Bhaktibodh Punjabi

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 101

I

kbIr swihb dw sMKyipq jIvn pRIcY


siqgurU kbIr swihb svYN pUrnbRhm
(siqpurS-prm AkSr bRhm) hn[ ieh prm
AkSr bRhm (AivnwSI) Bgvwn vYsy qW cwroN
Xu`gW iv`c AwauNdy hn[ sqXu`g iv`c siqsuikRq
nwm nwl, qRYqw Xu`g iv`c muinMdr nwm nwl,
duAwpr Xu`g iv`c kruxwmeI nwm nwl Aqy klXu`g
iv`c vwsqivk (kivrdyv) kbIr nwm nwl ies
imRq mMfl iv`c Awey hn[ klXu`g iv`c pRmySvr
kbIr (kivrdyv) iv.sM. 1455 (sMn 1398) jyT
mws dI pU r ixmw nU M lihr qwrw qlwb kwSI
(bnwrs) iv`c ie`k kml dy Pu`l au~qy bRhmmhUrq
iv`c ie`k nvjwq iSSU dy rUp iv`c pRgt hoey[
ieSnwn krn dy leI gey nIrU-nImw (julwhw
dMpqI) nUM pRwpq hoey[ kwzI Dwrimk pusqk kurwx
dy AwDwr au~qy nwmkrn krn l`gy qW aus pusqk
(kurwx, kqyb) dy srv A`Kr kbIr-kbIr-
kbIr----------ho gey[ swihb kbIr
II
(kivrdy v ) ny svY N bo l ky ikhw ik my r w nwm
‘kbIr’ hI hovygw[ swihb kbIr dy suMnq krn dy
smyN Awey ivAkqI nUM keI ilMg idKwey[ auh
ivAkqI BYABIq hoky suMnq kIqy ibnW hI cilAw
igAw[
pMj vrS dI AwXU iv`c kbIr pRmySvr (kivrdyv
ny) 104 vrSIey svwmIN rwmwnMd jI dw iSSX bxky
svwmIN rwmwnMd jI nUM sqlok dw mwrg d`isAw
qQw sqlok idKwieAw[ ie`k smyN rwmwnMd jI dw
id`lI dy bwdSwh iskMdr loDI ny kql kr id`qw[
iskMdr rwjw dI zln dw ASwD rog h`Q lgwauNdy
hI smwpq kr id`qw[ iskMdr rwjw ny ie`k gW dy
qlvwr nwl do tu`kVy krvwey qQw ikhw ik Awp
(kbIr swihb) Awpxy Awp nUM pRmwqmw kihMdy ho
qW ies imRqk gW nUM jIvq kr dyvo[ ausI smyN
kbIr swihb ny h`Q Sp`rS krdy hI gW nUM qQw
ausdy grB iv`c v`CVy dy BI do tu`kVy ho gey sn,
auh BI jIvq kIqw qQw du`D dI bwltI Br id`qI
Aqy ikhw ik --
III
gwey AwpxI AMmw hY, ies pr CurI nw vwh[
grIbdws GI du`D ko, srv Awqm Kwey]
swihb kbIr dI koeI pqnI nhIN sI[ SyKq`kI
Aqy rwjw iskMdr loDI dI AigAwnqw htwaux dy
leI jo kih rhy sn ik AsIN qW AwpnUM Bgvwn qd
mMnWgy jd Awp muridAW nUM jIvq kr dyvogy[ iPr
kbIr swihb ny do b`cy kmwl Aqy kmwlI nUM muridAW
qoN jIvq kIqw qQw Awpxy b`cy dy rUp iv`c pwlx
poSx kIqw[ swihb kbIr dy mwqw-ipqw nhIN sn[
auh svYNBU sn[
iPr 120 vrS q`k Awpxy sqmwrg Aqy sqlok
dI jwxkwrI dyky mghr sQwn au~qy izlHw kbIr
ngr (purwxw vsqI izlHw) njdIk gorKpur (au~qr
pRdyS) iv`c l`KW Bgq jnW qQw do nrySW ibjlI
Kwn (mghr dy nbwb) qQw vIr isMG bGyl (kWSI
nryS) dI aupsiQqI iv`c sqlok cly gey[ srIr
dy sQwn au~qy sugMiDq Pu`l pwey sn[ srIr nhIN
imilAw sI[ iv. sM. 1575 (sMn 1518) iv`c auh
prm SkqI Awpxy prm Dwm (sqlok-siqDwm)
IV
iv`c vwps sih srIr cly gey qQw AkwSbwxI
kIqI ik dyKo ik mYN sqlok jw irhw hW[ aupsiQq
SrDwlUAW ny au~pr nUM dyiKAw qW ie`k pRkwSmeI
srIr AkwS iv` c jw irhw sI[ ihM d U A W qQw
muSlmwnW ny A`Dy-A`Dy Pu`l qQw ie`k-ie`k cwdr
vMfky mghr ngr iv`c nwl-nwl sO Pu`t dy AMqr
au~qy do XwdgwrW bxw r`KIAW hn jo A`j vI SwkSI
hn qQw lihqwrw qlwb BI pRq`K pRmwx hY,au~Qy
kbIr pMQI do AwSrm bxy hn jo siq ivvrx d`sdy
hn[
V

grIbdws jI mhwrwj dw
sMKyipq jIvn pRIcY
mhwrwj grIb dws jI dw pRgt sMn 1717 qy
ivkRmI sMvq 1774 nUM vYSwK auqrdy dI pUrixmw dy
idn bRhmmhUrq iv`c SRI blrwm jI dy Gr mwqw
rwxI dI ku`K qoN ipMf CufwnIN jo hirAwxw pRWq izlHw
J`Jr iv`c hoieAw[ ivkrmI sMvq 1784 iv`c bMdICOV
kbIr swihb (kivr dyv) ny sqlok qoN Awky mhwrwj
jI nUM drSn Aqy id`iKAw id`qI[ jd mhwrwj jI
gaU crwaux dy leI kblwxw ipMf dI qrP l`gBg
fyF iklomItr dUr KyqW iv`c gey hoey sn[ ijsnUM
n`lw kihMdy hn[ mhwrwj jI dy Cy sMqwn sn - cwr
lVky Aqy do lVkIAW[ Awp jI ny ivkRmIN sMvq
1835 (sMn 1778) Bwdvw mws (BwdoN) dI Sukl
p`kS dI divqIAw (dUj) nUM sqlok gvn kIqw[
ipMf CufwnIN iv`c Awp jI dy srIr dw AMiqm sMskwr
kr id`qw igAw[ aus aup`r ie`k Xwdgwr C`qrI
VI
swihb bxI hoeI hY[ iesdy bwAd ausI srIr iv`c
pRgt hoky (auhI aumr jW AwXU 61 vrS dI)
shwrnpur (au~qr pRdyS) iv`c 35 swl rhy[ au~Qy
BI Awpdy nwm nwl Xwdgr C`qrI bxweI hoeI hY[
iclkwnw rof nwl qoN klsIAw sVk in`kldI hY,
au s au ~ pr A` D w iklo m Itr c` l ky bweIN qrP
Xwdgr bxI hY[ nwl hI SRI lwl dws jI mhwrwj
dw pRis`D vwVw hY[ jo sMswr iv`c pRq`K pRmwx hY ik
pRmwqmw ibnW mW BI srIr iv`c Aw skdy hn
VII

pRwrQnw

srv pRmwqmw (siqgurU) pRymIAW nUM pRwrQnw


hY ik mhwrwj kbIr swihb Aqy grIbdws jI dI
bwxI qoN ieh “in`q inXm” dw gutkw Awpdy
in`q pwT dy leI CpvwieAw igAw hY[ qWik Su`DI
pUrvk in`q pwT krky Awqmw dw kilAwn kr
skyN[ bMdICOV kbIr swihb qQw grIbdws jI
mhwrwj dI bwxI iv`c ieh ivSySqw hY ik ies dy
in`q pwT nwl Awqmw iv`c duSkRm iqAwgx Aqy
Bgvwn icMqn dI SkqI AwauNdI hY[ bMdICOV kbIr
swihb qy grIbdws jI mhwrwj dI bwxI sbis`D
hY[ iesdy in`q pwT nwl igAwnX`g dw lwB huMdw
hY[ ijs pRkwr ivAkqI nUM s`p k`t lvy Aqy auh
muriSq ho jwvy qW gwrVU (s`p k`ty dw
AiDAwqimk ielwj krn vwlw ivAkqI) kuJ
slok (mMqr) pVHdw hY[ kuJ smyN iv`c auh muqiSq
VIII
ivAkqI hoS iv`c Aw jWdw hY qQw jIvq ho
jWdw hY TIk iesI pRkwr Awqmw dUiSq kRmW dw
ivS ciVAw hoieAw hY Aqy Awqmw kwm, kRoD,
moh v`S hoky mUriSq peI hY[ jo bwxI dw pwT
krn nwl hoS iv`c Aw jWdI hY[ iPr pRmwqmw
dw iDAwn, ismrn, pRBU guxgwx gurU Dwrn krky
kwl dy jwl qoN mukq ho jWdI hY[ kuJ rog BI bwxI
pwT nwl k`t jWdy hn[ jykr pUrx sMq qoN nwm lY
ky ivSvwS krky in`q[ pwT kIqw jwey[ pirvwr
iv`c su`K, DMn virDI, kuJ kwrj is`D BI nwm
jwp qQw bwxI dy pwT nwl huMdy hn ikauNik ieh
igAwn X`g hY[ ieh inScY kr mMno[ pRMqU pUrx
mukqI dy leI pUrx gurU dI qlwS kro qQw nwm
lYky gurU vcn iv`c c`lo Aqy Awpxw jIvn sPl
kro[ in`q pwT dw ArQ ieh hY ik jo bwxI siqgurU
vcn) iv`c iliKAw hY aus au~pr Aml krnw hY[
ausI pRkwr AwpxI rihxI Aqy krnI kro[
IX
myrI gurU pRxwlI :--

1. bMdICOV kbIr swihb jI mhwrwj


(kwSI, au~qr pRdyS)
2. bMdICOV grIbdws jI mhwrwj dI bwxI
(CufwxI, J`jr (hirAwxw)
3. sMq SIqldws jI mhwrwj
(brhwnw, rohqk (hirAwxw)
4. sMq iDAwndws jI mhwrwj
5. sMq rwmdws jI mhwrwj
6. sMq bRhmwnMd jI mhwrwj
(krONQw, rohqk (hirAwxw)
7. sMq jugqwnMd jI mhwrwj
8. sMq gMgySvrwnMd jI mhwrwj
(bwjIdpur, id`lI)
X
9. sMq icdwnMd jI mhwrwj
(gopwlpur Dwm, sonIp`q (hirAwxw)
10. sMq rwmdyvwnMd jI mhwrwj
(qlvMfI BweI iProzpur (pMjwb)
11. sMq rwmpwl dws mhwrwj

sqlok AwSrm
sqlok AwSrm, ihswr- tohwnw rof, brvwlw
izlHw-ihswr, (hirAwxw)-Bwrq
8222880541, 8222880542, 8222880543
8222880544, 8222880545
Visit us at: www.jagatgururampalji.org
e-mail: jagatgururampalji@yahoo.com
XI

1. mMglwcrx
* ivSw SUcI * 1
2. mMqR 2
3. gurUdyv dw AMg 3
4. swihb kbIr dI bwxI gurUdyv
dy AMg coN 14
5. siqgurU mihmw 17
6. ismrn dw AMg 25
7. swqovwr dI rmYxI 29
8. AQ srv l`kCxW gRMQ 30
9. bRhmvydI 32
10. ASur inkMdn rmYxI 38
11. r`iKAw mMqr 47
12. sMiDAw AwrqI 48
13. Bojn Kwx qoN pihlW bolI jwn vwlI bwxI 64
14. Bog lgwny dI ivDI 68
XII
15. pwT pRkwS dy smyN bynqI 75
16. SMkw-smwDwn 78

in`q pwT krn dI smyN swrxI inmn hY:-


1. pRST nM. 1 qoN 37 q`k subwh dy pwT (in`q inXm)
2. pRST nM. 38 qoN 47 q`k duiphr dy 12 vjy qoN
rwq dy 12 vjy q`k kdy BI pVH skdy hW[
3. pRST nM. 48 qoN 63 q`k sMiDAw AwrqI Swm dy
smyN kro[
4. pRST nM. 64 qoN 67 Kwxw Kwx qoN pUrv Aqy bwAd
iv`c[

not :- igAwn pRwpqI dy leI Bgqjn jd cwhux


iksy BI pRST nUM iksI BI smyN pVH skdy hn[
1
kivrdyvwX nmh
siqgurU dyvwX nmh
kbIr pRmySvr dI idAw
AwdrxIeyN grIbdws jI swihb dI bwxI
]AQ mMglwcrx]
grIb nmo nmo siq purS kUM, nmskwr gurU kInhI[
surnr munIjn swDvw, sMqoN srvs dInhI[1[
siqgurU swihb sMq sBY, fMfoEqm pRxwm[
Awgy pICy m` D hU e y , iqn kU M jw ku r bwn[2[
inrwkwr inrivCm, kwl jwl BY BMjnM[
inrlypm in`j inrguxm, Akl AnUp bysuMn DuinM[3[
so h M su r qI smwpqm,skl smwnw inriq lY [
aujl ihrMbr hrdmM by pRvwh AQwh hY, vwr pwr nhIN miDAqM[4[
grIb jo sumirq is`D hoeI, gx nwXk glqwnw[
kro AnugRh soeI, pwrs pd pRvwnw[5[
Awid gxy S mnwaU N , gx nwiek dy v n dy v w[
crn kml ilau lwaUN, Awid AMq krhUM syvw[6[
2
prm SkqI sMgIqM, ir`D is`D dwqw soeI[
Aivgq gu x ih AqIqM , siqpu r S inrmo h I[7[
jgdMbw jgdISM, mMgl rUp murwrI[
qn mn Arpm SISM,BgqI mukqI BMfwrI,[8[
sur nr munIjn iDAwvYN, bRhmw ivSxU mhySw,
Sy S shM s mu K gwvY N , pU j Y N Awid gxy S w[9[
ieM d R ku b y r srIKw, vru x Drmrwey iDAwvy N [
su m rQ jIvn jIkw, mn ie` C w Pl pwvY N [10[
qy q Is ko i t ADwrw, iDAwvY N shM s ATwsI[
auqrYN Bvjl pwrw, kit hYN Xm kI PWsI[11[
]mMqR]
Anwhd mM q R su ` K slwhd mM q R , Ajo K mM q R ,
bysuMn mMqR inRbwn mMqR QIr hY]1]
Awid mMqR Xugwid mMqR, Acl ABMgI mMqR, sdw
sqsMgI mMqR, ilaulIn mMqR gihr gMBIr hY]2]
sohM suBwn mMqR, Agm Anurwg mMqR, inrBY Afol
mMqR,inrgux inrbMD mMqR, inScl mMqR nyk hY]3]
3
gYbI guljwr mMqR, inrBY inrDwr mMqR,sumirq
sukirq mMqR AgmI AbMc mMqR Adil mMqR AlyK hY[4[
PjlM Prwk mMqR, ibn rsnw guxlwp mMqR, iJliml
jhUr mMqR, srbMg BrpUr mMqR, sYlwn mMqRswr hY]5]
rrMkwr grk mMq,R qyjpuj M prK mMq,R AdlI AbMD mMq,R Ajpw
inrsMD mMq,R Aibgq Anwhd mMq,R idl myN dIdwr hY ]6]
bwxI ivnod mMq,R AwnMd AsoD mMq,R KursI krwr mMq,R
AnBY au c wr mM q R , au j l mM q R , Aly K hY N ]7]
swihb siqrwm mMq,R sweIN nihkwm mMq,R pwrK pRkwS
mMq,R ihrMBr hulws mMq,R mOlm
y lwr mMq,R plk bIc Klk hY]8]
]AQ gurUdyv dw AMg]
grIb, pRptn vh pRlok hY, jhW AdlI siqgurU swr[
BgqI hy q sY N au q ry , pwXw hm dIdwr]1]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, All pMK kI jwq[
kwieAw mwieAw nw vhW, nhIN pWc q`q kw gwq]2]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, aujl ihrMbr Awid[
Blkw igAwn kmwn kw, Gwlq hYN sr sWiD]3]
4
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, suMn ivdySI Awp[
ro m -ro m pR k wS hY , dInhw Ajpw jwp]4]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, mgn kIey musqwik[
ipAwlw ipAwieAw pRym kw, ggn mMfl gr gwp]5]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, isMD suriq kI sYn[
au r AM q r pR k wisAw, Ajb su x wey bY n ]6]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, siriq isMDu kI sYl[
bjR pOl pt KolH kr, ly igXw JInI gYl]7]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, suriq isMDu ky qIr[
sB sMqn isr qwj hYN, siqgurU AdlI kbIr]8]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, suriq isMDu ik mwih[
Sbd svrUpI AMg hY, ipMf pRwx ibn Cwih]9]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, glqwnw guljwr[
vwr pwr kImq nhIN, nhIN hlkw nhIN Bwr]10]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, suriq isMDU ky mMJ[
AM i fXo AwnM d po K hY , bY n su x wey ku M j ]11]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, suriq isMDU ik nwl[
pIqWbr qwKI DirXo, bwnI Sbd irswl]12]
5
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, suriq isMDU ky nwl[
gvn kIAw pRlok sy, All pMK kI cwl]13]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, suriq isMDU ky nwl[
igAwn jog AOr BgqI sB, dInhI nzr inhwl]14]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, bypRvwh AbMD[
prm hMs pUrx purS, rom-rom rvI cMd]15]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, hY ijMdw jgdIS[
suMn ivdySI iml igAw, Cqr mukt hY SIS]16]
grIb, siqgurU ky l`kCx khUM, mDury bYn ivnod[
cwr vy d Ct Swsqr, kih ATH w rw bo D ]17]
grIb, siqgurU ky l`kCx khUM, Acl ivhMGm cwl[
hm Amrwpur ly igAw, igAwn Sbd sr Gwl]18]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, qurIAw kyry qIr[
Bgl ividAw bwxI khYN, Cwxy nIr AOr KIr]19]
grIb, izMdw jogI jgqgurU, mwilk murSd pIv[
kwl krm lwgy nhIN, nhIN SMkw nhIN SIv]20]
grIb, izMdw jogI jgqgurU, mwilk murSd pIr[
dohMU dIn JgVw mMifAw, pwieAw nhIN srIr]21]
6
grIb, izMdw jogI jgq gurU, mwilk murSd pIr[
mwirAw Blkw Byd sy, lgy igAwn ky qIr]22]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, qyzpuMj ky AMg[
iJliml nUr jhUr hY, nr rUp syq rMg]23]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, qyzpuMj kI loey[
qn mn ArpUM sIs kUM, hoxI hoie su hoie]24]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, Koly bzR ikvwr[
Agm dIp kUM ly igAw, jhW bRhm drbwr]25]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, KolHy bjr kpwt[
Agm BUmI kUM gm krI, auqry AOGt Gwt]26]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, mwrI igAwsI gYn[
ro m ro m my N swlqI, plk nhIN hY cY n ]27]
grIb, siqgurU Blkw KYNc kr, lwieAw bwn ju eyk[
suvWs auBwry swlqw, piVAw klyjy Cyk]28]
grIb, siqgurU mwirAw bwx ks, KYbr igAwsI KYNc[
BRm krm sb jr gey, leI kubu`D sb eyNc]29]
grIb, siqgurU Awey idAw krI, AYsy dIn idAwl[
bMdICOV ibRD qws kw, j`Trw AgnI ipRqpwl]30]
7
grIb,jTrAgnI sYN rwiKAw, ipAwieAw AMimRq KIr[
jugn jugn siqsMg hY, smJ kutn bypIr]31]
zUnI sMkt myt hYN, AONDy mu`K nhIN Awey[
AYsw siqgurU syeIey, jm sY lyq Cufwey]32]
grIb, zm zOrw jwsY frYN, Drmrwey ky dUq[
cOdHw koit nw cMp hIN, sun siqgurU kI kUq]33]
grIb, zm zOrw jwsY frYN, Drmrwey DrY DIr[
AYsw siqgurU eyk hY, AdlI Asl kbIr]34]
grIb, zm zOrw jwsY frYN, imtyN krm ky AMk[
kwgz kIrY drgh deI, cOdh koit nw cMp]35]
grIb, zm zOrw jwsY frYN, imtyN krm ky lyK[
AdlI Asl kbIr hYN, kul ky siqgurU eyk]36]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, phuiM cAw mMJ indwn[
nO k w nwm cVwey kr, pwr kIey pR m wn]37]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, BO swgr ky mWih[
nOkw nwm cVwey kr, ly rwKy in`j TWih]38]
grIb, AYsw siqgurU hm imilAw, BO swgr ky bIc[
Kyvt sb kUM Kyvqw, ikAw auqm ikAw nIc]39]
8
grIb, cOrwsI kI Dwr myN, vhy jwq hYN jIv[
AYsw siqgurU hm imilAw, ly pRswieAw pIv]40]
grIb, l`K cOrwsI kI Dwr myN, bhy jwq hYN hMs[
AYsw siqgurU hm imilAw, AlK ilKwieAw vMs]41]
grIb, mwieAw kw rs pIey kr, PUt gey do nYn[
AYsw siqgurU hm imilAw, bws dIAw su`K cYn]42]
grIb, mwieAw kw rs pIey kr, ho gey fwmwfol[
AYsw siqgurU hm imilAw, igAwn jog dIAw Kol] H 43]
grIb, mwieAw kw rs pIey kr, ho gey BUq KeIs[
AYsw siqgurU hm imilAw, BgqI deI bksIs]44]
grIb, mwieAw kw rs pIey kr, PUt gey pt cwr[
AYsw siqgurU hm imilAw, loiex sMK auGwr]45]
grIb, mwieAw kw rs pIey kr, fUb gey dhU dIn[
AYsw siqgurU hm imilAw, igAwn Xog pRvIn]46]
grIb,mwieAw kw rs pIey kr,gey Ct dl gwrq gor[
AYsw siqgurU hm imilAw, pRgt lIey bhor]47]
grIb, siqgurU kuM ikAw dIijey, dyny kUM kuC nwihN[
sM m n kU M swtw kIAw, sy a U By N t cVwih]48]
9
grIb, isr swty kI BgqI hY, AOr kuC nihM bwq[
isr ky swty pweIey, Avgq AlK AnwQ]49]
grIb sIs qumhwrw jweygw, kr siqgurU kUM dwn[
myrw myrI Cwf dy, johI goeI mYdwn]50]
grIb, sIs qumwhrw jweygw, kr siqgurU kI ByNt[
nwm inrMqr lIijey, jm kI lgYN nw PyNt]51]
grIb, swihb sy siqgurU Bey, siqgurU sy Bey swD[
Xy qInoN AMg eyk hYN, giq kCu Agm AgwD]52]
grIb, swihb sy siqgurU Bey, siqgurU sy Bey sMq[
Dr-Dr ByS ivSwl AMg, KylyN Awid AOr AMq]53]
grIb, AYsw siqgurU syeIey, byg auqwry pwr[
cO r wsI BR m my t hIN, Awvw gvn invwr]54]
grIb, AM D y gU M g y gu r U Gxy , lM g Vy lo B I lwK[
swihb sYN prcy nhIN, kwv bxwvYN swK]55]
grIb, AYsw siqgurU syeIey, Sbd smwnw hoie[
BO swgr my N fU b qy N , pwr lM G wvY N so i e]56]
grIb, AYsw siqgurU syeIey, sohM isMDU imlwp[
quirAw mD AwSn krYN, mytYN qInoN qwp]57]
10
grIb, quirAw pr puirAw mihl,pwr bRhm kw dyS[
AYsw siqgurU syeIey, Sbd ivigAwnw nys]58]
grIb,quirAw pr puirAw mihl, pwr bRhm kw Dwm[
AYsw siqgurU syeIey, hMs krYN inhkwm]59]
grIb, quirAw pr puirAw mihl, pwr bRhm kw lok[
AY s w siqgu r U sy e Iey , hM s pTwvY N mo K ]60]
grIb, quirAw pr puirAw mihl, pwr bRhm kw dvIp[
AY s w siqgu r U sy e Iey , rwKy sM g smIp]61]
grIb, ggn mMfl gwdI jhW, pwr bRhm AsQwn[
suMn iSKr ky mhl myN, hMs krYN ivSrwm]62]
grIb, siqgurU pUrx bRhm hYN, siqgurU Awp AlyK[
siqgurU rmqw rwm hYN, jwmyN mIn n myK]63]
grIb, siqgurU Awid Anwid hYN, siqgurU m`D hYN mUl[
siqgurU kuM isjdw krUM, eyk plk nhIN BUl]64]
grIb, p`ttn Gwt lKweIAW, Agm BUmI kw Byd[
AYsw siqgurU hm imilAw, ASt kml dl Cyd]65]
grIb, p`ttn Gwt lKweIAW, Agm BUmI kw Byv[
AYsw siqgurU hm imilAw, ASt kml dl syv]66]
11
grIb, pRp`ttn kI pIT myN, siqgurU ly igAw moih[
isr swtY sOdw hUAw, AglI ipClI Koih]67]
grIb,pRp`ttn kI pIT myN, siqgurU ly igAw swQ[
jhW hIry mwixk ibkYN, pwrs lwigAw hwQ]68]
grIb, pRp`ttn kI pIT myN, hY siqgurU kI hwt[
jhW hIry mwixk ibkYN, sOdwgr isEN swt]69]
grIb, pRp`ttn kI pIT myN, sOdw hY in`j swr[
hmkUM siqgurU ly igAw AOGt Gwt auqwr]70]
grIb, pRp`ttn kI pIT myN, pRym ipAwly KUb[
jhW hm siqgurU ly igAw, mqvwlw mihbUb]71]
grIb, pRp`ttn kI pIT myN, mqvwly msqwn[
hmkUM siqgurU lY igAw, Amrwpur AsQwn]72]
grIb, bM k nwl ky AM q rY , iqR v Y x I ky qIr[
mwnsro v r hM s hY N , bwxI ko i kl kIr]73]
grIb, bM k nwl ky AM q ry , iqR v Y x I ky qIr[
jhW hm siqgurU ly igAw,cuvY AmIrs CIr]74]
grIb, bM k nwl ky AM q ry , iqR v Y x I ky qIr[
jhW hm siqgurU ly igAw, bMdI COV kbIr]75]
12
grIb, BMvr guPw myN bYT kr, AmI mhwrs joK[
AYsw siqgurU iml igAw, sOdw rokm rok]76]
grIb, BMvr guPw myN bYT kr, AmI mhwrs qol[
AYsw siqgurU iml igAw, bjR pOl deI Kol]77]
grIb BMvr guPw myN bYT kr, AmI mhwrs joK[
AYsw siqgurU iml igAw, ly igAw hm pRlok]78]
grIb,ipMf bRihmMf Agm sYN, inAwrI isMDU smwD[
AYsw siqgurU iml igAw dyiKAw Agm AgwD]79]
grIb, ipMf bRihmMf sYN Agm hYN, inAwrI isMDU smwD[
AYsw siqgurU iml igAw, idAw AKY pRswd]80]
grIb, AOGt GwtI auqry, siqgurU ky aupdyS[
pU r x pd pR k wisXw, igAwn jo g pR v y S ]81]
grIb, suMn srovr hMs mn, inhwieAw siqgurU Byd[
suriq inriq prcw BXw, ASt kml dl Cyd]82]
grIb, suMn bysuMn sYN Agm hY, ipMf bRihmMf sYN inAwr[
Sbd smwnw Sbd myN, Avgq vwr n pwr]83]
grIb, siqgurU kUM kurbwn jW, Ajb ilKwXw dys[
pwr bRhm pRvwn, inrwlMb inj nys]84]
13
grIb, siqgurU sohM nwm dy, guj bIrj ivsqwr[
ibn sohM sIJy nhIN, mUl mMqr in`j swr]85]
grIb, sohM sohM DuMn lgY, drd bMd idl mwihM[
siqgurU prdw KolH hIN, prwlok ly jwihM]86]
grIb, sohM jwp Ajwp hY, ibn rsnw hoey DuMn[
cVy mhl su`K syj pr, jhW pwp nhIN puMn]87]
grIb, sohM jwp Ajwp hY, ibn rsnw hoie DuMn[
siqgurU dIp smIp hY, nhIN bsqI nhIN suMn]88]
grIb, suMn bsqI sYN rihq hY, mUl mMqr mn mwihM[
jhW hm siqgurU ly igAw, Agm BUmI siq TwihM]89]
grIb, mUl mMqr in`j nwm hY, sUrq isMDU ky qIr[
gYbI bwxI Ars myN, sur nr DrYN n DIr]90]
grIb, Ajb ngr myN ly igAw, hmkUM siqgurU Awn[
iJlky ibMb AgwD giq, sUqy cwdr qwn]91]
grIb, Agm Anwhd dIp hYN, Agm Anwhd lok[
Agm Anwhd gvn hYN, Agm Anwhd moK]92]
grIb, siqgurU pwrs rUp hYN hmrI lohw jwq[
plk bIc kMcn krYN, pltYN ipMfrU gwq]93]
14
grIb, hm qo lohw kiTn hY siqgurU bxy luhwr[
ju g n-ju g n ky mo r cy , qo V GVy Gxswr]94]
grIb, hm pSUvw jn jIv hYN, siqgurU jwq iBrMg[
murdy sYN ijMdw krYN, plt Drq hYN AMg]95]
grIb, siqgurU isklIgr bxy, XOh qn qygw dyh[
ju g n-ju g n ky mo r cy , Ko v Y N BR m sM d y h ]96]
grIb, siqgurU kMd kpUr hYN, hmrI qunkw dyh[
svwq sIp kw my l hY , cM d cko r w ny h ]97]
grIb, AYsw siqgurU syeIey, byg auDwrY hMs[
BO swgr AwvY nhIN, jO r w kwl ivDvM s ]98]
grIb, p`ttn ngrI Gr krY, ggn mMfl gYnwr[
All pMK jaUN sMcrY, siqgurU ADm auDwr]99]
grIb, All pMK Anurwg hY, suMn mMfl rhY QIr[
dws grIb auDwirAw, siqgurU imly kbIr]100]
(swihb kbIr dI bwxI gurUdyv ky AMg qoN)
kbIr, dMfvq goibMd gurU, bMDU Aivjn soey[
pihly Bey pRxwm iqn, nmo jo Awgy hoie]1]
15
kbIr,gurU ko kIjy dMfvq koit koit prnwm[
kIt n jwnY BRMgko, ijauN gurUkir Awp smwn]2]
kbIr,gurU goibMd kr jwineyN,rhIey Sbd smwey[
imlY qo dMfvq bMdgI,nhIN plpl iDAwn lgwey]3]
kbIr, gurU goibMd donoHN KVy, iksky lwgoN pWeyN[
bilhwrI gurU Awpny, goibMd idAw imlwey]4]
kbIr, siqgurU ky aupdySkw, suinAw ie`k eyk ivcwr[
jo siqgurU imlqw nhIN jwqw Xm ky duAwr]5]
kbIr, Xm duAwr myN dUq sb, krqy KyNcw qwx[
au n qy kBU nw CU t qw, iPrqw cwro N Kwin]6]
kbIr, cwr Kwin myN BRmqw, kbhUM nw lgqw pwr[
so Pyrw sb imt igAw, siqgurU ky aupkwr]7]
kbIr, swq smuMdr kI mis krUM, lyKin krUM binrwey[
DrqI kw kwgd krUM, gurU gux ilKw nw jwey]8]
kbIr, bilhwrI gurU Awpnw, GrI GrI sObwr[
mwnuS qyN dyvqw kIAw, krq nw lwgI bwr]9]
kbIr, gurU ko mwnuS jo ignY, crnwAMimRq ko pwn[
qy nr nrkY jwihgyN, jnm jnm hoie svwn]10]
16
kbIr, gurU mwnuS kirjwnqy, qy nr kihey AMD[
ho i e du ` K I sM s wr my N , Awgy Xmkw PM d ]11]
kbIr, qy nr AM D hY N , gu r U ko khqy AO r [
hirky rU T y TO r hY , gu r U rU T y nihN TO r ]12]
kbIr, kbIrw hirky rUTqy, gurUky Srny jwey[
khY kbIr gurU rUTqy, hir nihN hoq shwey]13]
kbIr, gurUso igAwn jo lIijey, sIs dIijey dwn[
bhuqk BoNdU bihgey, rwiK jIv AiBmwn]14]
kbIr, gurU smwn dwqw nhIN, jwck iSSX smwn[
qIn lok kI sMpdw, so gurU dInhI dwn]15]
kbIr, qn mn idXw qo Blw kIXw, isrkw jwsI Bwr[
jo kBU khY mYN idXw, bhuq shy isr mwr]16]
kbIr, gurU bVy hYN goibMd sy, mn myN dyK ivcwr[
hir sumry so vwir hYN, gurU sumry hoie pwr]17]
kbIr, Xy qn ivS kI bylVI, gurU AMimRq kI Kwn[
SIS idey jo gurU imly, qo BI ssqw jwn]18]
kbIr, swq dvIp nO KMf myN, gurU sy bVw nw koie[
krqw kry nw kr skY, gurU kry so hoie]19]
17
kbIr, rwm ikRSx sy ko bVw, iqMnhUM BI gurU kInh[
qIn lo k ky vy DnI, gu r U AwgY AwDIn]20]
kbIr, hr syvw Xu`g cwr hY, gurU syvw pl eyk[
qwsu p tM q r nw qu l Y N , sM q n ikXw ivvy k ]21]
]siqgurU mihmw]
(swihb grIbdws jI dI bwxI)
siqgurU dwqw hYN kil mwihN, pRwx auDwrx auqry sWeI[
siqgurU dwqw dIn idAwlM, jmikMkr ky qorYN jwlM]
siqgurU dwqw dXw krWhI, Agm dIp sYN so cl AwhI[
siqgurU ibnw pMQ nhIN pwvY, siqgurU imlYN qo AlK lKwvYN]
siqgurU swihb eyk srIrw, siqgurU ibnw nw lwgy qIrw[
siqgurU bwn ivhMgm mwrYN, siqgurU Bv swgr sYN qwrYN]
siqgurU ibnw n pwvY pYNfw, hUMT hwQ gf lIjY kYNfw[
siqgurU drd bMd drvySw, jo mn kr hY dUr AMdySw]
siqgurU drd bMd drbwrI,auqry swihb suMn ADwrI[
siqgurU swihb AMg n dUjw, Xy srgux vY inrgux pUjw]
grIb, inrgux srgux eyk hY, dUjw BRm ivkwr[
inR g u x swihb Awp hY N srgu x sM q ivcwr]
18
siqgurU ibnw suriq nhIN pwtY, Kyl mMifAw hY isr ky swtY[
siqgurU Bgiq mukiq kydwnI, siqgurU ibnw n CUtY KwnI]
mwrg ibnw cln hY qyrw,siqgurU mytYN iqmr AMDyrw[
Awpny pRwxdwnjo krhIN, qnmn DMnsb Arpx DrhIN]
siqgurU sMK klw drswvYN, siqgurU ArS ivmwn ibTwvYN[
siqgurU BO swgrky kolI,siqgurU pwr inbwhYN folI]
siqgurU mwdr ipdr hmwry,BO swgr ky qwrn hwry[
siqgurU sud
M r rUp Apwrw, siqgurU qIn lok sYN inAwrw]
siqgurU prm pdwrQ pUrw,siqgurU ibnw nw bwjYN qUrw[
siqgurU Awvwdwn kr dyvNY ,siqgurU rwm rswiex ByvNy ]
siqgurU pSU mwnus kir fwrYN,is`DI dykr bRhm ivcwrYN]
grIb,bRhm ibnwnI hoq hYN, siqgurU SrxwlIn[
sUBr soeI jwiney, sb syqI AwDIn]
siqgurU jo cwhy so krhI, cOdH koit dUq jm frhIN[
aUq BUq jm qRws invwry, icqR gupqky kwgz PwrY]
(swihb kbIr jI dI bwxI)
gurU qy AiD`k n koeI TihrweI[ mokSpMQ nihM gurU ibn pweI]
rwm ikRSx bV iqhUM pur rwjw[ iqn gurb
U iM d kInh inj kwjw]
19
gyhI BgqI siqgurU kI krhIN[ Awid nwm inj ihrdY DrhIN]
gurU crxn sy iDAwn lgwvY[AMq kpt gurU sy nw lwvY]
gurU syvw myN Pl srvs AwvY[gurU ivmuK nrpwr nw pwvY]
gurU vcn inScY kr mwny[ pUry gurU kI syvw Twny]
gurUkI Srxw lIjY BweI[ jwqY jIv nrk nhIN jweI]
gurU ikRpw ktY Xm PWsI[ ivlMb ny hoey imly AivnwSI]
gurU ibnu kwhU n pwieAw igAwnw[ijauN QoQw Bus CVy ikswnw]
qIrQ vRq ArU sb pUjw[ gurU ibn dwqw AOr n dUjw]
nO nwQ cOrwsI is`Dw[gurU ky crx syvy goivMdw]
gurU ibn pRyq jnm sb pwvY[ vrS shMsR gRB so rhwvY]
gurU ibn dwn pun jo krhIN[ imiQAw hoie kbhUM nhIN PlhIN]
gurU ibnu BRm n CUty BweI[ koit aupwey kry cqurweI]
gurU ky imly kty du`K pwpw[jnm jnm ky imtyN sMqwpw]
gurU ky crx sdw ic`q dIjY[jIvn jnm sPl kr lIjY]
gurU Bgqw mm Awqm soeI[ vwky ihrdY rhUM smoeI]
AVsT qIrQ BRm BRm Awvy[so Pl gurU ky crnoN pwvy]
dSvON AMS gurU ko dIjY[ jIvn jnm sPl kr lIjY]
gurU Bgqw mm Awqm soeI [ vwky ihrdY rhUM smoeI]
20
gurU ibn hom X`g nihN kIjY[ gurU kI AwigAw mwihN rhIjy]
gurU surDynU smwnw[pwvY crn mukqI prvwnw]
qn mn DMn Arip gurU syv[Y hoie glqwn aupdySY lyvy]
siqgurU kI giq ihrdY Dwry[ AOr skl bkvwd invwry]
gurU ky snmuK vcn n khY[ so iSS rihnghin suK ` lhY]
gurU qy iSSX krY cqurweI[syvw hIn nrk myN jweI]
rmYXI : iSSX hoX srvs nhIN vwrY[
ihXy kpt muK pRIiq auqwry]
jo jIv kYsy lok isDweI[ ibn gurU imly moih nhIN pweI]
gurU sy krY kpt cqurweI[ so hMsw Bv BrmyN AweI]
gurU sy kpt iSSX jo rwKY[ Xm rjw ky mugdr cwKY]
jo jn gurU kI inMdw krHIN[ sUkr Svwn gRB myN pVhIN]
gurU kI inMdw suxy jo kwnw[ qwko inScY nrk indwnw]
Awpxy muK ` inMdw jo kreI[ pirvwr sihq nrk myN pVhI]
gurU ko qjY BjY jo Awnw[qw pSUAw ko Pokt igAwnw]
gurU sy vYr krY iSSX joeI[ Bjn nwS ArU bhuq ibgoeI]
pIiF sihq nrkmyN pirhY[ gurU AwigAw iSSX lop jo kirhY]
cylo AQvw aupwsk hoeI[ gurU snmuK ly JUT sMjoeI]
21
inScY nrk myN pirhY iSS soeI[vyd purwx BwSq sB koie]
snmu`K gurUkI AwigAw Dwry[ AOr pICy qy skl invwry]
so iSS Gor nrk myN prhIN[ ruiDr rwD pIvY nihM qir hY]
mùKpr vcn krY prmwnw[Gr pr jwey krY ivigAwnw]
jhW jwvY qhW inMdw kreI[ so iSSX kRDo AgnI myN jreI]
AYsy iSSX ko Twhr nWhIN[gurU ivmùK locq hY mnmwhIN]
vyd purwx khY sB swKI[ swKI Sbd sbY XoN BwKI]
mwnuS jnm pwX kr KovY[siqgurU ivmu`Kw jugjug rovY]
grIb,gurU dRohI kI pYV pr, jy pg AwvY bIr[
cOrwsI inScY pVY, siqgurU khYN kbIr]
kbIr, jwn bUJ swcI qjY, krYN krYN JUTy sy nyh[
jwik sM g q hy pR B U , svpn my N BI nw dy h ]
qwqY siqgurU srnw lIjY[ kpt Bwv sb dUr krIjY]
Xog X`g jp dwn krwvY[ gurU ivmu`K Pl kbhUM nw pwvY]
(iSSX kI ADInqw)
]
doaUkr joir gurUky Awgy[kirbhu ibnqI crnn lwgy]
Aiq SIql boly sb bYnw[ mytY skl kptky BYnw]
hy gurU qum ho dIndXwlw[ mYN hUM dIn kro pRqIpwlw]
22
bMdICOV mYN Aiqih AnwQw[Bvjl bUVq pkVO hwQw]
idjY aupdyS gupq mMqR sunwE[ jnm mrn BvduK ` CuVwE]
ijaN AwDIn hovY iSSX jbhIN[ iSS pr ikRpw krY gurU qbhIN]
gurUsy iSSX dIKCw mWgY[mn kRm vcn DrY DMn AwgY]
AYsI pRIiq dyiK gurU jbhIN[ gupq mMqR khY gurU qbhIN]
BgqI mukqI ko pMQ bqwvY[ buro hoxko pMQ CuVwvY]
AYsy iSSX aupdySihM pweI[ hoey idvX idRStI purSpY jweI]
(gurU syvw mhwqmX)
gMgw Xmunw bdRI smyqy[ jgnnwQ Dwm hYN jyqy]
BRmy Pl pRwpq hoey n jyqo[gurU syvw myN Pl pwvY qyqo]
gurU mhwqmkovwrn pwrw[ vrxyiSv snkwidk AOr Avqwrw]
gurU ko pUrx bRhm kr jwny[ AOr Bwv kbhUM nhIN Awny]
ijn bwqn sy gurU du`K pwvY[ iqn bwqn ko dUr bhwvY]
AStAMg sy dMfvq pRxwmw[ sMiDAw pRwq kry inSkwmw]
(gurU crxwAMimRq kw mhwqmX)
koitk qIrQ sB kr AwvY[gurU crxwPl qurq
M hI pwvY]
crnwAMimRq kdwicq pwvY[ cOrwsI ktY lok isDwvY]
23
koitk jp qp krY krwvY[ vyd purwx sbY iml gwvY]
gurU pd rj msqk pr dyvY[ soPl qqkwlih lyvY]
so gurU siq jo swr icnwvY[ Xm bMDn sy jIv mukqwvY]
gurU pd syvy ibrlw koeI[ jwpr ikRpw swihb kI hoeI]
gurU mihmw Sukdyv ju pweI[ ciV ivmwn bYkuMTy jweI]
gurU ibn byd pVHY jo pRwxI[ smJy nw swr rhy AigAwnI]
siqgurU imly qO Agm bqwvY[jmkI AWc qwih nhIN AwvY]
gurU sy hI sdw ihq jwno[ ikauN BUly qum cqur isXwnw]
gurU sIVHI cVH aupr jweI[ su`K swgr myN rhy smweI]
gOrI SMkr AOr gxySw[ sbhI lInhw gurU aupdySw]
iSv ibMric gurU syvw kInhw[ nwrd dIKSw DrU ko dInhw]
gurU ivmuK soeI du`K pwvY[ jnm jnm soeI fhkwvY]
gurU syvY so cqur isAwnw[ gurU ptqr koeI AOr n Awnw]
(swihb kbIr ky aupdyS)
kbIr, jo qo k o kWtw bo v Y , qwko bo qU PU l [
qoih PUlky PUl hYN , vwko hYN iqRSUl]
kbIr, durbl ko nw sqweIey, jwkI motI hwX[
ibnw jIvkI svWssy, loh Bsm ho jwX]
24
kbIr, Awp TgweIey , AO r n TigXy ko i e[
Awp TgweyN su`K hoq hY, AOroN Tgy du`K hoie]
kbIr, Xw dunIAw myN AweIky, CwiV dyeI qU AYNT[
lynw hoie so lyeIly, auTI jwqu hY pYNT]
khY kbIr pukwirky, doie bwq liKlyX[
ie`k swihbkI bMdgI,v BUKoN ko kCu dyX]
kbIr,ieSt imly AOr mn imly, imly skl rs rIiq[
khY kbIr qhW jweIey , rh sM q n kI pR I q]
kbIr, AY s I bwxI bo l Iey , mnkw Awpw Ko e y [
AOrn ko SIql krY, AwpuihM SIql hoie]
kbIr, jg myN vYrI koeI nhIN, jo mn SIql hoie[
Xw Awpw koN fwir dY, dieAw krY sb koie]
kbIr, kihqy ko khI jwn dY, gurU kI sIK qUM lY[
swkt AOr svwn ko, ault zbwb nw dy]
kbIr, hsqI cVHIey igAwn ky, sihj dulIcw fwir[
svwn rUp sMswr hY, BUsn dy Jkmwir]
kbIr, kbIrw kwhy ko frY, isr pr isrjnhwr[
hsqI cVH frIey nhIN, kUkr BUsy hjwr]
25
kbIr, Awvq gwlI eyk hY, aultq hoie Anyk[
khY kbIr nhIN au l tIey , rhy ey k kI ey k ]
kbIr, gwlI hI sy aupjy klh kSt AOr mIc[
hwr cly so swDU hY, lwig mry so nIc]
kbIr, hir jn qo hwrw Blw, jIqn dy sMswr[
hwrw qo hir so imly , jIqw Xm kI lwr]
kbIr, jyqw Gt qyqw mqw, G`t G`t AOr svBwv[
jw Gt hwr nw jIq hY, qw Gt bRhm sumwv]
kbIr, kQw kro krqwr kI, suno kQw krqwr[
Awx kQw su n Iey nhIN, khY kbIr ivcwr]
kbIr, bM d y qU M kr bM d gI, jo cwhy dIdwr[
AOsr mwnuS jnm kw, bhur nw bwrMbwr]
kbIr, bnjwry ik bYl ijauN BRm iPirau bhu dyS[
KWf lwd Bus Kwq hY, ibn siqgurU aupdyS]
]suimrn kw AMg]
kbIr, sumrn mwrg sihj kw siqgurU dIAw bqwey[
svWs-ausvWs jo suimrqw, eyk idn imlsI Awey]
26
kbIr, mwlw svWs-ausvWs kI, PyryNgy injdws[
cOrwsI BrmY nhIN, ktY krmkI PWs]
kbIr , sumrn swr hY, AOr skl jMjwl[
Awid AM q miD so i DXw, dU j w dy K w iKAwl]
kbIr, injsu`K Awqm rwm hy, dUjw du`K Apwr[
mnsw vwcw kRmnw, kbIrw suimrn swr]
kbIr, dùK myN suimrn sb krY, sùK myN krY nw koie[
jy su`K myN suimrn krY, qo du`K kwhy ko hoie]
kbIr, su`K myN suimrn nw kIAw, du`K myN kIAw Xwd[
khY kbIr qw dws kI, kO x su x y PirAwd]
kbIr, sWeI Xo mq jwnIXo, pRIq Gty mm ic`q[
mrU M qo qu m ismrq mrU M , jIvq su m rU M in` q ]
kbIr, jp qp sMjm swDnw, sb sumirn ky mWih[
kbIrw jwny rwmjn, suimrn sm kCu nwihN]
kbIr, ijn hir jYsw suimirAw, qwko qYsw lwB[
AosW ipAws n BwgeI, jb lg DsY nw Awb]
kbIr, suimrx kI suiD XoN kro, jYsy dwm kMgwl[
khYN kbIr ivsrY nhIN, pl pl lyq sMBwl]
27
kbIr, suimrx soN mn lweIey, jYsy pwnI mIn[
pR w n qjY pl bIsrY , dws kbIr kih dIn]
kbIr, siqnwm su i mirly , pR w x jwihNgy CU t [
Grky ipAwry AwdmI, clqy lyeyNgy lUt]
kbIr, lUt sky qo lUt ly, rwm nwm hY lUt[
pICy iPr pCqwEgy, pRwx jweyNgy CUt]
kbIr, soieAw qo inSPl igAw, jwgo so Pl ly[
swihb h`k nw rwKsI, jb mWgy qb dy]
kbIr, icMqw qo hir nwm kI, AOr nw icqvY dws[
jo ku C icqvy nwm ibnu , so e y kwl kI Pws]
kbIr, jb hI siqnwm ihrdY DirE, BieE pwpko nwS[
mwno icngI AgnI kI, prI purwxy Gws]
kbIr, rwm nwm ko suimrqw, ADm iqry Apwr[
Ajwmy l ginkw su p c, sdnw isvrI nwr]
kbIr, suvpnhI myN brrwieky, jo koeI khy rwm[
bwky pgkI pwvVI, myry qn ko cwm]
kbIr, nwm jpq kMinAw BlI, swkt Blw nw pUq[
SyrI ky gl glQnw, jwmyN dUD nw mUq]
28
kbIr, sb jg inrDnW, DM n vM q W nhIN ko i e[
DM n vM q w so e I jwnIey , rwm nwm DM n ho i e]
kbIr, kihqw hUM kih jwq hUM, khUM vjwkr Fol[
su v Ws jo KwlI jwq hY N , qIn lo k kw mo l ]
kbIr, AYsy mihMgy molkw, eyk svWs jo jwey[
cO d H W lo k nwihN ptqry , kwhy DU r imlwey ]
kbIr, jIvnw QorwhI Blw, jo siq suimrn hoie[
lwK vrS kw jIvnw, lyKy DrY nw koie]
kbIr, kihqw hUM khI jwq hUM, suxqw hY sb koie[
suimrn soN Blw hoeygw, nwqr Blw nw hoie]
kbIr, kbIrw hir kI BgqI ibn, iDg jIvn sMswr[
DUMAW kwsw DOlhrw, jwq nw lwgy vwr]
kbIr, BgqI Bwv BwdoN ndI, sbY clI Gihrwey[
sirqw soie jwnIeyN, jyT mws Tihrwey]
kbIr, BgqI bIz ibnsy nhIN, Awey pryY so Jol[
jo kMcn ibstw prY, Gty nw qwko mol]
kbIr, kwmI kRoDI lwlcI, ienpY BgqI nw hoie[
BgqI kry koeI sUrmw, jwiq vrux kul Koie]
29
kbIr, jb lg BgqI sih kwmnw, qb lg inSPl syv[
khY kbIr vy ikauN imly, inSkwmI in`j dyv]
]AQ swqoN vwr kI rmYxI]
swqoN vwr smUl bKwnoN,phr GVI pl zoiqS jwno[1[
AYqvwr AMqR nhIN koie, lgI cWcrI pd myN soeI[2[
som sMBwl kro idn-rwqI,dUr kro nY idlkI kWqI[3[
mMgl mn kI mwlw Pyro, cOdHW koit jIq jm jyro[4[
bùD ivnwnI ividAw dIjY,siqsuikRq in`j ismrx kIjy[5[
bRihspqI BXws BXy vYrwgw, qWqy mn rwqy Anurwgw[6[
Sukr Swlw kRm bqwieAw, jd mn mwnsrovr nhwieAw[7[
Sin`cr svwsw mwih smoieAw, jb hm mkrqwr mg joieAw[8[
rwhU kyqU rokY nhI Gwtw, siqgurU KolyH bjr kpwtw[9[
nON gRih nmn krYN inrvwnw, Aivgq nwm inrwlMB jwnw[10[
nON gRih nwd smoey nwsw,sihs kml dl kInHW vwsw[11[
idSwsUl dhONids kw KoAw, inrwlMB inrBY pd joAw[12[
kiTn ivSm giq rhn hmwrI, koeI n jwnq hY nr nwrI[13[
cMdsR mUl icMqwmxI pwieAw, grIbdws pd pdih smwieAw[14[
30
]AQ srv l`KSxw gRMQ]
grIb auqm kul krqwr dy, dvwdS BUSx sMg[
rUp dRv dy dieAw kr, igAwn Bjn siqsMg[1[
sIl sMqoK ivvyk dyh, Smw dieAw ie`k qwr[
Bwv BgqI vY r wg dy , nwm inrwlM B swr[2[
Xog jugqI svwsQ jgdIS dy, SUKSm iDAwn idAwl[
Akl AkIn Ajnm jiq, ATis`DI nOiniD iKAwl[3[
svrg nrk bWcY nhIN, mo k S bM D n sY N dU r [
bVI grIbI jgq my N , sM q crx rj DU r [4[
jIvn mukqw so kho, Awsw iqRSxw KMf[
mn ky jIqy jIq hY , ikau N Brmy N bR i hmM f [5[
swlw kR m srIr my N , siqgu r U dIAw lKwey [
grIbdws glqwn pd, nhIN AwvY nhIN jwey[6[
cO r wsI kI cwl ikAw, mo h sy q I su x ly h [
corI jwrI krq hYN, jwkY muMhfy Kyh[7[
kwm kRoD md loB lt, Cuty rhy ibkrwl[
kRoD ksweI aur bsY, kuSbd Curw Gr Gwl[8[
hrS so g hY N svwn gqI, SM S y srp srIr[
rwg dvY S bVY ro g hY N , jm ky pVy zM z Ir[9[
31
AwSw iqRSxw ndI myN, fUby qInoN lok[
mnsw mwieAw ivsqrI, Aqm Awqm doS[10[
ie` k SqrU ie` k im` q r hY N , BU l pVIry pR w x[
Xm kI ngrI jwey g w, Sbd hmwrw mwn[11[
inMdw ibMdw COVdy, sMqn isauN kr pRIq[
BOswgr iqr jwq hY, jIvq mukq AqIq[12[
jy qy r y au p jY nhIN, qo Sbd SwKI su x ly h [
SwKI BUq sMgIq hYN, jwsYN lwvo nyh[13[
svrg swq Asmwn pr, Btkq hY mn mUF[
Kwilk qo KoieAw nhIN, iesI mihl myN FUMF[14[
kRm BRm BwrI lgy, SMSw SUl bbUl[
fwlI pwno folqy, prsq nwhIN mUl[15[
svwsw hI my N swr pd, pd my N svwsw swr[
dm dy h I kw Ko z kr, Awvwgvn invwr[16[
ibn siqgu r U pwvY nhIN , Kwilk Ko z ivcwr[
cO r wsI jg jwq hY , icM n hq nwhIN swr[17[
mrd grd my N iml gey , rwvx sy rxDIr[
kMS kys cwnUr sy, ihrxwkuS blbIr[18[
32
qy r I ikAw bu i nAwd hY , jIv jnm Drly q [
grIbdws hir nwm ibn, KwlI prsI Kyq[19[
]AQ bRhm vydI]
igAwn swgr Aiq aujwgr, inrivkwr inrMjn[
bRhmigAwnI mhWiDAwnI, siq suikRq du`K BMjn[1[
mUl c`kr gxyS bwsw, rkq vrx jhW jwnIey[
ikilAMm jwp kulIn qj sb,Sbd hmwrw mwnIey[2[
svwd c`kr bRhmwid bwsw, jhw swivqrI bRhmw rhYN[
Em jwp jpMq hMsw, igAwn jog siqgurU khYN[3[
nwiB kml myN ivSxU ivSMBr, jhW l`CmIN sMg bws hY[
hirAMm jwp jpMq hMsw, jwnq ibrlw dws hY[4[
ihrdY kml mhwdyv dyvM, sqI pwrvqI sMg hY[
sohM jwp jpMq hMsw, igAwn jog Bl rMg hY[5[
kMT kml myN bsY AividAw, igAwn iDAwn buD` I nwshI[
lIl c`kr m`D kwl kRmm, Awvq dm kUM PWshI[6[
iqRkt
u I kml prm hMs pUrx, siqgurU smrQ Awp hY[
mn pOnw sm isMD mylo, suriq inriq kw jwp hY[7[
shMs kml dl BI Awp swihb, ijaUN PUlnm`D gMD hY[
pUr irhw jgdIS jogI, siq smrQ inrbMD hY[8[
33
mInI Koj hnoj hrdm, ault pMQ kI bwt hY[
ielw ipMgulw SuSmn Kojo, cl hMsw AOGt Gwt hY[9[
AYsw jog ivjog vrxo, jo SMkr ny ic`q DirAw[
kuB
M k ryck dvwdS plty, kwl kRm iqs qYN firAw[10[
suMn isMGwSn Amr Awsn, AlKpurS inrbwn hY[
Aiq ilvlIn bydIn mwilk,kwdr kUM kurbwn hY[11[
hY inrisMD AbMD Aibgq, koit bYkuMT nKrUp hY[
AprMpwr dIdwr drSn, AYsw Ajb AnUp hY[12[
GurYN inswn AKMf DuMn sun, sohM bydI gweIey[
bwjYN nwd AgwD Ag hY, jhW ly mn TihrweIey[13[
suriq inriq mn pvn plty, bMknwl sm kIjIey[
srbY PUl AsUl AsiQr, AmI mhwrs pIjIey[14[
spq purI myrUdMf Kojo, mn mnsw gh rwiKey[
auVhYN BMvr AwkwS gmn, pWc p`cIsON nwKIey[15[
ggn mMfl kI sYl kr ly, bhuir n AYsw dwv hY[
cl hMsw prlok pTwaUN, BO swgr nhIN AwvhY[16[
kMdRp jIq audIq jogI,Ct krmI Xoh Kyl hY[
AMnBY mwlin hwr gUMdy, suriq inriq kw myl hY[17[
34
sohM jwp Ajwp Qrpo, iqRku`tI sMjm Duin lgY[
mwnsrovr nhwn hMsw, gMg shMs mu`K ij`q bgy[18[
kwlieMdRI kurbwn kwdr, Aivgq mUriq KUb hY[
CqR svyq ivSwl locn, glqwnw mihbUb hY[19[
idl AMdr dIdwr drSn, bwhr AMq nw jweIey[
kwieAw mwieAw khW bpurI, qn mn SIS cVweIey[20[
Aibgq Awid jugwid jogI, sq purS ilaulIn hY[
ggn mMfl glqwn gYbI, jwq Ajwq bydIn hY[21[
su`Kswgr rqnwgr inRBY, in`j mu`KbwnI gwvhI[
iJn Awkr AjoK inRml, dRStI iSRStI nhIN AwvhIN[22[
iJl iml nUr jhUr joiq, koit pdm auijXwr hY[
ault nYn bysuMn ibsqr, jhW qhW dIdwr hY[23[
ASt kml dl skl rmqw, iqRkt u I kml m`D inrK hIN[
svyq Dvjw sun
M gumt AwgY, pcrMg JMfy Prk hIN[24[
suMn mMfl sqlok clIey, nON dr muMd ibsuMn hY[
idvX icsimEN ie`k ibMb dyiKAw, in`j SRvx suinDuin hY[25[
crx kml myN hMs rhqy, bhurMgI birXwm hYN[
sUKSm mUrqI iSAwm sUrqI, Acl ABMgI rwm hYN[26[
35
nO sur bMD insMk Kylo, dsmyN dr mu`KmUl hY[
mwlI n kup AnUp sjnI, ibn bylI kw PUl hY[27[
svWs ausvWs pvn kUM pltY, nwg PunI kUM BUMc hY[
suriq inriq kw bWD byVw,ggn mMfl kUM kUMc hY[28[
sun ly jog ivjog hMsw,Sbd mhl kUM is`D kro[
Xoh guriU gAwn ivigAwn bwxI, jIvq hI jg myN mro[29[
aujl ihrMbr svyq BONrw, AKSY vRKS sq bwg hY[
jIqo kwl ibswl sohM, qr qIvr bYrwg hY[30[
mnsw nwrI kr pinhwrI, KwKI mn jhW mwilAw[
kuB
M k kwieAw bwg lgwieAw, PUly hYN PUl ibswlIAw[31[
k`Cm`C kUrMB DOlM,SyS shMs Pun gwvhI[
nwrd muin sy rtYN inSidn,bRhmw pwr n pwvhIN[32[
SMBU jog ibjog swiDAw,Acl Aif`g smwD hY[
Aibgq kI giq nwihN jwnI, lIlw Agm AgwD hY[33[
snkwidk AOr is`D cOrwsI, iDAwn Drq hYN qws kw[
cObIsON Avqwr jpq hYN, prm hMs pRkwS kw[34[
shMs ATwsI AOr qYqIsoN, sUrj cMd icrwg hYN[
Dr AMbr DrnI Dr rtqy, Aibgq Acl ibhwg hYN[35[
36
sur nr munIjn is`D AOr swiDk, pRbh R m kUM rtq hYN[
Gr-Gr mMglwcwr cOrI, igAwn jog jhW btq hYN[36[
ic`qR gupq DRmrwey gwvYN, Awid mwieAw AONkwr hY[
koit srsvqI lwp krq hYN, AYsw pwrbRhm drbwr hY[37[
kwmDynUM klpivRC jwkYN, ieMdr AnMq sur Brq hYN[
pwrbqI kr jor l`CmIN, swivqRI SoBw krq hYN[38[
gMDvR igAwnI AOr muin iDAwnI, pWco q`qv iKvws hYN[
iqRgux qIn bhurMg bwjI,koeI jn ibrly dws hYN[39[
Druv pRihlwd AgwD Ag hY,jnk ibdyhI jor hY[
cly ivmwn indwn bIqXw, Drmrwj kI bMD qOr hYN[40[
go r Kd` q ju g wid jo g I, nwm jlM D r dIijey [
BrQrI gopI cMdw sIJy, AYsI dIkSw dIijey[41[
su l qwnI bwjId PrIdw, pIpw prcy pweIAw[
dyvl PyirAw gop gusWeI, nwmw kI Cwn iCvweIAw[42[
Cwn CvweI gaU ijvweI, ginkw cVI ibmwn myN[
sdnw bkry kUM mq mwrY, phuMcy Awn indwn myN[43[
Ajwmyl sy ADm auDwry, piqq pwvn ibrd qws hY[
kySo Awn BXw bnjwrw, Ct dl kInI hws hY[44[
37
DMnw Bgq kw Kyq inpwieAw, mwDo deI isklwq hY[
pMfw pWv buJwieAw siqgur,U jgnnwQ kI bwq hY[45[
BgqI hyq kySO bnjwrw, sMg rYdws kmwl Qy[
hy hr hy hr hoqI AweI, gUn CeI AOr pwl Qy[46[
gYbI iKXwl ibswl siqgur,U Acl idgMbr QIr hYN[
BgqI hyq Awn kwieAw Dr Awey, Aibgq sqkbIr hYN[47[
nwnk dwdU Agm AgwDU, qyrI zhwj Kyvt shI[
su`K swgr ky hMs Awey, BgqI ihrMbr aur DrI[48[
ko i t BwnU pR k wS pU r x, rU m rU m kI lwr hY [
Acl ABMgI hY sqsMgI, Aibgq kw dIdwr hY[49[
DM n sqgu r U au p dy S dy v w, cO r wsI BR m my t hI[
qyj puj
M Awn dyh Dr kr, ies iviD hmkUM ByNt hIN[50[
Sbd invws AkwSbwxI, Xoh siqgurU kw rUp hY[
cMd sUrj nw pvn nw pwnI, nw jhw CwieAw DUp hY[51[
rhqw rmqw, rwm swihb, Avgq Alh AlyK hY[
BUly pMQ ibtMb vwdI, kul kw KwivMd eyk hY[52[
rUm rUm myN jwp jp ly, ASt kml dl myl hY[
suriq inriq kUM kml pTwvo, jhW dIpk ibn qyl hY[53[
hrdm Ko j hno j hwjr, iqR v Y x I ky qIr hY N [
dws grIb qbIb siqgurU, bMdI COV kbIr hYN[54[
38

* ASur inkMdn rmYxI


*
]AQ mMglwcrx]
grIb nmo nmo siq purS kUM, nmskwr gurU kInhI[
surnr munIjn swDvw, sMqoN srvs dInhI[1[
siqgurU swihb sMq sBY, fMfoEqm pRxwm[
Awgy pICy m` D hU e y , iqn kU M jw ku r bwn[2[
inrwkwr inrivCm, kwl jwl BY BMjnM[
inrlypm in`j inrguxm, Akl AnUp bysuMn DuinM[3[
so h M su r qI smwpqm,skl smwnw inriq lY [
aujl ihrMbr hrdmM by pRvwh AQwh hY, vwr pwr nhIN miDAqM[4[
grIb jo sumirq is`D hoeI, gx nwXk glqwnw[
kro AnugRh soeI, pwrs pd pRvwnw[5[
Awid gxy S mnwaU N , gx nwiek dy v n dy v w[
crn kml ilau lwaUN, Awid AMq krhUM syvw[6[
prm SkqI sMgIqM, ir`D is`D dwqw soeI[
Aivgq gu x ih AqIqM , siqpu r S inrmo h I[7[
39
jgdMbw jgdISM, mMgl rUp murwrI[
qn mn Arpm SISM,BgqI mukqI BMfwrI,[8[
sur nr munIjn iDAwvYN, bRhmw ivSxU mhySw,
Sy S shM s mu K gwvY N , pU j Y N Awid gxy S w[9[
ieM d R ku b y r srIKw, vru x Drmrwey iDAwvy N [
su m rQ jIvn jIkw, mn ie` C w Pl pwvY N [10[
qy q Is ko i t ADwrw, iDAwvY N shM s ATwsI[
auqrYN Bvjl pwrw, kit hYN Xm kI PWsI[11[
(rmYxI)
siqpurS smrQ AONkwrw, AdlI purS kbIr hmwrw[1[
Awid jugwid idAw ky swgr, kwl krm ky mocn Awgr[2[
duK
` BMjn drvyS idAwlw, Asur inkMdn kr pYmwlw[[3[
Awv Kwk pwvk AOr pOnw,ggn suMn dirAweI dOnw[4[
Drmrwey drbwnI cyrw, sur AsuroN kw kry inbyrw[5[
sq kw rwj Drmrwey krhIN, Apnw kIAw sBY fMf BrhIN[6[
SMkr SyS rU bRhmw ivSxU, nwrd Swrd jw aur rsnM[7[
gOirj AOr gxyS gusWeI, kwrj skl is`D ho jweIN[8[
bRhmw ivSxU ArU SMBU SySw, iqMnNo dyv idAwlU hmySW[9[
40
siv`qrI AOr l`kSmIN gOrw, iqhuM dyvw isr kr hYN cOrw[10[
pWc qq AwrMBn kInw, qIn guxn m`DX swKw JInw[11[
sqpurS sYN AONkwrw, Aibgq rUp rcy gYnwrw[12[
k`C m`C kurB M AOr DOlw, isrjn hwr purS hY mOlw[13[
l`K cOrwsI swj bxwieAw[ BglIgr kUM Bgl aupwieAw[14[
aupjYN ibnsYN AwvYN jwhIN, mUl bIz kUM SMsw nwhIN[15[
lIl nwB sYN bRhmw Awey, Awid Em ky pùqr khwey[16[
SMBU mnU bRhmw kI swKw, ir`g Xju swm AQRvn BwSw[17[
pIvrq BXw auqqWnM pwqw, jw kY Druv hYN Awqm igAwqw[18[
snk snMdnM sMq kumwrw, cwr pùqr AnurwgI Dwrw[19[
qyqIs koit klw ivsqwrI, shMs ATwsI munIjn DwrI[20[
kSXp puq ` r sUrj sur igAwnI, qIn lok myN ikrx smwnI[21[
swT hzwr sMgI bwl kyl,M bInw rwgI Ajb blyl[M 22[
qIn koit XoDw sMg jwky, iskbMDI hYN pUrx swky[23[
hwQ KVg gl puSp kI mwlw, kSXp suq hY rUp ivswlw[24[
kOsq mix jiVAw ivmwn quMmhwrw,
surnr munIjn krq juhwrw[25[
cMd sUr ckvY ipRQvI mwhIN, ins vwsr crxON icq lwhIN[26[
41
pITY sUrj snmu`K cMdw, kwtYN iqRlokI ky PMdw[27[
qwrwiex sb svrg smUln, pKY rhyN hYN siqgurU ky PUl[M 28[
jX jX bRhmw smrQ svwmI, XyqI klw prmpd DwmIN[29[
jX jX SMBU SMkr nwQw, klw gxyS rU gOrj mwqw[30[
koit ktk pYmwl krMqw, AYsw SMBU smrQ kMqw[31[
cMd illwt sUr sMgIqw, jogI SMkr iDAwn audIqw[32[
nIl kMT sohY grufAwsx, SMBU jogI Acl isMGwsx[33[
gMg qrMg CutNY bhuDwrw, Ajpw qwrI jX jX kwrw[34[
ir`DI is`DI dwqw SMBU gosWeI,
dwlIdr moc sBY ho jweI[35[
Awsx pdm lgwey jogI, inhie`iCAw inrbwnI BogI[36[
srp BUvg M glY ruf
M mwlw, bRSB cFIey dIn idAwlw[37[
vwmYN kr iqRSUl ivrwjY, dhnY kr sudrSn swjY[38[
sun Ardws dyvn ky dyvw, SMBU jogI AlK AByvw[39[
qUM pYmwl kry pl mwhIN, AYsy smrQ SMBU sWeI[40[
ie`k l`K Xojn Dvjw PrkYN, pcrMg JMfy mOhrY r`K[Y 41[
kwl B`dr kRq dyv bulwaUN, SMkr ky dl sbhI iDAwaUN[42[
BYroN iKqr pwl plIqM, BUq AOr dYNq cVYH sMgIqM[43[
42
rwkSS BMjn ibrd qum M hwrw, ijaUN lMkw pr pdm ATwrw[44[
koitEN gMDrv kmMd cVwvYN, SMkr dl igxqI nhIN AwvY[45[
mwrYN hwk dhwk icMGwry, AgnI c`kr bwxoN qn jwrYN[46[
kMipAw SyS Drin QrrwnI, jw idn lMkw GwlI GwnI[47[
qum SMBU eISn ky eISw, vRSB cVIey ibsvy bIsw[48[
ieMdr kubr
y AOr vrux blwaUN, rwpiq syq isMGwsn ilAwaUN[49[
ieMdr dl bwdl dirAweI, iCAwnvYN koit kI hUeI cVweI[50[
surpqI cVy ieMdr AnurwgI, AnMq pdm gMDrv bVBwgI[51[
ikSn BMfwrI cVy kubyrw,
Ab id`lI mMfl bhurXo Pyrw[52[
vrux ivnod cVY bRhm igAwnI, klw sMpr U x bwrh bwnI[53[
Drmrwey Awid jugwdI cyrw[ cOdh koit ktk dl qyrw[54[
icqRgpu q ky kwgz mwhIN, jyqw aupijAw siqgurU sWeI[55[
swqoN lok pwl kw rwsw, aur myN Direy swDU dwsw[56[
ivSxUnwQ hYN Asur inkMdn, sMqNo ky sb kwtYN PMdn[57[
nrisMG rUp Dry gurr
U wieAw, ihrxwkus kUM mwrn DwieAw[58[
sMK c`kr gdw pdm ibrwjYN, Bwl iqlk jwkYN aur swjYN[59[
vwhn gruV ikRSx Asvwrw, l`kSmIN ForY cor Apwrw[60[
43
rwvx mihrwvx sy mwry, syqU bWD synw dl iqAwry[61[
jrwisMD AOr bwil Kpwey, hMs kyis cnOr hrwey[62[
kwlIdh myN nwgI nwQw, issupwl c`kr sYN kwitAw mwQw[63[
kwlXvn mQurw pr Dwey, Twrw koit ktk cVH Awey[64[
muckMd pr pIqWbr fwirAw, kwlXvn jhW byig isMGwirAw[65[
prsurwm bwvn Avqwrw, koeI n jwnY Byd qum M hwrw[66[
sMKwsur mwry inrbwnI, brwh rUp Dry pRvwnI[67[
rwm AOqwr rwvx kI byrw, hnumq M hwkw sunI sumr y w[68[
Awid mUl vyd AONkwrw,ASur inkMdn kIn isMGwrw[69[
vwiSST ivSvwim`qr Awey, durvwsw AOr cuxk bulwey[70[
kpl klMdr kIn juhwrw, POj nkIbsBn isrdwrw[71[
gorKd`q idgMbr bwlw, hnUm M q
M AMgd rUp ivswlw[72[
druv pRihlwd AOr jnk ivdyhI, suK ` dy sMgI prm snyhI[73[
pwrwsur AOr ivAws bulwey, nl nIl mOhry cV Dwey[74[
sugrIv sMg AOr l`Smx bwlw, jor Gtw Awey Gn kwlw[75[
jYdy pwiel jMg bjwey, Ajwmyl AOr hrIScMdr Awey[76[
qwmur DujmorDuj rwjw, AMbIrS kr hY pUrx kwjw[77[
sUrj vMSI pWcO pWfo, kwl mIc isr dyvY fWfo[78[
44
Drm XuiDStr Dry iDAwnw, Arjun l`K isMGwnI bwnw[79[
sihdyv BIm nkul AOr kONqw,dropdI jMg kw dInhw inauqw[80[
hwQ K`pr AOr msqk ibMdw, Twrh KUhnImylY dud M w[81[
dyvI iSv iSv krY isMGwrY, KVg bwn c`kroN sYN mwrYN[82[
cONsT jogin bwvn bIrw, BkSx bdn krYN qd bIrw[83[
Asur ktk DUmr auV jweI, surNO rkSw krY gusweI[84[
pcrMgJMfy lMb lhrIAw, d`Kx ky dl auqr auqirA[85[
pcrMg JMfy lMb clwey, d`Kx ky dl au~qr Dwey[86[
mOhry hnUmM q gorK bwlw, hir ky hyq hrOl hmwlw[87[
icMhfol cuxk durvwsw dyvw[ Asur inkMdn bUVq Kyvw[88[
bil ArU SyS pqwloN swKw, snk isnMdn surgoN hwkw[89[
dhuiM dS bwjU DrU pRihlwdw, koit ktk dl ktw ipAwdw[90[
bjR bwn kI boaUN bwVI, siqgurU sMq jIq hY rwVI[91[
jy koeI mwnY Sbd hmwrw, rwj kry kwbul kMDwrw[92[
Arb Krb m`ky ko iDAwaUN, mdInw bWD h`d myN ilAwaUN[93[
eIrw qurw khW iSkwrI, gV gjnI lghY AsvwrI[94[
id`lI mMfl pwp kI BUmw, DrqI nwl jgwaUN sUmw[95[
hsqI Gorw ktk isMGwroN, idRStI prY ASurNo dl mwry[96[
45
sMK pcwiex nwdU tyrM, svrg pqwloN hwk sumyrM[97[
bwlmIk sur bwcw bMDw, pWfo X`g duvwpr kI sMDw[98[
nwrd kuB M k irSI kurbwnw, mwrkMfy rUmI irSI Awnw[99[
ieMdr irSI Aru bkqwlb svwmI, AOr sMq swDU Gx nwmIN[100[
nwQ jlMDr AOr AjYpwlw, gurU muSd M r gorK bwlw[101[
BrQrI gopI cMdw jogI, sulqwn Adm hY sB rs BogI[102[
nr hirdws pKYbil BISm, ivAws vcn prmwnI SIKM[103[
nwmw AOr rYdws rsIlw, koie nw jwny Avgq lIlHw[104[
pIpw DMnw cVYH vwjIdw, syaU sMmn AOr PrIdw[105[
dwdU nwnk nwd vjwey, mlUk dws qulsI cVH Awey[106[
kmwl ml AOr sur igAwnI, rwmwnMd ky hYN PurmwnI[107[
mIrWbweI AOr kmwlI, BIlxI nwcY dydy qwlI[108[
nws kyqU nkIb hmwrw, auidAwilk munI krq juhwrw[109[
swihb qKq kbIr Kvwsw, id`lI mMfl lIjY vwsw[110[
siqgurU id`lI mMfl AweysI, sUqI DrnI jgweysI[111[
kwgBsuf M C`qr kY AwgY, gMDrv krq clq hYN rwgYN[112[
eyqw guPqwr rwsw, pVYgw so cVYgw[113[
46
cMpYgw pr BUmI sIm,
swkSIikRSx pWcoN pWfo BwrQI BIm[114[
dRopdI ky K`pr myN mydnI smwXsI,
cOsT jognI mMgl gwXsI[115[
bzRbwx kw qwlw rwkSS isr Tok sI,
d`Kx ky dl dIp auqr kUM Jok sI[116[
id`lI mMfl rwj iqRkut kUM swDsI,
Xh lIlHw pRmwn jo siqgurU kUM ArwD sI[117[
kjlI bn ky kuMjr ijauN goPn ky iglol hYN,
rwkSS kw rwsw BMg KwlI chuMfol hY[118[
inhklMk AMs lIlHw klMdr kUN mwr sI,
ARD lwK vrs bwKI dwny AOr dUqoN ko sMGwrsI[119[
klXu`g kI Awid myN cwnOr kMs mwry Qy,
qRyqw kI Awid myN, ihrxwkuC pCwry Qy[120[
blI kI ivlws X`g surpqI pukwry Qy,
bwmn svrUp Dr kInhIN surpqI pukwr,
bil bYn insqwry Qy[121[
klXug kI Awid, bwrHW sdI kI AMq hY dUlh idAwl dyv[
47
jwnq ko e I sM q By v XO h I bwlw kM q hY [ 122[
id`lI ky q`Kq Cqr Pyr BI iPrwey sI,
KyLq guPqwr sYn BMjn sb Pokt PYn,
mihAl rwj bwlw purS siqgurU idKlwey sI[123[
AwvYgw d`Kn sYN idvwnw, kwbul kw
kwl kIl iklIXM gl hY qurkwnw[124[
ikl iklI ikilXM AOqwr klW, jIqn jMg JuMJmlw
AYsw purS AwieAw kihqw hY grIbdws,
id`lI mMfl hoie ivlws, inhklMk rwieAw[125[
]r`kSw mMqr]
siqgu r U Srx SrxweI, Srx ghy kCu BY A
nhIN ivAwpY, kwl jwl BY imt jwhIN[
rog sog Cl iCdR nw ivAwpY, sMnmu`K nw TihrweI[
zhr AgnI qn inkt n AwvY, dUrI jwq rMgweI[
bIr byqwl bwx nw lwgY, jm ky kot fhweI[
ATwnvy puMn mUT nw lwgy, ault qwhI DrKweI[
bYr kry soeydu`K pwvY, suriq Sbd iml jweI[
kih kbIr hm jm dl pyilAw, siqgurU lwK duhweI[
48

* sMiDAw AwrqI *
]AQ mMglwcrx]
grIb nmo nmo siq purS kUM, nmskwr gurU kInhI[
surnr munIjn swDvw, sMqoN srvs dInhI[1[
siqgurU swihb sMq sBY, fMfoEqm pRxwm[
Awgy pICy m` D hU e y , iqn kU M jw ku r bwn[2[
inrwkwr inrivCm, kwl jwl BY BMjnM[
inrlypm in`j inrguxm, Akl AnUp bysuMn DuinM[3[
so h M su r qI smwpqm,skl smwnw inriq lY [
aujl ihrMbr hrdmM by pRvwh AQwh hY, vwr pwr nhIN miDAqM[4[
grIb jo sumirq is`D hoeI, gx nwXk glqwnw[
kro AnugRh soeI, pwrs pd pRvwnw[5[
Awid gxy S mnwaU N , gx nwiek dy v n dy v w[
crn kml ilau lwaUN, Awid AMq krhUM syvw[6[
prm SkqI sMgIqM, ir`D is`D dwqw soeI[
Aivgq gu x ih AqIqM , siqpu r S inrmo h I[7[
49
jgdMbw jgdISM, mMgl rUp murwrI[
qn mn Arpm SISM,BgqI mukqI BMfwrI,[8[
sur nr munIjn iDAwvYN, bRhmw ivSxU mhySw,
Sy S shM s mu K gwvY N , pU j Y N Awid gxy S w[9[
ieM d R ku b y r srIKw, vru x Drmrwey iDAwvy N [
su m rQ jIvn jIkw, mn ie` C w Pl pwvY N [10[
qy q Is ko i t ADwrw, iDAwvY N shM s ATwsI[
auqrYN Bvjl pwrw, kit hYN Xm kI PWsI[11[
“AwrqI”
(1)
pihlI AwrqI hir drbwry, qyjpuj M jhW pRwx auDwry[1[
pwqI pMc pOhp kr pUjw, dyv inrMjn AOr nw dUjw[2[
KMf KMf myN AwrqI gwjY, sklmeI hir joiq ivrwjY[3[
SWqI srovr mMjn kIjY, jq kI DoqI qn pr lIjY[4[
igAwn AMgC o w mYl n rwKY, Drm jnyaU sqmùK BwKY[5[
idAw Bwv iqlk msqk dIjY, pRm y BgqI kw Acmn lIjY[6[
jo nr AYsI kwr kmwvY, kMTI mwlw sihj smwvy[7[
gwieqrI so jo igxqI Kov,Y qRpx so jo qmk n hovNY [8[
50
sMiDAw so jo sMD pCwnY, mn p`sry kUM Gt myN AwnYN[9[
so sMiDAw hmry mn mwnI, khYN kbIr suno ry igAwnI[10[
(2)
AYsI AwrqI iqRBv u n qwry, qyjpuj
M jhW pRwx auDwry[1[
pwqI pMc pOhp kr pUjw, dyv inrMjn AOr nw dUjw[2[
Anhd nwd ipMf bRihmMfw, bwjq Ahr ins sdw AwKMfw[3[
ggn Qwl jhW aufgn moqI, cMd sUr jhW inrml joqI[4[
qn mn DMn sb Arpn kInHW, prm purS ijn Awqm cInHW[5[
pRmy pRkwS BieAw aujA y wrw, khY kbIr mYN dws qum
M hwrw[6[
(3)
sMiDAw AwrqI kro ivcwrI, kwl dUq jm rhYN J`K mwrI[1[
lwigAw SuSmn kUc M I qwrw, Anhd Sbd auTY Jnkwrw[2[
aunmunI sMXm Agm Gr jweI, ACY kml myN rhXw smweI[3[
iqRkt`u I sMXm kr lY drSn, dyKq inrKq mn hoie pRsn M [4[
pRm
y mgn hoie AwrqI gwvYN, khY kbIr BOjl bhur nw AwvY[5[
(4)
hir drjI kw mrm nw pwieAw, ijn XOh colw Ajb bxwieAw[1[
pwnI kI sUeI pvn kw Dwgw, nO ds mws sImqy lwgw[2[
51
pWc q`q kI gudrI bnweI, cMd sUr do iQgrI lgweI[3[
koit jqn mukt bnwieAw, ibc ibc hIrw lwl lgwieAw[4[
AwpY sIvYN Awpy bnwvYN, pRwx purS kUM ly pihrwvYN[5[
khY kbIr soeI jn myrw, nIr KIr kw kry inbyrw[6[
(5)
rwm inrM j n AwrqI qy r I, Aibgq giq ku C
smJ pVy nhIN, ikaUN phuMcy miq myrI[1[
nrwkwr inrlyp inrMjn, guxh AqIq iqhUM dyvw[
igAwn iDAwn sy rhYN inrwlw, jwnI jwey n syvw[2[
snk isnMdn nwrd munIjn, SyS pwr nhIN pwvY[
SMkr iDAwn DrYN inSvwsr, AjhUM qwih sulJwvYN[3[
sb sumrYN Apny Anumwnw, qo giq lKI n jweI[
khYN kbIr ikRpw kr jn pr, ijauN hY iqauN smJweI[4[
(6)
nUr kI AwrqI nUr ky CwjY, nUr ky qwl pKwvj bwjYN[1[
nUr ky gwien nUr kUM gwvYN, nUr ky sunqy bhur n AwvYN[2[
nUr kI bwxI boly nUrw, iJliml nUr rhw BrpUrw[3[
nUr kbIrw nUr hI BwvY, nUr ky khy prm pd pwvYN[4[
52
(7)
qyj kI AwrqI qyj ky AwgY, qyj kw Bog qyj kUM lwgY[1[
qyj pKvj qyj bjwvY, qyj hI nwcY qyj hI gwvY[2[
qyj kw Qwl qyj kI bwqI, qyj kw puSp qyj kI pwqI[3[
qyj ky AwgY qyj ivrwjY, qyj kbIrw AwrqI swjY[4[
(8)
AwpY AwrqI AwpY swjY, AwpY ikMgr AwpY bwjY[1[
AwpY qwl JWJ JMnkwrw, Awp nwcY Awp dyKn hwrw[2[
AwpY dIpk AwpY bwqI, AwpY puSp Awp hI pwqI[3[
khYN kbIr AYsI AwrqI gwaUN, Awpw m`D Awp smwaUN[4[
(9)
AdLI AwrqI Adl smoeI, inrBY pd myN imlnw hoeI[1[
idl kw dIp pvn kI bwqI, ic`q kw cMdn pWcoN pwqI[2[
qq kw iqlk iDAwn kI DoqI, mn kI mwlw Ajpw joqI[3[
nUr ky dIp nUr ky cOrw, nUr ky puSp nUr ky BOrw[4[
nUr kI JWJ nUr kI Jwilr, nUr ky sMK nUr kI twlir[5[
nUr kI sONj nUr kI syvw, nUr ky syvk nUr ky dyvw[6[
Awid purS AdlI AnurwgI, sun M sMpt myN syvw lwgI[7[
53
Kojo kml suriq kI forI, Agr dIp myN Koly horI[8[
inRBA
Y pd myN inriq smwnI, dws grIb drs drbwnI[9[
(10)
AdlI AwrqI Adl aucwrw, sqpurS dIjo dIdwrw[1[
kYsy kr CUtYN cOrwsI, jUnI sMkt bhuq iqrwsI[2[
jugn jugn hm kihqy Awey, BOswgr sy jIv Cùtwey[3[
kr ivSvwS svws kUM pyK,o Xw qn myN mn mUriq dyK[o 4[
svwsw pwrs Byd hmwrw, jo KojO so auqrY pwrw[5[
svwsw pwrs Awid inSwnI, jo KojY so hoie drbwnI[6[
hrdm nwm suhg M m soeI, Awvw gvn bhur nhIN hoeI[7[
Ab qo cVY nwm ky Cwjy, ggn mMfl myN nObq bwjYN[8[
Agr AlIl Sbd sihdwnI,dwsgrIb ivhMgm bwnI[9[
(11)
AdlI AwrqI Asl ibKwnw, kolI bUnY ibhMgm qwnw[1[
igAwn kw rwC iDAwn kI qurIAw, nwm kw Dwgw inScY jurIAw[2[
pRm
y kI pwn kml kI KwVI, surqI kw sUq bUnY inj gwVI[3[
nUr kI nwl iPrY idn rwqI, jw kolI kU- M kwl n KwqI[4[
kul kw KUMtw DrnI gwfw, gihr gJInw qwnw gwVw[5[
54
inriq kI nlI bunY jY koeI, so qo kolI Aivcl hoeI[6[
ryjw rwijk kw bun dIjY, Aysy siqgurU swihb rIJY[7[
dws grIb soeI sqkolI, qwnw bun ARs AmolI[8[
(12)
AdlI AwrqI Asl AjUnI, nwm ibnw hY kwieAw sUnI[1[
JUTI kwieAw Kwl luhwrw, ielw ipMglu w suSmn duAwrw[2[
kRqGnI BUly nrloeI, jw Gt inScY nwm n hoeI[3[
so nr kIt pqMg BvMgw, cOrwsI myN Dr hYN AMgw[4[
audiBj KwnI BugqYN pRwxI, smJYN nhIN Sbd sihdwnI[5[
hm hYN Sbd Sbd hm mwhIN, hm sy iBMn AOr kuC nwhIN[6[
pwp pun
M do bIj bxwieAw, Sbd Byd ikMnyH ibrlY pwieAw[7[
Sbd srv lok myN gwjY, Sbd vjIr Sbd hY rwjY[8[
Sbd sQwvr jMgm jogI, dws grIb Sbd rs BogI[9[
(13)
AdlI AwrqI Asl jmwnw, jm jOrw mytMU qlbwnw[1[
Drmrwey pr hmrI DweI, nObq nwm cVo ly BweI[2[
ic`qr gupq ky kwgz kIrU,M jugn jugn mytNMU qksIrU[M 3[
AdlI igAwn Adl iek rwsw, sunkr hMs n pwvY qRwsw[4[
55
AjrweIl jorwvr dwnw, Drmrwey kw hY qlvwnw[5[
mytUM qlb krUM qwgIrw, Byty dws grIb kbIrw[6[
(14)
AdlI AwrqI Asl pTwaUN, jugn jugn kw lyKw ilAwaUN[1[
jw idn nw Qy ipMf n pRwxw, nhIN pwnI pvn ijmIN Asmwnw[2[
k`C m`C kurBM n kwieAw, cMd sUr nhIN dIp bxwieAw[3[
SyS mhyS gxyS n bRhmw, nwrd Swrd n ivSvkrmw[4[
is`D cOrwsI nw qyqIsoN, nO AOqwr nhIN cObIso[5[
pWc q`q nwhIN gux qInw, nwd ibMd nwhIN Gt sInw[6[
icqRgp u q nhIN ikRqm bwjI, DRmrwey nhIN pMifq kwjI[7[
DuD
M k
U wr AnMq jug bIqy, jw idn kwgj kho ikn cIqy[8[
jw idn Qy hm qKq Kvwsw, qn ky pwjI syvk dwsw[9[
sMK jugn prlo pRvwnw, siq purS ky sMg rhwnw[10[
dws grIb kbIr kw cyrw, sqlok Amrwpur fyrw[11[
(15)
AYsI AwrqI pwrK lIjY, qn mn DMn sb Arpx kIjY[1[
jwkY nO l`K kuj
M idvwly BwrI, govrDn sy AnMq ApwrI[2[
AnMq koit jwkY bwjy bwjYN, Anhd nwd Amrpur swjYN[3[
56
sun
M mMfl sqlok inDwnw, Agm dIp dyiKAw AsQwnw[4[
Agr dIp myNiDAwn smoeI, iJliml iJliml iJliml hoeI[5[
qwqyN Kojo kwieAw kwSI, dws grIb imly AivnwsI[6[
(16)
AYsI AwrqI Aprm pwrw, Qwky bRhmw vyd aucwrw[1[
AnMq koit jwkY sMBU iDAwnI, bRhmw sMK vyd pVYN bwnI[2[
ieMdR AnMq myG rs mwlw, Sbd AqIq ibrD nhIN bwlw[3[
cMd sUr jwky AnMq icrwgw, Sbd AqIq Ajb rMg bwgw[4[
swq smudM r jwkY AMjn nYnw, Sbd AqIq Ajb rMg bYnw[5[
AnMq koit jwkY bwjy bwjyN, pUrxbRhm Amrpur swjYN[6[
qIs koit rwmw AOqwrI, sIqw sMg rhqI nwrI[7[
qIn pdm jwkY BgvwnW, spq nIl kMnvHw sMg jwnw[8[
qIs koit sIqw sMg cyrI,spq nIl rwDw dy PyrI[9[
jwky ArD rUmM pr skl pswrw, AYsw pUrx bRhm hmwrw[10[
dws grIb khY nr loeI, XOh pd cInhY ibrlw koeI[11[
grIb, sqbwdI sb sMq hYN, Awp Awpny Dwm[
Awijj kI Ardws hY , sB sM q n pR x wm[12[
gurU igAwn Amwn Afol Abol hY, siqgurU Sbd syrI ipCwnI[
57
dwsgrIb kbIr siqgurU imly, Awn AsQwn ropXwCuVwnI[13[
dInn ky jI idAwl BgqI ibrd dIijey,
Kwnyjwd gulwm Apnw kr lIjIey]tyk]
Kwny jwd gulwm quMmhwrw hY shI,
myhrbwn mhbUb jugn jug pq rhI[1[
bWdI kw jwm gulwm gulwm gulwm hY[
KVw rhy drbwr, su AwToN jwm hY[2[
syvk qlbdwr, dr quMmwhwry kUk hI[
Avgu x AnM q Apwr, pVI mo i h cU k hI[3[
mY N Gr kw bWdI jwdw, Arj my r I mwinXy [
jn khqy dws grIb Apnw kr jwnIey [ 4[
“swKI”
grIb, jl Ql swKSI eyk hY, fuMgr fhr idAwl[
dso N idSw kU M drSnM , nw khIN jo r w kwl[1[
grIb, jY jY jY kru x wmeI, jY jY jY jgdIS[
jY jY jY qU M jgq gu r U , pU r x ibSvy bIs[2[
rwg rUp rGUvIr hY, mohn jwkw nwm[
murlI mDur bjwvhI, grIb dws bil jWv[3[
58
grIb, bWdI jwm gulwm kI, sunIXoN Arj Avwj[
XOh pwjI sMg lIijXo, jb lg qumrw rwj[4[
grIb, prlo koit AnMq hYN, DrnI AMbr DOl[
mYN drbwrI dr KVw, Acl qumhwrI pOil[5[
grIb, smrQ qUM jgdIS hY, siqgurU swihb swr[
mYN Srxwgiq AweIAw, qum ho ADm auDwr[6[
grIb, sMqoN kI Pu`lmwl hY, vrxON iv`q Anumwn[
mYN sbhn kw dws hUM kro bMdgI dwn[7[
grIb, Arj Avwj AnwQ kI, Awijj kI Ardws[
Awvx jwxw my t IE, dIjIE inScl vws[8[
grIb, siqgurU ky l`kSx khUM, cwl ivhMGm bIn[
snkwidk plVy nhIN, SM k r bR h mw qIn[9[
grIb, dUjw Epn Awp kI, jyqy sur nr swD[
munIAr is`D sb dyiKAw, siqgurU Agm AgwD[10[
grIb, siqgurU pUrx bRhm hYN, siqgurU Awp AlyK[
siqgurU rmqw rwm hYN, jw my mIn nw myK[11[
pU r x bR h m ikR p w inDwn, su x ky S o krqwr[
grIbdws muJ dIn kI r`KIE bhuq sMBwr[12[
59
grIb, pMjw dsq kbIr kw, isr pr rwKo hMs[
jm ikM k r cM p Y nhIN, au D r jwq hY vM S [13[
All pM K Anu r wg hY , su M n mM f l rhY QIr[
dws grIb auDwirAw,siqgurU imly kbIr[14[
Srxw purS kbIr kw, sB sMqn kI Et[
grIbdws r`kSw krYN, kbhUM nw lwgy cot[15[
grIb, sqvwdI ky crxoN kI, isr pr fwrUM DUr[
cO r wsI inScY imtY , phu M c Y qKq hzU r [16[
Sbd svrUpI auqry, siqgurU sq kbIr[
dws grIb idAwl hY N , if` g y bM D wvY N DIr[17[
kr jorUM ivnqI krUM, DrUM crx pr SIS[
siqgurU dws grIb hYN, pUrx ibsvy bIs[18[
nwm iley sy sb bVy, irMck nhIN ksUr[
grIb dws ky crxW kI, isr pr fwrUM DUr[19[
grIb, ijs mMfl swDU nhIN, ndI nhIN guMjwr[
qj hM s w vh dy s Vw, jm kI mo t I mwr[20[
grIb, ijn imlqy su`K aupjY, imtYN koit aupwD[
Bu v n cqu r ds FU M F Iey , prm sny h I swD[12[
60
grIb, bMdI COV idAwl jI, qum lg hmrI dOV[
jY s y kwg jhwj kw, sU J q AO r n TO r [22[
grIb, swDU mweI bwp hY N , swDU BweI bM D [
swDU imlwvY N rwm sy , kwtY N jm ky PM d [23[
grIb, sb pdvI ky mUl hYN, skl is`D hYN qIr[
dws grIb siq purS Bjo, Aibgq klw kbIr[24[
ibnw DxI kI bM d gI, su ` K nhIN qIno N lo k [
crx kml ky iDAwn sy, grIb dws sMqoS[25[
]Sbd]
qwrYNgy qwrYNgy qhqIk, siqgurU qwrYNgy]tyk]
Gt hI myN gMgw, Gt hI myN jmunw, Gt hI myN hYN jgdIS[1[
qumrw hI igAwnw, qumrw hI iDAwnw, qumry qwrn kI pRqIq[2[
mn kr DIr bWD lyry bOr,y CoV dy n ipCilauN kI rIq[3[
dws grIb siqgurU kw cyrw, twrYNgy jm kI rSId[4[
(2)
kySo AwieAw hY bnjwrw, kwSI ilAwieAw mwl Apwrw]tyk]
nOl`K bofI BrI ivSMBr, dIAw kbIr BMfwrw[
DrqI aupr qMbU qwny, cOpV ky bYjwrw[1[
61
kOx dyS qYN bwld AweI, nw khIN bMiDAw invwrw[
Aprmpwr pwr gq qyrI, ikq auqrI jl Dwrw[2[
swhU k wr nhIN ko e I jwkY , kwSI ngr mM J wrw[
dws grIb klp sy auqry, Awp AlK krqwrw[3[
(3)
smrQ swihb rqn aujwgr, siqpurS myry suK ` ky swgr[
jUnI sMkt myt gusWeI, crx kml kI mYN blI jwhI[
Bwv BgqI dIijE pRvwnw, swDU sMgqI pUrx pd igAwnw[
jnm krm myto du`K duMdw, su`K swgr myN AwnMd kMdw[
inrml nUr jhUr juhwrM, cMdrgqw dyKo iddwrM[
qumho bMkwpur ky vwsI, siqgurU kwto jm kI PWsI[
myhrbwn ho swihb myrw, ggn mMfl myN dIjo fyrw[
ckvy icdwnMd AivnwSI, ir`DIis`DI dwqw sb gux rwSI[
ipMf pRwx ijn dIny dwnw, grIb dws jwkUM kurbwnw]
(4)
kbIr, gurUjI qum nw bIsrO, lwK log imiljwihM[
hmsy qumkUMbhuq hYN, qumsy hmko nwihM]
kbIr, qumhy ibswry ikAw bnY, mYN iksky Srny jwaUN[
62
iSv ivrMic muin nwrdw, iqnky ihrdy n smwaUN]
kbIr, AOgn u kIAw qo bhu kIAw, krq n mwnI hwir[
BwvY bMdw bKSIE, BwvY grdn qwir]
kbIr, AOgun myry bwpjI, bKSo grIb invwj[
jo mYN pUq kpUq hUM, bhur ipqwkoN lwj]
kbIr, mYN AprwDI jnm kw, nK iSK Bry ivkwr[
qu m dwqw du ` K BM j nw, my r I kro sM B wr[17[
kbIr,AbkI jo siqgurU imly,sB du`K AwKUM roie[
crno N au p r SIs DrU M khM U jo kihnw ho i e[[
kbIr, kbIrw sWeI imlY N gy , pU C y N gy ku C lwq[
Awid AM q kI sb khU M , Awpny idl kI bwq]
kbIr, AM q rXwmI ey k qU M , Awqmky AwDwr[
jo qum CWfO hwQ, qo kOn auqwrY pwr]
(5)
myry gurU dyv Bgvwn-Bgvwn,
dIE kwt kwl kI PWsI]tyk]
Avgux kIey Gnyry, iPr BI Bly bury hm qyry[
dws ko jwn kY inpt ndwn - ho nwdwn,
63
mohy bKS dIE AivnwSI]1]
myry auTY aumMg sI idl mYN, qumy Xwd krUM pl-pl mYN[
Awpkw AYsw m`Kx igAwn - ho igAwn,
Xo jgq iblovY lwsI]2]
Xw dunIAw su`K sy sovY, qyrw dws aUTkY rovY[
myrw myto Awvx jwx - ho jwx,
Xw krIE myhr jrw sI]3]
nhIN qpq iSlw pY jlnw, koey cOrwsI kw BY nw[
rog k`itAw sumyr smwn - ho smwn,
Xw geI iqRSnw KwsIN]4]
qumy khW FUMF ky ilAwaUN, Ab qVP-2 rh jwaUN[
Awp gey Amr AsQwn - ho AsQwn,
deI COV qVpqI dwsI]5]
svwmIN rwmdyvwnMd dwqw, AwpkI GxI sqwvYN bwqw[
qyrw rwmpwl AigAwn - ho AigAwn,
kIAw sqlok kw vwsI]6]
64
Bojn Kwx qoN pihlW bolI
jwn vwlI bwxI
Bojn QwlI iv`c pwaux dy bwAd ie`k gRwm
rotI qQw SbjI Awid dw kuJ AMS BI aus gRws au~qy
r`Kky QwlI r`Kky QwlI dy AMdr jW iksI hor ktorI
iv`c r`K dyvo, iPr inmn vwxI bolky Bojn Kwxw
AwrMB kro[ Bojn krn dy bwAd auh Al`g qoN
r`iKAw hoieAw gRws jo Bgvwn nUM Bog lgwieAw sI
aus nUM ieh kihky KweyN “hy pRBU Awpdw bicAw-
KuicAw Bojn Awpdy dws nUM imldw rhy, Awp swfy
srv duKW dw invwrn kro[”
grIb, su ` K dy n w du ` K my t nw, qwjw rwKy qn[
su r qy q Iso N Ku S kIey nmskwr qo h y AM n [1[
AM n jl swihb rU p hY , Ku i DAw iqR S w jwey [
cwro N Xu ` g pR v wn hY N , Awqm Bo g lgwey [ 2[
jo Awpny so AOr ky, eyky pIV ipCwn[
Bu`iKAW Bojn dyq hYN, phuMcygyN pRvwn[3[
AMn dyv qUM AlK idAlM, qyry plVY qulY n lwlM[
65
AMn dyv qUM jgmg joqI, qyry plVy qulY n moqI[4[
vYrwgr iks kwm n AwvY, AMn dyv qUM sb mn BwvY[
vYrwgr hY p`Qr BwrI, AMn dyv qUM Awp murwrI[5[
KuiDAw iqRSw mytYN pIVw, qyrY plVY qulY n hIrw[
dws grIb Xy AMn kI mihmw,
qIn lok mYN jwkw rihmw[6[
Bojn Kwx dy bwAd bolI jwny
vwlI bwxI
pwieAw pRswd mn BieAw QIr,
rKSw krYN siqgurU rUp myN siq kbIr[
(AMndyv kI CotI AwrqI)
AwrqI AMn dyv qumhwrI, jwsYN kwieAw plYN hmwrI[
rotI Awid rU rotI AMq, rotI hI kUM gwvYN sMq[1[
rotI m`D is`D sb swD, rotI dyvw Agm AgwD[
rotI hI ky bwjYN qUr, rotI AnMq lok BrpUr[2[
ro t I hI ky rwtw rM B , ro t I hI ky hY N rxKM B [
rwvx mWgn igAw cUn, qwqyN lMk BeI byrUn[3[
66
mWfI bwjI Kyly juvw, rotI hI pr kYroN pWfo mUvw[
rotI pUjw Awqm dyv,rotI hI prmwqm syv[4[
rotI hI ky hYN sb rMg,rotI ibnw n jIqy jMg[
rotI mWgI gorKnwQ, rotI ibnW n clY jmwq[5[
rotI ikRSx dyv kUM pweI, shMs ATwsI KuiDAw imtweI[
qMdul ivpr kUM dIey dyK, rcI sudwm purI AlyK[6[
AwDIn ivdur Gr Bojn pweI, kYroN bUfy mwn bVweI[
mwn bVweI sy hir dUr, Awijj ky hir sdw hzUr[7[
bUk bwklw dIey ivcwr, BXy ckvY keIk bwr[
bITl ho kr rotI pweI, nwmdyv kI klw bDweI[8[
DMnw Bgq kUM dIAw bIz, jwkw Kyq npwieAw rIJ[
drupd suqw kUM dInhy lIr, jwky AnMq bVwey cIr[9[
rotI cwr Bwirjw GwlI, nrsIlw kI huMfI JwlI[
sWvlSwh sdw kw SwhI, jwkI hUMfI qq pr lhI[10[
zVH kUM dUD iplwieAw jwn, pUjw Kwey gey pwSwx[
bil kUM jg rcI AsvmyG, bwvnw hokr Awey aumd y [11[
qIn pYNf jg dIAw dwn, bwvn kUM bil Cly indwn[
inq bun kpVw dyqy BweI, jwkY nON l`K bwld AweI[12[
67
Aibgq kySo nwm kbIr, qwqyN tUtYN jm jMjIr[
rotI iqmrlMg kUM dInhIN, qwqYN swq bwdSwhI lInhIN[13[
rotI hI ky rwj rU pwt, rotI hI ky hYN gj TwT[
rotI mwqw rotI ipqw, rotI kwtYN skl ibQw[
dws grIb khYN drvysw, rotI bwto sdw]
grIb buiVAw AOr bwjId jI, sunhI ky AwnMd[
rotI cwroN mukqI hYN, ktYN gly PMd[
ie` k dwny kw inkws, shM s R dwno N kw pR k wS[
ijs BMfwry sy AMn inksw,
so BMfwrw BrpUr, kwl kMtk dUr[
sqI AMndyv sMqoSI pwvY,
jwkI vwsnw qIn lok myN smwvY]
68

* Bog lgwny dI ivDI *


]AQ Sbd]
mokUM khW FUMfy ry bMdy, mYN qo qyry pws myN]tyk]
nw qIrQ myN, nw mUrq myN, nw eykWq inbws myN[
nw mMidr myN, nw msijd myN, nw kwSI kYlwS myN]1]
nw mYN jp myN nw mYN qp myN, nw vrq aupvws myN]
nw mYN ikRAw kRm myN rihqw, nw mYN Xog sMinAws myN]2]
nhIN pRwx myN nhIN ipMf myN, nw bRihmMf AwkwS myN[
nw mYN iqRkt
u I BMvr guPw myN, sb suvWsn ky suvWs myN]3]
KojI hoey qurMq iml jWaUN, ie`k pl hI kI qlwS myN[
khY kbIr suxo BweI swDo, mYN qo hUM ivSvwS myN]4]
msqk lwg rhI mhwry, gurU crxn kI DUr]tyk]
jb Xh DUl cVI msiqk pY, duivDw ho geI dUr[
eIVw ipMgulw iDAwn Drq hYN, surqI phuMcI dUr]5]
ieh sMswr ibGn kI GwtI, inksq ibrlw SUr[
pRym BgqI gurU rwmwnMd lwey,krI kbIrw BrpUr]6]
69
]AQ rwg DnwsrI]
qUhIN myry bydM qUhIN myry nwdM[ qUhIN myry AMq rwm
qUhIN rwm qUhIN myry AwdM]1] qUhIN myry iqlkM qUhIN
myry mwlw[ qUhIN myry Twkur rwm rUp ivSwlw]2]qUhIN
myry bwgM qUhIN myry bylw[ qUhIN myry puSp rwm rUp
inbylw]3] qUhIN myry qrvr qUhIN myry SwKw[ qUhIN
myry bwnI rwm qUhIN myry BwSw]4] qUhIN myry pUjw
qUhIN myry pwqI[ qUhIN myry dyvl rwm mYN qyrw jwqI]5]
qUhIN myry pwqI qUhIN myry pUjw[ qUhIN myry qIrQ rwm
AOr nhIN dUjw]6] qUhIN myry klpibRKS AOr
kwmDYnw[ qUhIN myry rwjw rwm qUhIN myry sYnw]7]
qUhIN myry mwilk qUhIN myry morw[ qUhIN myry sulqwn
rwm qUhIN myry hY aujIrw]8] qUhIN myry mudrw qUhIN
my r y sy l I[ qU h IN my r y mqM g w rwm qU h IN my r w
bylI]9]qUhIN myry cIpI qUhIN myry PrUvw[ mYN qyrw
cylw rwm qUhIN myry gurUvw]10]qUhIN myry kOsiq qUhIN
myry lwlM[ qUhIN myry pwrs rwm qUhIN myry mwlM]11]
qUhIN myry hIrw qUhIN myry moqI[ qUhIN vYrwgr rwm
70
jgmg joqI]12] qUhIN myry pOhmI DrnI AkwSw[
qUhIN myry kUrMB rwm qUhIN hY kYlwsw]13] qUhIN myry
sU r ij qU h IN my r y cM d w[ qU h IN qwrwiex rwm
prmwnMdw]14] qUhIN myry pONnw qUhIN myry pWnI[
qyrI lIlw rwm iknhUM n jwnI]15] qUhIN myry
kwrqg svwmIN gxySw[ qyrw hI iDAwn rwm DwrON
hmySw]16] qUhIN myry l`CmIN qUhIN myry gOrw[ qUhIN
swiv`qrI rwm Em AMg qorw]17] qUhIN myry bRhmw
SyS mhySw[ qUhIN myry ivSxU rwm jY jY AdySw]18]
qUhIN myry ieMdr qUhIN hY kubyrw[ qUhIN myry brux
rwm qUhIN Drm DIrw]19] qUhIN myry srbMg skl
ibAwpI[ qYNhI AwpxI rwm Qwipn QwpI]20]qUhIN
myry ipMfw qUhIN myry suvwsw[ qyrw hI iDAwn rwm
Dry grIbdwsw]21]1]
]rUmwl dw Sbd]
dRopd suqw kUM dInhyN lIr, jwky AnMq bVwey cIr[
rukmxI kr pkVw muskweI, AnMq khw mokUM smJweI[
duSwsn kUM dRopdI pkrI, myrI BgqI skl myN isKrI[
71
jo myrI BgqI pCoVI hoeI, hmrw nwm ny lyvY koeI[
qn dyhI sy pwsw fwir, phuMcy sUKSm rUp murwrI[
KYNcq - KYNcq KYNc ksISw, isr pr bYTy hYN jgdISw[
SMKoN cIr ipqMbr JIny, dRopdI kwrx swihb kInhyN[
sMKoN cIr ipqMbr fwry, durSwsn sy XoDw hwry[
dRopd suqw kYN cIr bVwey, sMK ASMKo pwr nw pwey[
in`q bun kpVw dyqy BweI, jwkY nON l`K bwld AweI[
Avgq kySo nwm kbIr, qwqYN tUtYN jm jMjIr[
]Sbd]
Ab rs gors kw sunNo ibAwnw[ Kir KWf swihb drbwnw]
mohnBog mwnsI pUjw[ myvw imSrI kw hY kUjw]
l`fU jlybI lwf kcOrI[ KurmYN BogYN Awqm borI]
dhI bVy nukqI pRswdM[ pUrI mWfy Awid AnwdM]
Dovw dwl mun`kw dwKM[ igrI Cuhwry myvw BwKM]
inmk nUn AOr GRq khwvYN[ dUD dhI qo sbmn BwvYN]
S`kr guV kI hoq pMjIrI[ mWih jmwien GwlYN pIrI]
jIrw hINg imrc hoihMlwlw[ jb XOh khIey Ajb mswlw]
72
Cwih iCkinAw icMqwmxI[ gors ipAw iqRBuvn DxI]
pwpV bIin mswly swry[ C`qIsON ibMjr AiDkwry]
shq Awm inMbU nOrMgI[ bdrI byrM qUq isrMgI]
Xyqw Bog BugwvY koeI[ prmwqm kY cVY rsoeI]
dwsgrIb AMn kI mihmw, qIn lok mYN jwkw rihmw]
]Sbd]
Awj imln bDweIAW jI sMgqy Bog gurW nUM ligAw[
su`K dynw du`K mytnw - qwjw rwKy qn[
su r qy q IsO N Ko S kIey - nmskwr qo h y AM n [
AM n jl swihb rU p hY , Ku i DAw iqR S w jwey [
cwro N Xu ` g pR v wn hY N , Awqm Bo g lgwey [ 2[
jo Awpny so AOr ky, eyky pIV ipCwn[
Bu`iKAW Bojn dyq hYN, phuMcygyN pRvwn[3[
l`K cOrwsI jIv kw, Bojn vsy AkwS[
krqw brSY nIr hoie, pUrY sb kI Aws[
dyqy ko hr dyq hYN, jhW qhW sy Awn[
AM n dy v w mWgq iPrY N , swihb su n Y N nw kwn[
Drm qo DskY nhIN, DskY qInoN lok[
73
KYrwieq myN KYr hY, ikjY Awqm poS[
ie` k X` g hY Drm kI, dU j I X` g hY iDAwn[
qIjI X`g hY hvn kI, cOQI X`g pRxwm[
KuilAw BMfwrw gYb kw, ibn ic`TI ibn nwm[
grIb dws mu k qw qu l Y , DM n ky s o bil jWv]
siqpurS rUp bMdICOV kbIr swihb jI mhwrwj
v aunHW dy Avqwr bMdICOV grIbdws jI mhwrwj
Awpdw Bog pRswd iqAwr hY[ Awp AwpxI piv`qr
rsnw nwl iesnUM piv`qr qQw svIkwr kro,
bMdICOV[ AOr iksI pwTI duAwrw pwTkRm iv`c
ASu`DI rhI hovy jW iksI syvk duAwrw syvw iv`c
kmI rhI hovy qW swnUM quC bu`DI jIv mMn ky mwP
krnw[ ]sq swihb]
]Sbd]
Awj l`igAw swihb ko Bog, dIn ky tukVy pwnI kw[
koeI jigAw pUrblw Bwg, sPl hUAw idn ijMdgwnI kw[tyk[
ivAMjn C`qIsoN Xh nw cwvYN, jo iml jwvY rUcI rUcI pwvYN[
pRswd AlUxw Xy Kw jwvYN, Bwv ly dyNK pRwxI kw[1[
74
sMmn jI ny Bog lgwieAw, isr lVky kw kwt kY ilAwieAw[
bMdICOV ny qurq
M ijvwieAw,pwieAw Pl sMq jjmwnI kw[2[
ijn BgqoN ky Xh Bog lg jwey, aunky qInoN qwp nswey[
koit qIrQ kw Pl vo pwey, lwB Xh sMqNo kI bwxI kw[3[
sMqoN kI bwxI hY Anmol, iesy nw smJ skYN Anbol[
swihb ny Byd dIAw sb Kol,H AwpnI sqlok rwjDwnI kw[4[
blI rwjw ny Drm kIAw Qw, hir ny Awky dwn lIAw Qw[
pwqwl lok kw rwj dIAw Qw, aUNcw hY drjw dwnI kw[5[
Drm dws ny X`g rcweI, ibn drSn nhIN jINaUN gusWeIN[
drSn dy kr ipAws buJweI, Bwv ilAw dyK kurbwnI kw[6[
irhw ikauN moh mmqw myN soie, jgq myN jIvn hY idn doie[
pqw nw Awvn ho kY nw hoie, qyry ies svWs sYlwin kw[7[
jIv jo nw sqsMg myN AwieAw, Byd nw ausy Bjn kw pwieAw[
grIbdws ko BI bwvlw bqwieAw,
ikAw kr ly ies dunIAW isAwnI kw[8[
swD sMgq sy Byd jo pwieAw,
gurU rwmdyvwnMd jI ny sPl bnwieAw[
sMq rwmpwl ko rwh idKwieAw, SRI Dwm CuVwnI kw[9[
75

* pwT pRkwS dy smyN ibnqI *


hm ibnqI krqy jI gurU jI qyry AwgY, swihb qyry AwgY]tyk]
grIb, swihb myrI bynqI, suno grIb invwj[
jl kI bUMd mhl ricAw, Blw bxwieAw swj[1[
swihb myrI ivnqI, sunIE Arj Avwj[
mwdR ipdR krIm qU M , pu ` q r ipqw kU M lwj[2[
swihb myrI ivnqI, kr jorUM krqwr[
qn mn Dn ku r bwnM jW, dIjY mo h y dIdwr[3[
mwilk mIrW mihrbwn, su n IE Arj Avwj[
pM j w rwKo SIS pr, jm nhIN ho q iqrws[4[
mIrW mopy imihr kr, mYN AwieAw q`k iSAwm[
smrQ quMmry AwsrY, bWdI jwm gulwm[5[
mYN smrQ ky AwsrY, dm kdm krqwr[
gPlq my r I dU r kro , KVH w rhU M drbwr[6[
AivnwSI ky AwsrY , Ajrw vr kI iSXwm[
ArQ, DRm, kwm, mokS hoNhI, smrQ rwjw rwm[7[
Arj Avwj AnwQ kI, Awijj kI Ardws[
76
Awvn jwn my i tE, dIjIE inScl bws[8[
AnM q ko i t bR i hmM f kw, ey k rqI nhIN Bwr[
siqgurU purS kbIr hYN, kul ky isrjnhwr[9[
jugn-jugn ky pwp sb, jugn-jugn ky mYl[
jwnq hY jgdIS qU M , jo r kIey bdPY l [10[
All pM K Anu r wg hY , su M n mM f l rhY QIr[
dws grIb auDwrIAw, siqgurU imly kbIr[11[
Akwl pu r S swihb DnI, Aibgq AivnwSI[
grIb dws SrxY ligAw, kwto Xm PWsI[12[
]Sbd (vDweI)]
hmwry hU A w pwT pR k wS vDweI mY N bWtU M g I[
hmwrY Awey swihb kbIr vDweI mY N bWtU M g I[
hmwrY Awey grIbdws vDweI mY N bWtU M g I[ty k [
Amr lok sy cl kr Awey, BvbMDn sy jIv Cufwey[
dy mMqr (nwm) sqlok pTwey, Xy dyqy inScl bws[1[
pwp puMn ko hrdm qolUM, Gr-Gr myN mYN khqI folUM[
duSmn mIq sBI sy bol,MU qum krIE Avn kI iKAws[2[
77
mhwry Bgq mhwqmw AwvYNgy, vo Sbd swihb ky gwvyNgy[
hmwry BRm BUq imt jwvyNgy, iPr hovY nwm ivSvwS[3[
ngr invwsI sb hI Awnw, Awps ky mq Byd BUlwnw[
koie idn myN sbko cly jwxw, jw JUTI j`g kI Aws[4[
dùK mytNY AOr sùK kw dwqw, pUrx bRhm hY Awp ivDwqw[
jb cwhy colw Dr Awqw, hUAw sulqwnI kY Kvws[5[
kwSI myN kySv bx AwieAw, sMmn ky Gr Bog lgwieAw[
syaU DV pr SIS cVHwieAw, Xh kwtYN krm kI PWs[6[
ijs Gr kw Xh hoqw pwT jI,aun BgqoN ky hoqy TwT jI[
BgqI bhuny bwrHW bwt jI,ijn ko lgI nw Bjn kI ipAws[7[
gurU rwmdyvwnMd gux gwqw hY, dws rwmpwl ko smJwqw hY[
Bjn ibnw nhIN sùK pwqw hY, cwhy ipRQvI pqI ho Kws[8[

]sq swihb]
78
SMkw-smwDwn
invydn :- aupdyS pRwpq krn vwlw BgqAwqmw
ieh socygw ik gurU jI kih qW rhy sn ik iqMnoN gux
(rjgux-bRhmw, sqgux-ivSxU, qmgux-iSv) dI
pUjw nhIN krnI hY[ mMqr jwp aunHW dy hI id`qy hn[
aunHW dy leI invydn hY ik ieh pUjw nhIN hY AsIN
kwl dy lok iv`c rhy hn[ ie`Qy AsIN jo suivDw
cwhIdI hY auh bRhmw-ivSxU-iSv Awid hI pRdwn
krngy[
ijvyN ibjlI dy kunY~kSn (lwB) ly r`iKAw hY[
ausdw ibl (Krc) Brnw hY[ AsIN ibjlI vwly
mMqrI dI jW ivBwg dI pUjw nhIN kr rhy[ AsIN
aunHW dw ibl BrWgy qW ibjlI dw lwB imldw rhygw[
iesI pRkwr tYlIPon (dUrBwS) dw ibl v pwxI dw
ibl Awid Adw krdy rihxgy qW swnUM suivDwvW
imldIAW rihxgIAW[ Awp Swsqr ivru`D krky
BgqI hIn ho gey hox ArQwq Awp puMn hIn ho gey
79
ho[ ijs kwrn krky AwpnUM DMn lwB Aid nhIN ho
irhw[ ieh dws (rwmpwl dws) Awpdw gwrMtr
(izMmydwr) bxky ies kwl lok dI ie`k bihmMf dI
SkqIAW (bRhmw-ivSxU-iSv-gxyS-mwqw Awid)
qoN AwpnUM srv suivDwvW punr AwrMB krvweygw
qQw Awpny ies mMqr dy jwp nwl ienHW dw ib`l
Brdy rihxw hY[ jo mMqr pRQm (siq sukirq Aivgq
kbIr) hY ieh AwpdI pUjw hY, ieh pUrx pRmwqmw
hY qQw siqAm lwB (Pl) pRwpq hovygw[ siqAm
dw ArQ AivnwSI ArQwq swnUM AivnwSI pd pRwpq
krnw hY[ ies mMqr dy cwr mhIny qoN bwAd siqnwm
AwpnUM (s`cw nwm) hor imlygw jo do mMqr dw hovygw[
ausdw ie`k mMqr kwl dy ie`kI bRihmMf dw ir`x
auqwrx dw hY[ ausdI kmweI krky AsIN bRhm (Cr
purS) ArQwq kwl dw irx auqwrxw hY[ iPr ieh
kwl swnUM srv pwpW qoN mukq kr dyvygw[
gIqw A:nM. 18 dy slok nM. 62-63-64-66iv`c
vrxn hY:-
80
AiDAwey 18 dw slok 62
qm, eyv, Srxm, g`C, srvBwvyn, Bwrq,
qqpRswdwq, prwm, SWiqm. sQwnm, pRwpXis, SwSvqm]62]
Anuvwd : (Bwrq) hy Bwrq! qUM (srvBwvyn) sB
pRkwr qoN (qm) aus pRmySvr dI (eyv) hI (Srxm) Srx
iv`c (g`C) jw[ (qqpRswdwq) aus pRmwqmw dI ikRpw qoN hI
qUM (prwm) prm (SWiqm) SWqI nUM qQw (SwSvqm) sdw
rihx vwlw siq (sQwnm) sQwn/Dwm/lok nUM ArQwq
sqlok nUM (pRwpsXis) pRwpq hoeyNgw[ (62)
Anuvwd : hy Bwrq! qUM sB pRkwr qoN aus pRmySvr
dI hI Srx iv`c jw[ aus pRmwqmw dI ikRpw qoN hI qUM
prm SWqI nUM qQw sdw rihx vwlw siq sQwn/Dwm/
lok nUM ArQwq sqlok nUM pRwpq hoeyNgw[
AiDAwey 18 dw slok 63
ieiq, qy, gXwnm,ghuXwq, ghuXqrm, mXw,
ivmRSX, eyqq, ASySx, XQw, ie`Cis, qQw, kru]63]
Anuvwd : (ieiq) ies pRkwr (ghuXwq) gopnIX qoN
(ghuXqrm) Aiq gopnIX (gXwnm) igAwn (mXw) mYN (qy)
81
qYnUM (AwiKXwqm) kih id`qw (eyqq) ies rh`sXukq igAwn
nUM (ASySx) pUrxqw (ivmRSX) BlIBWqI ivcwr ky (XQw)
ijvyN (ie`Cwis) cwhuMdw hY (qQw) vYsy hI (krU) kr[ (63)
Anuvwd : ies pRkwr gopnIX qoN Aiq gopnIX
igAwn mYN qYnUM kih id`qw ies rh`sXukq igAwn nUM
pUrxqw BlIBWqI ivcwr ky ijvyN cwhuMdw hY vYsy hI kr[
AiDAwey 18 dw slok 64
srvghuXqmm, BUXh SRxu, my, prmm, vch,
ieSth, Ais, my, dRVm, ieiq, qqh, vkSXwim, qy ih`qm]64]
Anuvwd : (srvghuXqmm) sMpUrx gopnIEN qoN Aiq
gopnIey (my) myry (prmm) prm rh`sXukq (ih`qm)
ih`qkwrk (vch) vcn (qy) qYnUM (BUXh) iPr (vkSXwim)
khUMgw (qqh) iesnUM (SRxU) sux (ieiq) ieh pUrx bRhm
(my) myrw (dRVm) p`kw inSicq (ieSth) ieSt dyv ArQwq
pUjXdyv (Ais) hY[ (64)
Anuvwd : sMpUrx gopnIEN qoN Aiq gopnIey myry
prm rh`sXukq ih`qkwrk vcn qYnUM iPr khUMgw
iesnUM sux ieh pUrx bRhm myrw p`kw inSicq ieSt
82
dyv ArQwq pUjXdyv hY[
AiDAwey 18 dw slok 66
srvDrmwn, pirqXjX, mwm, eykm, Srxm, vRj,
Ahm, qvwm, srvpwpyBh, mokSiXmXwim, mw, Such]66]
Anuvwd :- gIqw AiDAwey 18 slok 62 iv`c ijs
prmySvr dI Srx iv`c jwx nUM ikhw hY ies slok 66 iv`c
BI ausI dy ivSY iv`c ikhw hY ik (mwm) myrI (srvDrmwn)
sMpUrx pUjwvW nUM (mwm) myry iv`c (pirqXjX) iqAwgky qUM
kyvl (eykm) ie`k aus AidvqIey ArQwq pUrx prmwqmw
dI (Srxm) Srx iv`c (vRj) jw[ (Ahm) mYN (qvw) qYnUM
(srvpwpyBXh) sMpUrx pwpW qoN (mokSiXSXwim) Cu`tvw
dyvWgw qUM (mw, Such) Sok mq kr[
Anuvwd : myrI sMpUrx pUjwvW nUM myry iv`c iqAwgky
qUM kyvl ie`k aus AidvqIey ArQwq pUrx prmwqmw
dI Srx iv`c jw[ mYN qYnUM sMpUrx pwpW qoN Cu`tvw
dyvWgw qUM Sok mq kr[
auprokq slokW dw BwvArQ hY ik kwl (bRhm
ArQwq Cr purS) kih irhw hY ik Arjun jy qUM myrI
Srx iv`c rihxw chuMdw hYN qW jnm Aqy imRqU bxI
83
rhygI[ jykr prmSWqI qQw siqlok jwxw chuMdw hY
qW aus pUrx pRmwqmw dI SRx iv`c jwh[ ausdy leI
myrI srv Dwrimk pUjwvW ArQwq siqnwm dy pRQm
mMqr dy jwp dI kmweI mYnUM C`fky iPr srv Bwv nwl
aus ie`k (srv SkqImwn ArQwq ijsdy brwbr
dUsrw nw hovy aus AidvqIey pRmySvr) dI Srx iv`c
clw jw iPr mYN qYnUM srv pwpW (irxW) qoN mukq kr
dyvWgw, qUM icMqw mq kr qQw siqnwm dy dUsry mMqr
dI kmweI AsIN pRbRhm ArQwq AkSr purS nUM C`f
dyvWgy ikauNik AsIN AkSr purS dy lok qoN hoky
sqlok jwxw hY, ausdw krwieAw dyxw hY[ iPr qIsrw
mMqr siq Sbd ArQwq swr nwm imlygw jo sqlok
iv`c sQweIqv pRwpq krvweygw[
jykr koeI ivdyS igAw hovy[ au~Qy aus au~qy srkwr
dw irx hovy[ iPr vwps svdyS Awauxw cwhygw qW
aus dyS dy irx qoN mukqI lYxI hovygI[ iPr (No Due
Certificate) irx mukq pRmwx-p`qr pRwpq krnw
hoeygw, qd ausdw vwips Awaux dw pwsport bxygw,
nhIN qW ausnUM vwips nhIN Awaux id`qw jweygw[
84
iesI pRkwr Awp ies kwl dy lok iv`c Swsqr
ivru`D swDnW krky irxI ho gey ho[ pihlW AwpnUM
swhUkwr bxwieAw jweygw[ ausdy leI kivrdyv
(kbIr swihb jW kibr swhyb) ny mYnUM dws nUM Awpxw
numwieMdw (Representative) bxwky ByijAw hY[ aus
pRmySvr dI qrPoN ieh dws Awp dw (Guaranter)
izMmyvwr bxygw qQw bRhmw-ivSxU-iSv Awid
SkqIAW qoN Awpdy pun: kunY~kSn (sMprk dw lwB)
nUM pRwrMB krvweygw jo Awpny ienHW dy mMqr dI
kmweI krky ikSqW iv`c ib`l Brnw hY[ jd q`k Awp
ie`QoN Awp mukq nhIN huMdy qd q`k AwpnUM srv BOiqk
sivDwvW zor-Sor nwl imldIAW rihxgIAW qQw
Awp puMn dwn Awid krky AiD`k BgqI DnI bx
skoNgy[ dUsry SbdW iv`c ijvyN swfy srIr iv`c kml
bxy hn jd AsIN srIr iqAwgky pRmwqmw dy pws
jwvWgy qW swnUM ienHW kmlW iv`coN hoky jwxw hY[ ijvyN
1. mUl kml iv`c gxyS jI 2. suAwd kml iv`c
swiv`qrI-bRhmw jI 3. nwBI kml iv`c l`kSmIN qQw
ivSxU jI 4. ihrdY kml iv`c pwrvqI Aqy iSvzI
85
5. kMT kml iv`c durgw (AStMgI) hY[ ienHW kmlW
iv`coN AsIN qd hI jw skWgy jd AsIN ienHW dw irx
Adw kr dyvWgy[ pRQm aupdyS nwl Awpdy srv
kml iKl jwxgy ArQwq Awp irx mukq ho jwEgy[
jd Awp AMq smyN iv`c srIr C`fky c`loNgy qW Awpdw
rsqw swP imlygw ArQwq Awp dy srv irx mukq
pRmwx-p`qr iqAwr imlygw[
pRMqU AsIN pUjw Awpxy mUl mwilk kivrdyv (kivr
swhyb) dI krnI hY[ ijvyN pqIvrqw pqnI pUjw qW
Awpxy pqI dI krdI hY, pRMqU jQoic`q Awdr sB dw
krdI hY[ ijvyN dyvr nUM pu`qr qQw jyT nUM v`fy BweI dI
qrHW s`s Aqy ssur nUM mwqw-ipqw dI qrHW[ pRMqU jo Bwv
Awpxy pqI iv`c huMdw hY auh hor iv`c nhIN ho skdw[
TIk ies pRkwr kbIr Bgq nUM AwpxI BgqI sPl
krnI hY iesleI iksI Anjwn dy bihkwvy iv`c mq
Awauxw pUrx ivSvwS dy nwl ies dws dy duAwrw
d`s BgqI mwrg au~qy l`gy rihxw hY[ ieh BgqI
srv SwsqrW dy AwDwr au~qy hY[

You might also like