quod proxime cclebraturus est, sc
concilio,
scribciis: « Cclo])ravit cl scpliniiim apiid Avonio- pra\sciitaro dcbcat. Ncc ccrtc Grogorius loquitur
neni concilium, in quo dcposituscsl Acliardus Aro- doconsilioLugduncnsi,quodlantummcnsoJanuario
tatensis invasor, et clcctus cst Gi])ilinus in Arola- anni soqucntisbabcndum e.;.so tostalurinalia ad Ma-
tenscm arcluopiscopum... Hiigo in Gralianopolita- nassom,arcbiepi.scopum Romcnscin, cpistola.Pra;-
num cpiscopum... quos post cxplctionem concili toroa, juxta cumdcni Guigoncm, HugoRomam cum
secum Romam duxit, et consecrali sunt a papa, Hugone legato postca profectus est, ut a sedis
qui concilium Romai indixerat. » Hugo crgo Gra- apostolica^, summo consecraretur antistite. Idem
tianopolilanus in Avenioncnsi concilio ecclcsiic refert Ilugo Flaviniacensis de eodem legato agens.
Gratianopolilana^ incpiscopum postulatusdatusque » Celebravit, inquit, el septimum apud Avenionem
fuit, ac doinde, absoluloconcilioRomam,utiljidem, >) concilium, in quo dopositus est Achardus Ai'c-
quod et factum, a summo pontificeepiscopusordi- )> latensis invasor, et eleclus est Gi^îlinus in Arela-
naretur, cum Hugone, sedis apostolicfc, legato, est » tensem arcbicpiscopum... Hugo in Gratianopo-
profectus. » litanum cpiscopum... quos postexpletionem con-
460. Verum quo fuit tempore concilium illud » cilii sccum Romam duxit, et consecrati sunt a
celebratum? Cum a temporc, quo factum id sit, B » papa, » Rom«
indixerat aniu 1080
qui concilium
definitio tcmporis, liic ex dictis indagandi,quo in quadragesima, prima Dominica Kalendis
ciijus
Ilugo consecralus fuerit Roma? episcopus, ulcum- Martiis occurrit; cui quidem concilio Hugonem
que dependeat, conciliique illiuscelebrationem alii legatum ct con.sequenter Hugonem nostrum ad-
quidem anno t078, alii vero, idque communius, fuisse, ex Gregorii Epistolis discimus.
anno lOSOaffigant; lubethac occasione, uttandem, 462. «Ex hisilerum patet, Hugonis ad episcopa-
quobaec anno contigerit,procertosciatur, operosius tum electionem, quam Baronis a consecratione
nonnibil in bunc inquirere. Ac primo quidem conci- non discernit, sicut et synodi Avcnionensis cele-
lium illud anno 1078 celebratum non fuisse, liquet brationem rcferendas esse ad praefatum annum 079; 1
exepistola, anno 1079, KalendisMartiisconscripta, consecrationem* vero ad sequentem quod etiam ;
qua Gregorius "VII papa clerum et populum Arela- absolute conficiendum est ex verbis Guigonis, ad-
tensem (adi Labbeumtom. X Conciliorum col.2I3) dendis, eum obisse rcAnno consecrationisadminus
admonuit ut arcbiepiscopum sibi eligerent, qui « quinquagesimo secundo,» quem exjuxla suppu-
in Avenionensi, in cujus bic epocbam inquirimus, tatione, ab anno 1080 deducta, invenimus jam
concilio designatus fuit, uti e proxime recitatis p expletum fuisse mense Martio 1132, quo, ut dixi-
HugonisFlaviniacensisverbis intelligitur. Quod jam mus, prima Aprilis defunctus est. » Ita ille, e Vita
ad annum, cui alii concilium illud illigant, 1080 prsecipueS.Hugonis, Gratianopolitani episcopi, per
pertinet, Iractatus a Cartbusianisbujatibusmecum Guigonem, scriptorem aequalem fideque dignissi-
communicati auctor bujus lucubrationis suae num. mum, lilteris mandata, contendens, et concilium
17 de dicto concilio Hugoneque in hoc electo Gra- Avenionense anno 1079celebratum fuisse,etS. Hu-
tianopolitano episcopoitascribit « Praifatum Ave- gonem, qui in boc fuit Gratianopolitanis postulatus
:
nionense concilium et Hugonis electio in annum datusque in episcopum, anno 1080 Romse con-
1080 a Baronio et aliis rejiciuntur; sed ad prsece- secratum fuisse. Et sane concilium illud anno,
dentem esse revocanda, facile est probatu. Scribit quem assignat, celebratum fuisse, spectatis, e qui-
enim (in Vita scilicet S. Hugonis Gratianopolitani) bus id probatum dare nititur, prfefatseS. Hugonis
noster Guigo, cujus etiam auctoritate usus est Ba- Vitae verbis, indubitatum apparet. Etenim, ut
ronius, S. Hugonem e vita decessisse primaAprilis Guigo ait, S. Hugo « obiit anno... ab Incarnatione
anno 1132, ad minus octogesimo mense

aetatis sua? Domini millcsimo centesimo trigesimo secundo,
quarto, idest, septuagesimo nono ct quatuormen- eetatis... suse ad minus octogesimo, mense quarto...
sibus. D Kalendis Aprilis » quod perinde est, ac si diceret,

;
461.«UnderectecolIigimus,eumnatunifuisseanno Hugo obiit anno 1132, vel cum jam octogesimum

1052 circa novembrem, ac poinde eodem tantum setatis suse annum ageret, vel etiam cum octoge-
mense annil 079 vigesimum septimum fetatisannum nario esset major ; verum si octogenario major
explevisse; cum vero ab eodem auctore dicaturfuisse obiit, consequens est, ut ante annum 1052 natus
annorum fere viginti septem, quando a Gratiano- sit, ac proin, ut concilium Avenionense, cui, teste
politanoclero inpastorempostulatusestin Avenio- Guigone, annis ferme viginti septem natus inter-
nensi consilio : hinc videtur necessario conflcien- fuit, ante annum 1079 celebratum fuerit quod ;
dum, conciliumeodemannoanteNovembrem
istud cum ex dictis admitti non possit, anno setatis suse
coactum fuisse quod etiam ex Gregorii VII epi-

;
octogesimo, mensequarto obiisse est dicendus, ac
stola, Laterani quarto Kal, Julias, indiclione se- proin concilium Avenionense, cui ex dictis viginti
cunda data conjicere licet, qua summus pontifex septem ferme annis natus interfuit, anno 1079
quemdam Bosonem admonet, quod si aliquid ju- fuisse celebratum.
stiliae in ecclesia (de qua scilicet agebatur) se ha- 463, Verum Hugo Flaviniacensis, auctor pariter
bere confidit, ante legatum, Diensem episcopum, sequalis, oalculo huic per verba, proxime recitatis
281 ACTA 282
auctoris, qiii Traclatum de S. Bi'unonc a Carlliu- A psuai a Kalendis Marliis anni 1079 usque ad anni
sianis hujatibus mecum communicatum contoxuit, proxime sequentis inilium, Mabilloniusque anno
vcrhisinclusa,adversarividetur.IJa?cenimiIleChro- 1080, cui illud concilium loco proximecit.primum
nici Virdunensisscriptorsex diversorum,quaiHug-o lligarat, annum 1079 suhstituendum, in Annali-
Dicnsis, sedis aposlolicBe legatus, in Galiis celebra- ibus lib. 66, num. 34 non ohscure innuit. Porro
rat, conciliorum recensioni proxime su])jungit, sic- pro anno 1079, cui Tractatus de S. Brunone, a
queAvenionense sex hisce, quorum tamen unum, Carlhusianis hujatibus mecum communicati, au-
Lugdunensenempe,ante annum 1080 ex communi pra!memoratum Avenionense concilium inne-
ctor
eruditorum omnium opinione celebratum non fuit utcumque etiam militat epistola, quam hic
ctit,
exstitisse posterius, ac proin etiam ante eumdem verhis supra recitatis laudat, ah eodem summo
annum 1080 celebratum non fuisse, indicare vide- pontifice ad Bosonem quemdam quarto Kalendas
tur. Ita contra calculum, quo concilii Avenionensis Julias anno 1079 conscripta. In hac enim pontifex
celebratio cum anno 1079 componilur, potest ar- concilii ab Hugone Diensi, legato suo, proximece-
gui.Verum cum Hugo Flaviniacensis (AdiHistoria; lebrandi meminit; ita aulcm, quod proinde ipso
litterari» Francio? scriplores tom. X, pag. 79 et anno 1(^79 celehratum fuerit, concilium Avenio-
seqq.) in factis tam undecimi, quo floruit, quam B nense idcirco designarcvidetur, quod duoproxime
anteriorum sajculorum recensendis ordinem non post Kalendas Julias anni 1079 celebrata concilia
semper, quo quseque gesta sunt, observet, fieri sint Avenionense et Lugdunense hocque 'postre-
potestut hunc necin Avenionensi, sexquealiis con- mum ante annum lOSOcerte locum non hahuerit.
ciliis quseAvenionense fuerint praigressa, recendis 46E).Consideratisitaqueomnibus,dubitandumnon
observarit. Nec est, quod reponas, a scriptore illo, apparetquin Avenionense concilium,in quoS. Hugo
postquam dc sex aliis conciliis sermonem fecit,Ave- Gratianopolitanis postulatus datusquefuitepiscopus
nionense septimum diserte vocari enim po-
; fieri anno 1079 fuerit celebratum,idque ante hujusmen-
test, ut ita, non ordinem, quo tunc hoc, tum sex sem Novemhrem, uti etiam ex Guigone supra do-
alia celehrata fuissent, sed illum unice,quem ipse- cet laudatus Tractatus de S. Brunone, a Carthusia-
met in iis commemorandis sorvat, spectarit. Ad nishujatihus mecum communicati, auctor, licet in-
hcBC Hugo Flaviniacensis (Adi iterum Historia? lit- terim, quam concilio istipra?stituit,epocham mini-
terarise Francia? scriptores tom. proxime cit.'i in me confirment,quoe ihidem etiam addit deS.Hugonis
narrandis etiam iis, quse Oitate sua gesta sunt,su- gone, sedis apostolica? legato, itinere, post Ave-
hinde et a vera chronologia et a veritate histori- p nionense concilium Romam versus suscepto, eju-
j^--i-
sdemque ibidem tum ordinatione episcopali, *--—
''
ca aberrat, hocque naivo lahorare Guigo non de- '
"
' ' -
i-
tum ;
prehonditur,ut proinde,etsi etiam ab HugoneAve- pra^sentia in concilio, anno 1080 in Quadragesima

nionense, in cujus hic epocham inquirimus, conci- celebrato. Etenim Hugo legatus, non anno 1079,
lium anno 1080 disertis verbis affigeretur, creden- sed sequenti tantum Romam, ut concilio ibidem
dum tamen potius adhuc foret,celebratum id fuisse, celebrando prsesens adesset, profectus est. Liquet
non tunc primum, sed anno proxime preegresso, id ex concilio Lugdunensi, quod, antequam id fa-
id est, anno 1079, uti e suppeditatis a Guigone ceret, celebravit, quodque postquam anno 1080
characteribus chronicis aTractalus, quem Carthu- num. 147 dicta sunt) post tertiam Jan-
(adi quee
siani hujates mecum communicavere, auctoreano- nuariidiem celebrarat, celebrare aliud Avenione,
nymo verbis supra recitatis eruitur. antequam Romam se conferret, potuisset. Quod
464. Necque hic cum Mabillonio Prffifatione in Se- modo ad S. Hugonis ordinationem episcopalem,
culivi Benedictiniparte ii, num. 86proHugoneFla- pra-^sentiamque in concilio, Roma? cclehrato,perti-
viniacensi, seupotiusprotcmpore,quoexhoc scrip- net, fuit hoc, ipsomet laudato Tractatus de S. Bru-
tore,conciliumAvenionensecelehratum,anonnullis none, a Carthusianis hujatihus mecum communi-
colligitur,in medium adducasepistolam,aGregorio D cati, auctorc (adi num. 461) docente, in quadra-
VII,summo Pontifice ad clcrum el populum Arela- gesima, cujus Dominica prima in Kalendas Marlii
tensem, qua hic, ut archiepiscopum sihi eligeret, incidit, anno 1080 celebratum, ut hoc ipso anno
fuit admonitus, Kalendis Martiis anno 1079 con- 1080 jam inchoato Ilugo legatus et conciliumAve-
scriptam atquc a Lahbeo tom. X Conciliorum col. nione celchrare, ct hoc facto, Romam, ut eonci-
213 insertam. Licet enim hac clerum et populum lio,ibidem in Quadragesima celebrando, interes-
Arelatensem, ut archiepiscopum sibi eligant; sum- set, ut, quamvis ex
pervenire potucrit, ac proin
mus pontifex admoneat, fueritque huic pontificio dictis conciliumAvenionenseanno1079 celehratum
monito in concilio Avenioncnsi obtemperatum, fuerit, id lamen tunc factum, ex asserta S. Hugo-
inde tamen minime conscquitur, ut id non prius nis, cpiscopi Gralianopolitani jam elecli, in conci-
quam anno 1080 fuerit celebratum, Quid ni enim lio piwsentia argui non possit,
Romano
post Kalendas Martiasejusdem anni 1079, quo pro- 466. Nec id tunc factum, n^^^gui etiam potest ex
ximc dictam epistolam Gregorius scripsit, cele- ordinatione cpiscopali, quam S. Hugo anno 1080
brari potuerit? Sane, ([uo minus id lunc factum Roma^ a sumnu» poutifioe acccpit. Elenini nihil
crcdatur, nimis augustum haud cst tempus cla- omnino cogit hoc illam anno tam paruni provccto
283 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 284
slalupre, ul Rom.iR ad eamdcm suscipienriam esse A ponlificc ex diclis acceperit, conseclarium fif , ut id
ncquioril, nisi jam inde ab anno 1079 Avenione,eo ipso illo anno ct mense verosimilime «icciderit.
se eoilaturus, iler fuisset aggressus. Etveio S. Hu- 468. Tempus itaquc, quo S. Hugo Romff' fuerit
gonem ante annum 1080 Romam versus non per- consecratuscpiscopus, modo ctiam liabemus. Pro-
rexisse, indubitatuin est, quod itineri illi sese de- ximum nunc est, ut et oslendamus, qui in opinione,
deritcum Hugone sedis apostolicffi legato, bicque quaj S. Brunonis ad S. Hugonem, Gratianopolita-
illudnon ante annum 1080, imo vero non ante num episcopum, acccssum ejusdemque in Carthu-
hujus mensem Februarium suscepcrit; quod sic siae eremum secessum anno 1084, ad Juniumex di-
oslendo Gregorius VII, summus pontifex, Manas-
: cendis jam provecto,afIligit,veritati possint intelligi
sen,Remensem simoniacum arcbicpiscopum, epi- consona ex Guigone num. 4E)8 recitata verba, quibus
stola «Tertio nonas Januarii, Indictione secunda, » hic fidei omnino probata^ scriptor, quandonam S.
num. 147, anno 1080 (adi Labbeum
id estex dictis Bruno ad Hugonem Gratianopolitanum episco-
S.
tom XconciHorum col. 223) signata, admonuit, ut pum accesserit, Carthusice.que eremum petierit,
concilio, Lugduni ab Hugone sedis apostolica^, le- definit seu potius indicat. Cum ex dictis S. Hugo
gato celebrando,praesentem se sisteret; dubjtandum mense Martio anni 1080 Roma? fuerit consecratus
autem non apparet, quininter epistola? hujus scri- B episcopus, quidsianno 1081 ad mensem Maium aut
ptioncmconciliiqueLu^dunensiscelebrationemtan- Junium jam provecto, Casai-Dei monasterium, uti
tum temporis spatium intercesserit, uteo et dicta reipsa fieri monachum, contemptis
potuit, pelierit,
epistola ad Manassem perferri et hic, illa accepta, rebus omnibus, cumque novitium anno
induerit,
Lugdunum ad concilium pervenire potuerit. Jam circiter,seu novem(neque enim annum integrumhic
vero,cum ad hoc non minus quam quatuor aut indicare Guigo videtur) dccemve mensibus ibidem
quinque hebdomadarum spatium necessarium fuisse egisset, adepiscopatum, jubente summo pontifice,
videatur, consequens est, ut Lugdunense concilium anno 1082 mense Martio circiter e monaste-
diclo
anteannilOSOFebruarium celebratum nonfuerit,ac rio fuerit reversus? Ita sane a Guigone « necdum
proinutet S.Hugo et Hugo Iegatus,utpote ex dictis duobus post consecrationem expletis annis, » Casse-
Romam demum,concilioLugdunensijam celebrato Dei monachus factus esse, anno ibidem novitius
profecti iter illud ante idem tempus non susceperint. vixisse, ac tandem Gratianopolim,«tribus necdum
467. Quodcumitasit, S. Hugosaneordinationem in episcopatu post monasterii reditum,» id est, a
episcopalem Romae anno lOSOtam parumprovecto suo, e Casa Dei reditu, « Completis annis,')venien-
non acceperit,ut ibidem tunc esse nequierit,nisijam nemS.Brunonem anno 1084excepisse' absque ullo
I
indeabanno 1079 Avenione versus civitatem illam '
veritalis dispendio dici potuerit, uti unusquisque,

itineri sese dedisset.Atque hfec de tempore,quo con- quantum opinor,quirem attenteperpenderit,facile
cilium Avenionense celebratum fuerit, argumenti- perspiciet, remque proinde modo jam assignato
sque,quibusidseu probeturseu nonprobetur, anno reipsa gestam esse, concipiatur, aut, si mavis ad-
1079 celebratum fuisse,dictasufficiant.Verum quan- mittatur, necesse est, ne alioquin, cum equidem
donam post id jam celebratum S. Hugo Roma? or- S. Brunonis ad S. Hugonem accessum anno 1084
dinatusfuit episcopus? Cum ex dictis Romam cum innectendum, aliunde constet, veritati dissona
Hugone legate profectus non sit, nisi jam Lugdu- Guigo scripsisse sit credendus.
nensi celebrato conciho, hocque itidem ex jam di- 469. Ast, inquies, ita Hugo post consecrationem
ctis ante anni 1080 Februarium celebratum quidem anno duntaxatuno et duobuscirciter men-
non fuerit, Romam verosimillime ante mensem sibus in Casae-Dei monaslerio monachum induerit,
Martium anni 1080 non pervenerit, ac proin nec post suum vero ex hoc reditum annis dumtaxat
ante hoc tempus ibidem a summo pontifice fuerit duobus totidemque circiter mensibus, antequam
consecratusepiscopus.Verumnonne aliquanto etiam ad eum S. Bruno accessit, in episcopatu egerit
temporis spatio serius id evenit? Cum S. Hugo, uli D videnturque e recitatisGuigonis verbis haecquidem
apudnos tom. I Aprilis pag. 46 in ejus Vita num. « INecdum duobus expletis annis » amplius afiquod
33 Guigo testatur, « anno... ab Incarnatione Domi- temporis spatium, quam annis unius duorumque
ni millesimo centesimo trigesimo secundo..., con- mensium, illa vero « Tribus necdum complctis an-
secrationis... Adminusquinquagesimosecundo,Ka- nis,» quam duorum annorum totidemquemensium
lendis Aprilis... migrarit ad Dominum,» sintque a significare. Fateor; res sane, si in sensu magis
prima die mensis Martii anni 1080 usque ad anni obvio accipiatur,itaomninohabet; vetum, si secun-
M32primaAprihsdiem,quaS.Hugoobiit,anni quin- dum strictam verborum significationem conside-
quaginta duo una cum aliquot dumtaxat hebdoraa- retur, non video, cur Guigo annum quidem unum
diselapsi, fuisse huncnon serius etiam,quammen- mensesque duos per annos duos necdum expletos,
se Martioanni 1080 a summo pontifice episcopum annos vero duos totidemque circiter menses per
consecratum, verosimillimum, ne dicam indubita- annostres,necdumcompIetos, designatosvelle non
tum,apparet ,ac proin cum nec ante eumdem dicti potuerit. Enimvoro, qui annum duntaxat unum
anni mensemconsecrationem episcopalem Romae a mensesque duosbienniumnondumintegrum, item-
285 ACTA
que qui annos dumtaxat duos totidcmque mcnses, A Jam vero cum in quatuor primorum Carlhu-
i~i-
triennium integrum nondum implevit; nec video, priorumChronico, summ« utique (adi quse de
siffi
a veritate futurum devium, qui annum duntaxat hoc§ i dictasunt)antiquitatisfideiquemonumento,

unum mensesque duos biennii necdum compleli no- Sanctusnoster, antequam Romam pontificiajvolun-
mine, itemque, quiduos tantumannostolidemque tati obsecuturus peteret, Carthusiam sex annis re-
menses triennii necdum expleti appellatione desi- xisse dicatur, hique, si pro completis sinthabendi,
gnarit, Ut ut sit, prsedicta equidem, de quibus hic, ab anno 1090, usque ad Junium,quo ex dicendisin
Guigonis verba modo jam assignato accipienda vi- eremum illam primum seseabdidit, provecto, aut,
dentur, tum quod absonum nec sat fundatum
ne, sipro incompletis, quales ex dicendis vere fuerunt,
apparet, sequentiaborum tria « postmonasteriire- debeant haberi, ab eodem anno 1090 nondum ad
ditum » loco non suo posita cum Cohimbio dicere Junium, aut ab anno 1089, ultra Junium jam pro-
cogamur, tum ne pugnare idem Guigo, in quem vecto, ordine retrogrado computati, deducant ad
falsitatis suspicio haud cadit, asserendus sit cum anno lOSi', fit vel hinc, S. Brunonem hocce anno
opinione qufe S.Brunonis ad S. Hugonem, Gratia- ad S. Hugonem venisse Carthusiamque adiisse,
nopolitanum episcopum, accessum, secessumque omnino mdubitatum. Ad haec in eodem illo Chronico
in Carthusiae eremum anno 1084 innectit, namque B seu potius in Sancti nostri, quod inillocontinetur.
omnidubioprocul veritatiesseapprime consonam, elogio vitamhanc mortalem cum immortaliBruno
non pauca in medium modo adducenda suadent. commutasse tradilur « post egressum Carthusiai
A charta donationis Carthusia? duco initium. (videsisnum.7)undecimo plusminus anno; « quare
470. HfEC, quam integram infra ex apographo, cumSanctus,ut jamdictum, Carthusiam,antequam
a Michaele Morkensio ad Chronologico-diploma- ex hac a summo pontifice accersitus egrederetur,
tica^,quamdeS.Brunonecontexuit, Diatribfecalcem annis sex rexisset, consectasiumfit, ut annus 1101,
adjecto,editerus sum, sub finem sic habet «Pree- : quo, uti inter omnes convenit, diem extremum
fata quidem terra (Carthusia?. videlicet) his termi- clausit, septimusdecimus fuerit ab ejusinillam in-
nationibus (supra nimirumdeterminatis) conclusa, gressu, ac proin ut eamdem anno 1084 primum
a magistro Brunone et ab his, qui cum eo erant, fuisset ingressus. Atque id tunc factum, etiam ex
anno ab In-
fratribus coepit inhabitari et construi Guigonis, quinti Carthusiffi prioris,quod apud Lab-
carnatione Domini 1084; episcopalus vero Domini beum tom. I Bibliothecae nov» librorum ms. pag.
HugonisGratianopoIitaniepiscopi quarto, qui vide- 639 etseq. adprimorumquatuor Carthusiffipriorum
licetlaudat et corroborat hoc donum, quod fece-
q Chronicon exstat adjectum, quodque ab auctore
runt supra scripta? personse, cum omni conventu S.Brunoni aut aquali aut certe buba^.quali, contex-
clericorumsuorumet quantum adse pertinet,quid- lum videtur, elogioconficitur.Etenim in hoc Guido
quid sui juris esse videtur, omnino concedit. « obiisse asseritur, « cum ab exordio Carthusiensis
Sanctumitaque annol084 Carthusi» eremum esse eremi annus quinquagesimus tertius ageretur ;
»
ingressum, ex ipsa, qua fundata ha^c fuit, charta quare, cum Guigo, quemadmodum inter omnes
habeturcompertum;quiautem,uti in hac innuitur, convenit, anno 1137 diem extremum clauserit,
quartus episcopatusS.Hugonis annus, qui ex dictis computatique ab hoc anno ordine retrogrado anni
jam inde a mense Martio anni lOSOepiscopus con- quinquaginta et tres ad annum 1084 deducant,
secratus fuit, in cursu adhuc, cum Carthusise ere- consequcns est ut hoc anno Carthusiffi eremus ini-
mumSanctusnosterprimum adiithabitarequeanno tium acceperit, seu, quod eodem recidit, ut in
1084, ad Junium ex dicendis jam provecto, ccepit, hanc tuncprimum Sanctus noster fuerit ingressus.
esse potuerit,infra exponam,quandochartamiIIam 472.«Denique,»inquitMabiIIonius, prajfationein
integram, uti me
facturum modomonui, huctran- sfficuli sexti Benedictini part. n, num. 86) csse id
scribam. Sancti ad Hugonem Gratianopolitanum tuncfactum, etiam «probat sancti Brunonis epita-
accessum atquc in Carthusia; ercmum secessum D phium, e veteri codice descriptum in hco.c vcrba
anno 1084, accidisse,modohicuIteriusprobandum. Anno milleno, quarto quoque, si bene penscs.
Sanctus, uti infra docebo, ab Urbano II, summo Ac octogcno sunt orti Carthusiensis.
pontifice, qui illius olim fucrat discipulus, e Car- Ilis ortum trihuit excelsus Bruno magistcr, » etc.
thusiaRomamfuitcvocatus,Carthusi«queeremum, Quantaj antiquitatis sit codex, e quo hosce versi-
quod, eo abeunle, Landuinus pariter aliique, qui- culos deprompsit, Mabillonius nuspiam edicit, nec
buscuminsacram illamsolitudinem scseabdiderat, aiibi idcompcrire quivi.In confirmationem adduci
discede ex hac vellent, Siguino, Casa>-Dei abbali hic pra^terea possct Sigeberti Gcmblacensis testi-
resignavit, qui postea camdem cidcm Landuino monium, et charta, mensc Julio anni 1084 ab Hu-
aliisquc Sancti discipulis, cum ad locum a se de- gone Gratianopolitano cpiscopo, utMabilloniusIoco
sertum, suadente Sancto, rcdirent, mcdia charla proximocit. memorat, in Carthusianorum favorem
publica restituit; haic autem anno 1090 data nola- concessa; verumcum Iktc ad manum non sit, ver-
tur, uthoc anno Landuinus aliiquc Sancti nostri baque, qu» dc S. Brunone Pistorii cditio Sigeberlo
ad Carthusiam, quam, Brunone Romam
discipuli, atlribuit, supposititui ex diclis num. 298 sint, ncc,
abeunle, deseruerant.jam rcdiissent. qu» in edilione Miraî occurrunl, characteribus iis-

287 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 2.SR
dem, quibiis, quffi ccrle Sigeberli siint, exprinian- A. rnoro anliquorum /P^gyi^tiorum monachorum silcn-
tur, faciendum id non duxi; neque vero ullalenus tio, lectioni, orationi,puritati cordis contemplatio-
fuil necesse, cum ex aliis, quaiin medium jam ad- nique studebant, ac deindo etiam operi manuum,
duxi,certum omnino atque exlra omnem contro- maxime in conscriliendis libris, insistebant « Ita
versiam positum videatur, Sanctum nostrum anno laudatus Sancti nostri biographus, a quo Puteanus
d084 ad Hugonem Gratianopolitanum accessisse, in contexta a sc S. Brunonis Vita haud multum
Carthusiicque eremum fuisse ingressum. abludit. Et sane verissima esse, quai verbis hisce
473. Quod cum ita sit, Guigonis verba, e quibus memorat Blomenvenna, argumento esse possunt,
id annoI086factum Baroniusaliique existimavere, quajGuibertus de Novigento lib. i de Vita sua cap.

eo modo, quem supra exposui, omni dubio procul H;Petrus Venerabilis lib. n De miraculis, cap. 28,
sunlinteliigendn, cum prfrterca Sancti in Carthu- et Guigo, quintus Carthusiffi prior, inVita S. Hugo-
siam secessus mense Junio acciderit, uti jam nunc nis Gratianopolitani episcopi, num. 12 memoriffi
ostendo, Quatuor primorum Carthusise priorum produnt vel de S. Brunone ejusque sociis in Car-
chronologus, qui quam fidem mereatur, § i exposui, thusiajam degentibus vel deCarthusianorum insti-
apud Labbeumtom. 1 Ribliothecse novoc librorum tutis. Singulorum verba, quae huc potissimum fa-
mss. pag. 639 in Joannis Tusci, quarti Carthusiai B cerc possunt, lubet transcribere. Ab iis qua; Guigo
prioris, elogio itaproditmemoriae: « Colligitur ita suppedilat, duco initium.
a primo magistri Brunonis anno usque ad hujus 475.L0CO itaque jam cit. de S. Hugone, in Car-
(Joannis Tusci nempe) 'ultimum anni viginti quin- eremo cum Sancto nostro ejusque sociis
thusiae
que, qui ante obitum ejus, quiestNonas Octobris, commorante, sic habet: « Licet vero et prius (cum
circa nativitatem B. Joanni Baptistai complentur. scilicet nondum Carthusiam cumBrunoneadiisset)
Tali quippe tempore a magistro Brunone prafata divini amoris totus arderet incendiis, non aliter
coepit eremus habitari. » Sanctus ergo, uti ex his tamen ad disciplinse ccelestis exercitia eorum (S.
verbis liquet, in Carthusiffi eremum primum sese Brunonis ejusque sociorum) exemplis et familia-
circa lucem S. Joanni Baptistee sacram, recepit. ritate inferbuit, quam si flammanti qui faci plures
Quare, cum sancti Praicursoris Domini festum in circumponat alias ardentes. Erat cum eis non ut
vigesimamquartam Junii diem quotannis incidat, dominus aut episcopus, sed ut socius et frater hu-
necSanctusnoster ejusque socii, postquam Gratia- millimus, et ad cunctorum, quantum in ipso erat,
nopolim advenissent, diu apud Sanctum civitatis hu- obsequia paratissimus, adeo ut vir venerabilis
jus antistitem, antequam Carthusiam adirent,com- Guilhelmus, prior tunc S. Laurentii, posteaS. Theo>-
p
morati fuisse videantur, dubitandum non videtur, fredi abbas, magistro Brunoni etiam ipse religiosa
quin eodem mense Junio, in quem festiva Praecur- devotione non imediocriter alligatus, B. Hugonis
sorisDominiIuxincidit,etad S.Hugonem,Gratiano- contubernalis (bini quippe tunc per singulas inha-
politanum episcopum, accesserint,et, hoc comitame bitabant cellas) apud magistrumBrunonem non le-
necessariaque fmi quem intendebant, submini- viter conquereretur, quod pene omnia, ad humili-
strante, Carthusiaeeremum adierint novique in ea tatem spectantia,intra cellam sibi praerideret officia,
quo initiumaccepit.Car-
ordinis, qui a loco iIlo,in et episcopusnon secumsaltem utsocius, sed potius
thusiensis appellatur,fundamenta posuerint. Atque conversaretur ut famulus non licere sibi, tristis
:
ita modoanno,mense ac ipso etiam promemodum asserens, ex surviUbus operibus quidquam attin-
die, quo res,memoratu sane dignissima, acciderit, gere, quae juxtamorem debebant pervicesefficere,
determinato, proximum est, ut quid deinde Bruno eo sibi cuncta prairipiente. Heec Guigo ex qui- >> ;
sociique ejus, locum eremiticae

aptissimum vitaj bus compertum habetur, primo quidem cellulas a
pro voto suo jam nacti, egerint, vitBeque rationem, S. Brunoneejusque sociis, Carthusise eremum pri-
quam ibidem inierint, examinemus. mum ingressis,fuisse exstructas; secundo non sin-
§ WNW.Quid Sanctus ejusque socii, Carthusiam jam I> S^^^^ »" singulis cellis monachos, ut postea factum
mgresst, premura egerint, et quem videndi modum esse, quae de Carthusianorum institutis a Guiberto
tenuerint. etPetro Venerabililocis supra citt. traduntur, ma-
474. DeS.Brunoneejusque sex sociis, Carthusiam nifestum efflciunt, sed in una eademque cellabinos
comitante S. Hugone, Gratianopolitano episcopo, et binos, ut Blomenvenna verbis proxime recitatis
jam ingressis, Blomenvenna in sancti illius ordinis docet, tunc fuisse commoratos; tertio duos quos-
Ibidem (in Carthu-

sui PatriarchaeVitasicscribit: « que, qui eamdem cellam incolerent, alternis vici-
siaeeremo)in parte superiorimontis, locoqui nunc bus ministeria domestica debuisse obire. Accipe
dicitur ad beatam Mariam de Casalibus, aediflcare modo, quffihuc spectant, Guiberti verba:
coeperunt ecclesiam, nec non et parvas cellulas, 476. « Ecclesia, inquit lococit., ibi (inCarthusiee
juxta fontem quemdam, qui usque in hodiernum eremo) est nonlonge a crepidinemontis, paulo si-
diem vocatur fons Sancti Brunonis, haud procul ab nuatum devexum habens, in quati'edecim sunt mo-
ea distantes, a seinvicem distinctas et aliquantulum nachi claustrum quidemsatis idoneum procoeno-
;
separatas, ne alter alterius solitudinem impediret. biali consuetudine habentes, sed non claustraliter,
In his et bini per singulas habitantes cellulas, ut ceeteri cohabitantes. Habent quippe singuli cel-
>89 ACTA 290
lulas per gyrum claustri proprias, in quibus ope- A sacellum vicinum, in quo missam cclcbrabat al- :
rantur, dormiunt ac vescuntur.» Ita ille, qui cum tare enim istius sacelli huc usque immotum perse-
anno,ut num.l70docui,H24circiter e vivis abierit, verasse creditur. Ibidem etiam tria aut quatuor
ecclesiaeque, quam oetate sua in montis crepidino magna fragmenta rupium, olimabaliisrupibus so-
exstructam Carthusiae. eremus fuil complexa, men- luta et decisa, cernuntur, a so invicem paululum
tionem faciat, ecclesiam, a Blomenvenna memora- separata, ad quorum pedes tuguria tunc illos
tam, utpote abhac verosimillime nondiversam, a fabricasse multi suspicatisunt et quidem id quasi
;
Sancto nostro ejusque sociis,jam tum cum Carthu- in transitu factum fuisse,probabile est.
siam primum essent ingressi, fuisse exslructam ve- , 478.«Atstatim illos cum S. Ilugone, et sub ejus
rosimillimum,ne dicamindubium,apparet. Et vero ope de parvo monasterio ibi construendo, et de locis
quin Sanctus ejusquesocii id tuncfccerint,dubitare regularibus erigcndis tractasse, credendum est.Vi-
non sinit eximiifs plone eorum in Deum amor,quo sio enim, quam viderat in somnis sanctus antistes,
verosimillimefactum fuerit, ut Carthusiamjam in- Christisibi domum inista eremoconstruentis,ad id
gressi nihil habuerint antiquius, quam sacratam impellebat. » Haic Massonus, addens praterea,
quo
unice cultui ejus domum seu ecclesiam aut saltem tunc a Brunone ejusque sociis tum ecclesiam, tum
sacellum exstruere. Ad haec, ut ad Petri Venerabi- B nominatim monasterium stalim exstrui cceptum
lis verba, huc potissimum spectantia jam veniam probet,temporeGuigonisjamplurimaa!dificiaexsti-
sequentia hfficde Carthusianis,suo tempore seusae- tisse exstructa, nec futurum id fuisse,
ni Sanctus
culo duodecimo, quo,(.ad annum usque secundum statim a suo in Carthusiam ingressu manum
operi
supra vigesimum provecto, abbatis munere apud admoveri curasset.Verum cum a tempore quo San-
Cluniacenses fungi ccepit, Carthusia; eremum inco- ctus ejusque socii in Carthusiai eremum primum
lentibus, hb. De miraculis, cap. 28 suppeditat
ii : sese abdidere, adtempususque quo Guigo Carthu-
«MoreantiquOiEgyptiorum monachorum singula- siamgubernandamaccepit, anni sex supra viginti,
res cellas (S. Bruno ejusquo socii, Carthusiam pri- utiipsemet lococit. Massonus fatetur, excurrerint'
mum ingressi, biiii et bini,ut jam dictum,persingii- non video qui aidificia, quai Carthusia Guigonis
lascelIas,quodfortehai monachorum numerum non a?tatecomplectebatur, exstructa essejam tum ne-
a^quarent incoluerej perpetua inhabitabant ;
ubi quiissent,etiamsiBruno ejusque socii iis construen-
silentio, lectioni atque operi manuum, maxime in disstatim a suoin Carthusiamingressuinitium
non
^cribendis Iibris,irrequietiinsistunt. In eisdem cel- dedissent. Utut sit, equidem tum jamsupra dicta
Us debitum regularium horarum,hoc est,Primam, G tiim,quapressi indubie fuerunt Brunoejusquesocii
Tertiam, Sextam, Nonam, Completorium signo sese adversus aeris injuriastutandi necessitasdubi-
Ecclesiae commoniti Deo persolvunt. Ad Vesperas tare non sinit,quin statim a suo inCarthusiam in-
et Matutinas in ecclesia cuncti conveniunt. » gressu cellulas qualescunque, qusa omnes simul
477. Cum ergo Petri Venerabilis aetate Carthu- quamdam monasterii speciem praeferrent, aedifica-
siensis eremi incolee statis temporibus, uti ex his quidemin Stylita mystico puncta 2,num. 3.
rint.Ait
Petri verbis intelligitur, ad Matutinas et Vesperas Raynaudus, tunc ipsos in rupium cavitatibus sedes
convenire essent soliti, hiquc vitam suam ad nor- fixisse; usosquotuguriis,opere tumultuario exstru-
mam quam S. Bruno ejusque socii moribus suis ctis, alii asscverant; verum id, ut ut ita forsan ini-
exprcsserant, omui dubio procul exegerint, ainbi- tiohabuerit, diutainen non durasse, cehasque
in-
gcndurn iion est quin ot Sanctus ejusque socii ad terea ac occlcsiam a Brunono ejusquesociis
aidifi-
Matutinas et Vesperas convenire paritcr volueriut; catas fuisse, vcl sola fidcm facit fundationis
Car-
ut proinde, quo locuin, in quo id facorent, habe- thusiai charta infra rccitanda, in qua pncter alia
rcnt,qualemcumquesaltem ecclcsiam seu sacellum haic luguntur : «Prajfata... iCarthusiic) terra, liis
statimatqueCarthusiaeeremum ossentingressiaedi- tcrminationibiis conclusa.a magistroBrunone
etab
ficariverosimiilimc,nedicamindubie,curarint,suni- D his, qui cumeo erant, fratribus cepit
inhabitari et
ptus libcralissime suppeditante S. Ilugone, Gratia- construi anno ab Incarnatione Domini 1084. »
nopolitano episcopo. Porro Massonus, snpra non 479. Porro ecclcsiam ac cellulas juxUi fonlem,
raro jaui laudatur, in opere, quod ordinis Carthu- qui hodieque Fons S. Brunonis dicitur, fuisso tunc
siensis Annales inscripsit, lib. i, cap. 2, num. 10 aS.Brunoneejusquesociisexstructas, Blompnvenna
ad quaistionom, qua, « qualiter... S.Bruiio et socii recitatis nuin.474verbisaflirmat.Atque hocquidom
ejus domicilium sibi constituore coj[Jcriiit in ista cortuni apparot,noc,quin qualiacunque iilaa'dilicia
(Carthusia;) crcmo, in procinincnti illo loco, ubi « Ad honorcm Dci ctbcatiescmper Virginis M iria^
saccllum sancti Brunonis (adi num. 447) nunc visi- et beati JoannisBaptista^» fuorint exslructa,
dubi-
tur,»seipsum interrogal,se(iuontibus hiscc, ut San- tandum ost, cum itain (iuigonis, loslis omni exce-
ctum ejusque socios, Carthusi.T, crcinuni prinnim j)lit)nc niajoris, consucludinibus cap. 23 diserte
ingrcssos, monastcrio seu ccllulis, cclesiuique sou asscratur.Vcruin qui Ibntcm illum miraculo
suiil,
sacello u>dilicandis manum
admovisso, coiiOnnct, cxcitalum fuissc scribuut ac alii quidcin,quorum
;
verbisrespondct: uTraditionc conslat,cum (S. Bru- Baynaudus in Stylila myslico jûncto 2, num. 3
nonem vidolicel) ccUaiu illic habuisso, inio et mcminit, id mcriti.; S. Brunonis, alii contra Iiosque
25)1 S. BRUiNOiMS CARTHUSIAiNORUM LNSTITUTORIS 292
inlcr Dorlandus Chronici Carlliusicnsis lib.

n,cap probari indicare vidcanlur. Scd haic de fonle, qui
8,prccibusS. Hug-onis,GralianopoliLanicpiriCopi,dl prodigio cum Sanctus ejusque socii Carthusiam cs-
Iribuunt. Zacharias Benediclus,fonlcm illum pre- sent ingressi, excitatus fucrit, dicla sufficianl; qui
cibus el S.Brunonis cl aUoruni oniniuni, qui cum plura de co desiderat, adeatSurianum insuis in ca-
eoin Carthusia, dumprimum in hanc in^n-essi «edi- put 12 Surii Observationibus, num. 12, et Raynau-
ficia aqua>que penuria la-
necessaria construerent dum in Stylita mystico, puncto 2, num. 3.
borarcnt, a Deo fuisse impetnitum, in mctricaa se 48 .Zachai-iusBcnedictus in mctrica,quam concin-

1
adornala Sancti nostri Vila hunc canit in modum: navit,SanctinostriVitaprodigiofontis, divinitus ex-
Planilie in summa ccllecque et phana struuntur, citati, nov«ecclesiai, unacum aliis qualibuscunque
Christiparscque sacrum Genitrici ad ara dicatur. eedificiis in Carthusia, statim atque Sanctus eju-
Ille locus privatus erat flavialibus undis. que socii eremum hanc fuissent iugressi, aedificari
Non ibi cisternse puteusque nec ullus ibidem. ex dictis coepta», jamque ad umbilicum cum iis
In fovea tanquam pluvialis lympha manebat perduclee, consecrationem, qua? ab Hugone Gratia-
Mortua, et interdum luteo fwtebat odore. nopolitano episcopo summo apparatu facla fuerit,
In marore omnes incommoda tanla fercbant ; subjungit. Ut et hic pra;stem, quod curioso lectori
Sed quid certa fides non impetrat atque mcretin ? B futurum spero non ingratum, versus pra-cipuos,
Se dedit in lacrymas oravitque inchj tus ille quibus metricus ille biographus rem hanc describit
Catus, et obtinuit supplex quod ab arcepetivit; ac celebrat, huc transcribo. Sic habent :
Namque statim in dura fodere crepidine rupis; Jamque dies solemnis erat, quo machina surgens
Nec mora, continuo latices jluxcre recentes Hospitio poterat nionachos servare decenti.
Et rivos egere amplos vel jluminis imtar. Hugo ciet clerum civesque invitat ab urbe
omnes laudesque dederunt,
Lsetati fremuere
Ad summos aditui incultaque limina montis
Atque salutaruntcx imo pectore calum. Visuros fieri festivi encaenia templi.
Lamhitadhuc curvo fons ille cacumina cursu, yEs sublime sonat, clamatque ad festa catervas.
Cellarumque hortos vitreo circumfluit amne. Tunc delubra parant, foliisque virentibus ornant.
480. Hactenus laudatus Benedictus, qui quamvis

Aptatur paries hederis , pendente corymbo ;
fontem, de quo loquitur, hodieque fontem S. Bru- Hique ligant buxos, et quas Tritonia frondes
nonis appellari non edicat, eumdom tamen fon- Servat; ab excelsis irahitus Paneialaurus
Frondet, coeunt in serta myricae
tem, quem ita inhodiernumusque diem nominari, et liirsuta:
auctoressupralaudati affirmant, indubie celebrat, Sparguntiir flores violseque per ardua tecta
cum tam fons, de quo lii, quam fons, de quo ille, Lilia nen desunt, narcissus, achantus ct ajax
Purpureseque rosse ;qu3e per vicina ministri
miraculo feratur exortus. Ast verene fons is miraculo
suamdebeatoriginem? Id e({uidem non puto.Quod Oppida legerunl ; crocus est et myrtus odora.
a scriptoribus recentioribus, uti hic flt, nuUo Esse hic Psestanos hortos et rura putares.
enim
prorsus vade antiquo adstipulante, miraculo fa- Hic aulsea patent ; hic picta tapetia fulgent
ctum asseritur, miraculo vere factum esse, credi Misit ephemerides varias et munera praesul
non debet, nisi ratio omnino solida ac convincens Adnova phana, quibus muri tegerentur et arse.
contrarium suadeat. Quid autem,qua:so,occurrit,ut Oitro et luminihus stellant altaria circum.
fontem, qui a S. Brunone in Carthusiaj hodieque 482. Versibus his Benedictus alios nonnullos,qui-
nomen conservat, prodigio oUm excitatum,inanibus ipsos etiam ccelicolas ad solemnitatem conve-
mum inducamus? An quod hodieque « fons S. nisse memorat, seu potius morc poetico, et qui-
Brunonis » vocetur? Verum quidni nomenclatio- dem non nihil, quam par sit, Ucentiori, flngil,
nem hanc contrahere atque in hodiernum usque mox subnectit, ac deinde ita prosequitur :
diem conservare potuerit, quod Sancto ejusque Prsesul adest, sacras solito capit ordine vestes
sociis aquam, quamquotidianissuis usibusneccssa- D Et decus imponit capiti, bifidamque tiaram.
riam habebant, subministrarit? Quid ni cliam ita Fumus odoratus veniens e thure Sabseo
vocari potuerit,quodpropeeumBruno ceUulam, in Altius ascendit, phanique volumina complet.
qua habitarit, exstructam habueril ? Ut ut sit, Pu- Pontifici cathedram parat ille, hic straguht strrnif,
teanusequidem,Blomenvennaet Surius, omnes

etsi Jamque sacerdotes sequo discrimine vocum
fontis cui S. Brunonis cella fuerit adjuncta, men- Incipiunt cantus, rutilas assurgit ad aras
tionem faciant, de miraculo tamen, quo hic fucrit Pastor et erectis cceli ad fastigia palmis
excitatus, altum silent, qui tamen, ac maximc Pu- Mystica sancta litat superis et mnnera libat.
leanus,utpotecuiZacharite Benedicli metricaS.Bru- Implentur clangore tubse, cava tihia dulces
nonisVitH,inquaidmemoratur,anno 1510, seu quin- Ad numeros injlahnt ehur, dant organaplausus.

quennio antequam suam de huc sancto Patre suo Alternant litui parito carmine versus ;
lucubrationem adornaret, ab ipsomct auctore in- Plectra lyrseque adcrant, Phsebeaque cuncta su-
scripta ac dedicata fuerit, perspecta haud dubie, [pellex.
qua> de prodigioso fonte dicebantur, apprime ha- Dedicat intcrca templum claustrumquc sacerdos,
buorunt ; ut proinde silentio suo ea sibi minime Sifque noviP domui nomen Carfhwiia mandal.
293 ACTA 294
Condendasque domos habituras nomem ah illa, A § XXIV in medium adducta jam sunt. iNecest, quod
Proidia, donavit, donavit pinguia villtr; reponas,Sanctam a Guigone in S. Hugonis Gratia-
Jugera,quo monachi sine quastu vivere possint. nopolitani Vita eo loco, quo ad hunc accessisse
Ita laudatus metricus Sancti nostri biographus. Et narratur,Magistri titulo condecoran,ac proineum,
veo Carthusiffi ecclesiam, cum adumbilicum fuisset cum ad S. Hugonem accessit, habitu monastico
adducta, a S. Hugone, Gratianopolitano episcopo, indutumnondumfuisse,nedummonachumexstisse,
consecratam fuisse, unusquisque, quantum opinor, enim quod tum Sanctus, quia a Lan-
prffiterquam
etiam absque vade antiquo facile credet, etsi inte- duino aliisque,quicum eoGratianopolimvenerant,
rim tanto id apparatu, quanto hic innuitur, pera- seque in discipUnam dederant, Magistri titulo
illius
ctum fuisse, persuadere natushaud sit is scriptor, honorabatur,magister aGuigone appellari potuerit,
qui praiterquam quod a re gesta quatuor amplius potuit etiam,ut utRemensium scholarum magiste-
Sfficulisremotus vixerit, poetarum loquitur in mo- rio seu praefecturajamseseabdicasset, ita adhucob
rem, qui plerumque res, quas tractant, variis fi- id olim gestum vocari. Ac posteriori quidem hoc
gmentis, ornamentorem quodammodo locum te- sensu Sanctum aGuigone vocari Magistrum idcirco
nentibus, ampHficant existimo, quod ibidem atLanduinusMagisterab eo
483. Verum multum abest,ut propense adeo cre- -^ vocetur, nec alia de causa, quam quod olim sclio
dam, qua; deinde idem Benedictus absque ullo pa- larum Magisterium gessisset, altiorisve or-
alicubi
riter vade antiquotradit de habitumonastico,quem dinisscientias docuisset, talis huic nomenclatio vi-
S. Bruno ejusque socii eo ipsodie, quo praememo- deatur potuisse attribui. Ut ut sit, Sanctum equi-
rata Carthusiensis ecclesia^, dedicatio facta est, a demex eo, quod aGuigone eo loco, quo ad Hugo-
S. Hugone susceperint. Audi, qui rem illam statim nem, Gratianopolitanumepiscopum, cumsexsociis
atque solemnem ecclesiai Carthusiensis dedicatio- accessisse narratur, magister nuncupetur, habitu
nem retulit, metrice exponat. Hisce ejus oratio monastico indutum tum nondum fuisse, argui non
versibus concipitur :
potest, cum etiam in charta donationis Carthusia?
Tunc adyta ingreditur Bruno,se)iique sodules, infra huc transcribenda, dataque anno t086, quo
Singulus exuitur preciosis atque lacernis Carthusianum biennio jam egerat,Magister vocetur,
Mollibus, atque trahunt crejndas e cruribus omnes eodemque etiam titulo, cum post in eremo Calabrina
Confestim, tondent generoso e vertice crines, jam versaretur, ad mortem usque honoratus fueri.
Apparent juvenum generosa et luctea membra, 48b. Ad vivendi modum, quem Sanctus ejusque
Nudatique manent, genibusque et corpore flexi. Q socii in Garthusia tenuerint, sermonem modo con-
Dulcia mittebat suspiria pectus anhelum ;
vertamus. Quem S. Bruno ejusque socii in Car-
Nec poterant retinere pios pia pectora planctus. thusia tenuerunt vivendi modum, eumdem etiam
Ojuvenum fervor, divique affectus amoris! aut certe nonmultum absimilem servasse, qui qua-
Candida doctoris fratrumque tenerrima dorsa draginta nondum post Sanctiobitum elapsis annis
Mox operit lugens cilicino tegmine pastor, seu Petri Venerabilis getate floruerunt, religiosos
Atquerudi sacco,niveumquc imponit umictum Carthusiensis eremi incoIas,ambigendum non appa-
Virgine delana, nivea tum cannabe cingit, ret. Ut ergo, quam illi vivendi rationem fuerint
Atque tegit scapulas albo clausoque cucullo, seculi, lectorem utcumque edoceam, Vitae ab hisce
Indicnm oeternae clausurse munditia^que. ducta^ capita pra?cipua e Petro Venerabili ei exhi-
Innumerse astabant turbse, cunctique gemebant beo. Hic ita([uc scriptor, fide utique hac in re
Hoc tanto exemplo moti etdulcedine tanla. longe digniHsimus, lib. ii De miraculis, cap. 28, de
484. Addit pneterea laudatus metx'icus Sancti sui tcm|)oris Cartluisiaiiis ita memorat : « Ad edo-
nostri biographus, angelorum, rebus die illa in inandumjumentumcorporis
etad subigendam sui,
Carthusia gestis applaudentium voces auditas
, juxta Apostolumlegemmembrorum suorum, repu-
fuisse. Verum de re hac censenduin quidsit, facile D gnantem legi mentis sua?, duris carnem
ex jamcictis qiiisque intclliget quod veropertinct
;
sem[)er exasperant,continuatis pene acribusjejuniis
ad habitum monasticum,quein tunc Bruno ejusque corpora affligunt, extenuant et desiccant. Inde est
.socii ab HugoneGratianopolilano episcopo accepe- quod pane furfureo semper utuntur, vino adeo
rint, ctsi quidem, ipsos in Carthusia vilioribus adaquato, ut merito magis villum, quain vinum
asperioribusque, quam ante, vestibus usos esse, e dicatur. Ab omni carniumesu tam sani quain a^gri
Petro Venerabili iiDe miraculis, cap. 28, colli-
lib. in perpetuum abstinent. Pisces nunquam cniunt,
gendum appareat,Sanctuni tamen habitu monastico scd forte ex cliaritate dalosaccipiiint. Dio Dominico
ab Hugone priinum fuisse indutum, haud crcdo. etquinla ferialanlum caseumvclovaad voscendum
Pra^terquam enimquodid a nulloprorsus scriptorc admittunt. Tertia fcria ac Sabbato, aut legumine
antiijuo meinori;^ proditum inveniatur, Brunoncm aut olcrc cocto utimtur. Omni sccunda, quarla et
jam inde ab co tempore, quo in Siccaj-Kontaiui', sexta fcria pane solo et aqua contenti suiit. Scmel
solitudine adhuc vcrsarctur, ac proin Carthusiam in dio sempcr comodunt, excoplis octo diobiis i\a-
nondum habitumonasticoindulum fuisse,
adiisset, talis Domini, oclo diolms Pascii;i>, oclo (liohiis Pcn-
reqiie ctiam ipsa nianachum cxstisse, suadcnt, qure tocostcs, Epiphania Domiiii, Uofira-sentatione ejus
»
293 S. BRUiNONIS GARTHUSIANORUM INSTITUTORIS
hoc"e.sl, PurificationosauctjcMaricC, Annuntiatione A inquit lib. i de vita sua, cap. 11, in omnimodapau-
Domini,quando Pascluili temporeprovenit ; Asccn- pertalo so deprimanf, ditissimam tamen bibliothe-
sione Domini, AssumplioneuciNalivilate jamdictaj cam coaggerant. Quoenifn minuspanishujus copia

sacnc Virjînis, Matris ejus, et oxceptis festis duo- materialisoxuborant,lanlo magis illo, qui non perit,
decim Apostolarum, sancti Joannis BaplisUc, sancti sod in aitornumpermanet,ciboopcrosedosudant.
Michaelis, sancti Martini, et iilo ,
quod in Ka- Gonfirmat id deindecomitisNivorsis exomplo, qui,
lcndis Novembris celcbratur, fcsto Omaium Sanc- cum argentea, qua; Garthusianis miscrat, munera
torum. rupudiala fuisse, accepisset, Boum tergora et per-
486 « Super hasc omnia more antiquo /Egyptio- gamena plurima; eis transmiset, qua? pene inevita-
rum monachorum singuiares cellas (lempore S. biliter ipsis(adconscribendosconsuendusquescilicet
Brunonis ex dictis num. 475 bini in singuhs cellis libros) necessaria esse cognovit. » Gur porro sum-
morabantur) perpetuo inhabitant, ubi silentio, mam diligentiam operamque in describendislibris
lectioni, orationi atque operi manuum, maximein ponerent, docet nos Guigo, in Gonsuetudinibus
scriberfflis hbris, irrequicti insistunt. In eisdem cap. 28 sic scribeas « Libros..., tanquam sempi-
:
cellisdebitum regularium Horarum, hoc est, Pri- teraam aaimarum aostrarum cibum, caulissime
mam, Tertiam, Sextam, Noaam, Gomplelorium, B custodiri et studiosissime volumus ficri; ut, quia
signo ecclcsiai commoaiti Deo persolvunt. Ad Ves- ore aon possumus, Dei verbum manibus prajdice-
peras et Matutinas in ecclesia cuncti conveniunt, mus. Quotenim libros scribimus, tot nobis verilatis
ibique, non perfuactorie,ut quidam, sedi.jtentissi- prfficonesfacerevidemur.)>Addipotest,partimetiam
me,oculisiaterramdemissis, cordibus coslo iafixis, id focisse illos, tum ut inopiae suse (pauperes eaim
Deo preces, Deo gratiarum actioaes persolvuat; vere erant, seque ipsos vei Pauperes vel Pauperes
totumque suum tam iaterioreai, quamexteriorem Christi, uti apud Gaagium ad v ocem pauper videre
homiaem habitu, voce, vultu, rebus visibilia exce- est, appellabant) consulerent, tum ne Ecclesiaj
deatibus , spretis cuactis aliis, iateatum , imo viderentur prorsus inutiles, hincque eorum in-
affixum esse, osteaduat. Ab hoc more excipiuat stitutum calumniandi ansam malevoli arripereat.
qui supra scripti suat, ia quibus
illos festivos dies,
§ XX VIII. An Sanctus novam Regulam scripserit,
bis comeduat, etin quibusaiore monachorumnon et an ad ullam ex ante sciptis ac nominatim Be-
percellas, sod simul habitantium non solum omnes , ncdictinam observandam se suusque discipulos ad-
decaataat, sod et ia strinxerit.
Regulares Horas ia ecclesia
refectorio tam post Sextam, quam post Vesperas, 488. Austeram admodum,quamSaactus ejusque
aullc sospite excepto, coaimuaiter eduat. Qaibus diicipuli in Garthusia dusore,fuissevitam, vcl sola
tantum diebus/anliquorum eremitarum a?mulatio- nurnui', ad quam hanc exegerint, § praecedenti e

ne, ab aliis sacris operibus, licet digaitate iafe- Petro Venerabili proposita capita sufficienter osten-
rioribus, impediaatur, salutaro omnipotenti Deo dunt; verum qua;ri h.cjam potest, primo quidem
pro salute sua ac muadi sacrificium otferuat,quod an haic S. Bruao aliaquc Regula quapiam praiscripta
ex usu jam veteri tracto aomin* quia Deo mitti- , discipulis suis observanda injunxerit deiade vero ;
tur, Missa vocatur. His sacris diebus, qui singulari aa hosce simul acseipsumad ullamexaate scriptis,
privilegio aDomiao vel ejus Resurrectioae Domiaici ac nominatim S. Benedicti Regulam obstrinxerit.
dicuatur, acseepe dictis ipsius vcl Saactorum ejus Innocentius Masson in Opere, quod ordinis Gar-
le
solemaitatibus missas celcbrant. Diebus, quibuseis thusicasis Anaales inscripsit, lib. i, cap. 3,num.3,
legumine uti licet, illud ipsi, ad measuraai acce- sic scribit « iNuUam viveadi aormam a saacto
:
pium, sibi aptaat et coquunt. Bruaoae scriplam fuisse, credimus sed sancti :
487. « Hocverotunc, quaado aoa commuaitcrin illius viri documeata et exeaipia erant illis quasi
refecturio, sed quandoeosin ccllis siussolos come- vivens Regula, quam adimplcreet ad suos succes-
dereeremiticainstitutio prfficipit.VinumnulIo tem- D sores perexempla etiam ipsi transferredidiccrant.
pore aate measam vel postea sumunt. Sed si quis Ipsam tamun camdcm esse non dubitamus, quam
tunc sitim passus fuerit, aqua ei. non vino, uti, li- posteaR. Pater Guigo scriptis mandavit; nihilque
cet, » Eadcm fere aut certe nonmultuaa absimilia, ia ejus Goasuetudiaibus repcriri credimu-!, quod
quffi a Garthusiaais, cEtate sua tloreatibus, fuerint quasi ab ore sancti Brunonis per discipulos, qui
observata, Guibertus de Novigeatostepissime ;Hi;.ra cumviderantet audierant, non didicerit. Vixenim
laudatus, qui aano 1124 e vivis excessit, lib. i de ante qunque aut sex annos sanctus Bruno obierat,
Vita sua, cap. llrecenset; ad quemproinde curio- quaadoGuigo aoster ad Ordiaem veait.Ia istis ergo
sum lectorem remitto, Petri Vcnerabiiis verba,huc scriptis a R.Patre Guigoae Goasuetudinibus firmi-
spectantia, quidmajorisutiquefidei auctoritatisquc tcr credeiidumcst sancti Brunonis mentem, duci;-
quam Guibertushac inrc est,m mcdiumprotaJisse meata et dirigendi mudum dopingi etcontineriâcsi
contentus. Non possum tamen, quin huc transcri- propria ejusmanuscripla fui^seat. Quod eo facilius
bamverba, quibus Iiic scriptor Garthusiensum stu- {[uisque .sibi persuadcbit, quo ccrtior ficri debet
dium, a S .Brunone pareale ad eos iadubie trans- B. Laailuiaain,qui3m sanctus Bruno ad ere-
sociis,
missum, in conscribendis libris prai-dicat. « Gum, mum CtirthusicC rever[eatii;u.s, praifecerat, viam
297 ACTA 298
longissimam arripuisse, ut ipsum Carthusiensisln- A autem diplomaintelligiturdemonasterioMentauri,

stituti fundatorem, in eremo Calabriai tunc degen- quod Squillacio tribus milUbusdistabat,ut fusiusin
tem, adiret, cum eo de observantiis Cartluisiensi- Annalibus nostris referemus, ubi utrorumque, sci-
bus tractaturus, et ab ipsius ore auditurus, quid licet anaclioretarum et coenobilarum SquiUacen-
et qualiter in Carthusiana conversatione et viven- sium, constitutiones referemus. Denique Cartlm-

di modo esset a suis asseclis observandum. Pri- sienses ante sancti Brunonis canonizationem san-
mBB ergo Carthusianorum constitutiones legi gra- ctum Benedictum in sua confessione Palrem suum
tiae non erant absimiles ; nam potius scriptse dicebant, retinentque etiam nunc dispositionem
erant in tabulis cordis carnaUbus, non UUera, sed offlcii divini ex regula sancti Benedicti, cujus fe-
spiritu, quam in manuscriptis codicibus.» stuni solemni promore suo ritu semper observa-
489. Ita Massonus, nuUam a S. Brunone regu- hactenus Mabillonius contendens S. Bru-
runt.))Ita
lam scriptam fuisse, docens; qua sane in re non nonem, quiex dictis novamregulam noncondidit,
possum non ei assenliri, cum id a sancto factum, particularemtamen rcgulam suis pr£escripsisse,seu
a nuUo hactenus scriptore sive recentiori sive an- se discipulosque suos uni cuidam particulari regulae
tiquiori memorise proditum invenerim. Ast an astrinxisse, hancque S. Benedicti regulam fuisse.
nulli pariLer reguIiE ex ante scripLis, nec nomina- BVerum anne argumenta, qua? in medium adducit.
tim Benedictinffi, sese suosque asLrinxit ? Mabillo- rem plane evincunt? Id equidem non puto imo ;
nius in saiculi sexti Benedictini partem secundam vero ex hisce, quaj Guigo in praifatione, conscri-
Praefatione num. 87 sic scribit : « Nunc postulat ptis a sese Carthusiai consuetudinibus seu statutis
locus, ut de prima regula Carthusiensium aga- pra^missa, suppeditat, quseque Mabillonius pro se
mus, quam sanctus Bruno eis pra^scripsit, ante- laudat, sequentibus cerbis « A quo negotio (con-
:
quam prima iUius ordinis statutaaGuigone in scrip- scribendis nempe Carthusise consuetudinibus) ra-
ta redigerentur. Hanc autem regulam sancti Bene- tionabilibus, ut putamus, de causis diu dissimulavi-
dicti fuisse, multis constatargumentis. Primo Gui- mus videlicet quod vel in epistolisbeati Hieronymi,
go ipse statuta sua edidit ad mentem hujus regu- vel in regula beati Benedicti, seu in cfeteris scri-
lae,ut docet inscriptio eorumdem statutorum in pturis authenicis omniapene, qua? hic (in Carthusia
codice Portarum, in quo iUa habentur sub hoc ti- nimirum) religiose agere consuevimus, conLineri
tulo : « Statuta Guigonis Carthusiaj prioris et alio- credebamus, » consectarium potius videlur, ut
« rum Patrum juxta regulam sancti Benedicti. » nulli prorsus particulari regulse S. Bruno sese suo-
Unde Guigo ipse in praifatione suahajcstatuta scri- sque astrinxerit.
bere se distulisse ait « quod vel in epistolis beati 491. Audi, qui Massonus in opere, quod ordinis
« Hieronymi, vel in regula beati Bededicli seu in Carthusiensis annalesinscripsit,verbailla commen-
« cseteris scripturis aulhenticis, omnia pene, quae tetur. « Hinc (e recitaLis nempe Guigonis vei*bis)
« hic religiose, inquit, agere consuevimus, conti- patet,inquit,libertas,quaS.Brunoetsuccessoresejus
« neri credebamus. » Certe non aliam in capite 23 volueruntpropositum et modum sibi vivendi elige-
formulam professionis,quam Benedictinam propo- re,eLcomponere,proutspiriLusetprudentiasuggcre-
nit. Deinde Eugenius III in privilegio Carthusiai rent,et non se aslringere ad illas regulas seu con-
Montis-Dei concesso, statuit, « ut ordo monasticus stitutiones specificas, quai in variis ordinibus mo-
« secundum beati Benedicti regulam, normam nasticis sive in Oriente sive in Occidente jani du-
« quoque in insLituLiones fratrum Carthusiensium dum fuerant candiLa?. Nihil sibi elegiL S. Bruno
« perpeLuis ibi Lemjôribus inviolabiliLer conscrve- pro vivcndi modo, quod non csseL sancLorumllie-
« lur. )) An ha?c Paschalis II Lanvino Squillaciipost ronymi, BenedicLi cl aliorum scriptis laudaLum,
sanctum Brunonem prioriindulget, ut in quadam sed non Ldeo illorum regulis se addixit, quamvis
ecclesia juris eremi,quai apud Squillacium siLa erat. nde veluti spiritualis apis coUegerit, unde mel et
monasterium coustituat, « ut fratres austeriLatem ^ ceram propriam componercL. Non ergo imprope-
« eremi ferre non valeuLes, juxla beati Bcnedicti rari polest sui instituLi professoribus, quod has vel
«regulam illic possintomnipotenti Deo dcservire : illas sanctorum sive Antonii, sive Climaci sive Be-
« quam nimirum habiLationem per pricposiLum et nedicLi sive Bernardi aut veterum OrienLalium Pa-
« decanum, » inquiL, «gubcrnari disponique pra>- trum insLiLula et praxes non scquantm', quia sui
« cipimus; sic tamen
uL eremi praipositus scmper propositi non sunt, nec illas servandas sibi clego-
« proeferatur elmajor habeaLnr,eL sic ul idcm mo- runL. » Sane, cumGuigo verbis reciLalis doceaL.non
« naslerium eremi disposiLioni subjaccaL,iLemeju- in sola S. BenedicLi regula, sed vel in S. Hierony-
« sdem loci prajposiLus cL decanus subjiciaLur ma- mi EpisLoIis, vel in S. BencdicLi regula vel deni-
« gisLro eremi. Data LaLcranis vi Kal. Fcbruarii. » quc in scripLis aliis, quod ad tempus usquc, quo
490. «ExquibusinlelligiLur, duplcx illic CarLliu- scribebaL, in Cerlbusiarcligiose agi soliluin Ausscl,
siensium genus fuisse, anachorcLarum eL ctcaobi- conLincri, saLis uLique indicat, fuisse lunc Gartliu-
taruni, uL apud Caujaiduleuses etuLrisque jnMO- ; sianos iion uni S.Benedicli regula" ohservanda» ob-
rcm ercmi praifuisse secundum regulam sancli sLricLos, sed ca sccuLos cssc optiina viveiuli in-
Benedicti, qui ulro^que in regula suainstiluiL. Hoc sLitulo, qua" siveapud S. Hieronynum, aut Bene-
Patrol. CLII. 10
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 300
dictum, sive apud alios quoscunque sanctos PatresA nedicti. Verum ne hoc quidem veritati exacte vi-
ei vila?. gcncri,quodamplexierant, magis existima- detur consonum. Elciiim Massonus in opere, quod
bantidonea;ulaunalium Carthusiensiumlibri quar- ordinis Carthusiensis annales inscripsit, in haic
tihaclenusnon vulgaliauctoranonymus merilo con- statulorum Guigonis verha : « In quo (offlcio divino
tendat, S. Brunonem ejusque discipulos nunquam nimirum) cum cajterismonachis multum, maxime
sese detcrminatse alicui ex monasticis rcgulis inpsalmodia rcgulari, concordes inveniantur; » ita
astrinxisse,sedproarbitro accepisse ex antiquorum commentatur « Non dicit, « in totum, » quia
:
tum scriptis, tumexemplis, quod vitse eremiticaj revera in componendo divino officio Carthusiano
perfectioni accommodatum videretur. » ritus quidem monasticus in duodccim psalmis, tri-
bus Canticis et duodecim Lectionibus et ahis simi-
492.Atvero ait verbis proxime recitatis Mabillo-
libus assumptus est, sed non paucaetiamei adjun-
nius, condila a Guigone statuta in codice Porta-
cta fuerunt ex ritibus tum ecclesise Lugdunensis,
rum hunc pra?ferunt: « Statuta Guigonis Carthusia;
tum Gratianopolitana3,incujusdioecesi sita est Car-
prioris aliorum Patrum juxta regulam sancti
et
thusia, ut probari potest ex antiquis Missalibus ec-
Benedicti. » Primum hoc est, quod pro opinione
clesise GratianopohtanaB et modo celebrandi mis-
sua is scriptor adducit, argumentum. Verum pra;-
B sam tunc ibiusitato, quaj in nostris ad unguem fe-
ferant, ut inquit, hunc in codice illo titulum Gui-
re feruntur itemque ex veteribus antiphonariis et
;
gonis statuta, hinc tamen, ut vult, consequens non

precibus, quee ab ecclesia Lugdunensi in nostrum
est, ut haec ad regulae Benedictinse mentem Guigo
usum constat fuisse transumpta. »
exegerit. Cum enim titulus ille ipsummet, ut ap-
494. Carthusianus anonymus, annalium ordinis
paret, Guigonem non habeatauctorem,fieripotest,
sui libri quarti hactenus non vulgati auctor, inau-
ut ab aliquo, qui, qua ratione Guigo statuta sua
ctiori hujus operis sui exemplari, quod penes me
condidisset,minus habehat compertum, preefato co-
nonexstat, quodque Carthusiae Vallis-Dei esl,non-
dici fuerit ascriptus. Ut ut sit, ad solius regulse
nulla etiam hucspectantia pag. b6 suppeditat.Ver-
Benedictinaj mentem slatuta suo non exegisse seu
ba, quibus id facit, Carthusianus Parisiensis supra
condidisseGuigonem,ipsemet in pra^fatione, quam
adhuc laudatus, qui illud, ut mihi ipsemet signifi-
hisce prsefixit, non obscure indicat. Ait enim,sese,
cavit, ad manum habet, quique suum nomen
non nova seu pr«cepta seu statuta,sed Consuetudi- subticeri omnibus modis vult, describere, mecum-
nes scriplis mandare, id est, quae agi tunc solerent
que communicare pro summa sua humanitate est
in Carthusia quare, cum heec, uti ipsemet verbis
;
o r. dignatus. Suntautemhsec ((SanctumBenedictum,
:
supra huc Iranscriptis mdicat, non

.
sola S. Bene- m
. ,
G ca.nobitica3 vitaînpartibusOccidentalibusinstaura-
dicli regula, sed vel m
hac, vel in Epistohs beati
torem, ab ipsiusordinisincunabulis noslri venerati
Hieronymi, vel in aliis scripturis authenticisconti-
sunt, ejus festum prse cseteris solemne semper co-
neantur, consequens fit, ut Guigo statuta sua ad lentes, ut ex consuetudinibus Guigonis videre est.
soIamS. Benedicti regulam non exegerit, ac proin, Nec immerito, cum ex ejus regulacoenobiticse vitee
ut adhanc unice servandam se suosque sequaces accommoda qusedam deprompserint, maxime ea,
non astrmxerint S. Bruno ejusque discipuli. Nec quaecircadivinumofficium versantur. Unde Rober-
Sanctum ejusque discipulos sese uni S. Benedicti
tus de Monte, in tractatu de abbatibus et abbatiis
regulse astrinxisse, evincit, quod Mabillonius etiam
de origineCarthusiensium agens, ait: «Institutave-
laudat, privilegium Carthusiae Monlis-Dei ab Euge- « ro nocturni et diurni officii secundum regulam
nio III concessum. « sancti Benedicti persolvunt. » Et nosterGuigo in
493. Hoc euim pontifex statuit,ut ibidem ordo mo- prologo suarum Consuetudinum dicit, « quod in
nasticusinviolabiliter servetur nontantum « secun- « divino officio cum cseteris monachis muttum,
dum beati Benedicti regulam, «sed» etiam secundum « maxime psalmodia regulari, concordes inve-
in
normam etinslitutiones fratrum Carthusiensium ; »

D « niantur. » Non tamen
ita stricte ritus sancti Be-
ut proinde privilegii ihius pontificii vi in Montis- nedicti observamus,quin in quibusdam discrepemus

Dei monasterio non una, imone tota quidem S. Be- ab eis, maxime circa cseremonias tum missse, tum
nedicti regula fuerit observanda, sed eae duntaxat divini officii, Matutinarum, preces
circa lectiones
hujus partes, quae cum particularibus Carthusien- Horarum,cantus, hymnos, etalia hujusmodi, quse
siuminstitutionibusconvenirent ;ex eoautem,quod partim recenset cardinalis Bona. » Ita ille, simul
aliqua regulse Benedictinaj instituta a S. Brunone etiam suggerens, cur Carthusiani solemne semper
ejusque discipulis horumve sequacibus adoptata fue- habuerint S. Benedicti festum, quod scilcet, non
rint atque observata, consequens non est, ut ad quidem solam ac totam sancti hujus monachorum
unam ac totam illam regulam observandam sese Patris regulam, sed aliquot saltem ex hac capita
Bruno ejusque discipuli voluerint obstringere.
S. ordinis sui seu statutis seu Consuetudinibus ascri-
Hincpro opinionesuaMabillonius nihil posset con- Atque hinc factum etiam esse potest, ut
psissent.
ficere, etsi etiam ei, quodprsetereain argumentum Carthusiani ante S.Brunonis canonizationem S Be- .
adducit, tantisper daremus, Carthusianos hodieque nedictum in suaconfessione « Patrem suum » dixe-
divini officii dispositionem retinere exregulaS. Be- rint ut proinde hinc etiam, S. Benedicti regulam
;
501 JLCTA 301
a S. Brunone prlmis Carthusiensibus fuisse prse- A vitaegenus S. Brunonem ejusque sequaces assum
scriptam, neutiquam evincat Mabillonius. psisse, seu cuidam regulse, quoe et a Be-
speciali
493. Nec id porro etiam evincit duobus aliis hic nedictina et ab quibuscunque ante conditis esset
aliis
adhuc discutiendis argumentis, quorum alterum a diversa, sese astrinxisse, merito contendit Carthu-
privilegio, per Paschalem II Lanvino, Squillacii sianus anonymus, annalium Carthusiensium libri
post S. Brunonem priori concesso, alterum a pro- quartihactenus non vuIgatiauctor,itahujus lucubra-
fessionis formula, apud Carthusianos usurpata, re- tionissuce, ut Carthusianus Parisiensisnum. 494 ite-
petitur. Quis enim ex eo, quod haec eadem sit, quaj rum laudatus me etiam docuit,Ioco ibidem citato scri-
Benedictinorum, merito concludcndum putct, re- bens: <( Hseftenus.., libroprimo Disquisitionummo-
gulam, quse. horum est, Carthusiunorum pariter es- nasticarum,tractatu nono de regulis, duodecimo sae-
se?Professionis formula eadem fere est quantum culo scriptis,disquisitione quarta statuta nostra,quae
ad substantiam in plerisque, ne dicam in omnibus, vere dici regulam fatetur, a regula sancti Benedicti
religiosis ordinibus, nec propterea tamen horum distinguit. Et tractatu secundo libri secundi, dis-
omniumeadempariterest quantumad substantiam quisitione quinta de Carthusiensibusloquitur, tan-
regula. Nec refert,professionis formulam tum Car- quam diversis ab ordine Benedictimo « Ut eos :
thusianorum,tumBenedictinorumiisdempIanever- B « omittam,» inquit,«quisub S.BenedictiregulaDeo

bis concipi. Uti enim exeo, quod qua^piam regulae »serviunt (qui potius unius ordinisvariee congrega-
Bencdictina; statuta verbotenus etiamin Carthusia- » tiones, quam distincti ordines censendi sunt)
norum regulam sint illata, consequens secundum »ordo Cathusianus plurima a S. Benedicto mu-
jam dicta non est, ut hanc totam ac solam primis » tuatus est, etc. » Quibus verbis aperte innuit
Carthusianis observandam S. Bruno pra;scripserit, Carthusienses,
etsi plurima a sancto Benedicto mu-
itanec hoc, ut consideranti patebit consectarium tuati sint,non tamen sub ejus regula Deo servire.
esse potest ex eo, quod, quibus verbis apud Bene- Et revera tractatu sexto ejusdem libri, disquisitio-
dictinos professionis formula concipitur, iisdem ne quarta recensens ordines, Benedictinam regu-
etiam hanc sibi usurpandam Carthusiani acceperint. lam profitentes, nullam facit mentionem Carthu-
Quod modo ad II Lanvino
privilegium, a Paschale siensium.
concessum pertinet, unice hoc agitur de particu-
in 497. « Idem censuit ante ducentos annos sanetus
lari monasterio Mentauri, a Lanvino, pontifice in- A.ntonius, ita (part. nimirum ii hist , tit. 15,
dulgente, tribusa Squillacio miUiaribus erecto, in cap. I4]scribens: « Post Bcnedictum omnes mo-
qu 0, qui vita? eremitica? idonei non erant, vivendi ^, » nachi Occidcntis militant sub regula beati BenC'
modum,aCarthusianorum reliquorum vivendi modo » dicti et ipsum habent in patrem, exceptis Car-
diversum, tenuerunt ;
quare, etiam novis mo-
etsi » thusiensibus,qui habent speciales suas constitutio-
solam et
nasterii illius incolis integram S. Bene- » nes. » El revera cum Guigo,primus legifer nosler
regulam diserte fuisse prsescriptam, tantisper
dicti dicat loco citato : « InEpistoIis B. Hieronymi vel in
daremus, consectarium inde nondum foret, utheec » regula B. Benedicti seu in cseteris scripturis au-
pariter primis Carthusiensibus aS. Brunone fuerit » thenticis omnia pene, quse in Carthusia religiose
Atque ita modo nullo prorsus ex argu-
praiscripta. » agere consuevimus, contineri,» his verbis satis
mcntis,quibusBenedictinse ra^gula? Carthusienses a aperte innuit, Carthusienses sibi aliquamspecialem
S. Brunone fuisse astrictos, Mabillonius contendit, vivendi normam prsescripsisse, a caeteris regulis
evictum id utcumque dari, ex omnibus jam dictis diversam. Quam ob rem Franciscus a Puteo, cx-
satis liquet. plicans illud Raynaldi nostri statutum, quo pro-
496. Et vero, utmeam modo hac in re aperte di- hibctur, ne professi in ordine Cistcrciensium et
cam sententiam, Sanctum nostrum nec se, nec suos consimilium, adnostranseuntes, possint habere ali-
adsolam ac totamS. Bencdicti regulam observan- quam obedicntiam,decIarat, quod perilludverbuin
dam obstrinxissc, vel ex eo palam est, quod, qua:>.- D Consimilium intelligantur moiiachi omnes, qui mi-
cunque observanda sibi suisque imposuit, reque litant sub regula sancti Benedicti.Quis non videat,
ipsa observavit, ea fere omnia in Consuetudinibus noslruin Puteanum tacite Carthusicnses a ca^tcris
Guigo scripto exprcsserit, multumque absit, ut hai sancti Benedicli monachis distingucre,tanquam al-
solam ac totam BenedicLinam regulam compre- teri regulse subditos. Nostur I5oso, scribens conlra
hendant.Vidit idtandem, quantum opinor,MabiIIo- cos qui dicunt ordinem Carthusiensem nonhabere
nius,hincquea prioriojtinione nonniiiil dcncctens, regulam, agnoscit quidcm statula nostra cx diver-
Brunonemduntaxat«S.Benedictiregulain,quatenus sis sanctorumPatrum scriptis coinposita esse «Pa- :
anachoretarurn fercbat institutum, sibisuisquc sec- « tct namquc, » inquit, «in cisdoni statutis, quod
tandam» proposuisse, Annal. Bened. lib. Lxvi,nuni. « illa, qua> ibi scripta sunt, aut sunt de regula B.
65scripsit.Verumneho(;quidcin,uti ex jain dictisac » Benedicli, aut dc opistolis B. Iliorouyini, aut dc
porro diccndis pronum estcoIligere,supraadducta c » colIationibusPatrumsoudc VitisPatrum velcliain
scriptorc illo, (lueui taincu hic Velcrum Script. » delibris Cassiani,ct aliorumsanctorum doctorum
tom. VI in Pivrfat., num. 32 Marlcneus scquilur, » Kcolosia>.» Dciiulo inullas rocensot regulas, sub-
argumenta evincunt. .\st contra,speciaIeqiioddam ditque : « Se»! ordo Carthusiensis nullam poluit as-
;

» sumere de his proedictis, omnes praediclae A quoex hac factama sancto
quia Carlhusise fundationem
» regulaR sunt vel fuerunt de vila communi et coe- Dei opus esse, intelligeret, itaque ad hanc aposto-
» nobilica institula ; dc vita vero eremitica inveni- lica auctoritate confirmandam movcretur, oblatam
» tur regula laudabilis et devota, a Petio Dauiiano fuisse, ratus fuisse rcipsa abs illo Carthusio; fun-
» stylo eloquenlissimo edita ct digesta, sed nec il- dationem confirmatam, in animum induxit, ut se-
» lam potucrunt et noluerunt Carthusienses assu- quentes, quibus rem hanc canit, versus fidem
» mere, quia vita Carlhusicnsium, ut supra osten- faciunt.
» sum ef.t, quamvis a majori et digniori parte sit Septimus excelsis titulis in sede Latina
» eremitica judicanda, tamen est composita ex so- Gregorius residens orbii retinebat habenas
» Utariaetcommuni. Quo moriente, habuit Petri moderamina Victor,
498. « Et ideo omnino oportuit, cum nuUa prius Isque ad objmpiacos tum forte aspexit in axes,
» esset tahs religio, quodsibifacerentregulam spe- Felicesque choros vidit splendore corusco
»cialem. Quia secundum regulas supra dictasbeati Sedibus e sanctis lastum associare Tonantem ;
» AugusLini, Benedicti etaliorum suprascriptorum Qui Carthusiacos pergens inviserecolles,
» monachi vel canonici simul habitare deben t, simul Hi sibi fundabant dignas in cotibus sedes
» comedere, simul dormire et sic desingulis, sicut B Obstupuit, montes illos et clima notavit,
communis.Carthusienses
» exigit vita coenobitica et Cursoremque illuc celeremceleresque tabellas
» ergo, qui pro majori parte anachoreticam vitam Misit et Hugoni visa hsec miracula scripsit.
» ducunt, et soli frequenter comedunt et soli dor- Hugo admiratus, quodcunque evenerat illo
» miunt,sicutsuperiusest oslensum,nonpotuerunt Tempore rescripsit, quseve inconfinibus illis
» sumere aliquam regulam de praedictis. Sedsibi Egerat Omnipotens, calamo dat nota volanti,
» novam, sanctam etrationabilem ediderunt,sancto Doctorem et senos comites a turbine mundi
» Spirituinspirante,quam, eodemSpiriluoperante, Conversos, septem stellarum lumina nec non
» sancta Romana Ecelesia ex certa scientia perfe- Ordinis incepti seriem, strictumque rigorem.
» ctissime confirmavit, ut aJibiprobabimus.wExhis 500. Nuncius abscessit, Latiamque redivit ad
et aliis, quse. diximus supra, palet, Carthusienses [urbem.
speciale quoddam vitae monasticse genusassumpsisse Maximus utPastor cepit nova nuncia, gaudens
ac proinde ordinem, ab aliis ordinibus diversum, Convocat extemplo patres, sanctumque senatum,
constituere in Ecclesia Dei. » Ita hactenus Carthu- Quos Romana facit sublimes purpura, pandit
sianus anonymus laudatus, e rationibus, tum quas _, Omne, quod acciderat, factum, et divinitus auctum
cBosone ipsis hujus verbis recenset, tum quas Confrmavit opus votis concordibus aulse,
aliunde repetit, contendens, regulam a reguhs om- Divinisque illud, confecto grammate, donis
nibus antecedentibus diversam, Carthusianos ac Munivit, variisque effecit dotibus almum,
proin S. Brunonem, qui hosiham suo exemplovi- Servanturque notis signata bifrontibus sera.
vendique modo docuerat, sibi servandamstatuisse. Hic gradum supremi culminis abbas
fuit ante
Et vero cum, utBoso ait, Carthusianorum vitse ratio Montis Oliviferi, cui nomen ab urbe Casinas,
partim eremitica, partim ccenobitica sit, nec ulla e Quse fuit JEneadum celebrata coionia quondam.
regulis, ante S. Brunonis aetatem conscriptis, hu- Hoc idem plvres summi fecere parentes,
et
jusmodi vitae generi foret accommoda, aham sane, Qui caput excelsum triplici diademate cingunt.
quae hac praerogativa gauderet, sibi suisque sequa- Itaille, etvisionem, quam hic canit, Victori papae,
cibus praecribere seu hisce exemplo suo effmgere, non adhuc,utjam dixi, Cassinensi monacho, aut,
necesse habuere. Sanctus noster primique ejus simavis, abbati, sed jam,contraac Gaufredus scri-
discipuli, idque proinde, ut verbis recitatis anna- bit, creato summo pontifici, fuisse oblatam, et abs
lium Carthusiensium auctor anonymus contendit. illo Carthusiae fundationem, cum hanc a S. Bru-
re etiam vera fecisse existimandi sunt quod cum ; D nonefactam, exHugone,GratianopoIitanoepiscopo,
praeterea ex aliis etiam supra dictis satis manife- intellexisset, datis litteris apostolicis confirmatam
stum appareat, finem rei hujus discutioniimpono. fuisse, memoriae prodens. Verum confirmationis
XXIX. An Victor III papa Carthusiensem ordinem hujus nec ipsemet Gavfredus, qui visionem Victori
§
approbarit, et qui sanctus Hugonem Gratianopo- papae oblatam scribit, nec ulli alii, quos quidem
litanum episcopum suireverentem habuerit, Cart/iu- hactenus viderim, meminerunt scriptores, Zacharia
siseque eremum sibi donari impetrarit.
Benedicto antiquiores. Hinc fit, ut illam ex con-
499. Gaufredo, Vosiensipriori, qui,utsupradocui, jectura tantum, quam e credita sibi, quae Victori
Victori lil papae visionem, qua hic Dominum, in fuerit oblata, visione formavit, metricum ihum
Carthusiae eremo habitaculum sibi construentem, Sancti nostri biographum astruxisse, vehementis-
viderit, divinitus oblatam refert, in metrica, quam sime suspicer, ne dicam, pro indubitato habeam,
adornavit, Sancti nostri Vita fidem adhibuit Zacha- Verum cum ex supra dictis Gaufredus, dum visio-
rias Benedictus, hincque, visionem illam a Deo, qui nem, qua Victor III papaDeum, in solitudine Car-
nihil facit frustra, Victori indubie, non quidem thusiffi habitaculum sibi cunstruentem viderit, ht-
adhucmonacho, ut G aufredijs' aif, sed jam papee teris mandavit, a veritate aberrarit, abhac pariter,
ACTA 306
quam ex visione illa formal, conjecluram dictam A modo praecipuus institutor. » Quod autem ad Hu-
aberrare ambigendum non est. gonis in Carthu?iacommorationem pertinet,fuisse
501. Ad haec Victor anno t086 ad solium ponti- hancsaneadmodumfrequentem,ejusdemqueinum
ficale fuit evectus, necvitamprotraxit ultra annum tempore adCartbusianorumexemplar ac normam,
proxime sequentem, quo ei Urbanus II successit ;
unde etpro Carthusiano quodammodo haberi po-
non exstitisse autem ante tempus, quo Urbanus II vitam suam ad amussimexegisse, docetnos
tuerit,
S. Petri cathedram occupare coepil, pontificias lit- iterum Guigo in conscripta a sesancti illius antisti-
leras, ordinis Carthusiensis facientes mentionem, tis Vita partim verbis supra huc jam transcriptis,
anonymus primorum quinque Carthusiae priorum partim hisce,quaj nuncsubdo « In tantum autem ;
chronographus, seu anliquior Sancti nostri bio- (S.Hugovidelicet) eremum(Cartliusia} cumS. Bru-
graphus, qui majoris utique fidei auctoritatisque none cjusque sociis) devotus incolebat et sedulus,
est quam metricus, de quohic, biographus Zacha- ut eum magisterBruno nonnunquamexirecompel-
rias Benedictus, non obscure docet; postquam leret, Ile, dicens, ite ad oves vestras,eisque, quod
enim ab Urbano II litteras infra huc transcriben- debetis, exsolvite. Eo tempore, magna? pauperta-
das, quibus Siguinus, Casse-Dei abbas, Carthusiam tis et humilitatis ardore succensus, voluit equitatu-
Landuino hujusque sociis, qui eam, Brunone abeun- B ras suas cunctas vendere, et diviso pauperibuspre-
te Romam, deseruerant, restituere jussus fuit, tio, propriis pedibus in proedicatione discurrere.
scriptas fuisse, num. 19 retulit, num. proxime se- Sed homo profundi cordis, magister Bruno scili-
quenti subjungit : « Et istse videntur primae litte- cet, cujus consiliis non aliter, quam prsceptis
rse papales, quse inveniuntur de ordine Carthusien- obtemperabat abbatis, non consensit timens, ne
si facerementionem. » Jam vero, cum litteraîllse, apud se forsan extoUeretur, aut a cseteris de singu-
quas ex dictis Urbanus scripsit, primae sint,qua5 or- laritate judicaretur episcopis aut (quod dubium ;
dinis Carthusiensis mentionem facere inveniantur, non erat) idipsum propter asperitatem et insequa-
litteris scriptis a Victore III Carthusia^ fundationem litatem itincrum consummare non posset. »
confirmatam seu approbatam nonfuisse, proindu- 503. Nectantum, quudjam dixi,ex hisce Guigonis
bitato,accedente pra^terea universaU de re hac verbis verum etiam Hugonem non
intelligitur,
scriptorum omnium antiquorum silentio, est ha- minori in S.Brunonem veneratione, quam affectu
bendum ut proinde Zacharias Benedictus id fa-
; fuisse, tantamque eam exstitisse, ut illum abbatis
ctum, perperam notarit. Nec ex hoc tantum metri- quodammodo loco liaberet. Hinc meritoantiquior
cus hic sancti biographus erroris argucndus venit ;
Sancti biographus transcriptis tum hisce,
nostri
verum etiam ex eo, quod S. Hugonem, Gratiano- tum aliis, qusejamsupra datasunt, Guigonis verbis
politanum episcopum, Carthusiensem habitum a num. 14 subjungit: «Omnia pra^dicta sunt verba
S. Brunone suscepisse, Carthusianisque adeofuisse domni Guigonis scripta inVita S. Hugonis, Gratia-
etiam ascriptum, memoriBe prodat etenimrei hu- ; nopohtani episcopi,quff hicinserenda judicavimus,
jusnuspiam meminit Guigo, Hugonis accuratissi- quia in eis primordia fundationis Carthusiffidecla-
mus fldeque dignissimus biographus, qui tameu rantur, et magistri Brunonis excellentia innotescit
eam, si fuisset, omni dubio procul sciturus, scitam- et in lioc quod cidera tam venerabilis,tam sanclus
que litteris commendaturus fuisset. episcopus cum tanta reverentia sic ferventerct hu-
502. Ast hic error, a subdilitio Sigeberto (adi militer adhfercbat. » Maximo porro
in amore ac
num. 297) primum utcunque excusan-
profectus, pretio apud S. Hugonom Sanctum no-
exstitisse
dusvidetur: etsieniniHugo liabitumCarthusiensem strum ejusque socios, recte etiam concluseris tum
nunquam induerit, Carthusianus tamen quodam- cx charta, quam, si Mabillonius (neque enim an
modo ffistimari potuit, tum ob desiderium, quo, ut hffic uspiam existat, novi) Pra^fatione in sa?culi vi
Carthusianum, abdicato episcopatu, profiteri pos- Benedictini parte ii, num. 86 recte notet, vix uno
set, arsisse dignoscitur, tum ob singularem,quoin
D mcnse integro post S. Brunonis ad Hugonent ac-
Carthusianos ferebatur, affectum frequentemque cessum presbyteris et laicis sui episcopatus sanctus
cum hisce in Carthusiacommorationem. Ac maxi- ille antistes scripsit, pra^cipiens, « Ut ne fcmina?
mum quidem S. Brunonem Carthu-
Ilugonis in S. (Vcrba sunt Mabillonii) transeant per tcrram Car-
sianosque affectum fuisse, palam est tum ex Guigo- thusiiie fratrum, qui, Deo placere cupicutes, mun-
nis verbis suprahunc transcriplis, tum exeo quod, dum ne quisquam intra
et turhas fugiebant; et
utGuibertusde Novigentolib. i de Vita sua cap. \[ tcrminos ipsorum possesssionis piscationcm aut
quodammodo acu provisoris » do-
docet,«abbatis)) venationcm exerceat, et sua animalia pascenda
mus Carthusiensis « vices, » cum scilicet cx ea dcducat, » tum ex co quod Sancto ojusque sociis,
Bruno jam discessisset, agere gravatus iion sit quichjuid sibi iu Carthu>iam juris compotcret,
sancLus ille antistes.Acceditantiîuior Sancti noslri libens cesserit, vorosiinillimoquc etiam, ut Blomcn-
biographus, qui eum ita iu ordinem doniumquc v(>ana, Putcanum iferum aliosque Sancti biogra-
Carthusieusem bencficium fuisse,num. 14scribit,ut phos sibi conscutienlos liabcns, affirmat, clVecerit,
tum hujus, tum illius cum
Brunone dici possit
S. ut alii, qui in eamdem oromum juris quidpiam
« fundator, etquamvis non primus,tamenquodam- haborent, ci data cliarta publica in S. Bruno-
nis ejusque sociorum favorem renunliarint. Inte- A clericorumsuorum,et quantumadsepertinet.quid-
gram illam, ut locus exigere videlur, modo hucex quid suijurisesso videtur,omnino concedit. Testes
apographo, Chronologico-diplomaticai Morkensii liugo decanus,Joannes de Podio,et Roslagnus Cuigo
Diatribffi supra jam saepius laudalai inserlo, tran- de Laaz,eLG;ilterus Bucta, Pctrus et Gilbertus, Agel-
scribo. Sic habct : « Gratia sanctai et individusc bertuselAIdelenms,Pelruset Ricardus.Lectaestau-
Trinitat.s misericorditer nostraj salutis admoniti, tem ha3c charla Gralianopoli iu ecclesiabeatai et glo-
recordati sumus humanoe statum conditionis et riosse semperVirgiiiisMariai, quartaFeria secunda;
vitoe fragilis lapsus inevitabiles, quam sine termino hebdomad«Dominici Adventns in praisentia proedi-
ducimus in peccatis. Itaque judicavimus,
nos pec- cti domini Hugonis,Gratianopolis episcopi,atqueca-
cati servos de manu mortis redimere, temporalia nonicorum suorum,aliorumqua multorum, tam sa-
procoelcsLibus mutare, «ternam hajreditatem pre- cerdotum,quamcaiterorumordinumclericorum,ce-
tio periturte possessionis comparare, ne duplici lebranlium sancLam synodum quinto Idus Decem-
contritione conteramur, etproesentis vitai miserias bris.» Cumhaeccharta, qua-.ûtcharactereschronici,
laborum et dolorum initium sumamus. quibus munitaest, teslantur, hebdomadaj secundae
504. «Itaque magistro Brunoni ethis, quicumeo AdvenLus Feria quarta, quse in nonum Decembris
venerunt, fraLribus, ut Deo vacarent, ad inhabi- B diem incidit,Iecta est,S.Brunone Carthusiam adhuc
tandum solitudinem quserentibus, ipsis eorumque inhabitaiite,seutemporis spatio,annum 1084, quin-
successoribus in a-.ternam possessionem spatiosam que sequentes etpartem anni 1090 complectente,
eremum concessimus, Ego Humbertus de Miribel, data haud dubie sit, tuncque, ut computanti aut
una cum Odone fratre meoetceeteris, qui jurisali- etiam Chronologiam Technicam Labbei duntaxat
quid habebant in praidicto loco ; hi vero scilicet, inspicientipatescet, Fcriam, quarLam hebdomadse
Hugo de Tolnone, Anselmus Garcinus ; deinde Lu- secundae Advedtusin quinLumldusseudiemnonum
cia et fdii ejus Rostanus, Guigo, Anselmus, Pontius Decembrisincidere solo anno 1086,contigerit,fui.sse
atque Boso, precibus et interventu prsedictse matris chartam,qua! hucjam transcripta esL, hocipsoanno
eorum Bernardus quoque Longobardus cum fi-
; lecLam seu datam, manifestissimum est.
liis suis ; similiter et domnus abbas Siguinus de 506. Atque hoc primum est, quod in illam no-
Casa-Dei cum suorum fratrum conventu, quidquid tandum occurrit. Ne porro erronea in notis chro-
ibi juris habere videbantur, supradictis concesse- nicis a quoquam putetur, exponendum modo, qui
runt fralribus. Ipsa vero, quam eis dedimus, ere- in ea a Sancto ejusque sociis, quod anni 1084
mus hos habet terminos, sciHcet infra locum, qui mense Junio ex dicLis factum, Carthusise eremus
vocatur Clusa, et rupem claudentem vallemet per- c:inhabiLari coppta recte dicatur anno quarto episco-
tingentem usque ad molarem claudentem et divi- paLus Hugonis,GratianopoIitani episcopi, qui inte-
dentem Combam-Caldam, et pervenientem usque rim, ut supra ostendi, jam inde ab anuo 1079 ele-
ad rupem mediam, quae est super Borghesos ;
ctus, annique proxime sequentis initioconsecratus
deinde molarem alium, qui descendendo perduci- fuit Gratianopolitanus episcopus, quique adeo,cum
tur per usque ad rupem a Bonviant. Exinde mola- CarLhusiae eremus inhabitari a Sancto coepit,
rem alium, qui descendendo perducitur per crepi- quintum jam inde episcopatus annum egerit, si
dinem plataneti aBonviant usquead rupem,qu8e est modo episcopatus ejus anni vel ab electione
supra furnum de laFollia.Similiterab ihomonLe qui vel a consecratione sint computandi. Verum
de eadem rupe porrigiLur usquead montem Aillinart idneita fierinecesseest? AnonymusTractatusdeS.
monte Aillinartdescendendo extenditur juxta
et a Brunone aCarthusianishujatibusmecum communi-
Mortam contra Occidentem usque ad rupem,quai est cati auctor annos episcopatusHugonis non ab electio-
superCorreriam, etabhacrupeporrigitur usque ad ne,autconsecratione sed ab aditaepiscopatusposses-
rupem de Pertuso. Inie postremo protendiLur de- sionecompuLarisolitosfuisse,Hugonemquenonante
scendousqueadtlumen,quod vocatur Guerus mor- D exeuntem annum 1080episcopatusGratianopolitani
tuus. Indequoque abeodem claudiLur usqueadClu- possessionem adiisse, prsefatus, ita mox, quo tam
sam. Si qua vero persona potens aut impotens hanc hoc,quamillud evictumdat,subjungit : « Asservatur
donalioneminfregerit,tanquamsacriIegiireaabOm- in Majoris Carthusiae tabulario donatio per Guigo-
nipotentisDei gratiaeL fidelium consorLio separata nem comitem et reginamMaLhildem illius uxorem
anathematemaranatha feriatur aeterniignis incen- domui Calesiensi facta, quse data estannolncarna-
dio,nisi dignesatisfecerit,cum Dathan et Abiron tionis Domini 1110, xi Kal. Novembris anno,ponti-
et Juda proditore concremanda. ficatus domini Hugonis, episcopi Gratianopolitani
505. Preefataquidemterra, hiserminalionibus
« XXX. Hic annus pontificatusHugonisnon est electio-
couclusa,a magistro Brunoneet abhis, qui cum eo nis aut consecrationis ; alias enim (cum scilicet, ut
erant, fratribus coepitinhabitarietconstruianno ab iterum mox monui. Hugo anno 1079 electus, an-
Incarnatione Domini 1084; episcopatus verodomini nique proxime sequentis initio consecratus sit
Hugonis, GraLianopoIitani episcopi, quarto, qui Gi-atianopolitanus episcopus) notandus fuisset

videlicet laudat et donum, quod
corroborat hoc xxxiautxxxii, Dicendus est igitur annus possessio-
Jfecerunt suprascriptae personse,cumemni convenlu nis,quaranondum(iIlum)adeptum fuisse anno 1080
309 ACTA 310
mense Octobri sequitur ex die designata xi Kal. A gresso, in Siccse-Fontanaj solitudine vitam eremi-
Novembris. ticam, uti plus semel e Mabilloniojamlaudata mo-
Idem necessario conficiendum est ex alio
507. « nasterii Molismensis chartafidom facit, aliquandiu
instrumento, quod extat editum De usu feodorum duxere, institutum a Brunone vita; genus tandem
Delphinatus, cujus initium et flnis sic habent: etiam sive in Carthusia sive in Calabria esse am-
» Ego Hugo, Gratianopolitanus episcopus, rogatu plexos, Historiee litteriaj Franciê scriptores tom.
» canonicorum concessi abbati Bosoni beatajMariai IX, pag. 241 non obscure indicant. Ibi enim opi-
» Crudatensis,etsuccessoribus suistres ecclesias.... nari sese, manifestant, Petrumquidem a Petro,qui,
» Facta est hjec donatio de tribus praidictis eccle- quamvisBethunije natusesset,a diuturna tamen sua
siis.... Nonas Novembris anno Incarnationis
IV in Francia commoratione Francus cognominatus
» DominilHO, anno pontificatus domini Hugonis fuit, secundusqueaS. Brunone(adiLabbeumtom.I
» episcopi XXX. » Ergo necdum episcopatum Hugo Bibliotheca? novffilibrorummss. pag.639)Carthusi8e
inierat sub initium Novembris annistepe dicti \ 080.» prior exstitit, Lambertum autem a Lamberto, qui
Ad ha?c ut, quod hic instituti mci ratio postulat, Carthusia; Calabrina? prior seu magister religiosis
adjungam, cum Hugoni,utpoteex dictis anno 1079 hujus incolis optimas leges prajscripsit, diversum
electo, ineunteque anno 1080 consecralo Gratiano- B non esse. Etvero, cum facile factum esse queat, ut
politano episcopo, anno 1110 ad iv Nonas seu ad Pelrus et Lambertus, quiprius Brunoneme SicccO-
secundam Novembris diem jam provecto, annus ab Fontana; solitudine Gratianopolim abeuntem, sequi
electione consecrationequenon trigesimus, sed tri- noluerant, consilium postea, cum de fixa a Sancto
gesimus primus fluxerit, et tamen instrumentum, in Cartliusia sede inaudivissent, mutarint atque in
cujushic initium et finem Tractatus de S. Brunone horridam hanceremum, Sanctoannuente, conces-
auctoranonymusexhibet,anno episcopatusHugonis serint, reipsa id fecisse illos, neutiquam vero ap-
trigesimodatum notetur, consequens est, ut tam in paretabsimile, licet mterim Lambertum, qui cum
hoc, quam in altero, quoGuigo comes ejusqueuxor Sancto in SiccEe-Fontanoe solitudine versatus est,
Mathiidis domui Calesiensi benefecit, anni episco- eumdem cum Lamberto, Carthusiai Calabrinae prio-
patus Hugonis, Gratianopolitani antistitis, non ausim.
non ab re, asseverare
electione consecrationeve, sed abadita post conse- quocunque modo res habeat, fuisse
509. Ast
crationem sedis iflius possessione numerentur. Jam equidem, dumSanctus eCarthusiajcremodiscessit,
vero, cum res ita habeat, uti laudatus Garthusianus discipulos ejusnumero plures, quam cum primum
anonymussupra affirmat,annosque adeo episcopa- p hanc solitudinem ingrederetur, suadentmihi bina;
tus Hugonis non ab electione consecrationeve, sed charta?, infra integraj huc transcribenda;, quarum
ab aditaprimumpossessione computarisolitosfuis- altera Rogerius, Calabriae et Siciliaj comes, eremum
se, veritati consonum appareat, non est sane, cur Calabrinam S.Brunoni ejusque sociis donat,altera
supra huc transcripta donationis Carthusise cliarta donationem hanc Rogerius Apuliaj, Calabriffi Sici-
erroris in nolisclironicissuspecta habeatur, accuse- liaique dux, cujus Rogerius comes patruus erat,
turve ex eo quod Carlhusiaj eremum anno episcopa- confirmat. In priori enim comes ita loquitur: « Ro-
tus HugonisGratianopolitani antistitis quarto a S. geriusDei gratiaomnesCalabrise et Sicilifc omnibus
Brunone ejusque sociis inhabitari cceptam prodat; fidelibus suis et Ecclesiaj Dei filiis tam prajsentibus
quod ex supra dictis verum esse non potest, nisi quam futuris salutem.Notum essevolumusfratcrni-
instituto computoa tempore, quo Hugo cpiscopatus tati vcstra?, pcr Dci misericordiamaGalliarum par-
possessionem iniit. tibus ad regionemistam Calabriai sanctfc religionis,
viros Brunoncm videlicet et Lanvinum cum sociis
§ XXX. Sanctus, a summo ponlifice arcessitus, Car-
thusiam, rite jam ordinatam, incolarumque numero eorum pcrvenisse, etc. » In posteriori vero Rogerius
auctam, diserere cogitur : quandonamid, et quanto dux hunc fatur in modum: « Rogcrius Apulia?, Ca-
discipulorum Brunonis luctu factum. j) labria^ Sicilite Dei gratia dux, omnibus fidelibus
Quatuor autquinque, autetiampaucioribusa

508. ChristianispraisentibusetfuturisinDominosalulom.
Sanctiejusquesociorumin Carthusiam ingressuela- Notum esse volumus fratcrnitati vcslra; de duobus
jam inde modo, qui vit» eremiticai
psis annis, eo virisBrunonc scilicet et Lanvino, qui sancta; rcli-
maxime congruil, rite omnia, tum quantum ad rcligionis studio accensicum sociissuis interramCala-
giosorumeremi incolarumhabitacula,tumquantum briffi a Galliarum partibus, disponente Deo, vene-
ad vivcndi normam, fuisse ordinata, du])itandum runt, etc.»Sanctus ergo,cum in Calabriam, quod
non apparet, uti etiam Sanctum cjusquc socios cx dicendis non diu admodum ab ejus e Carthusia
susceplicvitajausteritatejuxtaacSanctimonialongc egressu factum, ad coniitcm Rogcrium venil,socios
lateque inciaruisse. Atquc hinc factum reor, ut ct sibi aliquot, e Gallia appulsos, quorum in hisce
nonnulli alii ad incultamanteaac peneinacoessam charlis montio fit, habobat ailjunclos ;
quaro, cum
eremum venerint, atquo in cclobcrriini, (pii lianc unus saltoni ex liis, Lanvinus vidolicot, ahomnibus
moderal)atur, Viri discipulorum numcrum cooptari A'cx Sanoti sooiisjCarthusia-^cromumoumooprinmm
postularintAc primo quidem, Petrum ct Lamber- ingrossis, sit divorsus, oonsoolarium fit, Sanoli
tum, qui una cum Sancto, Carthusiam nondum in- discipulos, dum hic c Carthusia^ oromo ponli(i''oni
aditurusdiscederet.uumcropluresfuisse.quamcum A sese conferret, sevcrissime ab Urbano II papa, ad

solitudincm cani primum ingrcdcretur; Lanvinum pontificalem apicem anno 1088 evccto, injungeba-
autem, inbinislaudalischartis memoratum,abom- tur. Hic oHm Sancti noslri Remis, ut jam supra
nibus sex dictis Sancti sociis, seu polius,quod liic raram viri pru-
docui, fuerat discipulus, hincque
potissimum dubium non nemini videri queat,a Lan- dentiam ingeniique sagacitatem apprime perspe-
duino esse diversum, sic ostendo Sanctus, uti ex
: ctam habens, eumapud se, quo adconsilia adhibe-
dicendis patescet, non prius cum Lanvino in Cala- retur,habere volebat in difficilHmis illis tcmporibus,
brinam eremum seccssit,dictisque binis chartissibi quibus a papa dissidente frequenlerque arma in
illam donari ac confirmari impctravit, quam cum I)ontiflcios inltalia moventeimperatoreHenricoIV,
Carlhusiam majorem, quam deseruerant, Landui- deplorandum in modum res Ecclesiai iu Ilalia et
nus una cum discipulis, seu Carthusianus, quibus a Germania erant turbatse, Ut nuntius iile ad Bru-
S. BrunonefueraLpraefectus,repetiisset, utproinde, nonis discipulorum aures pervenit, ingens mox
hunc ab illo diversum esse, sit necessum. omnium animos luctus subiit. Audi quse huc spe-
510. Ad haec Lanvinus, qui cum Sancto in Cala- ctantia Blomenvenna id Sancti nostri Vita a se
brinam eremum secessit, in Normannia, Franciai conscripta commcmoret. « Et ecce, inquit, vix
provincia,Landuinusvero,qui,monenteS.Brunone, B annis sex in tali conversatione exactis, rursum
Carthusiam Majorem repetiit, inlusciauatus erat, tentatur... Papa nempe Urbanus II, prius dictus
Accedit, Landuinum Tuscum anno HOO, cum e Otto, abbas Cluniacensis, qui ohmdiscipulus fuerat
Brunonem in
Carthusia Majori, cui prior prseerat, beati Brunonis,cum pontificalum summum adep-
Calabriam venisset invisum, diem extremum (adi tus esset, cupiens illum digne administrare, non im-
Labbeum tom. I Bibliothecse novse librorum mss. memor excellentissimse doctrinse etprobitatis ejus-
pag. 639) clausisse; Lanvinum autem S. Brunoni, dem sui praceptoris, vocavit eum ad sanctse Eccle-
qui anno ex dicendisilOl obiit,vixissesuperstitem, siseobsequium, addito etiam obedientise praecepto.»
eique in Cartliusia; Calabrinse prsefecturam fuisse 512. «Quo perlecto mandato, vox in Rama
suffectum, uti videre licet apudMabillonium Anna- audita est, ululatus et prolatus multus filiorum
lium Benedictinorum lib.Lxx, num. 30. Lanvinum sanctiBrunonis, nolentium consolari obtestan-
itaque, qui cum Sancto in eremo Calabrina com- tiumque Patrem, quod ejus orbati solatio nullo
moratus est, a Landuino Tusco esse distinctum, pacto in loco horroris et vastse solitudinis perseve-
indubitatum est, quod, ne unum cum altero in rare possent. Sed si maneret, manerent, si abiret,
decursu confundas, bene est notandum, Porro e abirent et ipsi. Quorum Bruno
fletibus piissimus
Sancti sociis, quorum binsecharteeproximememo- '
vehementer turbatus et ad compassionem motus,

ratse mentionem faciunt, aliquod saltem adhucalii cum sibi quoque durissimum esset, post tam
verosimillime fuerunt a sex Sancti sociis, Carthu- placidae et tranquillae solitudinis quietem rursum
sise eremum cum eo primum ingresssis, diversi; ut externis curis et inquietudinibus implicari. Nisus
proinde hi, cum inde Sanctus abiit, Calabriamque est tamen eorum animos sedare et consolari.
petiit, numerojam aucti exstiterint, Nec est, quod Sciebat ipse scripLum esse: « Qui vos audit, me
reponas, socios, quibuscum Sanctus in Calabriam » audit, et quod semel loquitur Deus, et secundo id
venisse in laudatis binis chartis memoratur, ac no- » ipsum non repetit.»Et ideonon aliter Apostolici
minatim Lanvinum (adi in Brunonis Vita cap, 17 jussionem, quam oraculo ad se delapsam
coelesti
Zanottium) non prius ei sese, quam cum, reficta vocem accepit. » Quapropter alloquens suos ait :
Carthusia, in Italia jam existeret adjunxisse ; San- Manere vobiscum, fratres meidilectissimi, gratissi-
ctum enim brevi temporis spatio, quo ex dicendis, mum mihi est, separari a vobis gravissimum. Sed
antequam in Calabriam secederet, apud pontificem mandatis apostolicis obcdire neccssarium mihiest.
commoratus est, invenisse statim Romse, qui in Quidenim prodesset hicvobiscum exterius carnem
disciplinam ejus sese dederint, appulsos e Gallia- D jejuniiset abstinentiisatterere,siperinobedientiam
rum partibus viros, quod tamen, utquidquam hic animai meai damnationem contmgat acquirere,
contra opinionem nostram posset coufici, require- etc» Acdeinde nonnullis adhuc,quibusulLro citro-
retur, parum verosimile apparet, que sermones miscentes inducit Sanctum ejus-
511, Quod cum ita habeat, essesane non videtur, quediscipuIos,interpositis,subjungit: « Audienshaec
cur an Sanctus, cum e Carthusia discessit, discipu- beatus Bruno,cumvideret eos consolationem non
Jorum suorum numerumauctumviderit,revocetur recipere, nec persuaderi eis posse, ut manerent,
in dubium, magisque eum adhuc augeri indubie metuens,nepost siium et eorum recessum ereraus
vidisset,si diuturnior ejus esse potuisset in Carthusia Carthusiae, locusjam Deo dicatus, ad manuslaicas
commoratio. Verum, cum sex annis, quorum ulti- et profanas iterum deviniret, cogitans scilicet
mus saltem incompletusex dicendis fuerit,Carthu- illam cum suis repetere, commendavitetdediteam
siae eremum prior seupotius (is enim illiproximisque venerabili viro domino Siguino abbati monasterii
ejus successoribus titulus ab omnibus fere scripto- Casae-Dei, qui unus fuerat ex primis donatoribus,
ribus tribuitur) magister rexisset, pontificium fuit de quibus diximus, confecto super hoc pubhco
allatum mandatum, quo ei, utad Romanamcuriam instrumento.Sicque beatus Bruno, suscepta bene-
»
313 ACTA za
dictione a sanclo Hugone, episcopo Gratianopoli- A ^gve lianc discessionem tulit noTellus grei, tanli
tano, obedientia cogente, Romam profectus est. » Pastoris solatio destitutus ; cunctisque, eo absente,
513. Ita hactenusPuteano, equo iterum sua

ille, intolerabilis visa est Carthusice habitatio et vitse
fere omnia mutuatus est, apprimeconsonans, nec asperites.Sed tandem parendum fuit summi ponti-
pugnans cum anliquiore Sancti nostri biographo ficis auctoritati, qui locum Seguino, abbati Casae-
seu primorum quinque Carthusice PriorumChrono- Dei, commendavit. Recessit itaque Bruno e Car-
logo. Atque hi omnes tres quidem, uti etiam, qui thusia post annos sex, quam eam incolere cceperat.
suae duobus horum recentioribus, Puteano scilicet Ejus discessu conturbati fratres, quse humanaten-
et Blomenvenna, deprompsit, Surius, univer=os tatio cst in rebus arduis deficiente magni meriti
Sancti discipulos summo fuisse, cum eum e Car- duce, locum deserunt quod ubi Bruno rescivisset,
;
Ihusia a Pontifice accersiri intellexerunt, mcerore ad Seguinum, Casa?-Dei abbatem, scriptis

litteris
atfectos Carthusiamque, abeunde Sancto,fdeserere Carthusiam ei ejusque monasterio concessit.

statuisse, Utteris recte consignasse videntur. Id 5Io. Ita Mabillonius, Brunonem scilicet tunc de-
enim, ut ut a nullo prorsus auctore synchrono seu mum, cum in itinere Romano aut etiam Romse
aiquali memoriffi proditum inveniatur, veritati ta- versaretur, instrumentum, quo Carthusiam in Se-
men e restitutionis Carthusise infra huc transcri- B guinum abbatem transcripsit, confecisse epistola-
benda charta, utpote in qua ex hac eremo S. Bru- que ad eum misisse, indicans. Et sane, re ita con-
nonis sociiobhujus absentiam recessisse innuuntur, siderata, facile quisque intelliget, qui, cum San-
consonum videtur. Verum indicant etiam recentio- ctus jam absens esset, seu in itinere versus pon-
res laudati Sanctinostribiographi, Brunonem,cum tificem aut Romeeexisteret; discipuli ejus dilabi e
Carthusiam Siguino dedit, atque ex hac, ad pon- Carthusia, ipsequehisce dilabentibus seupotiusdi-
tificem se collaturus, exiit, isthucpostearedire sta- lapsis, instrumentumpublicum, quo hanc Siguino
tuisse quod, cum instrumento, quo Sanctus, ad Casae-Dei abbati tradidit, donare potuerit, salva
;
pontificem tendens, Siguino Casai-Dei abbati Car- eorum omnium veritate, quse in charta restitutio-
thusiam donavit, nulla omnino de hac Brunoni nis Carthusiai occurrunt. Attamen cum Sanctus,
ejusque sociis, reddenda mentio inge-
si redirent, antequam iter Romanum susciperet, in ipso disci-
ratur, parum verosimile mihi apparet. Nec verosi- pulorum suorum e Carthusia recessus actu Carthu-
milius est, quod tamen etiam nonnulli volunt, in- siam in Siguinum Casa;-Dei abbatem transcripsisse
strumentum, quo Sanctus Carthusiam Casae-Dei videatur, ita malim rem gestamconcipere S. Bru-
i Siguino contulit, datum
'^
ei jam tum fuisse, p no, cum e Carthusia, Landuino in locum suum
cum ejus discipuli e Carthusia ob dilecti ex hacMa- substituto, jam excesserat, ad Hugonem Gratiano-
gistri discessum nondum dilaberentur,dilapsurique politanumepiscopum, uti reipsa fecisse a Blomen-
tantummodo brevi post a Sancto praeviderentur. venna aliisque narratur, sese, ei valedicturus, con-
514. Etenim in charta restitutionisCarthusiffidi- tulerit, discipulique interea, quos in Carthusiare-
citur Bruno Carthusiam, cum uloci, fratribus rec- liquerat, audito Sanctu discessu, Carthusiam pa-
dentibus propter absentiam ejus, destitutionemvi- riter,desiderium ejus ferrehaud valentes, relique-
deret,» Siguino abbati dedisse ac commendasse ; ut rinl. Itasane facili etiam negotio intelligetur, qui
prcinde instrumentum, quo Carthusiam Siguino et Sanctus, e Carthusia discedens, dilabcntibus ex
Sanctus dedit, collatum ei, primis Carthusiai Ma- hac discipulis suis, mox id audire et instrumen-
joris incolis Sancti discipulis nondum dilabentibus tum, quo Carthusiam Siguino Casa)-Dei abbati
seu Carthusiam relinquenlibus, haudfuerit, maxi- commendavit, conficere, confectumqueaut ipsemet
me cum id in fratrum seu discipulorum Sancti c ad Iiunc dcferre, aut etiam ab allcro deferendum
Carthusia recessu factum, diserte tradatur in epi- curare potuerit.
stola infra pariter huc transcribenda, qua Urba- 516. Porro ex charta restitutionis Carthusiae
nus papa SiguinoJ abbati, ut Carthusia? eremum
II D etiam collige, opinionem corum, qui Sanctum
S. Brunonis discipulis, ad hanc redeuntibus, resti- ilinere, quod pontificem versus suscepit, omnes
tuat, injungit. At vero, inquies, si Sanctus char- prorsus suos in Carthusia discipulos comites ha-
tam, quaCarthusiamSiguino dedit, dilabenlibus e buisse statuunt,vcritati neutiquam posse congruere.
Carthusia discipulis suis, scu in liorum ex eremo Inillacnim charta, qua hisceSiguinusCarthusiam
illa recessu impertiit, qui verum intclligetur, esso restituit, Bruno abiens Landuinum omnibus aliis
illos ob Sancti absentiam sou eo in itinerc e Car- suis discipulis in Carthusia commorantibus pra^po-
tluisia versus pontificcm jam existcnte, uti charta suisse dicitur; qui autcm faclum id cssc queat, si
restitutionis Carthusia;jam phirics laudata indicat, cum Sancto ct Landuinus ct rcliqui omncs cjus di-
c Carthusia dilapsos? Mabilloniusin AnnalibusBc- scijjuli itcr vcrsus pontihccm susceperiut ? Vcrum
nedictisIib.Lxxvn,num.92,sicscribit: «Eodcm lom- noiinc Sanclus aliquot saltcm cx hisce socios ili-
pore, quo natus est Bernardus, Bruno, Carthusia; norissibi habuit adjunclos! Est sane, cur id non
Majoris primus institutor, ab Urbano II, qui ipsius ncmo sibi persuadoal, cum, ul supra docui, in
apud Remos discipulus fucrat, Romam cvocalur, chartis Rogerii comilis, ct Rogerii ducis Sauclus
ut ejus consiliis in Ecclesiae modGramine uterctur, cum sociissibi adjuuctis e Qnliiia parlibus iu Cala-
3)S S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 316
briam dicatur advenisse, nec satapte dici id posse ^. Calabros, ut paulo post datus ei fuerit locus in ea
videatur, nisi Sanctus una cum sociis, quos sibi regionc ad inhabilandum, qucm reipsa anno se-
habcbat adjunctos, iter Calal)riam versus ex ipsa quenti cum nonnuUis o suis incolebat. Id constat
Quodsi interim id dispHceat, dubi-
Galliainchoarit. ex Rogerii comitis diplomatc, quod G. Surianusin
tandum equidem non est, quin Sanctus, cum om- Notis ad Vitam S. Brunonis, et Ughelles tom. IX
nes ejus Carthusienses discipuh consecuti eum in simul cum Theodori Squillacensis episcopi confir-
ItaHa essent, aliquot ex hisce, in Carlhusiam re- matione ediderunt. »
missis aliis,apudserelinueril. Unde enim alioquin 518. Quod si ergo recte hic notet Ruinartius,
cum ad comitem Rogerium (adinum. 509 et seq.) Sanctus noster jam inde ab anno 1089, etquidem,
in Calabriamaccessit, socios sibi, qui e Galliarum hoc nondumultra mensem Septembremprovecto,
partibus venissent, habuisset adjuncto? Sed ha^c ad Urbanum 11 papam accesserit; Urbanumenim,
de discipulis, quo Sanctus, cum Carthusiam sum- utvult,in Apuliam anno illo proflciscentem comi-
mi pontificis jussu deseruit, curiamque Romanam tatus est,conciIioque, ibidem tunc mense Septem-
petiit, sub disciphnasua habuerit, dicta sufficiant bri, ut docet, celebrato, cum eo interfuit. Verum
;
in tempus modo, quo sese, Carthusia descrta, ad nihilne est, quod hanc Ruinartii opinionem vetet
curiamRomanam contulerit, inquiramus. g amplecti, seu a vero alienam esse evidenter evin-
517. Baronmsanno 1092 factum statuit, quod
id cat ? Antiquior Sancti nostri biographus num. 24
Sanctus, uti intellexerat, anno commorationis in ita de Brunone prodit memorise : « Eremum Car-
Carthusia sexto ad curiam Romanam fuisset evo- thusiffi rexit sex annis, et post, ut prsedictum est, a
catus, sexque anni ab anno 1086, quo, utsupravidi- papa vocatus, et non diu post ad ereraum Cala-
mus, Sancti in Carthusiam secessum consignat, ad briae, cui Turris nomen est, transiens, ibi, sancto
dictum annum Verum cum ex su-
1092 deducant. constructo monasterio, multorum Dei servorum
pradictis Bruno non anno primum 1086, sed jam anachoretarum rector exstititet minister,et ibidem
inde ab anno t084in Carthusiae eremo sedemflxe- felici vitffi suse cursu peracto, migravit ad Domi-
rit, seque ut antiquissimum fideque ex dictis di- num post egressum Carthusiaiundecimo anno,nec
gnissimum primorum quator Carthusiffi priorum plus, nec minus, sicut in libris Consuetudinum
Chronicon in Sanctielogio, num. 7 huc transcripto, domni Guigonis, quaj sunt indomo Carthusiae,con-
testatur, Romanam ad curiam, cum eremum Car- tinetur. » Ila assentiendum sit, Sancti e
ille, cui si
thusiae rexisset sexannis, contulerit, consectarium Carthusia egressum seu accessum ad Urbanum II
fit, utidanno mensem Junium, quo
1090, ultra papam anno 1089, ultra Septembrem non prove-
ex dictis sese in Carthusiam Sanctus abdidit. jam Q cto, Ruinartius omni dubio procul perperaminne-
provecto, mdubie fecerit, si anni sex, quibus in ctit. Cum enim Sanctus, uti apud omnes in con-
Carthusia commoratus a primorum quatuor Carthu- fesso est, infraque probabitur anno 1101, vi Octo-
siai priorum Chronologo traditur, pro completis bris die, e vivis abierit,ejus de Carthusia egressum,
sint abendi. Ac Mabillonius quidem in Annalibus si annus, qui ab hoc cucurrit. Undecimus, cum
Benedictinis lib. lxvii, num. 92 Sancti e Carthusia mox dicto emortuali ejus anno 1101 verbis recitatis
egressumannol090 innectit. Mabillonioconsonant ab antiquiore nostro biographo recte componatur,
Historiee litterariaj Franciae Scriptores tom. IX, non anno, ut statuitRuinartius,i089,ultra Septem-
pag. 239, uti etiam Pagius in Criticis, aliique eru- brem nondum provecto,sed anno 1090, et quidem
diti passim omnes. Verum in Vita Urbani II papfe ultra VI Octobris diem jam provecto, evenisse, ne-
Mabillonii etRuinartii Operumposthumorum tom. cesse est, eum abannoquidem 1089ultra Septem-
Illinserta, pag. 69posterior e binis hisce scriptori- brem nondumprovecto, usque ad anni 1101 sex-
bus, postquam, Urbanum II papam anno 1089con- tam Octobris diem anniampliusduodecim comple-
cihum seu synodum Melphi celebrasse, Barii ossa ti, anno autem 1090, ad vi Octobris diem nondum
S. Nicolai transtulisse, Eham episcopum conse- D provecto,ad eamdem sextam anni llOl Octobris
crasse actandem Calabriam perlustrando Rhegium diem anni ampliusundecim completi excurrerint,
usque penetrasse narravit, ita memorat « Eadem :
sicque, contraac antiquiornosterbiograqhus scrip-
etiam occasione Brunonem, Carthusianorum pa- bit,Sanctus non undecimo, sed vel duodecimo aut
rentem cum Urbano Calabriam perlustrasse, plus etiam decimo tertio post suum e Carthusia egressum
quam probabile est.Is nempe a pontifice, suo olim, anno vivere desiisset. Verum anne hic primorum
utdiximus, cumhtterasvir sanctus in Remensis ec- quinque Carthusiae priorum chronologus seu anti-
clesiaeacademia doceret, discipulo, evocatus, hoc quior Sancti nostri biographus annum 1101, San-
anno (1089 videlicet) ad illum accessit, nec dubium, cto emoi'tualem, eum definito post ejus e Carthu-
quinetiameum secutus fuerit in Apuliam et Cala- siaegressum anno undecimo recte componit?
briam, cum eo animo Brunonem accersivisset Ur- ol9.Neutiquamsane Sanctum enim, antequam
:
banus, ut ejus consiliis in rebus difficillimis, quai annus 1090 ad Octobrem, imo ad septimam deci-
tunc frequenter emergebant, uteretur. Aliud habe- mam
Septembris diem esset provectus, e Carthusia
tur ejusdem rei argumentum, quod nempeBruno- ad Urbanum Ilpapamcontulisse, e charta in-
sese
nis sanctitatis ex eo tempore adeo nota fuerit apud frahuc transcribenda,quaSiguinus Casae-Dei abbas
317 acta 318
Carthusiam redeuntibusadhanc, aquibus,Brunone A functuscerto non est, tanto temporis spatio post
ad Urbanum abeunte, fuerat relicta, Carthusianis undecimum ab egressuillo annum collocari queat,
reddit, certum omnino est atque indubitatum, cum ut is in annum usque ab illo Sancti e Carthusia
» anno ab Incarnatione Domini 1 190, xv Kal. Octo- egressu tertium decimum, prout Ruinartii exigit
bris» datanotetur, annique amplius undecimase- opinio, possit differri, nulla omnino ratione aliaid
ptima decima aijni 1090 Septembris die usque ad suadente. Ait quidem Ruinartius, Brunonem eo
sextam anni 1101 Octobris diem, Sancto nostro animo ab Urbano accersitum fuisse, utinrebusdif-
emortualem, excurrerint.Atque ita quidem jam li- flcillimis, frequenter tunc emergentibus,consiIiarius
quet, annum Brunoni emortualem deflnito anno adhiberetur, idque proinde tam mature factum
post ejus e Carthusia egressum undecimo ab anti- fuisse, ut non nisi tertio decimo anno post Bruno
quiore Sancti nostri biographo perperam innecti, e vivis abierit. Verum non video, qui accidiste ne-
Imo vero cum simul, Sancti discipulos,
id faciens, queat, utUrbanus, etiamsi Brunonem, magistrum
dum hic Romam ad Urbanum II papam abierat, e olim suum, et maximo in pretio haberet et ad
Carthusia in fine scxti a suo in hanc ingressu anni consilia adhibere omnino vellet, ab eo tamenad se
recessisse,num. 23 dicat, ipsemet secum pugnat. evocando ad annum usque 1090 seuduobus circiter
ut consideranti patebit. Verum anne etiam perpe- B annis, postquam jam summus creatus fuisset ponti-
ram non Consuetudinum domni Guigo-
citat libros fex, abstinere voluerit.
nis, aut anhorum exemplar, quod ad manum ha- 521. Necid jamindeab anno 1089 factum, etiam
buit, in notis chronicis, annum,quoSanctusasuo e suadet nota Sancti, quam Ruinartius etiam in argu-
Carthusiaegressu obierit, exprimentibus, non fuit mentum adducit, ab eo tempore apud Calabros
corruptum? Corruptum sane fuisse,omnino necesse sanctitas; prceterquam enim quod hac jam tum
est. Etenimlibri Consuetudinum, quos laudat, alii apud populum illum inclaruisse Brunonem, Rui-
indubie non sunt,quamGuigonis (adi,qua3 § 1 anum. nartius non probet, potuit etiam sanctitatis fama,
4 usqueadnum. 7 dicta sunt) Statutaseuconsuetu- quam is vita, in Curthusise solitudine austerissime
dines, quatuorprimorumCarthusise priorum Chro- acta, divitiarumque, dignitatum ac mundi con-
nicon,seu horum quatuor elogiasibi habentes prai- temptupertotamlateGalliam sibi pepererat,adCa-
fixa, in quibus, non autem in ipsis Consuetudini- labros etiamjamtum fuisse perlata. Atque hinc flt,
bus, notas chronicas invenit, quibus, quo anno ut neque ex loco, quem ex dicendis jam inde ab
Sanctus post suum e Carthusia egressum obierit, anno 1090 aut certe sequentis initio ad inhabitan-
definit antiquissimum autem ao genuinum (adi
; dum in Calabria Sanctus obtinuit, neque ex ipsa
iterum § 1) primorum quatuor Carthusife priorum etiam ejus; quae eodem tempore accidit, ad Rhe-
Chronici exemplar, Sanctum nostrum «post egres- giensem archiepiscopatum electione pro slabilienda
sumCarthusiae,» non, ut antiquior ejusbiographus Ruinartii opinione sat solide argui posse existi-
e libris consuetudinum Guigonis sese facere afflr- men. Ad Haec elsi ex eo, quod anno 1090 a Rhe-
mat,((undecimoanno necplus,nec minus,»sed <un- giensibus electus fuerit archiepiscopus, speciali
decimo plus minusanno » abisse, memorise prodit. quodam modo hisce notus exstitisse, ac proin ia
520. Jam vero cumha^c ita habeant, ex eo sane, Rhcgiensi civitate, qua; in extremo Calabria; angulo
quodantiquior noster biographus,Brunonem a suo sita est, jam inde ab anno, quo eam ex dictis Ur-
e Carthusia egressu undecimo anno nec plus, nec
(( banus II papa invisit, 1089 versatus fuisse, non
minus obiisse; »scribat, arguinon potest, a veritate nemini queat videri, fleri tamen potest, ut a Rhe-
esse deviam Ruinartii opinionem, quai ex dictis giensibus, etsi iis vix non omnino csset igotus, in
Sancti e Carthusia egressum seu accessum ad Ur- archiepiscopum, quod, ut primorum quatuor Car-
banumll papamanno lOS9,uItraScptembrem non- Priorum chronologus testatur, ((papa Urbano
thusia?
dumprovecto, consignat. Verum nonneeideni opi- volente,»factum,esoIahujuscommendatione fuerit
nioni offlcit quatuor primorum Carthusiai priorum D electus. At vero, ait, qui paritcr Sancti e Cartimsia
Chronicon, in quo Sanctus ad Dominum migrasse egressum atque ad Urbanum accessum anno 1089
postsuum e Carthusia egressum ((undecimo plus mi- innoctit, in Chronologica-diplomatica sua deS. Bru-
nus anno wtraditur? Cum Iiac loquendi forniula none Diatriba Morkensius, intcr Sancti e Carthusia
signiflcari videatur, Sanctum non definito post discessum, et discipulorum ejus, qui delectissimi
suum e Carthusia egressum anno undecimo, sed Patris absentiam ferre non valentes, in Italiam pa-
vel undecimo post egressum illum anno, vcl ali- riter,eoabcunte,Carlhusiam relinqucntes,abierant,
quanto temporis spatio scu ante seu post hunc factum, tandcm ad hancreditum anni ulminimum
obiisse, itaque, utnon neminiforte appareat, tem- unius spatium intcrcessisse, rcs lcmpore utrumquo
poris spatium,quodnec multo anterius, nec mullo intcr cvcntum medio gcsta> roquirunt, ac proin,
etiam anno illo sit posterius, designetur, nescio, cum ad Carlhusiam ex jam diolisac porro dicendis
an stanto, quamprimorumquatuor Carthusifcprio- S. Brunonis disoipuli ante Oolobrom anni 1090 sint
rum chronologus adhibet, loquondiformulapraHli- rcvorsi, abiissehuno ox illa anno 1089, ad Ootobrem
cta, obitus Sanctinostri, qui exjani dictisante duo- nondum provccto, neccsse cst. Ila fere quanlum
decimum a suo e CartUusia cgressu annumvita ad substanliam ille.
3i9 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 920
S22. Verum non vidco, inter Sancli e Carlhusia ^ mum asuoeCarthusiaegrcssuannum esscntelapsi
discessum,iIHusque discipuloruni ad hanc rcdlLum dicmcxLrcmum clauserit, ncc quo minusejusobilus
res lot tantasque cvenisse, ut ca; longe etiani mi- tanto temporis postundccirnumillum annumspatio
nori, quamanni unius,spaLio gerincquierint. Quid statui quf>at, impedirc vidcatur loquendi formula,
enim Bruno, rclicta commendaLaque seu donaLa
? qua<(posLCarLhusia?.egressuni undecimopiusminus
Siguino, Casffi-Dei abhali, Carthusia, in Itaham ad aprimorum quaLuor CarLhusia; prio-
anno»)obiisse,
summum pontificem Urbanum quo cvocaLus
II, a rum chronologo asseritur tum quod etiam in ea-
;
fuerat, sese contulit, discipulos, qui abeuntem, redem opinione facili ncgoLio, qui, quee inter Sancti
licta paritcr Carthusia, in ILaham fuerant secuLi, e Carthusia diccssum, illiusque discipulorum ad
benigne ad se venienLcs excepit, reditum iis ad hanc rediLum gesta traduntur, reipsa etiam geri
CarLhusiam suasit, utque reipsa ad dilectam hanc potuisse intelligantur, uti ex iis, quai § sequcnli
sancto Patri suo ercmum Pontificiis ad Siguinum, suppeditaLurus sum, magis elucescet. Adh«c cum
Casffi-Dei abbatem, quibus huic, ut Carthusiam re- Sanclushaud diueCarthusia antequameum seque-
stitucrct revertentibus ad hanc S. Brunonis disci- rentur discipuli, abiisse videatur, opinioni isti, ut,
puhs, Urbanus papa imperabat, htteris muniti re- consideranti patebit, eLiam suffragatur antiquior
dirent, etiam effecit. Verum quidnihaec omnia sex j} noster biographus, utpote num. 23scribens, e Car-
circiter duntaxat aut septem mensium spatio gesLa thusia illos recessisse « in fine sexti anni» a suo in
esse potuerintPImo vero quidnietiam Sanctus,uli hanc ingressu, qui exjam supradictis mense Junio
vere ex infra dicencis factum, eo ipso anno, quo anni 1084 evenit.
Carthusiara deseruit, atque adUrbauum II pontifl- § XXXI. Sanctus Romamad Urbanam papam venit,
cem venit, in Calabriam, oblenta ab hoc ad eremi- discipulis, utCarthusiam reperant, suadet, litteras
his ad Siguiniim ahbatcm a ponti/xce impetrat, ar-
ticam vitam redeundi faculLate, sese recipere po-
chiepiscopatum Rhegiensem recusat, et, ut sibi a
tuerit ? Non magisitaque, quae Morkensius affert, curia in eremum iterum secedere liceat, ab Urbano
quam quai supra e Ruinarlio adducta sunt, Sancti obtinet.
nostri e CarLhusia discessum, atqmead Urbanumll, 524. Blomenvenna incontexta a se Sancti nostri
a quo accersitus fuerat, accessum ante annum Vita ita prodit memorise -.uBeatusBruno^susceptabe-
1090 cogunt statuere. Quod cum ita sit, ut, qua3 nedictionea sancto Hugone, episcopo Gratianopoli-
mea tandem sit opinio, aperte edicam, Sanctus tano, obedientia cogente, Romam profectus est; de
nosterabsquesolidarationestatui non potestobiisse cujusadvenLu summus pontifex ineffabili repletus
temporis spatio post suum e Carthusia egressum udio benignissime eum suscepit (utpote quem in-
longiori, quam pati videatur loquendi formula, ^ time diligebat et venerabatur) aLque inter pr
qua,utjam dictum, aprimorum quatuor Carthusise et prfficipuos sibi peculiares familiaresque consilia-
priorum chronoIogo« post egressum Carthusiaj un- riosetfldeles amicossemperhabuit, utensejussem-
decimo plus minus anno » diem extiêmum clausisse per consiliis in arduis Ecclesiae negotiis. » Ita ille
traditur; quare cum nullumplane, quod Sanctum Sancti nostri biographus, sua iLerum ad verbum fere
jam inde ab anno 1089, ad Octobremnondumpro- hic mutuatus e Puteano,quitamen,quodetiamSu-
vecto, unde eum tali temporeobiisse, foret conse- rius facit, Brunonis ad Urbanum accessum Romae
quens, e Carthusiaad pontiflcem discessisse, evin- accidisse, seu Urbanum tunc, cum ad eum Bruno
cat, argumentum sat validum occurrat, id illum venit, Romse exslitisse,disertemagis, quam Blomen-
ante annum 1090, ut Mabillonius aliique commu- venna, tradit. Ast num vere etiam Urbanus, cum
nius statuunt, non fecisse, in animum induco. ad eum Sanctus nostervenit, Romae fuit versatus?
823. Verum quo circiter anni illius mense res Inopinioneeorum, qui Sanctum jam inde ab anno
hsec acciderit? Cum « Bruno post egressiime Car- 1089,uILra Seplembremnondumprovecto,adUrba-
thusia undecimo plusminusanno, «primorum qua- numaccessissestatuunt, Romae verosimiliime, cum
tuor Carthusiae priorum chronologo, a quo ex dictis D id accidit, Urbanus papa, utpote quem quatuor ulti-
non recedendum, testante, e vivis, quod anno ex mis anniillius mensibus velin ApuUa, ubietmense
dicendis 1101 factum, abierit, hicque proinde Septembri Melfitanum concilium celebravit, vel in
eventus non valde diu, postquam undecimus a Calabria exstitisse, adducta a Ruinartio in Pontificis
Sancti e Carthusia egressu annus esset elapsus, iUius Vita probant, versatus haud fuerit. At vero
statui posse videatur, dicti anni mense Martio circum Urbanus, ut idem Ruinartius in ejus Vitapag.
citer e Carthusia Bruno verosimiliter discesserit, 77 ostendit, Romam anno 1090, quinto Kalendas
sequentique mense Aprili aut certe Maii initio ad Aprilis, seu xxvm Marlii reversus jam fuerit, ibi-
pontiflcem Urbanum, qui tunc, uL Ruinartius in hu- que ad mediam usqueaeslatem circiter substiterit,
jus Vita supra plus semeljam cit. luculentissime in opinionesane, quse Sanctum nonanteanni 1090
probat,exApuIiaeL Calabria Romam erat reversus, AprUem ad Urbanum venisse, supra statuimus,
pervenerit. Ita rem factam idcirco prsecipue existi- Romae hic pontifex, cum ad eum Sanctus noster
mo, tum quod in hac opinione Sanctusnoster, ut- venit, indubie exstiterit.
pote anno 1101 viLafunctus, non serius,quamcum 523, Quod modo ad reUqua, proxime recitatis
jam quinque aut sex eirciter menses post undeci- Blomenvennae verbis comprehen3a,pertinet,veritali.
321 ACTA 322
esse hsec apprirae consona, indubitatumapparet,ac A efficere potuisset, reipsa hi tunc Sancto adfuisse
in primis quidem Sanctum adconsilia ab Urbano, prom eum post suum e Carthusia egressum secuti
utpoteaquo hunc in fniem,testeprimorumquatuor in Italiam videntur. Accedit, tum Carthusianorum
Cartlmsise priorum Chronologo,evocatus esset,fuisse traditto, tum antiquior
noster biographus, qui,
adhibitum. Ad alia modo hicdiscutendasermonem omnes Sancti discipulos ad eum, in curia pontifi-
convertamus. Haud diu admodum, quantum appa- cia existentem, accessisse, num. dg
indicare etiam
ret, adpontificem Sanctus noster pervenerat, cum videtur ut, id vere factum esse, tum
:
ha;c, tum
ad dilectissimum Parentem, Carthusiarelicta,pari- maxime, quibus Siguinus, Casffi-Dei
abbas,' Car-
tervenisseejusdiscipulos, omnes Sancti nostri bio- thiisiam, ut moxredeuntibus ad hanc S. Bru-
dixi,
graphi unanimiconsensuaffirmant. ((Venerunt au- nonis discipulis restituit, littera; publica; mihi
sane
tem(subditverbissuisproximehunc transcrip-tisBIo- verosimillimum, ne dicam indubitatum, reddant.
menvenna)adeum,Spiritu sancto operante,suiom- 527. Quod nunc
pertinet ad modum,quo factum
nes,quiin Carthusia cum eo fuerant, dolentes pluri- sit, ut ad
Sanctum, in curia pontificia existentem,
mum (ipse vero amphus) quod locum prsedictumCar- omnesejus discipuli, Carthusia relicta, accesserint|
thusise, quem Dominus sibi elegerat, et in quo locum in prodigio illum pariter constituere
videtur anti-
sibi exstruere visus fuerat, refiquissent. In menteB quior nosterbiographus;Sancti enim
discipulosnon
etiamveniebant eis,non carnes,cucumeres aut pepo- statmiasuo e Carthusia egressu dilectissimumPa-
nes (sicutmurmuratoribus illisin deserto),seddevo- trem suum in Italiam esse secutos, sed tunc alio
tse meditationes, orationes, lectiones, et spirituales atque aho abiisse, indicat, ac deinde
cumSanctum
consolationes,quasprius ineremo Carthusiajhabue- ut e curia pontificia in eremum iterum secedere
rant; et ideo, cum se jam viderent in curia post tam sibi fas esset, ab Urbano impetrasse, narravit
jucundum quietissu*siIentiummaximo circumdari subjungit:<(Priustamen,quam de curia recederet'
tumultu ac strepitu,a lacrymis abstinere non pote- ejus,ut creditur, meritis et precibus divina
miseri-
rant.» Hactenus Blomen venna.cui iterum Puteanus, cordia omnes ejus socios et subditos revocavit, ita
e quo sua hausit, utietiam Surius, ad amussim fe- quod omnino omnes redire Carthusiam consense-
reconsonat.Verum duo hic jam quajri possunt.Al- runt; » quibus verbis utique, eorum simul,quibus
terum est, an Sanctum vere in Italiam ac Romam ante, Sancti discipulos a suo e Carthusia
egressu
secuti sintejus discipuli; alterum vero, an, sires ita varias in partes fuisse dispersos,insinuavit,
ratione
habeat,singulari quodam prodigiosoque modo di- habita, prodigium astruere videtur divinitus fa-
vinitus impulsi id fecerint, prout jam mox reci- ^ ctum,quo hiad Sanctum, antequam e curia ponti
tata Blomenvenna; verbainnuere videntur ficia discederet, confluxerint atque ad Carthusiam
526. Ut ab eo, quod primum est, ducam ini- redire consenserint.Verum etsiquidem,utjara
dixi
tium, Sancti nostri discipulosad eum, in Calabriee ad Brunonem, in curia pontificia existentem, ac-
eremum, pontificia curia relicta, nondum profe- cessisse e Carthusia ejus discipulos, vix non indu-
ctum, sese contulisse, concludendum apparet ex bilatum putem, prodigio taraen ullo interveniente
charta pra^senti § transcribenda, qua Siguinus, id factura, haud facile crediderira quod res h«c ut
Casae-Dei abbas, Landuino, ejusque
Carthusiara discipuloruni Sancti in Italiam ad hunc accessus
sociis, od hanc redeuntibus, restituit in hac enira in Siguini, Casaj-Dei abbatis, charta
;
sa>pius jam
ut hi celeberrimam illam eremem, quam dileclis- laudata fundata non nec biographi nostri ho-
sit,
simo Patre suo ad pontificem abeunte, deserue- rumque etiara vetustor, a quibus memoriffi prodi-
rant, unanimi consensu repeterent, Bruuo Ro- tur, satis antiqui sint, ut rebus, quas soli
de San-
mam jam profectus atque apud pontificem exi- cto cjusque discipulis narranl, fidcm indubitatam
stens efl;'ecisse innuitur hisce verbis « Rogatu pa-
: facere queaut. Quid Sanctus, r um ad eum, quos
tris nostri papse Urbani, etprccibus praimeraorati in Carlhusia habuerat, discipuli Romam accessis-
fratris Brunonis,ct iisdera (hujus nempe discipulis) D sent, potissimum egcrit, modo dispi
fratribus, ut ibidem remanerent, a priore eorum 528.Curasse illura apud pontificem, utcomraodo
Brunone pluriraura confortatis, fratri Landuino, hospitio, in quo statui suo congrua exercitia obire
quemmagistcr Brunodiscedens (e Carthusiascilicet possent,cxciperenlur,dubitandura non est.elsi inte-
ad pontificem) cfeteris fratribus pra^[)osuit, ipsi et rim id nullo prorsus scriptoris antiqui testimonio
caeteris fralribus sub eo dcgentibus ct eorum suc- firmari queat. Vcrum cum Sanctus dilectara sibi
cessoribus donum,quodnobispra'dictusBruno (ejus Carthusite eremum areligiosissuisinoolisessc deser-
videUcetdiscipuIis, utichartaehujus initio dicitur, e tam,a>gerrinicfcrret,hiscc,utadhancredireii(,sua-
Carthusia recedentibus)feceratcoram congregatione derc.identidem fuitconalus; necfrustra curacnim :
nobis commissa... Ego ipscfrater Siguinus, procdi- ut ut hospitio,slatuisuocongruo, verosiniilliter, ut

quare cum Sanctus
ctse Casie-Dei abbas... reliqui ;
dictuni, excepti, solita tamcn, qua in Carthusia
noster, ut unanirai consensu ad Carthusiamcjuara gavisi fuerant, quiete non gaudcrent, hincciuc de-
reliquerant, discipuli sui reverterentur, vcrosiiuii- scrtic Carthusionsis croini cos poiniteret, roditum
linie, ni sibi pra^sentcs habuissct, vel nulla omni- ad lianc suadonti Brunoiii faciies auros pra>buoro
no ratione vel cerle non uisi eegerrirae Htteris munititiue liltcris, tum pontiliciis, quibus Urbanus
3M S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS m
papa Siguino, Casa3-Dei abbati, ut Carthusiam re- A tradidi. Sed charta, quam prscdictus Bruno nobis
deuntibus nd hanc S. Brnnonis discipulis restitue- fecerat, ideo non est rcddita, quoniam a fratribus
ret, pra^cipiebat, tum aliis, quibusillud ipsum Bru- noslris in capitulo sub interdicto rcquisita nonpo-
no hunc abbatcm cnixissime rogabat, itincri tan- tuit inveniri; et si unquam inventa fuerit, eorum
dcmadillam, quam reliquerant, eremum rcver- ipsachartasil juris. Faclum est anno ab Incarna-
tentes, sese dederunt, ut biographi nostri unanimi tione Domini 1090, xv Kal. Octobris. Ego Siguinus
consensu tradunt. lllas Urbani litteras, ex supra abbas subscripsi, et in prajsentia archiepiscopi
laudato Annalium Carthusiensium libri quarti ha- Hugonis hanc chartam ex integro conflrmavi. »
ctenus non VulgatiVallis-Dci exemplari exscriptas, o30. Morkensius, e cujus apographo, in chrono-
mecumque ajam saepius laudato, qui sese nomi- logico-diplomaticam,quamdeS. Brunonecontexuit

narinullaratione vult, Carthusiano Parisiensi com- Diatribam illato, atque ad autographum, uti ait,
municatas, huc transcribo. Hisce concipiantur ver- recognito, chartam hanc descripsi, Hugonem ar-
bis: «Urbanus episcopus,servusscrvorum Dei,Cha- chiepiscopum, in cujus praesentia sese jam recita-
rissimofilio Siguino, abbati Casa!-Dei,et omnicon- tam chartam ex integro confirmasse, Siguinus,
gregationi salutem et apostoHcam benedictionem. Casae-Dei abbas, affirmat, merito ab Hugone, Gra-
Eos, qui ob Ecclesiae Romanse obedientiam labori- Btianopolitano episcopo, utpote qui archiepiscopus
bus fatigantur, Romana? quoque Ecclesiaj ope di- non fuerit, distinctum pronuntiat, aliumque eum
gnum est relevari,Quia ergo nos ad sedis apostolica? non esse, quam Hugonem, anno 1080 ex episcopo
servitiumBrunonem, charissimum filium, evocavi- Diensi sedisqueapostolicoelegato, supra saepissime
mus, ipso ad nos perveniente, ut ejus cella detri^ laudato, Lugdunensem archiepiscopum creatum,
menti aliquid patiatur,pati non possumus,quoniam insinuat. Idem etiam in sua de Carthusianorum
nec debemus. Vestram ergo dilectionem rogamus, initiis Dissertatione num. 108, ubi huc jam tran-
et rogando prfficipimus, ut eamdem cellam in li- scriptam chartam pariter transcribit, Columbius
bertate pristina remittatis, chyrographum quoque observat, et recte quidem; alium enim Hugonem
quod vobis de eadem cella preediclus filius noster archiepiscopum, quem Siguino,recitatam chartam
in fratrum dilapsione fecerat, pro noslra dilectio- confirmanti, astitisse verosimile sit, non novi.
ne restituite, ut in liberta pristina valeat perma- Nec est, cur mirum accidat, Hugonem alium in
nere. Nuncenim fratres, qui dilapsi fuerant, Deo charla, alium in chartaesubscriptionecommemora-
inspirante, regressi sunt, nec aliter acquiescunt in ri; nihil enim obstare videtur, quo minus Siguino,
eodem loco persistere. Sane postquam bse vobis ^ Casae-Dei abbati, tunc quidem, cum Landuino eju-
^ sque sociis Carthusiam restituit, Hugo, Gratiano-
perlatae sunt litterse, intra triginta dies prsefatum
chyrographum pro nostrai jussionis reverentia re- politanus episcopus; tunc vero cum chartam, qua
stituere ne moremini. » restitutionem hanc fecit, conflrmavit, Hugo, Lug-
529. Porro Siguinus, statim atque hae ac S. Bru- dunensis archii^.piscopus, adfuisse credatur. Quod
nonis litteraj exhibitfe ei fuerunt, pontificio manda- si id displiceat,vide,num baec chartae verba, « Do-
to, uti omnes iterum Sancti biographi scribunt, num, quod nobis Bruno fecerat, coram
praedictus
obtemperans, Carthusiam Landuino aliisque S. congregatione nobis commissa in capitulo nostro
Brunonis hanc redeuntibus, restituit.
discipulis, ad sub praesentia Gratianopolitani episcop. Hugonis
Chartam publicam^suprasa^pissime jam laudatam, ego ipse frater Siguinus...reliqui, » interpunctione
quaid fecit, subjungo. Sichabet: « Ego frater Sigui- postverbum « fecerat » omissa, positaque post no-
nus, abbas Casa;-Dei, notum fieri volo prsesenti- men Hugonis legi nequeant, ut sensus chartse sit,
bus et futuris, quod frater Bruno a D. papaUrba- Brunoni quidem, dum Carthusiam Siguino Casae-
no Romam evocatu;, videns loci destitutionem, Dei abbati donavit, Hugonem Gratianopolitanum
fratribus recedentibus propterabsentiamejus,dedit episcopum Siguino autem, dum hanc Landuino
;
locum Carthusiae nobis etCongregationi nobiscom- j) ejusque socii£restituit,Hugonem,Lugdunensem ar-

missffi.Postmodum vero rogatu Patris nostrl papai chiepiscopum, praesentem astitisse. Utrolibet modo
Urbani,et precibus prap.memorati fratris Brunonis, reshabuerit, ila equidem apparet, non esse, cur e
et eisdemfratribus, utibidem remanerent, apriore duobus Hugonibus diversis, quorum alter in ipsa
eorum Brunone plurimum confortatis, fratri Lan- charta, alter in hujussubscriptionememoraUu-ân-
duino, quem magisterBruno discedens ca^teris fra- tiquumhocce monumentumpro suspectohabeatur.

tribus praeposuit,ipsi et caiteris fratribus sub eo de- 531.Exhocporropraeteralianonpauca, de quibus
gentibus, et eorum successoribusdonum,quod no- jamsupraactum,etiamhabemus, Landuinum alio-
bis preedictus Bruno fecerat, coram congregatione squeSancti discipu!osRoma,quo Brunonem fuerant
nobis commissa in capitulo nostro sub praesentia secuti, ab anni 1090decimo quinto Kalendas Octo-
GratianopoIinatiepiscopiHugonis. Ego, ipse frater bris, seu septima decima Septembris die, qua di-
Siguinus, praedictaj Casae-Deiabbas, cum consensu ctum monumentum datumnotatur, ad Carthusiam
fratrum nostrorum reliquit et cis et successoribus fuisse reversos. Atque hinc jam consequitur, ut uon
eorum [locum prajdictae Carthusiaj pro voluntate uno amplius anno,quemadmodum nonnulli absque
eorum omniuo liberum feci, et juri eorum om nino vade antiquoconteudunt,5edpaucisduntaxat men-
328 ACTA 326
sibusapudpontificem cum Brunonesinlcommorati. A. thusianorum palriarcham, in archiepiscopum suum

Verum anneomnes.qui ante Carthusiam inhabita- delegissefertur; verum eumillam dignitatem recu-
rant, cum Landuino ad hanc tunc rediere? Omnes sasse, ac solitudinis amore dignilatem humiliter
sane propemodum id fecerint, siZanotlio, qui,duos respuisse scribunt.Tunc Bruno, excussso mundanai
duntaxat, Lanvinum nimirum etLambertum, apud gloria) jugo, eremumapudScyllacium in Calabrise
Sanctum mansisse,in conscriptaase Brunonis Vita finibus petiit, ubi, constructo coenobio S. Stephano
seu Historia, p. 89, affirmat,sitcredendum.Verum, sacro, ac, Rogerio duce, ibidem angelicam vitam
etsinumerum eorum,qui cum LanduinoadCarthu- traduxit,meritis plenus, sanctitate non minus,quam
siamredierint, a]iorumque, qui cumBrunoneman- miraculurum ac doctrinae fama clarus obdormivit
serint, definirehaud possim, plures tamen posterio- in DoniinoannoHOl, sepultusqueest in suprarela-
quam duos, a Zanottio ex to coenobio, ubihactenushonorifice colitur. n

res hosce fuisse, dictis
memoratas, palam est ex duobus supra adhuc citatis 533. Ita ille, Sanctumnostrum non tantum, quod
diplomatibus, quorum alterum a Rogerio, Apulise et mox ilerum laudatus primorum quatuor Carthusise
Sicilise duce, alterum a Rogerio itidem, hujus pa- priorum chronologus facit, ad archiepiscopalem
comite, in S. Brunonis Rhegiensis ecclesiai sedem electum fuisse, affir-

truo, Calabrise et SiciJise
ejusque sociorum, qui in Calabriam, aliis Sancti B mans, verumetiam Arnulphum Rhegiensem archi-
discipulis ad Carthusiamjam reversis, secesserant, episcopum,post cujus obilum id accidit, anno 1090
favoremfuitconcessum.Tamin uno enim, quam in diem extremum clausisse. Ipsum porro etiam, ut
altero (adi num. 509) dicuntur Brunoet Lanvinus a
Morkensius in chronologico-diplomatica sua de S.
Galliarum partibus cum sociis in Calabriam adve- Brunone diatriba"docet, Severus a Neapoli, ordinis
nisse; ut proinde, LanduinoaliisquenonnuIIisCar-
Carlhusiensis alumnus, in ms. antiquo Rhegiensium
thusiamrepetentibus, pluresapud Sanctum, quam archiepiscoporum catalogo notalum invenit ut ;
Lanvinus etLambertus,manserint. Quomodo enim proinde Arnulphum dicto anno lOOOobiisse, dubi-
alioquin (videsisnum, 510) Bruno simulque Lanvi-

tandum non sit, maxime cum nihil occurrat, quod
nus, si, cum in Calabriam venerunt, unus ipsis Lam- aliam eventui huic epocham praestituere,utcunque
bertus adfuit, socios sibi e Galliarum partibus ha-
suadcat.Jamvero cumres ita habeat, atque Arnul-
phus, ut laudatusUghellus locos proximecit. etiam
buisse adjunctos, diciinduobus prsefatis diplomati-
bus potuere? Quin itaque Sanctus duos ut minimum docet,Gregorio VII, qui anno 1085 obiit, S. Petri
praeterLanvinum socios, aliisin Carlhusiam remis- cathedram occupante, aut certe, si id,quodArnuI-
sis, apud dubitandum vix apparet. q P^" decessoranno 1086 adhuc in vivis fuisse videa
se retinuerit,
tur, displiceat, Urbano II ad illamnondum evecto,
532. Examinemus modo, quid hisce Sanctoque
deinde sit factum. Quatuor primorum Carthusiae Rhegiensium creatus fuerit archiepiscopus, conse-
priorumchronologusin Sancti nostrielogio (videsis ctarium est, ut sub Urbani pontificatu sedes Rhe-
Commentarii hujus num. 7) deBrunone apud pon- giensis ante annum 1090 non vacarit, ac proin ut
tificem Urbanum jam versante, sic scribit « Sed :
etiam ante hunc annum Sancli nostri ad iliam ele-
cum tumultus et mores curiae (pontificiae scilicet) ctio,utpotepapaUrbano,quemadmodumprimorum
ferre non posset, relicta curia, contempto etiam quatuorCarthusiaepriorum chronologusverbis pro-
archiepiscopatuRhegiensiseccIesiae, ad quem, ipso xime recitatis memoriajprodit, volentc, facta non
papa volente, electus fuerat, in Calabriae eremum contigerit.Necseriuseamdem,ut jam siipra proba-
successit, » seu, ut alias melius scribitur, secessit. tum,contigisse,simiIiratiocinandimodofaciIeetiam
Sanctus itaque, qui, uti hic a scriptore fide enim- probabitur, si modoRangeriusad archiepiscopatum
vero dignissimo docemur, in Calabriam, pontificia Rhegiensemipso anno, ut verosimiliusfactuni,1090
curia relicta, secessit, ad Rhegiensem etiam archi- fuerit electus; cum enimilleadannumut minimum
episcopatum, antequam inregionem illam secede- 1 106 scdem illam tenuerit,consequens eril,ut Sancti
ret, fuit electus; ut proinde, cum secessus is ex D nostri ad camdemelectio postannum 1090, utpot(
dicendis currente adhuc ipso anno 1090 acciderit, post quemita, viventeUrbano, subcujuspontificatu
certe non quam hoc etiam anno ad dignita-

serius, ha-c ex dictis accidit, sedes illa non amplius vaca-
tem illam fuerit postulatus. Verum anne id etiam rit, certissime haud contigerit.
II papa; Vita jam
534. HincRuinartius in Urbani
non citius, quameodem anno 1090 evenit? Id sane
nullo ex capite apparetBruno enim ex jam dictis
;
num. 81 merito sic scribil » Ad
pluries laudata :
ante eumdem dictum annu m 090 ad pontificem non

1
hunc annum(l090 scilicet^Brunonis adRhegicnsem
venit, nec ulla ratione verosimile videtur, fuisse archiepis('0[)atum eIcctioncm,quani vulgati auctores
eum, cum nondum ad Urbanum, discipulum olim anno 1095consignare solcnt, idco revocanuis, quod
suum, venisset, a Rhegiensibus in archiepiscopum hoc solummodoanno sub Urbani ponlilicalu scdes
clectuni.Ad hajc Ughellus, t.IX Italiic sacra^ in ar- ilia vacua fuerit, morte scilicet Arnulphi archiepi-
chiepiscopis Rhegiensibus, col. 32i-, Sanctum na- scopi, cui, recusante dignilalem illam Brunone,
struni sequcnti ornat eiogio : « Moritur (Arnulphus sulistitutus est sub hiijus annifinem Rangorius.Ilic
Rhegiensis archiejiiscopus) aimo... 1090. Ejus in quippe privilegium Thoodori S({uillaconsis cpiscopi
loco cloricorum swnatus sanctum Bruuoncm, Car- supra laudalum (infra id rccitabimus) confirmavil
327 S. BRUNONIS CAHTHUSIANORUM INSTITUTORIS 328
diel7Dccembrisanno1090archiepiscopusRhegien- A niinus efficaciter, cum Rom» adhuc existeret,
sis electus, ac deincops ad annum 100 variis con-
1 quam cum in Campaniajam versaretur, S. Bruno-
ciliis et pubHcisinstrumentissubscripsissememora- nem in Rhegiensem archiepiscopum eligcndum
tur sub archiepiscopi titulo, apud
ut videre est curare potucrit, fcceritne id ille, cum adhuc Ho-
Ugiiellum tom. IX Sanctum itaque
Italia! sacrff".» msa, an cum jam in Campania ageret, plane est
Brunonem nec serius, nec citius, quam anno 1090 incertum, ac proin etiam an ante, an post me-
ad archiepiscopatum Rhegiensem fuisse electum, diam anni 1090 (Gslatem, quo tempore, ut jam di-
certum omnino atque extra omnem controversiam ctum, Urbanus Roma in Campaniam abiit, San-
argumentis modo in medium adductis posilum victus noster fuerit Rhegieusis electus archiepisco-
detur; ut proindebiographinostrirecentiores, alii- pus. Utut sit, id equidem anno 1090, et quidem ut
quescriptores, qui, SanctumnostruminPlacentino minimum ad hujus Aprilem jamprovecto, factum,
concilio,seu hujus, anteannum t09Dnon celebrati, indubitatum est ex supra dictis.
tempore a Rhegiensibus in Necminus, utpote in irrefragabiliprimorum

archiepiscopum postula- 536.
tum primum fuisse, volunt, audiendi non sint. Ve-
quatuor Carlhusiae priorum chronograplii testimo-
rum quo circiter anni 1090 mense S. Brunonem in nio (adi num. 532) fundalum, indubitatum est, S.
Rhegiensem archiepiscopum eligi evenit? Cum ante BBrunonem, cum sublimemmaximedignitatemsibi
Aprilemdicti annilOOO Sanctus ex dictisRomamad oblatam recusasset, « in Calabriae eremum, cui
Urbanumpapam appulsus nonsit, necantesuumad Turris nomen est, » secessisse. Verum quandonam
hunc accessum, ut pariter ex dictis apparet, ad Rhe- id Sanctus fecit, aut, ut ab eo, quod prius indubie
giensem sedem electus postulatusve fuerit, conse- fuerit, incipiam, quandonam id faciendi faculta-
quensest, ut nec hoc ante dicti anni 1090ApriIem tem a pontiflce Urbano obtinuit? Blomenvenna in
acciderit; ipsone autem hoc mense, anserius, defi- conscripta a se Sancti nostriVita itaprodit memo-
nirehaudqueo, omnibus prorsus, qua? ad id utcun- rise : « Beatus... Bruno, cum summo pontifici pro-
que sufflciant, argumentis deflcientibus. Attamen pter obedientiam annis paucis adbaerens non mo-
dispiciamus, an ex iis, quae discipulorum S. Bruno- dicum Ecclesiae profuisset suis consiliis, prudentia
pis adCarthusiam reditum excepere, nihil omnino, et sapientiaincomparabili, prout ex ejusdem papae
quoSancti adRhegiensem archiepiscopatum electio- Urbani decretis et aliis factis conjici datur, in qui-
nis tempus propius adhuc deflnialur, possit elici. bus sanctus Bruno (haud dubium) indefessolabore
535. « Visumest, » inquit deUrbanopapain hujus desudaverat,sempertamenad dilectae suae Rache-
Vita num.82Ruinartius, ccircahujus anni (1090 ni- plisamplexus,ad eremi et solitudinisquietem redire
mirum) medium, cum ei Romse vix respirare liceret. desiderans, curiae strepitus et tumultus molestissi-
provincias, Rogerio (Apuliae sciIicet,CaIabria3 et Si- me seinperferebat, cumquenon posset ultra flara-
cihae duci) et Boamumdo (preecedentis fratri) sub- mam tranti desiderii comprimere,antequam prae-
jectas, adire, utibi paulo Hberius rerum ecclesiasti- fatus summus pontifex de Placentia transiret in
carum curam ageret. Certeeum sub medium men- Galliam, cum multa instantia vix tandem obtinuit
sis Augusti hocannoinCampaniaexstitisse, constat Iicentiam,relicta curia, eremum, quamincoluerat,
ex privilegio sancti Basoli, quod Sinuessae datum repetendi,aut aliam,si placeret, eligendi.» Hactenus
est hoc anno die xviii Kalendas Septembris, Burchar- BIomenvenna,praesipua saltem,quse hic memorat, e
do ejusdemloci abbati inscriptum. » Ut Urbano Ro- Vita,perPuteanum contexta, mutuatus,nec Surius,
mee, quemadmodum hic ait Ruinartius, respirare qui ex ambobus hisce biographis suam de S. Bruno-
tunc vix licuerit, factum indubie fuerit ex eo quod, ne lucubrationem concinnavit, multum siveab uno,
cumHenricus imperator, Alpes transgressus,infesto siveab altero hic dissentit; quod si autem recte
agmine uti ex Bertholdi Constantiensis presbyteri ad notent, Sanctus a pontifice secedendi in eremum
Hermannum Contractum appendice ad dictum an- curia pontiflcia relicta, facultatem non prius obti-
num 1090 inlelligitur, in pontiflcem ejusque adju- ^ nuerit, quam cum jam hic, celebrato Placentiae
tores ferretur, Romani antipapse Guiberti asseclae, concilio, in Galliam esset abiturus; quod cum an-
audaciores inde facti, in officio contineri vix pos- no 1093, utiinter omnes convenit, factumsit, con-
sent,tutamqueUrbano Romae commorationem nullo sequens erit, ut Sanctus nec antehunc annum,nec
modorelinquerent. Verum, utadremjam veniam, ante quinquennalem circiler apud Urbanum (ad
erit fortassis, qui, quod Urbanus lunc in Gampa- eum enim ex dictis anno 1090 venerat) commora-
niam Roma sese receperititaquetum Rhegiensici- tionem recedendi a curia pontiflcia repetendique
vitati propior sit factus, Sanctumnostrum, potiflce eremum facultatcm impetrarit.
iflo, queminCampaniamsecutus fuerat, agente,ad 537.Verum, uti Sanclum ante annum 1095, con-
Rhegiensemarchiepiscopatumfuisseeleclum,suspi- tra ac iidem Brunonis biographi scribunt, electum
cetur. Etvero, si Urbanus, utiannol089,itaetiam fuisse Rhegiensem archiepiscopum, ita etiam illum
anno 1090 Rhegii fuisset, esset saue, cur quis non ante eumdem annum eremi vitaeque solitariaj repe-
immerito idsuspicaretur.Verum cum in Campania tendae facultatem ab Urbano obtinuisse evincunt
pontifex, postquam Roma esset egressus, reliqua infra huc transcribendaj chartaj Rogerii comitis,
anni illius parte commoralus fuisse videatur, nec Mesimerii, Squillacensis episcopi, aliaque, equibus
: :
329 ACTA 330
Sanctum ante annum 1095, imo jam inde ab anno A tem obtineret, atquein Calabriam secederet, apud
i 090, aut certe ab anno 1 09 1 in eremoCalabrina,pon Urbanum papam fuisse commoratum, suis quas
tiriciacuriarelicla,fuisseversatum, manifestum est, adhibet loquendi formulis indicans. Quare, cum
utiquisque exinfradicendisfaciieintelliget. Et vero Carthusiani antiquiores, qui quidquam de sancto
Iaudatibiog-raphi,seupotius ii,e quibushorumanti- Ordinis suilnstitutorelitteris consig-navere, suafere
quior Puteanus id hausit, Sanctum nostrum tan- omniaelaudato, oujus hic jam recitata verba sunt,
diu apud Urbanum papam commoratum esse, non primorumquinque Carthusia? Priorum chronologo
alio forte ex capite in litteras misere, cfuam quod hauserint,verosimiIIime hujus inhaerentes vestigiis
priori quinquennio, quo Calabrinam eremum in- Sanclonostro, nonquinquennalem, sed longe mi-
habitavit, subinde a Pontifice illo, consiliis ejus nus diuturnamapud Urbanumpapam commoratio-
in rebus arduis implexisque, difficillimis iis tem- nem attribuerint; nec sane immerito, cumSanctus
poribus frequenter emergentibus, uti volente, e ad hunc ante anni 1090ApriIem non venerit, hoc-
solitudine sua fucrit evocatus, uti infra docebo. que ipso anno Pontificiam curiam reliquerit, uli ex
Ut ut sit, Sanctum equidem non quinque annis, sed jamsupra dictissatis liquet, magisque ex dicendis
totidem duntaxat, aut fortc etiam paucioribus, patescet.
mensibus apud Urbanum post suum e Carthusia B
§ XXXII. An Sanctus a Rogerio Calabrise comite,
eg:ressum mansisse, palam est ex eo quod ad hunc venationem exercente, in Calahrise specu, in qno
ex dictis non ante annil090, Aprilem aut Maium se cum sociis abdiderat, fuerit rcpertus
; quo, re-
eoque ipso anno adhuc currente, in licta Pontificia curia, primum concesserit, et cur
accesserit,
tunc Carthusiam non repetierit.
Calabria jam exstiterit atque ibidem eremum,
quam aut eodem anno 1090, aut certe non diu 1)39. Sanctumnostrum,Pontiflciacuriaex Urbani
post inhabitare ccepit, a Rogerio, Calabriee et Si- Papaa consensu relicta, in Calabria> eremum, cui
cilia2 comite, sibi concessa charta publica impetra- Turrisnomen, secessisse, sedem ibidem, casis hu-
vit, uti infra dicenda aperient. Nec Sanctum diu- milibus exstructis, flxisse, in speluncis, in quibus
tius, quam jam statuerim, apud Urbanum papam, cum sociis morabatur, a Rogerio Calabriaj et Sici-
antequam a suo e CarthusiaegressuPontificia acu- li;c comite,qui eum tum nondum cognoverit, vena-
ria secedendi facultatem obtineret, Calabrianiquc lionem exercente, inventum, hacquc occa-
fuisse
petcret, commoratum csse, credidere, ut apparet, siune factum, ut eremum illam ab hoc principe
vetustiores Carthusiani. ol)linuerit,momorice produnt omnes praecipui,quos
538.EtenimprimorumquinqueCarthusia*Priorum ^ admanumhabeo,S8eculoquinto decimoposteriores
, i:„ :. r.. -i- ,
chronologusseu antiquior ,•
Sancti nostri biographus, . ,
g^Bruuonis biographi, videlicet Zacharias Bcne-
qui ex supra dictissa;culo xin floruit, deS.Brunone dictus, Puteanus, Blomenvenna et Surius. Solius
primoquidem num. 16 etseq.ita proditmemoria;: BIomenvennK, quod reliquos sibi adamussim fere
)> Venerabilis Pater, ad, summum Pontiflcem ve- consonantes habeat, horumque proinde omnium
niens,eidem, non longe, sed brevi tempore as- locum tenere queat, verba huc spectantia, reliquis
sistens, ejus multa
consiliis et auxiliis salutaribus fere omnibus omissis, transcribo. Sic babent
oncra supportabat, et multum
regimine sanctsein » Cum voluntate itaque et bcnedictione summi
Dei Ecclesice ejus sollicitudinem sua promptitudine Pontiflcis dimissus Bruno nimirum) Calabria;
(S.
subievabat. Diu tamcm patienter dissimulare non deserta petiit cum aliquot ejusdem propositi viris,
potuit tristimam et dolorem conceptum de suorum quos fcrventissimis suis exhortationibus ad mundi
dispersione filiorum, ctstrepituset tumultuscuria?, contemptum induxerat.Audierat enim,illicdeserla
impedientes dulcedinem ct quietem, qua frui et esse locaplurima ad pcenilentiam agendam solita-
pasci in eremoconsueverat, graviter ferens et diu- riamque vitamsectandam aptissima.Optabat, prout
tius fcrre non sustinens, exposita summo Pontiflci frequenterdecrcverat,redirc Carthusiam ad fralros
sua desolatione, cum summa instantia imploravit D suos charissimos, quospramiiserat sed quia sum- ;
et impetravit a curia scparari et quod posset ad mus Pontifex cum sua curia transibat in C.alliam,
eremum et cellffi jam pra^gustatam dulcedinem et in cujus finibus Carthusia sita est, metucbat, ne
desideratam requiemrepedare; » deinde vero num. curiam, quam fugiebat, ibi declinare non posset.
24 sequentia, qu;,c huc etiam faciunt, suppeditat Et ideo ad Calabri» potius dcscrta se contulit
» Bruno igitur, vir sanctissimuset gemina scientia Venititaque Vir sanctusadquamdamCalabriaêre-
prfcditus, tam divina scilicet, quam humana, mum, cui Turris nomen cst, in dio^cesi Squil-
cremum C;a'thusi;erexilsex annis, ctpost, ut pi lacensi, ibique non cellas prcliosas, quia siiniptus
dictum est, non diu post ad c-
a Pa])a vocatus, et ad eas non suppctebat, sed casas Inimilcs de
renuimCalahria', cui Turris nomcn cst, trajisicns, vili m;it(n'i;i, scd iii Cliristo protiosa, a'dilicavo-
ibi, sancto conslruclo monasterio, mullorum Dci runt
scrvorumiuuu-horclarunirectorexstititetminister.)) ;>l().uCmii ;iutcin (lictam ('i"omumpriimiin inlia-
ItaillcutroI)i([ue, ((uaLitum ;ipi)arct, S.
lirunoncm, bit;ir(! ((i-pisscnt, conligit, Doinino lioc opcranlc,
nonquinque anuis, scd longebreviori temporisspa- ul (piodain die coines Calabria^ Hogerius^cum suo
tio, antcqii;iincurircPontilieiceroliu(piend;efacuIta- 11011 p;irvoroniit;itu ct canum multitudine copiose
PATUOL, CLll. 11
:
in eadem eremoTurris venationi insislens, ad lo- A declarat, in Calabrium.parlimhuic, uti infradoce-

cum,abi scrvi Dei habitarc coepcrant, devenirct bo, parlimcomitiRogerio tunc su])ditam,vcncrint,
canes autem,olfactu suo diversa ferarum vestigia ibique, cum ante ipsiusmet ducis Rogerii duclu in
insequentes, ad spcluncas seu casas, in quibus terris huic subditis locum proposito suo aptum
sanctus Bruno cum suis liabitabat, dcvenerint. quocsivissent, nec invenissent, talem tandem inRo-
Ubi fixis pedibus, latratibus multis domino suo in- geriicomitis comitatu seu lerris huic subjectis ele-
dicabantmagnamsc invcnissc procdam. Quo viso, gerint, conscctarium est ut, obtenta a Pontifice
comes, cum suis concito cursu veniens, repperit curiam relinquendi eremumquc petendi facultate,
Patros praidictos in cisdcm speluncis, flexis gcnibus non rccta, ut Blomenvenna verbis proxime recita-
crectisque in coehim vullibus
ac manibus simul lis doccl, inTurritanam Calabriai crcmum Rogerio
orantes et Deumlaudantes Vidcnshoc comes, ma- comiti subjcctam, sed in terras duci Rogerio sub-
gna admiratione repletus, equo, cui insibebat, de- ditas, locum ercmiticaj vitai aptum ibidem quajsi-
siliens, devote et hnmiliter ipsos salutavit, deque turi, sese contulerint.
causa adventus statuque ipsorum soUicite interroga- 542. Imo vero cum, ut jam dixi, loco in hisce,
vit.A quibus cum singula per ordinem didicisset, quem proposito suo idoneum arbitrarentur, non in-
gavisus est valdelaudansDeumetglorificans, quodg vento, talem in terris, uti diplomatis a Rogerio
tali eum dignum judicasset prgeda.Sperabat enim duce collati pi'oxime recitata verba fidem faciunt,
religiosus comes, se terramque suara eorum meri- Rogerio comiti subjectis, qua^sierint, verosimiliter
tis et precibus adjuvari apud Deum atque in pace ad hunc ante Sanctus ejusque socii, quo voti sui
conservari. Et propterea,ulpossentibidemquietius compoles fieri,locumque ab hoc principe, siquem
vivere, diutiusque perseverare, dedit eis ecclesiam proposito suo aptum in terris ejus invenirent, im-
Beatse Marige et Beati Slephani de eremo; ubi eos petrare possent, a duce Rogerio fuerint adducti.
frequenter visitans, de viteenecessariis providebat, Quod ut credam, eliam facit, quo Rogerius comes
documentaque salutis ab eis libenter audiebat, S. BrunoniejusquesociisCalabrinameremum con-
beatumveroBrunonem,ipsorumomniumpastorem cessit,dipIoma. In hocenimcomes sequentemfatur
acPatrem,quem pra; cseteris arctius diligebat, ad in modum : « Notum esse volumus fraternitati
se frequenter evocabat. Quemetiam in magna re- vestrae,perDei miseincordiam aGalliarum partibus
verentia semper habuit, et tanquam primum in ad regionem istam Calabrise sanctse Religionis vi-
domo sua, ejus consiliis acquiescens, ejus oratio- ros, Brunonem videlicet et Lanvinum cum sociis
nibus, quibus plurimum confidebat, se jugiter ^
eorum pervenisse,qui, contemptamundialisgloria?
commendans. ^^
vanitate, soli Deo elegerantmilitare. Horum itaque
541.Hactenus Blomenvenna, seu potius omnes desiderium ego cognoscens, et ipsorum meritis et
supra laudatiS. Brunonisbiographi: nunc singula precibus apudDeum adjuvari desiderans, ab eorum
aut saltem pra^cipua,quaeverbisrecitatis adstruun- charitate precibus multis obtinui, ut in terra mea
tur,examinanda, ac inprimis quidem, an Sanclus, locumsibihabilcm eligerent, in quoad serviendum
obtcnta a Ponlifice eremum repetenti facultate, Deo qualia vcllenthabitacula prajpararent; » quibus
recta in Turritanam Calabria? erenmmsese recepc- verbis cum sese comes elfecisse indicet, ut Bruno
rit, ibique a Rogerio, Calabriai et Siciliai comite, ejusque socii in terra sua, seu in Turritana Cala-
venationem exercente, nondumque, ut recitata briai eremo, uti ex consequentibus intelligitur, lo-
Blomenvennffi verba indicant, eum noscente, in spe- cuni proposito suo aptum, in quo qualia vellcnt
cu fuerit repertus. Rogerius.Roberti Guiscardi Ro- habitacula construerent, elegerint, consectarium
gerii comitis mox dicti fratris fllius, Apuliaj, Ca- est ut, antequam id facerent, cum comite Rogerio
labriseet Sicilse dux, in diplomate
infra huc tran- dere egerint, adeumadeo aduceRogerio, quieos
scribendo,quo Calabrina;eremi donationemS. Bru- duclu suo in quserendo in terris suis loco anteaex
noni ejusque sociis a comite Rogerio patruo suo j) diclis juverat, verosimiliter adducti. Atque hinc
faclam, anno t093 ex dicendis confirmavit^ ita porro jam consequitur ut, electa jam sibi in pra>-
loquitur: « Notum esse volumus fraternitativestrfe dicta eremo sede, habitacuiisque qualibuscunque
de duobus viris, Brunone scilicet et Lanvino, qui, constructis, a Rogerio comite, rei hujus, ut BIo-
sanctse religionis studio accensi, cum sociis suis in menvenna supra recitatis verbisaliique laudatibio-
terram Calabriee a Caniarum partibus, disponente graphi indicanL, plano inscio, inter venandum in-
Deo, venerunt, etmeo ductu in terram, quaj prae- venti non luerint.
dicta est, locum, qui eorum proposito conveniret, 543. Quare,ut Rogerius comes Rrunoni ejusque
qusesierunt, quem cumsibi idoneum penesmenon sociis loci in ditione sua, qui eremiticse vitse aptus
invenissent, elegerunt manere inter locum, qui di- foret, optionem fecerit, contigisse puto non occa-
citurArena, et oppidum, quod appellatur Stilum. sione venalionis, in qua eos in specu abditos ora-
Locum autem illumRogerius, comes Sicilia?, pa- tionique intentos repererit,sed duccRogerio inter-
truus meus,.... illis donavit: de comitatu enim ip- veniente, e quo cum de austerisssima Brunonis
sius per meam concessionem erat. » Cum ergo ejusque sociorum vita, sanctissimisque moribus
Sanctus noster ejusquesocii, uti hic Rogerius dux nounuUa inaudivisset,viroshujusmodi, ut otequo-
333 ACTA ^Zi
rum precibus ac meritis auxilium sibiaDomino.uti A nocturnorevelatffi; alia enim hujus et alia istius est
ipsemet proxime recitatis diplomatis sui verbis iu- conditio.In isto donat locum, ab bominumcultura
dicat, adfuturum speraret, in ditione sua sedem desertum, et poterat legitime, nulla etiamdatara-
figere desiderarit, atque ad sese adductos, ut in ea tione; in illo vero Capuanae prodilionis reos capite
quem vellent locum sibi eligerent, rogarit.Et vero damnatos Brunoni in perpetuam servitu-
tradit S.
quod de S. Brunone ejusque sociis, quos, ante sibi tem; cujusmodi mancipationiscausasecundem leges
nunquam visos penitusque ignoLos, inter venan- formanda erat. »
dum comesRogerius in specu Deum intentissime 545. Hactenus ille, contendens scilicet non fuis-
orautes invenerit, plurimisque idcirco beneficiis Sanctus vere a Rogerio seu duce seu
se cur, etsi
auxcrit, a laudatisSancti nostribiograpbis memoria; comile, venaLione animum relaxante, in speiunca
proditur,baud saLapte,quemadmodum modoabun- unacumsociis Deum oransinventusesset, rei bujus
deindicavi, cum duobus jam citatis diplomatibus in prffimemoratis diplomatibus mentio fieret, fal-
concordare, anLe me in Neapoli sacra apud Suria- samque proinde illam ex borum silentio argui non
num Annolationum in contextam a Surio Sancti posse. Veiûmsit ita; fuisse equidem Sanctum, uti
nostriVitam pag. t89 a Caesare de Eugenio jam verosimilius esse autumat, a Rogerio duce inter
observatuminvenio. Nec observationembanc avero B venanduminventum,nuIloomnino potestscriptoris
alienampronuntiareau«isuntCartbusia3CoIoniensis sive recentxoi'is sive antiquioris testimonia confir-
alumnus Morkensius in sua cbronologico-diplomati- mari; ut proinde Morkensio id omnino gratis vi-
ca de S. Brunone Diatriba et Zanottius in adorna- deaLur confictum, liceL interim conlra hanc illius
ta ese Bononiensibusque in Italia Cartbusianis in- opinionem, uti contra Blomenvenna? aliorumque
scriptaSanctiejusdem Vita seuHistoria; vere La- ])iograpborumnostrorum,quiSanctuminTurritana
men Sanctum nostrum ejusdem socios a principe Calabria; eremo a comite Rogerio, morari in hac
Rogerio, venationioperam dante, inspecu orantes illum ignorante, fuisse inventum statuunt, opinio-
fuisse inventos, bincque, ut bic in illos plurima ncm fieri potest, nuUum omnino exjam sfepe lau-
beneficia contulerit, factum esse, conantur ostendatis diplomatibus argumentum positivum queat
dere, idque viis duabus diversis. forinari, nihilque etiamaliunde obstet, quo minus
Ac priorquidem,Sanctum nonacomite Ro-
544. a duce Rogcrio in quadam ditionis suai spelunca
gerio inTurritana seu Squillacensi Calabria^ eremo, inventus fuisse credi queat Sanctus noster, quem,
sed aduceRogerio in quodam ditionis suai antro seu priusquam Rogerii comitis terras adiret, in terris
spelunca eum Lanvino aliisque, quos sibi babcbat ^
ducis Rogerii exstitissse, recitata supra
ex bujus
adjunctos, sociis inventum fuisse, astruit cum au- :
'
diplomate verba fidemfaciunt. At vero Suriauus,
tem sesehuic potius opinioni, quam alLeri, qua? qui pro opinione,Sanctum nostruma comite Roge-
Sauclum, non a Rogerio duce, sed comite, inven- rio, cui prorsus adhucignotuserat, desertoinspecu
tum staLuiL, ob supra recitata concessi a Rogerio fuisse repertum, astruente, seu potius pro Sufio
duce diplomatis verba adbairere edixit, rationem illam tradente stat, in suis inhunc Annotationibus
etiam ob quam fuisse equidem reipsa Sanctum, pag. 192, cuntra Ca?saremde Eugenio, qui, utjaiu
orationi in specu vacantem, ab alterutro Rogerio, dictum, bistoriam illam cum diplomatibus supra
venationem exerceute, inventum exisLimet, lectori citatishaud sat apte componi in sua Neapoli sacra
reddit, de historia, qua? id factum prodit, sequen- observarat, diploma seuprivilegium, infra recitan-
tem scribens in modum : « Haic proveritate histo- dum, quod a Mesimerio, Squillacensi episcopo,
quam ex tradiLione majorum agnosco verissi-
riae, Bruno accepit, in prajsidium advocat.
mam, et agnoverunt compilator Fasciculi tempo- 54G. Ita enim ibidem scribit:« Ait praifatus Ca?-
rum, Henricus Kalkariensis De ortu et progressu sar exquisitam se diligentiam in hac veritate (de
Ordinis Carthusiensis,Puteanus scriptor Vita?, scrip- Brunoue scilicet a Rogerio comite, cui adhuc peni-
toresque domestici omnes. » Ne quis vero contra D tus ignotus erat, in deserti seu eremi Calabrinaj
illam,uli traditionem etiani arguat ex eo quod
ait, latebris reperto,) pervestiganda adbibuisse : non
Saucti, in speluncisa Rogerio sive duce sivc comi- negaverim. Sed nihilominus non vidi.ssc diploma
te, venationemexerceutc, inveuti, mentio non oc- vcl certe leviter expcudissc Mesimcrii, cpiscopi
currat in utriusque hujus principisdiplomatibus su- Squillacensis, multa persuadcnt. Si enim librasset
pra citatis, mox proxime huc transcriptis
verbis illud, quodibi dicit, S. Bruuonem in dcserlis Cala-
scquc.uLia hajc subjungit « Necest cur quis ha'si-

: bria^ locis per tcmpus satislongum degissc, prius-
tcL dubiLeLve de veriLate rei ex eo quod nequc quam ad Squillacensem Iransirct eremum, utique
dux, ucque comes, anibo Rogcrii, isLe inpiwfiiLo non in lixis lentoriis, sed in obviis spcoubus, ot
diplomate, hic in suis charlis (plures enim infra bii.iiisimi(li subterraucis diversoriolishabitassc cou-
recitandas,quam jam supra plus semel memoratam, sriitiicl. > llactcnus illc asl S. Bruuoncin iii dc-
;
in S. Bruuonisejusquesociorum favorem dedil) ul- scrtis Caialiiia' locis, prius(iuam ad SipiillacciisiMn

lamdeca meutioncm, qui tamen postre-
faciant crciniim transiret, pcr tcmpus satis lougiim dcgis-
musin post data meminit
altcra sua charta longe sc, McsiuK^rius, (iivecus Squillaccnsis cpiscopus,
Capuanie proditionis, sibi a S. Brunone in visu contra ac his vcrbis vult, in suo diplomate, Gra^ce
,
m S. UnUNOiMS CAIITIIUSIANORUM LNSTITUTOIUS 336
scripto, nuspiam Iradit. In hoc cnim,quil)us id fa- A co forc, quem hic suhdo modo accidisse, verosi-
cerc videri queat, dc S. Rrunone cjusque socns

millimum puto. Pontificem Roma in Campaniam
sequenlia duntaxat e versionc Morkensii comme-
sul)jectasque Rogerio ducicjusquefratri Roamundo
morat : « Qui quidem in dcsertislocis dcgentespor ditiones media anni 1090 cestate aheunlem comita-
longum illuc transmigraruntadpartes tusest ex supra dictis S. Rruno, ihidemque ab illo
tempus satis
Stili in mea dioecesi; » aut, si mavis, c versione curiam relinquendi eremumque repetendi faculta-
Ughelli tom. IX Ilaliai sacra?,col. 425, istha3c:«Qui tcm enixissime petit. Hac tandem ohtenta, mox in
cum mutos annos in locis
per solitariis vitam Calabriam, ubi descrtaloca esse plurima audierat,
transegissent, huc ad partes Styli in mea diocccsi ad Rogei-ium ducem, quemforte aliouhiin Campa-
transmigrarunt » hisce autem ;
verhis, fueritne niajamviderat,suumque redeundi ad vitam solita-
Sanctus in Calabriai desertis, an in aliis per tem- riam dcsiderium edocuerat, sese contulerit; cum-
que, eoconsentienteducenteque, inCalabriffiparle,
pus satis longum, antequam in Squillacensem cre-
ei subjecta, locum eremilicae vivee aptum qua^sivis-
nuim sese abdcret, cum sociis suis commoratus,
non edicit.Quid si Mesimerius de Carthusiai et Sic- set nec invenisset, ad comitem Rogerium ah
,
caiFontanaj desertis, in quibus Sanctus, antequara eodem principe, qui ad eum forto alias oh causas
Calahriam adiret, perlongum satistempus seu per Bproperahat, ductus fuerit, impetrataque ah illo.
multos annos fuerat versatus, duntaxat loquatur ? cui a Rogerio duce ob insignem vitse sanctitatei
Id sanenuUo ex capiteveroabsimile, nedum incre- valde fuerit commendatus, eUgendi sibi in Calahriai
dihile, apparet. parte, quaj ei parebat, quencumque proposito suo

5i7.Adha;c de aliisetiam, quam de Carthusia? et idoneumarbitrareturlocum, facultate, Turritanam
Siccae Fontanse eremis Mesimerio sermo sit
,
eremum elegerit, hancque sibi, utimox videbimus,
hincne conseguens erit ut in hisce Sanctus noster a dicto comite Rogerio donari impetrarit. Res ila
acomite Rogerio, cum huic adhuc omnino esset ordinata conceptaque nihil sane habet, quod vel
ignotus, inter venandum fuerit inventus? Neuti- cum diploraatihus supralaudatis pugnet,vel utcun-
quam sane, utiquantum opinor, haud

quisque, que a verisimilitudineabhorreat. Quod cum itasit,
difficulter agnoscet. Verum, inquies, ita equidem eo modo, quo jam dixi, Sanctum in Calabriam se-
facilefactum essepotuerit, ut, ad quodcredendum cessisse, Turritanamque eremum sibidonari inipe-
Morkensius ex dictis propendet, Sanctus noster, trasse, vix non certum induhitatumque puto.Quod
si interim, Sanctum, Deum intentissime orantem,
non quidem a comite Rogerio, sed a duce homo-
nymo, cujus is patruus erat, cum illi adhuc plane in sihi jam data hac eremo a comite Rogerio, ve-
esset ignotus, in spelunca, in quam sesecumsociis nationi operam dante, inventum fuisse, cum Za-
receperat,inter venandum fuerit inventus. Fateor, nottioquisquam contendat, aut id ei in Apulia a

sic habet, nec quo minus ita factum esse potuerit, duce Rogerio ohvenisse, cumMorkensio prsefracte
repugnant diplomata supra dicta; verum anne re- astruat, ei equidem haud magnopere refragabor,
ipsa ita factum dubium mihi vel idcirco semper
sit, cum h«c equidem ejus opinio, ut ut minus verosi-
erit, quod res nuUo plane probatse ac certa? fidei milis, cura diplomatihus supra citatis pugnatura
monumento queat probari. Ad Zanottium modo non sit.Verum utcunque tandem hsec omnia ha-
veniamus. Hic ut Sanctum, quod Surius aliique
,
beant, equidem Sanctus noster,cum e curia Ponti-
Sancti hiographi tradunt, a comite Rogerio, vena- ficia abiit, in Turritanam Calabrise eremum, ut
tioni operam dante, in spelunca fuisse inventum, jam dictum, secessit. Ac illum quidem, cum in
tueatur rem hanc non ante, sed postquam San- itinere versus hanc existeret, Rarensem S. Nicolai,
ctus comiti Rogerionotusesset,Turritanamqueseu ac S. Michaelis in monte Gargano ecclesias invi-
Squillacensera Calabriae eremum inhahitandam ah sisse, archangelum hunc his sihi apparentem ha-
eo jam accepisset, gestam esse statuit; quod cum ne buisse, aliaque nonnulla in contexta a se Sancti
inspeciem quidem, utconsideranti patebit, cumdi-D Vita cap. 18 narrat Zanottius; verum ea nullo
plomatibus supra cilatis pugnet, ac prom, quo- prorsus antiquitatis testimonio vel ipse firmat, vel
minus tunc gestumcredatur,impedireh8ecnonpos- ahbifirmata invenio.
sint, Zauottii non minus, quam Morkensii opinio 549. Modo itaque examinandum hic restat, cur
credibilis apparet; sitne tamen reipsa veritaticon- tunc sese inCalabriam potiusrecipere, quam ad di-
«ona, dubium plane est,quod in nullo antiquo sat lectam Carthusiam redire, Sancto visum fuerit?
sibi
certaifidei seu auctoreseuraonumento sit fundata, « Optabat (verba sunt Blomenvennaesupra adhuc
nec certam eam facerepossintsupralaudati Sancti recitata) redire ad Carthusiam ad fratres suos cha-
nostri biographi, qui prseterquam quod aliis eam, rissimos, quos prajmiserat, sed quia summus Pon-
quam Zanottius, adjunctis vestiant,recentioresom- tifex (Urbanus II) cum sua curia transibat in Gal-
nes sunt, quam utsola sua auctoritate rehus, quas liam, in cujus finibus Carthusia sita est, metuebat,
de S. Rrunone narrant, fidem certam atque indu- ne curiam, quam fugiebat, declinare non posset,
bitatam facere possint. et ideo an Calabria^ polius desei'ta se contulit; »
548. Quare, omnibus rite lihratis, Sancti e curia ita ille verum Brunonem non obrationem, quam
:
Pontificiain Turritanam Calabrise eremumsecessum his verbis allegat, in Calahriara potius secessisse,
ACTA 338
qiiam ad Cartliusiam rediisse, sola ralio temporis, A mfinter argiie. Datuin Rom.ne sexto Kalendas Do-
quo Urbanus Papa in Galliam transiit, Sanctusque cembris. »
in Calabriam Urbanus enini, uti

secessit, evincit. 5.51 . Cum ergo , uti cx hac Paschalis pa -
inter omnes convenit, nonante annum 109o, quo, pff! cpistola liquet, fuerit ab hoc proximo Ur-
postquam PlacenticC in Italia celebrarat concihum, bani II Cathedram successore Romam
in S. Petri
in Galliam,Claro-monto aliud longeceleberrimum, evocatus proximus Sancli in cremi
Lanvinus,
in quosacrarum adversus infideles pro Tcrra» San- Turritan» prioratum successor, fuisse quoque
ctae recuperatione expeditionum fundamentum ja- ipsummet S. Brunonem,quem summis laudibus
ctumfuit, celebraturus concessit; Brunoautem, uti Paschalis hic effert, ab Urbano Ilevocatum, dubi-
ex jam dictisac porro dicendispronum est eruere, tandum non apparet. Quod curn ita sit, summum
in Calibriam e curia Pontificia anno 1090 sese re- hunc pontiflcem, quod ad sese subinde evocare
cepit. Sanctum ergoin Calabriam potius sese con- Brunonem facile posset, haudproculeum a regio-
tulisse,quam ad Carthusiam rediisse, reor, quod nibus, in quibus se non raro commoraturum prae-
Pontifex, difficiilimis, quibus vivebat, temporibus, videbat, discedere voluisse, hincque factum ut
futurum prajscius, ut subinde, Roma relicta, in Bruno ad Carthusiam non redierit, scd in Calabriam
terras Rogerio duci comitique homonymo sub- B se receperit, non immerito conjeceris. Ha3C porro
jectas, sese recipere cogeretur, Brunonem, quem conjectura utcunque etiam conflrmaturtum ex or-
interdum ad sese evocare, atque ad consilia adhi- dinis Carthusiensis, uti vocatur, traditione, tum ex
bere volebat, in Galliam seu adCarthusiam,procul eo quod,teste omni exceptione majori quatuor pri-
ab utriusque Rogerii ditionibus dissitam, abire morumCarthusiai priorum chronologo in hoctran-
noluerit. scripto num. 7 Sancti nostri elogio,evocatus hic e
550. Ea mihi sedet sententia, quod reipsa San- Carthusia ab Urbano Ilpontiflce fuerit, ut consiliis
ctum, cumjam in Turritana eremo versaretur, ab suis hunc adjuvaret; unde verosimile fil,Urbanum
Urbano subinde, sive ut indictisinteresset conciliis, dum Brunoni e curia sua discedendi facultatem
sive alia quacunque de causa evocatum fuisse, concessit, consiliis ejus uti deinceps adhucvoluisse,
suadeat, cujus fragmentumMabilloniuslib.LXX An- huncque in finem, dum a Calabria non nimium
nalium Benedictinorumnum, 30 suppeditat,epislo- abesset, subinde illum ad se evocasse. Ad ha'C,nisi
la aPaschale Ilpapa, proximo Urbani succcssore,ad Sanctus, quod pontifex eum haudprocul a locis, in
Lanvinum, Sancti nostri discipulum, proximunque quibus ipse versabatur, commoraridictuminflnem
in eremi Calabrina! prioratumsuccessorem, vilval. Calabriam secessisse astruatur, quajnam
vellet, in
p
Decembris anno liOl conscripta. Haicenim, quam tandem, cur hoc post oblenlam a pontiflce in ere-
integram, ex AnnaliumCarthusiensiuni libri quarti mum secedenti facultatem fecerit, nec potius ad
hactenus non vulgati Vallis Dei exemplari descri- Carlhusiam redierit, ratio afferetur?
ptam, supraplus semel jam laudatus Carthusianus Sancius Turritana Calabrios eremo a co-
§ XXXIII.
Parisiensis mecum communicavit, sic habet: (cPas- mite Rogerio donatur, eique deinde a 3Iesimerio,
chalis episcopus, servus servorum Dei, dilecto fllio Squillacensi episcopo, ac post ab Urbano II papa
donatio hrcc confirmatur.
Lanvino, salutem et Apostolicam benedictionem.
Quod magnopere desidcravimus, etvehementi desi- 552.Sanctus, factasibieo modo,quo § prajccdenti
derio exspectavimus, hoc, Domino proiiitiante, per- cxposui, a Sicilioe et Calabri» comite Rogerio cli-
actum est. Revertentc siquidem fratrc R. [Richar- gondi in ditionibus principi huic subjectis, locum,
do] Albano episcopo, pacem et concordiam eremi quemeremiticajvita^ duccnda; maximcidoneum ar-
reformatam, et tein locum sanctaj memoriaj ma- Galabriam mox diligenter perlustravit,
bitraretur,
gistri Brunonissuccessisse cognovimus. Sit ergo in cumque in hanc ercmum, cui Turris nomen, inlcr
te ejusdem Viri spirilus, idem sit eremiticai disci- Stilum et Arenam sitam intraquc dioecesis Scylla-
plin(e rigor, eadem morum ct gravilatis constan- j) censi; ut alii scribunt, Squillacensisterminos
tia; quia nos, opitulante Domino, quidquidauctori- conclusam, quam proposito suo pcrcommodam,
tatis et potestatis ipsius Magistri probal)ilis sapientia utpotemontosam valde, adituque arduamacdifflci-
ab Aposlolica Sede promeruit pcrsonali-
et religio lcm, judicabat, invcnisscl, hunc illi locum comcs
ter,hoc tibi, codem te spiritu concomitantc, con- Rogcrius publico confecto intrumento seu diplo-
cedimus. Volumus autem, utinproximaQuadragc- matc bcnignissime est largitus, donationcmquo
sima nosvisitarcdcbcas,quatenuscordis secreta os deindcMesimerius Scyllacensis cpiscopus ac Urba-
ad os pleniusproloquamur. Interim vcromonemus nus II papa conflrniarunt.Chartasscu inslrumcnla,
ut dc resarcienda pace tcrra;, quam vchemcnter quibus in fccerunt, locU)risoculis,quini nocpassiiu
turbatam audivimus, cum fratribus nostris et reli- omnia ad manum sint, nec pauois, qui\} do Sanclo
giosis viris, qui circa tc sunt, salagas, et
alios ad jam diclasunt ac porro diccntur, lucom alVcrant
hoc commonero procures. Abbati Sancti Juliaui, juvcrit subjecissc, obscrvalisad singulorumcalccm
qucm reprohensibilom audivimus, prauMpc ox nounullis, sive dc notis chronicis, quibus muniuntur,
nol)is ut nostra; audientia^ sc repr;psentct ; cun\- sivc dc pcrsonis, ([uarum nomina nolanlur, sivc dc
quc de contcmj^tu litlerarum logali nostri vclio- niiiu« (lc aliis (piilnisciuu[uo,(pu-o oiiicidationefoni-
'339 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 340
menlationeve indiguerint. A Rogerii comitis diplo- A afTuerunthii^Stephanuspresbyter.Giraldus praesby-
mate transcribendo exordior. Ilis verbisexMorkon- tcr, Pctrus de Moritono [«/., Moritonio], Ricardus
sii recensione concipitur : « Rogerius Dei gralia Maletus, Ragnulfus eleemosinarius, Nicolaus nota-
comesCalabriffi et Sicilia? omnibus fidelibus suis ct riuset alii plurcs. » Morkensius, ecujusrecensione,
Ecclesise Dei tam pra>senlibus quamfuturis in
filiis utjam monui, hanc cbartam liic exliibeo, integre
Domino salutem. Notum esse volunius fratcrnitati recitatfe subjungit: « Nota, hanc cliartam donatio-
vestra^, per Dci misericordiam aGalliarum partil)us niserenms Calabrinaj, etc, ad Italiaex autographo
ad regionem islam Calabria? sancta? Religionis vi- desumj)tarn a(;ccpi. Est quoque in Annotatis pag, (
ros,Brunonem videlicet ct Lanvinum cum sociis nempe d99et tribus seqq.) ad Vitam S. Brunonis
eorum pervenisse, qui, contemptamundialis gloria? Suriani nostri. Ex liac manifeste constat, S. P. N.
vanitate, soliDeo elegerunt militare. Brunonem cum Lanvino et aliquot sociis jam auno
353. « Horumitaque desideriumegocognoscens, 1090 ex Galliai partibus in Calabriam venisse, atque
et ipsorum meritiset precibus apud Deumadjuvari a Rogerio comite fuisse rogatum ut in ea lerra sua
desiderans,abeorum cbaritalemultisprecibusobti- remaneret, eligeretqueercmum proposito suo ac
nui, utin terra mea locum sibi babilem eligerent, commodam. »Ita ille, et rectasane,quamtum mibi
inquoadserviendumDeo,qualiavelIent,habitacula B apparet: sunt tamcn,qui recitalamdonationisaRo-
pra^pararent. Elegerunt si quidem in terra mea gerio factai chartam anlc annum 1091 dalam non
quemdamsolitudinislocum situm inter locum qui fuisse, contendunt, quod mense Januario aut Fe-
diciturArena,et oppidum quodappellatur Stilum. bruario scriptam hanc esse velint,hique duo menses,
Hunc egolocumad honoremDei omnipotentis, Pa- spectata, quam Rogcrius comes secutus sit, annos
ad honorem beatissi-
tris et Filii et Spiritus sancti, et Domini, non ab ejusNaUvitate,sedab Incarnatione
meeMariajsemperVirginis genitricis Christi Dei et consequendo nos tribus mensibus, computandira-
DomininostriomniumqueSanctorum donavi eis,eo- tione, non in annum 1090, cujus mensibus Januario
rumque successoribus ibidem Deo servituris cum et Februar)oSanctusverosimillime,nedicam indu-
tota silva et terra et aqua et monte in spatium bie,in Carthulia adhuc versabatur, sed in annum
unius leugai [al., leuca;] in omni parte adjacenti, 1091 incidisse debeant.
concedenset constituens, quatenuslocum istum li- o'6'6. Verum Rogerium annos Domini, nonab ejus
bere etquietecumhac adjacentia sua inperpetuum Incarnatione, scd a Nativitate computare solitum
possideant; nec ex hocmihi vel alicui persona; an- fuisse, varia ejus apud RocchumPirrum, Ughellum
gariamvel servitium faciant. Contestor autem et aliosque exstantiadiplomata fidemfaciunt, ut quis-
contradico ex parte Dei omnipotentis et sanctte Ma- que, qui hsc consulerevoluerit, faciledeprehendet.
riae perpetuajVirginis et omniumsanctorumetmea, PorroMabillonius lib. LxviiiAnnalium, num.32reci-
ne sit aliquis meorum aut extraneorum, stratigo- tatammododonationischartamcumcharta, infra a
tus [al., strategus] videlicet autvicecomes, rustisus nobisetiamrecitanda, qua postea Rogerius comes
autmiles, servussiveliber, qui in loco isto pascuBe, Turritanse eremo,quam Brunoni ejusque sociis jam
vel agriculturae seu etiam piscationis aut lignorum ante donarat, terminos circumscripsitseu assigna-
occasione, aut ex quacunque causa servis Dei movit, confundit,hancque preetcrea Rogerioduci per-
lestiam aut injuriam faciat; sed in eorumpotestate peram attribuit quod utrumque non possum non
;
praedictum locum cum lota adjacentia sua se-

sit mirari,cum heecipsa charta, quam ex parteeo ipso
undum voluntatem suam possidere,disponere, or- loco transcribit, quamque, ut monui, Rogerio duci
dinare et erogare. Quodsi quisdeinceps contrahu- attribuit, in capite, non Rogerii ducis, sed Rogerii
jus pagina; constitutionem venire pr£esumpserit,im- comitis nomen apudeum pra?ferat,sequentiaque in

primis digne satisfecerit, iram Dei et maledi-
nisi contextu verba contineat: « Hunc ergo locum, si-
ctionemincurrat, et conatu tali adnihilum redacto, tum locum qui dicitur Arena, etoppi-
scilicet inter
pro praesumptione tanta centum librarum auripoe-D dumquodappellatur Stilum, seu Turrilanam ere-
nam in curia nostra sustineat. mum et omnia undique in circuitu adjacentia in
554. « Igiturut constitutiohaec inviolabilis et om- spatium unius leucae Deo et B. Mariae, ac ipsis eo-
nino firmapermaneat,concedenteuxore meaAdelai rumque successoribus in proprietate, sicut nostra

comitissa et filio meoGofrido inpraescntiabonorum fuerunt, subomni immunitate atque libertate dona-
hominum donationem istam feci et sigillo meo si- vimus Rogavimus insuper venerabilem virum,
gillari praicepi. Ego Gofridus, Melitensis Ecclesiae Melitensem episcopum Gofredum super hac dona-
episcopus, licetindignus, chartam hanc manu mea lione nostra confirmationis chartam conscribere,
scripsi rogatu comitis Rogerii, laudans et confir- quam et sigillavimus.... hanc autem donationem
mans constitutionemhanc, anathcmate vero etex- nostram lam domnus apostolicus noster Urbanus,
communicatione damnans eum, quicunque hanc quam Squillatinus episcopus Theodorus, in cujus
infringerepraesumpserit, nisi tamen resipiscenssa- episcopalu ipse locus silus est, laudaverunt, privi-
tisfecei'it.Facta sunt haec annoablncarnatione Do- legiis confirmaverunt atque terribili anathemate
mini millesimo nonagesimo. Insuper donavi Mule munierunt; » quibus cum dicatur Urbanus papa
cum filiis suis ad custodiendam silvam. Tesles autem Turritanae Calabriae eremi donationem, S.Brunoni
ACTA 342
a comite Rogerio faclam, confirmasse, chartaque, A deinde penes filium ejusRogeriumexstitisse videa-
qua id fecit, anno 1092, uti ipsemet abillonius tur, Calabriaj non minus quam Sicilige comes au-
loco cit. fatetur, data fuerit, non video, qui meri- diit, tres uxores diversas, barum tamen prima,
si
to hic scriptor chartam, quam ex parte recitat, quQ ab Ordcrico Vitali Normannorum Historiai
quamque anno 1093 signatam exhibet, pro charta lib. III, pag. 484, Judith, a Gaufredo autem Mala-
qua Rogerius dictam eremum S. Brunoni ejusque terra Historia^. Siculffi hb. ii, cap.29, Dehciavoca-
sociis primum donavit, accipcrc potuerit.. tur, uxoris legitima? nomine venire queat, matri-
556. Attamen, cum MabiUonius suprarecitatam, nionio sibi junctas habuit. Prima nullos ipsi, uti
qua Rogerius Calabriae ct SiciUa? comes Turritanam laudatus Ordericus VitaUs loco cit. docet, Uberos
eremum Sancto noslro vere donavit, chartam ad apud MalaterramUb. iv,
pcperit; secunda, cap. 14
manum non habuisse videalur, hinc fortc in hunc Elemburga, apud Cangium in Stemmate Siculo,
errorem inciderit,- verum nihil hiijusmodiutcunque Annolationibus in Annam Comnenam inserto Erem-
excusat errorem aUiim, quo, ut jam raonui, quam burgis appellata, fiUiumGaufredum, seu, utabaUis
ex parte Iranscribit, chartam a Rogerio comite pro- scribitur,Go{fredum, fiUasque aUquot genuit; tertia
factam, Rogerio duci, cujus is patruus erat, attri- nomine Adelais, seu, utaUisignant, Adelasia, quse
buit ; hunc enim ab illo quicunque
esse diversum, B Bonifacii, Marchionis Montis-ferratensis, fiUa erat.
Historiam Siculam vel a Umine salutavit, habet anno 1089 matrimonio ei fuit coUocata, ex eaque
perspectum, nec ipsemet ignoravit MabiUonius, ut procreavit duos fiUos,quorum alter, nomine Simon,
proinde id hic probare, supervacaneum foret.Atta- infans obiit, alter, ut pater, Rogerius appeUatus,
men ut et quisque interutrumque Rogeriumdistin- Sicilise rex postea factusest.Atque hffic, ut, quse in
guere, et de chartarum huc tran.scribendarum,quas diversa comitisRogerii diplomata,unumque Roge-
tam Rogerius dux, quam comes, in S. Brunonis rii ducis, in S. Brunonis ejusque sociorum favorem
ejusque sociorum favorem dedit, ingenuitateferre conce.ssa,annotandaerunt, intelligantur, partimex

adambos
queat judicium, lubethuc nonnuUa, qua? Gaufredo Malaterra, partim ex Orderico Vitale prffi-
Normannicam ac
iUos principeseorumque stirpem mitlenda hic duxi. Ac primo quidem ex his jam li-
progeniempotissimumpectantjin medium proferre quet,nihil contraproxime huc transcripti, quo Ro-
Trancredus ab Alta-viUa, ut Gaufredus Malaterra, gerius comes Turritanam seu Squillacensem Cala-
auctor synchronus, Historia^ Sicula?, a se contextai bria;creinum S. Brunoni anno 1090 concessit, di-
Ub. I refert,prope Constantiamin Normannia,Gal- plomatissinceritatom posse opponiex eo quod,co-
liai nobiU loco natus, soeculo undecimo
provincia, mitis uxoreAdelai filioqueGaufrido concedente,da-
eque duabusuxoribusdiversis fiiiosgenuit
floruerit, tum dicatur. Nec est cur monumentum iUud su-
duodecim, e priori quidem, cujus nomen excidit, spectum fiat ex eo quod in Calabria datum fuerit,
GuiUelmum,cognomine Ferrea-brachia, Rogonem, comesque Rogerius anno 1090 exeunte, quo da-
Hunifredum, Gaufredum et Serlonem e posteriori ; tum fuit, in Calabria exstitisse non sciatur etsi ;
vero, quaj Fransendis cognominatafuit, Robertum, enim, principem illum ibi tunc fuisse, Malaterra
postea Guiscardum appeUatum, Malgerium,Guilel- aliiiiue, qui res ab eo gestas litteris mandarunl,
mum,Alveredum,Humbertum,Trancredum actan- expresse non edicant, nihil tamen etiam, unde

dem Rogerium,qui omnes, duobus exceptis, qui in conlrarium certo consequatur, momoria.' produnt.
patrio solo ha^reditatis palerna^ carpend» causa 558.Vcnio modo ad chartam,qua Theodorus Me-
manserunt, Italiam petierunt, factisque bellicis in simerius, Squillaconsis episcopus, in cujus dioicesi
Apulia potissimum et Campania clari, regionesha- Turritana crenuis, ut jam monui, sita erat, faclam
sce vicinasque alias, Gra?cis Sarracenisque, earum- hujus S. Brunoni a comiteRogerio donationemap-
dem dominis, expulsis, paulatim sibi suhjecerunt. probavit.Inslrumentihujus,quodGr«ceaMesimcrio
Pr«cipue tamen eos inter enituere Robcrtus, Gui- ulpote in Calabria, instrumenta publicaNorthman-
scardus cognominatus, et qui omnium junior erat, D nicaj etiam dominationis initio Gra-ce exararc soli-
Rogerius, in S. Brunonem bencUciis, nec minus ta, Ecclesiai Graice episcopo, primitus datuin fuit,
singulari in personas alias locaquc sacra liberali- ecgraphum cx ipso GrtT^co autographo desumptum
tate, quam armis magnuni sihi nomen apud se- atque ex submissum, Morkensius, ut in
Italia sihi
ram ctiam posteritatem adcplus. suis ad illud Annotationibus

ait, pi\T manihus lia-
557. Ac Robertus quidem Apuli<n ducatum una buit, idqiic Latine a se rodditum ad chronoU)gioo-
cum Calabriai partc aliisquealiipiot ditionibus vici- diplomatictP,quamdc S Brunoncadornavit.Diiilri-
nis tenuit,annoque lOSavitamcum inortc commu- bua^ calccm adjccit Oporani dodi,iif cKira-oum mo-
tavit, tres quatuorve post se filios rolinqiions, quo- numonli illiusapographum, lootorihiooxhiboiidum,
rum secundo gcnilus Rogerius in ducatum Apulia? nanscisoipossom v(>riiiu oum frustra laborariiu,
;
ac potiorem ha>reditatis patcrna>. partem successil, alionaqiio iiitorprotaliono, scilicet vel Suriani iii
uxoremque Iiabuit Adclain, Roberti Frisii comitis Annolationihusin soriplain aSurioSauotiVilampag.

Flandria! filiam Rogcrius vcro, qui, quamvis Ca-
; 207 et seq.,vel Ughelli lom.IX Italitp saora' iii episco-
labriffi partem duntaxat tcncret, supremumquclo- pis Squillacensibus, vcl doniquo Morkensii, oo-
tius regionis hiijus dominiim pcnos Guisrardutii ar gar oss(> oontoiilus. iiislrumonlnm illud. proul n pi)-
^43 S. RRUNONIS CARTHTJSIANORUM INSTITUTORIS 3i4
sleriorihdc scriploro in linguam Latinam eslcon- A cessoribus, illum monlem inhabilantihus, eomodo
versum huc transcribo.Sic itaque ex ojus recensio- et tenorc, utinvila iiberc habeat et possideant, et
ne habct « Theodorus Mesimerius Dei miscricor-
: post eorum decessum successores eorum similiter
dia cpiscopus Castrorum, Scyllacei, Slili et Tabcr- libere possideant montem atque terram cum bos-
na;, ac protosyncellus, petitioni chirissimi comitis, co infra finessupradictorumduorummilliarium ah
domini nostri Rogerii, qui me rogare dignatus cst omni parte circa ccclcsiam in supra dicto monte
pro honoratissiniis monachis et eremitis, domnis constitutam, non episcopo Squillatii nec comiti, ne-
sciHcet Brunone et Lanvino, non quidem sumnia que cuilibet personre aliquod servitium persolven-
et tyrannica auctoritate mecum agens scd, ut ; tcs, ctsi ordinationom aliquam facerev()hierint,aut
dixi, me rogare dignatus pro suprascriptis mona- consccrationem,pi'oullibupril,agant.Hisautcmqui-
chis, locum a Deo servatum, qui Turris dicitur, in- cunquecontrairevoluerit,cumJudaproditorepereat
colentibus in veneranda admodum ecclesiaglorio- nisiadsatisfactionom etemendationemfratribusEc-
sissimee dominae nostraj Dei Genitricis ac Sancti clesiffivenerit. Ego Raingerius Rliegii electus hanc
Joannis Baptistte prgecursoris, qui quidem in de- chartulam confirmo et laudo,» En modo etiani,quid
sertis locis degentes per tempus sotis longum ilhic pi^fficipue pra?terid, quodjani dixi,ad instrumenti
transmigrarunt ad partesStiUin meadioecesi. B hujus a se transcripti calcem Morkensius observet.
559.« Et sicut dominus nostercomes vobisdona- « npwToauyxcXXb; Mcsimerius (in facta scilicet ex di-
vitmontem, campos et molendina circa ecclesiam ctisab ipso Mesimerio, quse Graice hujus chartfe
usquead duo miliaria, ipsa in perpetuum possidea- exstat ascripta, interpretatione) Latine scripsit
lis,vosmonachi superiuslaudati,etsocii etsuccesso- Pkotosynquillos, ego, imitatus quosdani Latinos,
resvestri,quihunclocuminhabitabuntusqueadsa2- scripsi protosyncellus, alius fortevertet/>r/>«H5 sacel-
culorum finem citra alicujus prohibitionem aut lanus, sed nihil ad reni, legat quisque, ut ut volet.
molestiam; tributum vero aut decimam,vel quam- Originale appensum habet ex cannabe alba par-
libet vexationemvobiscaiterisque sociis et succes- vam plunibeum bullam, in cujus una parte est
soribus, nuUusnec egoipse,vel alii, qui post me in Sanctus quidam, brachiis et paimis expansis. Ar-
episcopos eligentur, inferant ; si quis autem ausus sanctum Agacium niartyrem, Syllacen-
bitror esse
fuerithoc nostrum sigillum (id est diploma) con- sium patronum, in altera vero parte sunt chara-
temnere, habeat anathema a Patre et Filio et Spi- cteres Graeci minutissimi vix legibiles. »
ritu Sancto, et a trecentis decem et octo (concilii quidem vocabulum Graecum
56I.Itaille Etrecte
scilicet Niceeni I) deiferis Patribus. Istud sigilhim
^ verum
npwToauYXcXXbi; Latine verlit Protosyncellm;
firmum et inviolabile ad steculorum finem perma- anneidem vocabulum Gra^cum recte etiam quis ver-
neat. Etenim ego hoc proesens sigillum bullatum pro ierii prirnus sacellanus? Protosyncellus seu npwio-
supradictis monachis feci, et bwllans mca bulla cuyxsXXb;idem significat, quodsyncellorum primus;
plumbeasignavi>5«mensis Decembrisseptima,indi- qualis autem significatio vocabulo.s?/nce//M5 compe-
ctione decima quinta anni millesimi nonagesimi. tat,pro certo nequeoedicere. Adi Cangium in Glos-
Ego Raingerius Dei clementia electus archiepisco- sario mediai et infimai Latinitatis ad vocabula
pus sanctae metropolitance Ecclesia?Rliegii pra?sens Protosynccllus eisyncellus. Adea quaj chronicae,qui-
confirmavi,prout omnino scriptum habetur,et apud bus GrgecaMesinieriichartamunilur,notae observan-
ipsosDei servos,quorum supramentio facta est,Bru- da dilucidandaque offerunt, accedo. Annus, quo ins-
nouem, Lanvinum et coiteros socios ; sed et apud trumentum iUud datum notatur,cum indictione non
eos,qui successuri sunt,ratum fixumque permaneat convenit. Quid ergo deeo hic statuemus? Spurium-
et usque ad sajculorum finem validitatem obti- ne idcirco aut supposititiumpronuntiabimus? Cliar-
neat. » Graeca? Mesimerii chartae, hicexrecensione tas,quoddifficultates chronologicas complectantur,
Morkensii jam datai,ascripla exstat,quemadmodum haud apud Cangium in Glos-
facilerejiciendas esse,
hic scriptor et Surianus pag. 209 testantur, et al- D sario medi« etinfinia;Latinitatisadvocabulum An-
teraLatina,seupotius paulo liberior dicta; chartse nus solide probatur.Verba oninia, ut ut prolixiora,
Greecaa ab ipsomet, ut apparet Mesimerio facta in- quibusid fit,juverithuctranscripsisse,ne quisrecita-
terpretatio. Ut de approbota per Mesimerium, tam Mesimerii chartam ,maxinie si dicta ,qua laborat
quam Rogerius comes S. Brunoni fecit, donatione chronologica difficultas utcunque tolli queat,facile
suumferre queat studiosus lector judicium, lubet repudiet, aut etiam suspectam duntaxat habeat.
et Latinam illam chartamhuc transcribere. Sic habent: «Inveuntur nihilominusqusedam pon-
560. His verbis concipitur « Ego Theodorus Me-
:
tificum diplomata, inquit idem auctor (MabUlonius
simerius, Dei gratia episcopus de Squillatio, et de de Re diplomatica, quorum
lib. ii, c. 25, n. 9),
StUo et de Taberna, et protosynquillos, deno gra- calculus recentioreni nostrum praevertit. Ejus ge-
tis, non coactus, sed comitis Rogerii precibus et
neris duo Callisti 11 nobis suppeditat cruditusChif-
consilio plurimorum procerum suorum acquie- fletius in Hist. Threnorchionsi.Primumest «Datum
sjens, terram de Turribus, scilicet duo milliaria « Albffi per manumGrisogoni S.R. E. diaconi card,
circa ecclesiam,in monte constitutam,ex omni parte « ac bibhothecarii xv Kal. Junii, ind. xiv Inc. Do-
domno Brun-oni etLanvinosociisqueeorumquesuc- « minicse an. 1122. Pontificatus domini Callixti
ACTA 346
» papae anno Alterum habet easdem notas.

III. » A w^ph rpo5£6r)-/.6-'., id est, niense Decembri,^
562. « Atqui indicto xiv convenit non anno 1122 septem dies jam provecto Sic in Appendice ad
secundum calculum nostrum,sed anno praicedenti. Bcrnardi Montfauconi Paleographium pag. 312 se-
Unde idcm Chiffletius in lemmate prioris privilcgii quens codicis Octateuchi, in collegio universatis
nolatdatum esse privilegiuman. U22,adie2oMar- Oxoniensis assei^vati, Graica inscriptio seu potius
tii deductOjScilicetquatenusIncarnatio novemmen- cbausula, TeXo; £l'Xr,ep£V ri^Ôy.xdztuxOi pfSXo? No£a5o(a)
sibus pra!cedit:sed anno Dionysiano U21,utosten- di zbii /.' Latide redditur, « finem accepit Octateu-
dit indictio xiv. Alia ejus generis pontificia diplomata chus Novembris vigesima. » Ex iis quidem quffi Su-
videntur. Verum qua^dam reperiuntur, quorum cal- rianus in suis ad contextam a Surio Sancti Vilam
culusuno anno Dionysianum pri;ecedit,nonsolum annotationibus suppeditat in apographo quod scri-
mensibusnivem quffiproinde non possuntad calcu- ptori huic pra?luxit, exaratum fuisse videtur ?U t^s
lum Pisanum,... » qui ab Incarnatione Dominicn, iion autein £?; xa? im:a.; verum id vel in describentis
prout ha^c novem mensibus Nativitalem pr«cessit, crrorem, vel in dialectum, quam forteMesimerius
ducit initium, itaquc tolidemmensibus calculum fueritsecutus,estrefundendum. Ut utsit, errorequi-
communem pncvertit, « accommodari.Exstal hujus dem, quia librariis commissus sit, in characteribus
modiaulographumnondubiuminarchivoDionysia- B chronicis,quibus Mesimerii charta seu potius hujus
no datum « xii Kal. April. ind. x, Incarnationis Domi- apographum,exMorkensii recensionehuc jam tran-
anno 1 103 pontiflcatus autem domni Paschalis
» nicse scriptum, signatur, cubare non videtur. Verum qui
»secundi papa^ III. » Qua^ iadictio,sicuti annus tandem ergo chronologica, quam characteres illi
Paschahs tertius anno 1102 conveniunt in Martio, offerunt, difficultas e medio tolletur.
nec sequenti anno convenire possunt, etiamsi calcu- Morkensius, ad cbronologico-diplomaticfe
;)64.
Jus Pisanus admittatur; nisi integro anno dicatur sua5 calcem nonnuha pro chronicis, quibus varia,
hoc diploma Dionysianum pra-.cessisse. Occurrit et qua? potulit, diplomata seu instrumenta publica
aliud apud Puricellum pag. 512ejusdem Paschalis muniuntur, cliaracteribusinconcordiam revocandis
plane consimile. « Datum Laterani per manum proponens,deMesimerioait,eum«more Si-
lcctori,
» Joannis S. R. E. diaconi cardinalis, xvi Kal. announo,atque ideo datam illius
culo nos consequi
» Martii indict x, Incarnationis DominiciB anno 1103, producendam esse usque ad subsequentem annum
» pontificatus autemdomini Paschalissecundipapai nostrum;» Quod si verum sit, Sc[uillacensis illius
» III. » Hic idem cancellarius, cadem chronologica; charta supra recitata, quai anno 1090 data
antistitis
not8e,quseeruditisdiscutiend;cproponuntur,alia?que q notatur, anno proxime sequenti data fuerit,sicque
similes baud raro occurrentes.Ha^cfcre ad verbum indictioxv,quasignatur,cumannoquoveredatafuit,
ex Mabillonio, fusius quidem, sed haudinutiliter ab apprimecongruetomnisquechronologicadifficullas,
oslendendum non facile rejiciendas esse chartas,in qua instrumentum illud laborat, evanescet.Verum,
quibus chronologica; difflcultales occurrunt,cum et cumheec annos Christi computandi usuapud
ratio in
in iis animadvertantur diplomatibus, qua? nullo Siculos passim fuisse nonnoscatur, certumne etiam
modo possunt in dubium revocari. » sit, nunquam cuiquam usurpatum fuisse, dispicien-
1)63. quidem, ut jam
Ilactenus ibidem, ct rectc dum.RochusPirrus in Ecclesiai Panormitana? Noti-
monui. Verum qui modo chrouulogicam, qufc in tia prima ad annum 1144, annum Christi natalcm
Mesimerii charla occurrit, difflcultatem tollcmus? cum anno ab orbe condito Ei-iOS a GivT.cis commu-
Dicemusne, vel in anno, vel in indictiode errorem niter componi,haucqne computandi rationem abiis
cubare,a librariorum oscitanlia profectum, quiquis in Siciliam manasse, pr«fatus, sic scribit : « Fride-
annus quaive indiclio per litleras GrKcas, Rogerii ricus Sylburgius Fastos Siculosexhibet, e chronico
chartaj subscriptas, designetur, haud sat accurate erutos, quod invetusta Siciliaebibliothecainventum
nolarint? Verum charactereschronici,quil)ushujus est ab Hieronymo Surita, ac deinde ab Antonio Au-
instrumcnti non tantum autographum, verumeliam D gustino in Italiam,postinHispaniam translalum est;
quod Morkensio praÎuxit, apographum seu ecgra- in eo vero annum Christi natalem statui refert sub
phum munitum fuit, non compendio per litterras nu- coss, Lcnlulo et Pisone, et anno ab orbe condito
mcrorum locum lenenles, scdinlegris,uli notulain 5o07, Ncque varietas ha^cleclorem commovercde-
margine adjecla i{)semet hic scriptordocet, vocibus bet, si nimorum advertat plures scriplores uno aut
erant expressi hunc in inodum Mrjvt AEx^jxSptto sT?: altero anno communem Cliristi aM-am antevcrlisso.
T^; £:tta,?voixTt6vo$ 8£xaTr); TCp.7iT^? tou IvvEaxooTou Sentio igitur inSicilianostrajuxtahanc computaiuii
ytXtoaTou etou;, id est, « Mensis Dccembris scptima, methodum in diplomatibus cxplicaiulum esse anno-
indiclionc docima ([uinta aiini inillesiini nonagosi- rum ab orbe condito numcrum, ut scilicct rojicias
mi,» uti recte interpretatur Morkensius,elsi cnim annos VyMS, etqui numcrus crit residuus,is Chrisli
subslantivum non adsit, cum quo feminini generis anuum in hac comnuini ct vulgari an-a, qua nunc
articuhis Ta; conveniat, subintelligitur tamen sub- utiuuir, signabit; putavit cnim Sicilia, Chrislum
stantivum accusativi pluralis numeri r)[i.£pa; cuiu esso uatuin post annum ab orbe condilo liiiOS, et
participio 7zpo6£6rix6Tt, quod ad substantivum p^vl primuin Clirisli annum inciderc in annum 5i)09. »
refertur, ita ut scnsus sit [j.rjv\ Asx^ 6p?(o t\c, Ta; Skx(x 56o. Ilactcnus ille.Quidsicrgo, ut alii, dc quibus
347 S. iniUiNOiMS CARTHIJSIANORUM INSTITUTORIS m
hic Rocchus Piirus, coinmunem Graecorum Chri A tuitur, sod anno 1090, quo reipsa signatur, verosi-
sti cslannusab orbe condilo ^^08, uiio
a'rain, qui militor datum fuorit, ac proin ut indictionem cum
anno anleverlerunt, ita Mesimerius aniio
alterove anno,quo signatur, pugnantem pncferat. Ita pra;-
uno subsecutus sit, Christumque, non anno ab terea ab iis, qui Mesimerii chartam pro spuria ha-
orbe condilo K508, sed iioOO nalum existimarit ? bondam vohierint,potest argui.Verum, etsi quidom,
Sane, cum ahi aHisab orbe condito annis Christum ipso anno 1090, quai Rhegicnsem sedem Sanctus
natum statuant, Mesimerium, Squillacensem sou noster recusarat, fuisse ad hanc electum Range-
Scyllacensem episcopum, fuisse in ea opinione, rium, verosimilius ex dictis sit, id tamen omnino
mihi neutiquam vero apparet absimile; secundum certum nonest. Quid ni enim factum esse queat,
hanc autem annus ab orbe condito 6EJ99, qui, ut ut, cum ad dignitatem illam promoveri Bruno re-
computanti patebit, secundum jam dictam Sicuio- nuisset, alium ad eamdem eligere Rhegienses sive
rum et Gra;corum a>ram communem anno Chrisli sponte sua, sive aliunde, quo minus id facerent,
1091 erat in cursu,annoChristi 1000 cucurrerit; ut impoditi, ahquandiu distulerint?
proinde posterior hic Christi annus, quo charta, a 567. Ut ut sit, Rangcrium equidem, si eumanno
Mesimerioin S. Brunonisejusque sociorumfavorem 1091, adDocembrem provecto,nondum fuissecon-
signatur, proprie pro anno 1091 sit ha- B secratum Rhegiensem archiepiscopum, jamque
bendus; cui, ad septinam Decembris diem, uti tamen ab anno 1090 fuisse electum, admitti haud
eadem charta fert, jam provecto, indictio quinta queat,addignitatem hanc, nonannolOOO, sed anno
decima, in eodemillo instrumentosignata, apprime 1091 fuisse promotum, idcirco statuendum est,
consonat, ut computanti patescet. Atque hincjam quod memoratacharta,quam tanqnam Rhegionsis
fit, quod vere exjam dictis, non anno
utillud ego, electus confirmavit ac laudavit, ante annum 1091
1090, quo notatur, sed anno 1091 datum fuerit, pro data esse posse haud videatur ;
quod sic ostendo :
spurio suspectove habere non ausim, maxime cum Brudo ejusque socii gloriosissimse dominae nostrae
id tanquam genuinum Ruinartiusinconscripta ase Dei Genitricis ac S. Joannis Baptistae ecclesiam, in
Urbani II papc-e Vita pag. 86, aliique viri erudili in eremo Squillacensi seu Turritanasitam, incoiuisse
variis,qu8e concinavere,operibus laudent,intogruni- in charta iila dicuntur \isic autem ecclesia,uti infra
;
que etiam non tantum suis in contextam a Surio docobo, acdificata primum fuit, cum eremus illa
S. Brunonis Vitam Annotationibus Surianus,vorum a comito RogerioS.Brunoni fuisset donata ;
quare
etiam Ughellustom IXItalise sacrse inseruerit, nec cum id ex supra dictis non prius, quam cum annus
scriptorem uilum hactenus invenerim, a quo cen- lOOOadfinom jamvergeret, factum fuerit,jam inde
sura minus faventi notetur. ^ ab hoc anno ecclesiam, gloriosissimae Dei Genitrici
566. Nec est porro, cur etiam suspectum habea- et S. Joanni Baptistae sacram, quam Sanctus ejus-
lur, quod eremi Squiilacensis seu Turritanfo, a que socii hoc ipso etiam anno inhabitarint, in ere-
Rogerio comiteS. Brunoniconcessai,magnitudinem mo Turritana exstitisse, neutiquam verosimile est,
duobusmilliaribus definiat, quam unius leucae facit ac proin praefatum Mesimerii chartam, in qua hoc
danationis per Rogerium comitem factae charta innuitur, non anno 1090, sed anno 1091 datam
supra huc jam transcripta ; licot enim leuca pro fuisso, necesse est. Atque ita ruit etiam, quod con-
tribus passuum millibus sub indo abantiquis fuorit tra a Mesimorio datae sinceritatem af-
chartse
accepta, id tamen sempor apudhorumquoscunque ferriadhuc poterat, argumontum, haecque adeo pro
locumnon obtinuit, nec, etsi socusforet,propterea spuria habonda non est. Proximum nunc est ut,
dicendus esset Mesimorius cumRogerio comite pu- quo oa, quaj § praesenti facere statui, opere exse-
gnare in magnitudine, quam eremo, S. Brunoni in quar, modo etiain Bullam, qua Urbanus II papa
possessionem datai, attribuit. Leuca enim in lau- supra recitatas Rogerii comitis et Mesimerii, epi-
data Rogerii charta pro mensura terrse, uti apparet. scopi Squiliacensis, chartas confirmavit, novoque
accipitur ; leuca autem, hoc sensu accepta, apudD favore Brunonem ejusquo socios affecit, huc tran-
Francos seu in Francia, ecujus provinciaNorman- scribam. His itaque verbis concipitur: « Urbanus
nia Rogerius erat, duobus passuum millibus seu episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Chisto
milliariis constabat, uti in Glossario ad vocabulum filiis Brunoni et Lanvino saluteni et apostolicam
Leuca docet Cangius. At vero, inquiet non nemo, benedictionem. Piae voluntatisaflectusstudio debet
in charta, a Mesimerio concessa, Rangeriusvocatur prosoquonte coniplori. Quia igitur nostri officii in-
«archiepiscopus Rhegiensis olectus, » uttunc, cum torest, servorum Dei quieti, prout Dominus posse
haec data fuit, consecratus seu ordinatus nondum dedorit, providere, petitionibus vestris, filii in
fuisse videatur; cum autom ox supra dictis anno Christo charissimi et reverentissimi, clementer
1090 ad sedem Rhegiensem fuerit electus, fuisse annuimus.
cum anno 1091, ad 7 Decombrisjam provecto, quo 568. Per hujus ergo apostolici privilegii paginam
tempore dicta charta data notatur, nondum conse- aposloiica auctoritatostatuimus,ut locusille, quem
cratum seu ordinatum episcopum, verosimile haud inhabilitationivestrae, disponente Domino,eIogistis,
apparet, consequensque proinde fit, ut instrumen- ajugo, potestate, injuria, molestiaomnium homi-
tum illud, non anno 1091, quo a datum, nobis sta- num omnino liber cum totasilva et monte, terra et
VtQ ACTA 350
aqiiain spatinm unius leugfe[fl/., leucsej in omni A cessa, infraque huc trancribenda, qutR data nota-
parteadjacentiin vestraomni modisetsuccessorum tur ((Salenti mense Septembri, indict. 6,)) altera-
vestrorum dispositione permaneat, sicut a voLis a que, quse ab illo,cum Barii Eliam archiepiscopum
dilecto nostro filioRogerio comite condonatus est, consecrasset, fuit concessa, quaeque data notatur
etaconfratrenostroTlieodoro,Squillacinoepiscopo, « apud Barum anno Dominicse Incarnationis 1089,
coufirmatus. Nemini intra praidictum spatium liccat pontificatus ii, indict. xin, ix Octobr. » Jam vero,
pascua?, ag-riculturae seu piscationis aut lignorum cum id ita sit, atque a Septombris quidem initio
occasione autquacunqueex causa vobis aut veslris Constantinopolitana seu Graicorum, a xxiv vero
successoribus injuriam aut molestiamirrogare,sed Septembris,dieCsesarea, indictio prima,anno 1092
totum secumdum voluntatem vcstram possideatis, currere incceperit, annus et indictio, quibus huc
disponatis, ordinetis et erogetis. Si quid prseterea transcriptaj Urbani papae II, quem hoc anno et
episcopalisofficiiindigueritis, ad quempotissimum mense in Calabria fuisse, Ruinartius in Vita ejus
vicinorumantistitum volueritis,recurrendipsa3senti num. 116 et seq. docet, litteroa notantur, apprime
decreto liberam licentiamindulgemus.Decimarum omnisque proinde, ob quam
inter se conveniunt,
quoque usum ex vestris,velpuerorum vestrorumla- non nemo forsan hasce spurias autumet,difficultas
boribus vestri juriscesse censemus,Quod si qua? pue- B chronologica evanescit.
rorumvestrorumofFensacontigerit,idvestratantum
%XX\lV.Qui(l post factum a Rogerio comite eremi
manu omnis eorum correctio maneat.Nec ullus se de Cntabrinx donationem Sanctus egerit. qui hanc
his,quai advos pertinent, sinevestra voluntateocca- deinde Rogerius dux confirmarit, terminisque Ro-
gerius comes circumscripserit.
sionealiqua intromittat, quatenusomnipotentisDei
speculationi liberis mentibus insistatis, et ad ejus 570. Rogerium comitem, non tantum Turritanam
facieidulcedinem,ipsopr3estante,pervenirevaleatis. eremum, verum etiam ecclesiam, sanctissimae Dei
Sane si quis in crastinum archiepiscopus aut episco- genitrici Mariae sanctoque Stephano sacram, S.
pusjimperator aut rex, princepsautdux, comesaut Brunoni ejusque sociis statim atque hos in specu
vicecomes , judex aut persona quselibet potens orantes invenerat, dedisse, Blomenvenna verbis
autimpotens,hujus nostriprivilegii paginamsciens, num. 540 huc transcriptis indicare videtur,nec
ab
contra eam temere venire tentaverit, secundo ter- eo hac in re Puteanus et Surius dissentiunt. Ast id
tiove commonitus, si non satisfaclione congrua avero alienum apparet. Ea enim eremus, non, ut,
emendaverit, eum honorissui et officii periculo sub- ipsi stalunt, anno 1095, sed anno 1090 S. Brunoni
jaceredecernimus, et a Christi atfjue Ecclesiae cor- ejusque sociis data fuit, tuncque nondum, ut vide-
pore auctoritate potestatis apostolicae segregamus. ^ tur, ecclesiam, quae sive sanctissimae Dei Genitrici
Conservantibus autem pax a Deo, et misericordia sive Stcphano sacra esset, complectebatur. Ita au-
praesentibus ac futuris saeculis conservetur. Amen. tumo, quod eremi illius ecclesia, S. Stephano
Amen. Amen. Datum per manumJoannis S. R. E. sacra, diu duntaxat post, uti ex infra dicendis pa-
diaconi cardinalis, pridie Idus Octobris, indictione tcscet, fuerit exstructa; ecclesia vero, quae sanctis-
prima, anno Dominicae Incarnationis millesimo simae Dei genitrici Mariae sacra esset, ante annum,
nonagesimo secundo, pontificatus autem domini uti pariter ex infra dicendis patcscet, 1094 conse-
Urbani secundi anno quinto. » crata nonfuerit;unde eam, ipsomet Sancto nostro
569. Morkensius, e cujus chronologico diploma- curantcconditamfuisse, verosimillimum, ne dicam
ticadeS. Brunone Diatriba pontificiaj haiUrbanill indubitaluin, apparet. Bruno scilicet, uti, cum pri-
depromptaj sunt, scqucntem hanc eidem
littcrae mum Carthusiam fuerat ingressus, ecclesiam ad
annotationem subjungit. « Bullaha?c, inquit,Urba- honorem Dci, sanctissimae Dei genitricis et S.
ni II papa3,uti ab Italia perscribitur, est dcperdita ;
Joannis Baptistae exstrui ex supra dictis caravit, ita
exemplar tamen ejus exstat inperantiquo ms. codi- etiam in Calabriaeeremo, cum hanc aRogorio obti-
ce,qui Breviarium privilegiorum domusCalabrinac D nuisset, fieri verosimillime curavit. Alquc in hac
mscribitur. In eo continentur omnia privilegia in quidem opinione maxime confirmor ex eo quod
menbrana conscripta, quae ab anno 1090 usque ad Rogcrius comes in charta supra huc transcripta,
annum 1200 huic eremo donatafuerc. >> Ilaic ille : qua prafatam Calabrinamcremum S. Brunoni cjus-
ne autem, quibus recitatoi Urbani litterac signan- que hac sanctissima;
sociis dedit, Ecclesiai, qua? in
tur, notaschronicas seu annum 1092 et indictio- Dei genitrici sacra esset, non
meminerit, pjusque
nem quintam decimam sese inter non convenirc nihilominus, utpoteeremi pene incultaâcdosorttr,
quis putet, annum a Januario, indictionem vcro quam instrumento illo Brunoni iinpcrliit, parlom
ah anni prascedentis aut Septembris initio more priccipuam constituentis, montioncm vcrosimilli-
Graecorum, aut certe vin Kal. Oclobrisseuxxiv Sep- mc, si jam tum exstilisset, facturus fuissevidcatur.
tembris dic computarc Urbaaus incepit, e tribus vul- 571. Porro in altora charta, iiifra huc Iranscri-
gatisindictionumgeneribusConstantianam seu Cav boiida annoquo 1099 cx diccndis data, indicari
saream sccutus. Liquct id e divcrsisa pontificehoc iuvoMio, ({uod (unc, (''um cromiis CalabrinaSanolo
datis buUis, ac nominatim, ut rcliquas omittam, e primum (iataluissol.gostum vi(lolur,hioque proinde
buUa alia, in S.Brunonis favorem anno 1098 con- roronsondutn esl. In hao ilaquo charfa Rogerius
351 niU'.\()MS CAliTHLSIANORlM I.NSTITI TOlilS Xi'l
comesdeS.Brunonesequonlem loquilurinmodum: ^ dior. Sic habet : « Rogcrius, Apulite, Calabrite,

« Rogavi quoquc humilitcr, ut pro Dei amorc in Sicilia', Dci gratia dux, omnibus ndclibusChristia-
ierra Squillarii sumerc dignarctur largos roddilus, nis, pra^scntibus et fuluris, in Domino salutem.
quos donabam : renuens ille rccipere dioebat,quod Notum volumus fraternitati vestraj de duobus
esse
ad hoc domum sui patris meamque dimiscrat,uta viris, Brunone scilicet et Lanvino, qui sanclte reli-
mundi rcbus cxtraneus deservirct libcrc Dco suo. gionisstudio acoensi cum sooiis suis in tcrram Ca-
Hic filerat in tota domo mea, quasiprimus et ma- labria? a Galliarum partibus, disponenlcDeo, vene-
gnus ; )> hisce auteme verbis, Sanctumaliquandiu runt et mco duotu in terram, qua! prffidicla est,
in Rogerii comitis domo commoratum cssc,apparct. locum, quieorum proposito conveniret,qua;sierunt,
Atque id quidem post dalam ci Turritanam cre- quem oum sibi idoneumpenes me non invenisscnt,
mum, duin in hao, qua; maxime neoessariacssent, elegeruntmancre intcr locum, quidioiturArena, et
eedificiaqualiacunqueexstruerentur, contigissc opi- oppidum, quod appcllatur Stilum. Locum autem
nor; vcrum anonymus annal. Carthusiensium libri illum Rogerius oomes Sioiliai', patruus meus et fi-
Tv hactenus non vulgati auctor, etsi quidcm, San- delis, ipsorum piêcibus apud Deum desidcrans
ctum, in Rogcrii comitis curia aliquandiu oommo- adjuvari, totooordisaffectu illis donavit de comi- ;
ratum existimet, id tamen, antequam Sanctus in g tatu enim ipsms per meam oonoessionem erat et a
Carthusiam secederet, faotum putat. Audi,qui opc- omni angaria in perpe-
totiusservitutis debito et ab
ris sui haotenus non vulgati num. 13 loquatur. tuum siquidem ut aliquissuorum vel
liberavit ; ila
« Qui gesta,inquit, sanctiBrunonistenuiternorunt, extraneorumstratigotus aut viceoomes, rusticusaut

forsan arbitrati sunt, nosgraviter halluoinatos,cum miles, servus aut liber, non sit, qui in eo loco
diximus, sanctum Patriaroham aliquando apudRo- pascuae, aut agriculturae, sive piscationis aut vena-
gerium comitem CalabrifE fuisse commoratum ante tionis aut lignorum ocoasione aut ex quacunque
suam oonversionem, qui non nisi post plantatam oausa servisDei molestiam seu injuriam faoiat, scd
Carthusiam Majorem in Calabria visus fuisse per- incorum potestate sit omnino locus prajdictus, ut
hibetur. >Jovaquidem fatemur nosrevelare, sedea secundum quod voluerint, possideant, ordinent et
verissima astruimus ex litteris, quas idem oomes disponant.

dedit sanoto Brunoni, nonsolum jamoonverso,sed 573. « Talem
ejus loci donationem, et libertatis
etiam Calabrinse Carthusiee magistro, seu priori jam conoessionem ego Rogerius dux laudo et
prEediotffi
consistenti, in quibus dioit quod sanotus Brunore- corroboro, etquoniam terrailla de meo duoatu est,
nuerit acoipere plurimas donationes, ab ipso Roge- ,
utnullam inperpetuumpatiatur calumniam,modis
rio sibioblatas, eo «quodad hocdomumsuipatris, '
omnibus contradico. Quod si quis contra senten-

meamque «(sunt verba Rogerii in dipIomatc)« di- tiam, quae dataest, agerepraesumpserit, etnostrum
«miserat, ut a mundi rebus extraneus deserviret violaverit pra?ceutum, oertissimum habeat, quia aut
» hbere Deo suo.Hic fuerat in tota domomeaquasi de cunotis finibus nostris in aeternum exterminabi-
))primus et magnus, » etc. Ex quibusverbicoUigi- tur, aut gladiomeo sivesucoessorum meorum ferie-
mus (si bene opiuamur) beatum virum mansisse in tur. Ut omnia igitur superius oonoessa firma et
curia,et comitatu Rogerii, non post, sed ante con- illibatapermancant, hanc ohartulam cuidam nostro
versionem; nam gravitas eremitici instituli istud clerico Rodolpho ego Rogerius dux et uxor mea
fleri potuisse, prohibet cogitare. Sagaci tamen le- Adela scribere prfficepimus, et sigillo nostrosigna-
ctori aliter sentire posse per nos lioet. » vimus.Anno Dominicse Incarnationis millesimo no-
572. Ita ille: verum opinio, quam his verbis pro- nagesimo quarto. Indict., ima. » Morkensius, post-
ponit, mihi neutiquam placet : prseterquam enim quam chartam hanc integiâm ad suee de S. Brunone
quod, uti ipsemet fatetur, nova omnimo, sit,nulIo Diatribae oalcem transcripsit, subjungit, sese ejus
poenitus fundamento innititur. Quod enimait, ere- apographum interGarnefeltii,Carthusi3e Coloniensis

mitici instituti gravitati contrariam futuram fuisse D alumni, editis eremitarum antiquorum Vitis olari,
Sancti in ouria Rogerii oommorationem, nihil om- Analecta reperisse, idquc oum autographo oonoor-
nino evincit. Quid ni enim Sanctus, impetratajam dare : Surianus autem, etsi monumentum illudoum
aRogeriocomiteCalabrina eremo,aIiquandiu apud aliis, quse ad S. Brunonem remque Carthusianam
hunc, donec ct ecclesia aliaque maxime necessaria spectant, instrumentis publicis in suas ad con-
sedificia exstructaesseut,ooramoraripotuerit, cum- scriptam a Surio Sancti Vitam annotationes infe-
que ut diutius ibidem pergeret versai'i, urgeretur, rendum non duxerit, id tamen pag. 395 laudat,
humaniter id recusasse?Rem sane ita gestam,vero- aitque, anno 1094 datum fuisse. Verum, etsi etiam
simillimummihi apparet,maximecum non videam, hunoannumeaipsaohartaexhibeat,uontunctamen,

quo potiori modo praefatae chartee num. prcEced. sedannol093datafuisse videri potest ex indictione
huc transcripta verba veritati possint intelligi oon- 1,quse ei apponitur, qua^que non anno 1094, sed
grua, nec Sanctusante suum in Carthusiam ingres- anno 1093 oongruit. Neo exeo, quod binse haenota?
sum in Italia fuisse uspiam legatur. Ad ohartam chronicae, quibusoharta illa seudiplomatamunilur,
modo, qua factam a Rogerio comiteeremi Calabri- sese inler non ooneordent, pro supposititio id est
nse donaliouem Rogerius dux oonfirmavit, progre- habendum, cum ex supra dictis instrumeuta publica
353 ACTA 3o4
non facile ut spuria rejicienda sint, fierique possit, A 575. Verum cum hic scriptor dicat, in ipso auto-
ut vel in dictos characteres chronicos hbrariorum ^rapho, uti e litteris, ex Italia, id est, quantumopi-
vitio error irrepserit, vel ut tabellio, qui Rogerii nior, e Carthusia Calabrina acceptis, didicit,
cum
ducisjussu instrumentumhic memoratum exaravit, anno 109iindiclionem 1 componi,ipsimetanonymo
annos Christi,non aNativitate, utcommuniter fieri AnnaliumCarthusiensium auctori apographum erro-
assolet, sedPisanorummoreab Incarnationc,prout neum verosimilius prfehixerit. Ut ut sit, cum equi-
hsec Nativitatem novem mensibuspra^ccssit^nume- dem velhuncscriptorem sequendo,vel annos Chri-
rarit; qua computandi methodo ab anni 1093vige- sticomputandimethodum Pisanam in diplomate,de
sima quintaMartii die seu sanctissiraa? DeiGenitri- quo hic,admittendo,omnis, qua id laborare videtur,
cis Annuntiationis festo annus ab Incarnatione difficullas chronologica evanescat, rejiciendum
ob
Domini 1094 jam erat in cursu, cucurritque per hanc non est.Ego interim chartamiIlam,contraquam
reliquam ejusdem anni 1093 partem, sequcntisque quoque ex Adela?, ducis Rogerii uxoris, nomine ei
idem sanctissimaj Dei Genitricis festum. incluso nihil posse objici, e dictis num. 557
liquet.
574.0pponi quidemhic potest, hanc computandi hoc loco recensendam duxi, quod verosimilius, uti
annos Chrisli methodum Rog-erio duci usitatam ex jam dictis pronum est eruere, anno 1093
data
fuisse, nullis omnino, quffiejus nomine vel in Sici- B sit, forteque adeo etiam prwcesserit chartam alte-
Calabria data fuerint, diplomatibus posse
lia vel in ram, hoc ipso anno etiam datam, qua Rogerius
probari;verum,prceterquam quodcontrarium etiam comes donata? a se antea S. Brunoni Calabrin«
probari diploniatibus hujusmodi non possit, fieri eremoterminos assignavit, donationamque magis
potest, utquamvisetiaminCalabriaet Sicihaannos firmavit ac ampliavit, Lubet et illam tum alias
ob
Christi a Nativitate ejus, aut,si mavis, a Kalendis causas, tum maxime ne deinceps vel
Mabillonii
Januarii et Rogerius dux et plerique alii numerare exemplo cum charta,qua eremuinillam Sancto Ro-
inciperent, tabellio tamen, qui diploma seu instru- gerius comes primum largitus est, a quopiamcon-
mentum, de quo hic, exaravit, computandi annos fundatur, vel pretiosum antiquitatis monumcntum
Christi modumminusetiam ibidem usitatum fuerit studioso lectori desiderandum relinquatur,
inte-
secutus. Sane, etsi in numerandis Christi annis Si- gramhuctranscribere.Sequentibushisce verbiscon-
cilia olim, contra ac Zanottius in contexta a se cipitur: «In nomine sancta; individuaj
Trinitatis
S. Brunonis Vita cap. 16 vult, a communi alio- Rogerius,divina clementia comes Calabria3 elSicilia?:
rum more non discederet, is tamen, ut laudatus notum sit omnibusChristi nostrisque fidelibustam
Rocchus Pirrus in Ecclesi<3e Panormitanse Notitia i futuris, quam preesentibus, quoniam miseratio di-
adannumH44 docet,in tabellionum instrumentis vina sancta? religionis viros. Brunonem videlicet et
usque ad scriptoris hujus «tatem mos viguit, « ut Lanvinum cum sociis suis,ad nos usque transmisit,
anni initium statuerent ipsi die xxv Martii, liciet a sancto suo proposito aptum solitudinis locum
Kalendis Januarii numerarent populus imo et ma- qucerentes; quorum nos desiderio congaudentes,
gistratus ubiergonosdicimus,diexviu Febr. anni
;
meritisque talium ac precibusapud Deum adjuvari
1630, dixissent ipsi die xvm Febr. anni 1629. » confidentes, multis eos exhortati sumus precibus,
Quemadmodum ergo tabe]Iiones,de quibushicRoc- ut in terra nostra locum sibi habilem eligerent, in
chus, annos Christi, non a Nativitate, sed contra quo ad serviendum Deo, qualia vellent, habitacula
receptum morem ab Incarnalione trimestri spatio pra^pararent.
Nativitatem subsequendo numerarunt, ita eorum- 576, <( Elcgerunt itaque quemdam solitudinis lo-
dem computum novem mensibus, uti vere accidit, cum, situm inler locum, qui dicitur Arena, et op-
hanc praevertendo calculumquePisanum sequendo pidum, quod ap[)ellatur Stilum. Hunc ergo locura
ab Incarnalione seu vigesima quinta Martii dic iniro et omnia in circuitu adjacentia in spatium unius
potuit, qui supra recitatam, de quahic, Rogerii du- leuga>. [al., leucaj hic et infra] Deo et beata- Maria;
cischartam concripsit. Quod si autem ille ita ^ ac ipsis eorumque successoribus in proprietatem,
reipsa annos Christi numeravit, fuerit hajc secun- sicut nostra fuerunt, sub omni immunilate atque
dum calculum communem anno, ut considerant libertate donavimus cumomnibus rebus infra silis
patebit, 1093 antc Septembrem concessa, sicque terris, silvis, aquis, pascuis acca^teris onmibus cul-
indictionem cum anno, quo vere datafuit,pugnan- tis vel incultis, mobilibusvel immobilibus. Rogavi-
tem haudprffiferet.Porro chartailla Annalium Car- mus insuper vcnerabilem virum, Melitensem epis-
thusiensium lib. iv hactenus non vulgato integra copum (iofredum, supcrhac donalione noslra con-
cxstat,ibiquc, uti cx notitiis, a Carthusiano Pari- firmationis chartam consoriliorc, quam oliamsi(?il-
siensi sonpissimc laudato mihisubmissis disco, anno lavimus. Scd cum postoagralia commendandi nos
1094, indictionc 2 data notatur: quod si autem ipsorum orationihus supra diotos visitassemus fra-
notis hisco chronicis chart;c autograpluim verc sit tros,eorunupie sooictatem ^Deo gratias) susoopis-
munitum, nulla planc id, cum indictio 2anno 1091- somus, praMliola^ spatium lcuga^ his in circuilu tor-
congruat, difOcultate chronologica laborat, conse- minis dislinoto per nos ipsos designavimus, ac ler-
quensque est, ut in illiusexemplari, quod Morken- minorum nomina in memoriam futurisconscribere
sio preeluxit, error cubuerit. jussimus: de parto Orienfi^ oa^^lollun^qni loous est
nnilNOiMS CARTHUSIANORIJM I.NSTITIITORFS 356
in accumine montis de Stilo, inde

viiditper scrrauj A » ^ Guilelmus de Alta-Villa.
ad » <^ (iuilclmus Culchchret.
ejusdem monlis usque ad Mahireposta, scilicet
superioreni collem montis, etindcpermagnamca- » tjt (loshcrtusde Luciaco.
vcrsacstadOccidentem,usqueadpcdem » «^ Rogerius presbyter dc Stilo.
vam, quai
inontis desccndit, qua aqua decurrit, et indc
in » «J» Bastardus. »
transit duos ruscletos et vallonem in directo

usque Morkcnsius, e cujus sa>,pissimc jam laudata de S.
adjugum monlis, quodest apud Occidentcm, sicut Rrunone Diatriha instrumentum hoc ctiam accepi,
« Chartam hanc
praidicta cava rcspicit, ct inde per jugum ejusdem
ita in illud ad calcem observat :
reperi inter Analcc'a noslri Georgii Garncfeltii; sed

montis usque Hronlismenon, et inde transit vallo-
nem recte ad viam, quaivenitdeArena,et vadiL ad quoniam hinc inde interpolataesset, subveritus,ne
locum, qui vocatur Sancta-crux, et inde in directo eam ad auto-

forle et vitiata; quare visuni est mihi
[al., in directe] usque supcr

cacumen nionlis Eni- graphum » id est, ni fallar, ad autographi (neque
bacaht, el inde desccndit per cavam, sicut aqua
enim hoc Morkensio ad manum fuisse reor) ecgra-
decurrit.per spalulam usque adtlumen Enchinar,et phum, «conferre; feci et istas interpolationes in
indeascenditillud tlumen usque ad aliud flunien. magine notavi. Abautographo dependet in serica
quod vocatur Alba, etinde ascendit idem [cU. illud B albi coloris corda bulla plumbea, et in ea imago
flumen usque ad magnam cavam, quam Grajcivo- Dei genitricisMaria^ bracbio sinistro tenentisFillum,
cant Bachiriache, et ascendit pcr eamdam cavam in dexlra suahabenlem avem.»Interpolationes,quas

usque ad castellum, unde incepimus. hic memoratMorkensius,quasqueinmargine sese no-
b77.<(Hanc autemdonalionem nostram tam Do- tasseait, leclione fereduntaxat variantessunt, eas-
minus apostohcusUrbranus.quam Squillacinusepis- que proinde ut tales in margine pariler ascripsi.

copus Theodorus, in cujes episcopatu ipse locussi- 579. Porro Morkensius in sua mox iterum lau-
tus est, laudaverunt, privilegiisconrirmanerunt,at- data S. Brunone Diatriba, eo loco, quo rerum ad
que terribili anathemate munierunt. Quapropter hunc spectantium Chronologiam texit, ad annum
pr^cipiendo rogamus, et rogando prajcipimus ex 1093 ita de Rogerio comite scribit «Anno 1093 :
parteDei omnipolentis,beataj Maria^, quibusipsum fratres (S. Rrunoncm scilicet ejusque socios) in
concessimus locum,et nostra, ut nullus aUquando, eremo invisens enixe se commendat illorum preci-
cujuscunque dignitatis sit vel potestalis, nosteraut bus, participemque meritorum ut se faciant, ef-
extraneus, in toto prEedicto spatio quidquam ma- flagitat, et voti compos elfectus, conscripta 7 Maii
gnum vel parvum sibi vindicet, nec nos ipsi. Nul- cbarta limites eremi satis ample designat ac cir-
lus occasione aliqua vel causa fratribus
unquam Q cumscribit accurate, efflcitque, ut Rogerius dux
ibidemDeo serviturisinjuriam aut molestiam irro- Apullse, ejus ex eodem adhuc

fratre nepos, dato
get, vel uUam inquietudinem faciat, et illi [fl/.,nec anno (etquidem utjaminnui, anledictam 7
forte,
ifli] neque bomines eorum

aliquam angariam, aut Maii diem) diplomate (idnum.o72et seq.jam reci-
servitium omnino faciant. Nulli, nec nobis ipsis, tavi) donationesfactascorroboret.»Itaille e duabus
aliquam ibi culturam facere, ulluni animal pascere, scihcet huc jam transcriptis chartis, quarum altera
flgna incidere,venarivel piscari,aut quidquam om- Rogerii ducis, altcra Rogerii comitis est, deducens
nino sine fratrum licentia liceat, sed in eorum po- qu£e hic memorat ; et sane, quantum ad ea, quse
testatesit,qua3cunqueinlra prajdictum continentur ex hac posteriori deducit rectissime, ut conside-
spatium, juxta voluntatem suam possidere, dispo- ranti patebit. Etenim Rogerius comes, uti ipsemet
tanquam Dei possessio-
nere, ordinare et erogare, in pi'oxime recitata charta sua docet, S. Brunonem
nemetsuam immunematqueliberam.Quod si quis ejusque socios « gratia commendandi se ipsorum
aflquando hanc nostram constitutionem in aliquo orationibusanno 1093 invisit, eorumque societatem
violare prsesumpserit, fralribus ibidem degentibus (pro qiui re etiamDeo gratias agit) suscepit; »qui-
digne satisfaciat. Quod si contempserit, principi D bus e verb Rogerium comitera a Sancto
D,
terrse, qui fuerit,centum libras auri persolvat. Ut ejusquesociiSjUtmeritorum suorumparticipemeum

igitar constitutioh»c inviolabilis et omnino flrma efficercnl, flagitasse votiqueetiamfactum essecom-
permaneat,concedenteuxore meaAdelai comitissa, potem, recle concludi videtur. Ait quideni in suis
et filio nostro Gofrido, in pra^.sentia bonorum ho- in concinnatam aSurioS. Brunonis VitaniAiinoLa-
minum donationemistam fecimus elsigiflo proprio tionibus pag. 221 Surianus, iisdem jara recitatis
signavimus. diplomatis, a Rogerio comiteconcessi, verbis inni-

578. « Insuper donavi Mule cum filiis suis ad xus, principem lumc anno 1093 a Brunone ejusque
custodiendam silvam. Data in pratis Squillacii, ub sociis, « ut eum in societatem suam recipere, et
tunc collecto exercitu morabamur. Anno ab Incar- nomen ejus inter nomina sua scribere dignarentur,»
natione Domini millesimo nonagesimo tertio,indi- postulasse, idque re etiam vera impetrasse ; ve-
ctione prima, Nonis Maii. rum hoc cum inlerpretatione, quam transcriptis
» ^ Rogerius comes. diplomaLis, a Rogerio concSssi, verbis Morkensius

» ^ Adelais comitissa. applicat, neutiquam pugnat, locumque etiam licet
» <3^ Gotfredus filius comitis Rogerii, interim rem banc revocari inveniam in dubiuro,
3o7 ACTA 3o8
verosimiliter obtinuit, uti ex nfraadhuclaudando, A dam curaret, verosimillime egit. Utcunque res ha-
quodapudUghellum tom.IXItalioe sacrcR,col.4'26 ex- beat, illaequidem ecclesia summo apparatu abAi-
statjLatini in civitateSquillacensi episcopatus funda- cherio, Panormitano archiepiscopo, quinque assi-
tionisdiplomate, quod in lioc Lanvinum«fratrem stentibusepiscopis,consecratafuit,idquefieriIauda-
suum» vocetRogerius comes, colligendum videtur. tuscome, Rogerius non tantum curavit,verum etiara
580. Quod modo pertinet ad diploma, quoaRo- sacramiIlamajdemdonisnonpaucis,S.Brunonicol-
gerio duce factse antea S. Brunoni donationes, co- latis, hacoccasioneditavit, uti liquetexchartainil-
mite Rogerio, ut Morkensius ait, agente, confirma- lius ecclesiaesanctiqueBrunonis lavoremab eodem
taefuerint, spontcne sua, an Rogeriipatrui impul- comitetuncconcessa. Chartai hujus, seu diplomatis
su chartam illam Sancto impertierit dux Rogerius partem duntaxat Ughellus tom. IX Italiffisacrse, col,
dubium mihi admodum idcirco apparet, quod is 42o, recitat, idemque etiam in Ecclesiffi Catanensis
optime etiam, uti ex supra dictis satis liquet, in S. Notiliafacit Rocchus Pirrus. Verum ego illam,ne ve-
Brunonem fuerit affectus, ac proin stimulo, uthuic neiândae antiquitatis monumentum,quod integrum
benefaceret, haud indiguerit, Porro ne quis forle typisexcusumpublicaqueluce donatum viderenon-
cuiquam conLra proximehuc transcriptam Rogeri dum mihiobtigit, curiosilectorisoculis subtrahara.
comitis chartam scrupulus oboriatur ex eo quod a B integram huc e recensione Morkensii transcribo.
comite, in pratisSquillacii cum exercitutunc com- 582. Sic habet nomine Dei aeterni et Sal-
: « In
morante, data notetur, Boamundus, Rogerii ducis vatoris nostri Jesu Christi,anno ab Incarnatione
frater, anno 1093 in Calabria versabatur, cumque Domini millesimo nonagesimo quarto, indictione
hunc vita functum esse falso rumore inaudiisset, secunda, cum ego Rogerius comes Calabriaj et Si-
castra nonnulla, ad cumdeni in Calabria spectan- ciliffi pro Dei amore et animae meae remedio, et
tia, occupavit qua re ad iram commotus comes Ro-
;
pro salute animae Roberti Guiscardi fralris mei,
gerius militibus suis, ut Boamundum armis laces- gloriosissimi ducis Apulia^ et Calabriae, et pro re-
eumque e tota Calabria expulit.lta
serent, accepit, medio animarum fratrum meorum atque omnium
quantum ad substantiam sa?pius hic jam laudatus parcnLum et uxorum mearum vcllem dedicari fa-
ac porro laudandus auctor synchronus Gaufredus, cere adhonoremDei et boata^Maria? et beatiJoan-
ordinis Bcnedictini monachus, cognomento Mala- nis Bapt. ecclesiam de eremo, quae sita est inter
terra, lib. iv, cap. 20, Historiae Sicuke, qnam ipsiu- Arenam, et oppidum quod dicitur Stilum, super
smet Rogerii comitisjussu concinnavit,uti Murato- territorio dicli oppidi Stili, per venerabiles et san-
rius, qui hanc tomo quinto Rerum Italicarumscri- „ ctissimos Patres Panormitanum archiepiscopum,
ptorum inseruit, in suaadeamdem praifationodo- Militensem [«/., Miletensem], Tropiensem, Neoca-
cet. Nihil itaque obstat, quo minus Rogerius co- strensem, CataniensemetSquillacensem episcopos
mes, collecto exercitu, anno 1093, uti in ejus, de collaudantibus eisdem sanctissimis Patribus, dedi
qua Iiic, charto asseritur, in pratis Scyllacii com- beato patri Brunoni, magistro ejusdem eremi, sibi
moratus fuisse credatur. Imo vero, cum hinc,prin- etsuccessoribus suis monasterium SancLa? Maiiae
cipem illum ibidem re ipsa exstitisse, dubitandum de Arsasia cum omnibus pertinentiis suis, ubicun-
non sit, Syllaciumque Iiaud procul a Turrilana Ca- que sint, eximendo eamdem ccclesiam seu mona-
labria? ercmo situm sit,facileetiam faclum esse po- sterium de Arsasia ab hodierno die in antea in
test, ut Rogerius comes, quod in eadem charla se perpeLuum de omni temporali servitio, et Turri
fecisse, hic praiterea ex dictis ait, S. Brunonem ad qua; tenebatur, oppido meo de Stylo, ut eccle-
ejusque socios inviserit, precibus eorum sc com- sia de eremo et fratres in perpetuum illam quiete
mandaverit, chartamque, de qua hic, iisdem con- habeantsine omni calumnia et sine temporaliser-
cesserit. Quaj cum itasint, noLffiquechronicse, qui- vitio, omni remoto tremari et placario, et horum
bus hsec notatur, seu annus et indictio inter se omnium remotis infesLationibus.
conveniant, nec quidquam prajtcrea, quod contra D 583. « Haec autem donaria ecclesiie praedicLa:! de
instrumenti illius sinceritatem faciat, aliunde oc- Bosco, cL fratribus ibi Deo servientibus, doLem dedi
curral, non est cnim vero cur id pro suspecto, ne- Adelayde conjuge mea consiliante ct laudante et
dum pro spurio habeatur, et alia proinde, quae ad concedcnte Goffrido filio meo, Malgerio filio ineo.
Sanctum nostrum spectant, sermonem converle. Quod monasterium Arsasi* capella meaeratexcm-
pLa ab cpiscopali jurisdiclionc per sacro sancLam
§ XXXV. Sanctus constructam in creino Calabrina
ecclesiam magno apparatit consecrari curat, et ma- Romanam Ecclesiam, quod constare foci piwdictis
gis ac magis comiteni Jiogerium benevolum erga se archiepiscopo ct cpisco[)is, qui testcssunl hujus do-
experitur. nationis,et lesLcssunt GosbcrLusdcLuciaco, Paga-
bSl.Cum Bruno ccclesiam,quam ex dictis,slatim nus de Gorgis, Rogcrius Bonellus [«/., Tonellus],
atque a comite Rogerio TurriLanam Calabrifc ere- Fulco Capcllanus meus,qui ha?c scripsit. Ha^c autem
mum oblinuerat in honorem Dei, sancLissimte Dei dediLestimoniosuprascriptorum teslium et hi ter-
Genitricis ct S. Joannis ibidcm
Baptistc-e a^dificari mini ot limitcs Sancla> Mariai de Arsasia, videlioet
curavit, ad umbilicum videbat adducLam, apudco- ab arbore quercus etc. « SoquiLur, » inquit hic
mitem Rogerium, utcam solcmni riLu consecran- Morkcnsius, « torminalio limilum, qiiam omitlo,
A
359 S. HRr.NOMS CAKTHCSIA.NOIU.M INSTmTORlS 3f)0
« quiaadrem nostram parum autnihil facit et so- « ^ Ego Fulco, domini comitis Rogerii capella-
« lum exscribo loca, hac circumscriptione inclu- nus, dc mandato ejus hoc privilegium
« sa. » Cum
duobus casahbus intcrclusis, .sciHcet scripsi et me subscripsi. »
de Sancto Andrea et Roseli, lil)eris et e.xemptis ob Habe modoetiam, quam chartic huic a se tran-
omni communitate casalium meorum de oppido scriptc-e annotationem subnectitMorkeusius.«Hanc,
Stili; itemlocum, qui dicitur cum duobus casali- inquit, Ecclesioe eremi constitutioncm etiam inter
busVingi et Buaung-i similiter libcris et exemptis Analecta Garnefeltii noslri reperi interpolatam et ad
ab omni communitate casalium meorum de dicto autographum recognitam rescripsi, ascnpsique in
oppido Stili item ecclesiam Sancti Fantini exem-
; margine interpolationes, asterico notatas. Sigilium
ptam ab episcopi jurisdiclione Giracei [«/., Gira- est plumbeum, uti superius, et pendet ex corda cro-
cii], qua? ad eamdem ecclesiara Arsasi« pertinet, ceicoloris.»Interpolationes,quasiterum hicscriptor

quae posita est in pertinentiis Agrotteriae in tini- memorat, duntaxat fere sunt lectiones nonnihil
mento Giraci [al., Giracii] cum omnibusrationibus variantes; eas interim ad marginem pariter hic
et pertinentiissuis; item casale Aruiichi in perti- adjeci.Verumsunt etaliain ideminstrumentumno-
nentiis civitatis Squillacii cum omnibus rationibus tanda. Ac primo quidem nottechonica?, quasin ca-
et pertinentiis suis sicut tenere et haberc eadem ^ pitepra?fert,seu annus 1094 et indiclio 2 sese inter
ecclesia Arsasia? consuevit. apprime conveniunt.êc est cur scrupulum cuiquam

584. autem pernotata [«/., prgenotata]
« Hsec injiciat,quod,cum Rogerius comes ab expeditione in
loca donoconcedo pro eadem ecclesia in do-
et GuUielmum suscepta, atque a Castri-Villse obsidio-
tem domino Patri Brunoni, et successoribus ejus ne reversus esset. datumin fme dicatur.
cum omnibus rationibus,aquarumdecursibus, mo- 5(S6. Etenim, teste Historiee Siculse lib. iv. cap.
lendinis, nemoribus et arboribus, cultis et incultis 21 etseq. Gaufredo Malaterra, Gullielmus deGran-
mineriis seris et ferri et omnium metallorum, pa- tavul seu, ut ab aliis scribitur, de Grantemanil, qui
omnibus juribus, quse ego et curia mea
scuis et Mabilipe, Rogerii ducis sorori, matrimonio junctus
habere hactenus consuevit, itaut nemoaliquidne- erat, anno 1093, cum et ipse non secus ac Boamun-
mo aliquid ibi, ni.si dicta ecclesia eremi habeat, dus, de quo jam supra, Rogerium ducem e vivis
sicut ex tunc nemo aliquid juins habuit, nisi ego. abiisse, falso ad se delato rumore credidisset, va-
Itemconcedo eidem Ecclesia? oremi inreliqua ter- ria ad principem illum, uxoris suae fratrem, per-
ra mea usum liberum mineriarum tinentia tum castra, tum oppida, haecque interCa-
seris et ferri, et
pascualibera in eadem terra mea pro animalibus ^ stri-Villam, occupavit, cumque heec, audita licet
T^
ejusdem Ecclesise, atque
' 1 • .
.1
custodum, nec non et eo memorati rumoris falsitate, domino suo legitimo.
.
rum, qui in dictis casalibus habitant. Concedo Mabiliffi uxoris adillajus prsetexens, reddere non
etiam, ut dicta Ecclesia eremi commendatos habe- vellet, bello eum dux Rogerius appetiit, unaque
re possit in supra dictis casatibus et locis, quce ei- cum Rogerio comite, patruo suo,qui ei sese adjun-
dem Ecclesise cedi. Xemo in supra dictis locis suo xerat, Castri-Villam obsedit, ac expugnavit. At
vel meo nomine authceredum et successorum meo- vero in illo Rogerii comitis diplomate alia, qus> id
rum prfEsumatjus aliquod prosequi velhabere,nec forte non nemini suspectum reddat, difflcultas oc-
ego, sed omnia conserventur eidem Ecclesiae soli- currit. Cum enim, ut supra docui, Rogerius comes
da et intacta, quia parum est pro Dei amore suis e priori uxore sua Judith, seu, ut aliter etiam vo-
tribuere famulis, qui mihi multa prcPstitit larga catur, Delicia nullos prorsus hberos habuerit, prcC-
manu.Sivero persona aliqua, fllius meusaut aliquis fiiias unicum duntaxat fllium e se-
terque plures
hajres aut successor hoc meum quassaverit donum cunda,ElemburgaseuEremburgacognominataqua3
seu privilegium,mihi vel posterismeis aut Ecclesise anno 1089jam obierat.proci'earit,undeaut quisille,
Romanffi centum libras auri persolvat, nisiadcon- qui recitato diplomatisubscribitur, Rogeriicomitis
dignam venerit satisfactionem, fratrum ibi Deo D fllius Malgerius ? Hunc sane e nulla uxorum suarum
servientium et perpetuae suljaceat damnationi. legitiniarum genuisse Rogerius videtur. Quid ergo?
o8o. « Heec autem actasunt mense Augusti, cum An nothum dicemus ? Verum obstatGaufredusMa-
regressus essemde expeditione, quam feceram su- laterra, Historiae Sicula; Ub. iv, cap., 18 dc Jorda-
per Guillelmum etab obsidione Castri-Villa^, et hoc no qui comitis Rogerii, uti idem auctor lib. ni,
mecum privilegium ad perpetuam firmitatem jus- cap. 36docet, filius nothus erat, sequentem scri-
sietmandavictfecimeapendentebullacomniuniri. bens inmodum : « Jordanus... fllius comitis, pro-

« «J» Rogerius comes. pter strenuitatem suam omnibus amabilis, quein
« Adelais comitissa. j)lures, quia jam Gaufredum, quod dolorem non
« Goffridus, filius domini comitis. minuit, morbus elephantinus pervaserat, comitis
« Malgerius filiuscomitis Rogerii. hairedem futurum suspicabantur (nam ueque
« Paganus de Gorgis. alium mc^sculum habebat) apud Syracusam, sui
«l^ Josbertus de Luciaco. juris urbem febris typo percussus esl. »

« Rogerius Bonellus [«/., Tonellus]. 587. Cum ergo, uti ex his Gaufredi verbis intclli-
361 ACTA 562
gitur,Rogenusconiesdum Jordanus,filiiusejusno- Aet B, Marlffi Virginis, et B. Joannis Baptistae in
" "
thus seu spurius febri apud Syracusos, quod anno prfcsontia Melitensis, Tropiensis, Neocastrensis, et
1092 contigisse, laudatus Malaterra lib. iv, cap. SquillacensisepiscoporumunacumdominoRogerio
proxime cit. docet, correptus jaceret, prolem aliam comite Calabria;, Adelaidecomitissa, magistro Bru-
masculam, quam dictum Jordanum et Goffredum none et Lanvino, et ceteris Palribus assistentibus,
non habuerit, consequens est, ut nec nothus seu et in praisentia bonorum hominum.
spurius comitis Rogerii filius exstiterit Malgerius, Ego Alcherius archiepiscopus Panormilanus.
qui charta? proximehuctranscriptse, annoque 10.94 Ego Tristerius, Tropiensis episcopus interfui.
a Rogerio comite data^ subscribitur.Restat ergo, ut Ego Angerius, Catanensis episcopus.
vel secunda Rogerii comitis uxor Elemburga, aut Ego Theodorusepiscopus Scjuillacensis.
tertia Adelasia, dum cum eo matrimonium iniit, Ego N. Neocastrensis episcopus interfui.»
vidua fuerit, filiumcfue e prioribus nuptiis Malge- Porro cum proxime huc transcripta Rogerii co-
riuni habuerit, vel ut Malgerius ille, qui tamquam mitis charta, in qua de Turritanae ecclesise conse-
comitis Rogerii fllius nomen suum adscripsit, de cratione, veluti dere quam primum futura, mentio
sacro fonte ab eo levatus aut etiam in filium ado- fit, mcnse Augusto (Adi num. 58o) data notetur,
ptatusfuerit, veldenique, ut Rogeriuscomesprfeter B jamque recitatum Alcherii, Panormitani archiepi-

Stemma
filias,quasei, singulissuoassignatomarito, scopi,testimonium consecrationi isti quintam de-
Siculum, Adnotationibus ad Annam Comnenam a cimam Augusti assignet, apprime, quibus utrum-
Cangio insertum, et principum Normanorum Ar- que hoc instrumentum signatur, nota; chronicce
bor genealogica Malaterrae Historiae Siculee apud sese interconveniunt.
Muratoriumtom. V Rerum Italicarum Scriptorum b80. At vero) cum ipsum a Morkensio huc trans-
pree.fiva, attribuunt, aliam saltem adhuc habuerit, criptum Alcherii testimonium, non secus atque re-
huicque Malgerius ille matrimonio junctus fuerit. citata Rogerii comitis charta, consecrationi tradat
Ut ut sit, cum aliquo quidem ex hisce captibus quinque adstitisse episcopos, Melitensem scilicet,
factum esse queat, utMalgeriusille Rogerii comitis Tropiensem,Neocastrensem, Catanensem et Squil-
filius,appellatus, fuerit,non est, cur huc transcripta Iacensem,nec tamen quinque, sed quatuor tantum,
principishujuscharta pro spuria suspectave ob so- Tropienseni nimirum,Calanenscm, Squillacensem
lum, quod ei adscribitur, Malgerii fllii comitis no- et Ncocastrensem, qui solemnitati isti adfuerint,
men habeatur. Plus aliquid centra illam facere vi- episcopos, Melitensi omisso, subscriptos exhibeat,
deri potest Beati titulus, quem Sancto (adi num. oportct, ut vel Testimonii illius apographum,in epi-
582)*adjungit: attamen, cum is, etsi a charte auto- G scoporum subscriptione corruptum,Morkensio pra;-
grapho abesset, ecgrapho forsan a librario dumta- luxerit, vel ut ipsemet in eo describendo errarit,
xat recentiori e veneratione in Sanctum fueritim- maximecum testimoniumillud tamapud Roccluim
prudenter adjectus, huicque adhuc viventi ab ipso- Pirruni in ecclesiaj Catanensis Notitia ad annum
met comite Rogerio,quiBrunonem, uti ex dicendis 1094. num, 10,quamapudUghellum tom. IX Italiai
amplius patescet,proSancto habebat,Beati titulum sacrae, col. 425 episcopos non tantum quatuor jam
fuisse attributum, prorsus incredibile non sit, ego laudatos, sed etiam Melitensem, subscriptos sibi
nec idcirco instrumentum illud; quod alias suppo- habeat hoc modo ;
sitionis notas non habet, rejicere ausim, ut certo )'

<J» F.go Archerius Nic.,.. archiepiscopus Panor-
spurium, maxime cumconsonent,qn«cun-
veritati mitanus.
que ineo deTurritana; eeclesiai consecrationetem- i^ Ego Tristanus Tropejensis e})isc. intcrfui.
poreque, quo luec facta est traduntur. ^4 Ego An. Catanensis episc. intcrfui.
1)88. Ut, quam nihil hic a vero alienum pronun- ^ Kgo Theodorus episc. Squillacensis pi';c-
tieni, studiosus lector perspiciat,instrumentumpu- sens f.
blicum, apud Rocchum Pirrum in Sicilia sacra, D (^ Eô ColiVidus Melitensis episc. inlerf.
Ughellum tom. IX Italia". sacra; col. 425, aliosque ^ Ego Henricus Neocastren. episc. inlcifui .»
scriptores exstans, hucex Morkensii recensione lu- Morotius,qui in Chronologico sacriOrdinis Cartliu-
bet transferre; hoc enim, ecclesiam illam, quinque siensis Thealro, parte vi, ad annuni 1090 ideni nio-
assistentibus episcopis,Melitensi videlicet,Tropiensi, numcntuiH rcrital, intcr ; ipU >copos
Neocastrensi, Catanensi et Squillacensi, fuisse con- Melitonscin cliani ikih rcccnscl xih lihilo-
secratam, ipscmetAlchcrius, Panormitanus arclii- iiiiiiiis, c (|ii() illiid sc dcsuiiip.-î^ liil. l, Ca-
cpiscopus,qui solemnilatcm illam magno apparatu millusTiiliiiiis in llist.)i-i;c Ord r.aiHiussiciisis
ac pompa peregit, testatur, recitataique adeo Ro- Prospectu facit.
gerii comitis chart«, in qua idem traditur, mo- 590. Hinc Morkciisiiiin c Moi tlio liiide.
numenlum illud sulfragatur. Sequentibus hiscc quod a!)s 00 omissiono ox dictis i)occatiini atlri-
vcrbis coiici[)itiir: <( Anno Domini uoslri .JcsuChri- buciidiim csl, Alchorii liucjam transcriplui losli-
sli l()9'i- mense Augusti, festo beatu^Maria' assum- moiiiiim d(>proni|)sissc cxistinio; in hac aiiUMii 0|)i-
pt;e ego Alcherius Ilic..., archiepiscopus Panoniii- iiioiic Miaxinic cliam coiilimor,pxoo,(juod scqueii-
tunus, consecravi ecdesiam istam in honorem Dci lia lia-c verba, « Qm omnlbus vere paMiitcntibus et
Patuoi.. CLII. 12
. ;
363 S. FiRUNONIS CARTMUSIANORUM INSTITUTORIS 364
confessis... qiiadraginla dios de verainduliifcntia... A similiter siL, lectorem odoceam, Rocchus loco pro-
pcenilcnliic rclaxavitarcliiepiscopalus siii anno....» xiine cit., ubi Alcherium ab anno 1083 ad annum
qua? in monunicnto isto locis proxime citt. apud ut minimum 1099 archiepiscopalem ecclesiai Pa-
Ugliellum et Rocehuin Pirruin vocibus hisce « In normiLana; sedem occupas.se, edixiL, Alcherio for-
praisenLia boiuuHiinlioniinuin » subduntur, atque a tassis « Nicodemi appellationcm sive uti secundum
Morotio, ul ut apud Camillum Tutinum exstantia, nomen, sive uti cognomen attributam» fuisse, di-
omissa sunt, pariter omissa sintapud Morkensium, ci posse arbitratur, idque, quai ibidem atlert, sat
qui, unde, de quo hicdisserimus, deprompserit mo- veros mile efficiunt.
numentum, nonedicit. Porro indiversis testimonii, 592. Inter episcopos, testimonio de Turritanai
ab Alclicrio exemplaribusjam memoralis le-
dati, ecclesia? consecratione subscriptos, proxime po.st
ctiones varianles occurruntnon tantum duai modo Alcherium,ecclesi8e Panormitanse archiepiscopum,

expositaj, quibus a Roccho, Uhgello et TuLino Mo- comparet Tropiensis, seu, ut ab aliis scribitur,
roLius et Morkonsius dissonant, verum etiam alia;, Tropeien.sis in Ulteriori Calabria ecclesiai antistes ;
quibus a Morotio, Tutino et Morkesnio Ughellus et qui apud Ughellum et Rocchum locis supra citt.
Rocchus hique etiam duo invicem discrepant in Tristanus ; a Morotio vero et Morkensio Tristerius
monumenti illiustum contextu, tum episcoporum, B nuncupatur, licet inlerim a Tutino Trislenus voci-
quieidem subscripserunt,nominibus. Ut pr;ecipuas, tetur. Ughellus tom. X Italiffi sacrai in episcopis
rehquis praiLermissis,recenseam,pro lectione, qua Tropiensibus col. 450 de episcopo illo ita scribit :
Morolius etMorhensius in testimonii con textu egunt, I « JusLcgus vel Justeyrus, et Tusteius, qui et Trista-
Magistro Brunone et Lanvino et ceteris Patribus nus est, primus Latinorum Tropeiensis ecclesiaj mu-
(Tutinus habet Fratribus) assistentibus, Ughellus nus episcopale suscepit circa annum Dom. 1094, »
quidem, omissa post voccm Brunone conjuncLione subditque, nonnullis interpositis, concessum anno
ct, coramateque ei substituto,legit(iMagistroBruno- 1094 a Rogerio, Apuliee, Calabriee et SicilicR duce
ne,Lanvino B. et ca^teris fratribus eremitis assis- ecclesiai Tropeiensi diploma, in qua, qui hujus
tentibus;» Rocchus vero,omisso etiam commate, ha- tum antistes erat, Justegus nominatur. Qui ex epi-
bet. « Magistro Brunone Lanvino et caeteris fratri- scopis, testimonio subscriptit, post Tropiensem se-
busheremitisassistentibus ;verum posteriorha^c
» quitur, Calanensis prioribus duntaxat duabus no-
lectio, ut per se pater, omni dubio procul men- minis sui htLeris ab Ughello et Roccho designatur
dosa est, a Tutino vero huncque secuto Morotio Augerius et
b91. Exea interim pra^cipue est factum, ut Roc- „ a Morkensio Angerius vocatur. Antistitem hunc
chus e Brunone et Lanvino unam eamdemque per- proprie nuncupatum fui.s.se Ansgerium, sedisseque
sonam perporam fecerit, loco supra cit. in recita- ab anno. 1091 ad annum usque 1124, liquet ex
tum a se Alcherii testimonium ita observans «Ex : iis. qua; de illo in ecclosiaj Catanensis Notitia ab
iis Brunone Lanvino » facile intel-
verbis e Magistro anno 1091 Rocchus Pirrus in medium adducit.
liges, diploma illud, quod in Notit. Messan. ad an- Quod ad Squillacensem et Melitensem episcopos,
num 1094, num. VIII retuHmus, a Paschaii II Pon- quorum subscriptio Catanensis episcopisubscriptio-
tiflce transmissum fuisse liuic Brunoni ineoenim ; niproximesubditur.jam spectat, prioris exhis, qui,
habes «Paschalis episcopus, servus servorum Dei.
:
quemadmodum infracontraUghellum docebo,anno
Dilecto filio Lanvino salutem et apost. bencdict. lOOo aut sequenti mortalitatem explevit, eodem
de Mcssanensis episcopi causa» etc. Ex episcopis, ubique modonomeneffertur, nec ullam etiam po-
qui testimonio subscribuntur,Panormitanus archi- sterioris, quod ex dicLis a Morotio huncque secuto
episcopus, qui id dedit, aTituno, Morotio et Mor- Morkensio omittur, variationem patitur aqud Roc-
kensio Alcherius, ab UghoIIo et Roccho Archerius, chum, Ughellum et Tutinum, a quibus recensetur.
facta in nominelitterae unius mutatione,additoque, 593. NoLandum porro esL. hunc. non celeberri-
quod ^&vHic Morotius hunc Morkensius in
et post D ma> Melitensis insulBe, sed Melitensis seu potius Mi-
charLffi textu supplent nominis fragmento apud Ug- litensis, Calabriaj Ulterioris civitatis, exstitisse an-
hellum quidem Nic. apud Rocchum autem Nico..
,
, tistitem,utipatetex quaiRocchus Pirrus id Meli-
iis,
vocatur. Ast, cum archiepiscopus ille apud ipsum- tensis ecclesia^ Notitia proxime ante annum 1089,et
met Rocchum Panormilanaj Notitia, ad
ecclesiai Ughellus tom.IItalia? sacra' in episcopisMelitensibus
annum 1094, num. 6in diplomale quod Rogerius, Ad Neocastrensem
coI.9i2etseq. in literasmittant.
Sicilise et Calabriae comes, ecclesiae Panormitanse nunctandem,qui omniumultimusAlcheriideTurri-
auno 1095 dedit, Alcherius appelletur, nomen ejus, tanae ecclesiae consecratione te.stimonio subscripsit,
uti a Mutino, huncque secutis Morotio et Morken- episcopumvenio. Hic,quem abannol094 usque ad
sio fiL, AIcheinuspotius,quam ArcheriusefTerendum annumsaltem 1112sedisse adductaab Ughellotom.
puto. Quodautempertinetadnominis fragmentum IX Italiae sacree col. 402 et binis seqj. suadent,
Nic. aut Nico, quod apud Rocchum et UghcIIum Henricus a Roccho et Ughello nuncupatur hcet ;
duntaxat in chartse subscriptione legitur, id forte, autem a Tutino, huncque secutis Morotio et Mor-
quod integiâ vox non esset, omittandum duxerit, kensio inter episcopos testimonio mox iterum lau-
Tutinus verum, ut cujus nominis illud pars vero-
; dato subscriptos, recenseatur, nomine tamen vel
Sfi;: ACTA 366
Henrici vcl altero, qula forle nulluni in teslimonii rum,celebratum, aliudque,quodhuicprfeivit,quod-

illiusexemplari, quodsibi pracluxit,Tutinus invenit, que (neque enim in eo quidquam statutum fuisse
haudafficitur; ut proinde et hic a Tutinohujusque legitur) non tam concilium, quam praiparatio ad
sequacibus Rocchus Pirrus et Ughellus lectionis PlacentinumconciIiumexstitissevidetur,GuastalIae,
diversitate sat nolabili dilferant. Verum, etsi id ita seu, ut ab aliis scribitur, Guardistallae
aut Ewar-
habeat,cum equidem interhosce omnes, quantum anno 1094 exeunte habitum, ab Urbano
dastallae
adlectionem tum anni 1094, tum sanctissimai Dei papafueritevocatus?Brunonem sane jam dicto, in
Genitricis, in coelos assumpta;, festi, quo ecclesiai quo iterum Guibertus antipapa et Henricus impe-
Turritanaj consecratiofuerit peracta, apprime con- rator communione ecclesiastica fuere privati, con-
veniat, nec aliunde, cur monumentum illud, quod cilio Placentino interfuisse,BIomenvenna,ca;terique
tam vai'ie ex dictis apud varios legitur, pro spurio ejus biographi, saeculo quinto decimo posteriores,
suspectove habeatur,quidquam occurrat;neutiquam qui sanctum virum a suo e Carthusia discessu ad
id ut tale ob varias variorumexcmplariumvariantes annumusque 109o Urbano adfuisse, tuncque de-
lectiones, quoi amanuensium librariorumve errores mum,Rhegiensi, ad quemelectus, archiepiscopatu
duntaxat plerumque sunt, rejiciendum est. Atque recusato, pontificiaque curia relicta,in Turritanam
hincjam, partimque e proxime recitato Rogerii B Calabria! eremum sese recepisse volunt, unanimi
comitisdiplomatefit, ut ambigendumnon sit, quin consensuaffirmant.Etvero, etsi hanc eorum asser-
illa dictae quam perperam Tutinus, uti
ecclesiaj, tionem nullo testimonio satis antiquo firmare
ex hoc etiam instrumento liquet, cum ecclesia queam, vero tamenneutiquam puto absimilem,cuin
S. Mariae de Arsafia pag. 7 Prospectus confundit, factum facile esse queat, ut pontifex,qui sanctum ce-
dedicalioet anno 1094, ut jam dictum, et ipso san- lebratis Trojae et Beneventi conciliis interesse,vero-
ctissimae Dei Genitricis in coelos assumptae festo eumquoque ad Pla-
similiter ex jamdictisvoluerat,
fuerit peracta. centinum, in quo gravissimiponderis negotia trac-
tanda erant, eCalabrinasoIitudine arcessierit.Pon-
§ XXXVI. An
concilio Placentino, in quo Prsefatio-
nem de bcata composuerit, sanctus interfuerit, et tifici, » inquit,injam sapiusIaudataUrbani papae II
cur, si ita sit, eo cekbrato, ad majorem Carthu- Vitanum. «ineadem synodo » (Pla-
171 Ruinartius,
siam non redierit. centinascilicet)«consiliarium adfuisse sanctum Bru-
394. Post sancti e curia pontificia in Turritanam nonem, paientem Carthusianorum, omnes ferme
eremum recessum duo fuisse ab Urbanoll
Calabria? vulgati auctores tradiderunt, nec animus est hanc
papa haud procul inde ante annum 109o celebrata opinionem impugnandi;at illis assentiri non possum,
concilia,BenevcntisciIicetinCampaniaunum,T]"ojae quiasscrunt, liuic sancto Viro tunctemporis obla-
inApuIiaaliud, ex ipsis temporishujusscriptoribus tum fuisse a pontifice archiepiscopatum Rhegien-
monumentisquehabetur compertum. Ad primum, semin Calabria. nonmultum, utapparet,
»Ita ille,
quod anno 1091, ut Bertholdus, Constantiensis abludensabopinione, quasanctumPIacentino con-

presbyter scriptorque synchronus, in sua ad Her- oilio vcrosimiliter interfuisse, nec tamen, in hoc
mannum Contractum Appendice testatur, adversus illi archicpiscopatum Rhegiensem fuisse oblatum,
Guibertum antipapamejusque sequacescelebratum existimo.

fuit, tot episcopi etabbates, quemadmodum in ve- 596. At voro sunt etiam, qui Brunonem concilio
leri, quo Labbeus illius canones edidit, codice
c isti non tantum interfuisse, vcrum etiam e PrtBfa-
Romanolegitur convenerunt, <(Ut eorum numerus tionibus, in Missa recitari soIitis,decimam qua? est
facileadnotari non potuerit. » Nec patrum, qui ad de beataMaria, quccque in concilioisto promulgata
secundum convenere, exiguus exstitit numerus,uti fuerit,concinnasse contendunt. Acinprimis quidem
fidemfacit conciliiillius titulus a Labbeo intom. X ila opinatur Surianus, insuisad contextamaSurio
ConciIiorumexantiquiscodicibusmss.iIIatus,hisque S. BrunonisVitam Adnotationibus pag. 192et seq.,
verbis conceptus : « Anno Dominicaj Incarnationis D ac deinde insuaad eamdem VitamChronotaxi pag.
1093, v Idus Martii convenit Trojte in Apulia con- 390. Verba ejus omnia, quorum primis, concilio
cilium episcoporum fcre abbatum 12. » Bru- 75 Placentino intcrfuisse sanctum, probare potissimum
nonem quidem ad duo haud procul
hajc concilia, nilitur,huc transcribo.Priori loco hiscesequentibus
admodumaCalabria, eremoquc, inqua versabatur, utitur :«Paris difiicultatis esse censetur, quod con-
cclebrata, ab Urbano e solitudme sua evocatum cilio dicitur (S, Bruno ncmpc) interfuissc Placcn-
fuisse, verosimile vel idcirco apparet, quod, cum tino,quodanno 109;) celebralum cst.cumdiplumata
in eremo Calabrina jain commoraretur, subinde donationis» (Turritana^ eremi jtor Rogerium comi-
ex hac a potificc illo, prudcntissimi viri ronciliis loin) ufacta'. anno 1090 etconlinnal;c abUrbanoII
in majoris momenti negotiis uti volentc,vcrosiniil- biciinio post, repugnent. Sed ncc hncsiio ilcsliluilur
lime arcessitus fuerit, ut jamsupra dociii. liiiiiiamento.cum Antonius Bculcr, clironogiMiiluis
595. Verum annc ctiamsanctus ad celcberrinium \ alciilimis.antiquitatum indagator cgregius.insuo,
numerosissimumque conciiium, anno 109;i, ut lU'r- (|uciii inscii|ir-il (le Miss;c ca<remoniis, liiiolloidnon
tholdus presbyler ilcnmi ukix luudatus iestalur, (ilisciiic asMTal. Pra<fationem, qua^dicima
(luiii ail
loco aCalabria nonnihil rcnioliori, PlaccntiaMiimi- cst, dc B, Maria Virgine tunc ab eo fuisse compo-
367 S. RRII.NCKMS CAirrilllSIAXORrM INSTlTITORiS m
sitam. Poliiil igiliir adliiic, ('irca Piaccnliin lciniio lAhinc (•oiiscctariuin rucrit, a S. Rrunone Prrefatia-
coiicilii adha-sissc poulilici, cl siioniliiloniimis iii'a'- iicni dcciniani,(iua' de R. Maria Virgine cst, fiiissc
fuisscTurrcnsi monastcrio;nani id solcmnrct soli- concinnalam. Uanc enim illc, non a S. Rrunone,
lum tuncfuissc,proI)antaclavaria,pra'sertitnS.Rcr- sed a Carthusiano, non dcfinicndo, sanctusne is,
nardi Clarai-Vallensis;in quilnislegitur eum sexen- aii alius fuerit, compositam monumentis,fuisse, e
nio et amplius a sua abfuisse Clara-Valle, variis quffi Iaudat,duntaxattradit. Reponi quidem potest,
pro sede apostolica laboribuspcregrinationibusque non aliumCarlhusianum, quam Rrunonem, conci-

susceptis, ut de aliis taceamus, qui ad commune lio Placcntino interfuisse; vcrum si sanctus, uti
restinguendum schismatis incendium cx remotissi- verisimileex diclis est, concilio istireipsa interfuit,
mis orbis partibus acciti fuere; » posteriori vcro- sociumsibihabuisse adjunctum, verosimillimuni,ne
istis « Antonius Rcuteriuschronographus Valenti-
: dicamindubitatum, apparet. Nec cstcur, lioc dato,
nus, antiquitatum mirusobservator,inIibelIo,quem Rrunoniequidem potius,quam alteri cuivis Carlliu-
cdidit de partibus et cseremoniis Missa^, refcrt, siano, qui ad concilium Placentinum comitatus
Praifationein de R. Maria Virgine in hoc concilio, euin fuerit, opus illud attlribuendum putes, quod
quodUrbanus Placentia^habuit, aCarthusiano fuisse buic ille adornando, utpotesumnia eruditione vir,
compositam. Quis ille, nisi S. Rruno, cujussapien- Bfuerit aptissimus praiterquam enim, quod ad id
;
tiam in quodam diplomateextollit Paschalis papa, niagna eruditione opus haud fuerit, sanctus, uti
dicitque multum auctoritalis apud scdem aposto- ipsemet in sua infra huc transcribenda ad Radul-
licam obtinuisse. » phum Viridem eccIesiEe Remensis preepositum epi-
597. Hactenus ille, pro opinione, qu« Prwfatio- stola docet, socios nonnullos, aut, si mavis, disci-
nem de R. Maria Virgine aS. Rrunoncconcilii Pla- pulos probe eruditos in Turritana Calabriae eremo
centini tempore compositam fuisse statuit, Anto- sibi habuit adjunctos; ut proiiide abs horum uno,
nium Reuterum duntaxat allegans ; verum,cumhic quem addictum concilium secum sanctus duxisset,
scriptor, utpote longissimo temporis intervallo a Pra^fatio illacomposita essepoluerit. At vero suiit
sancti nostri conciliique Placentini a^late remotus, qui hanc nec Rrunonis, nec alterius cujuscunque
sola suaauctoritate fidem indubilatamreiiste facere Carthusiani, sed ipsiusmet Urbani 11 papa? opus
haudpossit, potissimum modo, unde hanc ishause- esse contendunt; ac in primis quidem cardinalis
rit,dispicienduni.Cum laudatum a Suriano,quo com- Rona lib. ii Rerum Liturgicarum cap. 10, num. 3,
modius certiusque facere Opus
id posseni, Reuteri et Ruinartiusin contexta a se Ponlificis hujus Vita
necessariumforet, nec id ad manumsit, opportune pi iium. 176.0mnia posterioris hiijus scriptoris verba,
liic succurrit Morkensius in Chronnlogico diploma- vel idcirco quod antiqua, e quibus quae huc spe-
tica suade S.RrunoneDiatriba iiis. ita memorans; ctantia ibidem litteris mandat, deprompserit, seu
(c Sequentianno 1094, cumGuibertini, testeeodem testimonia seu monumenta comprehendant, huc
Rertlioldo, Turrim Crescentii adhuc obtinerent, et transcribo.
Urbanus minime tutus foret ab bostibus, excessit 599. Sichabent: (( Recepta estapud auctores vul-
Urbe in Longobardiani, ac Guastall«ad Paduiii flu- gatos traditio,Urbanum papam in hoc conciho »
men,adunato sacrorum antistitum coelu, Ecclcsiae (Placentinonempe) « decimam Praifationem, qua^.
necessitatibus consuluit, in quo Prajfationem R. V. est de beata Maria, novem antiquis addidisse. Id
Marise. vulgavit. Catalogus ms. Roin. Pontificum diserte habetur in veteri codice ms. archimanaste-'
apud Papebrochium in Urbano; Sigonius ctLcander rii Remigiani apud Renios, ab annis circiter quiii-
Albertus in DescriptioneLombardiaj dcGuardistallo. gentis scripto, ubi post relatum sub Pelagii papa?
Prwfalionemillam, quo5 decima est, a Carthusiano nominede novem eadem
Pra^fationibus decretuni,
compositam, reperit interaiitiquamonumentaAn- manu addunturha^c verba Decima addita fuit iii
: «
tonius Reuterus in suo libro de partibus Missfe ;

« concilio Placentino subUrbano papa celebrato.
vult tamen in concilio Placentino promulgatani, D Rem vero sic contigisse ferunt. Cuni pontifex
forte inhoc posteriori, utpote celebriori, reitera- Apud sanctaniMariam de Campania, velustissimai
tam. Reuterus ergo, quod de composita a Carthu- pietatistemplum, sacris operaretur, ut Deus in-
siano, quse de R. Maria Virgine est, Pra^.fatione cepta concilii bene verteret, jamque Pra-fationem
asseverat, ex antiquis monumentis hausit. Verum offerret; repente ex instinctu divino in illa dulcis-
cumsimul, quantai ha'C antiquitatis fuerint, Mor- sima verba, popiilo demirante prorupit : « Et te in
kensius, quodida Reutero notatum verosimillime » veneratione beatffiMaria?. virginis collaudare,bene-
non invenerit, haut edicat, verene a Carlhusiano, » dicere et pra^dicare qua? et Unigenitum tuum
;
uti e monumentis illis Rcuterus didicit, coinposita » sancti Spiritus obumbratione concepit et virgini-
fueritdicta Pra?fatio, dubium admodum mihiadhuc » tatisgloria permanente, huic mundolumena-tcr-
apparet,cum monunienta illa, qu» Reutero pra?- )) numelfudit Jesuiii Christum Dominum nostrum,
luxere, sublesta; duntaxat fidei forsan fuerint. » pcr queni, » etc. Quam Prfcfationem universalis
598. Ad etiam tantisper daremus, mo-
hffic, etsi postmodum Ecclesia adoptando probavit, et etiam
numenta antiqua, e quibus id Reuterus didicit, nuncrelinet,HancnonnuIIia beato Rrunone cditam
probata?. omnino nota' ae fidei fuisse,nonduni tamcm fuissevolunt ateam ab ipsoUrbano factam fuisse,
;
309 ACTA 370
disertelradit Pandulphusin ejusVita, non quidem A apparet. Dispiciamus modo an Preefationem, quae
inPlacentina, sed in Ewardestallensi, utjam (num. de B. Maria Virgine est, a pontiflce illo compositarn
videlicet 168) monuimus, synodo. Plura de hac fuisse, tam diserte lamque expresse edicat , ut id
Praefatione habet Petrus Maria Campus in Historia Mlum proprio marte fecisse, innuat. Verba ejus huc
Placentina, hb. xu adan. 109o, quoe cum nonsatis spcctantiaapud Papebrochium in PropylffioMaiiin
sibi constent,huc referre visum non est. » Conatu chronico-historico ad Romanorum Pontifi-
600. Hactenus Ruinartius. Atque ex his quideni cum Catalogum in Urbano H, et apud Muratorium
ejus verbis inteUigitur, Praefationem, quai de B.Ma- tom. HI Rerum Italicarum Scriptorum pag. 3o2
ria Virgine esl, non certo in concilio Placentino, hcec sunt « Sex concilia (Urbanus II, papa) cele-
:
sedvel in hoc, si codici Remigiano, quem laudat, bravit, unum apud Clarimontem allerum apud ;
fidessit, vel in Ewardestallensi seu Guasteliensi, GuarJcstallum Longobardiffi,in quo fecit Prffifatio-
si Pandulphoeredendum sit,factam fuisse. Verum, nem de festivitatibusB. Mariaj Virginis; aliud vero
sive in hoc, quod verosiniilius reor, sive in illo c apud Melfiam, et allerumRomoiin eccIesiaB.Petri.
binis hisce conciliis facta fuerit, vera esse potest Aliud apudTrojam in Apulia, etalterum apudPIa-
eorum opinio, qui sanctum nostrum illius faciunt centiam, » Hactenus Pandulphus. Atque hisce qui-
auctorem,cumnihiIomnino obstet, quo minus hic B dem verbis, fuisse ab Urbano II papa Prsefationem,
tamGuasteIIensi,quod ex dictis anno 1094 exeunte de qua hic, proprio marte compositam, diserte as-
celebratum fuit, quam Placentino, quod Guastel- sererevisus est Ruinartio, fuisseque sane eam pro-
lensi, haud mullo fuit posterius, interfuisse credi prio marte ab Urbano compositam,erit dicendum,
queat.At vero, cum verba, e codice Remigiano a si res eo modo, quo eam (adi Ruinartii verba num.
Ruinartio adducta, nihil omnino suggerant, quod ;i99 recitata) contigisse ferunt, reipsa contigerit
dictamPrffifationem ab ipsometUrbano conipositam Verum, ut ad id, quod posleriori loco hic ponitur,
fuisse suadeat,potissimum hic jam dispiciendum, primo respondeam, prseterquam quod ii.acin pri-
primo quidem, an Pandulpus, qui eam ab Urbano misPelrusMariaCampus,aRuinartioIaudalus,aqui-
factani asseverat, fidem indubitatam mereatur; bus rcs ita gesta narratur, recentiores omnessint,
deinde vero, an illa ejus assertio tam clara tamque fidemque proinde indubitatam facere Iiaud nali,
distincta nullum supersit dubium, quin ea,
sit, ut Placentia? illam (adi ileruni Ruinarlii verba num.
Praefationem illamabipsomet Urbanoconcinnalam 599, locoque hisce citato Mariam Campum) ila
fuisse, significatum voIuerit.Ac Pandulphum qui- gestam statuunt, ut ne quidem alibi initium accc-
demdignum esse, cui fides indubitata adhibcatur, pisse potuerit, sicque cum Pandulpho, ulpote qui
dubitandum non videtur. Etsi enim eum, contraac eamdem GuastaIIa3seuGuardestaIIiaccidisse,tradat,
nonnulli censent, a Pandulpho Masca, quem Lu- tantopere pugnant, ul ne quidem modo, per Mor-
cius ad pontificatumanno H8t evectus purpura-
II, kensium supra assignato, in concordiam possint
torum Patrum senatui adscripsit, diversum esse, adduci.
Muratorius tom. III Rerum Italicarum scriptorum 602. Quod nuncpertinet ad mox huc transcripla
pag.274 verso cum Pagio recte doceat, Urbano ta- verba, quibus, Pra^fationem de beata ab ipsomct
men sccundo pontifici fuit fiequalis aut certe suppar, Urbano compositam fuisse, diserte tradere Pandul-
uti liquet ex iisqu» deeodcmscriptore lococit.idem pluis Ruinartio est visus, cum non raro fiat, ut re-
Muratorius docet,hunc scribens in modum:«Quan- ges, imperatores, pontifices alia?que in polestale
doquidem Ambrosiana", bibliothcca! ditissimum conslituta; pcrsona^ fecisse dicanluretiam ea, qua;
promptuarium quorumdamsummorum pontificum non proprio ipsarum marte, sed jussu duntaxat
Vitas a Pandulpho Pisano conscriptas exhibel, has facta sunt, nescio an futurum sit, ut quisque ob
etiam collectioni prsesenti inserere socii palatini dicta Pandulphi verba Urbano papa; Prfcfalionem
atque ego utilissimum putavimus. illam tanquam proprio marte abs eo composilam,
601. « Incipiunt autem aGregorio VII et desinunl J) iiulubitanter adscribal. Quod ad me pcrtinet, cum
in Alcxandrum III atque a scriptore proficiscunlur res ita habeat, nihilque ex dictis obstet, quomiiuis
qui iisdem temporibusin vivis erat atquc ca scriplis sanctus noster, ut Placcntino, ita etiam Guaslcl-
mandabat. Jamque, testibusFeIino,Onuphrio Pan- lensi concilio , cujus tempore Pra^fationcm dc
vino, Ludovico a sancto Carolo aliisquc, novera- beata concinnatam fuisse, recitata Pandulphi auclo-
musPandulpIuim cjumodi Vitaselucubnitum fuissc; ritate, quanlum rcor, codici Remcnsi per Rui-
et ex iis etiaiu nuilla in suos Annales dcrivaral nartium supra laudato pnvfcrcndi, verba verosi-
summus ecclcsiastica^historifc illustrator Baronius. iiiillimum saltcm faciunt, intcrfuissc credatur.cain
Imo Cunstanlinus Caietanus anno 1638 lypis Ro- cgo Bniuoni iiululiitanter abjudicarc non ausim,
manis tradidit, ac notis illustravit Gelasii II Vi- licct iiilerim, an cjus opus vcresit, vchcmonlcr du-
lam, ab eodcm Pandulpho conscriptam,exqua in- bilcm, tuiuo!),jamsupradicta, tum quodopinioncm
telligimusscriptoremhunc annolHS, ccclcsiastica^ qua; canulciu Urhano papa', tanquam proprium (^jus
mililiff'adscriplum,inRomana curia vixissc.» Quin 0[)US, atlr bih' ida II si; liiil longe vcrosimiliore n
ilaque Pandulphus fidem mereatur in iis qua* dc idcin aii liiiii •111. [110(1 ci rc ilala 1 •aiululphivcrb i,
Url)an() II papa mcnu)ri;p prodii, (luliilaiuhnii iiiiii in sci IMl II ia>;i iia iirali Ct livio ac( <>[>ta, sutlVaLTC i-
;
lur. Accedit, Pra-falionem illam (adi Ilislorife lit- A eorum civitas, ul)cdieiitiam accederent, effecisse,
leraria^ Francia? Scriplorcs (om. VIII, pag. 533 et Zanottius in S. Brunonis Ilistoria seu Vita cap. 25
5b3) fortassis et Urbano cl Brunone essc anliquio- mcmorite prodit, citans cliam pro hac sua narra-
rem. Sed hsec tam de decima e Pr«falionibus in tione Vitam S. Brunonis ms., ciijus auctor sit Ful-
Missa recitari solitis, qua; a nonnullis sanclo atlri- gentius Ceccaronius; verum, cum fuisse iilud a
buitur, quam de ejus in conciliis Guastellensi et Sancto nostro factum, a nulloprorsusscriptore alio
Placentino prajsentiadisseruisso suifficial. Dispicia- commemoratum inveniam, necFuIgcntius Ceccaro-

mus mode, quo Hruno, linilo Placentino concilio, nius, e quo id Zanotliiishaiisil, pro scriptore anti-
cui exjam diclisforsan intcrfuerit, sese contuleril, quo,habita a'latis, qua post S. Bruuoncm tloruit,
curtuncsaltem CarlluisianiMajorem non repelierit, ratione, possitliabori,commenjorarihica Zanottio,
et qua; tum prinium cgcrit, scu polius egisse tra- quffiveritati consonent, asseverare haud queo,rem-
datur. que proindein mediorelinquens, adeaquseSancto,

603. Statim sanctum Turrilanum Calabria', ere- aderemum Calabrinam jam revcrso, obvenere,
mum aPlacenlinoconcilio essereversum,scriplores discipulique ejus in Carlhusiapassiesse narrantur,
prorsus omnes, quihuic illuminterfuisseadsiruunt, sermonem converto.
unanimi consensu affirmant. Verum mullum abest B § XXXVII. Gravissimam, abscnte sancto, religiosi
ut cos inter quantum ad rationem, ob quam tunc Carihusioi Majoris incoloe tentationem patiuntur
sanclus Calabriam petierit,nec ad Carthusiam Ma- natum comiti Rogerio /iliuni sanclus baptizat, tio-
voque abs illo beneficio affmlur.
jorem redierit, tam recte conveniat. Alii enim,
hosque inter Puteanus, Blomenvenna, et Surius, 005. NonredisseS. Brunonema celebrato,cui ex
sanctum id fecisse volunt, quod, cumponlifcx tunc dictis forsan interfuerat, Placentino concilio ad
in Galiam, in quia sita est Major Carlhusia, profi- Majorem Carthusiam, religiosis hujus incolis im-
cisceretur, metueret, « si ipse fjuoque (vcrba sunt portunum sane quam maxime accidit, si vera me-
Surii) eose confcrret, ne aut curiam declinare non morent nostri biographi; gravissimam enim, si hi
posset, aut illam non reliquisse, sed sequi videre- recte scribant a da^mone tentationem passisunt,in
tur; » alii contra alias, quashic omnes commemo- qua, si dilectis discipulis Vir sanctus adfuisset, so-
rare necesse non est, rei illius causas allegant. Ve- latio eis juxta ac auxilio essepotuisset.Tentationem
rum, etsi ita sit, nec, quemadmodum supra jam illam, qua2, si locum vere habuit,haud ita dudum,
docui, allegata a biographis nostris causa effecerit, uti ex dicendis intelliges, postPlacentinum conci-
ut sanctus anno 1090 ad Carthusiam non redierit, lium, aliudque, quod proxime hoc excepit. Claro-
pugnare inter se idcirco dicendi non sunt, cum ^ montanum verosimillius acciderit. Blomenvennse
factum esse queat, ut diversasob causas ad Cartliu- verbis commemorare hic lubet. Is itaque Sancti
siam Majorem redire noluerit. Ac mihi quidem, biographus, e quo et Putaneo, quse. eodemspectan-
quidquid tandem de causis,per ahos allegatis, sit, tia Surius suppeditat, mutuatus est,sic scribit:» Non
idcirco potissimum CarthusiamMajorem non repe- defuitinparadiso hoc spii'ituali(Carthusianimirum)

tiisse, sedadTurrilanam Calabriaa eremumrediisse etiam serpens antiquus. Prsesentiens nempe, quanta
Bruno videtur,tum quod hanc cura sua summopere damna accepturus essetcx ordine illo,cujus funda-
adhuc indigerenosset, tum quod Calabrife et Sicihai menta jam tuncjaciebantur,maximaillo,pusillani-
comes Rogerius, sanctum Virum, quem, nondum mitate et perplexitate turbavit, maximaillos pusil-
fere cognitum, quodsanctissimis ejusprecibusprai- lanimitate jam tuncjacicbantur, prsecipue per lin-
sidium sibi ditionibusque suis a Domino speraret guas, idesteos, qui novitatis ipsos arguentes, sci-
adfuturum, obnixissimc ex dictis, ut quem vellet, hcet periculumoccisionispropriajingerebant, adeo
locum dihgeret,jamindeabanno
in ditione suasibi ut prorsus nescirent, quid agendum sibi esset tum
1090 eratprecatus,qucmque,jam probc sibi cogni- proptervit«institutairigorem,tumproptereremum
ium, non secus ac sanctum colebat, revcrti in Ca- D horribilem,in quasepericlitari,illorum motisermo-
labriam omnibus modis vellct, ncc Bruno posset nibus, formidabant ct ipsi. Econtra vero timebant,
non satisfacere desiderio principis tam pii tamque si abirent,duces suas stellas Deumque offenderent.
benevoH, quem in se sociosque suos, ut jam vidi- maligno spiritu Carthusioe Ma-
606. Tali fuere a
mus, maxime beneficum fuerat expertus. joris incolse, Brucone absente, tentatione vexati ;
604. Ut ut sit, Sanctus equidem a concilio Pla- cui sane dispellendee opportunus maxime Sanctus
centino, si forte huic interfuit, inCalabriumrediit, fuisset;verumquod hic absensprsestare nonpotuit,

nec Carthusiam, ut ut id facere maxime fortassis benignissime id, si fides iterum scriptoribus mox
desideraret, pepetere ei visum fuit. Ac sanclum dictis,prff!staredignata estdivina clementia.« Cum-
quidem,cum econcilio illoCalabriamrepeteret, ad que))(subditverbisproxime recitatis Blomenvenna)
locum, duobus miliaribus Senis dissitum, diver- «hisaliquandiuexagitatiessentperplexitatibus,ecce,
aliquandiu ibidem commoratum esse,vicinos
tisse, benignissimus Dominus, qui,nunquam deseritspe-
Senensesaliquotieshinc adiisse, ac tandem monitis rantes in se, misit ad cos, de hac re colloquentes
suis, ut ad Urbani papai II, a quo, quod Guiberto (sicut de Spiritu scribitur, Nescis, unde veniat,
antipapai adhcererent, sub interdicto posita fuerat autquo vadat)virumhonorabilem,crispos ac canos

:
373 ACTA 374
Iiabentem capillos, dicentem eis: » Perplexi eslis,

5, A in TerramSanctum expeditiones decretse fuerunt,
)) fratres, utrum manere in loco hoc, an recedere condito) frequentari coepisse, ut eo pacto, qui ex-
» debeatis, sed ego dico vobis ex parte Dei, quia peditioni suscipiendai inhabiles essent, his saltem
» beata Dei Genitrix semper Virgo Maria couser- precibusmilites adjuvarent, eis tantte Virginis pa-
» vabit vos in locoisto, Horas ejus legeritis ante
si trocinium promerendo. »
» Horas canonicas ; completorium vero post eas. » 60<S. Cum ergo, utpreces
illa horaria; de beatis-
Quo dicto, diparuit homo ; illi vero gavisi sunt sima Virgine, quse vulgo ejus Oflicium appellari
guadio magno, elegeruntque beatam VirginemMa- consueverunt, a clericis recitai'entur, ab Urbano
riam in patronam ordinis, in patronum vero sanc- Papa,utirecitata Ruinartii verba declarant, clericis
tum JoannemBaptistam. Hominem autem illumsan- injunctum fuisse feratur, imo reipsa, ut apparet,
ctum apostolum Petrum fuisse, ex illo vel maxinic in concilio Claromontano (adi Labbeum tom. X
conjiciebant, quod successor ej us Urbanus secundus Conciliorum col. 517)fucrit injunctum, Carthusiani,
in conciHo Clarimontensi Horas bcata; Mariai a clc- ut idem facerent, recenti illo Urbani pra^cripto
ricis quotidie dici instituit. Ex hac autem visione moveri potuere quare, cum ad id apparitione,
;
adeosunt confortati in Domino, ut nec mors, nec Blomenvennai verbisjam relata, opus haudhabue-
vita ipsosposset separare a charitate Christi. » B rint, fuerintne hac vere, ut preces iilas recitandas
Hactenus Blomenvenna: nunc in verba ejus, seu asssumerent, impulsi, dubitari posse videtur. At
potius in ea, quae hisce memoria- prodit, docetve, vero, erit fortassis qui, ut id dicta apparitione
qusedam observanda. factum tueatur, concilii Claromontanicelebratione
607. Ac primoquidem, quod pertinet ad appari- fuisse hanc anteriorem, cotendat. Atque in hac
tionem, quaS. Petrus primis Carthusia; incolis seu quidem opinionefuisse videtur Petreius. Etenin in
Landuino ejusque sociis, senis specie assumpta, suis inDorlandi Chronicon Elucidationibus lib. iv,
spectandum sese prsebuerit, ad quotidianam eos cap. 4 sic scribit: « Apparens D. eis (Carthusianis)
pravi de sanctissima VirgineMaria Officii recitatio- Petrus apostolus consilium salutare suggessit, qua
nem exercitarit, factumque sit, ut illi et periculo- tenus Horas canonicas in honorem sacratissima;
sissima tentatione liberati fuerit, et in ordinis sui Virginis quotidie dccantarent, quod deinde etiam
patronam quidem eamdem sanctissimam Virginem clerus universus, uti exdecretisCIarcmontens, con-
Mariam, patronum vero S. Joannem Baptistam cilii constat, imitandum suscepit. » Itaille; verum
elegerint; eventum illum quidem,ut ut necscripto- quod hic asseverat, nulloplane argumento probat,
ris, nec monumenti satistantiqui seu sequalis testi- Q necsola sua auctoritate, ut fidem ei adhibeamus,
monio auctoritateve confirmatum, indubitanter ne- facere potest. Dorlandus, quem sua illa observa-
gare idcirco non ausim, quod ei tum constans, uti tione elucidare Petreius voluit, Sanctum Petrum
eam vocant, totius ordinis traditio, tum assiduus Carthusianis,quibus apparet,itaIoquentem inducit
ineodem recitandi parvi de Sanctissima Virgine » Unum noveritis, sacratissimam Dei Matram Ma-
Officii usus suffragelur ; verura nihilne etiam est, riam vos hicabincommodis omnibus servaturam,
ob quod, an apparitio illa, eave ,
quae hanc se- et patronam vestri Ordinis futuram, tantum Horas
cuta narrantur, locum unquam habuerint, dubi- ejus,ut nuper in Romana Ecclcsia institutum esl,
tandum queat videri? Sanclissima Virgo Maria in decantctis. »
patronam, Joannes Baptista in patro-
et sanctus 609.Carthusianis ergo S. Petrum apparuisse,eos-
num, ulpote in quorum honorem ex supra dictis que, ut Horas beatissimee Virginis Maria^ decan-
Carthusium S. Bruno condiderit, diu ante memo- tarcnt, admonuisse eo tempore, quo haud ila pri-
ratam apparitionem a Sancto ejusquediscipulis vc- dcmllorarum beatissimce Virginis recitatio in Ec-
rosimiliter fuere electi; ut proinde an electionis clesiaRomana staluta fuerat,DorIandus existimavit,
hujuscausa, ut verbis recitatisBIomenvennainnuit, cum hajc alibi, quam in Claromontano
ac proin,
apparitio illa exstiterit, sit dubium, maxime cnm ^ concilio, statuta fuisse non reperiatur eo circitcr
ea (videsisBIomenvenna?, verbaproxime data) Lan- temporc,quoddictaapparitio contigerit,concilioiIlo
duino ejusque sociis, non S. Joannes Baptista, sed hanccxstitisse posteriorem. Atquehoc ipsum etiam
S. Pctrus Apostolu.s videndum sese obtulisse me- existimavit Blomenvcnna, uti salis manifestant,
moretur, posteriorcmque proinde e duobus liiscc qu;c,postquamdictam apostoli Petri apparitionom
Sanctis, non autem priorem, si eleclionis, quam narraxit, mox subjungit, setiuentia Ikvm' ejus supra
Blomenvenna memorat, pra;fata apparitio causa adliuc rccitala verba : « Hominem autcm ilhim
ex stitisset,in patronum sibiilli elccturi fuisse vide- sanctum apostolum Potruin fuisse, ex illo vcl ma-
antur,Adha'c Ruinartius in Vita Urbani II Papa^ ximc CDiijiciobaiit quodsucccessor ojus Urhanusse-
saepissime jam laudata num. 226 « Fe- sic scribit : cundus inconsilioClarimontonsilloras beala^Maria;
runtetiam, hac ipsa sacra; cxpeditionis occasione a clericis quotidie dici instituit. » Blomenvenna^'
preceshorarias beat;c Maria% qua» jam antea a Pc- porro assenlitur ctiam Surius;et si autom iiec hic,
tro Damiano in suis monasteriis erant instituta^, a nec Blomonvoniiact Dorlandus ullum atlVranl, quo
clericis, imo etab ipsis laicis ex Urbani pra>scri- opinioiiom suam firmonl, toslimonium monumen-
pto(in Ciaromonlana scilicet synodo, in qu;i sacrai tumvo anliijinmi. Iriluis lamon h\<ro ^criiitcu-iluis.
375 S. RRUNONIS CARTHIISIANORIIM INSTITIITORIS 376
si mcmorala lorum iin-

S. Petri aposloli apparilio ^ melioumiii liac ruiif.liouo RiLhmum edidit.))Ita ille;
quam habuit, potius adhierendum autumo, quam verum an Rogerii, primi post exaclos e Sicilia Sa-
uni Pelreio. llicenimiUlam concilioClaromontano racenos insuke hujus regis, nativitatcm anno 1097
anterioremfacere duntaxat videtur ex prai-conccp- recte consignat? Romualdus Salernitanus, auctor
taopinione, qua Horassanctissima; Virginis Maria^, synchronus, inChronicoapud Muratorium tom.VII
recitandi consuetudinem a Carlhusianis primum Rerum Italicarum Scriptorum col. 196 de Rogerio;
usitatam ac dcinde ab hisce ad alios propagatam fuis- Rogeriicomitisfilio primoqueSicilia:', rcge, sic scri-
se existimat. Ast ea a vcritatc omni dubio f>rorul bit : (( Gloriosissimus rex Rogcrius postatot victo-
est devia. riasettriump]iosa])udPanormum febremorluusest
610. Etenim,teste Pctro Diacono in Reg. S. Be- et sepultus in archiepiscopio ejusdem civitalisanno
Ct.Hor» sanctissima^ Virginis jam in

nedicti cap. vitse siiaquinquagesimo oclavo, mensibus duobus,
monte Cassino addebantur quotidie Offieio majori dicbus quinque, die xxvi inensis Februarii, anno
ex constitutioneGregoriill papag, qui anno 715,ac regni sui xxiv; anno autem Dominicajlncarnationis
proin diu ante ortos Carthusienses pontificatum •H52,Indict. i. » Ita Romualdus; qui cum optime,
Adlifec earumdem Horarum recitationem in
iniit. quooetatis suse anno Rogerius rex obierit, explora-
quodamsuorummonasteriorum,in quibus frequen- gtum habcre potuerit, reipsahunc, ut verbis recita-
tarihaic solebat,divinitusconfirmatam fuisse, contis tradit, aitatis suse anno quinquagesimo octavo
tra Bozonem monachum, sanctje illiusconsuedinis obiisse,in animuminduco. Rogerium quidem, non
improbatorem,Petrus Damianas, qui ante Carthu- anno, utihic Roinualdusseupotius recitatascripto-

siensis Ordinis initium, conciliumque Claromonta- riquehuic attributaverbasignant, DominiccC Incar-
num adsuperos jam migrarat, epistola 3"2 ad ere- nationis 1 152, sed anno 1154, ad xxvii Februarii
mitasGamugnenses docet.Jam verocumid ita sit, diemprovecto, vitam cum morte commutasse, Pa-
prffifatam, qua S. Petrus Carthusianis apparuerit, gius in Crilicis ad hunc annura luculentissimis ar-
eosque, ut quotidianum sanclissimae. Virgini Maria» guraentis evincit, nec dubium est, quin alii adhuc
Horarum pensum solverent, monuerit, apparitio- err"ores in Chronicis, quas Romualdi huc transcri-
nem concilio Claromontano posteriorem exstilisse, ptustextus exhibet, notis cubent.
ob Dorlandi simul, Blomenvenna? et Surii auctori- 642. Verura hee compendio per litteras, nume-
tatem, quse objam dicta unius Petreii auctoritate rorum locum tenentes, scriptai duntaxat sunt ; in
potior hic esse debet, verosimilius existimo. Jam quas librariorum oscitantia errores facillime nec
vero cum res ita habeat, fueritne, ut quotidianus raro irrepere,experientia habetur compertum;quo-
recitandi parvi de sanctissima Virgine Maria Offi- ^ to autem «tatissuajannodiemextremura Rogerius
cii usus apud Carthusianos invalesceret,apparitione clauserit, noncompendiolitterisnumericis, sed vo-

illa factum,dubitariposse, ut jam dixi, videtur, ac cibus integris, in quas errorem difficulter aut certe
proin, cummeritopraiterea, anhi, ut sanctissimam non tamfaciletaraque frequenter irrepere, eruditi
VirginemMariam in Patronam, sanctum vero Joan- oranesnorunt, inrecitato Roraualdi textu exprimi-
nem Baptistam in patronum eligerent, eadem ista tur;ad ha^c nihil plane uspiam occurrit, quod Ro-
apparitioneimpulsi fuerint, dubitandum exjamsu- gerium altero vitaesueeanno obiisse,suadereutcum-
pra dictis sit, habueritne hsec ipsa unquam locum, que sit natum; ut proinde, si non certum, verosirail-
dubitandum etiam apparet. Mihi interim eam hic liraura saltem sit,eum assignato in Romualdi texlu
commemorare visum est, quod, quamvis ex dictis, Vitae suse anno 58, et quidem, uti infra docebo,
si locura unquam habuit, concilio Claromontano duobusjam raensibus ac quinque diebus, quiinte-
fuerit posterior, fortassis tamen ipso adhuc anno gris pariter in eodera textu vocibus exprimuntur,
109o, cujus Novembricelebratum id fuit, acciderit, jamcompleto, diem suum obiisse. Jam vero, cura
hicque de rebus,hoc circiter tempore gestis atque id ita anniquequinquaginta octo, menses duo.
sit,
ad Sanctum spectantibus,essettractandura. Rerum j)

dies quinque,ex anno IncarnalionisDominica) 1 154,
modo,propius nonnihil hunc tangentium, seriem ad27 Januariidiem jam provecto, quo Rogerium
prosequamur. regem e vivis abiisse, Pagius ex dictis luculentissi-
611. Hauddudum Bruno ePlacentino concilio, si me probaturadat, subducti, ad Dominicoe Incarna-
tamenhuicillum interfuisse verum sit, erat rever- tionis annum 1095, prope jam terminatum, dedu-
sus,curaRogerius coraes,quanto in pretio ac amo- cant, consectarium est, ut Rogerius rex, in cujus
re eum haberet, aliter etiara, quam donationibus, tempus natalehicinquirimus,posteriori lioc anno,
in Turritanam Calabrioe eremum, uti ante fccerat, adDecerabrera jam provecto, natus sit.
liberalissime coUatis, manifestavit. Camillus Tuti- 613. Atvero, inquies, Gaufredus Malaterra, non
nus proxime iterura laudatus in Historia; Ordinis rarojam supra laudatus, qui majorem utique hic
Carthusiensis Prospectu ad annura 1097 ita raemo- fidem,quara Roraualdus mereri videtur,lib.iv Histo-
rat : (( Nascitur coraiti Rogerio ex Adelaida filius, riffiSicuke,cap. 26 de Capua, per Rogerium, Apu-
quem Bruno in ecclesia Militensi baptizat, et Lan- Y\3i, Calabria; et Siciliee ducera, hujusque patruura
vinus a fonte levat. Fuitis Rogerius primus Sicilioe Rogerium, Calabrise et Siciliai comitem, obsessa,
rex. Interfuit Maraldus et ipse Carthusianus, qui sic scribit : « Anno Dominica; Incarnationis 1097
.
377 ACTA
ibi (in castris scilicetanteCapuamobsessam) seim- A 615. hiler erem Calabrinffi incolas, qui post S.
praegnavit comitissaAdalasiade comite Roererio ; » Brunonis obitum novi Prioris seu Magistri, qui
cum autem hic de Rogerio postea rege ab Adalasia toti eremo praicsset, electioni interfuerunt, Maral-
seu Adelaide concepto sermo sit, nec, quemadmo- rlus rccensetur in infra huc transcribendo eorum-
dum ex infra dicendisde temporc, quoCapuajobsi- dem Catalogo, qui in aiitiqua charta, cui singuli
dio acciderit, patescet, Rogerius comes Adalasiai nominasua ipsemet inscripserant, fuit repertus.
maritusantePentecosten, quaânno t097in vigesi- Maraldi etiam, Carthusiensis monachi, qui Chroni-
mam quartam Maii diemincidit,inCastris ante Ca- con quoddam digesserit, RocchusPirrus in regum
puam,dato etiam,civiLatemhancannoille aRogerio Sicilitp Chronologia alibique non raro meminit,
comitefuisse obsessani,exstitisse potuerit,consecta- eumque poetica vena divitcm fuisse, atque ad an-
rium e recitatis Gaufredi Malaterrse verbis fit, ut num 1095 tloruisse, Morotiusin Chronologico Ordi-
Rogerius, primus Siciliae rex, non anno 109b fere nis Carthusiensis Theatro affirmat.Atqueexhisom-
jam flnito, sed anno demun d098 ineunte natus sit. nibus jam etMaraldum, Carthusise Calabrinee
fit, ut
Fateor, sic habet : verum, preeterquam quod sic alumnum,Rogerii postea regis baptismo, utTutinus
equidem nondum nativitasilla anno 1097, cuieam ait, vere adstitisse, et a Sancto nostro Rogerium,
ox dictis Camillus Tutinus innectit, acciderit, esse ^ primum post exactos Saracenos Siciliai regem,uti
de Rogerio postea rege, quem Adelasia in castris is in Rhythmo melico, quem ea de re, Tutino alii-
ante Capuam e Rogerio comitemaiMtosuoconcepe- sque testantibus, cecinit, nos docet, baptizatum
rit, huc translatis e Walaterra; Historia Sicula
in vere fuisse, persuasum mihi habeam, futurumque
verbis serraonem.probari non potest. Nec,etsi secus putem, ut idem mecum e monumento isto studio-
foret, quidquam inde pro Rogerii regis nativitate sus lector persuasum sibi habeat. Id proindeinte-
anno 1097 affigenda haberetur, cum verba ilia grum huc e Tulino Iranscribere, operaj pretium
Malaterrai attribuenda non sint,sed adpagmse oram, existimo, licet interim locis nonnuUis ita male vel
e qua deinde in ipsum textum ab imperito librario ab ipsomet auctore versiculi tornati, vel describen-
fuerint traducta, ab inepto adnotatore fuerint ad- tium errore viliati sint, ut vix ac ne vix quidem,
scripta, uLi infraostendam, cum tam de Capuanai quid iis significetur, inteUigas,
obsidionis tempore, quam de diplomate, quo post 616. His itaque constat versiculis.
hanc S. Brunoni eremoque Calabrinfe multa bona Totus orhis 'claret orhis
Rogerius comescontuUt, sermonem instituam. Claro nataliiio

6i4.Mihi itaque, omnibusconsideratis,Rogerium, Marchionis Militonis
Q
Rogerii comitis filium, posteaquc Sicilia^ regem, Bonifacii Itali
non anno 1097, ut statuit Tutinus, sed anno 1095 Neptis ornat, quem exornai
exeunte natum esse,verosimilius adhucmanet par- Uxor Adelasia,
tim ob sequentia, quai supra adhuc recitavi, Ro- Brutiorum Siculoru)tr
mualdi.de Rogerio rege verba, «Murtuusest...anno Comitem Rogeriuin •
vitaj sua3quinquagesimo octavo, mensibus duobus, Et Nortlimannum vencrundu

diebus quinque, » partim qi;od haec, quamvis Ro- Donat felu femina
mualdus in Chronico suo annum,numero ordinali^ Generosa, gloriosa,
quem ei adjungit, designatum, pro anno comple- Quem enixa peperit
to absque additione, qua fieri id a se aperte edi- Avitum [an auctum?} sensii, seprsesensil
cat, accipere non solcat, de anno tamen quinqua- Comes ille filio,
gesimo octavo, duobus jam mensibus ac quinque Mense deno qui ierreno
dicbus completo, interpretanda hic sint, uti liquet Tectus exitpondere.
e scpulchraii inscriptione regis Rogerii, quse apud Meliiensis fit immensis
Rocchum Pirrum in regum Sicilia^ Chronologia, Urhs antiqua gaudiiî.
Siciliffi Sacraj tom. I pra.'fixa, pag. 8 exstat, qua;- Imma cuncta stani injunclu
que sic habut : «Vix. an. 59, regn.34. obiitll54.» Lsetis ei Trinacria.
Jam vero, cum idita habeat^ annique quinquagin- Ckdrus Isetus ac discrelus
taocto,menses duoet dies quinque, a vigesima se- Lseia ludit curmina,
ptimaFebruarii die anni 1154, quo cx diclis idem Pro lavacro divo sacro
princeps omni dubio procul vita functus est, ordi- Undee tum lustralis
neretrogrado computati, adannum 1095 fere ela- Comes orat ei cxorat

psum deducant, consequens est, ut tum, qucmad- Brunum Alemanicum,
modum jam dictum, Rogerius rex nalales sit con- Nam tcnctur, ul li;/ctur
secutus. Quod cum ita sit, simul etiam tcmpus, 1/lius dcrutio.
quo baptizari cum a Brunone contigerit, determi- Acccrsitus non inviius

natum habemus. Vurum unde constat, Sancto id Juhilosus advcnit.
honoris a Rogcrio comitc dclatum fuissc, ut bapti- Bapiizaiur et lacatur
zari ab eo filium suuni voluerit ! Sacro pucr fuminc,
.
379 S. niUJNOMS CAHTHUSIANOUUM INSTITUTOHIS 380
Lmivinus est patrinus Aliquet no quis lamen dcullimisignificatione,qu8R

:
Nobilis Northmanicus, huc potissimum spectat, forlc dubitet, Bruno in

Tumque sacro de lavacro hoc dativus est, a nomine Brunus, quod poetahic,
Olivo Bruno inungitur. uti e duobus hisce antcrioribuscjusversiculis, «Co-
617. Sistunt bellum post puellum mes orat et exorat Brunum Alemanicum» manife-
Cliristo Deosupero. stum fit, pro nomine Bruno usurpat, deductus,pro-
Fclix omen, tenet nomen que ablativo cum pra?positionc a praicedente Graj-
Puer hic Rogerius, corum more adhibitus; ut versiculi illius sensus sit
Canunt omnes, stant insomnes « Olivo doceatque cum non-

a Brunone inungitur, »
Metris ju bila ntib us nuUis proxime antecedentibus et consequentibus,

Ardct forus [an focus? E.P.]. gaudet thorus Rogerium, Rogerii Calabrise et SiciUa; comitis, fi-
Nimio prae gaudio. lium, a S. Brunone Mileti in Calabria solemni ritu
Militensis nam ostensis idque anno, uti ex jam supra dictis pronum est
Gaudebat ecclesia, eruere, tOOo exeunte fuisse baptizatum.
Quiatopete cum abiete 619. Haud multum porro temporis spatium a Ro-
Exornata cernitur ; B gerii, posteaSicilife regis, baptismate erat elapsum,
Fronde viret, nemo silet, cum sanctus benevolum iterum in se Rogerii, Cala-
Cuncti ludunt gaudiis. briae. et Siciliai coraitis, animum fuit expertus. Do-
Tum Urbanus, sed humanus cet id me Surianus, in suis ad conscriptamaSurio
"*
Jubilat natulibus, S. Brunonis Vilam Adnotationibus pag. 397 sic
Hic secundus, totus mundus scribens : « Anno i096 Rogerius comes villanos
Quem adorat protinus quosdam donat S. Brunoni,dato diplomate,in quo
Christisede cum mercede se Ciiristianorum adjutorem intitulat. » Donatio,
Regni beatissimi ; quam hic Suiianus commemorat, eademhauddu-
Hicprecatur, dum levatur, bie est, de qua ad eumdem hisce Suriani verbis
PueriliDomino notatum annum 1096 in Ordinis Carthusiensis Hi-
Salutarem atque parem storiae Prospectu Camillus Tutinus ita loquitur ,
Vitam Christi ccelibem. « Additur et alia ab eodem comite Brunoni et

Ergo nato, sed renato Lanvino, eorumque indicto monasterio (Turritano
Christus regnapuero scilicet in Calabria) successoribus donatio quinqua-
Donet cceli dono zeli ginta hominum familise unius in eosdem figii et
Simul etjustissimo. homagii. Privilegium Graeco idiomate exaratur. »
Summo jugis laus frugis Privilegium seu diploma, quo donationem illam
Deo sit in ssecula. Anmi. Sancto factam, Camillus Tutinus et Surianus verbis
618. Habueritne Adelasia, comitis Rogerii uxor, recitatis asseverant, invenire nuspiam potui, non
ut patrem, ita etiam avum aut patruum, nomine dubito tamen, quin id alteri horum scriptorum,
Bonifacium, ex horum versiculorum tertio et tri- Tutino nempe, qui id Graece exaratum dicit, ad
bus seqq., quod admodum obscuri sint, deflnire manum Quare et donalionem illam Sancto
fuerit.
non ausim ; e reliquis autem, quorum quinam vere etiam a comite Rogerio factam fuisse, persua-
praeterea obscuritatis vitio maxime laborent, quisum mihi habeo, licet interim,quo rem certiorem
,
sque facile, me etiam tacente, perspiciet, notandi lectori reddere possem, privilegium illud seu di-
potissimum, qui et Sanclum a comite Rogerio, ut ploma, hic ei exhibendum vellum habere.
filium suum baptizaret, rogatum fuisse, et id illum § XXXVHI. Mortuo Theodoro Mesimerio, Graeco Squil-
muneris obiisse, docent,sunt sequentes :
lacensi episcopo, Joannvs de Nicephoro Latinus ut
j) substituatur , Sanctus suadet, et ab hoc deinde pri-
Pro lavacro divo sacro
vilegium amplissimum, quod et a pontifce confir-
Unde tum lustralis mari curat, Turritanae eremo, novo jam in hac
Comes orat et exorat constructo S. Stephani monasterio, impetrat.
Brunum Alemanicum, 620. QuandiuGraecisorientis imperatoribusCala-
Nam tenetur, ut ligetur bria paruerat,non aliifereScyIIacii,(|uamqui Eccle-
Illius devotio. siaeGraecffi essent,sederant episcopi.Verum Regione
Accersitus non invitus illa a gente ac principibus Normannis,qui Ecclesiae
Juhilosus advenit, Latinffihtumsequebantur, saeculo undecimo subac-
Baptizatur et lavatur to, in Theodori Mosimerii, Grseci Scyllacensis epis-
Sacro puer flumine, copi anno 1095 aut sequentis initio e vivis sublati,
Lanvinus est patrinus locum non alium,quam qui Ecclesiae Latinae esset,
Nobilis Northmanicus sufficere episcopum Rogerio,CaIabriaeet Siciliaeco-
Tumque sacro de lavacro miti, adcujusditionem Scyllacium aut, utalii scri-
Bruno inungitur.
Olivo bunt,SquillacumseuSquiIlaciumspectabat,estvisum
Atque hisce quidem versiculis quid significetur,satis- suadentibus id autem ei una cum nonnulis ri-
:
381 ACTA 382
tus Latini episcopisS. Briinonc et Lanvino, in pri- A quennio duntaxat post Joannisde Niceplioro adca-
mum sedisilliusritus Latini episcopum Joannemdc thedram Scyllacensempromotionemelapso, mona-
Nicephoro delegit. Docet hsec omnia exstans apud chi ampIiustrigintainTurritanaeremo cxstitcrint,
Ughellum tom. IX Italise sacra? inepiscopisSquilla- utifidemfacitanteaadhuclaudatusmonachorumhu-
censibus coL 426, annoque, unde ab hoo scriptore jus,qui post sancti parentis obitum Lanvino, veluti e-
Mesimerii obitum cum anno iO90 cxeunte aut se- remimagistro,obedientiam promisere, Catalogus, e
quentis initio pcrpcramloco citato componi liquet, chrtrtaanliqua,cuisingulieorumnominasuainscrip-
d096, indictione quinta signalum diploma, quo tunc serunt,excerptus, atquc in Annalium Carthusiensum
prajtereaidcm Rogerius in Scyllacensemsedcmbo- librum quartum hactenus non vulgatum illatus.
na non pauca contulit, ac dc novo quodammodo 622. Monumentum illud, c libri hujus Vallis-Dci
eam fundavit. Verba illius, sic habent
eo facientia, excmplari descriptum, mccum, ut muUaaIia,com-
« Ego Rogerius Sicilise, comes et Calabriee, una cum municare dignatusest CarthusianusParisiensisjam
uxore mea, nomine Adelasia.... consilio Casssanen- suprasa?pius laudatus,idemquc etiam ego, quod et
sis episcopi Saxonis, et Vicarii D. Urbani papa?, at- hic et anteacitatum jam fuerit infraque citandum
que D.Roberti Messincnsiiim, Stephani Angerii adhuc veniat, cum lectore, cui id minimc fulurum
Cathanensis,StephaniMazariensis,EngerIandi Agri- B reor ingratum, communicare operse pretium exi-
gentinensis, Rogerii Siracusan. episcoporum asscn- stimo. Hisverhis concipitur «Frater Vugo promisi
:
su, atque D. Brunonisetfratrisnostri Lanvini cremi- obedienliam magistro Lanvino. Similiter et fi-ater
tarum, virorum sanctorum, consiliis D. Joannem Leo similiter et frater Maraldus similiter etfrater
; ;
de Nicephoro, qui canonicus et decanusvenerabilis Romanus; simlliter et frater Stabilis; similiter et

sanctse Militensis Ecclesise erat, vir honestus vir pru- fratcr RaduIphusdcCrucifixo; similiter etfraterUr-
dens, atque omnicopiosus honestate, ibique in ma- sus subdiaconus; simililer et frater Raincrius subdia-
gistrum elegi etpontificemêt ccclesiam suamquot conus; similiter et frater Guildericus; similiter et
et quantis mihi placuit beneficiis ditabi, et honcs- frater Girardus ; siniliter et frater Tricus ; simili-
tavi dignitatibus, etquantum ad me pertinuit, des- ter ct frater GualteriusMorinus ; similiter et frater
tinavi et descripsi suam parochiam, » etc. Landulphus; sirailiter et fratcrHerchen(hoc nomen,
621. Cum Rogerius S. Brunonem ac Lanvinum notat dicti Annalium Carthusiensiura libri quarti
« virorum sanctorum » titulo hic condecoret, ho- auctor anonymus, non intcgrum extat, quia corro-
rumque jvartim consilio, utiipsemct prodit, Scylla- sa est charta) ; sirailiter et frater Renaldus Ca?men-
ccnsi scdi Joannem de Nicephoro episcopum bona- tainus; similiter et F. Albertus : similiteretF. Rem-
quc non pauca impertierit, argumento sane etiam baldus et F. Ugo ; similiter et F. Odo, similiter et F.
dictum diploma est, quanto in pretio apud princi- Longuisus similiter et F. Odo similiter et F. Ansel-
; ;
pem illum Lanvinus,ac nominatim S. Bruno cxsti- mus; sirailiter et frater Gurabertus similiter ct ;
terit. Haud dudum porroMesimerio, Ecclesise Squil- frater Bernardus similiter ct frater Durandus; si-
;
laccnsis ritus Gra^ci episcopo vita functo, Joannes de railiter et frater Loinus ; similiter et frater Hato ;
Nicephoro, qui ritus Latini crat,acomite Rogerio, similiter et frater Fulco diaconus; similiter et fra-
Sancto nostro acLanvino suadenlibus, fucrat sulfe- ter Heldicus; siinilitcret frater Guarinus subdiaoo-
ctus, cum Bruno in Turritana Caiabria; eremo no- nus; similitcr et frater Lanibcrtus. » Ita laudatus
vam ecclesiam monasteriumque sub sanctissiraa', Catalogus, triginta araplius, ut coniputanli patebit,
Virginis MariaietS.Stephani protomartyrisnominc Turritanaj ererai raonachos, qui post sancli obitum
condereincepit.<( Crcverat, »inquitin Historise Ordi- Lanvino obedicntiara promiserunt, compIeclens;ut
nisCarthusiensis Prospectu ad annum 1097 pag. 12 proindehorum numerumquinqucnnio etiam circi-
Camillus Tutinus, « jam multitudo monachorum in ter ante, seu, promoto primum ad cathedram Scyl-
eremo S. MarisR, ct cum locus ille numerum non laccnsem Joannc dc Nicephoro, majorem multo,
capcrct, Rogerio comite jubente, prope ercmum ^ quam initio cxslitisse,hincquc partira,ut novum S
sub titulo ejusdeni Virginis, ct protomartyris Ste- Stephani mona^teriuni Sanctus cxslruxcrit, faclum
phanipcrampluni ac magnificum construiturmona- jam dixi, appareat.
esse, verosimile sane, ut
sterium. »Sanctus ergo,si Tutino hic fidcs sit, non 623. Verura causem, ob quam id Bruno fecerit,
tantum priori monastcrio, quod ex dictis statim a longe divcrsam assignet Annalium Carthusicnsium
suo in Carthusiam Calabrinam ingrcssu in sanclis- libri quarti liaclenus nonvulgatiaucloranonymus.
simffi Virginis Maria; ct S. Joannis Baplista; hono- En ejus, qua? huc spectant, verba e dicti libri
rem cxstruxerat, novuni addidcrit, sed etiam id Vallis-Dci exemplari descripta niihique a.s;rpissimo
fccerit, quod comes Rogerius, ct
et ita fieri vellct jara laudato, qui nomensuura [trodi vetal, Cartlui-
ad cam jam multitudincm monachi excrevisscnt, ut siano Parisicnsi submissa.« Ipsara porroCalabrinam
eossacrura S. Marite ct S. Joanni Baptista^, mona- eremum, quam a Rogerio S. Brumo obtinuit, in
sterium iiaud capcret. Et partim quidem ob poste- honorem S. Mariai ct S. Joannis Baplisla!, quos
riorem Iianc causam id fccisse Brunoncm, verosimile jam in spcciales palronos in Carthusia elegcral,
mihi vel idcirco apparet, quod anno, quo cx dicen- conslrui voluit out vidinius in lilleris (supra jam
dissanctusadDorainummigravitil01,acproinquin- recilatis Squiliaccnsis episcopi) Theodori, et sub
»
383 S. l{|{i:\()MS (-.AliTlllISIANORIIM INSTITI TOMIS

iisdem nominibus dicari curavit anno 1094 cuniA 02o. Ila illc, a banclo nostro non prius S. Sle-
magno nppaialu... Quale vero fuerit desertumlioc, phani ecclcsiam seu monasterium fuisse exstructum,
quod colchat S. Patriarclia, sic ipse descripsit in Iradcns, quain cum per diploma, cujuspartem re-
epistola ad Raduljihuin, Rcmensis ecclesia^ tunc citat, donalionem, in hoc cxpressam, Rofêrius co-
pra^positum, dicons:«In finil)us Calabri» cum fra- mes ei fecisset; quare, ciim in hoc ipso diplomate
« tribus religiosis, «etc. Usque ad hiiec verha inclu- monaslerii illius, veluti jain exstantis scu cxstructi,
sive:«Arcus cnim si assidue sit teusus, remissior mentio fiat,errorcm saneadmittitmanifestissimum,
« est, et minus ad officium aptus. » Ux.c S. Bruno hunc autem, in quem duo etiam alii, nempe antc
de sua solitudine, uhi sa^pius morabatur cum illis illum Puteanus et post illum Surius prolapsi sunt,
ex sociis suis, quos ad vitam anachoreticam ducen- maxime vel idcirco mirari subit, quod in ca ipsa
damaDeo vocatos exploraverat. Cum enim videret dicti diplomatis parte, quam tamhi,quam ille,re-
multos diversai conditionis diversarumque virium citant, monasterii S. Stephani, veluti jam exstructi,
homines ad se venire conversionis gratia, statuit, mentio instituatur. Adha;c, in eremo Catabrinaec-
fortiores et in quibus vocationem ad id divinam clesiam, sanctissima^. Dei genitrici sacram, non
probaverat, secum in sua eremo detinere, cajteris prius etiam fuisse a Sancto exstructam, quam cum
vero, quos minus eremiticai vita". idoneos censebat, B memorato diplomate donatio, quaiin hoc exprimi
monasterium conslruxit, in honorem S. Stephani tur, a Rogerio comite in Sanctum nostrum collata
protomartyris consecralum,unum circiter milliare fuisset, tam Blomenvenna verhis proximerecilatis,
ab eremodistans, in quo vitam agerent,eremiticam quam duo alii mox laudati biographinostri,Putea-
quidem,sedpaulo remissioremminusque rigidam. nus tradunt qua? eorum narratio
scilicet et Surius, ;
624. Bruno itaque, si laudato Annalium Carthu- non minus, quam prsecedens de S.Stephani eccle-
siensium libri quarti hactenus non vulgati auctore sia, erronea est, cum, dictam santissimse Dei geni-
anonymo atandum sit, novum S. Stephani mona- tricis ecclesiam jam inde ab anno 1090 ffidificari
sterium, quod inflrmati eorum, qui eremiticse coeptam, annoque 1094 consecratam fuisse, exjam
minus apti
vitffi erant, subventum vellet,aedificarit; supra dictis constet. Nec video, qui, quae tres jam
quod etiam verum esse potest, cum niliil omnino dicti biographi nostri de S. Stephani ecclesia, in
obstet quo minus partim ob rationem hanc,
id eremo Calabrina a Sancto nostro post datum, de
partim obsupraassignatamfecissecredatur.Quoquo quo jam hic, diploma primum extructa, tradunt,
modo interim res habeat, Sanclum equidem mona- coheerere queant cum aliis eorum verbis, quibus,
sterio,sanctissimo3 Dei Genitrici etJoanni Baptisto?. ,
S. Mariff et S. Stephani ecclesias S. Brunoni a co-
sacro,quod et monasterium S. Marice de eromoseu '

mite Rogerio, cum illuin hic nondum sibi notum
de Turri dicebatur, adjecisse aliud, eidem sanctis- in Turritana eremo inter venandum invenisset, do-
sim« Dei Genitrici et S. Stephano protomartyri natas fuisse, jam antea memorise prodidere. Ete-
dedicatum,indubitatum est, uti etiamidanno 1099, nim, si Sanctus unquam a comite Rogerio, vena-
secunda Augusti diejamfuisse inhabitatum.Etenim tionem exercente nondumque cum noscente, fuit
Rogerius, Calabrise et Siciliai comes, in diplomate inventus, id certe, uti ipsimet laudati biographiad-
infra huc transcribendo, quod in S.Brunonisfavo- mittereexjam supradictis debent non serius,quam
rem anno illo et die concessit, monasterii S. Ste- anno 1095 vel sequentis initiocontigerit; quodcum
phani, quod tunc in eremo Turritana exstiterit, ita sit, quomodo verum Brunoni tunc
esse potest,
atque a fratribus inbabitatum fuerit, mentionem S. Slephaniecclesiam largitum fuisse comitem Ro-
facit. «Nota esse volo, inquit, omnibus fidelibus gerium,et tamen hanc primum post supra memo-
Christianis benefici, quaj mihi peccatori concessit ratum diploma, non citius, quam anno 1099, ex in-
Deus orationibus reverendi viri F. Brunonis, piissimi fra dicandis datum, fuisse ajdificatam?
Patris fratrum qui habitant in ecclesiis Sanctee 626. Fuerintne forsan Sancti nostrisetatequatuor
Marise de eremo, et S. protomartyris Stephani, D in eremo Calabrinaecclesia?, quarum du» quidem.
qucB sitse sunt in terra mea
oppidum quod
inter altera nempe S. Maria^, altera S. Slephano sacra,
dicitur Stilum, etArenam. » Atquehincjam liquet, ante Brunonisinsolitudinemillamingressum exsti-
Blomenvennam a veritate omni dubio procul aberra- terint, duae vero, altera itidem S. Mariai, altera S.
re,dum,postquamjam dictum,quoRogerius comes Stephano sacra, post Sancti in eadem solitudinem

S. Brunoni multa donavit, diploma ex parte tran- ingressurn exstructai primum fuerint ? Ast id nec
scripsit, mox subjungit :« Vigore itaque hujus dona- verosimile apparet, nec ab ullo prorsus scriptore
tionis eedificavit ibi (in Turritana CalabricE eremo) sive recentiore,siveantiquiore memoria? proditum
primo ecclesiam ad honorcm beata? Mariai Vii^ginis invenio. Et vero non quatuor, sed duas dumtaxat
juxta spolianeam seu antrum quoddam subterra- ecclesias seu monasteria, a Brunone ejusque disci-
neum, in quo ipse manebat. JEdificavit et aliam pulis inhabitata, qua? Sancti nostri «tale in Turri-
haud procul ab illa distantem ab honorem sancti tana Calabriai eremo exstiterint, anonymus Anna-
Stephani protomartyris cum contiguoifiimonaste- lium Carthusiensium hactenus non vul-
libri quarti
rio, inquo ceteri fratres habitabant, sub cura et gatiauctor commemorat, ad annum 1 1 14,uti iterum
regimine tanti Patris Chrisio militantes. » sspissimejam Iaudatus,quom, quodnolit, non no-
3,s; ACTA 386
mino, Carthusianus Parisiensis me docuit, ita scri- A quofl et anonymus Annalium Carthusiensium libri
])ens Annisl090 et 1097 vidimus, jam duo exsti-
: (( quarti hactenus non vuigati auctor facit, rectefor-
tisse (inTurritanascilicet Calabriee eremo) mona- tassis consignet.
steria tempore sancti Brunonis, unum B. Marise 628. Et vero oum in diplomate, quod, ut supra
(addi potest, et S. Joanni Baplistse) dicatum, ubi docui, Rogerius comes S. Brunoni anno 1096 con-
ipsemorabatur; ahudnon multum aprioridissitum, cessit, nulla omnino, quantum reor, monasterii S.
in ejusdem B. Maria; et sancti Stephani honorem Stephani, vehitijam tum exstantis, mentio fiat,
quo cum omnibus conversisquidam
ffidificatum, in fiatque tamenin altero,cujus jamproxime memini
etiam monachi sive minus ferventes, sive potius anui 1099 diplomate.monasterium iiludS. Brunonis
infirmi facti degebant, quorum ipse Lanvinuserat curaanno circiter 1097condi coeptum fuisse, vero-
prior sed ; omnes usque ad prtesentem annum (11 1 ! similhmum vel idcircoreor, quod, cum ex omnium
videlicet) eremitice vixerant, quasi unum tantum consensu amplum exstiterit, anni saltem duo ad
conventum componentes, ut constare videtur ex ejus structuram requisiti fuisse videantur, jamque
epistola encychca, post mortem sancti Brunonisad ad umbilicum anno 1090 esset adductum, uti ex
amicos ejus missa, in qua (Adi hanc, Titulis fune- jam dictis nemo non intehig-et^Haud dudum porro
bribus edendis prcTfixam) unius tantum monasterii B postquam a^dificium hoc condi cceptum fuisset
mentionem faciunt, cum Se inscribant « Humiles evenit ut Joannes de Nicephoro,quam benevolo in
eremitica; Calabria3 monasterii sanctaj Dei genitricis Sanctum nostrum, cujus consilio exdictisadSquil-
Maria?. lacensem cathedram fueratevectus, Turritanamque
627. « Et in plerisque littcris a Paschali H Lan- eremum animo esset, manifestarit. Etenim anno
vino datis, quas superius suis locis exscripsimus, millesimo nonagesimooctavo, cumannoforte non-
ipse papaLanvinum vocat«Eremitarum pra-.positum dum integro sedisset,Henrico Neocastrensiepiscopo
« et multaruman achoretarum patrem et magis- aliisquepra?sentibusdonationesomnespriviIegiaque
trum. » Nec loquitur nisi de uno tantum monas- omnia S.Brunoni ejuscjuein monasterio S.Mariai
» terio Pacem, inquit, et concordiam eremi (Adi
: de Turri successoribus concessa conflrmavit, ac
))num. 550) reformatam cognovimus. » Et ad omnes tanta insuper asceterium illud libertate donavit,
scribens, « Lanvino et cffiteris fratribus, domni ut sibi ipsi et successoribus suis episcopale in id
jus
» Brunonis eremum habitantibus salutem. » Et ad ademerit,quemadmodum instrumentum publicum,
ipsum magistrum eremi, « Fratiês tuos, eremi seuprivilegium, quoid pra^sUtit, fidem facit. llhid
» cohabitatores, salutamus. » Sicquecremitffi dicti p iterum, ex Annalium Carthusiensum libri quarti
suntetperstiterunt, donec tandem prwsenti anno hactenus non vulgeti Vallis-Dei exemplari descri-
(1114 nimirum) aliud tertium erigeretur monaste- ptum, mecum prosummasua humanitate 2ommu-
rium pro ccenobitis apud Squillacium, ut in supra nicare dignatus est Carthusianus Parisiensis saipis-
scriptis litterisdicitur. » Hactenus ille, duo dunta- sime laudalus, idque tanquam pretiosum antiqui-
xat, ut jam dixi, a Carthusianis inhabitata, quse tatis monumentum, hincque, quantum opinor,
non tantum S. Brunonis aetate, sed etiam diu post futurum non ingratum, cum lcctore paritercom-
hanc seu adannumusque 1114 ineremo Calabrina municarehic lubet.
exstiterunt, monasteriarecensens. Atqueunumqui- 629. Hisce itaque verbis concipitur: « Innominc
dem ex his, sanctissimai Dei genitrici et S. Joanni sanctcPct individuTO Trinitcatis.Ego Joannes, volun-
Baptistffi dicatum^cujus priori seumagistro monaste- tate Dei Squillacinee sedis episcopus, SS. Patrum
rium S. Stephani, ut ut etiam proprium priorem prcccedentium ve.stigia secutus, facta eorum et
habens, parcbat,anno 1090 candi ex dictis caqalum, decreta religiosa vola imitari, et pro posse meo
anno 1094 solemniritumagnoquc apparatu, utjam conservare inviolala. Monasterium crgo,quoddici-
supra docui, fuit consecratum;alterum vero, eidem tur S. Maria de Turri, cui prteest venerabilis pater
sanctissimajDeigenitricietS.Slephanoprotomartyri I^
Bruno, libcrum esse laudo assero, et confirmo,
sacrum, quod postea monasterium S. Stepliani de qua libcrtate a Rogerio comite ost fuiuiatum, el a
Bosco seu de Nemore nuncupatumfuit, anno 1099, B. Urbano donatuni, cl ali .inLccessore meo
i'P.
secimdaAugustidic, quasupramemoralum diplonia boiia'memorice Theodoro cpiscopi) conlirmatum.
datum notatur, jameratexstructum, uti liquet ex Noverint ergo fldeles quique ot amatores vcritatis,
iis qua; hac de re jam disserui. At vero quanto prafatum monasterium, insupor locum illum, qui
quidem temporecitiusconstrui ccepit?Cum ex supra Arsalia (licihir, (io ([in) pr.rrjiliMu moiiasirrium
dictis monasterium seu ecclesia, sanctissima? Dei dotatiim i'sl, cmii miiniinH iicrlinciilii-, siii^ r| i'mii
genitricisacra, ante annum 1094 solemni ritu con- omnihus liominibiis, tain (IinIi i|n, popiilo,
secrata luuid fucrit, nec antiMpiam hoc ficret, condi (|uos ad pra^senssupradiclmii i>l. iliabol.
coeptum fuisso videalur S. Sle|)liam monasterium, vol iii poslo iim lijiliiliiriiii i'-l,( '1 oxlraiiois quoqiie
hujiis constructio verosimillime, uti exjam diclis omiiiliii'^, i|i i iii |i(i|i'-.|,ili' 1 ,il.il,i iil. \('lsmil liabiia-
quisque facile coUiget, interannuni 1094 et annum turi,liaciilio rliili •lioiialmii ii('i'( ,:;(>. iiocipiiliiiel.suc-
1099 cvenerit; ut proindc eaniCamilhisTutinusin cossonim m oori m ulliim ^pisiH •palojiisihi lialioal.
Historiceordinis Carthusicnsis Prospectu anno 1097, absque communi spontaiioa vohinlatolVatrumpra'
387 S. rÛUiNOMS CAUTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 388
dicti monasterii Consecrationes, ordinationes, A a Carlhusiano anonymo laudato, Martio contra ab

chrisma caHcrasque
;
cpiscoiâlis officii indigenlias, Ugliello datum notetur, pro suspecto habeatur,etsi
a quo polissinium episcopoconsequanlurlonge vcl inLerim hinc fiat, ut, utro mense datum reipsa
prope, ct non sit qui prohibeat. DecimtB eorum fuerit, detcrminari haud queat. Atque ita quidem
ipsis sint. OlTensa subjectorum et corrcctio ad eos ul cxistimem, ctiam facit, tum quod nihil omnino
respiciant. Ihec,qua^, diximus, auctoritatc et privi- a!iud,uiide diplonia illud seuprivilegium suspeclum
legio mei anteccssoris Thcodori, natione Gra^ci, utcunquc reddatur, uspiam occurrat, tum quod
confirmata sunt. Hfec ct nos privilegio pra^senti et rcipsaaJoannede Nicephoro,Squillacensiepiscopo,
aucloritate,quam a Deo consccuti sumus, testifi- datum fuisse S. Brunoni diplomaseu privilegium,
camur, confirmamus, et nec mihi ipsi quandoque fidem faciat diploma aliud, quo, quodabeo fuerat
ahter, quod absit! sapienti, velalicui successorum concessum, UrbanusII papa confiiTOavit. Lubet et
meorum hBec violare liceat. Si quis igitur pertina- illud, quodnonminusquam pra^cedens adSanctum
citerhanc sententiamnost^âm, veraciter prolatam, nostrum spectet, ex Ughello, apud quem tom. IX
scriptam, signatamque in signum stabilitatis, inge- Italia? sacra», col. 427 et scq. exstat. huc transferre.
nio vel potentia delere studuerit, deleatur et ipse Ita habet: «Urbanus episcopus, servus servorum
de libro viventium. Assentientibus vero et defen- B Christo filiis Brunoni et Lanvino
Dei, dilectis in
dentibus pax et vita cum vivente et regnante in .

. salutcm et apostolicambenedictionem. Quia igitur
saecula sfeculorum. Amen. » nostri officii interest, servorum Dei quieti et com-
630.Diploma hoc seu privilegium, quod nullas, modis, prout in Domino possederit, providere,peti-
nequeinitio, neque in fine notas chronicas sibihic tionibus vcstris,filii in Christo carissimi ac reveren-
adjunctasexbibet,anno 1098, indict. 6,septimoidus dissirni, clementer annuimus.Per hujus igitur apo-
Maii seu nonamensishujus die datum notari affir- paginam apostolica auctoritate con-
stolici privilegii
mat Carthusianus anonymus, e cujusillud, ut jam cedimus, firmam et stabilem et in perpetuum

et
monui, Annalium Carthusiensiumlibro quartohac- permansuram confirmamus donationemterrarum,

tenusnon vulgato communicatum mecum fuit. Ve- quae vobis datse sunt in Squillacensi territorio, et
rum notasne illas chronicas inipso, quod sibi praj- conscriptajct determinata! et designataj pertermi-
seuautographoseu exemplari,
luxit,privilegii illius nos certos a dilecto nostro filio R. coraite, et,
an alibi, invenerit, non edicil. Hinc primo an ins- Joanneconfratre nostro, Squifiacensiepiscopo^con-
trumentumilludani.o 1098 datum vere fuisset,hfesi cedente, et confirmata.
dubius, donec eamdem ei epocham ab Ughello q 632. (( Quocircapraidictaauctoritate pra^cipimus,
tom. IX ItalicC sacrae col. 427 assignari comperi. statuimus et ea, qua? vobis concessa sunt, licentia
Verum, etsi quidem diplomati isti seu beneficiis, intcrdicimus, ut a dic in antea neque comiti ipsi,
per id Sancto collatis, Ughellus et laudatus Carthu- neque alicui ha^redumsuorumsupradictam vestram
sianusanonymus eumdem annum, uti etiamindic- donationem et hanc nostram confirmationem viola-
tionem, assignent, in mense tamen, quo id dari re vel dearctare liceat.Neque de his,quse cenfirma-
contigerit,neutiquam consonant. Hic enim,utjam mus, aliqua re intromittat personam sine vestra
docui, nona Maii die, iUe contra nona Martii die voluntate, quatenus omnipotentis Dei speculationi
privilegium datumaffirmat.Aftdebetneob iddiscri- mentibus liberis insistatis, etadejus faciei dulce-
minis monumcntum ilhid antiquum pro suspecto dincm, ipso pra?stante, pervenire valeatis. Si qua
haberi ? Camillus Peregrinus in adnotalionibus, vero persona aut ha?res comitis ipsam violaverit,
quas ad Lupi Protospata; chroniconadannum 1098 nisiadcondignamveneritsatisfactionem,eumhono-
adjecit, ita obscrvat «Mensem Martium pro Maio
: ris vel officii sui periculo subjacere decernimus, ct
saipe alias suppositum, manifeslum cst; idque ex a Christo ac ecclesia? corpore segregatus atque in
eaforte occasione natum, quod, nomina propria a^^ternoexamine districte subjaceat ultioni sine
cum sub Norlmannorum aitate capitalibus tantum- D intermissioneet remedio;conservantibusautempi
modo litteris depictis compendiarentum, Marlius a Deo et misericordia ejus praesenlibus et fuLuris
mensis, sic descriptus, pro Maio a recentoribus saiculis conservetur. Amen. Si vero tam legalis co-
librariis ssepe numero estacceptus. Sicut in Kalen- mes, aut ejus hseres addere aliquid huic voluerit
dario antiqui etiam Breviarii Cam.pani, in quo fe- donationi,sub hac nostra confirmatione ratuni esse
stum S. Potentiana? virginis perperam notatur ad statuimus.
diem 19 Martii, quod colitur 19 Maii. » Forte itaque Urbanus cathohca> Eccl. episcopus.
mensis, quo Joannis de Nicephoi'0 privilegium, Ego Rainerus card. subscripsi.
supra huc transcriptum, S. Brunoni datum fuerit, Ego Joannes card. SS.
littera capitali M primitus duntaxat fuerit expres- Ego Alphanus SaJernitanus archiepisc. SS.
sus,hincque id librariorum seu describentium alii Ego AmaLus capcllanus et sacerdos SS.
quidem mcnse Maio, alii contra mense Martio da- Ego Dis Capellanus SS.
tum notarint. Ego Constantinus CaLacensis episc. SS.
631. Jam vero, cum res ita habeat, non estsano Datum Salerni mense septembri, indict. 6,anno ah
cui antiquum i]ludmonumentum,quodmenseMaio Incarnatione Dominica 1098. »
'
389 ACTA 390
633. Ruinartius in Urbani papse Vita, narrato j^ miteRogerio,siveabaliis quibuscunqueinTurritanse

II
pontificis hujus cum Rogerio, Calabriai et Sicilia? inCalabria eremi favorem impetravit, nullum est
comite, post Capuam mense Junio anni 1098, uti il]ustriusmagisqueascriptoribuscelebratum,quam
infra probabo, a principe illo expugnatam, in urbe quod Capuanffi obsidionis occasioneab illo principe
Salernitana congressu,pag. 299adeumdem annum auno, uti infra probabo, 1099 obtinuit. Accidit,
1098 ita memorat : « Paulo post id tempus, die inquit Gaufredus Malaterra Historia? Siculee lib.iv,
scilicet20 Julii sequentispontifcx adalteriusRogerii cap. 2o, « ut Ricardus Juvenis, Jordanis principis
nempe ducisApulise, et Alfani archiepiscopi preces princeps et ipse Aversa?, defuncto patre or-
filius,
insigne privilegium Salernitana? ecclesiaiconcessit, bus, pusillus superstes, fraude Longobardorumur-

collato ei primatu in duas metropoles, Compsa- be Capuana injustejam dudum privatus, cum jam
nam Acherontinam, quse olim ipsi jure metro-
et ad intelligibilemsetatem pervenisset, damnum sibi
politico subjecta; fuerant. Data est bulla die 13 iilatum videns et dolens,ac de auctoribusultionem
Kalendas Augusti anno 1099, ut pra-ferunt ejus petere disponens, ad sibi consanguineumcomitem
exemplaria, sed qui a mense Martio anni preece- (Calabria> nempe et Sicilise Rogerium) prudentes
dentis inchoandus est, ut ad preesentem annum viros supplex illorsum [siipple mittit,) ut sibi auxi-
revocari possit, At indictio 4, quae ibi apponitur, B ''"""^ laturus accelerare non diiferat cum servitio
excusarinequit,nisi error in amanuenses rejiciatur. suo.» Comesconsanguinei suilegatione motus non
Locushic esset de altero Urbani rescripto agendi, exiguum collegitexercilum^hocque in illius suppe-
quo in gratiam ejusdemecclesia^privilegiaCavensis tias inCampaniam adducto, etcum Rogerii ducis,
monasterii revocantur, si non dice-
datuni Roma cujuspatruuserat, ab Richardi Aversani principis,
retur, et indictio 7, quam proefert, buic anno con- cognati sui, copiis conjuncto Copuam, uti infra
venire posset. De eo inferius. At sincerum omnino docebo, anno 1098 obsedit ac expugnavit. Verum
et penitus indubiumest illud, quod mense Septem- obsidionis temporemagnum comesincurrit pericu-
brihujus anni (1098 nempe) Urbanus sancto Rru- lum.SergiusGraicus, quemducentis nationis Graecae
noni, Carthusianoram parenti, qui tunc in Squilla- armigeris pr8e.fecerat,pecuniacum Capuanis pactus
censicremomorabatur,concessit,a deiconflrmanda erat, sese eis, quo noctis tempore in Rogerii exer-
etasserenda omnia bona, quaj a Rogerio comite et citum ex improviso irrumpere, itaque eum caedere
Joanne, Squillacensi episcopo ipsius monasterio ac comitem ipsum necarepossent, aditum apertu-
datum est Salerni hoc anno
collata fuerant. Illud rum. Noxjam aderat, qua affectum sortitura erat
(1098nimirum, ut jam monuiimense Septembri, Capuanorumquecopia", ut, quodcum hi-
proditio,
Urbanumeain urbe
'
indictione6; undeconjicimus, '

sce Sergius pactus erat, exsequerenlur, paratae ad-
usque ad Rarense concilium,» quod dicto anno 1 098 stabant, cumRruno seu potius ex dicendis, fa-
S.
mense Oclobri cclebratumfuit, « permansisse, » cientibus id hujus meritis ac precibus, sub Rruno-
634. HaBc de supra recitato, quod Urbanus papa nis habilu ac specie angelus comiti in somnis ap-
S. Rrunoni concessit, diplomate Ruinartius. Atque paruit, imminentisque periculi eum commonuit.
ex his quidem habemus, anno 1098 Salerni, quo Comeshinc timore perculsus, itaque expergefactus
loco et anno diploma datum notatur, Urbanum milites excivit ad arma, structas sibi insidias dis-
exstitisse; ut forte, cum civitas illaa Turritana ere- pulit, hosles fugavit, plerosque proditionis reos ce-
mo non admodum sit remota, Sanctus noster, pit, Capuamque haud dudum post subegit.
cujus ac Lanvini petitione sese, quod jam recitavi, 636. Ilac porro ad felicem exitum expeditiono
privilegium dedisse pontifex innuit, Salernum sese perducta,primose Salernum, ubi cum eo Urbanus
ad hunc cum Lanvino tunc contulerit, Rarensique Ilpapa colloquium habuit,atque aliquaiito temporis
conciiio, haud diidum post datumprivilegium cele- spatio fuit versatus, ac deinde Squillacium in Cala-
bi'ato, interfucrit; quod vero adnotas chronicas, briam conlulit. Cumque ibi quatuordecim dierum
quibus privilegium pontificium signatur, pcrtinet, j) spatio advcrsa valetudinelaboraret, S. Rruno, quo
cum Urbanus H papa, qucmadmodum num. 569 cum in morbi molestiis consolarclur, ad amanlissi-
docui, indictionc Ca'sarca scu Constantinianausus mum sui principem, qiiatuor aliis reiigiosis cremi
sit,hujusque gcneris indictio septima, non sexta. CaIabrina>incolis,sibiadjuuctis, venit.Coines sanc-
a vigesimaquarta .septembris anni 1098 die usque tum Virum benignissime de more excepit, eique
ad eumdem Septembris anni scquentis dicm fuerit quod sui etiam absens in obsidione Capuana cu-
in cursu, consequens cst ut privilegium pontificium ram gessisset, summas gratias cgit, multa ci grali
utpote anno 1098, indictione sexta menseque Se- animi ergo donaoirerens.Verumha^cRruno^qui non
ptembri notatum, mense hoc ad vigcsimain quar- sc,sedangelum, principibus temiiore bella adslan-
tam diem nondum proveclo datum fuerit, tem,inobsidione Capuaiia coiniti apparuisse, assc-
vcrabat,noIuilaccipeie. Attamcn. (iiih postca San-
§ XXXIX. Sanctus comitem Rogerium prwsentissimo
periculo per visionem, qua hujus illum monet, in ctiis aliqiia saltem a comilc sibi (loii.iri conscnsis-
obsidioneCopuuna liberut, novumquc hac occasioiie, sct,dato iiic diploinatc Tiirrildii.p i'cmi possessio-
quoplurima ei bona Rogeriv,sconfcrt,diploma obtinct. n(!s aucliores longe, (piaiu aiilc t'i scnl, roddidil.
635. Interomnia diplomata, qujoSancliis sivc co- militosque proditionis C;ipiian;i< reos, (]uos secum
391 S. nHlINONIS CARTHUSlANOniJM INSTITUTORIS 392
!ic Sqiiillariiim morlo pleclcndosdnxcral, vita- A liim elclang-orcmfiigicnlcsirnpiiis Scrgins, ejusque
quc lainen,Sanctonostro intercedeate, donarat, ci scqiiaces subsecutisunt principcmCapu.T^sperantcs
Turritana!(ûeeremo in servitutem perpctuam tra- in dictam civitatem confugium sesehabituros; ce-
didit. Constant hopc omnia partim cx Gaufrcdo Ma- perunt autem militesintervulneratos et sanoscon-
laterra cap. proxime cit. et duobus seqq., partim ium et sexaginta duos a quibus visionam fore ve-
ex ipso, quod dicta bcllica expcditionefinita, San- ram probavimus. Rcversusbum, Ueovolente, vice-
cto nostro Rogerius comesdcdit, diplomale. Ac id simo nono Julii mcnsis Squillucium, post habitam
quidom tum liac de causa, tum quod a 1'ulcano, CapufE{'ivilatem,ubi fui pcrquindenam continuam
Rlomcnvcnna, surio in contextis a sc S. Brunonis inOrmatus; venitvcroadme jam dictus venerabilis
Vitis,Raronio inAnnalibus ccclesiasticis,Summontio patcr Bruno. cum qualuor do fratrtbus suis, qui
in Neapolitani reg-ni Historia, aliisque fciê omni- me sanclis devotisque colloquiisconsolati sunt; cui
bus scriptoribus, a quibus memoratur, cx parte reverendo viro, et visionem i-etuli, et humiles cgi
duntaxat exbibealur, integrum e Morkensii recen- gralias,quod me eliam absente curam insuis oratio-
sione § proesenti, additis etiam ad calcem, quiTc nibus habuisset.Qui sehumiliansasseruit,nonipsum
commode in id hic notari poterunt, lectoris oculis toro[al. fuissej, quemcredidi, sedangelum Dei,qui
subjicere defmitionem autem temporis, tum quo
; g stat pro principibus tempore belli. Rogavi quoque
datum tum quo obsidio Capuana acci-
illud fuerit, humilitcr, ut pro Dei amore in terra Sqiiillacii su-
derit ac proin S. Rruno, comiti Rog-erio in somnis mere dignaretur largos redditus, quos donabam ;
apparens, immincnti periculo cuni eripuerit, in § renuensille recipere, dicebat quod ad hoc domum
sequentem, ne alioquinpnesens in nimiam molem sui patris, meamque dimiserat, ut a mundi rebus
excrescat, differre est visum. extraneus deserviret libere Deo suo. Hic fuerat in
637. Sic itaque monumentum illud hal>ot : « In totamea domo, quasi primus et magnus. Tandem
nomincDei oelerniet Salvatorisnu.stri Jesu Christi. vixcum eo impetrare potui, ut gratis acquiesccrct
Anno ab Incarnatione ejusdem millesimo nonage- sumere modicum munus meum.
simo octavo, indictione sexta, gloriosus rex David autem eidempatriBrunoni,ejusc|ue
639. cDonavi
spiritu prteventus «Narrabo, inquit, omniamira-
:
successoribus adhabendum in perpetuum absque
(( bilia tua, » propter quod ego Rogerius divinami- temporaliservilio monasterium S. Jacobi de Nun-
scricordia comesCalubriseetSicilia? notum [a/.nota] tauro [«/., Mentauro) cura castro, quod est subtus
csse volo omnibus fidelibus ChrisLianis beneficia dictummunasterium, antiquitus constructum et ca-
qutC mihi peccatoriconcessitDeus orationibus reve- slrum lififneum situm in cacumine montis versus
rendi viri F. Rrunonis, piissimiPatris Fratrum qui G mare qui mons per directum fabricati castri de-
habitant in ecclesiis sancta^. Marise de eremo, et scendit, quod castrum Relvider a loci incolis nun-
sancti protomartyris Stephani, quse sitje sunt in cupatur, et casale S. Maria5,quod estad ripam dicti
lerra meainter oppidum quod dicitur Stilum, et montis interOrientom et Meridiem; domum etiam
Arenam. Cum essem iii obsidione Capuee Kalen- meam, qusa Buttarium dicitur, cum Buttis, quaj in
dis Martii, et prajfecissera Sergium nalione Gns- ea dumo sunt,qucc fueruntRuberti Guiscardifratris
cum principem supra ducentos armigeros nationis niei, et dedit mihi Rogerius dux, carissimus nepos
suffi, et exercitus excubiarum magistrum, qui sa- meus. CasaliaMentabri, et OIiviani,et Gasparinam,
tanica suasione prajventus principi Capuffi, promit- ubi antiquitus casaIefucras,cumomnibus pertinen-
tenti auri non modicam quantitatem, ad invaden- tiis eorumdem, sicut hic divisse scribuntur : videli-
dum me meumcjue exercitum, noctu aditum est cetaterraCoxani» etc. (descriptionemterminorum
pollicitusse preebcre. Nox proditionis advenit et terraj hujus,quod,utait,niliiladrem suam faceret,
princeps Capuaj ejusque exercitus juxta proinissuin hic omisit Morkensius) «omnia autem quajcumcjue
est paratus ad arma,dumque me sopori dedissem, intra [«/. infra] hos sunt terminos, tam vasaltos.
interjecto aliqiumto noctis spatio, adstitit cubili D qui in dictis casalibus habitant nunc, quam quiha-
mco quidam senex reverendi vultus, scissis ve.stibus bitaturi sunt, tui juris, tuorumque Fratrum tibi
non valens lachrymas contiaere. Cui cum in visu succedentium, paterRruno, esse concedo. Concedo
dicercm, quae. causa ploratus et lacrymarum, visus etiam, ut recommendaloshabeas tu, et successoros
est inihi durius lacrymari. Iterato qujerenii mihi, tui, tam de comitatu Calabriai et Sicilite, quam
quis esset pIoratus?Sicait : Fleo animas Christia- extra undecunque sint. Habitationes casalium tibi,
norum, teque cum illis ; sed exsurgens quantocius successoribusque quandocunque volueritis,
iuis,
armasume, si liberare te Deus permiserit, et tuo- commutare licebii ct etiam monasterium ipsum S.
rum animas pugnatorum, Hic per loium mihi vi- Jacobi, quod donavi, et oinnia in eadem, et de ea-
debatur, velut si esset per omnia vcnerabilis pator dem terrafacere,quteego facere potui,cum licebat.
Rruno. 6iO.((Nemini inter has divisas licebit aliquid pro-
638. ((Expergefdctus sumcum terrore graadi,p]-o prium suum dicere, vel habere, cum omnibus,qui
visioae pavesceas, sumpsi arma, clamans et
illico inibi possessioaes habebaai, voluatarium et cam-
militibus ut armati equos ascenderent, visionem, bium dederim satisgratum, cui terras,cui denarios,
si vera esset, satagenscomprobare. Adquemstrepi- quibusdam vero,quiaviIlani erant, perpetuas liber-
G
m ACTA S9j
tates.Multseintra al.. infra] has divisas terrse sunt, A niendos,sed tuis postulationibus liberatos, filiosque
quaj ad te, pater Bruno, speclant, et successores eorum,tibi, et successoribus tuis obligo, et filios
tuos, quas cum Arsafia dedi majori ecclesia; vestrae filiorumin a^ternum servos perpetuos, et villanos
tempore dedicationis ipsius. Nullusintra [«/.,infra] ad beatae Mariaj et protomartyris Stephani persona-
has divisas aviare, venari, aut in mari piscari aulem et perpetuam servitutem. Insuper concedo ad
deatsinedictorumfratrum consensu, et de iis om- petitionem tuam, fraterLanvine, quod animalia ve-
nibusdicti fratres habeantjura tua, pascua sumere strorum vasallorum, recommendatorumetvillano-
sive glandes, ligna incideiê, aquas divertere, fore- rum per tenimenta terrarum etlocorumcircum ad-
stas habere, vel prata: nec quisquam omnino in iis jaceutium libere pasci possint, et per omnia mea
terris contra facere, vel venire, occasione alicujus nemora glandes habere. Hoc privilegium scriptum
consuetudinis,prgetextu nobilis velbaronis aut ab estsecundo mensis Augusti, anno ab Incarnatione
eis, sive vasallis,sive villanis, eorum, tam, illorum, Domini millesimo nonagesimo nono, indictionese-
qui sunt, qnam quos habiturisunt, aut recommeri- ptima, per manus. Fulconis capellani mei, apud
datis aliquid exigere servitiitemporaIis;neceosdem Squillacium in capella Sancti Mattbaji, pbffisente et
vasallos, vel villanos cogere, ut communitates ha- confirmantevenerabili, etsanctissimo patre Joanne
bcantcumterra SquilIacii,autSevereti,veIcasaIium g Squillacensis sedisepiscopo, residente ibi juxta fo
eorumdem ;
sed in solida libertate, et ipsorumfr res Ecclesia3 et concedenteAdelaide comitissa con-
trum usus, et dominium proserventuradperpetuos juge mea, residentibus quoque mecum et testibus
habituros.Etin mari juxlaterminos,quostaxavi,jus hujus donationis Rodulpho comite de Lorotello ne-
omnehabebunt,quod et ego habui temporibus re- potemeo,GuiIIielmo de AltaviIla,Odone Bono-mar-
troactis. kisio;JosbertodeLuciaco,BoreIIoMalgeriofiIiomeo,
641. (' Adpetitionem fratris Lanvini hicjussi ap- Malduitho Berengerio, Niello de Ferlit, Ricardo de
poni terminos casalis Arunchi, et tenimenti sui, Treveris,RoduIpho Pain evin, Iluberto de Solma,
quod ab antiquo pertinet ad Arsafiam. Dedi etiam RenaldodeChincham, Roberto de Cuculo, Ermen-
eidem patriBrunoni, et successoribus suis virida- fredo capellano de S. Matthfeo, Roberto de Layna
rium sanctiNicoIai,quod proprium tenebam in manu stratigoto vilte, Blasilio protospatario, Theodoro
mea.Dedi etiam eidem hoereditatem Calogericivil- Manchino.
lani mei,qui mortuus fuerat sine lingua et fdiis, et
vasalloset villanos in eodem casali commorantes, 643.«NulIuscontraliancvoluntariamdonationem
et in eadem libcrtateetusu tranquillo, quo sunt,et
meamet desideratam prsesumat in aliquo minimo,
vel magnoaliquid facere, vel dicere, si quidem, si
alialocasuperius condonata, etper meam volunta-
fuerit rusticus, vel Burgensis, curiam meam, si
temliberataab omni jugo scrvili tam ad dictosfra-
tres, quam ad vasallos, recommendatos,et viilanos
quidipsehabuerit,habituramcredatde rebus mobi-
libus, et nihilominus ipsis fratribus dacem auri h-
omnique liber tate gaudebunt in isto loco, qui Arun-
bras persolvet, et eorum fratrum damna si quse
chum dicitur, etomnibusIocis,quiconjungivaIeant,
perpessifuerint.de illorum maleficorumbonisrefi-
Deo volente, habituri sunt, scu
his divisis, quos,
cientur, si accusatus fuerit, et convictus, Quod si
vilIanos,tam dominisel fidelibus CIiristianis,quam
in lccis scriptis superius, gaudei'e ipsos
milesaut baro,ducentas auri libras persolvet suc-
prasvidi.
Dono quoquc tibi patri Brunoni, et successoribus
cessorumnieorumcuriae, sive meee; quod si tantum
tuis inperpetuum meum molendinum, etfullonem, non habuerit,cjusmobiIia omnia mea erunt, elcis-
quai suntsubtus Squdlacium juxta fontem, qui di-

dem fratribus, nisi satisfecerit condigne, quinqua-
gintalibras auri persolvet. Nec milii, nec successo-
citur Alexi, subomni liberlate et immunitate, ut
nemini teneaminiproeisdem, nccmilii,necsucces- ribusmeis de omnibus,qua2 liberepermc datasunt,
liceatin anteaaliquid innovare, facere, vel contra-
soribus meis. Ab ipsa mea flomaria possitis totam
dicere in aliquo parvo velmagno. Quodsiego,quod
aquam assumere, et positionem aquaj ductus mo- -p.
absit, aliquando, vel successores meicontrariumfe-
lendini et fullonis, in ipsa tcrra mea, si volueritis
in melius commutare, absquecontradictionealiqua cerinms,in aliquoparvo vel magno, in omnibussu-
hominis etmea, et successorum meorum,
alicujus,
pradictis iram sempiterni Dei, et beatie Mariee, et
beatiprotomartyris Stephani incurramus. Et isdcm
et de aquis, quai in tcrra vestra sunt, omne bene-
ficium faciatis ad vestra) arbitrium voluntatis.
paterJoannesepiscopusadpelitionem nieam contra
lalesin majori ejusccclesia omni prfosenlo populo,
C42. «Donoetiam tibipatri Brunoni, et successo-
et istis, qui supradictisunt, testibus anathemagra-
ribus tuis in servos perpetuos etvillanos centum
vissimum promulgavit; conservantibus autcm com-
duodecim lineas servorum et villanorum eorumque
jmuiioucni sanctorum, ct morilum bonum a Deo
filios in perpetuum ubicumque sint, et morentur,
Patro uostro ct Domino Jesu Christo.Amen,Amcn,
cumomnibus bouis eorum, quos ad tui tuorumque
Amcn.
succcssorum obsequia reservavi, qui inventi suut
apud obsidionem Capujc in proditionis consortio « ^ Rogerius Comcs.
Sergii pcstilenlis. Ilos mitrliobnoxios in rcvcrsione « <5» Adolais Comitissa.
mea Squillacium servaveram, divcrsis^mortibuspu- « © Cuiliclmus dc Altavilla.
Patrol. CLU.
39i S. BRUiNONIS CAHTIIUSIANORUM INSTITUTOUIS 396
« ^ Rodulphus Comcs de Lorotcllo, j^ tionibus H. viri F. Hrunonis, pissimi Palris Fra-

« t& Odo Honus Markisius, Iruni, (pii hahitant in ecclesiis sanctac Mariae de
« «5 Josbcrtus dc Luciaco. crcnio etsancti Stephani prolomarlyris, » occlesia-
<( £* Nicllus dc Kerlit. rum duarum, scilicet S. Mariaj de eremo et S. Ste-
« ^» Malgerius FiliusComitis Rogerii. phani protomartyris, veluti si cssent, uli etiam ex
« ij» Rodulphus Pain evin. jam dictis vere fuerunt, duo monastcria diversa,
« ^ Ricardus de Treveris. mentio fiat, hisque ambobus S. Bruno pra',fuissein-
«
(Jj
EgoFulcodominiRogcriiCapcUanusdeman- nuatur, ita in illaobserval: « QuamvisS. Bruno dica-
dato ejus hoc privilcgium scripsi, et subscripsi. » turPater fratrum utriusqucEcclesiai, idtamenintel-
ligenduni esttantumde suprema auctoritatc,quam
64i-. Tale est amplissimum illudjuxta acceleberri-
in utraquehabebat, tan([uampatriarcha; nam Lan-
mum, cujus autographo bullam plumbcamesse ap- vinus inaltero (quod scilicetanno liOI datum fuit
pensam, Morkensius ad calcem notat, privilegium
infraquc recitabitur) diplomatedicitur priorS.Ste-
seudiploma, S. Brunoni a comiteRogerio,cumcjus,
phani. «Ad petitionem, » inquit, «RogeriusF.Lan-
sibi apparentis, monitu ac meritis liberatum sese
« vini priorisecclesifES.Stephani,» Attamcn bona,
proesentissimopericuloin obsidione Capuana fuisse
non ambigeret, concessum.Nunc inid qusedam ob-
B a Rogerio concessa, utrisque communiaerant. Hoc
patet expriorifjam dato nimirum) diplomate, in quo
servanda, ac in primis quidem in visioncm, qua,
Rogeriusconjuratores, «etfilios filiorum » (eorum
S. Brunonem aut certe senem, qui sanctum huuc
videlicet) « in aiternumiervos perpetuoset villanos
virum facie totiusque corporis habitu referret, in
» ad beatcP Maria? etS. Stephani protomartyris per-
somno a se visum, monentemque auditum fiiisse,
» sonalem et perpetuamservitutem concedit. » Cee-
Rogerius comes affirmat. Ut id eo, quo convenit,
terum, cum in transcripto diplomate monasterii S.
modopraestem, suffeceritfere,tamtum hicrecitasse,
Jacobi de Meutauro, a Rogerio S. Brunoni ejusque
quaj huc spectantia anonymus Annalium Carthu-
discipulis collati, principisque Capuani, cui Roge-
siensium libri quarti hactenus non vulgati auctor
rium Sergiusprodere voluit, mentio occurrat, lam
in litteras misit, quaeque intcrum, exOperis hujus
principis Iiujus, quam monasterii
S.Jacobi deMen-
Vallis-Dei exemplari descripta, Carthusianus Pari-
tauro notitiam qualemcumque idem eliam auctor
siensis ssepissime laudatus mecum conimunicavit.
suppeditat. Ac de principe quidem sic scribit;
Sic itaqueille ordinisCarthusiensisannalistahabet:
» Nomen principis Capuae, « cui Sergius ad inva-
« Ex apparitioneS. Brunonis(comiliRogcrio facta?)
» dendum Rogerium aditum noctu est pollicitusse
quaestio oriri potest, an vere S. Bruno comiti Ro-
» praebere,» non potuisseapud scriptores inveniri,
gerio apparuerit,quoniamipsum comilempostredi-
fatetur Michael monachus in Sanctuario Capuano,
tum ab obsidione(adi num. 638 diploma huc jam
a se edito anno 1630; sed inrecognitionesui Operis,
transcriptum) infirmum conveniens preescntialiter
anno 1637 facta, nomen dat hujus hactenus ignoti
negavit, se ipsumfuisse, qui apparuit,sed angelum
principis : « Ignoratum, inquit mihi principis no-
Dei, qui adstat principi tempore belli, utlegitur in
» men tandem cognitum:D.CamiIIusTutinus,Neapo-
priori (jam recitato scilicet) diplomate : utrum hoc
» litanus antiquitatum indagator,asservatChronicon
S. Bruno ex humilitate dixerit, an ex rei veritale,
» ms., inquo legitur, Landonem, Theanicomitem,
resolvi potest ex eis, quee scribunt (lib. nempe De
» ex genere principum Longobardorum, electum
cura pro mortuis cap. 10 et seq., et lib. De spiritu
» fuisse a Capuanis in principem, ejecto Richardi
et anima cap.29) S. Augustinus et post eum (lib.
» filio. » At vero, cum princeps, qui a Capuanis
VII videlicet,cap De offic. mort.) Durandus, di-
35
ejectus fuit, non Richardi, sed Jordani, ut Mala-
centesquiaviventes plerumque apparent in somnis
terra lib. iv, cap. 26 docet, filius fuerit, contra ac
dormientibus, dumipsi se nesciunt apparere, et ab
in Chronico illo ms., apud Tutinumasservato,Iegi-
eis,quihoc somniaverunt,audiunt diccnti])us, (|uod ., . . „
. .
1 ,• -j II . , , D tur, suspectiim
, ,
mihi hoc apparet, ac proin lacere
facere
,
eosinsomnis agentesaliquidvelloquentesviderunt.
° , r^
, ,.
ut,Lanaonemiuisse Capuanorumprin-
, ,
non
,
-, - ,.,., ,. ,
,
potest,
Unde credibile est operaiiones
operationes esseangeiorum,
esseangelorum, ap^
ap- . ^ •
t, • ,
, , , c^
cipem, cui Rogerium tradere voluerit Sergius, pro
parentium sub forma et Iiabitu eorum, ob quoruni
certo IiabeHm.
merita apparitiones fiunt propter dispensationem
646. Quod modo ad monastcrium S. Jacobi de
providentia? Dei adqualecunque solatium vivorum.
Mentauro pertinet, ita de hoclaudatus OrdinisCar-
Sicque probabile est, angelum Dei apparui.ssc co-
thusiensis annalista observat : « Monasterium S.
miti Rogerio sub forma et habitu S. Brunonis, cu-
Jacobi de Mentauro, a Rogerio concessum S. Bru-
jus gratia et meritis facta fuit apparitio. Videat Ic-
noni,juxta notas nostri Constantii est grangia,quae
ctor Thyraeum libro De apparitione spiritum, ct
modo dicitur S. Anna, in qua sub initium recupe-
cardinalem Bonam De discretionespirituum, pra>
rationis hujus Carthusiae unus conversus assidue
clare ista tractantes. »
morabatur. Ibidempost mortemS. BrunonisLanvi-
943. Ita ille, et recte quidem, quantum apparet. nus quosdam monachos, vitae eremiticai minus ido-
Cum porro hiscediplomatis recitati verbis : « Nota neos, cum licentia pontificis constituit, quicoenobi-
esse volo beneficia, qua?. mihi concessit Deus ora- ticamvitam agerent, ut suo locodicemus. » Atque
397 ACTA m
id etiam.quodhic poslea se diclurum spondet lau- A gravatoduxi, quod astudioso lectore vocabulorum
datus Aunalium Cartliusiensium auctor, re etiam illorura significatio, tum in Indicibus notris ono-
ipsa ad annum 1114 exsecutus est, ita ibidem scx'i- masticis, tum in Cangii mediai et infimaj Latinitatis
bens : « Quod autem pertinet ad res Carthusienses Glossario, facile inveniri queat.
in Calabria, hoc anno (1114 videlicet) Lanvinus,
§ XL. Quo tempore Rogerius comes Capuam obsede-
cum juxta licentiam anno elapso a Paschalifsummo rit, etaneodem anno,quo id accidit,diploma,quod,
pontificc) obtentam, muitos non solum cgentibus, civitate hac subacta, Brunoni Idc princeps contulit,
sed etiam exlonginquis partibus, ut luquuntur bullaj dulum fucrit.

pontificice, ad vitam eremiticam recepisset, cernens, 6i8. Quo»temporeacomite Rogerio Capuamobsi-
quosdam ex eis minus ad eam aptos esse, decrevit denconligerit, ipsemet nos hic princepsinproxime
aliud monasterium eonstituere, in quo saltem coeno- huc transcripto, quod S.Brunoniconcessit, diploma-
bitice conversarentur. Id illesapienter excogitavit; lesataperte docet.Etenimhujus initio ita loquitur :
cum enim juxta Regulam, a sancto Patinarcha non « In nomine Dei seterni et Salvatoris nostri Jesu
scrptis, sed viva voce traditam, ca tantum condi- Christi. Anno ab Incarnatione ejusdem millesimo
tione inter nos reciperetur novitius, « ut, si forte nona;?esirrio octavo, Indictione sexta, gloriosus rex
« nostrum nequiret aut nollet tolerarepropositum, B David, Spiritu Sancto prseventus, « Narrabo,
« ad s«culum nequaquam rediret, sed aliquod po- puil, » omnia mirabilia tua. » Propter quod ego
« tius aliud religionis genus, quod ferre posset, ac- Rogerius, divina misericordia comes Calabria? et
« ciperet. » Sic honoriet saluti consulebatur egre- SiciIife,notaesse volo omuibus fidelibus Christianis
dientis novitii, qui ex eremo statim ad coenobiuni beneficia,qusemihi peccatoriconcessit Deusoratio-
transmeare poterat. Utriusque monasterii curam nibus reverendi viri F. Brunonis, pissimi patris
magister eremi habebat, et qui ccenobitis prseerat fratrum, qui habitant in ecclesiis sanctee Maria^ de
sub nomine proepositi vel decani,vel etiam prioris, eremo, et S. protomartyris Stephani, quee sitse
eidem niagitro, tanquam supremo priori, morem sunt in terra mea inter oppidum quod dicitur Sti-
gerebat juxta decretum summi pontificis Pascha- lum et Arenam, cum essem in obsidione Capuae
lis, a quo sequentes litteras Lanvinus in hunc fl- Kalendis Martii et praiiecissem Sergium, natione
nem obtinuit. Paschalis episcopus servus servorum Gra;cum, principem super ducentos armigeros na-
Dei, » etc. tiouis sua!,etexercitus excubiarum magistrumêtc.»
647. Haec laudatus Annalista anonymus;aliapor- Ilisce ausem, sese anno 1098 in Capuaj obsidione
ro fere non sunt, qua^ in transcriptum Rogerii co- ^ fuisse, significat. Etenim verba omnia, qua^ inter
mitis diploma observanda hic sint posset quidem ;
duas hasce voces « Indictione sexta, » et alias hasce
quidpiam praitereanotari in verba,quibus,Sanctum « cum essem in obsidione Capuee » interjiciuntur,
ali(|uandiu in Rogerii comitis domo commoratum pro prtefatiuncula duntaxat, parenthesi inclusa,
esse, in instrumento illo innuitur ; verum de Iiisce debent Iiaberi, ila ut sensus sit, « Anno ab Incarna-
num. 571 et seq. actum jam satis, est, uti etiam tione ojusdem (Jesu-Christi) 1098, Indictione sex-
num. 586 et seq. de Malgerio, qui in diplomatiset ta... cu:n essem in obsidione Capuaj KalendisMar-
contextu et subscriptionibus« comitis Rogerii filius» tii. » Ita autumo, primo quidem, quod in altero
vocatur, nec tamen filius ejus seu legitimus seu diplomate, infra huc transcribendo annoque 1101
nothusexstitit. Quod vero pertinet ad alios, qui di- dato, ipsemet Rogerius comes, obsidionem Ciipua-
plomati aut subscribuntur, aut donationi, per hoc nam anno 1098contigisse, apertissimeindicethisce
factai, testes interfuissein instrumentiejusdem con- vei'J>i< : « ILrc suut nomina eorum.... qui inventi
textu memorantur,Rodulphus comes de Lorotello, suiit inobsidione civitatis Capua^ Kalendis Martii,
quem in hoc « nepotem suum » Rogerius comcs Incarnationis Domini anno 1098, indictione sexta,
vocat, patruum hunc, ut e Cangio in Annotationi- quos egoRogcrius, etc.»Deinde vero quod in dicto
bus in Annam Comnenam. pag. 2.38 et seq. facile D dipiomate, in cujusepocham pro^seuti § inquiren-
intelliges, verosimilitcr habuit; e reliquis autem, dum, annus, quo hoc datum sit, [icr annum 1098
quorum aliqui aliis e!iam jam datis Rogcrii comitis designari non possit, cum id Sancto cx dicendis
diplomatibus subscribuntur, non pauci instrumciitis comes Rogcrius ante annuin, qui obsidionem Ca-
nonnullis publicis, apud Rocchum Pirrum in Sici- puanani ao proin oblatam in hac principi isti
lia sdcra exstantibus atque a Rogerio comite datis, Sancti apparitioncni, proxime excepit, non iinper-
subscripti etiam, uti quisque, hajc consulerc vo- tierit, aunoque 1098 bellicani hanc cxpeditioncm
luerit, deprehendet, reperiuntur quod hic saltem,
;
contigissc, aliunde conslcl, u!i Jam iiiiiic probarc
cum distinctamsiugulorum notitiam dare nonpos- aggredior.
sim, juverit notasse. Ca?terum, ne Commentarius, 61-9. Lupus Proli)s|i,i!a .inclor synchronus, qui,
qui raole sua modumjam absque ne-

fere excedit, quod bene notandum, anmiin more rir;ecorum a
cessilate adhuc crescat, quid quinque in diplomate Scptcmbri inchoat, apud Muralorium tom. V rorum
hic dato occurrenlia vocabula barbara significent, Itaiicarum scri|)lorum pag. 47 sic scrilut : <s Aiino
non expono atquc ita tum ad hoc, tum ad alia
;
1098 mcnsc Octobris apparuit slolla cometes... ot
Sancto nostro concessa diplomata faciendum haud hoc anno comprehensacst Capua a Rog«rio comite
;;
m S. BRUNONIS CARTHUSUNORUM INSTITUTORIS iOO
mensc At vero Michael monaclms in San-

Marlii. » A git : quoquc anno, eadem Indiclionc, Rogc-
« Ipso
ctuario Capuano, diploma, dc quo hic disserimus, rius dux una cum Rogerio Siciliije comitc urbem
e camercfi regiuj actis integrum exscriptum, legen- Capuanam ohsedit, ct quadragesimo die cjus ohsi-
dum sil)i traditum fuisse, pra?l'atus, ita scrihit:« Lu- dionis acquisitam camRiccardo principi rcddidit. »
pus Protospata editus a P. I). Antonio Carraciolo Reponi quidem hic potesl, in notis chronicis, qui-
scrihit, annum 1098 fuisse Capuai ohsidionisannum l)us Romualdus rerum, quas narrat, tempus dctcr-
sed non est receder.dum a computationc Baronii, minat, errores sa^pcnumero cuhare; verum, etsi id
qui juxta Gaufrcdi narrationem ohsidionis annum ita sit, id tamen fcrc ut Romualdi opus expendcnti
;
notat 1097; cui anonymus Cassinensis, cum eodem palam fiet, locum duntaxat ohtinet, cum characte-
Protospata impressus,consentit;imo el hoc privilc- res chronicos compcndio per numcros, htterasvc,
gium astipulatur. En Rogerius ah ohsidione Squilla- numerorum locum tenentes exprimit expugnatai ;
cium reditvicesimanonaJuIii.Idem secunda Augus- autem a Christianis Antiochia? annum i098, quo
ti privilegium hoc sancto Brunoni conccdit. At quia etiam a duce Rogcrio, ejusquc patruo comite Ro-
inler privilegii concessionem et Rogerii rcditum gerio Capuam fuisse ohsessam, memoria; prodit,
multi intercedunt dies, pra^sertim illi quindecim. non compendioper numeros,Iittcrasve numcrorum
per quos Rogerius (adi num. 638) infirmatur, a B locum tenentes, sed pcr voces integras designat.
sancto Brunone visitur,de facienda donatione tra- vereque fuisse a Christianis anno, ut notat, 1098
ctat, idcirco Julius et Augustus, nominati mcnscs, Antiochiam expugnatam, apud omnes in confesso
adeumdemannum pertinere non possunt,sedJulius est; ut proinde, cum in anno 1098, quo
id factum,
cum sua viccsima nona cst anni 1097, et Augustus signat, non etiam censendus non sit,
errct, errare
cum sua secunda die est anni 1098. » Hactonus dum eoduni loco ohsidioncm Capuanam eidem an-
ille et recte quidem, mensem Julium, quo Squil-
: no 1098 affiigit.
lacium ab ohsidione Capuana reversus est comcs 651. Verum res ha?c secus haheat, parvique fa-
Rogerius mensemque Augustum, quo diploma da- ciendumhic sit Ron-iualdi testimonium, Capuanam
tum notatur, ad duos annos diversos spectaa-e,affir- equidem ohsidionem ah hoc scriptorect Lupo Pro-
mal comes enim, uti ipsemet (adi iterum num.
; tospata anno 1098 recte consignari, Eadmerus,qui
633jin diplomate docet,vigesimanona Julii Squilla- non tantum obsidionis illius tempore floruit, verum
cium rediit ; diploma vero secunda Augusti die da- etiam ei pra.'sens adfuit, indubitatum facit. Hic S.
tum signatur; ut, si comitis reditus, et diplomatis Anselmo, Cantuariensi archiepiscopo, ut toto vitee
concessio ad diversos annos non spcctarent, hanc ^ tempore, ita etiam anno 1099 ex Anglia Romam
inter et illum tres duntaxat dies intercessissent discedenti ac deinde ad Rogerium, Apulise, Ca-
quod, uti ex ipsiusmct diplomatis contextu (vide- labriai et Siciliee ducem, in castris ante Capuam
sisdenuo cumdem num. 038) apparet, verosimile ohsessam existentem,properanti comes adhajsit as-
non est. siduus, illiusque, uti apud nos tom. II Aprilis, pag.
650. Verum, etsi quidem recte, ut jam dictum, 865 videre licet, non tantum vitam in duos libros
mensem JuIium,quo Squillacium comesRogerius ab divisam conlexuit, verum etiam a Seldeno typis vul-
obsidione Capuana rediit, mensemque Augustum, gatos ac deinde in praifatum operis nostri tomum
quo diplomapercelebre Sancto dedit,ad duos annos illatos historiffi Novorum in Anglia sex Iihros,quo-
diversoslaudatusscriptorreferat, Capuanam tamen rum quatuor prioribus res quoque,ad eumdem san-
obsidionem contra apertum Lupi Protospatffi testi- ctumCanthuariensem archiepiscopum spectantes,ac
monium anno 1097 cum Baronio, a quo non rece- nominatim dictum iterejusRomanum, atqueaddu-
dendum pronuntiat, perperam innectit oh Gaufredi ccm Rogerium ante Capuam accessum complexus
Malaterree, scriptoris pariter synchroni, auctorita- est hujusautem historiai apud nos lib. n, cap. 2,
;
tem.Etenim,etsi quidem in Sicula Scriptoris hujus num. 19 in fine, postquam, qui tandem post mul-
Historia lib. iv, cap. 26 verha, quibus obsidio illa D tas molestias AnselmusRomamadeundi facultatcm
anno 1097 non ohscure consignatur, occurrant, ea a rege angliai iajpetrarit,Iectorem edocuit,subjun-
tamen Malaterr» non sunt,certoque, quam eventui git : « Anno ah IncarnationeBîlii Deimillesimo no-
isti Lupus Prolospata proxinie huc Iranscriptis nagcsimo septimo acta sunt hajc, feria quinta, quse
verbis preestiluit, epocha retinenda est. Duo ha-c fuit Idus Octobris ; » ac deinde, nonnullis, quse
asserta ex jam nunc dicendis patescent.A posteriori Iiaud dudum post quintam decimam Octobris diem
seu a veritate epocha},quam ohsidioni Cjipuana? anno hisce verbis assignato gesta fuere, interjectis,
Lupus Protospata, anno 1098 eam illigans, assignat, sancti illiusantistitis iter, Roman versus susceptum,
demonstrandse duco initium. Romualdus Salernita- enarrat ; hoc ille eodcm anno 1097
ut proinde
nus, auctor suppar, in Chronico de cruce signatis induhie sit aggresus. Porro Anselmus in itinere
Christianis, hellum in Oricntc contra infideles ge- illo, uti partim ex ejus vitae, ah Eadmero cx dic-
rentibus, sic scribit « Cepcrunt Antiochiam, civi-
:
tis pariter conscriptaj atque in praefatum operis
tatem famosissimam, in anno Incarnati Verbi mil- nostri tomum illatffi lih. ii, cap. 4, partira e dictae
lesimo nonagesimo octavo, Indict. vi; »aG deinde, historia?, quaêumdem Eadmerumauctorem liahet,
nonnulli»,quee hucnon faciunf,interposits, suhjun- Jih. itidem ii, cap. 2 et seq.intelligitur, natalitiam
401 ACTA 402
Christi festivitatem cumsanctoHugoneabbate Clu- A forent comite provectioris aetatis, et corporis pla-
niaci celebravit, inde Lug-dunum progressus est, garum laborumque asperitatis viro vigilantiore exi-
hincque prosecutus,cum Segusio ignotustrans-
iter stenle.Nam et ab omni exercitu ejus vigiiantia admi-
iisset, apud sanctum Michaelem de Clusa in Pede- rationierat, omnesquein ejusexemplo vigilantiores
monlio passionisacresurrectionis Doniinicai solem- reddebantur.)) Itahactenus textus, qui Malaterrse ex-
nia celebravit, feliciterque Guibertinoruni, quai traomnem controversiam est; huicautem,qua; dic-
paratse ei erant, evitatis insidiis, Romam tandem tum libriquarti cap. 2G terminant,qua>que anMala-
haud dudum post pervenit. num. prajced. de
terra^sint, hicquffirimus, recitata
6b2. Porro, diebus decem Romai transactis, in- improegnata ante Capuam Adelasia verbaproxime
vitatus a Joanne, suo ohm apud Beccumdiscipulo, subduntur, ac deinde sequitur caput 27, quod ita
tunc vero abbate SanctiSalvatoris propeTelesiuni, inchoalur: «Cum ista aguntur,papaUrbanus collo-
urbem in terra laboris, ad eum divertit ; cum autem quium ducis et comilis desiderans a Romaprogre-
ab hoc in villam monasterii sui, nomine Sclaviam, diens. Capuam, ubi obsessionem tenebant, venit. »
in vicimo monte sitam, ductus fuisset, ibique ali- Talc est, quod historice Siculte libri quarti caput 27
quanto temporisspatio degisset,adducemRogerium apud Malaterram habet. initium verum quis non;
accessit, qui, in castris ante Capuam obsessam tunc g videt,per verba de imprcegnata in castris ante Ca-
versans,insignemque viri sanctitatem edoctus,eum, puam Adelasia, quee hoc inter et Malatcrrai genui-
ut ad se veniret, invitarat. Ita fere quantum ad num, quem jam recitavi, quemque caput proxime
substantiam, ut jam monui, Eadmerus, partim in pra^cedens suppeditat, textuminterjiciuntur, conti-
conscripta a se S. Anselmi Vita, partim in Novorum nentem .scriptoris hujus narralionem perturbatam
AnglifE Historia locis supra citt. Jam vero cum reddi ac divisam? Quod cum
ita sit,nec vitiosus adeo
Anselmus, teste Eadmero, auctore ex dictis syn- innarrandisrebusmodus inMalaterram quadrare vi-
chrono, sanctumque hunc antistitem initinere illo deatur,verbailIanonipsi,sed ineptoadnotatori, ut
comitato, anno 1097, mense Octobri ex Anglia Ro- jam dixi, altribuenda sunt. Ut res certior evadat,
mam versusiter arripuerit, eoquehauddudum post juverit eam alio adhuc argumento firmasse.
Dominicse festum. quod anni 1097
resurrectionis CI)4. Malaterra in prsefatione lib. ii operis sui,seu
Octobrem proxinie excepit, appulent, nec muUo historue Sicules a seconscripta?, temporumsese an-
post ad Rogeriumducem, qui una cuni patrno suo norumque ordinem
in narrando servaturumpolli-
comite Rogerio,cognatoqueRichardo Capuamtunc ipsum sese facturum, lib. iv, cap. l.Sejus-
cilus, id
obsidedat. accesserit, ex iis sane, qufe Anselmus, p dem operis iterum profitetur^postquam autemtem-
auctor omniexceptionehicmajor, memoricpprodit, porumannorumque in narrandoordini ita seseLis
consectarium est, ut Capua anno 1098 onini dubio obstrinxit, eodem libro quarto,cujus cap. 18 hanc
procul fuerit obsessa. Atquehocprimum, quodhic sibi obligationemsecundo imposuit,cap. 2onarrat,
ostendendum erat, allerum est, ut verba, quibus qui comesRogerius flliam,Hunganorum regiinma-
in Sicula Gaufredi Malaterrse historia, Capua?obsi- trimonium dederit, eamque ab Ilenrico, Leocas-
dionem, qua durante,S. Bruuocomiti Rogerio ap- trensi episcopo,anno 1097, mense Maio in Panno-
paruit, immincntique periculo eum cripuil, anno niam itinere maritimo duci curarit. En ipsa ejus
1097 contigisse indicatur, scriptorishujusnon es.se, verba : « Anno itaque, inquit, Incarnationis mille-
probatum nunc dem. Verba illa ita habcnt : «Anno simo nonagesimo septimo, apparatis, qua? neces-
DominiccTc Incarnationis 1097 ibi (in castris ncmpe mense Maio cum trccentis militibus
saria craut,
ante Capuam obsessam) se imprajgnavit comitissa usque Thermas conducere facit (comes Rogcrius
Adelasia de comite Rogcrio ;))Ii8ec autem, ut ante flliani suarn)Hcnricum Leocastrensemepiscopum et
me Peregrinus in ad lupi protospata; Chroni-

suis quosdam dc fidelibus sui,'^, abinde maritimo cursu
con recte observavit, glossula dumtaxat sunt, ab usque Pannoniam cum puella proccdere faciens.
otioso adnotatore ad paginfe oram adscripta, etexD qui, navibus apparatispuellam cum multis sponsa-
hac deinde in ipsum aucloris textum ab imperito libus intromittentes, velis vento commissis, pro-
librario translata. spera auraflanteper aiquoraferunturusquedum in
653. Id sic ostendo : Malaterra Ilistoria' Sicula? portum AIba>,qui juris regum Ungarorum est,im-
libro IV, cap. 26 sub flnem sic habet: « Ipse autem pune applicant. » Hjec, quai anno 1097 parlim
comes(Rogeriusscilicct) omni diliculo ante lucem menscMaio, partim paulo seriusgesla sunl, diclo
surgens, utrumquc excrcitum, pontem transeundo lic. ivcap. 2o Malalerra; qui autem comes Roge-
« (quem nempe,» ut laudatus Pcrcgrinus loco cil. riusa Richardo, principe Aversano ct a Rogerio
notat, « super Vulturnumconslruxerat, utsuo t.xcr- duce consanguiiieis suis, ut suppctias eis advcrsus
)) citui,ct ducisRogeriiprincipisquc Richardi com- Capuaiios,Richardo rcbclles, Terret, missactiam ad
» munis, facil sque palercl via, qui trans fiumcn eum a Rogcrio duccuxore sua, rogatusfuerit, cap.
» ad septentrionem (âpuam obsidebant)»invisens, proxime seq. exponil, ac dcinde eodcm cap. sub-
utrum attentiessent ad excubias, visumibat.Porro jungit; « Comesautem pietalc consanguinei princi-
ipsi rubore perfundebantur, quod juvcnes ipsi et pis et multis verbis ducissa^ sihi a duccdelcgata%
ad quos peculiarius ncgotium attinebat, scgniores Icgatiouc dcprecatoris et humilitatc cxponeulis il-
403 S. nHUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 404
lectus cl pcrsuasus, excriiUim, qualcm nunquam A quam Lupus Prolospat.i, annoconsignct, ac proin,
anlea habuisse dignoscilur, ab onini Sicilia et Ca- ut vcl verba de impra^gnata anno 1097 in caslris
labria forli imperio conllaio, prima hcbdomada anle Capuam Adelasia supra huc transcripta Mala-
Agrilis secunda pace PJiarum Iransiens illorsum terrtf". non sint, vel ul, si ipsi, non autem inepto
(versus Capuam ncmpe seu, quibus suppelias latu- adnoialori, dcbeant attribui, crrorin annum 1097,
rus ibat, versus Richardum, Avcrsannm principcm, quo illa afficiuntur, Jibrariorum vilio osfitantiave
el Rogerium duccm) accclcral. » irrepserit,proquc anno iijo anmis 1098 dc])eat sub-
65."). Ha^c loco cil. Malatcrra, iliidcm cliam mox stilui. Porro Pagius in crilicis, Maialcrram, a quo
tradens, qui Rogerius, cum Pharum mense Aprili obsidionem Capuanam anno 1097 consignari, ob
trajecissct, per Calabriam ct ApuHamexercitum du- memorala verbadeimprcTegnala ante CapuamAda-
xerit, duccm Rogcrium in via obvium habuerit, lasia arbitrabalur, cum Lupo Protospata, qui cam-
Pentecostcn propeflumen, « Sabalum » seu,uti ipsc demobsidioncm anno 1098innectil, in concordiam

scribil,« Sabbatum » vocatum, celebrarit, ac castra adducere volens, fuisse anno 1097 Capuam obsideri
tandcm ad Gapuam posuerit, hancqua urbem una coeptam, annoque demum 1098, ad mensem Maium
cum ducc Rogerio et Richardo principe Aversano provecto, expugnatam astruxit. Verum cum ex ,
obsederit cum autcm, postquam, quod anno 1097 B J''^"^ îctis non anno 1097, ut nonnuli ob verba de
;
mense Maio gestum fueral, narravit, scriplor il!e, impra^gnata anno illo ante Capuam Adalasia per-
qui sese temporumannorumque ordincm in narran- suasum sibi habuere, sed anno 1098Capuanam ob-
do servareprofiletur, ea omuia, uli jam dictisli-
ex sidionem accidisse, ipsemet Malaterra tradat scri-
quet, in litleras mitlat, oportel, ut secundum ip- ptor ille corrigendus cst.
sammet narrationem ejus et Aprilis, quo Pharum 657. Quod si enim ipso standum foret, consecta-
comes Rogerius trajecit et Pentecosle, quam prope rium mensibus Capuana obsidio
essel, ut pluribus
flumcn Sabatum celebravit, ipsumquc adco etiam tenuerit hoc autem a vero alienum esse constat,
;
tempus, quo brevi post castra ad Capuam posuit, tum ex Malaterra, qui Rogerium comitem anno
urbemque hanc obsedit, non ad annum 1097, sed 1098 prope flum.en Sabatum Pentecosten, quae anno
ad proxime subsequentem spectent. Et vero, nisi isto in sextam decimam Maiiincidit, celebrasse,tunc
ita res habeat, Malaterra secum ipsemet pugnare demum exercitum Capua; obsidendae admovisse,
eritdicendus cum enim, uti exdictis narrat, comes
;
nec diu admodum post urbem illam deditione ac-
Rogerius, postquam Pharum mense Aprili {ra,iecis- cepisse, partim lib. iv, cap. cit., partim, quaj hoc
set,Pentecoslenque propc flumen Sabatum cetebras- proxime excipiunt,cap. 27, et duobus seqq. docet,
set, Capuam obsederit, si Aprilis ille cum anno tnm etiam ex Romualdo Salernitano et monacho
1097, quo Pascha quinta Aprilis ac proinde Pentc- Cassinensianooymo, ab Antonio Caracciolo pri-
costen vigesimaquarla Maiicelebrari contigitfuerit mum ac deinde a Camillo-Peregrinio luce publica
conjunctus, consequens erit, ut dicli, anni 1097 donato tandemqueaMuratorio, additis etiamposte-
mense Maio comes Rogerius partim in Calabria aut rioris hujus editoris Annotationibus, unacum Lupo
certe Apulia, partim in castris ante Capuam exsti- Protospata in tomumVrerum
Ualicarum scripto-
terit. Atqui Malaterra hunc principem eo ipso anno rum illato qui ambo Capuam quadragesimo obsi-
;
et mense neque in Calabria Apuliave, neque in dionisdiededilionemfecisse, seu aduceRogerio pa-

castris ante Capuam, sed in Sicilia prpcsentem fa- truoque ejus comite Rogerio subactam fuisse, in
cit,libro iv,scilicet, cap. 2b, utjamdocui, memorica quidem verbis
chronicis suis diserle tradunt, prior
prodens, absillo, in Sicilia, uli ex eorum, quseibi- num. 6b0 huc transriptis, posterior vero hisce se-
iem scribit, contexlu liquet, tunc existente, e re- quentibus :« Dux Rogeriuscum comile Rogerio Ca-
gione hac filiam suam in Pannoniam matrimonio puam per quadraginta dies obsidentes receperunt,
regni hujus regi conjungendam, eodem anno ac et Richardo Jordani filio restituerunt, » Istheec
mense sub Henrici Leocastrensis episcopi ductu D quidem ad annum 1097, unde pro obsidione Ca-
maritimo itinere missam fuisse. puana anno huic affigenda non nemo forte arguat,
656. Jam vero, cum haec ita habeant, ncMalaterra, in codice Cassinensi47, e quomonachiilliusanony-
quem, qua^ sese inter pugnent, scripsissc, nemo dixe- miChroniconaCaraccioloprimumfuiteditum,apud
rit, Rogerium comitem, quem toto mense Maio anni huncetMuratorium referuntur; verum Peregrinius
1097 prresentem in Sicilia facit, eo ipso mense in in hunc codicis illius locum ita observat « De more :
Apulia et in castris ante Capuam, a Sicilia procul annum anticipa Codex xlvii, et ex eo editus. Non
dissilis, pra3sentem sistere sit dicendus, necesse sic codex cxcix, in quo ista sub anno sunt 1098. »
omnino est, ut mensis Aprilis, quo Rogcriuscomes, Ita ille Capufc autem, uti ex iis, quse in suo ad
:
ut scriptorille narrat, Pharum trajecit, Pentecoste, Chronicon illud monito pra^vio observat, facileper-
quampropeflumen Sabatumcelebravit,tempusque, spicies, obsidionem deditionemque in codice Cas-
quo brevi post Capuam obsedit, non ad annum 1097 sinensi 47 ad annum 1097 referri, non laudato
sed ad proxime sequentem etiam secundumipsum monacho anonymo, qui eodem circiter terapore,
Malaterram spectarint. Hinc porro jum consequitur, quo Capua fuit obsessa, floruit, sed librario recen-
ut hic scriptor obsidionem Capuanam non aho, tiori, qui, quse hic in litteras miserat, pro suo
40.J ACTA 40fj
arbitrio dig-esserit, annisque distinxeint, est ad- A draginta dies obsidionis (a Romualdo
ut scilicet
scribendum. Quod cum ita sit, nihil etiam contra supra docui, et anonymo Cassinensi assignati) non
opinionem, qua obsidionem Capuanam anno 1098 ab accessu comitis, sed ab die, qua principes Ri-
affigimus, e monacho illo anonymo habetur, ma- chardus II, quiAversam proximam urbem retinue-
netque adeo a Lupo Protospata, quihoc ipro anno rat,Capuam solus circumvallaverat nam alioquin ;
bellicamillam Rogeriorum ducisct comitis expedi- receptam eam fuisse, dicendum est, mense Junii ;
tionem consignat, non esse recedendum. quod equidcm non recusaverim,si in Lupo mensis
608. Verum,ctsi quidem ita quanium ad annum, Martii restitui debeatJunii, non Maii. Vcrum enim-
quo hic scriptor Capua! deditionem consignat, res vero mensem Martium pro Maio sfRpc alias suppo-
habcat, alitcr tamen de mense, cui eam affigit, situni, manifestum est, idque ex ea forte occasionc
censendum est. Etenim civitatem illam « mense natui!i, quod nomina propria, cumsub Nortmanno-
Martio a comite Rogeriu eomprehensara »notat; id rum ffitate capitalibus tantummodo litterisdepictis
autem serius, quam anno 1098 ad mensem Marlium compcndiarentur, Martius mensis, sic descriplus,
proveclo, evenisse, liquet tum ex S. Anselmi, Can- pro Maio a recentioribus librariis soepenumero est
tuariensis archiepiscopi Vita, per Eadmerum con- acceplus. Sicut in Kalendario antiquietiam Brevia-
scripta,tum etiam ex Gaufredo Malaterra. Ut id ex B rii Campani, in quo festum S. Potentian» virginis
dicta Anselmi vita conslare, primo probem, Ead- perperMm nolatur ad diem 19 Marlii, quod colitur
merus in hac apud nos tom. II Aprilis pag. 886 et 19Maii. »
seq., Resurreclionis Dominica? festum, quod anno 660. Ita ille, nonnihil quidem, ut jammonui, an
1098 in vigesimam octavam Martii incidit, se simul pro menseMartio, quo inLupi Protospatai Chronico
ac S. Anselmum in S. Michaelis coenobio, in ditio- Capua capla narratur, reponendus sit Maius, sub-
ne Pedcmontana sito, cclebrasse, Romam deinde dubitans, simulquetamen in opinionem, quaj Martio
advenisse, decem diebus ibidem transactis, iu ter- Maium substitui omnino vult, magis propendens,
ram Laboris ad S. Salvatoris monasterium, acujus hincque, ut eam tueatur, urbcm Capuanam, cui
abbnle, suo olim discipulo, amicissime invitatus obsidcnda> exercitum suum certe ante decimam
fucrat, divertisse, actandem ad Rogerium duceni, sexiani Maii diem, uti ex supra dictis facile est col
qui Capuam obsidebat,quiquecum,utadse vcniret, ligere, Rogerius comes non admovit, a Ricliardo
rogari jusserat, accessisse aliquantoque temporis principe Aversano circumvallatam fuisse,eta tem-
spatio apud eum mansissc, memoria? prodit. Jam porc, quo hoc factum est, non autem ab eo,quo ad
vero,cumiditasit, nec,sianno 1098jaminde aMar- castra cum exercitu suo Rogerius comes primum
tio dcditionem Capua fecisset, S. Anselmus, Can- accessit, quadraginta quibusex Romualdi Sa-
dies,
thuaricnsis archiepiscopus,qui ex jam dictis o])sidio- lernitani et anonymi Cassinensis, scriptorum supra
niCapuana?aliquandiuinterfuit,nuIIo modoei,uti ex laiidatorum, testimonio, obsidioCapuana tenuit,
omnibus, e Sancti hujus antistitis vita modo adduc- numcrandos esse, pronuntians. Verum Capuam nec
lis, quisque facile intelliget, interesse potuisset, fit antecomitisRogeriiadventum circumvallatam,ner,
sane ex hac, comiti Rogerio anno 1098 menseMar- currente adhuc menseMaio, quoadcamprinceps is
tio Capuam sese non dedidisse, omnino perspi- castra po3uit,subactam fuisse,exiis,quaj Malaterra
cuum. Ncc minus id ex Malaterra manifestum effi- Historia^, Siculai lib. iv, cap. 26 et binis seqq. mc-
citur. Cum exjam dictis scriptor hic me-
cnim, uti moria}prodit,conchidendumapparot.Elenim Rogc-
moria; prodit Rogerius comcs non prius, quam cum rius comcs, uli ibidem is scriptor narrat,cum vcr-
Pentecostcn, qua? anno 1098 in scxtam decimam susApuliam e Calabria exercitum ducerct, obvium
Maii dicm incidit, prope flumen Sabatum celebras- sibiapud Liscum habuit ducem Rogcrium, tracta-
set, Capuai obsidenda» copias admoverit, ei cnim- tuque sese inter habito, hic quidem Mclfain, illc
vero civitatcm Iianc jam inde ab anni illius mense vero Reneventumversus movitexercitum; ulproin-
Marlio dedilaiii iion fuissc, Malater iilnbila- D de,propcrantc jam ad Capuam obsidcndam oomiln
tum cst. Rogerio, ad civilatem hanc nondum caslrametarc-
C59. Ast, inquics, quis crgo pro Marlio, qucm tur ducis Rogei'ii excrcitus, quo cam prinoeps Ri-
urbis Capuana; deditioni LupusProtospataassignat, chardus, proprias ex diccndis, quibus id fccissot,
mensis substitucndus? Pagius ad annum in Criticis copiassufricicnteshauilhabcns,ciivumvallatam jam
1098,IIcnschcnius insuisinEadmeriNovorumAnglia; tum tcnerc potucrit. Porro comcs Rogorius, Hono-
librum 11, cap.2 annotationibus, aliiquo eruditi pro venlo, cum aliquanto tcmporis spalio prope hanc
Maio pronuntianl ; Pcrcginus vero in suis in Lu- urbem n-fecissct cxcrcitum, movens, ad Sabatum
pum Prolospatam annotalionibus, an Junius ctiam fluviumcastramotatus est, cuinquc ibi Pcntocoslos
Martio in Protospata; de Capua:; deditione textu, feslum,anno illo, qui fuit ex supra diclis a Christi
supra huc transcripto, non possit suhstitui, subdu- Nativitate 1098, in soxtam decimam Maii diem inci-
bitat. Ita enim ibidem Capua itaque re-

scribit : « dens oelebrassct, ncc diu pos, ut apparol, e legalis
cupcrata cst, ut citius, extromo mense Maio,atque quos ad Capuanos miscrat, nullo modo hosce ve'
ingruentc (cstatc, numerandi cum videantur (pia- ])acis consilia admilloro, voloum principc Riohardo
40- S. BRUNOMS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 408
in graliam vcllcredire,intellexisset, cum exercitu A. aliis supra huc transcriptis etiam vocetur. Jam
tandem Capuam ohsessurus Capuanos fines ii in- vero, cum principi Richardo parum admodum, ufi
gressus. ex jam diclis vidctur, a copiis fuerit prospectum,
06 Audi modo, qua^ prajtcrca huc spcctantia
1. Ctipuam ante comitis Roj^êrii ad eam adventum ahs
cap. 20 Malaterra suppeditet.« At, inquit de coinitc illo, (;ui rieque tuin ex dictis ducis Rogerii exerci-
Rogerio, uhi legatis regredientibus, eos(Capuanos) tus aderat, circumvallatam, fuisse, parum verosi-
nil moliri, sed prorsus in malitia sua superhe per- mile apparet.
sistere audit, inde (a fluvio Sahato) commovcns G03. Hinc porro jam consequitur, ut verosimiliter
Capuanos flnes pervadit, quo diliculo cum mille Capuana ohsidio tuncprimum,cum urhihuic exer-
armatisexercitumpra^cedens ad urhem(Capuanam citum comes Rogeriusadmovisset, initium acccpe-
nempe) accedit, extractos plurimos militaritcr derit, ac proin ut mense Maio, cum sic ex diclis anle
jectos domnose indiflcavit, multosquc amplias laisis- sextam decimam mensis hujus diom inchoata non
set, nipulvis, equorum pedihusexcitatus, etavento fucrit, diesque quadraginta tenuerit, ad exitum
condensissime agitatus, intercessisset. Sic ad cas- adducta non fuerit. Verum, demus etiam tanlisper,
tra sua reversus in crastinum cum tolo exercitu a principe Richardo Capuam ante comitis Rogerii
urhi se viciniorem conferensaMeridiana plaga oh- B ad eum cum exercilusuo accessum circumvaliatam
sidionc vallandoaripa Orientali usque ad Occiden- fuisse, nec sic civitatem illam mense Maiu deditio-
talemcingit. »Cum ergo Capuani, uti ex his Mala- nem fecisse, verosimile evadet. Cum enim, uti ex
incomitem Rogerium,qui
terrce verhis intelligitur, supra comes Rogerius ad Sahatum
dictis liquet,
ad eorum urhem, antequam exercitum suum ei ad- fluxium a Benevento haud procul,sextadecimaMaii
movisset, mille duntaxat militihus stipalus acces- die, in quam anno 1098 Pentecoste incidehat,cum
cerat, armatam militum manum emiserint, cir- exercitu suo suhstiteri, hocque festum ihidem cele-
cumvallatam Capuam tum nondum fuisse, apparet. hrarit, nec statim post cum eodem inde movissevi-
Ad lia3ccum Malaterra comitem Rogerium,exercitu deatur, ad Capuam eum ante vigesimam Maii diem
suo capuje jam admoto, ah orientali hanc occiden- castra non posuisse, verosimillimum apparet; ut
talique plaga cinxisse, verhis proxime recitatis tra- proinde, si urhs haec, currente adhuc Maio, dedi-
dat, hisque sequentia, « Dux autem et princepscum tionem fecerit, consectariumfuturumsit, ut diehus
suo exercitu ah aquilonari parte obsidentes urhem duntaxat decem circiter ohsidioni ejus interesse
tendunt pra>gravari, »mox sul)jungat, innuere vide- comes Rogerius potuerit. Verum diehus amplius
tur, Capuam eo ipso tempore, quo eam a meridio- decem bellicse isti expeditioni principem illum ad-
nali et occidentali plaga comes Rogerius cinxit, a fuisse, ex iis, qua3 tum Malaterra Historiae Siculse
septentrionali plaga per ducem Rogerium et prin- lih. IV, cap. 20 et binis seqq., tum Eadmerus in S.
cipem Richardum circumdatam primum fuisse;ut Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Vita, apudnos
proinde illam hic ante comitis Rogerii accessum tom. II Aprils pag. 887, num, 45 et seq., memo-
circumvalasse putandus non sit. riaj produnt, munifestum apparet. Ut qua? huc
602. Et vero principi Richardo, ut id tumfaceret, spectantia Malaterra loco cit. suppeditat, remque
copiae sufflcientes fuisse nonvidentur. Proeterquam minus,quam quai Eadmerus suggerit, dUucide evin-
enim, quod solam Aversam, parvumque civitati cunt, brevitatis ergo omittam, postei'ioris duntaxat
huic adjacentem terrarum tractum suh ditionesua scriptoris liujus verba, nec nisi quse huc potissi-
teneret, Malaterra verbis jam nunc recitatis etiam muni faciunt, iubet transcribere.
hajcproxime adjungit:» Porro comes,cujus consilio 064. Poslquam itaque, S. Anselmum, ut ad du-
omnes incedebant, quiasollicitior, quia prudcntior cem ApuliaeRogerium, Capuana ohsidione occupa-
in omnihus agendis vigilandi cura erat, pontemex tum, ad quam expeditionem bellicam, ut ait, Ro-
lignis erigens ita trans flumen(VuIturnum nempe) gerius Sicilise comesmultaSaracenorum milliaad-
ordinavit, ut suo exercitui et ducis, libero aditu D duxerat, eique proinde tum intererat,seseconferre
patente, fieret transitus, sicque urbs ab utroque dignaretur, invitatum fuisse, paucis narravit, mox
exercitu in tantum oppressa est, ut nulla ex parte subdit Ascendimus, ivimus et plures in obsidione
:«
arida vel liquida egrediendi tuto vel ingrediendi dies exegimus, remoti in tentoriis a frequentia et
aditus pateret. » Hisce autem e verhis, utpote quihus tumultu perstrepentis exercitus. Erat autem, uhi
Malaterra duos duntaxat exercitus, alterum Roge- eramus, quadam ecclesiola penitus desertaetjuxta
alterum Rogerio duci parentem, com-
rio comiti, ostium cisternadesuper dirupta,magnse profundita-
memoret, coUigendum apparet, paucas duntaxat tis hiatumsua dirupLione praitendens. Inquaeccle-
copias principi Richardo, qui tamen, quas hilhebat, sia velut in camera, pro velle conversabamur, tam
haud dubie omnes fere ad expeditionem illam, quieti, quam operi in ea indulgentes, et ducemip-
quod, felix hujus successus maxime illius interes- sum cum suis nobiscum singulis diehus, ut voleha-
set, adduxerit, in ducis Rogerii exercitu fuisse, mus, in promptu habcntes. Quadam vero nocte,
licet interim hic tam Richardi, quod nimirum ali- cum dormiremus, contigit Anselmum sui cor-
in ea
quas sallem hic princeps copias in illo haheret, poris necessitate silenlio surgere, et, ne inquieta-
quam Rogerii ducis exercitus a Malaterra verhis remur,suo more lentopedc adostium tendere.Quod
409 ACtA 410
cumexisset.etimmemorfoveeeper tenebrasinpar- A non complectatur, Capua hoc mense, stantibusiis,
tem divertisset, iu profundumcecidit clamosa voce qua? Petrus Diaconus et Eadmerus scribunt, subacta
cadendo dicens Sancta Maria Ad quem sonitum
: ! haud fuerit.
nos ac socii nostri, qui in tentoriis quiescebant, ex- 666. Et hanc quidem civitatem, mense Maio ad-
pergefacti lectis posilivimu«, accurrentcs hominem huc currente, deditionem non fecisse, fusius hic
in profundo vidimus, cL prte timore simul et angus- opcrioiusque probare volui, tum ut quam proxime
tia cordis exanimati fere sumus. Quod ipse perci- fieri potest, apparitionis qua comitem Rogerium
;
piens, mux levato capite, vultu jucundo, intuitu no- prsesentissimo pericuIoSanctus,5eu potius, utsupra
bis innuit, nillaesionis sese perpessum. Descenden- dictum, sub hujus specie angelus exemit, tempus
tes igilur quidam ex nostris ex altera parte ipsius noscalur, tum ut proMartio, cui Capua? deditionem
prfficipitii, qua via erat descendendi, eduxerunt Lupus Protospata affigit, non Maium, sed Junium,
cum a loco sanum omnino atque incolumem. aut etiam, quod tamen minus placet, Julium repo-
665. « Cum post hsec sedis apostolicaj pontifex nendum esse, pateat, sicque ob mensem, quo civita-
Urbanus illo adventaret,
ei ab ^.nselmo etprincipi- tis illius dedilionem accidisse, Rogerii comitis di-
bus totius exercitus obviam itum esset, ingenti ploma, ultimo huc transcriptum, exigit, suspectum
mundialis gloriaj pompa prosecutus ductus est in B ^^ ^^^ habeatur. Cum enim, sese (adi num. 648) in
tentorium, quod juxta nos sibi cseteris excellentius Capuana obsidione Kalendis Martii » exstitisse,
(c
constitutum erat. Sicque, donec civitas in deditio- Rogerius comes inillo affirmet, hicque certe,uti ex
nem transiit, obsidio illius dominum papam et An- jam supra dictis liquel, ante sexlam decimam Maii
selmum vicinos habuit, ita ut familia utrorumqiie Capua; obsidendoe exercitum non admovcrit seu,
magis videretur una, quam duce, nec facile quivis quodeodem recidit,in civitatishujus obsidione non
declinaret et papam, qui non diverteret ad Ansel- fuerit, sane pro Martio, cujus Kalendis seu prima
mum. Papa namque colebatur a cunctis, quemad- die in obsidione Capuana sese exstitisse ait, non
modum pater et pastor communis; Anselmusvero Maius, sed Junius aut forte etiam Julius debetsub-
diligebatur ab omnibus, sicut homo mansuetus et stitui. Ne vero ob chronicumillum errorem instru-
mitis, et cui suo judicio nihil debebatura quovis. » mentum illud, velut spuriumsupposititiumque quis
Cum ergo, uti verbis hic jam recitatis Eadmerus rejiciat, unde orlus isesse queat, reque etiamvero-
docet, S. Anselmus, qui tunc, uti idem Eadmerus similiter ortus sit, expono. Cum susNortmamorum
paulo ante tradidit,in S. Salvatoris prope Telesam aetate, ut Lupi Protospata?
Peregrinius in suis in
monasterii villa Sclaviaversabatur, a Rogerio duce. Chronicon annotationibus supra docet,nomina pro-
ut ad se ad castra ante Capuam veniret, invitatus pria capitalibus tantummodo litteris depictis com-
fueritin hisce, quibus tum, teste iterum paidopost pendiarentus uthocmodo mensis, quo,
fieri potest,
verbajam Eadmero, comes Rogerius inte-

recitata sese in Capuana obsidione cxstitisse, Rogerius comcs
rerat, per plures dies fuerit
moratus, posthoscead in dicto diplomaleaffirmat, tantummodo fuerit ex-
eadem castra Urbanusllpapa accesserit,et cum An- pressus, utque deinde, capitali illalittera, qua men-
selmo,donecobsidio deditione urbis terminaretur, sis iste erat expressus, vel vetustate in autographo
ibidem manserit, Eadmerussam^ dum haic omnia, exesa, vel casu quopiain detrila, librarius minus
durante obsidione Capuana, praesenteque comite peritus, qui id describebat, eo loco, quo litteram,
Rogerio, accidisse tradit, diebus amplius decem quam aut quod fere delrita esset, aut etiam prae
obsidionem illam, cum ei jam pra^fatus comes in- formoe singularitate legere non poterat, exslilisse
leresset,tenuisse,omnino indicare videtur, maxime aut adhuc existere animadvertebat, ad vocem « Ka-
cum verbis pi'oxime recitatis nonnulla cliamadjun- lendis, » ut sensum compleret, « Martii » adjecerit,
gat, quibus Anselmum, durante obsidione, in ducis ratus scilicetLupi Protospata'.,cujusChronicon for-
comitisque castris frequenter fuisse, non obscure san Icgerat,aucloritate ac fide civilatem Capuanam,
indicat.Jam vero, cum haic ita habeant, diebus T\ illo comitem
cujus obsidioni sese interfuisse, loco
amplius decem Capuana; obsidioni Rogeriu» comcs Rogerium assevcrare observabat,deditioncm mcn-
vcrosimillimc interfucrit, ac proin, dato eliam, sc Martio fecisse.
illam ante hujus accessum inceptam jam fuisse, non 667. At vero, inquies.etsi quiden\ modo jain cx-
fccisse tamen,mense Maio adhuc currcnlc,Capua- posito factum esse queat, ut error chronicus, supra
nos deditionem ex iis, quaiEadmerus narrat, vero- nolatus, in proxime recitalum Rogcrii comitis di-
simiUimum adhuc, ne dicam, indubitatum erit.Ad ploina seu polius hujus sive apographum sivo ec-
haec, non verno, sed aistivo lem|>orc Capuamfuisse graphuin irropserit, id lamen vcre ita faclumesse,
subactam, Petrus Diaconus in Chronico Cassinonsi nuilo argumenlo indiciove sat certo polcst probari.
lib. jv, cap. 10 docet, eique etiam Eadmerus, ut- Fatcor, sic habct verum si noii illo, alio certe
;
pote S. Anselsum in villa Sclavia, ct qua ad castra modo, quo in documenta ctiam siiicerd scu polius
ante Capuam a duce Rogerio invitatus fuit, a^latis lioruiu ecgraphaerrores illabsi noscuntur,mcmora-
tcmpore csse versatum in sancti hujus antistitis tuin crrorein in inslrumentum illud irrcpsisse nc-
apud nos Vita num. 43 tradcns, sulfragatur. Qua- cesse est, cuiu eiiuidem ct nullo prorsus alio, quo
rc, cum Maium strictc loquondo ujslivum lempus pro suspecto, nedum pro cerlc spurio, haberi debeat,
41 S. i?UUNOiMS CARTHUSIANORIIM INSTITUTOIHS ilL'
vilio laborel, et a scriploriI)us qiiain plurimis, laii- A l»aLyR Clironioo ;id annuin 1098 subncxuil, dc di-
quam genuinum ac sinccrum, laudetur, nec ab ullo plomate, in ciijus epocham hic inquirimus, sequen-
prorsus, quod sciam, rcjiciatur. Restat modo, ulid tem S(;ribit in modum : « At hoc ipso in diplomatc
non anno 1098, rpio Capuam obsideri contigit sed ; aliudinsidcremendumjcgendumque ineoopinor,
anno 1099, datum oslendam. Monumentum illud Rogerium reversum « Vigesima nona Junii mensis
antiquum, seu potius, e quo id transcripsi, exstans « Squillacium, » non Julii, « nisi mavis » nona
in Chronologico diplomatica de S. Rrunone Mor- « Julii,perhabita Capuae civitate,etper quindenam
kmsii Diatribams, illius apograpbum ita sub finem « continuam fuisse ibidcm infirmatum » privile- ;
habet :Hoc privilegium scriplum est socundo

« giumquc fccisse « die 2 Augusti anno ab Incarna-
mensis Augusli anno ab IncarnationeDomini miilc- « lionc Doniini 1098 iiidictione vi » (malc nonnulli
simo nonagesimo nono, indictione septima; » fuit cdunt indictione vn) « confirmanle Joannc Sqiiilla-
itaque,in cujus epocham hicinquirendum,diploma, « censis sedis episcopo, residcntc juxta forcs cccle-
non anno i098, seu eodem anno, quo Capua fuit « sia?. »
obsessa, sed anno, (Jui obsidionem hanc proxime 069. « ?\'ec cum viro doclo sentiendum est, pri-
excepit, 1099 a comite Rogerio S. Drunoni con- vilpgiumdatumquideminannol098,minimelamen
Verum duos, qui nobis hic adversantur, g Capuam obsessam, receptamque, ut Lupus perhi-
scriptores probe eruditos invenio, Michaelem mo- bel, eodem anno, sedanno antecedenti, sicut habet
nachum supra adhuc laudatum et Camillum Pere- Gaufredus Malaterra, qui ejusce obsidionistempore
grinium in ad Lupum Prolospatam annotatio-
suis (' affirmat, ibi imprsegnatam in annol097 comitis-
nibus. Ac prior quidem, etsi alio anno, quam quo « sam Adelesiam de comitc Rogerio ; » haud, in-
Capuafuitobscssa, diplomatadalum velit,id tainen, quam, annusdati diplomatis ab anno Capuanse obsi-
cum simul urbis hujus obsidinem anno 1097 acci- dionis segroLantisque comiLis Rogerii disLinguendus
dissecontendat,anno 1098 datum putat; hcecautem vidcLur ; nec comes uILroneam 'suam donaLionem
ei scdet sententia,quod, utait, in diplomatisexem- post susceptum beneficium in aiinum sequentem
pIari,quodin actis camerffi regia; asservatur,anno distulisse, nullainterim exposita ejusmodi dilationis
1098 datum id fuisse, legerit. Verum sit ita cum : occasione, que sane nul a quin imo convenientis-
:
equidemideminstrumentu n etsecunda Augusti die sime dixerimus, non revoluto nec universario anno
et indictioneseptimaetiamuotari fateatur, errorem Rogerium rediisse Squillacium sedcum primum e ;
in laudato a se camera; regiae exemplari vel quan- Capaa illuc appulit ac per valetudinera valuit,pra;-
tum ad annum, vel quantum ad indictionem cu- fatum privilegium indulsisse. » Ita hactenus Pere-
'
bare fateatur, necesse est. grinius diploma seu privilegium eo ipso anno, quo
668. Etenim ab anni 1097 prima Septembris die Capuaa comiteRogeriofuit obsessa, eique reddita,
usqueadanni 1098 primamitidemSeptembris diem S. Brunoni datum fuisse, idcirco, ut apparet, po-
indictio sexta, et a prima iterum hujus postcrioris tissimum, ne dicam unice, contendens, quod, pri-
anni Scplembris die usque ad primamitidein iinni vilegium illud, Sancto nostro a comite Rogcrio
1099 Septombrisdiem indictio septima cucurrit; ut grati aniini ergo, quod, eo apparente monenLeque,
proinde diplomatis camera? regiaj exemplar, quod gravissimum periculum anle Capuam evasisseL, 11-
Michaeh monacho legere datum fuit, quodque, ut beralissime concessum, anno ainplius post benefi-
ait, secunda Augusti anno 1098, indict one septima cium acceptum integro a principe illo, in Bruno-
signatur,annum cum indictionenon convenientem nem optime affecto ac maxime benevolo, dilatum
prajferat, utque adeo, cum in notis chronicis esse fuisse, verosimile haud pularit, ita scilicet an imo
corruptum, hinc constet, per sese annum nobis, quo comparatus, quod nullam comiti, ob quam in an-
vere datum fuerit, certum atque indubitatum red- num id differret, esse potuisse causam, crediderit,
dere non possit. Quod cum ita sit, Rogeriumque aut certe, quaenam ifii esse potuerit, Jiaud com-
diploma secunda Augusti die ipsiusmet anni, cujus j) pereriL. Verum, etsi quidem comcs eo ipso anno,
(adi num. 638) vigcsima nona Julii die, ac prom quo ab obsidione Capuana rediit,privilegium illud
tribustantumdiebus ante,SquiIlacium ex obsidione amplissimum S. Brunoni impertiri paratissimus
Capuana, anno ex dictis 1098 facta, advenerat, fuerit, reque etiam ipsa, si liberuni id ei omnino
Brunoni impertiisse, parum verosimile appareat, fuissct, haud dubie impertiisset, rationcm tamen,
notis chronicis, quae, quo tempore instrumentum ob quam id tunc non fecerit, ipsummcL diploma
illud datum seu scriptum fuerit, in hujus huc tran- seu privilegium suggerit.
scripto e Morkensii Chronologico-diplomatica de 670. Etenim in hoc Rogerius comes (adi num.
S. Brunone Diatriba exemplari signant, standum 638) de se, cum primum ab obsidione Capuana
puLo, idque proinde anno, uti in hoc notatur 1099 Squillacium esset reversus, ita loquitur : « Rogavi
datum fuisse.Verum, ut ad CamillumPeregrinium, quoque (S. Brunonem videlicet) humililer, ut pro
qui Capuam anno 1098 a comite Rogerio-, fuisse Dei amore in lerra Squillacii sumere dignaretur
obsessam, eodemque anno diploma, de quo hic, largos redditus, quos donabara renuens ille reci-
:
Sancto nostro a principe illo concessum vult, jam pere dicebat, quod adhoc doraura sui Patris meam-
veniam, hic in annotationibus, quas Lupi Protos- que dimiscrat, ut a mundi rebus extraneus dcser-
;
413 ACTA 414

viretlibercDeo suo. Hic fuerat in loLa mea domo A episcopus Rcgitanus ;
post quem Rogerius dux,
quasi primus et magnus. Tandem vix cum eo im- Fallo Castanensis episcopus et papse vicarius
petrare potui, ut gralis acquiesceret sumere modi- Arnulphus Cusentinus archiepiscopus, Tustenus
cum munus meum. » Quoditaque ipso annol098, episc, Guido Roberti duris filius. » Donalionem
quo Gapua obsessa subactaquc a comite Rogerio hanc memorat quoque in Historife Carthusiensis
fuit, amplissimum, de quo liic nobis sermo, privi- Prospectu pag. 14 Camillus TuUnus verum, ; cum
legium S. Brunoni concessum a comite Rogerio diplomata, quo facta a Suriano traditur, ad ma-
non fuerit, in causa fuit, non liic, sed ipsemet S. num non sit, plura de hac addere consultum non
Bruno, qui nimirum donationes largissimas libe- duco, ac proin ad aUa progredior.
ralissimasque, sibi, tunc ab hoc principe oblatas, 672. Surianus in suis in contextam a Surio S.
noluerit accipere,quique tandem, cum scilicet an- Brunonis Vitam Annotationibus pas. 172 htec Surii
nus amplius integer a tempore, quo sibi a comite de Sancto verba» Crebro ad eos» (rcligiosasCarthusite
Rogerio donationes iila; Squillacii oblatae fuerant, MajorisincoIas)scri{)sil, ita commentatur: « Cum...
esset elapsus, quampiam barum partem in se pu- dc die in diem dilferretur ejus Brunonis nempe)
(S.
blico instrumentotranscribi a?gre consenserit Quod redilus, mittitur ad eum Landuinuspriorex Carlhu-
si pro vigesima nona Julii die, qua post captam B sia, qui cum eo comitiaquodammodo auspicaretur,
Capuam Rogerius Squillacium in diplomate dicitur et conferret de universali Ordinis instituto. Et iile
reversus, poni posset, ut Peregrinio placet, vige- quidemmagnis ilineribus ad eumprofectuscum eo

sima nona Junii, aut etiam nona Julii dies, neuti- contulit, quantum res ettempus patiebantur, cum-
quam sane ipsum hoc instrumentum, quo minus que regredi quo venerat, inciditin
coepisset itinere,
anno 1098datum crederetur, characteribus chro- manus quo cum nuilis precibusautmi-
antipapa?, a
nicis sibi inclusis obstaret; verum cum cubare in nis adduci posset, utlegitimum pontificemnegaret,
instrumentis antiquiserrores,dequibus nonomnino in leterrimumcarcerumconjectusest, ubi et exstin-
constat admittendum non sit, nec in instrumento, ctus est, veram in Christi vicarium testalus fideli-
de quo hic, vigesimam nonam Julii porperam no- tatem adultimumusquespii-itum.» Itaille; ac primo
tari alicunde constet, Peregrinio hacinre assentiri quidem Lauduinum ad S. Brunonen in Caiabriam
non possum, idquenonanteannum 1099 datum ob venisse, littera?, prajsenti § ricitandse, quas per
rationes jam adduclas existimo,maxime cumanno hunc, cum ad majorem Carthusiam reverteretur,ad
illo apud Surianum etiam signetur, ipsumque eliam suos in haccommorantes discipulos Sanctus misit,
autographum eodem anno notatum, quemadmo- p indubitatum ipso statim sui initio faciunt. Quare
'
dum, qua; mccum Carthusianus Parisiensis sa^pissi- elogii, quoa primorum quatuor Carthusia; priorura
melaudatuse quarti annalium Carthusiensium li- Chronologo, fide ex dictis § longe dignissimo,
bri hactenus non vulgati, quod ad Vallis Dei Car- apud Labbeum tom. 1 Bibliotheca nova; librorum
thusiam spectat, exemplari communicavit, ex- mss. pag. 639 Laaduinus ornatur, sequentia dese-
cerpta me docent, Servcrus a jNeapoli invenerit.Nec cundohoc CarthusiaiMajorispriore verba: «(Quicum
est, quodadhuc opponas Rogerium comitem anno admagistrum tJrunonempergeret, inciditin manus
1098 Squillacii exstitisse, dipIoiri;ique, de quo jam Guibertischismatici,» ita debentintelligi, utsimul
disputatum, Squillacii etiam datum notari; quid ni Landuini ad S. Brunonem accessum, ejusdemque
enim Rogerius anno 1098, iterumque anno 1099 ab hoc reditum scu totum, quod sancti Patris sui
Squillacii esse potuerit? viscndi causa Landuinus confecit, itercomplectan-
§ XLL Ducem etiam Rogerium benevohim in se itc- tur. Cum enim, uti idem Chronologus docet,Lan-
rum Sanctus experitur, visitur a Landuinu Cartliu- duinus, in Guiberti antipapa; manus illapsus, in
sise Majoris priore, ])crquc hunr, qucm wgre a se
carcerem, in quo abiit, fuerit conjectus, consecta-
dimittit, ad Carthusvr frulrcs lUlcnis scribit. Hse
una cum litteris, ud Radulpliuui Viridem scriptis, rium foret, ut ad Brunonem in Turritanam Cala-
hic producuntur. ^ bria; eremum non pcrvenerit, si cum in itinere,
672. Non tantum j)ost obsidionem Capuanam,in ut sanclum Patrem suum inviseret, vcrsus hanc
quaexdictis pra^sentissimo periculo, facientibus id esset, in manus Guiberti inciderit, ut recitala lau-
Sanctimeritis,comes RogeriusfueratIiberatus,prin- dati chronologi verba prima fronte significare vi-
cipemhuncde novo beneficum erga se sensit San- dentur.

ctus noster; verum etiam,cujus ille patruus erat, 67!). Quod autem ad causam, ob quam Landuinus
Apuliai^Calabria! ctSiciliai ducemRogerium.«Anno longissimopericulosissimoquc intineread Sanctum

1099, » inquit Surianus in suis ad conscriptam a in Calabriam venerit, nuncspectat, idillc nontan-
Surio SanctiVitam Annotationibus pag. 400, Ro-<( tum, ut cum sancto Patriarcha de communi vita\
gerius dux Apulise, Calabria; et Sicilife, anno duca- quodsequebantur,'instituto confcrret, vcrum etiam
tus sui xiv dedit ecclesia? S. Maria;, qua; in eremo ut, si fieri quoquo modo posset,e Calabria ad Carthu-
sita est, Inco, qui ab incolis Turris dicitur,viIlanos, siamsanclum Virumrcducerel, vcrosimillimcfocc-
quos apud Squillacium habebat, pro Dei amore ct rit. Ita mihi persuasum habco, tum (juod Landui-
M. Brunonis, qui monasterio pra-erat, reveren- nus,alii(iuc,qui subeo inmajori Carthusia vivebant,
tia. Diplomati subscripserunt Rogcrius, archi- religiosi viri sumnio sanctiPalris sui desiderio, uli
S. BRUNONIS CARTHUSIANORIJM INSTITUTORIS 41G
ex dictisde illoruni,ob hujusahsenliamc Carthusia A sancto Patro cxccptus.ulquelongiori temporisspa-
recessu nianifestum est,lencrenlur,lum quod Sanc- lio apud euni iuTurritanaeremocommorari vellet,
tusscriptasad hosce,quas,ut jam dixi,per Landui- cnixi.ssime rogatus, diJectissimos sibiCarthusia; inco-
num misit, iniraque integrashuc transcribam,litte- las, ne diuturniori sua absentia eos aflligeret, ma-
ras ita concludat : u De me, fratres, scitote, quo- luit reviserc, nec illi revertendi adhosce Sanctus,
niam mihi unicum post Deum est desiderium ve- etsiidex obedienlia^ virtute, qua virum sibi tenebat
niendi ad vos et videndi vos. Et, quando potcro, obstrictum, facere potuisset, facultatem noluit ne-
opere adimplebo, Deo adjuvante ;» quibuseverbis gare.
apparet, Sanctum a suis Carthusiai discipulis,aut si 07o. Qua ilaquc Landuinum,ad so in Calabriam
mavis, horum nomine hanc re-
a Lauduino, ut ad venientem, amoris ac benevolentia? signincatione
verterctur.rogatum fuisse.Landuinum, ut redilum exceperat, eadem illum asedimisit, tradila ei, quam
ad Carthusiam S. Brunoni suaderet, adTurritanam scripserat,quamqueLanduinum,cumin Carthusiam
Calabri» eremumvcnisse Zanottius quoque in con- redux esset, religiosis hujusincolis dare debebat, in
texta a sesancti Patriarcha! Vita cap. 29 existimat; manus epistola. Verum Lauduinus, cum eadem,qua
et recte quidem, uti exjam dictis apparet; verum. ad Sanctum venerat, via Carthusiam repeteret, a
quod addit de ft-atreconverso ad Carthusiam antea B Guiberti antipapa? sectatoribuscaptus est, ab iisquc.
cum litteris a Brunone e Calabria misso, cum quo quod hunc pro legitimo Christi in terris vicario
isthuc revertente ad sanctumPatrem suumLandui- carcerem conjectus,in
nollet agnoscere, in tetrum
nus sese contultrit, antiquo certee fidei monumen- quo inediaconsumptus occubuit.Pra?cipua,qu8ehuc
to nec ipse firmat nec ego flrmare queo.Citatqui- spectant primorum quatuor Carthusia? priorum
,
dem, ut seepe alias, in inferiori paginae margine chronologi verba, supra jam recitata, iterum liuc
Monumenta Calabriaj mss., verum qua3 qualiaque transcribo, quo ex his maxime innotescat tempus,
illa sint,nuspiam edicit. Imo vero ea, utpote, an quo circiter etS. Brunojam memoratam epistolam
quae narrant, vera sint, dubitare sese, subinde in- scripserit, et Landuinus eum in Calabriaieremoin-
dicans, pro certse indubitalaeque fidei documentis viserit, postque a Guiberti asseclis captus diem ex-
nec ipsemet habuisse videtur. tremum, eximioplane in sedem apostolicam fidei
674. Verum, etsi id ita habeat, Landuinum ta- relicto exemplo, in carcere clauserit. Hunc ita-
men, utpariter ibidem narrat, a S. Brunone ami- que scriptor ille de Landuino scribidtin modum :
cissime fuisse exceptum, nemo est, qui revocet in <iInciditinmanusGuibertiscliismatici,quodmultum

dubium,utietiamSanctuminteret illum de Carthu- horrebat. Adversus cujus minas et promissiones,
siana; vitse instituto fuisse tractatum. Silent quidem dolos et violentias, divina juvante gratia, modis
de hisce scriptores verum prtjeterquam
antiqui ;
omnibus perseveravit inflexus. Quem in suo defun-
quodhorum, utsimiliacredantur, testimonium non ctumerrorelacrymabiliterplanxit, adeo ut circum-
requiratur,a Sancto cumLanduino de Carthusiensi stantibus argueretur, quod eumfleret, a cujus per-
institutohujusquein Carthusia sectatoribus sermo- versitate Ecclesiam suam Christi bonitas liberasset.
nes habitos fuisse, fidem facit jam bis laudata epi- Post ejus obitus septimum diem etiam ipse defun-
stola quamperreverlentem adCarthusiam Laudui- ctus est, positusque inmonasterio S. Andreaâdpe-
nummisitad suosin haccommorantes discipulos.In dem montis Siraptis, cui vicinum est castrum, ubi
ea enim, de religiosahorum Vita, diciplinairigore, captus in Lauduinus ergo,
custodia tenebatur. »
sanctisque moribussese nonnullae Landuino intel- uti hisce verbis scriplor ille, fide utiqueex dictis di-
lexisse indicat, uteam evolventi patescet. Nec mi- gnissimus, indubitatumfacit, septimo postGuibcrli
nusex eadem patescit, Landuinum a S. Brunone, antipapae obitum die e carcere, iu quem,quodaIe-
non secus atque amantissimum filium a patre ex- gitimi Papffi partibus discedere non vellet, fuerat
ceptum fuisse. En verba, quee id manifestum fa- Dominum migravit.

conjectus, ad
ciunt. « Fratrem..., inquit Sanctus, Landwinun no- T) 070. Quam ob rem, cum Guibertus antipapa, ad
biscum detinere volui proptergraves etcrebrasin- adannum 11 00 Pagius in Criticis ex Hugone Flavi-
firmitates nostras; sed quia sibi nihil sanum, nihil niacensi docet, anno 1100, concilio Valentino,quod
jucundum, nihil vitale et utile sine vobis reputat, hoc ipso anno 11 Kal. Octobris, id esl, trigesima
non acquievit, protestans mihi in lacrymarum Septembris die inchoatum, brevique post flnitum
fonte provobisemaoante, et suspiriis multis,quanti fuil, durante, vita functus sit, consequens cst ut
apud eumsitis, et quam perfecta cliaritate vos dili- Landuinus, utpote qui septcm duntaxat diebusGui-
gat. Unde coactionemnullamfacere volui,ne laide- mense Octobri
berto fuerit superstes, anno 1100,
rem eum aut vos, quoscharissimospro merito vir- currente,vitamhancmortalemcumimmorlalicom-
tutum vestrarum habeo. » Ita Sanctus qui vero : mutarit. Attamen Landuinus, utieChronoIogico-di-
nunc summo amore ac benevolentia non excepisse plomatica Morkcnsii de S. Brunone Diatriba disco,
arbitretur illum, quemapud se, gravibus jam assi- 14Septembrisobiisse, in CarthusiseMenoIogio nota-
duisque fere, ut verba recitata fidem faciunt, infir- tur. Et verocum Hugonis Flaviniacensis textus, e
mitatibus conflictatum, tam libenter detinuisset ? quo tempus, quo Guibertus pseudo-pontifexobierit,
Yerum Landuinus, ututbeuevole adeoacamantera loco cit. Pagius definit, verbis hisce, « In spatio
417 ACTA 41«
temporis, quo Valentinense celebratum est conci- A aon obiit,praegressi, temporisspatiumsatis longum
lium, obiit Wibertus, -» duntaxat constet, nescio, constituant, ut eo Landuiims S. Brunonem, in Cala-
an Hugo ita nequeat intelligi,ut,Wibertum seuGui- briai eremo versantem, invisere, aliquandiu apud
bertum antipapam eo circitertempore, quo Valen- eum morari,ac in reditu deinde ad Cartbusiam a Gui-
tinense celebratum fuit concilium, e vivis excessisse, berto captus atque in carcerem conjectus inedia in
significatumduntaxat voluerit; quod si autem Hugo boc interire potuerit, dubium mibi admodum est,
ila queat Guibertum septima Septembris
intelligi, annone 1099, an sequentisinitio Landuinus Bruno-
die, quo scriptor ille cum Menologio Cartbusiensi in ncm inviserit, litterasque bicadprimajvos suosCar-
concordiam adducatur,obiisse, erit dicendum.Utut tbusi» discipulos per illum borum priorem, a se
sit, certum equidem ex dicto Hugonis F^laviniacensis abeuntem, miserit. Quoquo modo interim res ba-
textu est, Guibertum antipapam ac proin ex dictis beat,eaequidem velanno 1099velproxime sequenti
etiam Lauduinum anno HOOobiisse, buncque, cum ac proin etiam non citius, quam anno 1099, facta
id accidit, ut minimum 1'uisse pro-
adSeptembrem esse, satis ex jam dictis liquit. Atque binc est, car-
vectum. Jam vero, cum id ita sit, consequens est ne ab ordine cbronico, quem quantum fieri com-
ut certe serius, quam anno 4100, nec Landuinus mode potest, inrebus ad Sanctum spectantibus re-
S. Brunonem, in Turritana Calabriai eremo commo- g censendis sequi statui, deflectam, agere boc loco vo-
rantem, inviscrit, nec bic per illum, e Calabria luerim tum de Landuini ad Sanclum nostrum in
Cartbusiam repetentem, epistolam plus semcl jam Calabriam accessu, tum de epistola, quam, religio-
memoralam ad religiosos bujus aiumnos, amantis- sis bujus incolis tradendam, Landuino abeunti Vir
simosque suos discipulos miserit. Verum anne bsec sanctus dedit.Hoec porro, quamvis Landuino reverti
etiam ante eumdem annum 1100 non evenere ? in Galliam baud obtigerit, ad eorum tamen, quibus
667. Mabillonius in Annalibus Benedictinis ad erat inscripta, manus pervenit, si Historiffi littera-
annum 1099, num. 109, sic scribit : « Hoc anno Francise Scriptores tom. IX, pag. 2i9, recteno-
riffi
LanduinusMajorisCartbusioeprior adBrunonem,in tent. Et sane recte eos notare, verosimile ex eo vi-

Calabria degentem, profectus est, tum ut eum invi- detur, quod pretiosum illud monumentum ad pos-
seret,tumut devariis instituli suidubiis consuleret. teros pervenerit. Integrum id cujus duas partes
Ejus adventus tam gratus acjucundus fuit venera- duntaxat Mabilionius in Benedictinos ase contextos
bili Patri, uteum secumretinere tentaverit. Verum Annales intulit, Sancti Opera, Colonite Agrippinae
non tulit Landuinus fratres suos, quos in Majori anno 1611 ac deinde iterum 1640 excusa, tom. III
Cartbusiareliquerat et de suo reditu certioresfecerat, ^
complectuntur, uti etiam Suriani in concinnatama
ejus preesentia et directione fraudari.Tam justo ejus '
Surio Brunonis Vitam Annotationes.Lubet iliud ex
proposilo acquiescens Pater sanctus, eum a se dis- bisce buc transferre.
cedere passus cst, datis ad fratres Majoris Cartbusiae 079. Sic babet : « Fratribus suis unice dilectis in
litteris,quarumpriorem partembuc atferrelubet. » Cbristo F. Bruno salutem in domino. Cognito ra-
Transcribit modo Mabillonius priorem litterarum, tionabilis, et vere laudandaj disciplinae vestra? in-
quas bic memorat, partem, ae dcinde, poslquam Ilexibili rigore, ex crebra ac dulci relatione beatis-
etiam, nonnullis interpositis, posteriorem earum- simi fratris Landouini
nostri nec non audito
:
dem partem recitavit, subjungit: in fme » (littera-

<< sancto amorevestro, et incessanti sludio erga ea,
rum scilicet, quarum verbanonpaucainOpus suum qufe integritatis et bonestatis, sunt exsultat s])iritus
intulit)u testatur Vir sanctus, unicum sibipost Deum meus in Domino. Vere enim exsulto et feror in lau-
esse desiderium eos revisendi etprimo quoque tem- dem etgratiarumactionesDomino,ettamen amare
pore se id opereexsecuturum, si lieri possit. At nc- suspiro. Exulto quidem, ut justum est, pro incrc-
que Brunoni datum est in Galliam revcrti, neque mento frugum virtutum vestrarum,meautemdoIco
Landuino ipsi, qui in redilu a Guibcrto antipapa inertem et socordem jacere in sorde
et erubesco,
comprcbensus inllexusqueadejus minaset promis- j) peccatorum meorum. Gaudete ergo, fratres mei
siones, tandiu in carcere detenlus est, quoad scbis- cbarissimi, pro sorte beatitudinis vestree, ct pro
maticus supcrstes fuit, scilicet usque ad annum se- larga manu gratia> Dci in vos. Gaudele,quiaevasi-
quentem. i> Existimavit itaque Mabillonius, anno stis Uucluantis iiiitndi multinioda pcricula ct nau-
1099 et Landuinum ad S Brunonem in Calaljriam fragia. Gaudeto, quia quietam ct tutam statidnem
venisse, et, cum inde ad Cartbusiam Majoicm rcver- portus secretioris obtinuistis, ad quom cum multi
tcretur, a Guiberto captum et in canerem conje- venire desiderent, multi quoquo non nulio oonatu
ctum fuisse; utadeo escriptorisillius opinioneetiam contendant, non perveniunt lamon. Multi voro post-
litterBe, per Landuinum adCartbusia> Majoris ahnn- quam potiti fuere, exchisi sunt, quoniani luilli
nos a sancto missa;, in quarum ei)0('ham pnecipue eorum desuper concessuni o>t.
hic inquirendum, anno 1099 script.T fucrint. 680. « Ideo, fralres mei, cortum ac probatum sit
678. Verum cum laudatus Mabillonius nullam vobis, quod, quicunquc optabili hoc usus eslbono,
plane,cur ita existimaril, rationem adducatinme- si (juooun([uo modo id amisorit, us({ue in linom do-
dium, anniquc 1100 mcnscs octo, menscm liujus lohit, si cura salutis aninue sua»
(piis rosi)octus, vcl
Septeml)rom, ante qucm ex dictis Landuinus ccrte si])i fiKî-it. Do vohis, dilcctissimis fratribus mois
419 S. HHUiNOiMS CAHTHUSIANORUM LNSTITUTOHIS 1-20
Jaicis dico : anima mea Dominum,quia

Magnificat A« mae bene paslae, in abundanlia dulcedinis Dei
magnificentiam miscricorduc suwsupcrvo intueor c< scfipsistis, et sicut adipc et pingucdiiie spirilalis
sccundum intimationcm prioris vestri et Patris « la'titia3 fauces meas replevislis. Scrmo namque
amantissimi, qui multumgloriaturpro vobis etgau- « vcster talis non cst, quiadullcrinis formissupcr-
det. Gaudemusetnos, quoniam cum scientia^ litte- inductis speciempietatis repraiscntet, ct virlutem
«
rarum expertes silis, potens Deus digito suo inscri- « abnoget. Hoc enim illorum cst, qui in corde, ct
bitin cordibus vestris, non solum amorem, sed et « cordc loquuntur, vel qui molliunt sermones suos
notitiam sanctai legis sua;. Opere enim ostenditis, « super oleum,cum ipsi sint jacula.Non autem ver-
quid amatis, quidve nostis.. Nam cum ol)edientiam « bum vestrum sicinsulsum, sed gratiaiplenitudine
veram cum omni cautela el studio obscrvatis (qufe « confoi^tatum viscera replet Sanctorum, etc. » Ha^c
est exsecutio mandatorum Dei, et clavis, ac signa-

Pelri Venerabilis verba,qua3 de efiistola,aBrunone
culum nunquam
totius sjiiritualis disciplina;, qua; ad Cartbusi* Majoris alumnos scripta, merito pro-
est sine multa humilitate et egregia patientia, quam
nuntiari posse Surianus affirmat, non minori jure
scmpcr comitatur caslus amorDomini et vcra cha- pronuntiarisdealtera epistola,supra jam scepissime
ritas)manifcstum est, vos sapienter legere ipsum laudata, quaVir sanctus Radulpbum Viridem, Re-
fructum suavissimum et ulilem Scripturfe diviuaj.
^ mensis ecclesia! prfcpositum, ad voti, inbabitaolim
Ergo, fratres mei, permanete in eo, ad qnod per- cum co et Fulcio Monoculo de faisismundi delecta-
venistis, et morbidum gregem quorumdam vanissi- tionibus collatione emissi, exsolutionem vebemen-
morum laicorum ut pestem vitate, qui cbartulas tissime bortatus est. Tanto hajc animi erga anti-
suascircumferuntmussitantes,quainonintcIIigunt, quum amicum aftectu, tanta cordis, ut ita dicam,
cffusione, tanta Spiritus divini unctione scripta est.
nec amant, quibus verbis et factis contradicunt.
Qui otiosi et gyrovagi, quotquot bonis ct religiosis lulegram eam Commentarii bujus initio videre non
detrahunt, et se in boc laudabiles putant, si lau- licuit,quod,qu!bus nulla suiparte mutila insertaest,
dandos iufamaverint, quibus obcdicntia ct omnis libri nuUi, nec ipsa Opcra S. Brunonis, Colonise
discipbna odio est. Agrippina; anno 1611 impressa, annoque 1640 ibi-
681 .«Fratrem veroLand^N inum nobiscum detincre dem recusa, ad manum essent.
volui proptorgravesetcrebras infirmitates nostras: 683. Verum cum bccc tandem urbisbujus Cartbu-
sed quiasibi nibil sanum, nihil .jucuudum, nibilvi- siani pro sua bumanitate commodare mibi dignati
tale et utile esse sine vobis reputat, non acquievit sint,descriptum ex hiscepretiosum illud monunien-
protestansmihiin lacrymarum fonte pro vobisema- tum lubet etiam buc transferre, utet id,quodpau-
nante, et suspiriis multis, quanti apud eum sitis et cis libris insertum invenitur, quodque ne
duntaxat
quam perfecta charitate vos diligat.Unde coaciionem quidem in Sancti Opera, apud Judocum Badium
nuUam facerevolui, nelajderem eum, autvos,quos anno lo2i Parisiis excusa, penesque nos exstantia,
charissimos pro merito virtutum vestrarum babeo. illatum fuisse miror, lectori in promptu sit, et ita
Quapropter fraternitatem vestram sedulo moneo, simul fidem supra plus semel datam liberem. Sic
et submisse atque unice precor, ut

charitatem, itaquebabet : « Domino suo venerando Radul]tbo,
quam corde gestatis, exsecutione operis in ipsum, Remensi pra^posito, sincerissimaj cliaritatis cultu
utpote in priorem et Patrem vestrum charissimum, observando, Bruno salutem. Vctcris approbataj
ostendatis. benigneet providesubministrando,quee aniicitifp fides eo prccclarior et laude ampliori dignior
sibi pro multimoda valetudine suanecessaria sunt. in te conspicitur,quo rariorapudhominesreperitur.

Quod sivobis in hoc humanitatis officio non con- Quanqaam enim longo terrarum tractuetprolixiore
senserit, malens periclitari de salute et vita, quam temporis spatio corpora ab invicem sejuncta sint,
aliquid de disciplinaj corporalis rigore omitiere, animus tamen benevolentiee tuse ab amico avelli
quod prorsus improbandum est, forsitan erubes- non potuit.Quod quidem litteris tuis suavissimis(in
cet ut, quiprimus in religioneest, in hacparte pos- D quibus mibi amice blanditus es) nec non beneficiis.
terior inveniatur, metuens ne occasione sui aliquis nonsolum mibi, verum ctiam fratri Bernardo causa
ex vobis remissiorvel tepidiorfiat,quod
nullatenus nostri large impensis, aliisque indiciis nonnullissa-
formidandum puto. Ne hujus gratia? expertes sitis- tis ostensum est. Unde grates, non quidem meri-
nostram vicem in hoc tantum veslnn charitati con- tisparcs,sed tamen ex puro fonte mananles, beni-
cedimus, ut liceat vobis reverenter eum cogerc ad gnitati tujc rcpendimus, Peregrinum quemdam in
ea, quai saluti suaj commodastis.

aliis legationibus satis fidelem ad te cum litleris
682. « De me,fratres, scitote quoniam mihi uni- dudum direximus, sed buc usquc non comparet.
cum post dcsiderium veniendi ad vos, et
Dcum est Dignum judicavimus unum ex nostris cbaritati tuae
videndi vos. Et quando potero, opere adimplcbo, transmittere, qui omnia, quae circa nos sunt (quia
Deo adjuvante. Valete. «Surianus, ubibancepisto- minus ad baec calamo ct atramento sufflciraus (co-
lam integram recitavit, ita mox in eam observat : piosius viva voce prosequatur
« Dehacparajnetica dicereliccat,quod Petrus abbas:

684. Notificamus ergo dilectioni tuae, dignationi
Cellensis cpist. 3,lib. ni scripsit ad priorem et fra- tuae, quoniam in tibi non ingratum putamus, nos
tres Carthusia; de Monte Dei : <' hi crassitudine ani- corpore (utinam sic mente) valere, et quae ad exte-
,
421 ACTA 422

riora pertinent, satis csse pro voto. Verum etiam ^ non vales, inimicitias exercere te velle ? Nunquid
operior, supplicans divina?, misericordise manum, fortiores illo sumus? Nunquid, quia patientia pie-
quae omnes inferiores sanet infirmilates meas, et tatis suffi nos modo ad
poenitentiam provocat, in-
satiet in bonis desiderium meum. In fmilms autem Jurias conteraptus tandera non ulciscetur?
Calabrise cum fratribus religiosis, et aliquot bene 686.0uid enimestperversius, quid tam rationem,
eruditis (qui in excubiis persistentes divinis exspe- justitianiipsamque naturam oppugnans, quam
ctant reditumDomini sui,ut, cumpulsaverit,confe- creaturam plus diligere quam Factorem?Quidergo
slim aperiant ei) eremum incolo, ab bominumha- agendum censes, charissime? Quid nisi divinis ce-
bitatione satis undique remotam. De cujus amoeni- dere consiliis, cedere veritati, quee fallere nonpo-
tate aerisque temperie et sospilate vel planitie am- test? Consulit namque in commune dicens : « Ve-
pia et grata, inter montes in longum porrecta, ubi <( nite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis,
sunt virentia prataet florida pascua, quid dignum « et ego reficiam vos ;
» Nonnf3 pessimus et inutilis
dicam? Aut collium undiquc se lenilererigentium est labor, concupiscentia disteudi, sollicitu inibus
prospectum opacarumque vallium recessum cum et anxietatilius, timore et dolore, pro concupitis
amabili tluminum, rivorum fonlian quecopiaquis incessanter affligi? Quod vero onus est gravius,
sufficienter explieet? Nec irrig-ui desunt borti, di- B quam quod mentem a sublirai dignitatis suse arce
versarumque arborum fertilitas. Verum quid bis in infirraa deprimit,quod est injustitia omnis? Fu-
diutius immoror? Alia quippe sunt oblectaraenta ge ergo, frater mi, fuge has molestias et miserias
viri prudentis, gratioraetutiliora valde,quiadivina. omnes, et transfer te a tempestate hujui mundi in
Verumlamen arctioridiscipIina,studiisquespiritua- tutam et quietam portus stationem. Novit etiam
libus animus infirmior fatigatus, ssepius his relevatur prudentia tua,quid nobis Sapientia dicat. « Nisi quis
ac respirat, Arcus enim si assiduesit tensus,remis- « renuntiaverit omnibus, queepossidet, non potest
sior est, et minus ad officium aptus. Quid vero soli- « meus esse discipulus. » Quod quam pulchrum,
tudo eremique silenlium amatoribus suis utilitatis quam sit utile, quamque jucundum in schola ejus
jucunditatisque conferat, norunt hi solum, qui ex- sub disciplina Spiritus S. manere, divinam adipisci
perti sunt. Hic namque viris strenuis tam redire philosophiam, quse sola dat beatitudinem veram,
in se licet, quam libet; et habitare secum, virtu- quis non videat? Quapropter opera^. pretium est,
tumquegerminainstanter excolere, atque de para- diligenti exaniinatione prudentiam tuam ista per-
disi fcliciter fructibus uti. Hic oculus illo te non invitat, tantorum
conquiri- pendere; quod siamor Dei
lur, cujus serenointuitu vuIneraturSponsus aniore, prwmiorum
non provocat,saltem neces- utilitas te
quo mundo et puro conspicitur Deus. Hic otium q sitas et timor poenarum ad hoc compllere debet.
ceIebraturnegotiosum,etinquietapausaturactione. 687. Scisnamque, qua sponsione obligatus es, et
C8i). Hic pro certaminis labore repensat Deus quam omnipotens est ac terribilis sit, cui temet-
athletis suis mercedem optatam, pacem videlicet, ipsum munus gratum et omnino acceptabile devovis-
quam mundus ignorat, et gaudium in Spiritu S. ti; cui nec men tiri licet, nec expedit.Nec enim patitur
Uisc est illa Rachel formosa, pulchra aspectu, a inulte se irrideri. Reminiscitur quippe dilectio tua,
Jacob plus dilecta, licetminusfiliorum ferax, quam quod, cum ego et tu et Fulcius Monoculus quadam
Lia fecundior, sed lippa. Pauciores enim sunt con- die simulfuissemusinhortuloajacenti domui Ada;,
templationis, quam actionis fllii. Verumtamen Jo- ubi tunc hospitabat[«/. melius., liospitabatur],defal-
seph et Benjamin plussuntcajteris fratribus apalre sisoblectalionibuset periturismundi hujus divitiis,
dilecti. Haic pars illa optima, quam Maria elegit, nec non de perennis gloria; gaudiis aliquandiu ut
qua?.non auferetur. Ha>cSunamitispulcherrimasoIa opinor, tractaremus; unde divino amore fervenles
inomnibus finibus Israel reperta, qua- David foveret promisimus ac vovimus Spirilui S., in proximo
senem et calefacerct. Quam tu, frater charissime. fugitiva saiculi relinquere, et a>terna captarc, nec
utinam unice diligeres, ut cjus amplexibus fotus D non monachicuin habitum recipcre,Quodet in vici-
divino caleres amore! Cujus si charitas semcl animo no peractura esset,nisi lunc Fulcius Romam abii^scf
insederit, mox illecebrosa illaet blanda deceptrix adcujus rcditum peraiiendadistuliraus.Quo moiMiii
gloria mundi libi sorderet, sollicitasqueopes(menti facicnte aliisque intervenienlibus causis. divinus
saneonerosas) lcviter abjiceres; necnon voluptates amor elanguit, refriguitanimus, fcrvorquc i<vamiif.
f.astidires prorsus, ffique animo corporique nocivas. Quid ergo supcr esl. charissirae, nisi a tanti debiti
Novitnamque prudcntiatua,quis dicat:« Qui diiigit nexibus tc cilius expedire, ne pro tam grandi lam-
« mundum, et ea, qua? sunt in mundo » (quaisunt que diutunio mendacii crimine iraiii incurras Polcn-
voluptates carnis, concupiscenlia oculorura, alque lissimi, ct |)ropter lioc cruciatiis iiiimanes? Quis
ambilio saiculi) « non estcharitas Patris in eo. »Et naraque inultuni relinqucrct, se aîuolibet sibisub-
item : Qui est amicus mundi hujus, iniinicus Dci
« dito delVautlarinuniere proniisso, niaxinip si id
« constituitur. » Quid ergo tani iniciuuni, quid sic niagna', forctsibi a'stimationisof prcfii? Quapropf(M'
insana2etpnccipitataunentis,(piid tamest pcrnicio- ercdc, non milii.scd propli('t;r, imo S|iii-iliii S. di-
sum quidveinfelicius, (juam coiitra (nmi, ('ujus po- centi :« Voveteetrodditc DomiiioDco Nolroomnes
tentia^ resistere, cujusvc ultioiKMu justitia' efliigcr^^ a qiii in circiiilii cjiisallcri i> immcra. Tcrriliili ct oi,
423 S. BRUNONIS CARTHUSIANORTIM INSTITLITOMIS 42i
« quiaufert spirilumprincipum,lerribiliapud reges MyrcnslscorpusMyra Ba-

A. est, sancli illius praesulis
((lerra;. » Cur Ii.tc omnia inculcat Siîritus Dei, nisi rium, Apuli£D civilalcm, anno 1087, ut Lupus Pro-
uttevovcntcm pcrurgeat rcddere, quod vovisti. tospata in Chroniro aliiqiie docoiil, fuisse transla-
688. Quid vero reddere gravaris, ({uod nullam tiiin -, quod cuni plurimis ab co lcmpore miraculis
bonorumtuorumfacit jacluramvel imminutioncm, iliidcm inclaruissct, pcrcgrinationibus frequenlissi-
quodque tua potius, quam illius, cui pcrsolveris, mis, ad id Barium e remotissimis etiam regionibus
accumulat lucra?Quocirca non tedetincant divitiaj suscei^tis, bonorabatur.
fallaces, quia inopiam expellere nequeunt nec : 690. Porro, antequam jam recitatam epistolam
dignitas prsepositura), qua; non sine magno admi- ad Radulphum Viridem Sanctus scribcret, litteris
nistrare possunt periculo animai. Aliena namque, jam ab eo fuerat conventus, aliasque ad antiquum
quorum minister sis et non possessor, in proprios illum, cui tamen an redditai fuissent, est dubium,
ususconvertere(ut pacetua dicam)tam est odiosum, amicum suum miserat. Fasestha^c omnia colligcre
quaminiquum. Quod si splendoris et gloriaj appe- ex ipsa, quam jam dedi, Sancti nostri ad Radul-
tens multam voluerisretinercfamiliam, nonnc cum phum epistola. Haiceniin initio sic habet :« Quan-
tua, qua? ex juslohabes, nonsuppetunt,necessee-t, quam longoterrarum tractu et prolixiore temporis
ut quoquo pacto eripias aliis, quod aliis largiaris?B spatio corpora ab nvicem sejuncta sint, animus
Quod non est, esse beneficum aut libcralem nihil : tamea benevolenti; tua3 ac amico avcUi non potuit.
enim est liberale, quod non idem justum. Verum Quodquidem litteristuissuavissimis(in quibus mihi
ethoc dilectioni tuae persuasum cupio, ne pro do- amice blanditus es) nec non beneficiis non solum
miniarchiepiscopinecessitudine,quiplurimum con- mihi, verum etiam fratri Bernardo causa nostri
siliis tuis credit et nititur,quae non omnia justa vel largeimpensisaliisque indiciis nonnullis satis osten-
utilia facile dantur, a tam sublimi declines apon- sum Unde grates, non quidem meritis pares,
est.
sione; divina revocetis charitate, qua? quanto est sed tamen expuro fonte manentes,benignitatitu3e
juslior, tanto et utilior. Quid autem tam justum rependimus. Peregrinum quemdam in aliis lcga-
tamque utile, quidve naturce humana? sic insitum tionibus satis fidelem cum litteris ad te dudum di-
et congruum, quam diligere bonum ? Etquidaliud reximus, sed hucusque non comparet. Dignum ju-
tam bonum, quam Deus? Imo quid aliudbonum, dicavimus unum ex nostris cliaritati tuae transmit-
nisi solus Deus ? Unde anima sancta, hujus boni omnia, qua; circa nos sunt, quia minus
tere, qui
incomparabilem decorem, splendorem, pulchritu- ad hsic calamo et atramento sufficimus, copiosius

dinem ex parte sentiens, amoris tlamma succensa, ^ viva voce prosequatur. Notificamus ergo dilectioni
dici:<( Sitivit anima mea ad Deum fontem vivum, tuffi, etc.»Tale est epistolee,aSancto adRadulphum
« quando veniam et apparebo ante faciem Dei. » Viridem scripta!,initium; e verbis autem jamdatis,
689.«Utinamnonasperneris aniicum monentem; quibus constat, fuisse illam ad huncantiquum Bru-
utinam non surda aure audias verba Spiritus Dei, nonisamicumper aliquem eTurritanseeremi alum-
utinam desiderio longceque exspectationi mese satis- nis missam, manifestum est. Verumquis fuei'it, cui
facias, dilectissime, ne diutius crucieturpro teani- id onus Sanctus injunxerit, procerto nequeo edicere,
ma mea curis sollicitudinibusque atque timore. uti nec quis exstiterit ille frater Bernardus, cui San-
Nam si venerit (quod Deus avertat !)te prius, quam cti nostri causa benefecisse Radulphus Viridis me-
debiti votumsolveris, ab hac recederevita, mecon- moratur proxime huc translatis epistolse ad hunc
tinua tristitia sine aliqua spei consolatione tabe- verbis. Antiquus quidem, quemsupra adhuc lauda-
scentem relinques. Quapropter et te exoralum et vi, Cataiogus monachorum, cjui post Sancti obi-
imprecatumcupio,utvelcausaorationis adsanctum turn Lanvino, tanquam priori, obedientiam inTur-

Nicolaum, inde ad nos usque venire digneris, qua- ritana eremopromisere fratremquemdam,nomine
tenus videas eum, qui te unice diligit, et statum Bernardum, exhibet.
rerum nostrarum ac religionis ordinem, nec non
•^ 691. Verum hunc cum fratre Bernardo,qui Bru-
quse ad communem utilitatem spectant, mutuaviva nonis causa a Radulpho amantissimefuit exceptus,
voce tractarepossimus. Et confido in Domino,quod asseverare eumdem idcirco non ausim, quod Ber-
non poenitebit tanti itineris subiisse laborem. Epi- nardus in dicto Catalogo memoratus,si res ita ha-
stolarisbrevitatisexcessi modum,q'iia dum corpore beret, e Territana eremo ad Radulphum a Sancto
tehaberenon possum, saltemdiutiussermocinando missus fuisse deberet, idquefactum nonfuisseappa-

tecum morabor;fraternitatemtuam diuincolumem reat, cum Bruno, si id fecisset, epistolam per eum
memorem consiliinostrinecvoti immemorem vige- ad Radulplium verosimiliter misisset, et tanien,

resedulusexopto. VitamS. Remigiinobis transmit- antequam ad hunc epistolam huc jam transcriptam
tas,oro, quia nusquam iii partibus nostrisreperitur. daret, unam duntaxat ad eum adhuc aliam, quam
Vale. »Hanc a Sancto epistolam, cum in Turritana per peregrinum misit,scripsisse e datis epistoia^.ad
Calabriffi eremo versaretur, scriptam fuisse, ipsa- Radulphum verbis videatur. Porro,uti quisBernar-
met ejus verba num. 684 posita manifestant; ut dus ille, a Radulpho Brunonis causa benignissime
autem, cur sub hujus fmem ad S. NicolaumBruno cxceptus, exstiterit, in obscuro est, ita etiam annus,
Radulphuminvitet,habeaturperspectum,sciendum quo epistola, quam per unum e suis ad Radulphum
42a ACTA 420
Sanctus misit, scripta sit, omnino me latet. Verum A tem, a JoanneCochIseofactam,fuit exacta. Tandera
etsi id itasit,eam tamen idcirco commemorarehic inBibliulhecam Patrum fuit iilata,extatque in Lug-
libuit, quod epislola, quam ad primos suos in Gar- dunensihujus editione tom.XVlII.EpiscopiSignien-
thusia dicipulos Sanctus sci^psit, recensenda foret, sis Gommentarius luce puhlica donatus est a Mar-
rectusque ordo ut tam de una quam de
uno altera Operumque ejus tomi primi, in quo inter
chesio,
eodemque loco tractetur, exigere videatur. Atque Conimentariumin Deuteronomium, inlerque Gom-
hinc etiam est cur jam supra eo ipso loco, quo de mentarium in Ganticacanticorum ponitur,parLem
binisjam memoratis Sancli epistohs agi convenie- consLituiL.
bat, de reliquis etiam omnibus, quse velSancti vere 69i-.Ha3c fere, ul jam quantumad substan-
dixi,
sunt vel ei sallem altribuuntur, lucubrationibus tiam illi; atque ita tum S. Brunoni Her-
qucT.nam,
serie continua agere constituerim, reque etiam bipoliLano, lum S. Brunoni Signiensi, qui ambo
vera §§ binis sequentibus sim acturus. Psalmos commentati sunt, expositio in hosce attri-
§ XLII. Sanctus Commentarios in Psalmos et in S. buenda sit, lectorum potissimum edocent ante- ;
Pauli apostoli Epistolas, qui nomine ejus circum- quam autem,quamamS. Brunoni,Garthusianorum
feruntur, re etiam vera adornavit quandonam id
;
instiLutori, quem Psalmos pariter explanasse admit-
et qua inetliodo fecerit, et qumnam praterea lucu-
brationes certo ei debeaiit attribui.
B tunl,ascribenda sit,expondant,argumentaprimum,
quiltus re eLiam vera commentatum esse Psalmos
692.Gommentarios duos,alterum in Psalmos,alte-
rum in omnes S. Pauli apostoli, Epistolas, una cuni SancLuni nosLrum probare niLuntur, in medium
nonuuUis Opusculis seu Tractatibus Sermonumque addacuuL. Eadcm fere, quo id ipsum probem,adhi-
collectione satampla Judocus Ascensiuse ms. quod hercliic luheL,cum alia, quse validiorasint, invenire
a Guilielmo Bibaucio, Garthusiee Majoris Priore, haud potuerini. Paucis e versiculis, quibus inter
acceperat,S.Brunonis,Garthusianorum institutoris, funehres SancLi TiLulos lecudendus tit. 107 Micia-
nomine,Parisiisanno lo2i, typorum beneficio vul- censispropeAurelianum abbatiai monachiSanctum
gavit eademquedeindeOpera omnia,additisetiam
;
celehrant.primum locum obtinet sequens hic: « Do-
nonnullisaliis, voluminequeunico, quo abAscensio cLusp;;almista, clarissimus atque sophista. » Regu-
edita fuerant,in tres lomosdiversos, quorumprior lares i>'oliensis S. Vincentii in

Inferiori Pictavensi
Gommentarium in Psalmos, secundus Gommenta- provincia monasterii canoniciin titulo funebri 173,
rium in S. Pauli Epistolas, ac tertius denique Opu- quo Sanctoparentarunt, itahabent: « Bruno nam-
scula Sermonesque complectitur, discreto Golonice que veram scientiam et prudentiam liberalium
Agrippinae anno Itill iterumque anno 1640Bruno- arLiuni, nec non celeras cardinales virLutes habuit,
nispariter Garthusiani nominefuere recusa.Verum et servavil,quas in bonofuie consummavit. Dudum
aliaex iis sunt,quai Sanctum nostrumcerto habent siquidem Ecclesiae sedis Remensiumsummus dida-
auctorem alia contra, quai an illius sint dicepta-
;
scalus, utpoLe in Psalterio et ceteris scientiis lucu-
tur.Ac de prioribus quidem praisenti §, quo, quae lentissimus, et columna totius metropolis diuexsti-
Opera prasLer duas § praicedenti recitatas Epistolas tit.xGumergoalteroe binishisce Titulis funehribus
sancLo GarLhusianorum Parenli dcbeant alLribui, Sancti nostri in Psalmis doctrina, altero, ut ajtparet,
IccLoreni edocerestalui, agerejamnunc aggredior, iu hisexplanandis commentadisve clariLas cclebre-
tractaLu dc posterioribus in § sequentem rejecLo. A tur, ad expositionem commenLariumve, quem in

Gommentario in Psalmos duco initiuni. hosce ille concinnaril, alludi videtur ; hinc autem,
693. Historiae litterari* Francia; Scriptores tom. fuisse vere a Brunone Psalmoscommentarioexpla-
IX, pag. 243, a nonnullis non aliam ob causani, natos, concludendum cuni supra laudatis Historiaj
quam quod S. Brunonem Signiensemcum S.Bru- litLerarice Francia?. Scriptoribus, apparet.
none Garthusianorum fundatore confuderinl, ex '
69o.ALLamen, cum fieri queat ut praifatis hinis
Operum abs hoc concinnaLorum Gatalogo Gom- Titulis funebribus, non ad Psalmorum, queni San-
mentarium quempiam in Psalmos erasum fuisse, D clus in litieras miserit, Gommcntarium, sed ad
prsefaLis, itafere quanlum ad substctntiam subjun- eorumdem,quani,cumReniis alibive alliorisordinis

gunL: Quo difllcullas isthffic nielius clucidetur, nosse liLLeras docerel, viva voce fecerit, cxplaiialionem
referl,uniusnondum inlegri swculi spatio, ab anno alludi non ncmo forte contendaL, Conimcntarium
scilicet iOiO usque ad annum 1123 tres lloruisse a Hrunonc in Psalnios fuis.sc reipsa coniposilum,
Brunoncs qui celehris onines nominis fuerunt,
,
aliis ailliuc argumenlis cum laudalisHisloriu' lilte-
Psalmis explanandis commcnLandisve omnes ope- rariai Francia'. Scriptoribus lidiet firmare. Sajculo
ramdederunt:S.Brunoscilicet,IIerbipolensisepisco- codcmquo Sanctus obiit,fuisse ab hoc in Psalmos
pus,anno lOiSvitafunctus; S. Bruno,de quo hic no- Gommentarium conlextum, tam lirmiler habebatur
bissermo; et S. Bruno, episcopus Signiensis, anno persuasum, ut librarius, si in similc forsan, quod
1123 e vivis sublatus. Prioris in Psalterium Opus una aucLoris nomen uon pra'fcrri'(,srrip(um incidisset,
cum allis ejus lucubrationibus jam inde ab anno accepLum ex hoc ecgraphuin tani iii capiLc ct ad
1494typis fuitcxcusum,et ab his dcindescjunctum calccm cpistola; dcdicatoria», (piam iii ipso Operis
Herbipoli anno 1531 ac deinde iterum Lipsiieanno litiilo S. Briiiionis, Carlliusianorum inslitiitoris,
1533, qufe posLerioc cditio ad proximc anteccdcu- BoniimMnsignirct.Ecgraplium liujusinodiMabillouii

Patrol. CLH. li
423 S. BRIINONIS CARTHUSIANORIJM INSTrrUTOHIS 42 i
« quiaufertspirilumprincipum,terril)iliapudreges A est, sancti iliius praesulis MyrensiscorpusMyra Ba-

« terrai. » Cur Iutc omnia inculcat Spirilus Dei, nisi rium, Apuli» civiliilcm, anno 10H7, iit Lupus Pro-
uttevovcntcm perurgeat rcddere, ({uod vovisti. tospata in Clironico aliique doconl, fuisse transla-
688. Quid vero reddere gravaris, quod nullam tum ;
quod cum plurimis ab co tcmpore miraculis
bonorumluorumfacil jacturamvel imminutioncm, il)idem inclaruisset, pcregrinationibus frcquentissi-
quodque lua potius, quam illius, cui persolveris, mis, ad id Rarium c remolissimis etiam regionibus
accumulat lucra?Quocirca non tedetineant divitise suscejttis, honorahatur.
fallaces, quia inopiam expellere nequeunt nec : 690. Porro, antcquam jam recitatam epistolam
dignitas prcepositiTra?, qua; non sine magno admi- ad Radulphum Viridcm Sanctus scriberet, litteris
nistrare possunt periculo animaj. Aliena namquc, jam ab eo fuerat conventus, aliasque ad anliquum
quorum minister sis et non possessor, in proprios illum, cui tamen an rcdditai fuissent, est dubium,
ususconvertere(ut pacetua dicam)tam est odiosum, amicum suum miserat. Fasesthaic omnia colligere
quaminiquum. Quod si splendoris et gloria^ appe- ex ipsa, quam jam dedi, Sancti nostri ad Radul-
tens multam voluerisrelinercfamiliam, nonne cum phum epistola. Ha^cenim initio sic habet « Quan- :
tua, qaec ex justohabes, nonsuppcLunt,necessee-t, quam longoterrarum tractu et prolixiore temporis

ut quoquo pacto eripias aliis, quod aliis largiaris?B spatio corpora ab invicem sejuncta sint, animus
Quod non est, esse heneficum aut liberalem :niliil taniea benevolentia; tua3 ac amico avellinonpotuit.
enim est liberale, quod non idem justum. Verum Quodquidem lilleristuissuavissimis (in quibus mihi
ethoc dilectioni tuee persuasum cupio, ne pro do- amice blanditus es) nec non bencficiis non solum
miniarchiepiscopi necessitudinc,qui plurimum con- mihi, verum etiam fratri Bernardo causa nostri
siliis tuis credit et nititur, cjuai non omnia justa vel largeimpensisaliisque indiciis nonnullis satis osten-
utilia facile dantur, a tam sublimi declines apon- sum Unde grates, non quidem meritis pares,
est.
sione; divina revocetis charitate, qufc quanto est sed tamen expuro fonte manentes,benignitatitu3e
justior, tanto et utilior. Quid autem tam justum rependimus. Peregrinum quemdam in aliis lega-
tamque utile, quidve naturee humana^ sic insitum tionibus salis fidelem ad te dudum di-
cum littcris
et congruum, quam diligere bonum ? Etquidaliud reximus, sed hucusque non comparet. Dignum ju-
tam bonum, quam Deus? Imo quid aliud bonum, dicavimus unum ex nostris charitati tuas transmit-
nisi solus Deus ? Unde anima sancta, hujus boni tere, qui omnia, quaj circa nos sunt, quia minus
incomparabilem decorcm, splendorem, pulchritu- ad ha?c calamo et atramento sufficimus, copiosius

dinem ex parte sentiens, amoris tlamma succensa, p viva voce prosequatur. Notificamus ergo dilection
dici:« Sitivit anima mea ad Deum fontem vivum tufe, etc» Tale est epistolse,aSancto ad Radulphui
« quando veniam et apparebo ante faciem Dei. » Viridem scripta},initium; e verbis autem jamdatis,
689.«Utinamnonasperneris amicum monentem; quibus constat, fuisse illam ad huncantiquum Bru-
utinam non surda aure audias verba Spiritus Dei, nonisamicumper aliquem eTurritanaeeremi alum-
utinam desiderio longfpque exspectationi mese satis- nis missam^ manifestum est. Verumquis fuerit, cui
facias, dilectissime, ne diutius crucieturpro teani- id onus Sanctus injunxerit, procerto nequeo edicere,
ma mea curis sollicitudinibusque atque timore. uti nec quis exstiterit ille frater Bernardus, cui San-
Nam si venerit (quod Deus avertat !)te prius, quam cti Radulphus Viridis me-
nostri causa benefecisse
debiti votumsolveris, ab hac recedere vita, me con- moratur proxime huc ad hunc
translatis epistolse
tinua tristitia sine aliqua spei consolatione tabe- verbis. Antiquus cjuidem, quemsupra adhuc lauda-
scentem relinques. Quapropter et te exoralum et vi,Calalogus monachorum, cjui post Sancti obi-
imprecatum cupio,ut vel causa orationis ad sanctum tum Lanvino, tanquam priori, obedientiam inTur-
Nicolaum, inde ad nos usque venire digneris,qua- ritana eremopromisere fratremquemdam,nomine
tenus videas eum, qui te unice diligit, et statum Bernardum, exhibet.
rerum nostrarum ac religionis ordinem, nec non
^ 691. Verum hunc cum fratre Bernardo,qui Bru-
queeadcommunem utilitatem spectant, mutuaviva nonis causa a Radulpho amantissimefuit exceptus,

voce tractarepossimus. Et confido in Domino,quod asseverare eumdem idcirco non ausim, quod Ber-
non poenitcbit tanti itineris subiisse laborem. Epi- nardus in dicto Catalogo memoratus,si res ita ha-
stolarisbrevitatisexcessi modum,qnia dum corpore beret, e Territana eremo ad Radulphum a Sancto
tehaberenon possum, saltemdiutiussermocinando missus fuisse deberet, idquefactum nonfuisseappa-

tecum morabor;fraternitatemtuam diuincolumem reat, cum Bruno, si id fecisset, epistolam per eum
memorem consiUinostrinecvoti immemorem vige- ad Radulphum verosimiliter misisset, et tamen,

resedulusexopto. VitamS. Remigiinobis transmit- antequam ad hunc epistolam huc jam transcriptam
tas,oro, quia nusquam in partibus nostrisreperitur. daret, unam duntaxat ad eum adhuc aliam, quam
Vale. »Hanc a Sancto epistolam, cum in Turritana per peregrinum misit,scripsisse e datis epistola'. ad
Calabriffi eremo versaretur, scriptam fuisse, ipsa- Radulphum verbis videatur. Porro.uti quisBernar-
met ejus verba num. 684 posita manifestant; ut dus ille, a Radulpho Brunonis causa benignissime
autem, cur sub hujus flnem ad S. NicoIaumBruno cxceptus, exstiterit, in obscuro est, ita etiam annus,
Radulphuminvitet,habeaturperspectum,sciendum quo epistola, quam per unum e suis ad Radulphum
42b ACTA 426
Sanctusmisit, scripta omnino me latet. Verum

sit, A tem, a JoanneCochl8e,ofactam,fuit exacta. Tandera
etsi id itasit,eam tamen idcirco commemorarehic in Bibiiothecam Patrum fuit illata, extatque in Lug-
libiiit, quod epistola, quam ad primos suos in Car- dunensihujus editione tom.XVIILEpiscopiSignien-
thusia dicipulos Sanctus scripsit, recensenda foret, sis Commentarius luce publica donatus est a Mar-
rectusque ordo ut tam de una quam de
uno altera Operumque ejus tomi primi, in quo inter
chcsio,
eodemque loco tractetur, exigere videatur. Atque Commentarium in Deuteronomium, interque Com-
hinc etiam est cur jam supra eo ipso loco, quo de mentarium in Canticacanticorum ponitur,partem
binisjam memoratis Sancti epistolis agi convenie- coastituit.
bat, de reliquis etiam omnibus, qua? velSancti vere 69i.Ha3c fere, ut jam dixi, quantumad substan-
sunt vel ei salLem allribuuntur, lucubrationibus tiani illi; atque ita quffiuam, tum S. Brunoni Her-
serie continua agcre conslituerim, reque etiam bipolitano, lum S. Brunoni Signiensi, qui ambo
vera §§ binis sequentibus sim acturus. Psalmos commentati sunt, expositio in hosce attri-
§ XLII. Sanctus Commentarios in Psalmos et in S. buenda sit,Iectorum potissimum edocent ante- ;
Pauli apostoli Epistolas, qui nomi/ie ejus circum- quam autem,quainamS. Brunoni,Carthusianorum
feruntur, re etiam vera adornavit quandonam id
;
institutori, quem Psalmos pariter explanasse admit-
et qua methodo feceric, et quainam proiterea lucu-
brationes certo ei debeant attribni.
B tunt,ascribenda sit,expondant,argumentaprimum,
692.Commentarios duos,aIterum in Psahnos,alte- quihus re etiam vera commentatum esse Psalmos
rum in omnes S. Pauli apostoli, Epistolas, una cum Sanclum nostrum probare nituntur, in medium
nonnullis Opusculis seu Tractatibus Sermonumque addueuiit. Eadem fere, quo id ipsum probem,adhi-
collectione satampla Judocus Ascensiuse ms. quod bercliic luhet,cum alia, quaj validiorasint, invenire
a Guilielmo Bibaucio, Carthusiffi Majoris Priore, haud potuerim. Paucis e versiculis, quibus inter
acceperat,S.Brunonis,Carthusianorum institutoris, funehres SancLi Titulos lecudendus tit. 107 Micia-
nomine,Parisiisanno 1524, typorum beneficio vul- censispropeAurelianum ahbatiai monachiSanctum
gavit; eademquedeindeOpera omnia,additisetiam celehrant.primum locum obtinet sequens hic: « Do-
nonnullisaliis, voluminequeunico, quo abAscensio cLuspsalmista, clarissimus atque sophista. » Regu-
edita fuerant,in tres tomosdiversos, quorumprior lares Noliensis S. Vincentii in
Inferiori Pictavensi
Commentarium in Psalmos, secundus Commenla- provincia monasterii canoniciin titulo funebri 173,
rium denique Opu-
in S. Pauli Epistolas, ac tertius quo Sanctoparentarunt, itahabent: « Bruno nam-
scula Sermonesque complectitur, discreto Colonia; que veram scientiam et prudentiam liberalium
Agrippinae anno Ittll iterumque anno 1640 Bruno- artium, nec non ceteras cardinales virtutes habuit,
nispariter Carthusiani nominefuere recusa.Verum et servavit,quas in bonoflne consummavit. Dudum
aliaex iis sunt,quse Sanctum nostrumcerto Iiabent siquidem Ecclesiae sedis Remensiumsummus dida-
auctorem alia contra, quai an iliius sint dicepta-
;
scalus, utpote in Psalterio et ceteris scientiis lucu-
tur.Ac de prioribus quidem prajsenti §, quo, quae lentissimus, et columna totius metropolis diuexsti-
Opera praiter duas § pra^cedenti rccitatas Epistolas tit.» Cum ergo altero e binis hisce Titulis funebrihus
sancto Carthusianorum Parcnti debeant attribui, Sancti nostri in Psalmis doctrina, altero, ul apparet,
lectorem edocerestatui, agerejamnunc aggredior, in hisexplanandis commentadisve claritas celebre-
tractalu de posterioribus in § sequentem rejecto.A tur,ad expositionem commentariumve, quem in

Commentario in Psahnos duco initium. hosce ille concinnarit, alludi videtur hinc autem, ;
693. Historia? litterariae Franciaj Scriptores tom, Brunone Psalmoscommentarioexpla-

fuisse vere a
IX, pag. 243, a nonnuhis non aliam ob causam, natos, concludendum cum supra laudatis Ilistoriaj
quam quod S. Brunonem Signiensemcum S.Bru- litteraricc Francia?. Scriptoribus, apparet.

none Carthusianorum fundatore confudeiint, ex •
695, ALLamcn, cum fieri queat ut pra-^fatis binis
Operum abs hoc concinualorum Catalogo Com Titulis funebribus, non ad Psalmorum, quem San-
mentarium quempiam in Psalmos erasuni fuisse, D i^tus in litLeras miseril, Commontarium, sed ad
prsefaLis, iLafcre quantum ad substantiam subjun- eorumdem,quam,cumRemis alibive altiorisordinis
gunL: Quo diflicultas isLhaic melius cIucidcLur, nosse liLLeras docercL, viva voce feceriL, cxplanationem
referL,uniusnondum iuLegri steculi spalio, ab anno alludinon nemo forte contendat, Commcntarium
scilicet 1040 usque ad annum 1123 Ires lloruisse a Brunonc in Psalmos fuissc reipsa compt)silum,
Brunoncs ,
qui celebris omnes nom-inis fuerunt, aliis adliuc argumentis cum laudaLisllisLoria> liLtc-
Psalmis explanandis commenlandisve omnes ope- rariaj Francitv. ScripLoribus lubet firmare. Saiculo
ramdederunt:S.Bruno scilicet,HcrbipoIcnsis episco- eodcmquo Sanctus ol)iit,fuisse ab hoc in Psalmos
pus.anno lOiovitafunctus; S. Bruno,de quo hic no- Commentarium contextum, tam firmiler hiUjebatur
bis sermo; et S. Bruno, episcopus Signicnsis, anno pcrsuasum, ut librarius, si in similc forsan, quod
1123 e vivis sujjlatus. Prioris in Psalterium Opus una aucLoris nomen non pra'ferrct,scriptum incidissct,
cum allis ejus lucubrationibus jam inde ab anno acceptum ex hoc ecgraphum tam in capitc et ad
1494typis fuitexcusum,et ab his dcindescjunctum calcem cpistola; dedicatoria^ quam in ipso Operis
Herbipoli anno 1531 ac deinde iterum Lipsiteanno tilulo S. !h'unoiiis, (-arthusianorum institutoris,
1533, quae posterior editio ad proximc antecedea- •Bomincinsigniret.Ecgraphum hujusmodi Mabillonii

Patrol. CLH. i;
427 S. fiRllNONlS rARTHUSIANORIIM TNSTlTUTORlS 42S
tcmporeiiiSilviiiiaoensiOrdiriisCkiniaceiisismona- A contcxli, Rriinoni nosLro fiicril asnripli ? Sanc,
sterio, duarum horarum spatio a Molinis in Bur- cum a nullis})rorsusscriploril)us sive anliquioribus
g-undiasito, asservabalur ; in co enini, uti ipsemet sivc recenlioribus id faclum invenialur, el lamen,
hicscriptor, qui illud ibidem invenit, Opcrum post- ut jam dictum, ab omnibus quispiam in
hisce fere
humorum tom. II, pag.20 tcstatur, lcgcbatur, (dn- Psalmos CommentariusBrunoni Carthusiano attri-
cipit Epistola Brunonis Carthusicnsis pra^positi ad buaturmultum enimverovel liinc confirmalur opi-
Hugonom Astcnsemepiscopum. Domino suo Ilugo- nio, quoe vcre ab hoc Commentarium in Psalmos
ni, etc — Explicit Epistola Brunonis Carthusiensis fuisse elaboratum astruil, eaque adco, ulpote tum
pra-positi, elc. Incipil exposilio Psalterii, exceptaa idcirco,tum aliasobcausasjamadductas,longevero-
Brunone, Carlhusicnsc pra^posilo, ex tractatibus simillima aut etiamprorsus indubitala,eslslandum.
sanctoruni Patrum;» ac Mabillonius quidem, ccgra- 697. Cuni porrores ita habeal. dubitandum etiam
pluim illudcompositiaS.Brunone,episcopoSignino, non apparet, quin Commentarius a S. Brunone
inPsalmos Commentarii exemplar, cujus initium ab Carthusiano in Psalmos conscriptus, is ipse sit qui
excmjilaribus excusis differret, esse existimavitlib. primum anno 1324 Parisiis apud Judocum Ascen-
70Annalium Bencdictinorumnum.29;verum, auuit sium, ac deinde anno 1611, iterumque anno 1640
Historia2lit.Franciaiscriptorcslococitato,nequeOpe- B typisColoniensibusprodiit.Hic enimCommentarius
risquod abhoc compositum, nequeillius,
antistite a Commenlario, qui Brunoni Herbipolitano epi-
quoda sanctoCarthusiensisOrdinis Fundalore fuit scopo tribuitur, multum differt, nec contra ac a
contextum,exemp]arest. Prima,quai in Operiscon- nonnuUis, qui propterea Sancto nostro contexti in
textu leguntur,verba ostcndunt, concinnatum esse Psalmos Commentarii honorem perperam ademe-
ab Odone,Astendi monacho,Gommpntarium.quem rant,putatum ex errore aliquandofuit, cum Com-
Marchesius ad Operum Brunonis Signici, cui in- mentario, qui Brunonis, episcopi Signini, nonem
PCiiptus est, calcem publici juris fecit. Librarius prajfert, est idem ;
quod iterum, fuisse a Sancto
itaque,dequo jam mox sumus loculi,non solum in nostro in Psalmos Commentarium elaboratum,ar-
aucloris, cui scriptum illud attribuendum, verum gumento est; ut omnia, quo hic illi ascribatur,
etiam dedicatum fuit,nomine crra-
in Meceenatis,cui concurrant,quemadniodumHistori8elitterariee.Fran-
vit,nisi forte,quodsubinde etiam aliasfactum reperi- cise scriptorcs, quorum fere omnia hactenus hic
tur,duobusdiver3is, Hugoninempe, Astensi cpisco- adductasunt, tom. IX, pag. 245 recte observant,
po,uti in Ms.exemplari legitur,el Brunoni Signino, moxetiamibidem.quid dehocS. Brunonis, Carthu-
uti exemplar excusum pr^fert, fuerit inscriptum. sianorum institutoris, Opere censeant, sequentem
696. Ita quantum ad substantiamHistorice litte- fere exponentes in modum:Quicunque id attentione
'
rariai Franciffi Scriptores Jam vero, cum

laudati. velmediocrievolverit, difficileadmodum, e.sse fate-
librarii antiqui, si quem forte auctoris nomine desti- bitur, inveniregeneris liujus scriptum,quod simul
tutum inPsalmis Commentarium invenere, nomen sit magis solidum et clarum,magis concisum et ab
ei S. Brunonis, Carthusianorum institutoris, ascri- obscuritatis vilio alienum. Si notum magis fuisset
pserint,in ca sane illos, quaOpushujusmodi a Sanc- magisetiam fuis.set usitatum, neque adeo, quam
toillofuisse concinnalum, existimarunt, opinione huc usque fuit, neglectum recte Psalmorum intel-
;
fuissc, dubilandum nonestquod proinde reetiam

;
ligentise inspiranda?judicatum fuisset aptissimum.
verafuisse aSancto factum, argumento est perquam Auctorem preefert scientiarum omnium gnarum,
valido. Ad id porroaccedit, a scriptoribus fere om- Deique spiritu repletum,qualem S. Brunonem,post
nibus,qui celebriores in re litteraria auctore3,scri- eosqui melius illum novere, exhibuimus. Ita fere
ptosque abhisceUbrosrecensent,Commentarium in quantum ad substantiam illi; quamautem hsecquee
Psalmos, qui a S. Brunone, Ordinis Carthusiensis de dicto Sancti Opere generatim hic affirmant,
fundatore, adornatus sit, commemorari. At vero. veritati consonent, ostendunt quaedeinde,nonnul-
inquietfortasssisnonnemo,solapluriumBrunonum -^ lis interpositis, quantum ad methodum in eo ser-
homonymia factum essc potestut Commentariusin vatam magis particularia adjungunt.
Psalmos,qucmex iis unus,a S.Brunone Carthusiano 698. Atque eaquidemeo propemodum recidunl:
divcrsus, contexuerat, huic tamen per errorem a Postquam Sanctus,quid per Psalterium inteljigatur,
librariis fueris ascriptus. Fatcor, fieri id ita om- sensusque diversos, litteralem scilicet, moralem et
nino potuit ; verum ita etiam reipsa factum esse, mysticum, in Psalmis distinguendos, brevi Prsefa-
parum mihi verosimile apparet. Quod si enim, ut tione exposuit, ad textus expositionem progeditur.
Sancto nostro quispiam in PsalmosCommentarius Methodumhanc ita servat, ut, cum sensumliltera-
altribucretur, sola plurium Brunonum, a quorum lem assignat, semper euni ad sensum spiritualem
aliquodOpushujusmodifueritcompositum,homony- seu mysticum, a Spiritu sancto in Psalmis praeci-
mia sit factum,quidni etiam hac accidit ut Com- pue intentum, referat. Ita Bruno Jesum Christum
mentarii, tumqui a S. Brunonc,IIerbipolitano cpi- ejusque membra, seu huuc ejusque Ecclesiam ubi-
scopo.in omnia Vcteris ctNovi Teslanicnli Cantica, que fere monstrat. Et vero sola ha?c via est quse
lum qui a S. Brunonc Signino in Moysis libros, in ad perfectam Psalmorum intelligentiam deducat.
Job, in Canlica canlicorum et Apocalypsim sunt Sanctus noster anliquos Patres, qui ante illum
429 ACTA m
nosce explanaranl, evolverat, eosque intcrdum, ac A rlictisfecit, locam haberc nulla prorsus ratione
hic
nominatim S. Ambrosium et S. Augustinum etiam I
jtest.Etenim scriptor auctorve nullus cstBrunoni
citat, verbis tamen illorum non transcriptis, ut homonymus, qui eodem, quo hicsajculo, autsaltem
quseexiisdem accepit, ea sibi quodammodo propria {etale tloruerit, Commentariumque in S. Pauli
reddiderit, intogrumque Opus ex ipsa ejuspenusit apostoli Epislolas concinnarit. Quare, si, S. Bruno-
depromptum. Dum singulorum Psalmorum, quod, nem, Carthusianorum Institutorem, Iiasc esse com-
multa rebus obscuris luce affusa, facit, titulos ex- mentatum, argumento satsohdo, alicundequffisilo,
ponit, lig-uam Hebraicam calluisse sese manifestis- possit probari, omnia penitus Operis exemplaria,
sime prodit. Idem lifjuete variis in Operis contextu qua? Sancti nominc insigniuntur, opinioni corum,
occurentibus locis, uli etiam eurn ad primigenium qui huic ilhid asci-ibunt, suffragantur rc autem ;
seu Hebraicum textu;!', ut, quem Vulgata offert, vcra sat soJidum, quod S. Pauli apostoii Epistolas
melius cxponat, recurrere. In toto Commentarii commentalum csse Sanclum nostrum ostcndit, ar-
decursu mirationem de se concitat, ac potissimum, gumentum ex ejus in Psalmos Commcntario, cum
dum Jesu Christi myteria, ac quempiam Psalmo- contextus hic ab illo ex diclis certo sit, deducitur.
rum locum per alium sacra^ Scripturaj textum ex- Idem enim stylus, eademque methodus, quam in
ponit. Stylo utitur conciso,simplici, newoso, claro, 3 Psalmiscommentandis secutusestSanctus,inCom-
nitido tamque probc Latino,quam cujuscunque al- mcntario etiam, quo S. Pauli Epistolas cxposuit,
terius, qui eodcm,quo Sanctus, saiculo floruit,scri- invcnitur.Voces, id cst, quas in explanandis Psalmis,
ptorls stylusessepoLuerit. Eximii hujusCommenta- quo pra^cedcntemauctoris locutionem locutionea)
rii editiones alias, quam quas Opera, S. Bruuonis tera seuphrasi clarioremmeliusve explicatam red-
nomine tum Parisiis anno 524, tum Colonia". Agrip-
1 dat,non raroadhibet, fretiuenter ctiam in S.PauIi
pina>, anno l6H,ac deinde iterum anno f640 typis apo.^t;)h Epistolarum Commentario rccurrunt. Ad
excusa, in capita; pra^ferunt, non novimus, ut jam ha^c, quod quin postremum hoc Opus S. Brunonis
supradictum. Optandum intcrim foret utOpusom- vere siL, dubitandi omnem locum adimit, clausula
niuni fidelium, ac maxime eorum qui publico pre- est,in anliquu Commentarii hujus exemplari a Ma-
cum divinarum ministerio consecrati sunt, mani- billonio re])erta hisque verbis concepta: » Explicit
bus tcrerclur. Glessarius Brunonis eremitai super Epistolas B.
699. Tale est quod dc prajclaro Sancti noslri in Pauli apostoli. »
Psalmos Commentario Historia^ litterariaj Franciaj 701. Atque ita Sancto,qui nomine cjusedilus cst,
Scriptores ferunt judicium quod mihi sane appa- ;
scriptum in omnes S.PauIi ApostoIiEpistoIasCom-
ret a3quissimum,s!ttamcaexceperis quod dc Opere G nicntarium meritoattribui,modo habemus; de tem-
illo inlegro e propria sancti penu deprompto ct pore adeo quo hunc a Brunone concinnari conti-
tamen partim e Sanclis Patribus accepto involvit. gerit,nunc dicamus. Sunt quidem qui sanctum,
Restat modo, ut quo id tempore Bruno elui;ubrarit, cum in soIitudineseuCarthusianaseuTurritanajam
determinem. Cum Sancto nostro,ut sacra? Scripturee versaretur, Opus illudcontexuisse verosimiliusaulu-
studio vacaret. tuni maximc.dum in CarthusiaMajo- mant : et sane, cum tunc omniaUa cura liber con-
riac deinde inTurritanaCalabria?eremoversaretur, scribendis librisvacare facile potuerit, esse videtur
otium fuisse videatur fuisse tunc ab illo, de quo hic curid eumtuncfccissc non immcritoastimesâtta-
nobis serino,Commcntarium concinatum vcrosimi- mencum Bruno,dum Remis adhuc,srEcuIo nondum
le potest videri. Atlamen, cum nihil omnino obstet relicto, versaretur, studiisanimumassidue excolue-
quo minus id etiam dum Remis adliuc sciiolarum rit,facilcquc intereaOpusilludconcinnarc potuerit
prsefecturam gererct, altiorisque ordinis scienlias non est cLiam cur id tum certo non fccisse sit cre-
doceret,fecisse queat.nce quidquamquodanachore- dcndus. Quaproptcr idne tunc, an cuni in solitudi-
tarum potius, quibus in soliLudinc praicral, quam nem jam secessissetpra5stiterit,ambigendumquam
liorum (luorumcunque fulelium instructionem D maximc videtur; cumautem,quo dubiumidessede-
spectet, in illa SancLi nosLri lucubratione occurrat, sinat, non tantum non m ipso illo Operc, sed nec
haucne illc, cum sjccuIo nunliuni jam remisisset, ali))i quidquam occurrat, tcrnpus, quo Commenta-
an ante adornarit, dubium admudum ac incerlum rium proxime memoiviLum Sanctus scripsenl, non
apparet. Ncc quo tcmporc lucubratio altcra, seu in ininussane,quainquoCommenlarium inPsalmosa-
omnes S. Pauli apostoli EpisLoIas Commcnlarius, dornarit, apparet incerlum idqueade jinmcdiorc-
:
qui intcr Opera Sancti nomiue cxcusa non infimum linquens, quai de mcthodo, quam in Opcre illo a-
locum tenet, inLegrimiquo (luliiiiiiMi: dornando seculiis .•ânctus nostcr, diccuda sunt
e.-.i
tionis tonmm secuudum iiii|>lcl, ct expedio. Inlcgrum priiiio capitis cujusque lexliim
certius dcfiniri poLe.it, iili paLcsccl Iraiiscnhil, singulasiiuc deindi' ex oi-diiK» .s(>iitcii-
cam, cuni Bi'uiioui (jarLliiisiaiio 0|ui .lu.I vcrc aL- tias claie succincte expoiii!, uiiice stiidcns nt
ac
tribuendum osLeiidero. omnia »iu;c in hisce contiucnlur, seii cthicai seu li-
700. Plurium Brunouum lioiinuiymia qii ut dci ac dogmalis capiLa lcclori inanifcsla efUcial.
SancLo iiosLro in Psalrnos, (luem lameu adurnarat, Scntcntuirumverba ;id (iramin;itica*legcs nonnuu-
Commeularius adjudicaretur, aliquaiido cx supra buamcxphiuiil; iionnunquamctiani,qu<Bverbis allis
431 S. BBUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 432
Gracse et Hcbraicc, quod utramque lianc linguam A mones seu liomiliasdividunlur. Ut,quK in decursu
eum argumento estjSignificatio competat,

calluisse dicenda sunt, studiosolectori clarius queant propo-
etiam,quantum adsubstantiam,
exponit. Haic fere
nijsingularum illarum lucul^rationum qualemcun-
omnia de methodo quam in suo in S. Pauli Episto- que notitiam,antequam an Sanctum nostrum vere
las Gonimentario Sanctus noster tenuit, Historiai habeant anctorem inquiram, praimitto, translatis
littcrariBe Francise Scriptores laudali tom. IX, pag.
huc iituhs saltem,quibus quaequetom. IllOperum,
247 suppeditant,addentcs etiam nonnulla de Sanc- nomine BrunonisGoIonioeAgrippinaianno d6H ite-
li quantum ad Dei graliam et liberum hominis rumque anno 1640 editorum, afliciuntur. Acprimo
hac arbitrium doctrina. quidem tituli, quibus opuscula horumque capita
r,ub
Vcrum cum ha>c ad methodum a Sancto in insigniuntur, sequentes hi sunt : <( Liber de laudi-
702.
suo,dequo liic nobis sermo, Opere servatam non bus Ecclesiae capita octo, nempe i de Paradiso, ii
;
spectent, longiusque, quam par sit, ab instituto De arca Noe, m

De tabernaculo foederis, ivDe tem-
quod duntaxat, quai Sancto attribuantur plo Salomonis, v De muliere, per quam significa-
nostro,
Opera, et quo, quse ilUusvere sunt, tempore, modo- tur Ecclesia, vi Do civitate sancta Hierusalem, vii
De ab episcopis ordinantur, viii De

Basilicis, quee
que scripta sint,examinari exigit, nos abducerent,
de Parajnctico ad ccelestia capessenda B evangelicislectionibus.Liber de ornamentis Eccle-
Epigrammate,prfficlaraquefidei confessione.quee e si8e,continens capita duodecim, De fide,iiDe spe, i
scriptis Sancto nostro indubio attribuendis

comme- III De De quatuor virtutibus cardina-
charitate, iv
libus, V De humilitate, vi De misericordia, vii De
moranda adhuc hic restant, quaipiam proferre in
medium nunc lubet. Ac primo quidem Par«neti- pace, VIII De patientia, ix De castitate, x De obe-
cumilludEpigrammaseu, ut ab aliis vocatur, Ele- dientia, xi De abstinentia, xii In quibus virtutibus
Ecclesia ornatur. Liber de novis continens capita
giam de mundi contemptu Brunonis certo esse,vel
decem, nempe De novo mundo, ii De coelis no-
ex eo liquel quod auctori alteri neque a recentiori-
i
iii De nubibus novis, iv De montibus novis, v

bus neque a vetus'ioribus scriptoribus attribuatur; vis,
quanti autem pretii id sit, cuique tum ex Opuscu- De arboribus novis, viDe animalibus novis, vii De
li,quod integrum num.56 jam recitavi, inspectio- potestatibus novis, De novo mari ac novis pis-
viii
ne, tum e sa;pius repetitis ejusdem in Opera varia, catoribus, ix De avibus novis, x De fluminibus no-
qua; omnia hic recensere operae pretium non est, vis. »
illationibus dijudicandum relinquo. Quod modo ad 704. Atque hi quidem opusculorum, ad quorum
pr8ecIaram,qu£eSanctietiam certo est,fidei confes- etiam primi caput ultimum sermo de ecclesiae de-
snppfat. hauc Vir sanctus cum morti sese

cirvnoi-n spectat
sionem dicatione adji
adiicitur, tituli sunt sermonum vero seu
vicinum sentiret, emisii, eique nominatim,qu8ead homiliarum, quas liber, qui de festivitatibus festi-
SS. Trinitatis ac divini Verbi Incarnationem spe- vitatum inscribitur, comprehendit, sequentes :
ctant,insuerit; in fine eliam, verosimillime ut, pro « De SS. Trinitate sermones tres. De Nativitate
more (adi num 69) tunc usitato, quantopere Beren- Domini sermo unus. In octava Epiphanise sermo
garii ha;resim detestaretur ostenderet, adjungens : unus. In Ramis Palmarum sermones duo. In Gcena
((Gredo etiam Sacramenta, quai sancta credit et Domini sermo unus. In die Parasceves sermones
veneratur Ecclesia, et nominatim panem etyinum duo. In die sancto Paschse sermo unus. In Ascen-
qua? consecrantur in altari,postconsecrationem ve- sione Dominica sermones duo.In die sancto Pente-
rumcorpus esse Domini nostri Jesu Ghristi, veram costes sermones duo. Sermones quinque de beata
carnem et verum Sanguinem,qu8e etnosaccipimus Virgine, i De laude B. MaricE Givitatis Dei, ii De
in remissionem peccatorum nostrorum et in spe Nativitate ejusdem, iii In Purificatione, iv In An-
salulis aiterna3. « Scripti hujus fragmenta dunta- nuntiatione, v InAssumptione, Sermones quinque,
xat aliqua in conscriptas a se Sancti Vitas intule- I De Martyribus, ii De Ghristo vite, et ejus vinea,
III De Martyribus, iv De bonis et malis fratribusco-
rant ejus biographi; verum id integrum Surianus jy
in suis ad contextam a Surio Sancti Vitam Anno- habitantibus, aut martyribus simul occisis, v De
tationibus pag.253 et seq., ac deinde etiam Mabil- laudando Deo instrumentis musicis, per quse mar-
confessorum afflictiones et con-
lonius, quarto Analectorum tomo p. 400 et seq. tyrum cruciatus et
publici juris fecit. Integrum id nos pariter, cum fessiones designantur. » Sermonibus hisce seu ho-
de tempore, quo Sanctus obiit, tractabimus, Gom- miliis, quas, qufe jam supra memoravi, Sanctino-
mentario huic inseremus de Operibus qua; Sanc-

; mine edita opera complectuntur, sermones de SS.
to attribuuntur, nec tamcn ejus certo sunt, modo Gonfessoribus undecim, aliique tres subduntur.Ac
agendum. horum quidein posteriorum primus inscribitur.
« De Virginibus, ii De sancto Michaele archangelo,
§ XLIII. An opera, n jam memorutis diversa, quge
Sancti nomino edita sunt, vereeum haheant aiicto- IIIDe contemptu divitiarum; »aliorum vere undecim,
rem. qui liosce prsecedunt, primus est« De sale et luce ex
703.Lucubrationes qua^Sancli nomine editse sunt, verbis Domini, et civitate in monte posita de apo-
et tamen an eum vere habeant auclorcm disceptatur, stolis et ceteris doctoribus ac confessoribus, ii De
in opuscula seu tractatus particulares, et in ser- lucerna posita super candelabrum, applicata Salo-
i;{3 ACTA 434
iuoiii,Chrislo etbeato Benedicto, in cujus feslo ha- Aniss., opera alia, qua; Signini prsesulis certo sunt
hilus cst, et applicahiUs cuilibet confessori, iii De complectentihus, fuerint a Marchesioreperta? Hanc
diversis oculis et de episcopis, iv De puteis Ahrahse sane oh causam ita opinatos illos esse, ex ultima
quos aperiunt apostoli et
id est, sacr.ie Scripturae, verhorum huc translatorum periodo apparet. Verum
catholici, doctoi'es, v De Jumbis praecinctis et Iii- cum ex Brunonis nomine, quod Sanctus Carthusia-
cernis ardentihus confessorum, vi De talentis uni- norum institutor cum sancto ordinis Benedictini
cuique, sed praecipue episcopis et aliis pr.Tlatis ad Signino episcopo hahet commune, factum esse
lucrum faciendum in illis a Domino creditis, vii De queat, imo reipsa,quemadmodum laudati Historia?
confessorihus, qiiihus vigilandum est, viii De conti- lit. Francia?,scriptores verhis rccitatisvolunt, factum
nentia et mundo corde, deque poniincum officio sit operaquajaPetro diacono S.Brunoni Signino
ut
pcr rationale sig-nificalo, ix De quovis Sancto, qui diserte attrihuuntur, S. Brunoni Carthusiano a li-
relictis omnihus, Deum secutus est, etiam de Virgi- hrariis fuerint adscripta,' quidni etiam factura eo-
ne, X De apostolis, evangelistis et doctorihus sanc- dem ex capite esse queat utopuscula seuopera quse-
tis, XI De doctorihus el prsedicatorihus sanctis. » piam, in suppeditato a Petro diacono operum, quse
703. ALque hajc sunt opuscula omnia seu tracta- Bruno Signinus composuit, Catalogo expresse non
tus, itemque homilipe seu sermones, qui operum B memorata, huic per errorem a librariis, mss. anti-
Sancti nostri nomine, curante Theodoro Petreio, quorum, in quibus a Marchesio fuere inventa, au-
Coloniae Agrippinoeanno 16H,iterumqueposthujus ctoribus fuerint ascripta, licet interim non illius,
obitum anno 1640, typis excusorum, tomum ter- sedS. Brunonis Carthusianorum institutorisessent?
tium constituunt.VerumHistorife litlerarifeFranciee Aiunt quidem illa in mss. hisce antiquis, e quihus
Scriptores tom.IX,pag. 242, opusculis omnihus seu aMarchesio eruta fuere, adjuncta fuisse aliis ope-
tractatihus, ac sermonihus, qui Brunoni Carthusia- ribus, quoe Brunonis Signini esse,certum omnino
no tum in hac operum ejus editione, tum in alte- est atque induhitatum. Veriim quid tam? Codex
ra, supra memorata atque a Judoco Badio,seu, uti ms. antiquus, e quo S. Brunonis Carthusiani opera
a patria etiam vocatur, Ascensio anno 1524 ador- anno 1524, Judocus Ascensius edidit, alterque, qui
nata, attrihuuntur, generatim recensitis, subjun- tum in Carthusia Majori asservahatur, scriptis in
gunt :« Verum e grandi illo scriptorum,in duahus Psalmos etin omnes S. PauIi,apostoIiEpistoIasCom-
illis editionihus S. Brunonis nomine excusorum, mentariis, qui Sancti nostri certo sunt, adjuncta
numero expungi dehenthinc opuscula omnia seu etiam, ut laudatus Judocus Ascensius in pra?flxa
tractatus particulares, hinc sermones omnes seu p hisce epistola dedicatoria fidem facit, alia hahehat
opuscula,quae una cum Commentariis illis hic vul-
*
homilige. Nec hi, nec illi, ut ut nomine eius conde-
corati, adeum pertinent, tantumque per errorem, gavit, quaeque tamen omnia S. Brunonis Carthu-
ex ipso illo nomine natum, contigit ut ascripti ei siani non sunt, uti mox. prgefatis scriptorihus, qui
fuerint. Totidem sunt fetus calami S. Brunonis Si- nulla ex hisce ei attribuunt, partim assentiendo
gnini episcopi, anno 1123 vita functi, ac proin doceho.
Carthusianorumlnstitutori a?qualis. Duhitarihacde Atque ego quidem, ut ea in dictos mss. co-
707
re non potest, dum huic illosaPetroDiaconoCassi- dices seu in horum unum, e quo deinde alter sit
nensiquc hihliothecario, qui ante idem (duodeci- transcriptus, fuerint illata, factum reor exignoran-
mum) saeculum medium scripsit, in operum suorum tia praicipitive judicio lihrarii, qui, cum omnia
duohus, opusculo nempe De viris illustrihus Cassi- Sancti nostri opera descrihenda sihi sumpsisset,
nensihus, et Chronico monasterii Cassinensis, ubi forteque fortuna in opuscula quaj Brunonis sim-
eos singulatim enumerat, attrihui vidcmus.Etvero pliciter nomen, nullo, addilo nomini huic titulo,
Mauro Marchesio, Cassinensi decano, cura; fuitas- prseferrent, ea Brunonis nostri. aut nulô plane aut
serere eos ac iêddere vero suo auctori, suh cujus perexiguo praemisso examine, esse existimarit ea-
nomine Venetiis imprimi eos fecit, duohus tomis D que propterea aliis a se jam descriptisgenuiuishu-
discretos, qui non nisi unum molis justse volumen jus operihus adjecerit. Verum cum res ila habeat
constituunt. Editio est anni 164I,etexactaad plura quidni etiam simili ralione factum esse queat, ut
antiqua mss., quse complectuntur alia ejusdcm anin codices mss. anliquos, qui Marchesio pra^luxere,
tistitis opera, quie inter nonnuila sunt, quaj Petri aut saltem in horum unum, et quo reliqui deinde
Diaconi diligenliam fugeranl. » fuerint descripti,opuscuIa aliqua, quio S.Brunonis,

706. Hactenus illi ; verum cum inter opera, qua? Signini cpiscopi,non sunt, fuerint illata? Ex opus-
iMaurus Marchesius anno 1651 Veneliis S. Brunonis culis itaqueliomiIiisquc,qure Sancti nostri nomino
Signini scu Signiensis episcopi nomine edidit, sint Parisiis ac deinde Coloni» Agrippinaîn lucem pro-
eliam, uti ipsimet hic fatenlur, nonnulla, qua^ in dicre, atque a Maivhesio interim huncque secutis
suppeditato a Petro diacono operum, quaj Sanctus Historia^ litteraria? Francim scriptoribus S. Bruno-
hic ordinis Benedictini antistes contexuil, elencho ni, Signino episcopo, atlribuuntur, vere huic illa
non occurrunt, cur Marchesio, naec etiam S. Bru- altrihucnda videnlur, quaj tum lituli parum vulga-
nonis Signini esse contendenti, asscnsum, uti verhis ris, quem praiferunt, tum argunienti, quod traclant,
recitatis faciunt, pr«huere ? An quod in antiquis ralionc convcniunt cum operihus, qua^ a Brunonf^,
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 436
Signino seu Signiensi cpiscopo, concinnala fuisse, A est dubiuin, curn, pnflerquani quod prioris e bi-
Petrus Diaconus inOpusculoDe virisilluslribus Ca- neque e Petro Diacono ne-
nis hisce Sanctis csse,
sinensibus cap. 3-i alibive discrte tostatur. Ea scdet que ahunde, ut jam dictum, constet, (ieri possiL ut
sententia, quod, quamvis bic scriptor a veritate in mss. codices, in quibus a Mauro Marcliesio,una
etiam subinde deviasse deprehendatur, nec ciim cum operil)us Rrunonem Signienscm certo haben-
Leone Marsicano, qui, quod dcinde Pctrus conti- tibus auctorcm, fuci'c invcnti, ratione supra expo-
nuavit, Casinense Chronicon incejiil, gravitate et sita, ut ut vere saueti hujus antistilis non essent,
auctorilate comparandus videatur, Rrunoni tameu fucrint illati.
Signino opera, quai sancti hujus antistitis non es- 709. At vero, inquies, Petrus in Chronici Casi-
sent, ascripsisse censendus non sit, cum haud dunensis supplemento, lib. iv, cap. 3t, de Brunone
dum, postquam hic ad Dominum migrasset,inmo- Signiensi sic scribit:<( Non autem idem vir otiose
nasterio Casinensi, uti, qui primus ejus De viris ilhic vixisse credendus est, qui tales ac tantos nobis
lustribus Opusculum pubhce juris fecit, apud Mu- Scripturarum oxposuerit libros, de quibus sum-
ratorium tom. VI Rerum ItaHcarum scriptorum mam. illorum scilicet qui in noslris manibus ve-
Joannes Baptista Marus in sua in id praifatione nere, pandere curamus, super Psallerium, supcr
aliiquc bibliographipassimdocent, bibliothecarium B Genesim, supcr Exodum, super Leviticum, super
egcrit,credibilique proinde sit, ad manum cumha- Numerum, super Dcuteronomium, supcr Isaiam,
buisse opcra, qua; a Sancto iIlopra>sule,qui et ipse super Cantica canticorum, super Judicum, supcr
aliquandiu in monasterio Casinensi monachum at- Apocalypsim. De totius autem anni feslivitatibus at-
quc etiam abbatem cgerat, scripta esse, loco citato que diebus Dominicis composuit scrmones sexa-
asserverat. ginta novem, homelias centum quinquagintaquin-
708. Hinc cum Pctrus Diaconus, fuisse a Bruno- que. » Quibus verbis cum Petrus Diaconus plures
ne Signicnsi cxpositionem in Psalterium, in Gene- sermones homiliasque S. Brunoni, Signiensi epi-
sim, in Exodum, in Lcviticum, in Numerum, in scopo, attribuat,quam cap. 34 De viriris illustribus
Deuteronomium, in Cantica canticorum et in Ju- reccnseat, simulque sese omnia, quaj a Sancto hoc
dicum conscriptam, capite citato pra^fatus, mox antistite composita fuere, opera ad manum non
subjungat « Fecit e1 Sermoneshos:De laudibus

: hybuisse innuat, fieri facile potest ut sermones in
Ecclesiaj in dedicatione templi, De Paradiso, De Operum S. Brunonis Carthusiani editionibus supra
arca Noe, De tabernaculo foederis,De templo Salo- memoratisSanctihujusPatriarchaenomine vulgati,
monis, et de muliere, per quam Ecclesia significa- ututapud Pctrum Diaconuminhomiliarum sermo-
tur. De civitate De basilicis,
sancta Hicrusalem ; numque S. Brunonis Signini clencho titulis parum
quse ab episcopisdedicanlur. ItemDe evangeliis;De usitatis insolitisve affecti non reperiantur, concinna-
ornamentis Ecclcsise, Defide,De spe, De charitate, titamen vere ab hoc fucrint. Faleor, sic habet ve- :
Dc quatuor virtutibus, Dehumilitate, De misericor- rum cum equidem homilias sermonesque dictos
dia, De pace, De patientia, De castitate, De obe- Brunonem Signiensem habere auctorem, e Petro
dientia, de abstincntia Ubi Ecclesia ornatur, De
: Diacono ccrtum, ut jam dictum, non sit, fuerintque
novo mundo, De ccelis novis, De nubibus novis, De ex jam supra diclis iidem tum in codicibusmss.an-
montibus novis, De arboribus novis, De potestati- tiquis, qui, quae S.Brunonis Cai'thusiani certosunt,
bus novis, De mari et piscatoribusnovis, Deavibus opera complectebantur, quam in codicibus itidem
vifK)vis, De fluminibus novis, De animalibus novis, » mss. antiquis, qui,quas nemo Brunoni Signino ne-
libros seu tractatus Ires, num. 703 memoratos, gat, lucubrationes continebant, reperti, sintne
Sanctoque nostro in prsefatis opcrum ejuseditioni- huic Sancto ex ordine Benedictino praesuli, an po-
bus ascripf^s, quorum primus, in capita octo divi- tius S. Brunoni, Carthusianorum institutori attri-
sus,« De laudibusEcclesiae, ))Sccundus,capitadijode- buendi, manet adhuc dubium.

cim complectens, « De ornamentis Ecclesia?, » ac D 710. Nec est quod reponas, constare saltcm e
tertius denique, capitibus decem discretus, De no- Petro Diacono, plures fuisse a Brunone Signino
Tis inscribitur, aS. Brunone, Signino seu Signiensi sermones compositos, eosque proinde, de quibus
episcopo, fuisse reipsa conlextos, verosimiUimum hic disserimus, quam Brunoni
huic potius esse,
e titulorum, argumentum, quod tractant, expri- Carthusiano ascribendos enim, quin Bruno Si-
: uti
mentium, insolentia, seu novilate, apud Pctrum gniensis plures, imo plurimos sermoncs concinna-
Diaconum quoque hic occurrente, apparct. Verum, rit, ambigendum non est, ita nec, quin id Bruno
quod ad librum, qui « De festivitatibus festivitatum » noster fecerit, revocari potcst in dubium,Ita colli-
inscribitur, spectat, cum hic, prout sive Sancti gendum reor e Sancti tum Epitaphio, tum Titulo
nostri sive Brunonis Signini nomine est cditus, funebri, inter recudendos 166; in priori enim e
sermones non paucos, quos ncquc ex ti tulo singuhiri binis hisce monumentis antiquis, quod Brunonis
seu parum vulgari, qui apud Petrum Diaconum tumulo fuit ascriptum, Sanctus hic Carthusiano-
quoque loco proxime cit. occurrat, neque aliunde rum Institutor ita loquens inducitur :
sancti illius antistitis esse coiio constat,complecta- Primus in hac ereino Christi fundator ovilis.
tur, sintne huic illi, an Sancto nostro attribuendi, Promerui fieri, qui tegor hoc lapide.
tS7 ACTA 438
Bruno miki nomen, genitrix Alemania, meque A non videatur, qu.T in aiiis Sancti operibus, styli
Tramtalit ad Calahros grata qnies eremi. ratio; aliquantulumenim diversam in diversis scri-
Doctor ernm, pru-co Christi, etc. ptionis generibusstyli rationem ab uno eodemque
In posteriori vero, quo Andegavensis S. Mauricii scriptore subindc adbiberi, quid mirum ? Verum
ecclesia Sancto nustro parentavit,sequens una cum quandonam sermones illos Sanctus composuerit ?
multusaliisdeS. Brunone legilurversiculiis: » Mul- Cum cxhortationes,quas complectuntur, monachis

tos sermones faciebat per regiones. » Cum ergo utplurimum conveniant,fuerintverosimilius iidem
Sanctus noster, uti e jam recitatis, quse prsefata ab illo, cum in eremo seu Cartbusiana seu Turri-
bina monumenta
antiqua suppeditant, testimoiiiis tana jam versaretur,compositi, atque ad eos,qui in
manifestum est,prfficonemChristi egerit, dubitan- discipbnam ejusibidemsesedederant, pronunciati.
dumnon est,quinsermones etiam, quos ad popu- Nec propterea tamem putes verosimile non csse
lum dixit,concinnarit.Quodcum ita sit, nonestsa- Sanctum nostrum, cum Remis adbuc versaretur,
ne cur,obsermonuma S. Brunone, Signiensi epis- verba ad populum, contra ac num. 95, docuimus,
copo, compositorum multitudinem, buic potius, unquam fecisse : ctsi enimLatinos, dc quibus bic,
quamBrunoninostro attribuanius editosbujus no- sermones tunc verosimillime baud babuerit, babere
minesermones, qui titulis, argumentum quod tra- Bpotuit alios, idiomale vulgari contextos, qui modo
ctant exprimentibus,insolitisseuparum vulgaribus intercidcrint aut nunquam eliam in litteras missi
liaud distinguunlur. fuerint. Idem etiam puta de sermonibus, si quos
711. Reponiquidem potcst, sermones quos San- fortc Sanctus, cum in solitudinem, sseculo relicto,
ctus ad populum babuit, non lingua Latina, sed jam secessisset, ad populum unquam babuerit ;
idiomate vulgari fuisse indubie conscriptos,acproin quod re etiam ipsa factum esse vero baud apparct
ex horum quos concinnarit multitudine, pro ser- absimile.Quidni enim factum esse queat ut Sanctus
monibusLatine conscriptis, de quibus bic disputa- noster, etsijam eremitarum, quorum ad populum
mus,ei attribuendis argui non posse; verum ex eo verba facere non est, vitse institutum amplexus,
quod mul tos Bruno idiomate vulgari sermones ador- sermonessubindead populum babueritautin itine-
narit,multosetiam eum,quos adsuosvelin altioris ribus, quce ex dictis confecit, autin ecclesiis, eremo
ordinis scientiis Remis discipulos vel in Cartbusiae seu Turritano?, seu Cartbusiant-B, quam incolebat,
Calabi'ieeque ercmis monachosdixerit, Latine con- vicinis,ad eas ab cpiscopis, per pia incensaque
cinnasse, credibile apparet. Quare quorumdam Viri,cujus raram vita?sanctitatemperspectambabc-
saltem ex iis qui nomine ejusqueprodierunl, nec a I
bant, monitagregi sibicommisso prodesse volenti-
PetroDiacono Brunoni Signiensi diserte attribuun- '
bus,evocatus? ((Multossermones(verba sunt proxi-
tur, reveraipsum esse auctorem,vero prorsus absi- me laudali, quo Sancto parenlatum fuit, Titulifu-
mile non est, licet interim id de omnibus illis, ac nebris) faciebat per regiones. »
nominatimde eo quiinter undecim ei attributosDe 713. Sed bajc de sermonibus;quodSanctuscom-
confessoribus sermones secundum locum obtinet, posueritatqueadpopulum discipulosvcsuos dixerit,
asseverare non ausim, quod, quemadmodum Mar- disseruisse sufficiat. Sunt porro duo adhuc alia
cbesius, in sua De S. Brunone Signino ejusque opera, quaj Sancto nostro pra?terjam suprarcccn-
operibus disserlatione bistorica,bisceproefixa, recte sita attribuuntur Primumborum cst,cujus meminit
notat, infme ea conlineat,qua; nonnisi amonacbo, Possevinus in Apparatu sacro, operum oninium,
RegulamBenedictinam professo,dicipoUiisse viden- quoe vel Sanctus vcrecontexuit, vel contcxta ab eo
tur. Primi quidem Cartbusiani jam inde ab ipsis crcdi a nonnullis sciebat, elencbo subjungcns :
S.Brunonis temporibus S.Benedictum Palrem suum (( autcm ms.lil)erDc laudibusvitffi solitaria',

Exstat
appellaverc,ejusdemquefestum solemnirituhodie- ab eodem Brunone conscriptus,apudPaulum Roge-
que celebrant; ut proindeêtaietiam etinsermone rium, Carthusianum, Cartbusiai Veneta?. » Hinc
illo auctor, quod tamen non facit, nomine
Patris •'-^
TheodorusPetreius,tum. ornnia S. Brunonis opera
condecoraret S. Benedictum,propterea tamen Bru- Coloniai Agrippina^ recudi esset curaturus, librum
noni, Carthusianorum institutori, esse eum certo illum, quo una cum hisce imprimerctur, habore
abjudicandum, consectarium nondum foret; verum desiderans, in Carthusiana, quam adornavil,BibIio-
in flne ejusdem ea pra^tcrea tum de S. Bencdicto, theca pag. 33, enumeratis omnibus qua? Brunonis
tum de domibus Benedictinis proloquitur, qua» esso putabat operibus, adjccit : (( Quibus (operil)us
nescio an in virum S. Benedicti Rcgulam non nempe Brunone compositis) Possevinus addit li-
a
professum quadrai"e facile admissuri sint omncs ])riiin De laudibus vita^ solitaria\quoni dicit Venola
qui illum, dc quo bic, sermonem attcntc evol- inCartliusiaapud Paulum Rogorium^nostiwfamiliff:
verint. Ri^ligiosuin, inanuMM-iptum asservari; quo ulinam
712.Ututsit, aliquos C({ui(lein e s(M-m()nibus,i[ui potiri licorct ! iit niinirum simul cum ca^teris Divi
Sanclo nostroinopcrum cjus cditionibussupralau- Brunonis operibns, jamjam por nosde suporioruiu
datis attribuuntur, rc etiam vcra ad eum fortassis voluntate rovidondis rccudoiulisquc prolo coinmit-
perlincre, ex iis ([ua^ jam antc adduxi in modiuin, tatur. » Lil)ri ({uoquo Dc vita^ solitaria^ laudibu'*.
in animiim induco, clsi in((>rim iiiiis i^lancoadoin uid i>.niiui ii. iiim, ("ai-lhusia^ Vciiol:
43i> S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 440
^^lumnum, asservatur, e Posscvino in suis in cqn-A firmitatcm a comite Rogerio ex fcgritudine, e qua
lextam a Surio S. Brunonis Vitam Annotationiltus obiit,Mileti decumbente, diplonia aliud.inquo ha^c
pag. 2al,Surianus meminit. Verum cum Pelreius singillatim exprimuntur, postulavit, princepsque
ea, quaijam dixi, iri contexta a se, annoque t609 singulari suo iiiS.Brunonem amore,utdubitandum
typis vulgata ordinis Cartlmsiensis Scriptorum Bi- non apparet, non parum ad id impelIente,postu-
hliotheca in litteras mittat, nec tamcn iaudatus,qui lationi ejus annucns diploma, quale is cupiebat,
a Brunone scriptus sit, De vita? soli!aria> laudiljus impertiit. Exstat id, scd initio, quantum opinor,
liberinluccm hacteiuis, quodsciam,fuerit prolatus, mutilum, apud Surianum in Annotationibus ad
multumdubito,an errore factum non sit, utlihrum conscriptam a Surio Sancti Vitam pag. 23 4 ct se-
illum ms. apud Paulum Rogerium, Barthusia? Vc- quentibus.
neta; allflmnum, exstare existimarit Possevinus. 716, Hisce verbis concipitur: «Haec suntnomina
714. Quid si apud Paulum Rogerium libcr quis- et lineae servorum et villanorum centum duodecim,
piam exstiterit, opuscula nonnulla, S. Brunoni qui inventi sunt cum Sergio proditore in obsidione
Carthusiano attributa, complectens, eique, quod Capuai Kalendis Martii, Incarnationis Do-
civitatis
epistolam quoque a Sanctoad Radulphum Viridcm mini anno millesimo nonagesimo octavo,indictione
scriptam, in quanonnulla in vitae solitariae laudem B sexta, quos ego Rogerius, Calabriae et SiciliBe per
commcmorantur, contineret, titulus libri De vitoe Dei vohmtatem comes, pro miraculo, quod Deus
solitaria", laudibus fuerit ascriptus? Atque haec de dignatus est mihi visibilitcr ostenderc orationibus
primo e duobus operibus, quse in operum, Sancto B.Brunonisad salutem fidelium Christianorum,qui
attributorum, editionibusnon sunt,ettamen ei, ut mecum erant, et meam, donavi cidemP. Brunoni,
jam monui, a nonnullis ascribuntur ;
quod modo ejusque successoribus non solum ipsos, sed etiam
ad sccundum ex hisce pertinet, oratio luec est ad filios fdiorum suorum usque in sempiternum, in
Jesum crucifixum, a vocibus hisce « Ante oculos :

servos perpetuos et villanos cum omnibus bonis
tuos,Domine,culpasnostrasferimus,>) etc.,incepta, eorum mobilibus et stabilibus, habitis et habendis,
quam Meleager Pentimalli, hrevi a se conscripta?, ubique locorum sistentibus, cujuscunque sint artis
annoque 1622 typis Romanis vulgatse S. Brunonis sive negotii, sive marinarii quos proditorus ex
;
Vitae prajfixit, Sanctoquehuic Carthusianorum Ins- sententia interfici diversis generibus suppliciorum
titutori attribuit. Verum, inquit fere quantum ad damnaveram; sed ad petitionem dicti P. Brunonis
substanti.Tm insua de S. Brunone Historia seuVita tum cis mortem pcrniciosam peperci; et ad eccle-
Zannottius,Scepiusjam supra laudatus, multum hic siarum B. Mariae de ercmo et B. prothomartyris

errat Pentimallius, cum oratio illa, ut Antonius Stephaniobligavi perpetuasservitutes et villanigia,
Maggius, Augustinianus Bononiensis,in opere quod et inde fieri feci chirographum apud Squillatium
anno 1700 typis editit, proljatumdat, S. Augusliuo cum donatione qnam feci de monasterio S. Jacobi
vitate Hipponensi, cujus episcopus erat et a Wan- de Muntauro et tenimenti sui. Sed eorum nomina
dalis undique obsessa, fuerit composita, quo ea et lineae non habentur in eodem chirographo. Ad
etgregem sibi commissum ad divinum auxilium petitionem autem F. Lanvini, Prioris ecclesiae S.
implorandum animaret,et propriasua peccataante Stephani, isto privilegio jussi poni in memoriam
Crucifixum genutlexus amare plangeret. Alia de scmpiternam, et haec nomina et lineae dictorum
operibus, quse vel Sancti sint, vel ei attribuantur, servorum et villanorum. »
dicenda non invenio, ac proin ad alia,quaeadeum 717.Rogerius modo familiarum, quas in servitu-
pei'tinent, jam propero. tem perpetuam S. Brunoni ejusque successoribus
dedit, nomina recenset, quae, qui volet inveniet
§ XLIV. Benevolum interum erga se Sanctus comitem loco citatato apud Surianum,qui primo quidem in
Rogerium, decretorio morbo jam decumbentem,
experitur, huncque deinde vita functum haud du-
horum nonnulla, quoe. transcribit, ita observat :
dumpost sequitur, confirmatis ei antea a Paschali D « Nomina harum familiarum imprffisentiarum per-
papa donationibus omnibus, privilegiisque, quce vel severantpro magna parte, et deguntin pagis mona-
a comite Rogerio velab aliis acceperat.
sterio (Territano scilicet in CalabriaseuS. Stephani
omnes,quiin obsidione Capuana Ro-
^lb.Milites de Nemore) subjectis in utroque foro, qui sunt
gerium comitem,dominum suum,Capuanisprodere Serra,SpatuI,Bivungium, Gasparinaet Montaurum,
voIuerant,captique, cum proditionis consilium exse- et iuMonte-pavone in temporalibus tantum subjecto,
cutioni jamjam essent madaturi, fuerant, Sancto uti putatur fuisse Olivianum vel Arunchum, et in
nostro hic in servitutem perpetuam, dato, quod aliis circumpositis pagis et oppidis. Quaedam muta-
§ XXXIX integrum fere recitavi, diplomatc, anno
veruntvocaleslitteras vel syllabas paucas.» Deinde
1099 ex dictis jam tradiderat; verum cum in hoc vero, reliquarum, quasSancto in servitutem Roge-
singulorum illurum militum, filiorumque eorum- rius dedit,familiaruma]latisnominibus, diplomatis,
dem,quossimuI SanctoTurritaneeque eremo in ser- seu privilegii, cujus jam initium dedi, fmem seu
vitutem perpetuam is princeps pariter tunc dede- clausulam subnectit : sic autem haec habet : « Hse
rat, nomina non essent expressa, Lanvinus, mona- sunt centum duodedim linete servorum et villano-
sterii S. Stephani Prior, ad majorem donationis rum, quosdedi P. Brunoni et successoribus ejus
441 ACTA . 442
cum omnibus boniseorum, ubicunque sint, in per- A ecclesise B.Marioede eremo, elmagistro Brunonica-
peluum, et habitent ubicunque; et ii fuerunt quasi sale Arunchium cum omnibus pertinentiis suis, et
omnes de tenimento Squillacii etSuberali.Hoc pri- omnes villanos. Insuper concessit eidem ecclesiae
velegium scriptum est quarto Junii mensisincapclla B. Marise et supradictis fratribus suis molendinum
S. Martini, qua? sita est in medio civitatis Mileti, subtusSquillacium, constitutum ad fontem de Alexi.
infirmo existente Domino meo comite, per manus Hanc donationem rursus confirmavit praidictus co-
mei Fulconis capcllani dicti dominicomitis, et reci- mes in grandi et peremptoriasua aigritudine coram
tatum in camera, ubi idem dominus meus comes Roberto, electo Melitensium episcopo, et Joanne
infirmus jacebat, pra>sente domina mea Adelaide Squillacino episcopo. » Ab hisce, qua^hic Surianus
comitissa et concedente Malgerio domini comilis tradit, non prorsus abluditin Historiffi ordinis Car-
filio, praesentibus Petro de Moritonio, Roberto de thusiensis Prospectu Camillus Tutinus, ita ad an-
Layna,ToraldoCarboneIIo,RaynaIdo de Climpcam, num H02 scribens : « Comes Rogerius donat mo-
Uberto de Selona, Incarnationis Domini nostriJesu nasterio S. Marise de eremo, nec non Brunoni et
Christi anno millesimo centesimo primo,indictione Lanvino monachis et successoribus in perpetuum
nona. Amen. f Rogerius comes, Adelais comitissa. triacastraAruncum, Montem-aureum etOlivianum
Pelrus de Moritonio. Malgerius, filius comitis Ro- B et eorum molendinum in civi-
cives atque insuper
gei'ii. Robertus de Layna. Thoraldus Carbonellus. tate Squillacii. Verum, praeterquam quod Tuti-
»
Raynaldus de Climpcam. Ubertus de Solona. Ego nus ha?c ad annum H02, quo ex dicendis comes
FuIcodominicomilisRogeriicapellanusdemandato Rogerius jam obierat, perperam indubie comme-
ejus hoc privilegium scripsi et me subscripsi. » moret, non satis capio qui verum esse queat, vel
718. Morkensius, qui in chronologico-diplomati- tria castra, Aruncum nempe, Montem-aureum seu
cam, quam de S. Brunone digessit, Diatribam ms. Mentaurum, et Olivianum una cum Squillacensi
instrumenti hujus partem intulit, sigillum plum- molendino, ut Tutinus hic scribit, vel etiam dun-
beumautographo ecordaesse appensum, elitteris, taxat Aruncium et preefatum molendinum, ut Su-
quas ex Italia, id est, eTurritana, ni fallar, Carthu- rianus Sancto nostro post annum 1099, uti
ait,
sia acceperit, observat, atque adamussim fere cum ambo comite Rogerio con-
hi scriptores tradunt, a
Suriano tum in dicti instrumenti clausula, quam cessa primum fuisse etenim, ut diploma, num.637
;
integram dat, tum in personis, eidem instrumento et seqq. recitatum, fidem facit, molendinum illud
subscriptis, convenit. Nec inobservatum relinquit, et duo e tribus dictis castris, Mentaurum nimirum
non uno eodemque modo eorum, qui diplomalibus, et Olivanum seu Olivianum, fuere ab hoc principe
p
quai dedit,subscripserunt, nomina ubique exarari; S. Brunoni Turritana^que eremojam inde ab anno
illum enim, qui exempli gratia in uno diplomate 1099 collata, tertiumque, quod alii Aruncum seu
Ubertus de solma vocatur, in altero Ubertum de Arunchum, alii Aruncium vocant, jam inde etiam
Solona aut deSelonaappellari verum addit, quod
; ab anno 1094, uti e dipIomate,num. 582 et binisseqq.
et mihi hic dicendum est, sese,cum inslrumentorum huc transcripto, liquet. Credo itaque, aut binos
illorum autographa ad manum non habeat, sintne laudatos scriptores tantum velle, a comite Rogerio
hoc vel isto modo nomina illa êribenda, definire castrorum illorum seu (adi num.717)pagorum do-
non Atque hccc quidem in instrumentum iL
posse. nationes, Sancto nostro prius factas, novis datis
lud Morkensius;verum, cumfieri possilutnon nemo diplomatibus semelatqueiterum fuisse postannum
forle, an Rogerius, qui proditionis Capuana? reos 1099 confirmatas, aut, quod verosimilius reor, non
Brunoni in servitutem tradidit, Sanctusquc, qui tantum Tulinum,quod quisque, cum in ipso anno,
eosdem hocmodo sibi subjicipermisit, contra man- quo res gesta sit, ex jam dictis certo erret, facile
suetudinemchristianamnonpeccaritjhajreatdubius, admittet, verum etiam Surianum hallucinari.
e more, Brunonis aUale justis dc causis recepto. 20. Atque id quidem etiam, quantumad poste-
omni hunc tuisse culpa immunem, Surianus in suis D rioremhunc scriptorem, haud admodum diniculler
in contextam a Surio Sancti Vilam Annotationibus induco in animum, quod in diplomatis, mox mc-
pag. 247 et sequentibus recte ostendit. Porro, si morati annoque ex dictis 1099 dali, parte, quam
auctori huic fides sit, Rogerius comes, non solum, ipscjnet operis sui pag. 223 et seqq. recilat, tum
quo de agimus, diploma seuprivilegium in S. Bru- Aruncii, tum Squillacensis molendini donalio, S.
nonis Turritanaique cremifavorem anno 1101 con- Brunoni a comite Rogcrio factaoccurrat. Nec est
cessit, verum etiam duo adhuc alia. quodpro Suriano comilem Rogerium
hic reponas,
719. Etenim, postquam in Chronotaxi, quam sui roorumduntaxat,quosSanctopcrdi}domaanni 1099
in S. Brunonis Vitam Annotalionibusadjecit, factam in servitutcm monasterii S. Jacobi do
tradidit, et
dipIomatis,quo datos a se S. Brunoni in servitutem Mcntauro, quod Brunoni per diplomaitidcm an-
S.
pro(iitionis Capuanai rcos, expressis singulorum ni 1099 impcrtiit, in diplomale anni 1101, quodona-
nominibus,Rogeriuscomcsrecensuit,concessionem tiones anno 1099 Sancto a sc faclas rcccnset facere
vcrbis supra dalis ad diclum annum 1101 comme- nKMitioncm, acproin.non Surianum.qui Arunchum
moravit, moxad cunulcm aniuim sid)jungit :« Item et molcndinum sublusS(iuil!acium S. Brunonianno
alio sub diplomatc dcdil pra;dictus Rogerius comes 1101 a comilc Hogerio datum fuisse scribit, hallu-
443 S. RRUNONIS CARTIIUSIANORIIM INSTITUTORIS 4i4
cinari,sed diplonia anni lOnO nnm. 637 cl sofjq. A tionos omne>, Rrunoni antoa
S. faclas, confirma-
hup Iranslalum, (jun cl lueceLulia nuilta, proxime rit, uLque f)roindo, cum diploma
illud. prout apud
recitalis Tuiini verbis partim Tiioniorala, Sancto Surianum confirmalionom illam non com-
cxstat,
comes dederit, esse corruptum Arunclium enim
;
ploctatur, non pro instrumonto inlegro, scd pro
seu Aruncum S. Brunoni comes non primum per ejusdem parLe duntaxat possi haberi.
diploma anni 1099 impertiit, sed jam antoa(adi postquamhanc in medium
722. Surianus porro,
num. 583) per diplomaanni d09't impertito termi- adduxit, paucis duntaxat, quai hic commcmorari
nosseulimites(videsis num. 6il)jussit apponi;quod neccssenon est,inlorjoctissubjungit:« C«lerumhoc
vero pertinetad molendinum subtus Squiliacium, ipso, » quoncmpeultimo jammemoratum dij)loma
hoc quidem una cum Oliviano seuOlivano aliisquo datumnotatur,"mcnse Junio (xxidie,utin cmortua-
nonnullis per diploma anni 1099 Sancto primum li libroCarlhusiaj illius, Calabrinse nempe S. Ste-
largitus esl comes Rogerius; verum praclerquam phani, legiLur, vel xxu ut in Cassinensi) Rogerius
quod non pauca exliis adMonasterium S. Jacobi de comes obiit anno 1101, ut habet Chronicon Lu[)i
Mentauro spcctarent, sicque hujus mentionem in ProtospaLhre, qui h;;c temporc vivebat in Apulia,
dicto anni 1 101 dipIomatefaciensRogerius mentio- quamvis maie Julium habet pro Junio,forte scripto-
nem pariter illorum faciat, fieri potest ut hic prin- grisvitio. Felix vel hoc nomine princeps, quod post
ceps donationos, quas in S. Rrunonem anno 1099 hanc liberalissimam donationem, velut in altero
contulerat, non omnes, sed prsecipuas duntaxat sa-culo reccpturus mercedemad Deum statim mi-
commemorare in preefatoanni 1101 diplomate vo- grarit pulcherrimis misericordise fructibus coho-
luerit;utproinde,quasin hoc non recenset; factus nestatus;quemtrimestri tantum post evolutospatio
dicto anno 1099 nonfuisse, consequensnonsit. Jam sequulus est S. Rruno, eodem, quo Rogerius, anno
vero cum non Tantum Tutinus,
heec ita habeant, de istis mundi turbinibus extractus, demortejam
sed etiam Surianus, dum, anno 1101 Arunchum et proximatetuset de vicinaaccersitione securusjpost-
Squillacense molendinum Sancto nostro a coniile quam prsecessisse eumvidit, de cujus adhuc unius
Rogerio datum fuisse scribit, fuerit hallucinatus. salute cogebatur esse sollicitus. Quem etiam tanto
721. Atque id ex eo factum suspicor, quod,cum (^cius et festinantids sequi voluisse visus est, ut
comitem Rogerium, Arunchi, molendini Squilla- apud summum judicem Deum pro anima? ejusab-
censis, aliarumque multarum rerum donationes, solutione, si forte locis obnoxia purgatoriis tene-
quas Sancto antea fecerat, anno 1101 conflrmasse retur adhuc, fiduciahus inLerccderet, oblatis prius
alicubilegisset, conflrmationemhancpro prima do- sacriflciis corporis et sanguinis illius, qui a Matre
natione quantum ad Arunchum et molendinum ^ quinque siclis olim fuerat rederaptus. » Ita ille ct
Squillacense acceperit,in erroneam hanc opinionem recte quidem,quantumopinor, Rogerium comitem
inductus,partim quod datum num. 582et binisseqq. menseJunio,non JuIio,uL Lupsus Protospatha scri-
diploma ad manum non habuerit, animumque ad bit, obiisse, e Carthusia". S. Stephani Necrologio
recitatum a se anni 1 099 diploma non adverterit,par- contendit, licet interiraFazellusIib. vu, decade2 et
tim quoddiplomatis,quo anno HOI donationes om- posthuncRocchus Pirrus inregnum oîcilia' Chrono-
nes,anteaase S.Rrunoni factas,comesRogeriuscon- logia pro mense Julio stent; mensem enim hunc
flrmavit, partem duntaxat, suprahuc allatam, in quo Rogerio eraortualem a Fazello noLari, sola Lupi
nec Arunchi, nec molendini Squillacensis mentio fit, Protospathse, ni fallar, auctoritate est factum, nec
admanum habuerit. Ne vero quis putet, perperam raro fit, ut in Lupi Chronico, quod in hujus auto-
ame,quod ex comitisRogerii anni 1 101 diplomate grapho, ul apparet, mensiura nomina unica dun-
supra huc transcriptum est, pro hujus dunlaxat taxat capitali seu initiali littera exarata fuerint,
parte haberi. Morkensius in chronologico-diploma- raensisMartiuspro Maio aut contra,itemquemensis
tica sua de S. Rrunone Diatriba ad annum 1101 sic Julius pro Junio aut conLra a librariis posiLus inve-
scribit : « Rogerius comes Calabriai et Sicilise in j) nialur. Jam vero, cum res ita habeat, Rogerius
peremptoriaaegritudine suadonationes, immunita- septem dunlaxat aut octodecim dies a dato, quo,
tes ac privilegiaS. Rrunoni ac fratribus eremi Cala- quascunque antca S. Rrunoni facerat, donationes
brinae hactenus concessa confirmal datacharta apud confirmavit, diploraate in vivis niansis superstes.
Miletum 4 Junii,in quaet Capuana>proditionis reos 723. Sanctum nosLrum una cum Lanvino ad Roge-
nomine quemlibetsuo exprimit. » Ha3c Morkensius, riura, extremo suo morbo Miloti laborantera, accur-
qui, uti ipsemet ait, integrum comitis Rogerii diplo- risse, piisque adhortationibus et nionitisin gravis-
ma, postremo huc transcriptum, praj manibus ha- simis decretoriaâi-gritudinis raolestiisassidueeura-
buit cum autem diploma, cujus verbis recitatis
; dera essc consoIatum,Zanottius in conscripta a sese
meminit, quarta, ut ait, Junii datum fuerit,deaho Sancli Vita seu Historia, uti eara vocat, cap. 30
sane diptomate, quam quo Rogerius comes singu- scribit, addens etiara Rrunonera cura Mileto, e vivis
lorum, quos Sancto in servitutem tradidit, nomina jamsublato comiteRogerio,inTurritanam eremum

expressisse aSuriano narratur, non loquitur; quod essetreversus,exsequias pro principeillo, cui sane
cum ita sit, consequens est ut hoc Rogerius non plurimum erat obstrictus, celebrari, magnumque
lantumnorainaillarecensuerit, verum etiamdona- Missarum nuraerum fieri curasse, ac monachis suis
443 ACTA m
prfclerefi injunxisseui precibus, jojuniisque ac aliis A Vitam Annotationibus addita, pag. 403 Surianus :
divinam miseri-
poenitentia} operibus multiplicatis « Mileli existens vi Kal. Augusti ad petitionem
cordiam proprincipisin Turritanam eremumbene- S. Hrunoniset Lanvini donationem loci,quem pro
ficentissimi anima implorarent. Ita loco citato ille. habitatione sua (Bruno scilicet ejusque socii) elege-
Et sane hoc postremum, quod etiam a Sancto rant, factam ab egregiae memoria>comite Rogerio,
fa^^tum fuisse Surianis verbis proxime recitalis in et confirmatam, ab Urbano Il,rursus diplomatesuo
fine innuit, nemo facile, quantum opinor, qui confirmat, itenique donationes alias et privilegia
Sanctum ab ingrati animi vitio longissime haud eisdcm concessa. » Tutinus, donationem duntaxat,
dubie exstitisse alienum, considerarit, in dubium qua Rogerius comes S. Brunoni tria castra Arun-
revocavit, etsi interim res nullo plane antiquita- cum, Monlem aureum, et 01ivanum,atque insuper
tis testimonio confirmata inveniatur. Nec, quin Squillacense molendinum impertierat, a Paschali
Sanctusautipsemet ad comitem Rogerium, gravis- confirmatam fuisse, in Historia^, Garthusiensis Pro-
simo morbo, quodiem extremum clausit,Mileti de- spectu pag. i4 scribit. Verum Suriano assenticn-
cumbentem, quoeum infegritudinis molestiis sola- dum mihi suadet Morkensius, qui bullam aut, si
retur, piisquemonitis ad ailernitalis iter pra^para- mavis, Rreve, quod Brunoni Paschalis impertiit.
ret, sese contulerit, aut saltem Lanvinum aliumve B integrum hactenus in Calabrina S.Stephani domo
suis, quiid pr«staret, miserit, ambigendumvide- seuCarthusiaasservari,in chronologico-diplomatica
tur, cum anno 1098, ut snpra vidimus, eumdem sua de BrunoneDiatriba affirmat, huncque pra?-
S.
comitem Rogerium,ut eum in morbi,quo ab obsi- terea scribit in modum « Paschalis II papa vi
:
dione Capuana reversus Squillacii tum decumbebat, Kal.Augusti anno 1011 Mileti existens omnes dona-
molestiis solaretur, quatuor etiam sibi adjunctis tiones, immunitates C6eteraquepriviIigia,aRogeriis
sociis,adierit,nec Miletum a Turritana eremo multo duce et comite concessa, ab episcopis (adinum. oo8
longius, quam Squillacium, sit remotum. et seq.)Rheginensibus et Squihacensibus approbata,
724. Attamen, cum jam inde ab anno

Sanetus et ab Urbano II confirmata, data bulla corroborat.»
itOO aut etiam (adi num. 678) jam inde ab anno quidem, quantum opinor, licet in-
Ita ille, et recte
t099 continuis fere ac gravibus, uti ipsa epistola- terimipsam bullam pontiflciam, quo certius deillis,
supra jam data, quam tunc per Landuinum ad Ma- qua? hic memoria? prorit, pronuntiare possem, ad
joris Carthusia? fratres misit, fldem facit, infirmi- manum vellem habere.
tatibus laborarit, nec dudumpost, utiinfra videbi- 72fi. At vero, cum modicum duntaxat temporis
mus, e mortali hac vita ad immortalem migrarit, P spatium post concessam a Paschale Bullam esset
fueritne tunc ille, quo minus ipsemet comitem, elapsum, languore seu inflrmitatibus, quibuscum
adversavaletudineMiletilaborantem, adiret, morbo Sanctus,ut dictum, jam ab anno 1100 aut etiam
impeditus, non parum ambigo, licet interim, quin paulo citius fuerat conflictatus, paulatim ingrave-
vel ipsemet Sanctus idfecerit, velaliumsui loco ad scentibus, gravissimumincidit in morbum,quo tan-
Rogerium dubitandum non arbitrer,ut jam
miserit, dem ad extrema deductus e mortali hac vita ad
dixi. Ututinterimres habeat,summajequidem curse immortaIem,vocanteeum adccelestesnuptiasDomi-
amantissimi principis, a quo plurima beneficia no, migravit; ut autem vir Sanctus mortem sibi
acceperat,salutemS. Brunoni fuisse, facilequisque appropinquare sensil,fratressuos seu discipulos ad
ex jam Nec vero apparetabsimile,
dictis intelliget. sc vocavit,eisque totiusvitae sua^. ab infantia cursum
precibus suis apud Deumelfocisse illum, ut comes exposuit, aliaque pra?stitit, quse in encyclica, quani
Rogerius vitam, inter assiduas fere belli turbas dc sancti Patris sui obitu scripserunt, quamque
actam, felici exilu tandem terminaret, e misera intcgram Titulis funebribus pra^mittam, opistola
hac lacrymarum a^rumnarumque valle ad «terna religiosiTurritana! eremi incola;cxponunt.«Sciens,
coeli gaudia translatus. Haud dudum porro,ut jani inquiunt, quia venithora ejus, ut transeat ex hoc
monui post Rogerii comitisobitum Sanclusquoquc D mundo ad Patrom,convocatis fratribus suis,abipsa
evivisexcessit;ante tamen quam id fleret, dona- infanlia singulas «tates suas replicavit, ct totius
tiones, immunitates, diplomata omnia, Turritanai temporissuiscientia et sententia dignum, » id est,
eremo hactenus concessa, a Paschale II, summo ut Mabillonius in Annalibus lib.Lxx, num. 29 inter-
Urbano II anno 1099 c vivis sublato,
pontifice, qui prolatur, « divina animadversione dignum procla-
in S. Petri cathcdram.successerat,confirmari impe- mavit. Postea fidem suam de Trinitato prolracto et
travit.Annoscilicct H01, ad Julium jam provecto, profundo sermone exposuit ot conclusit sic. » Pro-
Milctum veneratPaschalis,hacque occasione postu- modo, quam Sanctus lunc cmisit,
fessionislidei
lari ab eo curavit, aut etiamipsemctperse Sanctus partem subjungunt verum hanc, tum ut, quod
;
poslulavit, ut,quai Turritana^ cremo sivc a comite siq)ra promisi, pra<stcm,lum ne hic pretiosum vo-
Rogerio,sive abaliis quibuscun([uc fuerant collata, n(M'anda< anli(piitalis pura>quo ac illibala? Sanctl
ea ipse (ôncessa bulla roboraret , sancti autcm nnstri lldci monumonlum sludioso loctori doside-
viri poslulatobenignissimeponlifex aiinuit. randiim relinquam, intogram huctransforro lubol e
723. Paschalis papa, inquit ad annum 1101 in (piarto, cuiad ])ag. 400 cxstat insorlum, Analecto-
Ghrouotaxi, suisadcontcxtam a Surio S. Brunouis nmi Mabillynii lomo.
n
447 S. RRUNOMS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 448
727. Ila habet Credo firmilcr in PHlrcin el

: « A fundo sorinonc cxposuit et conclusil sic, Crcdo
Filium et Spiritum sanctum, Patrem ingenitum, » etiam sacram^nta quaj sancta credit ct vencra-
Filium unigonitum, Spiritum Sanctum cx utroquc » tur Ecciesia: et nominatim pancm et vinum, quoe
proccdenlem, et lias tres personas unum Dcum. » consecranturin allari,post consecrationem verum
Credoquodidem Uci Filius conceptus sitde Spiritu » corpus esse Domini noslri Jesu Christi, veram
sancto cx Maria Virgine. Credo quod Virgo castis- » carncm et verum sanguinem, qua' et nos accipi-
sima fucrit anlc parlum, virgo in partu, ,el post » mus in rcmissioncm peccatorum nostrorum,etin
partum, vn'goin a'ternum permanserit. Credo,quod » spe salutis «lernre, » nec tamen verbis liisce
idcm Dei Filius conceptus sit intcr liomincs, ut concludatuv mododala, quam Sanclus morti proxi-
verus homo, sine peccalo. Credo quod idcm Dci mus emisit, fidei professio;etsi enim hiscc de re-
Filiusinvidiosea perhdis Judaîscaptussit, injurioso condito Euciiarislifc sacramento verbis aha nonnul-
tractatus, injuste hgitus, consputus, flagellatus, la, qu« ad fi de m dc sanctissi m aTri ni tate spectan t, i
mortuus et sepultus. Descendit ad inferos, utcapti- jam recitatoeMabillonii Analectis monumentosu))-

vos suos indehberaret, descendit propter rcdem- dantur, ipso tamen etiam hujus initio verba, qui-
ptionem nostram, et resurrexit. Ascendit adcoelos. bus suam Sanctus de eadem sanclissima Trinitate
inde venturus est judicare vivos et mortuos.Credo B fidem cxposuit, ponuntur, nec nisi post verba,qui
Sacramenta quse Catholica credit et veneralur bus, qua3 aIiaadhuccrederet,Sanctusprofessus est,
Ecclesia et nominatim,quodconsecralur in altari,
: sequuntur proxime huc transcripta, quibus suam
verum corpus esse, veram carncm et verum san- de sanctissimo reconditoque Euchararisti» sacra-
guinem Domini nostri Jesu Christi, quem et nos menlo fldem fratribus astantibus declaravit.
accipimus in remissionem peccatorum nostrorum, 729. Quod cum ita sit, merito utcunque Turri-
in spem salutis seternse. Credo carnis resurrectio- tanieeremi incoleeseu S. Brunonisdiscipuliinprai-
nem, vitam aiternam. Amen. Conflteor et credo fata epislola encyclica,sanctumPatrem suum,quam
sanctam atque ineffabilem Trinitatem, Patrem, et jam moriturus emisit, fldei suae professionem iis,
Filium et Spiritum sanctum, unum Deum natura- quse de Eucharistia crederet, conclusisse scu ter-
Iem,uniussubstantise, uniusnaturee, unius majesta- minasse, aiunt, licet interim verbis, per laudatos
tis atque virtutis. Et Patrem quidem non genitum, SancLi discipulos allatis, quibus id fecit, alia non-
non creatum, sed ingenitum profltemur, Ipse Pater nulla de sanclissima Trinitate subdantur. Quod si
a nullo originem quo Filius nativitatem,

ducit, ex id displiceat, dicendum equidem polius videtur.
et Spiritus sanctus processionem accepit. Foiisipse ^ Turritanae ercmi Sancti discipulos in loquendo mi
igitur et origo est totius divinitatis: ipse quoque nus fuisseexactos, quam antiquum, quod e Mabil-
Pater essentia quidem ineffabilis, subtantia sua lonii Analectis dedi, documentum esse corruptum,
Filium genit ineifabiliter, nec tamen aliud, quam aut in ordine, quo, quai complectitur, tam apud
quod ipse est. Genuit Deus Deum, Lux Lucem. Ab hunc, quam apud Surianum posita sunt, esse per-
ipso ergo est omnis paternitas in ccelo et in terra. turbatum. Qnid hoc praeterea ralione doctrinse,
Amen. » doctrinffiBerengarianse e diametro quantum ad san-
728. Monumentumhoc apud Mabilloniumsequen- ctissimum Eucharistia; sacramentum oppositae,
temin capite titulum aut,si mavis, scriptam aSan- annotandum ofterat^facilequisque ex iis,quae num.
cti discipulis notulam preefert « Fidem magistri
: 68 et seq.dicta sunt, perspiciet. Quare eo remisisse
Brunonis,quam communiterfratribussuis protesta- lectorem contentus,ea modo, quae de tempore,quo
tus est, cum horam sibi appropinquare sensisset, Sanctusad Superos migravit, dicenda hic restant,
ut omniscarnis viamingrederetur,sciiptamservarc expedio. Sancti in Turritanae eremo discipuli in
curavimus, eo quod satis intime coram Deo nos epistola cncyclica, ad diversas ecclesias monaste-
iliius fldeitestes esse rogaiêt. » Surianus, qui quo- riaque scripta jamque saepius laudata, qua hisce
que monumentum illud integrum, a Mabilloniano j) dilectissimi Patrissuiobitumnuntiarunt,precesque
exemplari in nonnullis duntaxat exigui momenti pro ejus anima abiisdempostuIarunt,ita subfmem
lectionibus diversum, in suis ad concinnalam a scribunt: «Proximadie Dominicasancta illa anima
Surio S. Brunonis Vitam Annotationibus pag. 2o3 (Brunonis videlicet) carne soluta est pridie Nonas,
et seq. recitat, fuisse id in domo S. Stephani anno idest, sexta die, Octobris anno Domini niillesimo
1514, quo hancposlliminioad Carthusiensem ordi- centisimo primo. » Et carminibus, quibus Epita-
nem revocari contigit, m flne cujusdam veteris phium, Sancti tumulo appositum inCraque huc tran-
Menologh repertum, observat ut proinde, qua id ; scribcndum,constat,penuItimuni sic habet: «Carnis
Sanctidiscipuli, Calabrinam eremum incolentes, vincla dies Octobris sexla resolvit. » Quare, cum
servarisesecurasse, produnt, exstans apud Mabil- proxime a Sancli obilu dicta epistola encyclica
lonium, moxque huc transcripta notula pro su- scripta sit, nec dudum etiam postepitaphium illud
specta habenda nou sit.Nec est cur scrupulum cui- Sancti tumulto appositum fuisse videatur,dubitan-
quammoveat, quodreligiosi Turritanaeeremiinco- dum sane nulio modo est, quinBruno etanno HOl
lae in epistola encyclica proxime laudata de Sancto et sexta Octobris die ad Dominum migrarit; ut
dicant: «Fidemsuam deTrinitate protractoetpro- enimvero mirandum sit, Tutinum in Historiae Car-
449 ACTA m
thusiensis Prospeclu, pag. 14 S Brunonis obitum A minus diserte tradit, pag. 15 sic scribens : « Cor-
aano 1102 innexuisse. pus S. Brunonis a monachis sepulturae traditur ia
730. JNec minus mirandum cst, Hisloiia! litiera- Ecclosia sanctai Marite deeremo prope ejus altare.»
ria? Franciffi scriptores tom. IX in inferiori paginas Adh«c, Sancti vita jam functi corpus, cum trium
239 ora notare, concipi non posse qui Ruinartius dierumspaliopublicaBvenerationi in ecclesia S.Ma-
in Urbani II papoe. Vita; num. 2 pag. 8, S. Brunonis riaj de eremo expositum fuisset, ad extremam
de-
obitum anno 1099 innectat; ibi enim Ruinartius, inde ccemeterii, huic adjuncti, partem, uti ipsemet
non de Brunone; sed de Urbano II papa, qui hoc injunxerat, delatum, in arca marmoreaibidemse-
anno obierit, sermonem facit, nec alibi, quod pultum fuisso, inS.Brunonis Vitaseu Historiacap.
sciam, in eadem Urbanipapa^Vita alio anno,quam 31 Zanottius scribit, Monumenta Calabriaj mss. pro
nos, Sancti nostri obitum consignat; ut proinde selaudans; etsi autem, qualia haec aut quantte. an-
illum male interpretati laudati scriptores verosi- tiquitatis sint, nuspiam eiicat, sanctum tamen,
millime fuerint. Porro antiquior Sancti nostri bio- non in Ecclesia S. Stephani, sed vel in Ecclesia
S.
graphus de eo num. ultimo ita prodit rnemori» : de eremo, ut Tutinus tradit, vel saltem ia
Mariffi
« Migravit ad Dominum post egressum Carthusiae adjuncto huic cremeterio, ut Zanottiuse Monumen-
undecimo anno nec plus nec minus, sicut iu libris B tis illis memoris! prodit, terraj
mandatum fuisse
Consuetudinum domni Guigonis, quai sunt in do credendum videtur, quod eum in monasterii, in
mo Carthusia?, continetur ;
» verum in verbis hisce quo ex dictis decem circiter anuis vitam eremiti-
errorem cubare, vocibusque « undecimo anno nec cam duxerat, Ecclesia autsaltem in hujus coemete-
plus nec minus » substituendas esse,quas suppedi- rio potius, quam in monasterii allerius, quod nun-
tatum a primorum quatuor Carthusia? Priorum quam incoluerat, monachisque, vilee eremilicajmi-
chronologo hicque num. 7 jam datum Sancti elo- nus aptis exstruxerat, Ecclesia sepeliri voluisse,
ve-
giuni exhibet, has sequentes, « undecimo plus an- rosimile.appareat.
no, » palam est ex iis, quse § XXX de temporequo 732. Ad hffic Morotius in Chronologico ordinis
Sanctus e Carthusia Romam ab Urbano II papa Cartliusiensis Thcatro pag. 226 sic scribit « S. :
arcessitus fuit, disserens num 518 et seq. in me- Brunone in sanctorum album relato, ejus corpus ab
dium adduxi. Atque hajc de anno et die quo Bruno Ecclesia S. Mariaj de Turri ad aliam S. Stephani
e mortali hac vita ad immortalem migravit, dicta de nemore translatum est. » Ita ille;cui cumprai-
sufficiant ad eamodo, qute Sancti obitum secuta
; tcrea nonnulli scriptores hic assentiantur, vere
alii
sunt, gradum faciamus. ^ fuisse S. Brunonis, sanctis seu potius ob dicenda

§ XLV. Quia in cremi Turritanae Ecclcda Sunctus beatisjam ascripti corpus adEccIesiam S. Stepha-
fuerit nepultus, et quid de tnircccuiis, sepulturani ni ex Ecclesia S. Mariae translatum, indubitatum
ejus secutis, aliisque nonnullis ad eum utcunque
spectantibus ac tcmpns, quo in Sa,ncto7'um, seu
apparet, maxime cum nuUus prorsus scriptor oc-
potius heatorum album relutus juil, prscgressis, sit currat, qui contiârium prodat memoriae. Jam vero
censendam. cum id itaSanctusque eloco, quo terrae fuerat
sit,
751 . Cum duae, ut jam supra docui, in Turritana mandatus, ad S. Stephani Ecclesiam verosimiliter
eremo Ecclesiae,quarum unasaactissimae Dei Geni- fuerit translatus, fuisse eum in Ecciesia S. Mariaj
trici Mariae et S. Joanni Baptistae, altera eidem Dei de eremo sepulturam nactum, verosimile apparet.
Genitrici etS. Stephano protomartyri sacra essct, At vero inquies, postquam monasteriumS. Stepha-
Sancti nostri aetate exstiterint, fueritne is in hac, ni aCarthusicnsi instituto ad Cisterciense anno
an in illa terraj mandatus,potestnon immeritodu- 1 192 defecerat, abbates ne Carthusiani
illius veriti,
bitari, aliis pro priori e duabus illis ecclesiis, aut sacraslnstitutoris sui rcliquias repeterent, summa
corte pro hujus qua? sim|>li('iter etiam « Ecclesia eas semper cura, Blomenvenna et post hunc
ut
S. Maria; de eremo » dicebatur, coemeterio ; aliis - Surius in suis de Brunone lucubrationibus e facta
contra pro posteriori e duabus dictis ecclesiis pro- per Carthusianorum iXcapolitanorum (adi num.
nuntiantibus, licet intcrim in concordiam omnes 780) Priorem relatione memoriae produnt, cuslo-
utcunquc fortassis queant adduci, uti ex infra di- dierunt; quod ut facerent securius,nunc hoc, nunc
cendispronum erit colligere. AcBrunonem quidem illo loco, abbate duntaxat, alioquo viro llde digno
in S. Stcphani Ecclesia, (pue ot temporis lapsu rem noscente, sacra illa pignora collocarunt ut ;
« Ecclesia S. Stephani de noMioro seu de bosco » proinde ex eo quod haec e S. Marite de eremo Ec-
dicta fuit,sepultum fuissc, Blomenvcnna huncque clesia ad Ecclesiam S. Stephani de nomore scu de
secutus Surius in conscriptaase sancli Vila diseric, bosco, cum anno 1514 sanctorumscu boalorumca-
ut apparet, affirmant. Binis liiscoSancti biographis lalogo Brunoncm ascribi contigisset, fuorinl tran-
sese deinde junxeruntMabillonius in Annalibus Bo slala, conseclarium neutiquam sit, ut in eadeni S.
nedictinis lib. 70, nuni,2i), Mistoriaelittcraria', Fra- Maria! Ecclosia tcrrtc fuisscnl niandala. Ila contra
ciffi scrii)toros toni. IV, pag. 2i0 aliiîue noiiuulli. opiiiionom qua Sanclum, non in Ecclosia S. Sle-
At veroCamilusTutitms in Historiaiordinis Cartlui- , phani, s(>(I in Ecclosia S. .Maii;o aul sailoni in liu-
sicnsi. Prospectu, Sanctum nostrum in Ecclesia S. (
jusc(iMM(>lofi') ôjiiiltuiMMi iiacliiiii arliilranuir, po-
Mariaj dc eremo sepulturaui naclum esse, non ;i test ar^nii.
,
HRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORlS 452

41)1 S.
733. Venim quid si ad pr.TiaUun Carlluisiauo- A Trnnstulit nd Cnlohros gralaqum eremi
quod dc occultalis a CisLcrcicnsibus Doclor eram, prwco Christi, vir notus in orbe,
rum priorcin,
S. Brunonis reliquisBlomenvenna et Suriusmcnio- Desuper illud eratgratiu, non meritum,
rumore fucrit delalum'? Esse Carnis vincla diea Oclubris sexta resolvit,
rant, falso dunta.xat
Etcniin sa-
sane'apparct, cur ita factum putctur. Sjtiritui requiem, qui legis ista, pete.
autein in con-
crum Sanclicorpus anno ioi3,Sancti canonizatio- Ita ille Sancti nostri biographus : ci
nem,utieamvocant,proximcprtegrcsso, iu S. Ma- cinnata a se sancti Vita Putcaiius etiam consentit ;
riac Ecclesia, ut Tutinus in Hisluriai ordinis Car- in poslcriori Lainen hujus cdiLione, apud Judocum
tluisicnsis Prospecluadannum
15i3 mcmoria< pro A>censium Parisiis anno li)2i- adornala, in carmi-
vcrosimilc vidctur,factum id nibus.qiiibus jam datum Sancti epitaphium constat,
dil, fuit repertum,ncc
quod abbales S. Stephani pretiosum
fuissc ex co,
rautatio qua-piani facta est. Pro primo enimliexa-
monasterio S. metro, verosimillime quod in eo contra prosodia?
thesaurum, quo cum ocultarcnt, e
in cujus Eccle- leges secunda syllaba in vocabulo eremus conlra-
Stephani, commorationis suai loco,
raconditus, ad Ecclasiam S. hatur, positum est hoc aliud : PrimusinhacChri-
u
sia primitus fuisset
a dicto monasterio sejunctam seu
dissitam, sti fundator ovilis eremo » ; secundo autem penta-
Maria»,
tranitulissent. Jam vero cum id ita sit, fuissc, S B metro eadem verosimillirae de causa substitutum
est hoc sequens aiiud « Transtulit ad Calabros
Brunonem in Ecclesia S. Marite aut saltem in ad- :
iuncto huicccemeterioterreemandatum,
verosimi grata quiesnemoris. » Ad huec Surius pro ulLirao
"*
-1 1-. iV,^., ool
omnibus consideralis, apparet. Ncc cst, quod
,t
., /-ti1/ii
epitaphii recitati pentaraetro sequens exhibet :
lius,
anno 1513 datam infraque recitandam
hic objicias
« Ossa raancuL Lunmlu, spiritusastra peLit.))Verum
LeonisXpapcEbuUam, in qaa ;adi num. 7ob) secura et in antiquiuri Vit« a Putanej contexta; edi-
quentia isthEec, « In cajus (Monasterii nimiru:n S. tione, Basileaihaud dudum post annum Ibli ador-
Stephani)Ecdesiacorpus ordmis
S. Brunonis,dicti nata et in antiquis documeuLis, ad edilionis hujus
inslitutoris, dicitur esse recondilum, »
verba oc- calcem adjecLis, Lria jam dicLa carmina eodeni
currunt pra?terquam enim quod ex aliorum dun- modo, quo apud Blomenvennam, leganLur, fuisse
;
taxat,quifaciledecipipotuere,relationeseuopinione sane eodem eLiam niodo primitus scripta, Sancti-

pontifexilaibidemloquatur, Biunone ceilulfe a S. que tuinulo apposita, verosimillimum, ne dicam,
prope Ecclesiam S.eremo exstructte,
Marise de indubitatum apparet.
quamdamque unacumhacmonaslerii speciempraj- 73b. Discutiamus modo quse post Sancti sepultu-
quo hujus, ra;n coiiLigisse narranLur. « Scpullus est autem, »
fercntes, jara inde ab anno,
relii?iusi
monasteriique S. Stephaniineola^ adCislcrrlcn.oin

^'
inqniL iii saiicLi ViLa Blomeavenna, « vir Dei in
nioiuisLerio suuSancti SLephaniproLoraarlyris post

ordinem seseex dicendis translulere,i 192 autoLium
citius inhabltari, ut apparet, desierunt, ecclesiaj summum altare ; ad cujus sepulcrum fons emanat
S. Maria- curam interim ac dominium monasterio vivus, qui diviua cleraeiilia et ejus merltis muJtis
S. Stephani gerenle adeo ut hoc ab illo tempore

;
fidelium optata^remediaconfertsanitatis Ubietiam
duas ecclesias, alLeram ncmpe S. Maria?,

alteram ul alibi legitur, cst videre mirabile, chbcos ijlumi-
SLephani dictara,habuerit, utquesubmonasLcrii nari,surdos adauditum restitui, mancos rautilatus-

S,
S.Stephani de Bosco nomine, nou hoc lantum.sed que sanari,leprosus inundari, a dteinone ubsessos
etiam S. Mariae de eremo monasterium
venisse vi- ocius repurgari. Verum his oranibus miracuiis, si
omnino auLumo, quod in monumcnLis divo"Hieronymo creditur,illud est magismifandum

deatur. Ita
omnibus, anno 1192 posterioribus, in
quibusdere- quod ferme omnesin rotulo (titulorum funebriurn
eremi sedibus sermo flt, solum
ligiosis Turritanai
edendurum [seriem, E. P.] cuinplexo) pradicto sLu-
monasLerium memcretur. pere seosLendunt, dum LoLies replicant acconsona
S. SLephani deBosco
Brunonis cor- vucc pr.!'di;;inL, gluriam illum ct honorem lanLum
'73k Jam vero, cum id ita siL, S.
scL rccondituin, in calcarcct in !iinla austeriLate, verilate et perfo-
ut ut S. Mariffi Ecclesia e ]j vita^,
pus
monasterii S. Stephani Ecclesia jacere
Lcoiic ctionecursum yitaj felicitercon:5ummare potuisse.»
bulJa cit. Ita ille ne autem quisquam de fontis, ad Sancti tu-
papa diri absque veritatis dispendio
iii :
potuit. Nec apparct,

Blomenvennam aliosque, qui raulum, uti hic astruere videtur, prodigioexcitali,
curpus in monasterio S. Stephani seu inhu- veritate fortassis ambigat, mox subjungil Non : '<
sancti
ius Ecclesia sepultum fuisse, scribunL, de Ecclesia debetautcm cuiquamscrupulura movere,siiunsiile
sancLaj Marife non posse iuLelligi. Verum sivc tan- jain ad sepulcrum Viri Dei non cernatur fontes ;
Sanctus in hac, sive in illa eremi Calabrime quippc miraculosecducti non scmper sunt perpetui
dem
sequens eqnidcm sicut ncc fous olei, qui tcmpore nativitatis Ciu'isti
Ecclesia tumulum nactus fuerit,
se Sancti ViLaBlomeii- Runicelcgitur emanasse. Vidi ego adsanclumMau-
ad hunc, uli in conscripla a
venna,sermonem deBrunonisscpulLura instiLuons riciumin loco dccullaLionis ejusfoian:en sineoJeo,
EpiLaphium fuit app0:=itum : per quod olini emanasse olciymab accolisluci illiiis
testaLur,
2>roinus in hac eremo Chriiti
fandaturovilis vasserebatur. Miracula enim a Dcmino fiuntin re-
Promerui fieri, qui tegor hoc hpide. veiutionnem ctcommendutionem sanctiLatis servo-
Bruno mihi nonien, gemtrix Alcmania, meque rumejus, ctidco, ubi corum sauctitas perfecta in-
4o3 ACTA 434
non nunquam miraciila ce=ânt. De sanctn

notiient, A riim) immediate fons vivus emanat, qui divina
Nicolao legitur, quod ex sacris ossiJjus ejus oleum clemenlia in hujus Viri sancti meritis rnullis lan-
emanaverit ; scd ob demerita populi,uno e succes- guoribus fidclium optatae confertremediasanitatis,»
soribus suis de sedc sua injuste expulso, tluere de- primorum quinque Carthusiae Priorum chronologus
sierit. seuantiquior Sancti nostri biographusnum. ullimo
suppeditet, isque, ut jam supra docui,saeculo tcrtio
736. « Pari modo existimandum est de fonte
decimo, acproin,duobus forte nondum post Sancti
S. Brunonis, nimirum exsulante a monasterio ojus
obitum nec eum, quod de
sajculis elapsis, tloruerit,
religione, ab ipso sanctissime inchoata. Cumenim
fonte, ad Sanctitumulum prodigiose excitato, ver-
vir Sanctus obdormisset in Domino, mansit mona-
bis recitatis memorat, aut ex antiquiori monumen-
sterium ipsum in proposito vitge eremiticai siveor-
to, aut saltem e traditione hausi.sse, vero appareat
dinis Carthusiensis, quam prius ineremo Carthu-
absimile, c terra ad Brunonis tumulum, aut, si
siee et postea in Calabriee eremo sanctus Bruno
mavis, ex hoc ipso non erupisse prodigiosum fou-
instituit. Succc^serunt ei in regimine dicta>. domus
tem, iudubitanter assevcrare non ausim, licet in-
quinque Priores usque ad temporavenerabihsGui-
terim de re, quod indubitatee prorsus ac certse fi-
e-onis, Prioris Maioris Carthusia'. Cunctis vero die- . • , • •, , •
non mnitatur, multum dubitem , ,
nove- B
? . • •] t A- + t
<i^^ ^^'le
bus seniorum, qui videranl et audierant et I
_„., ,,.,..
.,,
38. Nec dubitationem, quse, quod non amplius,
rant omnia opera Domini, qute per servum suum
ipsomet Blomenvenna verbis recitatis fatente, ad
Brunonem operari dignatus est quibus tandem
;
Sancti tumulum fons inveniatur, non parum au-
succedentibus aliis, quihsecnon noverant, cumjam
getur, tollere queunt quae poUssimum hic Sancti
ordo Cartluisicnsis in Callia circa Carthusiam ct
biographus in causa fuisse scribit ut prodigiosus
alibimultiplicariccepisset, monasterium illud Cala-
fons exaruerit seu esse desierit. Datoenim, vere
ille
briae solum remansit a sanctitate et fervore tunli
fuisse fontem ad Sancti tumuluni prodigio excita-
Patris pei' teporem degencrans. Cum veroa domo
tum, eum, quod, ut per verba num. 736
desiisse
Carthusise visitatores et reformatores petens, pro-
vocem Religio (adi num. I't2)
recitata (utpote per
pter di.^tantiamnimiamhaberenon posset, adaliud
idem ibidem, quod per vocem Ordo, inlelligens)
propositum, ordinem scilicet Cisterciensem, qui,
velie videlur, religiosi Turritanai eremi incolaj Cis-
tum recens plantatus et a sancto Bernardo verbo
terciense institutum essent amplexi, parum vero-
atque exemplo rigalus, magno fcrvore perseve-
in
simile apparel, cum hi duntaxat id fecerint, ut,
rabat, se conlulit, cum jam in proposito Carlliu-
coUapsa apud eos religiosa disciplina, a vita mi-
siensis ordiuis, in quo fundata fuerat, annis sexa- G nus austera, ad quam, primsevoinstituti sui rigore
ginta dura.sset.)) Ita hactenusBIomenvenna,itorum
ad vivendi norniam magis ri-
reliclo, delecerant,
hic sibi, ut s*pe alias, quantum ad substantiam
gidam magisque sanctam transeuntes Deo perfec-
Surium, non tamen Puteanum, utpote qui Sancli
meritis multa post ejus obitum miracula operari
tius possint famulari, quemadmodum ipsemetBlo-
mcnvenna verbis recitatis indicare videtur, fidem-
Dominum dignatum esse, generatimduntaxat scri-
que etiam facit mox recitanda Coelestini papie
but, coasentientem habens. Verum quid modo de
bulla seu breve. Sunt quidem qui illos a Carthu-
foiile, qui ad Sancti tumulum prodigio excitatus
siensi inslituto ob causas qua^ Deo minus placere
fuerit, de miraculis ad hunc, facientibus id Sancti
debuerint, resiliisse contcndunt verum hiscc as- ;
meritis, magno numero patratis, de tempore, quo
sentiendum non esse alii volunt, nec quorum ex
is exarucrit scu esse desierit, ac tandom etiani de
parte verilas stet, multum ad rem noslram facit.
causa, ob quam hoc acciderit, sentienduin ost ?
Dcmus enimetiam, justamomnino, obquamTurri-
737. Ut a prodigio excitati ad tumulum fontis tanai eremi incolse aCarlhusiensi ad Cisterciense ins-
ducam initiu.ii, cum hujus nec Puteanus in con- titutum doflexerint, causam non cxstitisse, necsic
scripta a se Brunonis Vita, nec ullus, quod sciam, D tamenverosimileevadet, factum esse utfons, quiad
scriptor seu ajqualis seu suppar nientionem faciat, tumulum S, Brunonis prodigio oxcitatus fuissct, ob
esse sane vidotur cur, an vore ud Sancti tumulum eorum adCistercienseinslitutum defectionem, exa-
miraculo fons eruperit, in dubium a non nemine ruorit. Qualiscunquo ciiim ea fuorit, seso equidem
rcvocetur. Etvero cum iuventi fucrint qui, quom- ad vita^ institutum nullo prorûs o capitc contem-
admodum supra vidimus, in Cartluisia, cum hunc noiuUim multi.-iqucnomini ussunimoporocommcn-
Sanctus ejusquc sooii ju'iinum fuissont ingrossi, di- dandum tran.4u!ere, nec id, nisi asseutionlc acap-
vinitus fuisse excitatum IVuilom, confixorint, aut probante sumino ponlifice Coelesliiio, foccrc, uti e
saltem ex errore crcdidcrint, quidni otiam faclum biilla, qua hic ois ad Cistcrcicnscin ordinem Iran-
esse queat ut, vel ex errore vel ox fingondi licentia, seundi farullaloin locit, manifestuin o^t.
prodigio ad Sancti nostri lumulum ebulliisso fon- 73'J. Ilaiic idcirco Suriauo, (pii oamsuisadcom-
tem, in littcras missum fucril, propcnsiusquo do- posilam a Siirio S. Brunonis Vitain Annolalionibus
inde ac facilius, quam par esset, a prodigioruin sou potius Chroiiotaxi Iiiscc adjccl.T: pag. •UiO ct
amaatibus credituiu ? Altamen cum sequontia h;i'c SO(I. i-uil, transforrc huc lubcl. Sic habet
verba, « Juxta sepulcrum cjus (S. Brunonis nimi- C(.oIostinus cpiscopus, scrvus scrvorum Dci, di-
lectlsfiliis fralribus coenobii S. Slepbani de Bosco A bicanno H91, ad Aprilem jam provecto, ad su-
in Calabria sabilcmel aposloliccvm l)eiiedictionem. premam Ecclesiar caUiedram fucrit evectus, bulla-
Adrebgionisordinempropagandum ct ad suos pal- que tcrtio Idus seu U Deccmbris die, annoPonti-
mites extendendos ex oflicii nostri dcbito jjropen- ficalus ejussecundo datanotetur, conscctarium est,
sioricura debemus inlendere, ct ipsum divina lla- ut monasterii S. Stephani de Bosco fratres seu rc-
grantia pulUilantem tenere pro viribus, et fovero. ligiosi Turritanffi erenU incola? anno denium 1192
Cum igiUir divina inspiratione praiventisubCister- aut sequenlisinitioad Cisterciensem ordinemtrans-
ciensis ordinis observanUa volueritismilitare et su- ierint, ac proin, utmonasterium iliud non tantum
per boc confirmationem apostoUcam et favorem annis Blomenvenna verbis
circiter sexaginta, ut
Prior vester, ad nos veniens, obnixe petierit, fra- suprabuc transcripUs tradit, sedcentum propemo-
Irum nostrorum communicato consiUo, cum dex- dum et amplius in vita?, quod in eo secutus fucrat
teraj Excelsi mutatio videatur,vestrum boc propo- S. Bruno, institulo duraril, pluresqueeUam, quam
situm commendamus, et, ut amodo subeadem ob- quinque, instiluU Cartbusiensis, antequam ad Ci-
servantia et correctione abbatis et fratrum Fossse- stcrcienses transiret, priores habuerit.
Novaj vivere debealis, et gratum Deo famulatum 741. Et vero CanUIIus Tutinus in brevi, quod suo
Deo impendere, auctoritatc apostolica, saJvo Ec- B Historiaj ordinis Cartbusiensis prospcctui atlexuit,
clesiaj Romana; jure, connrmamus. Nulli ergo om- CIiro:i'co Prioresnonlanluniquinque,sedlredecim,

nino hominumUceat, bane paginam noslraj cons- qui ad S. Brunonis pra^criptum Turritanam S. Ste-
titutionis et conOrmationis infringere, etc. Datum plianidonium, anlcquam baic Cisterciense institu-
Laterani, III Idus decemb. Pontificatus nostri an- tum amplecteretur, ad annum usque H92 rexere,
no 2. » Cum ergo, uti e Pontificia beec buUa seu suo singulis noniine apposito, recenset, eorumque,
brevi intelUgitur, coenobu S. Stepbani de Bosco in qui post quintum a S. Brunone tloruit, anno H38
Calabria fratres seu religiosi Turritana; eremi in- obiisse notat. Et sane a Tutino pluresctiam, quam
colee,non tantum non repugnante, sed etiam pro- quinque,qui adnormam, aSancto nostroinTurrita-
bante propositumque eorum laudante pontiflce, na Calabriee eremo institulam, vitam exegerint,
ad Cisterciensem ordinem migrarint, sicque id fa- Priores recte enumerari, verosimillimum apparet,
ciendo contra Deum indubie non peccarint, nes- tuni ex jam dicUs, tum cliam ex iis, qua; buc fa-
cio enim vero, an futurum sit, ut quisque sat ve- cientia in sua de Carlbusianorum initiis Disserta-
rosimile arbitretur, illum eorumtransitum causam tionenum. 20 et aliquot seqq. Columbius, utihunc
esse potuisse, ob quam Turritana? eremi fons, qui „ consulenti patescet, in medium adducit. Jam vero,
ad Sancti tumulum prodigio excitatus fuerit, exis- cum ba>c ita habeant, nec fons, qui prodigio ad S.
tere desierit, aut, si mavis, exaruerit. Jam vero, Brunonis tumulum ortus sit, exaruisse, seu esse,
cum res ita habeat, manet sane ex supra dictis, antequam S. Stepbani monasterium ad Cistercien-
ac maxime ex eo, quod fons, qui prodigio excita- se instilutum transiisset, desiisse a Blomenvenna,
tus fuerit, non amplius existat, aeque ac anle du- aliisque, f{ui ejusdem cum eo opinionis sunt, sta-
bium, an miraculo bujusmodi locusunquam fuerit. tuaiur, consequens est, ut fons ille non tautum
740. Nec multum ad rem facil, prodigiososfontes cruinquaginta circiter aut sexaginta, sed nonaginta
non esse semper perpetuos etsi enim id verum esse

;
amplius annispost Sancti nostri obitumdebeatdu-
dederimus, consequens duntaxat erit, ut, etsi ad rasse, etsi interim idin opinione dictorum scripto-
Sancli tumulum fons non amplius inveniatur, fons rum, qui ereini CalabriniB ad Cistercienses deiec-
tamenprodigiosusibidem existere aliquando poiue- Uonemjam inde ab auno H(jO aut etiamcitiusfac-
rit unde reipsa eUam fonlem bujusmodi ibidem

;
tam statuunt,averitate omnino sit alienum. Atque
olim exstiUsse,pro induI)Uato nullus cerle babebit. ha^csuni, quae tiimdeprodigiosoillo foute, adSan-
Quod si interim fons prodigiosus ad Sancli nostri cti tuinulum, uti a sci'iptoribus supra laudatisrefer-
tumulum uiiquam exstiterit, atque ob causam, a D tur, exorto, tum de tempore quo,et causa ob quam
laudatis scriptoribus adductam, duntaxat desierit, esse is desicrit, dicenda occurrunt. Proximum est
is equidem diutius, quam annis quinquaginta aut ut de miraculis, quaj magno numero per Sancti
sexaginta durarit. Eten^m cum CcelesUnus II papa merita fuisse patrata, ac maxime in favorem eo-
anno 1144, quo monasterium S. Stephani deBosco rum, qui e memoralo prodigioso fonte bibissent,
ad Cisterciensem ordinem nondum fuisso transla- conUgisse Blomenvenna verbis supra huc transla-
tum, ac proin fontem, qui ad S. Brunonis tumu- tis memoria? produnt, nunc tractem.
aliique
lum prodigiofuerit excitatus, nondumesse desiisse, 7i2. « deS. BrunoneBIomonvenna,

Licet, inquit
apud omnes, qui miraculum istud admittunt, in miraculismultisclaruisse legatur, tamen, quod sine
confesso est, vitam cum morle commutarit, nec dolore recolere nequeo, non sunt hujusmodi mira-
tamen serius, quam sa;cuIoduodecimo,dicium mo- cula ea, qua decuit, diligentia conscripta; aut, si
uasterium ad Cisterciensiem ordinem trans!ci'it, conscriptafuerunt, alterius religionis (Cisterciensis
Ccelestinus papa, qui bullamjam recitatam niona- monachis in monasterium ejus intranti-
videlicet)
sterii S. Stephani de Bosco fratribusimperUit, alius bus,primum negligentiusscripta custodita, deinde

esse nou potest, quam Coelestinus III ;
quare, cum deperdita sunt. ))ltaille,adamussim etiam sibi Su-
;
457 ACTA m
rium, et quantumad miraculorum, quse generatim A nostramcognitionemscriptoruminopiatemporum-
Sanctimerilis patratafuerint, multitudinemPutea- que injuria non pervenisse, pag.3t4pr»fatus,non
numpariler consentienlem habens; vcrum nullum pauca, quce post factam Brunonis, uti eam vocant
prorsus,quod aSancto patratum fuerit, miraculum canonizalionem, evenisseejusintercessione narran-
in particulari recensent assertionem autem qua
; tur, in medium adducit, hisque etiam duo prasmit-
multa a Sancto patrata fuisse miracula generatim tit, qua?,anlequam Bruno in sanctorum seu beato-
traditur, scriptoris saltem synchroni fideque digni rura album referretur, accidere.
testimonio confirmari velim. Fuissequidemmultos 744. Cum derebusmodo, qua?, priusquam Sancto
male habentes, qui efonte, adtumulumprodigiose cultus, Sanctis, proprius, pontiflcia auctorilate de-
exorto, bibissent, pristinae sanitati restitulos, anli- ferretur, evenere, hic tractem, lubet huc et duo
quior etiam Sancti nostri biographus verbis supra illa prodigia transferre, lectori,
quantum reor, in
datis affirmat ; verum nec hic sat antiquus est, ut summamultorummiraculorum,Sancti meritisante
tuto ei fldere possimus. Nec quidquam facit, quod permissum ejuscultum ecclesiasticumpatratorum,
pra^.sentis temporis verbis utens sequentem scribat quaj ad cognitionem nostram pervenerant, pauci-
in modum, «Juxta sepulchrum ejusimmediate fons tate futuranon ingrata.Primum, in quo tamen, an
vivum emanat, qui divina clementia in hujus viri B Sanctus partem habuerit, est dubium, sic habet
Sancti meritis multis langoribus fidelium optatse « Anno Domini 1131 cum illustris Gaufridus de
confert remedia sanitatis, » sicque de fonte prodi- Lorotello, comes Cantazarii in Calabria, filius Ro-
gioso, qui aitate suaadhuc exstiterit,miraculisque, dulphi comitis de Lorotello, ncpotis comitisRogerii,
qua3 tum hausLis ex hoc aquis patrata fuerint, ser- fundatoris ac dotatoris eremi S. Maria> de Turre
monem facere videatur dato enim etiam hunc ;
revocasset donationes cujusdam ecclesiai omnium
nostrum biographum de miraculis tempore suo Sanctorum, et terrarum vinearum intenimento
et
gestis facere sermonem, fidemis sibi, cum in Car- oppidi Badulati, a se et a matre sua Berta factas,
thusia majoriaTurritana eremonon parum dissita Deo vindice.graviapostemateestin pectore saucia-
scripserit, certam undequaque atque indubitatam tus, unde et ad extrema devenit, atque, condito
aegre admodum in eorura narratione conciliaturus testamento, cum morti proximus esset, a Rogerio
apud umnes est. Ad hsec historicorum in morem, de Arenis admonilus, uL res injuste ablatas resti-
qui, quse temporibus preeteritis gesta sunt, per tueret, simul ac ablata restituit, sanguineexore et
pra^sentis temporis verba non raro exponuut, for- naribus fiuente, sanitaLi pristinaêst redditus; quod
tassis hic loquitur. clarius ex ipsiusmet verbis et instrumento restitu-
743. Blomenveuna et Surius eo ipso loco, quo tionis patebit, ubisic ait «Anno ab Incarnalione
:
fontem,ad Brunonis tumulum prodigio excitatum, » Doniini 1131, indict. vni mense Octobris, cum
aetate suanon ampliusexstitissefatentur,de eo, non » ego Gaufridus de Lorotello, Cantazari comes,
secus atque si adhucexstitisset, per prffisentistem- » juvenili cupiditate tenerer, ne, quod duniina
porisverbum loquuntur, prior quidem hoc modo: » matermea venerabilisBertapro ecclesiaomnium
« Ad cujus (S. Brunonis nempe) sepulchrum fons » Sanctorum de tenimento de Padulato, quam de-
emanat vivus;» posterior vero isto « Ad ejus se- : » derat B. MarijE de eremo ac bealo Protomartyri
pulcrum fons vivus prorumpit. » Nec alterius,quam » terras cultas et incultas, arbores domesticas et
preesentis temporis verbo, quo, multis olimhausta » silvestres quoque vilianos etvineas confirmarem,
e fonte illoaqua sanitalem fuisse restitutam, de- » sed potius revocarem, plus expetens temporalia
clarent, ibidem utuntur ut proinde ex eo, quod
; » quam a?terna,Deopermittenle,post mea^. revoca-
antiquior Sancti nostri biographus de miraculis, » tionis triennium instomacho suihorribili aposte-
quar S. Brunonis mcritis patrata fucrint, per pnc- » mate sauciatus adeo dure, ut, vitalibus spiritus
sentis tempuris verbum loquatur, conseîuens non » diminutis, a medicis desperarer.
sit, ut hfjec aitale sua gesta essc significatum vo- j)
~V6. «Vcrura post conditum testamcntum dixit
lucrit. Jam cum id ita sit, an non de iis duu-
vero, » mihi dominus Rogcrius de Arenis, quimodo lcstis
taxat, qua3 dudum etiam ante oetatem suam gesta r- adfuit lcstamento apudCastcUum novum, ubi eo
fuei'int, sermonem instituat,admodum estdubium, » tempure infirmabar Confirnui puro restitucndi
:
ac proin, quod de miraculis magno numero per » proposito, quai revocasti B. protonKu-lyri Ste-
Sancti merita memoria? prodit, certum
gestis, » phauo estenim
; tanti meriti apud Dcum,quodte
omnino atque indubitatum facere non potest,licet » poterilab isto apostemalc liberare.Quibus verbis
inlerim, quin aliquot saltem miracula Sanctus, » audilis, jussi per novum testainenlura, quod in
bealis noudum adscriptus, palrarit, c sanctitatis » moraento iterura condidi, confirniari. Mirum iu
fama, qua a{)ud Calabros antc id tcmpus per qua- » raodum coepisubilo sanguiuc jiutrido, fiuente do
dringentusam[)liusannosinclaruil,dubitandumnon » orc cL naribus, libcrari. U»o viso miraculo devo-
appareat. Et vero Surianus, in suis adS. Brununeni y> tus niisi lillcras fralribus ercmilisco die,quo na-
Vitam annotaliuuibus, nnilla miracula, qua^ Deus » vis Gcnucusium, ab.^lcxandriavcnionsin porluni
ad declaraudam S. Brunouis, cuulVssuris sui, glu- » Caslclli novi, ruinara esl passa. Vcuit autcm ad
riam operari ad ejus invocationem dignalus csL,ad » me ud caslrum meum Cantazarii Rodulpji|is de
Patuol. CLII. 15
4o9 S. BRUNOMS CARTHIJSIANORIIM INSTlTirrORlS 400
)> Criicifixo, crcmihirum S. lari;n, elS. prolomar- A qtiod parLim saUcmSanctinoslriinlercessione,fueril

» lyris Stli(>i)lKini iii.igisler, ctcum eo fratcr Arnal- patratum,quodque eliam ejus canonizationcm,seu
» dus et Odo, el Guido monaclii, quibus pra^scnti- viva? vocisoraculum, quo cx dicendis Leo X papa
»l)UspraH'epi pricscnsprivilcgium pcrmanusscribtr! cultu Sanctis proprio in ordine Carllmsiensi eum
» Robcrii conscribi, ct qua} domina mater mea coli permisit, [inrccssil ; verum aliatumpatrata,in
» dederat, » etc. Talc est e Suriani reccnsioac pri- quibus Sanctus partcm habucrit, diligenlissimalicet
mum,quodliiccommcmorandum duxi,miraculum, facia indaginc, invcnirehaud quivi.
instrumcnto ctiampublicoconfirmatum.Cum vero, 7i7. Porro Zanotius, qui in contexla a scS. Bru-
nee fortc immerito, an in hoc partem quampiam nonis Vita cap. 34jam relatam, patrique S.Ludo-
S. Bruno habucrit dubitari possa videatur, dicto vici BertrandioblatamS. Brunonis et S. Vincentii
instrumento pub!ico,quoid firmat, mox subjungit: Ferrerii apparitionem etiam refert, cap, 32, quo e
«Quod(miraculum nempe jam relatujn) etiam S. Sancti nostri tumulo foiilem prorupisse cum non-
Brunoni tribui debere ob curam quam in ccclo po- nullisaliisse praegressis scribit, e mss. quae laudat,
situs domus sufc gerit, nemo e.it qui ambigat. » Calabrico monumcntis addit, virtutcm, dicti fonlis
Ita ille,partem saltcm inrelato miraculoS. Bruno- aquis a Deo sanandi morbosinditam,adparvilacus,
ni attribuendam,sese nondubitare indicans; vcrum B in quo Sanclus, cum in vivis essel, corjûs suum,
in altero, quod hic etiam dandum, miraculo seu quo id castigaret, mergere subinde solebaL, aquas
potius apparitione partem habuisse Sanctum, cer- transiisse, cum primum Turritanum S. Steplumi
tum omnino est, uti quisque facile fatebitur, qui monasterium aCarthusiensi instituto adCisLerciensc
vel id duntaxat perlegerit. detlexissc L. Quo auLcm id i)robel, nosLra adhuc ffita-
746. En verba, quibus a laudato Suriano pag. te, ac maximePentecostes, qua sacrum Sancti cor-
317 et seq. refertur. « Circa annum 1510 Valenciae pus ex ecclesia S. Marise ad ecclesiam S. Stephani
in Aragonia Joannes Aloysius Bertranus Tabellio, fuittranslatum, tribusdiebusfestisaquarumillarum
qui multo tem pore fuit bencfactor et procuraLor virtutc innumera propemodum quotannis bencficia
Carthusia? Portae-Coeli, ob magnam, quam erga S. diviuilus conferri, miraculaque patrari, adjungit
Brunonem devotionem gerebat, ex diuturnaopgri- idem scriptor penes quem tum quantum ad haec,
tudinead mortis confinia devenerat ante feriam tum quanLumad virLuLem, aprodigiosi fonLisaquis
quartam Majoris hcbdomada}, ct cum a medicis de ad pra^faLi lacus nquas translatam, fldes sit. CaeLe-
ejus saluteconclamalum esset, subito aperiensocu- rum ut miraculo, quodjaminde a Sancti obitucce-
los petiiLvestesad induendum) atque interroganLi- p pLum,hodiequepcrseverarefertur, §huncclaudam,
bus respondit, sanctos Vicentium Ferrerium et S. Blomenvcnna, quem dein secuLus est ct Surius, sub
Brunonem adse intrasse, etsibidixisse nequaquam flnem a se contextae Sancti Vitasicscribit: «Amo-
hac vice se moriturum, scd ad ecclesiam ea feria nasterio autemisto fTurritano nempe S. Stephani)
quarta ad divina officia audienda accederedebere, per crepidinem torrentis plano ilinere loOO pas-
quod et reipsa prsestitit. Atque ob id adeo inpos- suumpervenituradantrumdevotissimum.Montibus
terum S. Brunonem dilexit, ut, cum postea anno sic[uidem artum saLis et cinctum nemoribus, ejus-
1514 Leo X ejus festum solemniter in ecclesiis Or- dem vallisexLrema clavdentibus,deviis et solitariis,
dinis concessisset, ipse suis sumpLibus, camdem Car- nec ultra aditum humano usui prajbentibus.Supra
thusiam peLens; cjus festivitatem tam in ecclesia istud antrum aedificatum est haud grandesacellum
quam in trichoro peregi procuraverit ad obitum us- curn altari sub litulo sancLi Brunonis, Coloniensis
quc. » Joannes Aloysius Bertranus, cui apparitio magisLri, sanctcC Marise de Turri, ordinis CarLhu-
hic relata obtigit, e sccunda uxorc, quam priori siensisinstiLutorisprimi,cujusibiimago depictaccr-
mortua,duxerat,S. Ludovicum Bertrandum ordinis nitur.Inhoc antro iLem Dei servus exeotempore,
praidicatorum, de quo ad ixmcnsishujus diem, quo quo primum illuc venit, usque in dicmmortis suaj
colitur, apud nos agetur, posLea genuit. Docet id ^ incrcdibili fervore permansit. Ad indicium et com-
nos tuai ipsa, in qua eadem apparitio aarralur, mendaLionem vcro eximicesancLiLaLisejususque m
sancti hujus confessoris ViLa, a Vincenlio JusLiniano hodiernum diem locus, in quo posL excessus con-
Antist, ValenLino ordhiisS. Dominici alumno,idio- templationum laxamembra nudahumocollidebat,
male Hispanico conscripLa ac deinde alLero cjus- herbam nunquam reddit in spaLio, quo Lum ipsius
dem ordinis religioso in linguam ILalicam versa, sacri corporismensurateadebatur, cum tamea cir-
tum cLiam laudaLus Surianus in appariLiouis alLe- cumquaque cresccre cernatur. IIoc tam evidens
rius eidem Aloysio Bertrano oblalce infraque in Ap- miraculum omnes loci illius accoke coastantissime
pendice ad gloriam posLhumam memoranda^quam as.everant. »
apparitioaijam aarraLa? proxiaie subjungiL,relatio- 748. HacLenus ille : verum quidquid sit deperse-
ne. ALque iLaquidem, cum memoraLaappariLionc, verante hodieque mir.-iculo, cpiodverbis hisce me-
facienLibus id Lam S. Brunonis quam S. VinccaLii moratur,quodque in mediorelinquendum arbitror,
Ferrerii meriLis, Aloysius BerLrandus, periculosis- Sanclumequidem, conLra ac Blomcavennahic tra-
sime decumbens, subiLo aLque insperato prisLina? dit, a die quo Turritanam S. Marioe in Calabria
fueril saniLatircsLiluLus.miracuIum niodo habemus, eremumprimum ingressus esL, ad suum usque ob-
461 AGTA 462
itum iu antro, per verba recitata designato. com- A. tnm apparet, tentatum quidquam fuerat, quo Vir
moratum non esse seu habitasse, rertum omnino illc celeberrimus juxta ac sanctissimus, qui et cla-
alque indubitatum mihi facit vel solum Mesimerii, rissimum ordinem instituerat, et virtutibus suis
Squillacensis diploma seu privilegium
episcopi, plane eximiis Carthusiam primum ac deinde Cala-
num. 558 d^tum. In hoc enim antistes iile
et seq. briam potissimum illustrarat, seu sanctorum seu
sequentemloquiturin modum :« Merogare(comes beatorum numero a summo pontifice adscribere-
Rogerius) dignatus estprohonoratissimis monachis tur.
et eremitis, domnis scilicet Brunone etLanvino... 750. Addit Bailletus tom. III Vitarum, col. 91,
locum a Deo servatum, qui Turris dicitur, incolen- Sancli memoriam toto illoquadringentorum anno-
tibus in veneranda admodum ecciesia gloriosissi- rum spatio in Calabria apud bomines adeo fuisse
ma; Dotninee nostra; Dei genitricis, ac sancti Joan- neglectan), ut nullus plane ab hisce religionis cul-
nis Baptistaj pra?-cursoris ;
quibus verbis cum tam tus tum illi fuerit delatus. Verum liac in re falsum
Brunonem quam Lanvinum in sanctissima? Dei ge- fuisse scriptorem illum, ex iis, quaesub contextae a
nili-icis ecclesia habitasse, non obscure hic innuat, se Sancti Vitee finemin litteras mittit Blomenvenna
toto Sanctum tempore, quo in erenio Calabrina verosimile apparet. Etenim ibidem sic habet «Al :
versatus est, in prsefato antro commoratum esse, B ^«^c loca (nempe ad autrum, in quo Sanctus habi-
BlomenvenncB aliorumve, absque antiquo vade id tarit, et ad ecclesiam S. Maria> de eremo) populo-
asserentium, aucloritate prudenter quiscredat? rum caterva;, senes cum etmu-
junioribus, parvuli
Blomenvennee quidem alii scriptores recentiores lieres, nobiles et ignobiles, principes et
domini ob
suffragantur; verum nec hi ullum pro se laudant sanctissimi Brunonis venerationem et devotionem
auctorem monumentumve antiquum. Nec est cur ad ojus etiam heneficia obtinenda, quasi degat in
pro iis in medium hic quisquamadducat, qua» me- humanis, cum attendentes, certatim confluunt, re-
morato antro, ut Zanottius in sancti Vita cap. 31 verenter accedunt, orant, adorant. Praecipue vero
in fine testatum facit, inscripta leguntur, sequen- antruin seu specum, de quo supra, in quo fere
tia verba : « In summa veneratione ac reverentia seniper solus DominofamuIabatur,tantareverentia
habendus est locus iste, fratres carissimi, in quo et affectu, incredibilique fide frequentatur, quod
fidelis Cliristi servus ac sacrse paginoe doctor Bru- etiam quandoque plures cernunturnon nisi nudis
no multiplici poenarum genere corpus suum aftli- pedibus a monasterio preefato (S. Stephani nempe)
xit; inquo post hujus miserse vitse cursum ad coe- illud accedere. Alii flexis genibus ambulando an-
lum evolavit enim hflec vel statim aSan-
; » fuisse trum sacrum, terram et saxaexdevotione lingen-
cti obitu, vel saltem haud dudum post antro appo- ^ tes, lacrymisquc infusi circumeunt. Porro de antro
sita, procerto quis asserat ? Quod ad me pertinet, ipso seu rupe aliquid pro maximis habituri reli-
mullum dubitandum reor, an Sancti canonizatio- quiis detrabunt, atque ita ad propriaremeant cum
ne, uti eam vocant,antiquiorasint.Brunonemitaque gaudio.
subinde quidem,quo orationi divinarumque rerum 751. « Quanta vero devotione ad huiic sanctissi-
meditationi ac conteniplationi quietius vacaret, in mum PatrcmBrunonem afficianturCalabria' cpisco-
antrum, a Blomenvenna memoratum, quod a S. pi, abb%les, pra;Iati, religiosi, principes eliam,co-
Maria; de eremoecclcsia seu monasterio,quodSan- mites, barones vulgusque universum, nemo vcrbis
ctus incolebat, haud multum aberat, secessisse, explicare sufficiet. Est praiterea non longe a mo-
haud difticuller crediderim; habitaritne tamen in nasterio preefato spatio passuum 300 nemus am-
eo, hferebo dubius, donec validiora, quae omnem plissimum, quod Golo nominant, ab ipso scrvo
de lioc dubitationem animo eximere nata sint, ar- Dei depulatum ap instauralionem monasterii ejus
gumenta producantur in medium. duntaxat. Si quis vero ausu temerariocpntrasancti
XLVI. Leo Xpapa
ordini Carthusiensi Turritanum viri ordinationem venire atlemptaverit (fama est
m Calabria S. Slephani rnonasterium jubet resti-D omniumCalabriaj populorum longa experientia fir-
tui, cultumqae Sancti ccrlesiasticumpe?'mittit mata) divinam ultionem non evadit. » Ha!c ille :
749.InTitulisfunebribus aon paucisinfrarecuden- qu3e cum, Sancto nondum diu per Leonem X in
disseudiversarume(;cl(!siarummonasteriorumve ad sanctorum, scupolius exdicendisboatorum, album
recudendas, quibus
litteras encyclicasinfra pariter relato, in litteras miseril, nec tunc primum, cum
S. Brunonisobilusnuntiatus eisaSanclieTurritana id factum a pontifice illo fuisset,eximiuniplane ac
eremo discipulis fuorat, responsiriis non tantum singularem,quaIomverbis rccilatisdopingil,cuItum
a doctrina virtuteque exiinia Sanctus laudatur, ve- in Calabria sancto fuisso delatum, vcrosimilo ap-
runi etiam eum non tam illoruin, qui responsorias pareaf, Bailleto asseronti,Brunonem, cum boalis a
illasdabant,quam lioscemet illiusprecibusindigcrc Leono papa adscrilioreliir,l'uisso el ox omniumfere
declaratur; quod saiic illiini pro viro sancto cogni- in Cal.ihria iiicinoiiailclcliiin. el luillo ibidom ouHu
tuin jam tuin uiiivcrMin riiisso arguinenlo csl.Vo- airccliim.iiuliilnlaiilcr assciiliri iion ausim,maxime
rum, otsi rcs ila hahucril, aiiiii lamcii jain ampliiis cuiii cx vciicialiuiic. ([iia erga Sanetum.otiamboa-
quadringenti, (jiiod ininiui viilcti p >lcsl, ah cjiis lis luiiiliim aihcrijilmn, Calabria' populos fuisse,
obitu erant ela}):;i, ciim necduin a(|uiipiain, (pian- recitata Blomouveiuuv verha indieant. verosimilo
463 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 465-
appareat, fuissc i oliain (•ullumSanctis propriiim A rJiiiflo jaui iiideal) anno llJOi- cogitnrint, ipsemet
ab hisce delatuin. Camilhis Tulinus, qui id jam tum ab iis factum,

7152. Vcram,ut ul sit,fuissc cum oquidein,etiani verl)is mox datis scribil, dubilare me facit. lilenim
eumnonduniLeatorumlionoresaCarlluisianispublice in chronico, quod (loncinnato a se ordinis Carthu-
sibideferriobtinuisset, proSancto ab hisccabisque siensis prospeclui allcxuit, ita memorat : « Aniio
habitumhcnoratumve, ex apparitioiiis, qua Bruno Garthusiani monachi iu capitulo generali Ja-
i'oO'6
sese una cum S. Vincenlio Fcrrcrio spcctandum cobo de Aragonia Carthusifc Neapolitanai,Mattli.T,o
AloysioBcrtranoa^grotanti exhibuit, relatioue jam Bononieusis, Ludovico Mautuai, Ilugoni Romanai
data,utpoteinquaergaBrunonem,tanquamsanctum, prioribus demandarunt,ut monastcrium S.Stephaui
modo peculiari afrectusisfuisselraditur,fascstcolU- religioui restitueudum ci.rareut. Hi postvarios eam
gereutietiamexeo,quodCarlhusianitandem,quicum memoratis cardinali etTornafrancia traclatus,post
fatente ipsomet. Bailleto, privatim saltem sancto- decennium protraclos, mutuis hinc inde pelilioni-
rum honoribus in Darthusiis a Calabrina diversis bus couclusis, eo controversiam adduxeruut, ut
colebant, de ilhus seu canonizatioue seu beatifica- monasterium iu summi poutificisLeouisXmanibus
tione procuranda etiam cogitarint. Camillus Tuti cardinalis resignaret, quo adimpleto,poutifex Car-
uus sEcpissime jamlaudatas,in historiai ordiuis Car- B thusianis cum oinuibus ejus bonisiterum coucessit
thusiensis prospectu ad annum 1 aO i, pro quo tamen et tradidit, et abbatialem titulum suppressit per
perperam memorifE «In
scribitur 1503, itaprodit : bullam dat. Rom« 1513. » Quare, cum Tutinus,
geuerali (Carthusiauorum) capitulo, hoc auno ce- ordinis Carlhusieusis prioribus hic uominalis a ca-
lebrato, priores Garthusiaui tractaruut de procu- pito geuerali, ut mouasterii S. Stephani recupera-
rauda canonizatiouc S. Brunonis, et derecuperan- tionem teularent, auuo denium 1505, quod jam
da CarthusiaS.Stephanidenemore,quaj fereauuos iude- ab auno 1504 factum fuisse, verbis supra re-
terccntum penes Cistercienses, et deinde (saeculi citatis in prospectu docuerat, in mandatis datum
nimirum, si in brevi mouasterii S. Stephani de fuisse, hic scribat, hocne, au illo anno Carthusiae
nemo Chronico apudTutinum pag. 195 recte note- S. Stephaui recuperationem tentare decreverint
tur, quinti decimi iuitio, aut etiam uouuihil citius) Carthusiani, dubium sane ipsemet efficit.
ad abbates commeudatarios pervenerat. Hiuc ad cum monasterium illud postquam
754. Attamen,
litem prosequendam Jacobus de Aragouia, prior anni jam decemab incepto de restitueudo eo Gar-
Carthusiai Neapolitan», Matthccus prior ôuonia», thusianistractatu essent elapsi, iu mauus poutificis,
LudovicuspriorMantuanse Carlhusia3,etHugo prior c[ui id deiude
Garthusianis reddidit, resignatum
Carlhusiaj Romause deputantur.Erat eatempestate fuisse, verbisproxime datis etiam tradat, fuisse
abbas commendatarius Ludovicus cardinalis de Ara- vere jam inde ab anno 1504 a Carthusianis dedicto
gouia,FerdinandiI regis Neap. uepos. Jacobusigi- monasterio recuperando tractatum, verosimilius
tur,quem supra memoravimus, cum esset cardi- apparet, quod bulla, quaid eispontifexLeoX reddi
nalis affinis, Romee cum eodem caiterique priores jussit, anno 1513, uti ipsemet etiam Tutiuus verbis
de reslitutione aguut, et plurimishincindearticulis quidem ab

recitatisfatetur, data uotetur, facileque
discussis, et conditionibus appositis, cardinalis se anuo 1504,non tameu ab auuo 1505 ad anuum us-
exuere passus est. Verum cum ejus reddilus jure que 1513 annos decem excurrisse, queat intelligi.
emphiteotico ab EvangelistaTornafranciaCataceusi lustrumentum illud, quod et ei locum hic concedi,
possidereutur, quo [«« qui?] etiam suojuri cedere postulatum a uie fuerit, et nounuUa, qusejam di-
promiseratjJacobuscffiteraimplelusNeapolim venit cta sunt, coufirmet, huc transcribo. Hisce verbis
sed Evaugelista, quemoblatoe conditiouispoenitue- concipitur: «Leo episcopusservusservorum Deiad

rat, fuga dilabitur; verum regiis adhibilis diligen- perpetuam rei memoriam. Pro cniumissouobis de
tiis interceptus, ac promisso stare coactus est. » super apostolaLus oflicio quo universalis Eccclesiaj
non tautum Garthusiauos sancti Pa-
753. ILaille, D regimini prsesidemus, de ecclesiarum et mouaste-
tris sui canonizationi procurauda?, verum etiam riorum, aliorumque regularium locorum omnium
Calabrino S. SLephaui monasterio de uemore recu- statu prospere et salubriter dirigendo coutiuua
perando animum adjecisse operamque porro de- reddimur atLenLione solliciti : unde aliqua ex ei-
disse,tradens.Neque veroreligiosorum illorum viro- sdem monasleriis eL locis, ut iu eis gratior Deo vi-
rum frustra hic couatus fuit ;

primo enim S. Ste- geat observantia, crescat divinus cultus, et fide-
phaui domum seu mouasterium ordiui suo restitui, lium augeatur devotio, uovisuonnunquam commi-
ac deinde in album, si uou sanctorum, beatorum timus gubernauda rectoribus, per quorum soler-
sallem, primumsuum iusLitutorem ponliiiciaaucto- tise studium et providam diligentiam mouasteria
ritate referri obtinuerunt, uLi paLescet ex iis quae et loca ipsa, etiam alias voLivis iu spiriLualibus et
de duobus hisce capitibus pro iusLituti mei ratioue temporalibus proficiant iucrementis.
dicendaliic sunt.A Calabriui monasterii recupera- 755. « Saue monasterio S. Stephanide Bosco Ci-
tioue, quod hajc Saucti canouizationem seu potius sterciensis ordinis Squillacensis dioecesis, quod di-
boalincalioucui prfpcesserit,duco iniliiim.Ac primo lectus filius nostcr Aloysius sancta? Maria^ in Gos-
({uidem au Garthusiaui de monasLerio illo rccu])e- medin diacouiis cardinalisexconccssionc etdispeu-
465 ACTA 400
satione apostolica in commendamnuper obtinebat A dem Cartliusiensis ordinis,infra cujus provincia? li-
(commenda liujusmodiex quod idem Aloysius

eo, mites dicta domus S. Stephani consislit, Carthu-
cardinalis illi hodie in manibus nostris sponte et siensis ordinis et illius fratrum hujusmodi nomine
libere cessit, nosquecessionem ipsam duximus ad- corporalem domusS. Stephani bonorum ac jurium
mittendam cessante) adhuc eo, quo, dum eidem et pcrtinentiarum prsedictarum possessionem per se
Aloysio cardinaU commedatum fuit, vacabat,modo vel pcr alium seu alios propria auctoritate libere
vacante; nos vero, ultimum dicti monasterii vaca- apprehendere, et, sicut pra-mittitur, regendam et
tionis modum, etiamsi ex illoqusevis generalis re- gubernandamperpetuo retinere, illiusque, fructus,
servatio et in corpore juris clausa resultet^prsesen- redditus et proventus in fratrum et domus eorum
tibuspro expressis habentes ad provisionem super usus utilitatemque convertere, dioecesani loci et
regimine celerem eetfelicem,ne

ipsius monasterii cujusvis alterius licentia super hoc minime requi-
monasteriumipsumlongse vacationis exponaturin- sita.
commodis, paternis et soliicitisstudiisintendentes, 7o7. )' Ac priori et fratriliusin ipsa domo S. Sle-
post deliberationem, qiiam desuper cum fratribus phani pro tempore degentibus, quod ipsi et dicta
nostris habuimus diligentem, demum ad dilectos domus omnibus etsingulis privilegiis, gratiis, im-
filios fratres Carthusiensis, ordinis,in quibus regu ^ munitatibus, indulgenliis, exemptionibus^prceemi-
laris disciplinfB observantia, vitte sanctimonia, et nentiis, favoribus, et indultis spiritualibus et tem-
exemplares mores in dies tam quam novi palmites poralibus, quibus alice dicti Carthusiensis ordinis
in agro Domini' pullulare noscunlur, direximus domus aut priores et fratres in illis pro tempore
oculosmentis nostrre. Sperantes, quodsiin mona- degentes generaliter utuntur, potiuntur, etgaudent,
steriopraedicto, in cujus ecclesia corpus S. Bruno- ac uti,potiri, et gaudere poterunt quomodolibet in
nis dicti ordinis Carthusiensis instilutoris dicitur futurum, uti, potiri, etgaudere libere et licite pos-
esse reconditum, etquod, utab aliquibus asserilur, sint, de simili consilio auctoritate prfefata indulge-
olim ejusdem Carthusiensis ordinis domus fuit, di- mus,non obtantibus constitutionibus et ordinatio-
gnitas abbatialis et Cisterciensis ordo perpeluo- nibus apostolicis, ac dictorum ordinum juramento,
supprimerentur etexstinguerentur, etordo Cartliu- confirmatione apostolica, vcl quavis flrmitate alia
siensishujusmodiinstitueretur, etplantaretur: etde roboratis, statutis et consueludinibus cffiterisque
caetero monasteriumipsum domus subeadem invo- contraiîisquibuscunque.Nosenim ex nunc irritum
calioneS. Stepbani nuncuparetur, et dicti Carthu- decernimus et inane,si secus super Iiis a quoquam
per eos juxta ipsorum rilusQ quavis auctoritatescienter vel ignoranter contigerit
siensis ordinis fratribus
et mores ac regularia instituta prout alifc ejusdum attentari. NuIIi ergo omnino hominum liceat hanc
Carthusiensis ordinis domus regunturetgubernan- paginam nostraj suppressionis, exstinctionis, con-
tur, regendumet gubernandum perpetuo concede- cessionis et decreti infringere, vel ei ausu temera-
retur, ex hoc gratia Deo etaccepta in dicto mona- rio conlraire. Si quisautem hocattentare prajsum-
sterio introduceretur benebeatequevivendi norma, pserit,indignalionemomnipotentisDei,etbeatorunj
augeretur divinus cultus, aliasque ejusdem mona- Petri etPauIi apostolorum ejusse noverit incursu-
sterii statui in spiritualibus et tempoi'alibus cum rum. Datum Romaâpud S. Petrum anno incarna-
circumvicinorumfideliumspiriUialiconsoIationefe- tionisDominicae millesimo quingentesimo tertio de-
liciter consuleretur. cimo, decimo septimo Kalcndas Junuarii, Pontifi-
7;)0.«Quibus omnibus debita meditationepensa- catus nostrianno primo. » Carthusianis itaque,ut.
tis,de dictorum fratrum consilio, auctoritate apo- es hucjam transcripta RuIIa manifestum est, Cala-
stolica, tenore pra^sentium in eodem monasterio brinum S. Stephani de Bosco monasterium, si a
quovis modo, el ex cujuscumque persona vacet, Ludovico seuAIoysiode Aragonia,S. Mariaiin Cos-
etiamsi ejus provisio ex quavis causaad scdem apo- medin diacono cardinali, de quo in Pontificum et
stolicam specialiter vel gencraliter pertineat, di- ^ cardinalium Vitis tom. III, col. 187, Oldoinus, risi-
gnitatem ahbatialem etCistercicnsem ordincm hu- gnatum,anno l;il3, 10 Deccmbris die, Leo X resli-
jusmodi pcrpetuo supprimimus et exslinguimus, et tuit; hujus autem haud dudum post possessioncm
dictum Carthusienscm ordinem,itaquodde c«tero illi adiere.

non monastcrium, sed domusejusdem S. Stephani 758. « Jacobus de Aragonia, » inquit iu suo ov-
sit ct denominetur,instituimus;iIIudquecum omni- dinis Carthusiensis prospectu ad annum Ibl4 Ca-
bus etsingulis ejus mobilibus etimmobilihusbonis, millus Tutinus, « prior Neapol. cum priorc Clari-
juribus et pertinentiis suis, dictis fratribus per montis, aliisque monachis ct fralribus conversis
unum priorem et fratres in decenti numero juxta Carthusianis dic 27 Februarii monasterii S. Ste-
eorum ritus et morcs ac instituta regularia praMli- pliani de nemore possessionem cepit. » Dicti itaquc
cta, ct proutaliaidicti Carthusiensis ordinisdomus monasteriiposscssioncmannil.Mivigesimascplima

regunturct gubernantur, regendumet gubernan- Fcbruarii dic ac proiu trihus noiidum postquam id
dum perpetuoconcedimus.Itaquo liceat dilectis filiis eisrcslistulum fuissct, elapsis mensibus, possessio-
modernis dicti Carthusiensis ordinis visitatoribus in ncm adicre Carthusiaiii (pii aiitcm faclum id sit,
;
provincia rcmotioris Lombarditejuxta morcmejus- Zanottius in sua dc S. Brunonc Historiacap. 33 sc-

;
467 S. nRUNONlS CARTHUSIANORIJM INSTITUTORIS 468
quenteni fcrc in niodnm cxpoiiil ; J.icohns dc Arn- A J^ms paler fainili.-vSjlolfidelcscondnxil oporarios,ut
gonia, CarLlinsije Neapolitana! prior provincia^-tûe uberiores in dies ex ea fructussanctrcEccIesiffipro-
visilaLor, ac PeLrus Acerri^CIaromontanai in Basiii- veniant, et odorem suavitatis profcral, ct sanctita-
cata rcgni Neapolitani provincia Carlliusiai prior tis.
convisitatorque, qui designatiad id fnerant, priorcs 760. « Ipsius naniquc ])cali confiissoris miiUiplcx
Bononicnsem, Mantuanuin et Romanum adjuncLos docLrin«,vita!castigatissima>, innoccntia', ac mun-
sibi babenteslittcrisqne ponLificis ac rcgiis mnniLi, ditiaj exemplum plurimosgenerans sancla adoptio-
auxilio, qnodeis Adamns Toraldus, RaduIaLi l)aro, nisfilios, gcncrat({ue, etnutrit in dies incessanter;
pra?sliLit, sese ad S. SLepliani monasLcrium contu- cujus meritis ordu prwfatus exornatur, ct compro-
leruiit; quo cuin pervcnissent, a CisLerciensibus, batur miraculis, et assidue,quasi de virtutc in vir-
qui voiuntatis pontiricis,per acceptas al) hoc littcras, tuLem, crescit, rigans monlcs dc snperioribus suis,
jam ante facti fucrant certiores, supplicanliuni in et de fructu odorum suorum satiatur terra.Idcirco
morem inter festivum a^ris campani sonitum obviam nos nna cum prffifatisprioribusab eodem Domino,
venientibus recepli ecclesiam mox sunt ingressi, Domino nostro, venera])iJiumvirorum Francisci de
cumque liLteraspontificias ac regias prcelegissent. Puteo moderni generalis, aliorumque priorum, et
raodo a jure praiscripto, monasterii possessioncm, B universorum monachorum, monialium, converso-
so]einnibus postrem factam Deo actis gratiis,iidie- rum, et personarum dictiordinis nominehumiliter
runt. Itafere quantum ad substantiam il]e e Cala- supplicavimus, ut pro omnipotentis Dei g]oria,qui
briai monumcntis mss., quro, quod recentiori me- in suorum exsultat veneratione Sanctorum,acbeati
moria gesta memorent, lidcm hic mereripulo.Leo prsedicti confessoris honore, illiusque evidentissi-
porro,qui erga Carthusianos benevolum sese pra:"- mis sanctitatisoperibus, signique virLutum, quibns
fati monasLcrii rcsLitutione monstrarat, alio haud in carne positus claruit, et ad coelos evocatus per-
dudumpost majori adhucfavore eos aifecit. ELenim petuo splendet,proquetam prseclari ordinis decore
eodem anno 1514 miraculis, quee a S. Rrunone pa- de apostolica munificentia, et benignitalesubscxta
trata ferebantur, via judiciaria non discussis, Car- OcLobris die, qua die, posiLa carnis sarcina, idem
thusianis, ut festum ejus annuum officio ecclesia- bealus Bruno confessor adperpeLuam evolarit glo-
stico celebi'are, ejusque in precibus horariis com- riam, festum quotannis in ejus memoriam, ac so-
memorationem quotidie agere possent, vivse vocis lemne officiuin dignis in Domino laudibus, et bo-
oraculo concessit. Idlitterae, quas ea dere Antonius noribus celelirandi,et commemoraLionem ejusdem
cardinalis Papiensis, Carlhusianorum protector, ca?,teris diebusfaciendi licentiam concedere digna-
ipso anno 1514 ad hos dedit, manifestum faciunt. ^ retur; quamvis idcm beatus Rruno confessor non
Eas adeo, quod cLad SancLi noslri gloriam muILum reperiaLuralitercanonizatus per summos pontifices
facianl, e Benedicti XIV papai de beaLorumcanoni- pra?deccssorcs suos, ut moris cst.
zaLione eLservorum DeibeaLificaLionelib. i,cap.4i, 761 « Qui pra^fatus sanctissimus Dominus noster
.
huc transcribo. papaasserens,se jamdudum de laudibus, ac sancti-

749. His verbis concipiuuLur : « AnLonius mise- tate ejusdem beati confessoris plurimaintellexisse,
rationedivinatituUsanctffiPraxedissancLeeRomano?. arbiLraLus dignum esse, ac consonum raLioni, ut,
Ecclesiai presbyter cardinalis Papiensis necnon to- quem Deusin hoc sseculo tantis donis et graLiis in-
tius ordinis Carthusiensis protector universis, et signivil, assumptumin coelis, magis ac magisvene-
singulis prsesentes nostras inspecturis, et lecturis randum, et cui viventi dederat cor omnipotens ad
salutem inDomino sempiternam. Cum ex nostro pra^cepta, et legem vila',, et disciplinye,eidem nunc
protectionis officio benevolentiaque, ac pietate,qua apud thronum divinse glorise existen ti impendatur in
universo Carthusiensiordinipraidicto afficimur, ho- terris debitEe devotionis obsequium; hujusmodino-
die ad pedes sanctissimi doniini nosLri Leonis di- stris, et preefatorum priorum supplicationibus li-
vinaprovidentia papaiXprajsentavimus venerabiles D bcnter annuens,dictis domino Francisco moderno,
religiosos viros DD.Matthanim Bononiae,Ludovicum ac pro LemporegeneraliexisLenti, etaliis prioribus,
Itfantua?., Jocobum Neapolis, et Hugonem S. crucis monachis, monialibus, conversis ac personis dicti
in Urbe ejusdem Carthusiensis ordinis domorum ordinis, in ipsius ordinis duntaxat domibus,et eo-
priores; et tam nos, quam religiosi pra?dicti plura runi ecclesiis, seu capellis, fcstum praidictum so-
de laudibus, praeconiis, ac vitse sanctitate beati lemniler colendi, eL devotione debita celebrandi,
Brunonisconfessoris, ejusdemordinis Carthusiensis pra-fatique Brunonis corpus, et memoriam dignis
primi fundatoris, ac institutoris, sanctitati suae rein Domino laudibus prosequendi, et venerandi,
tulissemus,et exposuissemus; qui Vir bealus, decli- officiumque conveniens in honore ipsius beati con-
nante Christianamilitia, etpropter iniquilatis abun- fessoris agendi, et decantanti necnon comme-
dantiam charitate plurimum Irigescente, tanquam morationem singulis diebus faciendi, ex tunc,
dux strenuus ad resistendum hostibus novuin in et de ctBtero in perpetuum cum Dei benedictione
Ecclesia insLruxitet instauravit exerciLum, eLinvi- liccntiam viva? vocis oraculo nobis facto benigne,
neam, quam Dominussua dexLerai)lanLaverat,jam ac favorabiliter concessit pariLer , ac indulsil
vitiorum vepribus et spinis obsitam, veluti solertissi non obstante quod idem beatus Bruno confessor
m ACTA 470
uon inveniatur aliter canonizatus, ut supra prae- : A nis sui institutorem lionorare modojam dicto pos-
scntibus quoquo iljidcm reverendissimo in Christo sent, anno 1514, 19 Julii iie indulsisse, Antonii
patre D. D. Laurentio Putio tituli sauctorum qua- card.nalis recitatai litterte, eo ipso anno 1514acdie
tuor coronatorum sanctse Romana; Ecclesios pre- 19 JuUi, quo breve bujusmodiex Zanottii opinione
sbytero cardinale et reverendo patre domino Eran- datuni fuisset, signatse, fidem faciunt; ut sane,
cisco Amellino camerse apostolica! clerico. quin is scriptor hallucinatus hic sit, dubitari nulla-
762. « Quare, ne apud quemquam de hujusmodi tenus debeat. Nec ii qui S. Brunonem a Leone de-
concessione possit aliquod dubium suboriri, praj- cimo canonizatione, ffiquipollenti saltem, Sanctis
sentes manu propria subscriptas, etnostri soliti si- fuisso ascriptum contendunt, ab errore immunes
gilliappensione munitas confici jussimus, et per videntur, quemadmodum § scquens aperiet.
nostrum quoque ?ecretaj'ium subscribi fecimus in
fidcm, robur, et testimonium preemissorum, etve-
§ XLVU. LeoAn X
papa Brunonem etiam canoui-
znril, qucenam, ad gloriam Sancti posthumam
ot
ritatis. Datum Roma; in apostolico palatio die 19 fdci.ndiii,conceimm ab hoc pontifice cultum ei
mensis Julii anno loii, pontificatus vero Domini dcfcrcndi facultatem proxime sint secuta.
nostri annc secundo. Antonius cardinalis Sanctse 764.Leonem X papam non tantum, utecclesias-
Praxedis protector manu propria. Antonius Testa B ticus Brunoni cultusdeferretur, concessisse, verum
Verulanus. » Tales sunt littera>, quibus Antonius, etiam Sanctiseum ascripsisseseu canonizasse, non-
S. R. E. tituli Sanctse Praxedis presbyter cardina- nulli existimant; ac imprimis quidem ex his exsti-
lis Papiensis, ordinisque Garthusiensis prote^-tor, tisse videtur eruditissimus Annalium ecclesiastico-
publice testatus est, quibuscumqiie ad hunc ordi- rum parens Baronius, utpole in suis ad Martyrolo-
nem spectantibus sive viris sive mulieribusfacuUa- gium Romanum adnotationibus hodie de Brunone
tem deferendi S. Brunoni cultum, iisdem litteris ita observans Vita functus est anno Domiui 1101,
:
expressum, Leonem decimum, summum pontifi- relatusque est inter sanctos a Leone decimo pon-
cem, vivae vocis oraculo indulsisse. Zanottius in liflce. » Verum aliter longe sensit Benedictus XIV
adornata a se Brunonishistoriaseu Vita, cap. 33,
S. papa ; etenim De servorum Dei beatifica-
in suo
ita fere quantum ad substantiam scribit Leo de- : tione beatorum canonizatione opere, lib. i,
ct
cimus papa auuo 1514, die decima nona Julii, Bre- cap. 41, § III, nullo pacto dici posse sanctumBru-
vi,ab Antonio cardinali Papiensi, ordinis Carlhu- nonem a Leone X canonizatum fuisse, contendit,
siensis protectore, sibi oblato, subscripsit, quo, ut et sane non immerito, uti probant, tum qute ip-
monachi, moniales, atquse alise qua?cumque per- Q semet ibidcm adducit, tum quos nos modo adduc-
sonffi S. Brunonis institutum profitentes, in mo- turi hic sumus. Cum canonizatio, uli infradocebo,
nasteriis suis S. Brunonis festum solemni ritu offi- cultus pi'a3ceptum importet, non fuisse sane Bru-
cioque proprio sexta Octobris die quotannis cele- nonem vivfe vocis oraculo, quo, ut ei cultus eccle-
brare, ejusdemque sancti Patris sui commemora- siasticus deferri posset, anno 1514 dunlaxat im-
tionem in quotidiano officio ecclesiastico facere pertiisse Leonem X papam, e recitatis cardinalis
possint, concessit. Brevishujusmodi autographum Papiensis liLteris intelligitur, in sanctorum nume-
in majori Carthusia modo asservatur, in eoque rum ab hoc pontifice relatum seu canonizatum,
pontificiae approbationis testes fuisse leguntur car- manilestum est. Quare ul, sanctum Carthusiano-
dinalis Laurentius Puccius et PYanciscus Armelli- rum institutorem canonizatum a Leone fuisse ve-
nus, reverendo^ camerfe apostolicoa ch.'ricus. i'um csse queat, oportet ut allera hic illud post
763. Ita fere, ut jam monui, quantum ad sub- declarationc, vel viva) itidem vocis oraculo vel lit-
stantiam ille. Veriim rocitatas Antonii cardinalis teris expressa, fecerit. Verum declarationis, vivoe
Papiensis litteras fuisse abs hoc scriptore pro Bre- vocis oraculo factic atque a declaralione, in cardi-
vi, quod Lco docimus papa concessorit, perperam nalis Papiensis litterismemorata, distincta;, qua
acceptas, dubiiandum non est, cum datum hoc ^^ in sanctorum numerum Leo papa Brunonem re-
fuisse scribat codem anno et die, quo illse data? tulerit, nullusomnino scriptor meminit.
notantur, easdemquo, quarum tamen nomina 765. Quod autem al litteris seu bulla cxpressam,
paulo alitor scribit, porsonas etiam, nempe S. R. E. qua id fecerit, declarationem spectat, Tutinusqui-
cardinalem Laurentium Putium, Franciscum et dem in Ilistoria? ordinis Carthusionsis prospcctu,
Amellinum, Camcra? apostolicai clericum, qui pon- pag. 135, postquam, Leonem X, ut publicus S.Biu-
tifici, cuui viva; vocis oraculo praifatam facultatcm noni cultus defcrri possct, anno 1514viva>. vocis
Carthusianis CDncessit, in ipsis rccitatis Antonii oraculo conccssisse, narravit, ad annum 1515 sub-
cardinalis Papionsis littcris adfuisso momorantur, jungit : « Leo X buUam cauonizationis sancti Bru-
Brevis paritor, quod Looni docinio Antonius car- nonis generali ordinis Cai'lhusiensis transniisil, ct
dinalis, ordinis Carthusionsis protoctor, obtulcril, in eu plura in ordine servanda injungil. » Tutino
approbationi seusubscriptioni, porpontificcm hunc porro, bullam a Leonc, ([ua Sanctus canonizalus
facta^, pra.'sontes adstitisse affirinet. Ad haic Leo- fuerit, datam fuisse, hic tradcnli, alii etiam non-
nem, non Brevi, quod concesserit, sed vivai dun- nuUi assoutiuntur. Nescio lanien, anhisce acconseri
taxat vocis oraculo, Caithusianis, ut sanclum ordi- debeat Surius. Etsi enim ad scriptaj a se Saneli
471 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 472
nostri Viloc calccin niclncc 1: n modum cjus A slro sua gratia dcdcrit ct conccsscrit iicentiam ct
oanonizationcni describat ; aucloritatem, ut in singulis domi))Us dicti nostri
Papa Leo, gettis et majestate verendus, ordinis, et earum possimus
ecclesiis seu capcllig
CanUneis pntribus celebri circumdatus actu, festum beati Brunonis Patris noslri solemniler co-
Certior est factus, quam sancte vixerit olim lere, et dobita devotione celebrare. ejusque corpus
Bruno ; quod obsequium, dum vixit, prsestitit nrbi, cl memoriam Domino laudibus proscqui
dignis in
Quodque per hunc cultu divino Ecclesia crevit. et venerari et officium conveniens in honorem ip-
ffitjus et audierat certo miracula quwdam.. sius agcre et decantare, nec non commemoratio-
Propterea votis Patrum concordibus illum ncm singulis diebus de co facere, et alias, prout
Rettulit in Divos ; festum concessit eidem in desuper confectis littecis (nimirum cardinalis
Octobris sexta celebrari luce quotannis ;
Papiensis, quas § pra^ced. dedi) plenius continetur,
[Illo nempe die moriens ascendil olympum) 767. « Proptcrea ne tanlam gratiam ncglexisse
Erigere huic statuas, ac sedifxcare sacella videamur, ad Dei et ejusdem Patris nostri laudem
Permittens ; super his confecta diplomata confcrt. et honorem, Ordinis incrementum, ct nostram
Ordinis haec nostri mater Carthusia servat nostrorumque omnium salutem, consolationem, et
Inter Romani multa instrumenta senatus ; B pacem, dictarum litteiârum mentcm et tenorem in-
huic tamen descriptioni praefigit liunc titulum : sequentes, volumus ct ordinamus, quod de caetero
(( Canonizatio, ut vocant, S. Brunonis carminecon- annis singulis perpetuis futuris temporibus die sexta
scripta » quibus e vocibus, fueritne vere a Leone
; mensis Octobris, qua die idem Pater noster, carne
papa Bruno canonizatus, dubitasse potest videri. solutus, beata fuit immortalitate vestitus, festum
Ad hasc per diplonia, cujus hic meminit, cum Za- prsedictum in omnibus ct singulis domibus totius
notlio (adi num. 762) Breve duntaxat, quo Sancti Ordinis nostri prsedicti et earum ecclesiis seu ca-
cultum Leo permisit, fortassis intclligit. Ut ut sit, pellis in honorem et sub nomine et vocabuloejus-
bullam equidem, qua S. Brunonem LeoX canoniza- dem beali Brunonis confessoris cum candelis so-
rit, datamnon fuisse, pro indubitato debet haberi. lcmniter cclebretur, etab omnibus ctsingulis prio-
766. Idsicoslcndo : quodsibullahuiusmodi,quse, ribus, monachis, conversis, et aliis pei'sonis dicti
facta licet tum Roma?, tum alibi diligentissima in- nostri Ordinis debita devotione colatur, ejusque
dagine,invenirihaudpotuit,anno 1513 aLeone data corpus et memoria dignis in Domino laudibus ve-
fuisset,ea utique aut generali reverendorum Patrum neretur, fiatque ct decantelur de eo ipsa dic sexta
Carthusianorum capitulo, die septima Maii ct se- Octobris solemne officium cum duodecim lectioni-
quenlibus dicto anno 1515 in Carthusia Majori ce- bus, capitulo, refectorio, et csteris cseremoniis,
lebrato, Maiumsit praegressa, aut certe, simense
si quae in solcmnibus festis candelarum solcntobser-
hoc generah eorumdem reveren-
fuerit posterior, vari, in hunc videlicct, qui scquitur, modum. Ad
dorum Patrum capitulo, anno 1516 die 21 Aprilis primasVesperasAntiphonasuperpsalmos,Sintlum-
et sequentibusin Majori itidem Carlhusia celebrato, bi. Responsorium, « Beatus servus. » Ad Matutinas
nota fuisset : neutriautemecapitulis hisce gencra- octo primaj lectiones, sermo beati Augustini episco-
libus notaillafuissc ullo modovidetur. Patrescnim, pi, qui incipit: « Dominus nosler Jesus Christus, »
ut quotannis, prout a Leone pontifice fuerat con- sicut in festo S. Martini. Quatuor vero ultima?, Ho-
cessum, S. Brunonis festum sexta Octobris die so- milia bcati Grcgorii papse, quse incipit : « Sancti
emni ritu celebretur, officium conveniens de eo Evangelh, » super Evangelio secundum Lucam :
agatur, quotidianaque in officio ecclesiastico com- « Sint lumbi vcstri, » sicut in festo S. Bcnedicti. Ad
memoratio instituatur, in priori e duobus illis ca- Missam dictum evangelium : Sint lumbi vestri. »
pitulis generalibus ordinavcrunt, hancque ordina- Ca?tera omnia tam inMissa, utriusqueVesperis,Ma-
tionem nova condila in posteriori capituloordina- tutinis, quamcffiteris Horis fiant sicut unius confes-
tione confirmavcrunt, injungentes prseterea ut S. j) soris non episcopi, exceptisorationibus, quse dicen-
Bruno et in Litaniis conventualibus invocetur, et turprout infra in pede praesentis ordinationis sunt
martyrologio inscribatur bullam autcm, quaBru- ; notatse.Volumusparitcr et ordinamus, quod in vi-
nonem canon,zarit, cultumqueillumeideferripon- sermo
gilia dicti festi fiat abstincntia et in die fiat
non commemorant, facere id utique,
tifex jusscrit, in capitulo monachorumconversorumadlaudem
et
si bulise hujusmodi cognitionem habuissent, non ej usdcm Sancti ,e t ad reformationem Ordinis, et ces-
omissuri. Ut quam verum id sit, studiosus lector selur ipsa die ab omnibus operibus, ut divinis lau-
pcrspiciat, nihilque, quod ad gloriam Sancti post- dibus facilius et devotius intcndere valeamus.
humam spectet, prseteream, ambas ordinationes 768. (( Item ordinamus,quoddictumfestumscriba-
illas, e Majori Carthusia a Carthusiano Parisiensi tur in Calcndariis ordinis sub dicta die scxta Octo-
supra sa?pissime jam laudato mihi procuratas huc bris, et in Letaniis post sanctum Benedictum po-
transcribo. Prior seu illa,qusein capitulo generali natur, scribatur, et ab inde dicatur «SanctcBruno,
anni 1513condita fuit, sic habet : « Cum sanctissi- « ora pro nobis. » Itcm pariter Ordinamus, quod
mus dominus noster dominus Leo divina providen- singulis diebus, quibus csetera dicuntur solita suf-
tia papa decimus et modernus, nobis et ordini no- fragia in Matutinis et Vesperis, immediate post
473 ACTA
commemorationeni sancti Joannis fiat de eo mo- * ctum coli, vivse duntaxat vocis oraculo impertie-
memoralio inliuncmodum Antiphona, Similabo.
: rat, facultatis mentionem in priori facere capituU
Versus, Justum deduxit. Oralio, » Omnipolenssem- generalis anni lalo Patres non omiserint, quis Bul-
» piterne Deus, etc. Ut per ejus intercessionem et te pontificicTC, cultum Brunonisecclesiasticum non
» merita divinam in prsesenti gratiam,et «ternam tantum permittentis, sed etiam decernentis seu
» infuturo gloriam consequi mereamur. » Sequun- praecipientis, si bullam hujusmodi novissent,men-
turOrationesadMissam dicendaj, quarumprima ditionem, arbitretur, capituli anni 1516 Patres fac-
cetur in die ad utrasque Vesperas,Laudes etTertiam, turos non fuisse in dictorum documentorumposte-
et quotidie ad commemorationem in Matutinis et riori, quoconfirmarunt, quod anteadecultu sancto
Vesperis. Oratio. « Omnipotens sempiterne Deus Patri suo deferendo, cum is a ponlifice, non pra?-
» qui renuntiantibus saeculo mansiones paras in ceptus, scd permissus duntaxat fuisset, statuerant ?
» ccelo, immensam clementiam tuam bumiliterim- 770. Adhaec in posteriori e duabus recitatis ordi-
» ploramus, ut, intercedente beato Brunone confes- nationibus, anno ex dictis lol6 condita, generalis
» sore tuo, vota, qua; profitcndo fecimus, fideliler capituli tunc celebrati Patres huUsa pontificiee, a
» implere, ct ad ea, quae perseverantibus in tc di- Leonedecimopapaad ordinis Cartliusiensis genera-
»gnatus valeamus salubriter perve-
es promittere, g lem miss8e,quahicpontii'ex S. Brunonemcanoniza-
» nire. Per. » Secreta. «Sacrandum tibi, Domine, rit, non tantum non meminere, sed bullam hujus-
» munus offerimus, majestatem tuam suppliciter niodi a Leone ad ordinis sui generalemmissam non
»exorantes, ut per intercessionem et merita bcati fuisse,inhac ipsa ordinationesua conjiciendi ansam
» Brunonis confessoris tui, a peccatis omnibus et praebent. Dum enim hac, utsanctus ordinissui insti-
» peccatorum omnium pcenis absoluti, acceptum tutor martyrologio inscribatur,pr8ecipiunt, non cum
» tibi sacrificium in tuee Passionis et nostree Re- Sancti, sed cum Beati dumtaxat titulo fieri id jubent,
» demptionis memoriam offerre valeamus. Qui vi- secus tamen verosimillime facturi,si bulla? pontifi-
» vis. » CoMPLENDA. « Pcr bcTC sancta, quse sumpsi- ciee vi, qua Bruno canonizatione saltem eequipol-
» mus, Domine Deus, piumin nobis accendesancta? lenti, ut vocant, canonizatus fuisset, Sancti titulum
» Religionis affectum, ut ejus, quem ut patrem in ei competere perspectum habuissent. A'ec est, quod
» terris colimus, vestigia insequentes, quod, te do- reponas, Brunonem in pnefata ordinatione, utpote
»nante, promisimus, te operante, implere,et cum quaper voceshasce, « SancteBruno,ora pronobis, »
» vitffi finis advenerit, ad te, qui via, veritas, et viin Litaniis conventualibus invocari jubetur, Sancti
» laes, pervenire mereamur. Qui vivis, » etc. /
titulo etiam condecorari : e coelitibus enim, qui in
769. Posterior, seu qus anno 1516 fuit prajscripta, Litaniis hujusmodi, publice recitari haud solitis, in-
his verbisconcipilur Ordinationem inpraicedenti
: « vocantur, tam ii qui sunt, quam li qui non sunt,
capitulofactamcircacelebrationem festi beati Bru- in sanctorum album canonizatione seu formali seu
nonis Patris nostri confirmamus, et eam perpetuo a?quipoIIenti relaLi, Sancti titulo solent affici. Ve-
in Ordine nostro observari volumus et mandamus, rum demus etiam, nufiius plane roboris esse, quoe
hoc addito, quod, sicut in Letaniis privatis, ita et 6 capitularibus Carthusianorum ordinationibus
in conventualibus ponatur et srribatur, et ab inde contra assertam a Camillo Tutino, quam ad ordi-
dicatur « Sancte Bruno, ora pro nobis. » Et in
: nis Carlhusiensis generalem anno 1515 Leo X papa
Martyrologio sub die scxta Octobrisscribantur ha-.c miserit, canonizationis S. Brunonis bullam in me-
verba in Calabria depositio beati Brunonis confes-
: dium hactenus adduximus bullam equidem hujus-
;
soris,primi institutoris ordinis Carthusiensis. Et modi a pontifice illo datam nunquam fuissc, ac
nihilominus ordinanms, quod de vita cjus noviter proin nec ad ordinis Carthusiensis generalem mis-
impressa legatur in refectorio singulisannisin sin- sam, indubitatum esse vel idcirco debet, quod S.
gulis domibus Ordinis in dicto festo. »Duashasor- Bruno, Carthusianorum parens ac insLiluLor, a
dinationes, qua; e codice ordinationum,a capilulis D Leone decimo canonizationenec formalinec ai-qui- '
generalibusconditarum, in titulo, iis in capite pra^- pollenli Sanctorum numero fuerit adscriptus, uti,
fixo, desumptai notantur, cum ipsis autographis quaj jam nunc dicturus sum, manifeslum eflicient.
concordare testatur ipsemet, qui iisdem subscribi- 771. Ante omnia, ut, an vere Sanctus a Leone
tur, reverendissimusordinis Carthusiensis minister canonizatus fuerit, melius perspiciatur, quid ct ca-
generalisFranciscusBicIet. Expende modo,studiose nonizatio ct bealificalio sit, sicque quidnam hanc
lector, duo ista jam recitata documenta, vixque intcr et illam discriminis intcrcedat, videanms. Ca-
dubito quin futurum sit, ut fatoare, in horum sal- nonizatio, ut Benedictus .\1V De servorum Deibea-
tem posteriori Carthusianos gcneralis anno lolG tificatione, et beatorum canonizatione lib. i,cap.4l,
cclebrati capituli PaLres ponLiliciarum, quibus S. num. J docet, duplex cst, alia formalis, alia ivqm-
Bruno canonizatus fuisset, liltcrarum facturos fuisse ])ollens.Formalis, (iu;efitasummo ponlifice,scrvata
mentionem,siadillorumha:!Cognitioncm venissent, forma judiciali iu'olataque scntcnLia, cL obseivalis
missaique adeo, ut Tutinus verbis proximereciLatis consuetisca-rcmoniis. .Equipollcns, cum Deiscrvus,
memoriai prodil, ad ordinis CarLhusiensis gencra- in anLi(pia ciillus posscssionc cxistcns, fama virlu-
lem fuissent.Cum euim, qua pontifcx^publicc San- tum ctiniraculoruin cclebris, nulla prolata seuleulia
'
475 S. BRUiNOMS CARTHUStANORUM INSTITUTORIS 476
nec servalo ordinc judioiali, oniissisquo consuetisA ev anto dictis ulterius consequilur, ul nec bullarn,
cnerenioniis, coli jubctur in univcrsu Ecclcsia cerlo (jua S. !ii'unonem canonizarit, anno liilij dederit,
die pcr olTicii ct tnissjo recitalioncni ceIel)rationom- nedurn ad ordinis Cartliusiensis generalem mise-
que, rituctiam, contraac in canonizalionis formalis rit, contra ac verbis supra rccitatis Camillus Tuti-
bullis (adi laudatum Benedicti XIV opus lib. i, nus tradit, aliique nonnulli, ab co, quantum opi-
cap. 38, num. ii et seq.) fieri assolet, sou duplici nor, in crrorem inducti, bodieque existimant.
seu seniidupIici,quo fieri illud debcat, expresse ac 773. Porro cum Sauclus noster, qui ex jam diclis
nominatim, ulie variis canonizationisajquipollenlis a Leone X canonizatus non fuit, non aliter quam
exemplis, a Renedicto XIV operis, mox iterum ci- vlvffi vocis oraculo, quo, ut cultu ecclesiastico offi-
tati, lib. I, cap. 41, adductis, intelligitur, determi- cere eum
possent, Carthusianis fdit concessum, a
nato scu pncscripto, ulteriorique proinde (adi ite- pra^fatopontificcbeatis fuisse adscriptus inveniatur,
rum laudatum Benedicti XIV opus lib. i, cap. 38, non fuisse etiam id abs hoc factum bealificalionc
num. i) el se(f.) constitutione, ut Sanctus, qui cano- formali, sed tanlum fcquipollenti, facile, quantum
nizatione ;rquipoIIen!i canonizatiis fuit, ita colipos- opinor, quisque intelli;êt partim c jam data tum
sit, non Quod modo ad beatificationem
requisita. formalis,tum aequipollentisservorum Dei bealifica-
spectal, non secus atque canonizatio, in for- B tionis descriptioneseu noti(ia,partim exmodo,quo
lirpc,
malem, alque aequipoUentem dividitur formalis in coelitum honoribus S. Brunoni concedendis Leo
:
quidem est, quando, prseviaformali discussionevir- papa processisse asseritur tum a Blomenvenna
tutum et miraculorum, pontifex indulgct utservus huncque secuto Surio in concinnatis a se sancti Vi-
Deicolatur, tanquam beatus, in aliquo certo loco; tis, tum ab Antonio S. R. E. cardinali Papiensi in
aequipollens vero,cum summus pontifex, preeviaju- litteris supra huc transcriptis. Ad formalem enim
probatione famfe virtutum et miraculorum,

diciali (adi num. 771) beatificationem formalis, quse huic
approbat sententiam latam a judice ordinario vel praeeat seu prajvia sit, virtutum miraculorumque
delegato super casu exceptoa decretis Urbani VIII. servi Dei, qui beatis adscribendus proponitur, dis-
Ita quantum ad substantiam inopere laudato lib.i, cussio requiritur; modus autcm, quo Leo decimus
cap. 42, num. 8, idem Benedictus XIV. in concedendis S. Brunoni cctjlilum honoribus pro-
772. In eo itaque canonizatio seu formaUs seu cessit, sequens fuit : Cum hic pontifex, cui, ut S.
«quipollens a beatificatione seu formali seu aequi- Brunoncm festo annuo officioque ecclesiastico hono-
poUenti potissimum differt, quod beatificatio per- randi quotidianamque de eo in precibus horariis
missionem duntaxat, canonizatio cuUusprseceptum commemorationem faciendi facultatem ordini Car-
imporlet, itemque quod in beatificatione cultus ad '
thusiensi concedere dignaretur, prioiês Carthusiani
aliquam provinciam, dioecesim, civitatem religio- deputati, et Antonius S. R, E. cardinalis Papiensis
samve familiam contrahatur, in canonizatione ad totius mox dicti ordinis, cujus protector erat, no-
Ecclesiam univei'sam extendatur. Jam vero, cum mine supplicabant, « jam dudum de laudibus ac
heec ita habeant, acmaxime quidemcuminiis, quce sanctitate ejusdem beati confessoris plurima intel-
ad beatum,qui canonizatur, spectant, examinandis lexisset, arl)itratus dignum esse ac consonum ra-
judicialis ordoseu forma ad canonizationemforma- tioni, ut, quem Deus
hoc sasculo tantis dohis et
in
em requiratur, Brunonem sane hac Sanctis noii gratiis insignivit, assumptum in coelis magis ac
fuisse a Leone adscriptum, manifestum est. Neque magis venerandum, et cui viventi dederat cor om-
vero id quisquam contendit. Quodautem ad cano- nipotens ad praecepta et legem vitac et disciplinae,
nizationem a3quipolIentempertinet,nechacBruno- eidem nunc apud thronum divinae gloriee existenti
nem sanctis Leo adscripsit. Hunc enim in universa impendaturin terrisdebitae devotionis obsequium,»
Ecclesia per officium et missaj celebrationem coii, postulationi eorum lubentissime consensit.
60 modo, quem canonizationis a?quipollenLis descri- 774. Ita supra jam dalae num. 759 et seqq. Anto-
ptio, num. praeced. dat a, includit, nunquampraece- t) nii Nec ab hisce ea in re Blo-
cardinaiis litterae.
pit. Liquet id ex eo, quod, quemadmodum in Ap- menvenna, etiam in substantiaSurius adamus-
cui
pendice ad gloriam Sancti poslhumam probabo, sim consonat, multumabludit.Enejus hucspectan-
anno 1623 a Gregorio XV papa,ut « festumS.Bru- tiaverba. Sichabent: « Sanctissimns dominusnoster
nonis .. die sexta Octobris... in Missali etBreviario (nimirum Leo decimus papa) cum multorum rela-
Romano reponi, officiumque de eo semiduplex tione deeximiasanctitatebeatiBrunonisfrequenter
(verba sunt bullae, a Gregorio hac de re data", in- audisset, posthabita miraculorum inquisitione, in-
fraque recitandae) ab omnibus ubique fidelibus re- dignum arbitratus est, eum, quem Deus tantis in
citari libere et licite posset ac valeret, » Carthu- hoc sceculo ornasset donis etgratiis,nunc assumptum
sianis supplicantibus, concessum demum fuerit ;
in coelis maximis non efferri praeconiis, et cui de-
unde consequitur, ut enimvero, Sanctum in uni- disset omnipotens cor ad praeceptum etlegem vitae
versa Ecclesiaper offlcium et missae celebrationem et disciplinae, eidem nunc, apud thronum divinae
coli, eo modo, quem canonizationis aequipoUentis obsequium non

gloriae quiescenti, debitae devotionis
descriptio, num praeced. data, involvit, Leo X papa impendiin terris.Et propterea non modo generose
jam anteahaud praicepisset. Atque hinc, simulque auctoritate apostolica annujt, verum etiamvoluit ut
4-7' ACTA
iu singulisdomibus lotius ordinis Carthusiensis.... A ctantes, quos quidem viderim, sibi consentientes
festumsanctissiniiBrunonis confessoris annis sin- habet.
gulis die sexta Octobris solemniter coiatur, et 776.Verba, quibus Blomenvenna dictam (ransla-
congrua debitaquedevotionecelcliretur. «Jam vero, lionem anno iol 4 e laudati Bononiensisprioris, qui
cum Leo papa non formali virtutum n\iraculoruni- pra^sens huic adfuerat, testimonio affigit,sequentia
quediscussioneprfcmissa, sed sanctitatisduintaxat, hcec sunt:« Anno domini... I514domnus Mdttha?us,
uti ejani dalisAntonii cardinalislitterarum et Blo- prior domus Bononia;, qui et ipse ad negotium su-
menvenn«verbisintelligitur,famair!ipulsus,cultum pra dictum (restitutionem monasterii S. Stephani)
ecclesiasticum, hisce itidcni expressuni, S.Brunoni urgendumdeputatusfuerat,cum translationiossium
deferri permiserit, manifestissimum sane esl, for- sancti Brunonis personaliter interesset, sacrum il-
mali id eum, utpote ad quam fornialisvirtutum nii- lius caput, ne cum ossibus altari imponeretur, te-
raculorumque discussio ex dictis requiritur, beati- nebat in manibus; turbis verocongregatis et aman-
ficatione non fecisse, ac proin nechac,sed tantum tissinii sui Patroni sanctis reliquiis privari formidan-
a^quipoUenti, qualis tunc erat in usu, quffiquesen- libus, satisfaciebat dicendo, opus, sacrum caput,
tenti», a judice ordinario vel delegato super excepto abo3sibussegregatum,auro etargento vestirilapidi-
ab Urbani VIII decretis, utpole lum nondum cxsi- B busquc pretiosis ornari: atqueitadiligentiscustodiae
stentibus,casu lat8e,approbationeni ponlificiam non suspicionem ipsis auferens, ex speciali licentia
exigebat, Sanctum nostrura beatis fuisse adscri- summi Pontificis partem aUquam capitis delraxit,
ptuni. et aliiscommunicavit, et praecipue venerabili patri
775. Verum qualiscumque demum modus fuerit, Gregorio, priori domus Friburgensis, portionem
quo Brunonem,sanclissimuni Carthusianorum insli- modicam de eodemcapite deditanno Domini 1515
tutorem, beatis adcribi, a Leone decimo, summo tempore capituli generalis, quam ille, minutatim
pontifice contigcrit, fuit equidem ab hoc, ut illi dividens, per domosprovinciajRheni,sibi tanquam
cffilitum honores publice deforropossent, Carthusia- visitatori principali commisjas,distribuit.Quia vero
nis concessum. Nec dudumhi fnoultatem illamirri- sanctus Bruno natione Coloniensis fuit, praifatus
tames,?e siverunt. Etenini ut in singulis ordinissui dominus Mathajus reservaverat portionem parvam
domibus permissus a summ o pontifice cultus ab om- de eodemcapitepro priore domusColoniaeêiquein
nibus prorsus seu clericis seu conversis sancto Pa- pra^sentiareverendi prioris Majoris Carthusioe do-
rentisuo deferretur,in capitulo generali,quod anno plurimum gaudenti et devotione magnasusci-
navit
Iolo,dictaifaoultatisconcessiioneni proxime secuto, anno 1516; qui Coloniam reversus eodem
pienti
celebratum fuit,districte,quemadmodum ordinatio ^ anno pretiosissimumgratissimumque ibi munusin
in lioc condilasupraque huc transcripta fidem facit, ecclesia domus sua^ dcposuit die Inventionis sancti
statuerunt,jamqueab ipso anno 15!4,quo concessa Stephani; pulvercs vero, ex divisione decidentes,
eisa pontifice dicta facultas fuerat, corpus S. Bru- distribuit domibus provincia? TeuthoniBe, scilicet
noniseS. Marise de Turri, qucmadmodum, ncmine sancti SalvalorispropeTrajectum, sanctce Mariajin
eis hac in re contradicente.Tutinus in Historia; or- Monichusen, sancti Andreaj prope Amsterdam, et
dini . Carthusiensis prospectu pag. 136 aliique do- sancti Bartholomeei prope Delfft.
cent, ecclesia ad ecclesiam S. Stephani dc nemore 777.« Translatum est autem corpus sanctiBruno-
translulerant. Id quidem loco cit. dictus Tutinu.s, anno Domini 1514 per dominum Joannem Rufi
nis
eodeni demum anno 15i5, quoconditafuit in gene- abbatem, et. ut mihi retulitdominus Matthaûs, de
rali ordinis Carlhusiensis oapitulo niemorataordi- quo supra, impositum majori allari, ex candido
natio, factum scribit verum quemadmodum hic
; marmoreconstruoto, circumposilo labulatospissitu-
soriptor,qui non priusquam scculo proxime elapso dinisquatuor digitorum,orate etiam ferrea undique
floruit, ac proin diu a re gesta abfuit, in asserenda gyrante ipsum altare,cujusetiam mcnsaest de mar-
bulla,adCarthusianos missa,quaLeo decimus papa D more candido. Esl autem altarc islud locatum in
S. Brunonemoanoni/.arit, hallucinatus ex dictis est, capile ecclcsia; sancti Stephani dcBusoo. » Ita ille,
itaetiam hic in assignaudo anno, quo sacr;R Sancti apertissime sane dooens,sacrumS. Brunoniscorpus
reliquiai ex ecclesia S. Maria; ad ecclesiam S. Ste- anno 1514fuisse Iranslatum. Nec hoc tantum e re-
phani de nemorc fuerint translata3,omnidubio pro- citatisBlomenvennaj verbis habemus, verum etiani
Blomenvcnna enim, qui eo ipso
cul hallucinatur. per Joanncm Rufi abbalem, qui melius fortassis a
iemporo, quo memorata sacrarum Sancli reliquia- Surio aliisque Joannes abbasS.Uufii vooatur,trans-
rum translalio contigit,in vivis exstitit, Carlhusia^- lationem fuisse peractam, eique etiam Malthanim,
quo Coloniensis (adi in ohronologioo ordinis (âr- Cailhusiic Bononiensis Priorcm, interfuisse. Ait
thusiensis TheatroMerotium et in Bibliothcca Car- pono in Sancti Vitaa se oonsoripta cap. 33 Zanot-
thusiana Petrcium) priorem ogit, fuisse illam jam tius, solemnilati isti non tantumhuno,verum etiam
indeab anno 1514 factam, in oontcxla a se S. Bru- Ncapolitana',ClaromontanaMn Basilioata rogniNea-

nonis Vitac MattlKTi,Carthusia'Bononiensis[»rioris, politani provinoia,MantuaiKo (>t llomana' Carthusia-
qui rei gestteintcrfuerat,rclationememori[cprodit, runi priores pra^senles adstitisso. Lt vero, lioet id
omnesque prorsus scriplorcs alios, de re illa tru- scriploris synchroni ajqualisvc tcslimoiiio coufirma-
tumnuspiam invcuiam, vel excolamen,quodii(]em A 77!». Porro Iran.sialionis Sancli noslri occasione
priorcs, ut Turrilaiunn S. Stcpliani monastcrium non lanlum saororum ojusiipsanorum parlcmCar-
Ordini suo rostilucndum curarent, deputati antea tlmsi.'c Frijyurg-ensis i^rior,
altcramque Coloniensis
fuerint, verosimiilimum autumo. Sed hacc de iis, Carthusiae prior. quicum aliisProvinciarum Rlicni
quaâdsacri thcsauritranslationem spectant dixisse ctTeutoniaiseuReigii Carthusiis, ut Biomenvenna
sufficiat; nuncdehoc ipsononnulla dicamus.Ex co, etiarn verhis supra huc transcriplis docet, sacrum
dum solemnitas ista peragcrelur, pcr Matth;vum, donum communicarunt, ohtinucre verum etiam e ;
Carthusia? Bononicnsis priorem partcm

, capitis sacroCarthusiensium ordine alii non pauci, ut du-
fui.ssemodo,quemexponit, decerptam, Blomenvcn- l)ilandumnonapparet.Ac imprimisquidem Carthu-
naverhis proxime datis docet,uti etiam partisiiiius sic-fiParisiensis alumni os digiti,quod hodieque, ut
portionem unam Gregorio^Cartliusite Friburgensis Bailletus lom. III Vitarum col. 9i docet, ad pedom
priori, anno 15lo,alteramque Cai^thusia? Colonien- statua?,Brunoncm exhihcntis,ccrnitur,sibiimpetra-
sis priori anno totfi a laudato Matthco, Carthusia- vererAtveroZanottiusin conlexta a se Sancti Vita
norum Bononicnsium priore,fui.sse donalam. cap. XXXIII assertionempraitereahucfacientem sup-
(8. Ac prior quidem Coloniensis, cui sacrum peditat, qua^, an veritati consonet, animi pendeo.
hoc donum fuit collatum, ipsemet qui isth«c in B Ait enim,eo ipso tempore,quo sacrumSancti nostri
litteras miltit, quique, quod Leidnp. seu Lugduni corpus tran.sferri contigit, Jacobum de Aragonia,
Batavorum natus sit, Leidensis etiam a patria no- Carthusia; Neapolitanoe priorem,e S. Brunoniscor-
minatus non raro invenitur, Blomenvenna ex.stitit, pore inferioris mandibulaipartemunacum duobus
uti hquettum ex tempore,quo CarthusieeColoniensi dentibus, facta sibi ad hoc a Pontifice facultate,
a Petiêio et Morotio pra^fuisse memoratur, tum ex cepisse,sacraqueillalipsanaad FranciscumaPuteo,
Surio, qui eadem, quse verbisjam datis Blomen- CarthusieeMajoris priorem,quiad solemnem Sancto
venna, in conscripta a se Sancli nostri Vita memo- cultum procurandum non parum contulerat, dono
rans, sequentia prodit memoria? : « Quia sanctus misisse ;Blomenvenna autem, qui ex jam dictis
Bruno patriam habuit Coloniam Agrippinara, idem eamque etiani e Mattha-o,
rci gestfc fuit a?qualis,
dominus Matthaûs ejus capitis parvam portionem Carthusia? Bononiensis priore, qui Sanctis transla-
donavit domino Petro Leidensi, Carthusia; Colo- lioni pra^sens adstitit, verosimiliteraudivit, sacrum
niensis priori, cui munus illud fuit longe gratissi- illud donum Francisco a Puteo, Carthusise Majoris
mum, quique domum reversus anno 1516 donum priori, citiusquam anno )514,factum fuisse, idque
pretiosLssimum in ecclesia Carthusia; Coloniensis ^ einon dono missum, sed ab ipsomet Jacobo de Ara-
die 3Augusti reverenter deposuit. » Ita Surius. Ve gonia, CarthusiEs Neapolitanaj priore, coram ol
rum qui factum, utMattha?us,Carthusiai Bononien- tum fuisse, memoria? prodit.
sis prior, capitis S. Brunonis portionem Gregorio,
Carthusiai Friburgensis priori, provincia?que Rheni 780. En ejushuc facienliaverba: )>Cumnegotium,
visitatori anno 1515, uli Blomenvenna verbis reci- inquit,hujus reslitutionis(Calabriniscilicet S. Ste-
tatis testatur, in generali ordinis Carthusien.sis phani monasterii) urgeretur seu tractaretur, tem-
capitulo, de more in Carthusia celebrato, imper- pore, quocapitulum generale Carthusiaa celebraba-
tierit, nec tamen eodem tempore partem capiti.s, lur,venit prior domusNeapolitana>,cui nego tium lioc
Carthusia? Colonieusi Rheni pro-
qufe et ipsa in commissum erat, et prmsentavit reverendo palri
vincia sita est,destinatam, BIomenvenna»,quietiam dominoFrancisco, prioridomus Majoris Carthusia?,
tunc provinciaj Rheni visitator erat,in manustradi- partem mandibute cum duobus dentibus sancti
derit? Cum e duobus .singularum ordinis Cartiiu- Brunonis, nari'avitque cunctis audire cupientibus,
siensis provinciarum visitaloribus unus dumtaxat, abbates domus sancti Stephani,in qua sacrum cor-
uti in opere quod ordinis Carthusiensis Annales pusbeatiBrunonisrequiescit, tanta diligentiasacras
inscripsit, Innocentius le Masson lib. m, cap. 22 D reliquias ejusdemmetu Carthusiensium, nescilicet
docet, ad capitulum generale, in Carthusia Majori illud substraherent, custodivisse, ut, os.sibus sepa-
celebrandum,teneatur quotannis accedere,capituIo- atquead diversa secretiora loca reposilis,

ratis eis-
que generali anni 1515 Gregorius, Carthusise Fri- abbatem et alium

sacrajessent reliquia3,pra3ter flde
burgensis prior, tanquam dicta? Rheni provincia? dignum. » Hactenus ille. Atque his quidem suis
visitator, interfuerit, facile intelligitur, qui factum verbis, ut consideranti patebit, apertissime tradit,
esse queat,ut Blomcnvenna, licet et ipse provinciffi Sancti mandihulam una cum duobus ejus dentibus
Rheni visitator esset, capitulo generali anno 1515 ad Puteanum, MajorisCarthusiaepriorem, aNeapo-
non interfuerit,ulque adeo ipsi Matthaiûs, Carthu- litanorum Carthusianorum priore dono non fuisse
siffiBononiensis prior, parvam capitis S. Brunonis submissam, sed hunc ipsum, contra ac Zanottius
portionem,quam Carthusice Coloniensi, quod inliac scribit, dicto CarthusiffiMajoiîs priori, cum capituli
civitate iiatus Sanctus esset, destinarat, ante an- generalis tempore pra?sens ei adesset, sacrumillud
num 1516 in manus non tradiderit, seu ad illud munus obtulisse; quod autem ad tempus, quo res
usque tempus, quo illum capitulo generali interfu- acciderit, spectat, tunc eam, cum, ut S. Stephani
turum sciebat, in manus tradendum reservarit. monasterium ordini suo restitueretur, Carthusiani
481 ACTA 482
instarent, gestam scribit, ac proin antequam id A etiam suffragetur Camillus Tutinus, in Historise or-
liiscc restitutum fuisset. Jamvero cum restitutionis dinis Carthusiensis prospectu scribens, annod514
hujusnegotiumanno lol4mense Februarioexsupra reliquias, aliquot, de Brunonis corpore coUectas,
dictis Pontificii decreti, anno 1513 dati, quo eaficri CarthusiisMajori, Coloniensi et Parisiensi distribu-
jubebatur, exsecutione terminatum fuerit, tuncque tas fuisse cum enim is scriptor, quantum ad san-
;
generaleanni 1514CarthusianorumcapiLulum,cujus cti reliquias,quas Coloniensis Carthusia anno 1514

tempore Jacobus, Neapolitanus prior; prasfatum obtinuerit, ex jam supra dictis certo erret, pondus
sacrum donum Francisco a Puteo offerre potuerit, iis, qua3detempore,quo Sancti mandibulaunacum
celebratum certefneque enim ante Pascha generalia duobus ejusdentibusFrancisco a Puteo seuCarthu-
sua capitula Carthusiani unquam habent) nondum sia; Majori traditafuerit,Zanotiusin litteras mittit,
fuisset, ex iis sane, quai Blomenvenna verbis reci- addere non potest.
tatis scribit, consectarium omnino est, ut ante an- 782. Cseterum etsi duidem, quai de tempore ac
num 1314, contra ac Zanottius tradit, Sancti noslri modo, quo capitis S. Brunonis mandibulam una
mandibulam una cuni duubusejus dentibus Fran- cum duobus dentibus a Jocobo de Ai-agonia, Carthu-
cisco a Puteo, Carthusise Majoris priori,per Jaco- siseNeopolitange priore, Franciscus a Puteo, Car-
bum, NeapoIitancB Carlhusiffi priorem, offerri con- B thusi» Majoris prior, obtinuerit, Zanottius in litte-
tigerit. ras mittit, pro certis atque indubitatis, uti jam
781. Ast, inquies, cum Cistercionses, dum penes dicta probant, haberi haud queant,tamen, resi-
ei
ipsos esset S. Stephani monaslerium, studiose duam capitisS. Brunonis partem, hermaeargenteo,
admodum ac callide, quemadmodum ex ipsismct Sanctum repreesentanti, inclusam, in Calabrino
rccilatisBlomevennte verbis intclligitur, sacra S. Slephani monasterio honoriflce hodieque asser-
S. Brunonis ossa occuluerint, qui factum; ut ex vari, lucubrationis sua? sa^pissime laudata? cap. 33
hisce mandibulam, quam una cum duobu'^ Sancti proxime cit. asserenti, fibsque ullo scrupuloassen-
dentibus Carthusise Majoris priori dono daret, Ja- tiendum apparet.Prpeterquam enim quod Mattheus,
cobus, CarthusicC Neapolitanaj prior, antequam Carthusi;e Bononensis prior sacrum Sancti caput
monaslerium illud Carthusianis restitutum esset, a reliquis ossibus sejunctum, auro et argento ve-
obtinuerit? Fateor, est sane cur nodus hic solutu stiendum, gemmisque ornandum esse, populo ad-
appareat difficilis. Attamen cum locus, quo S. Bru- stanti,ut Blomenvennaverbissupra recitatis docet,
nonis corpus, aut, si mavis, sacra ejus ossa es ent in Sancti translatione declararit, scriptor ille e
recondita, Antonio Sabino, bonorum omnium ac Calabri». monumentis, quaj sgepissime laudat, certo
redituum monasterii S. Stephani procuratori seu ^ rescire potuit quee ea de re memoria; prodit, at-
pra^fecto per cardinalem de Aragonia, commenda- que vel hinc dubitandum etiam non est quin veri-
tarium hujus abbatem, constituto, jam inde ab tati consonet, quod de nÎiquo Sancti corpore in
anno 1513, si Tutinus recte notet, aut etiam, si S.Stephani monasterio submagnificoaltari in arca
Zanottio fides sit, jam inde ab anno 1502divinitus marmorea hodieque asservato e Calabrige pariter,
fuerit revelatus, fieri potest, ut mandibulam ex iis quantum opinor,monumentis loco cit. docet, licet
duosque dentesanteannum 1514 a dicto cardinali, interim ha^c in rebus, ab .etate nostra remotioribus,
qui bene erga Carthusianos erat affectus, Jarobus, fldem indubitatamfacere nonpossint, hincque non
Carthusia^Neapolitanseprior, affinitatecum eo con- pauca, quaj exhisce Zanottius hausil, qu;cque dala
junctus, acceperit. Quod cum ita sit, mandibulam opera confutare opora? protium non erat, asserta
S. Brunonis cum duobus ejus dcntibus ante an- silentio praitereundaseu negligenda in commentarii
num 1514 Francisco a Puteo, Carthusiae Majoris hujus decursu duxerim, non secus ac nonnullaalia
datam fuisse, obea, quaj Blomcnvenna, au-
]'riori, quai ab aliis scriptoribus recentioribus traduntur,
ctorsynchronus, ea de re mcmoria? prodit, verosi- nec sat probato veritatisautetiam verisimilitudinis
milius, quam oppositum, aZanottio, auctore rccen- fundamonto suffulta arbitraius suni.
tiore, traditum, mihi ajiparet, licet interim huic n
ViTA ANTIQUIOR,
Auctore priniorum quinque Garlhusite prioruin clironologo nnouymo,
Ex antiquissimo hihH/jliiccie Carthusianorum Coloiiieiisium ms. dcprompta (h.
ad pontifmem, ex hac emcalus, se confert,soUtudi-

CAPIIT IINICUM. nem rcpetendi facuUatem ab eo impelrat in Turri- ;
Occasio co)ircr.<;i(iii/s S. /ininoiiis : solitiulincm pe-

tanam Calabri.v crcminn se abdil, ibique moritur.
tcrc statnU, u/io. idrni. propositiun, altraliit, I. Anno I)ominic;v incariuilionis 1082 vcl circa
Graliiiiioj)o/ini jicri/it, in ('iiri/iiisi;i' c, 'Jit. illiini, dumsoloiuue studiiim tlororot P;irisiis. piviv
(I) I). a (111 iiimi. S.-l sopl.Mu so.iq.. ,|ii;." ii.-oossaria o,m^'rua-
porc quo scriiita videlur, Conimcntttrii pra-vi quc arliitralussum, iii luodium adduxi, utietiamde
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITIITORlS 484
cipuo in pliilosopliiit oltlioolopfia, ct

jurecanonico, A supor aliosvidobaturhoncstaloviloo,flarilale famcc
sicutgencraliler consuovil, li-loprodi^Mum ibi di- dignilatis oxccUentia, et multiplici sciontia ac sa-
citur accidisse. Quidani (Miiin <!oclor pr!Pcipuus,et pientiapriofuigere. Ealcmpcstale erat ibi magister
vita,utvidebatur, fama atque doctrina et scicntia Bruno ('i-), naliono Toutonirus, de civitate Colonia
intcr omnes doctores Parisienscs
excellenter ho- non obscuris parentil)us natus(o), ecclesicPRcmen-
noralus, ot mirabiliter gratiosus, gravi ct uitima sis canonicuset ibidoin scbolarum magislorintjieo-
infirmitalc prtoventus, non diu decumbcns dicni Iogia((i), qui supra cripLisvofnbussaliibritcr territus
ciausit exlrcmain. atque compunctus allocutus cst quosdam socios ibi
2. Cuinquc tola dic, qua defunctus est, more piaesentes infrascripLis vel similibus verbis :
Parisiensi in auhi, funcrc in fcretro decumbente, 6.« Eia, charissimi, qnidfacioinus? Omnessimul
fuissent continue decantata divina officia, in
cra- peribimus, non salvabitur, nisi qui fugcrit. Si in vi-
stino mane, congrcgata ibidem

universiiate (2) ridi hffic fiunt, in arido quid flet? Si homo tanta;
Parisiensitamscholarium quam doctorum, ut tam dignitatis, tantcTB ULteraturffi, qui videbatur tam ho-
honorabili viro solemnem et honorabilem prtcbc- nostff", vitsp, quierat, tara celebrisfamai, sicindubi-
rent funoralis officii sepulturam, cum reverendi tanter damnatusesL, quid nos misorrimi homunculi
riri ferelrum, in quo funus jacobat, vollent elevare g faciemus ? Si lugubri voce unius homuncionis tam
adecclesiamdefcrenduin, subito, cuncLisstupenti- tromore (toncussi et
horribili etstupeniio tiinore et
capite, stupelactisumus,qui(l lacicmus,dumrugitus leonis,
bus, qui morluusvidebaLur et erat, elcvalo
resedit in feretro, et, omnibus audientibus, alLa et cum extremi judicii tuba aures nostr<as perculerit?
terribili voceclamabat : Justo Dci judicio accusatus Cum onines audiemus Surgite, mortui, veiiite ad
:
sum, et, hoc dicto, caput dcposuit, el decubuit judicium? Quo tunc fugiemus? Quomodo in tam
mortuus, sicut prius. horrendo judicio, ubi columnaj cceli contiT.miscent,
Quavoce cuncti attoniti ei territi deliberave- et angeli terrebuntur etterritipurgabuntur antur-
3.
modo fore sepohendum, babuntur?], apparere poteriinus? Ubi tunc latebi-
ruut, ipsumillo die nullo
sodusquein crastinum reservandum.Maneergo se- mus ?
maxima convenisset, et di- 7. « Iinpossibileeritlatere,intolerabileapparerc;

quenti cum multitudo
sicut prius, vellent ad ecclesiam de- fugiainus igitur a facie gladii Dei, prceoccupemus
ctum funus,
do- faciem ejusinconfessione, venite adoremus, etpro-
portare, defunctus, sicut prius, elevato capite,
Justo Dei judicio cidamus ante Deum, ploremus coram Domino,qui
lorosa, et terribili voce intonuit :
judicatus sum.
fccit nos. Postquam igitur hodie vocem ejus stupen-
Quamvocem multitudo, quae aderat, claro in- ^ dani audivimus, non obduremus corda nostra,sed
4.
telligcns et audiens stupuit plus quam

prius,ct al- exeamus de medio Babylonis, egrediamur Pentapo-
terutrum conquircntes quid sibi vellent innuere lim, igne et sulphure jam succensam, et exemplo
insoliti ct inexpcrti defuncti
clamores, adhuc beati Pauli eremita^, beatorum Antonii. Arsenii,
tain
Evagrii aliorumque sanctorum cum beato Joanne
determinavcrunt ipsum ad aliud crastinum usque
Baptista antra deserti quecramus, in montibus nos
nullatenus tumulandum, Tertio vero dio cumpro-
et funus, salvos faciamus, ut aeterni Judicis iram, etsenten-
pterista prodigia civitas convenisset,
pr^paratis, vellent ad tumulum deportare, tiain damnationis eeternse, ct diluvii [an diluvium?]
cunctis
defunctus, sicut prius, jam tertio altissimo et
moe- pcccatorum in arca iNoe, et in navicula Petri, in
stissimo clamore personuit Justo
Dei judicocon-
:
qua Cliristus ventum et tempestatem cessare fecit,
id cst, in navi pcKnitcntia? evtiderevaleafnuscLpei'-
demnatus sum (3).
Qua horribili sententia audita, quasi omnes

5.
venire possimus adporLum ottranquiliLatem salutis
immensofuerunt Limore ettremore percussi, certi aeterna^. »

qui inter alios et 8. Ilis vel similibus verbis atque sententiis se-
factide condemnatione tanti viri,
D
ac nobis- (3) Quid de hic narrato Parisiensis defuncti, qui,
antiquissimo, e quo deprompta iUa fuit
cum communicala, ms.primoruin quinqueCarthu- sese damnaLum, e feretro vociferatussit, horrendo
priorum chronici exemplan. spectaculo, sive publice adcoram multis,sive, pau-
sia?
(
Hanc Sancti Vitam ante sseculum terliura deci-
1
cis duntaxat pra?scntibus, facLum adstruatur, sen-
concinnatam non fuis3e,verosimillimum,imo tiendum uti etiam an ferali hisloriao. Unnio
mum sit,
prop3indubiLatum,apparet ex Universitatis nomiiKJ, in eremum pulsus l'uerit,sLudioso lectori exiisquee

Adi
quohic condecoratur Parisiensis academia. dc hac Conunentarii pricvii §,:^ .\ et tredecim seqq.
CommenLarium prffivium num. 12et \o ;ii;;aut(3n disserai, dijudicandum relinquo.

"'
ibidemdicta suat, addi potest, pontiiic- Ro- (i) Dato etiam, hurribile damnati spetaculum
manos Innocentiumlll, qui anno 2ib obnt, Hono- Parisiis accidisse, eique etiam 5. Brunoncm iuter-
Alexandruin
rium itideiu III, Innocentium IV et fuisse, hinctamen consequens nondum erit ut tum
academia;Parisiensi
pariter IVsfficulo xiiiprivdegia ibidera Sanctusdocuerit. Vide Commentarii pnevii
imperliisse, cumque litterce,hunc
inflnemdata?, a
num. 173 et seqq.
aut Umversitas
vocibus Novcrit universitas vestra, nohWi Briinonisgcuero vidosis Commenla-
incboarcntur, facLum (5) i)e
maqistrornm et scholarium
modo conveniL, rium praivium § II.
hinc uti inter eruditos fero omnes
Parisiensis nuncupaLa TliO'jlogiam scilicet Remis Bnino docuit, uii
primum esse ut acadcmia (6)
Conimenlarii piajvii num. 78 ct seqq. oslendi.
fuerit Universitas.
;
m ACTA 486
ipsum et quosdam socios alloqueiis et exhorlans A finnata (9) : « Adest magister Brimo vir religiosus,
deliberavcrunt ipse et sex alii probi vm secum scientia famosus, honestatis et gravitatis ac totius
abrenuatiure niundo et pompis ejus, et ad perpe- maturitatis quasi quoddam simulacrum; habebat
tuam poenitentiam peragendam eremi deserta autem socios magistrum Landuinum, quipost eum
competenlia quajrere, et ibidem, relictis omnibus prior Carthusiee exstitit, duos Stephanos, Burgen-
honoribus hujus mundi, acci-
divitiis et deliciis et sem et Diensem (hi Sancti Rufi canonici fuerant,
pere singuli cruces suas, et nudi nudum Christum sed desiderio vitae solitariee eis, abbate favente,
sequi per arctam viam, quaj ducit ad vitam, etla- sese conjunxerant), Hugonem etiam (10), quem co-
iam ac spatiosam desererc, quai amatores et sec- gnominabant Capellanum, eo quod solus ex eis sa-
tatoi'es mundi perducit ad su[)p!ic;a daninatorum. cerdotis fungerelurofficio (llj, duos laicos, quos
9. Et ideo, quia audierant fainam sanctitatis appellamus conversos, Andream et Guarinum ;
sancti Hugonis episcopi Gratianopolitani, qui prius quajrebant autem locum eremiticaj vitaj congruum,
aliquo terapore ejusdemmagistri Brunonisin scho- necdumque repererant Haec ergo spe, simul
(12).
lis credilur socius exstitisse (7), sancto spiritu in- et suavi sanctae conversationis odore traheute, ve-
spirante, proposuerunt ad memoratum sanctum nerunt quos episcopus, non solum gratanter, sed ;
episcopum simul accedere, et ejusdem auxilium etB et reverenter suscepit, tractavit et voti compotes
conciiium requirere, ut in ejus dioecesi, quam au- fecit.
dierant multis desertis montibus abundai'e, mere- II. « Ipso aamque consulente et juvante ac con-
rentur locum congruum obtinere, in quo suum comitante, Carthusiai solitudinem intraverunt at-
sanctum el salubre proisositum posscnt efTectui que exstruxerunt anno Doiaini miilesimo octoge-
mancipare. Septem igitur sancti viri suprascrij)ti siino quarto episcopatus vero dicti sancti Hugonis
;
praidicla de causa ad praedictum sanctum episco- quarto Viderat autem praifatus sanclus epi-
(13).
pum, duce sancto spiritu, pervenerunl (8'. scopus circa idem tempus per somnium in eadem
10. Et, ut ularomnino verbis scriptis in legenda solitudineDominum su» dignationi habitaculum
Vitoe S. Hugonis episcopi memorati, per sunimum construentem, stellas etiam septem ducatum sibi
ponlificem, quieum canonizavit,approbata, et con- prebentes itineris (14). Erant vero et hi seplem
;
(7) Aclum apud nos est de sancto isto Gratiano- Hugonem, Grataiiopolilanum episcopum,comitati
politanu episcopo ad i Aprilis diem,quo noinen ejus esse hic narrantur, videsis Commentarii prievii
Martyrologio Homaao exstat insertum An.'io autem
: § XXV, a num. 434 usque ad num. 441.
ab incanuUione Bomini, uti ibidem Giii;.;;), quiatus ,llj An ex his Guigouis verbis consequens sit ut
Carthusia:- majoris prior, Hugoni fv tiique G Sanctus, cum ad Hugonem, Gratianopolitanum
amicitia, quaiiidiu vixit, conjunctus, in iliius Vita episcopum, accessit, sacerdotio initiatusnonluerit,
quam,jubenle suinmo iiontilice iniiocentio H, coa- Commentarii prsevii num. 442 et seqq. discussum
cmaavit, nuiii. 33 testatur, ^niUedmo ccjitesuno tri- inveaies.
gesimo secundo, setatis... suic ad miniis octoyesimo, (12) Uuid ex hisce Guigonis verbis consectarium
mense quarto, e mortali hac vita ad iijjjnortalcm mi- appareat, Commentarii pra^vii num. 420 vide ex-
gravit; quare, cum ante annum 10b2 natus haud positum.
1'uisse videatur; i^/v/no autem jaiii inde ab anno (l3y Anno Christi hic signato vere esse sanctum,
circiter 1030. uti in «'.ommentario prwvio^ II docui, comite.sque ejus Carthusiae eremum ingressos, lu-
natales sit coiis;miiUi i, docei-equc iêmis jam inde cuientissiine, quae ia Comm. praiv., aum. 470 et
ab anno 1000 aat etiam citius e dictis ibidem IV tribus seqq. ia medium protuli, contiâ Baronium
i^
inceperil, ex utriusque ajtate liquet, hujus potius potissimum aliosque, aano 1086 id faclum, con-
illum m sc/iolis discijjulum, quam socium, coatra ac tendontes, evincuat. i\ec eveatum illum cum anno
biographus noster ferri hic ait, aliquando exstitisse, quarloHugonis cpiscopatus, etsi etiam ad hunc ille
licct iuteriiu nec hoc, utpote nullo etiamantiquita- jam inde ab anno 10/9 fueritpromutus, perpei-am
tis testimoiiio fii'mari valens, asseverare ausim. compoai, palam cst ex iis quoe ibidem num. o06
(8) Sanctum nostrum ejusque socios, viso Pari- et seq. hanc in rem disserui. Verba iaterim om-
siis ferali dainnati spectaculo, ad Hugonem, Gra- nia, quai tempus ingressus S. Brunonis ejusque
tiaaopolitanum episcopum, recta sese conlulisse, j) sociorum in Carthusiam expriinunl, quaMpie, ve
biogiâjihus hic docet ait lioc a vcro alienumesse
; luti a Gui one 111 Vita S. Hugonis, (.raliaiiopolitani
probant, ([UiR iii Coiiiii.eiilario pra:!vio, luim. 'tl4 episcopi uppcditata, liic citantui-, ab liac Guigo-
et seqq. in mcdiuni adduxi. ais lucubratioiic, liim ;i|)i nos, lum a|iud Surium l
(Oj Guigoai quidcm, quiato (ârtliu.sia- majoris ab lUiil'; ut ;uleo vel rwn plaiia,c (iiiibiisdimapud
priori, Innoccntius II papa, postqiiaui aiiiio Il3i' nos, tuiii ({uod Surium coiiscri[)l;i;i (iuigoiie S. Hu-
(adi operis nostri tum. 1 A[)rilis [âg. 3(5, nuni. i) goiiis Vila publici juris lacta est, dictorum verbo-
in concilio Pisano Hugonem, (iratianopolilanum ruiii omissione fucrint vitiala, \cl ul biographo
episcopum. bieanio dumlaxat aatc vita fuactum, nostro, qui pra!tci'ea in nonaullis aliis leclionibus
sanctis adscripsissct, in itiandatis dedit, ut Iiujus a dicta, [irout a[)ud nos et Suriam cdil;i esl, saiicti
saiicti antistitis gesta oninia litteris coasignaret illius iinlistitis Vita dissoiiat, Vila' ejiisdom oxcm-
vcrum lucubrationem, qua id Guigo, [lonlilicio pl;ir corrujitum |)rioluxeri[, Ac jioslromum ([iiidoni
praiccpto obtcmperans, lccit, a [)oiitilic(! illo, iili lioc vcru..iiiiiliiis vol ox oo [lulo, qiiod oloiîi ipio-
liic biogrii[ilius iio.-,tcr tradit, c(uiliriiiat;ua ;i|i|ii'i)- que, (.ominoniaru [inovii nuin. dati,
batam<[uc fiiissc, a scri[)turil)iis ;iiiliqi!is mciuuri;!' qiiud ci piioluxit, quodi[iii! tamoii |)ro iacorru|)to
prodituiii iion invenio, licct iiitcrim rcs vcro iirii- lialuiit, lucrit corru|itum, uti liiiuot ox iisqua'0|us-
tiquam a[)p;ircat absimilis. dcm Comm;uiliirii pr.ovii luiin. îlO diotii sual.'
(10) De Landuino, diiobus Stoiihanis, Burgcasi De oblata hac S. Hugoni, (iraliauo|)olitano
1^14)
scilicet ac Dieasi, moiiasterio S. Hiili,e quohi fue- episcoi)o, visionoe.iusque adjuactis vidosi.s Com-
runt, nec noa llugone .•apollano, ([ui saactum ;id montarii pra^vii num. 423 cl ali([uot seqq.
"

qiiaproptor iion isloniin tantum, sod ct qui suc- A Carthusicnsispatronuset fundator et quamvis non ;
cesserunt cis, concilia libentcr amiÎexus csl, ct priinus, tamcn quodammodo pra^cipuus instilutor.
usquc ad mortem Carthusiê habilatorcs stsnipcr Keliciler igitur fundata et inchoata fuit domus, ct
fovit, ct beneficiis et conciliis ;

licet vero et prius ordo Carthusiensis tcmpore sumrni pontificis Cre-
amoris lotus arderet incendiis, nec ahter
divini gorii septimi, cui in papatu succcssit papa Victor,
tamen ad disciplina^ coelestis cxcrcitia eorum qui valde niodicum, id est, tanturn uno anno et
exempHs et faniiliaritate infcrbuit, quam si tlain- mcnsil>us quatuor circiter vixil. Qiio mortuo, Ur-
manti quis faci phires alias circumponat ardcnlcs. banus secundus creatus est, cujus magister Bruno
12. « Erat cum eis non ut dominus aut cpisco- prius pra?ceptor fuerat et magister (t6).
pus, sed ut socius, sed ut frater humilliiiius ct ad \o. Hic cito post crcationem suam recordatus
cunclorum, quantum in ipso erat, obsequia para- sapientia? et sanctitatis et discretionis exiinia? ma-
tissimus; adco ut vir venerabilis Guillehnus prior gistri sui Brunonis, statim cogitavit eum habere,
tunc S. Laurcntii (to), postea S. Theofridi alibas ut eum dirigeret et juvaret ad apostolatus solhci-
magistro Brunoni etiam ipse non modica rcHgiosa tudinem et onera perferenda(t7). Cum igilur pra*.-
dcvotione alhgalus, beati Hugonis tunc contuber- fatus magister Bruno jam sex annis eremum Car-
nahs (bini quippe per singulas habitabant cellas), g thusia^, inhabitasset, et vocatus ad curiam Roma-
apud magistrum Brunonem non leviter conquere- nam, oporteret eum summo pontiflci obedire, et
retur quod pene omnia ad humililatem spectantia filiorumsuorum cellicolarum societatem gratissi-
intra cellam prferiperet officia episcopus, non sal- main, saltem ad tempus, dcserere, ipsi subditi sai
tem secum at socius, sed potius conversaretur ut tanto sunt propter hoc dolore concussi, et tanta
famulus. tristitia perturbati, quod omnino etiam ipsi dixe-

13. « In tantum autem eremum devotus incole- runt, se nullo modo in Carthusia mansuros, sieos-
bat et sedulus, ut eum magister Bruno non nun- dem accideret, tam dulcissimi et dilectis.îmi Pa-
quam exire compelleret, Ite, dicens, ite ad oves tris orbari prajsentia et providentia spoliari.
quod debetis, exolvite.
vestras, eisque, Eo tempore 16. Magister igitur Bruno propter istam filiorum
magna? pauperlatis et humilitatisardore succensus desolationem non leviter desolatus, obedientia; ta-
dictus episcopus volait equitaturas suas cunctas men debitum summo pontiflci non volens nec va-
vendere, et de ipsarum pretio pauperibus eroga- lens licite denegare,ne locus Carthusise, a celli-
re, propriisque pedibus in pra?.dicatione discurre- colis derelictus,ad profanas et indignas manus,
re ; sed homo profundi cordis magister Bruno, aut usus seecularium deveniret, ipsum Casaj-Dci
cujus consiliisnon aliter quam pra^ceptis obtem- ^ abbati, qui fuerat unus de primis fundatoribus,
perabat abbatis, non consensit, timens ne apud se facta donatione et ccssione, reliquit, confecto su-
de hoc forsitan extolleretur, aut a cseteris de sin- per hoc ei publico inslrumento (18). Deinde vene-
gularitate judicaretur episcopis, aut, quod dubium rabilis Pater, ad summum ponlificem veniens,
non erat, id ipsum propter asperitatem et inaj- eidcm non longo, sed brevi tempore assistens,
qualitatem consummare non posset itinerum. » consiliis, etauxiliissalutaribusejusmulta onerasup-
14. Omnia praedicta sunt verba domni Guigonis partabat ,et multum in regimine sanctse Dei Ecclesiee,
scriptain VitaS. HugonisGratianopoIitaniepiscopi, ejus sollicitudineni sua promptitudine sublevabat.
quse hic inserenda judicavimus, quia in eisprimor- 17. Diu tamen patienter dissimulare non potuit
dia fundalionis Carthusiee declarantur, et magistri tristitiam, etdolorem conceptum de suorum disper-
Brunonis excellentia innotescit et in hoc, quod sione filioruin, et strepituset tumultus curia?, im-
eidem tam venerabilis, tam sanctus episcopuscum pedientes dulcedinem et quietem, qua frui etpasci
tanta reverentia, sic fcrventer ethumiliter adha^rein eremo consueverat, graviter ferens et diutius
bat,et cum eodem veredicipotest domus etordinis ferre non sustinens, exposita summo pontifici sua
seu prioratus in urbis Gratianopo-
(15) Cella est (17) Fuisse Sanctum ab Urbano II papa e Car-
suburbio, a mox hic subjecto S. Theofridi,
litanffi thusia evocatum, e priinorum quatuor Cartliusiae
de quo operis nostri tom. I Aprilis, pag. 41, in An- priorum chronologo apud Labbeum lom. I biblio-
ontatis ad lit. d, monaslerio dependens- Iiujus au- thecee nova? librorum mss. pag. 638 indubitatum est,
tem e cellae illius priore postea abbas hic memo- uti etiam Brunonem, antequam id fierct, ('•n-thu-
ratus Guillelmus, licet vitam eremiticam seu soli- siam, uti mox hic subditur, rexisse sex annis ; ve-
tariam in Carthusia cum Hugone et Brunone duxe- rum posteriorem ex hisce non pro completo, sed
rit, propterea tamen non magis, quam prior e bi- pro incompleto duntaxat habendum esse, facile
nis Iiisce Sanctis Carthusianus exstitit. Adi Galliam quisque colliget ex iis. qua; § XXX de tempore, quo
Christianam auctam tom. H, col. 766. Sanctus ad Urbanum II panam accessit, disserui.
il6) Prior e tribus hisce pontiflcibus anno 1085 (18) De instrumento hoc, per S. Bi'unonem Se-
excessit e vivis, cumque, qui ei fuerat suffcctus guino, celeberrimi dioecesis Claromontensis in
noinenque « Victoris assumpserat, » Desiderius Alvernia monaslerii Casa^-Dei abbati, qui recte
anno 1087 etiam obiisset, âd S. Petri cathedram hic, quemadmoduni recitata? commentarii prrevii
evectus tandem est Otto *seu Odo, qui Urbani II niiin. iiOS et binis seqq.donationis Carthusise litte-
nomen accepit, (juiquc S. Brunone Remis magis- ra? lidem faciunt, primis hujus donatoribus unus
e
tro usus aliquando fucrat uti in Commentario exstitisse dicitur, concesso, adi Comment. pra;-
pra^vio num. 96 ostendi. vium num. bl3 et biiiis seqq.
4Sd ACTA 490
desolatione,cumsumnia instantia imploravitetim- A sibiliaet abyssus multa, nonest locus Carthusise

petravit a curia separari, et quod posset ad ere- indigniorjudicandusexeo,quod,poslquamsexanni3
mum et cellse jam praegustatam dulcedinera et fuerat divino cultui dedicatus, a preedictis sanctis
desideratam requiem rcpedare. viris fuerit derelictus ; sed potius propter hoc est
18. « Et cum summus eum con-
ponlifex vellet mirabilior et dignior reputandus, quasi, qui etiam
firmare in arcliiepiscopum Regiensem, ad quam derelictus, tantae virlutis fuerit, quod suos incolas
ecclesiam, ipso papa annuente,electus fuerat (19), meruerit nec sine Dei
ac praevaluerit revocare,
nullo modo consensit, sed ipso spreto atque con- cultoribus, nec absque divinis laudibus potuerit re-
tempto, apostolico valefaciens ad Calabri« quan- manere.
dam eremum, cuiTurris nomen erat, Deo duce, 22. « Sicut etiam divina? di.spensationis Provi-
pervenit, ihique, multis clericis etlaicis congrega- dentia apostolos,jam coeli etterraeprincipes.aeterna
tis, monasterium instituit, in quo usque ad finem praidestinatione constitutos, in passione Christi ni-
vitae suEe in solitarifB vitue proposito humilitate hilominuscadere permisit,et a veritate Christianae
constans,charitateflagrans,ievotione fervens,Deo fidei separari (25), itaetiam quodaliqui exdiscipu-
semper adhaesit, et ibidem itinerarii sui cursum lis, civitate sanctificata Jerusalem derelicta, ad
"R
feliciter consummavit (20). Quemgloriosum Patrem -" castella extrinseca infldelitatis vento dispersi de-
adeptum fuisse bravium, et coronam felicitatis sperationis fluctibus vacillabant, Christo verum-
ailenvdd divina clementia per nonnulla miraculosa tamen corporaliter resurgente, resurrexerunt et
indicia declaravit. ipsi spiritualiter,constantiores et flrmiores iii fide,
19. «Prius tamen quam de curia recedcret, ejus, et amore Christipostmodum permansuri, et quia
utcreditur, meritis etprecibus, divina misericordia jam recesserant ab Jerusalem stadiis sexaginta,
omnesejus socios et subditos revocavit, ita quod eodem die redeuntes fuerunt Christi visione cum
omninoomnesredireCarthusiamconsenserunt(21). aliis discipulisreformati ita Deus Carthusiacinco-
;
Et ideo magister Brunoimpetravita summo ponti- las primodimisit recedere, utpostea redeuntes fir-
ficelitterasad venerabilem virum Siguinum abba- miores existerent, et in sancta perseverantia for-
temmonasteriiCasaL-Dei^quatenuslocumCarthusise tiores.
dcelictum per magistrum Brunonemomninoinfra 23. Qui enim in fine sexti anni recesserant, in
triginta dies a receptione papalium litterarum red- septimo annoredierunt(26), ut daretur eis intelligi,
deretet restitueretsociisac subditis magistri Bru- quod,sicut septima die Dominus in creatione pri-
nonis cum omni pristina libertate. maria a laboriosis operibus requievit, et post pas-
20. « Et istae videntur primae tittera? papalcs, quee sionem eodem die quievit similiter in sepulcro, et
inveniuntur de ordine Carthusiensi facere mentio- septimus annusinlege generali[fl/., naturalijfuerat
nem(23); qusecircaprincipiumCartularii Carthusiae deditus requiei, et septies septimus annus dicitur
suntconscripta^.Abbas vero Siguinus, receptoman- jubilei, itaseptimo anno habitatores Carthusias re-
dato apostolicG, gratantcr et hilariter obedivit, et deunles, ibidemasimilibus cessantes operibuspec-
magistro Landuino ac siiis sociis locum Carthusiae catorum,spirilualicontemplationis requie rccreati
libereet liberuni reddiditper publicum instrumen- el in sepulcro Christi, id est in claustro et cellis
tum,quod circa principium CartuIariiCarthusiae est absconditiquicscentes, tandcm adseptimum septe-

transcriptum (23). Pra^dictuni autem fratrem Lan- narium jub:lei, laudemetrequicmaHernain aHern;c
duinum magister Bruno priorem ordinaverat Car- gloria? designanlis, ipsi tunc numero septcin fcli-
thusia?, antequam ad partes Calabria?. transmea- citer pervcnirent.
ret (24). 2i. Bruno igitur, vir sanctissimus et gemina
21.« Quia igilur judicia Dei sunl incomprehen- scicntia pi;)cditus,tam divinascilicet quam humana,
(19) Ad Rhegiensem archiepiscopa-

in Calabria D viuni inluli niim. 529. Coeterum quid detempore:
tum Sanctusnosterelectus seu pustulatus fuit anno quo llorucrit hic Sancti nostri biographus, e car-
1090, uti probant,quae huc spectantia in commen- tiilarioCarthusiensi, cujus hic mcminit,coiuiuden-
tario num. 532 et seq. adduxi. diini apparcat, videsiscommenlarii pra)viinum.I2
(20) Anno scilicet, ut commentarii praevii num. et scq([. cxpositum.
729 docui, 1101, cum sibijam iu Turritana erenio (2i Laiuluinum S. Bruno, non tum primum,
triginta circiler discipulos adjun.xisset, uti e Turri- cuiii apiid ponliliccm jimi existerct,uli hic iiulicari
tanorum,qui Laiiduino poslSaiicti ohitum obedien- vidctur, seil cum e Carthusia abirct, prioreni con-
tiam promiserunl, monachuruin cnlalogo, in com- stituit, utiliquete rccitalis in coininciitario pi\Tvio
mentarium prajviuin nuin. ()22 illato, fas est col-
iiuin. 529 littcris, ([uibiis Cartlnisiain Laiuiuiiio
ligere. alii-<([U(' Saiicli disciimlis Sigiiiiius, CasavDei
(21) Ut omnesBrunoiiisdiscipiili Romamad eum abhas, ivstiluil.
convenerint,miraculo fartuni, innuecc hic vidctur
(25)Oinncs aiioslolos in Christi Passione a fide
nosler biographus; quade rc,quid sentiam, Com-
delecissc, soli hctcrodoxi asscrunt ; quare a vero
menlarii praevii num. 527 edixi.
commcntarii praevii hic abcrrat biographus.
(22) Pontilicias illas litteras
num. 528 iiitegras dedi; in iis autem, non ordinis (2(i) Liruet hinc, etiam secumdum hunc biogra-
Carthusiensis,<cd ccIKt diinlaxal scu inonastcrii, a |)hum noslrumannossex([iiibus S.15runo,anlc([uam

Brunone conslnicli, miMitio lil. ab Uii)ano II pa[>a Romam cvocaicUir, Carlhusiam
(23) Instrumentum istud in commenlariuniprse- rcxit, incomplelos duntaxalfuissc.
Patkol. CLll. iU
G »
eloquentia Tulliana prfcclarus, discrctionc, devo- A [«/.,magister],cl il)idcm,fciici vita; surf cursu per-
lione,morum excelienli honestate praifulgens, caj- acto, migravit adDominum post egressum Carthu-
lesliumque virtutum copioso thesauro ditatus atque siffiundocimo anno nec plus, nec minus, sicut in
dolatus,Deo et hominibus dileclus et gralus, ere- libris Consuetudinum domni Cuigonis, quaesunt in
mum Carthusiifi rexit sex annis, et post, ut pra;- domo Carthusia?, conlinetur (28). Juxta sepulcrum
dictum est, a papa vocatus, et non diu post(27) ad cjus immediate fonsvivus emanat, qui divina cle-
eremum Calabria?, cui Turris nomen est,transiens, mentiain hujus Viri sancti meritis multis languori-
ibi, sancto constructo monasterio, multorum Dei bus fidelium optata; confert remedia sanitatis(29).
servorumanachoretarum rector exstitit et minister
VITA ALTERA
Auclore Fraucisco a Puteo Garthusise Mojoris priore,
Ex editione Basilece anno circiter 1515 adornata.
PROLOGUS. B tur. Sacrificium acceptabile, holocaustum pingue,
Cur SancH Vitmn describere aggrediatur, auctor nonhircorum autvitulorum,sed laudis;dum scilicet
exponit. laudatur Deus in sanctis suis ab homine, quem
creavit, quem redemit, cui et regnum coeleste pro-
Nonsolum Dominum insanctis ejus, sedetiam
1.
misit.Hoc est sacrificium Deo gratum, credentibu?
ipsos sanctos in Domino laudare jubemur, sicut
vero utile et necessarium. iNecessarium quidem,
scriptum est « Laudemus viros gloriosos, et pa-
:
cum per prophetam Dominus dicat : « Immola Deo

rentes nostrosingeneratione sua (30).Homines di-
sacrificium laudis (33). » Ei vero gratum et acce-
vites in virtute,et pulchritudinis studium habentes,
ptabile, quia (c sacrificium laudis, inquit, honorifi-
pacificantes in domibus Quorum corpora in
suis.
cabitme (34). » Nobis autem utile, quia illic osten-
pace sepulta sunt et laudem eorum nuntiat Eccle-
:
dam illi salulare Dei, Christum scilicet, qui caput

sia. »Laudemus, inquam, et verbo et imitatione
est omnium sanctorum, et merces eorum.
dignoslaudemonstremus viros, sic avirtute dictos,
3. Laudemus igitur, dilectissimi fratres, Domi-
nonquidemviatores, cum Veritas dicat: «Neminem
sed gloriosos, scilicet in
num in sanctis ejus: et pra^cipue in hoc beatissimo
salutaveritis in via (31);
patre nostro Brunone,cujus hodie festivitas agitur,
gloriamjam receptos, et de sua immortalitate se-
quinosin Christo genuit : qui vitae viam nobis in
curos; etparentes nostros spirituales,quorum fidem
eremopra3paravit,et vivendi normam suo exemplo
et opera imitari debemus, et quorum doclrina et
monstravit. Et quamviseumut dignum estlaudare
exemplis Deo geniti sumus, secundum illud Apo-
non sufficiamus; ab ejus tamen laude cessare non
stoli: « Per Evangelium ego vos genui (32). » In
debemus. Exaltemusitaqueeum et laudemus,quan-
generatione sua, id est, secundum ea quse fecerunt
lum possumus, quia major est omni laude. Narre-
in vita sua.
Nam mus mirabilia ejus, quae fecit annuntiemus inter
;
2. « Homines divites in virtute. » virtutes

gentesopera ejus, ut ex eis glorificelur Deus, et
verae divitiai sunt, quae violenter auferri non pos-
utnos eum,quem Patrem habere meruimus in ter-
sunt. « Puichritudinis studium habenles. » Per ve-
ris, socium et confralrem, ejus nos adjuvantibus
ram fidem et debitam ordinationemcogitationum,
meritis et precibus, habere mereamur in coelis.
affectionum et operum. « Pacificantes, » id est,
domibus Quo-
CAPUT PHIMUM.
pacem habentes et facientes in suis.
Occasione defuncti, qui sese damnatum, inter so-
rum corpora in exspectatione pacis perfecta?, qu£B
lemnes exsequlas e feretro proclamat, in solitudi-
dabitur in resurrectione, sepulta sunt: et laudem j) neyn secedere Bruno statuit, alios in idem propo-
eorum nuntiat Ecclesia, eorom videlicet exempla, situm attrahit, iterque cum his ad Hugonem, Gra-
et gloriosa facta narrando ad Dci honorcm et alio- tianopulitanum episcopum, suscipit.
ruminformationem.Hocest enim illudjuge sacrifi- 4. Temporibus Gregorii septimi, Romani pontifi-
in Dei Ecclesia sine intermissione offer- cis (35), et Henrici quarti imperatoris (36) circa
ciumquod
(27) Paucis duntaxat mensibus Bruno apud Ur- (30) Ecclesiastici xliv, 1.
banum papam, antequam in Turritanam Calabriie (31) Ita fere Luca> x, 4.
eremumsecederet,commoratusest, uti manifestum (32) AdCorinthios iv, 15.
fit ex iis, quse commontarii preevii § 31 dicta sunt. (33) Psalmo xlix, 14.
(28) Errorem hic in biographo nostro cubare, in- (34) Psalmo xlix, 23.
dubitatum est. Adi commenlarii praevii § 30. (35)Sanctus hic pontifex ad S. Petri cathedram
anno 1073 fuit evectus, annoque 1085 obiit, uti ad
(29) De prodigioso, qui hic memoratur, fonte,
miraculisque,quae aquaram ejus virtute fuerint pa- 23 Maii diem, quo colitur, Romanoque inscriptus
trata, videsis commentarium prcevium num. 733 et est, in comment. Vitae ejus praevio docuimus.
aliquot seqq. (36) Henrico patri anno 1050
successit, annoque
493 ACTA m
annumsalutisnostraeoctogesimumsecundumsupraA Christiab eo, qui perdere cuncta festinat, indebite
millpsimum, cum in Parisiensi civitate solemne accusatus, et inde justo Dei judicio ab ejus calum-
floreret studium, abundans tum muUitudine scho- niosa accusatione liberatus, cunctis placuit et ia
larium et perquam copiosa caterva doctorum so- sequentem tertium diem ejussepulturam proferre.
lemnium in omni doctrinarum genere, tale in ea 6. Tertia itaque die factus est concursus nimius
contigit horrendum et memorandum spectaculum. virorum et muHerum, ita ut pene tota civitas ad
Quidam.enimselemnis doctor, inter cseterosdoclo- tam mirandum Dei judicium agnoscendum conflue-
res prajcipuus, scientia et moribus excellenter or- ret. Et ecce, cum priore more exsequise continua-
natus, ac pree cseteris honoratus, gravi quadam in- renlur et fierent, surrexit jam tertio idem defun-
flrmitate praeventus, lecto decumbens, vitse suaj ctus, et voce vaUda, cunctis mortalibus metuenda,
diem clausitextremum. Cui cumsolemnesde more dixit : JusTO Dei judicio condemjiatus sum. Quae
adeumhonorandum convenit
pararentur exsequise, vox, tam stupenda et horrenda, et a saeculo inau-
magistrorum, studentium, et quorumdam civium dita, omnes, qui astabant, pene exanimes reddi-
multiludo copiosa. Quibus comilantibus et funus dit. Qui tamen omnes,eum tanquama Domino re-
prosequentibus, defuncti corpus ad ecclesiam, in probatum, et ejus justo judicio (ut ipse idem atte-
qua sepulturffi dandum erat, delatum est. Cumque B statuserat)condemnatum, omniEcclesiaj suffragio,
ab invitatis ecclesiasticis, qui tunc aderant, defun- necnon et ecclesiastica sepultura indignum judi-
ctorum solitum decantaretur Offlcium, cum ventum cantes, in sterquifliniosepeliri fecerunt (37). Cnde
est ad eam lectionem, quse incipit: « Responde cum in Parisiensi et caeteris vicinis ecclesiis quarta
mihi, Msurrexit, qui erat mortuus, et erecto paulu- lectio in agendis justis defunctorum incipiat per
lum capite, resedit in feretro, cunctisque videnti- quantas habeo iniquitates, omissis verbis seu di-
bus etaudientibus, acpraj novitaterei stupentibus, ctionibus illis prioribus : Responde mihi, fcrtur a
alta, Hcet horrenda, vece ciamare ccepit et ait :
nonnullis, quod dicta verba fuerunt ex tunc inde
JusTO Dei judicio accusatus sum. deletaob perpetuamet indelebilem tam expavendi
5. Quo dicto, iterum recubuit. Ifli vero, qui ha^c judicii memoriam (38).
audierant et viderant, non modicumnec immerito Aderat autem tunc huic tam horrendo spec-
7.
territi, decreveruntconsultec[uidem etprovide, se- taculo inter caeterosdoctoresbeatusBruno, natione
pulturam ejusin crastinum differendam, reiexitum Teutonicus ejc civitate insigni et regia Agrippina
praestolantes.Dieitaque secfuenti cuni lantumspec- Colonia, de parentibus, non tam genere quam vir-
taculum jam fuisset in tanta civitate divulgatum, p tute claris et nobilibus ortus (39), Remensis eccle-
ad dictam ecclesiam convenit maxima etquasiin- siac canonicus, doctor et scholarium Parisiensium
numerabilis utriusque populi multitudo. Ubi rein- magister (40). Doctor utique in divinis praecipue
ceptis et inde continuatis exsequiis, dum ventum litteris, ut ejus scripta testantur (41), eruditissimus
est ad ejusdem lectionis initium, idem defunctus, et prae caeteris honoratus. Qui ex his tam insolitis,
utpridie, de loculo, in quo mortuus jacebat, exsi- tam horribilibus, et tolies iteratis vocibus salu-
liens, dixit: Justo Dei judicio judicatus sum. Et briter territus, et quasi consternatus, vocatis non-
hoc dicto, infra feretrum iterum se recepit ; unde nullis ex sibi magis familiaribus sociis et discipulis
crevit inter astantes admiralio non parva. Quia ta-
(inter quos erant magister Landuinus, qui post eum
men ex hoc nondum fuerant de ejus reprobatione primus prior Carthusioe fuit, duo Stepliani, unus
certi '. cum verba illa accusatus sum etjudicalus Burgensis, alterDiensis, ambo canonici sancti Rufi
sum, possent etiam in bonam partem interpretari, secus Valentiam Allobrogum, Hugo Capellanus, et
tanquam ipse primo injuste fuisset ante tribunal duo laici (Andreas scilicet ct Guarinus) ait (42) :
1106 vivere desiit, uti ad utrumque hunc an-

dubium, uti etiam an, si verc recitata; fuerint,
num Pagius in Criticis aliique scriptores do- D una ex hisce a vocibus Responde mihi incceperit.
cent.
Adi commentarii praevii num. 228 et seq.
(37) Quid de tota iila luctuosa damnali Historia
(39) Sanctum nobili geiiere Coloniai Agrippina;
sentiendum sit, colligere potest studiosus lector ex
natum esso, inter omnes convenit.
iis, qua; in commenlario pra-vio § 10 et trcdecim
sequentibus fuse in reni illamdisputata sunl. iNotet (48) IJruiioncm scholarum seu, queniadmoduin
inlerim imprimis,horrendi prodigii narratioiieni,a liic scribitur scliolariuiii, non Pansiensium, scd
Puteano hic suppeditatam, a narratione, f{uam Reniciisiuni magistrum existitissc, iu cjus elogio,
coiicinnata ah antiquiore sancti nostri biograpiio comiiicntarii pru'vii num. 7 dato, diserte tradi-
Vita cornplectitur, noii paruin iii adjunctis discre- tur. iNequc vero siinctus, dato eliain, eum fe-
pare. Pra!tei'quain eiiim, quod luec sepultura' in ralidamnati prodigio Parisiis aslitisse, litleras
sterquilinio noii memineril, prodigium iioii publice un([uam ibi docuil, uti osteiiduut, tiua^ huc
ia ecclesia, uti hic Puteanus ait, sed iutra privatos facicnlia comment. prunii ,^ 8 adduxi in me-
donius deluncti parietes, cum corpus ejus, terrte diuni.
mandandum, ad ecclesiam deferciidumesset, eve- (41) In primis scilicct duo commentarii.quorum
nisse refert, licet interim, nou secus ac Puteani altcruin in [isalmos, alterum in oiniies S. I\iuli
narratio, rem coram ingenti populi multitudinc apostoli Kpistolas concinnavil. Adi commcnlarii
gestam memoriae prodat. pranii !? 42.
(38) Fucriiitiui S. IJruiioiiis a>late uUaj iu Pari- (42) De Landiiiiu), aliis([uc, qiios sanclus allocutus
siensi defuncloram Olflcio Lectiones recitata^, e»t hic memoralur, uti eliam de S. Uuli mona$lerio
Frcqucntcr.cuni Apostolum lcgercmus, audivimus, A tam pcrplcxa, lam ardua, cl lam pfravi, nc in viri-
nuncvcro ctiam cxperimcnlodidicimus,i'ratresmei bus proprisconlidissc videamur, qu;r'ramns consi-

in Clirislo diicctissimi cl dcsidcrantissinii, (iuam lium. Non aJudffiis, qui in sola legis obscrvatione
incompreheusibilia sint judicia Dei cl inveslig-al)ilcs justilicari se credunt. Non aGraiciset antiquis co-
viic ejus. rum philosophis, qui in sua virtute confidunt. Non
8. Hunc enim defunctum, dum adhuc vivcret,et a ctetcris sa'culi liujus conquisitoribuset sapienti-
vidimus et cognovimus, virum utique humana sa- bus, qui ignorant qua? Dei sunt: sed polius al) iis
pientia doclum, virlutibus(si lamen verccin talibus qui timent Dominum, qui ambulant in viis ejus.
virtutcs sint) ac moribus ornatum, ct secundr.m Consulamus igitur primo advocatum noslrum,quem
cxteriorem sapicntiam castum, prudcntcm, pudi- habcmus apud Patrcm, Jesum Christum justum,
cum,domui sua- bcnc pra^positum et ab omnibus qui est propitiatio pro peccatis
nostris, et, quid
honoratum, ac magno in prctio habilum, nunc dicat,audiamus. Quoniam, inquit, impletum est
vero ex ore cjus audivimus, jiisto Dei judicio esse tempus, ct appropinquavitregnumDei,poenitemini
condemnatum. justo quidem, quoniam justus Do- et credite Evangelio (44), quia nisi poenitentiam
minus etjustitias dilexit, cujus propterea judicia egeritis, omnes simul Audiamus et
peribitis (45).
non possunt essenisi justa, hcet plerumque et ut B Domini prse.cursorem Joannem, de quo scriptum
plurimum occulta sint Justo, inquit, Dei judicio
: est, quod inter natos mulierum non surrexit major
condemnatus sum. Vox profecto terribilis et me- eo (46). Ipse enim prajdicans in deserto Judaâ? ba-
tuenda; qua?,o utinam, sonaret jugiter in auribus ptismum poenitentiee in remissionem peccatorum,
nostris, et cordis intima penetraret, ut cum cujus ait: «Pcenitentiam agite; appropinquavit enimre-
judicium effugere non possumus, timeremus, etti- gnum coelorum (47). )>
mendo fugeremus a ventura ira, et salutis, dum H . Et iterum ad Pharisffios et Sadducasos : « Ge-
tempus qua^reremus opportuna media! Consi-
est, nimina (inquit), viperarum, quis demonstravitvobis
deremus, quaiso, fratres mci, quid isti uunc in fugere a ventura ira? « Facite igitur dignos fructus
inferno prodest tanto labore qu^sita scientia, cum pcenitentise (48). » Audiamus otiam principcm
continua perpetualaboret cajcitateetignorantia?
et apostolorum Petrum dicentem in Actibus apostolo-
Quid cum nec guttam aquaj ad refrigeran-
divitise, rum ad populum Judaôrum: « Poenitemini etcon-
damUnguamhaberevaleat (43)? Quid honores,quid vertiminiut deleantur peccata vestra (49). Et »)
delicise? cum tot nunc cogatur subire tormenta, iterum, cum quidam ex eis compuncti corde dice-
quot in mundo habuit oblectameuta. . rent ad Petrum et ad reliquos apostolos ; « Quid
9.Vidimus corpus ejus nunc sine honoresepeliri faciemus, viri fratres ? » Petrus vice omnium re-
in sterquilinio, cogitemus, animam ejus sepultam spondit : « Poenitentiam agite, et baptizetur unes-
esse in inferno, eetcrnis incendiis cum impiisa^ter- quisque vestrum in remissionem peccatorum ve-
nalitercruciandam; ubi vcrmis eorum non morie- strorum, et accipietis donum Spiritus sancti (50). »
tur,etignisnon exstinguetur ubi ardor incompa- ; Hinc propheta ait : « Si poenitentiam egerit gens
rabilis, foetor intolerabihs, dolor interminabilis. a malo suo, quod locutus sum adversus eam,
ista
Ubi quserent homines mortem, necinvenient.Nam agam etegopcenitentiamsuper malo quodcogitavi

tunc mors immortalis erit, quse depascet eos, non ut facerem ei (51).« Et Sapiens, « Si poenitentiam
ut moriantur, sed ut ad poenas iterum renoventur. (inquit)non egerimus, incidemusinmanusDomini,
Quidigiturfaciemus? Adcujus consiliumfugieraus? et non in manus hominum (52). » Hoc itaque sa-
Omnesenimnosquasi oveserravimus, unusquisque num est et salubre consilium, fratres mei, si Dei
in viam suam dechnavit necest, quifaciatbonum,
; justam vindictam et trememdum ejusjudicium efTu-
non est usque unum. Omnes peccavimus, injuste gere volumus, ut pcenitentiam agamus. etlacrymis
egimus, iniquitatem fecimus. Omnes nos filii irse peccata purgemus. Hajc namque est via quse ducit
sumus, pari propterea poena digni, nisi nos inde D advitam. Haecsecunda post naufragium tabulaper
eripiat misericordia Christi. Quid faciemus?Nonne quam peccatores salvantur, et per quam Deus ad
et omnes simul peribimus?Nonne, sihuicnon pe- misericordiam inclinatur.
percit, nec angelis peccantibus, nec ramis natura- 12. Propterca, dileclissimi, abjicientes omnem
libus, putamns quod neque parcat et nobis?Puta- immunditiam etabundantiam maliti8e,suscipiamus
mus quod sit abbreviata manus ejus, ut ultra miin mansuetudme insitum verbum, quod potestsal-
sereri non possit? Aut quod cotinebit i.i ira sua vare auimas nostras. Convertamur adDominum, et
misericordias suas ? Absit. miserebitur nostri, quoniam benignus est et prse-
10. Quid igitur faciemus? fratres mei, in re stabilissuper malitia nec vuli ; mortem peccatorum,
videsis, quse commenlarii prsevii num. 433 et ali- (17) Mattha>i ui, 2.
quot seqq. adducta sunt. (48) Ita fere Luc« iii, 7, 8.
(43) Ad
divitem Epulonem hic alludiiur. (49) Act. iii, 19.
{44] Marci i, 15. (50) Act. II, 38.
(45) lia fere Luca? xin, 5. (51} Jercmiae xvni, .8.
(i6)Matthfcixi,ll. (52) Ecclesiastici ii, 22.
;
497 ACTA 498
sed magis ut converlanlur et vivant. Nec converti A milia? Ubi periit in conversatione simplicitas, in
differamus in crastinum ; quia, qui poenilentibus societate charitas, in actione justitia, in locutione
veniamspopondit, peccantibusdiemcrastinum non veritas, et in proximorum necessitate pietas ? Ubi
promisit Unde congruum poenitentise tempus
qui denique refrixit charitas et superabundavit omnis
perdunt, fruslra ante regni januam cum precibus iniquitas, teste propheta, qui ait « Non est mi-
:
veniunt. Quibus per Salomonem Dominus ait : sericordia, non est veritas, non est scientia Dei iii
« Vocavi, et renuistis; extendi manum ineam, et terra(oo). » Aspexi illam, et ecce vana erat, et coelos,
non fuit qui aspiceret; despexistis omne consilium et non erat lux in eis. Vidi montes, et ecce move-
meum,etincrepaliones meas neglexistis. Ego quo- bantur, et omnes colles turbati sunt. Intuitussum,
que in interitu vestro ridebo, et suljsannabo, cum et ecce non eratjuslus, et omne volalile cwli re-
vobis. quod timebatis, advenerit. Cum vcnerit recessit (oG).
pentina calamitas, etinteritus, quasi tempestas, in- 15. Unde difficile videtur. imo pene impossibile,
gruerit, quando venerit super vos tribulatio et an- mundum queinquam ab omni peccato liberum,
el
gustia; tunc invocat}unt me, et non exaudiam in mundo posse vivere aut dignos in eo agere fru-
mane consurgent, et non invenient me (o3). » ctus paniitentiae. Nara, ut Auguslinus ait, inanis est
d3. Simus igitur factores verbi hujus, et nonau- B poenitentia, quam sequens culpa coinquinat (57).
ditores, fallentes nosmetipsos. Imitemur saltem Nilque prosunt lamenta, si replicantur peccata. Et
Ninivitas illos, qui conversi sunt in prsedicatione vulnus iteratum sanatur tardius. Et Gregorius : Qui,
Jonae, et pra^dicaverunt jejunium, et involuti sunt inquit, admissa plangit, nec tamen deserit, pienae
saccis, etegerunt poenilentiam. Et vidit Dominus se graviori subjicit; unde ad veram poenitentiam (58)
opera eorum, quia conversi sunt de via sua mala, necessario requiritur ut peccatorum cau.sae penitus
et miscrtus est supcr malilia, quam locutus fuerat excidantur. Et propterea si ad hunc poenitentia?
ut faceret cis, et non fecit. Sic et nos faciamus ; perfectee gradum pei^venire volumus (quia mun-
quia major est, quam Jonas hic, qui ait : Pcenite- dum istum sensibilem, quem cercimus, quandiu
mini et credile Evangelio. Aperiamus pulsanti, vo- in carne vivimus, omnino desercre non possumus)
cantem sequamur. Quid dico vocantem, imo certe necesse est ut saltem, quae in niundo sunt, omnia
trahentemet cogentem intrare. Non enim vox ista, penitus relinquamus, dicente Domino : « Omnisex
quam nunc audivimus, facta cst propter eum, qui vobis, qui non renuntiat omnibus, qufle possidet,
defunctus est, quia, quamvis sit apud inferos poe- non potest meus essediscipulus »Et iterum ad (59).
nitentia, sera tamen et infrucluosa, sed propter adolescentem de vita seterna interrogantem « Si
p :
nos, ut nobis vox ipsa proficiat, quos adhuc divina vis, inquit, perfeclus esse, vade, et vende omnia
patientia longanimiter exspectat. Non igitur ullra qucB habes, et da pauperibus, el veni, sequere
de die in diem differamus: quia, quahora Dominus me (60). »
venturus, sit, ignoramus, nec incertam mortis ho- IG. Qui, cum h«c audiens trislis abscessissel,
ram pra?videre valemus. ait ad discipulos Dominus: « Amen dico vobis, quia
14. His audilis, unus ex aslantibus, magister dives difficile intrabit in regnum coelorum ^61). »
scilicel Landuinus, natione Tuscus, ex civilale Uuca, Hinc ait Sapiens : « Qui confidit in divitiis, cor-
vir utique doclus et timoratus, ait : « Magisler ruet (62); et qui feslinatditari, non erit innocens. »
bone, jam scimus quia verax es, et legem Dei in Et iterum: « Si dives fueris, non eris immunis a
veritate doces; » verba enim tua verissima sunt, delicto (63). » Nam « qui volunt divites ficri, in-
quia Dei iram et justam indignationem effugore quit Apostolus, incidunt in laqueum diaboli (64). »
non poterimus. nisi lacrymis peccuta purgemus. His igilur omnibus, juxta Domini consilium, cal-
Verum quia scriptum est quod « omne quod est in catis, dislractis et paupcribus erogatis, Ciiristuni
mundo, concupiscentia carnis est, et concupiscentia sequamur et imitemur. « Qui, cum dives essel,
oculorum, et superhia vita? (54); >> quis, qua?so, j)
egenus factus esl, ut nos ejus ditaremur inopia.
innocens inler malos tulus vivere aut dignospoeni Et quia, doclissime Magister, te docentc, veritatis
tentia? fruclus agere potcst, ubi suporbia inflat,
viam et justiti«scmilam agnovimus,cum periculo-
avaritia onervat, luxuria inquinat? Ubi lites, consum vicino scrpcnlc dormire,ct inler llammas
sit,
tentionos, aMiiulationcs, oblocutiones, invidia? ? Ubi ambulare difficilc, restal ul locum
ilhesis [(edibus
fiunt latrocinia, perpetranfur homieidia. falsa pro- mundo, quasi
nobis iniiuiramus, in quo, licot in
feruntur testimonia, commitluntur adulteria, in- sinemundo ab hominuniconsortio scparati,peccala
cestus, fornicationes, sacrilegia, vcneficia, ct si-
nostra deficrc ct poenilentiie dignos fructus facere
(o3| Proverbiorum r, 24, 28, perfccfionem confcndat.
(54) Epist. I Joannis ii, 16.
(59) Lucffi xiv, 33.
(55) UafereOsoe iv, 1.
(60) Ita fere Mathaî xix, 21.
(56) Paulo aliter Jeremiae iv, 23-25.
Non quod ea haud
fuerint vere poenitenti (61) MafLiaî xix, 23.
(57)
Eeccata anteccdentia remissa, sed quod, qui rcla- (62) Ita fere Proverbiorum xi, 2S.
itur, relatum ox eadcm frucfum amittat. (63) Ecclesiastici xi. 10.
(58) Eam scilicet, qua quis, reliclo poccato, ad (61) Epist. I ad Timothoum vi, 9.
490 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 5)00
valeamus. Docc nos igilur, quaeso, et locum lalcm A scculus uno momcnlo solus qiiam lofo vilfB
nobis ostende, et quidquid inde decrcvcris, fac tcmpore comilatus.
mus. Nam salus noslra iii manu tua est. 19. Moyses,
minasset grcgem ad iiiLcriora
ciiin
Bruno respondit Viri fratres
17. AdJia^c beatus : deserti, Dominiim
rubo vidcre et aiidire
in ardenti
et Patres, audite, non me, sed mecum simul au- meruit dicentem sibi « Solve calceamenta de pe- :
diamus, inquam, illiim summum secreloruin Dei dibus tuis; locus enim, in quo slas, terra sancta
conscium, et prophelam eximium David, cui Do- est (67). » Cui nunquam, nisi cum solus esset, Do-
minusincertaetoccultasapienli«sucT?,manifestavit minus apparuit. David, ad deserla fugiens, Saulis
Audiamusprimo quiddixerit,audiamusdeinde quid evasit insidias.Jcremias poscens aquam dari capili
fecerit. Ipse enim tunc, sicut et nos nunc, contri- suo, et oculis suis fontcm lacrymarum, ut lugerct
status in exercitatione sua, et conturbatus a voce interfectos populi sui, locum quoque, ubi se tam
inimici et a tribulatione peccatoris, dixit « Cor : sancto possit in operc liberius exercere postulat
meum conturbatum est in me, formido mortis
et dicens:« Quis dabit mibi diversorium viatorum in
cecidit super me timor ; et tremor venerunt super solitudine (68), » tanquam boc ei in civilatefaccre
me, et contexerunt me tenebrse. » Et dixit : non vacaret, boc modo iadicans, quod impedirent
Quis dabit mibi pennas sicut columbae, et vola- B socii gratiam lacrymarum.Quin etiam, cum dixis
bo et requiescam?
Deinde subjecit, et ait» : « Ec set : « Bonum est pra^stolari cum silentio salutare
ce, elongavi fugiens, etmansi in solitudine (65j. » Dei, » addidissetque : « Bonum est viro, cum por-
Ecce, inquit, elongavi ab omni occasione et cir- taveritjugum ab adolescentia sua, » adjecit et ait:
cumstanliapeccatorum,elmundum istum menteet « Sedebit solitarius et tacebit, quialevabit se supra
corpore fugiens, ct mansi perseveranter, non in se (69), » Elias, in monte ad ostium speluncae, so-
civitate, sed « in solitudine. » Ille enim fuglens se his, Dominuin transeuntem agnovit. EtEIiseusdu-
elongdt, ut Gregoriusait, qui a turbadesideriorum plicem ejus spirilum, dum tolleretur, accepit.
terrenorum altam Dei contemplationem se suble-
in Joannes Baptista, ab ulero Spiritu sanclo repletus,
vat; manet vero « in solitudine, »quiperseverat in nec mirabili nalivitate, nec parentum sanctitate
remota mentisintentione. Unde idem Propbeta, ut securus, frequentiam bomiiium tanquam periculo-
Dei virtutem et Dei gloriam videre mereretur, se sam fugiens,soIitudinis deserta petiit, ubi quid vir-
solitudinis locum petiisse testatur, dicens « In :
tutis, quidve meriti acquisierit, baplismus Cbristi,
terra deserta, et invia, et inaquosa, sic in sancto
etprojustititiamorssusceptamonslravit.Talisenim
apparui tibi, ut viderem virtutem tuam et gloriam factus est in solitudine, ut dignus esset lavanlem
tuam (66). »
^
omnia Cbristum, solus lavare, et pro veritate nec
1 S . Solitudo namque est viai, quse ducit ad vitam ; carcerem, nec mortem declinare.
ubi pro terrenis coeleslia, pro trausiloriis mulantur
20. Quid plura? Jesus Cbristus Dominus noster,
aeterna. Ha;c est locus poenitentife, via justiti», se-
cujus virtus nec secreto juvari, necpublico poterat
mita gratiae, scala gloria?. Hsec est, inquam, scala impediri,ductusestin desertum,non dubium,quin
illa,quam vidil Jacob in soliludine in terra stantem
a spiritu suo, ut tentaretur a diabolo. Cbristus
etcoelum tangentem quse bomines veliit in coelum,
;
idem, reliclis turbis, ascendit in montem soius
et angelos ad noslrum recipit auxilium. Haec est
orare. Christus indeserto turbas pavit, suo exemplo
virtutum nutrix, patientiae custos, purissimae sim-
Dobis quantum solitudo prosit, insinuans. Sancti
pbcitatis magistraet fraudulentae duplicitatis igna-
etian\ et venerabiles Patres, Paulus, Antonius, Hila-
ra. Haec est quies laborantium, consolatio moeren- rion, duo Mach.irii, Eulalius, Arsenius, Evagrius,
tium, et in aestu refrigerium, in qua est turris Da-
Basilius, Benedictus, et cseteri nobis innumerabiles,
vid aediflcata cum propugnaculis, ex qua mille
quantum in solitudine profecerint, vosipsi conside-
clypei pendent, et omnis in ea armatura fortium.
rate. Et probabitis,suavitatespsalmodiarum,studia
In qua est campus divini certaminis,
^^^^10™^©]^^^.^^^^^^.^^^^^^^^^^^.^^^^^^^^.^^^^^^^^^^^^^^.
spectaculum, etpalaestra
viriliter dimicantium lucta-
tionum, excessus contemplationum, baptisma la-
torum. In qua Adam tandiu salviis fuit, quandiu crymarum, magis nulla re quam solitudine posse
solus mansit. Data vero ipsi in auxihum muliere,
juvari. Hinc est, quod de peccatrice anima, quam
mox cecidit. Unde raptus cst Henoch in solitudi- cupit ad se Dominus revocare, propheta ait « Ad- :
nem paradisi,nemalitiaimmutaretcor ejus. In qua ducam eam in solitudinem, et ibi loquar ad cor
Abrabam, dum solus sederet subtus ilicem Mam- ejus (70). » De ea vero quae, carnis vinculis abso-
brae; tres vidit, et unum adoravit. In qua Jacob
luta,aeterna gaudia intrare meruit,in Canticis dici-
dum,praemissisomnibus,solusmanet, benedictione
tur : « Quai est ista quae ascendit de deserto, de-
simul et nominis mutatione felix efficitur, plus as-
liciis affluens, innixa super dilectum suiim?(71) »
(65j Adi Psalmum liv, 3, 8.

(69) Tbrenorum iii, 27, 28.
(66) Psalmo lxii, 3.
(671 Exodi III, 5. (70) Ita fere Osee ii, 14.
(68) Ita fere Jeremiee ix, 2. (71) Cantic. canticor,. viii, o.

;
501 ACTA o02
Quae non invenitur per vicos aut plateas civitatis, A ipse plenus est, nunquam excidit, nos libenter (ut
sed in solitudine. Igitur,fratres mei, oremus deum spero) accipiet. Et quanquam ego jam senex sum
ut nobis locum talem dignelur ostendere, in quo, et debilis, et via haec arcta est, et difflcilis, quia
quae jam, eo inspirante, mente concepimus, pos- tamen « arcta via ducit ad vitam, lata vero ad per-
simus opere perficere. ditionem, » cum nulla sit aetas ad poenitentiam se-
21. Facta itaque oratione, duo Stepliani, Bur- ra, dicente Domino « Quacunque hora ingemue-
:
gensis et Diensis, canonici, dixerunt : Patres et rit peccator, non recordabor amplius iniquitatum
praeceptores venerabiles, non longe a civitate Va- ejus (7y). » Qui et reddi jussit singulis in vinea sua
lentia, cui cohajret monasterium nostrum Sancti laborantibus denarios singulos, novissimis sicut et
Ruffi (72)propefluentaRhodani, inconfinibusdioe- primis ; si decreveritis illuc accedere, et hanc viam
cesis Diensis,unde alternostrum originera duxit,est aggredi, et ego sequar, et quocunque perrexeritis,
civitas aHa Gratianopolitana, sic dicta velquia sub pergam. Et qua?cunque vos terra receperit, me re-
Gratiano imperatore condita,vel ab etymologiano- cipiet, ibique locum capiam sepulturae, solaque
minis,quasigratiosa,nobiliset populosa.Etin ea est mors nos ab invicem sej»arabit.
beatus Hugo, ejusdem civitatisepiscopus, qui ante 24. Hsec audientes reliqui duo,Andreasscilicet et
sui assumptionem ad episcopalem dignitatem,erat B Guarinus, pariter dixerunt. Nos semper audivimus
canonicus Ecclesiae Valentianae oriundus de Castro et ex auditu credimus quia benignus est et miseri-
Novo superilumen Isaram, quodquatuor duntaxat cors Deuset praestabilissuper malitia, quineminem
milliaribus a civitate distat (73). Quem nos ipsi, et vult perire, sed omnes potius salvos facere, et ad
vidimus et cognovimus virum utique sanctum,ju- agnitionem veritatis venire, apud quem non est
stum rectum ac timentem Deum.
et personarumacceptio,sed in omni gente,quifecerit
22. Si enim laudatur castitas, quis illomundior? voluntatem ejus, acceptusestilli.Et quanquam nos
Si sermonis veritas, quis in loquendo cautior? Si ambo litteras ignoramus, Christum tamen et hunc
Dei charitas, quis ferventior? Si proximi, quis cruciflxum,fldenovimus,sinequoomnescire nescire
benignior?Sihumilitas,quis dejectior? Si eleemo- est. Et quidquidEcclesia credit, flrmiter credimus,
syna,quislargior ? Si oratio, quis devotior ? Si la- et simpliciter confitemur, sperantes in hac fide
crymarum tlumina, quis in illis cffusior ? Si con- remissionem peccatorum accipere per
salvari, et
templatio, quissublimior? Si tolerantia, quisintri- verbum Vellemus tamen informari, cum Do-
ejus.
bulatione fortior? Si justitia, quis districtior ? Si minus per plusquam prophetam suum nos admo-
prudentia, quis circumspectior ? Si temperantia, _, neat,utfaciamusdignospa^nitentia8 fructus, quales
quis moderantior ? Exceptis iis, quse clero et plebi sint isti dignifructus.Quibus beatusBruno rcspon-
per eum bona advenerant. Hic itaquehabetin dioe- dens,poenitcntia, inquit, est arbor, quam in medio
cesi sua montes altissimos, et in eis deserta loca Ecclesiae suae plantavitcoelestis agricola.Cujus radix
quam plurima ab omni hominum transitu et con- est contritio cordis, rami sunt opera bona, folia,
sortio separata, ad hanc poenitcntiam arctam per- confefsio integra, fructus vero, satisfactionis pcena
agendam propterea optimedisposita. Cumque ipse 2o. Unde pcenitentiam, sed non dignos
ille facit
exemplo suo et doctrina homines ad pffinitentiam fructus, qui tantum dolet de commissis. Ille vero
invitetet trahat, si ad eum libet accedere, locum, agit poenitentiam et fructus,sednon dignosfructus,
quem quaerimus, poterimus ab eo faciliter inipe- quietdolet, et in parte satisfacit. Sed ille facit
trare. Pius enim, benignus et misericors est. Qui dignos fructus,quiin dolore cordis tantum affligitur
et in adventu nostro gaudebit et voti compoles per poenam, quantum deliquit pcr culpani, secun-
faciet. Nos quoque vos in via dirigemus, quam et dum illud Apocalypsis : « Quantum sc glorificavit,
novimus et frequenter ambulavimus. tantum date ei tormentum et
et in deliciis fuit,
23. TuncHugo.quem rognominabant Capellaiuim luctum (7G). » Et in Deuteronomio: Pro mensura <>
60 quo solus sine canonico aut pastorali beneficio D peccatieritetplagaruni modus(77).» Undenonso-
sacerdotio sacellaniinter eos fungeretur (74), ait :
lum fructus poenitentiae, sed etiam dignos fructus
Audivi certe plura de viro hoc,cujus fama jam ubi- poenitentia^ admonet esse faciendos Nam hoc jusli-
que redolet, quia vir Dei et sanctus est, salutem tiaexigit, aitGregorius, ut, siquis in culpam lapsus
animarumsitiens. Qui propterea,quia charitas, qua est, tantopcre a se debcat licita abscindere,quanto
(72) Dc hoc monasterio videsis commentarium significatum duntaxat voluerit, Hugonem lunc so-
pracvium num. 436. luin exstitisse, non quidein qui saccrdolioinitiatus
(73) De sancto hoc antistite, de quo ad diem I esset, sed qui pra-terca dignitate seu canonici scu
Aprilis, quo colitur, actum apud nosjam est, vide- pastorisauctusforct? VcruMi hujiismodi intcrpreta-
sis etiam. quije Vitae praeced. subnexa sunt, Adno- tioneni verbis (iuigonis (vide lian' (omincnl. pra>-
tata ad lit. g. vii nuin. 442) paruin adinodiiin essc accommo-
(74) Guigo, de S. Brunone ejusque sociis, ad S. dain, quis non videat ?
Hugonem, (Jratianopolitanum cpiscopum,accedcn- (7;)) Ezechieiis xviii, 21, 22 S/ impiu.î egcrit :
tibus, in scripta a se sancti hujus antistitis Vita pamitentiam,.. oinnitnn iniquitatian cjus.., non recor-
verbafaciens,solum ex illis Hugonem,qui capcllanus dabor.
dicebatur sacerdotio functum fuisse
, tradit , (70^ Apocalypseos xviii, 7.
illum autem Putcanus ita hic interprctatur, ut (77) Deuleronom. .\xv, 2.
i;03 S. BRUNONIS CARTHUSIAJSORUM INSTITUTORIS oO;
se noverit illicita porpetrasse. Non igilur iillrane- A xisli de terra ylCgypti, qiii vere ponnitentibus ve-
gligamus, fratres niei dileclissiini,pocnilentup.tein- niam promisisli, extende super nos, quaisumus,
pus, nec ullra de dic in diem difreramus.Qiiia,qua misericordiam tuam, et mittere digncris sanctum
hora Dominus venturus est, ignoramus, et nemo angelum tuum de cffilis, qui doceat nos, quid age-
nostrum scit, utrum amorc, an odio dignus sil. re dcbcamus, et dirigat nos in via justitim, et in
Jam securis ad radicem arboris posita est. semitis mandatoriim tuorum, et iocum, quem ele-
Jam iste, quem viventcm cognovimus, ut ex ojus geris, nobis ostendat ; in quo tibi dignc servire,
orejam frcqucntes audivimus, justo Dei judicio mundi bujus pericula evadere, ct dignos poeniten-
damnatus est et wiernis cruciatibus datus. lia> fructus facere valeamus.
26. Quid igitur faciemus nos peccalores et mise- 28. Dcfende nos, Domine, ab insidiis inimico-
ri, jui ex operibus, quae fecimus, justificari non rum nostrorum, qui festinant cuncta perdere, et
possumus? Nunquid personarum acceptor cstDeus? non intres in judicium cum servis tuis scd per ;
Absit. Non est enim apud Deum transmutatio,aut merilum passionis Jesu Cbristi Filiitui Dominino-
vicissitudinisobumbratio, sed quibus vult, misere- stri ab omnibus peccatis expiatos, fac nos posthu-
tur, et quos Quid, inquam, aliud f;i-

vult, indurat. jus vitai exitum, ad eum, qui via, veritas et vita est
ciemus, utfugiamus a venturaira? Deditenim

nisi B ab omni pcena liberos feliciter pervenire. Domi-
Dominus metuentibus se signiricationem,utfugiaiit num nostrum Jcsuni Christum qui tecum in unita-
a facie arcus. Hinc et propbeta ait « Fugite de :
te Spiritus sancti vivit ct regnat Dcus pcr omnia
medio Babylonis, ut salvet unusquisque animam specula saeculorum. Cumque

respondisseut omnes:
suam (78) » et iterum « Recedite de medio Ca-
; ;
Amen, surgentcs uno animo eademque sen-
inde,
bylonis, et de terra Chalda?orum egredimini, et tentia vendiderunt et pauperibus dederunt omnia
estote quasihaidi anle gregem (79). » Et iterum : sua,etvale dicentes omnibus suis charis et notis,
« Fugitc, salvate animas, et eritis quasi mirica^ in Spiri',u sancto ducti venerunt, licet longa et labo-
deserto (<S0). » propheta «Oh! oh! oh
Iteni alius : ! riosa via, angeloDomini eos antecedente, dirigen-
fugite de terra aquilonis,quoniam inqualuorventis te et protegente, ad memoratum beatissimum Hu-
cceU dispersi vos (81).» Etbeatus Job « Fugite, in- :

gonem Gratianopolitanum episcopum (8o).
quit, a facie giadii, quoniam iniquilatum gladius CAPUT II.
est,etscitote esse judicium (82).» Etsponsain Can- Bruno una cum sociis suis ad Hugonem, Gratianopo-
litanum episcopum, venit, Cartliusise eremum ab eo
ticis ad sponsum : « Fuge, dilecte mi, et assimila-
obtinet, austere admodum in liac vivit, ac post
re capre»,hinnuloquecervorum,super montes aro- _,
sexennium circiter a pontifice evocatur, vocantique
matum (83).» Quid, inquam,aliud hortantur omnc.s obtemperare statuit.
isti, nisi ut mundum istum contemnendo fugia- 29. Factum estautem, dumappropinquarentci-
mus, qui recle per Babyloncm et aquilonom desi- vitati,vidit idem episcopusinsomnisDeum,insolitu-
gnatur. Nam Babyion inlerpretatur confusio ab ; dine Carthusiaj dignumsibihabitaculum construen-
aquilonevero pandetur omne malum. tem. Viditetiam stellas septem aureas, in modum
27. Fugiamus igitur, quiaeum non melius quam coronee dispositas, a terra paululum elevatas, et a
fugiendo superamus. Fugiamus, inquam, nonsicut cajteris, qua> in firmamento sunt, in situ, rnolu,
Jonas, a facie Domini,sed adipsumDominum,ubi- colore et splendore ditferentes, ejusdem numeri
que pr8esentem,humiliterdeprecantes, utper suam viri.s septem (tot enimipsierant) itineris ducatum
misericordiamavertatanobisindignationemsuam, proebentes (86). Mane autera facto, cum esset super
quam juste meruimus,ncet nosomnes cum isto et visionehujusmodisoUicitus, adfueruntpulsantes ad
caeteris impiis pariter pereamus (84). Ha3c dicens fores episcopalis palatii dicti septem viri, beatus
tam ipse, quam qui aderant caeteri, lacrymas ultra scilicet Bruno cum suo, licet brevi, sancto tamen
contincre non valentes, lleverunt pariter, et pro- collegio. Quod cum fuisset eidem episcopo nuntia-
stratiinterram levaveruntvoces suasdicentes Do- : D tum, confestim jubet eos introduci. Ipsi vero in-
mineDeus omnipotens,cujus misericordia omne su- gressi, etad pedes ejus humihter prostrati, petita
perexcedit judicium; qui non Isetaris in perditione et obtenta benedictione,sui ad eum adventus cau-
morientium, sedeispotius poenitendi tempus con- sas enarrantes,petierunt, utlocum ahquem digna-
cedis et spatium,qui Abraham servum tuum de terra retur eis in sua dioecesi ostendere, et sua benigna
suaet de cognatione sua et dedomopatrissuiexire clementia,pia erogatione concedere; in quo a mundi
praecepisti,quipopulumtuumin manu poteuti edi- hujus pericuhs,et ab hominum caeterorum consortio
(78) Ita fere Jeremise li, 6. (83") Adi, quai in Vitam prseced. ad not. 8 adno-
(79^ JeremiseL, 8. tata sunt.
^
(80) Jeremiae xLviii, 6. (86) Quid de hic memorata stellarum septem

vi-
Ita fere Zacharise ii, 6.
(81 ,
sione. S. Hugoni, Gratianopolitano episcopo, divi-

(82) Ita fere Jobi xix, 29.
nitusoblata, ejusque adjunctis,qu8ehic referuntur,
1.83: Cant. cantic. viii, 14.
Benigna interpretatione hic indiget biogra- nec tamen in Guigone, sancti hujus antistitis bio-
(84)
phus ; neque enmi, Jonam, uti veile videtur, pe- grapbo, aliove vade antiquo fundantur.sentiendum
riisseseu damnatum esse, putandum est. sit, commentarii praevii § 23 vide
expositum.
m ACTA oOfi
segregati, desiderium suum perflccre, soli Deo A montibus collectus et cum strepitu maximo, tor-
digne servire, et dignum ipsiliabitaculum posseut rontium aut inundantium aquarum more, fluens.
exstruere. Ad quam quidem Carthusianam eremumest acces-
30. Haec audiens beatissimus episcopus, tan- sus gravis et laboriosus, ingressus vero difficilis et
quam non ampliusde visione, quamjam impletam periculosus, utpote inter duas miraj aititudinis ru-
videbat, sollicitus, eos cum ingenti gaudio, non sursum
pes, quiT velut rectae linese se erigunt, et
solum gratanter, sed etiam reverenter suscepit, et in culmen tandem pene coeunt, ita ut iutroeunti-
benigne tractavit. Quibus et visionem illam,quam bus liorrori sint et terrori.
nocte illa persomnum viderat, enarravit, et ait : 32. Kt ut paucis agam, tanta est loci illius aspe-
Fratres et filii mei in Christo dilectissimi, propo- ritas, tantus horror, ut carcer potius aut purgato-
situm et desiderium vestrum non solum non re- rii locus, quam humanffivita". habitaculumdicipos-
probo, sed etiam veheraenter commendo. Mundus sit (91). Unde difficile videbitursine singulari dono
enim iste, talibus ettantis plenus est laqueis, pe- Dei, apud quem nihil estimpossibilb,hominesillic
riculis, calamitatibus et miseriis,ut electosplcrum- habitare posse, aut saltem diu perseverare ; sci-
que cogat prospera quajque despicere, etDeum per autem, fratres mei, quamgrave sit post missam
tis
adversa qusererc, cuai non possint Deum simul B manum ad aratrum retro aspicere. Unde metuen-
cum mundo diligere. Nam duo isti amores duas dum est exemplum uxoris Lot, qua? retrospexit,
civilates constituunt, quse sibiinvicem adversantur et ubi aspexit, ibi remansit, et in salem conversa
Dei scilicet et diaboli. Deus autem bonus, imo est, ut suo prudentes condiret exemplo (92|. Cum
summum bonum est.Mundus vcro totus in mali- autem verbis illis flnem fecisset beatissimus epi-
gno positus est. Hinc prae cseteris magnis dilectus scopus, B. Brtino respondit : Reverendissime Pa-
apostolus ait : « Si quis diligit mundum, non est ter, terribilis profecto est, ut audivimus, et jam in
charitas Patrisin 60 (87).» Unde cum decrevisset parte cernimus, locus iste. Nos autem locumtalem
Deus Sodomorum civitates delere, ait angelus ad ad poenitendum quserimus. Et quanquam infirmi
beatum Lot, qui ad DeiciviLatem pertinebat, « Sal- sumus et fragiles, in Dei tamen, qui potens est,
va, inquiens, animam tuam, et noli respicere post misericordia confidimus, etsperamus, ut quinobis
tergum, nec stes in omni loco circaregionem, sed dedithuc veniendi voluntatem, dabit et perseve-
in monte salvum te fac, ne et tu similiter pereas randi potestatem cum non sit abbreviata manus
(88).» Sancti enim illi, quibus dignus non erat ejus, quominus, sicut olim, ita et nobis nunc ma-
mundus, AposLolo teste, « egentes, angustiati, af-
p gnalia suapossit ostendere. Ipse enimscopulos tor-
flicti, circuierunt in melotis, in pellibus caprinis, rentium inclinavit, ut requiesceret populus in Ar-
in solitudinibus errantes, in montibus et speluncis non, et recumberet in finibus Moabitarum. Ipse
et in cavernis terrse (89). » Jonathan et aruiigerum ejus. reptantes manibus
31. Et ideo testimonio fidei probati invcnti sunt. et pedibus, per eminentes petras ct scopulos, in
Quorum vestigia sequi et iujitari laudabile est et modum dentium praeruptos, de hostium manibus,
utile, sed difficile in regionibus istis frigidis maxi- data ipsis de illis victoria, liberavit.
me, quae non sunt sicut ^gyp'.us, Thebais, Scy- 33. Ipse tantam multitudinem filiorum Israel et
thia (90), aut PalaesLina. Est enim in montibus istis vulgus innumerabile in deserto manna de coelo misso
altissimis, quos cernitis inter caiteras solitudines, nuLrivit. iNunquid el nuncpanem dare nonpoterit,
eremusqua!dam,quai Carthusia nuncupatur, decem aut parare mensam populo suo? Ipse corvis pra?cepit
feremilliaribusacivitate distars,anipla quidcm,sed ut pascerent Eliam in Carmelo, qui et paverunt
penitus iahabitata, solis feris porvia hominibus ;
Paulum in YEgypto.Ipse prandium,quodmcssoribus
vero etca^teris mansuetis animantibus propt(^r loci Habacuc paraveratin Judaja, Danicli misit in Chal-
aspcritatem peneincognita,altis et tauquamcxcisis d;e;im. Ipse panes in deserto mulliplicavit,ex quibus
hincinde rupibus et scopulis circumvallata, infru- D tantam hominum multitudinem satiiivit. Ipse dat
ctuosis arboribus consita, supra modum frigida, et jumentis escam ipsorum, etpuUis corvorum invo-
pro m;ijorc parte temporis nivibus operta, et adeo cantibus eum. Ipse pascit volatilia ca^li, qua? non
pra?Tupta, sterilis, et infructuosa, uti nihil in ea seruut, nequcmeLunt, nequccongregant in horrea
seri valeat sive meti. In cujus medio est quidam Nonne et nos Domino plurissumus illis ? Non ita-
parvus fluvius, quiGnerus mortuus, quasi quoedam que, cliamsi nobis defucrint luiniana solalia,deDei
imago mortis, dicitur, ex circumstantibusundiquo pra^sentiadiffidemus,et providcntia, cumpolenssit
(87)Joannis Epist. i, ii, lii. olim, uLi apud Rosweydum in Vitis Piitrum vidcrc
Geneseos xix, 17.
(88j Ita fere liccl, ;ui;ichorcLarum multitudo incolcbat.
(89 AdHebncosxi, 37, 38. (91) Ut, qu;un horrid;i fucrit Cartliusia> solitudo,
(90) Loquitur hicindubie nostcr
biographus, non antc([ii;un liaiic cuin sociis suis s;uictus nosler in-
dc regione, in qua
Scytliia, septentrionali Asia> grcdcrctur, distincLius cxplanatum invenias, adi
non miiius quain in terraruni Iractu, Carthusia^ commcularium pr«vium 5? '20.
ercmuin complectcntc, Irigidaest aeris tcm|)eries, (92) OraLioncm haiic.seu exliorlalionem, quam
sed /Egypti diiscrto S(;hetcs seu Sciti, Svkytia
dc, S. llugoadnriiuoncin cjusquc socios liabucril. pe-
ellam a nonnullis nuncupato, quod, non sccus at- nilus cssc a biographo conticlam, unusiiuisque,
que alias Êgypti ac Palajstinae solitudines, iugens quanluiu opinor, propense in animum inaucet.
507 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS o08
de lapidibus quos vidinius, panes faccrc, cl^ vocab, lios juslificas eL niagnifica.s lespice, quae-
isLis,
aquam in vinum converLere. Qui etiam, cum vo- sumus, oculis ciemenLiai Luce super hos famuios
lucriL.poLcnsesLdare nivem sicuL lanam, el nebu- luos, quos ad Luui serviLuLis obsequium inviLare di-
lam sicut cinerem spargere. De lanLa igilur ejus gnaLus cs, eL praisLa auxilium graLiai Lua;, uL, qu£E
paienLia eL boniLaLe confisi, iLerum ac iLerum hu- Libi placiLa suiiL, LoLa virLuLe perficiauL. Reple eos
miHLer supplicamus, ne desiderium nosLrum venerabilibus virluLibus Luis, quibusmuniLi, carnis,

ulLra differas, aut nos in hac noslra petitione mundi eL da^monum insidias superare, cL inde vi-
confundas (93). Tunc beatus Hugo, eorum con- cloriai coronam immarcessibiiem rccipere valeanl,
slantiam, et in coepto proposito perseverantiam crescereque eos facias in mille millia, eL eos, nec-
considerans, ne eorum vocationi, et divinae volun- non eL illos qui eorum vesLigia secuLi fuerinL, eL
Desiderium veslrum, di-

LaLi resisLere videretur,aiL :
in dicla soiiLudine usque in finem viLae suse in vera
lectissimi,egopariterimplere desidero, nec ideodi- bumililaLe eL chariLale perseveraverint, ab omni
stuli, ut auferatur,sed uLdilaLionepotiusaugealur. culpa el poena liberos, sancLorum Luorum collcgio
34. Videns iLaque volunLatem vesLram, in Cbri- sociare digneris.Per CbrisLum Dominum nosLrum.
sLi chariLaLe radicaLam eL fundaLam, vobis et iis, Amen.
quos eadem chariLas vobiscum LraxeriL, nunc et g 36. PosLhaiC auLem, quia dicLus Bruno el ejus
in posLerum, fraLres, locum prsedicLum, eL quid- omnes eranL propter iLineris labores non
sodales
quid juris vel acLionis in eo habeo, plena liberlaLe modicum nec ImmeriLo faLigaLi, reLinuiL eos idem
concedo. EL hoc idem a caeLeris omnibus, qui jus bealissimus episcopus in suo episcopali palatio, et
aliquod in eo habenl, fieri procurabo, vobisque et eos sua soliLabenigniLate procuraviL eL recreaviL
vestrisomnibus omnem possibilem mibi humani- per dies aliquoL. Quibus expleLis eL prajparaLis ac
tatem, quandiu vixero,libenter exhibebo.Etnihilo- disposiLis omnibus quae necessaria eranl in via,
minus pro pace etquiete vestraad removendumea ascenderunl in monLera eL inLraverunL ac inha-
quse vestra proposito contrariasunL,domum unam bitare coeperunt dicLam eremum CarLhusise circa
super pontem, qui inLer duas rupes praidicLas silus solemniLatem nativiLaLis sancLi Joannis BapLisLa^,
esL, in inLroiLu dicLai soliLudinis sedificari volo, el anno saluLis nostrse supra millesimum octogesimo
aucLoriLaLe divinaprohibebo, uL feminae per ter- quarto(9o),antecedente et dirigente eos, acinom-
minos vesLros nullaLenus LranseanL, neque viri nibus et per omniaadjuvante, et denecessariispro-
arma porLanLes. Prohibebo pariLer inLra dictosLer- vidente prsefato beato Hugone episcopo (96). Et
minos'piscationem, venationem, etavium captio- q ibidem in parte superiore montis, quae nunc dici-
nem, ovium, cararum, aLque omnium domesLi- tur. Ad Beatam Mariam de Casalibu^, aedificare
corum animalium pascuaeL LransiLum, Deum ro- ccepeiunt ecclesiam, necnon et parvascellulas,nou
gans, uL obedienles huic nostrse donationi et pro- longe a dicta ecclesia distanles, circa quemdam
hibitioni in sua gratia mulLiplicet, eL in omnibus fontem, qui usque in praesentem diem vocaLur
bonis, quse ibidem usque in saeculi finemgerenda fons Brunonis, de se laraen invicem disLincLas el
sunL, parLem eisdera tribuat inobedientes vero
;
ahquanlulum separaLas, ne alLer alLerius soliLudi-
divinojudicio puniendos relinquo, quos et per soe- nera irapediret (97). In quibus singuliper singulas
cularem poLeslaLem puniri curabo (94). more iilorum antiquorura yEgypLiorum monacho-
35. His dictis, surgens amplexatus est eos, fle- rumhabiLabant (98). Ubi silentio, lectioni, orationi
vitque prae gaudio super singulos eorum, laudans atque operi manuum, maxime in conscribendis li-
et benedicens Deum de advenluipsorum.ELdeinde bris, jugiter insislebant (,99). Qui exinde dicti sunt
benedixiLeis dicens : OmnipoLenssempiterne Deus, fratres CarLhusienses, a nomine loci nomen sibi
cujus misericordisenecmensurasponerepossuraus, iraponeuLes, a quibus eLiam ordo isLe CarLhusien-

nec tempora definire; qui,quos vis, vocas, et quos sis originem sumpsit pariter et nomen.
"
Brunoni hancresponsionempro
(93) EssepariLer (96) Vera hic prajdicari, liqueL ex iis, quae com-
arbitrio hic affictam, uli et Hugoni verba, quae mentarii praevii num. 502 eL seq. dicLa sunl.
proxime subduntur. indubitatum apparet.
(97) Defonte, S. Brunonis noraine hodieque di-
Mabillonius preefatione in sajculi sexti Be-
(94) sLincLo, aliisque, hic ineraoraLis, consule coraraen-
nedicLini parL. ii, nura. 86 raerainiLcharL8e,mense
tarium preeviura § 27.
Juiio anni 1084 ad dioecesis GraLianopoIiLanse, in
qua CarLhusia siLa est, presbyteros ac laicos datoe, (98) PuLeanus, qui in pierisque, quae de S. Bru-
in qua, ne feminae per CarLhusise fraLrum, quiDeo noneejusque sociis, CarLhusiam primura ingressis,
placere cupientes, raundura et turbas fugiebant, scribit, cuni Blomenvenna consentit, perperara ab
terrara transeanL, eL ne quisquam inlra Lerminos eo hic dissentit illos eniin tunc,
; non singulos,
ipsorum possessionis piscaLionem auL venaLionem sedbinossingulas inhabitasse cellas, Guigo in Hu-
exerceaL, et sua aniraalia pascenda deducal, Hugo gonis, Gratianopolitani episcopi, Vita,ut comraen-
tarii praevii nura.475 videre licet,raemoria3 prodit;
episcopus preeceperit; verura ego, facLa licet dili-
genLissiraaindagine, charLam iliam nuspiam inve- hoc autem scriptore, utpote synchrono fideque di-
nire quivi. gnissimo, standum esL, eLsi inLerim CarLhusiani
RecLehanc Brunonisin Carthusiam ingressui
(9o) haud dudum posL sancli obiLura non binij sed sin-
epocham a Puteano hic praestiLui, liquet ex iis quae guh singulas cellas occuparint.
commentarii prsevii num. 470 et seqq. adduxi. (99) Consule corameiit. praev. num. 487.
;
r;o9 ACTA 510

37. Ipsi enim septem (beato Brunone cteteros, A emebant, sed si forte gratis eis dabantur, eos in
qui sibi eum in priorem et animarum suarum pa- charitate recipiebant, et juxta ofTerentium volun-
storein elegerant,etcujusobedienti?e, JjeatoHugone tatem (diebus tamen, quibus eis vesci licebatj dis-
episcopo annuente, sesubmiserant,dirigente [100]) tribuebant.
volentes mundum, quem reliquerant, et quoe in 39. Officium divinum, diurnum pariter et noc-
mundo sunt, omnia, quae sunt concupiscentia car- turnum, tam in ecclesia, diebus ethoris illisquibus
nis, concupiscentia oculorum, et superbia vitse, in eamconveniebant, quampercellas,non perfunc-
quamdam vivendi normam satis ar-
sibi subjicere, torie, utquidam, sed intentissime,ocuIis interram
duam instituerunt, quam et ipsi tenuerunt, etpo- demissis, cordibusvero in coelum fixis, devotissime
lenendam mandaverunt.Nam contrasu-
steris suis Totum quoque suum, tam interio-
persolvebant.
perbiam, qu* initium est omnis peccati, et contra rem quam exteriorem, hominem babitu, voce,
ejus nefandam sobolem, invidiam scilicet, ambi- vullu, rebus visibilia excedentibus, spretis cunctis
tionem et vanam gloriam, et si quasunt alia, fece- intentum, imo affixum Deo, exhibebant. Die-
aliis,
runt sibi vestes breves et angustas de grosso panno bus vero Dominicis et certis sanctorum festivita-
albo, vili et rudi, quee eos contemptibiles intuenti- tibus tantum antiquorum eremitarum more, neab
bus redderent et abjectos, et illis horrori essentB aliis sacris operibus, licet dignitate inferioribus,
potius, quam ipsis honori. Et quamvis in sordido impedirentur, missae sacrificium oiferebant, quo
habitu interdum superbia lateat, fecerunt tamen omnes pariter conveniebant. Et ipsis diebus in re-
ipsi ad eam profugandam, quidquidfacere potue- feotorio simul ad ritum monachorum comedebant.
runt. Contra cupiditatem vero,qua3 radix omnium Aliis vero diebus in cellis suis sub arcto silentio,
malorum idolorum servi-
dicitur, et avariliam, quee orationi, meditationi,
contemplationi, et caeteris
tusnuncupatur, certosterminos juxta locorumsuo- piis et devotis exercitiis siue intermissione vaca-
rum fertihtatem aut sterilitatem majores minoresve bant, ita ut, ubi prius fuerant specus et cubilia fe-
prsetlxerant, ita ut extra eos, etiamsitolusmundus rarum, tunc videres choroscastrorum,cuneos pro-
eis offerretur, nec saltem, quantum pes humanus phetarum, conventus monachorum, et coetus an-
occupare polest, iiceret possidere. gelorum (102).
Cerlum etiam numerum, quem transgredi
38. 40. Memoratus autem episcopus sanctus Hugo
nullo modo
liceret, animalibus et pecoribus impo- eos frequenter visitabat, et utfilios tenerrime di-
suerunt. Et ut non esset eis quandoque necessarium, ligebat quos usque ad mortem suam et non tantum
;
quam dictum est, possessioni suee

vel plus terree eos, sed et qui eis exinde successerunt, conciliis
numerum augere, duodecim
addere, aut pecorum semper fovit, et beneficiis. Eratque inter eos, non
tantum monachos cum tertio decimo priore, ac ut dominus aut episcopus, sed ut socius et frater
sexdecim conver.sis, paucisque mercenariis, nullo humiIlimus,etadcunctorum iquantum inipsoerat)
prorsus superaddito, in suisdomibus e.sse perpetuo obsequia paratissimus. In tanlum autem devotus
decreverunt. Ad edomandam autem carnis concu- eremum incolebat, uteum interdumbeatus Bruno
piscentiam,et leg-em membrorum, quae repugnant inde exire et ad oves suas redire compelleret. Ite,
legi mentis,durissemperad carncm ciliciis uteban- inquit, ite ad oves vestras, et quod eis debetis,
tur. Secunda, quarta et scxta feriis, pane et aqua exsolvite (103). Ipso etiam beatissimo episoope in-
et sale, sicut placebat, oontenti erant. Tcrtia vero, stante et procurante, circumvicini onines, tam ec-
quinta et Sabbato legumina vel aliquid hujusmodi clesiatici quam nobilesct populares, videntes bcati
et vinum,etin feria quintaetiam caseum velaliquid Brunoniset ejus sodalium tam sanctamac tamho-
aliud a coquinario recipiebant, abomnitumen esu nestam ac dcvotam conversationem, dederunt eis-
carniumtam sani quam infirmi perpetuo abstine- dem, quidquid juris habebant in dictis monlibus,
bant. Panes albos non comedebant, sed solum tortas et intra fines et limites dicta; soliludinis (104). Isti
(101),licetde tritico. Vinum purum nunquambibe- T^ itaque sunt, felix Carthusia, primi Palres illi,
bant,sedbenedilutum, quod vocant limphatum, et qui hanc vastam solitudinem primi inhabitarecce-
hoc duntaxat in prandio etcoena,et diebus illis,qui- pcrunt, etinea ordincm hunc,qui a te nomen velut
buseouti etcoinare licebat.Jejuniisferecontinuis cl oleum ubique terrarum efiusum accepit, primi
proIixisvigiliiscarnemmacerabant.Piscesnunquam fundaverunt. Isti sunt septem columna^ quas Sa-
(100) Cum
Sanctus, antequam in Carthusiam se in opere, quod Annales Carthusienses inscripsit,
abdcret, aliquandiu eremitioo, ut ooninuMitarii in Adnotat. ad dictum cap. tortam inlerprelatur
praivii num. 414 ct aliquot soqti- •dooui, in Siooa!- pancm fnibnifam.
Fontanaj solitudine vixerit, dubitandum apparet, (102) I)e vivendi norma, quam Sanclus ejusquc
an a sociis, in Carthusiam eumseoulis, in Priorem, socii in Carlhusia tenuerint, videsis commentarii
cum nondum cum hisce ad llugonem, Gratianopo- pra^.vii num. 48;} et binis seqq.
litanum episcopum, venisset, electus non fuerit, (103) Sanctus vere ila Hugonem, Gratianopolita-
contraac iis, quai hio scribit. Puteanus existimasse num cpi-ioopuni, t)I)soquentciu habuit. Consule
videtur. coinnuMilarii pranii num. 1)02.
(101) Consuetudinum Guigonis cap. 34, num. 3 (lOi-) Instrumentum, quo id illifeccrunt, com-
ita habet Prt/«s, quamvis de tritico, torta cst
: montarii prajvii num. 503 et seqq. integrum
panem enim album non facimus : Massonus autem dedi.
,
5n S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS

pientia excidit, et in quibus sibi domum;ndificavit. A « Ego sum gcnus ot ladix David, stclla splendida
Isti sunt scptcm boves ascendentes de lluvio, ct et matutina \i01). » Et ne de cis dicatur, quod
septem spica? in culmo uno.- Et septem buccina^, slellap, non sunt munda^ in conspectu ejus. Quinto,
quarum usus erat in jubilco. sicut slellarum quailibet major est tola lerra,
41. Isli septem candclabra, in quorum
sunt quamvis brevis et quasi punctalis, ot modica, vi-
medio Joannes scribens seplem Ecclesiis, qujc deatur in exleriori apparenlia, sic religiosi debent
erant in Asia, perliibet se vidisse similcm filio bo- sempcr crosccrc pcr cbaritalcm, minui vcro per
minis vestilum podere, tencntemque in dextera bumilitatem. Ha^c enini duo, bumilitas scilicet et
sua septem stellas, quse septcm Ecclesiarum sunt cbaritas, sunt duo religionis exlrema, initium et
angeli et in medio tbroni Agnum stanlem, ba-
; finis, sinequibus caitera^qua^ mediant, omniasunt
bentem cornua septem, et oculos septem, qui sunt potius poena, quam merilo digna. igitur iterum
septem Spirilus Dei, in omnem terram missi. Isti alque iterum felix Cartbusia, tandiu sterilis, nunc
sunt septem sportae fragmentis plen«, et septem vero fecunda ! Felices montes, qui tales merue-
signacula libri clausi, et septem viri Spiritusancto runt habere incolas et cultores ! Felix denique re-
pleni, quosin diaconos ad ministrandum elegerunt ligio ista divinitus instituta, quse religionescseteras
apostoli, et septem gradus, quos vidit Ezecbiel ad B post Auguslinum et Benedictum antiquitate pra;-
ascensum cxterioris atrii, Iste est septenarius, cedit, et bas illas etiam vitse ausleritate! De cujus
propter septem Spiritus sancti dona sacratus. Iste origine ha-c pauca, ut ad coeptum propositum re-
septenariusnumerusprimusinmonadibusperfectus deamus, sufficiant.
est redditus ex suispartibusaggregatus. Namunum 44. Beatus itaque Bruno, de quo nobis sermo,
et sex, duo et quinque, tria et quatuor, qua3 sunt in hac vitffiausteritate cum suis in dicta solitudine
partes ejus aliquotse, septem faciunt. Hinc ost, fere sex annorum spatio perseveravit, dieac nocte
quod septimus dies, et septima bebdomada, et sep- sine intermissione jejuniis, orationibus et aliis
timus mensis, etseptimus annus, tanquam perfecti, exercitiis religiosis vacans (dOS). Contigit autem
erant lege feriali. ut, mortuo Gregorio septimo pontifice Romano,
42. Septera etiam diebus agitur et repetitur succederet ei in papatu Victor tertius;
quo item
omne tempus. « Et septimo die cessavit Deus ab pest paucos menses mortuo, successit
Urbanus ei
omni opere. » Et septinio die Cbristus in sepulcro secundus, prius dictus Otho, monachus et abbas
quievit. In quibus omnibus notatur bujus sacrati Cluniacensis, qui ejusdem heati Brunonis, dum iu
septenarii nunieri, et in eo bujus sacrai religionis minorihusageret, fuerat discipulus (109;. Qui paulo
(qua", ab ejusdem numeri septem primo Q post sui assumptionem ad apostolatus apicem, non
viris istis
instituta est| perfeclio. Qua3 recte figurala dicitur immemordoctrinseel probitatis ejusdembeati Bru-
per steJlas illas septem, quas in eorum adventu nonis, sui olim preeceptoi-is, volensque in sibi a
magnum hujus septenarii demonstrvtt, tam propter Christo credita administratione ejus uti consiliis,
magnum hujus septenarii sacramentum, quam vocavit eum ad sanctajRomanse Ecclesia! obsequium
propter stellarumsublimitatem, stabilitatem, clari- addito etiara obedientiffi praicepto. Dictus vero
tatem, puritatem et quantitatem. ktse namquevir- beatus Bruno, percepto hujusmodi mandato, non
tutes religiosis omnibus nedum conveniunt, sed modicum turhatus est, quijtpe qui jam sohtudinis
etiam necessaria? sunt : qui debent sicunt stellse.esse dulcedinem gustaverat.Teuebat enim eum Maria,
in cjjelo, per contemplationemin mentis affectum, ut quiesceret, trahebat Martba, utlahoraret, roga-
non mterra. Namspeciescoeli cst gloria steltarum, bant fratres, ne se desereret, papa, ut obediret.
ait sapiens (tOb), secundo debent esse in ccepto re- Terrebat curia, si illuc accedeiêt : couscientia
ligiosis proposito firmi et stabiles. Nam ideo posuit Ycro timorata ignorabat quid in re tam perplexa
Deus stellas in firmamento ut essent in signa et ageret.
tempora, et dies, et menses et annos. Unde scri- ] '
45. Tandem obedientia vicit. Sciebat enim quod

ptum est quod stellee manentes in cursu suo et vera obedientia moras non recipit, nec excusatio-
ordine, pugnaverunt contra Sisaram {t06), id est nem aut dilationem admittit. Hinc ad fratres et
contra diabolum sic enim Sisara interpretatur
; discipulos suos ait : Manere vobiscum, fratres mei
excludens gaudentem. Tertio debent esse in tribu- dilectissimi,gratissimum a vohis separari gra- ;
latione patientes, ut sint sicut stella matutina in vissimum mandatis vero apostolis obedire neces-
;
medio nebulae. sarium mihi est. Nam in majoribus est regendi

43. Fecit enim Deus lunam et stellas, ut prsees- ac juhendi auctoritas in minorihus Vero obse-:
sent nocti. Quarto sicut in stellas non cadit cor- quendi necessitas. Unde quasi peccatum ariolandi,
ruptio,nec casus,nec error secundum philosophum; est repugnare, et quasi scelus idololatriae nolle
ita et ipsi debent servare carnis integritatem sine acquiescere, propterea quod Apostolus ait, ut
corruptione, ut dicere possint illud Apocalypsis :
« omnis anima sublimioribus potestatibus subdita
(105) Ecclesiastici xliii, 10. (108) Notata adi in Vitam prseced. ad not. 17.
(106; Judic. V, 20. (109) Videsis, qus in Adnotatisin Vitam preeced.
(107) Apocalypseos xxii 16. ad not. 16 adduxi.
'
bl3 ACTA 5i4

sit, quia non est poteslas nisi a Deo ;
quse autem A intime diligebat, adventu plurimum gaudens beni-
a Deo sunt, ordinata sunt, et qui resistit potcstali, gne suscepit, et mter primos et prajcipuos sibipe-
Dei ordinationi rcsistit : qui autem resislit, ipse culiares ac familiares consiliarios et fideles amicos
sibi damnationem acquirit (110). » Quid igitur habuit. Cujus ,n majoribus causis etarduis Ecclesise
mihi prodesset exterius hic vobiscum jejuniis et negotiis utebatur et adhaerebat consiliis. Convene-
abstinentiis carnem atterere,etper inobedientiam, runt autem ad eum, Spiritu sancto hoc operante,
animse. mesedamnaLionem acquirere?Nolite itaque, caiteri fratres omnes (1 13), qui prius cum eo in Car-
fratres, super recessu meo contristari, ne superad- thusia fuerant, dolentes plurimum, ipse vero magis,
datis dolorem doiori, sed potius in eavocatione,in quodlocum pra^diclum Carthusise, quem dominus
qua vocati est.is, perseverate Et ego, expleta mihi sibielegerat,etin quo dignum illi habitaculum con-
injuncta obedientia, ad vos reverlar, Domino con- slruxerat (114), rehquissent. Dum enim eis ia
cedente. mentem venirent, non sicut murmuratoribus illis
46. Tunc omnes cum lacrvmis et ejulaUi magno in deserlo, carnes, cucumeres, aut pepones, sed
clamare coeperunl dicentes:Cur nos, Pater deseris, devolaj illaj meditationes, orationes, lectioncs, et
aut cui nos desolatos relinquis? Tu es enim post spiritales consolationes, quas prius in solitudine
Deum omnis spes nostra, lotumque refugium. Tu -B prsedicta Carlhusia? habuerant ; et viderenttumul
nobis in adversis praesidium, in prosperissolatium, tus, strepitus, et pericula curia>, non poterant se a
in tentatione consilium, in inflrmitate subsidium. lacrynis continere.
Quid igitur, te recedente, faciemus, aut ad quem, te 48. Tandera vero suasu et inductione ejusdem
absente, recurremus? Erimus profecto sicut oves beali Brunonis, cum nondum posset ipse pro se
errantes, non habentes pastorem. Si igilur te ad Ro- licentiam seu commeatum redeundi apontificeob-
manum pontificem obedientia trahat, trahet nos tinere, tanquam illi in tunc occurrentibus negotiis
tecum supereminens charitas, qua; est in Christo necessarius, omnes unanimiter consenserunt ad
Jesu, quam separare non poterit, neque mors, ne- Carthusiam reverti,obtentispriusab eodemsummo
que vita, neque creatura aliqua. Bealus itaque ponliflce litteris ad praidictum abbatem Signinum
Bruno ha'c audiens, timens ne proptersuum etsuo- pro restitutione dicti loci (Hb); quem illi beatus
rum inde discessum locus pra^dictus, jam Deo di- Bruno inde discedens(utjamdictum est) remiserat.
catus, ad manus laicas et proianas ilerum deveni- Magistro itaque Landuino, quem ca;teris fratribus
ret, nolensque illum omnino desercre, sed post beatus Pater Bruno in j^riorem loco sui prajposue-
expletam sibi impositam pcenitientiani eum inten- q rat (116), ductore, omnes Carthusiam repetiverunt.
denscum suis repetere,commendavitet deditilhim Quibus Siguinus abbas rogatu summi pontificis et
venerabili viro domino S:guino, abbati monasterii ejusdem beati Brunonis, cum consensu sui con-
Casse Dei, qui fuerat unus ex primis donatoribus ventus et in prsesentia prsefati beati Hugonis Gra-
prsedictis, et habebat quandam cellam sibi vici- tianopolitani episcopi, et allerius Hugonis Lugdu-
nam prope Gratianopolim subter castrum Cur- nensis archiepiscopi, locum prsedictum CarLhusise
nilhionis (111). libere remisit (117), ac juri eorum et successorum
eorumdem tradidit perpetuo possidendum. Et ex-
CAPUT III. tunc dictus Landuinus prior, et cseLeri fratres ac
Sanctus Carthusia e Romam se
confert, secutis liuc eorum successoi"es usque inprsesentemdiemdictam
discipulis, ut CarlJiusiam repeluiu, suadct, ipseque
eremum CarLhusia^ cum suis finibus et juribus te-
in Calnbrix, obtenta n pimlillcc scccilfnli l'iti-itllate,
reciisatoquc Rkcijicnsi atclitcpiscDptitit ^ ilrsctin sese nuerunt et possederunt, perseverantes in ea sub
abdit, betievoluni. ibi enjn se Ruijcriuin lia-
cuitiilcttt communi obedientia capituli generalis potius Car-
bet, novas Ecclesias cundit, sanclissiineque vivit ac thusionsis ordinis, quod ibidem annissingulis cele-
moritur.
bralur juxta vivendi nornuunabeodem bealo Bru-
47. Etdeindeabeato Hugoneepiscopobenedictio- none primo, el deinde a cajteris Carlhusia; priori-
ne suscepta, Romam accessit rl 2). Urgebat enim a- 1 bus, ct a dicto generali capiLulo eis dalam (1 18).
postolicurn unpiM-iuin.Quom ponlifex, deojus,quem iO. DicLus vero beatus Bruno oidem Urbano
(ilO) Ad Roinan. xin, et 2; ibi tainen proI tus oblaLam, de qua videsis commenLarii pnevii
hisce vocibus, Quie autein u Deo sunt, ordinata sunt,
istic. aiia; de jJotesLatihus lcguntur Qua; autern : (llo) LitLeras ijlas intcgras coinmcnLaru pncvii
sunt, a Deo ordinutse sunt. num. 528 exliibiii.
(1 1 i) Cliarta, qua id sanctus fccit, reporta postea (116) Cum luiiiiriiin o CarLluisia ab Urbaiio II
haud fuil. Adi comment. prsevii luiin. i)2',). papa arcessitus Uonuuu so contulil. AdiConunent.
(112) Anno scilicet 10'J0, ad MarLium circilcr pra'vii num. 516
ol 52!>.
provecto, uti in commenlario pra^^vio luun. 523 (117) Cartluisi;o roslitulioiu», por Sigui-
Do hac
docui, luiui Cas.T-Dci a!)l)atom, raola. illiii-^qiio iuljiincLis,
(113) Miraculo inlerveniente, id factum noii esl. (piio liio iiiomoranlur, vidosis o(nniuoiiliU-iiun pr;o-
Consule comment. prseviuin nuin. 527. viiiiii luiiii. 52S oL biiiis seqti.
(114) iNimirum secundiim visionom, S. lliinoiu, (llSiSiil) S. .Vnlliolino, so[)liiiu) ox rocoiisione
Cralianopolitaiu) cpiscopo, paulo anle S. Briiiio- Moiolii CinlliusiioMiijorispri.iro.do aiuiiio ooLroiulo
nis ejusque sociorum ad hunc aocessum, divini- LoLius urdinis capitulo cogiLiiri primum apud Cai>
m S BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS SiC
pontifici charus, in regiinine EcclesicP, ulililor et A concilium convencrat.ad expedilione conlraTurcas

fideliter inserviebat. Erat enim lunc Ecclosia in pro recuperatione Terra^ Sanctae taliter animavit,
turbatione maxinia propter perseculionem Henrici ut trccenla millia hominum nomen suum in mili-
quarti imperatoris pra^dicti.qui qucmdamGilbertuni, tiam Christi dederinl, signumque crucis suscepe-
quem Clcmenlem papatum in-
vocavit, de facto in rinl.InterquoseratGotfridusde Bouillon,dux Lotha-
truserat (H9). Qui ambo, Ilenricus sciiicet et anti- ringijn;quo duce movenles per Germanorum fines
papa Ciemens, verum pontificem Urbanum perse- atque Pannoniam, Bysantium vadunt, ac deinde,
quebautur. Quorum furorem idcm Urbanus decli- trau.smisso Hellespont'.),Nicaiam primo, mox Antio-
nans, cum in Romanis (ot merito) minime confl- ehiam, et pluresal as Sarracenorum urbes, deinde
deret postquam in Melphi consilium habuisset, Pla- Hierosolymam civitalem sanctam, et omnem circa
centiamvenit, elibialiud concilium celebravitj"20), regionemcapiunt (12b). Ubi dum vellent Christiani
in quo intcr ca?terapetulantiam quorumdameccle- dictum Gotfridum in regem coronare, renuit ipse,
siasticorum, Gratiano teste, animosissime compe- dijens se nolle auream terre coronam in ea urbe,
scuit. Et plura in eos decreta fecit, maxime contra ubi Christusspineam tulerat(126).Tenuerunt autem
ecclesiaslicos incontinentes et simoniacos, et contra diclus Gotfridus et septemaliireges Christiani post
proprietarios et inslabiles monachos (121 . Deinde B eum annis octoginta octo dignum regnum Hieroso-
nec ibi securus, ejusdem imperatoris iterum furo- lymitunum cum
Ii27),devictis Babyloniis ctiEgyptis
rem fugiens, relicta Italia, in Gallias transmi- magna infidelium strage, et maximo incremento
denuo de salute fidei cogitans,
gravit (122). Ubi nominis Christiani. Quibus omnibus causam dedit
aliud concilium apud Clarummontem, civitatem idem ponlifex Urbanusin dictoClaromontensi con-
Alvernorum,convocari fecit,in quo,eodem Graliano cilio.
teste, plures alias constitutiones ordinavit, quai ad 51. Cum itaque bcatus Bruno eidem pontilici
erigendum labentis Ecclesiai statum respicere vi- propter obedientiae meritumcertis annis, licet pau-
debantur. Et inter csetera statuit, ut Horae beatee cis, adhajsisset, et non modicum Ecclesia; sanctae
Marise a clericis quotidie dicerentur, et ut in Sab- Dei circa ejus reformationem et circa recuperatio-
batis ejus Officium solemniter cel<^braretur (i23). nem Terrai Sanctai suis consiliis profuisset, ut ejus-
50. Legi autem
quadara historia. qua:; Fasci-
in dem Urbani inde secuta decreta, et alia ejus acta
culus temporum dicitur, quod hoc beata Virgo fra- pra?dicta testanlur, ncc posset diutius tantas in-
tribus in Carthusia revelaverat, haud dubium, quietudines, et curiee tumultus ac strepitus sustine-
quin beato Brononi et ejussodalibus, cum ipsi soli re,adsolitudinis ac cella3,quam dimiserat,quietem
adhuc Carthusienses dicerentur (i24). In eodem ^ jugiteraspirans,anlequam idem pontilex de Placen-
etiam concilio rem memoratu dignam fecit. Nam tiatransiretadGalJiam, humiliter et cum geminata
principes Gallise, etcseteram multitudinem, quse ad instantia ab eodem pontifice petiit et tandem obti-
thusianos coepit, idque sub Basilio, proximo An- annum 1095, et Labbeus, tom. X Concil. col. 500
thelmi successore,exsecutioni demum fuit manda- et quinque seqq.
tum, ut Colombius in sua de Carthusianorum ini- Concilium Claromontanum, quod decer-
(122)
tiis dissertutione num. 57 et seq. ostendit. Quod nendfe pai'anda?que in Terram Sanctam expeditio-
cum ila sit, non omnia, quse hic biographus me- nis causaconvocatumpraicipue fuit, quodque nulia
morat, accuratae veritati consonant. re magis, quam liac, omnibus passim iiotum est,
(H9) Factum id est anno 1080, quemadmodum anno etiam 1095 mense Decembri, uti inter omnes
in sua ad Hermannum Contractum Appendice ad convenit, fuit celebratum unde simul et ex mox
;
hunc annum decet Bertholdus, Constantiensis pre- dictis ad nut. 12U manifeslum est, Urbanum papam
sbyter, assentientibus ei etiam scriptoribus aliis, tunc, cum id, uli mux hic subdilur, convocavit, in
qui tractant decalamitatihus, quas ab Henrico IV, Galliam, quo Henrici f itrorem declinaret, non con-
afiis 111, sub Gregorio VII poLissiiiuim et Urbaiio 11, cessisse, contiaac hic traditur.
Romanis pontiflcibus, Ecclcsia passa est. (123) Adi hac de re Ruinartium in Urbani papse
(120) Urbanus II papa, uti in hujus Vita Ruinar- tn Vila num. 22t), uti etiaincommentarium preevium
tiusdilucide ostcndit, Cuncilium Melphi anno 1089, num. 607 et seq.
Placentifeque deinde aliud anno 1095 celebravit. (124) Operis, Fasciculi temporum nomine distin-
Quare is pontifex non statim a celebrato, Melphi cti, in quo vere id ad annum 1094 legitur, auctor
concilio, prout quis e scrihendi, quo biographus estWernerus Rolevinck,ordinisCarthusiensis alum-
hic utitur, modo putare posset, sed sex duntaxat nus; verum hic, utpote qui anle sajculumxv haud
annis post Placentiam se contulit. Nec, quo Hen- floruit,recentior est, quom ut reiisti fidem certam
r ci furorem declinaret, id tunc, contra ac pra?ter- atque indubitatam conciliare possit.
ea Puteanus liic docet, Urbanus fecit lunc enim ; (125) Veritati, qua? hic alfirmat Puteanus, esse
Pontiflcii adversus Guibertum antipapam, ejusque apprime consona, uti etiam quo singula tempore
sectatores ubique quemadmodum laudatus
fere, gestd sint, videre est ex Historiis, quas de sucris in
Bertholdus presbyter ad annum 1095 docet. prseva- Terram Sanctam expeditiouibus scripsere Guiliel-
lebant, idque ita, ul in media Longobardia in civitu- mus Tyrius, aliique antiqui expeditionum illarum
te Placcntina inter ipsos sc/iismaticos, id est Guiberti- scriptores, anno 1611 Hanovia^ typis Wechelianis
nos, ct contra ipsos generalem synodiim condixerit, sub titulo Gesta Dei per Frarwos ?,\mxA editi.
reque etiam ipsa circa mediam Quadragesitnam Pla- (126) Ita Tyrius, lib. ix, cap. 9.
centise dicto anno 1095 celebrarit. (127)Fuit scilicet anno 1099 Hierosolyma a Chri-
(121) Do rebus, ab Urbano li papa in concilio stianis expugnata, iisque aniio H<S7 a Saladino
Placentino statutis, consuli etiam putcst auctor erepta, uti omniuni, qui de re illa tractant, scri-
synchronus Bertholdus,Constantiensis presbyter,ad ptoruiu cuncors fort testimonium.
bl7 ACTA 518
nuit veniam et commeatum, ut relicta curia, ere- A quaram verba sunt haec : De me, fratres, scilote,
mum, quam reliquerat, rep-teret, aut aliam sibi quoniam mihi unicum post Deum est desiderium
qusereret, quam Dominusipsi dignaretur ostende- veniendi advos, et videndi,et quando potero,opere
re f]28).Et cum idem pontifcx voluisseteumconfir- adimplebo, Deo adjuvante (132).
mare in arcliiepiscopatu Ecclesia? Rliegiensis, quse 53. Venititaque cum suis proedictis ad quamdam
estprima metropolis totius Calabrise, ad quam, eremura in flnibus Calabria?, qua; dicitur Turrisin
eodem annuente pontifice, electus fuerat, ipse ele- dicecesi Squillacensi (133),ibique non cellas, quia
ctioni a se factae, sciens ex iis,quae in Scriptura sa- sumptus ad eas non suppetebant, sedspeluncaspju-
cra legerat, et ex iis, quse in curia et viderat et res sive cavernas eremitis congruentes de vili
audierat, qualiaetquanta sint in pra>]ationepericu- quidem materia,sed inChristo pretiosa aidificavit,

la, consentire recusavit (129), non quidem pertina- in quilms nocLurnis excubiis pariter atque diurnis
citer, sed solo quielis amore et desiderio, servata ipse et qui cum eo convenerantfratres, divinis lau-
semper (ut decens est) ad superioremobedientiaet dibus et oralionibus insistebant, in ea austeritate
humilitate, et ad proximos charitate. vitae, quam ipse prius in Carthusia tenuerat, et
52.Tuncenim, ut dicebat beatusGregorius, ante suis tenendampraicederat. Contigitautem,Domino
Dei oculos vera servatur humilitas, cum hoc, quod B ^ô^ operante, dum quadam die princeps Calabriai
quis utiliter subire preecipitur, pertmaciter non re- Rogerus (134)cum suo non parvo comitatu, et cum
cusat. Unde potest quis etiam idoneus laudabiliter canum multitudine copiosa in dicta eremo Turris
ex humilitate praelationis officium recusare, eodem venaretur feras, canes olfactu suo diversa ferarum
Gregorio dicente, quod pradatio propter meliorem ipsarum vestigia insequentes, ad dictas speluncas,
intentioneni fugienda est, maximecumad hoc suin quibus beatus Bruno, et qui cum eo venerant,
perna voluntas agnoscitur. Cum voluntate igitur, fratres pariter habilabant,devenirent. Ubi,fixis pe-
venia et benedictione pontificis idem beatusBruno, dibus, latratibusmultis domino suo indicabant, se
relicta curia. Calabria? deserta penetravit, nonqui- pra?dam magnam aliquam invenisse. Adquos dictus
dem solus, sedjunclissibiquibusdam aliis ejusdem princeps cum suis concito cursu veniens reperit
propositi viris,quos bonus odor vita; ipsius ad so- patres prasdictos in dictis speluncis, flexis genibus
litudinem quajrendam traxerat (130). Audiverat eterectis in coelura vultibus et raanibussimul oran-
enim, illic deserta esse loca et solitaria quamplu- tes et Deum laudantes (135).
rima, ad peragendum po^nitentiam ajUissima. Et 54. Quod ille intuens, magna admiratione reple-
quamvis intenderet et optaret, prout jam soepius tus, de equo, cui insidebat, desiliens devoteet hu-
decreverat, Carthusiam repetere,quam reliquerat, ^ mfiiter salutavit, etde eorum illuc adventu, etsin-
et illtic fratres suos sequi, quos ante prajmiserat, gulorum staLudiligenterinterrogavit.Quibuscogni-

quia tamen (ut praidictum est) pontifex cum curia tis, gavisus estvalde, Deum laudans et glorificans,
sua transibat ad Galliam, in cujus flnibus sita est quod tali se dignatus esset pra^da dignum facerc,
Carthusia, ne curiam, quamfugiebat, sequi videre- sperans et seeLterrara suara eorum meritis et pre-
tur, sed ut elongareturabea, Calabriam potiusele- cibus adjuvari, et in pace tueri. Et propLerca ut
git, quam Carthusiam(i31),cum ea tamen semper possent ibidem quietius vivere eldiutiuspersevera-
intentione et voluntate, ut, sedatis rebus, ut pri- re, dedit eis ecclesiara BeaLa; Mariie et Sancti Ste-
raumcommode posset, CartIiusiamrepeteret,prout phani de eremo(136); ubi eos fre({uenter visitabat,

in quibusdam ejus litteris,quas cx Calabria scripsit et de vita; necessariis providebat documenlaque ,
salutis ab eis libenter audiebat. Et beatum Bruno-

fratribus suis, qui erant in Carthusia, apparet,
(128) Citius Bruno, quam, cum Urbanus 11 pa- (132) Cum verbahajc inLegram iij^l datara,quam
pa, celebrato Placentire. concilio, Gallias petiL, so- Sanctus ad Carthusise fratres, per Landuinum, ad
litudinis repetendaj facultatem ab eo pelit, ac ob- hosce revertentem, misit, epistolam claudant, luec
tinuit. Videsis commentarii praivii nura. 536 ctbi-. haud dubie ea ipsa est, cujus hic meraimt Sancti
nis seqq. •^ nostri biographus.
(129) iNon serius, quam anno 1090, contra ac (133) De hac creino videsis comraentarii prsevii
existimavit biographus, ad archiepiscopatumHhe- num. 552 et seqq.
giensem, quem recusavit, electusfuit Sanctus. Adi (134) Princeps hic seu poLius Calabriai el Siciliai
commeiit. prvav. hum. 532 et binis seq({, comes quisfuerit, commcntarii pra-vii num. 556ct
(130)Exhis unus fuit Lanvinus Norlhmanus, a seqq. cxplanatum invcnics.
Landuino Tusco diversus, Sanctus autem hunc, (135) Sanclura nostrum, ciim comili Calabriaêt
aliosque, (ûibuscum e pontificia curia Calabria Sicilia-. Hogcrio ignulus adhuc csset, non fuisse ab
deserta petiit, ad solilaria^ vilaj pro|)ositum non hoc, vcnaLioni opcram daiitc, iii spcluiicis rcpcr-
tuncprimuni, cum Honue vcrsareliir atlraxisse, tum,dilucide,(piaiiLum apparct, prohaiit (iuaM'oin-
sed jam indcab eolerapore, (luoin Carlliusiffiadhuc raentarii pra-vii niiiii. .ii ct lniiis sc^jî. inmedium I
morabatur, sibi liabuisse adjiiiictos viiicLur, uti fa- adduxi.

cile colliges ex iis, quaM-onimciiLariipru^v. num.510 (136) Duas hascc ccclcsias, uti hic biographus
dicta sunt. nosLer indicare videlur, S Brunoni ejusque sociis
(131)Urbrnus II p;ipa, (iim Sanctus iii Calabiiain a coiuiLe Hogerio, sLaliin alîue hos, in spccuorau-
secessit, (ialliam non adiit, ac j)roiii laLio, oh tes, iuLcr veiiandiim inv(>n(>ral, donalas fiiissc, a
quamtuncCarthusiara noii repetiisse liic assci itiir. vcro alicniim ap[«ai'cl..Vili c(imiiiciilarium iira'viuin
non subsistit. Vidcsis commcntarium prieviura num. iiura. 570.
549 et biuis seqq.
819 S. imUNONlS CARTHUSIANORUM LNSTITUTORIS S20
nem, ipsorum omnium pa^torcm et Patrem.quem A <in vera esset, satagens cxperiri. aA quem strepi-
pra' ca^^terisiiiliino diiigebal, ad se fre({uenter cvo- lumet clamorem,fugientesimpiusScrgiusejusque
cal)at;quoin in magna reverentia sempei- liabel)at, sequaccs subsecuti sunt principem Ca[)ua^,siierantes
et qua?i prinium in domo sua cujus consiliis ac-
; se in dictam civitatem confugium habituros.Ccpe-
quiescebat, et ejus sc orationibus jugiter commen- runt autem milites noslri inter vulneratoset sanos
dabat; in quibus plurimumconndcbat (137). centum scxaginta duosHiO) quibus et visionem
55. Nec eum fcfcllit opinio. iNain Dcus cum Hru- fuisse veram comprobavimus.
nonis meritis a pneparata in eum proditione in 57. Reversus sum, Deo volente, vicesima nona
obsidione Capuanaj civitatis H38) libei'avil,ut idem Julii mensisSquillacium, praehabita Capuacivitate,
princeps in suis palen tibus litteris( 1 39) per ha>,c verba ubi fui per quindenam continuam aegrotans. Venit
testatur: Ego Rogerius divina misericordia comes verojam dictus venerabilisBruno cum quatuor de
Calabrisc etSicilia' notum fA/.,nota]essevoloomni- fratribussuis,quime suis sanctis devotisque coUo-
bus fidelibusCliristianisbenelicia, qu£E mihi pecca- quiis consolatisunt. Cui reverendo Viro visionem
tori concessit Dcus orationibus reverendi niei fra- retuliet humiles gratias egi, qui de me etiam ab-
tris Brunoiiis, piissimi Patris fratrum, qui habitant sentc, suisin orationibus curam habuisset. Qui se
in ecclesiis Sanctae Maria dc Eremo, et Saneti Sle- B humiliter asseruit, non ipsum fuisse, quem vidisse
phani protomartyris, quai sitce sunt in terra mea credidi,sed Dei angelam,qui astat principibus tem-
inter oppidum, quod dicitur Slillum, ct Arenam. pore bclli(i41).Rogaviquoque ipsum huniiliter, ut
Cum cssem in obsidione Capuaj Kalendis Martiis, propterea derebus meis in tcrraSquillacensi sumure
et pra?fecissem Sergium, natione Crsecum, princi- dignareturlargosreddilus, quos donabam,renuens
pem super ducentos armigeros nationis suse, et ille, recipere nolle dicebat,quod ad hoc domum sui
exercitus excubiarummagistrum;qui Satanica per- patris meamque dimiserat, utomninode rebusex-
suasione prseventus, prius ipsi principe Capue pro- traneis liberdeserviretDeo nostro. Hicfuerat intota
modicam quantitatem, ad inva-

mittente auri non domo mea quasi primus et magnus (142). Tan-
dendum me meumque exercitum noctu aditum dem vix ab eo impetrare potui,ut gratis acquiescerct
pollicitus est se praibiturum. sumere modicum munus meum.
56. Nox proditionis advenit, princeps Capute 58. Donavi enim eidem Patri Brunoni ejusque
ejusque exercitus juxta promis-nm est paratus ad successoribusad habendum in perpctuum, absque
arma, dunique me sopori dedissem, interjecto ali- tempuraliservitio monasterium Sancti Jacobi cum
qu aiito noclis spatio, astitit cubili meo quidam se- C castro, et complures res, compluraque bona alia.
nex reverendi vultus, vestibus scissis, non valens cum amplissimis libertatibus, in dictis litteris spe-
lacrymas continere. Cui cum in visu dicerem cifice declaratis. J^ldificavit itaque beatus Bruno
:
Quaj causa ploratus ? Sic ait Fleo animas Chri-

:
inibi vigore donationis pr£edict?e primo ecclesiam
stianorum, tequecumillis simul. Exsurge quampri- quamdam ad honorem beatae Mariae virginisjuxta
mum, sume arma, si liberari Deus permiseril,tuo- speluncam seu antrum quoddam subterraneum, in
rumque animas pugnatorum. Hic mihi per totum quo solus ipse manebat.Demum vero pariter aedifl-
videbatur, veluli si esset per omnia venerabilis cavitecelesiamaliam, a superiore nonlonge distan-
Pater Bruno. Expergefactus sumcumterroregrandi tem, cum contiguo illi monasterio sub vocabulo
provisione pavescens, lllico sumpsi arma, clamans Sancti Siephani protomartyris(143), in quo caeteri
militibus, ut armati equos conscenderent, visionem, fratres habitabant, et sub cura et regimine tanti
Quae hic de comitis Rogerii erga S. Bru- dedit, apudSurianum in illorum elencho non repe-
(137)
veneratione summa acamoreniemorantur, riatur.
nonem
veritati sane apprime consonant, uti abunde pro- (141) De apparitione, a comite Rogeriohic nar-
p. rata, quee huic fuerit, non per S. Brunonem, sed
bant, quee comment, pra^vii locis non paucis dis- ^ per angelum,sub ejus specie ac habituoblata, vide-
serui.
siscommentarii preevii num. 644.
De occasionc, qua obîdio hsic contigerit,
(138)
142) Consequens ex his verbis non est, ut San-
pericuioque, quod hujus tempore comes Rogerius
ctusante suum iu Carthusiam secessum in Rogerii
ex proditione, in se parata, fuerit expositus, videsis comitis curia versatus aliquandiu fuerit. A 'i com-
commentarii prajai num. 635 et seq. mentarii pra?vii num. 571 et seq.
(139"' Litteras hasce seu diploma in commonta- 43.1 Sanctus quidem ut § 38 commentarii prae-
1 ,
(
rium prajvium num. 637 et sex seqq. intuli id au- ;
vii docui, precter ecclesiam, sanctissimae Dei Geni-
tem non annol098, quo, quemadmudum commen- trici sacram, quam in Turritana eremj prius ex-
tarii praivii § 40 probavi, obsidio Capuana contigit, struxcrat, ecciesiam alteram, S. Slephano dica-
sed anno 1099 datum fuisse, probant, qua^ eodem tam, exstruxit vcrum velunam vel alteram e dua-
:
§ 40 adduxi in medium. bus hisce ecclesiis, uti hic biographus indicat,

(140) Fueritne inter captos, an fuga evaserit extruinon prius coeptam fuisse, quam cum per
proditionis dux Sergius, compertum haud habeo ; diploma, quod supra ex parte hic recitatur, dona-
quod si interim inter captus vere fuerit, oportet, tioncm, in hoccxpressam, S. Brunoni «omesRoge-
ut veniam a Rogerio com.ite non obtinucrit, sed rius fecisset, omni dubio procul a vcritate alienum
morte fueiit multatus,cum nomem
cjus inter ca- est uti quisque, qui commentarii pr£evii num. 624
ptos proditionis Capuanffi reos, quos omnes Roge- et binis seqq. dicta expenderit, hand difficulter
rius S. Brunoni Turitaneeque eremo in servitutem agnoscet.
o2i ACTA S2S1
Patris Christo Domino militabant (i44). Cum qui- A Judas eliam, filiusperditionis, vivens miraculafecit,
])iis ipse usqiie ad diem mortis suaj perseveravit in qui et cum ca-tons apostolisejiciendi dcemoniapo-
ca oljscrvatione, quam prius cu^perat et docuerat testatem accepit. Multi etiam ahi signa fecerunt,
in Carlimsia, nec declinavit ex ea. Veniens autem nec tamen ob hoc sanctiores, imo potius deterio-
ad mortem, sciens quod venit hora ejus, ut trans- res et damnabiliores eiiecti sunt. Qui cum in judi-
eat ex hoc mundo ad Patrem, convocatis fratribus cio dicent Domine, Domine, nonne in nomme
: «
suis, ab infantia singulas tetates suai recensuit, et tuo prophetavimus, et in nominetuo da^monio eje-
totius temporis sui scienlia et sententia dignum cimus, et in nomine tuo virtutes mullas fecimus ?
(J45) proclamavit, exportans eos et admonens ad Rcspondebit illis Dominus :Quia non novi vos. Dis-
cbaritatem et humilitatem et ad perseverantiam. cediLe a me, omnes operarii iniquitatis (148). »
59. Postea vero fldem suam deXrinitate protra- Hinc esl,quod,cumeidemDominodiscipuli redeun-
cto etprofundo sermone exposuit el conclusit sic : tes dicercnt « Domine, etiam dtemonia subjiciun-
:
Credo eliam sacramcnta, quae sancta credit et vetur nobis in nomine tuo, ait illis Aolite gaudere :
neratur Ecclesia, et nominatim panem vinum,

et quia spiritus subjiciuntur vobis. » Et tanquarn
qiiiE consecrantur in altari, post consecrationem quajrercnt : « In quo ergo, magisterbone, gaude-
verum corpus esse Domini nostri Jesu Christi, ve- B bimus? In hoc, inquit, gaudete, quia nomina ve-
ram carnem el vcrum sanguinem, quse et nos ac-' slrascripta sunt in ccelis (149). »
cipimus in remissionem peccatorum, et in spe sa- 61. Multi vero e contrario sancti sunt, a quibus
lutis ajternai (146). Proxima autem die Dominica nulla vel pauca facta legutitur miracula, sicutcom-
sanctaillaanima carue soluta estpridieiNonasOcto- pluresmartyres, de quorumsanctitate nullus dubi-
bris,anno Domini millesimo centesimo primo.Cor- tat. Complures etiam confessores, qui ad fidei illu-
pus vero ejus fratres ibidem honorifice condiderunt minationem multa scripserunt,in eminentia doctri-
Ad cujussepulcrum tale fuit appositumepitaphium nfe, sanctitatis probationem Iiabentes, ut Augusti-
Primiis in hac eremo Christi fundator ovilis nus,Gregorius et similes.Unde cum in canonizatio-
Promerui fieri, qui tegor hoc tumnlo. ne sancti Thoma3 Aquinatis de miraculis quaere-
Bruno rnihi nomen, genitrix Alemania, meque rent, respundit papa non esse de eis inquirendum
Transtulit ad Calabros grata quies eremi. Nam tot miracula fecit, quot quajstiones termina-
Doctor eram, prseco Christi, vir notusin orbe, vit (ioO). Plures igitur fuerunt, qui ineremo vixe-
Desuper illud erat, gratia, non meriliim. runt in asperitate vitte a conversatione hominum
Carnis vincla dies Octobris sexla resolvit, C elongati, incontinua pugna contra tentationes et
Spirituirequiem, qui legis ista, pete (Ml). vitia perseverantes, scipsos abnegantes, patrem,
60. Hanc autem ejus sanctam vitani mortemque malrem et omnia, quae possederant, relinqueutes,
pretiosam sccutasunt miraculamulta,qua! Dominus crucem suam portantes, et Christum scquentes,
gloriosi sui confessoris intercessionibus et meritis sicut Paulus primus eremita, cujus respectu Anto-
operari dignatus est, quamvis miracula sanctum nius ait se solum monachi gerere nomen. Sicut
non faciant, cum non neget Apostolus montes sine et Arsenius, Hilarion, Macharius, Eulalius et ctete-
charitate possetransferri, Etpropterea non sunt in ri plures. Sicut et hic pater nosler beatus Bruno,
talibus expetenda seu quairendajniracula,qusecum qui non minus caiteris fecisse videtur. Quibus
malis [)ossunt habericommunia. Nam etmagiPha- onini sufficit pro sanctitatis testimonio verbuni
raonis incantationibus suis multa signa fecerunt. Domini dicentis in persona Sapientia^ :
(144) In raonasterio isto Monachos, vitae eremiti- Joannes XXII papa ascripsit hic autcm de mira- ;
caj minus aptos, sanctus constituisse putatur, ei- culis, qua3 S. Tliomas patrasset,non esse inquiren-
sque, suprema sibi servata prajfectura, Lanvinum dum, haud dixit, scd contra diligentissime in ca
prajfccit priorem. Adi (iOmmcnt. pncv. num. 623, fecit inquiri. Liquet id tum e dicTi Sancli canoniza-
626, 64oet716. D tionis bulla, toni. I Bullarii a Laertio Cherubiiio in-
(145) Quid verosimilius plirasi hac significetur, serta, tum ex processu inquisilionis fact.v su/icr citu,
videsis Comment. pra-v. iium. 726. conversutione et )ni'(ica/is rcco/. meni. fr. Thoinn' de
(146) liitcgrain lidiu [)rorcssionem, a Brunonc Aquino; ad |)ra!fatum 7 Marliidicm iii o})crisiiostri
morti proxinu) eiiiissam, iici', tamen hisce verbis priinuin meiisis hiijus loiiiuin jiag. 68(i ct scqq.
terminatam, in CoinintMil. pra'v. niim. 727 iu- illato. Ad luccctsi ([uidcm,([iiciiiadinodum in cun-
tuli. scripta a se S. Tlioiiuc A([uiiialis \ ita, cidcm Marlii
(147)Ilic, uti etiam aliis locis nounullis, a Basi- toino apud nos iiiLcxta, niiin. Sl (iuiliclmus de
leensi Vita^ Iiujus oditioue (adi comment. praiv. Tboco,aiicLor synciironus,mcinoria' i)ri)dit,Joaiincs
num. 73'i-) nonnihil dissonat posterior Parisiensis papa Domiiiicanorum dc[)uLalis, ([ui ad cum,utin
anni lianc autem, (ilsi uou liii^, alibi tamen
1;)2i-; quiri iiiS.TIioma' miraciila aposlolica aiit-lorilalt
subindi!, (•iiin lcctioncs nKiliorcs magisve arriden- iul)er(>l,,posliiialiiin viMicraiiL, </iriuii uffliitu^^
- ,, Siiiriti
......itu
-
'j: :i J , c
S. •i'i
Tlioma> 1..1..:
dt^clrinamnon _^
lcs olfcrn^L, suin scciiliis, ([uod lucubratio istlucc dixerit, ilcrc po-
tanti iioii siL, iiL |iriina'viiiii cjin lcxtum scru()ulo- luisse u'iilo,alia(|uc dciiidc noiimilja,
se ul)i([uo cxprimi, iniiltiini iiilcrsit. qiia^ liii>.. urimuiii comiiiciidi
, isislt
...,...,^,,.iiu
(1 iS)jNoniiihil alitcr MaLtlia>i vii, 22 ct sei[. coram cardiiialibus [irotulcnl, illuiii t.iincn, qua.'
, , ._, ,
(149) Luca^, X, 20. hic Pulcaiius scnbit, dc S. Thoiiia asscruissc, nu-

(150) Sanctorum niinicro S.TIiomaiii A([uinateiii s[)iam iiivcuio nc([iic vcro a ponliticc illo. tot
;
anno 1323, uti apiid iios ad (iicm 7 Martii, quade huiic SancLiim fccissc miracul.i. ([uot qu.Tsliones
sancto illo Ecclesiai doctore cgimus, vidcre csl, tcriuiuasscl, dicLuni fuissc, sat vcrosiinile autumo.
Patrol. CLII. 17
)23 S. HRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORiS 524
« Qiii eliKMdaiil nic tam lernam liabcbunt A. *'onvenicns Officium in honorcm ipsius agilur et
(151). »
decanlctur, et ut dc eo diebus singulis commcmo-
62. Kl itcrum de ciidem sapienlia loqucns, rationem facere valeamus. Idem ctiam poiitifex
« supra salutcm, inquit, et speciem dilcxi illam: » domum praidictam sancti Stcphani,(juam (ut jam
cl proposui pro luce lial)erc illam, quam siiie fi- sa^pc dictum estjbealusBruno pater noster in fini-
cliono didici, el sine invidia commuuico, cl hone- bus Calabria) post ereclam prius per eum Carthu-
slalem illius non abscondi. lufinitus enim esl the- siam fundaverat, et in qua corpus ejus conditum
saurus ejus, quo qui usi sunt, parlicipes facti sunt jacet (1;J8), per monachos alterius ordinis multis
amicitiai Dei, propter disciplina) dona commen- annis occupatam, ordini nostro resliluit, el sub
dati (lb2). Et in Evang-elio, cum dixisset Simon curajuxta ritum, moresacregularia inslitutacjus-
Pelrus ad Christum: «Ecce nos reliquimus omnia. dem nostri ordinis regendam et gubernandam
et secuti sumus te, quid ergo erit nobis? wRespon- commisit, prout in desuper confectis litteris apo-
dit : <( Omnis, qui reli(juerit domum, vel fratres, stolicis continetur (159).
vel sororcs,autpatrem, autmatrem,aut uxorem,aut 04. Gaudeamus itaque omnes, mei dilectissimi,
fiUos, aut agrospropter nomen mcum, centuplum caudcamus omnes in Domino, diem festum cele-
accipiet et vitam «ternam possidebit (iali). » Et B sub honore bcati Patris nostri Brunoni
lî"fiiites
iterum ad di-cipulos suos ;«Amen dico voIms quia de eujus solemnitate gaudent angeli et cullaudant
vos, quisccuti estis me, in regenerationc cum se- Filium Dei. Ilajc namque est dies illa, quain fecit
derit Filius hominis in sede majestatis suse, sede- Dominus. Dies, inquam, ab angelis in
illa, quee
bitis et vos super sedes duodecim, judicantes duo- coelis continua, a nobis vero in terris ad Dei lau-
decim tribus Israel (154).» Et ad adolescentem de demet tanti Patrismemoriamannuadevotione re-
vita a^terna interrogantem ait « Si vis perfectus : colitur. Exsultemus igitur et leetemur in ea, et
esse, vade et vende omnia, qua?. habes, etda pau- omnipotenti Deo, qui per suam misericordiam
peribus, etveni, sequere rae, elhabebis thesaurum hujus nostrai militioe ducem et principem tantis
in coelo (155). » ac talibus donis et gratiis prffivenit in via, et taii-
63. His itaque solis sanctitatis patris nostri Bru- tis dotibus ac tanta gloria deinde remuneravit in
nonis testimoniis sanctissimus papa noster, domi- patria, dignas, quas possumus, laudus et gratias
nus Leo decimus hoc tempore pontifex Maxi- humiliter referamus, et ejusdem sancti merita di-
mus (156), sine aliqua miraculorum inquisitione gnis efferamus laudumpra^coniis.Prfficeptumenim
contentus, dignum arbitratus est et rationi conso- habemus de honorandis parentibus, nedum carna-
num, eum quem Deus tantis in hoc saiculo donis hbus, sed et tanto magis his, qui nos in Christo
insignivit et gratiis, nune assumptum in coelos ma- genuerunt, spiritualibus. Unde scriptum est quia
ximis efferendum praiconiis, ut cui viventi dederat gloria homitiis ex honore patris sui est, et dedecus
Omnipotens cor ad prseceptumetlegem vitseetdi- filii pater sine honore et quia, qui honorat pa-
;
eidem nunc, apud thronum divinee gloria

sciplinffi, trem suum, vita vivet longiori, etjucundabitur in
quiescenti, debitse devotionis obsequiumimpenda- fiUis, et in die orationis suse exaudietur, et super-
tur in terris. Et propterea voluit idem pontifex, et veniet ei benedictio a Dco, et benedictio ilhus in
nobis et ordini nostro apostohca auctoritate con- novissimo manet (160).

cessit, ut in singulis domibus totius nostri ardinis 65. Agamus insuper Deo laudes et gratias, qui,
et earum ecclesiis seu capellis fcslum ejusdem pa- sicut post quadringentos et triginta annos a repro-
tris nostri Brunonis confessoris annis singulis die niissione facta Abrahse, filios Israel pcr manum
sexta mensis Octobris, qua die illa ejus beata ani- Moysi de servitute iEgyptiarum liberavit, ita et
ma, carnis vinculis exuta, ad coslestia regna mi- nunc post totidem annos, quadragintos scilicet
gravit, solemniter colalur (157), et cong-rua ac et triginta, hunc Patremnoslrum, etper eumfun-
debita devotione celebrctur, cjusque corpus et me- ^ datamdomumpra^dictamsanctiStephaniper manus

moria dignis in Domino laudibus veneretur, et summi legislatoris, Romani pontificis, Christi in
(151) Ecclesiaslici xxiv, 31. § 46 datis, exprimitur,permissioiiemfacta, biogra-

(152) Sapientitc vii, 10, 13-14. phus nostcr, qiue veritati accurate consonent, hic
(153) Matthaîxix, 29. non scribit, si pcr pricteriti temporis verbum vo-
(154) Il)id.,27 et seq. luil idcm hic inlelligat, quod per praileriti itidem
(155) Ila fcre eliam ibid., 21. temporis verbum injuiwU.
Scripsit hanc Sancti nostri Vitam Putea-
(156) (158)Modo quidem sacrum saucti corpus in Tur-
nus anno circiter 1515 Leo autem X, ab anno
ritana S. Stephani ecclesia honorifice asservatur
;
1513 ad annum usque 1521 S. Petri cathedram

;
verum in ecclesia S. Maria? verosimilius terrse fuit

occupavit.
mandatum. Adi Comment. prsev. num. 731 et bin-
(157) Cum Leo X papa sanctum nostrum canoni- nis seqq.
zationenec formali, necscquipollenti, quseutraque
cultusprccceptum importat, sanctis ascripserit, sed (159) Bullam seu litteras apostohcas, quibus hoc
pontifcx ille fecit, Commentarii praivii num. 754
tanluni, ut commcntarii prsevii § ultimo probavi,
beatificationesequipollenli, per solamcuitus,qua2in et tribus seqq. integras dedi.
cardinaiis Pupiensis littcris, Commenlarii praivii (ICO) Paulo aliter Ecclesiastici iii, G, ly 13.
S25 ACTA. 826
terris vicarii, de manu alienorum redimere, et A te, poterimus, imitemur hujus Patris nostri beati
sul) uostri ordiiiispossessionem el ohedientiamre- Brunonis mores et vestigia. Decet enim filios si-
sLiluerc dignatus est. Tot enim anni, quadrageati miles esse patri, cum Dominus, de seipso loquens,
scilieet ettriginta, numeranturab ejusdem ordinis dicat non posse Filium a se facere quidquam, nisi
initio, quasi quodam divino praisagio, usque ad qucdvideritPatremfacientem. Et quod quajcunque
annum millesimum quing-entesimum quartum de- ille fecerit, heec et filiussimiliterfaciat(162). Quem-
cimum (161), quo anno idem pontifexeumdem Pa- admodum igitur nos pariLer fa-
ille fecit, ita et
trem nostrum et diclamejus domiim, in qua, ut ciamus. Carthusienses enim sumus, et a Carthusia,
jam Sccpe dictum est, conditus jacet, a pi'£i?dicLa ut jam audivinius, nomen accepimus. Curthusia
servitute liberaviL. EL quiatuncDominuminsancLis autemjuxta otymologiam sui nominis secundum
ejus, et sanctos in Domino digne vf^neramur et co- Ilicronymum in inLcrpretaLione Hebraicorum no-
limus, cum sanctorum mores imitamur
virLutes et minum dicta est a chartus, quodinterpreLaLuryx'?--
et sequimur, sicut et ille DeumperfecLe diligit, qui fecte vocatus, vel perfccta vocatio ; et ia, quod est
ejus mandata custodit. dominus vel dominaLor, quasi a Domiuo perfccla
66. Propterea, venerabiles palres et fratres in vocatio ; et inde Carthusianus dictus est, tanquam
Christo dilectissimi, sumus, non de-
si veri aDominoperfcctevelad perfcclionemvocatus(i63).
fihi
generes, sequamur,etquantum, Domino cooperan- B
(I61)Anno scilicet 1084, quo sancLus ejusque qui sciam, ante apulsos itluc S. Brunonem ac socios
socii CarLhusiaieremum primumsuntingressi, Car- idjam fuisse loco nomen, ut liquet ex cap.w et x
thusiensis ordo initium accepissecensetur. Actorum a Surio scilicet editorum S. Brunonis. iVzsz
(1G2) Joannis v, 19. si post sanctorum iLlic habitationem et exceptas illic
(163) iNon pauca adhuc, qu« non secusaLquejam ab eis macerationes et contusiones corporis, contigit
data Vitai S. Brunonia nomine notavit vulgavitque inditam tunc appellutionem retrotraki ad tcmpus,
Puteanus, hic adjiciuntur; verum cum nihil plane, priusquam a Sanctis incoleretur, siquando de anteriori
quod a sancto gestum sit, compIeclauLur, tanLum- illo tem/jore incideret scrmo. Nam ipsa quoque Scri-
que una cuni iis, qu.'£tribus ultimis numerismodo pturaplerujnque nomina locorum desumit a posterio-
hic dedi, orationem ad Carthusianos hortatoriam ribus eventibas, ut fuse prosequiturS. Clirysoslomus.
consLiLuant, ab iis, cum meritopro parteVitie san- Quamvis igitur notatio nominis CartJiusise, a carne
cti nostrihaberi haud queant, recensendisabstinen- tusu et mucerata, videri possit incerta ; tamen nota-
dum duxi. Ea interim, quee in Iiic suppeditatam a tioni illi subjecta notio perspicue est ad veritatem.
biographonosLroGarthusia? eLymoIogiam Theophi- Quadrat sane multo magis, quam illa alia, pro qua
lusRaynaudus in Stylita myslico, puucto 4, num. 9 (post Puteanum nerape hic) satagit Petrus Sutoris,
observat, lubet hic lectori proponere. Sic itaque derivun^, Curlhusiu; vocabulum, u duplici Hcbraica
ibidem habet: Quidquid sit devocis (CarLhusiae ni- voce, qiinnnii ullcra C\m- vs juxta S. Uieronymum
mirum oritjinationc primxva, quis neget ad verita- perfectum riicaUnncm sonet ; altcra, hoc est, i.k, j)rum
tem dixisse eum, qui (UirUiKsiie nomen a carne tusa et G designet, ita ut sensus eit, Carthusiam esse perfcctum
macerata dictum viilcri, nffrmavit ? Primsevam hanc vocaiionem Dei. Ha2C adde iis, quajCommcnt.prtevii
fuisse originatiuncm Ilujus rocis, asserere non ausim, num. 2iS dicta sunt.
VITA TERTIA
E Vitis per Puteanum et Blomenvennam scriplis, a yurio coilecta.
CAPUT PRIMUM. D graLiaDei illum dirigcnLc, scmpcr ad meliora proli-
Defunctus, sese damnatum, e feretro publice procla-

ccre sLuduit,et cum adluic puer csset, nlhilpne se
mat ; spectaculi liujxis occasione in solitudinem cul pucrilc LidiL, scd ccLaLcm morum graviLalc vinccns
pKnitentiam ageiidam secedere Sanctus statuit, cum cL quasi futura', reIigionisspecimcn(piodtlam cxhi-
aliquot aliis, quos ad idem fuciendum movit, ad bcns, mulLorum monachorum patcr ct iusLilulor
Hugonem, Gratianopolitanum episcopum, iter
arripit, benigneque abhoc excipitur.
divinilus [)arabaLur. SorLiLus vcro aDominocst aui-
mam bouam, ut Scriptura; vcrbis ulamur, pra>cla-
1. Heatissinms Bruno, sacri Carthusiani instituLi
ram indolem, illusLre ingcnium, memoriam lona-
primus auctor elarchiLecLus, uaLioneGermauus, in
cem, volunlatcm ad oplima quaMpic CDUscctaiuIa
insigni Golonia Agrippina parenLcs habuit et genere
sLudiosc propensam.
et virluLc claros (164), quibus tamen ille, atque
adeo loLi familiai su.t, maJorcm,vita? suai sanctimo- 2. Uaquemissus esL LuLcLiam Parisiorum, ul illic
niaatLuIit splendorem. AbipsisauLem incunabulis, litlcris ctdisciplinis libcralibus oruiliretur. Ubi tan-
(164) De S. Brunonis patria, parcntibus ac nobili gencrc videsis Gommenlarii pra'vii !? 2, uli ctiam
anhotanda iu litulum funcbrcm 97.
:
0-27 s. luuiNOMs cAUTmisiANonrM iNSTiTirrouis b28
tiiniillcprofeiMt piw ccclcriscorctanei.s suis, ntinter A runl,nonnvcdiocritcrperlcrrefacti,consnllcquidem

prinios phiiosophos numcralur (tCo), et schoiarum elprovide dccreverunt scpulluram ejus in dicm cra-
magistcr clVeclus sit(t66). Ad sacrai quoque thco- siinum dilfei'endam, lain inusitata) rei exitum pra;-
logia^ studia so confcrcns, in Ihcologis doctissimus slolaturi. Allera]uce,cum jiimfacti hujusfama tota
etccleberrimus habitus cst, possuntquc ci rei lcsti- urbc cssct dilfusa, et omnium aurcs implcvisset, ad
monium haud vulgarc pcrhibere scripta ejus, quai eam ecclesiam innumcrapropehominumutriusque
cxstant (167). Fuit vero ctiam Rcmensis ccclesire scxus lurlia conlluxit. Tum vero denuo rcpetitis
canonicus(168). Perid tempus cum in hujusmodi cxscquiis, postquam lectionis supradicta; initium
optimis studiis versaretur Bruno, Grcgorio VII Ro- rccilari C(i?pil,idcmdefunclus,crecto capitc, ingenti
mano pontilice sanctissimo (t69), cL Ilenrico terlio rursus voce clam.it, Justo Dei juuicio judicatus sum,
impcratore (170), circa annum salulis millcbimum inoxque in ferctrum se reponit. Corripiuntur
octogesimum secundum; Parisiis littcrarum sludia astantcs omnes summa et incredibili admiratione,
tlorebant, et erat illic tum magna turba sludioso- horrendumquc spectaculum stupore afficitunivcr-
rum, tum non pauci doctores insignes. Accidit sos. Sed quia tamen necdum ea,qu«hactenusdixe-
aulem sane horrendum et saicnlis omnibus memorat, se justoDeijudicio etaccusalum, etjudicatum,
randum in eatum urbespectaculum, quod Carthu- B apertamhabebantdamnationisejussignificationem,

sianre vitcC instiluenda3 occasionem pra3buit,divina cum posscnt etiam in bonam accipi partcm, quod
id agente providcnlia, qua^ multorum vokiit con- primo quidem iniquead Cbristi tribunal accusatus
sulere saluti. csset ab eo, qui perdere cuncta festinat, et qui a
celebris doctor, pra^ ca^te- studio calumniandi diabolus, id est, calumniator

3. Quidam enimvalde
morum honestate ins- recte dictus est, postea vero ab ejus calumniis
ris multa doctrinaet eximia
quantum quidem cx vitte consuetudine lio- ffiquissimi Judicis sententia vindicatus esset, cunctis
tructus,
visum esl, etiain in lertium diem ejus protrahere
mincs, qui externa sola intuentur, pectoris arcana
videre non possunt, conjiccrcet existimare possent; sepulturam.
tum etiam ante alios illius ipsius et doctrinai pro- Eo autem illucescente, tota fere civitas accur-
b.
bitatiscausabonoratus, ingravem morbum incidit. rit,tam inusitatum et teriibile Dei judicium nosse
et lecto decimibens, morbo ingravesceute, diem cupiens, cumque eodemmodoiterarenturexsequia-
extremum, antetanicn, more Christiano, ut
clausit rum ritus,etadlecUonem,quam diximus, perven-
vir catholicus, ecclesisticis munitus sacramentis, tum esset,
cuinquc ei ex recepta apud Christianos consuetudine ^
celebrespararenUir cxêquiaj funeris ejus colione- Tioii rursum exanimus feretro caput extulit alto,
standigralia, magistrorum, studiosorum, et civium Atque infelicem se contcmplando, locutiis,
ingensadvenitmultitudo ;
quibus funus ipsumpro- Sic ait immenso luctu grundique boatu :
sequentibus, defuncti examine corpus in templum, Purcitc funeribus, miJd nil prodesse valetis.
ubi sepultura' mandandum erat, illaLura est. Viris Heu infelicem cur tne genuere parentes ?
auLem ceclesiasticis, (juiad id iuvitati fuerant, soli- Ah l miser setemos vado damnatus ad ignes.
tum officium peragentibus etpreccs illas, quas vigi- Indeque conticuit sempjer, jucuitque supinus (171).
lias defunctorum vocant,recitantibus, ubi vcntum
est ad eam lectionem, cujus initium est, Responde Ad eam vocem quis lam possit esse fcrreo pcclore,
mihi, is, qui eratvita functus, in ipso feretro ere- ut non totus ase discedat? Recte dixit Propheta :
paululum elevato capite, cunctis videnti-

xit se, et, (( Judicia Dei abyssus multa. » Notus erat vir ille
bus ct audientibus, et ad tantam rei novitalemnon omni plcbi, et cum neino de illo quidquam minus
immerito .stupentibus, alta et horrenda vocedixit suspicaretur, justo Dei judicio damnatum se dixit.
Jdsto Dei judicio accusatus sum; et bis diclis, rur- . Penctravit illaterribilis vox,Juxto Dci judiciodam-
sus in feretro dcposuitcaput.
4. Qui vcro ejus verba audierunt, etgestus vide- astantes omnes pene exanimes.
(16b) Incepta Coloniai Agrippinse politiorislitte- (169) Vide dicta ad not. 35 Vila? prajcedentis
raturae studia Remis absolvil sanctus, Turonisque
*
cap. 1.
deinde sub Berangerio philosophiaj p.acila excepit, tum in Vita praecedenti,
(170) Princeps hic, qui
nec scitur ullis aliis altioris ordinis scicntiis Lu- tum in altera, a Blomenvenna contexta, Henrieus
tetiie Parisiorum operam dedisse. Adi commentarii quartus vocatur, tertius a Surio ad plurimum scri-
pra^vii § 3 et 4. ptorum aliorum cxempliir duntaxat hic dicitur,
(166i Parisiis etiam nunquam docuisse Brono- quod Henricum l,coguomentoAMC(.//;ew,qui,quam-
nern, verosimillimumsanc evadit ex iis, qua^Com- visab anno 919 usque ad annuni 936 Germaniae
mentarii pra?vii § 8 disserui. regnum tenuerit, imperator tamen nunquam co-
(167) Hcpc inter prfecipuum locum tenent Com- ronatus fuit, imperatoribus accensendum haud
menlari duo, altcr in Psalmos, alter in omnes duxerit.
S. Pauli apostoh Epistolas conscriptus, de quibus (171) Carmiua liaec e metrica, de qua videsis
quid sentiendum sit, Commentarii preevi: § 42 ex- commentarium prpcvium num. 19, sancti Vita,
posui. perZacchariam Benediclum descripta,suntdeprom-
(168) Vopissimum sane hoc esse probant, quse pla, modica dumlaxat in tertio ct quinlo muta-
Commentarii prijevii num. 84 adduxi. tioue facta.
ACTA :;30
C. Noa enini vulgare iilis propenel>aLur exem- A Al nunc ex ejus ore audivimus justo eum Dei ju-
pjuni, nec erat illa res ludicra aut parvi momenti dicio condemnatum. Qua voce quidpossit aut dici,
Damnatum ille se justo Dei judicio clamabat, qui aut fingi terribilius ? Quis ad ejus auditum non
sic inter homines vixisse visus esset, ut ab omni. totus contremiscat ? Quid est enim damnatum es-
bus sanctus putaretur. Dicebant alii ad abos : Si se, nisi in ea incidisse niala, qua? nulla meiis ca-
sic accidit huic tanto viro, tam insigni, quid nos tamen si
pere, nulla lingua explicare potest? Quse
miseri exspectare debemus ? Tandem ea tamen quandoque finem haberent, possent saltem utcun-
omnium fuit sententia, quandoquidem ille palam que videri tolerabilia; jam vero cum sint longe
confessus esset, se justo Dei judicio condemnatum acerbissima, nec ullum unquam etiam postinfini-
et reprobalum, ut omni Ecclesise suffragio et ipsa tas annorum myriades finem accipiant, non pos-
quoqueecclesiastica sepulturaindignuscenseretur, sunt non esse omnium miserrimi et infelicissimi,
locoprofano in sterquilinio sepeliretur quod
et in ;
qui ad ea devolvuntur.
etiam factum est (I72j. Sunt, qui affirment, ob 9. Videamus nunc, fratres mci, quidapud inferos
perpetuam hujus expavescendi judicii memoriam, prosit ei tam multo labore parla scientia, cumillic
ab eo tempore in ea, quam toties jam commemo- sempiterna laboret ciecitate et ignorantia? Quid
ravimus, lectione, omissa esse duo heec verba, B opes et copise, cum necuna ei suppetat aquae gut-
Responde mihi (173). Fuit sane multis efficax incita, qua possit a>stuantis gehennse ardoribus exus-
tamentum ad vitam animumque corrigendum tarn tam rcfrigerare linguam ? Quid honoreset delicifP,
inauditum miraculum. cum t!)t nunc inomnem aiternitatem cogatur ferre
7. Nam et ipse venerabilis Bruno, cum pra^sens tormenta, quut in mundo habuit obleclamenta ?
adesset, et suis ocuHs atque auribus omnia dicta Vidimus corpus ejus cum summa ignominia sepe-
factaque hausisset, nimium formidando obstupe- liri cogitemus animamejussulphu-
in sterquilinio,
factus exemplo, totus in Jacrymas resolutus, acer- reissemper arsuram flammis, sepultam in infer-
be plorabat, cogitans secum divini judicii severita- no, ubi vermis eorum non morietur, necignisexs-
tem, incertum hujus vitse cxitum, et quam hor- tinguetur, ubi ignis saivit intolerabiiis, fcetor cru-
rendum sit incidere in manus Dei vivenlis. Terri- ciat aboininabilis, dolor vastat ineffabilis. Cogite-
tus ergo et salubriler compunctus, accersivit ad se mus ha^c, fratres mei, nec perfunctorie, sed serio
nonnullos ex magis familiaribus sociis et discipuhs cogitemus, et salutarianimarum nostrarumamplec-
suis, magistrum Landuinum, qui post eum primus tendoremedionobisprospicianms,nectiamnoscum
fuit Carthusiaj prsefectus, sive prior, duos Stepha-
p illo pereamus. Unicum autem superest remedium
nos, Burgensem et Diensem, ambos canonicos vera poenitentia,cum ipse Salvatordicat «Nisi po?- :
Saucti Rufi, Hugonem, quemdicebantCapellanum, nitentiamegeritis,omnes similiter peribitis (17o,\ »

quod solusinter eossacerdotio initiatus esset (174), Plena est Scripturavocibus ad poenitentiam hortan-
duos 'laicos, Andreani et Guarinum, qui et ipse libus. Ilanc itaque nos amplectamur, fratres cha-
huic spectaculo intei-fuerant, aitque lacrymabun- rissimi, si volumus justum Dei effugere judicium.
dusadeos: Ecce, fratres et amici mei, in Ghristo Sint nobis lacryma; nostrae panes die ac nocte, et
unice chari, vidimus per hos dies et audivimusad- iis diluamus sordes peccatorum nostrorum.
miranda plane atque slupenda, quoe tamen nol)is lO. Voces illae, quas audivimus, non proptcr
possint magnam alfcrre utilitatem, si ita, ut par illum editaisunt, quidefunctusest,sed propter nos,
est, defuncti hujus, modis omnibus infelicissimi, ut nobis proficiant, quos adhuc divina palicntia
non periculum aut casus dubius, sed cerlissima longanimiter exspcctat. Non differamus, qua^so,
damnatio cautosnos faciat, et sollicitos ad placan- correctionem dc die in diem,cumncsciamus,
vitffi
dumDominum.cujusmanumelFugere nemopotest. qua hora Dominus noster venturus sit. Qui cnim,
8. Et quis, obsecro, tam saxeo sit pectore, quem ut aitbeatissimuspontifex Gregorius, poenitenti vc-
taleexemplumadagendam poenilentiamnoninvitet D niam spopondit, peccanti dicm craslinumnon pro-
modo, sed etiam impellat? Aut quis tam lethali misit. llis verbis compuncti sunt corde omnes illi,
pressus sit somno vitiorum ut deplorati hominis et ardenti desidcrio cupiebant darc sc pcpnitenlia\
hujus infaustis clamoribus, imo et tonitruis non scd modum et locum necdum videbant. Itaque per-
excitetur et expcrgefiatadcurandamsalulemsuam? contantidchis Lauduino, viro doc.lo ct pio,sanotus
Novimus hunc virum multa sapicntia pi-a^ditum, Brunorcspondit Spectaculum, quod vidinjus^cjuod
:
moribus ornatum, castum, pudicum, prudcntcm, nos salubri moerore alfccit, (piod coiiluibavil cl cx-
ab omnihushonoratumetmagnoinprctiohabitum. tcrruitnos, ctpcena: senii»il('rn;i' fnnnidint' addiixit
(172) Adi, qua> in Annotatis, pra^cedentis sancti sanctus ad sc acccrsicrit, saccrdolio inilialus fuisse
capiti 1 subnexis, ad not. 37 dicta sunl.
Vita'. hic dicitur, ilen\que Laiuluino et aliis, hic recen-
(173) Adi, quai in anlecedcntis sancti Vila; ca- sitis, videsis commcntarii prievii 21) a num. 434
!:;
put \ ad not 3.S, notata sunt. us(pi(> ad rnicm.

(174) De Hugone GapcUano, qui solus ex iis, quos ([i:\) lla l'('i'c l.ucr XIII, 3.
'
K31 S. nRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS m

ad pcenilcnLiain, id cfficiat in nobis, ul mundum ^ crehro cmcnsi snmus. Mox cliam Hug-o saccrdos
liunc loto pcctorc conlcmnamus, et qiioad cjusfie- Audivi, inquit, ct ego multa dc viro hoc, quippe
ri polcst, cxtra illum aufugiamus.Succurrat nol)is, cujus fama jam ubiquc rcdolct; haheoque explora-
quid dc se oiim dixcrit S. David, contristatus in tissimum, cum virum esse sanctuin, et animarum
cxercitatione sua, et conturbatus a voce inimici, saluti summopcre studentem nec dubium, quin
;
et a tribulatione peccatoris ; quando cor ejus intra Hhentissime nos accepturus sit, et modis omnihus
ipsum conturbatum fuit, et formido niortis cecidit nobis opem allaturus. Et licot egojam affectaaitale
super eum, timor quoque ct tremor vencrunt su- etinfirma simvaletudine, viaquebaec ardua et diffi-
per eum, et contcxerunt eum tenebra?, qu;c onr- cilis, quando tamcn arcta via est, quip ducit ad vi-
nia, ut nostis, nos quoque expcrti sumus. tam, nec ulla aitas sera est ad poenitentiam, si
H. « Quis dal)it mibi, inquit, pcnnas sicut co- ego mevobis comitem pra>-
slatueritis eo piôficisci,
lumbcP, ct volabo, ct rcquicscam ? Ecce, clongavi bebo, nec quidquam nos separahit, nisi sola mors,
fugiens, ct mansi in solitudinc (176). » Fugcrc nos Christi charitate perenniter copulatos atque con-
admonct bominum frequcntiam pcccandi occa- et junctos. Eamdem animi alacritatem et prompti-
siones, et dcgere in solitudine, quaelocusest oppor- tudinem exhi])uere ctiam Andreas et Guarinus,
tunus agcndrepocnilentiaj^virtutum doctrix, gloriae Bhomines laici et idiota^ petieruntque breviter do-
rcvelatrix. Eam ergo nos par est studiosissime in- ceri, quo pacto dignos pa^nitentiaj fructus Deo of-
quirere, in ea diligentissime commorari, et usque fcrrent.
ad suprcmum vita? diem extra eam pedem non 13. Quod cum a beato Brunone factum esset et
efferre. Habemus exempla in ipso Salvatore, quem quffidam etiam de vit» hujus fragilitate et incon-
constat sffipe deserta expetiisse loca, ut nos ad si- stantia, de mundi vanitateet fallacia, deincerto ab
milia provocaret. Joannes Baptisto, quo inter na- hac vita exitu, de doctoris recenti damnationeille
los mulierum nemo surrexitmajor, in descrtis fuit commemorasset,ab omnium lacryma-
oculis dulces
usque ad diem ostensionis suffi. Longum sit, creterum dimanarunt, moxque in novam Christi
rivnli
ros commcmorare homincs sanctissimos, qui se in ajterniregis miIitiamsimulomnesconjurant,rogant
intimas solitudines abdiderunt, nibil cum hoc omnipotcntem Deum, ut ipsos in sancto proposito
mundo fallacissimo comniercii habcre volentes. confirmet, etangelum suum bonum ad ipsosmittat,
Inter ha>cinflammantur eorum animi, et ardcnt qui sit itineris dux, et ad locum suse majestati gra-
sed cum incertum habe-
solitariae vita; desiderio ; tum ipsos perducat. Deinde cum de rebusetfacul-
rent, quem potissimum locum expeterent, sanctus tatibus suis constituissent, et omnia suarecte expe-
Bruno aliquem virum bonum el fidelem inquiren- divissent, valedicunt amicis et notis. Et sancto eos
dumdicit,qui eis locum opportunum indicet.Tum ducente Spiritu, atque angeloDomini antecedente,
Stephani duo, Burgensis et Diensis, non longc, dirigente ac protegcnte, longo et molesto ac duro
aiunt, a Valentia, cui nostrum Sancti Rufi adha^- itineread beatissimum Hugonem, episcopum Gra-
ret monasterium (<77), urbs est Gratianof)olis, et tianopolitanum, se conferunt (179). In ipso autem
in ea beatus Hugo episcopus, qucm nos Sccpe vidi- itinere ad quemdam magna>religionis eremitam
mus et bene cognitum habemus (178). divcrtunt, ut ab eo, tanquam experto, discant de
12. Est ille vir sanctissimus, justus ac rectus ct vita solitaria (180). Ejus autem sermonibus et piis
timens Deum, atque in omni virtutum gcnere probe adhortationibus alacriores effecti, majorique amo-
exercitatus. In ejus dioecesi sunt
montes altissimi, rc in eam vitani inflammati, pergunt ire Gratia-
in iis omni hominum
deserta loca permulta, ab nopolim.
consuetudineethabitatione separata, atqueeacausa 14. Per idem autem tempus vidit sanctus Hugo
poenitentiaj agenda? maximeopportuna.Etcumsan- episcopusin somnis, Deum in ea eremo, qupe Car-
ctus episcopus verbiset exemplis omnes invitet ad thusia dicebatur, suae majestati domum exaediflcan-
poenitentiam, ubi ad eum venerimus, adventus D tem, septem quoque stellascolore rutilo, in orbem
noster ei erit gratissimus, facietque nns voti com- dispositas, et a terra paululum sublevatas, ab illis
potes.Estenimperhumanus, benignus et clemens. ccelestibus situ, motu, colore et splendore discre-
Hahebitis autem nos hujusitineris duces, quod nos pantes, itineris ducatum sibi praestantes (181). Et
(176) Psalmo liv, b-8. Commentario praevio a num. 414 discussum est.
(177) In assignando monasterii hujus situ cum (180) De boc eremita, a sancto ejusque sociis in
Puteano Blomenvenna, quos secutus est, Surius
et via consulto,quem apud Blomenvennam ex Hen-
hic crrat. Adi Commentarii prsevii num. 4 36. rico Kalbar, non apud Puteanum etiam, Surius
(178) Vide, quae de sancto hoc Gratianopolitano commemorari invenit, videsis Commentarii praevii
episcopo Annotata in antiquiorem sancLi Vitam ad num. 414.
not. 7 suppeditent. (181) De visione hac, S. Hugoni, Gratianopoli-
(179) An Sanctus, dato etiam, eum prodigio de- tano episcopo, oblata, adjunctisque, quibus^hic a
functi, qui se damnatum e feretro vociferatus sit, Surio binisque eum pra^gressis sancti nostri bio-
in eremum pulsum fuisse, recta sese, uti hic biographis, Puteano videlicet et Blomenvenna, orna-
grapbus indicare videtur, ad Hugonem, Gratiano- tur, videsis Commentarii prvseii num. 423 et ali-
pohtanum episcopum, cum sociis contulerit, in quot seqq.
;
)33 ACTA
cum de ea visione cogitaret, septem viri, bcalus A eremus quoedam in allissimis montibus, quamCar-
Bruno cum sex sociis, ad fores pelatii assistunt. thusiam vocant. Ampla illa quidem,sedprorsusin-
Ejus rei meminit vir venerabilis Guigo in Vita, culta, atque a nemine habitata, solis feris pervia,
quam ejusdem beati viri. Adest, inquit,
scripsit, hominibus vero et ca^teris domesticis animantibus
magister Bruno, vir religione scientiaquefamosus, propter lociasperitatempeneincognita etinaccessa.
honestatis et gravitatis ac totis maturitatis quasi Altas et tanquam excisas hinc inde rupes et scopu-
quoddam simulacrum. Habebat autem socios supra los, arboresque silvestres et infrugiferas habet,
memoratos qua?rebantverolocumeremitic« vita?
: estque supra modum frigida, et magna anni parte
congruum^necdumquerepererant.HcecGuigoflS^). nivibus operta. Tum quoque adeo pra;rupta, ste-
Cum ergo nunUatum esset episcopo viros septcm rilis et infructuosa est, ut nihil in ea neque seri
stare prse foribus, qui cupiant cum ipso colloqui, neque meti possit. Ad eam vero etiam accessus et
confestim cos jubet introduci. Ingressis illis, etad aditus difficiliset periculosus est propler duasprai-
pedes ejus bumiliter proslratis optatam impertit cclsas rupes, qua;, cum directc in sublime sese
benedictionem, cumque ab eo elevati pariter con- subrigant, in ipso vertice propemodum coalescere
sedissent, causam adventus eorum diligenter in- videntur, ila ut introeuntibus et horrori sint et
quirit. Sanclus Bruno, quid Parisiis vidissent etBterrori. In ejus medio fluviolus est, qui, exmonti-
audissent, et quemadmodum ipsi inter se de vita bus illis collectus, cum ingenti murmure instar
solitaria compleclenda sancte conspirassent, ex- torrentium aut aquarum inundanlium decurrit.
ponil, et locum pffinitentife aptum pelit ab epi- 17. Et ut multa paucis comprehendam, tanta
scopo. est ejuscremi asperitas et horror tantus, ut carce-
15. At illeprse primum obstupescit
rei novitate cujusdam potius, quam humanee habitationis
ris
sedtamen accurale contemplans eorum conversio- nomen mereatur nec facile sane videtur, ut quis-
;
nem, animi constantiam, ardui propositi, pluribus quam i'lic absque singulariDeipi^gepotentis benefi-
quandoque profuturi, et visioni suae accommodati, cio habitare, aut certe diu perdurare queat (180).
magnam utililatem, cum ingenti gaudio eos ample- Nostis autem vos ipsi, fratres mei, quam turpe et
xatur, et non modo libenter, sed etiam reverenter probrosum sit, post missam manum ad aratrumre-
excipit illos, et tractat peramanter ac benigne. tro aspicere. Nostis uxorem Lot, ubi respexit, ibi
Divino quoquc Spiritu doccnte, intelligit jam
eum constitissc, et in salis statuam conversam esse, ut
visionem, eisque totam commemorat, locumque, suo prudentes condiret exemplo. Hffic et pleraque
quem expeterent, sibijam divinitus demonstratum Q alia cum dixisset ille beatissimus antistes, S. Bruno
dicit. Septem enim viros, terrena respuentes, de- respondit Revera terribilis est locus iste, reve- :
serta loca inquirentes, et pro coelestium desiderio, rendissime pater, et posset sua ista immanitatc
studio ac amore, instar stellarum micantes, nihil absterrere nos, si nos huc alio animo accessisse-
ambigcbat illis, quas viderat,slellis esse designatos mus, quam ut talis nobis detur locus, omniaChri-
(183;. Ilaque volens eos hortari ad perseverantiam, sti amore perferre cupientibus. Et licet fragiles
qua; sola obtinet adernai salutis amplissimas coro- nos simus attamen divina freli
et inflrmi sane,
nas, ex apostolo Paulo locum illum protulit, ubi misericordia, qua nos nitimur et non viribus nos-
sic ait : « Sancti, quibus dignus non erat mundus, tris, plane nobis persuademus, qui nobis prajstitit
egentes, angustiati, afflicti circuierunt in melotis, huc veniendi animum et promptam voluntatem
in pcllibus caprinis, in solitudinibus (MTantcs, in eum quoque pcrsevcraudi daturum facullalem.
moulibuset speluncis, et in cavernis terrai (18i). » 18. Quam ob rcm luunilitcr et obnixe precamur,
Horum exempla, inquit, sequi, et in eoruni vesti- ne nostrum dilleras desiderium, ncque nos in hac
giis insisLere, laudabile et valde salutare est, sed petitione nostra paliaris ferre repulsam. Cernens
difficile certe, in his pra^sertim regionibusfrigidis, vero beatus antisles eorumconstantiam, et immo-
quae non sunt uli ^-^gyptus et Pal.iestina (185). •^ tum perscverandi propositum, ita ait ad eos Equi- :
16. Vobis autem locus divinitus assignatus est demsanclumhoc dcsiderium vcstrum.dileclissimi,
(182)Nimirum num 11 iu citata hic mox a Su-

rio S. liugonis, Gratianopolitani episcopi, Vita, damnato scrmoncm. Adi Comnu^nlarium pranium
tomo I Aprilis apud nos edita, quam, jubente In- num. 430.
noccntio II papa, conscripsit. Adi ctiam, qua; in (184) Ad Hebraiosxi, 38.
antiquiorem S. Drunonis Vitam ad not. 9 notavi. (185) In pluribus olim .'Egypticl Pahcslina<,qua>
(183) Etsi plcrdque Brunonis cjusquo sociorum rcgiones calidiorc, quani, ([ua' (Jralianoiioli adja-
cum S. Ilugone, (iratianopolitano c[)iscopo, con- ccnt, acris lcn\pcrie gaudcnt, solitudinibus ingcns
gressus adjuncta, quai hic Surius c Blomcnvenna anachorctaruin multitudo fiiit vorsata, uli in Vilis
el Putcano neutiquam appareant absi-

rcfert, vero Patrnin a|ni(l Boswcydum vidcre licol.
milia, nullo tamcn antiquitatis tcstimonio qucunt (180) l'r()lixam orcmi Carlhusia> dos(>ri[)tii)ncm
firmari. Atquc hoc (pudcm nominatim locum ob- cx Innoccntio Massono lcclori cxhibui in Commcn-
tinct quanlum ad faclum a Brunonc dc doctorc tario pra:vio num. i\~ ct binis seqq.
535 HRUNONISCAHTIKJSIANOnilM INSTITIJTOMIS 536
cl probo valdc, et suinmoporc complorc appclo,ct A di, quod nuliam Ecclcsim Dei navarcnl opcram
~
jam nunc ad locum oplatum ct o.sloiisuin diviuitus sed suis dunlaxat rebussludercnl !192).
vospcrducam. Dcditque cis crcmum Cartluisia', ct 20. Solentenim impcrili bomines cos otiosos et
quidquid in ca juris et aclionis liabcrct. Promisit sanctai Ecclesi;n parum utiles existimarc, qui, ab
ctiam sc idcm impetralurum ab aiiis, qiii aiiquid bominibus scparali, Dco et sibi dunlaxat va-
soli
si])i in cajuris vindicarent(I87) ; tum quoque con- cent. Nesciunt enim genus spiritalium rerum
id
struclurum se domum in ponte, qui est inter eas, ignari et rudes, quantum possint apud Dcum efn-
quas diximus, rupcs duas, ut possent ab ingressu cere preces sanclorum bominum, etiam in abdi-
arceri feminse, atque etiam viri arma ferentes. lissimis solitudinibus commorantium, idque ob
Denique probibiturum illic venationem et pisca- vita; puritatem et innocentiam, quam faciliustueri
lionem omnem (188). Post liaic complectens eos possunt, qui extra bomines vivunt, quam qui ho-
flevit supcr singulos pra; gaudio, laudans ct bene- minum turbis admiscentur, nisi sancta, ut id fa-
dicens Deum pro illorum adventu, detinuitqueeos ciant, eos cogat obedientia, quando etiam etbnicus
apud se, et ex itinere fatigatos pro suabumanitale quidam direre potuit, se nunquam fuisse intcr bo-
ad dies aliquot reficiendos curavit. mines, quin scipso minor rediret. Sed taraen san-
^ ctissimi Patres nostri, qui Carlhusiana; vitae prima
CAPUT II. jecere fundamenta,nihil lale sibi tribuentes, eliam
libris scribendis operam dare voluerunt, et, ut sui
Carthusise eremian Sanctus ingreditur, cx hac, in qua ma-
successores id facerent, hortati sunt, utsaltem
sanctissime vivit, ab Urbano II papa evocatur, dis-
nibus verbum Dei pra^dicarent, quando ore non
cipulis, Romam eum cormcutis, ut Cartliusiam re-
petant, suadet, Rhegiemem archicpiscopatutii recu- possent. Sic enim loquuntur staluta Palrum anti-
sat, ac deinde a pontifice repetendx solitudinis fa- quorum (193).
cultatem impetrat.
21. Itaque his et aliis piis exercitiis sese occu-
diebus,ascenderunt in montem,at-
19. lisexactis pantes, omnemcuram suam, ulPsalmista admonet
que incolcre cosperunL CarthusiBesolitudinem circa (194), super Dominum jactabant, nec quidquamde
solemnitatemnativilatissancti JoannisBaplisl»an- crastinosolliciti erant earum rerum, quee ad diem
no salutis nostra; millesimo octogesimo quarto (1 89), craslinum pertinerent, cogitatione omni in Domi-
antecedente, comitante ac dirigente ct adjuvante num rejecta, non ignorantes illud propheticum :
eos in omnibus, res quoque necessarias eis suppe- Ego autem mendicus sum et pauper, sed Dominus
ditante beato Hugone episcopo. Exstructa tum ab G sollicitus est mei, cujus esl terra et plenitudo ejus,
illis e.st montis parte, quaj nunc dicitur
in cdiliori qui dat jumentis escam ipsorum et pullis corvo-
ad Beatam Mariam de Casalibus, ecclesia, et parva rum invocantibus eum (193). » Tanta vero in illis
domicilia vel celhdae apud fontem, qui usque in cliarilas ineral, utalii alios mutuis officiisinterver-
praesens fons sanctiBrunonis appellatur (190 ,haud tere conarentur, tantaque Sumililas, ut certatim
procul ab ea ecclesia distantes, sed inter se tamen eorum, quse recte fecissent, laudem et gloriam in
aliseab aliis separatse, ne alter alterius quietem ct alios transferre singuli cuperent. Sed ita fiebat, ut,
solitudinem interturbaret. Atque in iis cellutis sin- dum quisque vult sub alterius umbra delitescere,
gulis bini fratresdegebant(191),et quemadmodum repercussus virlutum splendor omnes praeclarius

prisci illi i^^gypti monachi, silentio, orationi, le- illustraret. Erat incunctisspectata morum gravilas
ctioni, cordis puritati, et rerum divinarum con- et maturitas, et nibilominus inter tot virtutum or-
templationi vacabant, certis etiam horis operima- namenla horror et contemptus vanitatis omnis,
nuum, prsesertim conscribendis libris, incumben- qua^.,haud secus actinca pannos, virtutesetmerita
tes, tum ul sua inopia? consulerent, tum etiam, ut omnia exedit. Licebat in eis angelicam admirari
ne quam darent occasionem illis, qui qua^runt vitam. Vivebant in muita patientia, in vigiliis, in
occasionem, sanctum eoruminstitutum calumnian-
post Blomenvennae et Puleani setatem construc-

(187) Adi Commentarii praivii num. 503 et bi- tum, conjicio.
nos seqq. Haud diu pnst S. Brunonis obitum Carthu-
(191)
siani jam nonbini, sed singuli singulas cellas inha-
(188) Videsis, quae in secundum Vitae praeceden- bitabant. Adi Commentarii pra^viinum. 475 et 486.
tis caput ad not. 94 Annotata sunt.
(192) Vivendi modum, quem Sanctus ejusqueso-
(189) Carthusiae eremum vere annobic assignato, cii in Carthusia tenuere, Commentarii praeviinum.
menseque Junio, cujus dies quarta supra vigesi- 485 et binis seqq. exposui.
mam S. Joanni Baptislae sacra est, ingressum esse (193) Consuetudines nempe, a Guigone conscri-
S. Brunonem, Commentarii praevii num. 470 et ptae cap. 28, uti Commentarii praevii num. 487 et
tribus seqq. invicte probatum dedi. binis seqq. exposui.
(1 90) Ibi modo (adi Commentarii praevii num. 447, (193) Consuetudines nempe, a Guigone conscri-
448 et 477) sacellum, S. Brunoni sacrum,
ex.stat ptae cap. 28, uti Commentarii prsevii num. 487
cujus cum nec
Surius hic, nec Blomenvennaet Pu- docui.
teanus in conscriptisase SanctiVitis uspiammemi- (194) Psalmo liv, 2j.
nerint, fuisse illud primum post Surii, aut ccrte (195) Psalmo xxxix, 18,
o37 ACTA o38
jejunis, in castitate, in scientia, in longanimitate, A divini amoris tolus arderet incendiis, non aliter
in suavitate, in Spirito Sancto, in charitate non tamen addisciplinai coeleslis exercitiaeorum exem-
ficta, in verbo veritatis, in virtute Dei. plis et familiaritate inferbuit, quam si flammanti
quis faci plures circumponat alias ardentes. Era-
22. Initio quidem,cum in eam solitudinem perve-
tque cum eis non dominus aut cpiscopus,sedut
ut
nissent,casasveriusquam cellas,sibi exlruxerunt.In-
socius et frater humillimus et ad cunctorum,quan-
tereosautem degens vir sanctissimus Bruno,et fun-
tum in ipso erat, obsequiaparatissimus,adeo utvir
damenta Carthusiana; religionis jaciens, verbis et venerabilis Guilhelmus, prior tunc sancti Lauren-
exemplis prteclare eos inslituebal.Utenim inter astra
tii(197), postea S. Theofredi abbas, magistro Bru-
sol, sic ille inter alios vila? sanctitate excellerc vide-
noni etiam ipse religiosa devotione non medic^cri-
batur. In ejus pectore seterna Patrisfeternisapien-
ter alligatus,bcatiHugonis contubernalis (bini quip-
tia Christus Dominus tanquam in sublimi arca re-
pe tuncper singulas inhabitabantcellas) apud magi-
sidebat, et Spiritus sanctus sibi gratissimum con-
strum Brunonem non leviterconqueretur, quod pe-
diderat domicilium ; sublimis enim et ardui insti-
ne omnia, ad humilitatem spectantia, intracellam
tuti futuris et architectus singulari debuit ca^leslis
sibi praeriperet officia, et episcopus non secum sal-
eminere. Apparet autcm sane,
gratite pra?rogativa B tem ut socius, sed potius conversaretur ut famulus
etiam anteCarthusiaihabitationem virum eumfuis-
non licere sibi, tristis asserens, ex servilibus operi-
serarae cujusdam probitatis,integritatis, et gravita-
bus quidquam attingere, quse juxta morem debe-
tis quodpartimtestanturea, quaisupra dicta
(196), bant per vices efflcere, eo =ibi cuncta prseripiente.
sunt,et confirmabuntetiam alia,quaj dicturisumus.
In tantum autem eremum devotus incolebat et se-
Inde ergo colligi facile potest, qualem ille se tum
dulus, ut eum magister Bruno nonnunquam exire
prsebuerit, cum jam, toto mundo contempto, vi-
compelleret, ite dicens, ite ad oves vestras, eisque,
tam voluit ducere eremiticam, id est, rebushujus quod debetis exsolvite.
mundi eraortuam, et solis coelestibus inhiantem.
2o.Volebat etiam eotempore, magnspaupertatis
23. Quienim, inter homines degens et mundi et humiiitatis ardore succensus, equitaturas suas
hujus prosperis successibus fiorens, virtutis stu- cunctas vendere, et diviso pauperibus precio, pro-
diosus fuit, multo sane prajclarius et sublimius priis pedibusin pra^dicatione discurrere.Sed homo
in horrida illa solitudine ita se comparavit, ut profundi cordis magister Bruno non consensit, ti-
non solum virtutis studiosus, sed etiam virtutum mens ne apud se forsan extoUeretur, aut a ca^teris
omnium ornatas videri jure
eximio splendore
G desingularite judicaretur episcopus, aut fquod du-
posset. Nec dubium quin
ab ejus excellenti san- in biumnonerat) id ipsum propter asperitatemet in-
ctitate in omnia Carlhusiani instituti monasteria aequalitatem consummare non possetitinerum. Ita
illustria virtutum dimanarint exempla, quibus quidcm iii bcati Ilugonis Vila, quam lector otfen-
etfectum sit, ut Carthusianus ordo hodieque pra^ det, primoAprilis die (198), scribit is, quem dixi-
cajteris, quod tamen pace omnium dictum volumus, Guigo, gravis in primis auctor et fide dignis-
rnus, priscum illum rigorcm suum retinere videa- simus. Potestautem ex his perspicue animadverti,
tur, non quod nihil de eoremis^ril, sedquod non quantai auctoritatis et existimationis fuerit beatus
ab eo sic detlexerit, ut magnam aliquam rui- Bruno apud tam insignem episcopum, ut qui ei
nam fecisse censendus sit. Remissse sunt iionni- haud secus, atque suo abbati, raro eximiai humili-
hil paucis lolerabiles abstilentiaj illa?, sed tamen tatisexemplo obedierit, ob ejusproculdubio excel-
manet perpetuus piscium esus, multa jejunia, pro- lentem sanctitatem et sapientiam. Sunt, qui scri-
lixic vigilia^, diuturncC preces, multaque alia carni banl,cumdem episcopum abeato Brunone Carthu-
sane molesta. Porro beatissimus Ilugo episcopus, sianiinstitutihabitum monaslicum accepisse (199).
cujus sanctitalis fama celebrisjam in omnes se
j) 2(). Eo quoque instante et efficicnte,circumvicini
regioncs elfuderat, tametsi eos omnes, qui cum
omnes, tam ecclcsiastici, quam nobiles ct plebeii,
sancto Brunone in Carthusioe eremo dcgcbant,
prona voluntatc dcdere beato Brunoni et fratribus
multo amore et vencratione prosequebatur, at ip-
cjus, persjêcta eoruni lam sancta, honesla ct reli-
sum tamcn Brunonem, quod in eo majora cerne-
giosa conversatione, quidquid juris obtinercnt in
ret divina' graliai ornamenta, in tanto honore et
Carthusia; montibus, et inlra limites cjus deserti
reverentia habuit, ut ejus consiliis non aliter,
(200). Etsiautem beatusBruno, olim inmundoce-
quam praiceptis abbatis, obtempcraret.
gloria, m
lcbris, jam omni mundi hujus calcata
2'i-. Et licet, ut ait in cjus VitaGuigo,etiampi'ius
illius Gratianopolilani cpiscopi Vila exslat inserta,

(19())Quam id apprimc veritati consonet, liquet
pai^. i(», num. I 1 ct sccic}.
potissimumex quai Conimcntarii pranii
iis, § 4 et
vcritate, ([ui lioc scribunt, aberranl. Adi
(199) A
quatuur seqq. dicta sunt.
Commcntarii pnrvii num. .SOl ct seq.
(197) Adi qua>. ad not. IFi in Vitani antiquiorcm (200! Charlam publicam, qua id anno 1086 fecc-
supra annota sunt. runl, inti-gi :ini intiili in Commentarium prajvium
(198) Et apud nostom.I Apriiis, cuieadem sancti num. 303 et binis seqij.
H30 S. BRUNONIS CARTHTISIANORIIM INSTITUTORIS ;io
evemo lalilarc, soliqiio Doo ardenli amore acdesi- A veslris cumidare :sed in qiia vocalione vocaliestis,
dcrio iniia^rcrc, ûsLarc, quam suavissit Dominus, in ea pcrmanealis, atque in hoc loco perseverelis.
aUiuo exlra cum prorsus niiiil appeterc summopc- Confido autem in Domino, qui per nos humiles
re studcrct, non potuit tamen usquequaquc volo sibi habitacuium in hoc deserto construere visus
potiri suo. Nam cum non totos sex annos in ilia est beato Ilugoni episcopo; quod proposilum gra-
exigua quidem, sed sancta sodalitate exegisset, tia; sua?, hoc noslro divortio non patietur inirritum
pontifex Urbanus secundus, qui olim beati viri di- redigi : sed potius pra;stabit pro benignitate sua,
scipulus fuerat, cum ad illud sul)lime pra?cipui ho- ut ego in hac tentatione, mihi sane permolesta,
noris fastigium evectus esset, cuperetque tantum obediens et fldclis inventus,ejus auctus bcnedictio-
munus accurate implere, non immemor egregi» ne, ad vos lactus revertar. Nec dubitarc dcbotis,
virtutis ct illuslris doctrina) ejus sui praiccptori'^, etiamsi corpore ad tempus a vobis abero, qiiin
accivit cum per litteras ad sancta; Ecclcsi» pro^- semper vobiscum spiritu sim futurus. »
standa officia, graviter prfficipiens, ne vcnirc ad

Urbem cunctaretur (201). 29. Hfoc illo dicentc, omnes cum lacrymis clc-
vant vocem, aiuntque ad eum « Tu es Pater vene-
:
pontificis mandalo perlecto, ingcnsdolor g rande,postDeum spes turefugium nostrum

nostra,
invasitfratres et filiosejus omnes; nec admittebant tu consolatio et consilium nostrum. Te ergo rece-
consolationem, protestantes,nu11opacto ineavasta dente, quid nos facturi sumus ? Aut, te absente,
solitudine posscperdurare, sitantiPatris praisenlia ad quem recurrcmus ? Erimus profccto sicut oves
orbarentur ; se quidem mansuros, si maneret ipsc ;
non habentes pastorem. Quamobrem si adpontifi-
sin abiret, se pariter al.itui'os. Eorum lacrymis vir cemtetrahit obcdieatia, tecumnos una trahat su-
piissimus valde consternatus, et multa commisera- pereminenscharitas, quae est in Christo Jesu,quem
tione permotus, cum ipsiquoque acerbissimum vi- separare et convellorcnon poteritncque mors, ne-
dcretur post tantum amicae solitudinis quictem,tan- que vita, neque ulla creatura. » Audienshsecbeatus
tam animi tranquillitatem et conscientiee sereni- Bruno, cernensque eos nullam admittere consola-
tatem ad mundi hujus curas et strepitus revocari, tionem, nec persuadere se illis posse,utin Carthu-
eos blande consolari nitebatur. Sciebat enim siamanerent, ne locus ille jamDeodicatus,adma-
scriptum esse : « qui vos audit, me audit (202) : » nus laicas et profanas rursus devolveretur, quod
itemque : « Omnis anima potestatibus sublimiori- prudenter ille timebat, commendavit et dediteum
bus subdita sit (203), » atque ea causa pontificis venerabili viro Siguino abbati Casae-Dci, qui fuit
mandatumnonaliteraccepit, quamcoelesti oraculo G unus exprimis donatoribus (205), sed ita tamen id
ad se delatam vocem esset accepturus, aitque ad fecit, ut omnino constitueret reverti cum suis ad
fratrcs : « Manere vobiscum, mihi, in Domino di- Carlhusiam (206). Peraclis auLcm omnibus perce-
lectissimi fratres, gralissimum ; separari a vobis, plaque bertissimi Hugonis episcopi benedictione,
gravissimum sed mandatis apostolocis obedire,ut
:
urgente pontificis mandalo, Romam profectus est.
quoquc noslis, necessarium est.
ipsi
30. Poteslautem ex his quoque non obscure per-
28. « Scitis in ejus locum successissepontificcm, spici, quameximiafuerit virtute pra?ditus a quo sic
cui dictum est a Christo, «Pasccovesmeas (204). » pendebantreligiosifratres illi,utvitam ipsara pror-
Non potest crgo numerariin ovibusChristi,quinon sus insuaven et molestam sibi pularent, si cjus
vult illi parere, cui Christus commisit pascendas pra^scntia frustrari ipsos oporteret.Ubi autem bea-
oves suas. Ecquid vero mihi prodesse queat, hic tus BrunoRomam venit,pontifex,ejusadventu mire
vobiscum corpus afficereinediaetjejuniis,durisque exhilaratus,liumanissime eum excepit,quippe quem
suscepti instituli laboribus et cxercitiis attcrere, si unice amaret et veneraretur, atque in primis etin-
interim per inobedientiam perdam animam meam? D ^'^'^^^^ consiliariiset fidelibus amicis semper eumha-
NoUte igitur, fratrcs mei, importunis hisce lacry- buit, ejus consiliis in arduisEcclesia? ncgociisnun-
mis affligere cor meum, et doloresmeos doloribus quamnonulens.ConvencruntauLejnad eum,agente
(205) Celeberrima? hujusin Arvernia abbatife re-

(201) De evocato e CarthusiaS.Brunone per Ur-
gimini, quemadmodum Mabillonius in Annalibus
banum IIpapam,qui,quemadmodumCommentarii Benedict. lib. lxv, nuni. 35 docet, admotus fuit
praivii num. 96 docui, ejusaliquando Remis disci-
hic nominatus abbas anno 1078,annoque 1094, ut
pulus fuerat, videsis Commentarii pr«vii § 30. in-
laudati operis lib. lxviii, num. 103 idem auctor
telligesquc cx iis, qua? ibidcm disserui, Sanctum
tradit, munere illoseseabdicavit; fuisseautem eum
nostrum vere, uti hic Surius ait, non integros scx,
ex iis, qui CarLhusiae eremum Sancto dedere, fi-
sed annos duntaxat quinque, et sex aut septem
menses in Carthusia commoratum fuisse, qnando ex
dem facit Commentarii preevii num. 503 ct binis
seqq. recitala, qua hffc Sancto ejusque discipulis
ab Urbano, qui anno d088 ad supremam Ecclesiaj
anno 1086data fuit, charta publica.
cathedram fuerat evectus, arcessitus fuit.
(202jLuca? x, 16. Parum hoc
(206) verosimile apparet. Adi Com-
(203) Ad Rom. xni, 1. ment. preev. num. 513.
(204) Joannis xxi, 17.
541 ACTA S42
id Spiritu Dei, fralres omnes, quos in Carlliusia A vitte instituto, cujus fundamenta tum substrueban-
apudscliabuerat(207),etmnltodolore afficicffipere, tur immodicam illis fratribus pusillanimitatem et
maxime dolente, quod Carlbusia? solitudi-
ipso vel porplexitalcm injecit, adbibitis ad eam rem, tan-
nem, quam Dominus sibi elegerat, reliquisscnt. In quamapLissimisinslrumentis,quorumdammaligno-
mentem enira eis veniebant, non carnes,aut cucu- rum bominumlinguisfraudulentisetfallaciosis,qui,
meres et popenes, utillis murmuratoribus Israelitis novitatis eos insimulantes, aiebant, illos in mortis
in deserto, sedsancta:; meditationes, fervontes ora- discrimen sese conjicere. Et effectum sane est ab
tiones, studios» lectiones, et spirituales consolalio- ut optimi patres prorsus dubitarent, quidnam
illis,
nes,quibus in Cartbusiano deserto perfruiLi erant, agendumipsisessel, tumproptersusceptse vita; au-

nec poteraijt erumpentes cobibere lacrymas, cuin steritatem, tum propter deserti illius borrorem et
cernerent extam altaquiete et tranquillo silentioin vastitatem, in qua, illorum nequam bominum moti
molestissimosstrepitus etvarios rerum tumultus se sermonibus, in vitffi periculum se venLuros etiam
conjectos esse. .
ipsi jam formidabanL. Contra autemnon parumve-
31.Sed cum beatus Bruno a pontifice recedendi rebantur,si inde recederent, se Deum etstellasdu-
copiam necdum impetrare posset, persuasit fratri- ces, quas episcopus Hugo viderat, ofTensuros.
bus, ut ad Cartbusiamrediront, obtinuitque a pon- -d 33. His perplexitatibus aliquandiu bene multum
tiflce liLterasad abbatem Siguinum (208), utCartbu- exagitatis illis, ecce, benignissimus Deus, qui nun-
siae eremum ipsis restitueret. Praefecit quoque eis quam deserit sperantes in se, mittit ad eos, his de
suo loco priorem Landuinum, quo duce omnes ad rebus inter se colloquentes, virum venerabilem,
Cartbusiam reversi sunt (209). Animadvertit ex bis cano capite,crispo capillo, qui ait ad eos : « Per-
quoque lector, quis vir fuerit beatusBruno, quem plexi estis, fratres,utrum hoc in loco permanere,
tanti fecerit ipse totius pastor Ecclesia^, quemque vel exeoexcedere debeatis. Sed ego dicovobis ver-
tantum apud se familiaritatis et auctoritatis locum bisomnipotentis Dei Genitricem, Virginem perpe-
habere voluerit. Nos nolumus exag-gerare singula, tuam, vos in hoc deserto loco conservaturam, si in
ne prolixi simus. Postquam autem fralres cum Lan- ejus bonorem quotidielegere velitis preces ejus ho-
duino in Cartbusiam venere, et ponLificis liLLeras rarias. » His dictis, repente ab eorum oculis abla-
Siguino abbati exhibuerunt, fralribus ejus ccenobii tus est. At illi, incredibili aftecti gaudio, illam sa-
assentientibus, praesente S. Hugone Gratianopoli- crosanctam Virginem, cui scirent ejus Filium, re-
tano episcopo,etHugone Lugdunensiarcbiepiscopo, gem immortalem omniumswculorum, nihil nes-are
libere eisdesertum Cartbu-;ianum rejnisit, et tum p posse, patronam totius Carthusiani instituti sibi
illis. tum successoribus eorum perpeLuo tradidit delegerunt, et beatissimum Domini praicursorem
possidendum (210). Et hse quidem prima? fuere Ro- Joannem patronum.Hominem autem illum,qui eis
mani pontificislitlera^de Cartbusiano inslituto,qua3 apparuit, sancLum aposLoIum Petrum fuisse, inde
magno sunt documento, ab ipsis Carthusianai reli- vel maxime conjiciebant, quod eju^ successor Ur-
gionis initiis, eam a sede apostolica approbatam banus secundus in concilio Claromontensi beatis-
esse(2H). simai matris Dei preces horarias a toto clero dicen-
32,ab eo aulemdieCartbusiana solitudo sempor das instituit. Ex hac autem visione adeo sunt con-
in Cartbusianorum ditione pciinansit, simulque fortati in Domino, ut neque mors, neque vita illos
Carthusiana religiousquein pra;sens illicpcrducat. separarc posset a charitate Christi (212).
Ubi vero sanctus Bruno,in pontificis curia degens, 54. Cum autem beatus Bruno summo pontifici
fratres illosincolumes ad Carllmsiam revertisse, adannos paucos strenuam navasset opcram, nec
locumqueillumol)liiiere,etLranquiIlapaceacc{uioLe parum Ecclosia^ Dei profuissetconsilio, prudcntiaet
frui cognovit, crebro ad eos scripsit, borLans illos, sapiontiasua,molestissimcinLerimferenscuriie stre-
utin via Domini constanter perseverarent. Verum piLus et tunmltus, quibus postliabiLis, optabat sem-
non defuit in hoc spiritali paradiso tortuosus ille ^ perrediroadtranquiIlumvita3 solitaria^ portum, tan-
coluberet serpcnsantiquus. Prajsentiens enim jam deui ultra ferre non sustinenstanti desideriillam-
tunc, quanta ad ipsuni reditura essent damna ac mam,antequam pontifcx e Placenlia abirel in Gal-
detrimenta ex illo praiclaro sublimis ct angelicai bas multaprecum inslantia vix tandemobLinuit ad
(207) Vidcsis Comment. pra;y. nnra. ;)27. (210) Videsis quai de hac Carthusiaj reslituLione
(208)Commentarii pra3viinum.!J28 integras hascc Commenlarii praevii num. 529 et seq. in medium
sludioso lectori exhibui. fuere adducLa.
(209' Landuinum a Hrunono Carthusiai fratribus (211) Vivendi modum, queiu S. Bruno cjusquo
lunc primum, cum hi llomani ad SHUctum jam V(!- sociiiii (ârlbusia lcnuere, Lirfiano II, siimino pon-
nisscnt,Carthusiam(ni('i-('p('L(M'('C()ns(Misisse'nt, pr;i> placuissc, argumcnlo sane sunl litter;i' hic

(ilici,
fectum fuissc, innucn! Iiic vidclur Surius; veriiin id mcmoriil;!' ; verum in Iiisce (adi Commcnl;irii pr;e-
jam inde ab eo Lempore, qiio Saiu;lus, ponLilicio vii uum. 528] cclhe duiutaxaL scu monastcrii S.
obtemperans mandato, relicLa (hirdiusia, llomain Bruiumis, non instituti C;irtliusiani, monlio li(.
petiit, factum esss, fidemfacit publicum, (jiio San- (212) Vidcsis (iii;c dc visioiic bac ;idjunctis(iue,
cti discipuIisCartbusiai eromum Siûinus rcstituit, eam comit;ilis, dictasuiit Commonlarii prievii num.
instrumentum, Commcntarii praivii num. 529 reci- G05 cl quinque scqq.
tatura.
oW RRIJNONIS CARTHIJSIANORIIM INSTITIJTORIS :ii4
suain crcnniiii rcccdeiidi, auL cerle aliam,si sic vi- A (•uiiiispcr l(MiLos diviiiis, cxspocliiiil redilum Do-
sumcsscl,expcleiidi, copiain cL lacullatcin. Por id iniiii siii, iiL, ciiin pulsalvcriL,confesLim aperian lei,
tempus, aiiiiucnLc eodem ponLifice, electus fuil vir ercmiini incolo, ab hominum habitalionesatis un-
sanclissimus Rhef,'inensis Ecclesia', quaj esL priina dique rcmotam. Decujus amoenitale aerisquetom-
toLiusCalabriio metrupolis, arcliiepiscopus, multus- perieet sospitato, vel planitie ampla et grala, inter
que in eo crat Urbanus pontifex, ut eum in ca di- monles in longum porrecLa, ubi sunt virenliaprala
gnitale conflrmaret scd non ignorans ille, quot
; et tlorida pascua, quiddignum dicam? Aut collium
periculis, quot curis et molestiis cjusmodi ecclesia- undique lenilorse erigentium prospectiim, opaca-
sticai functiones obnoxia; sint, noluitelectioni prte- rumquc vallium rccessum, cum amabili fluminum,
bere assensum (2i3j. Ncquc id perlinacitcr tamen, rivorum, foiiLiumque copia, quis sufficicnler cxpli-
sed modostc cl luimiliLor, solo quietis amore, ser- cet? Ncc irrigui dcsunt Iiorti, iiversarumque arbo-
vata erga ponliticem obedienlia cL submissiono, cL rum ferlilitas. »
erga proximos cliaritate. 37. Verum quid nis diuLius immoror? Aliaquip-
.3o. Tandem cum bona venia et benedictione pe sunL obfecLamenta viri prudentis, gratiora et
pontificis a curia discedens, Calabriee deserla lo- utiliora valde, quia divina. Verumtamen arctiori
ca expetiit, adjunctis ejusdem propo-B disciplina studiisque spiritalibus animus infirmior
sibi aliquot
siti viris, quosjam vitae ejus odor bonus et fer- fatigatus, sccpius his relevatur ac respirat. Arcus
ventes exbortationes ad mundi contemptum addu- enim, si assidue sittensus, remissior est, et minus
xerant (21 4\Didicerat enim inCalabria^ regione mul- ad officium aptus. Quid vero solitudo eremiquesi-
tas essesolitudines, agendaj poenitentiaêt vita? soli- lentium amatoribus suis utilitatis jucunditatisque
tariae consectandiE aptissimas, Maluisset illequidem conferat, norunt hi solum, qui experti sunt. Hic
quod etiam crebro apud se constiluerat, redire in namque viris strenuis tam in se redire licet,quam
Carlhusiamad fratrescharissimos, quos eo remise- libet, et habitare secum, virtutumque germina
rat; sed quia summus pontifex cum sua curia pro- instanter excolere,atquode paradisi feliciter fructi-
ficiscebatur in Galliam in cujus finibus Carthusia bus uLi. Hic oculus ille conquiriLur, cujus sereno
sita est, verebatur, quoque eo se conferret,
si ipse inLuitu vulneratur sponsusamore, quo mundo et
ne aut curiam declinare non posset, autillam non puro conspiciturDeus.Hicotium celebratur negotio-
reliquisse, sed sequi videretur. Potiusigitur visum sum,et in quieta pausatur actione. Hic pro certa-
est Calabriam petere,nihil interim mutata voluntate minis labore repensat Deus athletis suismercedem
n Carlhusia revisendi; compositis sedaLisque „ optatam, pacem videlicet, quamignorat munduset
rebus (21 b). Satis hoc declarant liLtera-, quas ex gaudium in Spirilu sancto. Hsec est illaRachel for-
Calabrife solitudine fratribus in Carthusia degenti- mosa, pulchra aspectu,a Jacob plus dilecta, minus
bus scripsil,inquarumcalcesichabet De meaulem filioruin ferax, quam Lia fecundior, sedlippa.Pau-
:
fratres, scitote, quuniam unicum mihi post Deuin cioresenimsunLcontemplationis,quamactionisfilii.

estdesiderium venicndi advoset vivendi, et quando Verumtamen Joseph etiknjamin plus suntcaBteris
potero, opere ad implebo, Deo adjuvante (210). Ha?cparsiIlaoptima,quam
fratribus a patre dilecti.
36. In ipsa autem Calabria venit ad quamdam Maria elegit, qim non aufereLur. Hkc Sunamitis
eremum, cui Turris nomen est, in dioecesi Squilla- pulcherrima solainomnibus finibus Israel repcrta,
censi (217), ibique non cellas alicujus pretii. quod qua^ Davidfoveret senein et calefaceret. Hsecin illis
sumplus non suppeterent, sed casas humiles ex vili litteris(218) scribit virsanctus, e quibus inejusoxi-
quidem materia,sed in Christo preliosa sedificarunt. miam pra^dicationem multa peti possent, sed nos
Quanta autem vitte integritateetsanctitatecum suis ad alia transimus.
illic versatus sit, quibus vacaverit pietatis et reli-
CAPUT III.
gionis exercitiis, quis verbis explicare queat ? Po- In Turrita/ia eremo a comite Rogerio invenitur, prx-
test quidcm id aliqua ex parle innotescere e.\ epi- D se)iti<;simo periculo hunc liberut, duo ibi ejusdern
stola, quam vir sanctus scripsit ad Radulphum Re- iiberalitate munasteria ex.struit, liorum altero ad
mensisEcclesiaetuncpr8epositum,posteaepiscopum, murtem usque sanctissime cicit, post obitum mira-

culis claret, tandemque ,pontifice permittente a Car- ,
ubi inter caitera ait: »In finibus CalabricE cum tra-

thusianis coelitum honoribus afficitur.
tribusreligiosis,et aliquot bene eruditis, qui, in ex-
38. Postquam in ea turrensi eremo beatus Bruno
(213) Sanctus sub concilii Placentini,anno i09'6
sistcre rationem, ob quam. cum in Calabriamse-
celebrati, tempus nec primuni ad Rhegiensem ar-
cessit, Carthusiam non repetiisse hic asseritur.
chiepiscopatum fuit electus, nec eremum repctendi
(216) Litteras, quas haj vocesterminant, quasque
facullatem a pontifie obtinuit, contra ac Surius hic
ad Carthusioe fratres per Landuinum, ad hanc e Ca-
docet. Adi Commentarii prajvii num.532,333, b36
labria revertentem, Sanctus misit, Commentarii
et seq.
pra?vii num. 679 etseqq. integras dedi.
(214) Consule, quae in tertium Vitse pra?ced. ca- (217) Adi cemment.pra?v. num. 552.
put ad not. 130 notavi. (218) Quo verahic pra^dicari abiographo depre-
(2lb) Cum pontifex anno 109b, celebrato Placen- hendas, adi Commentarii praivii § 41, quo litteras
concilio,in GaUiam abierit,Calabriamque Bruno
tise illas integras recitavi,eaque,qua3 congrua duxi,in
jam inde ab anno 1090adierit,liquetsane non sub- easdem notavi.
o4o AGTA 546
primum habitare coepit cum sociis, accidit, Deo id A sem Sergium nationeGrsecum,principemsuper du-
erficiei)te, ut quodam die Rogerius comcs CalaljricC centos armigeros nationis suse, et exercitus excu-
(219), cum uonparvosuorum grege ct mul!.a cauum biarum magistrum; qui Satanicapersuasione pra;-
frequentiaineademsolitudinevenationiincumbens, ventus, prius ipsi principi Capuae, promitlenti auri
ad eum locum, quem incolendum sumpserant
sibi non modicam quantitatem, ad invadendum me
servi Dei, tolius rei nescius parveniret. Ubi cum meunique exercitum, noctu adilumpollicicitus est
canessagaciter diver>a ferarum vesUgia explor;i- se yirsebere.
rent, ad casas, in quibus beatus Bruno cum fratri- 41. Nox proditionis advenit; princeps Capua?
bus commorabatur,accurrerunt, atque illic,fixispe- cjiisque cxercitus juxta promissum cst paratus ad
dibus, magno lalratu indicabant domino suo, opi- arma, dumque me sopori dedissem, interjecto ali-
mam se reperisse prsedam. Comes, id conspicalus, quanto noctis spatio, astitit cubili meo quidam se-
ocius cum suis advolat, offendit Patres illos in spe- nex reverendi vultus, vestibus scissis, non valens
luncis suis flexis genibus, erectisque inccelum vul- lacrymas continere. Cuicum in visudicerem, quae
tibus ac manibus simul orantes et laudanlesDeum causa ploratus et lacrymarum esset, visus est mihi
(220).Tum ille,magna admiratione repletus,ab equo, durius lacrymari. Iterato quserenti mihi, quis es-
cui insidebat, desilit, pie et comiter illos salutat, B set ploratus sic ait: Fleo animas Christianorum,
qua causaeoadvenerint,et qucC eorumsit conditio, teque cum illis simul. Exsurgequamprimum,sume
acurate perquirit. Postquam ex iis didicit omnia, arma, si liberare te Deus permiserit, tuorumque
impense hctatus est, laudans et glorificaus Deuni, animas pugnatorum. Hic mihipertotumvidebatur,
qui tali dignum judicasset.
ipsiim pr;eda vclut si esset per omnia venerabilis pater Bruno.
39. Persuadebat enim sibi, neque id temere, se Expergefactus sumcum terrore grandi, pro visione
terramque suam eorum meritis et piêcibus apud pavescens. Illico sumpsi arma, clamans militihus,
Deum adjutum et in pace conservatum iri.Atqueea ut armati equos conscenderent, visionem, si vera
causa, ut possentillic quietius vivere et diutiusper- esset, satagens comprobare.
manere, dedit eis ecclesiam Sanctfe Marise et Beati 42. « Ad quem strepitum et clangorem fugientes
Stephani de eremo (221). Ubisane etiam crebroeos impius Sergius ejusque sequaces subsecuti sunt
invisit, et resvita^ degendse necessarias eis tribuit, principemCapuse, sperantesse in dictam civitatem
etea, quse ad salutem animse perlinerent, libenler confugium habuisse. Ceperunt autem milites,inter
ab eis audivit.lpsum vero beatumBrunonem, alio- vulneratos et sanos, centum sexagiuta duos [224),
rum pastorem etpatrem, nonsolum pra^cseteris ar- a quibus visionem fore veramcomprobavimus. Re-
ctius complectebalur, sed etiamssepiusadseevoca- versus sum, Deo volente, vicesima nona Julii men-
bat, nuiltamque ei prsestans revereiitiam, semper sis Squillacium, perhabita [«/., prsehabita] Capuse
eum primo loco habuit in domosua,ejusqueconsi- civitate, ubi fiiiper quindenam continuam infirma-
liis libenter parcbat, et prccibus, quibus plurimum tus. Venit vero jam dictus vcnerabilis Bruno cum
fidebat, perpetuo sesecommendabat (222): neceum quatuor de fratribus suis, qui me suis s.mctis devo-
fcfcUit opinio.Ejusenimbeati virimerilis Dominus tisque colloquiis consolati sunt. Cui reverendo viro
aprsesentissimo pcriculo et structis ei periculis il- visionem retuli, et humiles gratias egi, qui de nie
lum libcravit ; id quodcomes ipse in Deigloiiani, eli;mi a])seiite suis in orationibus curamhabuisset.
etob divulgandamubique sancti Brunonis sanrtita- 4;5.uUiii se humiliter asseruit non ipsum fore,
tem lilleris suis testaluin rcli^jiiil iiilinM' vcrba: quem credidi, sed Deiangelum, qui astat principi
1-0. « Ego Rogerius, diviiia iiiisrriididia comes temporebelli(22o\ Rogaviquoqueiiisum bumilitcr,
Calabria) et Sicilisc nota essc volo omiiibusfidelituis uL jiropterea de rebus meis in terra Squillacen-
Christianis beneflcia, quscmihi peccatori concesît si siimere dignaretur largos redilus, quos dona-
Deusorationibus reverendi mei fratris Brunonis, bam. Renuens ille, recipere nolle dicebat, quod
piissinii patris fratrum, qui habitant in ecclesiis D adhocdomumsuipatris mcamquedimisorat,ut om-
SanctcC Marisc dc cremo, etSancti Stcphani proto- nino derebusextraneis Iibcr,descrvirct_Deosuo. Hic
martyris,qiisc sil.-e suntin terra meainter oppidiim fucrat in tota domo mca, quasi primus et magnus
quoddicitur Stilum, et Arenani. Ciim csspiii in ob- /220).Taiidem vix ab co inipctrarc jHitui, ut gratis
sidione Capuic (223) Kalendis Martii, d lua-rccis- acquicsceretsumcrc m iiiiiiiusmeum.iJonavi
(219) Pro principis hiijus iiolilia aili Coiiimciil. (223)Obsidioha-c, ci .|1ISocc isioncm ConumMila-
pra>v. num. 556 et seij. rii pranii iiuiii. ()3.'> cxj losui aii 110 1098 cvciiihjuciii-
(220) Dc ficlilia liar, iil aiiiiaicl, saiicli ciiisqiic adiiioduiii Coiiimcnla ii |)ra>v i
^' '.() dociii.
socioruni pci- comitcm UogcriiiMi, vcnalioiii vacaii- [22i) .Vii Scr.ijiiis lui fiicril, (>sl diil.ium.
tem, iiiviMilioiic vidcsis Coiiiiiiciilariiiiii |ii'a'viiim Coi (ju; Vil; ili,- (Mi.iil 3;i t;i
uum. 5'il ct biiiis scqij. )t. liO.

(221) Quid de dualuis biscc ccclesiis, (juasS. Bmi- (225) Dc visioiic li;ic, comili i{ogcrio iu somnis
noni ejusque sociis, staliin alqiic hoscc iu sjiccii obl;ita, vidcsis Commciilarii jir^cvii iiiim. t)'t'i-.
orantesiiivenerat,c()mes Rogerius douarit,sciilicii- (221)) i\c cx liis comitis Rogcrii, vcrbis juites, S.
dum sil, Commentarii pnevii num. 570ai>ciui. BnmoiKMn ;ml(> suum iii Carthusiam .seccssum ali-
(222) Vide, quic, in Vitic pra^ccdentis caj>ul 3 uo- qiuindiii rinssciu i)riiici|>is istiusaula versatum. Adi
lavi ad iiot. 137. ('.oinmciihirii [UM-vii niim. 571 cl soq.
:
547 S. BBUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 5)48
enim eidempalri Brunoni ejusque successoribusad . profundo sermone exposuit et conclusit sic (233)
habendum iii |)crpoluuin ab.s(|uc lemporuli scrvilio Credo (^tiam sacramenta, qua; sancta crcdit et vc-
monasleriuin S. Jacol)i cum casLro, cL quani phira, ncratur Ecclcsia, ct nominatim panem et vinum,
rcs ct bona alia, cum amplissimis UberLatibus, in qu;e consecranLur in alLari, posLconsecrationemve-
dictisbttcris(227)specifice declaratis. » Haic comes rum corpus esseDomininostri Jesu (Ihrisli, veram
ille. (arncm et verum sanguinem, qua; et nos accipi-
44.Hac aulemcomilisIibcraliLateetdonaLione IVe- niusin remissioncm peccatorum nostrorum, et in
lusbeatusBronocondidit ibi primoecclesiam inbo- spe salutis ajterna;. Proximo indcDominico dicsan-
noremMatris Deiapud spccum quamdam sublerra- cta illa anima carne soluta esl pridie Nonas OcLo-
neam,inquaipsemorabaLur. Deinde exsLruxitctiam brisanjôChristimillesimocentesimo primo,corpu.s-
alteram, haud procul ab i]Iadistantem,in honorum que ejus fraLres illic honorifice condiderunt.
sancti protomartyrisSlephani(228), cum monasLe- 48. Ad cjussepulcrum hujusmodiepitaphiumap-
rio illiconjuncto, in quo cscteri fratres habiLabant, posiLum est :
sub cura et gubernatione tanti PatrisChristo militan- Frhnus in kae C/iristi fundator ovilis eremo
tes (229). Cum quibusvir sanctus usque ad diem Promerui fieri, qui, tegor koc lapide.
Bruno mi/ii no)nen, genitrix Gerrnania, meque
vitaicxLremum in ea perseveravil vivendi raLioneet t^
Transtulit ad Calabros grataquies nemoris.
asperitate,quam antca in CarthusiacceperaLet
vitaj Doctor eram,prfeco C/iristi, vir notus in orbe,
docuerat,interim ctiam soUicite curam eoruni ge- Desuper illud erat gratia, non meritum.
rens, qui in Carthusiajeremo degebant (230), pra3- Carnis vincla dies Octobris sexta resolvit,
Ossa manent tumulo, spiritus astra petit (234).
fecto eis, ut anLe diximus magisLro Landuino.
Ejus auLem sancLissimam vitam mortemque pretio-
43. Qui quidem virvenerabilis, ne avestigiiscLiu-
stituLis tanti Patris et praiceptoris sui dctlectercL, sam consecuta sunt multa miracula, quse ob cjus
neve aliLer suos institueret, quam ab illo cum sociis prteclara meriLa ChrisLus effecit. Post obiLum ejus
eL sepulLuram fratresmonasteriiejus charta.s mise-
fratribus didicisset, iter longissimum suscepit ad
ipsam usque Calabrite eremum, singula accuratius runt, ut habet consuetudo, in diversas provincias,
ex illo percontaturus. Sed cum a sanctissimo viro atque inipsam quoqueBrilanniam,quibus et ejus e
prosancla
vita decessumsignificarunt, et ut preces
redirct, in manusGiberti schismatici incidit, et cum
nonposset a sententia deduei, projustitifedefensio- illiusanima Domino offerrentur, petierunt (235).
ne in cusLodia detentus est; unde paulo posl dimis- enim non essejustum, quinon pec-
49. Sciebant
sus, nonmulto inlerjecto tempore, impoJluLum ccL.Et primo quidem fratres et discipuli ejus,deinde
Christo spirilum reddidit (231). C etiam alii, c£ui eum noverant, quibusque cognita
veroeLiam beatissimusPater Brunoin erat ejus eximia eiMiditio et vitae sanctimonia, tesLi-
46. Incidit
gravissimam valetudinem, morboqueaugmeuLaca- monium de iis, vel prosa, vel carmine iniischarlis
quemadmodum sese habuerit, fratres et ascripsere. Qua2 omnia commemorare si velimus,
pessente,
nimium prolixi erinms si prsetermitLere omniatot
filii ejus his verbis in scripto quodam explicant ;
Utsciatis, quanta fiducia, quamcertaspe liberatio- gravissimorum hominum testimonia,ingraLitudinis

et impudentiae notam non effugiemus, prajsertim
nisejus precesfundatis, transitumilJius brevititulo
quando exiiseximiabeati viri sanctitasnon obscure
innotescimus, ut in sancti viri consummatione ve-
potest adimadverti; et expedit sane non ignorari
ritatem et perfecLionem transactse vitae colligatis.
ea, qua3 annotaturisumus,ob id potissimum,
vel
Sciens enim quia veniL hora ejus, ut Iranseat ex
hoc mundo ad PaLrem, convocatis fratribus suis, cpod quidam inepti insulsi homines, et sibi et
aliis persuadere ausi sunt, hunc beatum virum
ab ipsa infantia singulas a;tates suas replicavit, et
totius temporis sui cursum scientia et sententiadi-
eum esse doctorem, quem uos in hujus historiai
initio damnatumessediximus quod quidemvanis-
gnum
,•
(232) proclamavit.
47. Postea fidem suam de Trinitate,protracto et -p.
simum est, nescio,cujus somniatoris, commentum,
cum satisconstet,illum damnatum doctorem beatis-
(227) Integras hasce Commentarii pra^vii num.
637 et sex. seqq. recitatas invenies, Guiberti antipapia; incidit atque in carcerem fuit
conjecLus, inediain hoc,quemadmodum ex iis,quai
(228) Nec Sanctus, posLquam in TurriLanamere-
Commentarii pra?vii § 41 disserui, fas est colligcre,
mum secessit, continuo in specu, uLi hic Surius
interiit; ut proinde a veriLale aberret Surius, qui
velle videtur, commoratus est, nec binas ccclesias,
hic memoratas, postdatum, cujuspart proximehic
illum non prius,quam cum ecarcere, in quemcon-
diploma primumcondidit. Adi Commen- jectus fuerat, dimissus paulo postesset, obiisse,hic
recitatur,
num.624etbinisseqq.itemquenum.748. scribit.
tarii preevii
(232) Pro pharsis hujus significatione adi Com-
Lanvinumpraefecit
(229) Monasterio huic Sanctus mentarium prasvium num. 726.
priorcm. Consule Comment.pra?vii num. 626, 64» Integram fidei professionem,a Sanct(3,morli
(233)
et 716.
vicinumse sentienLe, emissam,Comnientarii pra;vii
(230) Verissimum sane hoc apparet ex litteris, in num. 727 sludioso lectori exhibui; verbis intcrim,
Commentario pra^vio § 41 recitatis, c[uas ad Car- qu« hic subductur, ibidem haud terminatur.
thusiai fratres per Landuinum, ad hosce e Calabria (234) E versibus hisce aliquot dissonant a
versi-
revertentem, Sanctus misit. bus, quibus sancti Epitaphium primitus fuit conce-
(23!) Landuinus,qui, ex Calabria, quo Brunonis ptum. ConsuleCommcntarium prasvium num. 734.
visendi causa iverat,Carthusiamrepetensin manus (23o) Cousule Comment prajv. num.24 et seq.
.
b49 ACTA 550
simoBrunoni etsociis ejus occasionem pra^buisse A Calabriae monasterium a beati PatrisBrunonis fer-
de vita sanctius instituenda serio cogitandi, et, re- vore et sanctitate tepescendo degeneravit. Et pete-
omnibus hujus mundi rebus, in hurriclani
liclis bant quidemejushabilatores a Carthusia visitatores
solitudinem commigrandi (236). et reformatores, sed nimia locorum intercapedo
50. Haec tantorum virorum, totinsignium colle- non facile id obtinebat.
giorum et personarum praiclara testimonia (237) 52. Itaquead Cisterciense institutum illi setrans-
abunde, ni fallor, sufficiunt ad ostendendambeatis- tuli^-re^quodjtum recens ortum, incomparabilis viri
simiPalrisBrunonisexcellentemdoclrinam,morum beati Bernardi abbatis Claravallensis insigni sancti-
honestatem, et vitse. sancUmoniam, eliamsi nuiia tate, multoque labore miriOce propagatum, in ma-
ejusmiracula exstarenl.Atqui veroniulLis cLiammi- guo fervore durabat (240). Ad illud autem tempus
raculis claruisse Icgitur, sed ea tamen, quod sine in Cartbusianse religionis professione permanserat
dolore commemorarenon possum, nonea diligen- illud monasterium annos sexaginta (241). Sed Ci-
tia, qua par erat, annotata sunt, aut si annotata sLerciensi quoque religionesuccessutemporisibite-
sunt, alteriusinstitutimonachis, ejus monasterium pescente, tandem monasterium sancLi Brunonisfa-
occupantibus, primo quidem negligentius custodita, cLum est commendatitium (242) usque ad hoic
deinde vero etiam perdita sunt. Sepultus est vir B sancLissimi ponlificis Leonis decimi Lempora.Is pon-
praRstantissimus inmonasLerio suo S. Stephanipost Lifex, cum muILorumrelalione de eximiabeaLiBru-
summum altare (238). Ad ejus sepulcrumfons vivus nonis sancLiLaLe crebro audiisseL, omissa miraculo-
prorumpit, qui Christi virtute etejus meritis mul- rum inquisiLione indignum arbiLratus est, eum,
tivaria affertpermultisremediasanitatis. Ilhnninan" quem prpepotens Deus, in hac vita totauxisset donis
tur illic ca^ci, surdi audiunt, manei et mutiliredin- et charismatibus, et nunc coelesti afflceret boatitu-
tegrantur, leprosimundantur, dai-mouiaci ociusre- dine, in terris non eximia laude et prffidicatione
purgantur. Sed hisomnibus miraculisilludadmira- elferri, nec debita pia? devotionis offlcia persolvi
bilius est, quod, sicut toties repetunt jam allata apud thronumdivina3gIorio3 quiescenti, cui dedisset
lestimonia,gloriamethonorem omnem respuere,et Dominus cor ad pra>ceptumet legem vita? et disci-
in lanta vitai austeritate, integritate et perfectione plina3.
perseverare poLuit. 53. Itaque non modo aucLoriLaLe apostolica cle-
51. Non debet auLem cuiquam scrupulum movcre, menter annuit, sed etiam voluit, ut in singulismo-
si fons ille jam noncernaLur adbcaLivirisepuIcrum. nasteriis totius ordinis Carthusiensis, et earum
FonLes enim miraculose ebuIIienLes, non semper ecclesiis sive sacellis festum sanctissimi Brunonis
perpeLuiJsunt, etinLerdum propler hominum deme- confcssoris annis singulis die sexto Octobris, quo
ritaejusmodi Dei beneficia subtrahuntur. FiunL decessit e viLa, soIemniLercoIaLur, eL congruadebi-
enim miracula diviniLus, uLcommendentur eL de- taque devotione celebretur ; ipsius etiam corpus
clarenLur meriLasancLorunr,qUceubi saLisinnotuisse atque memoriadignaminDomino laudemhabeatac
videntur, cessanL nonnunquammiracula. Nec valde venerationem conveniensetiam officium inhonore
;
mirandum est, si fons il!e ablatus est, exsulanLeab ipsius agatur et decantetur,nec non quotidie in di-
ejus monasLerio sancLissima illa vivendi raLione, vino officio de eocommemoratio fiaL(243).Domum
quam illic vir sancLissimus insLiLueraL ^239). Cum pr8eLereasancliSlephani,quam beaLusBruno in Cala-
enim obdormiisseL cL Domino, in CarLhusiana; viLai briacondiderat,et inqua sacrumejuscorpus quies-
insLiLuLo perseveraverit illud monasleriurn sub ciL,idem pontifexa Cisterciensibus ad Carthusionos
quinque prioribus, qui ei successerunt, usque ad revocavitanno salutismillesimo quingcntesimo de-
lemporavenerabilisGuigonispriorisCarthusijc.Inde cimo quarLo(244),uL deincepsillic CarLhusiano more
in Gallia crescente ordine Carthusiensi, solum illud eL instiLuLo vivaLur. Cum auLem hiec res agerelur,
(236j ILahicSurius: eL recLe sanc, uL impiam de y. quo coliLur Romanoque Mrl. exsLaL insertus, aclum
sancLo calumniam confuLct,mox lubjungiL nonnul- jam csL; is auLem CisLerciensi Ordini, qui, amu)
Ios,quibussancLoa variis ecclesiis parentatnm fuit, 1098 primuin inccpLus, aniio lOOa Pascliali II papa 1
titulos funebres; asL cum non hos Lantuni, verum approbaLus fiieraL,anno 13noni('u (h'(lil,vilaiii([ue
I 1
etiamomnes alios, quibusBrunonem,viLa functum, iii eo sanclissimc acLam aiiiu» I."i2 fclicissiuu' ler- I
Italia?, Gallia? etAngiiie Ecclesia? plurima^ ac per- ininaviL, uti probanl,(iua' iii pra-lalo loiiio de san-
sonu:^ celebrarunt. daturus infra sim, ab iis, quos cLoillo abbaLc dic La sunL.
Surius receiis(!t,buc IransiTibeiHlis jiiislineo. (2il) Turrilanuin S. Slcpli.iiii iiioiiaslcriiim diii-
(237) Tituiis liiiicbrilius iiiiuinmi, (pios cx (liclis tiiis, qiiaiii liic staliialiir, Carthusiciisi iiisliluto
nota pra'ced(Mili iccitavil, expressa. iiiansiL addiclum. Adi Comiiiciilarii pra'vii uum.
(238) Dc Turritana^ ei-eini eccl(!sia, in quasepul- 74(» ct seq.
turam nactus sit S. Bruno, videsis Coinmentarii (242) Pro tiunporc. qiio id tacluiii sil, adi Coin-
prajvii num. 731 et binis sciiq. disputala. menL. pra'vii nuin. 752.
(239) De fontc, qui ad Sancti tumuluin, iili liic (2i3' Vidosis, qua> iii Vila- jira-ccdcii(is capiit 3
traditur, prodigio excitatus fuerit, rationecpic, oli annolala siiuL ad nol. 1.57.
quainfons ille desiisseseiiexaruissesiiiiiil asscriliir, f24i) Bulla, ipia t.eo \ papa Turritaiumi S. Sle-
consulc, (pi;p Comincnlarii pra-vii iiiiiii IM) cl ali- pliaiii moiiaslcriiiin Cartliiisiaiiis reslitiiit, anno
quot seipj. dicta suut. 1513 dala uotatur aiilcm posscssionciii illius
; iii
(2i0)DeS. Bernardo, primoClaravallensi abbale, adieriint aiiiio 151 Comiiiculariuin |>ra'viuiu

i-..\(li i;
apud nos tom. IV Augusti ad 20 hujus mcusisdiem, 46, quo Bullam iliam iulegrani dodi.
5;;i S. imUNONlS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 5o$
prior Carthusi.T Ncapolitanne, cui ejus urgenda? et ATurri Ordinis Carlliusionsii inslituloris primi, cu-
proinovpndaMioi,'-oliuiii datiiiii orHt,cxil)uit rovorcii- jiiscliam iniago illic pictaceruilur. luhac specu ille
do Patridoiiiiii()FranciM'0,MngiKv(]artluisiii'pri()ri, vir Dci ab eo tomporc, quo j^rimiimiiluc venit,us-

partcni niandihiila' (•iiiii duobusdcutihussancli liru- (juc ad obitumincrcdibili spiritusforvorepcrmansit
iioiiisC2io),aitque abbatessanctiStepliani,ubi,utdi- (2t8). Porro in argumeutum et commcndalioucm
ctuni est, sacrum corpus bcati Brunonis quiescit, sanctitatis ejus, usque inliodiernum diemlocusille,
tanta cura illius sacras reliquiassemper asservasse, iaquopostexcessuscoutemplatiouunidefessamcm-
veriti [veritos], nc Carthusiani eas repelerent, ut bra nudai humo allidebal, nuuquarnherbam gignit
ossibusin diversa occulla luco repositis, iisdemqi:e ad mcnsnramcorporisejus, cumtamen circumqua-
locis crebroniutatis, iioino praderabbatemetaliuni qiio herljescat. Hoc tam illustre miraculum omnes
virum tlde dig-num, quidquam deillis comperti ha- loci ejus accola^ constantissime asseverant (2\9).
buerit(246). Est prfeterea ad lapidis jactum ecclesia beatis-
illic
54. Porro anno Christi millcsimo quiiv^cutesimo siuuc Mari«, a comite Rogerioconstructapro servo
decimo quarta sacra illa ossa translata suiit et ei Dei magistro Briinoiie, et magistro Lanviuo Nort-
translationi interruit dominusMattaius prior Bono- manna ejus socio (21)0).
nionsis Carthusiaj. Is sacrum illius caput, ue cum B

56.AdhseclocapopuIorumcaterv«,seneset pueri,
ossibus altariimponerctur, manibus tenebat,turl)is-
viri ac femina?,nobiles et plebeii, principes et ma-
que amantissimi Palroni sanclis reliquis se priva-
gnates, ob sanclissimi Brunonis venerationem et
tum iri reformidautibus ita satisfecit: Oportet,in qu it,
piam ergaillum animi devotionem, atque etiamob
sacrum caput, ab ossibus segregatum, auro, ar-
impetrandaejus beneficia,periude acsi degatin liu-
geuto et lapidibus pretiosis oruari. His verbisvulgo
raauis, eum auimis coutemplantes, certatim con-
suspiciouem omuem adimeus^summipoutificisspe-
fluuut, revereuter accedunt, venerantur et orant.
cialipermissupartemquamdam de capite detraxit,
Prcccipue vero specum illam,in quaferesolussem-
aliisque iude commuuicavit, prsesertim veuerabili
per Deo serviebat,tanta reverentia, fide et affectu
Patri Gregorio priori Friburgeusi, qui per domos
frcquentant,ut compluresnon nisi nudis pedibus a
provinciaj Rheuaua3,cujiis erat visitator, particulas
jam dicto mouasterio eo accedereconspiciantur. Alii
distribuitauno lolb.Et quia sanclusBruuopatriam
genibus reptando,sacram illam specum, terram et
habuit Colouiain Agrippinam, idem domiuus Mat-
saxa ex animi pietate liugunt, et lacrymabundi cir-
thcEusejus capitis parvam portiouem douavildomi-
cumeunt, atquc de ipsa specu quidpiam abraduut
noPetroLeideusi,CarthusiseColouieusis priori ;247),
^ pro magnisreliquiis habiluri, sicque alacres adsua
cui munus illud fuit longe gratissimum, quiquedo-
absceduut. Nec quisquam saue vcrbis explicare
mumreversus anno 1516 donumpretiosissimumin
queat, quauta auimidevotioue et studio virumsan-
ecclesia Carthusiai Colouieusis die 3 Augusti reve-
ctissimum prosequantur Calabri.eepiscopi,abbates,
renter deposuit.
pra^-lati, religiosi, itemque principes, comiles,baro-
55. Ipsum vero beatissimi Bruuonis sacruui cor-
ncs,et plebs uuiversa (251). Denique nou longe a
pus transtuht Joauues abbas sancti Rufi, anno, ut
supradicto mouasterio nemus amplissimum est,
dictum, 1514, imposuitque ecciesiai sanctiStephaui
quod Folo vocant a viro Dei uon nisi iustaurando
summai ara*, ex caudido marmore extruct». Ab
monasterio deputatum. Quod si quis temerarius
hoc monasterio ad passus mille quingeutos abest
contra hanc ejus voluntatem venire ausus sit, que-
specus valde religiosa, inter montes angusto loco
extrema
madmodum fama apud omues Calabroslongo usu
sita, nemoribus cincta, qu« illius vallis
firmata testatur, diviuam ultionem uon evadit, fa-
clauduut, prorsusque devia ethomiuibus iuaccessa
cienteethocetpermulta alia,addeclarandam fide-
suut.Supra hauc specum couditumest haudgrande
lissimi Servi sui sauctitatem prrepotente Deo, cui
sacellum cumaltari, ubi titulus habetursancti Bru-
esthonor et gloria iu sseculorum. Amen.
nouis Coloniensis magistri eremi sanctae Mari* de D
(245) Puid ex iis, quaj hic Surius post Blomen-

Commentarii 733 intelliges, curam gerunt Carthusiaui, qui Tur-
vennam tradit,sitconsequens, videsis
ritauuin S Stephani mouasteriumincoluiit.liocque,
pra:<vii num. 779 et seqq. ^ .
quodmodu, Bruuonis nomine ad Siephain uomen
(246) Eo modo, quo hic asseritur, occullalas
luis-
ad.jecto, « SS. Stephani et Brunodomus » voca-
se ab abbatibus S. Stephaui S. Brunonis
rciiqiiias,
lur, non id ipsum est, quod S. Bruno exstruxit, sed
certumuonest.ConsuleComment.pivPvii uum. 733.
aliud, quod ab hoc jamcollapso sagitta^. circitcr ja-
(247) Auno scilicet, quo ipsemet hic
prior geue-
clu est dissitum, uti intolligo ex uotitiis, quas ex
raU ordinis Carthusiensis capitulo iuterluit, 1516. Annalium Carthusiensium liliri 4 hactenus nou vul-
Adi Commeut. prajvii num. 777 et seq. gati Vallis-Dei exemplari descripsit, mecumque
(248) Quid de continua, qu« hic asseritur,
San-
communicavit Carthusianus Parisiensis, ssepissime
cti iu specu commoratioue seutiam, Commentarii
iu Comment. pra?.vio laudatus.
priBvii num. 748 edixi.
Commeiit. (251) Summahodieque apud Calabros in venera-
(249) Miraculum lioc iumedioreliqui,
lione esse S. Bruuonem, docet in contexta a se
prsevii uum. 748.
Comment. pracvii num. ejusVita cap. 34 Zanottius.
(250) Ecclesia^ hujus,ut ex
SS3 ACTA 554
EPISTOLA ENGYCLICA (2o2)
a S. Brunonis obilum quaquaversum nuntiarunt ejus in Turritana eromo discipuli,

solitaque pro illius anima suffragia postularunt
Primo loco, quem primatum et caputinEcclesia A sufficimus. Ut autem sciatis quanta fiducia, quam
credimus et confitemur, apostolicfe sedis prgesulem certa spe liberationis ejus preces fundatis, trans-
totamque illam principalem curiam humilcs ere- itum illius [siipple ad] utilitatem brevi titulo inno-
mita^, Calabria; nionasterii Sanctae Dei Genitricis tescimus, ut insanctiviri consummatione veritatem
Marise, cujusfundator pater Bruno fuitct prselatus, et perfcctionem transactee vita; colligatis. Sciens
dum in carne viveret, debita subjectione venera- quia venit hora ejus ut transeat ex hoc mundo ad
mur et salutamus, sanctique Patris nostri obilum Patrem, convocatis fratribus suis, ab ipsa infantia
pridie NonasOctobris denuntiamus, ut meritis eo- singulas aitates suas replicavit, et totius temporis
rum et precibusadjuvetur apud Deum. Salutamus sui scienlia et sententia dignuni proclamavit. Po-
quoque universam sanctam Ecclesiam in ordinibus stea fidem suam deTrinitate protracto et profundo
et professionibus suis, canonicos, monacbos, ere- sermoneexposuitetconclusit sic :« Credoetiam sa-
mitas, Deo dicatas sanctas virgines, quibus et om- cramenta quae sancta credit et veneratur Ecclesia,
nibus spirituali prsesentia prosternimur, utdefuncti et nominatim panem et vinum quaa consecrantur
Patris nostri memores esse velint; ut dilectee illi in altari, post consecrationem verum corpus esse
animse si adhajsit macula (cum non sit justus qui Domini nostri Jesu Christi, veram carnem etverum
nonpeccet)muItipIicatis intercessoribus et precum sanguinem quae et nos accipimus in remissionem
instantia detergatur, et transeat ad requiem. Pre- peccatorum nostrorum et in spe salutis seterna!. »
camur quoque ut quorumcunque locorum congre- Proxima die Dominica sancta illa anima carne so-
gationes, aut persona? religiosa;, ejusagant memo- luta est pridie Nonas Octobris anno Domini millc-
riam,se nominatim non pigeat inhac cliarla subscri- simo centesimo primo. Orate pro co et pro nobis
bere; se[)aratim vero, si qui volunt ejus memoriam peccaloribus. Fratrem nostrum, harum litterarum
scriptani et anniversariam observare, scribantur, ut latorom, obedientise gratia peregrinantem, vestrai
congruam vicem singulis rependamus, proutpauci charitati commendamus. Valete.
(252) Epistolee huic quacjuaversum ex more tunc exigit. Sic habent :
usitato (adi Commentaini prajvii num. 24 et seq.)

Laudatus Bruno fuit in inultis et in uno.
pro annuntiando Bruuonis obitu missae, titulisque Vir fuit gequalis vitffi, vir in hoc specialis.
Funebribus seu datis ad hanc responsoriis, qusead Semper erat festo vultu, sermone modcsto.
Vita'. S. Brunonis, per Puteanum scripta? annoque
Cum terrore patris monstravit viscera matris.
circiter 1515 typis Basileonsibiis exrusn', (•alccni ad- Q Niillus cuin magnum, sed mitem sensit ut
jiciuntur, prajfixa^ septcin j-r.rinilliinliir \crsiciili,
[agnum.
quiibidempro altero Sainti (pilaphid oJilnnliintur; Prorsus in hac vila verus fuit Israelita.
aliiautemtitulum funebrem, quo ab ipsis religiosis lliiuc Dcus a pojnis rape, sedibus iufer ar.ucnis.
Turritanai eremi incolis Sancto parentatum fuerit,
esse illos conlendunt. Veruni mibi nec unum, nec Porro Adnotntionibus nonnulla, qua^ in fiine-
alterum placet; non prinniin, qiiod cpiiaphii spe- bribus Sancli Titulis. jam mox iiic suhdendis, oc-
ciem prae.ferre IiHud videantur nonsecundu;n,quod
;
currunl, iliustraturum me, in Comment. prtcvic
versicuiisillis adjam datamepislolam, quodtanicn, num. 24 significavi nc autem supposititios hosce
;
utlitulum fiinebrcm constiluercnt, ex dictisin Com- esse ({uis putet, locoruni etiam sacrorum, qmrum
menlario prajvio num. 2i- csset necessum, respon- noniiuc signantur, ;vlalcm, cuni potero idciiio (on-
sum haud fuerit. Ut ut .sil, ethopuRiani, quaS. Bru- duccre existiniaro, indicabo,"aut cerlc, an et quid
nonis mores leciori c.\> oculos ponunlur, haud inde iis comiKMire potissimum potuorim.po.st siugu-
eptedixeris, necmihi vero prorsiisapparetabsimile, las, quibus dictos titulos discrcturiis sum, scctioncs
asanctidiscipulis, quo, qualis hic fuissel, utcumque notabo, licct interim vitia, quilius hi contra pro-
docerent, epistolat enryclica\iam data^ fuisse adjun- sodia' recta>que construclionis lcgos laboranl, p!c-
ctos. Ut illos adoo, aiitcquain ad titiiios funei)rcs riinKfiic iiiohsorvata, qiiod niinis IVcqucntia sii.l,
progrcdiar, iiuc cliiun modo transcriliani, locus praMciirc sil lixiiin.
Patrol. CLll. 18
m S. RRIINOMS CAHTHUSIANORUM INSTITUTORIS 006
TITULI FUNEBRES
Seu divcTsse ad epistolara prsecedentem responsoriee (253)
SECTIO I.
A ac rcligiosissimo domino Rrunone, eminentissimo
Tihdus fratrum montis Amati (2o4). eremita, supplicationumprecesintentissime,libenti
I. Notum aulem facimus sanclitali veslra', nos valde animo, Creatori Deo cum oblationis sacrai
fratres de vivo, huniiles hal)ilatores monlis Amati, libamine persolvemus, et ejus venerabile nomen
una cum domino nostro priore Hyeronimo incom- interamantissima fratrum nostrorum nomina con-
rnuni statuisse, pro reverendissimo charissijuoque scribemus, ejusque anniversarium diem,proutrha-
Rrunone, vestree Congregationispatre, septemdie- ritasvestra petit, devotius celebrabimus (258).
bus pro ejus venerabili transilu Vigilias (2o5) et Rangerii Brunonis discipuli.
Missas celebrare, in matricula (2.")6) conscribere, 3. Ego Rangerius, viri venerabilis Rrunonisquon-
anniversarium diem agere. Oramus et obnixe pe- dam discipulus (259), precum supplicationes of-
timus ut nostri in omnibus bonis vcstris memores ferre desidero Deo omnipotenti.ut, quiillum tanta
sitis. Valete. honestavit gratia, tanta pietate decoravit, secundum
Fratrum Fiscielensis ccenobii suee fidei meritum conferat et coronam. Specialiter
(257).
autem et pro debito speciali et amoris privilegio
2. Nos Fisciclenses fratres pro reverendissimo
_, que Rrunonis diem sese celebratura, eadem duo
(253) De modo quo, rationeque ob quam Titulos i^ monasteria in suis ad hanc responsoriis seuTitulis
funebres seu datas ad epislolam encyclicam, qua funebribus promittant, pulo hosce eo ordine, quo
S. Rrunonis obitum quaquaversum nunliarunl ejus hic ponuntur, eidem chartte separatte fuisseinscri-
discipuli, responsorias etiam hic edere visum sit, ptos quod etiam existimo quantum ad nonnullos
;
Consule commentarium prspvium num. 24 et seq., alios, inter titulum proxime sequentem etTitulum
ubi etiam invenies unde quid de hisce generatim quintum decimum interjectos, quibus expresse an-
sentiendum sit statuas. niversarise Sancti lucis celebratio promittilur; qui
(254) Lubinus in Rrevi abbatiarum Ilalia' Notitia enim dietam epislolam encyclicam circumtulit, ex
pag. 220 reoenset ordinis S. Renedicti abbatiam, Etruria, duo pnefata monasteria, Fisciclense ni-
Titulo S. SalvalorisMontis Amiati insignitamalque mirum et Montis Amati, complectenle, Lugdunum
in tcrritorio et dia-cesi Clusina Veteris Etruria? si- petiit quare cum loca sacra, quorum Tituli isti
;
tam, ([uam anno cireiler 743, uli in Episcopis Clu- sunt, haud multum a viaqufc ex Etruria Lugdunum
sinis tum. III Italia^ hunc
sacra^ Ughellus el j)nst ducit abducant, tunc ea omnia, idque eo ordine
Mabillonius tom. II Annalium Renedictinorum lib. quo iidem hic subduntur, verosimillime adiit.
XXII, num. 24docet, Rachis seu Ratchisus, Longo-
(250) Sunt qui velint Rangerium, cujus hic Tilu-
bardorum rex, fundavit fuisse autem ex hac ab-
;
lusnomine insignitur, eum ipsuni esse Rangerium
balia fratres, quorum nomine funebris liic Sancti qui, postquam Sanctus noster Rhegiensem, ad
Titulus signatur, mihi vix non indubitatum appa- quem anno d090 eleclus fuerat, archiepiscopatum
ret, licet interim monaslerium, cujus illi fuciunt, ) recusasset, ad calhedram hanc, uti apud Ughellum
non Mons Amiatus, sed unius litterulee sup| es- Q tom. IX Ilalia? sacr» in archiepiscopis Rhegiensibus
sione Mons Amiatus hic appellelur. videre licet, fuit promolus; verum ms. de S. Rru-
(255) Id est officium, pro defuiiclis cani solilum, none Tractatus, quem Carthusiani hujales mecum
proul id hodieque vocatur. communicavcre, ;iu( tor anonymus censet Range-
(256) Vox ha^c calalogum hic significal, cui de- rium, qui Titulum hunc scripsit, seque in hoc S.
functos, pro quibus specialiter nrare sfatucrant, Rrunonis discipulum vocat, esse potius illum Ran-
monasteria ccclesia"'ve solebanl insn'i]iere gerium, qui, quemadniodum Ugliellus tom. I Ila-
(257) Afibatia est Lucanee seu Liuensis in Ilalia lia; sacro3 in Episcopis Lucensibus docet, anno
dioecesis, Tilulo S. Salvatoris nobilis ^jiMuloquc x t098 Lucensem cafhedram occupabat, annoque
fundata. Adi in abbatiarum Ifalia' Rrevi iNotitia tti2 excessit e vivis. Etvero cum inler duos Titu-
pag. t34 Lubinum, qui lamen abbatiam ilJam seu los, eidem chartffi separata? (adi dicta ad not.
monasterium, non Fisciclrnse, sed vel Fisccc/ense, prai-ced.) inscriptos, quorum fltero a S. Fisciclensi
vel Ficiscli, aut etiam Ficocknse appelJari, ibidem dicecesis Lucensis monasferio, altero a S Frigiani
docet. C(]enobio, in ipsa ex dicendis civitate Lucensi sito,
(258) In epistola encyclica, obitus S. Rrunonis anniversaria sancti commemoratio fuit promissa,
nuntia, jam supra Titulis funebribusprpemissa, pe- Titulus Rangerii nomine notatus, quo factum pari-
tunt Calabrini ejus discipuli, ut, qui, hac ac-epla, ter id fuit, medius hic ponatur, fuerit verosimili-
universarium defuncti Patris sui diem essent arluri, ter et hic eidem charla' scparatte inscripfus; quod
ii, non rotulo, pra'fatam epistolam complecfenti. cum ita sit, Rangerius, qui eum scripsit, aut in
sed chartee separata? sese seu suas ad eamdem re-
:„„ :v,_.,i o
D dicta civitale Lucensi aut ab ea haudprocul, cum
j^ ^g^jj^ verosimililer exstiterit, satque proinde
: •, ,-
sponsorias inscribant .
quare, cuni facile faclum
:
,
esse queat, ut e duobus monasteriis, Fisciclensi probabilis laudati auctoris anonymi opinio potest
nimirum et Montis Amati, utpote hau(i procul ad- videri, licel interim nuUo modo pro certa queat
modum invicem distantibus, unum proxime post haberi, quod nec ex ipso, de quo hic, Titulo, nec
alterum, qui epistolam encyclicam, obitus S. Rru- exinscriptione,quamhicpriefert,Rangerium,quem
nonis nuntiam, circumtulit, adierit, annivcrsarium- habet auctorcm, episcopum exslitisse constet.
.
bb7 ACTA
mniversariam ejus memoriam eiihibcho pro op- A pro Brunone, religionissocio,insignisque fideima-
portunitatc rerum et temporis. gistro eximio, ac suisoralionibus in vitasanclissimi
S. Fngiani Liicensis ecclesix. viri Patris nostri Benedicti dedito, moerens se fore
4. Nos, humiles Sancti Frigiani (260) Lucensis destitutum tanti viri solalio, dietim (268) exorabit
ecclesige fratres, pro tanlo viro tam gloriosovo-
et Dominum, imponendo fratrihus Missas, et Psalte-
luntariffi officium commemorationis impendimus rium suum complendo videlicet tricennarium (269)
(261), credentes nos apud Deum ejus sancLis com- Quem, etiamintcr nomina fratrum diligenter ha-
mendari meritis. behit impositum, ejusque feslum devote celehrabit
Ecclesiee Placentinse. annuum, ut sibi det requicm, Michaele precante,
5. Nos sanctissima? Marite, sanctajque Justinse perennem. Oralionum vestrarum clypeo muniri
Placentina? matricis ecclesise {2(32) parvi meriti fra- optamus quibus ascisci inler sanctorum consortia
tres, pro tam venerahilis viri gloriosissima anima nos et defunctos nostros minime dubitamus.
dehitas ardenti animo exsequias agere voluntarie Sugusiensis ecclesixi^lO).
promillimus, ejusque sanctani memoriam in no-
9. Auctoritas sanxit divina,necnonaposlolic;ili;i-
stra matricula (263) amantissime inseremus.
_j hetsententia invicem fratres portare onera ; hujus
Monasterii Sancti Sepuk-ri (264).
ergo auctoritatis dogrnate fulcitaSegusiensiscccIe-
6 Monasterii Sancti Sepulchri congregatio vo-
sia noslra humilis et exigua, fundendo preces, Dei
luntarie adimpiehit quod petitis (265).
exorat clemenliam, ut tanli religiosi viri anima,
Ecclesix S. Martini de S. Petra.
videlicet Brunonis functi, delictorum veniamcon-
7. Ecclesia? nos canonici Sancti Martini, quaj di-
sequatur, perenni Dei gratia (271).
citur Petra (266), gratanterhancchartam accipien-
Prsepositurse Ulciensis.
tes, humilique mente recordalioneminnostrama-
tricula conscrihentes. religiosi hujus viri, Bruno- 10. Nos humiles fratressancti LaurenliiUlciensis
nis sciiicet, memoriam in die ejus anniversarii fa- ecclesife,quse alio nomine Plehsmartyrum vocatur
cientes. viro,tamque religioso, pro quo etiam
(272), pro tanto
Clusini cnnobii (267) totus orbis terrarum preces incessanter fundere
8. Clusinum collegium, satishumile et exiguum, deheljOfficium cum tricenario(273;,etdeinceps an-
(260) Intra civitatis Lucensis muros, quemadmo- bentes, quarum allcra S.Victori, alteraS. Micliaeli
dum Luhinus in Ahljatiarum Itali* hrevi notitia sacra est, pag, lOi recenset; quin autem hariim
pag. l'J2docet, moiiasterium, seeculo sexto funda- p posterior sit Clusinum hic mcmoratum moaaste-
tum, concludituT, quud S Frigidiani seu Frigiani rium,diibitaiidum nonest, tum quodeasola Sancto
appellatur quin adeo hujus ipsius sit pra?sens fu-
: sit anti([uior, tum quodTituIussubjectus hunc in-
nebris Sancti Titulus, duhilandum non apparet. cludal vcrsiciiliiin :
(261) Nescio aii qui luinc Titulum scripserunt, Ut sibi det rcquiem, Michaele precante, perennem.
anniversariam Siincti liicem sese acturos hac lo- (268) Id est, quotidie.
quendi formiila nnii promiscriiit. Ut utsit,proinis- (269) Id est, Officium trigintamissarura, diebus
sumequidciii id riiissc \idetur tamhoc,quam duohus totidem pro defunctis absolvendum. Adi Cangiuin
adhucaliis,ri'iii piiriliM' diserte non exprimentihus, in Glosssario medicB et infimai Latinitatis advoca-
funebrihus Titulis, scxto neinpe et noiio, quorum huluin Tricenarium.
alter monasterii S. Sepulcri, alter ecclesia; Segu- (270) Segusium, incolis Susa urhs Italiae est in
sicusis est cum enim omnestres pluribus Titulis,
: Pedemontio ad radices Alpium Cottiaruni, quibiis
qui charta^ separata; (vide dicta ad notam 2;)8) inSabaudiam et Galliam est transitus. Cum urbs
fuere inscripti,iuterseraiitur.fuisse eos eidemchar- illaeotempore quo Sanctus noster obiil, seu s;ccii-
la^. separata; pariter inscriptos, verosimilcapparet; li xii iuitio, praHer S. Jusli abbatia^ ccclesiam [dii-
hoc ipso autein, quod chartse separatcc fuerint in- res adhuc alias, quarum tamen nulla erat catlic-
scripti, sese illi, qui eos scripsciûnt, annivcrsarium dralis,fuerit complexa, an et qu;v'nam Iiarum iii
Sancti diem celehraturos, promisisse videnter ex particiilari, ct an non omnes potius siinul hic dc-
iisquaj in not. 258 dicta suiit. signentur, definirc non possum. Annc forsan ;ib-
(262' Id est, ecclesiic catlicdralis. Adi Cangiiim r^ balia* S. Jusli ccclesia, quod illius abbas, ul iii S.
in GI()ss;iri() incdi;c, ct iiinin;i' Latinitatis an voca- R. E. cardiiialium, archio|)iscoporum cl Penemou-
bula Evrlrsni Malri.r. taiia' rcgionis chronologica Ilistoria cap. 22 Fr;ui-
(2631 Adi n()t;iin 2:;(i. ciscus Augustinus ;ib Ecclcsia docet, episco|i;ilia
(264) Cuin ecclcsia' c;illicdr;ilis Pi;ic(Milin;cTitiilo jura noii paiica Scgusii excrccrct, Segusiensis vccle-
proxime suhdatur hic Titulus, nioiKislcriuin S. Sc- sia pcr cxcclleuli;im noinin;ilur?
pulcri, cujus nomen pncfcii, ;iliiid induhie ([uein- (27l)Adi iterumnolam 261.
;id!nodum ex modo dictis ad litl. notas 258 ct 271 (272) In gcographica l)cl[)hin;itiis vicinarumquc
facilc colliges, non csl, quam qua^, nomino illo in- regionum tal)uIa,liistoricis,([ii;c ;inno 1711 Parisiis
signitur, Placentina ordinis S. Hencdicli ;ilihalia, lirodicre, monuinciilis pra'!ix;i,Scirusio li;uid [^rociil
anuo 1056 fuiidata, ut Luhiiuis in Al)li;iti;iruiii ll;i- Lii^diiniim v(M'siis occiirrit Ulciiim p;uîis h;ind dii-
lia brevi Nolili;c pag. :!00 docel. hic,(|iii, in ;iliis|)clpliiii;ilus g. -iMpllicis t;tl)iilis
(265) Vido ii()t;iin -261. codcni sitii [lositus, iioniiii(> (!al •0 0»/.rdisliii-iii-
(266) Moii;isl(>rii liiijiis iiiilili;ini niispi;iiii iuvciii- tur. rr;itrcs ;i(lco,([iii |i;iL;i illiii^ ccl(^si;un, S. L.iii-
re ([uivi id t;imcn iiilcr !M;icciili;ini cl
: Cliisiiniiu rcnlio s;icr;iiii. ;idiiiinislr;ili;inl. cii |ir;i'|>()siliir.i!ii
dioicesis Taurineiisis caMioliiiim, ciijiis Tiliilnsprn- iucoI(d);uil, Tituluiii liimc (;id dicla ;id nol.iin
xime hic suhiuugilur, situin liiis-c (xistinio ob c;i 258) V(U-()siniilliiiic scripscriiut.
quai su[)r;i dixi in not. 258. (273) Id csl, iii f;ill;ir,Oniciui dc (lcfunctis.quod
(267) Liihiiiusin Abbaliaruin Ualia^ hrovi Nolitia Viqilia-i V()c;i;it, iiii;i ciiiii Iri-îi 1 inissis. Vidc uol.
duas ordiaii;i3(;iiodicl.iniabbatias,aClusuuomcu ha- -m.
S. nRlJNONlS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS ifSO
iiivorsaviiiin cjus, divina Hubuiinislranle gralia, A dlurCornelio (277). et est vicina ercino Carlhusiai,
liorsolveiiuis. pro sanctitate tantiviri, cujus doctrina, et exeniplo
Eccksuv GralutnopoUtanx. stirps tanta in Chrislo fruclificavit, sepleui dichus
II. Gralianopolilana ecclesia, quam dominus celebrahimus officium et missas,et dabiniuspanem

Bruno Monaclius atque crcmila sibi eremum face- et vinum cum ca^teris ferculis pauperibus, sicut
re, hahitationemque prius deslinavit (274), quanto uni ex fratribus nostris, et memoriam annivcrsa-
lunc gavisa est in ejus prffisentia, eam nimirum riam ejus in calalogo nostro scribemus.
cxistimans perpetuam hahere, tanto nunc magis Fratnim S.Ruffi in costa S. Andrcx.
dolet pra^ ca^teris super lanti tamque incomparahi- Nos fratres ex canonicis Sancti Ruffi, com-
14.
lis viri ahsentia. Quocirca officium ejus comme- morantes in quadam cellula Sancti Andrea?, quai
moralionis assiduum usque triccsimum (27o) lihen- vulg-o Costa vocatur [zlfi), pro piissimi anima Bru-
ler persolvit. Pancm quoque ct vinuin cum cyete- nonis, perseptem dics continuatos Matutinas et
risfcrculis, qu;«fralrcscjusdem Congregationis in- missas celebrahimus (279), et sicuti uni ex nobis
terinisumpsere,eadein proejusdem virianiinapau- pro ejus anima? solatio pnebendam (280) dahin
l)erihuslargitasunt.Diem vcroniigrationissua;. quo gt in catalogo fratrum nostrorum nomen ejus scri-
animam suam,memoratudignam, Deoreddidit, in ptum habebimus.
catalogo summorum illustrmm virorumponens,an-
Athanaccnsis cimubii Lugduni (281).
niversariani et celehrem sehahere indesinenter re-
precamur ut Athanaceusis vcro coetus divino oraculo prai-
lo.
promisit. Nos itaque humiliprecevos
monitus, pro aniina religiosi Deoque dilecti Bru-
nostrisitis memores, quatenus orationum precum-
nonis generale officium (282), simulque preces, et
quc vestrarum possiinus fleri participes.
orationespersolvil, et conscriptis cum eo fratribus
Eremi Cartliusix propc Gratianopolim. ohsequia commcndationis exhihuit.
12. Nos quoque Cartliusiie fratres piissimi Patris Majoris ecclesiae Lugdunensis.
nostri Brunonis, viri valde clarissimi, solalio mise- 16.Sicmorsprudenti parcit, velut insipienti.
rahiliter prai omnibus destituti, quid pro ejus di- Prudens Bruno fuit, cito morte ruit.
Iccta anima et sancla faciainus defmire nequimus. Nempe jacet Bruno tumulo depressus in uno,
Vincuni enim merita beneficiorum ejus crga nos, Qui quantum potuit, justitiai studuit.
quidquid possumus, et valemus. Itaque sicut pro Floruit et vita factus simplex eremita.
unico patre ac domino nostro nunc et sine fine Si fuit iste reus, lu sihi parce, Deus,
orahimus, et qu.discunque missarum. Cceterique Cui dantur frustrapro Psalmis carmina puJchra.
spiritualisexercilii consuetudo circadcfunclos apud PIus prodessct ei ter Missrere mei.
nos tenetur, pro illius anima omni tempore tan-
S. Marix Blcsensis (283).
quani filii persolvemus '276;.
17. Non est delfendum, nec patris niorte dolen-
Fratrnm Casoc-Dei subtus Curnillionem propc Gra- [dum.
tianopolim.
Non obiit Bruno, qui partem fixit in uno (284,1.
13. Nos fratres et scrvi servorum Casa^-Doi hahi. Hunc Deus excepit,comitem pia turba reccpit.
tantes in cellula Beata; Mariae, quaj alio nomine di-
(274) Carthusia? eremus scilicet, quam Sanctus, (280) Prffihenda, nifailar, hic significat eleemo-
priusquam in Calabriam secesserit, inhahitavit, in synam, postione monachica, seu monasterii con-
dioccesi Gratianopolitana sita est. stantem ut fratres, quorum hic Titulus est, per
;
(27b) Dieni nempe. Adi Cangium in Glossario septem sese dies tantum cibi acpotus quantumin-
mediffi et infimse Latinitatis ad Vocabulum Trige- terea ipsorum communilas esset sumptura, paupe-
simwn. ribus esse daturos, etiam promisisse videantur.
(276) Anniversarium sancti Patris sui diein sese
i> Adi Titulum xi.
acturos, sat aperte etiam hic promittunt religiosi (281) Olim extraLugduni muros erat, modo ipsis
eremi Carthusia? incola?. inclusum est hoc ordinis Benedictinimonasterium,
(277) Cellula Iutc seu prioratus, a celeberrima
ad contluentes Araris et Rhodani saiculo vi aut
OrdinisetBenedicti in Alvernia Casae-Dei abhatia etiam citius exstructum. Consule Galliam Christia-
dependens,Gratianopolitana5urbisparti,Lugdununi nam auctam tom IV, col. 233.
respicienti, ad dexteram Isara? Iluvii ripam adjacct, (282) Id est, Officium solemniori, quo potest,
quemadmodum disco e laudata ad lit. u Delphina- ritu pro defunctiscelehratum. Adi in Glossani Can-
tus Tahula geographica. giani Supplemento Carpentierum ad vocabula Of-
(778) In eadem Tahula geographica Gra^tianopo- ficium gencralc.
lim inler et Lugdunum locus occurrit, Gosta S. i283j In civitate Blesensi, quemadmoduniGalliai
Andrex vocatus, qui proinde aut ipsa est, qu.-e hic Christianse aucla? scriptores tom. VIII, col. I3S8
memoratur, celluiaseu prioratus, a S. Ruli inona- docent, conspicitur canonicorum regularium, cui
sterio, prope Valenliam modo sito dependens, aut sa?cu!o IX canonici sa-culares serviere, ahhatia,
hunc ccrte, si adhuc subsistat, complectitur. beata Maria Blcscnsis ctiam Burgus-Medius appel-
[l'i\)] Olf!riiini, quod oVnn Septenarium vocahant, lata Istha-c haud duhie per S. Mariam Bleseusem
quodque per septem dies continuos pro iiiortuis hic designatiir.
ageha!ur,hiciiromiltitur. Adi Caiigiumin G!o-^s;.rio (248) Alludividctnr ad illud Luca> x, 42 Porro :
ud vocahuknn ScptcHo.rius. vuuine^t necciSfiriinn. Mariu oplimam partcm elegil.

!
)61 ACTA ;02
S. Pelri Climiacemis crmohii (280). A Cernas tamon modicum curare videris,

pse
dolor poni debet pro morle patroni (280).
18. Jiire Et probo dcceptum te lumen cordis habere.
Gaudeat cl mater, gaudet ut ipse pater. Obscuratur enim, possis ne damna videre.
Fecimus obsequium quod cbartula jussil agendum. Nec retinenda tenes, ncc vis removenda moverc.
Et nobis iidem vos faciatis idem. Heu ! misera; mentes, metuenda parum meluentes,
S. Romani de ccclesia Lugdanensi archidiaconi (287). Quse breviter curant quae longo tenipore durant,
19. Domine tibi Bruno, qui semper rege sub uno His nimis intentee, quaj sunt mutata repente !
Sacram servasti legem, neceam violasti, Moi's, timidum nomem, miserabile pra^buit onioii
Finis adest vitoe, tristantur ob hoc eremitia?. Ventura^ genti primo male nota parenti.
Sunt tibi post fatum sumniai data gaudia vi(ce. Mors subit, et moritur vivens, nec finis habctur
Non ergo protegemitus edant eremitoo. Certus in hac vita: Bruno probat hoc ercmita.
Nam mundo vivens locadeserta subiisti. Bruno ruit, cui sylva domus, cibus herba fuere;
Nunc crelos nactus lajtaris in agmine Cbisti. Qui, quia inundus crat, mundum contempsit ha-
5. Vincentii CabiUonensis ecclesise (288). [bere'.
20. Cum bene pra^leritam testetur littera vitam, Sancta parens Cbristi, qiKT, sola Deo placiiisti,
Et cum posse mori nulli demalur bonori, B Concedas, ut ei data sit sedes requiei.
Fletus deponi debent pro morte palroni. Ejasdem,
Namque Deus sedem superam sibi tradidil a^dem. 23. Bruno Dei, cultor, vitiorum nobilis uUor,
Nunc igitur, fratres, psalmos missasque canentes Antc Dei faciem possideasrequiem.
Reddamus Cbristo laudes et carmina nostro, Lector securus quia nunc sospes subiturus.
Ut prosit cunctis, quod nos adolebimus isti. Huic completa tamen debita dicat: Amen.
S. Marise Belvensis ecclesiae (289). S. Pelri Carnotensis (292).
21. Ivit ab hac vila Bruno simplex eremita ;
24. Concio Silvestris,Iacrymarumparce fluentis:
Tollitur arce poli, terris super astra relictis, Pastoris vita, fldei cultu redimita,
Et sic cum Christo mundo requiescit ab isto, Votum hptandi nobis dat, non lacryniandi.
Orans pro cuntis viventibus, et modo functis (290). Si mundo moritur, paradisi sede potitur.
S. Antlionii Conteiensis (29t). Perdomuit carnem ;dum cadi tendit ad arcem
22. Quidquid habet mundus, quidquid vilaJe vocu-. Se sociat Christo mundo dum migrat ab islo.
[tur, Si qua tamcn carnis violavit viscera Patris
Si bene discrevi, sub mobilitate moratur. Culpa, licet parva, tergat miseratio larga
Unde sub incerta mutabilitate tenemur. ^ Ejus quem loto properavit cernere voto.
Res quoquc non stabiles et nos et nostra videmur. miles Christi, qui pugnse victor abisti,
Volvitur in fatis, volvuntur fata diurna. Quam bene certasti, quia certando superasli
Ipsaquidem titubant,quasi commoveanturinurna. Spernens terrena, stipendia carpis amoena,
Dulcedo mundi rcs labilis et metuenda, Vivis et exsultas, et ad aula; limina pulsas.
El sibi suppositi velut ignis flamma cavenda. Christe, tuo fesso, quia tepetit, obvius esto
Accipiunt omnestali dulcedine letum. Dans illi requiem, dans sine fine diem.
Dulcedo pereat, qua^ confertfel et acetnm. S. Dionysii prope Parisios.
Decipit haic cunctos sibi grata compede junctos, 2o. Si prosa, vel versus possent conferre sahitom,
Deceptis tandem mercedem donat eamJem, Nec prosa, nec versus tollent tibi,Bruno, salulom,
Mcrcesilla quidem dalur omnibus exitus idem. Nam prosa vel versus de te volat ore dicaci,
miser omnis homo, quamvis, quod decipieris. Qua; tibi sic prosunt : Sei"pentis ab ore niinaci
(28S) Cum
monasterium, quod Climiacense voce- eccIesiaSS.Dei Genitrici sacra designetur, subjeo-
tur, nuspiam inv(!niani,in moduin (pio scriptum est tus Titulus verosimilliine spcctet.
hocnomen inendiiin irre|)sisse puto, proque Climia- j) (290) In coiliim reccptumossc S. Bruiioncm, ora-
censis legeiidum Cluniaceiisis ut hoc anno910 con-
; reque ibi pro viventibus, haud obscure in boc Tiluio
ditiim iuonastoriiiin liic dosignetur. indicatur. Idem etiam fore lit in qualiuH- Titulis
(2S«;) Id ost, magi^tri, doinini aut eliain prioris. proxime pra^gressis, iidVaque in iniillis aliis, ipiod
(2S7) Quid liiooTitulisubjcctisibi vclit inscriplio, sanc oum proxime etiam post suiiin obiliiin pro
haud satis intclligo. Sancto anon paucis habitum fuisse, argumonU) est.
(288) Cabilonensis scu (]abilIonensis cathedralis Consuleetiam Comment.pranium num.749elSanoli
ecclesiajam indo ab aiiiio 541 S. Vincenti marlyris, Vitam a Surio scriptain niiin. 4."i.
priori, quod habuorat, S. Stcpbani rclicto, noinen (291)Aniio liio toilc cniala, (jii.c iii ^'.-iicrali
acccpit; ut alia haiid dubie ([uam ha^c in istliac di(Ooosis Ambiaiieiisislioiolicuu 11,11 Caialu-ii aiiiio
inscriptionc non (losj-^nioliir. 1048 Parisiis excuso,pag. 22rcooiisotiir,C()ntoionsis
(2s;i) civilato Bolvciisi, scu, ut modo commu-
lii seu ContiacensisS. Antonii in Picardia ecclosia dc-
niussoriliiliir, Bollovaconsi, pnoter ecclesiam cathe- sigiiatur ?
dralem, S. Polro aposlolorum principi sacram, sex (292) .lam antosa^culum x, uli in(iallia(.hrisliana
sunt coolosia' oollogiata-, qiiarifm una sanctissima> auola toin. Vlll, ool, lilit, vidoro liool, ad radioos
Dei genitrici Maria- dodioala ost; ut ad hano, ni nioiilis, oui urbs CaniDionsis siipcrimjiosita ost,
forte hic Bclvensis \\vo Bclnensis pcrpcram soripliim cxslilil ordiiiis Boiioiiicliiu iiKuiastorium, (jiiod
sit,urbisque adeo Bclna\ qiuo in Burgundia acivi- Saiiclus J'('lnis in Vallc a|i|u'lialui'. Moo insumluuui
tate C-abilononsi baud adniodiim procul sila est. diibio itor S. Potrum Canioti^nsnni hio (iosi-rnatiu'.
:
1)63 BRUMONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 564

Si loriueuUiri prohibercut, atquc vorari, A S. Crucis Sanctique Furonis Meldcnsis (296).
Si prosu, vcl versus possuul coulerre saluteni. 29. Cognitus iste satis doctrina erat atque bcatis
Cuni strepilu vocissonet ergo melodia cordis, Moribus ct vila Bruno sapiens eremita,
Ul prosa, vel versus, quod continet, id mcditemur, Principiis primis,
summis, fulgebat et imis.
C)uod(picsonat, fieri Doniinum de cordeprccemur. Post monachus factus, jam cwlica gaudia nactus.
Ikuno dig-ne pater, ut eo salvcris ab igne, Eccejacet Bruno tumulo conclusus in uno.
Qui non justorum, sed scmper erit reproboruni. Nam sic tollunlur sapientes, duni moriuntur,
Et si quid minus est, quod non pcrfectio donet, In domni castra; pollentia desupcr astra.
Id libi donari defectibus et supperaddi Nulliis miretur, si Bruno sanctus habctur:
Nostra Deus audit.
luis possit devotio, si Hoc mcruit vita dici semplex ercmita.
Sed Deus audiet, et faciet, quiajusta rogamus. At si peccavit quod necduni forle piavit,
Audiat ergo Deus, et det qufe justa rogamus, Hoc sibi condonet Dominus, coeloque coronet.
Ut tibi fine careus coelestis lux libuatur S. Petri Casiacensis canobii (297).
Et tecum nostris, et cunctis hic titulatis. 30. Qui pro salute hominum dignatus est fieri
Germani Parisiensiep. (293).
S. Homo, dignetur coneedere veniam vestro patrono.
26. Menlibus in nostris deberet semper haberi B SECTIO II.
Lux, in qua reprobi mala tollent, sen bona justi.
Titulus ecclesiee S. Marix Carnotensis (298).
Hanc tinmit Bruno, sopliiai qui verus amator,
Exuit hic veterem mortali carne parentem.
31. Ecclesise murus Bruno fuit haud ruiturus
Ipsum de terra Christus devexit ad astra.
Nam bonus, atque pise mentis fuit, atque sophise.
Doctor erat verus : fleat ipsum plebs bona clerus.
Serve Dei Bruno, te suscipiat tuus auctor.
Perpetua possis uti requie paradisi,
Jnstus, sincerus, morum gravitate severus
Mortuus est Bruno, pugnando rege sub uno.
Hanc habeant omnes nostri cunctique fideles.
Qui sic pugnavit, Ducis hostes quod superavit.
S. Maglorii Parisiensis (294).
Cujus miles erat, quapropter prcemia quserat
27. Occiduis Morbis resolutis, cur dolet orbis ?
Consumpta
A duce Sanctorum lajtissima regna polorum.
poena, si pace fruuntur amoena,
Et nos mille modis, Psalmis oiêmus, et odis,
Non opus est tlendi, quia gaudent luce perenni.
Ut det Chrisius ei lucem summee requiei.
Est homo laudandus : tamenest hacvos juvandus,
Parce Redemptor ei terreufe materiei.
Nam si promeruit hanc mercedem quis habere,
Petri Fossatensis (295).

Nullus Brunonem putet haec mercede carere.
«S*.
28. Anima ejus in Christi nomine requiescat in G Versus scholares (299).
[pace. Amen. 32. Quis fuerit Bruno, momento temporis uno,

i\il prosunt animae; versus si fecero mille Nescius, huc veniat, discere si cupiat.
;
Vos orate tamen, pace quiescat, amen. Iste fuit justus, sapiens nimis, atque venustus ;
Sed nulli nocuit discere quod potuit.

(293) Aliud Porisiis S. Germani, Parisiensis epi-
scopi,seu templum,seu monasterio non cst, quam Titulum hic subjcctum,Titulumque
tensis eccIesifC
quod S. Germanus a Pratis dieitur quare hoc, quod ;
vigesimum quartum, qui monasterii S. Petri, in
jam inde a sa^culo sexto fuitfundamentum,in hac Carnotensi civiLate siti, est, nonnulli alii Tituli,
subjecti Tituli inscriptione designari puto. vidclicet S. Dionysii propeParisios, S. Germani a
(294) Exstinclum modo est hoc, quod diu ante Pralis, Maglorii Pariensiensis,S. Petri Fossatensis,
S. Brunonis ajtatem fundatum fuerat, Parisiense S. Faronis Meldensis et S. Petri Casiacensis, in
monasterium. Adi Galliam Christianam auclam, dioecesi Suessionensi siti, interjiciantur, nec ullo
col. 306 et tribus seqq. modo verosimileappareat,eremiTurritanaifratrem,
(29o) Additurin Basileensihorum titulorum edi- qui epistolam encyclicam, obitus S. Brunonisnun-
tione Quo loco sanctus Maurus beati Benedicti di-
: liam, circumlulit, in itinere, quod hunc in flnem
scipulus corpore quiescit; ut adeo monasterium, D confecit, Carnoturn iterum, postquam ex hac urbe
quod hac inscriptione designatur, aliud non sit Parisios, Meldasque deinde etCasiacum, dioecesis
quam Fossalense S. Mauri, quod steculo nono, uti Suessionensis coenobium, se contulisset, fuisse
Galliaj Christianaj auctaj Scriptores tom. VII, coll. revcrsum, certum apparet, Titulos funebres omnes,
282 et 284 docent, fuit exstrnctum modoque est abo- qui chartse separatee, in Adnotatis, sectioni prsece-
litum. denti subnexis, notam 258 memoratae, non fuere in-
(296) Amplam hujus monaslerii, quod S. Brunone scripti, non accurate eo ordine, quo in Rotulum
multo est antiquius, notitiam subministrant Gal- seu Rollum (adi Commcnt. praevii num. 24) fuere
lia? ChristianifeauctseScriptorestom. VIH,col. 1688 conjecti, in Basileensi, quam sequor, ^ditione
et binis et seqq. recenseri ; ii autem, qui hanc curarunt, ordinem
(297) Hoc monasterium, quod ad tevam MatroncB illum maxime, utapparct, interrupere Titulorum
ripam duabus leucisinfro Castrum-Theodorici in nonnullorum interpositione, qui chartis separatis,
dioecesi Suessionensi situm est, soeculo nono, imo quod iis anniversarise Sanctis lucis celebratio pro-
octavo, creditur antiquius. Adi Gallife Christiana; mitteretur,! erant inscripti. Res ex iis qujE infra
auctaj Scriptores tom. IX, col. 427 et seqq. suis locis annotabuntur magis patescet.
(298) Ecclesia cathedralis Carnotensis beatam (299) Cuilibet olim cathedrali eeclesiaj sua erat
Mariam in coelos assumptam, uti GaJlia Christiana schola, in qua, qui volebant, politiori lilteratura
aucta tom. VHI, col. 1091, me docet, veneratur aliisque scienliis imbuebanlur. Titulus itaque, qui
patronam; quare non aliam hic quani istam desi- huic inscriplioni subdilur, eorum esl qui ecclesise
gnari puto eccIesiam.Porrocuminter hujus Carno- cathedralis Carnotensis scholam frequentabant.
1
56^ ACTA 566
Cui piavotadanius,nostrumquepalrem rogitamus, A stis pro Patre veslro, sancta? recordationis viro
Ut fugiens rabiem, possideat requiem. domino Brunonc, clementia Domini prompto ani-
Si Bi'uno vixit sieut vixisse putatur, mo exorabimus.
Vivat in a:'ternum paradisi sede fruatur. S. Benigni Divionensis (303).
Flos erat liicpatrum, solamen, glorsa fratrum, 35. Est quia surgendum, non est de morte dolen-
Veri sectator, divinse legis amator, [dum.
Semita justitia3,fons hic, et origo sophife, Parcere mors nescit, justus bene morle quiescit.
Lux, specukim mundi, rerum sublime cacurnen, Mutua vola damus nostris eademque rogamus.
Labentum baculus, miseroram dulce levamen ;
S. Stephcini Divionensis (304).
Nec mens fracta malis, nec erat niniis alta secun- 3(i. Qui regit omnc quod est, luinc noxa solvat ah
[dis. [omni
Hic sibi nju vixit, sed mundo, quem bene rexit. Hunc societjustis, quiregitomne quod est.
Non hic, sed vita spoliata flet hoc eremita. Quai petitis vestris eadem persolvite nostris
Vitanon eguit, qui mundo, non sibi, vixit. Obsequia, psalmos cantica, vota, pi-eces.
Ut narrem breviter, quis narret sufficienter ? Spiritus in ccelo Brunonis suscipialur
Quam, plioebe phoebo quam Cfetera sydera Iuna>, B Et sit cumChristo, dum vixit, quem sequebatur.
Tam,totus mundus ascit tibi, Gallice Bruno (300). Impetret et nobis, quod se possimus adire,
S. Marcjarilse ccenohii (301). Quos cupit hic mundus peccati fffice perire.
33.Cum Patresit Nato laus et cum Flamine sacro, S. Petri Besuensis (30a).
Mundum systentat, coelum ditione gubernat. 37. Transit ab hac vita Bruno summus eremita,
Angeli cum seraphim, pariterque beata cherubim Quem detlent cuncti sapientes atque periti.
Cum cajteris sanctis, justis, simul atque beatis. Hic sapiens vixit, sapiens et alta migravit.
Occurrant illi simul exsultantes, et teti. Jam coelum teneat, jam Christo sedulus astet,
Et tamen cum ipsis, astantibus undique turmis, Pro sibi devotis securus fratribus orans.
Virtutum thronis, et potestatibus justis S. Marise Castellionensis (306).
Vere beatificent Dominum, regem quoque laudent, 38. Bruno vir hic magnus fuit ac simplex, velut
Inclyti Brunonis adsint anima?que parati. [agnus,
Abraham mox, Isaac, et Jacob, Job et Helias, Qui nunndum cernensvilesccrecunctaque sperncns
Isaias, Daniel, David, sanctissimus Johel, Vitam mutavit corpusque fame maceravit.
Abacuc, Abdias, Sophonias et Hieremias Post monachus factus, crcmi vastissima nactus,
Cum vatum ca^teris sistent obtutibus Christi. Hanc linquens sedem cceli conscendit ad eedem,
Supplices, et Iseti deposcant dono ditari, In qua detur ei locus optatus requiei,
Et nos cum ipsis demus pia cantica laudis Et si quem Isesit vel si quod crimine adha^sit,
Quamvis indigni, mereatur luce beari; Hoc condonet ei gratia magna Dei.
Exsultat coelum, terra gemit, nunc, et resultat. Lingonensis ccclesise episcopi (307).
5. Mariae Novi Monasterii (302i. 39.Roberlus,Lingonensisecclesi3eservus,rogabat

3i. Nos fratres Novi Monasterii, sicut postula- ejusdem ecclesiai canonicos et sacerdotes, mona-
(300) Ne hinc inferas, S. Brunonem natione liim, cujus hcfic est inscriptioTituIusquc subjectus,
Gallum fuisse. AdiCommentarium jtncvium num. in dioicesi Lingoncnsi situm est. Adi Gallia; Chri-
42. stianaj aucta? scriptores tom. IV, col. 668, qui id
(301) Additur in editione Basilecnsi: Quod siticm anno circitcr 500 fundiitum fuissc, Ibidem docent.
est inererno. Verum nec ccenobium, nec ecclesiam (304) Vetus Sfficularis S. Stephani Divioncusis iii
inveni, cui haec inscriptio conveniat.Nec cocnobium dioecesi Lingoncnsi ecclesia, qiuc anno 1 13 S. .Vii-
istud assevcrare ausimautindioocesiCarnotensiaut gustini rcgulam amplexa, anno 1611 a statu rcgu-
prope illamsiluin fiiisse.Neutruin enim ex co, quod lari ad sa^cularem est reversa, sua piopric ncscit
Titujus ejiis liic Tiliilo eccjesite cathedralis (l.-irno- D cxordia, iiL (lailia} Christiana! aucla^ ScripLorcs,
lensis subjuiigalur, potest concludi, cum Tituli qui hajc interim ab ineunte sa^culo nono diinlaxat
funebres, charta!separat{e,dequain Annotalis, sec- repetunt, tom. IV, col 752, docent.
tioni pra^cedenti subnexis, notam 2:i8,noninscripti, (305) Ordinis S. Benedicli monasteriuin hoccst,
co ordine, quo in Rotulo funcbri, cpistolam ency- in dioccesi Lingonensi quatuor ab urbc Diviono loii-
clicam, mortis S. Brunonis nuntiam, compicclente cis situm, quod sa^culo scptimo fuit cxtriictiim.
positi fucrc, non scmpcr reccnscantur, qiicmad- Adi Galliam Chrislianam auctain torn. IV, col 7(i3.
modum ad noLain 2:i3 jam. docui. (306) In subiirbana (adi Galliam Cluisliauam
(302)iNisi ad Novigciitiiiaiii did-ccsis Lauduncnsis aiictain lom. IV. col. 770 civilatis Casltdlioncnsis
abbatiain, santissirna- Dci "^'ciiilricis noinine insi- ccclcsia, qiuc S. Alaria' noininc dccorabalur. cano-
gnitam, anrmquc ut (lallia' Chrisliaiia' aucta' Sci'i- nici primo a Brunonc cpiscopo Liiigoncnsi(iii dio'-
ptores tom. IX, coi. 003, docciit, 107() fiindatain, ccsi cniin Lingoncnsi civitas illa sita csl^ sub sa'culi
spcctet Titulus subjcctiis, dclinirc paritcr ncqiico dccimi liiicm fucrc iiislitiili, indciiuc parochia ac
quodnam liic monastcrium dcsignetur,aut(juonain tandcm abb.ilia cxslilii. Ilia luid diibic hic dcsi-
circitcr loco, quod hic Novi S. Mctriw monastrrii g.iatiir.
titulo insignitur, situm fucrit. Causa quant-um ad (307^ Di^ lioc Lingoncnsi cpiscopo. ciijiis suhjcc-
hoc postremum liquet ex iis qua? ad not. prit-ced. tus litulus esl, videsis Commenlarium prieviuin
dicta sunt. num. 1)6 et seq.
(303) Monaslerium, S. Benigni nomiuc insigni-
.
liO S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 068

clios, eromila 11 cpiscopalu Lingoncnsi Domino A '?. Marix et lieomenm c(fnohii (313).
S. Joannis
servienlcs, ut orenL pro anima charissimi magistri 4i.Dansbona,ChrisIc,poIiramulodarcgnaBrunoni,
sui Brunonis, cLclcemosyinas paupcribuslargiantur Mutanti florem mundi cuncLumquc decorem
menioriamquc obitus sui, in quibus polcrit, cccle- DeserLo vili, quod regno cliarius illi
siis, scriptam observari faciet. Ilac fuiLin viLa. JamcessanL plurima scripLa :
S. Mariae Molismensis (,308).

DcbiLa docLori reddanLur voLa Brunoni,
40. Temporc dispositio migraL de corpore Bruno, ALque suis cuncLis nosLris quoque reddiLe funcLis,
Cujus, dum fixiL, vita Dco placuit. ChrisLi veraces famuli jusLique scquaces,
SubvcnianL illi, quibus est permissa poleslas, Qui charam forLis ererum colitis modo Turris;
Ut sit ei requics ct sine flne dies. Qua>vos, ut vestrum, perducet ad astraMagistrum.
Nostris vcrsiculis, qui habitamus Molernium, ad- Notum sit vobis, charissimi, nos Reomenses fra-
dcntes vobis, quiesLis Turri, innoLescimus, quod trcs vcstrimemoriam Patroni in missis et orationi-
pro duminoBrunonc.paLronovcsLro, nosLro auLcm bus triginta egisse diebus, ipsiusque nomen cum
familiarissimo (309),Missarum solcmnia diebus Lri- nostrorum nomiuibus fraLrum, sicuL deccL, scri-
ginLa celebravimus, ejus etiam obiLus anniversa- psisse.
rium dicm in calalogo fi'atrum nosLrornm conscri- Lamberti abhatis Putrariensis (314).
psimus. 43. Ego fraLer LamberLus, Pultariensis mona-
S. Michaclis lôrnodrensis canohii[2\0).
steriiex necessitateapostolicai obedientiai servus et
41 Mors pia jusLorum, fruiLur quia regna polorum, procurator exiguus, hujus eximii magistri Brunonis
in litteralis doctrinaescientia aprimordio mesecon-
Morte sua sacro sociaLus in agmine Bruno
Vivat et in requie potiatur dona sophia? versaLionis de seeculo in eruditione catholicse con-
:
versationis et vera; religioiiis discipidus, ejusdem

Gaudeat hic felix, videat faciem quoque Patris,
Cernere quam Christus faciet sine flne l)eatos. piissimi Patris nostri et informatoris memoriam in
septenariis et tricenariis officiis et anniversaria die
S. Germani Antissiodoi-ensis (311).
sui obitus, cum canlicisspiriLualibus, eL pauperum
42. Man-iio Brunonis sit perpes coelilus omnis,
refocillaLione quoLannis recolenda, cum commissis
Cumque Deo vitaflat ei socia,
mihi flliis eL fratribus procurare et devote prose-
Nobis vota dari semper curate precari
quinon fatigabimur, quos poterimus, ad oran-
et
Illius meritis sedibus sethereis.
dum pro eo excitabimus (313).
*S'. Stephani Antissiodorensis (312). S. Petri Aremarensis coenohii (316).
43. Bruno pius pastor, puraj pietatis amator, '
46.Fons et origoboni, Jesu, pius esto Brunoni

Da^.monis ignitas supcravit ubique sagittas, Ne leo tangat ovem, fer, bone Pastor, opem,
Subjectis largus fuit hic nimis et sibi parcus, Agnus Bruno tuus siL, sit non daemonis ha;dus,
Factis implebat, quidquid per verba docebal, Si meruit poenas, parce reo, bonitas.
Non se prffilatum, sed se cupiebat amatum, S. Petri Trecorum (317).
Gaudeat in coelis, quia vixit corde fidelis. 47. Ut titulus dicit, mundi tentamina vicit
(308) Celebre omni dubio procul

designatur hic jectum Tilulum; neque enimvideocujusalteriusseu
ordinis S. Benedicti monasterium, quod Molismi ecclesifc seu monasterii esse queat.
autetianiMolernii nomine distinguitur, quodque a (313) DubiLandum non esL quin hic designelur
S. Roberto, primo illius abbate, saêulo undccimo, Reomaense seu Reomense dioecesis Lingonensismo-
qucmadmodum ad xxix Aprilis, quo apud nos dc nasterium, quod, cum primitus sanctissimae Virgini
hoc Sancto actumjam est, docuimus, multumjam Maria; fuissct dicatum, postea etiam a S Joanne,
provecto in finibus Lingonum Montembarrum inter primo suo abbate, qui id anno circiter 440 funda-
etMussiacum in sanctissimai Vii^ginis Mariic hono- vit, appellatum fuit. Adi iterum Galliam Christia-
rcm fuit exstructum. nam auctam tom. IV, col. 638.
(309)Hincconflrmaturopinio qua5,S.Brunonem, j) (314) De Lamberto abbate, cujus est Titulus sub-
Carthusianorum insLitutorem, antequamin Cartliu- jectus, monasterioque Pultariensi, cui ille pra?.fuit,
sio! cremum
secedoret, in Sicca^-Fontannj solitudi- videsis Commentarium praivium num. 97 et seq.,
ne aliquandiu esse commoratum, astruit. Consule uti etiam Galliam Christianam auctam tom.IV, col.
Comment. prffiviumnum. 417. 724 el seq.
(310) IIoc 6rdinisS.Benedictimonasterium,quod (3l3)Egregie enimvero sese graLum ergaS.Rru-
in direcesi Lingoncnsi in monte Voluto, urbi Tor- nonem, magisLrum olim suum^hicproebeLLamber-
nodorensi imminente, siLum esL, anno 980 a Mila- Lus, PuILariensis abbas uL auLem videas quid per
;
ne, Tornodorensi comiLe, cooperanLe Widrico dioe- sepLenaria cL Lricenaria officia hic promiLLaL, con-
cesano, insLaurarum fuiL, Adi Galliam Christianam sule not. 269 et 279.
auclam Lom. IV, col. 712. ^31 6) IIoc ordinis S. Benedicti coenobium, quod
(311) Anliquissiinum hoc ordinis S. BenedicLi in dioecesi Treccnsi quatuor ab urbe Trecassina
monasLerium in ipsa Antissiodorcnsiurbe siltim est, leucis situm esL, anno 837 fuiL fundaLum, quemad-
fuitque diutissimeante S. Bruuonis a-tatem condru- modum videre csL apud SammarLhanos fiâLres in
ctum, ut videre licetex iis quae de eo Sammartha- Gallia ChrisLiana anliqua Lom IV, pag. 78.
ni fratrcs in Gallia ChrisLiana anLiqua lom. IV, pag. (317) Cum
nullus Trecis, qui S. PeLri nominc in-
477, suppediLanL. signiLus sit, locus sacer pralcr caLhedralem eccle-
(312)GaLhedraIisAnLissiodoriseuAuLissiodorieccIe- siam exisLat, ha3c haud, dubie hic designatur.
giaS. SLepIiano sacra esl. Hujus adeo esse putosub-
; ;
569 ACTA «»'0
Bruno vir sapiens, jussa Deifaciens. A Nam si cui sancto requiem bona vita meretur,
Sprevit opes multas, sibi nec fuit ulla facultas, Huic quoqne pro meritis summa datur requies;
Sed quidquid potiiit, fratris exhibuit. Qui cuin muUiniode nostra polleret in urbo,
Fugit ab hac vita, monachus flt et hinc eremita: Solamenque suis atque decus fieret;
Dum sic regna poli meruit.
abstinuit, Cumque faveret ei fortuna per omnia, jamque
Sed quia jurc pari decet hoc pro fratre precari, Hunc prsefcrremus omnibus et merito :
Poscimus ut requics sit tibi quaique dies. Namque benignus erat omnique perilusin arte
Facundusque satis divitiisque potens,
,S'. Pciri imulse Germanicae (318) Omnia postposuit Christo nudumque secutus
48. Mortua, mors,utinamve cai'cere clausa fuisses, Christum, cum multissuscipit hunc eremus(322^.
Nec tantum mundo Doctorem subripuisses, Propterea requiem sibi credimus esse paratam.
Pro quo nos petimus Christum, fontcm bonitatis, Si tamen uiia levis haisit ei macula
Ut det Brunoni munus solitge pietatis. (Nani patet in terris nuflum sine labe morari),
Christe,PatrisVerbum, regnum concede supernum Hanc Deus abstergat dando sibi veniam.
Brunoni famulo, qui se tibi pectore puro
Alius ejusdem ecclesise.
Vivens conjunxit mundanaque gaudia sprevit.
53. Ut servire Joseph domina? contempsit amori,
Vos igitur, fratres, eremitica claustra colentes,
Et fugit amplexus incestos mente virili,
Qiiod nos pro vestrisfacimus, nunc reddito nostris,
Sic contempta jacet, Bruno, tibi gloria munndi.
Siiljtracti leto potiantur quo paradiso.
Amplecti dum te cuperet tibi brachia tendens
S. Stephani Catalmiemis ecclesise (319). Multas mundus opes multos obtendit amores
49.Commisit protoplastus homo, curposteiâproles Tuque fuga lapsus, pompali veste rejecta,
Patris facta luens tendat in interitum ? Amplcctens eremum vestiris sorte beata.
Omnes intereunt, sed non omnes cruciantur. Hunc tantum talem ccelestibus esse sodalem
Mors venit injustis, vita salusque bon>s. Credimus, hunc rogitat fratrum devotio tota,
Hicigitur Bruno, vir sancta^. religionis, Ut Domino pro se dignetur fundere vota :
Mundum contemnens, coelica promei'uit. Pars tamen interior si traxerit ab exteriore

Nos ergo Dominum devota mente precamur, Quid sordis, Deus, hoc pietatis dilue rore.
Ut qui justus erat justificetur adhuc.

Item alius ejusdem.
S. Petri ccenobii de Monte (320). Q 54. Judicis examen venturi Bruno pavescens
Mundanas contempsit opeseremumque petivit(323)
yO.Nos gessit moriens Christus de morte resurgens
Atque suavis ibi fructus emisit odoris,
Spcs in morte Deus, gloria sola Deus.
Ad Christum revocans quos gioria vana fefellit.
Brunoni rcquiem tu confer, Christe, perennem,
Noctedieque Dei prseceplis invigilabat
Gaudia cum sanctis sint sibi pro meritis.
Omnibus exemplar, eremi quos vita decorat.
S. Basoli Cd-Il). quam felici meriti mercedo fruuntur,
Sl.BrunopoIum subeat^quemstieaiia vita venustat, Qui socii turmis coelestibus efficiuntur,
Quod merito fldei gloria crescat ei. Lucis et inveniunt loca, quas sunt nescia pestis,
In quibus a?ternis celebrantur gaudia festis,
,S'. Marise Remensis metropolis. Ad quce suspirans hic dissolvi cupiebat,
o2 Hic Pater eximius fundator religionis Posset ut in Christo sic conregnare beatis 1
Exemplar sese fratribus exhibuit, Denique certamine carne solutus

finito
Dans illis formam spernendi vilia mundi, Optatisque fruens conscendit ad ajthcra liber.
Ccelestis patria>, prtcmia dum scquitur Verum si quid ei lerrcna', sortis [sordis] adha^sit,
Pro cujus culpa non credimus esse gemendum, D Quatenus ad tumulumlcumulum] mcrcedis nil sibi
Quem jam gaudenlcm crcdimus in requie. [desit,
(318 Loci hujus notitiam nuspiaminvenire quivi. nus, c sublato, exslruclum riiisso docont
vivis
(319) Cntahniensis pro Catalaunensis mendose hic Gallia5 Ciiristi in;o aucko Scriiiores tom. 1\, ool.
scriptnm puto civitatisque adeo Catalaunensis ca- 196.
thcdfalem, qua; S. Stephanum protomartyrem, ut i;322) Ilinc collige, Brunonom, ouiu iu
croinum
Gallia} Christiana; aucta:! Scriplores tom. I.X, col. secessit,non Parisiis, sod Bemis, summos inlcr for-
8o8 ct 859 docent, agnoscit patronuni, ecclcsiain tuna; sccunda! favoros fuisso vorsalum. Adi oom-
designari. montarium iiraniiim inim. liii' ol binis sc([q.
(3201 Situm est hoc monaslerium in dioecesi Ca- (323^ Ad Parisicnso dotuiKii, •pii suain ipsomot
talaimcnsi, eratquc jam indc sa^culo undecimo ex- damnatioiiom donunliarit, prodigium hic alludi
slrucluin. Adi Gallia' Clirisliinia' auctfo Scriptores conjicit anonymus Tractatus do S. Briinono, a Car-
toin. IX, col 927. thiisianis hujalibus mocuin (•ommunicati, auolor.
(321) Hoc monastcriuin, (piod iiidioeccsi Rcmensi Vcrum conjo(iura> isti pro astruonda forali hisloria
situm est, a S. Nivardo, Uoinensi aniiicpiscopo, mullum rolioris non inos;o ipscmot faloturis scri-
anno circiter()73, qiieinadniodum ad pi-imum Se- plor. ConsulcCommcntarium prsevium § 21.
pteinbris dicm,quo do illoapud nosactum.ostondi-
; ; ;
S7I S. BRUiNONlS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 572
Pulsonius Doiii precibus, ({uern filncla vercn- A Quemquam de morte valel ad vitam revocare,
[tur, Oreinus Christum, pro nobis in cruce fixum,
Nulla quod inferni lornienta sibi doniinentur. Ca'lesti vita potialur ut hic eremita.
AHus itn-um ejusdem. Scribinms ha^c vobis et idem, petimus, date nobis.
S5. Iste vir Eli« par Baptistuique Johanni, EcclesiseSS. Trinitatis (328).
Hic eremi cuUor fuit et bonitatis amator, 60. Ut petitis, fratres, a nobis, sic faciemus
Hic Abraha». similis piusexstitit atque fidehs; Sed Bruno cum Christo regnat, sicut repulamus,
Iste velut Petrus Domini mandata secutus Quem cruce pra-Iata sectatus hic est eremita,
Omnia contempsit et Christo pauper adhaesit lllecebris mundi conslanti mente repulsis.
Maluil hic Christo pauper, quam vivere mundo
S. Dionysii Remensis i,329).
Dives, sicque Dei plene pra>cepta peregit.
61. Cunctas liquit opes,cunctos simul orbishonores
Sed quia, qute mundi sunt, mors rapit omnia se-
[cum, Pro te, Christe Pater, pro coeli munere pauper
Bruno fatus iler, quorum fuit ante magister (330|
Mundo sublatum junxit coelestibns istum.
Quattuor ut fontes, ex una parte meantes,
Nos vero Domini deposcamus pietatem,
Ut tanto Patri mundani si quid adha?sit -p Quos paradisus habet, mundi per regna fluentes
Pulveris, abstergat Deus illud fons pietatis.
Exundant quos imbuit, ornai,
terras, sic hic
Implet et informat, inflammat, dirigit, armat,
Ad/iuc alius ejusdon.
Cudit et illustrat et adhuc regit, excolit, optat.
55. Quem tenerum docuit mater Remensis aluni-
Syderis instar orat cunctis, quos ipse docebat.
[cum (324),
Inter coeUcolas Christi requiescat in aula.
Propositi tenuisse fidem laitata Brunonem,
Migrantem ad Dominum lacrymis precibusque S. Remigii Francorum apostoli (331 ).
[sakitat. 62.Ne doleatis, oves, Pastoris funere flentes
SS. Martyrum Sergii et Bacchi Amlegavensis (325). Nam non est flendus, fuerat cui vivere Christus
57. Justi vel reprobi manet unica sors moriendi Atque mori lucrum superando daemonis astum,
Et simul ad finem deducit transitus idem ; Hic Pater eximinus, nobis merito venerandus ;
Sedjudex operum sedes discernit eorum •

Nec solum nobis, sed quos sol flammeus urit.
Vir bonus ad requiem transit, peccator ad ignem. Qucm fovet ipse Deus, quem jam retinetparadisus
S. 1'etri canobii pueUarum (326). In requie pacis, cur talem, quaeso, doletis?
58. Vitffi forma pise, totius acerra sophise, _, Raptus enim mundo donatur vivere coelo,
Bruno pater, vita, si transmigravit ah ista, Et vivit vere, studuit quia vivere juste.
Ad Domini nutum liquet illum carne solutum, Conregnare tibi, Deus, annue, qusesumus, ifli
Qui justum merita voluit donare corona ; iEterna requie dans tecum perpetuari.
Quem hcet a^thereis fidaraus inesse choreis,
S. Nicasii Remorum archiepiscopi (332).
Haud tamen obsequii deerunt solacia nostri.
63. Deus, fidelium lumen et animarum, animam
S. Symphoriuni martyris in urbe Remensi (327).
hujus viri catholici ab omni solvat vinculo deli-
59. Si quidlugere de morte juvetque dolere,
ctorum.
Tunc nos tristemur, super hoc quoque Patre
[fleamus; SS. Martyrum Timothei et Apollinaris (333).
Sed quia nec luctus nec clamor ad eetheraductus 64. Hujus Doctoris fuit hsec vis cordis et oris,
(324) Hinc colligimus, S. Brunonem, adhuc ad- Scriptores tom. IX, col. 807.
modum juvenem, litteris operam in civitate Re- (328) Quisnam hic locus sacer designetur, pro
mensi dedisse. Adi Comment. prfevium num. 54. certo determinare non possum.
(325) Monasterium horum sanctorum martyrum (329) Remense hoc monasterium diuante S. Bru-
nomine insi^nitum, quod in civitatis episcopalis nonis a-tatem iuit conditum, uti liquet ex iis quae
Andegavensis suburbio situm est, sa^culo octavo ^ de Christiana; auctse Scriptores tom IX,
illo Gallia^
fuisse constructum, aiunt religiosi illius mcoia;. col. 228, memoria; produiit.
Adi in Gallia Christiana veteri tom. IV, pag. 820, (330) Brunonem exemplo suo efiêcisse ut non-
Sammarlhanos fratres. nulli, quos antea scientias seu sacras seii profanas
(326) Duo olim inurbe Remensi S. Petri nomine docuerat,in eremum sese poeniteuLia! agendaiei'go
distincta exstitere sacrarum viginum monasteria, receperint, non omnino inepte ex hoc funebri ejus
quorum alterum Superius, alterum Inferius nomi- Titulo conjeceris.
nabatur. Postremum ex his (vide Galliai Christianaj (331) In urbeRemensi situm est insigne hoc mo-
auctse Scriptores tom. IX, col. 178), verosimillime nasterium, nec paucorum annorum cursu S. Bru-
cetate S Brunonis jameratabolitum;primum adeo, nonis aitatem prajcessit, Adi Galliae Christianse au-
quod sub flnem sajculi sexti, uti apud dictos Scri- ctse scriptores tom. IX, col 219 et seqq.
ptores tomo eodem, col.270, est videre,fuitexstru- (332) Est et hoc monasterium in urbe Remensi
ctum, quodque modo adhuc superstes est, hic de- situm, ac S. Brunonis ae.tate longe antiquius. Adi
signari conjicio, ne forte quod tamen non puto,pro iterum Gallia? Christianse auctge scriptores tom. IX,
puellari, quod alibi situm sit, coenobio pronuntian- col. 204 et seqq.
dum potius sit. (333) Remis existit coUegiata ecclesia, qua; S.
(327) Saeculo undecimo condito fuit haec ordinis Timothei dicitur. Hkc, ni fallar, hic designatur.
S. Benedicti abbatia. Adi Galliee Christian» auctee
573 ACTA
Ut lolo cunclos superarel In orbe magistros: A Sedpostquam nostra delegit cedere vita,
Sic medilando bonusfuit atquo loqucndo disertus. Vester collega vestrisque locis eremita
Huicse tota dedit sapientia totaque sedit Deposuit curam pojnitus totius honoris,
Hujus in arcanis dives penetralibus bospes. Amplectens curum Christi solius amoris.
Quod dico, novi, mecum quoque Francia novit, Vos igitur, fratres, eremi dcserta colentes,
Et totus novit per climataquattuor orbis. Faliacem mumdum sic jam superasse videntes
Ha!C illum docuit res bujus sperneremundi Egregium Patrem, ne triste faratis obisse,
Et sobim fecit perquirere gaudia coeli. Quem nos regnapoli divina putamiis adisse.
Huic si quid sordis de carnis lege cohiBsit Cumsit coelicola, potuit quid majus babere ?
(Nam cuncti penitus carnali lege gravamur) Dumfuit in terris, baicilli votafuere.
Omnipotens tollat, qui crimina nostra relaxat, Alius ejusdem.
[mpleat atque sibi votum, quod semper amavit. 67. Gaudcns doctorem, quem Francia, Bruno, re-
Or (334).
S, Bartholomcei apostoliin monte [cepit,
Clauderis in terra Calabrinus nunc eremita;
63. Orbis amarescens claudescit pondere mortis,
Et trahit ad speciem bumanse per devia sortis,
Quod clamant omnes, ut tibi sit requies.
*
Margit et exsiHopropriorum qusequo tabcscens. Monialium S. Joannis Baptistw (337).
Unde tumescis.bomo miser, bac ajtate senescens ? 68. Bruno laudaris, tua vita decens renovatur
Fonte Caribdineo mergeris ad ultima fmis, Versibus et scriptis, nec, quanta fuit, memoratur.
Ac cinis in cineres solveris, ut uml)ra hicernis. Ipsepius, simplex, plenus Deitatis amore,
Est labor ejus amor et inextricabiiis error, Impiger et mundus fuit, oinni dignus honore.
Defectu cujus animamcompjectitur borror, Vivitadhuc Bruno, sibi Iraditur a Patre vita.
Postquam nudata fuerit de carcere carnis Clericus ipse fuit, fit monacbus, hinc eremita.
Vel Satanae ducibus, heu ! circumsepta catervis. Nunc jacet exsangue corpus, tamenhoc veneratur.
Quod metuens animosus in lioc discrimine Bruno Vivit adbuc Bruno, cujus flatus gratulatur.
Servitio penetrat eremum cerhiminis uno ;
Ipse fatigatus per tempora necque reatus,
Linquit opes mundique decus, ne gloria poena Nunc sibi concedat Deus, ut semper requiescat,
Fiat in interitum, sed currens nectare vena S. Nicolai de Saltu Fe(/of2i (338).
Dulcescat tluctus animi cordisque tenorem 69. Haud doleatquisquam, morti succumberequem-
In se constringens scelerum constringat amorem [quam,
Per cursus varios operum virtute honorum, '
Cum vivat polius.Qui corporis enecat aestus,
Mortificando caput mortis cum jure malorum. Hic in perpetuum jus mortis vitat acerbum ;
Quapropter meruit consortia Cffilicolarum Et tibi det jugem cum Sanctis, ^Bruno, quietem.
Liber ab boste stygis aut rerum tartarearum,
B. Marise Noniandi (339).
Et sociatur ei per quem reparabitur orbis,
70. Egregius Bruno non est laudandus inuno,
Quam longus meta tam purus denique morbis,
Quidocuit clerum, pater exstitit et monachorum,
Quo requiescat amen misere de morte resurgens
AtqueDeo cbarus per claros splenduit actus.
Nec laidat serpens foeda prurigiac turgens.
Omnibus hic nobis sit semper commcmorandus,
SECTIO m. Ipsius ut staLum capiat Deus immaculatum,
Titulm S. Marue Lauduncnsis (33^). Missis et psalmis societur civibus almis.
06. Bruno decus cleri, decus et prudentia mundi, Alius ejusdem.

Dum fuit in terris, florcbat acumine raentis, 71. Dum vixit Bruno, manuit fecitque monendo,
Duni fuit intornos (336), Ibu-ebat etin documcntis. Ut nobis mundus vilescat, nc pereamus.
Integritas morum cumulum supplevit bonorum; Mundus habet fraudes, istis conjungit et arles.
(334) Cum
S. Bartholoma?.i nomine, quemadmo- vsrgines perseverarunt ad annum usque 1128, quo
dum tom. IX, col.
Galliae Clirist. aucta:; scriptores sanctimonialibus monachos subslituere in coacta
\8\, docent, S.Thcodoricimonasterium, in montc, Atrebati provinciiv Remcnsis synodo fuit docrctum.
veteribus Gallis Or nuncupato, tribus ab urbe Re- Hujus itaque partbcnonis indubio esl Tiliilus sub-
mensi milliarihus situm, annoquc circiter f)00 ex- jcctus, qui, quod etiam liic notaudiim, pcr hunc,
structum, oliructiam vcnerit, dul)itandum non ap- quem includit, vcrsicuIunisequeuLcm, Clcricusipse
paret (piiu liii- iliud designetur. funt, /it monac/ius, hinc cremita, o\niuon\ eoruin,qui
1335) Laudoncnsis scu potius Laudunensis (•allic- S. Brunoiicm, cum mundo valedixit, non rccta in
dralis ecclesia saiictissiiuffi Dei Genitrici siivv.i (>s(,; Carlbiisiiun sece.ssisse astruunt , sullVagatur ,
utvel hinc; spectare ad hanc subjcctum Tituiuin, qucmadinodum Commcnlarii prii-vii num. \IG do-
dubitandum non apparcat. ciii.
(336) Gallos scilicet, aut, si inavis, arcliidiuiccsis (33.S| IIoc coMiobiiim, (|U()d trilms circitcr lcucis
Rcmcnsis, cujus LaiiduiKMisi-; opisco^tatiis sutrraga- ab iirlic, Liiudiiiu)in silva Vedogiii, scu Voegia,
iieus csl, incolas. Sa/t'is uomiiic bicdiclincta, situin est.anno
Vc(/ocii
(337) Intra urbis LauiliiiHMisis ainbituin (adi (lal- circitci- tOSO n;itaics vidctiir fiiissc sortitiim .Vdi
iiam ClirisLianaTu auctaiu toin. !.\, col. ;iS7 cL so(i.). Giiiiiiiin Ciirisl. ;iiict toni l.\, col. (ilOcl sc([.
S. Salabcrga virgo s.-ccuio vii aMJilicaviL |)artliciio- ^;{;!!ii Lo(ii> siiccr, qiii Ikic iiomiiK' liodic
appelle-
ncin, S. Joaniiis lâptisLa' iiominc pcrliuigissiiiuiiu tiir, oliiuve fucrit appellalus, nuspiani a me fuit
lemporis spatium poslea vocatum, in quo sucrce invcntus.
57! BRUNONIS C.MVrHUSIANORUM INSTITUTORIS
Denique incililis incaulo.s vulneral arinis, A S. Marii/^ Blescnsis (3i-2).
Mollilicaliiuc dolos, ulsic perdat malecaulos. 7k Bruno, vir egregia; probitalis,g-cmma sopbifje,
Ncstro Hruuoni nunquani potuit dominari; Cujus lioncstatis sit pra;senscbarlula testis.
Ne doniinctur ei, nudus dcserta petivit, Pacis babet fidem cocli translatus ad a:;dem.
Mansit et in pace, pax ut sibi longa mancrot. Ergo laudcmus Dominum, veneremur, amemus,
Ecdesise Suessionensis. Pcr quciii servoruni decoralur vita suorum.
72. Suessorum mater ecclesia 340) fratribus di- Aliiis cjnsdem.
leclissimis, et Deo cbaris consistentibus in eremo, 75. Usus eras eremo,

liquisli terrea, Bruno,
qua? diciturTurris, conversationem supernam ba- Nec moi's morte tua tonuit penitus tuajura.
bere semper per Cbristum. Piissimi ac Dco dilecti Solvilur in cineres corpus, lit ccelicus ban-es.
Palris, verc venerabilis Brunonis, coi?niio sancto S. Krileffi Blesensis (343).
ac glorioso decessu, dulciter super tali, tantoquc 70. Contrabit oinnis bomo primi discrimina fali,
viro commoti fuimus; Offlcium autem ejus felici Et cuncla; vitium nocet Eva; posteritati.
anima", fulelium moreimpendimus, et ad cjus bea Exercens igitur sludium mors impietatis
lam memoriam anniversarie recolendam diem quo Agg-reditur, solvitque virum tantae probitatis.
carnis carcere egressus est, quomodo a vobis de- B Marix Bernaci{VA).
S.
nuntiatam accepimus sanctamejusresoIutionem,in 77.Doctor doctorum fuit, exemplarque bonoruin
nostra matricula srripsimus, orantes, et deprecan- Noslris temporibus Bruno vir eximius,
tes, ut ejus sanctissimis vestrisque precibus adjuve- Essecjue pcenalis culpaj nil credimusilli,
mur tamvivi quam defuncti. Amen. Ipse Deum nobis conciliet meritis.
SS. Medardi et Sehastiani Suessione (341). S. Crucis Aurelianensis (343).
73. Plebs pia Medardi, regalis et inclyta Sancti, 7(S. Summum Bruno decus et gloria temporis hu-
Flentibus et moestis solamina grata salutis.
Quigemitis functum, functi deponite luctum, Carne jaces, sed parlemanes meliore superstes,
Niljuvatexslinctum deffere, dolere sepultum. Et justi recipis nunc prajmia grata laboris,
Sed potius voto prosint libamina sancta. Praiclaris merito doctoribus associatus.
Haec tribuantur ei, quicunque pericula morlis Vivens in Cbristo nostri, vir sancte, memento
Pertimet, borrescit,pereuntibus omnibus orbis Doctrina?.que tua?,, qua? toto fulget in orbo,
Continuis precibus succurrat, et auxilietur. Chrislo funde preces, mereamur ut esse sequa-
Dum petit et rogitat, pro se quoque quisque la- [ces,
Q
[borat. Quique Deum pro te fralerno more rogamus,
Cum Moyses orat, superat plebs Israelita, Bruno, tuis semper precibus, vir sancte, juvemur.
Dum cessatvotis, cadit illico, vincit et hostis. Vos quoque, sanctissimi fratres, qui tantum ac
Nos simul oremus, nec cesset spiritus ullus. taiem palronum ad caelos prêmistis, omni bu-
Vota juvant bominem, dum vivit et exit adboram. manfe compassionis dolore postposito, gaudete et
Qu£P. perimit vitam, tulit improba mors cremitain, exsultate in Domino, dignosque tanto Patre vos
QufE nocet et Isdit justum, satis impia kpdit. fuissemoribus ostendite,ut, ipso pro nobisinlerce-
Hffic tam crudelis necat insatiata Caribdis, dente, dignetur vobis Dominus, si non scientia pa-
Quos vovet omniparens nullum miseiata dolores, rem, bonesta salLem vila consimilem Patrem provi-
Salvetabbac bominem, qui pertulitin cruce mor- dere. Valete.
[tem, Abhatis. S.Joannis Suessionensis coenobii (346).
Et vitam Iribuat, quam non Proserpina rumpat. 79. Dileclis in Cbristo et Deo dignis fratribus,
(340) Id ecclesia catbedralis. Quam porro

est recensetur prope Blesas, quse urbs, antequam
vocabulum Matricula, in bocTituIo occurrens,signi- ei annoI697 episcopalis catbedra concederetur, in
ficationem in co babeat, in Adnotato, quod sectioni J) dio si Carnotensi sita erat, insignitus S. Carilefi
primajad notam 256 subnexui,exposituminvenies. seu Krilefli iiomine Prioratus buncadeo hic desi- ;
(341) Dubitandum non

est quin bic insigne designari conjicio.
gnetur Medardiccenobium, in urbe Suessionensi
S. (344) Gallia? Chri.stianaeaucta?Scriptores tom. XI,
saiculo VII fundatum, de quo Galliee Cbristianae col.830,inter ecclesia?Lexoviensismunasteriarecen-
auctffi Scriptores tom IX, col. 405 ct seqq sent unum, quodsceculo xi inhonoremsanctissimae
(342)Eamdem banc inscriptionem prsefertTituIus Dei Genilricis fuisse exstructum docent, quodque
decimus septimus quare existimo Biescnsembanc
;
cumBernaicum vocent., ipsum indubie est, quod
(dide notam 283) canonicorum regularium S.Augu- unius duntaxat litterula? mulatione Bernacum hic
stini abbaliam S. Brunoni parentasê tribusTitulis appellatur.
diversis, nimirum pra?fato xviietduobus bic subje- (345) Catbedralis Aurelianensis ecclesia, uti e
ctis, quos ambos posteriores sequentemque ab isto Gallia Cbristianaauclatom VIiI,coI.I409,inteIIigo,
priori disjunxerint, qui Titulos Sancti funebres S. Cruci est dicata: ut istbaec indubie bic desi-
edendos curarunt: adeo, quod supramonui,verum gnetur.
est, id bosce eo ordine non fecisse, quo Tituli isti (346) Indubie bic designatur monasterium, in
rotulo funebri, epistelam encyclicam, morlis S.Bru- monte seu colle, urbi Suessionensi contiguo,situm
nonis nuntiam, complectenti fuere inscripli. quod modo S. Joannesin vincis nuncupatur, quod-
(343) In generali benificiorum dicecesis Carno- que sa^culo xi fuil fundatum. Adi Gallia? Christianae
tensisCatalogo, Parisiis anno 1648 excuso, pag. aucta? Scriptores tom.IX, col.456; de Petroautem,
K77 ACTA 578
Calabri8crevciendiseremitis,in monastcriosancta; A Prodcrit Ecclesite fidei vestigia nosse.

Dei Genitricis semper virg-inis Maria? Deofamulaa- Quidam frater de praefata Ecclesia, Gauherius no-
Johannis Suessionensis canoni-
tibus, Pclrus sancti mine, sanctee recordationis viro, quem multum
corum regularium liumiJisabbas, totaque fratrum diligebatetsolum nostristemporibus mundo renun-
cum eo degens et Deo serviens congreg-alio, bene tiasse, praidicabat, tricesimum faciet et quandiu
inccepisse, meliuspersevera, feliciterconsummare. vixerit, inter famihares suos in memoria diligenter
Audito beato line sancti Patris vestri ct magistri habebit.
mei Brunonis, a cujus ore sanse doctrina; fluenta S. Luciani Belvagorum apostoli (3ol).
plerumque haurire contigit, et, si opere non com- 82. Dux eremitarum, lux corruit ecciesiarum,
plevi, de absenlia vehementer tiistamur, carnales Hunceremusplorat, quem quisque fidelishonorat.
evasisse angustiaset requiem adeptumesse et cum Est etenim dignus, quoniam fuit ipse benignus.
Deo vivere, prout conjecturam demundicia etper- Num nuindum sprevit mundanaque cuncta reh-
fectione transactfe vitae, nobis satis nota-, facere
[quit,
possumus, veliementius congaudeinus. Ejus ergo Exercens vitam de se faciens eremitam.
memoriam tum quia magister nosterfuit, tum quia Verusin setheris eremita sit ipse choreis.
precibusejus etvestrisconfidimus,tanto apudDeum B Vivens cum nostris hic fratribus attitulatis (355
efficacioribus, quanto sanctioribusjiocmodohabi- S. Fusciani de Sylva (353).
turos,promittimustriginta diebus missasei Vigilias 83. Bruno, vir excellens, probus et vitiosa repel-
pro remedio ejusvestrorumque fratrum defuncto- [lens.
rum celebrantes. In Jibro auteni, ubi nominafra- Discipulus Christi, vita testante, fuisti,
trum defunctorum scripta sunt, nomen ejuo coa- Vita, quies, sine nocle dies, reparatio mira,
scrimus, auniversarium depositionis ejus diem Ipso dante tibi, pateant ad gaudia vera.
dcbita veneratione, Deo volente, eelebrabimus, et S. PetriCorheice{2'6i).
omnium bencficiorum quee apud nos fiunt et in 84. Divitias Bruno mundanas postposuisti,
locis quae ad nos pertinent, eum participem desi- Exemploque tuo postponendas docuisti,
deramus et vos participes suscipimus. Et loca deserti pro Rege pcdi coluisti,
S Symphoriani martyris Brlvitccnîs 1-7). {'.] Dulcibus alloqiiiis iiuiltorum corda rigasti,
80. Abbatem sanctum narrant huiic sciipla riiisse, Talibus exteini)!!) liuiisexstas imitator
Commissumque gregem virtutis itcr doiuissc,* Sanctorum Patruin, qui doctrinis viguerunl,
Ergo si vixit rotulus (548) testatur ut istc, (
insidias hustis per lempora multa
Illic
Te sibi perpctuam requiem petimus dare, Chrisle. Passus niansisti, cujus fraudcs supcrasti.
S. Quintini Belvacensis (349). Nunc taraen in Christo complesti fine beato
81. Humiliscongregatiosancti Quintini Belvacen- Mortalis vita; cursus, et gaudia vit«
sis, sperans, patrocinio reverendi Patris sui Bruno- Pcrpelua? defunctus habes, hac est tua mcrces.
nis apud Derm se adjuvari, obedienter ei tricesi- S. Quinteni Vermandensis (355).
mum (350) ascribitet cum fratribus suismemoriam 85. Dum moritur Bruno, moritur, qiiod Iraxit ab
ipsius vestrumquc omnium amodo tenebit. [uno,
Raptus ab hac vita Christum siliens ercmita, Stat meritum cujus, quia vivit spiritus cjus.
Ne mala mutarent sanctam prssenlia vitam, Vita beatorum, spes atqiie corona piorum,
Quidquid proposuit vivens, moriendo probavil, Ipsum sydereis socict siiper astra choreis.
monasterii illius abltate, cujus subjectus Titulus cst, (352) Hinc colligenduin puto Titulo huic fuissc
videsis Commcntarium pra^vium num. 97 et binis ascriptos nonnullos vita functos, pro quibus a
seqq. Notandum porro exsubnexissectioni sccundie religiosis Turritana^ eremi incolis orari postulariut
Adnotatisad notam 298, nec huncTitulum,duos pro- |N luonasterii S Luciani monachi.
ximeantccedentes et73 eo ordiae, quo hic poaua-
^ 353) Hic indiibic dcsigiuiliir dioecesis Ambianeu-
tur, rotulo funebri fuisse inscriptos. sis moaastcriuia, (juod a Callia' Christianai auclai
(347) Hoc monasterium in coile, urbi Bellova- Scriptoribus tom. X, col. 1302, S. Fusciunus in
censi imminente, sa'Culo xi initium arcepit, ut nemore vocatur, quodque uti ex iis, qua' ibidem in
GallicE Christianai aucta? Scriptores tom.IX,col. 807, litteras mittunt, manifcslum cst S. Bruaonis a'tate
doccnt. loagc cst antiquius.
(348) Pro vocis hujus significationc adi Comnicn- (35i) De hoc monastcrio, quod sa'Culo seplimo
tarium prawiumnum. 2i. ((iiJitiior ab urbe Anil)iancnsi lcucis pia-cipua cjus
(349) Hoc moaastcrium iii saiicti marlyris Qiiia- basilica SS. Pclro ct Paiilo dcdicata, tiiit cxsiru-
tini honorem ct mcmoriam haud luiigc a aiuiiiibus ctuia. Vidcsis deauo (ialliam Clirislianam auctam
Bellovaciaaao 10ti7 fuit exstructiiiii. Ila(iallia Chri- toin. X, col. I2ti3.
stiana aucta tom, IX, col. 81 S. Hoc monastcrium, ([iiod ctiam
l355) Quinfmus .s'.
(3;)0) Vocabuli liiijiis sigailicarioiicia ia adiio- ile MoHle mn\c\\\yA\.\n\ primoab urbcPcroaa lapide
tatis, scctioii pi-iia.i" siiliiicxis, ad iiol; ,m 'W)
i ip- iii pago Vcromaaucnsi diii'ccsi({iic .Noviomensi
peditavi. silum est, stctitquc, qucmadmodum cx iis, (puode
(351 Sa'ci loscxto riiillioc moiiaslcri co GaUiicClirisliiui.-.-aucla' Scriptorcs lom. 1\, col.
a, Bcllovaco| jissiliiis cxsl 1'iicliiiii.Adi iliM |(li»I ct ([iiiiiqiicscipi mcmoriiat. sliiliicinlum iipjia-
Christiuaam auclina loiii. I.\,c()l. 778. rct aatc sa^culum uiidccimtim.

. ;;
.
S. imUNONIS CARTHUSIAiNORUM INSTITUTORIS m

S. Pcfri Lohiinpiiiis crcksi;v {3;)(3). A abbas, aniiiur inclyli et famosi magistri Brunonis
S(). Mortuus hic vivit,quia, sprelisoiniiibus, ivit Iu'ocibus, li(;(3t exiguis, .'oternam ab jfiterno et pio
Cum cruoc post Cliristum, dumnuindum linquoret Salvalorc requiem imi)loro et dicjn abitus ipsius
[isluni Brunonis in Calendario notavi.
Hic iiullum Ursit, Domino quiu scmpcr adliiosit.
Cwnohii Murccmensis {^(')2'
Hinc vitans poenas sedes sortitur amoenas,
91. Excessit tandem, defunclo corpore pridcm,
Ad (juas Altitonans, justis pia proemia donans, Excedens animo famosus carmine Bruno,
Ad convivondum nolns donct veniendum. Qiii tulit exilium vivens in corpore mundum.
S. Fursei Peronse (3b7). Hinc se siibmodit, eremila boniislativavit
87. Hic vir virtutis, virtutibus inde secutis, Sed bene sic latitat, cperum dum luce coruscat.
Per merili lloremcapiat sine (ine decorem. Delectatur ibi cernendai spe Deitatis,
Ipse Deus, quo quai-quc reguntur ct omnia con- Qua nunc perpctuo coelis fruitur penetratis.
[slant,
Bruno, tuo donet gaudia spiriUii, S Ainundi Elnonensis ecclesise (363).
TeiTa licet lua membra tegat carnalia vilis,

92. Hic, quia dum vixit, mentis consedit in arce,
Spiritus in coeli transeat alta tuus. g Huic quoque displicuit, quidquid fitda;monis artc.
Post mortem carnis coilesti conditur urbe,
Bruno pius pastor, vitam ducens eremilac,
Attribuente Deo, mereatur gaudia vita^.
Sedes pro meritis datur buic, qua", digna sopbia:',
Cui vivens studuit non fioto cordis amore.

B. Marise Alrenensis ecclesise (3o8).
Hinc pro mortc Patris luotus omittat ovile,
88. Sancte Bruno, venerande Pater, veneranda
Orbatumquamvis sit muita? lucisbonore.
[propago,
Gaudeat at merito, sicut gaudet Pater ipse.
Ca?Iica jussa tencns, vivasccelestis imago.
Quod facimus vestris eadem nostris facitote.
S. Petri Dacurtensis ecclesiae (359).
S. Pctri Islensis ecclesiri (36 i).
89. Declinare mori nescit sapienlia mundi,
93. Vera fides Christi laxatpeccamina mundi,
Nec rem cum voce declinat sexus uterque.
Cujus facta caro ligno crucis hostia Patri.
Ast ego, ni fallar, Bruno declinat utrumque.
Quod qui corde bone credens votis imitatur,
Sed ruit in Libra (^360', merito quiasorsfuit wqua.
Ipsius vita; consortia la^ta mcretur
Pura fuit vita, sapiens fuit liic eremita. ;
Cujus Bruno pater concivis ut efflciatur,

Appensus libro3 discrimen nesciat irae.
Judicis ad thronum devotio digna feratur
Notificanms igitur vobis,fratrescbarissimi, prout G ;
Prosit defunctis oratio mutua nostris.

nos liuic Ecclesiee catbolicaj filio tricen-
flagilastis,
narium et anniversarium diem et in catalogofra- S. Marise Mecinensis ecclesise (365)
trum nostrorum inscriptione devote conscripsisse. 94. Commemorande Pater BrunoChristi pia Mater
S. Salvatores Aquiciensis coenobii (36t).

Dignetur Natum pro nobis in cruce passum
90. Ego Aimericus, bujus pra^titubati coenoliii Poscere, ccelestis donet tibi proemia regni
Quo tecum fratres nostri sint atque sorores.
(3b6) Cella? Lebunensis meminerunt Calliai Cbri-

stianaâucta! Scriptores tom, III, col. 411, oredibi- (301) Dubilandum non apparat, quin monasle-
leque ostex iis qua; ibidemscribunt, eam jain iiidc rium, ad quod subjeotusTitulus spectat, illudipsum
ante S. Brunonis «tatem exstitisse. sit, quod apud Galliw Christianse auctae Scriptores
(357) Erchinoaldus, Clodovei II major-donuis, S. tom. 111, ool. 40(S Aquioentinum seu Aquicinctense
Fursco, patria Scoto, monachisque ejus sa?cuIo vn aut etiam Aquiciiwnse S. Salvatoris monusterium
juxta castrum suum Peronense exstruxit monasle- nominatur, quodque s«cuIo undecimo exstructum,
rium, monachisque in hoc jam indc a s;iMiili)nono adSoarpim fiuvium sccundo ab urbeDuaco milliai-i
canonicorum collegium hodieqin; Mipcislcs, qiiod situm esL.
proinde liacinscriptione designari pulo, successit. rv
(362) Designari hic autumo ordinis S Benedicti
Adi GalliamChristianam auctamLom. IX, col. 1035 monasterium, quod a Gallise Christiana; auctie
et seq, scriptoribustoni.III, col. 393,MarchianenseappeIla-
(358) Neclocumsacrum,hoc nomine insignitum, tur, sfficuloque septimo fuit exstructum.
invenire uspiam quivi, ut mendose expressum id ab urde Tornaco leuois aii
(363) Tribus circiter
hic essc putem. est hocordinis S. r-.i;odioti
Elnonem fiuvium silum
(359 In dioeoesi Camerace.isi (adi Galla? Cliri- moiiasterium,abipsometS.Amandos»culo septimo
stiaiuT. auclfe Scriptores tom. III, col. \\i) ad Scal-
exstruotum. Consule Gallife Cbristianse auctae Scri-
dimfiuviiimhaudproculaboppido S, Quinlinisituin
ptorcs tom. III, col. 254.
est monaslerium,quod in divisionemonasteriorum
regni Lotharii, anno 870 inter Ludovicum et Caro- (36 i) Cum Insulensisin Flandriacivitas/.s/a? etiam
lum Francorum reges facta, memoratur, quodque niincupata reperiatur, habeatque insignem colle-
ab aliis quidem Hunnoourtum, abaliis vero aliler, gialam eoclesiam, S. Pclro sacram, eam hic desi-
magna tanien in hocnominemutatione haud facta, gnari indubitatum apparet.
appcllatur. Non aliud, quam boc monasterium, in (365) Ilaud dubie hic designalur ordinis S.Beiu^-
hac subjcoti inscriptionedesignari puto.
Titiili uictinobiiium virginum abbatia, qua.'ab aliisMessi-
(360) Sanclus scilioet sexta Ootobris die seu eo nonîs, ab aliis Misseniacensis vooatur, sseculoque
tempore quo sol Zodiaci signum, Librip, nomine undecimosecundoaburbe Iprensilapidc fuitexstru-
distinotum, molu j»roprio perouriil, ad siiperos cLa. Adi Galliam Christianam auctam tom. V, col.
migravil. 341.
. !
m ACTA 882
S. Marise Fonnosellensis eccksix (366). A Cunctorum cladem truUna qufc librat eadem.
9o. Frustra conquerimur justus si morte sopilur. Sicut privato, sic parcit nobilitato,
Omnibus una via proveniens varia Angustosque lares vacuat, sicut populares.
Tristia damnatis, dat gaudia plena beatis. Namjuvenis, flores, decus, et decor,resethonores
Ergo beatus erit qui bene transierit. Preeter divina sunt omnia sub Libitina.
Feliv bic Bruno, cui consonat ore sub uno Hunc obiisse Virum, non ergo sit boc tibi mirum.
Laus modulatapiis, comptaque tot studiis. Sed qualis fuerit, si forte rudis mihi quaerit,
Nosque precamur ei lumen lucere diei, Solvat et evolvat cartbam (37I]rursusque revolvat.
Qui non temporibus cocidit aut vicibus.
B. Marise Pictavis (372).
Vos quoque pro noslris oretis commemoratis,
99. Vivis et in coelis gaudes, eremita fidelis,
Sic sic concludo breviter, celeberrime Bruno,
Quem fehx esse sequitur, fugit omne necesse.
Cui famulabaris, Cbristo sine flne fruaris.
Patrem sanctum, pro quo scelus est dare plan-
S. Donatiani Brugensis ecclesiee (367).
[ctum,
96. Hic cuitor veri, dum vixit, gloria cleri, Cujus gaudere nequit ulla lues abolere ;
Carne resolutus babeat nunc gaudia tutus. Vivere cui Deus est, cui lux, cui vera salus est
Quse petitis vestris, fratres, impendite nostris B Euge, Dei verna frueris mercede superna.
Et qui lector ades, dic Sit ei requies. Accipis inventum modico sudore talentum,
S. Nicolai Meltensis ecclesix (368). Quod prudens Domino solvisti fcenore bino.
97. Mors breve nomen babet, sed nomine dura sub Pro meritis tantis tibi clamant verba Tonantis
[ipso Utere, serve bone, mecum summa regione.
Sors latet, et sors, quee non biêve jus liabeat.
5. Hilarii Pictavis (373).
Calcat opes et sceptra quatit, catbedrasque supi- 100 Brunonis vitae seriem spectent eremitoe,
[nat, Mundum florentem, mundanos decipientem
Nemoquc novitubi, quandovel undcvenit. Qui dum conspiceret, sed mundi labe careret,
Sensus, bonor, meritum, species, vis, rcs, genus, Dum sibi vilescit, dum foetida gaudia nescit,
[cctas, Inbairens Christo seclo discessit ab isto.
Omnia vanescunt mortis in articulo.
Hac caruit vitaBruno, felix eremita,
HaiC cum cuncta forent tibi, Brimo (369), pridie
Est Dominum nactus, cum dictis consonet actus.
[Nonas
Octobris tamen es mortuus ipse modo. Non igitur llemus quem sic migrasse videmus.
Magne Pater, qui cuncla potes, cui competit uni G Alius ejusdem.
Interiora viri cernere funditus, et 101 Hoc dum vixisti mundo, vestigiaChristi
Parcere peccatis, dare post obitum mcdicinam, Pluribus exutus Bruno, secutus
vitiis, es,
;
Parce viro tanti, sisque medela sibi. Ergo tibi Christus prajstabat regna polorum,
SECTIO IV. In quibus exultat IcEtissima turba bonorum.

Titulus S. Petri Pictavis (370). S. Radegundis Pictavis (374).
98. Sunt durae sortis nigrae spectacula mortis. 102. Rex immense Deus, qui verbo cuncta creasti,
Uliius exors et fortunte libera mors cst, Qui sanctis requiem coelestia regna parasLi,
(366) Hoc monasterium, quod non propc Furnas, rum una, qua; collegiata est, et jam inde a sauuilo
ut Gallia" Cbrisliaiur aurt;i' Srriphuvs tom. V, col. dccimo Muria Major appellalur; hanc
exsLitit, S.
331, tradunt, scd iiropc ijiras siliini csl, aiiiio 1(168 iuiLem hic per S. Mariam, solitarie positam anto-
fuil fuiidiiLum, ut iiilcin iliidciii (li)ccnl. nonuisticeque acccptam, dcsignari autumo.
(367) IIjcc ccclcsia, qufc cathcdralis modo csl, (373) Cum duai sint,quemadmodum a[uid nosad
S. Brmioiiis ;claLc cnllcgiata duntaxat crat. diem 13 Januarii, quo dc S. Hilario, Pictavensi
^368) Cum u(!c t(;mplum,nec monasterium^quod episcopo, egimus, videre licet, in urbc Pictavensi
-p.
MelLense vocetur sanctoque Nicolao dedicatum sit, ecclesia^, S. Brunone antiquiores, quarum altera
inveniam,quisnam hic designclur iocus sacer, dcfl- S. Hilurius de Cella seu Minor, altcra .S'. ilarius H
nirc non possum. Major seu 31agnus nuncupatur, dubitari imn imme-
(3()9} l)igiiil;ilil>iis, opihus ;u' gcncre pra^stitisse rito posse videtar, utrius sit Titulussubjectus. Atta-
Bruno noii (dtsciirre liic IradiLur (lUiire tam hinc,
;
men, cum pev S. Hilarium, solitarie seu absque
([iiam ex iis, qu;i' Cummentarii pra-vii 5^ 2 in me- addito, utihic tit, posituni,pei' anLoiiomasiam, iion
dium adduxi, nobili eum stemniato orlum esse, Miiior, sed Major S. Hilarii ccc!csi;i iiitclligciula
pro ccrto debet habcri. vidcatur, pro hac potiusquam pro illa |>ronunti;iie
(370)Cum S. Pctro apostolo nuricupata sit, quaj
sa'culo quarlo S. Hilarium habiiiL (^piscopum, ca- (37 i) SiincLa Radegundis regiiiii, Ai^ (|ii;i ;i|uic| nos
Ihedralis Piclavcnsis ccclesia, liiiic induhic aLlri- ad 13 AugusLi diem actum, post lacluiii cum Clola-
bucndus csL TiLuliis subjccLiis. rio, Fraucorum rego, marito suo, divortiiim, sese
(371)H()liiliim scilic(^L fiiiichriiiii, (piicL ('iiislolam Pictavium rccepil, hacque in urbc, uli ibidem do-
encyclicam, oImLus S. Ih-iinonis iiiiiiLiam, cL Tilii- ciiimus, (litasccclcsias, altcram viris, altiuvun sacris
los plurcs funebrcs scu d;itiis iid Iuuk; res[)onsorias, virgiiiiliiis, coudidil. Prostcrior im;i cum ;idjuncto
^'. Cruris uomiiic ho(Iic([iic (iccoraliir;
in quibus non pauca d(! S;nicto mcmoraiiLiir, com- p;irlliciu)iic
plectitur. •(), cui .S. J/'//vV/- nomcii iiiditiim iniliofuit,
(372) Pliircs siiiiL iii urlic l»icL;ivcnsi ccclcsi.T, )slca N /{rgin.v siukS. I{a<lt'</iuiili\ Basihra, ulicGal-
sanclissimw DciGcuitricis nomiua! insignita-, qualia' Chribtianai auctcC scripLurum lom.H, col. 1299,
;
•583 S. BRUNONIS CAKTnUSIANORUM INSTITUTORIS 5)84
Quiqiic tuos ducis ad coelica fâudia lucis, A Ut fcrtur Calabris nunc Rruno sepulLus in agris,
Fac huiic gaudere cum sanclis scdcpolorum, Ilac functus vita, sub lemporibus stabiiita,
Qua gaudet verc coetus sinc line bonorum. Transcat ad vitam sine temporil)Us stabilitam.
B. Marise ac S. Cypriani martyris (37;>). Aliiis ejusdon.
103. Omnis imago boni sis cleniens, Chrislo, Bru- 108.Bruno consurgal Regi, cui criniina purgat,
[noni ;
Sanctorum Christo, cui nmndo vixit in islo.
undc Libi placuil. Excessit vita rnonachus, sapicns cremila,
Hic eremiLa fuit,
Qua; posl obhtus cupiens lioc viscrc lilLus, Ilinc clcrus tristis monoatur vcrsibus istis
Te non per specicm, sed vidct ad faciem. Pra^mia donantcm Dominum rogitare lonantem,
S. Joannis evangelistx Pictavis (37G). Ut det ei rcquiem, plebs pia dicat Amen.
104. Gallia, festivas postponens
carminis odas, 5 Marix Pari.siormn (380).
Nunclugubres cantus et moesLos excipe plancLus; 109. vos mundani, qui re gaudcLis inani,
Namque tuus doctor, quondam per ccelica ductor, Spernite culturam carnis subito periLuram.
Bruno pius moritur, flos fcni subtumulatur. Corpus enim vaslum, varia pinguedine pasLuni,
Hinc est quod doleas, sed vivit, pone qucrelas, Quo magis impletu, putidum magis officicLur.
Vcrc pro meriLis justis sonalur [sociatusj in astris, B Cur impinguaLur caro, qua vcrmis satiatur ?
Cum quo sint nobis, tibi nec non gaudia lucis. Cur adco cupimus bona, quoe relinere nequimus ?
S. Petri Virsionensis ccenobii (377). Quos male seducit mundus per devia ducit,
monachis sit pax per sfficula cunclis. EL sectatores carnisfaUil per honorcs,
lOo. Turrinis
percosmum tendere fulvos Blandaque pra^LcndiL, dum nobis rcLia tendit.
Dum Phoebusradios,
Est et in hoc mundo mundanis sollicitudo,
Incipcret, bajulus vcster, pro funerc
Palris
quem mors inimica pereniiL, Pui-naque lucraLur poenam, carobis cruciatur
Dcflens, huc veniL,
Qui lucra scctantur, subita nece prajcipitantur
Cujus nos pro anima celebravimusordine vola,
Ecclesiffi sancta; cognoscitur esse, EL subeunL antrum carnes animajque barathrum.
Ut mos
animam Christo commissimus almam.
Ipsiusque
Ha?c satis attente pertractans Bruno repentc,
magistrorum decus, informatio morum,
Nam donec vixit, Domino servire cupivit, Illc
Moribus instructus, divino luminc fultus, Remigium turba^ Remensis, major in urbe,
Fratribus aLque Deo mansit dilectus in a^vo.

Mundum despcxit, itcr ad coelestia flexit,
S. Martini pleni pedis (378). Viiibus indutus pannis te, ChrisLe, secuLus.
virtutum precumvc Huic igitur pateant populoque
106. Quoniam nuUus suarum
cceli fldcli,
^ Cum quo Bruno, semper sociaLur.
rcmi^ê bnius exitialis vit« naufragium
incvitabile laeLatur
quoquomodo potest evadere, ccelesLisque immar- S. Petri Resbacensis (,381).
cessibileproemium obtinere quod catholicam de-;

1 lO.Temporibus nostris, flnis dum proximat orbis,
cet religionem, fratres,

exposcitis. Ut igitur, ejus Exstitit in mundo proximus iste Deo
vestrisque precibus nostrorum
rubigine criminum Nam dives fueraL, mores sapienter agebat,
PaLris diem ConLempsit cuncta, post pauper et csL eremita
saluberrima decocta, purgcmur, vesLri
FacLuspro Domino, qui soius rcgnatin aito.
recoiemus anniversariam.
IsLe viam carnistenuit per saecula felix
S. Maxirnini Miciacensis c(r.nohii{;.iVd). :
clarissimus atque sopiiista, Sit pieLaLe Dei, qui ssecula morte redemit.
i07. DocLus psalmista,
[i. e. phflosophus. S. Pelri Lalunacensis (382).
quem mire sua debcret sepelire, iH. Arbore dc quadam fruclum gustaveraL Adam,
Gallia
proinde ecclesia, Christianfp aucta:>. scriptores tom. II, col. 186.

disco fuit nuncupaLa; ut isthcr^c
collegiata esL, verosimiUime, ne dicam, mdu-
(37'.!) Aurelianensiscoenobium. quocl
lU)ci!J(rces s
qua^.
^ partini a .Micianoagru, inquo fuiL exsLrucLum, par-
bie liic designetur. . , . . ,
^ tim a S. Mdximino, secundo suo abbate, ad diem
,
acsi-nari veLcrem ac
(37o) Certum apparet hic
Pippuio Aquita- lo Decembrife, quo colitur, in opus noslruin infe-
nobilem S. Cypriani abbatiaii!,u
(adi Callife Chri3tiana>, aucta; rendo, ita vocatur, sa-culo sexLo ineunte initium
nia; re-e anno 828
in suburbio Piclavcnsi accepiL. AdiGalliamChristianam auctam Lom.VIII,
scriplores tom H, col. 1230)
est, non tantum vi- col 1526 et seq.
exstructam, qua; varias passa
muLal.ones. (380) Sub nomine beatissimai Virginis MciriU! de-
cissiLudines, sed cL nominis
quod ordinis S. Bene dicaLa esL cathedralis Parisien.sis ecclesia; quare
(376) Hoc monastenum,
in urbe Pictavensi sub titnlo S. .Johan- lianc, qua; jam inde a primis regum Francia?. tem-
dicli est
sa>culo xi fuit extructum. Adi ite- poribus initium accepit, hic designari verosimilli-
nis evangelista
auctai scriptores tum. II, niuni arbitror.
rum Gallia; Christianae
(381) Hujusmona.sterii, a S. Audoeno, Rothoma-
col 1263 et seq. .
situm est hoc creno- gensi archiepiscopo,in dioecesi Meldensi sa^culo se-
(377) In dioecesi Bituricensi
exslru- ptimo exstructi, notitiaminveniesapudGalliceChri-
biumdiuque ante S. Brunonis a-tatcm fuit
fllo Gafli* Clnnstia- sLianae aucLsscripLores Lom. VIII, col. 1679 et seq.,
ctum uti liquet ex iis quffi de
tom.II, col.133, et tribusseqq. uti ctiam apud nos tom. IV Augusti, quo de S. Au-
na; aucta; scriptores
doeno cactum, pag. 812 ad lit. in in Adnotatis.
memorise produnt, ,..,,!•
Augustini abbatia, qua? in (382) Pro Latunacensis liic subsLiLuendum puLo
(378) Ha-x ordiuis S.
ab Avarico leucis sfla Latiniacensis ; ut designeLur LaLiniacense dioecesis
dioiccsi Biluricensi duabus
1080 fuit fundata. Ita Gallia; Parisiensis monasterium, inpago Briegio ad flumi-
est anno circiler
.
ACTA \m
Arbore post de qua sors imminet omnibus aequa. A Sed quia missarum lacrymis suffragia prcestant
Si non peccasset, genus humanum recreasset. Atque preces hominem justa? super ajthera gestant
Sed quia peccavit, morti mala cuncta paravit. Hymnis et Psalmis, praecibus grex ergo fidelis
Ergo dolor, luclus, lacrymarum fundite fluctus, Christi poscat opem, missis omnino querehs,
Quod mors sic mordet, ssevit, ruit, omnia sorbet. Ut faciat coelis animam residereBrunonis,
Hac ruitomnis homo pro gustato male pomo. Ne populetur ovem, conservet ab ore praedonis.
Hic valet et vivit mox torra^ membra reponit S. Gervasii ejusdem loci(3So).
Sic caro tlos feni, fitfenum gloria raundi, 114. Gallia multorum mater, nutrixque virorum,
Dum juvenum tlores marcescunt atque decores. Isti quando pares eshabitura mares ?
Cum parvo magnus,cum justo transit iniquus. Islo tuiis quondani docLrinue prajbuit undam
Hoc probat omnis homo, sed, homo quod compro- Gentibus et cleris heu bona fama peris!
:
|bat omnis, Francigena? gentis nilconfert littera, sentis,

Intulit ipse pater,sedquodpater inlulit ipse, Hocobeunte quidem, nunc habes inde fidem.
Expulit ipse Deus, sed quod Deus expulit ipse, Istiusfossa Calaber tumulus tegit ossa.
Nobiie fecit opus, sed opus, quod nobile fecit, Vivere praestet ei gratia magna Dei.
Sentit origo sequens; sed etlioc, quod sentit origo, B S. Ilarias Tornacensis (386).
Sensit et hic Bruno quoniam Bruno sentit et iste,
: li;J.QuemgenuisseColonia,FranciovuItaIuisse(387).
Vivit in seternum, non ergo flcamus ob ipsum. Gloria Bruno pater, genti communis utrique,
Si qua tamen gessit, Domino quae non placuere, Ascensu facili sociatur ac agmina cceli,
Os, mens, lingua Deum non deneget ista rogare Quorunjcivis erat, etiam dum vita manebat.
Theos, alpha boni, da coelica regna Brunoni. Non tamen hinc frustra comes est oratio justa.
S. Petri Neocmtrensis (383). Conferat hoc Dominus, meritis quod defuit ejus.
112. Hac vixit vita dum felix hic eremita, S. Petri Blandinensis ccenobii {"iSS).
Dictus Bruno bonus, noster f>er cunctapatronus, comniune mori, morsnulli parcit honori.
116. Est
Quo vexit pago, vivens permansit imago Mors est vita piis, poena diurna malis.
Verpe. justitiffi, doctrinse, philosophifE, Ibimus absque mora, sed qua nescimus in hora,
Exemplum cunctis qui dans ratione potitis Est quia vita brevis, fluxa, caduca, levis.
Struxit structuram, quam novit non ruituram Ecce, satis scimus, quod nonevadere quimus,
^theream sedem, per saecula cuncta manentem Etquis erit finis, vermis et indecinis.
In summis ccelis, ubi gaudet Bruno fidelis, p Dum vixit, vita nituit satis hic Eremita,
Cujus mirantes vitam ; mores imitantes Mortuus ipse tamen pace quiescat amen. :
Omnes oremus prece, qualicunque valemus, S. Leodegarii martyris (389).

Hic ut tam dignus, tam verax tamquebenignus 117. Poscitis auxilium, prcEbeat quod Christus in
Pro nobis toto fundens oraculavoto, [tevum,
Quo gaudet leetus, ca?Iesti culmine fretus Brunoni petimus migranti corpore Summus
Nos congaudere faciat secumque manere Quatenus optali concedat muneraregni.
S. Trinitatis Faleciie {"i^^) S. Bavonis in Gandavo (390).
demorte dolendum,
113. Tanti doctoris fuerat 118. In verbis quanquam nobis sit magna facultas,
Omnibusatquebonisnoctesqucdiesquegemendum, Non pro possetamen, sit prodere verba voluntas,
Si possent luctus hominem revocare sepultum, Sed flentes brevitcr dicamus Summe magister, :
Et lacrymse fructus facerent, non plagere stultum, Brunoni charo tibi Rex, in carne fideli,
nis Matrona* ripani p()situm,([iiod S. Furscus,nobi- siis,qua; Falesiense casirum complcctatiir, vcrosi-
lis Hibernus, uti ad 10 Januarii diem, quo de ilio millinie hic designetur.
apud nos actum docuimus, steculo vii exstriixif, D (386 CathedralisTornacensis ecclesia sanctissi-
quodque,cum dcindeaNorthniaiinis riiinampassum ma», Dei (Jenitricisacra est ut liuic proinde ascri-
;
fuisset, sa>culoxiinstaui'anduincuravitHcr])ertusni beiidus sitTiLulus subjectiis.

comes. Herberti !1 Voroinanduoriun (•oiiiiLis lilius. (387) Quid ex hoc discaiiuis vcriculo, videsis
(383) Cum non pauca, quje Nori-castri seu Neo- coniii!cnt;irii pnievii nuin. 42.
castri, GaWico Neufc/iatel, noiiiine distinguuntur, (388) Nobilissinium hoc (Jaiidcnse monasLorium
locainvenianlur, necullum, cujiiseccIcsiamS.Petro solo liodic .S* Petri, sub cujiis oLS. Patili palrociuio
nuncupatam essesciam, ropcrire ])otueriui, quisnam fuil oxsLrui^tum, nomine v^mire solot, liecl primilus
hic locus sacer disigneliir, pio certo dctcrminaj-e a monte Biandinio urJiiGandavensi vicino, in quo
haud quoo. a S.Annindosa-ciilo vii fuitcxstruclum, B/andiniani
(38'tj Falesia, Gallico Fa/aise, Norlliiiiaimia' Iiif(3- fuerit vocaLain. Adi de S. Amando oporis iioslri
rioris civitas, castrum, in nqu! siLiiiii, sihi lialiot tom. l Foliniarii, (lag. 822, uli etiam Galliai Christ,
adjunctum, binasqu(^ ut Maitinioroiis iii Dicliona- aiict;o, scripLorcs tom. V, coi. 184.
rio (ieographico docot, compUictiLiir parocliial(>s (38!) Cuin vari;i sinl, iiLi ;id socmidam OcLobris
ecclesias, quaruin alL(M'a ,V,V. Trinilutis, alLora dieiii comiiionL;u-io, Aclis S. I.oodogîrii jininio,
iii
S Gervasii a|)pollaLiir diihiLanduin iLaqiio non ap-

; docuimus, loca sacra, SancLi luijus nomiiK» insigni-
parcL, quin ad priorein ox liis sfiecLcL Tituius sub- ta. necTituli fimobres eo ordiiio, quo roLulo Iticro
jectus. inscripti, recenseautur, quodnain liic scu templuiu
(38;)) ln editionc Basilocnsiadditur Castri ; ut seu momisLorium dosigncliir, dolinii'o haud queo.
posterior c diniliiisad not prjt^ccd. memoratis eccle- (390) luMgiio iiion;is(criiiiii, (luod S Bavoni< m-
Patkol. CLH. iO
. ;
i)87 S. BnUNONIS CARTHUSIANORTIM TNSTITUTORIS m

Cai supcr omnes bonum placucruiil gaudia cauli, ^ Qui nohis voluil nasci do scmine Jcssc,
Illud dcs csso, quod nusquam novitabcsse. Participem facial lc,Bruno, suan bonitatis,
5. Marix Connalrensis in Anglia (391). Qui fons multiHuuset miriflca? pietatis.
d 19. Ilunc pictate sua rcx Christus in arcc polorum A lius ejusdern
Collocet, atque frui requie concedat coruni. 124. Rcctfc Rruno, viee dux et fons philosophiai
S. Audomari episcojii (392). Non aliter docuit, vivere quam studuit.
120. Excmplum miseris mortalibus csse solcbas, Dum benc vivendo fecit, quodcunque loquendo
Ut colcrent Christuni,quemscmpcr,Rruno, colcbas; Vir bonus ostcndit, coelitus emicuit.
Pro quo divitias sprevisti totius orbis, Undc sibi mcrces donetur gloria perpes
Ut tibi pcrpetuas darct auctor totius orbis. Ac diuturna quies ct sinenocte dies.
Ergo vcra fidcs, quain tu scmpcr coluisti, S. Vedasti Nohiliaci ca>.nohii scholx (396).
Te trahatad Christi requiem, quam, Bruno,pclisti. 12o. Plorct vila brevi serie quod transeateevi
5. Panli apost. Lundoniensis (393). Transit enim, quidquid jam praisens cernituresse.
121. Tantifama viri dilFusa sub ultima mundi Sic decet, idquepetit,quod habet natura necesse.
Excitat ardentes in digna precamina mentcs, Gloriastat rerum, perit haic in tempore finis.
Et licet, ul quimus, complere petita vclimus. B Nil habet aiternum, nisi sint imitamina vcri.
Vota probatorum passim promissa virorum Ergo quisquis homo vult prudens esse videri,
Nos pro posse moncnt, Dominum mcmorarc Bru- Diligat ha?c tantum, qua? sunt sibi dona salutis.
[nonem, Si bene stant curee, bona lucis amando futurse,
Decessumque sui missis cclebrare quotannis. Non procuret ea, quse sic fugiunt, velut aura.
Archidiaconi Rengcrius, Wallerus, Quintilianus, Quidquidhabetmundus, est quaidamcaptio mentis,
Robertus, Durandusque scholasticus, Theobaldus, Ut seducat eam, semper vigil ars inimici.
Arturus, CtTetcrique omnes canoniciecclesiaj sancti llle leo rugiens, queerens, quem devoret, hostis
Pauli Lundoniensis salutamus fratcrnaque dilectio- Nunquam dormitat, nec prpestat membra quieti.
iie impertimus eremitas ecclesiae sanctte Dei genitri- Irrequietamanet omnis sua cura per horas,
cisMariajTurrisCalabri;e, concedimusque ut petii- Nec habet occasum furor hic, nec sacra voluntas.
stis,anniversariumfierisingulisannisrcverendoma- Unde, rogo,caveas homo, ne tenearis ab illo.
gistro domino Brunoniservo Dei cunctisque fratri- Mente sed intentus superis et sensibus omne
bus coenobii vestri pridie Nonas Oclobris id con- ; Impendas studium, vero quo functus honore,
cessimus publico consensu fratrum noslrorum no- Divino semper puroque fruaris amore.
menque ejus nominibus fratrum nostrorum ascri- Deperit omne,quodest, sapiens simul insipiensque,
psimus in memoriam pra^dicta^ commemorationis. Pauper, inops, dives, quos vilis contegit urna,
S. Pelri Cassellensis ecclesise (394). Lege necissumpta, sic fiunt pulviset ossa.
122. Brunonis vermes carnem pascuntur inermes, Justus obit, moritur. Allquo
lit crimine lajsus,
Proh dolor! immensi vas sensus et bonitatis. Nec caret macula communi lege creatus.
Non tamenest inde, quod detleo nam mihi constat, ; Ceditenim sorti, nimirum quam pater Adam
Illum sanctorum concivem,sedquia coetus Permatrem meruit, quam littera nominat Evam.
Ipsius mceret privatus Patre benigno. Mens mea dum queritur super his, per plura vaga-
S. Marise Atrebatensis sedis (395). [tur,
123.Lux aeternaDeus, preeter quam nilvaletesse, Ampla nimis ratio per mentem multiplicatur.
men postea accepit, in castro Ganda ad Scaldis et (302;Puto, hicdesignari monachorum ccenobium,
Legiffi seu Lisse contluentes sseculovn aS. Amando operis nostri tomo prajcedenti in commentario ad
conditum iuit; post varias autem vicissitudinessee- Vitam S. Gerardi, Bronoiriensis abbatis, praivio
culo tandem xvi astatu regulari|monachorumenim num.24o memoratum,quodjam indea sa^culo nono
Benedictinorum erat) ad statum canonicorumsa?cu- ^ canonicorum saicularium factum fuisse, ibideindo-
larium transiit,cumque deinde inarcem convcrten- ^ cuimus.
dum esset, hi adS. Johannis basilicam lunc paro- (393) Cathedralis Londinensis in Anglia ecclesia
cbialem,nuncverocathedralem, ^S*. Bavoni .^nomme S. Paulo sacra est ;
qure ad hanc puto spectare
JoAftnnw deposito, appellatam, commigrarunt, ca- Titulum subjectum.
thedrale deinceps in liac episcopatus Gandensis, (394) Casletum, Flandriaj occidentalis oppidum,
recenstunc erccti,canonicorumcollegium constitu- quod Gallice et FlandriceCawe/ appellatur,hincque
turi. Adi Opcris nostri tom. I Octobris Gloriam ab iis, qui subjectum Titulum scripsere, Cassella
posthumam S. Bavonis § 5, uti ctiam Sauderum seu Cassallum Latine dici potuit, duas habet colle-
Rerum Gandcns. lib. iv, cap. '3 et Gallia? Christ. giatas ecclesias, quarum altera S. Petri, altera
auct. scriptores tom. V, col. 171 et tribus seqq. S. Mariw nuncupatur; ul proinde priorem ex his
(391', Cum locum sacrum, qui ita nominetur, liic designari, fassit conjiccre.
neque in Mouastico Anglicano,neque alibi inveniam, (39o) Atrebatensis cathedralis ecclcsia, sanctissi-
puto, in illius sciiptioncm mendum hic irrepsisse, mae Dei Genitrici sacra, indubie hic designatur.
proque Connatrensis legm^dumConventroisis; itaut (396j Atrcbatense S. Vedasli monasterium,quod
hic designetur cathedralis hujus nominis inAnglia prius Nohiliacum dictum iuit, saeculo seplimo fuit
ecclesia, qua?, sanclissimfeDeiGenitrici mincupata, constructum. Dubitandum itaque nonapparet,quin
S. Brunoiiis fctate est antiquior. Adi Mabillonium a schola,quam pro inore, sjccuIo duodecimo ineunle
tom. IV Annal. Bened.lib lviii, niim. C9, ctMona- usitata, monasterium illud instituebal,Titulussub-
slicon Anglicanum tom.II, pag. 428. jectus proccsserit.
; ;
m ACTA oOO
Glare pater Briino, peto, sit tibi vita perennis, A Ejus relligio scitur ubique satis;
Dicat Amen quisquis milii respondendo fidelis. Ejus doctrina sunt facLi tot sapientes,
Aliis ejusdem. Quos mea mens nescit etmeapenna tacet;
126. Lumen et ordo vise ducentis ad aUa sophiee Ejus in cxemplo sunt multi relligiosi
Occidit, hinc cedens naturse Bruno recedens EL sectatores discipuliqua crucis.
Par pecudis brutaj Tibi, Bruno, magister acute, Ipse crucem Christi tulil ct sua cuncta reliquit,
Viluit liic flore mundus, sterilique dccore. Seque negando sibi profuit ipse sibi.
FIos fuit in feno, viguit sub sole sereno, Dives, famosus, facundus et generosus
Dum tua cantaret, studio dum musavacaret, In mundo nituit, sed sibi displicuit.
Dum modolactaret Remos,modo panecibaret(397). Mundus et ipsius res et mundana potestas

Hinc tamen, alijectis opibus studiisque rejectis. Non sibi chara fuit,omnibus abstinuit.
Clausus in obscuro frueris labamine duro, Nullus amor vel honor nocuere Deum sitienti
Nilque sequen? Bruno varium, fundatus in uno, Sed qua^rendo Deum fuit [fugit] in exilium.
Sic PaLer, o Bruno, capis unumcaptusabuno (398). Exsul eratpatria; loca preesidiumque Marise
SECTIO V. Obtinuit, cujus filius ipse fuit.
Titulus S . Marise Morlivensis ecclesue (^^99). B Felix exsul eral, quem virgo Maria recepit.
127. Floruit in mundo
prudens ore profundo
vir Ha^c sibi refugium praestet et auxilium
Utilis est forma sors ejus et ultima norma. Fiat ei portus, cujus fuit integer ortus
Scivit enim vere, mundum non posse manere. Filius feternus, sit tibi certa salus.
Calcavit flores ejus, contempsit honores. Religiosis fratribus in loco, qui Turris appclJaLur,
Nunc requies sibi sit quoniam sacra pagina dixit : Deo devoLe famulantibus Lamberlus ajjbas et tola
Non est damnosamorsjusti, sedpretiosa; congregatio SanctiNicoIai salutem et dilectionem.
Bruno Hierusalemconscendit spirituaiem. Dolori vesLro et desolationi charitatis visceribus
SS. Petri et Augustini Anglorum apostoli (400). compatientes dominoque Brunoniex hocmundoad
128. Bruno pia vita coelo vivas eremita. Patrem; ut credimus, transeunli congaudentcs et
Reddidimus vestris, reddantur debita nostris. triumphalis funeris debitumexsolventesjustis peti-
S. Edmundi regis martyris (401). tionibus vestris et desideriis salis facimus, annuen-
129. Transit ab hac vita Bruno pater ac eremita, tes, ut illius depositio in Martyrologio nominibus
Transeat in requiem spiritus ejus : Amen. fratrum nostrorum interscribatur et pcrpetuame-
Alius ejusdem. p moria recolatur.
130. Annuat huic Dominus Brunoni gaudia verus, 5. Manee ccclesise Lincolniensis (403).
Agmina sanctorum, qui continet alta piorum. 132. Ti"ansisLi mundo securus, maxime Bruno,
S . Marise Spalinguae ecclesise S. Nicolai Andega- Quem quia sprevisLi, nil nocuisse pulo.
vensis (402). Te voluit rebus fallacibus illaqueare,
131. In mundo rutilat solisjubar et rutilando Sed tibi prospiciens non cadis in laqueum.
Transit et excedit sidera clara poli; Obtulit istequidem, quaj pronus stultus adorat,
Sic et Brunonis sapientia tanta refulsit, Hoc est, divitias et bona, quoe pereunt.
InterFrancorum sidera solus uthic Et quia nemo potest horum splendore beari
Esset cunctorum flos et fons philosophorum. Quippe nihil prosunt, scd nimis officiunt,
FIos speciosus erat, fonsque profundus erat. Omnibus adjectis, eremum Iffitus petiisti,
Ex hoc manavit sapicntia tanta per orbem, Hoc solum cupiens posse placcre Deo.
TJt quos imbueret, philosophos faceret. Nec bona famaviri latuit dispersa per orbem,
Splcndor sermonis fuitct lux rclligionis, Sed vaga permultos commonuit populos.
(397) Sanctum Remispoesim docuisse, hinc con- (401) Vidc de hocmonasterioMonastici Anglicani
cludendum apparet. Adi conim. pryev. num. 77. ^ tom. l, pag. 284 etbinis scqq., ubi ea traduntiir.ox
(398) Alludi videtur o! hic ad illud Lucai x, 42 :
quibus palam est, diu illud fuisso anlo S. lirunoiiis
« Porro unum estneccssar.um. Maria optimampar- aitalcm constructum.
tem elegit. » (402) Andogavenso ordinis S. Iôiiodicli moii;!->lo-
(399) Cum
locum, qui seu U nr/ivum, seii Morllra riiim, ([ii: i S.Nicolao noincii (>sl inditum, sa'culo
invcniam, occurrat aulcm in
vocitcliir, mis|ii,iiu iiiidociiiK (]iicm;idmodumin(;;illi;i(;iiristi;inavot(M-i
Britanna Minuri civiLas, qu;c Morlseum, Callice Sainniarl ;iiii rratrcstom. IV, p;ig. (i88 docont,l'uit
Morlais seu Morluix, nominatur, ecclesiamquc fundaLiini aL((uohocquidem hicpor.Viidog;ivensein

sanctissimae Dei Genitrici sacram, habet, spectare S. Nicola Kcclesi;im dosigiuiri aiiLumo; per aliud
adhanc Tiliilum subjectum, vorosimilo apparot pcr- auLcin, (jiiod huic pniMuilliLur, S.Mari;v Spaling.v
peraimpK! acbu) Morlireuxls pro Morl.rcusls hic c.xa- iiomcn iiii;imcxecclcsiis,quasdemoro(plureseniiu
rari. olim ni;iji)rilius coMiobiis eranl occlosia') numaste-
(400) liisignn hic piilo dosigii.iri Caiiluaricnse riiim illii(lli;ihoh;iL.
monastcrium,([iioil S. Aiigusliiiiis, CaiiLiiarionsis in ('lOiil Liiicoliiioiisisc;illi(>(lr;ilis iii Aiii^-lia ccclosia
AngIiae|>iscopus,yh/7A*;7o/(.-lynys7<//»,Mioiniiiatus,de sanctissinuo Doi Conilrici M;iri;o. iili toin. IH Moea-

quo;i|ui(l iios :\d dioiii 2(i M;iii ;icliiin in hotiorem stici .Viigl. p;igg. 2:17 ol 2;i9 vidoro licoL, s;uM-a osL
;
S. Potri ;iposloli C;iiilii;iria' s;v'culo seplimo exslru- (piaro diil»il;iiuiiim iion;ippar(it, ([iiiiiad liaucrolo-
xit.Adi lom. Mtmaslici Anglicaiii pag. 23,
1 uti etiam rcudus sit Titulus subjcclus.
operis nostri toin. VI Maii, pag. 440.
;
BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 892
Profuit et niuUis dans exemplum famulandi A. Si quid ei terrena dedil contagio sordis
lUi, qui bonus est, qui Dominus

Dcus est. (?>am sine peccato vivere nemo potest)
IIo(; igilur molius quis liomo

posset meditari ? Abluat illa Deus, qui trinus vivit et unus
Istasalus multis profuit atque lihi El det ei jêijuiem, dicat et oninis : Amen.
Quis tam fclicem novil atque sapicntem? Quod petitis veslris jam fecimus et faciemus,
Non novi talem nec tibi consimilem. Et petimus, nostris ut faciatis idem.
la le rcvera patuit sapientia vera, S. Joannis archiepiscopi Beverlacensis ecclesise (406).
Te pietas Domini nulriit et doeuit. 137. Bruno, quod sprevit vivens, in morte reliquit
Hunc cunctis,hunc et amasti,
elegisti praj Nam mundum fugit mundanaque viUa dixit.
Quem quicunque colit, non coluisse pudet. Christo servivit, quare coilumpenetravit.
Sit tibilux, palria, requies et gioria parta, Ipsius tales transmittere sed quia fratres
Cui servire fuit gloria sola tibi. Chartam fecerunt, nostri domini voluerunt
S. Marise Eboracemh (404). Pro famulo tanto postremo tempore functo

Offlcium servis gratum persolvere cunctis.
i33. Filius ecclesiae mortali carne solutus,
Bruno vir sapiens, quod suafacta ruiturus, Ricardi (407).
Spes, amor atqne fides, quod meruere, tenet. ^ 138. Qui casu mortis, sublato Patre, doletis,
Alius eJLisdem. •
Ponite trisfitiam, manet omnes exitus idem.
Hinc est pensandum, quia mundi gloria fenum,
134. si voce rei divini pompa trophwi
Ad tempus Uoret, florens pertransit et aret ;
Posset laudari, vel plene notifieari !
Et quiasic floret florens, sic transitet aret,

Sed quia deficeret, nisi se mea vox cohiberet
negatur. Declinemus eam, magis inquirendo futuram.
Quod mihi vcUe datur, perfecte posse
Jam praecessisti, jam regula, Bruno, fuisti,
Sed tamen absque mora surgat mea per mare prora,
Jam conclusisti, quod caute proposuisti.
Ut, si fas detur, Christum laudando precetur.
Florebas mundo fragili, sed flore caduco
Laus tibi, summe pater, cui subdilur inferus ater
Sprevisti mundum fragilem, tloremque caducum,
Laus tibi, laus, Cliriste, cai mundus subjacel iste.
Contemplativse qua^rens succedere viiae,
CoBlestis doni da praemia, qua^so, Brunoni
mundo se crucifixit,
Quam tibi concedat, qui secla per omnia regnat.
Ut tibi, quivixit, qui
Alberti.
Vivat inasternum nec mortis tangat avernum.
139. Det pietas Christi tibi, Bruno, quod meruisti
Quod petitisvobis, inipenditemutuo nobis.
Q Factus in hac vita monachus prius, hinc eremita
S. Petri Eboracensis Anglise metropolis (tOo).
Turstani. (408).
135. Pro quo Bruno brevis reprobavit noxia vitae,
140. Sil tibi, Bruno,quies, sit lux,sit gloria perpes,
Ipse rependat ei munera perpetuye.
Sit tibi vera salus, vera medela Deus.
Aliis ejusdem. Richardi.
Fama prius nobis retuUt, quam littera vestra,

136. 141. iEternam sedeni nobis invidit et aedem
Non de morte quidem, sed bonitate viri. iEternai sedis factus prior exsul et eedis,
Gemma domus Domini Bruno fuit atque columna, Arboris illicitse dum gushmi suggerit Evaj
Et fidei verus cultor apostoliccc. Gustat, fit gustans mortalibus addita fatis,
Vera fides ejus, virtutibus ffidificata, • Porrexitque viro, cnsu simili ruituro.
^thereas aides sedificavit ei. Immortalis erat, sicut Deitatis imago,
Gloria, divitiae, persona, scientia rerum Immortalis erat, costis educta virago
lUi clara satis, sed pede pressitea. Sed mox post gustum mortales efficiuntur
Sunt qua? dant homini post mortem vivere posse, Dejectuque graviparadiso dejiciuntur
Nec tamen haec possunt morte carere dare Intravit mundum mors effera, subdidit iUum
-^ Legibus moritur, quinascitur,omnis.
Mors premitomne caput, quaj si cui parcere posset, illa suis,
Certe Brunoni parcere debuerat Parcere non novit_, sad nec tibi, Bruno, pepercit.
Morsbona, morsfeUx, si mors est Ula vocanda, Apposuit patribus, jam sit tibi vivere Christus
Quam sequitur requiesvitaque perpetua. Et raptum mundo te restituat paradiso.
(404) Hoc monasterium, S. Marise nomine insi- legiatis AnglseEcclesiispag.l inlitterasmissa sunt.
gnitum, diupariterante S.Brunonisa^talem fuerat (407) Hic, quiTituIosubjecto,aIiique, quiquatuor
exstructum. Adi Monast. AngUc tom. I, pag.384, et Titulis proxime sequentibus Sancto nomin.itim pa-
Mabil. in Annal. Bened. lib. vii,num. 69. rentarunt, coUegiatae Beverlacensis ecclesiai cano-
cathe- nici induhie fuerunt. Singulorum porro nominiin
(405) Dubiumnonest, quin hicdesignetur
dralis, quccS.Petrosacraest, Eboracensis Ecclesia. editione Basiledensi additurArf eumdem; quod quid
(406; Ha^c ecclesia, quaj coliegiata est atque in verosimiliter significetur, ex Adnotatis, sectioui
agro Beverlacensi sita, diu ante S. Brunonis a^t tem sextae ad not. 421 siibdeudis, collige.
exsUtit, uti videre est tum ex iis, qu« de S. Joanne (408| Opinioai eorum, qui Sancium,cummundo
Beverlacensi, archiepiscopo Eboracensi, ad 7 Maii valedixit, non recta ia Carthusiam secessisse sta-
diem, quo de hoc apud nos actum, docuimus, tum tuuat, sutfragatur hic Titulus. Adi commeatarlum
etiam exiis, quw tom.lU Monastici AngUcani inCol. prfevium num. 415 et seqq.
. '
593 ACTA b94
Wilhelmi. A Unum suscepit Bruno, qui multa reliquit.

142 Carmina si possent tanto prodesse Patrono, Esttamen hocsolum cunctis prsestantius unum.
Jam prodesset ei musa canora mei. Si quam sit magnum, juvathoc addiscere lucrum,
Carmina cantasset titulo fruitura perenni, Sat dicam breviter, paucisque docebo patenter.
Mille modis lanto psalleret illa viro, Suscepit Christum solamen dulce laborum,
Psalleret illa viro, sludiosa mente manuque Quid prodest igitur, quod nos sibi versificamur?
Linguaque magnificum magnificaret eum. Sedputo, proficere, si dico Dcus, misercrc.
:
Sed quia defuucto nil prosunt carmina laudis, Ast quoniam nemo peccaminisest sine naivo,
Virtussumma Dei propitietur ei. Si quodhabet facinus, tu bono terge Deus.
Torruerat plioebus bis sex octoque diebus S. Marise Rothomagensis ecclesise (412).
Libram, cum vila discessit ab hac eremita (409) 146. Ecclesia; sancta totius lugeat ordo,
S. Petri Castrensis ecc.lesise (4i0). Humaiii generis flens irreparabile damnum
143. Gloria justorum, solatia sola reorum Muudo decessit muadani victor honoris
Bruno fuit vivens parque dolor moriens. Bruno pater, sanctae fundator Relligionis,
Totius cleri decus, exemplar quoque veri, Cujustanta piam vitam commendat honesLas,
Mors dolor ! eripuit, dum Pater occubuit. B Utsit eum cuiquam non a^quiparare potestas.
Effectus monaclius prius,Iiinc eremitaque rectus, Ipse fuit sapiens, vir nobilis, indole fulgens,
Gratiasumma Dei propitietur ei. Imbutus fonte totius philosophite ;
Huc lendunt vota, qui propitiatio tota Inquo cum virtus probitatis vivaniteret,
Sit fragili vitce sub brevitate sitae. Glorificos fasces, qua promeruisse valeret,
Huic fuit Octobris immanibus edita probris Proculcator opum, cunctorum spretor honorum,
Finis sexla dies, sit sibi jam requies. Et mundi stullam pede contudit ambitionem
Alius ejmdem. Et studio sanctam fundavit Relligionem. •
144. Personee titulus sub nomine praetitulatus Mundum declinans, mundi sublimia vitans
Virginis et Matris,quam postDominum colit orbis, Elegit potius privata degere vita.
Diversos luctus mundus sonat undique totus, Sed quamvis humilis clarus meritis eremita,
Ad multas mortes secum ducendo cobortes. Cujus magnificoe quoniam seriem pietatis
Prosternit cunctos sacrobaptismate lotos, Nemo referre valet, actusve piaj bonitatis,
Sicut demonstrat Brunonis clara lucerna. His pra?termissis, precibus nos invigilemus,
Is cum multorum laudetur voce virorum, p Atque Patrem summum devota mente rogemus,
Sit meritis morum spectabiliseximiorum, Ut Pater eximius vitali luce fruatur
Lege tamen mortis sors hunc tulit impia portis. Justus et agminibus justorum consocietur.
Flemus vobiscum, sed opus quid ad hfecnisi Chris- Nos Rothomagenses mctrupolis ecclesia; canonici
[tum singulisannis venerabilis viri Brunonis anniversa-
Poscere,quod requies sibi sit post funera perpes. rium facicmus.
Ut vestris functis dedimus, sic vos date nostris. S. Triuitatis Rothomagi (413).
lib .Alariee et S.A Idelmi Malmesbenemis ecclesiae {ii i). 147. Quamvismens hominis nescit discernere, finis
Hic bonus athleta, cujus cclebcrrima vita Qui sit cunctorumjsedfonset origo bonorum,
Istic narratur, laudabilis esse probatur. Cuipatet occultum, nec quid dimittit inuitum,
Nam si sic vixit, prycsens ut chartuladixit, Nos tamen, ut morcs designant exteriores,
Et munificusfuit etpius atquepudicus,
si Dulcis et emerita^pia consummatio vilaa,
Si sibimet parcus fuit, indiguis quoquelargus, Credimus, adSuperos quod vester transiit Heros.
Si calcator opum, si spretor deliciarum, Quae vos oratis de votis concelebratis,
Si verbis cultus fuit et
bene morigeratus, Hac eadem nostris exposcimus ut faciatis.
Est quid opus verbo, quid dicere plura laboro? D Ut vivant Christo, quos carcere sojvit ab isto.
Jam nunc tantorum ccelum tenet arte bonorum S. Leodegarii (414).
Nani sibi pro meritis est redditus astriger axis 148. Hic Lcodegarii titulusdescribilur almi.
Nunc igitur Bruno laitatur ct hairet in uno, A facie mortis nequit ullussisterefortis.
Anno nimirum MOI, quo S Bruno obiit,

(409) sanctissima^ Dei Genitrici sacrasil, illam iiic desi-
nondumque Grcgoriana Calendarii correctio facla gnari,indubitatuni apparct.
erat,signum Libra? solfuit ingrcssus die iTSeptoni- 413) Iloc monasterium,(pi()d iu montc prope Ro-
bris, aquoad dicm 6 Octobris, Saiicto emorluiilem, toniaiûm sitiini crat, sa^ciilo xi fiiil cxstriiclum,
diesviginti,computaloutro(|ucextremo,eriluxerunt. ct ad aiiiium usque i;i97, quo mcnsa abbatialis
(410) Hic fortassis collcgiala Anglite Ecciesia de Carthusiic Galiioneiisi iittributa est, sub al»batil)us
Cestre, quaj S. Peti'o sacra sit, desigualur. perseveravit, utGalliteCliristiaiKu auctai Scriptores
(411) Malmesburicnse, de quo tom. I Monastici tom. Xl,coI. 124 et seq. doccut.
Anglicuni pag. 49 etseqq. agitur, monasleriuni,in 414) PratellenseS. Lcodegarii coenobium, (iiioî
agro Wiltoniensi situm, verosimiliter hic designa- in dicecesi Lexoviensi silum est, sa>culo([uc xi, iit
tur, perperamque proinde Malmesbenensis pro Mal- Galliu> Cliristian» aucl;eScriptorcs tom. .\l,col.8o3
mes b uriensis scri bi tur doccul, fuit cxstruclum, vorosimilliine hic desi-
(412) Cum eccciesia cathedralis Rotomagensis gnatur.
:
«93 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 59G

Sed fumo similis viia viri slcrilis. ANecpravimores ibi sunt, sed quisquefidelis.
Labilur ut ventus pulclierrinia nata juventus. Quo no])is aditum tribuat Rex per|)elualis,
/Kque lollunlurpessimus atque bonus. Mortispostobitum prolectio spiritualis
Omnesmorte ruunl, terramque cadavera quai^runt, Spiritus hic summa Brunonispacc fruatur
In nihilum veniunt, vermiLusesca fluunt. Luceque splendifiua pietate Dei potiatur.
Corpora putrcscunt, quse viva superbafuerunt Versus scliolares ejxisdem urhis (419).
Horrida fit caro mortua cuncla caro. 151. Hic dolor, o Bruno, plus quam processit ab
Mox homo cum moritur, statim sua fossa paralur, [uno,
Charus post nullus curet haberc suus, Undc doIot,plangit, quam mors tuafunditus angit!
Sed sociat cineri jam foetens corpus amici. Nonlacrymandoparumcommunis turbascholarum
quam vanus amor, cum cadit omnis honor! Alque genu prono tali viduata Patrono
Brunoni dedinms, quoddebitus exigit usus, Pro merito dando diffundit votaprecando,
Vos et idem nostris persolvite sublitulatis(ii5) At Regem poscit, qui cuncta latentia noscit,
S. Marise Potilevicnsis (4t6). Ut tibidet vitam, te suscipiens ercmitam.
J49. Exiit e mundo Vir, mundi spretor, ad illum, S. Georgii ejusdem urbis (420).
Qui mundum fecit quem sine fine videt; B 552. Floseremitarum, lumen mirabile, clarum
EtIicethic,tanquamtenebrosus,Bruno vocelur(417), Sydus, Bruno, patrum vigor, ordo, regula fratrum
Est tamen et fama lucidus et meritis. Exemplarque viae ccelestis, fonsque sophiae,
Luce Dei fruitur, quia lucem respuit istam, Has tetigitmetas, quibus omnis clauditur setas.
Et pro deserto coelica regna colit. In numero fratrum te scripsimus, optime patrum,
Vos igilur, fratres, pro lc-eto ne doleatis, Sedula devote fundendo precamina pro te,
Esse suos ketos Isetus et ipse cupit. Ut pietateDei tibi detur pars requiei.
Si quid ei minus est, Deus illi compleat illud S.Stephani (421).
Et nostras vestris jungat ei precibus. 153. Si vel per gemitum vel per lacrymas dare
SECTIO VI. [vitam
Titulus S. Mariee Bajocensis ccclesiee (i-16). Hic mundus posset, mundusutrumque darel,
150. Strennuus et fortis conservatormonachorum, Ut sublatum semel eliceret redivivum
sibi
Providus et mortis, fundator coenobiorum, Brunonem, miserisspem, decus, auxilium ;
Sanctorumque Patrum prius et clemens imitator, Qui sectans eremum, propriamque crucem baju-
Solamen fratrum, sanctse virtutis amator, n [lando
Morum corrector justus, pia spes miserorum,
^ Actu complevit, orequodedocuit,
JustitcB rector, custos etubique bonorum, Remigiumque teuens fidei spem fixit in astris,
Moribus ornatus, vas et plenum pietatis, Et rate felici jam mare transiliit
Fortiterarmatusclypeo vera? probitatis, Et quia non per sevalet ullus posse beari,
Humanaj Bruno subiit jus conditionis, Hunc immensa Deigratia justificet.
Ccetibus angelicse conjungendus legionis. S. Vigoris Cerasiaci cmiohii (422).
Non ibi raptores habitant, nec turba rebellis 154. Humilisgrex coenobii CerasiensisbeatiVigoris,
(415) Adi notam 352. generalibeneficiorumdioecesisBajocensis

(420) In
(416) Hoc ccenobium, quod sanctissimae Virgini elencho, anno 1648 typis Parisiensibus excuso,
Marice sacrum est, quodque ab aliis Pontilevium pag. 23 curatis civitatis Bajocensis ecclesiis accen-
vocatnr, in dioecesi Blesensi situm est, saeculoque setur ecclesia, S. Georgii dicta quare cum lo- ;
undecimo, ut GallicC Christiana^ aucta; Scriptores cum sacrum alium, vel abolitum, vel modo adhuc
tom. VIII, col. 1379 docent, fuit exstructum. existentem, cuiin civitateBajocensi vel sit, vel olim
(417) Alluditur ad nomen Brunonis, quod a no- fuerita S.Georgio nomen,handreperiam, ecclesiam
mine Teutonico Braun, Flandrico Bruyn et Gallico illamhic designari conjicio.
Brun, idem, quod Latine Fuscurn seu Subnigrum j) (421) Ineditione Basileensi habetur S. Stephani
signiflcante, deductum videri potest. ad eumdem, id est, ni fallar, ad eumdem Titulem ;
(418| Sanctissima^Dei Genitrici sacra est, quem- hujusmodi autem inscriptio, cum vocem Tilulus
admodum Gallise Christianai auctse scriptores t. XI subinde etiam ad epistolam encyclicam, oliitus
col. 346 docent, cathedralis Bajocensis ecclesia; cujuspiam nunciam, significandam S. Brunonis
quare ad hancreferendum puto Titulum subjectimi. ailate fuisse usurpatam, exipsaproximeante fune-
(419) In Adnotatis seetioni secund* subnexis Ijres liosce Titulos descripta epistola encyclica,
docui singulis fere cathedralibus suas olim fuisse mortis S. Brunonis nuncia, manifestum sit, sequi-
scholas, in quibus, qui volebant, litteras doceban- valet huic sequenti Responsio S. Stephani ad
:
tur verum,cumpra2ter scholas hasce, quse episco-

: eamdem epistolam encyclicam, mortis S. Brunonis
pales vocabantur, monasticasque, quae monasteriis nuntiam. Jam vero, cum dioecesis Bajocensis situm
instituebantur, essent etiam in urbibus nonnullis in urbe Cadomensi, quod S. Stephani nomine
scholae, qua3 a magistris, cib episcopo approbatis, distinguitur sa^culoque undecimo fuit exstructum,
extra cathedrales ecclesias monasteriaqueinstitue- monaslerium complectatur, processisseabhocTitu-
bantur, nesciamque, qui res in urbe Bajocensi lum funebrem, seu subjcftam ad encyclicam, qua
S. Brunonis cetatehabuerit,spectetne ad episcopa- mors S. Brunonis quaquaversum nuntiata fuit,
]em,anad aliam Bajocensem scholam Titulus sub- epistolam responsionem, verosimile apparet.
jectus, pro certo nequeo edicere, potestque is pro- (422i Hoc dioecesis Bcijocensis monasterium, Ce-
fectus esse ab omnibus simul civitatis Bajocensis rawwm etiamappel]atum,quodaNorthmannisadhuc
schohs, si pluresforte ibidemfuerint. ethnicisNeustriamque infestantibus, fuerat destru-
,
o97 ACTA
prsemonitus oraculo divino, pro anima roligiosi ae A S. Petri Casalis (427).
Deo dilecti Brunonis g-enerale offlciuin (i22) pcr- I5.S. Vita Brunonis, fldcs el opera si talis exsli-
solvit, orans ut ei parcat summa Dei pietas. tit, ut dicit liitera.
S. Mariae Comtanf.iensis ecclesise (424). Non est lugendus, cum sil Superis sociatus ;
Sed si, dum fragihs toleramus pondera carnis,

i'6'6. doctorum doctor, fons atque bono-
ChrisLus
Nulius compareat, quisic sine crimine vivat,
[rum
Ut caveat factis aut non delinquere verbis
Donet Brunoni, quod meruere boni. ;
Idcirco Christum deprecamur, ut, si in aliquo

Esse Deum veruni sequitur non esse severum,
offendit iste Pater, dignetur indulgere.
Huic igitur placidus sit sine fme Deus.
S. Marise Louleii cwnobii (428).
Nam genus humanum, confectum crimine vanum,
150. Audito transitu beatissimi eremita? Bruno-
Iste Pater docuit quam melius potuit,
nis, Cenomanensis mater ecclesia trigenarium ei
Christi mandatum pandens, dare munus amatum
fecit (429), anniversarium depositionis diem cele-
Servanti vitam dat quia perpetuam.
bratura.
Nec solum verbis, ut durus doctur, acerbis
.S'. Juliani Ceyiomanensis (430),
Perdocet; ast factis persequitur propriis.
B
jy
160. Morte tua flendum non credimus, optime
Perpetua vita cur non caret hic eremita,
[Bruno,
Est quoniam verus solus in orbe Deus.
Qui, fugiens vanos mundi pereuntis honores,
Quod petitis vestris, hoc Christus det quoque
Angelicam in terris vitam sapiens imitatus
[nostr s,
Corpore adhuc vivens coelestia mente petebas.
Insimul ut socii sint sine fine Dei
Corporis ergo malis, Christo miserante, solulus
Versus scholares ejusdem (425).
Sedibus sethereis eeterna pace frueris.
156. Bruno raultorum prgeceptor grammaticorum
utinam tua sancta sequi vestigia possem,
Cunctis corporeum nuntiat interitum
Corporisistius quo Isetus damna subirem !
Grammaticus, rhetor, dialecticus astrologusque

Alius ejusdem.
EfTugerent mortem, si fugienda foret.
ICI. Vixit in Ecclesiaflrmissima Bruno columna,
Sed quia mors nulla nequit auferri medicina,
Occidit, unde decus Ecclesise titubat.
Semper quisque suum cogitet interitum.
Mundalis luget, ccelestis curia gaudet.
S. Michaelis de periculo ?naris (426). Hsec perdit, tantum suscipit illa Virum.
157. Mira Dei virtus mirandos perficit actus.
G Debita nalurae solvit meliora secutus,
Quosdam justiflcat, quosdam de morte repulsat. Cui pro morte brevi vita perennis erit.
Quos quos vult, solide sibi firmat
vult, ignorat, ; Alius iteni ejusdem.
In quibus hic Bruno, vir relligionis amator, 102. Ad Superos Superum cultor sociusque re-
CoIIigitur, capitur, feliciter annumeratur, [cessit.
Hujus sicut opus rotuli contestiflcatur. Commendans terrce Bruno, quod ejus erat.
ctuni, ab iisdem, factis Christianis, sseculo undeci- quod, quomadmodum ab iisdem Sammarthauis
mo fuitinstauratum, consule Galliam ChrisLianam fraLribus ibidem traditur, in sanctissima? Virginis
auctam tom. XI, col. 408 et seqq. Maria' honorem fuit conditum, esse puto illud ip-
(423) Adi notam 282. sum, quod Iiac in insci'iptione, litterulai unius fac-
(424 In infcriori NorLhmannia sita cst urbsepis- ta mutatione, Louleii csenobii nomine distinguitur.
copali sede nobilis Constantia hujus antem ca-
;
Mirum interim accidit, in Titulo subjecto exponi,
thedralis ecclesia, quemadmodum Galliai Christia- non quid hoc, sed quid Cenomancnsis mater, seu
nae auclse scriptores tom. XI, col. 863 docent, cathedralis, Ecclesia pro S. Brunone pra-stiteriL,
sanctissimse Dei Genitrici Mariai nuncupata est ;
sequentique etiam tempore sit prtcstiLura.
quare locum sacrum ab Ecclesia illa distinctum, tn (429) Adi noLam 269.
hic designari non puto. (430) Cum Cathedralis Cenomanonsis Ecclesia
(4251 In cditione Basileensi additur Urbis Vidc S. Juliano, primo Cenomanonsium episcopo, nun-
notam. 419. cupata sit, nec ab hac distincLus, cui a S. Juliano
(426) De hoc dioecesis Abrincensis monasterio, nomen fuerit, convenir^^quo posscTiLulussubjoclus
quod ab aliis S. Michaelinpericulu mar/.sappcllatur, videatur, locus sacer ullus in Cenomanensi sou oi-
sanctique Brunonis ffitatem longo tompmns spatio viLate seu dioecesi saiculo duodecimo, cujus anno
opcris nostri tom. VIII, Septembris
prfficessit, adi primo Sanctus nostcr obiit, exstilisse inv(MH;ilur,
pag. 80 et 3 seqq, uti etiam (jalliu'. Christiana; cathedralem illam ecclesiam hac in inscriptiono
aucta; scriptores tom. XI, col. 510 et tribus seqq. designari, exisLimo quod si aulem vcra sit ha^c
;
(427) Locum sacrum, qui hoc nomine distingua- mea opinio. Claudium Robertum el posl huncSam-
lur, dicique aliqua veri spocic is, qui hic designa- marthanos fraLres, qui, cathodraicm Ccnomanon-
tur, possit, nuspiam invenio. som ecclesiam, cum primo B. M;iri;o ac doindo S.
(428) Monasterium, Ccnomanonsi si-
in (iia^cesi Gervasio consecrata fuisset, anno demum 1201 S.
tum, quod Lo?/%»)«vocatur,s;i'culo undocimo fuit Juliano, Iranslato in illam sacro hujus corporo,dc-
exstructum. Liquotidex ipso, utjjolo cui Sigefridus, dicatam fuisse, in oouoinii;itis a sc (i;illiisChrisli;\-
soeculo undecimo non multum provocto, ut Galli;o nis scrihunt, a vci'ilato al)orr;iro nooosso ost, nisi
Christiana? aucta? scripLores tom. XI, col. 680 do- forte, quod tamcn non puto, islluoc Titidi sul>jecti
cent, Sagiensis episcopus, subscripsit, suppeditato inscriptio ab iis solummodo, qui funohrcs Sancli
a Sammarthanis fratribus tom. IV, pag. 579 et seq. Titulos sjoculo 16 edendos curarunt, 1'ucrit profocta.
fundalionis instrumento. Istud porro monastcriuni,
o99 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 600
Sarciiiiilasqiie leves el ageiitem Prothca munduniA Gloria Platonis vilescit laude Brunonis.
Despicil, aitcrnas pauper adeptus opes. Hic praicellebat doctoribus, hic faciebat
Deposiluni interea cineri miscetur, idemqae Summos doctores, non instituendo minores.
Sperat et exspoclat proemia sorte pari. Doctor doctorum fuit hic, non clericulorum.
Suspicor, angelicas Iiuic cxsultare coliortes, Nam nec honestates verborum, nec gravitates
Et coeli cives plaudere civc novo. Sumpsit Brunonis, nisi vir magnai rationis.
Sexta dies Octobris erat, cum Bruno, secutus Rectio prudontis superabat acumina mentis,
Naturam, Superos exoneratus adit. Ut docdmentorum doctor satis exslilit horum.
Alius adliuc cjusdcm. His plus perfectam voluit pra-ponere sectam,
163. Iste superna petens sincera relligione, Nuntiat egregiam divina docendo sophiam,
Regnat cum sanctis in coelesti regione. Primaque destruxit et tanquam frivola duxit,
unde vocavit
Iste laboravit, felix labor, Dux prius erroris monstravit iter melioris
Gloriasanctorum, merces miranda laborum Postea doctrina; (434\ quffi gaudia dat sinefine.
Te, tibi se, Bruno, dans regnum Rege sub uno : Sed nil mundana sapientia dat nisi vana.
Rege sub hoc dico, majestas cujus olympo Ilsec facit elatos pompa, facit illa beatos.
Fulget et est Sanctis lux, gloria, vita perennis. B Factis complebat operando, quod ore docebat.
Istiusergo decet nos commendare laborem Multos sermones faciebat por regiones
Muneris aiterni decet et laudare datorem. Urbem transivit Romam, Calabrosque petivit.
Impetret et nolas nostraj devotio laudis, Hic abbas factus esl landem coelica nactus,
Munere divino regnemus Rege sub illo. Hinc gens illa gemit, quia patrem casusademit,
S. Vlncentii Cenomanenm (431). Cumque virum talem plorat tam spiritualem,
I6i. Si posset lacrymis et pianctu v.ta reduci, Non mors pastoris, sed damnum causa doloris.
Cum gemitu magno et lacrymis planctuque pro- S. Florentii Glamuensis caenobii (435).
[tcrvo 167. In variismembris corpus distinguitur illud,

Totius florem mundi clcrique decorem Cui caput est Christus, regnator catholicorum;
Tristis Brunonem lacrymarer luce carentem. Inquo nos monachi, mediocria membra, locati
B. Juliani de pruto (432\ Credimus excelsos in eo veros eremitas,
165. Isti Brunoni tribuatur vita perennis, De quorum numero te, Bruno magne, fatentes,
Spiritus atque suus, crelesti sede receptus Spretus honor mundi quod nobis testificatur,
Regnet cum Domino, felix sit nunc et in a^vo. p Et sancta^ vita^ finis bonus astipulatur,
Hic vir praiclarus vita doctorque beatus Cum tibi descriptas omnino probemus
laudes
Felix in clero fulsit, per dogmata mundo :
Nosque tuis meritis fulciri posse putemus,
Unde pio gemitu, profusis fletibus, et nos Ut tamen orantum fratrum precibus faveamus,
Oremus Christum, quo det sibinunc paradisum. Effudisse preces pro te nos notificamus,
S. Mauricii sedis Andegavensis (433). Unde vicem nobis reddendam non dubitamus.
166. Gaflia trislatur,CalaberpopuIuslacrymatur. S. Nicolai ejusdem urbis (436).
Doctoremque bonum gemit ista, flet illa patro- 168. Necdum vester nostros lares rofliger (437)
num. attigerat, cum Lambertus abbas noster jam eum
Vitce prsesentis hajc laudat eum documenlis, susceperat et de lanto Paire dignos jam versus as-
Ejus et eximia celebratur ubique sophia. cripserat, illud autem, quodpromisit, libentercon-
Plusquam Maronis laudatur lingua Brunonis. cedimus et augere jam promissis iterum promitti-
(431jH»c ordinis S. Benedicti abbalia, quiE in commentario, actis ejus prcevio, expositum,qui mo-
imo civitatis Cenomanensis suburbio sita est, sis- nasterium,in liodierni ducatusAndegavensis monte
culo sexto fuit cediOcata a S. Domnolo, Cenema- D Glonna, aliis Glomea aut etiam Glomna situm,quod
nensi episcopo Ita docet in Annalibus Benedicli- a Sancto illo nomen habet, quodque modo, ut a
nis lib. VI, num. 43, Mabillonius. novo S. Florentii monasterio, prope Salmurum
(432; Situm est in dioecesi Cenomanensi, hoc serius exstructo, distinguatur, S. Flurentius vetus
sanctimonialium Benedictinarum monasterium, appell^tur, sa^culo decimo post duplicem eversio-
diuque ante S. Brunonis a^tatem exstilit, utiliquet nem, quam primo a Britonibus,ac deindeaNorth-
ex iis, quffi de co lib. etn Annalium Benedictino-
i mannis acceperal, instauratum denuo fuerit. Sa-
rum memorat Mabillonius. crum illud asceterium, de quo etiam in Gallia
'433) Dicata est S. Mauritio cathedralis Andega- Christiijna antiqua tom. IV pag. 388 Sammarthani
vensis ecclesia quare dubitandum non est, quin
;
fratres, illud ipsum omni dubio procul est, quod
ha^c per sedis seu catliedraj Andegavensis S. Mau- hic S. Florentii Glamuensis, litlerulse unius, vero-
ritium hic designetur. simillime per errorcm, facta in hoc vocabuio mu-
(434) Ne hinc putes, S. Brunonem a fidei ortho- tatione, csenobit nomine distinguilur.
doxse veritate devium aliquando exstitisse. Adi (436) Id est, ni fallar, Andegavensis; ut hic An-
commenlarium pr«vium num. 69 et seq. degavense, de quo in Adnotatis, sectioni prsece-
(43o| De S. Florentio, presbytero confessore, ad denli subnexis, qucTpiam jam ad not. 402 memo-
vigesimum secundum Seplembris diem, quo in mar- ravi, S. Nicolai monasterium iterum designelur.
tyrologioRomanoaliisquefastis sacris memoratur, (437) Adi pro hujus vocabuli significatione Com-
vitamque,sa?culo quinto circiter ineunte,cum morte menlarium praevium num. 24.
commut avit, actum apud nos jam est, ibiquc in
;
GOI ACTA 602
miis (438) pro Brunoiic, quemjam cum Dco reg- A EL quia membrajacent,gemitusprofunerecessent,
nare credimus. Pro gemitu quoniam nuilus habcL veniam.
Bruno fuit fons doclrinse, norma veri dogmatis, Nos ergo instemus DominumqueDeum rogitemus,
profunda superans et Socratis,
Aristotelis Ante suam faciem, quod sibidet requiem.
Supergredie«s Platonem sacridomo chrismalis. 5. Mariae Lucionensis (444).
Vixit homo, plus quam homo piessus mole car- 171 ,Fratres,qui estisin vallem,quaedicitur Turris,
[uea, noLum sit omnibus vobis, quod pro domino Bru-
Vivens lanienpressitcafnem,tendensad eelherea, none agamus charitative septem vigilias (445) et
Supernens mundum morihundum ob regna coe- sepLem missas, et panem et vinum, domino Regi-
[lestia. naldo abbate (446) imperante.
Vivat Bruno felix coeHs cum supernis ccetihus,
S. Petri apostoli Maliacensis (447).
Cernat Regem, cujus legem conservavitacLil)us ;
172 Concedatur eilocus a Domino requiei,
Vosque palres et confratres orate pro fratribus. Quem semper coluit, vivere dum potuit.
S. Morias Dolensis canobii (439).
S. Vincentii canobii Noliensis (448).
69. Prout vesLra dignatur expetere sanctilas, et
g 173. Noliensium conventum in beati Vincentii
nos Dolensis ccenobii fratres, fraternitatis vestrse
ecclesia juxtasummi PaLris AugustiniinstiLuLa Ho-
desolationi compassi, proheatiPatrisnostri ac ma-
ris regularibus psallendo altentum, visa schedula,
gistri Brunonis (440janimadevotissimarumoratio-
quae Brunonisincomparabilisphilosophi obitumpa-
num suffragia, mox, utejusaudivimusohitum,om-
tefecit, tantus timor tantusque horror occupaviL,
nipotenti Domino persolvere curavimus, ac proeter
quod vix debitum Officium complere pra^valuit.Quis
csetera missarum tricennalium (441), necnon elee-
enim non 'ohstupesceret, imo ab intimis cordis in-
mosynarum suffragia annuai sibi missse beneficium,
gemisceret, cum tantum virum totius scientise et
quod quotidie annuente Domino, persolvitur,
et,
pene omnium clericorum lumen et fundamentum
paternee devovimas dilectionis affectu. Insuper et
natura? concessisse audiret ? Sed quia inevitabile
ejus memoriam nostraj scripto malricute (442)
constat, et Salvatorem nostrum legem mortis ad
commendamus, ut quotannis fraterna^ devotionis
horam subiisse credimus, quod in aliis lugeremus,
alfectus ad commendandum eum omnipotenti Do-
moeroreminBrunone gaudio mutamus.Brunonam-
mino, ejus lecto nomine, excitetur.
que veram scientiam etprudentiam liberalium ar-
S. Midiselis eremi (443).
tium, necnon cseteras cardinales virtutes habuit et
170. Mors hominum sfcva, quam nobis attulit
^^ servavit, quas in bono fine consummavit. Dudum
[Eva.
Omnibus illa nocet, ut Uber istedocet. siquidem ecclesiaj sedis Remensium summus dida-
Omnesilla terlt, regnum super omnia qua^rit, scalus, utpote in Psalterio et c«teris scientiis lucu-
Justus Bruno fuit, ut liber hicdocuit. lentissimus ,449) et columna totius metropolis diu
Bruno fuit justus, simplex, humilisque, vcnuslus, exstitit- Sed quia hoc totum vere transitoriumper-
Mors tamen ut voluit, vivere non potuit pendiL, posL vitam eremiticamarctioremetinusita-
Titulum hunc ab Andegavensis S. Nicolai

(488) modo vocatiu', in dioecesi Lucionensi situmestfuit
monasterii monachis, aliumque ordine lol supra que anno circiter 680 ab Ansoaldo, Pictavensiepi-
datum abs abbate illorum Lamberto fuisse conscri- scopo,fundaLum. Adi Galliam Christianam auctam
ptum, hinc liquet. Nota etiam, cum nonnullorum tom. II, col. 1418.
aliorum locornm Tituli interjecti hunc inter et il- (444i Ha'c abbatialis olim ecclesia, sancti.ssim8e
!um binos hosce vel charta? separata;
sint, fuisse Dci GeiiiLrici sacra, quam in cathedralem Joannes
(adi notam
290) seorsum inscriptos, vel certe,si res XXII, Papa anno 1317evexil, sa^culo oclavoest an-
secushabeat, non eo, quo in roLulo funebri coni- tiquior, uLi liquet ex iis, qu» de ea memorant
muni fuere exaraLi,ordine ediLos. Gallia^. Christiana) auctae Scriptores tom. II, col.
(439) Cum nec Doloe in Britannia Minori, nec ,. 1404 et seq.
Dola; in ComiLatu Burgundiai ca^nubium existat ^ (44o)Provocis hujussignificatione adi notam 2bo.
sancLissima> Dei GeuiLrici sacrum, indubiLatum (446) Hic abbas interGoftridi, Lucionensis abba-
apparet, hic dcsignari Dolouse menasterium, quod tis, qui anno 1091 obiit, successores prinms re-
in ejusdcni sancLissiuia» Dci gcniLricis honorem in censeLurin Cbronico Malleacensi. Adi Gallia- Chri-
BiLurigibus, uLiapud Mabillonium Lom. III Anna- sLiana3 auclai Scriptores loco proxime citato.
lium BenedicLinorum lib. xlii, num. 12 videre li- (417) Celeberrimahic indubiedesignaturMallca-
cet, ab El)boiie, toparcha Dolcnsi, sa^culo decimo censis .seu Malliacensisjam a .â^culo docimo exslru-
fuit exstructum monachisBenedicLinis, quibustan- cta sanctoque Petrosacraabbatia,(puc in episcopalu
dem, ut Galliai Christiana; aucta) Scriptores tom. PicLavensi siLa olim fuiL posLquc ipsamcL a Joanno
II, col. i48docent, canonici sa^cularcs anno 1623 XXII Papa cpiscopalis factaesl.Adi ilcrumGalliam
fuere subsLiLuLi. ChrisLianamauclam tom. 11, col. l362,cLbini3Scqq.
(440) Quid hinc concludendum appareaL, videsis (ii<S) lloc ordinis S. Auguslini cauiohium, quod
Commentarii prsevii num. 1(1;). oliin .Mallcacensis,nunc liiipcllcnsis diauêsis est in
(441; Id est, ni fallar, pertriginla dies,aut etiam Cliioiiico .Mallcaceiisi nis., uti (Jallia' Chrisliana!
forte aunos, celebrandarum. aiicla' Scriplorcs lom. II, Cul. lliOi» docent, anno
(442» Vocabuli imjus significationem in nola 2K6 1068, al. 10(19 a'dilicari cceplum fuissc lcgilur.
assignavi. (449) Ad Commcnlarium, quo Sanctus omnes
(443) Perantiquum hoc ordinis S. BenedicLi mo- Davidis Psalmos dilucido exposuit, hic alludi vide-
naslerium, quod S. Mk/ucl in eremo communilcv lur. Adi Cnmmemarium prffivium nuin. 69i.
tissimam crcmum in transmariiiis parlibus

cxpe- A susce[)i roLulum isUun (VM). Lef,^ in eo, beatam,
tiit (450), et inde, Domino vocante, ad summi Re- ut piito, animani suavissimi magistri meiBrunonis
gisconvivia lictus perrexit licet angclicum
; ul)i, sjcculi hujus vaporemtransitorium persevcrandoin
Psalterium credamus cum
decantare,tamen
Cliristo vera charilate efUavisse, pennisque^virtutum cu'le-
si quid macul»,quoad viveret, ex originaii parente stia regna subiisse. Gavisus utique super tanti viri
seu ex actuali vita, oblivione seu incuria, contem- gloriosoflne,sedquiaintentio indefessa mihiinerat
nec non misericordiaj
psit abolere, totius pietatis ad eum in brevi pergere, eumque videreet audire
Fontem preceetmente oremus assidue,quatenusei omnesque animi mei aestus in illum refundere, et
velit indulgere etut pro eo illud impetremns, con- vobiscum sub ejus ducatu sanctissimse Trinitati obe-
tinuis septem diebus Officium, mortuis debilum, dire, ultra quam dicere possim, de inopinato trans-
Christo persolvemus. itu ejus conLurbatus sum, necretinere potui habe-
Sc/iola ejmdem (4ul). nas ultro profluentium lacrymarum. Mainardus,
174, Lumen erat Bruno, dum vixit, Francigena- inquam, ego in Cormariensi monasterio mona-
[rum, chorum plurimorum nomine, non opere, Prior
Lux clerijfruitur nunc lumine coelicolarum. (455), Remorum civitatis oriundus fui, domini hu-
Est etenim tali condignus honore potiri, g jus Brunonis aliquot annis doctrinamaudivi,Deoque
Qui vitam vita ccelesLem duxit in ista. volente,admodum profeci, profectusquemeigrates
Delirat plane,cor habet rationis inane, domino Brunoni et si in liac vita reddere non po-
Quisquis testatur secus, aut aliud meditatur, tui, nunc saltem animae illius exhibere statui. Ha-
Ut narrat, chartam nobis qui detulit istam. bebo itaque illum omnesque in Christo dilectores
Si de terrena sibi quidquam fsece cohaesit, ejus in memoriali meo, quandiu spirare potero,
Illud ab iioc tergat, qui mundi crimina purgat. universosque convictores meos, filios ac fratres
Alius ejusdem. spirituale-; ad idemopuspro possemeo provocabo,
i~'6. Lux fuerat, mundo Brunodum vixit in isLo, excitabo, promovebo, preces, oblationes, eleemo-
Sed modo relucet, quia coeli sede relucet. synas pro eo non aliter, nec minus, quam pro
Novit Psalterium (452), sed nunc canit organasur- meipso offeram Deo,Trinitati, quandiu fuerit spiri-
|sum, tus in naribus meis.
Edocuit multos, nunc cernit in «thera sanctos, S. Salvatoris mundi sanctique Gildasil conf.
Doctor doctorum nunc unus coelicolarum. Dolensis (456).
In terris doctor, nunc Christo plaudet in alto 177.0uoniamproomnibus,hominibus,quossancta

Funde preces ergo pro nobis, inclyte Bruno,
^ virgomaterEcclesiaperaquamet Spiritumsanctum
Et nos econtra niLemur reddere voLa. peruniversamundi climata ab omni errore et primo
Nam cupimus tecum cum Christo vivere sursum, originali peccatoemundansper dies iêgenerat, de-
Et decimo cuncti flagitamus in ordine poni. bet fldeliteradDominumoratio fundi, maxime pro
S. Pauli apostoli Cormaricensis (453). precum instantiaorationumque perpes memo-
illis
Dominis et fratribus meis, Deo omnipotenti

176. riadebetabomnicatholico adhiberi, quorum adju-
in monasterio SanctoeMarise deeremo, quteTurris torioetbeneficiocredimusposseadjuvari.Quocirca,
dicitur, servienLibus,Mainardus uLi mundo,frui Deo. hujusexcellentissimiviri Brunonisaudita a Domino
Anno ab IncarnaLione Domini nosLri Jesu Christi vocatione,tria offlcia in conventu pleniora statuimus
millesimo centesimo secundo Kalendis Novembris peragere. Anima ejus requiescat in pace.
(450) Qui titulum hunc scripsere,non sat novisse Brunonis nunciam, circumtuliL, Cormaricensemo-
videntur, quo loco Turritana, in quam tandem nasterium non adiit,uisi cum jam annus a S. Bru-
Sanctus, Gallia relicta,seseabdidit, eremus sitasit; nonis obilu aliquandiu esset elapsus;quare existimo
neque enim heec, uti hic innuunt, in transmarinis illum Anglitc loca sacra, quorum supra exstantfu-
partibus ratione Galliarum sita est. Sed forte per nebres de S. Brunone Tituli, prius adiisse, ac tum
j^
errorem, a librariis profectum, transmarinis, pro demum trajepisse in Nurthmanniam, e qua deinde
transalpinis hic scribitur. ad Cormaricense cosnobium aliaque loca sacra vi-
(451) Monasterii nempe Noliensis seu potius, ut cina sese contulerit.
Gallise Christianse aucta; Scriptoribus loco proxime (455)Dehoc S. Brunonis piissimo discipulo vi-
citato exaratur, Nioliensis ; ut ad scholam, quam desis Commentarium prsevium num 97,99 etseq.
isthoc monasterium pro moretunc usitatoinstitue- (456) Hoc olimordinisS Benedictimonasterium
bat, spectent indubie bini Tituli proxime hic sub- quod sedecim leucis ab Avarico Biturigum ad In
jecti. drum fluvium in dioecesi Bituricensi situm est, ab
Ebbone, castri Dolensis principe memoratique ad
(452) Alludi iterum hic videtur ad concmnatum
a Sancto in omnes Davidis Psalmos Conimenta- not. 439 coenobii cognominis auctore,proabbate et
rium, aut certe ad eximiam plane, qua enituit,ho- monachis Ruyensis S. Gildasii monasterii, North-
rum intelligentiarn. mannorum,Aremoricam, in quahocsitum erat, sse-
(453) Hoc ordinisBenedicti monasterium,
S. culo nono et decimo incipiente foede vasLantium,
f urorem fugientibus, fuit fundatum qui aulem id
quod in dioecesiTuronensisitum est, sseculo octayo ;
in S. Pauli aposLolihonoremfuiL exstructum,utiin factum fueriL Gallite Christianai aucts Scriptores

;
Gaflia Christiana anliqua tom. IV, pag. 299 docent tom. II, col. 153 et binis seqq. exponunt,uti etiam
Sammarthani fratres. qui tandem monachis canonici saeculares anno
(454) Qui ergo epistolam encyclicam, mortis S. 1623 fuerint ibidem substituti.
;
60o ACTA G06
Marix Tropeiensis Ecclesia; (4o7).

S. A Ampla fuit charta, nunc parva videtur et arcta;
178. Unde Deo gratiis fuit Bruno, inde beatus. Qua sors, qua fatum, quascribitur omne creatum,
Quem si laudarem, non liunc pro laude bearem. Atque ereatoris sine tempore tempus honoris.
Reddo Deo grates, quod habebat tot bonitales, Cujusin hac vita vit« fuithic eremita,
Quod possunt dici lingua sapientis amici. Quam pius et mitis, simplex, sine agmine litis.
Inde cutis colli teritur pras pondere iôlli, Dicere si nossem, non est, quo scribere possem.
Rolligeri collum nequit ultra collere roIIum(458), Intus et a tergo jam pellis scribitur ergo.
Quo totcum tantis scribuntur et aula TonanLis. Ultra quid dicam ? Jam nescio dicere quidquam.
Et sol cum luna, stellarum cursus et una Sed tamen, ut crescat benedictio, dico quiescat.
Lux, polus, aer, humus, mare, tartara, sulphura, Pace dico datus, cum sit super astra locatus
[fumus. Si tamen in fossa flat caro pulvis et ossa,
Lividus, obscoenus foetensque putredine plenus; Non obiit, vivit, patriam i-edeundo petivit.
Qua3 plaga Plutonis procul est asorte Brunonis. Vivere, quse Bruno vivit, possimus in uno(4o3).
APPENDIX
SEU SUPPLEMENTUM AD GLORIAM SANCTI POSTHUMAM.
§ /. Veneratio Sanc.to, Beatis jam ascripto atque B etiaminfinemtemporislapsuordinissuiprovinciam,

ad ecclesiam S. St^pJiuni translato, in Calabria quffi Turritanam Carthusiam modo complectitur,
exhibita, frequentiaque ad ejus invocationem mira- quseque antea provincise Lombardise ulterioris no-
cula patrata, quorum aliquot, annum 1600 />ra?-
mine distinguebatur, S. Brunonis provinciam,quo
gressa, recensentur.
nomine hodieque istha^c gaudet, nuncupavere,
1. Postquam sacrum Brunonis, Beatis a Leone X
uti discopartimex Morotioin Theatrochronologico
papa, uti in commentario preevio § 47 docui, anno
pag. 226, partimex Camilli Tutini ordinis Carthu-
1514 ascripti, corpus e Turrilana, in qua jacebat
siensis ad annnm 1514 Prospectu.
reconditum, sanctissimce Dei Genitricis Ecclesia ad
Turritanam itidem S.SthephanieccIesiamipso dicto
Verum in facta monasterio suo aS. Brunone
2.
appellatione, quod parum sane fuisset, neutiquam
anno 1514 fuisset translalum, singularcm, qua in
stetit Carthusianorum, Turritanam eremum, sibi
sanctum ordinis sui institutorem ferebantur, vene-
a Cisterriensibus LeonisXpapa?jussutandem reddi-
rationem Carthusianiuniversim omnes, acnomina-
tam, incolentium, eximiaplane erga sanctumillum
timTurritanimagis acmagis non uno manifestavere
Patrem suum veneratio. Quod enim (Vide recitata
indicio. Ac primo quidem, TurritanumS. Stephani
monasterium, unice tunc, primajvo S. Maria} et S. ^ Commentario pravio num. 776 verba) de sacro
in
Brunoniscapite faciendum,populo astanti,dumpre-
Stephani nomine mutato, S. Stephani de Bosco seu
tiosa ejuslipsana transferrentur, dixerat Matthaeus,
de Nemorc appellari solitum, siibcujus etiamtum,
CarthusiajBononiensis prior, exsecutioni id man-
non secus ac hodie, nomine Turritana (adi Com- illi
mentarium prsevium num 733). S. Mariaj ecclesia

.
dandum curantes herma; argenteo,aflabre elcborato
totumque {Edificiorumâd Turritanam eremum spe- sacrum Sancti caput, seu potius Iiujus, qna; penes
ctantium, complcxum veniebat, non S. Stephani ipsos adhucmansit, parteni inclusere. Nec contenti
modo, ut Leo X papa (adi Comment. prcevium ita effecisse,ut pretiosum hoc pignus congrua debita-
num. 755 et seq.) statuerat, sed, ad sancti illius quereverentiacustodiatur,hauddudumetiani,utap-

martyris nomen nomine S. Brunonis adjuncto, paret,post aniium 1514 institucre, utquotannis, quo
S. Stephani et S. Brunonis domum in sancti Pa- et apud populum incrementa oaperet Sancticultus,
trissuihonoremdeinceps appeilaverc, eumdemque sacrum ejus caput, hcrma!, ut dixi, argenteo jam
(457) Tropeia, episcopalis Caiabria; ulterioris ci- eremo haud miiltiim remotam.
vitas, cathedraii gaudet Ecch^sia sanctissima; Dei (V.>^)Rolli cl i?o/%(V7'significationem in commcn-
Gcnitrici, ut UgeJliis toin, l\ llalitc sacra; col. 449 suppeditavi.
tario pra'vio niim. 2i-
docet, sacra. Ilunc adeo,niaxiine quod locus sacer (45!)) Kutilia saiie et vaiia, qucmadmodum in
alius, cui competere queat Titulus subjectus, non Clossario media> ('tinrniia^Laliiiilatisad vocaimlum
j)
occurrat, esse puto ipsam, qua; hac inscriptionc 7'i7//A(.vCangiusariii-iiiat, inTiltihis fiiii(MH'ilms,({ui-
designatur, Tropeicnsem S. Mariajecclesiam, licet busolim pareutari Vitafiinclis coiitigit, scriplasub-
intcrim haiic,qui epistolam encyclicam, mortisS. iiulc riiis-^se, palam est vel ex nonnullis, quiv tum
Brimonis nunciam circumtulit, post reliqua dun- inhoc, tum in aliis nonnullis supradatis de S. Bru-
taxat, quorum funebres pricccdenlcs sunt,
Tituli noiic Titulis fiincbriluis occurrunt ; licot iiitcriiu
loca sacra adisse c diversis, quibus Titiilus suhjc- iidem fcrc siiniil (•oinitlcctaiitiir, qua> ad Brunonis
ctusconcipitur,vcrsiculisvideatur, mirumquc videri tiim doctriiia', tuin saiictitalis, (jua statiin ab obitu
qucat, tam scro eum. ct non nisi, cumjamjam do- inclaruit, fainain manilVstandam couducunt.
mum essctrcversurus.adiisse ccclesiam.aTurritaiia
»
inclusum, secundo PonlecosLes feslo e S. SlephaniA runnjuc roligiosoriinidarLhusitfi S. SLcphani incola-
ecclesia, in qua servatur, ad ccclesiam S. Mariic runi reJalione in praifaLis suis ad ViLam S. Brunonis
solcmni ritu deferretur, posLridieque ex hac ad S. annolationibusnarrare pergitSurianus.Primumsic
Stephani ecclesiam eodem modo i-eportareLur. Et habel: «Domna laura Carrala, filiaducis Niverniae,
vero felici successu haud caruit hujus solemniLaLis comiLissa Arenarum, cum praignans esset, in gra-
insLituLio. Non solum enim ex liac mulLum increvil vissimam incurrit valeludinem, quaicum in cxtre-
SancLi cuILus; verum eliam subindeesL factum, uL, mis agcret, vir ejus I). Franciscus, comes Arena-
qui ad illam venerant, infirmi, S. Rrunonis implo- rinn, qui sempcr S. Brunonera -ne coluerat, vo-
rato auxilio, pristinae sanilaLi fucriiiL resLiLuLi. tum fecit, obiaLuruni s(! ad illius alLare calicem ar-
4. Ila LestanLur varii, qui, quai Dominus ad ina- genLeum; eL lunc,sicut comes ipse et coniitissa te-
nifestandamScrvisui gloriamoperari LuncdignaLus stali sunt, sanata csL ab illa gravi infirmiLate, eL
est, mirucula in litLeras niiserc. Aliquol ex hisce Lempore opporLuno enixa est infantem,cui nomen
simulque nonnullaalia, qufe aliis cLiam Lemporibus S. Brunonis in baptismate imposuerunt. Etneim-
ad Brunonis invocationem ante annuni i 600fuere
S. memor unquam esset accepLi beneficii maLer, vovit
patrata, lubet preesenLi §, servato. quo contigere, vestes albas induei'e, qualibus indutus fuisse visus
ordine cbronico, recensere. Ne hunc adeo pertur- ^ ipse S. Pater, quiin somnis ei apparuerat. »
bem, abs iUis,quaj extra prsefaLai soleraniLalisLem- Secundum his verbis concipiLur « Anno 1522
5. :
pus facLa suuL, duco iniLium. Surianus in suis ad quidam ex oppido ZimbarioSquillacensis dicecesis,
S.BrunonisVitam,aSurioscriptam, Adnotationibus quaLuor fere passuum millibus a monasterio » (S.
pag. 319sic scribit: « Anno 1523prima die Februa- Stephani nimirum) « dissito, nomine Gai'etus Sco-
rii V. P. JacobusAragonensis, professus CarLhusiae pa-Casa, cum uxore sua Isabella adduxerunt ad ja-
NeapoliLanse ac prior CarLhusise S, SLephani supra nuam monasterii unicam filiam suam, habentem
dicti, el cffileri monachi convenLuales scripserunL spiriLum immundum, cumque ad eam allata^ fuis-
capitulo generali ordinis CarLhusiensis sequentia sentreliquice sanctoruni Stephani et aliorum divo-
miracula, queeLunc rccens postreceptam domum » rum, uL dtemon abea ejiceretur, sicutaliasfactum
(Calabrinam nempe S. Stephani) acciderunt IsLis : fuerat, et nulla spes egressionis appareret, V. P.
diebusnostris nobilis AIphonsusToraldus Neapolita- Vicarius P. de Corduba consilium parentibus puellae
nus, frater germanus excellenLis domini adami To- dediL, ut ad specum S. Brunonis, quoe millario a
raldi, baronis deBaduIato, valde ergaS. Brunonem monasLerio abesl, eam duccrenL. Quo cum perve-
pie affectus, curn essel Tropese, qua; esL urbs Ca- nissent, ter flexis genibus capellam devote orantes
labrise maritima, animi causa deambulans juxLa circumierunt. Dein puella post osculum pedibus
mare super quamdam declivem rupem alLiLudinis imaginis S. Brunonisimpressum hausitaliquantu-
ferecenLum cubiLorum, accidiL uL, fallenle pede, lum pulveris ex eadem specu. Mirabile dictu, post
in prseceps, capiLe inverso, labereLur. Qui cadens sumpLum pulverem spiritus infestus cepiL per vi-
ruinosam maceriem manibus apprehendere, ne in scera puellfe discurrere, ac inde immigrans inbra-
ima corruereL, LentaviL; sed ipsa eadem super eum cbium ad manum Landem deveniL ; et, uL indicium
delapsa esl ; unde eL in eo descrimine positus S. excessus sui reIinquei'eL, in summitate digiLi unius
Brunonem adjutoreminvocavit,eLmox aspexiL mo- tumore facto, latius apertis porisnon sinesanguine
decorum,manum
nachum,vestibus albis aspecLuque exitumsibi providit et peniLus abscessiL. Tam malo
suam dexLeram LenenLem etad imaloca se leniter liospiLe liberata p«ella cum parentibus ad mona-
deducentem. sterium regressa est, ubiDeo et S Brunoni, libe-
4. « Quo factum nullam ex eo casu pas-
est, ut ratori suo, gratiLas immensas reLuIit. » En modo
sus sitleesionem, cum tamen
ejus comites, qui ad eLiam postrenum e tribus supra dictis miraculis.
cadentem accurrerant, exstinctum eum auLcorpore apud Surionum pag. 323 verbis
Seîuentibus hisce
confractum ex lapsu existimarent. IgiLur pedesler -^ exponilur Per eadem tempora» (annum scilicet
: ((
domum estregressus, ne vehiculo quidemauLaliena 23, quo triuin dictorum miraculorum certius
operaindigens ad iter;quodbeneficium maximum redditumfuit generale ordinisCarLhusiensis capitu-
merilis S.Brunonis acceptum Lulit. Accidit id circa lum, haud m.ultum pricgressa) in oppido Plzzone ((
annum U22. » Camillus Tutmus idem etiam mira- dioecesis Melitensis, sexto lapide a monasterio
culum inconcinnato a se ordinisCarthusiensis pro- (Turritana S. Stephani nimirum) « dissito, sacer-
spectu recenset; verum id,non ad annum circiter, dos quidam e gremio cleri stecularis nomineSophra-
uti hic Surianus, 1522, sed ad annum 1518 refert. nusMirianOjhabensapostemain peclorecirca vita-
At vero, etsi id ita sil, duoisti scriptores sese inter les partes, votum nuncupavitS. Brunoni. Qui,con-
pugnarecensendiproptereanonsunt, cum Surianus tinuo sanuseffectus, sicut ipse scripto testatus est,
miraculum illud, non districte anno 1522 innectat, facem cereseLcerseJvirginecemisitadallare S.P.Bru-
sed annocirciter 1522, quwloquendiformulatrium nonis, in qua curaLionis et sospitalisseries legeba-
quatuorveannorum extensionempatitur, accidisse, Lur. » SubdiL modo hic Surianus alia miracula S.
duntaxatscribat.Ututsit,miracuIumilludprjecessis- Brunonis meriLis paLraLa, qua.% quemadmodum aiL,

se videturlriaalia,qu8e exJacobiArrogonii reliquo- « exscripLa sunL ex schedis mss. D. Nicolai Riccii
m ACTA 610
deTaberna^professiejusdem (S. Stephani)domus,)> A continentur.HoccommectumestNeapoli iSNovem-

accuratiusque, adjectis etiani aliis nonnuliis, a V. br. lot9 (error hic cubat,estque annus, quo resti-
P. Sevcro a Neapoli fuere digesta. tutionem illam factam, infra num. 13 invenies,
6. Verum cum primum exliis arino demum 1524 l.')29substituendus) per notarium Virgilium de Bu-
accidisse notelur, citiusque fortassis, quam hic me luito de Neapoli inter V, P. D. Octavianum de Man-
relaturum, in Commentario prsevio num. 746 spo- tua, Priorem tunc domus S. Stephani ac visitato-
pondi, S. Brunonis et S. Vincentii Terrerii appari- rein provincise, et praefatum comitem,qui, utineo
tio, Aloysio Bertrano seu Bertrando S. Ludovici scribitur,bonam fidem cognoscens etattendensde-
Bertrandi patri, divinitus oblata, evenerit, lubet votionem maximam, quam se gerere dixit erga mo-
hanc,antequam uhumex iisrenensoam, lectori hic, nasteriumS Stephani etpropterreverentiam,quam
ne ab ordine chronico detlectam, exhibero. A Su- habet S. Brunoni, cujus sancta? reliquise in mona-
riano itaquc pag. 318 et seq. hunc narratur in mo- sterio praedicto venerabiliter sunt repositae, cujus
dum :Isdem (pater sciUcet S. Ludovici Bertran-
« merito etintercessionibuscontinuo exstitit adjutus,
di) alia vice, defuiicta prima sua uxore, pergebat et prffisertim in obtinenda a Domino prole, atque
adeamdem domum (Curthusianam nempe) Portse- pro animse suae et pradecessorum suorum salute,
CoeIi,qufe Valentia Hispaniae scilicet Tarraconensis g certioratus prius etpleneinformatus de jurisdictio-
civitate,inquacommorabatur) quatuorleucisabest, ne monasterii, ete.,sponte,et bona, pura et Libera
reiigiosum habitum petiturus, atque in itinere voluntate relaxavitpreedictum territorium deNinfo,
iidem SS. Vincentius et Bruno se videndos pr«bue- acper fuslem resignavit V. patri Priori, etc. Cujus
runt, dicentes, voluntatem Dei non esse, ut religio- capta fuit corporalis possessio 29 Januarii anno
susfieret^scd ut ad ssculumrediret. Qui ex secun- 1530 a priBfato Octaviano Priore, prfesente cum
da postea ducta uxore Joanna Angela anno 1526 aliis monachis D. Stephano de Suriano professo
sustuht B. Ludovicum Bertranum ordinis Pra?dica- ejusdem domus »

toruni, qui, sanctitate et miraculis clarus, ad cce- 8. Tale est primum, quod e mss. Nicolai Riccii
lum abiit anno 1581.» Ita loco citato Surianus, dcTaberna schedis, aSevero de Neapoli accuratius
ibidem etiam addens, relationem istam a P. Joan- digesti atque aliunde auctis, Surianus loco supra
ne Madariaga part. Vitse S. Brunonis cap. 22, § 3
i citato refert huic autem sequens proximesubjun-
;
e S. Ludovici Bertrandi Vita, per fratrem Justinia- git : annum 1540, cum B. Catharina Tho-
« Circa
num Antist.exarata, fuisse descriptam quod sane, : masiaMajoricensis, poslea canonica Regularis Or-
cum in hac relatio eadem reperiatur, verilati puto dinis S. Augustini in monasterio S. Maria? Magda-
esse consonum. Ad miracula modo, quee ex Nicolai lena? urbis Majoricarum, eetatis esset annorum cir-
Riccii sctiedis mss. deprompsit accuratiusque, teste citer quinque, et cum avo suo iter haberet in loco
ex dictis Suriano, digessit aliisque nonnullis auxit declivi juxtaCarthusiam Majoincarum, apparuit ei
Severus a Neapoli, progredior. monachus quidam in veste alba, quse Carthusien-
1. Primum e Suriani recensione sic habct « An- : sium est propria, qui S. Bruno fuisse creditur,
no Domini 1524,cum esset Prior hujus (S. Stepha- quique et prteiixit, eam Christi sponsam futuram,
ni) domus V. P. David de Charcascolis Mediola- et non, ut avus optabat, matrimonio copulandam.
ncnsis, professus Chartusiie Papiensis, excellens Alia similiter vice, antequam decimum «talis an-
dominusJoannes Baptista Carrafa de Neapoli, conum attingeret,cum antrum quoddam introgressa
mestunc Agrottariai dcdominusCastri-Velerisnec- in foveam lapsa esset, unde sine huinano auxilio
non et Rocella}, inflrmatus est usque ad morteni, cxirc non poterat; eo deficicnte, divinum iinplora-
omnique mcdicorum auxilio destitulus cum agerct vit, quod. continuo adfuit : nam astitit ei huinana
in cxtremis, nocte quadam per visum objectus est specic vir augustior in veste candida, qui ejussen-
ipsi S. Bruno dicens Joannes Baptista, si rcsti-
: tentia Carthusiensis videbatur. Sed S. P. Bruno,
tuere disf,uleris territorium, per tuos injuste occu- j) qui aliasei codomschemate apparuerat,fueritopor-
patum, domui mcai S. Stepbanide Nemorc, morte tet ;
qui et eam consolatus, ne timeret, admonuit,
moiieris el non vives.At ille, simili voce respon- atque ut baculum, quem manu tenebat,apprelien-
dens, ait : Quod territorium, Pater? Territorium, deret ac firmiter teneret; quo apprehenso, facilis
intulit, quod vos de Ninfo dicitis, concessum mihi ei fuit ascensus e fovea,moxque ab ejus oculissub-
et successoribus meis a comite Rogurio Northmanno, Iractus est. » Hoc duplicis apparitionis prodigium,
et, his dictis, evanuit. Statuit pra^fatus coines intra quod an Brunoni vere attribuenduin sit, dubitari
se de hoccertiusaliquid cognoscere, ac omniarcd- posse vidctur, non ex Nicolai Biccii schedis, sed
dere. Mirum dictu! vix Iioc apud aninium suum aliundc hausisse vidctur Severus a Neapoli. Ita
constiluerat, cum mclius habore caqiit et febri opinari mc facit Surianus, cum ad illiiis calcem
prorsus omniquc vita.>, discriniincexenqjtuscst.nein notcl, esse id depromptuine Catliarina>Tlioinasia\
accersitis notario et testibus visioiiiMM rciiilil, ac qu;c intcr Piwtermissos ad 5 Aprilis diem relata
territorium, multisjam annis ()(<Mi[iatiim, icstitiiil, apud nosest, Vita, Hispanico idiomatc a V. P. Bar-
ac quam plurima alia bcneticia a Sj i'. P.nuKjnc tholonueo Valpcrga, Carthusite Mdjoricensis moua-
obtinuit, quai latius in instruincnlo rcstitutionis cho, conscripta, aimoque 1017 Majoricte lypis ex-
ftH S. nRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS
O.Enmodoallcrins penorisinirnrulum^niminini, A criminn vcrsarenlur ac pcriclitarcntur, omncsuna
non quocuiquam Sanclusbcncficiuni conlulit, scd vocc clamare c(i>perint Sancte Bruno, fer opem
:
quo, qui in cum fucrat injurius, divinitus fuit pu- nobis. Quo dicto, vident qucmdam monachi spccie,
nitus. IdSurianusjam nunc narrato proxime subne- vultu venerabilcm,qui eorum manus apprchendens,
ctil ilaque exponit « Anno Domini dbii, 5 Octo-
: eos in aliam partem extra rcfectorium translulit,
bris pridie illius diei, qui S. P. Brunoni sacer est, ctcontinuo testudo fatiscens collapsa est. Unde B.
vir quidam nobiliset clarus g-enere, sed a callidissi- Brunonismeritisincolumes evadenlesDeobeatoque
mo ha^retico Martino Bucero misere seductus, in Patri gratias ingentes retulerunt. » Egregie enim-
Carthusia Coloniensi sub tempus, quo Vespertina^ vcro, quam potens sit in coelis S. Brunonis patro-
preceshorarireaguntur, sedebatin hypocausto, ubi cinium, e postremo hoc miraculo eluxit; ne autem
hospites excipi solent,parum quid edens et ])ibcns dc cjus veritate quis ambigat, apud Surianum mox
cum religiosoP. Petro Boecliem, tunc procuratore subjungilur :« Hoc mira(;ulum co anno lbo3con-
cjusdem Carthusia?, postea Priore ConHuentino, a tigisse, pra^ter JoannemMadariagam, idasserentem
quo cum audisset, die sequenti S. Brunonis cele- ex tcstificatione jurala V. P. Sylvii Priorislib.i, cap.
hrandum festum solemne, non sine stomacho re- 22, conflrmat etiam pictura ejusdemrefectorii quffi
spondit Putatis vos, illum in divorum numerum
:
B opus (quod collapsam anno I;)53 prio-
scilicet post
relatum ? Certe, si ille sanctus est, nunquam post testudinemfueratresumptumj indicat

ris structura^.
haustum hoc poculum contingat prospera me uti consummatum anno llV6i et etiamnum adhuc ibi-
valetudine. Dixit, bibit, moxque tanquam aliud dem memoria viget a majoribus accepta. »
agens coepit sedcre cogitabundus,ut solentphanta- ll.Nec minus, quanti apud Deum meriti sit S.
Paulo post equum conscendens ad castrum
stici. Bruno, aliud,quod nunc etiam subdo,probatmira-
suum abiit. Nec mora in lectum decidens, paucis
: culum. Hisce apud Surianum pag. 335 et seqq.
post diebus ita, ut sibi ipse erat imprecatus, ex concipitur verbis : « Eodem fere tempore scilicet
morbo approbans S. Brunonis

periit, vel invitus ante annum luo8 quidam domnus Stephanus Ca-
sanctitatem. )>Prodigium istud, seu divinam de ir- rozza ex oppido Suriano dioecesis Melitensis sex
rogata Servo suo injuria vindictam etiam refert in fere passuum millibus a monasterio (S. Stephani
Sacrario Agrippino pag. 214 Erardus Winheimius; videlicet) ex primisprofessisdomushujus an. 1535,
verum tam hic, quam Surianus, quod nomen fuerit proptervaria crimina (verba sunlchartsecapitulige-
viro nobili, qui ob prolata in S. Brunonem verba neralis anni 153oindispositioneprovinci8e et hujus
injuria misere interiit,non edicit, ita verosimillime q domus) in magnum scandalum ordinis ab eo per-
ambo, ut nobilissimse ac notissima:^ hodieque fam petrata ci propter frequentes ejus apostasias,
licE, qua is ortus fuit, honori parcerent, facien-
et tanquam ab ordine expulsus et
iocorrigibilis,
dumrati. Etsane laudando omnino consilio ita fe- alierius denuntiatus est. Qui deinde vixit in eo-
cere; quare et ego eorum exemplo a prodendo dem oppido more saicularium clericorum plu-
viri illiusnobilis nominehic abstineo, licet interira ribus annis, ac tandem in maximum laterum
id e CarthusifE Liranoe antiquo, probata^que fidei dolorem et febrim incidit : unde et adextremadc-
monumento apprime compertum habeam. deductus omnique prorsus destitutus auxilio elata
10. E miraculis, annum 1000 pra^gressis, quse e voce clamare co^pit : Sancte Pater Bruno, adjuva
mss. Nicolai Ricii de Taberna schedis, a Severo a me. Conspiciebatur torvisoculisac Iristi facie mul-
Neapoli aliunde auctis, apud Surianum referuntur, tos motusper cubile facere, et nihilominus semper
hicque in medium adducenda
sunt, alterum modo magnis vocibus iterabat Sancte Pater Bruno, ad-
:
recenseamus. Cum... monasteriumS. Stephani »

« juva me, nec alia verbain ore habensmagismagis-
(adi Surianum in suis ad S. Brunonis Vitam, a que cruciabatur. Heec animadvertens frater ejus Ja-
Surio conscriptam, Annotationibus pag. 331 et cobus Carozza cum cseteris domesticis, commise-
seqq.) « in ampliorem formam redigeretur anno Do- ^ ratione mot),priorem monasterii adierunt,qui, his
mini, 1553, Priore exislenle D. Petro Paulo Lum- auditis, mox P. Franciscum Micelottum de Binun-
bulo de Cajeta, pi'ofesso domus Neapolii,cujus vita gio, professum et procuratorem hujus domus,desti-
mansuetudine,pietate ac religione plena fuit, refe- navitcumplenasuapote.stateetfacuItateeum ordini
ctojii pars superna opere testudineo fabrefacta, reconciliandi et illius habituinduendi. Pen.'.\it ille,
quam Italici incola? Lamiam vocant, valdeprofccto atque intrans domum morereccpto dixit : Paxhuic
nitida,muItoque snmptu construcla, jamsibi cohai- domui,etc. Stalimque infirmus,(jui velut exanimis
rens ac constans videbatur, ut, humore desiccato, jacebat,exclamavit: Indue me, Pater, nam mori ne-
fulcra lignea, quaj lapides,. cocmento compactos, queo, nisi prius in gratiam receptus,habitum quo-
sustinebant, subduci atque amoveri po.ssent, opus que, quem dimisi, recepero. Hoc mihi donum a Deo
illud aliquanlo citius, quam oportuit, agressi de- obtinuit paLer sanctissimus Bruno. Qui simul hac
moliri coementarii subito horribilem fragorem au- habitu fuit indutus, melius habere eidem
ctjepit, et
diunt ex fatiscente testudine. Accidit vero, ut qui' patri peccata confessus sacratissimum sacramentum
dam, nomioe Bonellus, operis mgistcr ac alii cjus- Eucharistiee humiliter petiitet accepit. Deinde cum
dem artisilli assistentes, cum in tam pru-senti dis- magna cordis contritione sacro oleo estperunclus,
613 ACTA 614
et sicmunitus diem clausit extremum, atque ad ^. laudatis annua, qua e

schedis hausta, atque in
monasterium corpus ejus delatum in communi cce- Turritana S. Stephani ecclesia ad Turritanam iti-
metcrio tumulatum fuit. Hoc autem circa annum dem S. Mariae ecclesiam sacrum Brunonis caput
1558 contigisse oportuit ; nam anno 1559 Fr. Mi- deferri ex supra dictis modo solet, solemnitate ad
celota institutus est per capitulum prior domus ejus invocationem patrata. Surianus pag. 356 sic
Trisulti et obiit 1560. » scribit : « Anno 1589 convenientibus juxta morem
\2. Miracuhmi islud,seu])encricium,aS.Brunone ex caslris, oppidisque circumpositis quamplurimis
sacerdoti, ordinis sui olim aUimno, impensum, ex saccrdotibus et promiscuisexus turbiscum solemni
ordinis Cartliusiensis capituli cbarta, uti relationis supplicatione, qua e monasterio S. Stephani Feria
jam datfe inilio indicatur, primitus haustum esse, secunda post Pentecosten conventualiler a mona-
Surianus etiam, qui id ex auctis per Severum a cliis dofertur simulacrum argenteum umbiiico te-
Neapoli Nicolai Riccii schedis accepit, ad calcem nus, in quo asservalur caput S. P. N. Brunonis, et
subjungit, ac deinde, aliis nonnullis, quge brevitatis digitus integer S. Stephani protomartyris, inma-
causa omitto, interpositis, pag. 354 sequens,quod, nu itidcm argentea reconditus, qui ab Urbano II,
in Fabricio Carrafa, cum terram de Ninfo, ab avo instante comite Rogerio, huic domui » (Calabrinse
suo Joanne Baptista Carrafa (adi num. 7) Carthu- B nimirum S. Stephani) « donatus fuisse perhibetur,
Stephani restitutam, iterum occupasset, pa-
sise S. ad ecclesiam B. Mariai, milliario hinc distantem,
tratum, in easdem schedas eTurritana? S. Stephani juxta quam olim fuit eremus, a S. Brunone con-
« Anno,
Carthusise tabulario fuitillatum subnectit : structa, multi ex diversis languoribus Dei Genitri-
inquit, 1586 men dominus Fabricius
e Octobris cis auxilio et S. Brunonis meritis curati sunt,quos
Carrafa, marchio Castri-Veteris, Hieronymi F. ac propriis oculis multi ex nostris viderunt erant ;
Jo. Baptistee Carrafae nepos, cum majorumsuorum enim ibi monachi et conversi num. 25.
contumacia in eo propagaretur in occupando atque 14. « Ibidem vidisses alios supplicabundos opem
indebite retinendo territorio s»pe dicto de Ninfo, B. Virginis, alios S. P. N. Brunonis nomen incla-
et a priore illius temporis V. P. Petro Bono de mantes nec frustra sanabantur enim a quacum-
; :
Agrottaria in jus vocatus pro restitutione contemne- que detinebantur infirmitate. Adfuit tum inter eos
ret, in febrim incidit acutissimam, adoo ut a medi- muher quoedam ex vicino oppido, Pizzone dicto,
cisde conclamarctur, familiares religio-
illius vita muta, quse decem et octo annos elocuta verbum
sissimam matrem adhuc superstitem, in proximo non fuerat, et mox in illaprsefata ecclesia clamare
oppido commorantem, accersierunt ad luctuosum p ccepit : Misericordia! tuncque loquendi liberum
sui natifunusdeflendum. Atillaex infortuniis, quse usum recepit. In cujus accepti beneficii memoriam
praedecessoribus suis ob pra^dicti territorii usurpa- habitum ordinisalbum moresanctimonialium nos-
tionem evenerunt, edocta nuntiis respondit Ego : trarum semper gestavit,et quotannis ad feslivitatem
veniam et curabo eum, Deo dante, et S. Brunone annuam ejusdem eccIesitE inter primasadvenit.AIia
suffragante. IUico ad fdium pergens, jam morti quffidam mulier ex oppido Suriano ad prsefatam
proximum sic allocuta est : Merito hfec pateris, ecclesiam accessit, quoe, duodecim annos habcns
quia territorium de Ninfo S. Brunonis injuste oc- in inflrmilate sua, omnem fere substantiam frustra
cupas, et nunc audi sermonem meum, accersi in medicos erogarat. Hsec coram omnibus flexis
priorem S. Slephani dictumque locum ei restitue, genibus orans clamare coepil ServeDei S. Bruno,
;
et statim liberaberis, sciesque, quiamanus Domini jam confessa sum, jam sanctissimum Eucharistiai
super te est, affligens et eruens te. sacramentum suscepi, si expedit saluti anima;
13. « Statim ille matris monitis obtemperavit, mese, impetra mihi sanitatem; sinautem, feliccm
ac coram multis astantibus se ita facturum prote- obitum ; kcta cnim moriar, si hoc milii contige-
status est. Misericors autem Deus, qui non vult rit in hac ecclesia. Mirabile dictu ! Continuo de-
mortem peccatofis, sed ut convertatur et vivat sta- D functa est, et quasi ridens ab omnibus conspicie-
tim febri imperavit ac recessit, atque incolumis batur, atque in eadem ecclesia sepultura? tradila
effectus, quod spoponderat, opere adimplevit, pu- est. » Talia sunt duo, qua^ pra?senti § recensenda
blico confecto instrumento 18 Octob. 1586, Indict. adhuc erant, seu miracula seu bcneficia. Vcruni
XV per manus ConsalviErmogidade terra Spalula-, erit fortassis non ncmo, qui, aii primum ex liis S.
in quo sanilatem miraculosese rcccpisse conlitolur Brunonis patrocinio patratum fucrit.revocel iiidu-
his vcrbis Pro summa devotione [>r;edicti S. Bru-
: bium, quod mulier muta, in cujus favorcm obti-
nonis et per merita et benoficia rccopta et diversi- git, invocasse illum non legatur. Atlamen, cuni
mode liahita, et qua» a prcrdicto S. Brunonc habore Inrcalbum sanctimonialium Cartlmsia.iarum more
sj)orat, et in dics habct, et pra\sortim in pra^senti habitum in accepti benolirii momnriaii doincops
sua magna infirmitatc, etc., ot confirmavit, ce-isio- gostarit, aoceplum id Bruiioni rolulisso. ihuiuososo
nomJo. Baptisln' sui avi 18 Novomiir. anni \:\i'.), liuiic invocasse confessa viiloliir; iiiiodoiim ila sit,
ut (vido iium. 7j supra. EotliMU dio otiani lilloras pailom equidem in illo sou mirarulo sou honolioio,
dodit ad convonlum, oommondans sc cjus preci- nisi forlo, (luod tanien non pulo, sanclissinKo Dei
bus. » Venio nuuc landemad miracula, ejain sa.q-e gonitrici ascribcudum potius lolum idsil, lialiuisse
m S. nRUNONlS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 610
Sanclum, admiUondum apparcl. Ad ea modo,A ac; slaliin liheralus ad obilum usqueinculumisper-

qua^ sequenli expedire .statui, progrediamur
i^ mansit. Obiit vero poslea Aug. 1G2."). » Cum Lu- i
§ II. Aliqnnt miracnla, sweulo xvii, ante annum doviciis Suespcckh, qui, dum Turritana; S. Ste-
tamen kujus xxiv, patrata, recensentur, et qui tan- phani Brunonis Carthusi.-e prior esset, da;-
et S.
dem Saneti cultus ad universam Ecclesiam exten-
monium, pulvereex lapide antriS. Brunonis adhi-
sus, festumque ejus tunc Colonise Agrippime cele-
bratum fuerit, exponitur. bito, c fratre B,'asioenergumeno, utihic narratur,
15. Non pauca,pu!vere abraso e lapidcspecusseu cxpulit, prior primum, quemadmodum apud Su-
antri, in quo, utnonnullicx dictis in commentario rianum loco cit. Severus a Neapoli docet. anno
praevio § 4o volunt, conlinuo S. Bruno post suum 1608 fuerit crealus, annoque 1611 obierit, oportet,
in Turritanam eremum secessum babitavit, reque ut tempore, intcr utrumquc hunc annum medio,
etiam vcra subinde (adi eumdem commentarium prodigium istud acciderit ;

quarc cum forte etiam
prap.vium commoratus fuisse videtur, in
num. 748) annum 1609 prsecesserit, visum est id hic prsemit-
aegrotantium languidorumque favorem patrarimi- adhuc recensendis miraculis, quwivel hoc
terc aliis
racula, Surianus in suis anno vel serius evenere.

adBrunonis Vilam. aSurio ipso
contextam, adnolationibus e Nicolao Riccio de Ta- 17. En adeo nunc unum, quodanno 1609 accidit,
^
berna supra laudato pra-.fatus, sequensseu miracu- quodque, licct non pulvere, e Brunoniani antri la-
lum seu beneficium, quod, pulvere illo adhibito, pideaccepto,Sancti tamenpatrocinio fuitpatratum.
patratum fuit,e recensione Severi a Neapoli,quiid, Hisce exstat apud Surianum pag. 363 et seq. ver-
ut prsemittit, e Basilio, CarthusiEeTurritanse fratre bis expressum « Sub eodem P. Priore» (monaste-
:
converso, reique gestse oculato teste audivit, pag. rii S. Stephani Ludovico Suespeckh) « anno 1609,
361 in medium adducit hisce ipsis Severi verbis : cum ad monasterium vectaretur magnus lapis, e
« Frater Blasius de Pace ex eadem Serra oppido vi- vicina lapidicina excisus, quadratus, octo vel am-
cino ad milliare, monasterii Stephani de Ne-» (S. plius palmos habens undique in longitudine, et
more) « conversus, professus ejusdem, Deo permit- unum fere cum dimidio diametralem,usuifuturus
tente, a maligno spirilu obsessus misere vexabatur. pro tabula summi altaris ecclesia?, tanti ponderis,
CuiV, prior prjEdictus» (Ludovicus Sucspecklinimi- ut apluribusboum jugis supra lignea machinaaegre
rum) summa, quaprsedituserat,charitate compa-
« advehi potucrit, et multus ad visendum populus
tiens, cupiens ovem suam ab invasione infernalis accederet, quidam David MuIIer Brandeburgensis,
lupi eripere, S-iiens etiam, ger.us quoddam da^mo- in lapide et ligno egregius sculptor, qui sua; artis
niorum non nisi oratione et jejunio ejici, tribus „ admiratione digna multa emblemata ex lignorum
diebus pane et aqua duntaxat victitavit, atque, scgmentis coagmentatis versicoloribus effecit in
aliis negotiisintermissis, solumorationivacansper- liocmonasterio, quique prsefatse machinaj structor
mansit. Post tertium diem, accuratiori generali et prsefectus operisaderat, cummedio itinere flexo
peccatorum confessione prsemissa, in sacrarii al ta- poplite currum adaptare vellet, ac subtus aspiceret
ri, in quo in fabrefacto loculamento, ebeno ar- altera ex rotis tibiam illius adeo vaJide pressit, ut
gentoque permisto varie ceelato, asservantur caput in terra, penitus humo cedente ponderi, absconde-
S. P. Brunonis in argenteo simulacro, et aliae retur, ipso David clamanle, S. Brnno, opem fer
sanctorum reliquia?, missam quoad devotius po- mihi; cumque plurimi commiserationis ergo ac-
tuit, celebravit, prajscnte fratre Blasio, arreptilio currissent, tibiam ejus comminutam existimantes,
et pr<'edicto fratre Basilio. inventa est aliquantulum in nervis lajsa, qufe etiam
16. « Post missam ventum est ad exorcismos, et paulo post perfecte curata est. In eodem loco prse-
cum dajmon egredi cunctaretur, recordatus est P. fatus sculptor sediculam seuparvulam capellam, in
Priof lapidis specus S. Brunonis, ac sLatim maada- colle sitam, suis sumptibus erigendam ad rei futu-
vit F. Basilio, ut, conscenso eqiio, quantocius iap" ram memoriam curavit, quajadhucexstat. » Duobus
dispulverem, e specu sumptum, ad se perferret. ^^ hisce jani relatis atque apudSurianum exstantibus
Quijussa complens, cum, acceplo inde pulvere, iniraculis aliud modo
subjungo, typis hactenus,
domum rediret, in medioitinere derepenteventum quod sciam, non subjectum, quod in S. Brunonis
validum contra se irruentem sensit. Quo violentcr imaginc Caballione, seu, ut ab aliis scribitur, Ca-
ex equo excussus in terram male acceptus decidit. vallione, episcopali Vindascini in proviiicia ad se-
Eodem momento dajmon,incachinnum solutusper dem apostolicam spectanlis comitatus civitate,
os arreptitii in haec verbaprorupit Calabrorumdia- anno 1610 patratum quodque cum Majoribus
est,
lecto : At come buono conzato se ne terra ! quffi La- nostris e Magna Carthusia anno 1668, uti, quam
tine sic sonant At quam bene acceptus
: redit. Ita ei ascripserunt, notitia me docet, fuit communi-
mihi prsecise referente eodem fratre Basilio, equo catum.
18. Sequcntibus hisce verbis describitur « An-
sine sessore rectaad monasterium redeunte,homi- :
nes ad prostratum, ut existimarunt, nec e terra no Domini IGIO, mense Augusto, Alexander
adhuc surgere valentem, excurrerunt, domumque Maurissius, civis visa tabella qua
Cavallicensis,
reduxerunt. A quo accepto pulvere atque contra dam in choro PP. Capucinorum Cavallicensium
daimonium adhibito, illud exire ab homine coegit, in qua recenter a patre Bernardino efflgies sancti
617 ACTA !18
Ludovici, episcopi Tholosani ejusdem ordinis (S. A Maurissio, JosephoL'Empereur et Joanne Baptista
Francisci Assisiatisnimirum; neque enim sec. xni, Gemifrem notario et scribaCuria; spiritualisCaval-
quo S. Ludovicus Tholosanus tloruit, capuccini ad- licensis subscriptumet sigilio episcopaii munitum,
hucinveniebatur) professi, deformata fuerat, illius quod una cum prcedicla imagine, supra exhiljita,
elegantia supra modum delectatus et captus, ac- Carthusiam ab eodem D. Dionysio transmissuni in
cessit ad patremFabianum de Sault sibi familiarem, tabulariisdomus integrum asservatur. » Majores
instantissimeque petiit et ab eo obtinuit, ut ima- nostri,qui, quemadmodum suprajamindicavi, sese
gunculam sanctiBrunonis hic appensam,quam pro e Carthusia majori conceptamhisceverbis miracu-
sua in eum antiqua devotione asservabat,superdu- Ii,in S. Brunonis imagine patrati,reIationemacce-
ctis coloribus opera dicti patris Bernardi in simi- pisse, in margine ascripserunt, notula apposita
lem sancti Ludovici reprsesentationem delinearet; etiam monent, sese et illam Sancti imaginem, et
huicigitur operi 20 ejusdemmensis primamadmo- ipsum instrumentum authenticum, cujussubfinem
vetmanumP. Bernardinuset imaginis fundum injam datse relationis mentio fit, in sacello, S. Bru-
dico proraoreoblinere aggreditur.Verumcumopus noniin Carthusia majori sacro, vidisse, cum ibi
ob exiguitatem displiceret,supervenienti cuidam annu 1662, versarentur Porroimaginisillius exem-
pictori, nomine L'Empereur, tradit peniciIIum,ro- B plar ad majoresnostros unacum miraculi relatio-
gatque ut illud jam bene inchoatum adinstarima- ne missum fuisse, e verbis,quibusha3C initio et fine
ginis sancti Ludovici absolvat, acquiescit pictor et concipitur, apparet ; verum ego id, quod alioquin
imaginisfundum atqueipsumin cruce pendentem aeriincisum lectori hic exhiberem, inter sepositas
Salvatorem subjectamque calvariam atra fuligine deS. Brunone notitias invenire haud quivi. Unum
oleosubactainficit,candidam sancti Brunonis ve- modo adhuc,quodmiraculis, a Sancto Xactis, apud
stem in leucophajam demutat, capitium producit, Surianum accensetur,quodqueannum IB^tpra^ces-
manicas substringit, pro cuculla cannabinam pla- studioso lectori, antequam ad alia, ad gloriam
sit,
gulam assuit, totam denique imaginem, demptis Sancti posthumam spectantia, sermonem conver-
Pontificiis insignibus, pedo scilicet ac mitra, san- tam, hic exhibeo.
ctique Brunonis capite, in aliam transfigurat.Por- 20. His verbis exponitur : « Anno 1623, cum
ro, advesperascent6 multum jam die, sic affectam esset prior D. JoannesManducide Seminariaoppido
tabellam recedens P. Bernardino relinquit : qui se- dioecesis Militensis, qui sacella SS. Stephani et Rru-
quentidie, mane facto, alieni operis curiosus nonis, sita in transversa parte ecclesiai sub tholo
plorator, dum imaginem propius intuetur, ha^ret q marmoribus versicoloribus Roma magno sumptu
attonitus, etinusitato successu perculsus,vix oculis advectisexornanda curavit,coaptandorum marmo-
suis credit, nullus penicilli ductus, nullum coloris. rnm inde quidam Gaspar
causa venit etiam huc
nullum indici vestigium,puraomnia et veluti spon- marmorarius, qui, humani generis hostesuggcren-
gia detersa existunt, sola sandaracha, velut inper- te, et carnis formite titillante,quadam die cum
petuum rei gestaj moninientum, sedintegrisprio- alio ejusdem artis socio, dictoMichaele SicuIo,intra
ribuslineamentis, remanserat, sicque sanctusBru- eccIesiamS. Marise (De Turri nempe) solus cumeo
no, rejecto ascititio chemate et colore, in veste de certa muUere ad inhonesta solhcitanda verba
nativa candidus apparebat. Ergo interpavorem et miscebat propc parvam januam ad dextrum latus
gaudium dubius pater Bernardinus ad patrem An- dictae ecclesioe, tuncque repente audiunt, quatuor
dreeam d'ArIes cocnobii Guardianum accurrit, rem validis ictibuspulsari gradus,tunc Iigneos,dein vcre
omnem communicat, sigillatim exponit,imaginem lapideosfactos, quibus ab exteriori parte ecclesiai
exhibet. ascenditur ad chorum super atrium
ecclesioe con-
19. (( Certatim on\nes c domo Patres, audita rei structum. Ad qucm
strepitum exterritus Gaspar
novitate, adsunt, sciscitantur, audiunt, imaginem egressus est foras per eam lateralem januani, ac
explorant, et una voce, ingens id esse miraculurn, ^ clarc conspexit terga monacliinostro liabitu induti
exclamant. Adcst quoquc Josephus L'Empereur pi- vicinum nemus petcnlis ac penetrantis. Ex cujus
ctor, promissi memor, pensum absoluturus, sed a aspectu majore timore est perculsus, cum prubc
patre Bernardino,quod acciderat, miraculum edo- scirct monachos nostros nec illa dic et hora illic
ctus, prohibctur ultra manum operi (quando id adesse,necunquamsoIoseoadvcnire solei"e unde ;
inauspicato cesserat) adhibere,aut uUam dcinccps nec vaneopinatusest, S. Brunonem fuisse,cuicordi

alicujus Sancti effigiem in altcrius commutare ag- scmper fuit,et esthonestas ac sanctitudo Dei do-
gredi. Hisigituromnibus visis ct auditis, non sine mum decens. Dein timore compunctus rem totam
ruboro ct metudominus Maurissius imaginem, sibi apcruit D. Mathiaj Nucifero profe.sso, et lunc mo-
restitutam, suinma cum veneratione recepit, cam- nastcrii sacristaiquo refcrentc, luecin Actarolata
:
demquc tandcni, a multis visam et religiose spe- sunt. Eodem anno illa mulior inlerfecta est a co-
ctalam, D. Dionysio Sailly, priori Carthusiai Boni- gnatis, ct Gaspar dc nocte, tcmpore carnis jirivii,
passus,dono dedil. Exstat deeareauthenticuin in- ad proximam villam divortcnsgraviterest in oaiMto
strumentum,a reverendoufficiali et vicario gcnerali vulncratus, scd hrevi convaluit, S. P. IN. r>ruuoni
reverendissimi episcopi Cavalliccnsis, Alexandro sc commcndans : qui et mc Iutc scrihentem, ut
Patrol. CLH.
019 S. BRUNONIS CARTHCSIANORUM INSTITUTORIS 620
missam ad illius altare et honorem offerrem, ex- ^ subscriptis, et sisîllo alicujus pcrsonffiin dignitate
oiavit; quod li])enlcr, nescicns,remoccultam csse, ecclesiastica constituta; munitis eadem prorsus fi-
pra.>stiti. » des adliibeatur, quoc pra^sentihus adhiberetur, si
21 . Cum h.')ec,quec apud Surianum pag. 365 et hi- forent cxhibitaj vel ostensffi. Datum Roma; apud
iiis Severus a Neapoli hic narrat, anno i623
.seqq. Sanctum Petrum subannulo Piscatoris, die 17 Fe-
accidisse,ipsaprodatdata hujus relatio, eodcmque bruarii 1623,pontiflcatusnoslri annolertio. S. Car-
etiamannoSancti nostri cultumpropagari contige- dinalis sancta; Susanna3. Ita est. Silvester Spada,
rit,chronologicus, qucm sequi statui, ordo exigit, ut illustrissimi et revcrcndissimi domini Cardinalis
de re hac modo hic tractem. Puhlica S. Brunonis vicarii notarius. » Locus ^ Sigilli.
veneratio ah anno quo fuerat is explicato in

t5)t4, 23. Apostolico huic brevi jam praiiverat sacrai
Commentario prfevio §47 ritu in beatorum nume- Congregationis rituum indultum, quo idem, quod
rum relatus,apud solosfere Carthusianos iocumha- per istud hic conceditur,anno 1622, jam fucratcon-
buerat, cum tandcm, his agentibus, Gregorius XV cessum. Exstatid pariterapudBenedictumXIV loco
papa concessit, ut S. Brunenis festum missali et proxime citalo, sicque habet « Supplicationi, a
:
breviario Romano inscribi officiumque de eo se- dominoBernardoGazio, ordinis Carthusiensis pro-

miduplex die scxta Octobris in quam illud incidit, B curatore generali, sacrae rituum Congregationi
ab omnibus ubique fidelibus, qui ad Horas canoni- porrecta?,eadem Congregatio coramuni illustrissi-
cas tenentur, libcre ac licite recitari possit. Breve morum R. P. assensuinclinata, habita etiam San-
aposlolicum, quo id fecit, Benodictus XIV papa e ctissimi Domini nostriconflrmatione, festum sancti
Carthusia majori, uti ipsemetdocet, accepit, atque Brunonis, ejusdemordinis fundatoris, die 6 Octo-
in contexli a se de Servorum Dei beatificatione, et bris,quain cojlum evolavit, in missali ac breviario
beatorum canonizatione operis librum primumin- Romano reponi, et offlcium de eo semiduplex ab
lutit liisce autem ibidem cap. 41, num. 7 verbis
:
omnibus ubique fldelibus recitari concessit. Illi
concipitur « Gregorius papa XV ad perpetuam
: eniminterSanctos praicipue universalem Ecclesiaj
rei memoriam. Domini nostri Jesu Christi, qui venerationem expostulare videntur, qui sacrarum
servos suos aeterna^ glorise prsemio donat in coelis, familiarum institutores militanti eidem Ecclesiaj
vices, quanquam immeriti, gerentes in terris, ex nunquam interitara suffragia reliquerunt. Sig.
adjuncto nobis pastoralis offlcii debito procurare Franciscus Maria, Cardinalis a Monte. Locus ^
tenemur, uteorumdemservoremChristi debitave- sigilli. Joannes Baptista Rinuccinus secretarius. »
neratio indies magis promoveatur, etlaudeLur Do- Hoc instrumentum, quod, qui illud cum Benedi-
minus in Sanctis suis.Quam ob rera fldelium quo- cto XIV papa de mandato reverendi patris, ordinis
rumlibet, prfesertim vero sub suavi religionis jugo Carthusiensis geneiâlis, communicavit, Ambrosius
altissimo famulantium,votis, quse peculiarem San- Crollet,hujusscriba,19 Novembris anni 1622 datum
ctorum hujusmodi cultum et venerationem respi- notat, Carthusianispetentibus a sacra rituum Con-
ciunt, libenter annuimus, prout conspicimus in gregatione fuit indultum, ipsomet annuente, uti
Domino salubriter expedire. » recitata, quibus id constat, fidem faciunt,

verba
225^<(Supplicationibus itaque dilecti fllii D. Ber- sumrao pontifice GregorioXV utproinde hic illud
;
nardi Gazii,ordinis Carthusiensisprocuratoris gcne- ipsum,quodanno 1623 perBreve,num. 21 et seqq.

ralis, nobishumiliter porrectis inclinati de venera- recitatum, Carthusianis postulantibus concessit,vi-
bilium Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium vae vocis oraculo antea impertiisse videatur. Nec
sacris ritibus pra3positorumconsilio,quoddeca^toro tantum hic pontifex, ut S. Bruno per universam
perpetuis futuris temporibus festum S. Brunonis, Ecclesiam cuUupublico affici posset,indulsit; verum
cjusdem ordinis fundatoris, die 6 Octobris, qua in etiam,quoreipsa,etiam ab ad Horas ca-
iis, qui
coelum evolavit, in missali et breviario Romano nonicas non tenentur.veneratione congruahonora-
reponi_, officiumque de eo semiduplex ab omnibus D retur indulgentiam plenariam omnibus, qui luce
ubique fidelibus recitari libere et licite possit et va- ipsi sacra Carthusianorum ecclesias visitarent, exi-
leat, apostolica auctoritate tenoreprEesenliumcon- gique pro lucrandis plenariis indulgentiis solitas
cedimus et indulgemus. Quocirca venerabilibus preces ibidem effunderent,propensissime concessit
fratribus patriarchis, archiepiscopis, episcopis, csi- Exstantes apud Surianum litteras apostolicas, qui-
terisque ecclesiarum prselatis, in universo terra- bns id fecit, lubet etiam huc transcribere.
rum orbe constitutis, praecipimus et niandamus,ut 24. Sequentibus itaqueapud hunc vitseS. Bruno-
in suis quibusque ecclesiis, provinciis et dioecesibus nis,per Suriumconcinnatae, commentatorem verbis
prffisentes nostras litteras solemniter publicari, et concipiuntur : « Gregorius papa XV ad perpetuam
ab omnibus ecclesiasticis personis ssecularibus, et rei memoriam. Splendor paternae gloriae, qui sua
quorumvis ordinum regularibus omnino observari mundum illuminat ineffabili claritate, pia vota fi-
faciant, non obstantibus constitutionibus et ordi- delium, de clementissima ejus majestate speran-
nationibus apostolicis,c8eterisque contrariis quibus- tium, tunc praecipue benigno favore prosequitur,
cunque. Volumus autem, ut preesentiumtransum- cum devota ipsorum humilitas Sanctorumprecibus
ptis, etiam impressis, manu alicujusnotariipublici et meritisadjuvatur.Volentes igitur, omnes et sin-
.
621 ACTA 622
gulas eccleaias monasteriorum monachorum Car- A qua hic nobis sermo,Coloni8e Agrippinse, non anno
thusianorum ubicunque existenlium aliquo spirituali 1623, sed anno 1624, celebratam fuisse, intelliga-
munereiiiustrare,deomnipotentisDei misericordia tur, quemadmodum mox, cum id recitaro, osten-
ac beatorum Petri et Pauli apostolorum auctoritate dam

confisi, omnibus utriusque sexus Christi fidelibus, 26. Ilis verbis concipitur : (( Ferlinandus Dei
vere pcenitentibus et confessis ac sacra communione gratia sancta? Coloniensis ecclesioe electus et con-
refectis, qui aliquam ex dictis ecclesiis die festo firmatus archiepiscopus S. Rom. Imp. per Italiam
sancti Brunonis, sexto mensis Octobris celebrari archicancellarius, et princeps elector, episcopus
solito, a primis Vesperis usque ad occasum solis Paderbornensis, Leodiensis et Monasteriensis, ad-
festihujusmodi singulis annis devote visitaverint, et ministrator Hildesheimensis, Corbeiensis etBcrch-
ibiproGhristianorum principum concordia, haere- tesgadensis, princeps Stabulensis,comes Palatinus
sum exstirpatione ac sanctee matris Ecclesiaj exalta- Rheni, utriusque Bavainae, Westphalise, Angaria?,
tione pias ad Deum preces effuderint; plenariam Bullionis dux, marchio Francimontensis, comes
omnium peccatorum suorum indulgentiam et re- Lossensis, Longiensis, Hornensis, S. Sedis aposto-
missionem misericorditer in Domino concedimus. licse legatus natus, etc. Venerabili clero et univer-
prpesentibus perpetuis futuris temporibus valii.uris. Bsis, ac singulis Christi fidelibus civitatis et archi-
Volumus autem, quud prsesentium transumptis dioecesis nostr» Coloniensis salutem in Domino
etiam impressis, manu aiicujus notarii publici sub- sempiternam. Gum Deus Opt. Max. Pater ille mi-
scriptis et sigillo alicujus personai in" dignitate ec- sericordiarum pro paterna sua providcntia et infi-
clesiastica constituta* munitis, eadem prorsusfides nita erga nos charitate suos quibusquelocis et tcm-
adhibeatur, quw. prcesentibus adhiberelur, si forent poribusSanctos varie dispertitur, ut nobis in cali-
exhibitai velostensa?. Datura Rom« apud S. Mariam ginoso isto mundo inter tot dogmatum ac morum
Majoremsubannulopiscatorisdie3JuIii, anno 1623, errores facem prseferant, ac in viam salutisfeterna;
pontificatus nostri anno tertio. » quasi nianu ducant,tum vero jugiterhanc nostram
2b. Surianus, pontificia hac, qua quamlibet Car- Coloniensem ecclesiam oculis suse benignissimai
thusianorum ecclesiam die sexta Octobris seu luce misericordice respexit et cseteris orbis terrarum re-
S. Brunoni sacra frequentantibus indulgentia ple- gionibus ac provinciiseminentiorem reddidit,dum
naria a Gregorio XV fuit concessa,pag. 2ti6 et seq. clementissime voluit et concessit, ut plurimorum
recitata bulla, mox subjungit « Hac aulem bulla,
: maximorumque Sanctorum parens, alitrix, domici-
velut classico personante, variivariarumregionum p lium et custos esset quorum nimirum meritis et ;
excitatipopuli, certalim quisque pro suain sanctum suffragiis, postquam fidem suscepit, recidiva non
Brunonem religiosiore observantia, exaggeratum fuit, scd in fide stabilis, estque et audit Romanai
cultum (eidem nempe S. Brunoni) impenderunt,»ac ecclesia; fidelis fdia aliaque qusi inde veluteperenni
deinde narrat, quantasolemnitate ac pompaSancti omnium bonorum fonte scaturiunt et derivantur,
festum Colonia? Agrippina; nominatim, Leodii et consequitur. Inter quos sane velut stella matutina
Lirse in Brabantia celebratum tum fuerit. Ut bre- refulget sanctus Bruno. Magnum Ecclesia; Deidfcus
vitati studeam, qui id in priori e tribus hisce civi- et ornamentum, civis Coloniensis, Colonia; nobiii
tatibus, qua? Sancto natalis obligit,factumfuerit, e Hartenfaust familia natus ct educatus, anno parta;
laudato Sancti Vitce, per Surium scripta^, commcn- sai iitis post raillesinium centesimum pi"imo mortuus;
tatorc lectorem edocere duntaxat lubet. Ac primo post millesimura quingentesimo decimo quarto a
quidem, antequam verba, quibus is scriptor rcm LeoneXinter Sanclosrelalus, celeberrimi juxla ct
exponit, huc transcribam, de anno quo solemnitas sanctissimi ordinis Carthusiensis (cujus laus est in
ista Colonite Agrippinai acciderit, nonnulla dicenda Ecclesiajfundator ct patriarcha. Porro nupcrnobis
sunt, nc quis forte iUam, quod lilteris apostolicis. exbibitie et inliraatai fuerunt littcni^ Sanctissinii
mox recitatis annoque lb23 datis, proxime a Su- l^ domini nostri Gregorii felicis recordationis Pa
riano subdatur, hoc etiara annu, quod ex dicendis pa? XV super celcbratiune festi alteraeraorati S.
secus habet,evenissearbitrctur. Solemnitati itaque, Brunonis hujusraodi sub tenore. »
qua,cum pontificia, quarn proxime memoravi,bulIa 27. Ilic inodo Gregorii XV papa\ qiii anno i6v3
datafuisset,Co!onia!AgrippintcS. Brunonis fcslum die 8 Julii, ac proin, antcquum luic C )k)niensis
celcbraturafuit, prtcivil edictum, quo Ferdinandus archiepiscopi cdictiiineraitlerclui', vila riiiicliis csi,
princepselectoretarchiepiscopusCoIoniensisomncs recitatur brcvc, luiiii. 21 cl 22 ilaluin, ar ileiiulo

archidioecesis suvn clericos, ut instans S. Brunonis pergitur hoc niudo : u Nus itiupic liiiii pn) ea obc-
festiimcongrua debitaquc devolionc celebrarent, dientia,quamdebemusS. Sedi apostolica^ tura jiro
vehementerhortalus cst, nonnullaque eo spectantia religioso nostro atrcclu ctveneratione erga Sanclos
prffiscripsil.Luhetet monumentuni illud.quod intcr Dci, eos pivcscrtira, qui nos et ccclcsiaiu noslrani
sepositasamajoribusnostris dc S. Brunone notilias propius contingunt, tenore [irtcsentiuin auctorilale
inveni,intcgrum hiic Iranscribcre, tura nc quid, apostolica nohis cominissa, nec non do cousilio ct
notaln digimm, quodadgloriaraSanclipo.stlminaiii consensii vcncrabilis noslri capituti vobis supra-
facit, praetereaiu, tum quod ex eo, suleranitatem,de dictis Utlcrasa]>osloIicas uotilicamus, el pro illarum
623 S. BRUNONIS CARTHUSTANORUM INSTITUTORIS 624
exscculionc clerlcos lam ssccularcs quam rcgulares A describilur, huc transfcramus. SequentiahfECsunt;
cnixc in Doniino roquirimus et monemus, utdiem «Festum(S. Brunonis nimirum) tota civitas (Colo-
islumsolemnitcrdebitaetexemplaricumdevotione niensis nein[)e) solemnitcr, jucundantiumque in
juxta tcnorem supra positi brevis apostolici cele- morem celebravit et enca?niavit. Totus senatus in
brent, aliisque Christi fldelibus suo exemplo Cartluisiasecundum faciem Sanctorumlaitum diem
pnceant, ecclcsiarum vero rectoribus, pasloribus egit tam in choro, quam in trichoro. Universus
et divini Vcrbi concionatoribus districte serioque clcrus et omnes omnino aliorum ordinum religiosi
praicipimus ct mandamus, utin fcsto S. Michaelis, conlesserarunt, ne sequior sexus se doleret

Et
quod incidit in Dominicam 17 post Trinil., 29 Se- et quereretur exclusum, ante portam pegma et
ptemb.Christifidelipopulo alta et intelhgibili voce spectandae magnitudinis ara fuit erecta. Quo
pubhcentcteumdcm,expositaSanctivila,diligenter in loco confertissimae mulieres missam et com-
adhortenlur, quatenus festum ejus pie ac religiose munionem, concionemque avidis animis excepe-
obeant, haud dubia spe, quod Sanctus iste origine runt.
et educatione noster pio in patriam affcctu nos gre- 29. « Phonascorum quoque non defuit in Vesperis
gemque nobis commissum suis apud divinam rna utriusqueetmissagratissimusconcentus.Processum

iestatem precibus et suffragiis, hisce periculosissi- B cst subinde per peristylium majuscum ea gravitate
mis exulceratissimisciue locis ac temporibus, tueri pompaque, qua3 Sanctos deceret pone sequente ;
porro et conservareperget; idquodsaneeo magis senatu P. Q. Col. In ipso flagranle die festo mis-
nobis necessarium, quo graviora ab hseresi et a sam cantavitbaro et canonicus Ecclesise metropo-
bello circumstant pericula. Quovero Christi fideles litanee, diaconum egit comes et canonicus, subdia-
addebitam venerationem acdevotionem promptius conum canonicus (nam per

prcsbyter. In octavis
obeuncam magis excitentur, signiflcamus pra;terea totas octavas confluxus populinon defuit) vicarius
et attestamur supra memoratum SS. D. N. Grego- serenissimi principis missam quoque cecinit, cui
rium papam XV aliis specialibus Utteris (perpetuis canonici duo subscrvierunt etphonasci tam in mis-
futuris temporibus valituris) omnibus utriusque sa, quam in utriusqueVesperis suumofflcium egre-
sexus Christi fidelibus vere pcenitentibus et confes- gic sane impleverunt. Ut vei'bo absolvam, ex quo
sis ac sacra communione refectis,
qui ecclesiam stetit illa Carthusia, nihil illi solemnitali compara-
Carthusianorum die mensis
festo S. Brunonis, 6 bile, nihil a^-quale vidit. Totius tandem solemnitatis
Octobris celebrari solito, a primis Vesperis usque coronidem adjecit ipse serenissimus princeps ele-
occasum solis festi hujusmodi singulis annis ^ ctor et archipraisul, qui post Octavas proxim aDo-
devote visitaverint, et ibi pro Christianorum pri minica Carthusiam visitavit, S. Eucharistiam per-
cipum concordia, hajresum exstirpatione, ac Sanctai cepit, hospitatusque ea nocte est in pastophorio. »
matris Ecclesiaj exaltatione pias ad Deum preces Coloniensis archiepiscopusFerdinandushic memo-
efluderint, plenariam omniumpeccatorum suorum ratusGuillelmi V Bavarife ducis et Renata Lotha-
indulgentiam et remissionem misericorditer in ringa exstititfilius,anno 1577 natus,qui,cumpatruo
Domino concessisse. suo Ernesto, Coloniensi archiepiscopo, anno 1595
28.«Quod quidem nos ita declaramus,ut fideles datus fuisset coadjutor, ei etiam, anno 1612 vita
feminei sexus (quibus aditus intra septa monaste- functo,in Coloniensem successit archiepiscopatum,
rii et limina ecclesi» pra:!clusus est)
ante ipsum quem ad annum usque quo obiit 1650 optime ad-
monasterium sive ecclesiam foris orando easdem proxime recitatis subdit
ministravil. Porro verbis
indulgentiaslucrari possint,et valeant. » Cumanno moxSurianus,qui Leodii ac deinde qui Lirae, post-
iUo, quod Ferdinandus, Coloniensis archicpiscopus, quam ut Sanctus sexto Octobris die per universam
isthoc edictum emisit,Dominica post SS. Trinitatis Ecclesiam ritu semiduplici coli posset, a Grego-
festum septima decima in vigesimam nonam, uti rio XV papa anno 1023, fuisset concessum, festiva
ipsum illud instrumentum manifestat, Scptembris D gj^g i^^^ solcmniter a primariee etiam notai viris
diem iaciderit, hocque non anno 1633,sed,ut com- quiCarthusiani ordinis non essent,fueritcelebrata.
putanti patebit, anno 1624, quoPascha die 7 Apri- Verum cum a verbis, quibustum peractam inbinis
lisac proin sanctissimaj Trinitatis festum die se- hisce civitatibussolemnitatem scriptorilleexponit,
cundaJunii celebratum fuit,evenerit, edictumillud recensendis abstinere, brevitatis studio, ut jam
posteriori hoc anno quo etiam apud Pctrum Choli- monui, sit fixum , ad alia ,
quee ad gioriam
num Coloniai Agrippina? excusam ad calccnmota- Sancti posthumam adhuc spectant, gradum modo
editum fuisse,necesse est.Jam vero cum id Colo-
tur, facio.
niensi, de qua hic disserimus, solemnitati, utjam Sanchis anno 1623 a Gregorio XV,
§ III. Fiieritne
dictum pra>iverit, consequens est, ut nec haic ante an serim duntaxat a Clemente canonizatus,X
annum 1024 contigerit quin autem hoc ipso anno
;
examinatur, rcliquaque, qux ad gloriani ejus
posthumarn faciunt, magisque videntur notatu di-
evenerit, dubitandum non apparet, cum equidem
gna in medium proferuntur.
haud dudumaprajfato edicto locumhabuerit,quem-
SO.Apoitolicislitteris, § pra^cedenti recitatis, qui-
admodum ex ipsis, quibus hoc concipitur, verbis
fas est conjicere. Verbamodo, quibus ea a Suriano
bus ut S. Brunonis festum die 6 Octobris, quaadcoe-
62o ACTA
losismigravit,missaliet breviario Romanoinscribi, A manifeslum fit, laudalum Ambrosium Crollet in
officiumque de eo semiduplex ab omnibus ubique opinione fuisse, qua supra recitatas Gregorii XV
fidelibuslibere ac licite recitari possit, Gregorius XV papa^, litteras cultus ecclesiastici prajceptum inclu-
papa anno 1623 concessit, ffiquipollenter canoniza- dere, existimavit. Verum utri assentiendum est ?
lum Sanctum non fuisse, Benedictus XIV papa in Huicne ordinis Carthusiensis alumno, an Benedi-
suo, quodcommentariiprajviiloco non unolaudavi, cto XIV ? Etsi Gregorius XV papa, sese, ut S.
de ServorumDei beatificatione et beatorum cano- Bruno ab omnibus ubique fidelibus, ad lioras cano-
nizatione opere existimat : ita enim in hoc, lib. i, nicas obligatis, ritus seraiduplicis officio die sexta
cap. 41, num. 6 scribit: « Nullo ccrte pacto dici Octobris coli licite possit, impertiri, in memoratis
posse videtur (adi qusi huc facientia Commentarii litterisprimo duntaxat dicat, mox tamen adbibens
prsevii § 47 disputata sunt) sanctus Bruno a Leo- verba, praiceptumsonantia, subjungit,sesepatriar-
ne Xcanonizatus ; sed ejus cequipollens canonizatio, cbis, archiepiscopis, episcopis cajterisque ecclesia-
eximiis tanti viri meritis, pra3clarissimioi'dinisfun- rum preelatis, inuniverso terrarum orbe constitu-
dationi, continuatse insignium miraculorum famse tis, pra3cipere et mandare, «ut ab omnibus eccle-
cultusque concessioni, primum quidem universo siasticis personisseecularibus etquorumvisOrdinum
Carthusianorum ordini a LeoneXfacta^, posteatotiB regularibus observari faciant» litteras pra^dictas ;
ad libitum a Gregorio XV, innixa, assi-

Ecclesia? hinc autem factum forte est, ut hisce omnes fideles,
gnanda videtur summo pontifici Clementi X, ut ex qui ad horas canonicas tenentur, ad officium de
scquenti decreto coUigitur « Enixis precibus,
: S. Brunone die sexta Octobris, qua isobiit,ritu se-
» Sanctissimo domino nostro Clementi X porrectis miduplici recitandum obstringere voluisse Grego-
» per Eminentissimum dominum Cardinalem Ni- rium, Crolletus exi^^timarit.
» cardu:iinomine serenissima?Hispaniarumreginai, 52. Forsan etiam, ni, ut id illi facerent, Grego-

» quibus Sanctitati sua; supplicabatur, ut dignare- rius pra?.cepisse statuatur, haud satis intellexerit,
» tur concedere, quod officium sancti Brunonis qua ratione factum esse queat, ut Urbanus VIII
» confessoris, fundatoris ordinis Carthusiensis, papa, proxiraus Gregorii XV in S. Petricathedrara
» hactenus ab Ecclesia univcrsali sub ritu semidu- successor, officium deBrunone, novo, quohunc coli
» plici recitatum (supple ad libitum) imposterum preeceperit, decreto nonemisso, Breviario Romano
» sub duplici recitaretur ab omnibus ulriusque (adi Commentarium preevium num. 1 88 et i 9C>)jusse-
» sexus tam sa^cularibus, quam regularibus, qui ritinscribi, Res sane, ut meam modo promamsen-
» ad Horas canonicas tenentur, et remissis a San- Q tentiam, admodum videtur iraplexa. Et vero cum
» ctitate sua ad sacrorum rituum Congregationem, sacraj rituura congregationis decretum Benedicti
» eadem ad relationememinentissimi domini car- XIV papse verbis, nura. 30 huc transcriptis, inclu-
» dinalisSfortia'. censuit, prsedictam gratiam conce- sum, quo haec, ut offlciura de S. Brunone, quod hac-
» di posse, si eideni Sanctissimo Domino nostro tenus ab Ecclesia universali sub ritu seraiduplici
» visum fuerit,die3 Martii 1674. Et facta de pra;- recitatum duntaxat fuerat, sub duplici deinccps
» dictis Sanctissimo relatione pcr me secretarium, recitarelur,anno 1674,sumrao pontifice ClemenleX
» Sanctitas suabenigne annuit die 14ejusdemmen- annucntc,concessit, nullura prorsus, quod cultus,
» sisMartii,etanni 1674.» S. Brunoni deferendi, prajceptuni aperle sonet,
BenedictusXIV papalaudatus. S, Bruno-
31. Ita verbura includat,fueritnemagis aClementeXquam
nem a Clemente X, ac proin non preefatis apostoli- a Gregorio XV dubium
sancti cultus prajceptus, in
cis Gregoriii XV litteris, canonizatum fuisse, non revocarinonininieritoposse videtur. Quod cuinita
obscure docens; itaautem opinatusestquod,qucm- sit, cultusque praiceptum ad canonizationeni ne-
admodum inserta sacrorum rituum Congregatio- cessario requiratur, S. Brunonem canonizatum,
nis decreto,quod hic recitat, parenthesi satis in- canonizationescilicet,utieamvocant, «quipollenli,
dicat, litteris ilhs cultus pra;cept.um non inclu- ^ a Clemente X potius, quam a Gregorio XV fuisse,
datur. Verum Arabrosius CroUet, reverendis- pro certo asseveraro non ausim. iSeque vero id a
sirai patris generahs capitulique ordinis Carthu- Clcniente factum fuisse, proprorsus indubitatoha-
siensis scriba, qui casdem littcras, mandantc buit ipsemet Benedictus- XiV ; etenim (adi cjus
eodem rcvereiidissimo Patrc, cuni Benedicto XIV vcrba num. 30recitata) canonizationcm S. Bruno-
communicavit, aliter prorsus ccnsuit, lisdem cniiu nis Clenicnti X non affirmateassignat, scd, adhi-
apud eumdem Benedictum operis laudati lib. i, bita,qu;ii dubitanlium cssc solel,loqucndi formula,
cap. 41, num. 7 sequcntia verba prajmittit : pontilici huic illam assignandam videri, duntaxat
« Anno 1623 supra memoratus Gregorius Papa ait. Voruni csti rcs ila sit, dubiumque simul au
pra2cepit,ut die6 Octobris oranes sifcularcs et re- Sauclus seu a Clemenle seu a Gregorio, ac proin
gulares ubiquc terrarura subsoraiduplici ritu reci- an unqiiani (iioqueenini pontifcx, Clemente postc-
tentofficiumsancti Brunonis confessoris, fundatoris rior, coli Brunonera prajcepissc invenilur) canoni-
nostri, nec noa in breviario,Missali ct Kalendariis zatus vere fuerit, cx oinnibuS jam diclis i[ueat vi-
iinposterum imprimcndis fcstuni ejusdein sancti (lcri,riiitequi(k'in,ut officium deeo,quod dunlaxat

Brunouis doscribcudum statuit ; » e quibus sanc ub ritu scniiduplici rcciluri consucvci'al,ab omui-
()27 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 628
bus dcinceps, qui ad horascanonicas tcncnlur, subA. ius, ct brcvi csl prorsus sanitali pristina^ rcdditus
ritu duplici rccitari possct, aClcmenteX, ut supra Anno 1631 quidam monachus,cujusnomen consulto
a Bcncdiclo XIV allegatum cong-regationis rituum prsetereo, quia adhucsupcrslesesl, profcssus unius
decrclum fidcm facit, anno 1674, supplicantc Hi- ex domibus provinciai S. Patris Brunonis, cum ho-
spaniarum rcgina, concessum. Atque id Iiic, quod spitarelur in domo S. Stephanidc Nemorc, multo
de ea Clcmcntis concessione sacra-quc congrega- tempore gravcs menlis angustias passus, tandem
tionisrituum, quodeclaratahaecfuit, decrcto fuerit ad id devcnit, ut pahim de ordine dcscrendo tra-
agendum, commcmorandum duxi,ctsi intcrim pon- ctarct, atque in Romana curia hoc per idoneum
tificio isti in(hilto pra^Jvcrint triac miraculis, pra?- hominem procuraret.taijus rei procurator geucralis
senti ^ rcccnsendis, qua>,ut id daretur,partimfor- ordinis ccrtior ab ipso factus non modo non con-
lassis circccrint. tradicebat, verum ctiam annuebat illius ab ordinc
En adco, cum dcpra-fata pontificia concessio-
33. cgressui, ut ab illius importuniLate se hbcrarct.
ne actum jam satis sit, studiose lector, nunc etiam Insupcr oculorum segritudincm contraxerat,ut vix
illa, continuaseric, proutapud Surianumeschedis, de nocte lumen ad sacras preces recitandas susti-
supra jam sa?pius laudatis, deprompta pag. 369 et nere posset. Demum S. P. Brunoni se commen-
seqq. exstant, recitata. Sic habent: «V. P. Bcrnar- B dans abluit oculos suos aqua ex lacu S. Brunonis
dus Gort Barcinonensis, professus Carthusi* Scalse- sumpta, qusescilicctexfluviodecurrente prope ne-
Dei in Catalonia, olim OUsiponcnsis, et post Ebo- mus ccclesise S. Mari» cofiigitur in alveum, muro
rensis in Lusitania prior, scqucns miraculum scptum a parte vise, in forma orbiculari oblonga,
refert. lilustrissimus et reverendissimus D. Thco- in cujusmedio crux Hgnea posita est, ex qua S.
tonius a Bragantia, archiepiscopus Eborensis, am- Bruno bibere et lavari soHtus dicitur. Simul ac ex
plissimus fundator Carthusia^ ScalavDci (ahis Sca- hac aqua oculos abluit, statim extcriusinteriusque
prope Eboram in Lusitania, obtinuit a
lcC coeli) illustratum se sensit, ac, depositoordinis descrendi
reverendo patre priorc Carthusi* ordinis generali consiUo, in sancto proposito se confirmavit, atque
quamdam portionem seu reliquam capitis S. P. N. dc sua hac illuminatione V. P. Josephum Laudi-
Brunonis, quam in argenteo simulacro, cffigiem num priorem Carthusia^ Romana? ac ordinis in
ejusdemumbihco tenus referente, recondidit, quod Romana curia procuratorem gcneralem,certiorem
simul cum multis emblcmatum, hyeroglyphicorum, fecit, per suas litteras ex hac domo, mense Decem-
poematumque compositionibus eidem Carthusiee bri 1631 datas, quas et aliis familiaribussuis legit.
Eborensi donavit, ubi et reverenterhedieque asser- C Vivit adhuc et sospes est. Ex aqua autem hujusla-
vatur. Anno 1628, circa finem Januarii, cum prae- cus multidevotioniscausabibunt, et ad domossuas
cessisset magnus luna? defectus, dux Bragantiai- asportant, quam etiam variis morbis profligandis
Theodosius II in maximam ac pcriculosam a?gritu- efficacissimam experiuntur, qui cum aUquo sensu
dinem incidit ; de cujus valetudine adeo timebant pietatis eam sumunt.
ejus familiares, ut solis medicisingressum ad eum 3o. « Labente anno 1633, illustrissimus domi-
permitterent. Quod sciens V. P. Antonius Coello, nus Henricus Loff^rcdus Neapolitanus marchio Tri-
tuncEboracensisCarthusiseprior,cumD. Alvaro de vici et comes Potentice in Lucania urbis, ubi ex
Fonseca procuratore ejusdem ad oppidum Villa!- morbo de vita perichtabatur. Quare,

gravissimo
vitiosse, ubi dux aiger decumbebat,concessit, secum medicorum ope et opcra abjecta, ad Sanctorum
deferens preedictam rehquiam S. Brunonis, duci pra^sidia confugit, adeoque hortatu fralris Angeli
adorandamexhibiturus, in meraoriam eidem revo- Massei Ncapolitani conversi, professi Carthusiee
cans, eam rcUquam esse olim a R. P. gcncrali S. Laurentii prope Padulam, tunc commorantis in
transmissam dominoTheotonico magnosuopatruo. grangia ejusdcm Carthusise, sita intra civitatem
Qui statim se decentissime composuit, et dictus Potentiam, secommendavit S. P. Brunoni pio cor-
priorcum maximarevercntiaostendit duci sacram E) disaffectu, hausto ctiam pulvere de spccu ejusdem
reliquiam, recitatisque cum socio quibusdam prc- Sancti locopharmaci, ab eodem converso sibi ex-
cibus cum oratione pra^dicti Sancti, eamdem illi hibito, qui Dei beneficio pcr mcrita S. Brunonis
adorandam obtulit, prsesentibus duce Barcellcnsi brevi convaluit, necnon ope B. yEgidii Minoritse,
ejus primogcnito, nunc duce Bragantiae, aliisque cujus corpus apud Laurentianum oppidum inte-
duobus filiis D. Edoardo et AIexandro,genibus tle- grum asservatur, cui ab ejus matre commendatus
xis cercos accensos tenentibus. Cumque dux sacram fuerat. Ob id anno 163i, ut Sanctis debitas grates
reliquiam adorasset, prajsentibus fiUis dixit,se valde obsequiumquc persolverct, circa initium Julii ad
Deo fidcre, sanitatem recepturum, quod in sua prsedictam Carthusiam Padulse accessit S. P. Bru-
segritudine ab eo Sancto meruerit visitari. noni gratias redditurus. Quod clarius ex ejus epi-
34. «Recessit prior cum socio e cubiculo, se- stola, V. P. Joanni Baptistae Manducio priori ac
cum referens sacram reliquiam, veritus, ne dux pe- provincise visitatoridirccta, patcbit. «Admodum re
nes se eam retinere vellet ; uti cum cupere noverat. » verende Pater observandissime.Superioribusmen-
Postea dux coepit morbo levari, atque eadem nocte » sibus obgravissimummorbumvitajtale discrimen
adeo convaluit. ut a medico febre carens sit reper- )) incurri, ut considerans, jam vanam medicorum
629 ACTA 630
» opcrani essc, ad Deum Op. Max. alque adcoelites A plurihus mensibus a doemone insessa sesc ex in-
» sanctos confugerim, sed peculiari affectu ad S. gressu in dictum lacumlibcram sensit,idemque eo-
» Brunonem,atque ad B. yEgidium. Nunc utmulto, demdiemultisaliisenergumenis ohvenit.Anno 1721
» quodliisSanctis debeo,satisfacere queam debito, bai*o LefTelboI, copiarum csesarearum in Calabria
» slalui personaliter ad eos veiierandos accedere, capitaneus, secta Lutheranus, parvum S. Brunonis
» patrem S. Brunonem isluc ad S. Laurentium de lacum, quo curiositati suae satisfaceret, visitavit,
)> Padula scilicet, et B. .Egidium Laurentianum. vidensqiic uno die viginti quatuor miracula, a va-
» Quare Paternitatem V. rog-oûtmibigratiam con- riis energumenis per Sancti intercessionem ohtenta,
» cedas et facultateniF. Angelo, ut mecumveniat: interne ad fidem catbolicam amplectendam motus

>' nam ex parte cognoscens ab eo meam sospitatem est, et ideo vocationi divinse obtemperans, dieque
» tum illius precibus, tum bortatu, ut me S. P. 24 Junii Lutheranismum abjurans, fidei catboliocc
» Brunoni commendarem,aPaternitate vestrabanc professionem,patre CoIumbanoTheysen Coloniensi
» consolationem exopto, ut pra^dictus frater, sicut Minorita Conventuali, miUtise ca^sareaj sacellano,
» auxib'o mibifuitadsospitatemmilii impetrandam, et Augustino Maria Lucanensi, concionatore Ca-
» itaetiam sitad gratias reddendas. Tandem offe- puccino, prajsentibus, Rbegii in Calabria in Capuc-
» rens me semper ad tui, ac tuae religioais obsequia B cinorum ecclesia emisit, duoque supradicti patrcs
» promptum, tuis me orationibus commendatum illum a censuris consueta sanclse Ecclesiai forma
» cupio. Potentia, die 27 Junii d63i-. » ahsoIvcrunt.Deboctotoinstrumentumauthenticum
36. Talia sunt tria, qua? SRcrsc rituum Congre- cui duo supra dicti religiosi aliique preeterea suh-
gationis, a ritu semiduplici ad dupUcem, annuente scriberent, totumque verum esse, jurarent, confici
Clemente X, elevantis Sancti cultum, decreto prse- voluit idem capitaneus, postque ipsemet anno se-
ivere, bicquerecensenda duxi, ad S. Brunonis in- quenti, cum gratias S. Brunoni sepulcrum ejus vi-
vocationem patrata miracula. Ac borum quidem sendo acturus venisset, scripturam bujusmodi au-
secundum, etsi quod de virtute a prodigiosi fontis tbenticam in S. Stephani Cartbusia deposuit. » Cum
aquis (adi Comment. pra^v. num. 747) ad lacus, duobus posterioribus e tribus Pentecostes festis
cui a S. Brunone nomen est, aquas translata Za- quorum altero sacrum Sancti caput ad Turrita-
nottius in contexta a se Sancti Vita tradit, neu- nam S. Marise ecclesiam ex ecclesia S. Stepbani
tiquam confirmet, prodigiosam tamen lacus iUius transferri, altero ad banc referri quotannis solet,
aquis e Sancti nostri meritis virtutem vere inesse, ingens fiat populi, quemadmodum eo ipso Lucu-
argumento qualicunque est. Verum banc pluralu- brationis suse. capite, quo jam recensita refert mi-
^
culentius commonstrant, quaeipsemet Zanottiusin racula, Zanottius testatur, ad Turritanam Carthu-
laudata sua de S. Brunone Lucuhratione cap. 34, siam concursus, tuncque eo sanandi infirmi ener-
narrat, miracula, aquarum iilarum virtute praisenti gumenique undequaque soIeantadduci,viginti qua-
saeculo ac proin post dictum, quod anno IQli con- tuor miracula, per qua^, in totidem energumenis
gregatio rituum dedit, decretum patrata. Lubet Sanctiintercessioneuno die patrata,copiarum c*sa-
hajc, pluribus aliis, qua^ tum apud Surianum ad- rearum capitaneum ad fidem catholicam conversum
buc, tum aUbi exstant, e lingua Italica in Latinam fuisse, scriptor is bicrefert, alterutro e dictis Pen-
versa lectori bic exbibere, idque, cum pro iis nul- tecostes festis fortassis evenere quod si autem re ;
lum seu scriptorem seu monumentum, contra ac etiam vera ita res habuerit, fuisse e viginti quatuor
alias facere solet, laudet Zanottius, e sola bujus, energumenisunoeodemquediedffimonemcjectum,
quem ea nibilominus e probato fonte bausisse reor, magis erit, quam alioquin foret, credibilc.
scriptoris fide. Hisce itaque ab illo Sancti nostri 38. Ut ut sit, adhihitis equidem lacus, a S. Bru-
biograpbo verbis narrantur « Anno 1715 Oliva : nonedicti,aquis non pauca miracula. qua? proindo,
Spani Canlaciensis tali modo a maligno spiritu fuit ut jam monui, prodigiosam barum virtutem lucu-
obsessa, ut die quopiam abs illo violenter supra lentius, quam unum num. 3i relatum, common.>-
carbonum ardentium massamfuorit conjecta,unde trant,incnergumenispotissimum patratafuisse,cre-
vulnus insanabileconlraxit. Maritusillius, quemgra- dendum apparet. Nec, qutcsupra e Suriaiu) aliisque
viter id aftligebat, magna cum fide sanctumPatrem attuli, duhitare sinunt, quin plura etiam ad solam
(Brunonem nempe)invocavit, cumquc mulieremad Sanctiinvocalionemfuerint palrata miracula,idquc

lacum S. Brunonis duxisset, ibique lavisset, con- praicipue in Turritana, cui modo et a S. Brunonc
tinuo vidit illamboste infernali liberalam, atquea nomenest, S. Stephani Carthusia. Lihel nunc ibi-
vulnere curatam. Anno 1719, die 28 Maii Joanncs dom patratis jamque narratis unum praHeroa,quod
Bcrnardus S. Petri Cosentiensis, cum a septem jam alibi gestum cst, scu miraculum, seu bencfieium
annis morbo detentus, multisque corporis sui par- coronidisquodammodo loco adjungcre. Morkensius
tibus, ita ut miseranda visu res esset, contraclus in ms.sua, quaminCommcntariopra^vio sippissimc
fuisset, a parentibus suis,qui in bracbia eum accc- laudavi,deS.Brunone Dialriba Cbronologioodiplo-

pcrC; ad lacum S. Brutionis delatus, sese duntaxat matica infine sic habet: « Ut taudom disijuisitionem
lavando sanitati inlogra^ inansit rcstilulus. haiicfiniam,jnirumistud,quodrcccntorinoocasionc
37. « Eodem anno Angcla Rizzi Cantacicnsis, a liujusqualiscunque scriptionis conligisse paulo anl(j
:

memoravi, huc subjungo ex opistola viri clarissimiA » miraculoso didiccreoxcmplo/iuanlumSupcrum
Domini Judooi Ilormanni Nunninghii J. U. doctoris, /> auxilia humanis omnibus sint praistantiora.
proto-notarii aposlolici ao perilUistris ecclesiae col- » Ignosce profuso calamo opera Dei indispensabi-
]eg-iata> Vredensisscholaslici, otc.Huictransmiseram » litcr manifestanti. x
hanc moam
de S. P.N. Brunone Dialribam,eatenus 40. Miraculi hujus seu potius honeficii, Nunnin-
ut eam logeret,atque adjudicaret,mihiquo pro amore ghio ad S. Brunonis invocationem collati, rcla-
nostro et amicilia rescribercl, quid de ca sentiret lioni adjecta brevi clausula, tractatum,
quo res,
salisfecit alFatim ; ante tamen quam sentontiam ad Sanctum spectantes, fuse scduloque discussit,
suam diceret, pr«fatur : « Vorum antequam me tuis Morkensius absolvit. Verum, anlequam et ego in-
» accingam, pra^mitto casum, mihi sane, ex aliis ceptum de iis, quae de gloria Sancti posthuma
» permirum,acprodigio,utcandideloquar,plenum. dicenda superorant, sermonem hic concludam, lu-
» Jam manus mcas subierat Diatriba tua de Vita culentum adhuc, ut fidem Commenlarii praivii ini-
» S. Brunonis ms., quando residuus in venis ex tio datam liberem, eximiae prorsus, qua Sanctus in
» febribus calor inopinatum mihi excitat narium patrio solo, imo in ipsa, in qua natus esse existi-
» stillicidium, a vcspera per plurimam noctem sat matur, domo Colonise Agrippinse afflcitur, venera-
funesto spectaculo protractum, cui evocati exB tionis argumentum commemorandum est. Augus-
» vicino oppido chirurgi congruara mature opem tinus Aldenbruck, Societatis, nostra? sacerdos, in
» contulere; quod et medicusmeus hajmorrhagiam epistola, quam post inspoctam domum illam, qua;
» sanitatis criticam bono omine inlorpretatus est. (adi Commentarium proevium § 2) ad Rubeam
39. « Interoa evolvendis tuis scriptis cum sedu- Stessam appellatur, anno 1767, die 27 Julii ad nos
» lus distringor, intra octiduum me ox improviso dedit, aliis nonnullis, ad S. Brunonem pertinentibus
» alterum aggreditur, priori longe periculosius. quee momorat, sequentia htec addit « Vidi etiam :
» Hora vesperaj circiteroctava erat, qua infirmum in antiqua domo {ad Rubeum Stessam, prout etiam-
» corpusrequie donandum compono, vixcaputre- num nuncupatur) cubiculum, quod incolse aS.Bru-
» clino, encopiosissimuseadem, qua nuper, vonula none, dum Coloniee adhuc degeret, inhabitatum
» sanguis prorumpit, inter modicas horas exani- dicebant, tanta semper reverentia cultum, ut nulli
» mandum prsesagiens. Gemini per ora et nares nocturna quies in eo concederetur.In eodem cubi-
» rivuli tantoimpetueaquecruorisjacturacontiimo culo monstrata mihi fuit sponda lecti, qua ad
» discurrunt, ut affligei'ent, atque in lacrymas quietem usus sit, vetustissima, illa quidem e ligno
» cogerent cirpumstantes. Ego pacato animo ferre querno, sed, quod miratus fui, nullo teredinum
malum, ceu e calo immissum. Interea nihilo G morsu inhuncdiem appetita, nedum vitiata.Quam,
» reniissiorprofusioinhoram tortiam noctis excur- quod per domesticos, famulos aliosque, qui specta-
» rit, accersuntur denuo chirurgi Borckonses qui ;
tum admittebantur, nimiis frustis identidem avulsis
» tamen ob clausas portas aliaque militaris pra^si- multaretur, nuper operculo incluserunt moderni
» dii impedimenta, tum noctis opacum, segnius a?dium dominietinquilini.» Fueritne vereS.Bruno,
» accedunt. His moram aucto periculo trahentibus, cum Coloniae Agrippinae adhuc versaretur, et cubi-
» humana ope destitutus ad coelestemrecurro, voto culo et sponda lecti, hic memoratis usus, non
» ad divum Brunonem patriarcham facto, cujus inquiro verum, ut ut idhabeat,cura equidem sin-
;
» gloriee tunc tui causa utcunque inserviebam^prse- qua sponda ifla, a Sancto, ut putatur, ad
gularis,
» senti mortis periculo eriperet, si pios conatus quietem adhibita, custoditur, studiumque, quo
» prosequi ccelum decrevisset vix absolveramvota: nonnulli, frustra ex ea sibi acquirendi correpti
» verbis et animo ecce, nihil obstante sanguinis
; fuere, eximiae prorsus, qua erga Sanctum Coloniae
V profluxu, caput supinum pulvinari dimissum, ac non pauci feruntur, venerationis argumento sunt
t) suavi mox somno consopitum lethali stillicidio fl- minime dubio, hincque non prius, quam id etiam
» nem facit, germano fratre caeterisque circum- adduxissem, huic ad gloriam Sancti posthumam
» stantibus rem miram obstupescentibus. Adequi- Appendici flnem imponere est visum.
» tantes chirurgi demum circa quartam malutinam -^
633 AD OPERA S. BRUNONIS PROLEGOMENA. 631
SANCTI BRUNONIS
CARTHUSIANORUM PATRIARCH^ PR.^STANTI SSIMI, AC THEOLOGI PARISIENSIS
ERUDITISSIMI
OPERA
Studio P. Theodor Petr.ei, Campenm, Carthusise Coloniemis alumni, nunc tandem recensita , ac
tribus tomis distincta
(Colonise apud Bernardum Gualllieri, anno cio. loc. xi.)
REVERENDISSIMO IN GHRISTO PATRI

AC DOMINO
D. BRUrSONa l>'AFFRINGUKS
Majoris Garthusia3 priori, adeoque et totius sacra3 Gartliusianorum familia^ generali
dignissimo^ etc.
Ex quo Carthusiensis familiee solitudines in utriusque Germaniae provinciis frequentare ccepi, reveren-
dissime in Cliristo Pater, unum potissime admirationi fuit, quod omnia ibi comperirer inexpugnabi-
lium civitatum et castrorum simillima tergeminas ante sacra adyta unicuique excubias, loricas et cas-
;
sides, quee ferrum tlammamque impune suflferant, annonam, ne terra marive intercipiatur, de coelo
submissam stationes ab aperto hostium incursu conditione loci tulissimas prfP.lia omni exceptione
;
;
ardentiora, quse, ut fuso non restinguuntur sanguine, ita ignitis odio et amore armis animisque per-
petuantur. Sed, quia infatigabilis atque immortalis Satauas est, adversus quem dispositi per omnem
orbem Carthusianorum fvatrnm ccetus, quasi totidem, sub aquilis D. Brunonis, serata? acies depr«lian-
tur, spectatorem me tam difficili certamini astareenim vero necdecuit nectulitcongregationisvestra^ exi-
mia nota vir, P. Theodorus Petra-ns continuo quippe, ubi de meo in Carthusianam familiam affectu quam
;
optime conjecisêt, in partem sollicitudinis ac laborissuime,prai reliquis unum accitum, voluit, ut sibi in
reparandismonumentismemoratiD.Brunonis, primi etsacratissimi Carthusianorumpatriarchoe, obseque-
rer. Et j-rofectoThcseum se inclamasse testaturus est, quando enim non neminem deterruisset, vel
librorum prolixitas,vel curarum et expansarum necessitas, quorumdam vero prela alii id gcnus codices
jam pra^ripuissent, Ego tamen promptissimis accejerare animis, provinciam e vestigio aggredi,nec quid-
quam praiterire quod ad dignitatem ac splendorem eorumdern pertinuisset.
Tribus autem pra:!cipue causushuc impulsus fui. Primo,no potcntissimum horum librorum subsidium
(postquam maximepra^fati P.Petroei acrijudicioab a^ruginomendarumcxpoliti, acdoctissimis distinclio-
nibus illustrati sunl) in domiciliis vcstrisdeinceps desiderarentur. Secundo, utimago gloriosi patriaixduT,
in illis depicta, at lectitaiitium manibus et propemodum oculis detrita, typorum meorum coloribus
revivisccret. Tcrtio, quo postcritasCarthusianarecordetur, beatissimi coryphaî sui monumontarcvcrendis-
simaiPaternitalis vestrai aitate et auspiciis restitula fuisse, qua; nomine siinul et ofllcio primi Brunonis
aucta, Majorem Carthusiamincommuuiprincipum acpopulorumcommotioneconslantissimcmodoratur.
Quamobrem agnoscis, rcverendissime in Christo Pater, ct approbas, ut sperare jubeor, inteiitionom
voluntatis meaj. Quod si pacilicc laborcm ct solertiam acceptas, publico bono in hos tomos collalam, ot
in primum potissime, qucm tibi, nimirum universic familia! Patri ac primati, siugulariter inscriplum
consecratumque oIEcro, prcmc polliccm, screna frontem, tauto ut ccrtior kttioriiuc sim mc tacilis ani-
maj tuai dcsidcriis rcspondissc. Vale.
Colonias Ubior. anno 1611 ipso D. Brunonis.
Rcvercmliss. patcrnit. vcst. dcvotissimus servus,
Beunauuus Gu.vlteui
Civis ac bibliopola Coioniensii.
635 S. nnUNONIS CAUTIIUSIANORUM LNSTITUTORIS OPP. PAUS I. 036
LECTOUI bij:nevolo SALUTEM

Ciim aliqnot .sa^ciili liujiis cnidili dolenlcsquererenliuiiaud posseplura opcruni divi nrunonisrepc-
viri
riri exeraplaria, ulpoLe ab annis cenlum non recusa, accedcrelqueinsuper superioris noslriconsilium ac
voluntas nonnihil ut temporis ac laboris in recentiadornanda editione ponerem, nonpotui non utrorum-
quedesideriosatisfaccre.Adquodquidemin me suscipiendum onus, eolui propensior quod typographum
esscm nactusejuscemodi; qui non soluin chartam sponderet nitidam, sed et charactercin coinprimis
eleg-antem a.c spectabilem. In quo etiam suo eum probe oflicio functum constat. Porro quia antiqui cha-
racteres yariis scatebanl abbreviationibus, quas hodie calcographia^ oporfc nequaqiiam capiunt, ea in
re sollicili fuimus, singul» qufjeque ut dictiones integris omnino characteribus exprimerentur. Dantes
insuper operam ut Scripturarum citationes, margines hinc inde obsidcntes, suis etiam cuin versiculis
ubivis locorum collocarentur, sacrteque Scriplurse verba, ab auctoris contextu alio characteris genere
discriminarcntur. Qua? quanto nobis tempore ac labore, inter tot quotidiana ordinis exercitia constile-
rint, haud facile dixerim. Cffiterum, quia ea qua:^ in tomo tertio continentur, a nonnullis Brunoni epis-
copo Signiensi ascribuntur, liinc scire imprimis convenit perantiqua aliquot manuscripta exemplaria,
qua? in alma matre Carthusia sunt reperta, ubivis B. Brunonis' Carthusiani nomen praj se ferre. Sed
Benedictum, inquiunt, Patrem vocat, eumque identidem commendat. Vocat et Abraham Patrem, quia
eum imitandum hortatur, seseque ad D. Benedicti, utpote qui prius eremiticam, postmodum vero cce-
nobiticam vitam duxit, consectanda vestigia libens equidem componit. Ai scripsit in Exodum ac Apo-
calypsin Joannis ? Nihil prohibet B. P. nostrum Brunonem in eosdem libros commentaria scripsisse,
qua? temporum forsitan injuria hominumque incuria deperierint. Quod si quis aliter sentiat, per nos
licet unicuique suo abundare sensu. Cffitera qua3 a nobis hoc in opere praestita sunt, tule ipse, lector
integerrime, facile deprehendes. Interim vale, ac his fruere.
DSVO BliL\m^'i
CARTHUSIANORUM FUXDATORI
PRO P. THEODORO PETRÔ GAMPENSI

EJUSDEM ORDLMS APUD UBIOS PROFESSO.
Hactenus infanti suppar, magnoque repulsus A Seu potius pietatis honos et collubet alma
Tui pavore, dive Bruno, numinis, Morum venusLas ipsus hic concernitur
:
Qui residens astris, radiorum ardente corona Relligionis apex. Sic uni cuncta dedisti
Fulges, et orbem recreas splendoribus ; Quae singula exornare cseteros solent.
Abstinui merilo me laudis ab a>quore tantse, Haec vastos egressa sinus ignara teneri
Vix carmine hiscens inscio inortalia. Seu tlamma ventis aucta, late promicant.
Et jam neglect» musje renovarat amorem Et veluti Cynosura rates, Heliceque paventes
Tui sequax, tui Petraius semulus, RegiL tumultuante nautas sequore :
Urgebat prompta se promptum mente poema, Sic recreat sic ille praeit, si forte clientum
Ubi ille spiritus adhuc plenus tui Anhelet, aut quis lassus erret tramite.
Cessa, ait, hosce mihi frustra meditaris honores Isjubet. At curse quis par ? num debitus uni
Qui nunc mihi palam esse desii meus. Ligone quovis il!e sudor durior ?
Si quod inest animo studium, vel si qua voluntas, Ergo, velut volucrum princeps Jovis armiger ales
Quo jura devenere transcripti mea, Se mente ad alta librat astra preepete,
Illo deveniat. Quodcunque paraveris, unus Acclivusque tibi gemitum dat, et in sua vota
(Qui vivit imo corde, meque proprium Partemque PeLroeus iaborum te vocat
Allernumque sibi devinxit) Bruno capessat. pater, o nunquam voto frustrante vocatus
_Aut hunc cane, aut absiste coepto carmine. Auriga nostri idemque currus ordinis,
Dlxit et erubui. Quid enim ? mens anxia sensus -q Magnacupido rapit mentemqueanimumque;tuere,
Tantum supra humanos nequit se tollere. Coeptis fave, clemensque ccepta permove.
Nam quot quot vastum piscibus sequor,
silva feris, Tecum nascantur mihi, qua; te patre sub auras
Stellisque coelum, inane quot volucribus Concepta primum prodierunt ingens;
Funditur. AJme, tua?, Bruno, tot muncra mcntis Tecum eadem surgantdecumanospignoi-ainauctus
Honora ccelo sunt, honora sunt solo. Hajc fatus imo corde versat ca?tera.
Ecce autem tua cum Petreeus scripta revisit, Cum tu, Dive, pio jam pridem pectus amore
Obitque sacra sedulus volumina, Cuinsque saucius roganti ultra unnuis,
Multa siLu corrupitedax venienLc vetustas, Amplexu voti spem vultuque indice prodens
Librariorum incauta multa dextera, Menlis laLebras, frontis et notas obis.
Quod superest operum prelo nimis usque negatum Inde velutpluviis tepida cum nocte rigatur,
A pluribus desideratum qua!ritur. Atlollit horti Iffitior se flosculus :
Nil te, nil ergo loto magis ordine dignum, Non aliter tua cui divinum gratia rorem
Nil pulpitis foret sacratioribus ;
Affudit, Horarumne multa millia
Quam si pura tuo sub nomine rursus apcrtoe Abnuatis?fatuumhoctimeat?pigrum.Expetat?uno
Morum et tluenta proruant scientite. Te promptus adjutore et audet auspice
Hoc cupit, hoc inandat dux pi^sesidiumque tuorum Aggreditur multa jam singula pensitat arte
;
Haud nomine, haud Bruno tibi impar munere, Limatque multa paginas industria.
Hle luus Bruno, quo non modo clarior alter, Jam felices, si quae forte irrepsere, sequestrat.
Admurmurante quem ordo voce suspicit, Tuique ruris perbeatas ordine
Seu jus fasque placent : unius pectore sacra Distribuit scito messes. Genialis ab ore
Astreea defixisse sedes creditur. Segestuai refloret eloquentiai.
:
637 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PROLOGUS. 638
Verum, novo reduces naseentia vitas,

ut vere A Splendenle dispensans faces e pectore,
Udoque passim qufc refrondent cespite, Si germana patrem proles, si rite patronum'
Imbribuset Phoebo debent: propria utqueclientum Clienshonorat, haud amantemditferas.
Suis patronis dona sunt communia Si, veluti vitreis cum surgit Phosphorus undis,
Hic quoque partitus sua tecum praemia pahTise, Majore luce jam coruscas redditus,
Quidquid laborum quidquid et laudum tuHt, Ulterius coeptis astes, geniique benignus,
Prodigus ille tuis vovet aris; quasque futuris Nilipse deperdens tuo de munere,
Majoris incrementi in annis spes feret Esse tui facias consortem, mente diserta
Muneris essc tui cupit, ac anathema reposlum Gnomas, tuis si non pares, at proximas
Tholis dicatque consecratque fuigidis. Germinet, et seros pia sensa propaget in annos
Ergo tuo junctus Theodoro, dive per artus Te patre dives, etpotens te prcsside.
APPROBATIO CENSORIS.
Operahffic S. Patris Brunonis,tribus dictincta tomis,ac diiigenti studio P. Theodori Petrsei, Carlhusice
Coloniensis alumni, revisa recensitaque, dignapLine judico quge typis recusa in lucem eant pristinam ;
nimirum pietatem eruditionemque spiranlia.

In conventu nostro Coloniensi. Anno 16t 1, 10 Augusti.
F. GiSBETUus Spechtius,
Conventus Prssdicatorum prior, atque haereticse
pravitatis inquisitor.
VOLUNTAS
R. P. generalisordinis Carlhusiensis pro revidendis recudendisque B.Brunonis
Operibus.
Digna erit ingenii tui cogitatio in eam curamincumbere, ut opera D. Brunonis correctius limatiusque
prodeant ad lucemfamamque hominum inquoputo paucorumfore mensiumopus labore etpotissimum
;
tibi, valdejam in veteribus istis interpolandis detrito.Urgete igitur alacriter hanc de bono pubhco bene
merendi occasionem. Non enim possumsatis laudare vestrura hoc sanctum otium, in multo occupatum,
et ad communem totius Ecclesia: utilitatem, magna cum ordinis laude consecratum.
Ex htteris datis in alma matre Carthusia. Anno 1608, die decimo Junii.
F. Bruno D'affringues,
Prior CarthusicV, ac generalis ordinis
minister.
YITA SANCTIBRUNONIS.
[Exstatsupra inter Acta S. Brunonis et est Vita tertia.)
DIVI BRUIÔlÎS
PRIMI CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS SANCTISSIMI ET THEOLOGI DOCTISSIMI
OPERUM TOMUS SEU PARS I.
EXPOSITIO IN PSALMOS
I
PROLOGUS. B bus, injustoi'um salvationc, humiiitalis ipsius et
Psalterium cstquoddammusicum instrumentum miscricordia!,inimpiorum vcro damnationcjustitia!
quod ex superiori cavitate resonat. Et quia instru- hiudes esse pcrpenduntur. Ideoque mcritoliberiste
mento tah psalmorum melos canebatur, ab in- apud Hebraios Liber hymnorum dicitur, id est Dei
strumento suo nomen rectetotum opus istud accc- laudum. Hymni vero laudesDei metrice facla^pro-
pit. Sicut enim psaltcrium a superiori resonat, ita prie diinmtur, psalmi autcm lyrico melro compo-
el opus hoc totum de supcriori, id est deDei laude, siti fueruiit ut Arator ait:
;
resonat. Intentio autcmopcris hujus multiplexesse Psulterium lyrici composuere pedcs.

per titulorum singulorum divcrsitatem ostenditur. Tria vero in divinis sicut in sa^cularibus libris
Tum enim de Incarnatione, Nativitale, Passionc, considerantur. Quia sicut sjcculares partim adphy-
Resurrectione et cseteris actibus Christi,
tum de sicam, partim adethicam, partini vcro ad logicam
salvationebonorumdamnalionequo malorumpro- tcndunt, sic et divini quidam ad physiram, itata-
phetare intendit; in quihus omnibus Deilaudesat- men quod in ipsa physica denotelur (igura, ut in
tenduiitur. In passione enim, et caeteris ejus acti- Gcncsi dcmundi originc,etin Ecclesiaste demullis
:
639 S. BBUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP, PARS I. 640

rerumiialurisinyslicclracLaLur.Quiduin auLemloco A ])iLur, quia .sciliceL oriL Lalis : qui non ahiit, id cst
logica?. ad elhicam tcndunL, ut libcr Joi>, cL Beuti' non abibil, id est a Domino non recedet, ita ut sit
immaculati, et aliiquidcm psalmi. Quidam vero loco positus in consilio impiorum., id est in dclectatione
logica; etelhicaiad theoricam, idesL ad conLempla- etconsensupeccandi, per quam Adam et Eva in
tionem tendunt, illi scilicet qui sublimia in se Uei mortem deyenerunt, Et bene dicit consilio nam ;
mysteriaeLacommunicognilioneremoLacontinenl; prius quam scilicet peccatum agercnt, peccandi

sicut Cantica canticorum. In quibus DeusEcclesia^, consilium acceperunt, et in illo consilio delectatio-
velut sponsussponsie, mirabili mystcrioloquiintro- ncm habuerunt. Impios vero diciL, non secundum
duciLur. Liber cLiam iste etsi in quibusdam ad etbi- vocishujus propricLatem uL Deum ignorarent, sed
cam,principaliter tamen ad theoricam tcndere vide- quoniam aposlaLanLes exstiLcre, cum Dei notiliam
tur, cum praicipue de Incarnationis, NativitaLis, reLinercnt. Impii namque, Deusignorantesprojjrie-
caeterorumque Christi actuum mysleriis intendat. dicuntur. Et nonstetit in viapeccatorum, id estnon
Plurimaquidem propheLia? generaesse sciendum stabitin mala operatione, in qua Adamet Eva ste-
est. Prophelia namquealiaperfacta, sicut de Lrans- terunt, qui peccatores, id esL male operantes, fue-
itu fdiorum Israel, cseterisque eorum factis; quai runt, dum pomum contraDeiprajceptum comede-
« omnia (sicut dicit Apostokis) in flgura conLinge- B runt. Etnonsedit, idest nonsedebit,id est nonmo-
bant illis (/ Cor.\, 11). » Alia per dicta sicutDcus : rabitur in cathedrapeslilentisc,\die?>i'mcon?,\xei\i^m&
Moysi cffiterisque prophetis pluribus perangelos fu- peccandi, in quaAdam et Eva cum se de peccato
tura locutus fuisse legiLur. Alia pcr revelationem, pomi excusarent, sederunt,
sicut aliquis docens in
sicut Ezechieli et Danieli in portcntis somniorum calhedra scaeL.Etindcnobispeccandidocumentum
mnlta revelata fuissedicuntur. Aliavero per occul- aLtribuentes, in pestilentiam, id est in communem
tam sanci Spiritus inspirationem, sicut David pro- mortem adduxerunt. PesLilentianamque dici solet
phetije mysLicaDominicse Passionis, caiLcrorumque mors,qua! communitcrpopulo ab aeriscorruptione
actuum, non facLis auLdicLis qualibcLverevelatione qualibet infertur.Notandum sane quod dicit in de-
intimata fuerunt, sed per occultam sancti Spiritus lectatione ahire, in opeiâtione stare, in consuclu-
2 inspirationcm. dine.serfere. Nam cum ahquis alio tendit, primum,
Notandum vcro est quod nimia sancti Spiritus ut illuc perveniat, de loco in quo est abit, et illuc
agilitate, prophetee de futuris quasi de pra^scntibus pervenicns stat ;
postea vero immorari volens ibi
et prfeteritisloquuntur. Omnc namque futurum Spi- assidet. Ila primi parentes,ad malam operationem
rituisancLo prwsensest, etquasi prgeteritum noLum. tendentes, primum opcrationis malse delectatione
NoLandum etiam quod cum in psalmis aliquando ^ a Deo abierunt, id estrecesserunt, etposteatandem
orans et humilitei' agens introducitur Christus, se- in mala operatione steterunt, et adultimum, pec-
cundum humanitatem; cum vero sublimiter,sccun- candi consuetudinem non abjicientes, m cathedra
dumdivinitatem accipiendumest. Notandum quo- pestilentisc sederunt, id est ibi assidentes, idestple-
quequarepsalmus primus titulo careat, cumcaeteri narie immorantes, exemploeorumalios admorlem
titulos habere vidcantur ideo scilicet quia titulus
; peccando adduxerunt. Et bene sedisse in cathedra
omnium aliorum psalmorum esse consideratur.Nam per similitudinemdicnntur docentes enimincathe-
;
cum de Christi laude in hoc psalmo sit inlcntio, in dra sedere consueverunt. EL bene operatio dicilur
omnibus se de eo multipliciter tractaturum
caeteris via ;
propalata enim est, ut via trita, et publica est,
innuit. Intentioenim hujus psalmi esta Christo tres delectatio vero latet. Notandum quoque non esse
mortes illas quibus ad mortem primus homo deve- superfluum, postquam negavit abire, negavisse
nit,removere. Et econtrario de trina obedientia 3 etiam stare et sedere, cum in prima negatione
qua primus homo caruit, eum laudare. Et est vox duae sequentes intelligantur ex necessitate. Omnis
prophetae damnationemgeneris humani perinobc- enim abiens non slat, non sedet. Hoc autemadhoc
dientiam Adae considcrantis, fuLuramque ejus perD facit, uL, hoc ordine a Christo negando, in Adam
Christum reparationem providentis. Et hoc ac si omnia ordine fuissc innuat.
diceret Dcnegatishis tribus, triaaliahis contraria,quibus
IN PSALMUM I Adam caruit, iu eo fuisse sic insinuat Non abibit, :
Beatusvir, etc. Virumautem dicit, non quantum non stabit, non sedebit. Sed in lege Domini com-
ab sexus discretionem sed ad sensu um maturilatem.
, plenda erit voluntas ejus, id est legem Dei voluntarie
Ethocsic exponitur Adam, per delectationcm et
: complebit, noninvite. Hic denotatur et quod dele-
consensum, et operationemet consuetudinem pec- ctabiturin compIectione,sicut Adam delectatus est
candi moriens,secumgenus humanum omne traxit, inpraivaricatione,etIegem Deicomplebitbene ope-
et sic merito infelix fuit. Sed quidam futurus est, rando, sicutAdampra^varicatusest maleoperando.
qui vir erit, acturus omnia, non debiliter ut Adam, Dico quod voluntate Dei legem complebit, et hoc
sed viriliter et mature. Et quia vir erit, beatus erit non horarie, sedui lege ejus compleiida.meditabitur
id esta Deo virtutum et operum, immortalitatisque die ac nocte, id est omni tempore. Et bene dicitme-
poslmodumbeatitudine adeo ditandusquantumnul- ditabitur, id est non ncgligenter, sed cum medita-
liest aperirefacultas.Etinde6eai«.s esse comproba- tione complebit. Denotatur etiamper hoc quoddicit
641 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. I 642
meditabitur, quodsicui Adam male
operari consue- 7^ faciet, ad utilitatcm et «dificationem suorum ce-
vit, ita et ipse bene consuescet/fperari.Etquia non det. Sequitur :
abibit, nou stabit, nonsedebit, et in legeDei medi- N(m sic i7npii,etc.Cum dicit Nonsic i77ipii evuni ut
:
tadniuv, erit tanqumn li(/num, idestreveva^ lignumvi- Christusdatintenigere, peraposiopesim, quia^pii

tae aliis, quod prajfiguratum est in illo ligno vita?, sicut Christus erunt.sicut idem dicit Estote sancti :
quudlegitur in paradiso fuisse(Gen. n, 9). Et ostensum {Lev. xi, 42 Mattli. v

sicut, quia ego sanctus •
dit per quid erit aliis lignum vita?, cum subjungit. 48]. Non quodtantum sanctitatis,quantumipseha-
Quod plantatum est, id est qui conceptus in Virgine, buit, sanctus aliquis habuisset, sedquod unusqui-
secus decursus aquarum, id
per infusiones do-est sque alius quidem multum, alius vero minusmun-
norumsanctiSpiritus,qus8reficiuntet purgant sicut dus,Deisanctitatem retinet, ut ait Apostolus: «Qua-
aqua, ut implcatur illud Gabinelilicum : « (Spiritus Jis terrenus Adam, sciHcet lales et
terreni {I Cor.
sanctus superveniet in te [Luc. i, 33), » etc. Quasi XV, 48),» ei scilicet conformes. Qualis
spirituaUs, id
dicat : Vere erit lignum vitoe, cum sit tale Hgnum est Christus, tales et spirituales, id cst ejus
obedi-
quod pl((ntatum est, id est erit conceptum in utero tores. Versus autem istesic conlinuatur etexponi-
Virginis per operalionem sancti Spiritus. Non erit tur. Vir beatus non abibit,non stabit, non sedebit
lignum mortis, utAdam.Vei ita: Erit lignum vitae, g sed in lege Domini meditatntur. Et ideo erit tan-
utquamvislignum vitse futuruni sit,tamen erit tale quam lignum, et ipsi similes, pii scilicet, similiter
lignum quod plantatum est, id est conceptum erit erunt. Impii vero non sic erunt, non sic. Repetitio
secus decursus aquarum,, id est juxta decursus po- hffic ad hoc ut confirmet pios, et exterreat ira-
fit
puIorum,quasidicat:Quamvissit]ignumvita>,tamen pios ;
quaj repetitio non est apud Hebraios. Sed
eritsicconceptusut naturamhabeat iu mortem de- ipsi erunt tanquampulvis, id est similes pulveri, id
currendi, ut populi (quiaqua", idco dicunturquia la- est aridi a doctrina, sicut pulvis ab humore,
quem
bileset defluentes suntin mortem,utaqua}defUiunt) projicit ventus, id est separat diabolus«/fla>;m-«,
Et per hoc commendat ejus obedientiam usque ad id est a prfesentia Christi cui fideles innituntur,
;
mortem, et confirmat fidem nostram, ne, propter sicutnoshuic terra?. innitimur. Et ideo quia. pulvis
divinitatis sublimitalem. ignoremus mortalitatis evunt iinpii non resurgunt, id est nonresurgent^n
humilitatem. Etquia dixerat eum lirjnum, ne puta- judicio, id est ad hoc ut judicentur, testante Apo-
ret quilibetexquo nasceretur, fructum pro quove- Quisine lege peccaverunt, sine lege peri-
stolo: «
niret illico se daturum, determinat sicquid lignum bunt [Rcm. 11, 12).» Sciendum vero est, quod in
dabit. Non statim ex quo erit, sed in tempore suo, ^
judicii die alii resurgent in judicium,alii nouinju-
id Qst in tempore mortalitatis sua;, fructum suum, ^ dicium, ut gentiles. In judicium autem aliiutjudi-
reparationem scilicet generishnmani,quaeeritfru- cent, .sicut perfecti, alii, ut judicentur. Qui judica-
ctusmortisejus.Etcum sit lignum yiiie, foiiumejus, id buntur, aliisaIvabuntur,utboni,aIii damnabuntur,
estverbum ejus non defluet, id est non annihilabi- ut falsi Christiani, haeretici et Judaei. Dubium qui-
tur, sicut ipse testatur « Ccelum et terra trans-
: dcm est,cum inde non habeatur auctoritas, an in
ibunt.verba autem meanon transibuntfil/ftW//. xxiv, judicio voxfuturasitelementaris, an non. Si vero,
35).» Vel ita conlinuatur, secundum aliam senten- secundum quosdam, dicatur nonfuLura,sic expone-
tiam: Eiquamvisipsumplutdatum sit secus decursus iuvin judicio : impii non resurgent in judicio, id est
«(7ua?7«?«,idestpopuIorum, id estquamvis dccurrat uttunctandem certum siteos essedamnandos,jam
in mortemut iameu folium, idest vcrbum
populi, enim certumest; de falsis verofidelibus, tunc tan-
ejus non bene v«rbum folium dicitur
deftuet. Et ;
dcm fiet judicium, id est Manifestum certitudo.
sicut onim folia arborem ornant, et inter ea fructus enim tandem tunc omnibus damnatione erit illus
latitat, sicetipsaverba ornamentum Ecclesise sunt, dignos esse Nam si jam certum esset, non utique
et in eisest fructusadhuc Iatcns,vitascilicet a^terna. pro eis orationes et sacrificium Deovivorum scdu-
Vel potest hic esse similitudo sic. Et quia in %e j) litas olferret. Perfecti autem cum judicabunt,idest
meditabilur,erittanquam lignum, quod plantatum est sanctitatis comparalione sibi similos ostendentcsse
secus decursus aquarum, quud fructumsuum dabit in salvandos, dissimiles vero damuandos.
tempore suo. Et folium ejus non de/luet, id esL erit Et quia dixeratimpiosnonresurrccluros injudicio
comparabilis ligno plantato juxta abundantiam et in hocmultum eos depresserat, ne falsi (idolcs
aquarum, dantiiructum in tempore suo, cujus fo- injudicio resurrecturi pro sola fidc sine operibus
liumnon dcfluct, quiasicutei nou deestluirnor ad se salvandos esse putaront, removct hoc sic La- :
fructum in tempore suo dandum,ita nec illid';crit pii non resurgent injudicio, neque peccatorcs, id est
.sanctiSpiritus vigor et doclrina, adspiritualcslilios a Dcoapostalantos in coiwi/io Justorum, id ost ad
intempore plenitudinis Doo fructi(icandum,et.sicut hoc ut sint iu congrcgatiouc juslorum, quamvism
non dclhunit, ita ncc ojus dcfiuet
iliius ligni folia Judicio resurgant. lii Ilobraico voro \\Ahetuv inSij-
verbum. Et, cum talis tautusque fructus sit, omnia nogoga. Idooquo rectius est in Latino in concilio.
opera el miracula qu;eeunque fariet prosperubuntar Potcst lamen legi in consitio. Coucilium ouini di-
(;rodenLii)u< iu ouni, id osL quidîuid inliiic uuiudo ciinus congrogatiunorn ad ali^pii.l uliiilatis sta-
643 S. BRUNONIS CARTHUSIANORTJM INSTITUTORIS OPI». PARS I. 644
tuendumeoadiinatam.Synagogaveroiiilcrprolalur A buoiidus esl Christo, quijure dicilur David, David

congre(jatio. Vei ila lcgi potcst versus iste Si n/?ym : enim intcrprctatur(/mV/em/j«7«s. Ciiristusvero desi-
superiusaccipianturgcncralitcr et proinfidelibuset derabilis estjuxlaillud Jacob : ipse erit cxspectatio
pro fidelil)us pcccatoribiis, impii non sic erunt. Et genlium [Gen. xlix, iO).» Intcrpretatur quoque Da-
ostendit pcr partes quare sic dicens. Et hoc ideo, vid manu fortis. Christusetiam manufortis est,quia
quia impii, id est infldeles non resurgunt in hoc diabolum debellavit, juxla illud : « Nunc princeps
mundo abinfidelitatesuam/«r/tWo,id estper judi- huJDS inundi ejicietur foras [Joan. xii, 31). » Psal-
cium, idestita per confessionem judicent, id est

iit nuis autem aliquando pro ipso tractatu, aliquando
damnent infidelitatem suam. « Nam si semetipsos pro bono operc ponitur. Psalmus enim symphonia
(ut ait Aposto]us)judicarent, non utiqueaDomino est, qujc cuin opere manuum musico instrumcnto
judicarentur (/Co/-. Neque peccatoren, id est
ii,31). » fll, ideoque, peo opere aliquando ponitur. Psal-
falsifideles, resurguntad hocut sint m consiliojus- mus autem iste vox Capitis est, de Passione sua Ju-
torum, id est ut sicut justi voiuntates suas Dei vo- Quod
daôs ct gentes tribulantes se incrcpanlis.
luntatibus postponant Potest et hoc utrumque dici ideo facit, ut consequenter ostendat nullum fructi
de infidelibus, xxiimpii m\i, idest Deumignorantcs, eos inde habuisse, sed econtrario damnationem in
et in judicio don resurgentes, el peccatores, id est B futuro recepturos, se vero Resurrectionis gloriam
suas voluntates Dei voluntatibuspra>ponen(es,ideo- et Asccnsionis totumque mundumrecepisse,secun-
que in concilio vel consilio justorum non existentes. dum quod homo erat et ejus imperium. Nam se-
Sequitur Quoniam novit, etc. Idem sic continua-
:
cundum divinitatem ante saecula cum PatreDomi-
tiir Pii erunt tanquam lignum, id est sicut Chri-
:
nus omnium existebat. Et hoc sic dicit :
stus, et hoc ideo,quomam novit Dominus, id est Quare fremuerunt, id est frement gentes, id est
probavit, amavit viamjustorum, idestbonam vitam Romani milites qui me cruciflgent? Quare, id est
in hoc mundo quBR via est ad vitam ffitcrnara. Et qua utilitate frement,idest irrationabiliteragentin
impii non sic erunt; et hoc ideo quia Dominus non me ? Nulla. Fremere vero leonum est, qui irratio-
ivoy\iiter eorum,idestvitam Et cumdebuitdicere, nabiles suiit. lAeoque gcntes, id est gentiles dicit in
nonnovit, ponitajquipollenteretfeclum per causam, se in suicrucifixione /'?-e???(n'A-.se,idestirrationabiliter
perire scilicet pro non noscere. Inler impiorumperibit, sine causai oppositione eum crucifixisse. Judaei
id est pravavitaeorum,quae est itereisadinfernum, enim, etsi non habent causam, se tamen causam
peribit 5 id est eos perire faciet, cum a Deo igno- dicebanthabere, juxta ilJud « Hic homo non est a
:
retur, id est non ametur, sicut idem in Evangelio I

Deo,quiSabbatum non custodit {Joan. ix, 16). » Et
testatur Ajnen, dico vobis : Nescio vos [Matth. xxv
:
'
alibi « Secundum legem debet mori, quia Filium

:
12), id estnon amo. Vel aliter hoc continuatur, ut Dei se fecit [Joan. xix. 7). » Ideoque bene subjun-
expositio non mutetur Peccatores non resurgent in git Et populi, id est Judsei qui mihi in populum
:
consilio vel consilio justorum, et impii in judicio ; esse debent, sicut scriptum est « Ego ero tibi in :
et hoc ideo erit, quoniam Dominus novitviam ju- Deum, et tu eris mihi in populum {Lev. xxvi,12).»
storum, et iter impiorum peribit, id est ideo non Quare, id est qua utilitate assequenda, meditati
vult eos esse cum justis, quia vita justorum ipsi sunt inania, id est meditabutitur me detinere in
placet, vita vero impiorum displicet. morte,ne mundus post me abeat,quod inanineerit.
IN PSALMUM II. Cum dic.ii meditari, notat eos multum in causa mor-
Psalinus autem quihunc sequitur, a cfuibusdam tisejusinveniendalaboraturos. Etnon solum labo-
cum superiori dicitur unus, et a quibusdam, alius. raverunt minores,sed etiam reges.Etnon sui ipsius
Dicitur enim in Actibus apostolorum secundus iste reges, sedet reges terrse, id e4 teireni : uterque ;
psalmus [Act. xiii, 33). Primus, quod facile solvi- scilicet, Herodesunus in Nativitate, alter in Pas-
tur; titulorum cnim psalmorum primus est, cum sione et Pilatus. Quare astiterunt, idest astabunt. Et
primus litulo careat. Quantum vero ad ordinem -^ est positumpro institerunt,cum in Habraico sicha-
psalmorum, secundus, ajioquando enim cenlum beatur : Et, principes sacerdotum, id est Caiphas et
quinquaginta non essent. Si vero sitsecundas,sive Annas, et caiieYi convenerunt , id est convcnient m
cum primo idem,sempercum superiori continuatur ?m!;m,maIitiose agentes adversus Dominum Patrem,
Sciendum estautemtitulos psalmorum,intentiones, etadversus me Christum, id est regem eju-T id est
vel per rei gestionem, vel per vocis interpretatio- abeo constitutum Cum autcm dicit non Patrem
nem, vel etiam per utrumque designare. Per rei sed Dominum, gravius ejus notat, quasi diceret :
gestionem, cum
gestum quod ad figuram
aliquid Cum ipsi servi, ille indignum fuit
Dominus esset,
pertinet denotatur, utquando dicitur David psal- : eos illius adversari decreto, cum me regem ab eo
mus;cum fugeret a facie Absalon, quod ad Christi constitutum respuerunt, Q
ct in morte detinere
flguram factum est. Per vocis interpretationem, voluerunt. Cum autem dicit Dirumpamus, etc, :
quando sola vocis interpretatione, sinereigestione apostropham facit ad suos, adhortans ne ab illis
psalmi designatur intentio, ut in hoc secundo metu aut blanditiis incorporentur, ne ob id in fu-
psalmo,cujus titulus talis est Psalmus David. Quod : turo, sicutet ipsi, damnentur. Illi fremenl et mc-
sic exponitur : Psalmus, id e.st tractatus iste attri- ditabuntur, et convenient adversus Dominum.
EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. II 646
Ego ffi<ê?n, etvosmembra mea dirumpamus,\d est dientiam, quasi v(ivh\?> postida a me gentes. Et ego
destruamus vincula
eoruni, id est blanditias, quibus qui ut Dorainus potens sum, dabo tibi gentes lisere-
ad imitandum sevolunt vos vincere.-E"^ /)ro/zcwmM5 ditatem tuaia, id estut sint hcereditastua,utexcoIas
a nobis, id est despicite, vos, jugum ipsorum, com- eas sicut ahquis haereditatem excolit. Et non pau-
minationem tribulationum mortis, qua vo-
scilicet cas gentes dabo, sed terminos terrse dabopossessionem
lunt vos cogere, quasi jugo. Quasi dicat Neque : tuam. Per terminos terrse, omnes gentes designat.
blanditiisseducamini, neque metu terreamini.Quod Non quod omnes, sed quia de omnibus erat daturus,
vero dicit dirumpamiis et projiciamus, non ideo dicit testante Apostolo « In nomine Jesu omne genu
:
quod ipse jam non ruperit et projecerit, sed, ut flectatur (/'/uYz/). ii, 10), » id est omnismodi genu.
magis ad hoc impellat, utiturhoc modolocutionis, Vel determinatio sic esse potest : dafjo gentes, et
vel, ut innuat eos, non per se, nec sine suo auxilio non omnes, sed terminosterrse, idestterminantes ia
possedirumpere et projicere. Cum vero dicit ;
Qui seterrenitatem, id estflnientes.Etbene ^twxs, hsere-
habitat, etc, ostendit quid in illa adversatione as- ditatem, post vero dicit eis possessionem, In primis
sequentur, damnationem scilicet. Et sic contiuuat. enim excolet eos ut ha^reditatem, postea vero pos-
Dixi : Quare fremuerunt, etc. Ad hunc scilicet sidcbit, id est domioabitur eis, dabo gentes, eiSion
eflfectum deventuri quod ille qui habitat, non in B et merito. Nam rcges eos in virga ferrea, id est in
impiis, sed m ca^lis, id est in sanctis qui sunt in inllexibili regimine,"/ ut neque morte neque vita
virtutibus excelsi, sicut coeli irridebit eos, id est in separentur a charitate [Rom. viii, 38). Et ut bene
futuro dignos irrisione fuisse ostendet; cum suos, regantur, confringes eos, tanquam vas figuli, id est
gloriosos, illos vero faciet apparere dejectos, juxta in ea parte in qua sunt fragiles, ut vas figuli, se-
illud Salomonis : Stabunt justi in magna constantia cundum Et quia posset queeri quare,
vitia scilicet.
adverswi eos qui te angustiaverunt [Sap. v, \). Et propter mortis obedientiam, gentes ei sitdaturus ;
non qualicunque modo irridebit, sed Dominus, id cam nulli prophetarum, proptereum morientium,
est ille q:ii Dominus est in rebus, potens malos istud dederit. Quare, hoc exponendo prsemittit sic:
damnare, justossalvare, subsannabit eos, id est sub- Dabo tibi soli gentes, nam tu es Filiusmeus, et non
sannatione dignos ostendel,ideslirrisione propter carnaliler genitusnequetemporaliter, sed ego genui
indignationem. Subsannare enim est nares propter te hodie, id est perpetualiter. Et bene dicit hodie,
indignationem conlrahere. Et tunc cum irridebit, nam in divinitatc non est transmutatio nec vicissitu-
loquetur ad eoy,sciIicet ad Judaôs, inira sua, id est i, 17). Sed ihxhodie,
dinis obumJxratio (Jac. id est,
in comminatione mortis, qua^ solet esse malus immutabile proBsens.Et bene dicii genui, quod per-
effectus irte,, sic dicens : Discedite a ?ne fiir/^/^. G fectum tempus est,.nequia dixerat /tocZze, videretur
XXV, 41), etc. Et postea conturbabit, id est damnabit nunc enim genitus est. Quasi
incipere. Perfecte
eosmfurore suo, id est in morte, qu* dicitur furor dicat : Tu meus consubstantialis.
es Filius
ejus, id est vindicta. Vindicta enimelfectusirse esse Demonstrato se regem esse ex paterna auctoritale,
solet. Vel si dicatur : Vox ibielementaris non futura, facit apostropham ad illos quorum rex est, adhor-
eritunaexpositio; alterius, sic : Loquetur ad eos in tans illos et instruens sic Et quando quidem rex
:
ira sua. Et hoc non verbaliter, sed conturbabit eos vester sum, vos prius servi peccati, nunc auteni
in /"Mrore, id est vindicta et non in injusto, sed^MO,
; reges effecti mihi enim servire regnare esl,intelli-
;
id est justo. Ipse enim estjudexjustus. Quodcst di- gite. Et vos qui intelligere non potestis.intelligere
cere ; Ipsa damnatio erit eis judicii locutio.Sequi- namque perfectorum est, erudimini a doctoribus.
tur : Ego Quod sic continuatur Ipsi
aiitem, etc. : Et exponit quos vocet reges, sic Vos reges dico qui
:
mortem meam,contur-
qui pulaverunt sihi utilem judicalis, idcst damnatis in vobis per confessioneni,
babuntur. Ego autem quem annihilare putaverunt, terram,\d est \.evvcn\iaXem,d^\Q.ointclligite erudimini,
propter obedientiam mortis constitutus sum, id est ct s\e servite Domino, et non negligcnter; « male-
rex ab eo super Sion, id est super Judajos, illos D dictus enim qui facit opus Domini fraudulenter
scilicet qui sunt 5?'on, id est speculantes «terna. Sion (</er. xLviii, 10),» sed in ^/more «Initium enim :
dico existentem montem, id est qui per hoc quod sapientia) timor Domini [Prov. \, 7). » Et non in
sunt mons, scilicet Sion. Et exponit in quo sunt servili timore, sed exsullate ci, id est exsultando et
mons. Non in nequitia, sed in sanctitate et hoc ; timendo servite ei. Quasi dicat : Casto timore ser-
per eum,nonper se. Et hoc est quod dicit muntem vite ei,et sic exsultate, ne insolescafis, sed semper
sanctum ejus. Et per hoc erunt mons quod ego ero sitis in timore,ut« qui statvideat nc cadat (/ Cor.
e\s prsedicans prseceptum ejus. Et non solum super X, 12).»Etsi in serviendo Domino occurrerit vobis
Sion constituar,sed etiam super gentes. Etostendit disciplina, id cst tribulatio, qua^. est disciplina, id
per auctoritatem sic Nam Dominus, id est Pater,
: estcorrectio ejus apprehcndite ipsam disciplinam,
qui Dominus est in rebus, et potens est milii cuncta id est non inviti, sed libenler eamsuscipite.Appre-
suhinga.ve,dixit, id est constiluit in providonliii, (td hcndcre enim lilienter capere cst. El vos intelli-
me, idesttale, quidquid ad tne pcrtinct. gcntos, lioc facile dupliei causa, ne, si non servieri-
Et exponit quid dixcrit Postit/a a me, : id esl cslo tis, et non approhcndcritis, quaiulo, id ost aliipiando
mihi obediens usque ad morlem. Et per illain obe- irascatur Dominus, quasi dicat:Non timore poeua?,
:
647 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. 648
sicutservi d ominis, sed ideo ne offendatur Deus,Amici mei, tril)ulantes me operatione, consiliO, vo-
sicut niius non timore poenaj servit palri, sed ne luntatc? Multiplicati erunt adeo quod discipuius
ipsi displiceat. Ut ideo servite et appreliendite, ne meus eis adjungalur. Sicut alibi dicit « Tauri :
pereatisde viajusta. Quod est dicere : Ne pereat in pingnes obsederunt me (/>.sa/. xxi, 13\ » Sequitur,
vobis justitia quie est via per quam venitur ad et cx ipsis tribulantibus : Multi insurgunt, id est
vilani. Quasi dicat: Ne perdatis justitiam, et vos, insurgent advcrsum mc accusatione, sicut in Evan-
erudimini, qui non estis adeo perfecti ut liis de cau- gelio logitur : « Et accusabant eum in multis
sis serviatis et apprehendatis, scrvite el apprehendite {Marc. XV, 3). « Et ex ipsis tribulantibus etiam
hac causa ; nam beati erunt qui bene servientes multi animae meac, quanlum in se nocivi dicunt, id
confidunt in eo. Nam
non servientibus non est
in est dicent : « Venite, occidamus eum (Sap. ii, 101,
confidentia, sedpr«sumptio. Etperhoc quoddicit: quia non estsalusipsi in Deo ejus. » Quod est di-
Beatiqui confiduntin co, datur inielHgi e contrario. cere Creatorem facit Deum et patrem suum sed
: ;
per aposiopesim,quod miseri omnes qui non con- ipse derehquit eum, sicut alibi dicitur « Filium :
flJunt. Et beatitudoilla et felicitasilla apparebunt, Deisenominat. Venile, opprimamus eum,quia non

cum ira, id est vindicta ejus exarserit. Et hoc futu- est qui liberet eum (ibid., 3). » Praimissa admira-
rum est in irevttempore. Bene dicit erarsmY. Nunc B tione quam aliquis possethabere,ad ostendendum
enim ardet secundum animai exca^cationem, tunc passionis suaj fruclum accedit, cum dicit Ipsi tri- :
vero extra ardebit, id est plusardebit, in corporis bulant me morle, et mullimoda anxietate Tu au- :
scilicet, et animse damnationem. tem, Domine, quipotens es ad succurrendum, cum

IN PSALMUM III. sis Dominusomnium,es, id est eris, susccptor meus,
Titulus tertii psalmi, Fsalmus David, cum fuge- id est medicus et patronus, resuscitabis me. Susci-
ret a facie Absalon filii sui. Hic titulushujuspsalmi pere enim medicorum est, ut segros sanent, et pa-
tertii, etsecundum historisedenotationem et secun- tronorum, ut patrocinentur oppressis. Et ipsi di-
dum vocis interpretationem, intentionem psalmi cunt Non est salus ipsi. Tu vero non solum eris
:
exprimit. Quod enim Davidaflliodicitur persecutus salus resurrectionis, sed gloria mea, id est faciens
fuisse, significabat Christum a discipulo suo, qui me gloriosum Ascensione, ettotius mundiimperio.
fllius ejus erat specialis, persequendumfore. Absa- Et ipsi insurgunt accusantes et detrahentes et de-
lon autemDavidfilius,7Ja/r?5 âjînterpretatur.Non primentes, dicentes me seductorem. Tu vero exal-
quodergapatrempacein haberet,sedquia cumeum tans caputmeum,id. e^&imaniem meam virtutibus et
persequebatur, pater erga eum pacemsemperhabe- imraunitatepeccati.Caputdiciturmens,quiadignior
bat. Ita et Christus cum a Juda fliiosuo traderetur, pars est hominis sicut caput corporis. Cum vero
pacem erga eum habens, osculum etiam ei non A\c\i:Voce rnea, etc, apostropham facit ad audi-
denegavit. Sicut autem ille pro nequitiaperiit sus- tores,instruenseos,ul,in tribulalione positi exem-
pendio, sic et Judas periit pro venditionis flagitio. plosuo clamentadDominumetexaudiantur, et hoc
Et bene titulum hunc ante titulum Miserere mei, sicdicit: auditores, ut me suscipiat, et sii gloria
Deus (Psal. l), posuit, qui talis est: Psalmus David mea, et exaltet capiit meum,ego clamavi, id est cla-
cum intravit ad Bethsabet. In hoc quippe innuitur more intenso agam, voce mea, non vana voce, sed
nonadhistoriampsalmumistumintelligendumesse. voce mea, id est procedenti ex bona intcntione
Si 3 6nim ad historiam esset accipiendum, utique mea vel rnea, id est mibi utili
: ad Dominum, id :
post Miserere mei, Deus, secundum historiai seriein est ad Deum, qui potens est succurrere. Nam Do-
esset ponendus Titulus vero sic exponitur Psal- : minus omnium est. Et bono meo clamavi, id est
mus David cum fugeret a facie A bsalon filii sui. clamabo. Nam exaudivi, id est exaudiet me, id est
Quod est dicere : Psalmus, id est tractatus iste at- ita audiet me quod impetrabo. Exaudivit, inquam
tribuendus est David, idcstChristo, continens illud (ul sciaiit unde illa exauditio procedet), de monte
negotium quod contigit ipsi Christo cumfugeret, id D sancto suo, id estde eminentia sanclaj justitiffisufe,
est cum recederet, a facie, idest apra^sentia Alisa- quffi dicitur mons, eo quod alta et summa sit, sicut
lon,idestJudse fllii sui,id est discipuli sui « Tunc :
alibi dicit : « Justitia tua sicut montes (Psal.
cum misisset diabolus in cor ut traderet eum Judas XXXV, 7), » vel exaudiet me de monte, id est pro
Simonis Iscariot(/oan. xiii, 2).» Et est vox Capitis, me,qui sum mons sanctus ejus, id est in virtutibus
de multipUcatione persequentium se sine causa excelsus, vel de monte exaudiet, id est propter hoc
admirative agentis, non ut admiretur, cum Dei quod ego futurus sum mons sanctus ejus, sicut
dispositione sciat esse futurum,sed quia posset inde scriptum est « Erit pnipparatus mons domus Do-
:
quilibet admirari. Quod, ut ostendat quid ex illa mini super verticem montium (Mich. iv, 1), » id est
persecutione sit assecuturus, ne credentibus in se munimentum totiusEccIesia?, sicutmonsmunimen-
admiratio aliqua relinquatur. Et hoc sic dicit tum est confugientibus ad se juxta illud propheti-
Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me ? cum « Venite ascendamus ad montem Domini
: :
Quid, est dicere : Cum,

sisDominus om-
tu Pater, (Isa. n, 3). »
nium, in regno tuo nil debeat esse temerarium,ad Et necesse est ut exaudiat. Nam ego dormivi, id
quid futurum pecmisisti quod multiplicatisunt ini- est dormiam, et soporatus sum, id est soporabor, ct
649 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. IV 5oO
post qui a me exaudiatur, exsurrexi, id est exsur- A ^zco,idestde remuneratione bonioperis. Attribuen-
g;i,m. Et bene dicit : Non surgam, sed exsurgam ;
diis est Bavid, id est perfectte Ecclesia» ;
qua? est
9 id esl extra aliorum surrectionem surgam. Glo- manu fortis contra diabolum.David^dico, tendenti
riosior enim ero cunctis aliis resurgentibus. Per boc in flnem, id est in Ciiristum, finem prophetioe et
quoddicit(/or»iiam,innuit quia nonlongaerit mors legis. Psalmus dicitur symphoniaillaqua? manuum
illa, sed ad horam, ui-ide possit cito excilari, sicut exercitio fit in aliquo instrumento musico, quse
aliquis de dormitione. Per lioc quod dicitwyjorrt^ws', vulgo Luydas dicitur. Et quia dilectabile est, et
innuit quod cum quiete erit, et cumsecuritate re- opere fit manuum, pro bono opere ponitur ;
quod
surgendi.Soporatusnamque dicitur qui secure dor- cum exercitio manuum factum Ceum delectat.Can-
mit, velquia dixerat dormiam, id est bi'evem mor- ticum autem symphonia dicitur, qua viva voce
tem patiar. Ne putaremus quod mox resurgeret, expressa, magis quam psalmo animus delectatur,
addit Soporatus ero,idest aliquantulum dormiam.
:
ideoque pro remuneratione futura quae dulcior erit
Ostensa utilitate sua de morte sua, ostendit etjam opere bono ponitur. Et est vox perfecta Ecclesia?,
utilitatem membroruni; sic dico,quiar'ominussus- imprimis minores exemplo sui informans, ut in
ccptor meus erit, id est suscipiet me, id est resu- tribulationo orare, sicut et ipsa, non cessent, et
scitabit Non timcbo millia populi circumdantis me,
: B exaudiantur, sicutetipsa; postea vero infideles ab
id est meos. Per hoc quod dicit millia populi cir- infideiitate adfidem revocantis et ad prenitentiam,
cumdantis, designat multam fore persecutorum tur- et malorum cessationem bonamque operationem
bam. Quasi dicat Quia ego vici, et mei vincent:
;
vocantis, et sic ad spem remunerationis exemplo
non timebo ne mei vincantur. Sicut alibi dicit : suo eos inducentis. Et hoc sic dicit.
« Confidite,quia ego vici mundum [Joan. xvi,33) : » I

Cum invocarem, exaudivit me Deus justitiae
dico Nontimebo.Et utipsi vincant.tu, Deus, quipo-
: mese. Quod sic exponitur: vos minores, invocale
tens es, et videris persequentibus impotens,exsur- Deum in tribulatione vestra, et exaudiemini ; nam
ge,idestpotens appare.Et salvumfac ??«e,idest meos cum invocarem exaudivit me,idL est audivit, utimpe-
ne cedant hostibus. Et dignum est; nam es Deus trarem, Deus opHexjustitise mese, id est quifecit me
meiWjidest meorum,
non alius.Ethoc video, per et justam, ut digna essem ad audiendum. Modo facit
contrariam sententiam, quia salvabis meos nam ; apostropham ad Deum ex nimia affectione, quasi
destrues adversarios Ostensio per contrarium. Et gratias agens, et exponens in quo eam exaudivit,
hoc sic dicit : Salvabismeos. Et hoc inde scio quia C dico exaudisti. Et verum est ; nam in tribuladone
percussisti, id percuties, scilicet destrues, et in posittp dilatasti mihi, id est diiatationem dedisli
corpore et in anima^ omnes adversantes mMiiinpas- mihi. Quasi dicat : Cum tribulantes me, angustam
sione sine causa, vel inihi, id est meis, et non so- velleiit et parvam facere juslitiam meam, fecisti
lum minores, etiam dcntes peccatorum, id est
sed econtrario magnam et dilatatam ; et tu, qui jam
illos qui sunt denles inter peccatores, id est in- exaudisti, exaudi iterum orationem meam, id est
corporantes minores in malum, sicut dentes atte- mihi utilem, et ex mea intentione recta proceden-
runt cibum ut incorporent. Contrivisti, id est contem, et exponit unde exaudiet. Sicdico exaudi, id
teres, idest destrues ex toto; vel, dentes, id est cor- est miserere mei, ne cedam tribulantibus, vel mei,
rosores detiahentes mihivel meis. Et quia prosuis id est meorum ne cedant. Per hoc quod cum rei-
oraverat, diceret aliquis : Ad quid pro eis oras ? teratione orat, instruit minores incessanter orare,
nam possent, si bene vivant, per se salvari.Etideo juxta iUud Apostoli : « Sine intermissione orate
adjungit : Necessario oro Deum ut exsurgat; nam (/ 7'hess. V, 7) ; » et iilud Evangeiii : « Orate ne in-
Domini cstsaius, id est nullus poteril salvari ab in- tretis in tentalioncm (Z,«c. xxii, 20). » Instructis
corporatione inimicorum, nisi per eum qui Donii- minoribus paucis veiiîs, conversionem ad infide-
nus est, potens justos salvare et malos damnare. les facit, inslruens cos pluribus verbis, cum majo-
Modo facit ad eum apostropham ex nimiaaffectio- ri egeant instruclione quam qui aliquantulum sunt
ne, sic : Per te ost salus ab iui.nicis in hoc mun- instructi, et prius ostendit vana esse qua^ colunt,
do, et non solum hoc, sod benedictio, id cst aiterna quantum ad gentiles, el mendacem excusationem,
remuneratio ventura svper popnlum tumn, id est quanlum ad Juda>os et sic dicit Fi/ii hominum,
: :
voulura de su[)crioi'ilius in iilis (jui, priiis lilii pcr- etc. Quodsicexponitur Ego jam cxaudil.i siiin,rt
:
ditionis, suut futiiri jii)])uliis luus. Kril, lua, id est vos, si similiter clamaretis, siiniliicr c.x.iihlirciiiini.
per te dala, sicut scriptum ost : Nemo potost ve- Et, vi;s lilii hominton, usiptcqmi orilis grari rorde?
nire ad me, nisi Pater meus traxerit illum {Joan. IIocdiclum est communitci', et JudaMs ct genti-
»
VI. 'i-i). bus. Et bene dlcll /i!ii hominum, quasi dicat: Vos
IN PSALMUM IV. qui non ex irrationalibus animalibus, sed cx ralio-
Soquitui' lilulus quarti psalmi qui tiilis est In ;
: nalibus ex hominibus scilicct, non
processistis,
fine psalmus canlici David. Qui sic exponitur: Psal- crcaturam sed Creatorem colonlibus. Xullusenim,
mus, canticum islud, id est traclatus est dictus otiam gentilis est qui, cx illis (pii Doi noliliam iia-
psalmus cantici, eo quod principalitor Iractat dc l)Uoruiit, longa liccl sanguiiiis sorie non processc-
psalmo, id est de bono opcre,et secundario ofe can- rit,utoxAbrahammulti,et Noe ca?lerisquefidelibus.
Patuol. CLII. 2)
; :
651 S. DRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 01>l'. PARS 6o2
Et omnes ;ib Adam ct Eva qui Dei noliliam liabue- A tcm per rationem nostram ostensum est. Nam, o
runt. El bone dicit iisqueqno grnvi co/v/c^quasi dice- .,
, hom\i\G.,siip(;r nos, id est in superiori, id est dig-niori
ret : Vos qui usque ad adventum Christi gravecor | parte noslri,in animascilicet <?.y^!.7V/n«/M>?i, idestirn-
et in terrenisdcprossum liahuislisjj/.sg^r'*/»^ habcbi- pressum lumen, id est claritas vultus tui, id est
tiSjid estquaretandompost cjus adventum non con- Filii tui ;quasidicat: Quia rationalessumusadima-
vertimini? Et exponit in quibus grave cor habeant ginom tuam,idest ad moduniFilii tui,qui estvultus
cum addit Vos gcnles, id quid, id est propter
: tuus et imago tua, idest similis etaM|ualis in divi-
quam utiUtatem; diligitis vanitatem, id est adorare nitate,itaquodinnull() sit dijsimilis, etbene dicitii;-
idola, quai vana sunt et vacua a deitate quam in gnatum per similitudinem. Nam sicut sigiilum cum
eisesse creditis? Et, vos Judaji, nt quid quseritis sit imago, ceraj impressum figuram sibi similem
mendacium, id est cxcusationem de incrudelitate ibi ponit, quai tamen in aliquo dissimilis est,itara-
vestra,dicentes non advenisse Messiam?Quod men- tionalitas mentibus nostris est impressa ad simili-
dacium est. Scitote illa esse vanitatem, o gentes,et tudincm rationalitatis Fiiii Dei, qui vultus est Pa-
excusationem veslram esse mendacem, o Juda-i. tris. Et quia ralionalis sum, dedisti laetitiam mihi
Et cum hoc, scitote quoniam Domimis, idest Pater, non terrenorum, sed i'erum existentium in corde
qui cum sit Dominus, potensest ad eummiriflcan- meo, id est quse ego spero in cordemeo, a^ternorum
dum, mirificavit, id est mirumfecit miraculis, .$«»- scilicet bonorum ; illi autem qui dicunt : Quis os-
ctatn suum, id est Fiiiura suum, qui aiitonomastice tendit nobis bona ? econtrario lajtantur in terrenis.
dicitur sanctus ejus. Et hoc effectu tali potost os- Nam multiplicati smit, id est multiplicem habent
tendi quod vere eum mirificavit nam Dominus ; kBtitiam provenientem a fructu frumenti et vini et
Pater exaudiet me cum clamavero, id est recta pos- olei sui, et bene dicit sui; nam illud non pro Deo
tulationeoravero adeum,?,ic\xi scriptum est: «Quod- erogantes sibi toluni retinent. Et per has tres par-
cunque petieritis Patrem in nomine meo, fiet vo- tes dat intelligendum esse omnia terrena, et quia
bis {Joan. xiv, 13).»Vel ita dico, quia miri ficavit, id dixerat dedisti Isetitiam in corde meo, exponit cujus
est Dominum omnium fecit,etipsei'actus Dominus rei sit illa laititia -sic, ipsi multiplicati sunt a fructu,
secundum quod homo, exaudivit me,etc. Post ora- etc. Mihi vero dedisti Isetitiam inde quod ego in fu-
tionem conversionis instruit eos ad poenitentiam, turo dormiam, et pro, id est requiescam a prsesen-
et ad cessationcm a malis et bonam operationem ;
tibus tribulationibus, positus inpace, et non inpace
sic dico imprimis scitof.e, etc. Et sic irascimini vo- commutabili, sed tendente in ipsum, id est in
bis, id estpoenitentiam habete de perpetratis sce- a?ternum : sicut scriptum est : « Absterget Deus
leribus, et post, nolite peccare, et quia indefinite omnem lacrymam ab oculis sanctorum,et jam non
A.\\evsXnolite peccare, et boc impossiiîie est ; nul- eril amplius neque luctus, neque clamor, sed nec
lus est enim qui saltem in cogitationibus non pec- uUus dolor, quoniam priora transierunt(Ajooc.xxi,
cet, ut dixerimus quia peccatum
Joannes ait : Si 4). »Sequitur quoniam tu, Domine, etc. Quod sic
:
non habemus, nosmetipsosseducimus, et veritas in continuat, dico quod quiescam, et hoc ideo quia
nobis non est {I Joan.i, 8), » determinat. Sic di- boc solum spero, et hoc sic dicit «quipollenter,
co : Nolite peccare, et quia a cogitatione peccandi quoniam tu, Domine, id est tu, qui potens es et
nequitis cessare, saltem compungimini ne perve- Dominus omnium. Constituisti, id est firmum fe-
niatis ad consensum dc his iliicitis quse dicitis, id cisti, me in spe singulariter, id est in hac spe
est cogitatis in cordibus vestris, scilicet et in illis singulari, ut nihil sperem, nihil optem pra;ter
cordibus quae tunc suntcubilia ferarum, id est dia- te.
bolorum. Cubilia enim proprie sunt ferarum. Post IN PSALMUM V.

lioc instruit eos ad bonam operationem sic ; j | Sequitur titulus quinti Psal qui . talis est : In finem
dico : Irascimini et nolite peccare, et sic sacrificate pro ea quse hsereditaiem consequitur. Psalm. David.
sacn^c«<m, anteaenim non possetis. Et non .sffcn- D hic mittit nos ad historiam duarum mulierum
ficium taurorum, sed sacrificium justitise, id est ta- Abraha?, quarum una expulsa est ab hareditate,
le sacriflcium quod faciat vos justos, bonam scili- Agar scilicet ; altera vero hsereditatem consecuta
cet devotionem et operationem. est, Sara videlicet. Per Agar quippe ancillam Sy-
Et ideo separate in Domino, id est spem remune- nagoga, quee limore servili legicarnaliterobediens
rationishabeteinDomino. Et posteanespem amit- fuit. exprimitur. Perfiliumquippe Agar, falsi Chri-
tatis, ne sitis de illis multis qui multi dicunt : stiani et hseretici, qui, sicut Synagoga, sapiunt ea
Quis ostendit nobis bona ? Quod estVos dicere : quaj carnis sunt, qui tamen Dei uxor fuerunt, ei
Christiani dicitis esse ffiternabona, sedquishahens, scilicet in cognitione conjuncti. Ethi abhsereditate
demonstrans in se visibiliter illa bona, potost osten- gloriai perennis depellentur, sicut scriptum est
dere per hoc nobis revera esse illa boiia PNulIus, « Ejice ancillam,etfilium ejus {Gen. xxi, 10 ;
Gal. iv,
ostenso hoc quod quidam infideles dicunt et non : 30).» Per Saraai vero et filium ojus Ecclesia cum
esse scilicet cEterna bona, dicit se non credere illa fiUis suis exprimitur, qua? in futuro «terna gloria
non esse, ut ad hsec speranda alios attrahat; sic haereditabitur. Titulus vero sicexponitur : Psalmus
ipsi dicunt. Nullus potest ostendere eis. Nobis au- iste attribuendus cst David ; id est, perfectse
J3 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. V
Ecclesiae tendenti in finem, id est in Christum, qiii A turte, scilicet iniquitas repugnet, non es vokn? ini-
flnisj id est tcrminus est justorum; citra quem et quitaterniniquum enim esset si me tcsolum, sicut
;
ultra quemnemojustorumconsistit, sed in eo,juxta petercdebeo,petentem nonadmitteres,et percon-

Apostolum, « Multi unum corpus sumus in Cliristo trarium iterum ccrta sum, quia astabo et videljo;
{ICor. sii, 20), » David dico, oranti pro ea quaj nam neque rnaligmcs, id est Judaicus populus qui
hsereditatem aiterna? patriee consequitur:nunc spe, malignus est, id est sterilis a bono, huJntalnt jiixta
quandoque consecutura re, id est per se. Sed per te, id est non erit ha^res ha;reditatis a;terna? tecum,
hoc quod ponit pro ea quae 2 hxveditatem conse- |
sicut testatus es. « Auferetura vobis regnumDei, et
quitiir, quod innuit per contrarium aliam esse quae dabiturgentifacientifructusejus {Matth.w\,'k2) : »
non consequetur, id est Synagogain etfalsos Chri- neque injusti, id est falsi Christianiqui ab injustitia
stianos et hsereticos, intendit vero in hoc psalmo sua non desistunt, permanebunt ante oculos tuos,
Ecclesia orare Deum, uttandem illani hajreditatem id est ante pra;sentiam tuam.Venient quidem ante
consequi possit. Postea vero enuntiatseha^reditan- te ad judicium, sed non permanebunt, id est diu
dam, illos autem expellendos esse, et ideo sic orat manebunt ante prajsentiam tuam, sicut scriptum
ut se non sola operatione et cogitatione, sedetiam est. (( Tollatur impius ne videat gloriam Dei {Isa.
voceexercendomajorem erg-aDeumafTîctionemha- B xxvi, 10). »
beat, Ideoque se hasreditandam, illos autem exhoe- Vere nonpermanebimt, nam tu odisti etsemper
redandosesse denuntiat, ut sic eos ab injustitia sua odcvis omnes qui operantur iniquitatcm, non qui ope-
retrahat, et hoc sic dicit. rati sunt et cessaverunt, sed qui operantur quandiu
Verba mea, id est quse vana et phantasmatica non vivunt,perseveranter; et tu jjerdes et in corpore et
sunt, sed talia qualia ego proferre debeo, ex recta in anima ornnes qui loquuntur mendacium, id est
intentione procedeniidi, awibus percipe, idest audi, ha;resim,quibusnonsufficitcogitare, nisi proferant
Domine. Quod dicit auribus percipe, ad humanum ore, non qui locuti sunt et rcspuerunt, sed qui cura
modum dicit, quasi dicat audi ut impetrem. Bene perseverantia/ogMfm/wr, etquiaindeterminatedixe-
dicit, Domine, cum posset dicere, sponse, ut hu- rat mendacium,cum inulta mcndacia venialia sint,
milior sit, quasi dicat : Qui Dominus meus es, cujus determinatde quibus mendacibusintendat, faciens
voluntates meis voluntatibus pra^pono.Elquiaver- apostropham ad 3
auditores ut illos a mendacio
(
bis nequeo semper orare, si aliquando bona devo- illo deterreat ; sic dico, quia pei'det et verum est ;
f.ione oravero, intellige clumorem mciim, id est gra-

dominus, id est illequidominus est et potens nam
tamhabeiJIam devotionem quaîteoratsicutintonsiis ^ et justus, abominabat, idest tam vehementer exse-
clamor, el ut verba mea magis magisque digna siut crabit, quod nec hominem esse reputabit, virum
lua exaudilione, intende, id est inlenlionem da, id effusorem sangumum, id est illum mendacem qui
est perseverantiam voci orationis mese, id est voci est vir sanguinum effusor,id est qui est interfector
meai oranti, et merito. Nam rex meus, id est me hominum, et exponit qualiter interfector sit, cum
regis,habeo me non secundum regnum meum,sed addit : Et dolosum, id est et iltum virum sanginmim,
sccundum regnum tuum, et Deus meus. Non sum dico qui interficit proximos suos dolo verborum
deilhs quorum Deus venter est {Philip.m, 19), »
(( suorum, id est haresi sua. Et non dicil sanguinum
non aufero locum deitati tuaj in me, quasi dicat : eo quod sanguinem effundat,sed quia interficitsic-
Debes mihi acquiescere, quia habeo me secundum ut ille qui sanguinem effundit, et bene ponit non
velletuum, nonsecundum meum.Orationefacta,se homincm sed virum, cum ad hoc omnibus viribus
exaudicndam enuntiat, sic Dico percipe intellige, : nitatur ut mentialur et merito singulariter virum
;
et revcra mane exaudies vocem meam, id cst in die ponit, cum pluraliter omnes posuisset, ut ostendat
judicii quod clarum erit ut mane, perficies petitio- in hoc quod mendaces sunt, unam massam esse ;
nem meam, o Deus qui potens es, cui me servam cum autem de his dicatjoer^/e^ et abominabitur, ot
quoniam ego et oro et orabo perseverantcrad
/"cc/, D de aliis dixcrat non habitabit, non pcrmancbunt.
te promcrcndum, non ad aliquid terrenum, quasi innuit eos gravius esse puniendos.
dicat Quia postulo quod postulare debeo, te scili-
: Cum vero subjungit Ego autem introibo, etc,
:
cct. Cumdicit mane cxaudies, innuit quia in ipso idem esl quod superius posuit vcrbis aliis mane :
principio diei judicii petitionemejus perficiet.Mane Sed quia dixerat

astabo, et videbo. se astituram et
namque principium est diei, et exponit de quo exau- visuram propter merita sua, quia scilicet et recte
dict?Sic dico exaudies, et sic iumic, id cst die ju- et quid orandum erat, orabat ; repetit ut Oitendat
dicii astabu, id est prccsens imo lihi coi^porali prav se non propter merita tantum, sed per Dei miseri-
sentia,sccundum illud IJbi ego sum,illic et mi-
: (( cordiam etiam intraturam': et hocsic dicit dolosum
nistcr meus erit {Joan. xii, 26}, » et illud « Co- : abominabitur Do)ninus, ego autem introibo in do-
hajredes autem Christi {Rom. viii, 17), » et non niu.)n tu(i)n, id est in Jcrusalem cielestem confi- ;
solum astabo, sed videbo te fdcie ad faciem juxtu deus )nultitudinc )nisericordiie litx, id est in
//),
Apostolum Vidcnuis nunc per spocuhim, tuiu;

: ((
mulliplici miscricordia tua, iion in mcis merilis
aulem facie ad faciem {I Cor. xiu, 12J. » ct inde tamon, ct ut iiilroire iôssim hic prius existoiis i)i
scio quod astabo, quoniam cuni sis Deus et tuaj na- tinwre, et non scrvili, sed tuo, id est in caslo ti-
f,;;;; s. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 61)6
qui luus est, id cst tibi valde graUis ad-A. Iribuentcseam gloriain non sibi sed til)i. Omnes qui
more :
;
orabo lc, faci(Miste Dcum, etmccrcaluram veniens ,• diligunt nomcn tmim, id est qui non tinient pro
ad tcnipliim sanctnm luinii rccii)icndum, id cst ad mala conscicntia sua boc quod Dominus cst. Sed
eorpus tuum,quod estsanclumi tomplum Deitatis: diligunt nomcn luum, id est boc quod Dominus es,
vel ila Ycniens ad boc quod sim sanctum

temet digne gloriabuntur quoniam tu qui justus es,
;
plum tuum juxta Aposlolum « Ncscitis quia : potens ct misericors : bencdices justo, id est a?ter-
templumDei estis(/ Cor. vi, 19,).» Etutbicrccle nam benedictionem eis impendes : ct bene dicit
adorem introeam, o Domine, me positum

et sic justo, non juslis : ul ostendal unum quid in se fu-
bic in Juslitia tua dcduc, id cst duc de
:
virtute in turum sicut Apostolus dicit : « Occurcmus in vi-
virtutem, et ut deduci possim dirigc, id est directam rum pcrfectum {Ephes. iv, 13) ;
» dico quia bene-
fac in conspeclu mco, id est in consideratione mea dices, ct ut digni simus ibi benedictionem recipere :
viam tuam, id est divinam Scripluram tuam quai Deus qui polens es coronasti nos, id est circumcin-
per te data nobis est via fidci quasi dicat. Non ;

xisti nos bic id scuto bonse vojuntutis tuae, id est
permittas me in illa dcviare, sed rcclum intellcclum bona voluntate tua, miscricordia sciUcet iit scuto,
in ea da mibi et boc oro proplcr inimicos meos,

: id est ut sit nobismunimentuui, sicut scutato scu-
qui milii insidiantur, ut deviare facianl,etpropter ;g tum munimcntuin est. Quod dicit, coronasti nos,
:-..:i:....i: j:„.. „„....,„ ^ „..: ™
inimicos ideo oro; quoniam in ore eorum non est per similUudincm dicitpatronorum.quioppressum
veritas, id est faisa loquuntur, et boc
ideo, quia ut eripiant scutatis militibus coronant, id est cir-
cor eonim vanum, id est vanis cogitationibus

ple- cumdant ; ita et Chrislus ut ab hostibus visibilibus
num propter arogantiam enim ut subliles videan-
:
et invisibiUbus eruat, misericordise suse nos virtu-
tur, falsa de Deo loquuntur, et cum non tibus circumdat et munit.
sit in eis
veritas, non solum se interficiunt, sed

guttur eo- IN PSALMUM VI.
rumestpatens sepulcrum, id est per vocem quse Sequitur titulus sexti, sic : In finem in carmini-
procedit deguttureeorumsuntcomparabiles sepul- bvs pro octava psalmus David : Quod sic exponitur,
cropalenti. Sicut enim sepulcrum patet ut corpus psalmus iste attribuendus David, id est poenitenti,
receptumputreet fetidum faciat; ita et eorum raala qui prius a diabolo pcr peccatum superatus, tan-
doctrina patet ut insontes in exemplum sui reci- dem iterum elfeclus est David, id est manu fortis,
piant, et fcedos reddant : et ut scpulcrum patens pugnare rursus intendcnscontra dial)o]um etjam :
essent ^wms agcbant dolose linguis suis, id est verbis desiderabilis Deo per pcenitentiam David dico tcn- :
suis immiscentcs prius veritatem falsitati, ut faci- dendi in finem, id est in Cbristum in carminibus,
Et quia tales sunt, o Deus, qui ju- id est per laudes,per bocscilicet quod laudat eum
lius dcciperent.
judica, id est damna illos et boc pcenitentia et bona operatione sua, id est laudabi-
stus judex es : ;
non imprecatio, sed divinfE justiti* conccssio

e.st ;
lem eum ostendit. Carminibus dico actis/jro octava,
quia ad boc facit ut eos exterreat, et exponit per id est contuitu eeternte quietis, quse futura est in
partes quomodo judicet bic scilicet decidant de : octava die, id est in die judicU ; et videlur iliud
malo in mahim secundum quod aUbi dicitur :«Qui idem negotium hoc psalmo esse quod in supe-
in
in sordibus est, sordescat adhuc (A;wc.

xxii, 11) » : riori. Pro a?terna namque quiete tractat psalmus
et iste casus non erit a duritia tua, sed a
cogita- uterque in hoctamenditferunt quod in supcriori
: :
lionibus eorum pcssimis, et in futuro expelle eosa fidelesjam certi pro iUa orant:inboc vero pceni-
regno tuo quod sibi prffisumptione sua attribuunt,

:
tens de peccatis dolens perpetratis, suspirans ad
etboc non secundum tuam inclementiam, scd se- ipsain quietemquamsemalismeritis videt amisisse,
cundum multitudinem impietatumeorum, id esl ideo orat bumilitcr pro suorum delictorum remissione
quia muUas impietates babuerunt, et vere multas sic.
habuerunt; quia irritaverunt te, id est cum dulcis Domine, cui me »ervum per poenitentiam facio,
naturaliter amaricaverunt te Deum, cum iwj)ne in furore tuo arguas neque in ira tua corri-
Dominus, ipsi vero servi essent. pias me ; quasi dicat Non reformido quidem hic :
Facta concessione, orat per fidelibus suis Ua?redi- tribuiationibus argui, et corripi : nam secundum
tandis 14sic, ipsi expeUantur, et econtrario/a^^m- Salomonem : « Quem di]igitDominuscorripit(Prov.
ii/,r infuturo omnes quisperant,

non in se sed in te. III, 12). » Siquidem « flageUat Deus omnem filium
Facta oratione enuntiat futurum esse quod orat, ut quem recipit {Heb. xii, 6) ; » et alibi : « Qui parcit
fideles suos magis ad exspectandum hortetur, et virgae odit filium {Prov. xiii, 24) : » sed hoc oro ut
infideles intuitu bujus laititiae ad conversionem at- non arguas, id est convincas et ostendas me mala
trahat : dico leetentur, quod vere erit, vere exsul- fecisse per furorem tuum mibi iUatum, id est per
tabimt et non horarie; sed in seternum, et merito ;

aeternam vindictam,et quia multi non infuroresed
quia tu inhabitatis in eis, id est deitatis tuaj clari- in ira, idest in diuturna prena purgatoria usque in
tatem effundes in eos, sicut alibi dicitur : Quando diem judicii punientur, tunc tandem evasuri.Addit:
erit Deus omnia in omnibus (i Cor. xv, 28) et non Neqiie in ira tua, id est, in Ula diuturna poena cor-
parum exsultabunt, sed gloriabuntur, id est pro ripias ?ne, idem est hic corripias et hic arguas; sed
jnaximagloriagaudebunt : et hoc in te non se, at- miserere mei, Deus, id e.st cum misericordia inhoc
63"; EXPOSmO IN PSALMOS. — PSAL. IV 608
mundo me tlagcllis transitoriis arg-iie etcorripe. Et A laboravi ;
quia oculus mi'HS,idestconsideratio nien-
necesse est ut hoc orem quoniam infirmus sum, id
;
tis mefE, turbatus est, id ost compunctus, et hoc
est debilis, non potens per mesanari ;vel infirmus, superius dixit aUter, sic. Et anima mea turbata est
id est eeger in peccatis, et qaia. confAirbata suntossa valde, sed ob hoc repetit, ut addat quare turbatus
mea, id est quia adeo sum infirmus quod etiam ossa est, dico turbatus est, quee turbatio processit a fu-
mea, id est virtutes quaj suut fortitudo animce,sicut rore tuo, id est a cogitatione furoris, id est vin-
ossa corporis fortitudo: j 5 'ûnt conturbata, id est dictse perpeLuce, quia timebam furorem illum, et
penitus perdita et anniliilatapropter peccata ; .sana hoc ideo quia inveteravi, id est de novitate Christi
me, Domine, qiiia bonus mcdicus es et potens ; vel in qua prius eram, in vetustatem Adai cecidi,exis-
sic continuatur : infirmus sum, id est per me non teiis inter omnes inimicos meos, non inter quosdam,
potens sanari. Et ideo.sa«a me, i)o/nm(?, qui potens sed inter omnes visibiles scilicet et invisibiles, in-
es et necesse est ut hoc orem. Qaoniam conturbata
;
ter vilia qufe me peccare fecerunt, ct peccatores
sunt ossa mea, id est virtutes ; debes mihi misereri, qui me minis vel blanditiis vel malo exemplo suo
quia Dominus meus es, et ego infirmus sum. Et ideo a via justitia? revocaverunt. Perfecta satisfactione
adhuc Quia anima mea turbata est valde, id est
: et de remissione securus, ex nimia la^titia apostro-
conpuncta peccatis suis, et tu, Domine, cui me B pham ad hostes visibiles facit, dicens ne laboreut
servum feci, usquequo diflferes consolari remittendo eum ampliusrevocare, quia non poterunt, et hoc
peccata? Quasi dicat Noli diu differre, sed(ex ni-
: sic dicit Ego prius inveteravi inter vos, etideosa-
:
miodesideriosuspensive dicitjnoli differre sed con- tisfaciens oravi Deum ut me sanaret, et sanavit ; et
vertere^&v gratiam ad me, conversum ad te per ideo vos onmes qui operamini iniquitatem, non qui
poenitentiam, et eripe, id est vi extrahe animam oporati estis ct quievistis, sed qui adhuc operamini,
meam a peccatis, et post salvum me fac, restituens et exemplo vestro me revocare vultis, discedite a
me in justitiam in qua eram antequamtam graviter me, id est cessate me revocareomnimodo, quia ne-
peccarem, et hoc non propter moritamea, sed pro- quibitis ; nam Dominus, cui me servum feci, exau-
pter misericordiam tuam, quianaturaliter misericors audivit utimpetrarem, vocemfletusmei,
divit, id est
es, et ego non sum adhuc in morte, bene potest id est orationem quam fecicum fletumeo, scilicet
mihi medicinaimpendi, id est non sum in despera- procedenti | Q
ex culpa mea.
tione misericordiaj tuse, et hoc probat a toto sic. Exaudivit Dominus deprecationem tnea^n, Dominus
Quoniam non est in morte, id est in desperatione orationem meam suscepit. Et hoc ter repetit, quia
dicendus, qui meor sit, id est tui, id est qui me prte nimia laetitia non sufficit ei semel dicere. Vel
mor est misericordise tuae ; et ego memor sum : possunt liajc tria diversa esse sic Exaudivit Domi :
ideoque non sum morte, et quod nullusmemor

in nus vocem fletus rnei, dans peccatorum remissio-
est in morte, ostendit per oppositam sententiam nem ; exaudivit Dominus deprecationem meam, ut
sic : nam quis posilus in inferno, id est in despc- iterum non caderem ; Dommus orationem meam
ratione, qua pervonit ad infernum, confitebitur tibi, suscepit, justitiam meam
mihi restituens, quia pro
id est laudabit le de misericordia tua ? Nullus. Se- se oravit et exauditus est orat Dcum ut eos con- :
quitur : Laboravi, etc. Scd sic continuatur : Dico verti ad exemplum sui faciat, quia per se converti
quod debes misereri, ideo quia anima mea est con- nequeunt, et hoc sic dicit Quia me exaudisti eru- :
turbata, id est compuncta et non soUnn hochabeo, : besccntem et convcrtentem, ut similiter eos exau-
sed ego jam in gemitu positus laboravi in jejuniis, dias, Deus, per te erubescant, id est verecunden-
vigiHis, et aliis satisfactionibus, et in hoc oslendit tur de peccato suo, omncs inimici mei, et conlur-
jam magis dignum exauditione magisenimest
-«e : bentur vehementer, id est compungantur, et post
jam laborasse, quam soluinmode gemuisse, et ad- convertantur ad Le poenitentia et satisfactione, dico
huc lavabo, id est purgabo lectum meum, id est erubescant, et sic dico crubescant valde, non parum ;
conscientiam mcam, thmdo, incedens joer singulas jy ct velociter, non tarde. Qui enim promisit indul-
noctes, id estper omnesnoctes ; non perpartesno- gentiam poeniLenLi, non spopondiL dicm crasLinum
ctium, id est rccordans singuhirum noctium, id dissimulanLi (Guegor. homil. 12 in Evang.), et no-
est peccatorum, qu« ad noctem ducunt, ad morlem tandum quod ideo inLroduciL propheLa hic pocni-
sciHcet £ELernam,eLpro unoquoque peccaLo dellebo LenLem oranLcm, uL nos insLruaL pocnitero, et pro
eL saLisfaciam, cL sic purgabo coiiscicnliam, moam, pcccatis ut impetremus, oraro.
qu« hucusque foeda fuiL, cL posL rigabo, id esL ir- IN PSALMUM Vn.
rigam faciam cL ferLilcm bonarum cogitationum Titulus septimi. In fincm psalmus David, quon
Deo ; stratummeum, id csLconscicntiam meam,qua', cantavit Dominopro verbis Chusi filii Jemini. El ubi
hucusque aridafuitet slerilis dum male cogitarem. habemus hic in /inem, IlebrKi habenl victori. Tit ulus
SLraLus vero eL lecLus idcm sunL hic. ConscienLia islc abauctoribusdivcrseaccipilur, secundum cnim
vero per similiLudinem diciLur lecLus eL stratus, Augustinum liguralitcr iiilriiducilur historia dc
Sicut enim lecLo sanus requiesciL, «ger vero mi- Chusi, qui quondani (uui Ahsalon iu porsoculione
nime quiescerc poLest ita et conscientia boiiis ct
; Davul mancns, ipsi Davidoumia consilia Absalon ei
requies, malis vero tormontum etanxicLas, eL idco nocitura mandabaL. DiciLurautom ideniCluisi ton-
6o9 S. BRUNONIS CARTIIIJSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I «60
silium Achilopliel quod Abs.aloni dedcniL dissipasse A releum : sic libera mc, 7ie ut lco, id csL Judaicuspo-
[II Reg. XVII, 7), persequendi scilicel paLrem suum pulus frendens in me ullco quajrens qucm devoret
per deserta, eL secundum AugusLinum, C]iusi.s'z7c'n- {I Pctr. V, 8), qaamlo, id cst aliquando, ropial ani-
tium inlerprctalur,sed quod subj ungiiuv, fdiiJemini, mam meam de bono proposito suo ut sihi incorpo-
non bene videLur ad bisLoriam accedere,scribiLenim ret : vulL enim ad hoc me cogere, nt me dcnegem
bealus Ilicronymus illum Cliusi AracbiLem fuisse, tibi pcrsonaliter unitum; sicut in Evungelio : « Se-
non filium Jemini Augustinum dicens non benc in
: cundum legcm debet mori quia filium Dei se fecit
hisLoria prospcxissc,scribiL cLiam idem Ilioronymus {Joan. XIX, 7). » Dico, salvum me fac et libera, sed
in bocnomincquod in boc tiLuIoesl, unam lilLcram merito meo : ideo scilicet quiain te speravi, el dum
apud Hcbra>os esse, quro in nomine illius qui in bis- hoc est quod cgo adhuc spero quod non est alius qui
non scribilur, sccundum quod Cliusi
toria leg-itur me rcdimat, id est li])erat, neque qui salvum faciat:
^Lbiops inlcrprcLaLur, cL esL bic Cbusi appellaLi- et tali conditione oro tc, Domine Dcus meus si fcci :
vum nonproprium. SicuL in bistoria etsi sic Cbusi istud, id cstcausam istiuspersecutionis, et quia ipse
accipiatur, nullabistoridfortassisintroducitur, cum vere fecerat tate quid quodquidemerat liujusper-
nullus Cbusi filius Jemini in bistoria legatur, nisi secutionis causa licet non idonea, dicens se Dei
fortc per hoc appeilativum nomen in Chusi Saul B filium, ctquod Judicos de tempio expulerat dicens
accipiatur, qui injustepersccutus estDavid. QuiSaul « Domus mea domus oraLionis vocabitur 'Matth.
vere fuit Chusi, id esL/ELhiops, niger sciiicet inpec- XXI, 13), » sicuL alibi diciLur : « Zelus domus tuai
catis ; sicut /Ethiops in corporc niger Quicliam
est. comedit me [Psal. lxviu, 10), » addit, dico si feci
legitur esse filius Jemini, id est Benjamin dc tribu istud, id est si iniquitas est in manibus, id est in
ejus natus : Benjamin autcm prius dictusest « Be- operibus meis; manibus enim opcramur ;
quasi
noni [Gen. xxxv, ]8), quod
»idcst filius doloris, eo dical aliquam iniquiLatem fcci pro qua sim
: Si
in parLu ejus pra? dolore matcr ejusRachel mortua dignus persequi, ct ut etiam illud rcmoveam, quod
est muLuvit autem pater ejusnomen, vocans cum
: liberius inter homines videtur, hoc sciliceL : si red~
Benjamin proptcr affinitatcm vocis, id est filium didi mala retribucnt>bus mihi, id est Judaîs quibus
dextera;, eo quod cum prie cffiteris diligebat, et ad ego mulla bona opera feci qui mihi mala reti'ibue- :
ejus dexteramsempcreumsedcre faciebat. Legitur runt, tunc ego inanis, id est inancm habens spem, si
vero in hisLoria quod aliquando filii Benjamin di- hoc est merito meo, non culpa tua, decidam ab ini-
cuntur Jerainei, aliquando et filii Jemini. Per Saul micis meis, id est a spe inimicorum meorum. Spe-
quippequi Davidiniquc perscquebaLur, Judaicuspo- ro enim post mortem meam quosdam de Judceis
pulus, qui ChrisLi perseculorinjusLefuit, designalur. et gentibusmibi pcr praedicalionem apostolorum
Secundum Hieronymum quidem titulussic expo- incorporandos esse, et de illa spe decidam, et non
nitur : Psalmus istc, id est verba, qua? in hoc Irac- solum hoc malum sit mihi ; sed etiam illud quod
tatu inLeliigunLur, aLtribuuntur Christo, qui revera multo pejus est contingat, scilicet : perscquatur ini-
est David, perseveranli in finem, id est in victoriam micus, id est Judaicus populus, animam meam, et
ne ccdat persecutoribus timore mortis : victoria ita quod ut comprehendat, id esL incorporet eam
enim finis est belli. Quem Psalmum, id est quai sibi, quod hucusque faccre non potuiL, et vitam
verba hujus psalmi cantavit Dominus Patri in pas- meam, id est animam meam, quee ccelum esL, di-
sione, id est cum maxima delectotione protulit, gnitate virtutis conculcet, id esL sibi subjiciat, et se
sicut cantans cum delectatione profcrt voces dico ; inferiorem faciat : Conculcet dico in terram deduc-
cantavit, et hoc pro verbis Chusi id est pro con- tam, id est in terrena, ut solummodo terrena sa-
tuitu verborum Chusi filii Jemini. Pro passione piat et cupiat sicut menseorum, et gloriam meam, id
scilicet : quee ei contigit per verba Judaici populi est gloriam resurrectionis meae quam exspecto, dc-
qui dictus est Chusi, id estiELhiops, niger videlicet ducat inpulv erem, id est,me qui gloriosus csse exspcc-
in pcccatis, dictus tamen filius Jemini, id est, dex- D to inresurreclione, detineat in morte, et sic faciat
tra;, secundum quosdam conversos qui salvandi ;
reduciinpulverem,ethoctotumestacsidiceret :De-
\~] \n die judicii dexteram ejus
filii Dci, et ad bcsmehberare etsalvum facere, quia in tespciavi
erunt. Et est vox in hocPsalmo Dominicihominis, semper et non in alio, et adbuc spero, neque fcci
pro membris orantis et pro persecutoribus non ; iniquitatcm pro qua dignus essem pcrsecutione.
imprecative, sed concessive agentis. Non ut de se Nequc rcddidi rctribuentibus mihi rnala, et ideo
vel de mcmbrisambigat, scd ut nos intribulatione non sum dignus ut me persequatur, sic ut com-
orare instruat, et hoc sic dicit. prcbendat et concuJcct, et gloriammeaminpulve-

Domine, Verbum mihi personalitcr unitum, qui rem deducat, dico libera, salvum fac ex persequen-
cum sis uliis Deus, tamen Deus meus es, id estmihi tibus et quia mc persequuntur, o Deus qui impotens
magis Deus, in te non in aho speravi semper. Pree- videris eis Judseis, exsurqe, id est potensappare in ira
tensio meriti, ct quia in te speravi, .sa/oio» mefac, re.s- tua, id est in vindicta tua in eos exercenda, in cx-
tituensimmortalitatemetimpassibilitatem.i/edico; ceecatione cordis scilicet, et non solum in ira tua,
exemptum exomnibuspersequentibus mc, et prius libc- sed etiam exaltare, id esL potens appare in finihus
ra»tte,ethocprfieposteratumest, ut addat undelibe- inimicorum meorum auferendis. Quod est dicere :
, :
G6I EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. VII 662
Excseca eos in merite, et fac fmes patrise eis auferri A sum est {Jacob i, 17).»Sequitur: Consummetur,etc.
eoi'Ufn, et sic potens in vindicta apparc, et hoc non quod sic continuat : Dixi superius : Libera me et
13 est imprecatio, sed divini judicii (ut justum salvum fac, et postea interposui, sed non sic oro
esse, illud nobis innuat) concessio. Postconcessio- salvariet liberari ut morifugiam, sed ut consum-
nem divinoe justitiee in inimicos,orat pro memijris metur,id est perficiatur in me ncquitia peccatorurn,
sic: In inimicos exsurgeia ira, et e contrario ad opus dando me in mortem. Etsic diriyes justum, me sci-
eorum qui non sunt inimici sed discipuli, exsurge licet, id est directum ostendes gloriose resusci-
in auxilium, in prsecepto, id est in obedientia prae- tando et super cajlos exaltando, mumdumque sul^ju-
cepti, quod mandasti eis per me, ut se sciiicet in- gando, qui modo dicor injustus et legisdistortor. Et
vicemdiiigant,et toUantcrucem suam,etsequantur vere diriges. Nam tu es scrutans, id est sciens.
me {Matth. xvi, 24). Ac si dicat: Adjuva eos mit- corda, id est cogitationes, et renes, idest operatio-
tendo sanctu 1 1 Spiri tum u t possin t o bedire prsecepto nes vel delectationes, et cumomnes cogitationeset
tuoper memandato: ut te diligantetme sequantur, operationes vel delectationes scias, et meas scis
et aliis verba vitse prsedicent, et cseteris obediant, justas e;se; et ideo dirigis, et vere scrutatis corda
quae eis prcPcepi, et si exsurrexeris per praedicatio- et renes. Deus enim es. Non ideo ponit scrutans,
nem eorum. ''ynagoga, id est congregatio, tjo/ju/o- B quod aliquid enim oporteat scrutari, omnia enim
ru7n circumdabit te, id est erit in familiaritate fidei scit, sed quia scrutantium est scire, ponitur scru-
tuse, et bene dicit /»o/)«forMOT, etiam si ad soIosJu- tans pro sciens. Renes ponit pro operationibus vel
da?.os referatur : multi enim populi, id est mulla:! delectationibus :quia renibusgenerationem opera-
turbaj Judeorum conversae sunt ; sicut unadie tria mur, el ibi delectamur.
millia : alia vero quinque millia leguntur conversa Quia saperius dixerat Judica mesecundumjusti- :
fuisse {Act. II, 4). Sequitur. tium ^}neam,ne putareturarroganter esse dictum,
j
Et propter Jianc in altuni, etc, quod sic continuat: ostendit justitiam suam bene promeruisse, uteum
dixiquod Synagoga circumdabit te, et propter hanc adjuvet, et hocdicit Bene dico, o auditores Ju-
: ;
Synagogam non solumpropter discipulos regredere dica me secundum justitiam meam, nam adjutorium
in altum, o Verbum,idest in altissimama^qualitatem meum est justum a Bomino, id estjustumest ut me
Patris. Non quod ibi seir.per non fuerit, sed idem adjuvet, qui Dominus salvos facit rectos corde.
est ac si diceret : Tu qui anlc saecula Patri sequalis Ostensio a minori. Quasi dicat Quandoquidem :
exstitisti etexstas,illis (quia me tribulari permitis: omnesrectoscordesalvosfacit, qui indigniores me

quia inajqualis videris,) ostende te esse oequalem, sunt, multo magis justum est ut me adjuvet, sal-
me in ctIos ascendere faciendo ; ut eis Synagogse vum faciendo. Sequilur Deus judex, etc. Et non
scilicet et discipulis, Paracletum mittas, et sic per conms^, etc.Et est secundus versus prius legendus,
ascensionem meam revertcre in altumgloriai tute, qui sic conlinuatur. Quia dixerat Consuminetur :
id est qui creditus es a prophetis multisque aliis nequitia, facitapostropham ad ipsos peccatoi-es,
fidelibus «qualis, et modo non crederis aiqualis, hortans ut poenitentiam agantde nequitia illa, ne
reostende te sequalem esse, et sic revertere in altum Deus vibret in eos gladium. Hanc vero exhortatio-
ut Paracletum eis mittas. Quod autem sequitur :
nem facit pro quibusdam salvandis et ut nos in- :
Dominus judicat populos, conversio est ad auditores, struat orare pro inimicis, sicut idem in Evangelio
ut ostendat quasi a toto se liberandum esse et sal- dicit: « Orate pro perseqentibus et calumniantibus
vandum, et sic continuat Oro liberari et salvari :
;
vos, ut sitis filii Patris vestri qui in coelis est
quod vere erit. Nam Bominus, Verbum, judicat po~ (Matfh. v, 44). » Et Consum-
sic continuat : dixi :
pulos omnes sicutjudicandi sunt : in a^quitate scili- meturnequitia,etvercconsumma.hiim'.¥Aneproplcr

cej, et me in a?quitate judicabit liberando et sal- nequitiamillampereatis,convertimini poenitendo ;
vando, secundum quod Non enim

alibi dicitur : « nam nisi gladium suum, id cst
conversi fucritis,
Pater judicat quemquam, sed omnejudicium dedit j)

vindictam suam, vibravit, id est parabit supcr vos,
Filio {Joan. v, 22).>^ Ciim \evo dicii, judicame, etc, et merito. Nam ipse judexjustus non poterit vobis
apostropham facit ad Verbum sibi personaliferuni- non retribuere quod dignum erit. Et forii^ est ad
tuin sic quandoquidampopulos omnes judicas.ut
:
hoc faciendum, sicut per Moysen dicit: «Non est
judicandi sunt, et me judica, Domine, secundum qui de manu mea possit eruere {Deut. xxxii, 39).»
quod innocentia mea promeruit et justitia mea, Et vore fortis estet justus,nam Deus est. Elquam-
faciens scilicet resurgere,et in ccelumasccndere,et visjustuset fortis, taraen patiens est, id est pa-
mundum pnst me
hoc sic estin libro
abire : et :
tienter vos exspectans ne pereatis,sicutidenj dicit
Judica me,Domine,secundumjustitiammeain, et in- « Nolo martem pcccatoris, sed ut convertalur ct
nocentiam mearn, Et bene dicit meam, specialiter vivat (^'jec/t. xxxiii, M).» Et vere patiens. Xun-
enim erat ipsius, cum nullus a Dco justuset inno- quid cmmirascitur,id est punitnos: in ira, id cst
cens, et quamvis dicam justitiam ct iiinocentiam in \indicl<\,pcrdiessinguhscmnhoc promorcamur :
meam, tamen super me, id est de superiori data; Quasi dicat: Nisi patiens esset, nobis per singulos
sunt, id est de Dei dispositione juxta; illud : « Omno dics irascerctur. Et ut non haboatis occasiotiom
datum optimum, etomne donum perfectum dcsur- gladiumcvadendi, nisi convertaminl, tctendit liir,id
663 S. BRUiNONlS CARTHUSIANORUM INSTlTUTORIS OPP. PARS I 664
est apiavil nrcum suiim,u\ osLScripluram nov;c lo- P^dira, ol: convertetur dolor in cnput ejus. Et ut ha;c
gis et Vcteris, qiiaj coniminaretur niortem se er- omnia fiant, o aadiloves^Confitebor Do7nino,\erho,
nam non poenitcntibus, sicut arcus inlensus mor- id est laudes ei dicara, secundum justitiam ejus
tem minatur pcrsequentibus.Etnon tetendit inoc- mibi datam, id cst, secundum mcnsuram justitiBe
culto, sed paravit illum, id est, posuit in apcrto, confitebor ei: sicut me caitcris justiorcm fecit om-
sicut ailibi dicitur : « In omncm terram exivit sonus nibus, ita laudes agam
omnibus. Et non so-
ei praj
eorum(P^'«/. xviii, fJ). » Et beiie ponit tetendit, per lum confitebor, sed etiam psallarn, id csthenc ope-
similitudinem. Sicul enim cornua ajTus prius lon- rabor nomini Domini, id est ad bonorcm nominis
ginqua a se, intcndente cborda appropinquare vi- Domini: exbibcns mc servum ct ipsum Deum ct
dentur ita dua' leges, qua; longc dislantcsa sevi-
: nTerito ad bonorein nominis Uomini altissimi.^Sa.m
debanlur,perCbristum sibiappropinquanles etcon- altissimus est, scilicct Dominus dominorum. Psal-
cordes facta?sunt. Dico arcuin tetendit et paravit: et lere proprie dicitur manuum operatione in psal-
ut bene arcus ille manifestaretur, paravit in eo, id terio modulari, ideoque pro operari ponitur.
est instruxit et docuit, vasa mortis, id est illos qui LN PSALMUM VIII.
sunt vasa mortis, scilicet pra?.dicatores : qui sunt Scquitur titulus octavi. In finem pro torculuribus
vasapr3edicationis:qu3emorsestnon recipienlibus, psamus David. Quod sic exponilur :
' Psalmus iste
lestante Apostolo:«Aliis sumusodor vitsein vilam : attribucndus eslDavid, id est ipsi piôphetse : ten-
aliis odor mortis in mortem (// Cor. ii, 19). » denti in finem, id est in Christum : vel in finem,id
Et ipsa vasa efjecit sagittas, id est fecit cfficaces estin perfectionembonorum, Daviddico agenti pro
sagittas. Et non ad malum, scd suas, id est ad uti- torcularibus, id est pro EccIcsia.Torcularibus vcro
litatem sui eiixcsices, mardentibus fide et cbaritate. dicit pluraliter: pro duabus Ecclesiis de Judaîs et
Quod est dicerc : Faciet cos sagittantes, idest pcr- gcntibus : vel pro multis singularibus Ecclcsiis,
cuticntes in bono doctrina sua, futuros ardcntesin quse dicuntur torcularia per similitudinem. Quia
fide et charitale. Quiasuperius oraverat liberari et sicut in torculari vinum
acinum, sic in Ecclesia ct
salvari possct, quairit unde se orasset liberari, et boni malique continentur: qui tandem in judicii
hoc exponit: Oro liberari, et ecce in pra3sens est die separabuntur sicut vinumab acino juxtaillud ;
unde me oporteat liberari. Nam Judaicus populus Dominicum: «Exibunt angelictseparabuntmalosde

parturit injustitiam, id est laborat perficere mortem medio justorum {Matth. xxiii, 49).» Et est in hoc
meam; quod injustum est : ac similitudinem mu- psalmo vox propricpro contuituEcclesise futurse in
lieris parturientis, id est, ut pariat laborantis. Et Dei laude : ut alios eum laudare instruat, sic cum
hanc injustitiam non meo,vel ab alieno
vel a mcrito ^ admiralione prorumpentis.
consilio, scd ipse per se concepit in ccrde suo, id Domine Dominus noster existens, id est quem
est cogitavit, dolorem, id est mortemmeam, unde cognoscimuscsscDominum nostrum,
nossoliJudsei
contingit eis dolor. Et quia jam concepit et non gcntcs enim nondum te cognoscunt Quam admi- :
parturit, peperit, id est parient, iniquitatem, id est futurum, id cst cum quanta admiratione
rabile est
mortcm meam inique perficiet. Et per hoc quia gloriosum, nomen tuum. Hoc scilicet quod tu
concepit, et parturit, et pariet : lacum aperuit Dominus omnium es, in universa terra, id est in
et effodit, id est efFodiendo aperuit, id est aper- gentibus universse terrse ? Ac si dicat : Qui modo
tum et amplum fecit : et incidit, id est postea solummodo in Judsea notus es, ab omnis modi
incidet, m foveam, id est in lacum, guam fecit, gentibus cognosceris ;
juxta illud : « Omnes gcn-
id est quem paravit mihi. Quod cst diccre : tes ad te current {Isa. iv, 5) ; » et alibi : « Om-
Quia mc detinere vult in morte, similis 20 ^^"it nes gentes quascunque fccisti venient et adora-
effodientilacum et apertum facienti,in quem ali- bunt coram te, Domine [Psal. lxxxv, 9) : » et
quemprtecipitareinicndit,etipsemctincumdemla- exponit quomodo flet admirabile, sic : Dico quod
cum cadit. Nam illa mors, quam mihi parat, erit ci -q admirabile, et boc ideo, quoniam magnificentia
causa ruinfe; etexponitaperliorilius similitudinibus iua, id est Filius tuus, qui emphatice dicitur
hunc casumejussic: Verc incidet in foveam. Nam magnificentia, faciens suos magnificos, elevata
delor ejus,[di estmortissupplicium quodmihi parat, est, id est exaltabitur super ccelos, materiales ; vel
convertet in caput ejus, id est inmentem ejus : quaj super calos, id est divinas Scripturas, quse sunt
ideo excfficabitur : et non solum in caput, idest in alta3 respectu sa^cularium : sicut coeli alti sunt, id
mcntem, sed iniquitas ejus, id est poena iniquitatis est altior erit in sanctitate quam divinge Scri-
ejus, id est mortis mese, descendet in verticem ejus, pturse testatae sint. Vel super ccelos, id est supcr
Et bene dicit inverticem : invertice namquejugum rationales creaturas, id est dignior erit angeliset
ponisolet. Et proiniquitateeorum eis Romanorum hominibus, qui digni sunt prse aliis animalibus :
jugum imponetur ;
quasidicat: Non solum ob boc sicut coeli terra ideoque coeli di-
digniorcs sunt.
excsecabitur, sedetiam servituti subjicictur. Sequi- cuntur et ut appareat magniflccntiam tuam ele-
:
tur : Confitebor, et Ci3et. Loquitur ad auditorcs, ut vandam esse, perfecisti laudem, id est perfcctam
eos confiteri et psallere Domino instruat: et sic facics laudem, exore infantium, etnon magnorum,
continuat : Dixi, Libera, Salvum fac, Exsurge, Ju- sed ut mirabile fit et lactentium, id est parvorum
665 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. IX 666
i'um2l quihoc non habuerunl a se, sed a sancli A esse : quoniiuii visitas, id est visitabis eum in boc
Spiritus operatione. Quodest dicere :Ut convincan- quod m.inuisti eum, id est minorem fecisti eum
lurJudffiiChristum magnificentiam tuam esse,etsu- paulominus ab angclis. Ac si dicat : Quia, propter
per ccfilos elevandum puerorum infantia sancti Spi-
: hominemredimendumeum angelisminoremfacies
ritusoperanlegratia, tibitestimonium per hibebit, redimendum eum angelis minorem facies,mortaIem
dicens « Hosannafilio David [Mattk. xxi, i'6). » Et
: scihcet et passibilem, visitabis eum educens de ipsa
hoc qnodiuperficies laudem: faciespropterhiimicos mortalitate et passibilitate. Etexponitquomodo vi-
tuos Judseos qui te Dei FiUum esse denegabunt

: : sitabiteum sic. Vere viîtabis. Non coronasti, id esl
ut eorum infantium mirabili testimonio destruas coronabis eum gloria resurrectionis et honore as- :
inimicum ultorem vel defensorem, id est con-

et censionis. Vel gloria, id est illustratione inferno-
vincas :mendacem esse probans Judalcum populum rum : ex hoc scilicetquodcum majestatis gloria de-
qui inimicus tuus erit,et dicet se ultorem et defen- scendet ad inferos. Et honore, id est victoria mor-
sorem legis suce, juxta illud : [Joan. ix, 16). « Hic tis, et postea constituisti, id est constitues eum su-
homo non est a Deo : Sabbatum non custodit

qui per opera manuum tuarum, id super rationales
{Joan. XIX, 7). » Et ahbi dicitur « Secundum : creaturas, qua; dicuntur Dei manu operata;, id est
legem debet mori, quia Filium Dei se fecit. » B praj cffiteris digna?, cum Deimanu dicantur factse.
Et ideo eli^vabitur magnificentia, quoniam per Et non pauca opera : sed omnia opera subjecisti, id
ipsam magnificentiam videbo ego ckIos tiios, id est est subjicies : sub pedibus ejus, id est sub humani-
prsedicatores tuos qui erunt in virtutibus excelsi ; tate ejus : quod est dicere : Non solum secundum
hoc est ego modo video spe, quandoque videbo re : Deitatem Dominum omnium eum constituisti, sed
visu animsenon corporispermagnificentiam tuam etiam secundum humanilatem.Et bene humanitas
elevatam super coelos tuos, id est prsedicatores. dicitur 22 pes: tum inferior fuerit deitate,sicut pes
Calos dico qui erunt opera digitorum tuorum, id
: aliis membris inferior est.Et hoc probat a partibus
est constituentur per digitos tuos, id est per dona sic. Scilicet oves ei subjicies, id est iltos qui sunt
sancti Spiritus, qui dicitur digiLUs eo quodper eum summoi simplicitalis et innocentise, velut oves : et
Pater operatur, sicut aHquis per digitos secundum : boves universas, id est prffidicatores qui bene dicun-
quod in EvangeHo dicitur : « Si in digito Dei ejicio tur boves, id est excolentes minores, et pascentes
da^monia {Luc. W, 20) » etper cojlos videbo con- : eos doctrina sua : sicut boves agros excolunt, et
stitui lunam, id est universalem Ecclesiam quai : vitulos suos lacte pascunt : insuper, id est etiam
dicitur luna, eo quod sicut luna aliquando videtur p pecora campi subjicies ei, id est voluptuosos qui ita
decrescere in tempore scilicet persecutionis, ali- sunt intenti voluptati, ut desideria sua expleant :
quando vero crescere in tempore pacis. Et stellas, sicut pecora in camporum pascuis demorantur ut
id est particulares Ecclesias, quse parvse sunt ad ventri serviant. Et merito voluptas campo com-
comparationem universalis sicut stelloe ad compa- paratur, cum ampla sit ad carnis desideria com-
:
rationem luna?. Qusc, id est lunam et stellas tu Deus plenda sicut campus amplus est. Et volucres coeli :
fundasti, id est fundabis, id est quse non poterunt subjicies, il est illos qui per vanitates iiTatio-
constitui per ipsos ccelos, nisi lc fundamentum po- nabiliter vagantur sicnt volucres per coelum. Et :
nente, ut ait Apostolus « Fundamentum aliud :piscesmaris, id est curiosos hujus mundi qui miui- :
nemo potest ponere prfeter id quod positum est dus mare dicitur, eo quod crebris tribulationibus :
quod est Christus (/ Cor. iii, 11.» Et iterum Nequc admodum maris inquietetur. Curiosi vero, id est
:
qui planlat est aliquid neque qui rigat, sed qui

: hujus mundi scilicet avari, dicuntur pisces co
incrementum dat, Dcus {Ibid.) » Videns vero pro- qiiod, sicut pisces in fluctibus, ita in saicularibus
pheta ccelos esse constituendos, et Dei magnificen- sunt depressi sollicitudinibus. Qui pisces perambu-
tiam elevandam et hoc totum propter hominem
: lant, id est circum natant, semitas, id est vias
futurum: quod vile et abjectum secundum corporis ^ marls, id est negotia hujus saiculi quai vi» sunt :
debilitatom videretur; ut eum erga Deuin benivo- per quas venitur ad lucrum sfficulare. Vel pisces
lum reddat,sicin ejus iaudem prorumpit.Quando dicunlur philosophi hujus sseculi, eo quod sicut
quidem magnificentia elevabitur et coeli consti- pisces in mari, ita in sa^culari scienlia involvuntur.
luentur et hoc totum erit propter hominem.
: Et benc dicunturperambulare semilas maris,idest
Quid esthomo, id est quam magnum quid Iiomo . sublilossententias illiusscientiai sa^cularis. Oslensis
ct inde hoc potest videri quod tu memor es, id est omnibus Ecclesiaj membris Christo subjiciendis,
eris, ejus, id est qui visus es eum oblivioni tradi- sicut a laude incepit linire mtendit
: ita in laudem
disse,per culpam Ad;e : memor eris ejus per obe- sicinferens Ergo quia oves, etc; qua> dixi Domi-
:
dientiam Christi, eiim immorlalem faciens. Post nico homini pef tc subjicientur Domine dominus :
laudes hominis, filium hominis inagis laudat, ut oi noster, ct ca3t. Et hoc ut superiiis oxponitur.
omnia subjecta esse ostendat sic dicens. Dico quid
homo. Aut
IN PSALMUiM IX
est ita dignius possum dicere. Quid, id
est quam magnum, quid est filius hominis, id ost Scquitur titulus psal. noni : In finon pro occultis
Christus : et inde probari hoc potest magnum quid filii, psalmus David, quod sic exponitur. Psalmus iste
G6-; S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTOmS OI>P. 1>ARS I 668
altril)uon(1iis csl David, id esl pcrfcol.T Ecclesioe lcn- A mabuntur, id csl (jui forltis et firnii hic videnlur,
denti in finoni,id esL in ('dirisLumût ei sit conformis. in futuro infinni upparel)unt : quando dicetur :
David dico agenli iaudes pro occultis filii, id est

: « Disceditc a me, » etc. {Ibid.) Vel sic : Confitehor,
pro judiciis ClirisLi qui nntonomastice ftliiis dicitnr
; Narrabo, Psallam. In convertendo inimicum meum
sicut idem testatur. « Si filius vos liheraverit, vere retrorsum, id est in hoc quod considero me con-
libcri eritis (Joan. viii, 36). » Qaaj judicia multis versurum prfcdicatione et exempto inimicum :
occulla sunt. Et bene ponit occultis. Non enim de meuin, id cst quosdam de inimicis nieis rclror-
uno solo, sed de pluribus ag-it. Qualiter sciliceL sum, id est faciam converti dc malo ad bonum. Et
Deus occulte quosdam impiorumjudicaLut conver- exponit quaiiter, scilicet infirmahuntur, id est qui
tantur, quosdam vero ut magis excrccati juste pu- fortcs et flrmi in infideiiLate sua sunt, infirmi pau-
niantur qualiterque suos in Iioc mundojudicet
: latim in ea fient. Et sic peribunt, id est ex toto
puniri, sicque postea beatificari. Ad ultimum vero secundum quod infidelcs sunt destruentur : ethoc
•agit de persecutione futura intempore Antichristi, continget a facie, id est a cognitione tua. Inimicum
quse Dei occulto judicio conlinget. Et est in hoc vero dicit singulariter, et peribunt pluraliter: quia
psalmo vox perfecLa? Ecclesise, ut minores instruat et una massa et multi sunt: inimicum vero diciLet
ad Dei laudem se Deum pro occultis judiciis suis B
: hsereticos, et exteros hostes. Et ideo adhuc con-
exquibusmuItiscandaUzanturlaudarepromittentis, fitebor, narrabo et psallam, quoniam fecisti judi-
sic. cium esse meum., id est mihi utiie. Et causam esse
Confitehor tibi, Domine. Ac si dicat : MuUi de oc- meam, mihi utiiem. Vel ita. Quomam judi-
id est
cultis judiciis tuis qua? eis injusLa videntur scanda- cium meum
causam meam fecisti, id est hoc quod
et
lizaritur.Ego anlem confitebor tibi.id est laudabo te : judicatus in causam ductus sum, fecisti, id estdis-
m toto corde meo, id est in tota affectione cordis posuisti :ex temeritate, ut quidam putant.
non fuit
mei:nuIlaphantasmaticacogitationeintercurrente. Judicium quod Dei occulto judicio tribulatio-
dicit
Dominus enim es ideoque laude dignus. Narrabo nibus aflfecta est. Causam vero, quod cum heere-
aliis ore omyiia mirabilia, id est omnia occulta ju- ticis vel infidelibus de Deo disputavit, et eos de-
dicia : quse pro dignitate et justitia admiratione vicit: quae omnia ad ipsius utilitaLem cesserc sicut
dignasunt esse tua, id est non temeraria ul quidam Apostolus ait: « ScimusquoniamdiligentibusDeum
putant et injusta sed : talia qualia te decent : justa omnia cooperantur in bonum (i?o?n.viii,28).))Ethoc
scilicet. Vel tua, id est a Det) Patre tibi data. judicium et causam ideo fecisti, i\mSi sedisti super
Juxta illud. « Omne judicium Pater debit Filio thorum qui judicas justitiam, id est hoc quod
{Joan. V, 22). » Sequitur. Laetabor, quod sic con- justum est. iNon modo incipis sedere, sed semper
tinuat. Dico quod confitebor : et hoc non invitus, sedisti et sedebis, id est (juia tu judex es omnium,
sed in hoc Isetabor : et non modicum sed exsultabo, et non injustus, sed judicans juste. Et cum debuit
idest vehementerlaitabor.ExsuItarenamquedicitur dicere judicem csse, ponit descriptionem pi'o de-
tantam Isetitiam habere: quse etiam cumsaltatione scripto,seiIicetsederesuperthronum.Judicum enim
corporis ostendatur. Dico leetabor et exsultabo : et est super thronum sederc. Thronus vero judiciaria
hoc in te, non in tcrrenis. Et non solum confitebor secles dicitur.
Hjtentione: et narrabo aliisove : sedipsallam,idi est Quia vero superius dixerat Confitchor in conver- :
bene operabor, 23 nomini tno,[d est ad honorem tendo inimicum meum posset quwri quare pro
:
nominis tui, ut tu inde lauderis non : ut ego su- inimici conversione confiteretur.Unde causamsub-
perbiam, o Altissime, id est dignum est ut nomini dit sic: Digne confiteborpro conversione inimico-
tuopsallam cum sis Altissimus. Vel altissime ponitur rum namper me non
: potero eos convertere : sed
adverbialiter, id est altissima eL recta intentione, tu increpasti interiore increpatione, id est incre-
quod est ac si diceret : Laudabo Le affectione, ore, pabis metu judiciigentes, id est inimicosgentiliter
et opere, pro occultis judiciis tuis. EL exponit ipsa D viventes : Etperiit, id est peribit impius de impietate
judicia sic confitebor, Na-rabo, Psallam.
: sua, id est cessabit esse impius. Et quia peribit,
In Convertendo inimicum meum retrorsum, id est nomen eorum delesti, id est delebis eorum nomen
in consideratione conversionis, id est in hoc quod quod est impius quod nunquam eos mpios reputa-
: i
considero inimicum meum convertendum retror- bis, neque amplius eos inde punies, testante Scri-
sum, id est devincendum per constanLiam meam, ptura : « Si averterit se impius ab impietate sua,
quodmenonpoterita bonoproposito meorevocare: omnium iniquitatum ejus non recordabor {Ezech.
et dicit per simiiitudinem converti inimicum re- XVIII, 22).Dicoquod delebis.Et hoc in seternum, id
))
trorsum. Victorum enim etfugientium esse solet, est quodnunquaai quandiu hoc sasculum durabit,
retrorsum converti. Et ostendit quomodo conver- reputabis eos impios esse. Et non solum in ajtcr-
tentur : infirmabuutur scilicet, id est infirmi et num : sed usque in sasculum saeculi hujus subsecu-
impotentes invenientur ad me vincendum. Et in livum,et in hoc sseculo et in futurodelebis.In seter-
futuro peribunt a facie tua, il est a prsesentia tua num non pro omni tempore, sicut
ponit, ssepe
recedendo, sicut in Evangelio legitur : « Ibunt hi ponitur; sed pro omni spaLio hujus steculi sicuL
in supplicium eeternumîfaÂ.xxv, 26.) » Velinfir- 3-libi: 24- «Dominusregnabit inEeternum et ultar
i
:
669 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. IX iTO
{Exod. XV, \ !. » Dico quod pcribit impias et sicrfe- A dicitur : « Potam dabit nobis in lacrymis in men-
fccerant, id est cessabunt. In ftnem cessationis sura {Psal. lxxix, 6). »
quantum cessari potest, id est ex toto framesc Cum vero dicit et spercnt, etc, apostropham
tormenta qua? sole-
inimici, id est tribuiationes et facit ad Deum oranspro minoribussic :Dico,Deus,
bantinferre mihi. Per frameas tribulaliones mar- quia judicabis orbem et populos et factus es re- :
tyriidenotantur: quiaframeis multicontribulantur. fugium, et ut in futuro judicentur, ad misericor-

Et destruxisti, id est destrues civitates, id est con- diam sperent in te non in terrenis et itaquod non :
spirationcs eorum : ut ultra non conspirent abversus deficiant omnes nomen tuum ; te scili-
qui noverunt
me. Civitatcm vero dicere solemus collectionem cet esse dominum omnium et potentem justos :
aliquam virorum, ut ano jure se habeant conspi- salvare et impios perdere. Vel nomen tuum, id est
rantium ideo quo eorum multitudines adversus
:
te a'lernum esse:utper te fiant aeterni : et repetit
Ecclesiam in unum conspirantes, civitates di- causam aliis verbispro qua oret eos sperare. Ideo-
cuntur. que scilicet sperent : quia non dereliquisti neque
Cum vcro dicit, periit memoria, etc, facit derelinques querenteste,nonmundana: in adjutos
apostropham ad auditores : quia posset qufei' Deus : Quasi diceret : Nam Dominus omnium es :
esset peritlirus impius, sicut dixerat. Et sic conti- B nihilque injustum facere potes hoc illud idem : et
nuatur: Dixi qnod increpabis gentes etperibit impius: est quod superiusdixit: factuses refugium pauperi
et verum dico. Nam vere periit memoriam eorum adjutor in tribulatione. Post orationem, apostro-
inimicorum cum sonitu, id est peribit memoria pham facit ad minores, liortans ut sicut ipsa laudat,
nominis eorum, id est, nunquam amplius impii ita el ipsi faciant . Quando quidem judicabit, et refu-
cum sonitu
dicentur. Et peribit, id est cum magno gium et adjutor est : vos minoves psaiiite Domino,
rumore: quiamultum divulgabitur: nonerit clam. id est bene operamini 2B '"i honorem ejus,et praj-
Et post Doininns in setermm, id est sempcr manet, tendit quautilitate, sic : Qui huhitatin 5wn,quod est
id cst permanebit in eis sicutidem dicit «Adeum : acsidicat : Quiin omnibus qui Sion sunt, habitat,
venlemus et mansionem apud eum faciemus et in vobis habitabit si Sion fueritis, id est specu-
[Joan. XIV, '23). » Et ipse qui in eis permanebit yw- latores patrise coelestis, et non solum psallatis, sed
dicabit, id est remunerabit in futuro, in ccquitate inter gentes, id gentiliter viventes incedentes. An-
orbem terrse, id est illos qui futuri sunt ex terra : nuntiate eis studia ejus, id est affectiones cha-
qui prius, scilicet terra erant orbis ejus, id est co- ritatis ejus, quanta scilicet affectione nos rede-
ronaejusin circuitu ejus. Orbem vero ponit pro mit, quantoque in futuro bonos remunerabit, et
p
corona: quia rotundus est. Et populos, id est in- bene ponit studia. Non enim redemit nequeremu-
remunerabit in justitia, id
fideles judicabit, id est nerabit temerarie, sed magno studio atque poten-
damnabit: et si impius videatur non jus-
est juste tissima ratione. Etbono vestro psalletis et annun-
tum. Dico quod judicabit orbera terree: et populos : tiabitis ;
quoniam recordatus est, id est recordabitur
et merito. Nam ipse paravit tlirontim suurn, id est in futuro ut remuneret, clamoris pauperum et si
judicium sum : in judicio mortis pro Patris obe- modo videatur oblitus esse, id est recordabitur in-
dientia constitutus, id est judi io mortis quod tensa'. orationis pauperum ;
propter eum facta;,
sponte subiit : totius mundi judicium sibi acqui- quce procedit ex recta affectione et operatione.
sivit, Apostolo testante : « Christus factus est Et quia dixerat recordutus est, vidcretur alicui
obediens Patri usque ad mortem : proptcr quodet non bene notanti eum oblitum fuisse, ideosequitur
Deus exaltavit illum [Philip. ii, 8). » Populos dicit correctio sic : Dico recordatus est, non tamen est
malos, quia multi erunt ad comparationem bono- oWfitw unquam clamorem pauperum ; sed ideo dixi,
rum, quia illud. « Multi vocati, pauci vero elccti quia videtur quibusdam. Et quod rccordabitur, re-
[Matth. XX, 22 . » Dico quodin futuro judicabit. El munerando monstrat ab opposito cum interponit
hic interim factus est, id esl rêlDominus refugium, D Requirens sanguinem, idesimoriem eorum demanu
id est securitas, pauperi, id est illi qui tanta sub- impiorum ut puniat, sicut alibi dicitur . « Mihi
jectionis humililate se erga quanta eum habebit, vindictam, et ego retribuam {Deut. xxxii, 35), »
pauper ut aliquid acquirat erga divilcm. Vel pau- quod est ac si diceret : Cum impios propter justo-
peri, id est illi qui iii hoc mundoproptereumcsse rum persecutionem sit damnaturus,pauperesutique
paupcr elegcrit. Et non solum rcfugiuni, id estcon- pro se patientes est remuneratiirus. Et apponit
stantcs et intrepidos facicns (muiti namque haM'e- ipsum clainorem pauperum sic dicens Non est :
tici in tribulatiotiibus inulilitcr inveniuntur inti'e- oblitus c/amorem pauperum, qui lalis est. Misererc
pidi), sed etiam adjutor in tribulatione, id cstagens mei, Domine, id est misericorditcr milii relribue ;
occulto judicio quod ipsa trihulatio adjuvcteos ad cum sis Dominiis in rcbus, et omnia possis. Et ne
augmentum meriti, siciit scriplum est : Fiant cla- desit causa relributionis Viile, ad hoc ut tibi pla-
:
rioresper exercitia /a/mnmi. In tribulationc dico ccat, /i>/m?7?ta;('?/?, idesldejeotionem, meam de ini-
disposita a Deo in oiipoilimitalibus, id cst sccuii- »(zc?'v mm illatam,tribulationcm scilicel quam pro
dum quod opportunum cst, iitpati possint nc dcli- te patior. Dico viiserere tu, qui tam exaltas me di-
ciant si ultramodum fuerit : sccundumquod alibi gnitate viloc ;
me dieo cxcmînm deporlisnorlis,\>i
ili S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 672
est de viliis, qiiai suiit porlae per quas intiMtur ad A fulurum cst, convert.unlur peccatores , iminfernmn, et
mortem. Et ad hoc exaltas ul annuntiem aliis omnes exponit quos vocet peccatores sic : Omnes gentes
laudationis tuas, id est occulta judicia tua uiide scilicet qux obliviscuntur Deum, id est quiie cum
laudari debes. Ego dico existens in portis filise Sion. audiant pra»dicationemejus, tradunt oblivioni, nec
Intransitive dictum est : Filias Sion. est eiscuraobediendi,et quod convertentur probat
Quod est dicere: Egoexistens in virtutibus,vel in ab opposito, cum dicit: Inde scio quod convcrten-
senlentiis aposloloruni, qufe sunt porta? per quas tur, quoniam nun crit oblivio pauperis tendentis in
Ecclesia,qua3 Deifilia estetapostolorum,ingreditur finem, id est in persevcrationem bonorum opcrum,
ad vitam. Et ne intelligeretur filiaBal>ylonis, deter- id estnon pcribit paLientia pauperum, idest remu-
minat cum addit Sion, quod est diccre, qnos. est
: neratio patientia; pauperum lendentium infinem.
speculans futura. Et hoc totum ac si dicerel : Scio Quod est dicere Inde scioquol damnabit peccato-
:
quod mei misereberis, cum jam me facias exalta- res quoniam remunerabit pauperes, id est justos,
:
tum. Dico miserere mei, et sic exsultabo in salutari vel non erit oblivio pauperis in fine mundi, et si
tuo, id est in salutationetuamihidata, idest inhoc modo videatur esse eorum oblivio. Vel sic : Si non
quod reduces me in immortalitatem. Ostensocla- invenitur paupertas oblivionis a principio usque
morepauperum,revertitur ad negotium quodince- B in finem, non invenietur aliqua oblivio pauperis.
perat: sic dicens. Infixsesunt, etc. quod sic conti- Cum autem dicit Exsurge, Domine, non confor-
;
:
nuatur. Dixi superius, o minores : Psallite Domino tetur: Preevidens spirilu prophetico tribulationem,
quihabitatinSion, ideo quoniam recordatus est; non quanta nunquam fuit in tempore Antichristi, fulu-
est oblitus clamorempauperum ; et nonhoc solo con- ram, orat pro perseveraturis in tribulatione illa ne
tuitu psallatis, sed etiam laudate intentione,etver- deflciant, ethoc non superiorilitter8e,sed sententia?
bis, et operatione hoc contuitu, quia gentes, id est sic continuatur. Dixi superius quod impii perse-
gentiliter viventes ; sunt infixae in interitu, quem fe- quuantur hic justos, et laqueisblanditiarum ethu-
cerunt, id est intus in animasuntfix8e,id est firmi- milliatione tribulationum,et non soluminhoctem-
ter sitse interitu, id est in exceecatione mentis, pore etiam quidam surget in diebus
erit istud, sed
quem fecerunt sibi, non Deus, id est qui interilus eis novissimis, Antichristus scilicetqui se Deumfaciet,
contigit pro meritis suismalis, non culpa Dei. Ac et homo simpliciter erit diabolo plenus, qui tuis
si diceret : Non solummodo pro remuneratione multas inferet tribulationes. Et, o Domine, exsurge
justorum, sed eliam enm laudate pro excsecatione in auxilium tuis, ne confortetur homo ille super
malorum; quod etsi sit occultojudicio factum,non tuos,id est ne Antichristus quisimpliciter erithomo
tamen dubium est esse justum. ^ et non Deus, ad hoc ut convincat
fortis inveniatur
Et exponit quomodo in interitu inflxae sint sic : tuos, et quamvis dicam non confortetur super tuos,
Merito in interitu. Nam/»es eorum comprehensus est tamenconcedo ({noA. gentes, id est gentiliter viven-
in laqueo isto queni absconderunt, id est occulte aliis ies, judicenturin conspectu tuo, id est excsecentur
paraverunt. Qui vero dicit comprehensus est pes seductione ipsius : et cum hoc non appareat illis :
eorum, a similitudine hominisin abscondito ut

dicit hoc erit certum in conspeclu tuo. yQ\judicentur,\.di
aliquem capiat laqueum ponentis. In quo ipsemet est excaecentur in est in anima
conspeetu tuo, id
illaqueatur. Quasi diceret : Merito interierunl,quia quam Quamvisorem
tu solus conspicis. Quasi dicat.
laqueum deceptionis aliis injuste paraverunt, et iste ne confortetur super justos, concedo tamen quod :
laqueus26 causa quare in interitum perveni-

fuit exceecandi ab eoper justum judicium tuum excae-
renl, id est in cordis excaecationem. Et hoc quod centur, et exponit quaflter concedit ut judicentur.
ita eos judicat Deus, non cognoscunt ipsi modo sed ; Concedo qnod judicentur, id est constitue, Domine,
tandem in futuro, cum juste perdet eos. Cognoscetur qui potens es, legislatorem super eos, id est quia legi
Dominus judicia faciens, id est cognoscetur quia veritatis tuse noluerunt obedire, pro malis meritis
Dominus inhoc mundo facit de impiis occullum ju- j)
eornm constitue super eos, id estpermittedominari
dicium. Etexponitquod judiciumsic. In hoc scili- super eos Antichristum qui sit eis latorlegis men-
cet est faciens judicium quod jjeccator est compre- dacii etexcsecet eos. Et tandem in die judicii, gen-
hensus, id est deceptus, et excsecatus in operibus tes, id est obeditores ejus gentiliter viventes, sciunt
manuum suarum, id est per pravas actiones suas, quoniam homines sunt, id est cognoscant, cumjuste
quia hicomnibus modis agit ut justos a via Dei re- damnabuntur, quoniam simpliciter homines sunt
trahat. Actiones autem dicit opera manuum, quia non deiflcati per Antichristum, sicut ipsi putabant.
manibus operamur, IUud vero quod sequitur. Con- Cum autem addit Ut quid Domine, etc, facit
:
vertantur,eic. ,non est imprecatio, seddivinijudicii qua?slionem quam aliquis facere posset, et, ut ipse
concessio de hoc quod Spiritus agilitate videt esse solvat ; et sic continuatur. Oiâvi ne confortetur,
futurum, ut inveniat illud justum esse, etsicconti- cum sciam quod multum eos perseqnetur. Et cum
nuatur Dico quod gentes in interitu hic infixoe
:
permiseris persequi,o Domine, utquidrecessisti?\d
sunt, in futuro vero convertentur peccatores in inest videberis recedere longe a tuis ?27Et exponit
fernum, id est, ab hoc judicio excfecationis venient quomodo. Id est ut quid despicis : id est videberis
in judiciuminferna3 damnationis,etquandoquidem despicere tuos inauditos : in tribulatione inferenda

673 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. IX 674
ab Anlicliristo. In opportunUatibits, id est in qua A extenditurdominiumineumacognoscentibu.sinnon
tribulatione opportunum erit ut eis auxilieris?Facta cognoscenles.Vel aliter,dixitin corde suo : Secure
qua>stione, scquitur solutio sic : Ideo scilicet vide- possum dominari. Nam non rnovebor unquam a do-
beris despicere, ut permittas in eos Anticbristum mino meo, idesl noninquietabor ab aliquo, sed ero
superbire : quia dum superbit, id est superbiet im- sine malo,a generatione hacusqueingenerationem
pius,id estAntichristus: antonomastice impius : m- futuram tendendo,id est semper hoc dicet in corde :
cenditur pauper,id estpurgabitur aresiduis sordibus suo ille, os cujus maledictioneplenumest,idesl erit
perincendiatribulationum:sicutaurumincendendo amaritudine, id est blasphemiain Deum, cum se so-
purgatur pauper propter Deum, id est fidelis.
: lum dicat Deum. Et dolo in sanctos, id est blandi-
Quod est dicere : Ideo permittes superbire, ut tui tiis quibus eos devorare cupiet. Et sub lingua ejus,
per ejustribulationemprobentur : et adbuc alia de id est in corde est labor et dolor, idest erit cogita-
causa, hac scilicei :du)nsuperbit : complicesejusqui tioquomodo faciat eos laborare et dolere. Sublin-
cum eo superbiunt, comprelienduntur , id esl com- guadiciturcogitatiocoi'dis,persimilitudinem sicut ;
prehendentur, id est decipientur : sicut aves quse ea qua; in arca sunt, dicuntur esse sub clavi. 28
in laqueo comprebunduntur Lingua enim clavis e.st secretorum cordis. Et hoc
: in consiliis quibus
cogitant, tuos comprebendere Non Btotumestac si diceret
; Multum temere dicet in
quasi dicat :
solum ille diimnabilur, sed et ejus faulores. quia corde suo Non movebor cum os ejus sit futu- : :
alios interficere et in anima et in corpore medita- rum plenum amaritudine et dolo, et ideo dignus
buntur, pro talibus consiliis interficientiir, idestma- siL futuruspffina Dico quia osejusplenum erit dolo:
gis excsecabuntur. Et addit causam quaipsesuper- et hoc non horarie. Neque solum erit plenus dolo,
biet Sic. Dico quod impius superbiet et hoc ideo
: : sed ipse sedet, id est sedebit,non stabit, id estmul-
quia ipse peccator antonomastice laudatur, id est tum morabiturm insidiis blanditiarum, cum diviti-
laudabilura complicibus siiis indesideriis animeesux bus inocultis, id est cum fautoribus suis, qui sicut
complelis, id estideo superbiet,quialaudabunteum ipse erunt divites : multum abundantes in vitiis
de completione desideriorum ejus in tribuiatione c|uoe sunt omnibus occulta. Et ad hoc sedet, id est
fidelium sicutalibi dicitur « Linguoi adulanlium
: : sedebit, ut interficiat innocentem. Ita scilicet, oculi
alligant aniinas in peccatis. » Et non solum lauda- ejus respiciunt, idestrespicient. In pauperem est, id
bitur : sed ipse iniquus antonomastice benedicitur, finget se misereri ipsi poliicendo multa, ut eum
id est benedicetur, id est adorabitur ab eis. seducat. Quod vero dicit, Oculi ejus in pauperem
Et quia superbiet peccator (antonomastice) exa- ^ respiciunt,pev simi[ilu.dinem dicit. Cui enim aliquis
cerbavit,id esi exa.ccr]mhil Dominum peccutor, id est miseretur, eum oculis benigne respicit Dico quia :
quiadicendo se Deum blasphemabit Deum, sic ex oculiejus respicient. Et sic insidiatur, id est insi-
dulcireddetsibiacerbum El ideo Dominus non quse- diabitur,m abscondito, id estabscondendo perfidiam
?'eê«?n,idestnon faciet convertisecundum multitu- suam, et fingendo se misericordem, quasi leo in
dinem irse sua', id est vindictfe suse. Quasi dicat :
spelunca sua latens insidiabitur dico : ad hoc iit ra-
Quia multum iramejus \tromer[x\i,non quaeretêmn piat paupo-on ad conformitatem sui. Et quia rapc-
Deus. Quod dicit qwvret a similitudine dicit pasto-
:
i'e non solet dici, nisiquando aliquid vi capitur et
ris, qui errantem ovem donec ad ovile reducat, insidiis, addit : Rapere pauperem dico, du)n attrahit
qua^rit Et ideo adhuc non quseret, quia non est Quodest dicere Merito dico rapere
euni blanditiis. :
Deus in conspectu ejus,idesi in consideratione men- cuin ad hoc idem intendat blanditias ad quod in-
tis ejus, id est non considerat eum misericordem tenderet pcr vim ad euin sanctumsibiincorporan-
ut poenileat. Et ideo adhuc quia viae itlius, id est dum.Etsi blanditiis trahere nequiverit, luuniliabit,
operationes ejus ad mortem inquinatse sunt, id est id est dejiciet et affliget eum in laqueo suo, idest in
a vitiis sordidata? erunt omni tempore vi-

; et hoc in tribulatione quse ipsi erit laqueus, id est iliaquea-
tse ejus. Et ideo adhuc non qua:>.res eum, Domine, D tio excaicationis. Ideo enim magis a Domino exca;-
quia auferuntur, id est auiereniurj udicia tua a fa- cari permitletur. Dico, humiliabit.
cie ejus, id est a cognitione ejus. Adeo scilicet ex- Et ctmi dominatus fuerit pauperon aftligendo, itwli-
cajcabit eum quod non cognoscet tc in

vanitas sua, na&«^5e, id estdejicietinmortein aiternam. El quia
futuro justojudicio malosremuneraturum. Et ideo obscure dixerat /nc/m«6i/, exponit sic. Inclinabit se.
quia auferuutur judicia tua a facie cjus, et non Et post, idem cadet perhoc in inortem. Et subdit
putabit se damnandum, omnium inimicorumsuorum, duas causasquare dominabilur sic. Vcre dominalus
id csl illorum qui nolueruntei ohcdire,dominabitur: fuoit. T)'\xii eniin, id csl cogitabit in cordesuo Se- :
non in anima.sed in corpore lorinentando.Etvere cure valeo dominari. Nain Deus oblitus cst eorum :
dominabilur Diritenim in con/e Ai/o,idcstcogitabit

; nunquain oisauxiliabitur.Et ideo adhuc,quia avertif,
lioc in cordesuo : Oportet me dominari. Nam sine id est avertet facien), id esl cogitalioncm sua))i in
rnalo, id est sine tribulaliono justorum : non )))orc- finon aversionis, id est quantum potest avcrtere,
bor a generatione hac, qufu me jam colit : in gene- ne videat persecutioncm quain cis infero, ut ulci-
rationcm illam quce me adhuc non colit. Quod est scatur. Quasi dicat Socurc doininaripossum quia
; :
dicere : Nisi mihi resislonlcs tribulavero, non Deus nou adjuvabit eos, ucqiie mc idco puniet.
678 S. BRUNONIS CARTHIISIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS 676
Exnirge, Dominc Deus, eU'..,vGdd\iA. lis : qiKinliiin a so qui nullam virtutcmhabebit. Et

Cuni vero dicit :
dicet, Obiitusesl neoesso orit ut cito conteras Nani yMa'/W«ra mul-

singula singuhs: sic. Anlichristus
:
tu, Domine, qui potis jmxuUnn ilUus, et non invenietur, id est ideo val-
Deus, etavcrtit faciem sed :
id estpo- de decipiet quia bonus videbitur et multi quae-

tens es. Ettu, Deus,quijustuses,exsurge,
:
tensappare.quiimpotensvideris.Etexponitadquod rent an forte possint in co invenire peccutum et ;
exsurgat:contra hoc scilicet quod ipse dicel aver- : cum non polcrunt invenire, adquicscent ei. Ideo-
exsurge adhuc ut cxaltetur manus lua que nocesse est ut cito conterasneonines decipial.
lit faciem :
Cuuivero dicit Dominusrefjnahil, etc, apostro-

supereum, id est magna appareat vindicta tua,
:
pha ost ad fidolos ne timcant nam post mortem

damnatio ejus scilioet. Quod dicit, exaltetur, a si-
:
illius diolum ost, qui manus exaltat ut corporum, regnabit in is Dominus m a?<(?rni/r/i. Et
mililudine
hoc sic continuatur. Ego dixi Contere et vere con-
vehementer aliqucmfcriat. Ac si dicat Valdeeum
:
:
teretur.Domiuus autem regnabitin vobis,o fidoles,

damna. Et hoc non est imprecatio, sedconcessio.
id est, regnum suum facietvos, ethoc in a^ternum
Etcontrahoc quod ipse dicet Oblituse^t Deus.Ex- :
pauperum, id estfl- solet poni pro spatio quodestin flnem mundi,de-

surge in auxilium ne obliviscaris
terminat
delium tuorum. Et si visus fueris oblitus fuisse dum
sic. Dico in ajternum. Et (pro scilicet) in
tormentabuntur, ne obliviscaris tamen in perpe-

^ sseculum hujus subsecutivum id est semper,
saeculi,
Quasi diceret Eripe eos quandoque Postoa facit apostropham ad impios, ut terrendo
tuum :
:
quid, et.c increpatAnticbri- devocet eos ab impietate sua : sic. Inbouisregna-

Dumdicit :P/-o/J?er ,
stum,quiapromittetDeumsenonremuneraturum : bit Dominus ; vos vero gentes, id est impii genti-

hter viventes, peribitis de terra illius,id de consor-
cum in hoc injustusesset si non remuneraret eum.
Ipse dicet Deus avertit faciem tio terrse. illius soparati ; id est de consortio sancto-
Ethocsic dicit. :
ulciscetur. Propter quid rationis, rum, quos ipso excolit sicut aliquis terram suam.
suam,\A est non
Juxta Evangelium « Separabit oves ab haidis
irritavit, id est irritabit impius, antonomastice, :
idestblasphemando irritabit, dieens eum {Matth. xxv, 32) : » Dico, quiavosgentes peribitis.
iêion,
Et hoc paiet ex opposito. Nam desidenum paupe-
injustum et non remuneraturum. Et vere irritabit.
Dixitenim, id est dicet in corde suo Deus non re- :
rum suorum exaudivit Dominus, id est exaudiet, id
secure possumdominari.Et est ostendet se exaudivisse cum remunerabit.
quiret a me ultionem :
dicoret Propter quam rationemirrita- Et exponit quod desiderium : faciens apostropham

hoc est ac si :
impius illc Deum, dicens in ex nimia aifectione, scilicet preparationem cordis

bit blasphemiis suis
eorum., id est desideriura quod non habebunt a se,
corde suo Non requiret. NuUam rationem habe-
: q
cordibus eorum. Aiidivit, id
bit. Inde scilicet facit apostropham ad Deum 29 sed tu praeparabis in
est audiet auris tua, id est potentia misericordiai
aununtiansAntichristi sectarumque ejusdamnatio-
iiiai, quag merito auris dicitur. Sicut onini aliquis
nem, ut deterrbat auditores a conformitate ejus,
dicens ODeusipse et qui ejus erunt dicent per aurem, ita Deus auditper misericordia^ poton-
sic : ;
jam vides,\n dispositione tiam. Ethocest ac si diceret lnd6 potestis vidcre

Deusnon roquiret: sed tu :
manus, id est vindi- quod peribitis,ogentes, quiajusti salvabuntur. Vel

iuB.,vttradaseos in fuluro, in
mortem scilicet eeternam. Et vere scio, aliter continuatur. Dixitquia Dominus regnabit :
ctas tuas, in
quiavides : Quoniam tu qui omnia conspicis, consi- verum est, quia auxidivit, id est exau-
in suis, et
dolorem quenifacientfldeUbus tuis; diet Dominus desiderium pauperum, qui cum ma-
deras laborem et
quodest dicere Cum justus judex

.: sis et videas :
gno desiderio regnum ejus petunt,quoddesiderium
laborem et dolorem quem iujuste tuis inferunt, nonhabebuntase: sed preparationem cordis eorum
non Et ipse dicet Oblitus est audivit, id est audiet auris tua, id e.st illud deside-
non poteris ulcisci. :
Deus; et econtrario, tu eris adjtUor,\d est remune- rium audiens quodin eisprseparasti:et in hoccom-
rator, orphano, id est fideli pro teassidue patieuti, mendat ejus misericordiam quia non solumbeno :
cujuspaterdiabolus quantum ad eummortuus orit: ^ desiderantes audit, sedetiambenedesideraro facit.

etinfldeUtas quaefueritmater ojus. Etmerito erisei Et exponit illud desiderium sic. Dico desiderium
adjutor. Nam tibiderelectus est, commissus
id est pauperumexaudiel,scilicetquoddesidciântjudicare
erit a Deo patre pauper ille. Orphanus et paupor pupillo et humili. Et bene ponit. Non pupillum et
hic pro eodem accipiuntur. Vel derelictus est tibi ImmWem, sedpupillo et hu7nili,\deiii desv.lc. u.^.i ut ta-
pauper,id estipsemot pauper derelinquet sc tibi, id lejudicium facias quod sit utile pupiUo 30 et hu-
est committetse auxilio tuo nil in seconfldens.Hoc miU, id est fideli : qui pupillus est mortuo patre
veroquod dieit, contere, et ca?t., concessio est ex suo diabolo : ethumilis est erga te. Et exponitju-
prophetica providentia sic facta. Dixi : quia vides diciuin quod desiderant :scilicet quod homoperdi-
ut tradas in manus tuas in futuro. Et non solum in tionis qui non erit Deus, id est antichristus, non
futuro damnes sed hic ad pra?sens contere, id est

: apponat utra rnagnificare se tormentando superter- ,
extoto destrue brachium peccatoris etmaligni,\d est ram Dei, id super corpora sanctorumqua?sunttor-
potentiam ejus quffi extenditur et forlis est ut raDei. Bene ^ômiapponat, id est ille qui hic supcr
brachium. Ejus dico qui peccator erit quanlum
: terram, id e.st super corporasanctorum, non super
ad iUos quos maletrtctabit, Et malignns, ideststeri- animas magniflcusintormentis fuerit; huicmagni-
677 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XI
ficentiae non apporiat, id est non adjungat aliam A niisit eosinadjutos?Hancqu8estionemexbenevolen-

magnificentiam, ut iteruni dominetur eis. tia facit, ut postmodum solvat. Quaro quid fecit :
IN PSALMUM X. quod sic solvitur. Ipse fuit et est in tcmplo suncto

Sequitur titulus decimi. In finem Psatmus David. suo, id estin fidelibus qui sunt lemplum ejus. ut ait
Titulus iste intentionem psalmi specialiter non de- Apostolus : « Templum Dei sanctum est, quod estis
signat. Omnibus enim psalmis convenire potest. vos (/ Cor. lu) » Et sicut Dominus, id est, ita est
Qui sic exponitur : Psalmus iste attribuendus est in eis ut dominetur, ut reg-at ne decipiantur, dico:
David, id est perfectee Ecclesiae : tendeatiinfineu), pst in templo. Et bocnon horarie sed sedes ejus, id :
id est inperseverationem bonorum operum. Vel in cst 3 1 diuturna, et seterna babitatio ejus, est in
fl;iem, id est in Cbristum. Et est vox perfectae Ec- ccelo, id est in ipsis fidelibus, qui non solum tem-
clesise increpative loqiientis ad ha;reticos, qui eam plum sed etiam ccelum dicendi sunt, id est in vir-
decipere volunt. Ostendentis qualitcr ad decipien- tutibus excelsi, et compluentes minores doctrina
dum bonos Scripturam sacrani pervertunt, ut mi- sua, sicut coelum terram compluit. Et adhuc dicit
nores ab eis cavere doceat. Oslendit etiam, ad ex- illudidem aliis verbis, ut interponatcausam, dico:
hortationem bonorum, ipsos a Deo inadjutos non Est in ccelo et ociili ejus, id est misericordia per
relinqui : eorum vero insidiatores jusLo et occulto B quam cum videt, respiciunt in pauperem. Quod est
Deijudicio excfficari. Et hoc sic dicit. dicere : Ideo quia coelum est pauper propter eum,
Tn Domino confido : quomodo dicitis animse mese : et tali defectione se habenserga eum, qualipauper
Transmigra in montem sicut passer. Quod sic expo- sehabel erga divitem.Respicit in eum oculis mise-
nitur. Vos, baaretici, animse mese, id est saluti ani- ricordiai id estmisericorditer adjuvat eum. Quia
mai meae nocere volentes, quomodo, id est qua ra- vero supra posuerat: Detruxerunt quse tuperfecisti,
tione dicitis mihi : Transmigra, id est de humilitate posset queeri cur Deusvoluerit Scripturasadeoesse
sententise tuee migra mmonfm, id est altam subti- obscuras, ut sic valeant perverti: huicque satisfacit
litatem seutentise nostrse. Tu, dico, qui nunc es ita petitioni. Dico : Destruxerunt, et ideo taliter
sicut passer, id est inconstans et trepidans ad argu- obscuras esse voluit ut possint perverti : quia pal-
mentationes nostras, sicut passer adsonitum trepi- pehrae e/u.s,idestScripturae, dicta? palpebrae-eo quod
dus est. Vel. sicut passer, id est transmigra ut sis ad modumpalpebrarum modo claudunturut malos
sicut passer qui in altis habitat. Qiiomodo ergo exceeccnt, modo aperiuntur, ut bonos illuminent,
dicitis uttransmigrem inmontem cum egoconfi- : interrogant,\d est probant,filios homiuum. Interro-
dani in Domino, qui mons firmus est, et me de- gare ponit pro probare, ex quadam affinitate:quia
cipi a vobis non permittet Quod est dicere: Frus-:
probatio interrogationemsequi solet Etquia dixe-
tra ct sine rationehocdicitis. Et quia posset quseri rat, Interrogant filios komimim, ostendiLpcr partes,
cur boc dicat,exponil sic.Ecce disseram cur hoc dixe- sic: Vere perpalpebras, interrogat, Dominusfilios
run.Quoniampeccato7-es {a.nlonomasV\ce) bffiretici sci- hominum. Nam Domins interrogat, id est probat,
licet intenderunt, id est intensum etbene subtiliter justum ct impium per palpebras, id est munifestos
expositum fecerunt arcum, id est divinam Scriptu- facit aliis : hunc excaecando sic ut alios ad errorem
ram. iNon ubique sed alicubi quaj Dei arcus est, : trahere cupiat : illum illuminandosic ut alios illu-
sicut in septimo psalmo dictum est. Et sicut para- minare satagat. Dico, quia probat justum et im-
verunt sagittas suas, id est sententias pravas qua? pium,IIIe autemquidiligit iniquitatem, idestimpius,
interficiunt ut sagittae, qua? sunt eorum, id est ab odit animam suam, id est salutem anima; suae, scili-
cis inveutcE, non a Spiritu sancto dataj : dicojo«r«- cet sanas sententias. Et bene dicit, i?/%z/, id est,
verunt. Et hoc in pharelra, id est in mala conce- qui quamvis non semper queat operari, semper
ptionc sua, qua? sicut pharetra sagittas, ita ipsa tamen male operari diligit. Et hoc ideo ponit, ut
continct senlentias. Quasi dicat : Ideoiutenderunt, descriptione ostendat quem dicat impium illum :
id est bene alicubi exposuerunt, ut -sic sententias '

scilicet qui diligit iniquitatem. Et ideo adhuc et
suas latenter admiscerent. Vel : Intenderunt arcum, consequenter sic addat ergo quia odivit animam
:
id est pro modo suo distorserunt ex exposuerunt : suam, sanas scilicet sententias, n\cv\[o ]iliiit Deus
et sic paraverunt, id est prolulerunt sagittas suas super peccatores (antonomastice), id csL sii|icr hae-
aptalas in pharetra, id esL in uialaconceptionesua. reticos,laqueos, id est, merito (l;il cis lalcs |iluvias,
Et ad hoc paraverunt ut iu (»rculto, idestin occulta id est Scripturas quae sint cis laîuci, id csL deci-
calliditate, menticndo scilieeteas bonas esse, sagit- pientes ct exca?cantes. Scriplura» vcro dicuntur
tent, \desi\n fide inlerficiant, rectos corde. Et quod pluvicepcr similitudinem: quia sicutpluvia% cum in
ipsiintendcndoarcumsagittas parant,non cstculpa bonamterramcadunt, fructum oplimum gcnorant;
ipsius arcus, sed illorum. Quoniam qu;e perfecisli, cum vero in malam, tribulos et spinas procreant :
Scripturas scilicet divinas, quas lu perfectas fecisti, sic ct Scripturae in bonis, virtutum lunien ma- : in
destruxerunt quantum adse, nonquantum adipsas, lis vcroca'citanleni operantur. Et non solummodo
id est male exponendo perverlerunt. Justus autem plu(?t laqueos, sed ignis et sulphur et spiritus pro-
quid fecit Dominus ? id est cum juslum sit ut suis ceHaruiu esi pars cnlicis eorum, id esl iuebrialionis
auxilietur, etipsejustus sit, quid fecit de suis?Pcr- eorum,in esL inebriabit et replebit eos igne, id est
: :.
ft79 S. RRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 680
nimio ardore pervertendi Scripluras. ICt sn/j)/nirc,A fsL iriinorati sunl appetitus a'ternorum bonorura
id est fetore depravalionis ipsarum Scriplurarum. qufn vera sunt et certa. Quod est dicere Ipsi qui :
Et spiritu procellarum, id est nimia garrnlitatequaj exemplo patrum suorum aiterna bonaexpeterede-
generatprocellas, idest perturbationes in Ecclesia: berent, de diein diem minuset minus expetunt, et
sicut spiritus. id est veutus iu mari proceilas pro- exemplo suo me revocare volunt; ideoque necesse
crcat ; vel ignis polest poni pro ardore avaritia? ; est ut sic orem. Diminulse sunt veritatcs a filiis ho-
sulphur veroprofetoreprava; actionis qua corrum- minum. Et non eis sufficit minuere veritates in se
pitur proximus et spiritus procellarum, pro illa
: et vanos esse, sed ei\am vana locuti sunt unusquisque
a^terna damnalione qua^^fietper administrationom ad proximum suutn, id est locuti sunt ad proximos
malorum spiriluum : quiminisLri suntprocellarum, suos illa qua? vana sunt, utsibi conformesfacerent
id est tribulationum. Quasi dicat : Non solum pluit scilicet, dixerunl luec terrena summa bona esse :
laqueos pro malismeritis eorum, sed etiam bic re- qua^.vanasunt. Quia vero generaliter dixeiât imi^s-
plet eos igne et sulpbure;in futuro vero spiritu quisque, ostendit lioc per partes, sic Dico unus- :
procellarum inebriabit. Sequitur Quoniam jmtus, : quisque locuti sunt vanitatem; et verum est nam :
etc. ;
quod sic continuatur : Dixi quod Dominus in quidam cxistentes labia dolosa locutisunt in corde et
templo : et m coslo sedcs ejus : et oculi cjus in pau- B corde, id est in duplici corde. Non quod duplex cor
perem respiciunt. Et merito. Quoniam justiis Domi- habeant : sed quia aliud habent in corde, dum ve-
nus : et ideo justitias dilexit, id est, cum sit juslus re intelligunt hajc prsesentia, summa bona non es-
judex, non potest non diligere justitias, idest auxi- se; et aliud ore mentiuntur se habere in corde :
lia suorum, Etbene ponit dilexit. Cum summaenim ha3C scilicet summa bona. Et ob hoc dicuntur du-
dilectione suis auxiliatus est ctsemper auxialibitur. plex cor habere ct dolosi, cum aliud cogitent, et
Ergo,utdixi,pIuitsuper peccatoreslaqueos.ELmcri- aliud fingauL. Quod autem ponit labia dolosa, em-
to, quoniamjustusest. î \deo v ultus ejus,\d est vul- phatice dicit. Aliam vero parlem illorumqui vanis
tuosilasvindictseejusjt^zf/fâjg-utte^cmîdestimpiorum inha?rent hujus mundi bonis, utpote qui ha?c vera
sequamexcfficationem. Acsi dicat: xXon potest non bona falsis raLionibus probant, et sicutprobant cre-
pluere laqueos; quod a>quum est, cumipsejusLussit. dunt, innuit, ubi subsequenter ponit : Qui dixerunt
32 I>i PSALMUM XI. linguam nostram magnificabimus sed interponit ora-
Titulus undecimi. In finem pro octava, Psahnus tionem sic Dico quia labia dolosalocuti sunt vana.Et
:
David: quodsic exponitur: P.-alraus iste attribuen- ne amplius loquantur vana, disperdat Dominus uni-
dus est David, id est, cellecLioni fidelium qua', fuit versalabiadolosa, et linguam magniloquam etiam.
anteadventum Christi: Daxid dico tendenli iu fi- Non eratuthabenteslabiadolosaetlinguam magni-
nem, id est in conformitatem finis, Christi scilicet, loquam disperdat,seddoIositatem elmagniloquen-
qui finisfuit propbetise et legis. Vel in flnem, id est tiameorumnesibi et aliis noceant. Et exponit quos
perseverantiam. David dico agenti pro ocLava, id dicat habere linguam magniloquam sic Linguam :
est pro desiderio quietis aiternae : in octava die fu- magniloquam dico illorum quidixerunt, id est, inter
tura^.InLrodncithicprophetafidelium coilectionem, se statuerunt Magnifcabimus, id est magnam et
:
qui anteChristi adventumfuerunt orantem Deum

: gloriosam faciemus linguam noslram, id est facun-
ut mittat quem missurus est ;
per quem bomines diam nostram. Et hoc bene facere possumus. Nam
qui per Adee defectum seternam re-
peccatum et labia nostra a nobis sunt, id est, facundia nostra ex
quiem amiserunt, salvabuntur. Orat etiam ne con- nostra parte est, id estnobis ut iUis valde est. Non
formetur exemplo malorum, vanitates consectan- est parva nec ullis : sed ampla est et insignis.
tium.Oslsndit quoque qua fiducia oret, hacscilicet, Ideoque multum possumus eam magnificare et
quia Deus Pater per Spiritum sanctumFiliumsuum exLoIIere. Et cum labia nostra a nobis sint. Quis
jam eis horum verba ideo introducit
promisit ; et noster Dondnus est, id est, Quis dominabitur33
propheta, ut nos instruat vehementem erga eum D et praevalebit facundiai nostraj ? Nullus. Sed ma-
habere amorem, cum tanLam nobis proferat illo- gniloquos dicit illos, qui cum haec sola pra;sentia
rum affectionem. Et hoc sic dicit : credant, non etiam futura, ab hoc omnimodo la-
Salvum me fac, Dornine, id est, Domine, qui po- borant utbeati et facundi hic appareant. Et quia
tens es, me non repugnantem prsecepto tuo sicut superius oraveral : Salvum me fac po3?cl (uicri, ;
Adam, sed obedientem salvum fac,id est, mittendo qua flducia oret itlud quod digne per Adam ami-
quem missurus es, salva me reducendo ad octa- : sit. Et ad hoc respondet sic : Oravi: Salvumme fac
vam diem quam amisi. Etnecesseest ut hocorem, Et hoc bona fiducia dixi. Nam Dominus pater dixit
quomam sanctus, id est Adam, quem tu sanctum mihi per Spiritum sanctum interius in mente :
fecisti,ad imaginemscilicetet similiLudinemtuam, Nunc, id est ad praesens post parvum tempus, ex-
defecit in prsecepto tuo ideoque se omnesque nos: surgam in auxilium. Et hoc iac\B.m propter miseriam
pessumdedit.Etideo adhuc Lanlopere oro, quoniam inopum et gemitum pauperum, id est propter mise-
a filiis Imninum, id esta Juda?is, qui filii proj)hela- riam passibilitatis et corruptibiliLaLis in quam
rum fuerint aliorumque fldelium, qui homines, id moi fldeles devenerunt per Adam. Qui sunt inopes,
est rationales fuerunt, diminutse sunt veritates, id id est sine ope, id est nullius sunt ope, nisi mea
,
Exposrrio l\ psalmos. PSAL. XII 682

lil)erandi. Et paiiiêres sunt, id est humiles erga A superius, ambuluiU in drcuitu, id estsimiles sunt
nie,sicut pauper era-a divitoni. El ideo exsurgam : ambulanti in circuitu. Tam sicut ille nunquam per-
quia non excusant se de miseria sua ut Adam,sed voniet ad flncm, sic etilli dum in temporalibus
luimiliterproeagomunt.Etexponitcûomodoexsur- boatiliidoriom quterunt, niin(]uam adfinem peive-
get.Dico: Exsurgamet iliud exsurgcre, id est illud nienl. Et hoc ideo pcnil, ut ostendat eos
34-
a.u\\\ium, ponam in salufuri, id est in Christo Filio occulto Doijudicio, utinhocjuste pereant sicditari.
meo, quierit salutaris, id esl saluspauperum,sicut Ethoc sic addit:Dico: Arnbulant in circuitu, id est
rsaias ait : « Ipse salvum faciet populum suum a in voluptate prsesentiumbonorum; et sic exca?!can-
peccatiseorum(ifrt«/<. i, 1\). » Dico Ponam.in salu- tur. Et hoc non fit injusto judicio sed tu, Deus, :
fnri : etcnm posiievo, fidHcialiteragam meo,idestper secundum altitudinenn tuam, id est secundura altum
oum securevolunlatem meam operabor. Nonenim et inscrutabile judiciumtuum, multiplicasti prcesen-
deficiet sicut Adam defecit.Etnon in eosolo,sed et tibus bonis filios hominum, id est prophetarum,
in pra^dicatoribus ejus flduciali ter agam.Nam e/og«w aliorumquefldellum qui rationabiliterageredebuis-
Domini, id est pra'dicantes eloquia Filii mei,quem scnt, et rationabiliter egerunt.
ego Dominum in rebus constiluam, sunt eloquia IN PSALMUM XII.
casta, id est nulla falsitato corrupta : a simi- B Titulus duodecimi : In fmem psalmus David :
litudine virginis, qu» dicitur casta, cum nondum quod sic exponitur: psalmus
attribuendus est iste
sit virili labe corrupta. Et sunt argentum, id est David, id estfldelium coUectioni tendentiin flnem,
nitentes in prffidicatione sicut argentum nitidum id est in Christum,vel in perseverantiam. Etintro-
est, vel argentum, id estbene resonantes indoctrina ducitur oadem collectio qua^ in superiori psalmo
sua, sicut argentum prse cseteris metallis omni- iocuta est: suspirans pra^nimio desiderioadventus
bus tdareresonat. Ar^^^m/wm, Aico'examinatum igne Christi, et orans Deum ut cito illum mittendo per
id est probatum sancto Spiritu, qui jure dicitur eum genus huinanumrespiciat. Non ideo tamen orat
ignis, 00 quod pectora fidelium intlammando,flde sic, quod certa non sit se nunquam eum visuram,
et charitate ardentiafacit; juxta illud Dominicum: sedquia hoc jam a Spiritu sancto concepit: quia
» Ignomvenimiltoro in terram, ot quid volo aliud mittctur sicut in superiori psalmo ostensum est :
nisi ut ardeat? (L»c. xii, 49.) » Et exponit unde sit cum cupienli animo inhoc satis festinetur oratut :
examinatum, sic : Dico examinatum igne, scilicet in tempore suo veniat, ut eum corporeis oculis
probaturn terrse, id est probatum et purgatum a vidore possit sicutet Moysen legimus orassoDoum
;
terra, id est ab omni terrena sorde. Et exponit ri affectione nimia, quod contingerenon poterat,cum
quomodo per ignem sit probatum scilicet purgatum ,
dixit « Ostende mihi faciem tuamet sufflcit mihi
:
septuplum, id est per septem dona illius ignis :

[Exod. xxxiii,t8), «Oratetiam inhocpsalmo eadem
interposito hoc quod ipsiaDomino specialiter dici- collectio,ut amortepeccatorumcriminalium ipsam
tur; et ex nimia la^tilia facit sic apostropham ad adventu ejus cxsultare valeat. Et hic
iiberet, ut in
eum. Quandoquidem hoc promisisti, vere secura ad hoc introducit Propheta, ut nos ad ipsius dile-
sum quia tu, Domine, servabis nos, etc, quod
: ctionem exemplo horum instruat. Et hoc sic dicit :
in sequentibus exponetur. Ubi vero dicitur: eloquia Usquequo, Domine, cui me servum feci, oblivi-
Dornini, etc, possunt esse verba fldelium colle- sceris me, id estvideboris obIivisci,non restaurando
ctionisqua^ superius locuta est; si sic dicatur Domi- quod per Adam commisi? Postea ipsamct respun-
nus dicit : Ponam in salutari, etc. Et ista eloquia dct, ut minus perfeclos doceat, quandiuoblivio ista
Domini siint eloquia casta, id cst nulla falsitate cor- sit duratura : hoc facies tu usque ia finein, id est in
rupta. Et ut magis commendel, alia similitudine sic (^hristum, qui vcnturus estfinis prophetiaiet legis.
laudat: Et sunt urgentumigne, etc, id est similia Vel usque in finem temporum miseri» nostra?,
argento igne examinato, ab omni ler- terrae, id est quando scilicet tempus plenitudinis veniet.Vel sic
renasordeprobatoet purgatoinfornace, septupluin, j)
potest legi,quod nonsit responsio, sed suspiralio.
idestsa>pius.Quodestdiccre: Sicut argentumhujus- Oblivisceris me in finem oblivionis, id est quantum
modi nitidum omni sorde vacuum sic et
est, et : potest oblivio fleri, id est omni tempore. Usquequo
ojuseloquianitidasunt et omni falsitalis labe caren- avertes faciem luam a me, id cst ab oculis meis:
lia.Et quia sic nilida sunt et vera, et per ea nobis quem mittcre tardabis : et sic aufcrclurnc videam.
\\vic Tu, Domine, qui per omnia verus
promittis : Ethoc non ponit interrogando, sedgemondo.Facies
nos in futuro, redu-
es, servabis 7ios, id est salvabis dicitur Filius, eo quod per ejus visibilitalom Patris
censinimpassibililalem per obedionliam illiussalu- invisiliilitas cognilaesl ;
qucmadmodum per faciem
Et ut ad hanc salvationom pcrvenire possi-
taris. totus homo cognoscilur; sicut idcm in Evangelio
mus, hic interim custodies nos a generalione hac dicit : « rMiilippe, qui videt mo,vidctel Patrem. »
dolosorum et magniloquorum, ne ab cis incorpo- {Joun. XIV, 9.) Quandiu ponam consiliu in annna
remur. Dico Custodies, ducturus postea in a^.ter-
: lucd. id est quandiucgo existons in liac dilalionc,
num. Dico,quianos custodies, ue sinnis dolosi, id oro similis homiui posito in angustia; qui divcrsa
cstpromittentes beatitudinem in temporalibus. liii- consilia in anima ponit qualilcr cvadcre possil :ot
pii m\cn\,n\ est dolosi elmagniloqui, dc quibuscgi ([ucmadmodum pouam pcr dicm unumquenKiuo.id
Patuol. CLU. 2J>
.
683 S. BRUNONIS CARTHTJSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I Ois4
est quotidie dolorem in corde meo, quem habeo de A damnationem indceisniaximam perventuram,suis
liac dilalione? Perhocquod dicil: Ponam perdieni, verosaliilem pcrpeluam, uLsuiab eoruminfidelilate
innuit quodnonsemel ponebat,sed quotidiemagis prorsus deterreantui" etad ejus obedientiam inlcn-
et magis. Usquequo exaltabilur inimicus mms, idem tius nitantur. Et hoc sic dicit.
diabolus, superm.e, id cst usquequo gaudebit dehoc Dixit insipiens , id estJudaicus populus, antono-
quodper Adam, eodecipicntc,amisi : et sic exalta- mastice, insipiens, dictis de me
cum prophetarum
bitur super mc, id est reputabit se victorem, et non credat hoc inveniens, non a
: in corde suo
me per Adamprostratum. Noli averterediu faciem Scripturis hoc habens. Non est Deus iste homo.
tuam :sed respiceme per ipsamfaciem tuam, mit- Juxtaillud evangelicum « Hic homo nonest aDeo :
tendo eam. Et benc dicit : Rcspice, id est revisila : qui Sabbatum non custodit \Joan. ix, 16). » Et
qui vidisti nosbenigneinAdamquando impassibiles alibi Tu homo cum sis,
: (( facis teipsum Deum
fecisti, postea vero vi.-ius es per ipsius peccatum {Joan. X, 33). » Et ideo dixerunt : Non est Deus :
oblilus fuisse. Et missa facie illa:eTai(d« ?'i<?peream quia corrupti sunt m mcnte sua, id estexcsecati.Et
reducendo ad vilam quam ut reddas sa^pius oro. ideo corrupti, quia abohiinabiles,\A.e?,i exsecrabiles
Domine qui potens es, JDeus meus, cui non aufero facti sunt Deo in studiis suis persistentes, id est in
locum divinitatis in me, sed tibi prout possum B cogitationibus et operibusmalisin quibus valde stu-
obedio. Videns hoc sc nimio desiderio orasse, quod duerunt. Quasi dicat : Quia in malis studuerunt,
impossibileesl, orat etiamquod contingerepotest, Deuseos cxsecratus est et sic exceecavit. Quia vero
sic Quandoquidcm certa sum quia non respicics
: dixerunt, Non est Deus sed merito excsecati sunt, :
sic, ut faciem tuamoculiscorporeis videam,saltcm quod non est aliquis qui faciat bonum. Et repetit,
illumina luce spirituali oculos ?neo.y, 35 idcstoculos ut plus exprobret. iVow ei/aliquis quifaciatbonum,
cordis mei, ne iinquam obdormiam peccando ita : id est usque ad unum, perveniat,id est ad fidem mei
quod deveniam in mortem, id est in peccatumcri- qui unus sum, id e.st, singularis, incomparabi-
minale, per quod vcnitur ad mortem nequando, id lis. Nullus enim alius Deus cst et liomo. Et bene
est in judicii die dicat inimicus meus diabolus Prse- : ponit non est qui faciat bonum. Non est qui usque
:
valui adversus eum, id est devici eum. Non quod ad unum pervcniat codem in Evangelio testante. :
tunc loquaLur cum incorporeus ipse sit, sed quia (( Sine me ndiil potestis facere [Joan. xv, 5). » Ipsi
tribulatione quam malis inferet, cos se vicisse quasi dicunt: Non esL Deus : cum tamen Dominus, idest
verbis ostendet. Et ideo adhuc illumina,ne inimici, Dcus mihi unitus de : cuslo, id est de re coelo cce-
id est spiritus maligni exsultent, me criminaliLer loi'um,antonomastice, prospexit superfilios hominum,
peccante, cum non deceat eos de me tibi subdito id est Judaios. Et bcne dicit, prospexit super. Nam
exsultare. Qui enimtribulantmepravasuggestione, qui aliquem de superiori domo per fenestrampro-
exsultabunt si motus fuero, adevotione tuain pec- spicit, sui)crior est : non ex toto se abscondens,
catum dcveniens.EgoauLem,idest sedcgo utimmo- nec ex toto manifestans : itaet divinitatis clemen-
bilis sim. In misericordia tua speravi, et spero, et tia per Dominicumliominemseexpartemanifesta-
sperabo, non in me. Et quia hic, In misericordia vit inferioribus, cumtamennullicognita essetpeni-
tua speravi, ct spero : exsultabit cor meum, id est tus. Et ad hoc prospexit : rtt videat, id est videre
anima mea adventu Salva-
in salutari tuo,\A est in faciat suos.Sze.sfin Judaicopopulo aliquiszw/e/êm-
toris Filii tui, qui me liberabit. Etut Luncexsultare Dcum fide : aut requirens bona opcratione. Vel sic
valeam,hic interim cantabo Domino,\d cst laudabo 36 videat, id est qui prius providentia videbat,
cum bona affectione quai ipsi canticum crit, idest videat ipsa rei experientia : si est intelligcns, etc,
delcctatio magna.Qui Dominus bribuii mihi bona isLa, id est ad hoc venit ut incxcusabiles sint, sicut in
uL in sua misericordia sperem.Et non solum cantabo, Evangelio idcm dicit <(Si non venissemet locutus :
sed etiam psallam, id est bene operabor. Et hoc eis non fuissem, pcccatum non haberent. Nuuc
non ad superbiam, sed ctiam nomini Domini altis- D autem inexcusabiles suntde peceato suo [Joan. xv,
shai, id est ad honorem uominisejus ut indc lau- 22). » Dico,qui Dominusprospcxit:ipsiautemoHwed'
detur. EtmeriLo. AUissimus cnimest, id est Domi- declinaverunt ab intcllectu fidei. Simul, id est una
nus dominorum : ideoquedignusest ut ejus nomini cum hoc quod deQ,\\ndiyQV\iniinutiles facti sunt, id est
psallam infructuosi etperniciosisibi et aliis. Etvere inutiles
IN PSALMUM XHI. sibi.Namnonestqui faciat bonum,nonestquiusque
Titulus tertii decimi : In finem psalmus David,ii\ioA ad unum perveniat, id est ad Christum ad me sci-
sic exponitur : psalmus iste est attribuendusDavid, licet. Et vere inutilis aliis. Nam guttur eorum, id
id est Christo, rcspicienti in finem, id est in salva- est vox procedens de gutture eorum : est patens
tionemjustorum, etin perditionem maIorum,quod sepulerum, id est comparabilis sepulcro patenti.
in fine mundi erit. Introducitur hic ipsum caput Sicut enim sepulcrum ad hoc patet ut corpus susci-
exprobrans in Judaios qui eumcum viderent,non ;
piat et putrefaciat, ita et ipsa vox ad hoc patet, ut
ut Deum gloriaj suscepcrunt cum ostensum sit in ; insontes incorporando, putridos in cogitatione et
superiori psalmo quanta affectione sancLi patres operatione reddat. Et non soluramodo patent ad
eorum eum videre desideraverint. Ostendit etiam alios putrefaciendos : sed prius in me linguis suis^
;
\m KXPOSITiO IN PSAOIOS. PSAL. XIV 68«
id est mendacibns cl adulalricilius quibus digni A eum, id estnonposucrunleum Dominum et se :
erant dolose agcbant, dicentes : « Magister, scimus vos. Etideoadhuc operanlur iniquitatem : quia?7/?c
quia verax es, elc. {Maith. xxii,d6).)) Etcumdolose Irepiduverunt timoreuln non erat, id estnon debetesse
agerent, venenum aspidnm, id est insanabile odiuin 3*7 timor : scilicet in amissione terrae, sicut in
quod habebant, in me erat sab lahiis eorum, id est Evangciio lcgitur : « Quid facimus, quia hichomo
in corde eorum, sicut dicitur per prophetam. multa signa fecit ? Si dimittimus eum sic, omnes
« Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum credent in eum, etvenientRomani ettollentlocum
longe est a me {Isai. xxix, 13; Marc. vii, 6). » Et nostrum et gentem. » {Joan. ii, 48). Nonne co-
bene odium eorum dicit venenum aspidum sicut : gnoscent, cum modo cognoscere nolint, omnes isti
enim qui venenum aspidum bibit, nunquam evadit qui tales et tales sunt, quoniam Dominus es in genera-
odio quo pleni sunt non evacuabuntur
sic et ipsi tioneista, id est gratia ejus semper in generatione :
donec moriantur. Dico : declinaveruntomnes: quo- istautremunereteosquandoque. Quasi dicat Vere :
rum omnium os maledictione et amaritudine, id est cognoscentipsiquandoque: quod Dominusestnunc

amara maledictione plenum est sicutscriptum est: : injustis, ut quandoque eos remuneret qui nunc eis
« Daemonium habes {Joan. vii et xiii). » Veloces apparent viles. Et ex opposito datur intelhgi quod
snnipedes, id est affectiones eoraw ad e^«nf?e?K/H??i B cognoscent,cumdamnabuntur, quodDominus inse
sanguinem meum, sicut scriptum est « Etqusere- : non fuit. Modo facit aposLropham ad eos,increpando
bant quomodo eum interficerent (Ibid.). » Affectio- sic Vere devorare vultis plebem meam. Nam con-
:
nes dicuntur pedes, quod affectionibus graditur fudistis, id est confusibile judicastis, et adhucjudi-
animus sicut pedibus corpus. Et bene dicuntur ve- catis consilium inopis, id est consilium plebis mea>.
loces : cum eum improvide interfecissent, nec quaa est inops, id est, egens propter ine. Hoc consi-
etiam diem festum extoto praiterire exspectantes. lium quod habent quoniamspes e/wsinopis,
scilicet :
El hoc totum est acsi diceret In hocpotest videri : id est quo ipse spem habet e?,iDominus om-
ille in
quia declinavcrunt, quod os eorum plenum est nium, id est in me quem Dominum rerum esse
maledictione, et velocespedeseorum ad effunden- credit. Et quia posset qua^ri quis sit ille Dominus,
dumsanguinemmeum, utait Apostolus: « Sicogno- quajrit ipsemet ut soIvaL. Dico Dominus spes ejus :
vissent, nunquam Dominum glorice crucifixissent est. Quis ? id est quis est iUe Dominus ? Postea
(/. Cor. ir, 8). » Et quia declinaverunt, et tales et describeuteum sic : IIIeDominusnatusej-jS^tonjidest
lales iiunl contriiio et infelicitas, id est infelix contri- ex Judaico populosecundum carnem : dabitsaluture,
tio in viis eorum erit, id est pro pravis operibus et „ id esLsaluLem Israel, id est unicuique videntiDeum
cogitationibus eorum, quff^ sunt eis via3 ad dam- fldeet contemplatione, id est hic salvabit Israel ab
nationem : veniet eis iufelix conlritio a Romanis originali crimine: et in futuro cum averterit Domi-
scilicet, Domino eodem in Evangelio testante : nus cap/ivitatem plebis suse, id est corruptibililatem
« Circumdabunt te, ct coangustabunt te undique, et morlalitaLem corporis, exsultabii Jacob, id esL
et ad terram prosternent te et non relinquentin : minus pcrfecLus. El Uetabitnr Isracl, id esL perfec-
le lapidem super lapidem {Luc. xix. 44). » Et Lissimus. Et bene per Jacob minus perfcclus, per
quamvis propter declinationem veniat eisconlritio: Israel vero pei-fectissimus designatur, Jacob enim
tamen cum tandem cognoscerc deherenlnon cogno- siqiplantaior Israel imiem videm 7Je»/» inter-prcta-
:
verunt, id est non cognoscent viampacis, id estme tur. Minus perfecti vero soiummodosupplantatores
qui sum via qua venitur ad pacem ffiternam, qui viLiorum sunt, nondum Deum in conLern[)lalione
etiara sum pax aiterna, sicut idcm in Evangelio videnLes. PcrfecLi veroeL viLiasuppIantant,ctDeuin
dicit « Ego sum via, veritas et vita {Joan.xix,ii).»
: jamin contcmplationevident. Quasidicat Egosurn :
Et Apostolus : «Ipse est pax nostra, qui fecit utraque iile Dominus qui hic Israel salvabo, et in fuLure,
unum {Ephes. n, 14). » Et ideo non cognoscent, averlendo capliviLaLem,Jacob et Israel Ia'tar'i faciam.
quia non est timor Dei antc oculos mentis eorum, D IN PSALMUM XIV.
id est quia non timentDeum. <( Initium euim sa- TiLuius quarti dccimi : Psalrmrs David, id esL
pientia; timor Domini {Eccle. i, I(i). » Chrislo aLLribuendus. Et inLr'oduoilur Dominicus
Pra?dictaeoruin conLriLione,oslenditcliain eorum homi) ioquens, quia dixcr-aL :DabiL saiirlarc Israel,
damnaLionem curn increpaLione siioruinqueremu- ct e.i:sii//(tbilJarob et /;cf(ibi/ur hvael, ne jira^sumerel
neraLioue, sic : cum ipsi siiiL sepulcriim eLdoIosi eL quilibet qui soiirrnrnodo Clirisliano nomincvooarc-
veloces ad elfundendum sanguinem. Nonneco(y»o- tur se salvandirm et ia>taLuruin : iiitoiuiit osIimi-
scent omnes qui operantur iniquitatem, id est, mor- dcre quis sit ilie qiii Ikoo liaititiirus sil. I",l (iiioiiiam
tein meam, qua^ inique inferturab eis? EL(/»2 f/cro- niiiliis sio l;i"lalunis csl, ([ni prius iiiui sjl hj,. in
rant, id est incorporando dcvorare ct interficei^c miiilia Ciirisli : cx l.onrv.iloulia ([iKrnL (piis iiicMt
volunt, plebem meam, id est lideles meos, sicut es- in miiitia cjus esse dioentliis, cl iu rirluro a'terna
cam panis ? idest quotidie, sicut esca panis quotidie requie holaliirus, uL posLoa soival. I^l ponil labor-
devoratur. Etideo operanluriniquiiatem, quoniam naculurn pro iniitia, quoniani tabernaoiiia mili-
Dominum non invocaverunt, id est ideo permisit cos tantes facci'c solcnt. Kt iioc sic dioii :
Dcusincidcr-oininiqiiilatcrii : (jiiianon invooavcninl thiiu/iie. qiiis hal>i/(ibi/.\d osl liio nssiiln,. iii;iiici)iL
gg7 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITI TOIilS Ol'!'. PAHS I
'688
in tabernaculo tuo, id est in militia

tua ? Aut ila A eum. Kt lioc quoqueinnocentium est, ne accipiant.
possum qua?rere Quis requiescet infuluro in nionte Qui facit li!i'c qua» superius ostendi, et his similia,
tuo, id est sublimi Hierusalem. Monte dico sanclo, non nionebitur in hoc mundo a labernaculo Dei : in
id est in quo nuUus erit nisi sanclus?

Sequitur so- ietcrmm in futuro deducendus. Vel per supradicta
lutio sic. Ille habitabit et requiescet quiingreditnr, possunt intelligi quatuor principales virtutes. Per
id est gradilur in vita isla sine maculu, id est crimi- hcc quod d'n-\l qai inyreditur sine macula, et nonegit
nali peccato, id est qui est innocens : et qui opera- dolum in lingua sau, nec fecit proximo suo malum,
tur justitiam, id est qui est juslus in opere. Non et opprobrium non accepit adversus proximos suos, et
enim abstinere a malo, nisi fiat quod bonum

sufficit pccuniam suam non dedit ad usuram, et munera su-
est. Et ostendit quid sit esse sine niacula,
id estin- per innocentem non accepit, denotatur temperantia,
nocentem esse et quid sit operari justitiam, po-
:
cum hsec omniapartes ejus sint. Per hocvero quod
nendo mistim aliquot partes innocentia; et juslilia?. dicii operatur justitiam, intelHgitur justitia, cujus
Dico quodillehabitabitetrequiescet qui ingreditur partes intermiscet cum subjungit : Timentes auteni
sine macula, etoperaturjustitiam. Et illum intellige Dominum glorificat, et qui jurat proximo suo et non
esse sine macula, id est innocentem, et operari decipit.Per hoc autem quod dicit Qui loquitur :
iustitiam, quiloquitur veritatem in corde suo, id est B veritatem in corde suo, prudentia intelhgitur. Etper
qm habet in conscientia cordis sui locutionem veri- hoc quod ponit, ad niliilurn. deductusest in conspectu
tatis,idcstcogitationem verai fidei. Fides enim est ejus malignua, fortitudo designatur.
fundamentum omnium virtutum, id est qui nec IN PSALMUM XV.

etiam errat38 cogitatione in fide,sed veram fidem
in corde loquitur, idest cogitat. Locutio enimcordis Psalmi quinti decimi Inscriptio ipsi Da-
titulus :
cogitatio est et hoc pertinet ad juslitiam. Juxta

:
vid, quodsic exponitur. Inscriptiotituli, id estvicto-
illud Justus ex fide vivit (Rotn. i, 47). Et ille qai
:
riaj qua? in lioc psalmo continetur, attribuendaest
non egit dolum inlinguasua. « Dolosi et fraudantes, David.Et non significanti David, id est prophetai :
utaitApostolus, Dei nonpossidebunt(/ Co?-.

regnum sed ipsi David, id est revera signiflcatio Davidscili-
VI, 9;. » Non qui dolosi sunt ut laudant, sed ut ah- cet Christo. Ipsiponilur addeterminationem,sicut
quem la?.dant, Non agere vero dolum, pertinet ad in Ezechiele. « Ecce ego ipse requiram oves meas
innocentiam. Nec fecitproximo suo7naluni\o]nn[a.[e {Ezech.xxxw, \i). » Etbene in hoc loco titulus pro
vel ab actuquod est innocentia.Et etiam non accepit victoriaponitur,cum aliquando victoriatitulosoleat
opprobrium adversus proximos suos, id est non con- designari, ut hoc titulo Christi victoria de Judajis
sensit, neque de opprobrio illato
delectatus est ^ desi nata est : « Jesus Nazarenus rex Judaeorum. »
proximis suis quodetiam pertinet ad innocentiam.
:
Cum enim dicit rex Judseorum, notat Judaeorum
Et non solummodo non accepit opprobrium, sed quosdam ab ipso convincendos, de malo scilicet in
elia.m malignus, idest mahgne agens in proxinumi bonum reducendos, quorum rex futurus erat : de
in conspectuejus,idestin consideratione mentisejus qua victoria in hoc psalmoagit. Oratenim hic Do-
deductus est ad nihilum. Non ad hocut nihil fiat, sed minicus homo Deum Patrem, vel Trinitatem, ut
hoc considerat in mente sua quod iUe qui a Chri- conservet eum in passione ne cedat, ut indevicto-
sto vero esse maligne agendo secernitur : ad nihi- ria sequetur. 39
^^^ ^^ î^c orat, ut in tribulationc
lum, id estad non esse cum Clnisto deducitur. Juxta orare nos instruat. Agit etiam in sequentibus de
ihud Apostoli : << Sicharitatem (id cstdilectionem) conversione Judaôrum, qui hareditas sua futui'i
Dei etproximinonhabeo, nihil sum (iCor. xiti,2). » sunt, determinando quos ha-reditatem suam esse
Et hoc ad justitiam pertinet. Dico quod maiignos dicat. Promittit quoque sc Deum de passione et
deduci considerat ad nihilum. Timeutes autem Do- hffireditate sua benedicturum ut et nos Deo tam :
minum, id est cum casto timoreservientes Domino in prosperis quam in advcrsis benedicere doceat.
glorificat, id est gloriosos reputat. Et hoc quidem -l^

Agit insuptrin fme deresurrectione etascensione
Quijurat proximo suo et non decipit.
^{i?,\.ovvLm &i.i. ut in se sperantibusspem resurrectionis et immor-
Non est autem intelligendum quod quilibet jurare talitatis exemplo hoc sic dicit
sui tribuat. Et '.
debeat, Domino in Evangelio dicente Non jura- : Conserva me in passione ne cedam, Domine, cui
bisper ccelum, neque per terram, neque per caput me servum feci. Et dignus sum conservatione, quo-
tuum {Matth. sedidem est ac si diceret Qui
v, 36; : : niatn in te speravi, me. Etideo, quoniam dixi
non in
similis est juranti proximoet non decipienti, id est Dornino, id est statuiin corde meo ad honorem tui,
sicveridicus est erga proximum, ut ille qui jurat qui Dominus cs, Deus meus es tu, non alius. Quasi
et non mentitur quodetiam justumest Quipecu-
: dicat Ideo dignussumconservari, quia spem sem-
:
niam suam non dedit ad usura)n, quod ad innocen- per in tehabui, et te Deum meum constitui. Non
tiam pertinet. Etnon de sola terrenapecunia acci- ideo tamen oro conservari, ut dicam te bonis illis
piendum est, sed etiam qui orationes, et si quod est egere, quai humanogeneri perme exibenda sunt :
aliud beneficium, pro Deo gratis proximis suis im- peccatorum videlicet remissione et immortalitate,
pendit. Juxta illud Dominicum : «Gratisaccepistis, quoniam innon eges illorum bo-
et impassibilitate ;
gratisdate(ilfrt<//t.x, 8). » Et qui non accipit /n»nem norum meorum ; sicut alibi dicitur. Ideo est verus
ideo ul sit super innocentem, id est ut opprimat Dominus qui non indiget servo et quo indiget ser-
68» EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XV
vns. Et in hoc iiobis exemplum prabet humilitatis, A quem inebriat,la!titiareplet. Nullam partem elege-
ne aliquo modo Deum salute et servitio nostro runt nisi Dominum, id est nolunt esse in parte
egere putemus : sicut idem in EvangeHo dicit : diaboli, sed in parte Domini; sicut de Maria in
« Cum feceritis omnia quaj praicepta sunt vobis, Evangelio dictum est : « Maria optimam partem
dicite : servi inutiles sumus {Luc. xvii). » Id est elegit, qvoi non auferetur ab ea (Luc. x,42). » Cum
nihil utilitatis Deo afferenles. Vel sic Vere es tu : autem addit « Tu es, etc apostropham facit ad
: ,
Deus : et icde hoc videri potest, quoniam non eges Deum ex affeclione nimia : sic quasi gratias agens.
bonorum meorura. Et exprimit ipsa bona, faciens Dico Dominus pars haereditatis mese, quam per me
;
apostropham ad auditores,ut instruat eos,sic: Vere secundum quod homo sumnon obtinebo,sed tues,
non eget \^se bonorum meorum, o auditores, hicsci- id revera manes immutabiliter; juxta illud
est :
licet quod ego mirificavi, id est mirificabo, id est « Esse Deo verum est ct proprium. » Dico Tu es :
miras videri faciam omnes voluntates mcas sanctis qui restitues m beatitudine, de qua decidit per
qui sunt in terra ejus, id est spe in Jerusalem cce- Adam, hsereditatem meam. Et hoc, mihi, id est ad
lesti qua? est terra viventium, de qua alibi dicitur : honorem mei.Vel sic Tu qui potens es et Dominus, :
«Placebo Domino in regione vivorum {PsuLcxi\ ,d).» esille qui restitues mihi haercdilatem nicam, quam
Voluntates meas dico in complendas, id est, non eis B habebani secundum quod Deus, et amisi per Adam ;
solummodo voluntatesmeaseismiras videri faciam, sicut idem in Evangelio dicit : « Tui erant : et tu
sed etiam complere instruam. Et antea quani mi- eos mihi dedisti {Joan. xvii, 6). » Et no qualiscun-
rificem voluntates meas sanctis qui sunt in tcrra que pro sola fide sine operihus in ha;reditate illa se
ejus, multiplicatae sunt, id est multiplicari faciam fulurura esse pra!sumeret, determinathaireditatem
infirmitates eorum, id est hoc cognoscere faciam, suam. Dico Tu restitues hae.reditatem meam. Et
:
et confiteri quod multiplicatai sunt infirmitates non qualescunque erunt hsereditas mea sed funes, :
eorum; ut ait Apostolus, in quo lex iuflrmabatur : id est electiones, dispones. Sortes ceciderunt, id est
«Misit Deus Filium suum in similitudinem carnis cadent, mihi, id est contingent mihi, in prseclaris,
peccati, ut destrueret peccatum de peciuito {Rom, id cst non eligam nisi illos qui erunt in virtutibus
ni, 2); » et alibi : « Lex subintravit ut abundaret prasclari.Funes vocat dispositiones suasper simili-
delictum [Rom. v, 20) :« Quasi dical : lu primiseis tudinem, quia sicut funibus agri mensurantur et
compunctionem dabo,utcognoscant et conflteantur eliguntur, ita et Deus dispositionibus suis salvan-
multas esse infirmitates suas ; sicul Jacobus ait : dos a perdendis eligit. Et bene dicit Ceciderunt : :
(( Confitemini alterutrum peccata vestra (Jacob. v, dispositiones enim Dei incognitataj sunt, sicut illae
16). ') Et postea quam cognoscent esse multiplicatas quffi casu contingunt.Et quia dixerat inpraiclaris ,cum
infirmitates suas, acceleraverunt, id est accelera- quidam pannosi non
fuerint, posset quis dicere eos
bunt ad Deum flde et operatione. Et sic accelera- esse prseclaros Bene d\x\ pra^-
; ideoque sic addit :
bunt quod amplius non congregabo, id est congre- clari etenim hcereditas meapreeclara est mihi con-
:
gari non faciam conventicula, id est congregationes, sideranti non secundura exteriorem, sed secundum
eorum de sanguinibus, id est pro sanguinibus fun- hominem inleriorem. Et quia prseclaram hairedi-
dendis. Be causativum est, id est ita ad fidem : tatem mihi restituit, benedicam Dominum, id est,
accelerabunt, quod amplius non faciam congregari magnificabo, quimihi tribuit intellectum, \d esi con-
ad cos carnales observantias complendas. Et post- silium redimendi illamh;ereditatem. Et insuperbe-
quam accelerabunt, mju mcnu)r ero nominuM corum, nedicam de hoc quod rcnes mei, id cst Judiei pa-
id est ut iniproperem eis nomina quaj pro suis sce- rentes mei,de quorunirenibusmater meaprooessit,
leribus habuerunt, scilicet non eos infidelcs et im- increpucriin/ i;i.: (iiccnLcs : « Vah ! qui destruistem-
pios ct caeteris aUis nominibus vocabo. Dico Nec : plum Dei (il/'(/</<.xv,l2) :»ca!tcrasquc blasphemias,
memor ero per labia inea, id est quando videbor id est, increpando persequentur me usque ad noctem.
agere labiis,dicens:«Disceditea me(il/a;^/i.xv,41).» \^\d est, usque ad mortisobscuritatem me deducen-
etc. Vcl dicamus eum non acturum labiis, sic
si tes. Dico quod me increpuerunt : ego aulem pro-
exponcmus Nec menior ero nominum eorum. Et
: videbam Dominum semper in conspectu meo, id est
hoc manifestum per labia mea,\d est per prophctas in considcratione mentts mea? providebo. Et bene
dictos labia mea, eo quod mcas voluntates aperue- et secure possum providere quoniam hic ad pra>-
:
runt sicut labia cordis volunlatom aperiunt, id est

: scns in tribulatione, a dextris est mihi, id osl, in
hoc jam manifestavi per ]»rophelas meos. Juxta auxilium, ne commovear a bono proposito meo. Et
illud: « Si avertcrit sc inipius abinipietatcsua,om- benc dicit a dextris; per dcxtram nanique prospe-
nium iniquitatuniejus nonrccordabor (^'.jec/^ xviii, ritas : pcr sinistrara autein advcrsitas dosignatur.
22). )) Dico quod postca accclcrabunt.Et adeo acce- Quasi dicat Quia ost milii a dcxtris, id ostpropl(>r,
:
lerabunt, 40 fl»0'l Doniinus erit pars hwrcditatis sccureprovidcre possum (luodin fuluro resuscitabil;
mese etcalicis 7nei,\d est illi sancti,de quibus dixi : dico a dextris cst. Et propter hoc txtatum cst cor
Mirificavi eos qui sunt luereditas mca (pios oxcolo. mcuni, id est aniina mea.Et cxsultavit lingua mca,
Et calix meus, id est inohi'iaiilcs mc Ii(mi;i viLi siia, i(l (>sl oxsullaiido pcoforot lingua mca : <• In manus
id est hctitia replontcs : .mcii! (i|iliiiiii,-, caii\ \ini t iias commoii(i(i spiritum meum {Luc. xxiii, 46). »
:
(m S. PRfTNONlS CARTHIJSIANORUM INSTITUTOIilS OI>l». PAUS I
I)mij)rf cl c(uo )nca rcquiescel in sepulcro in spe ^cordius, etc; oratio vero pro sc et meinbris : pro
resurrectionis, id cst, ita (juod, aninia spemliabcbit perfectione et perseverautia. Et si hoc modo di-
carnein csse resuscilandam. Vel caio inea, id cst, verse accipianms, erit positum intcnde pro intel-
Ecclesia, quajest corpus unum,cujuscaputcgo sum: Vi^G. Dico : pcrcipc oratiunem meum hanc scilicet: ;
rcquicscct in spe rcsurgendi : ut sicut cgo surrexi, De vultu tuo judicium mcum podeat, id est, judi-
ita ct ipsa resurgat. Et in hac spe requicscet, id cium quo nunc a Judajis judicor : quod ab eorum
cst. niultum delectabitur juxta illud Apostoli
; ;
consiliis solummodo prodire videtur de vohmtale
:
« Si credimus quod Jesus mortuuscst ctresurrexe- tua prodcrat, id csl prodiissc videatur ; sicut ab
rit, ita Deus co qui dormienuit, per Jcsumadducet eodem Non haberes poteslatem
Pilato dictum cst: «
cuni eo (/ IViess. iv, 14). » Et bene dicit Ecclesiam in mo uUam, nisi tibi essct datum desuper (Joan.
carnem suam sic-ut ait Apostolus « Erunt duo in
;
: XIX, 11.) " Voluntas autem idcirco vultus dicitur,
carne una. Sacramentum hoc magnura cst : dico quia in vultu volunlas hominissaipe consideratur.
autcm in Christo et in Ecclesia (/ Cor. vi, 10 ; Dico judiciuin meum prodeat dc vultu tuo, per hoc
Ephes. V, 32). » Dico quodlBetatum est cor meuni .
sciUcet quod oculi tui videant wquitates.. Ad huma-
et exsultavitUngua mea. ^j Et merito, quonimn num modum dicit, id est lu videas «quitates, id est
non derelinques animam meam in inferno, ut ibi B vide ut complcas eaquseajqua sunt : meresurgere
detineatur sicut animaj peccatorum ; sed, eo exspo- faciendo, et mihi mundum subjudgando, meosque
liato, cum sanctorum pompa revertetur : ncc dahis salvando et perfectos faciendo, inimicos quoque
sanetum tuum, id est sanctum corpus meum FiUi meos juste remuncrando. Et sic appareat te judi-
tui, videre corruptionem, id est non permilles sa- cium meai mortis voluisse, ut talcs etfectus seque-
crosanctum corpus meum putrescere. Et ideo non rentur. Oculi vcro poni possunt pro potentia Provi-
dereUnqucs animam meam in inferno quia notas : dentise, et prajtendit mcritum quia hoc Deus pro
:
vdhi fecisti vius vitie, id est praicepta tua, qu<iiube- eo facerc debeat, sic :Vere debesoiationem perci-
dientibus sunt vitai ad vitam. Quasi dicat : Quia pere,eta;quitates vidcre : ideo scilicet quia/»ro6ai<e
praeceptis tuis a te mihi notificatis obedire sategi, cormeam.Kon quodprobatione egeat quemres nuUa
non dercUnques animam meam in infcrno.Et non latet; sed idem est ac si diceret: Voluntatemcordis
solum non derelinques, sed etiam adimplcbis me mei sanctam,qua; omnibusfere eratincognita,pro-
Isetitia cum vultu tuo, id est cum praesentia tua. batamostendisti. Etexponitquomodoprobavit, sic:
Quod est dicere : Cum in ccelo preesentia tua usus Dico : Probasti; et hoc taliter : Visitasti 42 nie
fuero, vehementer leetabor. Et postea delectationcs ^ nocte, id est occulta tenlatione, quae illata fuit a
erunt mihi in dcxtera tua, id est in potioribus tuis. diabolo; sicut legitur in Evangelio « Et accedens :
Quod est dicere Multum delectabor in fidelibus

: tentator, etc. {Matth. iv, 3}. » Et bene ponit visitasti.
constituendis ad dexteram tuam quos mihi dabis. Tentatio cnim visitationis magna fuit, et exaltatio ;
Et non parvaj delectationes erunt mihi, sed delec- cum nuUateus ei cesserit : igne, id e^^t, aperta et
tationes tendentes usque in fmem, id est, usque in gravissima tribulatione passionis me examinasti, id
perfectioncm, id est, perfectaj et magna;. est examinatum et probatum ostendisli. Etsic non
IN PSALMUM XVI. est inventainme iniquitas, id est et hac duplici tcn-
Titukis sexti decimi. Oratio ipsius David, id est tatione patere facias, quod nuUa in rae inveniri
Christi : revera David. Et ideo sic iste psalmus possit iniquitas; quod lotura estac si dicat : Dignus
intituiatur, cum etiam in multis aliis oratio inve- sum ut oralio mea pcrcipiatur, cum nullain me sit
niatur :quiaprincipaliter et fere per omnia ad ora- iniquitas : quod per hoc quiaa diabolo ten-
patuit,
tionem spectat. Orat enim hic caputpro membris : tatus non cessi : et per hoc magis apparebit quod
et prius pronos orare instruat. Agit etiani
se, ut in igne tribulationisnon deficiam.Et hoc,quodnon
concessive de inimicis, prajtendens merita quia : est in nie iiJquitas, sic nuuiifestum erit : ut non
ipse suique digni sint remunerationc. Et quia. j) loquatur os nun necesse sit hoc
mcioji, id est ut
etiam inimici digni sintperditione. Ethoc sic dicit dicere os meum. Apertissimum enim erit. Et vere
Exaudi, Domine, justitiam meatn, id cst, exaudi non est inventain me iniquitas : nain ego custodivi,
me secundum quod promeretur justitia mea. Et non rejeci, vius duras, id est opera /lominum, scihcel
ostendit unde exaudiat; inde scUicet : Intende, id illa quse solent exerceri in homines, id est in iUos
est,rectam et intensam fac deprecationem meam, id qui non faciunt ea quai Dei sunt, sed hominum :
est fac me intense te deprecari. Et sic postea au- mala scilicet, id est libenter sufFeram tribulationes,
ribus percipe, id est audi. Ad hnmanuni modum et crucis lormenta, qiiai exerceri solent in male
Vel per aures designaturejus potentia cum

dicit. :
operantes : qua; sunt viai tua^, id est a te datse utme
potentiam audiendi habeant aures. Orationem dico deducantad gloriam. Etbcne jionit custodivia simi-
meain,nonin labiis dolosis factam : orare vero laljiis litudineitineranlium,ciii cum rectamviamteneant,
dicimus, cum oraulibus labiis, cordiscogitatio viiga- licetniultum aspera sit, benc tamen custodiunt ne
tur. Vcl diversa essc pussunt deprecatio et oratio : abea deUectaul. EtUascustodivipropterverbalabio-
Depreeatio scilicet est pro merabris, id est precatio rumtuorumcomplendaqu;e haicpreedixerunt.Labia
de rcriiotione vitiorum,cum dicit : Mtrifica ini-:-ri- dicuiilur prophetfe, quiaDei vuluntates aperuerunt.
» »
:
693 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XVI 694

sicutlabiacordisvoluntale... aperiunt.Vel sicpotest A ci(stodi:[ta.sci\iceipro(egeme,nelaidsiT'wdium3i'.Gls\
distingui Dico Non est in me iniquilm; et hocsic
: : lajdorincorpore me dico posiluin sub umbra alarum
:
dico Ut )ion loqiKiluv os meinn operu liominurn, id

: tuarum, id est sub defensione charitatis et dileclio-
est utnonharicloquar jactanteret supcrbejqua^locu- nis a simihtudine volucris pullos ahisprotegentis,
:
tiones sunt opera hominura. Quod es»t dicere : Ita ne ab ajstu tedantur. Dicoprotego a facie,id est ab in-
haecloquor quod inde non superbiam,sicutliomines stantia Judtcorum impiorum qai me afpixerunt, :
de meritis suis superbire solent, vel sic Dico Non : : id est affligent. Faciem pro instantia ponit, eo
est in me iniquitas : et usque adoo non est in me quod hostes dum instant, faciem ostendunt. Et os-
iniquitas, ut etiam,quodmaximum est,non /oûa^m?' tendit quomodo affligent, ut ex mahs meritis eo-
os tneurn opera hominum, id est vanitates. Vanai enim rum concedat eis poenam futuram quod oiquum :
operahominumsunl, idestutnecinlin-
locutiones erit cum superius dixisset Oculi tui videant sequi- :
guapeccem. Dico Igmemeexaminasti. Ego autem : ^«ês.Veremeaffligent,quiammzc? mci, Judaî, cir-

Filius tuus et innocenspropterverba labiorum luo- cumdederunt me, id est circumvallabant consiliis
rum custodivi viasduras tribulationum. Et qui cu- suis animam meam,ui in morle detineant,dicentes :
stodivi vias duras ut per has mei gi"essus perfice- « Venite.opprimamus pauperem justum {Sap.ii. iO]
rentur. Per/?ce, id est perfectos fac, gressus meos, id B Ethoc ideofacient,idest ideo tamstulti erunt, quia
per quos veniam in notitiam homi-
est discipulos adipem suum, id est pinguem, id est carnalem sen-
num. Et ideo dicuntur gressus mei in semitis tuis, sum suum, concluserunt, id est firmiter in se reti-
qute sunt semitaj ad vitam. Ardute, scilicet carni nuerunt non projecerunt quod facere debuissent
:
et strictee : sicut seraitfe strictcP sunt ;

juxta illud : putantes me hominem tantum esse, non hominem
«Angustaestviaquaeducitad Yi\,a.m[Matth vn,l4). et Deum. Et ideo os eorum locutum est, id est loque-
Ei sic perfice utnon moveantur ah eis vestigia mea, tur, superbiam, scilicet « Crucifige » et « Non ha- ;
id est exerapla bonorum operum meorum, eorum bemus regem nisi Caisarem {Joan. xix,lo). » Et non
cordibus impressa, id est perfectos et pesseveran- solum contra mc loquentur superbiam,sed ipsipro-
teseffice, Hucusque pro perfectis Postea veropro : jicientesmede civitate, nimc, id estin horaeisaDeo
infidelibusomnibus convertendis, sic orare inten- concessa; sicut in Evangelio legitur «Ha!cestho- :
dit Ego clamavi ad te, dicendo Perfice, etc. Et scio

: ra vestra, etpotestas tenebrarum iLhc.xxii, 53): »
quia jam exaudisti me. Non quod re, sed quia jam quandoque quidem de eadem civitate expeUendi,
dispositione complevisti. Et quoniam me sic oran- circumdederunt, id est circumdabunt rae fixum cru-
temexaudisti, iterum oro inelina aurem tuam, id : ci, conspuentes et deridentes. Et hoc ideo facient
est condescendere fac misericordiaj tuee potentiam G quia statuerunt declinare, id est stabiliterdcelinave-
mihi, id est in illis qui mei sunt futuri,adhuc tamen runt, oculos suos, id estconsiderationesmentissua?,
ini\de\es:Etcxaudi verbamea pcoeis fusa. Et bene in terram, id estindesideria terne sua retinenda;,
dicit inclina, a similitudine medici inclinantis se id est ideo hoc facient, quia per hoc pulabunt se
«gris qui prajnimiaa^gritudineilli nequeuntassur-
: retinere locum et gentem, per quod potius admit-
gere. Ita quippe et Dei clementia inclinat se,idest lent. Vel sic : Dico : Circurndedenmt me. Et propter
condescendit a^gris iii peccatis, qui per merita sua hoc statuerunt oculos suos declinare in torram.
nequeunt illi assurgere. Yiicoexaudi verbamea ; hsec Similes scilicet erunt propter tantam crudelitatem
scilicet: iI//?7/^f«,idestmiras in virtulibus et operi- suam crudeli cuilibet, qui aliquem punire faciens
bus fac, misericordias <»a.s-,idest,ilIos qui, (;um infi- ut eura non videat, oculos in lerrain declinare
delessint.solamisericordia, nonmeritis suis, salva- studet : ne illius miseria commotus,indulgeat.Di-
buntur emphatice : dicti misericordiaj, eo quodlar- co : Projin'c:>'cs me circumdederunt, et raultis
gissima sit in eis misericordia tua. Dico, mirifica, modisafilixerunt; ethoc tameii potcnliasua face-
qui salvos facis in
anima a vitiis, sperantes in te, non re nequiverunt: sed susceperunt »ie Iraditum aDeo
in se, id est, discipulos
meos de quibus legitur ; :
D Patre; sicut alibi dicitur : « Proprio Filio suo non
«Nossperabamus quodhicredempfurus essetlsrael pepercit Deus, scd pro nobis omiiibus Iradidit il-
(Z,Mc. xxiv,2l)..)EtutIiimirificentur et aliis praifi- lura (Rom. viii,32). » Dico susceperunt : existentes
ciantur,43 « resistentibus dexterae tuse, id est a J ndms sicut leo paratus adpreedam, et sicut catulus leonis.
qui me persequendo resistent Verbo tuo mihiper- Leo et catulus dico, habitansin abditis,\d est similes
sonaliterunito, quodraeregem constituit. Etquod leoni quantum ad majores et principcs etcatulo ;
est dextera tua per quod a te juxta Joannem.

:
Iconis,quantura ad plebem,qu;t; generataerutama-
« Omnia facta sunt ; et sine ipso factum est niliil joribusinhacncquilia, sicutcalulus a lconegenera-
[Joan. I, 2). » Custodit me, ne cedam. Medico, ut lur.Bene vero \)oni\,parat us ad pnpdam.et habilans in
pupillam existentem, id est similem pupilla}
oculi, abditis. Ipsi enim quamvis hoc non qualicunque
oculi Sicut cuim apupilla, cuni miiiima pars .sit hora vellent facere possent, ad hoc lamen semper
corporis, lotum corpus illuminatur: ita a Christo, parali craiit, occultc inde cogitantes. Oslcnsis ma-
qui mininius visus o.st et cxiguiis, totum corpus mcrilis eoriim, concessivo
lis de eorum ulliono
ejus, id est Ecclesia, illuminatur sicut ideni di-
; sic cst : Quan.loqiiidcm hoc et hoc facient tu,
cit : « Ego sum lux mundi [Joan. viii, 12). » Dico Doinine, (pii impotens in afflictione mca videris,
OOk S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PAHS 1 Rftfi
exsvrge, idestpotcnsappare.Eloslendilin quosciJi- A vbricalioiioin Dei voiiinLHli.s cslappoiila.El ({uolitlie
cet: Prwrcni eum el sHpp/dtitacinr) ,\d cslvmvccum : cLiam al iinpiis poroperairialaa]>poiiliir. Sicutvero
siculillevincitquipivTvenitêlillcqui supplantat ali- DavidaSauioin ipsiiisncce Iiberaluscst:sic ctChri-
qucm.Ethoc duplici simililudinodicil,ad exaggcra- stus a inorle in rosnrrectione ip.sa morte destrucla
tioneni sceleriseoruni. Inhoc, scilicet, vince, Erijjc ercptusesL.Peralios vero inimicosDavid Judsp.os et
animani meam, quajinnoccns esl, «&?»7i2'o, id est a RomanosmililesChristumpcrsequentesintelligimus
voluntale impii Judaici popuIi,ne dctineatur in mor- a quibus omnibusinresurrectioue liberatusest. Po-
te. Animam meam dico e\h{GniGm fram.eamtii.am, testet hoc totum ad Ecclesiamrcferri : ut pcr David
per cujus descensum ad inferos dehellabis diabo- Ecclesiam qua? manu forlis est : per Saulem vero Da.
lum. Quasi dicat Eripe oam cum sit framea tua,
; vid persccutorumducem diabolum,qui omniuni Ec-
ab inimicis manus tua;, id cst a Jadoeis, qui inimi- clesia» persecutorum caput est. Per caeterosquidem
ci ^44 sunt Verbi tui mihi personalitor uniti:quod inimicos David, visibiles Ecclesia^persecutores, qui
est manus tua, per quam omnia fecisLi ; sicutalihi diaboli membra sunt, intelligamus : aquibusomni-
Psalmista Verbo Domini coeli firmati sunt(P.sY^/.
: « bus Ecclesiasecundum animamjam liberata est,ne
xxxii, 6). El non solum me ab eis eripias, ?,edi.di-
)) eis scilicct incorporelur.In fuluroautemetiamab
vide cos. Et, ne intelligeretur de divisione illa qua; B eorum perseculionibus ori[)icLur. TiLulus autem sic
futura est in die judicii, quando separabuntur ovcs exponitur. Verha cantici //»y'».v, idcsL dcIecLatioiiis
ab hoedis (Matth. xxv, 32 addit Tn vita eornrn, id , : spiritualis: /a/y'M.v non esL positum ad designationera
est, in hac vita divide eos per totum mundum, se- pra3sentia^,sed dignilatis: ut superius dictumest in
paratos a paiicis fidelibus, qui de eorum progenie alio psalmo. Ipsi David psabnvs : quasidicat: Verba
sunt in Jerusalem : quibus dicLum est a SpiriLu, ut isLacuin spirituali delecLationeproIaLa,attribuenda
transferret sc in regnum Agrippa?, ne aftligeren- suntDavid. EL deLerniinat cui David, scilicet David
tur afllictione obsidionis JerosoIymitana?.Et merito pucro, id estservo J)omm\,tcnden(i in fin.em,ii est in
divides : nam venter eoriiin, id est carnalis volun- perfeclionein et consuniraaLionera. Quod estdicere:
tas eorum idesteorum volunlatisa-
adimpletus est, Qui perfecte fuit obedicns Domino quod nullus
;
tisfacLum est; de ahsconditis tuis, idestmultumgau- alius posL eum fuit.Qua^, vorba locuLus cst Doraino,
debuntde tribulationibus et morte mea, qufe pro- adhonorera Domini partim loquens adcum
id est :
cedunt de absconditis judiciis Luis, non de eorum ut ad secundarapersonani partira etiam ad raein-
:
poLentia. Et uon solum adimpleli sunt, sed etiam bra sua instruenda ad ipsius honorem. David pro
filiis, id cst ad malum exemplum filio-
saturati sunt P judicioposito in dic, id estiiispediei,43 inquadie
rum utindefiliiquinondum nati suntsalurentur,
: oripuit cum Dorainiis, id est in spe diei resurre-
idestdelectentur malo exemplo eorum. Et nonsoli ctionis, in qua eripiel Dominus et ipsum.etmem-
patres damnabuntur sed etiam diviserunt reliquias : bra ipsius de raanu, id esL depotesLate omniumini-
suas, id est ultionem quse eis pro saturatione illa inicorum suorura, id est Judajorum et militum Ro-
relinquebatur a Beo,parvulis .«n.y, dicentes « San- : manorum, quantura ad ipsuni et oranium perse- :
guisejus super nos et supcr filios nostros [MaftJi. cutorum Ecclesia?, quantum ad meinbra ejus. ELde
XXVII. 25). )) Postca cx affectione nimia facit apo- manu Saul, id esL mortis quanLum ad ipsum.Juxta
strophen ad Deum : sic ipsi promeriLisdividentur. illud apostolicura : « ChrisLus resurgcns cx inorluis
Ego autem, qui raodo vilis conspectui Jud«orum jain non morilur [Roin. vi, 9). » Et dc manu Saul
appareo, apparcbo gloriosus conspectui luo prfosens, quantum ad nicrabra, id e.^t de niauu diaboli, ne
cum in coelum ascendero. Etinfme sjeculisatiabor, anipliuspotestatemhabeat oosdamnandiperpecca-
idestex toto laUiLia replebor, cum apparnerit (jId- tuin originale. JuxLa illud Evangelii « Princeps :
ria tua in meis qui raodo viles sunl, id cst aêrna hujus raundi cjicieLur foras [Jnan. xii, 31 \ EL est )>
beatitudo a te danda juxLa illud Apostoli « Cura ;

: haic vox capitis in prirais pro liberatione sui Deo
Christus apparuerit vita vestra, tunc et vos appa- D gratias agentis, posLoa vero se a Deo liberandum
rebitis cura ipso in gloria [Coloss. iii, 4). » esse referenlis, ut meinbris per se liberandis
et
IN PSALMUM XVII. spem salvationis ingerat. Ostendit etiam ad fidei

Tilulus sexti decimi : In finerapueroDorainiDavid membrorum instrucLionen, et ad reddendam gra-
quilocutus estDorainovcrbacantici hujus,in dioqua tiarum actionem, quaj coinnioda deipsius morte ct
Dorainus de raanu oranium iniraico-
eripuit cura liberatione conLingere debeanL. Et hoc si dicit :
rumsuorum, et de inanu Saul. DiciLur a quibus- Diligam te, Doinine, id est cuni modo ante mortem
dam titulus iste mittere son ad historiara illam in te diligain, ctdiligondo tibi usquo ad raortera obe-
qua narratur David apersecutione Saulis,omiiium- diara: post resurectioncmcum nulla inihi obedien-
quealioruminiraicorumsuorumpostraortemSauIis tiaresLabit,saItera diligam Le. Et in hocinnuit: quo-
fuissc liberatum, quod ad Doraini figurara factum niam et sanctis in futuro iinmortaliLate susceptanil
esse certum est. Per Sauleni enim, qui appctitus restabit nisi dilectio sola. Juxta illud Aposioli :
interpretari dicitur, mors rectissirae designatur. "Sivepropheti8eevacuabuntur,sivelingua3cessabunt

Quoniara sicut Saul contra Dei volunlateni a Judaeis charitas nunquam excidit {ICor. xiii. 8). )> Et pree-
eslappetitus ita et mors ab Adainet Eva per pra'-
:
tendit causam dileclionis, sic : Adoodiligamtequia
: :
;
fi97 FAPOSITIO IX PSAF.^^^mS — PSAI. XVH

mea
cs fortitudo : et in me et in niemhris, id est per ^ cundum inferiorem naturam, secundum carnem
quem ego et mei fortes sumiis. Etexponit quomodo scilicet contingentes : circurndederunt, id est cir-
sit fortitudo sua quanlum in se : faciens apostro cumdabunt me : et hoc ideo quia praoccupaverunt
plien ad membra ut eis fidem et spem salvationis me,\d est pra^cesserunt in me laquei mortis: mor-
afidat, sic :Verum dico, auditores, eum essefortitu- talitas, scilicet et passibilitas, quse sunt laquei, id
dinem meam ipse enim est flrmamentum mcum,
: est causaj quihusin mortem trahar. Vel sic : Et ita
id est fulcimentum ne excidam a sanctitate mea a : prseoccupaverunt me, id estpra^valere se putabiint
similitudine domus qusR columnisfulcitur ne corruat. in me laquei mortis, id est Juda;i, qui causa meae
Et refugium meurn, id est securitas, ne metuam mortis erunt : dico quia dolorescircumdabunt. Ego
hostium incursum asimilitudiuemunitaiturris, ad
: au tein in tribulatione mea, id est in tribulatione non
quam persecuti confugiunt ut securi sint. Et libe- invite, sedsponte mea suscepta, invocavi, id est
rator meus, ne ab inimicis incorporer. Et ipse exi- invocabo Dominum adjutorem. Et hoc illud idem
stens Deus, id est creator meus secuiidum carnem, quod superius dixit Landavs invocabo Domi- est :
est adjufor meus, id est cooperator boni. Quasi dicat num. Sed ideo repetit, ut sic determinet quahter
Sicut potens fuit ad creandum, ita quoque ad adju- invocabit, et adjungat se exaudiendum esse dico :
vandum.Etquiafirmamentumetrefugium nieuni ct B invocabo etnon fallaci invocatione, sed ad Deum. :
liberator etadjutor meus est,sperabo resurrectionem mevm clamavi, id est clamore intenso agam. Et
in eum transiturus, id est in passibililatem et glo- bono meo clamabo nam exaudivit, id est exaudiet :
riam ejus secundum quod homo sum. Quod est vocern meam Et hoc procedet de templo sancto ejus :
dicere Ha;c quse, pra^^dixi, quasi arrhajnihisunt, et

; de me scilicet quisum templum divinilatis ejus de :
pignus resurgendi, et in eum transeundi. Vel sic : causative ponitur. Quod est dicere : Ego, qui sum
Sperabo resurrectionem eum respiciens
in : utsicut sanctum templum ojus,causa sum quare exaudiar.
firmamentumest et refugium, et liberator et adju- Et quia superius dixerat : ad Deum meum clamavi
tor, itasiteliammihi resurrectio. Et quia interpo- ut singula singulis reddat, addit : Et clamor meus
suerat, sperabo in eum, ffiquipollenti'voce repetit, in conspeclu ejusfaciusîd estin beneplacentia ejus,
quod superius posuit adjutor meus, ul addat sic : inlroivit in uures ejus,\d est auditus erit ab co. Ad
Ipse est protector meus, ne inimici animam meam hiimanum modum dictumest. Vel introivit in aures
vulnerent incorporando : a similitudine defensoris ejus, id est susceptus erit ab aurihus ejus, scilicct a
clypeumopponentisnejacula transeuntia saucient. potentia misericordia? ejus. Vel superius exponatur,
Et non solum protector, sed ipse opifex salutis mew
p ad Doum mcumclamavi sic, clamore
cordis agam,
ne incorporer est cornu meum, id est expugnatio
: ita exponetur Et clamor meus in conspectu ejus :
mea, sicut cornua sunt cornutoriim expugnatio. habitus, id est in corde quod ipse solus conspicit,
Per quem scilicet Judseorum insidiatrices sententias introivit in aures ejus. Tribulationibus suis, ettri-
etoppositionesexpugno sicutin Evangeliolegitur: : bulationum evasione ostensa, pra^dicit etiam com-
« Eruhescebant omnes adversarii ejus (Luc. xni. moda inde secutura, sic Quia circumdabunt me :
17). » Et alibi : « Non est ausus quisquam eum dolorcs etinvocaboDominum, et exaudituscripiar.
amplius interrogare (Matth. xn, 46). » Et siisceptur Perhoc commo/« est, id est commovcbitiir ferra ad
meus futurus est, resuscitando me ut qui nunc : fidem, id est illi qui nunc solis terrenis intenli sunl
mortalis existo, faciat immortalem : similitudinc etprius contremuif, \d est contremet de male actis
boni medici, qui infirmum suscipitut cum sanum suis. Et non solummodo ignobiles terreni, sed
faciat, el expouit quomodo ad hoc ut suscipiatur eliam fundamenta monfium, \d est sustentacula mi-
perveniet. Et ideo erit susco|)tor : quia invocaljo norum, scilicet principum, ducum et comitum ;
Bonmarm auxiliatorem, hiuduns eum affectione coiitiirbati sunt hona conlurI)ationc dc peccatissuis,
bona et operatione.
Et sic sahuis ero ab inimicis id est conturbahuntur. Et sic commota sunt, id est
cxemptus,id est suscipiat. Qufereret aliquis Quarc : D commovebuntur ad fidem. Et hoc ideo quoniam
hoc dicis? Quid tibi inferunt inimici? Respondit : iratus cst eis, id est cognosccnt Dominum cisin fu-
Per ipsos inimicos circumdederunt, id est circum- turo irascitiirum nisi rosipiiorinl : ot pDslqiiam
vallabunt ^Q me dolores moriis, id est ad mortein commovebuntiir, ascendct fumus in iru ejus. Vol
me deduccntes. Et ipsi dolores existentes lorrenles ita continuatur. Dico quod tcrra conlrcmol. i[iiia
iniquitatis, id est cito transitorii el immodici sicul ascendit, id es'>ascendet in ipsis lorronis fumiis, id
torrentes, ab iniquitate eorum non a meritis meis est lacrymosa deprecatio, (pi.o ociilos ad modum
prodeuntes: conturbavcrunt,\di0.sicon[nvh-A\)\i\\in\c, fiinii provocabit ad lleluin ol Inic in ira ejus, id est
sccundum carnem : ut in Evangclio : « Cffipit pavero iii oogiiitioneir;oojusfulnr;o.l'".l hono \nn\\iascendit:
etttcderc(l/r//'. xiv. 33). » Et hcne ponit lorrcntcs. quiisi dicorot : lii ois oril riiiniis ipii Jiscondot ad
Cumimpetu namqiie dolores illiad modiim torron- Doum, id est ipsi |>lacol)il. Kl posl fiimum, iijnis
tium aflluxerunt utcitissime vitam cxlorquorcnl.

: c.varsit, id est ;ir^l(ii' (iivin;o ilil(>ctioiiis vohomcntor
Etquiadixcrat(/o/om?/io?'/w,neputarenlurseciin- in eiscroscot : ol \\»i- u firir ,/>!<, id osl .i oop-ni-
dumutrainque naturam contigisse: ropolit ul iiiloi- li(m.M'jiis Ascondondooiiiin ad h.iininiini .M illii-
ponendo determinet sic. Dolorcs infcm/, iil ost so- iniii.iliii'i.^nMr;ii)ti,i,ot connli.M .tUn- n>liri'iil.)'* . dala
:
699 S. nUUÔMS r,AirrHIISIANO!\UM IMSTITUTOJÎS OPI'. !'AMS I ;oo

ipsi inlelligeiiliaqua videat,clcharilalequaferveal. A per ipsoi^ o\)£ra.h\[m-. Tuhfrrifuuduni aulem ejus erit
Et f(b eo ig-ne curbones succensi sunl, id est illi qui ui. circuitu ajiis, id esl, lid«;!cs qui mililabunl ei ad
prius iu Adam vivi facti, postmoduni [)er peccatum modum niilitum tabcrnaculantiumerunl innotitia
ejus fuerunt exstincti et ideo morito dicuutur
: ejus ad similitudincm eorum quiillum in cujuscir-
carbones, id est mortui in dilectionc Dei. Succensi cuilu sunl cognoscunt ut Aposlolus : « Nos autem
sunf, id est succcndentur et vivificabuntur. rcvelata facie gloriam Dei speculantcs, transforma-
Et quia posset qua^ri quibus minislris 47 '"^^ mur a clarilate in claritatem (// Cor. ni, 18). »
fient ostendit sic : quod tcrra commovcbitur,
dico Quod est dicere,militantes ei manifeste scientquid
et etiani fundamcnla monlium, et hoc fiet per in eis Deus operelur et in hoc multum extollil
:
coelos. Nam Deus mc///i«riY, id est inclinabit crlos, cos,impios vcro deprimit cum eos ignorarc quaj :
quem-
id estpruidicatores: qui alti sunt inscientia, per eos operantur asserit quoniamaulem dixerat :
admodum altisuntadcomparationem tcrra!

cceli : inclinavit coilos : et per eos dcscendit et ascendit,
humilesfacietinprcedicationc juxLamodumcapicn- posset quajri quarc per istos descendit et ascendit,
tium. Juxtaillud Augustini : :< Sive sint parvi sivc et per prophetas non : et indc reddit singulascausas
magni, babent unde alantur. » Et in Apostolo : sic, per apostolos descensurus, per prophelas
« Factussuminfirmis inflrmus, ut infirmos lucrarcr B non descendit quia tenebrosa aqua. id est ob-
(/ Cor. IX, 22). ) Et in Canticis : « Mel et lac sub lingua scura docLrina eraL in nubibus aeris, in prophetis
ejus (Crtnîv,2).» Et per ipsos coelos incliuatos rfe- compluLorcs aliorum in doctrina sua
sciliceL qui
scenditm notitiam hominum.id est ille qui pra? allitu- juxta modumnubiumexsLiterunt inaliavero trans- :
dinesuacognoscinon potcrat, descendit,idesl con- latione habctur in nubibus setlierisiei bene nubes
:
temperabit se capacitati eoruni et sic, id : cst per aitheris dicuntur : quia tempore priores apostolis
desccnsioncm illam califjo erii sub pedibus ejus, id fuerunt, sicut nubes aitheris, localiter inferioribus
est illl qui non ex tolo sunt ignorantes, sedaliquan- nubibus priores sunt, et ideo per ccelos descendcL
tulum lucidi, subjicicntur ei ut illi obediant : ad et ascendet quia ipsi cninijjrx fulgore nubes,idi esl,
niodum illorum qui sub pedibus principum gratia prsefulgidi coroplutorcs, in conspectu ejus, id est in
humilitalis prosternuntur dequibusin Evangelio :
consideratione ejus, idesL de eo manifeste cousidc-
dicitur: « Adhuc modicum lumen in vobis est:am- rantes:et manifestam doctrinam preedicantes 4o
bulatc dum lucem habetis, ne tencbrai vos com- sicut Apostolus Non sicutMoyses ponebat vela-
: <i
prehendant(Jo«î. xii, 35). » Et quosdam de caUgi- inen super faciem suam, ut non intenderent fllii
nosis faciet Cherubim, id est plenos scientia. Et /-1 Israel in faciem ejus quod evacuatur, » etc. (//
postea ascendit, in est asccndere faciet ad sui noti- Cor. III, 13).
liam,ipsos factosCiicrubim super Cherubim tamen :
Quod auLem prophetas Lencbrosos dicit, non ad
existcns,non ex Loto cognoscibilisabeis :utJoanncs eoruni dcpressioncm perlinet sed ut hoc ostenso in :
apostolus ait «Deum nemo vidit unquam (Joun.

; sequentibus dicat per ca^lorum doctrinam lucidam
1, iS). » Et sic incomprehensibilis quod inipossibile eorum obscuritatcm essc manifestandam et ipsi :
sit cum aliquandocomprehendi. Sed volavit, id est prffi fulgore nubes non solis Juda'isprsedicabunt,sed
volabit super jiennas ventorwn, id est super agiles transierunt, id est transibunt ad gentes praidicando
intcllectus spirilualium virorum : qui venti propter eis,sicut eisprajcipietur : « Ite in orbem universum,
iiitellectus sui velocitatera sunt dicendi. Et benc priedicante Evangeliuni omni creaturse [Mar. xvi,
repetendo poniL volavit quasi diceret : : Cum de eo 15), » et hoc ideo dicit : ut gentibus convertendis
incipiuntmeditari,ipseab eisavolat.Et si ipsi pau- eorumdoctrinamcommcndet,cumeosearumdocto-
latiniappropinquaverint,ipsemagisetmagisavolat: res futuros csse prajdicat dico quod nubes trans- :
sicut in Canticis canticorum ait sponsus sponsae : ibunt, nubes dico existentes grando et carbones ignis,
« Avcrle oculos tuos a me, quia ipsi me avolare id est in primis infldelibus vitia contundentes, et
fecerunt {Cant. vi, 4). » " diei judicii ultionem comminantes : sicut grando
Et non solum per tribulationes meas hoc contin- mcssescontundiL,fctcumstrepitucadendo,l«sionem
get quod caligo eritsub pedibus ejus, quod ascendet comminatur. Postea vero eis fldelibus factis : sunt
super Cherubim. Sed etiamper hoccircumdederunt carbones ignili, id est accendentes eos in ardore
me dolores mortis. Posuit, id cst ponet ipse Deus, fldei et dilecLionis, sicuL igniLi carbones exstinctos
id est facicL tenehras latibulum suum : do quibus accendunt. Grando fuit Paulus, cum dixit « Hor- :
per Joannem evangelistam dicitur : «Tenebrajcum rendum estincidere in manus Dei viventis [Hebr.
non comprehenderunL [Joann. i, ii). » Quod est di- X, 31). » Carbo vero ignitus, cum dixit : « Fratres,
cere Impios qui tenebrosi erunt in infideliLatesua,

: obsecro vos per misericordiam Dei, ut exhibeatis
lucepenitus veriLatis carentes, faciettalesin quibus corporavcstrahostiam viventem, »etc. (/?om xii, 1.)
lateat, id est lalenler per eorum tribulaliones pio- Dico quod nubes grando sunt et carbones : et hoc
rum salutem operabitur. Juxta illud « Impius pio : non a se sed Dominus existens in eis grando et
:
vivit. » Et propheta : mei Assur

« Virga furoris carbonesignis m?ortM2<pereos,id est comminabiLur
(Isai. X, 5). » Ipse vero non cognovit dico quod tene- : ad modum tonilrui ut Paulusdicit: « An exprimen-
bra:', erunt latibuinm, id est latebit eos quod Deus tvim qneeritis ejus qui in me loquitur ChrisLus ?
: ,
701 EXPOSITIO IX PSALMOS. -- PSAI.. .WII
{II Cor. XIII, 'S).» El i)Ost ipse AUimmus quipoteiisA. sua recedenles accepit : et, utex imis altos faceret
esl dedil, id est dabit per eos vocem suain, id est assump.sit. Et eripuit me, id est eripiet Ecclesiam
doctrinani suam, sicut Dominus in Evangeliodicit meam de immicis meis, id est suis fortissimis, de
«Nonenim vos estis qui loquimini, sed Spiritus vitiis scilicet et spiritibus malignis, et etiam abhis
Patri.« vestri qui loquitur in vobis [Mat. x, 20).» qui oderunt me, idesta visibilibushostibus, qui me,
Dico, quod nubes transibunt, et non a se hoc ha- id estmeos, sibi volunt incorporare : etnecesse est
bebunt, sed ipse Deus misit, id est mittet eos exi- ut eripias ab his qui oderunt me : quia confortati
sieaies sagittas suas, id est percussores infideliuni, sunt, id cst fortes fient super me, id est meos : et
ut sagittcG percutiunt: et sic dissipavit, id est dis- exponit quomodo scilicet prsevenerunt me in die
sipabit eosadquos mittentur, id est dividetpartem aflUctionis mese, id est proevalebunt meis ad modum
eorumpra^dicatioiie assuinendo, partemque reliii- cursoris praivenientis in tempore illo quo Deus me
quendo ad aidificationcm eorum qui assumcn-
: et permittet aftligi: etin illa aS.i\\c'C\one Dominus factus
inv: falgiua multiplicavit, id est multa miracula est, id est fiet protector meus, id est meorum ne
per eos operabitur quai merito fulgura dicun- : cedant, et non sic protector ut non aftligantur, sed
tur, eo quod ad inodum fulgurum videntes stu- sic quod eduxit, id est educet me, id est meos ex
pidos reddunt: et per fulgura, conturbavit, id est g afflictione ipsa in latitudinem fidei et charitatis, ut
conturbavit eos, id est compunget ad fidem et : non exafflictionein fide et dilectionefiant angusti,
eis conturbatis apparuerunt, id estapparebunt fon- sed magis magisque dilatati juxta Apostolum :
tes aquarum, id est vasa puraj praidicationis. Quasi « Cum inlirmor tunc fortior sum et potens (// Cor.
dicat, illi qui prius ab eis judicabant seductores, XII, 10 ,» et hoc dicit ad confortationem fidelium
tandem ab ilUs judicabuntur purissimaj doctrina?. affligendorum. Quia superius dixerat, accipit et
Et per fontes revelata sunt fundamenta orbis terra- assumct me, et non declaraverat, repetit sequipol-
rum, id est revelabuntur proplictaj obscuri, qui leiitcr ut deterniinet sic: dixi: Accipiet et assumet,
fuerunt fundamenta Ecclesia;, qua; est orbis ex ct vere salvum me fccit, idest salvos faciet meos ab
omnibus corona Dei. Orbcm
terris electus, id est infidelitateetoriginali crimine,ethocnon exeorum
ponit pro corona,cumrotundasit.Dico quodfonles mcritis,scd quoniain voluit me, idestsola gratuita
eis apparebunt, et ha?c apparitio non procedet ab voluntate, ut Apostolus «Non exoperibusjustitiai:
ipsis fontibus, o Domine, scd ab increpatione tua : quaj fecimus nos, sed secundum suam misericor-
increpabis enim eos latenter interius : etexprimit, diam salvos nosfecit (rzY. iii, 5): » et quia gratuito
increpationem sic. Et pro scilicet ab inspiralione salvabit : post retribuet mihi, id est mei Dominus
Spiritus irx tuie, id est quia inspirabilis eosperSpi- G secundum justitiam meam, id est meorum, id est
rituin sanctum iram tuam venturam in incredulos : secundum quod juxta opera suapromerebuntur, ut
sicut scriptum est : «Si quis ignorat ignorabitur quijuslus est justificetur adhuc : illatio a majori :
(/ Cor. XIV, 38],» quem Spiritum misit, id cst mittet ut ait Apostolus: « Si enim cum inimici essemus,
Dens, auditores, de summo, id est dc sumniitate reconciliati simus Deo per mortem Filii ejus,tnulto
diviuitatis suoj : et hoc ad instructioucm fidci
dicit magis rcconciliati salvi erimus in vita ipsius {Rom.
nostra?, sicut e t per Joelem dicitur u Effundam : V, 10}.» Et eVvdixi rctribuet mihi secundum puritatcm
de Spiritu meo super oninem cariiem,» etc. {Jocl. id cst innoccnliam manuum niearum, id estaffectio-
II, 28.) Et per ipsuni Spiritum acctpil, id est acci- num mearum: qua; bene dicuntur inanus, eoquod
piet me, id est Ecclcsiam meam, et assumpsit, id operumbonorum sicutetinanus, ope-
causajsuiit :
est assumet me, id est Ecclesiam meam dc aquis rum Quod cst dicere, Retribuet meis
causai sunt,
nmltis electam, id est de populis meis multis, qui sccundum quod eorum innocentia promerebitur,
aqua; dicuntur eoquod decurrunt dcgenerationein scilicct qui erunt innocentes, id est a multisvitiis
generationcm, admodumaquarumcurrentium ut : abstinentes :liaiit innoccntiores, id est a pluribus
Apocalypsi dicitm" « Aquai multtc populi muI-D : abslinentes: iterum illatio a majori. Et cxponit
ti » vel sic
: Quia dixerat commovcbitur terra et
: secundum quainjustitiam etsecundum (|uam inno-
conturbabitur, posset qu«ri per quid, et lioc sic centiam.Secundum justitiam scilicet,quia cuslodivi,
ostendit dico quod commovebiiiir et (•oiitiirba-
: id cst mci cu- todient vias Domini, id esf pnccepta
bitur, ct hoc per mc nam Doiis niisit Vcr- ; ^Q Domini, pcr qua- completores eoriiiu ad vitamvc-
bum suum de summo, id est dc a'qualitatc suii. iiiciit idcoquc vi;cdicunf ur ciim sunima diliiicnlia
: :
Et ipsum Verbum acccpit nu; Dominicuui homi- : ct ciistodiacomplcbunt. Et sccunduin innoccntiam

nem, id est personaliter sibi conjunxit : et per me rctribuet, quia non impie gessi a Deo mco, id cst
assumpsit me, id esl Ecclesiam meain de aquis mul- non impie agent a Deo suo recedendo. Et hiscausis
tis. Secundum autem primam sentcntiam acce- cuslodieutvias DominijCt impie non geronl qiiia :
pitet assuinpsit idem est, sedduplici simililudine omnia judicia ejits siiut //; ron-ipcclu mrn, id cst
dicitur: Acci[)ere quidemasimiiitudine fugientium omiiiH cjiis judicia ((tiisjii.iiiiit : Ihk- ,';cilicet quod
qui capiuntur. Assumere vcro, a similitudine illo- occiiltis judiciis siiis |icniullil liic malos cxaltari,
rum qui, cum infirmi sint, aquolibet sumuntur ut b(m(is(l('pi'imi: cl iii riihiro hos salvabil, illos vero
ad alta ducantur. Deus autem et nos a lege el li<i»^ .I.Miin.ilHJ, .'I .(uia h.'-' • iMâ um!| suriircret, addit,
;o3 S. I?RI1>0MS nAHTmiSlANOr,l'M INSTITIlTOniS 0|>|>. i>Ans I 704
ct illa ronsiderabiinl justa. Et hoc ciim sit cxtra A Qnrmiain in fiitiiro tii qui potcns es, salvuin facies
libruni, ex libri vorbis scqucntibus concipitur, sed rcducendo adaHcriiifatcmy>o/>(//K?/< mcum humilem,
quoiiiain udhuc ha^c sccunda cau,-a non sufficit, id est qui erga te buinilis crit, juxta illud : « Justi
addit etlerliani : Eijustit/as ejtis, id est jiidiciacjus ibunt in vitama;tcrnam(il/«//A, xxv, i6))) : ethoc
justaconsidcrata nonrepHli a nie,id cî non repellcnt videri polest cx opposito Quoniam scilicet ocm/os :
a se, quod est dicere non displicebunt eis, a si-

:
A(7>er 6or«m, id cst superbiam eorum qua; pcrhabitum
militudine illorum qui quod odio habcnl, a se repel- oculorum intclligitur,//«>H//?V/(5)M,id est annihilabis.
lunl dico quod custodient et impie nongercnt ct
: : Ostensiscommodis de passionc sua proventuris,
hoc non horarie; scdcum eo, idestcum auxilioejus salute scilicet infidelium, orat pro ipsis ut et nos
benc operans ero perseveranter inimaculalus,id est pro inimicis orare inslruat sic : Dixi quod mittet,
mei erunt immaculati. Et pro, id est obscrvabo me etaccipiet, et asssumetmcos de aquis multis: etsic
ab iniqnitate 50 »'«^'«) ii est mei continebunt se ab fiat, Deusmeus,cui non aufero locum divinitatis
iniquitalesuasibi a Deoindulta et remissa: etqiiia inme utAdam : ilhimina]uce fidei tcnebras meas, id
observabunt se, retribuet mihi, id esi Dominusmin- est illos tenebrosos qiiimei sunt futuri, et necesse
turo bcatitudinem secundumjustitiammeam, id est est ut hoc orem cum per aiium non possintillunii-
secundum meritum justitiac meorum. et secimdum nari» quoniam tu solus es ille qui jam illuminas Me
p uritatetn,\dcsl innocentiam manuum 7nearu7n,\des\ et cliaritale lucernum meam, id est apostolos, qui
aflfectionum mearum, existentiiim in conspectu.ocu- sunt lucerna mea, id est vasa lucis mea?. Juxta
lorum ejus,\d est in bencplacentia ejus.Quasi dicat :
illud : (( Luceat lux vestra coram hominibus, etc.
Secundum meritum innoccntia^ meorum qui ipsi {Mattli. v, t6),)) Et de Joanne Baptista dictum est:
placent, ut idem in Evangelio testatur : Qui perse- « Erat lucerna ardens et lucens ante Dominum
veraverit usquc in flnem, hic salvus erit {Matth. xxiv, (Joan. V. 31)).» Ostensio a simili, dico illumina tc-
13) Et Apostokis
; de se dicit : De csetero reposita est nebras, et utile est eis ut hoc orem quoniam sic /n tc ,
mihi c()ronajustitise,quam reddet mihi Dominus ju- eripiar a tentatione ,\d estmei illuminati inte confi-
stusjudex {II Tim. iv, 8).Etin Canticis canticorum dendo eripientur a tentatione, et non .sic ut quod
sponsus sponsa^ «Veni, coronaberis de capite
:
nullo modo tenlentur, sed in Deo meo transgrediar
Amana, de vertice Sanir et Hcrmon. de cubilibus murum, id est quamvis tententur non peccabunt :
leonum, de montibuspardorum(C«n/. iv,8).)>Quod sed per te quem Deum suum reputabunt transgre-
veroponit, in conspectu oculorumejus, asimilitudine dientur massampeccatorum,qui murus est opposi-
dicit: quod enim nobis placet, ssepe oculiscorporis Q tus inter peccautes 5 1 et Deum: dequomuro dici-
conspicimus. Quia superius bis ponendo retribuet tur per prophetam : « Opposuisti nubem tibi ne
mihi Dominus, ipsasretributionesnon exposuerat: tiânseat oratio {Thren. iii, 4i).»De ereptione vero
intendit hasexponerefaciens sic apostrophen ad muri dicit Apostolus «Faciet cum tentatione pro- :
Deum cum gratiarum actione. Dixi quod Dominus ventum, ut possitis sustinere (I Cor. x, 13).»Post
retribuet hic Ecclesise suse secundum justitiam : et facit apostrophen ad auditores, instruens quod
verum est. Nam Deus Pater tu sanctus antouoma- debent eum habere Deum, ostendens unde hoc
stice eriscum S. Spirilucooperans, utsanctior flat. possit cognosci Dico in Deo meo, id est meorum,
Et dixi quod retribuethic secundum innocentiam: transgredientur, et bene pono in eo spem meam,
etverum est nam tu antononiaticc innocens eris
: auditures nam Deus meus est, id est mei debeiit
:
cum viro innocente cooperans ul fiat iunocentior, id eum habere Deum, etinde hoc possunt videre quia :
est a pluribus vitiis abstinens.Quasi diceret : Sancli- impolluta est riu ejus, id est raunda innocentia
tate et innocentia ejuspromerentibus ei cooperabe- scilicetperquam ad eum pervenitur etindeetiam :
ris, el adhuc aliudfacies in electus quem mei eli-

: quia eloquia, id esl pr«cepta illius Domini sunt
gent ut obediant tibi eris cum electo, id est, cum
: examinata, id est comprobata et perfecta igne per
vocato ad salutem coopcrans ut innocens flat, idest ^ Spiritumsanctum :etideoadhucdebent eumfacere
nec hoc quidem habebita libero arbilrio quodpost Deum suum : quia si Iioc fecerint pi'oteges eos.
vocationem, innocens fiet, sed tuhoccooperaberis, â.m p?y)tcctor est omnium sperantium in se. Non in
fidetamen ejuspromerente. Etquod lu sanctuseris telTcnis. Etjuxtaillud : «Eumqui venitad menon
cum sancto, et inuocens cum innoccnte, et electus ejiciam foras [Juan.
vi, 37) » et ideo adhucdebent :
cum electo, ex opposito videripotest : w&m pervcr- eumfacere I)eum. Quoniam quis Deus pr;eter Deum.
teris cumperverso, cooperansperversionem suam,id Aut ita possum dicere quis Deus est preeter Deum :
est perverterisabauxilio in perver,sionem cum illo nosLrum qui Deus meus est et meorum ? NuIIus
:
qui se a te pervertit.Quodestdicere, nisi perversus subaudi scilicct : Quia dicat, ideo debent habere
esset a te, auxiliareris ei : sed quia se a tepervertit Deum, quia nuIIusaliusDeusdicendusest : et etiam
ab auxilio quod impenderes, perverteris, id est
ei per beneficia milii ab eo collata potest videri quia
converterisadhocuteumpervertasplusexcaecando. Deus est inde scihcet quia Deus ille est qui prx-
: :
Exponit quoque futuram retribulioncm, sic Dixi : cinxit me virtute ne cederem in passione, id est
quod Dominus retribuet meis in futuro secundum innnivitasimilitudine militis.quiprsecingiturgladio
iustitiametpurilatem eorum; et verumesl,Dominp. ut eo muniatur. Et posuit immnculntamviarnmeam,
70b lEXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XVII 706
id est firmam dedit mihi innocenliam quat via A « Non poterant resistere sapientiae et Spiritui qui
munda est perquamad ipsius gloriam perveniam, loquebatur {Act. vi, 10). » Et non convertar, id
secundum quod liomo sum, ut aitApostolus, « san- est non cessabo a persequendoetcomprehendo(/o-
ctus, innocens, segregatus a peccato]'ibus [Hcbr. nec deflciant ab infidelitate et per huc deflcient, :
ui, 26), » et vere Deus est. Qui perfecit, id est quo^confringamillos, id est destruamterrrenitatem
perfectos {ecxipedes meos, id est affecliones meas, illorum, ut alibi Psahnista » Tanquam vas figuli :
quibus gradituranimus sicut pedibus corpus. Tan- confringes eos{psal: n, 9).» Et confracti non
quam ceruorum, idest admodum pedum cervorum: poteruntstare amplius, id est perseverare in infide-
ut sicut prompti sunt ad transilienda dumeta,sic et htate sua sed cndent subtus pedes meos, id est hu-
:
affectiones mese promptai suntadomnia vitiatransi- mihabuntur sub me ad modum eorum qui pedibus
lienda : et est, statuens me, spe super excelsa, id est divitum humiliter prosternuntur, Et
ut gressus
in excelsis, ccelestibus scilicet : et vere Deus est valeant ad persequendum et comprehendendum.
qui docetmanus meas ad jircelium, id est doctas facit Pra;cinxisti me, scihcet municns meos virtute ad
affeetiones measadprajliandum contra diaboluni bellum, id est ad illorum inimicos debehandos, et :
affectiones dicit manus, quia per eas debellamus per eos prajcinctos supplantasti, id est vinces in-
diabolum, sicut ahquis hostem manibus debellat. g surgentes in me subtus me redigendos, idest Juda?os ,
Postea facitapostropham ad Deum ex affectione mihi subjicies de quibus alibi per Psalmistam di-
: :
nimiagratias agendo: dico quia docuisti manus; et citur « Insurrcxerunt in me testes iniqui {Psal. :
tu posuisti brachia mea, id est fortitudinem meam immicos meos, id est gentiles per eos
XXVI, 12), » et
ut arcum cereum, id est irremissibilem, ut arcus gressus dabis mihi dorsum, id est se-
dedisti,\A. est
areus irremissibilisesset, si inveniretur.Similitudo quaces et imitalores ad modum sequentium qui :
a re qua; non est : brachiapro fortitudine ponit eo post dorsum pergunt. Et lioc dixilsuperius univer-
quod brachiis inesse fortiludo solet. Etper me fa- sahter, ubi posuit cadent subtus pedes meos: sed
clum oereum : dedisti milii, id est dabis m&\?, prote- hicperpartcs ostendit Et odientesrne,idcsl nolen-
ctionem salutis, idest salvationis tua?, id est prote- tes converti disperdidisti, id est disperdes locum :
ges ne cedant ;
quee protectioerit eis causasalvatio- et gentem auferendo, et sic quod posleanon repa-
nis. Et dextera tua suscepit me, in futuro, id est triabunt : sed clamaverunt, nec erat qui salvos face-
gratia tua cohocans eos ad dexteramtuam : susci- rct, id estclamabunt in synagogis orandout redu-
piet meos. Juxta ihud, « Venite. benedicti, etc. cantui'. Nec erit qui salvet eos reducendo de exsilio.
[Matth. XXV 34). » Et hic interim disciplina tua, id AdDominurn dico clamabuntnonadDeum alienum.
est adversitas temporalis atepermissa ut per eam ^ Nec exaudivit, id est exaudiet eoi^ ut reducat.Et non
clariores fiant. Correxit me in finem, id estcorriget solum exsulesfient: sed ego comminuameos in vir-
mcos omnino : dc qua per Salomonem dicitur : tutibus ut pulverem ante faciem venti existentes.Sicut
« Filimi, noli negligere disciplinaniDomini : neque pulvis comminutus et a nullo imbre solidatus, ab
fatigeris cum
ab eo argueris {Prov. iii, 11 Hcbr. ; impetu venti cito rapitur et dispcrgilur, ila ipsi in
XM, u).»Etexponit porpartes quomodocorriget sic. virtuti])uscomminuti,etabimb['edoctrina^ nolenles
Et pro scilicet ipsa diciplina tua, de qua hic egi, soHdari, cito a sjjiritu raaligno rapicntur et per-
docebitme, id estquosdainde meis, qui aliquanlu- dentuv. Et non solumhoc, sed etiam delebu eos de
lum purgandi sunt nc rursus cadant juxtaAposlu- : gloria iuqua modo sunt ; facions eos ut lulumpla-
lum « FlageliatDeus omnem filium quem rccipit
: ab omni prscteicunte calcan-
tcaruni, id cst vilcset
(Hebr. xii, 9, 6) -> : ct per disciplinam dilatasti dos ut lutum vile cst et calcalur. l'.t benc addit
:
gressusmeos, idest dilatatos in dilectione tua facies platcarum. Lutum enim platearum IVcquentiuscal-
perfectos, qui dicendi sunt gressus mei dcferentes catur ipsi ita pclebuntur, quod miiiime putant.
:
mc in nolitiam allorum ; subtus me, redigens cos Me vero quem superare putant eripies rcsurgere
per disciplinam, id est faciens humiliores ergame, j) faciendo de contradictionibus populi, dicentis : «Hic
ut in actibusApostoIorum :« Ibanlgaudentesacon- homo non est a Deo qui non custodit sabbatum
spectu concilii,quoniam digni habiti sunt pro no- [Jonn. IX, 16) », id cst ulterius non polcruiil mihi
mine Jesu conlumcliam pali (Act.y, 41). » Et Apo- contradiccre. Et meereptum constitues incaputgen-
stolus : «Ipsiin nubis ]'cspunsum mortis habuimus tium, id est facies ut sim capul gcntium ut alibi ;
ut non simusfidcntos in nol)is, scd in Deo qui sus- per Psalmistam dicitur. «Dabo libi gentes {Psal.
citat mortuos (// Cor. i, 9). » Et cum dilateiitur II, 8), » Et in Oscc : « Dicam nun populomco, Po-
per disciplinam non snnt :
52 infirmata vesfigia pulus mcus es tii '0«'e. ii, 2:]). Et quia possct
men, idest non infirmabumtur in eisnotai virtutum qu;cri an sit liabitiiriis goulcs, rcspondel faciens
mearum eorum cordibus impressa?. Nam juxta Apo- apostrophon adauditores, ut ipsas gentes magni-
stolum : « Virtus in infirmitate perflcilur {II Cor. ficando sibi obnoxias i"cddat. Vere capiit giMitium
XII, 9). » Et per gressus persequar doctrina ini- fiam, \VA\\\ populus quem non cognovi, id cst \i-îis
,
micos meos. id est lideles, qui inimicantur mihi suni non cognovisse, non dando legem eis vol pru-
mala vita sua. Et comprehendnm : convincam scili- phclas, sercivif. id est serviel mihi : cl ad hoc non
ccl ratiuuabililci- jIi ei'roro, utdc Slcphaiio icgitin': cril tardus sod /// nudilu nuris id.cdirit inHii. id csL
»
"7^7 S. BHUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OI>l>, 1>AI{S 1.
quam citoaurecorporisprjpdicalioiicm meamcon- A irani solain tlageliis (ttpdcnlnie elocridenl.Iracun-
cipiet, mihi mox obcdiel. El bcne ponitur «(^mad dus dicitur qui facile et absque ralione irascitur
exprobrationem Juda'orum, quia cum illi et aurc Et non soliim liberahis sed exultahis ine faciendo
audissent, et testimonio Scripturarum, intollcctii necedam; medico, exemptuin ab insurf/entibus in
credere nolueiunt. (lentes vcro scriptis carcntcs, me, id est a pofcstate eorum. Et antea quam exal-
auditu solo acquieverunt dico quia gentcs obc- : tes, erijiies uie, resuscitando, a viro inifjuo, id est a
dient : filii veromei, id est Judaîqui filii mci essc potestate Judaôruni, qui singulariter vir dicuntur,
debent, afeii a me facti culpa sua : juxta illud eo quod in iniquitate unum sint, ei proj)terea ,quia
propheticum: » Filios enutrivi et exaltavi : ipsi exaltabis et eripies, confitebor tibi in nationibus,
autem spreverunt me ( Isai. i, 2).» Mentiti stint, id Domine, id est veros confpssores pariam: et in
est mentientur et hoc mihi, id est hoc continget
:
gentibus ut idem in Evangeho « Alias oves habco :
ad honorem meum dicentes illi filii « Uiscipuli

: : quffinon sunt ex hoc ovili. Et illas oportet me
furati sunt eum , et dixerunt plebi : Surrexit adducere, et vocem meam audient (Joan. x, 16),
{Ex. Matlh. Ethoc ad honoremDomini fuit.
iilt.). » et non sokim confitebor ore, sed nomini tuo, id
53Cumenimdicerent quod dormientibuscustodi- cstad honorcm nominis lui psalmum dicam,id est
busdiscipuli furali sunt, planemendacium essepa- g eas genlesbona operatione laudare faciam. Per
tuit.Quienimtuncdormicrunt, quomodo discipulos has vero gratiarum actiones, nos reddere Deo gra
furantes corpus Glirisli cognoverunt? Et per hoc tiarum acliones instruit.
quod mentientur filii alieni inveterati sunt, idestin IN PSALMUM XVIII.
remanebunt
vetustate Adfe : nolentes per Christi Titulus octavi decimi : Psalmus, attribuendusDa-
resurrectionem renovari. Et ipsi inveterati claudi- vid prophet» : in finem, id est in Christum respi-
caverunt, id est errabunt a semifis suis rece- cienti : vel in flnem temporum, id est in tem-
dendo, id est a subtilibus intellectibus Scriptura- pore plenitudinis, unde Apostolus Nos sumus in :
rum suarum. Claudus autum dicitur quiuno pede quos fines sseculorum devenerunt (I Cor. x, il).
recte, altero vero inpequaliter pergit. Ita et ipsi Propheta prajvidens pradicatores adinstructionem
claudicaverunt, intellectum unum rectum in Scri- Ecclesiee a Deo mittendos et eorum offlcio mira- :
pturis habentes, id est ad litteram ; alterum vero bili, legem per sanctum Spiritum exhibendam,
tortum, idest allegoricum. Et vere luentientur nam : qufE immaculata erit et sancta ad successorum :
Dominus vivit,id est, ego qui a Patre sum constitu- suorum instructionem, sancti Spiritus agilitate,
tusDominus, in rebus vivam quem dixerunt non quod futurum est quasi pra^sens, sicgaudendopra>
resurrecturum, juxta illud, « tertia die resurget » ^ dicere intendit,
[Marc. viii, 31 ). Et quia vivam benedictus, id 54 Coeli enarrant (jlorium Deiîd. est apostoli,qui
est landatus sit Deus ineus et a me et a meis. Et subliniitate virtutum dicendisuntcffift. Extra narra-
exaltetur, id est gloriflcelur per resurrectionem bunt, id estin propatulo, gloriosam essentiam Dei
meam : Deus auctor salutis, id est magnificaturus Filii, ut Joannes evangelista: « In principio erat
in virlutibus : salutes regis ejus. Juxta Apostolum : Verbum, » etc. (Joan. i, 1.) Et idem coeli
« Quosjustiflcavit, hos et magniflcavit {Ruin. viii, alia consideratione dicendi firmamentum annun-
30). » Magnos, inquam, faciet salvandos a me qui tiant, id est annuntiabunt operu ejus, id est san-
sum rcx ejus juxta illud : « Constitutus sumrex ab cta opera quaj processcrunt ex manibus, id est
eo [Psal. u, 6). » Salutes vero ponit emphatice : affectionibus ejus, id est opera quae humanus
dico magniflcans et hoc non ex meritis eorum,
: existens corporaliter egit, ut Apostolus « Non :
sed in primis faciens, id est faclurus misericordiain judicavi nie scire inter vos nisi Christum Je-
Christo, id est regi suo David, mihi scilicet in re_ sum, et hunc cruciflxum (/ Cor. ii, 2 » Et bene
.
suscitando : et posi seminiejus, id est spiritalibus in hoc dicit eos firmamentum, cum enim in hoc
filiisejus cundo usque in sosculum futurum, miseri- D annuntiando flrmamentum in-
flrnii foreiit, fldei
cordiam faciendo degenerationein generationem. Quamvis enim Christum Deum

flrmioribus erant.
Hoc autem quod interponit, Deus, qui das, etc, etihominemlicetmortuumetafflictumhumanisquo-
apostrophe est ad Deum cum gratiarum actione de que necessitatibuscircumventum; Dominumtamen
lioc quodsuperius ostenditPatremdaturum: ethoc omnium et regem Patrique consubstantialem an-
sic dicit Dico benedictus Deus et ita sit benedi-
: : nuntiando stulti ab incredulis essc judicarentur,in
ctus sis Deus qui das, id est dabis mihi vindictas de hoc tamen flrmi et immobiles nullatenus erube-
Juda?.is ut superius ostendit sic : Odientes me dis- scendo persislcbant, ut Apostolus Non erubesco :
perdidisti et comminuam eos et delebo eos, et be- Evungeliuin : virtus enim Det est [Rom, i, 16) et :
nediclussis qui swk/w, idest subdespopulos sub me, alibi « Quod infirmumest Dei, fortius est homini-
:
ut supra dixi : cadent subtus pedes meos, et popu- bus (Z Cor. i, 15). » Quia dixerat cos anuntiaturos
lus quemnon cognovi etc. Et ideo adhuc bene-
;
gloriain et opera, ne putaremus quod indiscrete
dictus sis, quia eris li/jerator meus ne cedam de omnia omnibus annuntiarent, pra?dicit eos cum
inimiris meis n-rtC!(«r//9, deJuda^îsscilicet qui propter discretione hoc acturos sic : dico quod et gloriam
70!) Exposrno 1N PSALMOS. — PSAL. XVMI 7!0
etopera annunliabunt, et hoc cum discrelione. A fuit dobilis : sed
ad com-
iii fjigas fuit, id est fortis
Nam dies diei eructat verbum, et nox nocti indicat parationem gigantis quem nullus impedire polest:
scientiarn, id est ipsi dicendi dies, id est clari et dico quod fuit procedens, et quamvis ex thalamo
fulgidi in doctrina illisqui sunt dies, id est splen- virg-inis processit tamen egressio ejus, id est geni-
:
didi in intellectu,utPaulus Dionysio, eructant ver- tura ejus cst a sum»io c(do, id est a Patre, qui Cffi-
bum Filium Uei scilicet, id est ex profunda et in-
;
lum est,dignilateDeitatis et sublimitate. Summum
teriori sapicntia ipsis a Deo data profertur essentia vero dicitur: non quodmajorsit Filio, sedquodab
verbi Dei ad modum ructantium ex interioribuspro- eo inneffabiliterFiiius genitusestjuxtaillud: Gene- ((
ductum. Unde Apostolus « Spiritualibus spiritua- :

rationem cjusquis enarrabit(/!,Y/i.ix,8,?'. Et quamvis
lia comparantes
(/ Cur. n, d3). » Et ipsi etiam secundum cgressionem alius sit in persona, tamen
existentesnox, idestparviestnonfulgidimultum in occursus ejus est usque ad surnmum ejus, id est occur-
doctrina,quantumadiliosqui suntnox in intelleclu, rit usque adsummitatem divinitatisejusscilicetpa-
id estparvi etnon fulgidi, indicaatscientiameis,id tris. Quod est dicere:Licct aliusin persona,8equaIi3
est illa quaieorum scicntia, id est sa^cularis intel- tamen est in essentia. Et bene ponit occursum, a
lectus capere non potest; unde Apostolus « Lac : similitudine eorum qui sibi occurrunt, ut in unam
vobis potum dedi, non escam {ICor. m, 2) » : massam conveniant: ita et Filius Patri in summi-
et alibi « Non potui vobis loqui quasi sprirituali-
: tate occurrit, id est cum eo in divinitate convenit:
bus, sed quasi carnalibus [Ibid.) : » et hoc faciunt sccundum vero translationem Hebraicam, in qua
miriflce. Nam non sunt loquelx neque sermo- habetur « In sole posuit tabernaculum suum in
:
nes, etc, id est, non sunt linguse adeo diversa?, eis, » sic dicetur, dixiquiacreli cnarrant gloriam et
neque sermones adeo ornati, neque in dialectica opera; et in omnem terram exivitsouus eorum,et
neque in rhetorica, quorum non audianlur, id in flnes orbis terraj verba eorum, et verum est :
est in quibus non audiantur voces eorum. Quo- quia in eis, id estpcr cos posuit Deus tabernaculum
rum ponit pro more Gra^corum, id est
abiativo suum, id est humanitatem Filii sui, in sole, id est
nulla est lingua neque ornatus sermonum quos inmanifesto quam

propheta; obscure praedixe-
:
ignorent : nequant adaptare voces suas,

et quibus runt et hoc etiam per eos posuit in sole, quod ipse
:
ut in actibus Apostolorum « Loquebantur variis : tanquam sponsus procedens de thalamo suo.exsul-

Hnguis apostoli(AcL u,4). » Et haicnon annuntia- tavitutgigas ad cunêndam viam. Expositio non
bunt in occuito vel paucis, sed dilatate. Nam in mutatur: ecce ostensio operum et scientise unde :
omnem terram exivit, id est exiet, sonus, id cst ,

supra opcra manuum ejus annuntiat firma-
dixit,
fama eorum, et in fmes orhis terns verba, id est 'mentum,etnoxnoctiindicat scientiam clgloriam :
prajdicatio eorum. Unde Propheta: « Li insulisqua; Domiui posuitper eos quod a in sole : hancscilicet
procul suntdicitc : Qui dispersitlsrael congrcgiibit suuimoc<]elo egressio ejus, etoccursus ejususquead
eum,etc., [Jerem. xxxi, 10). » Eorum dico dicentium summum ejus: et hujusexpositio non mulatur.So-
Deus i)a.lev jjosuit tabcrnacuhnn suuin in sole, id est Icm quia apertus omnibus est pro aperto ponit; et
Domini,cumhominem in quoverbuni suum milita- cum ipse tantus sil quod a summo coelo cgTessio
vit,ad modum equitum in tabcrnaculismilitantium, ejus: et occursus ejus usque ad summum, non est
posuitinsestu tribu!ationum,eti|isepositusnoninvilo aliquis audientium qui se abscondat a ralore eju^,
sustinuit: sedqui por prophetas militavcrat,ipse in id estqui ratioaibusinfldelitatem suam possil pro-
persona sua exsultuvit ad currcndamviani, id ost ad tegere aj) expugnatione spiritus ojus, qui per prae-
cito complendam Patrisobedientiam,qu«fuitei via (licatores ejus loquitur. Abscondcre dicit a similitu-
ad gloriam ex eo tempore quo fuit procedens de dine pugnantium, qui protegendo se sub clypeis
thalamo, id est de virginis utero : suo, id est sibi abscondunt ipsi vcro iufldclcs qua^rentes se abs-
:
congruo : tunquam sponsus, id est

ipse dico c\\i,i(ii\?, cundcndo hunuuiis rationibus prolegero, et excu-
in illo reveiâ factussponsus carnis humana>,,quam J)
subiles facerc non possunt juxtaSalomonem « Non :
sil)i tuncconjunxit.Secundumdivinitatemdicocar- est fortiludo nequc sapienliacoiitra Deum» [Prov.

nis sua; sponsus Dequa dcsponsatione in canticis
: XXI, 30) Calorem vero dicit Spiritiim sancluin oo
:
sponsa Ecclesia Synagoga? dicit « Egrcdimini, : qiiod sicut calor aquam in glaciem induratam re-
filite Sion,et videteregcm Salomonom in diadcma- solvit, ita Spiritus saiictus in poccalis ot in infi-
te,quocoronaviteum mater sua in diedesponsatio- delilatc iuduratos: in flde et virtutibus rosolulos

nisillius(C«n/. iii, 11.) »Est et Ecclesiai sponsus et : facit ; do qiio Domiiius in Evangolio dicil : « (aim
si non adeo, idem in canticis: « Quam pulchra;
ut venerit, ostcum apostolis datus por cos Kxiiio-
» id
sunt mamma; tua^,5osoror mea sponsa [Cant. iv, lur, « illo arguet muuduin, » id ost inoxcusabilos
10): » sed Ecclesia; sponsus secundum adoptionem reddet mundanos: « de jêccato (juidem quianon :
gratise tantum.(ârnis vcro sua; secundum unionem crediderunt iii mo, » id est convincct oos inexcusa-
persona;. Thalamum dicit utorum virginisco (jiiod bilosesse dohocquodnon crcdidorunt in me,idost
in eo carni sponsa», Doi verbum conjuiictum osl,ut (/(• in/idelilate sua : quiv iôccalum anlonomaslico
in thalaiuo sponsus sponsa; coiijungitur. Dicoipiod (^sl, cum fidoi vtrtus omnium virUiluin fundamen-
exsullavit ad currciulam viam,etin eacurrciidaiiuii liiiii sil ; « Dojustitiaautom; i[uia ad Palrcm Viido,
^M S. nKUNOiNIS CAllTHlJSlArNOKUM INSTITLTOISIS 01']'. |>AKS 1.
et jam non vidbeitis me {Joan. xv, 20;, ))id eslipsi A obsciire ut vetiis Jcx : et per illud promceplum con-
priu- dicebant se non possejustificari, cuninulluni cipitur titnor Domim sanctus, id est sanctos fa-
lia])erent omnino jusluni, ad cujus comparationcm «•iens juxtaillud Sapientis : <( Qui limet Dcus faciet
justi liercnt : sed de juslitia quani babcre nolunt bona {{Eccle. xv, i). » Et quia sunt duo timores,
non ulterius erunt excusabiles. Nam ego penitiis servilis scilicel et caslns, etuterque sanctus uter-
juslus sum et sine macula, ad cujus exemplum jii- que enim a peccatis cessare facit detei-minat de :
stitiam Iiabeiê possunt,et pcr hoc couvincetur a Spi- quo hic intendat sic timor dico perwanens in s(p-
:
ritu sancto me
justum penitusesseet sine macula: culum swculi, id est scmper postquam habetur du-
« quia ad Patiem vado, » el ita quod jam non vi- raturus, castus scilicet timor, de quo Apostolus :
dcbitis me corporaliter afUigiet angustiari et cru- (( Charitas nunquam excidit (/ Cor. xui, 8) : » ser-
cifigi sicut vidistis :sed amodogloriosus ero etim- vilis vero timor,advenienlecasto,expeIIitur, Joanne
mortalis. Nisi enim justus et macula penitus

sine Apostolo testante Pei'fecta charitas foras mittit
: ((
essem, non utiquc sic gloriose ad Patrem ascen- timorem (/ Joan. iv, 18) : » has vero laudes de legc
dendo immortalis fierem. <( Dejudicio vcro, quia Dei posuit: ut successoribus cam suscepturis com-
princeps^SiiiM^îs mundijam judicatusest {Ibid.]:» mendaret. Ropetit vero duas de superioribus laudi-
Ac si dicat illi prius perjudieium, id est per damna- B bus, addens aliani quam non dixerat, ut ex his
tionem originalis peccati, sic se de infidelitate et aliud addat. Et quia judicia Domini, id cst pr*-
justitia excusabant, ad quid fidem et justitiam ha- ceptaqu» judicantur complenda in lege Domini :
beremus? Nunquam adeo fldeles et justi erimus, sunt vera, et hoc est quod superius dixit justitiae :
quod judicium, id est damnationem originalis pec- rectffi: et quia sunijustificata, .id est justos facien-
cati non subeamus, sed de hoc judieio, id est per tia : ethocestquod superius posuit. Timor Do-
hoc judicium non ulterius excusare se poterunt : mini sanctus : sed hoc tertium quod sequitur non
quiaprinceps hujus rnundi, id est diabolus, qui lui- fuit superius positum lioc scilicel, et quia sunt in
cAsque mundi judicium babuit, jam judicatus est semelipsa euntia, id est se concordia, non discor-
a ine, id est, ablatum est potentia? ejus impe- dantia ut judicia soecularia : desiderabilia sunt in
rium, ne in fidelibus et justis jus originale ulterius est desiderari debent super aurum et lapidem pre-
habeat. /(OSM?. ) ?m</^Hm, et perhas summas divitias innuit
Hoc incidenti exposito, ad psalmum redeamus : quia omnibus divitiis dcsiderabiliora sunt, et dnl-
dico quod non est qui se abscondat acalore ejus : ciora sunt animabus 1'idelium super mel et favum
per quem calorem dabitur lex. Et lex Domini scili- intransitivum est, id est super mel favi, quod dc-
cet Filii percalorem ejus data esiimmaculataêihoc lectabilius est melle jam expresso. Vel potest legi-
exponit, id est convertens animas a peccatis, non non intransitive, quoniam utrumque mel satis de-
solum corpora ut vetus lex, quae timore pcenaj lectabile esl : et per has duas delicias, quae dul-
membra, non voluntates apeccatis retrahat quod : cissimse sunt, denotaniur omnibus deliciis esse
est ac si dicat immaculata est, id est immacula-
: dulciora,ut alibi Psalmo : (( Quam dulcia fauci-
tos faciens, adjutrice gratia cooperante. Et testibus meis eloquia tua [Psal. cxviii, i03 ). » Et
moniurn, id est lex Domini, est fidele, id est fideles hoc ab auctoritate sic ostendit : vere desiderabi-
faciens. Lex autem ideo testimoniumdicitur quia : bilia 57 '^^ dulciora. Etenim servus tuus scilicel non
sicut testimonium a Paire, Filio dimissum, luTrc- faciens se libeium suum, sedservum, et per omnia
ditatis pignus est et retentio sic et lex aDeo nobis : tibi obedientein. Custoditea : qui aliter non custodi-
dimissa, tEternifi haereditatis nobis pignus est et non invitus sed diligenter,
ret, id est et cum sum-
arrha : et ipsum testimonium est prsestans parvulis, macustodia compiet ea, etbono suo custodit. Nam
id est, humilibus sapientiam, id e«t inlcUcelum in custodiendis illis est retributiomultn, et bene ponit
spiritualem, juxta iilud Evangelii : « Abscondisli custodiendis : hfPc enijia retiibiitio est solummodo
htec a sapientibus, et revelasti ea parvulis {Luc. x, D quse pro illis custoditis in futuro retribuetur, sed
"21) : » et justitio! Domini rectw sunt, id est prae- hoc est quod a Deo custodiri permittuntur summa
cepta illius Domini justitiae dicenda rectasunt: et retributione.
inde hoc probatur, quia ipsemet auctor pra>cepto- Dico, quia luus servus custodit judicia tua : deli-
rum prius ea complevit ut in Actibus apostolo- : cta vero quis intelligit essecustodienda?NuIlussciIi-
ra;ii : « Quoe coepit Jesus facere et docere {Act. cet, nec illequifacit. Ergo, Domine, munda me ab
1, 1) : » et sunt Imtificantes corda fidelium : non con- occul.tis meis dclictis, quaj ab occulto fomite mei
tristantes ut velus lex timorepoena>, ut Dominus in peccati oriuntur. Ideoque occulta dicuniur. Et ab
Evangelio : « Ju§:um meum suave est, et onus alienis(me auferendo), parce servo tuo, id est parce
meuin leve {Matth. xi, 30) » ei praceptum Domini ; mihi ne maculer ab his quaj a suggestionibus alio-
illimmans oculos cordis in intellectu hoc vero idem : rum, vel ab instinctu diaboli nascuntur. Ideoque
est sequipollenter quod supra posuit Sapientiam : aliena dicuntur dequibus Sapiensdicit « Filimi,
: :
prastans parvulis, sed ad hoc repetit ut causam insi te lactaverintpeccatores,non acquiescaseis(/>/-or.

!iM'i>3nat quare oculos illuminet: ideosciIicet,quia
:
1,10).» Dico: mundactparce.Etbono meohocfacies.
luciilum crA,\d est nianifestumad intelIigcndum,iion Nani si dclicta non /'«c'/m/!dominata )ne/.idesl,non
: :
713 KXPO.SITIO Ii\ PSALMOS. PSAI,. XIX
habi.erint ine in domiiiio suo utseryiam eis: «Om- Atavit ((7^«. xxvH,36),Dico,no.nen Dei.lacobmagnifi-
nis enim qui facit peccatum,Rervus estpeccati {Joan candum,iitidem in Evangeiio «Non queere gloi'iani
:
VIII, 34). » l^H/ic u/imaculfilnsero, idestinnocens. Et

meam,sedejusquimisitn)e(«/o«n.vu etviii). » Cum
tunc emn'ri(l(t/tor, id est niiindiis ero adelictornaximo, autem orat ut pugnans pro .lobisprotegatur, eiiin
idestsuperbia,quaMlelirtuinniaximumrectedicitur regem inducit regumenim est pro sui regni sa-
:
80 quod per illam priniuni a Ueo recedimus, Cum lute pugnare. Et non solum protegat sedet>m7to« :
enim inobedientes sumus, contra Deum superbi- id e?t det libi auxilium.Quod estdicere Sit auxilia- :
mus. Etper eaindem niulti ad ultinium expugnan- tor ut mortem diabolum vincas. Et hoc desancto
ct
tur,cura calcatisvitiis de sanctitatesua inseglorian- procedat,idestpropter sanctitatem tuam,qua>tania
tur.Unde prosper «Solasuperbia cavenda est in re-
:
est ut te adjuvet. Et tueatur te ; idem e.st quod su-
ctis factis. » Vel sic : Si mci inimici, id est delicta pra posuit,;)ro;e^fl^,quodrepetit utcausam addat.De
quffi prajdixi non fuerint dominatimei. Et nonmu- Sion scilicet tueatur te, id est propter speculalio-
tantur. Tunc vero dicuntur non dominari peccata, nem tuam, quia specularis eeterna etreparationem
cum,solum fomite instigante.actus non sequitur vcl hominum futuram. De, causativa particula est. Et
consensus. Undeapostolus « Non firgo regnetpec- :
memor ut ad effectumperducat. Omnis sacrificii
sit
catum in vestro mortali corporc, ut obediatis con- g singularum injuriarum etobedientiarum
twi, id est
cupiscentiis ejus [Rom. vi, d2}. » Quasi dicat : Est quas pro hominibus patieris, qufe eruntDco dulcia
peccatum in mortali corpore nostro, sed non reg- sacrificia. Et holocaustum tuum, id est illud supre-
net. Et me emundato, erunt eloquia oris mci, talia mum sacrificium, quod te totum in cruce Deo pro
ut complaccant libi, id est laudes, prophetiae ineaj nobis ofleres, pinrjue fiat, id est deleclabile Deo a :
et orationes mea> tibi placebunt, quai aliter non similitudine pinguium, qua3 delectabilia erant ad
placerciit. « Non est enim speciosa laus in ore pec- sacrificandum. Et bcne ponit holocaustum Holon :
catoris (^'ec/i.xv, 9).» Et nonsolaeloquiaplacebunt, enim lotum, causis autem incensio sonat : ipse
sed et meditatio corf/zs ?h(??, id est quidquid medita- vero fuit holocaustum, id est totus et incorpore et
bor erit in conspectii tiio, id cst in beneplacentia in anima igne passionis incensus. Hic autem eum
tua sempcr, id cst libi placebit semper, o Domine sacerdotem inducit. Sacerdotum enim est pro po-
adjutor meus, id est cooperator ut bene operer, et pulo sacrificare! Cum vero Christus sic Deo sacri
redeinptor meus a vitiis, ne peccem. iicavit, pro sui resurrectione, membrorumque sa-
IN PSALMUM XIX. lute, ipsa obedientia Patrem oravit. Tribuat tibi
Tilulus decimi noni. Psalmus David prophetai./n secundum cor tvum, id est quidquid cor tuum de-
/mem,id est in Christum respicientls.VeJ in finem id G siderabit, id est resurgere et homines salvare. Et
est inconsummationem temporum, ut in superio- lioc idem est in sententia, quod et superiusposuit
ripsalmo. Propheta pra^videns Christum regem scilicet memor sit omnis sacriflcii tui sed ideo sic ;
nostrum cum pro nobis bellaturus sit contra diabo- ponit,utexnimiaaifectione osLendat nonsolummo-
lum, et sacerdotem etiam nostrum esse futurum, do sua obedientia,sed etiam pro nobisbona cordis af-
cum pro nobis corpus et animam Deo sit in cruce fecLione oraturum. Et cum non solutn sis inde habi-
oblaturus, orat Deiim Palrem pro eo, ut eum in turus qualemcunque cordis ailcctionem, scd ;iilc-
passione pro se orantem exaudiat. Etscilicet ut non ctionem cum summis et ineifabilibus consiliis dis-
cedat et .'csurgat. Et pro humano genere ut salve- lioncndain, omne consilium tuum confrmet, id est
tur, eum orantem exaudiat, et desideriaejus com- omniaconsilia tua firma faciat et efiicacia, scilicet
pleat etconsilia conlirmet. Etnon ideo orat,ut pro ut contingatca3citasinlsrael,juxtaApostolum « Ut :
eo necesse sit orare,sed uthocfuturum ostendat.Et plenitudo gentiumintret [Eotn.xi/tli), » et utvetus

ad exemplum contemporaneorum suorum, quan- chirographuin Adae mortc tua solvatur et conlra :
tum hujusce rei desiderium liabueritinnuat. Nobis multa qua? ineifabilia sunt. Et cum hoc continget,
etiam in tempore plenitudinis exemplum bona} y^
lictabimitr ogo elmcl similes in salutari tuo,\d est in
dilectionis erga euni habenda; dimittat. salvationetua.Et non solum Iffitabimur, sed nos hic
Exaudiat te, o Christe, id est sic ut impelres au- benc operantes in nomine tuo, id cst in honore no-
diat te Dominus, Pater vel Trinitas orjntem pro le minis tui non ad honorcm nostrum tnagnifica-
: :
etmembris. In die tribulationis , id est in tempore bimur,\d esLmagui cL gloriosi pcrte eriniusin parti-
passionis, oraturum scilicetetalfectione et verbis cl cipatione imniortalilatis ct bcncdiclioms lua3, ut
obedientia, ut in sequentibus exponetur. Dico, in Evangelio Dominus: «Jusli fulgcbunt sicul sol
exaudiat, in hoc scilicet. Protegaf te pro nol)is in [Matth. xiii). » Et apostolus . Quos vocavil, illos
:
passione pugnaiuruin, ne ceJas. Et tiomen Dei Ja- magniflcavit [al., glorificavit) {Ihm. viii, 30), » hoc
cob sil inde causa, id est hoc quod quau-is magni- interposilo, reverliturad ordlionemsic: Dico, mc-
flcare noinen Palris, quem Jacob Dcum reputat, id morsit. ElLribuat libi secuudum cor tuum : ct iin-
est fortcs luctalorcs 58 f^-ontra vitia. Vel qui erit pleat Dominus omnes petitiones taas, has scilicet
non solum I)eusJuda!orum,sedeliam gentium,quic (c Paler,clarificaKiliumtuum (Jo«/(.xviij.»Et alibi :
sunt Jacob, id cst supplantantes bencdictionem, et u Volo, Palcr, ut ubi egosum, illic sit ol miiiislor
junioi'c.3, ut Jacobjiinior fiiil. ([iii cL Esau su|)|»laii- nicus(.yo.(/(. Mi." VA lioc [loliiiL iidcliigi su[U'rius
Patrol. CLIl. 23
715 S. nnilNONIS CAUTHUSIANOMUM l.N'S'nTi;TOI!IS O!'!'. I'.\1{S I. •16
ubi posuil: 'Tiibiidlfibi, etc. Scd iid lioc ponil utin- A. nie>itcr supm- saliitari tito,[dcsldcii<i\\'Oindhiuis pei"se.
nualnon .'5()luin dosiderio, sed hoc otiam se verbis Velexsultabilvehcmentersupersalularetuum respi-
oraluruni.Lt iic putaretur e.xdubictali; orare,sod se cieus, id estconsidoransillos quos per eum salvabis.
boc quod orat certissinic scire ruturuni, sic conlir- Et vere lyftabilur^fitexsultabit 'Sa.mdesideriumcordis
niat: Quanivis sic orcni, tribuat til)i, etc. Tanicn ejus tribuisti, id est tribues ei, id est resurgere el
uiuic cognovi, id est jam ccrlus sum ; non solum- mundum salvare : El non fraudasti eum, id est non
niodo cuni cognoscam quia salvum fecit,\d est
lict, diniiuues euin voluntate lubiorum ejus, id est bona
faciet Dominuspater Ckrislumsuum. Jesumscilicct, voluntate, quain ut compleas, labiis orabit, id est
id est resuscitabit. Et exaudiet illnm orantem pro resurgere mundum
salvare. Et hoc est illud
cl
membris. Et hoc de ccelo sanclo suo, id est pro hoc idem quod Desiderium cordis ejus tribuisti
dixit :
quia est ccelum sanctum ejus in sublimilale virtu- ei sed ad hoc iterum sic ponit, uteumnon solum
;
tum ; et hic de causativum est. Vel hoc scilicct exau- desideraturum, sed etiam oraturum ostendat. Vcl
diet; quod salus, id est salvati per euni diccndi sa- nonfraudasti eum,denegckndo voluntaiem labiorum
lus empha.iicc,evunlinpotentatibn,s, idest in potcn- cjus. Et ecce causam quare tribues et non frauda-
tiis dexterx ejus, id esl erunt potentcs in virtutibus bis. Qnoniam prsevenisti euni, idest pra?venii'e facies
quaj dicuntur dextcra Dei, eo quod digniora sunt B eum omnes alios : in benedictionibus, id est in exal-
prfesentibus bonis ul dextera laiva digniorest.Pr;c. tationibus dulcedinis virtutum, id est exaltabis
sentia oQ vero bona dicuntur la?va, eo quod siut eum pra^ omnibus sanctis in dulcedine virtu-
minus digna, ut in Cant, spon.sa de sponso :« La^- tum,adeoscilicet ut nihilpeccatisit ineo,quod nuUi
va ejus sub capile meo : et dexlera ejus amplexa- aliicontinget. Juxtaillud : « Nemo mundus asorde,
bitur me quod salvali eruntpo-
(C«ni. n,6). » Dico nec infanscujus est unius diei vita super terram
tentes in dextera. Nonsalvati autem hi, id est alii (Jo6.xiv).»Velpr8evenisti,idest inprincipio incarna-
eorum potentes incurribus. El hi, id est alii in equis. tionis sua? pones eum in benedictionibus dulcedi-
Quod est dicere:Eruntpotentesin saeculari ponipa: nis, id est immunitatis a peccalo, et in virtutibus,
alii plus, alii miuus. Per currus major pompa ;
cum caiteri prius soleant poni in maledictionibus
perequos vero minor designatur major enim : originalis peccati, quod inbaptismo deletui.Etper
triumphus cratquiin curribus, quam qui fiebat in hoc dignus erit ut non fraudetur. Et exponitipsam
equis Dico quod illi polentes eruut in curribus et
: voluntatem sic et quia adeo dignus a te fiel,quod
:
in equis.Nosautem, taliacontemnentes, in nomine sic pra?venies cam, jôsuisti ei, id est dabis ei m
Domini Deinoslri l)ene operantcs invocabimns, ideat capite, id est in initio praidicationis sua?, coronam,
orabimus eumvoce,operibus et bona affectione. Di- ^ id est collectionem fidelium, qua circumdabitur et
xi quod illi potentes in curribus et in equis erunt. ornabitur ut caputcorona. dico sanctam Coronam
Etperlioc putant se felices et stautes firmiter et de /«j9f(Z(^;/)re</o.w,idfistdelapidibuspretio.sis deapo- :
expeditosad omnia facienda. autem per lioc

Ipsi stolisscilicetqui fulgidisuntinvirtutibus etDeocha-
obligati sunt, id est impediti ne salutem suam operi: sicut lapispretiosus fulgidus et omnibus charus
rentur. Et qui bene se stare credunt, ceciderunt in est. Et postea vitampetiit, id est peteta le ^t af- oQ
mortem yiVvovvim. Nos
autem quos depressos putaut fectioneetbona o^pcvdXione.Et tribuisti, idesi tribues
sitrreximus, per bonaopera a peccatis, et non per e2,post completam ohedîcniidLm, longitudinem dierum
nos, sed erecti surnns aie. Dixi quod tetabimur in id est longissimam vitam, duraturam in sseculum is-
salutari Christi et magnificabimur et ut hoc sit, ;
tud prffisens, et insseculiim sseculi hujus subseculi-
Domine pater, salvum fac resiiscitando regeni Fi- vum,idest semper, ut aitPaulus apostolus « Chris- :
lium tuum : et tu rex exaudilas, exaudi nos, a dam- lusresurgens ex mortuis jam non moritur, etc. »
natione originali educendo nos, id est me et mei {Rom. XI, 9 ) Et ipse volet habere magnam gloriam
conformes, in die qua invocaverimus te, id est quam in resurrectione : Et magna erit gloria cjus in saln-
cito te orabimus : iUi qui vivi crunt opereet devo- ^ tari tuo, id est in salvalione lua, quando suscita-
tione; illi vero qui mortui affectione spirituali. bis eum a mortuis. Et ipse volet habere gloriosa ot
IN PSALMUM XX. decoramembra.Ettuimpones,id est fundabissuper
Tilulus vcgesimi. In finem Psalmus David. Et liic eum ut sit firmamentum et caput eorum, gloriam,
ut superior cxponilur. Hic intendit prophela quod id est gloriosos scilicet, et magmitn decorem, id est
in superiori psalmo oravit, ad fidem nostram et magnifice decoros in virtute et sanctitate. Unde
ccyitemporaneorum suorum enuntiare, Christuin Apostolus « Superajdificati super fundamentum
:
scilicet viriliter acturum, et orbem salvaturum, ct apostolorum et prophelarum, etc. » {Ephes. ii,20.)
inimicos juste. et in hoc sa-culo et in futuro dani- Et dignum erit ut super eum imponantur.
naturum. Et hoc sic dicit :
Quoniam dabis eum m benedictionibus membro-
Domine pater,re.r,id ostJesus Filius tuus, Ixtubitur rum suorum, idest in exaltationibus, ut exaltet in
in virtutetua, idesttu dabis ei virtutem constantia^ virtutibus suos,de generatione in generationem us-
in passione : et in ea sic viriliter aget quod ad lae- que in swculum sasculi. In terposita causa,revertitur ad
titiam victorise resurgendo perveniet. Et non so- bona quae daturns est ei Patcr, quse enumerare
lum pro virtute lua la-tabitur, sed exsultabit vehe- coepit:Dixi quia volet:et imponessuper eum ma-
IM tiXPOSlTlU IN PSALMOS. - PSAL. XXI
gnum decorein.El volct eliam Istari de gaadiohea- A. x 50) » Et cofiitdverunt consiUd, qnse non potuerunt
liludinis suorum in luturo. Et tu lcetificabis eiim in stalji/irc, id esl me in morle detinere, sicut ipsi ad
gatidio suorum quod habGhanl cum vultu tuo, id est Pilatumdixerunt:«.Iubecustodirisepulcrum(.V«///(.
quand'0 erunt in praisentia tua in coelis. Unde Apo- XXVII, fii), » etc. Et inde liaicca^.citas eis continget
stolus « Rapiemur obviam domino in aera, et sic
: ut ha-c consilia cogitent Quoniarn pones eos dorsum,
.semper cum Domino erimus (// Thess. iv, 17.) ))Et id est spretos a te, ut res quse post tergum adjicitur,
merito habebit per te haec omnia qusR dixi Quo- : dorsum, eos emphatice dicit.Etnc putaremus quod
niam. ipse rex sperat, id est spem habebit m te Do- nullius essetpostea miserturus, sic addendo deter-
mino non in terrenis, et ideo non commovehitur a
; niinat : Dico qma. j)ones eos dorsum.,cl non omnes.
bono proposito suo. In misericordia sui Altissimi Nam prseparahis adhuc, id est restitues ; vultum eo-
confidendoûtidem in Evangelio :« Non mea volun- rum, id est visus eorum mentis qui exslinctus est
tas, sed tua flat [Luc. xxii, 42). » P'acit apostro- per infidelitatem.EL bocnon in omnibus, sedm reli-
pham ad ipsum regem salagendo de salvandis, et (7M«7.s',id quos relinques, salvandos, unde
est in illis
enuntiando de damnandis sic: Dixi quod sic glorio- Apostohis « Rehquise salva? fient {Rom. ix, 27). »
:
sus eris:sicul ostenditur continget. Et cum sicglo- Vel jirseparahis vultum eorum in reliquiis tuis, id esl
riosus eris, inveniatur manus, id est potentia virtu- B per Eham et Enoch,quos ad hoc opusvivos rehqui-
tis tuee lam Judaeis quam gen-
omtiibus inimicis /«w, sti; et ut haec omnia fiant, o Domine, exaltare, id
tibus, id esl cognoscant te potentem et ad te con- est potens appare ; in virtute tua, id est exerccndo
vertantur. Manum ponit pro potentia, quiain mani- virtutem tuam quam preedixi, scilicet resurgendo,
bus operamur et virtutem liabemus. Et si per se non ettuos glorificando,etinimicosperdendo.Nosaulem
possunt invenire cum debiles sint, dextera tua, id cantabimus eipsallemus virtutes tuas, id est celebra-
estpotentiamisericordise tua3mi'eH/a/ per pra^dica- bimus has virtutes tuas, cantico bonse affectioni?,
tores omnesqui le oêr;<n/,tamJud«os quam gentes, el psalmo, id estbonaoperatione; quod est dicerc :
tibi credere et obedire nolentes. Non dicit omnes, Ad honorem virtutum tuarum bene cogitabimus o.
ideo quod omnes inveniendi sint sed tainen ex af- : operabimur.

fectione niniia pro omnibus oi'at. Oro ut invenias IN PSALMUM XXI.
omnes qui Le oderunt. Et vcre multos inveniens,et Titulus vigesimi primi. In fincm pro assumptione
si non omnes. Eos vero quos non invenies, pones ut matutina psalmus David.Quod sic exponitur :Psalmus
clibanum ignis, id est similes clibano ignito. Quia iste attribuendus est David, id est Christo tendenti
sicut interiuschbanus ardet, ita ipsi interius mala in finem, id est in victoriam quse finis est cursus
conscientia ardebunt in tempore vultus tui, id est
; obedientia; ejus. Ubi vero nos hic habemuszn fmem :
irse tuffi: in die judicii sciiicet. Unde Paulus : « Tc- Ilebreei habent, victori. Vel in finem, id csl iii pcr-
stimoniumreddente conscientia corum, et cogita- severantiam David dico agenti pro assumpLione
;
tionum inter seinvicemaccusantium [Rom. ii,to).» matuLina, id est pro resurrectione qua; conligit
Quia vero in vultu ira solet appareie, vultum pro mane,in qua Deus eumassumpsit de humiiitatcad
ira ponit ut ahbi Psalmista « Vultus Domini supor
: : gloriam ; de mortalitate ad inimortalilatcm. Iiillc-
facientes m\x\<i.{Psal. xx,d7), «etnon sohim ponen- braiea vero translalione babelur j>/o ccrva maiulina,
lur ut clibanus : sed et Dominus conturhahit cos quod idem estin senteiiLia. Quasi dicat : AgcnLi pro
Iristitia et metu : quando videbiLur
inira sua, id est cerva maLutina, id cst pro laitilia ccrvw, id esthu-
cis iraLus dicendo:» Discedite a me, maledicti, »eLc. inaniLaLis su.'e in mane gavisune. Quod est diccre :
[Matth. XXV, 41.) Et eos conturbatos devorahit, id Pro Isetitia resurrectionis. Cerva voroChristi biima-
est submerget ignis a?ternus ; uL in Evangeiio : nitas per similiiudinem diciLur. Corvarum oniin ot
« ll)unthi insupplicium aHernum(i)/«/i/t. xxv, 46).» ctiam cervorum est mane pro dici advcntu nimis
Et non tantummodo eos conLurbabis : sed fructum. gaudere ; ita et Chri.sti humaniLas in matiiLina siui
idestfi]ios,iinitatoresscihcet, eorum perdes, de lerra D resurrectione proceternitatisadventu gavisa csl. Hc-
viventium delendo, ut alibi Psalmista « Deleantur : nc vero feminine cervam ponit, (-11111 ojiis liuiuaiiitas
de libro viventium, et cum jusLis non scribanLur incarnati Vcrbi sponsa dicatiir. I"J o>l liii vo\ ca-
{Psal. Lxviii, 29), » et non solum de tcrra viven- piL!s,quiddam undc pos.sct duhilari.ul solvatpostea
tium,sedhic etiam perdes semen, id esl eosdem fl- })roi)onenLis : (jiiarc scilico! (mmii Dous, cuin adco
lioseorum, a fi/iis /tominum segregando hic, id esl jusLiis essoL, in passiono doi'oli([uissc visiis ost oum
a fldelibus Ecclcsiu>, qui sunt imitalorcs ))roplieta- sic permiscril eum allligi. Orat cliam dc oonsLantia
rum et apostoloruin,qui fuerunthomincs, idesl rain pa.ssionc, oL do rcsiirrcoLione osLoiuloiido polissi-
tionabiles : Dixi quod pones eos ct conturbabis ; ot nic ad iiisLrucLionoin lidei iiosLra>,otiain goniispas-
merito. Quoniam dcc/inaverunt in te ma/a, (jute ti- sidiiis siia% ol (piis IVik liis indc sil fiilurus. EL hoc
mueruiit super se ventura, si te regem suum iacc- sic diciL :
renl, scilicet amissionem loci et gcntis. Voluerunt !)(Mis (pii ciuinuiii 1'iiniiiiiiiiili M' cs. l>;i Dcits meus
enim te mala passionis passurum, ne lociim et gcn- spociiililor. i(!o-t milii |ioi'^,)iialil orunilus: \o\,Dcus
tem ainitlerent. 3 Unde Caiphas « Expodit ut | : nwus, ciii spocialit(M' |ii';o oiiiiii lius ohcdio ; rcspice
uniis moriaturhomo.ct non tola gons pcr(;at {Joan.. //ic,au\iliaii(i(i 110 ccdaiii ; cl iit 'csiirgiim, ([iiciii Ju
7^9 S. nUUNONIS CAHTIIUSIANOHIJM INSTITirrOiilS ()i'i'. i'.\!r, 1. (20
iiii( lc(ii,q-nunl,iirres|> A u:ruii'lies;('l liocqu()(inoncxau(lientur,nwi eritarftn

reantur. Kl lir(>vilcr pcnil, sipieiifiaiii scd adutilitatf m ctdoctrinam.Nam,
iiri/ii,
qiientibus lato exponit. I)if,-o Dem mcu-<; ct cnni sis juxta A[»ostolum:(c Virtus in iiiliriiiitate [lerflcilurî/
Deus meus, specialitcr qua'renduni esse videlur : Cor, XII, 9). .) Et alibi Psalmista : <. Disciplina tua
qaare me dereliquisti ? id cst quare visus es me dc- coirexit mc, » etc. 'Psal. xxvii, 37). Dico quia iion
reliquis.se? Scquilur solulio. Verba deliclorum meo- exaudies, et ideo vidcberis elongatus. Tu aulem ha-
riim, mcmhroruni futurorum, id est poslulaliones bitas, id eni, tanicn non exaudiendo,m sancto, id est
quas mci iutiiri faciunt, pro dcliclissui.spurgandis: in sancta collectionc menibrorum meorum. Unde
petunt ul sis lonye a salale mea corporali, id esl ut proplieta : « Inliabilabo in illis, et ero illorum
non salves me a morte corporis.Non ponitwriaeo Deus (// Cor. vi, 16 ,• Lcv. xxvi, t2). »
quodverbis agant, sed quia sicut aliquis verbispo- 0,stensa quadamcausa,quare videatur dcrelictus,
stulat; ita et mi.seriis delictorum suorum ad eum adjungit aliam vehementiorcm, sic : Dereliquisti.
clamabant, sicuL de sanguinc Abel adCain a Domi- Et vere videris dereliquisse, o tn, laus Israel, quem
no dictum est : « Ecce vox sanguinis fralris tui Abel laudaverunt bonadevotione etoperationepatresan-
clamat ad mc 02
dc ievvs^ {Gen. iv, dO). » Quasi tiquidegenere Israel. Vcl qui futurus es perme laus
dicat Postulalionesmeorum pro ablutione deliclo-
: B meorum lsrae]futurorum,id est,teincontemplatio-
rum suoruin,sunt cauaa quare a te sic dcrclinquar. ne visurorum. Nain in te speraverunt patres nastri,
Vel potcst esse remotio sub interrogatione, sic:Di- qui minusdigni quam ego hxcnmi.l^xco^spcraverunt;
co, quare me dcrcliquisti? An verba delictorum mco- et ideo liberasti eos a IribuIalionihus.Et non solum-
rum, id cst petitiones peccatorum qua; fecerim modo speraverunt, scd ex ore ad te clamavcrunt et
agunt hoc ut sis langc usalutc «im corporali. Quod salvi facti sunt. Et hoc illud idem
quod superius est
est dicere Expetunt hocdelictamea nc mesalves?

: puHuit .Liberasti eos ; sed ob aliam causam repeLit,
Non scilicct. Et exponit in quo videatur esse de- scilicet quia dixerat : Ad te clamaverunt. Et nonso-
relictus, eîc : Dico, dereliquisti. Et vere visus es dc- lummodo salvi facti sunt, sed m te speraverunt, et
reliquisse, o ego cla-

Deus meus, specialiter. Nam non sunt confusi, id est superati ab hostibus, sed vi-
mabo, id est videbor a Judaeis clamare mcntis aife- ctores fuerunt uL filii Israel sub Moyse. Hic per liLte-
ctione, per diem totum passionis meai ut evadam. ram minus dicitur, el magis intelligitur. Nam cum
Et non exaudies, id est videberis me non exaudire ;
dicit, nonswn^ co?i/«.s2, intclligiturquod victoresfue-
velrevera clamabo et voce et afFectione,utliberer, runt. Dico quod illi salvi facti sunt. Ego autem adeo
nolens tamen exaudiri; sed ad confortationem de- I
justus, sum vermis et non homo, id
videor adeo est,
bilitatis meorum qui timentes in tormentis futuri '
vilisad interficicndum ut vermis, qui sine quolibet

sunt, neposteade praimio desperentclamabo: etnon respectu damniperimitur .Et nec etiam homo ab q3
exaudics ut liberer, ut in Evaugelio : « Pater, si pos- eis esse reputor, id est iLa me inLerficiunt, quasi non
sibile est, transfcr calicem hunc a me verumta- : essemhomo. Vel iLa Ego sum veimis, id e.st vermi
:
men non quod ego volo, sed quod tu {Matth. xxvi, similis. Nam sicut vermis de nuce vel de aliquo
39). » El nocte, id est, in mane resurrectionis cum fructu sine semine nascitiir,'sic et ego de Virgine
adhuc tenebra? noctis erunt ; clamabo ad non
Lc, sine semine natus-sum:ei non /to?no simpliciter,sed
verbis, sed ipsa obedientia mortis,id est clamor illc etiam Deus, et cum tantum dignus sim uL vcrmis
wow ceAeibud insipientitiammihi,\&e,?,\.noniadie, atere- sim el non homo, tamen sum opprohriumhominum,
putaborinsipiens etindignusimpeLratio!ie,sed Lunc id est lantum videor eis vilis.quod omnibus hoini-
exaudies me resuscitando.ln alia LranslaLionehabe- nibus, quorum sum parLiceps naLurae, opprobrium
tur : Etnonsilebis,vl estrespondebismea3 {lotilioni, esse videar. Et, ut vehemontius dicam sum ab- :
noii loqucndo sed resuscitando.Vcl sic EL : non silen- jectio plebis, id esL purgamentumomnis plebiscum
tium mihi a te erit, scd rcsponsio. Et hic eadem sen- interficio, sicut sordes cum a domibus adjiciuntur
tentiacst : Dico, visus es dcreliqui-.se, et csse longea D eas purgant. Et quia sum opprobrium et abjcctio,
salute mca ; et non exaudies. Tu autem, id est tu ;

omnes videntes me, id est, considerantes me talem,
quamvis hoc sit, habitas, id estindesinenter manes, id est opprobrium et abjectionem, non Deum et
licetvidearis elongatus. In me Sancto sanctorum, hoimnem, deriserunt n?e,conspuendo et colaphizan-
antonomastice, vel quiadixcrat se derelictum esse do.Etnon solumsicmederiserunt, sed etiam locuti
in morte propter verba, id est propter petitiones sunt labiis, non corde solo et loquendo moverunt ;
delictorumsuorum membrorumutcompluanlur,ne caput derisorie.Dico, locutisunt, AXcenia?, : Speravit

putareLur quod .similiLer pcr omnia exaudirentur ;
in Domino, id est dicit se sperasse in Domino; eri-
hoc toLum remoLiosic esse poLest Dico quod verba : piat eum de potestate nostra. Salvum faciat eum a
delictorum illorum posLulanL uL sis longe a salute morte, quoniam eum, id est diligit eum sicut ip-
vult
mea; et in hos exaudiuntur, et Lamen non putenL sc se asserit, utin Evangclio: « Confiditin Deo, lihereL
per omnia exaudiendos esse, o Deus meus. Nain nunc eum si vuIL, » eLc. [Matt. xxix, 43). EL hocLo-
ego clamabo, id esl mei clamabunt ad ia per diem, tum est ac si dicat: Ha-c esl causa quarc derelicLus
id esLper prosperitaLem, nedeficiaL, efnon exaiidies. videor.NampaLresnosLros qui minus mcdignifue-

Et nocte, id esL per adversiLaLem, uL deficiat. Et non runL, exaudilosde LribulaLionibus liberasli.Me vero
;:
721 Exposrno i.\ psalmos. PSAL. XXI 722
qiii adeo dignus sum, ut tibisimconsubstan-

usqiie A liquescens in medio, id est communilale ventris
tialis, ita vileni ut vermem, et opprobrium, et abje- mei, id est apostoiorum, c[ui,cumpriusossacssent,
ctionem, et derisum esse permisisti. Soluto quod id cst, fortes in fide, facti sunt debiles ut venter.
proposuit, etincidentibus causis expositis, orat nc Quod est dicere : Sicut cera ad aspectum ignis li-
se Deus inadjutum relinquat ex toto^prcemittendo quescit, ita et fidei doctrina ad aspectum passionis
quoque meritum per quod dignus sit exaudiri. Et meaj in insis deflcit, et non in paucis, sed inomni-
hoc sic dicit Ipsi sic omnes deriserunl me, putantes a
: bus communiter. Et ideo cor mcum factum est tan-
te derelictum esse. Tu vero ne discesseris a me, ne quam cera liquescens quia in eis arxdt virtus mca,
;
cedam, et ut resurgam. Et vere scio quod non di- qu<E prius floruitin miraculis, id est. defecisse visa
scedes, quoniam tv, es qui extraxisti rne de ventre, id est polentia mea, fragilis reputata ab eis tanquam
est, tu solus causa fuisti quare nascerer. Alioruni testa, quw cito frangi potest. Undeetipsi dixerunt:
vero quodammodo patres generantes causa sunt (cNossperabamusquod hicredemplurusessetlsrael
quare ipsi de ventre extrahantur et nascantur. Et »Etidco aruitm eis virtus mea: quia
(Lhc. XXIV, 21).
tu es spes mea ab nberibus matris mese, id est, in te lingua mea adhsesit faucibus meis ut non loquci-etur,
semper quo matris ubera sugere coepi.
speravi, ex id est,quia videruntmetacentemutreum.. Et ideo
Et ex ulero projectussum in te, \d cst, ut tibi por- B adhuc quia doduxisti me in pulverem mortis, id est,
soualiter unirer, cum omnes alii in prima nalivi- quia putaverunt ut sicme permisisses duci in mor-
tate in Adam projiciantur, ut sint ciinpcccatoori- tem, utpuJvis efficerer sicut alii mnrtui. Etideo vi-
ginali conformes. Dixi quia est spes mea ab uberibus sus sum deductus in pulverein mortis; quoniam
et ut expressius dicam Leus mcus es tu de ventre
: turpissima mor'e condcmnatus sum. Et cxponit
natris mess, habeo te Deum ex quo fui in
id est qua morte.
vcntre, ideoque ne discesseris a me, id est non mc Quoniam circuindedcrunt mc ut caperent canes,
dimittas inadjutum. Et necesse est ut hoc orem. id cst ministri multi, irrationabilitcr in me obla-
Quoniam tribulatio proxima est, id est, in carne trantes : qui ad eorum salutem vencram, sicut ca-
mea nonin membris, neque in amissionererum. Et nes seepe sibi auxiliantibus ol)latrant. Et me captum
non est qui adjuvet, nisi tu. Et exponit tribulationem concilium malignantiuin, id est, principum maligne
sic ; Circumdederunt me, ut caperent, vituli multi, in me agcntium, obscdit, idestcircumvallavit accu-
id est, tnulti de plebe lascivi ut vituii, nulla causa, salionibus ne evaderem. Et postea : Foderunt ma-
sed sola lascivia sua mc capicntes. Et me captum nus meas etpedesmeos in cruce. Etadeoextenderunl,
olyscdervnt, id est, accusationibus suis circumvaUa- qiiod dinumeraverunt omnia ossaineu, id est, dinu-
verunt ne evaderem. Tauri pinfjua, idest, .Judajo- numerare potuerunt.Et hocscclerepatrato, nondo-
rum principes cervicosi et superbi uttauri pingues. ipsi quos salvare veneram, quibus nii-
luerunt; scd
Et non ex meritis meis malis, sed sola pinguedine, raculafeceram, consideraverunt, et {pro scilicet) in-
id est, superbia sua. Et ipsi, et vituli et tauri, ope- spexerunt, id est in delectationc aspexerunt me in
rueruntossuiiiii superme cxistentcs, idest se superio- cruce positum. Et postea diviscrunt sibi vestimenta
res me reputantes, dicentes : « Grucifige {Tmc. xxni, inea, ct super vestcin meum, qiia; inconsutilis erat,
21). " Existenlcs sicut leo, id est, crudeles ut leo miscrunt sorlein cui cederet, « nolenteseam scindere
rapiens quantum ad vitulos, qui me rapuerunt, id {Joan. XXIX, 24), » quia pretiosa erat. In divisione
est, irralionabiliter ceperunt. Et rugiens, id est, ir- verovestimentoruin,eorumavaritiamostendit,pra:-
rationabiliter in me frcmentes, ad moduni leonis. dicens etiani hoc propheticc ad instructionem fidci
Et tioc quantum ad omnes et vitulos et lauros. Et successorum. Polcst ctiam in hoc figura denotari.
non solum hoc fecerunt, sed ct cffusus suin, id est Vestiinrnfi:' nim discissa, Scripturas designant,
(
anima etfusa est dc corpoi-e. Dico effusus suin cgo, qua; vestinwnta, id cst, munimenta Ecclcsia». sun!,
dico existens sicut aqua, id est, simijis aqua;, qua- quccDei corpus est, qua^ abluerelicis male cxponcn-
cifusa ruinam parare solet sic etego elfusus hcsli- ; 1) doscinduntur,utalibiPsalmishi: «Oua'luperfecisli,
busmeis ruinamparabo,idest destructionem. Unde destruxerunt {1'suliii. \, 3). -) Vcstis aulem (jiue in-
in Evangeiio Eccepositus esthicin ruinam,etin

: (^ divisa, sorle datafuil, lidcm incorruptaiu significat;
j'esurrectioneMi mulloruni in Israel {Luc. ii, '^'i]. » qiKC vc.stiscst fidelium, ({luc scindi ab iKcreticisnon
Vel sic : Effusns sum in mortem sicît aqua, id est potest;qua> cliam sorte, id cst, Dci clcctione lide-
cuin tantaQ^-vilipensione, quanlaaquaelfunditur. libusfuturis datur, non eorum meritis. Vcl ilapolcst
Idcoque dispcrsa sunt in fiigum oiiinia ossa mca, id lcgi ab illo loco ubi dixit : Sirut uqua effusus sum,
est populi qui sunt rolnisliores in Ecc[csia,sicutossa etc. Dico ([iua. ajierueruiit super meus suti.in. Et etiam
robustiores partes corporis sunt.Undescripluni est cffasus sum abmortem sicut aqua cxisteus,
eis in
« Tunc discipuli omnos, relicto oo, fugerunt(i/«/</<. id est comparabilis aqu;v. Nam, sicut aqua lavat
XXVI, 56). » Et prophcla : << Jêrcutiani pasloreiu, et corpora, sic etego mortc mea animas originali labe
dispergentur oves [Zurh. xni, 7). » El non soliim abliii. Dico qiiia cffusus sniii iid hoc ul csscm (iqiia,
dispersa sunt ; scd ciiaiii mr iiicuiii, id cs! doclriii;! id est iiurgalio. Et sic scilicet fuipurgulio : dis/icrsa
quai processeratdc coiilc mco t|iiaiii (o-winriiri-aiii, .N(^/(i sciliccl ad pr;cdicaii luiii |
cr toUim muiulum
id esl, inc i'i'siii'i'ccliii'mii, r.^/ f.irhnn /iinfj luiii rcia [)osl iimrlciM \iir;{u\,oiiiiiiu ussu iiiru. idcsl (liscipiili
,:
Vi:\ S. Hlir.NOMS CARTHIISIANORUM INSTITUTORIS OPP. PAHS I 72V
inci, jiixta illiid Evangelii lUi aulom profecli, A id cst a supcrbis persuasionibus Judajorum, ne eis
pra?dicavoiunl u]jiquc,olc. (J/«/r. xvi,20). » Elper consentiam qui diciinturunicorncs, id esl unicam
;
illa ossa, cir meiiin, id est., doctrina propliclariini superbiam habontcs, ol exoollentem pra* cfeteris
moorun:;, (jua^ processcrat de oorde nico, id osl,d(! omnibus sicul iinicornis unicum habel cornu, et
;
volunlale nica, quod cor prius crat diiruin intcl- bcnc eorum supcrba? persuasiones cornua dicun-
lcotu, fiictimi cat taiiqiiaiu ccra liquescens, id est, lur, per quas eum expugnarc intendebant, sicut
mollc ct perccptibile intcllcctu, sicul cera prius animaha cornuta cornibus expugnanl. Facta ora-
dura adinoto igne fit liquida. Cor rneum dico exi- tione, ostendit resurrcctionis susp fructum, sic :
slcns in medio, id communitate ventris mei,

e.st, in Oravi ut eruas me elsalves. Quod si feceris, narrabo
id cst,c\islen3 communiter in discipulis,qui dieun- nomen tuum fratribus nieis, ut idem in Evangelio :
tur 3B ventcrmeus,eoquod meiretineanlmcmo- «Paler,manifestavinomenluumhoininibusquosde-

riam,sicut in venlre memoria esL ho.minis, cum in distimilii(/o«n. idest,dabonotitiamnomi-
xvii,(j), »
ventre sit cor. Et per ipsa ossa virtus mea, quaj in nis tui apostolis, docendo eos te Deum esseet Domi-
morte visa est impotens et fragili-; ; aruit tanqium num ;
qui suntfratresmei,id cst cohajredes ceteriuTC
testa, id est oslensa est potens et forlis, admoduin benedictionis mecum.Unde Apostolus : « Hajredes
lesla^ : quai cura prius mollis sit, fragilis est. B quidemDei,colioeredesautemChristi(/?o/n.vm,17).»
Quanto vcro magis arucrit, tanlo robustior erit. Et per illosfralres,m incdio Ecclesise per eos creditura;
Et per hoc arguit virtus mea, quia linijuu mea, id /fa«/«6o /e,idestfaciam te laudari etopere et devo-
est, pra^dicalio meorum, adlisesit faucibus ineis, id tione ab illis qui per eos sunt crodiluri.Undeidem
est pra?ceptis, qu« de faucibus mcis processerunt. Dominus in Evangelio « Ijuceat lux vestra coram
:
Quod est dicere Non secundum adinventioncs

: hominibus, ut videanl opera vestra bona, etglorifi-
suasjsed secund:jm quod eos docui, preedicaverunt. cent Patrem vestrumqui in coelisest {Matt.\, 10). »
Et per ipsa ossa deduxisti me, id cst, mei notitiam ; Facitautem apostrophain ad illos qui credituri
in pulverem mortis, id est, in infideles qui, cum in sunt;hortans utlaudenteum et opere el aifectione,
pcccatis mortui essent, pulvis erant, id est, aridi sic Quando quidem quiacircumdabor etfodiarpro
:
doctrina et lcvcs ad impulsionem diaboli, sicut vobis; per hoc pariam vos veros laudatores vos :
pulvis aridus est et a vento facile mobilis. quitimetis Dominum, id est qui futuri estis timeii-
Postquam ostendit qualiter aqua sit, vult osten- tes Deum, laudate euin verbis et operibus. Et hoc
dere qualiter effusus fuit in mortem, sic dicens etiamdicitperpartes^sic^DicoomnesQGgHz/wie^w,

Dixiquiaetfusussum. Ethocmodo scXWcQi universum semen Jacob glorificate euin id est
71,
circumdederunt me canes multi, etc,
7,-l
?,(i\X\Q,ei:Quoniain
usque
J
ad
S
tu
^ vosomnes quicredituri Tl-1-1
estis de semine Jacob,idest
-t
autem, Domine, non mutantur. Et lioc tolum (juod de Judaico populo,(iui lucLaLorcseritis conlravitia:
fulurum intel-
agilitate prophetiae prteteritum dicit, sicutipseluctaLusest(Gm.xxxu,2i),gloriosumosLen-
ligendum est. Ostensa passione sua revertitur ad diteeumbonisoperibus et alfectionibuset verbis.^^
orationem suam quia breviter oiâverat uL pro-
;
f.imeat eum ca.?,\.Q timore umne seinen Israel, i6.e?,i
lixius oret, et nos orare instruat, et postmodum iUi qui, cum sint de semine ejus Jacob, visuri sunt
fructum passionis et suaj resurrectionis ostendat, Deum in contemplaLione, idcoque dicendi/sme/.Et
Et hoc sic dicit Ipsi me ita circumdabunt et fo-
: bono suo laudabunt cL timebunt, sicut ego bono meo
dient etputabunt mederelictum, tuautem, Domine, eum laudavi et timui. Et vere bono meo. Quoniam
ne elongaveris auxilium tuum a me, id est non pro- ideo non sprcvit neque despexit deprecationem meam
longaveris auxilium resurrecLionis usque iii com- paiiperis facti propter vos, uL ait Apostolus : « Cum di-
munem resurrecLionem,sed post Lrcs dies resu.scila vese.sset,pajper pronobisfactusest,utin illo divites
me. EL prius ad defcnsionem meam conspice, ne cedam essemus (// Cor. iii, 9). » Quod cst dicere Quiame :
in passione. EL lucc duo sic exponit singula singu- oranLeminpassioncnondcspexit,iiequevosimilaLo-

hs reddendo. Dixi Ne elongaveris auxilium tuum aj)
:
resmeifaclosdosjtiiicL.Qiiod diciL, sprevit, despexit,
me, id esL Erue a framea, Deus, animam meam, ne
: ex nimiaaffecLionc racil, bis idemdicendo aiquipol-
deLineatur in morte. EL isLud idem diciL aliis ver- lenter. Nec avertit faciem suain a me, id est non fuit
bis ex nimia affectione, addens etiam causam sic iratus mihi a simililudine iratorum, qui faciem ab
Etde manu canis, id est de poLesLaLe Jidaicipo- iis quos odio habent avertunt, quasi dicat Dilexit :
puli, irrationabiliter oblatranLis, ne me possint me. Et ideo cum clamarcm ad euin, et opeiê et ver-
detinere in morte ut cupiunt erue unicammeam, ;
bis ct devotione, exaudivit me ut impetrarem, fa-
id est animam meam, quia unica est, id est sin- ciendo me constantem et resurgere quia superius ;
gularis bonitatis pree omnibus aliis. Et dixi, ad de- ostenderaL se passurum, ne idcirco Palre minor ex
fensionem meain conspice, id est salva me ex ore leo- Loto crederetur, oslendiL se sic a-qualemesse : dixi
nis, id cst Judaici populi, meam sancLiLatem devo- quod iaudabo te,id est faciam laudariin Ecclesia. Et
rare cupientis, ut solct leo, ne eis cedain. EL ilhid iion solum lu laudaberis personaliter, sed apud te, id
idem ex nimia affcctione aliis verbis repeLit, adest tecum erit /aus mea magnain Ecclesia, id est Ec-
dendo causam sic : EL salva hvmilitatem meam, id clesia laudando te laudabit et me. Ego enimet tu, <<
esl me ; (|uiahumilis sum ; a cormbus unicorniuin Pater, unum suinusi Jofm. x,3U).)) Et aUbi in Evange-
72o EXPOSiTlO IN PSALMOS. - PSAL. XXI m
lio Qui non liononficat Filium, non honorificat Ahoc a fidelihus accipitur,signum esl coi'pora noslra
: <'
Patrem,quimisit ilJum {Juan.ni, 23). »Et sic scilicet mortalia, per Christi passionem essc reparanda.
perveniel ad laudem meam, quia ergo mW«)/ii'oto Persanguinisautemacccptionem,animarumintclli-
mea.Quod est dicerc Ego, qui ab initio devoVi eis : gimusreparationcm. Circa sanguinem namque po-
ad salutem eorum me corpus etsanguinem meum tius anima commoratur. Siquidem quamvis sacra-
daturum, reddam et hic conspectu timentiumemn, m
mentum hoc sic in partes divisum, toLum uhiquc
id est ita quod timcntes eum Patrem, o auditores, tamen est integrum, Andrca apostolo testante :
pura fide conspicient iija vota, credentes scilicet « Cujus carnes cum comesta? sint a populo, et san-
sacramentaveraciterin corpusetsanguinem meum guisejus sit bibitus: agnus tamen qui sacrificatus
translata.Nonimaginaria tantuni, ut quidam haere- est integer perseverat et vivit. » Sequitur :
ticifalsoasserunt, illudEvangeliiexponendoperver- Edent paiiperes, etc. Quod sic continuatur Dico :
se : « Hoc facitein meam commemorationem {Liic. quia reddam vota mea in conspectu timentium. Ipsi
XXII, 19). » Solam enim corporis Dominici atque veiô timentes co conspecto,cf/en< illud pauperes ef-
sanguinis memoriam in sacramenlis illis ahsque fectispiritu,idestseinanimahumiIiantes,nonsuper-

realitate esse intelligunt, Domino eis inclimante bientes.De quibus iu Evangelio Dominusait « Beati
Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur ^ pauperes spiritu iMatt. m, 3). » Et quia non sufficit
(Ibid.). » Et paulo post : « Hic est sanguis meus, qui comedereâddit^^^^sa/tn-aiimûrîdestrpplebuntur,
pro vobis fundetur (Ibid.). » Non igitur ha^c cor- re, id est significalosacramentorum scilicetunitatc
poris sui et sanguinis esse commemorationem vel fidei, spei et dilectionis, qua^ per sacramenta de-
signum asseruit. Sed « hoc est corpus mcum; » et signantur, cuin ex multis granis et acinis, ut dixi-
« hic est sanguis meus, » apertissime testatus est. mus, unumquodque, uniim quid efficiatur. Et sic, id
Hujus vero sententiee qua; subjungitur : « Hoc fa- est edendo et saturando, laudabunt Domimnn illi
cite in meam commemorationem, » dubitatio qui requirunt sam tali laude, non terrena Quod est
nulla relinquitur, si Apostoli sententia catholice dicere Comestio illa et saturatio, laus Dei erit.
:
consideratur. Aitenim « Quotiescunque mandu- : Dico quod requirunt eum, etbono suo. Nam vivent
cabitis panem hunc et caliccm bibetis, mortem corda, id est animae eonm. insseculumsceculi, id est in
Domini annuntiabitis (1 Cor. x, 26). » {eternum,utDt)minus in Evangelio: « Qui manducat
Est igitur Dominiceepassionissacramentum hoc, mc,vivitpropterme(/o«n.vi,o7).»Nonquodcorpora
non sui ipsius memoria. Nihil enim sui ipsius esse in futuro in a>ternum non vivant, sed aparte totum
memoriapotest.Panisautemetvinumnonquantum q^ designat. Quia vero animapotius in corde dominc
ad naturam,sedquantum adspeciem et odorem, a tur, corda ponit pro animabus. Ostensaconversione
Christiana veritate dicuntur. Illi namque qtii car- Judffiorum ubi dixit Timeat eum omne semen Is-
;
nem in utero Virgiiiis assumptam, Verbo suo per- rael, eic, ostenditetgentium conversionem sic,non
sonaliter et ineffabiliter unire potuit, qui etiam ?,o\\ir(\modLO semen Israel, etJacob timobunleum,?ed
mortalia corpora nostra imperii sui potcntia faciet universi fines terrse, id est multa; gentes dc univcr-
immortalia panis et vini materiain in sui corporis
;
sis finibus terrce reminiscentur Domini, qucm in
et sanguinisnaturam transferre possibile est.Signa Adamcognoverunt,etposteapcroriginaIemcuIpain

etiam sacramenta h«c et mystica rectissime vocan- et infidelitatem oblivioni tradiderunt. Et sic conver-
tur non sui videlicetsigna, sed nostri. Magnaenim
: tentur ud Dominum fide ct pauiitentia. Et post uni-
in eis signa et mystica continentur. Nam materia versse familix (jentium, id cst multi de universis
illa, panis scilicet ex qua corpus Dominicum spiri- familiis gentium ; do nobilibiis scilicct ot innobili-
tali benedictione conficitur, cx granis plurimis mola \)Vi?,,a,dorabuiil Duaunum, id est vcnorabunlur laii-
attritis, conspersione aqua? conjungitur. Vinum de et opere,secognoscendo creaturam,illuin aiiloin

etiam, ([uod in sanguinom transfertuin, ex acinis esse Creatorem. Dico adorabunt oxislendo in con-
multis, torcularisaul alicujuspondcris impressione ^ spectuejus, id est semper de co conspectum haben-
conficitur. (Jrana vcro et acina cultorum labore tes, et nunquam postponentes. Vcl adorabunl eum
cooperanle procreanlur ; ita et nos pra'dicatorum in conspectu ejus, id est in anima quam ipse solus
cullura in fide recreati ;
postca vero jeiuniis et vigi- conspicit : et si semper ia operibus adoraro ne-
''^GV <ittriti unuin confiiimur corpus, videlicet queunt. Et merito adorabunt, quoniani Doinini c.^t
Christi, conspersionc baptismi coopcranlc unde ; rei/num : i/cntium^scilicGi quod prius oral diaboli.
Apostolus : « Ita multi unum corpus sumus iu Et |)Ost idom ipse, id est Dominus, dominabitur ifcn-
Christo(ifo?rt.xn,5).»Signactiam nobisetarrhahffic tium, non diabohis, qui prius doniinabatur. Dico
sacramcnta sunt beatitudinis a!ternjp,per ea si digne quod convertcntur ot adorabunl. Et sio inanilucave-
acceperimus adipiscenda; unde quoque viaticum ; runt, id cst manducabunt, vota mca s("ilicet, et post
dicuntur. Aqua vero ad lioc sacrainentum confi- adoraverunt, id est adorabiinl.
ciendum ad figuram nostri vino conjungitur. Ita et- Hoc v(!ro idoin ost cum lioc ([udiI siipiMiiH dixil,
enim nos ad modum aquai fluxus in mortem defiucn- salurabuntur. (}iu\i\ vs\ dictMc. ;i(Ioi:iImiiiI , id (>st
tes, passionis Dominica; mystcrio cfficienlc, Chri- vonorabunliir : rciiliMi ii' -aciMinculi, id (>s| miilali».
sto gralia' adoplionc^ copul.iinur. Cuni VfiD corpiis ilccli .|u;cpc itiili
; ;
727 R. MRIINOMS CARTHUSIANORUM INSTITIITOHIS (MM>. PAHS I 728
iil dixinius, dcsign.iUir. Dico niaiKliic.iinint ol ad-A rcficitur. Hiiplisina quociuc c;nlcrorum bonorum
orabuiil()//;»e>7«M(7»t".5<m<T?,idcsloninesoninisnu)di fundamenlum est ct inilium. El non solum colloca-
divitcs in terrenis, non soluniniodo pauperes. Si vit, cducavit, ct ronverlit ; sod eliain dcdnxit de
cnim soli paupercs adoraturi ct salvandi essenl, virtutc in virlutem, dc bona opcralionc ad bonam
non utiquc Paulus apostolus ad instruendum eos, opei'ationem. \el dedu.ril ne deficiam meconstitu-
discipuium suum sic admoneret:« Preccipcdivitibus tum super semilamjustitia;, id esl super virtutes
bujus PticcuU, non superbc saperc (/ Tiiv..\\, il). » Et et opera bona qusR sunt arctaiviaâdvitam.Etbene
benedisil7^»?(î(estoTcP,nonspiritu.Pinguesetdivites ponil super. Nam cum in primis cis difficiles nimis
spirilu sunt,qui deterrenissuperbiunt,elin eisutin erant, tunc subtus esse dici jôlerant, id est ab
"vero ijono BSspem ponunt.Pauperesautem spiri- cxercitio corum corporaliter afUigi et deprimi.
tu, qui etsitcrrenis a])undant nqn indcsuperbiunt, Cum vero jam in usu habentur, etnon adeo difflci-
neque speni ponunt : sed indigentibus ea large dis- lessunt; tiinc fiJcles super eas esse dicuntur, id
tribuunt.Dico qnod pingues adorabunt. O/ttH.es autcin est in suo jure promptas habere, adjutrice tamen
qiii dcsccndunt in tcrram, id cst in tcrrena desideria gratia coopcr.mte.Dico quod rne deduxit.Ei hoc non
tantum, cadent in mortem scilicet. Et bic est con- propter merita inea, sed jrropter nomen smim ma-
stans in conspectu ejus; cuicunque non sitconslans. B gnificandum. El non soluni deduxit, sed adbuc de-
Dico quod illi anima mea, id est meoru.Ti,
cudent ; et ducit. El Jioc inde Nam. cgo non tirnebo mala, id
:
illi adha',rendo vivet. Quia Judajorum et gentium est exempla et persuasiones inimicorum,vel tribu-
conversionem ostenderat,neputareinus quodin uno lationes ab eis illatas. Et si ambuluvero viam vila>
statu tantum essent ; hoc oslendit sic per niultas hujus, id est quamvis converser in medio umbra;
generationes hanc conversionem futuram usque in mortis,id est inter iniquos, qui suiit umbra mortis,
finem mundi de generatione in generationem.Dico id est frigidi a caJorc sancU Spiritus, et obscuri
quod anima meorum vivet illi. Et per illorum meo- in intellectu, sicut umbra frigida est et obscura
rum prsedicationera, semen meumsercietipsi, id est et alios ad mortcm 9eternam,excmplisetpersuasio-
filii eorum imitatoresbonitatis eorum, peripsorum nibussuis qQ deducentes, sicut umbraherbas qu»
praidicationcm scrvient ipsi, ut vivant. Et itcrum subse diusuntinteriiJ.it.Etideonwi ^meiomalisco-
perilludsemen annuntiubitur Domino generatio ven- rum f[eci\ quoniain ta qui omnipotensest, mecum es
,
tura. Quai compendio.sa oratio sic resolvilur Pcr ut corroboi'es. Quasi dical
: Non ex rae sed ex te :
annuntiationem praidicationis illius seminis con- conlingit sccuritas ista. Diceret aliquis Cur dicis :
verleUir ad Dominum alia generaUo ventura post tc non timere mala ? Saltem tribuIaUones times,
illud semen. Et quidam de illa generaUone factiiC qua3 mala sunt; respoudct Non. :
cceli, id est complutores et preedicatores aliorum, Nam vircja tua, id est minor tribulatio, qua' di-
annuntiabuntjdstitiamejus,\de?iimiai'^r3ice\)\,s.e]\x?i: sciplina tuaest per quam corrigis et doces et bacu- ;
alii populo qui post eos nascetur, quem fccit Dominus, lus tmis, id est major tribulatio, per quara itcrum
id est quera disposuit jara esse salvandum. me flagellando castigas ; ipsa qua; viderentur me
m PSALMUM XXII. perturbare, potius mc consolata sunt, cura per ea
Titulus vigesimi secundi. Psalmus David, id c:-t intelligam rae a delicUs raeis purgai'i, et coronani
fidelium, de quibus enuntiatum est in superiori meara virtutesque raagnificari, et a supcrbia ca-
psalmo quod credituri essent et adoraturi. Et ad veri,iuxtaApostoIum:«NemagnitudoreveIationum
instructionein successorum ostendit beneficia sibi a exlollat me : datus cst raihi stiniulus carnis raca-.
Deo collala, ut et ipsi ad ha^c bene vivcndo nitan- (II Cor. xu, 7). » Et ideo me consolata sunt; quia
tur. Postea vero apostropham faciunt ad Dcum, tu parasti, id est statuisti mihi, adversus eos qui
gratiarum aclionem agentes de beneficiis impcn- iribulantc )rte,neper Iribulalionesdeficiam ; mensam,
sis, unde dicunt : id e.st corporis et sanguinis tui refectionera,quffi in
Dominus rcgit me in loco pascucp id est ipse cstDaltarismensasuscipitur.il/en.samdico positain in
,
rector raeus, ne oberrem in Scripturis divinis,qua} conspectu meo, quam conspicio esse signum mortis
sunt locus in quibus pascuntur animoj fldelium dul- tua; ut et ego pro te triliulari etmori non timeam.
:
cedinc doctrinaj Et quia talem habeo rectorem,

: Et quia solus conspcctus non sufUcerelîmpingiiasti
nihilmihi dicrit in loco pascuse id est nullus intcl-
, in oleo caput m.emn, id est mitem fecisti mentera
lectus miiii deerit in illis Scripturis, qui inc in- raeara, non rebellera in gratia .sancti Spiritus, qu8R
struere debeat. Et vere nihil mihi deerit in loco pa- oleuin dicitur, eo quod mentem mitem faciat ad
seuae. Nam ibime collocavit,\d estfrequentersUiderc patienduin,sicut oleum caput quod impinguat raiti-
fecit.Et non solum hoc beneficiura mihi contulit gat. Et ideo calix mciis, id est oleuin illud inebrians
sed etiam prius super aquam refectionis, id est sume, ne tribulationes graviter nimis sentiam^^fi/a///
per aquam bapUsmatis fundatumef/«cauz7 ?/te,idest jjraeclarus est ! id est multum praiclarus mihi appa-
enutrivit lacte doctrinae, animam rneum
et prius ret. Dicitur autein oleuin, id est gratia calix, eo
converlit de infidelitate ad fi.dera.Mcrito autera aqua quod, ul dictuin est, fideles inebriat,a sirailitudine
baptismatis aqua refectionis dicitur; quiapeream calicis vini, qui bibentes inebrial. Et ine jain ira-
justilia el innocentia nostra, qua; defecit in Adam. pinguatum, misericordia, id cst gra!ia lu a^subscqtie-
729 i:.\POSITIO IN PSAI-MOS. PSAL. .xxin 730
tnr, idestme comitabiUir or/irt/A/<.s diebusuzte mca?, j^ putarol, quaerit quisdicendussit babitans, ul,post-
ut de bono proveljar in melius. Et adeo subseque- modum solvendo, nos ut effici habitantes nitamur,
tur, iit per eam in futuro mhafnlefn in domo Dmnini, exhortetur sic : Dico quia habitantcs in eo sunt
inparadiso scilicct, eundo //« lonijHiidincni dicriini, Domini.
id cst in aoternitalem. Et quis asccndet in nionteni Domini,\d est in Eccle-
IN PSALMUMX.XIII. siam, quaj est sublimis virtutibus a Domino facta?
Tilulus vicesimi tertii. Psalnnis David, id est Pro- Aut potius quis, postquara ascenderit, stahit, id est
phetai, in prinia Sabbati, id est agentis in considc- liabitabit in loco sancto ejus, id est in Ecclosia, quse
ratione victorise Christi, primaSab-quijo. contigit in est locus sanctus in quo ipse Deus habitat ? Multi
bati, scilicet in die Dominica, quai nuncupatur namquesuntascendentes,quiposteadeficiendonon
prima Sabbati, id est prima post Sabbatum. Jud«i sunt habitantes. Piospondetur Innocens manibus :
enim dies ita computabant prima Sabbati, secunda halntalnt, id est innocens operibus quantum ad pro-
Sabbaliêtc./Sêptimamvero diem dicunt5abbatum. ximum. Et quia hoc non sufflceret, addit Et mundo :
Adhortatur hic Propheta fideles, post adventuni corde existens, id est nullam habens immundam
Christi existentes, utad Christum regem suum cum cogitationem adversusproximum.Et quinon accejiit
triumphorecipiendum se bene praiparent;in virtu- Bm vuno animam snam, quatum ad se, id est qui
tibus et bonis operibus magis magisquc crescendo non habuit acceptabilemanimam suam invanilate.
ct vitia removendo, a similitudine illorum qui ad Quod est dicere:Si anima ejusaliquid vanitatis ex
regem suum cum Iriumpho recipiendum se prajpa- fragilitatc carnis, vel per suggestionem irapulsaco-
rant, cum alicunde victor redeat.Portasquecivitatis gitavit,in Iioc nonfuiteiacceptabilis ut consentiret,
elevant et dilatant, ut facile pra^da et triumphan- sed oranino illud respuil. Et non solum fuit inno-
tium chorusintroeat.Christusenimvictorabinferis cen^ manibus et mundo corde, quantum ad proxi-
rediens, regnum quod diabolus usurpaverat,EccIe- mum, scd nec juravit in dolo proximo suo, idestnon
siam OstenditetiamPropheta qua>
scilicet, obtinuit. firmiter promisit, sic ut eum deciperet. Et per hoc
sint Ecclesi» membra, ne quilibet indignus islud genus loculionis, scilicet per dolosara locutionem,
sibi attribueret. Et hoc sic dicit : reraovet omnia genera mala' locutionis in proxi-
Doniini Christi est terra, id est Ecclesia, cui prius mum. Et no putareraus quodhic per se staretm loco
diabolus dominabatur ;
qua? dicitur terra, eo quod sancto Doraini, addit Hic qui talis est, accipiel :
stabilis sitet bonorum operum ferax, et apra^dica- hanc bencdictionem a Domino, id est hanc exalta-
toribus exculta, sicut tcrra stabile elementum est el p tionem, ut stet in sancto loco ejus. Et hoc non so-
ferax, ct a cultoribus colitur. Et illa terra non est luni accipict propter merita sua, sedhanc mwmco?-
parva, sed plenaria. Et plenitndo ejiis terras est il- diam acci/jiet a Deo salutari, id estSalvatore suo. Et
lius Domini, non quod ante ipsius non esset. Sed raerito accipiet hanc misericordiam a Z)eo. Nani haec
sic modo dicitur ipsius ut ejus voluntati ohediat, generatio est generatio queerentium Dominum, ct
quod prius non facebiat. Et orbis terrarum., id est (pro scilicet) quserentium faciem, id est notitiam in
Ecclesia ex omnibus terris elecla, est Domini. Et futuro, DeiJacob, idestfortiura luctatorum. Quasi
hoc idem est quod superius dixit, Domini est tcrra; dicat Non ad hoc innocentes sunl et tales quales
: :
sed ex nimia laetitia repetit, ut ostendat perfectam dixorim ut aliud acquirant,nisi gloriosamin futuro
esse, nec vitiis sordidam, a similitudine rei rotun- notitiam tuam,quam liic plenarie non possunt ha-
daj, quse et orbis dicitur, quee perfectiorest re
qua- berc. Unde Apostolus : « Videmus nunc per spe-
dratavel triangulata, nullum scilicet habens prinii- culum,tunc autera facie ad faciem (/ Cor. \\\\, 12). »
[tiuni ct finem, sed semper in se retorquetur Et bene ponit, generatio, no putaromus unura so-
"JO
Ncque ])ossuntei sordes facilc ad li;ercre.£'^ universi lum csse, quia singulariter posucr;il iinincnis nin-
qui liabitant in eo, scilicet orbe, id est in uuitate iiibus.
lidei et dilectionis ejus orbis sunt Domini Et hoc l^ lloc exposilo ad iiistrucliiinein ii()sli;im, rcvcrti-
idem est quod hic dixit orbis terraruin est Ihmiini. d lioc quod inccpcral sic
Sctl ad hoc aliis verbis repctil, ut, (piia iiidcliiiilc '/ orbis. JM-go, princiiies, i li(icl(
dixerat in-bis, universaliler dicat. nico (juimI (U'!iis pccc; ili sorvi, raodo vero per Domiinim priiicipi^s
c.-^t Doiiiiiii. Et inde hoc vidcri \H)IvsI, quiaipsefun- ctlil) ci'i [i\ci\,attollite, id est c\G\-A{ii,portas vestras.
ditvit ciini supcr miiria, id cst lirniuni adeo fecit ut El post, id est vos emiihaticedicti, pnrliv ivlrrnnlcs,
non timeret, sed contcmneret maria, scilicel popu- il csl lialiciitos iii vol.is viiliilcs. ([iia- sinil |iiii-la>ad
los amaros sibi in tribulationibus, sicut maria a'tci'iia, clcviimini dv li iio iii mcliiis. Vcl sic : Allol-
amarasuiit. £'< etiam supcr /luininu /n.rparavit eiun, lili', id (.'sL aurortenon Doi, scilicot
yjo/-/«'>' vestras,
id est firmum et excelsuin in \ irtiilijius statuit su- vilia ([luo sunt portic clausa', non admittontos in-
per principcs, ut eorum Iribulationes sperncret. troilum Dei. Unde Sapionsait: In malovolam ani- <-
Principes vcro Ilumina dicuntur, eo quod corum main non introibil sapionlia [Sap. i, i). » Kl illis
cura delluat inplobemsubdilam, sicut in mare llu- ahlatis, clcvwnini, id est crescilo in rul(dibus,//or/.i'
mina docurrunt. Quoniam autem di.\crat unircrsi n-lcrnales, \d est virtutes, el sic introibit rcr, glorioe
qui habitant in. eo, ne (piiiilict ralsiis si.- li;i|iil;iri> (filoi-. 1,1 i-.,l riirislus. iil idcin in Iv.;Mu.clio : < VX
93i S. BRUiNOMS C.AIVniUSIANOIUlM INSTITl 'KJlUS ()I'I\ PAIIS I 732
adeum veniemus,etmansionemapudeumfacipmus A. f-cm haberc, confuiulenlur, quia le non sustinenl.

(Joun. XIV, 23). )) Vel, \ os jirmcipes lonehraruni, id Et quia hoc video futuruin, conccdo non impre-
estdaMnones, attolHte, elc. Alia non muLantin-, qiiia cando. Confumfantiir, id cst erubescant, in con-
dixerat7l ii^-^ glorise, ne putaretur qualiscunquc scientia sua etin lioc nniiKioet infuturo,o?nn«?Amz-
rex,sic eum niagnificare intendit: ])wo Re.r (/lori;i'. qiia agentes siipervaciie, qiiia nullus adeo iniquus,
Et quis, id est quantus, cst iste Rex gloruv ? Vcrc qui in conscientia sua de iniquitate sua noii eru-
magnus cst. Nam ipse est Dominii.t in rebus, fnrlis hescat. Et hanc conccssionem ideo facit ut iniquos
in resuscitando carnom suam,qui in passione vidc- de iniquitatibus suis detcrrcat. Postea rcverlitur
batur infirmus, et potcns qui vidcbatur impotcns. ad orationem sic Dico non eruhescam et ut hoc
: :
El vere Doiiwius esl potens, el hoc in pnelio, id est sit:Demon-stra mihi vias tuas, id est illa prajcepta
propter prselium quod obediens fecit cum dial)olo, tua qua? sunt via?, communes omnihus salvandis
et prajvaluit ei, fecit eum Deus Pater vidcri po- ad vitam, sine quorum completione nemo salva-
tenteni in ipsius ascensione. Undc Apostolus : hitur. Non dicit demonstra quod ignoret, cum
(( Proptcr quodetDeus exaltavit i\\um,eic. {P/dlip. superius dixerit : ad le levavi, etc. Sed demonstra,
II, ))Ego quia fortis et potens esi, attollite portos.
9). id est fac haherc in memoria, ut compleam. Et
etc. Et hoc ut superius exprimit. Et quis est iste j^semitas tuas doce me, similiter ut compleam; se-
Rcx glorias ? eodem modo ut superius conjungitur mitas vocat, praecepta illa majoi-a quae pauci com-
et exponitur.Sed aliud hic quiddam, ut vehemen- plent, sicut per semitam 72 pauciores quam per
tius eum magniflcet, sic dicit Dominus virtiitum : viam gradiuntur, scilicet vendere omnia el dare
supernarum, id e.st spirituum ccelestium, non ho- pauperibus, et ca;tcra similia qua; perfectissimis
minum tantum, ipse scilicei quem hic accepi, non solis conveniunt. Et pcr illas vias et semitas dirige
Rex glorise. Et vero Do-
alius, id est Chrislus est rne, bene operando. Et hoc in verite tua, id est in
minus est virtutum supernarum. Unde Apostolus : conformitate Christi positam, qui est veritas a te
« In nomine Jesu omne genu flectatur coelestium, egrediens, ut idem in Evangelio : « Ego sum via,
terrestrium et infernorum {Ibid.). » Quam vero di- veritas et vita {Joan. xiv, 6). » Christus dicitur ve-
cit bis attollite, et qiiis est iste Rex glorise, ad nostri ritas emphatice, cum ab eo omnis veritas proce-
facit exhortalionemetChristimagnificationem,sive dat. Et ut per vias et semitas dirigat, doce me, id
his dicit hoc propter duplicem Ecclesiae parietem, estinstruein illisintellectum meum,nein eisober-
Jud;eos scilicet et gentes. rem. Et tu potens es ut hoc facias, quia tu es Deus,
id est Creator, et Salvator, id est reparator meus.
m PSALMUM XXIV. G Et dignum est ut hoc facias. Nam te sustiniii, id
Titulus vicesimi quarti. Psalmus David, id est est patienter exspectavi; velpatienter prajceptatua
minus perfectorium fldelium orantium post rehcta complevi, totu (//e, id esttoto tempore exquoincepi.
peccata, ut deus faciat eos perseverare ne cedant, Cum ponit f//e, aparte totum tempus designat.Oro,
et ne sic erube.scant. Prsetendit etiam meritum dirige, et ut dirigas, tu qui visus es me oblivioni
quare debeat exaudiri. Orat quoque ne Deus eis gra- dedisse, cum ante haptisma te ignorando peccavi,
tiam subtrahat pro delictis et ignorantiis eorum. reminiscere miserationum tuarum, Domine, et miseri-
Ostendit insuper ad instructionem nosti'am Deum, cordiarum tuorum quse a saeculo sunt in te, id est ab
cum dulcis sitmiserando, rectum etiam esse malos seterno. Quod est dicere Reminiscere quantas mise-
:
justc puniendo. Et in finem orat, et pro inimiciset rationes hominihus impendisti a mundi principio,
pro bonis. Unde dicit : etquantumin naturasis misericors, et sic mei mise-
Ad te, Domine, amplexandiim, levavi animam rere sicut aliorum misertuses.Misoricordiadicitiir,
meam, a terrenis desideriis exemptam, Levavique quffi in Deo est naturaliter. Miserationes vero, hc-
hene operando,o Deas meus Creator meus, cui non neficiaqutC pcr misericordiam impenduntur.Quam-
aufero locum divinitatis in me. In te confido, non D vis autem pluraliter ponat misericordiarum, in Deo
in me, quia adhuc magis et magis levabo. Et quia tfimen simplex intclligenda est misericordia; sed
levavi et confido, non erubescarn, id est non defi- secundum multos effectus, pluraliter ponit miscri-
ciam, et sic non erubescam. Erubescerem enim, si cordiarum. Dico rcmimscere miserationum et miseri-
deficerem. Oro ne erubescam. Neque irrideant me cordiarum. Et ne sim immunis a misericordia, Do-
deflcientem inimici mei, et visibiles et invisibiles, mine,ne memineris-ai puniaiS delicta juventutis mex,
id est non gaudeant de defectumeo,quoniam gau- id est peccata venialia, quae commisi postquam in
derent si me deficientem videreut, rogo non eriibe- baptismo veterem hominem exuendo,juvenis in fl-
scam negue irrideant. Et hoc bona flducia oro. Et- de factussum.^'^ ignorantias meas, id estpeccataquae
enim universi qui substinent te, id est qui patieiiter ignoranler anlehaptismumcommisi.Vel sic:Delicta
exspectant te auxiliaturum et remuneraturuni,vcl, juventiitis, id est temeritatis meai.Juvenesenim ma-
qui sustinent te,iA est qui patienler feruntprêcepta gis temere peccant quam seocs,ideoque juventutcm
tua, complendo ea, non confundentur,id est non eru- pro tcmeritalc ponit.Quasi dicat:Magnadelictaquae
bescent. Et ideo quia te sustineo, non confundar, temere ago, nonneressario, ne memineris Et igno- .
sed iniqiia agentes siipervacue, id est siiie utili- rantius meas, id est venialiaqufe ignoranter ago. Et
tate,qui in illis iniquis qu* aguntsc putant utilita- non meminiscendo delicta, memento mei ut mise-
733 EXPOSITrO 1\ PSAF.MOS. PSAI.. XXIV 734
rearis,qui visusesoblitusesse, dum infidelis essem, A iilud, sed potius accuso nmltipendendo ; ideoque
tu, o Dominc, qui sohis potes sic miscreri. Et hoc veniam mereor: Et quia dixeral sibi multum esse
propter bonitatem tuam, idest misericordiam quam peccatum suum, ut et hoc nobis insinuet, scilicet
naturaliter habes non propter merita mea lan- multipendere peccalum, et sic veniam promereri,
tum. Etnonparum miserearis, sed secumlum mise- subjungit: Dixi multum est : et bonum est multum
ricordiam tuum,i(i est ac modum misericordiae tuse esse.Nam cui multum est, ille Deum tiniet.
sicut multum es misoricor.s, sic et multum mise- Et (piis est honio, id est quam magnus et quam
rearis. felix est homo qui timet Dominum, et inde hoc ap-
Quoniam veroDei bonitatismentionomfcceral,nc parel. Nam stutuit ei qui cum timet lerjem, id est
quilibet nimis in bonitate illa confidens in peccatis firmitatem,ne deficiat in i'2'«bonorum moruni quam
eum rectum e,sse ad ulci-
persevei'aret. Dicit eliam elei/it. Legem ponit pro firmilate ;
quia iJlud praj-
scendum peccata persevcrantium, sic. Dico propter ceptuni quod firmum ct stabile est, lex dici solet.
bonitatem, et vere dulcis est Dominus, id est bonus, Et per iilam legem anima ejus de corpore exiens,
et tamen rectus,\A est justusadulciscendum; et inde demorahitur, id est habitavit in bonis Cfelestibus.
hoc potcst videri quod dulcis est et rectus. Nam Et in fuluro semen ejus hsereditabit terram, id est
propter hoc dabitlegem, id est doclrinam delinquen- B bona operaqu» hic seminantur, erunt causaquare
tibus positis mwmmorum, id fist delinquentibusve- in futuro corpus et anima simul heeredilabunt ter-
nialiter.iNam qui criminaliter peccant, extra viam ram viventium.Semina dicuntur opera bona, eo
morumsunt. Quod estdicei-e; Daii/ ois doclrinam, quod causai sunt prsemiorum, sicut semina
ne criminalitor peccando pereant,et in hoc dulcis et caus« sunt messium. Quia vero dixorat, statui
comprobatur.Nam si tanlum dulcis esset,
rectus esse legem, exprimit ipsam legem sic Dico Dominus :
superfluo legemdarot, cuin omnia epccantibusom- statuit legem, id est Dominus est finnumentum ti-
nibus dimissurus esset Si Vero tantum justus, nun- mentibus eum, ne cedant. Et ipsis flrmatis testa-
quam misericordiee legem daret, sed omnes juste mentum, id est promissio illius datur hoc scilicet :
damnaret. Vel legem vocat disciplinam tribulatio- nt manifestetur illis, in futuro ut idem iir Evange-
num, quam adsuoscorrigendos et docendosinfert. lio : « Manifestabo ei meipsum [Joan. xiv. 21).
Unde alibi Psalmista : « Disciplina tua correxit mt; NuUi enimin prassenti hoctempore Deus sic mani-
{Psal. XVII, 37), » id est edocebit. Et in judicio, id festatur, ut in futuro manifestandus est Testamen-
est in lege illa per quainscient judicarequidtencn- tumi)on'd pro promissione, eo quod testamentum
dum sit et quid fugiendum, ideoque judiciuni dici- p ha?reditalem promittit. Et quia. Dominus firmamen-
lur : Dicit mansuetos de bono in melius, non re- tum est timentibus, oculi mei, id est affectiones qui-
belles.Etutbenedirigantur, docebit specialiler ipsos bus eum aspicioad modum oculorum, îynxiseniper
mites vias suas, per quasad euin pervenient Et quia ad Dominum. Quod estdicere:Et ul meum firma-
possetquseri: qu* sunt illai viie ?exprimit : Universee mentum sit, nunquam ab eo diverto oculos a si-
vi/e Domini sunt ha; : Misericordia et veritas. Mise- iniliLudine boni servi,cujus oculi semper ad Domi-
ricordia scilicet, /Qntsni unusquisque misereatur, niim suum sunt, ut ctiam ad nutum ipsi protinus
ne pcccctetpeccando pereat, etutpro malis bona obediat. Undealibi Psalmista : « Sicut oculi sorvo-
rctribuat. Veritas, id est justitia scilicet, ut quod rum in manibus dominorum [Psal. cxxii, 2). « Et
jiistum est, Deum super omiiia diligal,et probonis mcrito oculi mei sunt ad Dominum, quoniam ipse
I>ona reiribuat.Misericordia ct veritas dico inventa a cvellet qiiandoqiie de laqueo pedes mtos, id est
requirentibus testamentum ejus, et testvnonia cjtis, cruct de laqueo mortalitatis etpassibilitatis, ({uibus
Quod est dicei'e Si quis requirendo perscrulotiir
: modo vehementer impedior. Quod autem ponit jie-
novam legem et veterem, non inveniet plurcs vias dcs meos, a similitudine dicit eorum (pii por
istis. Etbeneveterem logcm tevêmonm dicitplurali- pcdes illaqueantur. Et quia oeuli mei ad te semper
ter, cum a inultis testil)us adventus Christi, a pro- ^ sunt, respice in me, id est esto mihi benevolus.
phetis scilicet ininistrata fucrit. Nova aiitem iox A siinilitiidinc Domini dictuin e.st, qui sorviim
singulariter tostamcntum nuncupatur, eo (piod ab (pioin diligit s;cpo rcspicit. Et beno poiiif iii iiio.
uno solo teste vitaj eetornfedala sit, idosta ChrisLo. Quasi dicat : Non horaric mo rospiciîs, sod
Apostoli quidcm ct cuilcri doctoros non fuoriint respiceinme figendo aspocfum non cito auforendo,
legis datorcs, sed expositorcs. Ostcnso hoc qiiod ct rcspicions miserere mei indiilgendo. El dignum
Dominus dulcis cst et rectus ad inslructionom no- ost,qiiiaogo qiii liocoro, unicus su)n ct pauper.PrF^-
stram: quia oraverat superius ex bona confidonlia posforiis ordo. Quod ost dicoro : Qiiia sum pnupcr
se iinpctraturiim annuntiat,ut et alios adpetcndimi spirilii, non siipcrbus, idest humilians mc crga le
gratia impetrandi instigot,sic.Oravi ; seeundum nn- iii Omnibiis.Qiiid vero aU p;iiii)orom sj)irifu esse in
sericordium tuam, memento mei : quod vcro {;ioi<'s. ps;ilmum xxi74<l''''""i '^^1- '• u<(pio ;i(|.>o sum
Veie propitial)eris pcccato mco, proplcr mmim tuuvi /luujifr, <piod pti;im siim uiurii^, id csl iii iiiiiikm-o
augmeutandum. EI digniimost iit propilioiis. Mu/- liliorimi Kcclcsi;!-. (pi;c iiiiic;i Iim oI. sciliccl ifa
ttm. est enim, id est niultiiin esso ;i mr i'c|>iil;iliir. cli;ir;i iciil iiiiiciis liliiis p;ilri cli;irissimii^ ,.>|. (In-
Quod ost dicoro : Nmi oxcust) mo |.;irvi|.('ii(lcml(.
735 S. lUUiNOMS (;AirriHiSIAM)IUIM l\ST!ri'T(MtlS OIM'. PAIIS. I 736
«ponsH»: «IJnicanie<i,("oluii)lt;» incu {Cdiil. vi,X).» j^ fidoliiiin (•ollcclionisusqiioqiiaquoferffclornmron-

Et exponit por parles pauportalem suam. ccdcnliuniex socuritalc innoccnliaict juslilia' su;n,
Kxponeiido quoijue per partes in quibus oi miso- ul Dous Judicetcos in futur(),scouiiduni quod ooruin
realur; Vcre suni pauper, in liocscilioot, trlbalatio- iniioceiitiaolju.slilia prornorctur. Ostoiidoiit otiain
nes cordis mei multiplicatx sunt, id est multas halieo pcr partosinnocentiainctjustiliain suam,elproinit-
trihulationes ot doloros in corde de pcccati.3. Et tunlscmagisiiiliiscssointondondos,utmiiuisj)crfc(>
ideo crue me de necessitatibus meis, id est de venia- losad ha'cexcniplo suo velicmentcr invitent.Velpo-
lihu.s, qua> cx carnis fragilitale necessario contin- tcst liic oi-atio essc, ut Dous scilicet eos judicct, id
gunt :« Sacriflcium enim Deo,spirituscontribulatus estdiscernat in futuro a nias.sa perditorum, ne cum
[Psat. 1,, !!)), » Et non solummodode nccessilalihus ipsis misli sint, sicut in lioc mundo sunt. Cfotcia
mcis cruas mc, sod ctiam i'ide, id est misericor- de intentione non mutatur : isludvero sic incij)it :
ditcr aspice, humilitatcin uicain, id cst inquanluni 75 J^tdîca me,Domine, in futuro secundumquod
me humiliem erg-atc; c( lnliorcin ineum (|uem ha- jiisliini est. Quoniam ego,qui hoc concedo.fn inno-
heo jejunando, oniui modo mc pro delictis meis ccntia inea positus iigressus siitn, id est incossi
aflligcndo. Et propter has causas, dimilte uuiversa viam mandatorum tuoruni.Quod esl diccrc: Quo-
mea, non solum vcnialia, sed ct criminalia.
dclicta B niain in innocentia mca perseveravi. Vel sic ut sit
Poslquam vero dimisoris peccata, ne recidam, rc- oralio :.'»(/'/'«< >Aie, justo judico tuo discernc mc,
spice inimicos meos qui volunl inedevocare, ut inef- Domine, in futuro, a pcrditis cum quibus iiic cou-
ficaces facias. Et neces e mihi cst ut respicias, versor. Hoc autem ({uod sequitur (ut Augustinus
quoniam multiplicati sunt,\d e:.t multi sunt,ideoque dicit) non est superhia elati, sod confessio non in-
insufficicns sum resistere sine te : et non est illis grati. Dico judica me. Et merito, quoniam ego sic
ratio qua mihi iaimicentur, scd odcruni me iniquo orans ininnoeentia inea ingressus surn. id est perse-
odio, non bono, id ost odiunt in me bonitatem, veravi, et adhuc faciam, scilicot non in/irmabor in
quod odiuni iniquum est. Non malitiam, quod rc- perseverantia, in Domino sperans nonperme sohiin
ctum odium osset. Unde Augustinus « Recte in : perseverandi spem hahens. Oro, judica, et ut hoc
malis odiinus malitiam.» Dico respice inimicos, quo- judiciuin bona spc expectem, hic prius proba me.
niam multiplicali sunt,ei sicnon erubescam.Neque Pra^posteratio. Tenta, id est tentatum per tribula-
justum est, quoniam speraviin te, non in me, id tiones et inefficaces suggcstionos, rne, mihi et aliis
est speravi, et adluic .spero per te crui ct castodiri. adluesuris ostonde. Et post proba me id cst nil
Eruhe,scerem enim, .si non erueres et cuotodiros. agenle in me trihuialione vel suggestione qualihet
Et quamvis idem superius dixerit, scilicet
istud (;riminali prohatumostendo. Dico /ento.Siescilicet:
non non tamen superfluuni judicatur,
erube-srain, Ure, id est ignespirituali omnimodoconsumerait'.?
quia non sufficit ei quod nimis desiderat semel 7neos. Et exponit in (|ua significatione ponat liic
oraro, vel quod dicit respicc, potest esso oratio pro renes, et (pro scilicet) cor meuin, id est illicitus
inimicis. Juhemur enim pro inimicis aDominosic motus cordis mei, qiii renes dicuntur, eo quod in
orare:«Orare jiro persequentibus et calumnianlihus illis delectaraur sicut in illicito renum exercitio.
vos {Luc. VI, 28).» Et hoc sic continuat : Oravi, erue Quia vcro pro sola innocontia nemo salvahitur, «in
me, dimitte. Et non solum pro me oro, sed et pro conspectu namrjue Dei non justificabitur omnisv;-
inimicis : reipice •
misericorditer inimicos mess, ut vens {Psal. CLxn, 2) » : orat etiamse per misericor-
convcrtas eos. Et dignum est ut lioc oiêm. Quo- diam quoniam ego in inno-
salvari. Dixi judica me,
niain multipUcati sum, et odio iniquo oderunt mc, centiu mea ingressussum. Etnonpi'o solainnocontia
id est quiamulti sunt, et magnumdamnum esset, salvari oro, sed et ideo quoniam misericordia iua
si lanta massa periret. Et multum poruiciosi sihi ante oculos meos est, scilicet ante cordis considera-
sunt cum iniquo odio oderunt nic. Ergo pro inimicis tiones. Quasi dicat: Quia in misericordia tua con-
sic oravi ; et quidquid de illis sit, saltem custodi D fido, et ideo adhuc, quia complacui in veritate, id
animam rneain, elc. Ha)c non mutantur. Dixi non est in conformitate veritatis tu;c,Filii tui scilicet,
erubescam, idoo ({uia speravi in tc : et idoo adliuc prout valeo positus et in opere ot in virtutihus.
quia innocente< ct recti, id est jusli in operibus per Expoiiitautem innocontiam suam por partos sic :
mefacti multi adhsescruntmihi. idoo ([um sustinuite, Vero ingressus sum in innocentia, quia non sedi cum
idestspcraviintc,utetexemplomeosperarent.Quod consilio vanitatis, id est qua:nvi.5 cum eis corporali
est dicere Quia multos ad te sustinendum exemplo
: prajsentia converser, tainen in anima non sedi, id
meoprovocari,nondeficiendo,noneruhescam.Neet est consentiendo nonimmoratus sumcum illis qui
ipsiforte excmplomeo malo deficientes,eruhescant. sunt consiliumvanitatis, id est concordantes simul
Orat quoque pro ipsis innocentihus et rectis sic : inappetitu terrenorum, qua3 vana sunt. Dico non
Dico quod innocentcs et recii adhseserunt mihi, id est adhuc promitto, quia non introibo per con-
sedi, et
exemplo ineo. Ergo Deus lihera ipsos jam factos sensum cum iniqiia gerentibus, falsis scilicet Chri-
Israel ex omn-ibus tribulationibussuis, ne codant. stianis Et hene ponit iniroibo, introire nanique
IN PSALMUM XXV. dicimus in aliquod occulturainlrare. Omnis autcni
Tituliis vigosimi quinti, Vsahnus JJaoid, id ost iiiiqua gerens introit, id est in rcra occultandam
IT, EXPOSITIO !N 1'SALMOS. PSAL. XXVI r3H
intrat, iii peocata scilicet, qu<7' ocrultandasunl, ut A ideo quiar/ex/er«, idestillabona operatio, eon
Duniiniis iii Evangelio : Omnis ([iii nialc agit, odit p/eta est munerihas. Per de.\teram,quidem bonaper
lucem [Joan. iii, 20). 'i » Et iion tantiim ndii. scdi, sinistram vero,mala designari usitatissimum est.
sed etiam of/u'z ccclesinm malignuntiuin, id ost odio 0"od est dicere Ideo bene operantur ut favore
:
liahui mala opera eorum, non creaturam. populi,terrenisquecommodisropleantur.Dequibus

Et non solum nonintroiho cum iniquagerentihm, in Eviingelio Dominusait :« Amen dico voliis, rece-
falsis scilicet Christianis; sed ot non sedebo, id est perunt mercedem suam (i/a<</«. vi, 10). » Virisan-
in conscnsu non unmorahor cum impiis , id est cum guinum et impii tales sunt, ideoque digne perden-
hffireticis et idololatris. Quod est dicere: Non con- Ego autem^nc a.g(in?, in innocentia mea ingressus
tur.
sentiam infidelitati etsententiis eorum. Sed inter sum. Istud vero ex affectione nimia repetitum, ut
innocentes consistens, lavabo manns ineas, id est superius exponitur. Ergo quia ingressus sum, redime
mundabo quod mundaridum est in affectionibus rne a peccatis, per mortem scilicet quam pro me
meis, quffi manus ideo dicuntur, quia par eas sen- passus mei redempti miserere seterna gloria
es, et
tentias attingimus, sicut manibus corporeis corpo beatificando me,et non pro sola innocentiaredimas
rea tractamus. Innocentia sua per partes ostensa et miserearis, sed ideo adhuc,quia/>e.y meus, id est
videnshocnon sufficere, promittit quoque bene

se B alfectio mea. stetit, id est perseveravit in directo
operari, sic: Dico lavaho manus meas, et manibus est inoperatione bona quae directa est, non dis-
\oi\?<rircumdaho,\A est bonis opcribus ot virtutibus torta. Atfectionespedes dicuntur, eo quod per eas
adornabo,Domine,«//«r^/»H»(, fidem sciiicot, super cogitando graditur animus sicut pedibus movendo
quani omnes virtutesfundantur et opera bonaDeo graditur corpus.Dico f[nodijjes meus stelit in directo, et
sacrificantur,ideoquealtaredicilur,cumsuperaltare adhuc, o Domine,henedicam, idestgiorificabo et ma-

sacrificari soleat. Unde Apostolus •
« Sine fide ne- gnificabo te, bene operando, in ecclesiis, id est in
mo placebitDeo^ê/r. XI, Q). n Circuindaho ôÂxinm conspectu conventuum fidelium,utet ipsi teexem-
est pro adornabo, a similitudine altaris, quodcum plo meo glorificent, et magnificent boneoperando.
adornalur paliiis sivc aiiro vel argento, saipe cir- IN PSALMUM XXVI.
cumdatur. Dico circumdaho, et hoc ideo ut audiarn Tituliis vicesimi sexti. Psaunus David priusqaam
vocem laudis tu«, id est utintelligam qua voce velis linirctur. Hic mittimur ad historiam de David,qui ter
laudari, voce scilicetjusti. « Non est enim speciosa fuitinrcgnuminunctus.Primo,inBethleemindomo
laus in ore peccatoris [Eccli. xv, 9\ » Bene quidem patris sui, quod signum fuit a Deo eum rogemele-
/O ponit audiain, pro intelligam, Auditus enim Q ctum esse.Sccundo, post morlem Saulis in Hebron,
auima; etiam ut enarrem aliis
intellectus est, et ut regnaret super tribum Juda. Terlio quideni, ut
viirahilia tua, id et opera tua qua;
est proecepta super omnem Israel regnarei. Hsec autem omnia ad
sunt mirabilia, pra; nimia sui excellentia. Alioquin Ecclesiai figuram praicesserunt. Inunguntur enim
autem idoneus cnarrare non essem. Unde alibi Ecclesiffiflhi in baptismate, in oleo sacrosancto,ut
Psalmista : autem dixit Deus Quare
« Peccatori : perhooeos a Domino electos esse designetur, ut,
lu onarras justitiasmcas? [Psal. xlix, 16) etc. Di- qui scrvi diaboli fuerant, sui ipsius reges gratia
co circumdabo, quod revera faciam, o Domine ;
spiritali fiant. Secundo voro, in confirmationo ab
nain cgo dilexi decorem domus tuse, id est me face- episcopis inunguntur, ut copiosiu.; Spiritus sancti
ro domum tuam decoram virlutibus, et dilexilocum gratiam accipiendo, sui qui jam Juda, id est Deo
hahihilianis (jloriie t,:,T, i! cst dosideravi ine bcne confitentcs clYectisunt, magismagisque reges sint.
o|K'iaii(lo faccre taloni, iii qiio tu dignanter habi- Tcrtio quoque a Deo in fuluro teterna licatitudinc
tiiiuio pcr bona opera moa ;ib aIiisg]orificeris,jiix- inungcntur,ut omnimodo sui,qui [srael tunc erunt,
ta iliud Evangelii Videanl opera vestra boua,
: « sic Dea auxiliantc regcs sint, ut neque visibiles,
ct glorificcnt Patrcm vcitrum [MaltJi.v, 16). » ncquc invisibilcs hostes aliquateiius eis donunen-
Quia vero dilexi, et circumdaho, et lavabo, ot iinn T) tiir. Vidctur autem hic agcre collectio fidelium,
scdeho,clnon inlroiho.Ne pcrdas mfuiuvo, cum iinpiis qua' in pra>cedenti psalmo locuta est de bcncficiis
id est cum ha?reticis, ct idololatris, Beus ammam sibi jam aDeo datis, antequamad aHornam unotio-
meahi, etcuin viris, Q;^\\?,or\h\i?, sanguinum, falsissci- ncm pcrvenerit, et hoc ad instnictionom aliorum,
licet Christianis, iie perdwi vitamrneam, id cst ani-
77 iit- fl"i eadem bona habent, a Doj so habcre
mam qu;i> idco vita dicitur, quia por cam vivimus. sciant ; et qui nondumhabent,adhabendum omni-
Virisanguinum dicuntur qui malo cxcmplo ct per- modo fc.stinent. Ostendit eliajuso unctionem illam
suasione animas interimunt, sicut illi qui eorum omiiimodo exspcctare, pro qua adipiscomia orat,
quorumtotumcnundunt sanguincm corporapcrire ut ct nosct canicxspoclaro; et pro oa instruatoraro.
faciunt. Qui virisanguinum et qui impii digno per- Quod sic in titulo brevitcr dcnotalur. /'snhnus iste
dentur, et ecco causa^ : Jn (juorum manibus iniqui- attribucnduscst D«r.V/,id ost Ecclosia^ pcri'octissinie
tates sunt, id est in alfcctionibus. Quod est dicore: agonti de bonoliciis a Deo accoptis.Priusquam Uni-
Etsinon i*emper male opcrari qucunt, scmpcr rctur, \d ost illa pcrfcctissima unctioncaDeo in rc-
lamen malc opcrari cupiunt, Et si aliciuando bc- goin imgorotur. .Etornavorobealilu(U),iinclio rcclo
ne opercntur, noii intontionc bona agunt, scd diciti;r,por(iiiam ab omni.-iH-niiilibililjil ;a!iabUur
;
31) BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTOMIS ()l»l l'AMS. I

40
siiHit unctiono iegv\ san oloiit. Ilir luilorn psal A roîiistus sum(y6'o/'. xiii, \±]. » Et viihjiido vohintu-
niussic liab«l |.irincipiuia : Iriii risitetn,'\d est videam //:'////>/»?// fy((>',s(:ilicetDomi-
DoDtitnis illuminal.io ntcti, ciiiplialice Jiclunirsl. nici coipus iiominis, «luod 1'uit teinpluin divinila-
Quodestdicere Doiniiiusilluiniiiavitnicfideinliap-
: tis. Uiide idem in Evanqelio « Solvite templum :
quoqueempliaticc,id est
lisnio, et «//«< inea, ct lioc lioc, ct post tres dies excitabo illud {Joan.w, 19) ».
ipsesalvavitmeapcccatis.Et cum ha^cjamimpende- iJico qiiod hu'c requiram. Et ha;c est liducia taliuin
ril, (/Mem invisibilem hostem//i;i(?/irt utrne supei'et ? beneficiorum, quaj niihi jam impendit :
Nullum sci\\ce\,el Doniinus protector vitae ?/7ea',qiiod Quonimn ubscorulit nie in tabernaculosuo, id estpo-
est dicere : Mihi qui mortuus eram in Adam ori- suit 78 iiêjam m abscondito tabernaculi sui, scilicet
ginaliter in anima, restituit vitam, etipse eslpro/e- in fide et spe beatitudinis, quam per Christum
ctor illius vitse, ne peceando criminaliter eam pei-- habiturus sum, qui fuit tabernaculum Dei. Qi.cp.
dam. Ergo a gf/o visibih hoste expug-natus^/y/»/////- bealitudo a nobis est abscondila nunc : quando-
ho, dumilH qmnocentes niihi voluntate (etsi actu neque quideni apparitura. Unde Apostolus : Fidesesl
queant) super rne existentes, id est superiores et sperandarum sulistantiarerum, argumentum non
digniores mc quantum ad corpus, appropiant, id appareiitiuin {Hebr. ii,\).» Etalibi de bcatitudine
est se prteparant, ut edunt, id est tribulationibus B sic dicit : « Vitanostraabscondila estcuin Christo
consumant c«/'/teA' ?neai? A nuUo trepidabo, subau- Deo {Col. III, 3).» Et nonsolumabscondit; sed etiam
di. Vel edant carnes meas, sic exponitur : Appro- ine posilum in abscondito tahernaculi sui, protexit in
piant, inquam, ad hunc efFectum, licetnon inten- hoc tempore in quo omnia
die malorurn, id est in
derint, deventuri ut, tribulationibus mihi illatis, mala abundaut, defendit sui gratia ne cederem.
edant carnes meas, idest consumant et ad nihilum Unde Apostolus « Redimentes tempus, quoniam
:
redigant carnales voluntates meas, ne, dum tribu- dies mali suiit {Ephes. v, t6) » Et non solum
latus fuero, iiceat eis in me quidlibelefficere. Un- petra, id est in Cliristo qui firmus est ut petra ; vel
de et in superiori psalmo sic oravit « Ure renes : abscondit et protexit, sed etiam me positum in
meos {Psal. xxxv, 2). » Et jure non trepidabo, hoc petra, id est in constantia et fortitudine, exalta-
considerans, deinimicis scilicet qui tribulant ine. tuin in virtutibus. Et exprimit quando exaltatum.
Ipsi qui hoc videntur aliis potentes et ex-
per Dico exaltavit. Et (/j/o scilicet) nunc in tempore
celsi, et in dominio firmi, potius per hoc infuniati persecutionis, cum omnino depressus videor
snnt, id est visi suntmihi jaminfirmi et misei'i. Et, exaltavit caput meum, id est mentem meam, etsi
ut plus dicam, jam cecideruntmihi, id est jam ca- <-, corpus deprimi permisit, super inimicos meos. Quod
sum eorum futurum preevidi Exponit autem quo- e.st dicere Magis exaltatus sum in virtutibus con-
:
modo appropient. Dico non trepidabo, dum apipro- tra eos, quain ipsi intribulationibus adversumme.
piant. Et verum est. Nam si consisfant adversum me Ostensis beneficiis gratia Dei concessis sibi, per
castra, id est siapparent multitudines hostiuin, ut qua3 fiduciam habet beatitudinem adipiscendi, os-
adversum rne tribulationibus pugnent, non timebit tendit quoque meritaliberi arbitrii sic : Nonsolum
cor rneum, sic ut timore cedam. A similitudine ho- hac fiducia spero me habere beatitudinem quam
stium dictum est, qui, cum aliquo praiHum inire requiram, ideo quia me abscorulit, protexit et exal-
vehnt, prius in lcrram ejus intrantes, ibi castra tacit, sed ideo quia circuivi, id est ne temcrarius
melantur. Dico non timebo castra consistentia. Et aut remissus essem dihgentcr investigavi, quali-
etiam, ut plus dicam : Si exsurgat adversum me ter ipsi sacrificare deberem. Et positus in tuhema-
j9rce/m/ttribulationum, non solum dico non tiine- culo ejus, id est in flde Christi tabernaculi ejus,
bo, sed etiam m lioc ego, qui forsitan hostibus li- irninolavi ipsi hostiam vociferationis, scilicet vir-
mens videbor, sperabo, id est per hoc prajlium in operationem bonam^ quse suiit hostia^,
tutes et
quo agam, sperabo ine adepturum unum
viriliter multum clamantes ad Dominuin, juxta illud Pro-
quid, quod a Domino exspecto. Et vere unum quid D speri
(specto, quoniam !(/(«//* vempetii a Dornino et ope- Nec Christi exernplo suavior exit odor
re et voce et aifectione, scilicet ajternam beatitu- Quarn cum homo castorum profert tibaniinu nwrum,
dinem, et hanc merito vitai mem requirurn. Et ex- Et de virtulum munere sacra litat.
primit ipsam beatitudinem per partes, sciiicet ha^c Cum dicit hostiarn vociferationis, idem est ac si
rfquiram ut in /labitern in dorno Donnni, id est in diceret: Hostiam multum dignam impetratione, a
Hierusalem ccclcsti, et hoc non hoiârie, sed ornni- similitudine illorum qui, cum nuiltum vociferent,
bus diebus vitse mese, id e.st iu ffiternitate quaulitur citius impetrare solent quam qui remisse agunt.
vita mea, Christus scilicet. Unde Apostolus : «Cuni Circuivi dicit, a similitudine illorum qui, quando
apparuerit Chrislus vita vestca, tunc et vos appare- aliquid diligenter investigant; multum circuire so-
biliscum ipso ingloria (Co/. iii, 4).» Et hoc quoqiie lcnt. Non solum circuivi et immolavi, sedadhuc can-
requiram, domo Domini constitutus, videam per-
in tabo Domino,\d est bene de eo cogitabo quod ilii ;
fecte voiuntatem Domini : quam hic perfecle vi- dulce erit ul canticum. Et non solum cantabo, sed
dcre iicquco. Unde Ajiostolus « Nunc cogno- : et ]s.m psulmum dicam, id est bonum opus meum
sco ex parte, tuiic autum cognoscam sicut ct in evidenti ponam, ut alios attiâham exemplo
EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XXVJ 42
meo. Bene qiiidem ponit, dicam, dicta namque in A aposlropham reverlitur ad orationem .sio
Po.sl
evidenti sunt, cogilationes autem ni occulto. Dico, Domine, quia me assumj)sisti, et ne assum-
Beneticiis atque meritis quibus se beatitudinem ptus rursus debiliter, Domine, mihi posito in via tua,
adepturum confidit ostensis, orat ut coasequatur id est in via mandalorum tuorum, in complelione
sic : Dixi unnni peiii, et requiram et tu, Domine, ad vitam, pone legem viandi,
scilicet, qua:^ via est
exaudi vocem mearn qua clamavi, id est clamore egi id est modei"amen,neretro eam, nec dex trorsum
non remisse ad te promerendum. Et non pro solis nec sinistrorsum retro quidem dicitur ire, qui ex
;
meritis exaudias, sed miserere mei et exccudi me, id toto deficit. Dextrorsum, autem, qui dum nimis in
est misericorditer exaudi. Dico clamavi. Et vere sanctitate inlendit modum excellendo, ad id quod
vox mea clamor fuit. Nam dum voce agerem, non disposuit attingeiê nequit, uteremita Joannespar-
aliud in corde habui ; sed tibi dixit cor meum illud vus, qui angelice vivere tentando defecit. Et bene
idem quod et os. Alioquin enim vox mea clamor istud dicitur dextrorsum ire. Per dextram namque
non esset, sed remissa. Vel sic Dico clamavi, et : bona solent designari virtutes vero bona sunt.
;
non ore, sed tibi dixit cor meum istud. Et exprimit lUud autem ii'e, virtuti videtur accedere. NuUus
quid dixerit O Domine, exquisivit te facies mea. Quod
: enim ignavus in virtute qualibet ultra modum in-
esl dicere : Diligenteret opere etalfectione qua^sivi gtenditur. Sinislrorsum quidem ire dicitur qui etsi
ut quem nunc in «nigmate video, facie ad faciem non ex toto, nimis tamen in virtute remittitur.
videam. Et adhuc, Domine, faciem tuam requiram, Quoniam per sinistram vitia designantur mala ;
bene cogitando et operando. Ergo ne avertas in enim sunt. Mala vero per sinistram sa^pe denotan-
futuro faciem tuam a me, etsi modo avertis. Quod tur. Remitti quidem in virtute nimis, vitiosorum
autem addit ne declines, idem est quod ne avertas est. Namque nemo sanctus in virtute remittitur.
Sed ideo repetit ut addat sic
faciern. Ne : declines Nimis igitur remitti, recle sinistrorsum iredicitur.
faciem, scilicet in ira, id est propter iram, quam Ante autem ire in via Dei dicitur, quineque remit-
in me de peccatis meis habeas, quoniam a nullo tendo nimis, neque modumexcellendo dellectitur,
declinabis, nisi cui iratus apparebis. Unde Psal- sed a'quo modo Dei viam incedit. Via quidem Dei
mista alibi : « Tunc loquetur ad eos in ira sua dicuntur communia pr«cepta, sine quibus nemo
[Psal. II, 5). » Dico ne declines a me, servo tuo sciii- salvabitur;, ut inpsalnium xxi cxposuimus. Dico
cet, quasi dicat : Non est dignumut declines, cum legem pone in via, et non solum hoc, sed etiam di-
servus tuus sim, in omnibustibi prout possimobe- rige me, id est directum me fac in semita recta.
diens.Oro nedeclines, imo adjutor ad "79 "«<?«*' ^^to Recta vero scmita, singularia pra;cepta dicuntur,
bene operandum, et sic adjutor ne derclinquas me^ quffi paucis competunt, ut in eumdem psalmum
in solo libero arbitrio, quia per me insufflciens dictum est.

ejssem; ctsi aliquando me reliqueris, ut, cum ceci- hoc quod oro pone legem et dirige, propter
Et
dero, me insufflcientem esse non dubitem, sicut inimicosmeos facio, qui me volunt defiectere, a
Petrum te negantem reliquisti, ne postea in se quibus eripe me, nc mihi praivaleant. Et sic, id
conflderet. Dixerat enim in se coufidendo « Etsi : est, eripiendo, ne tradideris me in animas, id est in
oportuerit me mori tecum, non te negabo [Matth. voluntates, tribulantium me. Quod est dicere : Et
xxvi, 35). » Saltem ne despicias me, id est non sic si tribulari nie perinittas ab his, non tamen hoc
derelinquas, ut post non auxilieris, sicut Judam quod vulunt sinas eos in me pcnitus efficcro, scili-
despexisti. Et nun debcs des{)icpre, quia Deits es, cet ut ine dellectant. Oro ne tradideris, et hocmihi
id est Creator, salutaris tneas, id est Salvator. orandum est. Quoniam insurrexerunt in me, tribu-
Quasi dicat : Quia te soluni habco Deum et Crea- lundo, suggercndo, tesles iniqui, id est illi qui ini-
torem, et necesse cst ut non dereiinqua.s et despi- qua teslantur, et opere scilicet et verbis, id est
c\iii^,quoniampater meiis et maler rnea, Adam scili- mundanis adhajrere sumnmm bonum esse. Et int-
cet et Eva, dereliquerunt me, id est dejecerunt in ]}-quitas, id est, ipsi dicti per emphasim iniquitas
mortem. A similitudine patris et matris ;
qui cum meniita cst, ut me detlecteret,ai'firmando boiiaesse
infantem parvulum derelinquendo exponunt,quan- quajmala sunt, id est, vitia; mala etiain csse quai
lum in se est, interimunt. Fame namquc pcriret, bona sunt, id est, virtutes. Dico mentita est, et hoc
nisi ipsi alius succurreret. Sic et Adain et Eva qui, non ad incoininodum meum sed sibi, id est ad ;
exemplo suo bono,nos debuissentad Deo obedien- danmatiuueni 80

sui^m- « t)s enim quod menti-
dum inslruere, et sic secum ad vitam trahere, dctur, occidit animam {Sap. i, tl). » Eacta oratione
ficiendo in se iios inslruere dereliquerunt, et sic nc videretur ex diriidentia orasse cnunliat se lir- ;
ad niorlem pertraxerunt. Dico quod ipsi me dere- miter credere, quod oravit adeptiiruin, sic Oravi, :
hqucrnnt; Dominusautcm assumj)sit me, utinlirmum o auditorcs, ne Dcus avortat lacicm, cl hoc non ex
sanctiiicarct, id estad immorlalitatem reduceret; diffidciilia oravi. Nam credo me videre, id est vi-
ct hanc apostropiiam ad auditores facit, ut qui as- surum, buna Domini, id esl faciem cjus et volun-
suinpti sunt, non hoc sibi, sed Doinino siii cxem- tatcm, qua* sunl revcra bona. Et iioc non in prai-
plo attribuant, et non assumpti iit assumaiitiir oiii- scnti vita, scil //' /'//" rirentium, id ost in para-
iiimodo sustineanl. diso, uhine moiiisi prri.oluovivenshabilabil. Ergo,
.
743 S. niUIiNOMS CAHTIIUSIANORUM INSTITlJTOItlS 01'!'. I'AI{S. 1
aiidilor, 'i o.xcinpio i-rsjiectd Diiiiiiiivi /(,cr<Mlon(!oiA ;i Ixniii iiiliMilionc

iiliMilioiic nica,
nici, (jiia
i|ii;i b
t(! (lc|.rc(()i'. Kt di-
illiiin lihi cadcni hona datiiriini. Uiidc Aj)osloliis : giiiini csl iit oxaiidias : diiin lioc cst (JikkI on, ad le
.< Nolilc ainilLere conlidonliani, (jiuo iiiagnain lia- oblinondiiin, non ali(jiiid loireiiiini, cl, diiin lioc
l)ol roiminoralioneni {Bebi-.x, 35).» ])\co e.rspeiid; esl qiiod non dcjirinio, sod exlidlu, id osl, inlonsas
el in exspeclando non sis remissus in operil)us ;
facio maiius, id osl, alfectiones, iiieas, ad leiii]ilinii
sed virililer age operando, orando, bcne cogilan- sanctuiii tuiim cunstituendum. Quod est dicere :
do. Et, cuin viriliter egeris, uon iêsses practa^dio, Dum ad lioc 31
mea- intcndunt, ut
aifectiones
sed confortetur in hoc eor tuum. « Nam qui porsc- constituain Ecciesiain, quae erit sunclum templuui
veraverit usque in finern, liic salvus orit [Matlh. x, tuiim, in quo habites. Unde Apostolus « Templuni :
22;. » Dominus moram fecerit, sustine,

Et si id est Dei sanctum est, quod estis vos (// Cor. m, t7), >
patienter exspecta, Dominum, ne inunnures. vcl sic : Dum extollo, id est elcvo manus meas iii
IN PSALMUM XXVll. cvuce ad tem2)limi saiu-lum luum consliluendiiin.

Titulus vicesinii septimi. Psabmis ipsi Daviil ai- Ca^tera non mutantur.
tribuendus, id est Christo. Et benc ponit ijjsi J)a- Quia vero dixerat, ezvudi, ostendit unde exau-
vid. Qudsi dicat : Non David Joquouti per membra diat, sic. De hoc scilicet exaudi. Ne tradas me iii
sua, sed ipsi, id cst David in jiropria pers aBmortem simul cum peccatoribus ; antononiastico,
agenti, et orat hic pnftendendo meriluni, id >t quasi dicerct : Non oro (pidem ut non tradas iii
bonani intentionem suam, ut Deus exaudiat euin moi'tem, sed oro ne tradas simul cum jjeccatoribus,
orantem de re.surrectione. Agitque etiairi conces- id est consentiendo desiderio peccatorum, qui me
sive de retributione inimicorum, anjiuntiatque sa- volunt detinere in morte, ne resurgam. Et cjuia
lutem suorum, et in fine pro eis orat. obscurc dixerat, exponit : Dico ne simul Iradas me
Ad tfi, Domine, Trinitas, obtinendum clamavi et ciim peccatoribus, quod e.st ac si dicerom : El , id
bona intentione qua? tibi cst cla-

clamabo, id est est scilicet, neperdas me, id est destruasex toto, quin
morintensus, agam. Nou dicit ad te obtinendum, resurgam.Cumoperantibusinicjuitatem, id estcon-
quod in eo plenarie seniper Deus non exisleret, senticndo JudfEis, operantibus mortem moam, quai
sed idem est ac si dicat Ad hoc clamabo ut qui : emplalice dicitur iniquitas,quantum adeos.Qui ojie-
secundum mortalitatem tibi sum non conformis, ranles iniquitatcm, loquuntur pacem, i(\.esl,\erh'd pa-
tua; conformer imuiortalitati etimpassibilitati; ob- ciflca cum ine proximosuo, decorum generejuxta car-
tineam scilicet immortalilatem et impas.sibilitatem nem nato, dicentes : « Magister, scimus quia verax
secundum quod homo sum. Vcl, clamabo ad ê mi- G e?,,ii eic.[Matth.w\\,\^.)\)\co quodLloquunturpacem
sericordem respiciens, quasi diceret In misericor- : Mala autem, id est, mal« cogitationes de me sunt
dia tua confidens. Ergo Deus meus, ne sileas a me in cordibus eorum. Hoc autem dicit ad exaggera-
elongatus.Quodesldicere: Respondepetitionimese. tionem scilicet eorum, ut postea coiice.ssive agat
Respondere Dei est petitionem perficcre. Et habe- de eorum damnatione, sic Dico loquunturpacem, et :
turin alia translatione ne obsurdescas mihi, id est mala sunt in cordibus. Ergo da illis secundum opera
ne fias mihi surdus. Et hoc idem est quod ne sileas ipsorum, id est, retribue damnationem, quam pro-
a iiie. Et quia dixerat ne sileas, ne putaremus quod merentur oêva. eorum; mors mea scilicet, quam
mox vellet petitionem suam compleri, determinat: etsi non actu, consilio tamen et vcrbisoperantur.
Ne taceas a me elongatus dico, quando, id est ali- Nc vero putarenlur opera justa vel ex temeritate,
quando. Quod est dicerc Et si modo taces, non : sic determinat. Et, id est scilicet, da illis secundum
perficicndo, non tamen taceas, dum non tacendum iiequitiam adinventionum ipsorum, id est, secundum
erit. Quasi dicat : Perfice in me aliquando quod quod promeruerunt nequam consilia,qu8e adinvene-
perficiendum est, ut me immortaleni et impassibi- runt de morte mea. Et non solum des secumhun
lem facias. Ne taceas et ne sileas idem est pro de- -rv opera non manibus facta, sed trib ue illis secuiidui
terminatione repetitum. Velsic : Ne taceas quando, operamanuum ipsorum, id est, secundum hocquod
id estaliquo modo, quin memeosquefaciasimmor- in nianibus exercuerunt,fIageIlando, etquasilatro-
tales. Oro ne taceas. Nam si tacueris, non solum nem me tractando. Et quia dixerat da et tribue,
non immortalis ero, sed assimilabor, id est similis exponit quid orat dari, sic : Dico da et tribue, sci-
lia;n, descendentibus in lacum, id est in profundita- licet redde retributionem illorum, id cst, praemium
teni mortis, non resurrecturis usque in commu- retributionis eorum ipsis. Retribuerunt enim mihi
nera resurrectionem. Lacum dicimus fovcam pro- mala pro bonis. Versusautem qui supra est, scilicet
fundissiinam,ideoquchicpro profunditateponitur, quoniam non intellexerunt, sic pra?posterate legitur.:
in alia translatione habetur : ne forte tucente te, Dico rcdde retributionem, quod vere facies dcstrues ;
comparcr descendentibus in lacum. Dixi clamabo, in- et hic dc terra sua, etin futiiro deterraviven-
illos,
teatione scUicet. Et etiam clamabo, voce depreca- tium, quam haberepra^sumunt. £< postnona?r//-
se
tionis, id est voce elementari a deprecatione mea ficabis cos nec in illa; et de his causis
nec in hac, :
procGdonti,sciIicet ab inttsntione cordis, quae tedc- Quoniam non intellexerunt opera Domini, id est, no-
precatur inLcnsc. Et, tu, exaitdi vocem deprecationis luorunt inteliigere per opera sua eum Dominum
mese, id est audi,utimpetrem,vocem qua; proccdit csse in rebus, scilicet per gloriosa miracula, quae
:
745 EXPOSmO IN PSALMOS. — PSAL. XXVIII 746
coram eis operatus est. enim alius caRcum

Nullus IN PSALMUM XXVIII.
lialum illuminavit, quatriduanum resuscitavit. Et Titulus vigesimi octavi. Psalmus David, id est,
non intellexeru)it in opcra manuum ejus, id est, per prophetoe in consummatione tabernaculi agentis, id
exccllentissima opera eum Dominum esse, sciiicet est, in consideratione consummalionis tabernacu-
per hoc quod innocentiam per Adam ablatam reli,id est Ecclesioc : quoe tabernacuhim dicitur,eo quod
stituit. Peccatum originale destruxit, immortalita- in ea fidclcs existentes. Deo militant contra vitia
tem mundo reparavit, et cailera quoe mirabiiiter pugnando, ad modum militum in tabernaculismi-
uperatus est, quae dicuntur opera manuum ejus, litantium. Titulusiste juxtasimilitudinemhistoriae
eo quod prae caiteris egregia sunt. Magis enim positus esse videtur. Legilur enim cum David Do-
egreg-iasunt operaquai manibusexercentur, quam niini tabernaculum consummasset, populumlsrael
quoe instrumentisaliis aguntur. ibi plurima sacriflciaobtuIisse.Tabernaculum autem
Quoniam autem dixerat, exaudi vocem ora.l\onh istudpra?ngurabatEcc]esiam,aCliristo, veroDavid,
mesn, etc, ne crederetur ex diffidentiaorasse, in- cx utroque populo consummandam in virtulibuset
nuendo exaudiendum, laudat ])eum quasi jam
se operibus boiiis : quam consummationempropheta
exaudierit, sic Oro, exaudi
: et jam mihi videor : praividens, adhortatur eos qui in tabernaculo, sci-
exauditus et benf.dictus, id est, exaltatus sit Do-
:
B licet in Ecclesia sunt futuri, ut cum aChristo fuerit
minus, et a me et a membris meis. Quoniam exau- consummatum, semetipsos ad sacrificandum affe-

divit, id est, prae nimia certitudine quam habeo, rant exemplo apostolorum, qui arietes dicuntur,
:
jam videtur exaudisse vocem deprecationis meae, id eo quod omnium fidelium duces sunt, sicut arie-
est,procedentemabona intentione mea.Etostendit tes duces sunt ovium vel quia duo fortia cornua:
undc exaudivit sic de hoc scilicet exaudivit, quia

: habent, id est, duoTestamenta, auxilio quorumer-
Dominus erit adjutor tneus ut resuscitet, elprotec- rores omnium repellunt, sicut arictes duobus cor-
tormeics, ne cedam in tribuiationibus; ^t me- 32 nibus obstantia depeUunt. Ostendit quoque quali-
rito. Nam m ipso, non\\\ a\\o speravit cor meum : et ter hoc sit tabernaculum consummandum.
ideo adjutus sum ab
bene ponit speravit coreo. Et AfferteDomino,o adoptivi filiiDeifuturi;affcrte vos
meum. Sperare namque corde et mente dicimur, ipsosadsacrificandum filiosarictum, id est, imitato-
cum rationabiliter et quai ad salutem pertinent, res apostolorum. Quod est dicere : Oflerte vos ip-
speramus. Sperare verosensualitate, cum solaquai sos Domino, ut apostoli fecerunt. Vere fllii Dei
corpori dulcia sunt et utilia speramus. Quia vero fideles dicuntur, id est, ab eospecialiterregenerati.
dixerat adjutus sum, exponitin quositadjutus, sic : UnedJoannesevangelisla « Dedit eis potestatem:
Bicoadjutus sum ; etquia me adjuvit, refloruit caro filios Dei fieri {Joan. \, 12): » filii etiamdicunturapo-
mea, id est, reflorebit caro mea ;

gloria resurrec- slolorum, eo quod eorum doctrina Deo regene-
tionis, quoe. florida fuit gloria Nativitatis, cum sine rentur, et eorum imitatores pro possc suoexistant.
concupiscentia de Virgine nata est.Unde per lasiam UndeApostolus. «Filiofimei, quos iterumparturio
dicitur : « Egredietur virga de radice Jesse, et flos [Gnl. IV, 19),» etc.Quiaverobisdicit,«^(?/-;e,.sicdicit
de radice ejusascendet (/?«. xi, 1).» Et in Canticis Dico, afiêrtevosfilios arietum: etinhoc sclicetsilisfi-
idem sponsus et Ecclesioe sponsae dicit « Ego flos : lii arietum. A/ferte Domino, sicutipsi fecerunt
glo.
campi {Cant. ii, d). » Et quia reflorebit C()!?'o quae riam, ut bene 83 cogitetis de gloriosa essentia
marcida in passione videtur, confitebor ei, id est dcitatis. Et honorem,
alia translatione
afiêrte in
laudabo eum inmeis futuris. Ex voluntate mea, id halictur impcrium; quodest dicere: InlcIIigitecum
cst secundum voiuntatem mcorum. Scilicetpariam sccundum humanitatem ab omnibuscssc honoran-
ei confe.ssores, qui non servili timorc,ut Judoei,scd dum, et supcr omuia potestatcm habere et impe-
voluntariclaudabunteumaflectioncbona et opera- rium. Undc idem in Evangclio « Data cst mihi :
tionc. Dmo(\uoA confitebor ci in meis: Dominus au- omnispotestasin ccelo etin tcrra(J/rt;//(. xxviii,i8).»
iexncrit fortitiuio plebis suse ,\diesi,\iom\n\xSiia.c\e\,{ov- t\ Et Apostolus: Donavitilli nomen quod
j< est super
tes in virtutibus iflos confessores quos ei pariam, omnc nomen [Phil. ii, 9). » Dico affcrte Domino
qui erunt plcbs ejns, El vvll protcctor, nedcflciant, (//oriam ct honorem ; ct lioc quantum in vobis est
Salvationum Christi sui, id cst, salvandorum a mc bcnc (lc cointelligendo.etetiamquantumadiflos;
Christo suo, qui pcr emphasim salvationes dicun- a/ferte Domino gloriam nomini ejus,\& est, facile
tur. Enuntiata salulesuorum, oratproeissic: Dico cum in aliis gloriosum magnificando nomen ejus
quod cris fortitudo et protectur Salvum ; el ila, sil. eiadorate Dominum, id est, veneramini bonis ope-
fac Domine, a \iiiis populum tuum futurum. Et beribus; in atrio sancto ejus, id est, in vobis effectis
nedic lisereditati tuse id est cxalla virtutibus
, illum atriinn sanctum ejus, id cst, non angusli.s incharita-
populum qucm cxcolcs pcr proedicatorcs ut aliquis tc, scd (lilatatis sicut atrium amplum cst. In alia
ha-reditatem excolit, ideoquc ha^rcditas tua di- trnuslationc habctur //( au/a sanrta '.'/(/v.Quod idom
ceninv. Et rege cosneAeWci-Anl. Et extollc illos, idesl cst in sentcntia, sci!ic(^t ul ,>;ilis hahitaiio ojiis in
exalta dc bono in mclius : usque in xtcrnum, id cliarilato amplissimi, ad iiiodiiin aiilu', (pia- habi-
est, in tctcrnitatcm deducturus eos. latio amplissima cst. Dico a//'crte filios ariclum, et
Patrol. CLII.
2i
?47 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 748
aflcrendiim csl ; nam jam est tabcrnaculum con- A vcro pularelur illassolasccdros confringcrcetcom-
summalum, idcoquc sacrificandum eslin eo. mnuiere,quiiR quamvis Libani sint,non tamen adver-
Et oslendil quomodo sit consummatum, et quid sari;e sunt Ecclcsise, ostcndit quoque se illas interci-
sit illud hoc quod futurum est ex

tal)ernaculum : dere qufc suntadversanlesfidelibus,sic Elvox Domi- .
nimia cerlitudinc annuntiando prfcterite, sic: Vcre n/dico intercidentis, id est,dividentis/?«mwa»? ignisîd.
alVercndum est. Nam vox Domini, id cst pra?dica- est persecutores, alios assumendo, et alios relin-
tio, cjus pcr prycdicatores intonuit supnr aquaa, id quendo. Quibene dicuntur flamma, eo quod fide-
esl, ad niodum tonilrui, quod apcrte sonat onmi- lcs Iribulationibus dcvorcnt ad modum flammaj
hus ctcomminatur apcrtegentibussonuit,etdam-

;
ligna dcvorantis. Et bene post flammarn sul)jung-it
nationcni non resipisccntibus comminata est : ct ignis. Namsicut flamma ex igne, sic et eorum per-
bene ponit *»;)(>/•. Namvox illade superiori disposi- seculio proccdit ex nimio irse et odii fervore.
tione Patris processit. Gentcs quidem aqua; dicun- Postquam oslendit vocem Domini intonuisse su-
tur, eoquod admodum aquarum detluentium.per per gentes, quse aqua? dicuntur, et hoc m virtute
illicita dctluunt; etquiadixeratuoxi)o??im/,nequa- et magnificentia, et confregisse cedros Libani, et
liscumque Dominusviderelur,commcndat eumsic: eas comminuisse tanquam vitulum, et intercidisse
Et iste DominusexistensDei/s m«yes<a<w, id est,om- B flammam ignis, enuntiat eadem voce concutiendum
nipotentia;, intonuit superaquas multas : et ideo re- et commovendum desertum Cades, per quod Judaii
pelit super aquas, ut quia indeterminate posuerat, figurantur. Cades, juxta Augustinum, sanctum legis
addat multas. Yox Domini dico operantis in virtute, interpretatur. Ipsi vero desertum sunt a sanctitate
id est, in conslantia quam dcdit prajdicatoribus,ut legis, scilicet sanctitate legis carentes, et carnalia
nequfi mors neque vita separaret eos a charilate prfecepta solummodo retinentes. Vel desertum
Christi {Rom. viii, 35). Et vox Domini, dico operan- sanctitatis legis sunt, id est, desererentes legis san-
tis m magnilicentia miraculorum pradicatorum. ctitatem quam eis Dominus proposuit et hoc :
Unde in Evangelio : « Domino cooperante et ser- idem est in sententia diverseexplicatum. UndeDo-
monem confirmante, sequentibus signis {Marc. minus in Evangelio « Irritum fecistis mandatum
:
xvi, 20); >' et exponit quid operatus sit in virtute et Dei propter traditionem vestram [Matth. xv, 6). »
Et vox Domini dico confringentis

magnificentia, sic : Et Apostolus Voluntatem suam quserentes sta-
: «
de malo in bonum cedros, id est, sublimes in su- tuere, lege Dei non sunt subjecti {Rom. x, 3). »
perbia, ad modum cedri quaj sublimis arbor est. Cades quoque, juxta Hieronymum, comestio tineee
Cum dicit cedros, simpliciter intelligit omnes su- dicitur. Judaei vero desertum existentes, ad mo-
^
perbicnles contra Deum inobedientia,etnonsolum dum tinese per pseudo apostolos innocentes come-
parvas cedros confringet, sed eicedros Libani cun- dere, id est, sibi confirmare studuerunt. Et de eo-
fringet Dominm,\d est,superbientcs

dcnitorenohili- rum commotione ad fidem sic dicit Dixi qnodvox :
tatis et divitiarum. iQui ideo ccdri Libani dicun- Domini intonuit super aquas, vox domini dico con-
tur. Libanus enim nitor interpretatur. Dico quod cutientisper ])cemlen[.iam desertuin, etexprimitquod
cedros confringet, et adhuc aliud faciet quod mira- desertum. Et, id est scilicet, commovebit Dominus
bilius erit,hoc scilicet: cedrosconfringet, eieas
con- per pcenitentiam desertum Cades, id est Judaeos. A
fraclas comminuet, id estvalde humiliabit in tribu- similitudine cultoris, qui terram concutit et com-
lationibus. Eas dxco existentes tanquamvitulum Liba- movet aratris, ut fertilis fiat. Et vox Domini prwpa-
?u",idest, acceptabilesDeoperipsastribulationes, si- rantis cervos ex ipso deserto, id estfacientis quos-
cut vitulus Libani ad sacrifican-

acceptabilis est dam cervos, id est, devorantes venenum serpen-
dum, cum pinguissimus propter bona pascua sit tium, et per hoc pra^parabit cervos, quia revelabit
Libani, in quibus pastus est. Pingues namque vi- eis condensa, id est obscuritates Scripturarum pro-
tuli sacrificio habiles erant. Dico
comminuet eas, et phcticarum. Dixi quod vox Domini intonuit siiper
comminui videatur eis ignominiosum, dilectus, D aquas, et confringet et comminuet cedros et commo- :
antonomastice, id est Christus, de quovox paterna vebit dcsertum Cades, etu?/me.s isti, scilicet aquae, ce-
» dri, et d6sei'tum in templo ejus existentes, id est
ait «Hic estFiliusmeus dilectus(iVf««/i.
:
iii, 17) ;
comminuetur, idest, in tribulationibus humiliabi- membra Ecclesise, quai est templum eius, dicent
tur. Et ne crederetur secundum divinam

naturam gloriam ei, idest, glorificabunt eum bonis affectio-
comminui, determinat sic Quemadmodum filius est : nibus et verbis et operibus, et per hoc dicent glo-
wmcornmm, idest ad eum modum, adquemmodum riam, quia Dominus facit, id estfaciet eositihabitare
estfilius Jud8eorum,qui dicunturunicornes, propter diluvium, id est immobiliter statuet eos in spebea-
unicam etsingularem superbiamquampa-aicaiteris titudinis, quae per baptisma fidelibus a Deo datur.
dicitur, eo quod in eoomniapeccata
habuerunt. Vel propter unicam legem. Nullaj nam- Quoddiluvium
que genteslegemtunchabuerunt. Quia autem dicit diluuntur, sicut indiluvio omnis caro deleta e?,i.Et
id est habitabit in eis Domi-
eum filium Judfforum, id est, de eorum sanguine per diluvium sedcbit,
naluni;adipsiushumilitatem commcndandamdicit nus rex, id est, ut regat de bono in melius, in
seternum, id est hi; el in futuro, et exprimit quo-

Qui ncc ctiam de eorum sanguine, quos se cruci-
fuurosSA '^^^8'"<J'*'6i'al, nasci dcdignalus est. Ne modo reget : Hic, scilicet Dominus virtutem po-
EXPOSITIO L\ PSALMOS. — PSAL. XXIX 730
puto siio dahit, id est constantiam, ne deficiant, et ^/^ m /ac«m, id est,
a consortio descendentium in pro-
in futuro benedicet populo, id est, exaltabit popu- funditatem vitiorum. Ostensa sanatione sua, ad-
lum suum : in pace constituendo, ne amplius in liortatur membra ad psallendum et Domino confi-
aliquo sollicitetur. tendum,ut et ipsa sanata lailentur Dico quod sa- :
IN PSALMUM XXIX. navit me. Erg-o ut sanemini, o mei sancti filiiejus

Titulus vicesimi noni. Psalmus cantici in dedica- existentes, pmllite Domino, id est, bene operamini
tione domus David. Titulus iste juxta similitudinem ad honorem Domini. Et confitcinini memorioe san-
historiae positus est.Propheta namque pra^videns laudate eum voce et aflfectione
ctitutis ejiis, id est,
Salomonem filium suum domum Deo eedificaturum, de memoria sanctitatis ejus. Quodest dicere de hoc
et postea dedicaturum, etin illa dedicatione pra?- quod memor erit promissionis sua?, ut vos scilicet
figurandam esse dedicationem corporis Christi et per me sanctificet, quiper AdampeccatoresefTecti
Ecclesia? quod ulrumque Dei domus, id esthabita-
;
estis. Dico confitemini, et hoc duplici intuitu. Quo-
tio est, introducit Christum promittentem se bene niam ira, id est, vindicta eis quam hominibus intulit
operaturum, ut a Deo in resurectione dedicetur,id propter Adam, erit m indignatione,
id est in brevi
est, ad immortalitatem et gloriam et Dei laudem furore. In alia transIationehabeturzVi7 ejus ad mo-
destinetur, sicut domus Salomonis fuit dedicata, g mentum, quod ideni est in sententia : Indignatio
id est ad hoc ut Deus in ea laudaretur destinata. enim momentaneus furor. Et vita erit in volun-
est
Enuntiat quoque ipsam dedicationem resurrectionis tate ejus, quod est dicere Dco ipsi debetis confiteri,
:
suwâdhorlando membra ad bene operandum, 3B quia cum jusle vos damnare posset, breveni vobis
et Deum laudandum, ut ipsi in futuro dedicentur, vindictamintulit,scilicet mortalitatem et passibili-
idest,remota mortalitafe, adimmortalitatemetlai- talem non diu duraturam. Et quia vita dabiluria
titiam et Dei laudem destinentur. Ostendit quoque futuro in voluntateejus, id est, pergratuitamvolun-
constantiam suam orandi pro illa dedicalione, ut tatem ejus, et ideo adhuc confitemini. Quoniam ad
et nosconstantes Quiaautempo-
in orationefaciat. vespcrum, id est, adAdam respicientibusut ei con-
nit in titulo scilicet Psalmus cantici, quidam unam formenlur, demorabitur fletus, id est, ajternus in
partem quidam vero duas esse dicunt. Cum una
;
futuro erit flelus; ad matutinmn, idest me Chri-
et
pars est, sic titulus exponitur : Tractatus iste dictus slum, respicientibus demorabitur lcetitia beatitudi-
Psalmus cantici, eo quod in secontineatpsalmum, nis.Quod est dicere Confitemini; nam qui non
:
id eat bonam operationem ; et canticum, idest de confitentur, sed ad Adamrespiciendo, ipsi confor-
bono opere retributioncm : factus est in conside- ^
mantur, flebunt. Qui vero ad me Christum respi-
ratione dedicationis donius David, id est, corporis '
ciendo psallunt et mihi conformantur,Iajtabuntur.
Christi vel Ecclesiai : quod utrumque est domus Vespcr bene dicitur Adam, qui apeccando obscurus
David, id est Christi, veri David. Siautem Psalmus factus est, et ex eo mors nostra secuta est, sicut
cantici duai partes sint, quamvis idem sit in sen- vesperum sequitur nox, quod mane obscurius est.
tentia, diverse sic exponitur : Iste psalraus, id est Malutinum autem Christus est, qnod in eo 86
bona operatio, qure continetur in hoc tractatu, est fidei nostrse lux principium habuit : et clarus in
causa cantici, id est, Itetitice. Cantici dico in dedi- sanctitate fuit ad moduni mane, quod clarum est,
catione domus David futuri in domo. Vel
ipsa ita in quo lux diei incipit. Dixi : Quia ad vcsperum
ut in sententia sit diversitas : Psalnms iste, id est scilicet respicientibus dcmorabitur fletus.
tractatus, est psalmus, id cst tractatus cantici in Ego autem non respexi ad vesperum, sed in abun-
dedicatione domus David futuri. dantia mea, id est, plenitudine sanctitatis mesepo-
Exaltaho te, Dotninc, id est, te altum etmagnum situs. Dixi, id est, mecum statui : non movehor ab
rcputabo, bene dete cogitando adhonorem tuum,et hac uhundantia in seternum. Et hoc ideo dicit utnos
beneoperando : ctmcrito; quoniam. propterexalta- instruat exemplo sui ne a sanctitate moveamur.
;
tioncm suscepisti, id est suscipies, ?/ie de mortali D Dixi, non movebor : et hoc tamen non per ino, sed
faciendo immortalem, a siniilitudine medici, qui tu, Domtne, prwstitisti virtutem, id est, constantiani
ajgrum suscipit ut sauificet. Nec dclectasti, id est, dccorimeo, id est, abundantiai sanctilatis nica?; m
permittes delectari intmicos meos Judseos super mc voluntatc, id est in gratia (ua. Et oslendit quam
se extollentes delectarentur enim si detinerer in
: virtutem, hanc scilicet ut ncc in Iribulatione desi-
morle. Dico suscipies; ut autcm suscipiar, Domine stam clamarc ad te, quamvis me triliulari sinas.
omnium,Deus meus specialiter : ad iemisericordcm Dico qnod prccstitisti virtutem, e[ usque adeo quod
respiciens f/a?H6fi'/,id esl,voce intensaoravi ; ct ideo avertistifacicm tuam a me, id estvidcheris averlcrc
sanasti, id est sanabis, me. Sanasti idem est quod aspectum misericordiai tua; a me in passionc, pei'-
et suscepisti. Et exponit quomodo sanabit ila sci- ; mittcndo nic affligi ct factus sum conturbutus, id
;
licet sanabis : Dominc, cduxisti, id est, cduces ab inest, spontanccconturbaborin anima timore passio-
fernoanimam nicam, videlicct a locali inferno, re- nis, et tamcn non cro remissus. Scd ad te Dominc
ducendo eam ad corpus die tcrtia, ct ut dignus miscricjrdia^ respicicns clamnbo, id ost, clamo5a
essem ad deducendum dc inferno. Salvasti mc ab affectione agam ; ct ad te Dcum, idcst,Creatorcm
omni peccato. Me dico scparatum a desccndentibus mcum rcspiciens dcprccabor vocc sic diceus : Qux
?ol S. BRUNONIS CARTHUS1A.N0RUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 752
vtilUas erit insangume Deo effundendo, dum dc- p^ IN PSALMUM XXX.

sccndo, id cst, si hoc est quod desccndam
m corru-
Titulus triccsimi, In fincm Psalmus Davia. Solus
pitioncni, \dcsl, in pulredinem ? Quod est diccre
Ne :
autcm Augustinus habct In fmem psalrnuH David

pcrmittas me in corruptionem descendere. Cum
:
pro crstasi. Quod sic exponitur Psalmus isle attri- :
enim magna utilitas de mortcmea, si resurrexcro, buenduseslDavidChristo,tendcntiin finem, id est,

sit futura; sihoccst quod non
resurgendo in cor-
perseverantiam et victoriam Psalmusdico hahitus ;
ruplionem descendero, qua^ utilitaserit in cffusionc pro exstasi, id cst, sublili consideratione sua. Ex-
sanguinismci?NulIascilicct. Et exponit ipsam uti-
stasis vero duobus modis accipitur Exstasimenim :
Utatemsic Vere nulla erit utilitastunc in sanguine

:
dicimus,nimium mentisprajtimoreveladmiratione
meo Nimquid enim confitcbitur, id est, veros con- stuporem. Unde in Actibus apostolorum legitur
;
:
iessores pariGl tibi piilvis"l Aut annuntiabit illc pul-

Repleti sunt stupore et existasi in eo quod contigcrat
vis veritatem tuam, scilicet te veracemcsse,qui pro-
illi {Act. ni, 10). Hujusmodi vero exstasis inChristo
misistiper prophetas te me resuscitaturum? Quod
fuisse nunquam dicenda est. Exstasim etiam dici-
est diccre ; Si non resurgens, pulvis effeclus
fuero ;
mus arcanum mentisexcessum, qnotiescunqueper-
non pariam tibi confessores, nec annuntiabo in
fectorum contemplatio in secreta Dei consilia spe-
membris meis te veracem esse, quia me rcsusci- B culando, Sfficularibus omnino cogitationibuspost-
tando promissionemtuam compleveris. Hoc autem positis, immoratur. Pro hujusmodi autem exstasi
sub interrogatione dicit ex affectione nimia, ut ma- hic in psalmo agitur. ConsideransnamqueDomini-
gis eum ad perficiendum quod possit commoveat.
cus homo, se immensa et excellentissima disposi-
Facta oratione, ne videalur ex diffldentia orasse, mortem esse tradendum, et ex
tione divinitatis in
prai certitudine quam habet jam se exauditum,dicit:
morte illa salulemgenerishumani secuturam,orat,
Cum nondum sit in re. Et hoc sic dicit :
Qiuv utili-
merita praeferendo, ut Deus inpassioocconstantem
tas, etc.Et quamvis haic ita dico, non tamen quod
eum faciat, ne cedat et ut resuscitetur. Praidicit
oro, futurum esse dubito certus enim sum :
quia
quoque passionem suam futuram prseterite de ea
audivit, id est audiet, me Dominus. Ostendit autem
agendo. Ostendit quoque suorum salutem, et pro
quia et propter misericordiam, et propter merila
eis orat. Adhorturqne eos ut viriliter agant in
audivit eum,sic Dico, audivit. Ethoc ideo, quia ef
:
praeceptis Dei. Agit qnoque concessive de inimico-

misertus est mei; et quia factus est adjutor meux.
rum damnatione et erubescentia. Etha^csicincipit:
Quod est dicere Et ideo audiet, quia miserebitur
:
mci. Et quia meritis meisfeci eum mihi adjutorem. In te, Domine, fundatuset flrmus, speravi, idest,
Demonslrat veroin quo eritadjutor, aposlropham. spem constantite et resurrectionis meee posui.Ecce
Demonstrat vero in quo erit adjutor, apostropham prsetentio meriti. Ergo quia in te speravi, non con-
ad eum cum graliarum actione faciendo,sic Vere : fundar in asternum, id estnunquam erubescam.
adjutor fies. Nam convertisti, id est converles, ;)/««- Vel sic : Et si videbor ad horam in passione eru-
ctum meum, id est, tristitiam passionis mea;, in gau- bescere, non tamen hoc sit in eeternum. Quia vero
dium resurrectionis. Quod est dicere : Destrues dixerat generaliter non confundur, particulariter
planctum meum, dando mihi gaudium. Et consci- ostendit unde non confundatur, sic Inde scilicet :
disti saccum meum, id est, omnino destrues morla- confunderer, si a morte non liberarer, vel si in
litatem meam. Et circumdestisti me, id est, ex toto passlone cederem. Et ideo libera rne a morte, et
ditabis me lajtiliairamortalitatis. Bene autemmor- hoc injustitia Quod est dicere: Quia justuses,
tua.
tahtas Christi saccus dicitur ;

quia cum peccatum et hoc ego in sperando promerui. Et ut libsrer,
te
non haberet, mortalitas ejus pcena peccati nostri inclina ad me aurem tuam. Superius oslendit meri-
fuit, sicut saccus quo poenitentes induunlur, poena tum, ponendo m te speravi et in justitia libera me.
suorum peccatorum est.Dico quod circumdabisMe Hic autem oratex misericordia liberari, cumdicit:
Isetitia', et hoc ideo, ut cantet tibi gloria mca glo- jy Inclina ad me mortalem, aurem tuam, id est, con-
riosa, id est, ut resurrectio mea dicat tibi laudem descendere fac humilitati mortalitatis meai benigni-
non verbis, sed ipsa sui evidentia. Et dixi quod tatem tuam,a similiLudine medici,qui exbenigni-
concidisti saccurn meum, et ideo non compungar tale inflrmo aurem inclinat, quandononpotestpree
ultra timore mortis. Unde Apostolus « Christus : inflrmilate loqui, ut eum, inflrmitate suacognita,
resui-gens ex mortuis, jam non moritur {Rum. vi, cuiêt. Aurisbene Dei benignitas dicitur, per quam
9). » Et quia non compimqar, Domine Deus

meus, preces humilitatis nostraj suscipit. Oro libera, et
confitebor ttbi inaeternwn, id est, laudabo teinmeis hoc non difteras usque in communem resurrectio-
omnimodalaude. Velila Dico quod conscidistisac-

: nem, sed uccclera ut eruas me, id est, accelerate
cummeum, et hoc ideo, i<< cantet tibi gloria mca, erue me, post tres dies scilicet. Non solum autem
id est, 87 "^ laudent le omnino gloriosa mem- oro a morte liberari, sed hoc etiam oro Estomihi :
bra mea, et sic ut non compungar, id est, non pce- in Deum protectorem. Quod est dicere Te reputo :
nitânt cantasse tibi vel metu, vel alicujus princi- Deum, et ex Deo cedas mihi in prolectorem, ne
pisfavore. Sed o Domine Deus meus, usque in deflciam.^'/^ mrfo»H/m refugii, id est, in securitatem
setermmi, eundo de generatione in generationem. sicut domus munita ad se fugientibus, estcausase-
confitebor tibi, id est, laudabunt te. curitatis. Multi vero proteguntur, qui securi non
753 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXX 754
sunt, ideoque Et in rfomwm re/Mi/zY:

bene addit. A conlingunt per peccatioriginalisnecessitatem.Fra-
Dico esto mihi protector et domus refugii, ut sic gilis enim est, cum plena illa, quam haberet (nisi
salvum me facias a morte.AIiterenimnon salvarer. Adam peccasset), Dei cognitione careat, Fragilis
Vere debes esse protecLor et refugium, quoniam for- etiam est, cum timeat et tristetur, et cuncta talia
titudo mea et refugium meum es tu, id est, quia te paliatur : et non solum hoc habebunt ut exsultent
reputo fortitudinem, idest, protectorem meum, et et Iffitentur in futuro ; sed etiam in hac vita non
refugium, id est securitalem. Et sic in hac tenta- conclusisti me in manibu<! inimici, id est, non per-
tione mortisdebes esse protector et refugium, quo- mittesmeos concludi in potestale diaboli,ut possit
niam inimicorum visibilium,
in aliis tentationibus eos irrotire per suggestiones impiorum, et in con-
et in tentatione diaboli, es <i<mihisempev forlitudo formitatem suam traducere, asimilitudine capti qui
et refugium. Et ideo deducesme de bono inbonum, comprehenditur prius, et in carcorem postea con-
perseverare 88
faciendo, e/perdeductionem cnu- cluditur. Vere non permittes concludi Sed potius :
tries me, id esl, confortabis me, faciens immorta- statuisti pedes meos in loco spatioso, id est stalues
lem, asimilitudinenutricis quoe parvum nutrit, ut affeclionesmooruminspatiositatefideietdilectionis
Exponit autem quomodo enu-
fortis fiat ex debili. a similitudine illius qui, de angusto carceris edu-
triet, sic : Scilicet enutries ; Educes me de laqueo hoc " ctus, in loco spatioso statuiLur. Enuntiata suorum
quem absconderunt mihi, id est, de preesenti morte salute, apostrophatice Deum orat ut in eis com-
quam absconditeputantsepra^parasse mihi, asimi- pleat quod enunLiaverat, sicdicens :
litudine illius qui in abscondito laqueum ponit, ut EnunLiavi quod mei exsultabunt otLvtabuntur,et
avem vel besliam ignorantem decipiat, Et merito ut hoc siL, Misercre mci, id est, moorum, Duuiinc.
educes. Nam in manus tuas, id est in potentiam Et necesse est quoninm tribulor, id est, mei tri-
ois,
tuam, commendabo spiritum meum, id est, commit- bulanLur.ELexponitipsamtribuIaLionomperpaLres,

tam animam meam, ut per te qui potens es eam Vere tribulantur ; nam conturbatus est in ira oculus
recipiam, ita quod non sint ampliusinimici poten- meus, anima mea et ventcr meus, id est, debililatus
tes eam auferre a corpore, sicut nunc sunt : asimi- estin vindicta quam accepisti de peccato Adajcon-
litudine illius qui aliquid commendat, ut quando tuitu rationismeorum. Conturbutus ponitur a simi-
voluerit illud recipiat; et bonaflducia commenda- litudine oculi, caligine vel aliquo morbo conturbaLi,
bo, quoniam tu es, id est tu eris, protector meus in qui debilis est ad vivendum. Et conturbata cst
passione, ne deflciam. unima meorum, id est, debilitata est vilalitas et
Ostendit vero nuod commodum inde sequatur, sonsualiLas meorum,et debilitaLus estiT/jto', id est,
^ corpus
sic : Dico educes, et me educto redemisti mc, id est, 89 eorum, a mollioriparle toturn corpus
redimes meos amorte, o Domine existensDfiw, ve- dosignat, ul illud rom debilissimam esso innuaL.
dator veritatis, faciens eos expelere
ritatis, id e.st, Exponitautem quomodo sitanima conturbata, sic.
veiâ jjona. Vel Deus veritatis, id est Deus verus, Vere anima, idesL viLaliLas, debilitata esl, quoniam
qui bocpromisisti, et non potes non complere.Non ipsai-vYrt mea, id esLvilalilas meorum, dcfccit in do-
enim mei morte mearedimerentur, nisi de laqueo lorc, id esL, defectibilis factaest per dolorem, quod
hoc educcrer. Dixi quod meos redimes, quibus eris non fieret nisi Adam peccasset. Quod est dicerc :
dator veritatis. Observantes auiem vanitatem, id est, TalisnaLuraj facLa est quod per aliquem dolorom
cum summadiligentia complectentes bona saecula- poLest deficere. Et anni mei sunt defeclibiles in gc-
ria, quse vana sunt ; et hoc supervacue, id est sine mitibus ; anni et vita hic idcm ost Quod est ac si
qualibet ulilitate, odisti, id est odio habcbis, ct dicat: Non tantum defectibilis diccnda est eo quod
ideo non redimes quos odio habebis. Ego au-
illos, per dolorem ciLofiniri poLost, sed ideo etiam »[uia,
tem nou ero tibi odio, moi non erunt tibi
id est, dumduratincrebrisgemiLibusadversiLatum consli-
odio. Ego enim in Dmnino sperabo, idcst,mci tn te tuta, deficit a boaliludine laMitise, quam habcrct
Z)(5?nmonon in vanis spem ponent.Et ideo cxsultabo D oontinue porsovorassoL ubodicnlia Ada' ; por
eilwtabor, idest, cxsultabunt in futuro de corporis osLensionem auLem dofectionis vitaliLatis innuit ot
beatitudine. Exsultarenamqueproprie corporis est; corpusdefecisse, quoda vilaliLate vegelatur.Innuit

componiturenimaArt/i(a/'e. Ethetabuntur de animaj quoque sensualitatem dcfecisse. Qujo vere defecit.
beatitudine, et hoc inmisericordia tua, non in solis Minus cnim eliam corporalitervidomusetscntimus.
meritis suis, Et vere exsultabunt in corpore, quo- Sciendum et animam et sensualitatom ct vilalita-
niam respexisti humilitatemmeam, id est, misericor- tom idcm csse sed secundumdivcrsa officia divor-
;
diter considcrabilis, ut inde eos eruas per dejccLio- sis nominibus nuncupatur. Anima autemojus prin-
nem corporis meorum. Subjacent cnim augusliis cipalc vocahuluni ost. Sensualitas vcro dicilur oo
omnibus. Quod dicit respcxisti, a similitudine illo- quod j)er corporea inslrumenla diversossensus exer-
rumdicit,qui oppressuinbcuigne rcspiciunt uL ojus ceal, ut por oculosvidel, ()cr auros audit. Vilalilas
misereanlur. Et vcro kotabuntur in anima. Nam quidom diciLur co quod ct)rpus vegolando illud vi-
salvasti, \desl, iâ\\i\hisaniiuaiu meaiu, idosl, moo- voro l'a('i;i(. Vm\\\ aulcm dicitur vilalitas cl anin^.a
rum, de neccssilalibus, id esl, do IVagiiitatibus ([u;o (lcli('(M'(', otauima [)cr[ioLuacssc vidcalur ; idcin csl
;
7o5 S. nRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I
acsi dical: Dcficil iii offieii siii excrcitio, non au- A lcrrenorum, quocbenc dicunlur circuiUis, eo quo
tem in sui csscntia. Nam si cjus cx tolo perinici nunqnani firina sunl, sed eunl in circuilum, idcsl,
esscntia, noa esset utique perpetua. scmpcrvolvunlur aliquando in prospcra,aliquando
Exponit ctiam quomodo sit oculus conturbatus, in adversa.Quod est dicere Ideo repulahunt me :
sic : Vera conturbatus mco- est oculus, qui et virtus Uinquam vas perditum quia cum vilupcratus ero,
;
rum dicitur,proptersui d\gmla.lem.Nam virius mea me videbunt tacere quasi reum. Et ideo adhuc/a-
id est ralio mcorum, infirmata est in paupertate, id ctus sum tanquamvas perditum; quia Judaeiexislen-
cst, laborat ad modum infirmantium, proptcr in- tes in eo circuitu qucm divi ; dmn convenirent, id
digcntiamplericTCcognitionisDci.Etquiavirlusinfir- est dum convenient, congregaLicorporaliler «(/ucr-
mala cst, ossa mea conlurhata sunt, id est, virtutcs suni me,id est, utmihi detrahant, ipsiîmM/manen-
raicorumdebilitatoBsunt; dicuntur autcmos5a,prop- tes, id est, in eademvoluntatemortis meae concor-
tcr fortitudinem quam habent, ad modum ossium des consiliati sunt, id cst consiHabunlur, accipcre
quai forliora sunt carne. Ostensa una causa quare animam meam, id est, auferre vitam meam, a sinii-
debcat misercri, scilicctpropter eorum tribulatio- litudine ilHus qui ab hostibus accipitur ut pcrdatur.
nem aliam subjungit, passionem, videlicet suam
: Quodest acdiceret: Quia videbunt eos de morle
etinjuriam pro cis patiendam, quam ctiam ostcn- ^ mea consiiiari,ethoc adeffcctum dcducereme non
dit. Et hoc sic dicit: Dico miserere meorum, quo- rcsistente, reputabunt me quasi vas perditum. Dixi,
niam tribulantur. Et ideo adhuc, quia ut tu eis mi- quod consiliabuntur accipere animam meam. Ego
serearis, super omnes immicos meos factus sum op- autem in te speravi, id est, in te spem ponam, Bo-
probrium, id est, flnam inimicis meis opporobrium mine. Et dixi, id est dicam; et verbis, et opere, et
et derisio, plus quam ipsi futuri sunt opprobrium affectione, o Domine, eripe me de manu, id est de
et dirisio, gentibus, cum ab eis captivi ducentur et Y>oiesla.te, ititmicoriun meorwm Judseorum,ne eis con-
dispergentur. In alia translatione habetur Apud : former. Et eripe rne a persequentibus me Judseis.
omnes inirnicos meos, id est, omnibus inimicismcis Quod est dicerere: Eripe me a potestate Judaeorum
fiam opprobrinm. ^^ etiam vicinis ?«ew;id est,illis ne mihi praevaleant, qui suntinimici mei et perse-
qui aliquanluium appropinquaverunt ut me cogno- quentes. Multi namque inimici sunt, qui non sunt
sccrent, nondum tantum noscentes, sicut multi persequentibus. Ideoque bene addit, a persequenti-
fuerunt ex Judaîs ;
factus sum opprobrium, id est, bus me.
verecundabuntur se vicinos meos fuisse ettimor, ; Et prsemitlit causas de quibus eripiatur, sic :
idest, causa timoris fiam notis nieis, id est, aposto Dico, eripe; et dignum est. Nam Deus meus es tu ;
lis, neme confiteri audeant timore mortis.Unde lc- ^ reputo Crcatorem meum.Et quia sortes me^sunt
te
gitur : « Noti mci quasi alieni recesserunt a me in tuis, id est, electiones mese sunt in vo-
manibus
{Job x, 13) : » Dixi quod vicinis fiam opprobrium. luntatibus tuis. Quod est dicere Quia solas volun- :
Etideo ipsi vicini, quividebant me foras, id est, qui tates tuas eligo sortes pro electionibus ponit, quia
;
videbantme secundum forinsecam naturam,scilicet pcr sortes elecliones fieri solent ;

quia vero ex volun-
secundum humanitatem, quapatiar; etnunc con- tatibus opera procedunt, manusdicuntur.Manibus
siderantessccundum divinitatem, fugerunt, id cst enim opera exercentur. Oro, eripe. Et non solum
ex toto rcccdent a me, id est, a spe quam in me ha- hoc, sedetiam illustra faciem tuam id est, illustrem ,
bebant. Vel sic : Qui videbant, id est cognoscent ostende et claram fac benignitatem tuam. Respi-
aUquantulum me, fugient a me, foras eunles, idest, ciendo super me servurn omnino tibi
tuum, id est,
eiscedentes qui foris sunt acognitionemea, Judseis obedientem. Faciem ponit pro quod benignitate, eo
scilicet. Et non ita fugientut revertantur post, scd in facie ssepe benignitas denotatur. Beneetiam po-
oblivioni dutus sum, id est dabor, tanquam mortuus nit, super servum tuum, quasi dicat : Cum tu supe-
sum a corde, id est, secundum animam in peccato; rior sis me humano servo tuo, condescende mihi
sicut me mortuum in corpore videbunt. Quod est j) et per hoc benignitatem tuam illustrem ostende.
dicere Putabunt in.e per peccata in anima mor-
: Oro, illustra, sic scilicet Salvum me fac a morte.
:
tuum, ideoque non resurrecturum. Et hoc in misericordia tua,Domine, ne [confundar :

Et factus sum, id est fiam, eis tanquam vas perdi- quod esset,sisalvus non flerem neque dignum est,
;
tum QOifl^^^-^destdicere^Poncntesinmepriusspem quoniam invocari, id est, oravi te. Vel ita Quoniam :
salvationis, reputabuntme adsalvandumeos inuti- invocavi te, id est, bona affectione et verbis et ope-
lem, sicut vas perditum, id est fractum, quod inu- ratione vocavi te in habitatorem meum, Dico, ne
tile est aliquid in se capere, cum illud quod in eo confundar ; impii vero, id est, Judeei inimici mei
ponitur, inde citissimediffluat. Et ideo reputabunt erubescant in resurrectionemea, et post deducantur
me vas perditum quoniam audivi, id est patienter in infernum, localem infernum videlicet. Dico :
(nonrespondendo) a.ud\a.m, vituperationem mullorum Erubescant, et etiam muta, fiant labia dolosa eorum
commoruntium in circuitu, id est, non in mei dilec- Non dicit sic muta quod nihil omnino dicant sed ;
tione et notitia, sed in elongatione, ad modum cir- muta, id est. nihil mali de me,quod verum videa-
cuitus, qui longe est a puncto quod in mcdio est. tur, dicentia. Labia dolosa dicuntur habere, qui
Yel commorantium in circuitu, id est, in appetitu aliud cogitant, aliud dicunt ;

quse Judseihabuerunt.
7d7 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXX 758
Cum enim ralione sua et miraculis Ghrisli coacli, ^ ticorum etaliorum vana suggerentium, ne praeva-
vere Deum esse cognoscerent, oretantum denega- leant eis. Hanc autem apostropham ad membra
bant. Potest etiam hoc oratio esse, si sic expona- Bencdictus Dominus dehoc, quia meis videt futurum
tur : Oro, salvum me fac. Et me salvato, erabescant quod prsedixit. Dixi quod Deusabscondet etprote-
t>7?/)zY morte mea, in bonum scilicet erube-
Judaei de get vos, sperantes ; et ita erit. Et ideo benedictus,
scant. Et ut vehementius erubescant, deducantur id est, laudalus sitDominus, et a me et avobis. Re-
cogitatione sua in infernum, in profunditatem petit autem quare sitlaudatus aliis verbis, sic : Quo-
9 peccatorum suorum. Quod est dicere Con-
1
: niam mirificavit misericordiam suam inihi, id est,
siderent profunditatem peccatorum suorum et : mirabilem misericordiam suam faciet Deus meis,
sic muta fiant labia dolosa eorum a vitupera- vobis scilicet. Et hoc in civitate munita, id est, in
tione mei. Ostendit autem in quo sint dolosa Hierusalem coelesti, quaj dicitur eivitas munita, eo
cum subjungit: Qase labia loquuntur adversus me quod nullus assultus hostium in eam fieri polest.
justum, id est, detrahendo mihi justo: et hoc in Unde scriptum est « Quod oculus non vidit, nec
:
superbia et abusione, id est, superbeet abusive. Su- auris audivit,nec in cor hominis ascendit, quaj
perbe quidem loquebantur, cum dicebant : « Ave, preeparavit Deus diligentibus se (Isa. lxiv, 4 / ;
rex Judeeorum {Matth. xxvii, 29 Marc, xv. 18 ; ;

'^Cor. II, 0). » Facitautem apostrophamadDeumre-
Joan. X, 3). » Abusive autem, cum ad ejus detra- petens causam salvationis suorum, uteos sibi ma-
ctionem falsis vocabulisabutebantur,dicentes eum, gis obnoxios fuciat. Dixi quod mei prottgentur,
qui justus erat et innocens, peccatorem et sedu- abscondentur. Ego ««/e»t utipsiproteganturj;ro/e-
ctorem {Matth. xxvii. 63). Vel ita : Loquuntur in ctus sum,}desl ero a facie oculorum tuorum,\d est, a
abusione, id est, abutuntur libero arbilrio suo lo- prajsentia misericordia; ture. Quod estdicere : Vi-
quende adversum me. debor in passione esseprojectusa misericordia tua,
Cum enim adhoc datum siteisliberum arbitrium, et hanc projectionem dixi, id est,inte'llexi ego, qui
ut cessando amaIo,etbonumoperandoveldiccndo, projiciendus sum, quam alta et rationabili disposi-
melioresfiant quam si solummodo potentiambene tione fiat, dico, dixi et hoc in excessu,id osl, in
;
operandi haberent; abutuntur ipso libero arbitrio sublimi subtilitate mentis mese. Quae bene dicitur
male de me loquendo. Ostendit autemquisfructus excessus, eo quod omnes omnium honiinumet an-
sequaturde salvatione sui, sic Oro, salva me. Et : gelorum subtilitates excedit.
per me salvatum apparebit ^wam magna, id estval- Per hoc autem quod dicit sc hocintellexisse, in-
de magna multitudo dulcedinis, id est misericordise nuit se hoc libenter passurum, et non hoc ignorare.
tuse, quam multitudinem abscondisti, a perdcndis, Dico quia projectus ero. Et ideo exaudisti vocon
et hoc timentibus te, id est, ad opus timentium te. orationis 92 }»cx dum clamarem ad te, id est, au-
Quod est dicere : A non timentibus abscondistine
te orationem meam voce profo-
dies sic ut inipeli'em
cognoscant eam ; timentibus autem revelasti, juxta reudam, dum clamabo ad tc pro meis.Aposlropiia-
illud Evangelii : « Abscondisti hfecasapientibus, et tice quidem suos adhortatur ut Deum diliganl, ot
revelasti eaparvuIis^Luc. x, 21). » Et non revelasti viriliteragant, ut sicoratio suaetprojeclio eis pro-
sic ut non sint habituri; sed perfecisti, id est, per- ficiant, quai aliter non proficerent. Dico quod pro-
ficies, illam multitudincm meis timentibus : qui jectus ero pro vobis, et exaudiar dum clamabo.Er-
sperant in te in conspectu filiorum hominurn, id est, go diligite Dominum omnes sancti ejus filii per me
qui confitentur se sperare in te in conspectu imita- futuri ;
quoniam hanc veritatem, hanc
id est jusli-
torum malignorum,nondeneganteste timore mor- tiam, dilectionem scilicet, requiret Dominus a vobis,
tis. Unde Dominus in Evangelio: « Qui me coiifes- per beneficia, quoe vobis per me dabit, etqua^jain
sus fuerit coram hominibus, confitebor et ego eum dedit. yEquum enim est ct justuin ut crcatura».
coram palrc mco [Luc. xii, 8). » Malignos liic lio- Creatorem, et rcparati diligant vitae roparatoreni.
mines vocat, eo quod solummodo homines sunt,id j) Undescriptum est: « Diligos dominum Dcum luum
est, solummodo humana considerantcs,nec etiam ex toto corde tuo {Deut. vi, ii ; Mutlh. xxii, 37 :
spiritualia. Ostendit vero multitudinem dulcedinis, 3Iarc. xn, 31 ; Luc. x, 41). » Et ideo adhuc : Dili-
quamsuperiusposuit, sic porpartes. Dixi quod per- gite, quia rctribuet aburulanlcr, id est, magnam et
ficies in eis multitudinem dulcedinis hanc ; scilicel : abundantissimam retribulionem dabit facicnlibus
Abscondes eo.s- separatos a conturbatione hominum^xA. supcrbia)n\n se. Quod estdicere: Qui se facient su-
est, malignorum. Et hoc in abscondito faciei tux, perbos coiitra eum, dedignando ejus dilectionom.
id est, abscondes eosa malignis, nocorum gloriam Quod est ac si dicat: Idco diligite. Nam si non dili-
videant, et eos conturbent sicut modo faciunt. Et gentes superbi fueritis,cum omnibus superbienlibus
statues eosin pra^.sontia tua, quae a mnlignis al)scon- rctribuerit, rctribuet.et vohis : Dico, diligite. Et
dita erit.Unde scriptum est : « Tollalur impius, ne quiadileclio nihil est sinc bonooperc; viriliter ngite
videat gloriam Dci {Isa. xxvi, 10). » Dico quod in inbonisopcribus.Undo boalusr.rogorius [Hoinil 30,
futuro abscondes ;ct Wwprotegeseoi cxistcntos in tabcr- in Evangel,) : « Probatio dileclionis, oxhibiho osl
naculotuo,\desl, in militia lua ; a contradictioue lin- opcris. » Et Apostolus; « Non coronabituri.isi (jui
guarum, id cst, a contradicentibus linguis ha^re- lcgitimccertaverit / Jt .'//). ii, !i). *Etvirililcr aeon-
7S9 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 01' I». PARS 1 760
do nc scd conforlctur in lioc cor vesirum J^ poslca Deo non salisfaciat.Undc proplieta:«Si
doriciatis,
id est, sitis in lioc pcrseverantcs, o vos qui speratis tcritsejuslusajustilia,nunquid vivef/^îî^^c/t.xvni.
in Domino salvationcin. Alilcr enim non spcs, scd 27.) Nec est in spiritu ejus, id cslin anima beati viri
praesumptio csset. dolus. Quod est diccrc : Et ille vir ])eatuscstqui non
IN PSALMUM XXXI. delicit, sed in bono propositosuo perstat, quoniam
Psalmi trigesimi primi. Titulus. Intcllectus huic ille dolosum spiritum dicitur haherc, qui cum Deo
David:Quod sic exponitur Huic David, id cst, huic
: fidem promiserit, et o])edientiam opere compiere
fidcli qui in hoc psalmo agit, cst intcUcctus. Quod pcrseveranterahnuit. Per hocautcm datur inlelligi
est dicere : Hic tidelis qui liic loquitur, vcre sa- non esse beatum illum qui, quamvis ejus peccata
piens est, et hcne Cum autem ponitur
intclligens. tectaetiniquitates ?<?»»'.s.Scesinl,tamen in spiritu dolo-
magis eum esseintelligenLcm
intellectusindefinite, sus est. Unde scriptum est : « Melius est non vovere,
innuit, quamsideterminarct. Illosenimqui sapien- quam postvota non perficere {Eccl.v,li). » Sequitur.
tissiniisunt,sapientesindeterminate dicere consuc- Quoniam ;flctn',etc.Quod sic exponitur:Nunc intelligo
vimus. Ut Salomon sapiens dicitur indeterminale. quod beati ?,\xn\. quoru7n remissae sunt iniquitates, cic.
Inhoc vero psalmo, fldeiis quilibet agit, qui prius Aliis vero minime, hoc autem tacui, id est nonin-
iatelligehat se heatiOcari possc
per liherum arhi B teilexi, dum per tiberum arhitrium me beatificari
Irium sine rcmissionc peccatorum; nuncautcm er posse putavi. Bene tacerc ponilur pro non intrlli-
rore tali postposito, ad aliorum instructionem os- gcrel Sicut enim loqui mentem dicimus dumintel-
tendit nullum nisi per peccatorum remissionem tigit, ita quoque tacere dum non inteiligit. Dico
posse beatificari, seipsum inde proponens exem- quia quod nunc dico prius tacui. Et quoniam tacui,
plum;dum enim huncerrorem hahuit,omnino dehi- inveteraverunt ossa mea, id est debilitata sunt ratio,
litatus est in virlutibus. Tandem ergo cognito er- liberum arbitrium, virLutesque meae, quae ossa,
rore, et inde confessionem agens, et veniam postu- pro sui simiiitudine, dicuntur. Inveteraverunt ponit,
lans impetravit et sic beatitudinem justiti^ ade-
: a similitudine vestis, quge quanto veterior tanto de-
ptus est, etin futuro magis beatificatur.Adhortatur biiior est. Quasi diceret : Quiapermesufficere pra;- .
etiam ahosnein hocerrore decepti inlellectum rc- sumpsi, ossa mea in quihus confidebam debiiitata
missionis a se repellant. Etquia ad hocper se sunt sunt! Dicoquia tacui,dum taraen clamarem tota die,
insufficientes: pro eis postmodum orat. Bene vero id est jugiter. lilud idem quod tacebam. Quod est
psalmo pra^cedenti supponitur.Nam in superioride dicere Dum
ipsameamiseria,quasiclamore,com-
:
remissione actum est, et de heatitudine fidelium. proharem illud quod in intellectutacebam, scilicet
In hoc autemqualitcradheatitudincm pervenialur, ^ illos soloslêatos esse, quorumremissse sunt iniquila-
inslructio datur, ne quilihetadhancse per liberum tes, etc.
arhitrium attingere prsesumat. Exponit vero quomodo clamabat, sic Vere cla- :
Beati quorum, etc. Iste versus sic praiposterate mabam, quoniam manus tua, id est vindicta tua, o
legitur, Quasi dicat : Multi per Hherum arbitrium Deus, quam de me accepisti, ideo quiasic tacebam,
solum ad heatitudinem pervenire nituntur, sed illi die ac nocte, id est assidue gravasa est super me, id
soH sunt beati quorum peccata sunt tecta, id est sic est gravis et ponderosa facta fuit super me. Quasi
ahscondita, vel perbaptismum solum, vel etiamper dicat Ipsa miseria quamvindicta tuamihi gravis-
:
confessionem, quod ea Dominus non videat, sic ut simam inferehat, illudquod tacebamclamabat, os-
ulciscatur. Et quorum iniquitates sunt remissa;, id siuni scilicet meorum dehilitatio. Dico quod manus
est, postquam eorum peccata tecta sunt: sic eorum tua gravata est,ei cum gravaretur, tandem convcr-
mate concupiscentiffi, id est, cogitationes sunt resus sum ad intelhgendo quod prius tacebam. Et
te
missse; id est, inefficaces, ut eis non prievaleant, a hoc in serumna ?nea,idestin consideratione airum-
similitudine arcus remissi, qui invahdus est ad tra nse mea?. Quasi dicat : Considerando serumnam
liendum.Nevero aliquis,postpeccatorumtectionem J)
meam, ah eadem admonitus sum ut ad te conver-
sic iniquitates remitti putaret ut nullo modo pec- terer, et sic conversus sum. Dico in aerumna quai
carelur:vel,sipeccaretur,utnonampIiusadbeatitu- yere fuit a^rumna, durn con/iijitur spina, id est dum
dinem altingereposset, addit: Et beatus vir ille cui configeretur in mepeccatum, quoddiciturspinaeo
non imputavit Dominus peccatum, qua.sid\cat: Con- quod pungat in conscientia ad modum^^spinoe, quse
cedo quidem nullum a peccatoposLpeccatorum tec- corpus pungit. Dum ponitur configitur, innuit quia
tionem93iiTimunemposse existere:sedilletantum muUapeccata in eo simul figebantur.In alia trans-
vir est heatus, id estjussus, vel erit beatiis in futuro, lalione hahetur, dum exardesceret messis mea. Quod
cui )ion imputabit -Z)o»n';u« peccatum, suum ad vin- est dicere : Dum deslruerentur virtutes meaj, qua;
dictam ajtcrnam,id est qui nonpeccahit criminali- messis dicuntur, co quod eis anima suslantatur ne
nimis consueLe, id est usualiter, sicut pos-
ter, vel pereat, sicut messe corpus sustentatur dum come-
teanon satisfaciatDeoconfitendoet corpusaftligen- ditur. Dico quod eonversus sum. Et couversus deli-
do, et eleemosynas dando. Illi namque peccatum ctum meum cognitum tibi feci. Potest et hoc quod
ad poenam imputahitur,qui postpeccatorum tectio- hic expositum est alio modo exponi et distingui,
nem criminaliter, vel nimis consuete peccat, sic ut scilicet sic Dixi quod conversu? cum
: Et sic con- :
761 EXPOSITJO IN PSALMOS. PSAL. XXXI 762
fracta est in me Spina dicitur

spina, id estsuperbia. A nibus et suggestionibus, ne cedam. Quod est di- eis
ossium collectio illa, quse a collo usque ad renes cere Fac me perseverare, ne deficiam; ethocfa-
:
attingens, corpuserectum esse facit. Qua?. si franga- cere debes, nam promisisti mihi boc in interiori,
tur, illico corpusincurvatur et liumiliatur. Ideoque sic dicens Ego dabo tibi intellcctum, et instruam te
:
pro siiperhia ponitur. Superbianamque cor bominis in via hac qua gradieris. Praeposterate legendum est
adversus Deum erigit. Si vero confringatur cor, hoc Ego instruam, id est docebo te in via hac qua
:
protinus ergaDeum bumiliatur. Dico quia confracta gradieris, id est docebo qualiter incedere debeas
est in me spim, et dum confringitur, id est dum perviam mandatorum meorum.Et posteanon relin-
confracta est in me spina, id est superbia, cognitum quam, sed firmabo super te, id est firmiter ponam
feci, id est manifestavi tibi dilectum suum : Non super te, ne deficias, oculos meos, id est benignita-
quod prius ignorares, sed quiapriusexcusando me, tem meam. Quod est dicere : Te perseverare fa-
quantumadme,nonquantum ad te 94 abscondc- ciam. Et sic dabo tibi intellectum ut intelligas arcana

bam, confitendo et me accusando manifestum tiln consilia mea; ahter enim non haberes intellectum.
esse intellexi illud delictum, e^ injustitiam meam non Facta oratione pro adhortatur auditores ne
se,
abscondi, sicut prius, sed confitendo manifestavi si- repellant a se intellectum remissionis, sic Dico :
cut et delictumdelictum quidem dicitur,quando

: B quia Deus mihi remisit impietatem, et ut vobis
quodfaciendumesset derelinquimus, sicutbene fa- similiter remittat, nolite fieri sicut equus et mulus,
cere, Dcum colere et cfietera talia; injustitia vero
;
quibus non est intellectus, id est qui sunt irrationa-
cum quod faciendum nonest,facimus,uthominem biles. Quod est dicere : Nolite fieri comparabiles
occidere, aliena rapere, et ccetera talia Dico quia equo et mulo, ut sitis stupidi et pigri ad liunc in-
cognitum feci. tellectum remissionis, ad modum muli, qui stupi-

Et exponit quomodo, sic : Et hoc prius dixi, id dum animal est et pigrum. Et nolite superbi essc,
estmente statui, sic aiens : Confitebor injustitiam ut putetis vos per liberum arbitrium posse bealifi-
meam Domino et hoc faciam adversum. me agens, id cari, ad modum equi, quod animal superbum est.
est accusabo me
de iniquitate mea, confitendoeam Orat etiam pro eis, quia videt eos ad hoc per se
Domino, qui prius superbe me excusabam, hoc dixi insufflcientes, sic Dico ne flant sicut equus et mu-
:
ego -.Et non abscondi, et ideo tu misericorsremisisti lus; sed quoniam hoc per se cavere non possunt,
impietatem peccati mei. Non solum peccalum, sed tu Deus in cam.o et freno maxillas eorum constringe,
et impietatem ipsius peccati, id est superbiam pec- qui non approximant, id est qui per se insufflcienles
cati non confessi. Ostenso hoc, quia per confessio- sunt approximare ad te, id est ad tui obedientiam
nem venit ad remissionem, ne putaretur ipse solus et cognitionem. Quoddicit maxillas eorum constrin-
qui prius peccator fuerat remissione eguisse, sancti ge, idemestacsi dicat eos constringe. Similiter quia
vero minime, subdit : Dico quia tu remisisti, re- posuerat equus et mulus, qui per maxillas strin-
missione qua non solus ego, sed/)ro hac orabit om- guntur, 9B
^^^ eorum similitudine ponuntur. Per
nis sanctus ad obtinendum scilicet, in tempore

ad te, camum quidemintelligimusgravius gubernaculum;
opportuno, id est in hoc sseculo, quod aptum est ad per frenum autem levius. Camus quippe qui vulgo
poenilendum. Futurum enim ad lioc inopportunum canifrenum dicitur, non capistrum, ut plures asse-
est.Unde Apostolus :« Eccenunctempus acceptabile runt, gravius freno coercet equum. Sic et piissi-
(// Cor. VI, 2). » Dico quod orabit. Et hsec oratio non mus gubernator, illos qui graviori egent guber-
erit infructuosa, verumtamcn, quamvisfuturus sit in naculo, gravius constringittribulationes inferendo,
diluvio aquarum multarum,\6. est in die judicii, quee ut castigali non percant. Quibus autem leviori
continebit multas tribulationes et subitas, ad eum opus est gubernaculo, levius constringunUir. Undc
non approximabunt ilte aqua;, id est tribulationes ;
Prosper « Misericorditer adhibet temporalem se-
:
diesjudicii diluvium dicilur, quod ex improviso veritatem. ne justc inferat iielernam damnatio-
veniel sicut diluvium ex improvisoadvenit. Unde in t\ ncm » Et Salomon « Castigat Deus omnem :
Evangelio^^DiesDomini^sicutfurveniet^/J^/tcv.v.S.j» fllium quem recipit. » {Prov. m, 12; Hcbr. xii, 6.)

Quod est ac si dicat : Bono suo orabit,\dico namque Dico, nolite fieri sicut equus et mulus. Quod si flatis,
in die judicii nuUis tribulalionibusattingetur. Facit malo vestro fietis. Nam in fuluro multa erunt fla-
autem ad Deum apostropham, orans ut qui se a gellapeccatoris: illius, scilicet qui hic nolet remis-
superiori tribulatione, ab impietate eripuil, eripiat sionem adipisci. Sperantem autem hic in Domino
quoque ab exterioruin inimicorum Iribulatione, remissionem, misericordia circumdabit, amid est
qui nmltis modis volunt eum devocare. Et hoc sic anima et in cor-
plectetur penitus in futuro, et in
dicit: Dico quod rcmisisti impietatem. Ergo similitcr, porc.Por hoc autem multum invilat non speranles,
tu qui es rcfugium meum, id est ad quoni fugi « ut spcrcnt in Doinino, nam sic misericordia cir-
tribulationc intimiori, quce circumdcdit, id est mul- cumdabuntur. Facit cliam aposlropham ad speran-
tum occupavitme, scilicet ab impictate peccati. Et tes, adhortans eos ut de spe bona non in se, sed
qui etiam es exsultatio mea, id cst causa exultatio- in Domino laUenlur, sic dicens Ergo ([niii spcran- :
nis eruens me ab ea, erue quoquc me a circumdmi- lcm iii Domino circumdabit misericordia,t;vtii)iiini pro
tibus me, id est valde persequenlibus metribulatio- spc Ycstra, m Domino, id est in laudc Domini, o
763 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 764
non in vobis, altribuendo vobis spem istam.

justi, A quse novitcr a Ghrislo data sunt, non etiam in lege
Et non parum Irelnmini, sod (.rsuUale, id est valde vetcri babita, quac sic dicebat « Diliges amicum, :
Iffitamini : quiv, ];etitia oorporis ctiam saltatione et odio hal)ebis inimicum. » \)\co, cantatc ei novum
demonstretur. Et etiam glorianiim m Domino,id est canticum, et non remisse. Sed bene psallite ei in
gloriam vestram attribuite Domino non mcritis : vociferatione,\d cst in nimia mentis intenlionelau-
vestris, o vos omnes rccti corde, id est justi rcctum dalc cum, quic ideo vociferatio dijitur, quia nimis
habentes cor in cogitando bona, non distortum in ad modum elcmentaria! vociferationis impetratio-
cogitando perversa, ut Apostulus ait « Qui glo- : uemexpetit. Undescriptumest « Maledictus homo, :
riatur in Domino glorictur (/ Cor. i, 31). » qui fecerit opus Dei negligenter {Jer. xLin,IO), «id est
IN PSALMUM XXXII. sine intentione. Sub
dit autem causas quare confi-
Titulus trigesimi sccundi. Psalmus David, id est tendum etpsallendum. Sic dico Confitemini,psal-
sit
fidelium quibus dictum est in prtecedenti psalmo : lite, Et sic facicndum est quia rectum est verbum
Lsetamini in Domino, exiUtate jmti : exhortantium Domini. Quod est dicere quia hoc verbum,, id est
se ut exsultent in laudeDomini, scilicet ut laudent proeceptum cantandi cst Domini et ideo rectum.
;
eum et in cithara et in psalterio. Et etiam cantcnt Est enim recturn ut servo Dominusetcreaturse crea-
61 novum canticum in vociferatione. Pra^tenditau- B tor imperet. Et ideo cantate ct confitemini ei, sicut
tem honestissimas causas cur hoc faciendum sit. dicimus, operando quia omnia opera eis quae ipse :
Oslendit etiam in fincm, nuilum nisi Dei gratia ad- precepit opcrari, sunt recta in fide positis, quam-
juvante salvari. Dicit ergo :vis incredulis videantur injusta. Undescriptum est:
Exultate jmti in Domino, id est in laude Domini. « Nisi credideritis, non intelligetis {Isai. vii, 9). »
Quod est dicere:Exsultanteslaudate Dominum. Et Et ideo adhuc cantateet confitemini; quia diligit na-
exsultandum vobis est in hoc : Nam vos rectos turaliter misericordiam et judicium. Quasi dicat :
corde, id est justos decet laudatio Domini. « Non Cum ipse naturaliter misericors sit, miserebitur
cst enim speciosa laus in ore peccatoris : » {Eccl. vestri, si ei cantaveritis, juxta illud Joelis: « Mise-
XV, 9), illius scilicet qui non vult et
resipiscere ricors est, et praestabilis super malitia. » [Joel, ii,
rectus fieri. Exponit vero per partes in quo lau- 13).Etcum ipse naturaliter justus, justum judicium
dent eum, sic Dico, exsultate, in hocscihcet. Con-
: diligat, justojudiciovos damnavit nisi ei cantaveri-
fiteminiDominoincithara, id est laudate Dominum tis et confessi fueritis. Unde scriptum est : « Mihi
in laude mortificationis carnis vestrffi. Quod estdi- vindictam, et ego retribuam, dicit Dominus. »
cere : Mortificate membra veslra, etc. Bene vero [Deut. xxxii, 35; Rom. xii, 19). Dico quod diligit
mortificatio hsec cithara dicitur : Nam ab inferiori misericordiam. Et inde hoc videri potest, quia??z2.se-
parte, id est a sensualitate mortificata resonat Deo, ricordia Domini plena est terra, id est Ecclesia, quae
id est eum laudat.Non voce, sed ipsa sui evidentia Dei terra est,quam praedicatoribus excolit.Exponit
ad modum citharfle, quse ab inferiore concavitate autem quomodo misericordia sit plena, sic : Vere
resonat. Sensualitas namque per carnis mortifica- plena est misericordia; liac scilicet, Verbo Domim,
tionem mortificatur, ne tantumutprius vanitati sit id est per Filium Domini ca;li, id est prsedicatores
intenta. Et in psaiterio deccm chordarum, id est in firmati sunt in fide et sanctitate. Et postea onuiis
psalterio habente decem chordas, psallite illt. Quod virius eorum quam habent innocentia et sanctitate,
est dicere : Laudate eum in vivificatione mentis confirmata) est spiritu oris ejus,\d est per Spiritum
vestrae, quffi vivificatur per decem chordas quasha- sanctum, qui non solum aPatre, sed etiam a Filio
bet, id est per completionem decem legis prsecep- procedit. Qui Filius os Dei dicitur, eo quod nobis
torum, quee dicuntur chordae, eo quod suavem Deo per eum Dei secreta revelata sunt, sic ore cordis
cantum non in voce vel sono, sed in ipsa rei evi- secreta revelantur.
dentiareddant, ad modum chordarumdulcemcan- Nam cum ipsi priusper Christi doctrinam etfidei
tum resonando reddcntium. Merito quippelaus vi- l^ et sanctitatis essent virtute lirmatij per sanctum
vificatse mentis psalterium dicitur, eo quod asupe- postea spiritum in eadem virtutesunt omninocon-
riori, id est digniori parte nostri resonat, scilicet firmati. Qui nimirum per Isaiam « spiritus consilii
a mente ad modum psalterii ex superiori concavi- et fortitudinis dicitur {Isa. xi, 2), » eo quod fortes
tate i"esonanlis. Et cantate ei canticum QQ novum, faciat et firmos. Dico quod virtus eorum est confir-
id estlaudate eum novo cantico,scilicet completione mata Spiritu oris ejus. Quse ad hoc est confirmata
prseceptorum quaj novus Adam construxit in qua : utsit congregans, id est couiungens aquas maris,\d
Deus delectatur sicut in cantico. Unde Apostolus : est iniquos, qui detluendo per illicita sicut aquae
« Exuentes veteremhoniinem cum actibus suis, in- detluunt:amari Deo sunt ut mare, sicut aquaecon-
duite novum hominemquisecundum Deum creatus gregantur in utre. Quod est dicere Virus eorum :
est {Ephes. iv, 24); «scilicet « Diligite inimicos ve- conjungitetconstringitperlegemimpositamin uni-
oderunt vos [Luc. vi,27). »
stros, benefacite his qui tate fidei et dileclioniset operationis, eos qui prius
Et :« Venditeomnia quae habetis, et date pauperi- ad modum voluntatis eorum per quoelibet ilhcita
bus, et sequimini me, dicit Dominus [Matth. v, defluebant ; sicut aqua?, qua; prius defluentes erant
M;Luc. IX, 12). » Et etiam talia prsecepta complete, in utre conjunctse a delluendifacultale coercentur.
;
765 EXPOSITIO LN PSALMOS. — PSAL. XXXII 766

Vel sic : Congregans sicut in utre, id est utpote in A malos eliam florerein terrenis. Sed quae ad suorum
utre. Quod Conjungens eos in unitate
est dicere : incommodum complerentur, omnino reprobat et
Ecclesife, quai uter bene muncupatur, cum ex cis dcstruit, videlicet ne eorum exemplo sive sugges-
solummodo constituatur. Qui mortificati sunt in si qua pra;ter hsic sunt, quae suis
tioni cedaut; eL
carne, sicut uter fit ex morluorum animalium pel- completa noceant. Dico quod cogitationes etconsi-
libus, juxta illud Apostoli : « Qui autem sunt Chri- lia populorum et principum reprobantur et dissi-
sti, carnem suam crucifixerunt [Gal. v, 24). » Dico pantur. Consilium autem Doiaini, id est consilium
congregans aquas ; et non solum pravas aquas, quodverbaliter disponunt fldeles ad Ecclesiaeutilita-
sed etiam (quod mirabilius est) ponens etiam tem, cooperante gratia Dimini, manet in seternum.
abyssos, id est illos qui profundissimi sunt in pec- Id est non dissipatur. Et non solum consilium, sed
catis, ut abyssus est profundissima in thesanris. et cogitationes cordis ejus, id est illa quse cogitant
Quod est dicere : Illos qui abyssi sunt ex abyssis ad utilitatem suam et aliorum corda fidelium suo-
thesauros facis, id est adeo doctrina et sanctitate rum, manent eundo in generationem hanc prsesen-
9*7 refertos, ut et alios inde locupletent, ad mo- tem, et generationem futuram, rd est manent in
dum thesauri divitiis ssecularibus sfficulares locu- seternum. Et hoc totumest ac si dicat: VereDeusti-
pletantis. Unde Apostolus : « Habemus thesaurum B mendus quia polens est dissipare con-
est a vobis,
istum in vasis fictilibus [Cor. iv, 7). » Causis osten- silia qua? contra vos sunt.
Potens quoque est in
sis, ad exhortationem revertitur, sic Ergo quia : ajternumstatuere qusea vobis, operantceo consilio,
rectum et verbum Domini, et opera ejus in fide, et fiunt et cogitantur. Gentes autem timenda; non
diligit misericordiam et judicium, ti^neateum casto sunt, cum earum consilia cito dissipentur. Uude
timore otnnis terra, id est Ecclesia : « Initium enim Dominus in EvangeUo timere eos qui oc-
: « Nolite
sapientise timor Domini (Pâ/. cx, 10).» Et Aposto- cidunt corpus animam autem non possunt occi-
;
lus : « Cum metu et tremore

vestram salutem ope- dere. Sed potius eum timetequi corpuset animam
ramini (Phil. ii, 12). » Orat etiam pro eis, sic : potestatem habet mitterc in gehennam ignis
Dico Timeat quoniam autemper se insufficientes
:
;
{Matth. X, 28). »
sunt, ab eo, id est ab ejus gratia commoveantur ad Dixi quod Dominus adeo potens est quod ipse
timorem omnes inhabitantes, non deserentes, orbem, dixit et facta sunt, et dissipat consilia gentium et con-
id est Ecclesiam. Quee Dei orbis est, ut in psalmum silium ejus manet in seternum. Ergo quia tantus est,
XXIII diximus. beata est gens cujus cst Dominus Deus ejus, id est
Conjungit quoque causas alias quare timendus q qufe Deum suum repulat Dominum, ut ei obediat
sit, sic Dico timeat, et timendus est, quoniam
: in omnibus, nec serviat ventri neque vitiis. Ethoc,
ipse, adeo potens, dixit, non veibaliter, sed in sua quod Deum reputant Dominum, non habent exse.
dispositione constituit, et facta, id est formata, Sed populus ille beatus est, 5^«^?« clegit Dominus,
sunt omnia, ut in Genesi historialiter legitur. Ipse id est separavit a massaperditorum,«n /iceref/^teêj/i
mandavit, id est prajcipit in sui dispositione, et sibi,\A. est ad hoc ut sint haereditas sua. Quasi dicat
creata sunt, rudi et informi creationo. Quod est di- adhoc elegiteos Dominusut cum sintpossessioejus,
cere : Materiaeorum unde ipsa postea formata sunt, colanteum utDominum, 98 stper hocsintbeati.
id est elementa informia, ccelum scilicet et aer et Unde Apostolus « Nemo : potest dicere Dominus
terra creata sunt, ut in Genesi legitur : « In prin- Jesus, nisi in Spiritu sancto [1 Cor. xi, 3). » Ex-
cipio creavit Deus coelum et terram [Gen. i, 2). » ponit vero quomodo elegit. Sic scilicet elegit : Do-
Terra autem erat inanis et vacua, etc. Dico quod minus respexit de c(elo, id est cumsummus esset ot
facta sunt; marulavit, et creata sunt. Et per hoc, genus humanum dc humana
invisibilis, visilavit
imo quia omnia qusc ipse dicet et mandabit fient naluraChristi.UndeApostoIus:« Ubi venit plenitudo
similiter.Ea vero quajgentes stulta?. et supervacua; tcmporis, nisit Deus Filium suum natum de mu-
Iversus Deum et Ecclesiam verborum consilio D liere, » etc. (Gal. iv, 4). Dico quod rcspexit de caib
disponunt, et quai eliam cogitant, non fient. Nam cffilorum Christo, et per illud ccelum vidit (ut mi-
Dominus dissipat,id est destruit iUa consilia gentium; sereretui') omnismodi/Z/zo5 /<omm«»j,Judaôsscilicet
reprobat autem cogitationes populorum, id est gen- et gentes, pauperes et divites, servos et liberos.
tium, qua; supervacua; putant Ecclesiam minis, aut Quodestdicere:Misertus estomnis modiflliorum
tribulationibus, aut suggestionibus devorare. Et hominum.Ubi nos hic habemus iilios honiinum, Hc-
non solum consilia plebis, sed etiam reprobat con- braM habent fllios Ad«. Sed benc ponitur/;7/os /10-
silia principum, id csl reprobando ea, deducit ad minum, priorum scilicet hominum Ada^ et Eva?.
nihilum, ut non praivalcant suis. Unde Salnnion : Qui non soluni fllii sunt in genere, sed ct filii in
« Non est prudentia, neque consilium, neque for- crimine. Dico quod de cado respcxit, ct non soluin
titudo contra Dominum [Prov. 21, 30). » Et nolan- de cwlo, sed etiam rcspexit super omnes, id esl om-
dum quod non omnes cogilationes sive consilia nis modi qui hnbilant lcrram, id ost qui manont in
eorum dissipat;qua^dam enim ad utilitalem liccle- hac torra, dc pncparafo hnbitarulo suo, id est pcr
siaj sive ad impiorumjustam damnationein lieripcr- doclrinain a[)oslok)rum, (lui sunl haliilaciilum ojus
mi.ttit, videlicet suos perscqui, aflligi, occidi ;
pra;paratum,idestabcograluitavoIuutatoeloctum.
;:
767 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PASS I 768
Unde ipse in Evangelio : «Non vos me elegisUs, scd A ul in bono persevcrcnl ; et in eis, id csl super eos
ego clcgi vos [Joan. xv, 16). » Vcl sic : RcspexV' metuentcs. Dico esse oculos Domini qui sperant
qui supcrior crat siiper omnes qui habilant teiratn super, id cst de inisericordia ejas. Quod est dicerc :
suam,id csL qui possident etdominantur terra; sua;, Qui non timent cum metu pocna?, scd spe miseri-
id est carni. Dico ipse respexit. Ipse dico qui post cordiffi.Unde per Sab)monem dicitur : « Qui timet
/inxit sigilkUim vel singulatim corda eorum. Quod Deum, faciet bona Dico quod
{Ecch. 15, I). »
est dicere : Quoniam solum-

cis non sufficcret, si oculi Domini sunt super metuentcs eum, ad hoc sci-
niodo respiccret, remittendo pcccata,et postca eos Ucet ut in futuro eruat a morte, id est a damna-
desereret, constituit eis singularia corda, id cst tione animas eorum, et bic interim ahit eos, id est
varias bonas voluntates, justa Apostolum, dicen- corroboret pane vitse, id est bona operatione et
tem : « Unusquisque propinum donum babet a Deo inlellectu bono. Eos dico positos in fame justitia;,
unus quidem sic, aliusvcro sic(i Cor. vii, 7). » Benc id est in nimio desidcrio. Nisi vero justitiam esuri-
vcro ponit finxit, id cst faoile composuit. Fingere rent, non eos ita aleret. Dequibus idem inEvangc-
namque componere aliquid de cera

dicimus, facile lio : « Beati qui esuriunt etsitiunt justitiam(il'/«<</«.
aUqua molli matcria. Quia vero adbuc
vel luto, sive V, 6). » Ergo i[\iih oculi Domini suni super meluenf.es
non sufOcerct lingcre corda, addit Qui intelligit : B eum, ut eruei et akit ; amma nostra sustinet, id est
omnia opera eorM?n. Compendiose positumest. Quod patienter expectat Dnminurn. Et boc bona fiducia,
est dicere : Qui opera ad intelle-
facit eos facere cum inde jam arrbam habeat, banc scilicet : Quo-
ctum pertincntia. Quasi dicat Non vana opera : niam adjutor ad bene operandum, et protector no-
et irralionabilia; sed talia quaisuntsecundum boc sier est., ne cadamus in tribulationibus. Dico quod
quod ipsi intelligunt. sustinet Dominum, et bono suo. Quia tandem in eo,
Hujusmodi vero grammatica invenitur in Apo- id est in adeptione ejus, laetahitur cor nostrum, id
stolo, cum dicit : « Spiritus postulat pro nobis, est anima nostra. Et ut tunc la?tari possimus, spe-
id est nos postulare facit, gemilibus inenarrabilibus ravimus, id est spcm I.Tetitise habuimus : et adbuc
[Rom. ym, 26). » Dico quod respexit, et finxit, et etiam habemus in nomine sancto ejus degentes, id
intelligit. Et sic salvatur unusquisque fidelis dictus est in magnificatione sancti nominis ejus.Quod est
rex, eo quod sese regat, a malis coercendo, et gi- dicere : Ad hoc intendentes, in nomen sanctum
gas, eo quod sit fortis in bene operando. Sed non cjus magnificemus. Hoc autem quo-
est expositio,
salvatur rexxWeper jnultam .virtutem, su.a.m scilicet : modo anima nostra sustinet Dorninum, quod supe-
Eiipsemei gigas existens non salvahiiur in multitu- p rius dixi ; scilicet sustinet eum sperando in nornine
dine, id est permultitudinemi>?V^M<2s suse reputatse. ejiis. Vel sic : Speravimus in nomine sancto ejus, id
Quodestdicere Concedo quidemquod^jer multam
: est ineo quoddesignatur nobis pernomen sanctum
virtulem Dei gratia datam salvabitur, sic tamen ut ejus; quod est misericors : quodsibi antonomastice
eam suam esse non reputet. Nam si eam suam, id attribuitur. Quod est dicere : In misericordia ejus
est ex se esse reputaret, non salvaretur. Dico quod speravimus.Ergo quia in nomine tuo et speravimus
ille qui rex est et gigas, non salvatur per multam et Domine, fiat m futuro mise-
speramus, oramus :
virtutems\ia.m reputatam. Si quis vero non existens ricordia tua super nos, id est,descendat beatitudo
rex et gigas ascenderit cquuni,id estsuperbamco- misericordiffi tua? super nos debiles et infirmos;
gitationem,putando persc salutem attingcre qua; ;
quemadmoduin speravimus, id est spem posuimus
cogitatio bene per equum designatur, quod super- in te. Quodest dicere Non fiat surpernos remisse,
:
bissimum animal est, equus, id est, cogitatio illa sed tam ample quemadmodum ample speravimus
fallaxestadsalutam adipiscendam.Quod est dicere in te.
Decipiet eum cogitatiosua.Non enim salutem attin-

IN PSALMUM XXXm.
get, ut cogitat. Unde legitur : «Si quis putatscali-
quid esse, cum nihil sit, ipse se seducit. {Gal. vi, •^ Titulus trigesimi Psalmus David cum im-
tertii.
3). » Et non solum fallax erit equus illius qui rex mutavit vultum suum coram Abimelech, et dimisit
non erit et gigas in virtute, -sed. et si rex et gigas eum, et ahiit. Historia nobis in hoc titulo innuitur,
abundans prius in virtute, equum ascenderit in quse talis est. David, invidia Sauli.s a regno Judaô-
ahundantia etiam per virtutem
virtutis suse, id est rum expulsus,eo quod deeo canebatur «Saulper- :
qua prius abundabat, non salvahitur. Ad nihilum cussit David decem millia (i Rcg. xviii,
mille, et
enim redigitur, juxta illud Ezecliielis : « Justitiai 7 1 Reg. xxi, \\). » David ad Acbis Pbilistajorum
;
ejus quas feceiêt, non recordabunturÊ^zec/i. xviii, regem confugit, ibique aliquandiu latuit.Qui etiam
22).» Hoc autem quod dicit Non salvatur rex et : communi nomine principum tcrra;PhiIistseo-
Achis
fullax cquus, etc, ad hoc ponit ne quilibet per se rum Abimelech dicebatur. Omnes enim Pbilistaii
salvari prsesumat, sed Dei gratiae sui salutem attri- reges,quoquc nomine prius vocarentur,communi-
buat. Diceret aliquis : Cum per se non salvetur, ter Abimelech dicebantur sicut Aegypti reges :
quomodo crgo salvatur ? Respondetur. QÊcce in Pharaones. Quoniam autem David in Judaea prius
evidenti pono per quod salvabitur. Oculi Domini,\& mancns: Goliam, qui Philistseus fuerat, multos
est benignilas, sunt super timentes ewn, respicientes quoque Philistaiorum interfecerat : unde etiam de
769 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXXIII 770
eo ut superius diximus, canebatur : « David percus- susceperunt.UndePetrusdixisseperhibetur: «Domi-

sit decem niillia,))Pliilistaeicontra eumpartimodio ne,ad quem ibimus? verba vita^ «ternae habes {Joan.
et invidia, partim vero metu commoti. TimeLant VI, 68).)) Barbavero,qua3signum virilitatis est,viriles
enim eum, cum esset et in bello strenuus, regnum autem mirabilitermanibusdetulit,

signiflcat. Sese
eorum esse occupaturum apud Achis illum fre-

; cum corpussuum et sanguinem in manibus ferens,
quenter accusando, ut ad eum interficiendusDavid in ccena discipulis tradidit, dicens : « Accipite,hoc
adduceretur effecerunt. Qui cum ad occidendum est corpus meum [Matth. xxvi, 26). » Et paulo post :
quajrebatur, in porla civitatis manentibus tympa- « Bibite ex hoc omnes, hic est enim sanguis meus
nisabat. Ast ubi, mortissuaiconsilio sancti Spiritus {lhid.).n Vultum,id cst voluntatem sacriflcandi, co-
indicio revelato, se vi nullatenus evadere posseco- ram Abimelbch, id cst Judaîs immutavit,cumipse,
gnovitjinsaniam sibi alfore simulando epilepticorum quiantea figuraliter sacrificialegaliavoluerat,quin-
more,spumasin barbani emittendo,etsese manibus que millibus Judasorum, quos de quinque panibus
deferendo, vultuquoque penitusimmutato,pronus et duobus piscibus saturaverat, corporis sui et san-
ccepit volutari.Quffisitorestamen ejus, quiabAchis guinis hostiam offerendam esse, ut scribitur a
misi fuerant, quamviseum insanire crederent;, eum Joanne, monstravit. Quare quoque insanus eis vi-
ad regem attulerunt. Quo viso, etin-
ipientes, g sus est non intelligentibus:ideoque ab eisdem Abi-
sano existimato « Ut quid mihi, inquit, arrepti-
: melech dictis dimissus. Sic igitur ab eis abiens ad
tium hunc adduxistis? » (/ Rcrj. xxi, H.) Protinus gentes se transtulit de quibus idem antea dixe-
:
igitur dimissus abiit David et evasit. In hac autem rat: « Alias oves habeo, quee non suntex hocovili;
historia diligenter inspecta talis juxta Augustinum et iflas opportet me adducere, et vocem meam au-
continetur Christi flgura. Per David enim j 00 dient [Joan. x, 16). » Vultus autem pro voluntate
apud Abimelech latitantem, Christi humanitas iii- ponitur; quia in vultuvoluntas sa^pissime denota-
telligitur, quEevehementem adiaboIimembris,qua2 tur. Historiee flgura et sericproutfuit possibileper-
per Saulem flguratur, persecutionem sustinens, tractata, ad tituli verba exponenda accedamus.
apud JudcBOS qui per Abimelech denotantur, ali- Psalmus, id est tractatus iste estDavid,id est Chri-
quandiu humiliter latuit. Bene vero Saul (\u.\appe- sti ; intelleclus afidelibus vel insistendus a fidelibus
titus interpretatur, diabolum exprimit quem ini- : id est cum ipse David,id est postquam
complendus,
quorumoperatio malaet devotiofrequenterappetit. ipse Christus immutavit vultum suum, id est vo-
Convenienter quoque per Abimelech, qui rcgmun luntatem suam sacriflcandi, coram Abimelech, id
patris interpretatur, Judsei designantur : qui saicu- est Judaiis et postquam Abimelech dimisit eum
:
lariter per patres suos.David scilicet regis contem- G Christum, et ipse Christus abiit ad gentes, et ab
poraneos,ejusdcm David regisregnum fuerunt : qui eis Judasis recessit. Antea namque quam imrau-
Christi pater secundum carncm dictus est, eo quod tasset vultum, neque psalmus iste intelligebatur,
de ipsiussemineChristus natus est. Unde in Evan- nequea nuiltis complebatur. Et est hic vox primi-
gelio cajcum dixisse legimus : «FiliDavid, miserere tivorum fldelium, apostoloruni videlicetet.cajtero-
mei {Marc. x, 47). Qui David, id estChristus cum
)> rum discipulorum promittentiuin quod, quandoqui-
apud Abimelech,idestJuda30saPharisseisetsummis dein David vultum, id est volunlatem sacrificiiim-
sacerdotibus et Scribis ad pcrniciem
accusatus, mutabit, eum benedicenl, id est laudabunf eum be-
quaereretur, in porta civitatis manentibus tynipa- ne vivendo,et aliisexemplum bona3vita>tribuendo,
nisavit, id est apostolis in fldejam positis, quce in- secundum quod sacriflcium ejus expostulat et ;
troitus est Hierusalem civitatis acternffi, sonum eliam ore. Adhortatur etiam alios ad Deum mag-
dulcem de tympano protulit doctrinam scilicet : nificandum,ostendendo sui exemplo qua? utilitas in-
carnis mortiflcandaj, etsicdulcem cantum Domino desequitur.Docetquoque eos corpus Dominicumet
prolatura?, quai per tympanum flguratur quod ex
;
sanguinem non temere, sed cum timoreguslare :
pcllibus mortuorumanimalium compositum, dulci- j)

quid sit ctiamtimor Domini exponendo. Inflne quo-
ter sonat. Qui etiam Cliristus salivam in barbam que agitur, de cum timoreguslantium saluto,utad
emisit,sesemanibus dctulit: et etiam vultu iniinii- giistandum alliciantur et de maiorum non beuc ;
tato coramAbimelech insanus visusest,etdiiiissusab guslantium damnatione, ut eos terrendo retrahat

Abimelech abiit. Salivam in barbam cniissit cum ct ad bciie giistandum atlrahat Dicit ergo :
aposlolis carnem suam comedere, et bibcre san- Bcnedica)n,n\ estquando quidom David im-
1 1
guinem prajcepit. Quod praiceptum idcosaliva di- niutavit vultuni,laudabo illiiincxistcntemZ)(>/»mum;

citur, quia multis nonintclligentibus, stulte et pue- bene o[)erando,secundum quod vulliis,id ost voiun-
riliter prolatumcsse visiini pst : ad siiiiilitudincm tas sacrificii ejus, quem immutavil, oxpostulat. Et
salivaj de pucrorum orn maiuuilis. Undo quidam hoc in nnini /p/;»^;o/Y',id ostiii prosporisol inadversis.
ctiam de discipulis dixisseleguiitur ^^Quomodohic : Ei 11(111 ; hoiiodicaiu oporo^ sod scntpcr laus
nobiscarnoin suamdabit ad nianducandiiin?)i(</o«». C/KS Ofit iiirii, id csl sompoi' laiidabo cuin et
vi,;)2).Saliva quidciii istaiii barbani cecidit,idcstin 010 corporis et oro oordis. Et sic benodicamet lau-
apostolos, qui, viriles ejus mililes existentes, cain dabo, qiiod aninut, id cst vila bonamea in Boniino
non adjcccrunt, scd diligontcr intclligciido posita, id ost iii huido ot obodioiilia ojus.Iaiulabiiur
S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I
abaliisproboiiocxemplosno HacaulemquodDavid A versus non mulanlur. Et quia pauper cst, claman-

inimulavit vullum, ctegoideo hmedicam Domiman tem exaudivit, ct salvavit.
Aitdicmt •diwe cordls mansaeti, id cst fidelcs, quinon hniltet angelus Domini in circuitu timentium eum,
suntcontumaccs,sicuti]liqui dixcrunt. Quomodo « id est Cliristus qui est angelus, id est nuntius Do-
carncm suam nobis dabitad comedendum {Joan.w, mini Patris; quia?7ê/«5 dicilur magni jO^consi-
d2).»Et audiendo Iwtentur, nec contristentur sicut illi Hi: immissionem faciet angelorum bonorum in cir-
contristati sunt.Facit audem fidelium collectio,quai cuitum timentium eimt.Quodest dicere:Munieteoscir-
in liocpsalmo ]oquitur,apostropbam admansuetos cumquaque angelis suis.jB^ sic eripiet cos a tribulatio-
adbortando eosad Dominum magnificandum, sic : nibusne deflciant,vcl eripietinfuturo. Undeidemin
Ergo quiapromitto quod henedicam,ei sic opere com- Evangelio :
« AngelieorumsempervidentfaciemPa-
^Xehoyosmamueti e\em\)\o mehnagnificate Dominum iv\s me\{Matth. xviii, 10).» Dixi : Acciditeetillumina-
mecM>?i,etc.Potesthocaliter continuari : D\\\benedi- mini; et sic gustate corpus Domini et sanguinem.
cam et laudabo ; et ut alii istud idem exemplo mei Dominus enim dicit « Qui manducat me, vivit
:
faciant, audiant aure cordis adbortationem meam propter me {Joan. vi, 57). » Et gustando videte, id
quam eis faciam. Et Imnc mansiieti audiant, id est est cognoscite ipsa rei experientia in futuro cum
assentientes, non rebelles, et Isetentur de ea, nec B beatificabimini, quoniam Dominus quem gustabitis
contristcntur. Quae exbortatio lalis est : Maqnif- suavis cibus est, id est, delectabilis, dans vitam fi-
cate Dominum mecum, id estlaudate, sicut ego, et delibus. Unde

Canticissponsade sponso «Fru-
in :
opere et ore. El boc non faciamus ego cl vos bo- ctus ejus, id est corpus et sanguis, dulcis gutturi
rarie, sed exaltemus nomen ejus, id est magnifice- meo (Cant. ii, 3). » Dico videte in futuro :et bic in-
mus eum qui Dominus vocatur,exaltatione tenden- terim sperate quia videbitis. Beatus enim vir erit
te m idipsum, id est in perseverantiam. Quod est qui sperat in eo . Dixi : Magnificate, et accedite et
dicere: Exaltemus eum perseveranter. Et in boc gustate : et sic timete, id est, cum timore venera-
non ideo magniflcetis ut aliquid pra^ter eum inde mini Dominum omnes sancti ejus. Et bono vestro
quKratis. Sed mei exemplo exquirite Dominum timebitis quoniam non est inopia
;
veri boni ti-
magnificando eum,et ipse vos audiet.Nam ego exqui- mentibus eum. Unde ahbi dicitur : « Timentibus
siui Dominum,\dest extra omnia qusesivi Dominum Deum nibil deest {Eccl. i, quod timenti-
28). » Dixi
magniflcando eum et ipse exaudivit me, id est au-
: hus non est inopia ; divifes autem eguerunt et esurie-
divit ut impetrarem. Et sic ex omnihus trihulatio- runt. Praiposteratum est. Quod est dicere : Divites
'ihusmeis eripuit me ne cedercm eis non ut eas ; spiritu, id est superbij^^^MnerMnêtesurient semper,
non paterer;vel eripuit, \d est eripiet in futuro. id est desiderabunt illud bonum. NuUus enim adeo
Dico, magniftcate. Et utbene magnificarepossitis,ac- impius qui summum bonum non desideret, quam-
cedite ad eum passibus fidei, et accedentes illumina- visad ipsum recte- non tendat. Et eguerunt illo bo-
jnm? intellectuspirituali. Accedendo enim adDomi- no et egebunt semper, id est carebunt. Unde Do-
num, illuminatur ignorantia. Et postquam illumi- minus in Evangelico. « Facilius est camelum per
nati eritiS; facies vestrse non confundentur, id est co- foramen acus transire, quam divitem in regnum
gitationesquas babebitis de Deo bene intelligendo coelorem intrare {Matth. xxix, 24), » divitem spiritu
nonconturbabuntur; sicut eorum facies, qui, cum Quia vero posuerat non est inopia timentihus
scilicet.
audissent a Domino : «Nisicomederitiscarnemfllii eum, exponit non est inopia, sic. Dico quia divites
bominis,nonbabcbitis vitam in vobis [Joan. vi, (30),» eguerunt et esurierunt ; inquirentes autem Dominum,
abierunt retro. Facies\)VO cognitione,ôn\inv; quia id est pauperes et timentet, valde queerentes i)onu'-
oculis, qui in facie sunt, cognoscimus ; vel quia num, non minuentur omni hono, id est nunquamba-
in facie quilibet citius cognoscitur.Dico : Quia exqui- bebunt minus, quod ipsi quserent Dominum qui
sivi Dominum, et exaudivit me. Et hoc non solusfe- est oinne bonum,idest,cumsitsummum bonum, ab
ci. Sed ut libentius hoc vos faciatis, scitote quod D ipso est omne bonum. Quia vero dixerat, timete,
istepauper, quem Dominum dixi supcrius, dic.endo : ut postea doceat eos timorem Domini, sic adhortatur
benedicam Dominmn,eic., \desiChv\sius,clamavit, id ad audiendum : Dixi, timete. Et ut sciatis timere, o
clamore operis et oris exquisivit Domi-
est intenso \os, filii, non secundnm carnem sed secundum do-
num. Et Dominus exaudivit eum, etc. Etboc,utsupe- ctrinam, renz/epassibus affectionis, eiauditeme au-
rius exponitur : Christus enim cum Dominus om- ditu cordis,et sic timorem Domini deceho vos. Utautem
niumesset,/>rti//jerfactus est,id est Palri obcdicnsper magis instintiget ad hocquod dicturusest, sicqua-
omnia, ut pauper diviti obediens est. Vel potest .siinterrogative prcEbortatur eos Dico quod doceho :
esse rcpetitio, quia intcrposuerat accedite, etc, ut vos. Et ne frustra doceam, qui est homo qui vult vi-
addat Et loquitur de se fldeiium collcctio, qua? in

: tam? Et exponit quam vitam, cum adjungit scih.
hoc psalmo agit, ut de tertia persona, sic Dixi : cet quies est homo qui diligit videre ipsa rei expe-
:
quia exquisivi; ei verum est; iste enim pauper, qui rientia dies honos, id est dies vitee seternae, in qui-
loquitur, id est cgo. clamavit, id est clamore in- bus nuUa tribulatio erit, ideoque boni dicuntur.Isti
tenso exquisivit Dominum, etc. Sequentia hujus vero dies mali dicuntur, non quod in essentia sua
,
773 EXPOSITIO L\ PSALMOS. PSAL. XXXIV 774
mali sint, sed quia in eismala diversarum tribula- A modi; qufeab aliisinferuntur,utfIagellari,occidi.
et
lionum immineant. Hoc autem est ac si dicat : Tu Etex omnibus his liherabit eos Dominus. Hoc autem
homo, qni vis vitam, audi quidquid alii faciant ; ct est expositio hujus quod superius posuit : humiles
sicdocebo te timorem Domini, ?,Q.\\iceiprohibe linfjuam spiritu salvahit. Dico quod salvahit in futuro. Et in-
tmm a malo, id est ab amaris verbis. El quia quidam terim custodit Dominus omnia ossa, id est omnes
non amari in verbis dolosa loquunlur, et sic timen- virtutes quod unum ex eis non conteretur
eorum, sic
tes non sunt, addit Et lahia tua ne loquantur do-

; id est non destructur. Dixi quod justos salvabit
lum, id est dolosa verba ; el etiam diverle a malo postquam scilicet morientur morte corporali, quge
actu ; et quia non sufficeret, fac bonum, et boc non erit eis porta vitse. Mors autem pectorum non
pro humano favore, sed per haec inquire pacem erit porta vitse, sedjoe^szma erit, idest porta mortis
ffiternam ; et non tepide, sed persequere eam, id perpetuse. Dominus custodi ossa eorum
Et dixi :
est perseveranter sic inquire eam. Quod est dicerc : justorum ne peccent. Et ex opposito qui oderunt
Cum diverteris a malo, et feceris bonum, fac hoc justutn, id estpeccatores,6?e/m(/2{en^ eundo demalo
contuitu pacis eeternai, id est Christi, qui e-^t pax in pejus. Exponit autem quomodo liberabit justos,
vera. Jiixta illud Apostoli : « Ipse est pax nostra, et quomodo custodithicjuslos, sic Dico quod libe- :
qui fecit utraque mmm. iÊphes. n, 14).» Dico, B rabitjustos,scilicetre6?2mei,id esteruet Dominusper
diverte a malo, etc. Et ad hoc te Deus adjuvabit. pretium mortis suaj ab ipsis tribulationibus animas
Oculi namque domini sunt super justos respicien- servorum suorum. Et dico quod custodit ossa eorum;
gratia ejus respicit super eos ut conflr-
tes, id est ct sic non delinquent criminaliter oinnes qui sperant
met, ne deflciantasimilitudine illius, qui quem di- ZHeo,idest, nulli delinquent quispem ponuntineo.
ligit respicit. Et aures, id est ipsa gratia, sunt in IN PSALMUM XXXIV.
preces eorurn, id estprojê preces eorum, ut exaudiat Titulus tricesimi quarti. Psalmus ipsi David, id
eos, et sit eis cooperator in bonum. Gratia vero be- est signiflcato David, Christo scilicet attribuen-
ne dicitur et auris et oculos, eo quod per eam a dus. Ubicunque ponitur in psalmis ipsi David, in-
Domino et exaudiamur et videamur. Vel quoddicit telligitur. Christus, verus David. Introducitur
prohibe linguam \ 03 tuam a malo, specialiter legi hic caput agens concessive de JudBeorum judicio,
potest sic : Dixi : Gustate et timete, id est cum timo- ut excsecati pro malis meritis suis in mortem eum
re gustate. Et ut cum timore gustes, tu qui vitam tradant. Oi"at etiam de superatione inimicorum, et
diligis, prohihe linguam tuam a malo, id est a bla- de constanlia, ne cedat in passione, et dc resurre-
sphemia sacramenLi; eiiam labiatuaneloquantur
et C ctione.Oratpostmodum proquibusdaminimicoruni
f/o/«?*i, id est verba dolosa dc ipso sacramento, ut salvandis. Et concessive agit de quibusdam perden-
dicasbene de eo, et male intelligas. Cstera vero dis. Ostendit quoque causam damnationis eorum;
non mulantur.Hoc aulem quod dicilprohihe linguavi mortem videlicet etopprobria, qua^ eigratisintule-
etc, non est timorDomini, sedeffectus timoris. Et runt : quai postea ample satis exponit, ostendendo
per effectum causam designat. Sequitur Vultus : quoquequantam erga eoshabuerit humilitatem et
autem, etc. Quia dixerat oculos Domini super justos benevolentiam. Hoc autem ea intentione videtur
esse, ex opposito ostendere intendit quid malis agere, ut et inimicos de impietate ipsorum exter-
continget, ne sese putent impunitos, sic : Dico quod rcat, ct eos (pro quorum salute orat) sibi magis
oculi Domini sunt super Ex opposito aulem
justos. obnoxios rcdat.
vultus, id est vultuositas Domini est super facientes Judida, Domine, nocentes me. Quasi dicat Scio :
mala, id est ira ejus super eos, ut perda de terra quod exigentibus malis meritis suis judicandi sunt
viventium eliam memoriam eorum, ut nec de eis ibi Juda^.i a te, id est, exca>candi; ul mihi noceanl
| 04
mentio fiat ncc oratio. Vultum pro ira ponit, quia involuntatc, non in actu, volendo scilicet inmorte
irasolct in vultu apparcre. Ira vero Dei nibil aliud me detinere. Et quia scio, concedo. Judica Domine,
est quam vindicta. Dixi quod aures Domiiii sunt in ^ eos excaicando ut sint nocenlos me, non in aclu,
preces eorum. Et hoc potest videri pcr simile. Nam scd mente. Et etiam expugna, id est expuguari sine
clamaveruntjusti, id est clamore intcnso egcrunt eos a prima concupiscentia sua, ut illi, qui aliquan-
justiin veteri lege, Abraham scilicet et Isaac, et tulum resistunt inamore mei, sed, secundum quod
caeteri Et dorninus exaudivit cos et
hujusmodi. : ratione sua coguntur acquiescere pravoe volunlati
sic ex omnibus eorum liberavit cos.
tribulationibus sua' de niortc mea, cxpugnati ab ipsa volunlate,sic
Ideoque per excmplum eorum potest comprobari ut cedantei, sint impugnantes mc sccundum carnem
quodjuxta, id est propc est Dominus his qui suiit ut me interflciant. Factaconcessione, orat de supe-
contribulato coixle, id est illos cxaudit qui scindunt ratione iniinicorum, et de constanl a, sic : De illis
torda, gemcndodc pcccatis, et non veslimenta. Et concessi ut judices, ut autcm mihi auxilicris, oro
i|tsos justos humiles spiritu, non superbos salrahit. apprvhcnde arinaet scutum, id est fac mc apprehcn-
• liuisic inscrlio. Quod cstdiccre : Idoosaivahit (piia dcra arma, id est rationes firmas, et miracula, ct
ûiiihui nles in spiritu. Et necesse est ul s.ilvcl. ali;i ojKM';! quibiis apcrlc eos coiivincam u( armis.
jM II lix ni[nu[no sm\i tribulationcs justoriiin, cl (|ii;i< I',l l';ic incîpprchciulcre scutiim, id cst s]\cm pro-
pcr se couliuguut, ut fehricitari, et ctctcra luijus- lcctioiiis lua". qua». mc prolegat, ad similitudincm
:
.
senti ne convincar. Vel sic sola similitudine legi A cessiosequiturdepcrdcndis,ut fiantlanquam pulvis
polcsl Apprchendc arma et scutuin, id est simili
:
ante faciem, id cst praisentiam venti. Quod est
esto apprehcndcnti arma in lioc ut mc faeiassupe- dicere in initio exca;cationissua",fiant comparabiles

:
rarcsiculille qui apprelienditarma ut adjuvelami- pulveri ;

qui cum aridus existens nullo liumore
cum ad superandum. Etsimilis esto apprehendenti tcrnc conglutinetur, a facic ipsius vcnti lcviter huc
scutum proteg-endo me ne convincar, sicut illc qui etillucimpellitur : itaet ipsi nullohuniorc virlutum,
sculum apprclicndit et opponit jaculis inimicorum, Ecclesia?, quaj firma terra est, adh;crentes, a mala
prolegcndo amicum nc convincatm". Et sic, id est concupiscentia suafacillimc per illicitaimpellantur.
apprchendo arma et sculum, exsurge in adjuto- Quai concupiscentia ideo ventus dicitur, quia ad
rium mihi, utconvincam et non vincar. Dico judica maleagendum modumventi pulverem
impellit ad
et expugna. Et post mortemmeam cffunde framcam,

impellentis. Dico tanquam puivis ante faciem
: fiant
ut pejus adhuc eis sit, Angelus Domini,
id est mulliplicavindictam tuam super eos. Et con-
venti, et,
clude, id estconclusionem in eos fac, idest advcrsus id est angeius malignus, qui vindex est Domini in
eos, id est conclusionem qua; sit adversus eos, qua

malos, sit coarctans eos suggestionibus ad illicita.
convincaturnon potentesresistere. Quodcstdicere: Et notandum quod priusquam aliquis ab angclo

Aperteconvincerationibusetmiraculisdiscipulorum B malocoarctetur, amala voluntate exseorta impel
et resurrectione etassumptione mei illos qui perse

lilur.Postquam vero fient tanquam pulvis, et ab
quuntur me ad modum qui conclusioneconvincitur_ angelo coarctabunlur : fiat via illorum per quam
Frameavero prot'»«//ctoponitur, quiaframea vindi- venient ad mortem tenehrse, id estignorantia, e< /w-
cta solet exerceri. Dico conclude, sic scilicetrffc animee

hricum, id est lubricatio de vitioin vitium, de malo
meseiSalustua cgo snm. Quod est dicere : Per hoc opere in pejus. Quod estdicere: Postquam a vento
quod dicas animse mcce, non verbis, sed concupiscentiffi impulsi, ab angelo coarctabuntur,
conclude
ipsa rei experientia, scilicet iêsuscitando me, salus
in tenebras cadantignorantiaj, nequandoque resi-
ipsi inDeo ejus. Vel sic exsurge in adjutorium tnihi, piscant ; et siclabantur de malo in pejus, et hocsit
in passione scilicet, et post in resuscitando me dic eis via ad mortem : etut magiseant lubricando,
animoe mese : Salus tua ego sum. angelus Domini, malignus scilicet, sit persequcns eos,
Velsic versus iste legipotest^^^xs»?-*/*? in adjuto- ut per omnia iliicita dcducat. Et bene ponit tenehrse
rium, et post effunde, id est notifica, gentibus fra- et lubricum, per simililudinem, quasi diceret :
meara tuam, mc scilicet qui sum gladius tuus, per Tam male contingateis, sicutilli qui, cumeumini-
quem diabolum convinces, et per mei etTusionem micus suus persequitur, pertenebrosamet lubricam
concludc adversus eos qui persequuntur me, id est viam incedit ipse enim faciUme cadit. Supponit
:
conclusionem fac adversus eos. Quod est dicere : autem causam quare hoc eis debeat contingere, sic :
Ipsi niniis superbe de me loquendo quasi vagi vi- Concedo quod fianttanqum pulvis, etc. Et merito;
dentur, sed tu fac in eos conclusionem qua", valde quoniam gratis, id est sine causa, ahsconderant mihi
sit eis contraria, id est coarcta eos per mei exaltatio- interitum laquei, id est absconse parare mihi puta-
nem et notificationem, ne possint ita in verbis ad- verunt interitum qui essetcausalaquei, idest causa
versum me vagari, a sirailitudine illius qui in car- quare illaquearer et detinerer ne resurgerem : a
cere conclubitur, ne vagandi habeatlibertatem. Dico similitudine illius qui, cum laqueo detentussit, non
effunde et sic scilicet effunde : Dic animge mese, habet lihertatem eundi quo velit. Laquei dico ipsis
resuscitando : Satus tua ego eum. Quod est dicere fuluri, id est per quem inmortemipsi illaqueabun-
Resuscila me et sic notifica, quiapaucis cognitus sum tur, et cTprohraverunt animam meam, id est probra
Sequitur oratio pro inimicis salvandis, sic Dixi : inlulerunt animse mea^, dicendo eam seductricem
effundeme, et siceos concludc,ei cum conclusi fuc- peccatricemque unde eos dixisse in Evangelio ;
rint per mei effusionem, quidam eorum salvandi legitur ; « Nos scimus quia hic homo peccator est
confundantur, id est erubescant, e^confusi reverean- D Joan. ix, 2 ;

)) et ahbi : Seducit turbas {Joan.
tur, id est timeant poenam, eo quodfuerint(/ua?rc?i- (vii, 12) ;

et hoc supervacue id est falso, vacui
tes animam meam auferre, et reverendo avertantur valde omni ralionabili causa. Et ideo beneponitur,
ab impietate sua, retrorsum, id est post me ince- supervacue, quasi multum vacue. Dico qui abscon-
dentes. Quod est dicere Quimodo voluntatessuas
: derunt mihi interitumlaquei, eiiA.eo vcnint illi ex
meisvoluntatibusprajponunt, et sic meanteceiunt, improviso laqueus, id est mors a Tito etVespasiano
suaseconversopostponant meis,et sicpost me eant, Quem ignorat nunc unde Dominus in Evangelio ;
:
id est sequaces mei sint, et, postquam avertenlur « Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis {Luc.
retrorsum post me eundo, confundantur, idest eru- XIX. 42) » vel qucm ignorat id est ignorabit sibi
:
bescant semper magis et magis de hoc quod fue- contingerepro meritissuis. Adeo namque induralus
ruut cogitantes inala mihi, id est adversum me : erit, ut nec in vindicta peccati positus, ipsamvin-
Quasidicat : Nonsolumantea quamai'e/-to«i«r^con- dictam cognoscat, illi captio quamahscon-
et veniat
fundantur; sed post aversioneni in confusione magis dit, id est in abscondito mihi parareputavit. Quod
et magis perseverent, ut tanto magis veniam me- est dicere : Captio mei qua me ccepit sit causa ,
reantur. { 05 tacta oratione pro salvandis, con- quare et ipsicaptio veniat. Dixi: Veniatillilaqueus,
:
*11t EXPOSITIO IN PSALMOS. ™ PSAL. XXXIV ^7§
et sic sit, cadal scilicet iu laqueum,in ipsum quem A bam quodeos induerem, id est mihi conjungerem,
milii parare voluit : ut detincatur in morte, sicut a similitudine vestis, quaj, dum induilur, corpori
me detinere voluit. Quod ponit: cadat in laqueum, conjungitur ; et bene dicit cilicium futuros, id est
idem est quod superius dixit, veniat ilti laqueus pcenitentes cilicio namque poenitentes induuntur
:
;
sed ideo repetil ut delerminet, addendo m ipsum. et cum hoc providebam quad eos indulurus eram,
Notandum autem quod captio ponilur et laqueus humiliaham animam meam. Quod est di-
in jejunio
secundum diversos. Quidam ex eis captisunt qui- : cere : Cum

possem libere super eos vindictam
dam illaqueati morte : dico quod illi vcniat laqueus meamexaltarequiamejcjunumasuiincorporatione
Aniuia autem mca ex opposito
etcaptio, et ita erit. facerent, illud jejunium humiliter insecretoanimai
quse putabitur illaqueata cxsultahit in Domino de patiebar,et hoc ideo quia oratio mea in sinum meum
resurrectionemea. Et etiam delectabitur super salu- convcrtctw. Emphalice dictum est, id est iUi pro
tari suo, id esl dc salvatione sui, qujE continget hu- quibus oravero, ideoque oratio rnea dicuntur, ad
mano generi per me, Et etiam omnia ossa mea, id protectionem meam convertentur, a qua malevi-
est discipuli qui sunt foitiores mei, dicent et ver- vendo discesserunt. Mittit hic nos ad similitudi-
bis et cogitatione : Domine, quis est similis tui in nem historiai de Moyse, cui Dominus prfecepit ut
potentia?iVullus. Tu, dico. Domine, qui es cripiens B manumin sinum missam indeextraheret^^^jrori. iv)
inopcm populum tuum, de manu fortiorum ejus Quaicum extractaleprosaapparuisset, pra-cipiente
I Q3 id estde potestale malignorum spirituum:qui Domino, rursus immissa, sanataest: hocautem ad

hucusque fortiores fuerunt, deducendo in mortis Judaôrum faclum est figuram. Qui Domini prote-
tenebras per culpam Ada3. Quod autem ponit for- ctioni subditi, sani in virtutibus exstiterunt : inde
tiorum ejus morc Gra'coruni faeit: qui pro ablativo vcro suis malis meritis cxtracti, variis peccatorum
quo carent, genilivum ponunt. maculis, ad modum lepi\T,corrupti sunt. Cumvero
Et tu etiam es evipicas, cijcnumpaapcrcm popu- et pars eorum adipsius protectioncm pcr apostolorum
lum tuum a diripientibus eum, ne amplius diripiant,' prtBdicationem reversa est, resanata est. Et hoc est
id est a malignis spiritibus, qui sibi virtutes suas quod hic dicit. Oratio mea in sinum meum conver-
anteadiripiebant inops dicitur, qui sine ope alte-
: tetur, dico quod humiliaham animammeum in jejunio.
rius est: pauper autem,qui sinesua; egenus vero, Eieiia.m siccomplaccbam mihi,admonendo eos,id est
qui idem est quod et mendicus ille dicitur cum sic delectabar ibi quasi in admonendo proximum.
:
utraque ope careat; mendicat, id estcumgemiluet Et exponit quem proximum, cum addi:: Quasi in
confusione quajrit eam. Quod totuni inhumanopo- n admonendo frutrem nostrum. Cum dicit nostrum,
pulo fuit. Nunquam enim neque sua neque legis ope innuit trinitatem personarum. Quodestac si dicat:
potuit liberari, ideoque sua ipsius miseria liberari Ita delectabar in admonitione eoium, ceu quilibet
mendicavit. Quoniam autem posuerat m)n>?(.v, etc. in admonitione fratris : et sic humiliabar, id est
Quiapossetqua?riquomodoest('n)j?>m\-liocexponere affligebar moerore,meorum induratione;quasi pater
intendit sic, ipsa ossa dicent, quod ego sum eripicns, vel amicus lugenset contristatus dc morte filii vel
et sic est. Et per hoc sum crijjiens, quodhinc omnia amici. Sequiturexpositio malorum, de quibussupe-
qua; dicam patienler passus sum.Notandum autem rius Q~J di\iV.Retribuehant mala .Dico quodhujnilia-
1
quod illa qu« hic ex nimia certitudine pra^terite har\)vo eis,et ipsi econtrario Iwtati sunt et convencrunt
denuntiatur, fulure accipiendasunt: sciiical surgen- Pr^posteratum est. Convcnerunt adversum me
tes inmetcstes iniqui, quse ignoraham, non sapientia, capiendum et laetatisunt de me capto, et ab eiscon-
sedrei experientia2>(imo,(7«/*^/n/ mc, id est impone- grcgata sunt supcrme, id est ad opprimcndum me,
bant mihi a similitudine illorum qui tale quidali- flagclla et ignorabam causam quafiagellabar.Non
;
quem interrogant, quod ignorat, ut in Evangelio quantum ad sapientiam, sed quantumadrei expe-
dixisse leguntur, « Nonne bene dicimus nos, quia rientiam. Quod cst dicere Non eram reus. Per :
Samaritanus es tu, etdamioniumhabes? [Joan. viii, D hoc quod ponil, congregata sunt flagclla, diversila-
48.) » Et rctrihucbant mihi
mala pro honis, qute eis tem et multiplicitatem tlagellorum innuit. Multi-
feceram f^ra^dicando, mortuos suscitando, et alia modc namquc (ut in Evangelio Icgitur) llagcllatus
miracula faciendo, ct cxponit in sequcnlibus quie cst [Mallh. xxvii, "20). Et quia Iia>c fcccrunt, dissi-
mala retribucbant. Et etiam rctribuehant quanlum pati sant, id cst deslrucli, in virtutibus, ncc com-
ad impietatem suam, sterilitatcm animx )ncx, ut pancti sunt postca ad paMiilcnliam ; a Dco fucrunt
cum per prajdicationem vellet eos quantum ad gra- dissipati. Vel sic : Cum congrcgarent supcr me lla •
tiam et bencvolcntiam parere, stcrilem eam quan- gella dissipati suuf, id cst divisi a quibusdam de
tum ad quod in Evangelio
sese facei-enl, juxta codem populo, qui condoluerunt morti mea^, qui
legitur : « Quoliescongregare filios tuos,
volui etiam leguntur tlevisse,quibusetipse dixit:(( Nolite
quemadmodum gallina congrcgat jiulios sub alas, Uerc supcr me {Luc. xxiii, 28). » Ncc sunt cont-
etnoluisti [Luc.wu, 34). » Dixiquodanimammeam cr<f^{\. me piclate excmplo eorum. Pcrhocou-
puncti
sterilem faciebant Ego uutem cum mihimolcsti essent tcm corum duritiam iiimiam innuit fuissc vcl^îc, ;
pro illa sterilitate, induchar iWis cilicio futuris, non Quia Ixfati sunt ct convcncrunt, dissipafi sunt, id est
re scilicet, sed spe. Quod cst diccre : jam provide- di5.sipabuntur per totum orbem. JScc ideo compun-
Patrol. CLn,' 2o
cli crunl ad pocnitentiam cum

lunc compuiiî dc- A tualibus ; iracundia vero bonorum, csl contravitia
hcrcnl. Kt sic quoque corum duritiam innuil : irasci. Unde alibi Psalmista : « Irascirnini ct noUte
Dixi quod convcncntnt, ctc. Et etiain tmtuccranl peccare {Psal. iv, 5) » Dico quod paciflcc locuti
7nc, dicentos: cProplietiza quisestquite percussil?') sunt, et non soknn hoc,sed ctiam.".;/;;« >y(t'C.\isten-
{Luc. XXII Et mbsanuavcrunt, idcsi deriserunt,
6i-.) tes, idestsuperioresme proreputatione sua,e/i7«te-
vie subsannatione, id estnimia derisione « Vah qui : verunt os suum,\d est dilatateetsuperbc locutisunt
deslruis, » etc. {Marc. xv. 29.) Subsannare est ad dicentes : « Crucifige [Mure. xv, i 3). » Et gaudendo
nimiam derisionem nares corrugare, ideoque hio dixerunt: Euge, euge, id estbene nobisest ; viderunt
pro nimia derisione ponitur. Quod autem addit enim oculinostri, quod desiderabamus, eum vide-
subsannatione, adnimiam subsannationem, expres- licet turpiter morienlem Dico quod dilatuverunt ct
sionem facit.Et eVia.m frendaerunt dcntibus suis supcr suum et CBetera quae ostensa sunt, fecerunt, etcgo
??((.' existentes, id estad opprimendum meparali, a omnia humiUter suslinebam, et iavidisti, Domine,
simililudine illius eum
qui super aliquem stat ut ei mci dejectionem et justitiam meam et eorum
opprimat. Ciim dicil frcnducrunt dentibus, idem est iniquitatem et arrogantiam Ergo ne silcas in eos
ac si dicat: Tanta oontra me iraexarserunt ut nec scUicet a redargutione vindicta% elsi modo vidc-
loqui possent, sed dentibus frendebant: Ostensa ^ ris silere. Quod est dicere : Comproba eos male
passione futura per tempus pra;teritum. Sequitur egisse per vindictam quam inferes juste, ac si ver-
oratio de resurrcctione sic Dixi quod ita ut nar-
: bis ostenderes. Et respiciendo humilitatem meam,
ravi mihi fecerunt, et cum humiliter paterer, visus ne discedas a rne, etsi videaris discessis-se ;
quasi di-
suni oblivioni traditus. Et tu, Domine, quando re- cat: NoU auxilium tuum elongare
me. Sed e.t- a
spicics, qui videris me oblivioni dedisse? Noli am- surge, Domine, id est potens appare, auxiUando
pUus obUvioni me ira.dere,sed restitue corpori am- mihi, qui eis impotens videris. Et intendejudicio
mam meani, a malignitate eorum extoi"tam. Quod meo, id est intense diligenter considera, nonsecun-
est dicere: quam ipsi maligni de corpore auferent. dum considerationcm, cum semper omnia videas,
Et apponit causam qua debeat restilui, sic Et sed secundum remunerationem
: judicium meum :
restitue unicarnmeam a leonibus extortam. Quod est quidem injustum est, cumin mortemab eisjudiea-
dicere Et ideo restitue, quia unica est, id est singu-
: tussim, ethocpro tui obedientiahumiliter sustinui.
gularis in sanctitate, et ipsi leones sunt,id est crude- Quod est dicere Remunera mihi, quod pro tc ju- :
les, crudeUtate eam auferentes. non merito.Quam dicatus sum injusle, tu qui e.s Dcus meus, \d est
si vesV\i\xevi?,,confitcbor tibi in Ecclesia mngna, id estQ creator, et tu qui es Dominus rncus, cui per omnia
laudem tibi agam, per magnam congregationem servio, intende in causatn meam, pro qua passus
membrorum meorum, quse non erit parva, sicut sum, quam honesta sit. Et ideo remunera. Noa
Synagoga fuit. Et iila Ecclesianon erit levis ad de- enim causa cujuslibet delicti passus snm, sedcausa
Ucctendum in vitia, ut Synagoga, sed laudabo te in salutis hominum. Ei eliamjudica me, non solum
populo gravi. Quod est dicere Populusmeus gravis,: supra dictum Judicium et cdimam, sed sccundum
idest ponderosus invirtutibus non cilo mobilis,hui- justUiam tuam, id est resuscita, gloriflca, et quia
dabit te omnimoda laude. Dixi ideorestitue cmimam, judicatus sum pro te et proplcr hanc causam et
quia unica est, et quia confitebor. Et ideo adhuc, quia justus es. Etjustumest uthocfaciascum pro-
ne supergaudcant mihi qui adversantur, id est sunt meruerim elideo a.dhi\cjudica rne secundumquod ;
contrarii 7ni/u inique, non ex merito; Quod est di- judicandus sum, ut non supergaitdeunt mi/ti.Ei lioc,
cere: Ne gaudeant de retentione mei in morte, ut superius exponitur,quodex alfectione nimia re-
qui tunc essent super me, id est superiores me, petitum est. Non enim semel orare sufficit, (|uod
convincentes me. Quoniam autem dixeratindefinite, valde desiderat. Et ostendit unde non gaudeant,
adversantur no quidam sicut pacifice loquentes vide- cum addit, scilicet : Non dicant in cordibus suis :
renturnonadversantes,etsic inexcusabilcsaddit. Et ^ Eitge, euge animee nostrse. Quod est dicere : Jlli qui
quamvis omnes adversentur^quidam annuunt, id cst verbis, ut superius ostend', dixerunt, Ettge, euge,
faventocf</wmeis.Quodestdiccre:Faventessuntante non dicant hoc in cordibus, id est ut inteUigant sic
oculos meos, id est inprajsentiamea, sedcumnon esse, ut vocibus dicunt, sed me resurgente appa-
sunt ante me,multum adversantur,\el annuuntoculis, reantsibi mendaoes in conscientia sua, etsi verbis
idest secundum gestum oculorum suorum,non se- iUud negent. Ostendit aulem unde 7ton dicant eiige
cundum carnisassensum,utilli qui dixerunt:«Magi- cum addit scilicet, nou dicant in cordibus devoraln-
ster, scimus quia verax es, eto. » [Marc. xn, 14). mus eum, id est ex toto destruximusne resurgat ad
Exponitautem per prceteritum,quomodo annuunt modum escaj qua? devoratur. Nam si revera possent
dicere tlevorabimus, ulique dicerent euge, et sio su-
sic:Verum estquoddico illosmihiannuere, quoniam
mi/ti quitlem pacifice loquebanttir, et loqueni.cs cogita- pergauderent mihi : dioo non .supergaudeant, sed
bantdolos adversum me utme perderent 08et'ioc erubescant in bonum et revereuntur, id est timeant
|
iracimdia /e/vajsuaeamittendse. Metuebant enimper damnationem de hoc quod male egeruntin me,illi
me terramamittere, vel sic, non inbona ira, sc<i //) qui gratulantur solummodo de mnlis meis simul cum
irucundia ten-ee, idestterrenispertinente, nonspiri- illis cûi et gratulantur et operantur. Multi enim
m EXPOSmO IN PSALMOS. — PSAL. XXXV 782
fnere gratulantes, qui uihil opcrati sunt. Quod est A potest. Nam iniquus dixii ut ddinrjuat, ideststatu
dicerc, et illi eruhescantqm operaLi sunl, etquiso- prius in corde suo nt dehnquat, et non ex necessita-
lummodo gratulati. tc providentise divinse, vel ex necessitate naturse

Notandum aulem, quodnonproomnibus, sedpro suae, sed hoc est in 5eme;?/v5o, id est, sui juris est :
salvandis orat,alioquin infructuose oraret.Superius potest hoc ex libero arbitrio facere et dimittere,
vero istud idem oravit,sedex affectione nimia repeti- Nihil ergo indeculpandum est, nisi ipse.
tum est,dico enibescant et revereantur,ei non parum, Cur ergo delinquit? Respon-
Quajrerct aliquis :
scd induantur confusione,id estad modum corporis in- detur Quia no« est timor Dei in illo, secundum ef-
:
dutiquod vestibuscircumdatur,erubescentiaetreve- fectum scilicet Timor dico ante oculos ejus proposi-
rcntia circumdentur, et in animact incorpore.Qiu' tus, ante oculos cordis scilicet, et in hoc apparet
nialigna loquuntursuperme, idestdeme, etsicpoeni- quod non est timor Bei in eo, sic ut eum cessare
lcant. El ex opposiio cxsultent et Ixtentur, quivolunt quoniam dolose egit, et hoc in conspectu ejus,
faciat,
justitiam7neam,\d estresurrcctionem qua3 mihijuste Quodest dicere:Quod ipse conspicit, licethomines
contingit, discipulis scilicet. Quod dicit exsultent et lateat, et sic dolose egit, ut inveniutur, id est ita
Isetentur pra?posteratum cst j 09^ Quod est ac si di- ut intelligatur ab eodem ipso iniquitas ejus, esse ad
cat : Latentur,Gii\onpaiYum,scdexsultent,\d cst mul- B odium apud Deum quod ;
est ac si dicat: Vere non
tum laitentur, vel qui votunt justitiam mcam, inest timor Dciin ipso. Nam sic dolose egit, quodintel-
quantum possunt imitari. Et ipsi qui volunt pacon lexit iniquitatcm suam odio esse Dco ; exponit au-
servi ejus, id est paceni a^ternam adipisci, quam tem iniquitatem cjus per partessic : Diceretaliquis,
ego jamhabeo, qui sum servus ejus, scilicetDomini quid dicis iniquitatcm Respondetur Verba oris
? :
Patris secunduni carnem, id est per omnia ipsi obe- cjus iniquitas et dolus, intransitive dictum est quod ;
diens, dicant et ore et atreclione et opere Dominus ; est dicere : Dolosa verba oris ejus sunt iniquitas : et
marjni/icetur semper, idest laudetur degencratione hoc e,?,iiniquitas ,(i\xidi noluit intelligere ut bene ageret,
in generationem, in conversione fidclium, et in idest noluit intellectumquemhabebatbenefaciendi

bona opcratione eorum. Et si exsultaverint linguu ad hoc deducere, ut bene ageret. NuIIus adeo bru-
mea, id est meorum meditabitur, id estcumdiligen- tus est et stupidus, quibene agendum essenon in-
tia proferet el praedicabit aViis justitiam tuam,id est telligat. Et iniquitatem meditatus est in cubili suo,
quam justus fueris in hoc, quod mebene promeri- id est in corde suo. quod quod in
cubile dicitur eo
tum resuscitasli, et tota die, id e?,i ]ugiie.Y meditabi- eo diabolus cubet : et hoc quod as-
est iniquitas,
tur laudcm tuam, id est cum diligentia pra^dicabit titit omni vise non bonse, id est libenter stcti t opcrando
aliis et ore et exemplo ut laudent te omnimode, in omni prava actione, qua; cst via non bona, sed
Quod dicit meditabitur, idcm
estacsiponat diligen- mala, ad mortem ducens vel Q astitit, id est
:
j |
tcr cnuntiabit,a similitudine bene mcditantium,qui perseverantcrstetit. Benequidempcr similitudinem

nihil tcmcredicunt.Non autcm îowiim' mcditabitur, operari, stare dicitur. Sicut namque quijibet ince-
ut discipulos meditari oporteret, de ipsis discipulis dens, postquam quo tcndebat pervenit ibi stat ; sic
enim lcgitur:« Nolite cogitare quidloquamini,»etc. et aliquis per malam cogitationem prius incedens,
{Matth. X, 19.) Vel si ad po-
alios fideles referatur, postquamadactum pervenit, ibi subsistit; dixi quod
test dici meditabitur, id est meditate proferet, non invenitur, id est intelligitur iniquitas ejus ad odium :
temere. Malitiam autem non odivit, id est scilicet ideo non

IN PSALMUM XXXV. odivit ipsam malitiam, idest iniquitatem. Postquam
Titulus trigesimi quinti. Iu /iueiu servo Domini ostendit quod non exnecessitate,scdperse
injustus
David Psalmus. Quod sic exiioiiitui' : Psalmus iste ipsumpcccat, ostenditquod Iioc quod fidelcscadum
attribuendus est servo Domiiii, idcst cuilibet fidcli, sunt cx misericordia Deiest, sicut dixi quod injustus
qui prout potcstscrvum se fecit Domini;servodico, cumdclinquit, insemctipso delinquit, o Domine^ned
existenti David in fidem, id cst,qui manu forlis csL D incwlocsi7nisericardiatua:etveritas,idc»liufîiird[ua
inperseveranLia,viriliLeragend()ConLradiabo!um et Quod csL diccre,IiocquodaIiquisdoIinquit,oxseest,
vitia. Intenditbiclidelis quilibct injusLoa sc dc pec- sedhocquodaIiquisestc(3eIum,eiricitmisericurdiact
calis excusanles, et cuIpamsuamnecessiLati divina; juslitia tua;quasi dicat:Xonhoccxeocst : Misericor-
providentiie attribuentes convincere: nonponcndo dia etveritas dico,poLenLes usquead nubcs conslilucn-
ipsa verba injustorum, scd contra eos agendo: os- ipsum ccelum possuntfaccre nubes,id
das,id est qua",
tendensquodpcccatum omne non a Oeo,sedalibcri compluant,ad modum nu-
csL pra.-dicaloresqui alios
arbitrii abusione procedit. Commendat etiam Dci biuin lorram compluenlium, cijustitiu tua, id est
misericordiam, sine qua nemo pcrfcctus eflioi po- jiisli U)i sunt per eamdem misericordiam ct verita-
test, qua; etiam hic et bonos et malos corporalisa- tom sicut montes Dei, idcsl a to Dooconsliluli. Quod
lute, salval. AgiL quoquc; de bonorum bcatitudine, est diccrc, sunt firini in virlulibus, ot sLabilos ad
pro qua adipis(;cnda onil. modum montium immobilium ; vol sunt rofiio-iuui
Dixit injusLus, ut delinfjunl iu ^riiicliji^n ; (pia-.i di- iiiinorum, propLor sancLiLalom suam, siculmonlcs
caL: Qiiidam sc cxciisanli^s, (licuiit sc cx n(N'(>ssilate rcriiyiiiin sunl limonlibusproplor liocquia loca
inu-
peccare, sod nonu) rationalulitcr indc sc excusaro nila sunt.
:
783 s. nniJxoNis cartiiusiaiNorum institutoris opp. pars i 784
. Oiiaererel aliquis : Cuni juslos Deus faciat mon- A Viilebimus lc ln criitn, contcinplationc spiri-
lcs, quarcinjusLus nuu jii.^lir!oat, ut otiam faciat luali. Unde idcin in Kvangclio u Qui videt mc, :
nionlcs? Rcspondctur: OUeus, hsiCJu(Uciutiia quud vidct et Patrcm {Joan. xix, 9). » Orat autem pro
injuslos judicas essc rcpudiandos, sunt abyssus ipsa inehriatluiic, sic dico incbriabuntur fdii homi-
vudla, id cst multum profunda. Quod cst dicere.,in- num, et ut ine bricntur, prselende, Dominc, hic mi-
scrulabilia sunt ad modum abyssi profundissima^ sericordiam tuam scientibus te, id est misericordia
cujus nequit mcta altingi dixi, quod in cwlo est ; tuainnocentesfacfldem erga tejamhabentes, non-
miscricordia tua, et etiam homines cljumcnta, id est dum lamen innocentes. Et his qui reelo sunt cordc,
ct illos quirationabiIitci-sebabentut/ioHimes,id est ydm innocenies prwtcnde jasliliam tuarn,\d est ante
justos, et illos qui irrationabiliter ut jumenta, sci- inebriationcm illam, ut ad illam pervenire possint,
licet injustos salvabis, Z)o)/imt',iTiisericorditer corpo- da eis justitiam tuam,id est eosjustifica. Quodest
rali salvatione, dando eis saicularia necessaria. acsidicat: Illos ex nobis, qui innocentesnon sunt,
Ergo, Dcus, qucrnadmodum, idestquaUter, vadli- innoccntcsfac, ut post justificentur,et sicsalventur.

plicasti misericordiamtuam? Quod est dicere inde Innocentes quoque justifica, et sic salvabuntur.
apparet, quam multiplicemhabeas misericordiam Postquam autera rccti corde erimus, non veniat
hocautem admirativedicit adlaudemmisericordiseB ""'/««'' nec iUis jocs, id est affectio supcrbiie, ut in
Dei. Dixi quod salvabis tali salvatione homines et nobis ex rectitudine gloriando corruamus. Pes vero
ji»?«ente,et jumenta nullam aham quaerentsalvatio- proaffectioneponitur,eo quod animus affectionibus
nem fdii autem hominum, id est illi qui iâtionabiles gradiatur. Et manus, id est impulsio suggestionis
;
sunt ut homines, idesi iusii, spcrabunta.\lam salva- pcccatoris, id est diaboli, antonomastice peccatoris,
tionem, futuram scilicet, positi in tegmine cdarum vel peccatoris me nec illos,
cujuslibet, non moveat
tuarum, id est in protectione duarum legum, quai abono proposito,quoniam autem manibus impelli-
solatio sententiarum suarumprotegunteos, ne de- mu.^: manus pro impulsione ponitur, ibi enim, id
ficiant in prosperis aut in adversis,ad modum ala- est in superbia, cccidcrunt in damnationem, qui
proteguntpuUos ab a!stuetplu- operantur iniquitatem incessanter, id est diaboli et

rum volueris, quffi :
via; vel sic Domine, in calo misericordia tua erit

:
ideo expulsi sunt decoe.Io, nec potuerunt posiea starc
scilicet et ipsum coelum constituetur ex bominibus et ipso coelo, vel sic, ibi cccidcrunt qui operantur
ct jumenlis, id est ex sapientibus, et bene ralio-

iniquitcUem, Adam et Eva, et ejus conformes, qui
uabilibus, qui ideo bomines hic vocantur, et ju- adbuc in successoribus operantur iniquitatem, et
mentis, ex rudibus simplicibus necmul-

scilicet et ideo cxpulsi sunt ab innocentia et vita, ncc îotuc-
tum rationabilibus, qui ideo jumenta vocantur. runt postea stare in ea per se, nisi Dei gralia .suc-
Ergo quemadmodum, etc. Haec non mutantur. Et currente.
non solum hoc habebunt, ut sunt coelum fdii au- IN PSALMUM XXXVI.
tcm hominum, id est scilicet ipsi jam cajlum ///// Tilulus tricesimi se.\ti. Psalmus ipsi David at-
hominum existentes, id est rationabiles, in tcgmine tribuendus, id est Christo : vel si dicamus Psal-
alarum tuarum positi spcrabunt aliam salvationem. 'jinisDavid solunimobo juxta quosdam exposito-
Et ha?c non mutantur, dico sperabunt aliam salvares, vox perfcct* Ecclesiai. Adhortatur hic
erit
sperabunt inebriari ab ubertatc do- Christus, velEcclesia, simplicioramembra, nc cum

tionem, scilicet
mus revera incbriabuntur, id est copiose re-

tuse: ct
viderint impios in hoc mundo tlorere, et lionosop-
plebuntur ab ubertate, id est a copia donus tux, primi, irascantur inde, putando vel Deum injustum
beatitudinequamhabent illiqui jamsuntin esse, vel res mundanas non curare, neque velint
sciiicet
tua, Hierusalcm coelesti. Rene vcro \ion\iinc- cos, quia florent, in malignandoimitari,sedpotius
domo
briabuntur per similitudinem, id est, sic replebuntur hBQC occulta Deijudicia patienler sustineant.Osten-
ut onmis terrena sensualitas ab eis expellatur,

ad dit quoque adquid impioi'umprosperitas,bonorum
)dum ebriorum, qui omnibus curisexpeditisunt. D vero deventura sitadversitas, admonet eos ulnon
Exponit autemistam ubertatem sicAico incbriubun- in se, sed in Domino sperent et delectentur, et
peccaverint humiliter confiteantur, sic veniam
tur et hoc per te. Tu enim potabiseos, idest
satiabis, si ei
torrente voluptatis tuse, id est delectabiii gloria

tua, impetrando, justitiam adipiscentur.
quse bene torrens dicitur, id est abundantissimeut
Nun semulari, id est irasci in malignardibus, id
depellens omnia adversa a fidelibus, est in considei'atione prosperitatis malignantium,

torrens, vel
ad modumtorrentis, qui cum impetutluens onmia dicendo Deum injuste eis hoc concedere : Ncque
obstantia depellit, | Et vere potare eos inde zclaveris, id est dilexeris, ut imiteris facientes ini-
( 1
potes,Quoniam apud te cst fons vita Christus, a quitatem. Hoc autemin sequentibus lucidius dicet,
Noli sernulari. Quoniam aresccnt vclocitcr a
quo torrens ille procedit ;undeJoannes « In prin- : dico :
cipio erat verbum [Joan. i, 4). » flore prosperitatis suai cum morientur, tanquamfe-
Cum autem poniiapud <e, diversitateui persuna- nuin existentes, quod cito arescit a flore viroris, ct
rum innuit, ct qmsi,fons vitse est apud te, in luminc cito decident ab illaprosperitate, existentes tanquam
i:">, id c?l in Filio tuo, qui est lumen tuum, ut olcra herbarum, id est olera viridia, quse secta cito
Joannestcstalur : «Erat lux vera,))etc. {Juan. i, 9,) marcent.Notandumquodpcrfenumdenutaulurmi-

7S5 EXPOSITIO IN PSALMOS. PSAL. XXXVI 780
niis divites. Per olei II vero ditiores. Preliosiora A est dicere : Exhaeredabuntur terra viventium,
namque fcno olera sunt, duin ulruniquc in virore quam se possessuros nequidquam prccsunuint :Sus-
subsistit, dico no/icPmw/an, sed spera in Domirio, id autem Dominum ex opposito, id est sine
linentcs
est spera aiterna bona, qu^ sunt in Domino, quia murmure patientes judicia Domini, qui judicai bic
spes sine opere prfesumptio esi, fac bonitatem, id malos florere, et bonos opprimi, ipsi qui viles hic
cstbona opera, et inliahita terrain tuam,id est possi- vidcntur et ahiecii, hsereditabunt terram viveniium.
de, et rege, etbene excole sensualitatcm terrenai Quia vero posuerat, sustinentcs Dominum hceredila-
carnis tna^, resecando vitia et mala opera, ad rno- bunt terram.ue cuiXihei sustinere illud essettfcdio,
dum boni babitatoris qui bene excolit terram, dicit quod parum susLinendurn erit, sic dixi quia
rcsecando spinas et ca^^lera inutilia :et si inbabita- sustinentcsJuereditabunt. El ipsi adhucpusiHum su?ti-
veris, jjusceris, id est reficiei'is in anima, in diviliis nebunt, ct posi hoc pusillum, non crit pcccalor \i\
I I Q. ''i"^ tcrra» ;
scilicet in opcribus bonis, quai hoc sLatu in quo nunc cst, scilicet ita tlorcns ct
pi'ocedent ab cxerciLio illius terrtc. 13ene quideni justos opprimens ui modo, et tu aliquis quxres ra-
pt/situm est//c/vcem; sicut enim cibo corporcocor- iione et cognitione tua locum cjus, ct non invenies.
pus pasnitur, ita J)onis operibus animasaginatur,et Quod est dicere Si iu rationc et meditationcqua^-
:
faciendo ])oniLal.'iii,i'; iiiliahiiiuido lcnâm.nun dc- B an babiturus sit ibi locum superbicndi, ct
sieris,
lecteri.s in te aLlriiiucudo iib; iioc : Sed r/r/t'r/«/7.' de bonosopprimendi,noninvenieslocum,idestoppor-

hoc in Bomino, id cst gaudiiim et delecLationem tunitatem ejus.Posiquamenimaurum bene pruba-
babe de boc in Domino, boc i])si attribuendo,*?/ si tum est, ignem in fornace ardere non est opporlu-
feceris, dubit tibi qua.ndoque petifwnes cordis tui, id num. Vel quseres locum cjus, id est staiim an ibi sit
cst, lioc quod sperando petit cor tuum bona affe- mansuruscum justis, et non invenies.lJnde Domi-
ctione, scibcet a^terna bona. Et si peccaveris, quod nus inEvangelio dicit « Exibunt angelict separa- :
bumanum cst, revela quantum ad te, Domino, bu- buntmalosdemediojustorum(J/a//A.xiii, 49)."Dico

inili confessioue, via^n <«/nn, quam jam novit pro- quia peccator non habebit locum: Mansueli aulem
vida considcrationc, id est peccatum quod via tua hwrcditabunt tcrram viventium. Juxta illud Evange-
csset ad mortcm, si excusando ie, illud occultares lii : « Beati miies, quoniam ipsi possidebuntlcrram
ui Adam. Et revelando spera in co veniara, et ipse {Matth. V. 5), » boc aulem superiusposuit cumdixit
fuciet, id est complcbit ({uor1 speral)is, et,pL>stquam sustinentcs\ j3 hssreditabunt tcrram, scd repctitut
indulscril, jiisLificaliiL lc. Kl buc csL c.xLra lil.nim, addat, et cum hsereditabunt non iu solliciluilinc
scd ex scqucniibus iuiiuilur cuin diciL: Jit rdun-i, p h.vreditabunt : sed delcctahuntur in illa lcrra rn
idest notificabit aliis jastiliam tuam tanquam lumen nmltitudine pacis, multa pace. Quod est
id est in
exisientem, id estita apertam facict sicut kinien in haM-ediiabuntterram illamcum deleclatione et pace-
tenebris, ut etabi exemplo tuojustitiam operentur, Non veroponit multitudinera pacis ; quod mulliT"
juxta illud Isaiee : « Orietur in tenebris kix tua paces ibi futurce sint, sed quia una pax aHcrna dc
(Isai. LViii, Et judiciurn tuum, quo lu judicas
10). » iribulationibusmultis, imo de omnibus eisadhitura,
te ut servum Deo et Doinino in omuibus cbodirc, ct pcr hoc veniet ad illam pacem, quia hic ohscr-
eAucoi tanquam meridiem, id esi apertumfacict aliis vnbit pcccator justum, id est insidicahilur jnslo, ut
admodum meridiei, ut etaIiicxcm})lo Luoiiludidcm decipiat eum. Et slrid/Mt dentihus stipcr cum
judicium habeant.Et cum sic educct,noli indc supcr- cxislcndo, id csi habebit iram immodcralain ct
bire, sed subditus csfo Domino magis et magis, ct irrationabilcm ad eum opprinicndiim, moi'c
ora eumui non dcficias, sed magis justificeris, re- animalium irraLionalium, qua; iraia dentibus slri-
petit autem quod in principio posuit, ut lucidius denl: et post, gladium evaginavcrunt, ctc. L7 dcci-
dicat sic Ergo quia educet justitiam sicut kimen,
: hoc iotum esl ac
piant7;ai(/;m'Hi, etc. Et si uical :
si subditus ei fueris, noli senadari in eo,id est noli Per hoc devenientad illam pacem, quot
;i in consideratione ejus, //Kz/fmvjom//»?' m ?;u( D diabuntur eis peccaiores, ct siridcbuni ilcnli
sua, scilicet noli irasci m homine facicnlc injusiitias, et evaginahunt gladium, ct Inu
id est noli irasci in prosperitaie hominis facientis lendcnt arcum ut decipiaul. cl uii polcniiil ; di. o
injustitias, qua^ erunt ei via admorlcm: scd [xiliiis quod i)cccali)r nbscrvaliil cl ^lr cliil : Diiinir.us au-
desine ah ira jarva, et dcrclinque faromu/id c>l iii;i- trin dcriilrliil riiiii. cmii lioc fci ril, id cst diguum
gnam iram. Quod est dicere : Non liabcas indc dcrisionc iudicahil i'uiii iii pri idciilia sua : quo-
neque parvam neque magnam iram. Repelit cliain niiim jiru-j.iril. jil csl |inividc idi'l. qiiod venial
aliam partemquam in priori vcrsu posuil, dicendo dirs rji's, id csl dics jiiilicii. q 1 ciil dics rcli-ibu-
ne zclavcris, etc. Ut causas supponat, dixi ??o//<'m)(- tionis cjus.

lari, id est irasci in hominc facieiiLe iujusiitias; et Scquitiir : Gludium nuii/inin iint, clc. 1.4ud sic
etiam noii semulari, id csl iniilari cum hoininem, iM-a'posl. \[e icgilur. Non solummodo fiiprr cum
ut maligneris e\em\)U^ cjiis, iil ct similitcr iiri)S|)(>- driitibus iidcbuul, scd /tccculnrrs intcndcrunt ar-
reris. Nam si malignaius fiiciis, iiiali) liio farirs. idcsl iiilc;i>;iiii ra,';,Mil, |ilioucmsug-
Quoniam qui malignantur, c.i Ifruiiniiliunhir, id csL su;iniiii,iil i!c,'i|ii;iiil lil Wi^paujicrem
extra tcrmiiios supcriKc jialria" cxpcllciilur. Quud '
( iiiiip' iil csl ju-lmti (|ucm <i \\\. p.r.iiicrcm
isi S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 788
ope sua libcrari el in- A. potcslate ut lint reges vel alterius modi principes,
id cst insufficienlem :
opcm, id e.st careiiLem aUeriusope adlibcrandum. tamen interius deficient deficientes quemndimdurn :
Cuni aulem non potcrunt dccipere arcu, ghi(li(tm f(()nus in divitiis, idest admodumfumi, qui quauto
<'rr/(7//i«r('r(0(./,idcstapertam lormcnlorumet morlis allius ascendit, lanto citius dcficit. Dico quod pec-
persccutioncm profercnt, nt Iniculent, id cst inter- catores peril)unt, et merito, qyua pccca/or mulua-
fioiantcorporaliler rcctoscorde, id estjuslos. Arcus bitur a Domino, iutcUectum scilicct et divitias et
autcm, quia pcr cum in abscondilo ct ignoranter sanitatcm: ct caitcra bcneflcia,
et nonsolvet Dco in
percutilur,pro deceplioncponitur. Plurcs enim im- usuram. Et bcnc punit non mutuatur,scd muluahi-
servos Dci blanditiis sibi conformare nituntur
pii, : tur, scilicet persevcrantcr dat enim Deus uni in-
:
quoniamvcro ingladio apcrtc percutitur,proaperla tellcctumutbene pncdicando usuram,id est lucrum

fidelium pcrsecutioneponitur.Quia cum justos impii filioruoi convcrtendorum Deo solvat dat etiam aiii ;
bianditiis ncqueunt attrahere,apertasaltcm mina- sanitatem et divitias, ut usuramoperum bonorum

rum et tribulationum persecutione, nituntur re- Deo reddat. Ipse vero cum ha;c beneficia mutuo sus-
vocare ; crgo quia cvaginabunt giadium concedo cipiat a Dco, nihil solvit. Justus autemex opposilo
quod gladius eorum intret in corda ipsorum, id cst 7niseretur fiui ipsius,bene vivendo.Undescriptum est:
pro gladio illo contingat mors in animabus eorum :
B «Miserereanimaitua", placensDeo (Eccli.xxx,2ii
a similitudine iilius, cujus gladius in cor suumcon- vero sibi crudelis est qui male vivendo sese traliit
ille
vertitur, cum alium eo cogitat sauciare ; et urcus, ad damnationem. Et civdm trihuei h\\\s cxcmplum
id est deceptio blanditiarum eoru7n conteratur, id bene vivendi, et sic miscrctur aliorum.Et quiahoc
cst ex toto destruatur, ne justis prffivaleat. Notan- non sufficeret, tribuet illis qua; necessaria crunt,
dum sane quod gladium non orat confringi ad : quibus doctrinanecessaria erit, doctrinam; quibus
augmentum enim est coronec fidelium spontanee autem sajcularia beneficia,s«cularia beneflcia.No-
paticntium, juxta illud Dominicum : « Beati qui tanduni tamen quod nullis tantum bona voluntas
persecutionem patiuntur, propter justitiam. » etc. sufflcit, qui voluntatem ad actum nequeunt perdu-
{Matth. V, 10.) Arcum vero, quia justis inutilis est, cere. Et hoc totum est ac si diceret Peccatores :
orat confringi. Dixi quod mansueti haereditabunt non omnes peribunt, sed illi qui mutuabuntur et
terram, et quod gladius peccatorum intret in corda non solvent, et ideo quia non solvent. Justus autem
ipsorum ideoque melius esi justo modicum esse, id
: ideo in aiternum bsercditabitur, quia miseretur et
est pauperem et inopem, super divitias peccatoruin trihuet. Et hoc non faciet gratia favoris humani,
multas id est quam quod ipse multas habeat divi- sed lioc tyli contuitu, ciuia benedicentes ei, id est
q
tias et peccator sit. Et subjungit causam sic, ideo iaudantcs eum bona vita sua, haereditahunt terram
scilicet est justo melius, quoniam brachia peccatorum y\vent\um, 3Ialedicentes autem ei,\d est vitupcrantes
conterentw\ id est destruentur ex toto divitise et eum mala vita suei,disperihut2t, id est ex toto peribunt,
potentia eorum, quse brachia dicunturj eo quod et in anima et in corpore. Quod est dicerc, ideo
in eis confidunt ceu quilibet in fortitudine bra- miseretur ct tribuet : et sic Deum benedicit ut ter-
chiorum ;
justos autem confirmat Dominus per ipsas ram haereditet, et non pereat cessando a Dei bene-
Iribulationes, ut clariores fiant et fortiores in vir- dictione, et sic eum vituperando. Certus est enim,
tutibus. Et ideo adhuc melius est modicum justo, quia omnes benedicentes hajreditabunt, et malcdi-
quia novit Dominus, id est jam in providentia pro- centes dispcribunt. Sciendum est autem, quodsicut
vidit dies immaculatorum. scilicet dies quos inima- bene vivendo, Deum quilibet bencdicit, id est lau-
culatis, id est justis est dalurus. Exponit autem dat, ita male vivendo ipsi maledicit, id est eum vi-
quales dies illi futuri sint, cum addit: Et hsereditas tuperat. Apostolo lcstante : « Nomen Dei per vos
eorum in seternum erit duratura, scilicet illi dies blasphematur inter gentes [Rom. ii, 24). »Et hoc
beatitudinis quos Dous dabit immaculatis ; et ideo modo non habcbit a se justus quod miserendo
sic
j 4 adhuc melius cst modicum justo,qu\sL non cun- D retribuet, et per hoc hsereditabitur : sed apud Do-
fundentur,\d est non conturbabuntur timore poena? minum, id est in dispositione Dei. Gressus hominis,
intcmpore malo, \d estin die judicii. Et non solum id est bonoe affectiones et operationes justi, ratio-
non confundentur, sed etiam saturahuntur eeterna nabilitei se habentis,ad modum hominis,quibus ad
gloriam diehus famis, id est in dicbus vitse futura?, vitam graditur, f//>2V7e?i<»r perseveranter de bonoin
in qua impii esurient pree inopiaveriboni.Diesplura- melius.In alia Iranslatione habetur a Domino.Bene
]iterponit,quiadiesillaqua?unicacta;ternaerit,die- tamen ponitur, apud Z>o»imum,per similitudinem:
rumistorummultitudinem, diuturnitate superabit. quia sicut apud aliquem principem, id est in sc-
Qu«reret aliquis quare vocatur tcmpus illudma- creta ejus dispositione totiusregniejusmoderamina
lum, et dies mali ?Ad hoc autcm respondet, red- pertractantur,sic apud divinam dispositionem quid-
dendo causam sic Quia peccatorcs peribunt tunc, et
: quid a bonis agitur, ordinatur. Et per hoc quod
non solum tunc peribunt, sed inimici Domini, id Dcus diriget gressus hominis, volet magis et magis
est etiam ipsi peccatores qui sunt inimici Domini ipsehomo viam cjus Dei viam : scilicet mandatorum
mala vita sua. Ponatur quod mox, \d est ab infantia ejus, per quam ad vitam veniet, vel sic Non solum
;
honorificati fuerint, honore scilicet, et cxaltati in diriget gressus ejus postquam justus erit, sed et
789 EXPOSITIO IX PSALMOS. — PSAL. XXXVI 790
A snnt mo.ssium: vidi (^MftvOT.^ /?«?im,ideslirrnmune-

viam e.jus, idestbonam vilam ejus, qua^. erit ei via
ratum carendo pane vitfc et inlellcclus, ab eadem
ad vitnm, volol etipse Dons eum lialicre, idestp-ra-
siniiliLudine, qua? in superiori senlentia posita est.
j 5
tnila j
volunlaie ei dabiLExponit autem quo-
modo diriget sic.Elsic diriget quod oum ci dederit ELiiide apiiareL,quod a Deo nonderelinquilur.Nam
nm ajlUdctur aniina ut tuta dic, id esLiugiLcr, ?/(were^w?' et ejus ot aliorum,
tribuIalio:ie.^ extcriorcs, iii
deficiat,ideoque non coilidetur. Qaoniam Dnndnus ct commodat aliis bonam prfedicationem et catera
supponit ei manum suam, id cst suslentat enm a si- benoficia.El beneponit.co?H?«o'/rt^, idestmutuo dal,
militudino illius, qni cuilibct nutanti manum sup- ut et ipsialiis indigentibus Lribuaut,et .sic Dci dona
ponit, nc cadat, vcl sic. No putarct aliquis quod sic muUiplicenlur hoc autem supcrius posuil,'ed quia
:
diri,i,'-oi'eLin\ ul nnllo niddo cadorot, iid.lil : Sic diri- iiidoLerininale dixerat,repeLiL, apponendo totadie.
goniiir g-1'essus ojus, (juod ciiiii (criiicrit in [larvo Et quia miêretur et commodat, scmen ilius, id est
ralliilrfur. id osl gravissiiiie non la^dc l)onaoperaLio,en7m benedicfione,\desi erit ei causa

pcccalo, iiiin
tur, dcvouioiulo iu oi'iiuiiialia : vo! cinn cccirlerit in bencdictionis, id est exaltationis in futuro. Ergo
sugo-osLioncs noncollidetiir, criininalilor poccando. rjiiia pcccatorcs pcribunt, tu qui salvari vis, declina
ScquenUa versus hujus non muLaniur a mulo universaliter. Eti[\\\a. henedirentes Dominum
Qua^rereL aliquis undc s:'is quorl jiis is nun Ciilli- B bona viLa sua hsereditabunt tcrrain, fac bon> m, ct
dctur? Sequitur responsio sic dicenrlfi si Christus non horarie, Sed inhabita illud bonum usque in sx-
in hoc psalmo agat. Ego juniur fui iii inembris culum seeculi, id est pcrsevera in eo bono sempcr.
incis, id est in tompore primorum jusiorum.Quod EL ecce caus.ne quibus declinandumsiL a malo, etfa-
est dicerc : Habui memlu"a juuiora, vel sic, si Ec- ciendum bonum. Quia Duminus amatjudiciumMw],
clesia agat. Junior fui \n |)i'iniis jnsli.-; mois, i.l csL uthoc scilicet nobiscum judicemus et corapleamus.
in tcmporcAbol ol ca^lororuin |niiiii.ri!m,(iui.junio- Et ideo adhuc, quia non dcrelinquet \na&]u[os sanclos
res dicnnlnr. vol quia iijiiiii ruorunL, vel qnia non siiu-;, qui hoc secura judicabunl,sed \Q in iclcr- |
adeo in virluiibiisnialiiri.ul ilii (]iii postChrisLi ad- iium conseruabuntura Dco. EL ideo quoquc dcclinan-
ventum exstilerunl. Et in ilia .iuvonluLe non vidi dura cst a malo, quia. injusfi punientur in futuro.Xc
justum derelictum, id c4 a Dou uon ad.juium. Dice- vero putaret aliquis eos esse salvandos, pro aliquot
ret aliquis Quid si in juventutc non vidisLi ?Tamen
: operibusbouis, qua? pro favore faciunt, addil:/i/ ^r-
postea fortasse contigit iusLum esse dcrelictura. Ad men impiurum peribif, idest bona opcratio qua' con-
hoc autem sic inlerponit Mon contigiL sciliccL. Et- : tuiiu favoris agitur non remuucrabiLur. Uude Doini-
enimsenui poslca,id esLsenes fidelesliabui, aposto- niis in Evangelio:«Araeiidicovobis,receperunlmer-
los sciliceL et martyres, et conressores, qui senes cedem su.im [Matth. vi, 5). »Justi autemax opposilo
dicuniur : vcl quia tempore posteriores, vel qiiia in hsereditabunt terram v'\ve\\i\\\i-n , et inhabitabunt in s;r-
virLutibus exstitere maturiores, ncc iu seuio vidi ciilam sseculi, feternum \nper cam, iiiiii-
id est in
semen ejus, jabii qni junior fuit, qugcrrn-i ptnicn}, id LonLcs ol rundati, uc amplius ab ca dimoveanLur.
estcarens pane vitae et intellectus, ad moduniillo- IIoo iiutoin supcriusposiLumideorepelit,uLsit causa
rumquipanem non habentes,raendicandoqua>runi, illius soiiLeiiLia^ declina a malo , eic . Quasi diciit :
nec inveuiunt, sicut de quinque fatuis virginiluis l(leo'/or///(r^ rt /'r/r, ut cum aliis jusLis ha^rodiics t(U'-
per sirailiLudinem in Evangeliolegilur (il/«;//i xxv, rani, iil osi Clirisium, ({iii firma torra csl, cui fidoles
5) quEB non habendooleum, mendicavcrunt,necin-

venerunt. Panis quidem vitae cL inLelleclus Dci do- Qiuercrct aliquis ({ui sunt illi judi qui liiorodiLa-
clriua diciLur, quafiddium anim« salianiurcL con- turi siint ? Hoc auLcm dctcrrainaL sic, ne (juis to-
forlauLur, et ad vitam teternam perducunlur.Panis merc sc hujusraodijuslum csse diccret.0.vy«.v^/ illiiis
quoque vitai ct intcllecLus, bealiLiido illa diciLur,in qiii ha^reditaturus cst, mcditabitur sapientiam, id ost
qua fidolium anima> post raorLcm porpolue vivendo, sapientcr viverc, quantum ad se. Et eLiam /ini/ua
et dc Deo profundius iiitelligeudo, jocundantur.

D ejus loquetur a.V\h, id esL pi\a>dicabiL /»(//c/(/?» isiud,
Apostoli vcro etcfeteri NoviTesLamcnLi fidelcs,sc- quod sc complcrc iudicabiL, Lu cL i|)si conipleanL,
men primorum juslorum, patriarcharum scilicot scili('(d siii)ioiitiiiiiilo(iiiolur ipsis.Et non incditabi-
et prophclarum bene dicuntur,oo quod Dei coopo- tiir t l0(ll|(.illl' nl ])osLea deficiat, scd le.r cjus
rante gratia, corum doctrina in lidc gcncniti siinl. scm iM' in r.irdr I osl in voluntale ejus. id ost
Unde Dorainus ad apostolos di\il : -. Alii l.ilnuavo- r.riligiLoii 'i vult oiini oomi)Iere.£<sic est
T\xni{Joan. iv, 38), » ])atriarclia' vidcliccl (M ]ii'o- '.|<-. qiioil I. sujijilanlabuntur (/resssus, id est
pheta:! : «et vos in laboros ooriiin iiiii'oi>lis ^'\il>id,) ioncs

iiirc.lioncs t^.iiis id)
(\iiis i illa logo. Quii'roret aliquiseslnc
vcl sic: Junior fui in primis lidelibiis. (iuis(iuiini (pii eum vclit supplaulare? Rospondclur
Qua^rercL aliquis quarc dicis/^^/cL iion dicis .'-um? itii ; Cunîiderat eiiim pecrular JuHum in Icgc illa
RcspondoL: Etcnim senuim n.\u}Û)V\st'\ coiuin siic- pcrsovoraro; rl qu.vrif bliindiliis V(d tribiilaLionibus
ccssoribus, et non vidi ncc iujuvcnliilo, iicc in scnio riioi morlifirorr, i.l cî id.o.i.lcin icgo retrahorc, ct
justum a Dco dcreticlum, id e -1 in Iribuhilionibiis si.' iiiiil.' iuortom anira;c dcdii-

(11101'iii'i riicicii.l.) iii
non adjulum, nec seinen ejus, id cst bona opor;i, ccre. Dominus autem non dcreiinqucl inadjulum iic
quffi sunL causa vila; selcrna^, sicul scmina causa cedi\.[.Eum, in inanibus ejus posilum, id cst faciet
791 S. BRUNONIS CARtHUSlANDRUM INSTITUTORIS OPP. PARS I m
eum conslantem, cum cril in potestate pcccatoris A tum ad eos, id est non adcrunt eis : vel sic : Opera
non sccundum aniniam, sedsccundum corpus; ncc bona pro favoiefacta, qu.'c post morteni rciinquunt,
ddiniKilii/ ciini Doniinus, cum jiidicabitur,\d est cum inleribunt, id cst annibilabuntur. Ilas vcro causas
lioc sitquod ipsc justusdamnabitura peccatorcper supcrius Scd bic ad aliud rc[)clit. El ideo
posuit
corporalia tormenla. Et hocipsiid, estad sui ipsius adbuc inculcat,ut bonos ad melius attraliat,et im-
utilitalcm quasi dicat: Judicium illud non erit ipsi
: pios perterrefaciat. Ne vero justi de salute sua ali-
ad damnationem, sed ad utilitatem ; vel sic Nec : quatenus in se glorientur, omnem eorum salulem
damnabit eum peccator sicutputat, cum judicabitur aDomino esse sic dicit : Dixi qaodjusti hvcredilabunt
illi, id cst cum boc sit quodjudicium illud quod terram, et cum ceciderit juslus, non collidetur; et
peccator faciet adversus justum tribulando iilum, Dominus non derelinquet eum in manibus peccatoris,
potius fiat ad damnationem illius peccatoris. Dixi: et baic salus non est ab ipsis justis Salus aulem, :
Declinu a malo ct fac bnnum. Et si mox non accope- scilicet salus justorum, a Domino est. Exponit au-
ris inde praiimium, noli murmurare sicut filiilsrael tem salutem per partes sic : Etprotector eorum. est
fecerunt,qui cum rito non posscnt ad Lerram promis- m tempore tribulationis, ne cedant. Et adjuvahit eos
sionispcrvenirein.4<]gyptum,adollascarnumrcvcrti ad bene operandum, et libcrabit cos a peccatis, et
voluerunt [Num. Sed exspecta DominumshiG

xiv, 4). B eruet eos a peccatoribus, id est a potestate peccato-
murmurationeinbrcviremuneraturum. E^/exspcc- rum ne corporibus occisis in animas habeant po-
tando cuslodi viam ejus,id estle.gem nedeflectas ab testatem.^/posteasa/yaZ/iV eos a mortalitate etpas-
ea,qua2 erit tibi viaadvilam alioquin enim inanis : reducendo ad beatitudinem aeternam.Et
sibilitate,
esset exspectatio tua. Ideoque custodi ut heereditate hoc idco, quia speraverunt ineo, non in se.
capias terram viventium, id est utsittibi baereditas. IN PSALMUM XXXVII.
Hanc autcm terram videbis, cum perierint peccatores Psalmi tricesimi seplimi Titulus. Psalm. David
in futuro, velsic. Cum cceperis terram ba^reditate, in rernemoratione sabbati ; quod sicexponitur : Psal-
videbis cumperierent peccatores,id estvidebisper- mus iste attribuendus est David, id est Cbristo
ditionem peccatorum.Perbocautem eum apeccato agenliinrememorationeSabbati feterna-quietis.Per
revocare intendit, ne cum peccatoribus pcrcat. Sabbatum cnim quod quies interpretatur, requies
Quajrerct aliquis unde scis peccatorempcriturum? ffiterna designatur. Est autem in lioc psalmo vox
Hoc autem confirmat sic auctoritate sua. Vere scio capitis, orantis pro membris futuris: ne in futuro
quod perihunt. Nam ego vidi, id est consideravi in damnentur.Qu» membra per Adam,feternam quie-
mente mea, impium in boc mundoswjoer pios exal- p tem oblivionitradiderant,tandemveroperCbristum
tatum et elevatum in divitiis sicut cedros Libani, quai ilHusquietis rememoraluraerant,etdepeccalisante
arboribus magis elevatae sunt. Et postea con-
aliis baptisma, baptisma poenitentiam actura.Ut
et post
sideratione transivi ad novissima ejus. Et ecce non autem affectionem nimiam erga eos se habereos-
erat, id est fuit in pra?sentia considerationis meaj, tendat,pro eis,quasi pro se orat: ut etiam faciiius im-
quod ipse non erat sic exaltandus ;
quod est dice- petret,ostendendo causas quare pro eis orandum sit-
re: Consideravi illum cariturum exaltatione tali. Addendo quoque causas plures quaredebeat proeis
E< qusesivi eum, id est diligenti ratione investigavi exaudiri : scilicet quia poenilebunt et de peccatis
locum cjus, scilicet an in futuro habiturus essetlo- dolebunt, et solum Deum desiderabunt: etquiapro
cum superbiendi, et bonos opprimsndi. Et nonest eis passurus est et resurrecLurus.Quam passionem
inventus a me considerante, locus ejus. Sciendum etiam parLim ostendit. Et quia parata erunt ipsa
aulem quod banc sententiam superius in secunda membra ad subeunda pro Christo flagella, sicut
pcrsona posuerat sic Quaeres locum ejus
:
\~J |
pro eis ipse flagellatus fuit: et quia peccata confi-
et non invenies. Hic vero auctoritate sua confir- tebuntur, et pro eis satisfacere CDgitabunt.
mat, ideoque diversum Ergo quia si exspecta-
est. Domine ne in furore tuo arguas me, et ca?tera.
veris,exaltabit te, et quia amplius sicut ostendi non ^ Quasi dicat : Domine, ne arguas meos, id est ne
erit. Cusiodi innocentiam, quantum ad ipsum im- convincas meos male egisse, arguendos eos in fu~
pium,ne, quia te tribulat, velis ei nocere dictissive rorejudicii tui, cum damnandisdices: « Disceditea
lactis. Et vide sequitaiem esse, id est hoc esse me maledicti, » etc. {Matth. xxv,4t.) Neque in ira,
ffiquum, ut ei'ga eum sis innocens. Et bono tuo idest vindicLa<«« aiterna, corripias me, id est punias
custodies, quoniam liomini pacifico, id est innocenti meosa similitudine illius,qui,cum corripitur,puni-
sunt reliquise, id est Beterna bona quee sibi ipsc retur ; et boc est ac si diceret: Volo quidem hic eos
liquit, saecularibuscontemptis : injusti uutemdispcr- pertransitoriafiagella argui etcorripi, non autemin
ihunt, id est omnino peribunt et in anima et in fuluro, quando m /"«rore flet redargutio. Quajrcret
corpore. Simul cum ipsis reliquia impiorum, id est aliquis: Eslne eis necesse, ut pro eis orandum sit^
sa^cularia bona quaj sibi reliquerunt, contemptis Respondetur ita : Quoniam sagittee tuce, id est
aiternis, interibunt, juxta illud : « Ccelum et terra mortalitas et passibilitas, quas comminatusesAda?,
Iransibunt [Luc. xxi, 33), » vel sic : Reliqnim irn- antequam peccaret, dicendo: « Quacunque die co-
piorum, id est aiterna bona, quse sibi post mor- mederis, morte morieris (Gen. ii, 17), » infixsesunt-^
tem prsesumptnose relinquunt, peribunt quan- mihi, id estmeis : et plus dicam, confirmasli super
;
793 EXPOSITIO IN PSALMOS. PSAL. XXXVII 7&4
me mnnitm tmm, \dest valde firmam et pondero- A sic etconcupiscentiaimentemeorum aggravant, ne

sam 8 fecisli super meosvindiclam luam. Bene
I (
ad ca^leslia contemplandasinant eam eniti. Et boc
vero ponit siiper, a similitudine illius qui, eum ali- totum est ostensio "a minori, quasi dicat Quando- :
quem dure percutit, graviteret firmiter suporcum quidem pro peccato Ada; sic eos, ut ostendi, mul-
manum premil; exponens auleminquoconfirmavit tasti, scilicet sagittas inflxisti, manum confirmasti;
manum, boc scilicet confirmasti mamim
addit : in multomagisest timendumne pro iniquilatibusqui-
tnnm supcr meos, fjuod non est sanitas in carne bus aggravantur, in futuro gravijs multentur. Dixi
mea, id est meorum. Quod est dicere Caro meo- :
quod iniquitates snpergressae sunt caput meam, et
rum qua; afomite peccati sanaerat.infirma facta est, Oravatse sunt sicut onus grave. Et boc intelbgendum
in se sempcr habens malam concupiscentiam, qua? est ante baptismum : et cum ex ipsis iniquitatibus
fomes peccali dicitur, eo quod ab ea delectatio et expedientur in baptismo; licvum putruerunt, id est
occupatio mala oriatur. Unde Apostolus : <( Est pec- putrcbunt, et corruptae sunt, id est corrumpentur
catum corpore vestro, sed non reg-net {Rom. vi,
in post baptismum, cicatvicesmece . Pra?pos[eratum cst
12). » Et boc quod non sana est contingit a facie sic. Mei cicatricosi, id est sanati a peccatis, quae
irse tux, id est a pra^sentia vindictse tuee, quam in ante baptismum egerunt, a similitudine carnis cica
eam propter Ada? peccatum exerces ;
quoniam au- B tricosfpquaâ vulneresanata est,corrumpenturpost
tem caro non sana est, non e^t pax ossibus meis, baptismum a malis concupihcentiis, ducti in con-
id cst rationi et virtutibus meorum. Semper enim sensum et deleclationem, asimilitudine carniscica-
sollicitanlur, et hoc contingit a facie, id est ab tricosa?, quajsi sibi gladius impingatur, corrum-
instantia peccatorum meorum. Quod est dicere :

pitur. Et populus prave agendo et consuescendo,et
Ideo non est eis pax, quoniam peccata, id est aliis malumexemplum dando, putrebunt a similitu-
malse concupiscentise qua> etiam fomites peccati dine cadaveris, et boc quod putrebunt ct corrum-
dicuntur, instant, qua? ipsam rationem et virtutes pentur continget a facie insipientise mese, id est ab
subvertere nituntur, juxta illud ApostoH : « Caro instantia fomitis peccati meorum, qui dicitur insi-
concupiscit adversus spiritum [Galat. v, 17). » pientia, eo quod insipientiae causa sit. Vel sic : A
Vel quod dicAt sagittae tuse infixge sunt, etc, sic lo- fncie, id esta preesentia, insipientise mea?,idestmeo-
gitur ut per sagitlas plusquam in superiori senten- rum quasi dicat
:
| 9
^^''hil inde culpandum erit,
:
j
tia intelligatur. Superius enimper sagittam solum- nisieoruni insipientia, et quia ccrrumpentur et pu-
modo morlabtasetpassibilitas intelligel)antur,qua^ Irebunt ? Miser factus sum, id est miseri fient cum
bene sagittoi dicuntur, oo quod de longe per eas prius in baptismo purificati felices exstiterint. Et
DeusAdai comminatu cst antequam peccaret, sicut curvatus sum, id est deprimentur a peccatis suis,
sagitta? de longe trabendfe comminantur : vcl quia îsque in finemcurvationis,- id est quantum pote-
per eas genus bumanum afficitur, ad modum il- runt curvari. ne possint oculos mentis ad ffiterna
lius,qui sagittarum vulneribus affligitur. Aliter au- bona erigere, et eorum contuitu bene agere: asi-
lem sagittse latiusaccipiuntur sic: Sagittse tuse infixse militudine curvati, qui sursum aspicere nequit.
sunt meis, id est mortalitas et passibilitas et fomes Vel hoc totum quod dicit, iniquitutes supergressae
peccati. Et non horarie, sed tu confirmasti, id est sunt, etc, potest dici post baptismum, sic: Vere
firmam et perseverantcm fecisti super meos manum orandum est pro eis, nc sic arguantur et corri-
tuam, idestvindiclam tuam,scilicet supradictassa- piantur.
gittas. Et exponit quomodo confirmavit sic Ita : Quoniam iniquitatcs mese supergressse sunt, id cst
confirmasti ct infixisti, quod non est sanitas in supergredienturcayO«nnei<mpostbaptismum:e<i-?c««
carne meorum a facise irse tux,id est proptcr pra>,- onus grave gravatse sunt, idest gravabuntur, diceret
sentiam vindictai tua;, id est infirma est, mortalis, ali(piis : Nonne eruentur ab istis in bajitismo ? He-
passibilis, fomiti pcccati subjacens. Non quod spondetur : Erucntur, sed postca corrumpentur,ct
caro patiatur vel concupiscat, sed quia per ojus D pul-iêbunt cicsitricosi mei a facia insipicnti.v sua'
fragilitatcm in animafitpassibililas et concupiscen- et sic miseri fient, et curvabuntur usque in finem.
tia, quffi fomes cst peccati, et ipsa non existente Expositio horum omnium non mutatur. Oslensis
sana, non est pax ossibus meis, quod contingit a causis quibus pro eis orandum sit, alias supponit
facie, id cst ab instantia peccatorummcorum mcm- causas quarc non debeant arguiet corripi, sic: Oro
brorum, malarum scilicet concupiscentiaruin eo- ne arguas,ne cnrripias, nequesi corripiendisunlaut
rum. Et idco adhuc orandum est ne arguantur in arguondi.
furore, et corripiantur in ira, quoniam iniquitates Quoniam lola dic, id esljugiler, cunlrislatus con-
mese, id est prava; concupiscentia; meorum, super- grcdiebar, id est mei contristati de pcccalis ingre-
gressse sunt caput meum, menli
id est pra^valuerunl dientur de magno ma?rorein majorem, id ost juiri-
meorum^deduccndoeamindelectationespeccali.T^^ tormagis et magisconlristabunlur do poccalissuis,
etiam gravat:v sunt super me, sicut onusgravc, idest idooquc non dobont in fuluro argui o(coiri|ii pro
graves facta; sunt super meos, quos opprimunl, ad ois. Vol sic: 7\)lu dte, id os( jugilor ingrodionlur, id
modum oneris gravissimi. Quia sicut aliipuid onus ost incedcntviani vi(a> hujus con(i'is(ali do poccalis.
grave illumqucmsupprirait, erigcrenoupcrmittit Et non solum contristahunlur sod eliam af/lirtus
;
: ,
S. nRUNONlS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I Tllfi
Sii)7i ct lunnilioliix sinn nimis id esL valdc iifllis \.

K ôr mrinii rniiliirhiiltnii rs/., id csL <inima mca con-
sc in rorporc jojuiiiis ol a!ii.saiixiclalil)us,et luiini- tiirhiiliiliii' spoiiliinoo iii passionc. IJndc scriptiim
lialjiinl. sc in aiiima, siias volunlalos Itiis voliiiila- osl : « Co-pil pavoi'c cL l;cdere {Marc. xiv, X)),» rl
tibus poslponciido, ((iii jiriiis siipfiiiicriiid iiiohc- dercliquil mc virtiis mea, id est vidcliitur quijnisdam
dienles exislondo. Kl oliiini ii( velioinonliiis qiiid 1 dcreliquisse me potentia mea. Unde alibi dicitur :
dicam, rHuichinn, id osL i'iiyicnL, (l(dcl)iinL scilicoL « Aruil liiiHiuiimlcslavirtus mca {Psal. xxi, H)).>->Et
vclicmenLci', uL loo qui, ciini conLrisliiLiis siL, volio- hiincn ncidiiriim iiiconan, etipsum lumen dico, sine
nionler ru!,nLuin einiLLere consuevit : vcl riig-ienLJd quo nibil esscm, non est mrcuin, id est videliitur a
eslvaldesibi de peccatis irascentur; a siniilitudinc quibusdam non essc mecum divinitas sciiicet.qua- :
quoquc lconis,qui rugitotiamcumiratus sit.Et non mei cordis oculos iliuminat. Unde quidam dixis.sc
rugientvoce cxlerius : sed rugilusille procedet a cjc- legitur « Dcus dercliquit me (/m,xlix, 14), » Pcr
:
mitn corilisrnei,\d mcorum.Quasi dicat Prius in

cst : boc aiitcin vidobitur?v>//« mca, ci liimrn mriiiii noii
cordc gcmcnt, el posL eorum ^q-cmiLus excresccnLin esse mccum.
rugiLum; quodesL dicerc,mfo?Y/erugicnL, sic uLprius Quoniain amici mn simuJati, ct proximi mri, id
gcmant. Idco vero conLristabuntur, etaftligentur, et est consangui ici, ajt/iropinquarunt, idGsl approiiin-
hum rbuiitur, cLrugienL : quoniain lumhi mci ini- B quabiint, adversum me, ut capiant. Et steterunt, id
phiisiinl illusionibus, ide.=iLcordanicorum, qua^ ideo eststabunt perscveranter in accusatione mci diceii-
dicunlur lunibi, quiaab eisprocedit cogitatio mala, do:«Si hunc dimittis, non cs amicus Cajsaris (./(;«?(.
quee. hominem coinquinat, sicut a luinbis luxuria, XIX, 12). » Et quiajuxta me,\d est in familiaritatein
plenasunt malisdeIectaLionibus,qu8e.suntiIlusioncs niei erant, discipuli scilicetrfc longe steterunt, id est
malorum spiriUium. Et ideo sunt pleni, quia non stalmnt mc rcli.;to pra? timore Judffsorum. El qui
est sanitas in carnc mea, ut superius osLensum est ;
quscrchnnt, id cstqiia^rent omnimodo animain niriiin
quod esL dicere : EL hoc conLingil ex fragiliLaLe auferrc, Judici scilicet, viin facicbant, id est mihi
carnis eorum qu.ne infirma est. Hoc auLcm partim violenliam inferent, Ihngellando ct cruciOgcndo
verbis aliis superius positum esL, cum dixit : Sicut {Joan. xix). Et qui inquircbant, id est inquircnl,
omis grave, etc. Sed ad aliud repetilur. Et boc lo- mala milii coiisiliis suis videlicet, qiialiter occidiuit
lum est ac si diceret : dobes ideo eis misoreri, ne et \idelineani, lucutisunt, id est \oqueniuv vanita (cs
arguas, aut corripias, quia de peccatis omnimodo dicendo ; Hic dixit: « Possuni destruere,» etc. {Malli.
poenitebunt. xxvi, 6I.)Et bas Dfmite/esnoiiloquentur immediale,
Etideo adbuc debes misereri, qiiia omne dcsidc- sed ad cumulum eorumôâ die dolosmcdi-
nequitioe
rium meum, id est meoruin, est iit sint anfc tc, id tahantur, idest jugiter meditabuntur vanaeL dolosa
est in prgesenlia tua, quandoque boati illa gloria vcrba conLra me
quam per Adam amiserunt, quod est dicere: Nihil Ego autcin non econtrario eis respondebo sed :
praeler te desideranL, cL desiderando ad hoc gc- non audiani tanquam surdus, id est non loquens ero
munt eL siispiranl. Et ille gemitus meorum non est quasi non audiam ut surdus, etsicut exisiens mutus
a te absconditus, sed tibi cognitus est et gratus; non. apcriens os suum Qnod est dicere ncque fa- :
ideoque miniine decet uLsiLirremuneratus.Vel sic: signum indignationis gcmendo vel

ciani a]i([iiod
El gemiius meorum, quem de peccatis agunt, ad plangendo, comparabilis muto,qui non solumnon
beatitudinem suspirando, 7ion est a tc absconditus, loqui, sed nec etiam os aperire potest ut voccm
sed cognitus et gratus. QuajrereL aIiquis;GenienL ne ? quamlibet emitLaL. Mulli namque niuLi sunL, qiii
RespondcLur Yere cormeum, id est meorum,
sic : salLem clamanL eL gemunL.RepeLit quod dixii, Ego
conturbatum estgemendo.Ethocideo,7ina dercliquit tanquamsurdusnonaudiebam., ut addatsic: Et factus
me virtus mea, idesi meos dereliquitperAdam omnis sum, id est factus ero, sicut homo non audiens, et non
Dirtus eorum bumilitas scilicet, castitas et cseteraj

; hahens in ore suo rcdurgationes. Quod est dicere :
virtutes. Non quod omnesextotodereliqucrunt:sed D Videbor ideo siclacere ul surdus,<:iuod non habeam
quia quaedam ex toto, illae vero quse restant valde unde cos redarguam, cum in multis possim eos
minorata? sunt, vel virtus mea, id est liberumarbi- redargucre. Et hoc totum est ac si diceret Ideo :
trium, ut non possint eo ad salutem uti. Et ideo debes eis misereri, quia talia et taliapro eis patiar.
conturbutum est cor, quia lumen {Q_\oculorummco- Quia vero mors sine resurrectionc, valens causa
rum,idcsi intellectus cordium meorum, vel lumcn, non esset, addiL
id est sol juslitia? Christus, qui oculos cordium EL ideo debcs misercri, uL per meamresurrectio-
meorum illuminabit sine quo : etipum lumendico, nem,eorummiserearis : speravi in tc, Domine,\d esl
nihil esse mecum. ut meos

dicendus sum, non est spemresurrecLionis posui. Et iu exaudies me oran-
illuminet. Supponit quoque causam aliam pas- : tem, Domine Deus meus, ut me resuscites. Et non
sionem videlicet suam, pro qua debeat eis miserc- solum exaudies quia spcravi, sed etiam quia dixi, id
ri, sic : Et ideo debes eis misereri, quia ideo passus est verbo orabo dicens: Domine, resusciLa me,
sum quod amici mei,eic. Potest quoque superior ne quando, id esL aliquando supergaudeant milii ini-
versus quantum ad passionem legi sic : Dico ne mici mei. Quod est dicere qui supergaudent in :
arguas eos neque corripias. Nam ut eis miserearis, morte, non supergaudeant aliquo modo in quosu-
797 EXPOSITIO IN PSALMOS. PSAL. XXXVIII
pergaudendum non est. Exponitaulem Ergo quia multiplicabunturinimici super meos,r?e

supergaudeaut, cum addil : Ef, ilmn ronimoroitiir derelinquas me, Dotnine Dcus meus, id est mcos in-
pedesmei, id est comniovcrentur aproposito suo

si adjnlos in tribulalionibus, sed constantes fac ne
afTectiones mea3, scilicetsi eis cederem, supergau- cednnt. Et si videberis derelinquere, permittendo
derent. Et inde lioc scio, quia super me existentes aflligi, et interdum in peccatis cadere, ut post hu-
in passione,magna, id est supcrha, lociiti sunt di- miliores ne discesseris a me, id esl ne elonga-
siiit
fsndo: dixitenim: Filius Deisum (i¥a^^/i. xxvi, 6i;). veris penitus ab eis, quin postea eis auxilieris; sed
Vel sic Non supergaudeant milii quando non cst
: potius iniende in adjutorium meum, id est meorum,
supergaudendum, scilicetinretentionein morte. Et Domine Deus meus. Quod est dicere : Quemmei re-
inde scio quia supergauderent, quoniam super me pulahunt Dominum ct Deumsuum.

magna, id estsuperba^ locuti sunt, ide^t loquenlur, IN PSALMUM XXXVI !I.
dam commoventur, idest dumcommovebuntur ame P.alnii tricesimi octavi Titulus. In finem pro Idi-
relinquendo me in
gressus mei, id est discipuli mei, thum, CanticumDavid. Idithum inlerpretatur transi-
passione J2I qui dicunturgressus, eo quodporta- liens Titulus sic exponitur : Canticum istud, id est
buntnomen meum intergentes vel sic Ne siiper- ; : trav"!atus iste, in quo continetur canlicum, id est
gaudeant mild quando supergaudenduni non est, id g juciiiiditas fulura, scilicet «terna beatitudo, vel ju-
est in retentione in morte. Et dum commoventur cunditas, id est la?titia nimia pro spe beatitudinis
pedcsmei, super memagna locuti sunt, id est et non seternffi, esiDavid, idest Ecclesia^perfecloe, faclum
loquantur, magna, id est superba super me exis- istud canticum, id est iste tractatuspro Idithum in
tendo, dicendo se superasse me, dum hoc sit quod finem, id estpro hocquodest ipse David ti'ansiliens
commoveantur a proposito pedes rnei, id est affe- usque in fmem, scilicet transiiiens de viliis ad vir-
ctiones mese, id est dum hoc sit quod eis cedam. tutes, de terreuis bonis ad a?terna bona; qusesunt
Quod est ac si dicat : Non permittas commoveri fmis exspectationis justorum. Ve! sic Canticum :
pedesmeos, ne superme existentes magna loquan- istud, idestjucunditas futura, veljucunditas, id est
tur. Multum enim superbe loquerentur, si sic mihi la:^titiajucunditalis fuiui"i',estDavid,idest Ecclesia-.
pra^.valerent. Ad hanc autem tertiam sentenliam perfectai. Canticuiii difoliabendum si de futuraju-
miltitnos Hebraica translatio, quse sic habet : Ne cunditalc dicntur, vel habitum si de Iffitilia futura^
dum vacillaverint pedes mei, super me magnificentur, jucunditatis dicatur, per hoc quod David qui hic lo-
idestmagni fiant in superbia. Et ideo adhuc dobes quilur estldithura, idest transiliens usque infinem.
misereri. In hocautem psalmo perfecta Eeclesiajucundando,
Quoniam ego in flagella pcvmc suscipicnda. paratus C ostciidit se de vitiis ad virtutes transilii.sse, sic ut
sira,idestmeiparati erunt pro me pati flagella,sic- ncc in liugua peccare disponat,quod magnum cst.
ut et ego pro eispatiar, alioquin enim passio mea Dicjt etiam seorasse cum insufficiensper se esset,
nihi eis proficeret. Et ideo adhuc quia dolor meus^ ut .sibi Deus, finem,idest modumtaccndi modum-
id est meorum, erit in conspectu meo, id est meorum, que luquendi, notificaret et contuitum bonorum
;
semper, id est semper hahebunt in consideratione ffiternorum sibi notum faceret, ut sic, saicularibus
sua dolorera depeccatis suis. Et ideoadhuc -.Quo- contemptis, ad 2!2il'^^bonaspetransiliret.Osten-
j
niam annuntiabo iniquilatcm meam, id est mei an- dit quoque solummodo bona illa
se impetrasse, et se
nuntiabunt aliishumiliterper confessionem iniqui- exspectaro, ethocnon ad arrogantiam,scd ad alio-
talem suamjuxta illudJacobiapostoli :«Confitemini rum narrat instructionem, ut sui exemplo ad hoc
alterutrum peecata vestra [Jac. v, 16); » et quia idem intendant.Redarguit quoque eos qui vanitati
hoc non sufficeret, cogitabo pro peccato mco, id est intenti sunt, ut eos a vanitate ad ea bonaquccvera
cogitabunt satisfacere Deo pro omni peccato suo, sunt transilire faciat. Orat quoque ut cxemplum
jejunando et aliis anxietatibus corpus aflligendo. orandi aliis tribuat quatenus Deus cun\ ab omnibus
;
Dixi quod ipsi cogitabunt ;;eo peccato carnem mor- ^ iniquitatibus eruat, ut ad hoc ad quod suspiral sic
tificando ; inimici autemmei, id cst meorum, scilicet pervenire queat. Alioquin enim non ad lioc altin-
impii qui perscqucntur eos multimode, vivunt, id geret. Orat insupcr ut Dcus Iribulatiuues suas alle-
est vivent prospere in hoc mundo in divinitiis fio- viet, ne sub nimio ponderc dcficiat, ct sic quod
rendo. Et confirmati sunt, id estconfirmati erunt exspoclat, amittat. Dicit quoquc jain silu dohero
in perseverantia super me, id est supcr incos,extol- parci cum j)urgala sit diulissimo iialiondo.
lcndo se. Et multiplicati sunt, id est multi erunt, Dixi : Castodia))i vias meas, ul non dclinqua^n in
qui oderunt me, id est odio liabebunt mcos, et lioc lingua )ncit. Quasi dioal : Ego benc jam cuslodivi
inique. Exponit aulem quomodo iniqac sic, scilicol aireclioneset operaliones meas, ne ineis pecoarem,
qui retribuunl,\d est retribuent nuMs, mahipro mibis, qua> mihi via^ eruntad vitamsedquiapo.ssem ha- ;
quod iniquorum est. Et hoc etiam cxponit in parte rum viarum amittcre, nisi pocoaro in
utililatem
cum addit : Scilicel delrahebant mihi, id est delra- lingua desisterem undc apostolus Jacobus dioit
: :
hent meis, quoniam sequehar bonitatem, id est quia autcm putat se rcligiosum essc, non rc-
u Si ([uis
perseverabunt in bonitalc, quod est dicere,quia eis frenans linguani suam, scduccnsoor suum, hujus
bonumcxcmplum dabunt,ipsi illisiniquc dctrahcnt. vana cst rcliqio {Jac. i, 20); Cum pccca/or conni-
S. r.HlIiXONIS CARTHIJSIANORUM INSTITUTORIS 01 I'ARS. I 800
stcrot ndrrrîiDi inc. iniliis r;iLimi;iiiililor

in i»;ir;iliis coii- p^
r;iLimi;i!iililoi' coii Noli
Noliiiii \'\u- iiiiliiiuiii 111, qiii roveniosl. Numcnim
lr;i(iic(>ro : scd iiiV(M'cciiiiilo c! iiii|ir()iio V(tril;ili (Hco iclorcu: (licriini iiirunnit riiliiroi-iiin, Cliri-
scinpcr rosislere, nc in liligiuin ct ,<?;irrulit;it(Mn ; ol ;ilicot, per qiioindios ;olcrnos hfiliiturus sum.
sic fortassis in blasphcmiam devenirem, sicut miil- Qui bcne numerus dicitur, co quod ab eo, cum sit
totiesante deveni. Dixi, id cst in cordc disposui : Patris sapicntia, numerabilia cuncta consistunt :
custodiam perfecte vias meas, sic ut non <lclinqii(nri sicut etiamvcrilas dicitur, eoquodabco oinnisvcri-
contra eumpeccatorem ne quidfjuam
in lintjuamea, tas est: sive eliamquia incominutalis est ad mo- :
agendo, sanctum \idelicet canibus dando, et mar- dum numeri, qui, licet in mulabilibus relius consi-
garitas ante porcos ponendo [Maf.th. vii, 6). Non deretur, in se tamen incommutabilis esl uttriaet :
enim frucluose vias custodirem, siinlingua delin- septcm simui jimcta, incommutabiliter decem fa-
querem, garrule agendo. Unde Salomon «Inmulti- ciunt, quod csL ac si diceret
: Da mihipubtilcm in- :
loquio non deerit pcccatum {Prov x, 19). «Et non tellectum illius numeri, ut considerem quanlussit,
hoc solummodo dixi; scd et opere complcvi, scili- licet non pcrfecLe iit hoc considerando, sciiim, id :
cct posui ori meo custodiam, id cst cuslodivi os est intelligam, quid, id cst quam inagnum quid
meum, ne loquendo peccarem, id est obmuiui. Et desit mihi, cum tanto bono caream, ct sic magis et
non ex indignalione, sed himiiliatus sum in hoc, id g magis swcularibussprel ad ilium numcruni inteii-
estexliuniilitalchoc feci -^velslc: Et humilintus sum, dam et suspirem.
id est cum obmulescercm humilis ab eis reputatus Facla oratione,etccrtus de impetratione. sojam
sum, et victus, neque valensresistcre. Per hoc au- impetrasse enunliat ut si oraverimus ejusexemplo :
tem innuitquodnonex indignatione, sed ex humi- spem impelrationis nobis tribuat. Ego sic locutus
lilate debemus adversus peccatorem obmutescere: sum orando. Et ecce, id est in praesentia mentis
etsi in hoc victi videamur et viles, non est curan- mea» mensurabiles posuisti dies meos, id est fecisti
dum,sedcum gaudio sustinendum.Et adeo ohmutut, milii divinitns inspirando cognosceredies, quos hic
quodet silui a honis. Quod est dicere Non solumab : habeo, nona^.lernos esse,sed mensurabiles et Lrans-
amaris, sed etabonis verbissilui, timens me bene itorios. Et pcr hoc etiam innuit, quod ct dies futu-
loquendo, eiimprobe resistendo in litigiumite-
et ros osLendit ei seternos et immensurabilcs. Unde
rum devenire vel sic Non solum adversus pec-
; : namque viderethos esse mensurabiles,nisi compa-
catorem obmutui, sed et silui a bonis, id est ab in- rationc illorum qiii suntimmensurabiles ? E^/etiam
structione bonorum, ne peccator cum eis corporali posuisLi hic in consideratione meaquod A»i.s7rinf/ff,
praesentia manensaudiendorcsislcrct,et verbamea G id csse essentia mea, quam modo habeo, tanquam
in irritum duceret. Et quia vidi malum esseabonis nihilum est ante te comparata, id est ad respectum
meus renovatus est.
silere, dolor Quod est diccre : illius substantiai quae futura est ante te, id est cum
Qui prius de nimia loquacitate dolueram, de taci- ero in praesentia tui in fuLuro ; vel sic: Tanquam
turnilate nimia rursus dolui, etinde contigit dolo- nihihim est ante te comparata, id est ad tui com-
ris renovatio, quia concaluit cor rneum, id est in- paralionem, ad cujus confornn'tatem attingendam
ferbuitamare erga eos, quibus silebam. Qui calor suspiro vel sic Taiiquam nihilum est ante, id est
; :
erat intra me absconditus, cum verbis propaiare roputalur in nicntc uiea, quse est ante tc quam
non auderem. tunc quod mihi face-
coepi meditari Bene vero ponit, non nihilum,sed tan-
solus vides.
rem, videlicet an loquerer an tacerem. Et in illa quam nihilum. Nihil enim non est sed lanquam :
meditatione mea exardescet ignis, id est coepit magis nihilum, id est defeclibiiis, adeo ut videatur fere
et magis excrescere amor quem habebam, asimili- redigi in niliilum moriendo, quatenus in hocappa-
tudine ignis exardescentis, reat quod cx nihilo a Dco factasit. Oninia namqiic
Quoniam autem insuiTiciens sui disponcre, quid fecitDcusex nihilo. Dico quod dics nostri mensu-
mihi agendum esset, locutus sum orando Deum. lu rabiles sunt, etsubstantia nostra tanquam nihilum.
lingua mea, id est in tali lingua, quali soleo orando D Verumtamen licet hoc siL, omnis vivcns homo non
loqui, rationaliili scilicet, ct competenter orante, Deus, id est male vivendo confirmans se homini
in lingua cordis scilicet, velin lingua corporis.Sic Adae scilicet, qui humane se habuit et debililer ;
videlicet locutus sum : Notum fac mihi, Domine, di- non autem suspirans et enitens: ut conformetur
vinitus inspirando, finem meum, id estmodum quem Deo bcne se habendo, est universa vanitas, id est
habere debeo in tacendo, et in loquendo. Et post- universaj vanitati subditus. Quod autem ponit?/»/-
quam illum notificaveris, etiam notum fac nume- vcrsa vunitas, ad nimiam eorum redargutionem
rum dierum mcorum, id est numerositatem dierum per emphasim faeit verumtamenquamvis vanitas :
meoruma^ternorum,quos infuturo sum hahiturus. sit, inexcusabilis esL. Nam periransit in vaniiatcm
Numcrum ponit hic pro multiplicitate. Multipliccs a cerLitudine vcri boni, cui deberet inhaerere.Ipse
I
23eiiimi'es, numerosasdicercconsuevimus.Non dico in imagineDeidegens,id est cum sit faclus ad
quod ibi dies multiplices sint futuri, sed quia dies imaginem Dei : rationalis scilicet, ut sciat videre
illa soiaet unica etffiterna, mulliplicitalem dierum quid expelcnduin sit, ei quid non. Unde in Genesi
nostrorum exsuperabit, Numerum dico qui est, id legiLur ; « Fecit Deus hominemad imaginem suam
est revera existit, nunquam defecturus ; vel sic : {Gen. 1,26) ; » vel .sic: Verumtamen quamvis vani-
SOl EXPOSITIO LN PSALMOS. - PSAL. XXXIX 80^
tati subjectus sit, id est appetilui terrenorum qure ^. '>iic plagas tms.^ôn extoto amuve, sedpartim,quod
vana sunt, pertransit de vita ad mortem in imagi- est diccre: Allevia tribulationesquas ad purgan-
ne, vel pertransiit in ipsam vanitatem, degens in dum me amovere debes quonium
milii intuiisti. Et
irnagine, id est in simililudine imaginis vultus ali- tu fecisli jam me perfectum, et purgatum per ipsas
cujus, qua^, in speculo considcrata, cito transitjuxta plagas. Exponitautem hoc, cum subjungit: Vere tu
illudbeatiJacobi apostoli : «Consideravit seetabiit, fecisti me. Ego namque defeci jam a sordibus meis
et statim oblitus est qualis fuerit {Jacoh. i, 2i). » in increpationihus, id est per tribulationes quibus
Per hoc autem muitum eos a vanilate revocat, ac increpasti, et comyjf/w^? »(e;increpalioni]jus dico
si diceret : Non ita deberet adhairere mundanis qua? illatis a fortitudine manus tuse, intransilivedictum,
vana sunt, cum sit transitorius sicut imago. Dico quod est dicere : Ulatis a forli manu tua, id et a
quod vanitas cst, id est vanitati subjectus : et non forti potentia tua, vel vindictatua. Et increpationes
solummodo pro se, sed et, id est etiam frustra injustse non fuerunt nam ;»(>/)to- iniquitatem
istee, ;
conturhatur, id est sollicitatur in appetituvanorum perpetratam, corn}jH2.5/jbisincrepationibus/iowme»i

pro aliis. Et exponit quomodo, cum addit The- : ine scilicet, quihominem vixevam nonDeum. Quo-
saurizat enim, et cum putetsefdo vel |24îi^'co niam vero dixerat, ego defeci, exponit in quo de-
thesaurizare, sedignorat cui, id est ad opuscujus Bf^cit sic:dico quia corripuisti, et corripiendo fe-
congregahit ea Gontingere iiamque potest quod vel cisti tabescere, id est deficere per ipsas increpatio-
hostis, vel servus unde non sperat, hseres ejus sit nes, animam meam a sordibus delectationum sua-
futurus nunc idest quando quidem homo per-
; et rum araneam, id est ad modum aranca?, quae
sicut
transiit in imagine, et mensurabilessunt dies mei, per opera sua paulatim deficit. Verumtamen quamvis
et substantiamea tanquam nihilum,qu3eest exspectatio adeo perfectus sim,et mei exemplopossent aliide-
mca Nonne Dominus ? Notandum quod nunc non
? Omnis homo, id est ho-
ficcre, et sic fieri perfecti.
est signum temporis, sed causfc quasi dicat Dixi ;
:
minem vivens adhuc conturbatur vane, id est solli-
quod homo pertransiitin imagine. Et mensurabiles citatur in appetitu terrenorum, quae vana sunt.
sunt dies mei, et substantia tanquam nihilum. Et Ostensadefectionesua, sic adorationera reverti-
nunc, id est et ideo, Dominus soius est exspectatio tur Ergo quia sic fecisti me tabescere, E.raudi,
:
mca, id est illum solum, mundanis postpositis, ex- Domine, orationem meam voce prolatam et depre- :
specto. tionem mcam, ex intensione cordis procedentera,

Notandum vero, quoniam hoc ex lajtitia nimia et percipe auribus pietatis tuse lacrymas meas. Vel
et ad nostram etiam exhortationem interrogative ^
sic : ne sileas, id est perfice quod postulo, quoniam
pouit. Et quia te exspecto, subslantia mea, qu<B '
ego existens jam spea/)Mrf te, id est in praesentiaet
quantum ap hunc statum, tanquam nihilum repu- conformitate sum advena et peregrinus, sicut
tui
tatur, apud te, id est in conformitate tui ame con- omnes patres mei fuerunt, antecessores videlicet,
siderata est jam, id est videtur jam mihi verum quorum sanctitatis filius 25*^^'^'''^ quasi dicat j > :
essehabere. Quod est dicere : Cum considero quod Non filius hujus mundi, sed de aIiaregioncsum,ad
futura sitin vero esse, cum erit apud te, id est in quam tendo, adHierusalemscilicet aiternam.Pcre-
tui pr«si3ntia et conformitate, jam spe video quod grinus et advena idem cst, sed ex affectione nimia
in vero illo esse sit, et ut substantia mea apud tc sic inculcatur:ideo autem Patres advenas et pe-
verum esse habere queat, ab omnibus iniquitatibus regrinos fuisse dicit, ut eorum saltem auctoritate
venialibus erue me indulgendo, quasi dicat Ego ;
nosab hujusmodi peregrinatione abstrahat. Oro,
bene custodivi, ut in principio psalmi ostendi vias exaudi, el in hoc exaudi : Remitte mihi peccata,
mcas a criminalibus, sedtu indulgc veniaiia. Et sic priusquam habeam de hac vita, ut, illis remissis,
ab omnibusiniquitatibus ero liberatus. Aliterenim refrigcrer iii futuro, id est in refrigerio quictis sini,
ad illud esse non attingerem, cum nihil sordidum quihicjugitcr tribulation'buspropter te aflligor. Et
in regno tuo futurum sit [Apoc. xxi, 21), et erucrc D sinon remiseris antequam abeam, ampliu.-i non cro
debcs. Nam opprobrium imipienti dedisti me, quod in vero essc quod exspecto.
est dicere cum sa^cularibus contemplis, ad te solum

: m PSALMUM XXXi.X.
spectcm, ut expressius dicam, derisio sim et oppro- Titulus tricesimi noni. Psal)nus atlrilmciulus I)a-
briuminsipientipopuIo,cthocprote. IJndc Prosper: ri'l in fne)n,id cst Chrislo exislenti David, id est
« Qui volunt pic viverc, neccssc est ut patiantur nianu forti usque in fincm, id cst iii perfectioncm
opprobria ab inipiis et dissimilibus. » Et cum eis virilitcragendo contra diabolum, ot dcvincendo
opproltriumsimnihilamare respondi, scdob>nutui : eum, bcne coinplcndo obcdicnliam sibi a patre
et
et sic quodnullo modof/;>(?/'M/ 05 ;/(/?»»*, ut gemendo injunctam. Inlendit aulem in hoc psalino caput
vel modo aliquo murmurando signum raceroris, aut ostcndcrc adinstructioncmetconformilatem mem-
indignationis ostenderem. Orat etiam ut Dcusj)la- luuriim, quanlaconstantia Deiiin cxspeclaverit, et
gas suas alleviet, ne si plus nimio graves fuerinl, inl(Mis(^ siisccplorum so quod oxspcctaverit, ut et
sub eorum ponderc deficiat, et sic quod exspectat mcmbrasui c\(Mnpl() cxsiiccliMil, no diMiarium anle
non altingat. Et hoc sic dicit:Non solum oro ut vcsperum i'.\i,L;,inl. s(^l iii liiic, i(iiiiil Immio c.vspecta-
me ab iniipiitatibus cruas, sed etiam oro, amove " liuul iiil(Mi-t' rcripianl. 0>l(Miili[ ipioipio se iioii >o-
S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 804
lum cxspectasse, sed ethocorasse, et in hoc exau- A timore casto, id estdihgent e/timendo ^porahimtin
dituni fuisse,subjungendo causam qua dignus sit Bomino remunerationcm. Etquia timebunt et spe-
exaudiri demonslrat quoquc sc multos imitatores

; rabunt, beatus vir erit in futuro, cujusVwi Bomini
habiturum in exspectatione ut etiam nobis innuat: nomcnest spes ejus, id est qui spem salutis ponil in
quod si exspcctaverimus, multosinhoc imitalores nominc Domini, quod diligil et magnincat. Quod
habebimus. Indicatinsuper quo ordine ahi ejus imi- aufem ponilsingularitcr i'?>, cum pluraliter posuis-
tatores efficientur, per mortem scilicct suain, et set timcbunt ct spcrdbunt, ideo facit ut eos unum
suorum prffidicalionem. Orat postea de resurrcc- quid esse in spe et timore ostcndat.
tione, ostendens ad quid neccssaria sua sit resur- Quoniamautemhoc non sufficcrcl, additîi/ille
rectio. Orat etiam pro inimicis et pro membris. bcatus vir non rcspcrit, id cst non retro aspiciet,tn
Ex.spcctan^ exspoctavi Doiidnuni. Cum dicit exspc- vanitutes ct in insanius, dcchnando. « Nemo enim
ctans, perseverantiam innuit exspcctationis, quasi mitlens manum suam
ad aratrum, etaspiciens re-
dicat Non fastidivi, non murmuravi, sed exspeclavi
: trorsum, aptus est regno Dci [Luc. ix, 62). » Vani-
remunerationem. Exspectans, id est non deflciens, tates dicit appetitus lerrenorum, quse vana sunl.
sed perscvcrans in exspectatione :ct quia exspecta- Insanias autem falsas dicit ipsabona, quoniamho-
vi, ct adbuc exspectabo, intcndit miki, id est in- B mines insanire faciunt, dum eos alege Dei deviant.
tcnse mihi dabit quod exspcctavi, resuscilando me Falsa vero quod ipsa appctentibus beatitudinem
etglorificando. Hoc autem cum futurum esset ex promitlendo fahunt vel insaniaj falsse, idolorum
;
ccrtitudinenimia, quasi pra^teritum posuit. Non so- cultus dicuntur. Quid enim faUaciusquam creatu-
lum autcm exspcctavi, sedprohoc quod exspectavi ram dicerc crealorem, autquse majorinsania quam
oravi hoc extra hbrum cum sit, ex scqucntibus
: cullum Deo debitum craturfe impcndere ? Vel in-
haheinv.Et quia oravi, cxaudivit preces meas, et saniee fals» vitia dicuntur, eo quod hominesaDeo
hoc accipiendium est futurc, quasi dicerct Orabo, : retrahcndo insanire faciunt, et cum desiderabilia
el cxaudiet me, ct ut dignusesscm exauditione, prius dixerim esse, non quantum ad sui naturam, sed
eduxit mc de lucu miserise, id est de profunditate videantur esse, falhmt. Dico quod non respiciet in
vitiorum, inquem alii miseri descendunt,non dixit vanitates, id est in terrena. Et quamvis ea vana
eduxit, quodin eofuissentiniqua, sebquiaquantum quantumad hominum reputationem, qui dicunt ea
ad debilitalem humanitatis, nisi gratia divinitatis summa bona esse, cum non sint. Tamen, ne ipsa
obstitisset, possetcontingere quasi dicat,
: immunem vituperare videar, dico quodtu, Domine Dcus meus,
me fecit a pcccato. Bene vero peccatorumprofun- n fecisti multamirahilia, scilicet illa terrena, mirab
ditas lacus dicitur, eo quod instabiles et fluxos fa- existenlia, dico tua esse : quod est dicere : Quai
ciat et insolidos, quemadmodum lacus instabilis creaturse tuee sunt, non creator, vel sic. Non respi-
fluxus et insolidus est. Et eduxit me de luto faecis. cietin insanias, idestin idololatriam, nec est illuc
Hoc autem idem quod et de lacu fsecis sed

est, : respiciendum, sed in te,Domine, utcolaris. Nam
aliud denotat, scilicet nimiam sorditatem et feto- tu, Domine, fecisti multa mirabilia tua quod est ;
remmali exempli, sicutlutum defa?cc sordidius est dicere : Multas fecisti mirabiles creaturas, per
et putridius alio luto. Namquiin lacu miseriff-sunt, quas tu cum sis invisibilis, cognosceris esse Domi-
et fetidissimi existunt, et alios exempli malifetore nusetCreator, ideoqucin tuicultum respiciendum
corrumpunt. Et non solum eduxit, sed et stutuit, id est.Unde Aposlolus « Invisibilia enim ipsius a
:
est stabilivit pedes meos, id est atfectiones meas creatura raundi per ea quse facta snnt intellecta
supra petram, id est super flrmitatcm virtutum.^^ conspiciuntur (Rom. i, 20).» Et es. mirabilia fecisti
direxit gressus meos, id est meas
ipsas affectiones cogitationihus, id est dispositionibus, tuis, non alte-
perseveranterdebonooperein bonum opus. Etim- rius dispositionibus. Undc idem Apostolus « Quis :
misit in os meum, in os cordis scilicet, canticum enini cognovitsensum Domini, autquis consiliarius
novum, scilicet carmen, id est laudem lêo noslro D ejus fuit? » [Roin. xi, 3i ) Nullus scilicet : ergo quia
competens. In Hebrseo habetur Injmnum, Novum fecisti multa mirabilia cogitationibus tuis, apparet
canticum dicit, suis voluntatibus Dei voluntatem quod nullus est qui similis sit tihi usquequaque, ut
preeponerc, quo vetushomo Adam et ejus membra sit scilicet rerum creator, ideoque sicut tu debeat
caruerunt : quisuis voluntatibusobediremaluerunt. adorari. Qusereret aliquis: Dicis quod multi vide-
Istud auteni novus homo Christus, et ejus confor- bunt, etc. Per quid videbunt?hoc autem
ergo
meshabuerunt. Notandum, prophetasalio.sciue fide- ostendit, cum addit. Per hoc videbunt, quod ego
IesquiChristiadventumpra?venerunt, j 26 Christi annuntiavi et locutus sum, multiplicati sunt super
membra fuisse, jam in flde et spc, licct nondum numerum, quod est dicere : Mei annuntiabunt eis et
esset natus de Virgine : quod prajflguratumestper loqucntur, et per hoc ipsi multiplicabuntur supcr
quemdam in Veteri Testamento, cujus manus in numerum definitum, id est plures cruntquam nu-
nativitate caput prsecessit, Dico : Exspectavi, et merari possint. Annuntiarc et loqui diversa sunt,
ipse intendit. Et oravi, et exaudivit, et baic ride- annuntiabunt seilicet testimonio prophetarum.qui
bunt, id est inlelligent muUi, sicut intelligcndum futura locuti sunt.
est. Et videndo, exemplo mei timebunt Itominum, Annuntiare namque proprieestde futuris, et lo-
808 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXXIX
quenlurauctoritate et rationibussuis:Ioqui verode^ Non autem annuntiabo tantummodo, quod
et prBesenlibus. Exponit autem quid
proeteritis cri/icium noluisti, etc. Sed etiam annuntiavi, id est
annuntiabuntetloquentur, cum adjungit, hoc scili- annuntiabo per membra mea in Ecclesia magna,
cet annuntiabunt, quod tu noluisti sacrificium constilutaex utroque populo, nonparva, sicut Sy-
legale et hostiam leg-alem. Multa namque in lege nagogasignificatumfuit,yw.s</;/«;«omnemesse;M«m,
ofTerebantur, qupe sacrificia non dicebantur, id est ex te, nonex operibuslegis, ut quidam male
ut panes, et ca^tera hujusmodi. Et dicoquodAYim- asserunt ;
vel justitiam tuum id est a te fldelibus
ficium et oblationem noluisti, autem perfe-
aures dandam, quam perAdam amiserunt. Dico,annun-
cisti mihi, id est scilicet intellectum perfectum de- tiabunt. Eccehoc est mihi quasi prsesens, prae ni-
disti mihi, quod est dicere Et hoc annuntiabunt, : mia certitudine, quod non prohibebo labia tnea, id
quod tu perfectum intellectum dedisti mihi. Aures est mei non prohibebunt ab annuntiatione labia
quidem ponuntur pro intellectu, quoniam auribus suatimore poense. Et ideo non prohibebunf, o Do-
I 27ELidiendo intellig-imus. Et hoc etiam quodtu mine, quia tu scisti, id est tu voluisti hoc, quod di-
non postulasti, et, id est etiam /lolucuustum pro p<x- cere : Quia scient te hoc velle. Uiide in Evangelio:
cato quodmagnumessereputabalur. Cumdicit, rum Cum audieritis pre^lia etseditiones, nulite terreri
postulusti intelligendum est per lyptotem sprcvi.-:'.i- g {Luc. xxi, 9). » Et etiam justitium tuam non abs-
Lyptote quippe est,cum minus dicitur, et plus iii- condi in corde meo, id est justitiam a te fidelibus
telligitur. Holo vero tutum, causis autem combustio dandam,non abscondent, id est non celabunt mei
sonat.lndeholocaustumsacrificiumdicebatur, quod negligenter in cordesuo, nolendo eam aliis propa-
pro peccato aliquo factum, totum comburebatur. lare. Sed dixi, id est dicent aliis veritatem et salu-
In aliis autem sacrificiis non totum, sed parscom- tare tuum, id est prajdicabunt me Fiiium tuum, qui
burebatur. Dico quod hoc annuntiabunt, quia tu sum dictus Veritas, eo quod a me veritas omnis
perfecisti milii aures, et hoc etiam quod tunc dixi procedat, et qui sum Salvator tuus, per quem
non voce sed corde, quod est dicere Quando- : mundum salvabis. Notandum autem quod cum
quidem perfecisli, stahilivi mccum hoc. Ecce venio, dixisset annuntiavi, non superfiue supposuit, non
idestparatus accedo passibus voluntatis, ut faciam, prohibcbo labia, et non abscondi misericordiam,
Deus voluntatem tuam illam scilicet singularem vocum idem sit. Cum enini ponit non prohibebo, in-
Iuntatem,qucBantonomastice voluntas tuadicitur et nuit quod timore mortis non tacebunt. Cum vero
etiam fuciam legem tuam, id est compleam legem a dicitnon ab.scondent in corde, innuit quod negli-
te dalam, quse adhuc est imperfecta, ut idem in gentia non cessabunt. Imputaretur enim eis, si
Evangelio testatur « Non veni solvere legem, sed
:
^ negligentia cessarent, juxta illud prophetaj : « Si
adimplere {Matth. v. M) .» Flocautem scilicet lU fu- non annuntiaverisimpioimpietatemsuam, sangui-
ciani voluntatem tuam et legem extra librum sup- nem ejus de manu tua requiram {Ezech. iii, 8), » et i
pletur, ut melius continualio procedat. Et dignum non ubscondi, id est mei non abscondant misericor-
est, ut faciam voluntatem et legem tuam. Nam scri- dium et veritatem tuam, id est me filium tuum, em-
ptum est, id est ratum et firnium est jam diu, ad pliatice dictum misericordium, eo quod per mc Deus
modura Scripturfe ut faccrem voluntatem tuam et

: humano 28i?eneri miserebitur, ct veritatcm, eo
|
lcg em tuam, GxxîeniQnx, in medio cordis mei, quod quoda me veritas omnis proccdat. Notandum quo-
estdicere Quamego habeo noncircacor, ut parum
:
que, nec hoc supertluc repetitum esse. llepctitum
de ea curem, sed in medio cordis memoriter eiiim est ut sic addat : non abscondent, non dico
teneo. Dico quod scriplum esl, et ostendit ubi a paucis, sod nec concilio multo. Unde superius
sit scriptum, scilicet in capilc libr. i Psalterii psahiuis : «Non timebo in meis millia popuii, cir-
ubi dicitur : « Sed in lege Domini vohintas eju.'^, ct ciimdantis me{Ps(d. ni,7),» idest meos. Potost hoc
in legecjus mcditabitur dic ac noclc{Psalm. oliamessediversum,sic: Dixiquodmei non abscon-
Ye\ in capitc libri \,'\n Vcri)i dispo.sitione, in\\\\\) dKni veritatcm et salutare tuum, me scilicet. Et
personaliter uniti, quod cstcaput moum sccuiuium etiam uon abscomlent u coucilio multo misericordiam
humanitatem qui sum liber. tuuin, remissionem peccatorum,quam miscri-
i(l osl
Undo Paulus « Caput mulieris : vir, caput autom oorditcr huminibusper mcimpoiidcs. Et rcritutcm,
viri Christus, Chrisli vero Dcus [\Cor. xi, 3).» Liber i(l est justitiam ;(/«//;, por quamjiislos iiifuturo re-
aulem dicitur Chrislus, eo quod ad corroolionom muiicrabis, Ciim poiiil aulom
noii ahscondent «
morum nostrorum incjus vita> exomplo studorcdo- cousi/;o,intoUigondum ost p(M' l\iilntiMi, pr;odica-
beamus, ceu quilibet in libro causa instruc^tionis biint concilio multo miscricoidiam ot veritalem
unde alibi Psalmisla «lu libro tiio omiies

studot, ;
tuam. Summa vero sententia! litleratura? hujusab
scribentur(.Psrt/. cxxxviii,IO}.»>Quoniamautem dixe- illo loco, ubi positumest, annuntiavict loculus sum,
rat : In capite libri scriptum est, ne viderotur (vk usqiio ad /u aulcm, Dnmine, hfiec est : Pcr hoc
necessitate,et nonexvolunlalecomplore,intorponit vidclmnl mu/li ct limchuul ct sperubunt in Domino,
Deus meus hoc volui, ego iit lari.im, non ex ne- (piud mci annuntialmnt, cl loquontur eis saorificia
cessitate cogor. Alioquin enim noii nuignum mcri- (1 lni.sli;i.slogalos,qua>NoviToslamenli umbra> prw-
tum meumosset. ce-soruiit, |ior iiMriciii mo;iin ov;ioual i osso, ipsinn

607 S. BRTINONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I m
que Novuin Testamentum pcr eamdem morlcm^ addit : Et hoc quod comprekendenmt eos, indc co
complctum, cui amodo adlwrcndum csl. Et etiam iingxiquia cormeumdereliquit jne,id estratio | 29
annunliabunt me, existcntcm veritatem etsaUitare cordis meorum, quai perfecta creata est a Deo,
tuum. Annuntiabunt quoque miscricordiam tuam, derehquit meos ex maximaparte,id estimperfecta
pcr me hominibus impensam, et veritatem, qua cst.
juslos in futuro remunerabis quod est dicere Per ;

: Nolandum vcro, quodsicut ralio iii Adam pcrfe-
hanc pr»dicationem meorum, qua» dixi videbunt, cta creata, i)er ejus pcccatum debilitata cst, sic et
et timcl)unt, et sperabunt. in unoquoquc anima perfccle rationalis creatur,

Tu milem, Domine ut mci annuntient, cl ilii vi- qua; postca pcr ipsius carnis vitiosa? cui conjunjî-
dcant, nc longe facias miscraliones tuas,\di estbcne- tur oppressionem, debilitatur. Dixi quod mcos c/r-
ficia miscricordiaj tuai, a ?ne. Nam si longe faceres, cumdcderunt mala, et cumprclienderunt iniquitutcs,
mei nonannunliarent, necmulti viderent ct timc- utautem maUs, et ab iniquitatibus eruantur.

et a
renl, quodest dicerc Beneficiaquffimihimiscricor-
: Comjilaceat tibi, Dominc, ut eruas me, a morte re-
diter concessisti, scilicet quod meimmunem apec- suscitando. Alioquin enim ipsi non eruerentur ;et
cato fecisti, et me circumcinxisti, ne auferas a ut ego dignus sim erui. Respice misericorditer ad
me, ducendo ea in irritum, non resuscitando me, g adjuvandurnme,a.hhene operandum, et nedeficiam.
idestne permittasiila tanta beneficiainutilia esse Respice dicit, a simiUtudine iJJius, qui iUum quem
quiasi in morte detinerer, inutiUa essent et hoc est : adjuvare vult,s«pe respicit, quod dicitur : Adjuva
ac si diceret Resuscita me, utmci postea muUis,
: mc ad bene operandum. Cum dicit complaceat, de-
quodsuperiusostcndi,annuntient,et ilU quibus annotat Trinitam. Cum autem dicit tibi, denolat
nuntiabuntvideant, tiraeantetsperent. Diceret aii- essenlia;unitatem;et postquam meerueris,co/(/"('«-
quis Fecit ne tecum miserationes ? Ad hoc autem sic
: rf«/(//'/'bona confusione, et revereantur, idest timeant
respondet ita : Nam misericordia tua et veritas tua qui quserunt anirnam meam, ut aufcrant eam, non ut
semper susccperunt me, id est custodieruut, quodest imitentur : et non solum qui quaerunt, sedetsimul
dicere :Semper fuistisusceptormeus, id est patro- cum qua^rentibus qui volunt mihi mala, convertan-
nus et defensor, ne in aliquo deflcerem, et in tur de nequitia sua, retrorsumposi me incedentes,
omni bono abundarem. Et hoc propter misericor- id est ut sint mei sequaces ct revereantur, id est ti-
diam fecisti, ut per me mundum misericorditer meant, vel sic Simulcum Isetitia, qnam de morte :
salvares. Et propter veritatem, ut verus esses io meahabuerunt, revereantur in resurrectione, et sic

hoc quod promiseras, vel propter veritatem, id est convertcodur retrorsum, prseposterate hoc in loco po-
justitiam. Justum enimerat, ut me justum semper C nitur. Multi vero fuerunt voluntatis mal«, qui non
susciperes. Suscipere dicit, a similitudine patroni, quaesierunt. Et illi quoque qui simulatorie dicunt
qui aliquem suscipit utsibipatrocinetur. Subjungit inihi Eugc, euge, simulandose amicosmeos /era«i :
autem causas ut facilius impetret, quare non de confcstim, id est indilatate post resurrectionem
beat longe facere miserationes, sic dico ne longe : meam, confmionem suam, id est ad sui utiUtatem
facias, et necesse est ne hoc facias, quoniam mc, credentes. Bene vero ponit /)?/««;, a similitudine
id est meos, circurndederunt, id est circumvallave- illius, qui grave onus fert, a quo valde comprimi-
ruut, propter. peccatum Ada^ mala tribulationum tur, quoddicitur : Comprimantur a confusionesua,
diversarum, quorurn non est numerus deUnitus, id et sic convertantur. Et hoc est ac si diceret Non :
est quaj non possunt numerari, a quibus maUs solum oro pro aliis volentibusetquaerentibusmala,
nunquam liberarentur, si longe faceres, et ideo qui non sunt amici meisimulatorii, sedpaosimula-
adhuc ne longe facias, quia covtprehenderunt rne ini- toriis, de quibus minus videretur.
quitates mese, id est pra?valuerunt meis iniquitates Notandumautem quodnon pro omnibus,sed pro
su», et devicerunt, et eos captos subjugaverunt, a salvandis tantum orat, inutiliter enimpro perden-
similitudine illius, qui aliquem adeo persequitur, jy dis qraret. Dico quod inimici confundantor ct reve-
quod etiam dcvincit e t compr ehendit. Unde Aposto- rcantar. Ex opposito autem, omnes quserentes te bouc
lus«Video aliam legem in membris meis, repugnan-
: vilasua,scilicetdiscipuli mei, exsultentur ct Isetentur.
tem legi mentismeffi, et captivantem meinlegem Praiposteratio. Lsetentur et non parum, sed ctsuI-
peccati, queeest inmembris meis (i?om. vn, 23); wet tent, id est valde laitentur, super te fundati ne mo-
adeo comprehenderunt meos, quod non potui ut vi- veantur. Et ipsi quajrentes te qui diligunt salutare
derem, id est non fuerunt potentes ut bene vide- tuum, id est me diliguntpcr quem mundumsalva-
rent, interiori scilicet visione cognoscerent, quid bis, non odiohabent, utimpii Judaei, dicantvelin-
faciendum esset, et quid non, quse iniquitates non terius vel exterius : magnificctur semper Doininus, id
sunt paucffiSed rnultiplicatse sunt super copillos ca- est glorificetur magis et magis in conversione im-
pitis rnei, id est meorum, quod est diccre : Exces- piorum, qui jam in resurrectione glorificatus est.
serunt numci-ositate suamultiplicitatem capillorum Dico mc essesalutare. Egoautcm, id est etiam )»('/i-
meorum. Quoniam vero dixerat comprelicnderunt dicus sum ct paupcr, o auditores, secundum huma-
meos iniquitates suffi, ne quilibet eos excusare vo- niiaiem scilicet; quod estdicere :Non solumsalva-
lens, diceret eos sic debiles a Deo creatos csse, tor sum, sedetiam ut sic vos salvcm, pauper sum.
800 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XL m
id esl insufflciensope mesalvari-, etmendicus, idesl^ Hocaulemextralibrumest,sedexscqaentloratione
queerensopem alterius, Patris,scilicet, aliter enim percipitur.Dico liberabit et conservabit, etc. et ita : ,
non salvaremini. Et quia meiiumililer mendicum sil. Domimis conservet eum et vivificet eum Pr»posle- :
et pauperem reputo, Bommus sollicitus est mei, id Tusordo. Dominus vivi/iceteum interiusin anima, re-
cst, providit milii ut remuneret, a similitudinepa- stituendo virtutcsquasper Adamamisit. Etbeatura
troni, qui illius quem remunerare intendit sollici- fucieteumin ê?-rrt,quod cst dicere: Faciat eumbene
tusest. Cum autem se, qui omnipotens est, mendi- dominari et excolere terram, sensualitatemsuam,
cum et pauperem
dicit, suaj nos exemplo humili- scilicct utbene excultagerminetfructum bonum,id
tatis instruit,nein nobisconfidamus, sed nosmen- est opera bona,non tribulos et spinas, id estpeccata,
dicos et pauperes reputemus, et sic tandem remu- sicut prius, quod prsesignatum est per Adam, cui
neretur, sicut ipse remuneratus est. Orat quoque dictum est aDomino: « Terratua tibi germinabit
de remuneratione resurrectionis, ut et nos orare tribulos et spinas {Gen. m, 13). » Et sic postquam
instruat, sic Deus meus, quandoquidem sollicitus
: erit bene culta lerra, beatum eum, etiam in
faciet
es mei, tu qui es adjutor, id est cooperator meus, hoc mundo : in terra, id est in bonis fructibus ter-
ut resurgum ei protector, ne in tribulationibus de-
; ric suai. Et post conservet eum perseveranter, in vi-
ficiam; ne tardaveris resurrectionem mcam usque B vificatione animge,et inbeatitudine terrai. Et in hoc
in communem resurrectionem, sed post tres dies modo scilicct conservet.Non tradateum in animam,
resuscita. Cum ponitrtf//'Htor, innuit se meritis suis id est in voluntatem inimicorum ejus, quod est di-
operari resuiTcctionem, ostendendo quod et eam cere : Et si tradat in manus, ut possint eum affii-
gratia divina coopcrabitur, ut et nos bene agendo gere, non tradat saltem in desiderium, ut eum
salutem nostram operari instruamur. possint aliquo modoavivificatione anima»,et beati-
L\ PSALMUM XL. tudine terrae retrahere, quod est ac si dicat Sic :
Titulusquadragesimi. Psalm.Duvid, idestChristi conservet, ut nonpossint eum inimicirevocare, et

respicientis in finem, id est in futuram beatitudi- etiam Dominus opcm ferat illim futuro,eruendoeum
nem, quaj finis erit exspectationis justorum, vel in a mortalitate et passibilitate.IIIi dico existenti.s!//)3r
se finem prophetia? et legis, qui etiam finis estto- lectum doloris ejus, id est dominanti corpori suo,
tius j 30
sanctitatis. Est quoque finis ad quem quod ost lectus anima?, et lectus f/o/ore*-, in quo hu-
attingendum omnesboni nituntur. Quoniam autem jusmodi doloros regnant. Bene veroponitur leclus
se mendicum et pauperem dixerat, ne simpliciter doluris,pcr siinilitudinem. Sicut cui lectus f/o/orw
secundum humanitatem consideratus solummodo dicitur, inquo aliquis infirmus cubat, nec in eo re-
mendicus etpauperintelligeretur, membra instruit quiescere potest, sic et corpus in quo animainfir-
ut aliud in se supra mendicumetpauperemintelli- mala manet,nec in eo requiescere potest, sed mul-
gant,Deum :quod illi non intellexeruntqui
scilicet timode cruciatur, lectus r/o/or/s ejus dicitur. Exponit
eum morti dederunt Ostcnditetiam duplicem uti- aulem quomodo factum sit corpus lectus doloris.
litatem eos inde adeptuiôs, liic scilicet et infuturo. Sic diceret aliquis: Qnomodo factum est corpus
Orat quoque pro eis, dicens se passione sua hwc lectus doloris ? Rcspondet
Domine, tu vcrsasti :
promereri, ut proeis exaudiatur, quam passionem imivcrsum stratum ejus,\d est, tu commutasti totum
partim ostendit. Orat insuper de rcsurrectione, ut stratum ejus, id est, commutasti lcctum illum pcr
sic inimicis quod mercntur retribuat, et per hoc omnes partes suas, facienseum lectwn doloris, cum
suos ab eorum coiiformitate delerret. Dicitque se esset lectus quielis, in quo aiiima quicsceret, nisi
exaudiendum, cuni innocens sit, ut et nos si in- Adam peccaret ;
a similitudinc Iccti, qui, cum sit
nocentes exstiterimus, exaudiendos esse innuat. bene composilus, sic ut in eu possit aliquis bene
Beatus qui intelligit super egenum et paupcrcm, quiescere,versalur,clfit inconiposilus, ul jam in eo
quasidicat : Iii psalmo superiori me mendicuni et nequeat quies XmhcYX.Slratum dico positum in infir-
paupercm dixi. Quidam vero sunt quime simplici- D /«//a/f e/i/.*,quodcst dicere, noninjusle rm-fli/i, sed
ter hominemconsiderando,solummodo mendicum malo merito ejus; quia prius sc posuit/« infirmitafe
et pauperem intelligunt, Jud;ui scilicet,sed beatus transgrediendo pi\Tccptum luiim iu Adam hanc au- :
erit ifie quiintelligit aliudin ma^qnod eiisupercge- lem apostropham facil (-x J3I niMiia atleclione,
numctpauperem, Deitatem videlicet, qute domina- quasi dicat : Tu,I)omiiie, ([uiju: [v s/ralum vcrsas/i^
tur humanitati, qua;mendica ctpauper cst. Oslen- etpotens esrcficere, clemcnterrelicc,ex strato do-
dit autem parlem bcatitudiiiis, cum subjungit In : lorisfacicndo lcctuin quiclis. Ego oravi : Dominus
die mula libcrabit euin Dominus a mortc i>erj)ctua crt»smT/, etc ,et siecrit, namhoc promeruil oralio
in die judicii, scilicet quiv dies diiitur nuda, eo niea. Ego enim, (jui idoneus erain, ct ad hoc vc-
quod in malis damnatio tribuctur. Uude scriptum iieram, ut pro eis orarcm, dixi vcl inlcrius vel ex-
est : « Dies illa dies ira} {Soph. i, lEi),» calamitalis lcriiis : Dominr, i)ii<rrcrr )nri,
id csl mcr.riim sic
et miseria.!. Oslendil quoque aliam partem bcatitu- lllCl-l 111 ana animam nwam, id esl nico-
dinis, si(; : in fuluro libcrabil; liic aulein coiiserva- cl iudc i'!a cst,
saii.iiuii quia pcccavit, id esl pcc-
bit Ct vivificabit,et Ijcatum fariH in trrra,rt non tradet it tii.i, id cst ;i I solo pcr remissionem sa-
cum in animam, id est in mauus iniini corum jus. uandi, dico causaus cur adjuvare dcbos.
Patrol. CLU. 26
m S. 13RUN0NIS CARTHUSIANORtlM INSTrrUTORIS OPl». PAUS 1. m
Nam ut sanc?, lioc lotum scWkei {nimici
paliar, A. tcm rcsurgendi. Ilnde idem in Evangclio : « Ego
vmdixenmt, id est dicent, malnmihi, hocscilicet : ponam animam meam, et iterum sumo eam
quandomorietar, etc, qufEsequentiir iisque ad, Tu {Joan. x,i7).)) Dixi quodniiVuc/ ?/«?/ siccogituhuntet
autcm, Domine,\el lioc sic conlinuari potost Dico : loquentur adversum me, et hoc bene credil)iie est,
([uod beatusevil qui intclliijit siiper e<jenumet paiipe- quia majusquidel mirahilius mihi contingct.
rem, et merito, quia nolet non intclligere, cum Etciim honiopucis nicsc, id
est .ludashomo simrili-
multinoninlelligentes sint, quorum malum exem- non specialis, compos pacis mese, id est erga
citcr
]dum posset eum revocarc Inimici namque jnei : quem pacem habeo, ferendo eum patienter, cum
.judtci dixerunt, id est, dicentmilii maia, id est in- ipse mihi nimis adverselur,ve! simu]ator;j«cw/«(?«,
commodummcumnonsecundum reivcritatem,sed id est qui simulabit se mecum liabere pacem, ut
hecundum eorum ccstimationem, ha^cmala scilicet me osculo lradat,(/»; edcbat panes meos, id cst qui
(iixerunt quando morietur iste homo, et sic quod
:
conviclormeusest, | 32
^'^1 panes mcos specialcs,
pcribit nomen cjus, id est fama nominis, quse tanta id est doctrinam qua pascuntur animae fide!ium,et
cst; et hoc cst ac si diceret Occidamus eum,etde- : sacramentum corporis et sanguinis mei, super me
1inendo in morte deleamusfamam nominis ejus.Non existens,id estsuperior proreputatione sua, magni-
Bolum autem lisec mala dicent, sed etiam etsi, id est B ficavit supplantaiioncm,\d est magnam parabit mihi
quamvis aliquis eorum ingrediebutur, id est ingre- deceptionem,utosculoscilicetmetradat Nontamen
diaturfamiliaritateao ,etpr8esentiam,et cohabitatio- deceptionem quantum ad me, sed quantum ad
iiemmeam, non ingredietur bona intentione, sed existimationem suam. Hoc autem non ponit ad
solummodo ut videret, id estut videat.Potcst etiam suorum inimicorum excusationem,sed idem est ac
e/siesseduaipartes,sichcecma!a dicent mihi : et si si diceret Ideo dignum cst ut beatus sit qui intel-
:
aliquis eorum dicentium ingrediebatur, id est in- ligit, quoniam non removebuntur a bono intelle-
grediatur famiiiaritalem et cohabitationemmeam, ctu suo malo, exemplo illius qui me Iradet.
ad hoc ingredietur ut viderel, id est exploret si Dico quia z«2»?2f2siccogitabunt el loquentur ad-
quid in me dignum reprehensione sit. versum me, eihomo pacis meee magnificahit superme
Et cum nihil vidcbit, vana tamen, id est falsa suppluntationem. Tu autem, Dominc, miserere mei.
loquebatur, idest, loqueturdeme,utquidamdixisse Et sic qmdem miserere. Rcsusciiame scilicet,et resu-
leguntur:«InBeeIzebubprincipeda3moniorumejicit scitatus retrihuam eis quod promeruerunt, scilicet
daemonia [Luc.si, 15);» et non solum vana loque- duplicem damnationem in corpore etin anima.Ora-
tur,sed etiam coy e;'MS congregavit iniquitalcm, id est p vi:miserere,quod ykveisLC\e's,;eim\\ocquoniamvolui-
congregabit iniquas cogitationes de me, eisibi, id sti, idest dilexisti mefaciendoimmunema peccato,
cst addamnationem sui. Et \iQ'?,iegrcdicbatur,\de?>i cognoviquoniam non gaudebit inimicusmeus populus
cgredietur foras dc familiaritate et cohabitatione Judaicus 5t//jer me, id est de me non resuscitato.
xneo.; etloqucbatur,\d eii loquetur, mala de me Quod est dicere : Tua erga me dilectio est inde
locutione tendente in idipsum, id est in persevc- pignus et arrha, inimicusnon gaudehit.
rantia; quod est dicere : de me mala
loquctur Me autem proptcr innoccntiam suscepisti, id est
perseveranter, vel Loquetur de me in idipsum va- scilicet me,quia innocenssum,suseipies,moremedi-
nitatis tendendo, quod loquetur dum mecum eril; ci ducendo de mortalitale ad immortalitatem et :
quod est dicere : Et mecum existens, et a me post me exislentem in conspcctu tuo, id est in bene-
egressus, vana loqui non cessabit. placentia tua, vel in conspcctu dixit ad similitudi-
Et nonsolum iste vana de me loquetur, scd et om- nemservifidelis, qui semper in conspectu Domini
7ies inimici mei Judaii,adversu7n me existentcs, susiir- existens, paratus est etiam ad nutum eiobedire,
rabant, id est susurrando de me loquentur male, quod est dicere : Me semper paratum tibi obedire
iuxtaillud : « Murmurabant Piiarisai-i,» etc. {Litc. xv. confirmaiti, id est confirmabis in feternum, id est
2.) Et alibi : « Murmur multus erat de eo in plebeD inaeterna gloria, ne ultra moriar, juxta illud;
(JoaH.vii,12). solum susurrabant, sed ct
)) Et non « Cliristus resurgens ex mortuis jam non moritur
cogitahant, id est cogitabiint mala adversum me. Et (i?o»i.vi, 9), » etc. Facit autem apostropham ad au-
hoc milii, id est ad exaltationein mei, juxta ilUid : ditores, adhortando eos ad Deum inde benediccn-
« OportebatpatiCliristumet resurgere,etitainlrare duin, sic : Ergo, quia me suscipict et confirmalji-
in gloriam suam [Luc. xxiv, 7) )) Et non solum co- \-\\]n\,Bcncdiclus,\d est laudatiis,sit Dominus Deus ab
gitabunt. sedre/iion iniquum constituerunt, id est Isracl, id est a videntibus Deum, a sa^culo, hic in-
conslituent adversumme, dicendo : « Reus est mor- cipiendo, et iisque in futurura ssecidum eundo : fiat,
lis (Matth. \\Yi,Q). » Dico quod ipsi cogitabunt sic, fiiit. IIoc autem geminat, ad niniiam exhorta-
vel
ct loquentur. Et cum hoc fecerint,?«t(H?/7wzV/ quidor- tionein, vel propler geminum Ecclesia; parietem,
?h//,idestdormiet in morte, non adjieiet ut resur- ac si dicat : fiat hoc in Eeclesia de Judaiis, et fiat
gat ? IIoc autem ad eorum incrcpationem sic iiiin Ecclesia dcgiMitibus.

'
terrogative ponit, quasi dicerei : Putatme non rc- IN PSALMUM XLI.
&urrecturum,sed illi quivoluntatcm habet dormicndi Psalmi Tiiulus \Ll, Infincni intcllectus fdiis Chore,
(cgo scilicel)huirvoluuta!i,adjicictquoquevolunla- Ilic non ponilur Chore ad historia; flguram, sed ad
;
m EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XLI m

solam nominis inlerprelalionem. Chore namfiue A quid esse videor ? Hoc aulem cx nimio desiderio
Calvaria interpretatur quoniam autem in Calvaria?
: interrogative ponit.
loco nomiaus noster passus est, liic pro ejus pa^- Quaireret aliquis Quare adeo venire suspiras ? Ad
:
sione Cliore ponitur. Notandum vero mclius eum hocergosic respondet: Ideo suspiro dicendo, quan-
Cliore(quod Calvariamsoni}t)proptersimilitudinem do veniam etapparebo, quia in tribulationibuspo-
posuissc, quam si Golgotha posuisset, quod etiam sita sum, a quibus erui vellem. Fucrunt cmmmihi
unomen quo Christus passus est quia

est loci in : et sunt lacrymae, id est miseriae, quae sunt causae
sicut Chore contemporaneus David filios habuit lacrymarum, />ane5, id est assiduceadmodumpanis,
carnales, sic et Christus, cujus passio per nomen qui cibus assiduus et quotidianus est. Exponit au-
Chore accipitur, filios habet spirituales, qui pas- tem in qua significatione ponat panes, cum addit,
sionis et bonilatis ejus, in quantum eis possibile die ae nocie, scilicct fuerunt, id est assidue : dutn,
est, existunt imitatores. Exponitur autem sic titu- id est quandoquidem dicitur rnihi &h inimicis ^wo<e-
lus suprapositus. Filiis Chore, id est imitatoribus die, id est jugiter, et verbis et ipsistribulationibus
passioiiis Christi tendentibus in finem, id est in quas inferunt Ubi est Beus tuus, qui
: te non liberat
summum bonum. Per hoc quod sunt filii Chore, a manibus nostris? Nusquam. Vel sic Ubi est Deus :
inteilectus attribuendus est, id est dicendi sunt B luus, quem digito nequ!sostenderc,sicut nos solem
bene intelligentes cum se per Christi passionis et lunam, et cteterosdeos quos colimus?i\usquam.
imitationem intelligant in fmem ad quem tendunt Dico quod fueruntmihi lacryma;. Et quia dicunt :
pervenluros. Introducitur in hoc psalmo v^x Ec- Ubi est Deus tuus ? Haec tanien, id est lacrymas, et
clfsiaj martyrum, in tribulationibus depressae, et hoc quod dicitur Ubi est Deus tuus ? Recordatus
intelligentis se per tribulationes illas ad finem sum, idestsffipe consideravi.^îideo eyfwt^/anmam;
perventuram, ad quem in hoc psalmo valdesuspi- etnon extra me sed in me ditfudi, idest dilatavi
;
rat, cujus quoque finis contuitu se de tribulationi- animam meam Unde Augustinus « Lae-
in lajtitia. :
bus suis consolatur, unie etiam oraturam se dicit. titia,animi diffusio. Tristitia, animi contractio.
Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum Cupiditas, animi })rogressio. Timor, animi fuga. «
pervenire, postconsumptionem serpentis itu deside- ; Et ideo effudi animam, quoniam per ha!C quee pa-
rafanimamea adte, /)r'«.y, pervenire, postquam jam tienterfero, transiho de hac convalle lacrymarum,
vitiainme consuinpsi et deslruxi. Ecce hic suspirat usque ad domum Dei, scIVicqI Hierusalem coelestem,
ad summum bonum tendendo bene vero ponit non non cst transitoria uttabernaculum sedper-
; quoe :
aquas simplicitcr, sed fontes aquarum, quodest di- p manens ad modumdomus dequa apostolus Pau- :
cerc Ad aquas indefectibiles, quee semper Iluunt,

: lus ad Corinthios « yEdificationem ex Deo habe- :
I 336t nunquam exsiccantur. Cervus enim ser- mus domum Dei, non manufactam, eeternam in
pente devorato, ad fontem vivum, cui aqua nullo coalis (// Cor.v, i). » Dico quod transibo usque ad
tempore deficit, nimio ardore extestuans properat, domum Dei Ego dico qui transivi inlocum, id est :
ejusquerefrigeralioneetpotationejuvenisefficitur in opportunitatem tahernaculi admirabilis, Ecclesiae

sic et fidelis quisquc veneno vitiorum in se absor- scilicet, quai cst Dci tabernaculum admirabilc, in
pto, ad lontem vitacindeficicntis Christumbonorum quo Deo a fidelibus militatur. Quod est dicered.
operum cursu, et patientia tribulationum assidue- Transiviab idololatria et appelitu mundanorumad
tendit; ad quem cum carnis vetustate deposita per- Iioc ut sim Olius Ecclesijp, per quam devcniam ad
venerit, inelfubili juventute [jcripsiusfontisrefrige- donmm Doi. I5enc quidem ponit, in locum taberna-
rium et inebriationem renovabitur. Undcin Apoca- culi, id estin opportunitatem. Quod est dicere : in
lypsi : « Ecce nova facio omnia {Apoc xxi, b) : » opportunum tabcrnaculum: Hic enim tabernaculum
Ostendit autem propter quid ad Deum pervenire opporlunum est,utpcr illud pervenialur ad domum.
desideret, aposlropham ad auditores faciendo,ut et Cum aulcm labernaculum, quod transilorium csl,
eos hoc idem desiderare instruat, cum subdit : ^ admirabilc dicit :propter exccllentiam fidelium qui
Dico, auditores, quod animamea desiderat, et non in eo militant, innuit domuin quaa a^terna futura
parvo desiderio : sed sitivit anima mea, et adhuc est, multo magis admirabilem. Dico quodtransibu
sitit, id est, tanto desiderio desideravit, quanto illo usque ad domum Dei existendo tunc/« voce, id est
qui sitiens est, pervenire ad Deum fortem [fontem), in mixn\^csli\Vwne exsultafi^mis et confessionis id est
id est impassibilem, cui nullus hostis praivalerc laudis. Voccin vi-ro ponit pro maiiilcslatione, quia
potest, vivmn indeflcienter, juxta illud : « Vivo ego pcr eamcogilatioucsiiKinircslaniur. Quod osl dice-
in aelcrnum {Isa. xlix, IS; ; » <\uaM diceret : Ideo rc 3*^J'^''î"* transibo, inanifoslc oxsullabo in co,
:
I
sitivi ui \)ev cnm vivnm cl rorlcni viviis efficiar et oi conlilcbor ei, id ost laudabo oiim. « .Nunc cnim
fortis. Etego qui sic .-iilivi cl .'îlii; (/<) veniam, vidcmus qiiasi pcr spcruhim, tunc auleni facie ad
onere carnis deposilo, (tnff f(ir/ni sl pr;pscn- facicm (/ Cor. xni, 121, » Siibjungit voro causain
tiam Dei, quidum in liiusiini pcn vocis oxsullationis cl coiirossionis, sic : Dico invoce
gatus videor.Etpostqiiam vcncri), (^xsiillalionis ol conrcssionis. Et sonus \Ae, id ost
vivus et fortis, qiii hic c\i>lciis d vo\ csl soiuis, id osl iiianirostalioexsiilliilionis o[.
assidue morlis pcriculo subjiiciMu ^liam ali confossionis inoa' cpulunli<. Quod osl dicoro : Moo
:
Slli S. DRUXO.MS CARTHUSIANORUM LNSTITUTORIS OPP. PAUS. I
cxsultabo manifoste ct confitebor, quia epulabor,A fessionem Hermon,id est anathcmatizans pcccala
non in lerrcnis epulis, sod in «lerna beatitudine, mea. Et procedet a monte modico, id est de me :
quai mihi crit cpulum. Unde alibi Psalmisla : quia fecisti me montem, id est in virlulibus excel-
(( Justi epulentur in la-titia {Psal. lxxvi, 4). » So- sum, ad modum montis. Et inodicum tanicn, idest
nus etiam quia sicut et vox res manifcsta cst, pro iuunilem, non de virtutibus supcrbientcm, de et a
manifeslatione similiter ponitur. Vcl sic : Fuerunt causative liic poiuuilur. Quod est ac si dicat : Ideo
mihi continue. lui memor cro, quia me fccisti terram Jordanisct
EL exponit : Dico quando veniam anle furicm Hernioniium, ct uionlcm modicum. Et adiiuc me-
Dei. Et certa sum quia veniam.Fuerunt enim mihi mor ero tui, proptcr al>yssum, id est profundita-
lacryma?, meoe die ac nocte, id est jugiter. Quodest lem mcam, id est propter multiludineni tribula-
dicere Miserias pro co jugiter sustinui dum dici-
: : tionuin mearum. Et hoc extra librum suppletur.
tur mihi quotidic. Ubi est Deus tuus?Lacrym0edico Dicerct aliquis Quarc propter abyssum memor
:
existcntespanesanimffimea3.Ac si dicat : A quibus eris? Respondet. Abyssasemm haic, id est profundi-

anima reficitur et confortatur, dum a sordibus per tas tribulationum invocat, 35 i^ cst in mente mea|
eas expiatur : etsi caro inde crucietur. Et quamvis vocat per considerationem abyssuw, idestprofundi-
mihi lacrymai essent die acnocte,tantum hsec quae B tatem damnalionis futuraj, qua; a;terna erit. Quod
ego dicam, recordatussumqui aliquandopertribu- est dicere ; Cum video mehica te permitti tribula-
lationes oblilus fueram, scilicet quoniam pcr lacry- tionibus aflligi, quia pcr peccata te oblivioni tradidi,
mas transibo usque ad domum Dei, existens in voce considero quod gravius in futurodamnabor, siper-
exsultationis, quee vox erit sonus mcus epulanlis. severanter oblivioni te tradidero, et sic per ipsas
Ego dico quijam locum tabeiMiaculiad-
trausivi in Iribulationes tui memor ero : Invocat dicit a simi-
mirabilis. Etquia Iransiboad domum,et jamtrans- htudine alicujus, qui aliquem separatumab aliquo
ivi in locum tabernaculi, effudi in me animam vocat, ut illi prsesens per vocationem suam fiat :
meam. Ergo quiaper tribulationes transibo Quare : Invocat, id est in mente vocat. Et invocat in voce
tristis es, anima mea, in tribulationibus ? Et qiiare cataractarum tuarum, id est in aperta attestatione
conturbasme, id est reddis me turbatam pro tristitia prophetarum tuorum,qui testati sunt abyssum illam
tua ? Hoc aulem ex affectione nimia ponit sub in- futuram. Ac si dicat Per hoc invocat, quia videt
:
terrogatione : Quasi diceret : Desine Iristis esse, et prophetas hffic testatos esse. Vox vero, sicut supc-
con\.m'hd,reme. Etsj)era,id est spem pone in Deo : rius, promanifestationeponitur.Cataractae dicuntur
quoniam adhuc futurum est quod con/itebor ilti, id p prophetae, eo quod pereos inhumanumgenusaqua
estlaudabo illum perfectalaude;,inbeatudine con- docti'ina3 descendit sicut per cataractasaquaj plu- ;
stituta. Vel sic. Quoniam adhuc sperando usque in viarum in terram delluunt. Cataractie namque di-
fmem vita;, confilebor illi.Ac sidicat Quoniam si cunlur proprie vise per quas aquae pluviarum in
:
perseveranter speravero, laudabo eum perfecte, terram defluunt. Unde in Genesi legitur « Cata- :
aliter vero non confiterer. Et sperandum est in eo : ractee coeli apertee sunt {Gen. vii, 11). »
Quoniamâ^Mâ/e, idest salvator, est meivultus exi- Diceret aliquis : Estneabyssusin te?Respondetur
stens, id estmese similitudinis, scilicet homo sicut a Patribus, ita: 0/nww enim excelsa tua, id est, ma-
ego. Ideoque mei miserebitur qui ejusdem naturee gnaj tribulationes, a dispositione tuaillatee ; et fluc-
sum. Et Deus meus est, id est Creator meus. Vultus tus tui, id est minores tribulationes, transierunt, id
pro similitudine ponitur quoniaminvultupraicipue est venerunt sicut transirent,siy5e/- 7ne,ut opprime-
solet hominum similitudo denotari. Dico, o audito- rent me. Cum dicit trunsierunt, innuit quod sicve-
res, quare tristis est anima ? Et quia tristis est, nerunt ut transirent, ut instruat cas non esse ti-
conturbata est indignatione anima mea ad meipsum, mendas, cum sint transitoriEe. Fluctus dicuntur
id est indignata est anjma mea adversum semet- tribulationes, eo quod opprimunt carnem, sicut
ipsam :quiaundenon oportuit tristari, de tribula- D fluctus opprimunt navem Qua5 excelsa etquosflu-
tionibus scilicet, tristis facta est. In hoc autem in- ctus nobis in die, id est in prosperitate, constitutis
nuit,quiasimiIiteradversumnosindignaridebemus: mandavit Dominus, per scripturas doctorum, esse
si contigerit aliquando pro tribulatione Iristitia, et misericordiam suam, id est per misericordiam Dei
sic a recedere. Dixi quod transibo usque ad
tristitia nobis inferri, ut, per eas purgati, non in futuro dam-
domum Dei El propterea quia de hoc certa sum, neinur, juxta illud Augustini : (( Misericorditer ad-
mcmor ero tui ad te semper tendens. Non amodo hibettemporalemseverilatem, nejusleinferat «ter-
oblivioni te tradens. Quaj memoria continget de nam ultionem. » Beue dicit quidein m die, ide'stin
terra Jordanis : de me scilicet, quiafacta suin a te prosperitate, mandavit, quia tunc fidelibus studio
terra Jordanis, id est terra irrigua et fertilis per Scripturarum vacare licet, cuin a tribulationibus
Jordanem, id est, per baptisma, quffi prius eram quiescunt. Et mandavit per easdem Scripturas, in
terra sterilisaboperebonoper peccatorum aridita- nocte, id est in adversitate habendum esse canticuin
tem. Jordanis, quia in eo Dominus baplizatus est, jucunditatemineo,juxta illudEvangelii
ejns, id est
pro baptismo ponitur Et illa memoria procedet de
: « Gaudete et exsultate cum vos oderint homines,
Hcrmoniim, id est, de me, quia facta sum percon- et exprobraverint vos, et ejecerintnomen vestrum
817 EXPOSITIO LN PSALMOS. — PSAL. XL hif<
tunquam malum propler Filium hominis: Merces A Judica mo, Deu^, quasi dicat Nonreformido jii- ;
cnim vestra miilta estin ccrIo {Luc. vi, 22). » Diem, dicium Luuni, ut impii, sed oto, judicame sicutju-
quia clarus est,pro prosperitatoponit; noctem au- dicare debes. Eth.oc modo judica, scilicet discerne
tem,quiaob3Cura,pro adversitate. Quoniam autem in futui*o causam meani, id cst negotium meum de
mandavit tribulationes esse misericordiam, rt in (jente non sancta, id est de causa falsorum Christia-
nocte liabendum esse canticum, aqud me, id csL in norum, qui se sanctos esse simulant et non sunt;
corde meo erit ora//o facienda-Deo, opifici u?Ya? tnese, utcum nunc muUis incertum sit, qui melius ncgo-
id est orabo intra mc Deum auctorem vitae. mea?, tium habent et meritum in futuro, revelelur per
scilicetdicam intcrius Dco Deus, tu suscepor,
: tui,juslijudicis,judicium,cum nos proptermeriluni
id est medicus et patronus meus es. noslrum salvabimur, ipsi vero proplor suuni dam-
Quarecrgo nhlifus es riiei, id est videris csse obli- nabuntur.Prius autem quam adjudicium illud per-
tus mei? Exponit autem in quo vidctur obIitus,sic veniatur, erue m.e per corporis dissolutionem, ah
scilicet : quare contrisiatus incedn, id est quare per- homine iniqun,id est ab iniquorum hominum con-
mittis me constristatum incederoviam vitm hujus, falsorum videlicct Christianorum, qui apcr-
sortio,
dum,\\oc est quod, af/ligit me 2'rt?>n?ci/.?Lribulando?Et tam mihi infcrunt verbis vel factis persecutionem.
dum, hoc cst quod. confringunti r ossa mea, id est B ut Arius, et c«teri falsi fideles et hterelici, qui fide-
debilitantur fortitudines patientia> mea?, cum ffigre les veros omnimode persecuti sunt. Et erue me a
feram tribulationes.dequibus non esset tristandum. doloso homine, id est adolosorum consortio falso- :
Ossa pluraliter ponitquantum ad plures fideles Ec- rum ChrisLianorum et ha-relicorum, qui
videlicet
clesia^. Et quare contristatus incedo, dum inimici dolosam m.ihi eL laLenlem inferunt persecutionem.
mei, qui me tribulant, e.rprobraverunt mihi, id est Honiine dicit singulariter, quia unum quid in ma-
probra mihi intulerunt,dicentes me stulLam et insa- litia sunt; dignum cst autem ut judices et eruas,
nam essejqua^. amilto bona pra^sentia, et promitto quoniaiii tu cs fortitudomea^ id est fortis sum per te
mihi invisibilia ac futura? Et dum dicunt mihi per ne deficiam in tribulationibus, etsi, quia de eis
singulos dies: Ubi estDeus tuus, qui te non liberat contristor, minus videar esse perfcctus. Pra^tentio
et quem
ostendere nequis? Hanc autem orationem meriti. Quarc ergo cum me sic jam fortem fecisti,
ex ingenti desiderio sic interrogative ponit. Et est me repulisti, id est visus es a gratia repulisse ? scilicet
hoc lotum ac si poneret: Noli sic mei oblitus esse, quare tristis incedo, id est diu maneo incedendo de
ut de afflicLionibus quas pro te patior consLrister, tristitia in tristitiam? dum, hoc est quod, uffligit
et ut confringanLur ossa mea, et ut tristis sini de
,
, me inimicus omnimoda afflictione. Quodestdicere:
probris ab inimicis pro te illatis. Facit autem apo- Cum jam per fortitudinem, quam a te liabeo non
stropham ad se consolando animam suam de Irisfi- repelli promeruerim, noli repellere sic ut de tribu-
tia sua, sic : Dico qund Deus est susceptor 7neus. Ergo lationibus quibus abinimicis pro te affligor, dimit-
quare tristis cs \ 36 "iivna mea ? et quare contur- tas mc tristem incedere. Dico: jvdica ?//c. Etetiam
has mel Noli contrisLari et contnrbare me. Sed judirando emitte in me, id est manifeste mitle in
sperainDeo, quoniam adhuc confitebor ilU, snlutare me, ut plenius cognoscam, lucem tuam, id est sa-
vultus meiet Deas meus. IIoc auLcm hic, ut supcriuy pientiam tuam, qua; dicilur lux tua, eo quod huma- •
exponitur. nam naturamsibi personaliLer unitam illuminet,et

Notandum autcm, hoc quamvis superius posiLum posLea omniaejus membra, juxla illud: « Erat lux
sit, hic etiam non superflue poni,cum adaliudpo- illuminalomnem hominemvenientem in
vera,qu;G
natur, hoc etiam ex affectione nimiasic ingeminat. hunc mundum (Joun. r, 9). » Et emitte veritatem
Quod enim mullum desiderat, semel dixisse non tiiam, id ost nianifeste mitte in me veritalem tuam,
sufficit. id cst humanam naturam, ut fiam ei conformisin
IN PSALMUM XLII. impassibiliLaLe et in immortalitate. Dicitur autom
Titulusquadragesimi scc.undx. Psahnus David, id D idoo huniana natura vcritas,qu;)d cum inipassibili
est Ecclesi;e martyrimi. Supcrius videLur egisse sit oL immorLalis, ponilus incommutabilis ost.Undc
Ecclesia martvrinn, suspirans in tribulalionibus, scriplum ost : <> Apiul qucm nonesllransmulatio nec
illatis ab inimicis qui exLra Ecclcsiam sunL: qui vicissitudinis obumbi-atio [Jac. i. 17). » i>ene vcro
etiam dixerunt bis : « Ubi est Dcus tuus? »{Psal. ponit euiitte.qmisi diceret : Jam in me misisli luccm
XLi. H.) Hic autem Ecclesia martyrum agit in tri- luam, id est cognilionem et perspicacifatom lucis
bulationibus falsorum fidelium posifa, orans ulDei tua^; scd obscura est et quasi por speculum. El ve-
judicio causa sua a causaipsorum discernatur, sci- ritalcm in me misisli,ut aliquantulum ci sim con-
licet ut lunc potior sit, quod
manifesletur, qua^ formis in virlulibus. j 37 '^(^'^ '" fuluro emitte, id
nunc a mullis ignoratur. Orat cfiam utab corum esl o\ lc in nn- luilli' : uf,([uaMU te abscondilaest,
consortio eruatur post corporis dissolulionem,qua^ in nio plonario lial, in quantuin possibilc ost, sci-
inodo multa patilur por corumdom infidelium,cui li.'0l ul ill.iin pliMiario cognoscain : in quan-
corporum conjuncLa cst, iniquitatom oL
pra^^sentia, tuin in liiloo.4 cognoscoro, qui nunc cogno-
dolosiLaLem.ConsolaLur(pioquescd(!Li'il)ulalionibus |.ar Et qui conforinis plonario non sum
8uis,nul!ainindchubcudanicsselristiliamoslcT?dcn5 vcrilati lute, plenaric, in quanlum possibilc cst,
sin s. nnuxoMS CARTIIUSIANORIIM INSTITUTORIS OIT. PARS I R20
hahnam innic coiifonnilaleni vtn-ilalis, uL inipassi- A ritaLo pivxsLanLcs, pcr scrii>La.sna nmravcrunt nobis.
hilis cxi.slcns ct ininiorLalispcniLiis incommuLaJjilis Et non tale quid narravcrunt, quod ignorarenl:sed
cxislani. opiis quod operalus cs in dicbus conuin, quod ijjsi
Ktdignum csLuLomiila;; luncin oLverilaLem in fii- oiulis viderunt. Me vcro pularcLur opus ]\\ud opcra-
turo. ]pâ cnim lux cL \e.viUis inc dcdu.reriinl cl cultus fuisse indiebus non aiiLiquorum Patrum, addit.
(hixerant. PrajposloraLnm esL: ipsa me adduxcrunl, JJîdcsL scilicet, in dichas untirpiis opcralus es opus
id csl Glmstus,qui Inx csLsccundumdivinilaiem, ct islud.Benc vcro apponiL opus, uL innuat hoc ma-
veriLas sccundum ImmaniUitcm,meadduxitdccon- gnum quid fuisse quod cuin cis fccit Deus.Illud
vallc crroris inmontem sanr.tum tuum. ExponiL au- cnim quod magnum csL, ojnis oL ncgoLium vocare
tem in qucm monLcm, cum sulyungit et in tabcr- consucvimus.ExponitauLcm quodo/jas, cum adjun-
naciild tua Dico in illum montem in quo sunL pcr-
: giL hoc sciliceL quod manus tua, id esl potenLia
:
fccli militanLcs libi, scilicet in alLiLudinem virLu- ina.,rjcntcs disperdidit : Ccbusa-os scilicct et Amor-
tum,perquam diinieant contra vitia. Et posLquam rIicos,etPherescos, j
QQ ct ca-lcras gcnLcsdc Lcrra
luxet veritas fl(:W«^(?r«n< ?n<?: deduxerunl quoquc dc ]iromissionis: et illis gentibus dispcrsis, in loco
hono in melius,cL pcrscvare feccrunt in ipso mon- illarum plantasti eos patres. Cum difit; plantasti,
te. IIoc vero quod oiâvit, cmiltc, cLc, ex ccrLitu- B innuiL, sic ihi eos posuit, ut mulLiplicarentur ct
dine quam ha])cl promiLLiL sc adcpLurum, ut ct crcsccrcnt,non ut staLim indc discederent: asimi-
nos ad orandum invilet cxomplo> sui, ut similiLcr liLudinc hcrbai vel arhoris, qua? alituhi planlaLur
adipiscamur. Dico quod rnc adduxcrunt ct dcduxc- uL ibi crcscaL.
rant. Et per hoc quod iam adductus sum : introibn Quoniam auLcm dixeraL : disjicrdidit, nc credc-
in fuLuro, id est admittar a.d altare Dei, id csL ad renLur ignavia, meLus,aut negligentia terra^ dispcr-
inluitum cL conformiLaLcm Dominici homh)is:quod s;c, ad augmentationejii poLentia! Dei, et ut major
a/larc Dci dicitur, eo quod in eo, id estin ejus fido siL qua>.stio, ipsas gcntes afflictione dicit expulsas.
sacrificia omnia Deo a Odclibus ofTerunlur.Alioquin sic; dico : Manus tua genles disperdidit. Sic sciliccL :
auLera inuLilia essenL. ELper ipsum alture, id esL pcr Af/lixisti populos hcllis cL aliis multis cladihus : ct
conformiLaLcmcLconLuiLum ejus introibo ad Dcurn, sic expulisti eos dc terra promissionis : Gens et po-
id cst ad cogniLionem oL suhtilem contcmplationem pulus, hic idcm significant.Quod est dicere : Multi-
divinitatis. Dcum dico, qui fe/;/?c«/, id esL la^Lifica- moda afflictione ^.r/)«//.vi'< populos illos.DicercL ali-
hiL Lunc juvcntutcm mcarit, id esL qui mejuvcnem quis : Quai'e dicisquodDci manus gcniesdisjicrdidit,
facit ct novum, carnis sordida vcLustaLc deposiLn, „ cL affixil'? Nonne ipsi patres hellis eas afflixerunt,
vel Lvtificat ja.m ?.pcjuvcn£utern jneajn, id esLme ju- cL sic Lerram Ad hoc autem sc-
sibi acquisicrunL?
vcnem futurum. quitur Vere manus tua dispcrdidit.
rcmotio sic :
Cum dicit «i^ro/iOjinnuiL rcmpccrcLam, cLadhuc Nun cniin ipsipaiirQS possederunt terram promi.ssio-
nohis incognitam cssr introire : cnim in sccrcLa dinis in gladio suo, id est per gladium suura ct hra- :
cimur. Dico quod lunc introibo: ELutintroire me- c/iium suum, id est fortitudo sua, non satvavit eos ab
rear,hic interim, o Dcus,qm es comrauniLcr omnium ipsarum gcnLium hellis et insidiis: sed dextcra tua,
Deus et civator, et Deus meus pra; infidelibus, cui id est prosperiLas vicLoriasper Le daLae ethrac/dum ;
ohedio scilicet, confitebor tibi, id est laudabo tc in tuum, id est fortiLudo tua ; ctilluminatio vultus tui,
citliara, id esL in mortificaLione carnis, quando pro id cst lucidum consilium sapientiai Luai vcl graLia^
Le a LribulaLionihus illatis mortificabitur. Tu vero^ tuffi, salvaverunt eos.VulLus hic pro gralia poniLur,
«niHjfnnea,quandoquidempcrtribulaLionesinLroitu- quia in vulLu scepegraLiacujusliheLpotest denolari:
rus mm,quare tristis es in Lrihulalionil)US? Etquare Sive Dei sapientia, id est Dci filius, vultus Dci i/lu-
per tristitiam conturbasme'1 Noli conLrisLari et con- minutio dicitur, eo quod pcr ejus visihilem bu-
turhare me : sed spera in Deo, qiioniam adhuc crm- maniLaLem mundo Patris invisibilis Deitas inno-
filebor ilii saiutare vultus mci et Deus meus. Hoc au- D tuit, sicut in vulLu sapc cordis sccreLa dignoscuu-
tem ut in superiori Psalmo exponitur. tur.
IN PSALMUM XLIII. Et propLcr eorum meriLa non eos salvasti : sed
Psalmi hujus quadragesimi terLii LiLulus idemesL quoniam complacuisti tibi in eis, id est, complacuit
qui Psalrai quadragesimi prira!. in/?nem intcilectus, tibi in eis salvandis. Quod est dicere : Solo placiLo
aut ad inte//ectum filiis C/iore. Et exponetur uL illic. misericordiaB eos salvasLi. Vel sic: Vere dextexa tua
Est enim vox Elcclesiai prajcipue raarLyruni irai- el hrac/iium ct i/luminatio in eorum salule operaLai
tantium Christi passionera qua. pcr Chore signifi- sunL. EL adeo raanifesLe,quod per hoc complacuistt
catur et precantiura per ChrisLura liberari ab
; aliisgenLibusineissalvaLis, id est,in corumpatrum
iniraicis, praesertira in die judicii. Unde dicunt : salvatione. Quod est dicere Aliis quoque gentihus
:
Deus, auri/ms nostris audivimus. Bene ponit uuri- videnlibus te eorum salutem operari placuit, ut te
Non per somnia audivimus,

bus nostris. Quasi dicat : verum Deum esse cognoscerent, ut quidamdixisse
neque per cogiLaLiones, sed aurihus nostris, id est leguntur « Non est alius Deus, prajLer Dominum
:
cerLissime andivimus : El non audivimus a qualibus- Deum Israel [Dan. iii, 17), » Dixi quod patres sic
cunque recitatoribus : Sed ^cUres nosiri, viri auctQ- salvaati. Ta cs z^wequieossalvasti, rGxmcm d Deus
m
821 EXPOSITIO I.\ PSALMOS. PSAL. XLiil
vieiis, id esL lc ropulo ccgcm meiira et Dciim ineum, A non compIcbunLur, uLmagis cosaLLrahaL .sc;l ideo :
ct non alium. Qui nonsolum mandasti saluf.es palri- non deLerminat quando complelnintur.uL magis eos
busper prophetaSjSedeLiam mnndn<t per ScripLiiras ad hoc iuve,5tigandum instiget Dixi quod patres :
salutcs Jacob, id est noi)is, qui sumus luctatoveset no tros plantasti et salvasti, ei eorum inimicos
viLiorum supplantatorcs.IIas scilicetsalutes mandas, afflixisti el e.vpulisti. et nobis has salutes mandas.
quod ih tecornu, idestpcr te expulsorem ven,'z7rt6«- Nunc autem,\A. estin tempore plenitudinis repuliiti
mus, id est separabimus a nobis inim'cos noHros, ef confudisti nos, cl adeo quod non egredicris, Deus,
itifidelcs scilicet, cum sedcbimus super sedcs duo- in virlutibus nostri'!, id est in exercitihus nostris.
decim, judicanLes duodecim tribus Israel [Mattli. Quod est dicere : Adao confudisti et repulisti, quod
XIX, 28). Vel ventilahimus, idestcausa erimus me- n ulLrapolerimus contra hosLcscongregare cxcr-
'u
ritis nostris, quareanobis ventilautur, id est scpa- ciLus, in quibusegrediarisad auxilium per ministe-
rentur, a similiLudine palcarum.qutne a granis cor- rium angelorum, sicut apud paLrcs auLiquos fuil.
nibus furcre scparaLoe venLilantur, id est a vento Legitur enim sa^pe quando cum hostibus dimicare
rapiuntur.Sic etinfideles in futuro anobis separa- pararcntur, auxiliatores angclos cum eis ad prffilium
rati, ab impctu malignorum spiiiLuum rapicntur. proccssisse. Et hocmodo [icr mini-stros suosdicclâ-
Et Iioc mjinJas, quod non conndentes innomine B tur Deusegrediin cxerciLibus eorum ad auxilium.
tuo, idesL m 'lonore
nominis quod glorificamus Vel ExerciLus autcm, bene virtutes dicuntur, eo quod
confidcnLes ?n nomine tuo, in hoc nomine scilicct in eis consLet virtus principum pra?liandi. Exponit
quodest misericors,T/)er»CTni/.?,nulIo modotimendo, vero per partcs sic Quomodo Deus eos repulit
: :
insurgcnf.es in nohis, idest diaboios insiirgentes nA- Dico repulisti nos sic: sciliceL repulisti. Avcrlisti nos
versum nos. Et non exLerius, sed in nohis, id est retrorsum, id est permisisli qtiosdam averLi a san-
in inleriori noslro ; iu aiiima sciliccl malascogiLa- ctitaie nostra impetu tribulalionum, et retrorâun
tiones suggerendo In aliaLrauslatione haltclur in- ccdcndo timore
ire, sciIicet/J05/ inimicos nostro^, ut
surgentes in nos. Et secundum hocpossunt intelligi pceno! sequamur inimicorum exemplum, et eiseon-
vel exleriorcs inimici, vel inteiiores. DiccrcL a!i- formemur. EL ncpuLaret aliquis quod omnes essenL
quis : DiciLis quod per Deum venLilabilis inimicos aversi retrorsum, deLorminat, cum subjungit Et :
etspernctis Nonneper vospoterilis spernere, con-

: sic dico avcrtisti, quod illi qui oderunt nos, inimici
fidendo in fortitudine vestra? hoc autem removct pcili.êt; diripiehiint sihi, id est ad suam conformi-
sic. Verc per eum spernemus. Nonenim .speraho in tatcm quosdam ex nobis, quasi dicat Noa omnes :
arcu meo, et non salrahit me gludius meus. Quod est avertebant sed partcm a simililudine illius qui, ;
dicore: Non putabimusnosposse salvari per arcum

^ cum non potest rcm aliquam toLam accipere,diri-
et gladiurn nosLrum. Per arcum denoLaLur occulLa pitindc sibipartem.Dico quud permisisti nos averti,
defensio,quof>consiliofiLet astutia,admodum 39 secundum partem deficientem.Etsecundum partcni
\
arcu?, quiinocculLo percuLiendo hosLem,percussu- non deficientem,sed in bono pcrseverantem,f/t'c?ii.'«

rem ab hosLe defendit. Per gladium vero, quo pu- nosm potestatcinimicorum, tanquam ovesescarum,
gnaturcominus et aperLe,dcfensioaperta designa- idesiut nossine respectu misericorJia; occiderent,
arcum, minores virtutesquaj occult»
iur. Vel, per sicut oves, quaead hoc natee sunt ut ex e;s escaj
sunt per gladium autem, majores qusp. abscondi
;
fiant, sine respectu misericordia; occiduntur.T?/
ncqueunt, pra-sui magnitudine, intelliguutur, per gcntihus, id cst intcr gentes diiper.uUi nos, id Cbt
quas advcrsum hostcs et extcriores ct intcriorcs, permisisti dispcrgi et oxsules fieri.
fidcles pradiiinlur. Quod e.st dicere : Aunquain vcl lliidc Duminu.s in Evangclio : « Si vos porsecuti
per arcum vel pcr gladium meumputabo mclibe- fuerint in una civitate, fugile in aliam iMatth. xx,
rari posse, nisi misericordia tua cooperantc. Et 23).» Di.vi quod dedisti nu^- t,ui<jiiiim ores escirum,
merito non speraho in arcu et gladio, sed in te : utsine respeclu aliquo piclalis inlcrimeremur, et
sulvasti enim, id est salvabis, nos sicut mandas de D indc non contigil aliquis fruclus Ecclesiir, ut ex-
affUgentihus nos, et exterius etinterius. Et odieniis cniplo constantiai nostr» alii convorterenlur sed :
nos confudisti, id cst confundes, exteriores scilicet vindulisti populum tuum, nos .scilicel, sine prctio, id
destruendo,interioresque invictoriosos reddendo.Et cst, ita permisisLi nos inlerfici ut similes, esscmus
hos mandas quodio/a die,\d csl jngilev, laudahimur vendcuLi, eL preLium inde noii accipionli Quud cst
ab ipsis inimicis exteroribus ; in Dco cxistentes, id diccre : Idcirco vidcris populum siium periniLlcrc
esL in parLicipaLione bcaLiLudiuis Dci. (jui oLiain debcrcinlerficiul filiosEccIcsia-pcr coriim constan-
inimici diccnt Nos insensaLijeurum viLam a>sLi-
: « liam parias, ct h )c sit prcLium muriiseorum. Sed
mabamus insaniam, eL finem illorumsinc honore. cuiiKjuibu^dam inLercmpLis.nuIla convcrsio iufidc-
Eece quomodo conipuLaLi sunL inter filios Dei ? » liuui sequatur, vidoris vendidissc, etprelium niil-
[Sap. III, 4.) Et hoc mandas, quod confilehimur lum accipore. Et si iu morlc qiiorumdam ftiil j ^\J
t',bi ins:L>culuin, id osL huilabiuuis le in leLor- aliquii convcr..io iufidelium, non tamcn fuit mul.i-
num. tttdo cîmmutatiimihus eoriim, id cst iimi sic coin-
Has vero suUiLcs sic proponit Doum mani.isso, juuLasLi oos ul multos lilios pro coruin mortcsus-
(juasiin pncsculi slqcuIo cyiiiplcri dcboreul. Uuco cipcrci. Mutuudum \q:o quui quidunuUti sual iu
.
S-23 S. nRlLNOiMS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS. I m

inoiLcin sinc prclio aiiqoo. Quidam aulem parvo 7V lcvius csl. Et hoc non pcr iios, scd pcr lc l)uljui-
prclio, quidani oliain inagno. Scd dc illis (|ui pro nuis. iN;im non dcclinusti, id cst declinari non pcr-
maguo prclio dali sunLnon proponit, cum dc cis m\^h\J\ seinitasnostras, id cst opcrationes nostrus,
nihil qutcrcndum sil qu.TG sunL scmiL;c nobis ad viLam, via tua, id csL
El po.sitisd rios iqiprdhrium vic/iiis noslria, uL cum a viamandaLorum Luorum. Quodest dicerc Non :
nos pcrmiLLcrcs allligi vcl intcrfici, illis qui jam nos multum operari lalc quid, quod ex-
perinisisli
vicini nosLricrantexcmplo nostro volcnles converti traneumessetamandatistuis.ldcoqucmagis mirum
opprobrium essemus, ut in se vcrecundarcntur sc cst, cum adeo perseverantes in bono fecisti, quare
voluisse unquam imitatores nostri fieri. El liis qui sic rcpulisti el confudisti, quasi hoc malc vivcndo
sunt non in vicinitatc, scd m circuitu nostro, id cst promcruisscmus.Qu«ret aliquis:Quare dicitis quod
in elongalione anoLis. Vcl,m circuitu nostro, id est non fuistis obliti, cum non fuisset vobis caiisa obli-
qui circumicrunt nos, ct circumvallaverunt minis et vionis ? Rcspondetur Vcre nobis fuit, quoniam hu-
:
lribulationibus,a simililudine illorum qui aliquciB miliasti nos,\A. cst tribulationibus aftlixisti, id cst
circumveniunt nc cvadat. Posuiiti nossubsumiutio- aftligi permisisti. In loco o/fllctionisîd est in boc
nem et derisum, id estcausam subsannationis etde- mundo, in quo est locus aftlictionis;in futuro| ^ j
risionis. Subsannare dicimus quando quilibet ex g cnim locus aftlictionis non erit.
indignatione nimianares corrugat.Idcoquesubsan- Et adeo humiliasti quod cooperuit nos wnbra,
natio pro indignatione ponitur. Quod est dicere : exsislens causa mortis, id estomnino occupaverunt
Posuisti nos tales, contra quos ipsi indignarentur, nos tribulationibus illi qui empliatice dicuntur um-
et quos deriderent, El posuisti nos insimilitudinem: bra, id est umbrosiet obscuri in errore, et qui sunl
id est in parabolam gentibus, ut, quando rcum ali- aliis causa mortis,quos sibi incorporant malo excm-
quem videbant, dicerent : Tali morte dignus es plo, suggestionibus, minis et tribulationibus : Di-
quali periit ille aut ille. Et posuisti nos in populis, ceret aliquis: Quarc jastastis vos non fuisse oblilos,
id esl inirapoiûlos commotionem capitis, id estcau- cum obliti fueritis? Respondetur Verc non fuimus :
sam commotionis capitis. Quod est dicere : Adeo ohUli. ISsim si obliti smnus nomen Dci nostri, non
pcrmisisliaffligiut infidelcs populi inde capulderi- reputando eum Dcum etDominum, nos autem ser-
sorie movercnL, nos esse sLulLos cL insanos asse- voset crcaturam etsi obliviscendo nomen Dei no-
;
rentes. stri e.rpandimus manus nostras corporalcs ad Deum

Postquam exposuit quomodo Deus eos rcpulit, alienum, adorando eum. Vel si expandimus manus
exponit quomodo confundi permisit, sic :Quoniam nostras, id est intendimus affectiones nostras ad
autem posidsti nos opprobrium, subsannationem et ^ Deum alienum, ut etiam ipsi supplicare vellemus,
derisum, et simititudinem, et capitis commotionem, Nonne Deus rcquiret ista in futuro, ut ulciscatur ?
tota die, id est jugiter, est contra me; id est ante Requiret vere. Ac si dicat Verum dicimns, nos :
me, inconspectu meoscilicet, vcrecundia mea,im\\.- non oblitos essse perbibentes. Nam si obliti csscmus,
quam a mc discedens. Et lia'c parva non est. Sed ad quid lioc mcntiretur, cum sciamus hoc in fu-
confusio fucici meie, id estvcrccundia non existens luro Dcumrequisiturum? Quasi dicerent: Nondice-
interius a conscicntia criminis, sed cxteriusin facie remus hoc, nisi verum essct. Diccret aliquis Non :
ex debilitatc carnis, coo/;er(n7 »iP, id est tanta fuit requiret, quoniam hoc ignorat. Ad hoc respondet,
quod me nimis exterius occupavit, a similitudine sic Non ignorat hoc, Ipse enim novit universaliter
:
amplai vestis, quai corpus totum cooperit. ahscondita cordis. Sequiturautem oratio pro positis
Confusio dico, quae contigit a voce crprobranlis, in aftlctionc,sic Dixi quia humihastinos, ettamen :
id est inimici, mihi prora multimoda infcrentis. non sumus obliti. Ei"go quoniam propter te totadie,
Et obtoquentis, id est contra me loquentis, et veri- id estassidue,??ior/2/?ca>«wr in carne et dum morti- ;
tatemameprolatamrationibushumanisimprobare flcamur, eestimati sumus apersecutoribus sicut oves

conantis. Et a /«cie, idest ab instantia, m»?i2«. JSf, j) occ«io?j«, id est aistiraati sumus occidendi sine
id est etiam, persequentis me tribulalionibus, non respectu misericordioe, sicut oves quai ad hoc nata?
solum exprobrantis et obloquentis hac omnia quai di- sunt ut occidantur et comedantur exsurge, Do- ;
ximus, vencrunt supcr nos, id est ad oppressionem mine^ id est potens appare, qui videris impotcns.
nostri, nec obliti sumus tc. Et hoc modo non sumus Quare obdormis nobis, id est ncgligis nos ? Obdor-
obliti, scilicet inique non egimus in testamento tuo mire namque Dei est ipsum aliquem ncgligere.Ac
relicto, id est, non male operati fuimus recedendo si dicat Noli obdormire nobis, sed exsurge.Et hoc
:
atestamento tuo, id esta promissionequam in ba- modo exsurge scilicet ne repellas nos ab auxilio
:
ptismo libi promisimus,sub patrinorum testimonio, tuo in finem repulsionis, id est in aeternum. Et si
scilicet quod tibi soli, pompis diaboli poslpositis, modo videaris repellere, ne repellas universaliter.
obediremus. Et hoc etiam modo non sumus obliti, Dictum est et de tristantibus. quod sequitur : Et
scilicet non recessit cornostrum,\d. est voluntascor- quare avertis faciem <««?«, idestbenignitatem gratiaj
dis noslri a te, retroeundo, id est ad infidelitatcm tuae ? hoc modo scilicet avertis : Oblivisceris inopise
deflectendo. Quodestdicere: Nonsolum iniquenon nostrse, id est inopum noslrorum. Et tribulationis no-
cgimus, scd ncccLiam reeederea le voluimus, quod strx, id esL vidcris oblivisci quorumdam e.x nobis
EXPOSITIO IN PSxVLMOS. — PSAL. XLIV 826
qui sunt inopes, id est tristcs in tribulatione sua A corum laus habealur, aliosad eum laudandum et
:
cum sic perraittas eos tristari unde gaudcndum honorandum invilet.Inlroduciturcnim Deus Pa;ler,
essct. Inoj-es autem dicuntur fidelcs illi qui in Iri- agcns ad laudem ejus et nostraifidci instructionem
hulationc sua tristantur,ac si se Dei ope dubiLarent dc genitura ineffabili et seLcrna Filii sui. Laudans
posse Hberari. Inopes enim dicuntur, qui sine alicu- insupercumsecundum humanitatem de innocentia
jus opesunt. Abundantesautem dicuntur, qui, etsi et justitia ejus, etadhortanseum ad prffidicandum.
tribulenlur, ahundanlissimam lamen spemhabent Laudat quoque eos qui in finem commutahuntur,
liberandi.Ac si diceret Noh avertere faciem,et noli
:
id est Ecclesiamprimitivam,qua; Dcisponsaest, de
ohlivisciinopum. Orat quoque pro deficientibus,sic: perfectione virtutum et adhortatur ipsam primi-
:
non solum oro pro inopihus, sed quoniam anima tivam ad audiendum et vivendum, ut, sic decora
nos?/'a,id est anima quorumdam ex nohis humihata facta, diligatur. £t ipsius exemplo et prsedicatione
est, id est dejecta et deflfectihilis est a sanctitate dicit Ecclesiaradc gentihussuccessurara,qua^ etiam
sua: ethoc in pulvere, id est in trihulatione puh-e- in finem commutabitur.

ris sui, carnis sciiicet suffi; quai nihil aliud est quam Eructuvit cor rneum verbum boiium. Cor hic poni-
pulvisetterra. Et quonmmvetiternoster, id est detur pro essentia paterna eo quod ipsa arcana sit
;
bilissimapars nostra, comjhdinatus cst in terra. id B et incognita,adsimilitudinemcordis,quodsecretum

est conjunctusesL tcrrenis etconformis in dcsiderio est et incogniLum,nisi soli Dco,ct illicujuscor est.
teri'cnorum. Quod est diccrc: Quia quidam ex nohis Vei^bura autem Dei Dei sapientia per
Filius, id est
sunt ex toto deficientes, sic ut non sint in terra similitudinem dicitur, eo quod peripsum incarna-
conglutinati, quidam verosic ut sint conglutinati, turadivinanobisvoluntasinnotuit,sicutcordissecre-
exsurge, Domine, id est potens appare. Et lioc mo- taper verha revelantur. Verbum etiara dicitur eo
do scilicet Adjuva nos secundum illosqui
exsurge :
quod per ipsum Deus Patcr omnia disposuit,et ad es-
sunt inopes, non tamen deficientes, ut, auxiliante se perducit : sicutaliquis princeps quse coniplerein-
non deficiamus, Et redime nos a defectu, secun- tendit, verhosuodisponit, et ejusdemverbi imperio
dum parlem eorum qui dcficiunt. QuodesLdicere ad hoc quod dispositum. est coraplcndura sibi sub-
Mors tua sit pretium quo eruamur a dcfectu per ditos cogit. Cum auLem ponit, Eructavit, innuit
quem cx toto perircmus. Oro, udjuva, redime. Et quod illum ex sccreta cssentia proLuIit ct genuit,
hoc fac non propter merita nostra, sedpropter no- antc mundi principium inelfahiliter, a sirailitudine
men tuum magnificandum, ct a nohis, si non dcfe- ructalus, qui ex interioribus et sccrelis corporis
cerimus, et ab aliis, exemplo nostro ad hoc com- parLibus profertur. Unde alihi : « Ante Lucifcrura
movendis. genui te (Psal. cix, 9), » Qualiter vero Patcr gene-
rel, qualiterveFiliusgencretur, qualiter etiam Spi-
j 42 IN PSALMUM XLIV. ritus sanctus procedat, investigabile nohis est et
Titulus quadragesimi quarti. In finem pro his qui incognitum,firraissima tamen est fldecredendum,
commutabuntur, filiisChoread intellectum, canticum Undelegilur «Generationera ejus quisenarrahit; »
:
pro dilecto: Filios Chore non hic solummodo dicit (Isa. Liii, 8.) NuUus. Bonum aulem, non hic adjc-
imitatores passionis Christi : sed et omncs qui filii ctivc, sedsuhstantiveponitur : Iioc autcra quod su-
sunt adopLivi EccIesiiB perpassionem,tiLuIus autcm pra positum est, eructavit, etc, sic exponitur : cor
sic exponitur : Canticum, id esttractatus isLc in quo vieum, id est sccrcta essentia mca, cructavil, id est
continctur jucundalaus, propositura est fdiis Chore protulit, genuit verbum. Et non qualecunque ver-
ad intellcctum,id est ad liocut diligcnter scruLenlur bum; sed tale vcrhumquod est bonum consumma-
hoc canticura quod gravissiraum est, et sic ad in- tura et suniraura,ex quo hona oraiiia hona sunt,
tellectura perveniant. Canticum dico hahitum et Quiaveropraiteritc dixerat eructavit, id estgcnuit.
corapositura a propheta/>/-o his qui conmutabuntur e viderctur nunc etiara non generarc, et sic ia
in finem, id est in perfectain consuramationem. sci- ^ nou

essentia divina mutahililas csse viderelur, et
licct de mortalitate in immortaHlalem : de passibi- enim aêrnumquod com-
pcrfecta aiternitas(nihil
litatc in impassihilitatem, id ost pro salvandis. mutahile factura),addit: Non siccructavi, utnunc
« Omnes enim/esurgeraus: sed non oinnesimmu- non eructera: Sed nunc ctiamego quiidem sum in
tahimur (/ Cor. xx, 15). » Et habitum pro dilecto, cssentia cum eo, dico opera mcn reiji, id est dico
antonomastice Chrislo scilicet,qui dilectus est aDco non verhis, sed incfiabili diccrc scilicet dispono,et
Patrect Ecclesia. De quo vox paLernasic inLonuisso concipio opcra raea pcr ii>sum Vorlmm, quod rex
in Evangelioperhihetur: c IlicestFilius ineus dile- omnium cst, cum idom mecum sit in essenlia, et
ctus, » ctc. [Matth. iii, 17.) Et in Canticis, dc eo cgo rex sim. Undc legitur :
sponsa Ecclcsia testatur : « Diicclus ineus candi- Corde Patris t/enitum crcatet regitomnia Vcrbum.
dus, etc. {Cant. v, 10.) Bcnc quideraponilpro his Non ([ut)d Pater et Spiritus non orocnt ct regunt^
qui commutahuntur ; ct pro dilecto : pro, cnini j 43 «umunum sint, sed quia [ter Verhum ineira-
causativc ponitur. Quasi poneret causam coruni hililoromnia disponant, crccnt, ct regant. .-Equi
qui commuLabuntur, et pro dilecto, id cst, ad hono- pollenlcr autcm est secundum Auguslinum Patrcm
rcmcorumfacithoccauticum : uLcumhoc traclulu diccra opcra rcgi, cl Palrcm Filium gigncrc. Filii
^2- S. r.RUXONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I H-IH
iiinqiiC(]icilcsscgencr<iLioncmpalcrn.im,pcrcuin A Deas iui splemmn, cx inorLali eL pasriibili immorla-

disposiLionem cL concepLionem. lcm facicns el impassibilcm. In lioc aiilcminnuil.
solum auLcm dico,\& csL dispono opcra inoa
A'on qiiod qni, prouL possihilc fucriL, similiLer specwstn-
pcr oum Sed eLiam lingua mca, id csL verLum
: cril, in fuLuro quoque benedicelur. Vei sic: Dignum
nicuni, esL calarnus mous scribx, veluciter scribentis, esL uL accing-aris. Propterea enim ut accingaris,
pcr ipsam linguam. Quod est diccre Per ipsum : benadixit te, id est magnificaviL te in innocenLia,
omnia vclocitcr comiiono. Ilocaulcm pcr simihLudi- faciendo immunem
a pcccato Dous ego scilicoL :
neni ponitur. Sicut enim scrilia pcr calamum figu- qui DcusLuussum, secundum liumaniLatem, quaj
ras ponit, sic cL ipse Patcr pcr Fihum rebusformas bcneiictio erlL in aiLernum Quoniain auLcmspecio-
impressil. Bcne vero ponit velocitcr, cum sine mora sus es, intcnde spccic lua, id esLinLensum Le fac in
sua?. voluntatis imperio quidquid sibi placiLum csL specic tua, id esL in innoccnLia Lua : non secundiirn
crcet. Ju.xta illud : « OraniaqUiTCunque voluit fecit augmcnLum, sedsccundumperscveranLiam. InDo-
{Psal. cxin). » Et aHl)i : « Ipse dixitetfacta sunt, minieo cnim liomine, pcrfccLa sempcr fuiL apriii-
ipse mandavit, et creata mni)Psal cxlviii). ^^ Lin- cipioindoccnLia. ELinLensum LefacinpulchriLudino
gua quidem bene pro vcr])0 posilacsl, cum hngutc Lua, id est in perfccLione virLuLum perscvcrando,
auxilio verbum formeLur. pj eL in perfcclione bonorum opcrum eundo de bono
O.sLensa Verbi suiineffabili gcniLura, de eo sccun- operc inbonum opus. Nonenim simulomniaopeia
dum humanitatem agit, laudans et adhortans ad sua bina feciL.
preedicandum, sic : Spcciosus forma, cLc. Versusqui EL 'n\ie.nAenAo procedc j

Z|.-4-/''"oy3e?'eaddebe]lan-
Iiunc scquiLur,scilicct accingere, etc, sic ante lcgi- dum vitia, prajdicationead debollandum tua, et
tur ; Dico eructavi verbum, et In potcntissime, id est, diabolum. Et sic prospere scilicet regna in fideli- :
tu Verbum, aaqualem mecum habcns divinitatis bus: debellalis vitiis etdiabolo, dico regna. Et hoc
potenLiam, accingere gladio tuo super fcmur tuum : propfcr vcritatem, id est propLer praodicaLionem
secundum humanitaLcm, idesLsimilcsisoptimodu- quam eis facies. Et propter mansuetudincrn, id esL
ci, prcoparanLi ad bellum, qui accingiLur gladio
se quia non rebellis, sed mansucLus eris in passionc.
suo sitperfemur, quo dcsLruat inimicum utsimiU- ; JuxLa iliud Isaia; « IVoli Limcrc, filia Sion, eccc
:
ter prsepares te ad prffidicandum, qua preedicationc rex tuus venit tibi mansuetus [Isa. lxii, 11). » Et
vitiaaliorum desLruas, inore gladii quo corpus de- propLer jusLiLiam luam quam habes, adcujussimi-
Unde Paulus
sLruiLur. : « Gladium spiriLus quod esL litudincm eL ipsi jusLi fient. Vel propter justitiam
verbum Dei {Ephcs. vi, 17). » Vel sic : Accingere quam eis dabis. Quod cst dicere : Veritas tua et
gladio tuo, scilicetverbo pra?dicationis, idest prse- G mansuetudo ctjustiLia causa erunt quare in eis re-
para gladium tuum, a similitudine illius qui gla- gnabis, Dixi regnapropter veritatom, et in illud re-
dium preeparat ad bellum, dum eo accingitur.G/«- gnum deducet te, id est dilatabit te dextera, id est
c?2odico posito super femur, id est super humanita- potentia tua. Ethoc miralji/iccr,id est per mirabiha
tcm. Quod est dicere Quem gladium non hahebit : quaj operaberis.Quodcstdicere : Per miraculaqua?
a se humanitas, sed dabilur ipsi dcsuper, id cst potentia tua operabiLur, dcduceris in regnum. EL
a divinitate. Juxta iliud Jacobi apostoli: « Omne etiam sagittw tuse deduccnt tc, id cst scntcnliai
donum perfecLum desui\sum esL {Jacob. i, 17). » prfedicationis, qua?. dicunLur sugittse, eo quod per
Femur pro humanitaLe poniLur, co quod ex femori- eas ad modum sagiLLarum corda percuLies. iNam
bushumana gcneraLioprocedaL.Unde Abraham le- sagiltse tuse acutse sunt,id est penctrantcs usquead
gimus servum suum dexLram sub femore poncre, cor et efficaces. Et per ipsas sagillas populi infide-
et per Deum coÎi jurarefecisse, nealieni sanguinis les ab eis percussi cadent, id est morientur in corde
uxorem filio suo adduceret {Gen. xxiv, 2) praasi- : inimicorum regis, id est sccundum illam volun-
gnantem cx femoresuo quemdam essenasciturum. tatem cordis cadcnt, secundum quam erunt ini-
qui homo et Deus cceli perfecte existeret. Dico ac- D mici tui regis. Quod est dicere: Sccundum quod
cingcre, id est prsepara te ad preedicandum : et ido- mali sunt, destruentur. Populi dico sub te redi-
neus es ad hoc. gendi, id est qui tua? ditioni subjicienLur EL hoc :
Nam speciosus cs forma, id est pulchritudine in- esl ac si sic poneret : Per sentenlias praidicationis
teriori, innocentia scilicei : prx hominum, id
filiis tuee, quse efficaces erunt, populi tibi subjicienLur,
est ante fideles, qui rationahililer sehabent ut ho- cL sic rcgnum tuum dilatabitur. Hoc auLcm eequi-
mines. Quod est dicere : Cum perfecte prse omnibus poJlenLer supra posuiL, cuin dixiL, regna proptcr
innocentibus sisinnocens, idoneus es ad praedican- verifatem. Idem enim cst veritas, quod et sagittas.
dum, quoniamin te reprchensibiie nihil invenitur. Sed quia non posuerat, antequam illa praedicationis
Et necesse est ut accingaris, quoniam in lubiis tuis, verilas efficax esset futura, repetit a>quipollenter
id est perpraedicationemqua?. procedet a labiistuis cum dicit : Sagittae tuae te deduceLt in rcgnum,ut
diffusa est gratia, id est dilfundetur gratia sancti addat acutse. Quod est dicere : Quae non erunt re-
Spiritus in genushumanumscilicct, rcmissio pecca- tusa?, sed ePficaces. Dico quod populi sub te cadent.
torum. Elpropterea quia speciosus es, etdilfundctur Et post ipsi populi erunt sedes tua, o Deus. Quod
gratia in labiis tuis, bencdicitjid est magnificabit te est dicere : Fili, qui noa simpliciter es homOjsed
:
820
•
EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XLIV 830
etiam Deus, populi Ipsi erunt habitatio tua. Et non A torc careat, assidiio exercitio limarum candidum
solam in lioc steculo, scde/f in saeculum s3eculi\m]Vi?, fit et nitidum.
subsecutivum. Juxta illud Anima justi, sft/f.b' est : Notandum autemquodmyrrba, idest, incorrup-
Dei. tibilitas; et casia, id est, exalfalio in Dei pra?3cn-
Etpostquam in eis sedebis, si aliquamlo distorte tia,in futuroa domibus eburncis snirabunt. In hac
ierint recedendo a subjectione tua, maleoperando autcm vita, gutla, id est, humilitas ?pira]jit. Sivero
et cogitando, rcges eos virga, id est correctione tri- ad solam animam referatur, spiraljit etiam in hac
bulationum : a similitudine equi, qui cum distorte vila incorruplibihtas fidei et exaltalio in virtutibus.
et in viam rcducitur. Hoc
eat, virga percutitur, Ex quibus scilicet myrrha et gutta et casia, ex eis
autom extra librum supplelur, sedex sequentibus spirantibus, in honore tuo, id est, ad hoc ut inde
habetur, cum addit : Et illa virgn rcqni tui, id esi honorificeris,non utindesuperbiant, sibi hfcc attri
correctio per quam reges tuos fideles, id est qui huendo ; delectaverunt, id est delectaliunt, te filiae
subjicientur regimini tuo, erit virga directionis, id regum, id est ipsi fideles, qui superius dicti sunt
est virga dirigens eos, et in viam reducens. Undc domus eburneai. Quod
est dicere Exhisvalde de- :
Psalmista alibi: » Visitabo in virga iniquitates eo- lectaberis. Vel Ex quibus ex sespirantibus de-
.sic :
rum,» (Psal. Lxxxviri. 33.) etc. Exponit autem quo- ^ lectabunt tefideles, qui erunt sccundum doctrinam
modo diriget, sic : Dico quod virga regni tui erit filia; regum, id est apostolorum, qui regcs erunt
virga per quam diriges eos. Et hoc modo scilicet Ecclesiffi.Unde Apostolus : « Filioli mei, quos iierum
dilexisti justiliam ct odisti iniquitalem, id est facies parturio (Gal. ni, 19) : » et in Psalmo : « Et nunc,
eos per ipsam virgam diligere justitiam, et odio reges, intefiigite {Psal. n. 10); » filia' rcgum dico:
habere iniquitaten. Vel sic : Dixiduod populi erunt et hoc in honore tuo, id est, sic sunt filieeregum, ut
sedes tua, et eos diriges, et ad hoc es idoueus. in hoc honorificeris ab ipsis filiabus," quod gratia
Nam dilexisti justitiam. Quod est dicere : Justus es, tua sunt filias. Sciendum quod ideo mjTrhar pro in-
ideoque potens eris eos dirigere. Et hoc patet ex corruptibilitate ponitur, quia corpora ea inuncla
opposito quod dilexisti juslitidm naiii odisli iniqui- fiunt incorruptibilia. Gutta vero species est
medico-
tatcm. Dixi quod dexteratuu deducrt le, (Aj/(ijjuli sub rum, qua; ad tumorem depellendum idonea est :
te cudent : et erunt sedes tua, et dirigcs cos virga, idco pro humilitate ponitur, qua? ad superbiaj tu-
el hoc ideo quia dilexisti justitimn et (i(lisf/ i/iiquitu- morem deprimendum est vaIida.Casiaquidem,quia
tem. Etut ha?comnia fiant, oDeus, tu scilicet Fili, juxta riieron^-mum arborestin altum excrescens.
qui non solum es homo, sed et Deus Dpus tuus, :
Q pro exaltalione hic posita est. Vel sic potest legi
ego scilicct unxi te olco Iselitise, id est, replevi te versus iste : Quia dixerat, Unxit te Dcus tuus olco
gratia speciali et immunitatepeccati, per quam te leetitise prx conwrtibus tuis, videtur eos consortes
]a?tificarem/);'ce consortibus, id est ante aliosfideles esse minus inunctos. Aliterenim male positum es-
qui sunt consortes tui, id est cohseredes et partici- Ob hoc vero qurereret aliquis
set, pree consortibus.
pes sanctitatis tuff!. Juxtaillud Apostoli : « Ha?redes Suntne consortes aliquatenus uncti oleo Isetitix, id
quidem Dei, cohairedes autem Christi [Rom. viii, est gralia speciali? Ad hoc autem sic respondet :
17). » Unctum esse o/eo dicit, a similitudine iliius Vere uncti sunt olco etindehoc apparet,quoniam
;
qui olco sacrato ungitur ut rex efficiatur. Sic et a vestimcntis tuis, id est, a consortibus, qui vesti-
Christus ut rex esset oko gratia? specialiset immu- mentadicuntur, eo quod te fide ambiunt, sicutves-
nitatis unctus est a Patre. Et inde videri potest (imenta corpus ambiunt, spirant myrrha, id est,
quod unctus est oleo kctiiix. Quia \^^//igrrlia,\d virginitas; et gutta, id esl humililas vel castitas; et
est incorruptibilitaspostpassionejii; ctcusia, idest casia, id est fidcs. Dico quod a vcstimcnlis spirant
exaltatio ascensionis in coslum ; et gutta, id est hu- hsc.c, sciliccta domiljus eburneis, id est a consorti-
militas in passione, spirabunt a oestiincntis tiiis. bus, qui et vestimenta dieunturet domuseburnca\
Pluralem ponit pro singulari, vcstimentis scilicel per similitudinem utjam dictum esl. Ex quibus,id
pro vestimento. Quod est diccre Ab humanitate : est, myrrha et gutta et casia, dclcctabunt te fdiiv rc-
tua, qua>. dicitur vestimentum divinitatis, eo quod in gum in honore tuo ha:c non mulanlur.
:
ea lateat et ei conjungatur, ut intravestimentum Mgrrha quidom, quia carnein a s(> luuiain incor-
corpus latet etei conjungitur, redolcbunt fidoiibus ruptibilem pro virginitatc ponilur, pcr quam
facit,
tuis incorruptibilitas et exaltatio post pussionem, caro incorrupta a luxuria cxistit. Per guttnm vero,
et huinilitas habcnda in passione : et exemplo tui qua venena omniadeprimuntur, charitas intelligi-
myn-lia el gutta et casia spirabunt a domihus ebur- tur, per quem omnia vencna vitiorum cxstiuguun-
neis, id est bene rcdolcbunt tibi infidclibus tuis, tur. Per cnsium autcm, qua^ in atiuosis locis na.>^,'i-
qui dicuntur domus tu;c, co quod in eis habites. tur, baptisma dcnotatur. Por baptisma vero lidos,
Et el)urne;e, id est porfcclione virtutum nitcnles per quain ad baptisma porvonilur, idooquo oasia
et candid» : quod conligit cis pcr multas anxicta- pro fidepouitur. Notandum autoin quod lidolosiu)n
tes alque labores, scilicet ut nitidi &inl in p^nic- filios, scd liliasdicit, ut oos humiliel no in sooonli-
glione virtutum, sicut cbur: quod cuui prius ui- duul, cum dobilcs siut et fruyilos, ct ad cadcnduni
831 8. BRIJNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS OI'I>. PARS I 832
facilos; ad nioclum fcminini soxus, qui dobiliorcstA dino i)oi>u\\. Ef obuvisrern duminn patris /wzdiaboli,
masoiilino scuoliam uLosloiidaLmaximoctilliipra!-
; nc iiltra volis csso domiis ejus ot mansio. Et boc
dicationis cos cg-cre ad modiim filiarum, qiuo ma-
: poiiita similitudinc sponsa*, qua". sponso qucm dili-
jori cultu cf,>-cntquam filii; cL por iioc cos multum git valde conjuncta, ojiis amoris causa populum
subditosfaciat prasdicationihus j 4-G flidin oorum suuin ct (lominn patris obliviscitur. Ostondit aulcm
cultu valdelaborant. Juxtaillud apostoli : « Obedite quas illi indc ulilitas continget, si obliviscatur, ut
pra^positis vcsfris, ct subjaccte cis. Ipsi enim per- magis eam ad hoc attrahat, sic : Et .si audieris et vi-
vip:ilaiit,quasi rationem pro animabus vestris rcd- dcris et oblita fueris : rex, id est Sponsus tuus Fi-
dituri, utcum gaudio hoc faciant ct non gementes lius meus, qui te regei, concupiscet decorem tuum,\d
{Efeb. xni, 17). Peracta admonitionc, ct laudc est,adamabit propter dccorem virtutumtuarum,
te
sponsi, adlaudandum ctadmonondum sponsamin- ad similitudinem sponsa^,qua! pro dccore suo aspon-
tendit, ut oam attenliorcmad obediendum sponso so adamatur. Et vere audirc debes eum, et oblivisci
rcddat. Et hoc Quodsic
sic facit : Astititrcginn, ctc. propter oum populumtuum, ct domum patristui,
oontinuat Dico,Fili,quod ndco speciosiis evh furma.
: qiioniam ijtsc est Lominiis Dcus j4^quum enim
tuiis.
Regina autem, id cst, Ecclcsia primitiva sponsata est ut Domino ancilla, et Dco creatura sua obe-
tibi, id est, sub matrimonio conformitatis et fidei B diat.
conjuncta : quam de ancillareginam, descrva libe- Annuntiatquoque conversionem gcntilitatis,cum
raTiimorte tua facies : astitit, id est, astabit tibi : dicit Et udorabunt eum et filise Tyri, ctc. Quod sic
:
parata ad obediendum morc boni servi, f[ui ante ; continuatur Dixi quod Filio meo astabit regina, id
:
Dominumsempcr astat,ad nutumctiam obedirepa- est ecclesia primitiva, et non solummodo hsecilli
ratus.Ethoc ipsum qu.o(!iastahit, procedet a dextris astabit, sed adorabunt eiim et, id est eliam, fi/ise
tuis, id est, a propitiatione tua, non a meiutis ejus : Tijri, id est animaj gentililatis, factae filice per fi-
dexteram pro propitiatione ponit, quiaad Dei dex- dem. Per Tyrum vero, quia locusest gentium,gon-
teram dicuntur conccssuri, qui divina propitia- tUitas intelligitur, In Hebra>atranslationehabelur :
tione sunt in fuLuro salvandi. Dico asLabit et hoc : adorabunt eum fortissimi Tijri, idest, venerabunlur
in vcsfitu, ct non foedo, sod dcaurato, id est, in cum martyres de gentibus, qui fortissimi erunt in
perfectione virtutum cfua ornabitur,sicutvestimento angusLia Lribulationum. |
47Tyrus enim angustiu
pretioso corpus ornatur. Pcr aurum autem quod interpretatur : et non adorabunt vacuse a muneri-
mctallumpretiosumest etsolidum, pcrfectio virtu- bus sed in muneribus, id ost, in offerendo scipsas ;
tum accipitur. Et nonin simplicivestitu. id est,in q munera. Juxta illud Quisquis cogitatquod voveat :
una sola virtute, sod circumdata, id est, adornata Domino, seipsum prfcparet et voveat. Hoc enim
varietafe virtutum a similitudinc spons^, qu* va-
: exigitur, hoc debetur Non solumautem pauperes
riis gemmis adornatur. de Tyro adoi'abuntte sed et omnes, id est, omnis- :
Notandum autem quod ideoeamper similitudi- modi divites plebis, id est, divitcs in plebeiis,id est
nem visibilium ornamentorum laudat, utmagis ad in terrenis deprecabuntur vultum tuum, oregina, id
virtutum perfeclionem attrabaL. Magisenim quam est, deprecabuntur Doumut deteisvullumsimilem
invisibia, visibiliasolcntexomplaprovocaro. Sequi- vultui tuo, scilicet pulchritudinom virtutum ut et
turauLem laudcm exhortaLio,cum dicit: Audi,filia, ipsi adorarepossint. Quoniam enim pulchritudo in
etc. Filiam ex affectione nimia vocat,quia eamper vultupotiusapparere solet, vultuspro pulchritudine
fidem regenerabit. Et beneflliamfemininc,quiade ponitur. Vel vultum dicit visum interiorem, id est
ea ut de reginaut desponsa agere inceperat,quod inLeiIectum,per quemintelligiturquomodo sitado-
sic continuat : Dico quod astabit regina in vestitu randus Deus.Et bene vultus provisu ponilur, cum
deaurato. Ne vero vestitum hunc dimittas, o filia. in vultu sit visus corporens.
Filii mei sponsa,«»f/ivocem Sponsi : et non solum Quoniam autem laudaverat rcginam de vestitu
auditu exteriori ; sed et vide, id est, intelligc qua? D aureo,neputareturgIoria decorisejus exterius esse
audies, ut perficias. Vel sic : Audi, vide, etsic intel- in corpore, determinat hoc sic: Dixi quod regina
ligc. Nisi enim croderes, non intelligeres : Et ecce astabit investitu deaurato : et gloriosus vestitus iste
vox Sponsi quam audies : Obliviscerepopuliimtuum, non intelligendus est exterius esse in corpore, sed
id est, carnales observantias populi tui Judaici, omnis gloria ejus filias regis, id est filiffi Filii mei,
quse umbree erant Novi Sestamenti. Et etiam obli- quam superius reginam dixi, erit ab intus, id est,
viscere domum patris tui, id est, conversationem ab auima, coruscans in fimbriis aureis, id esl in
diaboli, qui hucusquc pater tuus exstitit. Juxta illud perfectionecharitatis, qua? per opcra bonaapparet.
Evangelii : « Vox ex patre diabolo estis \Joan.vm, Per fimbrias quidem perfectio denotatur, eo quod
^'ie), » Domum pro conversatione ponit, eo quod in in finevestium supponantur. Per aurum quidem
domo conversatio hominum est. Vel sic Audi, filiu, : charilas, quse omni alia virtute pretiosior est,sicut
prophetata a prophetis deSponso tuo.Et audiendo aurum cseteris melallis pretiosius est.Et non solum
vide, id est intellige.Et intelligendo obliviscere po- gloriam habebitm fimljriis aureis, sed etiameritczr-
pulum tuu7n,id est, vitiain tcexistentia qu» dicun- cuviamicta,id est, ornatau varietutibus y\v\.\ii\iTCL.'E.i
tur populus, propterea ouiamulta sunt,asimilitu' hoc etiam superius positura fuit,cumdixit circum'
:
833 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XLIV 834
datavarietate] sedqulacausa determinationisdixe- A sive gentium, in qua nomen Dei non prBcdiceturii
raitomjiis gloria, etc, ne ?« solis /Z^f^/mcrederetar Proptcrea vero quia fllii erunt memores prccdican-
gloriosa, lioc repetit. Vel potesttioc diversum esse, do, populi Juda?orum etgentium confitehuntur tibi,
sic:Dixi quod gloria fdise regis erit ab intvs, et id est, laudabunt te credendo, in seternum, id est,
etiam ipsa fllia erit circumamicta, id est circam- quandiu mundus iste durabit, usquein sseculumsce-
data, varietatibus, id est variis gentibus : quite culi hujus subsecutivum. Potest eliam psalmusiste
ejusexemplo credent, et eam adornabunt ad modum ]ogi inpersona Propbeta?, ut planior sitlectio,siso-
vestium, qua^ circumdando corpus, adornant illud. lummododuorumversuumprimorumexpositiomu-
Quffireretaliquis : Quomodo crit circumamictavarie- tctur. Si aulem in propbctse persona accipiatur,
tatibus genVmm ? Alihoc respondet sic Ita circum- : nonagitdeinefiabiligenituraverbi, quemadmodum
amicta erit Adducentur scilicct per doctrinam Pa-
; in persona Patris agitur ;sed inprimis duobus ver-
trum, id est apostolorum, regi, id est Cliristo Filio sibus quasi prooemium facit, ut auditores attentio-
meo, post eam reginam, aliee virgines de gentibus, res reddat : proponens unde in boc opereagat; de
id est, fidclesanimai quae erunt incorruptee in fide, rege scilicet, idcst Christoantonomastice rege. Cui
ad modum virginum quse incorruptae sunt in postea non adhortative neque imperative, sed con-
corpore et ipsaj virgines non erunt ahense a con-
: B cessive et deprecative dicit ut gladio praidicationis
formitate, etsisintalienee in genere. Sed ipsa^. pro- accingatur. Non enim creatura adhortari debet
ximse ejus existentcsinconformitate, a/ferentur Vihi Creatorem, ignarus scientem, ncque Domino servus
id est, adcultum honoristui, o P'ili, per doctrinam imperare.
Patrum. Beneverodicita/Têraf^wr, ut eashumiliores Laudatvero post ipsum regem, Ecclesiaj spon-
faciat, innuendo easron posseaccedere perse,cum sum, ad instructionem noslramet conformitatem,
debilessintin intellectu; sedper Patruni doctrinam ut ctiam nos ad ipsius laudem invitet, dignumque
afferentur, more infirmi, quiab aliofertur, cumper laude eum ostendat. Laudat quoque sponsam ejus
se non possit ire. Et hee virgines non afferentur Ecclesiam primitivam,deancilla reginameffectam,
invitaj ad te ; sed afferentur inlaetitia ; et non in ut laude sua commoveat eam ad obediendum
parva Isetitia, sed et, id est .«cilicet, in exsultatiuuc, Sponso, per quem sponsa speciosaest. Quemetiam
id est in maxima iwtitia. Et nolandum estquod in adhortaturad audiendum vocem Sponsi et cl obe-
hac vita sic afferentur. In futuro autem adducentur dicndum; flliani eam exatfectionenimia dicendo ;
a te in templum tui regis, in Hierusalem scilicet coe- vel sui Prophetse secundum doctrinam, vel ipsius
Jestem, quee est templum
Notan- „ Christisecundum regenerationem. Enuntiatquoque
et habitatio tua.
j M •! Cj ,• .• j r> J JJ !•
dum I
autem aiquipolicnter
•
esse idem, circumamicta

1 •
propheticegentium adfidem adductionem, perapo-

•
i ,
varietatibus, et adducentur regi virgines post eam stolorumet eorum flliorumpra;dicationem. Eructa- :
sed ideo repetit, ut, quoniam magis easadhocat- vit cor meum verbum boruim; quod est dicere Cor ;
trahit, ostendat quod ob hoc adducentur in templum meum disposuit loquendo profurreverbum bonum.
regisin futurum. Per hoc vero quod dicit bonum, invitat nos ad ip-
Diceret aliquis Dicis quod affercntur regi virgi-
: sum verbum diligenter attendendum, quiabonum
nes per doctrinam Patrum. Quod verum esse confl- est. quomodo bonum sit ,cum addit
Ostendit autem
teor, sed mortuis Patribus, qui vere morientur, Verebonum erit. Nam opera mea, scilicet verbum
cum homines sint, non adducentur aliquaj virginesî meum, dico ego, id est, devoveo ct consecro regi,
non enim erit qui adducat. Ad hoc aulem sic re- id est, Christo antonomastice regi.Quasi dical : De
spondet Adducentur utique per
: filios, id est, pcr rcge hic agam, cui hoc opus meum dico. Et decli-
episcopos et sacerdotes, caiterosquc Ecclesia^ pa- natur dico, non dico dicis, sed dico dicas, quod cst
stores, apostolorum successores. Pro patnbus enim devoveo et consecro.Hoc autem quod verbumistud
id est in loco Patrum, apostolorum scilicet, rmli eructabo non a me erit, sed lingua mea ovil culamus
suut, id est, nascentur in flde ctoflicio pra^dicandi, D scriba-, id esl, sancli Spirilus vclocitcr scribentisy)cv
filii, id estepiscopi et cu^tcri pastores et hoc tibi, : ipsumcalamum. Iiocautcm pcr similitudinem dicit.
id est, ad opus tuum et eos fllios constitues princi- ; Sicut enim calamus nonpcrse, sed scriba movente
pes saper omnem lerram, id est, onincm Eccicsiam, iiltcras format; sic ct tingua mca non pcr se, sed
quae stabilis est et solida utterra: | i^S^^t^^l^^^l-ilî Spiritu sanclo nuncntc, vcrli;i foriii.iliil. Et bcne
generabit fructus, opera bona scilicet ad modum Y>oi\\{vi'lncitcr scribviilis. Vc/nrilrr iKinupicsinepnv-
terraj, qu£e fructus messium proferl.lta scilicelco/i- mcditationc per cuni Spirilus sanclus loquilur, ut
stitues principes, ut quajcunquc ligaverint vel sol- inhoc ostcndalur vcrba ips;i iionasoipso Proj^hota,
verintsupcr tcrram, sint ligala vel solula ct inco-lis scd ;i S|iiiilii s;imto (>ssc : ct occe vcrbu)n i[uod
[Malth. XVI, 19). Ipsi vcro principcs constituti, iion cruchifc cor iiicum disiiosuil. poteniissimc rcx,
crunt atiosi ; sed mrumr mi iunuinislui, id csl ipsos Clirislc, iirriii</rrr ,//u(/iii iiii) siipcr fvmur tuum. Spe-
memores esse faci;iiii iioininis liii, iil |ir;iMlicciit il- r/<iîf< ciiiiii cris firiihi jir;v fifiis /lominum, otc. Quaj
lud in omni geiierulumi' Juibconiiii, cl ijcueriiUuuc ;iiiiodo iioii iiiiiLiiiliii', -imI uI siipcriu-; it;i tumcquo-
gentium, pcr succcssionom gcncralionum. Nulla .pic ICLMUIII
enimusqucadflncmnnmdigcncraliocril JudaM)rum
p
kn S. BRUiNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS 1 836
IN PSALMUM XLV. A. erit (\nodmontes, id cst apostoli ?uhlimesaltitudioe

Tilulus qualragosimi quinti. In furon filiis Core, sanctilatis etinocentia^ Iransferentur iih\d!p'\?,in cor
pro arcanis Psalmiis Dnvid. Psalmus isle est Bavid, maris, id eslinprofunditatem gentium,quajdifflu;e
id est Ecclesiffi primitiva^, quse maiui fortis est, erant in omnia vitia quasi mare, et amaricantes
virilitcr agcns in lri])ulationibus, propositus /iliis Doum,idolisscrviendo.Cor autem proprofunditate
Corc, id est filiis Crucifixi fide et conformitate. Pî- ponilur, quia in interioribus est. Quasi dicat:Non
liis dico tendentibus in finem, id cst, consummatio- in quamdamparliculam solummodo transfcrcntur,
nem boni et summi. llabitus isle psalmus pro
vcri sod usque in plenitudinem gentium. Vel sic : Trans-
arcanis,\d est contuitu etoccasione arcanorum sci- ferentur montes, id est doctrina^ montium m cor
licet secretorum consiliorum Dci, quod videlicet maris, id est gentium, ut non solum corporis aure
» ceecitas contigit in /^QlsraeljUtplenitudogen-
1 sed etiam easpercipiant corde. Ne vero putarentur
liumintraret. » {Rom.xi, 2o) etquod in futuro reli-
; montos ideo transferendi esse in gentes, ut ibi timido
quiae Israel salvge fient, et quodsuos permisitaftligi laterent, non ut eis prsedicarent, addit. Dico quod
inprimitivaEcclesiaaJudaîs. Quisuiposteaconversi trunsferentur in cor maris, et ibi non latebunt, sed
sunt ad pra^.dicandum gentibus, ubi quoque vehe- sonuerunt, id est aperteeis^prsedicabunt, admodum
menter sunttribulationibus attriti. Quae omnia ar- i^ soni aquffires apertaest ; et eorum sono, idestprai-
cana sunt, et a paucis vel anullis cognita, quare dicatione, turbatse sunt, id est turbabuntur; ita ad-
sint a Dco sic dispensata. Et notandum quod hic vcrsusmontes,^^)'* eo;-»»?, id estpopuli ejusmaris.
introducunturfidelcsprimitivi, non proeteriteagen- Ei rum ponit pluraliter, quia mare collectivum no-
tes, diccndose constantesfuisse ; sed promitlentcs mcn es!, etmulta significat. Curautem populi aquee
se constantes futuros in tribulationibus, quai a Ju- dicantur, in psalmum primum dictum est. Veltur-
daeis inferentur et a gentibus,in pi'cedicatione aposto- babuntur, id est turbidc-e ct lutosee esse ostendentur
lorum, et hoc ad instructionem aUorum filiorum aquas eorum, id est doctrince eorum quasagunt do
Core. Et melius future introducuntur quam pra^te- superstitiosa cultura idolorum. Qua? ideo dicuntur
rite ut, cum se prophetico Spiritu j am pra?scios con-
, aquffi, quia exeisstultos sibi acquiescentes potant.
stantes et intrepidos ostendunt, successores fiiios Quod est dicere : Aquse eorum, id est doctrinse, quae
Core ad constantiam exemplo sui inviteut. Osten- videbantur bona; et lucidee et utiles, ad modum
dunt etiam prrodicatores in Iribulationibus a Domino aquff, clara;, quse ad bibcndi usus utilisest; osten-
esse laetificandos etconfirmandos etadjuvandos, ut denlur per sonitum eorum esse turbidai et | 50
filiis Core quibus agunt istud ideminnuantesse fu- inutiles et foedaj, ad similitudinem aqus turbida;,
turuni si non defecerint. Dicunt quoque non esse qua? lutosa, foeda et inutilis est. Et??io?i/e5, idestipsi
mirandum si contra praidicatores in prsedicatione prêdicatores conturhati sunt, id est conturbabuntur
terra commoveatur, cum et contra Domini vocem carnali tiraore. Homines enim sunt in fortitudine
sit commota. Quietiam vocem etutilitatem quseper ejus niaris, id estin fortiebuUitione tribulationum
vocemillamcontingit, adinstructionem et exhorta- ipsius maris. Sed tamen non dcficient in conturba-
tionem eorumdem filiorum Core exponunt. tione. Nam fluminis impetus, id est abundantia
Deusnoster, refugium et virtus. Quod est dicere :
sancti Spiritus, Isetificat, id est leetificabit interius
Non refugium habemus, sedDeus
in aliquo terreno civiiatem Dei. Montes scilicet, qui civitas sunt bene
noster, id est ille quem nos Deum reputamus, est virtutibus munita, flumcn dicitur Spiritus sanctus,
refufjium nostrum in omninecessitate.^^tnon quale- eo quod suos sapientia et consiliorigat et potat, ad
cunquerefugium, sed virtus,'].d est firmum etinex- similitudinem tluminis quod copiose rigat. Unde
pugnabile.y/r/i« autem per emphasim ponitur: el Dominus in Evangelio :«Qui credit in me(sicut
nonsolum refugium ne cedamus, sed etiam intri- dicit propheta » tlumina de ventre ejus fiuent aquse
)
bulationibus est adjutor, id est cooperator, ut ini- vivai. Hoc autem dicebat de Spiritu [Joan. vii, 38).
micos vincamus, incorporando eos nobis,7n tribu- D Et Isptiflcando in ipsis Iribulationibus, sanctificavit,
lationibus dico, quee invenerunt nos. Quasi dicat :
id est confirmabitin constantia, ille qui qsX. Attissi-
Nos non quaesivimus eas, necinvenimus malisme- mus et Potens, tabernaculum suum, id est civitatem
ritisnostris, sedipsjetribulantes Ecclesiam,
volendo praedicatorum sibi militantem.
eam ex toto destruere, invenerunt nos :ethoc nimis, Hoc autem dicitadexhortationem filiorum Chore
idest non solumin ereptionererum nostrarum, sed successorum, quibus agunt, ne ideo deflciant, si in
nimia carnis, et usque ad sanguinis
et in aftlictione tribulationibus timeant ex carnis fragilitate, sed
effusionem. Et propterea quod Deus noster est no- confidantse similiteresse la^tificandos et confirman-
struni refugium et virtus et adjutor, non tirnebus, dos. Dico Altissimus sajictificavit, qui Altissimus est
cum turbabitur terra contra prajdicalores. Terra, Deus in mcdio ejus civitatis semper existens, id eît
id est Judaea, quoe prius fuitterra Dei, quamexco- inrationeejusnonlocalitersedspecialiteradha^rens,

luitper doctrinam prophetarum vel qua; est terra, ; ut ccnstaiis sit. Quai ratio per similitudinom
idestterrenis adhajrens, non spiritualibus.Quodest medium dicitur, quia sicut per mensuram puncti,
dicere ; Non erimus limentes, sed constantes in quod medium est, totus circulus a?qualiter fit, qui
tribulationibus, quas inferet conturbata ; et dum hoc vix aut numquam alio modo recte procederet sicet ;
»::
^37 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XLV m

per rationlsmensuram tolus homo dirigitur, alio- A vocem illam contingIt,adhortatur
quse utilitas per
quin verodistorqueretur. Quoniam autem Dcus cst exponendo ipsam utihtatem sic:Dixiquod Dominus
in medio non commovehitur in tribulalionibus
ejus, dedit vocem, quoe tamen valde utilisfuit et si quse :
a proposito constantise. Et non solum sanctificabit ratisad quid utihs fuit ^vcnite flde, et videte intel-
ne cedat, sid utvincat inimicos adjuvabit eam Deus lectu opera Domini, quse per illam vocem posuit
mane, id est diluculo scilicet illuminatione consilii
: prodicjia, id est mirabilia, svper terram, id estsuper
etsapientisesua?. il/««e vero hic idem signiflcatquod Ecclcsiam, quBe est terraejus. Benevero dicit super
et diluculum, illuminationem scilicet : sed, ne vide- terram. Namadsimilitudinem civium supernorum,
retur esse positum ad matutinum tempus designan- posuitillaopera in terra. Exponitautemopera, sic:
dum,quodetiama]ibi significat, apponit diluculum, Scilicet est auferens bella, id est inimicitias quas
ad determinandum enim est vox ista
istud. Affinis habebant erga Deum et proximum, malevivendo.
qute estdiluculum, secundumcomposilionem, huic El non in paucis gentibus sed auferens bella, iisque :
voci,qua3est lux. Domino autem adjuvante, contar- od finem terrse, id est ubique terrarum. Vel sic Et :
batre sunt, id est conturbabuntur gentes bona con- non in parte tantum auferens bella, sed usque ad
turbatione ad fldem. Et non pauca? gentes, sed regna finem terra?, id est usque adeo ut finiatur in eis
inclinata sunt, id est mult« gentes ad fidem acce- B omnis terrenitas. Et hoc est ac si dicat Pacem :
dendo humiliabuntur, infidelitatis suse supcrbia dedit terrse sua?, et erga Deum et erga proximum,
postposita, rcgna vero bene pro multitudine ponit. q:iam pacem habent cives superni. Unde angeli in
Cum enimin unosolo regnomultee genteshabean- ejus nativitate cecinisse legunlur : « Gloria in altis-
tur, multo magis in multis multaj habentur. Vel simis Deo, et in terra pax hominibus, » etc. [Luc.
sic : Inclinata sunt regna, id est ad hoc humiliatee ir, 14.) Et ipse in Evangelio «Pacem : meam do
sunt, ut efficiantur regna Dei, qua? prius erant vobis, pacem relinquo vobis [Joan. xiv, 27). » Ut
servientes diabolo. Supra autem dixerat, turbahi- autem ex toto auferantur bella, conteret, id est
tur terra contra proidicatores, ne hoc mirum esse destruet in terrasua, arcum, et confringet arma et
videretur, quare Deus hoc pateretur, dicit contra scuta, id est ex toto destruet. Etexponit quomodo
ipsius Dei pr«dicalionem etiam terram esse com- dcstruet, sic : sciliset comhurct hcec omnia igni, id
motam, ideoque non dignum admiratione,.si
esse est consumet Spiritu sancto. Per arcum quidem
contradiscipuloscommoveatur, Unde ipsein Evan- designatur dolositas et contraDeum et contrapro-
gelio : « Si me persecuti sunt, et vos persequentur ximum. Per arma vero, manifesta impugnatio (et
(t/ocm. XV, 20. )»HocautemquodcontraDeummota contra Deum vituperando, et in proximum male
tterra sic dicit,quod terra turb-xbitur conira. mon- ^ tractando). Per scutum, falsis rationibus errorum
tes, nec hoc mirandum est. Nam etiam Dominus defensio. Quae omniadestruitinsuisDeus, quoniam
Dominus est angelo-
virtutum coelestium id est ille qui aliter pax eis plena non adresset.
rum, non hominum solummodo, dedit vocem suam Ostensa utililate vocis, adjungit etiam ipsam vo-
id est praidicatiouem; et contra eum mota est terra, ccm adipsorum quibus agit instructionem, utejus
id est Judcca,malacommotione, diccns eumseduc- verbo eredant. Dixi quod Dominus dedit vocem
torem etpeccatorem. Ubi vero noshabcmusZiojn/niw hanc scilicct : Vos membra mea futuri, vacate a
virtuium, Hebraî habent •.AdunaiSahaoth, cpiodest, terrenorunisoIlicitudinibus,etidolorum cullibus, et
Domini exercituum, supernorum scilicet. Et exponit quia aliler non intelligeretis
sic vidcte intellectu,
quomodo dcdit, sic Dico quod Dominus virtutum

: quoniam ego, qui vobisloquens sum homo, Deus
dedit vocem nobiscum, scilicet existens, id est in vestrum sum, secunduinquod inEvangelioipse ait
nostrahumanitate. Quodest dicere: Nonsecundum « Ego principium qui ctloquor vobis [Joan viii, 25}:
,
divinitalem dedit vocem, scd secundum naturam et ego, qui Deus sum, exaltabor in gentibusad prffi-
humanam in Hebr;eo habetur ^//(?n«n»e/,id est //o- scns. Undo Apostolus : « Ca?cilas conlingit in Israel
biscum Deus. Q cxpartc,utpIenitudogenliumintrarel(/?ti//).xi,2i))))
Diceret aliquis: Non muitum culpanda tcr-
est Et in terra cxallahor in fine mundi, id est inJudiBa.
ra, si conlra eum commoda, cum nobiscum
cst IJnde propheta : « Reliquite salva? fient [Isa. x, 21 ;
existeret, id est homocsset sicutet nos. Ad hocau- Rom. IX, 27). » El in P.-al. xx : « In reliquiis tuis
tem addit : xNam nohiscum

Vere culpanda est. prajparabis viiltiiin coniiii. » Qiiod cst ac si dicat
j 5 I
est medicus et
existens suscrptur nosfer est, id Cultus mcus cxallabilur ad jtra^scns ubique gen-
patronus. Quod est diccre Ideo homofactusest, ut : tium; in futuro vero apud Judaôs. Rcpelit autem
medicus nosler sit et patronus mortc sua. Et ideo hoc qiiod siipcrius dixcral Domiitus rirlufum, olc. :
adhuc culpandaesl, quia recens Deus non csl scd : Inculcando ut ipsum V(>rbii 11 liic iitisiliiin c iniiiicii-
De«5 </aco6:ilIe Deus qucm coluit Jacob, oiternus dct sic:I!anc voccm (jiiaiii IHisiii \a( alc. c C.JlCI.O
scilicet Deus. Qua? ergo major insania quam cniiliM (•r(Nl.MV (lcl.clis.Noiicslcni III V(i\ ciijii<cun (liic, scd
Deumetmedicumetpatronumtfuumaliqucm iiisiii'- i!lc liaiM; |in)liilii, ([ui c>l iloiniiiiis \iili liiin. ct
gcre?Diceret aliquis Quid miruin si contra

: cjiis sKsccjilor iiuifcr ct A','/s ,/*, '•')//. Ihic vcro ul snpc-
vocem est terra coinmota? Fiiitnc ad alicpiid iitiiis rius exponitur.
vox illa ? A(l Ii(M'cri^n rcspoudciKlo, nd vidcmlinii

:
: ::
39 g. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. BiO
IN PSALMUM XLVl. A « Jacob dilexi, Esauaulem odio habui {Malac.ty 3 ;
Titulus quadragesimi sexti. In finem pro filiis Ilom.ix, i3). )) Vel aliter ; Elcgit specicm Jacob, id
Chore psalmus. Quod sic exponitur Psaimus iste : est speciosum Jacob, id e.->t illos de gcntibus qui
compositus est pro filiis Chorc, id est pro ulilitate speciosi sunt minoribus, luctatores et supplanta-
filiorum Cruciiixi, tendcntium in linem, id est in tores vitiorum. Quem Jacob dilexit, id est quos
consummationem vcriboni inlroducunturliicapo- :

speciosos dilcxitantemundiconstitutionem, in pro-
stoli, adliortantcs omnesfiliosCliorc,adlaudandjm vidcnlia sua. Et ideo adbuc plaudite, jubilate et
Deum opcre et affectione, et etiam voce exsulta- exsultale, quia ipseBeus asccndit ccelos, qui sim-
lionis.Adjungunl vero plures causasquare debeant plex bomo videbatur. Et boc injubilo apostolorum,
laudare, cjuia scilicet excelsus est et terfibilis, et id est gaudentibus nobis apostolis interiori lailitia,
quia ccelum ascendit, et omnemmundum sibi sub- qua; jubilum dicitur. Etipse Dorninus existens om-
jugavit. In fine autem ostendunt quomodo subju- nium ascendit in voce tubse, id est in attestatione
gavit. angelorum voce elementari facta; quse fuit admo-

I 52 Omnes gentes, plaudite manibus. Ac si dicat dum sonituba3manifesta;ideoque vox tubsedicitur,
Non solum Judffii utin lege veteri; sed vos omnes quia angeli dixisse leguntur: « Viri Galilaei, » etc.
gentes, et Judaii et gentiles,/j/««f/iYe Deo Christo B (Ac^ i, li.)Ergo quia sic ascendit, et quia excel-
manibus, id est gaudete in Dei laude bonis operibus sus, ct terribilis et rex magnus •.psalliteDeonostro,
a similitudine illorum qui praj nimiala^titiamani- id est, bene operamini ad laudem ejus, quia Deus
bus plaudunt. Quoniam aulem manibusoperamur, noster est. Dico psallite. Et regi nostro psullite, id
pro operibus manus ponuntur. Et non solum mani- est psaliite ei quia rex noster est. Psallite vero
bus plaudatis, sed ai jubilale Deo, \A. &?X laudate magis exhortetur. Et non solum
loties repetit, ut
Deum jubilo, id estloelitia interiori, quse nec litteris quia rex noster est nostrum apostolorum.
est, id
nec syllabis exprimi potest. Et sic jubilate ut per- Sed quoniam Deus est rex omnis terrae, id est omnis
severetis in voce exsultationis, id est in voce exsul- modi terree, psallite ipsi. Et hoc sapienter, id est
tandi eumlaudandoet eumprEedicando. Dicitenim sicut psalicjidum est, non cum arrogantiaet negli-
idem « Quimeconfessus fueritcoram

in Evangelio :
gentia. Diceret aliquis Quare dicis quod rex est :
hominibus, confitebor et ego eum coram Patre omnis terrse, cum non sit Deusnisi Judajorum?Ad
meo [Luc. xii, 8) : » Et ecce causse quare debetis hoc vero sic addit Bene posui ornnis terree. Non
:
ei plaudere, jubilare et exsultare, quoniara ipse enim supcr Judaôs tantum, sed eViam reg na bit Deus
Christus qui in passione vilis visus est, quasi ser- super gentes. Exponit vero super quas gentes, sic
vus : Dominus excelsus est omnium. Juxta quod ^ Non autem sic regnabit, ut modo non regnet, sed
alibi Psalmista : « Elevata est magnificentia tua su- et nunc sedet in eeternum, sessurus super sedem san-
per cceIos(Ps«/. viii, 2). » Et qui visus est perter- ctam suam, \ 53 id est super eos degentibus sedet,
ritus, terribilis erit injustisin futuro. Unde bealus qui sunt sedes sancta sua, ut eos dirigat de bonoin
Gregorius : « Et placidus justis, et terribilis appa- melius. Unde Propheta « Regni ejus non erit :
rebit injustis. » Et Apostolus « : Horrendum est finis {Mich. iv, 7 ; Luc. i, 33). » Quaereret aliquis
incidere in manus Dei viventis [Hebr.x,2,\) : » et Quomodo sibiregnumin gentibus paravit'?Adquod

qui visus est et impotens, rex magnus est. Et vere sic respondet, quod principes populorum, id est
magnus. Nam rex est super omnem terram. Unde adfidem non
reges, duces, et caeteri congregati sunt :
alibi «Ego constitutus sum rex ab eo {Psal. n, 6) »

: . cum recentiDeo, sed cum Deo Abraham, id est cum
Et in hoc apparet eum magnum regem et Deum Deo a?terno, quem coluit Abraham, vivendo bene,
esse, qui nobis quoque servis suis subjecit populos non dissentiendo ab eo, vivendo perverse. Et per
Judeeorum fideles scilicet et gentes misit sub pedi-
;
principes sunt congi'egati minores. Posset etiam
bus nostris, id est multum nobis subjecit ; a simili- qua^.ri Suntne per liberum arbitrium congregati ?
:
tudine illius qui subjicitur pedibus alicujus. Quod ^ Kcspondetur Nequaquam. Sed per nos qui sumus
:
est dicere : Credituros ex Judajis et gentibus, regi- diiterrse, idest Ecclesia^, quaeDei terra est; vel di
mini uostro subdidit; et inlioc apparet quodmulto terrai, id est deificati ex terrenis, quod prius eramus.
magis ipsi subditi sunt. Hoc autem quod gentes Quoniam dii terrae, nos scWicei, fortes in constantia
nobis subjecit, non contingitex earum raeritis,sed vehementer elevati sunt in potentia
prffidicationis,
ipse elegit nobis heereditatem suam, id est ex elec- miraculorum, « Domino cooperante, et sermonem
tione misericordiaj sua2 subjecit nobis gentes, quae confirmantesequentibus signis (i/arc. xvi, 20).»Et
sunt baireditas ejuscjuampernos excolit. Quoniam per pra^dicalionemetmiraculaillorum deorum con-
autemnonomnes suntha.'reditasejus,exponitquam grcgati sunt principes populorum. Dii quidem apo-
baireditatem elegit. Sic iciYiCGi elegii spcciem Jacob, stoli benedicuntur, eoquoddii filiisunt spirituales:
id est speciositatem gentium, figuratam per Jacob. et in sanctitate vita; prout possibile fuit, Christo,
Per Jacob enim, cûi benedictionem majori fratri qui Deus est, exstitere conformes:et in ccelis quo-
subripuit, gentes praifiguratai sunt, qua; in locum que post carnis absolulionem, ejus sunt gloriae
Judffiorum erant successurse. Quem Jacob dilexit participes. Undeper Psalmistam bicitur Ego dixi :
Dominus, Esau neglecto, de quo scriptum est : Dii estis {Psal. lxxxi, 6),
: ;
m EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XLVII 845
IN PSALMUM XLVII. a omni virtute confirmat. Quodest dicere:Non so-

Titulus quadragesinii seplimi: Psalmus cantici, lum per gloriosam civitatis suai fundationem, Do-
Hhorum Core secunda Subbali, Quod sic exponitur minus cssemafj/nus et laudabilis apparebit ; sed etiam
Psalmus, id est tractatus iste est psalmus cantici, peradmirabilemdomorum civitatis ejusdem firmi-
id est tractatus laetitia^, continens fundationem tatem euniDominumesse constabit. Velsic A quo- :
Ecclesise.Undedebetliaberilsetitia ab omnibusfide- cunque non cognoscetur Deus in domihus ejus ;
libus. Vel psalmus laititia;, id est ostendens in civitates cognoscetur esse Deus, in fidelibus scilicet.
quanta leetitia fuerit Ecclesia in ipsius fundatione. Et cognoscetur cum suscipiet eam civitatem ad con-
In hoc psalmo introducuntur filii Core apostoii : servandum, intribulationibus ne deficiat a simili- :
scilicet agentes de boc quod significatum esl, per tudme patroni,qui oppressum ab aliquosuscipit ut
hoc quod contingit in secunda Sabbati, id est de protegat.Quoniam vero dixerat magnum esseDomi-
re praisignata perfirmamenlum quod creatum est a num et laudabilem in civitate, posset quffiri. Quare
Deo in sccunda Sabbati, qucm Latini dicunt diem laudabilis est in civitate ? Ad hoc autem respondet,
Lun», Hehran vero, dies a Sabbato computantes, interponendo causam quare magnus et laudahilis
secunda Sabbatidicunt. Per firmamentum namque vidcre debeat in civilate, sic Vere magnus et lau- :
quod a Deo factum est secunda Sabbati, post lucis g dabilis est in civitate : nam illa civitas Regis magni.
creationem, prai^figuratum est Ecclesi» fundamen- DominiJesu scilicet, fundatur ab ipso Rege, id est
tum; quod conligit post luculentam Christi resur- . firma constituitur : et hoc cum exsultatione universae
rectionem, quiP, resurrectio est nostri intellectus terrse, id est sic fundatur quod omnes populi et
illuminatio. Unde etiam totum tempus a resurre- gentiles et Judaii exsultant in ejus fundatione. Et
ctione Christi usque adfinem mundi ab Augustino quia possent intelligiexsultare sicut non essent in
secunda Sabbati vocatur eo quod pertotum tcmpus : illa civitate, ostendit ex eisutrisqueeam constitui,
illud a Deo Ecclesia fundatur de generatione in cum addit : Et ipsa civitas est mons Sion : et latera
generationem : sicut in secunda Sabbati accipimus aquilonis, id est constituitur ex monte Sion, et ex
firmamentifuisseconslitutionem.Qua?jureEcclesiuj lateribus aquilonis, id est ex Judaeis el gentibus.
firmamentum quod in virtutum per-
appellatur, eo Mons vero Sion Judajorum plebs dicitur ;nonquod
fectione firmatur. De qua Dominus Petro inEvan- in virtulibus esset sublimis, sed quantum ad Dei
gelio dixisse legitur : « Supcrhancpetrama^dificabo cultum quem exercebat, et eum exercendo Deum
Ecciesiam meam, et portce inferi non praevalebunt contemplabatur, quo cultugentiuminfidelitascare-
adversus eam {Matth. xvi, 18).» De hac autem bat. Latera quidem aquilonis, id est diaboli gens
Ecclesiee fundatione in hoc psalmo apostoli agunt, ^ dicitur : co quod ejus diaboli satelliles existentes
dicendo quanta exsultatione omnium gentium sit eum semper ducem habebant : asimilitudinecliea-
facta exJudffiisetgentibus : et quam constans sitne tum, cui cum Domini sui latus includant eum se-
aliquo modo metu terrenorumprincipum deficiat, quendo, ejus latera dicuntur, id est, constipatores
sed exempio constan tiai ct admiratione sua3 glo riosa^ laterum ejus. Aquilo vero diaholus dicitur,eo quod
fundationiseos ad sui conformitatem attrahat. Et cum a fervore charitatis divinna frigidus sit, alios
quialalisabcofundalacst,ostenditDominumChris- sibi consentientes in hoc frigidos facit, et sic ab
tummagnuminliocvideriet laudabilem, ut audito- 0])crebono sterilcs:ad modum aquilonis, qui, cum
resinlaudemsuialliciat.Decujusfundationecivcsqui frigidus ventus sit, terram frigidam faciendo strin-
in ea suntexJudaîsetgentibusjubetlaitari^gcntes- git, ct a gfcneratione ilorum detinet.

quequa3iniperfectioressunt,fidclesdeJud»isperfec- Unde in Canticis sponsus : « Surge, aquilo, et
tioresimitari:et,uttantummodobonosa!mulentur, veni, auster, etc. {Cant. iv, 16).» Quoniam autem
afalsis praidicatoribus cavcre hortatur. Agitautcm dixerat:Cion suscipiet eam civitatem in tribulatio-
ideodehacEcclcsiui gloriosa fundatione,uteos qui nihus ut conservet, posset qua>ri:Quare ergo est
nondum civesejussunt, ad eam invitet accedere ; j) civitatinecessariumut eam suscipiat? Ad qu;i
factosqucjam cives sicadmoncatin eaperscverare : terrogationem sic respondet Ideo neccssarium cst :
Magnus Dominus Jesus. Non dico quantum ad ut suscipiat, quoniam ecce ad pra^scns regcs terreni
corporis magnitudinem, sed quantun> ad pL-teiiti;E congregati sunt, id cst congregabuntur. Et oxpo-
sublimitatem. Et laudabilis, id est,dignus laude.Et nit quomodo congrogabuntur,cuin addit scilicet:
hoc nimis, id est, super humanam faciiltatcm in Convrnerunt, id est convcnienl in unum malitia;
civitate Dei nostri c]\.\s Chrisli scilicet i)i monle
: aircctuni, ut ipsam civitalcm pcrsequantur; ot ipsi
sariclo Quod
ejus. est diccre : Dominus Jesus qui qui ad lioc convcnicnt videntes eam sic osso fun-
I 54- magnus et laudabilis apparet in fundatione datam, scilicet cx monle Sion, ct latcribus aqui-
civitatis suic, id est ccclesijc, quic est mons sanctus lonis, clcmnexsu/tufione unircrso' ternv; et Donii-
cjus, i(l ost in virtutibus excclsa facta ad moduiu luiiii cjus csscniagiiutn c( laiuliibilom lutmira/isunt
moiilis : ipsc Jesus iion sohuu videbituresse Donii- iilcsliiilmirabunturojiisliniiiliiloin clconstanliam
nus, scd ct Deus csse cognoscctur in domibus cjns cl iidinirando conturbuti sunt,\d ost conlurbabunlur
civilatis, id est in consideratione fidclium quisimt lioiia conlurhationo, dolendo quia oam }>orsocuti
domus (^jiis civitalis : qiios ipsc iuliabilal, ot in fiicrinl, ot coiilurbatiroofOio/K'.!/»^ id cst commo-
Patuol. CLII.
R,^3 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. 844
vebuntur dc ad fidem.dc pravitate ad

infidelilale A eam fundalione mansura ma?/mi»m. Possct quseri.
justiliam:ct non parumconturliabunlur, scdusque

Quibus ministri5?Respondetur: per nos videlicet
sic:Quiain primis suscepimus misericor-
adco quod tremor apprehcndit, id est apprehendet
fundavit,
i)e».s'Christe, id est Spiritum paracle-
cf)5:tantusvidelicet timor, qui cliam tremore cor-
diinn tiuim,
poris ostendalur. Rcne quidem ponit, apprehendct, tum,pcr cujusdonum hominismisertus es, ideoque
ipsi nilcntur, instigantc diabolo evadere morlcm misericordia dicitur : et hoc in medio lempli tui, id
est in manifestatione templi tui.

/rustra^nam adco pcrscquetur eos, quod etiam
comprehendet; asimililudine illiusqui, cumnititur Quoniamautemca quaiin mcdioponuntur mani-
fcstasunt,mediumpromanifcstalioneponitur.Quod
evadcre, comprchenditur. Oslendit autem ad quid
est dicere:Adeo suscepimus Spirilum sanctum,
c;)mmovcbuntur pcr conturbationem, sic Dixi quod :
Iremor apprehendct eos: et ihi, idcstin illo tremore quod ejuspcrnosin miraculis gratia coopcrante
manifestetur perhocnosesse templumtuum. Etpcr
non infructuosi dolorcs, 155 sed ut purturientis.
doloribus parturientis, quaj ad hoc nos justos factos, o Deus Christe, sccundwn nomen
id est similes
titum, id est secundum mensuram nominis lui sic
dolorcm patiturutpostpariat. Quod cstdiccre:Ex :
doloribus hujus tremorisscquctur partus sanctilatis

et, id est etiam^ laus tua est magna, scilicet usque
et bonse opcrationis.
B in fines terrse dilatata est. Quod est diccre : Adeo
Ne vero putarentur pcr liberum arbitrium esse dilatavimus laudem tuam ut ubiquc terrarum divul-
,
conturbandi et commovendi, addit :Et hoc quod getur, sicut hoc nomen quod est Deus, vel aliud
conturbabunturnon eritex eis; sedtu, Deus Chri- aBquipollens huic nomini, divulgatur in omni loco
ste, in Spiritu sancto vehementi ad hoc, id est forti terrarum. Sicut apud Hcbrceos hocnomen quodest
destrues, na- Hel; apuddrfficos vero0£b;,et apud cfcteras gentes
et efficaci, conteres, id ex tolo in eis
vesTharsis, id est discursus et solhcitudines explo- alia nomina hujusmodi. Quoniam autem posset in
rationis, gaudii mundani sciUc.et Quod estdiccrc : omni regionc divulgari laus Dci, et in unaquaque in
ne sint discurrenles ct solliciti paucis, nepaucividerentur esse,addit Et nonapud
destrues hoc in eis, :
in explorando, quo modo in mundanis gaudere paucos laus tua divulgatur, sed dextera tua, id est
queant. Quod cst a?quipollens ac si poneret De-
: potentia tua, vel pietas tua plena est justitia, id est
strucsin eis sollicitudinem terrenorum, ne in eis justis. Quod est ac si diceret : Non sunt pauci justi
f'âudcre quserant, etsic suis faciet esse conformes. quos pietas ctS56potentia tua per nos acquisi-
Sollicitudines vero naves dicuntur, eo quodpereas vit, sed raulti. Omninoque plenus eis es, et cir-
cogitando discurrimus, sicut navibus per mare cumdatus, a similitudine manus, quse cum multa
^
quidem interpretatur exploratio
discurritur. Tharsis teneat plena est ipsis et referta. Dextera vero po-
fjaudii. Secundum Remigium vcro apud Hcbraôs nitur pro potentia, eo quod indexterapotior virtus
interpretatur mare, secundum quod sic cxponitur. sit et potentia quam in sinistra. Ponitur quoque
Contercs naves Tharsis, scilicet destrues in malo, propietate, eoquod peream labenli subvcnit, sicut
fcdilicaturusinbono ipsosrcgcsqui dicuntur naves

:
dcxtera cujuslibct labcnlisa^pius auxilium porrigit.
maris, id esthujus mundi, co quodadsimilitudincm Hoc autem quod dicit pcr se Dei laudem divulga-
navium,quai deferunt hominesper mare, dcfcrant tam esse, non dicit ex superbise tumore, sed ex
quoque subditos imperii sui regimine. Mundus
ipsi gratiarum actione. Adhortatur autem liujus civi-
autem niare dicitur, eo quodad modum maris tur- tatis cives, ut Dei judiciis latentur cognoscendo :
bine tribulationemuberrimo conturbatur.Cumvero ea essejusta, non de eis murmurantes, sic : Ergo

dicit, sicut audivimus, etc, ostendit verum fuisse quoniam a Deo firmiterDei civitas estfundata,tali-
prophetarum dc Ecclesiffifundatione testimonium, que regi subjecta, vos cives ejus laitamini ad ejus
cum in ea penitus quai ab eis prajdicta sunt videan- laudem, scilicet Isetetur mons Sion, id est collectio
turesse completa : utperhoc innuat Ecclesiffi fun- fidelium de Judajis : et exsultent filise Judse, id est
damentum haudquaquam essc vilequidlibetet ab-

D fideles de gentibus,quos peperitin fideJuda, idest
jectura, cum tantorum vivorumantiqui.ssima fucrit confessio praidicatorum primitivaj Ecclcsia! de Ju-
auctoritate confirmatum Quodsic continuatur Ergo

. : daMS. Quod estdicere quos acquisierunt Deo pra;-
:
quia sicest fundata Eclesiaex utroquepopulo, ut dicationis sua; confessione,ideoquedicuntureorum

supra dixirnus; ctadcoconstans, ut non solum non filioe; et*bene filix dicuntur, non fdii, eo quod in
cedat, sed etiam supcret, sicut a prophetis fuerat virtutibus speciosissimi sunt. Species enim major
prKdictum; revera affirmare possumus quod, sicut inesse solet filiabus quam filiis. Juda vero confessio
«»(Zii>wiH.saudituintelligentiffiinlibrisprophetarum, interpretatur. Vel filiajtua?, id estprimitivge Eccle-
sic vidimus conpletum in civitate Domini virtutum, siaj, quse fuit de tribu Juda. Dico Isetentur exsul-
id est exercitum supernorum scilicet in civitate Dei tent : et hoc propter judicia tua, Domine : quia tu
yiostri, idestChristi, non in civitate altcriusDomini judicasti Ecclcsiam cx Judgeis et gentibus consti-
virtutum dicocumnullusalius sit prsetcr eumDo-
:
quoque filias Judse
tuere. Exhortatur ut imitari
minusin Ecclesia videhcet. Exponit autem quid sit sludeantomnimode fideles perfectos de Judajis, id
in ea completum, sic: Hoc scilicet viditnvs comple- est praedicatoresqui perfectioressunt, cum longius
tum incivilutc Domini virtutum, ([uod Deus fundavit unius Dci notiliam habucrint.
;
§43 teXPOSlTlO IN PSALMOS. - PSAL. XLVlH

Dixl vobis, filiee Judte, exsultetis; hoc etiam A diviteset pauperesab iniquitate abhac scilicet ne ;
admoneo cimmdale : Sion, id est imftamini perfe- confidantinvirtutesua, et ne glorientur in mullilu-

ctos de Judceisj investigando eorum sanctilatem ;
dinedivitiarumsuarum; ostendendosolaminiquita-
a similitudine alicujus, qui aliquem circumdat, et tem causam esse quai'e in futuro timeant el dam-
circa eum versatur, ut ejus actus inspiciat : et ut ncntur, sicutnunquam redimantur etutmagis eos ;
perfecteimitemini,cow?/)/ec<i'mz/<^,idestdiligite(?«m. al) iniquitate revoccnt, justos non esse redimendos
Quoniam diligentium est complecti, ponit complecti affirmant. Utautemad hanc instructionem eosqui-
pro diligere.Exponit perpartesquomodo imitentur bus loquunturreddant attentos, adhorlantureos ad
cum addit Bico circmndate Sion, id est iniitamini
: audiendum, sic ut percipiant, promittcndo se sa-
hoc modo scilicet : Narrate aliis in turribusejus, id pientiam locuturos, et non imprcRmcdilate quam ;
est in conformitate prsedicatorum ejus primitivac etiam non a se habebunt, sed a magistra Veritate
Ecclesise qui dicuntur turres, eo quod inexpugna-
;
interius ipsis pra^sidente.
biies sunt a vitiis, Ecclesiamque sanctitatis a forti- AMf/iVeauribuscordis/kwquaevobis dicturus sum,
tudine admodum turriummunientes. Etnon solum omnes gentes, id est omnes fldeles de gentibus et ;
innarratione imitamini.sed, utin virtute eam Sion vos fideles de Judseis qui habitatis orbem, idest qui
imitemini, /)o?i/;e cordavestra, id est consideratio- B non mobiles et horarii estis in orbe, id est in per-
nem cordium vestrorum m virtute ejus, id est con- fectionevirtutum; sed habitantes etimmobilesjoer-
siderate quantam habeat virtutem, utet vosin vir- cipite ha?c auribus, id est, sic audite ha?c exteriori
tute ipsi conformemini. Virtutem dicit, vel vim auditu, ut etiam corde percipiatis. Orbem, quod
constantiaj ejus, vel charitatem quam habet erga idem estquod et rotunditas, properfectione ponit.
Deum etproximum; quffiantonomastice diciturvir- Quia sicut corporibus rotundissordes abhaererene-
tus, eo quod aliis virtutibus excellentior sit. Dixi : queunt, sic nec vitia adhgercre possunt in virtute
narrate in conformitate turrium ne vero seduca- ; perfectis. Non autem soUimmodo Judaôs ideo or-
mini a falsis apostolis, « qui, » veniunt ad vos in bem inhabilare dicit, id est perfectionem, quod
vestimentis ovium, intrinsecus autemsunt lupi ra- etiammultidegenlibusnon inhabitassent,et adhuc
paiCes(Matth.\u, 13),» distribuite.id est sequestrate inhabitent sedquia quidamex Judajisin primitiva
;
domos ejus Sion, id est turres, ab illis pseudoapos- Ecclesia perfectioresaliis exstiterunt, dixit univer-
tolis. Quod cst dicere : Discretionem habete inler saliter : audite, omnesgentes, et omnes qui habitatis
pseudo apostolos et turres, ut sic enarretis in con- orbem. Hoc autem exponit per partes, sic : scilicet
formitate turrium m progenie altera successura. audite htnc, non solum perfecti, sed et quique terri-
solum in persona vestra, sed etiam in, id est per, nisadhuc inha^rentes, qui imperfecti estis : eifilii
progeniem alteram successuram. Quod est ac si hominum, id est ratione utentos ut homines, qui
dicat Si conformaremini pseudoapostolis, non
: perfecti estis; et nonsolummodo divitesaut ['aupe-
essent auctorizabiles enarrationes vestra?, neque res, sed et hoc audiat divcs, et hoc s.\n\\i\[ pauper :
recitarentur de generationc in gcnerationem sed ; in unum concordi» eundo, idnon lemisse unus, ct
conformaminilurribus, etlioc quod enarrabitisau- intcnte alius, sed ambointente. Diveî quidcm au-
ctorizabileerit.Enarrabitetiamaliisalterageneratio diat, ut discat in diviliis non gloriari, cum oslen-
successura, cthocenarretis perprogeniemalteram, dero eas damnationem operari,plusquam salulem.
id est, hoc enarratum a vobis enarret pi"ogenies Pa(//)cr aulem,ut ha?c eademintendendo,depauper-
altera. Quoniam hic, id est in Ecclesia, cst Deus; et tate consoletur, divitias spernendo. Reddit autem
non alienus, sed Deus noster Christus ,• usque in cos ad audiendum intcntos, sic : Y)\yi\,audite, et au-
seternum, id est quandiu mnndus iste durabit : et dicndus sum.Non enimvana loquarct inutilia, sed
usque in sseculum saeculi hujus subseculivum, nun- os meum loquetur sapientiam, id est lale quid quod
quam dimissurus eam. Et nonsic est in ea,utnihil ^ ad sapientem vilampertinebit cthoc non impra^- :
ibi operetur ; sed ipse idem Dous noster regetnos, meditate loquar, sed mediiatio cordis mei proforot
ne a via sua distorqueamur usqucinsaicula j 57 prudentiam,\&c?X sapientiam. Bene quidem ponit,
sempiterna hoc autem dicit utinfideles esse filios
: humiliando se, non cgo loquar, sed os meum lo-
Ecclesiai plus invitet. quetur nam si poneret ego hmuar, posset videri
:
IN PSALMUM XLVIll. quoddese illud haberet. Cum aulcm ponil,ov //)(>»)n

Titiilus quadragesimi octuvi. In /inem filiis Corc. loqnclur, ianiiilqu )d non asc erit.sod os suuin so-
Psalmus David, quod sic expoaitur : i*salmus isle luanaodo Iuiju.-.ce lociilionis erit inslriiinciitum ;
est David prophela3 vel apostolorum. Duv id d.'\co\o- qiiod planc in sequenLibus oslendit, scilicct qiiod
quentis filiis Core, ut uitantur esse filii usque in fi- noi orit a so, sic : Dioo quod os mcum loquefur sa-
nem filiationis,id osl iii quaiiliim esse queunt lilii. piodium alis aine non csso, ut eam aiiolo-
Quod est diccrc uL sint lili iii |)crseverautiani et izaii iliorcm ilis: sod a magislra Veritalo inlc-
perfcctioneni.InLendunt aulem in hoc psalnio apo- laihi p sidoiiLo, oL •lo Spirilu. Ego
stoli vel prophela'. revocare omncs filios Coro,ol ia pio inc/iiKib: ••111 iiiruii) //( pnrobolam, a
Judîs et in gontibus, ot porfcolos et imperreclos, ot itudi boai (liondadiligentor
Ul S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 84S
verba Domini, aiireminclinat, Inclinabo cgo, id est A hit me si timuero, tamen hac ego carco ; sed hanc
aflcclabouiircmcordisin parabolam, idestadopus illibabent nui confidunt in virlute suu intcriori, id
paral)oIiraudicnd;cinloriLis,ab illamagislra Vcrila- est qui siae Dci gratia sanctilatcm suam, qua^ nec
lc :posUiuam inclinata aure didiccro, aperUun, id

el ctiam sanctitas est diccnda, adsalutem suam sufli-
est manifcstc oslcndam projjositionem meam, |oo cere credunt. De qui])us aiibi Psalmista : « Gigas
id est parabolam, non solum ore, scd.inpmUerio,\di non salvabilur in multitudine virlulis sua; {Psal.
est bonaoperationc. Quod est diccre : Nontantum xxxii, 16). » Et illibabent iniquitatem qui fjlorian-
ostendam voce, sed et bona operalione quai osten- ;
tur nonm Deo, sed inmultiludinedivitiarumsuarum,
sio per operationem muito efficacior est,quam per ponendo in eis spem quasi vera bona et summa
vocemsolam. essent. Quos confidentes et gloriantes quod hujus-
Quontam vero psalterium est quoddam instru- modi sunt, frater non redimit, id est Chrislus, qui
mentum musicum, per quod cantilena exprimilur frater est omnium bonorum, participes erunt
operatione manuum, psallerium pro bona opera- beatitudinisejus. Undepost resurrectionem de apo-
tione ponitur. Parabolam vcrodicit hancquam fa- slolis dixit : « Ile, nunliate fratribus mcis, elc.
quod non fiat aperlis
clurus est instructionem, eo {Bfatth.xxvn}, 10);» EtaIibi:«Quicunquefecerit vo-
verbis, sed quasi per quasdam similitudines cum : B luntatem Patris mei,ipse meusfraler, » etc. [Matth.
ponit calcaneum pro statu, et cum dicit, « compa- XII, 50). Quod est dicere : Cum frater pro omnibus
ratus est jumentis [Psal. xlvui, 13),» etc, hujus- passussit, utomnesredimatpassione sua, quantum
modi quoe etiam parabola proposilio dicitur, eo
:
ad suam pietatem tamen non redimit eos quos:
quodadcorrectionem aliorumproponalur etquo- : supra dixi, quantum ad eorum iniquitatem quia ;
niamexhujusmodilocutionibus, cum obscurse sint, nolentes ei conformari repellunt a se redemp tionem

qusestiones soleant generari, facta exhortatione cum nonredimantur a fratre, redimet eos homo,
Et
incipit hoc quod promisit, sic: Dm, audite,\\oc Adam velushomo, cui sunt conformes? Ne-
id est
scilicet : Curtimebo indie ?na/a ? Quodestacsidicat: quaquam. Vel sic Frater homo non redimit eos
:
Beatus ille qui non timebit in die mala, id est in hic, id est, Christus qui frater noster est, secun-
die judicii ;
quee erit dies mala, quanium ad impios : dum quod liomo, non redimit eos hic morte sua
dies scilicet calamitatis et miseriaj. Quia, sifuerit ab injustitia eorum. Redimet ergo eos in futuro ?
in die inalaul timeam damnationem, cur timebol I o9
Minime, Ethocest quod dicit: vereno?^ redi-
id est quee causa erit hujus timoris? Hanc autem met ; nam
non dabit ijle frater Deo plucalionon
quseslionem non in seassumit, eo quod se timere I
suam,\d est placationem eorum infuturo. Quod est
dubitet, cum timorishujus causa careat sed ul in ;
'
dicere : Non faciet pro eis orationemDeo Patri,per
sui transfiguratione hanc quajstionem propositam quam ejus iram placet quam habet contra eos. Et
ad utilitatem audientium solvat. et doceat eos ab hic non dabit eis pretiurn redemptionis animse suse,
iniquitate cavere, sic : Dixi, cur timebo: quod sic id est eorum. Quod est dicere : Mors ejusquai pre-
solvo : Ideo timebo in die mala, si timuero quod tium redemptionis anima; justorum, non erit
iniquitas circumdabit me, id est mnltum occupavit pretium redemptionis animee injustorum quia ;
me. Quod est dicere: Quiaconsciusero,si tumuero, confidunt et gloriantur, ut supra diximus. Et quia
mihi multam iniquitatem inease. Iniquitas dico cal- ille confidens et glorians non redimetur a fratre,
afrectionemea,quam
canei mei, id estprocedens ex laborabit ille misere, in seternum cruciandus in
scilicet in affectione gesserim. Aflfectionem vero futuro.
calcaneum dicit; quod per eam animus cogitando Et prius hic adhuc, id est aliquantulum non diu
graditur, sicut a corpore calcaneo itur. Vel sic : vivet prospere, vita ducente eum in finem, id est
Iniquitas, dico,prostratrix cakaneimei,K\ estdestru- in vitam illam celernam. Juxta illud Salomonis :
ctrixstatus sanctitatis mese. ;

quse scihcet nunquam « Prosperitas stultorum destructio est illorum
alio modo me tunc circumdabit, nisi hic sanctitatis D [Prov. i, 32). »Dixi quod in futuro lalwrabit. Ethic
mese statum obruerit. Quia per calcaneum statur, prospere degens, non viderit interitmv. considera-
pro statu calcaneumponit. Status autem sanctitatis tione interiori, interitum, inquam, suum, quo in
nihil aliud videtur esse quamin sanctitateperseve- futuro /aioraitY.Obesecabiturenim ne videre queat,
rantia. Vel sic : Iniquitas dico culcanei mei, id est cum viderit in hoc mundo sapientes juste viventes,
perseverantiaj meas. Ac si diceret : Non me circum- morientes. Quod est dicere : Cum non viderit hic
dabit iniquilas, nisi fuerit iniquilas, calcanei, id est sapientcspropter justiliam suam aiternos fieri, sed
talis in qua perseverem usque in finem. Calcaneus etiam sicutinjuslos morte corporea moi'i non pu- ;
vero, qui finalis pars esthominis, pro perseveran- tabit se propter iniquitatem suam in fuluro damna-
lia ponitur, quaj usque in finem procedit. Per hoc tum iri. Sicut enim in vivificatione justorum Deum
autem instruit ab iniquitatis esse perseverantia opinaturimpotentem aut neglectorem, sicetiam in
valde cavendum. Exponit autem qui sint illi qui sui damnalione eum arbitratur invalidum aut non
habeant iniquitatem, ut consequenterostendat eos ulcisci curantem : et quamvisnon videat m<m7M???,

hac de causa damnandos esse, ut sic auditores ab in futuro iiivnen simul, id est interitu perpetuo per-
ea penitusabsterreal. M\\\(imAiniquitas circtmda- ibu.nt slultus et insipicns : Slultus dicilur ille qui
849 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL XLVIII 8;i0
cum aliquid tamenex negligen- Abilis ia.cl\isesijumentis, secundum insipientiam. ut

non ignorat, illud
tia dissinuilat.Etsicpotestdici non videns,ad ulilita- iTationabiliter se haberct. Ne vero putaretur falso
tem scilicet suam non videns. Insipiens, vei'0 dici- comparatus,addit: Ethoc modo comparatus, quod
tur, qui penitus ignorat, cujus damnatiojusta est, similis factus est illis, in insipientia dixi quod in- ;
quatenus adhoc ne ignorar.et labore ex pigritiadi- sipientes sunt ut jumenta et/i«c via ipsorum,\d est
miserit. Unde Apostolus « Ignorans ignorabitur ha?cinsipientiaper quam incedunt augmentando
:
{lCor. XIV, 38). » Vel sic Dico quod luhorabit et de die in diem: ideoquetvV/dicitur, crit ipsisscanda-
: :
cum hocsibicontinget, non videhit in futuro interi- /w/n,idestcausascandali,sciHceta?ternai mortis.Vel

tum sapientum cum tamen hic viderit sapientes
: sic : Dixi,positisunt in honore,idestin rationalitatc.
morte corporeamonen/e^.Dico qnodi sapientesN\&eh\\, Et ha!c rationalilas,qua3 via ipsorum esset ad vitam,
morientes et non solum ipsi morientur, sed simul
; nisi se ab ea distorquerent, quoniam eam postpo-
cum ipsis sapienlibus, morte carnis insipiens et stul- nunt, er\l scandalum ipsis, idest causa scandali. Di-
tus peribunt. Quasi diceret Si mortem sapientum : xi quod iniqui comparati sunt iumentis in insipien-
possent effugere, tunc saltem qiialicunque modo tia. Non autem eis sufficiet quod insipientes elTe-
esset eis toleiabile. Sed cumnequeant istam etiani cti sunt, sed el postea quam insipienles sunt, com-
evadere, constantissimum est eis maximum mise- 'B placebunt aliis insipientibus per se factis in ore suo,
riarum cumulum imminere. id est in suggestione oris sui. Quod est dicere :
Notandum sane de justorum hic impunitate, de Suggerent non solumexemplo, confiderc

aliis ore,
iniquorumque pariter idcirco agi damnatione, ut in virlute, et in divitiis gloriari, quod summa in-
et impios justorum impunitatis ostensionead eo- sipientia est. Et ha^c eorum suggestio eis quibus
rumdemjustorum conformitalem attrahat, et ip- flet complacebil, et conformabuntur.
sos impios futuri interitus comminatione a sua Quoniam igiturinsipientesutjumcnta facti sunt,
perseverantia iniquitatis exterreat.Notandum quo- et aliis in ore suo complacebunt, positi sunt, id est
que de iniquis et singulariter et pluraliter, idcirco ponentur min/emo ut smisicutoves, id estdevoreu-
quia, cum in eis sit personarum multiplicitas, est tur amorte perpetua ad similitudinemovium, qu»
etiam in eisdem iniquitatis unitas. Sequitur : Et ad hoc natse sunt ut devorentur. Ne vero putarentur
relinquent,elc.Qiiods\cconV\\ma.[ur: Dixi quod;jcrz- sic devorari, ut ex toto perirent sicut oves, et sic
bu?it, et pereundo non secum deferent divitias ad postea mortis tormeuta non sentirent, addit :
eorum solatium, quarum congregandarum fuerit mors depascet eos, id est ita consumet ut tamen in
eis usque adeo studium, sed relinquent divitias suas tormentis vivant ad modum herba?, qua? cum de-
;
«&?!«: nam etsi filiis relinquant, ipsi tamen filii •
pascatur,tamen restat hoc autem dicit ad exagge-

:
erunt ab auxilio eorumdem patrum alieni. Non ralionem calamitatis eorum. Melius enim esset ex
enim eis beneflcio aliquo poterunt auxiliari, cum totomori, quam depasci. Dico^quod depascentura
meritis suis exigentibus fuerint in perpetuo dam- morte. Et ut magis doleant, /ms^?', quibushic domi-
nati ; et cum ipsi tot hicdomus amplissimasaidifi- nantur, et quos affiigunt, dominabuntur eorum, \d
Gaverint,nulla post mortem domorum illarum eis su- est judicabunt eos in matutino, id est in matutina
:
pererit,scd sepulcra illorum eruntdomus illorum in se- resurrectione. Juxta illud : « Judicabunt sancti na-
ternum^\d. cstqiiandiumundus istedurabit. Indomi- tiones, dominabuntur populis {Sap. \\\, 8;. » Et
et
Lus autem amplis nuilam utilitatem habe])unt, nisi auxilium eorum iniquorum m inferno positorumce-
vanam famam; nn.m tabernacula eorum id estdomus , ad similitudinem vestis ve-
lerascet, id cst deflciet,
illorum,quai necetiam c/om(W dicenda; sunt, sed ta- terisqua? deflcit.QuodestdicereNonibi amicorum :
bernacula, cum ad modum tabernaculorumsinttran- suorum obtinebunt au.ulium hoc autemquod au.ri- :
sitoria, vocaverunt nomina su(( in terris snis, id est liuni vcteraseet,proccdcla gloriacoruin, id est gloria
causa erunt quarc solummodo vocentur eorum no- supcrbia? quam Iiic habent erit inde causa.Vel aliter:
mina ; et non iu lon.^-inquis terris, scd tantum in d Au.riliuin, quod nuncexspectant a gloria eorum, in
terrissuis. Dicetur | 60 c'"''i^ • Hajc domus fuit infernoeis posilis defieiet. Dico quod mors sic depas-
Octaviani,lur.cautemPompeii, et de coeteris simili- cet eos,et non redimentur a fratre. Verumtamen
ter : el \\oc in progenie prajsenti et progenie {uiura., quamvis videar similiter perire etnon redimi,cum
id est in multis progeniebus.Quod verosequitur : Iiic omnibus miscriis subjaceam, Deus redinict ani-
et homo.elc, causa quare laborabit iniquus, sic

est : ma)n nieam de manti, id est de potestatc inferi.Quod
Dixiquodiniquus/«ior«6//,et merito; quiaipse/(o»)o cst dicere: Quamviscarnis morlem subcam,tamen
id cst qui erat humana! naturoe et deberet Iiaberc mors Domini rcdemplio mea erit, ncinfcrnumin-
se ut hoino.rationabililer scilicct,non ut jumentum trocam, cum hoc sit quod acccpcrit mo, id osl hu-
irrationabiliter ;r»?)i ?/« Aono/r positus esset, id cst nianitatem mcam ut mc rcdimerct. Por hocautom
factus rationalis ad siinilitudinom Dei, quod hono- innuit quod simililor alios sibi conformcs redimet.
rabile nimis cst : non intellcxit, id ost intclligcrc Et idro (iiiia inipii dopascontur, ct anima moa ot
non curavit ; cum cx ratione posset intclligcro mihi conrormiuin rodimclur, tu, juslo (luilibct, nc
interitum suum, cumque bone vivcndo eifugerc : timiicrisiiliim (pii simplicitor ost /uuno, noc otiam
sed comparatus cst jume)itis, id est compara- dcilicalus, iniquum scilicct, cumdivcsfactus fuorit
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 8S2
ipsc liomo, et potens ad affligendum tc. Et cum ji^ pcccaloriljiisnon csse oslcndit, utipsi sic apeccalo,
mult/plicata fiierit hic gloria id cst cxccUcntia t/o- elsinon amore,saltem timorc rclrahan tur.Idco vero
771HS eyi«,quoniam non oninitcmporc durabunlliac. Propheta, ut hoc quod liic propheta-
istos inlroducit
Sed ciim liomo interierit morte corporis, nonsumet tur tantorumvirorum tcstimonio magis si t confirma-
o»??i/rt, idcstnonhal)cbit aliquid j0j diviliarum, tum.
unde contra te in fuluro superbiat. JScque dc$c€n- DeusDcorum Dominus hcutus esl ,ci vocavit terram.
det cum co in infernum gloria domus ejus, in qua Quasi dicat Ille qui Dominus cstin rebus,et,cum
:
gloriatur et superl)il. EL voro Jion sumet aliquid,ne- Dominus sit, potestalem habct sua pro modo suo
que exallabitur gloria domus ojus: quia anima ejits, imnmtandi et disponcndi et qui Deus cst, id est ;
id ost sensualitas cjus henedicetiir, id est exaltabi- croator omnium, ideoque in omnibus credcndus,
tur tantum in vita ipsius. Quod est dicere ; Verc ia etnon lalis Deus quiab alio deificatus sit, quemad-
futuro non exaltabitur, quia tantum in hac vita moJum multi fideles perfecti ; sed Deus deorum,id
sensualitas ejus cxaltabilur in omnimoda volunla- esLspirituum cojlestium, ct pcrfectissimorum ho-
te. Ostensio quasi a repetitionc. Anima ejus, dico, minum ;
qui ideo dii dicuntur quia ejus sunt divini-
dicentis sibi : Benefacanima^ tute inomni volunta- tatis participes : IsLc Deus locutus est, id est tcmpo-
te. Namcum benefcceris ei, confitehitur tibi, id c?t g re plenitudinis per Filium populo suo loquctur ;
laudabit te aliquis dicendo tc probum et dapsilem. quijamsapius antea per oracula prophetarum est
ScquiLur : Introihit, etc. Quod sic continuitur : locutus.UndcApostoIus ; '^MulLifarie multisque mo-
Ita dicet iniquussecum, scilicet confUebitur, eic.,el disolim DeusIoquensPatribusin prophetis, novissi-
benofaciet anima; sua?. Et tamen quamvis bic sibi me locutus est nobis in Filio {Hehr.i, 1).» Et post-
benefaciat, mtroibit usque in progenies patrum suo- quam iucvil 'per Fihumloculus, vocavit {ei'ram a solis
rum, id est usque in inferum quo inlroierunt : ortu usque ad occasum,idesi vocabi t ad fidem per pra^-
progenies aliorum iniquorum, quorum filius est in dicatoresdeomnibusbabitatoribu3lerra^,asolisortu
malitia, Vel sic Usque in infernum quo introie-
; usquead occasum. Cumautcm subsequentcr j S2
runt diaboli patres eorum per superbiam suam : ponorc deberetquid loquetur, inlerponit quod ex
qui dicuntur progenies, id est gignentes eum ini- Judaiis nascetur, vel a Judaiis incipieL vocaLionem
quum in infidelitale. Et postquam introierit, usque suam ut Judaiosinfideles, qui eumnegaturi crant
:
in ceternum non videbit lumen, id est Dei cognitio- esse Deum, auctorilaLe sua convicLos, ad audien-
nem. Et ideo introibit, et non videhit, quia homo dum quai locuturus est, et obsequendum invitet.
cum in honore esset, etc. Hoc autem ut superius ex- „ Interponit etiam ignem in conspectu ejus cxarsu
_ •. n ,-, 1 Cl ,_. •
_ .•„ _• ».. .^... f..l
ponilur quod ideo repetiL, uL cum ajumentorum
_ , ,
_
: rum, ct tempestatem in
. . _ _
circuitu ejus essc fuLuram.
similitudinc rclr;dial. Et eum ccclum, id est aposlolos, et terram, id est
IN PSALMUMXLIX. mediocrcs fideles, a perdendis separaturum. Qui
Tilulusquadragesimi noni: Psalmus Asaph.ksa\)\\, etiam apostoli annunLiabunt aliis, qui LcrracrunL,
Einan, Elban, YdiLbun, quatuor modulatores fue- justiLiam ojus Dei uL cum Iioc tanto antc tempo-:
runt : quimodulatoribus aliis prwerant, qui David re prophetizet, Judseos incredulos ad audiendum
Psalmos niodulabanLur, Hic autem non videtur et obediendum Christo et discipulis ejus incitet.
Asaph vox hffic apposiLa ad quamlibet hisLoriffi fi- AdhorLatur quoque ipsos coelos ad Dei fideles fu-
guram, sed propter sui intcrpretationem. Asaph turos pra?dicaLione suacongregandum, ut innuat
enim illud idem quod et Synagoga interpretalur ;
quantam jam, tanto ante tempore existens, huju-
Congregatio videlicet: ideoque \\ic \)0niiviT psalmus, sce rei habeat afTectioncmêteamdcm affectionem
id est tractatus istc estAsaph, id est congregatio- doceat aliis habendam esse. Hoc noLalo, ad verba
nis fidelium ante adventum Chrsiti.Sciendum autem libri redeamus. Sequitur. Ex Sion species, eic.Qnod
coIlecLionem illatn ante advenlum Christi.nonideo sic continuatur : Dico quod loquetur pcr Fihum
dictamesseSynagogam,idestcongregationem,quod D incarnatum. Eispecies decoris ejus filii proccdct
ad irrationabiles et coactos perlinet quia mulLi ;
Sion, id esL ipse speciosus in innocentia, et deco-
eorum,cum perfectissimiessenl,dicli sunt EccJesia, rus in omnibus virtutibus, nascetur ex plebe Ju-
id est convocatio : quod ad rationabiles pertinotôL daica : qua; designatur per Sion, quae turris est in
non coactos, qui sola convocalione accedunt; sed Judaâ.Velsic : Dicoquodvocabitomnem terram; et
sccundum maximam parLem, qui non raLione sua spocios decoris ejus Dei, id est praidicatorcs ejus,
eos ducenLe adlioc legi deservicbanL, sed timore speciosi in innocentia et decori in virtutibus, pro-
poenai, more irrationabilium animalium, quse non cedenL ex populo Judaico. Vcl sic Advocabit tcr- :
ratione ea ducente, sed vi in unum congregantur. ram. Et speciesdecorisejus terrae incipiet ex Sion,
Introducuntur auteminhoc psalmo fidelcsantead- id est primi speciosi et decori terree quos ipse vo-
ventum Christi existcntes, dicentes Deum quisuper cabit, erunt de Sion : Ecclesia scilicet primitivo-
prophctas ante locutus fuerat, per Filium suum inrum. In hoc autem Judeeos benevolos reddit ad
carnatum mundolocuturum. ELsacrificiis legalibus eum audiendum, cum ex eis nasci dignaturus sit
quse tantummodo signum novaj legis exstiterant et ex eis vocationem suam incepLurus.
exinanitis, sacrificiumlaudisinsliluturum; quodin Dixi quod Deus loquetur perFilium, et ipseFilius
m EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XLIX 80 4
DeusexistenscumPatre.Et secundumhocinvisibilis A lentiam sanctos ejus, id est illos quos accedentes ad

veniet, non localitcr, sed in notitiani hominum vc- se fide sanctificabit. Determinat vero qui sint illi
nicfnuinifeste, id est manifestus et visibiiis secun- sic : Sanctos dico illos scilicet qui ordinant, id cst
dum quod homo. Dico Deus et non recens : sed Deus qui ordinabunt testamentum, id cst lcgem novam
noster, quem nos etpalres nostri coluimus.i^îpse ejus, super sacrificia legis veteris. Quod est diccre :
Deus non Deum. Quod est dicere Et

silebit se esse : sacrificia reputabunt inferiora,id est indigniora; et
voce et opere se ostendet essc Dcum, secundum teslamentum superius,id estdignius:asimi]itudine
quod in Evangelio legitur « Egoin Patre et Pater : illius qui ordinat lapidem superlapidem, et caitera
in me est {Joan, xiv, 10). » Dixi quia veniet, et talia. Exhortatione interposita, redit ad hoc quod
postquam vencrit, ignis in conspectu ejus exardescet, incoeperat, sic Dicu quod advocavit coelum, et per
:
id est fervor dilectionis augmentatibur, ad modum coalum terram ; ct ipsi ca:li annuntiabunt ipsis quos
ignis exardescentis ; in conspicientibus eum speciali yocd.\M\ni jmtiliam ejus, quod ipse justus est. Et
aspectu, in fidelibus scilicet. Et tempestas valida, id quonium ipse qui Dcus, est Judex est quod est di- :
est vehemeutissima qua?. ideo dicitur

excajcalio : cere, ut illos a peccatis exterrcat, annuntiabunt
tempestas, quiaeos ad modum tempestatis dejiciot eum ju.stum esse Judicem,qui in futuro pcccataul-
et per illicita rapict. Erit in circuitu ejus, id est, in B ciscetur. Vel hoc totum ab illo loco ubi dicit Deus .
infidelibus, qui ncglexerint ei appropinquare. Et manifeste veniet, usque ad audi populus, de secundo
erunt in circuitu ejus, id est, in elongatione cjus. adventu legi potest^ de quo ideo interponit ut,
Vel sic : valida tempestas, id est exccecatio, erit in cum ipsum Filium, quem loquentem vult intro-
conspicientibus : non in divinitate, sed in circuitu ducere, terribilem Judicem in secundo advcntuad-
ejus, id cst humanitate solummodo. Quod est
in venturum ostenderit, incredulos ad audiendum,et
dicere in illis tempestas erit, qui eum simplicem
: illi obediendum, timore saltem insliget. Deusmani-
hominem esse opinabuntur. Humanitas autem per feste, etc. Quod sic continuatur Dixi quod Deus :
similitudinem circuitus dicitur. i\on quod in se di- per Filium loquetur et vocabit terram, et quod ex
vinitatem localiter comprehendat, sed quod in ea Sion erit species decorisejus. Et ipse Filius qui, cum
occulte ct spiritualiter ipsa divinitas habitet. Cum humilis erit, non apparebit incredulis esse Deus,
enim inlra rem aliquara habitamus, eadem re cir- rnanifeste ver.iet ad judicium in futuro, id est cum
cumdamur.Quoniam autem dixcrat, vocubit terram, potestate et majestate. Et sic apparebit esse Deus,
et non exposuerat, ne hoc ignoraretur ostendit. secundum quod in Evangelio legitur « Tuncvide- :
Dico quod vocabit tcrram et hoc modo, scilicet

q bunt Filium hominis venientcm in nube cum po-
: :
prius advocabit, id est ad fidem vocabit crrlum, id testate magna et majestale {Luc. xxr, 27). » Dico
est apostulos, qui sublimitale virtutum dicuntur quod Deus Filius veniet. qui non est recens Deus,
coelum. scd Deus nostcr quem cohraus. Et ipse veniens non
Ne vero putaretur aniittcre divinitatem, propter silebit a vindicta, sicut in priori adventu. Quod est
assumptam humanitatem, addil desursum existens. dicere : ulciscetur in eos apparens in majestate,qui
Insublimi sciliceta;qualitate divinitatis cumPatre : negligent euravenientem priusinhumilitate.Expo-
ac si sic diceret Quamvis homo sit manifestus et
: nitur autem quomodo ulciscetur, sic:vere non silc-
visibilis, et humanavocc vocans et loquens; tamen bit ; enim elementaris exardescet in conspectu
ignis
desursmn enl. Perhoc autem Judaeorum pcrfidiani ejus, id est in pi^ccsentia ejus. Notandum autem
expugnat,qiii eumhominem simpliciter esse men- quod ignis islc non erit ilie ignis {elernus quo
tiuntur. j 33 l''itle ipse lcslaiur : « Vos de deor- postca impii sine fine torqucbuntur ? Sed utbeatus
sum cstis, ego de supernis sum {Joan. virr, 23;. » Petrus aflirmat, crit « hi resurrcetione mortuoruni
Dixi quod prius ccelum advocabit. i?^ per coilum ad- iste ignis, tantum allitudinis aerisaltcngcns,quau-
vocabit terram, id est alios lideles qui crunt terra tum diluvii inundatio consceiidit (// Pelr. iii, 10-
ejus. complucndi dogtrijia ipsorum aposlolorum ;
D 12); »quo igue omnis aeris faditas expiabilur; por
sicut terra a pluvia cceli compluitur, ut per Iioc sit qucm ignem fidcIiumcorporactaninuT simul con-
ferlilis.VoIens peripsum coelum disccrnere a raassa junct«,sicut modo sunt, vclocilalo sunima siiio la'-
perditorum populum suum, id est terram suam. sione qualibct, Doniino obviam in aora orciirront
Quod est dicci'e Pcr cojlum jam vocatum, vocabit
: adjudicium. Unde Paulus(7 Thcs. iv, l7):..Uiipicmur
et lerram ad lidcin, ut scparct eam a pcrdilis ct : obviam Domino in a^^ra, » impii vcro pcccalorum
si non a conversalione pcrditorum inpra?senti, sal- molegravali, multumhvsionis insc l'oronlos,lrans-
tem a conformitateeorum ct in futuro apraisentia ibunt ad judicium, in aitcrni protinus ignis mit-
quoque. tendicruciatum. Sequitur : Et cuin ignisibi futurus
Sequitur exhorlalio ad i|)siiin ((i'lum, qua' talis sil, et in circuitu ejus, id est circa cuin localiler, vcl
est:I)ico quod por vo.-;, o CLv.Uim, advoculiit tcrnnii; in circuitu, id cst in olongatis ab rô in impiisscili-
ct quouiam hoctale vobis injuiigotur olficium, dili- cct,erit /f'»(y)c.v/rtV(v///</«,vonlusvohcmoiilissimus,sci-
gcns huic officio adhibote sludiiim. Scilicct pra'di- lioel mullitiido angolorum j 64- maliguorum. Qui
cationc vcstracongregate inunitatcm lidci : ctlioc dicunlur lempcstas pcr simililudincm, ([uia sicut
illi^ id cs: ad honorcin cjus, non ad vcstri cxlol- tcniposlas, id cst ventus, si gruna ct palous mistai
,
855 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTlTUTORiS OPP. PARS I 836
iuveiicrit, grana quidcm non movet, paleas vcro A tribulationos tcmporaies arguisscm. iNunc auleni
rapit et defert,- sic et ipsi iidelcs non tangcntes, quia signa non sunt nova legis jam existentis, nora
inlidelcs vero rapienles, in igncni dctrudent pcr- arguam te si non obtuleris, quia amodo non curo
petuum. ca; holocausta aulem tua significata non significantia
Scqmlin' Advocabil, quod
: sic continuatur : Dico sunt semfer in compectu meo, id esl in beneplacenlia
quod Qui veniens localiter
Beits manifeste veniet. mea ;
quod est dicere : liolocausta non dc bobus
r/es»/-i7/?H,idestdesulj|imi sede cjus,quieest addex- et ca?tcris animali])us, sed liolocausta tua, id est
teram Patris, adcocubit cadiim, id est perfccUssimos, de tefactamihi placcnt, id est si tua vitia penitus in
et minus perfectos, volens pcr judicium
terram, te sancti S[)iritus igne comlûsscris, et si le milii
coili disccrnere populum suum, id est minus per- tolum quod designabatur per holocaus-
obtuleris,
fectos a damnandis. Juxta quodidcm in Evangelio tum pro peccaLo factum quod totunicomburebatur,
dicit: « Sedcijitis superscdes duodecim, judicantes illudmihiplacebit. Quiavero dixerat indcfinite, non
duodecim tribus Israel {Math. xix, 28 ,* Luc, xxiii, in sacrificiis arguam te, per partes lioc removet, sic :
30). » Cum dic'dcongregate,eii., adhorlatur angelos vcre nonarguamte in sacrificiis;non enim accipiarn
bonosexaffeclione nimiaad congregandum bonos. ultra vitulos, id est sacrificia | Q^ vitulorum, de
sic : quandoquidem tempestas rapiet impios, vos B domo, id est de familia tua. Neque accipiam hircos
angeli boni, quorum ministerio sancti ducenturad id est sacrificium hircorum, de gregibus tuis sum-
gloriam, congregate illi, id est ad honorem illius plum. Per has aulem duas partes, dat etiam inlelli-
Filii sanctos ejus, id est coelum et terram. Et detcr- gere de aliis partibus. Quod est dicere : NuIIa sa-
minat qui sint illi sancti, cum addit Qîsancti in :
crificia lua mihi erunt acceptabilia. Posset dici :
hoc mundo ordinant, id est, iêcto ordine reputant etiam si non sunt signa, cum tibi istadarevelimus,
;e.sto/He?z/«»ify»5,idest;etcrnambeatitudinem,quam accipe. Conlra hoc vero sic addit : Cum vobis non
ipsepromiltitin Novo Testamcnto esse super sacri- essent utilia, sicut prius dum signa erant, non opor-
ficia, id est pra^cellere dignitate sua bonas opera- tet ut accipiam. Non enim liis egeo, quoniam mecB
tiones et virtutes quas ipsi Deo sacrificant, quod sitnt omncs ferse silvarum, quarum vos potestatem
est dicere, qui pluris esse reputant teternam glo- non babetis. Et mea sunt jumenta pascentia imnon-
riam quam merita saa, juxta iliud Aposloli « Exi- : tibus, et boves, idestnon solum domestica animalia
stimoquod non sunlcondignffipassiones hujus tcm- mea sunt, sed et silvestria, scilicet fera^., boves et
p )ris, ad futuram gloriam quae revelabitur in nobis jumenta in montibus pascentia, quibus dominari
[Rmi. VIII, 18). » Dixi, congrcgatc sanctosin gloriam, non potestis. Acsi diccret:Dum vobis profuitut ea
et ipsi c(sli, id est sancLi congregali, annutiabunt acciperem, accepi, scilicet cum signa erant.Constat
j ustitiam ejus, sci]icelDei. Et exponit quam justi- autem quod nusquam mihi profecerunt, neque pro-
tiam, cum addit : scilicet annuntiabunt quoniam ficient. Sed cum amodo vobis non proficerent, quia
JDeusjudex est. Quod est diccre. Nonvoce ; scd glo- jam eorum significaLum advenit, ad quideaaccipc-
riee suse beatitudine, infidelibus oslcndent, quasisi rem, quasi his egcrem? Non egeo quidem, cum
annuntiando ostenderent, quoniam Deusjudexjus- omnia animalia quadrupedia, et domestica et sil-
tusest, qui eosdigneremunerabit. Post interpositio- vestria sint mea. Non soluin autem mea suntqua-
nemutiIem,incipitenarrareDeiIocutionemquamsu- drupedia, sed etiam cognovi omnia volatilia cccli, id
periuspromisit, sic Dixi quod Beus deorum loque-

: est cum Creator eorum sim, cognosco eorum
om-
tur perFilium, quas. locutio est hsec -.Audi^popidus nium naturam. Etnonsolum volatilia measunt,sed
meus Israel. Quod est ac si diceret. Tu collectio Ju- et pulchritudo agri mecum est, id est pulchrse mes-
doeorum, quse populus meus peculiaris es, cui tot agrorum, in dispositione mea sunt.
ses, et fructus
impe-ndi beneflcia,qui debes esse Israel, id estcon- Ego enim Creator eorum. Ac si direret Non egeo, :
templans coelestia, non cor habens depresssum in ut des mihi volatilia et messes in sacrificium tibi inu-
terrena : audi andiin interiori qu» dicam, et ego D lilc. Ilaicenim omnia mea sunt. Cum dicit cognovi
quihomo existens, bumanc ioquor, lcstificabor tihi, volatilia, innuit quod suai creaturaj sunt. Cum au-
id est testimonio Scripturarum tuarum et bono- tem quadrupedia et volatiliamea sint, et pulcbri-
et
rumoperummeorumcomprobabotibiquiaDeM.s5»»i tudo agrorum, si hoc sit quod esuriero, quod nun-

et non alienus, sed Deus tuus. Ac si dicat Debes : quam tamen continget, non dicam tibi ut mihi ista
audire me, etaudiendo obedire,quiai)e»s tuussum, olferas, Et repetit causam quare non dicat,ut con-
quod Scripturarum et operumtestimonio compro- flrmet, sit vere non dicam, nec oportet. Meusest
:
batur. Dico audi', et hoc scilicet audi : Noli ulte- enim orbis terrae, idesi omnisierra, et plenitudoejus,
rius offerre mihi sacriflcia legalia, quai hucusque id est omnia quai Ac si dicat Cum
in eis sunt. :
signa fuerunt, modo vero postquam eorum signa- non sint signa, videris offerre ad hoc, ut hsec esu-
tum advenit, signa non sunt, ideoque inutilia. riam. Sic ideo non oportet;nam si esurirem, non
Non enim amodo arguam te in sacrificiis tuis le- qu«rerem isLa a te possem enim egomet accipere,
:
galibus, non datis; quasi diceret si dum signa : cum omnis terra sit mea, etquidquidestin ea. Quia
erantlegis novsenondum existentisêanon obtulis- vero dixeraL, si esuriero, putaret aliquis quod ali-
ses, te utique per prophetas et Scripturas, et per quomodo esuriret. Quod removet sic: quamvis di-
:
8o7 EXPOSITIO IN PSALMOS. PSAL. XLIX

xerim Si esuriero,nunquid manducabo carnes lau- p^trorsuui sermoncs, meos id est neglexisti prfecepta
:
rormn aut sanguinem hircorum potabo ? nequaquam. mea male vivendo.

Qiiod est dicere Non est necesse ulte moneum ad
: Ostcndit autem per partes quomodoprojecerit
ha^c ofTerenda milii. Eg-o namque non manduco sic Vere projecisti sermones meos ; ego enim prte- :
carnes taurorum, neque poto sanguinem hircorum. cepi non furari, el tu si videbas fiirem, currebas cum
Postquam ostendit ha;c sacriflcia se nolle, ad illud eo, id est celeriter consentiebas ei vel actu vel as-
quod sibi placet sacriflcium invitat, cum dicit, Im- sensu. Et ego dixi non esse adulterandum, et tu si
mola Deo,elc. Quod sic continuatur Dixi quod sa- : videbas adulteria exercentes, cum ipsis adulterispo-
crificia de vitulis et hircis non curo ut immoles, nebas portio?iem tuamîd est participationem tuam.
sed potius immola mihi Deo sacrificium laudis, id Q uod est dicere Particeps fiebas adulterii cum ipsis,
:
esthoc sacrificium, ut me laudes et affectione et vel acluvel consensu; pra^cepi etiam non esse bla-
bona operatione, et etiam voce et hoc quoque quod
; sphemandum, et os tuum abundavit rnalitia blasphe-
me laudabis, non putes a te habere, sed et redde miarum in proximum. Statuiquoque non esse deci-
mihi Alcissimo vnta tua, id est sacriflcia laudis ;
piendum proximum in dolo,e/ lingua tua concimmhat
quod est dicere Reputa quod ego tibi hoc dabo, ut
: dolos,\d cstconcordando etcommiscendoveritatem.
si mihi sacrifices, et mihi isla vota rcddas ex de- B ut magis fa]leret,proferebat dolosadversumproxi-
bito, non donare te credas exdono. Vota dicuntur mum.Dico qiiod os tuumabundavit malitia hlasphc-
hujusmodi sacrificia,quod a fidelibus in baptismate miarum in proximum, et hoc non semel tantum,
Deo voventur. Et si sacrificium laudis immolaveris, sed sedens, id estimrnobilis el perseverans loqueba-
invoca me Liberatorem in die tribukitionis, id est in risadversus fratremiuum malitiam blasphemiarum.
extrema die tui obitus, quando occurrent tibi spiri- Et quiafrater potestintelligi a^quivoce, scilicetvel
tus maligni, volentes te in tribulationes deducere ; fratersecimdumgenustantum,veletiamsecundum
et eruani te ab omni tribulatione ; et inde erutus, fidem,velinsupersecundumimpietatem,determinat
hutiorificabis me, id est laudabisin seternum, in glo- de quo fralrc hic agal, cum addit Dico, sedensarf- :
riaperpetua constitutus. Honorificahis scilicet non versiis fratrem loquebaris, et, id est scilicet, adversus
voce,sed aiTectione Quoniam autem dixerat immo- fdiummatris tuae Ecclesise ponebas scandalum. Quod
landum esse Deo sacrificium Idudis, ne putarentur est dicere : Si peccasses contra fratrem illum qui
hoc sacrificium possepcccatores immolare, quilau- solum frater est in genere, vel adversus eum qui
dare videntur eum voce extcriori quod non est di- : frater est in impietate, licet malum esset, non tamen
cendumesse j QQ
laus.cumdiscordentin affectione adeoessetintolerabile. Sed quod multo gravius est,
etopere,ostenditfidelis Asaphex ipso auctoritate di- scandalizabas malitia blasphemiarum eumqui fra-
vina,pe.ccatorem nuUa utilitate sua Dei laudem voce ter tuus erat secundum unitatem Ecclesia;.Ideoque,
solum annuntiare, sic Dixi Deum prajcepisse im-
: quia sic sennones meos projecisti et multis aliis mo-
molandum esse sacrificium laudis, et voce, et opere, dis, nuUa utilitatc tua laudas me, enarrando ipsos
et affectione. Sacriflcium hoc oftert justus, maxima justossermones. Dico quod sividebas furem, currebas
sua; peccatori autem non poenitcnti dixit
utilitate cum eo, et caitera similia faciebas, et verum est :
Deus per Scripturas,etdicitetiam perFiliumsuum : liaec omnia fecisti revera, et ego tacui, id est non re-
Quare tuenarras justitias meas, id est qua utilitate dargui te, damnando protinus pro his commissis.
enarras aliis pra?cepta mea, quoi justa sunt? ctqua. Et quia <r?c»2, o inique, existimasti quod erotuisimilis
ulilitate tua assumis tcsta)nmtum meum, id est le- consentiendo iniquitati tiu-e, non puniendo.Velmi-
gem meam per os tuum loquendo lecum, et me sola que potest legi adverbialiter, sic : quia tacui,existi-
voce laudando? nulla utilitate tua hoc agis. Quod masli quod ero tuisimilis, non ulciscendo iniquitateni
est dicere : Justus maxima utilitate sua Dcum vocc tuam, ethoc inique existimasti, id est non fuit vcra
laudat, cum in vita non discrepet, peccator autem existimatio tua : namegoff/vy»rt»i /einfuturo,dam-
utipsaDominicaauctoritate convincilur,nullautiIi- D natione tua, ct sic arguam quod statuam te contra
tale sua Deumvocelaudat, cum vel secum vel aliis faciem tuam, \ Q~J hoc aulcm pcr simililudinem di-
Dei laudem annuntiat. Oslendit autem in persona citur, quasi poneret : Adeo manifcste arguam,quod,
ipsius Dci, quare sit eas laudare inutile. sic : Dico velis, nolis,faciamtc cognoscere iniquifatcm tuam,
quod enarras justitiasmeas aliisvoce,e/ assumis per quam modo cognoscere nogligis; asimilitudine ali-
os tuum, quas juslitias justi enarrant opere ct pa- cujus, qui,si contra faciem cuilibctstatuitur,oogno-
tienter, fcrendo disciplinam meam, etideo ipsisuti- scit cum. Notandum qucul hoc dc peccatore ideo
les sunt. Tu vcro eas enarrans et assumens odisti, interponit, ut lerrendo eum a pcccato retrahat, et
etadhuc odio habes disciplinam. Quod est dicere : ad pocnitcnliam adducal.
Si aliquando tc|)ielate patefn;i, propter pcccata tua Post([uam vcro pcccalorcs cxtcrruit, ad intclli-
corrigenda, disciplina tribulalioruim aflligo, non gciulum quod sacriflcium facturi sint, invitat, ut in
eam cum dilcctione fcrs sod odio cam
paticnlcr et ; ultimo iuslruat, sic : Dixi quod nulla ulililate sola
habendo,cum taulio et murmurc inutililcrsustines* vocc pcccator nu'. honorilicat. Lrgo vos, pcccatorcs,
Et non solum odisti disciplinam, scd etprojecistirc- qui modo uhliciscimini I)cum,mc sciliccl, nou obe-
;
8b9 S. nnUNONIS CARTnUSlANORUM INSTITUTORIS OIT, PARS I. 800
dicndo pra>ceptis meis, intelUffile, id est diligenler A tam Natlian correptus, et, de pcccato poenitens,
percipite liosc quoe dixi, ut non sola voce cnarretis hunc psalmum condidit. In quo Deum vehemenli
justitias meas,ncque projiciatissermones meos re- affectionc de peccati sui remisssione orat, et ejus
trorsum ne, si non intcllcxcritis, quaiido, id cst
: benevolentiam in (68 uHimo captat. Orateliam
aIiquando,>'ff/^2a; vos Deus ad vindictam, cgo scili- de omnium iniquitatuni suarum remissione. Pro-
cet, el tunc 7ion sit qui eripiat vos dc daninationo. miltit quoqiie sibiex confidentia divintc clemenliBe
Ac si poneret : Cum diabolus aliquandoad maluni et potentifp, sc per fidem Dominica; passionis et
sedsiegora-
rapcrc vos intendat, eripio cgo vos : baptismi fuluri mundandum esse, rogans ut, cum
pucro,ncmopoterit voseripere.Quoniamautcm eos mundatusfuerit, nonpcrmittat cum Deus ad pec-
de peccatis exterruerat, possent qua?rere Quando : catarevcrti. Ostendit quoque,utmagisDei clemen-
quidemenarrarejustitiastuas, sic ut sermones tuos tiam ad condonandum moveat, quod, si Deus ci in-
projiciamus, libinon placet, quid agamus, nos in- dulserit, multi peccatores ejus cxcmplo poinitcntes
strue, Cui petitioni sic re^pondet : Dixi quid non ad eum convertcntur. Excusatque sc ideo sacrificia
valet sic enarrare juslitias meas, cum hoc non sit legalia ofFcrre, quia scit Deum eispeccatanon
non
ad bonoremmeum ; sci sacrificiwn laudis honorifi- condonare. Ostcndit insuper quod per sacrificium
cabit me, id est hoc crit ad honoremmeum, quod B spiritus conlribulati, quod Deo gratissimum est,
laudet et voce, etopere, etaffectionc : ct illic,[desl peccata condonantur. Quod sacrificium quia pra>.vi-
in illo sacrificio crit iter, quo itinere ostendum illi det in Ecclesia futurum, orat cx affectione nimia
qui boc egerit, salutare Dei, id est salvalioncm pro ea, ut eam Dcus bcnigne constiluat, qua; con-
quam Dcus dabit suis in futuro. Ac si dicat : Insi- stituta seipsam super altarc fidei Deo sacrificabit.
stere dcbet unusquisque ad sacrificium laudis ;
quod Notandum autem quod, ad ulilitatem nostram,
eviiiter, id est via per quam ille qui institerit, vi- David olfensio et pcenitentia et remissio depeccato
debitsalvationem quam Deus dabit suis in fuluro, suo nobis proponitur, ul cum tantumvirum, usque
ego scilicet. Vel sic potest versus iste continuari, adeoin sanctitate provectum,sic graviler cecidisse
ut expositio nonmutetur Ergo qui : inutiliter enar- viderimus, nos usquequaque debiles, nullatenus in
ratis sola voce justitias meas, intelligile hajc quce nobisfiduciam habentes, casumsemper timeamus,
vobis dicam : omnimodo caveamus.Si autem ad modum ejus,vel
sacrificiiim latidis Itonorificabit me, etc. et
IN PSALMUM
multo etiam gravius ceciderimus, cjus exemplo ad
L.
Psalmi titulus quinquagesimi In finem psahnus poenitentiam reducti, pro peccato nostro tlendo, ct
:
David, cum venit ad eurn NatJian propheta, quando omnibus modis Deo satisfacere satagendo, de rc-
intravit ad Bcrsabee, quod sic exponitur. Psalmus p missione, cum aflectione immodica oremus, et sic
iste attribuendus est David prophcta}, respicienti veniam consequemur. In Iiac bistoria figura conti-
in finem, id est in Christum, finem prophetia3 ct netur, qua;, tametsi ad hujus intentionem psalmi
legis, pcr cujus misericordi» et passionis fidcm pu- non videtur attincre, non tamen dicenda est au-
tat se de homicidio et adulterio, quod commisit, dientium utilitate carere; qua2 figura hsec esse di-
esse salvandum factus iste psalmus cum hoc sit
: citur Per David qui manu fortis et desiderabilis :
quod venit ad eum Nathan propheta. Cum in hoc interpretatur, Dominus Jesus qui contra diabolum
loco causative ponitur; ac si dicerct Causa quare agendovirilitermanufortis exstitit, et ante tempus
:
nuncpsalmumcomponeret,cxstititNalhanpropheta plenitudinis a fidelibus veris desideratus fuit, intel-

veniens ad eum. Quia vero ad eummultotiesvenc- ligitur, qui de solio, scilicet dc misericordioe suse
rat, ne ignorarelur in quo adventu ipse cansa fuit sublimitate, considerans Ecclesise de baptismi la-
hujus psalmi, determinat hoc cum addit quando vacro prodeuntis pulchritudinem sanctitatis ct inno-
:
intravit ad Bersabee. Quando hic causativum est cenliee, concupivit eam.Quai Ecclesia per Bersabe^
quasi poneret Cum venit ad eum Nathan propheta
: figurabatur quce puteus satielatis interprclatur. ;
adcorrigendum eumjussu Doniini quandoquidcm D Ecclesia nanique est puteus doctrina?, Dommicse
:
ipscDavid intravit ad Bersabee, et commisit adulte- dogmatesaliatus,Juxta quod in Evangelio legitur :
rium. Cum dicit intravit ad Bersahce, rem turpem oc- « Qui credit in me, flumina de vcntre ejus fluent
culteindicat, nccoportuitapertiusdici,cumhistoria aquai vivai {Joan. vn, 38). » Ut igilur Ecclesiam

notasit. Qua^ hisloria brevitcr attingenda est,pro- Christus sponsam sibi conjungeret, diaboIum,cujus
pter ipsius figuram. Legitur quidem David dc solario sponsafuerat, in infidelitate posita,morte sua non
suo Bersabee Uriai uxorcm de lavacro prodcuntcm secundum essentiam, sed secundum potentiam pe-
aspexisse, ejusque pulchritudinem concupivisse remit, ut in eo videlicet propter Adse pcccatum
{II Reg.xi). Qua in adulterio cognita, quoniam eam nullum ulterius usurparet imperium. Quod pecca-
proptcr infamiam, marito superstitc, in conjugio lum per ipsius Christi fuit obedientiam deletum,
retinere non poterat, eumdcm maritum cjus Uriam qui diabolus per UriamBcrsabeesponsum, a David
fraudulenter fecit interfici, et sic eam sibi conjugio interfectum,pra?signabatur qui lux mea Deiinler- ;
conjunxit. Caeterum quia, se, de peccato tanlo se- pretatur, diabolus namque recte lux mea Dei dici-
cure habens, Deo per poenitentiam et afflictionem lur.Qui de natura? suae lucidissima specie super-
satisfacere negligebat, jussu Dominico perprophe- biens, non se humiliter crgaDcum ut creatura ejus
; :
EXPOSmO IN PSALMOS. - PSAL. L 802
habuit, sed non voce, imo arrogantiee suac cogni- A Vel sic amplius lava me quam sciam rogarc,nou
te
lione^ secum ait Lux mea est lux Dei. Quod est
: enim te tantum rogare scio nec possum, quantum
dicere: Quoniam a Deo lucidissimaj naturfc existo, oportet. Et non parum lava, sedmunda me cx loto,
non utcreaturam, sed ut Deum me habcbo, hac pcr magnam misericordiam tuam. A peccato meo,
enim mea tanta hice, me Deum essecomprobatur, peccatum idemest quod iniquitas,velpeccatum po-
quia diabolus, non voce sed aflectione dixisse per- test intelligi concupiscenlia mala, iniquitas vero
hibetur « Ponam sedemmeam ad aquilonem {Fsa.
: actus ipse. Gravius enim videtur notare iniquitas,
xiv,14),)) idest in frigore dilectionis A]tissimi,et sic quam peccatum.
«simihs ero aItissimo(/6zV/.).)) Acsi diceret : Si dile- Quia se mundari oraverat, supponit causam qua
ctionis ejus igne fervens,me ut creaturam ipsi sub- mundari debeat, sic oro, munda me, et mundare
:
didero, Ucct hicidissimus existens, tamen ei dissi- dehes. Quoniam,ego,([mie oro,et quipeccavi,co(7«o.<co
milis, cum ipse Deus, ego vero cjuscreatura rcpu- iniquitatemmea).), id est nonme latet iniquitas mea.
tabor; sedsedcboin aquilone, id est in frigore di- Et non ad horam cognosco, sed etpeccatum meum,
lectionis ejus immorabor, nec ei subditus ero, et id est iniquitas nica, est scmpcr contra me, id cst in
similis eiero, id est cum tanta? lucis sim, Dcus sicut conspectu meo interiori, quod estdicere Semper :
ipse existimabor. Notandum sane, non ignominio- ^ aspicio oculis interioribus peccatum meum ut de
sum esse, si per Bersabee adulteram Ecclesia qusc illo gemam,asimilitudine rei contra aspectum ali-
sponsa Christi virgo est et casta ;
pcr David vero cujus positse, quam sempcr conspicit. Et hoc estac
peccatorem Christus a peccato immunis per ;
si sic poneret Mundare me debesex misericordia;
:
Uriam quoque innocentem et injuste peremptum nam cum sciam peccata omnia criminalia vel
,
diabolus nocens et juste Dei morte interemptus, a Deo, vel ab eo qui committit esse punienda, non
fuerit figuratus : non enim magis ignominiosum dedignor iniquitatem meam cognoscere, sed in in-
est quam quod seepe diaboli nomen htteris aureis, teriori meo semper eam conspiciendo, punio eam
Dei autem nomen atramento, id est colore nigro gemitu et lacrymis, et assidua poenitentia et ora-
describitur, quoniam nec atramenti vilitas aliquid tione. Hoc autem totum est ac si breviter diceret
Deo ofTert dedecoris, nec auri pretiositas diabolo Mundare me dcbes,nec ulterius punire,cum justus
quidlibet honoris attribuit. sis. Nam ego jam in me frequenter iniquitatem
1 69 Miserere mei, Deits, secundum magmnn meam punio. IIoc ostenso, quod ex magna mise-
misericordiam tuam. Quod est dicere : Cum tu ricordia debet ejus Deus miscreri, et ex justitia,
Deus sis, ct tui sit non „ quia jam in se iniquitatem suam puniat, subjungit
misereri, miscrere mei. Et
parum, sed ad modum qaoquequod ex potenlia dcbct cummundare,cum
magnaj misericordicc tua;;
ut, cum scilicet magna sit misericordia tua, et ipse solus immunis a peccato ct justus possit pcc-
peccatum meum magnum, secundum quod ma- cata condonare oro,miserere,utiniquitatem meam :
gna est misericordia tua miserere mei, cujus pecca- deleas, ethacfiduciaoro, quia;:>eccai;i tibi soli. (^viod
tum magnum est. Et miserere mei secundum multi- est dicere Quia cumtibi peccavcrim, tu talis es :
tudinem miserationum tiianim, id est secundum be- qui condonare potes, nam solus es, id est singula-
neficia misericordia> tua?, quaj multa sunt, quee ris potentioe, qui peccata potes indulgere. Nemo
Quod est dicere

beneficia miserationes dicuntur. : namque mundus a sorde, nisi tu: ideoque solus es
Non solum ad mensuram magnitudinis misericor potens ad indulgendum : ideo quoque, oro, misc~
diaj tuaj oro, ut peccati mei mngnitudini miserea rerc, malum fcci coram te, id est sic ut te non
quia
ris, sed ad mensuram multitudinis miserationum latcat, sed sit coram te, id cst in conspectu tuo ut
tuarum, vX, cum scilicet multai sint miserationes vidcas. Ac si poncret Si iniquitatem nieam sci-
:
tuffi, miserearis milii per ipsas, qui multa delicta rem le latere, 70 cxcusarem utique me non
| ;
per Bcrsabcc commisi. Peccavi namque in adulterio ut misertusesses orarcm. Scd (luia tc, omnia vi-
peccavi in homicidio, peccavi et in negligcntia tui, ^^ dcntem, scio pcccatum mcum non latere, nolo me
et in hoc quod Bersabee nocentem feci. Pcr hoc inutililer excusare, sed humilitcr, oro, miscrcre. h\
quod Dei magnam esse misericordiam dicit, et hoc autem quod Deuni singularis cssc potcntiai di-
multasesse miserationcs ejus, innuitque magnum cit, et omniavidere, multum eum benevolum rcd-
cssepeccatum suumetmuItipIex,bencvoIenliamDci dit Quoniam autcm dixerat Tibi solipeccavi, ne

: :
captat,seaccusandoctDcummagnincando.Ostcndit male notando ao^/, intelligercmus sic eum vellcdi-

autcminquosui miscreatur, cumaddit,sicscilicct cere ut solum conlra Deum peccasset, et non con-
Miscrcre: Dele iniquitatem )neam,[d esldcle a mcmo- tra Uriam, qucm injuste occidcrat, et sic mcndax
ria tua iniquilatem mcam, ut non punias; vel sic : vidcretur, dcterminat qualitcr intelligat soli, sic :
dclc -dh anima mea maculam iniquitatismeai.Et sic Dixi tibi soli, ct sic dico soli, quod cs solus ut justi-
dclc, me ab iniquitate mca, amplius quam
sciViccUava ftccrisin scrmonibus tuis, id csl vcrax inveniaris in
dealiisiniquitalibuslavcris.Acsi dicat, de aliis ini- omuibus qua; pcr prophclas locutus cs, et qute
quitatibus jne jam Iavisti,quaMU)n lamamphefuc- ctiam pcr Filium loqucris. Unde aposlolus u Est ;
runt, scd cum ista sit amplior quam illai essent, autcm Dcus vcrax, onuiis aulcm homo mcndax
ampliori egco lavatione. Idcoquc amplius mc lava. [Roin. III, 1).» Et sic cliam solus cs, ut vincas cuni
judicaris, id cst ut bonitas luavincatel superexcel- A quiavincis, cum sine mei'ito aliquo h<T.cadsaiutcm
lat bonitat«m omnium,quotiescunqucfita considc- meam mihi revelasti; ^*'
| 7 I
'""^c adhuc apparet
ratii)ncjuslorum judicium intorbonitatem tuam,et quod vincis bonitate,quoniam aspercjes me hysopo,
interbonitalcm aliorum honorum.Quod estdicere: id cst facies mesimilem illi qui aspergitur hysopo ;
Quoticscunque fideles tui compcnsant bonitatem ct sic facies me similem quod mundabor. Quod est
tuam et aliorum, tua sempcr excellit. Unde in diccre : mundabis mc per aspersionem sanguinis
Evangelio : « Nemo bonus nisi solus Deus {Marc. Chrisli,quieritsparsus hyssopo, idest inhumilitate.
XVIII, 19). )) Ostendit autem undc possitvideriquod Quod inveteri lege prsGfigural)atur. Cum enim le-
ipse vincat, cum addit : Ecce cnini in iniquitatibm, prosus cnm fasciculo hyssopi sanguine sacrificii
elc. Quod sic continuatur : Dico vincis cum judi- aspergebatur, a lcpra inundabalur [Levit. xiv, 6).
caris a fidclibus, et verum est. Per liyssopum autem qua? humilis est herba, et in
Ecce enini in prsesenti est, unde possit hoc pcr- petrosis locis existens, et ad pulmonis tumores d e
cipi, quod vincis et meetomnes in humano genere. primendos valens, humilitas Christi,qui petrafirma
Nam cum tu sis immunis a peccatis, ego in iniqui- est prffisignabatur ;
qui diabolicfe potentiae tumo-
tatibus ov\gm?i\\hn?, conceptussum; quod estdicere : rem, per sui sacri sanguinis elfusionem depressit,
Egoexistens Tprms in iniquitatibus originaWhus, con- B et pcccatorum generis humani lepram exinanivit.
cephis matre mea. Ac si dicat Antequam a
sum a : Per cujus humilitatisfidem, promittit se David a
rra^re conciperer,cum adhucinlumbispatris essem, peccato suo mundari, cum dicit Aspergesme hys- :
iaimininiquitattbus originaUhuseram.Vude kposlo- sopo, idestmesimilem facies leproso,quisanguine

stolus « Morsin omoes pertransiit {Ram. v, 12). »
: aspergitur per hyssopum Et exponit quomodo fa-
id est peccatum originale, per quod ad mortem ve- cietsimilem, cum addit e^jidestscilicet, mundabor,
nitur, nisi baptismate purgetur. Non so.um ante id est in hoc facies similem : quod sicut leprosus
conceptionem fui in iniquilatibus originalibus, sed ille corpore mundalur,sicetego per fidem asper—
in
et meconcepit mater mea, in peccalis, id est in ini- sionissanguinisChristiin humilitate a peccato meo
quitatibus originalibus, id est sed et in ipsa conce- inanimamundabor,etnonsolumper fidem passio-
ptione fui m ipsis iniquitatibus origmiiXihns. Et hoc mundabor, sed etiam lavabis me, id est
nisChristi
totum est ac si breviter poneret : In lioc et me et mundabis me ab ipso peccato, in fide baptismatis
omnes humanos vincis, quia tu semper immunises Christo dedicandum. Etego totus in fide baptisma-
apeccato, ego vero et omnes humani, et ante con- anima super nivem. Quod estdiccre
iis,dealbabor in :
ceptionem, et in ipsaconceptione iniquitatibus ori- Majoremcandoremvirtutum in animahabebo,quam

ginahbus aggravamur. Bene quidem ponit iniqui- sit candornivissuo modo. Quiamajorem candorem
tates pluraliter. Multipliciter enim Adam peccavit, in corporibus invenire non poluit, de nivis candore
scilicet deleclatione, et actu, etexemplum peccan- comparationemfecit. Et inde etiam apparet, quod
di aUis derelinquendo. Et vere vincis omnes boni- bonitate vincis,quia awrf«7(u' meo interiori, idestin-
tate. Ecce cnim in praisenti est unde lioc possit tellectui meo dabis gaudiurnromissionispccca.ii mei.
videri, quod bonitate, et me et omnes vincis. Quod est dicere nunc quidem contristor de pec-
:
Nam tu dilcxisti veritatem, idest veram poenitcn- cati mei oppressione, erit autem quando intclli-
tiam et cognitionem meam de peccato. Quod est gam misericordia tuadeletum esse,id estperpffini-
dicere : Cum ego negligenter me habens, de pec- tentiam quam ago, et sic gaudium mihi dabis de
cato meo haberem, tu piissi-
poenitentiam odio ejusdem peccati remissione, vel dabis gaudium in-
mus dilexisti veritatem, id est ut veram poeniten- teriori auditui, dehoc quod ego, quimodo propter
tiam agerem, et ad hanc me per prophetam Na- peccata arcana tua concipere nequeo, quandoque
than commovisti. Per quod apparct quod me bo- remissione percepta,id est plenarie, arcana illa con-
nitate vincis. Nam cum ego contra memetipsum cipiam. Et in futuro dabis Isetitiam prsemii, cum
impius essem, in iniquitatis meoe obstinatione, tu '
mihi,pergratiamjustificato,vitfea?ternscreddes re-
pius exstitisti in pcenitcntia; admonitione. tributionem. Etper hoc etiamvincis bonitate,quod
Et in hoc etiam comprobatur quod vincis boni- exsultabunt ossa mea liumiliata, id est faciesme ex-
tate, quod mihi, qui non promerueram, et adeo sultare de ossibus meis, derationescilicet,etlibero
graviter casurus eram,manifestati spirilwpropheiico arbitrio,et virtutibus; qu« cum modo sint qer pecca-
incerta et occulta mysicria sapientise tuse, id est Filii tum humiliatffi, quandoque rursuseruntper peccati
tui ;
quod est dicere : Revelasti mihi Spiritu san- remissionem et justitiaj mea; restitutionem exaltatai
cto mysteria incarnationis et passionis Filii tui, et Bcnevolenlia Dei captata per bonitatis ejus com-
quod mundum morte sua reparaturus esset, quai mcndationem, ad oiâtionem suam congrue redit,
incerta multis sunt, qui, tametsia prophetisaudie- sic Ostendi multimode quod bonitate vincis. Quo-
:
runt, non tamen horum plenarie per Spiritum fi- niam igilur adeo bonus es, averte faciemîd est consi-
dem habent, et acculta sunt multis qui nihil peni- derationem /Mfljn, apeccatis meis, quae per Bersabee
tus inde audierunt ac si diceret; Ut per fidem : commisi Non sic dico averte, ut non videas, quod
horum mysteriorum salvarer a peccato originali, impossibile est ; sed sic averte, ne punias. Avertere
gratuita pietate istamihi manifestasti.Unde constat faciem a veccatis dimissis, id est non sic videre ut
EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. L 866
pnniantur: adverlere vero faciem peccatis, siccon- A ultimoquoquedePatrecumsuhjungit:5j0zV«7(<;)nn-
siderare ut puniantur. Quoniam aulem in facievi- cipali, ctc. Si enim de Patre prius ageretur, ab ali-
susest, facies pro consideratione ponitur. Nonso- quo forsitan erronco Pater excellereFilium et Spiri-
lummodo vera a peccatis per Bersabee commissis, tum dignitatc crederetur, cum Pater principalis
oro, faciem averlas, sed el omnes iniquitates meas, dicatur. iVunc autem quia de eodem ad ultimum
quascunque commisi, dele, sic ut non punias Qui- agitur, cum minorem non esse constet, parililatem
bus deletis, cor mundum crea in me, Deus, id est oljtinere nequaquam ambigitur. Notandum sane,
tale cor quod omni errore mundum sit, per quod non inconvenienter Patrem et Filium, Spiritura
tua mysteria valeam intra me contemplari. Etspi- nuncupari. Omnis namque substantia incorporea,
ritum rectum, id est Filium tuum, per quem omne recte Spiritus appellatur. Pater autem et Filius,
quod rectum est efficitur, innova, id est, noviterin- substantia incorporea sunt.
habitare fac in visceribus meis. Quod est dicere : Postquamostenditquod,permisericordiametpo-
Sapientia tua, id est Filius tuus antea quamsic gra- tentiam ct bonitatem Dei, debentejus peccata re-
viter peccarem, secundum gratiee operationem in mi tti ut veniam ci tius impetret, quod commodum ex
anima mea inbabitavit, quam ame peccando °72 j sui veniasecuturum sit, ostenditsic Oravi miserere :
repuli. Quam oro ut rursus in me facias babitare. B ei iniquitates dele, et cor mumdum creainme, etaiia
Innuit propter quid orat, ut innovetur, id est redda- etiam multa rogavi, quae si in me compleveris,
tur sibi spiritus, id est Filius, cum interponit rectum. exemplo meo docebo iniquos, id est alios criminali-
Quasi diceret, propter hoc scilicet ut cum ipsespi- ter peccantes vias tuas, id est misericordiam per
x'itus rectus sit, mc quoque rectum in operatione quam peccata mihi indulseris etj ustitiam per quam
:
faciat, qui me arectitudinepeccandodistorsi. Inno- me jam justificatum magis justiflcaveris,quffi mise-

vare dicit, non quantum ad essentiajspiritusreno- viie tuee, eo quod per ricordia et justitia dicuntur
vationem, cum immutabilis sed quantum ad
ad te venitur, quod est dicere Siper miseri-
sit : ipsas :
bonorum operum reparationem, cordiam mihi indulseris, et justificaveris, et post

quce in eo defece-
rant quasi diceret
: Radde mihi spiritum rectum,
: me justificatum ad majorem justitiam perjustitiam
per cujus inhabitantem gratiam renoventur in ani- tuam provexeris, exemplo innocentiaj et justitiee
ma affectionesbonffi, quaedefecerunt, quibus affec- mere a te dataj, misericordem esse te et justum
tionibus opera bona exerceam, viscera pro anima ostendam aliis similiter j)ccc8inlihus. Et impii,id est
ponit: quiacirca viscera potissimum anima regnat. similiter sicut ego peccantes, ad te convertentur, per
Et postquam spiritum rectum mibi reddidcris, ne „ poenitentiam, exemplo meoadducti. Ut autem hoc
projicias me a facie tua, id est ne permittas ut ego sitquod impii excmplo meo ad te convertantur, o
perpeccatumiterum me projiciam arectitudine fa- Deus, idestCreatormeuset j Deus snlutis meê, 73
ciei tua3, id est Filii, qui facies Palris dicitur, eo id est Creator salvationis mea>, qua; mihi salutera
quod per obedientiam nos Patris misericordia
ejus restitues, quam peccando amisi Libera me de san-
:
ut salvaremur aspexit; sicut per visum qui est in guinibus, id est de peccatis meis, adulterio scilicet
facie, aliquis aspicit. Ei nc auferas a me, id est ne et homicidio, per Bersabee commisso, qniv. sangui-
permittas ampUus auferri ameperpeccatum, Spiri- nes dicuntur, eo quod ex nimio sanguinis bumore
tum sanctum tuum, id est inhabitantem per gratiam processerunt vel de sanguinibus, id est de multis
Spiritus tui, ct illius scilicet personai, qua; vulgo mortibus quas operatus sum, Interfeci namque in
Spiritus dicitur,qua!etiam a Patre etFilio procedit; corpore Uriam innocentem. Interfeci etiam me in
Quod est ac si dicat : Fac in mc constanter inhabi- aninia, adultcrium exercendo. Intcrfeci quoque
tare gratiam Spiritus paraclet!. Et Redde mihi
sic •
Bersabee, eam ad adullerii consensum impellendo.
Iselitiam salutaris tui, id est Filii tui qui mundiSal- De quibus omnibus mortibus me iibera, mdwlgendo
vator erit; ac si diccrct : Propter pcccali mcigra- clementer,neper casad mortem trahar,crueiandus
vitatem, Salvatoris Filii tui amisi hetiliam. Scio D pcrennitcr. Sanguis qnidem pro morle ponitur,co
namque quui in ejus adventum nihil ulilitalis ha- quod in intcrfcctionc solcat sivpc sanguis ellundi.
bebo, nisi hicpeccatiremissionemperpocnitentiam Undc prophcta u Si non annuntiaveris iniquo ini-
:
adeplusfuero;unde, precor, indulge,et siclastitiam quitatem suam, sanguinem ejus, » id cst mortem,
Salvaloris venfuri niihi rcdde: Etin illa laititia conde manutuarcquiram^Ziia/i.
« ni, 15). » Et si me
firma me, id cst pcrseverare ne peccando me fac, dc sanguinibus [ihcvii\cvis,noii
solum exemplo meo
criminaliter rursus ca carcam. Dico:ln ea me con- iniquos docebo,scd eflingua mea exsullabit Justitiam
firma, et hoc Spiritu principali, id est per te Patrem tuam, id estexsultanter annuntiabit le esse justum :
in me specialiter habitantem. l'ater autcm Spiritus qui me justificaveris ;

vel sic, annuntiabit aliis iui-
principalis dicitur,nonquod FilioctSpiritui sancto quisjustitiam tuam,quix.m mihi dederis, ut et ipsi
principetui", ct eis niajur existat ; scd quoniam ab ad tc conversi justificentur.Promitlit vero hoc quod
eoincll'abilitcrgigniturFiiius,proceditque Spiritus. oravit, se adipisci ex divina; misericordia.! confidcn-
Bene quid(!m in primis agit de FiIio;ubi dicit. ^S)>i- lia, el in Iioc ([uoque veniam merclur : qnod non dc
ritum rrctum innova, cU;. Postca vcro de Spiritu Dciclemcntia dilTuiit, scd confidcnlia' sii)i spem at-
sancto, cuni punit : Spiritam sanctum (uam,clc. In Iribuit. Di.\i quod î liboraveris, quod lingua moa
feC7 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS l 868
jusliliam iiiam annunliabit.etsicut exmisericordia A lcm, id esl in Ecclcsia cx ulroquc populo consli-
tuaossc confulo,quod me libcrabis, et pcr mci li- tucnda, qufficrit, id cst videns pacem
Hierusalcm
beralionem,Do/Hme, Inhiamea aporics, idesi idonca paccmin sc,non inimicans
a^.tcrnam spe,vel videns
facicsadlaudandi;injustiliam tuam ; ac si dicerct : Dco malc agcndo,sed cum eo pacem habens, benc
Dum non mundalus a pcccatis exstitcro, idoneus ad vivendo. Ergo^ Dominc,quia hoc sacriflcium futu-
te laudandum nuUatenusero, ctsicjurc labiaclausa rum cst in Sion et in Hicrusalcm, benir/ne facSion,
habebo. «Nonenimestspeciosalaus in ore peccato- id csl largc beneficiaei impende, sublimando eam
T\s{Eccli.x-v,Q). »Ast ubi me a peccatis munda- in innoccntia et sanclilate, et non proptcr merita
veris, mox idoneum ad laudandum te,me consti tucs, sua, qua; nulla sunt:sed m bona vohmtate tua, id est
et sic tabia mea aperies, id est jus te laudandi mihi pcrgratuitamvoluntatem tuam,qua5exbonitate mi-
concedens. Et postquam aperueris labia, os meum scricordiffi tua:; procedet :ut sedificentur ab ipsa vo-
annuntiabit laudem tuam, id estlaudabit misericor- hmtate tua muri Hierusalem,i{\x\ destructi fuerunt in
diam et justitiam tuam. Quoniamadeo ingemuerat Adam, virtutes videlicet et innocentia, quibus ad
depeccato et oraverat proeo, posset aliquis dicere : modum murorum Hierusalem munictur.Muros Hie-
Quarein
^ tantum ^gemis? Noli ^gemere,scd sacrificia rusalem dicit per similitudinem, quasi diceret Hie-
legalia Deo ofTcr pro peccatis,et sic liberaberis. Ad rusalem quai constituta fuit ex angelis et homini-
-'^
quod excludendum sic addit :Nccesseestutgemam bus, et postea pcr Adam quanlum ad homincs de-
et orem nec utile quidem est ut sacrificia legalia
:
structa,quantum ad angelos autem semper inviolata,
offeram, quaj ego non offeram. Quoniam si vo- restituetur,quandohomines ejus restituentur cives.
luisses sacrificium, si intellexissem te velle me A similitudine civitatis, cujus muri in parte destru-
offerre legale sacrificium, dedissem jam utique, cti rcpediflcantur. Tîmc, id estpostquam a^dificaveris
id est certe ; tu non delectaberis holocaustis, id est Sion et Hierusalem, acceptabis, id est acceptabile
sacrificiis legalibus. Notandum autem, Deum ho- habebis, sacrificium justitise signiflcatum scilicet
locaustis quodammodo delectatum fuisse in Veteri non signiflcans,quod tibi offeretur aSion et Hieru-
Testamcnto.Alioquin enim irrite fleri pcr Moysen salem. Sacrificium d\co existensrevera,non signifi-
prajcepisset. Delectabatur vcro holocaustis, ut sa- cative oblationes et holocausta, id est quod sacrifi-
crificiorum in nova lege futurorum signa essent : cium signiflcatum per oblationes et holocaussa legalia.
et quod spiritualitcr intellectorum debilium intelli- Revera dicendura est oblatio et holocaustum. Obla-
gentiacaperc non poterat, per legalium sacriflcio- tiones vero ethoIocau.sfalegalia,ideo sic vocaban-
rum imaginem utcunque notaret, ne a flde gratia^ q tur, quia hrec signa erant verarum oblationum, et
fulurte aliena penitus existeret. Non delectabatur holocaustorum futurorum. Exponit autem ipsum
aut^m holocaustis, ut per eapeccatacondonaret,si sacrificium justitiee, sic : Dico quod acceptabis sacrifi-
sacriflciorumab eissigniflcatorumfides abesset.ld- cium justitiae quod offeretur tibi a Sion et Hierusa-
eoque dicit non delectuberis holocaustis, s\c scilicelut lem. Et vere sacrificium justitim tibi offerent, id est
per ea peccata condones. Notandum sane, David tale sacriflcium, quod justum sit pro indulgentia
cum sub lege veteri esset, in qua holocausta praici- peccatorwm offerri. Nam tunc imponent, id est ofl'e-
piebantur ofierri, eanon obtulisse, et hoc non ex rent se vitulos, id est se sacriflcia nova per baptis-
negligentia, sedadinslructionem fldelium subNovi mum : sicut vituli juvenes et novi sunt et hoc fa- :
Testamenti gratiafuturorumdimississe: utcumjam cient supcraltare tuum, id est super fidem fundati,
fide virNoviTcstamentiesset, fldelibus in Novi Te- qua; altare dicitur, eo quod super eam omnia sa-
stamenli tempore futuris innueret, ab illis hujus- criflcia Deo acceptabilia ofteruntur.
modi sacrificia esse nullatenus oflerenda qua? adve- ;
IN PSALMUM LI.
nientibus eorum signatis,erant penitusevacuanda. Titulusquinquagcsimi primi : In finem intellectus
Post hoc ostendere intendit, quod sacrificium ad David, cum venisset Doech Idumaus, et annuntiavit
peecataremittenda idoneum CKistat. Si dixi, quod D Saul, etdixit : Venit David in domum Abimelech.
ei
holocaustis non delectaberis, o Deus, sed sacrificium In hoc titulo adflguram designandamintroducitur
tibi Deo acceptum pro peccatis est spiritus contrihu- historia, quse talis est DavidSaulispersecutionem
:
latus, id est anima doloribus et gemitibus aftlicta, fugiens quadam die in Abimelech sacerdotis domum
"7^ et non parum contribulata, o Deus. Sed non vcnit,ibique panes propositionum comedit [I Reg.
I
deA/3ic«es,idestacceptabile habebis cor contritam et xxi).Videns autem hoc quidam DoecIiIdumcTus,qui

humiliatum, id est animam valde contritam, et ex custos erat mulorumSaulis, eidem Sauli nuntiavit
toto affliclam,in omnimodasatisfactione.Providens dicens Venit David in domum A bimelech. Qui Saul
:
autem Propheta hujusmodi sacriflciumin Ecclesia in Abimelcch ira commotus,quiavideIicet Davidin
primitiva, et in Ecclesia ex Judais, et gentibus con- domum suam susceperat, eum cum omni familia
stituenda,penitus esse futurum, pro utraque orat. percmit. Figura quidem hujus historiai talis est :
Sic:Dixi quodsacrificium acceptabile Deo est, spi- pcr Doech Iduma?um, qui inotus terrenus vel motus
ritus contribulatus, qnod sacrificium scio et in Sion, sanguineus interpretatur, Antichistus signatur, qui
id est in Ecclesia primitiva futurum, quaj, terrenis bent! motus terrenus vel sanguineusper emphasim
negleclis, coilcstia contemplabitur ct in Hicrusa-
: dicitur, eo quod omnem tcrram a Dei cultu ad sui
S69 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL LI 670
cultum movere intendel pcrtribulationera.etsan- . flne mundi futurum, et fidclespersecuturum, quem
ginissibicrederenolentium efTusionem.Per Abime- de malitia sua increpat, ostendens quod eademipsi
lech autem, qui rcgnmn patris mei sonat, collectio erit causa omnimoda; destructionis, utipsosfldeles
signatur fidelium in tempore Anlichristi futurorum in tempore ejusfuturos, quos ipse persequetur cor-
qui David,id estChristum in domum suam recipient, roboretinconstantia, et eos ab illius conformitate
id est in se qui domuspjus erunt, non abneganles retrahat Quos etiam fideles, adipsorumsolalium,
eum timore poence, "JB Qnos cum viderit Anti-
j prffidicit ergaDeum timoremhabituros, eteumlau-
christus reccpisse David, nec velle dimiltere, dicit daturos, praividendo morlemipsius Antichristi,ne,
Sauli ut ipsos interficiat, idest praicipiet, non voce si defecerint a timore et laude Dei, sic etipsisicut
sed afrectione,morti, utinterficiat Abimelech ,id est AnticbrisLus pereant, et in judicii die promittitip-
illam collectionem fidelium, qua^ Davidreceperit, sis fidelibus, ad eorum consolationem c|uod ipsum
quod est dicere : Interficiet, omnes illos qui erunt Antichristum deridebunt.
Abimelech, idestregnumpatris ipsius David, scili- Quid gloriaris in malitia, id est, propter quam
cet in quibus regnabit Deus PaterChristi. Per San- utilitatem jr/onam, id est, la^taris in malitiavevho-
lem vero, qui micY^pvelsXuvappetitio, bene mors de- rum, et cogitationum et actuum, contra fideles,tu
signatur, quai frequenter ab infidelibus per mala 'B^^^HchYisie, qui potens es in iniq u ita te, id est,
opera appctitur. permiltituraDeo potestas iniquitatis exercenda?in
Cum autem non de historia, sed de significato ipsos fideles, propter nullam utititatem scilicet?
historiajProphetasit inhocpsalmoacturus ; titulus Quasi diceret: lla g loriaris in malitia, quasi esset
tamen juxta histori» similitudinem, non ut de rcs honesta, vel quasi quailibet utilitas inde esset
futuro, sed quasi de praitcrito ponitur, cum de secutura, sed neque malitia res honesta est, neque
futuro intelligatur ;
qui sic exponitur : Intellcctus indecontinget utilitas,sed damnatio, Exponitautem
hujus psalmi, id est intellectus qui concipitur in ipsam malitiam per partes, ut appareat esse res
hoc tractatu, attribuendus est David prophetpe., re- inhonesta. Dixi : Quid gloriaris in malitia, et vere
spicienti in /?nm?«imf/2 : habitus iste intellectus, gloriaris in ea. Nam tota die, id est, jugiter, iingua
cum venisset Doech Idumseus, id est cum conside- tua interior, id est, meditatio cordis tui cogitavit,
rasset quod veniet Antichristus, id est regnabit, et injuslitiam, id est, injustas cogitationes, quomodo
anniintiuvit Saul, et dixitei : Venit Davidin domum scilicet fideles alege Deirevocares. Quoniam autem
Abimelech. Non dicit annuntiavit et dixit quod ali- cordis loqui, nihil aliud est quam medilari, medi-
quidsit cummorte locuturus cumipsa morsâut res : tatio pro lingua dicitur, et j
"73 non solum cogi-
incorporeasitautpotius sed adsimilitudinemniliil; '
tasti, sed etiam fecisti doium, id est dolosa verba,
historiaidicit ; mortemadvcrsusfidc-
ila suscitabit dicenste Deum esse,cum solummodo te essehomi-
les;
quia suscipient David, id est Christum in se ncm intelligcres. Tu dico exislens sicut novacula
domum ejus cxislentcs, sicutDoech Iduma-uscom- acuta^ id est comparabilis novaculai acutse, sic sci-
movit Saulem adversus Abimelccb, uteum interfi- licet promptus ad malitiain pevagendam^sicuttiova-
ceret, cum venisset ad ipsum Saul, etannuntiavit, cula acuta ad officium suum exsecjuendum.Vel sic :
et dixit ei quia venit David in domum Abimclcch, comparabilis novacute, ut sic sub specie rectitu-
et receptus est ab eo. Dico annuntiavit Saul et • dinis quosdam latenter in fidecorrumpas et la^das,
dixit ei, id est secum in cogitatione sua annun- sicut aliquando novacula, cum pilos radcre debeat
tiabit etdicetmorti utinterficiat fideles, ideo quod cutem vulnerat, Vel sic similis novacula;, ut, sicut
:
David,id cstChristus vcnietin domum Abimelech, novacuIasupcrUuapilorum auferendo cutempurgat

id est recipieturab Abimelech, qui crit domusejus, et nilidiorcm efficit,sic et
tu,licetnonadhoc inten-
id est a collatione fidelium, vcl sic, Doech Idu- das,persecutionibus tuis fideles a peccatorum super-
maius, idcstAnlichristus veniet, id est regnabit et fluis sordibus niundabis, ct nitidos in sanctitale
annuntiabit Sauli, id est intcrfectoribus ministris D facies: quod est dicere : Causa eris quare ipsi mun-
suis : et scilicet dicit eis : Venit David in do)num di fiantetnitidi. Dico ({uodfecisti etcogitaslir/y/»»(,
A bimclech, id est receplus cst Cbristus a fidclibus et hoc non invitus, quod lolerabilius essclscd ;
suis, qui domus ejus facti sunt. Ideoque intcrlicite dilexisti malitiam, malas et aspcras cogilaliones
i|)sos[idelcs. nene (luidom ministri ipsius dicunlur supcr benignitulem, cihowas cogitationes iu)n; ac si
Saul,vcl juxta simiiitudinem, vcl juxlaipsius vocis dicerel: Si ratio tuatemonerct aliquando utbcne
interpretationem. Juxta similitudinem quidem eo cogitares,cum nullus adeosit iniquusquom aliquan-
quod sicut SaulAbimelcch innocenleni inlerfccit, do ratio sua ad cogitandum benc non adhortclur,
quia David Christuin Domiui juste reccperat; sic contcmptabona cogitatioiie, cogilasti malitiam.In
ct ipsi ministri in liiif miiiidi fidelcs innocentes hocautem eum damnationc dignissimum oslendil,
interficienl, eo quod justc Christum Domini Patris cum malum bcmo scientcr pra^fcrat, cl dihwisli ini-
Jesum, in fide rccipient. Sccundum vero vocis quitatem,\d cst iniqua ctblaspliema verba el aspera
interprctionem, quia Saul nppelilus dicitur, ipsi l0([ui coulra lidoles, ul oos libi conform;ires,//(rt(//s
vero ministri ab Antichristo omnibus modisa|)pe- qua)n /uqui wquilulein, id est aMjua verba ct bona,
tentur, ad fidclium pornicicm. Est autom in Iioc (pmd est diccre: Aspora et ini^pui vcrba dilexisli
psalmo vox Prophotiu iutclligcutis Autichislum in loqui, noa aulcm xxjtxa : cum dicit )migis qun)n aqui-
:
fi7l S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PASS I 872
tatem, innull quod interdum a ralione monilus, ut A divitiis multis, Ego antem speravi misericordia
bene loqueretur, bene loqui sprevit, ct male loculus Dei in sclernum,\d est quandiu sfficulum transito*
est.Non solum vcro dilexisti iniqua verba et aspera, rium duravit, et eundo usquc in saiculum aBternum,
sedeliam dilexisti verba prsecipitationis, id est omnia stc.culi priorissubsecutivum.
verba per quoe posses fideles in errorem cullus tui Ego dico existens tunc in domo Dei, id est in
prsecipitare, scilicel et minantia verbaetblanda.Tu, Ecclesia; non stcrilisab opere bono, scd sicutoliva
dico, existens lingita dolosa, empbatice dictum est fructifera, id estfructum fercndo bonorum operum
quod est dicere : Exislens dolosus in ling-ua, ut di- ad modum olivcc fructifera;, et semper viridis in
Deum, cum bominem te esse intelligas. Hoc

cas tc fide, et in prosperis et in ad similitudi-
adversis,
autem totum, quod more propbetico pra3terile neni oliva?, quai ncc a;tate nechiemecaret virore.
ponitur, future intelligendum est, Dixi quod dik- Vel sic : Existens sicut oliva fructifera in domo Dei,
xisti malitiam etc. id cslsecundum hoc quod eram domusDei ; ac si
Ei proptereaDeus destruct tein finem destructionis, diccrct Non per me fructifera, sed per Deum,
:
id est omnino, vel destruet te promotum in fmem, cujus domuseram. Dicoquod tunc spcravi in mise-
id est in perfectionem malitiaj quod est dicere : : ricordia, cum ipse speraret in divitiis. Ego dico
postquam venies adfmem, id est ad cumulumma- B sic: Mecum dicens : Deus confitebor Hbi in seecu-
litiae, destrueris a Deo et boc modo, scilicefere/-
: lum, ac si dicat : Non denegabo te timore Anti-
let te Deus de tabernaculo tuo, id est de bac vita, et christi, sed confitebor, id est laudabo te lespiciens
potentia tua, qua3 transitoria erit ut tabernacu- in saeculum eeternum,in quo mihireddes spei meae
lum, etin qua diabolo militabis, et emigrabit te,\di preemium. Etideo confitebor, quia fecisti me olivam
est emigrare faciet de boc tabernaculo in pejus. fructiferam, etnon faciammeinhoc sseculo Deum.
Ostendit vero per remotionem unde faciet te migeare Sed exspectabo, id est patienler exspectabo nomen
cum addit: dico : Evellet te de tabernaculo tuo, et ^taort, quodmibi dabisinfuturo, hoc scilicet nomen
etiam radicem tuam evellet de terra viventium, id est quod est Dcus, quod mihi dabisinfuturo,cum me
propter vanam supei'biam polentiee tuai cvellet te parlicipem facies divinitatis tuse; et merito illud no-
de terra viventium, ac si dicat Tu per potentiam : men exspectabo, quoniam bonum est, existens jam in
tuam, quateDeum facis,putas te interraviventium conspcctu,idestin interiori consideratione sancto-

radicaturum, sed Deus proptertuam superbiam, te rumtuorum; quod est dicere : Jam considerant illud
inde evellet vel radicem tuarn evellet, per solam si-
: nomen spe ; vel sic : exspectabo, id est diligenler
militudinem dicit, id est ex toto destruet, a simili- p considerabo nomcn tuum,quodest Deus,id est non
tudine arboris et lierbse, quse radicitus evellitur. altribuammibi boc nomen quod est Deus,vel Anti-
Per hoc quod dicit quod evellet eum de tabernaculo, christo, sed boc nomen tuum esse considerabo,
id est de boc mundo, et de terra vivenlitau, innuit quoniam boc nomenbonumsummum significat,id
quod migrarefaciet in infernum, cum nulUis alms est te ct non illud,et boccst constans in conspectu
status restet posl lios duos, a quibus evelletur.Hoc interiorisanctorum tuorum,cuicunquenon constet.
autem quod Deus sit destructurus te, videbunt, id Vel considcrabo no-
sic exspectabo, id est diligenter
est pra^videbunty«.s<j quos persequeris, et timebunt men tuum, magnificationemhonoris nominis

id est
sibiexemplo tuo,ne,si tibiconformentur,tecumper- tui, id est,hoc considerabo,quod nomen tuum bo-
dantur, et ideo cavebunt sibi:et in die perditionis norandum non nomen Anticbristi,
est magnifice,
ejus, id est in die judicii, supra te existentes, qui quoniam bonum nomen tuum, id estbonornomi-
est
in boc mundo ate deprimuntur per tribulationes, nis tui in conspectu sanctorum tuorum ; quod est
ridebunt, id est te dignum irrisione judicabunt, et dicere Ideo considerabo, quia video quod sancti
:
dicent : Ecce nunc apparet quiahic est homo sohim- tui reputant esse bonum boc considerare.
modo, non Deus, ut dicebat; Qui bomo nonposuit IN PSALMUM LH.

Deum esse adjutorem siium, id est non reputando ^ Psalmi quinquagesimi sccundi Titulus : In finem
se ci'eaturam sed Deum, noluit orare Deumuteum pro Amalecli intellectus David. Quoniam nolissima
adjuvaret. Sed speravit, id est confidentiam babuit est ba;c bistoria, quaiin hoctitulo ad figuram indu-
efficiendi quodveUet : in multitudine divitiurum sua- citur, breviter eam innuit, cum d\c\i pro Amalec/i.
rum, id est permultas divitias suas, et interiores et Quoehistoriatalis est : Amalecitai Siceleg civitatem
exteriores. / / Divitias interiores dicit, facun-
|
parvulam, in qua filii Davidetuxor ejus habitabant,
diam etsapientiammundanam, quam babcbil.Divi- vi uxorem captivos duxe-
capientes, eosdemfilios et
tias autem exLeriores, aurum et coetera lerrena, et runt. Quo audito David, manu maxima collecta,
in vanitate sua, id est in vana superbia praivaluit, insecuLus est eos, et devicit, et uxorem suam, et
id est anteomnesvaluitjUt majorembaberetpoten- filios eripuit {IReg.xxx). Figura quidem hujus
tiam prai cunctis, vel sic in vanitate potentiap. sune historise talis est. PerDavidChristus, per Amalecb,
posilus, pra^valuit nobis, non in animarum, sed in qui dokns \e\ parturiens interpretatur, infideles cx
corporum lajsione. Vcl sic :ln i'rt»«/a<espeisu« po- utroquc populo intelliguntur, qui fideles in boc
situs pncvaluit, id est se nobis praivalerc putavit, mundo persequuntur, etper tribulationes captivos
ut ei conformaremur, Dico quod ipse speravit in ducunt, in eorum corporibusdominando : quiinfi-
fe73 EXPOSmO IN PSALMOS. ~ PSAl. LII 874
deles dlgne dicuntur parlurienles et dolentes, eo A ad Romanos posuerat, uno versu modico hujus
quodliic sempermalaopera ad posnas ajternaspar- psahni islis addito, propter Apostoli auctoritatem,
turiunt de quibus in fuluro sinefmedolebunt. Per in hunepsalmum perhibentur Ponit fuisse recepti.
uxorem David et filios cjus ab Amalecli ereptos, enim sic Quia non
Apostolus. u Sicul scriptum est :
denotaturEcclesiaprimitivaspecialis Cliristi sponsa, est justus quisquam, non est intelligens, nonest
et alii fideles per ipsius Ecclesiaj pra^dicalionem et requirens Deum, omnes dechnaverunt [Rom. iii,
exemplum filiiChristi facti, qui in futuro ab infide- 10-12),» etc. Illi vero tres versus hi sunt. Sepul-
liumpotestate penitus eripientur,cumceternagloria crum, Quorumos, etc, contritio, etc, Quoniam
etc.
ditabuntur. Ipsivcro infidelesinperpetuumdamna- vero psalmus iste superius ample, et prout nobis
buntur. TituU vero |"78 verba sic exponuntur : possibile fuit, diligenter expositus est. Cum etiam
Intellectus sDavid in finem respicientis, habiiiis est pro liic fere eadem littera sit et sententia, de eodem
Amalech quod cst dicere Intellectus qnem habuit
;
: iterum agere prolixe superfiuum esse judicautes,
David in componendo psalmum istum, habitus est breviter eum attingere videmus esse idoneum,utsi
pro Amalech, id est occasione Amalech. David dico quidlibet incognitum, cujusnondumtunc scientiam
respiciemtis in finem, id est in Christum, ac si attigeramus, in superiori tractatunon posuimus.
dicei'et Amalech deviclus a David significans infi-
: B in hoc saltemsuppleamus.Siveetiamsi hic parsali-
delium cofieclionem, a quibus Deus suos eruet in qua diversa posita sit litteraturai, ipsam quoque
futuro, causa fuit quare David intellectum haberet nitamur pro posse nostro utcuuque exponere. In
finis, id est Christi, respiciendo in ipsum finem, primis autem dicendum est, quod cum superius
id est Christum, et propter huncintellectum islum dixissemus ipsumcaputinhocpsalmoJudaôs expro-
psalmum componeret adhonoreni ipsiusfinis, con- brare, scicndum esse non solum de Juda?is, sed
siderando quod ipse finis,suos etiam erepturus, et generaliter de oinnibus sui membrorumque persecu-
jnfidelesdamnaturus. Introducit autem in hocpsal- toribus in hoc psalmo agi posse.
mo Propheta ipsum caput Christum, de infideli et Dixit insipiens Judaicus populus et gentilis, mei
insipienti populosuos pcrsequentc agcntem,quiin meorumque prosecutor, in corde suo Nun est Deus :
persecutione fidelium Dcum ultorem esse nonrepu- iste Christus, ut possit sculcisci et suos. Vere uter-
tant, quos corruptos in moribus, et Deo abomina- que populus insipiens cum me saltem per opera et
biles esse dicit, propter iniquitates suas quos miracula mea meorumque, Deum esse non cogno-
:
etiam inexcusabiles esse ostendit,cum salutem sibi scat. Quoniam vero dixerunt Non est Deus, corru- :
a Deo propositamcontemnant, scse videlicet Chri- Gpti sunt, id est magis et magis corrumpentur inte-
stum a Patre pro mundi redcmptionem missum, a riusper exc«cationem, et corvu^^tii abominabiles facti
quo omnimodo declinant. sunt, id est exsecrabiles flent Deo, in iniquitatibus
Demonstratquoque ipsorum infidelium, ethicet sMwperdurando; ac sidicat:Non solum corrumpen-
in futuro damnationem, et fidelium et hic et in tur et abominabilesDeo erunt, ideo quoddixerunt:
futuro salvationem. Noa est Deus, scd etiam propter iniqua opera sua,
Notandum sane quod cum psalmus isle superius etadeo corrumpentur quod non est, id cst noncrit
:
in Iredccimo loco sit positus, non absquc ratione, 179 inter eos qui faciut bonum opus. Potest quo-
eisdcm fere vcrbis hic cst repetitus. Cum aulem in que vcrsus iste lcgi praitcrite, sic Hoc quod dixe- :
supcriori loco tilulus iste in quo inducilur historia i'unt :Non est Deus, inde contigit qmdiCorrupti sunt,
dc Amalech non pra-ponatur, scdsolummodo psal- id est, ex-^.aicati et adeocorrupti, qiiod abominabiles
mus David, nobis innuitur nondum victoriam Ama- facti suntBco. Et in hocapparet cos esse corruptos
lecitarum accidisse, cum a Propheta psalmus comet abominabiles, quod 7ion est eovmn aWquis quifa-
positus fuerit. Si cnim accidissel, titulusibipra^po- ciat bonum opus, Bonum quidcmmultis modis dici-
situs esset. Postca vero Amalech devicto, ct uxore tur. Deum enimdicimus6t;n«»i, vcrumci suniiiuiiii ;
David et fifiis ercptis, vidcns ipsc Propheta, nego- D bonum etiam dicuntur virtutcs el opcra qujrp.Moas
tium victoriai hujus illud quodin psalmodc Christo exerccntur; bonum quoque dicuiilu" uiiinrs criMu-
pra^dixerat figurare, })sahmun eumdem repctiit ra;, sccundumquodaDco crcaliu suiil, undc lcgilur:
occasionc Iiujus Iiistoria-, ut imuuirct hanc filiorum Qu;ccunquc aucLorc bono coiuliLasuut, i)>ina sunl.
ct uxoris ercptionem, ercptionis Christi liliorum Bunum insuper dixinuis, bcnefi^'ia, a qualicunt|uc
futura} fuisse figiu'am. Sicut autcm instruit hanc impcnsa, ct si non sinlvirtutis alicujus excrciliofa-
crcplioncm ncgolium quoddam lcgis nova^ porten- cta. Quamvis autcm insipicntesco/vuy)^/ sintcl aoo-
disse, innuit quoque cuucta logis vcteris acta, ad minabiles, et dicant : Non est Dcus, incxcusabilcs ta-
legis novK negotia dcsignanda pra?cessisc, Paulo mcn sunt de liac insipicntia. Dcus cnim Trinitas
apostolo sic atteslante : Omnia in fi(juraco)itin;/ebant prosperit misericorditcr de cado, id cst dc mc hu-
illis {Cor. X, 11). lllos aulcin Ircs versus qui nuuia natura supcr filios hominum univcrs.ililcr, id
superius iii lioc psalmo Icgiiuiiir : iii ce[)oLitioiic cst suitcr omucs iiomincs, ul vidrut,id csl \idcrc
vero nec ipsi ncc alitpiu vciba illis icquipollcnlia faciat 6'/ «^ aliquis //(/c///(/c/(,<, fli// rcquinns Dcum,
inveniuutur, asserunt (piidain Prophctam non po- ([uod cst diccrc : Utin ajjcrlo ponatqiii suntiulcUi-
suissc. Creterum (piia Pauliis hos Ircs iii E[iist(»la gcntcs ct rc(|uircnlcs, cl qni nou. I[)si vcro omncs
Patuol. CLll.
878 S. BRUNOMS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 876
pienics dedinaverunt se abillo prospcclu, id est, A el minores, cum BemTrmila!^ averterit caplivilatem
non ciiravcrunt prospeclum misericordion,ct .siinut plebis susc Jacob et Israel, id est mortalitatem et
cum deolinalionc inutilcs facti mnt et sibi et aliis. passibihlatcm.
Et ostcndit(iuomodo inutiles sibi. Noncst enim ali- l.N PSALMUM LIII.
quis qui faciat bonum, non est qui usque ad unum Tiluhis quinquagesimi tertii. In fincm in carmini-
fide perveniat, id est ad me qui sum unumet sum- bus intcllcctusDavid, cum vcnissent Ziplixi et dixissent
mumbonum, juxta ilhid : « Ego et Patcrunumsu- ad Saul : Nonne David absconditus cst apud nos?
mus {Joan. x. 30), >> vel potest legi, Deus de coclo, Ilic etiam titulus jusla hisloriam positus esse vlde-
ctc. Sic, ne pularcnlur omnes homincscor/-»;)^/, sic tur qua? tahs est : Cum a Saulc David fugarelur, ad
dicitDixi, insipientcs esse
:
corruptos. Fihi vero vicumZiph nominc, ubi sui contribulcs habitabant,
hominum non sunt corrupti ; nam Deus prospcxit de confugium faciens, ibi se abscondit. Ziphaei vcro
calo, id est per doctrinam apostolorum, supcr filios qui cum ejus essent consanguinei, eum occultare
hominum, id cst super fideles sese rationabihtcr debuissent, Saulem adeuntes dixerunt ei Quare :
habentes, ut videat si est intclligcns, aut requirens noninlerficisDavid, cum eum nunc habeas interfi-
Deum, id estut in evidenti eorum est ponat quis ciendipotentiam?Nonne enimabsconditusestapud
Deum, qai possh alios
recie intclligcnsaut requirens B nos,ubi cuinpotes invenire? Hoc dicto eum Sauh
adhocinstruere. MuUinamqucsunt fideles, quinon prodiderunt Rcg. xxiii). Figura vero historiffi hu-
[1
adeo sunt inteUigentcs, ut ahorum queantesse in- jusha?c est : Per Ziphajos David Sauh prodentes,
structores. Dixi quod super fdios hominum prospexit qui florcntcs interpretantur, Judaii signabantur, qui
ut et per ipsos ahi inteUigerent. Insipientes vero cum interrenisflorerent, sui floris arrogantiacom-
uolentes per eos intehigere, omnes ab inteUectu de- moti,Christum qui reveraest David, Sauh prodide-
clinavenmt, etc. runt, id est morti, metuentcs amittere locum et
Dixi, quod dicunt quod ego non sum Deus, sed gentem. QuiChristus secundum deitatemapudeos
nonne cognoscent in futuro omnes qui operantur ini- carnequam de eorumsanguine in
latebat, id est in
quilalem, id est faciunt iniqua opera, qui dcvorant Virginesumpserat, abscondituserat. Quare veroper
meam, ut cibum pa?iisy id est
tr\hn\a.lion\hus plebem Saulem mors figurelur, sa^pe jam dictumest. Verba
assidue quod cgo sum Deus quem modo negant,
:
quidein tituh, sicexplanandasunt. Tntellectus David
vere cognoscent ? Hoc autem interrogative ponit, ut quem habuit in componendo huncpsal- Prophetaj
sic eosincrepando atah errore retrahat. Et ideo muin
David dico respicientis in finem, id est in :
siccxcaicatisunt.utoperentur iniquitatem, quiame p Christum; in carminibus, id est in laudibus, quod

Dcum noninvocaverunt adiviiorem, et quia illic trcpi- est dicere Respicientis sic inflnem, utlaudet cum :
daverunt timore, ubi non erat timor habendus. Judaei componendo carmina, haic, id est hunc psalmum ad
scihcet timuerunt carnales observantias dimittere laudem ejus. Habitus est iste intcllectus ab ipso Pro-
;
gentiles veroidolasua noncolere, quoe utraque ti- pheta,cw?n hoc fuerit quod venisscnt Ziphsei et dixis-
menda non essent. Cum autem posuerit, ircpidavc- cent ad Saul Nonne David absconditus est apudnos, :
runt, non superfluo aiddii ti/mre; muUi namquetre- ubi potes eum interficere?Et post eum Sauh prodi-
pidant non causa timoris, sed pro febre, vel aUqua derunt, quod est dicere Prophcta considerans Zi-
:
re tah. Ideo autem sic exceecati sunt, quod Deum pha?os contribules suos, qui eum occuUare debuis-
non invocaverunt, quoniam Deus Trinitas dissipavit sent, ad Saulvenisseeteidixisse Nonne David abs- :
ossa eorum, qui hominibus plucent . Quod est dicere : conditus est apud nos ? et postea eum Sauli prodi-
Deus debihtavit ad modum rei dissipatae, quffi dedisse, etper hoc negotium in se complelum,inteni-
bihs cfficitur, liberum arbitrium et rationem eor um, gens sanctoSpiritu Christi proditionem ad mortem
ne eum invocare veUent, et non injuste dissipavit, aJudaiisfaciendamprseflgurarirespiciendo inipsum
sed ideo quia placent hominibus in persecutione Christum,hunc psahnum in ejus laudem composuit.
fidehum, id est ideo persequuntur eos ut placeant D In quo eum introducit secundum humanitatem,di-
sibiinvicem qui simphciterhomines sunt, non etiam vinarn Trinitatem orantem, ut eum in passione con-
Deiineorumpersecutione Quod est dicere Utglo- : : stantem faciat,ne timorecedat cumZiphseiprodcnt
rientur ad invicem. Et ipsi jam dissipati confusi eum SauU. Orat quoque de resurrectione et pro ini-
sunt, id est confundentur omnino, hic scilicet ut plus micis, et osLendit passionem suam, pro qua eum
excfficentur in futuro ut sine fine perdantur, ideoque oporteatorare, etpromittitsemetipsum esse volun-
confundentur, quoniam Deus sprevit cos pro malis tarie in cruce offerendum, contuitu resurrectionis,
meritis eorum.Facit autem qusestionem utipsemet quod sacrificium causa est, quare Deus eum oran-
solvat, sic Dico quod Deus sprevit eos. Et quis.
:
tem debeat exaudire. Hoc vero quod positum est
Deus? Sequitursolutio.IUe quiexSionnascens dubit in tilulo Nonne David, nihU ad flguram videtur
:
in hoc mundo salutare Israel, id est dabit salvatio- operari in psalmi intensionem, sed ad historiae
nem fidehbus ne excaicentur contra |80 hoc quod ostensionem.
dissipavit hic ossa insipientium,et contrahoc quod Deus Pater, sulvum me fac, ne cedam. Me dico
infuturo confundet ipsos. In futuro cxsultabitJacob in nomine tuo, id est inhonorem niministui perse-
ct Isctabitur lsracl,\dei,i gaudebuntfidelesetmajores verantcm, juxlct iflud: « Non qua;ro gloriam meain.
:
B77 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LIV m

scdejusquimisilinePatris(/oan.viir,50); ^t Hjudica K. Quod est dicere : Dcspiciam, id esldeorsum asplci
?nesicutjudicandussum, faciendo scilicet resurgere faciam ipsos inimicos, super eos apparens, partem
invirtule tua, idest in potfcntia tua. Quod estdicere mihi suhjugando, salvando scilicct, parlem per
Quia potens es ad me resuscitandum. Ostendit autem mundum dispergendo. Elhocestac si diceret: De-
se dignum exaudilione, cum non solum verbis, sed bes meorantemexaudire, ut a tribulatione eripias.
et affectione oret, cumaddit : Ovo salvum me facet habeo, quod
î\m\A.(iO sacrificaho ^z7j/,quiafiduciam
judica me, et hoc oro et aifectione et verbis. Ergo, me ex omni tribulatione eripies, et post despiciam
Beiis, exaudi orationem meam affectione factam, et supcr inimicos meos qui me modo in humilitate po-
atiribus percipe, id est, audi verha oris mei, id est, situm despiciunt, id est inferiorem se reputant.
orationem quam verbis profero. Auribus percipe, IN PSALMUM LIV.
dicit ad humanum modum. Necesse est autem ut Psalmi quinquagesimi quarti titulus. Infinem, in
orem te, ut me salvum facias ne cedam quoniam ;
carminibus, intellectus ipsi David, quod sic exponi-
alieni, id est Judeei qui deberent esse amici, cum tur. /n<e;/ec^M.«hujuspsalmi ascribendus est ipsi Da-
sint contribulesmei,ipsi vero suntalieni a mefacti, vid, id est Christo perseveranti, in carminibus, id
per superbiam et invidiam suam insurrexerunt ad- : est in laudibus, utlaudet Deum intentione, voceet
vrrsumme, capiendo, verbcrando et blasphemando, opcre, non desistens etiam in ipsa passione, ubi
181 ('''' ipsi fortes esse volentes, ad hoc ut me de- potius Deus laudandusest./n carminihus dico perse-
tineant inmorte, qusesierunt animam meam, id est. veranti usque in finem, scilicet vita5, id est donec
quajrent ut auferant vitam meam. Etcum debereut vila ejus per mortem crucis finiretur, vel sic per-
considerare me Deum esse,
et sic non persequi, non severanti in carminibus usque in fitiem, \dest usque
non proponent ante conspeclum
proposuerunt, id est in consummationem ajternitatis. Quod est dicere,
5»?/m interiorem, Deum verbum, mihi personaliter perseveranti in carminibus, id est in Dei laudibus,
unitum, esse mihi auxiUatorem, quod est dicere : et in prosperis et in adversis, donec Deus redu-
Non considerabunt me esse hominemet Deum. Di- ceret eum in perfectam et consummatam immor-
ceret ahquis : Habesne Deum tibi personaliteruni- talitatem. Ubi vero ponitur inca)ininihus,so\etssi-
tum adjutorem. Respondit : Ita. Vere Deunipropo- pius psalmus de Passione agere : et innuiturnobis
nere deberent.-Etreenz^n in prajsenti est, quod Deus quod sicut ClirisLus in passione sua in laude Dei
adjuvat me, faciens constantem. et ideo deberent perseveravit, ita et nos in tribulationibus minime
constantia; m.(iiBconl\x\ivi,(imwanteco7ispectumsuum debemus a Dei laude cessare. In lioc autempsalmo
proponere : et Dominus mihi personaliter unitus, q inlroducitur caput orans, ne in passione cedat, et
susccptor est animee meie, id est suscipiet animam ul resurgat, ostendens passioncm suam, pro qua
meam,utadcorpus posttres diesreducat. Sequitur eum necesse est orare. Agit etiam
de repulsione
oratio proinimicis sic: Quamvis insurgant adversum JudKorum, et conversione gcntium, de quorum
me, etquisrsLntammammeam, tantum oro, Do)nine Judffioruni damnatione el in ccrpore et in anima
averte 7)iala, qua> merentur «/j ininiicis meis.Et dis- concessive agit; pradicit quoque se constantem
perde illos secundum quod mali sunt, in veritate tua, futurum, et resurrecturum et adccelosascensurum,
faciendo existere, id est in conformitate mei, qui et hoc totum ad instructionem converlen- | 32
sum veritas tua, juxtaillud; c Ego sum, via, veritas dorum ponit, ut de saluLesua Deum diligant, et in
et vita (Joan. xiv, 6), )> vel potest esse concessio di- perditione infidelium sibi caveant, ne si a Deo dis-
vinaijustitiaj, sic : Dico quodfortes qua!rent«?iw(«>n cesscrint, siiniliter damnentur. Unde dicit :
?ne«»idetinercin m*orLe,et ideoconcedo,a"er/cm«/a Exaudi, Deus,o)'atio)iem mea)n, ut me resuscites,

hajc a me
ne dctinear et cedam,et dam»necw)ne« et immortalem facias et exaUes, eOie despexe)-is dc-
haicmala, scilicelutabhostibusRomanisvincanlur, p)'ccutio)ic)n )nco)n, qua oro nepcrniillas me in pas-
et in a^tcrnum damnentur. Exponit autcm parlem sione dcficcre. Orare proprie dicimur, quando ad
malorum, cum addil : In ve)'itate tua, id est in vcro ^ hoc precamur, ul aliquid consequamur, deprccari
judicio tuo et justo disperde illos, id estdestrue per vero quando ad hoc, ut aliquid incoinniodi prece
Titum Vespasianum, vel dispo-de dcstruclione
et no&tra a nobis dcpellamus. hitoule milii, id est, da
morlisa-.terna;. Adjungilvero causam, quare debeat mihi intenLionem perseveranlia^ in virLutibus, elin
eum Dcus exaudire sic Oravi te, Deus, ut mc sal-
: bono proposilo meo,uttesciliceL assidue laudem Et
Tum faciasetjudices,etdignumest. Nani voluntarie, hoc modo, inquani,e.rrt(?f//??ie,dandomihi intcnlio-
id est libenternon invite, sacrificabo tihi memet- nem. Iloc autcm addit cx ingcnli alfectione, vrl
ipsum Et post co)ifitchor, id estveroscon-
in cruce. quia in passionelabor niaximusest, sou in qualihet
fessorcs pariam )ionii)ii tuo, id est ad honorcm no- exercitatione, poniLur cxercilaliopropassionc,dico
minis tui, Domi)ie, quo)iia))i bommi est confiteri, id exaudi. Et dignum est : nam si ??? exo'citatio)ie nica,
estbonum est ut confcssores pariam. Et ideo.vftr/7- id cst in passione conlristatus su)n, id cstcontrfsla-
/?t"«6o,(/(/o/u«?/?ccrlussum quoil ex onmi tribulutione bor pro JiidaMs, (juia docliina^ niejc nolunt ac-
ists. c)'ipuisti,\i\ esL eripics ???e,fa('iondoiinmorlal(>m, (piicscerc ac si dicat : hlco digiiussuin iil exaudial
et oculus )neus, id est considcralio \\\ci\,di'spf:ril su- o 111 cxcn itati passioiiis, ol adoo
"per i)wnicos ?ncos, qui modo inforiorcm se rcputant. prius cro, quod dc inimicoruni obstinalioneincrc-
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 880
(hilitatis conlrislalior. Passioquidem excrcilhVio A niihipenna.i, sicut columbse, tt voluho d rcquieacam?
dicilur per similitudinem, eo quod sicut per excr- Islnd sub inlerrogationc positum, oratioest, sed ex
cilalioneinarlium snvularium pcrveuilurad divinaj airectione nimia interrogative ponit. Majus en'im
paginai notitiam, per passioiiem pervcnit
ita et pondus affectionis tales interrogationes habcre so-
Chrislus ad immortalitatis sublimitatem, vel sie. lcnt. Ac si diceiet Dcus, niihi existenti sicut
:
In e.rercilatione doctrina> mcie, id est in persevcra- columba^ id est rcvera columba;. Ita scilicet sim-
lione doctrin;e mccjf, contristalus snm de Judaiorum plici ut est columba, et sine felle iriP, et odii, et
obstinatione. Ostenso meiMto quo debeat exaudiri, amore charitalis pleno ad similitudinem columba-
pnTtendit necessitatem, sic : Oro, exaudi, et ne- rum,qupeex dilectionesibi invicejnoscula pra.^bent,
cesse est. Nam conturbatus sum a voce inimici, id da pennas, id estagilitatem resurgendi, utnondif-
esl Judaici populi, et a tribulatione peccatoris ejus- feratur resurrectio mea usque in resurrectionem
dempopuli,scilicetantonomasticepeccatoris; quod communem. Sed cito fac me resurgere, post tres
est dicere:Contristabortimorespontaneosecundum dies scilicet. Pennas pro agilitate ponit, quia pen-
carnem. Qui timor continget a voce minantis i\x- natse volucres agiles sunt. Et postquam dederis
daici populi, id est quia minabitur mibi mortem,di- pennas volabo, id est, citissime ibo ad gentes per
cendo CA'\ic\rige,et a tribulationepcccatoris, qma.sci-B \)raiAicAtoTes meos, non localiter sed fide quia
: :
licet mihi tribulationeminfei'et, capiendo,ut latro- in me scilicet credent, et requiescam in eis, id est
nemducendo,conspuendo etverberibusaffligendo. delectaborin eorum fide. Quandoquidem Judsei me
Exponit autem cur a voce illorum conturbabitur rcpellunt, dico : Hatnihipennas. Nam
mihi sicut co-
sic A roce eorum ideo conturbabor. Quoniaminiqui-
: lumba^. exislenti, scilicet milii carenle felle amari-
tates quas habent declinavcrunt, id est declinabunt tudinis, ad modum columba^; quis alius dahit pea-
a se in me, ut sic me possint interficere, ut cum nas et volubo et requiescam ? NuUus, nisi tu scilicet.
ipsi seductores sintetblasphemi,me seductorem et Quia dixerat. Quis dahit, etc, ne videretur hoc ex
blasphemum esse mentiantur.Unde legitur « Si non : incerlitudine sic posuisse, apostropham ad audilo-
esset hic raalefactor, non tibi tradidissemus eum res faciens, se inde certum esse ostendit, proedi-
[Joan. xviu; Marc. u). » Et alibi : « Hic blasphe- cens quod volabit sic. Dixi : Quis dabit, etc. Cujus
mat {Matth. xxvi ; Joan. x). » Et a tribulatione ti- rei tamen minime sum incerlus. Nam scio quod
mebo, ideo quia molesti erant mihi, id est praivideo elongabo a
ecce, id est in pra5senti, elongavi, id est
quod molestam tribulationem mihiinferent. Etnon Judaeis fugiens, id est coactus ab eis, quia me re-
propter merita mea, sed in ira, id est propter im- /i spuunt,asimilitudinefugientis, qui coactus de loco
pietatem irrationabilis irse suae. Quia dixerat se aliquo discedit. Et post vmnsi in solitudine, id est
conturbandum esse, ne putaretur non sponte, sed in {eternummaneboingentibus, qugesolitudo dice-
invite conturbandus esse, repetitse conturbandum bantur, eo quod desertoe erant et ab omni opere
esse, ut determinet sic Dixi Conturbabora voce
: : bono et virtute, carentcs doctrince rore,asimilitu-
eta tribulatione, et sic erit : quia cor meum contur- dine solitudinis, id est desertseterree, quaj omniura
batum 6st, id est anima mea conturbabitur timore bonorum fertilitate caret ; vel sic : Quis dabit mihi
vocis et tribulationis. Et hsec conturbatio erit in 2)ennas, id est agilitatem resurgendi, et volabo, id
me, id est in meo jure. Quod est dicere : Potesta- est cilissime tendam inimmortalitatemet impassi-
tem habeo conturbandi et non conturbandi. Ac si bilitatem; et requiescam, id est delectabor, qui hic
dicat : Sponte mea conturbabor. Non solum vero multis anxietatibus affligor. Ac si dicat : Ba mihi
timebo propter vocem et tribulationem, sed et for- pennas, et volabo et requiescam. Nam quis alius da-
mido mortis cecidit super me, id est conlinget milii. bit nisi tu ? Nullus scilicet. Hujus etiam rei oslen-
Cum dicit cadet siqêr me, innuit quod gravissima dit se certum esse, sicut etin senlentia superiori,
erit illa formido, adeo ut illum vehementeroppri- sic. Quamvis dixerim, Quis dabii el volabo, tamen
mat; a similitudine rei pondcrosa}, qua?. si super non sum hujusce rei incertus. Nam securus sum
aliquem ceciderit, nimis eum opprimit. quia ecce in prffisenti elongabo a morte fugiens, id
Ostendit autem istamformidinem per partes sic: est citusadmodumfugientis: etmaneboperenniter
Vere formido cadet super ??ie,etnonsimplex formi- m solitudine, id est in solitaria beatitudine. Et vere
do, ?,edsuperme vencrunt, id est ad mei oppressio- solitudoestbeatitudoejus.Cumadtantumbeatitudi-
nem venient in me, timorinanima.,et tremor incor- nis nemo preeter eum solum pervenerit,nequeper-
pore, et non erit inanis timor iste, nam contexerunt venturus sit. Licetad hancom.iesfidelesperventuri
me tenehrse, id est ex toto occupabit mors corpus sint. Quoniam. autem dixerat: Q«« dubit, neputa-
meum, contegerc ponitasimilitudinerei, quaecum retur ignorare ipsum datorem, addit ; Dixi Quis .
contegitur, penitus a re quacontegitur occupatur. dij.bit, auditores, ettamen nonignoro ipsumdato-
I 83 Mors dicitur tenebra^, eo quod oculoscorpo- rem pennarum : sed exspectaham eiim, id est ego
rales tcncbrosos faciat. Dico quiadeclinabunl in )ne liene cognosccns, ct exspetto et exspectabo eu;n
iniquilates etmolesti eruiit in ira : et contrislabunt patienter,sine murmure vel leedio, quisalvum, me fe-
uje nolendo doctrinaj mea^ acquiescere. Et tunc cit, id est faciet, a pusillanimitale spiritus, idestne
dixi, id est : Dicam ct vocc elairccllone Quis dabit : hibcam i>U£iliaiiii'i(.ii) -i inluni,d(.ficieudQ in pas-
-
881 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LIV 8^2
sione. Illi namque pusillanimem spiritum habcre A dium civitatis occupaverunt, circumrjuaque in ea
dicuntur, qui timore cedunt; et sohinu me faciet a dominari possunt. Ac si dicat : Injustitia totam
tempestate, idestacommotione menti.s,necommo- illam civitatcm occupavit. Vel sic ad liltcram legi
vear in passione ira et odio contra Judsos. Bene potest : Die ac nocte circamdahit eam iniquitas, exi-
quidem hujusmodi commotio tempestas dicitur,eo stens super muros ejus lapideos, id est excellens
quod mentemturhat,virtutcsquepessumdat,asinii- altiludinem murorum ejus. Quod est dicere Cuni :
litudine aeris, quae vulgo tempestas dicitur, a qua ipsius muri pro modo suo sublimessatissint, altior
aer perturbatur et segetes pessumdantur. Aitaulem t.imen esl eorum iniquitas pro modo suo. Et ideo
concessive de inimicis sic : Inimici declinabunt in in medio ejus, idest in aperto est labor et injustitia.
me iniquitates et molcsli orunt, et idcirco ab eis Quodest dicere Aperte et inverecunde laborant
:
ad gentes volabo. Qui inimici, ut pra^video, postea ad injustitiam. Quia il!ud quod in medio esl, aper-
pra^cipitabuntur ab honore, unde modosuperbiunt tum est, mediuniproaperloponitur.Et exponitper
Etita cowQO&n .prxcipiia ,X)QVLS,eo?, ab honore,et quia partesinjustitiam^sic.^^/tZe plateis ejus,id est de pu-
possent ( 84 al^ lionore prwcipitari sic, ut in pa- h\iao,non defecit usura etdolus ad litteram. Ac si dice-
tria remanerent, addit : et praicipitando divide ret : In plateis etiam aperte usuram et dolosita-
linguas eorum, id est divisas fac et diversas. Ac si B icm excrcent,ve\sic.De plateis ejus,id.eside principi-
diceret : Dum in patria sua sunt, una tantum cis bus, non defecit usura, id est nimia vindicta et do-
lingua necessaria est. Sed tu eos ubique terrariim Ins. Quod est dicere. Si aliquis in eos peccat, phis
dispergc, et sic cis erit necesse diversaslinguasha- exigunt vindictiT, quam sit olfensio ; a similitudine
bere. Et hoc quod dico })rsecipita, non dico causa usurarii, qui plus pecunia} a debitore exigit quam
malevolentia:» :sedpromalis mcritis eorum quo- : commodaverit. autem aliquando nequcunt deSi
niam vidii7icivilate, idesi, in cong-regationeeorum, peccantibusin seusuramaccipere,id est manifestam
iniquitatem, id est iniquas cogitationes et opera vindictam, dolose contraeos agunt. Pialeee princi-
iniqâa.,etcor).lradiclionem. Quod est dicere : Vidieos pcsrecte dicuntur, eo quod per eorum regimen et
iniquosincogitationibus et operibusesse,etcontra- doctrinam minores incederedebent, sicut per pla-
dicenles veritati. Idcoque concedo, prspcipita. Civi- teasitur. Quoniam vero de eis egerat concessive,
tas metonomiam pro congregatione ponitur,
per posset aliquis dicere Quare potius concedis hos :
eo quod hominum congregationem contineat. Et praicipitandos esse, cum multi etiam sint gentiies
hanc iniqui aern nunquam postponent sed die ac ; non obediunt, de quibus nondicis utpra^-
qui tibi
nocte,id est,assidue : vel die ac nocte,id cst et in pro- Q Ad hoc autem sic rcspondet, ostenden-
cipitenlur.
speris et in adversis circumdabit eam iniquitas, id do causam quare potius isti sint non sustinendi
est ex toto occupabit. A similitudine civitatis, qua; quani i^cntilcs, si ei maledixissent, et supei-
ab hostibus circumdatur. Ostcndit autem per par- j 85 eum magna locuti fuissent et respondendo :
tes ipsius civitalis iniquitatem eam circumdare, id facil ad cos apostropham increpdtive, et eos cum
est ex toto occupare, sic. Dico quod iniquitas cir- multi sint persona[iter,singulariterhominem vocat
cumdabit eam.Iniquitas dico existens super muros ejus, quiaunumsunt in malitia. Dixi concessiv e, pr sec ipi
id estsubjugans sibi principes ejns civitatis. Sum- /r/,et digneconcessi. Indignum enimesl ul te susti-
mos videlicet saccrdotes et scribas, et Pharisseo&, neam, id est, patienlcr diireram peuilus paMiani
qui muri dicuntur, eo quod ad modum murorum tuam usque in futurum. Quoniam ,si ininiicus )nrus',
munire doctrina sua minores deberent, cum alti genlilis populus, qui nunquam mentitus est essese
sinl in scientia. Et in medio ejus, id est in plebe, amicum meum, sicut lu plebs Judaicamentiris, di-
est lahor et injustitia, id estlaboratio ad haliendam cendo : « Magister, scimus quia verax es, elc,
injustitiam. Quod est dicere Laborant omnino ad : (J/a/f/i XII, I i), qui gentilis populus apcrte milii
hoc,ut injuslisint. Medium dicitur plcbs, eo quod ininiicalur, non habens mei fidem, nialrdi.ri.tset
majoribus muniri debet. Sicut civitatis medium a ^' //'/A/,uon vocc, sed rc, id est, depressis-ict
muris munitur, vel sic Die ac nocte circumduhU
: Iribulalionc, sicut tu nuiledices, id est, deprimcs :
eam iniquitas, existens super muros ejus, id est utique suslinuissem, id est, patientcr ejus poenam
pra».valens custodiai murorum ; ne muri possint omniiu) distulissemusipa^ in fulurum.non conccde-
eam munire, angeli scilicet, (jui illis a Deo dati rcin ut hic pi;ccliularclur sicul do l,> .•i)nc(^lo. /:!.
eranl ad cuslodieudum, quorum ijtsi custodiam .sv' /v qui odi rnt iiic. a|ici'lc maic vivcndo, iumi liii-
per iniquilatem a se repcllunt. Quod est dicere : gcndo se a niciim sicul tu lin-is : gci.tilis pci.ulus
Tanta est ejus iniquitas, quod muri eam cuslodirc scilicet sujti /• //(/' sc cxtollcns pcr airouaiilia.ni. ad
non possunt. Et ideo in mcdio cjus civilalis, id est inodiim liii Inl-ulU fuis.^ct ore »irf(//(«,idcst,supcrl)a
in pleniludinc ejus civitatis est luhor ct injustitia, siciil lii ilic •lulo : « Omnis qui se regem facit,con-
id est laboralio ad injustitiani. Quod cst dicerc : lradicit(',a'sari(i/ôrt;i.xix,i2), » clca-leralalia, forsi-
Non pauci laboranl ad iujusliliiin), scil lola plcui- //o»,idest,revera uhcandiî.îem meah co,id ef\,abscon-
ludo civilatis illius. disscm polenliam meam ah cd, ditlVrcndo vindictani
Quod dicit injustitiam esse in mrdio rjus, a si- usipic in ruluiaim. N'on hic ciiin pravipilaiuio, sicut
mililudine hosliuni positum ost, quipostquain me- tcpra^cipitabo,IIoo automquod prtelerite posuit,sio
883 S. BRUNONIS CARTHUSIA.NORUM INSTITUTORTS OPP. PARS I 884
gcmiuni est : Si ininiicHS mciis malediceret miJn, si- ^ tcr de damnatione in dic judicii futura, sic : Dixi,
cut tu maledices, utiqne sustinerem. Et si is qui odit prwripita cl dividc. Et non sohim pra^cipitentur ct
me super me magna loqueretur, revera abscondcrem dividantur: sed etiam quandoque, vcniat mors îcr-
potentiam mcam abeo.Tuvcro populus Judaicus,exi- petua supcr illos, qui ignorant me Deum esse,super
stens homo, id est, animalis non spiritualis, miani- plebem rudemscilicet,qucC adborlationeprincipum
inis,i6. est, amicissimus milii simulationc, non re, in me peccat, et descendunt ininfernum vivcntes, id
non secundum omnes sed secundum quosdam : est, illi qui prudentes et scientes se interficiunt in
qui dolose mei familiarilatem appetunt, ut me reme peccando, cum me Deum non ignorant. esse
darguere possint (/«,r mcus secundum illos quos
: Mitlit autem ad similitudinem de Datban et
bistoria;
constitui duces populi, licet bene illos non du- Abiron et eorum consentaneis (Num. xvi). Nam
cant, scilicet sccundum summos sacerdotes et c;d- Datban et Abiron,cumsacerdotio Aaronico contra-
teros principes, qui claves scientia; liabent, neque dicercnt, et se contra Deum illius sacrificii dispo-
intrant, neque alios intrare permittunt [Matth. sitorem agere non ignorarent, multosquoque sibi
xxiii, 13) ; dicti tamcn duces, quamvis non du- oonsentientes,ignoranles tamen ipsos contra Deum
cant, eoquod ducendi babeant officium et notus : agereliaberent,a terraviviabsoi'pli,in infernumdcs-
meus, idest, consanguineus, secundum quosdam,
;g cenderunt.Reliquivero ignorantereisconsenlientes
qui eadem tribu sunt ve! notus secundum quos- : igne cremati sunt. PerDalban igiluretAbiron, qui
dam, eo quod cum sim corporaliter nutritus, et vivenles perierunt Judjeorum pars illa porlendeba-
cum eis ab aitate puerili conversatus : qui simul tur, qui cum Cbistum Deum esse non ignorarent,
mecum capiebas dulces cibos, id est, dulciaprsecepta tamenerantillicontradicturi,etinipsius Cbristicog-
legis, quse cibi sunt animse, et simul capiebas, id nitionc viventes etprudentes, in inferni damnatio-
est, ineodem loco. In Synagogis scilicetetin tem- nemerantdescensuri. Perconsentaneos autem eo-
plo. Quod est dicere Omnes capiebamus, et in : rumigne consumptos,qui ignoranter peccabant.Ju-
eodem loco, et in domo Dei, id est, in templo am- da?orumparsil]a figurabatur, quaj cum Christum
hulavimus cum conscnsu, id est, cum concordia, ut Deum esse ignoraret,eique contradiceret, infernali
ibi pariter sacrificia et alia instituta legalia coni- igne superveniente, et eos demergente, perituri
pleremus.Tu,inquam, populus Judaicus,qui talis et erant, non quiavivi et prudentes, sedquiaexigno-
talis es, ut dixi, es a me sustinendus? Minime. rantise negligentia perverse agerent.Huj us autem bi-
Quod est ac si diceret Vere debeo concedere ut : storioesimilitudini alludit, cnmômi.Veniat mors su-
prsecipiteris, neque debeo te sustinere usque in fu perillos,qu.[ ignorantesme Deum esse, mibicontra-
turum ultionem tuam protelando, quoniam tu es ^ dicunt, sicutsuper consentaneos Dathan et Abiron
hono unanimis, dux mcus et notus meus, qui simul- ignis venit, qui eos consumpsit Etbenepositum est
mccum dulces capiebas cibos, et cum quo in domo supereosper similitudinem, ac si poneret Siceos :
Dei ambulavi cum consensu; et quamvisbajc omnia perpetua mors opprimat, ne possint surgere inde
sintjtamen contristabis et conturbabis me et repelles elevadere,admodumillorum,quiabaIiquopondere
cum deberes non repellere : sed mibi utpote regi supercadente adeo deprimuntur, ne surgere sit eis
et Salvatori tuo subjici,quem prophetarum testi- licitum.Etilliquisuntviventes,idest,nonignoranter
monio cognoscere potuisti,et sic me Isetificare.Ideo- peccantes, descendantin infernum,id est, veniant
que dignus es omnino ut praicipitcris. Dico quod in profundissimum interitum quod denotatur,cnm
te nonsustinebo,cum hoc et hoc sis, et tamen me dicit descendant. Descendcrenamque dicimus ad
et contristeset conturbes. Inimicum quidem genti- profunda venire, dico descendant in infernum, et
lem populum, qui me aperte odit, sustinerem si veniat mors super illos. Quoniam nequitise, id est,
mihi malediceret, et abco potentiam meam abscon- nequam opera sunt in habitaculis eorum, id est, in
derem si me magnalQqvieveinv, cum non sit

super corporibus quai babitacula sunt animarum. Et ne-
notus, et unanimis ci dux meus. Non enim adeo di-
, T) quiticc, id est, nequam cogitationes sunt 7ncdio m
gnusest gentihspopulusdamnatione, qui nunquam eorum,id est,in cordequod dicitur medium,eoquod
me perlegem quacarebat cognoscere potuit,quan- in medio corporis sit situm.Velmedium diciturper
tum tu, qui me pcr legis teslimonium cognoscere simile eo quod per ejus raensuram corporura ac-
potuisti.Etquinunquam fraudulenter se mihi fecit tus fiunt, sicut ad mensuram puncti, quod me-
unanimem So^c^^cstaineduxconstitutussicut
;
j
dium est, circulus constituitur. Cum vero addit :
tu,neque mibi exstitil consanguineus.Cum ponit tu Ego autem, etc. Salutem suara annuntiat, ne vide-
vero homo. lUud vcro non quaiitum ad sententiam, retur ex incertitudine orasse. Et hoc sic continua-
sed quantum ad ordinem litterai videtur operari. tur. Dixi quia illi sic destruentur, et hic et in fu-
Cum a.vLi(im6\\\imaledixisset, poniturmaledicere turo. Ego autcm ad Dominum clamavi, intentione
pro deprimere, sicut benedicere sajpe ponitur pro devotionis, ct Dominus salvabit mc. In perficiendo
exaltare. Facta concessione de damnalione Judeeo- constantcm, in vespcre, id est in passione :
rum in boc mundo futiira, et ostensis causis quibus qute contingit circa vesperum ; circa nonam
debeant hanc damnationemsubire ; agiconsequen- videlicet, quse prajflgurabatur per agnum, qui
88l EXPOSITIO I.\ PSALMOS. - PSAL. LIV F86
immolabalur.in lege veteri advcsperum. Etsalva \ dum quod homo in lcmpore naUis, liumiliaho /l/n.s,
hit me in mane,\d est in resurrectione qua? contin- quiaipsi solum me hominemconsiderantes negant
get in mane faciens immortalem etimpassiijilem.E'^ ab ffiterno existere. Diceret aliquis : Periitne,adeo
salvabitmc in meridie, id est in ascensione quBe misericordi» utcum forsitanaliquandocommu-
ipsi
circa mcridiem erit, exaltando me super cffilos, et tiindi sint deimpielate suaeis non misereatur Deus
mihi mundumtotum suhjiciens. Et ego nairaho per ne huniiiientur? Ad hoc autem sic respondet, di-
pra^dicatores meos omni mundo has salvationes cendo cos nunquam csse conimutandos. Dico quod
postquamacciderint. Et cum adhuc fulura! sint, an- humiliabit eos Deus Verbum, et merilo. Non eniui
nuntiaho eas discipulis meis, ut i[)si omnibus nar- est illis commutatio, id est nolunt unquam de ma-
rent, postquam factaj fuerint. j 87 Jârrare qui- litia sua commutari, ut boni fiant. Ac si dicat : Si
dem dicitur de pra?terito:Annuntiare vero de futuro; commutarentur,nonhumiliarentur, sedquianolunt
velsic : Dominus salvahit me vespereetmane, et me- commutari, humiiiabU eosBeas, et ideo nonestillis
ridie, id est et in prosperis et in adversis, ne me commuta tio, quia non timuerunt Deum Verbum, id
scilicet prospera elevent, nec advei'sa deprimant. cst non proposuerunt ante considerationem suam
Per vespcrum etraane, quia tuncaer caret fervor^ Deum verbum metuere. Quodprofecto sitimerent.
prosperilas denotatur. In qua tribulalionum fervor B etcommutationem expeierent.
minimedominatur. Permeridiem aulem, qui solis Agitautemde damnatione indiejudiciifutura sic:
fervoribus exa^stuat, adversilas intelligitur : in qua Dixiquod Deus illos humiliabit, et non solum hanc
tribulationum fervoribus quilibet opprimitur. Et vindictam de ipsis accipiet, sed adhuc extendit ma-
quia salvahit wieper pra^dicatores,nrt77«io beneficia num suam, id estadhuc amplificabitvindiclam suam
quaimihi dederil; et annuntiaho beneficia qua? fi- tn rctrihuendo damnationem majorem pro malisme-
delibus meis in futuro retribuentur ; vel sic : Nar- ritis eorum. A similitudine perculientis, qui cum
rabo per praidicatores minora beneficia, ab eo mihi aliquemgravitervultpercutere,valdemanum exten-

jam data, scilicct immunitatem a peccato, et virtu- dit. Manus vero bene pro vindicta ponitur, eo quod
tem miraculorum, etexercitium operumbonorum, manuum percussione, dehostibus sfepevin-| 88

et annuntiabo majora beneficia qua3 dabit, scilicet dicamus.Et merito extendet manum^qnxa. contami-
immortalitatem etimpassibilitatem.ettotiu.^mundi naverunt testamcntum ejus, id est corrupcrunt legem
subjugationem. Dixi quod clamavi interius aftec- ejus,male exponendo.Juxtaquod in psalmodecimo
tione, et non solumhoc, scd et voce orabo. Et hoc lcgitur « Qua? tu perfecisti, dostruxerunt {Psal. :
non est in libro, sedex hoc intelligitur quod addit p x, 3). » Gontaminaverunt quidem legem,non quan-
et exaudiet voccm meam. Et hoc modo exuudiet, tum ad ipsam legem^qute sancla est et niunda, sed
quod redimet, id est eruet animam meam in pace quanlum ad suam sinisti am interprelationem.Quod
perpetua constituendam et hoc superius obscure est dicere Corruptam delege dederunt exposilio- :
positum est, cum dixit Salvahit me vespere sed

: nem.Appositacausaquaextendetvindictam,exponil
:
ideo repetit a>quipol]enter, cum dicit redimet,ui lu- ip.sam vindiclamsic : Dico cxtcndet»i«/i«?»hoc mo-
cidius post cnarret et ostendat a quibus redimet, do, scilicet quod divisi sunt ab ira vultus ejus, id est
cum addit, ab his redimet qui appropinquanl milii. dividentur in diejudicii a regno Dei, quod temere
Et quia appropiuquare est et adbonum ct ad ma- habilare pra^.sumunt. Et ha^c divisio continget ab ira
lum, dcterminat hoc sic. Dico quod redimct a Ju- Dei,id est propter hoc quod cis crit iratus. Quod
dajis, qui appropinquant mihi. Et necessc est ut ab aulcm (licit ira ru/lus ejus, liumano more dicit, eo
his me redimat, quoniam crant mecum, id est sunt quod ira soloal in vultu notilicari, niliil est plus
in familiaritate mca, intcr multos existendo, id est ah ira vul/us quam ab ira simplicitcr, vcl ab ira
itaut sint in nuniero infidelium qui muitisunt,non vu/tus ejus, id est ab ira mea (juando in judicii die
in numero lideliumquipauci. Quod est diccre Sic appareboinmajestate iratus. llisaquijjus neglcclu?
:
mihi appropiinpiant, ut infidelitalem suam nonde-Dsum, vcniensin huaulitatcpacificus, ([ui Doi vullus
serentcs, insidientur milii ut redarguere queanl,
; dicor etfacics, eo quod per mc Deus gcnushuma-
et occasionem mcte mortis invcniant. num miscricordiler respiciat, sicut vultu quilibet
Annuntiata salute sua, annuntiat (|uo(j[ue dupli- rcspicit vel sic legi potest, extendit manum suam ;
ceminimlcorumdamnationem,dequasuperiusege- in relribuendo. Dico quod non est illis coinmulalio

rat concessive ubi dicit Prxcipita, etc. Et vcniat
:
de malo ad bonum,ethoc idco (piia nnn timucrunt
mors, etc. Ut igitur hanc annunliet conscqucnlcr Deuinul obcdiriMit pra'ct^plis cjus. El lircl (miiu non
damnationem,repctitquod superius posuit, ut con- timercnl, laiiuMi c.rlcndi/ muinuii sikiih, iil csl ain-
firmet sic. Exaudiet, inquam, Deus verbum mc, ut plarnfecit largitatemmisericordia'sua>//(/c'//7'6(/c/(r/()
redimat,(?< ex opposito hu)niliabilil/os\mm\cos meos bona i)ro malis. Ut cum scilicct ncquam essent, ct
ab honore mundano, et tcrra sua pra^cipitando, lcgis praMci^tisnon obedicnlcs, miUcrcteis miseri-
Deus Vcrbum mihi personaliter uniluni dico antc cordiam, id cslKiiium suum, mc sciliccl qui eos
sa'cu/a existcns, id est ab a-tcrno, qiiod ipsi di(>init ad viain vila^ rcduccrcm. El ipsi non cognovcruut
mihi non unitum. Quod cst diccre : Ego, qui Dciis miscricordiain Dci, sed conlaminavcrunt leslamen-
Gt homo sumsccuiidumquod Dcus a?tcrnu3.sccun- tum(>jus, niale cxponciido,ctdclorqucnduadaliud,
:
887 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I
(luidquidiblsrripl.uinest de mc, ideoqucdividentur A (isaz. lxvi, 210,>' Et hoc cst ac si ponercnt : Non
in fuluro ahira viilttis rjiis, Quod dicit mannm cxl.cn- solum ah ira vultus cjus dividentur, quod valde mi-
(/«7, asiniilitudinc ponit, quia cum alicui houericia serumest, scd ctiam post divisioncm inputeum in-
inipcndcrevolumus,ipsimanumextenderesoiemus. teritus deducentur. Et meriio nam ipsi viri sangui- :
Dico quod illi dividentur a rcgno Dei, ct ex oppo- num existentcs ct dolosi non dimidiahunt dics suos ;
sito«cor illiusDeiappropinquavit(it/«/</j. xxv, Si),» pra?postci'atio,ipsi dolosi cum per hlanditias honos
idest appropiuquavit regno Dei, ut illudpossidcat. conformarc nituntur, et post quia bianditiis
sihi
Unde lcgitur: «Venite, hcnedicti Palris mei, possi- non pra^valent cxistcntcsivV/efrusoresMn^-wmHm,
;
dctciTgnumquodvahisparatum cstal) originc mun- id est, aperte ct per effusioncmsanguiniscosasan-

di {Mutth.-s.xv, Cor Dci honi dicuntur co
34).» ctitate rctralicre cupicntes non dimidiahunt dics
quodejussccretasciunt,vel usualiler corDei dicun- vil» sua\ idest, non disccrnent, ut cum partem
lur. Amicissimos enimnostros,cor nostrum vocarc pra^teritam ncquam operihus,etcogilationiiius im-
consuevimus. Et merito appropinquavil cor illim. penderint, futuram honae operationi et cogitationi
Qiiia non contaminavit Testamentmn, sed sermones attrihuant. Quod estdicere Nunquam saltempar- :
ejits molUti siint illi super oleum, id est prajcepta tem aliquam vita; suce sancte et innocenter dedu-
ejus quaiaustera aliis vidcbantur, mollia ad intelli- g cent; sed omnihus diehus suis nequiter vivent.
mdum et levia facta sunt, suo modo plusquam Idcoque juste deducentur m puteum interitus:\e\
oleum moUe sit et leve suo modo. sic : Diceretaliquis quo deducentur, nonne
: Dicis
Quia dixerat molliti, etc, eo quod mollesoletali- prodest eis ut non deducentur, quod aliquando bene
quando poni profragili etinvalido, nc hic similitcr operantur adhoram, et post dcficiunt?Conlrahoc
poni videatur pro fragili et invalido, addit, et ipsi scquiLur remoLio sic: Vcro deducentur, et si bene
snrraoncs sunt jacula ipsi cordi. Quod est diccre : operentur ai horam, et postdeficiunt.
Quamvis dixerim sermoncs csse molles quodam Nam viri sanguinum ct dolosi, non dimidiuhunt
respcctu, tamcn;«cw/fl sunt alio i^cspcctu diccnda, dies suos. Quod est dicere : Non licet cos dimidiare
eo quod eum eis calholicoe fidei adversarios fidcles dies suos ; ut alternatim partim Deo, partim vero
repercutiunt, sicut jaculis hostes percutiuntur. scrviant diabolo, jextaquodDominusin Evangeli.o
Quoniam vero sermoncs dixerat esse jacula, unde dicit : «Nonpotestis Deo servire, et mammona>
daturintcUigi, quodfideiesaliquando tribulationes {Malth. VI, 34) ; » vel sic potest legi : Ut spectet ad
et rixas ab infidelibus patiuntur. Adhortatur neti- hoc quod superius positum est, ubi dicitur Hiimi- :
meant, si aliquando persecutionem passi fuerint,scd liahit illos Deus a regno. Dico quod humiliahit eos
omne onuscurarum suarum super Deum rejiciant,

C Deus, et hsec humiliatio non diu morabitur. Nam
et ipse hene inde eos expediet. Dixi quia sermones viri sanguinum et dolosi non dimidiahunt '\n terra
Dei sunl jacula cordis Dei, id est fidelihus contiâ suadies suos, ac si poncret Putant se fore ibi de :
infideles. Qui infideles si contra te tribulatiouesct gcnerationeingenerationem, omnibusdiebus, qui-

rixas movcrint, o cor, ne timeas, nesis sollicitum, busmundusistedurabit,sednccpermcdietatemdie-
sed jacta supcr Dominurn curam tuarn, id est pone rum illorum, quos sihi et filiis suis attrihuunt, ibi
supercum omneonus sollicitudinis tuoe,asimilitu- erunt cuni in quadragesimo secundoanno indesint
dine ponderis, quod super aliquem ponitur. Quod expellendi. Dixi quod ipsi deducentur inputeum in-
est dicere Noli sollicitus esse quomodo possis eva-
: tcritus, ego autem speraho in te, Ihmine. Quod est
dere, sed securus esto, et omnem curam salva- dicere : Mei autem non sperubunt in terrenis sicut
tionis tua3 Dominoaltribue, et ipseDominus \ 39 infidelcs faciunt, sed in te sperabunt, id est, spem
te sermonihus suis, id est pascet etcon-
enutriet in salvationis ponent, Ideoque non deducentur inpu-
fortabit ut fortis sis et prudens hujusmodi jaculis tcum interitus.
hostes referire. Et si corporca tribulatio tibi ab L\ PSALMUM LV.

hostibus illata non fucrit, non dubit Dcus tibi justo j)
Psalmi quinquagesimi quinti titulus. In finem
//Hc/«a/20/ie»i,idestnonpermittet tcfiuctuarc,id cst propopulo qui longc factus est a sanctis ipsi David :
laborare, cumhoc sit quod es justus ;

quod est di- intituli inscriptione,cum tenuerunt eum Allophyli
cere : Propter justitiam t'.iam sicte constantem fa- in Gelh. In hoc autemtitulo, ctsiqusedam verba vi-
ciet, quod nullo modo apostropham
fiuctues. Facit deantur esse posita juxta historiam, videlicet ista,
ad. Deum agens, annunliabo de impiorum mortc cumtenuerunt eum Allophyli in Gelh. Sunt tamen
perpetua sic Dixi quod non fluctuabit.
: ihi qusdam apposita, qua^ nos plane revocant ab
Eosvero qui cor luum persequunfur. deduces tu historiae intellectu, ubi dicitur in fincm pro populo,
Deus Verbum qtii potens es, idest, deducipermit- qui longe factus est a sanctis. Hsec enim verba nus-
les a malignis spiritibus. Inputeum interitus, id est, quam in historia leguntur. Unde supradicta verba
in profundissimum interitum. Unde non poterunt \\?ec scilicet cum tenuerunt eurn Allop/iyli in Gcth,
emergere, a similitudine putei profundissimi. In secundum interpretationcm solummodo accipienda

quem si quisceoiderit, nonpoterit indc exsurgerc, sunt. Per hanc quidem vocem qu£c est Allophyli
de quoputeointerituslegitur « Os ejus claudctur, : qui alienigenaîntcrpretantur, Judaî intclliguntur,
vcrmis ejus non morietur, nec ignis exstinguetur qui prius existentes filii, modo vero facti suntalic-
889 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LV 890
nigcnsp,, id cst, alicni, juxfa quod in psalmo deci- A elc.Benequidemponit/o/a c?/e.Nunquani enim illa
mo septimo legitur :
j 30 " îl'' aîcni mentiti dieabejus tribulatione impugnatione cessaverunt,
sunt mihi [Psal. xvii. 48). » Per Getli quidem qui vel sic tribulavit me in die passionis, impugnans
torcular interpretatur, passionis pressura nolatur, me prius ante passionem verbis ma.ledic\s, tota die,
eo quod torcularis esse solet premere. Hoc nolato, id est, assidue, dicens Dsemonium habes (.7o«».
: «
ad tituli verba exponenda accedamus. X, 20), » et csetera Notandum autem, hic

similia.
Psalmus iste est agens pro populo Judaieo com- Christum introduci agentem ante tempuspassionis
mutando per fidem, in /i/iem, id est, in conformila- sua>. Quoniam autem se conculcandum esseprcedi-
tem et sul)jectionem Christi, quifinis est propheticG xerat, nc videretur pro meritissuis esse conculcan-
et \eg\s, pro popido dico, gui longe factusesta sanclis, dus, repctit addendo causam conculcationis sic :
id est, valde dissimilis factus est ab apostolis, et Dico quod conculcabit me homo, etnon inDeoquod
aliis fidehbusveteris legis; qui Cliristum regem Ju- promeruerim : sed conculcaverunt me inimici mei
daiorum esse crediderunt, sicut fuit Joseph abAri- tola die,\d est, conculcabunt metota (?/<? passionis,
mathia et Nicodemus, et Gamaliel ahique mulli et ideo quiasunt inimicimei.Quod est dicere: Inimi-
eorum contemporanei, et ante tempus eorum ex citia sola erit non aliquod merilum meum.
causa,
stentes. Dico quod longe factus est a sanclis, in hoc B Ne viderelur autem quod timorem habiturus esset
scilicet longe factus est in inscriptione tituli facta in ipsa conculcatione, removet hoc sub interroga-
ipsi David, id est, Christo a Pilato : qu» inscriplio tione sic: Dixi quod me conculcabunt, et quonium
haec est: « Jesus Nazaiênus rex Judaôrum [Joan. multibellantes et verbis et Iribulationibus erunt ad-
XIX, 19). » In tituli inscriptione dico commulataab versmn me, qui alti erunt, id est, superbi in domi-
eodem populo, cum Allophyli, id est, ipse populus natione.quse permittetur eis in me,timebo ego j 9 j
existens Allophyli, id est alieni. Prius autem filii ab altitudine diei , id est, habebo timorem propter
tenuerunt eum in Geth, id est, putaverunt eum te- superbiam dominationis temporalis ct brevis.Quod
nere in pressuramortis,neresurgeret.Commutavit est dicere Timebo quod eorum altitudo, id est,do-
:
enim istepopulus titulum,quantumad credulitatem minatio diicens me ad morlem, sit causa quare de-
suam dicens ad Pilatum: « Noli scribere rex Ju- tinear ininorte. Nequaquam. Cumponitf//c/,innuit
daôrum, sed quia ipse dicit: Rex sum Judreorum quiabrevi tcmpore duratura estdominatioilla,quo-
[Ibid., 21). » Et hoc totum est, ac si dicat Psal- : niam diesunusbieve tempus est. Acsi ponorel,non
mus iste agit pro utilitate populi Judaici, qui prius generabitur mihi timor, non resurgendi ab altilu-
longefactus est a sanctis, per hoc quod commu- <f»2e, qua? per diem solum duratura esl. Ego veroin
tavit inscriptionem tituli et voce et afl'ectione,cum te sperabo. Ac si diceret: Non timeho, sed ego qui
ipse alienus vuluit Christum in mortedelinere :no- sum innocens, justus, tibi obediens. sperabo resur-
lens videlicet Christum regcm suum esse. Qui po- rectionem, in te, id est, in consideratione potentia?
pulus commutandus est ab incredulitate et duritia et misericoi'dioe tua?: Notandum autem quod ante
sua, in fidem Christi. Et bene dicitur psalmus iste passionem, cum ipse passioni proximus esset, ad
agere pro populicommutandi. Cum enim
ulilitate instructionem suorum sponteChristustimuisse per-
in superiori psalmo de passione,et de partepopuli hibelur. In passione vero jam positus, limuisse non
damnandaagens, Christus introductussit. Introdu- legitur. Quia vero speraresinc bonavita, non spes,
citur in hoc orans antc passionem ne ccdat, et ut sed pra!sunij)tio dicenda est, addit : Dico sperabo,
resurgat. Oslcndens passionom suam,etpopulisal- qua:>. spes pi\Tnsumptuosanon erit, nam cgo anle pas-
vandi commulationem. Quod ad ejus utililatem di- sionemz?i7)coexistens,idesl, in operalione et laudo
cit, ut per hoc quod ejus commutatio pr;cdicilur, Dei, laadubo sermoncs, id est, laudabiles osteudam
ad ipsam commutationem incitetur. bona vita mea praidicationes meas. Quod cst di-
Misere mci, Deus, ut me constanlem facias et re- ccre Bene vivcndo prajdicalionem meam laudabi-
:
suscites, et necesse est ut lioc orem, et dignum D ^^'" ostendam. Unde in Aclibus apostolorum legi-
eliam est ut miserearis quoniam Deum me ct Crea-
;
tur; « Cwpit Jcsus facere et docere {Act. i, 1). »
ioYcm concultavit homo, idest, conculcabit Judaicus Nam si ea qua; priedicabat opere non complcsset,
populus, qui homo est, id cst, creatura quod in- : non utique ejus prtcdicalio laudabilis exstilissct.
dignum est utcreatura Crealorem conculcet. Cum Qiioniam vero dixerat in te sperubo (in passione
dicit conculcavit, alludil simililudini de torculari, ne videretiir innui ante passionemnonspe-
scilicet)
quia posucrat in tituloGe//i,quod intcrpretatur tor- rare, addit non solum in passione sperabo, sed et
cular: tonuilaris enim est uvas conculcarc, vol sic: in Deo spcravi semper ideoque non timeboquid faciut
Conculcabit mc homo, id est, Judaicus populus, qui mihi caro.Quod cst dicere Nc(iuo timcbo proplcr :
simpliciter est homo, non uticpio

id est, aniinalis coruin alliliulinem, ut in morle doliiieal,nequeli-
spiritualis. Exponit veroquumodoconcuIcabit,cuin nii>li() Iribulalionos ol blasplKMiiias ol insidias ([uas
adjungit: Dico conculcabit: ila scilicel tribulavit facioiil milii soliimniodo oarnalcs siml.non
illi ({iii
me, id est, cruciabit tribulationibus tota die passio- etiam spirilualcs. Exponit autem qiiid faoicnl por
nis mc.T, impugnans nie verbis dicciido : « Uic dicit: partes, sic:Iloc scilicct »n7i/, faoietc(j/'u tola die, id
Possum destruoro templum Dei {Mallh. xxvi, 01),» cst, iugHev exsecrabantur, id estexsccrabiliajudica-
m S. nRlINONlS CARTimSIANORUM IiNSTITIJTORIS OPi». PARS I 892
])unl verba mca, diccndo :« A]>raham morlLius csl A dilalcm viliP suoe. El lioc lolum csl ac si sic pone-
prophcLap, et lu dicis; Si quissermonem mcumscr- ret: Mci annimtial)unt pecccata sua per confessio-
vaverit,mortcmnon gusia])it inpelernum(t/ort;i.vin, nem, et tu iilos conlringessecundum quodpeccalo-
52), » etcailerasimilia. Et ideo exsecrahuntur vcrba res sunt, et sic salvos facies illos liic, et per lioc
mea, quia oinnes cogitationcs eormn erunt adversum quod hic i]]os sa]vahis, in futuro posuisti in cons-
7ne,ci quiamu]ti cogitantadversum a]iquem,non ut pectu, idest pones in prwsentia et benep]acenlia
ei noccant, sed ut eum secundum quod perversus tua lacrymas meas, id est ipsos eosdem pro quihus
e5t, destruant. Addit : Tn malum erunt cogitationes sa?pe iacrymosaspreces fudi. Ve] lacrymas meas per
eoruu), non ])onum. Quod est dicere A ma]is
in : emphasim, id est, pro quorum morte lacrymatus
cogitationihusquas adversum me cogilahunt, pro- sum in morteLazari [Jaon.w, 3o). Notandum enim
cedet exsecralio verhorum mcorum.Unde inEvan- eumtunc non pro Lazaro flevisse, qui mox resusci-
gelio tegitur : (( Ex ahundanlia cordis os loquitur tandus erat, sed pro i]]is quorum mors in morte
(Z»e.vi,4;)), » et ipsi exsecrantes inhubitabunt ia,- Lazari figurahatur, qui adeo sciiicet in peccatis
miUarilatem meam, causam inhahita-
et abscondent mortui erant quod jarn aiiis malo exemp]o suo fctc-
lionis: non quantum ad me. quiomniavideo sed : hant, ad modum Lazari quatriduani {Ibid., 39).
quantum ad existimationem suam. Quod est dicere: ^ Dico quod salvahis, et quod pones eos in conspectu
Cum ipsi maia intentione inhahitet, hona inten- eliam in promissione tua est ha>c
tuo,.s2ct<i e/, id est
tione se inhahitare fingent. Ostendit vero quare m- constans, id est promisisti per prophetas, quorum
habitabunt, addendo sic : ipsum confirmat Evange]ium,uhi
Dico inhubitabunt, et ipsi promissionem et
iniiahitantes ohservabuntcalcaneummeum, id est ex- angelus Joseph viro Mariaj salvatorem nasciturum
spectahunt fmem meum, ut cumin principio nihil enuntians, ait : « Salvum faciet populum suum a
inme liaheant quod notent,sa]tem quodpossintre- peccatis eorum {Matth. i, 21). » Et hoc est ac sidi-
darguere in fine inveniant. Rene quidem caicaneus cerct: Et iioc ego annuntio, et tu Iioc promisisti.
pro fine ponitur, eo quod sit finatis corporis pars. Dixi quod annuntia])unt et confringes, etc, et tunc
Vel sic ohservabwd, id est exspectahunt calcancum ipsi inimici mei convertentur ad me retrorsum ince-
mcum lapsurum. Quodest dicere Exspectahunt an dentes, id est mei sequaces, a simiiitudine illius qui
:
forte me viderint in aliquo crimine ]a])i. Quia per aliquem sequitur. Quod est dicere Rene vivent ad :
ca]caneum a]iquislahitur,calcaneus pro lapsu poni- mei conformilatem, mei prout poterunt sequaces
tur. Sententiaquidem eaminhis vcrhis concipitur. efTecti. Dico quod convertentiir, et non solum m
qu.TC etiam in superiorihus. Dixi quod obscrvabunt G prima aetate suscipies eos, vei in secunda sed in ;
calcaneum meum. Sicut sustinuerunt animam meani, quacunque die invocavero te, id est in quocunque
id estutpote illiquisustinehuntvitammeam, id est tempore selatis invocahunt te per veram compun-
quibus erit vita mea oneri ettaidio, etad modum ctionem, sic ut post non revertantur. Juxta illud
alicujus,pondusa]iquod gravesustinentis, cui pon- proplieticum « In quacunque liora peccatoringe- :
dusillud maximo ta^dio est. Quod est dicere Hoc muerit(siculingemendum est).salvus erit {Isai.-s.xs,
:
quod vita mea erit eis tagdio, causa erit quare me i^, secundum LXX). » Quia vero dixerat, mei an-
ohservahunt. Agit autemjde inimicorum commuta- nuntiahunt vitam suam, quoniam annuntiatio ne-
tione et salute sic. quit csse, nisi prius hahealur Dei cognitio, suhdit:
Dico quod annunliahunt, ct prius
I 92 ^^^^ ^"°^ "^*^ conculcahunt, etexsecrahun- ecce, id est in
tur,et calcaneum meum observahunt. Ei quamvis boec pr«senti, cognovi qiiod Deusmeus es, idestflde co-
omniaperversefaciant,tamen j7ro ni/iilo, idestsine gnoscent mei, quodtu es Deus eorum.Et quiafides
aliquo meritoeorum, â/ros facies eos ; liicah origi- sine operibus mortuaest, ipsi existentesm Domino,
nali crimine, et ah actualibus, velsic Dico quodin : id est in operatione Domini, laudabunt verbum, id
me calcaneum observabunt. Et tamen salvos facies j) est
laudabile ostendentverbum suum, hona vita
illos pro nihilo, sicut j5ro nihilo, idest, sinecausasus- sua, in Deo et in Domino idem est. Sed verhum
tinebunt animam meam. Sententia fere eadem est et sermo differunt. Sermonem namque proprie et
quse et superius, sed distinctiomutatur, etin supe- usualiter dicimus quando aliquis non composito
riori lectione sicut,pro utpote- legitur. Hic autem scripto, vel composita et ornata locutione, sed vul-
comparative accipitur. El priusquam salvos facias, gari loquitur ad aliquem, aut ad plures. Verhum
confringcs populos, id est multitudincs inimicorum autem quandocompositione Latinitatis seu vulgaris
secundum quod mali sunt, in ira, id est in cogni- locutionis ad quemlibct agit. Ethoctotum estac si
tione irffi tuaj futurae. Quod Pcr cogni-

est dicere :
ponerct: Poslquam fide Deum cognoverint, hene
tionem irae luffi; quameisdahis,confringetur eorum operahuntur, et sic et sermonem et verhum suum
impietas.Cum ponitpopulos pluraliter, innuit quod laudabile esse ostendent. Si enim male viverent,
non pauci erunt, sedmulti; sicut una die tria mil- contemptilia esse facerent. Juxla illudheali Grego-
lia, alia vero quinque leguntur conversa fuisse rii.« Cujus vitadespicitur,restatutpra;dicatio despi-
[Act, II, 41 ; IV, 4). Et ipsi priusquam confringan- ciatur» (hom. 21 in Evang.], vel sic legi potest, ut
tur. Deus vitam meam annuntiavi tibi, id est ipsi

, tota Trinitashicdeiiotetur. Dixi quod annuntiahunt,
mei futui'i,annuntiahunt tihi per confcssionemfe- et ut annuntiare vaieant, ecce in pra^scnti cognovi^
,
893 EXPOSITIO IN FSALMOS. — PSAL. LVI 894
(93 id est, cognoscent quia Deus meus est, id A quippe David,Saule pcrsequcnte in speluncani fu-
Deus Pater, est Deus meoruni. Quod est dicere gisse (// Reg. xxii) illud quoque quod apponitur
:
est :
Cognoscent Deum Patrem, et m Deo Patre, id est in in titulo, scilicet m tituli inscnptione , nullatenusad.
aequalitate Dei Patris, laiidabo, id. est laudabunt historiam videtur attinere, cum David prophetae
Verbum ; id est Filium scilicet : et in Domino lau- nusquam legatur inscriptio tituli facta fuisse. Ido-
dabo sermonem, id est in a?qualitate Domini Spiri- ncumergo videtur, non juxta bistoriam, sed juxta
tus laudabunt me Filium, qui sermo sum Patris, per vocis interpretationem,titulum bunc accipere; qui
quem dixit, id est disposuit, et facta sunt omnia sic exponitur. Psalmus iste spectans m finem, id
(7 Joan. I, 3). Et boc totum est ac si diceret :

est inCbristum, adbortatur ?xe tu quicunquelector
Cognoscent Patrem esse Dcum, et me quem prius corrumpas David, id est Cbristum, quantum ad te.
aequalem Palri esse negaverunt et contempserunt, Et ostendit in quo non corrumpas, addnedo sic :
cognoscent Deum sequalem Patri et Spiritui et sic ;

Ne corrurnpas dico, in tituli inscripiione facta ipsi
me laudabunt fide, opere, ct devotione. Et cogno- David, id est Christo a Pilato. Quam in superiori
scendo et laudando Deum Trinitatem, m ipso Deo psalmo ostendimus. Quod Ne corrum- est dicere :
speravi, id est spem salvationis scternfB habebunt,

pas inscriptionem quod in inscri-
tituli, id est illud
ideoque non timebo, id est non timebunt, quid /•«- ^ ptione lituli notatur, scilicetCbristum regem esse
ciatmihi /iomo, id. est sibi homo, id est persecutor, Quod tu corrumperes, quantum ad te; non quan-
qui solummodo bomo est, id est animalis non spi- tum ad eum si cum regem esse denegares, vel
ritualis. Quod est dicere Non limebunt tribulatio-
:
affectione, vel voce, vel negligentia pra^ceptorum
mortem, damna terreni census, qua? sibi infe- ejus sicut Judaji corrumpere voluerunt, quando
nes,
rentur a persecutoribus ; diceret aliquis : Vere eamcommutaverunt Dico : ne corrumjms^David, in
timendus est perseculor, quia auferet terrena bona, tituli inscriptione \ 94 commutata, facta ipsi David,
et postea non habebunt unde legalia vota solvant,
cum fugcret a facie Saul Quod est in spelunca.
contra quod subjungit. Dico quod non timebunt dicere : Ne corrumpas,quod ipse lacum boc sit,
quid faciut sibi homo, neque timendum est; nam tens in spelunca, id est in bumanitate, secundum
licet auferat terrena, non lamen auferre potest divinitatem fugit, id est admodum fugientis omnino
« facie Saul, est a praisentia cognitio-
quin tibi sacrificent : m me enim, id est in meis discessit ; id.
nis Judaici populi. Ac si poneret: Judaicus populus

sunt vota, id est sacrificia tua, quse reddam, id est
reddant tibi, laudationes sciiicet. Quod est dicere ideo corrupitinscriptionem titulicommutandoeam,
habent quod tibi sacrificabunt, scilicet ut te quia ipse Cbris tus latens in bumanitate, discessit ab
In se c
laudent voce, opere,etdevotione, quod nullusper- ejus cognitione, id est non cognovit cum esse Deum.
secutor potest eis auferre, et dignum erit ut red- Sed tu, lector, ne corrumpas idco, quod in spelunca
dant-. Quoniam eripuisti animam meam de morte, id latens,id est in bumanitatc, fugit a facie Saul,\d est
est eripies animam meorum de multitudine pccca- apraisentiacognitionisJudaicipopuli, quibenedici-
torum per quai venirent ad mortem, nisi eis indul- tur Saul, id est appetens mortem pcr mala opera sua,
vel ideo dicitur Saul, quia persecutus cst Christum,
geres et postquam eripics amortcpcrpeccatorum
;
indulgentiam, eripies ;)c(/e.s meos, id est affectiones sicut Saul pcrsecutus cst David. Spelunca quidcm
meorum a lapsu, nc corruant a sanctitatc per ma- humanitasrecte dicitur, eo quod humilis fuit,et in
ea divinitas latuit, sicut spcluncahumilisrcs est, ct

lam concupiscentiam aliquam, ul placcam, id est
placcant/)eo in lumine vivenlium, idest in conformi- in ca latere aliquis potcst. Notandum quod, cum
tale mei positi, qui sum lumen omnium in per- dicamus hunc psalmum adhortari lcctorcm nccor-
fectionc virtutum vivenlium, non in peccatorum rumpat, non lamen aperte boc admonct. Sed si
molc mortuorum. Quod est dicere : Ideo eripies bcne ejus verbanotentur, innuit non essc corrum-
ut tibiplaccant conformes mci facti, qui sum iliu- pcndum. Introducitur enim inhocpsalmoDomini-
minator omniumbene vivcntium.Ipsidico placcant
^ cus bomo, orans anle passionem, ut in passionc
coram Deo existentes, id est in manifesta cogni- Dcus sc constanlcm faciat ct rcsuscilcl, et oslendit
tione Dei, ut cum rcvelala facie specialiter vi- passionemsuam. Agil vero postea do rcsurrcclionc
deant a similitudineillius qui manifeste videt eum ct cxaltationc, ct totius mundi subjugatione, pcr
coram quo cst. quod datur intclligi cum Dominuni csse et regem,
IN PSALMUM LVI. cum rcsurrccturus sit el exaltandus, et sic ci sit
Titulus quinquagesimi sexli. In finem ne corrum- tolus mundus subjicicndus ad regendum, et per
pas [disperdas], ipsi David. In lituli inscriptione hoc innuit lcctori inscriptioncm non csse com-
cum fugeret a fucic Saul in speluncam. In hoc titulo mutandam n(>c corruiniuMKlai n ipsc Cbristus
sicul in supcriori quicdam vcrba secundum bisto- rcx sit omniuui.
ria.n videnlur apposita, qutn sunt haic cum fuge- ; Miscrerc mci, Dcus Palcr, ut conslantcm facias,
ret a facie Saul. Sed quod adjungitur non in spe- miserere mei, ut resuscites et exaltcs, vel sic :
luncam, sed in spclunca non procedit, si adbislo- Miscrere mci ut constantem facias ct rcsusciles et
riam rcferatur. Est etenim ibi positum in spelun- cxaltcs ; ct miserere mci, id est meorum ut morto
cnm, cum exposilorcs bal)cant in spclunca.Logitur nuNi salvcntur. Et dignum csl ut hoc fucias : Quo^
89o S. BRU.XONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTOUIS OPP. PARS I 80G
uun» (iNini oii/i'li( iii le, i(I csl iii liiii niiscri- A O.sLciidil aiilem quoinodo dc mrilio ralnlorum libe-
cordia, cL polentia, cLjuslilia. Dico (juod m le cuiifi- rabiL,sic : Dico quod me Jiberabit de medio catulo-
dit aniina mea, et adliuc speraho in umbra alarum rxjn, et necesse erit. Nam ego conturbatus timore
tuarum, id esL in rcfrigerio proLeclionis luffi, donec spontanco, dormivi, id cst dormiam in morte per
transeat iniquilas, id est donec consummetur in ipsos caLulos. Cum ponit dormiam, innuit brevcm
me mors, quam Judsei iniquc operabuntur. Quod futuram esse mortom, ad modum dormilionis.
est dicerc Sperabo in proLectione lua indesinen-
: Verbum quidem perempbasim misericorJiaeLveri-
ter, doncc a morte liberer, qua; proLectio estmibi tas dicitur, eo quod pcr ipsum Dcus bumano genc-
ri^frigerium a tribulatiouissestu, sicut umbra refri- ri misertus eo compleium cst quidquid
esL, et in
geriuin cst a calore solis testuantibus. Alas ponil Deuspcr propbetas promiscrat. Exponit autcm qui
pro proloctione, eo quod abs protcgit avis pullos sinL illi caLuli,qui ipsum in morLc dormircfacient,
suos a pluvia et tesLu, elrapacium volucrum impcLu. cL quibus armis interficient, ne quis vellet eos cxcu-
KoLandum sane certiusesscconfidere quam sperare; sare, quoniam ipsumsagittis non pereme- eL gladio
sed liic tamen pro eodem accipitur, nisi quod runL. Et boc sic dicit hominum, etc. Usque
: Filii
unum prffsens est, scilicet con^(/i7, alterum autem ad exsurije, et non sunt lcgenda verba hrcc ita se-
futurum, scilicet sperabo.YiiJii quod sperabo, ct non riatim uL ponunLur, sed construenda sic. Dixi quod
solum boc, sed etiamc/a»ia6o,et devotione,et voce, dormiam conturhatus, et verum est. Nam filii homi-
et opere, ad Deum allissimum. Ac si dicat : Cum num, id est Judaî qui rationabiliter se habere de-
altissimus sit, et altitudo dignitatis ejus expostu- herent ut bomines, cum sint filii hominum, id est
let ut intense clamem, clamabo, ego intense, propbctarum, qui rationabiliter se babuerunt ut
Deum, inquam, qui bencficit mihi. Benefecit, et prce- homines, laqueum paraverunt pedibus meis, id est
terite intelbgendum est, et future, quasi diceret : mortem parabunt affcclionibus meis, perquameas
Ideo clamabo, quia jam mibi beneficia contulit, et ab affecLu dcLineaL : a similiLudine volucris, qus?
adbuc aba conferet. Exponit autem quod beneficium pedibusillaqueaLa, ncpossit evaderc,detinetur : ut
contuIiL, cum addit, misit de calo. Ac si dical : cum scilicctafrectionemhabeam rcsurgendi,etexal-
Iloc beneficium mibi bumanse naLurse conLuliL, tandi, ct mundum mibi subjugandi, ipsas affectio-
quodde coelo misitVerbum,quodmibipcrsonaliter nes ab elTectu detineant et in irritum ducant.
uniretur, et immunem me faceret a peccato. No- Dico quod parabunt laqueum, id est mortem, et in
tandum autem, quod Verbum nonesL de coelo mis- ipsa morte incurvaverunt id est liumiHare puta- ,
sum localiLer. AbsiLenim, Deum localem esse con- bunt animam ineam, non resurgat. Repetit
sic ut
fiLeri Sed quod diciLur, de ccelo misit Deus PaLer
! autem alia similitudine boc quod dixit, parabunt
Verbum, sic exponiLur. Verbum cujus solummodo laqueum,id estmortem,ut innuat non parari illam
noLiLiam babebant cives coelici, de ccjelo, id esL de mortemsibi ignoranti,sedscienti. Et pcr boc datur
cogniLione civium ccelesLium, misit, speciabter ad intelligi eum Deum esse, cum futura pravideat.
cognitionem bominum, cum fecit ipsum bumanai Dixi quodparabuntlaqueum, boc non inscienti, et
naturffi personaliter uniri.Quod est dicere : Cogni- sed foderunt foveam ante fuciem meam. Quod est
tionem ejus quam babebant cives coelici, ab ipsis diccrc Scd parabunt profundissimam mortem mibi
:
usque ad bomines dilatavit per bumanam naturam de qua non evadam, a similitudine illius qui fodit
cui unitum est. Exponil cLiam beneficia quae bu- foveam, id est profundissimam foveam facit, in
mana! naturse conferet, cum addit Dico quod misit : quam aliquem detrudat, qui inde exire nequeat. Et
dc coslo Verbum, sed et per ipsum Verbum lihera- illamfoveamfodient ante faciem meam, id est, sicut
vit, id est liberabit rne, bumanam naturam | S5 cognoscametpra3videam,admodumiIlius qui illud
innocentem et sanctam a potesLate Jud«orum, et videt, quod ante faciem suam est. Et hoc totum est,
dcdit, id est dabit in opprobrium, dispergendo eos ac si diceret Hanc mortem non sic mihi parabunt,
:
ubique conculcantes me, id affigentes j) ut ignorem, sed, sicut sit an<e/V<c2ejn, id est cogni-
est Juda?os
me morte eL vilipendenLes, a similitudine rei vi- tionem mea?ii. Et i?iciderunt,\d est incident ineam
lissimae, quae conculcatur. fovcam.Quodost dicere Cum mibiparentmortem :
Quia vero dixerat, misit de ccclo, et non exposue- aiLernam,me liberaLo,inde cadenL ipsi in eam, sic
rat quid misil, et etiam dixerat liberabit wc ct ; uL nunquam inde emergant a similitudine illius :
non ostenderataquibus!iberabit,exponitutrumque qui cum foveam foderit,ut quemlibetin eam deji-

cum repetitione, sic. Misit, inquam, Deus misericor- ciat,ipsein eam cadit,nec postea exsurgit. Ostendit
diam suam et vcritatem suam,ui mibi uniretur idem vero quomodo ipsam mortem sibi parabuni, cum
Verbum, etper ipsum Verbum animammeameripuit, interponit : dentes eorum, cLc. usque ad exaltare.
id est eripiet de medio catulorum leonum, id est de Quod sic Quare dicis
conlinuaLur. Diccret aliquis :
communi desiderio plebis Judaica;, desiderantisme quod filii bominum parabunt

mortcm',cum ne- tibi
inmorle detinere Qua; plebsper similitudinemdi-

: que sagiLLas,nequegladium, neque aliquid unde te
citur catuli leonum, id est principum ut lconesfe- interficiant contra tc sint accepturi. Ad quod sic
rocium, eo puod ipsa plebs a principibus in malitia dicit: Vcre mibi parabunt laqueum, id est mortem.
generanda sit, sicut a leonibus caluH generantur. Nam denteseorum,\6. %h\ , ira et odiumeorum, quaj
;
897 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LVI

dicuntur denles, eo quod Scppiuscum fremituden- A morte illa. Psalteriumdicitur Christi hummitas, eo
tium ostendantur, | 96 erunt«rm«,id est instru- quod a superiori, id est a divinitate sonuit, ad mo-
mentamortis meas. Ostendit vero quse arnia,cum dum psalterii, quod a superiori sonat. Quod estdi-
addit Et, id est scilicet sagiUse. Quod est dicere.
: cere. Ex ipsa divinitate famamiraculorum prodiit,
Odium etiraeorum eruntlonginquiapparatusmor- per operationem humanitatis operabatur enim ia :
tis mese, sicut sagitt* longinqua arma sunt, id est miracuHs liumanitas, eundo admortuos resuscitan-
de longe mortem minantia et : lingua corum erit dos, super a?gros manus imponendo, loquendo et
gludius acutus, id est vox eorum erit aperta causa nuiltis aliis modis. Cithara vero dicitur eademhu-
mortis meoe. Cum dicent : « Crucifige {Luc. xxni, manitas, eo quod ad modum cithara? ab inferiori so-
21)» et : « Si hunc dimittis, non est amicusCffisa- nuitj id estab inferioridulcemsonumDeoprotuIit,
ris (Joan. xix, 12) ; » A similitudine gladii, quo ma- idest duIcemobedienti«laudem :cum corpussuum
nifeste quilibet interficitur. Et hoc totum est ac si quod erat inferius divinitate, in ara crucis Deo ob-
poneret : Non sunl excusabiles, et si me armis et tulit : et quiaetiam inobedientia positum esuriit et
nampropterodiumet iram,
gladio noninterficiant, sitivit. Dico exsurge a morte humanitas, quoc es
non propter hoc quodmeruerim, mihi fraudulenter psaUerium et cithara, tu dico futura gloria mea, em-
mortemparabunt,etvocesuamanifesteposteaeam B phatica diclio. Quod estdicere Quoe humanitas fu- :
expetent. Illud vero quod sequitur cxaUare, etc, tura es immortalis et impassibilis, in qua gloriabor
oratioestex affectionenimiainterpositaanteaquam ct gloriosus ero. Oico exsurge, et ita erit exsurgnm :
illud quod incoepcrat fmiret, quod sic continuatur. diltculo, id est in matutina resurreclione. Oslendit
Dixi quod filii hominum parabunt mihi laqueum, autem, quod commodum sequetur j 37 de resur-
sed lii Deus Pa.l.ev exaUare supcr cmlos me exaltando. rectione sua sic. Dico quod e.r.5»r^rt)H, etexsurgens
Quod est dicere Exaltame, secundum quod homo
: confitebor tihi in populis, id est veros confessores
sum super coelos, id est super coelestes rationabiles acquiram in populis Judajorum. Quod est dicere :
creaturas, super angelos scilicet, ut qui modo vilis Multos ex Juda?is efficiam laudatores tui, etpsalmum
videor, et abjectus, videar super eos magnus et i,i grnlihus, id est pariam tibi inter gentes
dirain tihi
exaltatus in potentia, cum gloriose coelos ascendam. multos, dkenlc.?,psalmi(7ntihi, id est ponentesopera
Et supermeexaltalum, exaltareet tu,id estvidcare sua bona in manifesto adhonorem tuum- Quod est
tumagnus et altus in potentiasuper ipsos angelos, dicere Multos efficiam ex gentibus bene operanles
:
cum apparebis polens exaltando me, et gloria tua ad honorcm tuum, per gloriosam resurrectionem
dilatetur in omnem lerram. Quod est ac si dicat p meam. Ostendit autem quomodo constituit et con-
:
Non solum apud paucos exallerispcr exaltationcm fcssores etjo.M/^rwjrtdicentes, sic. Dixi quod pariam
mei sed inomnem terram dilatetur^^/onV/ tun,\d est, tibi confessores in populis, etpsnlmum dicentes in
ubiqueterrarumglorificeris^deexaltationemei.Cum gcntihus, et hoc faciam pei coelos et per nubes, id

paratum cor meum, etc, ostenditse libcnter
dicit, est per praedicationem apostolorum, qui dicuntur
passurum, ut nos reddat magis obnoxios, pro qui- cffili propter sublimitatem sanctitatis sua^, etnubes
bus libcnter passus cst. Et hoc sic continuatur. Ipsi eo quod alios compluant doctrina, ad modum nu-
fodient mihi foveam, ad quam subeundam, o Deus bium terram compluentium. Quoniam magnificata
Pater, est paratum cor meum\; paratum cor meum, cstusquead ccdos constituendum miscricordia tua,
id est parata voluntascordismei. Quod est dicere : id est ego Filius im\?,,Gi misericordia lua magnifica-
Jam voluntatem habeo illamsubeundi. Ropetitau- bor usque adeo, id est in tantum potens ero, quod
tem paratum cor meum, ut ostendat quantam pro discipulos meosfaciam calos. Et vcritas tua magni-
huinani generis salute moriendi habcat affectionem ficabitur usque ad nuhcs constitucndas, id est cgo
et quia parutum cor meum cantabo, id est prrodi- : qui sum verilas tua,eroadeo magnus
potensquod et
cabo doctrinam vita", qua^ erit canticumct delecta- ipsos co^los faciam nubes. Notandum, non ideo dici
tio ct mihi ct Dco. Et etiam psalmum dicam, id est magnificandum cum esse usque ad cados et nubcs,
bona opcra mca in manifcsto ponam : a similitudinc quodjam non esset magnusetpotcnsadhoc facien-
dicti, Psalmus autcm pro
qua3 res manifcsta est. dum, sed quiu magnitudo illa ct potentia nondum
bonoopereideo ponitur, quiafit exercitio manuiim, apparebat. Ac si diceret Qui modo vilis videorct
:
ct hoc totum est, ac si diceret Quandoquidem : impotens, magnus usque ad ca^los et usque ad nubes
inortem subire paralus sum, cum certus sim quia apparcbo. VI ut ego confitear libi in populis, et
canticum, id est piâ^dicatio mea et psalmus, id cst psulmumdicam tibi in gentibus, cxaltare super coelos
bona operalio caus» erunt, quibus mc interficient, i)c(MPatcr exnltando me. IIoc aulem ut snperius
tamen non ccssaboacanlico,non cessabo a psalmo. exponitiir, pra' niinio dcsiderio repelituni, ri [itn"
Cum dicit, exsurge, etc.,gralulando dc rcsurrectionc exallalioncni iium ûpcr o)nncm tcrruin ililaliMiir
sua, exhorlalur corpussuum adrcsurgcndum.Qiiod </!nriu /(/rt.id (>st gloriatio lua suporiK' ad lininiiics
sic continuatur. Dico quod paratussum adsubciin- ]i(M'V(Mii(Mis, (Iilalt>litr ubiqiic torrnnini, \c\ jiolest
dain morlinn, do (pi;i [\\ ir<al'rriinn rtcitliani divdnv cssc t'\liii!'t;ili(i;iil V(M'luiin silii |i(M'Siiii;ilil'M' iniilum,
crsiirar, r.vsiinir, id csl lu liuiiuiuihis iiica rr/'/-.;r dt' .•uiii (liri'i : i:\;ill.irr, liiMis, \tM-l>un!.i(l fsl ;i|,|,;,|'<Ml
§96 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 000
allitudo lua pcr exallationem mei liumanae natu- A ni iniqnitates in corde. Etenim m tcna, id esl in
r.-E, qna; altitudo tua modo non apparet, ct siiper consideratione tcrrcna; carnis Chrisli,quiaconside-
oninem tcrrnm glorin tnn, liocnon mutatur. ralis eum solummodo hom inem terrcnum non eliam
IN PSALMUM LVII. Dcum, vel in terra, id estin timore terrai amittendae
Titulus quinquagesimi sexti. In finem ne disperdus quia scilicet meluitis terram amittere, si cum regem
ipsiDavid in tituli inscriptione. Quod sic exponitur. suscipialis vel in terra operari
: molimini iniquitates,
Psalmus iste respiciens in fmcm, idest in Cliristum id est in terrena carne Christi, scilicet ut verberetis,
admonet, ne tu quicumque dispcrdas David, id est molimini ini-

conspuatis, interficiatis. Vel operari
destruas rcgnum Clirisli vcri David, denegando terrenaetimpia affectio-
quitatcs in tcrra, id est in
eum esse regem, incommutata tituli inscriptione ne vestra.Quod est dicere: Iniquitates quas adver-
facta ipsi David, id cst Cliristo, Loquilur in hoc sus Christum niolimini, non molimini bono zelo,
psalmo Propheta adhortans Judoeos, ut eum legant ut putetis contra eum agere, quasi contra legis
in veteri lege de Clirisio etintelligant ; recte judi- destructorem, sed hoc
terrena,id facitis affectione
cent de eo, attribuendo ipsi quod de eo libri pro- est ira et odio cum per opera et prophetarum si- :
phetarum loquuntur, scilicet eum esseregem. Jux gna, de eo preedicta, eum Deum et regem esse et
ta quod Micheas testatur « Exiet dux qui regetB cognoscere possitis.Nonsolum autem o/3era??im« m?-
:
populum meum Israel (3fic/i. v, 2).»Etalii : « Rex quitates in corde cogitando, sed etiam manus vestrse
tuus venit tibi mansuetusfZ«cA. ix, 9; Isa. lii,!!).» concinnant injustitias, id est operationes vestrse con-
Nolandum autem quod cum in superiori psalmo cordanter exercent inquantum possunt injustitias,
possit denolari exhortatio, necorruptio fiatdiverso id est ad actum perducunt cogitationes injustas.
tamen modo Superiusenim agendo de re-
est ibi. Quod est dicere : Concordatis in injustis operibus,
surrectione et exaltatione sui et totius mundisub- etinjuslis cogitationibus,utsicutcogitationest'e.?<r«
jugatione innuit non esse corrumpendam tituli in- injusta?,sic et opera vestra injusta sint. A similitu-
scriptionem. Ilic autem plane adhortatur Prophe- dine concinenlium, id est concorditer cantantium
ta, ut cum Christuni inlibrisprophetarum loquan- quia sicutilli in cantu concordant, sic cogitationes
tur esseregemjustum,noncorrumpant denegando et opera vestra ininjustitia. Ostendit autem quoe

regnum ipsius. Et ostendit quorumdam male in sit causa quare operentur iniquitatem, faciendo
corde operando titulum corrumpentium damna- apostropham ad auditores, ut eos instruat, ne

tionem, ut inexcusabiles sint, et cuncti timore eamdem causam operentur injustitiam.
propter
damnationis eorum revocentur. q Dico quod operantur iniquitates, et ha;c ideo fa-
Si vcre loquimini in libris prophetarum justitiarn, ciunt, quiaipsi/jecc«<ore9antonomastice,cumdebe-
idestChristum antonomasticey»sî7zaj/iaquo omnis rentper fidem generari, utessentfiliiEccIesiee, alie-
justitia est, qui propositus est nobisaPatreredem- nati *Hn<pcrincreduIitatem« WM/m,idesta?pirituali
ptio et justitia, sicut ait Apostolus (/ Cor. i, 30). Ecclesia", genitura. Vulva per similitudinempro ge-
Quoi titique {aci\.is,id osijustitiam loquimi, o filii, ho- quodin vulva fit generatio. Ex-
niturapoiiitur, eo
jnmHHt, id est vos Judaii filii proplietarum, j 99 ponitautem per partes illorum aIienationem,cum
qui eorum exemplo debetisbominesesse, nonirra- addit : Scilicet erraverunt in cogilatione ab utero
tionales : recte judicale de ipsa justitia, id est de Ecclesiairemoti, id est ab ejus spiritualiconceptio-
Cliristo, attribuendo ipsi regnum. — Injuste enim ne. Quodest dicere Nolentes ejus filii spirituales
:
iudicabitis, cum in prophetis dicatis Messiam re-

si uterus quidem quia in eo concipitur,pro con-
effici,
gem esse Jesum, quem per opera et prophetarum ceptione ponitur. Hic aulem idem videtur esse ute-
signa Messiam esse constat, Messiam et regem esse rus et vulva, errarevero et alienari non sunt idem
negetis, et alium venturum, qui Messias et rex fu- ex toto, quia errare pars alienationis est. Sequitur
turus sit, affirmetis. Notandum autem quod more j^
autem alia pars alienationis, cum addit, locutisunt
loquitur Propheta de -• - ^r. .... ..
falsx. Quod est dicere. Non sufficit in cogitatione
futuris, quasi ^ . -^ - .
prophetico ita
pra^sentibus. In posterioribus autem aliquando ut errare, sedetiam de Christo falsa Ioquenlur,dicen-

pra^teritis.Cum dicat nlienati sunt, etc Aliquando do :« Hic homo non est a Deo, qui Sabbatum non
vero ut futuris, cum dicit Deus contcrct, eto.Semper custodit [Joan ix, 16), » Et alibi : « Commovitpo-
tamen future intelligendum est. Sequitiir ctenim,elc. puIum,docensaGaliIa;a usque huc(Zwc. xxiii, 5). »
Quodsic continuatur, quia eos adhortatus ei'at ad Et iterum. « Hunc invenimussubvertentem gentem
recle judicandum, Ad quid nos
posset dici : sic nostram {Luc. xxiii, 2). » Et rursum : « Non habe-
adhortaris ? Nonne recte judicamus ? Ad quod sic mus regem nisi Cffisarem {Joan. xix, 15). » Vel sic
respondet : Necessaria vobis est exhortatio mea, oportet legi, ut contiDuatio nonmutetur. Peccatores
cum injuste judicetis, etenim in corde operamini ini- antonomastice | 99 liii fl'ii Christiessedeberent,
quitates, id est in corde molimini operari iniquita- alicnati sunt a filiatione ejus ct haec alienatio conti-
tes, id est capere Christumet interficere,etregnum git ff vulva, id est a carnali Christi conceptione.
ei auferre,quod i-eputabitur vobis pro opere.Cum Et exponit ipsam alienationem per partes, cum
enim in vobis cogitandojam ipsiregnumauferatis, addit: Scilicet erraveruntin fidc. Qua; erratio con-
idem est ac si jam abstulissctis. Dico quod operami- tigit ab utero, id est a conceplione Christi : et ideo
901 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LVII 002
locutisiint faka, negando euniDeum esse etregcm. A catis faciunt, id est cessare, el slc eos secundum
Quod est dicere : Ideo ab ipso suntalienati et erra- quod mali suntinterficiunt,et venenumpraveecon-
verunt et falm locuti sunt, quia viderunt eum in cupiscentite auferunt : sicut venefici incantatores
vulva, ct ulero Virginis concipi secundum carnem, aspidemobdormire voce sua faciunt etinterficiunt,
quod minime quidem ignominiosuraest. Vel potcst et venenum eficiunt. Quod est «quipollens, cura
versus iste non generaliler de Judaîs legi, sed spe- aleinali sint, tantura furorem habent quod per ma-
cialiter de perdendis sic Dico quodoperanturmj-
: las affectiones prseteritas et praesenles obturant
quitates in corde; et quidam ipsorum operantium rationis aures, ne vocera praedicatorum audiant :
alicnati sunt, id est rcpudiati sunt a Deo, a vulva, et a peccatis cessantes veneno mak-c concupiscen-
id est a tempore conceptionis sui, et erraverunt, id lia? careant, et sic boni fiant.
est erronei provisi sunt a divina providentia ; ab Oslenditautemquorumdamipsoruraalienatoruna
utero, id est a conceptione sui, et locuti sunt falsa, et salvandorum scilicet dostructionem in malo
ut
id est praivisi sunt locuturi falsa. Quod est dicere: boni fiant. sic :
200 Dixi fiwoA peccatores alienati
Ideo Deiis eos alienavit a vulva, id cst repudiavit, sunf; et cum quoniam alitersalvari nou
tales sint,
quia pra^vidit eos erraturos in fide, el falsa locuturos. pos$cnl,Deus conteret pev impugnationem pra^dica-
Cum vero sint alienati, et errante;et falsa loquen- B torumsuorum dentes corum, id est parvas corrosio-
tes, furor, id estdementia est illis secundum simili- nes et detractiones eorum, quorumdan scilicetqui
tudinem serpentis, id est secundura hoc quod sunt salvandi sunt. Et Dorainus confriiiget per eosdem
sirailes serpenti. Et hic ostendit cui serpenti, cuni prajdicatores molas leonum, id est maximas corro-
addit : Sicut aspidis, id est utpote aspidis. siones ipsorum, qui sunt Ieones,id est sanctos ver-
Notandum quod non diciteoshabere furoremad bis suis et tribulationibus devorantes, ad modum
comparationem aspidis, cum illa non habeat furo- leonum devorantium. Et hoc in ore ipsorum, id est
rera, sed calliditatem. Cam non audit vocem incan- in responsione oris ipsorum.Quod estdicere
:Adeo
tantium, qui eam interficerent si eos audiret ; sed faciet suos sanctos facundos, quod facundia sua
dicit eos Iiabere furorcm secundum hoc, quod as- dcstruent, quidquid impii raale de Deo et de ipsis
pidisimilessunt. Ostcndit autcminquo suntsimiles loquentur et hoc etiam per attestationem oris
:
aspidi, cum subjungit : Surdse, quod est dicere :Et coruni,id cstsicrationabiliter cum eis disputabunt,
in hoc sunt similes, quia obsurdescunt sicut aspis, quod ipsa voce eorumperinconvenientia eosdedu-
ne vero putaretur aspis naturaliter esse surda, ad cente destruent,et minores plaspheraias etraajores:
cujus similitudinem et ipsinaturalitersurdi essent, f^('«^<?'5 pro corrosionibus
_, verborumponit, pro raino
i-i_.. -jji!i ., _!.. .• t( „:k„„ „„:i:„„i „1 .,,„;_
ribus scilicet,
., . . ,
ideoque excusabiles; addit, et obturantis aures suas et molas pro raajoribus, quia den-
Quod est dicere Qu« sponte sua surda est obtu-

: tium est corrodcre, et quiamolares dentesraajores
rando aures, unamquidemterra! fortiter applican- sunt, quam dentes qui non sunt mola? anteriores :
do, alteram vero cauda obturando demonstrat au- :

scilicet dentes: vel dentes eorum qui sunt in ore, id
tem qua causa aures obturet, subjungendo quas :
est illas corrosiones quaj jam sunt in aperto, in ore
postquam aures obturaverit, non exaudiet voccm scilicet, id est mala verba eorum,
e( molas, id est
incantantium, et ostendit pro quo incantante obtu- occultas corrosiones, cogitationes scilicet, quibus
rat aures cum addit ; Et, id est scilicet non exau- sccum devorantDeum etsanctos, quwoccult» sunt
diet venefici, incantantis sapienter. Quasi diccrct. ut raohB conterct Dominus, id est destruct ex toto
;
Non obturatproptervoceminsipientisincantatoris, per prfcdicationem fidclium, ne amplius eos corro-

quai niliil ci noceret, scd ad hoc ut non exaudiat dant, vel cogitando, vcl loqucndo posl(|uam vero ;
vocem eam obdor-

venefici incantantis sapienter, qui dcntes et mola; contcrentur, ad nihilum dccenicnt
mire faceret et interficcret, et inde venenum eli- de malitia sua tunquam aqua, id est ad modum aquaj
ceret. Et hoc totum est, ac si sic poneret Adeo :
decurrentis. Quod est dicere : Sicut aqua quai col-
mt furentes, quod sponteauresrationis obturant, D 'ccta pluvia crcscit, citodccurrit, ct ad nihitium de-
partim cauda, id est consueludine proeteritorum ducilur, idest delocopcr quem currit cito dclluil;
malorum, qua? per caudam designantur, qua? pos- de malitia sua cito annihilabuntur, cl por
sic ipsi
terior pars corporis est, eo quod ipsa mala jam hoc dcvenicnt ad nihilnm ; quia Dominus inlendit
pra^tcrila posteriora sunt ;
partim vero aures ralio- arcum suum,\A est intcnsamfacicl comminationcm
nis ohturant, applicatione terra?, id est per hoc Scriplurffi suai per praidicatores, donec infirmen-
quod applicant se terrcnis ct impiisaffectionibusad tur \n maliliasua, id est donec malilia coruni de-
modum aspidis, qua? unara aurein obturat, terra? (icial.
eam applicando, alteram vcro cauda. VA idcirco Oslcnso hoc (juod Dcus rnntcret dcntcs ct molas
obtm-ant ut non audiant vocem : id cst pra-dicatio- quocumdam, et sic annihilabuntur do malitia sua,
nem incantantium, ct non insipienliumincantato- nc pcrcant, damnationcm aliorum osttMidif. sic :
rum, scd veneficorum incantanlium sapienlcr, Dixi (juod Dcus dcnten quoruindam aliiMi.ilcii iim ol
apostolorum scilicct, etalioi um pricdicatorum, qu;e molds contcrel, et sic aiiiiiliilaliiiiiliir iic poroaut.
dicuntur ideo incantatores et venefici, eo quod ip- Ciotcri voi-()(iui ilaiiiii.iiKli ûui, >ni fercntur do lcrra
sos pcccatores pra',dicalione sua obdorniire in pec- sicut ccru qiiir /hiil, id ot ad niodum ccnv, qu(e
903 S. nRUNOiMS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS. I 001
fluit a facie ignis. Qiiod est dicere : Sicut ccra in- j^ tolum est, ac si dicat Hic antcquam ad damna- :
conslans est ante pra;sentiam ignis, sic et ipsi in- lioncm aitcrnam venialis, igne exca!cationisabsor-
constanles eranlclinfirmiante inslantiaminiinico- licmini, in fuluro vcro damnalionc pcrpetua con-
rum, Romanorum scilicet.Abeis enimdcvinccnlur, sunicmini.

et ca[)livi duccntur. Notandum autem quod illi ex iNotandum autem quod secundum hoc quod ex-
Judaîs qui conversi fuerant, non sunt ablati et ca- posuimus, ab illo loco ubi dicilur; Deus conlcret,
ptivi ducli.Priusenim quam Iliorusalem obsidere- usque ad latubitur, cum sint quatuor versus, duo
tur, a Spiritu sanctocommonitifucrunt, utlransfer- sunt cxpositi decontritione alienatorum salvando-
rent se iu regnum Agrippse, ubi quieti essent rum in bono : hi duo scilicet Deus conterct, et ad
(EusEB. lib. III Hist. cap. 5). Vel sic aufcrentur in nildlum aliiveroduo dc damnatione perdendorum,
:
futuro a facie judicantis Dei : in infernum Uuxuri, et hic et in futuro. Hi duo scilicet, sicut cera et
sicutcera quse //t/zY a prfesenlia ignis. Etbic interim priusquam ; possunt autem omnes quatuor de per-
in boc niundo, super cccidit iynis, id est super eos dendis legi,ut in parte sentcntite diversitas babea-
cadet ignis, id est malarum concupiscentia-
fervor tur. In parte vero identitas, si sic exponantur, ut
rum cum dicit super, innuit quod tantus eritignis ilUsententiaicontinuentur,secundum quamillitres-
:
concupiscentiarum,quod eos omnino deprimet, ad B versus, scilicet alienuti sunt, et furor illis ; et quse
modum oneris desuper cadentis. Quod est ac si di- non exaudiet, de perdendis specialiter exponuntur,
ceret Cum ipsi per malas concnpiscentias suas et sic continuatur. Dixi quod il!i a vulva, id est, a
:
caeci sint, multiplicabit in «is fervorem malarum conceptione sui alienuti sunt, id est repudiati sunt.
concupiscentiarum, ut magis excfecenlur. Et hoc Et hoc ideo, quia erraturi et falsa locuturi a Deo
ideo erit,quia non videruntpcrMem,solemius,{iiive, pra!visi sunt et quod illis est furor secundum simi-
:
Christum,qui tolummundum fide et virlutibus il- litudinem aspidis surdse, et cum tales et tales sint,
luminat,admodum solis mundum splendore illunii- et bic et in fuiuro damnabuntur. Hic enira Deus
nantis. Et iste ignis ahsorhet eos sicut viventes, id contcret perfacundiampra^dicatorum dentes eorum,
rationem eorum, qui sunt id est min-tres corrosioneset blaspbemias, quasfa-
est devorabit exceecando
non revera viventes, sed sicut viventes. In corpore ciunt in D.um et in sanctos, ebnolas leonum, id est
tantumsecundum sensualitatem viventes.In aninia niajores blasphemias confringet Dorainus et hoc ;
vero per peccatum mortui. Dico quod absorbebit, more ipsorum,idest in propriavoce ipsorum, quod
et hoc siout in ira, id est, non in illaDei, id est vin- propria responsione a sanctis devincentur, non ut
dicla, qua^ revei'a est dicenda ira, id est in 20 1
''« erubescendo poeniteant, sicut superius in alia scien-
perpetua,sedquasi in ira, id est in tali iraquae erit tia, quaj fuit de salvandis, sed ut solummodo eru-
quasi ira, id est umbrairte perpetuse. Quod est di- bescant non habentes quidproferant, et ahismen-
cere Hfec vindicta, per quam Deus eos igne con-
:
daces appareant. Vel sic Dentes eorum, id est :
cupiscentiarum hic absorberi permittet, non erit apertas blasphemias et molas, id est occultas con-
perpetua ira qua damnandi sunt, sed umbra illius fringet Dominus in ore ipsorum, id est in propria
ira3. Ethoc ideo dicit,ne quilibetexistimaret, quod voce ipsorum. Juxta quod de beato Stephano legi-
nullaalia ira damnandiessent,nisihacexcfficatione tur :« Xon poterant resistere sapienlia et spiritui
teraporali. Facit autem apostropham ad ipsos im- qui loquebatur {Act. vi, 10). » Et non solum hoc
pios, innuendo eis ffiternam damnationem adfutu- erit, quod dentibus el molis eorum contritis, men-
ram, ut etsi illi non extcrrerentur, alii sallem ab dacesappareant; sedde hac potentiaet prosperitate
impietate exterreantur, sic Dico quod absorbebit :
quam habeant ad nihilum devenient, tanquam aqua
vos ignis et haic absorplio erat priusquuui spinse decurrens, cum a Romanis obsidebuntur Quod est
vestrEC intelligerent rhumnum, id est quam peccata dicere : Transitoria erit ha?c eorumprosperitas, ad
vestra, quse quandoque intelligent, ipsa lei expe- modum toriêntis citissime defluentis,et vere ad ni-
rientia inlelligant rhamnum, damnationera

id est D /'«'^'"" devenient. Deus enim intendil arcum sumn, id
a?ternam. ^'on ideo dicit pcccata intelligere, quod est intensam in eis faciet impugnationc ni suani,
aliquid intelligere queant :sedpermetonomiam, ac doncc infirmentur ex toto :
202 Legitur enira
si diceret : Priusquam vos propler spinas, id est ex Josepho, quod cum ab iniraicis exterius expu-
propter peccata vestra intelligatis in futui*o sen- gnarentur, ipsi adinviccm adeo excsecati iram et
liendo seternam damnationera, quibiceam inleUi- odium exercentes semet impugnabant, ut sa^pius
gere negligilis,ut ab ea cavealis. Rharanus est virin civitate inter sepugnarent, donec penitus infir-
gultum,quodinjuventule non habet spinas,neque mati, et a se et ab inimicis deficerent (Joseph. lib. v
asperum est : postquara vero excrescit et indure- BeV. Jud. cap. 20]. Arcuni pro expugnatione ponit,
scit, spinis raultis asperrimum est.

circumdatur et eo quod arcu inimicum expuguamus. Et ipsi infir-
Ponilurergoprodamnalioneperpetua,non ea simi- raati, auferentur de terra sua, et captivi ducentur

liludine,qua duin est tenerum leve taclu non aspe- sicut ccra qua? fluit. Vel «»/i'TO?^(/-infuturoafacie
rum est; sed ea potiusqua postquam induruit spinis judicautis Dei, sicul cera qiixfluit.lloca.ulem quod
horrescit, et asperrimum est. Perpetua namque sequitur : Supcrcecidit, etc, uique ad Ixcahitin-
damnalio, pnu unmibus asperrima futura c.U.Ethoc nuUo modo mutatur.

Wo EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LVIII m
Dico quod impii damnabuntur. Justiis autem
sic A corpus ejus, et dicerent plebi quia surrcxit, et sic
quicunque Isetahibir, cum viderit vindicta)n\m\>\OYnm in eum crcdere facerent non potuit tamen eum
hic.Non dc vindiclaquidemimpioruni lsetabifur,sed interficere, id est famamnominis ejusexstinguere.
deinnocenliasua, cum de ipsa hujusmodivindicta Ipse namque non a discipuli furatus, sed die tertia
non capiatur, ut supercidat in eum ignis excsecatio- palam custodibus pertcrritis resurgendo, ab omni
nis,etcaitera}damnationesquajin impiiscontingent: gente cognitus per glorificationem resurreclionis
et lavabit manns suas in sanrjuinepeccatoris, idest, af- sua^,totum mundum regimini suo 203subjugavit
fectiones suas mundabit in consideratione sangui- Et multum quidem custodes ad sepulcrum positi,
nis, id estmortis peccatorum.Quod est dicere:Cum ad rcsurrectionisejustestimoniumvaIuerunt,quan-

consideraverit mortem peccatoris, ethic secundum quam pecunia corrupti, eum a discipulis furatum
exc3ecationem,etinfuturosecundum damnationem esse, sese dormienlibus mentiti sunt. Namque per
ne et ipse similiter moriatur, mundabitaffecliones eorumdem custodum fallaciam. Juda?orum mani-
suas, ut nihil peccati criminaiis operetur. Et dicet Christum scilicet ubi ipsi falso
feste falsitas patuit,
secum homo, si cst fructus,\d est utilitas, /«5^0 de perhibebant in morte dctentum non fuisse, sed
justilia sua, ut magis a Deo justiflcetur, quod uti- procul dubio surrexisse. Cum enini custodes pra-
que est : Beus utique est judicans, id est damnans B sentes essent, ad Iioc deputati ut custodirent, uti-
eos impios, exctecando in terra hac prajsenti, acsi que se videntibus corpus ejus furto subtrahi non
diceret : Cavendum cst mihi a malitia ne excaicer, permitterent. Si vero eis dormientibus discipuli ad
nam vere excajcarer a Deo. Quod potest per simi- illud furandum accessissent, cum lapis supraposi-
le videri. Namclim justus pro justitia sua magis a tus sine tumultu auferri a discipulis non posset,
Deo justificetur, utique impius pro impietale sua utique tumultu excitati fuissent.
exca^.catur, ut in futuro sine flne damnctur. Hoc Concedaturvero, licet omnino falsum sit, disci-
autem dicit ad instructionem nostram, ut cum pulos sine tumultu lapidem potuisse revoIvere,nec
cognoverimus justum pro juslitia sua justiflcari, tamen minus custodum falsitas apparebit. Unde
impium autem pro impietate excaecari, impieta- namque sciunt corpus ejus subtractum fuissefurto
tem fugiamus, et justitia; adhajreamus. Vel hoc cum se perhibeant tunc temporisfuisse soporegra-
ideo dicit utremoveat illud quod quidam opinan- vatos ? Sicigitur eorumdem falsissimosermone de-
tur, scilicet quod asserunt nulium in hoc mundo prehendipotest, eum de sepulcro surrexisse. Quod
quidquam dctrimenti pati judicio et dispositione scpulcrum domus ejus dicitur,noiiquodineoIongo
Dei, sed omnia casu contitigere. . tempore, sedquodparvospatio corpusejus in pace
IN PSALMUM LVIII. quievit.Notaudum autem quod hoc dc futuro pro-
Titulus quinquagcsimi ocia.v\. In fineui ne corrura- [)heta intelligi voluit, licct litulummoreprophetico
pas, ipsiDavid in tituliinscriptione, quando niisit Saul prseterite posuerit. Nobiautemjam prajteritum est,
ad cuslodiendam domum ejus, ut interficerct eum. Notari etiam potest quod in tribus titulis posuit,
Quod sic exponitur : Psalmus iste est respiciens in 7ie disperdas, vel corrumpas in tituli inscrii^tione,
/?rte»i, id est in Christum, adhortans sui evidentia propter triageneralinguarum,quibus omnibus titu-
ne tu quicunque corrumpas David, idest CUristum, lus scriptus est, posuisse. Scriptus namque fuisso
auferendo ipsi regnuin quantum ad te. In tituli in- Icgitur,H3braicc,Gra;ce et Latine (/o«n. xix,20).Cum
scriptionc facta ipsi David commutata. Quodest di- igitur ter ponit, ne corrumpas, innuit in nulla ha-
cere Nc corrumpas eum commutando inscriptio-
: rum triumlinguarumtitulum corrumpendum esse.
nem lituli, qua? aflirmat ipsum rcgom essc, quod Nolandum quoque psalmum islum non aperlis
vcrumcst Dico ne corrumpus eumin commutando
: vcrbis adhorlari lectorem nc corrum|iat, sed ipsa
ejus 'mscv\i)lio\\em,quando misit Saul, ideslquaiido- sui evidcntiaet devotionc.Cum eiiimhic Dominicus
quidem, hoc est quod Judaicus populus misit cu- homodecoavcrsionegentiumetdispcr.sioue Juda>o-
stodes milites ad custodicndam domum cjus, id est D rum, et in fine de salvatione reliquianim Isracl agat,
sepulcrum ut eum secuudum famam et
intcrficcret, et etiam de sua rcsurrcctione, per quam Iutc om-
honorem,quemjaminterfeceratsecundunicarneni nia contingent, pro certodatur intelligi RcxelSal-
et tamen nequivit cum sic interficere. Iloc quod vator Judaiorum et gciitium cssc. VA cum cuni ro-
ncquivit eumintcrficcre,non habetur intitulo : scd gem cssc inlelligatur, non csse corruinixMidaui
inlclligitur ex psalmo, ubi dicit in liue psalnii, fa- inscriplioncm Uhili, (pi;c cuni rcgcui asscril, ccr-
ctus essmceptor meus, id cst rcsuscitator. Ideoque tissime probabitur. Oral autcin iii principio psalmi
ad corroborandum causani supplctur lioc extra lidc rcsurrcctionc, nc in mortc juxta vcllc Judaô-
brum, et cst aiquipollcns ac sidicorct Non dcbes : rum detineatur, (juos postca dicit eum inlerfectu-
eumcorrumpcredcncgaudocssercgem.quandoqui- ros, ct in mortc dctiiicre pulaturos, Orat cliam de
dcm eumregcmomuium essc. Cumhocsit
apparct salute gcnlium convcrlcndarum, ct concossivcagit
quod Judaicus populus volens cum interficerc, id dc disj)crsione Jiuhcorum, cl oral dc salulc roli-
est, famani et honorem nominis cjus c.xslingucrc, quiarum in (iiic nuuidi convorloiularuiu.
misit custodcs milltcs ad custodicndum scpulcrum /•'rijii' mc dr iniiniri.'i //)p/v, Dcm mcus. Qiu)d csl
dicens quod, nisi custodirctur, discipuli furarcutur diccrc ; Cuiu omniumi)c(/.vcs, mcus specialiter es,
Patrol. CLIl. 29
j)07 S. BBUiNOiMS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP, PARS I. 90(
vel quia personaliler es unilus

niihi, vel quia praj A su mewn cundo,idest rcsuscitando elexallandome
Quod cst diccre Cum tibi occurram non localiter,
omnibusobcdiolil)!. Ergo cripe medc dcsiderioini- :
bene agendo, prote paticndo, ct tu mibioccur-

micorum meorum Judaôrum.quimibi inimicantur sej)
me mortc detincanl,ct j^^loriam rc remunerando, rcsuscitatido scilicet et cxaltando

invidiaetira, nc in
nominismcicxstinguant, ctsic rcgnum mibi aufc- a similitudiuc patroni qui ad se fugicnli occurrit,
Et ab insurgentihus in me lihra //;e,idost, a Ju- ut cuni in sccuritatem dcducat. Et vide. id csl vi-
rant.
dceis,ne in mortc dctineant, eripemc, facicndo rc- dcri iac pcr tutum mundum occursum tuum, hoc
surgcre; de operanlihus iniquitatem, idcstde Juda>is
scilicetquod me resuscitabis ct exaltabis. Quod est
diccre Manifcstum fac ubique gentium per prse-
operantibus mortem meam, qua^. antonomatice
:
quantumadeos. Et a virissanguinum^ dicatores meos resurrectionem et exaltationem

estiniquitas
idest,apotestateJuda!orumquisuntvirisanguinum mcam. Notandum idemesse Ersurgein occursum :
exemptum salva )He,resuscitando. Sciendum idem et eripe, lihera, salva, quod superius dicit.
eosdem esse inimi- Sedideo rcpetiit,ut adderet;et vide.Hxcoexsurgeet

esse, eripe et lihera, eisalva, et
vide.Eisic <//,i)c(«,quipotcnses,tu, dico, DeusuiV^«-
coset insurgentes, et operantes iniquitatem, etvi-
tum coi\e?>imm.,et Deus Isrucl,i& est Judaôrum.Quod
ros sanguinum. Sed ideototiesrepctit, utostendat
gradatim eos in primis inimicos futuros, in corde B est dicere : Tu qucm jam cognoverunt esse Deum
'' '
et' cadestcs spiritus, et populus
male de eo cogitando poslea quidem in eum in- Israeliticus, Inten-
'
' '
;
surrecturos, blasphemiis et accusalionibus et vcr-

de, id est intenlum te fac, ad visitandum omnes gen-
beribus; postea vero iniquilatem operaturos intcr-

tes, id est omnismodi gentes. Quodest dicere : Tu
ficiendoeum: ad uUimum autem viros sanguinum qai jam tui notitiam Cffilestibusspiritibus revelasti,
et Israel, id est populo Judaico, manifesta etiam
futuros, id cst viros inlerfectorcs, et sui ipsius ct
gentibus et sic visitaeas ut ad fidem venire facias,
filiorum suorum,perpeccutumet malumexemplum
et sic salves et hoc intense, hic scilicet ab origi-
suum, sicut ipsimet concesserunt. « Sanguis ejus,
:
super nos et super nali crimine, et in futuro aiterna salvatione. Yir-

id est peccatum mortis ejus, fi-
nostros (3/««/i.xxvii,25)-) Vel virisanguinumef-

lutes dicit omnes coelestesspiritus, ponens partem
]ios
fusores fuerunt, qui autem non solummodo Chri- pro toto. Cum pars eorum virtules dicantur. Et
stum,sed multos etiam sanctorum Ô^-inl-^rfece-

bene virtules, cum eis sit virtus maxima diviuce
contuitionis. Dico Gentes visila. Et ex opposito
runt, sicutStephanum el Jacobum, multosquoque :
concedo, quod justum est, hoc sciIicetquod«ort?Hj-

etsi non occiderunt, usque ad sanguinis efTusionem
screaris visitando per fidem omnihus qui operantur
afflixerunt. Necesse quidem est ut orem Eripe, :
^ iniquitatem, idest mortem meam, sic utnonpoeni-

quiaecce in pra?senti ceperunt animammeam, id cst,
tcant. Facta oratione de conversione gentium,ea-
secapere putabunt animam meam, id est in mor-
te detinerc, ne resurgerc possit a similitudine :
rum convcrsionem ostendit, sic : Dixi : Intende ad
carcerenequit inde exire. Et visitandas omnes gentcs, et sic erit, vere visitabun-
capti, qui inclusus in
prius irruerwit, id est irruet, in me fortes; id est tur. Nam converfentur ab errore ad fidem : et hoc
desiderii sui efficaces, ut me dent in mortem, seu ad vesperinn, id estinsextaa^tate, ac si poneret : II-
desiderant. Hoc autem pr«posteratum est, ac si Ife quai a mundi principio otioses fuerunt a bona
diceret : Interficient me : et interfeclum et in se- V!ta,tandemmodo infine sa^culorumîn sextaa?tate
non resurrecturum putabunt. scilicet, convertentur. Diciturautemsextaeetas ve-
pulcro positum,
Notandum quoddicit eos inimicoset cteteraquoe sperum, eo quod mundi, sicut vesperum
sit in fine
postea ponit. Ideofacit ut ipsorumimpietatem os-

est finalis pars diei. autem vesperum illa
Dicitur
a'tas, quffi est a tempure Christi, usque ad finem
tendat, et comprobet non eorum desiderium esse
complendum, ut eum morte detinere.
possint in mundi. QuajctiamaDominoin Evangelio per simi-
litudincm undecima hora vocatur {Matth. xx,6).
Se quoque, ut facilius impetret quod orat, inno-
centem esse sic ostendit Oro,eripc, quodfacerede-
:
^ Et non solum convertentur, sedet quidam ut cunes
bes nam neque iniquitas mea ulla est, neque pecea-

:
205 existenles, id est preedicatores custodientos
Iniquitas scWicci in co- Ecclesiam fideliler, et oblatrantes inimicis haereti-

tum meum u\\nmest,Domine.
gitatione,^JCCca^«ni in operatione,Vel iniquitas quan- cis, scilicet per sententias, ne impetum in Eccle-
tum ad proximum, quodproprie poniiur peccatum, siam faciant more canum, domum domini fideli-
quantum ad se. Quod est dicere Neque docens :

ter custodicntium, et hostibuset furibus oblatran-
\Amn,patientar famem,\dcsi desiderium sibi incorpo-
sum in cogitatione, neque in opere. Vel sic ne- :
que peccatorin me,neque peccator contra proxi- randi aliosper proedicationem. Etipsiqin erunt ut
mum. Non solum autem non iniquus, sed ego exi- canes circuihunt civitatein,id est,bene munientet cu-
stens sine iniquitate, id est non iniquus, cucurri, id

stodientEccIesiam, qua^ cstcivitas Dei,a visibilibus
hoslibusjidesthffireticis, etinvisibilibus, idestmali-
est cito peregi opera bona, et non solum hoc, sed
ct direxi alios, qui distorte ibant, ad viam bcne gnii spiritibus, prajdicatione et exemplo bonaj vi-
opei-andi, discipulos meos scilicet. Et ideo quia nc- tai sua? et oratione, ne ipsi hosles in Ecclesiapra;-
que iniquitas. neque peccatum meum : et quia cu- valeant: asimililudinebonorumcustodum, quidili-
curri et direxi,exsurge, id estpotensappare, inoccur- ;'enlercustodiunt(ivitatemsibicommissam,circum'

m EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LVIII m
eundo eam, ne hostes impelum faciant et fures la- A ostendit in ratione mea, ut pro eis orem, ne occi-
tenter subeant. l\on solumaulem patientur famem; dantur corporali occisione, ut sint testes mortis
sed ecce, id est palam, luqiicntur, non in corde, vel mcrt! ; et reservent libros prophetarum ad testimo^
in scripto, sed in ore suo loquentur verbum pra^.di- nium 209 i"ei, qui in illis praedictus sum, et ad
cationis: et gladius erit m labiis eorum, ac si dice- instructionem fidei meorum. Nam si ipsi destrue-
ret : Prajdicatio eoruni non erit inefficax, sed inla- rentur, neque mei haberent
prophetarumin libros
biis et)rMmerit^/«(/««5,idest,talis prccdicatio qucC com- quibus testimonium resurrectionis et mortis meae
parabilis erit gladio : interficiens in animavitia et continetur, et quandoque obUvioni traderent: sed
in corporemalaopera, ad modum gladil intcrficien" CLim Judteos ubique dispersospropter mei mortem
tis. Nolandumquod ecct-idcu ponitpro palam, quia videbuat, ejusdem mortis memoriam siaefmereti-
dc re qua", ia pripsenti est et palamconsuetum est nebunt. Dico Nc occidas, sed disperge illos ubique
:
dici eccc. terrarum in virtute tua, id est in potentia tua :cura

Dicerctaliquis : Dicis quodpalam loquentur ac si sis potensad dispergendum eos. Quia vero sic dis-
liocmirum essetetmagnum. Nonnecajteri Iiomines pergi possent, ut aUcubi honorem retinerent,addit:

palam loquuntur ? Ad quod sic addit Vere mirum est, : Et tu, Domine, qui e?> protectormeus,ne c(idL-Am,depo-
quoniam quisaudivit ea, quai ipsi loquentur ? Nemo ; ]3 ne eos ab omni honore. Orat autem de salute in fine
acsidicat Incognita loquentur et inaudita^ homi
: mundi convertendorum, sic Dico Ne occidas eos : ;
nem scilicet de Virgine natum, fuisse mortuum et hic in corpore, sed in salvandisoccide dclictumoris
tertiadie resurrexisse, et coelos ascendisse, et, quod destruedelictumquodhabebunt, quia
co/«;«, idest,
mirabilius est, Deum et hominem esse. Agit etiam me ore blasphemabunt exemplo patrum suorum. Et
annuntiativede damnatione inimicorum, sic Dixi : postquam delictum occideris, occide etblasphemum
quod non miscrcaris omnibus operantibus iniquitatem. sermonem labiorum ipsorum, id est,ne amplius in me
Et non sohim non misereberis, sed ettu,Deus, quipo- loquaaturblcisphomiam.Etsic comprehendantur ara.-
tenseset.juslus, deridebis eos, id est dignos derisione tione sua<'/ii;(7jey///a.s«rterrasse,idest,rationecompre
osteadeseos^cumdejicies ab honore et locosuo. Et hendantseerrasse,cum super])elocutifuerint inme
dixi quia geates coavertentur, eiomnes gentcs con- blasphemiam etmihi cultum denegavei"int.
versas dcduces cul nihilum de impietate et malitia Ostensa causa una quare fortitudinem suam cu-
sua. Quia vero de inimicis dixerat : Non miscrearis stodiat, usquein futurum scilicet, quia Deus ostcn-
et deridebis eos, posset aliquis dicere : Quandoqui- dit ei ut pro ipsis oraret, adjungit aliam, sic Et :
dem, Christe, qui operantessuntiniquitatem,mi- ideo adhuc custodiam fortitudinem, quia annuntia-
sericordiam non sunt consecuturi, ad quid eos ad ^ buntur, id est annuntiatione pra^dicatorum, id est do-
prffisens ex toto non destruis ? quod sic solvit : ctrina convertenturdeexsecratione et mendacio ia
Quamvis concedo quod misericordiam non conse- quo prius eraat, in. consummationem, id est in per-
quantur, non tamen eos hic ex toto deslruam in oor- fcetionem virtutum. Quod est dicere De hoc quod :
pore et in anima, sed custodiam fortitudinem mcam, prius erant exemplo patrum suorum, exsecrantes
id estpotentiam meamreservabo usque infuturum, me, et mendaces diceado me non esse Deum et Re-
ne eos damnem ex tolo, adte, Pater, respiciens,id gem, efhcientur in virtutibusconsummati, per praj-
estad dispositioaeni tuaia, quadisposuisti ut custo- diccitionem pricdicatorum IIclia>, scilicct etllenoch,
diam. Facitautem apostropliamad auditores, osten- et ca^terorum. Dicoquod convertcntur, et hoc in ira
deas quarc fortitudinem suam cu".todiet, sic; Dixi consummationii, idestin considcratioae ira>futura},
({wodi cuslodiam fortitudinem ineam; et hoc ideo fa- quse eritira consummata, id est perfecta : non talis
ciam, quia Dcus Pater, susceptor meus, utresuscitet scilicet quaj sit transitoria, sed qucTc sit a-terna.
Deus meus creator, et misericordiam ejusprseveniet mc, Quod est diccre : Q"od consideralnnit iram perpe-
id est pvaa aliis veniet in me. Quod est dicere : Ma- tiiam super eos fiituraia, tiiaorc illiiis ira< convcr-
jor erit in me, quam ia aliis; ut me scilicet exaltet, j) tentur, et post noa ciiiat iiapii (pioil priiis. El ipsi
et totum mundum mihi subjiciat : Dcus, in quam, qui prius non cognoscent me dominarictJudaMset
ostendit mihi in iniorlovi mco, mihi dico, conside- gcntibus, scicnt, id est cognosccnt, quia Dcus dumi-
raati super inimicos meos , rationabilitcrperscrutaati rmbitur Jucob el finium terne.Quod csl dicere Co- :
quid de eis e.iset ageiidum. lloc scilicel ostendit ne gnosccat quod ego qui non simplcx homo, scd ot
de.-truerem, sedproeis ipsuin Patrem sic orarem. Dcus sum, domiaabor ct Jacob, id csl Judaico po-
Deiis Patcr, ne occidas cos ad pricsens usqiie in pulo, et omnibus gentibus usquc ad fmcs((>rnp, Ki-
futuriiin etin corpore et iaaiiiina, ne qunndo, id est ncsterri:c;>/-oipsisgcalibuspoait pcr metonomiam.
aIiquando,popull QAxri^Wixm obtiviscautnr ine, id est Osteadit autem ia quo tcmpore, sic Dico quodan-
:
beneficii a ine impcasi, scilicct quod pro eis mor- iiunlialione, id est doctrina piwdicatorum convcr-
tuus sum ut .salvarciitiir, v(>l, lu- obliciscantur populi tciilur,(^tha?cconversio non eril adpivTisciis, sed ud
mei Christiaai propliclariiin, (|ui me pi\Tdixcruat. vrsperum convertentur ,i\Xcs\,v.\\\\\o^c\\.iv wi-A[i<..\\ii\\:ei
Ethoccst ac si dicerel : Ciiin boc sit (piod |)(-iis mundiscilicet, et ut cancs quidam existcnlos eorum
Pater sit susccptor j^ciwctci-calor ct ([iiot! uii^rriror- fimem palientur, incoi-porandi sibi aiios, ct circui-
diarjus pricvcnirl mc, obcdirc ci dcb(H), (pii inilii huut ririfatrmîdcA bciic ciistodicnt Ecclcîam. llic
dll S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. m
autem versus, Iiic ntsuperius cxponitur, nisi quod A JudoMs qurr, sucoensa eslaCliristo vero David igne
vesperum supcrius acccpil pro prmcipiosexta! a>la- Spiritus sancti Mcsopotamia namque elevato voca- :
tis, qua; tola vesperum dicitur hic verovesperum ; ^/o inlerprctatur Syria vero, suhlimilas. Ecclesia ;
dicit finem hoc proprie, quia ve-

sexta? fftalis, ct aulcm de Judaiis congrue dicitur elevata vocata
sperum accipimus Hnalcm partcm dici. Non solum sul)limis. Igne namquc spiritus per mortem Christi
antem famem patientKr, scd ct ipsi disprrgenhtr itev succcndcnda vocata cst ad fidem per apostolos,et
multa loca «(/ )nanducandum, id est ad iucorporan- per poMiitentiam a vitiis elevata, et sicin virlutibus
dum sibi alios Judicosinfidelcs, more cibi, qui dum sLibliniis facla. Pcr Syriam vcro rursus positam,
manducatur incorporantur.iSz" rero 7ion fuerint satu- qua?. sicut dicimus, suhlimitas interprelatur, ot per
rati, incorporatione aliorum, id est, si multossibi Sobal quaiDana vetustas soudil, denotatur sublimitas,
incorporarc ncquiverint,non solum dolebunt corde, id est supcrbia veteris legis ;
quai lex vana erat,
sed et mur7nural)unt ore, id est conquerentur ad non quod bona non esset, sedquianon sufflciebat
Deum orando ut satientur. In hoc autem innuitcos ad mundi salutem sicut multi opinabantur. Quam
valdeperfectosfuturos, cumetiam pro aliorumcon- supcrbiam ignc Spiritus sancti Uavid, id est Ciiri-
versione oraturi sint. stus, vel Ecclesia de Juda?is succendit, id est peni-
Ostensa conversione Jud«orum et gentium, agit B tus destruxit. Per Joabautem qui inimicus interpre-
etiam Deo gratias de fortiludine ct miscricordia cjus tatur, et Edom qui /m'm?« vel saîguineus, gcnWnm
promittens quod laudabit Deum, et bene ope- populus ad fidcm convcrsus intelligitur, qui con-
rabitur contuitu fortitudinisct misericordia? illius. versus est de inimicitia, quam contra Deum male
207Dixi quodgentcs ct Juda-.i convcrtcntur per viveudo habebat, ad pacem bene vivendo ; et,cum
mortem etresurrectionem meam ; egoautetn, uthwc terrenus essct, id est terrenis intentus, et sangui-
omnia fiant, cantaho ore et devotione fo7-titudinem neus, id est effusor sanguinis fidelium, perscqucn-
mihi dandam, et exsultaho, id cstexsultanter lauda- do, vcl sanguineus,id estcffusor sanguinis victima-
bo misericordiamtuam mane mihi adfuturam. Quod rum, quas idolisimmolabat,percussusest aChristo
est dicere : Laudabo te ore et afTectione etdcfor- ; per projdicatores, mortemperpctuam non conver-
titudinis constantia, quam mihi dabis in passionc, tendiscomminantes, vitamque perpetuam conver-
etde misericordia resurrcctionis matutinae. Exponit tendis pollicentes. Quod est dicere: Destrucla est
autem quod in hoc versu dixit, cum subdit: Dixit in eisterrenitas, etfidelium persecutio, etidolorum
quod laudabo te de misericordiamatutina, scilicct cultura per vallem vero quse res humilis est hu-
;
laudabo te quia fuctus es id cst fies, susccptor 7nem, militas per salinasmetonomicos e conliguo sal ac-
;
id est medicus, resuscitando et ad immortalitatem cipitur, quoniam sal in salinis conficitur. Per salem
deducendo;etdixiquodlaudabotcdcfortitudinetua, quippe, qui cibos omnes condit etsapores facit, sa-
scilicet de hoc quod fies rcfugiu7n77ieum, id cst secur- Humilitas namque vir-
por humilitatis intelligitur.
itas,ne cedam indietrilndationis,i&e?,i^-a.?,s\ox).h mca;. lutcs alias condit, ct acceptabiles Deo cfficit, cum
Dixi quod ca77taho tibi et de fortitudine et de mise-
sine ea alia? virtutes habita' inutiles essent et Dco
ricordia. Non solum aulem cantaho ore et dcvotione,
inacccptabiles, nec etiam virutes in te vocarentur,
sed psalmam tihi, id est bene operabor ad honorem ssd virlutum simulationes. Unde etiamnuncupatur
tui, etquia eris adjutor 7neus ne cedam, ei qma tu, reginavirtutum, siout superbiaregina vitiorum.
Deus Pater, eris susceptor meus, ut me resuscites, et
quia es Deus meus, id est creator secundum quod
qua
In 208
^^""''ili'^^^'^ Christus Mesopotamiam
Syriaj succensam, et Joab et Edom conversum et

homo sum, et quia es misejicordia t7iea, emphatica percussum posuit. Judaicum scilicet populum et
dictio. Quod est dicere : Misericors es erga me, non gentilem, ut in ea perseverando ad exaltationcm
in hoc solum quod resuscitabis, sed quiaimmunem
pcrvenirent. Per duodecim millia illud idem acci-
a peccato fecisti, et multa alia beneficiaconferes.
pitur, quod etperMesopotamiam Syrise, et per Joab
IN PSALMUM LIX.
D et Edom:Judaicus scilicet populus et gentilis; sed
Titulus quinquagesimi noni. In fiîem prohis qui
aliudquiddamdenotatur. Cum superiusnamque in-
commutahuntur, ipsiDavidin tituli inscriptione. In definite per Mesopotamiani SyriajJudaicuspopulus
doctnncon cmn succe7idit Mesopotamia^n Sijria; ct intelligeretur, per Joab autem et Edom gcntilis,
Syria7n Sohal, et convertit Joab et percussit Edo7n in similiter indefinite per millenarium numerum qui
valle Salinarwn duodeci^n millia. In hoc titulo etsi ultraquemnumerum nuUa pro-
adeo perfectus est,
videatur historia innui, non tamenjuxta similitu- ccdit varietas, perfecta plenitudo utriusque populi
dinem historia; psalmus videtur esse compositus, accipitur, ad fidem conversa, et adhuc per sextam
Cum enim in historia habeatur, David vicisse ini- ffitatem totam usqueadfinem mundiconvertenda :
micos et occidisse, hic non de victoria agitur, sed de qua in superiori psalmo actum est, qu8e tanta
de repulsione et destructione unde convenienter ; cst, quanta ante sextam ajtalem nunquam fuit.
vjdetur titulus iste non juxta historiai accipi simili-
Quia vero sisolummodomillenariumnumerum po-
tudinem, sed juxta vocutn interpretationem. Per suisset, posset intelligi maxima plenitudo non ta-
David igiturChristusaccipitur per Mesopotamiam :
men cx omnibusmundi partibus, apposuit duode-
Syria^, et per Syriam Sobal, Ecclcsia intelligitur per duodcnarium quippe immerum, qui per
dc cira;
913 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LIX 914
ternarium et quaternarium tnuUipUcatur, omnis A I)icoquodsucccnditMcsopotamiam,etco}iver(itJoab,

Kuindi populusex omnibus qualuor mundi parlibus et boc totuni fecitm vallc Salinarum, id estin sapida
ad fidem Trinitatis in sexta aitatc convcrsus accipi- liumililate,209 i''- exsuperbishumilesfaceret et ;
tur ter namque qualuor, vel quater tria, duode-

: non parum aurccndit de Mcsopotamia et convertitde
cim faciunt. Per ternarium etiam et quaternarium Jonb, sed duodecim millia succendit et pcrcussit, id
qui partessunt septenarii, quibus duodenarius mul- est maximam plenitudinem de Judaeis et gentibus ex
tiplicatur,septem donasancti Spiritus accipiuntur, omnibus mundi partibus congregatam. Ubi dicit
quibus populus ad fidem convcrsusujjcrrime rcple- cum est causativum et hoc to-
cuni succendit, illud ;
tur.Singularum vocum inlerpretalione denotata,ad tum est ac si dicerct: In hoc psalmo agunt fideles
tituli verba adaptanda accedendum est, Agiturin ex Judaîs et gentibus, oranles ;»'o hisqui commuta-
hoc psalmo ;;ro his qni commidahuntnr in fincm, id buntur in fincm, idest pro se utDeus commuteteos
est inperfectionem bealitudinis, in futuro de mor- in perfeclambeatitudincm, qui jam eoscommuta-
ad immortalilatem, de passibiiitate
talitate scilicet vitpcr morlem suam depcccato originaliadviteein-
ad impassiiulitatem, de imperfocta cognitione ad nocciitiam : et ideo commutet, quiasusceperuntti-
pcrfectam Deicognitionem. Dico ([uod coinmutabiji- tuli inscriptionem, et obediunt docfrinEe ejus, per
^<r, et hoc in tituli inscriptione ipsi David, id c-^t B lôc quod Christus succendit gratia spiritaliMesopo-
Christo facta quam susceperunt. Quod est dicere : tamiam Syriee, etSyriam Sobal, id est destruxit in
Ideo perfectein futuro commutabuntur, quia Chri- Judajis supcrbiam vanae veteris lcfiis et per hoc ;
slum Jesum regem susceperunt, quod z?z ^zûA' m- fecit eos elevatos a vitiis et sublimcs in virtutibus,
5C/7}j//on(? designatum est. vocando eos ad fidem perdoctrinam apostolorum;
Quia vero non sufficeret eum regem esse cognosce- et convertit ipse Christus Joab ab crroread fidem,
re et suscipere, nisi ctiam ejus pra?ceptis obediretur, etpercussit eum secundum quodcrat Edom:ethoc
juxta quod idem in Evangelk) testatur « Non omnis : totum fecit in sapida humilitate, et non paucos
qui dicit mihi:Domine, Domine, intrabit inrcgnum succeadit et convcrlit. ct pcrcus.dt dc Mesopotamia ct
ccelorum;sed qui facit voluntatem Patrismei, ipse Joab, scd duodccini inilliu. In principio vero hujus
intrabit in regnumccelorum {Matlh. vii, 211.>âddi- psalmi ostendunt ipsifidclcs, qui hic agunt,inquan-
tur, in doctrinam ; quasi diceret Dicoquod commu- : tam miseriam devenerunt per Adam de qua par- :
tabuntur;idco quia susceperunttiluli inscriptionem, tim erepti sunt, partim vcro adhuc cripicndi;quod
unde tamen in doctrinam, id est, quia intendunlin ideo ostenduiit ut conqucrcnd(j do ca pcnituseripi
doctrinam ejus ut ei obediant. beneoperando,et a mereanlur : ct postoa orant ut ex toto cripiantur,
vitiis cessando sicut pra>cepit. Ne vcro putaret ^ cum hoc sit quod pro Deo dura palianLur, ctad fi-
ali-
quis quod per liberum arbitrium illi quicommuta- dem jam pervenerunt; et dicunt eos ex toto in fu-
buntur, sine auxilio gratiae Dei tituli inscriptionena turo debere eripi, cum islud per Filium suum
suscepisseut,et indocLrinamcomplendam ejusintcn Deus promiseril, (nicm lcriam loquenlem intrc-
dercnt, ostendit per gratiam Spiritus sancti eos ad ducunt promiLLunt quo^juo sc in nullo confidcrc,
:
hoc attigisse cum succcndit, etc. Quod

ciim addit, nisi in ipso Dco.
sic adaptatur Dico quodpro his qui commutabun-
:
Dcus, repulisti nos, per Adam, a coguitioiie tui
tur per susceptionem inscrlpLionisctconi|ilclionem manifestaj quam habercnuis,nisi Adam peccasset;

doctrina! in psalnio agitur, et non per liberum arbi- ct destruxisti nos a bcatitudine quam haberemus,
trium sulfcceruntad susccptioncni Liluii cLobcdien- faciensomnibus miseriis subjacere, frigoriscilicetct

tia? compleLionem sed suscepcrunt tilulum eL obe-
: calori, et infirmilatibus, el ma;roribus, et cieteris
dicrunt doctrina' cum hoc fuit quod ipse Durid,

;
hujusmodi passionibus; ct hoc iiini IVci^li cx in-
id est Christus, succcndit Mcsopotamiam Syrix, id justitia, sed iratus es ?7o6w,idc>t, lioc rcci^-li iumiiIi r
est accendit fervorc gratifpspiritualisplebem Judai- un tuam, id est propler justam vindirl;
cam factam Mesopotamiam Syria», id est vocatam D.exercuisLi iu humanum gcnusproi)liMculp;im Ad;
ad fidemetelevatam avitiiset sublimcm in virtuli- Ira vcn Dci iiihil ;iliud csl (puiiii \iiidi.|;i ("jiis, ct
bus ; Mesopotamia succendil, id cst de-

et in ipsa poil /// <rrlus rv iiu^lri pcr mortciii Iikiiii. iit r(>-
struxit eMotam ad modum rei quio succenditur,

;
dimercs dc originali pcccalo. Exi>oiiit iuitcm que-
SyriamSobal, id est sublimitatem vaiucvetustalis, modo misertusest,cum addit .Commori^^fitcrram^ct
superbiam scilicct vetcris lcgis, ne in ca aniplius couturbasti cum. Pra^postcratum ost. Dico misrrUis
confidendo superbiret ct cum hoc fuit qiiod ipse
: cs, et sic scilicct conturbusti tcrrain, id csl, nos qui
David convertit Joab, id cst iuimicum geutilcmpo- tcrreni cramiis, bona conturbalione, comminando
piilum scilicet ab errorc ad (idem: c' jtcrcussil Edoiii, pcr pr;i>dic;itorcs,quod«(iui non crcdidcritcondcm-
id est, percussit ]icrpraMlicatioiiem lidclium ipsum n;il)ilur( J/«/T. xvi, IG. >^
; ct sic comniovisti cam ad
Joab secundum quod eratEdom, id est tcrrenuswX lidciii. cripicnsde iguoraiitia in (iuai;'iusdetinob;i-
sanyuinous, ut in co lcrrenilalcm dcslruerct ol spi- tiir iirojilcr origiii;ili;icl ;iclu;iliapcccatasua. El lu,
ritua/em faccret: ct lioc (pidd s;nigiiiii(uis cimI, id (|iiij;iiii c;uii iii |);ulc >;in;i->li,iil c\ ignoraiiLia eam
est perseculor et idolidiiti;! iii im) (•ousumcicl, ct ciipcrcs.cl piM- li;iplisiiiii!ii cjiispccc;da rcdimcrcs,
pacificum ct mitom et Dei cuKdrcin tacorct. san.a coni.rilioncsfj'is^ jd osl, saiia eam iu tuluro dc
9i;i S. BRUNONIS CARTHUSIANORIIM INSTITUTORIS OPP. PARS I. 9Hi
conlrilionibusc)ns,iil ciim liic oiniiil)US(lo!oribnsct,V r^îTcln-^t

a m
in futuro. Et ita
iiuuro. siL Deus ul libcrcniur,
passionibus conlcr.ilur, qufc pocnasunt pcccati ori- Salvumfac, scilicct salvatioiicperpctua,mc populuni
ginalis, in impassibilitalom reducla non ultcrius luum : in dcxtcra iua constiluendo, idcst in favorc
coiitcratur. Quod cstdiccre:Qui jam eam depcccato gralicR tucc, non in sinislra consliluendo cum per-
sanasli, sana quoque in fuiuro de poenapeccati. Et dendis. El dc hoc quod ovo salvum me fac cxaudi :
sanave debcs contritionos ejus in futuro, (juia jnm 7i)(', id est, sic audi ut impetrem.
Oslendunt vcro
commota rst de crrore ad fideni,ut te Deum et crca- se salvationem adcpturoSj et in finemundi a malis
torem et rcgcm suscipiat,cui prius cullum dencga- esse disgrogandos ex ipsa promissione Dei, qucm
bat. Ostcndit etiani aliam causam, qunrc dc])clter- liic loqucntem introducunt: ct pcr Dominicum Iio-
ram sanare, sic Dixi ut : saiics lcrram, ideo quia mincm bonosadpcrdcndum separaturum ctsuscc-
commota os{,elideoetiam quia QStcndlsii populo tuo pturum ct iueo eum loqucnlem inducuiit, uL au-
:
diira.Qi]od est dicere : Oslcndisii nobis, qui populus ctorizabilius sit, quod eum promiLLere dicunL.lJixi
sumus tuus et terra tua, exemplum patiendi duras uL Deus me populum suum salvum faciat, et vcre
iribulationes, cum pro nobis dura et asperapassus faciet : Deus, enim locuius esi in sancto suo, id est
sis: et boc ostenso, potasti nos vino compunctionis n Dominico boininc, antonomastice sancto.
id est rcplevisti2! noscompungenti vino,idcst B La-fahor ct parl/ljor Sichimam, id est, I.-ctantcr
poculo iribulationum, utpcr eas in fine commute- pariibor a perdendis Sichimam, id cst bumerosos
muv,quianteconvevsioncm dulci vinopotaliTuimus, illos scilicet, qui in humeiîs suis paticnter jugum
id csL poculo voIuptatis.Et hoc totum est ac si dice- meura ferunt,id humeris cordis legem meam,
est in
ret: Ideo nos sanave dehes, quia pvo tepotionelri- quai jugum suavissimum est, memoriter gerunt, a
bulationum potamur.Unde nobis exemplum in mor- similitudine illorum qui jugum super humeros por-
teDominici liominis dedisti. Vinum vcro compun- tant. Sicbima quippc humcrus inler[)rclatur, et di-
quod corpori amava sit
gens, tribulatio dicitur, eo unde per Sichimam fideles
ciLur csse locus in Judaâ:
et ausiera,admodum vinicompungentis,quod ama- de Judicis inLelliguntur; quiaindcLerminaLe posuc-
rum est etau^terum.Dicituv quoquevoluplas vinum non datur plane intelligi quos hu-
ral SicJiimam,
dulce, eo quod dulcis C3t,ethominesdementat, dum merosos partictur, cum sint quidam etiam qui ju-
eos a Dco vetvahit ad modum vini,demenLantiseos gum diaboli defcrunt, ct quidam qui etsi jugum
quosinebviat. Dicuntuvetiam tvibulationes potiones Domini ferre videantur, non tamenin humilitale
pev similitudinem, quia sicut amaris potionibus patiuntur, sed inviti sustinent. Ideoque detevminat
medicorum movbus dopellituv, sanitasque vestiLui- c quos humcvosos pavtietuv, sic I
Dico quod : 2 !
tuv; sic etiam tribulalionum amavitudine vitiovum parlibor Sichim.am, ci, id est scilicet, metibov con-
perpetua reparatur. Undc
fcBditas expiaLuv, cL vita vallem iabcrnaculorum; id est tabcvnaculantes in
Dominusin Evangelio dicit i Potestis calicem bi- :
convalle, scilicet militantes Deo in humihtate pa-
hero,quem cgo bibiturus sum [Matth. xx, 22). » Quod esl dicere CoIIigam eos a conventu
licntiai. :
DemonsLraL vcro qua utilitaLe oslendiLsuis dura malignantium, a similitudine mctenlis,qui colligit
osse paLienda, sic : Dico quod ostendisti populo tuo spicas a culmis. Unde legituv: ..< Sepavabit eas gcn-
</(«v/paLienda essc, etper illa dura dcdisii metuenti- les ab invicem, sicut pastor .segregaL oves abba^^dis
hus te significationem ; id est, adhoc dedisii eis dura, [Matlh. XXV, 32). » Convallis congvue eo quod siL
ut sint eis significatio, idest, signumfuturijudicii, humilis, pvohumilitate poniLuv: tabernaculum vpro
scilicet ut cum viderent Deum hic ultionem accipcre pro militia, eo quod in tabcrnaculishabitare mili-
de peccatis fidelium per tribuIationes,per hocjudi- tantium.est: et non meiibor iWoi militantes in con-
cent muILo magis ultionemaccepturum de peccatis valle, qui deficiunt a militia,timoretribulationisel
non confiLentium. Juxta c{uod Apostolus dicit martyrii. Sed meus esi Galaad, id est, illi mei sunt
:
« Quas sueLiiiclis in exemplum justijudicii Dei (i/ ad metiendum cjui sunt Galaad, martyres scilicet
Tliess. I, 4). » Dixi quod per dura dcdisii fidelibus -^ militaiiLes, perseveranter non denegantes nomcn
meiueniibus te sigmficationem, ad hoc scilicet, ui Dei etiamiu tribulatione,ubi videreturlocustimoris
contuendo ha-c signa tribuIationum,per correctio- et denegationis, Galaad nempe acervus testimonii
nem vitcEsua:! fugiuni a facie arc)/.?, id est a pra?scn- intevpvetatur. Unde congrue pev Galaad mavtyres
tiacomminaLionis ejus, id csL a damnaLione perpe- intclliguntur, qui lcsLes Dominicee fidei etiam in
quamtriuulatio mundana coniminatur,cumsit
tiui, tribulationibus existcrenon metuunt. Quod etiam
signum ejus, Bene quippc Lribulatio lemporalis ur- per hoc nomen intelligitur, quod est martyr. Mar-
cus dici'ur:quia sicut arcus delonge minatur,itaet iyr enim Gra^ce, iesiis sonat Latine. IUe vcro non
ipsamundana tribulatio mortem a?ternam non con- juste dicitur lestis, qui timore mortis a veri-
vertendis comminatur, cujus signum est. tatis testimonio desistit. Acervus vero dicuntur
Facies quoque bcne pro pra?sentia pcnituv, eo martyres, quia multi sunt. Acervumenim dicimus,
quod covam facie positos,pva3sentes esso dicamus. multarum rerum collectionem. Potest etiam unus
Et ideo fugiani liic metuentes te a facie arcus, per alia similitudine acervus dici, eo quod in altitudi-
vilffi sua*, covrectionem, uidilecii tui,id est meluen- nem perfectionis per Lribulationesexcrescit acmo-
tes te, libcrentur a facie arcus, id est a damnatione dum acervi, qui in alLum excrescit.
917 FAPOSITIO IX PSA t:\[0? PSAL. LIX 918
Quoniam vero quidam fuerunt, qui usque ad A qui oxcoctus est ab omni tcrrenilate per ignem tri-
morlem lestes Dominicae fidei exstilerunt ; et non bulalionis, ad modum oUifi quae excoquitur igne
charitate commoti, sed favore hominum instigâli ;
ut robustior sit, altinet spei mete, id est, illum
Unde dicit Apostolus: « Si tradidero corpus mouni, spero in futuro a malis partiri. Vel sic : Moab olla
ita utardeam,charitatem aulemnonhabeam,nihil atlinet spci mese, id est gentilis populus qui fide-
mihi prodest (/ Cor. xiii, 3), » delerminat quem lium meorum olla fuit, id est, excoquens eos per
Galaad dicat esse suum, cum addit Et, id est sci- : igncs tribulalionum ab omnisorde,ad modum olla?
licet, mews es( Manasscs, id cst oblivio. Quod est di- in qua oxcoquuntur a nocuo liumore.Et quia
cibi
cere ; llli martyres mei sunt, qui suntManasscs, id possot qua?ri Quomodo acquiros tibi Moab, id est
:
est oliliviscentes omncm tcrrenum favorem,etpro gcntilcm populum ? modo osLenditquomodoacqui-

sola charitate in tribulationc militanles. Manasses rct, sic Dico quod Moab attinot ad spem meam,
:
quippe oWzwib dicitur: eiiste Galaad qui estpvlanas- quem Moab mihi acquiram, sic per hoc scilicet,
ses,exislens eliam Ephraim, id estfrucLificaus alios quod in Indumream, id est in gentilem populum,
in fide per prsedicationem et constantiamsuam,est extendam calceamcntum meum, id est pro^dicatores
forliludo mei cajntis, id est, computatse fortemesse qui doctrina eum sua mihi acquircnt.
in constautia tribulationum perme,qui sumcaput ^ Iduinsa terrena dicilur; undeper Iduma?amplebs
suum, id est gubernator suus. Ephraim autem fru- gentilium denotatur, qua? ante convcrsionem soli
hoc totum est ac si dice-
ctifcatio interpretatur. Et terrenitati vacabat. CalceamenLum aulem dicuntur
humerospartiborego a malis metibor ct
retrlllos : congrue pra^dicatorcs, eo quodEccIesiam pra^dica-
mihi qui mei eruntteslos, etiam in tribulationilnis, tione et exemplo etoratione suamuniunt, sicutpes
et omnem favorem humanum oblivi.>cenles,et alios, a calceamenLo muniLur. Vel per calceamontum
prout possunt, in fide fructificanlesêt omnem for- e contiguo pedes accipiunlur,eo quod calceamenlis
titudinem constantirc su.T,nonsibi sc-d milii capiti utuntur pcr pedes vero prni-dicaLores quia sicut
;
:
suoattribuentes.Galaad locuseslinJudtca. Ephraim pedcs corpus dcferunt, sic et prtodicatores nomen

autem et Manasses, homines Judaî fiiorunl. Unde Domini in gontes dotulerunt. Vel sic:Perhoc acqui-
per hffic vocabula, martyres ex Judansintelligunlur. ram milii gcntilcm populum, quia in Idiameam ex-
Ne vero vidorcntur confessores ex Judpo.is non esse tendam calccamentum meiim, id cst, in noLiLiam
sui, ipsos etiam addit, sic : Et Judu rex ost mcus, ponuliscilicet,extendamnotitiam
Idumcea:>,gentili.s
id est confessores ex Judaais mei sunt, qui so rc- calceamenli mei, idest humaniLaLis mea^, utmequi
gunt ne per iliicita defiuant. Parum enim aul nihil Q Deuseram, hominem esse faclum pro totiusmundi
alicui confiteri Deo voce proderit, nisi eliam sc salute cognoscens, mihi spontanca subjiciatur. Cal-
bene regendo ab illicitis abslinuoril, et bcne opc- ccamenLum autem ex pcUibus mortuorum anima-
rari sluduerit. Unde Prosper « Bene loquietmale : lium efficitur, idooque pro IminanitaLe ChrisLi po-
vivere, nihil est aliud quam sua se voce damnare. » nitur, qucc pcr multas tribulationes ad ultimam
Et Joannes apostolus «Siquis dicitsenosse Doum,
: pnssionc crucis mortificata esl. Unde Joannes Ba-
et manda'a ejus non cuslodit, mendax est (/ J(uiii. piisla : Post njc lemporalitcr venit vir, ClirisLus
11, 4). » Juda quidem coH/fv.jfo intcrpretatur. Con- scilic(!L, ([ui auLc nie facLus csL (t/offn. i,27),sccun-
venienlcr crgo per Judam, qui vir Judasus fuit, Ja- dum liumaniLatem, non temporalitcrsed dignilale.
cob scilicet filius, confessores ex Judtois designan- Quod cst dieore Qui faclus est dignior me, cum sit
;
lur. posteriortcmporesccundum quodhomo.Corrigiam

Postquam martyrcs oL coiifcssoroscxJudiois suos calcoamenli cujus non sum digiius solvere (Ibid.),
csse oslcndit, et in futuro partiendosesse,nefidcles id e.U, minimam particuiam mysLoriorum ciushu-
ox gentibus exclusi putarentur, quorum mulLi mar- manilaLis non sum dignus cxplic-iro. Quod c.4 di-
tyrcs,multi autem exstitcre confessores, ipsosquo- ccre Noc cLiam dignus sum ctsufficiens ad expli-
:
quc sic adjungit univcrsaliter : et Moab est alla, id candum aliquud minimum sccrcLum cJHs luimaniLa-
estrefcctio,.<;;je« 2 2 mesc. Quod est dicerc
i
Gcn-
: lis, nelum apcrircnonsufficiammysLcriaineirabilia
tilis popuitis ad lldcrn convcrsus cst meus,pro quo cjus DiviniLaLis. Corrigia vcro quia minima pars ost
spero mc gaudio rcfici,cum in futuro cuin a malis calceamonli.pro minima parlc mystcriorum liiima-
partiar. Moab lilius fuit Loth, qucm ex filia sua nitatis Chrisli jiirc ponitur. Vcl sic : .Non siim digiuis
geiuiit : decujus sanguinc gentilium gcnoralio ma- solvcre corrigiam calccamenti oius, id osl (puoslio-
xima processit, qui etiam Moabitaj dicti sunt [Gcn. nonihumanitatis(^jus,hocscilicclqu'.)d aquibiisdam
XIX, 7). Moab igitur exlcx interpretatur, co quod qiuoriturqualitiM- illc, qui Dous cral, liomo sil ciVc-
contra logem de filia sit gcncralus. Per Moah ergo ctiis. Qua^stio quoque convenicnlcr corrigia dicilur,
gentilispopulusaccipitur,qui sempcr conlralcgom quia. sicul corrigia neclitcalcoamonliim, sic ct qiK'o-
sine lego fuit,dum Dnoculluin ilchiluin donogavil. slio IIlniI illud unde ti!. Dixi ([iiod in lihimaâin
Perollarn refecLio non incDiivonionloraccipilurjCo c.rlciiddu' ciilccamcntum iiicuin : ct sic ahdiitjcna' mi-
quod ex cibis in olla coctis, corpus rcficilur. Vcl /il s'i!i,h''i s'n!\ i(l (Vsl Idiiinc.M inilii subdonlur, qui
sic potestlegi, ut et scnLcnlia et distincLio inuLcLiu'. liiKMHiiuo rucriiiil aliiMiig(Mia\ id cst dc alia gencra-
Mo'ih oUii qA spci hlCT, idosl, illo gonlilispDpwlin, lionc, iilcsl ,t.;oniMMlia(liabolit, ct .•j!i(Muac'>i:'nilio!i(j
nici. Notaiuliim 2 3 a»'^<^

1
clsi nuu cntur A jnstruat cos solo Dco confidcre, non in terrcna
luTC in Evaiigclio, quai hic dicunUir a Uornino di- virtutc.
cla fnisse, liis lanicn aiquipollonlia Dcus loculus IN PSALMUM LX.

fuissc in Evangclio lcgitur, qua^ alicui invcstiganti Psahni sexagcsinii litulus. In fincm ia hijmni^,
facillinic apparcbunt. Psnlmus David. Quod sic exponitur Psalmus Da- :
Postquam vcrba Dominicai passionis introduxit vid,\& est Ecclesi» pcrfectorum perseverantis in
de hac promissionc lidelium coliectio gratulans, hymnis usque ad finem vitse, id est perseverantis in
quasi sub intcrrogatione orat dcduci in civitutem Dei laudibus, operc, voce et devotione : vel sic len-
inwiitam, id est in Jcrusalem coclestem, iii qua non dentis in flnem, id est in beatitudincm perfeclam,
fiel assultus hostium : ct hoc sic dicit et orat, ut inhymnis perseverando, id est in Dei laudibus.
liicmagisac magis dihitetur dedic in dicm.O Dcus, Oratautcm perfectorum collcctio ut Deus exaudiat
promisisti quod partieris Sichimam et Moab ollam orationem suam quamfacit, ut in hoc sa^culo habi-
a perdendis me, sciUcet Ecclesiam de Judseis et tcl in tabernaculo Dei, et in Juturo ha^reditatem
gentibus : me partiaris, et partitam in
et ita fiat ut feternam possidcat : et orat ut cxaudiatdeprecatio-
civitntcm munilnm deducas. Nam quis dcducet me in nem quam facit 2 1
îJt- Deus protcget cam a vi-
civitatem munitam ? etquia promisisti quod extendcs tiis, removcndo a se et protegatde poenaper-
ea :
calceamentum in Idumctam, diiatahic me usque in petua. Ubi notandum quod oratio dicitur, quodfit
Idumffiam, id cst usque in illos qui adhuc suntter- dc adeptionerei cujuslibet; deprecalio vero de re-
reni, ut ipsi scilicet mihi adjungantur: nam quis motione. Ostendit autem se adepturamquod oratet
deducet, id cst dilatabit, me usque in Idumseam, quod deprecatur et confidentia mcriti et exem-
:
id estadeo utldumsei mihiadjungantur?iVon?ie /w, plo bcneficiorum, qua*. jam adepta est, ct hac
Peus, qui rcpulisti no:^, id est qui vidcris nos hic confidenlia qua adipiscetur sc psalmum dicturani
repellere in tribulalionibus posilos, et qui hic non poiiicetur.
erjredieris in virtutibus nostris, id cst in excrcitilius Exaudi, Dcus, deprecutionem mcam, ut me prote-
nostvis,ut nos scilicet facias exercitus contra hostes gas a vitiis et poena perpetua, removendo ea a me.
congregare; etcum ipsis exercitibus egrcdiaris ad Intende orationi mese, id est diligenter audi oratio-
pugnam adversus inimicos noslros, sicut egressus nem meam : vel intende, id est intensum te fac
es cum exercitibus patrum nosirorum, per mi- orationi meffi ; scilicet sicut intense oro, ita et
nistcrium angclorum. Et hoc totum est, ac si ditu intcnse quod oro largire, scilicetut quijamha-
ccret : Cum hoc promiscris, quod nos in futuro a^ bitare ccepi in tabcrnaculo luo, id est in militia tua,
malis partitos in civitatem munitam deduces, et Iiic magisac magis inhabitcm, et in futurohiEredi-
liic Iduma?am calccamcntum exlendes, etsi vi-

in tatem mcam possideam. Et dignum est ut exau-
dear a te repulsa, lamcn in futuro deduc me in dias : nam clumavi et ore, et opere,et mente,arfê
civitatem munita.ii ; et hic dilala me usque in Idu- promerendum,nonaliquid terrenum; et iste clamor
mcam nam : quis potest Iioc facere nisi tu? nullus. processit a fmibus terrx, id est terrenitatis. Quod
Hoc autem ex ingenti desiderio ponit interroga- estdicere Per hoc deveri ad hunc cIamorem,quod
:
tive. Dixi quod repulisti nos, id est, videris hic re- inmefinivi omnem terrcnitatem, ut non terrenis,
peliere in tribulatione positos; et ideo quiahic nos sedspiritalibusinhiarem,prffitentionemeriti.Osten-
permittis in tribulatione, du nobis auxilium de tri- ditautcmbencficiajam adepla, quorumexemplo se
bulatione, id est pcr hanc tribulationem, quam pa- credit adepturam quod orat. Dico exaudi, et quod
timur. Quod est dicere : Fac ut Jia^c tribulatio sit oro et quod deprecor ct cxaudire debes cumha?c :
noi)is auxilium, id est causa salutis, dum pcr cani bencficia jam impenderis, scilicet (\noi]. cxaltastiin
excoquimur a sordibusnostris; et ideo oramusper pctra,\di est in conformitate Christi, quifirma pctra
tribulctioncs adjuvari, quia vana est salus hominis. est, ?«e, quasante depressa eram in vitiis. Quod est
Ac si diceret Oramus adjuvariper tribulationem,
:
'
dicere : Exaltasti me in virtutibus, ut conformis
non per humanum auxiUum, quia salus liumana essem Christo. Petra vero Christus dicitur, co quo.l
vana est, id est humanum auxilium vanum asalutc. ad similitudincm pctrai firmum fundamentum sit
Dixi, auditores, quod Beus non cgrcdietur invir- omnium fidelium,ne in illo fundati aliquo modo mo-
tutibus nostris; nosenimnoncongregabimusamodo veantur.Unde Apostolus:« Petra autem erat Chri-
Deo faciemus virlutem nostram, id
virtutes, sed in stus(i Cor. x,4) » et propheta « Erit in lapidem
; :
est,Deuni habebimus pro virtute, et in eo conflde- offcnsionis, et petram scandali duabus domibus
mus magis quam in aliqua virtute, ut ipse faciat quoque unde exal-
Israel {Isa. vni, 14). » Ostendit
nos inimicos nostros superare ; et ipsc dcducet tri- tavit, apponendo Exaltasti, dum, hoc
sic : Dico ;
bulantes nos ad ni/iilum, id est dc malitia sua per est quod, anxiarctur ex conscientia criminum cor
praedicationem nostram faciet eosbonos. Vel dedu- meum, id est, cordummeum erat, nontuum Tunc
cct in futuro ad niliilum tribulantcs nos, id cst po- cordicitur esse peccatoris,cum male cogitat tunc :
testatcm tribulantium nos, ne nobis infuturo prsc- veroDci, cum bene. UndeProsper « Non nostri est :
valeant sicut modo in corpore praevalent.Hanc au- muneriSjCum recte cogitamus. » Ethoc totumest ac
lem apostrophamad auditores facit,utsui exemplo si diceret Exaltasti me ab anxictate criniinun\
;
:
921 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LX

cxemptum. Vel sic : Exaltasti me, et riecesse erat ^fidelespci' mortemChristi filiiadoptivi facti, peren-
dum hoc esset, ut anxiaretur cor meum, prius niter liabebunt, sicut filii patris ha?reditatem, post
enim contristabatur, quia per me non potcram ipsius patris mortem, quandiu vivunt obtinent.
exaltari. Ac si diceret : Necesse erat ut me exalta- Exponit autem ipsam hsereditatem, cum subjungit:
res, cum per me insufficiens essem ad exaUaudum, Dico quod dabis hsereditatem ; scilicet, adjicies dies
unde nimis anxiabar. Nimis enim aliquid anxia- regis super dies regis. Quod est diccre : Cum hic
tur,cum id ad quod valde nititur, attingcre non habemus dies conformes diebus Christi,autonoma-
potest. Et me exaltatum deduxLiti, id est perseve- stice regis,ut hic pro posse nostro militemus, sicut
rare in illa exaltatioue fecisti, ne caderem ; vel, ipsc tibi Deo in hac vita mililavit, adjicies nobis
deduxisti de magno ad majus, ut me exaltatum post mortem carnis alios dies conformes aliis die-
magis de die in diem exattares. Promittit Vero bus Christi regis, quierunt super -Aosdies regispvsp,-
sibi ex certitudine spei, quam habet, se adeptu- scntes digniores. Dies scilicet eeternos, id est, vi-
rum quod orat, cum addit : Quia factus cs spes tam perpctuam, quse conformis erit vitae Christi,
mea, turris fortitudims a facie inimici. quana post niortem carnis adeptus est ; sicut ipse
Inhabitabo in tabernaculo tuo in ssecula, prolegar testatur : « Ego vivo et vos vivetis {Joan. xiv, 19). »
in velamento alarum tuarum. Quod sic continuatur B Quia vero dixerat ne viderentur parum quid
dies,
et construitur, ut singulis singula reddantur. Dixi esse, digniori eos vocahulo vocat, cum addit sci- :
Exaudi dcprecationem meam, ut me protogas a vi- licet adjicies annos regis super annos ejus, scilicct
liis et poena perpetua, et intende orationi mesc, ut rcgis. Anni et dies hic pro eodem habentur. No-
magis magisque facias inhabitare in tahernactdo tandum non dici vitam perpetuam dies vel annos
tuo : et hujus rei quam deprccor et oro adipis- pluraliter, quod in ea sit dieruni multiplicitas fu-
cendffi certa sum, scilicet quia factus es xpes mea, tura, sedquia dies illa sola dierum istorum multi-
id est, quia per hoc quod me exaltasii el drdaxisii, plicilalem exccdet dico quod adjicies dies super
:
factus e5 talis, in quo sit spes mea, cerla sum quia dies regis et hoc facies in diversis justis usque in
:
inhabitaho in tahernaculo tuo, id est in militia lua diem generationis et generationis, id est, dabis illos
magis eundo in ssecula mundana, id est, quandiu dies secundum animam diversis justis in diverso
sa?cula mundana
durabunt, perseverabo in militia tempore. Hodie quidem uni de hac vita migranti,
tua, qui incoepi deduci in ea. I
Hoc quod di- 2 B cras alii, et post cras alii: et sicsemperper succes-
cit : Fuctus es spes mea, emphatice ponit. Et quia sionem usque in diemjudicii, qui erit dies genera-
factus es turris fortitudinis a facie inimici, id est, tionis etgoierationis, id est duplicis gcnerationis, in
quia factus es mihi forte munimentum ab inslan- quo fideles dupliciter in aBternitate generabuntur,
tia inimici visibilis et invisibilis me cripiens, certa et secundum corpus scilicet, etsecundum animam:
sum quia existens m velamento alarum taarum, id qui mox post carnisobitum secundum animam ge-
est in defensione luaprotegar ; et hic indesinenter nerantur. Ha3C autem dies, aDomino dies regene-
a vitiis, et in futuro a poena. Quod dicit in vela- ralionis nuncupatur, cumdicit : <( In regeneratione
mento alarum, non dicitur quod alas habeat, sed a cum sederit filius hominis [Matth. xix, 28), » etc.
similitudine volucris ponit, qua^ pullos ab a^stu et Vel dJiciinv ^\.es generationis et generationis, eo quod
pluvia et volucrum rapacium impetu alarum vcla- omnes in eo spiritaliter gcnerati in fide, jeterna
mento protegit. Et est a^quipoUens ac si diceret : beatitudine simul generabunlur : quic generatio et
Proteges me in defensione tua. Vel per alas pos- ê.i\G,VAWo permanet in conspectu Dei in seternum, id.
sunt accipi dua? leges, vetus et nova, seu etiam est, qui spiritualiter generati vel in corpore ct in
gemina diicctio, Dei scilicct et proximi. Quarum aninia gcnerali, pcrmanebunt in a^ternum, ia
exercilio Ecclesiui fideles assidue refrigerali,et hic 216 piicseutia ct bcncplacentia Dei, juxta illud.
protegunlur, ne a tribulationibus superentur, ct Apostoli scmpcr cum Domino crimus (/

: « Sic
m luluro, ne poena perpelua puniantur, sicut alis D 2^/'t'.Si\ iv, 10). » Dicis quod perma-
Diceret aliquis :
volucris pulli ab oinni la?sione proteguntur. nchnnlin conspectu Dei, ac si magnum esset. Ad quod
Non solum aulem spero quod inhabitabo in talier- sicaddit: Vere magnuni est illud pcrmanerc. Nani
naculo tuo, idco quod faclus es spes mea, sed ideo quis requiret postea nîsericordiam, id est pcccalarc-
quoque quonium tu, Deus, qui polens es ad com- mitti, et de tribulationibus cri\V\ ; ct vcritatem, id
plendum qiiod oro, cxaudisti orationem meam, id est icternum et verum
incommutahile ? c.-isc, et
est disposuisti complerc orationem meam, scilicct Ncmo. Acsi dicat: Felices erunt, qui permanehunt,
ut inhabitem in tabcrnaculo tuo in scecula ; et noa nam cum fuerint misericordiam et vcritatcm pcni-
solum dabis ut hic inhabitem in tabcrnaculo, sed iii lusadeptijDcumdc miscricordia cl vciitalc ainplius
futuro dedisti, id cst dabis, hsereditatem a-tcrna?. orare necesse non crit. Ergo ut pciinaiicani incon-
hcatitudinis limcntibus nomni luain, scilicct ciirn spectu tuo, Ucus, psalmum dicam nomini tuo, id cst
limore casto venerantibus hoc nomcnUitun, qiiod bunaopcra mca in cvidenti ponam ad honoremno-
estDominus, non dolenlibus et hlasphcmanlibus minis lui,nonad favorcm homiiium ct hoc nonfa- ;
hoc, quod Domiiuis es. Ha^reditatcm vero,{eternam ciam horarie nciiue invilus, scd faciam de diein dieni
beatitudinem pcrsimililudincm dicit, eo qiiodeain opcramca, (jua' dicuiUur vota, co quod voto et de-
923 liKU.NOXIS CAnTnUSiAXORUM LNSTlTiJTORIS OPP. PARS 1 02i
siderio cordisruinL,noii invitf (>l lioc raciain ti^qHc A. ruUis por Lriljulalioncs in nie 2 7 1
/""'ii'i''m, id esl
m sxcidion, sciliceL5<-i'r»//liiijii snlisniuiLivnni. Qiiod in mo,qiii a<]lincliomo siiin, id esL morlaliset passi-
est dicere, qiiandiu inundus isto durahiL. ])ilis,inqiio faciilLalem irruendi hahetis. Hocautem
IN PSALMUM LXI. increpativc posilum a-quipoiiens esl, ac si diceret:
Tituius Sc.xagesimi primi. In ftnom pro Idithim. Cum immol)ilissim, dcsisLiLe ul propLer hoc in me
Psalnms David. Quod sic Psalmus isLe
exponilur : irruaLis, uL mc revocelis : nam irruendo mto-/?C272.v
est David, id est Ecclesia perlectorum, compositus vos, universi. Quod est dicere : Hocquod in me irrui-
per Iditiuin in finem, id pro ea consideraLione
cst tis, causa est quare in animaintcrliciamini et vohis
quod L Idilhun : in finem, id csL ca occasione loquor cxistenlibus, tanquam parieti inclinato, id esL
quod ipsa Ecclesia esL Iransiliens eos, contra qiios comparabilihusparieti jam inc]inato,qua? presto est
liic dispuLat in flnem Lendens, id estinconforini-
: ad rucndum : ct est lioc ac si diceret : Cum Deus
tatcm Christi finis propheliiB et legis. Disputat vos fecerit rationabilcs, et liherum arbitrium ha-
enim in hoc psalmo Ecclesia perfectorum contra bentes, ct sic vos habiics effecerit, ut Ecclesiae pa-
ha?reLicos et gcntiies et Judseos qui volunt eam a ries csseLis, vos prave vivendo inclinastis vos, id
legc Dei dcvocare et a sulijecLione ejus, osLendens est fccisLis aptos ad cadendum in mortem, sicut
quod nullaLenus cam devocahunL cL osLcndit cau- : B cadendum.
parics inciinatus aptus est ad
sas piures quare non poteruntcam devocare. Ex- Demonstrat autem adhuc eos esse debiliores,
prohraL auleni eorum impiclatcm, ut sic revocct cum addit Et vohis loquor existentibus tanquam
:
eos vel alios, qui adlmc sunt insontes, bonos vidc- maceriae depulsse, id cst, macerise comparabitibus et
licet ah eorum conformitate rctra]iat. Adhortatur non maceriaj recta:', sed maccriai(/f/)u/5«, idcst qua;
etiam animam suam, nc eorum exempio a Dei jam impulsa ad cadendum prona. Maceria
est, et
su])jectione disccdat bonos quoque ut in Deo spe- : pi'oprie dicitur congcrieslapidumsincca^.mento vel
rent admonet, non in rapinis et divitiis dicens : lig-atura quaîibet suhaiternatim positorum, qua;
in finc psaimi, quod Deus unicuique juxla opera cito dirui potest : paries vero, lapidum congeries
sua reddct : sperantes in sc saivando, et iu divitiis subaiternatim positorum cffimento vei junctura ali-
sperantes juste condemnando. qua hgatorum, qua; non est adeo facilis ad cadcn-
Nonnc Deo suhjecta erit anima mco ? Acsi dicercL: dum, ut maceria. Unde congrue raaceriee compa-
Vultis eam, o fidci caLholica) adversarii, a Dci suh- rantur, qui sine juncturafidei etconcordifficxisten-
jectione removere, si potcritis lioc cfficere, ne ît tes, et a vitiis imputsi, ad rucndum in mortem fa-
su])jecta : nequaquam,vere suhjectaerit, non pote- p ciles existunt : et hoc toLum est ac si poneret :
i'it a vobis moveri. Et merito suiijccta erit : ab ipso Cum jam propter malam vitam vestram sitis rui-
enim est salutare meum, id est salvalio mei. Quod turi, sicut maceriadepuisa, deberetis utique fideiet
est dicere : Ipse me satvabit. Diceret aliquis : Est- su].)jectionis Dei cffiiiiento ligari, ne rueretis. Facit
ne potens ad te salvandum ? Ad quod sic respon- autem apostropham ad auditores, ostendens adver-
det : ab ipsopotestcsse salvatio mei. Nam
Ita vere sariorum dcsiderium ut ipsam Ecclesiam a suijje-
et ipse estDeus meus, id est recreator mei, per mor- ctione Dei relra]iant,et sic etiam Deum,cuiinhiat,
tem suam, qui perieram in Adam, et susceplor meus sihi aufcrant. Agitquoquedehffireticis, qui exterius
erit in futuro, id est medicus mcus qui me facietex ore bene loqucndo alliccre eam nituntur, ut veris
mortafi et passibiii immortalem et impassibilem. locutionibus faisasadmiscendo eam decipiant,etsic
Vel sic continuetur, ut senlentianonmutetur: Ideo sibi conforment ostenditquoque suam
: in hono per-
subjecta erit ei anima mea, quia ab ipso ctsi saluâre severantiam, ut hoc de se dicendo instruat ipsos
meum : et ideo adhuc, nam et ipse est Deas meus et auditores ab eisdcm adversariis cavere, etin bono
salutaris ctsusceptor. Ac si diceret : Non soium est persevcrare ; ct sic dicit : Dixi quod non movebor,
salutaris, sed et Deus, et salutaris, et susceptor : et auditorcs, propter supradictas causas. Dixietiam
cum tantffi causce sint ei suiijiciendi, non movebor^'^ quod interflciunt se adversarii mei, dum
amplius ab ejus subjcctionc : ruunt. Verumtamen quamvis his duabus causis de-
cum dicit an>])lius, non
ex necessitate dalur intelligi, quodaliquando mota berent dimittcre, cogitaverunt a me repellere pretium
esset, sed eequipoiiens est ac si diceret : Nunquam meum, id est, cngitaverunt quomodo me a Oei sub-
movebor. Vel sic : Mon movebor amplius, postquam jectionerepcUerent, et pretium laborismeimihi
sic
tihi subjici incoepi, quse anlcquam suiyicerer, a te auferrent, Deum scilicet, cui penitusinhio,adquem
pcr infldeiitatem remotafui. Postquam autemcon- omni iahorc operum honorum tcndo. Non so]um-
tra omnes adversarios egit, specialitcr contra ma- niodo vcro iiii qui in mc tribulationihus irruunt,
nifestc impugnantes per tribulationcs, Judffios sci- judffii scilicet et gentiies, cogitaverunt me rspellere,
licet ct gentiles, agit; ostendens nequidquam eos sed etiam hferetici ; nam cuni cgo cucurri per viam
ipsam velie devocare,et per hoc semetipsos potius bonorum operum, et hoc in siti, id est in desiderio
in anima interflcere, ut hoc modo eos devocet.Vel eos mihi incorporandi, per exemplum eorumdem
si devocari nolucrint, inexcusabiies reddantur et : operum bonorum, ipsi ore suo benedicebant, id est
hoc sic dicit, dico Non movebor ct cum sim im- : ; quaedam bona vcrba simulatorie proferebant : et
mobilis, quousque, id est usque ad quod tempus, ir- idenij ipsi cordc- suo makdicebnnf, id est, eadon^
921) EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXI 92G
verba, quee bona videbanlur in oris prolatione, re- A. vestra rccta sit et firnia, effandite corda vestra, id
putabant mala et decepforia incordisconceptione. e3t,evacuatecorda secundum hoc quod vestra sunt
Quod est dicere Queedam deceptoria verba, qu»
: et non Dei quod est dicere Evacuate cordave-
: :
bona videbanlur, ore proferebant, ut bis falsa la- stra a cogitationibus malis, quse ex vestra parte
tenter admiscendo,medeciperent, etsic mibi aDei suntet non Dei ut effundcndo corda sitis coram
:
subjectione remota? laborismei pretium auferrent; Deo, id est in beneplacentia Dei nisi enim elTun- ;
facitautem ad animam suam exbortalioncni,cum deretis, non coram Deo essetis, eteffundere debe-
addil VeramU)ncm Deo subjccta eslo, anima mea.
: tis; namsic Df'».? adjutornostererlt, id est,adjuvabit
Quod est dicere : Veriimtainen qna.nqiia.m ipsi nitan- et me et vos ad bene operandum, in getcrnum nos
tur omni modo removcre, et sic
te a subjectione deducturus.perillud auxilium grati» succ. Exprobat
pretium tuum a te repellere, noli malo exemplo et vcro adversariorum duriliam ad ufilitatem fide-
exbortationi cedere, sed magis ac magis Deo sul- lium, quos proxime adborfatus est, neipsi eiscon-
jecta esto, anima mea. Diceret aliquis Si subjecta exi- : formentur, cum subdit : Dixi, o congregatio populi.
stens eorum exbortationi, cedere nolueris, multas ut in Deo speretis, et corda eJFundafis, et sic co-
tribulaliones patieris, ad quod sic addit : Aôn emi- rara eo sitis, et Verumtamen
adjutor vester sit.
grabo ab ipsius sulijectione, timore fribulalionum, g quanquam speranfium corda coram Deo sint, et
sed tribulationes proeopatienter feram,2 Qqno- i
eum babeant adjutorem, /?/utamen hominnm\eic-
niam ab ipso est patientia meu, id est, cxemplum rum conformifafe, id est adver.sati mei gentiles
patienti«mese,deditenimmibiexemplum patiendi, conformes vefustalis Ada; et Evai vani snnt, idest
cum pro me passus sit. Vel ab ipso esi patientia mea, nolunt in Deo sperare, quaj spes certissima esset,
id est, ipse dcdit mibi patienliam, ne pro eo pati sed vani sunt, id est vanis adbcerentes, terrenis
timeam, et ideoadbuc non cmigrabo, quia ipse cui scilicet. Ubi nos bic babemus, ftHi hominum, He-
subjecta sum, cst Deus mcus, id est, Creator et braica translatiobabet, filii Adam. Etftliihominum,
Salvator meus, remitlendo peccata, et adjutor ineus, Judtei et hsiret\c.i,mendaces sunf in stateris, id est, in
ut bene operer. Nofandum lias causas quas liic po- divinis Spirituris quas sinistre exponunt.
nit,dicendo qmsiipse Dcusmeus, etc, non supertluo Dictum est a similitudine mercatorum, qui cum
repetitas, cumsuperiuseasdem posuissot, quoniam deberentinstateraponderarea5qualiter,mentiuntur
superius eus posuit contra adversarios agendo, hic pondcrando ina?qualiter. Dicuntur vero statera?,di-
vero ad aliud sese, videlicet exbortando. vina? Scriptura?, eo quod examen totius sint justi-
Innuit vero salvationem suam a soloDco fuisse, tiaj, sicuf sfatcra? justi pondcrisexamensunt. Quod
non ab aliquo meritosuoprfficedenti, nequis puta- Q estdicere :Cumufrisque ex Judceisef ha^reticisScri-

ret quod in ejus salvationealiquidcooperatum essset ptur« propositae sint ad examen rectitudinis, ipsi
liberum arbitrium autullummeritum ejus, sicut in motu illarum Scripturarum nolunt effundere corda
bona operatione liberum arbitrium cooperatur,sic: sed mcnfiiuitur exponendo pcrverseipsas Scriptu-
Dixi,quodZ)e»s csl saloator meus el salutare meum, id ras,2 1 9adboc,n;(/ef/})Zffnibonos,?}3.s?,quiboniqui-
est,ipsa salvatio mibi data mZJô solo,idest, in sola busdam videntur, cundo de vanitate in idipsum,u\
Dei gratia data h\\l;qi\o6. gloria ?/«?«, idest bocquod est in vanitafcm, quod esf diccre, ut decipiant fi-
fecilme gloriosum ct vita laudabilem propter sal- delos, fendendo de vana ct falsa loculione in ma-
vationem mci, in solo Dco esf, non in meritoquo- gis vanam ct falsam. Facla exprobralioue inimico-
libet,autialibero arbitrio moo. l\e vero bona operum, revcrtifur ad exbortafionem bonorum, sic :
rafio ex libero arbifrio penitus esse viderefur, et Dico speratem \)eo,nolite spcrare in iniquitate generSi-
nonetiamex Deo, addit, et Deiw est auxilii mci oî- lifer, uf videlicet spcretis ex iniquitate qualii)ct a
fex.Quod estdicere Cum gratuita voluntate me
: dipisci aliquid utilitatis, vel sic nolite sperare in ini-
salvaverit, et gloriosum fecerit, auxiliator quoque quitate, id esf in divifiis qua; iniquitas dicuntur, eo
mihi est ad bene operandum, libcro aibitrio meo J) quod iniquum sit eas congregarc, et non pauperi
cooperanfc. Ideo ergo quia gratuito me salvavit, bus erogare. Unde Dominus dicit : « Facite vobis
et gloriosum fecil, et etiam auxiliator est ad benc amicosde mammonainiquitafis {Luc. xvi,9).»Quod
operandum, spes mea esl in Deo id cst, cum tot : estdkerc-.Nolitcsperareutilc essc divilias relenfa-
jam impcnderit mihi beneficia, spem habeoadipi- rc : et vos, carcntes divifiis, 7wlite concupiscere ra-
sccndi eaqua? in Deo sunt, scilicet immortalifatom pinas, id est divitias qujo dicuntur rapina^ vcl quia
ctimpassibilifafcm. Exborlatur vero bonosad ope- vi scu fraudo ulicui rapiuntur, sou oliam quia nulli
randum in Deo, sui exeniplo, cum subjungit sic : tribuuntur; juxfa illud Prospcri : << Qua^ nulli tri-
Dico quod spes mca in Dco est, Unde exemplo moi buit, paupcribus rapuit; » etsidicili.vaf/luant, id cst
sperate inco, om)iis congregafiii ])(ipuli, id cst, vosqui abundont vobis, )wlile illis cor apponor, id cst de-
non estis disseparati a Chrisfo mala vita vesfra cl sidcrium cordis applioare, ut oas plus niniio dili-
haeresibusjsed quieunque in populo mundano con- gentes, Dcum oblivisoamini. Undc aposlolus :
gregati estis in fidc, et conformilate Christi, et in « ,\varus, (juod est idolorum scrvilus, non habet
hoc unum estis, ut ait Apostolus : « Multi unum cor- partom in regno Christi ct Dei (Eph. v, 5). »
pus sumus in Christo {IVnn. xn, [i). » Et ut spes Vol, nohle apponc)-e cor cordi, id est, adjun-
,
ni S. nuUNONlS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 928
gcrc cuinA.antc passioncm desideriiim suum pcrvcnicndi ad

siipor])iam siip(M'lMa!Corclisvc,slri, scilicct
majrisctmagisdivilia'.vohisaffluxcrint,nonidcoma- Dcum. Unde se vigilare in bonoopere asscril,ul ad
gis magisque super])i efficiamini unde Paulus ad cum pcrvcnire possit, et promitlit perseveranter se
;
Timotlieum « Pr;Bcipitcdivitih)US iiujiis sa^culi, non

: Doum laudaturum et voce, ct bona vita sua,etorat
super])e sapcre, nec sperare in incci-to divitiarum gralia spiritalipersevcranlcr rcplcri, utalaudcnon
(// 2 im. VII, M). » Qnia vcro dixcrat esse spcran- desistat; lioc autcmfacit adinstructionem suorum,
dum in Deo, ct non in divitiis, ut ad lioc altraliat ut ot ipsi excmplo suo vigilcnt, ct ad Dcum pcrve-
uuditorcs, dicit Deum potentcm esse ad punicn- nire dcsidcrent,ctoumomnimode laudcnt, etorent
duni in divitiis sperantes,et misericordem ad liene spiritali graliarepleti, ut sic in ejus laude persevc-
remuncrandum in se sperantcs. Dixi, congrcgatlo rent :cnim non possent. In fine vero psalmi
aliicr
populi, sperate in Deo, etnon in divitiis, einolitecor agit de hoc quod qufcrent eum inimici frustra in
apponere, etlioc oljcdienter complere dcbetis. Nam morte detinere. Agit eliam de eorumdem inimico-
Deita Iticutus est etper scripturas, et pcr liumanam rum mulliplici damnatione, et de laîitia resurrc-
naluram, ct lioc scmel, id est incommutabilitcr. ctionis, et de laudatione suorum in futuro.
Quod cst dicere : Tale quid iocutus est, quod in- /)eM5,qniomniumcommuniteres Deus, ?neMSspe-
conimutabile erit, et necesse est ut compleatur. omnibus oijcdio qui me penitus
-q cialiter, cui pra>
Illud quippe unum recte d cimus, quod nuUius immuncm fecisti a pcccato, vigilo, bene vivendo,
muta])ilitatis obtinet diversitatem, sicutDcus cum ad te obtinendura. Quod est dicere : Non me negli-
ia personis sit trimus, unusdicitur, eoquodinscn- gentcr habco in voluntate tua,sed vigilo, id estcu-
tfutiasit incommutabilis et indiversus. \]nAesemel riosus etscdulusnitor adte adipiscendum, id est ad
pro incommutabiliter bic p onitur. Dico qnoADeus hoc ut tui couformilatem obtineam.sccundum hoc
locutus est, etinter ea quaj inlocutione ejuspcrcepi, quod homo sum, utvidelicetfiamimmortalisetim-
a.udi\i duo, propter quai est in eo sperandum, et passi])i]issicuttu,asimi]itudineboniscrvi,quicxspe-
non in divitiis,etsuntcordaeffundenda ^Ha^cscili- ctando dominum suum non dormitsed vigilat, de
cei dno,quia potestas est Dei, id cst, tua, o Deus, quo in Evangelio legitur : « Beatus ille servus,quem
quiatuDeuspotenses, e< /262, Dominc, esi misericor- cum venerit Dominus, invenerit vigiiantem {Luc.
dia, id est, ettu, Domine,misericorses: hoec autem xn,37).)) X)\covigilo,eih3ic vigilatiocontingit rfe luce
breviter exponit subdendo, sic : Dico quod tibi virtutum et cognitionis tuce, qua interius repleor.
esi potestas et misericordia,
quod est ac si dicerem, Quod cst dicere : Maxima lux virtutum, et tuoe co-
quia tu reddes unicuique juxta opera sua in futuro gnitionis mihi ingesta, causa est quare vigilcm
hoc autcm totum est, ac si breviter diceret Ef- : G perseverantcr. Vel, vigilia mca contingit de luce,
fundenda sunt corda et sperandum in Deo, et non id cst dc sapicntia tua, mihi personaliter unita,
in divitiis;quoniam tu, Deus, loquensnobisverissi- quaj animam meam incessanter illuminat, et inde
maet incommutabili locutionc ha?c ostendisti qui : quoque contingit bene vigilatio mea quia sitivit :
cum sispotensaddamnandum neg]igenteste,red- anima mea in te, id est, anima mca vehemenler
des in futuro unicuique juxta opera sua, scilicet desideravit et adluic desiderat illudquod in te est,
negligentibus te pa^nam speranlibus autem in te ; impassibilitatemscilicet; quod est dicere : Tanlum
et etfundentibuscoi^dasua,salutem perpctuam; vcl habet desiderium in te, id est, in impassibilitate
sic: Semellocutusest Deus .iA.e?,i,siievneeimcomm\\- conformari,quantumiile qui valde sitit desiderium
tabi]iterdisposuitomnia,etadhucdisponit.Quodcst habct bibcndi,e/ caro mea ?,\iW\itibi adba^.rcrequam
dicere: Incommutabiliteretseterna' genuit Filium, ?»H//?};//f27er?Quodest dicere Incarnemea multo :
etadhuc gignitinvestigabiliter.Gigni quippe Pîlium plures causse. sunt quam in anima, quibus sitio tibi
aPatre,non estaliud quamper eumcunctadispone- confirmari. In anima quare te
sola illa causa est,
re : Dispositionem autemDeivocamus ineffabilita- sitiat, quia passibilis est in carne vero, et quia
;
tis locutionem, et in illa locutionc duo hffic audi- j) multo passibilior anima, et quia mortaiis, quod
tu audivi interiori, etc. ,- hffic non mutantur. miraanon cst. Dicoquodan»naet caro sitivit tihi :
220 IN PSALMUM LXII. anima et Cflro dico posita in terra deserta,eic. Vel sic
Psalmisexagesimi secundi i\iu\\\5. Psalmus David continuatur,ut expositio nonmutetur,Dico qaodvi-
Cmn esset in deserto Idumxse. Quod sic exponitur : gilo adle,ego dico, positus in terradesertaet invia et
Psalmus isteattribuitur/)ra!i(/, id est Christo habi : inaquosa ; ac sidiceret : Etsiconverser interJudffios

tus est iste psalmus ab ipso David, cum ipse David qui ier7-a sunt,id est omnino terreni etinvii, idest
me/,id estconversaretur corporaliterfy? deserto Idu- sinevia, nolcntesme recipere, quisumvia, veritas,
wa?;e,idestinpopuloJudaico,quidescrtum eratpro- et vita {Juan. xiv, 6) ; et ideo quia terreni sunt et
pterIdumaâm , id est propler terrcnitatem suam. invii, sunt etiam inaquosi, id est non aquati gratia
Quod est dicere : Quia terrenis intcnti eranl, et le- spiritali, sed stcriles ab omni bono et sicci; tamen
gcm Deipropter traditionessuas irritam feccrant, a vigilatione mea non revocor per eos, et si pos-
deserti erant agratiaDei,et infertilesbonoiûm opc- set esse locus desistendi : cum autera dicit in terra
rum, ad modum terra} deserta^, quff" infcrtilis est. deserta, talia verba juxta titulum ponit, in quo
Ostendit autem in hoc psalme Dominicus horao dictum fuit ; Psubnus David^ cum esset in desertq
,
m EXPOSmO IN PSALMOS. - PSAL. LXII m

if/!/m,K,K. Quia vero dixerat wzV/^f/o,
A. exsullantibus labiis. Comprobat autem exemplo
ne viderelur hoc
ex jactanti;i22 1 dixisse, et non ex veio, confirmot recordationis, se deinceps beum laudaturum, cum
se vigilare ex ipsa auctoritate Patris, cum subjun- addit Dico quod laudabo te exsultantibus labiis,
:
git : Dixi quod vigilo et sitivi et in sancto appanii quod rcvera faciam si, hoc est quod, memor fui tui
tibi, id est, in hac sancta vigilatione et siti notus assidue svper stratum meum, id est in strato meo
sum tibi.Quodestdicere Quod me dico vigîlare et : existens. Quod est dicere Inde potest comprobari :
sitire, non est vanum, nam in boc sando apparui quod laudabo te incessanter, quia ego hucusque
ego tibi, id est, notus sum, sic ut viderem virtatein semper mcmor fui tui, id est tua? laudis, in strato
tua^n, id est, notussumtibiin bac vigilationesancta meo, id est in puritate conscientia? med^^qyisistra'
et siti perseverare, ut lianc virtutem et glorianive- <j»ndicitur, eo quod in eaomnimode sanclaquiesco
velationis videam, id est reputem esse tuam, non et dclector, sicut aliquis in slrato optimo quiescit
meam. Per hoc autem nos instruit, quod quidquid et delectatur. Cum dicit, super slratum, idem est
bonihabemus,Deo,non nobisimputemus.Dixiquod quod et in strato sed quia super stratum aliquis

;
vigilo, et boc ideo, quia misericordia tua, id est, vi- jacet, ea similitudine ponitur hic super.
gilando vivere, quod contingit et misericordia tua, Non solum autem laudabo te labiis exsultationis,
melior est super vitasîd estmelior est omiiibusvilis B sed ego in te respiciens, id est,contuitu adipiscendi
sjBculariumvirorumjquantumcumquesintfelicesêt immortalitatem et impassibilitatem, qua3222i'i te
longe vel melior est super vitas, id est utilior et di- sunt, in matutinis meditabor. Vel sic, in te, id est
gnior omnibus institutis vivendi, quaâ philosophis per te, adjutorem meditabor in matutini>;, id est, ia
inventa sunt. Quod est dicere : Ideo vigilare dispa- opcribus bonis complendis, scilicet pcr auxilium
sui, quia vita hffic omnibus vitis louge nieiior est. tuum curiosusero, ut in bonis operibus compiendis
Cumdicit,.5i/;j(?/' vilas, et non oporteat ponerenisi te laudem qua? ideo matulinadicuntur, quia splen-
:
omnibus vitis, ad inculcationem ponit, ac si diccret, didasunt et clara sicut mane; el inde comprobari
multo melior est omnibus vitis promiUit vero se : potest quodmeditabor in bonis operibus incessan-
de ca?tero laudaturum, cum addit : Dico vigilo]a.iiter, quia faisti adjutor meus ad bcne operandum
daiido te voce et vita utquandoque dor-

: et non sic hucusque. Quod est dicere : Sicut hucusque me
milans a laude tua desistam, sed labia mea exte- adjuvisti, ita deinceps adjuvabis. Dixi repleutur
riora /a«c/«6tm< ie incessanter, et sic quod benedicam anima mea sicut adipe et pingucdine, ut per hoc te
etiamideo exaltabo etin bona vitamea, idest,bene laudem et ore et in matutinis; et ego sic te laudans,
vivendo,e^m nomine tuo, id est, inhonoremnominis non timebo ne deficiam in tribulationibus, ut vide-
bcne opcrando, levabo manus meas, id est sublimabo retur locus timendi et deficiendi sed exultabo :
opera mea. Quod est dicere Bene operabor in ho- : positus in velamento alarum tuarum, id est exsul-
norem nominis tui, et sic sublimia et digna erunt tanter bene operabor,consistens in refrigerio pro-
opera mca; si veroinnominemeo opcrarer, potius tcctionis tua?. Quod est dicere : Protectioclementiae
deprimerem, quam exaltarem opera. Orat autem lua^, refrigcrium erit in tribulationibus, ne
milii
intcriori sapientia et roboregratite spiritalis replcri desistam ab opere bono. Velamcnto alarwn, pro
incessanter, ne aliquatemus a laude deflciat, cum rcfrigcrio protectionis, a similiLudinc ponitur, eo
subjungit Dixi quod laudabo te labiis et benedicam
; quod volucris velamentoalarum pullosrefrigeratab
vila, ct hoc sic : repleatur anima mca sicut adipe ei aistu et a la.'sionc prolegit etideo cxsultabo, quia
:
pinguedine, id est, sapientia intcriori, quse est sicut adhsesit tibi glutine dilectionis anima mea, post te
adeps, id est, comparabilis adipi, interius scilicet existens, id est te sibi pra^ponens, et te pra; se dili-
latens iti anima, adeps in visceribus latet, et
sicut gens. Quod est dicoiw' : Idcirco exsullabo in prote-
robore gralia?, spiritalis.quodestsicut pinguedo, id ctione tua, quia anima mea nimia diiectiono
lilii
est comparabilispinguedini, exterius scilicet appa conjuncta cst, et inde ccrtus sum quod exsuUabo,
rens pcr opcra,sicut pinguedoapparct exLeriusper ^ quia suscepit me dcxtera tua, id est patrocinalus est
mcmbra. Adeps quippe proprie dicitur, qui vitalia sempcr mihi favor graLia; tuie,ul in nullo permitte-
cooperiLinterius IaLens,pinguedo veroqua? exLerius rct me
crimine otrendcrc. Dcxtera pro favore po-
apparcl membra corroborans non dicit repleatur, ; niLur, eoquod illosquibus favcrc solcmus, addcxlc-
quod non sit semper repleta sapienLia interiori et ram poncrc consucvimus.
robore gralia? spiritalis extcrius, per opera appa- Dixi quod mcditabor in matulinis, ol exuitabo in
rentis, scd idcm est acsi diceret anima mca, ([uai
: ve/amcnto alarum; ipsi vcro, quod minime decerel,
jam replcla est.non deficiat aliquo modo,sedpcr- ad quos doccndum ct salvandum advcni, Judau
severet in repletione sicuL adipis el piiigucdinis, et scilicct, de quorum simgmno n;\[u^ <.un\ (j ua>sierunt ,
eliam labia cxsnltationi?., id rst, mca exsuUanLia id est qnm'cnl,animam )m'am dtîincvr iiimorte,ne
labia rcpIeanLur sicut adipe ct pinguedine, id cst amiihuil loitin» cl giMilciiiici hoc lacltMil in vanum
vcrbis proccdentibusa sapientia intcriori et gratia i(l (<sl, v;m;i (M'it li;tM' s|)cs (Mn-tim, n;im a palria
spiritali,cL talilcr /audthi/. tc ov nirum. Vcl iL;i, ut c\|uilsi, itilmi/iunt in infcriora fcrr;r, \d cst, cum a
etiam liilcr;! (iiviM's;i sil : Dico / 'liir ai sii;i l(Mi;i (iii;i' l'ertilis(!st, expulsi fueriiit./»//v)//»(^//f
et sic laudahtt Lc os meinn /ahiis /Ijitio. id (>sL iii pcj^jicscl iu iiircriorospartcslcrr;i':vixdumoiiiin

m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I m
aliqua pars lerrarum adeo infcrtilis cst in qua pars A dalione, quando ditabunturaiternaremuneralione.
eorum nonpossit inveniri ct lioc dicit ad aggcra-
; Exaudi, Dem, oratiunern meam, ut me resuscites,
tionom calamitatis eorum, quia si a patria cxpulsi et eripc a timore Judaici populi, animam
inimici,
in aliquam rcgionem fcrtilcm di3pcrgercntur,minu3 mcam, ne cadat eorum conformitatcm, cumego

in
utique grave videretur quain quod iu asperrima deprecor te. Quod est dicere: Tunc eripe, cvtm ego
mundilocamaximaparseorum dispersaest; vel sic, dcprecor assidue, scilicet, sicut hoc ego assidue de-
quairent animam mcam, et malo suo, nam ideo prccor ; enuoliat autem illud futurum esse quod
introibunt in inferiora tcrra;,idesi ininfernum, qiii oravit, cum addit : Dico eripc, et ita facies. PrO'
est in inferioribus terrae partibus. Unde quoque tcxisli me, id est proteges me, a conventu malignan-
infernus dicitur,quasi inVimus:eiqmda.mtradcntur tium JudxEorum, id est ut non cedam eis timore,
in ma/i«5, idestin potestatem gladii, ut interfician- cuni in me insurgcnt malignis vcrbis, etnon solum
tur : etpostquam interfecti hiQvhii, erunt partcs vul- mc proteges a timorc eorum, cum malignis verbis
pium, et cajterarum ferarum, ut ab ipsis eorum insurgcntin me, accusando etdetrabendo,scdetiam
corpora non sepulla comedanturjvclsic, secundum prolegcs mea multiludinc operantium. imquitatcm, id
illamsententiaminqua diximus, introihunt in infe- cstprotegesme faciendo constantem,neprotimor(
riora tcrrse, id est minfernum;nonsolum introibunt B cedammultitudini, id est conventui Juda;orum ope-
in irifernum, et tradentur in manus gludii, sed et rantium mortcm meam antonomasticeiniquitatem.
quidam eorum partes vulpium erunt, in est partiti Quod est dicere Neque cum malignantes erunt,
:
erunt, et captivi ducentur a vulpibus, aprincipibus timebocos,ncquecumeruntiniquitatem operantes.

scilicet, qui vulpes dicuntur, eo quod callidi fucrunt ?severo excusentur ab iniquitatis operatione, cum
ad expugnandum eos, sicut vulpes callidissimum eum neque manibus nequc armis occiderint, adjun-
animal est. In hoc autcm multum exaggcrat eorum git:Vcre operabuntur mortem meam, et si non
nequitiam, cum illos ostendit ab extraneis dispcr- armis et manibus, qma cxacuerunt id est exacuent, ,
gendos. Dico ([\iad\^?,iintroihunt in inferiora terrse, linguas suas et gladium. Quod Adapta-
est diccre :
et tradentur in manus gladii, et erunt partes vul- bunt verba linguarum suarum, ut efficacia sint ad
pium. Rex vero Isetahitur in Deo, id est, ego antono- meinmortemtrahendum, diccndo :« Sihuncdimit-
mastice rex, tetabor in misericordia Dei, dum me tis, non es amicus CcCsaris (Joan. xix, 12), » et
rcsuscitabit et gloriOcabit : ct non solum rex Iseta- caiteratalia, per quce cogent Pilatumquimequairet
hitur, sed ct omncs qui jurant in eo, id est qui in dimittere, ut crucifigat, a similitudine gladii, qui
baptismale firmiter promittunt se perseverare in exacuitur ut efficacior sit ad interflciendum. Et

q
eo, id est, in voluntale ejus laudabuntur, id est, in priusquam exacuant linguam, intendcrunt arcum,id
futuro laudabiles etiam inimicis apparebunt, cum est intantam faciant deceptionem suam,utblande
a>terna gloria dilabuntur, qni bic abominabiles loquendo capiant me in sermone, improvidum et
videntur, dum assidua tribulalione macerantur, qui incautum, et sic tradant ministrisCffisaris ad dam-
etiam dicluri es -.e leguntur Nosinsensati
:
223 ^*- nandum, vel accusentde legis prajvericatione.Inter-
vitam illorum a?slimabamus insaniam ecce quo- : rogabnnt enim me quasi magistrum « Licet cen- :
modo computatisunt interfilios Dei (5f/;). v,4, 5). » sum dare Cffisari, an non? » [Matth. xxn, 17) ut si
Dico quod Isetahitur rex, et merito, quia obstructum dixero non esse dandum,ministris Romanis tradant
est,id cst obstructur, os lojuentium iniqua, Judaio- me, utpote tributi Ca\sarei prohibitorem si vero ;
rum scilicet, qui me negant esse Deum, imo sedu- esse dandum asscruero, legis mihipra;varicalioncm
ctorem ct blaspbemum asserunt. Quod est dicere : imponant, injustum judi cem me vocando, qui eos
Ita testimonio resurrectionis et exaUationis meae Dei cultuisubditos, rcgi Romano deservire judica-
convertentur,quodnihil quod dc me dicant,haben- vero. El hoc estquod obscureponit ffiquipollentur!:
tes. veliut, nolint, tacebunt,qui niilii modo multis intendcnt arcum, amaram rcm scilicet, et si dulcis
•^ videatur, id est deceptoria verba parabunt, quai et
verbis muledicis insurgunt.
I.N PSALMUM LXm. si videantur dulcia, erunt tamen amarissima, ut
Titulus scxagcsimi tcrtii : /;; finem. PsalmusDavid. sagitlent immaculatum, id est, me insontem,
kedant
Quod sic exponitur Psalmus David, id est Christi
: sicut ille loeditur',qui sagittatur. Et hoc in occultis
respicientis in finem, id est in perfectam sui con- faciant, id est, sic sagittent, ut occultum mihi sit,
summationem, post mortem futuram; vel in finem, ne cavere valeam. Notandum quod gladium, id est
id est in perfcctam suorum consummalionem in die apertam eorum persecutionem, non dicit esse rem
judicii futuram, « quando eritDeus omniain omni- amaram, quia constat; arcum vero qui res 224
bus [ICor. XV, 28). » Orat in hoc psalmo Domini- dulcis videtur, rcm amaram vocat postquam autem :
cus homo de resurrectiono, et deprccatur ul Deus intenderint arcum, suhito sagittahunt cum immacu-
eripial se a timore inimici. Agitquoque de occulla latum, quantura ad opinionem eorum,id est, certi
etdemanifes:a inimicorum persecutione ; de resur- esse putabunt quod revera me sagittahunt, et hoc
rectionisexaltatione,etinimicoruminefficacitatc,et suhito, id est ex improviso, quod nesciam cavere :
postea de operum Dei quaj per prfedicatores fict ct non timebunt me sagittare,cum hoc valdetimere
annunliatione,etdejustorum infuturolajtitiaaclau- dcberent pro doctrina sanctamca,quamaudient,et

m EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXIII m
pro miraculis et operibus meis bonis, qusp, frequen- A gili materia fact£e,parum lcedunt, et earum leesio si
ter aspicient. Et cum me sagittarenequiverint, fir- aliqiia est, citissime sanatur ita et eorum plagae
;
maverunt, id esl firme et constanter proferent, ser- parvo tcmpore Ia^dentes,brevitempore sanabuntur;
monem?iequam, dicendo: «Crucifige (L«c. xxiii, 21),» quoniara post tres dies resurgam (J/f/«/;.xxvii,63),
eihoc sibi, id est ad incommodumetdestructionem et poslquam exaltabor, lingux earum infirmatx.mnt,
sui, quia bujusce rei gratia desLruentur. Vel sic :
et boc conlra eos, quod estdicere: Ha-c verba quee
Postquam exacuerint linguas, firme et constanter de me menticntur, fingendo non resurrexisse, sed
proferent ad incommodumsuum sermonemnequam corpus meum a discipulis furatum fuisse, infirma
dicendo Sanguis ejus super nos et su}«er fiJios
: « apparebunt et falsa et quce eVmm co7itra eo.$erunt,
:
nostros {Matth. xxvii, 25). » Dico quod intendent id est idonea ad eos 225™endaces essecompro-
arcum ut sagittent, et me sagittare putabunt, et bandum. Si enim, ut asserunt, custodes, cumfura-
postquam sagittatio eorum inefficax erit, narrave- tum corpus fuerit, dormierunt, unde furatum esse
runt, etc. Vel sic continuatur, ut expositio non mu- cognoverunt? Dico quod infirmabuntur linguteeo-
telur: Dico quod i\vvi\d.h\ini sibi sermonem nequam, rum, etomnes qui videhant, id est qui videbunteos
scilicet. « Sanguis ejus, » etc. ;
prius vcro quam fir- inflrmatos,non solum exteriori sed et interiori vi-
ment narraveruiit, id estnarrabunt in dispositione ^ sione, sua ratione conturbati sunt, id est conturba-
sua, ut absconderent laqueos, id cst, ut absconditam buntur bona conturbatione, timendopoenam, quia
mortem mibi parent, qua me detineant, nemundus in morte ejus consenserunt et post conturbatio-
:
milii subjicialur,etnercfugiam a similitudine volu- nem, id est post timorem servilem,

timuit omnis
cris, qua3 laqueis delinelur ne evadat, et direrunt, homo,id est timebunt eum
timore casto omnes illi
id est dicent, secum cogitando: Quisvidehit eos,id est conturbati, qui erunt bomines, id cst ratione non
laqueos, id est, quis cognoscet nos, operatos esse carentes, sicut multi qui irrationabiles existentes,
mortem ejus?nullus;ac si diceret: Disponentincogi- nequeconturbabuntur neque timebunt et timentes :
tationibus suis utlaLenter parent mibi mortem,tra- facti, annuntiavcrunt opera Dei, etfactaejm intelle-
dendo meperdiscipuIum,etinlerficiendomeperRo- xerunt; boc sic pra^posterate legitur Postquam ti- :
manos milites,etpulabunt quod nullusexistimcteos mentes erunt,idest diligentes, intelligent facta Dei,
huj usce rei culpam babere,cum niliil manibus agent. id est, intelligent mortem, et resurrectionem, et
Unde eos dixisse legitur (Auc.m Jmnc Psal.) : «Om- ascensionem, et caitera opera mea esse facta di-
nia faciamus sic, ut nibil fecisse videamur, »etbas spositione pietatis Dci, non casu ; et intellig-endo,
iniquitates, id est ut laqueos absconderent, scilicct q annuntiabunt ipsa opera Dei.
ut me per discipulum meum tradant, per milile- Dico quodipsi conturbabuntur;y(«<(«a!<?c»« qui-
Romanos inferficiant, scnitati sunt, id est investi- sque Isetabilur in Domino, id est, discipulimei qui
gabunt quomodo possint efficere, et frustra, nam justi sunt, Iffitabuntur in exallatione Domini mei,
scrutantes Iktc scrutinio, id cst cum summa et dili- et sperabit in eo, id est spem firmam ponct ineo qui
genti scruLatione, defecerunt, id esL ha}C efficere potens erit eum in futuro beatificare, et qui po-
nequibunL, ut bujusce rei non appareant esse rei. tens erit se posfdiem terlium suscilare, quodprins
Dico quod disponent parare mibi laqueos, id est ab ipsis justisdiscipulisquibusdam dubitabitur, an
absconditam mortem, quasi preesciendo vellem eam sit videlicet potens resuscitandi se, ideoque in ipso
efiugere, sed non oporteret ad hoc eos laborare. Domino, in me scilicet, nonaudebunt firmiterspe-
Nam ad inortem sponte accedet homo, id est, ego, rare. Unde dubitando dixisse legunlur « Nos pula- ;
quem simplicem hominem opinantur, accedam bamus quod hicrederapturus esset Israel {Luc. xxiv,
sponte r/r/mortem in hoc quod homo sum, et banc 21). » Dico, justc Uetabuntur in exaltalione scilicet
accessionem faciet cor altum, id cst alta etinvestiga- Domini mei, et in futuro laudabuntur omncs recti
bilisdispositio sapicntiiemeffi.Summum enimmys- corde, id est Jaudabiles apparebunt justi recti corde,
tcrium lioc est,quare potius homines morte sua re- D cum gioriosi et impassibiles cfficientur.Possunt au-
dinierc voluit,cum cosdem polentirr! suaMmperio saltcm hi Ircs vcrsus de apostolis sic legi, ut sic con-
varepolucriL,qu()(l cquidcmconveniensfuiL,uteosci liiiiiciiliir : abscondcnt laqucos cl iiilcii-
Dixi qiiod
liccL mortali facto, cum a diabolo in morte sua insti- dcat arciimad sagiLtandum me, et oiniKisdi.-^ciiûli
ganteinjusteinvadorctur,idcmdiabolus liumani ge- mei ratione utentcs, ut liomincs tinicbunt ptenain
nerispotestate,quamjure ol)tincbat,justeprivarelur ipsorum Judieoruni,quam exctecali tiincre ncscicnt,
Dico quod homo accedet ad mortem, et s\c exal- et timendo annuntialiunt eis opcra Dei, ulconvcr-
tabitur Deus, id est, cxaltabor resurgeiulo ct coclos tantur, id est annunliabunloperamorLiselresune-
ascendendo, et tiinc apparebo etiam Deus,qui non (•li()nis,et miraculorum mcoruni factafuisse dispo-
videor homo purus: OportcL enim jiHti Cliristuin,ct silione Dei, ct facta rjus intelle.verunt,\d csl inlelli-
ita intrareinglori;tm(/.'^r.x\iv, -iii) ; ct vcrccxulla- gcic laiiiMit iitsos Judicos quosdam salvando.-, qui
bitur rcsurgcndo, naiii ///"v.rro/ô/;, ([iiibus iiicilii- miiic iiilclligerc negUgunl; Jusfus autcm livtabilnr
ccnt ad n\ov\.en\, fartiv suul sagilt.v parrulnruin.id iii /)inuiiu),ctsperabHineo: hoc autcm pluraliler lc-
esL ficnt comparabiles sagiLlis parvuloruiii,([iiiii si- gtMidum est et exponendum, ul in supnidictason-
cul ilhc cuni fra,i;ilcssinL,dc lig-no vcl dc ali(iualVa- tcntia, ct sic continiiatur : Dico ipiod ju,-!i<pu vidc-
^38 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PAUS I 036
discipuli niei scilicet, contur- ^^"^'»6 postposita, solummodo solcmnibus elfcsli-

bunt oos cxcfpcalos,
vis ccelesliltus gaudiis inluitu sute contcmplationia
babuntur, id cst contristabuntur dc excwcalionc
imm()i'cnlur.
eorum, qui tamenjusli laclalûntur m i)o)>(?//o,id est
Dico quod istc psahnus est canticum Jerernix, et
in exallatione Domini, scilicot mei, etsperabuntm
Agi/ei, agcns de verbo pcrcgrinatiunis de vcrbo sci-
co, id est lirniam spem in me halêbunt, quia po-
;
licet, id cst dc cogitationc Adaj ct Eva;, qui cogi-

tero eos in futuro renumerare, cumpotens simme
utjam supra tando in cordc dixerunt : « Erimus sicut dii [Gen.
resuscitare. llnde prius dubitaverunt,
ni, Li), » si pomum a Deo vetitum comedcrimus;
diximus, et in fuluro luudabnntur omncs rccti corde :
quod verbum fuitcausaperegrinationistotius gene-

hoc non mulalur.
rishumani,etduphcis quidem peregrinationis. Pe-
IN PSALMUM LXIV.
regrinabamurcnimaDominopropLerverbumistud,
Tituhis sexagesimi quarti:/n ^«em, Psalmus Da- dum ab ejusfideetcontemplatione ct virlutumper-
vkl, canticum Jcrcmix et Aggci, de verbo peregrina- anteChrislimortem,quaredemptisumus,
fectione,
tionis, quando incipiehant proficisci. In hoc titulo vi- ahenabamur.Peregrinamur etiam nunc post redem-
detur innui psalmum islum juxta simiUtudinem ptionem, dum mortaleset passibilesilhusverbigra-
historice, de reditu peregrinalionis Judffiorum dc -g Lia exisLcns a divina preesentia angelorum consor-
Babyloniacompositumesse: quani peregrmationcm tio dividimur. Deboc autem verbo brevilerin hoc
Jeremiaset Aggeusspirituprophetico, et ipsius pe- psahuo agitur : ubi dicit, verba iniquorum preeva-
regrinationisreditum prajdixerunt. Aggeus quoquc luerunt super nos, et etiam agit iste psalmus de
in ipsa peregrinationeffitrediLufuit.CoeLerum,an ex hoc, quando incipiehant proficisci, id est, quando
hujus hisLoria». consideratione Psalmista psalmum et per quem incipicnt redire de pcrcgrinatione,et
istum cdiderit, dubitatur manisfcstum enim cst : in patriam proficisci, cum dicit : Beaius quem ele-
longc postipsius tempusbisLoriam istam contigisse; gisli, et usquc in flncm psahni. Quod est
caitera
possibile tamenfuit uLqui muItaSpiritu sancLo pra;- diccre Dc duphci reditu hujus peregrinalionis du-
:
viderat,istumquoqueperegrinationis22oreditum plicis agiL, ct quando et per quem ulerque reditus
prEevidisset, per quem peregrinationistoLiusgeneris incipiet. Et sciendum cûod reditus ulerque per
bumani redilusad Jerusalem coelestemprajsignaba- ChrisLum: «rt»s c{uidem usque in finem mundi du-
tur et bac tali consideratione de hoc totius genc-
:
raturus, in temporc incipiL; quando genus buma-
rishumani rediLu inboc psalmo egisset. Esdras au- num,quodantea peccalorumsuorumetoiiginalium

tem cLacLuahum mole maxima gravatum crat, corum-
scriba, qui Psalmis Litulosasscrilur adaptasse
q"i post Babylonicae percgrinationis rcdiLum fuil,
G dem peccatorum per ChrisLi mortem indulgcntia
-
vidcns in Spiritu sancto hujus historiee similitudi- percepta, adfiJem Dei,et contemplationem et vir-
nem ad praiscnlis psalmi negotium posse attinere, tutum perfecLionem quamper supradictumverbum
juxta hisLoriam titulum adapLavit. Qui sic exponi- amiserat, redire coepit usque in finem mundi de
tur : Psalmus iste est David propbetse respicientis generationein generationem scmperrediturum.Aye-
in finem. mundi,quando adcoelesLem patriam om- cundus autem in die judicii incipicL et perficietur
nium fidelium reditus erit, vel respicientis m finem per ejusdem mortisCliristi redempLionem,quando
id est inperfectamctconsummatambcatitudinem, omnis peccaLi poena, id esL, morLaliLate et passi-
in qua fideles ad patriam coelesLemde liacmiseria- bilitate et omni imperfecLioneabsumpLa, in nobis
rum convalle reversi resLiLuenLur vcl fincm, id ;

m immortales et impassibiles effecLi, et perfectam
est in finem saiculorum, in scxtama:!tatem scilicet Dei naLuram habenLes, ad Eeternam paLriam rodi-
quff- ab AposLoIo finis sreculorum dicilur (/ Cor. bimus, ibi feaciLer sine flne mansuri. De primo
X, H):in qua genLium pleniLudodeinfidelitate sua veroredituagitPropheta,quiinhocpsalmoloquiLur,
adDei notitiam et cultum reversura est,vel infinem. ab eo loco ubi dicitur Beatus quem elegisti, usque
:
id cst in Christum per quem adpatriam

redcundi D ad illum locum ubihabeLur Benediccs eL osLcndiL : ;
facultas nobis conccditur :et est ipse

psalmus,c«ft- per quem et quibus minisLris cl quomodo fieL. De
ticwn Jeremise et Aggei, id esL delecLatio
et ju- secundo aulcm egiL ubi diciL Bmiedices, et caetera :
cundiLas maxima omnium fldelium bene vivcndo, usque in finem psalmi. 2.27 Oi'9-t etiam uLEcclesia
exspectantiumcT.Lernaivitai reditum c£uem futurum ex omni populo consLituaLur, quse sic redilura esl.
essepr*vident,quem etiam quandoque assequentur OraL auLem el pro rediLu, uL fiat, cum dicit Exaudi :
Qui nimirum fidelcs per Jeremiam

etAggeum.con- nos, Deus, ct se etiam Ecclesiai fidelibus adjungit
venientcr accipiuntur. Jeremias

quippe excelsas cum dicit Exaudi nos, licct adliuc illis futuris et
: :
Domini interprcLatur Aggeus vero festivus sive

:
merito, cum ipse jam et si ante temporaliLer exi-
solemnis; fideles autem jam in

Domini conLcmpIa- sLens, Ecclesiaj tamen mcmbrum fide csset : bunc
lione excclsi, quorum « conversaLio,ut ait AposLo- itaquetraclatumadutilitatem omnium et jam con-
coeUs esl [Philipp, ni, 20), » meriLo excelsi versorum, et adhuc convcrtendorum facit, ut con-
lus, in
Domini dicunLur, in perfeclione virtutumjam a Do-
versos scilicet, quijamprimumreditum aLtigorunt,
ad secundum reJitum magis et magisinvilel; con-
mino sublimati. Bene cliamsolcmnesnuncupantur
Lempuralium bonorum sollici- verLendos aulem ad ulrumque rcditum elicial,
el feslivi.cum, omui
537 EXPOSmO IN PSALMOS. — PSAL. LXlV 63^
cum autem erat de hoc reditu, dat nobis orandi ApoUeus estac si diceret : Ad hoc prsehierunt ut
exemplum. essent 5(//>er opprimerent nos, a simili-
nos, id est
Tedecct hymnus, i)eu5, m 5i!'on, idest inEcclesid tudine rei, quae ab aliquo gravi pondere superca-
qua? Sion erit specula terrena, erit hymnus, id est denti vehementer opprimilur. Ostendit autem per
laus, talis,qua te, Deus Vcrbum, dccet, id est dece- quem propitiabitur, sic Et hoc facies per quem- :
bit. Quod est dicere : Ecclesia a te constituenda dam omnino beatum, Dominum Jesum scilicet,qui
laudabit te decenti laude, scilicet fide, voce, opere immunis apcccato futurue eil,guemtu elirjes 228
et devotione. Quod Synagoga non facit, dum car- ex omnibus hominihus prse caeteris fidelibus di-
nalibus observalionibus plus nimio immoratur et gnum et egregium. Juxta quod in Canticis de eo
conlidit, et inJcrusalem ceelesti, reddetur tibi vofum, sponsa Ecclesia dicit « Dilectus meus candidus et
:
id est pcrsolveiur tibi perfccta laus omni voto et rubicundus ex millibus electus. {Cant. v, 10). » Et
omni desiderio ab eadem Sion, quando ipsaad Je- fm(//»e.s ei«7i,id est tibi personaliter unies, j uxta quod
rusalem reversa, de quaperAdam
cecidit, sinefine et Athanasius testatur; c> Deus et homo unus est
beatificabitur. Reddere votum a similitudine poni- Christus [Athanas. in Symbolo). » Et ille beatus
lur; sicut enim reddere votum perfectius bonum est inliuhitabii in atriis tuis, id est in ampliludine dile-
quam vovere, cum utrumque sit bonum ita laus ;
B ctionis tua», et bonai operationis. Quod estdicere ;
illa quai in Jerusalem ca?lesti persolvetur a fideli- Perfectissimus erit in omni charitate et bona oper'a-
bus,perfectior eritlaude hac,quse in praisenti saecu- tione. Atrium dicitur aula amplissima, qua? inlra
lo fit, fide, voce, opere et devotione. Licet hfflc laus domos nobilium est, ideoque pro amplitudincponi-
sanctasit elDeo grala, hic enim etsia fidelibus ita tur, vel, inhabitabif. post resurrectionem suam in
laudetur,inaliquo tamen ab eisdemoffenditur^dum quos ascendet,
atriis ^MWcoelestibus, id est in coelis
saltemaliquod peccatum venialecommittitur.Infu- ut nos ad se trahat. Juxta quod idem in Evangelio

turo vero adeo perfccte intensa devotione laudabi- asserit. « Ego si exaltatusfuero a terra, omnia tra-
tur, ut nullatenus oflendatur. Nullusenim tuncpec- ham ad me ipsum {Joan. xii, 32);» et iterum
candi eritalTectus, etquandoquidemSion te decen- «Ubiegosum,illic et niinister meuserit {Ibid.2Q).»
ter laudatura est: cxandi, DcusYcrhmn, orutioncrn Et hoc exlra librum adaptatur, sedex sequentibus
meam, pro ea factam, ut eam Sion constituas. Quia nolatur, cum sic additur:Vcre per beatum propi-
vera posuerat Sion, et perhanc vocem solet ssepe tiabcris.
plebs Judaica designari ne ex Judaiis solummodo

; Beatus enim quidem futurus est quem eleyisti,\d.
crederetur Ecclesia esse constituenda, addit : Dico q est quem eliges et assumpsisti,\d est assumes,etipse
quod le decet liymnus in Sionel Iiaec Sion non exso- inhabitabit in atriis tms,el postquam propitiatus fue-
lis Judaiis constituetur, sed ad te veniet per fidem risimpietatibusnostris, delendo eas, replebimurbonis
omnis caro, id est omnismodi homines et Judaii, et domus tuse, existendo in bonisipsis id est in corpore
gentiles, etpauperes, etdivites, qui imnccarosunt, etinanima, replebimur io/tw Dominici hominis,
id cst carnales, carni scilicet poenitus obedientes. qui erit domus tua in qua habitabis. Et per ipsum
Ex quibus constitues Sion. Quia vero dicenda : Ad beatum replebimur illis bonis. Cum A.\Q\ircplcbimur
fe omnis caro venict, quod a Deo
dabatur intelligi bonis, per emphasim ostcndit quod valde replebi-
caro recessisset, ostcndit quomodo a Deo recesserit mur illis bonis,a simililudine illius qui, cum sit in
addendo, sic Vere ad te venict, a quo per vcrba
: aqua vel inaliipia tali re,rcp!eturinloriusipsa aqua.
?;(/(/i(or«»i,Ad;p scilicet et Evee, recessit;nam ver- Quod est dicerc : Valdc replebimur ipsis bonis et
ba, id eslpravai cogitalioncs, quoa fueruut verba cxlerius in cor|)orc, ctinteriusinanima pcr ipsum
cordisiniquorum, aDeo apostalantium,cumcogila- beatum. Et exponit partem ipsorum bonorum sic;
verunt: « Erimus sicut dii [Gen. iii, ^),» prsevalue- Vere bona habcbit diiinus tua, nam sanctum esf, id
Quod est
runt super nos, id est prajvaluerunt nobis. cst erit, tcmplum tw.nn, id cst ille bealus, qui do-
dicere: Adeofuerunt eflicacia utnon solum Adam j) nius et templum tuuni erit, omni sanclitateplenus
etEvam,sed etiam nos omncset Judajoset gentes erit, et non parum sanctum erit scd tuirnbile ; '
in morlem detruderenl. Omnes onim iniquitatis eril iii ;r)/iiitalc sanctitatis su;e, id est adeo a^quus
eorum,quamin pomicomestionecommiserunt,par- eiit ct sanetus Dominicus homo, quod mirabilis
ticipcs eltcctisumus. Unde apostolus « Per unuin : oninibus erit : quasanclitate ct aniuilatc per eum
hominein peccatum introivit in mundum, et pcr- replebimur ; sciliect iit sancti et in eogitationc etin
peccatuni mors,ct sicin omnes pertransiit i,/?o/;^ iii, (iper;itione ofIici;imur, lirel non adeo ut ipse. Orat
12).» Nc vero putaretinMiuod pcr se caix) ad Deuin ;uitein ip um
Deuin Verbuir, ul propilietur im-
pervenire sufliceret, additur : Dico i\nijdverbaprx piet;dihus ipsiiis, (pii Uintoaiile lemporc cxislil per
valueruntsuper nos, cf tu DcumXovlmiw, propitialje- fidem Domiiii Jesu, (piam jam h;ibel et iinpie- :
ris impiefatibus noslris, et est non ex merilis no- t;dibus eorum propitictur, (iiii iii liMiiiiore plenilii-
stris, scd expropitiationc tuanostras et actuidcs et diiiis fideles erunt, cl cos s.-mrlilici'!. et ipsuin ;ib
vcniales impiet;itcs dclehis, el sie, ;iil ti^ qui ver;i ;ii'tualiliiispeccatiscxcinpliini,iii (i]>ereet devntione
vita cs {Joiu. XIV, 0;, venieinus. Cum dicil. i aiigincntet, ct in tenipore |ileiiiliidiiiis (miiii liciH
Verba iniquorum pr,vvaliicrunl suj.cr uos, a'qui- j;uu morliium in corpore, Uimen eiiniiulaliim ad
Pathol. GLU, 30
t)39 S. BRUNO.MS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PASS I 940
icternampalriam reducat; fidelesautemvelin lcm- p ost /'.'niclvnf te timorc casto, id esl diligenltc, el
pore plenitudinis futuros, et abactualibus ct oiigi- hoc quod Lurhabiintur, continget a airjnis tins, id
dcvoLionesanclificatos, esl miraculis pncdiûitoruin.
iiaH expicl, et in operc et
iid aHcrnam patriam inducat,
cthocsicdicit Dico : PosLquam autcm conlurbuhuntnr et timcbunt, de-
quod^»(V>i/2rt6t'mnobis,etreplel)isbonisperbeatum lectabis, id est delectaijiles facics in eis, exitus ma-
illum, et ut hoc siL, exaudi Deus Verbum salu-
iios, tutini in vesperum, id est exitus prosperitatis in
iuris noster, id est salvatornoster futurusper ipsum adversitatem, et exitus vespere in matutinum, id
me, scilicet, exaudinunc de propitiatione et rcple- est exitus adversitatis in prosperitatem. Quod est
tione orantem, et fideles futuros te de hac eadem dicere : Sic faeies eos exire de adversitate in pro-
re quandoque oraturos. Tu,dico,qui eris spes salu- speritatem, et de prosperitate in adversitatem, ut
tis oynnium finium terne, id est omnismodi homi- nec adversitate frangantur, nec prosperitate extol-
num et Judseorum et gentilium, existentium in lantur, et in talibus exitibus deleclaberis. Mane
omnibus finibus terr«: et ut plus dicam, spes eris quidem quia vespera clarius est,pro prosperitate po-
omnium in mari longe positorum, id est in insulis nitur. Vespcra vero, quia mane obscurior, pro
marinis, quffi longe in mari positse sunt. Quod est adversitate. Perhoc auLem ostendit eos perfectissi-
dicere: Spes eris salutis omnium et in terra, et in B mos futuros,cum tales exitussolummodo perfectis-
mari habitantium. simorum sint, et per hoc detectabis in gentibus exi-

Undelegitur:Veniensevangelizavitpacemhisqui tus matutini et vespere Quod visitasti terram om-
:
longesuntêthisquiprope^-Eyies.ii,!?); velsic : Spes nem scilicct, id est visiLabis et gentes et Judaios
eris salutis o?«nu()« finium terrse, id est jam omnilmi qui terreni sunt, et hoc modo, scilicet quod ine-
finientium in seterrenitatem fidelium,scilicet exJu- briasti cum, id est replebis eam Spiritu sancto qui
d8eis,quijam ejusnotitiam etfidemante ejusadven- non permittetposteam sentire, velprosperaut ele-
tum adepti sunt,etinfuturosês erism?nfln longe ]io- vetur; vel adversa, ut frangatur; ad modum vini,
sitorum,id est infidelium ,qui adhuc longe,id est val- quod ex magna parte sensum aufert illi quem ine-
desunt in amaricatione infidelitalis suse; qui ad te briat. Quod est diccre Terram visitabis, sit ut
:
convertentur tempore Dominici hominis. Marecon- eam repleas graLia spiriLali, ct non simplici gratia:
grue pro amaricatione ponilur, quia res amarissi- sed multiplicasti, id est multiplicabis, locupletare
ma 229 ^s^- Ostendit autem ipsorum positorum efl?n, terram, id cst multiplicitcr locupletabis eam
in mari conversionemet salvationemper apostelos, a diversis donis sancti Spirilus. Juxta illud Joelis
quos Deus prseparabit, faciens eos montes, id est prophctee : ((Effundamde spiritu meosuperomnem
in vita subhmes, et hoc sic dicit : Dico quod spes terram i_Joel. ii, 2.S). » Dicerct aliquis : Suntncmul-
eris omnium finium terrse, et in mari longe, et tu tiplices locupletationes gratice spiritalis ? Ad hoc
eris, prseparans montes, id est apostolus, in vir- scquitur responsio, sic: Veremultipliciter locuple-
tute tua, id est in constantia prajdicationis, et in tare poteris cam gratia Spmtus sancti ; nam flu-
omnibus virtutibus, quaseis dabis : eleris accinctus men Dei repletum est aquis, id est Spiritus sanctus
potentia, id est ipsis apostolis potentibus in mi- qui dicitur flumen, eo quod fideles refrigeret et
raculis, qui erunt emphatice potentia tua, circum- saliet ad modum fluminis, repletuscst aquis, id est
vallatus, a similitudine strenui ducis,qui miliLibus multisdonisdiversis, quibus fideles potantur sicut
suis accingitur. id est circumvallatur, ut pcr cos aqua,cx ipso fluminCjOflrfl^/j, idest parabis, cibum il-
inimicos suos expugnet. Quod est dicerc Pra^pa- : lorum, quo in anima saLientur. Quod cst dicere :
rabis eos, ut sint in beneplacentia et obedientia Ipsum flumen facies esse cibum illorum, qui cibus
tua, qui conturbas profundum maris, id est con- eslpa.n\s\iiifi elinieWeciusiquonicmitaestprseparatio
turbatis per prsedicationcm eteorum bona contur- ejus, cibi, id estpraeparatur ita,per te scilicet. Quod
batione illos qui profundi sunt in mari, id est in est dicere : Necesse est ut tu eis cibum praepares,
infidelitatis amaricatione, gentflesscilicet : et post- j) quoniam aliter non posset prseparari.Orat vero ut
quamconturbavcris secundumhoc quod sunt mare, quod nuntiavit, futurum sic contingat. Cum addit,
conturbabis etiam sonitum fluctuum ejus maris, id dixi quod inebriabis terram, et sic fiat, Deus, ?-a'05
est contradictionem et pcrsecutionem illorum, ejus, terrae230 ^"^^'"^^- ^'^ *î^ translatione ha-
qui propter amaricationem infidclitatis erunt ilu- betur, sulcos ejus, etc, et bene,quod in hac trans-
ctus, id est exundantes contra tuos in tribulatio- latione rivospvo sulcis ponit, eo quod rivoruin sulci
nibus ad moduni fluctuum cxundantium. Quodest obtineantsimilitudinem,cumadmodumrivoruniri-
dicere : Postquam coruminfidclitatemdestruxeris, pas habere videantur.Dico rivos ejus ierrsc inebria, id
destrues etiam eos inhoc ne tuisultcrius contradi- cst reple gratia spiritali corda illius terrcc, scissa
cant, et eos persequantur. Digne quippe corum et sulcatavoniere pi-a^dicalionis, id est aperta ad
contradictiones sonus dicuntur, eo quod cum ma- praidicationem recipiendam, quseprius clausaerat
gno sono factoe sunt. Repetit auLem quod posuil, per infidelitatem, ad modum Lerrse quaj ad hoc
conturbas profundum maris. ul addat turbabuntur, scinditur, sulcatur,vomcreaperitur, ut semen sus-
inquam, gentes, quee suntprofundum maris: ut ti- cipiat, et inebriando sulcos ejus, multiplica geni-
meaut de peccatis suis servili tiraore sciiicet, et viina ejus, id est multa da illi genimina : multos
^4i EXPOSITIO IN PSALMOS. ^ PSAL. LXV Mli
scilicet successore fiHos spiritales, de doctrina et\ pro vicloribus ponitur, cum victores caronis ssepius
ejus fide germinanles:et si lioc feceris, germinans honorentur; et sic exponilur : henedices coronaean-
quisque IsetahUur in stillicidiis ejus, fluminis, susci- ni benignitatis tuse, id est gloria sublimabis victores
piendis, id est laitanter suscipient genimina ejus salvandosin anno benignitatis tuae, omnes scilicet
terrffi, stillicidiaejusfluminis, id est doctrinas quai fidele^, quibunc mundum bene|vivendo devincent.
ab eo stillabunt : vel sic possentbi tres versus legi : (û.mA\cii: Benedicescoronce,A.e universaEccIesiaagit.
Exitus matutini et vespere delectabis in gentibus ; et 231 Quodetiamperpartesexponitur, sic: Dico
per lioc delectabis, quia visitasti terrarn, id est gen- quod bcnedices corome, ita scilicet, quod et campi
tes solummodo, et sic visitasti quod incbriasti earn, tui, qui erunt pars illius corona;, scilicet fidelesJu-
multiplicasti locnpletare eam bsec mutantur. da?i qui eo quod jam habentes
dicunlur campi,
Ostendit autem quo ordine visitabit terram, sic : Dci notiliam habiliores fuerunt quamgentesaddo-
Dico quod visitabis terram, et hoc facies per flu- ctrinee semen recipiendum : sicut campihabiliores
men,idestper primitivam Ecclesiam de Juda3is,quai sunt quam monluosaterra ad semensuscipiendum
dicitur flumen, eo quod ex ea prsedicatoresproce- replehuntur,mi\ituTO,ubertate beatitudinis seternae et
dent, sicut deflumineriviprocedunt. Namillud/?t(- in anima et in corpore. Et speciosadeserti, quai sunt
men Dei repletum cst, id est replebitur, cuiuis, id est B ^'i* P^^^s corona?, id est gentes, quee ex hoc quod
multos habebit praidicatores, qui dicuntur aqua?, prius desertum erant, scilicet, lege et Dei notitia
eo quod alios ad modum aquarum doctrina sua carentes, speciosa? factaj sunt in fide et in omni
potent. Et tu, J)eus,parasti cibum illorum, idestpa- virtutum et bonorum operum perfectione, pingue-
rabis cibum illi flumini, dabis scilicet ei Spiritum scent, id est replebuntur oadem et gaudebunt uber-
sanctum, qui erit ei cibus, id est panis vitse et in- tate qua et campi. Pinguescere dicit asimilitudine
Non incongrue vero illorum refertur ad
tellcctus. divitis, qui omnibus divitiis repletus, pinguescit,et
flumen, quoniam et si in litteratura singulare, in gaudet in eis. Quffi vero et deserti speciosa et cam-
sensu tamen est plurale. Dico quod parabis cibum jDzhabent etiam suas partes : prajlatos scilicet, qui
illorum, quoniam ita est, id est crit, prseparatio colles dicuntur,eo quodaliis pricsunt ut colles val-
e/'(«,cibi, id est aliter prajparari non posset. Orat libus, etsubjectos dictos valles, quia prailatis sub-
autem pro ipsis pra^dicatoribus, cum addit Dico : jiciuntur sicut valles coUibus, et insuper majores
quod flumen Dei replebitur aquis, id est prsedicato- quiomniumet collium et val-
et altiores pra>latos,
ribus, et tu, Deus, rivos ejus inelria gralia spiritalium ducessunt, sicut arietes et ovium etagnorum
li, prffidicatores scilicet qui ex flumine prodeunt duces existunt. Ostendit aulem per partes quam
ut rivi, et per rivosinebriatos mulfiplica ffenimina^ ubertatem habebunt et campi et speciosa descrli,
multos fac germinare filios de
ejus fluminis, id est cum sic subjungit : Dico quod campi replebuntur
rivis ejusfluminis.Quod estdicere Multos de incrc- : ubertate,etspeciosadesertipinguesccnt ; et sic erit.Nam
dulis in Judaiafac germinare in fidedegeneratione ct colles, id est minores prailati et camporumet de-
ingenerationem^pcrprfedicationem rivorum etsi ;
serti, accingentur,\A(is.tve^\e\mi\t\xv et circumvalla-
Yiwosinehvmwevh ,in stHliciAiis cj us fluminis, idest in buntur et in corpore et in anima, exsultatione bea-
doctrinis qute stillabunt a rivis fluminis, Isetabitur titudinis aiterna!, a similitudine illius qui
re aliqua
germinans, idest gcntilis populus in fidcgerminans. accingitur, id cst totus circumdatur, et arietes, id
Quod est dicere : Nonsolum Judaiorum populum cst majores prailati, ovium duces, id est minorum,
germinarc fcicient, sed etiam genlilem. Ethoc to- induti sunt, id est induentur eadem exsultalione,
tum est, ac si brcviter diceret Hoc ordine visita-
: qua et colles, id est et in anima ct in corpore re-
bis terram, gentes scilicet, quod prius Ecclesiam plcbuntur, Hoc autem diclum est pcr emphasim,
primitivam de Juda?is constitues, quse multos ha- asimilitudine alicujus corporis, quod vestibus qui-
bitura est praidicatores, per quos terra, id est po- bus indutum est cooperitur ct circumdatur: etml-
pulusgentilis, germinabit in fide et inebriabitur. \)les, id est subdili et collibus ot arirtibus, abunda-
Oslcnso primo percgrinationis reditu,seciui(lum bunt frumento, id est bcatitudinc pra-sculijp (^lirisli
ostendcre intendit, sic: Dixi quod terram visilabis qua pascentur spiritaliter et in aniniaol iu corpo-
et incbriabis per rivos fluminis, ct hoc scilicct, fa- re, ad modum frumcuti quod maa-is cgrogium cst
cicsin hoc mundo : in sexta videlicet .ctatc; in caiteris mcssibus ad pasccndum. Dicitur cliamfru-
futuroautcm benedices coronse anni benignitatis tux, mcntum Dominus Jcsus, qui nos pano docirinai
id csl,exaltabis in coelcsti gloria uuiversalem Ec- su.'e satiat. De quolegitur «Msi granum : frumpiili
clesiam tuam, et cx Judaiis etex geutibus, quwerit [Joan. XII, 2i),»etc.; tv' ipsa'r«//t>.squa> ahundabunf,
covowii annj benignitatis tux, id est multitudo re- frumcnto claniabu7it, ct osleuditIioc apartc clamoris;
denipta iu anno benignitalis, id est in lempore sic vcre clanwbunt ,rt enint hiimnum dicent Deo, idost
Inquo benigne agcs cum humiuio
passionis luaj. laiuleni noii orc^scd iiilariorisdcvolionisintcnsione.
genere.Coronam eiiim,mullitudincincircum astan- I.\ PS.VLML M L.W.
tium dicercconsucvimus.Ideo dignc pro multitudi- Titulus sexagcsimi quinli, In fincm canticum
ne poiiitur lidclium, qui iu iBterua gloria pravseu- j^fulmi rcsurrcctionis. Quod sic exponitur : In hoc
ticu Domiui Jcsu circum astabunt vcl corona traclatu cdiitiiiotur canticum id cst jucunda rcmu-
043 S. nnUiNONIS CAftTHUSlANORUM LNSTITUTORIS OPP. PARS I 644
ncralio./)w/»?/,idesl bonocoperalionis, qiiodcanti- A reddcli?,pcrp.salmiim sit gloriosa el Dco grala. Si
ciim est resurrectionis, tendentism /?/K,'m, idest in cnim ad bumanum favorem psalmum diceretis,
perfectam incomnuitabilcm consummationcm.
et nonesset ulique gloriosa laus ve.stra. Unde Aposto-
Quod nsf diccre Hic agihir dejucunda remuncratio-
: lus « Bonum e.st mihi magis mori, quam ut glo-
:
ne, qua> dabiUiiTidelibusprobona dcvotionc et ope- riam mcam quis evacuet; nam si evangelizavero
rationc, in illa pcrfecta etconsummalarcsurrcclio- noncst mibigloria {I Cor. ix, IB, 16|. » Vel sic :
ne, in diejudicii futura, do qua remunerationc agit Dico jubiluteet psalmum dicitc, et sic dale fjloriasi
breviler : ul)i dicit ;^(/»,r«// nosin rcfrigenam,elciG- laudiejus, idcslfacitc gloriosamlaudcm ejus. Quod
levausqâe s.d,veniteet narrabo.Agil etiam secundum est dicerc : Tunc gloriosaerit lausjDei, s; eum ct jubi-
unam sententiam de ea,ubi ponit,m fluinineperlran- lo et psalmolaudaveritis Solummodoverojubilare,
usque ad, qui dominatur. Introdu-
sibunt, et coetera vel psalmum dicere non sufficeret et utin inhu-
;
cuntur autem apostoli in hoc psalmo, invitantes militatcjubiletis, etpsalmum dicatis; DiciteDeo, in-
omnesgentes jam conversas, ad Dei laudem, con- teriori dictu, id est ne de jubilo et de psalmo su-
tuituseternce remunerationis ut autem Deum in ; perbiatis, cogitat'^. hocvobiscum ad honorem Dei :
humilitate laudent,considerarehortantur ejusope- Deus,f/«a?H tcrribilia ntnt opera tua,\di est quantum
ra terribilia, quod electosrepudiat, Juda'os scilicet, B possumus operum tuorum! Et
exterreri contuitu
etrepudiatos gentiles elegit, in quo utroque opc- exponit partem ipsorum operum sic Dico quod :
re terribilis esse perpenditur. Cum enim electos ten-ihiliasunt opera <«a.Et ecce hocopus tibi estter-
repudiet,timendumest,ut etgentessi superbierint, ribile quod disponis, scilicet, quod in multitudine
abjiciat. Cum autem ipsas gentes sola gratia elege- virtutis tuse mentieritur tibi inimici tui. Qiiod est di-
rit, ab eisdem valde, ne grjvitcr offendatur, me- ccre : Judaeos qui prius fuerunt amici, nunc mala
tuendum est; ne oflfensus eas quibus clementer invita sua facti sunt inimici, adeo permittis exca^ca-
dulsit, gravius damnet. Agilur vero de repulsione cari et obdurari, quod et mentiti sunt etmentiun-
Judseorum breviler ubi dicitur -.Mentientur tibiini- tur, etperseveranter mentientur. In consideratione
mici tui: de electione gentium, ubi ponitur,(/Hzc(y«- multitudinis virtutis tuee, scilicet cum considerant
vartit, etc, usque ad benedicite:2.32. multiplicitcr potentiam tuamin resurrectione
Vô quibus tua,
orant sui, ubi habetur omnis tcrru, etc, usque ad et totius mundi subjugatione, et in miraculis qu»
rmzYe. Adhortantur quoque ad benediccndum Dcum operatus es, etadhuc per tuos operaris, et contui-
corde, opere et voce, et ne timeant tiirôre pcena- tu illius deberent te laudare, et Deura esse confl-
rum eum coram inridelibus bencdicei-e; etpra:"fe- teri. E contrario mcntiuntur denegando te resur-
runt etiam constantiam suam, quam habent in rexisse, et Deum esse,et?«mii«n^w/-perseveranter.
multimodis triliulationibus : ut ipsa^ gentes exem- Si vero a mendacio cessarent, tolerabile esset Be-
plo eorum efficiantur in tribulatione constantes: et ne vero ponit, non mentiuntur, ?.ed tnentientur, ut
hoc est in illo loco ubi dicit. Bcnedicite usqueadil- perseveranliam eorum in mendacio ostendat.Dico
lum ubi habetur,;ran.y;?;imt<.s:ubiincipitagere de re- quod mentientur, et hoc tibi, id est ad tuum hono-
muneratione quam pro constantia sui
in futuro rem continget. Nam propter tantam exccecationem
accipient : ut eas gentes spe
ejusdem remunera- eorum, continget quod o?/jn2.s toT«, id est omnis
tionis ad constantiam invitent. Ubi vero habetur : modi populus gentilis, adorabit te, qui adhuc terra
Venite et narrabo, etc, usque in flnem psalmi, os- est, id est terrenis intentus. Quod est dicere : lllis
tendunt beneflcia jam sibi a DeocoIIata meritobo- expulsisj gentilis populus venerabitur te fide et
na? vitae sua? : ut et gentibus quibus loquuntur in- devotione, cognoscens te Creatorem et se repu-
nuant ista eadem sibidanda esse, si bene vivere tans creaturam. Et sic sit Deus, omnis terra adoret
perseveraverint, et sic ad bonam vitam invitent. te, ct qui ad hoc non sufficeret, psullut tibi, et ex-
Jubilats Dco,omnis terra. Quod est dicere : Vosom- ponit istud tibi addendo, sic psalmum di-
: scWicei
nes gentes convcrsa;, qufe adhuc estis terra et cinis, D cat nomini tuo, id est 233^'^ bonum opus mani-
id est mortales et terreni, nondum scilicet spirita- feste insislat, ad honorem nominis tui, non ad
les et immortales facti, etiam cum adhuc terra si- extollentiam.
tis, laudate Deum interiori jubilo mentis^quod nec Adhortatur autem ipsas advidendum non solum
voce nec scripto plane potestexplicari, scilicetlau- quo Judaos repellit, sed alia
illud terribiie opus,
date eum intensa devotione, quia vero non sufficit to77i«7iaopera,scilicetquodeasdem gentes graluita
solo jubilo laudare, psalmwn dicite nomini ejus, id pietate sibi acquirit, ut inde magiseum timeant, et
est bonum opus manifeste. Insistitnon adfavorem hoc sic dicit Ostendimus unum opus Dei terribile,
:
hominum, sed ad laudem nominis cjus, « ut vi- hoc scilicet quod m/mfc;' /nen/?cn/Hr. Etadhuc sunt alia
deant opera vestra bona, et glorificent Patrcm ve- terrHjiliaconimiu quorum operum ut Deum timea-
strum qui in coelis est (i/««/«. V, 16) :» et sic di- tis, vos venitc, gentes, et devotione et fide, id cst
ceado psalmum icdicei nomini ejus, dategloriamlau- pra?parate vos, et sic videte interiori visu rationis
di ejus, id est facite gloriosam laudem ejus,quam Domini existentis terribilis in comiliis ha-
illa o^jera
eiopere exhibebilis. Quod e.st dicere : Ideo psftl- bitis sitpcr filios hnminum, id est in consiJiis quae
muui dtcite nommi cjus, ut hcec laus quam Uco cxercet in gentibus, qute filii dicimtur AdametEvae
945 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL LXV 946
primorum hominum, secundum malfe vilseconfor- A lummodosalute advenisse, et adhortanlur neinsul-

mitatem. Quod estdicere Hoc quod valde terrihilts : tent gentibus.quandoquidem ociili Domini resjjiciunt
est, apparet in consiliis ejus existentibus supcr ho- supergentes,el sic dicitur quandoquidem oculi Do-
mines, id est quibus dominatur hominibus, com- mini respiciunl stipcr gentcs, non super Judaios SOt-
plendo in eis quidquid sibi placet : et hoc denotan- tantum non cxaltentur, idc~,i non superbiant am-
:
tur cum dicit super. Ostendit autem ipsa opera ter- piius in sernetipsis, id est in genere et in notitia
ril)ilia subdendo sic : Dico videtete opera Domini, sua et hoc secundum quod sunt de genere Abra-
:
quod Y)om\n\xs convertit mare inaridam, idestgen- ha;, et Dei notitiam prius habuerunt. Illi quiexas-
amarefueruntet diffluentosin vitia, u.lrnare
tes quae perant pietatem quantum ad reputationem
Dei,
amarum est et diffluum, convertit in aridam ievram, suam, non quanlum ad Deum, qui in sua natura
id est ad iioc ut sint terra sua, quam excolat vo- semper mitis est. Quod est dicere In hoc eam :
mere pra^dicationis : et ut sint aridi, id estsitien- redduatasperam, quod solummodojudicantipsam

tes doctrinam, quam priusneglexerunt,admodum pielalem debere misereri Judoeis, non eliam gen-
tcrrce aridai qu» aquam sitit. Non solum aiitem hoc tibus. Adhortantur autem gentes ad benedicendum
beneficium impendet, ut convertat gentes in aridam: Deum, sic Ergo quia oculiejus respiciunt supervos.
:
sed istud etiam quod ipse in flumine e\\<,ien\.c?, Dhenedicite, gcntes, Deumnoslrum,\dL c&i\diVididleom-
transibunt illud flumen 2jede,\A. estper humilitatem nimoda laude devotionis etoperis. Cujus oculi super
in qua perseverabunt. Quod est dicere : Faciet eas vos rcspiciunt, qui Deus est, et nosler, id est homo
transire flumen, in quo sunt /»ef/e, idestmoritohu- nostraj nalurae existens, et non solum opere et
mihtatis suai : vel pede, id est cum securitate : vel devoLione laudelis; sed auditam facite vocon laudis
pede, id est velociter : Ilumen dicitur hoc mortale ejus, id est laudate eum manifeste, ut audiant alii
soeculum, eo quod ad modum fluminis cito fluat. et exemplo vestro laudem ejus. Sequitur :
Quod faciet eas transirc reducendo ad immortali- Qui posuit animam meam ad vitam, ac si dicat :
tatem, et hoc pro humilitate sua, et velociter post Si in laude persecutiones vobis ingruerint, nolite
parvum tempus et secure,utin discessu hujus vitai metu desistere a laude, sed patienter sustinete, ut
non timeanl pcenas ex conscientia dehctorum,quiper hoc ad vitam perveniatis, sicut ct nos patien-
bus prius emundabuntur. Pes pro humilitateponi- ter sustinemus utadvitam perveniamus.Deus enini
tur, eo quod sit inferior pars corporis. Ponitur posuit animam meam, dicit Ecclesia apostolorum,
etiam pro velocitate, eo quod velocitas in pedibus id est humiliavit sensualitatem meam in tribulatio-
hominis fundelur ponitur quoque pro securitatc,
: nibus, id est affligi permisit, et hoc ad vitam aJipi-
quod pedibus securc nitimur. \e],pertransibunt G sceadam, id esl ut per hocvitam adipiscamur a?ter-
flumen, id est contemnent afiluentiam seeculariuni nam. Ponere proprie dicimus, quando res de supe-
bonorum, qua; dicitur flumen, eo quod cito fluat, riori loco sumpta, inferius mittilur. Ideoque convc-
et hoc facient ;>a/e, id est velociter, et in humilita- nienter pro humiliare ponere accipitur, etquamvis
te, ut non inde superbiant et ihi, id est m illo mc posuit, non tamen dadit in commotionem pedcs
:
transitu Iwiabimur, et nos apostoli et gentes per- meos, id est non permisit in commolionem dari af-
transeuntes m ipso Deo, non contristabimur de fcctiones raeas, ut pne timore poenarum a bono
amissione temporalium velsecundum sententiam ;
propositocommoverentur. Possetolijici fuitneali- :
priorem In ipso Ixtahimur, id est in adeplione

: quid undo possetis commoveri? Ad quodsicaddi-
ipsius cum de hoc mundo pertransibimus. tur, facicndo apo.tropham ad Deum cum gratia-
In ipso dico qui dominatur in aetcnium in virlntc ruraactione, de constantia sua: Verefuitundecora-
sua, id est in potentia sibi congrua, non in virtute moveri possemus. Quoniam tu, Dcus prohasti nos.
aliena : vel di virtute sua, idest in polentia resurre- Exponit vero quomodoprobavit, curaaddit, scilicet
ctionis. Quod est dicere : Per hocDominuseireclus examinasti nos ig/iei\'\hi\\iii\oi\un\, et non adincom-
est, quia passus est et resurrexit. Juxta illud Apo- B nioduin nostruin, ut ex tolo consuinaraur /y/x' Iri
stoli : « Dedit illi nomen quod est supcr omne no- bulationura : scd ita examinasti, sicut cxaniinalur
men {Phil. u, 10). » Quod est dicere Non frustra : argentum. Quod est diccre : Sicut argentuin in igno
laitandum est in eo, cum ipse domincturm virtute posituni examinatur, id est omni sorde expiatur ;
sua inseternum. Quia vero dixerat : convertit mare itanos igne Iribulationum expiasti. Notanduin quod
in aridam, ne gcnles putarent se salvari meritis non ideo dicit j;/'oi«A"/i quod prius ooruin constan-
suis, addit sic : D\co convertit ;nrt/c', id cst genicsiu tiara ignorarot, sed ideiu cslac si diceret : Nos pro-
aridum, ei\\oc non merito gentium, sed oculi ejus balos ostendisti, qui prius non videban\ui"conslan-
miscricordia; respiciunt, idest misericorditer^^^w/ci' tcs.Deraonstratauteraipsastribulalioncs[)orparles,
respicit ut salvel, a similitudine pii patrcni, qui de sic : Dico i\not\ prohasti nas ignc, ot occo igncin sci-
sublimi solio imporiisui aliquem oppressum oculis lirot iiidiLri^li //'/\,id csl porniisisli iios iiuhici /'/(//(-
uteumsalvet. Faciunt autem

pietatis sua; respicit, qucuin, iil cst in (iivcrsas captioncs (Mrccrum, cip-
apostropham ad conversos de Judans, quiaffinna- ponim, compcdum, catenanim, vimîilonim, et
bant nullos pra'ter Jud;eos in fidc recipiendos os- ca-tororuni hujusinodi ;
pdsuisti, id cst pcnnisisti
se, diccntcs Dominum Jesuni pro Judieorura so- trihulalioncs in dorso noslro, ut divorsis vorbcribus
{)1.7 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I ^48
^''fligcrcnuii-; iiDposmsfi hominc<, id csl impoiii A i'ol)cllis .sini vcl superbus, siciit arics rcbcllc ani-
pcrminisli impios, qui jurc dicuntur Iiomines non nial est et suporbum, et incendam hircum, id est
spiritualcs, super cnpita nosf,rn, id cst dominandi lu.xuriam qu<jc fctct tibi ut hircus qui fetidum ani-
capitibus nostris cis potontiam conccssisti, ut pos- mal cst : et islae incensiones erunt tibi dulcissima
sent occidcre nos, \c\imposuisti superccipilanosfru, holocausla, quac praingurabantur per holocausta
id cst subjccisti nos potentiai corum. Et quid tibi quai in lege vcteri ex bobus et hircis et arietibus
irem pcr singula ? ofTcrri proicipiebantur. Adhortantur vero ad vi-
Transivimus per igncm ct aquam, id est pcr pros- dendum beneficia, .sibi jam a Deo collata ut et :
pcra et per advcrsa, sic ut ncc asperitatc fracti, ipsi bene vivendo ad hoc nitantur, sic : Dixi vcnite
nec prosperitate simus elcvati. Ignis recte dicitur et videte opera ct tcrribilia Dci, et enarravi vobisea,
advcrsitas, eo ({uod torqueat et cruciet, et suo modo ut eorum contuitu Deum cum timore laudetis.
urat sicut ignis. Aquaquidemprosperitas, co quod Ut autem ad hanc laudem magis magisque nita-
suo modo sicutaquarefrigerat; velsic transivimus : mini, vcnite, id est praeparate vos ad audicndum,
per igncm et aquam,pcromnismodi tormcnta
id est aure cordis more venientium, qui ad aliquid au-
quffi fiunt in igne et in aqua ct pcr ha?c duo dat
: diendum currunt. Et audite, et narrabo, vobisomncs
intelligere caetera tormenta. Et quiaper hfcc omnia B qui timctisDcum, timore casto, quanta henefida.fecit
transivimus, non dcficienles, eduxisti, \d esl educes aniinaemcse quaebeneflcia vobisfaciet, si bene no-
:
nos ab his omnibus, duccndo in rcfriijcrium fcternac bis conformcmini. Non timcntibus enimhaecbcne-
quietis. Exponit autem iu quod rcfrigcrium dedu- ficia narrare infructuosum esset. Et ecco beneficia
cct, sic addendo Vere in rcfrigerium me dcdiiccs.

: haec scilicet in me efiêcit, quod clamavi, id est cla-
Nam ego introibo indomum tuum, scilieet in Hicru- more intenso cgi : Ore, et non vano ore, sed meo,
salem coelestem. Ego dico cxistens in holocaustis, id est tali ore quali clamarc soleo, devoto scilicet
id est in consuramata et perfecta combustione :
et attento. Et hoc iterum in meefiêcit, qnodexsul-
235 "t in me prius quidquid, id est terrenum est tavi sub lingua mca, id est in cordemeo de puritate
et inortale et passibile consummatur, et perfecle innocentiae mese. Quod est dicere : Deditmihi in-
spiritalis fiam et immortalis, juxta illud Apostoli : nocentiam, unde nimis exsultarem. Duo vero ver-
<( Oportet corruptibile hoc induere incorruptionem sus qui sequuntur, prajposterate leguntursic Dico :
(7Cor. xv,53). Holocaustum sacriflcium illud di-

» sub lingua exsultavi, de innocentia mea quam di-
cebatur, quod ex toto comburebatur. Ideoquc pro ligo. Ei propterca quia innocentiam diligo, etdeea
perfecta :ombustione ponitur,et postquam introicro exsulto, exaudivit, id est exaudiet me orantem
domum, reddum tibi vota mca, id est persolvam tibiiC Deus de perfectione virtutum. Et attendit voci de-
in aeternum laudes meas, ex omni voto et deside- precationis mess, id est diligenter et attcnte exaudiet
rio quse vota iabia mm interiora, labia scilicetcor-
; me deprecantcm de remolione vitiorum. Et hoc
dis, id est cogitationes meae distinxerunt, id est dis- probat ex opposito, cum praeponit sic Vere exau- :
tincta et divisa, et exccllentia inteflexerunt priE diet me propter innocentiam quam dilexi, et de
omni laude quae in hoc mundo fit. In hoc enim qua exsultavi. Nam si aspexi iniquitalcm in corde
mundo imperfecte et aliquando cum taedio Deus mco, id est si dilexi iniquitatem, et de ea cxsultavi
laudatur; in futuro quidem, et perfecte ct absque in cordemeo, non exaudict me Dominus. Aspicere
taedio laudabitur. Rcddam vota, eadem similitudine quidem pro diligere et exsultare ponitur, eo quod
dicit, qua in alio psalmo proximodictum est : Tibi rem quam diligimus, et de quacxsultamus,sa»,pius
reddctur votum in Hierusalem {Psal. lxiv, 2) ; et liaec aspiciraus. Et etiam effecit in me, quod non
hoc
vota esse reddenda, locutum est os meum eliam iii amovit, id est amoveri non permisit orationem meam
tribulutione mca. Quod est dicere : Necetiam in tri- a me, id est frcquentcr fecit me orare se, quod est
bulatione tacui reddenda esse haec vota, ubividcre summum beneficium. Et non amovit misericordiam
tur locus taccndi. Dico introibo in domum, et ut in- jy suam a me sed multiplicavit, id est multum 236
troeam quandoque hicmierim holocaustamcdullata beneficium per misericordiam datum amovit a me,
offeram tibi, id est sacrificia cum medulla, scilicet sed omniaaugmenlavit. Ideoque benedictus, id est
cum interiori dflectione, quae medulla dicitur, eo laudatus sit Dominus omnimoda laude, «yumonamo-
quod interior est in anima ut medulla. Exponitau- vit orationcm meam, et misericordiam suam a me. In
temipsaholocausta, cum addit scilicet : offeram tibi hoc autcm datur auditoribus exemplum benedi-
bovos incensos, id est incensionem boum cum incendi Deum de coflatis bonis, ut augmententur.
censo arietum, id est et incensionem arietum, et IN PSALMUM LXVI.
cum hircis, id est et incensionem hircorum. Quod Titulus sexagesimi se\ii. In finem, psalmus David.
est dicere : Incendam in me bovem, id est omnem Quidam autem expositores habere dicuntur, In fl-
recalcitrationem,ne recalcitremjugo praeceptorum nein in hymnis psalmus caiitici David. Hieronymus

tuorum, et castigalionibus tuis per tribulationes,ut autem Hebraicae veritatis investigator diligentissi-
bos saepe jugo recalcitrat et stimulo sedpatienter ; mus habet: in fincmpsalmus David, quodest dicere,
jugum porlem, et verbera, et incendam in me psalmus iste est David, id est apostolorum respi-
arietem, id est rebeUionem et superbiam ; ne tibi cientiura in flnem, id est in perfectam consummalio
949 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXVl o:;o
nem, quam Deus daturus est gentibus conversis, et A« Non est onim spcciosa laus ore peccaloris
iiihocsfcculo secundum fidcm et omnes virtutes, et lEccli,\v, 9). d
in futuro secundum seternam bcatitudinem, quce Versus autem qui scquitur, sic pra>posterate le-
longc perfectior erithac praisenti consummatiane. g-itur, singula sing-ulis reddendo: Diximiis ut mise-
Vel, m finem, id est in Christum, quem pro se et rearis, et benedicas, et illumines, et sic laudent
piô gentibus orant, cum pcr eum ista perfectio to, ot te hoc facientc, Lretent)ir gentes, quoniam
fiat. Etin hoc danl ipsis gentibus exo.aiplum orandi, 237 dirigis de bono in molius. Vei dirigis de
quae iniperfectioros existunt, cum ipsi longe perfe- malo in bonum ipsas gentes, in hac terra, id est hoc
ctiores pro sc orent, quihus noa adeo oratio vide- sivcuh). Etexsultent, idest tantamla>litiam habeaiit,
retur esse necessaria. quio etiam cum saltalione corporis ostendatur, do

Deiis Pater misereatur nostri, ut carnalcs motus hoc quoniam judicas, id estjudicabis in futuro, po-
nostros comprimat,nepr«valeant motibus spirita- pulos in scquitate, reddendo unicuique secunduin
libus, et henedicat nobis, id est exaltet motus no- opera sua, justossalvando.etip.justosdamnando. Si
stros spiritales, ut prsevaleant, motibus carnalibus. veranonmisereris eis, et csetera, non esset eis g-au-
Ilhnninet vuUmn suiim super nos, id est det ilkimi- dendumde justo judicio tuo,perquod juste proptcr
nationcm Filii sui in animam nostram, qua", csL B injustitiam suam damnandi essent. Vel sic hi duo
super nos existens, quantum ad corpus, id cst versus aptanlur ut diversa sit sententia prioris, et
superior et dignior pars est nostri, regens corpus eademsententia sccundi. Diximus: Deusmiserentur,
et dominans illi; scilicetdet nobis claram et mani- et nostri et genlium. Et quia ad hoc populi, id est
feslam cognitionem Filii sui ut per hoc ad ipsius gcntes non posscntattingere : Confiteantur tUn po-
Patris notitiam attingamus, qui idem est in essen- puli, Dcus, peccata sua, poenitcndo de eis ; et non
tiacum Filio. VulLus bcne Filius dicitur, eo quod Y>imc\,popuU, sed confttenntur lihipopuli omnes. Et sic
per eum Patris invisiliditas cognita est, sicut pcr I.Ttcntur et exultent f/cnlc^, qunninm juclicas, in futu-
vultum,totus homo cognoscitur. Ut vero innualur ro, popidus in cvquifdlc, ct gentcs in terra dirigis,
carnalesmotus nunquam in hocssBcuIo penilusesse qu;c aliter non gauderentetexsultarent, sed potius
comprimendos, ideoque de eorum compressionc Lristarcntur.Rcpetit autcm quod dixit confileantur,
frequenterorandura essc,etiam postbeaedictionom ut addat causam quare confitendum est, sic Confi- :
et illuminationem, ne praevaleant, repetunt sic:Et teuntur, inquiim, tibi populi, Deiis, confiteantur tibi
postquam benedixerit et illuminaverit misereatur popuU omnss. Et amodo confitcndum est quoniam
noi«.v,semper comprimendo motus carnales in nobis. p declit terra fructum suum, id esl Deus Verbum terra
Etnimioquidemimpetrandidesiderio,apostropham facLus pro nobis et homo. Dedit in parLc fructum
sic ad Deum faciunt Diximus, miserearis,bcnedi-
: «»((»1, innocenliam scilicct pcr peccaLorum remis-
cas, illumines, utluc modo cognoscamus viamtunia sioncm, cL virtuLum pcrfeclionem, cL Doi cogniLio-
in terro. Alioquin vero minime cognosccremus, nom,eL parLem frucLus daLuruni se proinisiL in fu-
quod est Videamus cognitionem Filii tui
dicere : Luro, cooperaiiLe gratia toLius TriniLaLis, scilicet
essc in nobis, et in gentibus^, qui Rdhiic sumus terra, bcnodicLionema^Lernam.ELquiacadcmdandamessc

id est animale corpus habcntes, non spirituale, promhll Benedicat nos in fuluro Deus Palcr, ic'»e-
:
juxta quodin Oralione Dominica oratur « Fiat vo- : dicat Deus noster,id esl FiUus, qui nostra^ humauaj
luntassua sicut in coelo etin terra {Matth. vi, 10'; » natura? est particeps, Benedicat nos Deu-i SpiriLus
quod est dicere : Sicut vis notitiam Filii tui cssein sancLus ; et quia aliLer nnn posscnl ad illamboiic-
quoque
cuilcslibus spiritibus, in angelis scilicet, ita dictionem perLingere ; hic inLcriiu iucnuuil cum, li-
vclis in hominibus esse. Filius via dicitur, e;) quod more caslo omnes fines tcrra\ iil osL oinncsjiisLi li-
pcr eiim adPalris notitiam venitur, juxlaquod ipse nientcs in se terrenitatem, v(>I (i)iiur< fiiie^ lcrra', id
tcstatur « Ego sum via, veritas, ct vita [Jonn. xiv,
:
.
csL omnismodi gonLos habiLaiitcsiiu)mnibiis liiiibiis
G). » Et non in paucis cognoscamus esse viam tunm, Lorr;i'.
sed in omnibus, id esl in omnismodi gentibusco(/»o- IN PSALMUM LXVIL

scamns cssc salutnre tuum, in est, videamus esse Psalmi scxagcsimi scplinii titiilus. //) fiucm p-âl-
notitiarn Filii lui, qui est salutaris luus, pcr quom mus Darid cantici ; quod sic oxpDiiilur : Psalmus
mundum salvas.Dequo pr.Tdictiim cst pcr proplic- islcost David prophcta^ rospiciontis in fiiiom,id cst
lam :« MitteL eis salvatorem ot propugnatorcm, qui inconsummationcm Ecclcsia^futiirani porCiirisliim,
liberet eos {Psal. xxix, 20.) » Notandum vero apo- ct hii^sccundum porfcctionom virliiluiii, ol in ruturo
slolosdehaccognitioneprose orare, non ideo quod sccundiim pcrfcctam bcaLiLudincm : vcl r('siiiricnLis
careant, scd ut in eis augmenletur, ul exom[)lum in liiiom sa'culoriiin, id osl iii so\l;im ;i'l;il.'m, in
orandi, sicut supra diximus, aliis tribuant. Posl<iuam qii;i Doiis (•oiislrui'liiriisor;il Ki'(losi;im, oi iii liiiom
autem miscrtus fuoris et benedixeris, et illuiniiia- miindi, ([ii;m(l(i ill;im roiiuiH('r;ibit a.'lorna bcalilu-
veris gentes : ConfUeantur tibi, Deus, populi, id csL dini'\ psdliiiiis /)(irid, dico oxislons psnlmus canticif
laudenttegentes omnimodalaudc,ct non pauci po- i(l csl iiiini;i' jiiciinditalis. Jucundatur enim in hoc
popuU onmes, id est omnis-
puli, sed confiteantur tibi ps;ilm()iu'ophct;i dc ffloriosa Christi rcsurre-
inodijquiaulca gralaiu laudem tibiuoiircddcrcnt, clioiic futura, qiuim oplat; ct do boaliludiuc justo-
95{ S. nHU.NO.MS c.vrtiiusianorum institutoris opp. p.\rs i 952
rum primilivoni;u ct quos adhov- AfxniHeiil iii compcctn Dci, id ost in )ioc quod spom
b.\c, o! iu fr.Uiro,
lalur ad canlandiim I)co, c! psallcudum, el praHli- habebunt sc Dcum in futuro conspccturos. Et in fu-
candum a ii-^. Agît quoquc dc univorsaii Ecclcsi;o iwvo (Irlcctentur in lictitia bcaliuidinis .Tlerna?, ubi
conslilutione,quomado rie!,etpcr quos,elde asccn- nullum faslidiumerit, ssd iotcrna delcctatio cst. In
sioncCliristi. Dicit etiani multos pcrfectosqui vidc- hoc enim saiculo aliquando Dco fastidiose servitur.
buntur esse Chrislus, nequaquam essc Agit etiam IIoc autem dictum est deprimitivis justis. Facitau-
dc futura Ecclesicercmunerationc, et in hoc saiculo tem apostropham ad ipsos juslos, hortans ad can-
de hairoticoram in Ecclcsite supcratione, et incrc- tandum Deo etpsallendum, ut ad hetitiamillamat-
pationc. Et in his omnil)Us qmp. futuraprajvidetju- tingere mereanlur, sic : Dico, o justi, quoddelecla-
cundando, dat cxcmphim no])is, in his cisdom in bimini m livtitia. Et ut hoc sil C««<rt/e Dco, id est
:
Dei laude jucundari. .lani pars compleia est.De alia laudate Deum in contomplatione, Iheorica? vita? stu-
vcro partecomj)Icnda ccrti existinuis. Agit quoque dendo psalmum dicitc nomini ejus, in practica
; et
non oplaudo, sed conccdendo dc inimicorum,ethic, vita, id estbene operamini ad honorem nominis
etinfuturo damnatione ut no-; pcrtcrrendo retra-
: ejus. Hoc autem dictum e.st, quantum ad diversos,
hat ab eorum conformilato, ot ut magnam esso ut minus pcrfecti sciiicet practica vita Deum lau-
Christi potentiam innuat. B dent,etperfecliores theorica. Practica vita est qua?
Exsurgat Deus Ciiristus, ac si dicerct : Pra?vi(leo activadicitur, bene operari, nudos vestire, et cae-
Christum,socundum hoc quod homo erit, morilu- tera similia; sic tamon ut non ex toto terrenasol-
rum, et resurrecturum, et in hoc esse Deum appa- liciLudo ambialur tlicorica vero, qua? contempla-
:
riturnm. El quiahoc pra?video fuLurum, concedo et tiva diciLur, omniljus terrenis omissis, solis oratio-
cxopto ut exswgat, Dûs per hoc apparilurus et : nibus,etcontemplandis secretis Dei vacare. Et non
praavideo quodinimici ejus Jud;:^!, qni in onm insur- solum cantotis et psalmum dicatis, sed iter facitc ei
gent blasplicmiis ct tribulationiI)iis, ui ,>ij)a!)un'ui', qiii/ncendit super occasum. IIoc dicit quantum ad
ideo ubiquo terrarnm, et fugient a fucic ejits,\n boc pra> li('a!ores,quod est diccre: Prffidicalione veslra
sa^culo : et in futuro deficient sicut fumus, et peri- facitoejus notitise iter in cordibus infidelium, qua?
bunt a facie Dei. Et hoc conccdo, ut dissipentur hic per infidelitatem clausasunt: et iter facere debetis,
inimici ejus ubique 238 terrarum : et fugiant a cum adeo quod ascendet super
potens futurus sit
facieejus qui oderunt cum, id est sponte recedant a o"casum, id est conteret morte et in se et in suis,
cognitione ejus more fugientis : ut exca^.cati nolint ad modumillius qui rein conterit quam calcat etsu-
eum cognoscere. Et hocideo contingat, quia oderunt _,per quam ascendit. l\lors autem occasus recte dici •
eum, id est odio eum prosequentur, non e.x; merito tur,eo qiiodad dcfectumcorpus deducit. Et lamen
ejus. Et in futuro deficiani ob omni quiete, et ab alia causa estquaredebetis iter facere ei, quia sci-
ommi commodoquodsoputanthabituros, qui erunt licct nomen Dominus. Magis autem dicit, sub-
;/// est
exaltali tlamma odii ct pravceconcui)isrontia? su;(% juiido Dominus nomen illi, quam si simpliciter
:
sicut dcficit, id cst evanescit famus a tlamm;i e\;i]- puneret Dominus est. Innuit enim perhoc, quodno-
lalus. Vel deficiant, in pcp.nis, id est consumantur mon hoc proprie et pra? cajteriscomfsetit ei,et itcr
ct crucientur, non sic ut ex toto des!niantur -.sicut e\ isiciendo, exsultatein conyjcctu ejus,<ic si diceret :
/i(m».s exaltatus deficit, non ut niliil elTicialui', sed Si in faciendo iter persecutio ingruerit, nolite
dispergitur ut nonappareat. Juxtaquod alilii dieitur: deficere, sed exultate in conspectu ejns, id est in spe
<( Mors depascet eos (Psal. xlviii, lo), » et ut ma- conspectus ejus; vel in conspectuejus,id estin anima,
gis miseri sint, sicut fiuit cera a facie ignis, id cst quam ipse solus conspicit. Et si exterius in carne
sicut incoT}stans est cera antepi'ff!sentiam igni-^,.«c Iristes appareatis,êtexsultandumest, cumsitis eos
pereant peccatores, antonomastice Judaii scilicct a praidicatione vcstra superaturi.Nam vobis pra?dican-
facie Dei, id ost a prajsontia eta contemplatione Doi tibus, turbabuntur infidoles bona conturbatione, et
remoti,juxta illiidquol logilur: (iTollantur iinpius j) hoc contingot, a facieejus, id est a cognitione ejus
nevideat gloriam Dei (Isa. xxvi, 10). » Esset enim Dei, quam nunc ignorant. Ejus dico, existentis ;;«-
aliqua eis refrigeratio, si in poenis constituti, Dei tris orphanorum in hoc sa?culo, et futuri ;«f//cw vi-
contemplationeperrui possent, quodesse nonpote- f/M«r»??i,po3thocsueculum,quodestdicere :Qui Pater

rit.Consequenter agit de justoruni duplicibealitu- e.st hic vestrum, id est pie patrocinans vobis more
dine, cum dicit : piissimi patris ne in tribulalionibus deficiatis, qui
Et jusli epulentur, ac si diceret Sicut prajvidco : orphai)i239sstismortuopatre vestro diabolo.Or-
quod inimici et hic et in fuluro damnabuntur; i!a phanus proprie dicitur, cujus pater mortuus est et ;
prsevideo exopposito, quiajusti inhocsaeculo exal- in fuluro judex erit vcstri, ut vos secundum merita
tabunturet exsultabunt, et in fuluro delectabuntur: vestra justcremuneret, quividua?. persimilitudinem
et ita concedo et exopto. Justi epulentur, et exsul- dicimini, eoquod asolatioterrenorum destiluti es-
tentin conspectu Dei, id est reficianlur diversis donis tis, qusein vobis mortua sunt,
soli Deo adha^rentes,
sancti Spiritus, ad modumepulanti.s, qui variis fer- sicutviduaa mariti sui jam mortui solatiodestitui-
culis reficitur. Et epulando exultent in conspectu tur. Et per hoc eos attrahit ad obediendum ei, iu
Dei, id est in auimaquamsolus Deus conspicit.Vel faciendo iter, cum et hic pater eorum sit, et in fu-
EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXVII 93i
iiirojudexfuturus sit.Nonsolum autem<t,'r6«if/n(!(/?-, ^ sinft quolibet merito illius lerrae. Et vere diverso
sed post turbationem, Dem in loco suo apparens modo stillabuntdoclrinam, ut capacioribus magna,
Deiis inliabitare facit, id est faciet eos existenles minus vero capacibus parva loquantur. Plaviam
unius nioris in domo, quod est dicere : Cum ipse dico procedente a fucie Dci, id est a cognitione et
Deus sit, potens est, qui inhabitare faciat eos indo- illustratione et pra?scnlia Dei, et non recentis Dei,
mo, id cst perscveranter faciat habitare in Eccle- sed Dei Sinai, id est Dei datoris veteris legis, ct
sia, qua? est domus sua, eos factos unius moris, id Dei Israei, id est Jacob ; ac si dicas : Qui etiam ante
est ejusdem consueludinis,et ejusdcm vo]untatis,et legem in Sinai datam, existens fuit Deus, vel Deus
cjusdem concordia?: quod est ac si dicerct: Faciet Isracl, id est novi populividentisDeum in contem-
eos postquam turbati fuerint eumdem habere mo- platione ;
quod est dicere : Deus est et veteris legis
rem ciêdendi, etbeneagendiêt sicin Ecclesiaper- et novas. Sinai vero interpretalur tentafio. Unde
severare faciet, nec unquam ab ejus participationc bene pro lege veteri ponitur, qua:', causa erat per
aberrando discedere prajvaricationem sui peccandi, sicut tentatio 2^0
Hoc autem quod dicit in loco suo sancio Dcus, ad peccare facit. Peccata namque prohibcbat, nonad
hoc interpositumest, utostendatinquo comprobari cessandum adjuvabat. Unde Apestolus « Peccatum :
possiteum esse Deum.Dico DeusClirislusfaciet eos B occasione accepta permandatum seduxit me{Rom.
inhalitnre in domo.Deus dico in loco sancto suo, Deus VII, I i). » Vel quia in Sinai fuit data, Sinai pro lege
apparens, id comprobatur esse Deus per
est qui ponitur. In hoc enim damnatimpiorum Juda?orum
fideles suos, qui erunt locus ejus in quo inhabita- eum Deum esse denegant, cum dicat
errorem, qui
bit, quos adeo gloriosos faciet in miraculis. et in non recentem Deum esse. sed Deum Sinai,et Deum
virtulibus et operibus bonis perfectos. Nisi cnim Israel. Dicoquod pluviam distillabunt cceli, et illam
Deus esset, non utique lales eos efficere posset. Et segregabis Deus a perdendis, et hoc hsereditati tuse,
quiapossetqua-ri: quomodofacietinhabitarePosten- id estadopusfidelium qui participes erunt hseredi"
dit hoc cum addit, sic : Educet a peccatis i-mc/o; velqui erunt
tatis luae, scilicetbeatitudinis seternos;
ipsis peccatis in fortitudine ponendos, id est quos ab hsereditas tua, quostu per prtedicatores excolesêt
innrmitate peccatorum expeditos fortes faciet et in eo muUum eos altentos reddit, et subditos, cum
constanles. Notandum, quod de illis vinctis dicit, eis dicitsolummodo dandam esse rem adeo sanctam
qui, licet pcccatisgraviter onerati, nondumtamen et pretiosam. Et infirmata est, id est infirmabitur
in profundilatempeccatoiuim devenerunt. E[simili- ipsa terra in nequilia sua, \iVo\A&v pluviam volun-
ter sicut vinctos, educel eos etiam qui exasperant Deum, tarium.Tuvcro, qui ad hoc ôien^ e?,,pcrfecisti eam,
id est qui Deum, cum in natura sit dulcis et mitis, id est/;fr/t'C^«mfaciesin omni bono postquam fuerit
asperum faciunl, imnquam resipiscerc volentes. infirmata, Vel sic : Dico quod segregatim dabis;j/«-
Qui vero sint illi exprimit, cum addit Scilicet eos : viam hsereditati tusc, et ha^reditas infirmuta est, id
educet, qui jam luibitant in sepulcris, id est in mor- est infirmabitur,in tribulatione carnis propter susce"
te cfficitatis, qui jam desperant salutem, propter ptionem ;
quod est dicere : Qui doctrinam susci-
pcccatorum suorum profunditatem,quod estdicere: piens, et obedire sataget, multistribulationibusin-
Et illo' educct a peccatis, qui solummodo vincti firmabitur ab impiis. Tu vero qui potens es, pcrfe-
erunt, nondum tamen mortui, etillos qui jam per cistieam, id est : sed quia propter tc infirmabitur,tu
desperalionem erunt mortui educet, et eos inhabitare perfcctam facieseam in futuro,et omnino beatam,
in domo faciet. Sepulcra hic pro morte ponuntur, ac si dicat : Non
curandum si infirmetur pro
est
eo quod in sepulcris mortuorum corpora ponantur. pluvia ; enim illa, causa erit, quia eam
infirmatio
Et priusquam eos educas. Deus, terra niota, id in futuro perficies. Et hoc totum ab illo loco, ubi
est ipsi terreni, et in Juda;is, et in gentibus move- dicitur Deus in loco, aiquipollens est, ac si sic ordo
buntur de infidelitalc ad lidem. Et hoc tunc erit. ponerelur : Per hoc turhabuntur gentes, quod ca^li
cum eijrcdereris, id est cgrcdieris apparens in con- D distillabunt /j/(avV;»;, per quam lerru movel>itur, id
spectu populi tui, Judaici, qui tui notitiain jara ali- est turbabitur bona turbatione, cum cijredieris iu
quantulum attigit ;
quodestdicere : Tu qui einunc conspcclu populi tui, et pertransieris in desertum. Et
es obscurus, et in magna parte ignotus, apparebis tunc educes vinctos, et eos qui habitant in sepulcris,
manifeste in conspectu, id est in considcratione fidci et sic inhabiture fiicies in domo, et post dimitlos
jpopuli tui : Et tunc tcrra mota erit ad fidem : cum tribulationibus infirmari, et in futuro perficies.No-
pertransierisindesertum, idest cum aJudaiistransiens landum (juod cuni idem sit turbabuntur, ct terra
in notitiam gentium, qui desertum modo sunt, ct mtila csl, ideo rcpetitum essc ut ostendat quando
sinedoctrinaetIege,ct fructubonorumoperum simt movcbilur, el per quos. Quia vero dixerat, segrega-
sicut descrlum et ostcndit pcr quosministros ad fi-
; lux, dedit intclligcre quosdain esse
bis hivrcdiliili
dem nmvebunlur,addendo sic:Vere terra movebitur qui non sunt in lupreditale,- idcoquc delcrminat qui
Etenmi cali, id est [n'iMdiCAlov(is distilluvcrunt plu- sunt dicendi essc in hfc.reditate, ut sic apparcat,qui
viam volunlariam, id est diverso modo stillabiuit iu ca non sint, ct ita csse in easatagunt, et liocsic
doctrinam voluntariain gratis, et sine prclio datam, dicit: Dico »iuod pluriam scgrcgabis h;vreditali lux.
Vel voluntariam, id est gratuila Dei voluntatc datam, Jn ea autem hwrcdilatc habitabunt, id est perse-
9aa S. RRIJNOMS CARTIIUSTANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS. 9.-»8
vcranier mancbunt animaliu, id est illi qui sunt A Facitaulom aposlropham ad ipsaspolia, adhortans
mansucli ct sim})]iccs, sicut illaqua; vulgariter di- ut dormiantm/er mcdios clcros, ostendensquam uti-
cuulur animalia, bovcs scilicct, et non cujusque lilatem indc habebunt, sic Dixi ([woA dahit eis di-
:
modi auimaUa, scd tua, idcsttui fulcm ct dileotio- vidcrc spolia. Et, o vos spoliu, ut silis spccies domus
ncm habcntia, ctjugo tua>su])jcctionis subdita sicut Dci Ecclcsia^, dormite intcr medios clcros, id cst,
animaliujug-o sulyici idoncasunt.MuiLi namquesunt quiescite ad modum dormientis inter medialosr/e-

qui lamotsi mansucli vidcanUir,iugo lamcn Uci non ros,quod est dicere Sic quieti estole, ut sitis in
:
subjiciunlur. Pcr hoc autem innuitur quia iili qui medio duorum clericorum. Mediata namque dici-
non sunt aniinnlia Dei, non sunt in ejusha^reditate. mus, qua? media habcnt. Clerus clcctio interpreta-
Ostendit autem doctrinam Deinon essebonisauste- tur, Ponitur ergo clcrus, et pro multitudine filio-
ram, ut nolentes recipere ad eam attrahat, sic : rum hujus mundi, qui terrenamagis quam coelcstia
Dico quod pluviam segrcgabis hwreditati tuae, qua?. eligunt, et pro multitudine civiura supernorum,qui
non erit ei austera, sed tu Dqu?, parasti, id est pa- a Deo electi sunt. Sive clerus pro bonis temporali-
ral)is Wliim. pluviam pauperi,\die.ii ad opuspauporis bus ponitur, qua3 a terrenis eliguntur,et pro bonis
haereditatis, scilicet quae pauper eritspiritu. Et m coelcstibns, qua; a viris sanctis eliguntur. Fidelcs
dulccdine parabis, id est ila ut sitei dulcis.In dulce- B autcm illi dicuntur dormire inler medius clcros, id
dine dico tua, id est a te dala, ac si dicat : Illam est quiescore inmedio harum duarum clectionum,
etiam dulcedinem a se non habebunt, sed a te. Et scilicet temporalium bonorum et ccelestium,vel in
per hoc eam humiliat, nc a se boni aliquid essc medio sa>cularium virorum et civium coelicorum,
cxistimet. Ostenditquoque praidicatores doctrinam qui jam egressi electionem terrenorum bonorum
per liberum arbitrium a facie Dei non suscipere, etjam spreta conformitate sfficularium virorum,
sed a Dei dono habere, ut per hoc eos humiliet, et cum bene vivendo ad coelestia bona tendant,et ad
ut addat sic Dixi quod coeli sViMnbuni pluviam a
:
consortium civium supcrnorum,non tamen prope-
facie Dei. quam tamen a se non habebunt, sedDo- rant murmurando de dilatione electionis,quamex-
minus dabit verbum prsedicationis, quam superius spectant : neque revertuntur ad soecularem eleclio-
- pluviam yocdi\i, coangelizantibus, id est prffidicatori- nem, quam jam egressi sunt et spreverunt, sed in
bus, quos ccelos vocavi. Et illud vcrbum dabit cum medio harum duarum dormiunt, id est quicscunt
virtute multa, id est cum multiplici miraculorum bene vivendo, sic ut ad spretam non redeant, etad
virtute, ut non solum inpraedicatione potentcs sint eamquam exspectant patienter nonpr«properent.
sedeliam in miraculis:et per hoc etiamexponitquid q Tunc autem pra?propcrarent, si ante tempus a Deo
vocaverit p]uviam,et quoscoelos. Dominus dico,rex dispositum, ad eam se non attingere dolerent vel
virtutumQ_^\ dilecli dilecti e\islcn?,,idcsirec\.or ip- sic adaptatur littera, ut sententia sit eadem.
sorum evangelizantium,quiper emphasim dicentur Dormite id est quieti estote, non pra^properantos
secundum quod
virtutes Christi, di lec ti s.Deo Patre, existendo inter medios cleros, id est, inter coUectio-
Deus,cum ei sit dilecti, quod
consubstantialis, et nes fidelium, quae sunt cleri id est electae a Deo,
homo cum futurus a peccatis omnibus sit immu- et sunt medii cleri, inter terrenum clerum et cce-
nis. Virtutes dicentur, eo quod omni virtule pleni lestem clerum quiescentes ut jam terrenum
;
reli-
erunt, et hoc est ac si diceret, dabit cvangclizanii- querint, et ad coelestem nondum pervenerint. Et
bus et potentiam prajdicandi, et miracula faciendi, hoc totum est,acsi diceret iDormite existendo in-
et plenitudinem virtutum quia hsec tria ad Eccle-
: ter cullectionesjustorum,quisunt clein mcdii,inter
sise instructionem erunt utilia. Non enim eorum duos cleros terrenum et coelestem.
prsedicationi crederetur,nisi miraculaoperarentur. Namsi dormiatisin/er rncdios cleros, id est,si non

Si vero et bene prsedicarent, etmiracula operarcn- murmurantes, non pr«properantes, sed dormien-
tur, et, virlutibus carentes, male viverent, magi tes, id est patienter exspectando, quiescentes ma-
viderentur, et sic eis minime crederetur. ^ neatisin medio duarumelectionum,temporalissci-
Babit igitur et prajdicare, et miracula agere, et licet et coelestis : eritis deargentatse pennse columbse,
bene vivere. Et non tantum dabit verbum evangeli- id sublimantes Ecclesiam bona vita et
est eritis
zantibus, et non tantum Rex erit virtutum ne defi- oratione, et etiam pra?dicatione vestra ad similitu-
ciant, sed et dabit dividere spolia, id est dabit pote- dinem pennarum, volucrem sublimantium, dum
statem distribuere alios fideles, qui erunt spolia eam per aerem devehunt. Columba quidem Eccle-
ablata diabolo per ipsos evangelizantes, ut alios sia dicitur, eo quod simplex sit et sine felle blas-
faciant diverso modo in Ecclesia pi'«latos, alios phemia- 2^2

'" Deum et in proximum,ad similitu-
vero subjectos. Dico dnbit dividere spolia, ei liajc dinemcoluinb*, quai avis simplex est et sine felle.
divisio erit speciei domus, id est ad opus speciei Ec- Juxta quod de ea Sponsus in Canticis testatur :
clesia^, scilicet ut Ecclesia qua? domus Dei cst spe- (( Una estcolumba mea {Cant, vi, 8) » etc. Et tales
ciosior sit, propter diversitatem fdiorum suofum. peiinx que erunt dcargentatse, id est argentea!,sci-
JuxtaquodApostolus dicit; (( Quosdam posuit Deus licet in constantia perfectissimi eritis, ut per ictus
^n Ecclesia, primum apostolos, secundo prophetas, tribulationum, ne deficiatis : sicut merum argen-
tertio doctores, deinde virtutes (/ Cor.xii, 28^\ » tum adiclus non crepat mallei, Et non soluni pen-^
9o7 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXVII 958
nse eritis sed etiam postcriora dorsa eju scilicet A Sic ergo exponitur : Exterius in ore claram et
Ecclesiae. Intransltive dictum est, ac si diceret : resonantem facundiamhabebitisquBeperargentum
Eritis tales posteriores in Ecclesia, qui erilis dor- designatur, quod clarum est et nitidum, et melius
sum, id est digni quibus imponatur onus regiminis omni alio metallo resonans, et non solum penna;,
Ecclesioe : quasi posteriores partes corporis, quas eritis, sed et posteriorn dorsi ejus Ecclesise, id est
nos dorsum dicimus, etbabiles sunt ad onus defe- latores regiminis ejus. Hoc etiam non mutatur. Vos
rendum, quod est ac si diceret Eritis dorsum Ec- : dico abundantes in viror-e auri, id est in virore pro-
ciesiaj,id est digni pralatione Ecclesiaj, scilicet di- cedenle ex auro, scilicet in charitate, quse semper
gni ut episcopi sitis vel presbyleri, etcajtori in Ec- in unoquoque fideli viridis estêt nunquam marcida,
clesia prajlati, qui subjecta Ecclesiaj membra prae- qua? procedit ex interiori sapientia, qua; perfecta
dicaLione et exemplo bonaevilcE, et oratione vestra aurum et pretiosa. Dicitur quidem a multis
est ut
portetis Vos dico in pallore auri ahimdanles, id est quiaaurum optimum aliquando coloromhabetviro-
in pallido auro. scilicet in perfectionc virtulum, ri vicinum.Velsic Ev'dispennsedeargentat3e,id est su-
:
quae designatur per pallidum aurum, quod perfe- blimatoresnitidiinomnivirtutum etoperum perfe-
ctius estillo auro,quod album nimisest, velrubrum ctione,sicut argentum,ethoc in hac vita,et in futura
sicut cuprum quod est dicere Merito eritis prse-
;
:
B 2A3 cyiIis posteriora dorsi ejus, id est portitores
lati Ecclesise, quia eritis perfecti in omni virtute. ejus Ecelesiie i?i pallore auri, id est in pallido auro
Vel sic versus iste exponilur spolia dormite
: scilicet in perfecta beatitudine, qua3 per pallidum
inter medios cleros, id est, usque ad dormitionem aurum quod perfectum est accipitur, id est eritis
morlis, studendo moramini inter cIcros,id estinter tales filii ejus Ecclesise, qui in fuluro magnum et
multos libros veteris et novse legis, et non inter gravidum pondus seternse beatitudinis in vobis de-
omnes Iibros,cum multi eorum sint apocryphi,sed ferctis,ad modum dorsi quod onus defert; quod est
inier medios, id est inter illos qui sunt communes dicere : Et hic nitore virtutum, ct operum, et pi'se-
papa Gclasio
catholicis viris et auctorizabiles, qui a dicationis Ecclesiam sublimabitis,et in futuro prse-
bene numerantur.Medium pro communi ponit,quia beatiLudinis seternse deferelis. Notandum, mium
res quse in medio circumstantium ponitursolet eis quod in superioribus omnibus sentenLiispostqu.im
esse omnis. Clerum quidem dicimus usualiter cle- eospennas dixit, non superfluo dixerit eosdorsura.
ricorum multitudinem. Ideoque cleros hic ponit Multi namque suni pcnnas, id est bona vita suasu-
pro multitudine librorum utriusque legis. Et non blimatores Ecclesiae, qui non sunt dorsum, id est
hic denotatur interpretatio vocis hujus, quae est r prselati In hac autem ultima sententia pennas et
clerus. Et bene ponit inter, ac si diceret Usque ad dorsum esse diversa perpatens est, cum unum iu
:
dormitionem studete in auctorizabilibus libris, sic praesenti accipiatur, pennse scilicet, aliud vero iu
ut sitisinter eos,id est in medio eorum confirmantes futuro,hocest dorsum. Versus autem qui sequitur,
alteros per alteros novos scilicet per veteres, et
: scilicetî<m discernit, eic, duobus raodis continua-
veteres per novos. Dico dormite nam si dormiatis tur, sictamenut expositio non muletur.Nam si ac-
;
inter medios cleros, id est si usque ad dormitionem cipiamus cleros pro duabus eleclionibus, terrena
studeatis in medio auctorizabilium librorum, eritis scilicet et ccelesti, sic continuatur Dixi dormitc :
pennse columba', id est sublimatores Ecclesise, hoc infer medios clcros, id est quieti eslote in medio
nonmutatur, et inias p)cnnse quse eritis dearcjentatse, duarum electionum, et si dormiatis, ostendi quod
id esl habentes argentum, scilicet intellectum ad inde sitis assccuturi. Non est aulcm horarie dor-
litteram qui nitidus est ut argentum, et non solum miendum, sed tandiu dum, id est quandiu rex ca;-
pennse deargentatae, sed etiam posteriora dorsi ejus, lcstis, id est Deus Pater, disccrnit reges super eayn
scilicet Ecclesia}, eritis, id est digni ad onus regi- colurabam, id est ordinat multos proelatos super
minisEccIesise deferendum;hocquoque non muta- Ecclesiam, ut dominentur ei bona dorainationo
tur. Vos dico in pallorc auri abundantes, id est in ^ regendo eam quod est dicerc Tandiu est dor-
;
:
pallido auro,scilicet in mystico intelleclu,quem Groe -

miendum, quandiu haoc proesens vita durat, inqua
ci anagogen dicunt,qui perpallidum aurum,quod Deus disccrnit rcgcs super eam. per hoc autcm ipsos
reliquo omniauro perfectius est,designatur eo quod prsolatos subjeclis coramendat, cum a I)oo dicit
longe sit perfectior intcllectu illo qui ad lilteram eos super subjectos ordinari.
est; quod est ac si dicerct : Digni erilis ut pennai Nolandum, quod nulli dornucnt inter clcros per
sitis Ecclesisc, et dorsum, cum et inlellcctu ad lit- totam hanc viLam, cum non sint seraper in hoc
tei'am,etmystico abundaverilis.IIabent auteni qui- raundo vicluri, sod quantum ad oninos diclum est.
dam expositores, mt)2Vo/-ea«/7', juxta quos sic expo- luLor omncs enini Iianc dormiLionom complcbunt,
nitur : Si dor^niatis intcr mrdios clerus, id esl in mc- non unusquisquc toLam,sod unusquisquepartcm in
dio auctorizabilium librorum, eritis pennsc colum- statu suo. Unus quidotn viginli annos, alii vero tri-
bse, id est sublimatoresEccIesioe. IIoc non mulatur. ginta ; alii aulcmmagis,alii miiius,otsic do goncra-
Vlidcargentatsp pcnnx : \[\ Iiac sentenlia proprie po- tione ingcnoralionera succedondo; otunusquisque
n[iurdcargcntat;e.DcRvgoi\la.iinn enim dicilur quod, in stalu suo dormiondo per lofam vitam istam dor-
Cumexleriushaboaturgculum,iuLcnusaIiudhabcl. micnt intcr mcdios clcros. Si vero clcrosaoci^Mamus
S. BRUNONIS CARTIIIJSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. 960
pro libroruin mulLitudiiie vclcris et novo) Icgis, sic A hcno placcbitDco, et ctiam bene placehitDeo Patri
contiiniatur : Dico cfdhpcnnx, et Iioctandiu, dion ha!)itare in eo monte pingui, et vcrc p!ace!)it ei ha-
rex ca;ies'.is discernit regcs super cam, id est per bitare in eo monte, scilicct in Dominico homine.
tolam haiic vitam eritis;;^»»*, unusquisque sciiicet Etcnim habitabitin eoin/irt(?;«habitationis, id est in
in suo statu de generalione in generationem. Qiii perfccta iiabitatione, scilicetuteipcrsonaiiter unia-
regcs decddabnntiir nivc, id est purilate et candore tur, ct sic in eo Iiabitct in perpctuum. IIoc autem
per nivem bene denotatur, eo quod res
fidei, qurt! quod dicit, etenim habitabit in finem, dcterminatio
candidissimaesL; m<Sc'/yrtow, id est per Clirislum, est qualiter inliabita!)it. Factaadhorlalione adspo-
quicongrueperSelmon accipitur. SeJmon enimin- lia, et facta commendatione inonlis pinguis, rever-
terprelalur ifmi/fl.Perumljram quippe refrigerium titur ad hoc quo agere incepitde pra?dicatoribus,
inte!iigilur,cumumbra laborantes seslu iêfrigerare et Ecclesiffi constitutione. Et in priniis ipsos aposto-
soleat Unde per Selmon Cbristus denolatur qui los commendat, ut subjectos eis, magis subjectos
umbra est perfecta^ refrigcrationis. In hoc autem et obedientes faciat, et hoc sic dicit: DixiquodiJo-
prailatos humiliat, ostendens non per se dignosesse minus dabit vcrbum evangelizantibus, qui accepto
ut reges super EccJesiam discernantur ; sed per verbocummu!tavirtute,erunt currus Bei, deferen-
Christnm, a quo prius fidei candorc dealbantur. B tesDcum innolitiam hominum cumconcordiapraj-
Diccret aiiquis : Eritne Christus potens eos dedicationis,sicut currusabequis concorditer tractus
albare ? ad quod sic addit : erit utique. Christus fertaliquem. Tametsi namqueprcedicator a pra;di-
enim erit mons Dei Patris, id est subliinatus a Deo catore in iittera diversa sonare videatur, in eorum
Pafre in omni potentia. Juxta quod in Evangelio tamen sententia, concordia est intehectus. Currus
dicilur : « Dedit ei omnia Pater in manu (t/o«;?..iii, dico exislens muliiplcx decem millibus, quod est di-
35) : )) Et talismons qui
mons pinguis, id est erit cere : Coliectio i!la pra>dicatorum, multos habebit
redundans pingui et perfecta sapientia, qua suos prsedicatores, decem millia scilicet, id est tales qui
nutriet et confortabit ad niodum pinguis montis, jiistedenotantur perhunc numerum, quiestdecem
qui inhabitantia in se animalia pinguilius pascuis millia, scilicet qui perfecti erunt in sanctitate etin
suis impinguat et confortat. Et cum sit pinguis in fide solidi ad similitudinem hujus numeri, qui est
sapientia et doctrina, quantum ad perfectos, erit decem millia, qui ab arithmeticis dicitur perfectus
mons coagulatus, id est lacteus, quantum ad minus et solidus, eo quod io solidum corpus videatur ex-
pecfectos, sciiicet nutriens eos parva doctrina, ad crescere,in corpusscilicet quantitatem, non in cor-
modum pueri, quidem p pus substantiam, quod videlicet corpus ex super-
qui lacte nulritur.Coagulum
proprie lactis est. Unde per coagulatum,
lacleus ficiebus componi dicitur, quae iterum superficies ex
convenientcr accipitur. lineis constituuntur. Ponatur centumiste numerus,
Et cum ?,\\.rnons pinguis, ([wîAnm adperfcctos, et ut linca, et multiplicelur centumper denariumnu-
mons coagulatits, qu&ninm ad imperfcctos, eritetiam merum, et dicatur decies centum fiet mille, qui :
mons pinguis, quantum inse, id est abundans omni quasi superficies ab arithmeticis dicitur ex decem
perfectione sapientiaet virtutum. Et cum iste solus lineis scilicet ex decies centum. Multi-
composita,
siifnlurus mons pinguis : lU quid vos Judaji suspica- plicetur quoque superficies haic, qua3 est niille, per
mini, id est suspicaturi eslis, monles coag ulatos esse denarium etcentenarium nume]"um, etdicaturcen-
huncmontom244- pinguem. Injuste utique estis tum decies decies, quod est dicere Decics mille, flet ;
suspicaturi. Hoc autem correctiveponit, ac si dice- decem millia, quod solidum corpus est, ex decem
ret ; Multi eruntsancti, qui prai niinia sanctitate sua superficiebus compositum, scilicet ex decemmilli-
putabuntur esse ille pinguis mons Christus, sicut bus. Perfectus autem est, cum ultra millenarium
Joannes, Jeremias, et casteri tales, sed tamen erunt numerum altior uumerus ncquaquam inveniatur.
coagulati montes,non pingues, ad comparationem Cum sic igitur perfectus sit iste numerus, et so!
ejus, id esterunt lactci,pai'vi scilicetin doctrina et ^ dus, rectissime per decem miliia, preedicatores ac-
sapientia ad comparalionemejus. Quos igitur, cum opere, et in fide erunt
cipiuntur, qui in virlute et oper(
sint coagulati, nolite suspicari esse illum pinguem solidi.
montcm. Dico quod Selmon mons pinguis erit, et Et illa millia erunt Isetantium, id est illi multi
adeo pinguis quod ^nons erit in quo beneplacitumest praedicatores, perfecti et solidi erunt laetantes in
Deo, id est bene placebit Deo ex toto, ut in nullo tribulationibus, non deficientes timoreipsarumtri-
displiceat, ac si dicat : Quamvis in montibus aliis balationum.Et ideo la?iantia erunt illamillia: quia
placeat Deo, in eorum sanctitate tainen eritaliquid Dominus erit in eis spiritaliter in Sina, id est in
in quo ei displiceat. Nemo enini mundus a sorde, leutatione Lribulationum, ne deficiant. Sinaquippe
nec infans cujus unius diei vita supcr terram. Sed tot<'///odicitur,sciIicet «';?, sancto erit ineis, id est in
cum isie pinguis mons a^peccaio futurussit immunis, sanctitate,uteossanctosfaciat, ctconstantesin ipsa
in eo bene placebit per omnia Dei Patri. Juxta quod tentatione,,iuxta quod idem in Evangelio testatur :
idem in EvangeUo teslalur « Hic est Filius meus : « Eccc ego vobiscum suin omnibus diebus usque ad
dilectus, in quo mihi complacui {iMatth. iii, 17). » consummationemsfficuli [Matth. viii, 20). » Ostendit
Hoc est ac si dicerel : In perfectione cujus raoutis autem quomodo fientcurrus,faciendo apostropham
U{ EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXVII M
24B ^^ Deum cum graliarum actione, sic.Dixi A iter faciet sedadDei laudem
salutariumnostrorwn ;
quod flent curriis, et per hocflent currus ethabi- : mag-niflcandam repelitum est, et quamvis potens
tabis in eis in Sina quod ascendi.sti in
in sancto, erit ad saivos suos friciendum,lamen exitus Domini
altum, id est ascendens in ccelum secundum quod ilIius,reveraetantonomasticeDoniiniexistentis,erit
homo. Nam sccundum quod Deus, non es Jocalis, exitus mortis. Quod est dicere : Exiet ad gloriamre-
et per ascensumtuum, mittendo Spiritum sanctum surrectionis et immortalitatis per mortem. Juxta
ineis,flentcurrustuus.Nisi enim abires, Paraclctus, ilhid «Oportebatpati Christum etresurgere, et ita
:
ad eos non veniret (Joan. xvi. 7). Et tu ascendcus inlrare in gloriam suam {Luc. xxiv, 28); » ac si di-
cepisli captivitatem, id est capies tccum et duces cat Ne existimetis eum impotentem, quiamorie-
:
sanctospatriarchasetprophetas,qui ante adventum tiir nam per mortem exibit ad gloriam. Et per
;
tuum morientcs, captivi in infcrno detinebuntur, hoc innuit quia et fideles exibunt per mortem si-
quos resurgendoindceduces, etascendendo tccum miJitcr ad gloriam. Etin hoc innuit non debere
deduces. Perhoc autemvivos allicit adobediendum cos contristari de hoc quod sunt morituri.
sibi, ut et ipsi deducantur.Non solum aL\\[cmcapti- Gum vero bis dicit Domini Domini, ad laudem
vitafem capies, sed etiam in hominibus, id est inter ejus hocfacit : ac si dicat : UnusDomini dicit, qui
illosqui erunt homines adhuc in carne viventes ac- B antonomastice Dominus est, cui omnis creatur;
cepisti, id est accipies dona, quod est dicere Ex : subdita est.Quiavero dixerat eum moriturum, ne
hominibus quosdam accipiesper doctrinam currus aliquo modo videretur eum depressisse, commen-
tui, qui erunt dona tua, a tuo tibi scilicet Patre dat eum sicDico quod exitus Domini erit mortis
:
donandi. Hoc autem ostendit a parte, sic Vere : exiius. Verumtamen Deus exi.stens, ipse qui Domi-
accipies quosdam ex hominibus, qui eruat dona nus simpliciter credetur, confringet capita inimico-
tua. rinn suorum,\d est confringet potestatemspiriluum
Etenirn accipies, o Dominice homo, non credenlcs malignorum, qui sunt capita infidelium, qui ini-
inhabitare Dominum Deum, scilicet quosdam ex .Ju- mici Dei sunt. Et digne quidem capita infldeliura
dseis, qui erunl non credentes inhalitare \w te Dumi- dicuntur, qiiiacis dominanlur, sicut caput 246
num Deum, qui hoc verbum « Hic
dicturi sunt : membris€mnibus dominatur. Quodest dicere Au- :
homo non est a Deo, qui Saljbatum non custodit feret malignis spiritibus potestatem, ne illis qui
[Joan. IX, 16). « Per hanc autem partem de Judaiis raodo ei male vivendo inimicanlur, dominari pos-
innuit,quod etiam de gentibus partem accipiet. sint. Et confringet verticem capilli per ambulanttu^
Facitautem aposlropham ad auditores, enuntians ^ indelectis suis, id est superbiain levitatis corumqui
salutem per Dominum futuram. Sic dixi, quod Do- perambulant in delictis suis, id est perseverant
minus Jesus ascendit in ultum, et accipiet dona in eundo de delicto in delictum. Quod est dicere Per :
Jtominibus, et \psebenedictus Dominus, id estexalta- hoc confringel in eis capita, id est potestatem capi-
tus Dominus existens, die, id est per illuminatio- tum, quod confringet in eis superbiam, qua3 pro-
nem glorise suse, qua per diem accipilur, eo quod cedit ex eorura vanitate, per quam eis capita do-
illuminat fldeles, ad simililudinem diei mundum minantur. Vertex quidem quia alta pars est in ho-
illuminantis : Quotidie, id est assidue de dic in mine, recte superbiam designat, qu;ie plus nimio
A\e.m,faciet nohis prosperum iter salutarium nostro- inentem exaltat. Cupillus vero quia levissima res
rum, id est salvationum nostrarum ;
quod est di- est, ct omni venlo facillime cedens, pro vanitate
cere: Illuminatio ojus no]>is erit iter ad salvalio- competenter Hoc autera ab aucloritale
accipiiur.
ad peccatorum
nes, ides: rcinissiones, et ad vitam ostcndit, sic Vcre Dominus cnnfnnr/r' ininiicos
:
perpetuam oblinendam, id est illuminatio glorise convertendo eos ad se.

ejus salvabit nos a peccatis, et ad vitara reducct. Nam Dominus dixit hoc mihi inlorius, spirilali
Cum dicit nobis, adjungit se fidelibus novaj legis. revelatione,.£'x5a«</?,!dest exconfusioneco/im-âm
ostendens se jam flde Ecclesiai merabrura esse, ac D quosdara, id est convertam quosdain ad me de ini-
si dicat : Et me ante tempus plcnitudinis existen- micis meis propter Basan, id est propter confu-
:
tem, ct fidcra ejus habcntem et dlos quosin tem- sionem quam in se habebunt, dc pcccatis suis ve-
pore pleniludinis assuraet, salvos faciet a peccalis recundando et gemendo. Hasan quippe confusio
illuminando nos gralia sua spiritali, et ad vilam dicitur. Cum dicit ex Basan, illud cx causutivc po-
quani amisiinus reducet. Nullus enim adeo sanctus nilur. Oslcndit aulem per partcs quos convcrtet
exstitil, qui ante tempus plcnitudinis a pcccatis addcndo sic, scilicct convertam in profundum
ma-
originaliljus salvaretur. Et bcnc ponit quotidie pro- ris cxistcnles,id cst illos qui profundi orunl
\n
sperum iter ftciei; quolidie namque fldclcspcrgra- unancatioiic vitiorum. Pcr lui ro parli
tiam Dei vcniunt ad salvalionem, unusquisquc in miit quia mu.lo raagis convcrlotquosdam.nonuum
suo stalu.Dominus dico cxislens Deus noster, cui existentes iu lu-olundo raaris. FacK
autom apostro-
facimus locum deilatis in nobis obedicndo, ct nos phainad Doum, cum gratiarum actionc, sic Dixi :
ipsi subdcndo, et cxistens Dcus salvos faciouH, po- o Doiis, (|iioil coiiv(mIos ol confringos iniiuicos
et
tms, id cst qui iH)tons erit ad salvaudum nos. Et iis([iio adoo coiilViii'.^-os. (// pes tuus intingatur m
hoc idcm c.^t (juod supcrius posuil,y'/'/sy)c/v///( indtis i-« /'/I////C, i;l osl ininiici rccli jtos tuiis. id o.st dis(>iii--
^63 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS. I Ui
sores tui qul le pcr mundum discurrcules confile-^ Facicndo vcro aposlropham ad eos quos superius
buntur, intingantur in sanguinemarlyrii. Exprimit vocavilUeipedes et linguosos cancs, adliorlalurad
autemadquodefficicnturyje.scum subdit:/'e.sdico ex benedicendum Dcum, habitando in communitate
iniinicis Uc\.us,lingua canum tuorum. Imtransitive di- Ecclesiff!, non superbe dividendo sc ab ea, quod
ctumesl,acsi diceret: Qui discursoresex inimicisef- Deo essct ingratum, quandoquidem prhicipes con-
ficientur linguosi lui canes et hac a leipso, noii a
: juncti erunt juvenculis. vos convertendi cx Bason
libero arbitrio suo. Quodest dicere ; Facies eos si- futuri pedes Uci, nolite superbire de hoc quod
mileslinguosiscanibus, qui fidelia animalia sunt pedes eritis, sed in Ecclesiis, id est in communitate
dominissuis,etinimicis oblatrantes, ut ipsi similiter Ecclesiarum de Judajis cxistentes, quas juvenculas
tibifideles,hairelicisetomnibusinfidelibusoblatrcnt wocavi.BenediciteDomino Deo, id est laudate illum
ubique gentium discurrentes, et doctrinaj semina Dominum qui Deus cst potensremunerare laudem
spargentes, pro qua etiam non dubitabunt intingi vestram, laudate scilicet voce, vita, et pro eo mo-
in sanguine martyrii. Quia vero pede curritur, pes riendo. Dico hencdiciteDco, quodbenedicere proce-
pro discursoribus haud incongrue sumitur. Per dat de foniibus Israel, id est de exemplo fontium,
hoc autem intingentur in sanguine qma. viderunt inid est Ecclesise, scilicet laudate eum in communi-
gressus tuos, id est videbunt gressus tuos, Deus, id B tate Ecclesiai de Juda;ispersistendo, sicut apostoli,
estquod tu per mortem gradieris, Ideoque tui qui dicunturfonlesEccIesia», eo quod eam doctrina
exemplo intingentur. In alia translatione habe- sua potant. Niliil enim proficeret bene facere, si
tur : Qua de re etingressuspro

Viderunt itinera tua. superbiendo discederetis ab EccIesiiE collectione.
gressus positum esse colligimus. Ne vero inconvc- Juxta quod Apostolus testatur: « Si tradidero cor-
niens videretur eum Deum esse, et per mortem pus meum ita ut ardeam, charitatem autem non
gradi confirmat hoc, ad instructionem auditorum, habeam, nihil mihi prodcst (/ Cor. xiii, 3j. » Tunc
apostropham ad eosfaciendo, sic Dico quod vide- : quidem discederis ab Ecclesia, si vos solos san-
bunt gressus tuos.Et vere, oauditores,gressustaIes ctos esse judicantes, illos de Ecclesia judicaretis
GVVLixiDci mei,regis mei,quiest,\desiha.h\la.h'd in san- esse solummodo peccatores et indignos conversa-
cto Dominico homine ac si dicat Verburn Dei

; : tione vestra, et sic charitatem erga eos non habe-
Deusmeusexistens cuicunque Deus non videatur et retis.
rex meus, secundum quod m sancto erit, gradietur Uicerct aliquis : Qui erunt fontes illi? Ad hoc
per mortem, id est sanctus ille ipsi personaliter autem sic respondet, ihi, idest inter illos fontes erit
unitus morietur. Quod est ac si dicat : Dcusverhum Benjumin udolescentulus , id est Paulus qui erit de
dahit eis exemplum moriendi gradienda per mor- C tribu Benjamin, sicutidemtestatur ad Philippenses.
tem. Et ideo adhuc intingentur in sanguine, quia «Ego circumcisus octava die ex genere Israel de
prsevenerunt principes, id est apostoli, qui principes tribuBenjamin (P/i//. iii, J)),» etc. Dicitur autem
crunt Ecclesia?, prcevenienteos in intinctione san- Paulus adolescentulus,eo quod ultimus apostolorum
guinis. Quod est dicere Non solum Deus dabit
: ad fidem venerit non quod in fide et santitate
:
eis exemplumintingendi, sed et apostoli qui prius imperfectior exstiterit,qui ideo abortivum se testa-
intingentur. tur sic : « Novissime omnium tanquam abortivo
Queniam autem dixerat eos principes, ne vide- visus est, et mihi (/ Cor. xv, 8). » Dico quodBenja-
rentur dc principatu suosuperbire,addit :;jrmcz>es min, id est Paulus est futurus inter apostolos et :
dico conjuncti psallentihus, id est qui conjungentur hoc in mentis extasi, id est per excessum mentis,
minoribus fidelibusbene operantibus, ut cum eis scilicet extasim menlis in qua erit pergens Dama-
sint unum corpus Ecclesise, sic. Quod est dicere : scum, quando circumfulgebit eum lux de coelo, si-
Non dedignabunturconjungi subditis,utimum sint cutin Actibus apostol. legitur {Act. ix, 3). Vel sic :
cum eis, sed una collectio cum eis erunt. Exprimit Benjamin erit ibi existens in excessu mentis, id est
autem quibus psallentibus conjungentur, cumsub- j)
qui erit in contemplatione secretorum coelestium
iungit,scilicet erunt in medio juvencularum tgmpu- scilicet cum rapietur usque ad tertium coeluni, et
nistriarum, ii est erunt existentes intcr illos fideles audiret arcana verba quai non licet homini loqui
ut sint una coUectio cuni eis, quijuvenculaj 24-7 (// Cor. XII, 4). Vel sic: Benjamin erit ibi. et hoc in
dicentur, eo quod in fide juveneserunt, id est no- excessu mentis hominum, idestin stupore. Stupe-
viter ad fidem accedentes. Tympanislriee vero di- bunt enim multi ejus conversionem audituri, cum
cuntur,eo quod in tympano Deum laudabunt, id est prius Ecclesiae persecutor futurus sit: Et ibi etiam,
carnis mortificatione, quae tympanum inteUigitur: id est in collectione fontium Israel cmni principes
quod musicum instrumentum est raortuorum ani- Juda, et principes Zahulon, et principci Nephlalim,
malium pellibus involutum. In hoc autem dant id est cffileri apostoli, quorum quidam erunt de
exemplum humilitatis,nealiquis in Ecclesiaprfela- tribu Juda, quidam de Zabulon, quidam vero de
tus contrasubditos extollatur. Tympanistrias qui- Nephtalim.Dehisenimtribubusvoluntquidamexpe-
dem subditosfideles feminine dicit, eo quodimper- sitores apostolos fuisse,et si forsitan scriptum ali-
fectiores suntapostolis in sanctitate, sicut femini- cubi non habealur. Quod hic denotat Propheta ad
nu5 sexus imperfectior et debilior est masculino. evidentiam prophetiae suee. Vel per Judam qui con-
EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXVII m
fessio dicitur, fidcs accipilur; ex qua confessio DeiA taurorum, id est heereticorum qui dicentur tauri
generatur. Per Zabulon autem qui forlitudo sonat, eo quod superbi erunt ut tauri qui cervicosi sunt,
spes intelligitur, quae fortes in passione fidclcs fa- erit in vaccis pnpulorum fldelium, id est injam
cit. Pcr Nephtalim vero quce dicilur dilataiio, cha- dicLis fldelibus, qui debiles erunt ad modum vac-
ritas denotatur, qua usque ad inimici etiam dilec- carum, qu« debiliores sunttauris. Quod estdicere :
tionem dilatatur. Aposloh quippe principes fldei, Multi eruut ha^retici, qui sibi multos idiotarum
spei et charitalis Ecclesiai exstitere, cum isla tria conformabunt. Ne vero videretur Deus eos permit-
habenda esse prjpdicavere. Principes dico futuri tere dominari, sine omni suorum utilitate, quod
duces illorum scilicet Israel, id est Ecclesia^ totius. inconveniens existimaretur, addit Ad hoc sc ilicet :
Illorum autem elsi casus pluralis sit, ad Israel, qui m vnccis populormn, ut excludant a massaidiotarum
singularis casus est congrue refertur. Est enim in cos qui probati sunt, id est perfecti \n argento, id
sensu plurahs, in htteratura singularis. est in Scriptura, qua; nitidaest utargentum; velin
Enuntiata 248 Ecclesia^ constitutione, orat argento, id est in facundia bene resonanti, admo-
Deum Patrem ut officio Filh istud quod propheti- dum argenti. Quod est dicere : Ut per eorum se-
zavit compleatur, sic quod gentes turbabun-
: Dixi parationem a fldelibus sapientibus, appareant et
tur, et terra movebitur, et Deus confringet capita B manifestentur ipsi fldeles, in Scripturarumscientia
inimicorum, et convertet eos ex Basan etcaitera : et in eloquentia probati. Qui aliter non manifesti
talia quaiprcdixiflent. Et ut hsec omniacomplean- fierent, juxta quod Apostolus asserit « Oportet ,
tur, Manda Deus Pater hoc virtuti ?»«,.id est im- hoirescsesse, ut qui probatisunt, manifesti fiant in
pone hoc offlcium Filio tuo, qui peremphasim erit vobis (/ Cor. xi, 16). » Excludant, pro manifestent,
virtus tua, per quem diabolum mirabiliter expu- pcr similitudinemponita similitudine scilicetilhus,
gnabis. Et postquam hjec per Filium compleveris, qui, cum alicubi sit inclusus, non apparet ;si vero
confirma hoc quod operatuses, id esl quod operalus excluditur, apparet statimet fit manifestus. Notan-
es in nohis. Quod est dicere : Constituc Ecclesiam dum quidem quod majores ha^reticos feras dicit,
ex utroque populo, etpcrfectam fac in omni sanc- illos scilicet qui magistri
sunt errorum, eo quod
titate, et post eam conflrma, nedeflciat. Cumdicit immitessuntad modum ferarum. Nonsolumautem
7whis, confert se in Ecclesiam futuram, quia flde oro increpari feras, sed etiam oro dissipa gentes :
jam Ecclesiae membrum erat. Dico, manda, id est quse bella volunt, id est convince minores hoereticos,
imponenegotium constitutionis EcclesiseFilio tuo : discipulos majorum. Quos gentes ideodico, quod
Incipiens a templo sancto tuo, quod estin Hierusalem, mulli erunt. Dico, dissipa, id est divide scilicet ut
id est incipiens constituere ipsam Ecclesiam ab il- ^ quosdam sic convincas ut convertantur ,•
quosdam
lis convertendis, qui existentes in Hieruselem, id autem perdendos, solummodout manifcstentur. Et
est in Judaico populo, erunt templum sanclum merito dissipabis, quia non volunt pacem, sedsedi-
tuum, in quibus fldelibus factis spiritaliter habitationes in Ecclesiaet bclla. Et ita erit. Vere ferasin-
bis. Quod est diccrc : A Judffiis sit principium Ec- crepabis ct gentes 249 dissipabis prasdicatores,
clesia?. Ilierusalem vero quia civitas est in Jud;pa, qui legati tui crunt. Nam venientlegati ex yEgyp!o,\(i.
pro Judaico populo congrue sumitur. Et si hoc Fi- cstexmassapeccatorum in peccalistencbrosorum ,
lio mandaveris, libi offerent reyes munera, id est quiper/Ii]gyptumcompetenteraccipiuntur;.Egyptus

multi cx gentibus et Jud«is reges sui ipsius facti, quippe dicitur ^crte^ra. Quod est dicere :MuIti ex
offerent sese tibi munera, ut suas voiuntates post- peccatoribus Icgati tui facti, venient adhoc ut proe-
ponendo, se tibi subjiciant, et tibi soli obediant. dicent. Et priusquam JEgyptus legatos habeat,
Prajvidens autem Propheta in Ecclesia multas \m- .^thiopia, id est .^^^gyptus prseveniet, id est ante
reticorum seditionesessefuturas, oratDcum uteas festiuabit dare Manus ejus, id est manus suas
compescat sic Non solurn oro ut mandes hoc ne- _ Deo, id est massa tencbrosoruni salvanda festi-
:
gotium virtuti tua;» sed cum videam haereticos mul- nabit se Deo subdere per fidcm, a simililudine il-
tos in Ecclesia futuros, qui recte fcrai dicentur, eo lius, qui cum subditus cujuslibet cfficilur, manus
quod feroccs erunt et irrationabiles, et fidclium suasdatilli. /Ethiopia quidcmillud idem hicsigni-
devoratores ut fera>, oro, increpa, id cst increpa- ficat quud .Egyptus, non quodei eadcni sit inter-
tionc pra>dicalorum tuorum convince, feras urun- prclatio, sed quia /Ethopia^ coloni nigcrrimi sunt.
dinis dcvoratriccs, id est divinai Scriptura;, quam Adliortatur vcro ouiiies fldelcs psallere Deo ct can-
corrumpunt interprctando sinistrc qua* Scriptura : larc, contuituoinniuin horuni supradictorum, sic :
rectoper arundincm accipitur, quia arundino an- Ergoquia Iiaicomuiaqua* praHiixi compIcbunlur,n'-
tiquorum crat scriberc. Quasdam, scilicet iacrepa, gna terrsc, id estvos omnes efflciendi rcgna Dei,ex
ut converlantur ; quasdam vcro nonconvertendas, tcrra, id est ex tcrrcnis, canlnte Deo Cbrislo, id est
sic ut manifestcntur, iicuUra dccipiant. Vcl feras laiidalc Dciun ciim laiitico, id csl jiiciiiulitato con-
devoratriccs arundinis, id c^ illoruni fidclium, tcinplaliva' vila-. VA ([iii iniii luilcslis .anlaiv, /w»//-
quileveset instabiles crunl ulaiiiiuio, ct qiii oiniii ///'• Ihniiiiui, i.l ,-s| laii.lal,' |)oiiiiiuim. iwaimo. id
vcnlo doctrin» circumfenMiliir. •sl 1,0 a opi \ila>. Ilo I sa|M>-
Necessc quidcm cril ut iiicrcpes,Naiu''')«y/(''/"//'y •iiis ii u Y (licliiiu ( A, ul> dixil :
667 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS 1 96^
Cantnfe Deo, panlmum dicite nonini cjus. Sed supe- A suam in futuro cxallarc, dando ei fortiludlnem et
rius ad primilivos dictum est, hic autem diciturad virlutcm.
omncs (idelcs Psallite, iniquam, Dco, qiii asccndit IN PSALMUM LXVIII.
siipcr ccrltim cccli, id est Deo quisecundurn humani- Psalmi sexagesimi oclavi litulus. In finem Psal-
tatem ascendet siiper ccclum, id est super firma- miis pro his qui commutaljuntur David. Quod sic ex-
mentum cceli aeriicomplexivum, idestcomplectens ponitur Psalmus iste agit/iro his, id est pro uti-
:
in se lotum aerem, terram mare et omnia quaj in litate eorum qui commutubuntur David Christo, id
eis sunt. Determinat quoque locum unde ascen- est commutati de vetustate Ada^, conformabuntur
dit,ad fideinoslra! conflrniationcm,sic: Dico ascen- novitati Christi. Dico commulaljuntur, et
hoc in fi-
det ca'lum et hoc ad oricntem, id est versus orien- ncm, id est perfectam commutationem. Hic sci-
in
tem, scilicet amontc OUveti, qui Hierusalem oppo- WcoA conwiutabuntnr ei conformabuntur ei secun-
situs est ah orientaH plaga. Vcl ascendet, id estdi- dum sanctilatem et innocentiam, prout eis erit
gnilate sua suhlimabitur, usqueadorientem, id est possibile, in fuLuro verosecundum immortalitatem
usque ad hoc dignus erit ut personaliter uniatur et impassibilitatem. Et bene quidem intitutalur
Verbo Dei, quod in ajternum et ineffahiliter oritur, psalmus : Agere pro utilitate eorum qui commuta-
id est generatur a Patre. Dico, ascendet, ipse dico B buntur. Cum et Christiresurrectio, futurasitcausa
existens sublimis super calum superius coili inferio- hujus commutationis ; et cum Christus hic intro-
ris complexivum, id est dignior sublimioribus coeli ducatur orans de constantia et de resurrectione.
civibus, qui in potestate principatus sui minores Orare etiarn haud dubium est eum, pro suorum
spiritus complectuntur. Dico, psallite et cantate, et commutandorum utilitate. Ostendit quoque in hoc
hoc faciendo date gloriam Deo, id est date gloriosam psalmo passionem suam, ut passione eadem re-
laudem Deo; non reputantes vos a vobis hoc ha- demptos obnoxios sibi reddat, et pro se patiendi
bere, quod eum laudarepotestis,sedab eodcm Deo. exemplum tribuat. Agit insuper de inimicurum
Alioquin gloriosa laus non esset. Et dignum est ut damnatione multimoda, ut suos ab eorum confor-
lioctotum faciatis. Ecce enim in pro?senti non diu mitate retrahat. In fine vero psalmi suos ad Dei
tardabit, scilicct post praesens sseculum quod bre- laudem exhortatur, de quorum breviter agit sal-
vissimum est, ad comparationem Dei, dahit voci vatione.
suse, vocem virtutis esse, id est faciet vocem suam Salvum me fac, Deus Pater, faciendo constantem,
esse vocem virtuosam et potentem,dicendo: « Dis- et resuscitando. Et necesse est ut hoc orem, quo-
cedite a me, maledicti [Matth. xxv, etc, qui 41), » p Âam aquse, id est Judaii intraverunt, id est intra-
in passionehumilem vocemhabebit, dicendo «Tri- :
huniusque ad animam meam, auferendam. Quodest
stis estanimamea {Matth. xxvi, 38), » et ceeterahu- dicere : Ipsi quidiuvoluntatem,habuerunt mortem
jusmodi. Ac si dicat : Laudate eum qui potens ap- meam operandi, et non potuerunt, eam nondum
parebit in judicio, nolentibus eum audire in humilis tempus meae passionis a Deo dispositura,tan-
esset
doctrinoe alloquio, ne vos tunc juste damnet, si in dem intrabunt ad operationem passionis mea?,
ejus laude fueritis neglectores. Et ideo adhuc cJaife usque, adeo ut etiamanimam meam auferant, per-
gloriam, quia tunc marjnificcntia cjus erit super missione hac a Dei dispositione accepta, a simili-
Israel, id est ex superiori dispositione sua magnitudine illius qui diu aliquo intrare desiderans, et
ficabit in gloria electos ex Israelitico populo, et vir- non valens, tandemintrarepermittitur. Intravcrunt
tusejus erit in nubibus ; id estbeatitudo etpotentia aquee, a similitudinedicit : sicut enim aquee navem
judicandi mundum abeodata in apostolis, qui sunt inlrantes, navem submergunt, ita et ipsi inimici
nubes, id est erunt Ecclesiaj complulores in hac passionisejusoperationemingressi, eumin mortem .
vita. Juxta quod dicit : a Sedebitis super sedes demerserunt. Undeetiam, scilicet quiaeum inmor-
duodecimjudicantes duodecimtribus Israel {Matth tem demerserunt, aquse dicuntur. Aquarum enim
28). » Non solum autem nubes et Israel beati- ^ gst mergere. Sive aquaj dicuntur eo quod diffl
ficando mirabilis apparebit, sed mirabilis Deus ap- sunt, et moventes se ad omne nefas, more aqua?,
parebit in omnibus sanctissuis, eos beatificando ex quaa res mobilis est etdifflua. Per hoc autempotes-
quocunque populo. Deus Israel dic.o, id est Deus tatem hahebunt intrandi usque ad animam meam,
Jacob palriarchi3e, non recens Deus. Vel Deuslsrael, quod infixus sum in iimo profundi, id est, ego Ver-
id est totius Ecclesiae, quae tunc erit videns Deum. bum tuum, Pater existens, flxe et incommutabili-
Exponit autem,in qua re?.(?V«6i7« eril insanciissuis, ter unitus sum humana^ quaehmus dicitur,
naturse,
cum addit Dico vdrabilis, et in hoc quia ipse dabit
:
eo quod terrena est, et secundum mortalitatem
virtulem plebi suse, id est immortalitatem et im- fragilis, et profundus limus, id est infimus, infe-
passibilitatem, quaj liic infirma est, eo quod sit rioris scilicet natura? quam divinitas. Profunda
passibilis el mortalis, et dabit forlitudincm plcb quippe res, infima est aliquando. Ideoque profun-
suce, ut ulterius non possit decipi et pcccare. Ipse dus sumitur pro inflmo. Cum autem dicit infixus,
dico benedictus Deus existens, id cst 2B0gxu1- quia immulabiliter unitus est, et flrmiter humana;
lulus Deus ; ac si dicat : Cum ipse exaltatus sit. naturaj iutelligere datur. IUud namque quod im-
In sublimitale divinitatis sua5 potcst utique plebem mobile est et lirmum, fixum vocari solitum cst.
;
OfiO EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAf.. LXVIil )t6
Denc vcro noii fixum, scd inflxum ponit, quasi Aesl,ac si diccrct : Dignus sum salvarl. Nam Injnste
dicerot interius flxum, ut innuat et se firmiter me eorum salutis instruclionem
occident, qui ad
unitum esse, et laumana natura latere, non visibi- vcni,quem audireneglexcrunt.Deprimendoquippo
lcm apparere.Etinhocfldem nostram instruit,cum inimicorum parlcra, suam raagis exaltare videlur.
sc Dcum esse et liomincm asserit. El quoniam in- Etaulcm salvationis suffi meritum augmentet, ni-
fixus sum, non est si(bstantia,\d est non erit milii mi<'!m futuram essetcmpestatem eum demersuram
subsistentia. Quod est dicere : Non subsistam, id osicndil, cum sic addit 1'ico quod demerget me :
cst non vivam; quin moriar, cum sic a Patre meo tempestas, pro qua tempestate dcfecerunt oculi mei,
dispositum sit. In alia translatione habctur. Non id est deficient apostoli, qui dicuntur oculi, qui;i
poman conmtevG.\'c\ sic :Et ideo salvum fuc, quia totum corpus meum, Ecclcsiam scilicet, illuminent
infixus sum in linio profandi. Hoc autcm per solam praidicatione ct vita. Sic vidclicct deficicnt, ut me
simiiiludinem ponitur, ac si dicat:ldeo necesseest solum reliquentcs aufugiant. Dum hoc sit tamen
ut me salves, quia similis ero infixo in limo profun- quod ego spero in I)eo meo ac si dicat Quamvis ; :
ditatis, qui,non valens evadere, demcrgitur. Nam deficiant a me, tamcn cxemplum dcficiendi non
ctegoin tribulationibusinflg-cndus^non evadam, et habebunt. Ego enim non deficiam, scd in Deo
quiasimiiis eroinflxo, non erit substantia hoc non ;
B meo qui prae cajteris ol)cdio, spcm resuscitandi
mutatur. Vel sic : Ideo intrabunt aquse usquc ad habens, immobilis existam.
animam meam, quia infixus sum in limo profundi- Et ideo necesse est ut mc salvum facias, quia
tatis, id est quia ego exislcns.convcrsando inter Judtei qui oc/crunt me (jratis, id est, Judad qui odio
Judeeos, qui suntlimus profundissimus, sum infixus, me persequuntur gratuito, rnuitiplicati sunt super
id est interius firmus 2o ! ^^ anima,
constans in capillos capilis mei, id est multi erunt super nume-
ne eis conformer timorc, etsi videar cxicnus iuflr- rum eorum, qui capilli erunt mei capitis, eorum
musin carne.Limusquidem jure dicuntur, coquod existentis, id est plurcs erunt quam discipuli mei,
sordidisunt in iniquitatibus, et coenosi, ad modum qui sunt ornanles mc liona vihi sua, sicut capiili
Iiiti, quod coenosa res est et sordida. Etbene quo- caput ornaiil. Et non solum multi crunt, sed con-
que profunditatislimus dicuntur,eo quod iu sordi- erunt et efficaces divina
fortati oin:t, id cst fortes
tate sua profundissimi sunt. pcrmissione, inimici mci Judsei, qui persequuntur
Quiavero dixerat eos esse limosos, videretur ali- me innocentcm.Hocquod dicit con/or/ai^^Mn;, illud
cui quod Deus eos naturaliter Jimuni fecisset, et sic ideni videtur dicere qucd superius, ubi dicitur
omnis culpa in eum fransfcrretur, ipsis excusriliili- p inlravcrunt aqux,sodluc manifestiusponilur. Ideo-
bus existentibus. Quodintendit removcre,ad{lciido que repetiiur est. Et tunc quando me persequen-
sic Et hoc quod sunt limus, non est suJjitaniia, id
: iui-, exsolve^jam quse nonrapui.idesi cxsolvam poenam
est non est aliqiia natura a Deo in eis creata.Quod rapmaiTim Ada^ et Evte, qux non rapui, id est quas
est diccre Non creavit eos Dcus limosos etsordid js,
: rapinas noufeci. Raperedicitur quiquodsuum non
sed ipsi per iniquitales suas Jimosi et sordidi facti est sibi assumcre pra^sumit. Rapinas ilaque Adam
sunt. Uixi quod aqua3 inlrabunt usquc ad animam et Eva fccerunt,f|L;aiido per p.omi comcsLionerase
meam.YJ. lioe injusle sinc aliipio im-riU) meo nifilo. deiliciro pid;i',cr;!!il. Diru qu'jd cxsuivam pcenas
Ego nanique vcni in a/tittuliiicm inaris. Id cst gr;i- ;dicn;uiini riipiinuiiui. EL iioc in.sipicntia maxiina
luita voluntate acccssi ad ipsos Judaôs, qui alli csse vidcliiliir iiilidcliluis iit, cum Deus sim, el in-
sunt et profundi in amaricatione peccatorum suo- nocons,nu)ri vclim pro pcccalis alicnis Sed tu, Pa-
rum. Et veniendo luhoravi ad hoc ut eos instrue- tcr, qui omiiia conspicis, scis insipientiam mcum,
rem, clamansad eos etpra;dicatione etoperc.Quod id est disponis lioe quod insipicntia vidctur, quod
est dicere Gratuita cleincntia ad eos veni,ot la'jo-
: potius2B2 'î^'""'"!-'^'^ piontia cst.Unde Aposlolus
rrtunnlonto clamore prosdicationis et operuni, iit Qiiod sLultum cst Dci, sapientius cst liominil.us
eos ad salutis viain reducercin. EtQ\ opjiosilo A:'//<- 1^ [1 d 2;)).» Dico quod non rupai. Juda-i vero
pestas demcrsit me, id est ipsi facti tempestuosi. |ud;inL inc r;ipinam facevc, et peccaluroin c.-sc, co
Scilicet in insurgentibus in mc tribulationibus et ([uod iiic Dci Filiiim dic;un, ct rcgom Israci. Et dc-
blasphemiis,inorc tempcstatisdemcrgent mo, idest iirlii iiii-a a te ?ioii suhI adscondctu, id cst luec lalia
devita inmorlem mergcnt.Millitautcinnosad ligu- (jii;e i|isi rcindant cs.5e delictii mea. Et polius
rain liisloi-iji' (li'.l()in,(nii a mjiristcmpe^lad' di'miM'- siiinnui j'.:di;';i siint ot vcrilas « /<• ntn sriitckcon-
sus, ct a ("lo idisoi-ptiis, |i()sL dics In-s, (chicnin dra, id cst lilii phiccnt.
su|n-a liLlus ovomciiic, ("wisil, (././^ n, II ), Sic d QiKid dicd (/ fc non s:int ahscondita, pcr simijitn-
Doiiiinus Jesus |ici' Ircsdics iii |i(dcslalc Judicorimi diiicni ptinit. Illa nainque qiia^ nobis placonl, non
existens, aquibusest in niorlcin domcrsus, posl (rcs niibis iiliscoiidi voliimus, scd pa'pe aspicimus. Et
dics surrcxil. Dico (piod la',nrin'i c/amans, Et (liiiii idcii ;i.lliiic ^di\;in me fnc, nt non crubscard in me
clamarcm, raacrr' fiir/;rsii/it faacc^ iiica\ id csl niiiccs n 11 rcsuscitiilo, iii cst dc huc quod pumiiil spcm
mc>c ((nn|Hir;iliilcs criiid niiicis t.uicilics. ..rjll-cl, s;!lv;d!oni' in mo, i!li qui cy.pcclant •'c inc ro;i.s'i-
siciil illc ('iijiis 1'niici's r,'m';c ;-'iiil imm iiii.ldiir. il;i liiliiniin iiiiit.nc, Jhauinc, iiiquam, lum soliim {cr-
nec mca pr;i'dicatio abillis auilita est. Et lioc' loliini rcstriiim, scd cli;un viriutum ccclcstiuni. Quod cst
Patrol. CLII. 31
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS
m
1 075
diccre Non solum propter merila mea me resu-

:
A adhuc quia ego Jfijynio incorporalionis eorum
Dominus virtutumcxistenspotens cxistens operui animam ineam, id csl celabo ani-
scites, scdcum tu
sis ad me resuscitandum, rcsuscitamc,nc apostoli, mam mcam cssc polentcm ad cos damnandum,
me spcm salvationis su« ponunt ct mci rc- qua; solo vclle possset eos interficere. Et hocquod
qui in
surrectionem exspectant, erubescant. In me nam- celal)o facturn cst, id est fict milii in opprobrium.Ac
quc se sperasse crubcscercnt,si in morte remane- 253 si dicat : Cum cgo dc eorum incorporationo
rem. Non solum vcro non eruhescant, scd cliam
non satiari voluero, me jejunum facient, nolendo con-
confundantur super ??ic.ldest de mc non resuscitato verti. Et cum eos ad hocjejunium slalim damnare
apostoli mci, qui quserunt te bona vita
sua Deus solo velle animai mea5potero,patienter sufferam, ut
Jsracl, id est Deus qui facislsrael

omneste qu«ren- cis exemplum patiendi relinquam. Et sic celabo
tes ac si dicat
;
Apostoli mei qui bene vivendo te
:
animam meam esse ad damnandum potenlem.Unde
quarunt, ut eos facias Israel, id est spiritaliter vi- mihi opprobrium inferent, mcndacem essc asseren-
tes, quia me Dominum et regem asseruerim. Et
denteste, confunderentura Judaîs si non resurge-
rem. Id est verberarentur, et seductores et
men- quia adeo patiens ero in jejunio,salvatione dignus
daces dicerentur, et etiam interficeretur. Et ideo existo. Operirc quidem pro celare bene ponitur,
quia per me te queerunt salvum me fac, ne ipsi con-
B quia rcm quam celare volumus, aliquando operire
fundantur. Et ideo adhuc salvum me fac, quoniam solemus. Et ideo adhuc salvum me fac, quia posui
propter /e susti7iui opprohrium, id est ut

hanc obe- vestimcntum ciliciuni, id est ita contristatus sum de
dientiam a te mihi injunctam compleam; obedien- eorum perditione, sicut ille qui in morte amici sui
tiam scilicet patiendi, sustinebo, id est patienter ponit veslimentum suum cilicium, id cst utilur
fcramopprobrium,a Judaîs illatum, cumdicentme illo vestimento, quod Ut enim

cilicium dicitur.
mendacem et seductorem.Et operuiteonfucio faciem signum amicorummorte,antiqui

esset mceroris,in
videbitur verecundiapenitus occupare cilicio utebantur. Et ideo adhuc quia factus sum
vieam. Id est
unde illis inparabolam, id est de me eis paraboHce locu-
faciem meam. Quod est dicere : Illud patiar,
solet operiri facies multorumconfusione,sputasci- tus sum, ut eos mihi incorporarem. Verbi gratia,
licet et blasphemias, et verbera. Et adeo sustinebo ubi locutusest de patrefamilias,quimisit filium ad

opprohnum,([uod extraneus factas sum, id est fiam, vineam, quem agricolaj intcrfecerunt [Matth. 28 ;
fratrihus meis apostolis, qui filii adoptivi sunt Patris Marc. xii),et in multis aliis locis parabolice de se
mei, scilicct dimittent et dencgabunt me ut extra- locutus est, ut eos sibi aUiceret. Citius enim para-
sicut Petrus qui dicct : « Mulier, non novi q bolicaverbamentesaudientiumalliceresolentquam
eum {Luc. xxu, 37). » Et filiis matris mese, id cst si aperta locutio eis fieret. Et hoc est ac si dicat
Judffiis omnibus flliis stirpis Judaic» unde natus Dignus sum salute, cum adeo pius simquoddeini-
sum, fiam percgrinus, ut nuUum misericordiaj re- micorum perdilione contrister, et de me, ut eos
spectum in me habeant, ac si peregrinusessem,id alliciam, parabolice eis agam.

est alienigena. Vel filiis matris mese, id est proge- Cum autem de eorum salute soUicitus ero, e
nieimese scilicet contribulibus meis fiam peregri- contrario illi qui sedebant, et adhuc sedent inporta
nus, ut partem meam nunquam adjuvent, ac si scientiee, non introeuntes, neque alios malo exem-
alienigena essem. plo suo introire permittentes {Luc. n, 52), Scribai
Et ideo adhuc salvum rne fac, quotnam ::-elus, id et Pharisaei scilicet, adversum me loquehantur, id
est indignatio donius tuse, id est templi tui male est adversum me loquentur, agendo de morte mea.
tractati, comedit me, id est causa erit comestionis Et qui bihebanl vinwn, plebs scilicet quae repletur
mei, scilicet causa erit cur me morte devorabunt et inebriatur carnali voluptate, quse eos a vera
more cibi qui comeditur. Ac si poneret: llludquod voluntate et sensu revocat, more vini inebriantis,
ego juste indignatus de templo tuo, quod faciunt psallebant in me, agendo id est psalmodia dulcis-
;
speluncam latronum, emendo et vendendo in eo

^^ sima eis erit, mihidetrahendo agere de morte mea
ipsosindeexpeUam (Matth.xw, t2, 13), causa erit ac .si diceret : Et principes qui aliquantulum auste-
quare me interficient injuste.Ideoque dignus sunt ram ducunt vitam, ut scientes sestimentur, ipsi ta-
salvatione. Et ideo adhuc, quia opprobria, id est men in porta scientiee, non in ipsa scientia sunt,
poense opprobriorum exprobrantium tibi ceciderunt id est scientes apparent et stulti sunt. Ut petulans
super me, id est cadent super me, scilicet retorque- plebsomnimoda voluptate inebriata, contrame lo-
bunlur in me, ut me opprimant, more ponderis, quendo, in hoc valde delectantur. Vel sic : li qui
quodsuperaliquem cadens, eum opprimit.Ac si di- sedent in porta civitatis ad judicia facienda (judi-
cat Tibi exprobrant Judaî, dum pr«ceptis tuis

:
cum enim erat in porta sedere, ut parati essent et
omissis, traditioncs suas observare nituntur. Op- intrantibus et exeuntibus judicium facere), et iUi
probria namque tibi inferunt, dum, prcccepta qui bibunt vinum in conviviis, psallunt in me
tua postponcndo, traditiones suas praivalere in- agendo, ac si dicat Et ubi congregantur ad justi-
:
nuunt. Quoniam aulc:n eos de his opprobriis re- tiam exercendam,et ubi ad voluptatem suam coni-
darguenti, prenas mihi inferent crucis, a quibus plendam, contra me semper agunt, et hoc est eis
in mortem cadam, dignus sum salvatione. Et ideo
073 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXVIII
psalmus dulcissimus, Egoyero, quamvis sic conlra Ahoc est ac si dicat: Neque me infernus absorbeat,
nic ioquantur, orationemmeam puram ct sanctam, neque me retinendi facultatem habeat. Et ne ali-
et ex recta devolione procedentcm, ad te Deinn quid borum

Exaudi nie, Deus. Hoc autem ex
sit,
Patrem dirigam pro eorum parle salvanda. Ideo- nimio impetrandi desiderio repetit.
que dignus sum ut salver,cum pro inimicis oratu- Et ideo exaudi quoniam benigna, id est larga
rus sum clementer. Quae, oratio mea talis est : est misericordia tua, id est quia naturaliter large
Deus Pater, tempm est beneplaciti tui, id est bene- misericors es, exaudi me misericorditer. Et respice
plaeentis tibi gratiê tuae exercendse in me exi- in me misericorditer, id estmiserere ut resuscites,
stente multitudine misericordise tuse, id est exer- a similitudine illius qui benigne respicit eum cul
cendae in bumano genere, per me, qui sum multa vult misereri. Dico respice in me, Et boc secundum
misericordia tua, per quem multa beneficia mise- multitudinem miserationum tuarum, id est secundum
ricordiae generihumano impendes. Ac si dicat : multas miserationes tuas, scilicet secundum multa
Miserere inimicorum meorum salvandorum nam ; beneficia misericordiai tuai ;ac si dicat: Cum multa
jam estlempus gratiae, tempus
quo plenitudinis, in beneficia omnibus creaturis tuis misericorditer im-
debes et Judeeorum et gentilium convertendorum. pendas, multo magis dignum est ut mihi, qui tibi
per niequi sum multa misericordia tua, peccata B pra"! omnibus obedio,beneficia ba3c qufepostulo tri-
remittere. Et quia tempus plenitudinis advenit, ut buas. Ovo, respicein me. Et oro elisimîe avertas fa~
per me generi bumano miserearis, \)v\\i?,exaudi me ciem, id est gratiam, tuam a puero tuo, id estame
oruntem in viritate, id est in consideratione verita- servo tuo, secundum quod bomo sum. Gratia per
tis salutis tuse, id est qui bac flducia te oro, quia faciem designatur, eo quod in facie signum gratise
considero te veracem futurum in lioc quod pro- solet apparere. Puer autem pro servo usitative po-
misisti te salvaturum me, vel orantem in veritate nitur. Quod est dicere : Cnm gratia tua magna sit
salutis tucB, id est in postulatione verse et seternse ergame, non permittas me in aliquo labi, ut per
salutisa te danda?; ac si dicat Vere debes exau- : hoc gratiam a me avertas. Notaadum eum non ideo
dire, cum te considerem veracem in hoc quod me orare quod labi timeat in aliquo, sed ideo ut
salvandum esse a te promisisti. Etcum uonquaBram exemplum orandi ne labamur nobis relinquat. Et
salutemhominum,qua?. vanaest,254- sed salutem quoniam tribulor, \desl\nimobed\enl\a. sum tribu-
immortalitatis et impassibilitatis {etcrnaj a le solo landus, exaudi me ut resuscites : et boc velociter,
dandam, in hoc scilicet me exaudi. post tres dies scilicet. Ideo repetiit exaudi me, ut
Eripe mejle /uto,\d est decarnis putredine. Quid p apponeret velociter. Et intende anirose mese, id est
enimcaroputrida bumore commisto aliud melius intentionem fama; da vita; mese, utubique populo-
dicipotest,r[uam lutum. Et nonsie eripiasf/e lufo ut rum palam sit me Et ut intenlioncm
resurrexisse.
prius in lutum perveniam, sed ut non infiqar in lu- ei des, prius libera eam a morte. Hoc autera illud
tum, id est sic eripe ut nullatenus in putredinem idem est in sententia, quod et cxaudi me velociter',
veuiam, sicut alibi dicitur : « Nec dabis sanctum sed ideo repetil, quiadeterminat quomodo li])eret,
tuum vidore corruptionem [Psal. xv, 10), » Et in cum subjungit scilicet eripe me, id est libei-a mc
boc quoque exaudime, scilicet libera nie ab his qui manifestate, non occultc. îhoc ovo prupter inimicos
oderunt me, id est a Judajis, qui odio iniquo perse- rneos custodes, qui me custodient ne refugiam ut
qucntur me. Exponit autem quomodo seorat ab eis ipsi confusi recedant ; vel propter inimicos meos et
libcrari, addcndo sic : Et, id estscilicet, liberame Judffiosetgentiles, qui mibi malevivendo inimican-
de profundis aquarum, ul nonmc demergat tempestas tur, ut propalala gloriosa resurrcclionc,
inca con-
(iqux, id cst plebs Judaica aqua tempe-
existens yevlanUw. Eripc jneper simiiitudinem ponilur. Qui
stuosa, quiC vult me in couformitatcm suam tra- enim nonclam,sed manifeste, liiicralur
eripilur, ,
jicerc, niorc aqu« tempesluoste, qui existentem in ac si Liberame manifcsle, velint nolinl, et
dicat :
demergit, non habeat potestatcm ut mc timore D sic inimici mei convcrtantur, El me ci ipcro dolies.
morlis in conformitatem suam demergat. Neque n;iin lu (pii o nosti scis impr(y)Crium meum, a
absorbeat me profundum inferni. Absorbeie dicimus, Judiris 255 ii(iiim,csse falsum ; hoc scilioct
cum aliquis invitusab aqua vel abysso pioluiKlis- ([uod iiii|ir ) (lic(Mil ino soduotorom, f;ibi'i
sima suscipitur : ac si dicat : Volo quidcin iii iiiliM'- liliiim, cl c |(M

num irc, ut cum exspoliem, iioii sic t;uniMi uL ;il) Et 'nllfil ois iiiipoiKMKhiin,
eo pro iili(pui acluali vcl origiii;iii iiwkmiLi inviliis essi^ fals;iiii, lioc sci ccl ,|U, ijiislo rcpiihibuiil
absorbear, sicut ca-teri omncs absorbciilur. Xrqiu' nic in ;iiiiiii;i cdiirii (lidc Cl 'Mili;i |.ccc,iliii'iiiii.
jot<i!eMS, id est profunditas inferni, supcr un' :\\)>o\'~ (\\\\ |h>cc;iIuiii ikmi I cri, urr invcnlu. ,..| ,|n!iH ui
ptum, urgeat, id cst corurlot, vcl c|;uic;it ns siiinu. oi-c mkmi (/, /'.//. w , TlK VA !n .ri. ,--.,. r,,U;ni,
Quod est dicore jVcYy/c : mr iilisiirlinil . urqiir suprr viM'cciiii(li;im, iiu;iiii iiic;iiii f;ici,Mil,v,Mlic,>l ,|ii,),l ili-.
me absorptum os suuni cl;ui(l;il, iio ogrodi v;iIo;uii, cimiI iiio IkiIumc vim-c (MiiKliani.id rA (MMibc.M'(Mili,iin
a similitudine putci, (jncin ai alicpiis iiigrodorolur, (bMibjoctiouefalsoni in(M'imiiuim,(Miiii ino moiilicn-
etos putciclauderotur, ingn^ssiis iionbaborct ogro- turossepccc;iloroni, ilolioc (piod moDouin ass(n'o ct
dicndi polestalem, scd intcrius rclontus pcrirot. Et rcgcm, uuib^ null;ui 1 luibobo vercoundiam.Impcr-
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS )76
fectoriim enim est dc imposiiione falsorum crimi- A exislens, id est in evidenlieorum existens, quanlum
num erubescerc. El in conspcctu tuo, qui omniuni ad ipsius ScviMptunie evidentiam, non quantum ad
judex es, sunt omncs qui tribulant, id est Iribula- ipsorum ca>citatis pcrtinaciam. Quod est dicere :
bunt jneinsontcm. Quod est dicere :Cum scias im- Scriptura, quffi quantum insemanifestaesset illis,
properium meum essc falsum, considcrasetiam lu se credercnt, obscura et decipiens et excaicans fiat
qui nil dignum impunilum, quam
ultione dimittis cuminincredulitate perseverent :et/?«^ ?))5um
illis,
injuste melribulabunt. Quod impropcriumettribu- retrihutioncm. Exponit autcm in quam retributio-

lationem non invitus patiar.Nam cor meum, id est nem, cum adjungit. Et id estscilicet m scandalum,
anima mea exspectavit, id cst diu desidcravit pati id cst in casum de vitio in vitium. Quod estdicere:
improperium islud cimiscriam istam tribulationum, Ipsa Scriptura faciens eos 256 cadere dc vitioiu
quod ipsi miscriam |repulant,cum non sit misc- vitium,lioc modo sit eis retributio incredulitatis
ria,sedsummafelicitas. Et cum adlianc miseriam eorum. Exprimitautem singulis singula reddendo,
pervenero, sustinui qui simul contristaretur et non quomodo Scriptura sit eis in laqueum et in scanda-
fuit, id est patienter considerabo an sit aliquis qui lum, sic : Dico : fiat mensa eorum in laqueum, hoc
mecum contristetur de perdilione sua, et non erit modo scilicet obscurentur oculi eorum, ne videant,
qui contristetur. Et qui consolaretur me, et non \> id est excsecentur oculi rationis eorum, ne recte
inveni, id est et sustinebo an sit aliquis qui conso- videant, id est recte intelligant Scripturam.E^^t/o?'-
letur illam tristitiam meam, per conversionem sum corum semper incurva. Hoc autem est expositio
suam, et non inveniam. Tunc enim tristitia mea ali- de hoc quod dixit, fiat mensa eorum in scandalum ;
quantulum consolaretur, si unusquisque de igno- et estdictum persimilitudinem,ac sic dicat Per- :
rantia sua converterctur. Et cum negligant con- mitte eos adeo cadereinpeccataut nimia molepec-
tristari mecum, et tristitiam meamconsolari, dede- catorum graventur, ne possint inde exsurgere, a si-
runt, id est dabunt in escam meam fel, id est militudine illius cujus dorsum pondere gravissimo
amaritudinem Quod est dicere Cum vellem eos
. :
incurvatur, qui se nequit erigere, Non solum au-
dulces esse, id eslobedientes utsintesca mea, idest tem iram, id est vindictam tuam eis sic infuudas,
ut eos mihi conformando incorporem, dabunt se animamfundas, utexcfficari et de
id est interius in
amaros mibi,id est inobedientes,nolentes fieri esca peccato in peccatum cadere permittas, sed etiam
mea dulcis.Quodestdicere: Dabunl amaritudinem effunde iram tuam siiper eos, id est exterius in cor-
in escam meam, id est facient se amaros,quosesse pore funde iram tuam, ut opprimat eosin hoc sse-
vellem escam meam dulcem. Et cum sitiam, id est culo. Et in futuro /"((ro?- zVa? tuee subsecutivus co?n-
valde desiderabo eos ut dulcevinum potare, id est ^ prehendat eos, id est sic damnet ut nullatenus eva-
in mei conformitatem trajicere, potaverunt id est dere queant. Furor dicitur vindicta illa acterna
potabunt?ne aceto, id est vetusto etacri vino m siti qua Deus eos in futuro puniet, quse tanta erit ad
v}ea,\A estin desiderio meo incorporationis eorum. comparalionem praesentis vindictfe, quanta res est
Ac si dicat : Cum poculum quo re-
sitiam eosdulce furor ad comparationem ira?. Q,\\mA\d\icompre]ien-
etnovum, idest mihi novo hominiconforma-
ficiar, f/«i,asimiIitudincponit,ac si diceret:In hoc saeculo
tum, ipsi facient se acetum, id est acre vinum et uon ex toto comprehendentur; licet enimpropter
vetus, scilicetconformabuntscacerbitati veterisho- mala merita sua puniantur, se tamen hujusce rei
minis.Etillo acetopotabuntmeamsitim,id estama- gratia puniri falsis rationibus occultabunt. Sedin
ris tribulationibus,ad similitudinem veterishomi- futuro gravius punientur, sic utomnibus et eisdem
nis, replebuntme, salutem eorum sitientem. ipsis causa po3na; eorum appareat a similitudine ;
Notandum quod illud idem fere est potaverunt illius qui, diu fugiens, tandem comprehenditur,si-
me in siti mea aceto, et dederunt in escam meam cut ultcrius ctfugere non possit.Exponitautem quo-
fel; nisi quia alia similitudine ad aggerationem modo ira etfundatur super eos, addendo sic:Dico
impietatis eorum idem istud
dicit, et per acetum tq cffunde iram. Hoc modo scilicet effunde Fiat habi- :
tamen vetustatem eorum denotat, quge per fel non tatio eormn, id est in qua babitant ierra descrta. Et
denotatur. Acetum enim dicimus vetus vinum et ne aliquis putaret sic concedere deserendara, ut
acre. Quoniam autem dabunt m escam meam fel,ei nullus homo in ea habitaret, addit sic,ut deterrai-
in citi mea potabuntM?e aceto, video quod fietmensa net: Et sicconcedo fieridesertum, ut m tabernacu-
corum coram ipsis in laqueum, etc.Et quiahocpraivi- Ms eorum, id est in domibus quse tabornaculajure
deo, concedo Mensa corum, id estdivinaScriptura,
:
dicuntur, eo quod eas cito mutabunt ad similitudi-
qua refici consueverunt spiritaliter, seu quilibet nem tabernaculorum, non sit eorum qui inhabitet,
in mensa reficitur corporaliter, fat e\s in laqueum, id est dominetur sicut modo. Ac si dicat Concedo :
id est in deceptionem scilicet, male exposita,

; quidem ut exteree nationes ibi inhabitent, ipsivero
causat si quare illaqueentur, id est decipiantur, a minime. Et bene quidem ponit non maneant scl
similitudine volucris, qui occulto laqucodecipitur. inhabitent. Multi namque eorum ibi ut servi reman-
Ne vero ipsa Scriptura adeo videretur gravis, quod serunt, nullusautem ulterius inhabitavit, id est do-
ipsi nullatenus eam inlelligcre possent, et sicinex- minatus est. Inhabitare quidem pro dominari usi-
cusabiles essent, addit Mensa dico coram ipsis :
tateponitur. Unde quoqueeumquisebene vivendo
, ,
977 F.XPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXVIII 978
rcg-it, sui ipsiiis inliabilatorcm dicimiis. Hoc aulcm A fûper virtiUum novcllum, id est super fidom vituli
JLire eis contingct. novclli, mci videlicet, qui ero sacrificium pro salu-
Quoniam quem iu, qui potens es, percussisti morta- te mundi oblatum. Quod designatumfuit per vitu-
litate et passibilitate, persecuti sunt, id est perse- lum, quem in Evangelio legitur obtulisse paterfa-
quentur mescilicet, acsic dicat Adam peccando se : milias pro fiiii reditu de peregrinatione.qui perie-
ettotum genus bumanum percussit, id est, mortale ratinventus et est,mortuus fueratelrevixit(Z,?/c.xv,
et passibile fecit. Ego vero, a peccato immums,me 32) Vitulum se vocat,quia per bunc vitulum de quo di
.
non percussi, sed tuadispositio me percussit,mor- ximus prsesignatus est, et quia pro mundi salute sa-
talem faciens et passibilem, utmundus per mesal- crificandus erat, more vituli qui in lege veteri sa-
vctur. EL ipsi me insontem a le percussum perse- crificabalur. Novelium vero se dicit, quia cum no-
quentur, ideoque dignum est ut a patria expellan- vus bomo esset, qui secundum Deum crealus est in
tur. Et ideo adlmc, quia super dolorem vulncrum justitia et sanctilate veritatis {Ephes., ix, 24), ve-
rncorum addidcrunt, id est addent custodiam sepul- nerat nos de vetuslate primi patris eluere, et ad
cro, ut intra mortem ffiternam detineant. Quodest sui conformitatem revocare.Vitubim dico producen-
dicere Post dolorem vulnerum qucm mibi infe-
: tem ungulas et cornua, id est babentem producta
rent, addent etiam sepulcro custodes, ut omnino B cornua, et productas ungulas, scilicet magnam
nomen meum deleant, ideoque appone, id est ap- potentiam expellendi inimicos Judc)eos,qui impotens
poni permitte iniquitatem flliorum super iniquitatem reputatur,et magnam discretionem, qui stultus et
corum patrum, ut major sit cumulus miseria^ eo- insipiens videtur. Per producta cornua,recte ma-
rum; scilicet cum iniqui sint ipsi etobstinati, fllios gna expulsionis potentia notatur, quia potentior
iniquos babeant et obstinatosusque in flnem mundi est bos qui producta cornua habet ad bostem ex-
cum reliquiffi salvffi erunt. Et utriqueiniqui existen- pellendum,quam qui brevia.Per productasquidem
tes, nonintrent, id est non ingrediantur viam vitoe ungulas, maxima discretio accipitur, quia ungula?
huiusinjustilia tua,\d est in justificationepermanea- flssa; et disereLa> Etboc est ac si dicat
sunL. llla :
do.Quodestdicere :Non jusLificentur ate,perremis- laus placebit Deo fundata in fide mei, qui sum vi-
sioncm peccatorum. Exponitautem quod superius tulus novellus, babens producta cornua, et produ-
concessit,scilicet furor ira? tua; comprebendat eos ctasungulas. Hoc aulemideo ponit,ut,in quanlum
sic^^SVOixi quod boc totum in bocsaiculocontin- possibile est, attrabat nos ad conformitatem sui
gat ut fiat habitatio eorurn deserta, etc. Et in futuro scilicet quatenus omnimode studeamus inimicos
deleantur, id est se deletosmanifeste sciant cî? libro q omnes visibiles et invisibiles expellere, et discre-
viventium, de dispositione lua sciUcet, in qua omnes tionem in omnibus babere. Sed etiam per cornua
ffiterne victuri ordinati sunt, sicut in libro aliquo producta denotatur potentia maxima defendendi
multorumnominascribunturjideoque liber dicitur. suos, etsi in passione sua se defendere noluit. Cor-
Non autem sic dcleantur quod in illo libro scripti nibus enim animalia cornuta se defendunt.
sint vel scribendi. NuIIus enim in eo scriptus inde Adbortatur vcro suos ad videndum et KTtandum
delebitur, sed ideo dicit deleantur, quia ipsi se re- et qua?rendum Dominum, sic : Dixi me pauperem
putant essc scriptos, ac si dicat : Qui modo sibi esse, et dolcntcm, et esse salvandum, et vilulum
ipsis videntur scripti, appareant sibimet in futuro novellum, et boc totum videant, \d est intcliigant.
deleti. El ut isla deletio contingal eis in futuro, paupcrcs spirilu, fideles mei scilicet, qui bumiles
bic intcrim nonscrihantur,\deii a Dci disposilione suat iuspiritu, aoa superbi. Et hTlcntur dc siduie
non ordinentur (iS&a cumjustis,\d est non dispoaat nica, per quam salvabuntur. Et quia boc nou suf-
cos Deus hic csse in consortio justorum,id estbenc ficeret, o vos pauperes, quserite Dominuni bene
operantium. Non enim in futuro delerealur,ct di- operando, et per boc vivet anima vestra in ffiterna
gnum est ut delcantur. gloiia.Pcr vitam autem anima", dat ctiam intclli-
Nam per eos eqo sum, id est cgo ero, paiipcr et
•'-'
gere vilam corporis, qua^. in futuro donabitur. Et
dolens, id est ipsifacientme dolentem,id est dolo- qua^rcndo Dominum, 258 oi''ilc eum ut dctvobis
rem pati, et pauperem vitam, id est carentcm vita vitam, quoniam cxaudivil, id est exaudiet Do»»//)».*
scilicet, interficicnt me. Sed inde potius gaudeo, paupercs orantes, id est acquicscet precibus pau-
non contristor. Nam salus tua, Dcus'Piiiev,suscepif pcrum ; et non despexit, id cst non despiciet vinclos
id est suscipict me, id est bis de causis quia dolcns suos. Hic per litoteta minus dicilur, et magis intcl-
ero ct paupcr, lu, Salvator, suscipies me, id est liffitur. Ac si dical: lllos videjicct vinclos vinculis
palro(;inabcris mibi morc pii patroni resuscitando mortalitatis et passibilitati,>, qui sui sunl.itlesl qui
me, scilicet, et quiamc suscipict, laudaho, o audi- sibi subditi, noa despicict, exaltabit quos bic dc-
tores, id cst mea membra laudare faciem numcn spicerc videtur : vel vinclos suos, id est iniitos et
Dei cum canlico , vo5e scilicet, cum jocunda atfe- conjunctos viaculodilcctionis ct subjectionis.Ostcn-
ctione,e< magnificaho eum m /««^^c, id cst mci ma- ditautcm quos vocct pauperos, cum addit: Laudent,
gnificam laudem agent ci bona operatione. Quod illam Civlicttcrra. Sola pars isla quiO esl, Uxwlcnt,
est dicere : Faciam ut mei eum laudcnt, vocc, af- laatum contiael, qiuiatuai ista^ Ircs, vidcant, ct
fectioae ctopcrc, et luec \ixu?.placchitDco, fundata h'!cnlur ct (lua-rant Domiaum. Deuai eaim laudat
979 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 98(
qui de eo rccte inteligit, et loctatur, et enm qua?rit. ^ Per hoc autem invilat nos bonam operatio
ad
Dico videant pauperes, ctc. scilicet laudcnt illuni
; nem, et Dei dilcclioncm, pcr quam venitur ad pa-
videndo, et laetando et quau-endo, cwli, id cst apo- triai coeleslis iniiabitalionem. Vcl sic isti tresversus
stoli, et terra, id est Ecclcsia de Judajis, et marc, lcgi possuntAdhortor ccelos et terram etmare,ut
:
id est Ecclesia de gentibus. Bcne quidcm per ter- Deumlaudent.Ca^losaulcm ctterram,idestaposto-

ram Judsei, per marc gentcs accipiunlur.Quia sicut loset Ecclesium primitivam ideo adDeilaudem ad-
terra undique a mari circumdatur,sicctlcrraJuda, liortor, 259
quiapraivideo quoniamDeussalvamfa.
qua? terrarum pars csL cxigua, undique a gcntibus cict SVo/«, idesti)crmortcm meam salvabitreinilten-
clauditur.Ne vero vidcrentur cali, ct tcrra, cL rnare dopeccata,et justificando Ecclesiam primitivamde
perseadhocdevenisse utEcclesiafiercnt, humiliat Judceis, quam fuciet Sion, id est sublimem in specu-
eos,cum additi^/îd cslscilicet, lauclcntillum reptilia latione coelestium sccretorum, ct marc, id est Ec-
in m,id est illi qui in eis scilicet inler illos sunt rep- clesiam de geolibus, ideo ad Dei laudem invito-
tilia prius existentia. Intransitiva positio ; Ac si quia pr;^!vidco quod per mortem meam«Jz/?ca&im-
diceret: Ca^li ettcrra ct mare dico,qui prius fueruut tur a Deo Patre in virtutibus, civitates Judse, id est
reptilia,id est terrenis adhajrentes, non adsuperna EcclesitE gentium Deo confitentium quai destructse
spectantes, more reptilium. quaj terraj serpunt. g fuerunt pcr Adam, et illai civitates aidificatae in-
Quasi dicat Laudare eum debent, cum ex reptili-

: habitahunt ihi in Sion, id est, assidue habitabunt
bus fecerit ad coelestia tendentes. Dico laudent, et ia conformitale iUius Sion, Ecclesiai primiliva;,
\\ocidieo, quoniamDcus salvam faciet Sion,id est salva- quoe longe perfectior erit; et sic inhabitabunt quod
bit suos in futuro perfectd salvatione,reducendoin acquirent eam hicrcditatc. Acquirent et inhabitabunt
immortalitem et impassibilitatcm ;suos dico factos idem est, sed repelit ut determinet,addendo//a're-
Sion, cernentes scilicet Deum non per speculum, ditate. Quod est dicere : Acquirent fide et opere
sed facie ad faciem, id est manifcste. Vel sic : Sal- bono conformitatem ejus Sion hcereditate, id est
vam faciet Sion, id est restituet super ccelestem h tiêditario jure, id est, sic ut jure sint una haere-
Sion, quse civitassuaerit ex angclis et bominiljus, ditas Dei cum ipsa Sion. Cum enim fdiisAbrahaj
qu8e,quantum ad homines,destructa erit per Adam, sit facta haireditatis promissio, etsi illi non sint
quantura adangclosautem, miuime. Et hic interim filii Abraha3 secundum carnem, cum tamen mei
adificabuntur in virtutibus, civitutcs Judie, id est filii spiritales futuri sint. qui filius sum Abrahae
Ecclesisefidelium confitentium Dcum purafide Juda secundum carnem, per me veri fdii Abrahccfuturi,
quippe confcssio interpretatur. Unde, per civitates jure cum Judaiis Dei hau-editas erunt. Hoc autem
Judee Ecclesiai fidelium denotantur, qui Dei conles- Q dictum est de gentium Ecclesiis primitivis. De suc-
sores existunt, qui in virtulibus sunt munilissimi, cessuris autem Ecclesiis agit, cum subjungit Et :
ad similitudinem civitatum. Cicilates bene plurali- scmcn scrvorum ejus possidehit eam. Ac si dicat Non :
ter ponit. solum autem civitates Judse primitivaj inhabitabunt

Quanquam enim omnes fidelessecundum fidem in ea, sed et semen servorum ejus possidebit eam, id
Ecclesia una catholica sunt, secundum tamen lo- est illi qui erunt semen, id est fdii spiritales ser-
corum diversitatem, Ecclesiaj multae sunt. Dico vorum ejus, Dei apostolorum scilicet, et ipsarum
quod hic sedifieabuntur civitates Judae. In futuro au- civitatum primitivarum possidebunt eam Sion se-
tem inhabitabunt ibi, id est in Sion scilicet, in ilJa cundum conformitatem,sicut etiam civitates Juda.
beata Dei contuitione etcivitate Dei. Et hoc per se Determinat autem quosvocat semen servorum, cum
non babebunt, sed acquirent cam Sion hucreditatc. addit Et qui diligunt nomen ejus habitabunt in ea.
:
id est per hoc quod sunt Dei hajrcditas, id est pcr Quod est dicere: IIIos scilicet dico semen, et dico
mortem meara mei coha>redes efficientur.Vel sic: quod inhabitahunt in ea, cim diligunt nomen ejus
Acquircnt eam bona vita sua, et operibus, hairedita- quod est Dominus, non reformidant, scilicet
te,idestadhffireditatem,utsiteisha!reditasa3terna. j) quibus gratum est etjucunduzn eum Dominum
Et in futuro scmen servorum ejus possidebit eam, id esse, et dili ;unt euni dilectione pura.
est, semen procedens a servis ejus,causa erit quod IN PSALMUM LXJX.
ipsi servi sint eam possessuri, bona opera scilicet Titulus sixagesimi noniIn finem, Psalmus Da- :
quai hic in lacrymis seminant, ut in futura beati- vid in rememoratione, eo quod salvum fecit eum Do-
tudinem seternam cum gaudio metant [Psul, cxxv, minm.QviOd sic exponitur: Pâ^mws isteest David,
6).Quia vero bene operari nihil est sine charitate, id est verba ista sunt Christi. in rememoratione, id
determinat sic: Dico quod Rdeics inhabitabunt Sion estin frequenti memoriahabita, eoquod salvum fecit,
per bona opera sua, et,id est scilicet illi habitubunt id est faciet,ej<?«i)o»im»ssalvatione in fme tendenti,
in ca, qui diligunt nomen ejus, scilicetDei hoc no- idestin perfectionemet consummationemsuiipsius
men quod est Dominus, id est diligunl casto amore elsuoruni,suiipsius,sciIicetsecundum immorlalita-
quod est Dominus. Unde Apostolus: « Si distri- tem et impassibitatem et ineirabilem glorificatio-
buero in cibos pauperum omnes facultates meas, nem,eLsuorurasecuudumpeccatorumremissionem,
charitatem autem non habeam, nihil sum (/ Cor. et justificationem in praisenti et in futuro, secundum
XIII, 3). » perfectam corporis et animse beatitud iaem. Ac si
981 EXPOSITIO IN PSALMOS. ~ PSAL. LXX 082
dicat ;
Cliristusante'passionem suampraevidenssui Jonadab, et priorum captivorum Innuitur hic figu-
suorumque salvationem, frequenter hanc oratio- ra hislori» de Jonadab qui in lege veteri sacerdos
nem fecit, in qua orat de resurrectione, et decon- Doi sanctissimus fuit, et flliissuis prrecepit vinum
stantia in passione, et de inimicorumsalvandorum non bibere, nec in domibus, sed in tabernaculis
conversione, et de suorum laetitia et exsultatione. habitare (Jer. xxxv, 6, 7) cujus praiceptis non de-
QuosadDeiinvitatmagnificationem et ipsorumhu- fuit liliorum obedientia. Per Jonadab autem qui
miliatonem.ct suiexemplo hortatur pd orationem. spontaneus Domini dicitur, Christus congrue figu-
DeusâlQV ,inadj utoriummeum intende,\d estfac te ratur, qui sacerdos in »ternum juxta ordinem
intentum in adjulorium meum, ut, sicutintensam Melchisedech, non ex timore servili, sed amore
promereorsalvationem, et itaet tuintense des, me spontaneo et casto, Domino Patri serviens oI)e-
resuscitando immorlalem et impassibilem faciendo dientiai sua^ cursum peregit.
Et hocadjutoriumnon ditrerasusqueincomniuncm Qui Christus filiis suis, spiritalibus fidelibus sci-
resurrectioncm, sed festina ad me adjuvandum, ut vnium non bibere, id est carnalem

licet, prfficepit
post tres dies resuscitando me, in perfectam bea- voluptatem non amare,qucehomine3 sibi subditos a
tudinem reducas. Et per hoc quod me adjuvabis, Deo retrahendo dementat, more vini inebrianlis.
confundantur honai coniu.s'ione, et revereantur, idest -d Juxtaquod in Evangelio idem asserit « Qui vult :
de peccatis suis timeant illi qui quserunt ammam post me venire, tollat crucem suam quotidie et se-
Judffii scihcet, et non solum
rncam auferre, qui quatur me (Luc. ix, 23).» Praecepit quoque non in
qua^runtanimam meam, sed QWduXnqui solummodo domibus, sed in tabernaculis habitare, idest, cum
volunt mihi mala. Avertantur retrorsum et eruhescant in terrenis habitent, non sic habitent ut in domi-
Prffposteratio erubescant, id est verecundentur de bus, sed quasi in tabernaculis, id est putentea esse
malitia sua,et sic avertantur ab ea retrorsum 260 manenlia ad sinnlitudinem domus, sed Iransitoria
post me mei sequaces elTecti. Multi
euntes, id est ad similitudinem tabernaculorum. Juxtaquod Apo-
namque sunt mihi mala volentes, qui non sunt stolus dicit : « Tanquam nibil liabentes, et omnia
animam meam qua;rentes. Dico avertantur, clliaic, possidentes ( II Cor. vi, 10). » Et alibi : « Non Iia-
aversio non differatur usque in saiculum futurum, bemus hic manentem civitatem, sed fuluram in-
sed erubcsccntes stutim, id est in brevi post resur- quirimus {Hcbr. xiii, 14). » Tituli vero littera sic
rectionem meam, avcrtantur demalitia sua illi qui, adaplatur : Psalmus iste est David Ghristi orantis
volentes mala, dicunt mihi ! Euge, euge « Magis- : pro se, ut resuscitetur, et in passione constans ef-
ter, scimus quod verax es {Matth. xxii, 16), » etc. ficiatur, et estpsalmus iste fdiorum Jonadab,id est
quod cst dicere : IUi avertantur, qui blandiliissuis Christi, et determinat quorum fiIiorum,cum dicit,
me decipere nituntur, Dico confundantur qui quae- et priorum captivorum. Quod est dicere Qui :
runtanimam meam, Illi vero quijam quccrunt tc, prius captivi et a patria exsulanles fuerunt per
bene opcrando mei exemplo, discipuli mei scilicct Adam, postea vero per Ghristum ad palriam redu-
exsultent in futuro, in te, id est in adeptione beati- cti. Et hoc dicitur ad difterenliam spirituum cm-
tudinis qua:i in te est : et hic interim Isetentur de leslium, qui, cum filii sint adoptivi a Vcrbo Dci
spe adeptionis. Et ipsi ideni qui diligunt salutare creati, non tamen prius exstitcro caplivi. Et bene
tuum, id csl salvationem.quam eis in futurodabis, quidemdiciturPsalmusistefiliorum Jonadab. In hoc
per quam et ipsi cthic et in futurosalvabuntur. Vcl cnim psalmo agit ChrisLus de suoruin filiorum salu-
salutarc tmim, id estsalvationem quam eis in fuluro tc, cl laude et constanlia praidicalionis. Agit quo-
dabis, dicantin bono desiderio suo postresurrectio- qucconccssivcdeinimicorumconfusioneetpudorc.
nem meam magnificetur Dews Ghristus et hoc sem- In. tc,Dominc,speravi.Pvseleni'io mcrili Quod cst di-
per,utquijam magnificatusest perresurreclioncm, ccrc : Domine Pater, spcravi cii qucc sunt in te, im-
ctsuiipsius glorilicationem, magnificetur hic sem- mortalitatem ct impassibililatem. Ergo 261 "O'*
per remittendo suis peccala, et justificando cos

dc D confitmUn' in xtcrnwn^cUxnd tempus videar Judii>is
generatione in gencralionem, usque in lincm confusus. Tuncautem confundcrer, si quod speravi
mundi, et 'nxiuinvo magnificeiur ^cv suorum perfec- non adipiscerer. Dico non confundi ine permitlas,
tam glorificalionem, Dico ut de meDeodicant ma- sed libera me in justitia lua, id est secundum quod
gnificetur Dcus. De se vero dicant, o Deus, adjuva justitia tua exigit. Justum enim esl ut in te sjte-
me, bene, cooperando et me a peccatis eripiendo, rantein libercs, et non libcra me in abscondito, scd
Nam cgo cgcnus sum, id est nullius allerius opc po- crij)e,'id csllibera manifeste.vi »)''cripiciido, ot incli-
lens salvari, nisi tua. Et paupcr, id cst opc inca )ui cum sissublimisf/r/ mc inlirinum ct huinilemse-
salvari impolens. Dico adjuva mc, et lu, Dominc, ne cundiim humanilalcin, (nircm tumn, id est potcn-
morcris, id cst non sis tardus adadjuto4'iuin et lilic- tiam miscricordia' tu;c tpia clainantcs ad \c oxau-
rationcm meam. Nam tu solus cs adjutor meus ad dis, ideoqiie auris dicitur. Quod cst diccrc : Con-
benc opcrandum, et liberator a vitiis. Quod cst di- dcscondcrf^ 1'ac sublimcm jtolcntiain luain ju-cci-
ccrc : Tu sohis adjuvarc inc potcs cl liberarc. l)us nicis iiiliiini ct humilis, clsic salra mc, ot libc-
IN PSALMllM LXX. raiuiojil Mii)(>riusdixi,ct gloriosuin ot iinmortalcm
Titulus scptuagesinii : Psalmus David /i/inrum ctini|ias>iliil(Mn l'ai'ieiKlo,qiii liic iiilirinor s(H-uiuIutu
983 S. KHUiNOMS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS OPI». PAHS I y«i
mortalitatem Aticntcr sulferani. Et idco adhuc ne projicias, quo-

ct pa<^siJ)ililalorn. Et osl dicliim a si-
luiiiliuHnc niedici, qui innrnio, asftiirpcM-c, nc- niam iii Dominc, c?. spes mca, id est in te spem ha-
qiKHUiii, auieni c!cmeni,er incjinat, ct cmn sani- beo remunerationis, (puc spesproccdit a juventufe
ficat. Dico salva, ct lU me postca salvinn fiirias, mea, id est a jirovido consilio cl sLrcnuilate mea.
prius estumuu iiiDeum proteclo)em,\(\ est cam ini- Quodest dicerc:ldco spem habeo in Le, qui provi-
hi Deus crcatur, sciiicci ex Dcu sis milii tcndensin diis siim in consilio, ct strcnuusinactu obedicntioj
Deum prolectorem, qiii me in passionc prulc,'.;as, 262 tua?. Alioquin enim spes meaesset irritaJu-
no liuiore noenjc (lcficiam. 7i/ c.ô milii iii. hnini ventuLein qiiippe proprovidoconsilioet strenuitate
iiiii/ti/iun, i(l est in securitalem, iil iun^ cliain li- ponil, quia juvcnum est provido uti consilio, et in
mcam munitus sccuritas est ad se fu-

sicut locus actu csse sLrcnuos. EL ideo adhuc ne projicius me,
gicntibus. MuUi quippo protcgunlur, qui securi quia in te existens confirmatus sum, id est, firmus
non sunt, ideoquc supertluc non additurin locuni factussum, ex utero, id est exteraporeconceptionis
muniiun!. l.i amodo cssc debes protector et locus me,e, non suni infirmatus in Adam per originalc
muniius, quuitiani hucusqiic es ta frmainenfnm poccalum,sicutca3Lcri hoinincs,qui, dumconcipiun-
meum, id esl firmus protcctor ineus rl rrfiiijiiun tur secundum lcgem concupiscentia', qua; pcenacst
rminn, id est securitas. B originalis peccati, fiuut et ipsi originalis peccatirei
Ac si dicat: Cumhucus.jue firmamcntum otrefu- Quodcstdicere ; Me conceptum absque lege con-
gium meura exsliteris, ne in ajiquo dcfccerim, cupisccntia!, confirmasti a teinpore meseconceptio-
deiaceps refugium et firmamcnlura mcum esscde- nisin tui conformitatem, scilicet iit a pcccato im-
bes, ne infuturo deficiam. Vel sic : Ideo oro ut me munis essem, sicut tu. Vcl sic : in te, id est in tui
salvum facias, quoniam tu solus es firmamentum conformitalecon/Zr»ia/«.s surnexutero, id est secun-
meum, et refugiwn mcum, id esL quia tu solus po- dura humanitatera quamaccepi inutero.Secundum
tes me pr.^te/êre et securura facerc. Exponit au- deitatera cnira in qua libipar existoconfirraatione
fem quod superius dixitmyê, a quibus te oret eri- nonegui : et ideo adhuc ne proJiciasme,([ma.tu es
pi, sic: Dixi esto mihi in protectorcm, etc. profcctorvieas, nein oliquocadcrera deventrematris :
Et tu etiam Deus mcus speciali quadam obedicn- mr;v, id esLseinper racprotexisti exillo terapore cx
tia mea, eripe rosu^citaodo dp manv, id est dc po- quo procc-.si dc vcntrc matris me». Vcl sic : Pro/e-
{e?>\.'A\.(i peccatoris, nc ulicrius me ar!li,L;vn(li liciLum r/o/ nirns r:< /'/, secunclum illam naturam qua pro-
habeat. ExponiL vrro perparlc:; ih' niihin cujusjicc- ccs.si ifr scilicet secundum humanifaLcm.
rrnfre,
caioris orcL so eripi, cum diciL sciliccL : <?/7)je mc Quasi dicat Quia hucnsque protector meus fuisLi,
:
(h: nânu contra lc.jcia ii//cn,'is, Judaici populi, in ^ orodeincepsneraeprojicias,etideo adhuc neproji-
hoc quod milii ncgligil obedirc, cum ipsi sit alege c/«v,quia inte est semper cantatio mea fundata, id
pr«ccplum. JuxLa qaod Mojscs dicit « Prophc- :
cstjucunda laus inea, id est quia te semper ju-
tam ex.fralribus vesirissuscitabil vobis Dominus cundc laudo, et afTcctione et operatione.
Deus vestertanquam mc, ipsura audietis, et ora- Vel cantatio mea csi in te, id*est omnis delcclatio
nis qui non exaudicril pro])hetam illum, cxtermi- mca, et quia terrenis oranibus neglcctis, in tui so-
nabitur de populo meo {Deut. xvin, 13; Act \u, lummodo laudenitor, in te dclecLor, tanquam pro-
22, 23). » Et eripe me cle manu iniqiii gcnViWs popu- diijium factas sum muitis, \d esl impiis qui mulLi
li, qui me crucifigct, et in sepulcro custodict. Qui, suntad coraparationcm bonorum,quorum numcrus
..um non sil contra lcgem quam non habet, sal- parvuscst factus sum tanquam monstrum, ut me
:
tera iniquus est, id est infidelis et malc opcrans. omnino respuant et abhorrcant, quasi monstrum
Hepetit auLem quod oravit, esto mihi in Dcum, ctc. esscin ct idco adhuc ne projicias, quia tu es adjutor
;
Cumdicit ne projicias, etc.,usquead quia ili.rcrunf, forfis ad beneoperandura.Velsic Dico ([\iodfactus :
iiL pra'ponat causas quas superius non posuit, qure suin prudiijium multis, et <u tamen es adjutor fortis,
caustP continentur ab illo versu. j) ne cedam ipsis multis. Orat autem ut Deus faciat
Qaoniain tu es patientia mea, ctc, usqiic ad ne eura in laude ejus perscverare, sic : Quia incsspes
projicias. Qu;e siclegimlur et consLrmndiu' : Oravi mra, et per te confirmatus sum : Repleatur osmeum
uleripiaw/ic (/.•• i.'ii/;iijirecatoris.Ovo cLiam iirjn-iijiriiK liindr, id est cuin te jara laudaverim de his benc-
ne dcspicias me quin prolegas in fr.mporc si:-
id est ficiis collatis, fac omnino replcri os meum laude, id
nectutis positum, ante resurrectionem sciliccL, cst fac me ego

in laude tua perseverare, ?/^sciIicet
quandiu temporalis sum.Postresurrectionem nara- totadie, id est jugiter gloriam mag- cantem tuam et
quc ajternus ero et sinc tempore. In tcmpore dico nitudinem tuam, id est, ut ego hTtanter ascribam ti-
scnectuLis, id est vctaslatis, in qiio scilicet vetusta- bi gloriam meam et raagnitudinem meam. Quod
tcm Adtc retinco, non sccundum peccatura, sed est dicere Utreputem, quod sum gloriosus et ma-
:
sccundum pcsnam pcccati, idest in quo mortalis ct gnus, hoc csse ex te. Vel sic Ut cantem gloriam :
passibilis cxisto, quod estpcena peccati vetcris Ada;. tuamct mag nitudinem tuam ,\d esttuloetanter tibi as-
Et ideo non projicias. QMonf«m^«, Domine,espatien- cribam supradicta bcneficia mea, qua? erunt gloria
tia mea, id est, tu causa cs patienLia; mcsB ; ut tua et magnificentia, id est causa erunt quod glo-
enim tui conformitatem obtineam,tribuIaliones pa- i'iosu3 videaris hominibus et magnificus^ id es
985 EXPOSITIO L\ PSALMOS. PSAL. LXX 986
potens, Et lioc totum cst ac si dicat ; Fac me in A operitur.Quod est dicere Plenarlamhabeantcon- :
Liude tui perseverare, hoc modo scilicet, ut omnia fusionem et pudorem illi fpd quxrunt mala miln,
ha?c beneficia supradicta tibi ascribam, non mihi. scilicet ut interuciant et in morte detincant. Ac si
Ostensis causis pluribus, et incidenter oratione dicat : Non solum habeant confusionem et erubes-
intcrposita, ad ulLimum illud ponit, cujus reigra- centiam, quia mihi detrahunt, sed quia etiamma/a
tia causas apposuit, sic : Quia tot et tanta mihi mihi quarunt. Confusionem superius accepit pro
contuHsti benefieia, scilicet ut esses patientia, spes, erubescentia. Et defcctum pro destructione ubi di-
confirinalio, et cantatio mea, ne projicias me in xit, confundantur et deficiant. Hic autem confusio-
tempore senectutis, et repetit ihud idem aiquipol- nem pro destructione ponit, et pudorem pro eru-
lenti voce apponendo aliam causam, cum dicit : bescentia. De spe vero suorum, et laude quam Deo
Ne derelinquas, inquiam, me, id est ne projicias in facient, agit sic : Dico quodinimici confundantur.
tempore sencctutis, cum hoc sit quod defecerit virtus Ego autem semper sperabo, id est mei semper spe-
mea. Defecerit, hic pra^teritum est, ac si dicat : rabunt in te perfectamin futurosalvationemexem-
Non debes relinquere, quia virtusomnis qua? in me plo salvalionis mese, et adjiciam super omnem lau-
est, sic defecit, utnon sit mea reputata, id est non dem ticani, id est adjicient laudem tibi existentem
reputo virtutem quam habeo, exmehabere, sed ex B s!//;e;- omnem laudem tucan, a priori populo datai
te. Vel potest esse determinatio, sic : Ne derehnquas, Quod est dicere : omnimoda laude
Laudabunt te
inquam, cum deficict virtus mea, id est cum repu- quai perfectior erit Jaude populi prioris, cum et
tabilur potcntia mea morte scificct.
defecisse, in ipsi perfectiores sintfuturi. Et notandum non dici
Vel potest in hac sententia legi defecerit,^\ non pra;- pcrfectiorem laudem apostolorum, et caiterorum
terite accipiatur. Repetit autem quodsuperiusdixit in nova lege existentium, laude quorumdam, qui,
eripe me de manu peccatoris, ajquipollentibus vcrl)is, etsi sub lege veteri essent, viri tamen erant Novi
cum dicit ; Deus, ne elongeris a me, elc, pncponcndo Testamenti per fidem, ut fuit Elias et caiteri per-
causasahasquas non posucrat,quo? continentur ab mundum omnino spreverunt. Sed
fectissimi, qui
ilIolocoubihabelur:(Qin'rt(//rmm^,etc.,usqueadZ)eH.s laudem novorum dicit perfectiorem laude illorum
??t' 263 tdongeris. Quodsic legitur: Nonsolumoro veterum, qui non adeo perfecti exstiterunt, quo-
ne me projicias in passione, sed oro etiam, o Deus, rum multus numerus fuit. Vel adjicient laudem su-
ne elongeris a me, ut differas resurrectionem meam per omnem laudem tuam, de rerum creatione tibi
usquc in futurum. Sed tu qui Deus meus es, cui spe- collatam, scilicet ut cum lauderis de mundi crea-
cialiter obcdio, respice in <iuxiliu}n nieum, utscilicet q tione, multomagis telaudabunt de generishumani
post trcs diesme resusciles. Et hoc idco oro, quia rcparatione. Dico quod fidjicient /rt(;(/em, idestlau-
vmnicimei Judffii dixerunt,\(icsi dicent ad invicem, duhunt te innocentia et justitia sua, quam non re-
et hoc mihi id estad dammum meum. Detcrminat pulabunt suum esse Sed osmeum, id est mcorum
:
vero quos vocctinimicos, cum addit .^'îlli inimici, : unnuntifibit juslitiam tuam, id est omnem justiliaiu
inquain, fpd cuslofUehant animam mearn, id est qui suam a te esse, ct iotadie, id est jugiter annuntia-
insidiabantur anima> mea?, si fortealiquid dignum bit salutare tuum, id est salvationcm futuram a te
rcprehcnsionisviderentin ea.,fecerunt, idestfacient fore, non a meritis suis. Vel sic Dico quod mei :
?m«m malitiaj eundo. In hocautem quid

consiliuri in sperabunt in te semper, et hoc dico generalitei".
gravius nolat, cum dicit concilium fecerunt. Pejus Os autem meum, id est pra^dicatores, qui diccndi
enim cst de malo agere perconsilium quamtemc- sunLos in corporc meo, id est Ecclesia, annunlia-
raric. Dico quod consilium fecerunt, dicentes unus bunt justUifim omnem tuam cssc, id cst a le, ot
ad alium : Persequimini eum tribulationibus nam ;

tola die salutare tuum. Hasc non mutantur. Et idco
Dcus, cujus Filium sc asserit, dereliquit eurn, id est annuntiabunt mei justitiam omnem a te csse.
contempsit. Et non solum persequimini, sed etcom- Quoniam non cognovi litteram cssc justificantcm,
prehendite cum, nc evadat, id est interficite, quia D id cst, mei cognosccnt littcram legis vcteris non
non csl qui eripiut. Ac si dicat Ipse dicit quia : posse 264filifli'cm justificaro. « Litlcra enimoc-
Deus cripiot ciim a morte post trcs dics, sed ille cidit (// Cor. iii, vi). » Quod est diccro : Cogiio-
ncn eripicl. Id circo comprehouiile cummovlc. Agit sccnt illud csscfalsum, quod Judipi aflirmabant ali-
autem concessive dc inimicorum confusione, sic : qucmexlegejustificari possc.Lcx ciiimsoluinmodo
Dixi ut rcspicias in auxilium meum, et ex oppo- peccalum indicat. Non cliam ad abslinondum ailju-
sito confundantur in malo, id est crubcscanl ct defi- vat. Et cognoscendo pcr littoram non possc jusliil-
ciant ab omni prosperitatc mundana, detrahcnles cari, Introibo, id est inoi inlroibunl injwtentias Do-
ardmx mese virtutcs suas, id est Judtci qui mihi )nini. Quod cst dicorc Qui prius
: polonlos (<\i- .'^c
aufcrunt virtutcs mcas, quantum ad suam rcpula- stiinabant ad benc oporandiim por lilicrmn arbi-
tionem, diccndo me esse seductorem et logis dc- logcm, sc por lioc iii-îiriiciontihus oo-
Iriuin ot ]Hn'
structorcm, ctnonparum confundantur el dvficiant, gnitisad bono oporandum, iiilrtiibuiit in polonlias
sed operiantur confusionc et pudore, id cst circum- Dmnini, id ost ad lioo divina gralia iiispiranto in-
vallcntur crubcsocntia ct corjiorali dcstructionc. A grodiontur, ut se roputcnlpoleiiliasbenc oporaiuU
similitudine corporis, quod omniparle vcslimcntis ct a vitiis abstincndi iion a logc, scd a Domino lui-
.
987 S. BRUNOMS CARTIIUSTANORUM IXSTITUTORIS OPP. PARS I 988
berc. Unde in Evangelio legilur « Sine mc nihil^Y minibiis polenliam liabeo, scd
: n allissimis etiam
j)oleslis facere {Joan. xv, 5). » Non solum annun- coclestibus spiritibus. Vel sic alitcr Icgi potest, ut
liabuntjusliLiam suani esse tuam, id esta lc ; sed, brachium non mutelur. Dico donec annuntient mc
Dcus, me)norabor jmtitia: tiia; solius, id est mei brachium tuum, etpotentiam tuam, et justitiam tuarn,
jneniorabuntur justitia3 tUcP, quK sola cst, id cst ab ijifiniis rationabilibus creaturis usque in altis-
singularis, id cst incomparabiHs,pcrfoclissima.Unde sima eundo, id esl usque in supercoelestes ratio-
legitur : « Non justifieabitur in conspcctu tuo om- nabilcs crcaturas. Quod est dicerc : Doncc annun-
nis vivens {Psal. cxlh, 2). » Quod est diccre : Di- tient 265 omnem potcntiam eljustitiam esse cx
cent le unicam et singularem et perfcctissimam te; incipiendo ex potcnlia et justitia hominum,qui
habcre justitiam, et hoc memoriter dicent, non infimi sunt ad comparationem
angelorum, ct
negligcnter; Hoc autem quod justitiam suamtuam eundo usque in potentiam ipsorum angelorum, ac
esse annuntiabunt, et solam et perfectissimam si dicas Hoc reputabunt esse ex te, quod ibi
:
justitiam tuam memoriter prajdicabunt, non ex se erunt potentes in futuro justi in operibus, et hoc
habebunt solummodo, sed tecooperante. Quia lu, quod angeli justi sunt in affectionedilectionisDei,
Deus, docuisti me, id est docebis meos spiritali sa- et potentes, id est alti in beatitudine.
pientia tua eis intcrius impendente, ctideo/)rc/?z»«- B Commcndat autem ipsos angelosadDei laudem,
tialo mirabilia tua, id est mci pronuntiabunt aliis quasi admirative de eis agendo sic : Dico usque in
mirabilia f«a, justiliamscilicet, quam gcnerihuma- altissirna, ct illa magnalia, id est altissima tua, quffi
no per me restitues, et salutare tuum, quod in futu- magnaliadicuntur,eoquod in excellentia dignitatis
ro daturus es. Hoc autcm superius dictum est, ubi magna sunt, quw, id est quanta^/bcts^?, id estquam
dixit Os mema, etc. Scd ideo rcpctit ut ostendat
: digna ; et ideo quis similis est h'i2 in sublimitate
pronunliationis eorum persevcrantiam, sic Dico : potentise ? Nullus. Ac si dicat : Inde comprobari
quod mei annuntiabunt rairabilia tua, et hoc exju- potest nuUum tibi esse similem. Et quianullus tibi
ventute mea, id est ex tempore martyrum,qui juve- similis est, cum adeopotens sis, quoniam Adam
nes erunt, id est in fide calentes et strenue agen- et Eva voluernnt se facere similes tibi per comes-
tes, more juvenum qui ferventes sunt setate et stre- tionem pomi,dicentes:« Erimus sicut dii [Gen. in,5);))
uui actione, et tiunc, id est in ipsa juventute usque QMftn/fw, id cstquam magnas tribulationes ostendisti
pronuntiabunt, id est assidue et constanter, mor- mihi, id est meis,neulterius superbirent! et quam
tis metu non deficientes, ei ea iisque in senectam multas et quam malas, id est quam nocivas ! morlcm
pronuntiabunt mei, id est usque tempus confesso scilicetetomnismodi passiones, quajanimaiet cor-
rum, qui senes erunt, id estaliquantulumfrigidio- ^ pori asperrimaj sunt et nocivee.Et tu conversus ab ira,
res martyribus, non mortem corporis pro Deo su- idesta vindicta quamineis per tribulationes exer-
bcuntes, sicut senectus frigidior a?tas estjuventutc. ces, vivificasti me, id est per raortem meam vivifica-
Et pronunliabunt («(/we in senium, id cst usquc bis meos, interiori vivificatione eos innocentes et
in tempus quo multi a fcrvore fidci
Antichristi, in justos faciens, et in futuro reduxisti rne, id est retro-
frigesccnt, ideoque senium dicitur, eo quod scnium duces meos,ad patriam,scilicet de quaper Adam sunt
eetas frigidissima sit et defectibilis. De quo tempore expulsi. Meos dico iterum de abyssis terrse educcn-
Dominus in Evangelio dicit « Ex abundantia ini- : dos, id est de imo terrenitatis, Prius enim eos in
quitatis refrigescet cbaritasmultorum (Matth. xxiv, Adam de humilitate et utilitate terrenitatis eduxis-
12). » Quod est dicere : Mei constanter te laudati, ut ex limo terrai faceresanimatos et non moritu-
bunt, et illi qui erunt injuventute, etqui in sene- ros ;
qui per peccatum Adse ad eamdem imitatem
Velmartyrumtcmpusjuven-
ctute, et qui in scnio. pra^cipitati sunt, ut moriendo efficiantur cinis ct
tutem dicit tempus autem confcssorum senectu-
; pulvis, undc eosinfuturo eripies. Abyssumdicimus
tem, et tempus Antichristi senium, eo quod prius nimiam profunditatem,ideoque pro imitate ponitur.
fuere martyres, post eos autem sunt temporaliter D Dico quod reduces cos de abyssis terr.T, ; et tunc
confessores, ad ultimumautem, tempusAntichristi multiplicasti magnificentiam tuarn, Deus, id est mul-
erit. Ergo quod mei pronuntiabunt etinjuvcntute, tiplicem in eis facies magnificam gloriam luam,
et senectutc, et senio. Ne derelinquas me, id est immortalcs faciens et impassibiles, et omni beati-
meos, inadjutos, donec omni generationi, id est do- tudine felices. Et prius hic conversus consolatus es
ncc annunlicnt omnismodi generationi, qux ven- me, id cst, vivificabis meos, et per hoc consolabe-
tura est usqne ad. rinem mundi, hrachium fuum, et ris, ut superius dixi, ubi posui vivificabis me. Hoc
potentiam tuarn, et justitiam tuam, me scilicet qui autem ideo repetit, ut per effectus ostendat qua-
brachium tuum sum, per quem diabolum fortiter liter de imis eos assumat. Per hos autem effectus
expugnabis, sicut aliquis bracliii fortitudinc debi- comprobabitur te eos vivificasse.
lem hostem superat ; et qui sum potentia tua, per Num et signum estposi-
cgo confitebor, etc. Nam
quem facies fideles potentes ad resistendum viliis, tionis, et quantum ad ordi-
vero bene positum est
et quisum justitiatua, pcrqu^m fidclesjustificabis. ncm. Ac si diceret Tu viviflcabis, ct mei confite-
:
ê dlco potentiam et jiistitiam tuam usque in altis- buntur tibi, id est ad bonorem tui, veritatem tuam,
iima pertingentem, id est qui non tantum in ho- id est teveraceminpromissionetua de muudirepa-
EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXI 990
ratione per me
completa et de futura salvatione Apopuli, et si qua cffiLera talia sunt, cum tamen
complenda. Dico quod mei confitebuntur libi. Mei, quoBdam habeat qute nullatenus eidem Salomoni
dico, quidam exislentes in vasis psulmi, id est in contigerint: ubi scilicet dicit Permanebit cum sole :
psalterio, quod dicitur vas psalmi, eo quod fiat in et anile lunam, et adorabunt cumomnes reges, et cse-
eopsalmus, scilicet incontemplatione bonorumsu- tera similia, tolus competenter in ChrisLum verum
pernorum, per quam in Dei laude resonabunt ad etsignificatumSalomonem est referendus.Contuens
modum psalterii quod ex superiori resonat. Vasis namque Esdras, psalterii titulorum impositor, qui
pluraliter ponit quanlum ad plures fideles. Etpsal- longe post Salomonem regem Israel temporaliter
lam tihi, id est quidam meorumbonoopere te lau- exstilit, ab eodemSalomoneChristum significatum
dabunt, existendo in cithara, id est in activa vita. fuisse, etsecundum nominis interpretationem, et
Quai per citharam exinferioriresonantem congrue secundum rei gesLionem, Psalmum islum, qui de
denotatur, eo quod inferior sit contemplaLione. ClirisLolegendus esL, Salomonis nominc titulavit.ln
Dico quod tibi psallent et confitebuntur. Tibi dico Salomonis namque tcmpoie justitia et paxmaxima
qui sunctus es Israel, id est adeo sanctus ut poteus Unde etiam idem;;«ci//c7« dicitur. Et
fuit in Israel.
sis sanctiflcare, omnes fidelesquosfacisIsrael.Cujus dilaLaluin fuiL regnum ejus valdc. Etipse sapientis-
rei desiderio tibi psallunt et conflLentur. Et hoc est B simus exstitit, sic etiam ut regina austri venisse
ac si dicat : In lioc poLerit videri te eos vivificasse, legatur a finibus terra? audire sapientiam ejus(7/i
quiatibi psallent etconfiLebuntur : quod aliter non Reg. X, 1). Sic et Christus qui verus pacificus fuit,
esset. Et cum cantavero tibi, id est cum mei lauda- mundum Deo paciflcavit. Et sapien-
justificavit et
bunt te, exultabimt lahia mea, id est meorum in tissimus existens reginam a finibusterroe,EccIesiam
ipsalaude.Et, ne acciperemusIabiaexteriora,addit: scilicet, quamex capLiva reginamet sponsamsuam
Et hoc modo scilicet anima mea, id esl meorum, fecit, per pra^dicatores adsevocavit; et sapienliam
quam redemisti, id est mei exsultabunt laudando te prseceptorum ejus eam audirefecit. De dilaLaLione
affectionibus aninice suae; ideo quia eam redimes regni ejus ChrisLi,et de justitia etpace in ejustem-
per me. AffectionesauLem labia dicunLur, eo quod pore futura, etdeejus eeterniLate, et quomodo sibi
per eas anima sibi inLerius loquatur. Non 266 regnum acquiret, et qui in regno ejus erunt,etde
solum auLem anima meorumin tuilaudeexsuILabit, ejusregnibenedictione etsalvationcPropheta agit,
scdet lingua mea id est mcorum, meditahitur Jasti- in ipsius laude satis ample immorando.Pro quo in
tiam tuam,ii est in tui laude cum meditatione non principiopsalmiorat utei DeusPater judiciunicLhic
temere annuntiabunt omnem juslitiam esse tuam, n eL in fuLuro ad uLiliLatem populi sui tribuat. Orat
id est a te. Hocautem superius positum, ubi posuit quoque ut montcsetcollespacema Dco suscipiant,
osmeum, etc. Ideo repetit ut addat : Hoc contuitu quam susceptam populo suggerant. In fine vero
annuntiabunt. Cum hoc erit quod illi qui quserunt psalmieidemregibcnedicendo,nobiseibcnedicendi
mala rnihi, Judsei scilicet, confusim malo et reveriti dat exemplum.
fuerint, id est erubescentes de resurrectione mea; Deus,judiciumtuum regi da, id est judicium quod
et timentes in persecutioneVespasianietTiti. Quod lu cum sancto Spiritu de mundo exerces, et in
est dicere : Cum viderint justo judicio tuo illosesse futuro facluruses,da Christo regi, secundum quod
factoserubescentcs et timidos,hanc justitiam tuam homo est, quod jam habet, secundum quod Dcus.
annuntiabunt, utab eorum conformiLate rctra-
aliis Et ostendit quod judicium, et cui regi, cum ad-
hantur.VcI sic Lingua mcorum nieditanterprofe-
: d\l Et justitiam tu<(m filio regis. Hic auLem per
:
ret justiLiam Luam, id esL diceLteesse justuni judi- hcndiadyin idcm cstjustiLio quod cL judlciuni. Ac
cem, cum confusi et reveriti fuerint qui quwrunt si dicaL, scilicct Filio tui rcgis, ChrisLo, da justuiu
mala mihi, id est cum pra;viderint quod timebunt judicium tuum. Et bene dicit tuum, cuni hoc
et confundentur in futuro omnimoda confusione. judicium Patris sit, et Filii et Spiritus sancti.
Illi qui qmerunt mala meis, qui hic non videntur D Licet hoc a quibusdam astruatur. « Non enim
reverenles, sed securi ncc confusi, sed beati. Quod
; 267'*'^*^cr judicatquemquam,sed omne judiciuin
est dicere : Inhocte justum judicem csse annuntia- dcdit Kilio {Joan. v,22).»Quod iiihil iinpedit, cuni,
bunt, quod pra!videbunt inimicos suos justo judicio sic intelligendum sit:uPaler non judicalquemquam»
luo futuros esse confusos ct reverenles. visibilitcr, quia ipsc invisibilis esL; « sedomnejudi-
IN PSALMIJM LXXl cium dediL Kilio, «secunduin quod homo esl, cum,
TiLuIussepLuagcsimi \M-\\\\\:Psulmus David in Sa- secundumquodDcus est,an]ualis ci sil, ct nihil ipsi
lomonem. Quod sic cxponilur : Psalmus isLc est ab 00 confcraLur. Sic scilicct dedil Filio omnc judi-
David propheta! in Salomonem respicienlis, id estin cium, ul ipsc, visibilis apparciis, lotiiin iii fuluroju-
veruni Christum Salomoneni, id est verum pacili- dicot, cooporantc tainoninvisibililiM' Lolius pDloiiLia
cum, qui fecit uLraciuc ununi,et qui est pax uostra TriniLalis.Et exponit ipsuiii jiidiciuinpor parLcs,sic:
{Ephes.) II, i't). Ilic autcm psahnus cLsi vidoaLur Dico, (/(/ /iliolm /('(/(VChrisLojusliim judioiumluum,
quaulam haberc qu;c Saloinoni lilioDavidconligis- scilicet da ci Judicure populum tuum in Justilia, ct
sentjscilicct cum dicit •.Deusjudicium tuum regi da, paupcrcs tuos in judicio. Justitia ct judioium ideiu
et justitium luum filio regis. Et judicabil paupcres cst. Populum vocat minorcs,pauporc3 auLoiu san^
,
99-1 S. RRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS T 902
cliorcs,qui, mundumoinnino spcrncnLcs, ClirisLum ^ suis calumnias, id cst scandala infcrl, nc ultcrius
nudi oL inopessequunLiir. EL Da ei csL ac si dicat : locum haheateis calumniandi.
populum Luum, idest
poLcnliani in futuro judicandi Vcl sic potcillcgi, sccundum scntcntiam quam in
minorcsfidcles, qui populusdicuntur, eo quod ma- duobus primis versibus sxposuimus, ul continuatio
ximamultitudo crit eorum, ad comparationcm ma- non mutetur 2S8
Postquam paccm suscepcrint
:
lorum. Vel sic hi duo vcrsus legunlur : Deus, jadi- montcs, ct coilcs, et populi,7«rfic«ii7 hic, id estre-
ciinn tnwn rogi (la,ei hic ctinfuLuro; el utjudicium muncrabithic;j«»;jem'7;o/)«//, majores sciHcet, ut,
illudprosit populo salvandorum, da.jastitiam taam, cum justi sint, faciatcos justiores. Etper hanc par-
id cst justitiam qua; ex te cst, filio\\\m?> rerjis, scili- lcm innuit quod et minores,licet non adeo pcrfecte,
cet populo Christiano^qui filius erit spiriLalis rcgis juxta hoc tamcnquodjustitia eorum exiget, remu-
illius.Quod esL dicere JusLifica ilium regis filium,
: nerabit, et salvos faciet in futuro salvatione ffiterna
et sccundum peccatorumremissioncm,etsecundura fdios pauperum, id est minores. Etper hoc datur in-
virtutumetbonorumoperumperfectionem.Sienim telligi quod multo magis ipsos pauperes,quorum filii
injusLus relinqucrctur, justo judicio regis damnare- erunt,sal vabit; et humiliabit calumniatorem in futuro.
lur. Et exponit judicium per partes, sic Dico, da : Hocnonmutatur. Laudat autemcum de ffiternitate
jadicium, scilicct da ei judicare \\\c populum tuum, Jj sua, sic Dico quod humiliabit calumniatorem, ct
:
quem dixi fllium regis; injustitia, id est secundum idem rex qui eum humiliabit, pcrmanebit in futuro
quodjustitia ipsius populi promerebitur a te data, cum soIe,id est cum majestatc Patris,secundum dci-
scilicct ut, cum idem populus in hoc mundo justus tatem ei consubstantialis.Pater autem jurc sol dici-
sit, plus ab codcm regc justificetur. tur, cujus naturffi claritas a nuUo potest perfecte
Et da ei regi judicare in futuro m judicio justo contcmplari, sicut solis claritas ab humano visu
pauperes ttcos, fideles scilicet qui non extra vclle perfecte conspici nequit et sic permanebit quod
suntpauperes sed tui paupcres, id est, pro te. Per
; erit ante lunam, id est, in pra^sentia luna? secundum
majores autem fideles,quos pauperes dicit,dat etiam humanitatem. Secundum deitatem namque non est
intelligerc minores ;
qui, non sint mundum om-
si localis, scilicet in praisentia Ecclesia? sua; erit, ut
nino relinquentes, in futuro tamen salvandi sunt. adcumuIumbcatitudinisejusdemEccIesiseabeadem
Ut autem istud judicium fiat et hic in futuro, su- quod vqcetlunam
jugiter conspiciatur.Ostendit vero
scipiant montespacem populo exhibendam, id est cum addit : In generatione scilicet et generatione
montes ad comparationcm
apostoli, qui alLi sunt ut erit, id est in pra^sentia generationis et generatio-
coUium, suscipiant ab ipso rege pacem, id est dile- nis, id estomnis gcnerationis justorum. Cum bis
ctioncm Dci et proximi, per quampax crga Deum ponat.9ener«/io»,e»(.,deomnibusjusLorumgeneratio-
habetur et ergaproximum.Ideoque pax jure dicitur, nibus dat intelligere. Gcncratio et generatio idcm
quam populo, id cst minoribus annuntient.£'/ quo- est quod luna. Lunam Ecclesiam dicit, eo quod in
niam montes non sufficcrent, colles, id est, minores tempore persecutionis decrescat per imperfectio-
praidicatores, qui dicuntur coUes eo quod inferiorcs nem filiorum,utluna,ctin temporepaciscrescatper
erunt in sanctitate, ad comparationem collium qui filiorum regenerationis augmentum. Vel sic : Per-
montibus suntinferiores, suscipiant ab ipsis monti- manebit cum sole, id est quandiu sol durabit. Et hoc
busjustitiam /Jo/)w/o annuntiandam. Justitia idem exponit cum in sequenlibus addit Scilicet usque :
est quod pax.Etbene dileclio Dci et proximi justiin generationem hujus generationis subsecutivam,
tia dicitur, eo quod omnis eam perfecte habcns, et generationem ultimam. Cum bis gencrationem
perfcctejustificatur. Enuntiatautemquodorandoet ponit, omnesgcnerationes dat intelligere. Ac si di-
optando dixit, ubi posuit judicare populum, etc, cat Tandiu permanebit, quandiu mundi omnes
:
sic : Dico^ suscipiant montes pacem, et colles justi- generationes duraturai sunt. Et ne putaretur post
tiam, populo exhibendam.'Et postquam montcs et solem etgcnerationesnoncsscpcrmansurus, addit:
colles pacempopuIosusceperint,y«f^/ea6iiille rexin D Etante lunam est ipse, id est dignior et durabilior
futuro pauperes .popidi, scilicet remunerabit justo erit lunascilicet omni re commutabili, qua^ perlu-
judicio suo illosquos dixi montes pau-
et coUcs, qui nam ideo designatur,quia luna ssepe commutatur.
peres erunt Iiic in populo suo, mundum
rehnqucn- VeJ Ne videretur nonfuisse ante mundum ad-
sic :
tes; et salvos faciet seterna salvatione filios pauperum dit :ante lunam permansit, secundum quod
Et
subjectos scilicet qui filii erunt spiintales apostolo- Deus.Per lunam quippe,quse pars est omnis crea-
rum et prajdicatorum, et humiliabit calumniatorem, turff!, omnem creaturam vult intelligere.
diabolum scilicet deprimet, ne ulterius locum ha- Quoniam autem eum regem dixerat,etjudicatu-
beat suos tentandi vel accusandi.Qui quandiu mun- rum paupcres, et filios pauperum, posset qnofri,
dus iste durat, calumniator est, id cst accusator, quomodo eos acquiret in regnum? Quodsicosten-
non voce, scd mala sua conceptionc. Est etiam cadit ; Dixi (|uod rex crit, et paupcres ct filios paupe-
lumniator, idcst in quantumpotest totiusboni dis- runijudicabit. Quos paupercs et filios sic in regnum
turbator,Ulum enim usualiter calumniatorem dici- sibi acquirct,quodpriusftocew/(?/, id est, veniet de
musquibonumdisturbareintendit. Vel calumuiato- sublimi invisibilitate sua in notitiam primitivaeEc-
remhumiliabit,id estquemcunqueimpium, qui hic clesioe de Judseis, sicutpluvia desccnditen vellas^ arca
:
^93 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXI 094
cxislente siccaintemporeGedeonis.Etpostdescen-^ Juxta quod legitur Ecce nova facio omnia (Apoc, :
det in notitiam gentium, sicut stillantia stillicidia, XII, 5). Quod est dicere tandiu pax ejus durabit,do- :
id est, sicul stillantes pluviai super ferram descen- nec mundus iste transeat,non quod postnonduretin
dunt, id est super aream, vellere manente sicco. Et aitcrnum, sed talia genera locutionis sa-pius habe-
bene pon'd stiltantiaûi valeat ad similitudinem. Si- mus,veIutcumdicimus:Exspectame donec veniam,
cut enim stillicidium pluvite stillat, id esl paulatim non quod postea vclimus eum discedere. Laudat
fluit; ita et ejus notitia paulatim per pra>dicatores eum etiam de regniejus amplitudine,sic.Dico quod
in mentes liorainum autem nos ad figu
fluxit. Mi ttit - m diebus ejus orietur justitia, et ipse dominahitur a
ram historia^ de Gedeone. Quem cum Dominus di- mari orientah, usque admare occidentale,et a mari
xisset, Israelcma gentibus, f|ua3 nimirum illum op- auslrali usque ad mare septentrionale. Quod est
presserant, liberatum, signum hujusce salvationis dicere, dominum ejus durabit ab oriente usque in
a Domino petiit quod est ei a Domino concessum, occidentem, et ab austro usque ad septentrionem,
scilicet,utveIlusquoddaminareapositumhumidum et a flumine incipiet dominari, id est a Jordane qui
inveniret, area siccaexistente alteravero dieaream

; flumen antonomastice dicilur, eo quod dignissimus
humidam sicco vellere {Jud. vi, 37-40). Per velJus Per Jordanem autem dat intel-
fluvius sit in Juda;a.
ergo prius a pluvia infusum, Judaicus populus prss- g ligere baptisma, quia in Jordane Dominus est ba-
signabatur,qui se a Deosine Dcidetrimento aliquo ptizatus. Acsi dicat A tempore baptismi incipiet
:
abruperat sicut vellus ab ove, sine damno ovis apparere dominium ejus, perpraBdicationem suam.
abrumpitur. Qui populus tamen secundum par- Ante baptismum enim non pra3dicavil,non ut igno-
tem imbre gratia? spiritalis erat infundendus, raret, qui a tempore nativitatis sute secundum quod
gentibus inde siccis existentibus. Pcrareamautem homo erat, omnia scivit, Non enim, ut Augustinus
2G9 quajpostea velleresiccohumidafuit,gentium asserit, locum habere poterat ignorantia, ubi per-
populus prresignabatur, qui postea, Judaîs siccis sonaliter erat indesinenterPalris setcrni sapicntia
secundum maximam partemab ipsa gratia, ea gra- scd usque post annum tricesimum et post baptis-
tia erat replendus; juxta illud Apostoli : « Ca^citas mum pra^dicationem diflêrre voluit, ut exemplum
contigit ex parte in Israel, ut pleniludo gentiumin- daret ante baptismum, et anni tricesimi a3tatem,a
traret {Rom. ii, 25). » Et bene per aream gentilis nullo esse praidicandum.
plebs portentebatur. Quia sicut area vellus circum- Quia vero posuerat a mari usque ad marc,Qicum
quaque ambiebat, sic et infinitus gentium populus maria multa sint, posset intelligi mediterraneum
Judwos, quorum non tantus erat numerus, omni mare, vel aliquod proximum, et sic totus mundus
C- ejus dominio non intelligeretur esse subdilus,addi-
parte localiter circumdabat. Bene etiam area dice-
bantur qui terreni erant in afTectionibus, nihil tur a flumine, id est a baptismate, vsque ad terminos
eorum qua? Dei sunt sapientes. Area namque nihil orbis terrarum damnabitur,id estubique terrarum.
aliud est quam terra. Vel sic versus iste legi potest :
Vel a flumine incipiet damnari, id est a
Judaico
Dico qiiod judicabit pavperes et filios paiiperum, et populo, de quo primitivam Ecclesiam constituct,
prius descendet in uterum Virginis, non localiter, qui metonomice per Jordanem,quiflumenantono-
sed spiritaliter, sicut pluvia descendit in vellus. mastice dicitur, accipitur, 270
eo quod in Judaia
Quod est dicere : Sicut pluvia descendit in vellus situsque ad terminos orbis terrarum, id est usque in
illud, sine velleris corruptione ; etinde exprimitur omnes naliones. Ne vero solummodo illi qui non
sineejusdem velleris la^sione^sic et Dei vcrbum de- crunt valde peccatoresintelligerenlur in regno ejus
scendet in Virginem, id estincarnabitur inVirgine, esse, ostenditillosetiamqui in peccalis cruntleler-
et nascetur sine Virginis corruptione, ct post de- rimi in ejus rcgno futuros, ut per hoc magis ejus
scendet in notitiam hominum, ut eos spirilali gralia juslitiam commendct, sic Dico quod dominabitur,
:
imbutos, Deo bona opera fructifirare faciat, sicut et ccce iili super quos domina])itur yEthiopcs, id :
stillicidia stillantia svper terram imbuunl cam, ct D est illiqui in moribussunt nigerriini, sicut .Etliiops
germinare faciunt. in corpore, procident, id esl se humiliabunt dc su-

Laudat autem eum de justitiasua, sic Dicoquod :
perbia sua, et coram illo, id est in beneplacenlia
descendet, et in diebus ejus, id est in tempore regni ejus. Yc\, procident coram illo, id est, ador; biint
cjus, orietur fustitia,\d est genus humanum, (juod eum. Adoranlium iuilcm es! coiam illo ([uciii ado-
per Adam in injustitiam decidit, per eum justifl- rant prociderc.
cabitur, quod pcr legi?m et per liberum arbilrium Et inimici ejus qui iiolent coram illo lUMridiM-i^
adipisci non potuit.£'^ nonparva justitia,sed abun- tcrram lingcnt, idcst terreuis nimio desidciioaillne-
dantis pacis, id est abundantissima pax, scilicet rcbunt; a similitudine illiii^ qiii, ciim ei cijms oo-
dilectio Dei et proximi,qua3 et justitia et pax dici- mcslus non sufficial, vas(diani liii';il in ([iiii positns
tur,ut supcriuscstostensuin. Abundantia pacis dico, fuit, vclasimilitudiiicquorumdamanimaliiim.(|iio-
Auvii.{uViiidoncc auferatur luna, id cst Ecclcsia de hoc rum naturaest lerram liiigere. Ac si dical li lalio- :
staluin perfcctum stalum. Vel luua quaMncreloesl, naiiililer se lialienh^s iiimio desiderio terrciia com-
auferatur dc hoc statu : in perfecUun slatuin.Luna plccleiilur, (|ua' cis caiisa p(u-dilioiiis erunt. lioc
namque,ct sol ctcwlcraclcmcnta iminutabunlur. autcm dicit ad cumulum miscria! corum. Oslcndit
tftn S. BRUNONIS CARTHUSl^NORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I m
vcro ad Dei laudcm ipsos ^lhiopes varias virtules A dus damnaretur. Dico quod hkparcct', et in futuro
habituros,addcndo sic Dicoquod procidcnt/Ethio- :

saivas facict tx^.ierna salvalione animas pauperum, fi-
pcs, m/cs T/uirsis, id est sui ipsius, et

ct ipsi clTccli delium suorum, qui suntpauperes, idest in
scilicct
hoc sit ut sintrcgcs contcmplationis, contcmpUin- spiritu humiles. Cum dicit animas cssc salvandas,
tcs coelestia, non tcrrena. Tharsis cnim contemplalio de salvatione quoque corporum dalur inlclIigi.Ex-
intcrprclatur. Offcrent muncra\\\\ regi.sciiicet con- ponit autem versum hunc singulis sfngula redden-
tempiationcm suam, et cjeteras virtutes non sibi do, cum addit Ex usuris, etc.
imputabunt, sed illius rogis munera esse testabun- Quod sic legilur pra?posterate. Dico : parcet hic
tur : ct sic ea munera ei offerent; et jEthiopcs pauperi ct inopi,morte sua redimet animas
scilicet
adhuc facti insulpc, id est innocentes et rejicicntcs suorum ex iniquitate, id est omni ex crimine pretio
))roculase omnecircumstans peccatum, admodum suai mortis eruet. Et dico quod salvas faciet in fu-
insularum,qufemariscircumstantissestum a se re- turo animas pauperian, scilicet redimet, id est re-
pellunt, et siccae persistunt; offerunt muncra illi demi^Wone ?,n3i. movi\sredimetex usuris, id est ex
regi,innocentiamscilicet, et C8eteras,virtutes suas, poenis a>ternis, quse ideo dicuntur usurae, quia ma-
quas non sibi scd regi attribuent; et ipsiiEthiopes jores et durabiliores erunt quam peccata, quae hic
facti regcs Arabum, id est humiles et alios fructifi- fiunt,sicutusuramajoi; est fenore.^'^ nomen corum
cantes : et effecti reges Saba, id est incensi igne existentium coram illo, id est in beneplacentia ejus
charitatis, et ad fidem conwevs], adducentdonaregi, erithonorabile. Quodest dicere : Quia in benepla-
id est aliosper pra?dicationemsuamDeo adducent, centia cjus erunt, honorabilc nomen eis dabit, ut
quos se Deo donare facient per subjectionem. Per prius vocali servi peccati rci et injusti, et csetera
Arabes quidem congrue humiles et fructificantes talia nomina habenles, filii dicantur, et reges sui
accipiuntur. Arabia namque humilis dicitur, vel ipsius,et justi, et caeteris hujusmodi vocabulisnun-
campestris. Per campestrcs quippe fructificantes in- cupentur. Vel sic : Nomeneorum erii honorabile, et
lelligunlur,eo quod campiadfructificandum habiles hoc erit coram illo,\d est in conspectu illius.Quod
sunt. Per Saba vero quaj interpretatur inccnsa vel est dicere : Ipse reputabit nomen honorabile, cui-
convcrsa, charitatis igne incensi, conversique ad cumque non videatur, et vivet in eis. Ac si dicat ;
fidem merito designantur.Etnotandum,non omnes Ideo nomen eorum erit honorabile, quia ipse vivet
hasvirtutesomnibusconvenire, scilicet ut sint con- in cis, id est perenniter erit cum eis. Juxta quod
templantes, et innocentes, et humiles, et fructifi- idem dicit : « Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus
cantes, et conversi, et charitate incensi ;
sed qui- usque ad consummationem seeculi {Matlh. xxviii,
busdam perfectis scilicet omnes conveniunt, alia; 20). » Vel sic, ct vivet legitur : Quia superius di-
vero aliis, et aliaj aliis. Vel ad litteram intelligi cendo, redimct animas corum, dabatur intelligi eum
potest, scilicet quod reges Tharsis illius regionis,et morte sua redempturum, addit Dixi quod redimct :
cultores insularum marinarum munera

offerent se moriendo, et tamen postea vivct in seternum resur-
illiregi, perconversionem; et reges Arabum, illo- gendo, non in morte detinebitur, sicut Judaiorum
rum populorum, et reges Saba, illius terra;, addu- infelicitas mentietur. Juxta quodlegitur : «Morsilli
cent se dona Deo per fidem. Ne vero, si ad littcram ultra non dominabatur {Rom. «Quia vero de vi, 9).
acciperetur, soli /Ethiopes illi populi,et reges Thar- conversionei^thiopumetregumetgentiumagendo,

sis, et insularumcultoreset reges Arabum et Saba de sapientiumconversione nihil dixeratdehacetiam
essentadoraturi,addit : agit sic: Dixi quod udorabunt eum omnes reges et
Et adorabunt, venerabuntur eim per fidem

id est gentes ei etiam dabitur ei a Deo Patre dc auro Ara-
;
et bonam operalionem, omncs regcs, id est omnis hise, id est quidam de sapientissimis philosophis
modiprincipes Perreges, omnesterrarumprinci-

:
hujus Qui per aurum Arabiee, quod omni
sseculi.
pes designat, omncs ge7ites,id est omnis modi gentes, alio auro pretiosum est, designatur, eo quodsapien-
servient ei casto amore. Et merito, quia morte sua

^ tia pretiosissima sit ad modum auri Arabiai.Et ipsi
liberabit pauperem mundum, qui ope sua liberari qui erunt aurum, orabunt seraper eum,id estjugi-
nequit a potente diabolo, qui in eumpotentiam per ter; de hoc ipso hoc accipientes,id est de doctrina
peccatum Adae exercet. « Princeps enim mundi ejus ut orent.Quod est dicere : Ipse dabitpreecepta
hujusejicietur foras(</oan. XII, 31). >> Et paupercm, orandi,sicut in Evangelio legiUirdedissediscipulis,

\nqna.va,cuinon erat adjulor aliquis, id est qui nec sic : «Pater noster, quiesinccelis (iI/«^</i. viii, 9), »
per se nec per aliquemadjutorem poteratliberari. etc.VGlorabunt, deipso hoc habentes,nona seipsis.
Cumverodixerat pauperem,idestperse insuificien- Ac si dicat : Hoc etiam quodeumorarepoterunt,ab
tem,videretur per aliquem posseliberari, nisi adde- ipso habebunt, non a viribus suis. Vel sic Adora- :
Yei : Cainoncratadjutor.Einon solum liberabit a bunt eH?n, idest venerabuntur fide et deyotione; de
^yotente, 27 1 sediw. parcet paupcri ct inopi; mundo ipso hoc habentes,nonper seipsos adhocsufficien-
scilicet, qui, quantum ad auxilium suum pauper, ie?,;ei benediccnt ei,\d est laudabunt eum, tota die,
quantum ad allerius auxilium, inops esi ;
parcet ,\d id est de tota illuminatione sua quse tanla erit ut
esl peccala indulgebit. Posset enim a potenleeum dies, scilicet hoc quod illuminati erunt fide et sa-
liberare;elpeccatanonremittere,etsic tamen mun- pientia non sibi ascribent, sed illi ; inde laudabunt
:
007 EXPOSmO IN PSALMOS. — PSAL. LXXII m

eum. Vel tota die, id est jugiter benedicent ei, id est a. est ac si dicat: Non adiiortor ut gloriam ejus exal-
laudabuntenmvoceetopere, debeneficiissibi abeo tetis, niti ad utilitatem vestram. >'ihil enim eiexal-
collatis. tatio vestra conferet, cujus gloria manetante mundi
Et merito benedicent ; nam ipse erit firmamentum constitutionern. Quoniam vero dixerat: Erit firma'
insummis montium, existentibus in terra hac prai- mentum in summis montium, neputaretur solosma-
senti. Quod cst dicerc : Ipsc flrmos faciet in omni jores,non etiam minores firmaturus, addit Dico :
virtulum perfectionephilosophos summos ;

qui prai quod erit firmamentum in summis montibus, et non
nimiascientiadicendisuntsummimonlesmontium, solum hoc; sed in ipso, id est in flde ipsius, benedi-
id estinler alios montes, scilicet aliosphilosophos. centur, id est exaltabuntur in omni morum et vir-
Vel intransitive dictum est summis montium, id m tutum perfectione omnes tribus terrse, id est omnis-
est in summis montibus. Dico quod eos firmos fa- modi tribus terree, tam Judaeorum quam gentium.
ciet, et in hacterra praisentiubilocus est defectio- Juxtaquod adAbraham promissio facta est sic: «In
nis. Vel faciet firmos existentes in tcrra, id est, in semine tuo benedicentur omnes gentes(Gen. xxvr,
tcrrenitate sua, in carne, scilicet. 2"72 Quod est 4). » Et quia in ipso benedicentes, omnes gentes
dicere : Dum
hac terrena carne erunt, eos con-
in maguifiicabunt eum, gentes et tribus
idem est, quod
flrmabitnedeflciant.NonsoIuminfuluro,ubimuIto B est dicere Sublimabunt eum laude omnes gentes,
:
magis conflrmabuntur. Et quia ipse erit eorum fir- dicentes Benedictus Dominus Deus Israel, id est
:
mamentum, superextolletur super Libanum fiructus exaltatus sit, quia Dominus est in rebus, et Deus
ejus, id est ipsi montes quos firmabit, quos in flde fldelium, quos facit Israel, id estvidentes se Deum
fructificabit, superextoUentur supcr Libanum, id est in contemplatione Deus apparct Israel, id
; vel qui
exaltabuntur in dignitate meorum candentes, idest est fidelibus cuicunque non appareat Deus. Quifacit,
prosperantesin terrenis, qui per Libanum designan- etc, ac si dicat:Ideo benedictus sit, quia fiecit mi-
tur, eo quod Libanus candor interpretetur, et per rubilia : et non qualiacunque, sed magna, et non
candoremsoletprosperitasssepissimedenotari.Quod alieno auxilio, sed solus. Mirabile namque est eum
est dieere : Digniores erunt in terrenis florentibus. devirgine natumfuisse,etmundum mortesuarede-
Et illi de civitate, id est de Libano scilicet, de Ba- misse, desperatos ad vitam reducere,et multa alia
bylonia, qua; est candens in terrenis, et est civitas innumerabiha egisse. Et non ad horamsit benedi-
diaboli, fiorebunt in praesentibus bonis sicut fienum ctus, sed in aeternum benedictumsilnomen majesta-
terrse, id est utpote terrenumfenum, « quod hodie tis ejus, id est gloria magnitudinis ejus, id est exal-
est, etcras in clibanum mittitur {Matth. vi, 30). »
Q tata sit gloria magna ejus. Dico quod 07nnes tribus
Quod est dicere : FIos prosperitatis illorum qui tcrree benedicentur in ipsoiet hoc modo scilicet
cives sunt Babyloniai, id est civitatis impiorum, quod omnis terra replebitur majestate ejus, id est
quoe est civitas confusionis, transitorius est sicut omnismodi terreni replebuntur magnitudine spi-
flosfeni.Undelsaias : «Omniscaro fenum, etomnis ritus ejus. Juxta quod dictum est per Joelcm :
gloria ejus quasi flos feni {Isa.xL, 7). » Vel sic c<Effundam de spiritu meo super omnem 273
Dico quod fiructus ejus superextolletur super Liba- carnem {Joel. ir, 20). » Hoc autem ut replea-
num, et illi qui suntfruclus decivitate hacpraisenti, tur ; fiat in Ecclsia de Judaîs, fiiat in Ecclesia do
id est de Ecclesia, quse est civitas Dei munitissima, gentibus.
ituri in aliam civitatem, scificet in Hierusalem cce- IN PSALMUM LXXII.
lestem, florebunt in bonis operibus ad gcnerandum Titulus septuagesimi secundi : Defiecertmt hn/dfs
messem, beatidudineminfuturosu-
id cst seternam David fidii Jesse Psalmus Asaph. Qiiod jiixla Au-
scipiendam,sicut fenum terree floret ad hoc ut semen gustinum exponitur Psalmus iste est Asaph, id est
:
ex fiorc procreetur. Fenum terrse dicit, ad differen- fldclissynagoga', habiluspro eo quod defecerunt
tiamfeni tectorum, cujus flos inutilis est ad seminis laudcs David fllii Jcssc, id est pro ea considera-
procrcationem, quod fenum « priusquam evellatur D tione quod defecerunt laudes Jud;iici populi qui
exarescit (/•*'«/. cxxviii,6). » Etbenc ponit(/e civilatc; consuevit Dcum laudare confuitu tomporalium bo-
Ac si dical : Dc de Ecclesia, qua^
civitate hac, id est norum, non confuituaifcrnoruin. Advcnicnte nam-
Dei civitas est, proccdent florcs jusforum, id est que Christo, laudes hujusmodi dcfcceruiif, cum
operabona, etinfuturo cofligenfur mcsscsopcrum prfficeptum a Chrisfo datum sit, non do tcmpora-
bonorum, scilicct beatitudinis a-ternjc praMniuni, libus, sed de spirilalibus bonis debcre sollicitari.
quoniam autcm monlcsfirmabuntur, etsupiM-oxLul- Juxla ([uod ipsc perhibct in Evangolio. « Nolite
lentur, et ilorebunt. soHicili csse, manducabimus, aut
dicentes: Qiiid
Sit nomen ejus regis benedictum, id estexallaluin (luid bibcmus, aut quo opericmur. Scit onimPater
usque in seecula futura. Nomen usualiter pro gloria vostcr([uodhisomnil)us indigotis (.lA//^/(. vi,3f 32).
ponit. Illumenim quigloriosus est, magni nominis Et addit :« Ou;(>rilo ocgo prinunn n-Liiiinn Doi .<|,
esse dicere consucvimus. Dico ut a montibus bc- juslifiam (.jiis : cl li;oc oiiiiiia ;i(ljicioulur vobis
nedicatur nomen cjus. Ante solcm tamen perntanet (//>/(/., 33). » Coiigriio quidom addituin ost : fi/iiJcs,~e
nomen ejus, id est gloria ejus. Pcr solem accipit ad diffcronfiam Ecclesi;e et C.hrisli, »[ui solent ac
mundi creationcm, eo quod tunc sol crcatus csf. Et cii>i por hancvocem, qua^ csf Davi(f ut infollisatur ;
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I iOOO
ad lillcram David rexlsracl, qui fuit filius Jessc. A appareat (yjKon bonus, id esl valde el incfFabililer
Per David nimiruni Jossc fllium metonomicc po- bonus, apparct in boc iisiyn" recfo sunt rorde, illis
pulus Israel accipitur, co quod ejus idcm David rex scilicet qui corde rccto perpendunt ad quid impio-
exslitit. Et bcne etiam ca occasione quod defece- rumexallatio, bonorumque devontura sit aftlictio.
nmt laudes Israelilici popub, psahnus iste dicilur Mei aulem pene moti sunt pedcs. Quod sic ad su-
compositus fuisse. Ecclcsia namque, qua; ct syna- periora conjungitur. Rectis corde quam bonus
goga fidelis dicilur, quo?. prius Deus dc contuitu Deus apparet ! Scd 7nei pedes poie moti sunt ah eo,
terrcnorum huidavcrat, videnspost adventumChri- id ost ratio mea qua animus incedit, sicut pedil)U3
sti bonas affligi, mah)s vero prosperari, in indi- corpus, pene separata ab eo, id est pone distorsi
gnationemdovcniens,penc dcfecit. Etpenecxtoto ab eo rationis mcse contuitum. Et sic pene effusi
mahgnorum parti conformata est, ut et ipsaposset bona opera mea, quibus ad

sunt gressus mei, id est
prosperari. Ab bujusmodi vero errore Dei gratia Deum inccdo, quasi quibusdam gressibus pene ef-
opitulantetandemcxempta,malorumprosperitatem fusa sunt, id est exinanita et in irritum deducta :
cognovit tendcre ad eorum destructionem bono- : ad similitudinem alicujus liquoris, qui, de vase ef-
rum vero adversitatem ad ipsorum salvationem. Et fusus, in irritum deducitur. Si enim ab eo ratio
sic amodo non displicet, imo placet ipsi adversitas. B
mea motaesset, omnia bonaoperameaad nibilum
Ut igilur bonos ab errore etindignatione retrahat, redacta viderentur. Juxta quod Ezechiel dicit :
et Deum non in torrenis scd in bonis setcrnis esse « Si avcrlcrit scjustus a justitia sua, omniumjusti-
laudandum oslcndat, in Dei laudem orupit, ostcn- tiarum cjus non recordabor {Ezcch. iii, 18). » Ad-
denseum osse bonum etium in aftlictionebonorum. jungit autem causani quare pene moti sunt pedes
Redarguendo qnoque se ostendit errasse et qua : ejus et gressus, sic Ideo scilicet pene moti sunt
:
de causa erravcrit, scilicet contuitu impietatis et pedes, qvia zelavi, id est indignatus sum, conside.
malitioi eorum, scilicet impiorum, quam nuiltipli- rando rationis intuitu super iniquos. Et exponit
citer demonstrant de quorum etiam agit consola-
;
unde zelavit super iniquos, addendo sic scilicet :
tione futura. Tractat insuper adexemplum aliorum zelavi videns pacem peccatorum, id est de hoc indi-
de sui erroris commutatione, et sui erga Deum gnatus sum, quia, considerando ipsos iniquos, vi-
subjectione: dicendose Deoamodoadbserere, in eo debam eos habere vitam paciflcam et imperturba-
spem habere. De titulo quidem juxta Augustinum tam, cum peccatores es.sent ot digni portubatione.
sic agitur. Si vero ad Hieronymi sententiam re- Super iniquos dicit, a similitudine illius qui, in alto
curramus, titulus hujus psalmi solummodoesse vi- ^ loco consistons, supor inferiores aspicit. Accedit
detur /)Srt/mws Asaph. Istudigitur quodpra^ponitur, vero ad hoc ut solvat qua de causa pax sit pecca-
scilicet dofecerunt laudes David filii Jesse, affirmat toribus data, sic zelavi, pacem peccatorum
: Dico
beatus Hieronymus apud Hebrseos hujusce tituli videns. Pacem dico ideo datam a Deo, quia non est
iiequaquam esse partem, sedsententiam ad praece- respeclus Dci morti eorum, id est ideo concedit eis
dentem psalmum spectantemab Esdracompetenter Deus pacem in futuro valde nocituram; quia non
appositam. Considerans enim Esdras, titulorum respicit ad mortem eorum, qua? pro hac paco ois
compositor,inpra!cedenti psalmonegotium adven- continget, ut enim

eos inde clementer eripiat. Si
tuset regni Christi contineri, in cujus temporelau- non eis utique pacem, imo
eos inde eripere vellet,
des Judaici populi deflcient, quas pro contuitu adversitatem concederet. Et non&ii firmamentum
agebantterrenorum, adinstructionem intempore Dei in plaga eorum, id est in eis plagatis vulnere
Christifuturorumbanc sententiam adjunxit quam ;
peccatorum. Quod ost dicere : Et ideo pacem eis
sic ponit ac si jam rex advenisset, quee sic ad

concedit, quianon curat confirmare insanitate eos
psalmumrefertur Quandoquidemrexillo, doquo in
:
plagatos ; nam si eos adversitato castigarct, ipsos
hocpsalmosuperiori actum est, adveniot, quitalis et utiquo plagatos, per hoc in sanitateflrmarct.
talis ost ut in hoc psalmo est ostensum,deficiont lau- D Et merito nonest firmamenturn in plaga eorum,
dcsDavidflhiJosse.scilicetlaudesacta^Deo apopulo Nam ?/i labore hominum nonsunt, id est non sunt
Israel contuitu temporalium Quodest dicere:I]lo participes laboris hominum, fldelium scilicet, ra-
rex instraet suos Deum non esse laudandum pro tionabiliter se habentium, ad modum bominum.
temporalibus, sed pro eeternis. Has autem laudes Quod est dicere" Nogligunt ad a^terna bona adipi-
defecisse innuit;).s«/mw.s Asaph qui soquitur; cujus scenda laborare ad qua? fldeles laborant. Et ideo
intontio cum superioris tituli expositiono o.^^tcnsa ctim hominibus lum flagellabuntur, id est cum fide-
est. lihus iion castigabuntur flagellistribulationum. Vel
Quam bonus Isracl Deus his qui recto sunt corde. aliter melius hi versus loguntur, ut adhuc addat cau-
In Hebriaca translatione babetur : attumen quam sas quare zelavit, sic : Et idoo zclavi quia non est
Ac si dicat: Cum suos Deus

bonus Israel Deus, otc. respectus Dci morti eorum, id est peccatis eorum,
aflligi permittat, malosque prosperari, a quihus- quse dicuntur mors, eo quod causa sint morti.s.
dam non rectc considerantihus, non bonus in hoc Quod estdicere ; Ideozolavi quia Deus non respicit
274- essc decernitur. Attamen ipse, qui Deus ap- peccata oorum ut in preesenti ulciscatur, et quia
daret omuibus qui sunt Isracl, quibuscunque non non est firmamentum inplaga eorum. Quod est di-
1001 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXXIl ioo^
Cere:Si aliquando clsplaga conlingit,id estadver- Alocum ascendit ut vox ejus omnibus in circuitu
sitas. In illa plaga non est finnamentum, id est exislenlibus manifesta sit. Et non qualemcunque
illamplagam Deus non confirmat, ut diu daret, iniquitatem locuti sunt, sed posuerunt os suum in
prouteorum mala merita vidcntur exigere,sed cito cwlu, id est consLans fecerunt os suum inblaspbemia
transitoria est. Et ideo adlauc zeluvi, quia non sunt Dei cceli, vel posuerunt in calum, id est contra
in labore hominum, fidelium scilicet, id est non coilum, scilicet ut Deumcoeli blaspbemarent. Et sio
sunt participes lalioris fidelium, ut eodem modo tamcn quod lingua eorum prius transiit in terrain^
laborent in adversitatibus sicutipsi. Et lioc expouit id est in ea quse sunt in terra, quod est dicei'e ;
cum addit, ct, id est scilicet, non flagellabuntur Prius blaspbemaverunt bomines etea quaiinterra
inhocmundo, neque flagellantur liagellis tribula- sunt, ct ab eoruni blasphemia adDeicffilestisbla-
tionum a Deo cum hominibus, id est cum fidelibus, sj)hemiamlransicrunt,uleumposteabIasphemarent
quod est dicere : Ideo indignor, quia video fideles vel sic Dixi quod tcnuit eos superbia, et adco tenuit
;
laborare et tlagellari a Deo, malos vero minime ; quodjiosucriint os suum in cwh, id estinconformi-
si enim saltem boni non laborarent nequeflagella- tate coelestis Dci, ut sicut illercs disponiletdispo-
rentur, non adeo indisûjirer. Vel ita potestlegi, ut sitione perficit, sic ct ipsi subditis imperando res
superius expos' imw^J^ hni. Dico quod Deus g futuras pro velle suo disponerent, et ad elfectum
non respicit mortem, id est peccata eorum, et ipsi pertrahere sui verbi imperio molirentur, et lingua
tamen non sunt in labore hominum, id est fide- eorum in lerra existentiumtransivit terrenas cogi-
lium, ut ad eeterna laborent, sicut fideles, et cum tationes, scilicet ut cum terreni essent, nonquasi
ideoviderenturdigniflagellalione,nonflagellantur a terreni cogitarent, sedquasi dii reputanles se nimis
Deo cum hominibus. Ac si dicat Tanto magis in- : sublimes, ac si dii essent. Ac si dicat : Cum ipsi
dignatus sum cum videam bonos laborantes ad terreni sint et sublimia nimis loquantur impune,
{Bterna flagellari ;
ipsos vero ad «terna laborare causa sunt quare zclavi.
negligentes, minime flagcllari. Idcoque quia non Quiavero dixerat sc zelasse, et causaszcliosLen-
flagellantur neque flagellabunlur, supcrbia eos te- deraL,possclabaliquo quferi, Quare hoc dicis?Ad
nuit, id est vinxit ct alligavit numquam eos dimis- quod sic respondcL: Ideo hocdico, quare convertetur
sura, et tanto magis magisque superbiunt. ab hoc eodem errore populus meus, id est populus
Et ideo adhuc operti sunt, id est circumvallatj fidelium mei conformis, hic, id est in consideratione
iniqnitate, id est iniqua cogilalione quantum ad horuni vcrborum. Acsidiceret Ideo : me talibus de
proximum et impietate quantum ad Deum sua, id
;
causiszclasse demonstravi de quo tandem resipui •
eslab eis precedcnti non ameritis Dei et proximo- quiaoccasioneborumvcrborumconverteturpopulu.s

rum. Operti sunt^^dY emphasim dicit, a similitudine fldelium mihi conformis2"76'il* hac cadcm indi.
corporis, quod undique vesLibus operitur. Ac si gnaLione.si in eafucriLct sic iiT cis fldelibus populi
dicat: Valde repletisunt iniqaitalcetimpictatesua, invenientur diespleni, id est plenitudinis. Quod est
quamsponte habcnL, nullo eis occasionem dauLe.cL dicere Talcm habebunt vilam, qualis debet esse
;
iniquitas eorum, id est iniqua eorum cogiiaVio, pjudiit viLa corum qui sunlin dicbus plcniLudinis, ideslsic
quasiex adipe, id est ex terrcna prosperitalc, qua*. vivcnL uL Dcum in advcrsis laudenL conluitu cocle-
dicitur quasi adeps, id est similis adipi, quia sicut stium utpote cxistenLcs in diebusplcnitudinis, idest
adcps pinguium animalium causa est, quare ipsa in LcniporegraLia\ Vel sic : EL quia convcrLentura
superbiant, sic eorum prosperilasterrcna quare su- zelo, in fuLuro invcnientur iii eis dies jileni, id ost
perbiantest causa. Etex iniquifate, id est ex iniqua dics a^Lcrni ct indcOcicnLcs, quod csL diccre ; coii-
cogiLationc, transierunt usque in affectum cordis, id vcrsio causa oril, ([iiarc vifain a-lcriuun tainlcin
esL usque in nimium dcsiderium cordis. Quod csl siuL adcpLiiri, ul vcro iiia;_;is cl inaijis rclrahal,
dicere Non solum cogiLavcrunL iniquo, sed ctiam
: oslcndilundecoiivcrlciitiir, sic ; Diio C|H.|.
(|iiar(M'i>l'Hli
ad hoc LransicrunL, uL alfecLum liabcrent in corde, D fidelium convi-i lctiir. /.'/ <li.rrniii/ i|i>i liiidcs cl
suie voluntatisprav<'e complciula'. Vcl sic : Si dica- voce cL ogitationc Quuniudo scit Deus, id cst quu
;
mus in alTeclu cordis. Dico quod iniqua cogitatio raLione jiotest comjirobari quod Dcus sil scicns
covvxm prodiit ex adipe. Et non fuit parva haciniqua oiiiiiia, (•/ si ci/ srirn/iit in cxcelso, id est si cum
cogitalio. Sed transierunt alios malos qui ila non cxcclsus sil, oniiiia scil, injustus cst. IIoc aulcm
jtrospcrantur, sicut ipsi id pravo aflcctu cordis. subinlcl pc iIHisiiipcsin ; scd quia ignomi-
Quodcstdiccre : SiijicraveruiiLomnesaliosnequam, iiii iin iioluil, ostendil qiioijue iindc in
iii jn-avo cordisdesidcrio uLiiejoradesidcrcuL (juain liiinc cironi idcriinl, sic : I»i. H ([iiod Dcus
ipsi. UepctiL aulcm, cuin dicit, cufjitavrrunl, uL ad- vidcliir luiii scirc niii ia. aiil --i M'il. iiijiislus vidcliir
(laL sic ; JNon sulfeciL cis Iransiro alios in jiravoalfe- cssc, cL crcf (jiiarc a ciiiliiiiii lioriiiii vidcliir, (juia
cLii cl jirava cogiLalioiu i/<n\ ni</ n<'</tii/i<(in ijisi, id csL iidem lioi liiies jirrr<i/<irrs exislcnlcs, cl
Et posL loculi su
iniijiii. i/ i<<-<ini/''aiii, cL 11011 iii sc- alin/nlantcs in sirriiln id csL in jjonis savularibu-;.
crcto quod uLiijuc lolera liiliiis c-.scl, ^cd /i</</ni/<i/nn (i/iiiiinrniK/ <liriiin<, (1 esl (liu habueruiil. ([iiod
lucntisnnt in exrc/-:u, id 'sl iii maiiircslo, iil alios ad iiImiiiii|I1c injiislissii iim vidclur. Ac si diial : Si
eam allraliaiiL, a siiiiili iidiiic illiii; ijiii in al'uiu oiniiia sciivl, illos ut ,110 i[ui jioccatore- siinl, noii
Patrol. CLII.
^(,y5 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I \m
pcrniilleret alninflare
Quia si
divilus ssecularibus. A Dei mystcria conlincnlur, quod C3t dicere Labor :
abundarcpcrniillerel,saUcm easobtincre nonsine- hoc cognoscendi tantus est quod nunquamillum ad

cito privarct. Si vcro omnia scit, clfectum perducam,donec gratia divina concedente
rcf, sed cos eis
Cum ipsos qui sunt peccato- admittar, ut aiiquanlulum niihi justaet occulta dis-
lunc injustus videtur.
resdimittit divitiis abundarc. Et quod mnllo pejus
positio Dei manifestetur, per quam istadecernen-
vidctur, casdivitiasobtincre, qui potiusdigniessent

tur. Quod autem ponit intrem, a similitudineillius
omnimodaaftliclionc.Dicoquodfidelesdixerunthoo dicit qui in aliquam domum diu habens intrandi

desiderium, tandem admissusintrat. Etesthie labor
quod superius posui, ct ego dixi istudidem mecuni
Dominus ultra me, donec positus in novissimis corum cons\die-
et istud quoque quod sequitur. Ergo, si
injustus est, sine cansa, id ratione, intelliyam,\d est intellectum rectum ha-
non scit, vel, si scit, et
estsine nixWiîe, justificavicormeuin,h&nG cogitando,

beam,quarehicDeusmaIos prosperari patiatur. Ao
munda feci si dicat: Nunquamcognoscam, quarehicprosperari
el sine ulilitate, lavi manas tneas, id est
inter nooentes exidens, quorum exemplo permittantur, nisi ad novissima eorum respexero
opcra mea,
non sum devocatus, quod est tormenta, quaj pro prosperitate sunt eisadfutura.
dcvocari possem et
Inutiliter bene cogitavi, et opera bona et Vel sic potest legi : Hoc labor est ante me, dico,
dicere :
B qui^ cogitabam ut cognoscerem,ei hoc cognosceve

munda feci, vel si Deus non omnia sciat, vel si
labor antc mc, id est labor est cognoscere, con-
sciensinjustus sit, Et inde apparet quod sine utilitate
est
fcci,quia et fui flagellus a Deo tota die, id estjugi-

siderando eaqua» sunt ante me scilicet pra^sentes
ter tribulationibus. Et castigatio mei fuit in matuti-

eorum bonorum affiictiones,quse
piôsperitates, et
Si aHquid sunt in conspectu meo. Quod est dicere :Si eorum

nis, id est in celeritate. Quod est diccre:
committo, inde me celeriler castigavi. Et tamen aspiciam prosperitates, et bonorum adversitates ;
me flagellavit, et ideo videor inutiliter cogitasse,

ipse
qua; ante me sunt, id est in mei prsesentia, laborio-
etoperamundassc, cum propter hoc diceret me sum est cognoscere quare hsec fiant. Donec intrem
immunem a flagellisesse. In matutinispon\i,prom in sunctuarmm Dei, et intclligam in novissimis eo-
celeritate, a simihtudineillorum qui manesurgunt rum. Expositio hujusversus non mutalur. Quod est
celeriter, ad opera suacomplenda. dicere :Nou boc cognoscam, donec ad Dei disposi-
Ostenso errore suo, ostendit quoque quomodosit tionem, et ad eorum novissima me referam. Ve-
inde conversus, sic, illa dixi ego qua? superius

rumtamen potest hoc videri per ipsas eorum pro-
speritates, quare eis contingant, licet dixerim esse
ostendi, et contra hoc dicebam. Si ego narrabo sic,
idestaffiimavero vel Deum inscientem esse vel in laboriosum hoc cognoscere, nisipernovissima con-
iustum. Eccetali modo in pra?senti esthoc inconve-
^ siderata, na.m posuisti eisprospcriiaies proptcr dolos,
id est juxta dolos, scilicet ad similitudinem dolo-
niens, scificet reprobavi, id est reprobatamostendi,
nonquantum adrei veritatem,sedquantum ad meam rum. Quod est dicere : Itadedisti eis prosperitates,
reputationem nationem fliorum tuorum, id est mul- ut videantur esse doli, cum tamen ex justilia sic
titudinemfidelium,quisuntfilii tuispiritales, quod contingant. Et exponit quomodo sint similes dolis,
Oslendi,quantumadme, te reprobare sic vere juxta dolos posuisti. Nam dum allevarentur
est dicere :
omnemmultitudinemfidelium,quosnonremunera- ipsis prosperitatibus, dejecisti eos interius, id est
bis, si inscius aut injustus sis. Quod est inconve- destruxisti eorum rationem utmagisexceecarentur.
niensetincredibile ut non remunerentur, vel sic ;
Quod cst dicere Cum eis dederis prosperitates ad
:
Si hocnarravero, scilicet Deum esse inscium et in- eorum delectationem, videris dolose egisse, cum
justum, et filios suos non remuneraturum, ecce in tamen justum sit, a similitudine illorum qui simu-
praisenti est hoc inconveniens scilicet rcprobavi, id latoria bona praitendunt, ut per hocaliquem deci-
cst contempsi nationem filiorum tuorum, id est au- pianl. Ostendit autem eorum novissima, sic Dico :
ctoritatemmultitudinisfidelium,quiaffirmantDeum quod intelligam in novissimis. Et in ipsis novissimis

omniascire, justum esse, etfideles remuneraturum D quomodo facti sunt in desolationem, id est in quan-
quandoque. Etquoniam inde tale mihi inconveniens tam fient desolationem,amittendo bona temporalia,
occurrebat, existimabam ut cognoscercm, hoc existi- in quibus modo consolationem habere videntur, et
mabam,non multum proprieappositum esse vide- de illa desolatione nonpoteruntcavere. Nam subilo
lur, sed cum in Hebraica translatione habeatur defecerunt, id est repente etimprovide deficient, et
desolabuntur a bonis temporalibus, j uxta quod Apo-
277 cogitavi,videturetiamexistimabam,positum
cogitabam. Ac si diceret Cogitabam ut
essse pro : slolusait:« Dies Domini sicut fur in nocte veniet
cognosccrem hoc, quare Deus cum omnia sciat et (/ Thess. v, 2), » et non solum deficient a tempo-
justus sit bonos deprinii, malos autem in praisenti i'alibus, quod utique tolerabile esset sed etiam ;
permittit exaltari. Et lobor iste ut hoc cognoscam pericrunt, id est peribunt sine £\ne proptcr iniquita-
est ante me, id est ultra me, scilicet major me, ut ad temsuam, quam hic habent, juxtaquod idem Apo-
finem nequeam illum deducere : stolus dicit : « Cum dixerint pax et securitas, re-
Doncc intrem in sanctuarium Dei, id est donec a pentinus eis supervenietinteritus [Ibid. 3). » Osten-
divina gratia admittar, indispositionem Dei viden- dit auteni per similitudinem, quomodo deficir nt,
dam, quae sanctuarium dicitur, eoquodineasancta sic.

lOO^ EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXXIII iOOO
Dico quod dcficient,et hoc velat somnvm surgen- A zclavi pacem peccatorum viden5,?d\icci lerrena bona
iiim, id est sicut deficiunt divitio?, quoe quando voluimihi dari, quse vilissima sunt. Ob hoc autem
soniniantuv a populis, eis scilicet surgeutibus, a redarguit ut a!ios devocctab appetitu terre-
sic se
sorano nihilesse apparent, ita eteovumpvosperitas norum. Diccret aliquis: Unde scis te suscipiendum
qu;o vaua est, deficiet, eis in futuru surgentibus, et essecum rjlona, cum terrena prius appetieris ? Ad
non solum tunc apparebunt nihilesse, sed hic etiam quod sic adjungit Inde confido me cum gloriaesê
:
rediges ad nihilum incivitate ifwrt^scilioet in Ecclesia, jam defecit caro mea, id est se-
suscipiendum, quia
imaginem ipsorum, id est imaginaria^TS l>ona ip- cundum quod mea, e/ cor secundum quod »ie»Hi
ipsorum, bona videlicet terrena, quai ipsi reputant erat. Quod est dicere ; Defecit in me carnalis ap-
veiâ bona, cum non sint nisi imago, et quasi um- petitus, et cogitatio terrena, et quia Deus est cordis
bra bonorum. Quod est dicere : Ecclesiai tuaj spe- ?«(?unhabitator spirilaliter, ut de illo solocogitem,
cialiler revelabis ha?c imaginaria bona, qufe impii etpars mca, ut ex omnibus rebus eum solum par-
reputant magna, nihil esse, ad comparationcm tem eligam et appetam. Et hoc in setemum, et hic
ajternorum bonorum. Posset qua>ri undc scis quod scilicetetin futuro. Quod estdicere: Ideo me cum
mali dcsolandisutit. Et quod hwcbonanihilum esse gloria suscipiet. Quoniam, omnibus omissis, illum
repulanluriu Ecclesia. Adquodsicrespondet IndeB : solum cogito et expeto. Subjungit verocausas,qua-
mihi nutum est hoc. Quia co/- meum inflammatam re Deum cogitet etappetat singulis singularedden-
cst, id est illuminatum et succensum flamma sa- do, sic : Dico quod Deus cordis /«e/possessor est, et
pientice spiritalis ef renes mei commutati sunt, id

: ecce in prffisenti est causa, o Deus, quare te velim
est dclectationes mese, quae perrenes accipiuntur, esse mci cordis possessorem, gi/w illi qni elongantse
co quodinrenibus delectatio carnalis est,commuta- cogitatione « te peribunt sine fine. Et ne peream,
tffi sunt, ut qui prius delectabarinsa^cularibus, mo- atenolo elongari. Et te partem meam eligo et
do delecter in spiritalibus. Ostendit autem unde expetu. Quia perdirlisti, id est perdes omnem qui
sit commutatus, sic addens: Et priusquam com- aljs le recedendo, et diabolum sequen-
fornicatur
mutarer redactus sum ad nihilum, id est ad nihilum do,quiaduUerinus maritus est. A similitu- 279
virtutum et rationis mea>, ut carci'em ex toto vel ad dinefornicarisemuIieris,qua?,mari(oreIicto, adultc-
nihilum, id est appctitum temporalium, qua? nihil rosociatur,clnemeperdas JNoIoforniearirecedendo
sunt.Et adeo sum redactus ad nihilum quod nescivi a te, vclut qui foroicatur alis te rccedondo, id est
quod agcndum essct etquod dimittendum, etadeo non obedicnstibi, casto amoresed timore a simili- ;
postea renes commutati sunt, et cor meum inflamma- tudine muichce mulieris, qua; potius timore quam
tum, quod ego qui prius rebellis eram et imman- amore marito obcdit: qua»., si auderet, fornicalur. ;
suetus apud te existens, id esl in familiaritate, et Dico quod illum fterdes qui elongat se a te et qui
beneplacentia Inn, factus sum ut jumentum, id est fornicatur.Mihiautem bonumest,\r\Q>[\\\\\(^, ru//i:v-
domitum animal, paratum addefcrendum onus
et Deo cogitatione, et ponere in lc Dmu-un om-
rere tibi
prfficeplorum tuorum, ad niodum jumenti, quod nium et Deo, id est creatore spcm racam, id ost ap-
mansuetum animal est, et ad onus ferendum ha- petitum meum.Quodest dicere Sed me nonpcr- :
bile. Et egoscmper tccum oro, non ulterius te deser- des. Nam ego utilc exislimo de te solo cogitarc,et
turus. Ostendit autem quomodo factus est jumen- te solum appetcre, ct est mihi bonum, id cst utile,
tum per eum, sic Vere factus sumjumentum, non
: ut annunticm aliis onmcs prcedicationcs tuus, id cst
perme,sed per te. Nam tu tenuisti,\d est persevc- omnia prcccej)la tua, quai tn jubes priPdioari. Ego
rare fecisti, manum dcxtcram mnam, id est bonam dico e\\s[c\\iiinportis /i/i<v Sion, \d esi in virlulihus,
operationem meam, qua; per manunidexteram ac- quaj sunt porta^ per quas Ecclcsia introibit ad
cipilur, per quam solct saipe prosperitas intclligi, Sion, id est ad consorlium angolorum. Cujus Sion
eo quod bona opcratio cediit ad prosperitatem, et dicitur essc filia. 01! (piod ad cju ; purila':s ol iuiu:-
deduxisti me in voluntate tua, id est promoveri me j) ccntia^ similitudi in, iunoooiis ol pura ooiiîrdat :
fecisti dc bono in mclius in pneccptistuis,nt magis vel inlransilivo d I, lilico Sion.sio : Eq-o dioo c\i-
et magis ipsa complerem, ct sic jumcntum ficrcni, stcns in [.ro|.l taruin sententiis,qii dooli
et in [niwro suscepisti, id est suscipics me, de mor- [)orhc s.iiil ; [. •([iKi^ Siou oonim (
taliet passibili faciensimmortalcm climpassihilcm. rooal.Ar si dioa! Sio

trix,a(l vilain lulli-ooal.Aisidioa!:S : oi.> |.r;odi ibo
et \\occum gloria, idcst sic ut me faciasgloriosum ct id iii [tcrscvcrcm; «.Ne
virlutibus [.crscvcrcm; si alitcr [.r; dio,
in anima et in corpore. Agit autem de gloria illa voriin, ro[irobus cfficiar (/ Cor. ix, 27). » Vcl sio.Sio
admirative, uteam csso magnam oslcndat^sic : Vcn". |ir;cdioal.o,uta[)roi)hetisnou (lissoiiti;nn.Kt ({iiial o-
me suscipis cum gloria. iiiin es [uito sio |M';odio;ir(\non[MM'(I(>tino Doi s
Quid cuhn mi/ii rs/ iii rrr/a, id (>st quam maguum iulil)us;ili (M). Por hoo autom([uod hoo
quidcm milii paraliiiii in ('(rlo, irterna gloria scili- (lioit : ;ili '\oiii| |i;iii d;il Doo adliaM-cndi ot in eo
cct, ct cum illud ([iiod csl id ((clo maginim sil, idi.ol in [)ortis fili;)» Sioii |)r;.'dioaiuli,
ct illud scinpcr a|>|icliis (i( Ihi soin, ijiiih/ r.i/iii IN I'SALMIiM LXX.III1
cgo miscr dari mihi a h "/" /' IIIIH, \d cs( ([u.iin >|.lii;igosimi (or(ii tiliidis. lulrl/e.tuin
vilcquid petii dari inili l t( iii hoo miiudo . duin Aâph, id os( lidolis Svnagogic. V(d ;in(c (eninus
i007 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. \m
Christi, vel lempore persecutionis mariyrum
in A simplices pascute doclrinee tuse. Ac si dicat : Cum
cxistenlis. Quod cst diccre Psalmus iste in quo
: etiam nos affligi sinas sicut infidcles, facis ideo ut
uccuUus conliiietur intelicclus,ostfidolisSynagog8e sis nol)is Hanc questiunem facit, ut postca
iralus.
qiiieliic agil conquercndo dc ropulsione ct perse- solvat. Orat autcm pro sc sic Dico quod populum
:
cutione JudBCorum a Romanis facta. Pro quorum Judaicum repcllis, ct quidquid de illis sit qui a:*tei'-
Ronianorum salule et conversione oral, cum perse- nam damnationcm promerucrunt. Sallcm mcmor
culionem illam non fecerint ea intentione,ut Deum csio congicf/atiorns tiise, nostri scilicet qui sumus
vindicarent, licet illa persecutio ad Dei vindictam congregatio tua, ne nos in perpetuumrepellas, et
lieret, sed polius ea intcntione, utnomenDei dcle" nohis iratus permancas. Quarn congregationem per
rent,etsibi ipsis triumphum requirerent.Agit etiam antcccssores nastros patriarchas,scilicet etprophe-
de persecutione fidelium, pro quihus etiam orat,et tas possedisti ab initio gentis nostrse. Ac si dicat :
hoc ea intenlione facit ut justi judicii Dei intelle- Cum tu, Deus, possessor noster sis, a tempore an-
«tum in nobis generet. Adjungendo causani,quare tecessorum nostrorum quorum fidem imitatur et
intidelespcrsecutionem patiantur ad damnationem eis jam heneficia multa impenderis, et eorum me-
ct quare fideles ad salvationem, quod ulrumque mor fueris, oro quoquc noslri memorsis, ne a tua
ohscurum erat. Cum autem et pro pcrsecutoiibus B gratia repellamur. Non enini alii possessori quam
ct pro perseculis orat, nobis sic orandi exemplum tibi Deo suhjici volumus, et \dieo mcmor esto , quod
dat. Etnotandum quodquandoin titulo ponitur in- beneficium hocnohisjam contulisti, scilicet redcini-
tcllectus, in psalmo aliquid obscurum intellcctu sti pretio mortis tuse virrjam, id est regnum hsercdi-
continctur, verhi gratia, in hoc psalmo, pcr cujus tatis tuae. id est nosqui sumus regnum tuum haere-
evidentiamintelligitur,quareDeushonosaftligisicut di larium, id est naturale regnum nulli alii Deo prius
ct malos patilur, quod forsitan injustum esse vide subditum, a similitudine possessionishsereditariee,
tur, et quod ad intelligendum ohscurum est. No- quam possidet aliquis non S2C ut eam alii Domino
tandum quoque quia si fidelis Asaph ante Christi rapuerit,sedqua;sihiex atavisheereditariojurecon-
tempus cxistens, et damnationem successorum Spi- tingit. Ac si dicat : Cum nos utpote regnum tuum-
rilu sancto prsevidens, loqui introducatur.Hocquod ha:>reditarium existentcs redemisli, oro quoque no-
moreprophetico prajterite ponit, futureintelligen- stri memor ne redemptio illa deducatur in ir-
esto,
dum esse. Si vero illa fidelis Synagoga dc Judaiis. ritum. Pervirgam,quidem sceptrum per sceptrum ;
quse intcmpore et post persecutionis tempusexsli- regnum accipitur, cumsceptrum regui sit signum.
tit introducuntur loquens hoc pra^terite positum q Qua^ virga, id est quod regnum ha^redilarium cst
;
prectcrile quoque legelur. Notandum etiam quod mons Sion,i\\h\\m\?, in virtutihus, scilicetad modum
cum dc eoruni danmatione conquerendu elcompa- montis et spcculans aiterna. In quo monte tu, qui
ticndo agat; adrniscendo eliam se, ex compassione cmnia potes, inhabitasti non localiter: sed secun-
nimia numero, eorum, nobis exemplumdat, quod dum inopcrantem gratiam. Ac si dicat Non per se :
ctiam inimicis etdamnandis compati dcbeamus. est mons Sion, sed pcr hoc quod tu in eo inhahitas
Ut quid, Dcus, rejiulisti m^/io/i repulsionis, idest secunduminoperantemgratiam,ut eum adopusbo-
omnimoda repulsione et in corpore et in anima ? numpromoveas.Etquiainhahitationemluamipsum
Determinalautem quos dicat repulsos cum addit; montem Sion cflecisti, oro quoque memor g.]\iscsIo.
;
Et ut quod est iratus, id est vehemenler acccnsus Dico in quo inhabilasti, in co scilicet quod sunt
furor tuus, supcr ovcs pascuse tuse, id est ad hoc ut mons et Sion,\di est in ea consideratione quod sunt
Judaôs opprimat, qui fuerunt ovcs pascuaj tua?, id sublimes in sanctitate et speculantcs selerna.Vel sic
est quos tu pavisti in pascuis legis, ad moduni pa- littera adaptatur, scntentiatamen eadem existente
storis qui 280 ovcs in optimis pascuis pascit. Ira virga illa est mons Sion, in quo, id est consideratio-
ct furor aliquando idem est. Aliquando furor pro ne cujusrci, scilicctquodest monsSion,inhabitasti
Cum autem hic dicit iratus
ira ponitur. est^ in co monte secundum inoperantem gratiam
furor tuus, vehementiam furoris innuit. Ut quid, enim inhahitares, nequaquammons essepossel. Et
Deus, repulisti, et iratus est furor tuus, idem est in in eo quodmonsest, te inhabitare considerari po-
sententia, sed idco repetit diccndo iraius est furor test. Orat ctiam pro pcrsecutoribusJudaici popuU,
ti'us, ut addat ad determinalionem, scililet super Romanis scilicet. Qui cum iiopulum persecuti sunt
ore-i pascuse tuse.î hoc est ac si diceret: Cum Ju- non quantum ad Dei vindictam, sed quantum ad
d.-cos olim adco dilcxeris, mirum pluribus vidclur ignominiam,sic: Dixi quod ?T/j»fc<«Judaicumpopu-
quai causa est quare sic cos repulisti ; ct sic adver- lum a terra per Romanos, et tu, Dcus, leva, id est
sum eos furor tuus exarsit. Causam autem rcpulsio- exalta, manus tuas, id cst potcntiam tuam:m finem
nis corum postea oslendit, pcrsecutionem ipsam levalionis, id est omnino in superbias corum depri-
pra-ostendens ; vel aliter medietas hujus versus legi mcndas, perquos plehem Judaicam rcpelli permisi-
potesl, sic Ut quid, Dcus, rcpuUsti in finem Judai-
: sti. Ac si dicat Non solum oro ut noslri memor
:
c im populum. Haic pars versus non mutatur. Est sis, sedetiam oro ut exaltatam oslendas potenliam
oLiam iralus, id csl succensus furor tuus super oves tuam, dcprimcndoeorum superbias,et humiles eos
puscucC tuee, super nos scilicel, quospascis ut oves et suhditos tihi facicndo, vel sic Leva manus tuas, :
i009 EXPOSITIO LN PSAL MOS. — PSAL. LXXIII 1010
id estpotentiam tuarn, in ûpnrhias eorum28 I

A regis. Quod utique si scisscnt, nunquam de ea su-
deprimendas. Et hoc in finem, id est in consuni- perbissent. Demonstrat vero a partibus, quomodo
mationem. Quod estdicere Adeo potentiam luam : in sanclo malignati sunt, cum addit Vere in san- :
super eos exalta ut eorum superbias ex toto con- cto malignati sunt, nam m^/ywwm malitise tenden-
sumas. tes, id e.stineadem cogitatione malaconcordantos.
Ostendit autem partes earum superbiarum, cum Exciderunt securibus januas ejus templi, qitasi in
addit : Vereipsi superbiashabuerunt, nam inimicus silva lignorum solet fieri. Silva lignorum proprie
Romanus populus tibi mala vita sua inimicans, dicitur ea quai ad hoc deputata est ut arbores ejus
quanta malignatus est in sanclo sanctorum, id est succidantur. Non iit defendatur adopus pascua? fe-
quam magnas malitias in sancto templo tuo exer- rarum. Arbores enim incisa", ligna dicuntur. Quod
cuit. Sanctum sanctorum interior parstempli dice- est dicere : Sine reverentia qualibet januasejus ex-
batur, quam soluspontifexscmel in annocumsacri- ciderunt, sicut sine reverentia silva lignorumsucci-
ficiis inlrabat,potest etiam totum templum sanctum ditur. Per excisionem januarum,qua?magis ornalfe
dici, eo quod dedicatum esset,licet ab indignis culto- partes templi erant, innuit quoque destructionem
ribusfrequentaretur.Nonsolum vero malignatisunt aliarum partium. Antiqui namque magis in portis
sed gluriati sunt de malitia sua^'"' odcruntte. Dene- B a>dificandis studebant, et non solum exciderunt,sed
gando cultum tibi debitum, et nomen tuum delere etiam dcjcccrunt, id est prostraverunt easjanuasm
cupientcs, Romaniscilicet, in medio solemnitatis tuse securi et ascia, id est in percussione securis etasciaj.
paschalis, id est in omnibus diebussolemnitatispas- Perhaec282 duo, omnia ferramentorum genera
chalis, quam licet indigne, tamen in honore tuo cele- designat. Cum vero ponit in ascia, innuitquantam
brare se putavcrunt. Idcoque tua dicilur, quod est habuerint templum destruendi voluntatem. Cum
dicere.-Gloriatisuiit Romanidesuaobsidioneetper- illud opus fabrile, quodferramentis magnis delere
secutione, et hoc ad intentionem odii et ignominiae non poterant, ascia et ferramenlis aliis parvis de-
tuffi. Legitur namque quod quia in Pascha Judaii lebant. Et non solum dejecerunt januas, sed incen-
Dominum Jesum crucifixerunt,in quadragesimo se- clerunt igni sanctuarium tuum in terra positum, id
cundo anne postDomini passionem,in PaschaaRo- est templum quod dicitur sanctuarium, oo quod
manis obsessi fuerunt (Joseph. Bel. Jud.). Et sicut in eo sancta continebantur, arca scilicel, etcandc-
Judaîinillofestode Domini morte sunt gavisi, ita labra, etcaitera talia. Quod enimsupponitz^He, non
et Romani in eodem feslo de eorum obsidione et ideodicit,utsuccendi possel nisi igne,sed ad osten-
persecutione sunt lajtati, quod superbum valdefuit. Q sionem vehementis incensionis hoc supponit. Et
Pejus enim cst et superbius, de maii completione bcne ponit in terra, ac si diceret Illud quodjn<e/7(/ :
gaudere quam ipsum malum complere. Etnon so- positum erat, incendi potuerat, in coelesti vcro
lum gloriati sunt, sed etiam quod superbum fuit, templo,quod perhoc significabatur, nihil juris ha-
posuerunt super summum, id est super aliquem ex- buerunt. Et per hocad illud templum nos niti ad-
celsum locum signa sua : signa scilicet, id est talia hortatur, in quo nulluni patiemur ab hostibus as-
signa qua? ipsi non rcpulaverunt cssc signa Dci, sed sultum.Priusquam vero mccnt\cv(i\\[,pollucrunt ho-
signasua, id est signa victoria; sujc. Et sic posue- micidio et sacrilegio, et aliis perversis actionibiis
runt sicut in exitu solent,signa poni, id est in arcu tahernaculumnominis tua^ tem-
tui, id est gloriic
iriumphali, sub quo homines inlrant et excunt. plum quod ad gloriam nominis tui faclum
scilijet,
Ideoque dicitur exitus. Vel inporta, per quam ho- fuit. quod nimirum ad rcspectum suporcadeslis
minesintrant et exeunt. Tangit autem morem an- lompli tahernaculum dicilur, co (juod illud aitcrnum
tiquorum. Qui cum aliquam civitatcm cepcrant et sil, istud vero transitorium : et inde hoc contigit
devicerant, statuam vcl signum aliquod, super ar- quod inccnderunt et pollucrunt, quia dixerunt in
cum triumphalem, velsuperporlam, in memoriam corde suo. Et non pauci cx eis lioc dixerunl Sed :
vicloriai sua^poncbant. Cjelerum quia nomani,IIie- •^ cognatio corum simul, id est omnis eorum collectio
rusalem fundilus eversa, portam in qua signa vi- unanimiter dixerunt incorde suo, Faciamus quicscc-
cloria: sua'. poncrent nonhabuerunt, supcraliquem rc, id est cessare, a tcrra ista, scilicot a Judiea, om-
suminum locum posucrunl, qui non reputaverunt nes fcstos d\cs Dci Juda-ôrum. Ac si diccrcnt : Ipsis
esse signa ultionis diviniL',(piO(I debuissont facore; diis nostris spretis, noscio quem Doum colunt cui
sed suui victori*, quod utiquc superbissimum fuit. fcsta Sed nos tomplum dcslruainus, it
faciunt.
Vel sicut in cxilu, id cst ila posuerunt sicut victoiês sic faciemus quod amplius in hac lorra illi fosli
ponunlsigna mtu'd7u,scilicet quando oxcunt aliqua dics non celebrabunlur. Et (luia hoc in cordc dixc-
civitalc dcvicta, et non cognoveruiit hanc victOriam, runt, ad actum etiani perduxerunt.
non ex sua probitalo, sed ex divisa dispOsitionc Demonstrala igitur JudaMirum pcrsccutiono, ot
contingcrc. Vel sic legitur, si super summo ibisil, Romanorun'1 malitia ct superbia, subjungil lidolis
juxta Augustinum, ct non cognovcrunt, sicat, id ost Asaphcausam ipsius pcrscculionis, hocscilicot quod
]
qualilcr lit, in cxitu, supcrsummum,'\Aoi.id(imnmvA lcmpus visilationis sua' non cognoverunl. Et admi-
!
Deidispositione,quodcstdiccrc : Non cognovcrunt scet se collectioni corum lo([ucndo dc illis, quasi ol
qualitcr hrec vicloria cxivit dc dispositiouc suinmi ipsc Asaph cisfui^sct confoi-mis, ignoraiulo tcmpua
1011 s. nnuNOxis cautiiusianorum institutoris opp. pars. i 1012
vi;M!al;onis 'Lvr. Mx,

X, \
'i 'f\ lUMi !;m\i'ii (jiioil ( is roii- A niiis cLqu;o nicnsura fiitura sil in tationc fide-
foiinis cxslitissel, scil !gil,(liiiac 'j liiiin perseculionis. Quandoquidem in granis non
dcm orig-inis csscl, cL iiimiiim ci coiiip;i!i;i!ur, cr- cessct. Post admirationem facitquoqucqua^stionem
rorcm eoriimsuum rc|Hil;ilii()ii scciiiKliim ('iusdem sic : Dico, vsqucquo improperulrit et irritabit ? Et
crroris li;i])i!tuiiiiein,sci,lsecun<.luincompassioncm. quidquid facias de infidelibus, qui justc repeiluntur;
Diii : )il (jii/il icpidisli. Et osLcndi quoniodo fucre •ut quid saltem, avertis in finem, id est qua dc causa
rci)iilsi. Uiiod incritocon'igit nain nos siffiia nostra ex toto videris avertere de medio sinu tuo, id esl de
)ion, idcst nonnc, vidiinus ? Vere vidimus. Ac si di- omnimoda protectione tua, munum tuam. jE^îdcst
cat : Idco jureconligil, quiatcmpus visitaLionis non sciiicct dcxteram tuam. Quod
Ut quid cst dicere :
cognovimus quanlum adparlcinnostri,idesl, mulli permitteudo aftliginianum dexteramluam, scilicet

cx nol)is cognosccre noluerunt. Cum tamen signa fldeles perquosdiabolumexpug-nas^videriseosaver-
vidcrimus a s;inctis viris preedicta. Vel sic legitur tere omnino de protectione tuaomnimoda. Etbene
iion iii!cri()g;iLivc, jurc contigit.Nam non vidcnms, poiiit,non de sinu, sed dc mediosinu. Acsidiceret:
id csL quidam ex nobis non cognoverunt, signa no- Non dico quidcm quod non protegas aliquo modo,
stra, a i^rophetis prfedicta. Quoe utique si vidcre vo- cuin eos constantes facias sed non omnino prote-
:
luissent, et lempus visilationis cognovissent, et sic " gis, quoniam eos affligi permittis. Qua; ergo causa
rcpelli non prom.eruissenl, ct eccc quoddam exsi- est quod eos avertis. Et est hocposilum quod dicit
gnis, scilicct quodyam non est proplw.ta nobis, qui manum averti de sinu, a similitudine historifc de
de Messia prophetizet, quod prtBdictum fuita pro- Moyse. Cujus manus de sinu extracla leprosa ap-
phetis. Qualcnus post ejus adventum essent cessa- paruit [Exod. iv, 0), quasi diceret Repellendo eos :
tui-i, qui seinper usque ad ejus adventum pcrsevcra- sccundum corpus a protectione tua,qua; figuraba-
runt. Unde legitur, « cum vencrit Sanctiis sancto- tur per sinum Moysi, facis eos vidcri viles, qualiter
ram,cessabiL uuctio vestra [Dan. ix, 2't). » Non leprosa manus affecta vilis apparuit,perquam ma-
enim ulterius necessaria fuit prophetia, ubi conti- num ipsi denotabanturin passione viles apparituri.
git ipsa rei experientia. Et cum jam non sit nobis Facta quffistione, accedi t ad solutionem, sic : Dixi,
propheta, apparet quod nos non cognoscet amplius auditores, quaistionem facicndo. Ut quid avertis,
Messias, id csL quosdam ex nubis rcpulsos, qui cum etc. Et hoc quod quaisivi scilicet quare suos Dcus
venturum dicunt, non ita visitabit ut ad eos cor- afttigi permittat videtur, forsitan fieri injuste, et sine
pjriililcr veniens, de captiviLaLe ipsorum eos ex- qualibet utilitate. I)eus autem, id est scillcet Deus
trahal. Et hoc quod ulLcrius non veniet, signum q nosêr mr flnê.sa'ct«/a,perhanc fidelium aversionem
c4 tempus pleniLudinis jam advenisse. operatus cst salutem et non paucorum salutem, sed
Causa rcpulsionis Judaiorum osLensa, quia adin rncdio terrse, id cstin communitate terrenorum.
miralio et quffsLio fieri posset, quaresaltcmfideles Quod est dicere Non videatur fortuita vel injusta
:
perseculionem patianlur. Dc ipsorumpersecutionc eorum aversio; nam per eam ille qui Dcus cst, id
admirative agiL,et qua-stioncm facit,utpcstmodum est creator et rex nostcrante saicula existens, qui nos
283 solvat,sic : Ostendi.!udoeosesserepulsos,quia rcxitab «terno ante sseculadispositione, modo vero
vidcndo signa, noluerunttempus visitationis cogno- regitipsareiexperientia,Ojoera/uses<M/H<twcommu-
sccre. Non solum vero est persecutio in paleis, id niter omnismodi tcrrenorum. Vel sic :Deus opera-
csLin infidclibus qui proraeruerunt, sed eLiam in tus est salutem hominum per eorum aversionem.
granis, idest in fidelibus, qui nihil promcriti sunt, Deus dico rcx nosicr iii medio terrx existens, id est
estpersecutioetindictis etin factis. Et q landoqui- in Judffiacorpnraliterhabitans, qu«in medioterra-
dcm fidelespersequuntur^rwfîfe^/Ho Deus impropcra- rumsitaest. Et quamvis in medio lerrarum habita-
h't tuis per dicta inimicus, id est infidelispopulus! verit, secundum quod homo, ante sa>cula tamen
Istud_H5(/»C(7MO non estsignumtemporis, sed mensu- est secundum quod Deus. Ac si dicat Dominus :
Ac si dicat Videbatur loc\ispersccutionisesse

r;i^. :
^ Jesus rex noster, pcr eorum passionem, mundi sa-
tantum in paleis sed postquam ad granapervenien-
; lutenVopcratusest. Quod quidemfacerepotuit; nam
do non c.essal,nsquequo, id cst ad quem moduni per- et si homo in terra apparuit, ante ssecula lamen
mittesinimicuminferrcfideliljustuisimproperiaper Deus existit. Vel, in mcdio terrse existens, id est in
(licta?Quodest dicere:PutabaLurimproperatioces- medio Judaiorum, qui simplex terra sunt, 284
saturaperveniendo ad grana. Sed cum jam in ipsis non spiritales. Ostendit vero ipsam salutcm, sic :
granislocum habeat,ignoraturqua! mensuraetquis Vere operatus es salutem, o Dcus. Nam tu qui ad

linissitfuLurusinea. Et usque ad quem modum adhoc impotens videbaris, in virtute tua fidelibus da-
tm-a?u« infidelispopulus?/rn'te^m/?nmirritaLionis per constantiam quam dedisti eis in per-
ta, id esl
nomen taum. /mY«/compendiose positum est. Quasi secutione, confirmasti in fide mare, illos scilicet qui
poneret, usqucquoadversarius irritando te infinem, id difflui erant per errores, ad modum maris,quosfe-
cst omnino per fidelium persccutionem, blasphema- cisti in fide stabiles. Multum nimirum operata est
bitnommiuum,non voce, sed ipsa fideliumpersecu- constantia martyrum adfideminfidelium. Quorum
Lione. Fidclium namque pcrsccuLio, Dei nominis cst profecto consLanLia, si defecisset, non utique tanta
blasphematio. Quasi dicat : A modo igiioratur quis infidclium multitudo per eorum exemplum credidis-
1013 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXIII lOli
set.Etnonsolum confirinasH mare in virtute iuovum, \ noctem,idest qiiosdamvaldeclarosin fideetintelle-

sed etiam eadem virtute cooperante per exemplum, clu,adsimilitudinemdiei ; et quosdamsimplices et
contribulasti, idest destruxisti in aquis baptismatis obscuros ad similitudinem noclis. Et

in intellectu
capita draconum, id estprincipaiia vitia. Quaecapita ille dies tuus est, id est per te factum est officium
dicuntur,eo quod inter csetera vitiaprincipalia sunt, praidicatorum, etnox tua est. Ethoc dioit ideo, ne
sicut caput principalis pars est corporis; capita dico putaretur conversio infidelium per solospriedicato-
a draconibus per suggestionem illata, id estaspiri- rescontigis'*^, et tu fabricaturus es per fontes, id est
tibus malignis, qui dracones dicuntur, eo quodas- tu fecisti auroram et solem,id estminus accensosin di-
tuli Quod est dicere
sunt et nocivi ut dracones. : lectione,qui perauroram designanturquarutilante,
Non solum mare erant confirmasti in fide,
eos qui frigusnocturnum 28Bi"*^'pi'' depclli, licet non ex
sed etiam perbaptismumin eisvitiaprincipaliade- toto, ct acr aliquantulum calere. Et fecisti magis
levisli, a malignis spiritibus illata,et hocfccisti per accensos fervoi-c charitatis, qui per solem merito
exemplum constantia; tuorum, et non solum hoc, intelliguntur,quo fervente frigus nocturnum magis
sed etiam tu per constantiamtuorum co?ifregisti,\d. expellilur, et aer calidus efficitur, et ^«etiam feci^ti
est omnino destruxisti in tuis confirmatis, cupita per ipsos fontes terminos /e/v«,idest omnes termi-
draconis, id est principatus dfcmonis, omnium dai- g nanles et finienles in se terrenitatem, et etiam fe-
moniorumprincipis, quodestdicere: His potentias c\i.Weestatem etver, id est laborem hic et merce-
per constantiam tuorum in eisannihilasfi, quas in dem in futuro. Per ver quippe bonorum operum
eis obtinebat principalis diabolus, per peccatum labor accipitur, eo quod in vere messes seminen-
primi hominis.Illis enim per tuorum martyrium ad tur et llores procreentur. Per a?statem merces a^ter-
fidemvocatis, potestates illa> deleta? sunt, qu« cana, eo quod in ajstate messes et fruclus colligan-
quod eisdominabantur,sicutca-
pita dicebantur,eo tur. Quod utrumque, per praidicatores hominibus
put aliismembris dominatur et non solum capita ; innotuit. Hoc aiitem quod per parles posuiL
draconis confregisti, sed etiam </«/«/« (?»Hidraconem Dicendo tuuscsidies, etc, conflrmat universalitcr
escam, id est con?,i\m\)i\onQ,m populis y^thiopumîd ponendo sic Vere tua sunt dies ct nox, aurora et
:
estpopulis infideconfirmatis, quosmarevocavi su- sol : Nam tu plusmasti ca,\desii\\ creasti ut taliaes-
perius, qui prius yEthiopes fuerunt, id est nigri in sent, non utique a fontibus creata sunt, et quia tu
peccatis.Quodestdicere : Non solum potentiam ori- plasmustisea talia, memor esto hujus\)\iismdX\on\?,, ut
ginalem ei abstulisti, sed etiamhanc potentiamfi- facias eam perseverare, ne in eisdeficiat,etnecessc
delibustuis,permartyrumconstantiamconfirmatis. est ut hoc orem. Nam »?,/;»?'ci/5 infidelis, scilicetpo-
</«/es<«,uteum consumerent,idest ejus insidias etin ^ pulus, improperavit, improperia inferettibi
id est
se et in aliis, et eum fugarent ab obsessis corpori- Domino omnium ;
quodque magis nefandum est,
bus, devorarentque sicut escaconsumitur. Velsic : ut eos devocetate blasphemabit te verbis. Et ne
Dedisti eum populis ^thiopum escam, id est incorpo- iliis improperiis devocentur, Memor esto ut perse-
rationem, scilicet ut incorporarent eum sibi in fi- verare facias, et nonsolumimproperabit tibi dictis
de, non secundum eum, sed secundum membra sed et populus insipiens, infidelis scilicet, incitavit,
ejus. Quod est dicere : Dedisli eisfacultatem,quffi- id est incitabit, nomen tuum, persequendo tuos. lu-
dam ejus membra sibi incorporandi. citaljil compcndiose positum est,quod est ac si di-
Non solum vero h;ec omnia fecisti per constan- cat Incitiindo te, id est exasperaudo te, blasphe-
:
tiam tuorum,sed per Iioc quod tu dirupisti fontes, id mabit nomen luum, id est pcrsequclur luos, qua?
est exuberare fccisti sapicntia ipsos martyres, ad persecutio erit blasphemia nominis tui, ct perlioc
modum fontisclausi, cujusclausura ex nimia ipsius incilabil tead vindictam. Ne vero tui in incitatione
fontis exuberationc dirumpitur. Quod cst dicerc : illa deficiant pra? timore, memor eslo ut eos per-
Nimiam sapientiam ex eis emanare fecisti, e/ipsos severare facias. Quia vero populus imipienî imprope-
fontes fcchV\ torrentes, id cst lluentes cumimpetu ad j^rabittibi, et incitabit nomen tuum, ut per hoc tuos
modum torrentis;etomneadvci'sariorum objectio- sibi conformet. Oro, Dominc, non ut tradas corpo-
nes impellentes, utnulluspossit resistere sapientiai ra ad aflligendum, quod cis valdc ulile cst; scd,
ct spiritui qui loqucbatur (Ad. vi, lOj. Et per ipsos ne trudus uniinas confitentium libi. Animas scilicot
lorrentes.«m(.v/i, idest anniliilasti ad modumaqu» fidclium liiorum, laudantium to omninioda laiidc
ex^^-Kcaiiv /luvios Ethun.kl cstvarias ct falsasdoctri- bestiis, id cst infidclibus, boslialilcr vivcnlibus, id
nasgentilispopuli, (]uibusaliosimbucbalad modum est irrationabililcr more bcstiarum. Quod esl di-
Iluviorum. Ilabebant cnim quasdam doclrinassu- ccro : Et si corpora pcrmiltis aniigi, non saltein
perstitiosas,quasthcologicasdicel)anl, id estscrmo- animas covmn pcrinittas bcsliis conformori, cum
nesde deoruinorigiiic, qmv pcr doclrinaspnedica- hoc sit qiiod le assidue laudcnt. Et ne obllviscaris
lorum exinanila> sunt. Multum cnini ad instructio- in finem oblivionis, id cst usqiic(iiiaque. Et si vi-
neni fideiobcsset, si liujus inodi fallncia supercssct. dearis id porscculioniltus animas pau-
oblivisci
Ethan quippe robuslus inlerprelatur.Uude per Ethan prrum luorum, tradcndo oas bestiis. Tunc enin»
gentilispopulusaccipitur, qui in crroris suifuitobs- omniiu) cas obliviscorclur, si cas bostiis con-
tinationcrobustus. I':t pcripsosfonlcs focisti dicnict fonn;ii'i [)atcrelur. AV «///u'/\C'(//v in finem, idoiii
loi:; s BlUJiNONIS CAHTHUSIANORUM INSTITUTOHIS OPP PAHS I 1016
csl (luod el nelradasb.;stus, scd causaiu iutcr[jouil, , V

ulii (liiil luiupcruui tuoruin, ac sidicat :Non dcbes IN PSALMUM LXXIV.
()l)ii\ is(i,(iiui paui^cres sintspirilu^nuuulauis omni- Tituliis scpliiagcsimi quarti. In fincm ne corrum-
lius prolc oniissis. Dico ne obliviscaris,?>cA\)o[m?.re- pas. Psalmus Asaph quidcm qiii Su-
cantici. Asapli
spi':e inicslamcntina tuinn, id est in firmani proniis- Syuagoga ac-

naf/oga interpretatur, hic pro infideli
sioncni tuain nc in irritum dcducanlur. Promisisti cipitur, quai (".hristi mcmhra conformare sihi iu-
cuim : « Ecco cgo vol)iscum suui omuihus dichus lcndit, contra quam (lliristus in hocpsalmo agens,
us(iuc ad consummaliouem sa^cuii [Matlh. xxviii, confirmat suos in laudeDci, etinnarratioiie mira-
20).»Tcstamcutum dicitur scriptuin alirpiod quod bilium ejus.Nunquam ejusdcm Asaph admonilione
suh teslium auctoritate confirmatur. Idcuque pro dcfecturos, quos ostcndit in judicii dic sc rcmune-
firina promissiouc ponitur, ac Ncohlwi- si dicat : raturum. Cum eos juste exaltabit, qui hic humi-
S'aris, scd adjiiva eos sicut firmitcr promisisli. Os- liantur, et eorum adversarios humiliabit, qui hic
lendit autcni advcrsarios merito dici bcslias, sic: exaltantur.Adhortatur quoqueinfidcIes,utdesistant
Vere hcslifc sunt, qaia repleti sunt iniquitatum ipsi inique agere et inique loqui, ne juste a potente
qni obscurati snnt, id est excaicati in intellcctu in judice damnentur. Ad hoc autem suorum perseve-
(lomibusi(irvixy,\A estin doniihus lerrcnis hahitando, B rantiam in laude et mirabilium narrationcDei, ct
quod est dicere Solis corporihus, qure sunt tcrrc-
: remunerationem suorum et infidelium ostenditut
na^ domus, intenti sunt, voluptuose sc habcndo sic perversam Asaph a fidelium persecutionc de-
more hestiarum, ideoque penilus ohscurati, ct ini- vocando,ad Deilaudem exemplosuoruminvitet. Ti-
quiiatum rep'eLi.Vcl indomihus tcrrenis hahitando, tulus quidcmsic adaptatur : Iste psalmus cantici, id
idcstsimiics illis qui jam morlui in terreuis domi- est bonum opus,et canticum, id est jocundaremu-
l)us suntjidest in sepulcris.Quod estdicere .lam : om neratio honi operis. Ideo diciiur psalmjicantici pro- ;
nino in vitiis mortui, suntiniquitatum repleti. Oro posilus est tihi, o Asaph infidelis, adhortans te sui
m/;2'«',et perhocconlingit, neavertatur a te humilis evidentia, ne corrumpas ipsum tractatum, in fmem
populus, scilicet pauperum tibi subdilus humiliter. respiciens,idest in Christum, cui eum ascribas, qui
Hoc autem idem est quod supcrius posuit animas hic agere videtur. Namsialii eum attribueres, uti-
paiiperum tuorum nc obliviscaris, sed ideo repetit,ut que corrumperes. NuIIi enim ni.si Christo compe-
oslendat eflectum qui sequerelur, si avcrtcrelur. tit, ut dicat : Ego confirmavi columnas ejus, ct om-
Dico neavertatur liumilis .Humilis Q^QQ dico factus nia cornua peccalorum confringam, etc., quse hic
confasus, si aversus fuerit, quod cst diccre Qui si : dicit. Cum autem talia in se habeat qua soli Chri-
avcrteretur omnimoda confusione confundcretur. sto conveniunt, ip.sa sui evidentia te infidelem
Iueooro?i(?«w//«^((/'.Quia sipopulushumilisa le non Asaph, quff: sinistre Scripturas interprelaris, ad-
hoc continget quia paupcr ct inops
fucrit avorsus, monct ne eum corrumpas, scd Christo attrihuas.
huulabunt nomen tuum, id est singuli fideles de tuo Conftebimur tihi, Deus, Trinitas. Ego et mei ex
humili populo, qiii se reputabunt pauperes, id est nimiaquidem dilectione, et quia unum est spirita-
iusnfficicutes jier se liherari, et inopes, id est in- liter cum eis,se memhrisadjungit, cumdicit Confi-
alium quam per te adjuvari. Lau-
sufficientes pcr tcbimur, ac si dicat : Asaph infidelis a laude tua
dahunt nomen tuum, id cst laudando te voce, corde meos devocare intendit, quod frustra est. Nam ad
et opere, magnificabunt nomen tuum. Et idco ex- mei exemplum confitebuntur, idestlaudabuntmei,
surge Beiis, id est potens appare adjuvando eos ;
opere.Repelit aulem ut didddX ?\c:Confitel)imur, in-
ot hocmodo scilicet exsurgere Judicaui : tuis causam quam,opcre, ct etiam invocahimus noinen tuiim,idcsi
tuam,\d est justo judicio dispositionis tuse,defende in anima bona devotione vocabimus no-
interius in
causamtuam ac si dicat Ipsisusceperunt
eis ; : cau- mcn tuum, quod est Dominus, quod est dicere :
sam tuam, ad dcfcndendum contra catholica?. fidei Censuerunt mei te Deum e^se, et nomen tuumin
adversarios ;
scd quia per se insufficienles sunt,ju- D interiori suo vocando vencrabuntur, vel sic : Livo-
sto judicio tuo defende in eis causamtuam: etnon cahimus ore nomcn tuum, quod est dicere Nomen :
solum hoc, scd ctiam mcmor esto improperiorum, tum, quod est Dominus, invocando orabunl te,
tuorum fldelium, eoru/nscilicet impropcriorum(/i<a? mei exemplo, et non.^ôlum hoc, sed et narrahimus
tota die, idest jugiter ab insipiente infldeli popiilo 287 «^^'^ mirahilia tua, quod est dicere : Ego per
sunt eis collata, quod est dicere : Ne obliviscans meos narrabo aliis mirabilia tua, scilicet incarna-
quando eos in futuro remuneres, quod pro te im- tionem et nativitatem meam, et mundi redemp-
propei'ia sustinent ab impiis, etsi bicvidearis obli- tionem, etcaitera mirabilia quai per me operaris.
visci ; Ei obliviscaris voces inimicorum tuorum, idest Ut auditis mirabilihus istis, ad teconvertantur, et
improperia, qute tuis inferunt per verba, quin in bono suo mei confitcbuntur, et invocabunt etnar-
fuluro remunercs, et si hic videaris oblivisci, ct rabunt. Ideo namque cum acccpero a paterna di-
dignum est Ne ohliviscaris. Nam superhia corum spositione ;('H/;«(5Judicandi, ego qui hic a Judais
qui t.e oderunt, tuos persequendo, semper asccndit, judicatus sum injuste, justitia, id est justa judicia
jd est cre.scitet exaUatur. judic(.ibo, remunerando )neos, prout justum fuerit,
'
1017 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXIV 1018
Dico quod mci narrabunt aliis miraljiiia laa ul con- A qui liic per superbiam exaltalur, et hanc, id est
vertantur, et necesse est. Nam terra quaj ad hoc alium populum, scilicet fidelium, qui hic Deo con-
factafuit, ut solida et firma in virtutibus esset, //- filentur, exaltat, id estbeatitudineaitcrnacxaltabit,
quefacta est, id est inconstans etdifflua facta est, in qui hic pcr tribidationcs humiliantur ; et vcrealios
vitiis et in infidelitate sua. Ad simiiitudinemjiqui- humiiiabit, et ahos exaltabit, quia in inana, id est
daB rei, quai difflua est. Nc vero intelligeremus hic in potestate, Domini Jesu venturi erit calix pknus
agi de terra hac, quam usualiter tcrram dicimus, misto, id est mistura vini mcri,quod est dicerc :
quffiuliquc liquefacta non est, delcrminatlioc cum In potestate Domini crit judicium, redundans mi-
addit : Et omnes qui habitant in ea terra, quod est stura vini meri, id est in quo continetur niistura
dicere :Scilicet omnes homines dico liquefactos, aiquai remunerationis, qute vinunx dicitur, eo quod
qui hahitant in ea terra.tamgentiles quam Judn:!0s; alia erit, quantum ad bonos, alia
pars ejus dulcis
sed egi) qui impotens videor et humilis : Con/irmavi vero amara quantumadmalos. Utraque tamenpars
columnas ejus, id est mittendo Spiritum paracletum mera eril, id est justa, et ab omni injustitia pura.
in fide et virtute, et doctrina pra;dicatores, qui Calix autem 288
judicium dicitur, co quodin co
erunt columnai ejus tcrra'., id cst pcr pra?.dicationis mislim remuneratio continebitur, sicut in
ut.i-aque
officiumet per exemplum,etdoctrinam suam,erunt B calice poculiim, et hoc est ac si dicat: Vere potens
sustentacula Ecclesia», dctcrrcnisconstituta^, quem- erit ad humiliandum et ad exaltandum. Nam ipse
admodum columna^, domorum sustcntaculasunt. in potestatejudiciumhabebit, inquo mistim duplex
Et per columnas confirmatas, dixi iniquis, id est rcmuneratio continebitur ; et Inmcc^Wc &minclina-
dicam infidelibus : Nolite inique agcre, id est dcsi- vit, id est extcndet, ex hoc potato in hunc potan-
stite a pravaactione, et delinquentibus, id est prave dum, A similitudine pincerna! qui uno potato,in-
agenlibus,dicam Noiite exaltare cornu, id est no-
: clinat calicem ad alium. Et ex lioc in hoc, neutrali-
litc sublimare superbiam vestram, gloriando de ter positumest, ac si dicat : Vix hoc potato inclina-
prava actione.Cum enim malum sit prave agere, pe- bit,\d est promptum faciet judicium suum, in alium
jus est cornu exaltare, id est de prava actione glo- potandum, quod est diccre Postquam suos sal- :
riando,superbiamaugereet sublimare.Superbia ni- vando remuneravcrit, malos damnando ju-te re-

mirumper cornu accipitur, quod in altum tendit ct munerare intendet.
rigidum cst, eo quod ipsa cor illud, cui inest, nimis Quiavero utramque remunerationem vinumme-
allum et rigidumfacit. Unde rcgina vitiorum dicitur rum vocaverat, ne sic ex toto mera inlclligerctur,
esse ;et nollite extoUere cornu vcstrum, id est subli- utin nullapartc amara videretur,eam austeram et
mitate supcrbiam vestram in altum, id cst contra '-' asperam cssc ostendit, quantumaddamnandos,sic:
Dcumaltissimum. Exponit vero qualiter non extol- Dico r»u mm. Vcrumtamcn licet mcra sit retribu-
lant contra Deum cornu, cum nddil, scilicet nolile i\o,f(cx ej us ChWah non est exinanita, id est quamvis
loquiiniquitutem adversus Deum, blasphemando eum illa rctributio mcra, sit, tamen ftcxcst quantumad
ahquomodo. IUc quippe cor nimis in altum extollit impios austera, scilicetet turbida ad modum fjEcis:
qui in Deum blasphemiam agit.VcI sic Nolite ex- : et talis ffcx, qua:; nunquam erit exinanita, id est
tollere in, idcst, contra altura Dcum cor vestrum, id quffinunquam cvacuabitur, scd ceterna erit. Et ex
est superbiam vestram, dc eo male cogitando. Et ea faicc bibent omnes peccatores terrx qui terra sunt,
nolite loqui ore adversum Dcum iniquitatem, id est id est solummodo terrcnis inhidntcs.Nam si abso-
blasphemiam, hoc non mutatur. Dico Noliteini- : lute omnes pcccatorcs ponerct, tunc omnes bonos
gue agere, ct nolite loqui adversus Denrn, el hoc ideo faicc potandos csse pcrhiberet. Nullus enim adeo
vobis est obscrvandum, quia judex venturus est, justus, qui saltem venialiter nonpeccet. Vcl omnes
scilicet Christus,qui judicabit dislricte agentes ini- peccatores tcrrai,id est qui ul)ique lcrrarumsunt,
que. tam gentilcs quam Judaî, pcccantesscilicct crimi-
Jiulex dico ncque ab oriente, ncque ab occidente, nalitcr. IIoc autcm totum dicit, utmalos exterrcn-
ncque a deserlis monlibus, scilicet ncque ab austro, do, a pcccatis cos rclrahat. Poslcjuam autein suos lo-
ubi sunt montcs pro nimioa^stu calentis zona; dc- qucntcsintroduxit, ab co loco ubi posilum est Dixi
neque a septcntrionc,quamontespro frigida
serti, usqwo ad ego sum.\p^Q etiam in sua pcrso-
iniquis,
zona deserti sunt, ac si dicat Timendus esl judcx : na agens, ostcnditaliis verbissuorum in bono per-
ille,cujus ijraisentiam nemo potcrit cffugcre. Non scvcrantiam,ctinfuturo eoruni,ct ctiam maloruni
cnim localis cst vcnturus ab oriente, vcl ab occi- retribulionem, sicut in persona suoriim utramquc
denle,vel ab austro,vel a se|)tentrionc, sed ubiquc rciminerationcm ostcnderat, et id ad hoc facit, ut
est, etvere non est localis ab aliqua mundi plaga ulramquc remuncrationem ostcndciulo pervcrsam
venturus. Deus enim judex ille cst. Et indc constat Asaph, contra quam liic agit, magis magisquc a
localemcumnonesse,secundum divinam nalurani, malitia rcvocet, et hoc sic dicit: Dico quod (/f /"«'ce
cum tamcn secuiiduin hiimanamsitlocalis et indo ;
bibcnt jicccutores. Ego aulem annuntiabo in sarulum,
constabit eum esse jiidiccm, qiii qui ad Deus cst, id est sed mei ficcc non potandi, annuntiabunt, id
hoc potens est, quod /««uf; /t»»»7<V(<, idest popuiiim cst narrabuntmirabilia tuaaliis, dcgeneralionc in
iuiq.uo ageutium humiliabit damualiono perpctua, geuoralioucm,usquoiustoculumfuturuni,clc«/t/«io
:
lOlft s. BRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTOllIS OPP. PARS I 1020
Deo Jacoh, id cslcum delcclationc laudabunlDcuni A IN PSALMUM LXXV.

luclatorum, uteos viriliterluctarifaeiatconlra vitia. Titulus septuagesimi quinti./?i finem in laudibus
Et ego in fuUiro confnngam cornua peccatorum, id Psalmus. Asaph canticum ad Assyrios, quod sic cx-
cst ex toto deslruam peccatores propter cornua, id ponitur. Psalmus iste est Asaph, id est fidelisSyna-
cst proptcrsublimilates superbi«suoc, etexaltahun- gogx. dirigentis se in finem, id est in Christum, ct
tur cornua /w«a', id est justi exaltabuntur propter non in vituperatione, sed in laudibus.Laudatenim
sublimitates virtutum et bonorum operum suorum, cum dici Tu terribilis, etc, etestpsalmus isle canti-
qu;c in tum tcndunt ut cornua. Vel aliter cxponun-

al c«»i,id est cum summa deleclatione etjucunditale
tur, juxta Augustinum hi duo versus, scilicet hunc prolatusf»/ Awf/rzos convinccndos et convertendos.
humiliat, etc, et inclinavit,clc., si hocquod dictum Ad Judaios scilicet qui revera Assyrii sunt, propter
est : Dixi iniquis, et nolile inique agere, et nolite lo- similitudinem pravai actionis Assyriorum, quam re-
qui adversus Deum iniquitatem, de solis Judicis dica- tincbant. Sicut enim Assyrii a lege Moysi alieni,
tur; qui antonomastice iniqui sunt. Judaôs persecuti sunt, ita et Judajorum perversa
Et hoc sic dicilur Dixi per meos iniquis Judans
: : pars, veros Judajos ad fidem Christi convcrsos
Nolite inique agerc,etexaltarecornu, etc. Ethoc ideo usquequaquc persccuti sunt.Sccundum autem hujus
quia -DeM^y^f/ej: e.«f, qui non veniet «6 onwê, etc, B vocis inlerpretationcm, quod est Assyrius, falso
qui districte judicabit vos secundum opcra vestra, Assyrii Juda^.i dicuntur. Assyrius enim dicitur dii
etinhoc constat,quodin futuro districte judicabit, gens. Assyrii igitur Judffii dicuntur, non quod sint
quia hic jam judicio suo hunc humiliat, et hunc exal- in divinis pra?ceptis dirigentes se, sed quia sese
tat. Judaicum, scilicet populum, qui sublimis erat solos dirigentes esse mentiantur. Juxta quod in
in notitia legis, ad gentium comparationem, quae Evangelio legitur : « Nos Moysi discipuli sumus
legcm penitus ignorabant, humiliat excsecando, et [Joan. IX, 28). »Alibi vero dc ipsis lcgitur : « Popu-
hunc scilicetgentilem populum, qui humilis erat lushic labiis me honorat,cor autem eorum longe est
atque repudiatus,exa]tat,ilIuminando cumspiritaU ame(/Afl. xxix, Marc. vii,6). » Conlra Judaôs

\',V,
legis intcllectu. Exponit aulem qualiterhunc humi- quidem psalmus iste bene agere dicitur. Nam quia
liet, ethuncexaltet,cum addit : Vere hunc humiliat Judseorum pars perversa de his vocabulis, quae in-
et hunc exaltat, quia in manu, id est in potcstate justcsibi ascribebat, gloriabatur, dicendo videlicet
Domini est calix, vetus lex, scilicetqua; calixdicitur, se Judaios dici, et Ilicrusalem, et Israel, et Sion.
eo quod in ea intcUectus continetur, utpoculum in Asaph fidelis eos humiliare intcndit, comprobans
calice. Calix dico plenus meri vini, et plenus misto, p non juste his eos vocabulis uti. Ostendcns quoque
id est redundans puro et spiritaU intellectu, quod quijuste dicantur Judoei et Hierusalcm et Sion. De-
merum vinum dicitur, eo quod purum est et monstrans insuper et falsorum Judseorum in hoc
dulcissimum, et Isetiflcans corda 289 fidelium, sseculo excfficationem,el infuturo maximumeorum
ad modum vini meri, ct rcdundans misto vino, tremorem. Adjungens postea vcrorum Judoeorum
id est turbido et auslero, quod etiam fajx dicitur, salvationem proptcr bonas cogitationes et opera
:
scilicet carnali intellcctu ad Utteram bene

qui bona, quorum exemplo, ipsos pervcrsos adversum
mistum vinum ct faix dicitur, eo quod turbidum quos agit admonet, ad vovendum Deo bona opera
est et austcrum. Ad similitudinem misti vini quod cogitando, et ad reddcndum operando, adjungens
faex dicilur, ct hunc caUccm incUnavit ex hoc in causam quare hoc faciendum sit.
populo potato convertit in
hoc, id est ex Judaico Notus in Judsea Deus, ac .'ii dicat: Nolite infideles
gentilem populum, quem inde potavit. Veriim- Judaei gloriaride hoc nomine,quodest Jud«a,quod
tamen, Ucet incUnet potando hunc et hunc, non injuste vobisascribitis. In Juda>a namque Deus no-
eodem modo potat utrumque, nara fsex ejus catus est, id est illi qui revera JudiEa sunt, id est
Ucis non est exinunita, id est carnaUs intcllectus Deum purcconfitentcs,DeiChristi notitiamhabent.
ejus legis non cxinanielur a Jud«is, sed in eis per- D Qua cum careatis, non utique Jud«a estis, ct in
severabit, quod est dicere Ecce Juda?os perseve-
: Israelmagnum est nomen ejus, quod est ac si dicat
ranter potabit. Perhoc aulem innuit quod populum Neque de hoc nomine quod est Israel, gloriemini.
gentilem mero vino potabit, et quamvis fc-cce hic In Israelenim magnum, id est gloriosum est nomen
Judffii potenlur, gentes vero mero vino, tamen in ejus, id est qui revcra Israel sunt, nomen Christi
futuro de mero bibent omnes, id est omnismodi glorificant et magnificant. Quod cum apud
igitur
peccatores terraj non solum gentiles,sed et Judai. vos non magnum, scd vilissimum existat, non uli-
Quod est dicere Dabit in futuro intellectum spiri-

:
que Israelestis,id est Deum videntes,e^ factus est in
talem reliquiis Judaiorum, quse salvae fient, et sic : pace locus ejiis. Inalia translatione habetur m Salem.
omnismodipeccaloresmero potabuntur. Dico quod SedquiaS«/e»i pax interpretatur, pra Salem ponit
Judsei tantum in fine mundi bibent merum. Ego pacem,aiC si diceret De hoc quoque vocabulo quod
:
aulem, id est mei, jam inde potati, annuntiabunt est Salem, superbire desistite. //* Salem quippe fa-
in sseculum, et Ccctera quae usque in finem psalmi ctusest locus ejus Christi, id est in illis qui revera
sunt, non mutantur. Soly mitani sunt, scilicet 290 paeem habentes cum
1021 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXV 1022
Deo elcumproximo; manetDeusnoa localiter,sed A mientis,qui donec somnum comploat, non excita-
spiritaliier, sicut aliquis in locoaliquo manet.Juxta autem somnusdicitur, eo quodgra-
tur, Infidelitas
quod Joanncs evangelista testatur : « Qui manet in vat animas, sicutsomnus corpora.UndeApostolus:
charitate(quffi revera et merito paxdicitur) in Deo « Qui dormiunt, nocte dormiunt {IThess. v, 7). »
manct Deus ineo(/</oan.iv, 16). » Gseterumquia

et Et alibi « Hora est jam nos de somno surgere
:
Dei locus esse renuitis, nec Salem juste vocamini; {Rom. XIII, \{). » Et quia dormient, ipsi vivi divi-
et liahitatio ejus est in Sion, ac si poneret: Sion tiarum futuri proreputatione sua,non secundumrei
etiam hocvocabulum, nolite vobisarrogantcr attri- veritatem, nihilinvenerunt inmanibussms, quod cst
buere. In Sion quippe hubitatio cjus Christi est, id dicere : Ipse qui se solos opinantur faturos divites
est in illis qui Sion suntveri, videlicet spcculatores aiterna gloria, in die judicii nihil beatitudinis in
ffiternorum. Christus secundum inoperantem gra- prffisentia sui invenient, asimilitudinc dormientis,
tiam habitat. Verumtamen quia procula vobis est, qui divitias inter manus habere somniat,et evigi-
minimequidem Sion estis.Indevcroconstat eumin lans nihil in manibus invenit. Demonstrat vero
Sion habitare, quia it)i, id est in Sion et Israel con- unde dormitatio illaconligit, etpropterquam cau-
frcgit, id est omnino dextruxitjWf<?n^««s «rcMwm, id sam ne injuste a Deo permissa esse videatur, sic
; :
est instrumenta illaper quaearcus Iwdere possunt, B Dormitaverunt, inquam, idestdormient; et hoc ah
quae ideo potentia3 dicuntur, sagittas scilicet.Persa- incrcpatione, id est ab induratione tua continget, o
gittas nimirum qua? quasi furtim et improvide acce- Dtus /aco6, id estfidelium virililer luctantium.Dor-
dentes la>dunt, doli qui latenter nocet accipientur, mitavcrunt idem est quod et dormierunt : et est
et confregit ibi scutum. Per scutum quo protegitur ulrumqueprofuturopositum. Induratio quidem eo-
aliquis, pertinacia peccatoris culpam suam defen- rum, digne increpatio29 dicitur,eoquodsignum 1
dentis intelligitur,scilicetomnem pertinaciam ineis est, eos maligne contra Deum egisse, ideoque pu-
destruxit, ne se ulterius de peccatis excusent, sed niendos esse : sicutincrepantiaverba signa sunt, et
potius homini confessione s.ccm(ii\i,et gladium,\A est praeterit* prava? actionis, etfuturfcultionis, et est
manifestam persecutionem, quai per gladiumcon- ac si dical: Ideo dormient,quia tu eos excaecando
grue denotatur. Quo manifesta fit persecutio, scili- indurasli.Apponitquoquecausaindormitationis,sic:
cet hoc in eis confregit, ne fidelesulteriuspersequi Omnes illic scilicet dormitabunt ^'iu' ascenderunt, et
manifesteprsesuinant; etquidirem persingula,&c/- qui persevcranler ascendenteg^Jio^, idestsuperbias,
lum omne ibi confregit, utinnullo Deo vel proximo qu« per equos denotatur, eo quod superba ani-
rebelles existant, quai cum in vobis, o infideles Ju- _, nialia sint, quod est dicere, ideo indurasti, quiase
dffii,nondumconfractasint, constat utique vos ne- nimis in superbia sublimaverunt,et adhuc sublimant
que Sion esse neque Israel. Ostendit autem per quid Christum negligendo, a similitudine illorum, qui
in eis confringit talia, faciens apostropham ad equos ascendendo, se sublimes faciunt. Sequitur :
Deum, cum gratiarum aclione, sic: Et per hoc in Tu terrihilis es. Quodsiccontinuatur Dico quod :
eis confringis hoc quod /«es illuminans eos o Deus tuomnipotens es, Sion iliuminans. J"», inquam,qui
fide et cognitione tui, et \\oc mirahiliter, id estper terrihilis es, id est terribilis eris venicns ad judi-
manifesta mirabilia, per tuos operata, puoi illumi- ciuin, Gregorio sic attcstantc, et blandus justis,
natio per miracula processit a montibus, et non a et terribilis apparebit injustis. Et quis resistcl lihi
malismontibus, scd a monlibus xternis, scilicet ab tunc? nemo, ac si diceret : Nunc quoquomodo tibi
apostolis, qui montes sunt in virtutibus, et«tcrni, resistunt, dicentes se solum hominem et impolen-
id estada;ternitatem,aliosprajdicationesua ducen- tcm, sed tunc nequaquam resislere potcrunt.Nani
tes.Decxc«catione quidcm perversorum Judanirum c.rtunc, idestex illotempore usque in ajternum ira
socialitcr inlerponit, uteos incrcpando ab iniideli- tua, id est vindictatua, manifcstaeril, iiiodolatet.
latc retrahere nitatur. Juxta quod alibi Psalmista : «Gum exarserit in
Dico quod lu es Sion et Salem, et Israel, et Ju- D brevi ira ejus [Psal. ii, 12),» et lunc de cwlo vc-
da;am illuminans, gentilempopuluin scilicet,dequa nicns localiter secundumquod homo fccisti, id est
illuminationc turhati sunt invidia omnes insipientcs facies judicium, ct non occultur sed audiluin, idest
cordc, perversi scilicct Juda'i, qui non solum insi- audi])ileomnibusetmanifestum.Juxla(iuodIcgilur:
pientes sunt in opere, sed etiain in cordis cogita- «Congrcgabunlurantccuniomnesgcnlcs.el scpara-
tione, cum proptcr malamerita sua exca^cati sint. bitcas," etc. [Matth. xxv,32.)Di('oauiliiorcs(juiafa-
Sunt etcnim plurcs qui lanietsi insipicntcr agant, ciel audibile judicium. 7Vm/ aulcin lrcmuit,ct quic-
ncqua(iuain iamense male agere ignorant.ldcotpie ril, id est terrcni peccatoros, scilicot solis lerrcnis
miniine sunt insipicntes corde. Undc in Aclibus hicinlcuti liniebunt, idcsl tiincbiint valde, ct quic-
aposlolorum legitur, audicntes Judici,quia Samaria srcni, v(>lint nolint, id cst cessabunt ab impiclatc
reccpil verbum Domini, et repleli sunt zelo [Act. sua, non tamenad suicommodum qui hic oessarc
XIII, 14). » Et lurbati dormicrunt somnum suum, id negligunt, cum exsurgcret in judicium Dcus, id est
est sibi nocivum, scilicet complebunt inndclitalcm tunclremcbuntetquicscent, cumDcus Chri.stusqui
suam, ut nunquam ab ca dcsistant,d()nec in lcm- Ilic impolcns vidctur, cxsurget in judicium, idest
porc rcliquiarum,in fine inundia similitiidinc dor- polcus apparcbit iu judicium venicns, ut faceret, id
'
m:^ S. BBUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PAUS I. 1024
esl ut racial sit/ros a-Lerna sdlvaLiono, oituies ttiaii- A bus spiriluM reclum aitfert terribili cxislenLi, hic
svctos terrce, id est fideles, qui ex terra quod prius apud reffesterrce, timentes nesi ceciderint,similiter
erant facti sunt mansueti a Deo, id est mitcs, in eis s[)iritumrcctum auferat. Quanto vero cum tcr-
nullo, Deo repugnantes, \e\oinnes nwnsuetosleirse, ribiliorcm indical, tanto magis auditorcs ad ejus
id est qui sunt inhacterra, tamJudaôs qucmgen- obedientiam invitat.
tilos. Ilanc apostropham ad audilorcs facit, ut et IN PSALMUM LXXVI.
timorc pccna?. a malitiarelrahantur, et amorepra;- Psalmi septuagesimi sexti litulus. Infinempro hli-
mii ad opus bonum impellantm-. EtVncrito mansuc- thun. Psalinus Asaph, quod sic exponitur. Psalmus
tossaIvosfacies,o Dous, quoniaincogita'.iohoniiniscon- isto est, Asaph, id est fidclisSynagogaj,habitus yj/'0
fitehitartibi, id est unusquisque mansuetus rationa- Idithun in finem, id est pro eaoccasione quod ipsa
biliter sesehabens, ut homolaudabit lc, bonacogi- Asaph esL Idithnn, id est transiliens eos, de 'quibus
laLione sua, et reli(]aise cogitationis , id est bona in scquentibus agit, ubi ponit.vzcM^ oves, etc, scili-
opera qua; 1'elinquuntur post cogitationem, id est cet infideles Judeeos, est transiliens usque in fmem
restant ad coraplendum, agcnt tihi, id est ad hono- eundo,id estinChristum transilirese eosostendens
rem tui, festum diein, id est celebrem et sanclam fide,bonaoperationeetinvestigationeetcognitione.
vitam in qua a pravis actionibus cessabunt, sicut B Eaigitur occasionequialransiliensesL infidelilatci
in die festo a servili opere cessatur, Ideoque per et omnia terrena:etin finem verum in Christum,
similitudinem dicitur diesfestus, quodestac si di- scilicet tendens, utsui exemplo infidelem Asaphad
ceret: Bonaopcraquseipsiagcnt, causa eruntquare transiliendumin fineminvitet. Saltus suosostendit
ad tui laudem celebrem vitam deducauL. Apostro- quomodo,scilicet cum jamad eumfide pervenisset,
pham autcm ad infideles Judtcosfacit, contra quos investigatione postcaetoperum Deiconsiderationc
in hoc psalmoagit, utad Deumlaudandum cogila- ad ipsius cognitionemet dilectionem jamex parte
tione etopereinvitet; aut si facerehocneglexerint, pervencrit, in futuro quidem perfectius ad]hoc per-
saltem inexcusabiles sint, ita diccns: Ergo quia ventura. Ostendit quoquc ut magis infidelcm Asaph
muusueti propterbonascogitationes etoperasalva- Juda!OS,sci!icetadtransiliendumin finem impellat,
buntur, ut et vos eodem modo salvemini. gentes multasin Christum transiliisse fideet cogni-
Domino Deo vestro, id est bene cogitando
Vovetc tione per doctrinam et miracula prsedicatorum ; et
promittite Christo bonaopera, quiaetDominusest eorumdem Judaôrum incredulitatem dctestatur,
in rebus et Deus, id est creator vester, velitisnoli- cum hi ad eum qui eos deduxit in manu Moysi et
tis. Et postquam voveritis cogitatione, reddite ipsa Aaron cognitione nolinttransilire.
actione. «Meliusest enim non vovere, quam post Voce mea ad Dominum clamavi, ac si dicat : Vos,
vota non perficere {Eccle. v, 4).» Et vovere etred- infidelis Asaph, clamate ad Dominum, ut vos in fi-
dere debetis. Nam omnes qai sunt in circuitu, id est nem transilire faciat,exemplo mei, etipsovosexau-
in bcneplacentia ejus, afferent Deo munera bona- diet. Nam ego voce ttiea agens, id est non vana et
rum cogiLaLionum etoperum, quasiponeret: Ideo inutili voce, sed firma etattenta, et mihi voceutili
vovere et redderc debetis, quia nullus in circuitu agens, clamavi, idest clamore interiori intensa? de-
ejus erit, nisi qui hic ei atferct munera bonarum Dominum Patrem,voce tneafmquam,
volionis egi ad
cogitationum,etoperum. Domino Deo Aico ,ievnh\\i ad Deum Patrem egi. Cum bisponit voce mea,\dem
futuro ut ostendi, ac si dicat : Cui vovcndum est est, sed cum ponit adDeum et ad Dominum, d\ver-
et reddendum cum terrihilis sit, et ei Domino dico sas causas notat, ac si dicat :Vere clamare debui,
qui aufert spirituin principum, id est qui potentiam cum ipscDominus sit, id estgubernatoret Deus,id
habet auferendi animas principum,scilicet eos inest creator. Et quia clamavi, intendit mihi, \d est
terflciendi : 292Gtrionsolum futuro terribili,sed intentionem magisclamandi doditmihi,veI se in-
et tcrrihili apad reges tcrrce, id est quem etiam jam tensum fecitmihi, utquodintenseclamandooravi,
timentplures regesterra^,nonsolummodoprincipes D intense mihi daret. Quod est dicere: Exaudivit me
Vel qui aufert spiritum principum, id est qui adco de hoc quod intense clamando oravi. Exponitvero
pius est,quod aufertsuperbum spiritum quorumdam qnid clamando oravit, et unde exaudita est, sic :
quos principcs facit suiipsorum. Quod est dicere : inde scilicetclamantem exaudivitme Dominus,quia
Aufert a spirilu eorum supcrbiam,et dat eis liumi- in die tribukitionis ubi locus deficiendi videretur,
litatem ; et terribili apud regcs terrse, id est apud exquisiviDominum affectionc et voce: vel in die Iribu-
fidelesbene regentesterram suam, videlicet terre- lationis,idestintototemporevitajmeae, inqua non
nam carnem suam, ne per illicita defluat. Vel qui sunt nisi diestribulationis. « Militia enim est vilaho-
aufert spiritum principum, \d cst spiritum rectum minissuperterram. {Jobvn, 1).» DicoDeum exqui-
aufert aquibusdam principibus, propteraliquaeo- sivi, ethoc feci sicut faciendum erat. Nam exquisivi
rum malamerita,afidelibus scilicetquibusdam qui manibus ttieiscontraeuinexiemils,\d est operibus meis

prius suiipsorumprincipes erant; sicutlegitur a Sa- coram eo sublimatis per mulliplicationem, a simi-
lomone abstulisse, quoniam idolis caput inclinavit, litudine iflorum,qui manibus extensis orant. Dico
ela Juda quoniam eum tradidit, qui prius miracula manibus, id cst operibus sublimatis et dilatatis ad
fecisse legitur, et a pluribus aliis. Et quid principi- honoremDei. Et hoc nock ctiamj id cst in adversitalQ
EXpOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXXVI I02C
iibi abono opGrecessant;qufficongrue293
mulli "'^^'^^^"'^'^•thocpropterculpam primorumparen-
„
•
A
..
..
nox dicitur, eo quod in ea .1
incedcnles offensacula .
• , .
.
tum, per quam etiam vitam a'ternam amisimus,
plurima sentiunt, sicut in nocte ambulantes oflen- quam donecrccuperemus,incessanterexislimemus.
dunt. Vel nianibus nieh extensis nocte, id est tola Et cogitando hoc, mcditatus swn quoque nocte, id
vita mea, qua; bene ad comparationem vitsefutura^ est tola vita mea vcl nocte, id est etiam in adversi-
nox dicitur, eo quod obscura sit ut nox. Illa vero tafe, in qua plures desistunt ab hujusmodi cogita-
quasi dies clarissima, quod est dicere In hoc me :
tionc, meditatus sum scilicet an defectum hunc
exaudivit, quod eum tota vita mea et in prosperis unquam evadere possemus. Cum corde meo agens,
et in adversis, et ore et devotione et operatione cum alia persona, id est mihi in corde meo
quasi
exquisivi, id est extra alia omnia qua?sivi, scilicct mulla opponens et solvens.
hac meditatione Ei in
eum solum quajsivi omnibus aliis contemptis. exercitabar, id est frequens et sedulus
eram.Et non
Et quod quffisivi jam ex parte dedit, et in futuro parum excrcitabar sed scobebam [al., scopebam]
:
perfectius exquirendo eum, non sum

dabit : et spiritum meum, id estfodiebam animam meam, sci-
dcceptns ab aliqua suggestione occulta siveprospe- licet profundam faciebam animam meam valde,
ritate aliqua a diabolo, vel a quolibet ejus mcmbro investigando : a similitudine fove», qua^ fodiendo -
oblata, quai me ab exquisitioneDei retraheret,quod g profunda Quod est dicere In profundas qua^-
fit. :
est dicere:Neque suggestio nequeprosperitasaliqua stiones deducebam animam meam vel scobere :
a diabolo, sive membro ejus illata me decipere po- ponitur pro purgare,sicut multi afferunt,siclegitur
tuit, ut ab exquisitione Dei me revocaret. Exponit hoc; Et utexercitationi mea^ nullacogitalio terrena
autem quomodo non sit deccptus : Vere non sum noceret, scobebam spiritum meum, id est purgabam
deceplus ; nam renuit anima mea consolaii ab aliqua animam294meamabomnisoIlicitudinesfficuIari^
Te, nisi a solo Deo, quod est dicere : Omne sola- Ostendit autem in quo meditando exercitatus est,
tium terrenorum bonorum contempsi, et memor fui cum sic adjungit Dico meditatus sum cum corde
:
Dei solummodo, id est in memoiia semper eum meo, scilicet sic agendo Nunquid in eeternumpro- :
habui per fidem, ct exercitatas sum in cognitione jicietnosDeus, a perfectione cognitionis suai, a qua
ejus; ac si diceret : Cum in eum jam fide transi- per peccatum Adaj hic projecti sumus : Quod est
liissem, laboravi ad hoc ut cognitionem mysterio- dicere : Erimus semper imperfecte Deum cogno-
rum ejus haberem ; et inhoc exercitio dcfccit sjnri- scentes, sicut modo sumus? Et num, id est nonne
tus mcus, id est anima mea, id cst insufficiens fuit apponct Dcus, ut adhuc sit nobis complacitior, id est
mysteriorum ejus perfecte cognitioncm attingcre. magis complacens et dilectus ? Quod est dicerc ;
Exponit quidem quomodo exercitatus est,addendo ^ ^pse qui jam in nobis ex parle posuit, ut eum dili-
sic Dico excrcitatus sum, in investigatione cogni-
: geremus, et nobis complacitus esset, nonne adhuc
lionis Dei, et non parum quidem cxcrcitatus : nam in futuro apponct, ut sit comptacitior, id est magis
anticipavcrunt vigitias aliorum fidelium oculi mei in- et perfecte dilectus, nobis pcrfecte sui cognilione
teriores, quod est dicere : Ratio mea qua; oculus illustratis ?
estanima;, anticipavit vigilias, id est supergressa Quoniam igitur indeterminate dixcrat, nunquid
est alios fideles vigilantes et sedulos in exercitio projiciet, et non apponet indeterminate, et constct
cognitionis mysleriorum Dei, ut cum in hoc valde quia multi, omnes scilicct in infidclitate morituri,
sintseduli, magisillis sedulus fuerim. Et cum anti- in aiternum sunt projiciendi, et nunquamcis Deus
cipando vigilias, tamen
sum in ani- dcfeci, turbatus complacitior fulurus sit, determinate de rcgencralis
ma doloi'e quia deficicbam Et licet dolerem de quajritsingula siiigulis roddendo sic:Dixi indcter-
defectu, non sum tamen loculus blasphemiam in mhvdio. Nunquid in ivtcrnu)n projiciei nos Dcus a
Dcum,sicut multiillud blnsphcmantquodcognoscc- porfcctione cognitionis sua^, ? Aut ila detcrminate
re nequeunt quasi diccret
;
Licct dolcrcm me : possuni qua^rcre : aljscimlct Dcus in fincm abscisio-
delicere, non tamcn indignalus sum ob hoc, autD nis, id est in perpetuum miscricordia)n s ua))i, scili-
aliquid locutus contra Dcura blasphemitc, et in hoc cetperfcctionemcognitionissuje.quicsummamisc-

pi'a*cribit nobisforraam nonessc indignandum,sed ricordia est etbeatitudo a (jowationc prima qua: sit
palientcr suslincndura, si quilibct ab alicujus secundura vetustatein Adai, usquc //* (/cno-afioiu-m
mystcrii cofinitionem cito pertingere ne^piit. secundaineundo,qua'fitsccunduraS|iirilura?Qiu)d
Inde vero mihi patienlia illa contigit, ut non csldicere : Sicutpcrfcctioncin sua^cognitionis, (pup
cssem locutus, quia coijitavi dies antiquox, \n quibus raagna miscricordiaest, absciiulct in fiiicin, id est
Adam et Evainobedicntesfacti dcperfectaDeicog- in aHciniiiu abinfidelibus,qui solumiuodogenoran-
uilione, quam, si perseverarcnt, ccant habituri,ad turpriraa gencraliono,qua> lit porconcupiscculiam
dcfcctura pcrvenerunt, ad qucniparitcr nosonines carnis, abscindct oliain oaradoin (•ognitionom in
attraxerunl, et annos wlcrjws, quos pcr Aditra anii- finoin, ot hioscilicot ct in futuro a lidolibiis, qiii
siinus, id est vitain (clernara //( )nc)ite habiii, quos gcncraulur sccimda goiioraliono por baplisinum :
si habuisseraus, non uti([uo dclicientes csscinus ;

Aut obliviscctur ^nisooi Dcus ? Islud voro ad illiid
quod estdiccrc: Idco paticnlcr luuic dcfcctuin tuli, spcctat quod supra posiiit El iion ap/ioncf, clc. :
nc indc luuraurarcra, quia cofjitavi (piod mcrito Quod sic lcgilur : Dixi iudclenninalc '.Nonnenppo^
.
mi S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I 102S
npt ndhnc nt complacUhr sit 7 Aui ila delcnninale A cognilionem tui vcnirc. Et vici tua, o Dous, per
possum dicere. 0'jltvisceturl>cnfs misereri, id est cum quam ad tui cognitionem et dilectioncmperfectius
Deus jam incffiperit misercri fidclihus, dando cis di- venimus, m sancto sanctorum Chrislo nohis est pro-
lcrlioncm sui, ex parte obliviscctur hanc misericor- posilo,id cst in conformilate cjus. Quod cst diccre :
diam.nonpcrficiendoeaminipsis, quod cst incon- Per cjus conformitatem ad te venimus. Ergo quia
veniens maximum, scilicct ut Deus aliquid oblivi- viam tuam in eo proponis nohis, quis Dcus mafjnus
scatur ? Singulis vero sini:ulis rcdditis, ponit sen- esl sicut tu Deus noster existens, a quocunque non
tentiam ad utrumque supradictum spectantem,cum rcputeris Deus? id eii quis a gentihus Deus repu-
addit Aut sic dicere possum : continebit in ira mi-
: tatuscst magnus, sicnt tu quem nos Deum reputa-
scricordias suas, scilicet cognitionis sui et dile- mus? NuIIus. Nam tu cs Dcus qui facis mirabilia, et
ctionis perfectionem? Quodest dicerc : Cum natura- nullus aiiusfacit mirahilia: Et ecce mirabilia, scili-
lilcr prsesto sit admiscrendum fidclihus in futuro :

cct notam fecisti in populis virtutem tuam. Quod est
pcr illuminationemsui perfccticdilectionis etcogni- dicere : quod notum fecisti per
Istud mirabile fuit
tionis, conlinehita fidelihushas misericordiassuas, preedicatores, in populis gcntium ct Judaôrum Fi-
ne eis conferat propter iram quam contra genus lium tuum, qui virtus tuadicitur: eo quod per eum
humanum hahet depeccato originali, quod incon- mirahiliter et potenter operaris. Et ecce aliudmi-
vcniens videtur. rahilc quod in brachio tuo, id cst in Filio tuo, dicto
solvendum accedit
Quffistionihus his factis, ad brachio, eoquod per eum diabolum expugnas, ?<?-
sic Dico quod meditatus sum cum corde meo oppo-
: demisti passione crucis, populum tuum factum per
nendo sic Nunquid projiciet Beus in aetermm nos ?
: fidem, populum dico filios efTectum, id est qui filii
'Etcontrahanc oppositionemrf«x/hanc solutionem. tui per regenerationemeffecti suni.Filiosdico Jacob
Nunc ca^pi. Quod est dicere Vere non projiciet nos : ct Judaicum populum et gentilem.
Joseph, id est
insetermim ei erit adhuc complacitior. Et inde hoc
: Congrue nimirumpcr Jacob accipitur Judaicus,per
scio ; quia nnnc ctppi cognoscere ac si diceret ; : Joscph vero genlilis populus Jacoh namque cum
Pars cognitionis et dilectionis ejus in principio ah eo angelo luctando, ab eo percussusuno pedeclaudus
mihi data arrha ct pignus est, quod perfectius co- effectus est: et henedictionem suscepit [Gen. xxxii,
gnoscam eum et diligam. Et inde etiam scio quia ; 24, 25, 29). Sic Judaeorum populus cum Domino
perfectiuscognoscametdiligam.quoniam ha^c mu- luctans ; dum ipsius prsecepta in irritum duxit, a
tatio esidc.rferx Excclsi, id est hoc quod mutamur Domino uno pede claudicavit,
ca-citate percussus,
de ignorantiaDei ad ejus cognitionem, et de odio carnalium ohscrvantiarum: quo

scilicet intellectu
ad dilcctionem contingit per dexteram Excelsi, id G solam littcram intellexit non etiam ad spiritum. :
estperFilium Excelsi Patris et omnipotentis qui : aliotamen intellectu rectus remanens, intellectu
bene dextera ejus dicitur. Per eum enim diaholum videlicet moralium prc-eceptorum, in c[uo littera
(lcbellavit. Quod est dicere ; Cum Christus Patris tanlum insistenda erat. In parte quoque salvando-
Excelsi Filius, qui tantus est et tam potens, hanc rum benedictionem adoptiva? filiationis suscepit.
mutationemincceperitin nobis, haud quaquam du- Joseph quidem augmentatio dicilur. Unde perJoseph
hium estquin eam perficiat in futuro, ut perfecte gentilis populus accipitur,ad augmentum Ecclesioe
eum diligamus et cognoscamus.Ostendit igitur unde primitivffide Judseis adjunctus, Et ecce aliud mira-
comprobari qucat eumPatrem essc Excelsum adden- hile, quod per notitiam filii viderunt te fide, o Deus
do sic Dico dextcra Excelsi. Et ut eum Excelsum

: Pater, aqux, qua; prius ignorantes erant scilicet
295ctOmnipotentem esse comprobarem, ?ne?nor gentes. ad similitudinem aquarum inconstantes et
fnioperimDomini Palris, id estin frequenti recor- difllua^., Ut igitur addat, repetit sic :
datione hahui,quam gloriose et mirahiliter operalus Vidcrunt, inquam, te aqucC, et timuerunt ; et tur-
cst a mundi principio, et per hoc eum Excelsum baf,v sunt alyssi. Pra;posteratio. Ac si dicat: et ip-
esse mihi apparuit. Ab hac itaque memoria non D sa; aqua; quae prius in infidelitate erant, ad mo-
desistam, sed incessanter mcmor ero mirabilinm dum abyssoruni profundse, turbatae sunt bonatur-
operum tuorum abirdliomvinAx factorum.IK-ecautem balione, et timuerunt de malis actis suis. Et non
duo commoda mihi inde provenient : quatenus et paucai aquaj sed multitndo sonitus aquarum, id est
:
mcditabor in omyiibus operibns tiiis, adimplendis, ct multai aquai sonantes, id est cum nimio soniluver-
exercebor operando in adinvcntionibus ^»w, idest in borum, Dei prajceptis rebe]Iantes,Dico quodno^r/m
pra^ceplistuis quce tu adinvenisti. Quod cst dicere ; fccisti virtuteni tuam, ei viderunt te aquas. Et id per
Has duasutilitatesadipiscar deconsiderationemira- hoc contigit, cjuia nubes, id estpraedicatores Eccle-

hilium tuorum, quod meditabor quomodo tua prtC- si» complures, dedcrnnt vocem pra^dicalionis, per
cepta opcre compleam, et prout potcro operabor. quam aqua^. ad Dei fidem et nolitiam conver.sa? sunt.
Facta interpositione,utostenderet perquid com- Posset qua;ri : Quare propter praidicatoruin vocem
probaverit Deum Excelsumesse, aequipollenti voce aquse turbatse sint, cum ipsi solummodo deJudajis
repelit quod supra posuit : Hxe mntatio dextcrse fuerint? Ad quod sic respondet : Vcre propter vo-
Excelsi, ut ea occasione in laudcm Dei prorumpat cem pra;dicatorumfl(/»« turbanlur. Etenim sagittx
sic : Dixt quod mmc ccepi, o Deus ad dilectionem et tuse transeunt, id est iidem preedicatores sagittse luse
;
\m EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXXVlI iO30
dicti, eoquodeorum prasdicalione infidelium corda A agcntis ad minusperfeclam fidelem Asapli,elenar-

saucias, transilum faciunt de Judeeis regnum Dei ranlis pristina beneficia patribus eorum a Deo in
respuentibus, 296 ^^^dgentes. Ostendit vero quo- lemporibus antiquis collata. Et in principio hujus
usqyie transeunt, cum aLddit sc\\icet:vox tonilrui tia psalmi adhortanlis eamdem minus perfectam
transit, existens in rota, id est in toto orbe : qui, Asaph, ut qna2 sibi in parabolis et proposilionibus
quoniam ad modum rotai rotundus est,per rotam loquetur, attente et diligcnter audiat, scilicet intel-
accipitur. Quodest dicere: Vox prsedicatorum qui ligendo eaheneficia mystice,non ad litteram tantum
tonitruum dicuntur, co quod manifeste prajdicando sicutpatres eorum increduli fecerunt, quineglectui
mortem ajternamnon credituriscomminantur, sic ea habentes, ad solam litteram intelligentes pe-
transit ut in rota manifestasit, id est in toto orbe. rierunt. Ideo vero beneficia illa enarrat, utinstruat
« Quoniam in omnem terram exivit sonus eorum cos, quatenus qure in priori populo contigerunt ad
(P?«/.xvn,o).»Non autem per solam pra^dicatorum historiam,inEcclesiaquoquecontinguntadfiguram.
vocem turbatae sunt et timuerunt aquse ; sed etiam Etsciendum quod, cum psalmus iste, continuatim
ierra, id est terrenus populussalvandus ex Judaîs juxta historiam Iegendus,in se allegoriam contineat;
et gentibus conf.remuit de peccatis, et commota est non tamen aut vix uhique juxta allegoriam conti-
ad fldem per hoc quod illuxerunt orbi terrse conts- g nuatim legitur. Notandum sane psalmum hunc, si-
cationes tuse, id est manifestafueruntomni mundo cut et cajteros, bene ad prophetiam attinere, etsi
coruscantia mirabilia praidicatorum ad modum ad historiam legatur; tum ideo quia fidelis Asaph
coruscationum aeris, qua; in tempore tonitrui lu- quic eo tempore nondum erat, a Propheta loqui
cent. Quod est dicere Per miracula praidicato-
:
introducitur, tum etiam quoniam in his beneflciis
rum, terrenicommoti sunt. Et sic post commotio- quae hic historialiter facta Propheta posuit, alia
nem in mrt?7',idest inpopulogentiIi,qui prius omni- beneficia in Ecclesia futura mystice designavit.
no Dei notitia carebat : via ^»«fuit,id est cognitio Fi- 29/ Attcndite,popule meus, kgemmeam. Atten-
lii tuifuit, qui est via perquamad te venitur, sicut ditc, pluraliter ponit, quia populus nomen est col-
ipse testatur : « Nemo venit ad Patrem nisi per lcclivum. Ac si diceret : Tu, fidelis Asaph, minus
me(/oan.xiv,6).»£^ semitee tuee suntm aqidsmuUis, perfecta, cxistens populus meus, id est mei modi,
id est praecepta tua sunt in multis gentibus, quae quia scilicet et ejusdem gcntis sumus, et ejusdem
dicuntur semitaj, eo quod ad similitudinem semi- fidei, attendc, id est diligenter legem veterem con-
tarum carni arctissima sunt. Non dicit viam et se- sidera, non negligenter ut patres tui veteres. Le-
mitas Dei esse in gentibus ; ut velit innui, hoc gem jam 7nca)n factam per intellectum, id
dico est
non partesalvandorum ex Judaîs sed ideo
esse in :
quam jam meam jure possum dicere, cum eam in-
dc gentibus specialiteragit, utea occasione infide- telligam, quaâliler tuanonerit, uisieam intellexe-
IiumJuda3orumexsecreturincredulitatem,sic Dico : ris.Quoniamergo legem indeterminateposuerat.ne
qnod vita tua ei semitse sunt in gentibus, qua^, nihil hoc modo putaremus quod sic nos ad totam legem
amplius de te per prophetasaudierunt, quibusnon intelligendam mitteret, et niiiil inde loculus esset,
tot beneficia contulisti ut Jud«is. Sed vestigia tua addit : Et ut totam legem veterem exemplo verbo-
id est praiccpta tua et praidicatorumm racula,quo3 rum meorum diligenter consideretis, Inclinate au-
sunt vestigia, pcr qu» pcrvenitur ad te, non cog- rem vestram cundo in verba oris mei intelligenda.
gnosccntur a populo tuo, scilicet ab infldcli parte Hoc autcmcsta similitudine strenui discipuli, qui
Judaeorum, qui populus tuus esse dcberent. Quem ut benc docentis verba percipiat, aurem inclinat.
tamen populum tuum deduxisti sicut oves, id est de Ac si dicat : Diligenter audite verba qu.T. loquor :
yEgyplo in lcrram promissionis duxisli, in manu, ut ca mystice intelligendo, cailera qua; in lcgc le-
id est in ducatu Moysiet Aaron ulpote ovestuas, : guntur liislorialitcr exemplo horummysticc inlelli-
scilicet adco diligenter eos pascens et custodicns. gatis Et nccessc est ut allcndalis, et aurcm incli-
sicut pastor valdc diligenter ovespascit et custodit. j) netis ; nam aperiam os mcu7n in parabolis, id est pa-
Acsi dicat : Gentes quas hucusque visus es ncgle- rabolice loquar pcr siniilitudines, scilicet ideo dili
xisse, praiceptis tuis obediunt. Judffii vero incrc- gentcr atlcndendum, u\ (piod parabolicc dicitur,
duli, quos sicut ovcs in manu Moysi ct Aaron dedu- mystice sentiatur. El non îAunxin purabolis/oquar
xisti, et quibus alia plurima bencficia contulisli, sed cliam loquur jirujwsi/ioncs, id esi ohseuras si-
praiceptorum tuorum et miraculorum prauiicato- militudincs ab inifio lcgis veliTis iiicipicmlo. Idot)-
rumquc vcstigia conlemnent quod utiqiu) farcrc : quc n\agis allcnlc considcrandiim csf. In llehr;i>o
non dcbercnt. Ideo vero Juchcorum iiurcdulila- hal)(>tiir aMiigmala antitpia. Undc propositionos
tem dclestatur, ut pcr hoc salvandorum pars ah aecipimus similitudincs illas (iua> inlcllectu sunt
corum conforinilatc; rchahatur. obscuriorcs, parabolas vero qua' manifcsliorcs,
IN PSAEMIJM L.WVII. quaro cliam proposifioncs dicunlur, co ([uod ad
Titulus scptuagcsinii septinii. Psalmus intclleclus qua^stioncm propoiianlur. Quia vero parahoho cla-
Asaph Quod sic cxponitur.lslc;Mrt/»)iK intellectus, id riorcs sunt intcllcclu quam proposilioncs, iniuiil
est inlclligcntitein (pu) mysticus intcllcctus conli- cuin |)Oiiit : Apcriam in parabolis os mcu)n, (luasi
nelur, est Asaph, idesl pcrlccte fldelis Synagoga^ diccret : Apcrlc hquarinpaj-abolis.litanlcmaHciX'
101)1 S, BRUNONIS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS m%
liorcs reddal, dicil so ca quoc dicclnonfinxissc, sed ^ ct virtatcs et mirahilia\ ut pcrnos isla cadem cofjnoscaiy
upalril)Lisqiuvirifucriintmagn.'joauctorilaiisaudis- idestmyslice intelligat, (jeneratione altera, sciiiicet
sc cl cognovissc.Uico quod%M«/'qua3 non flnxerim. gentilis. Et notandum quod istudfcre dixeratsupc-

rius,ubi dd\\iquanlaaudivimus,\i?,(iVi(iQ.A narrantes.
Qminta audiviimis et cogmvimm ea, ct patres nos- Scd in hoc tamen diversum est, quia hic dicit
tri narraverant nobis. Quod est diccre ; HaiC quaj cos hffic narrasse mandato Domini, quod superius
loquemur qua? quanta sunt, id est valde magna,;)«- non dixerat. Non solum vero generatio altera co-
tres nostri auctorizabiles viri narraverant nobis, et gnoscct : sed et filii qui nascentur ex nobis, et exsur-
nos diligentcr audivimus, et mystice cognovimus, et gent, idest attentieruntin hac cognitione mystice
idcirco nobis credcnduni est. Et lia^c non sunt occul- intelHgcntes : non jaccntes,
id est non ad solam
tata a filiis eoram patrum, a nobis scilicet, m gene- litteram ha;c accipientes enarrabunt filiis suis. Per
ratione altera, id est a nobis diversa. Quod cst di- hoc vero eos quibus agit hic,valdereddit attentos,
cere ; Non ea ex invidia occultavimus, quin gene- cum cos quibus agit hic, valdereddit attenlos,cum
ralioni gentium inlimaremus, qua?. cst altera, id cst, cos qui nascituri sunt, praidixit hajc non ignoralu-
a nobis secundum originem divcrsa. Et in boc eos ros. Et ideo hsic eis narrabunt.

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 152.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 152.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

p

OIHMUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMODE ECCLESIASTICORUM,

RUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNA-

SERIES LATINA PRIOR,

PATROLOGIyK TOMUS CLll.

S. BKINO CAKTlllJSlEiNSlLM LNSTmTOl

THE INSTiTUiti ^t i c; -tvM sIUDlES

MiCNON EJISDE.M S.KCILI

PR/ECIPUORUM CARTHUSIENSIUM PATRUM

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

CURSUUM COMPLETOliUM IN SINGULOS SCIENTIit; ECCLESIASTIC^ RAMOS EDITORE.

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLII CONTINENTUR.

SANCTUS BRUNO CARTHUSIENSIUM INSTITUTOR.

Acla S. Brunonis. CoL 9

Conimentarium in Psalmos. 637

SANGTA BRUNONIS AGTA

loco supra cit. adamussim congruunt,

0. Quis iiitcrim fucrit, aut quod nomen

vero « Tractaliis dc ii;irr;ifione hisloriic inchoafio- promotorihus Ordinis Carlhusicnsis » tracl;i-

Chronologico-(liplom;i(ic;i, (|iiiim K. Michaol Mor- (NisdciiKpicGiiiironis CoiismMii.liiios .•onfinonl, sl

BRUNOMS CARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 16

tis,ingcnli({uc ad horumloctionesconlluentium dis- argumcnlis, quantum opinor, deficientibus. Atque

qiiononnullaluincprjrgrcssarcpivTscntans, (iu.-por- A verba, ut ea, quon Puteanianae et Surian.T, Vitai

ab antiquitate commendaripotest, solam PuLeania- 25.Emore itaquejam descripto religiosi Calabri-

corum in manibus versetur. stat;in aliisautem bibliolhecis, quas hic scrutandas

chartas instrumcntavi! piiblica, dc qiioriim omniiim D diuin Ilislorico-cbronologico-criticum, a Carlhusia

Bi'i .i.lu.'li lllllU .1.1.11 ili.pi iiorjita ;uljiiinoiifapra'cipua,(piil)iisa(l illuslran-

natione Teutonicus, ex pra^clara urbe Colonia, pa- ^ definit

inscripsit, annoque 1607 typis Coloniensibusvulga- cognominis est;ac matrem habuitpatriciamexCa-

menvenna Brolmannus, quorum alter practerea

laudali unanimiconsensu altrihuunt,oriun(his rocie dodi, quibus ab Auguslino Aldenhruck, Societatis

asscratur. nostra? sacerdote, potii, ut, si quid, quod ad Harle-

monumentumanliquumlaudant, nedum adducunt mannoscriptisque ab eo Commentariis, vel etiam

fert, monumentis antiquis oruisse, Morkensius in (Colonionsisnimirum) monumentisantiquis posuit,

ostenderetac propugnaret, 1. \)c Sapientibus (Von et antiquis sedibus, apud P. Hartzheimium P. M.

nata. » adducunt. At luillosat firmo documcnlopi\Ttcr Ira-

foncslrisandquisnova" sulislilut;p siint,panim ponsi A annoium vidctur, a'tatc fuisso superiora,

exjam dictis liquet, Coloniensium de

Sanctus noster a duobus scriptoribus sibi coanis, dicatur. En illum :

mortcm Philippi rcgis, a Chcsnio lom.lV Scriplii-

ai S. BRUNOiNIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS :J2

scientiametprudenliamliberalium artium,nec non Italiceecclesiaeveluti celeberrimum scientiarum ma-

adliiic ac rDlmstos, diirissimis^pic laliDrilnis rcr(>iidis Intophin mniji<triim hnhucrit.

:>,:; S. BRUiNOiNlS CARTHUSIANORUM liNSTiTUTORlS 36

natus aut renatus est, sed sancti Cuniberu Colo-

ciens et intorprimos pbilosopbosbabitus scbolarum nonicatu incolIegiataS. CunibertiEccIesiadonatum

vereParisiensem urbem petierit studiisquesuiscon- tamen hac canonicatum oblinuissdt, eumquc,

tam divinis quani bumanis optime

« postca vitam duxit ercmiticam. » Ncmo autcmAdcmum,

bcri an vero de aliis, quos anonymus a Bulffio

» Fulbertusdocuit Berengarium canonicum S.Mar- graphoMalleacensi, Brunoniscosetaneo, credatur.»

tiim, nodum Borong-arium, auditorom habuisse in Ihoologijc olium conccsserant.

Bruiio Latinurum lunc sludii spciuluin,>- qua; po-

liabet Bruno necnosler cIcricus,nccnostcr natus

Hri sic scrihit Godcfridum (Rcmcnscm,qui

Adscivit stitdiis prxjmsuitque suis.

Ad fe currebant examina discijtuloruni ilcmJh-unonom Rcmciiscm. Fulborlum crco. iion •>

El refovehantitr melle jiarentis apes. Bcrcngarium, cx hac .Mahillonii inlcrprelalionc

coiisi malciiilclloctop.-rsiiadcr.' V..I1111I ; cl .piiiloui C.lironici M.iIIoai-on>is iiilorprclalioni, do i|ita i,tm

assignat, exponenda evincat, in probationem adhuc curam gere-

commenlationes, tum,(piam mortiproximusemisit, ctatorcm aliquando exstitisse, suspicari non nemo

ainolinitur. P/us ijuuui Muronis luudulur limjuu Iirunoni<

scieutiis luculentissimum, » qua civitate uatus ac magnaex parteeducatusesset,