BOŞALTIM SİSTEMİ

ZEYNEP GÜL 1
• CANLININ METABOLİK ATIKLARINI
UZAKLAŞTIRMASI İŞLEMİNE BOŞALTIM DENİR.
• CANLININ KARARLI İÇ DENGESİNİ
SAĞLAYABİLMESİ İÇİN (HOMEOSTASİ)
BOŞALTIM YAPMASI GEREKİR.
• BOŞALTIMDA GÖREV ALAN YAPI VE
ORGANLARIN OLUŞTURDUĞU YAPIYA ÜRİNER
SİSTEM (BOŞALTIM SİSTEMİ ) DENİR.

ZEYNEP GÜL 2
BOŞALTIM OLAYI İLE;
1. KANIN pH I BELİRLİ DEĞERLER ARASINDA
TUTULUR.
2. VÜCUDUN SU VE TUZ DENGESİ KORUNUR.
3. TOKSİK MADDELER VE METABOLİZMA
ATIKLARI VÜCUTTAN UZAKLAŞTIRILIR.
4. CANLININ OSMOTİK DENGESİ KORUNUR.

ZEYNEP GÜL 3
• OKSİJENLİ SOLUNUM SONUCUNDA ORGANİK
BESİNLERDEN KARBONDİOKSİT VE SU ATIKLARI
MEYDANA GELİR.
• KULLANILAN ORGANİK BESİN PROTEİNLER
OLUNCA ATIK ÜRÜN OLARAK BİR DE
AMONYAK OLUŞUR(NH3)
• AZOTLU ATIK OLAN AMONYAK CANLILAR
TARAFINDAN FARKLI ŞEKİLLERDE
UZAKLAŞTIRILIR.

ZEYNEP GÜL 4
ZEYNEP GÜL 5
• AZOTLU ATIKLARIN DÖNÜŞÜMÜNDE
OMURGALILARDA KARACİĞER DİĞER
CALILARDA ÖZEL HÜCRE GRUPLARI GÖREV
ALIR.

ZEYNEP GÜL 6
 OMURGASIZ HAYVANLARDA
BOŞALTIM
• SÜNGERLERDE VE SÖLENTERELERDE
ÖZELLEŞMİŞ BOŞALTIM ORGANLARI YOKTUR.
• BU CANLILAR BOŞALTIMI DİFÜZYON VE
OSMOZ İLE GERÇEKLEŞTİRİRLER.

ZEYNEP GÜL 7
YASSI SOLUCANLAR
• OMURGASIZ HATVANLARDA İLK BOŞALTIM
ORGANINA YASSI SOLUCANLARDA RASTLANIR.
• PLANARYADA BOŞALTIM PROTONEFRİDYUM
DENEN YAPILARDA GERÇEKLEŞİR.
• PROTONEFRİDYUMLAR SİLLİ ALEV
HÜCRELERİNDEN VE BOŞALTIM KANALINDAN
OLUŞUR.
• SADECE SUYUN BOŞALTIMINDA GÖREV
ALIRLAR.
• DİĞER METABOLİK ATIKLAR DİFÜZYONLA
ATILIR.
ZEYNEP GÜL 8
ZEYNEP GÜL 9
HALKALI SOLUCANLAR
• İLK DEFA GERİ EMİLİMİN GERÇEKLEŞTİĞİ
BOŞALTIM ORGANI OLAN NEFRİDYUMLAR İLE
BOŞALTIM GERÇEKLEŞİR.
• VÜCUDUN HER HALKASINDA BİR ÇİFT
NEFRİDYUM BULUNUR.
• NEFRİDYUMLAR BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ
ÇALIŞIR.
• NEFRİDYUMLARIN VÜCUT BOŞLUĞUNA
BAKAN UÇLARI KİRPİKLİ HUNİ ŞEKLİNDEDİR.
ZEYNEP GÜL 10
• NEFRİDYUMLARDAKİ BOŞALTIM KANALINDA
BULUNAN KILCAL DAMARLAR GEREKLİ
MADDELERİN GERİ EMİLİMİNİ SAĞLAR.

ZEYNEP GÜL 11
BÖCEKLER
• BÖCEKLERDE BOŞALTIM ORGANI OLARAK
MALPİGHİ TÜPLERİ BULUNUR.
• MALPİGHİ TÜPLERİNİN BİR UCU KAPALI OLUP
DOKULARA UZANIRKEN DİĞER UCU AÇIKTIR VE
BAĞIRŞAĞA UZANIR.
• SON BAĞIRSAĞA GELEN BOŞALTIM ÜRÜNLERİNDE
İHTİYAÇ HALİNDE GERİ EMİLİM GÖRÜLÜR.
• AMONYAK MALPİGHİ TÜPLERİNDE ÜRİK ASİDE
DÖNÜŞTÜRÜLEREK ANÜSTEN ATILIR.
ZEYNEP GÜL 12
ZEYNEP GÜL 13
OMURGALI HAYVANLARDA BOŞALTIM
• OMURGALILARDA BOŞALTIM SİSTEMİ ÜREME
SİSTEMİ İLE BAĞLANTILI OLDUĞU İÇİN
ÜROGENİTAL SİSTEM ADINI ALIR.
• MEMELİLER DIŞINDAKİ OMURGALILARDA TEK
AÇIKLIK İLE HEM ÜREME HEM DE BOŞALTIM
GERÇEKLEŞTİRİLİR.
• BU TEK AÇIKLIĞA KLOAK DENİR.
• OMURGALILARIN TÜMÜNDE BOŞALTIM
BÖBREK İLE GERÇEKLEŞİR.
ZEYNEP GÜL 14
ZEYNEP GÜL 15
ZEYNEP GÜL 16
İNSANDA BOŞALTIM

ZEYNEP GÜL 17
 BÖBREĞİN YAPISI VE GÖREVLERİ:
• BÖBREKLER METABOLİZMA SONUCU
OLUŞARAK KANA VERİLEN BAZI ATIK
MADDELERİ, GÖREVLERİNİ TAMAMLAMIŞ
OLAN HORMON,ANTİKOR VE
İLAÇLARLA,KANDA FAZLA BULUNAN SU, İYON
GİBİ MADDELERİ KANDAN SÜZEREK AYIRIR.
• BÖBREKLER YAPTIĞI BU GÖREVLE KANIN VE
DİĞER VÜCUT SIVILARININ BİLEŞİMLERİNİN
HOMEOSTASİSİNİ SAĞLAMAKTIR.
ZEYNEP GÜL 18
• HER BÖBREĞİN ÜZERİNDE BİRER TANE
BÖBREK ÜSTÜ BEZİ BULUNUR. BU BEZLER
YAĞLI BİR DOKU İLE BÖBREKLERDEN
AYRILMIŞTIR.
• BÖBREKLERİN ÇUKUR OLAN BÖLGELERİNDEN
KAN DAMARLARI, LENF DAMARLARI VE
SİNİRLER GİRİŞ ÇIKIŞ YAPARLAR.
• BÖBREKLER DIŞTAN İÇE DOĞRU
KABUK(KORTEKS), ÖZ(MEDULLA) VE
HAVUZCUK (PELVİS) OLMAK ÜZERE 3
KISIMDAN OLUŞUR.

ZEYNEP GÜL 19
ZEYNEP GÜL 20
• BÖBREKLER EN DIŞTAN KORUYUCU YAĞ
TABAKASI VE BAĞ DOKUDAN YAPILMIŞ BİR
ZAR İLE ÇEVRİLİDİR.
• BÖBREKLERİN İŞLEVSEL BİRİMİ
NEFRONLARDIR VE BUNLAR KABUK VE ÖZ
BÖLGESİNDE BULUNURLAR.
• HAVUZCUK İDRARIN İLK OLARAK TOPLANDIĞI
YERDİR.

ZEYNEP GÜL 21
 NEFRONLARIN YAPISI VE ÇALIŞMASI
• BÖBREKLERİN ASIL YAPI VE GÖREV BİRİMLERİ
MİKROSKOBİK YAPILAR OLAN NEFRONLARDIR.
• NEFRONLAR; MALPİGHİ CİSİMCİĞİ,
PROKSİMAL TÜP, HENLE KULBU, DİSTAL TÜP
VE TOPLAMA KANALINDAN OLUŞUR.
• MALPİGHİ CİSİMCİĞİ, PROKSİMAL TÜP VE
DİDTAL TÜP BÖBREĞİN KABUK BÖLGESİNDE
BULUNUR.
• HENLE KULBU VE TOPLAMA KANALLARI İSE
BÖBREĞİN ÖZ BÖLGESİNDE BULUNUR.
ZEYNEP GÜL 22
ZEYNEP GÜL 23
• MALPİGHİ CİSİMCİĞİ GLOMERULUS
KILCALLARI VE BOWMAN KAPSÜLÜNDEN
OLUŞMUŞTUR.
• GLOMERULUS KILCALLARI İKİ ATARDAMAR
ARASINDA BULUNUR.

ZEYNEP GÜL 24
• GLOMERULUS KILCAL DAMARLARI İKİ
ATARDAMAR ARASINDA OLDUĞUNDAN
BASINCI YÜKSEKTİR. BUNDAN DOLAYI İKİ KATLI
YASSI EPİTELDEN OLUŞMUŞTUR.
• DİĞER KILCALLARDA MADDE GEÇİŞİ ÇİFT
YÖNLÜ OLMASINA RAĞMEN GLOMERULUSTA
SADECE MADDE ÇIKIŞI VARDIR.
• BÖWMAN KAPSÜLÜNDEN ÇIKAN GÖTÜRÜCÜ
ATAR DAMAR İLE BÖBREK TOPLAR DAMARI
ARASINDA NEFRON KANALLARININ ETRAFINI
SARAN KILCAL DAMARLAR VARDIR.

ZEYNEP GÜL 25
ZEYNEP GÜL 26
• BOWMAN KAPSÜLÜ TEK KATLI YASSI
EPİTELDEN OLUŞMUŞ YARIM AY ŞEKLİNDEKİ
BİR YAPIDIR.
• GLOMERULUSTAN SÜZÜLEN MADDELER
BOWMAN KAPSÜLÜ İLE NEFRON
KANALLARINA AKTARILIR.

ZEYNEP GÜL 27
• NEFRON KANALLARI PROKSİMAL TÜP, HENLE
KULBU VE DİSTAL TÜPTEN OLUŞUR.
• NEFRON KANALLARINI OLUŞTURAN HÜCRELER
EMİLİMİ ARTTIRMAK İÇİN MİKROVİLLUSLARA
SAHİPTİR.
• İDRAR TOPLAMA KANALLARI NEFRONLARIN
SON KISMIDIR.
• İDRAR TOPLAMA KANALLARI BİRLEŞEREK
PİRAMİT DENEN YAPILARI OLUŞTURUR.

ZEYNEP GÜL 28
 BÖBREKLERDE İDRAR OLUŞUMU
• KALP TARAFINDAN POMPALANAN KANIN
YAKLAŞIK ¼ Ü BÖBREK ATARDAMARI İLE
BÖBREKLERE GETİRİLEREK TEMİZLENİR.
• BÖBREKLERDE KANIN TEMİZLENMESİ VE
İDRAR OLUŞUMU SÜZÜLME, GERİ EMİLİM VE
SALGILAMA OLMAK ÜZERE ÜÇ AŞAMADA
GERÇEKLEŞİR.
• BU OLAYLARIN ÜÇÜ DE NEFRONLARDA
GERÇEKLEŞİR.

ZEYNEP GÜL 29
ZEYNEP GÜL 30
SÜZÜLME:
• SÜZÜLME FİZİKSEL BİR OLAY OLUP
GLOMERULUS KILCALLARINDAKİ YÜKSEK KAN
BASINCI ETKİSİ İLE MEYDANA GELİR.
• GLOMERULUS KILCALLARINDAKİ
MOLEKÜLLERİN (BÜYÜK MOLEKÜLLER HARİÇ)
BOWMAN KAPSÜLÜNE GEÇMESİDİR.
• PASİF TAŞIMAYLA OLUR VE ENERJİ
HARCANMAZ.

ZEYNEP GÜL 31
• SÜZÜLEN SIVI İÇERİSİNDE;
SU
GLİKOZ
AMİNOAİT
İNORGANİK TUZLAR
İYONLAR
AZOTLU ATIKLAR( ÜRE, ÜRİK ASİT, AMONYAK)
KÜÇÜK PROTEİNLER
BULUNABİLİR.

ZEYNEP GÜL 32
• KANDA BULUNAN KAN HÜCRELERİ VE BÜYÜK
MOLEKÜLLER BOWMAN KAPSÜLÜNE
GEÇEMEZ.
• SAĞLIKLI BİR İNSANDA GÜNDE 180 LİTRE KAN
SÜZÜLÜR.
• BU DURUM KAN BASINCINA BAĞLI OLARAK
DEĞİŞİKLİK GÖSTEREBİLİR.
• SOĞUK HAVALARDA KAN KILCALLARI BÜZÜLÜR
VE KAN BASINCI ARTAR. BUNUN SONUCUNDA
OLUŞTURULAN İDRAR MİKTARI DA ARTAR.

ZEYNEP GÜL 33
GERİ EMİLİM:
• NEFRON KANALLARI İÇİNDEKİ SIVIDA
BULUNAN YARARLI MADDELERİN KILCAL
DAMARLARA VERİLMESİ OLAYIDIR.
• SU OSMOZ İLE DİĞER MOLEKÜLLER DİFÜZYON
VE AKTİF TAŞIMA İLE GERİ EMİLİR.
PROKSİMAL TÜPTE: SU PASİF TAŞIMA İLE ,
GLİKOZ,AMİOASİT, VİTAMİNLER VE BAZI
İYONLAR İSE PASİF VE AKTİF TAŞIMA İLE GERİ
EMİLİR.
ZEYNEP GÜL 34
HENLE KULBUNDA: HENLE KULBUNUN İNEN
KOLUNDA SU EMİLİMİ YAPILIRKEN ÇIKAN
KOLUNDA SU EMİLİMİ GÖRÜLMEZ.
ÇIKAN KOLUNDA KLOR İYONLARININ AKTİF
TAŞIMA İLE EMİLİMİ GÖRÜLÜR.
DİSTAL TÜPTE: İYONLAR AKTİF TAŞIMA İLE SU İSE
PASİF TAŞIMA İLE GERİ EMİLİR.
• GERİ EMİLEN SU MİKTARI VÜCUDUN SU
İHTİYACINA GÖRE ANTİDİÜRETİK HORMON
(ADH=VAZOPRESSİN) ETKİSİYLE DÜZENLENİR.

ZEYNEP GÜL 35
• DİSTAL TÜPTE AYRICA ALDESTERON
HORMONU ETKİSİYLE SODYUM DA GERİ
EMİLEBİLİR.
• DİSTAL TÜP ÜREYE GEÇİRGEN OLMADIĞINDAN
ÜRENİN GERİ EMİLİMİ YAPILMAZ VE BURADA
ÜRE YOĞUNLUĞU ARTAR.
İDRAR TOPLAMA KANALLARINDA: BİR MİKTAR
ÜRE VE SU PASİF OLARAK KLOR AKTİF OLARAK
EMİLİR VE KANALDA YOĞUNLAŞMIŞ İDRAR
KALIR.
ZEYNEP GÜL 36
• SAĞLIKLI BİR İNSANDA:
GLİKOZ VE AMİNO ASİTLERİN TAMAMI
SUYUN %99 U
SODYUM İYONLARININ %99 U
ÜRENİN &50 Sİ
GERİ EMİLİR.
• SAĞLIKLI BİR İNSANIN İDRARINDA BESİN
MONOMERİ BULUNMAZ.

ZEYNEP GÜL 37
SALGILAMA:
• PENİSİLİN GİBİ BAZI İLAÇLAR, BAZI İYONLAR,
BAZI ASİT VE BAZLAR, AMONYAK VE BOYA GİBİ
ATIK MADDELER SÜZÜLME SIRASINDA
BOWMAN KAPSÜLÜNE GEÇEMEZLER.
• BU MADDELER AKTİF TAŞIMA İLE KILCAL
DAMARLARDAN NEFRON KANALLARINA
VERİLİR.
• BU OLAYA SALGILAM YA DA AKTİF BOŞALTIM
DENİR.
ZEYNEP GÜL 38
• SALGILAMA OLAYI DAHA ÇOK DİSTAL TÜPTE
GERÇEKLEŞİR.
• İDRARIN BİLEŞİMİ;
PH 5-7 ARASINDADIR.
%3 ÜRE, ÜRİK ASİT
%2 MADENSEL TUZ
GERİ KALAN KISIM SU
AZ SAYIDA AKYUVAR VE EPİTEL HÜCRELERİ

ZEYNEP GÜL 39
• OLUŞAN İDRAR BÖBREĞİN HAVUZCUK
BÖLGESİNDE TOPLANIR VE ÜRETER, İDRAR KESESİ
VE ÜRETRA İLE DIŞARI ATILIR.
• BÖBREKLERDE:
SU VE MİNERALLERİN FAZLASI UZAKLAŞTIRILIR.
İLAÇ VE BOYA GİBİ MADDELER UZAKLAŞTIRILIR.
KANIN PH DENGEDE TUTULUR.(7-7.7)7.4
KAN ÜRETİMİNİ SAĞLAYAN ERİTROPOETİN
HORMONU SALGILANMASI
UZUN SÜRELİ AÇLIKLARDA AMİNO ASİT VE
GLİSEROL GLİKOZA DÖNÜŞTÜRÜLÜR.
ZEYNEP GÜL 40