Draft 3

NIKIMALIKA: ANG PAGLALAKBAY NG MGA BONTOC IGOROT SA
AMERIKA (1904-1915)
Isang Tesis na
Iniharap sa Kagawaran ng Kasaysayan
Kolehiyo ng Agham Panlipunan at Pag-unlad
Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas
Sta. Mesa, Maynila
Bilang Bahaging-tugon
Sa mga Kailangan ng Kursong
Mga Pamamaraan ng Pananaliksik sa Kasaysayan
Nina
Gillianne Darlyn A. Resurreccion

Jerome D. Victoriano
Ma. Carmillene S. Baguio
Batsilyer ng Artes sa Kasaysayan 4-2
MAYO 2022
 DEPARTAMENTONG KASAYSAYAN
PAGPAPATIBAY
Ang tesis na pinamagatang NIKIMALIKA: ANG PAGLALAKBAY NG MGA

BONTOC IGOROT SA AMERIKA (1904-1915), na sinaliksik at ipinasa nina Gillianne
Darlyn A. Resurreccion, Jerome D. Victoriano, Ma. Carmillene S. Baguio bilang bahaging-
tugon sa mga kailangan ng kursong Historiograpiya, ay nasuri at iminumungkahi para sa oral
examination.
Prop. Abel Ubaldo

Tagapayo
PAGPAPASYA
Masusing nasuri at inaprubahan ng Lupon ng Pagsusuring Pang-tesis ng Kagawaran

ng Kasaysayan noong ika-Petsa ng Oral Defense Mayo 2022.
Lupon ng Pagsusuring Pang-tesis
Prop. Raul Roland R. Sebastian, DPA.

Tagapangulo
Prop. Rhodora Agustin Prop. Gia Cabangon
Panel Member Panel Member
Tinanggap bilang bahaging-tugon sa mga kailangan ng kursong (asignatura: hal.,

Historiograpiya).
Jasper Christian L. Gambito Prop. Raul Roland R. Sebastian, DPA.

Tagapangulo, Kagawaran ng Kasaysayan Dekano, Kolehiyo ng Sining
DEDIKASYON
Unang una sa lahat, nais naming magpasalamat sa Poong Maykapal sa paggabay sa

amin sa paggawa ng tesis na ito. Kung hindi dahil sa kanyang kapangyarihan ay hindi namin
matatapos at nauunawaan ng husto ang nakapaloob rito. Nais din naming pasalamatan ang
aming mga magulang na walang sawang sumusuporta sa anumang aming gagawin. Sa
pagbibigay ng mga pangangailangan at pang unawa sa proseso ng paggawa at pag-aaral. Kung
hindi dahil sainyo, wala kami rito ngayon. Para sainyo ito!
Nais din naming bigyan ng pasasalamat ang aming tagapagpayo at ang aming propersor
sa pagbibigay ng gabay at tulong sa pagtatapos ng aming mga gawain. Sa inyong tulong ay
natapos namin ang isa sa mga kinakailangan upang kamiy makapagtapos. Taos pusong
pasasalamat ang aming hinahandog.
Sa aming mga kaibigan, maraming salamat sa pagbibigay ng lakas at tibay ng loob

upang ipagpatuloy at tapusin ito. Bagama't alam namin na kayo ay nahihirapan din, binigyan
niyo pa rin kami ng suporta at dedikasyon upang magpatuloy.
Panghuli, para sa aming grupo, nagpapasalamat kami sa isat isa sa hindi pagsuko sa
laban na ito. Kinaya natin at kakayanin pa ang mga pagsubok sa susunod dahil ang paggawa
nitong tesis ay parte lamang ng hamong kakaharapin natin sa hinaharap. Hiling natin ay sana
maging aral ito sa mga susunod pang mga suliraning ating haharapin. Wag susuko sa laban!
Pagpalain nawa tayo ng Poong Maykapal!

KATIBAYAN NG PAGIGING ORIHINAL
Ang tesis na pinamagatang NIKIMALIKA: ANG PAGLALAKBAY NG MGA

BONTOC IGOROT SA AMERIKA (1904-1915) ay orihinal at hindi sinipi lamang sa ibang
batis o saliksik. Kung may pagkakamali mang nagawa sa proseso ng pagsulat ng tesis na ito na
sadyang inilingid sa kaalaman ng mga miyembro ng Lupon ng Pagsusuring Pang-tesis, ang
kamaliang nagawa ay pananagutan lamang ng mga mananaliksik at hindi ng isa man sa mga
miyembro ng Lupon at Tagapayo, maging ng PUP Kagawaran ng Kasaysayan.
Gillianne Darlyn A. Resurreccion

Mananaliksik
Jerome D. Victoriano
Mananaliksik
Ma. Carmillene S. Baguio

Mananaliksik
TALAAN NG NILALAMAN
Pahina
Pagpapatibay ….………………………………………………………………………… 1
Dedikasyon …………………………………………………………………………… 2
Katibayan ng Pagiging Orihinal ….………………………………………………... 3
Katibayan ng Pagwawasto ng Sipi ….………….………….………….………….……… 4
Abstrak ……………………………………………................................................. 5
I. ANG SULIRANIN AT ANG KANYANG KALIGIRAN

Introduksiyon …………………………………………………………………………… 6
Kultura at pagkakakilanlan ng mga Bontoc……………………………………………… 6
Mga Bontoc sa Amerika …………………………………………………………… 7
Paglalahad ng Suliranin ………………………………………………………………..... 10
Kahalagahan ng Pag-aaral ………………………………………………………….... 10
Institusyunal ….………………………………………………………………………... 11
Panlipunan ….………………………………………………………………………... 11
Saklaw at Hangganan ….………………………………………………………………... 12
Katuturan ng mga Termino ….………………………………………………………... 13
Pagsusuri ng mga Kaugnay na Literatura at Pag-aaral ….………………………… 14
Ang Bontoc Identity ….……………………………….……………………………….. 15
St. Louis Exposition 1904 ….……………………………….……………………….. 16
Philippine Exhibit ….………………………………………………………………… 20
Ang imaheng nabuo sa mga Bontoc Igorot ….……………………………….………….. 21
Metodolohiya ….…………………………………………….……….……….………..... 24
Teoretikal na Balangkas ….……………………………………………………….... 34
II. IMAHE NG BONTOC IGOROT ANG NABUO SA ST. LOUIS EXPOSITION

Ang Imaheng nabuo sa mga Bontoc Igorot ….………………………………………... 36
III. TUGON NG PUBLIKO SA ESTADOS UNIDOS AT PILIPINAS SA REPRESENTASYON

NG MGA BONTOC IGOROT SA ST. LOUIS
Ang Tugon ng Publiko sa mga Bontoc Igorot sa St. Louis ….………….…………........ 43
Panlabas na Madla ….……………………………….…….……........…….…….……. 43
Pagtutol ng mga Pilipino sa Pagsasamantala sa mga Nikimalik ………………………… 46
Indibidwal na Reaksyon at Karanasan ….………………………………………… 49
Pangmatagalang Epekto ….……………………………………………………….... 52
IV. PAGLALARAWAN NG MGA NIKIMALIKA SA KANILANG PAGKAKAKILANLAN

BILANG ISANG BONTOC IGOROT
Paglalarawan ng Nikimalika sa mga
Bontoc Igorot na naninirahan sa Amerika
matapos ang dekadang Paglalakbay ….………………………………………................. 55
Bago ang Pag-iral sa St. Louis Ekspedisyon ….………………………………….....…… 55
Pagpapatuloy sa Ekspedisyon ….……………………………….………………….......…. 57
Persepsyon ng Publiko ….……………………………….….….….….….….….…. 58
Ang Unti-unting Modernisasyon ….……………………………….…….…….…….. 60
Layunin para sa hinaharap ….……………………………….……….……….……….. 62
Pagkamit ng Modernong Pag-unlad ….……………………………….……….………... 64
V. REKOMENDASYON AT KONKLUSYON
Konklusyon ….………………………………….……….……….……….……….…… 68
Rekomendasyon ….……………………………….……….……….……….………. 70
Sangunian ….……………………………………….……….……….……….……….. 70
ABSTRAK
Pamagat: Nikimalika: Ang Paglalakbay Ng Mga Bontoc

Igorot Sa Amerika (1904-1915)
Mga Mananaliksik: Gillianne Darlyn A. Resurreccion, Jerome D. Victoriano, Ma.

Carmillene S. Baguio
Programa: Batsilyer ng Sining sa Kaysaysayan (BA History)
Pamantasan: Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas (PUP), Sta.
Mesa Tagapayo: Prop. Raul Roland Sebastian
Ang salitang Nikimalika ay isang ekspresyon ng mga matatanda sa Bontoc kung saan
inilalarawan nila ang mga taong nakapaglakbay sa Amerika. Dito ang ―niki”
ay nangangahulugang ―lumahok o sumali‖ katumbas rin nito ang ―naki” sa Tagalog.
Samantalang ang ―malika” naman ay Amerika. Nangangahulugan na ang salitang Nikimalika
sa mga Bontoc Igorot ay ang ang kanilang paglalakbay sa Amerika ng 11 taon mula 1904
hanggang 1915.
Ang paglalakbay na ito ay naging posible lamang dahil sa ginanap na St. Louis Fair, kung
saan dito ay kanilang itinatanghal ang kultura na mayroon sila. Ang St. Louis Fair ay ginanap sa
taong 1904 sa Missouri bilang pagdiriwang sa mga naging tagumpay ng Estados Unidos
pagdating sa larangan ng teknolohiya, agrikultura etc. Hindi lamang ang mga Bontoc Igorot ang
naging parte sa sa exhibition na ito, kasama rin dito ang iba pang tribo sa ibang parte ng Amerika
at hilagang Luzon kung saan kanilang ipinapakita nila ang tinatawag na exotic culture dahilan
kung bakit naging sentro sila ng atensyon. Sa konseptong Nikimalika at ang pagtingin sa St.
Louis Exposition, dito malalaman kung ano ang mga bagay na kanilang hinarap matapos silang
pumunta sa Amerika. Lalo na at nahaharap sila sa isang lipunan kung saan dominante ang tingin
| 1
sa kanilang mga sarili.
| 2
KABANATA I
Introduksyon
July 2004 nang ganapin ang Fifth International Igorot Conference. Dito ay nagsagawa
sila ng memorial service para sa mga ninuno nilang Bontoc Igorot na namatay sa sa Amerika
isang daang taon na ang nakalipas. Ang pagpunta ng mga Bontoc Igorot sa Amerika ay tinatawag
ng mga matatanda bilang Nikimalika. Ang Nikimalika ay tumutukoy sa miyembro ng mga
Bontoc na pumunta sa Amerika. ang kahulugan ng salitang Nikimalika ay isang ekspresyon ng
mga matatanda na ang ibig sabihin ay ang mga taong nakapunta sa Amerika. Ang Naki ay
panlapi na nangangahulugang ―lumahok‖ na katumbas sa tagalog na naki. Samantalang
ang salitang Malika naman ay galing sa Amelika o Amerika, na ang kahulugan ay ―Ang lugar
kung saan naghahanap ng trabaho ang mga Igorot‖. 1
Kultura at pagkakakilanlan ng mga Bontoc
Ang salitang Bontoc o Bontok ay pangalan ng isang probinsya sa hilagang bahagi ng
Luzon. Pangalan ito ng isang bayan, ang kabisera ng Mountain Province. Ang bayang ito ay
binubuo ng 2,500 Igorot. Binabanggit ng mga Espanyol ang salitang Bontoc bilang ―Ban-tâk‖
samantalang ―Fun-tâk′ naman para sa mga katutubo. Unang inokupahan ng mga Espanyol ang
Bontoc noong 1855 kasabay nito ang pagdependa sa lugar laban sa mga Hokano at Tagalog. 2
Kilala ang mga Bontoc Igorot bilang headhunters, tradisyunal na para sa mga katutubong
ito ang mamuhay sa pagsasaka at pangingisda. Kabilang sa kilalang tradisyon na mayroon ang
1
Afable, P. O. (2004). Journeys from Bontoc to the western fairs, 1904-1915: the" Nikimalika" and their
interpreters. Philippine Studies, 445-473.
2
Jenks, A. E. (1905). The bontoc igorot.
| 3
mga Bontoc ay ang pagsamba nila sa kalikasan. Ang buong komunidad ng mga katutubong ito
ay nagtutulong tulong upang mapanatili nila ang kanilang kalikasan. Dahil nakadepende lamang
sila sa kanilang paligid pagdating sa pamumuhay, bawat nayon ay may tradisyunal na
pamamaraan kung papaano sila gagawa ng mga kagamitan. Pagdating naman sa kanilang
pananamit, ang kasuotan ng mga kalalakihan ay tinatawag na gee string samantalang palda
naman para sa mga kababaihan. Sa agrikultura ay mas naabot ng mga ito ang pinakamataas na
antas ng pag-unlad. Ang mga ito ay naging posible lamang dahil sa heograpikal na aspeto ng
lugar, kung saan ito ay napapaligiran ng bundok at ilog. Binabanggit rin na sa bawat kultura na
kanilang isinasagawa, ay palaging nakaangkop ang relihiyon. Dahil na rin sa napapaligiran sila
ng yamang likas at kinikilala nila ito bilang mahalaga sa kanilang mga paningin.
Mga Bontoc sa Amerika
Noong unang bahagi ng ikadalawampu siglo at ang pagpasok ng taong 1904, nagsimula
ang St. Louis Fair. Kasama dito ang mga Bontoc na nasa hilagang bahagi ng Pilipinas kung saan
naging parte ang mga ito ng mga aktibidad na may kinalaman sa kultura. Ang St. Louis Fair ay
ginanap sa St. Louis, Missouri upang ipagdiwang ang mga naging imbensyon ng Amerika
pagdating sa teknolohiya, agrikultura, at iba pa. Tinatayang nasa 100 Igorot ang naging parte sa
Exposition na ito sa pamamagitan ng tulong ng gobyerno ng Estados Unidos at iba pang opisyal.
Binabanggit ni Patricia Afable na isa ang mga Bontoc Igorot ang naging sentro ng
atensyon sa St. Louis Fair kung saan matatagpuan ang mga ito sa ―Igorot Village‖. Ang ilan sa
kanilang ipinakita ay katulad na lamang ng blacksmithing, weaving, metalworking. Ngunit
tanging ang ―headhunting‖ ang isa sa pinapanood ng mga tao dahil na rin sa kakaibang kultura na
taglay ng mga katutubo. Hindi lamang ang mga Bontoc ang naging parte sa Exposition na ito,
| 4
kasama rin nila ang iba pang katutubo sa hilagang bahagi ng Luzon katulad na lamang ng mga
Suyoc. 3
Nag-migrate ang mga katutubong ito dahil nag organisa ang gobyerno ng Estados Unidos
ng Philippine Exhibition. Kasama dito ang mga cultural artifacts, commercial merchandise,
natural resources, at mga delegado na binubuo ng 1,100 Pilipino na nagrepresenta sa ibat ibang
katutubo sa Pilipinas. Ang mga grupong ito ay ang mga Negrito, Igorot, Tinguian, Mangyan,
Bagobo, Moro, at Visayan. Samantalang ang grupo naman ng mga Igorot ay binubuo lamang ng
70 sa lugar ng Bontoc, at 25 naman sa Suyoc. Ang mga katutubong ito ay nagtagal ng 8 buwan
sa loob ng Fair, samantalang nagpatuloy naman ang mga Bontoc sa iba pang mga aktibidad na
may kinalaman dito.
Para sa mga Bontoc, naging posible ang pag migrate nila sa Estados Unidos dahil sa pag
organisa ni Dr. Truman Hunt sa exhibition ng ―Igorot‖ sa St. Louis. Si Dr. Truman Hunt
ang nagsilbing lieutant governor ng Bontoc sa taong 1903. Nagsilbi rin siyang army surgeon sa
Manila upang labanan ang cholera. Ang migrasyon ng mga Bontoc Igorot ay hindi magiging
posible kung hindi sila tinulungan ng mga kasamahan nilang bilingguwal. Kilala ang mga ito
bilang mga Interpreters. Ang mga Interpreters na ito ang nagsilbi nilang kaagapay upang
magkaroon sila ng ideya sa exhibiton, oras ng kanilang pagtatanghal at kung ano ang dapat
nilang gawin
Maipapaliwanag ang mga ito sa Pagsusuri ng mga Kaugnay na Literatura at Pag-
aaral. Layunin ng mga makakalap na pag-aaral na ipakita kung ito ba ay sumasalungat sa isat-isa
o nagpapakita ng magkaparehas na ideya, dahil ang magiging daloy ng mga literatura patungkol
3
Buangan, A. S. (2004). The suyoc people who went to st. louis 100 years ago: The search for my
ancestors. Philippine Studies, 474-498.
| 5
sa pag-aaral na ito ay nakaayon mula sa konsepto ng Nikimalika hanggang sa paano inilalarawan
nito ang identidad at pagkakakilanlan ng isang Bontoc Igorot matapos ang kanilang paglalakbay
ng mahigit isang dekada. Sa pamamagitan ng mga literaturang ito ay makatutulong ito sa
pundasyon at daloy ng magiging pag-aaral.
Makatutulong rin ang pag presenta ng mga datos na ito sa isasagawang Metodolohiya.
Layunin nito na suriin ang bawat datos na makakalap. Dito susuriin kung ang mga ginamit bang
datos ay papasok sa primarya o sekondaryang datos. Ang aplikasyon ng Internal Criticism at
External Criticism. Bukod dito, titignan rin kung bakit o papaano masasabing
mapagkakatiwalaan ang mga awtor ng bawat datos. Kasama rin dito kung saang paksa papasok
ang mga dokumentong nakakalap. Ang pagsasaayos ng mga dokumento ay makatutulong upang
maging malinis ang pagpresenta ng metodolohiya. Sa madaling salita ang lalamanin ng
Metodolohiya ng pananaliksik na ito ay nakasentro sa pag aanalisa ng mga dokumento at mga
manunulat nito.
Nakakuha sa atensyon ng mga mananaliksik ang paksang ito dahil ang terminong
Nikimalika ay matatagpuan lamang sa konteksto ng mga katutubong Bontoc Igorot at wala sa
ibang mga katutubo. Mas mapapalawak rin ang pag-aaral na maaring maisagawa patungkol sa
mga katutubong ito at hindi lamang sa kanilang pagkakakilanlan. Tatangkaing sagutin at
malaman ng mga mananaliksik kung maituturing pa bang Bontoc ang isang katutubo sa
pamamagitan ng pagtingin sa konsepto ng Nikimalika at kung bakit kinuha ng St. Louis Fair ang
mga katutubong ito sa hilagang parte ng Luzon.
| 6
Paglalahad ng Suliranin
Upang mas maunawaan ang pag-aaral na ito, nakapokus lamang sa perspektiba ng
Pilipinas ang kabuuan ng mga makakalap na datos. Dito ay mas limitado ang mga dokumentong
gagamitin at ang pagtatalakay na ipinapaliwanag ng ibang bansa patungkol sa mga Bontoc Igorot.
Sa pananaliksik na ito, maipapakita ang perspektiba ng konseptong Nikimalika sa pamamagitan
ng pagtingin sa mga Bontoc Igorot na nasa Amerika. Upang mas maunawaan ang mga ito,
sasagutin ng pananaliksik na ito ang mga tanong na mababanggit:
1.) Ano- anong imahe ng Bontoc Igorot ang nabuo sa St. Louis Exposition?
2.) Ano-ano ang naging tugon ng publiko sa Estados Unidos at Pilipinas sa
representasyon ng mga Bontoc Igorot sa St. Louis?
3.) Papaano inilalarawan ng mga Nikimalika ang kanilang pagkakakilanlan bilang isang
Bontoc Igorot?
Ang mga tanong na nabanggit ang magsisilbing gabay sa pag-aaral na ito. Sa daloy ng
papel na ito ay masasagot ang mga katanungan na mababanggit. Binuo ang mga katanungan na
ito upang maipaliwanag ang problemang kinakaharap ng papel na ito. Sa pangkabuuan,
nakasentro ang mga tanong na ito patungkol sa imaheng nabuo sa mga Bontoc sa St. Louis, at
ang perspektiba ng konseptong Nikimalika.
| 7
Kahalagahan ng Pag-aaral
Ang kahalagahan ng pag-aaral na ito ay makapag-aambag pagdating sa ibang
dokumentong naisulat patungkol sa pagpunta ng mga Bontoc Igorot sa St. Louis Exposition.
Dahil karamihan sa mga naisulat patungkol sa St. Louis Exposition at Bontoc Igorot ay
naglalaman ng positibong sanaysay na naisulat ng mga banyaga. Samantalang lumalabas sa pag-
aaral ng mga lokal na manunulat na ang pagtrato ng mga banyaga sa mga Bontoc ay hindi
makatarungan. Tumutugon ang pag-aaral na ito sa ibang pananaliksik na naisulat. Kung saan ang
kabuluhan ng pag-aaral na ito ay upang sumalungat sa ibang sulatin na nagsasabing naging
maganda ang karanasan ng mga Bontoc sa exposition. Magiging makubuluhan ang pag-aaral na
ito hangga‘t kino-kontra nito ang iba pang pananaliksik. Ang mga aspetong ito ay nakatuon sa
naganap na St. Louis Fair at ang iba pang exposition na naging parte ang mga Bontoc Igorot
mula 1904 hanggang 1915. Ang magiging kahalagahan ng pag-aaral na ito ay makakatutulong sa
mga aspetong mababanggit:
Institusyunal
Ang mga kaalamang makakalap sa pag-aaral na ito ay maaring magamit sa mga susunod
pang-akademikong pananaliksik na may kinalaman o kaugnayan sa nasabing paksa. Malaki ang
magiging tulong nito sa mga mag-aaral ng kasaysayan o mga mag-aaral na gagamitin ang
naturang disiplina na kung saan nagnanais magsagawa ng kaugnay na pag-aaral ukol sa
paglalakbay ng mga Bontoc Igorot sa Amerika. Bukod pa dito, mahalaga ang magiging papel ng
pag-aaral na ito upang matugunan ang kakulangan at hindi sapat na impormasyon na isinasaad
ng ibang sulatin partikular na sa pagtatalakay ng mga Bontoc Igorot sa Amerika at sa mga
exposition na kung saan sila ay naging bahagi.
| 8
Panlipunan
Bukod sa pang-akademiko, magiging makabuluhan rin ang pananaliksik na ito partikular
na sa mga tao na walang sapat na kaalaman pagdating sa kultura at naging paglalakbay ng mga
Bontoc Igorot sa Amerika. Magiging makabuluhan rin ang pag-aaral na ito sa lipunan dahil ang
ang mga Bontoc Igorot na siyang paksa sa pag-aaral na ito ay mas nabibigyang pansin ang
kanilang mga kultura. Bagamat bago man sa paningin ng iba, magsisilbi itong repleksyon sa mga
Pilipino patungkol sa kanilang nakaraan. Ang pananaliksik na ito ay makapag-aambag rin sa iba
pang sulatin na maaring gamitin bilang sanggunian sa mga komunidad na kung saan pag-aaralan
ang nasabing paksa.
Saklaw at Hangganan
Ang pananaliksik na ito ay nakapokus lamang sa naging paglalakbay ng mga Bontoc
Igorot sa Amerika mula 1904 hanggang 1915, at titignan ang St. Louis Fair. Tatalakayin sa pag-
aaral na ito ang kanilang pinagdaanan at pagbabagong naranasan simula nang pumasok sila sa
ibang bansa. Kabilang na dito ang pagpresenta nila ng kultura sa harap ng maraming tao at kung
papaano unti-unting nawala ang kahulugan nito para sa kanila. Upang mas mabigyang linaw ang
mga aspetong ito, sisiyasatin sa papel na ito kung sino ang mga taong nagdala sa kanila sa
Amerika, at ang kanilang tungkulin sa harap at likod ng mga tao.
Dahil sa kakaiba ang kultura ng mga Bontoc Igorot, susuriin sa papel na ito kung ano ang
naging tugon ng mga tao sa kanila at kung papaano sila namumuhay sa teritoryong hindi nila
nasasakupan. Dito ay bibigyang pansin rin ang kultura nila, ang pananamit, pang araw-araw na
pamumuhay, etc. Bibigyang pansin din ang naging tugon ng gobyerno ng Amerika patungkol sa
nagaganap na exhibition.
Dagdag pa rito, susuriin rin sa pag-aaral na ito ang iba pang exposition na napuntahan ng
mga Bontoc Igorot matapos ang St. Louis Fair. At kung sino ang iba pang grupo na naging parte
| 9
rin ng exposition. Tatalakayin rin dito ang mga isinasagawa nilang kultura sa harap ng mga tao, at
kung magkano ang kanilang kinikita matapos ganapin ang fair.
Gayunpaman, sa pag aaral na ito ay hindi matatalakay ang naging paglalakbay nila sa
Europa. Dahil nga ang pag-aaral na ito ay patungkol sa Nikimalika na ang kahulugan ay
nakapaglakbay lamang sa Amerika mula 1904 hanggang 1915, dito palang ay makikita na ang
hangganan ng pag-aaral na ito. Upang maipakita ang hangganan ng pag-aaral na ito, magiging
maingat ang mga mananaliksik pagdating sa pagbanggit sa mga termino na may kinalaman sa
kanilang paglalakbay.
Katuturan ng mga Termino
St. Louis Exposition – Ang terminong ito ay nangangahulugang ipakita sa mga bisita
ang itsura ng mundo sa labas, kasabay rin dito ang pag-usbong ng teknolohiya at komersyo ng
imperyalismong Amerikano. Ang Louisiana Purchase Exposition ay ginanap sa Missouri,
United States mula Abril 30 hanggang Disyembre 1,1904. Sinasabi na ang exposition na ito ay
ipinapakita ang ibat-ibang tribo at ang naging epekto ng imperyalismo ng Amerika sa ibang
bansa. Kabilang na dito ang kanilang kasaysayan at arkitektura. Sa konteksto ng Pilipinas,
nagsilbi itong tahanan ng mga pangkat etniko sa loob ng 7 buwan kung saan ay kanilang
ipinipresenta ang kanilang mga kultura na kakaiba sa mata ng mga tao. Kabilang na dito ang
tinatawag na primitive tribe partikular na ang mga Igorot, na kung saan ang kanilang pagkain ng
aso ang nakakuha sa atensyon ng iba.
Nikimalika – Ang terminong ito ay eskpresyon ng mga taga matatandang Bontoc na
nangangahulugang mga nakapaglakbay at nakapunta sa Amerika (Malika). Samantalang ang
Naki naman ay nangangahulugang ―Lumahok‖ na may kahulugan rin sa Tagalog.
| 10
Bontoc Igorot – Binanggit ang terminong ito sa libro ni Albert Ernest Jenks na The
Bontoc Igorot.Ang mga Bontoc Igorot ay naninirahan sa agrikultural na lugar, kilala sila bilang
Head Hunters na nakatira sa Bontoc, sub-province ng isang probinsya na may kaparehas na
pangalan, Lepanto-Bontoc sa hilagang Luzon. Ang kultura ng mga Bontoc Igorot ay nakasentro
lamang sa Luzon kung saan laganap ang kanilang kultura ay pangkabuhayang agrikultural.
Identidad – Ayon sa pag-aaral ni Hogg at Abrams patungkol sas Social Identity
Perspective, ang identidad ay ang konsepto ng mga tao sa kung sino sila, at kung anong uri sila.
Inilalarawan rin ito bilang mga grupo na kung saan inilalarawan nila ang kanilang mga sarili
batay sa kanilang uri, relihiyon, at lenggwahe.4
Migrasyon – Ito ay tumutukoy sa paglipat ng isang tao o grupo sa isang lugar. Ang
prosesong ito ay isinasagawa upang manirahan o mamasukan sa ibang pook o bansa.
Exposition – Ang exposition ay ginaganap kung ang isang organisasyon ay may gustong
ibahagi sa publiko. Tulad ng isang Fair o Convention upang ipakita sa mga tao ang produkto,
sining, at tagumpay na nakamit.
Pagsusuri ng mga Kaugnay na Literatura at Pag-aaral
Ang pananaliksik na ito ay susuri sa mga kaugnay na literatura at pag-aaral na
may kinalaman sa paglalakbay ng mga Bontoc Igorot sa Amerika. Kung ano ang kanilang naging
tungkulin sa loob ng 11 taon na pamamalagi sa Amerika. Matitiyak sa pagsusuring ito ang
kahalagahan ng mga datos patungkol sa pag-aaral na isasagawa. Ang kultura ng mga Bontoc
Igorot ay bago sa paningin ng iba, ang kanilang pamamalagi sa Amerika ay nagkaroon ng ibat-
ibang reaksyon mula sa mga tao. Naging sentro ng atensyon matapos
4
Hogg, Michael A., and Joanne R. Smith. "Attitudes in social context: A social identity perspective."
European Review of Social Psychology 18, no. 1 (2007): 89-131.
| 11
maganap ang 1904 exposition. Nagpatuloy ang mga ito sa pagpresenta ng kanilang kultural na
gawain sa iba pang parte ng Amerika. Sa kanilang pamamalagi sa Amerika, ay tutukuyin dito
ang naging epekto nito sa kanilang pagkakakilanlan. Lalo na at napapaligiran sila ng kultura na
bago sa kanilang mga paningin.
Ang Bontoc Identity
Ang salitang Bontoc o Bontok ay pangalan ng isang probinsya sa hilagang bahagi ng
Luzon. Pangalan ito ng isang bayan, ang kabisera ng Mountain Province. Ang bayang ito ay
binubuo ng 2,500 Igorot. Binabanggit ng mga Espanyol ang salitang Bontoc bilang ―Ban-tâk‖
samantalang ―Fun-tâk′ naman para sa mga katutubo. Unang inokupahan ng mga Espanyol ang
Bontoc noong 1855 kasabay nito ang pagdependa sa lugar laban sa mga Hokano at Tagalog.5
Sa nagdaang henerasyon, kilala ang mga Bontoc Igorot bilang matatapang at headhunters.
Ang ganitong kasanayan ay kilala pagdating sa mga primitibong grupo sa hilagang parte ng
Luzon. Kadalasang ginagawa ang headhunting ng mga katutubong ito bilang ritwal at
paghihiganti sa kanilang kasama na namatay gawa ng kanilang mga kalaban. Bukod dito,
isinasagawa rin nila ang headhunting bilang aktibidad nila at pagkatuwa, kinikilala rin nila ito
bilang palakasan, kung saan kanilang ipinapakita ang kanilang kakayahan na humawak ng
patalim. Sa ngayon ay hindi na isinasagawa ng mga Bontoc ang kanilang headhunting,
isinasagawa lamang nila ito kung ang kanilang kasamahan ay napatay ng kanilang mga kalaban.
Dahil sa kasalukuyang panahon, ay ipinagbabawal na ang pagsasagawa ng headhunting, at ang
5
Jenks, Albert Ernest. The bontoc igorot. 1905.
| 12
mga kalapit bahay ng mga Bontoc ay namumuhay nan ang mapayapa. Ngunit madali sila maging
kaaway, lalo na kung aksidenteng mamatay ang kanilang kasamahan sa kamay ng ibang tao.6
Kilala ang mga Bontoc Igorot bilang headhunters, tradisyunal na para sa mga katutubong
ito ang mamuhay sa pagsasaka at pangingisda. Kabilang sa kilalang tradisyon na mayroon ang
mga Bontoc ay ang pagsamba nila sa kalikasan. Ang buong komunidad ng mga katutubong ito
ay nagtutulong tulong upang mapanatili nila ang kanilang kalikasan. Dahil nakadepende lamang
sila sa kanilang paligid pagdating sa pamumuhay, bawat nayon ay may tradisyunal na
pamamaraan kung papaano sila gagawa ng mga kagamitan. Pagdating naman sa kanilang
pananamit, ang kasuotan ng mga kalalakihan ay tinatawag na gee string samantalang palda
naman para sa mga kababaihan. Sa agrikultura ay mas naabot ng mga ito ang pinakamataas na
antas ng pag-unlad. Ang mga ito ay naging posible lamang dahil sa heograpikal na aspeto ng
lugar, kung saan ito ay napapaligiran ng bundok at ilog. Binabanggit rin na sa bawat kultura na
kanilang isinasagawa, ay palaging nakaangkop ang relihiyon. Dahil na rin sa napapaligiran sila
ng yamang likas at kinikilala nila ito bilang mahalaga sa kanilang mga paningin.
St. Louis Exposition 1904
Ang Louisiana Purchase sa St. Louis na naganap noong 1904 ay layunin na ipakita sa
publiko ang mga katutubo sa Pilipinas. Para sa mga Pilipino, ang kanilang exposisyon ay
binubuo ng 1,200 na katutubo. Dahilan upang maging dominante sa ibang kultura na ipinakita
roon. Isa sa ipinapakita dito ay ang ―Evolution of the Filipino‖ dito ay ipinapakita ang
mga Pilipino bilang mga sinaunang tao, hanggang sa kasalukuyan nilang estado sa Pilipinas.
Mula Negrito hanggang sa isang edukadong Pilipino na may halong dugo ng Espanyol. Sa
kabuuan,
| 13
Cawed, Carmencita, and Ernesto T. Bhagwani. The Culture of the Bontoc Igorot. Manila:
6
Communication Foundation for Asia, 1981.
| 14
ang tingin ng mga Amerikano sa mga Pilipino ay ―backwardness‖. Sa tingin ng mga Amerikano
ito ay ang kanilang kulay na maitim, maliit, at mga nakahubad na katutubo na matatagpuan sa
mga isla.7
Ganito ang binabanggit ni Don Fowler sa kaniyang artikulong Anthropology Goes to the
Fair: The 1904 Louisiana Purchase Exposition na ang lahat ng Fair ng ginaganap ay tumutukoy
sa naging impak nito pagdating sa isang bansa, kasama rin dito ang paghahalintulad ng kanilang
mga sarili sa mga katutubong ipapakita ng isang Fair. Para sa mga katutubo, layunin lamang nila
na ipakita ang kanilang mga kultura at ang kanilang pagiging sinauna. Para sa St. Louis, ang mga
bansang naging bahagi dito upang ipresenta ang mga katutubo ay ang Estados Unidos, Mexico,
Japan, Belgian Congo, at ang Pilipinas.8
Para naman kay Richard Kennedy, ang St. Louisana Purchase Exposition ay ang isa sa
pinakamalaking fair sa mundo ng exposisyon tinatawag rin nila itong golden age dahil sa
pagpapakita nila ng kanilang mga bagong imbesyon. Ang 1904 Louisiana Purchase ay ginunita
bilang pagbili ng Estados Unidos sa teritoryo ng Pransya. Kasabay rin nito ang paglawak ng
teritoryo ng Estados Unidos at pagkapanalo sa Spanish American War. Ang kahalagahan ng
ganitong mga exposisyon ay upang ipakita sa mundo ang ibat ibang bagay na nakamit ng isang
bansa. Malawak ang saklaw ng mga ganitong exposisyon lalo na at ang maaring makita dito ay
bago sa paningin ng mga tao9
7
McCoy, A. W. (2004). Orientalism of the Philippine Photograph: America Discovers the
Philippine Islands. Southeast Asian Images and Text, University of Wisconsin Digital Collections,
http://digicoll. library. wisc. edu/SEAiT/PhilMatClass. html# raj.
8
Parezo, Nancy J., and Don D. Fowler. Anthropology goes to the fair: the 1904 Louisiana Purchase
Exposition. U of Nebraska Press, 2007.
9
Kennedy, Richard. "Rethinking the Philippine Exhibit at the 1904 St. Louis World’s Fair." Pahiyas: A
Philippine Harvest (1998): 41-44.
| 15
Upang mas malaman ang naging sitwasyon ng mga Bontoc Igorot sa exposition,
mababasa sa artikulo ni Patricia Afable na Journeys from Bontoc to the western fairs, 1904-1915:
the" Nikimalika" and their interpreters sa lahat ng ipinakitang exhibits sa St. Louis, tanging ang
Igorot Village lamang ang nakakuha sa atensyon ng mga manonood. Nakatira sa mga maliliit na
bahay na kanilang itinayo at gawa sa kahoy. Nagsasagawa rin sila ng sayaw kasunod sa gong
music,kung saan isinasagawa nila ito isang beses sa isang araw. Ipinapakita rin nila dito ang
pagpapanday, paghahabi, at paggawa ng metal. Gayunpaman, ang kanilang pangangaso at ang
pagkain dito ang isa sa kanilang isinasagawa nang maraming beses tuwing tanghalian. Ito ang
naging dahilan kung bakit sumikat ang Igorot Village sa exposition kumpara sa iba10
Ngunit hindi lamang ang mga Bontoc Igorot ang naging kasapi sa exposition na ito.
Bilang patunay, binabanggit ni Antonio Buangan sa pag-aaral niyang The suyoc people who
went to st. louis 100 years ago: The search for my ancestors na kasabay ng pagsasaayos ng
gobyerno ng Amerika sa exposition na ito na kung saan ay binubuo ng 1,100 pangat etniko.
Kasama dito ang mga grupo ng Negrito, Igorot, Tinguian, Mangyan, Bagobo, Moro, at Visayan.
Ang grupo ng mga Bontoc ay binubuo ng 70 tao, 25 sa Suyoc Kankanaey, at 17 naman sa Abra.
Sinasabi rin dito na ang pagiging sinauna ng mga grupong ito ang naging dahilan kung bakit
ganoon na rin ang tingin ng mga Amerikano at iba pang bansa sa mga Pilipino.11
Bukod dito, isa sa pinakamatinding paghihirap ng mga kalahok ay ang pagdating nila sa
Amerika, kung saan ang kanilang pagsasagawa nila ng pang araw-araw na ritwal. Ito ang
binabanggit ni Michelle Sit sa kaniyan pag-aaral na The Filipino ‗exhibit‘at the 1904 St. Louis
10
Afable, Patricia O. "Journeys from Bontoc to the western fairs, 1904-1915: the" Nikimalika" and their
interpreters." Philippine Studies (2004): 445-473.
11
Buangan, Antonio S. "The suyoc people who went to st. louis 100 years ago: The search for my
ancestors." Philippine Studies (2004): 474-498.
| 16
World‘s Fair, Missouri. Sinasabi dito na hindi binibigyang galang ng ahensya ang mga Bontoc
Igorot pagdating sa pagsasagawa nila nito, dahilan para magsilbi itong insulto sa kanila.
Isinasagawa na lamang nila ang mga ritwal na ito nang pilit at hindi galing sa kanilang mga puso.
Sa pahayag ni Marlon Fuentes, direktor ng Bontoc Eulogy, isang halimbawa ng pagpapakita ng
kawalang galang sa ritwal ay ang kanilang pagpalakpak habang nagsasagawa ang mga ito ng
paglamay sa mga Bontoc na namatay sa byahe papuntang Estados Unidos12
Ganito rin ang naging pahayag sa artikulong Rethinking Display of Filipinos at St. Louis:
Embracing Heartbreak and Irony ni Quizon at Afable sinasabi na ang paglalakbay ng mga
Bontoc Igorot sa Amerika ay hindi dahil sa yaman at pera na kanilang matatamasa, kundi ang
kaalaman at ang itsura ng mundo sa labas.. Ang pagbabagong ito ay hindi tinatanggap ng mga
taong mabababa ang tingin sa kanila. Nabanggit naman ni Clifford na sa kabila ng pagpasok at
labas ng mga grupong ito sa bawat bansa, posibleng sabihin na may nagaganap na sagupaan sa
dalawang kultura na pinapasukan ng mga Bontoc Igorot.
Iba naman ang binabanggit ni Castro pagdating sa exposisyon na ito, sinasabi niya na
karamihan sa mga sulatin patungkol sa 1904 St. Louis Fair at Bontoc Igorot ay hindi nakapokus
sa pananaw ng mga manunulat na sina Afable, Buangan, at Salvador ito ay upang punan ang
puwang na sulatin ng mga kanluranin. Ayon pa sa kaniya, karamihan sa mga datos ay sinasabing
alam ng mga Igorot na ang pangangaso na kanilang ritwal ay gagawing palabas na lamang.
Ngunit lumalabas sa pahayag ni Salvador na ang pahayag na ito ay hindi nakarating sa iba pang
kalahok na Igorot.
Para naman kay Grindstaff, ang pagpunta ng mga Bontoc Igorot sa St. Louis ay may
ibang kahulugan, sa librong Creating Identity: Exhibiting the Philippines at the 1904 Louisiana
12
Sit, Michelle. "The Filipino ‘exhibit’at the 1904 St. Louis World’s Fair, Missouri." MAI Review 2, no. 1
| 17
(2008): 1-5.
| 18
Purchase Exposition National Identities na ang naging kautusan sa nasabing fair ay may
kinalaman sa pulitika. Binabanggit rin dito na ang pagpapakita ng mga Bontoc Igorot na ito sa
ibang tao ay nangangahulugang pulitikal na metapora na kung saan ang ganitong konsepto ay
sumisimbolo na hindi pa handa ang mga Pilipino na pamahalaan ang kanilang mga sarili.
Sinasabi rin dito ni Grindstaff na ang ganitong konsepto ay hindi bago sa taong 1904, dahil sa
taong 1898 ay ginanap rin ang TransMississippi at ang International Exposition sa Omaha.13
Sa likod at ang pagtatapos ng St. Louis Fair ay ipinaliwanag naman ni Afable ang mga
kaganapan sa taong 1904-1915. Dahil matapos ang exposition, dinala na ang mga Bontoc Igorot
sa mga panlibangang parke at 50 bayan sa Amerika. Ayon kay Quizon matapos ang St. Louis
Fair, ay naging sentro rin ng atensyon ang mga Bontoc Igorot sa ginanap na Lewis at Clark
Centennial Exposition sa Portland, Oregon, na ginanap mula hunyo hanggang oktubre.14
Philippine Exhibit
Sa ilalim ng St. Louis Exposition, ay ang Philippine Exhibit. Ang Philippine Exhibit ay
pinondohan ng gobyerno ng Estados Unidos sa ilalim ng War Department. Ang kanilang mga
nakalap na katutubo ay nasa mahigit 1100 na kalalakihan at kababaihan, kasama ang bata na
naninirahan sa mga villages sa hilagang parte ng Pilipinas. Ang nagplano nito ay ang secretary of
War na si William H. Taft, kung saan siya ang nagsisilbing Civil Governor sa isla ng Pilipinas.
Ang Philippine Exhibition na nasa ilalim ng St. Louis Exposition ay binubuo ng ibat-ibang tao na
nasa matataas ang pwesto.
13
Grindstaff, Beverly K. "Creating Identity: Exhibiting the Philippines at the 1904 Louisiana Purchase
Exposition." National Identities 1, no. 3 (1999): 245-263.
14
Afable, Patricia O. "Journeys from Bontoc to the western fairs, 1904-1915: the" Nikimalika" and their
interpreters." Philippine Studies (2004): 445-473.
| 19
Binabanggit ni Virgilio Pilapil na sa proseso ng kanilang pagkuha sa mga katutubo sa
exhibit, ay may ginagawa silang panlilinlang. Isang halimbawa dito ay ang kawalan ng alam ng
mga katutubo sa lugar na kanilang pupuntahan. Ang isang Mangyan na may pangalan na ―Cario‖
na nakatira sa Bulalacao Mindoro, at sinabihan na bumisita sa Maynila. Habang nasa Maynila ay
dinala sila sa isang malaking bahay kung saan inoobserbahan sila ng isang pulis tsaka dinala sa
isang barko na may pangalang Thomas Transport. Ang pangunahing transportasyon ng mga
katutubo papuntang Estados Unidos ay ang Thomas Transport. Ang byahe papuntang Amerika
ay napakatagal. Ang mga katutubo ay naasikaso at napakain nang mabuti. Pinatili nilang maging
maayos ang ganitong klaseng aktibidad dahil ang St. Louis Fair ang isa sa pinakamagandang
Exhibit na naging parte ang Pilipinas. Ang pagpapakita sa mga Pilipino ay nakaayon ayon sa
kanilang estado sa kultura. Mula pagka primitibo hanggang sa kulturang matatagpuan sa isang
malaking lungsod. Ang tahanan ng mga katutubo na matatagpuan sa kanilang orihinal na tahanan
ay itinayo rin sa Exposition, ito ay upang hindi sila manibago sa kanilang nasasakupan kung sila
man ay magsasagawa ng kanilang aktibidad. Imposibleng matalakay ang lahat ng exhibit na
naganap sa St. Louis, ngunit madaling matatalakay dito kung alin sa mga ito ang naging sentro
ng atensyon. Kabilang na dito ang mga Bontoc Igorot.15
Ang imaheng nabuo sa mga Bontoc Igorot
Sa isinagawang ethnological survey ni Albert Ernest Jenks sa mga Bontoc Igorot ay
binabanggit na matatagpuan ang mga ito malapit sa Chico River at binubuo ito ng mahigit 32
villages. Isa lamang si Jenks sa nagsagawa ng pag-aaral patungkol sa mga Bontoc Igorot. Ang
mga Espanyol ang unang sumalakay sa lugar ng mga Bontoc ngunit iniwanan rin ito dahil sa
hirap ng daanan at komunikasyon. Ang lugar na kinabibilangan ng mga Bontoc ang dahilan kung
15
Pilapil, Virgilio R., and Alfred J. Katzenberger. Touring the Legacy of the 1904 St. Louis Worlds Fair. 2004.
| 20
bakit inilalarawan ito ni Jenks bilang katangi-tangi. Ang identidad ng isang Bontoc ay madaling
makikita sa pamamaraan pa lamang nila ng pamumuhay at estilo ng kanilang mga tahanan. Pero
ang isa sa pinaka binibigyang pansin pagdating sa kanilang identidad ay ang kanilang
headhunting. Pagdating sa kanilang mga identidad, kinikilala nila ang kanilang mga sarili
depende sa ipapangalan nila sa kanilang itinayong village. Pagdating sa kanilang lenggwahe, ang
kanilang ginagamit ay Iloko, ito ang nagsisilbi nilang lingua franca partikular na sa mga nasa
kabundukan.16
Ngunit para kay Benito Vergara, binabanggit niya sa librong Displaying Filipinos:
Photography and colonialism in early 20th century Philippines na ang mga Bontoc Igorot ay may
taglay na kabangisan. Tinawag sila bilang head-hunters, at dog eaters na nakalagay sa kanilang
deskripsyon na makikita sa mga flyers sa exposisyon. Ipinapakita sa mga larawan ng librong ito
ang taglay nilang pumatay. Samantalang sa deskripsyon naman sa mga larawan ay tinawag
silang dog-eating, head-hunting, tattoos, skulls in row. Ipinapaliwanag rin dito ni Vergara ang
tuwa bilang isang manonood, kung saan habang pinapatay ang mga aso ay nagpapanggap ang
mga Bontoc Igorot na sasaktan sila ng mga ito. Ngunit ito ay parte lamang ng palabas, dahil ang
mga ganitong exposition ay nasa ilalim ng pamahalaan ng Estados Unidos. Sa kabila ng
pagpapakita ng kanilang mga kultura, ay binibigyang respeto naman ang mga Bontoc Igorot ng
mga manonood.17
Bilang patunay, ipinapaliwanag rin dito ni Vergara ang mga Bontoc Igorot bilang isang
Head-Hunters. Sinasabi dito na ang nahahati sa ibat-ibang tribo ang mga ito, kabilang na dito ang
mga head-hunting na Bontoc. Apat sa mga Bontoc ay may dalang shields at spears na kanilang
16
Jenks, Albert Ernest. The bontoc igorot. 1905.
17
Vergara, Benito Manalo. Displaying Filipinos: Photography and colonialism in early 20th century
Philippines. University of the Phillipines Press, 1995.
| 21
ginagamit bilang pag atake. At nasa katangian na talaga nila ang kanilang pagkain ng aso. Sa
mga pag-aaral na isinagawa patungkol sa kanila, sinasabing ang pagkain at pagpatay nila ng aso
ay nakaayon sa kanilang pagiging matapang at sinasamahan ng ritwal na nagsisilbing simbolo ng
kanilang pakikipaglaban. Samantalang ang pagdadala naman ng ulo ng isang tao sa komunidad,
ay magsisilbing bayani ng isang buwan. Upang mas maging makabuluhan ang mga ganitong
gawain sa mga manonood, ay ginawang drama o mas kilala sa tawag na realistic pantomime ang
kanilang isinasagawa sa pamamagitan ng paggamit ng shield, spear, shield, spear, na kanilang
ginagamit sa pag depensa at pag atake.
Ganito rin ang binabanggit sa pag-aaral na isinagawa ni Bel S. Castro Food, Morality,
and Politics: The Spectacle of Dog-Eating Igorots at the 1904 St. Louis World Fair, na ang
pagsakripisyo ng aso ay nakaayon sa kanilang ritwal. Ginagawa nila ito upang bigyang
proteksyon ang kanilang sarili sa lamig, pakalmahin ang diyos, at iligtas ang mga kasamahan
nilang may sakit. Dumating ang pagkakataon na ang pagpatay nila sa aso ay inuutos na lamang,
lumalabas dito na ang kanilang isinasagawang ritwal ay nagsisilbi na lamang palabas sa mata ng
mga tao.18
Para naman kay Dean Worcester, sa kaniyang Fantasy Islands, kung saan ginamit niya
ang litrato bilang batis, ayon sa kaniya, ang mga Igorot na ito ay matatagpuan sa tinatawag na
―low stage of culture‖. Binabanggit rin niya na ang mga katutubong ito ay nakatadhanang
mawala nang tuluyan. ―Ang mga Bontoc Igorot ay isang halimbawa ng mga primitibo
na matatagpuan sa hilagang parte ng Luzon at matagumpay ang kanilang agrikultura‖. Iniiugnay
dito ni Worcester ang relihiyon, kung saan hindi umano naabot ang mga katutubong ito ng
18
Castro, Bel S. "Food, Morality, and Politics: The Spectacle of Dog-Eating Igorots at the 1904 St. Louis World Fair."
In Food and Morality: Proceedings of the Oxford Symposium on Food and Cookery 2007, pp. 70-81. Oxford
Symposium, 2008
|
19
Kristiyanismo. Bagamat primitibo, ang kanilang kasanayan sa agrikultura ay naipresenta naman
sa Exposition, at ang kanilang istilo ng pananamit ang dahilan kung bakit sila sumikat. Tinawag
ni Worcester ang mga Bontoc Igorot bilang ―No Man‘s Land‖ ang terminong ito ay
kaniyang klasipikasyon pagdating sa mga katutubo na kaniyang nakikita. Ang klasipikasyon na
ito ay inilalagay niya sa mababang antas, bagamat nakalagay sa mababang antas, ay naniniwala
pa rin siya na ang mga Bontoc at Negrito na matatagpuan sa hilagang parte ng Luzon ay may
pag-asa pa upang maging sibilisado ang mga ito.
Metodolohiya
Upang maisakonteksto ang mga gagamitin na datos, gagamitin ng mga mananaliksik ang
metodong pangkasaysayan. Ang metodong pangkasaysayan ay isang kwalitatibong paraan kung
saan sinasaliksik ang pangyayari sa nakaraan, ang paggamit ng metodong ito ay makatutulong sa
pananaliksik na ito dahil bukod sa pag aanalisa sa nakaraan, ay sinisiyasat rin nito ang mga
dokumentong nakalap. Bukod dito, ang mga makakalap na dokumento na dadaan sa prosesong
ito ay bibigyan rin ng interpretasyon at pag aanalisa ang mga dokumento na pinag-aaralan sa
nakaraan. Kung pagbabatayan ang mga nakalap na datos, karamihan sa mga ito ay nakapokus at
nakasentro sa pag-aaral ng Bontoc Igorot sa St. Louis na naganap isang siglo na ang nakalipas,
kung saan nakadepende ang kanilang mga pananaliksik sa batis pangkasaysayan. Kabilang na
dito sina Afable, Sit, Buangan, at Vergara.
Upang makabuo ng isang naratibo at masagot ang mga katanungan hinggil sa
isasagawang pag-aaral, ay gagamitan rin ito ng analitikal na pamamaraan. Ang mga pamamaraan
na ito ay nasa ilalim rin ng metodong pangkasaysayan, kung saan ang aplikasyon ng pagiging
kritikal, analisa, at ang examinasyon sa mga datos. Ang lahat ng mga ito ay makapag-aambag
upang mas mapagtibay ang pagsasalaysay na may kinalaman sa nakaraan. Sa pananaliksik at
| 20
metodong ito, matutulungan nito ang mga mananaliksik na mas mapalalim ang pagkakaintindi sa
paksa, at alamin ang iba pang aspeto na umiiral patungkol sa paglalakbay ng mga Igorot sa
Amerika.
Ang mga makakalap na impormasyon sa pag-aaral na ito ay nagmula sa mga primaryang
batis at sekondaryang batis. Ang mga batis na ito ay nahanap mula sa National Library at NHCP
Library. Dahil nasa kalagitnaan ng pandemya at mahigpit na ipinagbabawal ang pagpunta sa mga
silid aklatan, ay napilitang kumuha ang mga mananaliksik ng mga datos sa internet. Katulad na
lamang ng Google Scholar, Jstor, , at Library Genesis Archive Org na gagamitin naman para sa
Pagsusuri ng kaugnay na pag aaral at literatura. Ang mga impormasyon na kinakailangan
naman ngunit hindi natagpuan ay sinubukang hanapin sa mga Website kung saan maaring
makakuha ng impormasyon na patungkol sa partikular na paksa.
Para sa mga primaryang batis at sekondaryang na mababanggit, karamihan ay nagmula sa
mga isinagawang pag-aaral, libro, at litrato patungkol sa mga Bontoc Igorot, gagamitin ng mga
mananaliksik ang buong parte at ilang bahagi ng mga babanggiting pananaliksik. Ang The
Bontoc Igorot, Journeys from Bontoc to the western fairs, 1904-1915: the" Nikimalika" and their
interpreters isang pananaliksik na nakuhaan naman ng kopya mula sa Jstor at Google Scholar,
dahil ang dokumentong ito ang nagsilbing inspirasyon ng mga mag-aaral upang maisagawa ang
pananaliksik, ay gagamitin ang buong parte ng artikulong ito. The suyoc people who went to st.
louis 100 years ago naman ay nahanapan naman ng kopya sa Google Scholar, ang dokumentong
ay makatutulong sa pananaliksik na ito dahil pinapatunayan nito na hindi lamang ang mga
Bontoc ang naging parte sa St. Louis Exposition, limitado lamang ang kukuhaing parte dito
sapagkat ang pangunahing paksa dito ay tumatalakay sa mga Suyoc. Dito ay binabanggit ang
mga katutubong nasa hilagang parte ng Luzon na naging parte rin sa St. Louis Exposition.
| 21
Magiging mabisa rin ito upang suportahan ang pahayag ng mga mananaliksik na ang mga
Bontoc Igorot ang mga katutubong tanging nanatali sa Exposition.
The Filipino „exhibit‟at the 1904 St. Louis World‟s Fair, Missouri, ay isa namang
pananaliksik at primaryang batis na nahanapan ng kopya galing sa Google Scholar.
Makatutulong ang pananaliksik na ito sa pag-aaral na ito dahil magsisilbi itong pundasyon
pagdating sa naging sitwasyon ng mga Bontoc Igorot sa Fair. Isang halimbawa na lamang dito ay
ang kawalan ng respeto ng mga tao pagdating sa kanilang mga kultura. Ipinapaliwanag rin dito
na hindi makaturungan ang pagkuha ng Exposition na ito sa mga katutubo sa hilagang parte ng
Luzon. Gagamitin ng mga mananaliksik ang buong parte ng pananaliksik na ito sapagkat
ipinapakita nito ang masamang imahe ng St. Louis Exposition. Ang pangunahing paksa ng
pananaliksik na ito ay nakasentro sa maling pagtingin ng mga tao sa pagsasagawa nila ng
kanilang mga kultura. Dahil lumalabas sa ibang naratibo na ang isinagawa nilang headhunting ay
masama at mapanganib. Magagamit ito ng mga pananaliksik upang maipakita kung ano ang
naging tugon ng mga tao sa mga Bontoc Igorot.
Rethinking the Philippine Exhibit at the 1904 St. Louis World‟s Fair, Displaying
Filipinos: Photography and Colonialism in Early 20th century Philippines. Ang primaryang
datos na ito ay naglalaman ng mga litrato upang maipaliwanag ang katangian ng mga Bontoc
Igorot sa St. Louis. Nahanapan ng mga mananaliksik ang librong ito sa Library Genesis. Sa
pamamagitan ng mga larawan, ay ipinapaliwanag dito ni Vergara ang taglay nilang mga kultura
at kaanyuan. Dito ay mas madaling mauunawaan kung ano ang mga kulturang naipresenta ng
mga Bontoc Igorot sa St. Louis at iba pang parte ng Amerika. Binabanggit rin dito partikular na
sa hilagang luzon ang kanilang pang araw-araw na pamumuhay, ritwal, pagkain, at ang konsepto
ng head hunting. Bukod sa mga pananaliksik at naratibong sanaysay, magigingmabisa rin ang
| 22
librong ito sa isasagawang pag-aaral dahil sinusuportahan nito ang artikulo ni Richard Kennedy
na ―Rethinking the Philippine Exhibit at the 1904 St. Louis World‟s Fair” kung saan ipinapakita
ang Igorot Village.
Para naman sa naging paglalakbay ng mga Bontoc Igorot sa Amerika, nakasentro ang
mga pag-aaral na ito kila Patricia Afable, Benito Vergara at Antonio Buangan kung saan ito ay
mga sekondaryang batis. Gagamitin ng mga mag-aaral ang kanilang pananaliksik bilang
sekondaryang dahil ang kanilang mga pananaliksik ay magkakaugnay pagdating sa konteksto ng
mga Bontoc Igorot sa St. Louis. Bukod dito, pinili ng mga mananaliksik ang mga Pilipinong
awtor na ito dahil ang mga datos na isinulat ng mga banyaga patungkol sa St. Louis ay
naglalaman ng bias. Pinili ng mga mananaliksik ang tatlong awtor na ito dahil bukod sa iisa lang
sila ng ideolohiya pagdating sa St. Louis, ang kanilang pamamaraan ng pagsusulat ay ang
paggamit ng lenteng kultural at sosyo kultural. Sa kanilang pananaliksik ay tinatalakay nila ang
mga Bontoc Igorot sa St. Louis Fair at kung ano ang kanilang naranasan sa harap ng mga
banyaga. Bukod pa dito, masasabing mapagkakatiwalaan ang mga awtor na ito dahil nasa ilalim
sila ng pag-aaral ng social science at antropolohiya. Ang istilo ng kanilang panunulat ay
nakasentro sa aspetong sosyal at kultural. Pinili ng mga mananaliksik na maging sentro ang mga
Pilipinong manunulat na ito dahil nakikitaan ng bias ang ibang batis na hindi naisulat ng mga
Pilipino. Ang isa sa ideolohiya na ipinapakita ng mga Pilipinong awtor na ito ay masama ang St.
Louis Fair, itinuturing nila itong masama dahil ipinapamukha lamang ng exposition na ito na
primitibo ang mga Pilipino at wala silang kakayahan upang pamunuan ang kanilang mga sarili.
Ang mga makakalap na impormasyon dito ay ginamit kung papaano itinatrato ang mga
Bontoc Igorot sa harap at likod ng mga tao. Ang Journeys from Bontoc to the western fairs,
1904-1915: the" Nikimalika" and their interpreters, The suyoc people who went to st. louis 100
| 23
years ago at ang Displaying Filipinos: Photography and Colonialism in Early 20th century
Philippines ang ilan sa mga primaryang batis ang nagpapatunay dito. Karamihan sa mga kinuha
dito ay ang mga detalye patungkol sa naging katungkulan ng mga Bontoc Igorot sa St. Louis
Exposition, at ang iba pang katutubong tribo na naging kasapi dito.
Ang iba pang sekondaryang batis ay ginamit naman upang malaman kung papaano na
decontextualize ang kultura ng mga Bontoc Igorot. Mababasa ang ilan sa mga ito kay Castro sa
kaniyang ginawang pananaliksik na Food and Morality: Proceedings of the Oxford Symposium
on Food and Cookery kung saan inaangkop niya ang pagkain ng mga Bontoc Igorot sa aso.
Ginamit ng mga mananaliksik ang ibang parte ng pag-aaral na ito dahil ang ilang bahagi dito ay
nakapokus na lamang sa pangkalusugan at ang epekto ng pagkain ng aso sa katawan. Dahil
karamihan sa mga batis na galing sa labas patungkol sa Exposition na ito ay ipinapakita ang
kawalan ng kakayahan ng Pilipinas na pamunuan ang kanilang mga sarili.
Para sa mga primarying batis, ang The Bontoc Igorot ni Albert Ernest Jenks, isang
amerikanong Anthropologist at propesor, kilala siya sa kaniyang pag-aaral pagdating sa rice
cultivation. Aming nahanap ang kopya ng buong librong ito sa NHCP Library. Nang isagawa ni
Albert Ernest Jenks ang ethnological survey sa mga Bontoc, nagsisilbi ito sa gobyerno ng
Estados Unidos. Sa librong ito tinatalakay niya ang kultura ng mga Bontoc sa hilagang parte ng
Luzon. Ang librong ito ito ang magsisilbing primaryang batis ng mga mananaliksik pagdating sa
background ng mga Bontoc Igorot. Ang awtor ng librong ito ay siya mismo ang nagsagawa ng
ethnological survey sa mga Bontoc. Ang resulta ng kaniyang survey ay ginamit bilang brochures
at flyers sa ginanap na St. Louis Fair. Doon ay ipinapakalat ang mga impormasyon kung ano ang
katangian ng isang Bontoc. Sa ganitong paraan ay mas magiging madali na lamang intindihin
kung ano ang kulturang ipinakita ng mga Bontoc sa St. Louis. Dahil ang librong ito ay
| 24
nakapokus sa kultura at pang araw-araw na pamumuhay ng isang Bontoc. Makatutulong ang
primaryang batis na ito sa pag-aaral na isasagawa dahil magsisilbi itong background ng mga
mananaliksik pagdating sa identidad ng isang Bontoc Igorot.
Ang tala ni Patricia Fable, isang anthropologist sa Museum‘s Asian Cutural History, sa
kaniyang Journeys from Bontoc to the western fairs, 1904-1915: the" Nikimalika" and their
interpreters, isang primaryang batis, ay naglalaman ng impormasyon patungkol sa paglalakbay
ng mga Bontoc sa Amerika. Ang pag-aaral na ito ay aming nahanap sa Jstor kung saan
naglalaman ng ibat-ibang pananaliksik partikular sa isang paksa. Dito ay ipinapaliwanag niya rin
ang konseptong Nikimalika. Dahil nakasentro ang aming pananaliksik sa kaniyang pag-aaral, ay
gagamitin namin ang primaryang batis na ito bilang parte ng kaniyang gawa. Dito rin kinuha ng
mga mananaliksik ang taong 1904 hanggang 1915. Kung saan binabanggit dito ni Fable na
nagtapos lamang ang pagiging parte ng mga Bontoc Igorot sa mga exposition sa taong 1915. Ito
ay dahil na rin sa natatanggap ng mga awtoridad na ang Interpreter ng mga Bontoc na si Dr.
Truman Hunt ay isang corrupt na tao. Nagtapos ang paglalakbay ng mga Bontoc dahil hindi
tinupad ni Hunt na magpadala ng pera sa pamilya ng mga Bontoc sa Luzon. Kasama na rin dito
ang pag iimbestiga ng gobyerno ng Estados Unidos kay Hunt dahil sa sobrang singil nito sa
pagpasok sa fair. Dagdag pa dito, ipinapaliwanag rin dito ang mga sumunod na pinuntahan ng
mga Bontoc sa Amerika matapos ang St. Louis. Mula 1904 hanggang 1914, binabanggit rin dito
na sa paglalakbay ng mga Bontoc papuntang amerika ay may mga namatay dahil sa hindi nila
kinaya ang lamig.
Ang kasabayan ng mga Bontoc sa St. Louis ay ang mga Suyoc na matatagpuan rin sa
hilagang parte ng Luzon. Ngunit tanging ang mga Bontoc lamang ang nanatili sa Amerika upang
ipagpatuloy ang kanilang gawain. Ang kanilang pananatili sa Amerika ay binabanggit sa The
| 25
suyoc people who went to st. louis 100 years ago: The search for my ancestors ni Antonio
Buangan, si Buangan ay kasamahan ni Afable sa pagsasagawa ng pananaliksik tungkol sa mga
Bontoc na nasa St. Louis Exposition at kilala ang kanilang mga gawa bilang primaryang batis.
Ang kopya nito ay aming nahanap kung saan rin namin natagpuan ang gawa ni Afable. Dahil
tumatalakay ang pag-aaral na ito ni Buangan sa tatlong katutubo na Bontoc, Suyoc, at Tinguian
ay gagamitin ng mga mananaliksik ang gawa ni Buangan bilang primaryang batis, at kinuha
lamang ng mga mananaliksik dito ang impormasyon na tumatalakay pagdating sa mga Bontoc,
dahil ang ibang parte na ng pag-aaral na ito ay tumtalakay na sa mga Suyoc. Binabanggit dito na
ang grupo ng mga Bontoc na pumunta sa St. Louis ay binubuo ng 70. Bukod dito, may
pagkaparehas ang gawa ni Afable at ni Buangan, mas detalye lamang ang gawa ni Buangan
pagdating sa pag organisa ni Truman Hunt sa mga katutubo. Makatutulong ang primaryang batis
na ito dahil sinusuportahan nito ang pahayag ni Patricia Afable na sa taong 1904 hanggang 1915
ay nagpatuloy na mamalagi ang mga Bontoc sa Amerika. Sa mga katutubong nasa exposition,
binabanggit na tanging ang mga Bontoc lamang ang maiingay kung sila ay magsagawa ng
kanilang kultura, kumpara sa mga Suyoc na napakatahimik lamang.
Ang istruktura ng Igorot Village kung saan nila tinatanghal ang kanilang mga kultura ay
nahanap namin sa Rethinking the Philippine Exhibit at the 1904 St. louis World's Fair ni Richard
Kennedy, ang artikulong ito ay nagsisilbing primaryang batis dahil ginamit ang kaniyang mga
larawan na kuha mismo sa St. Louis. Si Kennedy ay isang photographer nang mailathala niya
ang artikulong patungkol sa St. Louis taong 1998 sa isang event, aming nahanapan ang kopya
nito sa Google Scholar. Ito ay tumatalakay sa pisikal na anyo ng exposition at ang oras ng
pagtatanghal ng mga Bontoc Igorot. Gagamitin ng mga mananaliksik ang artikulong ito bilang
primaryang batis. Makatutulong ito sa pananaliksik na isasagawa dahil nagpapakita ito ng

| 26
koneksyon sa libro ni Benito Vergara, kung saan parehong gumamit ng litrato upang
maipaliwanag ang mga Bontoc Igorot. Bagamat magkaparehas ang kanilang paraan ng
pagpapaliwanag sa pamamagitan ng litrato, ay mas detalye at malalim ang kay Vergara sapagkat
detalyado ang kaniyang pagpapaliwanag sa litrato na kaniyang naipresenta. Bagamat ang datos
na ito ay galing sa banyagang literatura , ay kinuha lamang namin dito ang maliit na bahagi, at
iniwasan na kumuha ng iba pang impormasyon na tumatalakay sa mga Bontoc Igorot.
Ang dalawang nabanggit na pag-aaral ay tumatalakay sa karanasan ng mga Bontoc sa St.
Louis. Samantalang sa talakayan naman ng The Filipino „exhibit‟ at the 1904 St. Louis World‟s
Fair, Missouri ni Michelle Sit, isang undergraduate sa Feminist Studies sa University of
California. Ang kopya nito ay aming nahanap sa Jstor. Gagamitin ito bilang sekondaryang datos
dahil ginamit ni Michelle sit ang pananaliksik ni Afable na tumatalakay rin sa mga Bontoc Igorot.
Tinatalakay dito kung papaano sumasalamin sa pagkatao ng isang Pilipino ang pagpunta ng mga
Bontoc sa St. Louis Fair. Kinuha ng mga mananaliksik ang buong parte ng pag-aaral na ito dahil
tinatalakay nito ang dalawang aspeto na makatutulong sa isasagawang pananaliksik. Una, ay ang
St. Louis bilang Racist at ang pagpresenta ng kultura ng mga Bontoc bilang simbolo ng pagiging
primitibo at atrasado. Ikalawa, ay ang hindi pagbibigay galang ng mga tao sa kultura ng mga
Bontoc. Ang pinaka sentro ng talakayan ay ang kultura na kanilang ipinapakita, ang head
hunting at ang dog eating. Dito rin pumapasok ang pagka decontextualize ng kultura ng mga
Bontoc. Isang halimbawa nito ay ang ritual na ginagawa lamang nila isang beses sa isang linggo.
Pero dahil naging katuwaan ito, ay araw araw na nila itong isinasagawa.
Bilang patunay at suporta sa nasabing decontextualization sa kanilang kultura, ang
sekondaryang batis na Food, Morality, and Politics: The Spectacle of Dog-Eating Igorots at the
1904 St. Louis World Fair ni Bel Castro, isang assistant Dean at kilala sa kaniyang pananaliksik
| 27
na nakasentro pagkaing pangkalusugan. Ang pananaliksik na ito ni Castro ay aming natagpuan sa
Google Scholar. Ang impormasyong kinuha dito ay batay lamang sa kaniyang deskripsyon
patungkol sa head hunting at dog eating na minsan lamang ginaganap. Ang pahayag na ito ang
magsisilbing suporta sa pag-aaral ni Sit, ipinaliwanag rin dito ni Castro ang background ng dog
eating sa Bontoc society. Ang pananaliksik na ito ni Castro ay gagamitin bilang sekondaryang
datos at makatutulong sa isasagawang pananaliksik sapagkat sinusuportahan nito ang
decontextualization na binabanggit ni Sit at ni Afable. Binabanggit dito na ang head hunting at
ang dog eating ay magkaugnay. Ang exotic culture na ito ay laganap partikular na sa hilagang
parte ng Luzon. Ang ganitong klase ng gawain ay parte ng kanilang ritwal. Ginamit rin ng pag-
aaral na ito ang The Bontoc Igorot ni Albert Jenks na sinasabing ang dalawang ritwal na
nabanggit ay kadalasan lamang ginagawa. At ang paggamit ng aso sa Bontoc society bilang
ritwal ay kinikilala bilang sagrado.
Bukod sa mga primaryang batis na isinagawa ng mga awtor na ito, ang mga larawan na
makikita sa Displaying Filipinos: Photography and Colonialism In Early 20 th Century Philippine
ni Benito Vergara, isang Anthropologist sa Cornell University. Aming natagpuan ang kopya ng
isang buong libro na ito sa Google Scholar. Sa pananaliksik na ito, ipiniresenta ni Vergara na ang
litrato ay isang epektibong kasangkapan upang ipaakita ang kolonyal ng Amerika. Ang mga ito
ay kaniyang ipinahayag kung saan ang presenya ng mga Bontoc Igorot ay matatagpuan sa St.
Louis. Binabanggit rin dito na ang mga litratong ito kung saan makikita ang mga Bontoc Igorot
ay siyang sumasalamin sa pagkamababa at walang kakayahan pamunuan ng mga Pilipino ang
kanilang mga sarili. Ang mga impormasyong kinuha sa pag-aaral na ito ay ang mga deskripsyon
lamang patungkol sa mga Bontoc, at kung papaanong ang pagpunta nila sa St. Louis ay
sumasalamin sa isang Pilipino. Dahil ang ibang parte ng pag-aaral na ito ay tumatalakay rin sa St.
| 28
Louis at kultura ng mga Bontoc Igorot. Ginamit ng mga mananaliksik ang pag-aaral na ito dahil
para sa iba, ang litrato ang nagsisilbing katotohanan.
Upang makabuo ng isang pangkalahatang ideya mula sa mga primarya at sekondaryang
datos, ginamit ng mga mananaliksik ang datos nila Afable at Buangan, upang maipaliwanag ang
ang mga Bontoc Igorot sa St. Louis. Dito ay aming sinuri at pinaghambing ang dalawang datos
na ito, lumalabas na mas detalye ang kay Afable pagdating sa konteksto ng mga Bontoc Igorot,
samantalang nakasentro naman kay Buangan kung bakit nag migrate ang mga katutubong ito sa
Amerika, kumuha lamang kami ng iilang parte na tumatalakay sa mga Bontoc sapagkat
pinapatunayan lamang ni Buangan na tanging ang mga Bontoc lamang ang nagpatuloy sa mga
Exposition na ito.
Para naman sa mga imaheng nabuo sa mga Bontoc sa St. Louis, ginamit naman dito ang
datos nila Castro, Sit, Jenks, at ni Vergara. Upang maipaliwanag ang mga imaheng nabuo, una
munang ipinaliwanag ang isinagawang ethnological survey ni Albert Jenks sa kaniyang librong
―The Bontoc Igorot‖. Dahil lumalabas sa mga datos na ito na una munang isinagawa ang
ethnological survey ni Jenks bago pumunta ang mga Bontoc Igorot sa St. Louis, dahil ang mga
impormasyon na nakalagay sa mga brochure, at dyaryo, ay nagmula sa isinagawang pag-aaral ni
Jenks. Upang mas mapagtibay ang ethnological survey na isinagawa ni Jenks, ipinasok dito ang
diskusyon ni Vergara kung saan ginamit niya ang litrato bilang pangunahing aspeto ng
pagpapaliwanag sa mga katutubong ito. Ipinakita niya sa mga larawan kung ano ang kanilang
kalagayan. Bukod sa mga larawan, ang pag-aaral na isinagawa ni Sit ang isa rin sa nagpapatunay
kung ano ang imaheng nabuo sa mga katutubo. Kinuha ng mga mananaliksik ang pahayag ni Sit
tungkol sa masamang panig ng St. Louis, at tsaka ito ikinumpara sa pananaliksik ni Castro.
Ikinumpara ang dalawang pananaliksik na ito dahil magsisilbing pundasyon ang gawa ni Castro
| 29
patungkol sa decontextualization ng kanilang mga kultura. Kung saan ang metodolohiyang
ginawa ni Castro ay ang paggamit ng pagkain upang mapalalim ang decontextualization ng
kultura ng mga Bontoc.
Teoretikal na Balangkas
Gagamitin ng pag-aaral na ito ang teoryang "Cultural Resistance" ni Stuart Hall at Tony
Jefferson. Nagmula ito sa librong "Resistance through Rituals". Kilala si Stuart Hall pagdating sa
kaniyang pag-aaral sa larangan ng kultura, isa rin siyang sociologist. Bagamat nakasanayan na sa
konteksto ng social sciences ang terminong ―resistance‖ na inaangkop sa ekonomiya at pulitikal,
sa kultura, ito ay tumutukoy sa mga simbolo at ekspresyon ng isang partikular na grupo upang
ilahad nila ang kanilang identidad at posisyon. Sa konteksto ng teoryang ito, ginawang
halimbawa ni Stuart ang tinatawag na ―Youth Culture‖ kung saan isinasagawa nila ang kanilang
aktibidad at ritwal upang labanan ang pagbabago sa kultura at dominanteng kulturang
kinakaharap nila. Ang resistance na ito ay isinasagawa ng mga ―subculture‖ at ―counterculture‖
kung saan matatagpuan ang mga ito sa loob ng isang dominanteng kultura. Binibigyan rin ng
importansya dito ang kawalang kakayahan na maimpluwensyahan ng subculture at
counterculture ang umiiral na dominanteng kultura.
Sa konteksto ng mga Bontoc Igorot sa St. Louis Exposition, matatandaan na
itinayo ang Igorot Village kung saan nila isasagawa ang kanilang mga kultura. Magkaparehas ito
sa kanilang orihinal na tahanan sa hilagang parte ng Luzon. Bagamat nasa loob sila ng exposition,
ang itinayong tahanan sa loob ng exposition ang nagsisilbi nilang resistance sa dominanteng
kulturang umiiral sa loob ng St. Louis. Bukod sa kanilang tahanan, ang pagsasagawa nila ng
kanilang kultura ang isa ring paraan ng resistance. Sa halip na angkupin ang dominanteng kultura,
ay mas pinili nilang ipagpatuloy ang kanilang aktibidad dahil na rin sa itinayong village.
| 30
Makatutulong ang teoryang ―Cultural Resistance‖ sa pananaliksik na ito dahil
pinapatunayan nito na hindi naangkop ng mga Bontoc Igorot ang dominanteng kultura sa St.
Louis at katulad ng binabanggit sa teorya, ay inilalahad lamang nila ang kanilang mga sarili sa
pamamagitan ng pagpresenta ng kanilang pang araw araw na aktibidad. Ito ay dahil na rin sa
kabila ng kanilang bagong nasasakupan, ang itinayong village para sa kanila ay naging salik
upang tuluyan nilang maisagawa ang kanilang mga kultura.
| 31
KABANATA II
Ang Imaheng nabuo sa mga Bontoc Igorot
Ang St. Louis Fair 1904 ay kinikilala bilang isa sa pinakamalaking fair sa buong mundo,
binubuo ito ng mahigit 1,500 na gusali at nasasakupan nito ang lupain na higit kumulang 1,200
ektarya. Sa ilalim nito ay ang Philippine Exhibit, kung saan nasasakupan naman nito ang 47
ektarya ng mga lupain, dito ay binubuo ng mahigit 1,100 na Filipino na mga Igorot na
nanggaling naman sa Luzon at Mindanao. Ang pagiging parte ng mga Igorot sa fair na ito ay
naging malaki ang tulong para sa mga tagapagpamahala.
Dahil sa ilalim ng kanilang pamamalagi, ay pinamumunuan ito ni Truman K. Hunt, isang
negosyante at nagsilbing doctor at gobernador sa Bontoc Province, siya rin ang nagrecruit sa
mahigit 50 Bontoc. Ang ganitong klase ng negosyo ay naging matagumpay hanggang sa hatiin ni
Hunt ang grupo ng mga Bontoc sa maliliit na bahagi at ipakalat ang mga ito sa ibang parte ng
Amerika, ang pagkakahati ng mga Bontoc Igorot sa ibat ibang grupo ay naganap matapos ang St.
Louis Fair. Dahil matatandaan na naging malaking hakbang ang St. Louis Fair upang mas
makilala sila sa kanilang ―exotic culture‖. Nagsimula ang pagtingin ng mga tao bilang exotic sa
mga Bontoc dahil sa kultura nilang head hunting at pagkain ng aso sa pang araw araw. Dumating
sa punto na ang minsanang ritwal ay kailangan na isagawa araw araw para lamang maipakita ang
kultura ng mga Bontoc, ito rin ang nagbigay daan upang mabuo ang kaisipan na ang mga
Filipino ay tinawag na dog eaters. Upang maaliw ang publiko sa mga Bontoc, pinaghandaan ni
Hunt na bigyang linaw ang iba pang exotic na kultura nila.
Ang buong ideya ng display ayon kay Hunt ay ay upang ipakita na ang mga Filipino ay
nangangailangan pa ng gabay upang mapamunuan ang kanilang mga sarili. Dalawang
| 32
perspektiba ang makikita sa pagtingin sa mga Bontoc Igorot, para sa St. Louis, nakikita nila ang
display na ito bilang pagpapakita sa ibat ibang grupo sa mundo at ang kanilang mga sariling
kultura. Para naman sa mga bisita, nakikita nila ang mga Bontoc bilang exotic, marahas, at may
kakayahan silang pumatay ng tao anumang oras. Sa isang pelikula na pinamagatang Bontoc
Eulogy, kung saan ipinapakita dito ang kwento ng apat na henerasyon ng mga Filipino, ginamit
dito ang kanilang karanasan upang makita ang kahalagahan ang kahalagahan ng relasyon ng
Pilipinas at Amerika. Sa dokumentaryong ito ni Fuentes, ginamit niya ang contemporaryong mga
larawan at motion picture o ang paggalaw ng nga larawan upang suriin ang ibat ibang
perspektiba na umiiral pagdating sa mga Bontoc.
Ang layunin ng St Louis Fair an ginanap sa St. Louis, Missouri ay upang maipahayag at
maikumpara sa buong Estados Unidos ang kultura ng mga bansang sinakop at mabigyang rason
o patunayan ang kanilang pamosong pahayag na “white man‟s burden”. Sa pagtatatangkang
bigyan ng sibilisasyon at pag unlad ang Pilipinas, pagkakaroon ng pagkakataong makatayo sa
kanilang sariling mga paa, at ang “benevolent assimilation”.19
Noong bago pa man sinakop ng mga Espanyol ang Pilipinas, naging parte na ng kultura
ng mga Pilipino ang pagsamba at pagkilala sa kalikasan bilang ang kanilang yaman at May
Likha. Mayroong ibat ibang tradisyon at kultura ang bawat tribu upang maipahayag ang
pasasalamat at pagpahahalaga sa kalikasan. Hindi maipagkakaila na ang mga ritwal na ito ay
magiging kakaiba sa mata ng mga taong hindi naman miyembro ng tribu at kung hindi
iintindihin at uunawain, magkakaroon ng ibang interpretasyon. Dinala ang mga Igorot ni Dr.
| 33
Truman Hunt sa Estados Unidos upang ipakita ang isa sa mga dahilan kung bakit kailangan ng
Pilipinas ang banyagang bansa.
Ito ang nangyari sa mga Bontoc Igorot noong sila ay pumunta sa Amerika, St. Louis Fair
Exposition upang ipakita sa mga Amerikano ang kanilang kultura at pagkakakilanlan. Para sa
mga puti ang kulturang ibinabahagi ng mga Igorot ay hindi makatarungan at kahindik hindik.
Sila ay pinakilala bilang mga sumasamba sa mga hayop at kalikasan na nakatira sa Hilagang
bahagi ng Luzon sa Pilipinas. Sa pananatili nila ng halos walong buwan sa Estados Unidos mas
lalong naging iba ang tingin ng mga Amerikano sa kanila. Tinawag na “savage” at “barbaric”
at natatandaan sa kanilang ritwal na pagkatay at pagkain ng aso.20
Ang naging sentro ng kultura at tradisyon na sobrang napansin ng mga tao ay ang
kultura ng mga Igorot na pagkain ng aso bilang parte ng kanilang ritwal at paniniwala na ang
laman loob ng hayop ay magbibigay lakas sa katribu nilang may sakit dahil nagbibigay ito ng
karagdagang lakas21, parte ng kanilang pangkabuhayan at relasyon sa iba‘t ibang tribu sa lugar
nila. Bukod pa roon, ginagawang palamuti o alahas ang mga parte ng katawan ng aso gaya ng
ngipin nito upang ipakita ang kanilang kultura. Ginagawa rin nila ito upang pasalamatan ang
kanilang sinasambang Diyos.
Tumatak hindi lamang sa mga tao sa Amerika ang gantong uri ng tradisyon ng mga
Bontoc Igorot ngunit sa mga tao ring nanaliksik at bumisita sa Pilipinas. Lumaganap ang
ganitong kultura nila sa buong bansa ng Amerika at nagsimulang magtungo ang mga tao upang
masaksihan at mapatotohanan ang ganitong gawain. Maraming artikulo, balita at libro ang
| 34
lumabas na tumutukoy at tumutuligsa sa pagkain ng aso ng mga Bontoc Igorot. Nagkaroon ng
bagong pagkakakilala ang tribung grupo sa buong mundo at kinilala bilang mga “wild people” at
tila naging diskuso pa upang mapalawig at mas itatag ang pagtulong ng Estados Unidos sa
Pilipinas upang magkaroon ng sapat na edukasyon upang hindi na ito maulit at maipagpatuloy,
maipalaganap ang teoryang Darwinism, at magkaroon ng pag unlad sa kultura ng mga Igorot.
Upang mas mapalalim ang larawang nabuo sa kanila, ang Bontoc Eulogy ay nagsimula sa
pag iinterview sa mga taong bumisita sa fair. Kung saan bata pa ang kanilang mga nakapanayam.
Sa dokumentaryong ito, ang mga pumunta sa fair ay inilahad ang kanilang mga saloobin at ang
naging epekto nito sa kanilang buhay. Ang isang tao ay inilarawan ito bilang kabago bago sa
kaniyang paningin. Samantalang ang iba naman ay sinasabing hindi nila inaakala na umiiral pala
ang ganoong mga tao at kanilang mga kultura. Ang tagapagsalaysay ng dokumentaryong ito ay
ipinupunto rin na kung gaano kahirap malaman kung ano ang illusyon at katotohanan dahil sa
kanilang mga nakita. Ang isang Bontoc ay inilaran naman ang kanilang mga lenggwahe bilang
isang ingay na nalikha lamang sa mga tunog. ―It wasn't really words expressed, but that was their
language‖. Ngunit para sa ibang mga tao, ang larawang nabuo nila sa mga Bontoc Igorot ay
nagsilbing institusyon upang magsilbing pagpapakalat ng impormasyon sa mga taong nasa labas.
Sa kabila ng ibat ibang impresyon na nabuo ng mga na interview sa mga Bontoc, ipinupunto rin
nito ang pinaka layunin ng fair.
Binabanggit rin na layunin talaga nito na maipakita kung ano ang kahulugan ng pagiging
isang Amerikano sa pagsisimula ng ika-20 na siglo, at ang katungkulan sa pagbuo ng isang
Filipino, at ng isang pagkakakilanlang Filipino Amerikano. Katulad ng ibang libro, ang Bontoc
Eulogy ay tumatalakay rin sa historical at interpretasyon ng identidad. Sinasagot nito ang
katanungan na ―bakit umalis ang mga Bontoc sa kanilang mga tahanan?‖ ―bakit kami pumunta sa
| 35
Amerika?‖ ―ano ang mga kwento na naglalarawan sa amin bilang mga Bontoc‖. Pinapatunayan
rin nito na iilan sa mga Bontoc ay mas pinili na lamang manirahan sa Amerika, katulad na
lamang ng unang henerasyon ng mga Filipino Amerikano na tinitignan nito kung ano ang
nangyari sa kaniyang lolo, na si Markod, isang Bontoc Igorot warrior, na sinasabing dinala rin
St. Louis at hindi na bumalik pa sa kanilang orihinal na tahanan. Ang dokumentaryong Bontoc
Eulogy ang nagsilbing inspirasyon sa A World on Display, dito ay ginamit ang mga larawan
upang maipakita ang imaheng nabuo sa mga katutubong ito.
Nagbigay daan rin ito sa antropolohiya upang mas mapalalim ang pagkakaintindi sa mga
primitibong tao. Upang mas mabigyang linaw ang nabuong imahe sa mga Bontoc, binabanggit
ng A World on Display ang perspektiba ni Markod, na naging parte ng St. Louis Fair.
Nagsimula ito sa desisyon niya na maging parte ng exposition kasama ang kaniyang tribo. Dito
ay ginamit rin ang historikal na mga larawan, footage ng Pilipinas at ng St. Louis upang makita
ang dalawang aspeto, ang tugon ng publiko, at ang kanilang saloobin sa mga primitibong tao,
pinapaniwalaan rin na makatutulong ang mga aspetong ito upang malaman ang naging karanasan
ni Markod, at ng narrator sa St. Louis. Bukod pa dito, ang pag-aaral ng antropolohiya at social
sciences ay lubhang makatutulong sa naging buhay ni Markod sa fair. Ang halimbawa ng mga
pag-aaral na ito ay katulad na lamang nila Afable.
Sa isang panayam kay Claire Prentice, isang journalist at awtor ng librong ―The
Lost Tribe of Coney Island: Headhunters, Luna Park, and the Man who pulled of the spectacle of
the century‖ binabanggit niya na nadiskubre niya ang mga Bontoc Igorot sa mga litrato na
kumakalat sa New York, ang mga litratong ito ay ipinapakita ang kanilang mga tattoo. Sa
kaniyang pananaliksik sa malalaking institusyon, katulad ng National Archives, National
Library of the
| 36
Philippines, at maliliit na lugar katulad ng Bontoc Municipal Library, natagpuan niya ang ibat
| 37
ibang dokumento na hindi nabasa sa loob ng isang siglo. Dito ay kaniyang nabasa at naranasan
ng mga Bontoc sa kamay ng tao na kanilang pinagkatiwalaan. Ang taong inakala nila na tagapag
protekta sa bagong bansa na kanilang papasukan at tinuring sila na para bang mga hayop. Sa
kaniyang panayam, upang maipakita ang imaheng nabuo sa mga Bontoc, ay ipinaliwanag niya
muna ang taong nagdala sa mga Bontoc sa Amerika.
Si Truman Hunt, na nagsilbing doktor at lieutenant governor sa Bontoc. Sa taong 1904
nang gumastos ang gobyerno ng Estados Unidos ng $1.5 milyon upang maipadala ang mga
grupong ito sa St. Louis, parte rin ito ng kanilang plano na maipakita sa lahat ng tao na ang
Pilipino ay primitibo at wala pang kakayahan na pamunuan ang kanilang mga sarili. Si Truman
Hunt ang nagsilbing manager ng mga Bontoc kung saan siya ang nagdidikta kung ano ang
kailangan nilang gawin. Ang pagiging popular ng mga Bontoc sa St. Louis ang nagbigay daan
kay Hunt upang kumuha pa ito sa sa Bontoc at bumalik muli sa St. Louis. Binabanggit ni
Prentice na inalok ni Hunt ang mga Bontoc ng $15 kung sasama ang mga ito sa Amerika upang
ipakita ang kanilang mga kultura at kaugalian.
Nasaksihan ni Prentice ang mga mabubuting kwento tungkol sa mga Bontoc, bilang isang
journalist, hindi siya naniwala sa mga kwentong ito. Hanggang sa mabasa niya ang mga
dokumento ng gobyerno na nagsasaad sa masamang gawain ni Hunt. Inilalarawan ni Prentice
ang mga Bontoc na marami ang tattoo sa kanilang mga katawan, sa kanilang tahanan ay naka
display ang mga ulo na kanilang napatay, mga tao at hayop. Ang mga aso na kanilang ginagamit
ay nanggaling pa sa ibang lugar, habang pinagsasaluhan nila ito, ay pinapanood sila ng mga
tagapag panood, bagamat bago pa sa paningin ng iba, ay nakakuha naman ito sa kanilang mga
imahinasyon. Dagdag pa ni Prentice, hindi talaga pinahalagahan ni Hunt ang mga Bontoc Igorot
sa umpisa palang, kahit pa na binanggit niya na ―I was healer of their bodies, father confessor of
| 38
all their woes and troubles, and the final arbiter in all disputed questions‖. Dahil bago pa man
dalhin ni Hunt ang mga Bontoc sa Amerika, ay nag volunteer siya upang magtrabaho sa isang
ospital sa Luzon. Dito ay kaniyang sinugal ang kaniyang buhay para sa mga Pilipinong pasyente.
Naging corrupt si Hunt dahil na rin sa pera at epekto ng St. Louis Fair. Dito ay papasok naman
ang diskusyon ni Prentice pagdating sa pagiging totoo ng St. Louis Fair. Binabanggit ni Prentice
na hindi tunay ang pinapakita ng mga Bontoc sa harap ng mga manonood. Nalaman niya ito
dahil ang ang kulturang ipinapakita nila ay minsanan lamang ganapin, kasama na rin dito ang
pagkain nila sa mga aso. Ngunit para kay Hunt, hindi niya ito pinapansin at binibigyan ng
kahalagahan, layunin lamang niya na makakuha pa ng mas maraming manonood
| 39
KABANATA III
Ang Tugon ng Publiko sa mga Bontoc Igorot sa St. Louis
Nang naging isa sa mga pangunahing highlight ang Bontoc Igorot ng St. Louis Fair,
marami ang nag-uusap tungkol sa kanila kung ito man ay mga lokal o sa global na mamamayan.
Ang persepsyon ng publiko ang humubog kung paano naitatag ang Bontoc Igorot o
pagkakakilanlang Filipino lalo na sa isang Kanlurang madla. Importanteng malaman natin kung
ano ang isinasabi sa panlabas na madla o sa mga taong-kanluran. Dito rin makikita ang pagtutol
ng mga Pilipino sa pagsasamantala sa mga Nikamalika, ang kanilang Kolektibong tugon o
reaksyon at pati na rin ang kanilang mga indibidwal na karanasan. Ang tugon ng publiko sa mga
Bontoc Igorot sa St. Louis ay hindi lang humihinto noon ngunit pinag-uusapan pa rin ito ngayon.
Dito natin malalaman ang higit pa tungkol sa pagkakakilanlan ng mga Pilipino lalo na sa mga
Bontoc Igorot at kung paano ito nakaapekto sa kasaysayan bilang pagtugon ng mga tao noon at
ngayon.
Panlabas na Madla
Isa sa mga narratibo na ipinahayag ng ekspedisyon ay ang ―Evolution of the Filipino‖.
Dito ay ipinapakita ang mga Pilipino bilang mga sinaunang tao, hanggang sa kasalukuyan nilang
estado sa Pilipinas. Mula Negrito hanggang sa isang edukadong Pilipino na may halong dugo ng
Espanyol. Sa kabuuan, ang tingin ng mga Amerikano sa mga Pilipino ay ―backwardness‖. Sa
| 40
tingin ng mga Amerikano ito ay ang kanilang kulay na maitim, maliit, at mga nakahubad na
katutubo na matatagpuan sa mga isla. 22
Ang mga opisyal ng gobyerno ng Estados Unidos ay may ideya na dadalhin nila ang
"mga ligaw na lalaki" ng Pilipinas at ipapakita ang mga ito sa U.S. upang ipakita sa publiko kung
gaano kahalaga na "iangat at gawing sibilisado" ang mga tao sa Pilipinas , ang bagong kolonyal
na pag-aari nito. "Ito ang una at pinakamahusay na pagkakataon na kailangan nating bigyang-
katwiran," isinulat ni William I. Buchanan, Direktor-Heneral ng Pan American Exposition sa
Buffalo sa isang liham kay J.H. Brigham, Tagapangulo ng Lupon ng Eksibisyon ng Pamahalaan,
noong Disyembre 1899, ―sa pamamagitan ng pinakamaraming magagamit na mga bagay
na aralin na maaari nating gawin, ang pagkuha ng isang bagong teritoryo, upang ipakita, bilang
sigurado akong magagawa, na ang mga resulta ay makukuha, pangako na magiging sapat na
kabayaran para sa ating lahat ang sakripisyong nagawa na, at para sa mga pasanin na kailangan
pang pasanin.‖
Isa sa pinakamatinding paghihirap ng mga kalahok ay ang pagdating nila sa Amerika,
kung saan ang kanilang pagsasagawa nila ng pang araw-araw na ritwal. Ito ang binabanggit ni
Michelle Sit sa kaniyan pag-aaral na The Filipino ‗exhibit‘at the 1904 St. Louis World‘s Fair,
Missouri. Sinasabi dito na hindi binibigyang galang ng ahensya ang mga Bontoc Igorot
pagdating sa pagsasagawa nila nito, dahilan para magsilbi itong insulto sa kanila. Isinasagawa na
lamang nila ang mga ritwal na ito nang pilit at hindi galing sa kanilang mga puso. Sa pahayag ni
Marlon Fuentes, direktor ng Bontoc Eulogy, isang halimbawa ng pagpapakita ng kawalang
22
McCoy, A. W. (2004). Orientalism of the Philippine Photograph: America Discovers the Philippine
Islands. Southeast Asian Images and Text, University of Wisconsin Digital Collections, http://digicoll. library.
wisc. edu/SEAiT/PhilMatClass. html# raj.
| 41
galang sa ritwal ay ang kanilang pagpalakpak habang nagsasagawa ang mga ito ng paglamay sa
mga Bontoc na namatay sa byahe papuntang Estados Unidos.23
Para kay Benito Vergara, binabanggit niya sa librong Displaying Filipinos: Photography
and colonialism in early 20th century Philippines na ang mga Bontoc Igorot ay may taglay na
kabangisan. Tinawag sila bilang head-hunters, at dog eaters na nakalagay sa kanilang
deskripsyon na makikita sa mga flyers sa exposisyon. Ipinapakita sa mga larawan ng librong ito
ang taglay nilang pumatay. Samantalang sa deskripsyon naman sa mga larawan ay tinawag
silang dog-eating, head-hunting, tattoos, skulls in row. Ipinapaliwanag rin dito ni Vergara ang
tuwa bilang isang manonood, kung saan habang pinapatay ang mga aso ay nagpapanggap ang
mga Bontoc Igorot na sasaktan sila ng mga ito. Ngunit ito ay parte lamang ng palabas, dahil ang
mga ganitong exposition ay nasa ilalim ng pamahalaan ng Estados Unidos. Sa kabila ng
pagpapakita ng kanilang mga kultura, ay binibigyang respeto naman ang mga Bontoc Igorot ng
mga manonood. 24
Gayunpaman, ang pang-unawa at paglalarawan ng publiko sa mga Pilipino ay
diskriminasyon dahil maraming mga pahayagan at media headline na nagpapakita ng mga
Bontoc Igorot at mga katutubo bilang 'mga ganid,' kumakain ng aso, 'wild-man' at marami pang
iba. Ito ang nag-udyok sa maraming tao na ibaba ang tingin sa mga Pilipino dahil kailangan
nilang maging sibilisado dahil sa kanilang sobrang pagkaprimitibo na kalikasan. Nagdulot ito ng
maraming mga racist na ideolohiya at stereotype na kahit na laganap pa rin at may kaugnayan
23
Sit, Michelle. "The Filipino ‘exhibit’at the 1904 St. Louis World’s Fair, Missouri." MAI Review 2, no. 1
(2008): 1-5.
24
Vergara, Benito Manalo. Displaying Filipinos: Photography and colonialism in early 20th century
| 42
Philippines University of the Philippines Press, 1995.
ngayon. Ginamit ng Amerika ang mga Pilipino at ang Bontoc Igorot upang pasiglahin ang
pagiging ang kanilang white savior's complex at white superiority.
Sa katunayan, ang St. Louis Fair ay nagkaroon ng patas na bahagi ng mga benepisyo at
pakinabang ngunit ito ay kapinsalaan ng maraming mga kasawiang-palad at masamang nangyari
sa mga Nikamalikas. Kahit na ito ay sinasabihan ng mga dayuhan na ito ay itinituring
celebrasyon sa katutubong kultura, maraming negatibong naidudulot ito sa mga katutubong
Pilipino kagaya ng diskriminasyon, pagmamaltrato at ang pagkamatay
Pagtutol ng mga Pilipino sa Pagsasamantala sa mga Nikimalika
Sa Pilipinas noon, kakaunting Pilipino at ilang mga Amerikano ay hindi nasiyahan sa
desisyon na magpadala ng mga hindi Kristiyanong katutubo sa Perya upang mamangha, sa takot
na ito ay magpapalakas lamang ng impresyon na ang lahat ng mga Pilipino ay dogeaters,
nakasuot lamang ng G- string at tumira sa mga tree house. Ngunit ang kalihim ng interior ng
kolonyal na pamahalaan, si Dean Worcester, isang dating zoologist na nakatira at nag-aral sa
marami sa mga di-Kristiyanong tribo, ay masugid na ipinagtanggol ang desisyon. Ikinatwiran
niya na ang mga Kristiyanong Pilipino ay walang gaanong pagpapahalaga sa mga tribo at
ikinahihiya nila ang kanilang pag-iral. Itinuro ni Worcester na ang ikawalo ng kabuuang
populasyon ng Pilipinas ay binubuo ng mga di-Kristiyanong tribo at ang mga ―Moros‖ ay
―kasing totoo ng mga Tagalog.‖
Noong Mayo 20, 1907 ang San Francisco Chronicle ay nag-ulat na "Apatnapu't Isang
Savages mula sa Bontoc Province ay magbibigay ng mga Exhibition sa Exposition." Ang
eksibisyon na kanilang tinutukoy ay ang eksibisyon sa buong bansa sa Jamestown Tercentennial

| 43
Exposition sa Virginia sabi ng isa pang artikulo na walang mga Igorrote doon - kaya malamang
na may nangyari sa kanila sa daan. Ang artikulo ay nag-uulat na ang grupo, na muling itinaguyod
ni Schneidewind, ay dumating sa Japanese steamer na Nippon Maru at ―sa kabila ng malamig na
hangin na umihip, ang mga Igorrote, halos hubad na nakatayo sa steerage deck ng liner ay
pinagmamasdan ang nakapaligid na ebidensya ng sibilisasyon sa kanilang paligid..‖
Ayon rin sa artikulo, nagkaroon din ng alingawngaw na ang grupo ay "na-import ni
Calhoun para sa layunin ng pagsira sa strike ng kotse - ngunit ito ay tinanggihan ni R.
Schneidewind. (Nagkaroon ng mapait na welga ng sasakyan sa kalye sa San Francisco inn 1907
– sinalubong ng karahasan ang mga striker.) Kapansin-pansin, ang artikulo ay nagsasaad na si
Schneidewind ay binigyan ng pahintulot na dalhin ang mga Igorot dito ni Gobernador Smith
ngunit "iba't ibang mga misyonero at maraming kilalang Pilipino ang mahigpit na tumutol sa
panukala..."
Sa wakas, may kuwento sa 'The Call; noong Disyembre 26, 1906 na may headline na
―Pilipino Condemn Igorrote Show.‖ Ang protesta ay nagmula sa mga estudyanteng Pilipino sa
U.C. Berkeley na tumututol sa "exhibit ng mga kakaibang Igorrotes" sa darating na Jamestown
Exposition. Itinatampok ng kanilang protesta ang patuloy na pag-uugnay sa gobyerno ng U.S.
Itinuro nila ang kanilang protesta kay W. A. Sutherland, na siyang superbisor ng mga
estudyante sa U.S. Gayunpaman, nag-leave of absence si Sutherland upang bumalik sa Pilipinas
upang "i-secure ang isang partido ng mga aborigine ng isla." Sinuportahan ng editoryal na
paninindigan ng papel ang mga mag-aaral, at kinondena ang "kasuklam-suklam na trapiko sa
laman ng tao" at itanong kung bakit hindi ipinakikita ng Sutherland ang 175 Pilipinong
| 44
estudyante ngayon sa Amerika sa halip na gumawa ng "ilang dolyar sa pamamagitan ng
pagpapakita ng mga hubad na Igorrote."
Nagkaroon din ng mga protesta sa Pilipinas. Itinuring ng maraming Pilipino ang mga
palabas na ito ng ―Wild Men‖ bilang isang pambansang kahihiyan. Noong 1911, ayaw na
ng mga tao sa rehiyon ng Bontoc na magpadala ng higit pang mga tao sa Schneidewind's FEC
bagaman sinabi ni Gobernador Forbes na maaari silang pumasok sa mga kontrata. Gumamit ng
maraming paraan ang pamunuan ng Lepanto-Bontoc upang pigilan ang kanilang mga tao na
umalis: ang pagsisimula ng isang kuwarentenas, paniningil na kailangan nilang magbayad ng
buwis, at kahit na sabihin sa mga Pranses na ang mga nagpapalagay na manlalakbay ay may
trachoma.25
Pagkatapos ng 1909, wala nang sponsorship ng gobyerno at hinigpitan ng U.S. ang mga
kontrol sa imigrasyon upang maiwasan ang mas maraming palabas sa Igorrote Village. Ang
Federal Election Commission ay maaari lamang maglagay ng sideshow ng Igorrote sa mga
komersyal na lugar (kumpara sa mga quasi-governmental exposition). Si Schneidewind ay
nagdala ng isang grupo sa Europa noong 1911. Doon siya ay nagkaroon ng problema sa
pananalapi sa Europa. Sa Ghent, ang ilang mga Igorot ay natagpuang gumagala sa mga
lansangan, gutom. Sinabi nila sa U.S. Consul na inabandona sila ni Schneidewind. Noong 1914
ang batas ay ipinasa ng gobyerno ng US sa Pilipinas upang wakasan ang mga palabas na Igorot.
Sa panahon ng 1915 Pan Pacific Exposition na ginanap sa Presidio, ang eksibit ng Pilipinas ay
ibang-iba ang kalikasan kaysa sa St. Louis World's Fair.
25
Elinson, E. (n.d.). Igorots Arrive in San Francisco in 1905 - FoundSF. FoundSF.
https://www.foundsf.org/index.php?title=Igorots_Arrive_in_San_Francisco_in_1905
| 45
Hindi lingid sa mga tao at lalong-lalo na sa mga Pilipino ang pang-aabuso na
naramdaman ng Bontoc Igorot at iba pang katutubo noong mga ekspedisyon. Bagama't hindi ito
isang magdamag na proseso at tumagal, nabigyan ng hustisya ang ilang mga Bontoc Igorot at
ipinatupad ang mas epektibong batas para matugunan ang mga katutubo upang hindi na sila
muling abusuhin. At kahit na mayroon pa ring ilang gawain at pag-unlad na dapat gawin upang
makamit ang hustisya para sa ilang Bontoc Igorot o Katutubo na inabuso at hindi pa nabigyan ng
hustisya kahit hanggang ngayon, ang mga tao at lalo na ang determinasyon ng mga Pilipino na
ipaglaban ang kanilang kapwa Filipino at Katutubo ay isang kahanga-hangang sama-sama na
kilusan na ipinagdiriwang at pinahalagahan sa kasaysayan.
Indibidwal na Reaksyon at Karanasan
Maaaring mag-iba talaga ang mga reaksyon lalo na kapag ang mga personal na karanasan
ay isinasaalang-alang. Ang ilan ay maaaring mag-iwan ng positibong feedback dahil ang
kanilang mga ninuno ay malamang na bumalik nang hindi nasaktan kaya nabigyan sila noon ng
mga pagkakataon tulad ng pag-migrate ng kanilang buong pamilya sa Amerika pagkatapos ng
mga ekspedisyon at kung anu-ano pa. Gayunpaman, mayroong ilan na walang magagandang
alaala at karanasan nito. Dahil labis na laganap ang diskriminasyon noon, ito ay humantong sa
pagmamaltrato ng ilang mga ninunong Nakamalika. Ang ilang mga kaso ay humantong sa
pinakamasamang kinalabasan na kung saan ito'y natapos sa hindi patas na kamatayan ng mga
Nakamalika.
| 46
Ayon sa 'Inang Kinalang's recollections of the Voyage to the 1904 World's Fair from
Bontoc', nakasaad dito na: ―Kami ay umalis sa bahay dahil kami ay naengganyo
sa pakikipagsapalaran at mga pangako ng magandang suweldo sa dolyar. Sa barko, binigyan ako
ng isang pares ng sapatos na may mataas na takong, na kinasusuklaman ko kaya itinapon ko ito
sa
Larawan 1: Sa sandaling tumama ang mataas na takong ng Kinalang sa karagatan
(Marso 2, 1904), 2022
karagatan.‖ Ayon rin sa 'Ngayon sa Abril 30, 2022, ang anibersaryo ng pagbubukas ng araw ng
1904 World's Fair'sinabi ng isang eksperto: "Hinihiling ko ang rematriation ng mga katawan sa
Pilipinas at ang pagbabalik ng ating pang-araw-araw at sagradong mga bagay sa kanilang mga
nararapat na may-ari. Gusto ko ng mga monumento, alaala, grave marker, karatula, plake, at mga
gusali bilang paggunita sa ating mga tao at lahat ng kinuha sa atin ni St. Louis. Gusto ko lahat ng
1,200 nating kababayan na narito 118 taon noon ay pinangalanan at naaalala. Nais kong bawiin
natin, ang kanilang mga inapo, ang lahat ng pag-aari natin ngayon. Gusto kong magkaroon ng
| 47
isang lugar upang ilagay ang aking karatula. Gusto kong makita at mayakap ng sarili kong bayan
na gustong makalimot.‖26
Bagama't iilan lamang at limitado, nagkaroon ng mga media coverage at mga pelikula na
tahasang naglalarawan ng karanasan ng Bontoc Igorot o sa kanilang mga anak o apo lalo na sa
anong naranasan nila sa mga ekspedisyon o kung paano ito nakakaapekto sa kanila. Maliban sa
masasayang kwento ng tagumpay ng ilan sa kanila na namuhay nang mapayapa sa Amerika
pagkatapos ng mga ekspedisyon, ang ilan ay hindi gaanong pinalad at kinailangang tiisin ang
sakit ng kalituhan at pagkawala na hanggang ngayon, hindi pa rin nasasagot ang kanilang mga
katanungan at hindi pa rin nakita ang kanilang pamilya at mga ninuno.
Ang 'Bontoc Eulogy' ay isang pelikula noong 1995 na isinulat at idinirek ni Marlon
Fuentes kasama si Bridget Yearen. Sa 56-minutong, black-and-white na pelikulang ito na ginawa
ng Corporation for Public Broadcasting sa Estados Unidos, ang hindi pinangalanang
tagapagsalaysay ay isang Filipino-American na imigrante na nagsasalita tungkol sa pagkawala
ng kanyang mga lolo: isa sa kamatayan sa Philippine Revolutionary War laban sa Espanya, at isa
pa nang siya ay nag-abroad. Ang paikot-ikot na alaala ng tagapagsalaysay sa lugar na dati niyang
tinawag na tahanan ay nauwi sa paghahanap sa lolo na natalo niya sa diaspora, isang Bontoc
Igorot at isa sa 1,100 Pilipinong lalaki at babae na dinala sa Amerika para maging mga buhay na
eksibit sa St Louis World's Fair noong 1904.
Nagsimula ang kuwento ni Markod sa isang binata mula sa isang malayong nayon sa
Cordillera Mountains, na kolonisado noong unang bahagi ng ika-19 na siglo ng mga Amerikano
pagkatapos ng 300 taon ng pamumuno ng mga Espanyol. Sa kabila ng pagkakaroon ng buntis na
26
Langholz, J. A. (n.d.). Today in 1904. Janna Añonuevo Langholz. https://www.jannalangholz.com/today-in-1904
| 48
asawa, nahikayat si Markod na pumunta sa Amerika para humanap ng katanyagan at kayamanan.
Natitiyak niyang babalik siya sa tamang panahon para sa pagsilang ng kanyang anak. Habang
ang tagapagsalaysay sa simula ay nagsasalita tungkol sa mga pakikipagsapalaran ni Markod, ang
kanyang pagkabagot at tuluyang kawalan ng pag-asa ay lalong lumilitaw habang ang mga Igorot
sa Fair ay walang pag-iisip na muling nagsagawa ng mga ritwal sa cue.
Ang narrative arc ng kuwento ay sumikat nang maglibot si Markod sa 1,200-acre site ng
Fair, na tumatawid sa 47-acre na linya ng 'Philippine Village'. Dito siya ay hinarap at muntik
nang bugbugin ng isang grupo ng mga puting lalaki at isang collaborator, isang Filipino Scout. Si
Markod, gayunpaman, ay pinugutan ng ulo ang Filipino collaborator upang ipagtanggol ang
karangalan ng kanyang tribo bago mawala nang walang bakas. Nagtatapos ang pelikula sa
paghahanap pa rin ng tagapagsalaysay sa kanyang lolo sa archive. Hinahanap siya sa mga labi ng
mga siyentipikong ispesimen sa mga museo ng kasaysayan ng kalikasan o sa mga snatch ng mga
kuwento mula sa mga lalaking Igorot na nagpapatuloy na magtrabaho sa ibang mga World's
Fairs. Gayunpaman, ang walang tiyak na pagtatapos ay may pag-asa: habang ang
tagapagsalaysay ay maaaring hindi mahanap ang kanyang lolo, marahil ang kanyang mga anak.
Pangmatagalang Epekto
Ang mga representasyon ng mga ninuno ng katutubo ay sumasalamin kung paano ang
isang bagay mula sa isang mahabang panahon ay may kapangyarihang makaimpluwensya sa
kontemporaryong pag-iisip, at mga static na representasyon ng may kasarian, subordinate na mga
paksa. Ngunit ang prosesong ito ng pagkuha ng isang bagay na tila "patay" at static at pagbabago
nito sa talakayan ay nagpapakita ng potensyal para sa imahinasyon, at kung paano maaaring
lumitaw ang iba't ibang mga kamalayan kahit na sa pinaka "tradisyonal, primordial" na imahe. Sa
| 49
pamamagitan ng imahinasyon na ito ay mabubuo ang mas maraming magkakasalubong na
pagkakakilanlan, kung saan mas makikilala ang pagiging kumplikado ng isang indigenous na
indibidwal.27
Si Janna Langholz, ay isang Filipino-American interdisciplinary artist na nakatira at
nagsasagawa ng kanyang pananaliksik sa Philippine Village Historical Site, isang 40-acre na
kahabaan ng lupain sa Clayton na dating bahagi ng World's Fair. Nais niyang tiyaking hindi
mawawala sa kasaysayan ang mga pangalan ng mga Katutubong Pilipino na namatay matapos
silang dalhin sa U.S. para sa 1904 World‘s Fair bilang bahagi ng pinakamalaking ―human zoo‖
noong panahong iyon. Bilang tagapag-alaga ng site, sinusubaybayan ni Langholz ang kwento ng
buhay ng bawat indibidwal bilang isang paraan para ma-humanize at alalahanin sila, ngunit
upang kontrahin ang isang imahe ng World's Fair na nananatili ngayon. "Maraming tao dito ang
nagdiriwang pa rin ng kasaysayang iyon o hindi lang alam, kapag nakikita ko ito bilang isa sa
mga pinaka-racist na trahedya na kaganapan sa kasaysayan ng Amerika, lalo na para sa mga
Pilipino at mga taong may kulay," sabi ni Langholz.
"Ang nagawa lang nito ay palakasin ang distansya ng kultura, kung gugustuhin mo, sa
pagitan ng itinuturing nilang primitibo at puting lipunan," sabi ni Angela da Silva, isang lokal na
eksperto sa kasaysayan. Idinagdag niya na ang mga bisita ay magtatapon ng bato, basura at mag-
ihi sa mga tao sa loob ng enclosure. Ang mga human displays ay nagpapakita ng racist at hindi
tumpak na mga stereotype tungkol sa mga Katutubo. Nakakahiya, nang malaman ng mga
makatarungang opisyal na ang mga Igorot mula sa hilagang Luzon ay kumakain ng mga aso sa
ilang mga seremonya ng relihiyon, napilitan silang kumain ng hanggang 20 aso bawat linggo sa
27
Martinez-Juan, C. (2019). The Terms of War and Bontoc Eulogy: Studies in Re-Narrativizing Archival
Forms. Southeast of Now: Directions in Contemporary and Modern Art in Asia 3(2), 113-128.
| 50
doi:10.1353/sen.2019.0027.
| 51
harap ng mga fairgoer. "Ito ay nagbigay sa mga Amerikano ng isang bagay upang maunawaan
kung bakit tayo naroroon, kung bakit ang U.S. ay nasa Pilipinas, at upang bigyang-katwiran ang
ating teritoryal na kolonisasyon sa Pilipinas," aniya. Ang paghahambing ng mga Katutubo sa mas
"sibilisadong" grupo ay nagbigay din ng katwiran para sa militar at komersyal na pagsisikap na
ginawa ng Estados Unidos sa mga nakaraang taon, sabi ni Terese Monberg, isang associate
professor sa Michigan State University.28
Ang pagtugon ng publiko sa mga Bontoc Igorot ay umuunlad sa paglipas ng panahon
ngunit marami pa ring mga ideolihiya ang nananatili, kahit ito man ay masasama o hindi. Ang
mga tugon ng mga tao ay nagpakita ng kanilang tunay na intensyon at kanilang mga layunin.
Kung ito man ay sa pamamagitan ng pagnanais na magsamantala para sa pera at tubo (mga
Amerikano) o nais na mabigyan ng hustisya ang iyong kapwa-Filipino (mga Pilipinong
nagpoprotesta), ang mga ito ay naging permanente na sa kasaysayan. Sa huli, nakasalalay sa mga
tao ang pag-configure ng mga tugon na ito at matuto mula sa mga ito. Ang pagtingin sa ating
kasaysayan at lahat sa kumplikado nito ay maaaring magbigay sa atin ng isang mas buong
larawan ng kung ano ang nakaraan at kung ano ito, kung paano tayo makakakuha ng mga aral
mula sa nakaraan, at ilapat ang mga ito sa kasalukuyan upang maging mas mahusay ang ating
mundo para sa lahat.
28
Cattel, M. (2021, May 18). 1904 World’s Fair Revised: One Artist Memorializes Filipino And Indigenous
People. STLPR. https://news.stlpublicradio.org/2021-05-16/1904-worlds-fair-revised-one-artist-memorializes-filipino-
and- indigenous-people
| 52
KABANATA IV
Ang Paglalarawan ng Nikimalika sa mga Bontoc Igorot na naninirahan sa Amerika
matapos ang dekadang Paglalakbay
Sa pagdaan ng mga panahon mahalagang malaman at maunawaan kung paano inilarawan
ang identidad ng mga Bontoc Igorot bago naganap ang St. Louis expedition at kung paano rin
sila inilarawan ng patuloy pa ang mga ekspedisyon ng St. Louis. Ang kahalagahan ng ganitong
mga exposisyon ay upang ipakita sa mundo ang ibat ibang bagay na nakamit ng isang bansa.
Malawak ang saklaw ng mga ganitong exposisyon lalo na at ang maaring makita dito ay bago sa
paningin ng mga tao.29 Sa panahon ng ekspedisyon ni St. Louis, dito makikita ang unti-unting
pagbabago sa paglalarawan ng konseptong Nikimalika at kung paano ito nakakaapekto sa
identidad ng mga Bontoc Igorot, lalo na sa mga nakatira sa Amerika pagkatapos sa mga
ekspedisyong naganap. Sa pagtayo ng mga larawang ito nakasalalay sa persepsyon ng publiko,
sa unti-unting modernisasyon at sa pagbabago ng layunin sa mga Bontoc Igorot bago, habang at
pagkatapos ng ekspedisyon.
Bago ang Pag-iral sa St. Louis Ekspedisyon
Ang kolonisasyon ng Estados Unidos sa Pilipinas mula 1900 hanggang 1934 ay
nagkaroon ng napakalaking epekto ng imigrasyon ng Pilipinas. Nang naging U.S. nationals ang
mga Pilipino at nagkaroon ng pagkakataong manirahan ng legal sa Amerika sa ilalim ng
29
Kennedy, Richard. "Rethinking the Philippine Exhibit at the 1904 St. Louis World’s Fair." Pahiyas: A
Philippine
Harvest (1998): 41-44.
| 53
proteksyon ng batas nito, nagsimula na ang pagpapalaganap ng mass migrasyon. 30 Naging uso
ito hindi lamang para sa mga Pilipino kundi sa iba pang mga dayuhan dahil kilala ang Amerika
sa kanilang mga pagpapalaganap ng mga oportunidad para sa trabaho at pangkabuhayan.
Ito ay dahil sa epekto ng salaysay ng 'American Dream' kung saan ang milyun-milyong
imigrante ay handang umalis sa kanilang mga lupaing ninuno, mga nakaraang tradisyon, at mga
lumang pangarap, upang ituloy ang isang bagong pangarap at buhay sa Amerika. Batay sa mga
pananaw ng mga tao na ang pagkamit sa "American Dream" ay maaaring magbigay ng insentibo
upang maabot ang tagumpay na kanilang ninanais.Gayunpaman, hindi ito isang makasariling
pangarap sa mga imigrante dahil bukod sa mga oportunidad sa ekonomiya, ito rin ay isang
pagkakataon para magbigay ng isang mas magandang buhay para sa kanilang mga pamilya, lalo
na para sa kanilang mga anak o kanilang mga susunod na henerasyon.31
Kahit wala pang ekspedisyon, nais na ng mga Pilipino na pumunta sa Amerika upang
maiangat ang kanilang buhay. Kahit na ang ilan ay nagtagumpay, ang pagkuha ng pagkakataong
makapunta at magtrabaho doon ay napakahirap pa rin. Gayunpaman, hindi pa rin ito naging
hadlang sa maraming Pilipino na patuloy na sumubok. Marami sa mga nangangarap na
makapunta sa Amerika ay ang mga grupong katutubo sapagkat dahil sa limitadong oportunidad
na mayroon sila karamihan sa kanila na ang layuning makapunta sa Amerika ay naging pangarap
na lamang.
30
Stanford Medicine. (n.d.). Immigration History. Stanford Medicine - Ethnogeriatrics.
https://geriatrics.stanford.edu/ethnomed/filipino/fund/immigration- history.html#:%7E:text=After%20the
%20Spanish%2DAmerican%20War,the%20protection%20of%20its%20law
31
Churchwell, S. (2021). A Brief History of the American Dream. George W. Bush Institute.
https://www.bushcenter.org/catalyst/state-of-the-american-dream/churchwell-history-of-the-american-
dream.html
| 54
Pagpapatuloy sa Ekspedisyon
Nang nagsimula na ang St. Louis Fair, maraming katutubo ang sumali dahil nakita nila
ang oportunidad na naidudulot nito. Sumubok silang makilahok sa mga oportunidad na ibinigay
ng ekspedisyong St. Louis. Ang mga gastos sa paglalakbay ay sinagot ng gobyerno ng U.S. para
sa kanila para makapunta sila sa States. Binigyan sila ng puwang upang sila ay manirahan at
pagkatapos ay maging sentro ng libangan ng buong perya. Nagkaroon din sila ng kanya-kanyang
interpreter para makausap nila ang kanilang mga dayuhang employer. Para sa mga katutubo noon,
layunin lamang nila na ipakita ang kanilang mga kultura at ang kanilang pagiging sinauna. Pero
para sa St. Louis, ang mga bansang naging bahagi dito upang ipresenta ang mga katutubo ay ang
Estados Unidos, Mexico, Japan, Belgian Congo, at ang Pilipinas.32 Ito ang simula ng isang dekada
na mahabang paglalakbay ng mga Nikimalika, at hindi nila alam na ito ay mag-iiwan ng
napakalaking epekto sa kanilang mga susunod na henerasyon sa hinaharap.
Ngunit, kahit na nagsimula ang St. Louis Fair noong 1904, marami pa ring nangyayari sa
pagitan ng Amerika at Pilipinas sa loob ng mga oras na iyon. Bagamat opisyal nang natapos ang
digmaan ng US laban sa Pilipinas noong 1902, nakikipaglaban pa rin ang mga tropang
Amerikano sa mga rebelde sa ilang isla ng kapuluan ng Pilipinas. Ang eksibit ng Pilipinas sa St.
Louis ay, kaagad, isang pagdiriwang ng pananakop, isang operasyon sa isang patuloy na
kampanyang kontra-insurhensya, at isang argumento tungkol sa kung bakit ang unang dalawa ay
32
Parezo, Nancy J., and Don D. Fowler. Anthropology goes to the fair: the 1904 Louisiana Purchase
Exposition. U of Nebraska Press, 2007
| 55
kinakailangang mga aksyon na ginawa sa suporta ng sibilisasyong panlahi at panlipunang pag-
unlad.33
Nangangahulugan ito na habang ang mga ekspedisyon ay nagpapatuloy, ang mga
Nikimalika ay gumagawa na ng kasaysayan sa pamamagitan ng kanilang natatanging
kontribusyon na sa kalaunan ay naglalarawan ng pagkakakilanlan ng mga Bontoc Igorot sa
hinaharap. Sa dami ng mga pangyayaring naganap sa loob ng dekada na ito mula sa
pakikipaglaban ng Pilipinas kontra sa ekspedisyon ng St. Louis at sa mga kontribusyon ng mga
Pilipinong makasaysayang figure o modelo, malaki ang naiambag ng Nikimalika sa aspetong
katutubo dahil natatanging binuksan nila ang mga pintuan ng mga pagkakataon sa kanilang mga
magiging anak at henerasyon, at gayundin sa mga katutubo sa kabuuan lalo na sa mga Bontoc
Ifugao na naninirahan doon sa Amerika sa hinaharap.
Persepsyon ng Publiko
Kahit na sila ang sentro ng libangan doon sa mga ekspedisyon, sila rin ang naging paksa
ng pangungutya lalo na sa mga taga-Kanluran na mga dayuhan. "Stupid (Bobo)."
―Morally Inferior (Mababa ang moral).‖ "Savages (Mga ganid)"; ito ang mga salitang ginamit ng
mga Amerikano para ilarawan ang mga Pilipinong imigrante na dumating sa Estados Unidos
noong 1920s at 30s.34 Ito ang ilan sa mga katagang sinasabi nila gayunpaman hindi lamang ito
tumitigil sa kanilang pasalitang pang-aabuso dahil sila rin ay minamalas, mali ang interpretasyon
at kinukutya sa media. Ang mga katutubo ay inilalarawan sa mga cartoon sa mga pahayagan at
33
Johnson, W. (2020, April 14). The Largest Human Zoo in World History | Walter Johnson. Lapham’s
Quarterly.
https://www.laphamsquarterly.org/roundtable/largest-human-zoo-world-history
34
The Washington Star, quoted in Christopher A. Vaughn, “The ‘Discovery’ of the Philippines by the
U.S. Press, 1898–1902,” The Historian 57 (1995): 310; Edwin B. Almirol, “Exclusion and Acceptance of
Filipinos in America,” Asian Profile 13 (October 1985): 401; Emory S. Bogardus, “American Attitudes
| 56
Towards Filipinos,” Sociology and Social Research 14 (September-October 1929): 64.
| 57
magasin bilang mga masungit, maitim na balat na mga sanggol. Ito ay naglalarawan sa kanila
bilang malikot na mga bata habang ginampanan ng Estados Unidos ang tungkulin bilang mga
gulang na umaako sa pasanin ng pag-aalaga at pagdidisiplina sa kanila. 35 Makikita dito ang
savior complex at white superiority ng mga Amerikano na nagsalin sa racism at diskriminasyon
ng katutubo. Ang diskriminasyon noong 1920s at 30s ay pinalakas ng patuloy na negatibong
pagpapakita ng mga Pilipino sa nakaraan. At bagaman hindi lahat ng mga paglalarawan ng mga
Pilipino ay sinadyang diskriminasyon. Ang kanilang mga paglalarawan ay nakatatak pa rin ng
isang imahe ng kabangisan. Tumatak ang mga negatibo at masakit na mga salitang na nagbibigay
lakas sa kanila para lumaban mula sa mga diskriminasyon nila.36
Ang mga hindi kanais-nais na ulat na ito ay gumana kasabay ng damdamin ng mga
Amerikano na hindi nasisiyahan sa pagdagsa ng mga imigrante na pumunta sa Amerika. Ang
pagkapit sa mapang-aapi at rasistang mga imahe ay nagbigay ng bala sa kanilang nativist na
misyon na ibukod ang mga Pilipino. Bagama't pinahintulutan ng gobyerno ang mga imigrante ng
Pilipinas na pumunta sa Amerika bilang mga ward ng estado, sa huli ay nakita sila ng publiko
bilang "Mga Oriental." Kaya, sila ay sumailalim sa parehong mga gawaing nagpapakita ng
diskriminasyon na hinarap ng mga imigrante na Tsino at Hapon bago dumating ang mga Pilipino
sa Estados Unidos. Kabilang dito ang pagbabawal sa pagmamay-ari ng lupa, pagboto, at
pagiging mamamayan.
Hindi lamang ang mga Bontoc Igorot ang naging kasapi sa exposition na ito. Bilang
patunay, binabanggit ni Antonio Buangan sa pag-aaral niyang The suyoc people who went to st.
35
Vaughan, C. A. (1994). The “Discovery” of the Philippines by the U.S. Press, 1898–1902. The Historian, 57(2),
303–314. https://doi.org/10.1111/j.1540-6563.1995.tb01495.x
36
Flores, M. G. (2004). Images from the Past: Stereotyping Filipino Immigrants in California. Historical Perspectives:
Santa Clara University Undergraduate Journalof History. https://core.ac.uk/download/pdf/72852287.pdf
| 58
louis 100 years ago: The search for my ancestors na kasabay ng pagsasaayos ng gobyerno ng
Amerika sa exposition na ito na kung saan ay binubuo ng 1,100 pangat etniko. Kasama dito ang
mga grupo ng Negrito, Igorot, Tinguian, Mangyan, Bagobo, Moro, at Visayan. Ang grupo ng
mga Bontoc ay binubuo ng 70 tao, 25 sa Suyoc Kankanaey, at 17 naman sa Abra. Sinasabi rin
dito na ang pagiging sinauna ng mga grupong ito ang naging dahilan kung bakit ganoon na rin
ang tingin ng mga Amerikano at iba pang bansa sa mga Pilipino, kahit na natapos na ang
eksepedisyon at mayroong mga Bontoc Igorot na nakatira na sa Amerika.37
Ang isyung ito ay napakahalaga pa rin ngayon. Nahaharap pa rin ang mga immigrante ng
maraming diskriminasyon. Sila ay kinukutya at umaayon sa maraming stereotype. Malaki ang
epekto nito sa mga Pilipino lalo na sa mga Bontoc Igorot na naninirahan sa Amerika dahil
naitanim na sa isipan ng maraming dayuhang tao ang mga mapaminsalang salaysay ng mga
katutubo. Ito ay isang isyu ng panloob na kapootang panlahi at bagama't nagkaroon ng mas
magandang epekto sa kasalukuyang panahon upang labanan ang problemang ito. Ang karapatan
ng mga tao, partikular ang Bontoc Igorot, ay dapat ding protektahan dahil malinaw na ang
diskriminasyon ay patuloy na lumalaki, na kailangang bigyan ng aksyon upang protektahan ang
mga imigrante.38
Ang Unti-unting Modernisasyon
Katulad ng nabanggit kanina, hindi lang ang paglalakbay ng Nikimalika ang nakatulong
sa paglalarawan ng mga Bontoc Igorot na naninirahan sa Amerika pagkatapos ang mga
ekspedisyon dahil may iba pang mga kadahilanan at mga kaganapan na dapat isaalang-alang na
37
| 59
38
Almirol, “Pagbubukod at Pagtanggap ng mga Pilipino,” 396.
| 60
lubos na nakatulong sa pagbuo sa paglalarawan. Isa na nito ang mga ‗Pensionado‘. Sila ay isang
grupo ng mga estudyanteng Pilipino na ipinadala rin ng Estados Unidos upang sila ay mag-aral
sa mga unibersidad sa Amerika noong unang bahagi ng 1900s. Kukunin ng mga iskolar ang
kanilang natutunan mula sa mga institusyong Amerikano at ilalapat ang mga ito sa pamamahala
at pamumuno sa Pilipinas sa kanilang pag-uwi (Espiritu, 2003). Bagama't ibang kaganapan ito sa
ekspedisyon, nananatili pa rin ang sistema at prinsipyo sa paglalarawan sa identidad ng mga
Pilipino o mga Bontoc Igorot na maninirahan sa Amerika. May grupo na pupunta sa Amerika
upang makuha ang karanasan at traksyon at pagkatapos ay tutulong sila sa ibang mga Pilipino.
Sila ay magbubukas ng pinto ng mga pagkakataon para sa mas marami pang imigrante.
Maliban diyan, ang unti-unting aplikasyon at impluwensya ng modernisasyon ay
nangyari din sa ibang paraan. Ang panahon ng kolonyal na Amerikano ay kung kailan ipinadala
sa Pilipinas ang mga administrador at gurong Amerikano ng paaralan upang itanim sa mga
Pilipino ang mga ideya na superyoridad ng Amerika, sibilisasyon, at pananaw sa mundo na nag-
ambag sa malawakang paglipat ng mga Pilipino sa Estados Unidos noong unang bahagi ng 1900s
(hal., Espiritu, 2003; Ignacio, de la Cruz, Emmanuel, & Toribio, 2004; Strobel, 2001). Ang mga
Amerikano ay nagtala ng mga karanasan at mga estratehiya ng mga Espanyol at idinagdag ang
kanilang mga taktika. Nagawa nilang tumagos sa lupain ng Igorot kasama ang mga sundalong
Amerikano na armado ng Springfield rifles, mga opisyal, mga guro, mga antropologo, mga
doktor at mga misyonero, kasama ang mga kaaway na tribo ng mga nayon na nais nilang
magpasakop. Nagtayo sila ng mga kalsada, paaralan, ospital at mga gusali ng gobyerno sa istilo
ng Amerikano. Ang mga Amerikano ay lumikha ng isang sistema ng direktang pamumuno ng
mga Amerikano sa pamamagitan ng paghahati sa mga teritoryo sa mga mapapamahalaan grupo
| 61
upang masupil ang paglaban at magtanim ng isang tiyak na "personal na impluwensya". Ang
mga misyonero na nagturo ng pormal na edukasyon sa kabundukan ay kasing-epektibo din sa
pagbabawal sa mga katutubong magbigay ng kanilang mga saloobin. Ito ay importante dahil isa
ito sa pinakamalaking salik na nakakaapekto sa pagkakakilanlan ng mga Pilipinong imigrante,
lalo na sa kung paano tinanggap ang mga katutubo sa lugar ng mga dayuhan at kung paano
nakinabang dito ang paglalarawan ng mga Bontoc Igorots pagkatapos ang mga naganap na
ekspedisyon.39
Sa ilang pagkakataon, ginamit ng Amerikano ang umiiral na mga tradisyon ng mga
katutubo at inilagay ang kanilang mga pagbabagong Amerikano. Ginamit nila ang kaganapan
upang maging mga tagapamagitan sa pagitan ng magkatunggali ng mga tribo at mga panukalang
plano na sila mismo ang nagpasya. 68 sina Bontoc-Igorots, 41 Negrito, 40 Samal Moros, 35
Lanao Moros at 30 Bagobos. Ipinakita ng mga tribong ito sa bundok kung paano sila nanirahan
sa kanilang sariling mga nayon. Nagpapakita rin sila sa kanilang mga kasanayan sa pagsasayaw
at mga gawaing kamay. Binigyan sila ng sweldo at nakatulong iyon sa ilan na makauwi ng
mayaman. Maliban diyan, malaki ang naitulong nito sa pag-aayos ng mga Pilipino at Bontoc
Igorot kapag sila ay lumipat sa Amerika sa hinaharap pagkatapos ng mga ekspedisyon ng
kanilang nakatatandang henerasyon dahil mayroon na silang pagkaunawa sa dayuhan at
modernong kultura.
39
David, E. J. R., & Nadal, K. L. (2013). The colonial context of Filipino American immigrants’ psychological
experiences. Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology, 19(3), 298–309.
https://doi.org/10.1037/a0032903
| 62
Layunin para sa hinaharap
Ang kapakanan ng pamilya ang karaniwang salik sa mga Bontoc Igorot o Nikimalika sa
kung bakit sa kabila ng mga kabiguan at negatibong epekto, handa pa rin silang dadaanin ito.
Desperado na makatakas sa kawalan, kalupitan, limitadong mga opsyon, o mahigpit na linya ng
uri ng lipunan ng kanilang mga tinubuang-bayan, sinamantala ng mga bagong dating na ito ang
migration network. Ang landas ay hindi madali; marami ang nagtiis ng pakikibaka, hirap,
dalamhati at trahedya. Malaki ang naitulong nito dahil ang mga Bontoc Igorot na naninirahan sa
Amerika ay nagkaroon ng mutual na katangian ng pagiging family oriented o na may lubos sa
pagmamahal sa pamilya dahil ito ay ipinapakita rin sa mga ekspedisyon ng kanilang mga
Nikimalika na mga ninuno na dahil itinuturing inspirasyon nila ang kanilang mga sariling
pamilya, na magpatuloy pa rin sila kahit sa kabila ng kahirapan.40
Isa sa mga Igorot na itinatampok sa St Louis World‘s Fair ay ang labindalawang taong
gulang na si Antero Cabrera. Naunawaan ni Antero ang tunay na katangian ng eksibit ngunit
kusang-loob na lumahok dito pagkatapos ng pagtatapos ng Fair.Sa pagtugis ng 'American Dream',
hinangad ni Antero na lumikha ng isang mas magandang buhay para sa kanyang sarili at sa
kanyang mga inapo, at nagawang maglakbay sa mundo at makamit ang parehong pang-
ekonomiya at panlipunang katayuan sa pamamagitan ng kanyang pakikilahok sa mga
anthropological exhibit na ito.41
Si Mia Abeya, isang residente ng Maryland ngayon na ang lolo na Igorot ay kabilang sa
mga naka-display sa ekspedisyon, ay nagsabi na ang mga Igorot ay kumakain ng aso sa
40
Municipal Profile. (n.d.). LGU Bontoc. https://lgubontoc.gov.ph/index.php/the-municipality/municipal- profile/municipal-
profile
41
1904 World’s Fair—Exhibition of the Igorot Filipino People | lesson plan curriculum | The Asian American Education
Project. (n.d.). The Asian American Education Project. https://asianamericanedu.org/1904-worlds-fair- exhibition-of-the-igorot-filipino-
people.html
| 63
paminsan-minsan lamang, para sa mga layuning seremonyal. Sa panahon ng perya, araw-araw
silang pinapakain ng mga hayop. "Ginawa silang butcher dogs, na talagang inaabuso ang kultura
ng mga Igorot," sabi ni Abeya kay Greg Allen ng NPR. Ngunit sinabi ni Abeya na ang karanasan
ay may positibong panig din. Sinabi niya na maraming mga Igorot ang pumasok sa paaralan sa
unang pagkakataon habang nasa St. Louis. Pagbabalik sa Pilipinas, tiniyak ng lolo ni Abeya na
lahat ng kanyang mga anak at apo ay nakapag - aral42
Dahil ang pamayanang etniko ay tumutulong sa pagpapanatili ng mga subkultural na
halaga, pag-uugali, at kaugalian, ang isang matatag na oryentasyon ng pamilya ay pinalalakas.
Ang mga etnikong subkultura ay nakakatulong sa pagbuo ng iisang pagkakakilanlan at
pakiramdam ng pagiging kabilang sa mga bagong dating, ngunit sa loob mismo ng komunidad
ng etniko ang pamilya ang nagsisilbing pinagmumulan ng personal na pagkakakilanlan, ang
pangunahing yunit ng panlipunang organisasyon, at ang imbakan ng pinakamalakas na
pagmamahal at katapatan ng isang tao.43 Ngunit habang hinahangad ng mga imigrante ang
kanilang kapalaran, dalawang pangunahing elemento ang nagpalakas sa espiritu ng tao na
manaig: ang determinasyon na maghanap ng indibidwal para sa isang mas mabuting buhay at
ang emosyonal at moral na paghihikayat ng pamilya na magpatuloy. Ang mga elemento na ito ay
naroon sa kanilang ninunong Nikimalika at itinataguyod pa rin nila ang mga elementong ito kahit
hanggang ngayon na sila ay naninirahan na sa Amerika.
42
NPR. (2004, May 31). “Living Exhibits” at 1904 World’s Fair Revisited.
https://www.npr.org/2004/05/31/1909651/living-exhibits-at-1904-worlds-fair-revisited
43
Parrillo, V. N. (1991). The Immigrant Family: Securing the American Dream. Journal of Comparative
Family Studies, 22(2), 131–145. https://doi.org/10.3138/jcfs.22.2.131
| 64
Pagkamit ng Modernong Pag-unlad
Walang alinlangan ngayon na ang eksibisyon ng mga tao sa St. Louis Fairs ay labis na
itinuturing na mapanghamon, mapagsamantala, at batay sa mga racist na pagpapalagay. Malaki
ang pinagtutuunan ng pansin sa pagsasamantala sa mga Igorot at sa mga Pilipino-Amerikano na
tumatalakay sa kanilang hiwalay na kasaysayan, sa paraan kung saan nakita ang Igorot noong
unang bahagi ng ika dalawampu siglo bilang kumakatawan sa lahat ng mga Pilipino.
Pagsapit ng 1910, ang mga taga-Bontoc ay naging paksa ng pinakamaraming pag-aaral
ng etnolohikal at linggwistika ng mga Amerikano sa alinmang mga rural na tao sa Pilipinas.Ang
produksyon ng English-Bontoc Dictionary noong 1909 ay pinangunahan ng mga mamamayan ng
Bontoc kasama si Carl Wilhelm Seidenadel. Ang eksibisyon ng mga taong Bontoc pagkatapos ng
St. Louis ay naganap sa mga amusement park at county o state fair sa mahigit limampung
lungsod sa buong Estados Unidos. Pinuno ng "Igorot" ang isang angkop na lugar o aspeto sa
industriya ng entertainment sa anyo ng pagbebenta ng mga kakaibang bagay at pagkakaroon ng
mga sideshow bilang pangunahing pinagmumulan ng entertainment sa buong kanlurang mundo
(kasama ang mga katutubong Amerikano at mga Aprikano).
Pagsapit ng 1915, walang rural na lugar sa hilagang Pilipinas ang nagkaroon ng kasing
dami ng mahusay na paglalakbay tulad ng Bontoc. Sa pamamagitan ng kanilang mga karanasan
at kasanayan sa komunikasyon at organisasyon ng kanilang mga kabataang interpreter, ang mga
taga-Bontoc ay nakapasok, gayunpaman mabilis, sa mundo ng mga Amerikano na tiyak
mayroong mga kontrata sa entertainment, mga resibo at liham, at ang sistema ng hudikatura ng
nagkakaisang estado. Bagama't nagkaroon ng ilang malaking matinding pag-urong gaya ng
pagkamatay at pagkawala ng ari-arian sa mga katutubo, para sa karamihan, gayunpaman, ang
| 65
pagkakita at pagpunta sa Kanluran o sa U.S., kahit na mula sa limitadong mga lugar na makikita
sa kanila, mayroong katutubo na nagsama ng maraming positibong karanasan na may mahabang
pangmatagalang kahihinatnan na hindi nila nahalata at napagtanto pa. Naisip ng mga tao ang
tungkol sa buhay ng mga puting tao at kung ano ang ibig sabihin ng pagiging urban at edukado.
Ang paglikha ng Bontoc bilang kabisera ng Mountain Province noong 1908 ay mula sa
simula na nagtulak sa mga lokal na tao sa gitna ng burukrasya ng Cordillera na gamitin ang
wikang Ingles, bilingualism sa pangkalahatan, at kaalaman sa paaralan bilang mga bagong
batayan ng kapangyarihan. Ang mga ito ay malinaw na pinalakas ng mga paglalakbay sa Fairs.44
Noong Hulyo 2004, nagsagawa ng ecumenical memorial service ang Igorot Global
Organization para sa kanilang mga ninuno, lalo na ang mga namatay sa America isang siglo na
ang nakaraan. May mga itinanghal na pagtatanghal ng sayaw, musika at awit; ipinakita ang
pinakabagong mga fashion gamit ang mga tradisyonal na tela; at pinag-ugnay na mga eksibit ng
mga weaver, carver, at iba pang mga manggagawa. Ang paglalakbay ng mga Igorot tungo sa
kanluran ay nagtulak sa iba pang mga mamamayang walang kabuluhan na yakapin ang rehiyonal
na pagkakakilanlan ng "Igorot" nang higit na masigasig at may kamalayan sa sarili kaysa sa iba
sa kabundukan ng Luzon.45
Tunay nga na ang Nikimalika ay nakatulong sa mga Bontoc Igorot sa pagbubukas ng mga
pintuan ng oportunidad at pagkakataon para maka-migrate at magkaroon ng mas magandang
buhay sa Amerika. Bukod sa mga teknikal at layuning benepisyo na kanilang naibigay,
nakatulong din sila sa paghubog ng kanilang pagkakakilanlan. Sa kabila ng diskriminasyon na
44
Afable, P. O. (2004). Journeys from Bontoc to the Western Fairs, 1904-1915: The “Nikimalika” and their
Interpreters. Philippine Studies, 52(4), 445–473. http://www.jstor.org/stable/42634961
| 66
kanilang kinakaharap, nagawa nilang magtiyaga sa oras ng kahirapan dahil may layunin sila sa
kanilang isipan at determinado silang mag-commit dito. Iyon ay upang matulungan ang kanilang
pamilya sa pamamagitan ng pagkuha ng imigrasyon para sa mas magandang pinansyal at pang-
ekonomiyang mga pagkakataon. Ang mga Nikimalika ay naging mahalagang bahagi ng
pagkakakilanlan ng Bontoc Igorot, lalo na sa mga naninirahan sa Amerika pagkatapos ng isang
dekada ng paglalakbay.
| 67
KABANATA V
Konklusyon
Ang nga nabanggit sa itaas ay ang paglalakbay ng nga Bontoc Igorot sa Amerika mula
1904 hanggang 1915. Nagsimula ang kanilang paglalakbay matapos mag organisa ang gobyerno
ng Estados Unidos ng Fair na gaganapin sa St. Louis. Sa ilalim nito ay ang Philippine Exhibition,
kung saan nagpadala ang mga ito ng mga katutubo sa St. Louis upang magsagawa ng kanilang
mga kaugalian at kultura. Isa dito ay ang mga Bontoc Igorot, para sa mga Bontoc Igorot naging
posible ang pagpunta nila sa Amerika dahil kay Truman Hunt, isang governor at nagsilbing
volunteer sa iilang ospital sa Maynila.
Dahil si Truman Hunt ang nagsilbi nilang manager at gabay sa pagpunta sa Amerika, sa
pagpunta ni Hunt at ng mga kasama nitong Bontoc ay nangakong bibigyan nito ng salapi ang
kanilang mga pamilya matapos ang kanilang paglalakbay. Ang St. Louis Fair ay binubuo ng ibat
ibang klase, katulad na lamang ng mga bagong invention, ang pag usbong ng teknolohiya, at ang
pag iral ng human zoo. Matatagpuan ang mga Bontoc Igorot sa isang Igorot Village sa loob rin
ng St. Louis Fair. Upang hindi manibago ang mga ito sa kanilang kapaligiran, ay nagtayo ang
mga organizer ng eksaktong tahanan nila na matatagpuan rin sa kanilang orihinal na
kinabibilangan.
Sa pagsisimula nilang magpakita sa harap ng mga tao, ipinakita nila ang kanilang kultura
na para sa iba ay kakaiba sa kanilang nakasanayan. Dito ay kanilang ipinakita ang kulturang
head-hunting, dog eating, pagkanta, pagsasayaw, at iba pa. Sa pagpapakita nila ng mga kulturang
ito, naging daan ito upang sila ang maging sentro ng atraksyon. Sa pagpapatuloy nito, ay
| 68
naganap ang tinatawag ng iba na pagkawala ng kahulugan sa kanilang mga kultura. Nawala ang
kahulugan ng kanilang kultura dahil ang minsanang pagsasagawa nila nito ay araw araw na
nilang ginagawa.
Para sa mga tagapag panood, ang ganitong klaseng palabas ay bago sa kanilang paningin,
lalo na at ibang iba ito sa kanilang nakikita. Ang naging tugon ng publiko sa mga Bontoc ay mas
nakapokus sa negatibo, samantalang ang iba naman ay sinasabing ang ganitong klaseng palabas
ay upang makapagbigay kaalaman na ang mga taong ito ay nabubuhay at namumuhay sa
pagpatay. Sa pagtingin sa perspektiba ng St. Louis, nakalinya ito sa aseptong pulitikal,
sinasabing may dalawang layunin ito.
Una ay ipakita ang pag unlad ng Amerika sa larangan ng Science, mga bagong invention
na makatutulong sa pang araw araw na pamumuhay, at ang naging epekto ng kanilang
pananakop sa ibang bansa. Ikalawa ay ang pagpapakita sa Pilipinas na wala pa itong sapat na
kakayahan upang pamunuan ang kanilang mga sarili, makikita ito sa mga Bontoc Igorot bilang
isang primitibo at sumisimbolo sa isang Pilipino. Matapos makita ni Hunt ang tagumpay nito, ay
bumalik ito ng Pilipinas upang kumuha pa ng ibang mga Bontoc, sa pagkakataong ito ay nag
alok ito ng $15 kung sino man ang sasama papunta sa St. Louis. Dito rin nagsimula ang
kapabayaan ni Hunt pagdating sa mga Bontoc Igorot, ayon sa opisyal ng Estados Unidos,
tinatayang dalawang Bontoc Igorot ang namatay sa byahe dahil hindi nito kinaya ang lamig.
Bigo rin si Hunt na makapagbigay ng salapi sa pamilya ng mga Bontoc Igorot, isa ito sa dahilan
kung bakit inimbestigahan ito ng gobyerno ng Estados Unidos. Naging malaking hakbang ang St.
Louis upang makapunta pa sa ibang lugar ang mga Bontoc at magsagawa ng kanilang kultura.
Nagtapos lamang ito sa taong 1915 matapos mag isyu ang gobyerno ng Estados Unidos na itigil
| 69
na ang mga Fair na nagaganap sa iba pang parte ng bansa. Ito ay dahil na rin sa kanilang
nababalitaan na pakalat kalat ang mga Bontoc sa ibang siyudad sa Amerika.
Rekomendasyon
Nais irekomenda ng mga mananaliksik ang pag-aaral na ito tungkol sa paglalakbay ng
mga Bontoc Igorot sa Amerika mula 1904 hanggang 1915. Ang mga ito ay kadalasang nakikita
sa mga aklat at journal article. Kinalap ng mga mananaliksik ang mga datos sa silid aklatan
upang mailahad ng detalyado ang kanilang paglalakbay sa Amerika at ang kanilang karanasan.
Ang pag-aaral na ito ay maaaring magsilbing batis sa mga kaugnay na pag-aaral sapagkat pinag-
ugnay ng mga mananaliksik ang ibat ibang datos na nakalap upang makabuo ng isang
pangkahalatang ideya. Ang analisis na nilalaman ng pag-aaral ay sinusuportahan ng mga primary
at sekondaryang batis. Para sa mga mananaliksik na magsasagawa ng kaugnay na pag-aaral ukol
sa mga Bontoc Igorot, inirerekomenda ng mga mananaliksik na talakayin ang mga sumunod na
taon na hindi sakop ng pag-aaral na ito. Maaari rin bigyan ng pansin ang mga kategorya ng
Igorot tulad ng Lepanto Igorot at Bontoc Igorot.
| 70
SANGGUNIAN
1904 World‘s Fair—Exhibition of the Igorot Filipino People | Lesson plan curriculum | The
Asian American Education Project. (n.d.). The Asian American Education Project.
Afable, Patricia O. "Journeys from Bontoc to the western fairs, 1904-1915: the" Nikimalika"
and their interpreters." Philippine Studies (2004): 445-473.
Almirol, ―Pagbubukod at Pagtanggap ng mga Pilipino,‖ 396.
Allen, Greg. ―Living Exhibits' at 1904 World's Fair Revisited - Igorot Natives
Recall Controversial Display of Their Ancestors.‖ NPR, 31 May, 2004,
https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=1909651.
Castro, Bel S. "Food, Morality, and Politics: The Spectacle of Dog-Eating Igorots at the 1904
St. Louis World Fair." In Food and Morality: Proceedings of the Oxford Symposium on
Food and Cookery 2007, pp. 70-81. Oxford Symposium, 2008.
Cattel, M. (2021, May 18). 1904 World‟s Fair Revised: One Artist Memorializes Filipino And
Indigenous People.
Churchwell, S. (2021). A Brief History of the American Dream. George W. Bush Institute.
David, E. J. R., & Nadal, K. L. (2013). The colonial context of Filipino American immigrants‟
psychological experiences. Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology, 19(3),
298–309
Elinson, E. (n.d.). Igorots Arrive in San Francisco in 1905
| 71
Fermin, Jose D. 1904 World's Fair: The Filipino Experience. University of the Philippines Press,
2006
Flores, M. G. (2004). Images from the Past: Stereotyping Filipino Immigrants in California.
Grindstaff, Beverly K. "Creating Identity: Exhibiting the Philippines at the 1904 Louisiana
Purchase Exposition." National Identities 1, no. 3 (1999): 245-263.
Jenks, Albert Ernest. The Bontoc Igorot. 1905.
Johnson, W. (2020, April 14). The Largest Human Zoo in World History | Walter Johnson.
Lapham‘s Quarterly
Kennedy, Richard. "Rethinking the Philippine Exhibit at the 1904 St. Louis World‟s
Fair." Pahiyas: A Philippine Harvest (1998): 41-44.
Langholz, J. A. (n.d.). Today in 1904. Janna Añonuevo Langholz
Martinez-Juan, C. (2019). The Terms of War and Bontoc Eulogy: Studies in Re-Narrativizing
Archival Forms.
McCoy, A. W. (2004). Orientalism of the Philippine Photograph: America Discovers the
Philippine Islands. Southeast Asian Images and Text, University of Wisconsin Digital
Collections
Municipal Profile. (n.d.). LGU Bontoc.
https://lgubontoc.gov.ph/index.php/the-municipality/municipal-profile/municipal-profile
Newell, Alfred C. Philippine Exposition : World‟s Fair, St. Louis, 1904 : 40 Different Tribes, 6
Philippine Villages, 70,000 Exhibits, 130 Buildings, 725 Native Soldiers. s.n., 1904.
NPR. (2004, May 31). “Living Exhibits” at 1904 World‟s Fair Revisited.
Parezo, Nancy J., and Don D. Fowler. Anthropology goes to the fair: the 1904
Louisiana Purchase Exposition. U of Nebraska Press, 2007

| 72
| 73
Parrillo, V. N. (1991). The Immigrant Family: Securing the American Dream.
Journal of Comparative Family Studies, 22(2), 131–145
Pilapil, Virgilio R., Dogtown U.S.A.: An Igorot Legacy In The Midwest.
Journal of Filipino American National Historical Society, Vol. 2,
1992
Rice, Mark. Dean Worcester's fantasy islands: Photography, film, and

the colonial Philippines.
University of Michigan Press, 2014.
Sit, Michelle. "The Filipino „exhibit at the 1904 St. Louis World‟s Fair,
Missouri." MAI Review 2, no. 1 (2008): 1-5.
Stanford Medicine. (n.d.). Immigration History. Stanford Medicine - Ethnogeriatrics.
The Washington Star, quoted in Christopher A. Vaughn, ―The „Discovery‟ of the
Philippines by the U.S. Press, 1898–1902,‖ The Historian 57 (1995): 310; Edwin
B. Almirol, ―Exclusion and Acceptance of Filipinos in America,‖ Asian
Profile 13 (October 1985): 401; Emory S. Bogardus, ―American
Attitudes Towards Filipinos,‖ Sociology and Social Research 14
(September-October 1929): 64.
Vaughan, Christopher. 1996. ―Ogling Igorots: The politics and commerce of
exhibiting cultural otherness, 1898-1913‖. In Freakery: Cultural
spectacles of the extraordinary body. London and New York: New York
University Press.
Vergara, Benito Manalo. Displaying Filipinos: Photography and colonialism
in early 20th century Philippines. University of the Phillipines Press,
| 74
1995.
| 75

Draft 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Draft 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NIKIMALIKA: ANG PAGLALAKBAY NG MGA BONTOC IGOROT SA

Gillianne Darlyn A. Resurreccion

Ang tesis na pinamagatang NIKIMALIKA: ANG PAGLALAKBAY NG MGA

Prop. Abel Ubaldo

Masusing nasuri at inaprubahan ng Lupon ng Pagsusuring Pang-tesis ng Kagawaran

Lupon ng Pagsusuring Pang-tesis

Prop. Raul Roland R. Sebastian, DPA.

Prop. Rhodora Agustin Prop. Gia Cabangon

Panel Member Panel Member

Tinanggap bilang bahaging-tugon sa mga kailangan ng kursong (asignatura: hal.,

Jasper Christian L. Gambito Prop. Raul Roland R. Sebastian, DPA.

Unang una sa lahat, nais naming magpasalamat sa Poong Maykapal sa paggabay sa

Sa aming mga kaibigan, maraming salamat sa pagbibigay ng lakas at tibay ng loob

Pagpalain nawa tayo ng Poong Maykapal!

KATIBAYAN NG PAGIGING ORIHINAL

Ang tesis na pinamagatang NIKIMALIKA: ANG PAGLALAKBAY NG MGA

Gillianne Darlyn A. Resurreccion

Ma. Carmillene S. Baguio

I. ANG SULIRANIN AT ANG KANYANG KALIGIRAN

II. IMAHE NG BONTOC IGOROT ANG NABUO SA ST. LOUIS EXPOSITION

III. TUGON NG PUBLIKO SA ESTADOS UNIDOS AT PILIPINAS SA REPRESENTASYON

IV. PAGLALARAWAN NG MGA NIKIMALIKA SA KANILANG PAGKAKAKILANLAN

Pamagat: Nikimalika: Ang Paglalakbay Ng Mga Bontoc

Mga Mananaliksik: Gillianne Darlyn A. Resurreccion, Jerome D. Victoriano, Ma.

Programa: Batsilyer ng Sining sa Kaysaysayan (BA History)

Pamantasan: Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas (PUP), Sta.

Mesa Tagapayo: Prop. Raul Roland Sebastian

ay nangangahulugang ―lumahok o sumali‖ katumbas rin nito ang ―naki” sa Tagalog.

Samantalang ang ―malika” naman ay Amerika. Nangangahulugan na ang salitang Nikimalika

ng mga matatanda bilang Nikimalika. Ang Nikimalika ay tumutukoy sa miyembro ng mga

Bontoc na pumunta sa Amerika. ang kahulugan ng salitang Nikimalika ay isang ekspresyon ng

panlapi na nangangahulugang ―lumahok‖ na katumbas sa tagalog na naki. Samantalang

kung saan naghahanap ng trabaho ang mga Igorot‖. 1

Kultura at pagkakakilanlan ng mga Bontoc

Ang salitang Bontoc o Bontok ay pangalan ng isang probinsya sa hilagang bahagi ng

sila sa kanilang paligid pagdating sa pamumuhay, bawat nayon ay may tradisyunal na

Mga Bontoc sa Amerika

kanilang ipinakita ay katulad na lamang ng blacksmithing, weaving, metalworking. Ngunit

may kinalaman dito.

Maipapaliwanag ang mga ito sa Pagsusuri ng mga Kaugnay na Literatura at Pag-

sa pag-aaral na ito ay nakaayon mula sa konsepto ng Nikimalika hanggang sa paano inilalarawan

ng mahigit isang dekada. Sa pamamagitan ng mga literaturang ito ay makatutulong ito sa

pundasyon at daloy ng magiging pag-aaral.

datos ay papasok sa primarya o sekondaryang datos. Ang aplikasyon ng Internal Criticism at

maging malinis ang pagpresenta ng metodolohiya. Sa madaling salita ang lalamanin ng

Metodolohiya ng pananaliksik na ito ay nakasentro sa pag aanalisa ng mga dokumento at mga

Nikimalika ay matatagpuan lamang sa konteksto ng mga katutubong Bontoc Igorot at wala sa

mga katutubong ito at hindi lamang sa kanilang pagkakakilanlan. Tatangkaing sagutin at

mga katutubong ito sa hilagang parte ng Luzon.

Upang mas maunawaan ang pag-aaral na ito, nakapokus lamang sa perspektiba ng

Sa pananaliksik na ito, maipapakita ang perspektiba ng konseptong Nikimalika sa pamamagitan

sasagutin ng pananaliksik na ito ang mga tanong na mababanggit:

2.) Ano-ano ang naging tugon ng publiko sa Estados Unidos at Pilipinas sa

representasyon ng mga Bontoc Igorot sa St. Louis?

ito upang maipaliwanag ang problemang kinakaharap ng papel na ito. Sa pangkabuuan,

ang perspektiba ng konseptong Nikimalika.

naglalaman ng positibong sanaysay na naisulat ng mga banyaga. Samantalang lumalabas sa pag-

kabuluhan ng pag-aaral na ito ay upang sumalungat sa ibang sulatin na nagsasabing naging

mga aspetong mababanggit:

pang-akademikong pananaliksik na may kinalaman o kaugnayan sa nasabing paksa. Malaki ang

naturang disiplina na kung saan nagnanais magsagawa ng kaugnay na pag-aaral ukol sa

ng ibang sulatin partikular na sa pagtatalakay ng mga Bontoc Igorot sa Amerika at sa mga

exposition na kung saan sila ay naging bahagi.