Professional Documents
Culture Documents
EHA 4000-Practitioners (แก้ไข)
EHA 4000-Practitioners (แก้ไข)
EHA 4000-Practitioners (แก้ไข)
โดย สํานักอนามัยสิ่งแวดลอม
กรมอนามัย
การจัดการมูลฝอยตาม พ.ร.บ. การสาธารณสุข พ.ศ. 2535
มาตรฐานการปฏิบัติงานระบบบริการอนามัยสิ่งแวดลอม
สําหรับองคกรปกครองสวนทองถิ่น
ประเด็นงาน EHA 4001 การจัดการมูลฝอยทั่วไป
การจัดการมูลฝอยตาม พ.ร.บ. การสาธารณสุข พ.ศ. 2535
มูลฝอย
มูลฝอยทั่วไป มูลฝอยติดเชื้อ มูลฝอยที่เปนพิษหรือ
อันตรายจากชุมชน
กฎกระทรวงวาดวยการกําจัด กฎกระทรวงการจัดการมูลฝอยที่
กฎกระทรวงสุขลักษณะการจัดการ
มูลฝอยติดเชื้อ พ.ศ. 2545 และ เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
มูลฝอยทั่วไป พ.ศ. 2560
ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2564 พ.ศ. 2563
กฎกระทรวงกําหนดคาธรรมเนียมการออกใบอนุญาตหนังสือรับรองการแจง
และการใหบริการในการจัดการสิ่งปฏิกลู หรือมูลฝอย พ.ศ. 2559
กฎกระทรวงการดําเนินการจัดการมูลฝอยติดเชื้อรวมกันระหวางราชการ
สวนทองถิ่นกับราชการสวนทองถิ่นอื่นหรือหนวยงานของรัฐ พ.ศ. 2564
ลักษณะของผูปฏิบัติงานกําจัด 3
หมวด 4
ประกาศกระทรวง เรื่อง หลักเกณฑการคัดเลือกสถานที่ตั้ง
การกําจัด วิธีการและหลักเกณฑในการกําจัด
สําหรับการฝงกลบมูลฝอยอยางถูกหลักสุขาภิบาล พ.ศ.2560
(1) เผาดวยเตาเผา
(2) ฝงกลบอยางถูกหลักสุขาภิบาล 4 ประกาศกระทรวง เรื่อง ลักษณะและเงื่อนไขการปองกันการ
(3) หมักทําปุยและหมักทํากาซชีวภาพ ปนเปอนของน้ําใตดินจากน้ําชะมูลฝอย และการรายงาน
(4) แบบผสมผสาน ผลการตรวจสอบคุณภาพน้ําใตดินจากสถานที่ฝงกลบอยางถูก
หลักสุขาภิบาล พ.ศ.2560
(5) วิธีการอื่นที่ประกาศในราชกิจจาฯ
1. ประกาศกระทรวง
เรื่อง กําหนดคุณสมบัติของเจาหนาทีค่ วบคุมกํากับในการจัดการมูลฝอยทั่วไป พ.ศ. 2560
เพื่อกําหนดคุณสมบัติเจาหนาที่ควบคุมกํากับการเก็บ ขน หรือกําจัดมูลฝอย สําหรับหนวยงานหรือ
บุคคลที่ดําเนินการจัดการมูลฝอยทั่วไป
2 ตองจัดใหมีเจาหนาที่ควบคุมกํากับในการจัดการมูลฝอยทั่วไปอยางนอย ๒ คน ที่มีคุณสมบัติตามขอ 1
- กรณี อปท. ดําเนินการเอง/หรือรวมกับ อปท. อื่น ตองมีคุณสมบัติตาม ขอ 1 (1) หรือ 1 (2) อยางนอย 2 คน
แตถา อปท. มีระบบกําจัดดวย ตองมีคุณสมบัติตาม ขอ 1 (1) อยางนอย 1 คน
- กรณี อปท. มอบหรืออนุญาต ตองมีคุณสมบัติตาม ขอ 1 (1) อยางนอย 2 คน
3 ตองไดรับการฝกอบรมเพื่อพัฒนาความรูในการปฏิบัติงานทุก ๕ ป จากหนวยงานจัดการฝกอบรม
2. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข
เรื่อง กําหนดมาตรการควบคุมกํากับการขนมูลฝอยทั่วไปเพื่อปองกันการลักลอบทิ้ง พ.ศ. 2560
เพื่อกําหนดมาตรการในการควบคุมกํากับการขนมูลฝอยทั่วไปเพื่อปองกันการลักลอบทิ้งมูลฝอยทั่วไป
ใหขนสงถึงสถานที่กําจัดและมูลฝอยทั่วไปไดรับการกําจัดอยางเหมาะสม
(1) กรณีขนมูลฝอยทั่วไป
แหลงกําเนิดไปยังสถานที่กําจัดโดยตรงหรือสถานีขนถาย หรือ จากสถานีขนถายไปยังสถานที่กําจัด
- ผูขนมูลฝอยทั่วไปตองบันทึกน้ําหนักมูลฝอยที่สงถึงสถานที่กําจัดทุกครั้ง
- และจัดทํารายงานเสนอตอเจาพนักงานทองถิ่นภายในวันที่ 5 ของทุกเดือน
(2) ผูกําจัดมูลฝอยทั่วไป
- ตองจัดทํารายงานน้ําหนักมูลฝอยรับกําจัด แจงเจาพนักงานทองถิ่นซึ่งเปนแหลงกําเนิดมูลฝอย และ
เจาพนักงานทองถิ่นซึ่งสถานที่กําจัดตั้งอยู
- ภายในวันที่ 5 ของทุกเดือน
(3) ผูขนมูลฝอยทั่วไป
- ตองจัดใหมีมาตรการควบคุมและติดตามเสนทางการขนมูลฝอยดวยระบบ GPS (Global Positioning System)
หรือระบบอื่น ตามที่ราชการสวนทองถิ่นนั้นเห็นสมควร
3. ประกาศกระทรวง
เรื่อง หลักเกณฑการคัดเลือกสถานที่ตงั้ สําหรับการฝงกลบมูลฝอยอยางถูกหลักสุขาภิบาล พ.ศ. 2560
เพื่อกําหนดหลักเกณฑในการคัดเลือกพื้นที่กอสรางสถานที่ฝงกลบอยางถูกตองเหมาะสม
สามารถกําจัดมูลฝอยไดอยางมีประสิทธิภาพไมสงผลกระทบตอสุขภาพอนามัยและสิ่งแวดลอม
ระยะหางของที่ตั้งของที่ฝงกลบ ลักษณะของสถานที่ฝงกลบมูลฝอย
พื้นที่ หามใช เปนสถานที่ฝงกลบมูลฝอย
มูลฝอยจากสถานที่หรือพื้นที่ตางๆ อยางถูกหลักสุขาภิบาล
1. พื้นที่ลุมน้ําชั้นที่ 1 และชั้นที่ 2 1. แนวเขตขอบลานบินของสนามบิน
2. เขตอนุรักษ 1. มีที่ดินตอเนื่องผืนเดียวและมีขนาด
ไมนอยกวา 5,000 เมตร เพียงพอ
3. พื้นที่ชุมน้ําที่มีความสําคัญตามที่หนวยงานที่ 2. โบราณสถาน พื้นที่ลุมน้ํา ชั้น 1 ชั้น 2
เกี่ยวของกําหนด 2.ออกแบบบอฝงกลบ ตองมีความลึกของ
เขตอนุรักษ แหลงธรรมชาติ และเขต กนบอสูงกวาระดับน้ําใตดินสูงสุดไมต่ํา
4. แหลงธรรมชาติอันควรอนุรักษ ชุมชน เวนแตระยะที่ชุมชนใหความ
5. พื้นที่เสี่ยงภัยดินถลม และน้ําปาไหลหลากตามที่ กวา ๑ ม. แตหากต่ํากวา ๑ ม. ตองมี
ยินยอม ไมนอยกวา 1,000 เมตร มาตรการปองกันปนเปอนของน้ําใตดิน
กรมทรัพยากรธรณีประกาศกําหนด 3. บอน้ําตื้นและ
6. พื้นที่หามตาม กม.วาดวยการผังเมือง 3. ไมเปนพื้นที่ที่น้ําทวมถึง พิจารณาจาก
น้ําใตดินของประชาชน และแหลงน้ํา การเกิดน้ําทวมซ้ําในชวง ๓๐ ปที่ผานมา
7. พื้นที่หามกอสรางโรงงานตาม กม.โรงงาน ดิบของ โรงผลิตน้ําประปา
8. พื้นที่หามกอสรางอาคารตาม กม.ควบคุมอาคาร เวนแตมีระบบหรือมาตรการปองกันฯ
ไมนอยกวา 700 เมตร 4. เปนพื้นที่ที่ชั้นดินหรือชั้นหินตาม
9. พื้นที่กีดขวางการไหลของทางน้ํา และพื้นที่ที่มี 4. แหลงน้ําสาธารณะ และแหลงน้ําที่ใช
โอกาสถูกน้ํากัดเซาะ ธรรมชาติมีความมั่นคงแข็งแรงสามารถ
เพื่อประโยชนของแผนดินโดยเฉพาะ รองรับน้ําหนักและปริมาณมูลฝอยได
10.พื้นที่ที่มีรอยแตก รอยเลื่อนขนาดใหญตามที่ ไมนอยกวา 100 เมตร
กรมทรัพยากรธรณีประกาศกําหนด รวมทั้งมี ตามหลักวิศวกรรม
โพรงหิน และพื้นที่ที่มีสภาพไมมั่นคง
4. ประกาศกระทรวง
เรื่อง ลักษณะและเงื่อนไขการปองกันการปนเปอนของน้ําใตดินจากน้ําชะมูลฝอย และการรายงานผลการ
ตรวจสอบคุณภาพน้ําใตดินจากสถานที่ฝงกลบอยางถูกหลักสุขาภิบาล พ.ศ. 2560
เพื่อใหมีการออกแบบและกอสรางระบบการฝงกลบมูลฝอยอยางถูกหลักสุขาภิบาล
มีระบบการปองกันการปนเปอนน้ําใตดนิ จากน้าํ ชะมูลฝอย และการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ําใตดนิ และเฝาระวัง
การปนเปอนน้ําใตดินจากการฝงกลบมูลฝอย
มีการออกแบบและการกอสรางระบบฝงกลบมูลฝอยอยางถูกหลักสุขาภิบาล ที่มีการปองกันการ
1 ปนเปอนจากน้ําชะมูลฝอยลงสูดินและน้ําใตดนิ โดยใชวัสดุกันซึมที่มีคุณสมบัตเิ หมาะสม
ใหมีการจัดทํารายงานผลการตรวจสอบคุณภาพน้ําใตดินบริเวณพื้นที่ฝงกลบมูลฝอย
4 การเก็บตัวอยางและวิเคราะหน้ําจากบอติดตามตรวจสอบอยางนอยปละ 2 ครั้ง
ขั้นตอนการปฏิบัติงาน คะแนน
ระยะเตรียมการ 1. กําหนดผูรับผิดชอบ 10
2. สํารวจและจัดทําฐานขอมูล 10
3.ประเมินความพรอม และความเปนไปไดในการจัดบริการ 10
4. เสนอผูบริหาร 5
5. กําหนดเงื่อนไข หลักเกณฑมาตรฐาน วิธีการ และคาธรรมเนียมในการใหบริการ 10
ระยะดําเนินการ
เก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยทั่วไป
6. การคัดแยกมูลฝอยทั่วไป ณ แหลงกําเนิด 10
7. การเก็บ ขน มูลฝอยทั่วไป 10
8. การกําจัดมูลฝอยทั่วไป 10
9. เฝาระวังผลกระทบจากการดําเนินการคัดแยก เก็บขน และกําจัดมูลฝอยทั่วไป 10
ระยะติดตามและ
ประเมินผล 10. ประเมินผลกระบวนการคัดแยก เก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยทั่วไป 10
สัมฤทธิ์
11. ปรับปรุง แกไข และพัฒนาการดําเนินงาน 5
รวม 100
องคประกอบที่ 6 การจัดการกระบวนการ คะแนนเต็ม 100 คะแนน
มีการดําเนินงานตามแผนภูมิการทํางานตั้งแตขั้นตอนที่ 1 - 11
ผาน และมีคะแนนรวม 60 คะแนนขึ้นไป
ไมผาน ไมสามารถดําเนินการไดตามเงื่อนไขที่กําหนด
ขั้นตอนการปฏิบัติงาน
ระยะเตรียมการ
1. กําหนดผูรับผิดชอบ 10 คะแนน
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐาน
1. มีความรูทางดานสาธารณสุข (อนามัยสิ่งแวดลอม) หรือ 1. เอกสารคําสั่งแตงตั้งผูรับผิดชอบหรือหนังสือ
วิศวกรรมสิ่งแวดลอม หรือวิทยาศาสตรสิ่งแวดลอม หรือเปน มอบหมายผูรับผิดชอบ และกําหนดบทบาทหนาที่
“เจาหนาที่ควบคุมกํากับการจัดการมูลฝอยทั่วไป” ตามประกาศ ของผูรับผิดชอบหรือคณะทํางาน (5 คะแนน)
กระทรวงสาธารณสุข เรื่อง กําหนดคุณสมบัติของเจาหนาที่ 2. ผูรับผิดชอบมีคุณสมบัติตามมาตรฐานคุณภาพงาน
ควบคุมกํากับในการจัดการมูลฝอยทั่วไป พ.ศ. 2560 ( 5 คะแนน)
2. กําหนดบทบาทหนาที่ของผูรับผิดชอบและคณะทํางาน
ขั้นตอนการปฏิบัติงาน
ระยะดําเนินการ
2. สํารวจและจัดทําฐานขอมูลการจัดการมูลฝอย
ทั่วไป ภายในเขตพื้นที่รับผิดชอบของอปท.
10 คะแนน
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐาน
ฐานขอมูลครอบคลุมประเด็น ดังนี้ 1. รายงานหรือขอมูลสถานการณการจัดการมูลฝอย
1. ปริมาณ องคประกอบ อัตราการเกิดมูลฝอยทั่วไป รวมทั้ง ทั่วไป ประกอบดวย ขอมูลพื้นฐานที่สําคัญ
การคาดการณปริมาณมูลฝอยที่จะเกิดขึ้นในอนาคต (5 คะแนน)
2. การใหบริการเก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยในปจจุบัน เชน 2. ขอมูลการใหบริการเก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยใน
- ความถี่และเสนทางการเก็บ ขน ปจจุบัน (5 คะแนน)
- จํานวนผูปฏิบัติงานและยานพาหนะเก็บขน เปนตน
ขั้นตอนการปฏิบัติงาน
3. ประเมินความพรอม และความเปนไปได
ในการจัดบริการเก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยทั่วไป
10 คะแนน
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐาน
ประเมินความพรอมและความเปนไปไดในการจัดบริการระบบ การวิเคราะหสถานการณการจัดการมูลฝอยทั่วไป
เก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยทั่วไป โดยใชขอมูลจากการวิเคราะห (10 คะแนน)
สถานการณการจัดการมูลฝอยทั่วไป - สาเหตุหรือที่มาในการเลือกใชวิธีการจัดการ
มูลฝอย ตั้งแต การคัดแยก เก็บ ขน และกําจัด
ตามบริบทของพื้นที่
- วิเคราะห ขอดี ขอดอย ในการจัดการมูลฝอย
ทั่วไปแตละวิธี ทางดานบุคลากร งบประมาณ และ
ตามบริบทของพื้นที่
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐาน
มีการเสนอรูปแบบการจัดการมูลฝอยทั่วไปตามหลักเกณฑ นําผลการประเมินความพรอมและความเปนไปได
มาตรฐาน และกฎหมายกําหนด ในการจัดบริการเก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยทั่วไป
นําเสนอผูบริหารเพื่อการตัดสินใจ (5 คะแนน)
- เอกสารแสดงขอสรุปการตัดสินใจผูบริหาร
เชน บันทึกรายงานการประชุม เปนตน
- นโยบายที่แสดงถึงการเลือกแนวทางจัดบริการเก็บ
ขนและกําจัด
เชน โครงการการทําขอตกลงรวมกับ อปท. อื่น
เปนตน
ผูบริหารตัดสินใจเลือกแนวทางใดแนวทางหนึ่งใน 4 แนวทาง
1 อปท. ดําเนินการเอง
2 อปท. มอบใหผูอื่นดําเนินการ
อปท. อนุญาตใหเอกชนดําเนินการโดยทําเปน
3 ธุรกิจ
คะแนน
เกณฑการประเมิน เต็ม
1. มีการลดปริมาณและการคัดแยกมูลฝอยขององคกรปกครองสวนทองถิ่น 30
1.2 ชุมชนดําเนินกิจกรรมการลด/การคัดแยก/การใชประโยชนจากมูลฝอย
อยางยั่งยืน (ยังคงดําเนินการอยู) (15 คะแนน)
จํานวนชุมชนทั้งหมดในพื้นที่ (A) ……………ชุมชน
จํานวนชุมชนที่มีดําเนินกิจกรรมฯ (B) ……………ชุมชน
คิดเปนคะแนน = ……………คะแนน
1.3 มีชุมชนตนแบบดานการลด/การคัดแยก/การใชประโยชนจากมูลฝอย
ซึ่งสามารถเปนแหลงเรียนรูหรือขยายผลใหกับชุมชนอื่นได อยางนอย 1 ชุมชน
(10 คะแนน)
การวัดผลลัพธ
28
คะแนน
เกณฑการประเมิน เต็ม
2. มีระบบบริการเก็บ ขน มูลฝอยทั่วไป ซึ่งรถขนมูลฝอยทั่วไปจะตองไดมาตรฐาน 20
ดานสุขลักษณะ
2.1 มีการเก็บ ขนมูลฝอยไดครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดและไมมีมูลฝอยตกคาง
(10 คะแนน)
2.2 รถเก็บขนมูลฝอยมีลักษณะมิดชิดสามารถปองกันการปลิวหลนและ
การรั่วไหลของน้ําชะมูลฝอย และมีการดูแลบํารุงรักษารถเก็บ ขน มูลฝอย
ใหอยูในสภาพใชงานไดดีอยางสม่ําเสมอ (5 คะแนน)
2.3 มีการปองกันเหตุรําคาญหรือการรองเรียนจากการเก็บ ขนมูลฝอย
(5 คะแนน)
การวัดผลลัพธ
คะแนน
29 เกณฑการประเมิน เต็ม
3. 3.1 มีการบําบัด/กําจัดมูลฝอยทั่วไปอยางถูกสุขลักษณะ และไดมาตรฐานตามหลักวิชาการ ดวย 50
เทคโนโลยีตางๆ ไดรับการออกแบบอยางถูกตองและสามารถใชงานไดอยางมีประสิทธิภาพ อยาง
นอย ประกอบดวย (25 คะแนน)
3.1.1 การฝงกลบอยางถูกหลักสุขาภิบาล
- มีระบบปองกันการปนเปอนน้ําใตดิน
- มีการบดอัดมูลฝอยและปดทับดวยดินหรือวัสดุกลบทับรายวันอยางสม่ําเสมอไมเกิดผลกระทบ
เชน กลิ่น สัตวพาหะนําโรค และการปลิวของมูลฝอย เปนตน
- มีระบบบําบัดน้ําเสียและระบบระบายกาซจากหลุมฝงกลบ
- ระบบอยูในสภาพใชงานไดดี
3.1.2 การเผาในเตาเผา
- มีการเผามูลฝอยตามอุณหภูมิที่กําหนด (ไมนอยกวา 850 องศาเซลเซียส)
- มีระบบปองกันมลพิษทางอากาศที่มีประสิทธิภาพ
- ระบบอยูในสภาพใชงานไดดี
3.1.3 การหมักทําปุย
- ระบบอยูในสภาพดี ถูกสุขลักษณะ
- มีการบําบัดน้ําชะมูลฝอย น้ําเสียจากสถานที่คัดแยกและสถานที่หมักทําปุยใหไดคุณภาพมาตรฐานตาม
กฎหมายที่เกี่ยวของ
- ไมเปนแหลงเพาะพันธุสัตวและแมลงพาหะนําโรค
การวัดผลลัพธ
30
คะแนน
เกณฑการประเมิน
เต็ม
3. 3.2 มีการปองกันเหตุรําคาญจากสถานที่กําจัด เชน ฝุน กลิ่น เสียง สัตวและ 50
แมลงพาหะนําโรค เปนตน (5 คะแนน)
3.3 การติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดลอมจากสถานที่กําจัดตาม
ประเภทเทคโนโลยีที่ใชกําจัด (20 คะแนน) เชน
- การฝงกลบอยางถูกหลักสุขาภิบาล มีการตรวจสอบการปนเปอนน้ําใตดิน
จากบอตรวจสอบการปนเปอนของน้ําใตดิน (Monitoring Well)
- การเผาในเตาเผา มีการตรวจวัดคุณภาพอากาศเสีย เปนตน
ขอบคุณคะ
สํานักอนามัยสิ่งแวดลอม กรมอนามัย
www.env.anamai.moph.go.th
โทรศัพท 02-590-4128
โทรสาร 02-590-4200
มาตรฐานการปฏิบัติงาน
สําหรับองคกรปกครองสวนทองถิ่น
EHA 4003
การจัดการมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
กลุมพัฒนาการสุขาภิบาล สํานักอนามัยสิ่งแวดลอม
ความหมาย “มูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน”
ตามกฎกระทรวงการจัดการมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน พ.ศ. 2563
มูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน หมายความวา มูลฝอยที่เปนพิษ
หรืออันตรายที่เกิดจากกิจ กรรมตางๆ ในชุมชน ที่เปนวัต ถุหรือปนเปอนสารที่มี
คุณสมบัติเปนสารพิษ สารไวไฟ สารออกซิไดซ สารเปอรออกไซด สารระคายเคือง
สารกัด กรอ น สารที่ เ กิด ปฏิกิ ริ ยาไดง า ย สารที่ เกิ ด ระเบิด ได สารที่ ทํา ใหเ กิ ด การ
เปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม สารหรือสิ่งอื่นใดที่อาจกอหรือมีแนวโนมที่จะทําใหเกิด
อันตรายแกบุคคล สัตว พืช ทรัพยสิน หรือสิ่งแวดลอม แตไมหมายความรวมถึง
มูลฝอยทั่วไป มูลฝอยติดเชื้อ กากกัมมันตรังสี และของเสียอันตรายตามกฎหมาย
วาดวยโรงงาน
หลักการจัดการมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
• อาคารที่พักอาศัย
• ครัวเรือน
• รานจําหนายสินคา
• สถานประกอบการ
• สถานบริการ
• สถานบริการการ สธ.
• ตลาด
• สถานที่ใดๆ
จัดใหมีเจาหนาที่ผูรับผิดชอบ เพื่อ
จัดใหมีสถานที่ถาย เท หรือทิ้ง ราชการสวนทองถิ่น/เจา ควบคุมกํากับการดําเนินการ เก็บ ขน
มูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจาก พนักงานทองถิ่น หรือกําจัด
ชุมชนในที่หรือทางสาธารณะ หรือ ผูปฏิบัติงาน
กําหนดใหมีวิธีการจัดการมูลฝอย
หามผูใด เท ทิ้ง ทําใหมีขึ้น หรือกําจัดมูล
ดําเนินการกรณี
ฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน ในที่ การดําเนินการ เก็บ ขน หรือกําจัด
หรือทางสาธารณะ นอกจาก เท ทิ้ง หรือ
กําจัด ณ สถานที่ หรือตามวิธีที่ราชการ เก็บ หรือ ขน
สวนทองถิ่นกําหนด ดําเนินการ รวมกับ มอบใหผูอื่น อนุญาตให กําจัด
เอง หนวยงาน ดําเนินการ เอกชน
รัฐ/ทองถิ่น (มาตรา 18 ดําเนินการ เก็บ ขน และกําจัด
อื่น (มาตรา วรรคสาม เปนธุรกิจ
18 วรรคสอง (มาตรา 19)
ขั้นตอนการจัดการมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
1 2 3 4
คัดแยก เก็บรวบรวม ขนสง กําจัด
ภาชนะบรรจุ
และรองรับมูลฝอย การฝงกลบอยาง
หลอดไฟ ถายไฟฉายและแบตเตอรี่
ปลอดภัย
จุดแยกทิ้ง ที่พักรวมกรณีมีปริมาณ
เกิน 100 กก./เดือน
ภาชนะบรรจุสารเคมี ยาและเวชภัณฑที่มิใชยา
การเผา
ที่พักรวม อปท.
ซากผลิตภัณฑเครื่องใชไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส
แยกมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจาก ภาชนะบรรจุและรองรับ ทําจากวัสดุที่ กําหนดวันในการเก็บขน ศึกษาความเปนไปไดกอนทําการกอสรางระบบ
ชุมชนออกจากมูลฝอยประเภทอื่นๆ แข็งแรง ทนทาน ไมรั่วซึม มีฝาปดมิดชิด มี มาตรการควบคุ ม การขนเพื่ อป องกั นการ กําจัด
แยกมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจาก สามารถปองกันสัตว และแมลงพาหะนําโรคได ลั กลอบทิ้ ง การแตกหั ก และการั่ ว ไหลของ การเผา
จุ ดแยกทิ้ ง ห า งจากแหล งน้ํ า มี ภ าชนะเก็ บ สารเคมี - ที่ตั้งเหมาะสม มีแสงสวางและการระบาย
ชุมชน ออกเปน 5 ประเภท ตามกฎ อากาศเพียงพอ มีพื้นที่แนวกันชน
มู ล ฝอยประเภทที่ กํ า หนด มี ข อ ความว า หลักเกณฑและสุขลักษณะของยานพาหนะ
กระทรวงฯ “มูลฝอยที่เปนพิ ษหรืออันตรายจากชุ มชน ” - ตัวถังแข็งแรง ระดับตัวถังปลอดภัยตอ - 2 หองเผา เผาขยะอุณหภูมิไมตํากวา 850
ขนาดและสีของขอความที่สามารถมองเห็นได สุขภาพของผูปฏิบัติงาน องศาเซลเซียส หองเผาควันอุณหภูมิไมตํากวา
ชัดเจน - มีการปองกิน ติดตั้งภาชนะรองรับ 1100 องศาเซลเซียส มีระบบควบคุมคุณภาพ
สถานที่ พั ก รวม อาคารหรื อ ห อ งแยกเป น น้ําชะมูลฝอย อากาศ มีพื้นที่เก็บเถาหนักเถาลอย
สัดสว น มี พื้นคอนกรี ตหรื อมี พื้ นที่ น้ํา ซึ มผ า น - มีสัญญาณไฟติดประจํายานพาหนะ การฝงกลบอยางปลอดภัย
ไม ไ ด มี ผ นั ง เรี ย บ ทํ า ความสะอาดง า ย - มีปายแสดงขอความขนมูลฝอยที่เปนพิษ - ที่ตั้งเหมาะสม มีพื้นที่แนวกันชน
สามารถปองกันแดดและฝนและการหกรั่วไหล หรืออันตรายจากชุมชน - ระดับกนบอสูงกวาระดับน้ําใตดิน ไมนอยกวา
มี การระบายอากาศที่ เหมาะสม มี ข อ ความ - ปายแสดงชื่อ ที่อยู หมายเลขโทรศัพทของ 150 เซนติเมตร ยกเวนมีการออกแบบพิเศษ
“สถานที่พักรวมมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตราย หนวยงาน - ติดตั้งวัสดุกันซึม มีระบบรวบรวมน้าํ เสียและ
- แสดงเลขที่ใบอนุญาตของผูไดรับใบอนุญาต บําบัดน้ําเสีย มีบอตรวจสอบการปนเปอ นน้ํา
จากชุมชน”
ใตดินระบบระบายกาซ
กฎกระทรวงการจัดการมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน พ.ศ. 2563
ขอ 4 ใหหนวยงานหรือบุคคลดังตอไปนีด้ ําเนินการเก็บ ขน หรือกําจัดมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชนใหเปนไปตามหลักเกณฑ วิธีการ เงือนไข ที่กําหนดในกฎกระทรวง
(1) ราชการสวนทองถิ่น
(2) ราชการสวนทองถิ่นรวมกับหนวยงานรัฐหรือราชการสวนทองถิ่นอื่นที่ดําเนินการภายใตขอตกลงรวมกันตามมาตรา 18 วรรคสอง
(3) บุคคลซึ่งราชการสวนทองถิ่นมอบใหดําเนินการเก็บ ขน หรือกําจัดมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชนภายใตการควบคุมดูแลของราชการสวนทองถิ่นตามมาตรา 18 วรรคสาม
(4) บุคคลซึ่งไดรับใบอนุญาตจากเจาพนักงานทองถิ่นใหดําเนินการเก็บ ขน หรือกําจัดมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชนโดยทําเปนธุรกิจหรือโดยไดรับประโยชนตอบแทนดวยการคิดคาบริการ
ตามมาตรา 19
เจาหนาที่ผูรับผิดชอบ ผูปฏิบัติงาน
(ผูมีหนาที่วางแผน การบริหารจัดการ ควบคุม กํากับ และตรวจสอบการจัดการมูลฝอย (ผูปฏิบัติงานในการเก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจาก
ที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชนใหเปนไปตามกฎกระทรวงการจัดการมูลฝอยที่เปนพิษ ชุมชน ตามกฎกระทรวงการจัดการมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
หรืออันตรายจากชุมชน พ.ศ. 2563) พ.ศ. 2563)
สาขาวิทยาศาสตร (สุขาภิบาล, อนามัยสิ่งแวดลอม, เคมี
เจาหนาที่ 2 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง หลักสูตร
เก็บ ขน ปริญญาตรี สาขาวิศวกรรมศาสตร (สิ่งแวดลอม)
1 คน และระยะเวลาการฝกอบรมการจัดการมูลฝอยที่
สาขาอื่น เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชนอยางปลอดภัย
ขึ้นทะเบี ย นเป นผู ค วบคุ ม ดู แ ลระบบป อ งกั น สาขาวิทยาศาสตร (สุขาภิบาล, อนามัยสิ่งแวดลอม, เคมี สําหรับเจาหนาที่ผูรับผิดชอบ พ.ศ. 2564
เจาหนาที่ สิ่ ง แวดล อ มเป น พิ ษ ตามกฎหมายว า ด ว ย
กําจัด โรงงาน หรือไดรับใบอนุญาตจากสภาวิชาชีพ ปริญญาตรี สาขาวิศวกรรมศาสตร (สิ่งแวดลอม)
1 คน วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีในสาขาเกี่ย วกั บ
การควบคุมมลพิษ สาขาอื่น ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง หลักสูตร
ขึ้นทะเบี ย นเป นผู ค วบคุ ม ดู แ ลระบบป อ งกั น สาขาวิทยาศาสตร (สุขาภิบาล, อนามัยสิ่งแวดลอม, เคมี และระยะเวลาการฝกอบรมการจัดการมูลฝอย
เก็บ ขน ที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชนอยาง
เจาหนาที่ สิ่ ง แวดล อ มเป น พิ ษ ตามกฎหมายว า ด ว ย
สาขาวิศวกรรมศาสตร (สิ่งแวดลอม)
และ โรงงาน หรือไดรับใบอนุญาตจากสภาวิชาชีพ ปริญญาตรี ปลอดภัยสําหรับผูปฏิบัติงาน พ.ศ. 2564
1 คน วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีในสาขาเกี่ย วกั บ
กําจัด การควบคุมมลพิษ
สาขาอื่น
1
หลักเกณฑและสุขลักษณะของผูปฏิบัติงาน
9 10 11
เฝาระวังผลกระทบที่อาจ ประเมินผลกระบวนการคัด
เกิดขึ้นจากการดําเนินการคัด แยก เก็บ ขน และกําจัดมูล ปรับปรุง แกไข และ
แยก เก็บ ขน และกําจัดมูล ฝอยที่เปนพิษหรืออันตราย พัฒนาการดําเนินงาน
ฝอยที่เปนพิษหรืออันตราย จากชุมชน
ระยะเตรียมการ
1. กําหนดผูรับผิดชอบ
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
มีความรูทางดาน มีคําสั่งแตงตั้ง นายกเทศ เอกสารคําสั่ง
สาธารณสุข (อนามัย 5 คะแนน
ผูรับผิดชอบหรือ มนตรี แตงตั้ง
สิ่งแวดลอม) หรือ หนังสือมอบหมาย เจาหนาที่
วิศวกรรมสิ่งแวดลอม
หรือวิทยาศาสตร ผูรับผิดชอบที่มี รับผิดชอบการ
สิ่งแวดลอมหรือผานการ คุณสมบัติตาม จัดการมูลฝอย
อบรมหลักสูตรดานการ มาตรฐานคุณภาพ ที่เปนพิษหรือ
จัดการมูลฝอยที่เปนพิษ งานและ อันตรายจาก
หรืออันตรายจากชุมชน คณะทํางาน ชุมชน
หรือมีประสบการณใน
การทํางานอยางนอย 1 ป
กําหนดบทบาทหนาของ
ผูรับผิดชอบและ
คณะทํางาน
ระยะดําเนินการ
2. สํารวจ และจัดทําฐานขอมูลการจัดการมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
ภายในเขตพื้นที่รับผิดชอบของ อปท.
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
ฐานขอมูลครอบคลุม ฐานขอมูลการ ผูรับผิดชอบ 1. แหลงกําเนิดที่สําคัญ
ประเด็น ดังนี้ 10 คะแนน (3 คะแนน)
จัดการมูลฝอยที่ และ
เปนพิษหรือ คณะทํางานที่ 2. ประเภทมูลฝอยที่
1. ขอมูลแหลงกําเนิดที่ เปนพิษหรืออันตราย
สําคัญอื่นๆ นอกจาก อันตรายจาก ไดรับ
ชุมชนในเขตพื้นที่ จากชุมชน (3 คะแนน)
บานเรือน เชน รานซอมรถ มอบหมาย
รานแตงผมเสริมสวย รับผิดชอบของ 3. ปริมาณมูลฝอยที่
หางสรรพสินคา เปนตน อปท. เปนพิษหรืออันตราย
จากชุมชนที่เกิดขึ้นหรือ
เก็บรวบรวมได (4
2. ประเภทมูลฝอยที่เปน คะแนน)
พิษหรืออันตรายจากชุมชน
3. ปริมาณมูลฝอยที่เปนพิษ
หรืออันตรายจากชุมชนที่
เกิดขึ้นหรือเก็บรวบรวมได
ระยะดําเนินการ
3. ประเมินความพรอม และความเปนไปไดในการจัดบริการระบบเก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยที่เปน
พิษหรืออันตรายจากชุมชน
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
ประเมินความพรอม เอกสารการ เอกสาร/รายงานผล
และความเปนไปได ประเมินความพรอม ผูรับผิดชอบ 10 คะแนน การวิเคราะหขอมูล
ในการจัดบริการ และความเปนไปได และ การจัดการมูลฝอยที่
ระบบเก็บ ขน และ ในการจัดบริการ คณะทํางานที่ เปนพิษหรืออันตราย
กําจัดมูลฝอยที่เปน ระบบเก็บ ขน และ ไดรับมอบหมาย จากชุมชนในพื้นที่/
พิษหรืออันตรายจาก กําจัดมูลฝอยที่เปน ปญหาอุปสรรค/
ชุมชนโดยใชขอมูล พิษหรืออันตราย ความพรอม และ
จากการวิเคราะห จากชุมชน ความเปนไปไดในการ
ขอมูลสถานการณ จัดระบบบริการเก็บ
การจัดการมูลฝอยที่ ขน และกําจัดมูลฝอย
เปนพิษหรืออันตราย ที่เปนพิษหรือ
จากชุมชน อันตรายจากชุมชน
ระยะดําเนินการ
4. เสนอผูบริหาร
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
มีการเสนอรูปแบบ รูปแบบการจัดการ รายงาน/เอกสาร
การจัดการมูลฝอยที่ มูลฝอยที่เปนพิษ ผูรับผิดชอบ 5 คะแนน แสดงขอสรุปการ
เปนพิษหรืออันตราย หรืออันตรายจาก และ ตัดสินใจผูบริหาร/
จากชุมชนตาม ชุมชน คณะทํางานที่ นโยบาย ที่แสดงถึง
หลักเกณฑ ไดรับมอบหมาย การเลือกแนวทาง
มาตรฐาน และ จัดบริการเก็บ ขน/
กฎหมายกําหนด กําจัด
ระยะดําเนินการ
4. เสนอผูบริหาร (ตอ) เลือกรูปแบบใดหนึ่งใน 4 รูปแบบ ไดแก
1 อปท. ดําเนินการเอง
5.ซากผลิตภัณฑเครื่องใชไฟฟาและ
อิเล็กทรอนิกส
ระยะดําเนินการ
7. การเก็บ ขนมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
การเก็บ ขน มูลฝอย เอกสารการ ผูรับผิดชอบและ - รายงาน/แผนงานการ
ที่เปนพิษหรือ ดําเนินงานเก็บ ขน คณะทํางานที่ 15 คะแนน ดําเนินการเก็บ ขน มูล
อันตรายจากชุมชน มูลฝอยที่เปนพิษ ไดรับมอบหมาย ฝอยที่เปนพิษหรือ
ตองปฏิบัติตาม หรืออันตรายจาก อันตรายจากชุมชนและ
ปริมาณมูลฝอยที่เปน
ขอบัญญัติทองถิ่น ชุมชน พิษหรืออันตรายจาก
หรือตามหลัก ชุมชนที่เก็บขน (5
วิชาการ คะแนน)
- แผนการ/วิธีการ/ผล
การตรวจติดตาม
ควบคุมกํากับการเก็บ
ขน (5 คะแนน)
- ปริมาณมูลฝอยที่เปน
พิษหรืออันตรายจาก
ชุมชนที่เก็บไดแยกตาม
ประเภท (5 คะแนน)
ระยะดําเนินการ
8. การกําจัดมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
การกําจัดมูลฝอยที่ เอกสารการ ผูรับผิดชอบและ - รายงาน/แผนงานการ
เปนพิษหรืออันตราย ดําเนินงานกําจัดมูล คณะทํางานที่ 10 คะแนน ดําเนินการ/วิธีการกําจัด
จากชุมชน ตอง ฝอยที่เปนพิษหรือ ไดรับมอบหมาย มูลฝอยที่เปนพิษหรือ
ปฏิบัติตาม อันตรายจากชุมชน อันตรายจากชุมชนและ
ปริมาณมูลฝอยที่เปน
ขอบัญญัติทองถิ่น พิษหรืออันตรายจาก
หรือตามหลัก ชุมชนที่กําจัด (4
วิชาการ คะแนน)
- แผนการ/วิธีการ/ผล
การตรวจติดตาม
ควบคุมกํากับการกําจัด
(3 คะแนน)
- ปริมาณมูลฝอยที่เปน
พิษหรืออันตรายจาก
ชุมชนที่สงกําจัด หรือ
ปริมาณที่เก็บกักเพื่อรอ
สงกําจัด (3 คะแนน)
ระยะติดตามและประเมินผลสัมฤทธิ์
9. เฝาระวังผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการดําเนินการคัดแยก เก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยที่เปนพิษ
หรืออันตราย
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
เฝาระวังผลกระทบ เอกสารการแจง ผูรับผิดชอบและ ผลการติดตาม
โดยมีระบบการแจง ผลกระทบฯ หรือ คณะทํางานที่ 10 คะแนน ตรวจสอบระบบการ
ผลกระทบที่เกิดขึ้น เอกสารผลการ ไดรับมอบหมาย เก็บ ขน และกําจัด
จากการดําเนินงาน ตรวจสอบคุณภาพ มูลฝอยที่เปนพิษหรือ
หรือการตรวจสอบ สิ่งแวดลอม อันตรายจากชุมชน
คุณภาพสิ่งแวดลอม ตามมาตรฐาน
ระยะติดตามและประเมินผลสัมฤทธิ์
10. ประเมินผลกระบวนการคัดแยก เก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
ประเมินผล เอกสารผลการ ผูรับผิดชอบและ รายงานผลการ
กระบวนการฯ ประเมิน คณะทํางานที่ 10 คะแนน วิเคราะหและ
โดยการวิเคราะห กระบวนการคัด ไดรับมอบหมาย ประเมินผล
ประสิทธิภาพการคัด แยก เก็บ ขน และ กระบวนการ
แยก เก็บขน และ กําจัดมูลฝอยที่เปน จัดบริการเก็บ ขน
กําจัดมูลฝอยที่เปน พิษหรืออันตราย และกําจัดมูลฝอยที่
พิษหรืออันตรายจาก จากชุมชน เปนพิษหรืออันตราย
ชุมชน จากชุมชน
ระยะติดตามและประเมินผลสัมฤทธิ์
11. ปรับปรุง แกไข และพัฒนาการดําเนินงาน
มาตรฐาน
ตัวชี้วัด ผูรับผิดชอบ คะแนน หลักฐาน
คุณภาพงาน
พัฒนาการ เอกสารการพัฒนา ผูรับผิดชอบและ แผนงาน/โครงการ
ดําเนินงานใหมี คณะทํางานที่ 5 คะแนน ปรับปรุง แกไข และ
กระบวนการคัด
ประสิทธิภาพตามผล แยกเก็บขน และ ไดรับมอบหมาย พัฒนาการดําเนินงาน
การประเมิน กําจัดมูลฝอยที่เปน มูลฝอยที่เปนพิษหรือ
กระบวนการคัดแยก พิษหรืออันตราย อันตรายจากชุมชน
เก็บขน และกําจัดมูล จากชุมชน
ฝอยที่เปนพิษหรือ
อันตรายจากชุมชน
การวัดผลลัพธ
1. มีการรณรงคประชาสัมพันธ/กิจกรรมในการอบรมใหความรู สรางความเขาใจในการคัดแยกมูลฝอยที่
เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน (คะแนนเต็ม 10 คะแนน)
3. องคกรปกครองสวนทองถิ่นมีสถานที่เก็บกักมูลฝอยที่เปนพิษหรืออันตรายจากชุมชน
อยางถูกสุขลักษณะ (คะแนนเต็ม 30 คะแนน)
4. องคกรปกครองสวนทองถิ่นมีระบบสงตอไปยังสถานที่กําจัดที่ถูกสุขลักษณะและไดรับอนุญาตจากกรม
โรงงานอุตสาหกรรม (คะแนนเต็ม 30 คะแนน)
ขอบคุณคะ
สํานักอนามัยสิ่งแวดลอม กรมอนามัย
www.env.anamai.moph.go.th
โทรศัพท 02-590-4128
โทรสาร 02-590-4200
Environmental Health Accreditation : EHA
¡ÒèѴ¡ÒÃÁَ͵Դàª×éÍ : EHA 4002
สํานักอนามัยสิ่งแวดลอม กรมอนามัย
กฎหมายเกี่ยวกับการจัดการมูลฝอยติดเชื้อ
ภาพรวมกฎกระทรวงวาดวยการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ พ.ศ. 2545
กฏกระทรวง ประกาศกระทรวง
1. กฎกระทรวงวาดวยการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ พ.ศ. 2545 1. กําหนดสัญลักษณที่พิมพบนภาชนะบรรจุมูลฝอยติดเชื้อ พ.ศ.2546 2. วิธีการตรวจสอบมาตรฐานทางชีวภาพ พ.ศ. 2546
2. กฎกระทรวงวาดวยการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2564 3. หลักสูตรการอบรมการปองกันและระงับการแพรเชื้อ พ.ศ.2548 4. กําหนดลักษณะหองปฏิบัติการเชื้ออันตราย พ.ศ.2548
3. กฎกระทรวงการดาเนินการจัดการมูลฝอยติดเชื้อรวมกันระหวางราชการ 5. กําหนดลักษณะของที่พักภาชนะบรรจุมูลฝอยติดเชื้อ พ.ศ.2548
สวนทองถิ่นกับราชการสวนทองถิ่นอื่นหรือหนวยงานของรัฐ พ.ศ. 2564 6. กําหนดลักษณะของหองรักษาผูปวยติดเชื้อรายแรง พ.ศ.263
4. กฎกระทรวงกําหนดคาธรรมเนียมการออกใบอนุญาต หนังสือรับรองการแจง 7. กําหนดหลักเกณฑและเงื่อนไขวาดวยการขนและการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อในทองที่เทศบาลตําบลและอบต. พ.ศ. 2558
และการใหบริการในการจัดการสิ่งปฏิกูลหรือมูลฝอย พ.ศ. 2559 8. วิธีการกาจัดมูลฝอยติดเชื้อดวยวิธีอื่น พ.ศ. 2564
9. อยูระหวางดําเนินการ 4 ฉบับ
บทบาทหนวยงานที่เกี่ยวของ
ตามกฎกระทรวงวาดวยการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ พ.ศ. 2545
1 ราชการสวนทองถิ่น 3 ผูใหบริการเก็บขน
1. ดําเนินการเอง 1. ขออนุญาต อปท.
2. รวมกับ อปท. หรือ น.ราชการอื่น 2. จัดหายานพาหนะที่ถูกสุขลักษณะ
3. มอบใหผูอื่นดําเนินการ แตภายใต 3. จั ด หาบุ ค ลากรที่ มี คุ ณ สมบั ติ ต ามที่
การควบคุมของ อปท. กําหนดและไดรับการอบรมตามประกาศ
4. อนุ ญ าตให ผู อื่ น ดํ า เนิ น การโดยทํ า กระทรวงฯ
เปนธุรกิจ
5. ออกขอบัญญัติทองถิ่น
2 4 ผูใหบริการกําจัด
แหลงกําเนิดมูลฝอยติดเชื้อ 1. ขออนุญาต อปท.
2. จั ด ให ที่ เ ก็ บ กั ก มู ล ฝอยติ ด เชื้ อ เพื่ อ รอการ
1. คัดแยก เก็บรวบรวม และเคลื่อนยาย กําจัด
ใหถูกสุขลักษณะ 3. จั ด หาบุ ค ลากรที่ มีคุ ณ สมบั ติ ตามที่ กํา หนด
2. จั ด หาบุ ค ลากรที่ มี คุ ณ สมบั ติ ต ามที่ และไดรับการอบรมตามประกาศกระทรวงฯ
กํ า หนดและได รั บ การอบรมตาม 4. กํ า จั ด มู ล ฝอยติ ด เชื้ อ และตรวจคุ ณ ภาพ
ประกาศกระทรวงฯ สิ่งแวดลอมตามที่กฎหมายกําหนด
หมวด 1
บททั่วไป
นิยาม “มูลฝอยติดเชื้อ” ตามกฎกระทรวงวาดวยการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ พ.ศ. 2545
“มู ล ฝอยติ ด เชื้ อ ” หมายความว า มู ล ฝอยที่ มี เ ชื้ อ โรคปะปนอยู ใ นปริ ม าณหรื อ มี ค วามเข ม ข น
ซึ่งถามีการสัมผัสหรือใกลชิดกับมูลฝอยนั้นแลวสามารถทําใหเกิดโรคได
กรณี มู ล ฝอยดั ง ต อ ไปนี้ ที่ เ กิ ด ขึ้ น หรื อ ใช ใ นกระบวนการตรวจวิ นิ จ ฉั ย ทางการแพทย แ ละการ
รัก ษาพยาบาล การให ภู มิ คุ ม กั นโรคและการทดลองเกี่ ย วกั บ โรค และการตรวจชันสู ต รศพหรื อซากสั ต ว
รวมทั้งในการศึกษาวิจัยเรื่องดังกลาว ใหถือวาเปนมูลฝอยติดเชื้อ
(1) ซากหรือชิ้นสวนของมนุษยหรือสัตวที่เปนผลมาจากการผาตัด การตรวจชันสูตรศพหรือซากสัตว
และการใชสัตวทดลอง
(2) วัสดุของมีคม เชน เข็ม ใบมีด กระบอกฉีดยา หลอดแกว ภาชนะที่ทําดวยแกว สไลด และแผน
กระจกปดสไลด
(3) วัสดุซึ่งสัมผัสหรือสงสัยวาจะสัมผัสกับเลือด สวนประกอบของเลือด ผลิตภัณฑที่ไดจากเลือด สาร
น้ําจากรางกายของมนุษยหรือสัตว หรือวัคซีนที่ทําจากเชื้อโรคที่มีชีวิต เชน สําลี ผากอส ผาตางๆ และทอยาง
(4) มูลฝอยทุกชนิดที่มาจากหองรักษาผูปวยติดเชื้อรายแรง
“แหลงกําเนิดมูลฝอยติดเชื้อ” ตามกฎกระทรวงวาดวยการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ พ.ศ. 2545
ดําเนินการเก็บขนและกําจัดตามหลักเกณฑในกฎกระทรวงฯ
ควบคุมดูแลแหลงกําเนิดมูลฝอยติดเชื้อในพื้นที่รับผิดชอบใหปฏิบัติตาม
กฎกระทรวงฯ
ควบคุมดูแลผูรับมอบ /ผูไดรับอนุญาตใหปฏิบัติตามกฎกระทรวง
อาจรวมกับมือกับราชการสวนทองถิ่นอื่นในการดําเนินการรวมกัน
การดําเนินการของแหลงกําเนิดมูลฝอยติดเชื้อ
ตองเก็บ/รวบรวมมูลฝอยติดเชื้อ ใหถูกตองดวยสุขลักษณะตามกฎกระทรวง
ตองมีการแตงตั้งอยางนอย ตองมีความรูดานการจัดการ
1 คน จบการศึกษาระดับปริญญา มูลฝอยติดเชื้อโดยไดรับการ
ตรีหรือเทียบเทาในสาขา ฝกอบรมการปองกันและระงับ
วิทยาศาสตร ในดานสาธารณสุข การแพรเชื้อตามหลักสูตรและ
สุขาภิบาล ชีววิทยา และ ระยะเวลาที่กระทรวง
วิทยาศาสตรการแพทย สาธารณสุขกําหนด
หมวด 2
การเก็บมูลฝอยติดเชื้อ
การคัดแยกมูลฝอยติดเชื้อ
มีคม ไมมีคม
ที่พักรวมมูลฝอยติดเชื้อ/ที่เก็บกักภาชนะบรรจุมูลฝอยติดเชื้อ
หมวด 3
การขนมูลฝอยติดเชื้อ
สุขลักษณะในการขนมูลฝอยติดเชื้อ
การจัดใหมีพาหนะอุปกรณ และสถานที่
วิธีการขนมูลฝอยติดเชื้อ
หมวด 4
การกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ
สุขลักษณะในการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ
การจัดใหมีสถานที่และอุปกรณเครื่องมือ
ลักษณะของที่พักรวมมูลฝอยติดเชื้อ
หลักเกณฑและวิธีการกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ
สรุปขอบเขตการควบคุม
ระยะติดตามและ
ระยะเตรียมการ ระยะดําเนินการ
ประเมินผล
ขั้นตอนการปฏิบัติงาน กระบวนการ : การจัดการมูลฝอยติดเชื้อ
ขั้นตอนที่ กระบวนการ คะแนน
ระยะเตรียมการ 1 กําหนดผูรับผิดชอบ 5
ระยะดําเนินการ 2 สํารวจและจัดทําฐานขอมูล 10
3 ประเมินความพรอม และความเปนไปไดในการจัดบริการฯ 10
4 เสนอผูบริหาร 5
5 กําหนดเงื่อนไข หลักเกณฑมาตรฐาน วิธีการ และคาธรรมเนียมในการใหบริการ 5
เก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ
6 ควบคุ ม กํ า กั บ การคั ดแยกเก็ บรวบรวม เคลื่ อนย า ย และกํ า จั ดภายในสถาน 5
บริการการการสาธารณสุข / หองปฏิบัติการเชื้ออันตราย
7 การเก็บ ขน มูลฝอยติดเชื้อ 20
8 การกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ 20
ระยะติดตามและ 9 เฝาระวังผลกระทบจากการดําเนินการคัดแยก เก็บขน และกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ 5
ประเมินผลสัมฤทธิ์ 10 ประเมินผลกระบวนการคัดแยก เก็บ ขน และกําจัดมูลฝอยติดเชื้อ 10
11 ปรับปรุง แกไข และพัฒนาการดําเนินงาน 5
รวม 100
การประเมินมาตรฐานคุณภาพระบบบริการอนามัยสิ่งแวดลอม
ประเด็นงาน การจัดการมูลฝอยติดเชื้อ : EHA 4002
1. กําหนดผูรับผิดชอบ (5 คะแนน)
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
1. โดยมีคุณสมบัติตามกฎกระทรวงวาดวย 1. เอกสารคําสั่งแตงตั้งเจาหนาที่รับผิดชอบ
การกําจัดมูลฝอยติดเชื้อตามขอ 6.1 (1) การจัดการมูลฝอยติดเชื้อ (5 คะแนน)
2. กําหนดบทบาทหนาที่ของผูรับผิดชอบ
และคณะทํางาน
การประเมินมาตรฐานคุณภาพระบบบริการอนามัยสิ่งแวดลอม
ประเด็นงาน การจัดการมูลฝอยติดเชื้อ : EHA 4002
2. สํารวจและจัดทําฐานขอมูล (10 คะแนน)
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
ประเมินความพรอมและความเปนไปไดใน 1. เอกสาร/รายงานผลการวิเคราะหขอมูล
การจั ด บริ ก ารระบบเก็ บ ขน และกํ า จั ด การจัด การมู ล ฝอยติด เชื้อ ในพื้น ที่ / ป ญ หา
มู ล ฝอยติ ด เชื้ อ โดยใช ข อ มู ล จากการ อุปสรรค/ความพรอม และความเปนไปไดใน
วิ เ คราะห ข อ มู ล สถานการณ ก ารจั ด การ การจั ด ระบบบริ ก ารเก็ บ ขน และกํ า จั ด
มูลฝอยติดเชื้อ มูลฝอยติดเชื้อ (10 คะแนน)
การประเมินมาตรฐานคุณภาพระบบบริการอนามัยสิ่งแวดลอม
ประเด็นงาน การจัดการมูลฝอยติดเชื้อ : EHA 4002
4. เสนอผูบริหาร (5 คะแนน)
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
มาตรฐานคุณภาพงาน หลักฐานที่ปรากฎ
1. องคกรปกครองสวนทองถิ่นมีระบบเก็บขนมูลฝอยติดเชื้อครอบคลุมสถานบริการการสาธารณสุขและ
หองปฏิบัติการเชื้ออันตรายในพื้นที่ โดยรูปแบบตางๆ ไดแก ดําเนินการเอง มอบใหผูอื่นดําเนินการ อนุญาต
ใหเอกชนดําเนินการโดยทําเปนธุรกิจ (คะแนนเต็ม 40 คะแนน)
จํานวนสถานบริการการสาธารณสุขและหองปฏิบัติการเชื้ออันตรายทั้งหมดในพื้นที่ (A) ……………..แหง
จํานวนสถานบริการการสาธารณสุขและหองปฏิบัติการเชื้ออันตรายที่ไดรับบริการในพื้นที่ (B) ……………..แหง
คิดเปนคะแนน = ……………………..คะแนน
องคประกอบที่ 7 การวัดผลลัพธ (คะแนนเต็ม 100 คะแนน)
89
¡ÃÁ͹ÒÁÑÂÊ‹§àÊÃÔÁãËŒ¤¹ä·ÂÊØ¢ÀÒ¾´Õ