οδηγός-αναγνώρισης final

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ
ΚΑΡΧΑΡΙΩΝ, ΒΑΤΩΝ ΚΑΙ

ΧΙΜΑΙΡΩΝ
Θεσσαλονίκη | 2021
Προτεινόμενη Αναφορά:
Naasan Aga Spyridopoulou, R., Giovos, I., Oikonomou, V., Identification Guide of sharks, batoids and chimaeras., iSea,
Greece.
Ναασάν Άγα Σπυριδοπούλου, Ρ., Γιώβος, Ι., Οικονόμου, Β., Οδηγός Αναγνώρισης καρχαριών, βατών και χιμαίρων., iSea,
Ελλάδα.
Γραφιστική επιμέλεια οδηγού: Αθηνά Ριζοπούλου
Ρεαλιστικά σκίτσα: Marc Dando
Φωτογραφία εξωφύλλου:Alessandro De Maddalena
Επιμέλεια έκδοσης: iSea / Θεσσαλονίκη 2021
ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ
Ευχαριστούμε τον Δρ. Φαμπρίτσιο Σερένα υπέυθυνο της Ομάδας Ειδικών για τους Καρχαρίες (SSG) της Διεθνής Ένωσης
Προστασίας της Φύσης (IUCN) στη Μεσόγειο, για την πολύτιμη συμβολή του αναφορικά με την παρουσία των ειδών στις
ελληνικές θάλασσες.
Το έργο “Συμμαχία για Συμβίωση ΙΙ” χρηματοδοτείται από το μέτρο: “Καινοτόμες δράσεις με τους πο-
λίτες”, στον άξονα: “Καινοτόμες δράσεις” του χρηματοδοτικού προγράμματος: “Φυσικό περιβάλλον
& καινοτόμες περιβαλλοντικές δράσεις 2020” του Πράσινου Ταμείου. Προϋπολογισμός: 49.670,00€.
Δικαιούχος: iSea. Συνεργαζόμενοι φορείς: MEDASSET Ελλάς, Τμήμα Ζωικής Παραγωγής, Αλιείας και
Υδατοκαλλιεργειών της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
O παρών οδηγός αναγνώρισης αποτελεί ένα εύχρηστο εργαλείο για την αναγνώριση χονδριχθύων οι οποίοι έχουν κα-
ταγραφεί στην Ελλάδα και απευθύνεται σε όλους τους εμπλεκόμενους στην αλιεία.
Ο οδηγός συντάχθηκε από την iSea στο πλαίσιο του προγράμματος «Συμμαχία για Συμβίωση ΙΙ» και κύριο στόχο του
αποτελεί η διευκόλυνση αναγνώρισης ειδών χονδριχθύων για την καταγραφή τους και για την εφαρμογή πρακτικών
διαδικασιών, όπου και είναι αναγκαίο. Πιο συγκεκριμένα, η σωστή αναγνώριση ειδών μπορεί να περιορίσει περιστα-
τικά παράνομης αλιείας και εκφόρτωσης προστατευόμενων ειδών, τα οποία αποτελούν συχνά φαινόμενα στην χώρα
μας. Οι ελλιπείς γνώσεις των άμεσα ενδιαφερόμενων, συμπεριλαμβανομένων των αλιέων και των ελεγκτικών αρχών
σχετικά με την αναγνώρισή των χονδριχθύων περιορίζει τις προσπάθειες προστασίας και αποστερεί τα θαλάσσια οι-
κοσυστήματα από την προστασία που χρειάζονται. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στους ιχθυέμπορους, οι οποί-
οι, βάσει νομοθεσίας, καλούνται να σημάνουν προϊόντα ελασμοβράγχιων από είδη που είναι εμπορεύσιμα.
Οι χονδριχθείς είναι μία ταξινομική ομάδα που περιλαμβάνει 1.282 είδη παγκοσμίως. Στους χονδριχθείς ανήκουν δύο
υφομοταξίες οι Ολοκέφαλοι (Χίμαιρες) και οι Ελασμοβράγχιοι (Καρχαρίες και Βάτοι). Πρόκειται για οργανισμούς οι
οποίοι διαβιούν στη γη περίπου 400 εκ. χρόνια. Στην πλειοψηφία τους, είναι κορυφαίοι θηρευτές των θαλάσσιων οικο-
συστημάτων και αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους της δομής και της ισορροπίας τους. Η Μεσόγειος θάλασσα, παρότι
μικρή σε επιφάνεια, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες περιοχές για τους χονδριχθείς, καθώς χαρακτηρίζεται από
υψηλή βιοποικιλότητα, με συνολικά 88 καταγεγραμμένα είδη. Δυστυχώς, ταυτόχρονα αποτελεί την πλέον επικίνδυνη
ίσως περιοχή για τους χονδριχθείς, καθώς αυτοί αποτελούν την πλέον απειλούμενη ομάδα ψαριών. Ειδικότερα, από
τους πληθυσμούς των 73 ειδών που έχουν αξιολογηθεί από την Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένω-
σης για την Προστασία της Φύσης (IUCN) το 53,4% έχει χαρακτηριστεί ως απειλούμενο με εξαφάνιση και περισσότερο
από το 1/3 ως Ανεπαρκώς Γνωστοί ή Μη Αξιολογημέναλόγω έλλειψης δεδομένων.
Σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, η Ελλάδα επίσης φιλοξενεί μεγάλη βιοποικιλότητα χονδριχθύων, καθώς
στις ελληνικές θάλασσες έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 35 είδη καρχαριών, 31 είδη βατών και 1 είδος χίμαιρας. Το
ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο, που εκδόθηκε το 2009, περιλαμβάνει 63 είδη εκ των οποίων τα 50 χαρακτηρίζονται ως Μη
Αξιολογημένα, ενώ όλα τα υπόλοιπα ανήκουν σε κάποια από τις απειλούμενες κατηγορίες. Τα τελευταία χρόνια έχουν
γίνει σημαντικές προσπάθειες για τη μελέτη της οικολογίας και βιολογίας των συγκεκριμένων ειδών χονδριχθύων.
Ωστόσο, η γνώση στην Ελλάδα είναι ακόμα περιορισμένη. Συνεπώς απαιτείται περισσότερη προσπάθεια για την συλ-
λογή δεδομένων που θα στηρίξουν με την σειρά τους δράσεις για τη διατήρησή τους.
Ο παρών οδηγός δεν περιλαμβάνει όλα τα επιστημονικά χαρακτηριστικά αναγνώρισης για το κάθε είδος αλλά παρέχει
τα βασικά κριτήρια για την αναγνώρισή τους βάσει της μορφομετρίας και των χρωματικών προτύπων που διαφο-
ροποιεί το κάθε είδος από τα υπόλοιπα. Τα είδη παρουσιάζονται ανά τάξη και οικογένεια και για κάθε ένα από αυτά,
πέρα από τα κριτήρια αναγνώρισης, παρέχονται σημαντικές πληροφορίες για την κατάσταση διατήρησής τους, την
οικολογία τους αλλά και για το αν πρόκειται για είδος υπό καθεστώς προστασίας. Τέλος, το κάθε είδος αναφέρεται με
το επιστημονικό του όνομα, τον κωδικό AFSIS του FAO και του κοινού ονόματος που επικρατεί στην Ελλάδα και έχει
γίνει αποδεκτό σύμφωνα με τη βιβλιογραφία.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τον ιστότοπο: www.isea.com.gr
-3-
ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΚΑΡΧΑΡΙΩΝ, ΒΑΤΩΝ ΚΑΙ ΧΙΜΑΙΡΩΝ
Σύμβολα και
Ακρωνύμια
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ:
CR Critically Endangered / Κρισίμως Κινδυνεύον

Απειλούμενα
EN Endangered / Κινδυνεύον
VU Vulnerable / Τρωτό
NT Near Threatened / Εγγύς Απειλούμενο

Ανησυχίας
Ελάχιστης
LC Least Concern / Ελάχιστης Ανησυχίας
DD Data Deficient / Ανεπαρκώς Γνωστό
NE Not Evaluated / Δεν Έχει Αξιολογηθεί
Αυτό το σύμβολο σημαίνει ότι το είδος προστατεύεται και συνεπώς πρέπει να απελευθερωθεί
ζωντανό, δεν μπορεί να διατηρηθεί επί του σκάφους, να μεταφορτωθεί, να εκφορτωθεί, να μετα-
φερθεί, να αποθηκευτεί και να πωληθεί.
Αυτό το σύμβολο αναφέρεται στα είδη που είναι πολύ σπάνια ή τα είδη των οποίων η ύπαρξη τους
θεωρείται αμφισβιτίσιμη στην Ελλάδα. Επομένως καταγραφές αυτών των ειδών είναι μείζονος
σημασίας και ιδιαίτερα αν συνοδεύονται με φωτογραφία ή/ και δείγμα. Παρακαλούμε σε περί-
πτωση που δείτε είδη με αυτή τη σήμανση επικοινωνείστε μαζί μας.
-4-
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2
ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ 4
ΚΑΡΧΑΡΙΕΣ 7
HEXANCHIFORMES
HEXANCHIDAE 8
Heptranchias perlo (HXT) Επταβράγχιος 8
Hexanchus griseus (SBL) Γκρίζος καρχαρίας ή Εξαβράγχιος 8
Hexanchus nakamourai (HXN) Μεγαλόματος εξαβράγχιος 9
LAMNIFORMES
ODONTASPIDIDAE 9
Carcharias taurus (CCT) Ταυροκαρχαρίας 9
Odontaspis ferox (LOO) Αγριοκαρχαρίας 10
LAMNIDAE 10
Carcharodon carcharias (GWS) Λευκός καρχαρίας 10
Isurus oxyrinchus (SMA) Ρυγχοκαρχαρίας 11
Lamna nasus (POR) Λάμια 11
CETORHINIDAE 12
Cetorhinus maximus (BSK) Σαπουνάς ή Προσκυνητής 12
ALOPIIDAE 12
Alopias superciliosus (BTH) Αλoπίας μεγαλόματος 12
Alopias vulpinus (ALV) Αλεπού ή Αλεπόσκυλος 13
CARCHARHINIFORMES
PENTANCHIDAE 13
Galeus melastomus (SHO) Μελανόστομος 13
SCYLIORHINIDAE 14
Scyliorhinus canicula (SYC) Σκυλάκι ή Γάτος 14
Scyliorhinus stellaris (SYT) Γάτος 14
TRIAKIDAE 15
Galeorhinus galeus (GAG) Δροσίτης 15
Mustelus asterias (SDS) Αστρογαλέος 15
Mustelus mustelus (SMD) Γκριζογαλέος 16
Mustelus punctulatus (MPT) Στικτογαλέος 16
CARCHARHINIDAE 17
Carcharhinus brevipinna (CCB) Βραχύπτερος καρχαρίνος 17
Carcharhinus obscurus (DUS) Καρχαρίνος σκοτεινόχρωμος 17
Carcharhinus plumbeus (CCP) Σταχτοκαρχαρίας 18
Prionace glauca (BSH) Γλαυκοκαρχαρίας ή Γαλάζιος 18
Rhizoprionodon acutus (RHA) Πριονοδοντοκαρχαρίας 19
SPHYRNIDAE 19
Sphyrna zygaena (SPZ) Ζύγαινα 19
SQUALIFORMES
DALATIIDAE 20
Dalatias licha (SCK) Σκυμνοσκυλόψαρο 20
ETMOPTERIDAE 20
Etmopterus spinax (ETX) Μαυροαγκαθίτης 20
SOMNIOSIDAE 21
Centroscymnus coelolepis (CYO) Πορτογαλικό σκυλόψαρο 21
Somniosus rostratus (SOR) Λαίμαργος 21
OXYNOTIDAE 22
Oxynotus centrina (OXY) Αχινόγατος 22
CENTROPHORIDAE 22
Centrophorus cf. uyato (CPU) Μικροκεντροφόρος 22
-5-
SQUALIDAE 23
Squalus acanthias (DGS) Κεντρόνι 23
Squalus blainville (QUB) Γκριζοκεντρόνι ή Κοκκαλάς 23
ECHINORHINIDAE 24
Echinorhinus brucus (SHB) Αχινοσκυλόψαρο 24
SQUATINIFORMES
SQUATINIDAE 24
Squatina aculeata (SUA) Ακανθορίνα 24
Squatina oculata (SUT) Ματορίνα 25
Squatina squatina (ANG) Αγγελοκαρχαρίας ή Ρίνα 25
ΒΑΤΟΙ 27
TORPEDINIFORMES
TORPEDINIDAE 27
Tetronarce nobiliana (TTO) Μαυρομουδιάστρα 27
Torpedo marmorata (TTR) Μαρμαρομουδιάστρα 27
Torpedo torpedo (TTV) Ματομουδιάστρα 28
RHINOPRISTIFOFORMES
RHINOBATIDAE 28
Rhinobatos rhinobatos (RBX) Ρινόβατος 28
GLAUCOSTEGIDAE 29
Glaucostegus cemiculus (RBC) Μαυρορινόβατος 29
RAJIFORMES
RAJIDAE 29
Dipturus batis (RJB) Γκριζόβατος 29
Dipturus oxyrinchus (RJO) Νόνα 30
Leucoraja circularis (RJI) Στρογγυλόβατος 30
Leucoraja fullonica (RJF) Ακανθόβατος 31
Leucoraja melitensis (JAM) Βάτος Μάλτας 31
Leucoraja naevus (RJN) Ψηφιδόβατος 32
Raja asterias (JRS) Αστρόβατος 32
Raja brachyura (RJH) Ξανθόβατος 33
Raja clavata (RJC) Καλκανόβατος 33
Raja miraletus (JAI) Ματόβατος 34
Raja montagui (RJM) Κηλιδόβατος 34
Raja polystigma (JAY) Στικτόβατος 35
Raja radula (JAR) Τραχύβατος 35
Raja undulata (RJU) Κυματόβατος 36
Rostroraja alba (RJA) Λευκόβατος 36
MYLIOBATIFORMES
DASYATIDAE 37
Bathytoshia lata Τρυγόνα 37
Dasyatis marmorata (RDQ) 37
Dasyatis pastinaca (JDP) Βατοτρυγόνα 38
Dasyatis tortonesei Μούντριζα 38
Pteroplatytrygon violacea (PLS) Γλαυκοτρυγόνα 39
GYMNURIDAE 39
Gymnura altavela (RGL) Πλατυσέλαχο 39
AETOBATIDAE 40
Aetomylaeus bovinus (MPO) Ρυγχαετόψαρο 40
MYLIOBATIDAE 40
Myliobatis aquila (MYL) Αετόψαρο 40
RHINOPTERIDAE 41
Rhinoptera marginata (MRM) Ριναετόψαρο 41
MOBULIDAE 42
Mobula mobular (RMΜ) Διαβολόψαρο 42
ΧΙΜΑΙΡΕΣ 43
CHIMAERIFORMES
CHIMAERIDAE 44
Chimaera monstrosa (CMO) Χίμαιρα 44
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 45
Καρχαρίες
ΤΕΧΝΙΚΈΣ ΜΕΤΡΉΣΕΙΣ ΚΑΙ ΌΡΟΙ:
© SERENA, 2005
-7-
HEXANCHIFORMES
HEXANCHIDAE
Heptranchias perlo (HXT) Επταβράγχιος DD VU
ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΕΛΛΑΔΑ
Χαρακτηριστικά Αναγνώρισης:
1. 7 βραγχιακές σχισμές
2. Απουσία 2ου ραχιαίου πτερυγίου
Μέγιστο Μήκος: 1,4 μ.
Γεωγραφική Κατανομή: Τροπικά και εύκρατα ύδατα, με εξαίρεση τον βορειοανατολικό Ειρηνικό
Οικότοπος: Βενθική Ωκεάνια Ζώνη
Βάθος: 1 – 1000 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μικρούς καρχαρίες, σαλάχια, ψάρια, γαρίδες, καβούρια, αστακούς, καλαμάρια και σουπιές.
Hexanchus griseus (SBL) Γκρίζος καρχαρίας ή Εξαβράγχιος LC NE

Μέγιστο Μήκος: 5 μ.
Γεωγραφική Κατανομή: Εύκρατα και τροπικά ύδατα
Οικότοπος: Ωκεάνια και Νηριτική Ζώνη
Βάθος: 1 – 2500 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ένα ευρύ φάσμα θαλάσσιων οργανισμών συμπεριλαμβανομένων άλλων καρχαριών, ψαριών,
καλαμαριών, καβουριών, γαριδών, ακόμη και φώκιες.
-8-
Hexanchus nakamourai (HXN) Μεγαλόματος εξαβράγχιος DD

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
3 1
3. Μεγάλα μάτια
4. Άσπρες άκρες στα πτερύγια
Γεωγραφική Κατανομή: Εύκρατα και τροπικά ύδατα
Βάθος: 1 – 2500 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ένα ευρύ φάσμα θαλάσσιων οργανισμών συμπεριλαμβανομένων άλλων καρχαριών, ψαριών,
καλαμαριών, καβουριών, γαρίδων, ακόμη και φώκιες.
LAMNIFORMES
ODONTASPIDIDAE
Carcharias taurus (CCT) Ταυροκαρχαρίας CR CR
1. Τα ραχιαία και το εδρικό πτερύγιο έχουν το ίδιο μέγεθος
2. H καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου πολύ πίσω από τα θωρακικά
Γεωγραφική Κατανομή: Κοσμοπολίτικο είδος, κυρίως σε εύκρατα και τροπικά νερά. Μεσόγειος και Μαύρη Θάλασσα.
Οικότοπος: Νηριτική Ζώνη.
Βάθος: 1 – 191 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με καρκινοειδή, κεφαλόποδα, ψάρια, σαλάχια και μικρότερους καρχαρίες.
-9-
Odontaspis ferox (LOO) Αγριοκαρχαρίας CR NE

2
1
1. Μικρά μάτια
2. 1ο ραχιαίο πτερύγιο είναι μεγαλύτερο από το 2ο
3. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου ακριβώς μετά το τέλος του θωρακικού
Γεωγραφική Κατανομή: Κοσμοπολίτικο είδος
Βάθος: 10 – 2000 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή και μαλάκια.
LAMNIDAE
Carcharodon carcharias (GWS) Λευκός καρχαρίας CR EN
1
3
2
1. Μικρό 1ο ραχιαίο πτερύγιο
2. Έντονα παρατροπίδια
3. Μακρύ και κωνικό ρύγχος
Γεωγραφική Κατανομή: Κοσμοπολίτικο είδος σε εύκρατα και τροπικά νερά
Βάθος: 0 – 1280 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρχαρίες, σαλάχια, θαλάσσια θηλαστικά και πτηνά, κεφαλόποδα, καρκινοειδή, καθώς
και κουφάρια.
-10-
Isurus oxyrinchus (SMA) Ρυγχοκαρχαρίας CR CR

1
2
1. Πολύ μυτερό ρύγχος
Γεωγραφική Κατανομή: Εύκρατα και τροπικά νερά
Οικότοπος: Ωκεάνια Ζώνη
Βάθος: 0 – 750 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με κεφαλόποδα, ψάρια, άλλους καρχαρίες και μικρά θαλάσσια θηλαστικά.
Lamna nasus (POR) Λάμια CR CR

1
2
1. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερύγιου είναι πριν το τέλος της βάσης του θωρακικού πτερυγίου
2. Το 1ο ραχιαίο πτερύγιο είναι στρογγυλεμένο
Γεωγραφική Κατανομή: Σε ποικίλες θερμοκρασίες με κύρια σημεία στο Β. Ατλαντικό και τα εύκρατα ύδατα του νότιου
ημισφαιρίου, με εξαίρεση τα ύδατα του Ισημερινού
Βάθος: 0 – 715 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μικρού και μεσαίου μεγέθους πελαγικά είδη ψαριών.
-11-
CETORHINIDAE
Cetorhinus maximus (BSK) Σαπουνάς ή Προσκυνητής EN VU
1
2
1. Εξαιρετικά μεγάλες βραγχιακές σχισμές
3. Πολύ μικρά δόντια
Γεωγραφική Κατανομή: Κοσμοπολίτικο είδος, συχνά σε βόρεια και εύκρατα νερά
Οικότοπος: Ωκεάνια ζώνη
Βάθος: 0 – 2000 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με φυτοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν.
ALOPIIDAE
Alopias superciliosus (BTH) Αλoπίας μεγαλόματος EN NE
1 2
1. Μεγάλα μάτια τοποθετημένα προς το πάνω μέρος του κεφαλιού
2. Ξεκάθαρη αύλακα από την κορυφή του κεφαλιού επεκτείνεται κατά μήκος μέχρι το τέλος
των βραγχιακών σχισμών
3. Έντονη αύλακα στο στόμα
4. Σκούρα βάση στο θωρακικό πτερύγιο
Γεωγραφική Κατανομή: Τροπικές και υποτροπικές περιοχές
Βάθος: 0 – 723 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με πελαγικά και βενθικά ψάρια.
-12-
Alopias vulpinus (ALV) Αλεπού ή Αλεπόσκυλος EN VU

2
1 3
1. Μικρά μάτια τοποθετημένα πλάγια του κεφαλιού
2. Λείο κεφάλι
3. Έντονο άσπρο στη βάση των θωρακικών πτερυγίων

Γεωγραφική Κατανομή: Κοσμοπολίτικο είδος, Μεσόγειος και Μαύρη Θάλασσα
Βάθος: 0 – 366 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καλαμάρια, χταπόδια, πελαγικά καρκινοειδή και μερικές φορές θαλασσοπούλια.
CARCHARHINIFORMES
PENTANCHIDAE
Galeus melastomus (SHO) Μελανόστομος LC NE
1. Χαρακτηριστικοί κυκλικοί σχηματισμοί σε όλο το μήκος του αλλά πιο έντονοι πλευρικά
2. Τα λέπια στην κορυφή του ουραίου πτερυγίου είναι αισθητά μεγαλύτερα
Μέγιστο Μήκος: 90 εκ.

Γεωγραφική Κατανομή: Βορειοανατολικός Ατλαντικός, Μεσόγειος Θάλασσα
Οικότοπος: Βενθική Zώνη
Βάθος: 55 – 1873 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με βενθικά ασπόνδυλα, γαρίδες, κεφαλόποδα, ψάρια και μικρά ελασμοβράγχια.
-13-
SCYLIORHINIDAE
Scyliorhinus canicula (SYC) Σκυλάκι ή Γάτος LC NE
1. Το 2ο ραχιαίο πτερύγιο ξεκινάει στο τέλος της εσωτερικής άκρης του εδρικού πτερυγίου
2. Μικρές μαύρες πιτσιλιές σε όλο το σώμα
3. Οι ρινικές οπές είναι κολλημένες μεταξύ τους
Γεωγραφική Κατανομή: ΒΑ. και Α. Ατλανικό Ωκεανό και Μεσόγειος Θάλασσα
Οικότοπος: Νηριτική Ζώνη
Βάθος: 10 – 780 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μικρά ψάρια, πολύχαιτους, μαλάκια, καρκινοειδή και κεφαλόποδα.
Scyliorhinus stellaris (SYT) Γάτος NT NE

1. Το 2ο ραχιαίο πτερύγιο ξεκινάει στο μέσο του εδρικού πτερυγίου
2. Λιγότερες και μεγαλύτερες πιτσιλιές από αυτές του Scyliorhinus canicula
3. Οι ρινικές οπές ξεχωρίζουν μεταξύ τους
Γεωγραφική Κατανομή: ΒΑ. και Α. Ατλαντικός Ωκεανός και Μεσόγειος Θάλασσα
Βάθος: 1 – 400 μ.
Διατροφή: Tρέφεται με ασπόνδυλα όπως μαλάκια, οστρακόδερμα και βενθικά ψάρια.
-14-
TRIAKIDAE
Galeorhinus galeus (GAG) Δροσίτης VU NE
1
2
1. Το 1ο ραχιαίο είναι μεγαλύτερο από το 2ο ραχιαίο πτερύγιο
2. Πολύ εμφανείς φυσητήρες
3. Ο κάτω λοβός του ουραίου πτερυγίου αρκετά μακρύς
Γεωγραφική Κατανομή: Παγκόσμια σε εύκρατες θάλασσες, Μεσόγειος και Μαύρη Θάλασσα
Οικότοπος: Νηριτική και Ωκεάνια Ζώνη
Βάθος: 0 – 400 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια (πελαγικά και βενθικά), καρκινοειδή, κεφαλόποδα, εχινόδερμα και πολύχαιτους.
Mustelus asterias (SDS) Αστρογαλέος VU NE

1. Άσπρα σημάδια σε όλη την ράχη
2. 2ο ραχιαίο πτερύγιο σχεδόν ίσου μεγέθους με το 1ο πτερύγιο
3. Εμφανείς φυσητήρες
Γεωγραφική Κατανομή: ΒΑ. Ατλαντικός έως Μαυριτανία, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου
Οικότοπος: Ωκεάνια και Νηρήτική Ζώνη
Βάθος: 0 – 350 μ.
Διατροφή: Tρέφεται με καρκινοειδή.
-15-
Mustelus mustelus (SMD) Γκριζογαλέος VU NE

2
3
©Marino et al., 2017
1. Δεν έχει σημάδια στην ράχη
3. Ο λόγος μεταξύ της απόστασης των ρινικών οπών και του πλάτους του ρουθουνιού
είναι μεγαλύτερος ή ίσος με 1,5
4. Η οπή του στόματος είναι τριγωνική
Γεωγραφική Κατανομή: ΒΑ. και ΝΑ. Ατλαντικός Ωκεανός, Δ. Ινδικός ωκεανός, Μεσόγειος και Μαύρη Θάλασσα.
Οικότοπος: Ωκεάνια Ζώνη και Νηριτική Ζώνη
Βάθος: 5 – 624 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με καρκινοειδή, κεφαλόποδα και ψάρια.
Mustelus punctulatus (MPT) Στικτογαλέος VU NE

1
2
4
©Marino et al., 2017
1. Έχει μελανά σημάδια σε όλη τη ράχη
3. Ο λόγος μεταξύ των ρινικών οπών και του πλάτους του ρουθουνιού είναι μικρότερος του 1,5
4. Η οπή του στόματος είναι στρογγυλεμένη
Γεωγραφική Κατανομή: Α. Ατλαντικός Ωκεανός και Μεσόγειος Θάλασσα
Βάθος: 0 – 300 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με καρκινοειδή και μικρά ψάρια.
-16-
CARCHARHINIDAE
Carcharhinus brevipinna (CCB) Βραχύπτερος καρχαρίνος NE NE
1
2
4
3
1. Η καταβολή 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι στο τέλος της εσωτερικής άκρης του θωρακικού πτερυγίου
2. Στην κορυφή της ράχης δεν υπάρχει υπερυψωμένη κορυφή
3. Στα ενήλικα άτομα η άκρη στο ουραίο πτερύγιο και στα θωρακικά πτερύγια είναι μαύρη
4. Το ρύγχος είναι μυτερό
Γεωγραφική Κατανομή: Παράκτιες και εύκρατες περιοχές
Βάθος: 0 -100 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, μαλάκια και μικρότερους καρχαρίες.
Carcharhinus obscurus (DUS) Καρχαρίνος σκοτεινόχρωμος DD

2 ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
1 3
1. Ένας μεγάλος καρχαρίας με ένα ευρύ στρογγυλεμένο ρύγχος
2. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι ελαφρώς πίσω από τη εσωτερική άκρη του θωρακικού
πτερυγίου και η κορυφή του είναι στρογγυλεμένη
3. Αχνή υπερυψωμένη κορυφογραμμή μεταξύ των ραχιαίων πτερυγίων
Γεωγραφική Κατανομή: Παγκόσμια
Βάθος: 0 - 400 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, μαλάκια και καρκινοειδή.
-17-
Carcharhinus plumbeus (CCP) Σταχτοκαρχαρίας EN EN

2
1
3
1. Η καταβολή 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι στο τέλος της βάσης του θωρακικού πτερυγίου
2. Το 1ο ραχιαίο είναι πολύ ψηλό, μυτερό και ασβεστοποιημένο
3. Υπερυψωμένη κορυφή κατά μήκος της ράχης
4. Το ρύγχος είναι στρογγυλοποιημένο
Γεωγραφική Κατανομή: Κοσμοπολίτικο είδος σε εύκρατα και τροπικά νερά
Βάθος: 0 – 280 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με καρκινοειδή, κεφαλόποδα, ψάρια και μικρότερους καρχαρίες.
Prionace glauca (BSH) Γλαυκοκαρχαρίας ή Γαλάζιος CR VU
2
1. Χαρακτηριστικό μπλε-γαλάζιο χρώμα στη ράχη και τα πτερύγια
2. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι ενδιάμεσα από τα θωρακικά και τα πυελικά πτερύγια
3. Τα θωρακικά πτερύγια είναι μακρύτερα σε μήκος από το μήκος του κεφαλιού
Γεωγραφική Κατανομή: Κοσμοπολίτικο είδος, προτιμάει εύκρατα και τροπικά νερά.
Βάθος: 1 – 1000 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψαριά, κεφαλόποδα, καρκινοειδή, κουφάρια από θαλάσσια θηλαστικά και θαλασσοπούλια.
-18-
Rhizoprionodon acutus (RHA) Πριονοδοντοκαρχαρίας NE NE

1
2
1. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι ελαφρώς πιο μπροστά από την εσωτερική άκρη
των θωρακικών πτερυγίων
2. Η καταβολή του 2ου ραχιαίου πτερυγίου είναι στο τέλος της βάσης του εδρικού πτερυγίου
3. Στη ράχη το χρώμα είναι γκρι-καφέ ή μωβ-καφέ ενώ στην κοιλιά είναι ανοιχτόχρωμο
Γεωγραφική Κατανομή: ΒΑ. Ατλαντικός Ωκεανός, Ανατολικός & Κεντρικός Ινδικός Ωκεανός, ΒΔ. Ειρηνικός Ωκεανός
Βάθος: 1 – 200 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μικρά πελαγικά και βενθικά ψάρια, κεφαλόποδα και άλλα ασπόνδυλα.
SPHYRNIDAE
Sphyrna zygaena (SPZ) Ζύγαινα CR NE
1 3
© Bezerra et al,. 2017

1. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι πολύ πριν τα πυελικά πτερύγια
2. Τα πυελικά πτερύγια είναι σχετικά μικρά αλλά όχι κυρτά
3. Το μπροστινό περιθώριο του κεφαλιού καμπυλώνεται και οι ρινικές αύλακες σχηματίζουν
έντονη αυλάκωση
Γεωγραφική Κατανομή: Τροπικά και εύκρατα ύδατα
Οικότοπος: Νηριτική Ζώνη και Υφάλμυρα ύδατα
Βάθος: 0-200μ.
Διατροφή: Τρέφεται με σαλάχια, ψάρια, γαρίδες, καβούρια και κεφαλόποδα.
-19-
SQUALIFORMES
DALATIIDAE
Dalatias licha (SCK) Σκυμνοσκυλόψαρο VU NE
1
2
1. Στρογγυλεμένα πτερύγια
3. Μεγάλα μάτια με διπλό αμφιβληστροειδή χιτώνα
Γεωγραφική Κατανομή: Μεσόγειος και Μαύρη Θάλασσα
Οικότοπος: Υφαλοκρηπίδα, νησιωτική υφαλοκρηπίδα και υφαλοπρανές. Εύκρατες και τροπικές θάλασσες
Βάθος: 37-1800 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με βενθικά ψάρια, άλλους καρχαρίες, σαλάχια, κεφαλόποδα και καρκινοειδή.
ETMOPTERIDAE
Etmopterus spinax (ETX) Μαυροαγκαθίτης LC NE
3 4
1
1. Πάρα πολύ μικρές βραγχιακές σχισμές
2. Μαύρο χρώμα στην κοιλιακή χώρα (βιοφωταύγεια)
4. Άκανθες στα ραχιαία πτερύγια
Βάθος: 300 – 2490 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μικρότερα ψάρια, καλαμάρια και καρκινοειδή.
-20-
SOMNIOSIDAE
Centroscymnus coelolepis (CYO) Πορτογαλικό σκυλόψαρο LC
ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
1
2
1. Πολύ μικρές άκανθες στα ραχιαία πτερύγια
Γεωγραφική Κατανομή: ΒΑ. και Α. Ατλαντικός Ωκεανός και Δυτική Μεσόγειος Θάλασσα και Κρητικό πέλαγος
Βάθος: 400 – 2700 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια.
Somniosus rostratus (SOR) Λαίμαργος DD NE

1
2
1. Οπές κατά την πλευρική γραμμή που φωσφορίζουν
Γεωγραφική Κατανομή: ΒΑ. & ΒΔ. Ατλαντικός Ωκεανός & Δυτική Μεσόγειος Θάλασσα.
Βάθος: 200 – 1330 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μικρά ψάρια και ασπόνδυλα.
-21-
OXYNOTIDAE
Oxynotus centrina (OXY) Αχινόγατος CR CR
3
1
2
© iSea
1. Χρωματικοί σχηματισμοί όπως στην εικόνα
2. Εμφανείς φυσητήρες με σχήμα ημισελήνου
3. Ισχυρές άκανθες στα ραχιαία πτερύγια
4. Χαρακτηριστικό στόμα
Γεωγραφική Κατανομή: Μεσόγειος, Α. Ατλαντικός και Νότια Αφρική
Βάθος: 40 – 777 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μικρού και μεσαίου μεγέθους πελαγικά είδη ψαριών.
CENTROPHORIDAE
Η οικογένεια Centrophoridae εκπροσωπείται στη Μεσόγειο από ένα γένος το Centrophorus sp. Και πιθανώς μόνο
από ένα είδος το Centrophorus uyato. Παρόλα αυτά για να επιβεβαιωθεί θα χρειαστούν περαιτέρω μελέτες που σχε-
τίζονται με τη γενετική του είδους καθώς τα προηγούμενα χρόνια καταγραφόταν το είδος Centrophorus granulosus
το οποίο γενετικά αποδείχθηκε πως είναι διαφορετικό από αυτό του Ατλαντικού και αυτό που καταγραφόταν μέχρι
και τα προηγούμενα χρόνια ήταν το Centrophorus uyato. Επόμένως, η αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης του
είδους εκκρεμεί και για τη Μεσόγειο.
Centrophorus cf. uyato (CPU) Μικροκεντροφόρος
1. Άκανθες στις βάσεις των ραχιαίων πτερυγίων
3. Μεγάλα μάτια με διπλό αμφιβληστροειδή χιτώνα
4. Χαρακτηριστικά λέπια με ρομβικό σχήμα
Γεωγραφική Κατανομή: Τροπικές και υποτροπικές περιοχές.
Οικότοπος: Νηριτική και Ωκεάνια Ζώνη.
Βάθος: 50 – 1400 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια και καλαμάρια.
-22-
SQUALIDAE
Squalus acanthias (DGS) Κεντρόνι EN NE
1 4
3
2
3. Λευκά σημάδια ευθυγραμμισμένες κατά μήκος της ράχης
4. Άκανθες στις βάσεις των ραχιαίων, με την πρώτη άκανθα μικρότερη από το ύψος του ραχιαίου πτερυγίου
Γεωγραφική Κατανομή: Δυτικός / Ανατολικός Ατλαντικός Ωκεανός, Ινδο-Ειρηνικός ωκεανός, Μεσόγειος, Μαύρη θάλασσα
Οικότοπος: Ωκεάνια και Βενθική Ζώνη
Βάθος: 0 – 1460 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μέδουσες, καλαμάρια και με μεγάλη ποικιλία βενθικών ψαριών, γαριδών, καβουριών ακόμη και
ολοθούριων.
Squalus blainville (QUB) Γκριζοκεντρόνι ή Κοκκαλάς DD NE

4
1
2. Άκανθες στις βάσεις των ραχιαίων πτερυγίων, με την πρώτη άκανθα μικρότερη από
το ύψος του ραχιαίου πτερυγίου
3. Λευκά τελειώματα σε όλα τα πτερύγια
Μέγιστο Μήκος:800 εκ.
Γεωγραφική Κατανομή: Ανατολικό Ατλαντικό και Δυτικό Ειρηνικό ωκεανό
Βάθος: 16 – 780 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καβούρια, αστακούς και χταπόδια.
-23-
ECHINORHINIDAE
Echinorhinus brucus (SHB) Αχινοσκυλόψαρο EΝ NE
1
2
1. Χαρακτηριστικά ακανθοειδή δερματικά δόντια σε όλο το σώμα
2. Τα ραχιαία πτερύγια είναι σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους
Οικότοπος: Νηρητική και Ωκεάνια ζώνη
Βάθος: 0 – 350 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με βενθικά ψάρια, καρκινοειδή και μικρότερους καρχαρίες.
SQUATINIFORMES
SQUATINIDAE
Squatina aculeata (SUA) Ακανθορίνα CR NE
1 3
2
© Serena, 2005
1. Άκανθες κατά μήκος της ράχης
2. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι πριν το τέλος των πυελικών πτερυγίων
3. Φέρει μουστάκια
Γεωγραφική Κατανομή: Α. Ατλαντικός Ωκεανός και Μεσόγειος θάλασσα
Οικότοπος: Βενθική Ζώνη
Βάθος: 30 – 500 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με άλλους καρχαρίες και βενθικά ψάρια.
-24-
Squatina oculata (SUT) Ματορίνα CR NE

1 3
2
© Serena, 2005
1. Μεγάλες μαύρες βούλες
2. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι πριν το τέλος των πυελικών πτερυγίων
3. Φέρει μουστάκια
Γεωγραφική Κατανομή: Α. Ατλαντικός ωκεανός και Μεσόγειος θάλασσα
Βάθος: 5 – 500 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μικρά βενθικά ψάρια.
Squatina squatina (ANG) Αγγελοκαρχαρίας ή Ρίνα CR NE

4
1
3
© Serena, 2005
1. Χαρακτηριστικοί χρωματικοί σχηματισμοί
2. Η καταβολή του 1ου ραχιαίου πτερυγίου είναι μετά το τέλος των πυελικών πτερυγίων
3. Τα μουστάκια
Γεωγραφική Κατανομή: Ανατολικός Ατλαντικός ωκεανός, Μεσόγειος και Μαύρη θάλασσα
Βάθος: 5 – 150 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με άλλους καρχαρίες και βενθικά ψάρια.
-25-
Βάτοι
© SERENA, 2005
-26-
TORPEDINIFORMES
TORPEDINIDAE
Tetronarce nobiliana (TTO) Μαυρομουδιάστρα LC NE
1. Μαύρο χρώμα σε όλη την ραχιαία επιφάνεια
2. Μάτι και φυσητήρας με λεία περιθώρια,
χωρίς θηλώματα
Μέγιστο μήκος: 1,8 μ.
Γεωγραφική κατανομή: Παγκόσμια
Οικότοπος: Νηριτική ζώνη, Βαθιά βενθική ζώνη
Βάθος: 10 – 800 μ.
Δεξί μάτι και φυσητήρας

© Serena, 2005
Torpedo marmorata (TTR) Μαρμαρομουδιάστρα LC NE

1. Χρώμα καφέ με διάστικτό
με υπόλευκες κηλίδες
2. Θηλώματα κάτω από το μάτι
2
3. 6-8 αποφύσεις γύρω από τον φυσητήρα
Μέγιστο μήκος: 100 εκ
Οικότοπος: Νηριτική ζώνη
Βάθος: 2 – 370 μ. 3
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, πολύχαιτους,
καρκινοειδή και κεφαλόποδα.
Δεξί μάτι και φυσητήρας
© Serena, 2005
-27-
Torpedo torpedo (TTV) Ματομουδιάστρα LC NE

1. 5 (κάποιες φορές λιγότερες) μεγάλες οφθαλμοειδείς κηλίδες στην ράχη
2. Μάτια και φυσητήρες με μικρά θηλώματα
Μέγιστο μήκος: 60 εκ.

Βάθος: 2 – 400 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή
και κεφαλόποδα.
Αριστερό μάτι και φυσητήρας

© Serena, 2005
RHINOPRISTIFORMES
RHINOBATIDAE
Rhinobatos rhinobatos (RBX) Ρινόβατος EN NE
2 3 4
Αριστερό ρουθούνι
1
Πρόσθιος ρινικός
λοβός
Οπίσθιος ρινικός
λοβός
© Serena, 2005
1. Οι κυρτώσεις του ρύγχους διαχωρίζονται ευρέως σε όλο τους το μήκος (αλλά συγκλίνουν ελαφρώς μπροστά)
2. Ύπαρξη μικρών ακάνθων γύρω από το εσωτερικό περιθώριο των ματιών, μεταξύ των φυσητήρων, στους ώμους και κατά
μήκος της μεσαίας γραμμής του σώματος και της ουράς.
3. Μη στρογγυλεμένα θωρακικά πτερύγια στην εξωτερική τους άκρη
4. Ο πρόσθιος ρινικός λοβός φτάνει στο επίπεδο της εσωτερικής γωνίας του ρουθουνιού. Οπίσθιος ρινικός λοβός πλατύς.
Δύο αναπτυγμένες πτυχές, με το εξωτερικό να είναι πιο εμφανές.
Βάθος: 0 – 180 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή και κεφαλόποδα.
-28-
GLAUCOSTEGIDAE
Glaucostegus cemiculus (RBC) Μαυρορινόβατος EN NE
5 Αριστερό ρουθούνι
4
2 3
1 Πρόσθιος ρινικός
λοβός
Οπίσθιος ρινικός
λοβός
© Serena, 2005
1. Σκούρο χρώμα στο ρύγχος στα ανήλικα άτομα πάνω στο στρογγυλεμένο τελείωμα του ρύγχους
2. Ξεχωριστές κυρτώσεις στο ρύγχος που δεν ενώνονται
3. 1-3 άκανθες σε κάθε πλευρά
4. Στρογγυλεμένα θωρακικά πτερύγια στην εξωτερική τους άκρη
5. Οι πρόσθιοι ρινικοί λοβοί περιορίζονται στο πρόσθιο περιθώριο του ρουθουνιού

Βάθος: 9 – 100 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια και καρκινοειδή.
RAJIFORMES
RAJIDAE
Dipturus batis (RJB) Γκριζόβατος CR CR
1
1. Μακρύ ρύγχος
2. 12-18 άκανθες κατά μήκος της ουράς μέχρι τα ραχιαία
πτερύγια, μεταξύ των οποίων υπάρχουν 1-2 άκανθες
3. Μη ομοιογενείς χρωματικοί σχηματισμοί
3

Βάθος: 5 – 600 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή και άλλα βενθικά ασπόνδυλα.
-29-
Dipturus oxyrinchus (RJO) Νόνα NT NE

1
1. Εξαιρετικά μακρύ ρύγχος
2. 4-11 Άκανθες κατά μήκος της ουράς μέχρι
τα ραχιαία πτερύγια
3
3. Λευκές βούλες

Οικότοπος: Νηριτική ζώνη και βαθιά βενθική ζώνη
Βάθος: 70 – 1230 μ. 2
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή και άλλα ασπόνδυλα.
Leucoraja circularis (RJI) Στρογγυλόβατος CR NE

Χαρακτηριστικά Αναγνώρισης: 1
1. Ρύγχος κοντό και μυτερό
3
2. 4-6 μπεζ βούλες συμμετρικές μεταξύ τους
στα δύο θωρακικά πτερύγια
3. Περίπου 8 άκανθες περιμετρικά από το μάτι

2
Οικότοπος: Νηριτική και βαθιά βενθική ζώνη
Βάθος: 50 – 800 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια και ασπόνδυλα.
-30-
Leucoraja fullonica (RJF) Ακανθόβατος CR NE

1. 2 παράλληλες σειρές ακάνθων ξεκινούν
από τη βάση της ουράς και καταλήγουν
στα ραχιαία πτερύγια
2. Τραχιά υφή σε όλη την ραχιαία επιφάνεια
3. Το πλάτος του δίσκου μεγαλύτερο από το μήκος του

2
Βάθος: 30 – 800 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια και διάφορα βενθικά ασπόνδυλα. 1
Leucoraja melitensis (JAM) Βάτος Μάλτας CR NE

1. Ρύγχος κοντό και μυτερό 1
2. Μια μεγάλη κηλίδα σαν μάτι στη βάση
κάθε θωρακικού πτερυγίου και άλλες 3 μικρότερες
3. Λεία υφή σε όλη τη ραχιαία επιφάνεια

Γεωγραφική κατανομή: Μεσόγειος
2
Βάθος: 60 – 800 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με αμφίποδα (καρκινοειδή). 3
-31-
Leucoraja naevus (RJN) Ψηφιδόβατος NT NE

1. Ρύγχος κοντό που δεν προεξέχει 1
2. Ύπαρξη μιας μεγάλης οφθαλμοειδής κηλίδας
στη βάση του θωρακικού πτερυγίου με
σχηματισμούς από γραμμές που κιτρινίζουν
3. Θωρακικά πτερύγια με στρογγυλεμένες άκρες
4. Τραχιά υφή σε όλη τη ραχιαία επιφάνεια πέρα 2
από τη μέση των θωρακικών πτερυγίων
5. Δύο σειρές ακάνθων στην ουρά που σταματάνε
στα δύο ραχιαία πτερύγια
3
5
Βάθος: 20 – 500 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, πολύχαιτους, βενθικά καρκινοειδή, κεφαλόποδα και μύσιδες.
Raja asterias (JRS) Αστρόβατος NT NE

1. 50 – 60 άκανθες από την αρχή της
ράχης μέχρι το 1ο ραχιαίο πτερύγιο
2. 1-3 άκανθες μετά τα μάτια στη ράχη κάθετα
3. Λευκές κηλίδες περιτριγυρισμένες από
2
μικρές σκοτεινές κουκίδες
3
4. Λεία ραχιαία επιφάνεια στα ανώριμα άτομα
1
Βάθος: 2 – 343 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με βενθικά ασπόνδυλα.
-32-
Raja brachyura (RJH) Ξανθόβατος NT NE

1. Υπόλευκες κηλίδες περιτριγυρισμένες
από σκοτεινές κηλίδες σε όλη τη ραχιαία πλευρά
2. Σκούρες μικρές κηλίδες στα άκρα του δίσκου
3. 40 – 45 άκανθες από την αρχή της ράχης μέχρι το 1ο ραχιαίο
4
4. 3-7 άκανθες μετά τα μάτια στη ράχη τοποθετημένες οριζόντια
5. Ουρά κοντύτερη σε σχέση με παρόμοια είδη 1
Μέγιστο μήκος: 120 εκ. 3

2
Βάθος: 10 – 380 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με καρκινοειδή, πολύχαιτους, μαλάκια και ψάρια.
Raja clavata (RJC) Καλκανόβατος NT NE

1. Ρύγχος κοντό που προεξέχει
2. Τραχιά υφή σε όλη την ραχιαία επιφάνεια 1
και διάσπαρτες άκανθες με πεπλατυσμένη βάση
σε διάφορα σημεία στα ενήλικα άτομα
3
3. 1-4 άκανθες στο ρύγχος πριν τα μάτια
4. Το πλάτος του δίσκου είναι μεγαλύτερο σε σχέση
με το μήκος του 2

Οικότοπος: Νηριτική ζώνη, βαθιά βενθική ζώνη,
ωκεάνια ζώνη και υποπαλιρροιακή ζώνη
Βάθος: 10 – 300 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή, μαλάκια
και πολύχαιτους.
-33-
Raja miraletus (JAI) Ματόβατος LC NE

1. Δύο συμμετρικές στρόγγυλες σκούρες μπλε
κηλίδες με δύο δακτυλίους στο εξωτερικό ένα
σκούρο μπλε και έναν κίτρινο
2. Λεία υφή σε όλη την ραχιαία επιφάνεια
1
Βάθος: 10 – 530 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή, κεφαλόποδα, πολύχαιτους,
στοματόποδα και μυσίδες.
Raja montagui (RJM) Κηλιδόβατος LC NE

1. Μικρές μαύρες κηλίδες σε όλη την ράχη με τις
μεγαλύτερες να βρίσκονται στη βάση των θωρακικών
πτερυγίων 1
2. Ενδιάμεση σειρά 20-50 αγκαθιών από τη μέση
του δίσκου μέχρι το 1ο ραχιαίο πτερύγιο
3. 1-2 άκανθες μεταξύ των ραχιαίων πτερυγίων
4. Ύπαρξη μεγάλων μαύρων κηλίδων σε κάποιες περιπτώσεις
Μέγιστο μήκος: 83,5 εκ.

Οικότοπος: Νηριτική ζώνη και βαθιά βενθική ζώνη 2
Βάθος: 50 – 600 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή, μαλάκια,
γαστρόποδα, ισόποδα, δίθυρα, αμφίποδα, πολύχαιτους και κεφαλόποδα.
3
-34-
Raja polystigma (JAY) Στικτόβατος LC NE

1. Ενδιάμεση σειρά 22-28 ακάνθων που ξεκινάει
από τη βάση της ουράς μέχρι το 1ο ραχιαίο,
1 άκανθα μεταξύ των ραχιαίων πτερυγίων
2. Συχνά μεγάλα σκούρα σημεία στη μέση του θωρακικού πτερυγίου
3. Λεία επιφάνεια με λίγες άκανθες στο εξωτερικό
των θωρακικών πτερυγίων
2
Μέγιστο μήκος: 60 εκ
3
Βάθος: 20 – 633 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια και καρκινοειδή.
Raja radula (JAR) Τραχύβατος EΝ NE

1. Ρύγχος πολύ κοντό 1
2. Μεγάλες κηλίδες σαν μάτια σε κάθε θωρακικό πτερύγιο
σκούρα στο κέντρο περιβάλλεται από κιτρινωπό δαχτυλίδι ή
αντίστροφα και μερικές φορές άλλη μία κηλίδα
μικρότερη ανοιχτόχρωμη ή σκουρόχρωμη
3. Χρωματικά μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο 2
και συχνά υπάρχουν εγκάρσιες κυματοειδείς ραβδώσεις
4. Δύο παράλληλες σειρές άκανθων από τη βάση
3
του δίσκου μέχρι το 1ο ραχιαίο και 1-2 άκανθες
μεταξύ των ραχιαίων 4
5. Τραχιά υφή σε όλη την επιφάνεια της ράχης

Γεωγραφική κατανομή: Μεσό
Βάθος: 0 – 300 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, μαλάκια, καρκινοειδή και άλλα βενθικά ασπόνδυλα.
-35-
Raja undulata (RJU) Κυματόβατος NT NE

1. Ρύγχος κοντό
2. Κυματιστές σκοτεινές ραβδώσεις με λευκές
κηλίδες συμμετρικές σε κάθε θωρακικό πτερύγιο 1
3. 0-2 άκανθες πριν ή μετά τα μάτια,
2-8 στο κέντρο του δίσκου και άλλες 20-25
ακανόνιστα κατανεμημένες άκανθες στο δίσκο
και στην ουρά. 0-2 άκανθες μεταξύ των ραχιαίων πτερύγιων.
2
Οικότοπος: Νηριτική ζώνη, υποπαλιρροιακή ζώνη και παράκτια ζώνη
Βάθος: 50 – 200 μ.
Rostroraja alba (RJA) Λευκόβατος EΝ NE

1. Ρύγχος μυτερό και μακρύ
2. Σώμα έντονα ρομβοειδές με οξείες εξωτερικές γωνίες
3. Μικρές και μυτερές άκανθες σε όλη τη ράχη 1
4. 3 σειρές από μεγάλες άκανθες στην ουρά και
1 άκανθα ανάμεσα στα ραχιαία πτερύγια
5. Λευκό γκρι χρώμα σε όλη τη ράχη
6. Η κοιλιακή πλευρά είναι πιο σκουρόχρωμη από τη
ραχιαία πλευρά, με μια μεγάλη μαύρη ζώνη
2
στο εξωτερικό περιθώριο των πτερυγίων

3
Οικότοπος: Νηριτική ζώνη, βαθιά βενθική ζώνη
Βάθος: 30 – 600 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, κεφαλόποδα, μαλάκια και καρκινοειδή.
4
-36-
MYLIOBATIFORMES
DASYATIDAE
Bathytoshia lata Τρυγόνα VU
ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
1. Ρομβοειδές σχήμα δίσκου
2. Τραχιά ραχιαία επιφάνεια και ύπαρξη 1
εξογκώσεων στο μέσο του δίσκου
3. 5–6 θηλώματα στη βάση του στόματος

Γεωγραφική Κατανομή: Παγκόσμια
Βάθος: 40 – 357 μ.
Διατροφή : Τρέφεται με ψάρια, μαλάκια, δίθυρα, καρκινοειδή και πολύχαιτους.
Dasyatis marmorata (RDQ) DD

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
1. Μπλε κηλίδες σε όλη τη ράχη
2. Χρώμα δίσκου χρυσό-καφέ με ρομβοειδές σχήμα

Οικότοπος: Νηριτική ζώνη 1
Βάθος: 12 – 65 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή, πολύχαιτους, γαστρόποδα,
κεφαλόποδα και μυσίδες.
©M.L. Kattoura
-37-
Dasyatis pastinaca (JDP) Βατοτρυγόνα VU NE

1. Η ραχιαία όψη είναι ομοιόμορφα γκριζοπράσινη
με κίτρινο χρωματισμό γύρω από τα μάτια
2. Εξογκώσεις κατά μήκος της ραχοκοκαλιάς
3. 5 θηλώματα στη βάση του στόματος 1
4. Ρύγχος μακρύ και πεπλατυσμένο σε σχέση με το σώμα
Μέγιστο μήκος: 68 εκ. 2

Οικότοπος: Νηριτική – Ωκεάνια ζώνη, υποπαλιρροιακή ζώνη, παράκτια ζώνη
Βάθος: 5 – 200 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια και διάφορα βενθικά ασπόνδυλα.
Dasyatis tortonesei Μούντριζα NE NE


1. Η ραχιαία όψη είναι ομοιόμορφα καφέ κιτρινωπή.
2. Κοντό ρύγχος και κεφάλι ογκώδες σε σχέση με το σώμα

Γεωγραφική κατανομή: Μεσόγειος και Ανατολικός Ατλαντικός
Οικότοπος: -
Βάθος: 100 – 200 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια και βενθικά ασπόνδυλα.
-38-
Pteroplatytrygon violacea (PLS) Γλαυκοτρυγόνα LC NE

1. Βαθύ μωβ – μαύρο προς μπλε χρώμα στη
ραχιαία επιφάνεια και στην κοιλιακή χώρα
2. 10–12 θηλώματα στο σώμα

Οικότοπος: Νηριτική ζώνη και ωκεάνια ζώνη
Βάθος: 0 – 381 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μέδουσες, ψάρια, κεφαλόποδα και μαλάκια.
GYMNURIDAE
Gymnura altavela (RGL) Πλατυσέλαχο CR NE
1. Πολύ μεγάλα θωρακικά πτερύγια
2. Πολύ κοντή ουρά
3. Λεπτή απόφυση στο πίσω μέρος του φυσητήρα 3
4. Σκούρες και ανοιχτόχρωμες κηλίδες
4
Μέγιστο μήκος: 4 μ. (πλάτος δίσκου) 1

Βάθος: 0 – 381 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με μέδουσες, ψάρια, κεφαλόποδα και μαλάκια.
-39-
AETOBATIDAE
Aetomylaeus bovinus (MPO) Ρυγχαετόψαρο CR NE
1. 7-8 χλωμές χρωματικές ραβδώσεις
(πιο έντονες σε νεαρά άτομα)
2. Μακρύ και μυτερό ρύγχος 1
3. Ραχιαίο πτερύγιο πριν το τέλος των πυελικών πτερυγίων

Οικότοπος: Νηριτική ζώνη και παράκτια ζώνη
Βάθος: 10 – 150 μ. 3
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, μαλάκια (γαστρόποδα και δίθυρα) και καρκινοειδή.
MYLIOBATIDAE
Myliobatis aquila (MYL) Αετόψαρο VU NE
1. Ο μετωπικός λοβός του θωρακικού πτερυγίου κάτω
από ρύγχος είναι κοντός και αμβλύς
2. Το ραχιαίο είναι στην ουρά μετά τα κοιλιακά πτερύγια
1
3. Καφετί-λαδί χρώμα στη ραχιαία επιφάνεια και άσπρο στην κοιλιακή χώρα
Μέγιστο μήκος: 80 εκ. (πλάτος δίσκου)

Οικότοπος: Νηριτική ζώνη και παράκτια ζώνη
Βάθος: 0 – 300 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με γαστρόποδα, μαλάκια, καρκινοειδή, πολύχαιτοι και ψάρια.
-40-
RHINOPTERIDAE
Rhinoptera marginata (MRM) Ριναετόψαρο DD NE
Χαρακτηριστικά Αναγνώρισης: 2
1. Δύο ξεχωριστά πτερύγια κάτω από το ρύγχος
2. Το κεφάλι ξεχωρίζει από τον κορμό

Βάθος: 10 – 100 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με ψάρια, καρκινοειδή και μαλάκια.
1
© Frederik H. Mollen (Elasmobranch Research Belgium)
MOBULIDAE
Mobula mobular (RMΜ) Διαβολόψαρο EN EN
1. 2 Κεφαλικά πτερύγια σαν «κέρατα»
2. Μαύρο έντονο στεφάνι στο πάνω μέρος του κεφαλιού
3. Μαύρο-γκρι στη ραχιαία επιφάνεια και άσπρο στην κοιλιακή χώρα
Μέγιστο μήκος: 5,2 μ. (πλάτος δίσκου)

Βάθος: 0 – 1112 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με καρκινοειδή και ψάρια.
-41-
Χίμαιρες
© SERENA, 2005
-42-
CHIMAERIFORMES
CHIMAERIDAE
Chimaera monstrosa (CMO) Χίμαιρα NT NE
1
1. Ομοιόμορφο καφετί χρώμα με ανοιχτόχρωμες ραβδώσεις και ρίγες στη ράχη και κατά μήκος του κορμού και
στη βάση των πτερυγίων, στην κοιλιακή επιφάνεια ένα ομοιόμορφο ανοιχτό γκρι-καφέ και μαύρο έντονο
στεφάνι στο πάνω μέρος του κεφαλιού
2. Εδρικό πτερύγιο ξεχωρίζει από το ουραίο

Γεωγραφική κατανομή: Ανατολικός Ατλαντικός και Μεσόγειος
Οικότοπος: Ωκεάνια βαθυπελαγική ζώνη
Βάθος: 40 – 1663 μ.
Διατροφή: Τρέφεται με βενθικά ασπόνδυλα και ψάρια.
-43-
Βιβλιογραφία
Otero, M., Serena, F., Gerovasileiou, V., Barone, M., Bo, M., Arcos, J. M., ... & Xavier, J. (2019). Identification guide of
vulnerable species incidentally caught in Mediterranean fisheries. IUCN, Malaga, Spain., 62-165.
Marino, I. A. M., Finotto, L., Colloca, F., Di Lorenzo, M., Gristina, M., Farrell, E. D., ... & Mazzoldi, C. (2018). Resolving
the ambiguities in the identification of two smooth-hound sharks (Mustelus mustelus and Mustelus punctulatus) using
genetics and morphology. Marine Biodiversity, 48(3), 1551-1562.
Last, P. R., de Carvalho, M. R., Corrigan, S. H. A. N. N. O. N., Naylor, G. J., Séret, B., & Yang, L. (2016). The Rays of the World
project–an explanation of nomenclatural decisions. Rays of the World: Supplemental information. CSIRO Publishing,
Melbourne, 40, 1-10.
Lee, W. J., Kim, Y., Na, J. H., & Kim, J. K. (2019). First Reliable Record of the Dusky Shark Carcharhinus obscurus (Lesueur,
1818)(Carcharhinidae, Pisces) from Korea. Korean Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 52(6), 696-70.
Legakis A. & Maragou P. (eds.) (2009) The Red Data Book of Threatened Animals of Greece. Hellenic Zoological Society.
Athens
Saadaoui, A., Saidi, B., Elglid, A., Seret, B., & Bradai, M. (2016). Taxonomic observations on stingrays of the genus Dasyatis
(Chondrichthyes: Dasyatidae) in the Gulf of Gabès (southeastern Mediterranean Sea). Zootaxa, 4173(2), 101-113.
Serena, F., Abella, A. J., Bargnesi, F., Barone, M., Colloca, F., Ferretti, F., ... & Moro, S. (2020). Species diversity, taxonomy
and distribution of Chondrichthyes in the Mediterranean and Black Sea. The European Zoological Journal, 87(1), 497-
536.
Serena, F. (2005). Field identification guide to the sharks and rays of the Mediterranean and Black Sea. Food & Agriculture
Org.. 97p.
Serena, F., Mancusi, C., & Barone, M. (2010). Field identification guide to the skates (Rajidae) of the Mediterranean Sea.
Guidelines for data collection and analysis. Biologia Marina Mediterranea, 17(2), 204.
-44-
© iSea, 2021 | Θεσσαλονίκη 2021

οδηγός-αναγνώρισης final

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

οδηγός-αναγνώρισης final

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ

ΚΑΡΧΑΡΙΩΝ, ΒΑΤΩΝ ΚΑΙ

Γραφιστική επιμέλεια οδηγού: Αθηνά Ριζοπούλου

Ρεαλιστικά σκίτσα: Marc Dando

Φωτογραφία εξωφύλλου:Alessandro De Maddalena

Επιμέλεια έκδοσης: iSea / Θεσσαλονίκη 2021

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τον ιστότοπο: www.isea.com.gr

CR Critically Endangered / Κρισίμως Κινδυνεύον

NT Near Threatened / Εγγύς Απειλούμενο

LC Least Concern / Ελάχιστης Ανησυχίας

DD Data Deficient / Ανεπαρκώς Γνωστό

NE Not Evaluated / Δεν Έχει Αξιολογηθεί

Hexanchus griseus (SBL) Γκρίζος καρχαρίας ή Εξαβράγχιος LC NE

Hexanchus nakamourai (HXN) Μεγαλόματος εξαβράγχιος DD

Odontaspis ferox (LOO) Αγριοκαρχαρίας CR NE

Isurus oxyrinchus (SMA) Ρυγχοκαρχαρίας CR CR

Lamna nasus (POR) Λάμια CR CR

Alopias vulpinus (ALV) Αλεπού ή Αλεπόσκυλος EN VU

Μέγιστο Μήκος: 6 μ.

Μέγιστο Μήκος: 90 εκ.

Scyliorhinus stellaris (SYT) Γάτος NT NE

Mustelus asterias (SDS) Αστρογαλέος VU NE

Mustelus mustelus (SMD) Γκριζογαλέος VU NE

©Marino et al., 2017

Mustelus punctulatus (MPT) Στικτογαλέος VU NE

Carcharhinus obscurus (DUS) Καρχαρίνος σκοτεινόχρωμος DD

Carcharhinus plumbeus (CCP) Σταχτοκαρχαρίας EN EN

Prionace glauca (BSH) Γλαυκοκαρχαρίας ή Γαλάζιος CR VU

Rhizoprionodon acutus (RHA) Πριονοδοντοκαρχαρίας NE NE

© Bezerra et al,. 2017

Somniosus rostratus (SOR) Λαίμαργος DD NE

Centrophorus cf. uyato (CPU) Μικροκεντροφόρος

Squalus blainville (QUB) Γκριζοκεντρόνι ή Κοκκαλάς DD NE

Squatina oculata (SUT) Ματορίνα CR NE

Squatina squatina (ANG) Αγγελοκαρχαρίας ή Ρίνα CR NE

Δεξί μάτι και φυσητήρας

Torpedo marmorata (TTR) Μαρμαρομουδιάστρα LC NE

Torpedo torpedo (TTV) Ματομουδιάστρα LC NE

Μέγιστο μήκος: 60 εκ.

Αριστερό μάτι και φυσητήρας

Μέγιστο μήκος: 242 εκ.

Μέγιστο μήκος: 285 εκ.

Dipturus oxyrinchus (RJO) Νόνα NT NE

Μέγιστο μήκος: 150 εκ.

Leucoraja circularis (RJI) Στρογγυλόβατος CR NE

Μέγιστο μήκος: 120 εκ.

Leucoraja fullonica (RJF) Ακανθόβατος CR NE

Μέγιστο μήκος: 120 εκ.

Leucoraja melitensis (JAM) Βάτος Μάλτας CR NE

Μέγιστο μήκος: 50 εκ.

Leucoraja naevus (RJN) Ψηφιδόβατος NT NE

Raja asterias (JRS) Αστρόβατος NT NE

Raja brachyura (RJH) Ξανθόβατος NT NE

Μέγιστο μήκος: 120 εκ. 3

Raja clavata (RJC) Καλκανόβατος NT NE

Μέγιστο μήκος: 139 εκ.

Raja miraletus (JAI) Ματόβατος LC NE

Raja montagui (RJM) Κηλιδόβατος LC NE

Μέγιστο μήκος: 83,5 εκ.

Raja polystigma (JAY) Στικτόβατος LC NE

Raja radula (JAR) Τραχύβατος EΝ NE

Μέγιστο μήκος: 70 εκ.

Raja undulata (RJU) Κυματόβατος NT NE