4

Republic of the Philippines

Department of Education
Region III
SCHOOLS DIVISION OF ZAMBALES

FILIPINO
Kagamitan sa Pinatnubayang
Kasanayang Pampagkatuto
Pagtukoy sa Kaibahan ng
Pang-abay at Pang-uri
Ikatlong Markahan – Ikaapat na Linggo
(Aralin 1)
 Pagtukoy sa Kaibahan ng
Pang-abay at Pang-uri

Panimula

Isa ka bang batang mapanuri? Ihanda mo ang iyong

natatanging kakayahan sa pagsuri dahil magagamit mo ito sa
ating aralin.

Bibigyang-linaw ang konsepto ng kaibahan ng pang-abay at

pang-uri sa araling ito. Suriin mong mabuti ang bawat halimbawa
upang mapaunlad mo ang iyong kaalaman tungkol sa kaibahan
ng pang-abay at pang-uri.

Kasanayang Pampagkatuto

Natutukoy ang kaibahan ng pang-abay at pang-uri.

(F4WG-IIId-e-9.1)

1|Pahina
 Mga Layunin

Sa pagtatapos ng kagamitan sa Pinatnubayang Kasanayang

Pampagkatuto na ito, ikaw ay inaasahang:

1. natutukoy ang kaibahan ng pang-abay at pang-uri ayon

sa pagkakagamit nito sa pangungusap;
2. nauuri ang salitang inilalarawan ng pang-abay at
pang-uri ayon sa pagkakagamit nito sa pangungusap;at
3. nagagamit ang concept map sa pagtukoy ng kaibahan ng
pang-abay at pang-uri.

Balik Aral

Sa nakaraang aralin, natutuhan mo na ang pangngalan ay

pangalan ng tao, bagay, hayop, lugar at pangyayari.

Panuto: Pagmasdang mabuti ang larawan. Sumulat ng limang (5)

pangngalan na makikita sa larawan. Sa bawat pangngalan
sumulat ng katumbas nitong pang-abay at pang-uri na maaaring
maglarawan sa pangngalan. Gawin ito sa iyong sagutang papel.

Halimbawa:
upuan- matibay – maayos

1.
2.
3.
4.
5.

2|Pahina
 Pagtalakay sa Paksa

Panuto: Basahin ang tula.

Bukod-tangi
ni Gledelyn Joy H. Deliguin, Balaybay ES

Si Brenda ay masipag na bata.

Siya ay maaasahan talaga.
Tunay na mabait na dalaga.
Maganda ang ugali niya.

Malinis maglaba si Brenda.

Palaging maaayos rin ang bahay nila.
Sadyang masinop siya.
Lubos na nagpapasalamat si ama’t ina.

Panuto: Sagutin ang mga tanong at piliin ang iyong sagot sa mga
tanong sa mga salita na nasa loob ng kahon at isulat ito sa iyong
sagutang papel.
1. Anong bahagi ng pananalita ang itim ang pagkakalimbag?
2. Anong bahagi ng pananalita ang may salungguhit?
3. Anong bahagi ng pananalita ang may bilog?
4. Anong bahagi ng pananalita ang nakakahon?
5. Anong bahagi ng pananalita ang nakapahilig?

pang-abay pang-uri panghalip

pandiwa pangngala

3|Pahina
 Mahalagang alam mo ang kaibahan sa bawat bahagi ng
pananalita upang madali mong makilala ang mga ito.

Sa araling ito, iyong matutuhan ang kaibahan ng pang-abay

at pang-uri. Bago natin isa-isahin ang mga halimbawang
pangungusap sa tula ay pag-aralan mo muna ang Venn Diagram.
Gabay mo ito para matukoy ang kaibahan ng pang-abay at pang-
uri. Pakatandaan mo na ang kanilang pagkakaiba ay makikita sa
mga salitang inilalarawan ng mga ito.

pang-abay pang-uri
-salitang naglalarawan -salitang naglalarawan
sa mga bahagi ng sa mga bahagi ng
pananalita na: pananalita na:

1.pangngalan-pangalan
1. pandiwa -
salitang kilos tulad ng tao,bagay, hayop,
Mga lugar o pangyayari. Ito
ng lakad at kain
ay karaniwang
salitang nagsasabi ng bilang,
2. pang-uri – naglalarawan katangian, kulay, hugis,
naglalarawan sa o laki.
pangngalan (ngalan
ng tao, bagay, hayop,
lugar o pangyayari) o 2.panghalip-salitang
panghalip tulad ng humahalili sa
sila at kami pangngalan tulad ng
sila, ako, kami,
3. pang-abay –
nagpapahayag
kung saan, kailan,
paano at gaano
kadalas ang kilos

4|Pahina
 Ngayon, isa-isahin natin ang mga pangungusap tula na iyong
binasa kanina upang makita ang kaibahan ng pang-abay at pang-
uri. Maaari mong balikan ang venn diagram bilang gabay.

Ang mga salitang itim ang pagkakalimbag ay ginamit na

pang-uri. Ang pang-uri ay salitang naglalarawan sa mga bahagi
ng pananalita na pangngalan at panghalip.

Si Brenda ay masipag na bata. pangngalan

Siya ay maaasahan talaga. panghalip

Ang mga salitang nakapahilig ay ginamit na pang-abay. Ang

pang-abay ay salitang naglalarawan sa mga bahagi ng pananalita
na pandiwa, pang-uri at pang-abay.

pandiwa
Malinis maglaba si Brenda.

Palaging maayos rin ang bahay nila. pang-uri

Lubos na nagpapasalamat si ama’t ina. pang-abay

Pakatandaan mong tingnang mabuti ang salita at ang

inilalarawan nito upang malaman, kung ito ay pang-abay o
pang-uri.

5|Pahina
 Narito ang unang halimbawa para mas makita mo ng
malinaw ang kaibahan ng pang-abay at pang-uri sa pamamagitan
ng pagsuri sa mga salitang inilalarawan nito.
Sundan mo ang proseso kung paano mapapadali ang
pagtukoy sa kaibahan ng pang-abay at pang-uri na inihanda ko
para sa iyo.

inilalarawan – tinanggap
Masayang *Ang salitang masaya ay
tinanggap ng mga naglalarawan sa salitang
bata ang regalong tinanggap. Ito ay isang
mula kay lolo. pandiwa kaya ang salitang
masaya ay ginamit na pang-
abay sa pangungusap.

inilalarawan – bata
Masaya ang mga *Ang salitang masaya ay
bata sa natanggap naglalarawan sa salitang
nilang regalo mula bata. Ito ay isang pangngalan
kay lolo. kaya ang salitang masaya ay
ginamit na pang-uri sa
pangungusap.

Narito pa ang iba pang mga halimbawa upang lalo mong

maunawaan ang kaibahan ng pang-abay at pang-uri.

6|Pahina
Talagang tahimik ang mga
bata sa loob ng silid-aralan.
inilalarawan – talagang
*Ang salitang tahimik ay
naglalarawan sa salitang
talagang. Ito ay isang
pang-uri kaya ang salitang
tahimik ay ginamit na
pang-abay sa
pangungusap.
Ang pipit ay isang
malayang ibon..
Malayang lumilipad sa
kagubatan ang ibong
pipit.
Sila ay tahimik sa loob ng
silid-aralan.
inilalarawan – sila
*Ang salitang tahimik ay
naglalarawan sa salitang
sila. Ito ay isang panghalip
kaya ang salitang tahimik
ay ginamit na pang-uri sa
pangungusap.
inilalarawan – ibon
*Ang salitang malayang ay
naglalarawan sa salitang
ibon. Ito ay isang
pangngalan kaya ang
salitang malayang ay
ginamit na pang-uri sa
pangungusap.
inilalarawan – lumilipad
*Ang salitang malayang ay
naglalarawan sa salitang
lumilipad. Ito ay isang
pandiwa kaya ang salitang
malayang ay ginamit na
pang-abay sa
pangungusap.
7|Pahina
 Si Rina ay matalinong Si Rina ay matalinong

sumagot. dalaga.

inilalarawan – sumagot inilalarawan – dalaga

*Ang salitang matalinong
ay naglalarawan sa
salitang sumagot. Ito ay
isang pandiwa kaya ang
salitang magtalinong ay
ginamit na pang-abay sa
pangungusap.
*Ang salitang matalinong
ay naglalarawan sa
salitang dalaga. Ito ay
isang pangngalan kaya ang
salitang matalinong ay
ginamit na pang-uri sa
pangungusap.

Inaanyayahan kitang gamitin ang iyong natutuhan at

mapanuring kakayahan para magawa mo ng tama ang mga
gawain na inihanda ko para sa iyo.

Gawain

Pinatnubayang Pagsasanay 1
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Kilalanin ang
mga inilalarawan ng pang-abay o pang-uri saka uriin kung anong
bahagi ng pananalita ito. Kopyahin at punan ang talahanayan sa
iyong sagutang papel.

Halimbawa: Mabilis tumakbo ang kabayo ni Lino.

1.Masipag na ama si Jun.
2. Si Lanie ay masayahing bata.

8|Pahina
3. Maagang dumating sa palengke si Aling Nena.
4. Magulo ang kaniyang mga libro sa ibabaw ng mesa.
5. Ang anak ng kapitbahay namin ay matalino.
6. Niyakap ko si Nilo nang mahigpit.
7. Sadyang malakas ang kaniyang resistensiya.
8. Tunay na masarap ang inihaing ulam ni Glen.
9. Mataas ang puno ng niyog.
10. Maraming kababaihan ang dumalo sa sayawan.
bahagi ng
Salita Nakahilig inilalarawan
pananalita
Hal. mabilis tumakbo pandiwa
1 masipag
2 masayahing
3 maagang
4 magulo
5 matalino
6 mahigpit
7 sadyang
8 tunay
9 mataas
10 maraming

Pinatnubayang Pagsasanay 2
Panuto: Kopyahin sa iyong sagutang papel ang mga pangungusap.
Tukuyin ang kaibahan ng pang-abay at pang-uri sa pamamagitan
ng pagbilog sa salitang inilalarawan ng salitang nasa loob ng
kahon at isulat sa patlang bago ang bawat bilang kung ang salita
ay ginamit na pang-abay o pang-uri.

_________1. Pinuntahan nila ang magandang parke.

_________2. Si Berto ay isang matiyagang bata.
_________3. Nag-aaral nang mabuti si Ella para sa nalalapit na
pagsusulit.

9|Pahina
 _________4. Nilinisan nang maigi ang buong bahay nina Tina.
_________5. Ang kuwento ni Selma ay madaling intindihin.
_________6. Ang gatas na tinimpla niya ay matabang.
_________7. Malayo ang bahay nila sa paaralan.
_________8. Pumasok kami sa malinis na silid-aralan.
_________9. Mahusay na manunulat ang tiyahin ko.
_________10. Ang mga manggagawa ay masiglang nananahi.

Pang-isahang Pagsasanay
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang maikling kuwento.

Para Sa Iyo
ni Gledelyn Joy H. Deliguin, Balaybay ES

Si Aling Rosita ay
maagang gumigising para
ipaghanda ng agahan ang
kaniyang mag-ama. Tuwing
umaga ay inihahatid niya ang
kaniyang asawa sa malapit na
paradahan para sumakay ng
dyip at pumasok sa trabaho.
Saka niya tuturuan ang anak
na sumagot ng maraming
modyul. Mahirap sumagot ng modyul ngunit pinipilit niya itong
gawin para sa anak. Matiyagang bata kasi si Balong kaya
ipinapakita ni Aling Rosita ang kaniyang suporta.

10 | P a h i n a
 Hinahayaan muna niyang sumagot ang anak dahil kailangan
na niyang maghanda ng masarap na pananghalian. Habang
nagluluto ay sinilip ulit niya ang masipag na anak.
“Ina, tapos ko na po ang aking modyul.’’ Balita ni Balong
“Maaasahan ka talaga, anak.” sagot ni Aling Rosita
“Ginagawa ko po ito para sa iyo, ina.” malambing na sagot ni
Balong.
Mahigpit na niyakap ni Aling Rosita si Balong.
Masayang pinagsaluhan ng mag-ina ang pagkain.
Panuto: Bigyang-pansin ang mga salitang itim ang pagkakalimbag
at may salungguhit sa kuwentong iyong binasa. Suriin itong
mabuti at tukuyin kung ang salitang nakahilig ay ginamit na
pang-abay o pang-uri sa tulong ng salitang inilalarawan nito.
Isulat sa tamang hanay sa talahanayan sa ibaba. Gawin ito sa
iyong sagutang papel.

pang-abay pang-uri

11 | P a h i n a
 Pagsusulit
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap at suriin ang
mga pahiwatig. Pagkatapos, sa iyong sagutang papel kopyahin at
punan ang concept map upang tukuyin ang kaibahan ng pang-
abay at pang-uri.

1. a. Dahan-dahang ibinuhos niya ang kape sa tasa.

b. Dahan-dahan siya habang ibinubuhos ang kape sa tasa.

pang-abay pang-uri

pangungusap pangungusap

salita dahan-dahan salita dahan-dahan

inilalarawan inilalarawan

2. a. Maliwanag ang mga layunin ng punong guro sa kaniyang

paliwanag.
b. Nagpaliwanag nang maliwanag ang punong guro tungkol sa
kaniyang layunin.

pang-abay pang-uri

pangungusap pangungusap

salita maliwanag salita maliwanag

inilalarawan inilalarawan

12 | P a h i n a
3. a. Ang matiyagang mag-aaral ay nagtatagumpay.
b. Talagang matiyagang nag-aaral ang mag-aaral upang
magtagumpay.

pang-abay pang-uri

pangungusap pangungusap

salita matiyaga salita matiyaga

inilalarawan inilalarawan

4. a. Madaling tinapos ni Andy ang modyul sa Math.

b. Madali ang modyul sa Math para kay Andy kaya tinapos na
niya ito kaagad.

pang-abay pang-uri

pangungusap pangungusap

salita madali salita madali

inilalarawan inilalarawan

5.a.Masiglang sinagot ni Kagawad Gin ang tanong ni Kapitan Al.

b. Ang tanong ni Kapitan Al ay sinagot ng masiglang kagawad.

pang-abay pang-uri

pangungusap pangungusap

salita masigla salita masigla

inilalarawan inilalarawan

13 | P a h i n a
 Pangwakas

Sa araling ito, natutuhan mong malaki ang kaibahan ng

pang-abay at pang-uri dahil sa salitang kanilang inilalarawan.
Pakatandaan mo ang mga konseptong ito para maiwasan ang
pagkalito.

Panuto: Buuin ang crossword puzzle gamit ang mga

kahulugan ng bahagi ng pananalita sa loob ng kahon. Gawin ito
sa sagutang papel.

Pahalang
2. nagsasaad ng kilos
5.ngalan ng
tao,bagay,hayop,lugar at
pangyayari

Pababa
1.naglalarawan sa
pangngalan at panghalip
3. naglalarawan sa
pandiwa, pang-uri at pang-
abay
4.humahalili sa
pangngalan

14 | P a h i n a
 Mga Sanggunian

Dayag, Alma. 2009. Pluma. 2nd ed. Quezon City: Brown Madonna
Press, Inc.

joywapz. 2020. "FILIPINO: PANG URI AT PANG

ABAY". Slideshare.Net.
https://www.slideshare.net/joywapz/filipino-pang-uri-
at-pang-abay.

"Pagkakaiba Ng Pang-Abay At Pang-Uri". 2020. Prezi.Com.

https://prezi.com/ooijte1wuwd_/pagkakaiba-ng-pang-
abay-at-pang-uri/.

"Pang-Uri At Pang-Abay - Proprofs Quiz". 2020. Proprofs.Com.

https://www.proprofs.com/quiz-
school/story.php?title=panguri-at-pangabay.

"Pang-Uri O Pang-Abay Worksheets - Samut-Samot".

2020. Samut-Samot.
https://samutsamot.com/2014/10/07/pang-uri-o-pang-
abay-worksheets/.

15 | P a h i n a
 16 | P a h i n a
Pagtalakay
1.pang-uri
Pagsusulit 2.pandiwa
3.pangngalan
1.pang-abay 4.pang-uri
Pangungusap- Sadyang madaling turuan ang 5.panghalip
mag-aaral na si Carl.
Inilalarawan- madali Pinatnubayang Gawain 1
pang-uri 1. masipag-ama pang-uri
2. masayahing – bata – pang-uri
2. pang-abay
3. maagang – dumating – pang-abay
Pangungusap- Nagpaliwanag nang
maliwanag ang punong guro tungkol sa 4. magulo – libro sa mesa- pang-uri
kaniyang layunin. 5. matalino-anak ng kapitbahay-pang-
Inilalarawan- nagpaliwanag uri
pang-uri 6. mahigpit-yakap-pang-abay
Pangungusap- Maliwanag ang mga layunin 7. sadyang-malakas- pang-abay
ng punong guro sa kaniyang paliwanag. 8. tunay-masarap-pang-abay
Inilalarawan-layunin ng punong guro
9. mataas-puno-pang-uri
3. pang-abay 10. maraming-kababaihan-pang-uri
pangungusap: Talagang matiyagang nag-
aaral ang mag-aaral upang magtagumpay. Pinatnubayang Gawain 2
inilalarawan: matiyagang 1.parke-pang-uri
pang-uri 2.bata-pang-uri
pangungusap: Ang matiyagang mag-aaral ay 3.nag-aaral-pang-abay
nagtatagumpay 4.nilinisan -pang-abay
inilalarawan: mag-aaral 5.intindihin -pang-abay
4.pang-abay 6,gatas-oang-uri
pangungusap: Madaling tinapos ni Andy ang 7.bahay-pang-uri
modyul sa Math. 8.silid-aralan-pang-uri
inilalarawan: tinapos 9.manunulat- pang-uri
pang-uri 10nananahi-pang-abay
pangungusap: Ang modyul na Math ay
madali lamang para kay Andy. Pangisahang Pagsasnay
inilalarawan:modyul sa math Pang-abay
Maaga
Mahirap
Pangwakas Mahigpit
1. pang-uri Masaya
2. pandiwa Pang-uri
3. panghalip Malapit
4. pang-abay Marami
5. pangngalan Matiyaga
Masarap
Masipag
Maaasahan
Susi sa Pagwawasto
 Pasasalamat
Ipinaaabot ng Pansangay na Tanggapan ng mga Paaralan ng Zambales ang
taos-pusong pasasalamat sa mga sumusunod, na nakapag-ambag ng tagumpay
para sa paghahanda, pag-unlad, pagtiyak ng kalidad, paglimbag at pamamahagi ng
Ikatlong Markahang Kagamitan sa Pinatnubayang Kasanayang Pampagkatuto sa
lahat ng asignatura sa iba’t ibang antas bilang tugon sa pagbibigay sa mag-aaral ng
naaangkop na kagamitang pampagkatuto hango sa Pinakamahalagang Kasanayang
Pampagkatuto (MELCs) - ayon sa mga pagsasanay na nakabatay sa mga
pamantayan ng pinatnubayang kasanayan at tuwirang pagtuturo:
Una, ang Learning Resource Development Team na binubuo ng mga
manunulat at tagaguhit, sa kanilang iginugol na panahon at kakayahan upang
makabuo ng iba’t ibang kinakailangang kagamitang pampagkatuto.
Ikalawa, ang mga tagapatnugot sa nilalaman, tagasuring pangwika, at mga
tagasuring pandisenyo na maingat na nagwasto at bumuo sa lahat ng Kagamitan sa
Pinatnubayang Kasanayang Pampagkatuto upang matiyak ang kawastuhan at
katugunan sa mga pamantayan ng Kagawaran ng Edukasyon;
Ikatlo, ang mga gurong tagapatnubay at mga guro sa bawat asignatura sa
kanilang malapit na pakikipag-ugnayan sa mga punongguro, sa kanilang
lingguhang pamamahagi at pagbabalik ng mga Kagamitan sa Pinatnubayang
Kasanayang Pampagkatuto at sa kanilang madalas na pagsubaybay sa pag-unlad
ng mag-aaral sa lahat ng paraan; at
Panghuli, ang mga magulang at iba pang pantahanang tagapagdaloy sa
kanilang pagbibigay sa mag-aaral ng kinakailangang patnubay at gabay upang
maisagawa ang mga gawain at upang patuloy na matulungan ang bawat mag-aaral
na maging responsableng indibidwal sa hinaharap.
Sa inyong patuloy na paghahatid ng kaalaman sa mapanghamong panahon
ay lubos na makamit ang sama-samang pagpupunyagi at matibay na malasakit na
pagsilbihan ang ating mag-aaral na Zambaleño.
Muli, ang aming walang hanggang pasasalamat!

Tagapamahala

17 | P a h i n a