ARALIN 13

PAGTATALAKAYAN

Madalas ganapin ang pagtatalakayan sa mga kompanya, sa mga paaralan at sa iba

pang mga pook na ang mga tao ay maypagsasamahang dapat mapanatiling
nagkakaisa, nagkakaugnay-ugnay, nagkakaunawaan at nagtutulungan upang lalong
maging maunlad at higit na mapayapa ang tagumpay nila tatamuhin.

Kahulugan ng Pagtatalakayan

➢Isang pangkatang pagpapahayag ng matatalinong palagay o haka-haka tungkol

sa isang bagay o ng mga pinag-aralang paksa o pinakadalubhasaang larangan;
kaya;y ng mga makabuluhang pagsisiyasat sa isang suliraning nangangailangan ng
maagap subalit maingat na kalutasan.
Ang pagtatalakayan ay sinasagawa sa maayos, sistematiko, at obhetibong paraan
sa isang inilaang pook.

Ang mga Layunin ng Pagtatalakayan

1. Makapaghasik ng kabutihan sa lahat ng may kinalaman at kinauukulan.
Ang nilalayong kabutihan at kaalamang maidudulot ng paaralan, halimbawa,
sa mga mag aaral ay maluwalhati lamang na maisakatuparan kung ang lahat
ng mga tauhang bumubuo rito, ang administrador, mga guro, at iba pang
impleyado ay nagliliwanagan sa mga patakaran kani kanilang dapat sundin
at ipasunod na naaayon sa mga bagong kalalabas na kautusan ng batas sa
kaunlaran pampanturo, sa makabagong teknolohiyang pampaaralan at sa
mga iba pa. Lahat ng itoy mapagaalaman lamang sa pamamagitan ng
pagtatalakayan.

2. Naisisiwalat ng bawat kalahok ang kani- kanilang sariling damdamin at

paninindigan.
Naisisiwalat ng bawat kalahok ang kanikanilang sariling damdamin at
panindigan na ayon sa matalino at matapat na pagbigay opinyon sa pagtaas
ng katanungan, marahil ay nakapagdadalawa sa kanilang isip kayay
nakasasagabal sa paggawa ng mga bagay bagay at pagbibigay suri, puna at
halaga sa sarili, sa iba, at gayun din sa mga isyung pinag uusapan o
tinatalakay.

3. Napagtimbang- timbang ng bawat kalahok ang mga bagay- bagay,

pangyayari o kaisipan nang taos at lubos sa kanilang loob.
Natuto silang maging maginoo, mapitagan at mapagbigay kaya kusa nilang
matatanggap sa sarili na walang pagaalinlangan o sapilitang pagkapanalo o
pagkatalo ng kani kaniilang ipinaglalaban o binibigyang linaw tuloy ang
pagiging prejudice ay naiiwasan.
Ang Paghahanda sa Pakikipagtalakayan
1. Pagpili ng Paksa.
Sa pagpili ng paksa, dapat na kawili wili at makapukaw-usisa sa mga kalahok
ang paksa na naglalaman ng isang suliranin, hanggat maaari, mabigyang
liwanag at kalutasan, ibagay ang paksa sa mga kalahok o tagapakinig, sa
gulang, sa katayuan at syempre sa interes ng mga tagapakinig.

2. Pagkuha ng mga kakailanganing materyales.

Upang mapaliwanag ng husto sa makatotohanan at kapanipaniwalang
paraan may awtoridad,wika nga , at itoy ganap lamang kung ang mga
katibayan lamang o ebidensya, mga datos at iba pa, ay malawak na nalilikom
at mainam na pinagaaralan kabilang na ang mga matiyagang pananaliksik qt
obhetibong pagmamasid

3. Balangkasing maigi ang paksa sa gayo’y maging maayos ayon sa tamang

pagkakasunud-sunod ang kahalagahan ng mga katunayang sasabihin
Madaling makikinita sa pamamagitan ng pagbabalangkas, ang mga
katanungang maaaring itanong ng mga tagapakinig, upang mahusay na
masunod ito, pagsanayan ang pagsasalitang gagawin.

Paalala sa mga Lumalahok sa Talakayan

1. Pakinggang mabuti ang mga tinatalakay.
2. Makisali sa oras ng forum. Ipalagay ang sarili.
Isiping ang pansariling opinyon o nalalaman base sa tinatalakay ay maaaring
makatulong sa ikakalinaw o ikakalutas ng suliraning pinag uusapan.

3. Iwasan ang pagkamaligoy.

Kasi nakaaantala ang paglihis sa paksa, hindi masyadong maintindihan ng mga
tagapakinig o ng iyong mga kasamahan kung ano ba ang inyong tinatalakay so
dapat diretsahan, direct to the point kung baga ang iyong sasabihin.

4. Maging obhektibo o walang kinikilingan sa pamumuna.

Ang kakitiran ng utak at pagka emosyonal ay maaaring lumikha ng gulo sa halip na
maremetsohan ang mga tinatalakay.

5. Maging mapagbigay.
Iklihan lang ang sasabihin alalahanin, hangad din ng ibang magpahayag at
makatulong.
6. Maging matapat sa sarili.
Panindigan ang sariling katwiran, subalit, matutong tumanggap ng kamalian sa
kaling hindi gaanong angkop ang mungkahing ibinigay.

7. Ang pagpigil ay hindi karuwagan.

Walang maidudulot na kabutihan ang init ng ulo o pagpapawala ng hinahon at
pagkamataas, bagkos itoy magiging hadlang sa kalutasan ng problemang
tinatalakay at kasiraan ng sariling pagkatao ang magiging efekto.

Ang mga Tungkulin ng Tagapangulo ng Pagtatalakayan

1. Tagapamahala
Ipinakikilala niya ang suliraning tatalakayin, ang sanhi nito at layunin ng
talakayan, at mga dalubhasang mga tagapagsalita.

2. Tagaayos
Pinapanatili niyang maayos ang lahat sa pagtatalakayan, ang mga naliligaw
sa mga paksa na makakagogol lamang ng oras, at ang mga maiinitin ang ulo
ay pinaaalahanan niya.

3. Tagapagpaunlad
Inaakit niya ang tagapakinig na mag lahad ng kani kanilang opinyon at
katanungan tungo sa ikalilinaw nga iba pang suliranin.

4. Tagabuod/Tagapagwakas
Matapos ang talakayan, tanungan at sagutan ng lahat, binubuod niya bilang
pagtatapos ang mga napagusapan o mga napagusapan.

Ang mga Kahalagahan ng Pagtatalakayan

1. Ang publiko ay nakasisiguro sa isang Malaya at malinaw na pag-uusapusap.
2. Pinauunlad nito ang moral at kultura
Pakikipagkaibigan, pagkamatapat, at pagkamaginoo ng balana

3. Pantay-pantay ang lahat.

Ang pinagaralan at katayuan sa buhay at sa lipunan ay hindi hadlang upang
malayang makapagpahayag ang bawat isa ng sari sariling kaisipan, opinyon at
niloloob.

Uri ng Pagtatalakayan
 1. Impormal na Talakayan
Ito ay ang malayang pagpapalitan ng kuro hinggil sa isang paksa at walang
pormal na hakbang ang sinusunod, ito ay binubuo ng lima o sampong
katao.

2. Pormal na Talakayan
Ito ay nakabatay sa isang tiyak na mga hakbang, mga tiyak na mga taong
namamahala at namumuno ng talakay, nakahanda ang mga kasapi sa
kanilang paglalahad, pagmamatuwid o pagbibigay ng kurokuro,
halimbawa, mga panel discussion, symposium at lecture forum o pahayag.

Ang mga Uri ng Pormal na Pagtatalakayan (Fernando, Habana, Cinco, 1977)

1. Panayam na Pagtatalakayan o Isahang Pamunuang Pagtatalakayan.
Ito ang pinaka karaniwang uri ng pagtatalakayan, una, magsasalita muna
ang panauhing dangal, pangalawa, saka magkakaroon ng bukas ana
forum, sa panahong ito, ang mga kalahok o tagapakinig ay maaaring
sabihin ng diretso ang kaniya kaniyang katanungan sa tagapagsalita kayay
isusulat na lamang ang katanungan upang maging maayos at matahimik
at mabigyan ng chansa ang bawat isang makapagtanong. Pipili ng isang
leader ba, siyang tanging magbabasa ng malakas sa mga katanungan sa
tagapagsalita matapos malikom lahat ang mga katanungang isinulat.

2. Ang Simposyum.
Itoy tinatawag ring pagpupulong bayan, isang pangkat na karaniway
binubuo ng 4 hanggang 6 na dalubhasang tagapagsalita na inanyayahan
upang talakayin ang iba ibang aspekto ng ilang mahahalagang isyung
pampubliko, bawat isay naghahanda ng sariling talumpati hinggil sa isang
aspekto ng paksa na inilaan ayon na rin sa kaniyang dinalubhasaan, bawat
tagapagsalita ay ipinakikilala o taga pamagitan o moderator at bawat
hinandang talumpati ay may panahong taning, ang bawat talumpating
harapan binabasa kayay balangkas na sinisulipan lamang kapag
magsasalita ay magkakaugnay, ang chairman o ang tagapangulo ang
nagsasaayos nito sa tamang pagkakasunod sunod na hindi maguluhan ang
mga tagapakinig. Ang inihandang talumpati kung minsan ay ipinakokopya
ayon sa dami ng inaasahang dadalo na maaaring ipamudmod bago
magsimula ang sesyon ng sa gayoy masundan ng tagapakinig ang
inihahayag ng tagapagsalita lalo nat kung mahina siyang magsalita o
mahina ang abot ng tinig kung may deperensya ang mikropono o kayay
pagkatapos ng sesyon upang muling mabasa ng kalahok pagdating sa
kanilang bahay o maaari ring gawing sanggunian.

3. Ang Diskusyong Panel.

Ito yung pagtatalakayang na medyo impormal, sa ibat ibang samahan, ito
ang napatunayang higit na mabisa kesa sa pormal na pagtatalakayan sa
pagtatalo, halimbawa, ito ay naiiba sa dahilang dito ay walang kaisipang
 pinatutunayan at pinatitibay na siya lamang tama at iba pa ay mali, qng
kagalingan nga ng papel, ang mga kasaping tagapagsalita rito ay hindi
magkakasalungat sa isat isa, bagkos hangad nila ang lubos na ikalilinaw at
ikalulutas ng suliraning pinag uusapan kaya natural lamang na silay mag
kasang ayunan, sa pagtatalo, may tagahatol samantalang sa
pagtatalakayang ito’y wala ang kinahahantungan ng talakayan ay hindi
pormal, ang pagtatalakayang panel ay naglalayong magpakita sa mga
tagapakinig lalo na sa mga kabataan ng isang malaya at maluwag na
pagdidiskusyon at madaling pagkakaunawaan hinggil sa suliraning
tinatalakay ng sa gayon itoy kanilang magagaya o mapaparesan at
makakasanayan. Sa diskusyong papel, ang mga tagapagsalita na pawang
pabilog na nakaupong pinaggigitnaan ng tagapamuno o chairman sa
harap ng tagapakinig ay may kaniya kaniyang tinatalakay na paksa ngunit
magkakaugnay na tumutunton sa ikalulutas ng problema sa oras ng
pagtatanungan at pagsasalitan.

Paalala sa mga Lumalahok sa Talakayan

Sa proseso ng pagsusulat nagsisimula muna ito sa isip bilang ideya o karanasan
bago ang aktwal na itala ng lapis o bolpen o ng makinilya sa papel o ng kompyuter
sa memorya nito sa tamang panahon at lugar para maibahagi sa iba.

Karagdagang Tungkulin ng Tagapangulo ng Pagtatalakayan: Ang Paghahanda sa

Pakikipagtalakayan
1. Pakinggang mabuti ang tinatalakay.
2. Makiisa sa oras ng forum.
3. Iwasan ang pagkamaligoy.
4. Maging obhektibo o walang kinikilingan sa pamumuna.
5. Maging mapagbigay.
6. Maging matapat sa sarili.
7. Ang pagpigil ay hindi karuwagan.
8. Ang publiko ay nakasisiguro sa isang Malaya at malinaw na paguusap-usap.
9. Pinauunlad nito ang moral at kultura.
10. Pantay-pantay ang lahat.

Buod
Ang pagtatalakayan ay ang pagpapalitan ng kuro-kuro o opinyon sa isang
sitwasyong pagsasalita. Kinakilangang unawain ang mga layunin sa pagtatalakay,
kung ano ang kinakailngan sa pakikipagtalakayan para maging epektibo ang
pagbibigayan ng mga impormasyon. Gampanan ng tagapagtalakay ang mga
tungkulin at pahalagahan ito para maayos na pakikipagtalakayan.

ARALIN 15
KAYARIAN NG ALINMANG SULATIN

INTRODUKSYON
Halos lahat ng mga pangyayari noong mga ilang libong taon na ang nakaraan ay
ating nababasa at nalalaman dahil sa mga ito ay nakasulat. Ang mga karunungang
nakabangko sa isip ng mga taong marurunong at edukado ay nanggaling sa mga
nakasulat na mga kaalamang kanyang nababsa at napag-aaralan. Bilang isang
estudyante, binabati kita kung masipag kang magsulat. Makaiipon kang maraming
kaalaman, makatitipid ka pa sa pera at panahon. Higit sa lahat, marami kang
kaibigan dahil marami ang hihiram ng notbuk mo. Tulad ng pagbabasa, ang
pagsusulat ay karaniwang ikinaiinis ng maraming estudyanteng kagaya mo. Ang
nangyayari tuloy, sa halip na sumulat ka, masmadali para sa iyo ang magpa-
photocopy na lang. mabilis pa. bahala nang magbayad nang Malaki. Kung may
pinapasulat naman ang titser mo ng isang paksa para idevelop, matagal ka nang
nakatingin sa dingding, ngunit hindi ka pa rin makapagsimula. Napakahirap para sa
iyo ang pagsulat at para bang wala ka talagang maisusulat. Kahit na sa pagsagot sa
mga “essay questions” ay tipid na tipid ka. Ngunit, alam mo na na ang hindi masabi
ng bibig ay masasabi sa pamamagitan ng pagsulat? Upang maging madali ang
pagsulat ng kahit anong paksa, mahalagang isipin ang tungkol sa layunin ng iyong
susulatin. Nais mo bang magsalaysay, maglarawan, maglahad o mangatwiran?
Alam mo rin ba ang kahulugan ng masining na pagsulat, ang mga hakbang, proseso,
batayan at pangangailangan nito? Bakit ka nga ba nagsusulat?

ANG KAYARIAN NG ALINMANG SULATIN

ANG PAKSANG PANGUNGUSAP
- Ang nagsasaad ng pangunahing kaisipan o ng pinakadiwa ng bawat talata.
- Agarang pinapakita o tahasang ipinahihiwatig ng may akda sa
mambabasa. Ito’y kadalasang matatagpuan sa panimulang pangungusap
na lamang.
Dalawang Uri ng Paksang Pangungusap
LANTAD – ito ay yung paksang sa unang tingin pa lamang ay nakikita o
napapansin na ng bumabasa.
DI- LANTAD – ito ay kung ito ay paitaling ipinapahiwatig lamang
ANG TALATA
- Isang pangungusap na nagsasaad ng isang buong diwa o lipon ng mga
pangungusap na ang bawat inihahayag na kaisipan ay nakafokus sa pagbuo ng
iisang diwa.
- Karaniwan sa mga balita ay maikling kwento ang una at sanaysay naman ang
pangalawa. Sinisimulan ang pagsulat ng talata sa papel sa pamamagitan ng
pagpapalugit sa kaliwang bahagi sa makinalyadong pagsulat nito karaniwan ng mga
limang tap o diin ng hinlalaki nito sa bar o espasyo.
Uri ng Talata
PANIMULANG TALATA – dito nakikita o nahihiwatigan ng paksa ang talata at
ang layunin ng may akda sa pagtalakay na maaaring pagsaalaysay, paglalarawan,
paglalahad, o pagmamatuwid.
TALATANG GANAP – ito ay binubuo ng mga kaisipang nagpapaabante sa
pangunahing diwang palawakin ng may akda para sa karagdagang kapatiran ng mga
mambababasa. Maaaring ito ay magkasinghaba ng una o mas mahaba pa at
karaniwang ito ang lahat ng talatang bumubuo sa diskusyon.
TALATANG PAGLILIPAT- DIWA – sa talatang ito ay tangkang lagumin ang
diwa ng sinusundang mga talata o di rin kaya nagsisilbing tagapag- ugnay ito ng
sinusundan at ng mga sumusunod pa.
TALATANG PAGBUOD – ito ay ang karaniwag tawag sa pangwakas na talata
dito binibigyang linaw ang lahat ng mahahalagang pahayag na nabanggit sa mga
nauuna gayundin ang layunin ng may akda sa sulatin.

Ang mga Dapat Tandaan sa Pagbuo ng isang Talata

1. Simulang makatawag-pansin ang talata.
2. May isang paksang pangungusap sapat sa bawat talata.
3. Bawat pangungusap sa talata ay tumutulong sa pagpapaliwanag sa paksang
pangungusap.
4. Ayusin sa lohikal na pagkakasunud-sunod ang mga pangungusap.
5. Mabisang iklian lamang ang mga pangungusap para medaling malinawan.
6. Tapusin ang talata sa efektibong pamamaraan din.

ANG MGA KAHILINGAN NG ISANG MABUTING TALATA

KAISAHAN – ito ay yung nabanggit sa unahan na ang bawat talata ay kinakailangang
may paksa o o pangunahing kaisipang ipinaliliwanag. Hindi mahalaga rit kung gaano
karami ang pangungusap na bumubuo sa talata. Ang mahigpit na hinihingi, dapat
bawat pangungusap ay tumutulongsa pagbuo ng nasabing pangunahing kaisipan.
Magsisilbing detalye ito maaring magbigay ng impormasyon o di kaya’y
magpaliwanag kaya iisa ang direksyon ang tinutunton ng bawat pangungusap
walang lumilihis bagkos umaagapay sa pagbuo ng malinaw na diwa.

KAKIPILAN – ito yung kaugnayan, kaiklian ng mga pananalita ang tinutukoy ng

salitang ito. Kipil sadiksyunaryo ito’y nangangahulugan na mahigpit na paghawak
tulad sa putik upang madikit o mabuo o sa simpleng panananalita kompreson.
Nababawasan ang mahaba kung aalisin ang ligoy kaya maikli gayundin maingat na
naisasaayos ang pagkakasunodsunod ng pangungusap kaya lohikal. Sa ganitong
kaparaaanan maliwanag kaya malinaw na agarang nahihinuha o nakikita ang
larawan ang diwa na binubuo sa isipan ng mambabasa

IMFASIS – sa pagsasalita kung gusting bigyan ng intensidad o tindi ang dating ng

salitang binibitawan sa kausap para bumigat sa pandinig ang damdamin sa
pagsasalita ay inilalabas sa pamamagitan ng lakas ng tinig kung kaya umefekto itoy
tiyak na masidhi. Samantala sa pagsulat naman nasa pagpili ng tama’t tiyak na salita
na dinadetalye sa pangungusap o di kaya tahas na tinutukoy ang salita o lantarang
ipinapahiwatig obvious sa ingles para sadyang lumutang ang kalinawan at kaibahan
nito sa mga kasama at bigyang diin ang dating nitong itsura.

URI NG SULATIN
DI- FORMAL - Ito ay nagbibigay ng higit na pagkakataon sa sumusulat upamg
malayang maipahayag ang sarili. Ito ay maaaring paglalahad ng personal pamilyar
o palagayan. Wala itong isang tiyak napamamamraan ng pagpapahayag ng
sinusunod. Ang himig na ito ay karaniwang nakikipag- usap.
FORMAL - Ang formal na komposisyon ay higit na maayos at higit na nauukol
sa mahahalagang bagay o paksa. Maaaring maglaman ito ng mga sangkap ng
talambuhay, panunuri o kahit kinalabasan ng pakikipagpanayam. Karaniwag
ginagamit ang paglalahad bilang anyo ng pagpapahayag na ang isang sumusulat ng
komposisyon ito ay kailangang magkaroon ng mga diwa o kaisipang alam na niya.
Yaong mahalaga sa nilalahado pinapaksa ang ano mang diwa ay sadyang kawili- wili
kung makabuluhag pag- aksayahan ng panahon at pag- isipan ng puspusan. Dapat
matalas na upang mas lalong kawili- wili ang komposisyon ay kailangan na
makatipon ng materyal na nagpapatibay sa anu mang bagay na inilalahad. Ang
materyal na ito ay dapat napag- aralan ng sumusulat, pahalagahan at isama sa
daloy ng kaniyang kaisipian.

URI NG SULATIN (AYON KAY JAMES KINNEAVY)

1. Informativ – ito ay nagbibigay ng impormasyon at ebidensiya tulad ng mga
report, ulat, balita at iba pa. ito ay naglalayong magpabatid.
2. Persweysiv – ito ay mga sulating nanghihikayat upang tanggapin ang sinasabi ng
awtor o mapaniwala ang mga bumabasa tulad ng sanysay, tanging lathalain at iba
pa.
3. Ekspresiv – ito naman ay pampersonal na sulatin ng tao na nagsisiwalat ng
kanyang damdamin at iniisip.
4. Imaginativ – ito ay mga akda na likhang isip ng manunulat tulad ng mga tula, dula
at kwento ay bunga ng imahenasyon ng manunulat.
5. Formulaic – ang mga sulating itoy may sinusunod na standard o format sa
pagsulat tulad ng mga liham pangangalakal, thesis, teknikal, desartasyon at
siyentipikong report. May mga sulating nagtataglay ng katangiang informativ,
persweysiv, ekspresiv sa kabuuan nito tulad ng sanaysay, tala ng paglalakabay,
pangulong tudling at personal na liham. Samantala ang research o panahong papel,
desartasyon o teknikal report ay maaaring magtaglay ng informativ, persweysiv at
formulaic halimbawa nito ang research na may paksang drug addiction malaking
suliranin sa PIlipinas ito ay isang halimbawa ng impormativ dahil nagbibigay ito ng
impormasyon at siabi rin na ito ay persweysiv dahil ito ay humahamonsa gobyerno
upang kumilos at ito rin ay formulaic dahil may sinusunod na format ang research.

Ang Istandard ng Mahusay na Sulatin

1. Kaisahan – kapag sinabing kaisahan ito ay may paksang tinatalakay, i.sang sentral
na ideya na hinuhugisan at dinedevelop hindi lumilihis sa paksang ito ang talakay
2. Koherens – ito yung nag kokonek at nagkaka-ugayan ng mga pangungusap. Ang
mga transisyon ng mga salita ay nagamit ng tama upang magkaroon ng lohika ang
mga talataan. Ang pagpili ng kongkreto at espisipikong detalye ay mahusay na
dinedevelop. Maayos na hinahanay ang mga pagkakasunod ng mga ideya.
3. Kalinawan – malinaw at hindi maligoy ang mga pangungusap eksakto at may
katiyakan ang pagpili ng mga salita na gagamitin. Ang mga ideya ay hinurma at
hinuhugisan upang maunawaan ng mambabasa
4. Kasapatan – ibigsabihin hindi bitin ang sulatin, may sapat na detalye, ebidensya
at patunay sa sinasabi. Nakakatugon din ito sa mga katanungang hinahanap ng
sagot ng mambabasa
5. Empasis/Diin – ito yung nagpokus o naka pokus sa paksa at sentral na ideya
walang lihis na ginagawa dito
6. Kagandahan- libre sa mga kamalian spelling, bantas, sintaks mahusay ang
development organisado at skolarly ang pagkakabuo
IBA PANG URI NG SULATIN
PERSONAL – nabibilang sa sulating ito ang talaarawan o diary, journal, ala-ala o
memwa, liham pangkaibigan, personal na sanaysay at iba pa. pangkaraniwang
kinaiinteresan ng mga kabataan na tangkaing sulatin ang mga anyong binanggit
dahil magaan itong isipin at madaling gawin sapagkat alam na alam na nasa loob na
nila. Naihahayag dito ang kanilang pansariling ideya, damdamin, paniniwala at
hangarinng walang pagdadalawang isip o pagpipigil at agaran dahil galling sa
karanasan nila mismo. Malaya kasing sulatin ang mga ito, mangyari hndi sinasaklaw
ang ano mang kombinsyongpagsusulat walang depenadong balangkas ng
struktura, kaya naisasagawa sa paraang likas o kinasanayan na o ayon sa gusto nila.
Impormal o pang araw araw ang mga ang antas ng mga ginagamit na salita sa
puntong kombersasyunal na maaaring limitado o familiar. Subhektibo ang
panananw gamit ng panauhang ko at ako samodong bukas sentimental, hanggang
emosyonal kasiyasiya at kaimpatya.
TRANSAKSYUNAL – kabilang naman dito ang liham pangkalakal, memo, minits ng
mga meeting, panuto, ulat at mga pataran, proposal, plano, patalastas,balita at iba
pa. isa komunikatibong paaktibidad ang mga sulating nabanggit sinasangkutan ito
ng dalawang panig na para makompleto ang aksyon kailangan mgkaroon ng
tambingang maiimpluwensiyahan o maapektohan sa isat- isa nakasentro sa layunin
nito ang atensyon na walang iba kundi ang maipabatid ang mensahe at maipabatid
ang taglay ng impormasyon, may kombensyong dapat sudin ang pagsasagawa ng
mga ito na ginagabayan ng edukasyon. May tradisyunal na struktura ang mga ito
isinafumularyo nakabalangkas ang kabuuang kaayusan formal ang karaniwang
teknikal na register pili ang eksikusyon at direkta sa puntong modo, obhektibo ang
pananaw sapagkat ang mga sulating propesyonal,institusyunal at komersyal ito.
MALIKHAIN – nabibilang din naman sa sulating ito ang iba’t ibang genra ng
panliteratura ang mga di piksyon tula, awtobiograpiya, biography, anecdota,
reportatch, kasaysayan at iba pa. at ang mga piksyon, kwentong bayan,pabula,
parabula, katatawanan, kababalaghan, kaiipan, nobela tula at sanaysay.
Makasining ang anyo ng mga tulang naibanggit mangyari mga produkto itong
maaring maging likas na talento o dinedevelop na hilig. Ginagamit ng mga ito sa
matayog na guni guni ng maparaang instruktura ng maistilong paggamit ng wika.
Isang makaya ito sa pagtuklas ng pansariling kakayahan at kasanayan ng pagsulat
tungo sa orihinal at epektibong kaugnayang sosyal at kabuluhang indibidwal

MGA PAMAMARAAN SA PAGSULAT

1. PAGSASALAYSAY – tinatawag din itong pagkwekuwento layunin nito ang
magsalaysay ng isang pangyayari o kawili-wiling pangyayari sa isang maayos na
paghahanay. Ano mang kwento ay may tauhan, tagpuan, panahon, suliranin, mga
pagtatatangkang lutasin na suliranin at solusyon sa problema.
2. PAGLALARAWAN – ito ay ang pagpapahayag ng impresyon o kakintalang likha
ng pandama. Hal. Pandinig, panlasa at pang amoy.
3. PAGLALAHAD – sa paglalahad ang manunulat ay nagbibigay impormasyon
nagpapaliwanag at nagbibigay linaw sa mga ideya o mga kaisipan. Ito ay ang
pagpapaliwanag ng anumang bagay na masasaklaw ng kaalaman ng tao at
tumutugon sa pangangailangang pangkarunungan at pag-unawa. May layunin
itong gumawa ng isang malinaw sapat at walang pagkiling na pagpapaliwanag sa
anumang bagay o ng isang layunin ng isang palagay o ng isang simulain, ano ito sino
ka ba saan sya nanggaling bakit nagkaganoon paano na ngayon kapag sinagot mo
ang walang katapusang tanong kagaya nito ikaw ay nasa landas ng paglalahad.
4. PANGHIHIKAYAT/ PANGANGATWIRAN – ito ay may layuning magpatunay ng
katotohanan sa pamamagitan ng panghihikayat na maniwala ang iba sa
pinaniniwalaan ng sumulat o nagsasalita sa kaniyang palagay o opinion. Halimbawa
pag akit sa mga tao na tumangkilik sa produkto sa pamammagitan ng
advertisement, pagsulat ng litorial at iba pa. sa panghihikayat ang manunulat ay
naglalayong baguhin o patindihin ang paniniwala ng mambabasa tungkol sa isang
paksa, paniniwala o puntodibista. Inilalahad dito ng manunulat ang mga
katotohanan at mga opinion upang mauunawaan ng mambabasa ang anumang
inilalahad niya magandang halimbawa dito ang mga pangulong tudling etoryal ng
mga pahayagan o magasin. Ang mga teksto ng mananalumpati at iba pa.

ANG PAGSULAT NG LIHAM-APLIKASYON AT RESUME

➢ KAHULUGAN NG LIHAM-APLIKASYON
- humihiling ng mapapasukang okupasyon. Hindi magtatagal magsisipag tapos ang
mga mag-aaral sa kani-kanilang inuukulang kurso natural maghahanap na sila ng
kani-kanilang trabaho. Sa bawat trabaho na balak pasukan mahalagan bahagi ang
pagsulat ng liham aplikasyon kasama rito ang resume at bio data. Fisrt impression
last. Isa ito sa pinagbabasehan para interbyuhin ng aplikante at maituturig itong
mabisa kun mahusay ang pagkakasulat lalo’t nakukuhang isaalang alang ang
kaunlaran ng employer sa pamamagitan ng paghawak sa posisyong tinatangkang
pasukin. Dati ipinapadalang sulat kamay ang aplikasyon datapwat sa kasalukuyan
nakasanayan ng makinalyado o kompyuterisado na ito na nilalagdaan na lamang ng
aplikante.

➢ KAHULUGAN NG RESUME
- isang organisadong lagom ng mga bakgraw o pangkaligiran o kasaysayan at
kwalifikasyon ng aplikante. Iba-iba ang maaaring laman at format nito pero sa
pangkalahatan pinapalooban ito ng sumusunod na impormasyon, personal na data,
bakrawnd sa piang-aralan, karanasan sa trabaho, mga katangi-tanging nagawa na,
mga espesyalisadong kasanayan, mga organisasyon at samahang kinasasapian,
kasama na ang posisyong hinahawakan at tungkuling ginagampanan mga
paglilingkod pamayanan at iba pa at mga reperensya.
DALAWANG URI NG LIHAM-APLIKASYON
1.MAGKAHIWALAY NA LIHAM-APLIKASYON AT RESUME – kapag ito ang
gagamiting liham aplikasyon hidni na inuulit pa ang nakapaloob na impormasyon
sa resume sa nakasulat. Sa halip nasisismulan ito sa pagpapahayag ng trabahoo
posisyong hinahangad na pasukan at kung paano ito napag-alaman. Kasama rin dito
ang iba pang impormasyong may kinalaman sa trabaho, sundan ito ng pakiusap na
may interbyu at syempre nakalakip ang mahalagang direksyon gaya ng numero ng
telepono o takdang panahon na madaling makokontak sakaling mapagbigyan ang
kahilingan.
2.LIHAM-APLIAKSYON NA KINAPAPALOOBAN NG RESUME – sa halip na
paghiwalayin pa ang resume sa halip na paghiwalayin pang liham na humihiling ng
pagpapasukan ng resume dito sa pangalawang klase ng liham aplikasyon
ipinapaloob na ang resume sa sulat at dahil sa isang uri ng liham pangangalakal ang
aplikasyon dapat lamang umaayon ito sa standard ng estilo at format ng isang liham
pangangalakal.

PATNUBAY SA PAGSULAT NG PANAKIP NA LIHAM-APLIKASYON

➢ Mga Dapat Gawin:

1. Mas makabubuti kung iaadres ang sulat sa tiyak na individwal.
2. Agad magpasimula sa ugnayang aplikante at employer. Kung paano
napagalaman ang bakanteng poosisyon.
3. Iklian ang mga pahayag na nagbibigay-diin sa kwalifikasyon para sa posisyon.
4. Direktang kunin sa nilathalang ads ang mga salitang magbibigya-deskripsyon sa
mga magagawa sa trabaho.
5. Pagtuunan ang magagawa sa employer sa halip na ang magagawa nito sa
aplikante.
6. Lagyang-pananda sa pamamagitan ng kulay o guhit ang bahagi sa resume na
tiyaking nauukol sa trabahong inaaplayan.
7. Itakda ang petsang puwede sa interbyu.
8. Ipakita ang kasigasigan sa buong sulat.
9. Pirmahan ang sulat.
10. Tumawag para ma-follow up ang sulat

MGA DI- DAPAT GAWIN:

1. Huwag gamitan ang sulat ng mga gasgas nang salutasyon gaya ng “ Sa
Kinauukulan”, “Mahla na Ginoo o Madam”.
2. Huwag simulant ang bawat pangungusap sa “AKO”.
3. Huwag punuin ang buong pahina, mga tatlo o apat na maiikling talata lamang
sapat na.
4. Huwag ding gagamit ng mga luma nang ekspresyon.
5. Huwag gamitan ng iba’t ibang istilo ang isang sulat. Kung blok, blok; kung semi-
blok, semi-blok; kung ganap na blok, ganap na blok.

PATNUBAY SA PAGSULAT NG RESUME

▪ Mga Dapat Gawin:
1. Isulat sa malaking titik ang pangalan, adres at numero ng telefono sa taas ng
resume.
2. Isa-isahin dito ang mga tunguhin at layunin. Isang oportunidad ito ng aplikante
na maipakita ang masigasig na kagustuhan sa trabaho, gayundin, ang
pangkalahatang kwalifikasyon.
3. Ilakip ang mga imformasyon tungkol sa mga pinag-aralan at mga natapos na
kurso.
4. Maging tiyak sa deskripsyon ng mga nagawa na tulad ng numero at figura.
5. Itala ang mga karanasan sa trabaho kasama nag posisyong hinahawakan,
pangalan ng employer, mga tiyak na tungkulin at petsang ginanap ang posisyon.
6. Isama ang mga imformasyong may kinalaman sa karanasan, mga responsibilidad
sa familya, mga kinasasapiang samahan at organisasyon, mga
paglilingkodpampamayanan at iba pang aktividad na positivong kasasalaminan ng
mga abilidad at kaasalang responsible at maaasahan.
7. Iklian lamang ang resume. Itala nang malinaw at tiyak ang mahahalagang
imformasyon lamang.
8. Ayusin ang mga imformasyon ayon sa importansya sa trabahong inaaplayan.
9. Maingat na iwastong-basa ang ispeling, bantas, at mga kamaliang tipografikal.
10. mag-eksperimento sa format ng resume para sa pangkalahatang anyo at
kalinawan ng pagbasa.
11. Hingin ang reaksyon dito ng iba bago ikompyuter o imakinilya ang final na
kopya.
12. Tanging orihinal na kopya lamang ang gamitin.
13. Maging maagap sa paresponde sa ads.

▪ Mga Di-Dapat Gawin:

1. Huwag bigyang-diin ang gusto sa trabaho,bagkos, ang kaangkupan sa
pangangailangan ng employer.
2. Huwag gumamit ng gayu’t gayunding resume sa bawat pagpapadala ng
aplikasyon, samakatwid, iba-ibahin ang format o disenyo sa bawat pag-aaplay sa
partikular na trabaho,
3. Huwag nang ilagay ang mga istatistiks gaya ng timbang, tangkad at edad.
4. Huwag gumamit ng matatayog na salita o mahahabang komplikadong
pangungusap.
5. Huwag gumamit ng mga di familiar na daglat, kaya’y mga di kinakailangang
jargon.
6. Huwag maglagay ng mga imformasyong may kinalaman sa suweldo.
7. Huwag isulat ang mga referensya sa pahina ng resume, gamitan ito ng isa pang
papel.
8. Huwag isama ang mga personal na referensya gaya ng kapitbahay o kaibigan.

GABAY SA PAGSULAT NG LIHAM-APLIKASYON NA KINAPAPALOOBAN NG

RESUME
1. Tiyaking may layunin ang pagsulat nito.
2. Isulat lahat ng imformasyong kinakailangan ayon sa natural at mapanghimok na
paraan.
3. Pakatayahin ang tono ng pananalita na puwedeng palakaibigan pero metatag,
mataktika dahil magiit, magalang dahil formal at panatilihing positive ang mga
pananalita.
4. Maging natural din sa istilo para madaling basahin dahil nakakabagot ang
masyadong teknikal, matitigas at mga gamit-na-gamit nang pananalita, gayundin,
ang komplikadong sulat.
5. Basahin ang sulat at pakapakinngang mabuti ang dating ng tunog nito, matapos
magawa ang rafdraf at tayahin kung mabisa.
6. Isulat lamang ang mga detalyeng kinakailangang malaman ng babasa.
7. Wakasan ito sa maayang pangungusap ngunit mapagpakilos sa babasa para agad
sagutin.
8. Sundin ang tamang format at maging konsistent dito.
9. Siguraduhing malinis, kaakit-akit at malinaw ang kalalabasang makinilyado o
kompyuterisadong kopya.
10. Iwastong-basa atirevisa para maitama ang mga kamalian sa mekaniks at gramar
gaya ng ispeling gamit ng mga bantas at titik at istruktura ng mga pangungusap.
11. Tupiin ayon sa paraang sinusunod sa isang istandard na sukat (4 ½ x 9 ½) ng
sobreng pampangangalakal.
12. Maingat na imakinilya ang adres sa sobre na maaaring sa tradisyunal na forma
na malalaking titik ang panimula at maliliit ang mga sumusunod.
MGA KATANGIAN NG MABISANG LIHAM-APLIKASYON
1. Kagalangan – ang pagiging magalang ay tanda ng kataasang uri ng isang pagkatao
at ang pagkatao ay nakikita sa salitang ginagamit. Ang pagiging magalang ay
nagbibigay ng magandang impresyon sa tao maging mapitagan kung gayon sa
pagsusulat sa maginoong paraan maging ang isang kaaway ay nabibigyan ng
importansya ang sinulatan pa kaya ang hindi madala
2. Kaiklian – ang liham pangangalakal ay dapat maikli lamang natural may mga
liham na mahahaba pero possible paring gumamit ng kaunting salita upang
maipahayag ang lahat ng gusting sabihin
3. Kalinawan – tiyak dapat ang salitang ginagamit na mauunawaan agad ng
mambabasa. Nangangahulugang may kalabuan ang binabasa.
4. Kapayakan – ang sumusulat ng liham pangangalakal ay hindi dapat
magmarunong o magmagaling na may marami siyang matataas, malalim o mahirap
na salitang nalallaman. Nasa panitikan lamang natutunghayan. Simpleng salita lang
dapat ang gagamitin mga karaniwang salitang agad naiintindihan ang kahulugan.
5. Kabuuan – huwag bitin ang nilalaman kailangan lahat ng dapat kailangan ng
mambabasa ay nakalahad ng walang labis walang kulang.

ANG PAHINA NG REFERENSYA AT ANG PAGSULAT NITO HINDI

ang talaan ng mg areferensya sa resume. Inihihiwalay ito ng pahina. Ang referensya
dili’t iba kundi ang taong kilala at iginagalang sa komunidad na nakakikilala sa
aplikante at nakakaalam sa kanyang katauhan at pagkatao, gayundin , sa kanyang
mga kakayahan at kasanayan. Nagsisilbi silang tagarekomenda sakali’t kontakin ng
pinag-aaplayan. Kadalasan, tatlong pangalang referensya lamang ay sapat na.
maaari itong isang dating guro sa elementarya, hayskul o kolehiyo, o ang pari sa
parokyang kinabibilangan, o isang kilalang profesyunal, kaya’y isang dating
employer. Datapwat hindi karagdagang magsusulat ng pangalan ang taong
reperensya na hindi muna ito hinihingan ng perwisyo,alalahaning kilala respetado
at propesyunal silang tao sa komunidad kay nararapat lamang na pasulat itong
isagawa kailangang gawin ito bago mag apply ng trabaho ng sa gayon hindi sila
malagay sa alanganin sakaling tawgan o puntahan sila tungkol saaplikante dapat
malaman nya muna para palagay niyang nasasabi ang pagrerekomenda sa pagsulat
sakanya agad linawin ang layunin ng paggamit ng kaniyang pangalan.

ANG PAGSULAT NG LIHAM-PANLUNOD

Isa sa madalas makaligtaang bahagi sa pagproseso sap ag apply ng trabaho
ay ang panunod o follow up letter. Ipinadadala ito pagkatapos ng interbyu.
Mahalaga ang pagsulat nito sapagkat napaaalala nito muli sa interbyuwer ang
pangalan ng aplikante, nagbibigay rin ito ng isang pagkakataon na
maimpluwensyahan ang kaniyang desisyon para maging mabisa dapat nakapaloob
dito ang sumusunod:
1. Ang pagpapasalamat
2. Ang sagisag sa pagbanggit muli ng aplikante ng kanyang interes sa posisyong
inaaplayan at sa kanyang kahalagahan.
3. Ang pahayag ng kaluwagan ng aplikante na mainterbyu muli sakaling hangarin
pa ng interbyuwer.

ANG PAGTUTUPI NG SULAT

Iniaayon ang pagtutupi ng sulat sa istandard na sukat ng envelop na pang
business ito’y 4 and ½ by 9 and ½
1. Simulan ang pagtutupi sa ibabang bahagi ng sulat mga katlo ng papel.
2. Tupiin pababa ang katlo pang taas na bahagi ng papel.
3. Siguraduhing mariin ang gilid ng tupi.
4. Ipasok ang sulat sa envelop na nasa gawing taas ang nakabukang dulong bahagi.

BUOD/ KONGKLUSYON
Binubuo ang alinmang sulatin ng paksang pangungusap at ng mga talata na
naglalaman ng mga palagay o pagkukuro at iba pang mga kaisipang bahagi ng
kabuuang paksang tinatalakay. Mabisa ang kalalabasan ng mga isinusulat na talata
kung papanutuhin ang mga paalala. Masasabing ang isang talatang isinusulat ay
matalino kung angkin nito ang mga katangiang hinihiling sa pagkatha. Sa pagsulat
ng Liham-Aplikasyon at resume ay mapagsisilbing sanggunian ang mga patnubay sa
pagsasagaw nito.
 ARALIN 14

Introduksyon

Halos lahat ng mga pangyayari noong mga ilang libong taon na ang nakaraan ay ating nababasa at
nalalaman dahil sa mga ito ay nakasulat. Ang mga karunungang nakabangko sa isip ng mga taong
marurunong at edukado ay nanggaling sa mga nakasulat na mga kaalamang kanyang nababsa at napag-
aaralan.

Bilang isang estudyante, binabati kita kung masipag kang magsulat. Makaiipon kang maraming kaalaman,
makatitipid ka pa sa pera at panahon. Higit sa lahat, marami kang kaibigan dahil marami ang hihiram ng
notbuk mo.

Tulad ng pagbabasa, ang pagsusulat ay karaniwang ikinaiinis ng maraming estudyanteng kagaya mo.Ang
nangyayari tuloy, sa halip na sumulat ka, masmadali para sa iyo ang magpa-photocopy na lang. mabilis
pa.bahala nang magbayad nang Malaki. Kung may pinapasulat naman ang titser mo ng isang paksa para
idevelop,

matagal ka nang nakatingin sa dingding, ngunit hindi ka pa rin makapagsimula. Napakahirap para sa iyo
ang

pagsulat at para bang wala ka talagang maisusulat. Kahit na sa pagsagot sa mga “essay questions” ay
tipid na

tipid ka. Ngunit, alam mo na na ang hindi masabi ng bibig ay masasabi sa pamamagitan ng pagsulat?

Upang maging madali ang pagsulat ng kahit anong paksa, mahalagang isipin ang tungkol sa layunin ng

iyong susulatin. Nais mo bang magsalaysay, maglarawan, maglahad o mangatwiran? Alam mo rin ba ang

kahulugan ng masining na pagsulat, ang mga hakbang, proseso, batayan at pangangailangan nito? Bakit
ka

nga ba nagsusulat?

▪ Kahulugan ng Pagsulat

➢Ang pagsulat ay isang natatanging kakayahan ng tao na malinaw

na makapagtala o makpag-imprenta sa papel ng mga karakter at

simbolo, tuloy, makaforma ng mga salita, pangungusap at talata

para makapagbigay ng mga ideya o mga imformasyon s amga

mambabasa sa tawag ng komunikasyon.

-sa pamamagitan ng pagsulat napapaunlad ng dahan-dahan ang mga ideya sa isang papel, ang nasabi na
ay mahirap ng baguhin pa ngunit ang naisulat na ay maari pang rebisahin, ulitin at buuin ang mga
pangungusap at talata.

ang kakulangan sa pagsasalita ay punan ng marami sa pamamagitan ng pagsulat ang mga sinasalita ay
mapapa walang bisa kung minsan ngunit ang nakasulat ay malakas na ebidensya. Ang sinasalita ay
nakakalimutan, nawawala at namamatay, ang nakasulat ay na dokumento habangbuhay sa buhay.

▪ Kahalagahan ng Pagsulat

1. Nabibigyan tayo ng magandang kaisipan.

-Ang pagsasagawa ng mga papel para sa ating mga aralin ay nakapagbibigay sa atin ng pagkakataong
maisaayos ang mga mahahalagang paksa at may lagay ang mga Ito Sa dapat nitong kalagyan.

2. Nabibigyan tayo ng pagkakataong marinig.

-Tuwina'y nakaririnig tayo ng maraming pala palagay at pagtatalo hinggil sa isyu ng squatter, kakapusan
sa tubig at tumataas na halaga ng mga pangunahing bilihin pagtaas ng matrikula at kung ano-ano pa at
ang dating sa atin ay parang naiinis na sapagkat lumabas na sila lamang ang marunong sila lamang ang
maalam, kailangan naman na minsan marinig ang ating panig.

3. Nabibigyan tayo ng pagkakataong makaimpluwensyang

iba.

-Pagmamasid at masusing pag-aaral ng kapaligiran ay nagbibigay sa atin ng pagkakataong mapaglimi ang

magkabilang panig , maaaring sa ating pagsulat ay makapagbigay Tayo ng mahalagang katuwiran.

▪ Ang Pagsulat Bilang Proseso

Bago magsulat ➡️ Pagsulat ng

unang borador ➡️ Pagrerevisa

➡️ Pag-i-edit

at Pagwawastong basa

Bago magsulat - Nagdesisyon kang isusulat, alam mo na sa loob mo na ang gagawin at pipili ka muna ng
paksa at saka ang mananaliksik para mapalawak ang kaalaman tungkol dito sa gayon maging maunlad ang
pagtalakay

Pagsulat ng unang borador - sa unang pagsulat sundin ang balangkas datapwat wag naman masyadong
mahigpit dapat maging flexible kasi marami pang lalabas na mga bagong kaisipan sige lang sige ang
pagsusulat hanggang sa maramdaman kusa ang pagtatapos. Para maging matagumpay ng lubos ang
ikalawang hakbang na ito sundin ang mga sumusunod na tip. Una: sumulat ng parang nakikipag-usap
lamang. pangalawa : alamin ang paksa. pangatlo : maging matapat sa sarili. pang-apat: kasiyahan ang
pagsusulat at panglima : panatagin ang loob.

Pagrerevisa- Makatutulong ang ilang sumunod na mungkahi, iwasan ang mangdagdag pa ng maraming
impormasyon, kaltasin ang mga Hindi kinakailangan na katibayan at detalye, ilagay lamang ang pinaka
impormasyon na posible, ilagay ang mga bahagi Sa dapat kalagyan.

Pag-i-edit at pagwawastong basa- Pagkatapos ng pag rerevisa at pagsulat ng unang borador ang editing
at pagwawastong basa O prof reading na dapat isakatuparan para maging ganap ang proseso ng pagsulat.
Sa pag eedit gawain dito ang pag rerevisa mg nilalaman ng estilo ng pagsusulat gayundin pinatitiyak sa
prosesong Ito na Itama ang mga kamalian tulad ng grammar, mekaniks, bantas at malalaking titik.

▪ Dayagram ng mga Yugto sa Pagsulat (Garcia, et al., 2006)

1. Bago sumulat (Pre-writing)

- ang pag iisip ng mabuti upang makakuha o maka develop at maiayos ang mga nakalap na datos bago
magsulat.

*pagpili ng paksa

*pagtitipon ng datos

*paglista ng mga ideyang isasama

*pagbuo ng sarili o mga bagong ideya

2. Pagsulat (Writing)

-Ang proseso ng paghuhugis ng ideya tungo sa pagbuo ng pangungusap, isulat ang paksang pangungusap
mga sumusuportang detalye, simula katawan at wakas na talataan.

*pagtanggap ng fidbak\pagsangguni

*pagbuo ng burador\draft

*pagsaalang-alang sa patnubay sa pagsulat

3. Pagrerevisa (Editing)

- ito yung pagtingin sa mga kamalian ng talataan upang maiwasan ito estilo at organisasyon.

*pagtingin sa kawastuhan (sintaks, gramar, bantas, format)

*pag-aayos ng\pagpapabuti sa bagay na tiningnan at paglalagay ng mga simbolo na ginagamit sa editing

4. Muling Pagsulat (Rewritng)

- mula sa iyong talataan muling isusulat ang sulatin na taglay ang mga ginawang koreksiyon, may pasok
ba ang lahat ng nakitang kamalian, makinis ba at malinaw ang daloy ng mga pangungusap, naging maayos
ba at organisado ang talataan, may pasok ba ang wastong bantas at baybay ng salita.

*pagkopya ng maayos at malinis ng sinulat\sulatin

*produksyon ng final na kopya na maaari ring ipalathala

▪ Mga dapat Isaalang-alang sa Pagpaplano ng Susulatin

1. Tiyakin ang susulating asaynment at ang takdang panahong sasaklaw sa paggawa.

2. Ihanda ang mga gagamiting referensya gaya ng diksyunaryo, mga hand-awt, mga

tala, atb.

3. Pasyahan ang panahong magugugol sa pagsasagawa nito at gawan ng plano.

4. Itakda ang lugar at panahon ng pagsulat, iyong makapagsusulat nang tahimik at

kumportable.

5. Kapag medyo alumpihit at di agad makapagsimula gawa ng mood at inspirasyon na

kailangan pang hintayin, kondisyunin ang sarili sa lugar at oras na itinakda’t pasasaan

ba’t makapagsusulat din.

6. Ihanda ang sarili, iyong hindi pagod, inaantok, kaya ay gutom, bago magsulat.

7. Isalugar ang pamamahinga, iyong hindi sa kalagitnaan ng pagsulat. Sikaping matapos

muna ang isang bahagi bago magrelaks. Idagdag sa plano ang pagpapaalala sa mga

kasambahay na huwag mang-iistorbo, gayjndin, isantabi muna ang cellphone.

▪ Paghahanda sa Pagsulat

1. Tiyakin ang layunin at kainteresan ang susulatin para positive ang pag-upo

sa pagsulat.

2. May mahirap na sulating asaynment, mayroon ding madali kaya iba-ibahin

ang direksyon at konsentrasyon ayon sa taya rito.

3. Intindihin munang mabuti ang mga panuto at tuntuning ibinigay ng titser

bago magpasimula.

4. Kunsuktahin ang diksyunaryo sa bawat salitang di gaanong maintindihan

at siguraduhing maitala ito para medaling matandaan.

5. Maglista ng mga bagay na kailangang itanong sa titser. Intindihin muna

nang husto ang problema sa saynment bago maghagilap ng solusyon.

▪ Mga Tagubilin sa Pagpili ng Paksa

1. Maglista ng mga kinawiwilihang paksaing may mga bagay-bagay nang nalalaman

tungkol sa mga ito.

2. Kumunsulta sa mga babasahin. Dyaryoo magasin, atb. Ng mga ideya kung

kinakailangan.

3. Pagkatapos ng makapamili ng paksang inaakalang mapangyayaring sulatin, ipahayag

ang tesis o proposisyon sa tiyak at malinaw na pangungusap dahil ito ang

magsisilbing ideya na kukontrol sa pagsulat.

4. Balakin kung papaano ito maisasakatuparan.

5. Magtala ng mga agarang kaisipang may kinalaman sa paksa kasama ng mga

detalyeng mailalakip kalaunan sa pagsulat.

6. Magpatuloy s apangangalap ng mga imformasyon saa lahat ng masusumpungang

referensya nang mas higit sa inaakalang kinakailangan hanggang sa magkaroon ng

sapat na imbak pansuporta sa pamaksang pangungusap.

▪ Pagsasaayos ng mga Imformasyon

1. Isaayos ang mga data ayon sa importansya, pakronolohikal man o

paespasyal.

2. Balangkasin ang mga pangunahing ideya.

3. Balansehin ang lagay ng bawat panuto. Tantyahin ang bawat bahagi kung

nasusobrahan o nakukulangan ng detalye.

▪ Pagsulat na Mismo ng Sulatin

1. Pakinggan ang mga ideya habang isinusulat.

2. Iwasan ang paggamit ng matatayog na salita, hangga’t maaari, iyong parang

nakikipag-usap lamang sa loob ng klase.

3. Huwag gagamit ng mga salitang balbal baka hindi maintindihan ng

nakararami.

4. Gumamit lamang ng mga kontraksyong natural na naririnig sa mga usapan.

5. Iwasan ang mga gasgas nang idyoma.

6. Gumamit ng mga salita o pariralang sariwa pa’t mapang-akit na kaiinteresan

ng bumabasa.

7. Sabihin lang ang dapat sabihin nang makaiwas sa sobrang palpak.

8. Isaalang-alang lamang ang mahahalagang detalyeng makasasapat sa

paglalarawang-diwa o pagpapatunay sa punto.

9. Maging limitado sa panuring (pang-uri o pang-abay) nang hindi maging

redundant, halimbawa: nagbubunga ng resultang…, higit na mas

mahusay…, nagtitiling sobrang pagkalakas-lakas…, atb.

10. Isakongkreto ang mga pangalan at isaaktiv ang mga pandiwa para mabawasan

ang pagdaragdag ng mga panuring, halimbawa: nagsasaibon; lampong, sa

halip na lalaking pusa; koral, sa halip na malawak na kulungan ng mga

alagang baka…, atb.

11. Ipagpatuloy ang pagsulat hanggang maramdamang sapat na.

12. Magwakas sa inaakalang kikintal sa isip at damdamin ng mambabasa ang

binasa at hindi mapigilan ang sariling maibahagi ito sa iba karakaraka.

▪ Pagrerevisa

1. Huwag magmadali sa pagsusumite. “take your time”, wika nga sa Ingles,

sa muling pagbasa.

2. Maging maingat sa pagwawasto ng bawat pangungusap para walang

makaalpas na pagkakamali.

3. Pakatingnan ang ispeling, ang gamit ng mga salita kung naaangkop o

hindi, ang gamit ng mga bantas at ang istruktura ng mga pangungusap

para maging Pulido ang final na kopya ng manuskrito.

▪ Pagsulat ng Final na Manuskrito

1. Sundin ang panuto o mga kahilingang format ng titser sa pagmamakinilya o

pagkukompyuter.

2. Ingatan ang kopyang matupi, kaya’y mabasa nang mapanatiling malinis o

makinis.

3. Isumite ang asaynment sa takdang panahon.

4. Maging bukas ang isip sa anumang suhestyon para mapaigi pa ang sulatin.

5. Huwag katamaran ang pamuling pagsulat at pagsulat pa uli.

6. Refleksyon ng sarili ang anumang ginawa kaya pagbutihin ang pagsulat

bilang pagpapabuti ng sarili.

Buod/ Kongklusyon

KFCI-Module 1

Sa aktuwal na pagsulat,makatutulong nang malaki ang pagiging natural

at matapat sa sarili. Maaaring may itinakdang mga pagpipiliang paksa ang

pasulat at maaari rin namang malayang makakapamili ang isang manunulat ng

paksang personal na kinaiinteresan, ngunit sakali mang walang ispisipikong

itinatampok, maisaalang-alang ang mga tagubilin sa pagpili ng paksa.

Makatutulong ang muling pagbasa sa sinulat para mamataan ang mga

kamaliang nagawa na kailangang maiwasto nang maging madulas ang mga

pananalita sa pagbasa.

Manuskrito ang tawag sa final na kopya. Makinilya na ito,

kompyuterisado ayon sa forming istandardisado o itinakda ng titser.