Professional Documents
Culture Documents
Bhaktibodh Punjabi
Bhaktibodh Punjabi
Bhaktibodh Punjabi
grIbdws jI mhwrwj dw
sMKyipq jIvn pRIcY
mhwrwj grIb dws jI dw pRgt sMn 1717 qy
ivkRmI sMvq 1774 nUM vYSwK auqrdy dI pUrixmw dy
idn bRhmmhUrq iv`c SRI blrwm jI dy Gr mwqw
rwxI dI ku`K qoN ipMf CufwnIN jo hirAwxw pRWq izlHw
J`Jr iv`c hoieAw[ ivkrmI sMvq 1784 iv`c bMdICOV
kbIr swihb (kivr dyv) ny sqlok qoN Awky mhwrwj
jI nUM drSn Aqy id`iKAw id`qI[ jd mhwrwj jI
gaU crwaux dy leI kblwxw ipMf dI qrP l`gBg
fyF iklomItr dUr KyqW iv`c gey hoey sn[ ijsnUM
n`lw kihMdy hn[ mhwrwj jI dy Cy sMqwn sn - cwr
lVky Aqy do lVkIAW[ Awp jI ny ivkRmIN sMvq
1835 (sMn 1778) Bwdvw mws (BwdoN) dI Sukl
p`kS dI divqIAw (dUj) nUM sqlok gvn kIqw[
ipMf CufwnIN iv`c Awp jI dy srIr dw AMiqm sMskwr
kr id`qw igAw[ aus aup`r ie`k Xwdgwr C`qrI
VI
swihb bxI hoeI hY[ iesdy bwAd ausI srIr iv`c
pRgt hoky (auhI aumr jW AwXU 61 vrS dI)
shwrnpur (au~qr pRdyS) iv`c 35 swl rhy[ au~Qy
BI Awpdy nwm nwl Xwdgr C`qrI bxweI hoeI hY[
iclkwnw rof nwl qoN klsIAw sVk in`kldI hY,
au s au ~ pr A` D w iklo m Itr c` l ky bweIN qrP
Xwdgr bxI hY[ nwl hI SRI lwl dws jI mhwrwj
dw pRis`D vwVw hY[ jo sMswr iv`c pRq`K pRmwx hY ik
pRmwqmw ibnW mW BI srIr iv`c Aw skdy hn
VII
pRwrQnw
sqlok AwSrm
sqlok AwSrm, ihswr- tohwnw rof, brvwlw
izlHw-ihswr, (hirAwxw)-Bwrq
8222880541, 8222880542, 8222880543
8222880544, 8222880545
Visit us at: www.jagatgururampalji.org
e-mail: jagatgururampalji@yahoo.com
XI
1. mMglwcrx
* ivSw SUcI * 1
2. mMqR 2
3. gurUdyv dw AMg 3
4. swihb kbIr dI bwxI gurUdyv
dy AMg coN 14
5. siqgurU mihmw 17
6. ismrn dw AMg 25
7. swqovwr dI rmYxI 29
8. AQ srv l`kCxW gRMQ 30
9. bRhmvydI 32
10. ASur inkMdn rmYxI 38
11. r`iKAw mMqr 47
12. sMiDAw AwrqI 48
13. Bojn Kwx qoN pihlW bolI jwn vwlI bwxI 64
14. Bog lgwny dI ivDI 68
XII
15. pwT pRkwS dy smyN bynqI 75
16. SMkw-smwDwn 78
* sMiDAw AwrqI *
]AQ mMglwcrx]
grIb nmo nmo siq purS kUM, nmskwr gurU kInhI[
surnr munIjn swDvw, sMqoN srvs dInhI[1[
siqgurU swihb sMq sBY, fMfoEqm pRxwm[
Awgy pICy m` D hU e y , iqn kU M jw ku r bwn[2[
inrwkwr inrivCm, kwl jwl BY BMjnM[
inrlypm in`j inrguxm, Akl AnUp bysuMn DuinM[3[
so h M su r qI smwpqm,skl smwnw inriq lY [
aujl ihrMbr hrdmM by pRvwh AQwh hY, vwr pwr nhIN miDAqM[4[
grIb jo sumirq is`D hoeI, gx nwXk glqwnw[
kro AnugRh soeI, pwrs pd pRvwnw[5[
Awid gxy S mnwaU N , gx nwiek dy v n dy v w[
crn kml ilau lwaUN, Awid AMq krhUM syvw[6[
prm SkqI sMgIqM, ir`D is`D dwqw soeI[
Aivgq gu x ih AqIqM , siqpu r S inrmo h I[7[
49
jgdMbw jgdISM, mMgl rUp murwrI[
qn mn Arpm SISM,BgqI mukqI BMfwrI,[8[
sur nr munIjn iDAwvYN, bRhmw ivSxU mhySw,
Sy S shM s mu K gwvY N , pU j Y N Awid gxy S w[9[
ieM d R ku b y r srIKw, vru x Drmrwey iDAwvy N [
su m rQ jIvn jIkw, mn ie` C w Pl pwvY N [10[
qy q Is ko i t ADwrw, iDAwvY N shM s ATwsI[
auqrYN Bvjl pwrw, kit hYN Xm kI PWsI[11[
“AwrqI”
(1)
pihlI AwrqI hir drbwry, qyjpuj M jhW pRwx auDwry[1[
pwqI pMc pOhp kr pUjw, dyv inrMjn AOr nw dUjw[2[
KMf KMf myN AwrqI gwjY, sklmeI hir joiq ivrwjY[3[
SWqI srovr mMjn kIjY, jq kI DoqI qn pr lIjY[4[
igAwn AMgC o w mYl n rwKY, Drm jnyaU sqmùK BwKY[5[
idAw Bwv iqlk msqk dIjY, pRm y BgqI kw Acmn lIjY[6[
jo nr AYsI kwr kmwvY, kMTI mwlw sihj smwvy[7[
gwieqrI so jo igxqI Kov,Y qRpx so jo qmk n hovNY [8[
50
sMiDAw so jo sMD pCwnY, mn p`sry kUM Gt myN AwnYN[9[
so sMiDAw hmry mn mwnI, khYN kbIr suno ry igAwnI[10[
(2)
AYsI AwrqI iqRBv u n qwry, qyjpuj
M jhW pRwx auDwry[1[
pwqI pMc pOhp kr pUjw, dyv inrMjn AOr nw dUjw[2[
Anhd nwd ipMf bRihmMfw, bwjq Ahr ins sdw AwKMfw[3[
ggn Qwl jhW aufgn moqI, cMd sUr jhW inrml joqI[4[
qn mn DMn sb Arpn kInHW, prm purS ijn Awqm cInHW[5[
pRmy pRkwS BieAw aujA y wrw, khY kbIr mYN dws qum
M hwrw[6[
(3)
sMiDAw AwrqI kro ivcwrI, kwl dUq jm rhYN J`K mwrI[1[
lwigAw SuSmn kUc M I qwrw, Anhd Sbd auTY Jnkwrw[2[
aunmunI sMXm Agm Gr jweI, ACY kml myN rhXw smweI[3[
iqRkt`u I sMXm kr lY drSn, dyKq inrKq mn hoie pRsn M [4[
pRm
y mgn hoie AwrqI gwvYN, khY kbIr BOjl bhur nw AwvY[5[
(4)
hir drjI kw mrm nw pwieAw, ijn XOh colw Ajb bxwieAw[1[
pwnI kI sUeI pvn kw Dwgw, nO ds mws sImqy lwgw[2[
51
pWc q`q kI gudrI bnweI, cMd sUr do iQgrI lgweI[3[
koit jqn mukt bnwieAw, ibc ibc hIrw lwl lgwieAw[4[
AwpY sIvYN Awpy bnwvYN, pRwx purS kUM ly pihrwvYN[5[
khY kbIr soeI jn myrw, nIr KIr kw kry inbyrw[6[
(5)
rwm inrM j n AwrqI qy r I, Aibgq giq ku C
smJ pVy nhIN, ikaUN phuMcy miq myrI[1[
nrwkwr inrlyp inrMjn, guxh AqIq iqhUM dyvw[
igAwn iDAwn sy rhYN inrwlw, jwnI jwey n syvw[2[
snk isnMdn nwrd munIjn, SyS pwr nhIN pwvY[
SMkr iDAwn DrYN inSvwsr, AjhUM qwih sulJwvYN[3[
sb sumrYN Apny Anumwnw, qo giq lKI n jweI[
khYN kbIr ikRpw kr jn pr, ijauN hY iqauN smJweI[4[
(6)
nUr kI AwrqI nUr ky CwjY, nUr ky qwl pKwvj bwjYN[1[
nUr ky gwien nUr kUM gwvYN, nUr ky sunqy bhur n AwvYN[2[
nUr kI bwxI boly nUrw, iJliml nUr rhw BrpUrw[3[
nUr kbIrw nUr hI BwvY, nUr ky khy prm pd pwvYN[4[
52
(7)
qyj kI AwrqI qyj ky AwgY, qyj kw Bog qyj kUM lwgY[1[
qyj pKvj qyj bjwvY, qyj hI nwcY qyj hI gwvY[2[
qyj kw Qwl qyj kI bwqI, qyj kw puSp qyj kI pwqI[3[
qyj ky AwgY qyj ivrwjY, qyj kbIrw AwrqI swjY[4[
(8)
AwpY AwrqI AwpY swjY, AwpY ikMgr AwpY bwjY[1[
AwpY qwl JWJ JMnkwrw, Awp nwcY Awp dyKn hwrw[2[
AwpY dIpk AwpY bwqI, AwpY puSp Awp hI pwqI[3[
khYN kbIr AYsI AwrqI gwaUN, Awpw m`D Awp smwaUN[4[
(9)
AdLI AwrqI Adl smoeI, inrBY pd myN imlnw hoeI[1[
idl kw dIp pvn kI bwqI, ic`q kw cMdn pWcoN pwqI[2[
qq kw iqlk iDAwn kI DoqI, mn kI mwlw Ajpw joqI[3[
nUr ky dIp nUr ky cOrw, nUr ky puSp nUr ky BOrw[4[
nUr kI JWJ nUr kI Jwilr, nUr ky sMK nUr kI twlir[5[
nUr kI sONj nUr kI syvw, nUr ky syvk nUr ky dyvw[6[
Awid purS AdlI AnurwgI, sun M sMpt myN syvw lwgI[7[
53
Kojo kml suriq kI forI, Agr dIp myN Koly horI[8[
inRBA
Y pd myN inriq smwnI, dws grIb drs drbwnI[9[
(10)
AdlI AwrqI Adl aucwrw, sqpurS dIjo dIdwrw[1[
kYsy kr CUtYN cOrwsI, jUnI sMkt bhuq iqrwsI[2[
jugn jugn hm kihqy Awey, BOswgr sy jIv Cùtwey[3[
kr ivSvwS svws kUM pyK,o Xw qn myN mn mUriq dyK[o 4[
svwsw pwrs Byd hmwrw, jo KojO so auqrY pwrw[5[
svwsw pwrs Awid inSwnI, jo KojY so hoie drbwnI[6[
hrdm nwm suhg M m soeI, Awvw gvn bhur nhIN hoeI[7[
Ab qo cVY nwm ky Cwjy, ggn mMfl myN nObq bwjYN[8[
Agr AlIl Sbd sihdwnI,dwsgrIb ivhMgm bwnI[9[
(11)
AdlI AwrqI Asl ibKwnw, kolI bUnY ibhMgm qwnw[1[
igAwn kw rwC iDAwn kI qurIAw, nwm kw Dwgw inScY jurIAw[2[
pRm
y kI pwn kml kI KwVI, surqI kw sUq bUnY inj gwVI[3[
nUr kI nwl iPrY idn rwqI, jw kolI kU- M kwl n KwqI[4[
kul kw KUMtw DrnI gwfw, gihr gJInw qwnw gwVw[5[
54
inriq kI nlI bunY jY koeI, so qo kolI Aivcl hoeI[6[
ryjw rwijk kw bun dIjY, Aysy siqgurU swihb rIJY[7[
dws grIb soeI sqkolI, qwnw bun ARs AmolI[8[
(12)
AdlI AwrqI Asl AjUnI, nwm ibnw hY kwieAw sUnI[1[
JUTI kwieAw Kwl luhwrw, ielw ipMglu w suSmn duAwrw[2[
kRqGnI BUly nrloeI, jw Gt inScY nwm n hoeI[3[
so nr kIt pqMg BvMgw, cOrwsI myN Dr hYN AMgw[4[
audiBj KwnI BugqYN pRwxI, smJYN nhIN Sbd sihdwnI[5[
hm hYN Sbd Sbd hm mwhIN, hm sy iBMn AOr kuC nwhIN[6[
pwp pun
M do bIj bxwieAw, Sbd Byd ikMnyH ibrlY pwieAw[7[
Sbd srv lok myN gwjY, Sbd vjIr Sbd hY rwjY[8[
Sbd sQwvr jMgm jogI, dws grIb Sbd rs BogI[9[
(13)
AdlI AwrqI Asl jmwnw, jm jOrw mytMU qlbwnw[1[
Drmrwey pr hmrI DweI, nObq nwm cVo ly BweI[2[
ic`qr gupq ky kwgz kIrU,M jugn jugn mytNMU qksIrU[M 3[
AdlI igAwn Adl iek rwsw, sunkr hMs n pwvY qRwsw[4[
55
AjrweIl jorwvr dwnw, Drmrwey kw hY qlvwnw[5[
mytUM qlb krUM qwgIrw, Byty dws grIb kbIrw[6[
(14)
AdlI AwrqI Asl pTwaUN, jugn jugn kw lyKw ilAwaUN[1[
jw idn nw Qy ipMf n pRwxw, nhIN pwnI pvn ijmIN Asmwnw[2[
k`C m`C kurBM n kwieAw, cMd sUr nhIN dIp bxwieAw[3[
SyS mhyS gxyS n bRhmw, nwrd Swrd n ivSvkrmw[4[
is`D cOrwsI nw qyqIsoN, nO AOqwr nhIN cObIso[5[
pWc q`q nwhIN gux qInw, nwd ibMd nwhIN Gt sInw[6[
icqRgp u q nhIN ikRqm bwjI, DRmrwey nhIN pMifq kwjI[7[
DuD
M k
U wr AnMq jug bIqy, jw idn kwgj kho ikn cIqy[8[
jw idn Qy hm qKq Kvwsw, qn ky pwjI syvk dwsw[9[
sMK jugn prlo pRvwnw, siq purS ky sMg rhwnw[10[
dws grIb kbIr kw cyrw, sqlok Amrwpur fyrw[11[
(15)
AYsI AwrqI pwrK lIjY, qn mn DMn sb Arpx kIjY[1[
jwkY nO l`K kuj
M idvwly BwrI, govrDn sy AnMq ApwrI[2[
AnMq koit jwkY bwjy bwjYN, Anhd nwd Amrpur swjYN[3[
56
sun
M mMfl sqlok inDwnw, Agm dIp dyiKAw AsQwnw[4[
Agr dIp myNiDAwn smoeI, iJliml iJliml iJliml hoeI[5[
qwqyN Kojo kwieAw kwSI, dws grIb imly AivnwsI[6[
(16)
AYsI AwrqI Aprm pwrw, Qwky bRhmw vyd aucwrw[1[
AnMq koit jwkY sMBU iDAwnI, bRhmw sMK vyd pVYN bwnI[2[
ieMdR AnMq myG rs mwlw, Sbd AqIq ibrD nhIN bwlw[3[
cMd sUr jwky AnMq icrwgw, Sbd AqIq Ajb rMg bwgw[4[
swq smudM r jwkY AMjn nYnw, Sbd AqIq Ajb rMg bYnw[5[
AnMq koit jwkY bwjy bwjyN, pUrxbRhm Amrpur swjYN[6[
qIs koit rwmw AOqwrI, sIqw sMg rhqI nwrI[7[
qIn pdm jwkY BgvwnW, spq nIl kMnvHw sMg jwnw[8[
qIs koit sIqw sMg cyrI,spq nIl rwDw dy PyrI[9[
jwky ArD rUmM pr skl pswrw, AYsw pUrx bRhm hmwrw[10[
dws grIb khY nr loeI, XOh pd cInhY ibrlw koeI[11[
grIb, sqbwdI sb sMq hYN, Awp Awpny Dwm[
Awijj kI Ardws hY , sB sM q n pR x wm[12[
gurU igAwn Amwn Afol Abol hY, siqgurU Sbd syrI ipCwnI[
57
dwsgrIb kbIr siqgurU imly, Awn AsQwn ropXwCuVwnI[13[
dInn ky jI idAwl BgqI ibrd dIijey,
Kwnyjwd gulwm Apnw kr lIjIey]tyk]
Kwny jwd gulwm quMmhwrw hY shI,
myhrbwn mhbUb jugn jug pq rhI[1[
bWdI kw jwm gulwm gulwm gulwm hY[
KVw rhy drbwr, su AwToN jwm hY[2[
syvk qlbdwr, dr quMmwhwry kUk hI[
Avgu x AnM q Apwr, pVI mo i h cU k hI[3[
mY N Gr kw bWdI jwdw, Arj my r I mwinXy [
jn khqy dws grIb Apnw kr jwnIey [ 4[
“swKI”
grIb, jl Ql swKSI eyk hY, fuMgr fhr idAwl[
dso N idSw kU M drSnM , nw khIN jo r w kwl[1[
grIb, jY jY jY kru x wmeI, jY jY jY jgdIS[
jY jY jY qU M jgq gu r U , pU r x ibSvy bIs[2[
rwg rUp rGUvIr hY, mohn jwkw nwm[
murlI mDur bjwvhI, grIb dws bil jWv[3[
58
grIb, bWdI jwm gulwm kI, sunIXoN Arj Avwj[
XOh pwjI sMg lIijXo, jb lg qumrw rwj[4[
grIb, prlo koit AnMq hYN, DrnI AMbr DOl[
mYN drbwrI dr KVw, Acl qumhwrI pOil[5[
grIb, smrQ qUM jgdIS hY, siqgurU swihb swr[
mYN Srxwgiq AweIAw, qum ho ADm auDwr[6[
grIb, sMqoN kI Pu`lmwl hY, vrxON iv`q Anumwn[
mYN sbhn kw dws hUM kro bMdgI dwn[7[
grIb, Arj Avwj AnwQ kI, Awijj kI Ardws[
Awvx jwxw my t IE, dIjIE inScl vws[8[
grIb, siqgurU ky l`kSx khUM, cwl ivhMGm bIn[
snkwidk plVy nhIN, SM k r bR h mw qIn[9[
grIb, dUjw Epn Awp kI, jyqy sur nr swD[
munIAr is`D sb dyiKAw, siqgurU Agm AgwD[10[
grIb, siqgurU pUrx bRhm hYN, siqgurU Awp AlyK[
siqgurU rmqw rwm hYN, jw my mIn nw myK[11[
pU r x bR h m ikR p w inDwn, su x ky S o krqwr[
grIbdws muJ dIn kI r`KIE bhuq sMBwr[12[
59
grIb, pMjw dsq kbIr kw, isr pr rwKo hMs[
jm ikM k r cM p Y nhIN, au D r jwq hY vM S [13[
All pM K Anu r wg hY , su M n mM f l rhY QIr[
dws grIb auDwirAw,siqgurU imly kbIr[14[
Srxw purS kbIr kw, sB sMqn kI Et[
grIbdws r`kSw krYN, kbhUM nw lwgy cot[15[
grIb, sqvwdI ky crxoN kI, isr pr fwrUM DUr[
cO r wsI inScY imtY , phu M c Y qKq hzU r [16[
Sbd svrUpI auqry, siqgurU sq kbIr[
dws grIb idAwl hY N , if` g y bM D wvY N DIr[17[
kr jorUM ivnqI krUM, DrUM crx pr SIS[
siqgurU dws grIb hYN, pUrx ibsvy bIs[18[
nwm iley sy sb bVy, irMck nhIN ksUr[
grIb dws ky crxW kI, isr pr fwrUM DUr[19[
grIb, ijs mMfl swDU nhIN, ndI nhIN guMjwr[
qj hM s w vh dy s Vw, jm kI mo t I mwr[20[
grIb, ijn imlqy su`K aupjY, imtYN koit aupwD[
Bu v n cqu r ds FU M F Iey , prm sny h I swD[12[
60
grIb, bMdI COV idAwl jI, qum lg hmrI dOV[
jY s y kwg jhwj kw, sU J q AO r n TO r [22[
grIb, swDU mweI bwp hY N , swDU BweI bM D [
swDU imlwvY N rwm sy , kwtY N jm ky PM d [23[
grIb, sb pdvI ky mUl hYN, skl is`D hYN qIr[
dws grIb siq purS Bjo, Aibgq klw kbIr[24[
ibnw DxI kI bM d gI, su ` K nhIN qIno N lo k [
crx kml ky iDAwn sy, grIb dws sMqoS[25[
]Sbd]
qwrYNgy qwrYNgy qhqIk, siqgurU qwrYNgy]tyk]
Gt hI myN gMgw, Gt hI myN jmunw, Gt hI myN hYN jgdIS[1[
qumrw hI igAwnw, qumrw hI iDAwnw, qumry qwrn kI pRqIq[2[
mn kr DIr bWD lyry bOr,y CoV dy n ipCilauN kI rIq[3[
dws grIb siqgurU kw cyrw, twrYNgy jm kI rSId[4[
(2)
kySo AwieAw hY bnjwrw, kwSI ilAwieAw mwl Apwrw]tyk]
nOl`K bofI BrI ivSMBr, dIAw kbIr BMfwrw[
DrqI aupr qMbU qwny, cOpV ky bYjwrw[1[
61
kOx dyS qYN bwld AweI, nw khIN bMiDAw invwrw[
Aprmpwr pwr gq qyrI, ikq auqrI jl Dwrw[2[
swhU k wr nhIN ko e I jwkY , kwSI ngr mM J wrw[
dws grIb klp sy auqry, Awp AlK krqwrw[3[
(3)
smrQ swihb rqn aujwgr, siqpurS myry suK ` ky swgr[
jUnI sMkt myt gusWeI, crx kml kI mYN blI jwhI[
Bwv BgqI dIijE pRvwnw, swDU sMgqI pUrx pd igAwnw[
jnm krm myto du`K duMdw, su`K swgr myN AwnMd kMdw[
inrml nUr jhUr juhwrM, cMdrgqw dyKo iddwrM[
qumho bMkwpur ky vwsI, siqgurU kwto jm kI PWsI[
myhrbwn ho swihb myrw, ggn mMfl myN dIjo fyrw[
ckvy icdwnMd AivnwSI, ir`DIis`DI dwqw sb gux rwSI[
ipMf pRwx ijn dIny dwnw, grIb dws jwkUM kurbwnw]
(4)
kbIr, gurUjI qum nw bIsrO, lwK log imiljwihM[
hmsy qumkUMbhuq hYN, qumsy hmko nwihM]
kbIr, qumhy ibswry ikAw bnY, mYN iksky Srny jwaUN[
62
iSv ivrMic muin nwrdw, iqnky ihrdy n smwaUN]
kbIr, AOgn u kIAw qo bhu kIAw, krq n mwnI hwir[
BwvY bMdw bKSIE, BwvY grdn qwir]
kbIr, AOgun myry bwpjI, bKSo grIb invwj[
jo mYN pUq kpUq hUM, bhur ipqwkoN lwj]
kbIr, mYN AprwDI jnm kw, nK iSK Bry ivkwr[
qu m dwqw du ` K BM j nw, my r I kro sM B wr[17[
kbIr,AbkI jo siqgurU imly,sB du`K AwKUM roie[
crno N au p r SIs DrU M khM U jo kihnw ho i e[[
kbIr, kbIrw sWeI imlY N gy , pU C y N gy ku C lwq[
Awid AM q kI sb khU M , Awpny idl kI bwq]
kbIr, AM q rXwmI ey k qU M , Awqmky AwDwr[
jo qum CWfO hwQ, qo kOn auqwrY pwr]
(5)
myry gurU dyv Bgvwn-Bgvwn,
dIE kwt kwl kI PWsI]tyk]
Avgux kIey Gnyry, iPr BI Bly bury hm qyry[
dws ko jwn kY inpt ndwn - ho nwdwn,
63
mohy bKS dIE AivnwSI]1]
myry auTY aumMg sI idl mYN, qumy Xwd krUM pl-pl mYN[
Awpkw AYsw m`Kx igAwn - ho igAwn,
Xo jgq iblovY lwsI]2]
Xw dunIAw su`K sy sovY, qyrw dws aUTkY rovY[
myrw myto Awvx jwx - ho jwx,
Xw krIE myhr jrw sI]3]
nhIN qpq iSlw pY jlnw, koey cOrwsI kw BY nw[
rog k`itAw sumyr smwn - ho smwn,
Xw geI iqRSnw KwsIN]4]
qumy khW FUMF ky ilAwaUN, Ab qVP-2 rh jwaUN[
Awp gey Amr AsQwn - ho AsQwn,
deI COV qVpqI dwsI]5]
svwmIN rwmdyvwnMd dwqw, AwpkI GxI sqwvYN bwqw[
qyrw rwmpwl AigAwn - ho AigAwn,
kIAw sqlok kw vwsI]6]
64
Bojn Kwx qoN pihlW bolI
jwn vwlI bwxI
Bojn QwlI iv`c pwaux dy bwAd ie`k gRwm
rotI qQw SbjI Awid dw kuJ AMS BI aus gRws au~qy
r`Kky QwlI r`Kky QwlI dy AMdr jW iksI hor ktorI
iv`c r`K dyvo, iPr inmn vwxI bolky Bojn Kwxw
AwrMB kro[ Bojn krn dy bwAd auh Al`g qoN
r`iKAw hoieAw gRws jo Bgvwn nUM Bog lgwieAw sI
aus nUM ieh kihky KweyN “hy pRBU Awpdw bicAw-
KuicAw Bojn Awpdy dws nUM imldw rhy, Awp swfy
srv duKW dw invwrn kro[”
grIb, su ` K dy n w du ` K my t nw, qwjw rwKy qn[
su r qy q Iso N Ku S kIey nmskwr qo h y AM n [1[
AM n jl swihb rU p hY , Ku i DAw iqR S w jwey [
cwro N Xu ` g pR v wn hY N , Awqm Bo g lgwey [ 2[
jo Awpny so AOr ky, eyky pIV ipCwn[
Bu`iKAW Bojn dyq hYN, phuMcygyN pRvwn[3[
AMn dyv qUM AlK idAlM, qyry plVY qulY n lwlM[
65
AMn dyv qUM jgmg joqI, qyry plVy qulY n moqI[4[
vYrwgr iks kwm n AwvY, AMn dyv qUM sb mn BwvY[
vYrwgr hY p`Qr BwrI, AMn dyv qUM Awp murwrI[5[
KuiDAw iqRSw mytYN pIVw, qyrY plVY qulY n hIrw[
dws grIb Xy AMn kI mihmw,
qIn lok mYN jwkw rihmw[6[
Bojn Kwx dy bwAd bolI jwny
vwlI bwxI
pwieAw pRswd mn BieAw QIr,
rKSw krYN siqgurU rUp myN siq kbIr[
(AMndyv kI CotI AwrqI)
AwrqI AMn dyv qumhwrI, jwsYN kwieAw plYN hmwrI[
rotI Awid rU rotI AMq, rotI hI kUM gwvYN sMq[1[
rotI m`D is`D sb swD, rotI dyvw Agm AgwD[
rotI hI ky bwjYN qUr, rotI AnMq lok BrpUr[2[
ro t I hI ky rwtw rM B , ro t I hI ky hY N rxKM B [
rwvx mWgn igAw cUn, qwqyN lMk BeI byrUn[3[
66
mWfI bwjI Kyly juvw, rotI hI pr kYroN pWfo mUvw[
rotI pUjw Awqm dyv,rotI hI prmwqm syv[4[
rotI hI ky hYN sb rMg,rotI ibnw n jIqy jMg[
rotI mWgI gorKnwQ, rotI ibnW n clY jmwq[5[
rotI ikRSx dyv kUM pweI, shMs ATwsI KuiDAw imtweI[
qMdul ivpr kUM dIey dyK, rcI sudwm purI AlyK[6[
AwDIn ivdur Gr Bojn pweI, kYroN bUfy mwn bVweI[
mwn bVweI sy hir dUr, Awijj ky hir sdw hzUr[7[
bUk bwklw dIey ivcwr, BXy ckvY keIk bwr[
bITl ho kr rotI pweI, nwmdyv kI klw bDweI[8[
DMnw Bgq kUM dIAw bIz, jwkw Kyq npwieAw rIJ[
drupd suqw kUM dInhy lIr, jwky AnMq bVwey cIr[9[
rotI cwr Bwirjw GwlI, nrsIlw kI huMfI JwlI[
sWvlSwh sdw kw SwhI, jwkI hUMfI qq pr lhI[10[
zVH kUM dUD iplwieAw jwn, pUjw Kwey gey pwSwx[
bil kUM jg rcI AsvmyG, bwvnw hokr Awey aumd y [11[
qIn pYNf jg dIAw dwn, bwvn kUM bil Cly indwn[
inq bun kpVw dyqy BweI, jwkY nON l`K bwld AweI[12[
67
Aibgq kySo nwm kbIr, qwqyN tUtYN jm jMjIr[
rotI iqmrlMg kUM dInhIN, qwqYN swq bwdSwhI lInhIN[13[
rotI hI ky rwj rU pwt, rotI hI ky hYN gj TwT[
rotI mwqw rotI ipqw, rotI kwtYN skl ibQw[
dws grIb khYN drvysw, rotI bwto sdw]
grIb buiVAw AOr bwjId jI, sunhI ky AwnMd[
rotI cwroN mukqI hYN, ktYN gly PMd[
ie` k dwny kw inkws, shM s R dwno N kw pR k wS[
ijs BMfwry sy AMn inksw,
so BMfwrw BrpUr, kwl kMtk dUr[
sqI AMndyv sMqoSI pwvY,
jwkI vwsnw qIn lok myN smwvY]
68
]sq swihb]
78
SMkw-smwDwn
invydn :- aupdyS pRwpq krn vwlw BgqAwqmw
ieh socygw ik gurU jI kih qW rhy sn ik iqMnoN gux
(rjgux-bRhmw, sqgux-ivSxU, qmgux-iSv) dI
pUjw nhIN krnI hY[ mMqr jwp aunHW dy hI id`qy hn[
aunHW dy leI invydn hY ik ieh pUjw nhIN hY AsIN
kwl dy lok iv`c rhy hn[ ie`Qy AsIN jo suivDw
cwhIdI hY auh bRhmw-ivSxU-iSv Awid hI pRdwn
krngy[
ijvyN ibjlI dy kunY~kSn (lwB) ly r`iKAw hY[
ausdw ibl (Krc) Brnw hY[ AsIN ibjlI vwly
mMqrI dI jW ivBwg dI pUjw nhIN kr rhy[ AsIN
aunHW dw ibl BrWgy qW ibjlI dw lwB imldw rhygw[
iesI pRkwr tYlIPon (dUrBwS) dw ibl v pwxI dw
ibl Awid Adw krdy rihxgy qW swnUM suivDwvW
imldIAW rihxgIAW[ Awp Swsqr ivru`D krky
BgqI hIn ho gey hox ArQwq Awp puMn hIn ho gey
79
ho[ ijs kwrn krky AwpnUM DMn lwB Aid nhIN ho
irhw[ ieh dws (rwmpwl dws) Awpdw gwrMtr
(izMmydwr) bxky ies kwl lok dI ie`k bihmMf dI
SkqIAW (bRhmw-ivSxU-iSv-gxyS-mwqw Awid)
qoN AwpnUM srv suivDwvW punr AwrMB krvweygw
qQw Awpny ies mMqr dy jwp nwl ienHW dw ib`l
Brdy rihxw hY[ jo mMqr pRQm (siq sukirq Aivgq
kbIr) hY ieh AwpdI pUjw hY, ieh pUrx pRmwqmw
hY qQw siqAm lwB (Pl) pRwpq hovygw[ siqAm
dw ArQ AivnwSI ArQwq swnUM AivnwSI pd pRwpq
krnw hY[ ies mMqr dy cwr mhIny qoN bwAd siqnwm
AwpnUM (s`cw nwm) hor imlygw jo do mMqr dw hovygw[
ausdw ie`k mMqr kwl dy ie`kI bRihmMf dw ir`x
auqwrx dw hY[ ausdI kmweI krky AsIN bRhm (Cr
purS) ArQwq kwl dw irx auqwrxw hY[ iPr ieh
kwl swnUM srv pwpW qoN mukq kr dyvygw[
gIqw A:nM. 18 dy slok nM. 62-63-64-66iv`c
vrxn hY:-
80
AiDAwey 18 dw slok 62
qm, eyv, Srxm, g`C, srvBwvyn, Bwrq,
qqpRswdwq, prwm, SWiqm. sQwnm, pRwpXis, SwSvqm]62]
Anuvwd : (Bwrq) hy Bwrq! qUM (srvBwvyn) sB
pRkwr qoN (qm) aus pRmySvr dI (eyv) hI (Srxm) Srx
iv`c (g`C) jw[ (qqpRswdwq) aus pRmwqmw dI ikRpw qoN hI
qUM (prwm) prm (SWiqm) SWqI nUM qQw (SwSvqm) sdw
rihx vwlw siq (sQwnm) sQwn/Dwm/lok nUM ArQwq
sqlok nUM (pRwpsXis) pRwpq hoeyNgw[ (62)
Anuvwd : hy Bwrq! qUM sB pRkwr qoN aus pRmySvr
dI hI Srx iv`c jw[ aus pRmwqmw dI ikRpw qoN hI qUM
prm SWqI nUM qQw sdw rihx vwlw siq sQwn/Dwm/
lok nUM ArQwq sqlok nUM pRwpq hoeyNgw[
AiDAwey 18 dw slok 63
ieiq, qy, gXwnm,ghuXwq, ghuXqrm, mXw,
ivmRSX, eyqq, ASySx, XQw, ie`Cis, qQw, kru]63]
Anuvwd : (ieiq) ies pRkwr (ghuXwq) gopnIX qoN
(ghuXqrm) Aiq gopnIX (gXwnm) igAwn (mXw) mYN (qy)
81
qYnUM (AwiKXwqm) kih id`qw (eyqq) ies rh`sXukq igAwn
nUM (ASySx) pUrxqw (ivmRSX) BlIBWqI ivcwr ky (XQw)
ijvyN (ie`Cwis) cwhuMdw hY (qQw) vYsy hI (krU) kr[ (63)
Anuvwd : ies pRkwr gopnIX qoN Aiq gopnIX
igAwn mYN qYnUM kih id`qw ies rh`sXukq igAwn nUM
pUrxqw BlIBWqI ivcwr ky ijvyN cwhuMdw hY vYsy hI kr[
AiDAwey 18 dw slok 64
srvghuXqmm, BUXh SRxu, my, prmm, vch,
ieSth, Ais, my, dRVm, ieiq, qqh, vkSXwim, qy ih`qm]64]
Anuvwd : (srvghuXqmm) sMpUrx gopnIEN qoN Aiq
gopnIey (my) myry (prmm) prm rh`sXukq (ih`qm)
ih`qkwrk (vch) vcn (qy) qYnUM (BUXh) iPr (vkSXwim)
khUMgw (qqh) iesnUM (SRxU) sux (ieiq) ieh pUrx bRhm
(my) myrw (dRVm) p`kw inSicq (ieSth) ieSt dyv ArQwq
pUjXdyv (Ais) hY[ (64)
Anuvwd : sMpUrx gopnIEN qoN Aiq gopnIey myry
prm rh`sXukq ih`qkwrk vcn qYnUM iPr khUMgw
iesnUM sux ieh pUrx bRhm myrw p`kw inSicq ieSt
82
dyv ArQwq pUjXdyv hY[
AiDAwey 18 dw slok 66
srvDrmwn, pirqXjX, mwm, eykm, Srxm, vRj,
Ahm, qvwm, srvpwpyBh, mokSiXmXwim, mw, Such]66]
Anuvwd :- gIqw AiDAwey 18 slok 62 iv`c ijs
prmySvr dI Srx iv`c jwx nUM ikhw hY ies slok 66 iv`c
BI ausI dy ivSY iv`c ikhw hY ik (mwm) myrI (srvDrmwn)
sMpUrx pUjwvW nUM (mwm) myry iv`c (pirqXjX) iqAwgky qUM
kyvl (eykm) ie`k aus AidvqIey ArQwq pUrx prmwqmw
dI (Srxm) Srx iv`c (vRj) jw[ (Ahm) mYN (qvw) qYnUM
(srvpwpyBXh) sMpUrx pwpW qoN (mokSiXSXwim) Cu`tvw
dyvWgw qUM (mw, Such) Sok mq kr[
Anuvwd : myrI sMpUrx pUjwvW nUM myry iv`c iqAwgky
qUM kyvl ie`k aus AidvqIey ArQwq pUrx prmwqmw
dI Srx iv`c jw[ mYN qYnUM sMpUrx pwpW qoN Cu`tvw
dyvWgw qUM Sok mq kr[
auprokq slokW dw BwvArQ hY ik kwl (bRhm
ArQwq Cr purS) kih irhw hY ik Arjun jy qUM myrI
Srx iv`c rihxw chuMdw hYN qW jnm Aqy imRqU bxI
83
rhygI[ jykr prmSWqI qQw siqlok jwxw chuMdw hY
qW aus pUrx pRmwqmw dI SRx iv`c jwh[ ausdy leI
myrI srv Dwrimk pUjwvW ArQwq siqnwm dy pRQm
mMqr dy jwp dI kmweI mYnUM C`fky iPr srv Bwv nwl
aus ie`k (srv SkqImwn ArQwq ijsdy brwbr
dUsrw nw hovy aus AidvqIey pRmySvr) dI Srx iv`c
clw jw iPr mYN qYnUM srv pwpW (irxW) qoN mukq kr
dyvWgw, qUM icMqw mq kr qQw siqnwm dy dUsry mMqr
dI kmweI AsIN pRbRhm ArQwq AkSr purS nUM C`f
dyvWgy ikauNik AsIN AkSr purS dy lok qoN hoky
sqlok jwxw hY, ausdw krwieAw dyxw hY[ iPr qIsrw
mMqr siq Sbd ArQwq swr nwm imlygw jo sqlok
iv`c sQweIqv pRwpq krvweygw[
jykr koeI ivdyS igAw hovy[ au~Qy aus au~qy srkwr
dw irx hovy[ iPr vwps svdyS Awauxw cwhygw qW
aus dyS dy irx qoN mukqI lYxI hovygI[ iPr (No Due
Certificate) irx mukq pRmwx-p`qr pRwpq krnw
hoeygw, qd ausdw vwips Awaux dw pwsport bxygw,
nhIN qW ausnUM vwips nhIN Awaux id`qw jweygw[
84
iesI pRkwr Awp ies kwl dy lok iv`c Swsqr
ivru`D swDnW krky irxI ho gey ho[ pihlW AwpnUM
swhUkwr bxwieAw jweygw[ ausdy leI kivrdyv
(kbIr swihb jW kibr swhyb) ny mYnUM dws nUM Awpxw
numwieMdw (Representative) bxwky ByijAw hY[ aus
pRmySvr dI qrPoN ieh dws Awp dw (Guaranter)
izMmyvwr bxygw qQw bRhmw-ivSxU-iSv Awid
SkqIAW qoN Awpdy pun: kunY~kSn (sMprk dw lwB)
nUM pRwrMB krvweygw jo Awpny ienHW dy mMqr dI
kmweI krky ikSqW iv`c ib`l Brnw hY[ jd q`k Awp
ie`QoN Awp mukq nhIN huMdy qd q`k AwpnUM srv BOiqk
sivDwvW zor-Sor nwl imldIAW rihxgIAW qQw
Awp puMn dwn Awid krky AiD`k BgqI DnI bx
skoNgy[ dUsry SbdW iv`c ijvyN swfy srIr iv`c kml
bxy hn jd AsIN srIr iqAwgky pRmwqmw dy pws
jwvWgy qW swnUM ienHW kmlW iv`coN hoky jwxw hY[ ijvyN
1. mUl kml iv`c gxyS jI 2. suAwd kml iv`c
swiv`qrI-bRhmw jI 3. nwBI kml iv`c l`kSmIN qQw
ivSxU jI 4. ihrdY kml iv`c pwrvqI Aqy iSvzI
85
5. kMT kml iv`c durgw (AStMgI) hY[ ienHW kmlW
iv`coN AsIN qd hI jw skWgy jd AsIN ienHW dw irx
Adw kr dyvWgy[ pRQm aupdyS nwl Awpdy srv
kml iKl jwxgy ArQwq Awp irx mukq ho jwEgy[
jd Awp AMq smyN iv`c srIr C`fky c`loNgy qW Awpdw
rsqw swP imlygw ArQwq Awp dy srv irx mukq
pRmwx-p`qr iqAwr imlygw[
pRMqU AsIN pUjw Awpxy mUl mwilk kivrdyv (kivr
swhyb) dI krnI hY[ ijvyN pqIvrqw pqnI pUjw qW
Awpxy pqI dI krdI hY, pRMqU jQoic`q Awdr sB dw
krdI hY[ ijvyN dyvr nUM pu`qr qQw jyT nUM v`fy BweI dI
qrHW s`s Aqy ssur nUM mwqw-ipqw dI qrHW[ pRMqU jo Bwv
Awpxy pqI iv`c huMdw hY auh hor iv`c nhIN ho skdw[
TIk ies pRkwr kbIr Bgq nUM AwpxI BgqI sPl
krnI hY iesleI iksI Anjwn dy bihkwvy iv`c mq
Awauxw pUrx ivSvwS dy nwl ies dws dy duAwrw
d`s BgqI mwrg au~qy l`gy rihxw hY[ ieh BgqI
srv SwsqrW dy AwDwr au~qy hY[