Slikar, pevač, glumac, gimnastičar: Neverovatni život

Steve Todorovića, autora "srpske Mona Lize"

U prestonici je pokrenuo i Prvo srpsko društvo za gimnastiku i

borenje, koje je bilo preteča Sokolskog pokreta kod Srba

Da nije bilo Stevana Steve Todorovića, svojevrsnog umetnika, slikara, ne

bismo imali portrete i prikaze raznih važnih istorijskih ličnosti i događaja.
Pripadao je pravcima romantizam, realizam i akademizam, na platnu
verodostojno predstavljajući svaki detalj. Rođen je na današnji dan 1832.
godine u Novom Sadu, tadašnjem Austrijskom carstvu.

Steva je od 1839. do 1846. živeo u Segedinu, gde je završio osnovnu školu i

pet razreda gimnazije. Potom je upisao Licej u Beču. Bavio se fizičkim
aktivnostima, vežbajući u "đačkoj legiji", koja je brojala 36.000 mladića.
Gimnastiku je kasnije prikazivao i u svojim umetničkim delima. Pored
upisane Bečke slikarske škole i privatnih časova kod profesora Valdmilera, slikarstvo je studirao i u
Minhenu. Već tad je prihvatao porudžbine.

Steva je bio prijatelj Vuka Karadžića, Branka Radičevića i Kornelija Stankovića. Bio je i školovani pevač,
pa je redovno pevao slikajući u ateljeu. Interesovala ga je i poezija.

Kao svršeni akademac – umetnik, Todorović se vratio u Novi Sad 1855.,

da bi se već naredne godine preselio za Beograd, kao pevač prateći
Kornelija Stankovića na turneji po Srbiji.

Portret Kornelija Stankovića, Steva Todorović / Foto:

Wikimedia/Kornelije Stanković

Na svojoj beogradskoj uličnoj izložbi prodao je veliki broj slika, koje su

"završile" po raznim krajevima zemlje. To mu je dodatno pojačalo reputaciju talentovanog umetnika,
što mu je pomoglo da u glavnom gradu osnuje pozorišnu trupu, ali i Slikarsku školu 1857. godine.
Njegovi poznatiji učenici su bili Milan Kujundžić "Aberdar" i Ljuba Kajević.
Stevan Todorović, Smrt Hajduk Veljka

"Hajduk Veljko na topu", Steva Todorović / Foto: Wikipedia/DigitalHistory.info

Ne odustajući od fizičkih veština, u prestonici je pokrenuo i Prvo srpsko društvo za gimnastiku i

borenje, koje je bilo preteča Sokolskog pokreta kod Srba. Bio je veoma posvećen mladima,
podučavajući ih slikanju, pevanju i glumi. Zbog toga je i njegova slikarska zaostavština skromna. Nije
imao vremena da mu se u potpunosti posveti. Međutim, portreti i scene bitaka i događaja bili su
toliko verodostojni da ih danas imamo u školskim udžbenicima.

Uradio je pojedine od najpoznatijih portreta kralja Milana i kraljice Natalije Obrenović, kneza

Mihaila, kneginje Ljubice i sina Milana, Hajduk Veljka, Vase Čarapića, Kornelija
Stankovića itd.
Stevin prikaz kraljice Natalije fascinira veliki broj poštovalaca umetnosti, pa je
zovu "srpskom Mona Lizom". Portret koji oslikava gracioznost i tajanstvenost jedne dame,
danas se čuva u Domu Jevrema Grujića, u Svetogorskoj ulici u Beogradu.

Portret kraljice Natalije, Steva Todorović / Foto: Wikipedia

Slikao je samo reprezentativne portrete, prevashodno za kancelarije dvora, ministarstava,

za visoka civilna i vojna nadleštva, ali i za prostorije poput onih u Kapetan Mišinom zdanju.
U ovim portretima veština i rutina sasvim ubedljivo nadoknađuju iskrenost i mladalačko
stvaralačko uzbuđenje. Rađeni su na uobičajeni način, kao većina bidermajerskih portreta u
ovalnom poprsju.

Todorović, kao prvi starešina Saveza sokolskih društava "Dušan Silni" / Foto: Wikipedia

Ovi podaci predstavljaju samo mali segment bogatog života Stevana Steve Todorovića, koji je
zabeležio u svojoj autobiografiji.

Preminuo je u Beogradu, 22. maja 1925. godine.

DECA SLAVNIH SRBA 19. VEKA

STEVAN TODOROVIĆ, „Prvo srpsko gimnastičko društvo“, 1859.FOTO: NARODNI MUZEJ BEOGRAD /
PROMO

Ime velikog slikara Steve Todorovića se ubraja u predstavnike romantizma, što i jeste svojstveno
značajnom delu njegovih slika.

Međutim, „Prvo srpsko gimnastičko društvo“ predstavlja istorijsku zabelešku o prvom društvu te vrste
na ovim prostorima, a prikazane ličnosti date su verno. Tako se zna da je središnja figura Jovan Bošković,
Todorovićev prijatelj, filolog i potonji ministar prosvete, a da su dečaci Aleksanar i Milan Garašanin (deca
Ilije Garašanina) i Mihailo i Gavrilo Damjanović (unuci kapetana Miše Anastasijevića). Sliku je Jovan
Bošković 1875. godine poklonio Narodnom muzeju, sam je inventarisao, kako je te godine bio na čelu
Narodnog muzeja. Iako hronološki pripada stilskoj smeni bidermajera i romantizma, po svojim odlikama
ona nosi obeležja pravog realizma, koji stilski u srpsku umetnost ulazi tek poslednjih decenija 19. veka
delovanjem umetnika školovanih na Minhenskoj akademiji.

Dominantna figura u srpskom slikarstvu druge polovine 19. veka Stevan Todorović bio je i mnogo više od
toga. Gotovo da nema oblasti društvenog života u čijim osnovama ili preporodu se ne prepoznaje
Todorovićevo plodno, često pionirsko delovanje. Došavši u Beograd 1957. godine mladi umetnik širokog
obrazovanja, zabeležio je „Prionuo sam odmah da pored slikarstva razgranam i ostale preke kulturne
potrebe, a naročito odmah da zavedem harmonično pevanje i telesno vežbanje, kao osnovu zdravog tela
i zdravog duha“. Osnovao je na Kosančićevom vencu, mestu potonje Narodne biblioteke, školu crtanja
gde je mlade polaznike podučavao i „harmoničnom“ pevanju, glumi, a nadomak Saborne crkve i
vežbanju.

S obzirom na to da je slikarstvo 19. veka tematski šturo, da su uglavnom slike religijske sadržine,
istorijsko slikarstvo ili portreti, ovo malo platno, predstavlja pravi dragulj i tematski, kao grupni portret i
kao zapis scene iz stvarnog života.