Angielski alfabet fonetyczny

[kən  jə ˈri
ːd ˈðɪs?]
Spotkałeś może się już z podobnymi znakami i zastanawiasz się, co
mogą one oznaczać?

To znaki IPA (International Phonetic Alphabet), czyli znaki

międzynarodowego alfabetu fonetycznego. Stosowany jest on do zapisu
fonetycznego, czyli zapisu wymowy, między innymi języka angielskiego.
Zapis angielskiego w przeciwieństwie do polskiego, nie jest fonetyczny,
oznacza to, że nie czyta się go, tak jak się go pisze. Dlatego w zależności
od słowa, w którym się znajdują poszczególne litery, mogą mieć różną
wymowę, np. w słowie wood, oo czytamy jako ʊ, czyli polskie u, natomiast
w słowie door, oo czytamy jako ɔ: (długie o). Z tego powodu też
niezbędne jest sprawdzenie w słowniku wymowy każdego nowego
słowa, którego chcemy się nauczyć.
W angielskim alfabecie fonetycznym występuje 36 znaków, 12 z nich to
samogłoski (dla porównania, w polskim jest ich jedynie 8), 24 to
spółgłoski. Jeden symbol reprezentuje jeden dźwięk. Warto poznać
różnice w wymowie poszczególnych dźwięków, ponieważ wiele z nich
różni się od ich polskich odpowiedników lub takich nie posiada.
Zauważ, że wymowa słów zapisana w alfabecie fonetycznym zazwyczaj
umieszczana jest w nawiasach kwadratowych [] albo między dwoma
ukośnikami //.

Głowa do góry! Nauczenie się tego alfabetu jest łatwiejsze niż wydaję się

to na początku 
W tym artykule zajmiemy się zapisem fonetycznym angielskich:
 spółgłosek,
 samogłosek krótkich i długich,
 dyftongów,
 akcentów.
Angielskie spółgłoski (consonants)
Większość spółgłosek w angielskim odpowiada w wymowie polskim
spółgłoskom. Zwróć jednak szczególną uwagę na te głoski, które są inne
lub wcale nie występują w polskim, np. θ, ð, ŋ, r itd.
ZNAK WYMOWA SPÓŁGŁOSEK
Spółgłoski oznaczone tym kolorem wymawiamy przy zbliżeniu warg do siebie.
p
Brzmi podobnie do polskiego p, ale …
 [pʰ] — na początku sylaby akcentowanej wymawiane jest z przydeche
 [p|] — na końcu wyrazu jest jedną ze stop consonants (spółgłosek
zwartych), [p] zostaje więc częściowo “połknięte”, wypowiedziane be
wydechu.
 pit [pɪt] (dół) a dokładniej wymawiane jest jako [pʰɪt]
 map [mæp] (mapa) dokładniej: [mæp|]

Brzmi jak polskie b, ale wymawiane trochę mniej energicznie

[b|] – na końcu wyrazu jest jedną ze  stop consonants, [b] zostaje więc częścio
“połknięte”, wypowiedziane bez wydechu.
 
 ban [bæn] (zakaz)
 cab [kæb|] (taksówka) – b jest tutaj “połknięte” [b|] (czyt. stop consonants
m

Wymawiane dokładnie tak samo, jak polskie m

 mummy [mʌmi] (mumia)
 lamb [læm] jagnię, baranek
 

Brzmi dokładnie jak polskie ł

 

 wave [weɪv]  (fala)

 wafer [weɪfər] (wafel)
 

Spółgłoski oznaczone tym kolorem wymawiamy przy zbliżeniu górnych zębów do dolnej war

f

Wymawiane dokładnie jak polskie f

 fat [fæt] (tłuszcz)
 mafia [mæfiə] (mafia)

Brzmi dokładnie jak polskie w

 van [væn] (furgonetka)
 move [muːv] (ruszać się)
 

Spółgłoski oznaczone tym kolorem wymawiamy z wytkniętym językiem

θ
Brzmi jak f wymawiane, gdy czubek języka i krawędzie boczne luźno dotyka
siekaczy. Jak s z końcem języka przy zębach.
Uwaga! Ten dźwięk nie jest ani polskim t ani  f.
Ponieważ θ nie istnieje w języku polskim zwróć na nie szczególną uwagę.
 think [ˈθɪŋk] (myśleć)
 three [θriː] (trzy)
 ethics [ˈeθɪks] (etyka)
 both [boʊθ] (oboje)
 fifth [fɪfθ] (piąty)Więcej na temat [θ] znajdziesz TUTAJ.
 

d wymawiane, gdy czubek języka i krawędzie boczne luźno dotykają siekacz

podobnie jak θ.
 Jak z z końcem języka przy zębach.

Ta głoska nie istnieje w języku polskim i nie jest zastępowalna przez d ani p

Uwaga! Ten dźwięk nie jest ani polskim d ani w.  Ponieważ ð nie istnieje w ję
polskim zwróć na nie szczególną uwagę.
 this [ðɪs] (ten)
 mother [ˈmʌðər] (matka)
Więcej na temat [ð] znajdziesz TUTAJ.
 

Spółgłoski oznaczone tym kolorem wymawiamy przy zbliżeniu przedniej części języka do dzią
(dotyka więc tak zwany wał dziąsłowy).

Podobne do polskiego n , ale  z czubkiem języka nie dotykającym górnych z

za to przylegającym do wału dziąsłowego LINK (z językiem trochę bardziej
cofniętym)
n  

 nap [næp] (drzemka)

 nanny [næni] (niania)

W języku angielskim istnieją dwa rodzaje l:

 clear/light l (jasne l), które wymawiane jest jak polskie l, z językiem
dotykającym wału dziąsłowego (w porównaniu do polskiego l język jest
położony troszkę głębiej)
 
  

 tak zwane dark l (ciemne l), które

występuje tylko na końcu wyrazu.  Dark l przypomina polskie ł w wymow
kresowej — tył języka podniesiony jest w kierunku podniebienia miękkieg
Czasami dark l zapisywane jest jako [ɫ] w transkrypcji fonetycznej. Jednak
zazwyczaj transkrybuje się je jako [l], tak samo jak clear l.
 label [leɪbəl]
 lolly [ˈlɑːli]  [lɒli]
US BR

 pull [pʊl]
 
 Podobne do polskiego t , ale z czubkiem języka nie dotykającym górnych zę
za to przylegającym do wału dziąsłowego
(z językiem trochę bardziej cofniętym)
t W angielskim istnieją aż cztery rodzaje [t] (tak zwane alofony):
 [tʰ] — na początku sylaby akcentowanej wymawiane jest z przydechem [t
 [t|] — na końcu wyrazu jest jedną ze  stop consonants, [t] zostaje więc czę
“połknięte”, wypowiedziane bez wydechu.
 [ɾ]  — flap t – ten dźwięk jest charakterystyczny dla wymowy amerykańsk
nie znajdziesz go na przykład w mowie brytyjskiej. Flap t występuje tylko
między samogłoskami i brzmi bardziej jak szybkie [d] niż [t].
 [ʔ] — glottal stop (zwarcie krtaniowe) to dźwięk, który wydajemy na przy
gdy mówimy nie-e albo a-ha, to szybkie zamkniecie i otwarcie strun
głosowanych, wymawiane bez podmuchu powietrza.
Glottal stop znajdziesz przed nieakcentowaną sylabą z dźwiękiem [n].
 tunnel [t ʌnəl] zazwyczaj zapisywane po prostu jako: [tʌnəl]
h

 mat [mæt|] zazwyczaj jako: [mæt]

 later [ˈleɪɾər] (tylko w amerykańskim angielskim) zazwyczaj jako: [ˈleɪtər
 button [ˈbʌʔn] zazwyczaj jako [ˈbʌtn]
 
d

Podobne do polskiego d, ale

czubkiem języka nie dotykającym górnych zębów, za to przylegającym do wału dziąs
(z językiem trochę bardziej cofniętym)
[d|] – na końcu wyrazu jest jedną ze  stop consonants, [d] zostaje więc
częściowo “połknięte”, wypowiedziane bez wydechu.
 dog [dɔːɡ]  [dɒg] (pies)
US BR 

 murder [ˈmɜːrdər] (mord)

 bird [bɜːrd|] (ptak) – d jest tutaj “połknięte” [d|] (czyt. stop consonants

Podobne do polskiego s, ale brzmi trochę sepleniąco

język jest bardziej cofnięty niż przy wymowie polskiegos*(sprawdź także wymowę
końcówki -s)
  snake [sneɪk] (wąż)
 mass [mæs] (masa)

Podobne do polskiego z, ale brzmi

trochę sepleniąco
język jest bardziej cofnięty niż przy wymowie polskiego zzucchini [zuːˈkiːni] (cukini
 buzz [bʌz] (bzyczenie)

Wymowa r w angielskim różni się od wym

polskiej
— język podnosi się ku podniebieniu twardemu, ale go nie dotyka.
 rat [ræt] (szczur)
 car [kɑːr] (samochód)
Spółgłoski oznaczone tym kolorem wymawiamy z językiem stykającym się z tylną częścią wa
dziąsłowego, trochę dalej niż spółgłoski [l], [t], [d], [s], [z].
ʃ

Bardziej miękkie niż polskie sz

(między polskim sz a ś)
 shell [ˈʃel] (muszla)
 cushion [ˈkʊʃən] (poduszka)
 

Bardziej miękkie niż polskie ż

(między polskim ż a ź)

 genre [ˈʒɑːnrə]  [ˈʒɒnrə]  (rodzaj)

US BR

 vision [ˈvɪʒən] (wizja)
ʧ

Bardziej miękkie niż polskie cz

(między cz a ć)
 China [ˈtʃaɪnə] (Chiny)
 match [ˈmætʃ] (mecz)
 

Bardziej miękkie niż polskie dż

(między polskim dż a dź)

 jeep [ˈdʒiːp]
 large [ˈlɑːrdʒ] wielki
Spółgłoskę oznaczoną tym kolorem wymawiamy, gdy środkowa część języka dotyka podniebie
twardego.
j

Podobne do polskiego j z mniej uniesioną środkową częścią języka

 yes [jes] (tak)
 may [meɪ] (maj)
Spółgłoski oznaczone tym kolorem wymawiamy przy zbliżeniu tyłu języka do podniebienia mięk

k
Wymawiane mniej więcej jak polskie k, ale…

 na początku sylab akcentowanych wymawiane jest z przydechem [kʰ])

 [k|] – na końcu wyrazu jest jedną ze stop consonants, [k] zostaje więc
częściowo “połknięte”, wypowiedziane bez wydechu.
 cut [kʰʌt] ciąć, kroić, zazwyczaj zapisywane w alfabecie fonetycznym
prostu jako [kʌt]
 luck [lʌk|] (szczęście) – tutaj jest samogłoską zwartą
g

Jak polskie g, ale wymawiane trochę mniej energicznie.

[g|] – na końcu wyrazu jest jedną ze  stop consonants, [g] zostaje więc częśc
“połknięte”, wypowiedziane bez wydechu.
 good [gʊd] (dobry)
 gun [gʌn] (pistolet)
 beg [beɡ|] (żebrać) – g jest tutaj “połknięte” [g|] (czyt. stop consonants)

Tworzy się, gdy próbujemy wypowiedzieć ng, ale bez wymawiania g na koń

tył języka przywiera do podniebienia miękkiego (tyłu podniebienia).
W polskim występuje w takich wyrazach jak bank  czy kangur.
 sing [ˈsɪŋ] (śpiewać)
 bring [ˈbrɪŋ] (przynosić)
Więcej na temat [ŋ] znajdziesz TUTAJ.
 Spółgłoskę oznaczoną tym kolorem produkuje się w głośni

Wymawiane podobnie do polskiego polskie h, ale w języku angielskim h jest

łagodniejsze.
Praktycznie jest łagodnym wydechem i nie wymaga tak dużo energii jak wy
polskiego h.
Wymowa h zależy również od dźwięku jaki po nim występuje.
 hungry [hʌŋgri] (głodny)
 honey [hʌni] (miód)
 

Angielskie samogłoski (vowels)

Nauka wymowy angielskich samogłosek może być nie lada wyzwaniem
dla Polaków. W angielskim jest ich więcej niż w polskim i często brzmią
one dość różnie od naszych rodzimych odpowiedników. Dlatego warto
skupić się na ich opanowaniu. :)
W angielskim głoski (czyli dźwiękowe odpowiedniki liter) dzielimy na
krótkie i długie; krótkie, wymawiane są krótko (w języku polskim
wszystkie głoski są krótkie), a długie wymawiamy nieco dłużej, bardziej
je akcentując.

Samogłoski krótkie
W angielskim występuje 7 samogłosek krótkich, oto i one:

ZNA
WYMOWA KRÓTKICH SAMOGŁOSEK
K

[ə] to dźwięk zwany schwa/shwa. Przy jego wymowie musisz się rozluźnić.

To dźwięk przypominający krótkie i leniwe polskie e.
 

ə  usta,    policzki



 rozluźnione
     szczęka



 minimalnie uchylona

  język



 lekko tylko wysunięty do przodu

W takiej pozycji można wydać ten dźwięk samoczynnie przy najmniejszym
otwarciu ust.

AUDIO
Przykłady:

 about [əˈbaʊt]
 doctor [ˈdɑːktər]
 photography [fəˈtɑːgrəfi]
 data [ˈdeɪtə]
 development [dɪˈveləpmənt] (rozwój)
AUDIO
 

[ʌ] i shwa to pratycznie ten sam dźwięk. Jedyną różnicą jest to, że przy wymo
[ʌ]  bardziej opada szczęka. [ʌ]  to akcentowana wersja shwa. Dlatego też o
dźwięki są bardzo wyluzowane, przy ich wymowie twoje usta będą dość
zrelaksowane.

 usta,    policzki


ʌ  rozluźnione, w neutralnej pozycji

  język


 lekko wysunięty do przodu

!   szczęka
 

 przy wymowie [ʌ] usta są średnio otwarte

(przy wymowie [ə] usta są tylko minimalnie uchylone)
Prosto mówiąć, żeby wypowiedzieć  [ʌ] powiedź [ə] i bardziej otwórz usta, i

AUDIO
 love [lʌv] (kochać)
 hut [hʌt] (chatka)
 blood [blʌd] (krew)
 does [dʌz] (robi)
AUDIO
Jak widać po zapisie [æ] w alfabecie fonetycznym, [æ] brzmi jak dźwięk pomiędzy p
[a] oraz [e].
Przy wymowie [æ] skup się na ułożeniu języka i szczęki:

 szczęka



 opada dosyć nisko – szeroko otwarte usta

  język



 czubek języka dotyka dolnych zębów

æ  język być dość szeroki i płaski
 tył języka lekko uniesiony
 

AUDIO albo filmik

Przykłady:

 cat [kæt] (kot)
 bag [bæg] (torba)
 apple [æpl] (jabłko)
 last [læst] (ostatni)
 lack [læk] (brakować)
 
 AUDIO
 

Wyjątki!
Jeśli po dźwięku [æ] znajduje się [n] albo [m] pomiędzy nie wstawiamy
zrelaksowany dźwięk schwa [ə].

UWAGA! Niestety ta zmiana nigdy nie jest uwzględniona w transkrypcji

fonetycznej, musisz o niej pamiętać!
Znaczy to, że jeśli w transkrypcji fonetycznej jakiegoś słowa znajdziesz z
[æn], albo [æm] powinieneś przeczytać ją jako [æən], albo [æəm] mimo
zapis wcale na to nie wskazuje.

[æn] → [æən]
[æm] → [æəm]
Przykłady:

 man [mæn]  → czytaj jako → [m  æ  ə  n]

 land [lænd] → czytaj jako → [l  æ  ə  nd]
 

Podobnie dzieje się w przypadku zbitki [æŋ], którą czytamy jako [eɪŋ=[p

l, ./’;l,

[æŋ] → [eɪŋ]
Przykłady:

 bank [bæŋk] → czytaj jako → [b e ɪ ŋ k]

 angry [ˈæŋɡri] → czytaj jako → [ˈe ɪ ŋ ɡri]
 

Czasami w alfabecie fonetycznym możesz zobaczyć [e] zapisane również ja

Pamiętaj, że chodzi tutaj dokładnie o ten sam dźwięk.
[e] brzmi jak e w polskich słowach wieś albo sień.
e Przy jego wymowie usta są trochę bardziej przymknięte,
język minimalnie bardziej wysunięty do przodu niż przy wymowie polskiego

 usta

 

 bardziej przymknięte niż przy wymowie polskiego e
  język




 trochę bardziej wysunięty do przodu

AUDIO
Przykłady:


 bed [bed] (łóżko)
 edge [edʒ] (brzeg, skraj)
 men [men]
 every [ˈevri]
 anything [ˈeniθɪŋ]
AUDIO

[ɪ] przypomina dźwięk pomiędzy polskim i oraz y, przy czym trochę bardzie

zbliżone jest do naszego y.
Jest jednak mniej napięte niż polskie i.
Uważaj też, żeby nie pomylić go z polskim y, które wypowiadamy z bardziej
cofniętym językiem.
 

 usta

ɪ 


 luźne

  język




 rozluźniony
 AUDIO
Przykłady:


 click [klɪk] (klikać)
 big [bɪɡ]
 gym [dʒɪm]
 busy [ˈbɪzi]
 begin [bɪˈgɪn]
AUDIO
 

(występuje w brytyjskim angielskim)

Dźwięk podobny do polskiego a wymawiany z rozluźnioną szczęką,
ɒ pośredni między polskim a i o, bardziej gardłowy, wymawiany krótko
 dog [dɒg]  [dɔːɡ]   (pies)
BR US

 coffee [kɔːfi]  [kɒfi]  (kawa)

US BR

[ʊ] jest krótką samogłoską przypominającą rozluźnione polskie u.

 usta




 rozluźnione, lekko rozchylone, bez “dzióbka”

  język
ʊ 



 lekko cofnięty
Przykłady:


 book [bʊk] (książka)
 hook [hʊk] (haczyk)

Samogłoski długie
Samogłoski długie w języku angielskim oznaczane są dwukropkiem,
np. długie a to [a:].
Samogłoski długie wymawiamy nieco dłużej, bardziej je akcentując. W
języku polskim samogłoski długie nie występują, dlatego też szczególnie
warto skupić się na ich wymowie. W angielskim jest ich aż 5.

ZNA
WYMOWA DŁUGICH SAMOGŁOSEK
K
 
[ɑ:] to długa i bardzo otwarta samogłoska. 
To dźwięk, który wymawiasz, kiedy idziesz do lekarza i ten prosi Cię o szerokie otwar
powiedzenie: „Aaaaaaaaaaaa…”.
(zazwyczaj używane w amerykańskim angielskim, tam gdzie w brytyjskim u
by krótkiego ɒ)

 usta


 bardzo szeroko otwarte
  język

ɑ: 

 spłaszczony i umiszczony nisko w ustach
 czubek języka dotyka tylnej części przednich dolnych zębó
AUDIO
Przykłady:

 art [ɑːrt] (sztuka)
 lard [lɑːrd] (smalec)
 job [dʒɑːb]
 block [blɑːk]
 want [wɑːnt]
AUDIO
 

 
W odmianie brytyjskiej zapisywany jako [ɜ:] i wymawiany długo w połowie d
ɜ: między polskim e i u

 W odmianie amerykańskiej zapisywany jako [ɜ:r] albo [ɝ:].
[ɜ:r] to długa samogłoska, która występuje w amerykańskiej i kanadyjskiej odmianie ję
angielskiego.
Przypomina dźwięk między polskim e oraz u z językiem podniesionym do wymowy
amerykańskiego [r].

 usta




 lekko zaokrąglone
 mniej otwarte niż przy wymowie polskiego e
  język




 bardzo napięty
 przód języka podniesiony do wymowy amerykański
(nie dotyka podniebienia)
 tył języka podniesiony
AUDIO
Przykłady:

 girl [ɡɜːrl] – dziewczyna
 person [ˈpɜːrsn] – osoba
 Turkey [ˈtɜːrki] – Turcja
 learn [lɜːrn] – uczyć się
 world [wɜːrld] – świat
AUDIO
 

[i:] to długie i bardzo napięte i. Brzmi mniej więcej jak: ii j

Do wymowy tego dźwięku trzeba się uśmiechnąć.

i:  usta


  wargi rozciągnięte

  język



 przód języka wysunięty do przodu

 naprężony
AUDIO
Przykłady:



 free [friː] (wolny)
 speak [spiːk] (mówić)
 need [niːd] (potrzebować)
 Chinese [ˌtʃaɪˈniːz] (chiński)
 eastern [ˈiːstərn] (wschodni)
AUDIO
Istnieje również krótka wersja – [i], którą znajdziesz zazwyczaj w wyrazach z
końcówką -y.

 many [meni]
 Germany [ˈdʒɜːrməni]
AUDIO
 

długie o, bardziej przymknięte i dłuższe

(w niektórych amerykańskich dialektach [ɔ:] nie występuje i zastępowane jest przez [ɑ:])
ɔ:  thought [θɔːt] (myśl)
 although [ɔːlˈðoʊ] (chociaż)
długie u, usta zaokrąglone, w kształcie dzióbka
u: 

movie [muːvi] (film)
cool [kuːl] (chłodny)
 

Angielskie dyftongi
Dyftongi, nazywane inaczej dwugłoskami, występują, gdy w słowie
można znaleźć dwie samogłoski bezpośrednio obok siebie.
ZNA
WYMOWA DYFTONGÓW
K

Czytane mniej więcej jak polskie aj z tym, że [ɪ] jest mniej napięte niż polski
brzmi jak zrelaksowane y.
Przez co cały dyftong jest mniej napięty niż polskie aj.
AUDIO
aɪ 
 like [laɪk] (lubić)
 shy [ʃaɪ] (nieśmiały)

AUDIO
Czytane mniej więcej jak polskie ej, ale nie dokładnie tak samo.
[eɪ] to połączenie angielskiego [e] + [ɪ].
Przy wymowie [e] język jest bardziej wysunięty do przodu niż ma to miejsce

eɪ języku polskim.
[ɪ] jest mniej napięte niż polskie j i brzmi jak zrelaksowane y.

 clay [kleɪ] (glina) – porównaj z polskim klej
 day [deɪ] (dzień)
czytane jak polskie oj
ɔɪ 

boy [bɔɪ](chłopiec)
oil [ɔɪl] (olej)
czytane mniej więcej jak polskie ał z tym, że [ʊ] jest mniej zaokrąglone oraz zrelakowane
polskie ł a w amerykańskiej odminie angielskiego dyftong [aʊ] czytamy tak na prawdę jak

aʊ [aʊ] = [æʊ]

 count [kaʊnt] (liczyć)

 now [naʊ] (teraz)
czytane mniej więcej jak polskie oł
 
oʊ  hope [hoʊp] (nadzieja)
 soap [soʊp] (mydło)
czytane mniej więcej jak polskie ije
 
ɪə  clear [klɪər] (jasny)
 near [nɪər] (blisko)
 czytane mniej więcej jak polskie ułe
 
ʊə  tour [tʊr] [tʊər]  (wycieczka)
US  BR

 lure [lʊr] [lʊər]  (zwabić)

US  BR

czytane mniej więcej jak ee

(drugi dźwięk to schwa a nie a)
eə  fare [feər] (opłata)
 mayor [meər] (burmistrz)
 

Akcent w angielskim
Akcent w angielskim znacznie różni się od akcentu naszego języka
ojczystego. Nie występuje on na przykład w jednym miejscu, tak jak w
języku polskim, gdzie akcentowana jest zazwyczaj przedostatnia sylaba
(np. w słowie kuropatwa). Z tego powodu położenie akcentu w danym
słowie należy zawsze sprawdzać w słowniku.
 

Akcent główny
W transkrypcji fonetycznej akcent główny oznaczany jest apostrofem (ˈ),
który stawiany jest przed akcentowaną sylabą. Np. w słowie about [ə
ˈbaʊt] akcentowana jest druga sylaba ]baʊt] przed którą występuje
apostrof.
Często, jeśli w sylabie nieakcentowanej występuje samogłoska, redukuje
się ona wtedy do [ə] czyli schwa, np.

developmental

[dɪ,veləpˈmentl]
 

Akcent poboczny
W języku angielskim oprócz akcentu głównego istnieje również tak
zwany akcent poboczny. Jest on często nieco słabszy do głównego i w
transkrypcji fonetycznej oznaczany jest przecinkiem.
 developmental

[dɪ,veləp’mentl]
 
Akcent zdaniowy
Jeśli chodzi o akcent całego zdania, najczęściej akcentowany jest ostatni
w nim wyraz. Gdy jednak chcemy podkreślić jakieś konkretne słowo w
zdaniu, wymawiamy je wtedy z większym naciskiem. Więcej informacji
na temat akcentu zdaniowego znajdziesz TUTAJ.