PNÖMATİK SİSTEM (ATA CHAPTER 36)

Hava kaynakları 4 adettir

Motor, APU (Auxiliary Power Unit), Ground Card, Depolar
Motor: Çalışması için havaya ihtiyacı vardır. İlk hava APU veya ASU (Air Starter Unit
(Ground cardın bir çeşididir)) dan sağlanır. Hava – Pnömatik Starter – Accessory
Gear Box (Dişli Kutusu) – Şaft şeklinde hava ilerler. Şaft dönü hareketini sağlar ve
motor içine hava almaya başlar. Motor çalışmaya başladıktan sonra bleed havası
motorun kompresör kademesinden çekilir. Neden? Pnömatik havasının temiz ve
basınçlı olmasını isteriz. Fan kademesinde hava temiz ancak basınçsızdır. Yanma
odasında hava sıcaklığı çok yüksek ve kirli hava mevcut. Türbin kademesinde de
hava basıncı yeterli ancak kirlidir. Bu sebeplerden dolayı hava kompresör
kademelerinden çekilir. Normal koşullarda düşük basınç kademesi (Low Pressure
(LP)) veya Orta basınç kademesinden (Intermediate Pressure (IP) hava çekilir. Motor
çalıştığı her an motordan bleed havası çekebiliriz. Nerelerde çalıştırılmaz? Hangarda,
Kapalı Ortamlarda, İnsan bulunmamalı.
Bleed Havası: Motordan alınan havanın teknik kullanılan ismidir.
APU: Kuyruk konisinde bulunur. Basınçsız bir bölgedir. Sebebi yangın durumunda
söndürülmesi daha kolay olur. Hangar içerisinde kullanılmaz.
Motor ve APU dan aynı anda hava çekilmez. Pilot kumanda verirse DUAL BLEED
lambası yanar. Birini kapatmak gerekir sistem hasarlanmaması için.
Ground Card: Rötar anında veya yerde bakım için uçak bekletilirken pnömatik hava
sağlamak amacıyla kullanılır. Ground Card dan hava çekilirken pack switchler off
konumunda olmalıdır.

PNÖMATİK ŞEMA ANLATIM: (17. Slayt)

APU dan motor startı için gerekli hava çekilir ve 1.motora start verilir. APU havası
rötar durumunda İklimlendirme sistemi için de kullanılabilir. 1.motora start verildikten
sonra Isolation Valve/Cross Bleed Valve/X Bleed Valve (Bu isimler kullanılabilir.)
açılır ve 2.motor startı için 1.motordan bleed havası çekilir. Artık pnömatik sistemin
besleyeceği sistemler için hava gereksinimini 2 motordan da elde edebiliriz.
Normal koşullarda IP den gelen hava öncelikle check valve den geçerek PRV
(Pressure Regulation Valve) ye gelir. Burada basınç düzenlenir. Sistemin ihtiyacına
göre bleed havasının geçişine izin verir. PRV den sonra OP (Over Pressure) Valve e
gelir. Bu valf sigorta görevi görür. Herhangi bir PRV arızasında sisteme yüksek
basınç akışını kesmek için bulunur.
Buradan da geçen hava Precooler a (Ön Soğutma) gelir. Hava burada soğutulur.
Nasıl soğutulur? Fan havasıyla. Fan havası ile bleed havası karışmaz. Farklı hatlar
üzerinde birbirlerine temas ettirilirler. Ancak havalar karışmaz.
Soğuyan bleed havası Thermostat a gelir. Burada Precooler çıkış sıcaklığı ölçülür.
Eğer sıcaklık fazla ise Fan Air Valve e bilgi gönderir ve duruma bağlı olarak biraz
daha açıl/kapan emrini verir. Sıcaklık kontrolünün ardından Selenoid e uğrar Bleed
Havası. Bu eleman basınç algılayıcı bir sistemdir. PRV yi tetikler basınç düşükse
biraz daha açılmasını söyler. Diyelim ki PRV tam açık konumda ancak basınç hala
yetersiz ise PRV, HP (High Pressure) Valve e açılmasını söyler. En son Pnömatik
Havasını nerede kullanacaksak sisteme gönderimi sağlanır.

GÖSTERGE ve LAMBALAR: (21. Slayt)

Dual Bleed: Yukarıda anlatıldı
Wing-Body Overheat: Sistemde herhangi bir kaçak varsa yanar.
Bleed Trip Off: Precooler çıkış sıcaklığı 255 dereceyi aşarsa yanar.

SYSTEM DISPLAY (SD) (22.slayt)

Cross Bleed Valve için;
Yeşil: Açık
Amber: Valve hareket halinde veya bilgisayar konumu ile valve konumu
uyuşmuyorsa. Tehlikeli bir durumdur.
Precooler için;
Yeşil: Normal
Amber: Basınç 4 PSI dan düşük veya 57 PSI dan fazlaysa, Sıcaklık 150 dereceden
düşük veya 257 dereceden yüksekse yanar. XX durumunda yine amber yanar ve
sistem bozuk demektir.