Zniekształcenia poznawcze (nazywane też błędami w myśleniu) to błędy logiczne we

wnioskowaniu i sposobie myślenia. Mają one charakter uniwersalny, poznawczej wszyscy ludzie są
„skąpcami poznawczymi”. Oznacza to, że mają skłonność do oszczędzania swoich zasobów
umysłowych oraz bardzo niechętnie wdają się w szczegółowe analizowanie i przetwarzanie
wszystkich informacji o ludziach i otoczeniu. Człowiek ma skłonność do częstego posługiwania się
skrótami i nawykami myślowymi. Błędy w myśleniu są także wynikiem chęci zaoszczędzenia
energii. Zazwyczaj są niezauważane przez popełniającą je osobę i występują powszechnie.
Błędy te zniekształcają odbiór i interpretację bodźców w taki sposób, że odbierane są tylko
informacje zgodne z przekonaniami, a następnie interpretowane w sposób,
który podtrzymuje styl myślenia charakterystyczny dla danej osoby. Co więcej, zniekształcenia
poznawcze wzmacniają negatywne emocje oraz nieadaptacyjne zachowania

Myślenie dychotomiczne
(myślenie czarno-białe,
myślenie typu „wszystko albo
nic”)
Uogólnianie
Oczekiwanie negatywnego
rezultatu:
1. Przepowiadanie przyszłości
dostrzeganie lub podkreślanie „Jeśli nie zdam tego egzaminu,
dwóch, zwykle skrajnych to jestem przegrana”, „Jeśli
możliwości, przy nie wszyscy tutaj mnie nie polubią,
zauważaniu wielu pośrednich to jestem do niczego”, „Liczy
się tylko pierwsze miejsce,
drugie nie ma znaczenia”
polega na wyciąganiu „Zawsze będę najgorszy”,
ogólnych, negatywnych „Nigdy nie odniosę sukcesu”,
wniosków, daleko „Wszystko robię źle”
wykraczających poza bieżącą „nic mi się nie udaje”
sytuację „zawsze mnie to spotyka”
Zakładanie, że ma się zdolność „Obleję ten egzamin”
do przewidzenia dokładnie co „nie uda mi się”
wydarzy się w przyszłości oraz „będę się jąkał”
trudność w dopuszczeniu
alternatywnego przebiegu
zdarzeń.

2. Katastrofizowanie Proces myślowy polegający na „jak nie zdam tego egzaminu,

Dyskwalifikowanie czy
odrzucanie pozytywów
Etykietowanie
trudności w dostrzeżeniu
innych niż negatywne, skutków pracy”
zdarzeń.
W sposób nieuzasadniony
uznawanie, że własne dobre
doświadczenia, cechy i
dokonania nie liczą się, mają
mniejszą wartość
Proces myślowy polegający na
przypisywaniu sobie lub innym
konkretnych, często
negatywnych cech.
Podsumowanie w formie
negatywnej nazwy swoich
uczuć wobec samego siebie,
sytuacji czy innej osoby.
to nigdy nie dostanę dobrej
„To nic nie znaczy, że żona jest
dla mnie miła”
„Musiałem mieć po prostu
dobry dzień.”
„to było łatwe, dlatego mi się
udało”
Glupio się zachowałam =
„jestem głupia”
„co za idiota”
„jestem odrażający”
Emocjonalne uzasadnianie Przyjmowanie uczuć jako
podstawy do wyciągania
wniosków.
Czytanie w myślach Zakładanie, że wie się co myślą
inni ludzie, mimo że nie ma się
wystarczajcej ilości dowodów
na to
Nadużywanie imperatywów i Interpretuję zdarzenia w
powinności odniesieniu do tego jakie
powinny być. Powinienem,
muszę, zawsze, nigdy
Nadmierna odpowiedzialność Zakładanie, że jest się
odpowiedzialnym za
wydarzenia i sytuacje nad
którymi nie ma się kontroli.
Filtr negatywny Skupianie się niemal wyłącznie
na negatywnych aspektach
sytuacji, nie dostrzeganie
pozytywów.
Niesprawiedliwe Interpretowanie zdarzenia,
porównywanie przyjmując nierealistyczne
standardy. Koncentrując się
przede wszystkim na osobach,
którym coś idzie lepiej
personifikacja branie odpowiedzialności za
wypowiedzi i zachowanie
innych osób bez
uwzględniania bardziej
prawdopodobnych motywów
ich czynów
„czuję lęk, więc musi mi coś
zagrażać”
„Czuję niepokoj, czyli w moim
małżeństwie źle się dzieje”
„on myśli, że jestem do
niczego”
„szef mnie nie lubi”
„pomyślą, że jestem głupi”
„powinienem osiągać dobre
rezultaty”
„muszę przestać odczuwać lęk”
„Zawsze muszę mówić
wyraźnie i płynnie”
„to moja wina, że nie
uratowałem tego pieszego”
„nikt mnie nie lubi”
„nic mi nie wychodzi”
„cały dzień był beznadziejny”
Jedna osoba ziewa na
wykładzie → „Moja przemowa
jest nudna”
„ona odnosi większe sukcesy”
„innym na egzaminie poszło
lepiej”
„zrobiłam coś nie tak, skoro on
jest smutny”
„pani doktor zmieniła pracę bo
byłam najgorszą pacjentką”