HAKTANIR BASIMEVİ

Cağaloğlu Yokuşu Narlıbahçe Sok. 5/11

istanbul - Telefon : 22 05 04
 M.N.P
Millî Nizâm
Partisi

PROGRAM
E S A S G A Y E

1 — Partimiz, Milletimizin fıtratında mevcut olan

yüksek ahlâk ve faziletin, kuvveden fiile çıkarılmasını,
inkişafını ve Cemiyetimize nizam, huzur, içtimaî adalet
ve vatandaşlarımıza saadet ve selâmet getirmesini gaye
edinmiştir.
2 — Partimiz, Milletimizin manevî kalkınma yanın­
da, müsbet ilimlerde ve teknikte taklitçilikten kurtulmuş,
yapıcı, keşf ve icad edici gerçek bir ilmî inkişafa ve her
sahada büyük şahsiyete erişmesini gaye edinmiştir.
3 — Partimiz, Milletimizin geçirdiği büyük tarihi tec­
rübeler ve kazandığı olgunluk sayesinde, millî ve manevî
değerlerimize halel getirmeden demokratik hukuk nizamı
içerisinde manevî ve maddî kalkınma hareketlerinin ba­
siretli ve isabetli bir sentezini yapacağını ve bu suretle be­
şeriyete ışık tutacak, refah ve saadet getirecek, yeniden
dünyaya örnek üstün bir medeniyet kuracağını kabul eder
ve bu büyük gayeye erişmek için vatandaşlarımızı hizmete
çağırır.

Demokrasi Anlayışımız :

4 — Partimiz demokrasiyi, hakka en riayetkar, en

bilgili ve en liyakatli kimselerin millet hizmetine getiril­
mesi ve milletin en âdil, en isabetli ve ilmî usullerle idaresi
için hakkı arayan ve hakkın tahakkukuna çalışan hak ve
hakikat otoritesine yol açan serbest imkânlar zemini ola­
rak tarif eder.
Demokrasinin tekâmülü, fertlerin fazilet yolunda eri­
şecekleri tekâmülün muhassalası olarak anlaşılmalı ve nef-
sanî, başıboş hürriyet temayüllerinin hedefi olmamalıdır.

5
 Partimiz, demokratik rejimin ancak, ahlâk ve faziletin
h â k i m olduğu cemiyetlerde teessüs ve tekâmül edebilece­
ğine inanır; b u temel hasletlerin b o z u l a r a k cemiyet içeri­
s i n d e n i z a m l a y ı c ı tesirini k a y b e t m e s i h a l i n d e ise d e m o k r a ­
sinin de dejenere olarak insan haysiyetine aykırı rejimler­
den birine inkılâp edeceğine ve b i r anarşi âleti olacağına
m u h a k k a k n a z a r ı ile bakar.
Bu itibarla siyasî mücadelelerdeki metodumuz, yapı­
cı, u y a r ı c ı , b i r l e ş t i r i c i , h a k v e h a k i k a t o t o r i t e s i n i tanıyıcı
hak v e hakikati m ü d a f a a d a açık, cesur v e a h l â k ve fazile­
te r i a y e t k a r , f i k r e k a r ş ı fikirle m u k a b e l e edici mahiyette
olacak, ilimsiz, dayanıksız, tahrik ve t a h k i r edici menfi
metodların siyasî bünyemizden tasfiyesini şiar edinecek-
içtimat Adalet :

5 — Partimiz, m u t l a k olarak cemiyeti gözetip, ferdi

ihmal eden v e y a ferdi gözetip, cemiyeti ihmal eden, sis­
temlerin içtimaî adalet anlayışını ve tatbikatını yeterli
bulmaz, içtimaî adaletten maksadımız fertle cemiyet ve
halkla emek arasında adilâne bir dengenin bulunmasıdır.
Partimiz b u dengede hattâ sadece adaleti kifayetli addet-
meyip, fazilet ve ihsan ile d a h a m e s u t cemiyet nizamına
ulaşılmasını g a y e sayar. B u n d a n dolayı Partimiz "İçtimaî
Adaleti" ancak adalete, fazilete ve ihsanın ulviyetine ina­
n a n ve hareketlerinde hak ve adaletten a y r ı l m a y a n vatan­
daşların çoğunlukta oldukları cemiyetlerde gerçekleşebi­
leceğine inanır.

Ahlâkî ve manevî değerleri tanımayan ve hatta ahlâ­

kın b o z u l m a s ı n a çalışan v e cemiyette içtimaî adaletin sa­
dece devlet baskısı ve zabıta tedbirleriyle getirilebileceğini
d a ş l a r ı d a hek ve hürriyetlerinden m a h r u m edilmeleri ge-
k a b u l eden, memleketi b a ş t a n b a ş a b i r cezaevi ve vatan­
daşları d a h a k ve hürriyetlerinden m a h r u m edilmeleri ge­
rekli mücrimler gözüyle gören, satıhta kalmış bir sosyal
adalet anlayışından milletimize ve bütün insanlığa zarar
geleceğine inanıyor ve gerçek h a k ve emek tevazünün öl­
çüsünün kefaletini milletimizin ruh kökünde buluyoruz.
F e r t l e r i n iç d ü z e n i b o z u l m a y a terkedildikten sonra,
dışta yapılacak düzen değişiklikleriyle bütün meselelerin
hal yoluna gireceğini zanneden görüşleri kifayetsiz ve
gerçeksiz telâkki ediyoruz.

6
 Sıhhatli ve n o r m a l b i r cemiyette aslolan içtimaî ada­
let v e h u z u r u n f e r t l e r i n içten g e l e r e k h a k k a r i a y e t etme­
siyle kendiliğinden d o ğ m a s ı d ı r . Devletin içtimaî adalet tev-
ziindeki r o l ü ikinci derecede kalan tamamlayıcı mahiyet­
te b i r roldür. V e m u t l a k a millî r u h a istinat etmesi l â z ı m ­
dır.

Vrcdan Hürriyeti :

6 — V a t a n d a ş ı n dinî inanış, ibadet, ö ğ r e t i m , telkin v e

terbiye ihtiyaçlarını karşılayacak bir vicdan hürriyeti an­
layışına sahibiz.
Din ve vicdan hürriyetinin teminatı olarak tarif edilen
lâikliğin, dine baskı ve dindarlara saygısızlık gayesine
âlet edilmesine karşıyız.
Lâiklik mevzuunda Partimizin ölçüsü; bu müesseseyi
din aleyhtarlığı şeklinde b i r tatbikata döken her nevi an­
layışa karşı olmak şeklinde ifade edilebilir.
O r t a ç a ğ A v r u p a s ı n d a engizisyon mezalimi ve koyu bir
taassup h ü k ü m sürerken, din ve vicdan hürriyeti tatbika­
tında en faziletli örnekleri v e r m i ş olan milletimizi, dinî
bilgiden kısmen veya tamamen m a h r u m b ı r a k m a y a müncer
olabilecek yanlış politikanın yerine, dinî hislerin istismarı­
na mahal ve imkân bırakmayacak mahiyette bir eğitim ve
öğretim politikası takip ve tatbik etmek dâvasındayız.

Milliyetçilik Anlayışımız :

7 — Müşterek dâvalara iman, müşterek tarih şuuru,

müşterek k ü l t ü r ve g a y e birliği içerisinde v e müşterek b i r
ruhî muhteva potasında erimiş toplulukları tam bir vahdet
içinde k a b u l edici, z a r f ı m a z r u f a g ö r e k ı y m e t l e n d i r i c i ve
bu ölçüler dışında hiçbir tefrik yapmayıcı b i r milliyetçilik
anlayışına sahibiz.

Yabancı Kültür İstilâsı :

8 — Zararlı cereyanların son senelerde inkişaf et­

mesi, g e r e k g e ç m i ş v e g e r e k yeni i k t i d a r l a r ı n millî eğitim
politikasının tabiî v e elîm b i r neticesidir. D e m o k r a t i k reji­
m i n h i ç b i r p r e n s i b i g e n ç l i ğ e millî m e f k u r e v e a h l â k ı m ı z ı n
ve tarih şuurumuzun aşılanmasına mani bulunmadığı hal-

7
de, müfredat programlarının tanziminde gayri millî b i r
yol takip edilmiş, zihinler ve kalbler mefkûresiz bırakıl­
m a y a çalışılmıştır. B u kısır politika memlekitimizi manevî
istilâya hevesli olan beynelmilel kültür emperyalistlerinin
cesaretini ve faaliyetini arttırmıştır.
Memleketimizde Marksizmin, kozmopolitliğin ve çe­
şitli yabancı ideolojilerin y a y ı l m a istidadı taşımasının
sebebi iktisadî o l m a k t a n ziyade, ideolojiktir. V e uzun yıl­
lar d e v a m ettirilen yanlış politikanın neticesidir.

Bu sebepten m a d d î v e iktisadî; k a y n a k l a r l a kendisini

destekleyen m a n e v î istilâ hareketini önlemeyi ve yeni ne­
silleri milletimize k a z a n d ı r m a y ı , istiklâl mücadelesi ka­
dar ehemmiyet vereceğimiz mukaddes bir vazife saymak­
tayız.

Temel Hak v e Hürriyetler :

9 — Partimiz, insan h a k l a n evrensel beyannamesin­

de ve a n a y a s a d a adı geçen temel h a k ve h ü r r i y e t l e r i n en
m ü t e k â m i l ve en insanî b i r şekilde tatbikine m ü n c e r ola­
cak hasletlerin millî v i c d a n d a m e v c u t b u l u n d u ğ u n a inanır.

10 — P a r t i m i z aile nizamını cemiyetin temeli sayar;

m ü l k i y e t i n , m i r a s ı n , özel t e ş e b b ü s ü n h a k o l d u ğ u n a inanır.
Her ferdin can, mal ve ırz emniyeti devletin tekeffülü
altındadır. P a r t i m i z g e r e k millî e ğ i t i m hizmetlerinden is­
tifade ve gerekse özel teşebbüs sahasında çalışıp kazan­
m a d a millî i m k â n l a r d a n f a y d a l a n m a k h u s u s u n d a i m k â n ve
fırsat eşitliği s a ğ l a m a k k a r a r ı n d a d ı r .

Yurt kalkınmasında bir taraftan ferdin zekâ, bilgi,

tecrübe, kabiliyet ve azmini harekete geçiren, istihsali ve
imalâtı artıran ve milleti zengin eden sihirli kuvvetini
değerlendirirken, diğer taraftan sermayenin emeği, eme­
ğ i n s e r m a y e y i i s t i s m a r e t m e m e s i için âdil t e d b i r l e r i a l m a k
kararındayız.

Devlet idaresi :

11 — Devletin, milletimizi bu programdaki gayelere

ulaştırmayı hedef edinmesi ve aynı z a m a n d a vatandaşlara
k a r ş ı âdil, h i m a y e k â r ve şefkatli davranması, yol gösteri­
ci, y a r d ı m edici olması başlıca prensiplerimizdendir.

8
 D e v l e t özel t e ş e b b ü s ü â d i l ş a r t l a r d a i r e s i n d e n i z a m l a ­
ma, teşvik ve geliştirmeye çalışırken onun gücünün yet­
m e d i ğ i i ş l e r d e v e y a millî menfaatlerin emrettiği hallerde
bizzat teşebbüslere girişecektir.
12 — Teşriî, kazaî ve idarî sahalarda adalet dağıt­
makla vazifeli olan devlet mekanizmasının bu vazifesini
h a k k ı y l a y a p a b i l m e s i için m e m u r l a r ı n en a h l â k l ı , en âdil
ve en liyakatli kimseler olması şarttır. B u itibarla me­
mur seçiminde ihtisas, meslekî tecrübe ve bilgiye ehem­
miyet verildiği kadar, ahlâk ve karaktere de ehemmiyet
verilmesi gerektiğine inanıyoruz. Bürokrasiyi kaldırmak
ve hizmetlerin ifasını sür'atlendirmek için ilmî metodlar
uygulanacaktır. Y a p a c a ğ ı m ı z idarî ıslahat b u esas görüşe
istinat edecek ve b u n u s a ğ l a m a y a m a t u f olacaktır.

B u n u n yanında mülkî teşkilâtın dirayetli ve tecrübeli

ellere tevdiine, hizmetlerin sür'atle ifası için V a l i l e r i n V i ­
lâyet dahilindeki resmî daireler üzerinde, m u r a k a b e selâ-
hiyetlerinin arttırşlmasına, çeşitli teşkilâtlar tarafından,
V i l â y e t dahilinde yapılacak hizmetler arasında bir ahenk
teminine, idarî mekanizmayı partizan tesir ve b a s k ı l a r d a n
tamamen kurtaracak tedbirleri a l m a y a lüzum ve zaruret
olduğuna inanıyoruz.

13 — Devlet hizmetlerinde lüksün, israfın, lüzumsuz

formalitelerin, kırtasiyeciliğin sür'atle önlenmesi şarttır.
Devlet m e m u r l u ğ u n u n itibarını arttırmak, rüşvet, iltimas
ve irtikap gibi hastalıkları kökünden kazımak memleke­
timizi s ü r ' a t l e , k u d r e t l i , âdil, zinde v e m a s r a f ı az b i r i d a r i
mekanizmaya kavuşturmak azmindeyiz. B u maksadın hu­
s u l ü için ü c r e t l e r i n yeterli olması ve m e m u r sayısının ih­
tiyaca yetecek normal seviyede tutulması lüzumuna kani-
yiz.
14 Bugünün ihtiyaçları karşısında nazarî ve ki­
fayetsiz d u r u m a düşmüş olan hükümetin ve bakanlıkların
kuruluşları, manevî ve maddî kalkınmamızı hızlandıracak
ve ihtiyaçları sür'atle ve yeterli şekilde karşılayacak yeni
bir kuruluş ve teşkilâtlanmaya tâbi tutulacaktır.

Büyük Millet Meclisi :

15 — B ü y ü k Millet Meclisi Millî İ r a d e n i n tecelligâhı

ve rejimin temel müessesesidir. Millî İradenin üzerinde

9
beşerî hiçbir k u v v e t ve otoritenin mevcudiyeti kabul edi­
lemez. B u otoriteyi zedeliyecek veya gölgeleyecek baskı
g r u p l a r ı m ü l â h a z a s ı n a v.s. b u n a b e n z e r f i k i r l e r e y e r v e r i ­
lemez. Büyük Millet Meclisinin itibarını sarsacak faali­
yet ve telkinlerin şiddetle önlenmesi elzemdir.

Millî i r a d e n i n temsilcisi bulunan Milletvekillerinin

m u r a k a b e ve hizmet imkânlarını arttırmak üzere gerekli
tedbirler alınacaktır.

Teşriî mekanizmanın bu prensiplere ve milletin ar­

z u s u n a d a h a u y g u n b i r y a p ı y a k a v u ş m a s ı için kanunları­
mızda gereken tadilâtın yapılmasına taraftarız.

Anayasa :

16 — Daha hızlı kalkınmaya mecbur olan Türkiye-

mizde devlet hizmetlerinin verimli, sür'atli ve kudretli yü-.
rütülcbiımesi ve Anayasamızın bünyemize intibak bakı­
m ı n d a n d a h a m ü t e k â m i l b i r y a p ı y a k a v u ş t u r u l m a s ı ve tat­
bikattaki aksaklıkların giderilmesi için A n a y a s a d a a ş a ğ ı ­
daki değişikliklerin yapılmasını zarurî görüyoruz. Şöyle
ki:
a) îcraî o r g a n ı n d a h a kudretli olması ve sür'atli ça­
lışabilmesi için R e i s i c u m h u r ' u n t e k dereceli olarak (halk
tarafmdan) seçilmesi ve icraî organ düzenim, Başkanlık
( P r e s i d e n t i e l l e ) sistemine g ö r e tanzimi..

b) Teşriî o r g a n ı n d a h a sür'atli ve d a h a kudretli ça­

lışabilmesi için C u m h u r i y e t S e n a t o s u n u n kaldırılması..
c) Milletvekili s a y ı s ı n ı n 300'e indirilmesi..
d) Millî i r a d e n i n t a m m â n a s i y l e tecellisi için vatan­
daşa karma liste y a p m a k h a k k ı n ı n t a n ı n m a s ı , delege sal­
tanatına son verilmesi, seçim enflasyonunun önlenmesi..

e) Reisicumhur'a gereken hallerde referanduma mü­

racaat hakkının tanınması..
f) İktidar değişikliği h a l i n d e işe başlayan hükümet­
lerin, devlet teşkilâtının üst kademelerinde vazifeli olan
müdürler, umum müdürler ve müsteşarlar seviyesindeki
memurları, maddî haklarına halel gelmeden değiştirmesi­
ne imkân verilmesi..
g) Meclise ve b i l u m u m devlet teşkilâtına sınıf tefri­
ki y a p a n a ş ı r ı s o l c u l a r ı n v e k ö k ü d ı ş a r ı d a o l a n v e millî mef-

10
küremizle b a ğ d a ş m a y a n cereyanlara mensup olanların gir­
m e s i n e m â n i , d a h a kat'i h ü k ü m l e r getirilmesi..
h) T.R.T. ve Üniversite muhtariyetinin temel pren­
siplerini zedelemeden bu müesseselerin millî a h l â k ve mef­
kuremizi kuvvetlendirecek mahiyetle neşriyat ve öğretim
yapmasını sağlayacak ve b u müesseselerin doğrudan doğ­
ruya ve dolayısiyle z a r a r l ı c e r e y a n l a r a âlet o l m a s m ı ön­
leyecek hükümlerin tedvini..
i) Millî m e f k u r e ve millî a h l â k i m i z i n m u h a f a z a s ı ve
kuvvetlendirilmesine dair maarif politikasının teminat
altına alınması için yeni hükümler getirilmesi..
j) Partimiz Basın hürriyetine mutlak olarak taraf­
tardır. A n c a k ; B u hürriyetin a h l â k ve aile nizamını boz­
mak ve zararlı cereyanlara destek olmak maksatlariyle su-
istimalini önleyecek; basının ahlâkî nizam ve demokrasi­
mizin takviye ve tekâmülüne hizmet etmesini ve şahıs m a ­
suniyetini s a ğ l a y a c a k tedbirlerin alınması., gibi hususlar­
da A n a y a s a m ı z ı n değiştirilmesine ve ikmaline taraftarız.

İçtimai Yardımlaşma :

17 — V a t a n d a ş l a r ı n h a y a t ı v e s ı h h a t i devletin temi­
n a t ı a l t ı n d a d ı r . B u esp.s p r e n s i b e r a ğ m e n b i r k ı s , m v a t a n ­
d a ş l a r ı n İHsizlik, s a k a t l ı k , h a s t a l ı k y ü z ü n d e n ve çeşitli fe­
lâketler v e y a m a h r u m i y e t l e r dolayısiyle fakirliğe ve dilen­
ciliğe m a h k û m olmaları v e y a b u yüzden hayatlarının ve
sıhhatlarınm heder olması, devletin b u m e v z u l a r d a üzerine
düşen vazifeyi hakkıyla yapmadığını gösterir.
B u n u n sebebi, içtimaî y a r d ı m l a ş m a müesseselerinin ve
fikrinin zayıf bırakılmış olmasıdır.
Bu ihtiyacın h a k k ı y l a k a r ş ı l a n a b i l m e s i için, devletin,
b e l e d i y e v e özel i d a r e l e r l e s a i r h ü k m î ş a h s i y e t l e r i n , vatan­
daşların, vakıfların maddî; yardımları ve Diyanet îşleri
Teşkilâtının m a n e v î ve f i k r î desteği ile ç a l ı ş a n v e bütün
y u r d a şâmil b i r içtimaî y a r d ı m teşkilâtı k u r m a k k a r a r ı n ­
dayız.
Mevcut y a r d ı m müesselerini de ç a t ı s ı a l t ı n d a b i r l e ş t i ­
recek olan b u teşkilât, felâketzedelere, çalışma imkânın­
dan m a h r u m k a l m ı ş o l a n f a k i r v a t a n d a ş l a r a , iş b u l m a y a ­
rak sıkıntıya duçar olmuş işçilere, tahsilde bulunan fakir
talebelere, korunmaya muhtaç küçüklere ve ihtiyarlara,

11
dul v e y e t i m l e r e v e sair emsali hayır işlerine y a r d ı m d a bu­
lunacaktır.

Ayrıca :

Malî durumu yeterli olmayanlara veya dar gelirli me­

mur v e isçilere masrafsız borç para veren müesselerin ku­
rulmasına çalışacaktır.

Maarif Politikası :

18 — İlme v e â l i m e en fazla kıymet (yüksek değer)

veren ve hürmet eden aziz Milletimizin hizmetinde Parti­
mizin birinci derecede e h e m m i y e t verdiği dâva maarif kal­
kınmacıdır. İlim ve medeniyet yarışında Milletimizin lâ­
yık olduğu mevkie erişmesi ancak bu s a y e d e m ü m k ü n ola­
caktır.

Bu itibarla az gelişmiş olmaktan kurtuluncaya v e in­

sanlık camiasında her bakımdan örnek millet seviyesine
cıipinceye kadar maarif sahasında bir millî kültür müca­
dele hareketinin başarılması icap ettiğine kaniiz.

19 — Maarif politikamızın ana hedefi, yeni nesillere,

milletimizin fıtratında mevcut yüksek ahlâk v e fazilet gibi
hasletlerin bir hayat düstûru olarak intikal ettirilmesidir.

Bu g a y e ana okullardan başlayarak yüksek tahsile va-

rinşaya kadar maarifin her kademesinde ders programla­
rının tanziminde ehemmiyetle gözönünde bulundurula­
caktır.
Yeni nesillerin inançlı, çalışkan, vatanperver, millî
ahlâka, aile nizamına v e aile disiplinine bağlı, millî mef­
kuremize, kültürümüze ve tarih şuurumuza sahip, hakşi­
nas, f e r a g a t k â r v e fedakâr, ilim, teknik ve medeniyet ya­
rışında bütün insanlığa ışık tutacak b i r s e v i y e y e erişme
azminde olarakyetiştirilmesi gayemizdir.

20 — Partimiz halkın v e gençliğin yetiştirilmesinde

yurdumuzun resmî v e gayri resmî bütün müesseselerini bu
gayeye uygun olarak yeniden tanzim etmek kararındadır.
Ailenin veya maarif teşkilâtının yapıcı gayretlerini, sine­
ma ve tiyatronun veya radyo ve televizyon g i b i nesir- ve
telkin vasıtalarının v e y a basının, sırf ticarî gayelerle ha­
reket ederek yıkmaya çalıştığı v e buna ilâveten çeşitli

12
sefahat yerlerinin gençliğe açık olduğu bir vasatta sistem­
li b i r millî terbiye verilebileceğinden bahsedilemez.
H e l e hızla kalkınmaya mecbur bir milletin, gayesine
erişebilmesi için sefahatin kaldırılması icap ederken, bu­
nun alabildiğine arttırılması millî menfaatlerimizle telif
kabul etmez.
Millî E ğ i t i m üzerindeki tesiri, belki de Millî Eğitim
Bakanlığının v e ailenin tesirinden çok fazla olan, muasır
neşir v e telkin vasıtalarının başıboş bırakılması makul ve
mantıkî bir politika değildir.
Bu sebepten partimiz maarif kalkınmamızın vazge­
çilme." unsurları s a y d ı ğ ı bu türlü v a s ı t a l a r ı n millî ahlâk
vc mefkurenin kuvvetlendirilmesi yolunda ahenkli bir iş
ve güc birliğine tâbi tutulmasını ister. B u vasıtaların ya­
pıcı istikamette seferber edilmesi halinde milletimizin ta­
rihimizde misli görülmemiş bir ahlâk v e kültür gelişmesi­
ne m a z h a r olacağına şüphe yoktur.

21 — K ö k ü dışarda kozmopolit ve markist yıkıcı fikir

cereyanlarının v e bunların doğurduğu mütefessih ahlâkın
cemiyetimize sirayet etmemesini temin v e bu türlü tesir­
lerden tamamen arınmamız için Millî E ğ i t i m Politikası ve
kadrosu yeniden tanzim edilecektir. Millî varlığımıza, de­
mokratik r e j i m e v e insan hak ve hürriyetlerine düşman
ideolojilerin gizli v e aşikâr militanlarından fikir hayatımı­
zın sür'atle temizlenmesi şarttır. Biz fikir mekanizmasına
s ı z m ı ş bu çeşit u n s u r l a r ı n z a r a r l ı f a a l i y e t l e r i n i b i r m a n e v î
r e j i m v e bir vatan hırsızlığı mahiyetinde telâkki ediyoruz.

22 — R e j i m i n bekası ancak r e j i m i n prensiplerine sa-

miyetle inanan v e riayet eden vatandaşların mevcudiyeti
ile kaimdir.
Bu maksatla, müsamahalı, tenkide tahammülü olan ve
kendisini murakabe ile olgunlaştırmaya cahdeden, şa­
hıslara, körü körüne tâbi olma itiyadından kurtularak
gerçek fikirlere, ideallere bağlanma merhalesine erişmiş
fikrî taassuptan uzak hak v e hakikate e r i ş m e çabası içeri­
sinde bulunan, beşikten m e z a r a kadar ilim prensibine ina­
nan v e ahlâkî tekamül cehdi içinde olan, fikre karşı fikirle
mukabeleyi şiar edinmiş sınıf tefriki y a p m a y a n demokra­
tik zihniyet v e karakterde yeni nesiller yetiştirilmesinin
lüzumuna kani bulunuyoruz.

13
 V a t a n ı n bekası bu s a y d ı ğ ı m ı z hasletlerin yanında va­
tan v e milleti nsaadet v e selâmeti uğruna lüzumu halinde
malını v e canını feda edecek vatandaşların mevcuriyetine
bağlıdır.
P a r t i m i z bu m i l l î v e m a n e v î d e ğ e r l e r i n a s ı r l a r d a n asır­
lara, nesillerden nesillere intikal ettirilmesi için gereken
tedbirleri ihtiva eden uzun vadeli bir plân tatbik edecektir.

23 — Maarif kalkınmamızın 2. a n a hedefi aslında

mensup olduğumuz medeniyetin malı olan ve batının bü­
tün esas v e temellerini bizden alarak maddî kalkınmasını
temin ettiği müsbet ilimlerin yurdumuzda sür'atle yayıl­
ması, bu ilimlerin mahsulü teknik ve teknoloji yardımiyîe
beşeriyetin mazhar olduğu hızlı gelişmeyi m e m l e k e t i m i z d e
tekrar tahakkuk ve daha da terakki ettirerek milletimizi
ilim v e teknik yolunda tarihi şahsiyetiyle mütenasip önder
durumuna getirecek olan teknik v e ilmî k a d r o y u yetiştir­
mek v e verimli bir şekilde çalışabilmesi için bu kadroyu
en ileri çalışma imkânlarına kavuşturmaktır.

Yeni n e s i l l e r i m i z i n bu g a y e y l e yetişeceğine, ilim ve

teknikte icad edici, keşfedici kabiliyet v e istidadımızın ya­
kın bir zamanda meydana çıkacağına v e milletimizin ku­
racağı yeni dünya medeniyetinin, yenilmez maddî üstün­
lüğünü sağlayacağına inanıyoruz. Bu imanla milletimize
telkin e d i l m e y e çalışılan sathî batı özenti v e taklitçiliğine
tamamen muo,rız bulunuyoruz.
M a a r i f p o l i t i k a m ı z ı bu a n a h e d e f l e r e t e v c i h v e d e r s v e
müfredat programlarını buna göre tanzim edeceğiz.

24 — K a d m v e erkek, herkesin ilim öğrenme hakkı­

na sahip bulunduğu esasına inanan Partimiz, yarının ebe­
veyni olacak çocuklarımızın gerekli terbiyevî bilgilerle teç­
hizini v e bilhassa geleceğin annesi, ev hanımı olan kızla­
r ı m ı z a e v ekonomisi v e çocukların bedenî, ruhî, ahlâkî, dinî
t e r b i y e s i ile ilgili b i l g i l e r i n v e r i l m e s i n i zarurî görür.

25 — Şehir, kasaba ve k ö y okullarının sür'atle ikma­

line, m a a r i f hizmetlerinde yurdun muhtelif bölgeleri ara­
sındaki muvazenesizliği gidermeye, gençlere maarifte im­
kân ve fırsat eğitliği sağlamaya kararlıyız.

26 — îlim adamlarımıza ve öğretmenlerimize, mille­

timizin gösterdiği tarihî, millî v e ananevi saygıyı devam

14
ettirmek kararındayız. Üniversitelerimizi, siyasî partilerin
organı ve mücadele sahası o l m a k t a n k u r t a r a r a k aslî hüvi­
yetine kavuşturmak azmindeyiz.
İlim adamlarımızın, öğretmenlerimizin maddî i h î i y a :-
larmı karşılamayı v e terfilerini sağlamayı, ilme gösterii-
mesi g e r e k e n saygının tabiî bir neticesi sayıyoruz.

Diyanet İşleri :

27 — Diyanet İşleri Teşkilâtını kanunların kendisi­

ne tahmil ettiği vazifeleri kusursuz yapabilecek şekilde
imkânlara kavuşturmak kararındayız.

28 — Partimiz temel hak ve hürriyetlerin umumî

esasları dahilinde vatandaşları öğretim ve eğitime tâbi
t u t m a k suretiyle dinî ö ğ r e t i m noksanından doğacak mah­
zurların izale edilebileceğine v e dinin istismardan kurtu­
lacağına inanır.

29 — D i y a n e t işleri Teşkilâtını mevcut vazifelerine

ilâveten, modern ilimlerle de teçhiz e d e r e k teknik kalkın­
ma hareketinin hızlanmasında halkın teşebbüs, kabiliyet
ve kudretini artıracak, ruhları dinamizme kavuşturacak
teşvik edici bir unsur olarak vazifelendirmeyi faydalı g ö ­
rüyoruz.

30 — Dinî müesselerde çalışanların ücret baremle­

rini âdilâne esaslar dahilinde tanzim etmek kararındayız.

31 — P a r t i m i z dinî müesseselerin her türlü partizan

tesirlerden masun kalması için gerekli tedbirleri alacaktır.

Millî Savunma :

32 — Maddî ve manevî kalkınmamızın müşterek ga­

yelerinden en mühimi dünya çapında bir askeri güce eriş­
mektir. Harp san'atında ve kahramanlıkta kudretini bugü­
ne kadar cihan tarihine tescil ettirmiş olan Ordumuzun
değişen muasır şartlar içerisinde üstün mevkiini devam
ettirmek esas gayemizdir.
A ğ ı r millî sanayimize muvazi olarak ağır harp sana­
yimizin kurulması v e inkişafı elzemdir.

Bizim durumumuzda olan memleketlerin bazısı ağır

harp vasıtalarını ve hatta nükleer silâhları imal etmeye

15
başladıkları halde bu sahada onlardan geri kalışımızın se­
bebini ş i m d i y e kadar takip edilen anlayışsız v e hareketsiz
politikada buluyoruz.

Askerî Plânlama Dairesi :

33 — Ordumuzun vurucu gücünün arttırılması, tek­

nik bilgisinin geliştirilmesi, askerlik müddetinin kısaltıl­
ması, a ğ ı r harp sanayiinin kurulması, diğer memleketlerde
askerî sahada vukua gelen inkişafların y a k ı n e n takibi, nük­
leer v e d i ğ e r modern silâhların imaline girişilmesi, askerin
talim v e terbiyesinde m o d e r n usullerin tatbiki, subay, ast­
subay v e e r l e r i m i z i n d a h a k o l a y v e rahat, y a ş a m a şartla­
rına kavuşturulması askerlik hizmetlerini aksatmadan or­
dunun sahip olduğu ilmî ve teknik potansiyel kudretinin
yurt kalkınmasına daha fazla iştirak ettirilmesi v e Ordu­
muzun modern standartlar bakımından iftihar edilecek bir
seviyeye erişmesi gibi mevzuları muasır iîmî fennî v e as­
kerî şartları v e malî imkânları gözönündc tutarak, tahak­
kuk safhasına koyacak, bir askerî plânlama dairesi ku­
rulmasına taraftarız.

31 — Partimiz orduyu aynı zamanda memleketin fik­

ri v e m a n e v î k a l k ı n m a s ı n ı s a ğ l a y a c a k b ü y ü k bir okul ola­
rak kabul eder.

A s k e r e millî, tarihî, hamasî kültür aşılanması askerin

sanat v e hüner sahibi olması için askerî eğitimin daha ge­
niş imkânlara kavuşturulmasında fayda görüyoruz. Bunu
t e m i n g a y e s i y l e , Millî E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı ile Millî Savunma
Bakanlığının iş v e g ü ç birliği yapmasını ve askerliğini
yapmakta olan kültürlü kimselerden geniş ölçüde istifade
edilmesini lüzumlu görüyoruz.

Adalet Mekanizması :

35 — Adalet mekanizması ferdî, ikLisadî, malî, idarî,

siyasî ve teşriî organları murakabe eden geniş selâhi-
yetlere sahiptir. Bu itibarla adalet teşkilâtının millî ha­
yatımızda o y n a d ı ğ ı rol çok mühimdir. B u m ü h i m vazifeleri
h a k k i y l e ifa edebilmesi için, asrımızın değişen şartları içe­
risinde adliyemizi daha sür'atli bir çalışma sistemine ka-

16
vuşturmak, statik bünyeden dinamik organ haline geçir­
mek kat'i bir ihtiyaçtır.
36 — H â k i m l i k mesleğinin kudsî ve manevî mevkii­
ni, ş e r e f v e h a y s i y e t i n i k o r u y u c u h e d b i r l e r i n a l ı n m a s ı baş­
ta gelen v a z i f e m i z olacaktır. Hâkimlerin yetişmesinde ve
mesleğe kabullerinde hukukî bilgi v e meslekî tecrübenin
yanında, yüksek ahlâk v e k a r a k t e r , millî m e f k u r e m i z e sa­
dakat, birinci derecede nazara alınacaktır.
Türlü ihmaller dolayısiyle ahlâk bozucu hareketlerin
cemiyetimizin temellerini tahrip etmeye devam ettiği dev­
rimizde b ü n y e m i z i bu m i k r o p l a r d a n temizleyecek millî
ahlâkımızı kurtaracak, böylece istiklâl v e istikbalimizi te­
minat altına alacak sihirli kuvvet, adliye mekanizmasıdır.
M a h k e m e l e r i n bu v a z i f e y i ifa edebilmesi için k a n u n l a r y e ­
niden tanzim edilecek v e teşkilât takviye olunacaktır.

37 — H u k u k fakültesinin v e hukukla ilgili d i ğ e r Y ü k ­

sek Okulların hem ameli v e h e m de nazari tedrisat yapma­
sına ö n e m verilecek v e mezunuarın meslekî bilgi bakımın­
dan daha iyi yetişmeleri için g e r e k e n tedbir alınacaktır.
38 — Adliye dairelerinin perişanlıktan kurtarılması
ve makamın kudsiyetiyle mütenasip maddî imkânlara ka­
vuşturulması elzemdir.
39 — D â v a l a r ı n s ü r ' a t l e n e t i c e l e n m e s i n i t e m i n için iş
hacmiııiıı artıp eksilmesini nazara alarak mahkeme veya
hâkim sayısını ona g ö r e tanzim edecek hareketli bir çalış­
ma sistemi getirmek kararındayız.
40 — D â v a l a r ı n u z a m a m a s ı için usul k a n u n l a r ı n d a d e ­
ğişiklik y a p ı l m a s ı n ı a s r ı m ı z ı n seri h a b e r l e ş m e v e nakil i m ­
kânlarından adliyemizin azamî derecede istifadesini, taraf­
ların kasten m a h k e m e y i uzatmalarına v e y a ihmallerine en­
gel olacak tedbirlerin alınmasını, harç v e sair masraf tah­
sili m e k a n i z m a s ı n ı n t a r a f l a r ı n ihtiyarından kurtarılarak
otomatik v e pratik hale ifrağını temin edeceğiz.
41 — T e m y i z mahkemesinden işlerin çabuk çıkmasını
t e m i n edecek v e iş h a c m i n e g ö r e a y a r l a n a c a k bir çalışma
sistemi tatbik edeceğiz.
42 — Mahkemelerin rüyet edecekleri mevzulara göre
ihtisas yapmalarını sağlamaya ve zararlı cereyanların
sür'atle tasfiyesi için ihtisas m a h k e m e s i kurmaya ehem­
miyet vermekteyiz.

17
 43 — Yüksek Hâkimler Kurulunun daha sür'atli ça­
lışması v e hâkimlerin murakebesinde daha tesirli olmasını
temin edeceğiz.

44 — Ceza dâvalarında hiçbir fonksiyonu bulunma­

yan Sorgu Hâkimliği müessesesinin kaldırılması v e hazır­
lık tahkikatının hukukçular tarafından mahallinde yapıl­
ması için Savcılığın takviyesi v e teknik imkân v e vasıtalar­
la teçhizi fikrindeyiz.

45 — Cezaevlerinin, tevkif evlerinden ayrılmasına,

tevkif evlerinin ıslâhına matuf v e cezaevlerinin meslekî,
ahlâkî v e kültürel bakımlardan mahkûmları ıslâh eden ve
bir sanat v e hüner sahibi yapan okullar haline getirilme­
sine y a r a y a c a k tedbirleri alacağız.

46 — İcra dairelerinin kesin neticeyi istihsale kadar

kendiliğinden işler hale gelmesini temin edeceğiz.

47 — İşlenen suçların bölgelere göre dağılışını ve

bölgelerin hususiyetini nazara alarak Millî E ğ i t i m v e dinî
irşat faaliyetlerini tanzim suretiyle suçların ruhî saikleri-
ni izaleye y a r a y a c a k , suç işlenmesini ö n l e y e c e k , t e d b i r l e r i
alacağız.

İktisadî Politika :

4 8 •— A n a p o l i t i k a m ı z o l a n , f e r d i n g e r ç e k şahsiyetini
kazanmasına yarayacak umumî, ahlâkî v e kültürel kalkın­
manın, iktisadî hayata istikrar v e içtimaî adaleti getire­
ceğine inanıyoruz. İnsan unsurunun sağlam olduğu cemi­
yetlerde, fertlerden azamî randıman sağlanır. Rejimlerin
v e y a iktisadî sistemlerin rolü, ikinci plânda kalır. F e r t is­
ter kamu sektöründe çalışsın, ister özel sektörde çalışsın
h a k v a daletten a y r ı l m a y a c a ğ ı için, insanlar, birbirini v e ce­
miyetin potansiyelini istismar etmez.

Sıhhatli v e tabiî bir c e m i y e t nizamı fertlerin kendilik­

lerinden, içten gelerek hakka riayet etmelerinden doğar.
Partimiz asîl Milletimizin fıtratında mevcut hasletlerin
değerlendirilmesi halinde bütün dünyaya ışık tutacak, ik­
tisadî nizamın temelini teşkil eden örnek bir ahlâkî niza­
mın doğacağını kabul eder.

18
 49 — P a r t i m i z , bu temel hakikati tanımayan, önce,
cemiyetin ahlâkî nizamını bozan, sonra bozuk ahlâkın hü­
küm sürdüğü vasattaki iktisadî dengesizlikleri v e çeşitli
haksızlıkları v e istismarları bahane ederek, iktisadî hak v e
hürriyetlerin fertler tarafından suiistimal edildiğini iddia
eden v e bu hak v e hürriyetleri ferdin elinden alarak dev­
letleştirmeye kalkışan v e neticede memleketi büyük bir ce­
zaevi v e vatandaşları her türlü hak ve hürriyetlerinden
mahrum bırakılmış mahkûmlar haline getirmek isteyen
sosyalist ve komünist felsefenin karşısmdadır.
Partimiz materyalist görüşün diğer bir tatbikat şekli
olan ekonomik hayatta, sermaye hareketlerini insanlığın
maddî v e manevî gelişmesine zarar verecek şekilde başıboş
bırakan, sermayeyi ve sermayenin nemâlanmasını mücer­
ret g a y e sayıp insanlığı vasıta addeden ve bir kısım züm­
relere meşru esaslar dışında çalışmadan t u f e y l i şekilde is­
tismar imkânları sağlayan materyalist - kapitalist görüş­
lerin de karşısmdadır.
T e m e l iktisadî felsefemiz, milletimizin asırlarca da­
yandığı manevî ve millî değerlerden, mülhem olup, helâl
kazancın teşvikçisi, mülkiyet hakkına hürmetkar olmak
esaslarını ihtiva eder. Ö r n e ğ i n i D o ğ u Blokunun sosyalist
veya Batının sermayeyi putlaştıran başıboş kapitalist m o ­
dellerinden alan taklitçi görüşlerin dışında ve üstündedir.
Görüşümüz insanı m a n e v î v e m a d d î ; h a y a t ı y l a kavra­
yan iki buudlu bir iktisadî gelişme esasına dayanır.
Bu itibarla beşeriyeti kurtaracak tek çıkar yol ahlâ­
kî nizamdır. Partimiz ahlâkî nizamı karma ekonominin
sıhhati v e teminatı sayar. A h l â k ı n b o z u l m a s ı n a seyirci ka­
lan c e m i y e t l e r d e k a r m a ekonominin, koyu bir devletçiliğe
müncer olacağını kabul eder v e ahlâkî destekten mahrum
bir karma ekonomi politikasını kifayetsiz addeder.

50 — T e m e l ölçüsü bu olan P a r t i m i z c e m i y e t e ahlâkî

nizamı hâkim kılacak her türlü tedbirleri alarak içtimaî
ve iktisadî şartları zevale e r m e y e n bir adalete ve istikrara
kavuşturacaktır. Böyle bir vasatta, özel teşebbüsü geliş­
tirmeye, teşvik etmeye, yol gösterici olmaya çalışacaktır.
Ferdin malî gücünün, zekâsının, tecrübe v e ihtisasının ve
enerüsinin iktisadî kalkınmamızda tam mânasiyle değer­
lendirilmesi için adilâne tedbirler alınacaktır.

19
 İktisadi Politikada Devletin Vazifesi :

51 — a) D e v l e t Y o l , su e n e r j i , e l e k t r i k , e ğ i t i m , mu­
habere, sağlık tesisleri v e saire gibi alt yapı hizmetlerini
ifa eder.

b) D e v l e t özel teşebbüsün k u r a m a d ı ğ ı iktisadî v e sı­

naî tesis v e teşebbüsleri kurar, bunların v e r i m l i l i ğ i n i t e m i n
ettikten sonra, özel teşebbüse d e v r e t m e g a y e s i y l e çalışır v e
bunun şartlarını hazırlar.

c) İktisadî vasıta v e imkânları temin eder. Bunları

özel teşebbüsün istifadesine arzeder.

ç) iktisadî kalkınma için kurulması gerekli müesse­

seleri v e mamullerinin dünya piyasalarında diğer rakip
memleketlerdeki mamullerle rekabet edebilmeleri için ya­
pılması gerekli y a r d ı m v e teşvik unsurlarını araştırır, ge­
rekirse projelendirir v e özel sektörün fırsat ve imkân
eşitliği dahilinde bu teşebbüslere iştirakini sağlar.

d) T o p y c k û n e k o n o m i k kalkınmanın g e r e k t i r d i ğ i te­
şebbüslerin ahenkli bir şekilde kurulabilmesi için devlet,
icbar etmez, elindeki imkânları uygun şekilde ayarlar ve
teşvik y o l u y l a millî ekonomik kalkınmayı özel sektörden
faydalanarak gerçekleştirir.

e) Devlet, ekonomimizde halen yük durumunda bu­

lunan bölgeleri müstahsil durumuna geçirerek, kuvvet ka­
tan b i r e r u z u v haline g e t i r m e l i v e bu g a y e y e e r i ş m e k için,
az g e l i ş m i ş b ö l g e l e r i n s ü r ' a t l e k a l k ı n m a s ı maksadiyle ikti­
sadî alanda yeterli müessir teşvik tedbirlerini almalıdır.

f) Devlet iktisadî sahada, halen tatbik edilmekte

olan mahdut zümre özel sektörcülüğü yerine, kalkınmayı
bütün yurt sathına yayan ve kalkınmadan faydası olacak
bütün atıl güçleri seferber edecek, bir y a y g ı n özel sektör
politikası yürütmelidir.

g) D e v l e t y i n e bu h i z m e t l e r i y ü r ü t e n , değişen şart­
lara sür'atle intibak edecek ve meseleleri kalıplaşmış ön
fikirlere göre değil, millî menfatlerin gerektirdiği elasti­
kiyet içerisinde zaman, para v e enerji israfına mahal ver­
meyecek bir tutumla halledecektir.

20
Malî Politikamız :

52 — a) Türk parasının kıymetini korumak ve ar­

tırmak için gereken müessir tedbirlerin vakit geçmeden
alınması...

b) Kambiyo tahditlerinin asgariye indirilmesi...

c) M e m l e k e t t e adil bir gelir dağılımının temini...
d) F e r t b a s m a millî g e l i r i n arttırılması v e bu artısın
fiat artışlarından daha üstün olmasının temini y o l u ile re­
fahın arttırılması,

e) Vatandaşların ö d e m e g ü c ü y l e mütenasip, adil ve

her,türlü çapraşık sistemlerden uzak, basit, müessir ve
iktisadî kalkınmamızı teşvik edici bir v e r g i politikasının
takibi...
Küçük esnafın, sanatkârın v e küçük tüccar v e çiftçi­
nin d e f t e r t u t m a m ü k e l l e f i y e t i n d e n kurtulması için pratik
vergilendirme metodlarmm tatbiki,

Vergilerin arttırılmasından ziyade, tahsillerinde zayi­

atı ö n l e y e c e k malî m u r a k a b e v e tahsil sistemlerinin getiril­
mesi,
Asgarî geçim haddinin fiat indekslerine bağlı olarak
makul bir seyiyeye yükseltilmesi,

f) Bütçelerin denk v e samimî bütçe olarak hazırlan­

ması v e devlet harcamalarında israfın ve yurt sathında
millî servet ve imkânların heder olmasına yol açacak tu­
tum vo faaliyetlerin önlenmesi,
g) İktisadî D e v l e t Teşebbüslerinin sür'atle ıslâhı ve
ekonomimize yük olmaktan kurtarılması,
h) Maliye Bakanlığı teşkilâtının bugünün ihtiyaç­
larına cevap verecek şekilde yeniden düzenlenmesi,

Malî politikamızın başlıca prensiplerindendir.

Plân Anlayışımız :

5 3 ----- K a l k ı n m a m ı z ı n h ı z l ı , d e v a m l ı v e k a r a r l ı olabil­
mesi için, u m u m î bir plâna b a ğ l a n m a s ı n ı zarurî görüyoruz.

İnandığımız plân modeli, d e v l e t i n hususî teşebbüsü

zaafa uğratmasına müncer olacak bir plânlama olmayıp,
plân, devlet sektöründe emredici, hususî teşebbüste ise,
birbirinden ayrı v e habersiz olarak gelişen çeşitli iktisadî

21
teşebbüsler arasında önemli boşlukları doldurucu, ahenk
sağlayıcı, y o l gösterici v e teşvik edici bir plân olmalıdır.
Sadece merkezî planlama yetersizdir. Bölgesel plân­
lamayı zarurî görüyoruz. Plânlama Teşkilâtı aynı zamanda
teferruata dalmış bir icra organı olmamalıdır. M a k r o , he­
defler, bölgesel hedefler, araştırma v e özel hallerde pro­
jelendirme ile meşgul o l m a b , icraat;, plânlama ile i y i bir
işbirliği halinde bulunan icracı o r g a n l a r y a p m a l ı d ı r . Plân­
lamanın icap ettirdiği her türlü teşvik tedbirleri f i r m a fir­
ma tatbik edilmeli umumî prensiplere bağlanarak herke­
sin m e v c u t imkânlardan faydalanma hakkının tanınması
ve tatbikatm aleniyet v e fırsat eşitliği prensipleri dahilin­
de yürütülmesi gerçekleşmelidir.
Araştırma ve proje çalışmalarında aksine harekete
mecbur kalmadıkça millî uzmanlardan faydalanmağa son
derece dikkat etmelidir.

Sanayileşme Dâvamız :

54 — ülkemizin sahip olduğu z^n<?ıin y e r a l t ı v e yer­

üstü kaynakları kudretli bir ağır sanayi kurmamıza mü­
sait! ir. B u g ü n m i l l e t l e r i n s i y a s î v e iktisadî b a ğ ı m s ı z l ı ğ ı n ı n
teminatını ağır sanayi teşkil etmektedir. Kalkınmamızın
muharrik gücü, m o t o r u sanayidir. Milletimizin her bakım­
dan k u v v e t l e n m e s i v e y a r ı n ı n d ü n y a siyasetinde n â z ı m rolü
oynayacak Büyük Türkiycnin doğması sanayileşmede gös­
tereceğimiz muvaffakiyete bağlıdır.

Ağır sanayi ayni zamanda harp sanayiinin temeli ol­

duğundan ve ağır harp sanayiine dayanamayan bir mille­
tin, vatanını istiklâlini ve istikbalini koruması ;;on derece
zorlaşmış bulunduğundan P a r t i m i z bu dâvaya lâyık oldu­
ğu ehemmiyeti verecektir.

Herşeyden e v v e l bu z a r u r e t i n bütün yönleriyle gözö-

nünde bulundurulması maddî ve manevî kaynaklarımızın
ve insan gücümüzün bu uğurda seferber edilmesi lüzum­
ludur.
55 —. A ğ ı r sanayiimizi kuracak ve geliştirecek tek­
nik v e tecrübeli elemanların yetiştirilmesine hız verilmeli­
dir.
56 — Uzun vadeli bir sanayileşme plânı yapılması
halihazır sanayiimizin, tabiî kaynaklarımızın ve yakın

22
uzak memleketlerin sanayilerinin içinde bulunduğu şartlar
hesaplanarak kalkınmamızın umumî stratejisi tayin edil­
melidir.
57 — Gelişmeyi hızlandırmak gayesiyle devlet sana­
yi ile alt yapı, tesislerini sür'atle kurmalı v e yurdun müsait
yerlerinde, sanayi inkişafı bölgeleri tesis edilmelidir.

58 — Sanayileşmemize mâni olan en büyük engelin,

mevcut mevzuattaki yıpratıcı ve yorucu tatbikat güçlükle­
ri o l d u ğ u n u müdrikiz. Sınaî tesislerin dünya rekabeti ya­
pabilecek şekilde ve kolaylıkla kurulup gelişebilmelerini
teminen diğer memleketlerin tatbik ettiklerinden daha
m ü k e m m e l bir "Sanayi Teşvik Kanunu" nün bir an evvel
çıkartılmasını sanayileşme d â v a m ı z ı n baş şartı olarak
görüyoruz.
59 — Yeni bir "Sanayi Teşvik Kanunu" nun verimli
bir şekilde tatbiki için s e r m a y e piyasasının b i r an evvel
kurulması ve yurdun her yerine yayılmış bir "Sanayi F i ­
nansman Organizasyonu" sür'atle gerçekleşmelidir.

6 0 —- S ı n a î tesislerin sadece bir kaç büyük şehirde

toplanması yerine her yerde kurulması uygun ve ekonomik
olan tesislerin bir an e v v e l araştırılarak sınaî kuruluşların
b ü t ü n yurt. s a t h ı n a d a ğ ı l m a s ı n ı t e m i n e t m e k v e b ü t ü n yurt
sathında hor türlü imkânı seferber ederek siir'atii v e g a y ­
retli bir sanayileşme hamlesini gerçekleştirmek başlıca
hedefimizdir.
61 Sınaî tesisler kurulurken bunların taklidi te­
sisler o l m a y ı p araştırma gücü o l a n inkişafa, müsait tesis­
ler olmasına bilhassa ö n e m verilecek, tesislerin teknik er­
kânı harbiyelerinin milli personelden müteşekkil olmaları­
na t i t i z l i k l e d i k k a t olunacaktır.
62 - Ziraat sektöründe tatmin edilmeyen insan gü­
cünün, sanayi sektörüne mal edilmesi için acil tedbirler
alınmalı, mümkün mertebe i ş s i z l e r e iş s a h a s ı açan yatı­
rımlar öne alınmalıdır.

63 — Sanayileşme ve şehirleşme hareketleri birbiriy­

le ahenkli şekilde yürütülmeli, şehir, kasaba ve köylerde
gizli işsizliğin önlenmesi, heder olan insan gücünün v e za­
manın d e ğ e r l e n d i r i l m e s i için her bölgenin hususiyetlerine
v e i m k â n l a r ı n a g ö r e el s a n a t l a r ı m v e küçük sanayii gelişti­
recek plânlar yapılmalıdır.

23
 64 — Sermayenin teşekkülü ve sanayileşme hare­
ketlerine tahsisi için, t e ş v i k edici v e k o l a y l ı k g ö s t e r i c i usul­
ler tabtik edilmelidir.
65 — Bir ziraat m e m l e k e t i o l d u ğ u m u z için ziraatla
alâkalı sanayiin tesisi işi ö n e a l ı n m a l ı v e h a y v a n c ı l i ğ i m i ­
zin g e l i ş m e s i n e v e ilgili s a n a y i i n tesisine ö n e m verilmelidir.

Az Gelişmiş Bölgelerimizin Kalkınması :

66 — A z gelişmiş bölgelerimizin bir an önce geliş­

miş b ö l g e l e r i m i z s e v i y e s i n e erişmesi için, u m u m î kalkınma
plânına bağlı olarak, bölgeyi kalkınma plânlan yapılması
nı ve ciddiyetle tatbikini gerçekleştirmeli kararındayız.

Bu b ö l g e l e r e hususî teşebbüs tarafından yapılacak

yatırımları teşvik için arsa v e m a l z e m e temininde, kredi
tahsisinde kolaylık g ö s t e r i l m e s i n e v e v e r g i l e n d i r m e d e adil
bir muafiyet tanınmasına taraftarız.

Az gelişmiş bölgelerde şayet ahalî, kurulacak ekono­

mik sınaî tesislerin f i n a n s m a n ı n a öz s e r m a y e katamıyacak
durumda ise tesislerin devlet yardımıyla kurulması ve
bunların kârlılıklarının temininden sonra devlet elindeki
hisselerin halka mal edilmesi suretiyle geri kalmış bölgele­
rin sanayileşmesine y a r d ı m olunacaktır.

Az geliçmiş bölgeler için yapılacak kalkınma plân­

larında, e k o n o m i k k a l k ı n m a y ı kolaylaştıracak, yol, enerji,
elektrifikasyon, sulama v e millî eğitim v e sağlık hizmet­
leri gibi meselelerin de ahenkli olarak e l e a l n ı ip sür'atle
hal tarzına b a ğ l a n m a s ı n ı t e m i n e t m e k k a ç ı n ı l m a z b i r zaru­
rettir.
H a l e n az gelişmiş bölgelerdeki banka plasmanları ge­
nellikle o bölgedeki halkın mevduatından d a h a az durum­
dadır. Bu bölgelerin kalkınması için, buralardaki mevdua­
tın bir kaç büyük şehre v e ithalâtın finansmanına kay­
dırılması yerine, bilâkis bu bölgelerin kredi imkânları ile
desteklenmesine gayret edilecektir.

Ticari Politika :

67 — İç v e dış piyasalarda itimadı tesis edecek ticarî

ahlâkı koruyacak tedbirler alacağız. Tüccar demeklerinin
ve odaların bu mevzuda daha tesirli bir murakabe yap-

24
masını t e m i n ile spekülatif p i y a s a oyunlarının Önlenmesine
ve müstakar bir piyasanın kurulmasına ehemmiyet vere­
ceğiz. Sanayi odalarının, ticaret odalarının v e ticaret bor­
salarının bulundukları bölgelerdeki iktisadî k a l k ı n m a y a ön-
a y a k olmaları için gerekli tedbirleri alacağız.

68 — Kredi mekanizmasının ticarî ihtiyacı zamanın­

da karşılaşması ve ticarî hayatın s e y y a l i y e t i n e intibak et­
mesi lüzumuna inanıyoruz.

69 — Kökü dışarda olan yabancı ideolojilere gizli,

aşikâr hizmet maksadıyle yapılan ticarî faaliyetlere mâni
tedbirler getireceğiz.

70 — Türkiyemizin ekonomik gücünü arttıracağı için

tarihî v e kültürel bağlarla bağlı olduğumuz memleketlerle
müşterek nazar kurulmasına çalışacağız.

Dış Ticaret :

71 — Dış ticaretin milli itibarımızla ilgili son derece

mühim bir konu olduğunu müdrikiz. Dış ticaret hacminin
arttırılması v c d'ş ticarette dengenin sağlanması başlıca
h e d e f i m i z o 1 a c a k 11 r.

İhracı mümkün malların imal v e istihsalinin arttırıl­

ması, sl..ındardizasyonun temini, kalitelerinin ıslâhı, ma­
liyetlerinin düşürülmesi ve yurt içerisinde kâfi miktarda
yapılabilen veya istihsal olunabilen malların ithalinin ön­
lenmesi, h a m m a d d e olarak ihraç edilen emtianın m a m u l v e ­
ya yarı mamul hale g e t i r i l m e s i yolunda çareler aranması
ve daha buna benzer ihracatımız! arttıracak veya verimli
kılacak tedbirlerin alınması ve bütün imkânlarla ihraca­
tın teşviki için çalışacağız. Cilhassa sınaî m a m u l l e r i n ihra­
cına ö n e m verilecektir.

Dış ticarette lisans, kontenjan, takat, prim gibi ti­

carî hayatı normal seyrinden uzaklaştıran sun'î tahditlere
(fevkalâde haller dışında) y e r vermeyeceğiz. İhracatla il­
gili mevzuatı yeniden tanzim ve ihracatı plân hedeflerine
uygun nisbette arttırmak i ç i n g e r e k l i m a k a m la ı a gerekli
yetkilerin verilmesini temin edeceğiz.

D ı ş p i y a s a h a r e k e t l e r i n i ç o k y a l a n d a n t a k i p e d e n v e iç
piyasa imkânlarını buna göre sür'atle değerlendiren sistem­
leri g e l i ş t i r m e k , dış v e iç p i y a s a l a r d a ekonomik pazarla-

25
ma yapabilecek güçlü müesseseler teşekkülünü sağlamak
kararındayız.

İç P i y a s a :

72 — Malların müstahsilden veya imalâtçıdan, rnür,-

tehlikin eline d a h a ucuz intikali için tüccarları v e m('u-;tah­
silleri koruyucu tedbirleri alacağız. İ h t i k â r ı n v c istismarın
önlenmesine vc ticari rekabetin eşit şartlar içerisinde ce­
reyanına çalışacağız.
7 3 —• K r e d i l e r i n t e v z i i n d e i h t i y a ç sahiplerinin öde­
me güçleriyle mütenasip olarak, krediden isi i f a d e l e r i n i
ve kredilerin yurt sathında adilâne bir şekilde dağılmasını
ve bölgeler arası muvazenesizliğin izalesini istihdaf ede­
cek bir sistemi geliştireceğiz.

74 — Devletin ve hususî teşebbüsün işletemediği,

ele alamadığı ticarî v e sınaî mevzularda, miilî menfantla­
rımızın korunmasına azamî itina g ö s t e r m e k kayıt, v e şar­
tıyla yabancı sermayenin faaliyette bulunmasına, tarafta­
rız.

İşçi H a k l a r ı :

75 — Çalışarak, alın teri d ö k e r e k helâl para kazanan­

ların ömürlerini yurt kalkmmas:na hasredenlerin hakla­
rının korunması için kurulmuş olan müesseleri inkişaf et­
tirecek ve bunların i ş l e m e s i n d e daha, adil ö l ç ü l e r i hâkim
kılacağız.
Fiat v c geçinme indekslerine göre ayarlanacak bir as­
gari ücret politikasının uygulanmasını zarurî görüyoruz.
İşçi ücretlerinin tesbit ve tanziminin adil esaslara
müstenit olması temin edilecektir.
76 — İşçilerimize sıhhî çalışma şartları sağlamaya,
eşit ise eşit ücret kaidesini gerçekleştirmeye, devlet sek-
iörü ile hususî teşebbüs işyerleri arasındaki, iş emniyeti
farkını izaleye çalışacağız. Ziraat işçilerinin meşru hak­
larına kavuşmasını temin edeceğiz.

77 — S i y a s î t e s i s l e r d e n uzak bir sendikacılık faaliye­

tinin t e e s s ü s ü için gereken tedbirleri alacak, işçilerimiz
ile işverenlerimiz arasında karşılıklı sevgi ve saygıya ve

26
vicdanî ölçülere dayanan bir ahenk teminine gayret ede­
ceğiz.
78 — İşçilerin ucuz meskene kavuşmasını, hastalık,
analık, iş k a z a l a r ı , mesleki hastalıklar, ihtiyarlık, maluli­
yet v e ölüm gibi hallerde müşkülâta uğramadan içtimaî
yardıma nail olmalarını temin edeceğiz.
İşçilerin emeklilik haklarının yeterli olmasını temin
için g e r e k e n tedbirleri alacağız.
Kadın ve çocuk işçilerin, çalışma ş a ı t l a r m m vicdanî
ve ahlâkî esaslara göre tanzimini lüzumlu sayıyoruz.
79 - Devlet yatırımlarım yeni is s a h a l a r ı , i ş imkân­
ları açacak şekilde t a n z i m e , i ş s i z l e r e iş b u l m a ile vazifeli
müesseselerimizi daha ciddî ve başardı k ı l m a y a v e bu hu­
susla daha v e r i m l i yeni usuller tatbikine kararlıyız.
Y u r t dışındaki işçilerimizin edindikleri bilgi ve tecrü­
beden ülkemizin istifadesi ve biriktirdikleri sermayenin
değerlendirilmesi için bakir iş sahalarını ve tabiî kay­
nakları harekete geçirecek plânlar yapılmasını ve bu tür­
lü t e ş e b b ü s l e r i n teşvik edilmesini vazife telâkki ediyoruz.

Ziraî Reform :

80 İr:.•;an unsurunun eğitilmesi: Ziraî r e f o r m köy

kalkınmasın a en e h e m m i y e t l i unsurudur. Ziraatta dönüm
başına düşen geliri arttırmak için e ğ i t i m ve ö ğ r e t i m i n bi­
rinci derecede rol o y n a y a c a ğ ı n ı kabul ediyoıuz. Her şey­
den önce köyHhnüzü eğitim yolyla modern ziraatın icap­
larına intibak edecek bilgi ve tecrübelerle takviye etmek
kooperatifçiliğe ve müşterek çalışma itiyadına alıştırmak
lâzımdır. B r . maksat.';:, aç.-' r.r.i v e a ç ı l a c a k meslek okulla­
rına, tohum ıslâh istasyonlarına, numune ve üretme çift­
liklerine ilâveten köylerde ilkokullarda köyün ziraî bakım­
dan taşıdığı hususiyetlere cevap verebilecek yardımcı
derslerin ihdasına, t a r a f t a r ı z . Ayrıca köylünün bu bakım­
dan yetişmesi için k ö y okullarında gece kursları açılması
lüzumun'', inanıyoruz.
Bu itibarla k ö y okullarında vazife alacak öğretmen­
lerin yetiştirilmesinde de geroken ıslahatı yaparak, köy­
lerimizin tanıdığ- i u s u s i y c l c r e cevap verecek köyün işti­
gal e t t i ğ i r.'ırtvA. iü'ünde köylünün kalkınmasına yardım­
cı o l a b i l e c e k b i l g i l e r i e t e ç h i z e d i l m e l e r i n e d i k k a t edeceğiz.

27
 Köyde vazife alacak din görevlilerinin de köyün her
bakımdan kalkınması ve bilhassa ziraî sahada yeni usulle­
re alıştırılması için köylüye yardımcı olmaları sağlana­
caktır.
Köy kalkınmasında ve modern ziraata intibakta öğ­
retmenin, din g ö r e v l i s i n i n v e t e k n i k e l e m a n ı n f i k i r v e iş­
birliği yapabilecek, köylümüzün haleti ruhiyesine hitap
edebilecek ve onun maddî ve manevî gücünü harekete ge­
çirecek, zihniyetle olmalarına itina gösterilecektir.
81 — Ziraî reformda çiftçinin eğitilmesinden sonra,
t o p r a ğ ı n v e d i ğ e r istihsal vasıtalarının İslahı 2 nci mühim
meseledir.
a) Bölgelerin iklim şartlarına ve toprağın hususiyet­
lerine göre ziraî işletmelerin vûs'atı ve işletmede bulun­
ması g e r e k e n vasıtaların tesbiti, t a t b i k c-diL'cek z i r a î usul­
lerin v c e k i l e c e k m a h s u l nev'i ile kullanılacak gübrenin ve
sulama metodunun tayini zirai p l â n l a m a m ı z ı n ele alacağı
mevzulardan biridir.
b) Yukarıdaki şekillerde teshil, edil; a işletmelerin
parçalanarak birim sahada verimin düşmesini önleyecek
hukuki ve demokratik tedbirler alınacaktır.
c) Ziraî kredileme politikası, kredinin başka g a y e l e r e
sarf edilmesine mâni olacak usullere kavuşturulacaktır.
d) Çiftçi ile t e m a s halinde olan Ziraat Bankası, Tek­
nik Ziraat Müdürlükleri, Kooperatifler ve Toprak Mah­
sulleri Ofisinin anlaşynah v c ."iıonkii bir çalışına nizami
i ç e r i i î i n d e çi f i c i y e yardımcı olmasına çalışılacaktır.
e) Pancar ziraatind-, pancar kooperatiİlerinin, müs­
tahsile y a r d ı m hususunda başarılı olan metodundan mül­
hem olarak diğer ziraat alanlarında d a buna benzer usul­
ler geliştirilecektir.
f) Yorgun arazinin gübrclenmesi, İslahı, sulanması
modern âletlerle işlenmesi organize edilecektir.
g) Küçük ve büyük sulama işlerine hız v e r m e k için
gereken tedbirleri alacağız.
h) Müstahsile yerli müesseselerimizde imâl ve istih­
sal o l u n a n ucuz ziraî makine v e âlet, ucuz g ü b r e v e ziraî
mücadele malzemesi v e nakil vasıtası temini v e müstahsi­
lin f a h i ş fiyatla yabancı firmalardan vasıta alarak istis­
mar edilmekten kurtarılması en çok üzerinde duracağı­
mız meselelerden biri olacaktır.

28
 i) Verimli olarak isletilmeyen veya ihmal olunan bü­
yük azarileri satın alarak, dağıtılması m ü m k ü n d e v l e t ara­
zisi ile b i r l i k t e verimli ünitelere ayırarak topraksız çift­
çiye tevzi edeceğiz.
j) Ziraat, sanayi ve ulaştırma sektörlerinin ahenkli
bir g e l i ş m e y e mazhar olmanı için m e m l e k e t çapında tefer­
ruatlı bir plân tanzim edilmesine taraftarız.

k) Ziraat, hayvancılık ve ormancılıkla ilgili sanayi­

nin g e l i ş m e s i v e ziraatla ilgili k ü ç ü k sanayinin temin edil­
mesi gizli issizliği ö n l e y e c e ğ i n d e n bu m e v z u u n isabetli bir
şekilde planlanmasına çalışılacaktır.

Bu meyaııda meyvecilik ve sebzeciliğin ve bunlara

bağlı olarak konserveciliğin gelişmesine önem verilecektir.

1) Mahsulün pazarlanması ve iç v e d ı ş piyasalarda

sürümünün temini için standardizasyonuna, maliyetlerin
düşürülmesine kalitenin yükseltilmesine v e istihsalin arttı-
ı ı l m a s m a çalışılacak m ü s t a h s i l i n i ş t i r a k i ile g ü ç l ü pazarla­
ma müesseselerinin kurulmasına yardım olunacaktır.

m) Erozyonun önlenmesine, teraslama ve ağaç dik­

me gibi tedbirlerin alınmasına dikkat edilecek, kır haline
gelmiş arazide zeytinlik, fıstıklık ve bağ dikilmesini teş­
vik ederek, vatandaşlara maletmeğe çalışacağız. Orman
sahalarımızın artması ve bunların en iyi şekilde işletil­
meleri için gereken tedbirleri alacağız.

Ormancılık :

82 — Ormanlarımız bütün tedbirlere ve yasaklara

rağmen azalmaktadır. Bu azalmayı önlemek için sadece
polisiye kuvvetleri harekete geçirmek şimdiye kadar umu­
lan ba.şarıyı_ s a ğ l a m a m ı ş t ı r . Halkımızın ve köylümüzün
ağacı ve ormanı sevecek ve bütün boş sahaları ağaçlandı­
racak zihniyette ve inanışta yetiştirilmesi lüzumuna ina­
nıyoruz. .

83 — Orman içi k ö y l ü l e r i n i n , o r m a n m a h s u l ü n ü işle­

y e c e k v e d e ğ e r l e n d i r e c e k sınaî v e ticarî teşebbüslerde ça­
lıştırılarak geçimlerinin temini, köylünün mahrukat ve
inşaat malzemesi olarak kullanmak mecburiyetinde oldu­
ğu kerestenin başka malzemelerle karşılanması hususun­
da tedbirler alacağız.

29
 84 — R e s m î müesseselerin, köy, belediye gibi hükmi
şahısların v e hususi müesseselerle, vatandaşların ağaçlan­
dırma faaliyetine hız vermesine iştiraki için teşvikkâr
usullerin geliştirilmesine çalışacağız.

Hayvancılık :

85 — Ziraî reforma muvazi olarak h a y v a n c ı l ı ğ ı n ıs­

lâhına çalışacağız. M e r ' a l a r ı n ıslâhı, h a y v a n y e m i istihsa-
lâtının arttırılması, kalitesinin ıslâhı v e ucuzlatılması, ahır
ve besi hayvancılığının teşviki, kümes hayvanlarının da­
ha g e n i ş ö l ç ü d e y e t i ş t i r i l m e s i için t e d b i r l e r a l ı n m a s ı v e bu
g a y e ile kredi politikasının ayarlanması icap ettiğine ina­
nıyoruz. Hayvanlardan istihsal edilen maddelere ait en­
düstrinin bu hareketlerle birlikte geliştirilmesi şarttır.
Hayvancılık sahasındaki araştırmaların a r t t ı r ı l m a s ı v e da­
ha v e r i m l i hale g e t i r i l m e s i g e r e k t i ğ i n e inanıyoruz. Veteri­
ner hekimlerinin emeğinden daha büyük hacimde faydala­
nılarak ilmî v e m o d e r n esaslarla hayvancılığımızı geliştir­
mek gayemizdir.

Su Ü r ü n l e r i :

86 — Su ürünleri b a k ı m ı n d a n ç o k z e n g i n olan denizle­

rimizin taşıdığı potansiyeli değerlendirecek bir organizas­
yona ve tekniğe sahip değiliz.

Balıkçılığımız geri durumdadır. Avlanmada tatbik

edilen usuller su ürünlerinin neslini azaltacak mahiyette­
dir.

Devlet balıkçılığımızın inkişafı için gereken imkân­

ları hazırlamalıdır. Balıkçılık teçhizat ve işletme malze­
mesinin ucuza temini v e balıkçılarımızın teçhizi için her
türlü t e d b i r l e r a l ı n m a l ı d ı r . Su ürünlerinin avlanması, so­
ğuk hava depolarında muhafazası, yurt içinde v e yurt dı­
şında pazarlanması, bozulmadan depolanmasına ve nakli­
ne yarayacak modern vasıtaların temini ve halkımızın su
ürünlerinin istihsal ve istihlâkine ahştırılması ve bütün
bunların yanında konserve sanayiinin inkişafı temin olun­
malıdır.

30
Ulaştırma

87 — İ k t i s a d î k a l k ı n m a m ı z ı n can d a m a r ı olan ulaştır­

m a hizmetlerinin yeni baştan tanzimi gerekmektedir. Dev­
let D e m i r y o l l a r ı m ı z pek az istisnası ile bundan (40) sene
evvelki usullerle çalışmaktadır. Malzeme çok eskimiştir,
întizam ve sür'at yoktur. Demiryollarımız bir program
dahilinde millî imalât ile yenilenmelidir.

Karayollarımız artan trafik hacmine kâfi gelmemek­

tedir. Yollarımızın yapılmasında tatbik edilen sistem ha­
talıdır. Yapılan y o l l a r çok kısa zamanda yıpranmakta ve
sık sık tamire lüzum hasıl olmakladır. Uzun vadeli bir
plân içerisinde mütalâa edilecek olursa masraflı ve kül­
fetli bir yol politikası takip ettiğimiz meydana çıkar.
Köy yolları inşaatında da aynı hatalı durum mevcuttur.

Partimiz bu yanlış politikayı değiştirecek ve daha

s a ğ l a m v e uzun z a m a n dayanacak yolların yapılmasına ve
böylece Lam i r m a s r a f l a r ı n d a n yapılacak tasarruflarla da­
ha ucuz b i r u l a ş t ı r m a teminine çalışacaktır. Yurdumuzun
artan trafik hacmine cevap verecek yol şebekesine kavuş­
turulması ve büyük şehirlerimizin modern otostraUarla
birbirine bağlanması Partimizin başlıca hedeflerinden bi­
lisi olacaktır.

İmar, İskân, Şehircilik :

88 — K ö y l e r d e n şehirlere d o ğ r u başlayan akımın do­

ğurduğu içtimaî, iktisadî, sınaî m e s e l e l e r y a n ı n d a ele alın­
ması gereken mühim bir mesele de şehircilik, imar ve
iskân meseleleridir. Partimiz halkımızin iktisadî seviye­
sine u y g u n mesken politikasını şehircilik tekniğinin esas­
ları ile telif edecek v e hem vatandaşlara kolaylık sağlaya­
cak v e hem de şehirlerimizin g a y r i sıhhî ve intizamsız ge-
lişm€;sini önleyecektir. Gecekondu sahalarının ıslâhı ve
imarı için daha ciddi tedbirleri alacak emrivakilere boyun
eğen bir politika yerine şehirleşme hareketini önden gi­
den ve yol gösteren bir politika ile düzenleyecektir.

Şehir plânlamalarında mabetlerin inşa ve restoras­

yonları şehircilik estetiği bakımından ön plânda tutula­
cak v e mabetlerin ibadetten başka maksatlar için kulla-

31
nılamıyacaklarına dair konun hükümleri istisnasız bir şe­
kilde tatbik olunacaktır.

Sağlık Hizmetleri :

89 — Halkın sağlığını korumak vazifesi ile mükellef

olan devletin bu vazifesini tatminkâr bir nizama bağla­
mak kararındayız.

90 — Sağlık hizmetlerinde yurdun az gelişmiş bölge­

leri ile g e l i ş m i ş b ö l g e l e r i arasındaki hizmet eşitliğini te­
min edeceğiz. Hekimsiz hastahanelerin ve sağlık merkez­
lerinin hekime ve kâfi miktarda personele kavuşmasını
sağlayacağız.

Koruyucu hekimlik faaliyetlerinin yurda yaygın ha­

le g e l m e s i n e h a l k ı n s a ğ l ı ğ ı n ı t e h d i t e d e n f i z i k i , k i m y e v î v e
biyolojik tehlikelere karşı tedbirler alınmasına çalışaca­
ğız.

Fakir vatandaşların haslahane kapılarında müşkülâta

uğramadan parasız muayene ve tedavisini temin edeceğiz.

Yurdun yoldan mahrum bölgelerinde sağlık hizmetle­

rinin aksamaması için g e r e k e n tedbirleri almak kararın­
dayız.

91 — Y u r t dışındaki hekimlerin yurda dönmesini te­

mine ve yurt içindeki hekimlerin dışarıya muhaceret et­
mesini önlemeye yarayacak teşvik tedbirleri alacağız.

92 — Sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesini devlet­

leştirilme şeklinde anlamıyoruz.

93 — S a ğ l ı k h i z m e t l e r i n i n en hücra yurt köşelerinde

dahi teminat altına alınması için gideceğimiz yolda he­
kimler arasındaki meslekî, ilmî yarışma ve olgunlaşma­
yı teşvik edici v e r i m v e hizmet farkını değerlendirici bir
sistem yürüteceğiz.

Nüfuz Siyasetimiz :

94 — K ö k ü d ı ş a r d a o l a n k o z m o p o l i t v e g a y r i millî te­
şekküllerin manevî istilâ hareketlerine muvazi olarak
maddî sahadaki bir tatbikatı olmak üzere girişilen ve
"aile plânlaması, nüfus siyaseti, d o ğ u m kontrolü, gebeliği

32
önlemeğ istediği kadar çocuk yapma hürriyeti" adları al­
tında yürütülen millî gelişmemizi engelleme hareketinin
şiddetle karşısındayız.

Memleketimizin kalkınması, gelişmesi ve yarının dün­

y a s ı n d a hakkı olan y e r i alabilmesi için g i d i l m e s i icap eden
yol; sağlık koni rolü, eğitim ve umumî istihsali arttırıcı
tedbirlerin teminatı altında nüfusun çoğalmasıdır.

Büyük ve kudretli Türkiye'nin gerektirdiği nüfus

artışı çalışmalarında en büyük ehemmiyetle üzerinde du­
racağımız husus, sıhhatli nesiller yetiştirmek üzere, gıda
ve beslenme konusu olacaktır.

Turizm işleri :

95 — T a r i h î v e t a b i î z e n g i n l i k l e r i m i z i y u r t ve dünya­
nın içinde bulunduğu turistik şartları değerlendirecek ve
fakat millî ahlâk ve karakterimizin icaplarına uygun ola­
cak bir turizm politikası tanzim edeceğiz.

îç turizmin gelişmesi için, ulaştırma dinlenme ve ta­

nıtma mevzularında kolaylık sağlamak lüzumuna inanıyo­
ruz.
Yabancı turistlerin Türk Misafirperverliğine yaraşır
şekilde karşılanması yurdumuzu ve milletimizi yakından
tanımaları, tarihimizin v e kültürümüzün eserleri hakkında
bilgi edinmeleri temin edilecektir.

Bu maksadın husulü için yurdumuzdaki tarihî eser­

lerin araştırılıp bulunmasına v e millî kültürümüze ait di­
ğer eserler ile birlikte onarılmasına öncelik verilecek v e
bunlara gereken ilgi gösterilecektir.

Basın-Yayın İşleri :

96 — Basının, r a d y o v e t e l e v i z y o n u n , b a ş a r m a ğ a ka­
rarlı olduğumuz kültürel ve ahlâkî hamlenin yardımcısı
olarak faaliyet göstermesini demokratik usullerle temin
edeceğiz.

Partimiz bu müesseseleri birer millî eğitim müesse­

sesi olarak görmektedir. Bölge radyolarının çoğaltılması­
nı v e b i r e r okul olarak çalıştırılmasını tanzim etmek ka-
rai'inda> ız.

33
 97 — A h l â k bozucu neşriyatı yasaklıyan kanunların
eksiksiz o l a r a k işletilmesi, yıkıcı cereyanların tasfiyesi b a ­
sın politikamızın temel prensiplerindedir.

Dış Politika :

98 — T a r i h î karakterimize ve milletimizin topyekûn

maksat ve iradesine u y g u n , uzun vadeli, millî, müstakil,
şahsiyetli ve müstakar bir dış politika tatbikine kararlı­
yız. Dış politikada temel prensibimiz hakkın ve adaletin
müdafaası olacaktır.
Beynelmilel alanda haksızlıkları önlemek için müca­
dele ederek b u m e v z u d a tarihte parlak misaller vermiş olan
milletimizin, Birleşmiş Milletler Anayasasının prensipleri
vazedilmeden çok önce b u prensipleri d a h a m ü k e m m e l şe­
kilde yaşadığı ve yaşattığı bir gerçektir. Partimizin dış
poltikası m â n â ve istikametini b u gerçekten alacaktır.
99 — B e y n e l m i l e l m u k a v e l e l e r e , s a m i m i o l a r a k r i a y e t
eden milletimizin b u seviyeli t u t u m u n u d e v a m ettireceğiz.
Bir yandan barışçı görünerek diğer yandan emperyalist
emellerle barışı istismar ve suiistimal eden gayri samimi
politikalara müsamaha etmiyeceğiz.
100 — J e o p o l i t i k d u r u m u m u z i t i b a r i y l e t a r i h î v e kül­
türel hürriyetlerini garantiye bağlayan prensiplerle te­
minat altına alınmış bulunan haklarının müdafaası için
gereken teşebbüslerde bulunacağız.
Hariciye vekâleti teşkilâtının ihtiyacı olan elemanla­
rın ifa edecekleri vazifelerin hususiyetlerine göre yetişti­
rilmelerine y a r a y a c a k Fakültelerin açılması v e kürsülerin
ihdas edilmesi lüzumuna inanıyoruz.
 M.N.P
Millî Nizâm
Partisi

TUZUK
PARTİNİN ADI, GENEL MERKEZİ :

MADDE 1 — M e v z u a t dahilinde çalışmak üzere MÎL­

LÎ NİZAM PARTİSİ adıyla bir siyasî parti kurulmuştur.
Partinin merkezi Ankara'dadır.

PARTİNİN GAYESİ :

MADDE 2 — Partinin gayesi, programında yazılı

hususları y e r i n e g e t i r m e k v e bu m e y a n d a hakkın kuvve­
tini göstermek, geç kalan adalet adaletsizlik olduğundan
adaleti sür'atle tahakkuk ettirmek, sefaletin sebebi olan
iktisadî ve kültürel geriliği, lüks israf ve sefaheti önle­
mek; fert, aile v e milletimize meşru her nevi kültürel,
refah, saadet, selâmet ile m i l l e t h a k i m i y e t i n i tahakkuk
ettirmek, ilme uygun hareket eden âdil, muktedir, fera­
gatli, faziletli, şahsiyetli, hakka riayetkar v e nefsine hâ­
kim insanlar yetiştirmek ve millet hizmetinde yetkilendir­
mek; ecdadımıza doğruluğ fazilet, iyilik, k u v v e t v e kud­
ret temin eden sebepleri, devlet idaresinde daima göz-
önünde bulundurmak; tarafgirlik ve h o d g â m l ı k hisleri ile
hareket etmemek; memleket, halkın cehalet ve sefaleti
ile harap olacağından cehalet ve fukaralığı yok etmektir.

İKİNCİ KISIM
TEŞKİLÂT

Birinci Bölüm : ÜYELER

ÜYELİK ve U Y E O L M A ŞARTLARI :

M A D D E 3 — Üyeler, partiye kaydolma şartlarını haiz

olanlardan, partinin gayesini beinmseyen, parti içi maddi
ve manevi fedakârlıkta bulunmayı, parti faaliyetlerine ka­
tılmayı, belirli bir aidat ödemeyi kabul edenlerdir.
Millî N i z a m Partisine kaydolma şartları :
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Reşit olmak,
c) Kısıtlı olmamak,

37
 ç) Ağır hapis veya zimmet, ihtilas, irtikâp, rüşvet,
hırsızlık, dolandırıcılık, inancı kötüye kullanmak, sahte­
kârlık, vatana ihanet, komünistlik, mukaddesata hür­
metsizlikten mahkûm olmamış olmak. (Affedilenler de
kaydedilmezler.)
d) Partinin prensiplerini samimî olarak benimsedi­
ğini gösterecek bir hi.\ • te sahip olmak, manevi değer­
lere saygısız ve kötü şt , ,:t s a h i b i olmamak,
e) Memur ve lise v e dengi okullarda öğrenci olma­
mak.

f) Başka bir partinin üyesi olmamak.

PARTİYE KAYIT ve KABUL :

MADDE 4 — Partiye g i r m e şartlarına sahip olanlar,
bu durumlarını b i l e n iki partilinin tezkiyesini taşıyan iki
nüsha giriş beyannamesi imzalayarak oturduğu mahallin
ilçe idare kuruluna müracaat ederler.
İlçe idare kurulunca partiye girişleri kabul edilmi-
yenler il i d a r e kurullarına müracaat edebilirler. İl idare
heyeti gerekli tahkikatı yaparak en g e ç on beş gün için­
de karar verir.
Üye isterse kendisine bir parti hüviyet cüzdanı veri­
lir.
Başka bir partiye intisapları sebebiyle halen beledi­
ye reisi v e il g e n e l meclisi âzası seçilmiş bulunanlar ile
T.B.M.M. üyeliği yapnrş ve yapmakta bulunanların par­
t i y e k a y ı t kabulleri genel idare h e y ' e t i k a r a r ı ile olur.
Partiden ayrılmış olanların yeniden partiye kayıtla­
rı, ilçe idare h e y e t l e r i n i n teklifi, il idare h e y e t i n i n kararı
ve genel idare kurulunun tasdiki ile kesinleşir.
Kanunî zaruretler sebebi ile partiden ayrılanların ma­
ni h a l l e r i b i t i n c e m ü r a c a a t l a r ı üzerine kayıtları yenilenir.

PARTİDEN AYRILMA :

MADDE 5 — P a r t i d e n a y r ı l d ı ğ ı n ı yazı ile bildiren v e

partiye kaydolma şartlarından bir veya birkaçını kaybet­
tiği ihbar ile v e y a re'sen anlaşılan kimselerin kaydı ida­
re heyeti kararı ile silinir. Kaydının silindiği taahhütlü
mektupla kendisine bildirilir.
İlgili, tebliği aldığı günden itibaren (15) gün içinde
il i d a r e heyetine itiraz edebilir.

38
ÜYE KAYIT YERİ ve NAKLİ

MADDE 6 —- H e r i l ç e , n o t e r d e n tasdikli bir üye ka­

yıt defteri tutmaya mecburdur. Her vatandaş ancak de­
vamlı olarak oturduğu y e r i n ilçe teşkilâtına kaydolabilir.
Yer değiştirenler bağlı bulundukları idare kuruluna mü­
racaat ederek naklini yaptırır.
Partiye kayıtlarına karar verilenlerin, üye giriş be­
yannamesinin bir örneği altına karar, tarih ve numarası
ile i l ç e y e k a y ı t s ı r a n u m a r a s ı i ş l e n d i k t e n s o n r a il i d a r e he­
yetine gönderilir. İl, bu giriş beyannamelerini, ilçelerin
köy ve mahallelerine göre dosyalarında muhafaza eder.

İller, ilçelere g ö r e partiye kayıtlı üyelerin listelerini,

ayrıca her altı a y d a bir de yeni kaydolunan ve ayrılanla­
rın listelerini Genel M e r k e z e gönderir. Genel M e r k e z ille­
re g ö r e bunu tasnif ve muhafaza eder.
Yardımcı kollar da aynı esasa göre hareket ederler.

ÜYELERİN PARTİ İÇİ ve V A T A N D A Ş L A R L A

MÜNASEBETLERİ :

MADDE 7 — Parti üyeleri hakkın yılmaz müdafile-

ridirlcr. İyiliği y a p m a y a ve yaymaya, kötülüğü önlemeğe
çalışırlar. Hüküm verirken istişareye büyük ehemmiyet
v e r i r l e r . M ü z a k e r e l e r i n i en güzel söz v e t a v ı r l a yaparlar.
Daima birbirlerinin yardımcısıdırlar. Milletinin her ferdi­
nin derdini kendine dert edinirler v e çaresini b u l m a y a gay­
ret ederler, dinamiktirler; iyilikte birbiri ile yarışırlar.
Her gün daha ileriye gitmeye, yeni bir hizmet yapmaya,
manevi ve middi güçlerini artırmaya çalışırlar. İnandık­
ları prensiplerin tahakkuku için mallarıyla v e bütün im­
kânlarıyla birbirine kenetlenmiş olarak mücadeleyi baş
vazife bilirler.

Birbirlerine karşı saygılı v e hoş görülü, büyüklerinin

izzetlerini korumak, küçüklerinin haklarını muhafaza et­
mekte dikkatlidirler. Kendilerine bir haber geldiği zaman
onu tetkik ve tahkik etmeden bir karara varmazlar. Kim­
se hakkında kötü niyet beslemezler, herkesin iyiliğini ar­
zu ederler, huzur v e tesanüdün yapıcısı v e samimi bekçi-
sidirler. N e m e l â z ı m c ı l ğ ı n karşısındadırlar, zulmü v e hak­
sızlığı önlemeğe çalışırlar. Vazifelerini şahsi m e n f a a t va­
sıtası yapmazlar, söylediklerini yaparlar. En büyük gaye-

39
leri, en güzel ahlâk ile yaşamak, bu yaşayışın şartlarını v e
imkânlarını kendileri ve bütün millet için hazırlamaktır.

İkinci Bölüm
PARTİ TEŞKİLÂTI

Parti g ö r e v l i l e r i , ilçe, il, m e r k e z t e ş k i l â t ş v e y a r d ı m c ı

kuruluşlar.

MADDE 8 —

1 — Merkez Teşkilâtı
a) Büyük Kongre,
b) Parti Yüksek Şûrası,
c) Genel idare Heyeti,
d) Genel Başkan ve Genel Başkanlık Divanı,
f) T . B . M . M . Millî Nizam Partisi Grupları.
2 — İller Teşkilâtı :
a) II Teşkilâtı ve Kongreleri,
b) II Haysiyet Divanı,
c) İl Şûrası,
d) il Genel Meclisi v e Belediye Meclisi Millî Nizam
Partisi Grupları,
e) İlce Teşkilâtı v e K o n g r e l e r i ,
f) K ö y ve Mahalle Muhtarlık bölgelerindeki Parti
Görevlisi.
3 — Partinin Yardımcı Kuruluşları :
a) Kadın ve Gençlik Kolları Büyük Kongreleri,
b) Kadın ve Gençlik Kolları Merkez İdare Kurulları,
c) İl ve İlçe K a d ı n ve Gençlik Kolları Kongreleri.
d) II v o İlçe K a d ı n v e Gençlik Kolları İdare H e y e t l e r i
e) Devamlı ve Geçici Komisyonlar.

TEŞKİLATTA KADEMELER :

M A D D E 9 — Parti Teşkilâtı idari taksimata muvazi

olarak kurulur, ilk kademe; muhtarlıklar bölgesindeki
parti görevlileridir. Parti g ö r e v l i l e r i ilçe idare heyetlerin­
ce seçilir. V e ilçe idare heyetlerine bağlıdırlar.
İkinci kademe; ilçe idare heyetleridir. İlçe İdare he­
yetleri il i d a r e heyetlerine bağlıdırlar.
Üçüncü kademe; il idare heyetleridir, Genel idare
Heyetine bağlıdırlar.

40
 H e n ü z üst kademeleri kurulmayan teşkilât, doğrudan
bir üst k a d e m e y e bağlıdır.

MERKEZ TEŞKİLATI

Büyük Kongre

MADDE 10 — B ü y ü k k o n g r e iki y ı l d a bir genel ida­

re heyetinin tesbit edeceği yer ve zamanda yapılır. Kon­
gre tarihi teşkilâta en az bir an önce bildirilir.

Genel idare Heyeti veya Parti Yüksek Şûrasının ka­

rarı v e y a büyük kongre delegelerinin beşte birinin isteği
üzerine büyük kongre fevkalâde toplantıya çağrılabilir.
Fevkalâde toplantılarda toplantıyı gerektiren meseleler
dışında bir gündem maddesi konamaz.

MADDE 11 — B ü y ü k kongre; seçilmiş v e tabii üye­

lerden teşekkül eder.
İl kongrelerince, o ilin m i l l e t v e k i l i sayısının iki katı
olarak seçilen delegeler seçilmiş delegeleri teşkil ederler.
Parti Genel Başkanı, Parti kurucuları, parti yüksk
şûrası üyeleri, parti genel idaıe heyeti üyeleri, yüksek
haysiyet divanı üyeleri, T.B.M.M.'nin Partili üyeleri ve
Bakanlar Kurulunun partili üyeleri ise tabiî üyeleri teş­
kil ederler.

MADDE 12 — Kongre delegelerinin vaziı'e süreleri

kendilerini seçen kongrelerin gelecek normal toplantıları­
na kadar devam eder.

M A D D E 13 — B ü y ü k k o n g ı enin g ü n d e m i Genel İdare

H e y e t i t a r a f ı n d a n tesbit. e d i l i r . K o n g r e g ü n d e m i n e hâkim­
dir. Fevkalâde kongrenin gündemi daveti yapan tarafın­
dan tesbit olunur, bu gündemde değişiklik yapılmaz.

AÇILIŞ ve BAŞKANLIK DİVANI :

MADDE 14 — B ü y ü k k o n g r e d e l e g e t a m s a y ı s ı n ı n salt
çoğunluğu ile a o? l i r . Yeter sayı bulunmazsa toplantı er­
tesi günün avnı saatine bırakılır v e ekseriyet aranmaz.

MADDE 15 — A ç ı l ı ş t a n s o n r a ilk d e f a , b ü y ü k kongre

kendine bir başkan, lüzumu kadar başkan vekili vc kâtip
seçer. A k s i n e bir teklif olup k a r a r alınmazsa başkanlık di­
vanı iş'arî o y l a seçilir. Bu seçimi m ü t e a k i p kongre başkanı

41
ilk olarak parti Genel Başkanına Genel idare Kurulu ra­
porunu okumak üzere söz verir. Rapor Genel Başkan ya­
hut Genel idare Kurulu üyelerinden biri tarafından oku­
nur.

MADDE 16 — B ü y ü k Kongre :

a) Hesap ve Bütçe Komisyonu,

b) Dilekler Komisyonu,
e) itiraz ve şikâyetleri tetkik Komisyonu,
d) Ayrıca lüzum gördüğü diğer Komisyonları seçer.

Komisyonlara her delege katılabilir, söz hakkı var­

dır. A n c a k K o m i s y o n üyesinden başkası oy kullanamaz.

MADDE 17 — K o m i s y o n t o p l a n t ı n i s a b ı ü y e t a m sayı­
sının salt çoğunluğudur. Kararlarını e k s e r i y e t l e alır. K o ­
misyonların kararları evrakı ile birlikte kongre başkan­
lığına verilir ve kongrece müzakere edilerek karara bağ­
lanır.

KONGRE MÜZAKERELERİ :

MADDE 18 — K o n g r e m ü z a k e r e l e r i s ö z s ı r a s ı n a g ö r e
cereyan eder. Ancak, Parti Genel Başkanı, Genel İdare
H e y e t i adına söz isteyen Genel idare Kurulu âzası, rapor­
ları müzakere edilirken K o m i s y o n Başkan ve Sözcülerine
sıraya tabi olmaksızm tercihli söz verilir.

MADDE 19 — Partinin tüzük ve programında deği­

şiklik yapılmasına dair teklifler komisyonda görüşülüp
rapora bağlanmadan Genel Kongrede görüşülmez. Parti
programına ait temel değişiklikler için kongrede karar
nisabı üçte ikidir.

Büyük kongrede karar, yeter sayısı hazır bulunan­

ların yarıdan bir fazlasıdır.

MADDE 20 — B ü y ü k kongrede Parti Genel Başkanı

ve diğer organların seçimleri, aksine bir karar olmazsa
gizli oyla yapılır.

MADDE 21 — O y pusulalarında asil v e y e d e k üyeler

a y r ı a y r ı yazılırlar. O y pusulalarına asil ü y e miktarından
fazla isim yazılmışsa alttan itibaren fazla isimler nazarı

42
itibare alınmaz. Asil üye miktarının yarısından daha az
isim ihtiva eden pusulalar muteber değildir.

Oyların tesbiti için yeteri kadar tasnif komisyonu

kurulur. Tasnif, delegelere açık bir yerde alenen ve ara
vermeden yapılır.

Tasnif neticesinde en fazla o y alan asiller sırayla asil

v e yedekler de y e d e k üyeliklere seçilmiş olurlar. E ş i t oy
çıkanların aralarında kur'a çekilir.

Tasnif sonuçlarına, ilânından itibaren üç gün içeri­

sinde ilgililer tarafından kongre başkanına itiraz edilir.
Kongre Başkanı derhal Başkanlık Divanını, ilgili tasnif
komisyonunu toplantıya çağırır, itirazı gerektiği gibi tet­
kik e d e r v e en g e ç üç g ü n içinde kesin karara bağlar.

KONGRE ZABITLARI :

MADDE 22 — Kongrenin kongreye müteallik bütün

evrak ve zabıtlar dizi pusulası ile k o n g r e başkanı tara­
fından Genel Başkana teslim edilir.

PARTİ YÜKSEK ŞÛRASI :

MADDE 23 — P a r t i Y ü k s e k Şûrası :
a) Parti Kurucuları,
b) Parti Genel Başkanı,
c) Genel idare Heyeti üyeleri,
d) ParLiii Eski Genel Başkan, Başbakan ve Reisi­
cumhurlar,
e) II Başkanları,
f) Yardımcı Kolların Genel Başkanları,
g) Partili T.B.M.M. üyelerinin aralarından seçeceği
yirmi üyeden, teşekkül eder. T.B.M.M. den seçilen üye­
lerin g ö r e v süreleri il başkanlarının görev süreleri kadar­
dır. H e r h a n g i bir sebeple üyeliği düşenlerin yerine süreyi
tamamlamak üzere yenileri seçilir.

MADDE 24 — P a r t i Y ü k s e k Ş û r a s ı büyük kongreden

sonra Partinin en yüksek organıdır. Normal olarak altı
a y d a bir m e r k e z d e v e y a herhangi bir ilde toplanır. Büyük
k o n g r e d e k i usule g ö r e olağanüstü toplantıya çağrılır. Baş-

43
kan; parti genel başkanı veya genel başkan tarafından va­
zifelendirilecek bir genel başkan yardımcısıdır.

PARTİ YÜKSEK ŞURASININ VAZİFE ve

SELÂHİYETLERİ :

MADDE 25 — Partinin umumi politikasını büyük

kongrenin direktif v e temayülüne g ö r e tayin v e tesbit et­
mek,

Genel İdare Kurulunca hazırlanan yönetmelikleri tet­

kik ve tasvip etmek,

U m u m i parti meselelerini görüşmek gerekirse komis­

yonlar kurarak genel idare heyetine fikri sahalarda yar­
dımcı olmak.

GENEL İDARE HEYETİ ve PARTİ GENEL BAŞKANİ :

MADDE 26 - - P a r t i G e n e l B a ş k a n ı b ü y ü k kongre ta­

rafından mevcudun salt çoğunluğu ile seçilir. B i r i n c i o y ­
lamada salt çoğunluk elde edilemezse en çok r e y alan iki
aday arasında seçim yeniden yapılır', bu oylamada salt
çoğunluk aranmaz.

Parti Genel Başkanlığının inhilâli halinde, teşkilât­

landırma Genel Başkanı vekâlet eder vc en geç ( 2 0 ) gün
içinde parti yüksek şûrası toplanarak kongreye kadar va­
zife görmek üzere Par ii Genel Başkan Vekilini seçer.

MADDE 27 — G e n e l İdare Heyeti, Parti Genel Baş­

kanı, Par linin T . B . M . M . deki grup Başkanları (Genel Baş­
kanın başkan bulunduğu grupta başkan vekillerinden
biri) ile büyük k o n g r e c e seçilmiş y i r m i iki ( v e bir o ka­
dar da yedek seçilir) üyeden teşekkül eder. En az ayda
bir defa toplanır.

MADDE 2 8 —- G e n e l İ d a r e Kurulu Partinin en yük­

sek icra organı olup vazifeleri şunlardır :

a) Partinin bütün teşkilâtını idare etmek,

b) Teşkilât kurmak ve yardımcı organları teşkil
etmek,
c) Parti program ve tüzüğünün, Parti Yüksek Şû­
rası v e Genel K o n g r e kararlarının tatbiki, ihtisas komis-

44
yonları ve bürolar teşkili v e lüzum gördüğü hususlar
hakkında yönetmelikler hazırlanması,
d) Genel Kongre ve Yüksek Şûraya sunulacak ra­
porları hazırlamak,

e) Partinin umumî faaliyet v e siyaseti hakkında

teşkilâtı tenvir etmek, yapılması gerekli hususlarda teş­
kilâta direktif ve talimat vermek, malûmat istemek, teş­
kilât kademelerinden intikal eden meselelerde karar ver­
mek ve tatbik etmek,
f) Parti tüzük v e p r o g r a m ı ile kanunların verdiği
bütün vazifeleri yerine getirmek,

g) Seçimlere ait faaliyetleri v e bu faaliyetleri yü­

rütecek ekipleri tayin ve Partinin merkez adaylarını tes­
bit etmek,
h) Parti prensiplerini yaymak,
ı) Büyük k o n g r e y e sunulacak bilançoyu, kesin he­
sap raporunu, bütçeyi, umumî faaliyet raporunu hazır­
lamak,

i) İcap eden hallerde meclis grupları idare heyetle­

riyle müşterek toplantılar yapmak,

j) Parti gelirini arttırmaya çalışmak ve bunun için
gerekli tedbir ve kararları almak,
k) Genel Başkan yardımcılarını seçmek v e değiştir­
mek,

GENEL BAŞKANLIK DİVANI :

MADDE 29 — Parti Genel Başkanlık Divanı, Parti
Genel Başkanı, Genel Başkan Yardımcıları, U m u m î Kâtip
ve U m u m î Kâtip Yardımcısı, Genel Muhasip ve Genel Mu­
hasip Yardımcılarından teşekkül eder. Genel Başkanlık
Divanı aynı zamanda Parti Y ü k s e k Şûrasının Başkanlık
Divanı vazifesi de ifa eder.

MADDE 30 — Genel Başkan Yardımcıları :

1) Teşkilâtlanma Başkanı,
2) Propaganda v e İstihbarat Başkanı,
3) Seçim Başkanı,
4) Yardımcı Kuruluşlar Başkanı (Kadın ve Gençlik
Kolları).

45
 Yardımcılardan herbiri diğer bir yardımcılık vazife­
sine vekâleten bakabilir. Genel B a ş k a n Yardımcıları, ken­
dilerine lüzum gördükleri kadar yardımcı seçerler. Her
başkan yardımcısı seçtiği yardımcısını, ilk toplantısında
genel idare heyetinin tasvibine sunar.

MADDE 31 — Parti Genel Başkanlık divanının vazi­

feleri ve selâhiyetleri şunlardır :

Genel İdare Kurulu kararlarını yürütmek ve kurula

gelecek meseleleri halletmek, P a r t i teşkilâtının muhtelif
bölümleri arasında irtibat ve ahenk sağlamak, Genel İda­
re K u r u l u ve Parti Y ü k s e k Şûrasının gündemini hazırla­
mak, Parti adına yapılacak mühim beyanların hazırlan­
masında Genel Başkana yardımcı olmak, merkez büroda­
ki P a r t i P e r s o n e l i n i n tayinini yapmak.

MADDE 32 — Parti Genel Başkanının vazife ve se­

lâhiyetleri şunlardır :

Partiyi temsil etmek; Genel İdare Kurulu, Parti

Y ü k s e k Şûrası ve Partinin T . B . M . M . g r u p l a r ı n a ve bunla­
rın müşterek toplantılarına başkanlık etmek, Parti Ge­
nel i d a r e K u r u l u , P a r t i Y ü k s e k Ş û r a s ı ve P a r t i T . B . M . M .
grupları arasında işbirliği ve ahengi sağlamak.

MADDE.33 — Partinin ( 4 ) Genel Başkan yardımcısı

v a r d ı r : B u n l a r ı n seçimini y a p m a k Genel i d a r e Kuruluna
aittir. B u vazifeler :

1) Teşkilâtlanma,
2) P r o p a g a n d a ve istihbarat,
4) Seçim,
4) Yardımcı Kuruluşlardır.

Genel B a ş k a n bulunmadığı zaman yerine yardımcı­

larından birisini tevkil etmemişse, yukarıdaki vazife sı­
rasına g ö r e yardımcılar Genel B a ş k a n a vekâlet ederler.

MADDE 34 — Genel idare Kurulu B ü y ü k kongreyi

müteakip yaptığı ilk t o p l a n t ı d a kendi üyeleri arasından
gizli oyla bir umumî kâtip, bir umumî kâtip yardımcısı,
b i r g e n e l m u h a s i p v e b i r g e n e l m u h a s i p y a r d ı m c ı s ı ile ge­
nel başkan yardımcılarını seçer.

46
UMUMİ KATİP

MADDE 35 — U m u m î K â t i p ; Siyasî Partiler Kanu­

nu, tüzük ve yönetmelikler dairesinde lâzım gelen defter­
leri, idare kurulu zabıtlarını tutar, kararları yazar ve
imza ettirir. D o s y a l a r ı ve h e r t ü r l ü evrakı b a ş k a n l a birlik­
te m u h a f a z a eder.

Merkez bürolarındaki memur ve müstahdemlerin

çalışmalarını kontrol eder, m ü r a c a a t l a r ı karşılar ve h a b e r ­
leşmeleri yürütür.

MADDE 36 — Genel Muhasip; Parti Merkez Teşki­

lâtının b i l u m u m malî işlerini y ü r ü t ü r , siyasî partiler ka­
nunu tüzük ve yönetmeliklerce gerekli muhasebe defterle­
rini tutar. P a r t i teşkilâtının malî işlerini m u r a k a b e eder.
P a r t i n i n malî işlerine ait m u a m e l e ve m u h a b e r e s i n d e Par­
ti G e n e l B a ş k a n ı v e y a G e n e l B a ş k a n Y a r d ı m c ı l a r ı ile b i r ­
likte imza koyar.

YÜKSEK HAYSİYET DİVANI :

MADDE 37 — Yüksek Haysiyet Divanı :

a) B ü y ü k kongrece gizli oyla seçilen (9) üyeden

teşekkül eder. B i r o k a d a r d a yedek üye seçilir.

b) Seçilmelerini müteakip en geç bir hafta içinde

t o p l a n a r a k a r a l a r ı n d a b i r b a ş k a n , b i r ikinci b a ş k a n ve bir
sekreter seçerler,
c) Haysiyet D i v a n ı n a seçilen üyeler partide başka
faal bir vazife alamazlar.
d) Yüksek Haysiyet Divanı kendi başkanı, Parti
Genel Başkanı veya Teşkilâtlanma işlerine b a k a n Parti
Genel Başkan Yardımcısının davetiyle toplanır.

MADDE.38 —

a) Yüksek Haysiyet Divanı kararları kesindir.

b) itiraz edilen II H a y s i y e t Divanı kararlarını tet­
kik eder. L ü z u m g ö r ü r s e yeni b i r tahkikat a ç a r v e y a baş­
ka b i r II H a y s i y e t Divanını böyle bir tahkikat için gö­
revlendirir.
c) Genel idare Heyetinin şevki üzerine; Genel Baş­
kan, Genel i d a r e Heyeti, II İ d a r e Heyeti, II H a y s i y e t Di-

47
vanı Ü y e l e r i ile T . B . M . M . nin P a r t i l i üyeleri v e kendi üye­
leri hakkında doğrudan disiplin cezaları verir.
Ancak kurucular, Genel Başkan, Genel İdare Heyeti
v e T . B . M . M . si P a r t i l i ü y e l e r i n i n h a y s i y e t d i v a n ı n a şevki
kararı Parti Y ü k s e k Şûrasının 2 / 3 e k s e r i y e t i ile verilir.

d) İl H a y s i y e t D i v a n l a r ı n ı n inhilâli v e y a toplanama­
ması halinde o İl H a y s i y e t D i v a n ı yetkilerini üzerine alır
veya çevre illerden birinin haysiyet divanını vazifelendirir.

İLLER TEŞKİLÂTI :

MADDE 39 — il v e İ l ç e i d a r e h e y e t l e r i , k e n d i kade­
meleri kongreleri tarafından y e d e k l e r i ile birlikte, gizli o y -
ia s e ç i l i r l e r . î l i d a r e H e y e t l e r i 7-15, ilçe i d a r e h e y e t l e r i 5-
11 k i ş i d e n t e ş e k k ü l eder.

Aynı şahıs iki a y r ı idare heyetinde aynı zamanda,

bulunamaz.

MADDE 40 — İl v e ilçe idare heyetleri kongreden

sonra iki gün içerisinde topianarak aralarından bir baş­
kan ve bir ikinci başkan, bir sekreter, bir muhasip seçerler.

MADDE 41 — İl v e ilçe i d a r e h e y e t l e r i e n geç. ( 1 5 )

günde bir toplanırlar.

P a ı ti faaliyetlerini yürütür. Üst kademelerin tali­

matlarını yerine getirir. Kendilerine bağlı teşkilâtı idare
ve murakabe ederler. M e m l e k e t işleri ile y a k ı n d a n alâka­
dar olurlar.

MADDE 12 — İl v e ilçe idare h e y e t l e r i , kendi vazi­

felerine ait işler hakkında partililerin fikirlerini v e yar­
dımlarını temin etmek üzere toplantılar yapar, komisyon­
lar kurar, faydalı mütâlea ettikleri fikirleri ve tedbirleri
üst kademeye teklif eder, kendi (-evresinde partinin duru­
mu v e üye miktarı hakkında her altı ayda bir, üst kade­
meye rapor verir ve kendine bağlı kademelerden bu ra­
porları ister v e takip eder.

MADDE 43 — İ l v e ilçe i d a r e kruulları ve başkanla­

rı, genel idare kurulunun muvafakat mı almadan kendi
çevrelerini aşan, p a r t i umumî siyaseti hakkında beyanat
veremezler, kendi kademelerine tekabül eden resmî ma-

48
kamlardan yukarı makamlarla muhabere edemezler. Böy­
le bir m u h a b e r e y e lüzum gördükleri hallerde durumu bir
üst kademe idare kuruluna bildirerek onun vasıtasiyle ta­
kip ederler.

MADDE 44 — ilçe idare kurulları köy ve mahalle­

lerde parti görevlilerini seçerler. İlçe idare heyetlerinin
kurulmadığı köy ve mahallelerde parti görevlisi il idare
heyetlerince seçilir.

MÜTEŞEBBİS İDARE HEYETLERİ :

MADDE 45 — Teşkilâtı bulunmayan illerde, genel

idare kurulu müteşebbis il i d a r e h e y e t i n i kurar.

K u r u l m a m ı ş ilçelerin müteşebbis h e y e t l e r i il i d a r e he­

yeti tarafından, e ğ e r il i d a r e h e y e t i t e ş e k k ü l etmemişse
genel idare heyeti tarafından kurulur,.

MADDE 16 — Müteşebbis idare heyetleri kongrele­

re seçilmiş idare heyetlerinin hak ve yetkilerine sahiptir­
ler.
Müteşebbis idare heyetlerinin vazifeleri normal kong­
reye kadar devam eder.

MADDE 47 — İl v e ilçe idare h e y e t l e r i n i n istifa et­

m e l e r i v e y a işten el ç e k t i r i l m e l e r i halinde b i r üst kademe
tarafından, üst kademe yoksa genel idare heyeti tarafın­
dan muvakkat idare heyeti teşkil olunur. L ü z u m gördüğü
hallerde genel idare heyeti muvakkat ilçe i d a r e heyetini
re'sen kurar.

MADDE 48 — Muvakkat idare heyetleri (45) gün

içinde kongrelerini yapmaları şarttır.

İL ve İ L Ç E KONGRELERİ :

M A D D E 49 — İl v e ilçe k o n g r e l e r i iki y ı l d a b i r ya­

pılır. Mahallî, coğrafî v e iş ş a r t l a r ı n a göre her kademe
kongresinin tarihini b i r üst kademenin muvafakatini ala­
rak etsbit eder,.
Tesbit olunan k o n g r e tarihi, zarurî sebeplerle bir üst
kademe idare heyeti tarafından ilân müddetlerine riayet
suretiyle değiştirilebilir.

49
 MADDE 50 — İ l v e ilçelerin fevkalâde kongreleri,
kendi idare kurullarının v e y a bir üst kademe idare kuru­
lunun kararı, genel idare kurulunun tasvibi ile y a p ı l ı r .

MADDE 51 — İlçe kongreleri, kendi çevrelerinde

bulunan muhtarlıklardaki partililerin seçecekleri delege­
lerle, ilçe i d a r e h e y e t i b a ş k a n ve üyeleri, k a d ı n v e gençlik
kolu b a ş k a n ve üyeleri, partili m u h t a r l a r ve belediye aza­
larından teşekkül eder( Müteşebbis İdare Heyeti üyeleri
dahil, muvakkat idare heyetleri hariç).
H e r muhtarlık çevresinde alınan rey sayısına g ö r e de­
lege sayısı tesbit edilir. B u nisbeti, son milletvekili seçi­
minde alınan oyları nazara alarak parti yüksek şûrası
tesbit eder. B u nisbet tesbit edilmemişse bin n ü f u s a ka­
dar olan muhtarlıklardan bir, binden fazla nüfuslu muh­
t a r l ı k l a r d a n iki delege seçilir. N ü f u s d u r u m u son nüfus
sayımı e s a s a l ı n a r a k ilçe i d a r e h e y e t l e r i n c e tesbit olunur.
İl kongreleri, ilçe kongrelerince delege sayılarının
b e ş t e b i r i n i s b e t i n d e s e ç e c e k l e r i d e l e g e l e r i , ilçe b a ş k a n l a r ı ,
il i d a r e v e h a y s i y e t divanı üyeleri, belediye meclisi ve il
genel meclisindeki p a r t i l i üyeler, o ilin p a r t i l i milletvekil­
l e r i il v e i l ç e l e r i n gençlik kolları başkanlarından teşekkül
eder.

MADDE 52 • İlçe kongrelerinde b a ş k a n l ı k divanı

bir başkan, b i r b a ş k a n çekili ve iki k â t i p t e n t e ş e k k ü l eder.
İl k o n g r e divanı, b i r b a ş k a n , iki b a ş k a n vekili v e yeteri
kadar kâtipten teşekkül eder.

MADDE 53 — Kongrelerde delegeliğine itiraz edi­

len üyeler varsa, gündeme geçilmeden iş'ari oyla b e ş ki­
şilik bir komisyon kurulur. Komisyon tetkikini bitirdik­
ten s o n r a yalnız komisyon s ö z c ü s ü ile d e l e g e l i ğ i n e itiraz
edilene söz verilir ve kongrece karara bağlanır.

İL HAYSİYET DİVANI :

MADDE 54 —
a) İl H a y s i y e t D i v a n ı il k o n g r e s i n c e gizli o y l a seçi­
len (7) üyeden teşekkül eder. B i r o k a d a r da yedek üye
seçilir.

50
 b) İ l H a y s i y e t Divanı vilâyet çevresi içinde ikamet
eden bütün partililer hakkında re'sen takibat açamaz. A n ­
cak yetkili organlardan birinin ( İ l İdare H e y e t i — Merkez
İdare Heyeti — Yüksek Haysiyet Divanı) şevkiyle görüşür.
d) Her organ v e her partili hiyerarşiyi ihlâl etme­
den şikâyet hakkını haizdir.

HAYSİYET DİVANLARINA AİT MÜŞTEREK

HÜKÜMLER :

MADDE 55 —
a) H a y s i y e t divanları seçimlerini müteakip toplanıp
aralarında gizli oyla bir başkan, bir ikinci başkan bir sek­
reter seçerler.
b) Haysiyet divanlarına seçilenler partide başka fa­
al b i r v a z i f e alamazlar.
c) Haysiyet divanı kararlarında oylar müsavi gelir­
se üç g ü n d e n a z o l m a m a k ü z e r e b a ş k a b i r g ü n e t a l i k e d i l i r .
Y i n e oylar müsavi olursa başkanın o y u neticeyi tayin eder.
d) Haysiyet divanları iddia v e müdafaaları değer­
lendirirken takdir hakkına sahiptirler.
e) Haysiyet divanı kararları üzerinde kongrelerde
müzakere açılamaz. K o n g r e d e n af istenebilir. Bu halde
kongre bir k o m i s y o n seçer, k o m i s y o n raporu, komisyon
sözcüsünün dinlenmesini müteakip oylanır.

DİSİPLİN CEZALARI :

MADDE 56 — Disiplin cezaları şunlardır :

a) İhtar,
b) Tevbih,
c) Geçici Çıkarma,
d) Devamlı Çıkarma.

DİSİPLİN CEZASINI GEREKTİREN HALLER :

MADDE 57 —
a) Parti tüzük p r o g r a m ve yönetmelik hükümlerine
ve partinin yetkili organlarınca verilen kararlara aykırı
hareket etmek,

51
 b) A h l â k esaslarına aykırı davranışlarda bulunmak,
e) Partiyi istismar ederek menfaat temin etmek,
d) K ö k ü dışarda kozmopolit cemiyetlere kayıtlı bu­
lunmak,
e) Partinin gayesi ve fertlere temin etmek istediği
y a ş a y ı ş ile b a ğ d a ş m a y a c a k bir hayat yaşamak.

İTİRAZ :

MADDE 58 —
a) İl llaysiylct Divanı kararlarına itiraz, kararın
t e b l i ğ i n d e n i t i b a r e n en g e ç onbeş g ü n i ç i n d e y a p ı l ı r .
b) İtirazlar Yüksek Haysiyet Divanına gönderilmek
üzere il i d a r e heyetine verilir. İdare Heyeti kendi cevabî
y a z ı s ı ile b i r l i k t e Y ü k s e k H a y s i y e t D i v a n ı n a g ö n d e r i r .
c) İl Haysiyet Divanı kararma yüksek haysiyet diva­
nı n e z d i n d e il i d a r e h e y e t i de i t i r a z e d e b i l i r .

T.B.M.M. MÎLLÎ NİZAM PARTİSİ GRUPLARI :

MADDE 59 — Partili senatörler (Cumhuriyet Se­

natosu Millî N i z â m Partisi Grubunu) Partili Milletvekille­
ri ise ( M i l l e t M e c l i s i M i l l î N i z â m P a r t i s i G r u b u n u ) teşkil
ederler.
Her iki g r u p üyeleri bir arada (Türkiye Büyük Mil­
let Meclisi Millî Nizâm Partisi Grubunu) meydana geti­
rirler.

MADDE 60 — Parti Genel Başkanı partinin T.B.M.M.

grubunun başkanıdır.
Genel Başkan, T . B . M . M . üyesi değilse müşterek grup
kendine bir başkan seçer.
T.B.M.M. grup başkanı üyesi bulunduğu yasama mec­
lisi p a r t i grubunun da başkanıdır. Bu halde grup sadece
başkan vekillerini seçer.

MADDE 61 — Grup başkan ve başkan vekilleri her

toplantı yılı başında o yıl için seçilirler.

MADDE 62 — Partinin T.B.M.M. Grubu idare heyeti

Millet Meclisi v e Cumhuriyet Senatosu idare heyetleri üye­
lerinden teşekkül eder.
 MADDE 63 — Gruplar adına ancak grup başkanları,
başkan vekilleri ve gruplarca seçilecek devamlı veya geçici
sözcüler konuşabilirler.

MADDE 64 — T . B . M . M . nin partili üyeleri :

Meclis çalışmalarında parti umdelerine vc programı­

na, m e n s u b u bulunduğu grup umumî heyetinin kararları­
na uymaya ve desteklemeye mecburdurlar.

Bu kararlara iştirak etmemiş olmak mazeret teşkil

etmez.
Parti aidatından başka gruba, grup genel kurulunca
belli edilecek m i k t a r d a bir aidat öderler.

MADDE 65 — Parti grupları umumî heyetleri topla­

nır, g r u p l a r ı n ç a l ı ş m a usullerini t e s b i t e d e r e k b i r iç y ö n e t ­
melik hazırlanır. Bu yönetmelik parti tüzüğünde gösteri­
len esasların mâna ve ruhuna aykırı olamaz.

Aykırılığı tesbit etmesi halinde Genel İdare He­

yeti gruplardan tekrar müzakeresi ile t a s h i h i n i ister,.

İhtilâf halinde parti yüksek şûrasının kararı tatbik

edilir.

GRUP HAYSİYET DİVANI :

MADDE 66 Meclislerin seçimle gelen üye sayılan

esas alınarak her ( 7 a ) üye için bir olmak üzere Cumhuri­
yet Senatosu ve Millet Meclisi Parti gruplarınca ayrı ayrı
grup o l m a k üzere seçilmiş olan Partili sekiz T . B . M . M . üye­
sinden grup haysiyet divanı kurulur.

MADDE 67 — Grup Haysiyet Divanı kendi arasın­

dan bir başkan, bir başkan vekiii ve bir sekreter seçer.

MADDE 68 — Grup Haysiyet Divanında toplanma

nisabı altıdır. Ekseriyetle karar verilir. Oyların müsavatı
halinde lehte karar verilmiş sayılır.

MADDE 69 — Parti tüzüğünde gösterilen haller dı­

şında, partili senatör v e milletvekilleri için disiplin takiba­
tını icap ettiren fiil v e haller, disiplin takibatı talebinin
şekli, verilecek cezalar vc bunlara itiraz yolları grup iç
yönetmeliği ile tesbit edilir.

53
 Grup Haysiyet. Divanının verdiği, geçici v e devamlı
ihraç cezaları kendiliğinden parti yüksek haysiyet diva­
nına gider. Parti Y ü k s e k Haysiyet Divanı en geç bir ay
içinde toplanarak k a r a r v e r i r . Bu z a m a n e s n a s ı n d a yalnız,
grup haysiyet divanın vereceği gruplara katılamama, ka­
ran uygulanır.

MAHALLİ MECLİS GRUPİ ARİ :

MADDE 70 — Milli N i z a m Partisinin temsil edildiği

her ii m e r k . - z i n d e b i r " M i l l î N i z a m P a r t i s i İl ( î e n e l M e c l i s i
Grubu" ile " M i l l î N i z â m P a r t i s i K o l o d i y o M e c l i s i Grubu"
kurulur.
İlçelerde Partinin ilçe başkanları, illerde il başkan­
ları ile partili belediye reisleri bu grupların iabiî üyeleri­
dir.

MADDİ'" 71 — Mahallî meclis gruplarının, idare he­

yetleri, vazife taksimi, yetki ve mükellefiyetleri merkez
l<nnır «;rganmc.a hazırlanacak bir tüzükle tesbii edilir.

YARDIMCI TEŞKİLÂT

İL. DİVANI :

MADDE 12 •• - İl d i v a n ı , il i d a r e h e y e ı i başkan vc
üyeleri ile, jjçe i d a r e h e y e t i b a ş k a n l a r ı , p a r t i l i b e l e d i y e re­
i s l e r i , il g e n e l m e c l i s i üyeleri ; i e , o ilin p a r i i l i s e n a i ö r ve
milletvekillerinden leşekkül eık r.
İi d i v a n ı a l t ı a y d a . b i r t o p l a n ı r , il i d a r e h e y e i i ı ı i n d a v e ­
tiyle fevkalâde toplantıya. <:ağırılabilir.

Toplantılarında nisa]) a r a n m a z .

MADDE 73 — İi d i v a n ı n ı n başkanlık divanı p a r t i il

idare heyeti başkanlık divanına'.

MADDE 7-1 — İi d i v a n ı toplantılarında, mahalli hiz­

metler, il ç e v r e s i n d e k i b i l u m u m mı .seleler ve parti faali­
yetleri gözden geçirdir. Tesbiı edilen durum görüşler ve
teklifler bir r a p o r halinde genel idare heyetine bildirilir.

5-1
PARTİ KADİN ve GENÇLİK KOLLARI

MADDE 7 5 -~ Ayrı ayrı hazırlanacak tüzüklerle

ı ;
parti kadın e g e m l i k kollarının kuruluş, işleyiş, vazife
v e s e l â h i y e i l«-ri tanzim olunur.

PARTİ BÜROLARİ ve İSTİŞARE KURULLARI :

MADDE 70 •-• P a r t i G e n e l M e r k e z i n d e B a s ı n Büro­

su, Hukuk İşleri Bürosu, D i l e k l e r ve P l â n l a m a B ü r o s u v<
Genel İdare Kurulunun lüzum gördüğü diğer bürolar ku­
rulur.

Teşkilâtın d i ğ e r kademelerine hangi büroların teşmı

edileceğine Genel İdare Kurulu karar verir.

MADDE 77 - Parti merkezlerinde ve bürolarda ça­

l ı ş a c a k v a z ü V l o ü i e r m t a v ı n ı o k a d e m e d e k i idare- h e y e t i ka­
ran ile y a p ı l ı r .

M A 1 İ D İ - ; İS • - G e n e l İ D ş k a u ve Gene] İdare Heyet

lüzum gördükleri konularda d e v a m l ı veya. g e r i m i ilmî v»
ist is; i r i k u r u l l a r l e ş k ı l e d e b i l i r l e r .

MADDE 79 - - Genel idare heyeti butun teşkilâtı

üst kademeler de k« u d i l e r i n e bağlı kademeleri her cihet
ten ti-fi iş v e a n ı r a k . : ! » , «alcı i e r .

P a r t i f a a l i y e t l e r i n i hızlaııd.rnı;ı.k \ e u i ı z e u l e ı u e k ieiı
dene! idare î teyel i yeleri kadar miiiVtiiş tayın eder. Gr
n -i r t e ş ı e e ı ve Teşkiiatlandırma Genci Başkanına da. bı
:-.;-ieIıiyet i v e r e b i l i r .

Müfettişler gene! olmamak, yer zikredilmek saıiıyl;

ış i e n e) r e k . , i i u e v e n u ı v a k k heyet kurmakla yetkilen
dinlendir.

SEÇİLMİŞ HEYETLERDE V A Z İ F E TAKSİMİ :

MADDE '--'> Aksine karar alınmadıkça :

f a r ı i i(.;indekl h i ü ü n v a z i f e taksimleri -gizli u y b ı v , j e

iır. V a z i f e tulep edilmez, verilir. V a z i f e i aksun inde adaylıl
konmaz. Sik g i z l i o y l a n , a d a a d a y l a r beiî, e d i l i r , ikinci oy
l a m a d a en fazla r e y aıan vu/alVyı kabul eder.
MALI HÜKÜMLER

MADDE 81 — Partinin gelir kaynakları şunlardır :

a) Parti üyelerinden alınan aidat.

b) Partili T . B . M . M . üyelerinden alınan aidat.

c) A d a y l ı k için baş v u r a n l a r d a n ön seçime v e y a yok­
l a m a y a g i r m e d e n ö n c e al ı ı a n a i d a t ,

d) Parti yayınları. Parti bayrağı, flaması, rozeti ve

benzeri şeylerin satışından sağlanan gelirler.
e) Parti kimlik karılarının v e parti makbuz, defter'
ve kâğıtlarının sağlanması karşılığında alman paralar,

f) Parti Lokallerinin işletilmesinden elde edilen g e ­

lirler ve konferanslardan temin edilecek gelirler,

g) Parti mamelekinden, partice tertiplenen müsa­

baka, d e v l e i ç e s a ğ l a n a n yardımlar.

ı) Krediler.

i) Kanunla veya yasama m e c l i s l e r i iç tüzüklerine

göre?

h) Bağışlar.

MADDE 82 — Her üye, p a r t i y e bir aidat, ödemeyi

kabul etüvle zorundadır.

Bu aidatın y ı l l ı k m i k t a r ı b i r l i r a d a n a z , 1.200 T L . d a n
fazla olamaz.

üye aidatının arttırılmasını veya cksilLilmesini her

zaman isfıyebiür.
idare heyeti ödeme gücünü zayıf gördüğü partilinin
vo partililerin aidatlarını re'sen indirebilir.
Taahhüt et.likle.ri a i d a t ı ödemiycnlore parti ve millet
hizmetinde seçimle gelinecek bir vazife verilemez.

MADDİ'] 83 — P a r t i y e aza olmak isfiyenlerden giriş

aidatı alınmaz.

MADDE 84 — Parti genel idare heyetleri partinin

maksadına hadim olacak gayri menkule iktisaba, devir v e
l'erağaı i s t i k r a z akit. v e s e î a h i y e t i n e s a h i p t i r . Gerekli gör­
düğü 'akdırde bu s e i a h i v c ' i n i il i d a r e kuruluna da teşmil
edebilir.

56
BAĞIŞLAR

MADDE 85 —

a) Hiçbir bağış, bağışta bulunan veya yetkili veki­

line ait olduğunu açıkça belirtilen bir belgeye dayanılmak -
sızın bağış olarak kabul edilemez.

b) Gerçek veya tüzel kişilerden bir y ı l içinde, alı­

n a c a k b a ğ ı ş 5.000 T L . v e bu kıymeti aşamaz.

c) Siyasî partiler kanununun 71. maddesi 1. fıkra­

sında, y a z ı l ı m ü e s s e s e v e teşekküllerden bağış kabul edile­
mez.

MADDİ] 86 — Parti gelirleri makbuz karşılığında

alınır. Makbuzları genel idare kurulu tarafından bastırılır
ve teşkilâta dağıtılır. Parti teşkilât kademeleri kullandık­
ları makbuzların dip koçanlarını genel idare kuruluna iade
etmek mecburiyetindedirler.

MADDE 87 — G e n e l m e r k e z d e 3.000 T L . i l d e 1.000

TL. ilçede 500 T L . k a d a r olan m a s r a f bilâhare karar alın­
mak karar alınmadığı takdirde mes'uliyeti tekabül etmek
üzere başkan ve muhasip tarafından birlikte yapılabilir.

Bu miktarları g e ç m e m e k üzere muhasipler tarafından

avans verilebilir.

MADDE 8 8 —• P a r t i m e r k e z t e ş k i l â t ı i l e i l v e i l ç e t e ş ­
kilâtının ve yardımcı kolların bir önceki t a k v i m yılına ait
gelir ve giderlerini gösteren kesin hesapları ile bilanço,
her vılın Nisan ayı içinde C u m h u r i y e t Başsavcılığı ile
Anayasa Mahkemesi Başkanlığına verilir.

MADDE 89 - - Partili T . B . M . M . üyelerinin ne miktar

aidat ö d e y e c e k l e r i ile bunun ne m i k t a r ı n ı n grup faaliyetle­
rine v e ne miktarının genel idare heyeti emrine ayrılacağı
T.B.M.M. grubu genel kurulu kararı ile belli edilir.

MADDE 90 --- P a r t i tüzel kişiliği adına taşınmaz

mal iktisabı ve taşınmaz mallar üzerinde ayni haklara
ilişkin tasarruflar, genel idare heyeti kararına bağlıdır.

57
MUHASİP

MADDE 91 — î i v e ilçe i d a r e h e y e t l e r i ile h e r k a d e ­

medeki yardımcı teşkilâtın idare kurullarının ve genel
idare kurulunun muhasip üyeleri kendi kademesinin malî
işlerini y ü r ü t ü r v e kendi kademesine b a ğ l ı y a r d ı m c ı teş­
k i l â t ile a l t k a d e m e l e r i n v e o n l a r a b a ğ l ı y a r d ı m c ı t e ş k i l â t ı n
malî işlerini denetler, g e l i r v e g i d e r defterinin zamanında
ve düzenli o l a r a k tutulmasından yönetim k u r u l u n a karşı
sorumludur.

G e n e l m u h a s i p , m e r k e z t e ş k i l â t ı n ı n m a l î işlerini y ü r ü ­
tür. İ l v e ilçe t e ş k i l â t ı ile b u n l a r a b a ğ l ı y a r d ı m c ı teşkilâ­
tın m a l î işlerini d e n e t l e r v e d e n e t l e t i r .

MADDE 92 — H e r k a d e m e d e k i t e ş k i l â t v e y a r d ı m c ı
t e ş k i l â t l a r ı n b ü t ü n m a l î işleri s i y a s î p a r t i l e r kanununun
58. m a d d e s i n e g ö r e p a r t i n i n h e s a p y ö n e t m e l i ğ i y l e b e l i r t i l i r .

MADDE 93 — tl v e ilçe t e ş k i l â t ı ile b u t e ş k i l â t a v e

merkez teşkilâtına bağlı yardımcı teşkilât tarafından par­
ti tüzel k i ş i l i ğ i a d ı n a b a ğ l a n t ı l a r k u r u l m a s ı y l a a l â k a l ı e s a s ­
lar, genel i d a r e k u r u l u n c a tesbit edilir. B u esaslara ay­
kırı olarak girişilen anlaşma ve taahhütlerden yapanlar
m e s ' u l d ü r . P a r t i tüzel k i ş i l i ğ i m e s u l d e ğ i l d i r .

MURAKIPLAR :

MADDE 94 — M e r k e z t e ş k i l â t ı n d a ü ç , il v e ilçeler
ile b ü t ç e s i b u l u n a n k a d e m e v e g r u p l a r d a b i r e r m u r a k ı p
k o n g r e l e r v e g r u p l a r t a r a f ı n d a n seçilirler. B i r o k a d a r d a
yedek olur.

M u r a k a b e l e r i n neticelerini i d a r e heyetlerine v e u m u ­
mî h e y e t l e r e s u n a r l a r .

ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER :

MADDE 95 — P a r t i n i n r e m z i g e n e l i d a r e k u r u l u n c a
tesbit edilir.

M A D D E 96 — i ş b u t ü z ü k t e b e l i r t i l m e m i ş hususlar­
da siyasî partiler kanunundaki esaslar caridir.

58
GEÇİCİ H Ü K Ü M L E R :

G E Ç İ C İ M A D D E 1 — Partinin kurucular kurulu ilk

b ü y ü k k o n g r e y e k a d a r b ü y ü k kongrenin v e P a r t i Şûrası­
nın bütün yetkilerine sahiptir.

G E Ç Î C Î M A D D E 2 — H e n ü z teşkilât k u r u l m a m ı ş il­
lerin, ilçeleri için genel idare kurulu, teşkilâtı kurulmuş
olup d a o ilin henüz ilçe teşkilâtı k u r u l m a m ı ş ilçeleri için
il idare heyeti kayıtları y a p a r ve o ilçelerde ilçe teşkilâtı
kurulunca üye kayıtlarını o teşkilâtın idare heyetlerine
gönderir.

G E Ç Î C Î M A D D E 3 — P a r t i n i n katılacağı ilk genel mil­

letvekili seçimlerinin kesin neticeleri ilân edilinceye k a d a r
parti kademeleri kongrelerine iştirak edecek delegelerin
seçim v e nisbetlerine d a i r hükümler b i r yönetmelikle tes-
bit edilir.

G E Ç Î C Î M A D D E 4 — K u r u l u ş t a ilk il v e ilçe k o n g r e -
leriyle ilk b ü y ü k kongre toplantısının ne zaman yapılacağı
genel idare heyeti k a r a r ı y l a tesbit olunur.

î l k b ü y ü k kongre parti kuruluş beyannamesinin İçiş­

leri B a k a n l ı ğ ı n a verilmesinden b a ş l a y a r a k iki yıl içinde
toplanır.

G E Ç Î C Î M A D D E 5 — Müteşebbis heyetlerle ilçeler­

de ilk kaydolan üyelere, hiçbir özel h a k getirmeksizin ilk
üyelik şeref kartı verilir, ( i l k üyelik şeref kartı ilçe nüfu­
suna g ö r e tesbit edilir, her 1.000 nüfus için b i r kişi olarak
hesaplanır).

Îlk üyelik şeref kartında üyenin künyesi v e partiye

kayıt tarihi b u l u n u r .

59
 M.N.P. KURUCULABI

1. Necmeddin Erbakan Prof. Dr. Yük. Makina Müh., Konya

Milletvekili

A. Tevfik Paksu Tüccar, Eski Maraş Senatörü

Ali Haydar Aksay Avukat Haruniye - Adana

Süleyman Arif Emre Avukat, Eski Adıyaman Milletvekili

H. Tahsin Armutcuoglu Avukat, Ankara

Ömer Çk)ktosun Tüccar, Konya

Ekrem Ocaklı Çiftçi, Eski Gümüşhane Milletvekili

Ömer Faruk Ergin •Emekli memur, Yozgat

Saffet Solak Prof. Dr., Sarayönü - İzmir

Hasan Aksay ilâhiyatçı, Eski Adana Milletvekili

Ali Oğuz Avukat, Kayseri

İsmail Müftüoğlu Avukat, Trabzon

Nail Sürel Tüccar, Tekirdağ

I. Fehmi Cumalıoğlu Doktor Eski Kayseri Milletvekili

Tekirdağ

Hüsameddin Fadıloğlu Müteahhit, Y . İnşaat Müh. Gaziantep

Bahaddin Çarhoğlu Tüccar, Urfa.

Mehmet Satoglu Harita mühendisi, Kayseri

Rifat Boynukalm Makina Yüksek Müh., Karaman