Nguyễn Bích Ngọc ĐTĐ Trên bước đường thành công không có dấu chân của kẻ lười biếng

a kẻ lười biếng ( Lỗ Tấn)

BÀI THƠ SANG THU – HỮU THỈNH.
I- Kiến thức chung: 1- Tác giả:- Tên đầy đủ là Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh năm 1942, quê ở huyện Tam Dương
Vĩnh Phúc. - Năm 1963 ông nhập ngũ vào binh chủng thiết giáp rồi trở thành cán bộ văn hoá tuyện huấn trong
quân đội và bắt đầu sáng tác thơ. Từ năm 2004 Hữu Thỉnh làm tổng thư kí hội nhà văn.
Phong cách thơ: Thiết tha, sâu lắng giàu chất suy tưởng.
2- Tác phẩm: *Gần cuối năm 1977, in lần đầu trên báo Văn nghệ, sau đó được in trong tập thơ : Từ chiến hào đến
thành phố- Năm 1991.
* Mạch cảm xúc: Từ ngỡ ngàng đến say sưa ngây ngất trước thiên nhiên sang thu đến suy ngẫm về đời người khi
chớm thu
* Bố cục: Khổ 1- Cảm nhận về thiên nhiên lúc giao mùa, tín hiệu báo thu về
Khổ 2- Quang cảnh đất trời ngả dần sang thu.
Khổ 3- Những biến chuyển âm thầm của cảnh vật và suy ngẫm…
II- Phân tích tác phẩm:
1. Cảm nhận của nhà thơ trước cảnh thu về trong không gian gần và hẹp :
- Tín hiệu báo thu về:+ Hương ổi - phả : gợi hương thơm như sánh lại, chủ động lan tỏa, nồng nàn trong đường
thôn ngõ xóm.
+ Gió se (gió lạnh và khô)  gió heo may, đưa hương ổi và sương lan trong không gian; lưu hương thơm cho
hoa, ướp vị ngọt cho trái.
+ Sương - chùng chình: Từ láy gợi hình "chùng chình", NT nhân hóa: Sương mỏng, nhẹ nhàng thong thả
chuyển động, lưu luyến bịn rịn trước cửa ngõ mùa thu. ( Sương thu có hồn, sinh động)
+ Ngõ : +> ngõ thực: ngõ xóm, ngõ quê ; +> cửa ngõ thời gian giao giữa hai mùa (ẨN DỤ)
=> hình ảnh quen thuộc, mộc mạc, nồng nàn quyến rũ của thiên nhiên sang thu được cảm nhận bằng nhiều giác
quan vừa cụ thể, vừa tinh tế.
- Cảm xúc của nhà thơ: + Bỗng -> bất ngờ, ngỡ ngàng; đột ngột, xúc động trước tín hiệu chuyển mùa.
+ Hình như - nghi hoặc, chưa thể tin -> Cảm giác chưa rõ rệt. => cảm xúc ngỡ ngàng, xao xuyến của nhà thơ.
2.Cảm nhận về quang cảnh đất trời trong không gian cao rộng:
- Sự thay đổi của tạo vật:
+ Sông dềnh dàng : NT nhân hoá + từ láy gợi hình ảnh dòng sông trôi chậm, gợi suy ngẫm trầm tư.
+ Chim vội vã : NT nhân hoá+ từ láy gợi cảm-> hơi thu se lạnh khiến đàn chim mải miết di cư, làm tổ.
=> “được lúc” “bắt đầu” khoảnh khắc thay đổi của tạo vật, gợi bước chuyển mình của thời gian.
=> nắm bắt cái mơ hồ và diễn tả một cách cụ thể, hữu hình.
 NT đối, diễn tả sự vận động tương phản báo hiệu những thay đổi đang diễn ra cụ thể. => Phù hợp và tinh tế.
+ Hình ảnh: "Đám mây" - vắt nửa mình
 là một liên tưởng thú vị, NT nhân hoá gợi hình ảnh đám mây mỏng như dải lụa treo trên bầu trời
 Đám mây chính là nhịp cầu của sự giao mùa : hình ảnh không gian  gợi bước đi của thời gian.
=> Ranh giới giữa 2 mùa trở nên mơ hồ, mỏng manh nửa nghiêng về mùa hạ, nửa nghiêng về mùa thu . Tất cả mới
đang bắt đầu, đang nhuốm sắc thu
-> Đám mây cũng chính là nhịp cầu thời gian nối quá khứ và tương lai, những hi sinh mất mát của dân tộc trong
quá khứ chính là độc lập tự do cho tương lai.
- Tâm trạng nhà thơ : ngây ngất, say sưa trước sự đổi thay của đất trờì ; tình cảm tưởng nhớ tri ân.
3. Những biến chuyển âm thầm trong lòng cảnh vật và suy ngẫm của nhà thơ :
- Chuyển biến âm thầm của cảnh vật: ( Tả thực )
+ Nắng, mưa, sấm « vơi dần », « bớt » dần: Sấm thưa và nhỏ dần, không đủ sức để lay động hàng cây đã bao mùa
thay lá.  hiện tượng tự nhiên đặc trưng của mùa hạ nhưng sắc độ giảm dần.
+ các cụm từ: "vẫn còn", “đã vơi dần” "cũng bớt"-> đo đếm được độ đậm nhạt của nắng, khối lượng của mưa thu
và âm vang của tiếng sấm
- Ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh thiên nhiên:
+ Sấm, mưa nắng : Những vang động , thay đổi bất thường, những vui buồn trong cuộc đời
+ hàng cây đứng tuổi ( Nhân hóa, ẩn dụ) : Những con người từng trải chín chắn, cuộc đời đã sang thu, vững vàng
hơn trước những tác động bất thường của cuộc đời.
=> Con người trải qua những thăng trầm của cuộc đời giờ vững vàng hơn, chủ động hơn.
=> hình ảnh đất nước bước ra từ chiến tranh, mạnh mẽ, tự tin vươn lên, phát triển không ngừng. (niềm tin, tự hào)
-> Đất trời sang thu khiến lòng người bâng khuâng cảm xúc , gợi bao suy nghĩ về con người, cuộc đời.
III- Tổng kết:1. Nghệ thuật:- Hình ảnh giàu sức biểu cảm, gợi suy tưởng. - Biện pháp tu từ: ẩn dụ, nhân hóa,
đối.- Từ láy gợi hình. 2. Nội dung:- Cảm nhận tinh tế trước thiên nhiên ở thời điểm giao mùa.
( Muốn- Thiết
làm tha,
mộttrân
cáchtrọng vẻmái
thoải đẹpchúng
của quêtahương xưa.làm
phải tập - Suy
mộtngẫm
cách sâu lắng
chăm chỉvề-Jhonson)
con người, cuộc đời.