PKM

elementy podatne
podstawowe zadania elementów podatnych – duża
odkształcalność (mały moduł E lub odpowiedni kształt)
1. ustalanie położenia elementów z luzami –
kasowanie luzów
2. wywieranie stałego nacisku
3. amortyzacja sił zewnętrznych i rozpraszanie
energii – łagodzenie uderzeń
4. akumulacja energii w celu późniejszego jej
wykorzystania (napęd mechanizmów)
5. kształtowanie charakterystyki dynamicznej - np.
przy drganiach – częstość drgań własnych,
tłumienie drgań …
6. pomiar wielkości (mechanicznych)
 Materiał
• Duża wytrzymałość – stal sprężynowa
• Mała sztywność – guma

Sztywność sprężyny – wykres P(f) lub M(fi)

k – współczynnik sztywności (wykresy)
Charakterystyka liniowa, twarda, miękka …
Sprężyny ściskane i rozciągane
Sprężyny skręcane
Sprężyny talerzowe
Resory
elementy elastomerowe – wsp. Poissona = 0.5
główne wielkości charakteryzujące elementy podatne

1. sztywność P

dP
k LR
df
LS
2. zdolność do akumulacji energii
f max f

- praca
LS max P( f )df Pmax  f max
q  f min LS max 
2
V V
1. zdolność do rozpraszania energii
LR

LS
sprężyna śrubowa – skręcanie i ścinania drutu

8  P 
 max  qs
 d 2

8  P   n
3 G d
f  k
Gd 8  3  n
D 4  1 0,615
 qs  
Wykres qs d 4  4 
 ZADANIE 1:
Sprężyna ma wywierać nacisk Pmax=2 kN a towarzyszące jej wydłużenie ma
wynosić fmax=100 mm. Sprężyna wykonana ma być ze stali o module Kirchoffa
G=8·104 MPa i dopuszczalnych naprężeniach ks=460 Mpa (D/d=8)
Wyznaczyć:
średnicę drutu z którego wykonana ma być sprężyna – d;
średnicę nawinięcia sprężyny – D;
liczbę zwojów czynnych sprężyny – n.

ZADANIE 2:
Wyznaczyć wymiary kostki gumowej. Maksymalna siła ściskająca
(patrz rys.) P=1000 N, ugięcie f=10 mm, E=10 MPa, kc=4 MPa.
układy sprężyn

n
P  Pi P   Pi
i 1
n
f   fi f  fi
i 1

1 n 1 n
 k   ki
k i 1 ki i 1
• Zad 2. Masa M=15 kg poruszająca się poziomo z prędkością liniową v=5
m/s uderza w zderzak, którego schemat pokazuje rysunek. Zderzak ma
sprężynę śrubową wykonaną z drutu o średnicy d i średnicy nawinięcia D.
Gdy zderzak jest nieobciążony z zewnątrz, w sprężynie istnieje siła naciągu
wstępnego Po a sprężyna jest ugięta wstępnie o fo=50 mm. W wyniku
uderzenia cała energia rozpędzonej masy jest pochłaniana przez sprężynę.
Występujące wówczas maksymalne odkształcenie sprężyny wynosi fmax =
fo +Δf = 150 mm, a siła w sprężynie wynosi Pmax. Dopuszczalne
naprężenia dla drutu sprężyny ks=800 MPa. Moduł sprężystości postaciowej
dla stali G=80000 MPa.
• 1. Narysować wykres akumulacji energii w trakcie hamowania.
• 2. Wyznaczyć maksymalną, obciążającą sprężynę siłę hamowania Pmax
(pominąć masę sprężyny i masę elementu pośredniczącego w zderzaku).
• 3. Wyznaczyć przyspieszenie hamowania a = x g (g – przyspieszenie
ziemskie).
• 4. Wyznaczyć średnicę drutu sprężyny d i średnicę nawinięcia D, zakładając
że współczynnik ξ=D/d = 12.
• Wyznaczyć liczbę zwojów czynnych sprężyny n, aby pod wpływem
maksymalnej siły hamowania Pmax wystąpiło ugięcie sprężyny fmax.