KESATUAN MELAYU SINGAPURA

Sejarah Dan Latarbelakang Kesatuan Melayu Singapura

Parti ini ditubuhkan pada 14 Mei 1926 sebagai sebuah pertubuhan agama, budaya dan kebajikan
bagi masyarakat Melayu Singapura.[1] oleh Mohamed Eunos Abdullah[2]. Pada 1954, ia menjadi
satu daripada tiga parti politik yang bekerjasama membentuk Barisan Buroh (LF) bersama-sama Parti
Buruh Demokratik dan Parti Sosialis Singapura.[3] Apabila keputusan dibuat untuk menggabungkan
semua parti menjadi satu, KMS menarik diri dan menyertai Parti Perikatan Singapura bersama-
sama Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) – yang mana cabang Singapuranya
ditubuhkan oleh pemimpin KMS) – dan Persatuan Cina Tanah Melayu.[1]

Dalam pilihan raya umum 1955, KMS telah menghantar calon tunggal,[1] Mohamed Sidik Abdul
Hamid, di kawasan undi Pulau-pulau Selatan. Beliau telah menang dengan perolehan 50.6% undi.[4]

KMS turut menurunkan seorang calon dalam pilihan raya kecil Cairnhill 1957, tewas dengan hanya
menerima 17% undi sahaja. Walau bagaimanapun, KMS sebelum ini telah bersetuju dengan anggota
Perikatan untuk tidak menghantar calon, menyebabkan mereka dikeluarkan daripada Perikatan atas
perbuatan tersebut.[1]

Selepas mencuba tetapi gagal membentuk perikatan baharu dengan Parti Islam Se-Tanah
Melayu (PAS) dan Parti Rakyat, KMS bertanding dalam pilihan raya umum 1959 sendirian.[1] Mereka
menghantar tiga orang calon, tetapi hanya memperoleh 0.5% daripada jumlah undi, dan tewas di
semua kerusi.

Selepas Ordinan Persatuan dikuatkuasakan pada 1960, KMS gagal untuk didaftarkan semula.[1]

Persatuan Melayu politik pertama di Singapura, Kesatuan Melayu Singapura (KMS), atau Singapore
Malay Union, ditubuhkan pada 14 Mei 1926 dengan Mohammad Eunos Abdullah sebagai presiden
pertamanya.[1] KMS telah ditubuhkan sebagai sumber sokongan tersusun untuk Eunos berikutan
pelantikannya sebagai ahli Melayu pertama Majlis Perundangan Negeri-Negeri Selat pada tahun
1924.[2]

Pemimpin-pemimpin KMS kebanyakannya terdiri daripada wartawan Melayu yang berpendidikan

Inggeris, pegawai kerajaan, saudagar, dan orang-orang yang mempunyai kedudukan tradisional,
sekular dan agama.[3] Mereka memperjuangkan kemajuan sosio-ekonomi orang Melayu
terutamanya dari segi peluang pendidikan tinggi di kalangan generasi muda.[4]

Kelahiran KMS menandakan "titik perubahan dalam sikap politik orang Melayu"[5] kerana ia
menandakan permulaan usaha masyarakat untuk mempromosikan hak dan kepentingan mereka
secara aktif. Salah satu pencapaian terawal dan paling ketara ialah penubuhan Penempatan Melayu
Jalan Eunos, juga dikenali sebagai Kampung Melayu, pada tahun 1929.[6] Lebih penting lagi, KMS
adalah pelopor kepada pelbagai parti politik Melayu yang muncul kemudian dalam tempoh selepas
perang, khususnya Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) di Malaysia.[7]

Senarai Tokoh Yang Terlibat

  Kesatuan Melayu Singapura (KMS) ini diasaskan oleh Mohamad Eunos Abdullah[3] dan
dibantu oleh Tengku Abdul Kadir dan Embok Suloh.Sebelum menubuhkan KMS ini,
Mohamad Eunos merupakan salah seorang ahli Dewan Mesyuarat bagi Negeri-Negeri Selat
(NNS) pada tahun 1924. KMS juga telah menubuhkan beberapa cawangan lain seperti di
Melaka dan Pulau Pinang.[4]

Mohammad Eunos Abdullah, Tengku Kadir Ali, Embok Suloh

Mohammad Eunos bin Abdullah (lahir di Singapura?, 00 Disember 1876 – meninggal di Singapura, 12

Disember 1933 pada umur 57 tahun) merupakan seorang wartawan, ahli politik, dan
pengasas Kesatuan Melayu Singapura.[1] Eunos merupakan anak seorang
pedagang Minangkabau dari Sumatera Barat, Indonesia. Dia belajar di Raffles Institution pada tahun
1893. Pada tahun 1907 ia menjadi editor akhbar berbahasa Melayu "Utusan Melayu." [2] Dia
merupakan salah seorang Melayu pertama yang menjadi Hakim Perdamaian pada tahun 1922.

Pada tahun 1926, ia mendirikan "Kesatuan Melayu Singapura" (Singapura Melayu Union), sebuah
organisasi politik yang membela hak-hak kaum Melayu Singapura. [3] Destinasi utama dari Kesatuan
Melayu Singapura adalah untuk mempromosikan kemajuan Melayu, serta meningkatkan pendidikan
dan minat dalam politik. Boleh dikatakan bahawa Kesatuan Melayu Singapura merupakan pelopor
organisasi Nasionalis Melayu di Singapura.

Ketika Muhammad Eunos menjadi seorang ahli Dewan Perundangan Straits Settlements, pada tahun
1927 dia meminta kepada pemerintah sebidang tanah untuk membina sebuah Kampung
Melayu. [4] Kerajaan meluluskan rancangan tersebut dan memberikan wang sejumlah $ 700,000
kepada Eunos yang digunakannya untuk membeli tanah seluas 600 hektar. Kampung ini akhirnya
dikenali sebagai Kampung Melayu atau Kampung Eunos.

Peranan Dan Perjuangan

Tujuan : menjaga kepentingan sosioekonomi penduduk Melayu Singapura

Terdapat beberapa matlamat penubuhan KMS ini ialah menggalakkan ahli-ahlinya bergerak dengan
aktif dalam urusan pentadbiran.[5]Bukan itu sahaja, KMS juga memperjuangkan kemajuan dan
kepentingan masyarakat Melayu dalam bidang politik dan juga pendidikan serta mewakili
masyarakat Melayu dalam berurusan dengan pemerintah dalam segala aspek yang berkaitan dengan
masyarakat Melayu.Di samping itu, KMS juga bertanggungjawab dan mengambil berat mengenai
pendidikan masyarakat Melayu.

KMS merupakan salah sebuah persatuan separa politik yang bersifat taat setia dan sentiasa
bekerjasama dengan kerajaan semasa penubuhannya.Antara perkara yang jelas dilakukan oleh KMS
ialah membantu mengadakan parti meraikan atau parti perpisahan bagi seseorang pegawai yang
telah berkhidmat di Tanah Melayu serta sebagainya. Hal ini dapat dibuktikan melalui petikan
berikut :
“…. Giving tea parties to greet and farewell arriving and departing governers, presenting loyal
address, and organizing appropriate functions to mark such British royal occasions as the Jubilee of
King George V, the death of that monarch.…”[6]

Walaupun begitu penubuhan KMS di Singapura ini telah menarik perhatian masyarakat Melayu
melalui bidang kewartawanan.Kewartawanan Melayu telah memberikan kesedaran kepada para
pembacanya mengenai penubuhan persatuan-persatuan di negeri-negeri Melayu pada waktu
tersebut.Dan melalui penubuhan persatuan tersebutlah, masyarakat Melayu boleh menyuarakan
hak dan kebebasan mereka.Bukan itu sahaja, persatuan-persatuan tersebut dijadikan sebagai
medium untuk membela nasib-nasib orang Melayu.Terdapat beberapa akhbar dan majalah yang
digunakan bagi menimbulkan dan memupuk semangat kesedaran kepada penduduk di Tanah
Melayu terutamanya orang Melayu sendiri.Antaranya ialah Idaran Zaman, Saudara, Warta Malaya,
Majlis, Majalah Malaya dan sebagainya.[7]

Justeru itu, pada tahun 1927, empat orang wakil orang Melayu telah dilantik oleh pentadbiran
British di dalam Majlis Mesyuarat Persekutuan dengan tujuan sebagai wakil bagi orang Melayu
Negeri-negeri Melayu Bersekutu.Bukan itu sahaja, melalui cadangan penubuhan persatuan negeri itu
telah membolehkan masyarakat Melayu menyuarakan pendapat mereka kepada kerajaan
British.Dan ianya juga berfungsi sebagai medium untuk wakil-wakil Melayu untuk memberikan
pandangan mereka kepada kerajaan British di Tanah Melayu. KMS juga mempunyai pengaruh dan
dijadikan sebagai mentor terutamanya dalam aspek pentadbiran kepada persatuan-persatuan negeri
yang lain. Antara persatuan negeri yang terlibat ialah Persatuan Melayu Perak (1937), Persatuan
Melayu Selangor (1938)[8] dan Persatuan Melayu Pahang (1938).

Maka, kewujudan KMS ini dikatakan memberi pengaruh di Tanah Melayu melalui akhbar-akhbar
yang menimbulkan semangat kesedaran dalam kalangan masyarakat Melayu sendiri.Bahkan KMS
juga dirujuk oleh persatuan/kesatuan yang seterusnya selepas penubuhan KMS.Oleh itu, KMS juga
dikatakan sebagai perintis kepada penubuhan persatuan/kesatuan separa politik di Tanah Melayu
sebelum tahun 1941

[2] Khoo Kay Kim, Sejarah Masyarakat Melayu Moden, Kuala Lumpur : Persatuan Muzium Malaysia,
1984, hlm. 135.

[3]Mohamad Eunos Abdullah merupakan seorang pegawai kerajaan.Beliau menerima pendidikan

dari dua aliran, iaitu berpendidikan Melayu dan Inggeris, iaitu di Raffles Institutions.Beliau juga
pernah berkhidmat sebagai seorang wartawan.Turut dilantik sebagai Penasihat hal ehwal
masyarakat Melayu di Singapura oleh kerajaan Negeri-Negeri Selat.

[4] Abd Aziz Ahmad dan Alias Mohamed, Persatuan Melayu Singapura, Petaling Jaya : Gateway
Publishing House Sdn. Bhd., 2004, hlm. 13.

[5]Khoo Kay Kim, Sejarah Masyarakat Melayu Moden, hlm. 135.

[6] William R. Roff, The Origins of Malay Nationalism, Kuala Lumpur : Oxford University Press, 1994,
hlm. 193.

[7]Ibid., hlm. 136.

[8]Ibid., hlm. 150.

Sumbangan

Persatuan awal ditubuhkan pada tahun 1926 oleh Mohammad Eunos Abdullah. 2. Penubuhan
bertujuan menggalakkan ahli bergerak aktif dalam pentadbiran, memperjuangkan kepentingan
orang Melayu dalam politik dan pendidikan serta mementingkan pelajaran teknik dan pengajian
tinggi. 3. Kejayaan KMS mendorong penubuhan persatuan negeri lain (Persatuan Melayu Pahang,
Persatuan Melayu Selangor dan Persatuan Melayu Negeri Sembilan) yang dianggotai oleh kakitangan
kerajaan. Mereka bekerjasama dengan British dan meminta supaya lebih banyak peluang diberikan
kepada orang Melayu dalam pentadbiran.

Kelahiran KMS menandakan satu titik perubahan dalam sikap politik orang Melayu. Ia menandakan
permulaan usaha oleh masyarakat untuk mempromosikan hak dan kepentingan mereka secara aktif.
Tidak lama kemudian, kesatuan Melayu lain yang dicontohi KMS telah ditubuhkan di bahagian lain di
Tanah Melayu, dengan tujuan yang sama dinyatakan untuk mewakili kepentingan sosio-ekonomi dan
politik Melayu.

Apabila perhatian masyarakat beralih daripada bantu diri kepada tadbir sendiri, pertubuhan politik
Melayu, termasuk KMS, berkembang menjadi parti politik. Bagaimanapun, KMS tidak mendesak
kemerdekaan pada tahun-tahun awalnya. Malah, ia berikrar untuk mematuhi undang-undang tanah
jajahan dan, sebagai balasan, mendapat sokongan daripada kerajaan kolonial. Kejayaan terawalnya
menubuhkan Kampong Melayu dicapai dengan geran kerajaan sebanyak $700,000.

Kampong Melayu

Diilhamkan oleh penempatan Melayu Kampung Bahru di Kuala Lumpur, KMS mengemukakan
cadangan kepada kerajaan kolonial untuk mengetepikan tanah untuk kegunaan eksklusif dan tidak
diganggu sebagai kampung Melayu (“kampung” dalam bahasa Melayu).

Pendapat umum di kalangan masyarakat Melayu dan pelbagai kelab dan pertubuhan Melayu
terhadap cadangan itu adalah baik.13 Pada awal tahun 1927, Eunos Abdullah, sebagai presiden
KMS dan ahli Majlis Perundangan Melayu, berjaya melobi untuk mendapatkan sokongan kerajaan.
Dengan geran yang diterima, sebidang tanah seluas 240 hektar telah diperoleh pada tahun 1928 di
bahagian timur Singapura. Tapak ini diberi nama Kampong Melayu, dan kemudiannya dinamakan
Kampong Eunos.

Penempatan Melayu Kampong Melayu menghadapi banyak masalah tumbuh gigi pada tahun-
tahun barunya. Penduduk penempatan itu terpaksa membersihkan tanah itu sendiri untuk
membina rumah baharu mereka. Kadar sewa tanah yang tinggi ditambah dengan kos pembinaan
rumah yang tinggi menghalang ramai orang Melayu yang layak untuk memohon peruntukan di
Kampong Melayu. Menjelang tahun 1931, hanya 50 hingga 60 buah rumah telah dibina dan
diduduki.14
Pada tahun 1933, pengerusi Lembaga Luar Bandar ketika itu W. S. Ebden mengulas bahawa
penempatan orang Melayu itu gagal kerana lokasinya di pedalaman menyusahkan orang Melayu
yang mata pencariannya bergantung kepada menangkap ikan dan memerlukan akses mudah ke
laut. Lokasi penempatan yang jauh dari pusat bas juga menimbulkan masalah kepada
penduduknya.15

Pemimpin Melayu yang berkait rapat dengan projek penempatan Melayu menolak pandangan
Ebden, tetapi merayu kerajaan mengurangkan sewa tanah supaya lebih ramai orang Melayu
mampu berpindah ke Kampong Melayu. Pembangunan penempatan orang Melayu semakin
rancak apabila penduduk dari kampung Kallang ditempatkan semula di situ bagi memberi laluan
kepada pembinaan Lapangan Terbang Kallang. Pada tahun 1960, penempatan orang Melayu telah
diperluaskan merangkumi kawasan Kaki Bukit. Daftar peneroka telah ditutup pada tahun 1965
apabila ia mempunyai kira-kira 1,300 rumah.16

Eunos Abdullah dan rakan-rakannya percaya bahawa kehidupan Melayu tulen paling baik dialami
dalam masyarakat Melayu secara eksklusif. Kampong Melayu dibayangkan sebagai tapak istimewa
"bangsa Melayu" (bangsa Melayu) yang belum dipenuhi, ekspresi material visi KMS tentang
bangsa Melayu dan penciptaan identiti Melayu. Hanya pemohon yang boleh menunjukkan
"kemelayuan" mereka diberi lesen pendudukan sementara untuk plot rumah di penempatan itu.
Antara kriteria lain, pemohon mestilah lelaki, berketurunan Melayu, lazim bercakap bahasa
Melayu, menganut agama Islam dan mematuhi adat resam Melayu. Penyediaan masjid sendiri,
sekolah, kelab belia dan koperasi kampung memastikan Kampong Melayu berdikari.17 Cita-cita
seperti yang dibayangkan oleh Eunos Abdullah ini kekal sehingga penempatan orang Melayu itu
dinyahwartakan pada tahun 1981 untuk memberi laluan kepada pembinaan Lebuhraya Pulau Pan.

Selepas persaraannya pada tahun 1931 Eunos Abdullah mengalami kesihatan yang kurang baik
dan meninggal dunia pada usia 57 tahun pada 12 Disember 1933 di rumahnya di Desker Road.
Jenazahnya dikebumikan di Tanah Perkuburan Bidadari.18

Kediaman jenis banglo yang diperbuat daripada kayu dan zink di Kampong Melayu. Hak cipta
terpelihara, Kementerian Kebudayaan Singapura. (1963). Sosialisme demokratik dalam tindakan,
Jun 1959 hingga April 1963 (hlm. 21). Singapura: Kementerian Kebudayaan.

KMS DAN HUBUNGAN UMNO

Selepas Perang Dunia Kedua, Kesatuan Melayu Singapura (KMS), bersama-sama lebih 40 kesatuan
Melayu lain dari negeri-negeri Melayu yang berbeza, membentangkan barisan bersatu untuk
membantah cadangan Malayan Union oleh British untuk mengurangkan status dan peranan raja-
raja Melayu dan pemimpin, dan memisahkan Singapura dari Tanah Melayu. Malayan Union
akhirnya digantikan dengan Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1948.21 Di bawah pimpinan
Dato’ Onn Ja’afar, Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) telah muncul sebagai parti
politik yang terkemuka di Tanah Melayu. Pada tahun 1953, KMS bergabung dengan UMNO untuk
membentuk UMNO cawangan Singapura. Berikutan kemerdekaan Singapura pada tahun 1965,
cawangan Singapura secara rasmi dinamakan Pertubuhan Kebangsaan Melayu Singapura (PKMS)
pada tahun 1967 untuk mematuhi peraturan kerajaan yang melarang parti tempatan daripada
bergabung dengan organisasi asing.

Karya Dan Penerbitan

Pengarang pertama akhbar Utusan Melayu ialah wartawan Melayu, Muhammad

Eunos bin Abdullah yang bertugas selama 2 tahun sehingga tahun 1909. Utusan Melayu padamula
nya dimodali oleh sebuah akhbar bahasa Inggeris,Singapore Free Press dan diterbitkanhanya 3 kali
seminggu dalam tulisan Jawi dan Rumi dan menghentikan penerbitan pada tahun1921. Pada
peringkat awal, Utusan Melayu pertama ini benyak bergantung kepada ceretanakhbar Singapore
Fress Press. Namun, di bawah pimpinan Mohammad Eunos Abdullah, Utusan Melayu mula berfungsi
sebagai lidah Melayu yang berani menegakkan hak-hak orangMelayu tetapi masih dapat diterima
oleh pihak Inggeris kerana sifat kesederhanaan akhbar.Mesej akhbar juga mampu tersebar luas
kerana akhbar digunakan sebagi bahan pengajaran disekolah negeri-negeri Melayu.

 Apabila Utusan Melayu diberhentikan penerbitannya padatahun 1922,  Lembaga Melayu

pada masa itu merupakan satu-satunya akhbar harian Melayuyang ada di Malaya. Lembaga Melayu
diterbitkan pada tahun 1914 dan Eunos Abdullah telahdilantik menjadi pengarang. Sehingga tamat
penerbitannya pada tahun 1931, Lembaga Melayu dianggap sebuah akhbar yang progresif dan
sederhana.

 3

Rujukan

Ahmad Mohd Don. (1982, Februari 9). Badan Melayu yang pertama dibentuk. Berita Harian, hlm. 5.
Dicapai melalui NewspaperSG.

1. Roff, W. R. (1994). The origins of Malay nationalism (pp. 190–191). Kuala Lumpur: Oxford

University Press. Call no.: RSING 320.54 ROF.
2. Turnbull, C. M. (2009). A history of modern Singapore, 1819–2005 (p. 155). Singapore: NUS Press.
Call no.: RSING 959.57 TUR.
3. Roff, 1994, p. 192.
4. Roff, 1994, p. 191.
5. Soenarno, R. (1960). Malay nationalism, 1896–1941. Journal of Southeast Asian History, 1(1), p.
10. Retrieved September 24, 2013, from JSTOR.
6. Roff, 1994, pp. 192–194.
7. Soenarno, 1960, p. 9; Turnbull, 2009, p. 156. 

Abd Aziz Ahmad dan Alias Mohamed, Persatuan Melayu Singapura, Petaling Jaya : Gateway
Publishing House Sdn. Bhd., 2004, hlm. 13.

Ahmad Mohd Don. (1982, Februari 9). Badan Melayu yang pertama dibentuk. Berita Harian, hlm. 5.
Dicapai melalui NewspaperSG.
Kementerian Kebudayaan Singapura. (1963). Sosialisme demokratik dalam tindakan, Jun 1959 hingga
April 1963 (hlm. 21). Singapura: Kementerian Kebudayaan

Khoo Kay Kim, Sejarah Masyarakat Melayu Moden, Kuala Lumpur : Persatuan Muzium Malaysia,
1984, hlm. 135.

Khoo Kay Kim, Sejarah Masyarakat Melayu Moden, hlm. 135.

Roff, W. R. (1994). The origins of Malay nationalism (pp. 190–191). Kuala Lumpur: Oxford University
Press. Call no.: RSING 320.54 ROF.
Turnbull, C. M. (2009). A history of modern Singapore, 1819–2005 (p. 155). Singapore: NUS Press.
Call no.: RSING 959.57 TUR.

Soenarno, R. (1960). Malay nationalism, 1896–1941. Journal of Southeast Asian History, 1(1), p. 10.

Retrieved September 24, 2013, from JSTOR.

Soenarno, 1960, p. 9; Turnbull, 2009, p. 156. 

William R. Roff, The Origins of Malay Nationalism, Kuala Lumpur : Oxford University Press, 1994, hlm.
193.