Podręcznik Elearning CDV WAY 1

CDV-WAY#1
CDV-WAY#1_SPOSÓB NA CIEKAWY KURS E-LEARNINGOWY PRZEWODNIK DLA TRENERA
Sposób na ciekawy
kurs e-learningowy
Przewodnik dla Trenera
Poznań 2020
POD REDAKCJĄ:
Marka Banaszaka
Łukasza Fojutowskiego
AUTORZY:
Marek Banaszak
Michał Grycz
Karolina Janiszewska
Jarosław Kowalczyk
Dominik Kurzawski
Dagmara Moskwa
Bartek Rycharski
Marta Szmyt
Tomasz Tyksiński
Katarzyna Walkowiak-Markiewicz
Podręcznik został przygotowany w ramach realizacji projektu pt.: „Zwiększenie potencjału

edukacyjnego Collegium Da Vinci szansą na rozwój społeczno-gospodarczy regionu”
współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego
Wiedza Edukacja Rozwój. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY
1
spis treści Wprowadzenie – 7 KROKÓW DO STWORZENIA
IDEALNEGO KURSU ONLINE 4
KROK 1. Refleksja 6
1.1 Inspiracja 8
1.2 Dlaczego chcesz stworzyć kurs online? 14
1.3 Temat kursu kluczem od sukcesu 16
1.4 Czy masz kompetencje potrzebne
do zaprojektowania kursu e-learningowego? 17
KROK 2. Empatyzacja 20
2.1 Wszystko co musisz wiedzieć o Learn Personie 22

2.2 Dlaczego ludzie korzystają z kursów online? 22
2.3 Doświadczenia zespołu CDV na temat potrzeb
i motywacji uczestników kursów 24
2.4 Dotychczasowe wrażenia studentów CDV
wobec nauczania e-learningowego 31
2.5 Kim jest i czego oczekuje Buyer Persona? 42
2.6 Metodyka projektowania Learner Persony 44
2.7 Co-creation, czyli współtworzenie kursu
razem z uczestnikami 54
KROK 3. Walidacja 58
3.1 Czym jest i czemu służy walidacja

kursu e-learningowego? 60
3.2 Jakie są poziomy walidacji pomysłu
na stworzenie kursu online? 60
KROK 4. Projektowanie 64
4.1 Trzy poziomy kursów e-learningowych 66

4.2 Przykłady agendy szkoleń online 69
4.3 Jakie strategie i metodologie przyjąć? 71
4.4 Jakie aktywności włączyć
w poszczególne moduły kursu? 78
2
KROK 5. Produkcja
86
5.1 Zwinny zespół produkcyjny 88

5.2 Proces produkcji kursu opartego
o lekcje video 92
KROK 6. Sprzedaż 98
6.1 Customer Journey, czyli proces

sprzedaży kursów e-learningowych 100
6.2 Attention, czyli budowanie widoczności 101
6.3 Awareness, czyli budowanie świadomości 101
6.4 Interest, czyli wzbudzenie zainteresowania 102
6.5 Evaluation, czyli zbijanie obiekcji 102
6.6 Decision, czyli zamykanie transakcji 103
6.7 Retention, czyli budowanie pozytywnej
relacji z kursantem 103
KROK 7. (Over)Delivery 106
7.1 Why projektu 108

7.2 Service design 109
7.3 Koncentracja na odbiorcy 109
7.4 Luz 110
7.5 Feedback loop / personalizacja 111
7.6 Zawody, których jeszcze nie ma 111
7.7 Walidacja pomysłów ze studentami 112
7.8 Praktyczność 113
7.9 Projekty studenckie 114
Zakończenie 116
Bio autorów, czyli kto z tobą

przeszedł 7 kroków? 118
Wykaz grafik 128

Wykaz przykładów 129
Wykaz tabel 130
Wykaz zdjęć 131
Przypisy 132
3
Wprowadzenie
Wchodząc do połowy góry

nie zobaczysz najlepszych
widoków…
Tak samo jest z tym Przewodnikiem.
AUTOR:
Marek Banaszak
7 kroków do stworzenia
idealnego kursu online
Jeżeli sięgasz po ten przewodnik oznacza działania w tym zakresie, jako zespół postawi-
Wprowadzenie
to, że rozpoczynasz swoją przygodę z e-lear- liśmy sobie za cel stworzenie nowej metodyki
ningiem. Przygoda ta może skończyć się na kształcenia zdalnego. Metodyki, która będzie
przeczytaniu poszczególnych rozdziałów lub nie tylko dotyczyła samego konstruowania
też na sukcesie i zainspirowaniu Cię do two- kursu, ale również wszystkich czynności zwią-
rzenia wartościowych materiałów do kształ- zanych z procesem e-learnigowym.
cenia on-line. Wszystko zależy od Ciebie. Całość materiału składa się z 7 kroków na-
Poradnik ten ma dwa cele. Pierwszym zwanych przez nas: Refleksja, Empatyzacja,
z nich jest zainspirowanie Cię do projektowa- Walidacja, Projektowanie, Produkcja, Sprze-
nia kursów e-learningowych, które współcze- daż, (Over)Delivery. Każdy z nich jest istotny
śnie odgrywają bardzo istotną rolę w procesie ze względu na to, że proces projektowania
dydaktycznym, nie tylko na uczelniach wyż- kursów e-learningowych powinien być rozu-
szych, ale również w edukacji pozaformalnej. miany całościowo, a nie wyłącznie jako opra-
Drugim celem jest poprowadzenie Cię „krok cowanie materiałów dydaktycznych.
po kroku” przez wszystkie etapy projektowania Poradnik ten daje Ci przestrzeń do spraw-
kursu e-learningowego. Poszczególne „kroki” czości, tak jak e-learning ma dawać przestrzeń
poradnika są efektem ponad rocznych działań do sprawczości studentom i innym uczestni-
warsztatowych zespołu ds. e-learningu Col- kom kursów zdalnych prowadzonych według
5 legium Da Vinci w Poznaniu. Rozpoczynając 7 kroków „CDV-Way”
01
1.1 Inspiracja 8
1.2 Dlaczego chcesz stworzyć kurs online? 14
1.3 Temat kursu kluczem od sukcesu 16
1.4 Czy masz kompetencje potrzebne
do zaprojektowania kursu e-learningowego? 17
Krok 1.
Refleksja
Najlepsze kursy online nigdy

nie powstają z chęci zarobienia
łatwych, „pasywnych” pieniędzy.
To coś znacznie więcej.

Krok 1. Refleksja
CELEM TEGO KROKU JEST: AUTORZY:
zainspirowanie Cię do projektowania kursów Marek Banaszak

e-learningowych oraz pokazanie, w czym Jarosław Kowalczyk
tkwi ich moc. Dominik Kurzawski
Bartek Rycharski
DOWIESZ SIĘ: Tomasz Tyksiński
- Jak rozumiemy e-learning?

- Dlaczego chcesz tworzyć kursy
e-learningowe?
7
1.1 Inspiracja
Wśród nauczycieli i wykładowców do dziś Przykład 1: Zadanie testowe

pokutuje pojęcie e-learningu jako sposo-
bu umieszczania materiałów dla studentów
w wersji elektronicznej. Wystarczy na platfor- Czy prosta jest figurą geometryczną:
mie uczelni lub szkoły osadzić plik z materiała- a) TAK
mi (dokument Worda czy plik w formacie PDF) b) NIE
i już sprawa załatwiona. Jest to oczywiście
błędne mniemanie. Takie dokumenty mogą
być częścią nauczania zdalnego, nie wyczer- Oczywiście odpowiedź na pytanie musi
pują jednak tematu, nawet jeżeli jest ich dużo. być jednoznaczna, związana z treścią przero-
Niczym takie podejście nie różni się od poda- bionego wcześniej materiału. Najlepiej, jeżeli
nia literatury na początku zajęć i odesłaniu odwołuje się bezpośrednio do pojęć wprowa-
słuchacza do biblioteki. dzonych we wcześniejszym materiale.
Również wstawienie slajdów z prezen-
tacją wykładu nie jest szkoleniem e-lear-
ningowym, materiały takie są przydatne Przykład 2: Zadanie otwarte
w trakcie wykładu bądź po nim jako punkt
odniesienia, przypomnienia zrealizowanych
treści. Nie mogą służyć jednak jako jedy- Definicja figury geometrycznej:
na forma uczenia się. Nawet jeżeli będzie Figurą geometryczną nazywamy dowolny
to długa prezentacja przedstawiająca cały niepusty zbiór punktów płaszczyzny.
materiał. Nadal jest to bowiem inaczej sfor-
Krok 1. Refleksja
matowany dokument, który niczym się nie

różni od podręcznika. Po podaniu takiej definicji w kursie, odpo-
Jednym z podstawowych warunków wiedź na pytanie quizowe jest już jednoznacz-
e-learningu jest interakcja. Przeczyta- na: poprawną odpowiedzią jest odpowiedź TAK.
nie dokumentu tekstowego, nawet okra- Odpowiedzi w takich testach mogą być spraw-
szonego wykresami czy zdjęciami, nie jest dzane także automatycznie przez system.
w żaden sposób powiązane z pojęciem in- Jako autor kursu musisz jedynie wskazać,
terakcji. Brakuje bowiem działania ze stro- która z odpowiedzi jest prawidłowa. Niestety,
ny słuchacza. Niekoniecznie musi być to nie wszystkie platformy e-learningowe są od-
działanie fizyczne, nie każdy będzie tworzył porne na oszustwa. Występują sytuacje, kiedy
interaktywne laboratorium czy salę gim- podglądając źródło strony internetowej, moż-
nastyczną. Przez interakcję w najprostszej na uzyskać poprawne odpowiedzi. Upewnij
jej postaci rozumieć można np. prosty quiz się, że takie sytuacje nie będą miały miejsca.
sprawdzający rozumienie przeczytanego W bardziej rozbudowanych pytaniach mo-
materiału. żesz udostępnić wiele odpowiedzi, z których
Test może mieć różną postać od prostej tylko jedna (test jednokrotnego wyboru) lub
odpowiedzi na zadane pytanie po skompli- wiele odpowiedzi będzie poprawnych (test
8 kowane zadanie do rozwiązania. wielokrotnego wyboru).
Również w takich przypadkach sprawdzenie Pamiętaj jednak, żeby nie przesadzić z ilo-
poprawności będzie realizowane automatycz- ścią pytań. Słuchacz nie będzie chciał po każ-
nie przez platformę e-learningową. dym slajdzie bądź stronie odpowiadać na py-
tania z tego, co przed chwilą przeczytał. Warto
wstawić je po wprowadzeniu trudnych do zro-
Przykład 3: Zadanie zamknięte zumienia treści, a zwłaszcza na zakończenie
z jedną prawidłową odpowiedzią jednego z etapów zajęć. Wówczas warto ze-
brać je w jednym bloku np. pięciu pytań.
W systemach e-learningowych quizy są
Ile punktów przecięcia może jednym z elementarnych sposobów weryfikacji
mieć prosta z okręgiem zrozumienia materiału. Pamiętaj jednak, że jeżeli
a) 0 prowadzisz zajęcia e-learningowe w szkole lub
b) 1 na uczelni, a na zakończenie kursu jesteś zobli-
c) 2 gowany do ocenienia każdego słuchacza, wyniki
d) 3 testów e-learningowych nie są dobrym źródłem
ewaluacji pracy studentów. Nie masz żadnej
gwarancji, że studenci samodzielnie odpowia-
Poprawna odpowiedź w tym przypadku to dali na testy i rozwiązywali zadania. W tym celu
a, b i c. Nie zadawaj pytań w których żadna musisz zapewnić warunki do przeprowadzenia
z poniższych odpowiedzi nie jest poprawna. testów końcowych pod kontrolą prowadzące-
W takim przypadku nie odróżnisz braku odpo- go kurs. Musi to być zrealizowane tak samo, jak
wiedzi od odpowiedzi poprawnej. Za to prawi- podczas tradycyjnych egzaminów. De facto wy-
Krok 1. Refleksja
dłowe mogą już być wszystkie odpowiedzi. maga to jednak większych przygotowań.
Oprócz testów mamy jednak wiele innych
interaktywnych sposobów działania w zależ-
Przykład 4: Zadanie zamknięte ności od stosowanej platformy technicznej.
z kilkoma prawidłowymi odpowiedziami W przypadku jednoznacznych odpowiedzi
na pytania, można wykorzystać pola tekstowe
do wprowadzania wyniku obliczeń.
Kwadrat jest
a) figurą geometryczną
b) wielokątem Przykład 5: Zadanie z polem
c) prostokątem do wprowadzenia wyniku obliczeń
d) rombem
Podaj dodatni wynik rozwiązania równania:

W takim wypadku nie stosuj opcji d) 2x2 + 4x – 6 = 0
Wszystkie z powyższych, ponieważ nie wiado-
mo czy zaznaczyć wówczas wszystkie cztery Rozwiązanie:
9 odpowiedzi, czy tylko ostatnią.
oprawną odpowiedzią w tym przypadku

P nauczania, stajesz się więc nauczycielem/
będzie wartość 1. Zostaw słuchaczowi wy- dydaktykiem.
konanie obliczeń metodą poznaną wcześniej Kontakt między słuchaczem a nauczycie-
w kursie, bądź jego własną. System może lem nie kończy się na sprawdzaniu aktywności
zweryfikować poprawność takiej odpowiedzi słuchacza (sprawdzenie odpowiedzi, esejów
bez Twojego udziału. pisanych przez uczestników, projektów reali-
Możemy wykorzystać wiele innych na- zowanych w trakcie kursu). Będąc aktywnym
rzędzi bardziej angażujących słuchacza niż nauczycielem kursu e-learningowego powi-
prosty test (układanki, dobieranie w pary, wy- nieneś być w ścisłym kontakcie ze słucha-
szukiwanie itp.). Nie wszystkie narzędzia wy- czami. Jesteś zobowiązany do zaplanowania
korzystujące interakcję ze studentem służą przebiegu całego szkolenia na czas i udostęp-
ewaluacji, możesz wykorzystać lub samemu niania kolejnych jego etapów w wyznaczo-
stworzyć na platformach interaktywne sy- nych terminach. Musisz zadbać by słuchacze
mulacje ilustrujące przebieg różnych proce- pamiętali o kolejnych lekcjach, możesz wyko-
sów. Symulacje takie będą sterowane przez rzystać do tego kontakt mailowy (również na
uczestnika kursu, mogą mieć formę gry i za- poziomie platformy), czat online lub webina-
bawy. Manipulując parametrami, czy też su- rium z możliwością zadawania pytań. Często
wakami, kursanci mogą zaobserwować pewne takie spotkania robione są jeszcze przed roz-
zależności między poszczególnymi elementa- poczęciem kursu jako rozpoznanie rynku lub
mi. Symulacje mogą przedstawiać zachodze- umożliwienie zapoznania prowadzącego ze
nie procesów w naukach przyrodniczych oraz słuchaczami.
matematycznych. Samodzielne odkrywanie
zależności przez słuchaczy jest zawsze dużo
ciekawsze niż proste przedstawienie ich przez Przykład 6: Bezpłatny webinar
Ciebie jako prowadzącego kurs. Po części in-
teraktywnej, zawsze możesz zadać pytanie
(nawet w samej prezentacji) nakierowując na
Krok 1. Refleksja
odkrywanie konkretnych zależności.

Niestety, nie zawsze w testach czy pyta-
niach możemy dostać tak konkretną i jedno-
znaczną odpowiedź jak w matematyce. Być
może należy wpisać jakieś pojęcie, jeżeli jest to
jednoznacznie rozumiane słowo, system rów-
nież jest w stanie zweryfikować odpowiedź.
Jednak w przypadku dłuższych wypowiedzi,
jedynie autor kursu będzie mógł zweryfikować źródło:
poprawność odpowiedzi. https://akademiamajkijezowskiej.com/aktualnosci/free-
W tym przypadku wymagany jest kontakt -webinar-jak-wykorzystac-taniec-jako-metode-dydak-
z autorem kursu. Co więcej, w nowoczesnych tyczna-na-lekcji/ (dostęp: 1.05.2020).
systemach e-learningowych taki kontakt bę-
dzie wręcz wymagany. Mamy więc interakcję
już nie tylko na poziomie słuchacz-system, Wreszcie sam proces uczenia nie musi być
lecz na poziomie słuchacz-autor. Jako autor czytaniem slajdów przez słuchaczy i odpowia-
kursu stajesz się nie tylko dostawcą treści, ale daniem na pytania przez prowadzącego. Współ-
10 bierzesz również aktywny udział w procesie cześnie, coraz częściej zamiast dokumentów,
wykorzystywane są kursy multimedialne (au- jektu bądź programu. Film będzie pokazywał
dio oraz wideo). Możesz zamiast napisania do- dokładnie to, co działo się na ekranie, wraz
kumentu czy prezentacji, nagrać wystąpie- z twoim komentarzem w formie dźwiękowej.
nie w formie podcastu (zapisu dźwiękowego), Dziś takie rozwiązanie staje się najpopular-
który jest łatwiej przyswajany przez słuchaczy. niejszą metodą przyswajania wiedzy przez
Zawsze możesz do niego dołączyć zapis wy- studentów. Sprawdź, ile materiałów zreali-
stąpienia w formie tekstowej, który pomoże zowanych w ten sposób można znaleźć na
w powtórce materiału czy wyszukaniu intere- YouTube. Najlepsze uczelnie wyższe z całego
sujących kursanta fragmentów. Obecnie, pli- świata prezentują nagrania wykładów swo-
ki dźwiękowe można odsłuchać w dowolnym ich prowadzących. Pomimo wspomnianych
miejscu i o dowolnej porze (choćby używając interaktywnych metod nauczania, to właśnie
telefonu). Bardzo popularne są audiobo- materiały audiowizualne dzisiaj są najpopu-
oki, słuchane podczas jazdy samochodem. larniejsze. Nie oznacza to, że odchodzimy od
Również lekcję szkolenia łatwo odsłuchać interakcji (w końcu raz nagrany materiał wideo
w takiej sytuacji. nie jest interaktywny). Natomiast udostęp-
niony na platformie e-learningowej staje się
jedną z wielu metod dydaktycznych stosowa-
Przykład 7: Podcast nych w procesie nauczania.
Najbardziej zaawansowaną technologicz-
nie metodą stosowaną obecnie w e-learningu
jest wirtualna klasa, która łączy materiały au-
diowizualne z pełną interaktywnością.
SŁOWNIK TALENTÓW 2.0

Przykład 8: Wirtualna klasa
DYSCYPLINA
Krok 1. Refleksja
źródło:
https://dominikjuszczyk.pl/ (dostęp: 1.05.2020).
Niestety, nie wszystkie tematy można

przedstawić w formie dźwiękowej. Wówczas
konieczne będzie nagranie materiału wideo.
Może on przybrać formę podobnej do prezen- źródło:
tacji animacji ilustrującej przekazywane treści. Making virtual classrooms more interactive
Możesz sam pojawić się w nagraniu prezentu- https://campustechnology.com/articles/2016/08/10/
jąc materiał na wirtualnej tablicy, zrealizować making-virtual-classrooms-more-interactive.aspx
praktyczne doświadczenia w laboratorium lub (dostęp: 21.04.2020)
zaprezentować ćwiczenia do wykonania.
Ucząc obsługi narzędzi informatycznych
bądź programowania, możesz usiąść przy W takim rozwiązaniu wielu słuchaczy łączy się
11 komputerze i nagrać przykład tworzenia pro- zdalnie z prowadzącym zajęcia w sali wykładowej.
Wykładowca prowadzący spotkanie jest filmo- Istotnym elementem w metodycznym

wany i transmitowany na żywo do wszystkich projektowaniu kursów on-line jest również
słuchaczy. Co więcej, każdy kursant widzi gamifikacja. Nie wszyscy wykładowcy czy ro-
również pozostałych słuchaczy na swoim dzice są przekonani, że gry spełnią jakąkolwiek
monitorze wraz z prowadzącym zajęcia. Każ- pozytywną rolę. Traktowane jako forma zaba-
dy może zadać pytanie, odpowiedzieć na nie, wy (ang. entertainment), są napiętnowane.
a prowadzący może udzielić głosu dowol- Niektórzy uważają, że gry powodują agresję,
nemu słuchaczowi. Osiągamy w ten sposób kradną czas, czy odrywają nas i nasze dzie-
pełną interakcję między wszystkimi uczest- ci od pożytecznych czynności. Temat ten jest
nikami kursu. Całość materiału może być na- powodem niezliczonych dyskusji i kontrower-
grana i udostępniona po spotkaniu większej sji. Do złej reputacji przyczyniają się między
liczbie osób. innymi badania amerykańskiej platformy e-le-
arningowej Knewton. Badania te wskazują na
to, że co roku 1,2 miliona uczniów nie kończy
Przykład 9: Okno aplikacji ZOOM szkoły średniej, gdyż tracą zainteresowanie
nauką. Na świecie jest około 2,2 miliarda gra-
czy, co oznacza, że prawie jedna trzecia ludzi
gra w gry komputerowe lub mobilne. Szacuje
się, że 66% nastolatków w wieku od 8 do 12
lat gra w gry wideo średnio przez 2 godziny
dziennie oraz że 56% nastolatków w wieku
od 13 do 17 lat gra w gry wideo średnio przez
2,5 godziny dziennie. Czy istnieje korelacja
pomiędzy spadkiem zainteresowania nauką
i obsesją grania? Czy jest to wina gier? Sprawa
z pewnością jest bardziej skomplikowana.
źródło: W mediach od dłuższego czasu można za-
Krok 1. Refleksja
Enabling brekout rooms uważyć pewną zmianę w spojrzeniu na to, co

h t t p s : //s u p p o r t . z o o m . u s / h c /e n - u s /a r t i c l e s / granie wnosi do życia. Coraz częściej dostrze-
206476093-Getting-Started-with-Breakout-Rooms gamy pozytywne cechy gier. Z pewnością
(dostęp: 21.04.2020). pozwalają one rozwinąć wyobraźnię (możesz
przeżyć np. fantastyczne przygody). Tych ele-
mentów jest oczywiście wiele. Spójrz na przy-
Wirtualna klasa oferująca pełną interaktyw- kład na element kooperacji (ang. cooperation),
ność pomiędzy wykładowcą, a słuchaczami była czy działania zespołowego, który jest głów-
do niedawna możliwa wyłącznie w super-zanym motywem gier typu MMORPG (ang. Mas-
awansowanych studiach telewizyjnych, w któ- sively Multiplayer Online Role-playing Game).
re są wyposażone najbogatsze uczelnie takie Gry tego typu można nazwać grami społecz-
jak np. Harvard. Obecnie, dzięki rozwiązaniom nościowymi. Gracze, tworząc klany, synchro-
takim jak Google Hangouts lub ZOOM, każdy nizują działanie, uczą się od siebie, pomagają
wykładowca może zorganizować wirtualną kla- innym graczom i osiągają cele poprzez współ-
sę nawet bez wychodzenia z domu. Co więcej, pracę (ang. teamwork). Często gry tego typu
oprogramowanie jest bezpłatne dla nauczycieli skupiają się na socjalizacji, a nie na rozgrywce
lub niedrogie (kilkanaście dolarów miesięcznie). opartej na realizacji poszczególnych celów.
12 Zastanów się jak to wykorzystać w Twoim kursie! Jednym z przykładów, który wzbudził
powszechne zainteresowanie mediów, jest School, gdzie realizowany jest projekt Insty-
Second Life stworzony przez firmę Linden tutu Game Desk założonego przez Billa i Me-
Lab. Jest to wirtualna gra kładąca nacisk na lindę Gatesów. W Polsce na Uniwersytecie
kontakty towarzyskie, budowanie świata i wir- Jagiellońskim w Krakowie oraz na Uniwersy-
tualną gospodarkę, która zależy od sprzedaży tecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy re-
i zakupu treści tworzonych przez użytkowni- alizowany jest, we współpracy z Polskim To-
ków. Ciekawostką jest fakt, że gra umożliwia warzystwem Badania Gier, projekt badawczy
uczestnikom posiadanie praw własności in- dotyczący gamifikacji szkolnictwa wyższego.
telektualnej do tworzonych przez nich treści Wychodząc poza poziom szkoły wyższej ele-
w świecie gry. Istnieje także aspekt eduka- menty gamifikacji są także używane w sys-
cji językowej. Większość gier jest wydawana temach e-learningowych dostępnych dla
w języku angielskim, co przyczynia się do po- szerokiego wachlarza osób w każdym wieku.
znania tego języka. Inne elementy, na które Pamiętaj, że pierwsze wysiłki opracowywa-
możesz zwrócić uwagę, to wolność wyboru, nia strategii biznesowych wykorzystujących
system wyzwań i aspekt narracyjny. Jak wi- elementy gamifikacji skupiały się na obu-
dzisz, gry mają wiele do zaoferowania. dzeniu w dorosłym człowieku pozytywnych
Załóżmy, że pozytywnych aspektów gier cech właściwych dla dzieciństwa i wczesnej
jest wiele. Razem spróbujmy spojrzeć na rolę młodości - ciekawość świata, chęć do po-
i efektywność elementów gamifikacji i gier dejmowania nowych wyzwań, otwartość na
edukacyjnych. Poszukajmy przykładów, po- pomysły innych. Jako dorośli powoli zatra-
tencjalnych rozwiązań i potwierdzenia ich camy te cechy, tak też warto je przywołać
skuteczności. Zadaj sobie istotne pytania: Czy i uaktywnić w postaci elementów gamifika-
zastosowanie i integracja metod stosowanych cyjnych.
w grach jest możliwa? Jeżeli tak, to w jaki spo-
sób możemy dostosować gamifikację do ist-
niejących już programów edukacyjnych, ich Typowe wyznaczniki
wymagań i celów? Czy poprzez metodę gami- gamifikacji w edukacji:
Krok 1. Refleksja
fikacji faktyczne jesteśmy w stanie lepiej an-

gażować, stymulować, zaciekawiać i inspiro- • jasne zasady oceniania – uczeń, na
wać naszych uczniów i studentów? każdym etapie nauczania, wie, za co
Istnieje kilka instytucji edukacyjnych, któ- przyznano mu punkty czy odznaczenie;
re wykorzystują elementy gamifikacji. Jedną
z nich jest Quest to Learn, publiczna szko- • nauczyciel otrzymuje natychmiasto-
ła z innowacyjną filozofią edukacyjną opartą we informacje o postępach ucznia
na angażowaniu uczniów poprzez narracyj- w nauce lub jego kłopotach z przy-
ne zadania i wyzwania (ang. Questy). Każdy swajaniem wiedzy;
nauczyciel Questów spotyka się w zespole
z projektantem gier i projektantem programu • uczeń, podobnie jak w grach, musi
nauczania. Wspólnie tworzą programy opar- znać zarówno krótko, jak i długoter-
te na standardach stanu Nowy Jork i odpo- minowe cele - czego i w jakim czasie
wiadające zainteresowaniom młodych ludzi. ma się nauczyć;
Tworzą także gry, które odpowiadają kon-
kretnym celom uczenia się, koncentrując się • celem gamifikacji jest zaangażowanie
na obszarach, w których uczniowie zwykle ucznia do wykonywania zadań, które
13 mają problemy. Inny przykład to Playmaker inaczej uważałby za nudne;
• proponowane dzieciom zadania mają 1.2 Dlaczego chcesz stworzyć
różne stopnie trudności (od łatwego do kurs online?

trudnego), uczeń pokonuje, podobnie
jak w grze, kolejne etapy, by uzyskać
rozwiązanie;
• poziom trudności zadań jest dosto- A) Why Uczelni

sowany do konkretnego ucznia (co
wymaga kompleksowego systemu Stwarzamy przestrzeń dla sprawczości
tworzenia materiałów edukacyjnych
i oceniania); Podczas rocznych prac zespołu ds. e-le-
arningu Collegium Da Vinci w Poznaniu, za-
• uczeń nie przechodzi do kolejnego stanawialiśmy się jakie jest tak naprawdę
etapu, jeśli nie zgromadzi odpowied- „Why Uczelni”. Po podsumowaniu wszystkich
niej ilości punktów; na końcu każdego elementów, burzliwych dyskusjach oraz pra-
z wyzwań rozgrywki (przechodzimy cach warsztatowych ustaliliśmy, że głównymi
na słownictwo używane w gamifikacji) zasadami, szczególnie w e-learningu, powin-
uczeń otrzymuje zadanie finałowe (for- no być dawanie odbiorcom tego, co najważ-
ma walki z kluczowym przeciwnikiem) niejsze – czyli przestrzeni do sprawczości.
testujące jego wiedzę i zrozumienie Nasze kursy mają przede wszystkim spra-
przerobionego materiału; wiać, aby ludzie chcieli się zmieniać, rozwi-
jać, działać, eksperymentować i sprawdzać,
• przyznawanie odznak (ang. badges), jak działa wiedza, którą im przekazujemy.
jako sposób na zaznaczenie zadania Projektując kurs pomyśl o tym, w jaki sposób
kolejnych etapów oraz poziomu wiedzy chcesz zainspirować odbiorców i dać im im-
i doświadczenia. puls do działania. Daj uczestnikom przestrzeń
do sprawczości!
Krok 1. Refleksja
Rozwiązania gamifikacyjne nie powinny

być jednak rozwiązaniami częściowymi. Po-
łączenie treści przekazywanych na lekcji tylko B) Why Wykładowców - dlaczego
z jednym lub dwoma elementami gry nie jest wykładowcy mieliby tworzyć kursy
najbardziej efektywnym wykorzystaniem ga- online w ramach CDV?
mifikacji. Może być błędem branie pod uwagę
jedynie poszczególnych mechanizmów gry, Tworzenie kursu e-learningowego, który
takich jak: punkty, nagrody, odznaki itd., zanie jest po prostu “wrzuceniem prezentacji
niedbując przy tym pozostałe, równie ważne PDF na platformę”, to dla wykładowcy ambit-
elementy. Rozwiązanie leży w analizie cało- ne i czasochłonne zadanie. Jeśli nie będzie
ściowego doświadczania procesu uczenia się posiadał on właściwej motywacji do pracy
i metodzie zastosowania wszystkich elemen- nad takim projektem, to istnieje ogromne ry-
tów gamifikacji – wtedy może okazać się ona zyko powstania kursu o niskiej wartości dy-
naprawdę wartościowa. daktycznej dla studentów lub niezrobienia go
w ogóle.
Wykładowcy tworzący kursy e-learningo-

14 we wyłącznie dla pieniędzy:
1. Stawiają warunki finansowe, które są nie- Jeśli odpowiedź przyszła Ci z łatwością,

możliwe do spełnienia przez Uczelnię. masz mocne podstawy do tego, żeby stwo-
rzyć świetny kurs e-learningowy!
2. Znajdują w trakcie trwania prac inne, ła-
twiejsze metody zarobienia pieniędzy: pra-
ca nad kursem opóźnia się lub rezygnują Polecane materiały
z niej, przez co praca innych członków ze-
społu przepada.
• Why People Lose Motivation — and
3. Przyjmują postawę transakcyjno-roszcze- What Managers Can Do to Help
niową: są niechętni do bezinteresownej • Intrinsic motivation: The missing piece
pomocy uczestnikom podczas ich bieżą- in changing employee behavior
cych problemów i pytań zgłaszanych na • Start With Why: How Great Leaders
Inspire Everyone To Take Action
forum dyskusyjnym kursu, co uczestnicy
bardzo cenią.
Co mówią wykładowcy posiadający poza-

finansowe „dlaczego?”:
1. „Zawsze chciałem zrobić taki projekt”.
2. „To moja misja (żeby pomagać ludziom na

większą skalę)”.
3. „Potrzebuję zrobić ten kurs, żeby zrobić

dalszy krok”.
Krok 1. Refleksja
4. „Chcę zrobić kurs online, bo chcę więcej

czasu spędzać w domu”.
5. „To ma duży potencjał. To jest przyszłość

edukacji”.
Wykładowcy posiadający silną wewnętrz-

ną motywację są bardziej wytrwali i zaanga-
żowani. Praca z nimi jest łatwiejsza ze strony
wszystkich członków zespołu. Takie osoby są
też bardziej skłonne do poświęcenia wolne-
go weekendu lub extra-zlecenia w celu na-
pisania scenariusza swojego kursu tak, aby
harmonogram prac nie był zagrożony. Jeśli
rozpatrujesz tworzenie własnego szkolenia
online, spróbuj uzupełnić to zdanie: „Moją
15 misją jest pomagać [komu?] w [czym?]”.
1.3 Temat kursu kluczem do TOP 10 SKILLS
sukcesu
A) Jakie tematy mają globalnie in 2020

największy popyt ze strony
uczestników i pracodawców? 1. Complex problem-solving
2. Critical thinking
Według platformy Udemy, największej 3. Creativity
platformy z kursami online na świecie, wśród 4. People management
100 najpopularniejszych i najsilniej trendu- 5. Coordinating with others
jących tematów dominują przede wszystkim 6. Emotional intelligence
tematy techniczne związane z nauką języków 7. Judgement and decision-making
programowania (np. Python, JavaScript) lub 8. Service orientation
wykorzystania konkretnych technologii (np. 9. Negotiation
uczenie maszynowe, bazy danych). Wśród 10. Cognitive flexibility
tej listy nie brakuje jednak innych zagad-
nień związanych z branżą kreatywną (Pho-
toshop, Blender, Unity) oraz biznesem (prze- in 2015
mawianie publiczne, zarządzanie projektami).
Lista popularnych tematów Udemy jest zatem 1. Complex problem solving
świetnym miejscem do sprawdzenia, czy Twój 2. Coordinating with others
temat kursu może mieć szansę na zaintere- 3. People management
sowanie nie tylko studentów CDV, ale również 4. Critical thinking
szeroko pojętego rynku zewnętrznego. Zajrzyj 5. Negotiation
Krok 1. Refleksja
tam, zainspiruj się! 6. Quality control (not on 2020 list)

Innym miejscem, które jest dobrym źró- 7. Service orientation
dłem trendów są badania dotyczące tzw. 8. Judgment and decision making
„kompetencji przyszłości”. CDV ma w swo- 9. Active Listening
im DNA przygotowywanie studentów do 10. Creativity
zawodów, których jeszcze nie ma lub
dopiero powstają - dlatego dobrym kie- źródło:
runkiem jest branie poprawki na popularne Future of Jobs. World Economic Forum.
tematy teraz, aby rozejrzeć się również za https://www.weforum.org/reports/the-future-of-jobs-re-
takimi, które będą potrzebne w niedalekiej port-2018 (dostęp: 1.05.2020).
przyszłości. Tutaj dobrą inspiracją są rapor-
ty Future of Jobs autorstwa np. World Eco-
nomic Forum.
Przykład 10: Kompetencje wg.

Future of Jobs
16
1.4 Czy masz kompetencje
metodyk, grafik czy operator, dadzą Ci

potrzebne do wiele wskazówek, ale to od Ciebie zależy
zaprojektowania główna struktura i styl nauczania. Jeże-
kursu e-learningowego? li oczekujesz, że wyślesz zwykły tekst lub
prezentacje Power point, na bazie których
inni zrobią „coś fajnego” - nie stworzysz
świetnego szkolenia.
Wiemy już, że pozafinansowa motywacja 3. Time - Czy jesteś świadomy, ile czasu zaj-
wykładowcy, silne „Dlaczego?”, jest podsta- mie Ci tworzenie i prowadzenie kursu onli-
wą, bez której nie zbudujemy świetnego kursu. ne? Czy masz ten czas w stosunku do Two-
Jednak musimy też zejść na ziemię i ocenić ich innych zajęć i zleceń? Czy nie bierzesz
samego siebie również od strony konkretnych, za dużo na głowę? Czy potrafisz zarządzać
obiektywnych czynników. To pomoże zminima- czasem tak, aby dysponować dłuższymi
lizować ryzyko stworzenia niskiej jakości szko- blokami skupienia na pisanie scenariuszy?
lenia POMIMO silnej wewnętrznej motywacji. Wes Bos, autor jednych z najlepiej oce-
nianych i najbardziej popularnych kursów
1. Trustworthiness - udowodnij, że jesteś online z dziedziny programowania ocenia,
praktykiem tematu, który w tej dziedzinie że na jedno szkolenie poświęca od 60-
osiągnął bardzo dobre rezultaty. Masz wie- 300 godzin pracy. Czy masz takie zasoby
dzę i doświadczenia wykraczającą poza czasowe? Jeśli nie, może warto współpra-
tzw. wiedzę „książkową”, to znaczy tłuma- cować z innymi wykładowcami i podzielić
cząc dane koncepty jesteś w stanie odwo- pracą?
łać się również do swoich osobistych do-
świadczeń, porażek i sukcesów. Czy nawet 4. Money - Czy wiesz jakie wynagrodzenie
w przypadku tematów bardziej „akademic- dostaniesz za swoją pracę? Czy wiesz jak
kich” jesteś w stanie odnieść tę wiedzę do wygląda kwestia praw autorskich? Czy
Krok 1. Refleksja
praktycznego zastosowania? Jak pokazu- wiesz jakie konsekwencje przyniesienie

ją nasze badania (por. dalsza część Prze- nieukończenie projektu np. na etapie pi-
wodnika), uczestnicy kursów e-learnin- sania scenariuszy? Czy akceptujesz te
gowych CDV w pierwszej kolejności chcą warunki? Zadbaj o ustalenie warunków fi-
uczyć się od wykładowców-praktyków, nansowych PRZED pracą nad kursem, aby
ponieważ „suchą teorię” mogą przeczytać czuć się bezpiecznie.
w książce.
2. Pedagogical Content Knowledge (PCK) Polecane materiały

- udowodnij, że masz nie tylko wiedzę,
ale wiesz jak uczyć osoby z Twojej branży
w taki sposób, żeby to było dla nich anga- • How Does Wes Bos Teach JavaScript?
żujące. Wiesz co działa, a co nie. Jaki ję- • Pedagogical Content Knowledge (PCK)
zyk i formaty stosować, jakie aktywności w definicji Grega Wilsona
mają sens. To Ty jako wykładowca i autor
powinieneś wnieść główny pomysł na to,
jak powinien wyglądać kurs. Oczywiście,
17 inni członkowie zespołu tacy jak np. jak
SPRAWDŹ, CZY WIESZ?
1. W jaki sposób możesz nauczać

przedmiotów ścisłych takich jak
fizyka i chemia wykorzystując
e-learning?
2. W jaki sposób możesz nauczać

przedmiotów zawodowych takich
jak programowanie czy grafika
komputerowa wykorzystując
e-learning?
3. Co oznacza pojęcie wirtualnej klasy?
4. Ile czasu wykładowcy zajmuje

stworzenie kursu e-learningowego?
5. Dlaczego w ogóle chcesz stworzyć

własny kurs online?
Krok 1. Refleksja
18
19
02
2.1 Wszystko co musisz wiedzieć o Learn Personie 22

2.2 Dlaczego ludzie korzystają z kursów online? 22
2.3 Doświadczenia zespołu CDV na temat potrzeb
i motywacji uczestników kursów 24
2.4 Dotychczasowe wrażenia studentów CDV
wobec nauczania e-learningowego 31
2.5 Kim jest i czego oczekuje Buyer Persona? 42
2.6 Metodyka projektowania Learner Persony 44
2.7 Co-creation, czyli współtworzenie kursu
razem z uczestnikami 54
20
Krok 2.
Empatyzacja
Kursy online nie są o czymś,

ale są dla kogoś.
Krok 2. Empatyzacja
zainspirowanie Cię do badania potrzeb Marek Banaszak

odbiorców kursów e-learningowych. Karolina Janiszewska
Bartek Rycharski
DOWIESZ SIĘ: Marta Szmyt
Katarzyna Walkowiak-Markeiwicz
- Jak tworzyć Learner Persony?
- Jak tworzyć Buyer Persony?
- Jakie badania przeprowadziliśmy
na potrzeby tego poradnika?
21
2.1 Wszystko co musisz 2.2 Dlaczego ludzie korzystają
wiedzieć o Learn Personie z kursów online?
Learner Persona to modelowy uczestnik A) Model Become, Belong, Survive

projektowanych kursów. Modelowy nie ozna-
cza idealny. Aby stworzyć szkolenie, KONIECZ- Badania i obserwacje Britt Andreaty (eksperta
NE JEST poznanie potrzeb, oczekiwań, mo- branży edukacji online) wskazują na trzy pod-
tywacji, obaw i frustracji naszych odbiorców. stawowe motywy, dla których ludzie korzysta-
Pozwoli nam to na projektowanie rozwiązań ją z kursów i form edukacji on-line:
i narzędzi, które będą uwzględniały przede
wszystkim perspektywę odbiorcy. 1. Become – „chcę zostać kimś innym” –
głównym motorem zmiany jest tożsamość
pożądana przez odbiorcę i silna motywa-
cja wewnętrzna.
2. Belong – „chcę przynależeć do określonej

grupy” – w tym przypadku dominującym
impulsem do działania może być wizeru-
nek grupy odniesienia, a tym samym wize-
runek pożądany odbiorcy i jego motywacja
wewnętrzna.
3. Survive – „nie mam wyjścia, jeśli chcę

Krok 2. Empatyzacja
przetrwać, muszę się dokształcić” – w tym

przypadku główną rolę odgrywa motywa-
cja zewnętrzna, często bazująca na oba-
wie i lęku odbiorcy.
Materiały dodatkowe
• Survive Belong Become™ - Britt Andreatta
B) Model „chcę - nie chcę, muszę

- nie muszę”
Możesz spojrzeć na motywację odbiorców

również z perspektywy chęci i przymusu. Na tej
podstawie wyróżnia się cztery typy odbiorców:
22 1. CHCĘ, NIE MUSZĘ – najbardziej zmotywo-

wany wewnętrznie i pozytywnie nastawiony Poznanie motywacji potencjalnych odbiorców

uczestnik; korzysta z kursu, bo temat go in- kursu pozwala na jego elastyczne projekto-
teresuje i pasjonuje; robi to dla siebie; będzie wanie i prowadzenie uwzględniające różne
aktywnym uczestnikiem szkolenia. potrzeby i zachowania odbiorców.
2. CHCĘ, MUSZĘ – w tej sytuacji uczestnik wi-

dzi przesłanki zewnętrzne i przymus wzięcia C) Przykłady wpływu wybranego
udziału w kursie, ale jednocześnie chce się modelu na ogólną koncepcję kursu
rozwijać i aktywnie brać w nim udział (np.
student, który obligatoryjnie musi ukończyć 1. Kurs dla ludzi o silnej potrzebie Belong po-
kurs, ale jest ambitny i ciekawy). winien zawierać nie tylko treści i testy, ale
również grupę dyskusyjną czy wirtualne
3. NIE CHCĘ, MUSZĘ – raczej bierny uczest- klasy, gdzie uczestnicy mogliby się poznać
nik, dla którego głównym motywatorem jest i wymieniać doświadczeniem.
przymus; nie lubi wychodzić ze swojej strefy
komfortu; nastwiony będzie na zadania i po 2. Kurs dla ludzi o silnej potrzebie Become
prostu ukończenie kursu. powinien być prowadzony przez prakty-
ków danej branży, potrafiących przepro-
4. NIE CHCĘ, NIE MUSZĘ – ta osoba w ogóle wadzić uczestnika jak najszybszą ścieżką
nie skorzysta z kursu. do upragnionego celu (np. zdobycia pracy
Krok 2. Empatyzacja
jako tester oprogramowania).
Grafika 1: Model „chcę-nie chcę, 3. Kurs dla ludzi, którzy „nie chcą, ale muszą”
muszę-nie muszę” nie ma sensu, jeśli mówimy o szkoleniu,
który CDV chciałoby sprzedawać na ze-
wnątrz w ramach oferty kursów uzupeł-
niających. Tego typu motywacja może być
jednak częsta wśród szkoleń kierowanych
do wewnątrz, czyli do studentów CDV.
CHCĘ CHCĘ
MUSZĘ NIE MUSZĘ
NIE CHCĘ NIE CHCĘ

MUSZĘ NIE MUSZĘ
23
2.3 Doświadczenia zespołu
CDV na temat potrzeb

i motywacji uczestników
kursów
Czego od kursów oczekują uczestnicy?
Tabela 1:
GRUPA AMBITNYCH STUDENTÓW
całe życie się człowiek • Są pozytywnie nastawieni do kursów online.

uczy – tak to już jest
• Szkolenie musi być ciekawe.
chcę się rozwijać
• Zdecydowana większość wierzy w przyszłość
lubię dowiadywać się nowych kursów online.
rzeczy
• Najważniejsza zaleta to wygoda i dostępność
nawet jak odpoczywam i mam (miejsca i czasu).
czas wolny, to spędzam go tak,
Krok 2. Empatyzacja
żeby się czegoś dowiedzieć • Afiliacja szkoleń online z uczelnią to bardzo

dobry pomysł.
lubię być najlepszy i dlatego war-
to się uczyć
24
Magnetyczne cechy szkoleń online dla

grupy ambitnych studentów:
• Charyzmatyczny prowadzący – praktyk • Ważna dla potencjalnych zainteresowa-

z doświadczeniem, ekspert w danej dzie- nych kursem online jest konkretna infor-
dzinie. macja czego się nauczą po jego ukoń-
czeniu, wykaz konkretnych umiejętności.
• Treść szkolenia – szczegółowa agenda.
• Dzięki nauczaniu online, kursanci mogą się
• Demo – TRIAL szkolenia, choćby krótki 30 sek. uczyć bez wychodzenia z domu i w do-
wolnym miejscu i czasie, co daje im po-
• Atrakcyjna cena – chociaż gdy kurs ma czucie wolności wyboru.
dobre opinie, to jest sprawa drugorzędna.
• Uczelnie wyższe, zwłaszcza takie jak CDV,
• Ważny dla uczestników szkolenia jest
Krok 2. Empatyzacja
o profilu praktycznym, są bardzo dobrym

certyfikat – łatwiej znaleźć później pracę. miejscem do organizacji szkoleń online.
• Dobre szkolenie online musi być prowa-

dzone przez autorytet w danej dzie-
dzinie, z filmami i historyjkami; musi być
możliwość zadania pytań, nawet po za-
kończeniu, możliwość powtórzeń.
25
Tabela 2:
GRUPA STUDENTÓW ZAOCZNYCH
pogłębiam wiedzę, tylko wtedy • Są pozytywnie nastawieni do kursów online -

jak coś mnie zainteresuje wszyscy uważają takie szkolenia za przyszłość,
ALE ta forma kształcenia nie sprawdza się
poszukuje dla siebie miejsca, w zdobywaniu wiedzy wymagającej pracy
chce się rozwijać w zupełnie z ludźmi, warsztatu praktycznego (coaching,
nowych obszarach grafika, psychologia).
jestem konkretny, krótko, zwięźle • Szkolenie musi być ciekawe, prowadzone

i na temat przez charyzmatyczną osobę, która angażuje
uczestników, pracuje na case study.
trzeba mnie zmotywować do
nauki – potrzebuje kogoś, kto • Szkolenie musi łączyć teorię z praktyką –
mnie pilnuje i mobilizuje dla wielu forma webinarium jest optymalna,
gdy jej częścią są ćwiczenia, zadania.
• Szkolenie online sprawdzić się może, gdy

chcemy przekazać wiedzę teoretyczną,
instrukcje – tutoriale.
• Szkolenia online mogą być uzupełnieniem

szkoleń tradycyjnych – mogłaby się sprawdzić
Krok 2. Empatyzacja
formuła MIX – część szkolenia w formie online

plus spotkania z prowadzącym po jego realizacji.

(elastyczność miejsca i czasu).
• Afiliacja szkoleń online z uczelnią wymaga

stworzenia marki uczelni z dobrymi
kursami online.
• Takie szkolenia trzeba dobrze przedstawić

i rozreklamować w mediach społecznościowych.
26
Magnetyczne cechy szkolenia online
dla grupy studentów zaocznych:
• Osoby prowadzące - z pasją i doświad- • Ważna dla studentów jest forma prowa-
czeniem; studenci chcą wiedzieć kim jest dzenia szkolenia – zajęcia łączone, część
prowadzący, jakie ma doświadczenie, chcą wykładowa, prezentacja z częścią warsz-
zobaczyć przed kursem BIO prowadzącego tatową, case study, filmy na YouTube, ćwi-
oraz DEMO kursu. czenia, zadania do wykonania z informacją
zwrotna PO szkoleniu.
• Zaangażowanie uczestników w kurs
- interaktywność; trochę teorii, praktyka • Ważne dla uczestników szkolenia są przede
– ćwiczenia, praca warsztatowa, wykony- wszystkim kompetencje, tylko czasami
wanie zadań, możliwość zadawania pytań kluczowy jest certyfikat – ważny w pracy
online, możliwość odsłuchu, możliwość Coachów (ICF).
kontaktu z prowadzącym PO. Preferowana
formuła to webinarium. • Szkolenia dla studentów – mogą być czę-
ścią kursu, ale obligatoryjność nie zachęca
• Tematyka kursu i konkretna informacja do uczestnictwa w nich.
o tym czego się nauczę –tematyka musi
być interesująca i na czasie; studenci po- • Największa zaleta to wygoda - mogą się
trzebują wiedzy na temat konkretnych uczyć bez wychodzenia z domu (dowolność
umiejętności oraz narzędzi. miejsca i czasu, pod warunkiem, że terminy
w przypadku webinariów są dogodne).
• Bardzo ważna dla tej grupy jest opinia in-
nych uczestników o kursie Ma ona istot- • Ważne, aby kursy były dostępne na mobile
Krok 2. Empatyzacja
ne znaczenie w procesie podejmowania wersje urządzeń.

decyzji o uczestnictwie w danym szkoleniu.
Bardzo często zachęca do sprawdzenia in- • Uczelnie wyższe nie zawsze mają dobry
formacji o kursie w internecie. wizerunek w kontekście kursów online,
zwłaszcza uczelnie państwowe, które po-
• Szkolenia online nie w każdym obszarze wszechnie uważane są za „skostniałe”. CDV
będą dobrą formą kształcenia i zdoby- ma duży potencjał, bo jest o profilu
wania kompetencji. Jest to trudne, gdy praktycznym, ale zadbać o zbudowanie
potrzebny jest kontakt z ludźmi, wymia- prestiżu i wizerunku marki oferującej kursy
na doświadczeń, zdobycie praktycznych online oraz o dobre opinie uczestników.
umiejętności (grafika, coaching). W tym
przypadku kurs online nie jest efektywny.
Sprawdzi się w odniesieniu do wiedzy teo-
retycznej, tutoriali – idealnym klientem jest
student informatyki.
27
Tabela 3:
MOTYWACJA I POTRZEBY GRUPY ABSOLWENTÓW
STUDIÓW PODYPLOMOWYCH
nie chcę osiadać na laurach • Są pozytywnie nastawieni do kursów online,

ale uważają, że nie będą one przydatne dla
potrzebuję robić ciągle coś wszystkich. Szkolenia tradycyjne będą lepszą
nowego - to mnie kręci formą edukacji dla osób wykorzystujących
w pracy przede wszystkim kompetencje
całe życie się uczę, ciągle i umiejętności miękkie, dla których praca
czegoś nowego z człowiekiem jest najważniejsza.
ciągle muszę coś robić – lubię • Szkolenie musi dostarczać wiedzy praktycznej
mieć poczucie, że się rozwijam i być prowadzone w sposób ciekawy.
bardzo lubię się uczyć – jedyna • Bardzo ważna dla tej grupy jest personalizacja
bariera to brak czasu kursu, który powinien być dostosowany do
indywidulanych potrzeb i poziomu odbiorcy.
potrzebuję nowej wiedzy, W tym kontekście kluczowe są takie elementy
potrzebuję się rozwijać jak: ankieta ewaluacyjna przed i po kursie
oraz informacja zwrotna.
• Zdecydowana większość wierzy w przyszłość

kursów online, ale muszą być one interesujące,
Krok 2. Empatyzacja
profesjonalnie przygotowane i prowadzone.
• Kursy online nie zastąpią szkoleń tradycyjnych

– te dwie formy dobrze się uzupełniają.

(miejsca i czasu). Warto zapewnić dostęp na
urządzenia mobilne i wersję do odsłuchu na
audiobooka.
• Afiliacja szkoleń online z uczelnią to dobry

pomysł, ale trzeba zadbać o odpowiednią
komunikację – LinkedIn, Facebook i inne
media społecznościowe.
28
Magnetyczne cechy szkoleń online
dla grupy absolwentów studiów

podyplomowych:
• Tematyka szkolenia – musi być intere- uczestnika, odwoływanie się do potrzeb

sująca, trendy, na czasie, atrakcyjnie opo- uczestników podczas szkolenia, kontakt
wiedziana. po szkoleniu oraz informacja zwrotna.
• Charyzmatyczny prowadzący – prak- • Kurs online musi być bardzo dobrze przygo-
tyk z doświadczeniem, ekspert w danej towany pod względem technicznym – fru-
dziedzinie. strujące są wszelkie problemy z logowaniem,
problemy ze słyszalnością i inne zakłócenia,
• Konkretna i praktyczna wiedza – atu- które wpływają na jakość szkolenia.
tem jest praca podczas szkolenia w opar-
ciu o case study; ważne jest to, czego kur- • Dzięki kursom online uczestnicy mogą
sanci się nauczą oraz sposób prowadzenia uczyć się z domu w dogodnym dla nich
szkolenia. terminie. Ważna jest dla nich dostępność
szkolenia na urządzeniach mobilnych oraz
• Ważne dla uczestników szkolenia są możliwość ich pobrania i odsłuchania
przede wszystkim kompetencje. Certyfikat w formie audiobooka.
jest mniej istotny, choć czasem może być
dodatkową wartością. • Kursy online to dobry pomysł dla osób
młodych (generacja Z), pracujących, stu-
• Istotne znaczenie w procesie podej- diujących zaocznie oraz dojeżdżających
mowania decyzji o kursie ma jego do- na studia.
Krok 2. Empatyzacja
stępność czasowa – dogodne terminy

i godziny oraz renoma firmy bądź szkoły. • Najczęściej wybierani dostawcy kursów to
firmy szkoleniowe z renomą, ale uczelnie
• Dobre szkolenie online musi być prowa- wyższe (zwłaszcza takie jak CDV) o profilu
dzone przez ciekawą osobowość – spe- praktycznym są dobrym miejscem, żeby
cjalistę, który wie o czym mówi i odwołuje organizować szkolenia online. Należy jed-
się do swoich doświadczeń; musi być moż- nak zwrócić uwagę, że istotnym aspektem
liwość zadania pytań (chat online), nawet jest dobra komunikacja w mediach spo-
po zakończeniu – konieczny kontakt z pro- łecznościowych oraz opinie i rekomenda-
wadzącym. cje uczestników o kursie.
• Ważna dla potencjalnych zainteresowa-

nych kursem online jest PERSONALIZA-
CJA – ankieta przed szkoleniem iden-
tyfikująca potrzeby oraz poziom wiedzy
29
Tabela 4:
MOTYWACJA I POTRZEBY GRUPY REALISTÓW
poszukuje dla siebie miejsca, • Szkolenie musi być prowadzone w sposób

chce się rozwijać w zupełnie ciekawy.
nowych obszarach
• Musi dostarczać wiedzy praktycznej.
potrzebuję ciągle coś robić
i muszę zdobywać nową wiedzę • Grupa ta nie zawsze ma pozytywne nastawienie
jak zmieniam profil działania do kursów online. Inspirują ich inni ludzie,
potrzebują interakcji z prowadzącym oraz
całe życie podnoszę kwalifikacje warsztatu praktycznego, o co łatwiej podczas
– lubię to szkolenia tradycyjnego.
• Wierzą w przyszłość kursów online, ale

muszą być one interesujące i profesjonalnie
przygotowane i prowadzone.
• Najważniejsza zaleta to wygoda i dostępność.
• Wada – brak interakcji z uczestnikami

i prowadzącym oraz konieczność
samomotywacji uczestników.
Krok 2. Empatyzacja
• Szkolenia online prowadzone przez

uczelnię to dobry pomysł.
Magnetyczne cechy szkoleń

online dla grupy realistów:
• Tematyka szkolenia – musi być intere- • Kursy online są wygodne i dostępne

sująca. o każdej porze. Trudność stanowi moty-
wacja i samodyscyplina.
• Sposób prowadzenia szkolenia – teoria
w formie tutoriali, ćwiczenia, zastosowanie • Dobry pomysł dla osób młodych (gene-
wiedzy w praktyce. racja Z).
• Prowadzący – charyzmatyczny, ekspert • To na pewno jest przyszłość i dobry kie-

30 w danej dziedzinie. runek.
2.4 Dotychczasowe wrażenia Kryptografia, kryptoanaliza cz. 2
studentów CDV wobec

nauczania e-learningowego kryptografia cz. 3 kryptografia cz. 4
Szyfrowanie danych cz. 1
E-learning? No to Moodle! szyfrowanie cz. 1 szyfrowanie cz. 2
Galopujący rozwój technologiczny znajdu-

je odzwierciedlenie praktycznie we wszystkich Szyfrowanie danych cz. 2
dziedzinach naszego życia. Z pomocą Inter-
netu możesz umówić się do lekarza, zamówić szyfrowanie cz. 3 szyfrowanie cz. 4
nową pralkę, a nawet otwierać drzwi bez naci-
skania klamki! Te zmiany zdeterminowały tak- źródło:
że proces edukacji, coraz częściej wiedzy po- Materiał dydaktyczny do zajęć
szukujemy właśnie w sieci. Uczelnie na całym Bezpieczeństwo systemów
świecie zauważyły ten rozwijający się trend informatycznych,
i wiele z nich postanowiło zaoferować studen- www.e-learning.cdv.pl (dostęp: 1.05.2020).
tom zajęcia w całości lub częściowo prowa-
dzone zdanie. Jednak stworzenie autorskiej
platformy to niezwykle kosztowne i w gruncie Collegium Da Vinci wykorzystuje Moodle
rzeczy trudne zadanie. do prowadzenia zajęć w niewielkim zakre-
Collegium Da Vinci, jak i setki innych sie. Wykładowcy wspierają się tym systemem
uczelni, postanowiło kształcić metodą zdalną głównie w celu uzupełnienia zajęć odbywa-
poprzez platformę Moodle. Platforma ta jest jących się stacjonarnie – umieszczają tam
Krok 2. Empatyzacja
udostępniana na zasadzie open source (po prezentacje, literaturę przedmiotu, zadania

polsku nazywane otwartym oprogramowa- sprawdzające poziom przyswojenia mate-
niem). Do niewątpliwych plusów tego systemu riału przez studenta. Tylko kilka przedmiotów
można zaliczyć szeroką funkcjonalność, a tak- prowadzonych jest w całości z wykorzysta-
że intuicyjność. Pozwala on na przekazywanie niem platformy, a jest to m.in. szkolenie bi-
studentom materiałów dźwiękowych (również blioteczne, wprowadzenie do studiowania
w formie video), prezentacji, plików pdf i wielu czy też wychowanie fizyczne dla studentów
innych. Platforma posiada również narzędzia niestacjonarnych. Czy taką formę nauki moż-
ułatwiające weryfikację nabytych przez stu- na już nazwać e-learningiem?
dentów umiejętności (np. quizy i testy).
Sprawdźmy to…
Grafika 2: Układ materiałów na zajęcia z
Bezpieczeństwa systemów informatycznych Postanowiłam przeprowadzić badania,
które miały dać obraz tego, jak wykładowcy
oraz studenci postrzegają obecną platfor-
Kryptografia, kryptoanaliza cz. 1 mę CDV do nauki online. Dla grupy wykła-
dowców wyznaczyłam trzy cele szczegóło-
31 kryptografia cz. 1 kryptografia cz. 2 we badania, a mianowicie:
• zbadanie motywacji związanych z pod-
i zaangażowanie. Uff… Bycie nauczycielem

jęciem decyzji o prowadzeniu zajęć w tej nie jest proste. Szczególnie zaś w przypadku
formie, nauczania dorosłych, którzy mają już pewne
doświadczenia edukacyjne, a co za tym idzie,
• analiza procesu tworzenia kursu, zdefiniowane potrzeby i wymagania wzglę-
dem procesu zdobywania wiedzy.
• zebranie informacji o feedbacku ze strony Nauczanie online jest tym bardziej skom-
studentów oraz dokonanie własnej oceny plikowanie, iż wymaga przede wszystkim
kursu. gruntownej znajomości obsługiwanego na-
rzędzia. Z tym wiąże się umiejętność „prze-
łożenia” metody nauczania i samej treści, tak
Badanie studentów miało mi dostarczyć infor- by była ona możliwa do przyswojenia przez
macji o: odbiorcę w systemie kształcenia zdalnego.
Należy zatem się zastanowić, czy sama tema-
• charakterystyce realizowanych zajęć (cze- tyka zajęć pozwala na naukę online. A jeśli tak,
go dotyczą, czy stanowią jedyną formę re- to w jaki sposób prezentować wiedzę? Jak ją
alizacji przedmiotu czy też są uzupełnie- sprawdzać?
niem zajęć stacjonarnych), Dokonywać ewaluacji w trakcie czy po
skończonym cyklu zajęć? Z tego typu pytania-
• identyfikacji doświadczeń związanych mi i wyzwaniami musieli się zmierzyć dydak-
z korzystaniem z innych platform do nauki tycy, z którymi rozmawiałam w ramach badań.
online, Badanie miało wykazać, jakie były moty-
wacje związane z podjęciem przez wykładow-
• cechach idealnego kursu online w opinii cę decyzji o rozpoczęciu kształcenia zdalne-
badanych. go. Niemal wszyscy badani zadeklarowali, iż
była to decyzja niejako odgórna, w niewielkim
Krok 2. Empatyzacja
Badanie miało charakter jakościowy, zostało stopniu zależna od nich samych. Przed rozpo-
przeprowadzone w oparciu o technikę indywi- częciem zajęć żywili mnóstwo obaw związa-
dualnego wywiadu pogłębionego (IDI) przy uży- nych z dystansem i brakiem bezpośredniego
ciu dwóch scenariuszy. Wywiady zostały prze- kontaktu ze studentem, a także obawiali się,
prowadzone z pięcioma wykładowcami oraz że platforma okaże się zbyt skomplikowana
dziewięcioma studentami Collegium Da Vinci. pod względem technologicznym. Tylko jeden
dydaktyk oznajmił, iż jest to jego podstawowe
narzędzie pracy i nie wyobraża sobie prowa-
Wiedza światłowodem płynąca dzenia zajęć bez komunikacji ze studentami
poprzez Moodle.
Przekazywanie wiedzy i wspieranie w roz- Każdy z badanych prowadzących stwo-
woju umiejętności nie jest rzeczą łatwą. Trze- rzył swój kurs w bardzo indywidualny sposób.
ba być przede wszystkim ekspertem w danej Część osób współpracowała ze studiem filmo-
dziedzinie, śledzić na bieżąco nowe odkrycia, wym, w efekcie czego mogli prezentować tre-
teorie i badania, a także umieć się komuniko- ści w postaci filmów. Inni natomiast zamiesz-
wać, wyrażać w sposób jasny i możliwie łatwo czali prezentacje i pliki tekstowe. Każdy kurs
przyswajalny dla odbiorcy. Oprócz tego dobrze jest inny, gdyż wykładowcy mieli pełną dowol-
jest też być dobrym pedagogiem, utrzymy- ność w jego tworzeniu. Tyczy się to także ca-
32 wać w grupie optymalny poziom skupienia łej oprawy graficznej, która jest zróżnicowana
wobec braku jednolitego narzuconego wzorca. nie badanej grupy jest ona trudna w obsłudze,
Różnice były także w sposobie zaliczania nieintuicyjna. Platforma nie może spełniać
przedmiotu – wykładowcy przygotowywali tylko funkcji przechowalni plików – potrzebne
quizy przez platformę lub przeprowadzali za- jest jej rozszerzenie o narzędzia sprzyjające
liczanie w formie stacjonarnej – egzaminując bieżącej komunikacji ze studentami, reagowa-
pisemnie w sali bądź prowadząc indywidual- nia na ich wątpliwości, na przykład w formie
ne rozmowy ze studentami. Każdy z badanych czatu czy forum dyskusyjnego. Badani wolą
miał na to swój unikalny pomysł. Jak zatem tworzyć kursy praktyczne – zrozumiałe dla
postrzegali proces tworzenia własnego, au- studenta, poparte przykładami z życia.
torskiego kursu?
Głowna myśl była taka, iż zdecydowanie
preferowaliby formę blended-learning – część Grafika 3: Film przygotowany przez
teoretyczna, bazowa na platformie, a część wykładowcę Wychowania fizycznego
warsztatowa, wymagająca dyskusji czy wszel-
kiego rodzaju interakcji na stacjonarnych za-
jęciach. Jest to o tyle istotne, że w opinii ba-
danych żadne zajęcia, nawet wykłady, nie
mogą przebiegać bez bezpośredniego kon-
taktu ze studentami. Wymiana wiedzy na-
stępuje bowiem na tylko na linii nauczyciel –
uczeń, ale także między studentami. Poprzez
doświadczenie zawodowe kursanci wnoszą
wstecz moduł 3 - podstawy metodyki sportu dalej
wiele ciekawych treści do prowadzonych za-
jęć. Oprócz tego, przygotowanie szkolenia jest
czasochłonne i wymagające zebrania wielu źródło:
materiałów, a potem ich bieżącej aktualizacji Kurs Wychowanie fizyczne,
Krok 2. Empatyzacja
zgodnie z własnym rozwojem oraz programem www.e-learning.cdv.pl (dostęp: 1.05.2020).

nauczania. Wykładowcy oczekują zatem sto-
sownego wynagrodzenia za wykonaną pracę,
analogicznego do wynagrodzenia za „normalne” Dydaktycy są świadomi tego, że filmy są
zajęcia. najatrakcyjniejszą formą dla studentów – lecz
Kluczowa kwestia, która często pojawiała dla twórców jednocześnie najbardziej pra-
się w wypowiedziach badanych to zarządzanie cochłonną i niejednokrotnie stresującą. Wi-
kursem. dydaktycy chcieliby mieć szkolenia doczna jest potrzeba, aby urozmaicać tekst
z obsługi platformy oraz dostęp do instrukta- grafikami, animacjami, językiem wizualnym
ży, samouczków. Najlepiej jednak, gdyby mie- – to bardziej trafia do odbiorcy. W ocenie dy-
li stały kontakt z administratorem platformy, daktyków najefektywniejsze do prowadzenia
który pomoże im w każdej sytuacji. Wskazane w e-learningu są wykłady – często sami wy-
byłoby także wsparcie merytoryczne metody- kładowcy niezbyt je lubią, gdyż trzeba powta-
ka w zakresie sposób tworzenia kursów – to rzać wciąż tą samą teorię. Badani chcą, żeby
gwarantowałoby ich wysoką jakość i spójność. kurs „żył” razem z ich naukowym rozwojem,
Ważne jest jednak, aby zachować zasadę, że żeby mogli go udoskonalać i zmieniać.
to wykładowca jest ekspertem – on najlepiej Czego zatem wykładowcy oczekują od
wie, co chce przekazać. e-learningu? Platforma powinna pozwalać
33 W odniesieniu do samej platformy, w ocena zamieszczanie materiałów w różnej formie
– czasem trzeba dołączyć rozdział z książki, trudnej teorii. Sprawy nie ułatwia fakt, iż nie
odnośniki do stron internetowych, zadania do ma możliwości bieżącej interakcji z wykładow-
rozwiązania przez kursantów indywidualnie cą i innymi studentami. Jasne, można wysłać
lub w grupie. Wszystko po to, żeby urealnić maila zawierającego zrzut ekranu, ale dla stu-
przekazywane treści, czynić je maksymal- dentów to już nie to samo.
nie praktycznymi i zrozumiałymi dla odbiorcy. Opowiadając o swoich doświadczeniach
Oprócz tego, należy wdrożyć narzędzie poka- z nauką zdalną w CDV badani wspominali, że
zujące progres studenta (% wykonania, oceny często e-learning był dodatkiem do zajęć, a nie
cząstkowe). Istotna byłaby także możliwość zamiennikiem zajęć stacjonarnych – przez to
personalizacji kursu w zależności od poziomu mieli wrażenie, że za dużo się od nich wymaga.
wiedzy i oczekiwań studentów – przy jedno- Z drugiej strony, studenci doceniali tę dodatko-
czesnym zachowaniu możliwości podglądu wą partię wiedzy, ponieważ dzięki temu mogli
poprzednich jego wersji. Nade wszystko liczy na spokojnie w wolnym czasie zgłębić temat,
się jednak prostota i funkcjonalność. przeanalizować trudniejsze zagadnienia czy
też zrobić kilka dodatkowych ćwiczeń utrwa-
lających wiedzę. Plusem było także to, że mieli
Słodko-gorzko dostęp do zrealizowanych treści – co nie jest
takie oczywiste, gdyż na co dzień nie wszyscy
Czas na zmianę perspektywy – przyjrzyjmy wykładowcy dzielą się materiałami z zajęć.
się badaniom studentów. Młodzi ludzie zwykle Dla większości badanych obecna platforma
komputer identyfikują z rozrywką – przecież jest nieintuicyjna, trudna w obsłudze. Problemem
można na nim grać w gry, odwiedzać ulubio- jest brak personalizacji – student widzi w menu
ne strony internetowe i obserwować ciekawe głównym wszystkie kursy, a żeby trafić do tego,
profile w mediach społecznościowych. Coraz który go obowiązuje, musi znać jego nazwę i wy-
częściej jednak doceniany jest walor eduka- szukać go samodzielne. Z drugiej strony, studen-
cyjny Internetu. Bo przecież uczyć możemy ci chcieliby mieć dostęp do innych kursów, gdyż
Krok 2. Empatyzacja
się wszędzie, chociażby w domu, ale też w ko-

lejce u lekarza lub na wakacjach. Jak zatem Grafika 4: Wtrącanie ciekawostek
studenci naszej uczelni oceniają dotychczas w kursie on-line
zrealizowane kursy e-learningowe?
E-learning w CDV traktują w kategoriach
obowiązku – zdecydowanie ich dominującą
motywacją jest zdobycie oceny. Traktują to
jako przymus, a nie przyjemność. Irytuje ich
mnogość systemów i to, że każdy inaczej się
z nimi komunikuje – wykładowcy korzystają
z komunikacji Gmail, Wirtualnej Uczelni oraz
platformy Moodle. To sprawia, że studenci
momentami nie wiedzą, gdzie mają szukać
wstecz moduł 6 - olimpizm - kilka faktów dalej
informacji i materiałów. Według nich, wadą
jest przeładowanie zajęć zdalnych materia-
łami – zbyt długie prezentacje, obszerne pliki
tekstowe, często naszpikowane specjalistycz- źródło:
nym słownictwem. Często prezentacja treści Kurs Wychowanie fizyczne,
34 jest „sucha” – brak przykładów z życia, dużo www.e-learning.cdv.pl (dostęp: 1.05.2020)
są zagadnienia, które ich interesują, a nie sąreali- Obecnie studentom brakuje interakcji
zowane na ich kierunku studiów. Dla przykładu, z wykładowcą, bieżącej odpowiedzi na poja-
informatyk chce mieć dostęp do szkoleń z grafiki, wiające się pytania. To stanowi duże niebez-
by móc opanować podstawy, które będą uzupeł- pieczeństwo w odniesieniu do zrealizowania
nieniem jego pracy zawodowej. wszystkich założonych efektów kształcenia –
Atrakcyjną formą nauki dla studentów są wykładowca musi mieć pewność, że student
filmiki. W ich opinii widać, że wykładowcy się przyswoił wiedzę na zakładanym przez niego
przy nich napracowali wnosząc w ten sposób poziomie. Może nie być to możliwe w przypad-
do nauki unikalną wartość. Oprócz tego, bada- ku, gdy student nie ma szansy jej weryfika-
ni preferują różnego rodzaju animacje, grafiki, cji. Gdy niepoprawnie zrozumie zagadnienie,
ciekawostki, elementy storytellingu – wtedy może nie mieć możliwości wyjścia z błędu.
lepiej przyswajają wiedzę i ją zapamiętują. Patrząc na dotychczasowe doświadczenia
Szczere odpowiedzi pozwoliły mi na odkry- studentów, chciałam się dowiedzieć, czy mimo
cie, że studenci czasem pozyskiwali klucz od- wszystko widzą plusy w e-learningowej for-
powiedzi do testów poziomujących i zalicze- mie nauki. Studenci twierdzą, że w przyszłości
niowych. Nie chciało im się przechodzić przez, wiele zajęć, kursów i szkoleń będzie odbywać
w ich ocenie, banalny i niepotrzebny im przed- się zdalnie. Co zatem jest dla nich niezbęd-
miot. Sprawy nie ułatwiały luki w oprogramo- ne, aby taka nauka była efektywna? Widzą
waniu, które pozwoliły co bardziej obeznanym wartość w tym, że dzięki formie online mogą
w technicznych kwestiach studentom przejść pracować w swoim tempie. Oczekują unikalnej
przez proces zaliczenia bez wysiłku. Tę kwe- wiedzy – nie podstaw, które można wygooglo-
stie podnosili też wykładowcy. wać, tylko gruntownego zgłębienia tematu,
Ich zdaniem dobrze sprawdziłby się sys- w sposób praktyczny i teoretyczny. Materiał
tem zmiennych form zaliczenia i wysokie za- musi być przedstawiony prostym, zrozumia-
bezpieczenia systemu. W końcu chodzi o to, łym językiem. Warunkiem koniecznym jest to,
by umieć. A nie tylko zdać. aby kursy były cały czas dostępne – czasem
Krok 2. Empatyzacja
Podobnie jak wykładowcy, studenci prefe- czują potrzebę, by zajrzeć do danych treści
rują formułę blended-learning – wartością są np. przygotowując pracę dyplomową.
dla nich spotkania „face to face” z wykładowcą Pojawiały się też obawy związane z nauką
i innymi studentami. Chcą mieć okazję zada- zdalną. Nie dla wszystkich jest to wymarzona
wać na bieżąco pytania, konfrontować punk- forma przyswajania wiedzy. Studenci przede
ty widzenia i doświadczenia. Słowem – nauka wszystkim obawiają się izolacji od grupy. Chcą
poprzez dyskusję jest dla nich bardzo cenna. się poznawać i integrować, tworzyć sieć kon-
Nie chcą się pozbywać tej możliwości, nawet taktów, także pod kątem biznesowym. Podkre-
jeśli w zamian nie musieliby rano biec na tram- ślają, że najbardziej trwałe więzi można zbu-
waj, by na czas zdążyć na zajęcia. dować tylko poprzez kontakt bezpośredni. Nie
Ponadto badani uważają, że nie wszyst- zastąpi tego żadne forum czy też czat. Poza
kie treści da się zrobić w formie e-learningu – tym, e-learning w ich ocenie utrudnia pracę
w tej formie najbardziej wskazane są wykłady w grupie, wręcz ją uniemożliwia. Do tego do-
lub teoretyczne wprowadzenie do przedmiotu. chodzą ewentualne problemy z uzależnieniem
Treści, które po prostu trzeba przyswoić, sta- od komputera i smartfona, co jest coraz czę-
nowiące podstawę tematu. Z drugiej strony ściej spotykanym zjawiskiem społecznym po-
nie wyobrażają sobie w tej formie prowadzenia głębiającym uczucie osamotnienia.
warsztatów, konwersatoriów, ćwiczeń i labo- Czego dowiedzieliśmy się w kwestii metody
35 ratoriów. nauki? Otóż badani chcą się uczyć w oparciu
o różne narzędzia, w zależności od kontekstu nie wpłynie to na poziom motywacji, a może

sytuacyjnego. Na przykład, gdy jadą samo- niepotrzebnie pogłębiać różnice. Dodatkowo,
chodem – podcast, w domu filmik, a czasem niektórzy wprost twierdzą, że nie zależy im na
po prostu tekst – żeby go sobie wydrukować tym, żeby być najlepszym. Czasem po prostu
i zakreślać na nim ważne treści. Różnorodność przedmiot nie jest na tyle interesujący, aby
jest tu bardzo wskazana. Ponadto, e-learning warto było konkurować o wysoką notę. Być
powinien być podzielony na małe partie mate- przeciętnym też jest OK.
riału. Czasem jest tylko chwila wolna w ciągu Jak badani wyobrażają sobie dostęp do
dnia i wtedy można ją przeznaczyć na naukę. systemu? Według nich niezwykle ważne
Brzmi bardzo rozsądnie, prawda? jest to, aby mieć spersonalizowany widok
Jednak nawet znalezienie takiej chwili też na platformę – „chcę widzieć tylko te kursy,
nie gwarantuje dostępu do wszystkich treści. które mnie dotyczą”. Jednocześnie chcieli-
Przecież stojąc w kolejce do lekarza, nie włą- by mieć możliwość podglądu innych szkoleń
czymy sobie laptopa (wyobraźcie sobie minę dla własnego rozwoju. Jak już wspomniałam,
pielęgniarki, gdybyście szukali gniazdka, żeby czasem czują potrzebę, żeby się dokształcić
podłączyć komputer do ładowarki…). Bardzo w dziedzinie zupełnie niezwiązanej z ich kie-
ważna jest zatem responsywność – mate- runkiem studiów. Wśród proponowanych na-
riały muszą być możliwe do otwarcia na róż- rzędzi sugerowali przede wszystkim forum do
nych systemach, na komputerze, smartfonie wymiany myśli i doświadczeń z wykładowcą
czy tablecie. Należy tak dostosować narzędzia oraz innymi studentami. Przydatne może
platformy, by były one maksymalnie funkcjo- okazać się też FAQ załączone do każdej lekcji
nalne na każdym urządzeniu. Szczególnie, że – jeśli ktoś o coś zapytał, inni mogą również
dziś to już właściwie standard. to przeczytać. Jeśli chodzi o praktyczne tre-
Przywykliśmy sądzić, że dla studentów ści, dobrze jest przedstawić je w formie filmu,
najważniejszym celem uczęszczania na zaję- na którym wykładowca w czasie rzeczywi-
cia jest zdanie przedmiotu i jak najszybsze za- stym wykonuje pewne czynności (np. w pro-
Krok 2. Empatyzacja
pomnienie wykutych treści. Czy jest tak w rze- gramie).

czywistości? Czy ocena jest celem samym
w sobie? Jak wynika z badań, nie do końca.
Moi rozmówcy deklarowali, iż chcą widzieć Idealny kurs według studentów CDV
swój postęp w czasie realizacji zajęć – nie
tylko w formie procentowej, cenią sobie bo- Nie rezygnuj z marzeń! To, że coś nie dzie-
wiem także bieżący feedback od wykładow- je się teraz, nie znaczy, że to nigdy nie
ców. Osiągnięte cząstkowe wyniki pozwalają nastąpi.
na sprawną weryfikację wiedzy. Jeśli zaś cho-
dzi o sposób oceny przyswojonego materiału, (Lucy Maud Montgomery)
zaliczenie w formie quizu czasem jest nużące
i nie pozwala na odpowiednie podsumowanie
wiedzy. Studenci postulują także za innymi Jak zatem studenci wyobrażają sobie ide-
sposobami takimi jak np. wykorzystanie wirtu- alny kurs, dostosowany do ich potrzeb i ocze-
alnej tablicy. kiwań? Zebrałam w formie listy najczęściej po-
A jak badani odnoszą się do popularnej jawiające się postulaty:
metody wspierającej naukę online – grywa-
lizacji? Raczej nie czują potrzeby, by się po- • Mieszane narzędzia nauki – filmik, pod-
36 równywać i rywalizować. Są zdania, że raczej cast, tekst, w zależności od kontekstu nauki.
• Treści przedstawione w jasny, zrozumiały
była realizowana w trybie stacjonarnym oraz

sposób, poparte przykładami z życia. niestacjonarnym na terenie Uczelni. Jed-
nak w czasie epidemii podjęto decyzję o za-
• Wysoka jakość nagrań. wieszeniu zajęć i kompleksowym przejściu
w tryb e-learningowy. Proces ten był bardzo
• Checklista treści do nauczenia wraz z osią- skomplikowany, jednak musiał nastąpić bar-
gniętym progresem. dzo szybko. Powołano zespół ds. e-learningu,
który zaprojektował tymczasowe rozwiązanie
• Mieszane narzędzia weryfikacji wiedzy – przejścia na zajęcia online, których jakość
quizy, zabawy interaktywne. nie będzie odbiegała od jakości zajęć stacjo-
narnych. Było to niezmiernie trudne wyzwa-
• Forum do zadawania pytań i wymiany nie, ze względu na konieczność zachowania
doświadczeń. praktycznego charakteru zajęć.
W pierwszym etapie przeprowadzono ba-
• Stała opieka wykładowcy – reagowanie danie, w którym zapytano dotychczasowych
na bieżące wątpliwości. wykładowców o możliwość przejścia w tryb
pracy zdalnej. Zarówno pracownicy etatowi
• Dopracowana strona wizualna kursu. CDV, jak i pracownicy zatrudniani w ramach
umów cywilnoprawnych postanowili podjąć
• Intuicyjna, przyjazna użytkownikowi plat- się tego wyzwania. W związku z tym podjęto
forma. decyzję o wykorzystaniu następujących na-
rzędzi do pracy dydaktycznej:
• Unikatowa i trudno dostępna wiedza, zgłę-
bianie tematu. 1. Platforma Moodle, na której zamiesz-
czono wszystkie kursy prowadzone do
• Bieżąca aktualizacja kursu, dostosowy- tej pory w trybie stacjonarnym. Wykła-
Krok 2. Empatyzacja
wanie treści do poziomu wiedzy studentów. dowcy mieli za zadanie przekształce-

nie swoich materiałów dydaktycznych
• Responsywna platforma – dostępna na na formę pracy zdalnej i umieszczenia
wielu nośnikach. ich w kolejnych lekcjach danego kursu.
Ponadto, na platformie Moodle zasto-
• Certyfikat ukończenia kursu. sowano narzędzia do generowania an-
kiet studenckich badających satysfak-
Przy projektowaniu narzędzi elearningowych cję studentów. Co więcej, wprowadzono
warto wsłuchiwać się w głos potencjalnych użyt- zadania do pracy własnej studenta oraz
kowników, w tym wypadku studentów. W końcu zadania zespołowe wykorzystujące na-
to oni będą korzystać z platformy, uczyć się i ko- rzędzia do pracy zespołowej takie jak np.
munikować. Uważam, że wzięcie pod uwagę ich dokumenty Google, czy Trello. W każdym
zdania jest niezbędne, aby osiągnąć sukces. kursie umieszczono również tzw. repo-
zytorium, czyli miejsce do umieszczania
przez wykładowcę „śladów aktywności
Coronavirus COVID-19, a e-learning w CDV studenta” (list obecności, zadań cząst-
kowych, zrzutów ekranu, prac na zaję-
W roku akademickim 2019/2020 zdecydo- ciach) oraz prac końcowych – zalicze-
37 wana większość zajęć w Collegium Da Vinci niowych dla danego kursu.
2. Hangouts Meets, czyli narzędzie do wi- 1. Przeanalizuj efekty uczenia się

deokonferencji. Zostało ono zsynchroni- z sylabusa swojego kursu.
zowane z kalendarzem każdego studenta
oraz wykładowcy, dzięki czemu mogli oni 2. Przeanalizuj treści kształcenia
o godzinie zaplanowanych zajęć połączyć ze swojego kursu.
się on-line i wziąć udział w zajęciach. Na-
grane zajęcia były zazwyczaj umieszczane 3. Przeanalizuj warunki/formy zaliczenia
na platformie Moodle – dzięki czemu nie- swojego kursu.
obecni studenci mieli możliwość zapozna-
nia się z obowiązującym materiałem.
Krok 2: Rozpocznij pracę
3. ZOOM, czyli narzędzie do wideokonferen- nad projektowaniem kursu.
cji z możliwością podziału grupy na zespo-
ły i pracy w mniejszych pokojach. 1. Przeanalizuj odpowiednie narzędzie.
Preferowane przez CDV narzędzia:
4. YouTube Live, dzięki któremu wykładowcy Moodle - platforma do umieszczania ma-
mieli możliwość prowadzenia wykładów on- teriałów oraz kontaktu asynchronicznego
-line z wykorzystaniem interakcji czatowej. w postaci forum, ankiet, quizów. Hangout
Meets - narzędzie do wideokonferencji
W ramach przygotowania i wdrożenia do- z podziałem na grupy/zespoły robocze.
raźnego systemu e-learningu w Collegium Da Zoom - narzędzie do wideokonferencji
Vinci przeprowadzono szereg szkoleń on-li- z podziałem na grupy/zespoły robocze.
ne dla wykładowców z obsługi poszczegól-
nych narzędzi. Na platformie Moodle znalazł 2. Określ treści kształcenia (z sylabusa)
się również dedykowany dla wykładowców i dostosuj do ich realizacji metody kształ-
kurs Strefa Wykładowcy, w którym w postaci cenia z uwzględnieniem formy zajęć. Pa-
Krok 2. Empatyzacja
tutoriali i instrukcji każdy prowadzący mógł miętaj, że wystepują różne formy za-
zapoznać się z poszczególnymi narzędziami jęć: wykłady ćwiczenia, konwersatoria,
i został poprowadzony „krok po kroku” przez warsztaty, laboratoria, seminaria. Ćwicze-
proces przygotowania, udostępniania oraz nia, konwersatoria, warsztaty, laboratoria,
prowadzenia zajęć w formie zdalnej z wyko- seminaria nie mogą być przygotowane
rzystaniem Moodle. Powstał również standard w formie wykładów.
zajęć on-line w Collegium Da Vinci zamiesz-
czony poniżej: 3. Sprawdź warunki zaliczenia przedmiotu
i przeprojektuj je, jeśli formuła on-line nie
pozwala na ich realizację.
Standard Prowadzenia zajęć ON-LINE
w Collegium Da Vinci w Poznaniu
Krok 3: Przygotuj i zrealizuj kurs
Krok 1: Zaprojektuj zajęcia On-Line 1. Zapoznaj się z instrukcją na Moodle z kur-

su „Strefa Wykładowcy”
Pamiętaj, że zajęcia on-line wymagają zupeł-
nie innych metod i narzędzi, niż zajęcia w sali 2. Przygotuj treści do materiałów dydak-
38 dydaktycznej. Dlatego proponujemy: tycznych i zamieść je w swoim kursie
2. Wypełnij formularz ewidencji realiza-
na Moodle. Pamiętaj, że umieszczanie 50

stron tekstu PDF to nie jest przygotowa- cji zajęć: https://forms.gle/ejQY54pceb-
nie materiałów dydaktycznych. Zastosuj CUWHj67
różne możliwe formy: prezentacje, linki
do stron, teksty, webinaria, filmy, quizy, te- 3. Zamieść z Repozytorium „ślady aktyw-
sty, zadania, inne formy... ności studentów”, np. listy obecności, wy-
oełnione zadania itd.
3. Prześlij informację przez maila na Wirtu-
alnej Uczelni do grupy studenckiej z infor-
macja o konieczności zapisu na kurs oraz Podsumowując
o terminie pierwszych zajęć on-line.
1. Przestaw temat zajęć.
4. W czasie zajęć planowanych połącz się ze 2. Przedstaw cel zajęć.
studentami poprzez Hangout Meets (po- 3. Przedstaw/przypomnij
przez kalendarz WU) lub ZOOM. Omów ze warunki zaliczenia kursu.
studentami zasady pracy on-line, przejdź 4. Przedstaw/przypomnij
do realizacji zajęć, zgodnie z zasadą: 1) zasady pracy on-line.
Przedstaw temat zajęć, 2) Przedstaw cel 5. Przypomnij tematykę
zajęć, 3) Zaprezentuj agendę (co będzie poprzednich zajęć
się działo na danych zajęciach, 4) Przypo- 6. Zrealizuj zajęcia będąc on-line
mnij co było na poprzednich zajęciach, 5) 7. Zaplanuj przerwę w zajęciach.
Zrealizuj zajęcia 8. Podsumuj zajęcia i poproś
o informację zwrotną.
5. Bądź dostępny w czasie realizacji za- 9. Dopełnij formalnośći ewidencji
jęć, nawet jeśli po wprowadzeniu i przed- czasu pracy.
stawieniu części teoretycznej oraz wyja-
Krok 2. Empatyzacja
śnieniu zadania studenci wykonują zadania

na Moodle lub w innej formie. Mogą mieć Pomoc techniczna:
wtedy pytania, wątpliwości. Najważniej- e-learning@cdv.pl
szey jest stały kontakt ze studentami!
Bądź on-line przez cały czas trwania zapla- Wsparcie metodyczne:
nowanych zajęć. karolina.szczeszek@cdv.pl
6. Podsumowuj zjęcia ze studnetami przed Przed zadaniem pytania - sprawdź czy odpo-
ich zakończeiem. Dokonaj również ewalu- wiedzi nie ma w „Strefie Wykładowcy”.
acji, np. zachęcenie do wypełnienia ankie-
ty, wypełnienia quizu. Poproś studentów Rekomendowane przez
o informację zwrotną - jak wykorzystana CDV narzędzia
przez Ciebie forma pracy im się podobała.
Krok4: Wypełnij formalności
1. Zamieść materiały dydaktyczne w kursie

live
39 na platformie Moodle
Standard zajęć on-line w Collegium Da może wesprzeć nas po prostu przełącza-

Vinci w formie dokumentu oraz infografiki zo- jąc się między studentami w aplikacji. Mamy
stał udostępniony wszystkim wykładowcom. wygodniejszy wgląd do poszczególnych pre-
Składał się on z poszczególnych kroków i zbie- zentacji wprost z naszego ekranu, a wykła-
rał wszystkie najważniejsze informacje orga- dowca przemawia przez nasze słuchawki,
nizacyjno-metodyczne. Ponadto w ramach dzięki czemu nic nam już nie umyka. No i nie
wsparcia wykładowców i studentów urucho- zapominajmy, że teraz można siedzieć na
miono specjalny adres e-mail, który służył po- wykładzie w piżamie.”
mocy technicznej.
Wprowadzenie nauki zdalnej w danej orga- “Uważam, że wykładowcy świetnie pora-
nizacji możesz oprzeć właśnie na takim stan- dzili sobie z prowadzeniem zajęć w tak nie-
dardzie. Dlaczego? Wyniki ankiet studenckich typowej formule. Zadania, które od nich do-
oraz wypowiedzi studentów i wykładowców stajemy są ciekawe, a pomimo zajęć online,
wskazują, że zajęcia poprowadzone w sposób nadal pracujemy w grupach. Obawiałam się
zdalny według tego standardu, czyli połącze- trochę tych zajęć, jednak pozytywnie mnie
nia kształcenia synchronicznego z asynchro- zaskoczyły.”
nicznym w postaci e-learningu, zachowują
w pełni swoją jakość oraz, w niektórych przy- “W moim przypadku zajęcia online odbyły
padkach, są nawet wyżej oceniane, aniżeli za- się bez jakichkolwiek problemów w przypadku
jęcia w formie pracy w sali. wykładowców, którzy faktycznie chcieli z nami
Poniżej kilka wypowiedzi studentów na te zajęcia przeprowadzić. Hangouts dołączony
temat zajęć w formie zdalnej po wprowadze- do planu na WU był z pewnością dużym uła-
niu e-learningu w ramach epidemii: twieniem dla samych wykładowców, w nie-
których przypadkach korzystaliśmy z Zoom,
“Po pierwszych zajęciach online zostałem które jest moim zdaniem lepszą platformą,
nimi mile zaskoczony. Kontakt z wykładow- ale Hangouts w zupełności wystarcza. Zajęcia
Krok 2. Empatyzacja
cą jest na najwyższym poziomie. Zarówno online wpłynęły na jakość dostarczanych nam

studenci, jak i wykładowcy starają się zrobić materiałów (np. Pani Magdalena Ignaczak
wszystko by zajęcia przebiegały w najlepszy przygotowała nam prezentację uzupełnioną
możliwy sposób. Najważniejszy w tej sytuacji o komentarze audio - do takiej prezentacji
jest fakt, żeby umieć pogodzić studia z tym, z powodzeniem można wrócić później i od-
co się dzieje w domu, znaleźć na nie czas tworzyć praktycznie w 100% wykład). Wirtual-
oraz chwilę skupienia. Są to pierwsze zajęcia na uczelnia posiada wszystkie niezbędne na-
w takiej formie, w których mam przyjemność rzędzia administracyjne do przeprowadzania
uczestniczyć i stwierdzam, że jest to bar- przez wykładowców takich zajęć (możliwość
dzo dobrą opcją oraz najlepszym wyjściem sprawdzania obecności, udostępniania mate-
w obecnej sytuacji.” riałów, tworzenia ankiet) - jej wygląd jest jed-
nak dosyć przestarzały. Nie uważam jednak,
“Uważam, że zajęcia online nie są dużą aby był to czynnik wpływający negatywnie na
przeszkodą w zdobywaniu wiedzy. Jako stu- same zajęcia, szczególnie że uczelnia zaczęła
dent informatyki ze specjalizacją „projekto- pracować nad platformą do e-learningu. Sy-
wanie gier” pokusiłbym się o stwierdzenie, tuacja z jaką się mierzymy spadła na wszyst-
że jest to nawet udogodnienie. Praca np. na kich niespodziewanie, jednak jesteśmy w sta-
Discordzie daje prowadzącemu możliwość nie wyjść z tego obronną ręką, jeśli wszyscy
40 lepszego wglądu w to co robimy, przez co będziemy na siebie uważać i współpracować.
Wykładowców należy docenić za chęć i próbę Przekształcenie zajęć stacjonarnych,

podjęcia się prowadzenia tych zajęć, za chęć realizowanych w sali wykładowej na zajęcia
przełamania schematów i wzniesienia siebie w trybie zdalnym nie jest prostym zadaniem.
samych jak i nas na nowy poziom.” Jednak jeśli przygotujesz się do tego odpo-
wiednio i wykorzystasz standard prowadzenia
“Idea zajęć online niosła za sobą wiele zajęć on-line CDV – osiągniesz sukces, a Twoi
obaw i niewiadomych. A już po pierwszych studenci będą wypowiadali się na ich temat
10 godzinach widzę, że wygląda to dobrze! równie pochlebnie, jak powyżej.
Nic nie zastąpi kontaktu z drugim człowie-
kiem jednak przez internet również można
się uczyć z przyjemnością oraz efektywnie.
Wykładowcy i studenci dokładają wszelkich
starań, żeby zajęcia udało się przeprowadzić
bez żadnych komplikacji i w większości się
udaje. Każdy z nas musi się rozprawić z kwe-
stiami technicznymi, ale idzie nam dobrze,
a myślę, że z czasem będzie jeszcze lepiej.
Cieszę się, że mogę kontynuować zajęcia,
swoją edukację mimo ciężkiej sytuacji. Wie-
rzę, że da nam to szanse na dalszy rozwój
i pogłębianie wiedzy nie wychodząc z domu.
Ja lubię doświadczać i próbować nowych
rzeczy, dlatego studiowanie online bardzo
mnie ciekawi.”
“Nie jest to idealny sposób nauczania, ale

Krok 2. Empatyzacja
na ten czas nie widzę nic lepszego.”
“Według mnie zajęcia mają bardzo cieka-

wą, a przede wszystkim komfortową formę
dla osób „dojeżdżających”. Mimo dystansu
mam wrażenie, że można wytworzyć lepszą
więź z wykładowcą, czy też bardziej się skupić
na omawianym temacie, m.in. ze względu na
komfort miejsca realizacji zajęć. Wykładowcy
bardzo szybko odnaleźli się w nowej rzeczy-
wistości co upewniło mnie w tym, że zajęcia
będą przebiegały bezproblemowo.”
“Zajęcia są zorganizowane zaskakują-

co dobrze, pomimo złej sytuacji na świecie,
w procesie nauczania nie zmieniło się dla
mnie za wiele po za miejscem. Mam dostęp do
wykładowców przez wszystkie dostępne mi
41 komunikatory.”
2.5 Kim jest i czego oczekuje
Buyer Persona?
Nie zawsze uczestnik kursu oraz finansu- pracodawcy ma kluczowe znaczenie w szkole-
jący go to ta sama osoba. Dlatego odróżniamy niach online kierowanych na rynek zewnętrz-
uczestnika szkolenia (ang. Learner Persona) ny, które będą opłacone z budżetu szkolenio-
od finansującego (ang. Buyer Persona). Opinia wego firmy, a nie prywatnej kieszeni kursanta.
Tabela 5:
BUYER PERSONA: PRZEDSTAWICIEL FIRM/PRACODAWCA
rozwój sprawia mi przyjemność • Przedstawiciele firm są pozytywnie

nastawieni do kursów online - wszyscy
lubię się uczyć, w mojej pracy uważają, że stanowią one przyszłość edukacji.
jest to konieczne; sama szukam
inspiracji • Warunek - szkolenie musi być ciekawe,
prowadzone przez charyzmatyczną osobę,
chcę i lubię się uczyć która bazując na doświadczeniu zaraża pasją
i inspiruje.
dzień bez nauki to dzień
Krok 2. Empatyzacja
stracony • Szkolenia muszą być praktyczne – prowadzone

w formie webinarium, powinny dotyczy tematyki,
coś mnie zainteresuje którą warto przećwiczyć, doświadczyć.
i zaczynam poszukiwać
• Szkolenie może też być czystą teorią, ale
podnoszenie kwalifikacji to powinno się sprawdzać wiedzę na poszczególnych
jedna z baz funkcjonowania jego etapach w odniesieniu do praktycznego
w dzisiejszym świecie zastosowania teorii.
chcę poznać nowe narzędzia, • Najważniejsza zaleta to wygoda i dostępność

zdobyć wiedzę głównie kursu (miejsce i czas).
praktyczną
• Afiliacja szkoleń online z uczelnią to dobry
pomysł, choć takie szkolenia trzeba dobrze
opowiedzieć i rozreklamować; trzeba
stworzyć markę uczelni z dobrymi
kursami online.
42
Magnetyczne cechy szkoleń online • Możliwość uczenia się w domu, w do-
dla tej grupy to: wolnym miejscu i czasie to istotna korzyść.

Ważne jest jednak, aby terminy webinariów
były dogodne.
• Angażujące - zaangażowanie odbiorcy,
interaktywność – różne formy uczenia się • Szkolenia dla studentów powinny być for-
np. możliwość spotkania z prowadzącym mą nagrody dla najlepszych. Jeśli bę-
w formule one to one, dobrze przygoto- dzie to obowiązek, to nie zadziała.
wane i atrakcyjne materiały, warsztat, po
szkoleniu wykonanie zadania i wysłanie do • Uczelnie wyższe mają wiedzę, którą mo-
prowadzącego (prowadzone w formie we- głyby wykorzystać, ale niestety nie zawsze
binarium). posiadają pozytywny wizerunek jako in-
stytucje eksperckie w prowadzeniu kursów
• Charyzmatyczny prowadzący – chcą online (zwłaszcza uczelnie państwowe,
wiedzieć kim jest, jakie ma doświadcze- które są postrzegane w kontekście trady-
nie; dobrze jakby był to ekspert–pasjonat cyjnego modelu kształcenia). CDV jako
(chcą zobaczyć BIO prowadzącego przed uczelnia o profilu praktycznym ma
kursem). większy potencjał, ale powinna skupić
się na tych obszarach wiedzy i kompe-
• Dokładna i konkretna informacja o tym, tencji, w których posiada ekspertów
czego się nauczę plus TRIAL1. i specjalistów.
• Bardzo ważny jest KONKRET – temat

szkolenia, stosowane techniki, wykaz kon- CHECKLISTA
kretnych umiejętności, zestaw wykorzy- idealny kurs wg. pracodawców:
stywanych narzędzi.
• Zapewni nowe kompetencje w zespole.
Krok 2. Empatyzacja
• Ważna jest informacja o poziomie za- • Jest prowadzony przez wybitnych

awansowania szkolenia - początkujący, praktyków – mentorów.
średniozaawansowany i zaawansowany • Nie jest kłopotliwy w organizacji
(poziom należy zweryfikować na początku (online).
kursu). • Nie odrywa ludzi od bieżących
obowiązków (wymaga np. kilku,
• Ważne w szkoleniu są: kontekst meryto- a nie kilkudziesięciu godzin
ryczny dotyczący tematu, który budu- zaangażowania tygodniowo).
je zaufanie i wiarygodność prowadzące-
go; wprowadzenie do tematu i szczegóły
techniczne; omówienie konkretnego stu- Materiały dodatkowe
dium przypadku i zadanie dla uczestników,
którzy będą mogli je indywidualnie omó-
Ulotka kierowana do pracodawców w kursie
wić z prowadzącym.
Droga Nowoczesnego Architekta -
najbardziej kasowego kursu online w historii
• Ważny dla uczestników szkolenia jest cer-
Polski (ponad 8 mln zł przychodu).
tyfikat – można się nim pochwalić na Lin-
43 kedIn lub wykorzystać w CV.
2.6 Metodyka projektowania
Tworzenie Learner Persony polega na opi-

Learner Persony saniu osoby przez pryzmat kilku pytań istot-
nych z punktu widzenia jej potrzeb. Możesz
to zrobić samodzielnie korzystając np. z sza-
blonu Course Makers Canvas. Dobrze jest po-
kazać Twój efekt pracy metodykowi, który da
A) Stwórz profil Learner Persony Ci feedback oraz określi, czy stworzona przez
korzystając z CourseMakers Canvas Ciebie persona jest wystarczająco konkretna.
Grafika 5:
LEARNER PERSONA – WZÓR
story cytat
zdjęcie
A gdzie jest teraz? B gdzie chce być

w niedalekiej przyszłości?
jak ma na imię?
Krok 2. Empatyzacja
ilę ma lat?
co już wie i potrafi? czego potrzebuje się nauczyć?
gdzie mieszka?
czym się zajmuje?
jak i od kogo lubi się uczyć? jakie ma specjalne potrzeby?

czym się interesuje?
44 źródło: CourseMakers Canvas

Jak ma na imię? Ile ma lat? Gdzie mieszka?
nomii Blooma lub mniej znanej, choć równie

Zacznij od podstawowych informacji, które po- ciekawej taksonomii Flinka.
mogą Ci wyobrazić sobie tę osobę. Być może – Cokolwiek wybierzesz, skup się przede
jest to uczestnik Twojego kursu stacjonarnego, wszystkim na tym, co uczestnik powinien
który skorzystałby też chętnie z jego formy on- potrafić zrobić i zrozumieć, a dopiero po-
line? Możesz też wkleić poglądowe zdjęcie tej tem na tym, co powinien zapamiętać.
osoby (np. Adobe Stock) lub ją narysować :) – Wybierz nie więcej niż 3-5 najważniej-
szych celów.
Czym się zajmuje? – Postaraj się, aby cele były jak najbardziej
Czy uczestnik gdzieś pracuje? Gdzie konkret- konkretne.
nie? Co robi w życiu?
Czym się interesuje? Przykład 11: Sposób prezentowania

Co lubi robić w wolnym czasie? Czy są jakieś „czego potrzebuje się nauczyć kandydat”.
konkretne miejsca (online i offline), które czę-
sto odwiedza? Czy uprawia sport? Jakie książ-
ki czyta, jakie filmy ogląda? Zamiast:
Uczestnik potrzebuje nauczyć się
Gdzie jest teraz? Gdzie chce być w nieda- programowania.
lekiej przyszłości?
To najważniejsze pytania. Misją kursu e-lear- Użyj:
ningowego nie powinno być stworzenie “pi- Uczestnik stworzy pierwszą aplikację in-
gułki wiedzy”, co jest często powtarzanym błę- ternetową wykorzystującą wzorzec Model
dem. Jego celem ma być pomoc uczestnikowi View Controller korzystając z frameworka
w osiągnięciu pozytywnej zmiany w jego życiu Ruby on Rails.
lub pracy. Kurs e-learningowy to nie jest in-
Krok 2. Empatyzacja
formacja, lecz transformacja. Poprowadzenie

uczestnika z punktu A do punktu B możliwie Jak i od kogo lubi się uczyć?
najkrótszą drogą. Jeśli Ty, wykładowca-praktyk, Znajomość ulubionych nauczycieli Twoich
sam kiedyś przeszedłeś podobną drogę, wiesz kursantów pomoże Ci określić, czy Twój styl
jakie błędy i pułapki pomijać, masz zatem poten- przypadnie im do gustu. Poza tym, nie zaszko-
cjał na stworzenie świetnego kursu. Będzie on dzi ich podpatrzeć i trochę się zainspirować.
czymś więcej niż zwykłą “pigułką wiedzy”. Stanie Pamiętaj, że ucząc kursem e-learningowym
się wyjątkowym doświadczeniem edukacyjnym. masz większą konkurencję, ponieważ student
może w łatwiejszy sposób wybrać czy uczyć
Określ jakiej zmiany w sobie chce doko- się od Ciebie, czy też od kogoś innego, a u Cie-
nać Twój kursant bie zdobyć tylko formalne zaliczenie.
Pomyśl również jaka motywacja stoi za tą
zmianą? Become, Belong czy Survive? „Chcę” Jakie ma specjalne potrzeby?
czy „nie chcę”? „Muszę: czy „nie muszę”? To pytanie w szczególny sposób pokazuje
Twoje zrozumienie kursantów. Być może nie-
Co już wie i potrafi? Czego potrzebuje się którzy są niepełnosprawni i potrzebują dodat-
nauczyć? kowego wsparcia? Być może mają trudności
To miejsce na wpisanie celów dydaktycznych z obsługą komputera? Może barierą jest język?
45 szkolenia. Możesz użyć tutaj znanej takso- Pomyśl o tym projektując kurs.
B) Przykładowe Learner Persony
1/2
Tabela 6:
LEARNER PERSONA STUDENTA AMBITNEGO
ANNA Hobby i czas wolny:
Wiek: 22 lata
Status: studentka • tworzenie muzyki – DJ • seriale
pierwszego roku • czytanie książek, głównie • spacery
studiów magisterskich • popularno-naukowych • w czasie wakacji pracuje –
Typ: chce, nie musi • UX, IT, programowanie realizuje projekt UX na zlecenie
CELE I MOTYWACJE POTRZEBY
• chcę zdobyć dobrą pracę jako UX • potrzebuję kontaktu z drugim człowiekiem

• chcę się rozwijać • potrzebuję w nauce dużo uwagi drugiego
• lubię dowiadywać się nowych rzeczy człowieka, żeby skorygować błędy – może
• jak seriale na Netflix, to lubię od czasu zepsuło mnie chodzenie na korepetycje
do czasu filmy dokumentalne i bezpośredni kontakt
– poszerzają horyzonty • jeśli Internet, to koniecznie z mentorem
• dużo czytam, ale nie beletrystyki, tylko • może z angielskim by się udało
książki popularno-naukowe samodzielnie?
Krok 2. Empatyzacja
• całe życie się człowiek uczy – tak to już jest • idealne doświadczenie edukacyjne
• cieszę się na powrót na studia – najchętniej – warsztat z pracą i interakcją w grupie,
zaczęłabym magisterkę zaraz po licencjacie dobra merytoryczna prezentacja, dużo
• ważne jest dla mnie zdobywanie nowych zadań do wykonania, dobra literatura
umiejętności do polecenia
• mam problem z samodyscypliną, dlatego • praktyczne rzeczy, żeby mnie nauczyli
potrzebuję planu, deadline mnie motywuje czegoś, czego sama nie dam rady
i nagroda – przejście do następnej klasy, • podręczniki są dobre – syntetyczna wiedza
i dobra ocena na dyplomie • ważny jest dla mnie certyfikat
• odkrywanie siebie, tego co mnie interesuje • on-line to nie jest moja forma uczenia się
• chcę się nauczyć nowych narzędzi, zdobyć • z on-line można korzystać kiedy się chce,
wiedzę głównie praktyczną i dobre ale to dla mnie nie jest motywujące – wolę
rekomendacje materiałów funkcjonować w strukturze, która jest
• zdobywanie wiedzy to dla mnie dobrze zaplanowana
przyjemność • wiele zależy od sposobu prowadzenia, jeśli
ktoś jest drętwy, to nawet ciekawy temat
położy
46
2/2
Tabela 6:
LEARNER PERSONA STUDENTA AMBITNEGO
POSTAWY DOŚWIADCZENIA
• proaktywna postawa wobec zdobywania • potrzebuję kontaktu z drugim

wiedzy – sama poszukuję jej źródeł człowiekiem
• lubię się uczyć • potrzebuję w nauce dużo uwagi
• ważna jest praktyczność tego, czego się uczę drugiego człowieka, żeby skorygować
• nauka to wykuć i zapomnieć, wiedza z tobą błędy – może zepsuło mnie chodzenie
zostaje na korepetycje i bezpośredni kontakt
• po moim pierwszym kursie on-line moje • jeśli Internet, to koniecznie
zaufanie spadło, może jeszcze do tego wrócę z mentorem
• kursy on-line są za bardzo rozwleczone • może z angielskim by się
w czasie, wolę warsztat - 3 dni wyłączam udało samodzielnie?
z życia i jest efekt • idealne doświadczenie edukacyjne –
• nie służy mi nauka przez Internet, bo nie warsztat z pracą i interakcją w grupie,
ma mentora, kogoś kogo mogłabym dopytać dobra merytoryczna prezentacja, dużo
• nie wierzę w efektywność kursów on-line zadań do wykonania, dobra literatura
dla mnie, może w przyszłości się przekonam do polecenia
• cena jest ważna, ale jak jest dobra, • praktyczne rzeczy, żeby mnie nauczyli
Krok 2. Empatyzacja
potwierdzona jakość, to mogę zapłacić czegoś, czego sama nie dam rady
• chętnie dzielę się wiedzą, jak coś znajdę • podręczniki są dobre – syntetyczna
na kanale YT, ale ludzie w moim wieku nie wiedza
są na tyle ogarnięci i ciekawi, żeby szukać • ważny jest dla mnie certyfikat
warsztatu, chyba że ktoś się interesuje • on-line to nie jest moja forma
• nie ważne na jakim jesteś uniwerku, to nie uczenia się
można wymagać za dużo; Coders Lab ma • z on-line można korzystać kiedy
takie, że każdy może zostać programistą, się chce, ale to dla mnie nie jest
ale tak nie jest, nie można tego brać na wiarę, motywujące – wolę funkcjonować
trzeba przede wszystkim dać od siebie w strukturze, która jest dobrze
• dobrze przed zajęciami coś poczytać, zaplanowana
obejrzeć, a potem to przećwiczyć • wiele zależy od sposobu prowadzenia,
• jeśli wiedza czysto teoretyczna, to może jeśli ktoś jest drętwy, to nawet ciekawy
być tylko on-line temat położy
47
1/2
Tabela 7:
PERSONA STUDENTA ZAOCZNEGO
NATALIA Hobby i czas wolny:
Wiek: 28 lata absolwentka marketingu • podróże

Status: studentka 2 roku, na UEP, pracuje w firmie IT • nauka języków przydatnych
drugi stopień na CDV, w dziale marketingu • w podróżach
kierunek: i sprzedaży • mózg człowieka i jego
zarządzanie kreatywne, Typ: lubi się uczyć, ale funkcjonowanie
specjalność UX brak czasu ją demotywuje • szeroko rozumiany marketing
• lubię się uczyć tego, co mnie rzeczywiście • potrzebuję kontaktu z drugim człowiekiem,
interesuje, co może mi się przydać w życiu interakcje są dla mnie inspiracją, więc
• ulubione sposoby pozyskiwania wiedzy: preferuję tradycyjne formy szkoleń
samodzielnie przez Internet i od ludzi • chętnie uczę się od ludzi z charyzmą
– studia, szkolenia i książki • osoba przekazująca wiedzę musi wiedzieć
• rozwijanie się, to jest moja pasja o czym mówi i musi umieć tę wiedzę
• do rozwoju motywują mnie nowe przekazać
wyzwania w pracy i zadania, które • ucząc się potrzebuję przestrzeni na
wykonuję po raz pierwszy
Krok 2. Empatyzacja
myślenie, nie lubię, gdy ktoś narzuca

• brak kompetencji w jakiejś dziedzinie, mi swoje zdanie
która mocno utrudnia mi życie głównie • potrzebuję konkretów, konkretnych
w pracy jest motywatorem narzędzi, przydatnych w życiu
• czasami muszę zgłębić dany temat • interesująca dla mnie tematyka szkoleń
i potrzebuję inspiracji – mózg człowieka i jego wpływ na decyzje,
• cieszę się, że studiuję – jest to ważny języki – w kontekście podróży, które
element mojego rozwoju planuję, marketing i techniki wpływania
• kiedy mam czas i chcę zrobić coś na ludzi, grafika – w kontekście stron
dla siebie internetowych, za co odpowiadam
w firmie, w której pracuję
• dla mnie optymalny czas, który mogę
poświęcić na kurs online jednorazowo
to 30 minut (max godzina)
48
2/2
Tabela 7:
PERSONA STUDENTA ZAOCZNEGO
• z własnej inicjatywy uczę się • lubię się uczyć od ludzi, ludzie mnie
i zdobywam nową wiedzę – studiuję, inspirują – zwłaszcza ludzie z pasją, z dużym
biorę udział w szkoleniach – głównie w doświadczeniem praktycznym i z charyzmą
pracy i dużo czytam • najwięcej się uczę podczas spotkań z ludźmi,
• ubię się uczyć, ale demotywuje w tym zwłaszcza na studiach i na szkoleniach
mnie brak czasu tradycyjnych
• uczenie się to nie to samo, co • uzupełniam wiedzę, szukając informacji
zdobywanie wiedzy – uczenie w książkach
kojarzy mi się ze szkołą • fajnym źródłem wiedzy są BLOGI tematyczne
i z obowiązkiem, a poszukiwanie wie- oraz media społecznościowe – LinkedIn,
dzy to moja własna inicjatywa jestem w kilku grupach tematycznych,
• jeśli jakiś temat jest szczególnie dostaję newslettery, ciekawe case study
interesujący, zgłębiam go, drążę • do podjęcia decyzji o szkoleniu przekonać mnie
• swoje zaawansowanie technologiczne może DEMO
oceniam na 9 • idealne doświadczenie edukacyjne – kurs
• przy wyborze szkoleń kieruję się z marketingu, pracowaliśmy na case study, osoba
opiniami innych uczestników, prowadząca to charyzmatyczny profesor z dużym
kolegów z pracy, znajomych doświadczeniem, również praktycznym, ciekawa
• jeśli jakieś szkolenie było warte osobowość, zaangażował nas w pracę
wzięcia w nim udziału, opowiadam • idealne szkolenie to takie, gdzie wiedza jest
o tym znajomym, głównie z pracy użyteczna i przyda się w pracy, w życiu np. byłam
Krok 2. Empatyzacja
• udziale w szkoleniu, kursie decyduję na całodniowym szkoleniu z pozycjonowania

raczej sama, czasami zostaję na nie w Google i Google Ads i fajnie było poznać to
wysłana przez pracodawcę narzędzie od środka
• szkoleń szukam w internecie • mam pozytywne doświadczenie z platformą
– w Google, słowem kluczem jest dla e-learningową – etrapez, apka matematyczna,
mnie tematyka szkolenia; często do- prezentacja z zadaniami, do tego zestaw ćwiczeń,
wiaduję się od innych – głównie ludzi tłumaczone pojęcia, wzory, dostęp był płatny
z pracy • korzystam z Duolingo – 15 min dziennie ćwiczeń,
• zalety kursu online – dostępny cały czas jest OK
i z domu, elastyczność czasu, możli- • idealny kurs online musi być przydatny – wiedza
wość powrotu do treści szkolenia praktyczna, angażujący uczestników – zadania
• wady – ograniczony kontakt do wykonania oraz interaktywny – prezentacja,
z prowadzącym i innymi filmy, mówienie „na żywo”
uczestnikami, nie zawsze wiadomo • najlepszy dostawca szkoleń, firmy szkoleniowe,
czego się spodziewać, prowadzący ale uczelnie też są OK
może nie przypaść do gustu • CDV ma dobrą opinię, to uczelnia praktyczna więc
ma szansę się przebić na rynku kursów online
49
1/2
Tabela 8:
LEARNER PERSONA ABSOLWENTA STUDIÓW PODYPLOMOWYCH
ARTUR Hobby i czas wolny:
Wiek: 43 lata
Status: przedsiębiorca – branża PR,
z wykształcenia dziennikarz – Uniwersytet • czytanie książek • polityka
w Szczecinie, absolwent studiów • historia • gry komputerowe
podyplomowych w CDV • podróże • parenting – późno
Typ: nie chce osiadać na laurach • nauka języka włoskiego został ojcem
• ciekawość • bardzo lubię się uczyć, uczenie się

• jestem ambitny - nie chce osiadać oznacza utrzymanie się na powierzchni
na laurach • łączenie rzetelnej wiedzy teoretycznej
• uczenie się oznacza dziś utrzymanie z praktyką
się na powierzchni, • praca na konkretnych case study
• motywuje mnie brak kompetencji - gdy • potrzebuję konkretnej wiedzy oraz
czegoś nie wiem pogłębiam swoja wiedzę konkretnych narzędzi do zastosowania
• ciągły rozwój w sferze zawodowej przydatnych w praktyce
• rozwój zainteresowań m.in. w zakresie
Krok 2. Empatyzacja
• czerpanie z doświadczeń ludzi - ważne

zarządzania projektami, data science, polityki dla mnie kto prowadzi szkolenie, kurs, wykład
• odkrywanie nowych obszarów, których • dostosowanie wiedzy do mojego poziomu
jeszcze nie znam, a które mnie wzbogacą – na wstępie trzeba sprawdzić poziom
• podążanie za nowoczesnymi trendami, wiedzy
nie chce być w tyle • szkolenie musi być atrakcyjnie opowiedziane
• inspirowanie się doświadczeniami i to jest ważna umiejętność prowadzących
innych – ludzie, autorytety w danej – musi mnie to wciągnąć
dziedzinie (np. Hatalska, Sinek, Montgomery) • tematyka - wiedza twarda tj. wykorzystywanie
• poznanie ludzi – uczestnictwo danych o klientach, nowoczesne metody
w konferencjach branżowych zarządzania projektami, nowoczesny
marketing
• kursy on-line muszą być atrakcyjne, a wiedza
konkretna
• kursy powinny być przez jakiś czas otwarte
i za darmo, np. 1- 2 lekcje, DEMO, a później
płatne
50
2/2
Tabela 8:
LEARNER PERSONA ABSOLWENTA STUDIÓW PODYPLOMOWYCH
• bardzo proaktywna postawa wobec • czytam różne książki z tematyki, która mnie
nauki i zdobywania wiedzy – dużo czytam, interesuje
sam poszukuję w necie, jestem zapisany • cenię wszelkie sformalizowane formy nauki
do różnych grup tematycznych na LinkedIn tj. studia podyplomowe
• najwyższą wartością dla mnie jest • jestem aktywnym uczestnikiem grup
inteligencja tematycznych na LinkedIn
• uczenie się mam w DNA • preferuję szkolenia online, są wygodniejsze
• wyborze studiów, udziale w szkoleniu, niż tradycyjne
kursie decyduję sam • idealne doświadczenie edukacyjne – kurs,
• potrzebuję wiedzy, a jeśli chcę, to może szkolenie wykład, profesjonalnie przygotowane,
być on dla mnie dodatkowo płatny prowadzi je silna osobowość, osoba z pasją
• kursy online są dla mnie wygodne, lepsze i doświadczeniem, ważne jest połączenie
niż tradycyjne teorii z praktyką, bogactwo różnych form
• lubię, gry podczas kursu, mogę wtedy prowadzenia – żółte karteczki, tablice,
zweryfikować teorię z praktyką materiały wysyłane uczestnikom PO kursie,
• układ szkolenia: najpierw teoria potem gdy będę chciał sobie coś przypomnieć
warsztat • ważna dla mnie jest interakcja z prowadzącym
• wartością dodaną są świetne casy, • pozytywne doświadczenie decyduje o moim
na których pracują uczestnicy kolejnym wyborze
• kursy online to przyszłość, pod warunkiem, • korzystam z opinii innych, gdy wybieram
że są interesujące, profesjonalnie szkolenia (Linkedin, grupy tematyczne)
Krok 2. Empatyzacja
przygotowane i prowadzone • idealne szkolenie kurs online - dla mnie:

• szkoły wyższe jako dostawcy szkoleń KF Andersen Leadership Academy in
nie są zbyt wiarygodni, dla mnie to 19 Copenhagen – konkretne umiejętności,
wiek, ale dla takich uczelni jak CDV – to podzielone na moduły, teoria połączona
dobre pomysł z warsztatem, prowadzący na żywo, możliwość
zadawania pytań online, po zakończeniu
dostęp do materiałów, DEMO za darmo,
w czasie kursu zaangażowanie uczestników,
zadania, prace domowe i sprawdzanie tych prac
+ feedback; tematyka zgodna z najnowszymi
trendami
• szkolenie nie może być za długie - optymalny
czas szkolenia online– 1 lekcja ok. 20-40 minut
• ważna dla mnie możliwość pobrania
szkolenia na audiobook; łatwość logowania
• doświadczenie z platformami online – UDEMY,
wada – za dużo wideo, przerost formy nad treścią
51
1/2
Tabela 9:
LEARNER PERSONA REALISTY
MARCIN Hobby i czas wolny:
Wiek: 40 lat
Status: absolwent Politechniki Poznańskiej, skończył • informatyka
również studia podyplomowe, pracuje od niedawna • książki
w branży e-commerce jako analityk danych • zarządzanie projektami
Typ: całe życie podnosi kwalifikacje – ciągle się – metody zwinne
czegoś uczy • bardzo otwarty na kursy on-line
• ciekawość • potrzebuję szkoleń praktycznych – warsztatów

• lubię się uczyć tego, co mnie rzeczywiście • ważny jest dla mnie kontakt z drugim
interesuje człowiekiem – preferuję szkolenia
• jak mam czas, to bardzo lubię się uczyć tradycyjne, bardziej niż online
• uczę się, zdobywam wiedzę i umiejętności, • chętnie uczę się od ludzi, którzy mają
bo mam świadomość, że będę lepszy doświadczenie
w tym, co robię • webinaria mogą być uzupełnieniem szkoleń
• dzięki szkoleniom i kursom buduję swoje stacjonarnych
kompetencje – może mi to w przyszłości • osoba przekazująca wiedzę musi być dobrze
pomóc np. w pracy, czy jak będę pracę przygotowana, kompetentna
zmieniał • oczekuję na szkoleniu reaktywności
• czasami udział w jakimś szkoleniu i zaangażowania uczestników w szkolenie
Krok 2. Empatyzacja
sugeruje szef podczas oceny rocznej • grupa, z którą pracuję na szkoleniu musi
• ulubione sposoby pozyskiwania wiedzy: być otwarta na zdobywanie wiedzy
szukam w Internecie, filmiki na YouTube, • dla mnie optymalny czas, który mogę
tutoriale poświęcić na jednorazową lekcję to 1,5
• do rozwoju motywują mnie wyzwania – 2 godzin
w pracy, współpracownicy • ubię, gdy na kursie jest trochę torii i praca
• podnoszę kwalifikacje i poszukuję na case-ach
informacji, gdy widzę braki w mojej • tematyka szkoleń: wybieram głównie szkolenia
wiedzy, muszę miękkie – praca z ludźmi, praca w grupie,
pogłębić dany temat coaching, facylitacja
• czasami w pracy są mi potrzebne • temat musi być aktualny – np. zarządzanie
certyfikaty, dlatego idę na szkolenia projektami
• korzystam z kursów na platformie • kursy online dla mnie nie mogą być
UDEMY – mamy w firmie wykupiony przeładowane treścią – nie lubię czytać
pełny pakiet więc często tam zaglądam, długich tekstów na komputerze i ważna
gdy mam czas jest ich organizacja techniczna – wszystko
musi dobrze działać: muszę słyszeć,
logowanie bez problemu
52
2/2
Tabela 9:
LEARNER PERSONA REALISTY
• zdobywanie wiedzy to narzędzie • uczę się tego co mnie interesuje,

podnoszenia kwalifikacji czyli informatyki
• szukam wiedzy w literaturze, w internecie, • najwięcej się uczę przez doświadczenie
w książkach – realizuję podczas szkolenia /kursu
• kieruję się opiniami kolegów z pracy jakiś projekt i widzę jego efekty
i sprawdzam • filmy na YouTube są dobrym źródłem
• jestem zaawansowany technologicznie wiedzy np. TED
• szkolenia wybieram sam, czasami • najatrakcyjniejsze są szkolenia
sugeruje je szef praktyczne, warsztat
• jeśli jakieś szkolenie było dobre, mówię • szukam szkoleń na platformach, gdzie
o tym kolegom – ja się chętnie dzielę tym, moja firma ma zniżki i dobre oferty cenowe
ale jestem wyjątkiem dla pracowników
• opinie innych są dla mnie ważne • sprawdzają się w moim przypadku
przy wyborze webinaria – konkretny czas, ok. 1,5 godziny,
• zalety kursów online - dostępność jestem podłączony w tym czasie, żeby
z domu,24 h/ 7 dni w tygodniu wziąć w nim udział
elastyczność czasowa • dobry przebieg szkolenia to taki, gdy zaczyna
• wada – motywacja, wymagają się od wiedzy – później ćwiczy umiejętności
samodyscypliny, nie ma sprzężenia – następnie przykłady zastosowań i na
zwrotnego końcu wiedza
Krok 2. Empatyzacja
• mogłaby się sprawdzić forma szkolenia: • pozytywne doświadczenie ze szkolenia

część online a później spotkanie i wysoka jego ocena wpływa na kolejny
z prowadzącym wybór
• idealny kurs online to taki, gdy wiedza • idealne doświadczenie edukacyjne
teoretyczna będzie poszatkowana – kurs praktyczny, prowadzony przez
w filmiki – tutoriale; bardzo ważna jest charyzmatycznego prowadzącego,
interakcja z uczestnikami oraz część kompetentnego praktyka; w szkoleniu
praktyczna kończąca się feedbackiem, inspiruje mnie praca z innymi ludźmi
a także zadania do wykonania i tego szukam
• najlepsze kursy online dla mnie, to taki, • CDV ma dobrą opinię, ma wielu praktyków,
gdy czuję, że idę w dobrym kierunku więc to dobry kierunek – biznesowo
- krok po kroku mam pokazane co robić powinno się takie kursy oferować online
jako dodatek do studiów (w pakiecie)
• część kursów zamiast tradycyjnie
powinno być online, wierzę w kursy
online – to przyszłość
53
2.7 Co-creation, czyli
Zdjęcie 1: Jak tworzyliśmy

Learner Persony? współtworzenie kursu
razem z uczestnikami
W projektowaniu każdych zajęć ważne jest

uwzględnienie nie tylko potrzeb i oczekiwań
odbiorców, lecz także budowanie autentycz-
nej interakcji i relacji z odbiorcami, która jest
źródłem ciągłego udoskonalania Twojej pracy.
Czasem niektórzy wykładowcy, koncentrując
się na wiedzy, podstawie programowej, syla-
Zdjęcie 2: Po stworzeniu busie i zadaniu, zapominają, że najważniejsze
Learner Person w tym procesie jest zainteresowanie, zacie-
kawienie i zainspirowanie odbiorców. To wła-
śnie oni mogą tworzyć kursy razem z nami,
dzieląc się swoimi refleksjami dotyczącymi
zarówno pozytywnych jak i negatywnych do-
świadczeń. Pytanie - CZY JESTEŚMY NA TO
GOTOWI? Czy chcemy uważnie słuchać? Czy
jesteśmy otwarci na argumenty i perspektywę
drugiej strony? Czy chcemy spróbować zrobić
coś inaczej? Czy możemy zaryzykować i eks-
perymentować?
Krok 2. Empatyzacja
Co-creation, czyli współtworzenie, to obec-

nie jeden z ważniejszych trendów. Włączenie
odbiorców w proces tworzenia usług (również
kursów online) pozwala na projektowanie in-
nowacyjnych rozwiązań (nie zawsze skompli-
kowanych, czasem banalnie prostych).
Współtworzenie powoduje zacieranie się
granic między wykładowcą i słuchaczami, bu-
duje autentyczną relację, angażuje obie strony
do poszukiwania najlepszych pomysłów i jest
źródłem tworzenia zupełnie nowej wartości.
Współtworzenie pomoże Ci też zweryfiko-
wać czy persona, którą zaprojektowałeś, ma
rzeczywiście takie potrzeby, jak Ci się wydaje.
Unikniesz kosztownego błędu produkcji kursu,
który być może spodoba się Tobie i Władzom
Uczelni, jeśli chodzi o jakość wykonania, ale
kompletnie nie będzie rezonował z osobami,
54 do których miał być skierowany! Jest to bardzo
B) Wielokrotny feedback-loop
często popełniany błąd w świecie e-learningu

i powód tego, dlaczego większość studentów
nie jest zadowolona z kursów e-learningo- Kluczem do sukcesu jest uwzględnie-
wych oferowanych przez swoje uczelnie. nie w procesie edukacyjnym pętli informacji
zwrotnej (ang. feedback-loop). To dzięki niej
możliwe jest ciągłe doskonalenie i rozwój pro-
A) Grupa testowa jektów edukacji online.
Jeśli masz pomysł na kurs, to zastanów się

kto może być nim zainteresowany. Sprawdź Grafika 6: Pętla informacji zwrotnej
czy w internecie nie ma już podobnych szko-
leń. Zastanów się czym Twój kurs będzie się
wyróżniał, dlaczego odbiory mieliby wybrać
właśnie Ciebie:) Poszukaj w swoim otocze-
1. 2.
niu potencjalnych odbiorców i rozpoznaj ich
pytaj zbieraj
potrzeby, oczekiwania i dotychczasowe do- & obserwuj informacje
świadczenia. Skonsultuj z nimi swoje pomysły
i plany oraz zapytaj, co im się podoba, a co by
zmienili. Już na tym etapie co-creation jest
dobrym pomysłem. Wystarczy testować kon-
cept na grupie 5 - 7 osób. 5. 3.
bądź analizuj
w relacji & planuj
Test konceptu możesz zrobić na kilka 4.
sposobów: projektuj
& wdrażaj
• Ankieta - przygotuj kilka pytań otwartych
Krok 2. Empatyzacja
(!) dotyczących tego, jakie problemy mają

Twoi potencjalni kursanci, jak się aktual-
nie uczą, jakie wady obecnych rozwiązań Pytaj & obserwuj
widzą, czego chcieliby się uczyć. Jeśli
dołączysz do tego wiadomość „od siebie” Zanim przystąpisz do pracy nad projek-
zapowiadającą, że planujesz stworzyć dla tem edukacyjnym online, zapytaj twoich po-
nich świetne szkolenie, to zaskoczy Cię tencjalnych odbiorców o to, jakie są ich do-
ilość i jakość odpowiedzi. Spróbuj! świadczenia edukacyjne (te pozytywne i te
frustrujące); dlaczego chcą się uczyć i roz-
• Słuchaj - gdy w Twojej głowie rodzi się wijać (Become, Belong, Survive); jaka jest ich
pomysł na kurs, miej oczy i uszy szeroko ulubiona forma pracy online; czego im brakuje
otwarte. Stwórz wstępną agendę i rozma- w dotychczasowych kursach; czego potrze-
wiaj z potencjalnymi kursantami o zagad- bują i co ich inspiruje do działania. Skorzystaj
nieniach, które chcesz poruszyć w kursie. też z własnych doświadczeń, które na pewno
Ucz ich takimi słowami, jakimi planujesz masz jako uczestnik kursu lub prowadzący za-
mówić na Twoich nagraniach video. Zo- jęcia - co Tobie służyło, w jakie sytuacji czułeś
bacz jak na to reagują zanim rozpoczniesz się dobrze, a kiedy niekomfortowo, czego po-
55 produkcję pełną parą. trzebujesz, żeby działać.
Zbieraj informacje
Reaguj na ich zachowania i pytania. Zachęcaj

do interakcji i działania. Utrzymuj stały kontakt.
Każde Twoje doświadczenie edukacyjne Sprawdzaj jak im się pracuje w Twoim kursie. Cze-
jest źródłem cennych informacji. Zapisuj i do- go im potrzeba? Co im się podoba? Co chcieli-
kumentuj najdrobniejsze spostrzeżenia z ob- by zmienić? Czego chcieliby więcej? Uczestnicy
serwacji i doświadczeń, które dotyczą Twoich szkoleń bardzo często podpowiadają prowadzą-
odbiorców, jak i Ciebie samego. cym i podają pomysły na następne kursy. To dla
Ciebie szansa rozwoju. Ale bądź też w relacji ze
sobą i sprawdzaj, gdzie są Twoje granice, co Ci
Analizuj & planuj daje satysfakcję i energię? Pamiętaj o tym, żeby
utrzymywać kontakty z uczestnikami kursu rów-
Znajdź czas, aby spokojnie przeanalizować nież po jego ukończeniu. Z wywiadów i rozmów
zebrane informacje. Zastanów się, które po- z potencjalnymi odbiorcami wynika, że chętnie
trzeby, zachowania i spostrzeżenia regularnie wracają oni do dobrych doświadczeń i znanych
się powtarzają, czy pojawiają się bardzo indy- rozwiązań.
widualne potrzeby, na które możesz odpowie-
dzieć. Na podstawie analizy, przygotuj sobie
szczegółowy plan swojego kursu. Zastanów
się, w jaki sposób każdy z jego elementów od-
nosi się do zebranych wcześniej informacji.
Projektuj & wdrażaj
Nie bój się eksperymentować, sprawdzać

nowe narzędzia i techniki. Wykorzystuj te, które
Krok 2. Empatyzacja
mają największy potencjał w zakresie zaspoko-

jenia potrzeb i oczekiwań odbiorców oraz takie,
które rozwiązują ich realne problemy. Projektując
kurs, pamiętaj też o swojej perspektywie, jaki jest
Twój styl i z jakimi narzędziami Tobie pracuje się
najlepiej. Zasada zdrowego kompromisu może
się tu okazać kluczowa. Jeśli będziesz korzystał SPRAWDŹ, CZY WIESZ?
z narzędzi, które zupełnie Ci nie służą, Twoi od-
biorcy na pewno to zobaczą i przełoży się to na
jakość kursu. Z drugiej strony, jak nie użyjesz na- 1. Jak tworzyć Learner Persony?
rzędzia, to nie będziesz wiedział, czy jest ono do-
bre dla Ciebie. Z narzędziami też tak jest, że prak- 2. Jak tworzyć Buyer Persony?
tyka czyni mistrza. Zatem SPRAWDZAJ, TESTUJ,
EKSPERYMENTUJ, UDOSKONALAJ. 3. Jaki jest cel tworzenia person?
4. Co dadzą Ci badania potrzeb

Bądź w relacji klienta w projektowaniu kursu
e-learningowego?
56 Staraj się być uważny na swoich odbiorców.
57
Krok 2. Empatyzacja
03
3.1 Czym jest i czemu służy walidacja

kursu e-learningowego? 60
3.2 Jakie są poziomy walidacji pomysłu

na stworzenie kursu online? 60
58
Krok 3.
Walidacja
Produkcja kursu online

bez walidacji to szaleństwo,
liczenie na cud.
Krok 3. Walidacja
zainspirowanie Cię do stosowania Bartek Rycharski

różnorodnych metod sprawdzania,
czy zaprojektowany przez Ciebie
kurs e-learningowy się sprzeda
DOWIESZ SIĘ:
- Po co dokonywać walidacji kursów

e-learningowych?
- Jakie metody walidacji kursów
e-learningowych stosuje się na rynku?
- Jakie są poziomy walidacji kursów
e-learningowych?
59
3.1 Czym jest i czemu 3.2 Jakie są poziomy
służy walidacja kursu walidacji pomysłu na

e-learningowego? stworzenie kursu online?
Walidacja to proces mający na celu upew- A) Poziom 1 Sygnał od Działu Sprzedaży

nienie się, czy tworzony przez nas kurs okaże
się sukcesem na rynku komercyjnym czy nie. Najprostszą metodą walidacji pomysłu na
W przypadku kursów kierowanych „do kurs e-learningowy kierowany na rynek ze-
wewnątrz”, czyli dla obecnych studentów wnętrzny jest konsultacja go z Działem Sprze-
CDV, nie jest ona konieczna, ponieważ w tym daży. Dział ten posiada informacje z tzw.
przypadku frekwencja kursu zawsze będzie „pierwszej ręki” dotyczące tego, o jakie tematy
zapewniona. Tutaj wystarczy kierowanie się szkoleń pytają lokalne przedsiębiorstwa poszu-
wytycznymi Empatyzacji, które znasz z Kroku kujące nowych i skutecznych metod na pod-
nr 2 tego poradnika, a konkretniej budowanie noszenie kompetencji swoich zespołów. Jeśli
persony szkolenia, zebranie grupy testowej temat naszego kursu pokrywa się z zapotrze-
oraz stosowanie feedback-loop w trakcie two- bowaniem zarejestrowanym przez Dział Sprze-
rzenia agendy i koncepcji kursu. daży, jest to mocny sygnał na to, że szkolenie
Walidacja dotyczy kursów tworzonych „na ma sens. Jeśli takich informacji nie ma, należy
zewnątrz”, to znaczy takich, które projekto- zwalidować go następnymi metodami.
wane są w taki sposób, aby dostęp do nich
mógł zakupić każdy zainteresowany, niebę-
dący studentem CDV. Tego typu szkolenia są B) Poziom 2 Lista zainteresowanych
bardziej wymagające, ponieważ konkurujemy
z całą paletą innych szkoleń dostępnych na Lista zainteresowanych to nic innego jak
Krok 3. Walidacja
wielu platformach takich jak Udemy, Coursera, prosta strona internetowa zawierająca temat,
LinkedIn Learning, Eduweb. Skąd wiemy, czy opis kursu, profile wykładowców oraz prosty
potencjalni kursanci wybiorą akurat CDV? Do formularz. Po podaniu adresu e-mail poten-
tego służy właśnie walidacja. Bez walidacji po- cjalny uczestnik może uzyskać dodatkowe
mysłu istnieje duże ryzyko porażki finansowej informacje takie jak np. szczegółowa agenda.
całego projektu, czyli tego, że mimo wysokiej Zadaniem Działu Marketingu jest skierowanie
jakości merytorycznej kursu, nikt go nie kupi. na tę stronę tzw. „ruchu testowego”. Pochodzi
on zazwyczaj z reklamy internetowej (Face-
book Ads, Google Ads) lub z bazy mailingowej
uczelni (adresów e-mail, do których uczelnia
ma prawo kierować komunikaty marketingo-
we). Pozytywnym rezultatem testu jest to, czy
odwiedzający stronę zostawiają swój adres
e-mail w celu otrzymania dodatkowych infor-
macji o programie. Negatywnym efektem jest
z kolei sytuacja, gdy strona jest „martwa”, to
znaczy znikoma ilość osób na nią wchodzi oraz
60 zgłasza zainteresowanie udziałem w kursie.
Tutaj krytycznie ważna jest współpraca współpraca z Działem Marketingu, który powi-
z Działem Marketingu, ponieważ jego zada- nien być odpowiedzialny za frekwencję. Przy-
niem jest skierowanie właściwej jakości ruchu da się również wsparcie Działu IT i E-learnin-
testowego na stronę. Do tego Dział Marke- gu w celu ustawienia i przeszkolenia z obsługi
tingu potrzebuje dobrego remarketingu2 oraz platformy webinarowej.
segmentacji swoich baz mailingowych.
d) Poziom 4 Przedsprzedaż
C) Poziom 3 Webinar z ankietą
Najbardziej zaawansowaną i jednocześnie
Webinar to szkolenie transmitowane na najbardziej wiarygodną metodą walidacji po-
żywo w Internecie, podczas którego oglą- mysłu na kurs e-learningowy jest przedsprze-
dający mogą zadawać pytania wykładowcy. daż. Polega ona na zakupieniu przez uczestni-
Trwa zazwyczaj nie dłużej niż 60 minut i sta- ka dostępu do kursu zanim zostanie on jeszcze
nowi wersję demo tego, co byłoby na pełnej stworzony. Osoby, które kupują w przedsprze-
wersji kursu. Webinar jest skuteczną i bardzo daży, otrzymują zawsze cenę promocyjną
popularną na całym świecie metodą walida- w stosunku do osób, które czekają na oficjalny
cji kursów e-learningowych. Webinar pomoże start zapisów.
nie tylko zweryfikować zainteresowanie da- Tego typu forma walidacji jest również spo-
nym tematem (jak “lista zainteresowanych” tykana wśród producentów gier komputero-
Krok 3. Walidacja
z poprzedniego poziomu), ale również pomoże wych, organizatorów koncertów, a nawet pro-
zweryfikować i uzupełnić agendę kursu. Dzia- ducentów samochodów. W przypadku kursów
ła to w ten sposób, że uczestnicy webinaru, e-learningowych, jednym z najskuteczniej-
zadając w trakcie jego trwania swoje pytania szych autorów stosujących tego typu taktykę
na czacie, pobudzają instruktora do przemy- walidacji jest Maciej Aniserowicz, którego kursy
śleń, czy na pewno odpowiedzi na nie zawarł programistyczne potrafią osiągnąć w przed-
w agendzie kursu. Poza tym, webinar może sprzedaży nawet setki tysięcy złotych!
zakończyć się ankietą, podczas której wprost Tego typu walidacja wymaga nie tylko
pytamy, czy uczestnicy byliby zainteresowa- wsparcia Działu Marketingu, ale przede wszyst-
ni kursem rozszerzającym zakres tego webi- kim ogromnego zaufania do marki wykładow-
naru; jakie mają problemy; czego chcieliby się ców oraz całego CDV. Dlatego tak ważne jest,
nauczyć; czego im brakuje w obecnych kur- żeby każdy kurs tworzony przez CDV był boga-
sach na ten temat; ile byliby w stanie zapłacić. ty w pozytywne opinie uczestników, ponieważ
W przeciwieństwie do zwykłej listy zaintereso- to właśnie z nich złoży się kapitał społeczny
wanych, webinar daje wykładowcy znacznie umożliwiający stosowanie mechanizmu przed-
więcej cennych informacji. sprzedaży, który gwarantuje sukces komer-
Analogicznie jak w przypadku listy zain- cyjny każdego kursu tworzonego na rynek ze-
61 teresowanych, tutaj krytycznie ważna jest wnętrzny.
1. Czym jest walidacja kursów i jakie

efekty przynosi?
2. Jakie są poziomy walidacji kursów

e-learningowych i co one dają twórcy
kursów?
Krok 3. Walidacja
62
63
04
4.1 Trzy poziomy kursów e-learningowych 66

4.2 Przykłady agendy szkoleń online 69
4.3 Jakie strategie i metodologie przyjąć? 71
Zjawisko Przepływu (ang. flow) 73
Propozycja przykładowego systemu
prowadzenia zajęć i oceniania
z uwzględnieniem gamifikacji 73
Wykorzystanie wzorców z gier RPG
w ocenianiu studentów 73

w poszczególne moduły kursu? 78
64
Krok 4.
Projektowanie
Poświęcenie czasu na świadome

projektowanie odróżnia mierne
kursy od tych dobrych.

Krok 4. Projektowanie
zainspirowanie Cię do zapoznania Marek Banaszak

się z zasadami projektowania kursów Jarosław Kowalczyk
e-learningowych. Dagmara Moskwa
Bartek Rycharski
DOWIESZ SIĘ: Tomasz Tyksiński
- Jakie są poziomy kursów

e-learningowych?
- Jakie strategie i metody
projektowania kursów online
możesz przyjąć?
- Z jakich aktywności mogą składać
się kursy e-learningowe?
65
4.1 Trzy poziomy kursów
e-learningowych
Na samym początku przewodnika mówili- Wszystkie kursy e-learningowe możemy

śmy o tym, że kurs e-learningowy to nie jest podzielić na 3 główne grupy:
wrzucenie 300 stron prezentacji PDF na plat-
formę. Pokazaliśmy Ci kilka innowacyjnych • Poziom 1 Niedrogi kurs e-learningowy
narzędzi takich jak wirtualne klasy i video. Te- • Poziom 2 Klasyczny kurs e-learningowy
raz poznasz pełną paletę narzędzi i strategii, • Poziom 3 SuperKurs
które możesz wykorzystać podczas projek-
towania Twojego kursu. Zobaczysz, że dobry
e-learning jest jak wielkie pudełko klocków
lego o wszelkich kształtach i kolorach - od
Ciebie jako wykładowcy będzie zależało co
z nich zbudujesz.
1/2
Tabela 10:
CHARAKTERYSTYKA POZIOMÓW KURSÓW E-LEARNINGOWYCH
Rodzaj Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3

Niedrogi kurs Klasyczny kurs SuperKurs
e-learningowy e-learningowy
Model Asynchroniczny Asynchroniczny Synchroniczny

(ang. self-paced) (ang. self-paced) (ang. immersive)
lub
Semi-synchroniczny
(ang. drip content)
Czas potrzebny na Kilka godzin Kilkanaście - Kilkadziesiąt -

przerobienie kursu kilkadziesiąt godzin kilkaset godzin
przez uczestnika
Treść kursu Video, audio, pliki PDF do pobrania, artykuły, prezentacje etc.
Interakcja z grupą Niska Średnia Wysoka
Brak lub poprzez Forum pytań Wirtualne klasy,
forum pytań i odpowiedzi, grupa budowanie relacji,
i odpowiedzi na Facebooku, silna regularne spotkania
społeczność kursowa, online i offline
webinary na żywo
66
2/2
Tabela 10:
CHARAKTERYSTYKA POZIOMÓW KURSÓW E-LEARNINGOWYCH
Rodzaj Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3

Niedrogi kurs Klasyczny kurs SuperKurs
e-learningowy e-learningowy
Interakcja Brak Dodatkowo płatne Mentorship /

z wykładowcą 1:1 coaching 1:1
w cenie kursu
Zadania Brak lub Brak lub Projekty do

quiz / egzamin quiz / egzamin zrobienia
+ feedback
instruktorów
Zajęcia stacjonarne Brak Brak Mogą być

elementem agendy
Certyfikacja Brak lub Brak lub Certyfikat

“certyfikat “certyfikat lub
ukończenia” ukończenia” dyplom
Cena 0 - 300 zł 300 - 2000 zł 2000 - 10000 zł +

Ilość uczestników Bez limitów, nawet Zazwyczaj nie więcej Zazwyczaj nie więcej
tysiące uczestników niż 1000 na edycję niż 100 na edycję
Tematyka Konkretne tematy Bardziej złożone Najtrudniejsze

dla początkujących tematy, często tematy, często
prowadzone przez związane
grupę wykładowców z przygotowaniem
ze względu na uczestnika
rozbudowaną do pracy
agendę w zawodzie
Przykład https://www.udemy. http://wiecejnizlek.pl/ https://kodilla.com/pl

com/
https://droganowo- http://bloc.io/
http://coursera.org/ czesnegoarchitekta.
pl/
67
Podstawową różnicą pomiędzy rodzajami niedrogich kursach robionych przez uczest-

kursów jest ich interaktywność. Najprostsze ników samodzielnie, bez żadnego feedbacku
i najtańsze szkolenia oferują zazwyczaj wy- instruktora, ponieważ istnieje zbyt duże ryzy-
łącznie materiały do samodzielnego przyswo- ko utraty motywacji kursanta. Z drugiej strony,
jenia (ang. self-paced learning), a te bardziej nie ma sensu tworzyć hiper-interaktywnego
złożone i droższe oferują szerokie spektrum SuperKursu dla osób, które są już zmontowa-
możliwości kontaktu i feedbacku ze strony ne i chcą po prostu szybko zdobyć konkretną
grupy jak również wykładowców. To pozwala wiedzę na dany temat, a potem „przejść dalej”.
nie tylko na pasywne przekazywanie wiedzy,
ale przede wszystkim na realizowanie przez
uczestników konkretnych zadań mających
na celu rzeczywisty rozwój kompetencji (ang.
project-based learning).
W praktyce, każdy z 3 poziomów kursów
e-learningowych występuje „obok siebie”
i uzupełnia się w zależności od potrzeb edu-
kacyjnych kursantów. Nie można zatem po-
wiedzieć, że jeden rodzaj kursu jest gorszy od
drugiego.
Przykładowo, w przypadku nauki progra-
mowania:
• Początkujący kursanci chcący sprawdzić,

czy programowanie jest w ogóle dla nich,
korzystają z niedrogich kursów dostęp-
nych na stronie www.udemy.com.
• Osoby średniozaawansowane i zaawan-

sowane, które pracują już w roli progra-
mistów, kupują bardziej złożony i droższy
klasyczny kurs https://droganowocze-
snegoarchitekta.pl/
• Osoby, które chcą bardzo szybko dostać

pracę w branży IT, np. jako Junior Software
Developer, zapisują się na intensywny Su-
perKurs z gwarancją pracy https://kodilla.
com/pl/bootcamp/webdeveloper
W ramach CDV możliwa jest realizacja każ-

dego rodzaju kursu. Wybór rodzaju do tematu
zależy od potrzeb edukacyjnych uczestnika
oraz jego motywacji. Jeśli naszym celem jest
przygotowanie studentów do pracy w szyb-
68 kim czasie, nie możemy polegać wyłącznie na
4.2 Przykłady agendy
szkoleń online
Agenda kursu, czyli inaczej jego program,

to kluczowy element przekazania wartości
szkolenia uczestnikom. Efektem Twojej pra-
cy w tym kroku powinna być pisemna forma
agendy, która zawiera wszystkie wybrane
przez Ciebie narzędzia i strategie.
Z punktu widzenia uczestnika, format agen-
dy różni się w zależności od rodzaju kursu:
• Niedrogi kurs e-learningowy - agen-

da przyjmuje postać listy konkretnych mo-
dułów i lekcji ułożonych liniowo zgodnie ze
ścieżką, jaką będzie podążał kursant.
• Klasyczny kurs e-learningowy - podob-

nie jak wyżej, agenda przyjmuje listy lekcji,
ale jest rozszerzona o informację dotyczące
różnych aktywności dodatkowych związa-
nych z interakcjami pomiędzy kursantami
i instruktorami (np. informacje o forum dys-
kusyjnym lub cotygodniowych webinarach

na żywo).
• SuperKurs - ze względu na bogactwo

wykorzystywanych metod, tego typu kurs
koncentruje się na komunikacji metodologii
kształcenia oraz poziomu wsparcia 1:1 bar-
dziej, niż na liście lekcji i aktywności dodat-
kowych.
Z punktu widzenia wykładowcy, agenda

przyjmuje zazwyczaj formę arkusza w Excelu
gdzie wypisane są wszystkie elementy progra-
mu wraz z informacją o rodzaju aktywności.
Ważne jest to, aby wyraźnie odróżnić lekcje od
zadań. W celu stworzenia takiej agendy możesz
skorzystać z formatki CourseMakers Canvas,
a następnie udostępnić ją innym członkom
69 swojego zespołu do feedbacku.
Grafika 7:
PRZYKŁAD NARZĘDZIA DO KONSTRUOWANIA AGENDY KURSU
Aktywność Id Tytuł Format Co powinien Co powinien pliki do notatki

zrobić? zrozumieć? pobrania
Moduł 1 ? 1 najważniejsza 3 najważniejsze

rzecz rzeczy
Moduł 1.1 ? zróbmy to razem ? ?

(z feedbackiem)
Lekcja 1.1 ? Video Po lekcji Po lekcji

uczestnik uczestnik
zrobi: ? zrozumie: ?

uczestnik uczestnik

uczestnik uczestnik

uczestnik uczestnik

uczestnik uczestnik
źródło: CourseMakers Canvas
Zanim przeniesiesz swoje pomysły do Ex- la jej „dojrzeć” kilka dni, zanim skodyfikują ją
cela, polecamy spróbować „analogowej” for- w formie pliku Excela i wyślą do innych człon-
my, a mianowicie kolorowych karteczek. Po- ków zespołu z prośbą o feedback. Agenda bę-
służą Ci one za „klocki”, za pomocą których dzie ewoluować wraz z rozwojem szkolenia.
przeprowadzisz burzę mózgów. Wielu wykła- Twój kurs nie będzie zamkniętą książką, ale
dowców umieszcza tak stworzoną agendę żywym organizmem!
70 w widocznym miejscu swojego biura i pozwa-
4.3 Jakie strategie
Zdjęcie 3: Jak tworzyliśmy

agendy kursów i metodologie przyjąć?
Każdy kurs e-learningowy zawiera wy-

kład (ang. lecture-based learning). Różni-
ca jest taka, że zamiast formy „stacjonarnej”,
wykład przyjmuje formę nagrania video lub
audio, webinaru na żywo. Oczywiście nie ma
w tym nic złego, ponieważ trudno wyobrazić
sobie kurs bez wykładów. Zastanów się jed-
nak, czy oprócz wykładu będącego pasywną,
Zdjęcie 4: Sposób na tworzenie jednostronną formą transferu wiedzy „od wy-
agendy kursów kładowcy do ucznia”, nie zastosować również
bardziej interaktywnych form kształcenia i
aktywizacji uczestników. Interaktywność pro-
wadzonych zajęć jest od zawsze w DNA na-
szej uczelni jako instytucji kształcącej przede
wszystkim praktyków. Możemy przenieść to
również do e-learningu.
Project-based learning
Project-based learning (dalej: PBL) to stra-

tegia polegająca na zleceniu uczestnikom za-
dań do zrobienia. Nie mają one jasnej i jedynej
słusznej drogi rozwiązania. Uczestnicy muszą
wykazać się nie tylko wiedzą, ale także współ-
pracą z innymi członkami zespołu, umiejęt-
nościami komunikacyjnymi, umiejętnościami
rozwiązywania złożonych problemów i kre-
atywnością. Są to jednocześnie tzw. „kom-
petencje przyszłości” pożądane przez praco-
dawców.
W ramach e-learningu Twoi kursanci mogą
otrzymać zadanie stworzenia aplikacji inter-
netowej pomocnej w walce ze smogiem, stra-
tegii marketingowej firmy rodzinnej swoich
rodziców lub wystawy wykorzystującej naj-
nowsze technologie wirtualnej rzeczywistości.
Twoją rolą będzie wprowadzenie uczestni-
71 ków w konkretne koncepty, które pomogą im
wykonać to zadanie zgodnie z dobrymi prakty- historii, na bazie których muszą wydać własny
kami. Twoim zadaniem będzie również szeroko osąd lub rekomendacje.
pojęta facylitacja3, która postawi Ciebie w roli W ramach e-learningu, możesz zrealizować
mentora-mistrza, a nie zwykłego wykładowcy. zajęcia w formie wirtualnej klasy, podczas któ-
rej przedstawisz dany przypadek i poprosisz
studentów o ich zdanie pobudzając dyskusję
Mastery-based learning w całej grupie. Takie zajęcia przeprowadzisz
w ramach programów Google Hangouts lub
Mastery-based Learning (dalej: MBL) to ZOOM, ponieważ ważne jest to, aby wszyscy
strategia polegająca na tym, że uczestnik byli widoczni za pośrednictwem kamer inter-
musi osiągnąć co najmniej 90-procentowy netowych, co pomaga w utrzymaniu swobody
wynik opanowania danej części agendy zanim wypowiedzi.
przejdzie do kolejnej. Tego typu strategia jest
stosowana w przypadku nauczania bardzo
skomplikowanych zagadnień technicznych, Grafika 8: Przykład
w których doskonałe opanowanie pewnych „wirtualnej klasy”
konceptów jest konieczne do przejścia dalej.
Kursy zgodne ze strategią MBL dotyczą
zazwyczaj najbardziej wymagających dzie-
dzin jak np.:
• Inżynieria oprogramowania
• Pilotowanie samolotów pasażerskich
• Sztuki walki
W ramach e-learningu, Twoi kursanci na

zakończenie każdego modułu mogą otrzymać

bardzo trudny test lub innego rodzaju zadanie,
które ocenisz „ręcznie”. Dopiero po zaliczeniu źródło:
na 90%, będą mogli przejść dalej. Weź pod Spotkanie branżowe dot. rynku gier kompu-
uwagę, że tego typu szkolenia nie mają takiej terowych prowadzone w Collegium Da Vinci
samej daty ukończenia dla wszystkich, po- z wykorzystaniem platformy Zoom.
nieważ niektórzy uczestnicy opanują materiał
szybciej, a inni wolniej. Dlatego nie zawsze taki
kurs można zrealizować w warunkach uczel- Peer discussion
nianych.
Peer discussion to kolejna strategia pobu-
dzająca uczestników do dyskusji, z tą różnicą,
Case study że może być realizowana asynchronicznie, to
znaczy na normalnym forum dyskusyjnym
Case study to jedna ze strategii składająca (wbudowanym w platformę), czacie (Slack, Di-
się na „active learning”, czyli metodologię an- scord) lub grupie na Facebooku. Nie wszyscy
gażującą kursantów do głębszego włączenia uczestnicy muszą być w tym samym miejscu
się w swój proces kształcenia. Studenci otrzy- i czasie, aby wyrazić swoje zdanie na dany te-
72 mują zadania w postaci opisu specyficznych mat, jak w przypadku wirtualnej klasy.
Tego typu strategia świetnie sprawdza się sobie sprawy, że czas płynie;
praktycznie w każdym kursie, ponieważ odcią-
ża wykładowcę od odpowiedzi w kółko na te • bezpośrednie i natychmiastowe informa-
same pytania. Wątki są archiwizowane i każ- cje zwrotne: gracz kieruje się informacja-
dy może poszukać w nich odpowiedzi zanim mi zwrotnymi płynącymi z gry i wie, co i ile
zada swoje pytanie. może osiągnąć;
• równowaga między umiejętnościami gracza

Gamification a wyzwaniem: wyzwanie związane z aktyw-
Zjawisko Przepływu (ang. flow) nością nie jest ani zbyt łatwe, ani zbyt trud-
ne. Wyzwanie jest stale dostosowywane do
Grafika 9: Schemat zjawiska umiejętności gracza;
Przepływu (FLOW)
• gracz kontroluje sytuację i aktywność: gracz
czuje, że może z powodzeniem pokonać
niepokój wyzwanie. Cel jest dla niego osiągalny.
frustracja
strach przed przegraną
Propozycja przykładowego systemu pro-

wyzwania
wadzenia zajęć i oceniania z uwzględnie-

niem gamifikacji
OW
FL
Proponowany system oceniania byłby wzo-

rowany na strukturze nagród i progresji znanych
z gier komputerowych, a w szczególności gier RPG
nuda
(ang. role playing games). System ów powinien
rutyna
zanik zainteresowania być traktowany jako forma gry edukacyjnej.
umiejętności
Wykorzystanie wzorców z gier RPG
Elementy, które mogą wpływać w ocenianiu studentów
na Flow w grach:
W proponowanym modelu, każdy student
• nagrody: gracz stale otrzymuje nagrody miałby swój profil, naśladujący kartę postaci
wewnętrzne jako nagrody rzeczywiste i na- wieloklasowej znaną z gier RPG, z jej poziomem,
tychmiastowe; umiejętnościami i osiągnięciami. Podstawową
statystyką w profilu byłby ogólny poziom stu-
• jasne cele: gracze wiedzą, co mogą osiągnąć; denta i pasek punktów doświadczenia dla tego
poziomu (ang. level).
• utrata przytomności: Flow działa dobrze
w grach, gdy gracz nie musi się koncen-
trować na tym, co robi; Klasy
• utrata poczucia czasu: gracz jest uzależ- Dla studentów dostępne byłyby subklasy
73 niony od działań, które wykonuje i nie zdaje odpowiadające zestawom przedmiotów lub
1/2
modułom. Poniżej kilka przykładowych sub-

klas i ich przypisanie do przedmiotów: VR/ Tabela 11:
AR Programmer (Programowanie VR/AR i Za- PRZYKŁAD UMIEJĘTNOŚCI DRAWING
awansowane programowanie VR/AR) oraz Or- I TESTING GAMEPLAY
ganic 3D Modeller (Modelowanie obiektów or-
ganicznych)
Każda subklasa miałaby własny poziom i pa- Drawing
sek postępu punktów doświadczenia, repre- Lvl 0
zentujący pracę jaką student musi wykonać, by 0/500exp
osiągnąć wyższy level. Wszyscy studenci roz-
poczynaliby z pierwszym poziomem i pustymi Requirements for next level: none
paskami exp4 we wszystkich subklasach.
Subklasy byłyby zorganizowane w uogól- Opis umiejętności
nione klasy nieodpowiadające bezpośrednio Malowanie 2D jest kluczową umiejętno-
modułom i przedmiotom, a raczej stanowi- ścią dla prawie każdego artysty grafika.
skom w branży. Mogłyby to być na przykład: Pozwala mu szybko i łatwo wyrazić swoje
grafik 2D; grafik 3D; animator; programista pomysły i je powtarzać. Uwydatnia umie-
rozgrywki (ang. Gameplay Programmer); spe- jętność wizualizacji pomysłów, a następnie
cjalista od audio (ang. Audio Specialist); renderowania ich w 3D. Jest przydatne dla
Klasy również powinny mieć swoje pa- projektantów poziomów, artystów 3D i ani-
ski doświadczenia i poziomy. Każda z subklas matorów 2D. To także podstawa malarstwa
miałaby przypisane zestawy umiejętności cyfrowego, w tym grafiki koncepcyjnej i ilu-
oparte o treść sylabusów odpowiadających stracji. Będziesz musiał nauczyć się ryso-
im przedmiotów. Każda umiejętność miałaby wać w perspektywie i dekonstruować zło-
własny pasek exp i poziom. Dzięki temu moż- żone obiekty do podstawowych form 3D,
liwe byłoby wyróżnienie poziomu opanowania takich jak kula, sześcian, cylinder i stożek.
danej umiejętności przez studenta. Niektóre Podczas nauki rysowania opanujesz tak-
umiejętności mogłyby mieć dodatkowe wy- że podstawową anatomię, niezbędną do
magania, które trzeba spełnić, aby osiągnąć projektowania, modelowania i animowania
wyższy poziom. Dla przykładu, niemożliwe wyobrażonych stworzeń. Konieczne będzie
byłoby osiągnięcie 5 poziomu umiejętności również zrozumienie podstawowej kompo-
Digital Painting mając tylko 1 poziom umie- zycji obrazu.
jętności Drawing. Student, który nie spełnia
warunków koniecznych do awansu na wyższy Reading and materials:
poziom, może nadal zdobywać kolejne punkty
doświadczenia nawet jeśli ma ich więcej niż https://www.amazon.com/Draw-
potrzeba by awansować. Jego poziom zmieni ing-Right-Side-Brain-Definitive/
się jednak dopiero w chwili spełnienia wszyst- dp/1585429201
kich warunków. Wprowadzenie takich zależno-
ści w naturalny i nienachalny sposób wymu- https://www.ctrlpaint.com/videos/?cate-
szałoby na studentach zrównoważony rozwój gory=Drawing
i zapoznawanie się z materiałem w optymal-
nej kolejności. Istniałyby również umiejętności http://www.proko.com/library/
ogólne, nieprzypisane do żadnej konkretnej
74 subklasy.
2/2
Zadania/Quests
Tabela 11:
PRZYKŁAD UMIEJĘTNOŚCI DRAWING Zadania (ang. questy) są fundamentem
I TESTING GAMEPLAY proponowanego systemu oceniania i pełnią
rolę zadań domowych, kolokwiów, projektów
i egzaminów znanych z tradycyjnego modelu.
Testing Gameplay Na początku każdego semestru student
Lvl 4 otrzyma zestaw zadań (questów) do wykona-
1782/2000exp nia. Będą to zadania praktyczne, sprawdzają-
ce jego wiedzę i umiejętności, przygotowane
Wymagania dla następnego poziomu: przez wykładowców prowadzących poszcze-
Psychologia gry na poziomie 3, gólne przedmioty. W trakcie semestru, przy
Analiza gier na poziomie 3, okazji dowolnego spotkania z prowadzącym,
Komunikacja na poziomie 2, student będzie mógł pokazać mu efekty swo-
Matematyka i statystyka na poziomie 1 jej pracy i spróbować zaliczyć wybrany quest.
Wykładowca będzie mógł wtedy przyznać
Opis umiejętności: studentowi punkty doświadczenia (ang. exp)
Właściwe testy rozgrywki są kamieniem za wykonanie zadania. Jeśli praca studen-
węgielnym iteracyjnego procesu projekto- ta nie będzie spełniać wszystkich oczekiwań
wania gier. Tylko wtedy, gdy zostaną prze- wykładowcy, ten będzie mógł dać studentowi
prowadzone w profesjonalny sposób, za- informację zwrotną i przyznać niepełną licz-
pewnią projektantowi wgląd niezbędny do bę punktów doświadczenia. Student, który
ulepszenia jego projektu, podczas czasu nie otrzyma punktów doświadczenia za swo-
trwania produkcji. Ta wiedza jest kluczem ją pracę lub będzie chciał otrzymać ich peł-
do zidentyfikowania i rozwiązania proble- ną ilość, będzie mógł się poprawić i ponownie
mów w grze. Aby wykonać profesjonalne przedstawić prowadzącemu swoją pracę. Je-
testy rozgrywki, musisz być w stanie po- śli student będzie napotykał problemy z wyko-
prawnie komunikować się z graczami, nie naniem danego questa, może zwrócić się do
wskazując im określonego sposobu gry. wykładowcy z prośbą o pomoc.
Będziesz obserwował ich grę i wczuwał się Aby zachęcić studentów do rozłożenia pra-
w nie, wyciągając wnioski na temat tego, cy w czasie, questy mogą mieć wpisany ter-
jak mechanika gry kształtuje wrażenia. Do- min oddania. Student, który wykona wybrany
wiesz się także, jak korzystać z danych roz- quest przed danym terminem, uzyska procen-
grywki zebranych od graczy po wydaniu, towy bonus do zdobytych punktów doświad-
aby dalej ulepszać grę dzięki aktualizacjom czenia. Dzięki temu, studentom będzie zale-
lub ulepszać „monetyzację” i utrzymanie żało na szybkim i jak najlepszym wykonywaniu
gier F2P. questów. Jeżeli student wykona dany quest
terminowy na czas, ale nie uzyska za niego
Reading and materials: maksymalnej liczby punktów doświadczenia,
nadal będzie miał możliwość ponownego od-
https://www.youtube.com/ dania go celem uzyskania pełnej liczby punk-
watch?v=ZH2wGpEZVgE tów, jednak do tych dodatkowych punktów nie
będzie się stosował bonus procentowy.
Rozważmy przykład: student Jan Kowal-
75 ski oddał na czas quest z bonusem +10% za
• (2050+150)=2200/4000,
terminowość, wart nominalnie 100 punktów

doświadczenia (exp). Uzyskał za niego jednak • (8759+150)=8909/12000, i
tylko 60 exp. Już po wyznaczonym terminie • (22075+150+10%*150)=22240/25000
oddał „quest” ponownie, tym razem uzyskując punktów doświadczenia.
pełne 100 exp. W związku z tym łącznie otrzy-
ma 100 + (60 * 10%) = 106 exp. Ponieważ pasek exp umiejętności Time
Każdy quest powinien być przypisany do Management wypełnił się, wzrasta poziom tej
konkretnej umiejętności. Punkty doświadcze- umiejętności, a pasek się wydłuża - będzie te-
nia przyznawane za dany quest będą wypeł- raz przedstawiał się następująco: 60/100.
niać pasek exp danej umiejętności. Punkty Aby zamodelować większe, multidyscy-
doświadczenia zebrane w ramach umiejętno- plinarne lub zespołowe zadania, wprowadzo-
ści danej subklasy wypełniają również pasek ne zostaną epickie zadania (ang. epic quest)
doświadczenia tej subklasy. Bonus za termi- i zadania zespołowe (ang. team quests) - będą
nowość opisany w poprzednim akapicie powi- one zbiorami mniejszych zadań.
nien być przypisany do ogólnej umiejętności Każde z zadań wchodzących w skład epic
Time Management, nieprzypisanej do żadnej questa może mieć przypisaną inną umiejęt-
subklasy. Punkty doświadczenia zdobywane ność i osobną nagrodę w punktach doświad-
w ramach subklas należących do wybranej kla- czenia. Punkty te jednak zostaną przyznane
sy powinny wypełniać jej pasek exp. Wszystkie studentowi dopiero wtedy, gdy odda wszyst-
zdobywane punkty doświadczenia powinny kie zadania składowe i w każdym z nich uzyska
również trafiać do głównego paska exp, wyzna- określony procent możliwych do zdobycia exp.
czającego ogólny poziom studenta. Odzwierciedla to rzeczywistość biznesową
Rozważmy przykład - student Jan Kowal- z branży gier, gdzie zadanie wykonane w 80%
ski ma w umiejętności Drawing należącej do bardzo często jest zadaniem w 100% niewy-
subklasy Concept Artist poziom 2 i 150/500 konanym.
punktów doświadczenia, w subklasie Con- Questy zespołowe będą podobne do epic-
cept Artist poziom 4 i 2050/4000 punktów kich, jednak odmienne będą zasady przyzna-
doświadczenia, w klasie 2D Artist poziom wania exp. W questach zespołowych subquesty
5 i 8759/12000 punktów doświadczenia, (zadania składowe) muszą zostać podzielone
w umiejętności Time Management poziom 1 między co najmniej dwóch członków zespołu.
i 35/50 punktów doświadczenia, zaś ogólnie Każdy członek zespołu w otrzymuje punkty do-
poziom 6 i 22075/25000 punktów doświad- świadczenia za wykonane przez siebie subqu-
czenia. Student wykonał quest związany esty. Otrzymuje również procentowy bonus
z umiejętnością Drawing, a prowadzący za- do tych punktów doświadczenia, uzależniony
jęcia przyznał mu za niego 150 z możliwych liniowo od procentu całkowitej liczby punktów
200 punktów doświadczenia. Quest ten miał doświadczenia za zadanie zespołowe, który
termin wykonania, który został zachowany, uzyskał zespół. Dzięki temu, całemu zespoło-
i 10% bonus za terminowość. W związku z tym, wi będzie zależało, aby całość zadania została
paski doświadczenia umiejętności Drawing, wykonana jak najlepiej. Będzie to uczyć stu-
Time Management, subklasy Concept Artist, dentów pracy zespołowej i motywować ich do
klasy 2D Artist i ogólny będą pokazywały teraz dobierania kompetentnych członków zespołu,
wartości odpowiednio: a ewentualnie mniej ambitni studenci będą
w dużo mniejszym stopniu korzystać z ciężkiej
• (150+150)=300/500, pracy kolegów i ściągać ich w dół, niż w przy-
76 • (45+15)=60/50, padku tradycyjnego modelu oceniania.
Rozważmy przykład: Jan, Adam i Maria bem na wskazanie studentom dodatkowych

pracują wspólnie nad team questem. Składa wyzwań, które pozwolą im się rozwijać. Nie
się na niego sześć subquestów, każdy wart są one zadaniami, mogą jednak być wykona-
maksymalnie 100 punktów doświadczenia. ne przy okazji realizacji zadań (questów). Gdy
Każdy z członków zespołu wziął odpowiedzial- student spełni warunki niezbędne by uzyskać
ność za dwa zadania. Oddając swoje prace, dany achievement, powinien zgłosić to wy-
Jan uzyskał 80 i 75, Maria 65 i 95, a Adam 45 kładowcy. Ten przyznaje mu stosowny badge
i 40 punktów doświadczenia. Łącznie uzyskali (odznakę widoczną w odpowiedniej sekcji pro-
(80+75+65+95+45+40=) 400/600 exp. filu studenta) i ewentualnie nagrodę w postaci
punktów doświadczenia. Poniżej znajduje się
Bonus za pracę zespołową dla tego questa kilka przykładów osiągnięć.
wynosił maksymalnie (przy zdobyciu pełnych
600exp) 30%. PRAKTYKA CZYNI MISTRZA
Zwróć jedno zadanie trzy razy, za każdym ra-
W związku z tym Jan otrzymał zem zdobywając więcej doświadczenia.
(85+75) + ((85+75) * (30% * 400/600)) = 192exp, Nagroda: 100 niesklasyfikowanych exp. W bran-
ży kreatywnej musisz iterować5 i musisz to ro-
Maria bić szybko. Nie możesz wydać gry, dopóki nie
(65+95) + ((65+95) * (30% * 400/600)) = 192exp dopracujesz i nie wypolerujesz swojego dzieła.
Na początku rozpocznij szybko, „na brudno”,
a Adam zaledwie potem poprawiaj się krok po kroku. Jeżeli zro-
(45 + 40) + ((45 + 40) * (30% * 400/600)) = 102exp. zumiesz tę zasadę, będziesz o wiele bardziej
skuteczniejszy.
Zarówno zadania epickie jak i zespołowe,
a także ich subquesty, mogą korzystać z me- JAK W ZEGARKU
chanizmu premii (ang. bonus) za terminowość. Zwróć co najmniej 20 ograniczonych czasowo
Zarówno zadania epickie jak i zespołowe, zadań w semestrze w wyznaczonym terminie.

a także ich subquesty, mogą korzystać z me- Nagroda: 500 czasu zarządzania exp. Rozu-
chanizmu premii (ang. bonus) za terminowość. miesz, że dotrzymywanie terminów ma klu-
Ważnym elementem systemu questów jest czowe znaczenie dla powodzenia projektów.
to, by było ich dostępnych bardzo dużo. Suma Wiesz, jak planować z wyprzedzeniem i rów-
punktów doświadczenia możliwych do zdoby- noważyć obciążenie pracą, aby wszystko od-
cia (nie licząc bonusów) dla danego przedmio- bywało się na czas. Twój producent cię kocha
tu powinna być co najmniej o 20% większa niż - nie bez powodu!
wymagana do uzyskania maksymalnej oceny.
Ma to umożliwić studentom pomijanie pewnych OSOBA TOWARZYSKA, KOMUNIKATOR
fragmentów materiału, które ich nie interesują, Ukończ co najmniej jedną misję zespołową ze
dając im poczucie sprawczości i bycia „kowalem wszystkimi innymi uczniami w grupie.
własnego losu”, jak i pozwolić im na rozwój wy- Nagroda (ang. reward): 500 Praca zespołowa
kraczający poza podstawowe ramy programu. i komunikacja exp. Jesteś graczem zespołowym.
Dla ciebie nie ma „trudnych” ludzi - bez względu
na to, kto jest w twoim zespole, wiesz, jak z nimi
Osiągnięcia pracować i jak wykonać zadanie. Wszyscy mó-
wią, że są graczami zespołowym - w Tobie wy-
77 Osiągnięcia (ang. achievements) są sposo- różnia się to, że naprawdę jesteś jednym z nich!
MICHAELANGELO
Ukończ semestr najwyższym poziomem w klasie w poszczególne moduły
artysta. kursu?
Nagroda: 1000 niesklasyfikowanych exp.
Jesteś prawdziwym artystą. Twoje modele 3D wy-
glądają jakby zostały wyrzeźbione przez mistrza
renesansu. Twoje cyfrowe obrazy nie wyglądały-
by nie na miejscu na suficie Kaplicy Sykstyńskiej. W trakcie projektowania kursu musisz za-
Inni artyści zazdroszczą ci twoich umiejętności stanowić się nad ogólnym jego przebiegiem.
i motywują, abyś był lepszy w następnym seme- Po ustaleniu strategii, czyli ogólnego podej-
strze, więc nie spoczywaj na laurach. ścia do szkolenia, możesz zastosować w nim
wiele różnych technik aktywizujących odbior-
cę. Ogólne omówienie kilku metod znajdziesz
Tabele wyników w pierwszym rozdziale, teraz rozszerzymy je
o kolejne możliwości.
Dodatkowym elementem motywującym stu-
dentów mogą być tabele wyników (ang. leader-
board). Studenci powinni mieć dostęp do tablic Audio
prezentujących najlepszych (mających najwyż-
szy poziom) studentów w każdej z klas oraz Wykorzystanie plików audio, np. audiobo-
w ogóle (poziom ogólny). Dzięki temu kursanci oków, staje się coraz bardziej popularne. Po-
lubiący współzawodnictwo będą mogli się na- dobnie jak książkę, możesz przygotować cie-
wzajem motywować, a ograniczenie listy do naj- kawy wykład także w formie czytanej przez
lepszych zapobiegnie demotywacji studentów autora (czyli Ciebie) lub profesjonalnego lek-
o gorszych wynikach. tora. Przeczytanie materiału samemu, choć
Można również przewidzieć dodatkowe na- może wydawać się trudne, stawia Cię bliżej
grody dla liderów swoich klas w trakcie trwania słuchacza. Ma on świadomość, że to autor
lub na koniec semestru takie jak np. zniżki na mówi do niego, przekaz jest trafniejszy, ła-
czesne, nagrody rzeczowe, promocja ich prac na twiejszy do przyswojenia oraz wiarygodniej-
stronie Uczelni, opłacenie certyfikacji z różnych szy. Profesjonalny lektor jest drogi i często
technologii lub wyjazdy na eventy branżowe. może nie rozumieć treści, które przekazuje.
Może przekłamywać pewne pojęcia (szczegól-
nie w obcych językach). Do tego będzie mniej
Przeliczanie doświadczenia na oceny wiarygodny oraz kojarzony częściej z nachal-
semestralne ną reklamą telefoniczną, niż z interesującymi
treściami.
Na koniec semestru konieczne będzie prze- Oczywiście wersja audio wykładów nie
liczenie uzyskanych przez studentów punktów nadaje się do każdej tematyki. Jeżeli materiał
doświadczenia i poziomów na oceny końcowe wymaga prezentacji, wizualizacji, to nie jest to
z danych przedmiotów. Można to rozwiązać wy- dobra droga. Z drugiej strony, może być do-
znaczając wartości progowe poziomu subklas. datkiem do poznanych już wcześniej treści.
Należy w takim wypadku dobrać wartości pozio- Może rozszerzać wiedzę o przykłady, historie,
mów, po których osiągnięciu w danej subklasie opowieści, anegdoty.
student osiąga określoną ocenę z odpowiadają- Plusem tej aktywności jest łatwy dostęp
78 cego przedmiotu. do niej z każdego miejsca, wystarczy telefon,
•
odtwarzacz audio czy radio samochodowe. proste pytania testowe z odpowiedzią tak/nie,
Można uczyć się w wielu miejscach np. biega- • testy jednokrotnego wyboru,
jąc, ćwicząc, jadąc samochodem lub w łóżku • testy wielokrotnego wyboru,
przed snem. Słuchanie podcastów mniej mę- • pytania, na które jest jednoznaczna po-
czy wzrok niż czytanie materiału z ekranu lub prawna odpowiedź.
oglądanie prezentacji wideo.
Takie testy będą ewaluowane automatycz-
Przykład: nie przez platformę e-learningową, są zatem
https://knowable.fyi/ prostym i efektywnym narzędziem sprawdza-
nia poziomu zdobycia wiedzy przez uczestnika
kursu.
Pliki do pobrania
Możesz również sprawdzić pamięciową
Podobnie jak pliki dźwiękowe do odsłucha- wiedzę potrzebną do dalszej pracy.
nia, w kursach warto również umieszczać pliki
z tekstem prezentacji lub podcastu (tzw. tran-
skrypt). Pamiętaj, że w plikach wideo czy audio Zadanie 11:
nie będzie łatwo się przemieszczać, nie będzie Zadanie z quizu
można wyszukać słów kluczowych, wreszcie
(w szczególności w plikach audio) warto zoba-
czyć pisownię niektórych pojęć, szczególnie Wymień 10 krajów Unii Europejskiej:
obcojęzycznych.
ENTER
Pliki z transkrypcją będą służyły do powtór-
ki materiału, przypomnienia definicji, czy zna- Zostało jeszcze 8.
lezienia omawianych wcześniej przykładów POLSKA NIEMCY
lub odnośników. Najczęstszym formatem do-
kumentów są pliki PDF. Dobrze przygotowane

są niewielkich rozmiarów. Mogą zawierać ze- Często jednak sprawdzenie wiedzy bę-
stawienia, grafiki, tabele. Pamiętaj by przygo- dzie wymagało napisania sprawozdania, ese-
tować je w formie tekstowej, tak by zachować ju, kodu programu lub realizacji projektu. Ta-
możliwość wyszukiwania tekstu w dokumen- kie materiały z reguły muszą być sprawdzane
cie. Pliki PDF umożliwiają również umieszcza- osobiście przez autora pytań, a zatem przez
nie dodatkowych informacji, znaków wodnych autora kursu. Musisz być przygotowany na
czy podpisów elektronicznych które mogą być sprawdzenie odpowiedzi w ustalonym wcze-
przydatne, jeżeli chcesz chronić swój doku- śniej terminie. Wyniki powinny nie tylko poka-
ment przed niepowołanym kopiowaniem. zywać zdobytą ocenę, ale również pokazać
dobre i złe strony odpowiedzi oraz obszary,
które wymagają pogłębienia, większego zro-
Quizy zumienia bądź doświadczenia. Możesz spo-
dziewać się również indywidualnych pytań.
Dodatkową interakcję w dokumencie Oznacza to duży wkład czasowy w interakcję
można uzyskać dodając do nich quizy i testy. z kursantami.
Częściowo zostały one omówione w pierw- Możesz również zaproponować dodatkową
szym rozdziale. Przypomnijmy, że możemy ewaluację przez innych uczestników kursu.
79 stosować: Warto zaprezentować jedną z prac jako case
study do dalszej pracy. Możesz również po- ją do współzawodnictwa. Podziel grupę na pół,
łączyć użytkowników w pary i pozwolić im na a następnie ustal dwa projekty (lub nawet ten
wzajemną analizę swoich prac. sam), każda grupa zrealizuje go na swój spo-
sób. Następnie możesz oba wyniki porównać,
przeanalizować. Nie tylko możesz zrobić to Ty,
Projekt ale także, podobnie jak w poprzednim przykła-
dzie, to obie grupy mogą zadecydować, który
Ocena prac w grupie będzie szczególnie z projektów jest lepszy. Dodatkowo możesz
ułatwiona, jeżeli zamiast pracy indywidualnej, zapytać nie tylko o sam rezultat, ale również
zadasz uczestnikom do realizacji projekt. Zale- o cały przebieg realizacji. O zaangażowanie
tą tego podejścia jest większa integracja gru- członków grupy, o to czego każdy z nich się
py uczestników, poznanie swoich silnych i sła- nauczył. W jaki sposób dbali o terminowość,
bych stron, możliwość przyjmowania różnych samodyscyplinę oraz dyscyplinowanie innych
ról w trakcie realizacji projektu. Praca projekto- w zespole. Zadania projektowe dają głębszy
wa jest bardziej angażująca uczestnika, zgod- wgląd w pracę grupy oraz pozwalają pogłębić
nie z zasadami nauczania dorosłych, nowo więzi między uczestnikami.
zdobyta wiedza teoretyczna jest łatwiej przy-
swajana wraz z jej zastosowaniem w praktyce
(cykl Kolba). Zadania
Jedną z aktywności w pierwszym rozdziale

Grafika 10: było rozwiązywanie zadań matematycznych
Schemat cyklu Kolba (podaj rozwiązanie równania kwadratowego).
Zadania matematyczne nie są proste do zbu-
Doświadczenie dowania w przypadku dążenia do uzyskania
„ładnych” wyników. Wystarczy mała zmiana
parametru w równaniu, a wyniki mogą stać

się zagmatwanymi wielopiętrowymi ułamkami
Zastosowanie, Obserwacja,
z pierwiastkami. Tego nie chcemy.
praktyka wnioski, reﬂeksje
Podobnie ma się sprawa z zadaniami
z innych ścisłych przedmiotów jak fizyka czy
chemia. Nauczanie programowania również
Tworzenie teorii, będzie wykorzystywało zadania, ale tutaj nie
hipotez będzie chodziło o odpowiedź będącą prostą
wartością (choć i takie zadania można wyko-
rzystać). W programowaniu cały kod będzie
Generalnie łatwiej nauczyć się czegoś na rozwiązaniem zadania, co znów sprowadza
konkretnych przykładach, dlatego warto sto- się do żmudnego analizowania kodu uczest-
sować case study, przedstawiać realne sytu- ników. Nie da się tego zautomatyzować. Ow-
acje. Uczestnik kursu szybciej przyswoi wia- szem można wykorzystać silniki online, w któ-
domości, jeżeli sam będzie musiał rozwiązać rych uczestnik będzie pisał program aż do
pewne problemy niż gdy rozwiązania zostaną momentu uzyskania poprawnego rozwiązania
mu po prostu pokazane. (tzn. kod będzie zwracał poprawne wyniki dla
Praca projektowa nie tylko angażuje całą różnych danych początkowych). Natomiast
80 grupę do pracy, można również wykorzystać czystość kodu czy efektywność rozwiązania,
• nagranie video wraz z powstającymi na
dobór danych będzie już trudniejszy do ana-

lizy. Tutaj doświadczony autor będzie musiał bieżąco rozwiązaniami przez prowadzące-
przeglądać kod osobiście lub może zlecić to go, tzw. instruktaż,
pozostałym osobom z kursu.
Zadania mogą być również realizowane • nagranie wideo z kilkoma prowadzącymi,
jako forma projektu, przygotowania czegoś dyskusja, wywiad, komunikacja między
nowego bazującego na zdobytych informa- prowadzącymi,
cjach. Może to być po prostu prezentacja,
która zostanie przedstawiona pozostałym • nagranie wideo będące rejestracją jakieś
kursantom. Może to być wyszukanie jakichś scenki, tzw. symulacja.
dodatkowych elementów czy zastosowań
wykraczających poza prezentowane treści na W każdym z powyższych sposobów musisz
kursie. Warto je potem pozbierać w repozyto- być zaangażowany w pracę na 100%, przygoto-
rium i udostępnić wszystkim jako dodatkowe wany przed rozpoczęciem oraz mieć zaplano-
materiały szkoleniowe. Wymiana doświadczeń wany przebieg całego nagrania. Warto rozpisać
pomiędzy uczestnikami umożliwia bieżącą sobie plan nagrania, możesz nawet napisać kon-
aktualizację kursu. Kolejne jego edycje mogą kretny scenariusz, jeżeli jest to możliwe. W wersji
wykorzystać je już jako elementy składowe. interaktywnej, przygotuj sobie odpowiedzi na
spodziewane pytania (o ile to możliwe).
Nagrania wideo realizowane przed kamerą
Nagranie Wideo umożliwiają stosowanie promptera6, który na
bieżąco będzie wyświetlał tekst przygotowa-
Nagrywanie wideo można rozumieć na nego scenariusza. Stosowanie go wbrew po-
wiele różnych sposobów. Od najprostszych po zorom nie jest łatwe, bardzo trudno ukryć fakt
bardziej zaawansowane: czytania tekstu. Warto przećwiczyć stosowa-
nie promptera pod okiem zawodowego opera-
• audio wspomagane przez prezentację (bez tora kamery lub innego wykładowcy, który ma
widoku prowadzącego), już nagrywanie z prompterem za sobą.
• audio wspomagane przez prezentację (z wi-

dokiem prowadzącego np. w narożniku), Zdjęcie 5:
Prompter do wyświetlania tekstu
• prezentacja wideo z powstającymi na bie-
żąco slajdami (np. lightboard, pisanie po
białym tle lub na kartce papieru),
• nagranie wideo wraz z powstającymi na

bieżąco rozwiązaniami na ekranie (np. pro-
gramowanie, kurs obsługi programu), nie
widać prowadzącego, słychać go i widać co
robi w programie, tzw. screencast,
• nagranie wideo wraz ze slajdami pokazy-

wanymi przez prowadzącego, tzw. gadająca źródło:
81 głowa, wamm.pl
Zdjęcie 6: • LIVE Streaming - uczestnicy widzą wy-
Proces nagrywania kursu kładowcę, a pytania mogą zadać przez

z wykorzystaniem kamery i promptera chat. Obraz z kamery wykładowcy może
być bardzo wysokiej jakości, nawet Full-
HD jak w telewizji. Oglądających mogą być
tysiące w jednym momencie. Przykładem
takich transmisji są tzw. Facebook LIVE lub
YouTube Live.
• Webinar - uczestnicy widzą wykładow-

cę, pytania mogą zadać przez czat oraz
głosowo poprzez mikrofon podłączony do
swojego komputera. W webinarze jakość
z kamery jest gorszej jakości, maksymalna
liczba uczestników nie powinna przekro-
czyć kilkuset ze względu na ograniczenia
techniczne. Takie spotkanie jest bardziej in-
Jeżeli to możliwe, staraj się mówić bez teraktywne i kameralne aniżeli bardziej ma-
czytania płynącego tekstu. Po kilku próbach sowa transmisja w formie LIVE Streamingu.
i modyfikacjach samego tekstu, okaże się, że
znasz go już na pamięć i nie musisz go wcale • Wirtualna Klasa - użytkownicy nie tylko
czytać z ekranu. biorą udział w kursie, lecz także rozwią-
Zaawansowanym wykładowcom wystar- zują na bieżąco zadania (programowanie,
czy plan spotkania, szkic tego co mają mówić, grafika, case study) wraz z możliwością
a szczegóły tekstu, dobór konkretnych słów podglądu pulpitów każdej osoby oraz pod-
będzie spontaniczny. Takie nagrania zasadni- glądu z kamerek internetowych, przez co
czo wypadają lepiej. Są naturalne w odbiorze, możliwe jest sprawdzenie ich obecności.
nie sprawiają wrażenia suchego odczytu tek-
stu z kartki. Oczywiście takie podejście wyma-
ga praktyki, im więcej materiału nagrasz, tym Planując wideo na żywo pamiętaj o tym,
łatwiej będzie ten cel osiągnąć. że zarówno Ty jak i uczestnicy potrzebuje-
cie szybkiego Internetu, żeby przekaz się nie
zacinał. Poza tym zastanów się jaki czy udo-
Wideo na żywo stępnisz nagranie, ponieważ w praktyce wielu
uczestników będzie chciało obejrzeć wszystko
Wideo na żywo ma wiele zalet. Po pierwsze jeszcze raz na spokojnie.
studenci mogą zadawać pytania na bieżąco.
Po drugie możesz zrobić ciekawe, interak-
tywne zajęcia polegające na tym, że wszyscy Społeczność kursowa
w trakcie takiego spotkania muszą coś kon-
kretnego zrobić. Po trzecie, z takim wykładem W trakcie prowadzenia kursu e-learningowe-
jest generalnie mniej roboty niż z nagrywa- go można wciągnąć do współpracy wszystkich
niem wideo: nie trzeba go montować oraz być uczestników. Dobrym przykładem jest wykorzy-
aż tak perfekcyjnie przygotowanym. Są trzy stanie lokalnego forum wymiany doświadczeń.
82 dominujące formaty wideo na żywo. Można tam zadawać pytania (zarówno ze strony
Ankiety
prowadzącego, proponując zadania do rozwiąza-

nia, jak i samych kursantów). Sprawdzanie odpo-
wiedzi czy dyskusja jest bardzo dobrą drogą na- W kursach e-learningowych konieczna jest
uki na podstawie konkretnych case study. ich modyfikacja pod kątem potrzeb i uwag
Dodatkowo forum takie może być kontynu- użytkowników. Wtedy, tak jak w trakcie zajęć
owane przy kolejnych edycjach kursu, poprzedni stacjonarnych, każdy uczestnik ma świado-
uczestnicy szkolenia stają się teraz niejako men- mość, że jego zdanie liczy się, a autor szkolenia
torami dla młodych adeptów. ma możliwość modyfikowania treści lub form
po kątem potrzeb uczestników. Informację
zwrotną od uczestników (oczywiście oprócz
Video 360 i VR rozmowy on-line) można uzyskać dzięki za-
stosowaniu ankiet on-line. Doskonałym na-
Kursy e-learningowe możesz wzbogacić o Vi- rzędziem do tego są tzw. „Formularze Google”.
deo 360 oraz Virtual Reality. Czym jest ta techno- W „Formularzach Google” możesz utworzyć
logia? Wyobraź sobie film, który nie jest zamknięty ankietę składającą się zarówno z pytań otwar-
w kadrze. Tak jak w życiu możesz rozglądać się tych, jak i zamkniętych. Następnym krokiem
i zwracać uwagę na poszczególne elementy sce- jest umieszczenie linka do ankiety w kursie,
nerii. Tym właśnie charakteryzuje się VR. Techno- a wyniki (czyli odpowiedzi) będą agregowane
logia ta sprawia, że widz/uczestnik kursu znaj- do specjalnego arkusza Google. Dzięki temu
duje się w centrum akcji, czyli jest uczestnikiem będziesz miał możliwość zebrania bardzo in-
stworzonej przez Ciebie fabuły oraz rzeczywisto- teresujących, z punktu widzenia prowadzące-
ści. Zmienia to oczywiście cały proces kręcenia go, danych ilościowych oraz jakościowych na
filmu. Operator nie może się bowiem schować za temat kursu. Istnieją również inne narzędzia
kamerą, a cała sceneria musi być przygotowana do tworzenia ankiet, jak chociażby moduł an-
(często cyfrowo) poprzez narzędzia do obróbki kiet na platformie Moodle. Każde z tych roz-
cyfrowej. Interesującym rozwiązaniem są rów- wiązań jest darmowe i warte wykorzystania.
nież zdjęcia 360, na których uczestnik może oglą- Ewaluacja kursu jest niezbędna, ze wzglę-
dać to, co pojawia się dookoła. Zdjęcia tego typu du na podnoszenie jego jakości merytorycz-
można przygotować i korzystać z nich wyłącznie nej. Wyniki ankiet możesz również wykorzy-
na komputerze. Do udziału w zajęciach z wyko- stać w projektowaniu i tworzeniu nowych
rzystaniem VR bardzo przydatne będą okulary szkoleń. Tworzone ankiety mogą być imienne
VR, dzięki którym uczestnik „wejdzie w świat wir- lub anonimowe. Zalecamy jednak tworzenie
tualny”, który stworzyłeś. i używanie ankiet anonimowych. Dzięki nim
Na poniższym zdjęciu przedstawiono proste uczestnicy kursu szczerze odpowiedzą na
okulary VR wykorzystujące smartfona do obrazo- Twoje pytania i nie będą obawiali się Twojej re-
wania rzeczywistości wirtualnej. akcji. Ważne jest również, abyś nie obrażał się
na odpowiedzi uczestników. Oni wskazują co
im się nie podoba, co uważają za wartościowe,
Zdjęcie 7: co jest według nich problematyczne. Wyniki
Okulary VR z wykorzystaniem smartfona ankiet to materiał do doskonalenia Twojego
warsztatu pracy.
źródło:
83 strado.pl
1. Czy wiesz jakie są trzy główne

rodzaje kursów e-learningowych?
2. Czym jest transkrypt i kiedy

go używamy?
3. Czy umiesz opisać cykl Kolba?
4. Czy wiesz jakie elementy oprócz

prezentacji PDF może zawierać kurs?
5. Czy wiesz, jak przygotować się

do nagrania przed kamerą?
84
Krok 4. Projektowanie CDV-WAY#1_SPOSÓB NA CIEKAWY KURS E-LEARNINGOWY PRZEWODNIK DLA TRENERA
85
05
5.1 Zwinny zespół produkcyjny 88

5.2 Proces produkcji kursu opartego
o lekcje video 92
86
Krok 5.
Produkcja
Produkcja kursu online powinna

być tak tania jak to możliwe, ale
nie tańsza.

Krok 5. Produkcja
zainspirowanie Cię do stworzenia Karolina Janiszewska

zwinnego zespołu projektującego Dominik Kurzawski
kurs e-learningowy. Bartek Rycharski
DOWIESZ SIĘ:
- Kto jest potrzebny w zespole

projektującym kurs e-learningowy?
- Jak wygląda proces produkcji
kursu e-learningowego?
87
5.1 Zwinny zespół produkcyjny
A) Must-have
W tej części zapoznasz się z podstawowy- – kreowanie wizji produktu pod kątem mery-
mi rolami w zespole e-learningowym. Pamię- torycznym (czyli co w kursie ma się znaleźć),
taj, że nie każdy zwinny zespół produkcyjny – monitorowanie postępów poszczególnych
musi składać się z takiej liczby osób. Może się procesów oraz definiowanie procesów
również zdarzyć, że dana osoba będzie pełniła priorytetowych: przy współpracy z recen-
kilka ról równocześnie przy mniejszych pro- zentem scenariuszy (jak szkolenie i cała
jektach. Poniżej przedstawiamy must-have jego produkcja ma wyglądać),
zespołu e-learningowego. – udział i decyzyjność we wszelkich zmia-
nach w ramach założeń projektowych (ele-
menty, które powinny być zmodyfikowane).
Instruktor
kursu
Producent
finansujący kurs
Jest to jedna z najwyższych ról bizne-
sowych na poziomie projektu. Osoba będą-
ca instruktorem posiada jasną wizję projektu Rolę producenta przypisuje się osobie
oraz zna potrzeby producenta, który finan- decyzyjnej w kwestii budżetu projektowego.
suje projekt. Jest to po prostu autor danego Jest to osoba, która zajmuje najwyższą rolę
Krok 5. Produkcja
kursu. w strukturze zespołu projektowego, jedno-

Instruktor jest osobą, która ma pomysł cześnie mająca wpływ na wszelkie decyzje
na e-learning oraz dysponuje wiedzą mery- biznesowe oraz pełną decyzyjność w związku
toryczną, którą chce w ramach e-learningu z planowaniem finansów w ramach realizowa-
przekazać. Instruktor natomiast nie zawsze nych działań. Ze względu na specyfikę swojej
będzie osobą, która posiada wiedzę bizneso- roli, producent z założenia jest osobą mocno
wą i techniczną niezbędną do jego realizacji, zaangażowaną w proponowane rozwiązania
dlatego w tych obszarach jego wizja musi zo- i ich realizację.
stać poparta konsultacją z takimi postaciami Pełniąc rolę producenta będziesz oso-
jak project manager czy metodyk. bą odpowiedzialną za finansowanie projek-
Jako instruktor w procesie tworzenia kur- tu oraz planowanie jego budżetu. Twoja rola
su online będziesz jedną z najbardziej zaan- będzie miała kluczowe znaczenie dla zapew-
gażowanych osób w każdy aspekt projektu, nienia szybkiego postępu procesów w całym
wskazując zespołowi strategiczny kierunek projekcie. Zapewne staniesz również przed
działań i upewniając się, że dostarczone roz- zadaniem szybkiego reagowania na kwestie
wiązanie umożliwi osiągnięcie Twojej wizji. sporne, które mogą wystąpić. Ważne dla Cie-
Do Twoich obowiązków należeć będzie bie będzie regularne aktualizowanie informacji
między innymi: o bieżących postępach prac i wynikających
88 problemach.
Kluczowe cechy osoby pełniącej rolę pro- w projekt oraz ich wsparcie w rozwiązywa-
ducenta to zaangażowanie, postawa wspie- nie pojawiających się problemów,
rająca i dostępność przez cały czas trwania – zapewnienie zasobów niezbędnych do prze-
projektu. W niektórych projektach producent łożenia wizji biznesowej na praktykę roboczą,
może jednocześnie pełnić rolę instruktora, – informowanie zespołu o wszelkich istot-
przedstawiając wizję projektu lub zgłaszając nych kwestiach zewnętrznych, które mogą
zapotrzebowanie na kurs określonego typu. mieć wpływ na realizację procesu.
Project manager Metodyk dbający

kursu o jakość kursu
Project manager jest osobą pełniącą Metodyk to osoba, która zna i rozumie wy-
w przygotowaniu kursu online jedną z waż- magania biznesowe i potrafi w związku z tym
niejszych ról w dwóch kluczowych dla pro- określić, jakie rozwiązanie jest możliwe do
jektu obszarach - biznesowym i technicz- wdrożenia oraz jak to rozwiązanie skutecznie
nym. Najogólniej rzecz ujmując, kluczowym osiągnąć. Pełniąc rolę metodyka w projekcie
zadaniem project managera jest zarządzanie będziesz osobą współpracującą ze wszystkimi
Krok 5. Produkcja
środowiskiem pracy dla tworzonego kursu. innymi osobami zaangażowanymi w tworze-

Bardziej szczegółowo, do Twoich obowiązków nie kursu. Kluczowe wymaganie dla Twojej roli
jako osoby zarządzającej projektem należeć to znajomość modeli i dokumentów wspiera-
będzie: jących wdrożenie najlepszych praktyk i osta-
tecznie usprawnienie procesów zachodzą-
– zapewnienie skutecznej komunikacji we- cych w ramach projektu.
wnątrz projektu, Twoje zadania jako metodyka sprowadzają
– informowanie interesariuszy wewnętrz- się do czuwania nad wykorzystywanymi meto-
nych o postępie prac, dami przygotowywania e-learningu. Spośród
– prowadzenie skutecznej komunikacji ze- wszystkich członków zespołu projektowego
wnętrznej, najlepiej znasz narzędzia przydatne w pro-
– szeroko rozumiane planowanie zadań na cesie tworzenia kursu, więc Twoje wsparcie
wszystkich etapach realizacji projektu, w tym obszarze może okazać się kluczowe do
– monitorowanie postępu prac w stosunku osiągnięcia wysokiej jakości efektu końcowego.
do planu, Wyzwania, z którymi z pewnością spotkasz
– zarządzanie ryzykiem i pojawiającymi się się przy tworzeniu kursu online to uzgodnie-
problemami, nie i uwzględnienie ograniczeń technicznych,
– współpraca z innymi podmiotami bizne- przestrzeganie standardów organizacyjnych
89 sowymi i technicznymi zaangażowanymi realizowanego projektu oraz zapewnienie
jakości zgodnej z założonymi celami. Zwróć serwerem, pełni rolę kontaktu z Działem IT lub
uwagę na wszelkie zmiany zachodzące we- dostawcą platformy.
wnątrz projektu, np. w szczegółowych wyma-
ganiach dotyczących procesów.
W zwinnym zespole, metodyk obejmuje Reżysero-operator
również rolę tzw. Instructional Designera po- kursu
magając Instruktorowi w zaprojektowaniu tre-
ści kursu w taki sposób, żeby były zrozumiałe
dla uczestników, co w praktyce sprowadza się Reżysero-operator współpracuje z Instruk-
do pomocy w uproszczaniu różnych skompli- torem nad nagraniem jego lekcji audio-wideo.
kowanych zagadnień. Reżysero-operator to z jednej strony one-man
army, czyli osoba, która potrafi obsługiwać ka-
mery, mikrofony, oświetlenie i całą technikę, ale
Obsługa również “psycholog” potrafiący odstresować
klienta kursu Instruktora, jeśli nie radzi sobie dobrze przed
kamerą. Taka osoba to największy przyjaciel każ-
dego Instruktora, który chce skupić się na mery-
Obsługa klienta czuwa nad sprawnym roz- toryce, a wszystko inne powierzyć specjaliście.
wiązywaniem problemów kursantów, które nie
dotyczą kwestii merytorycznych. Tych proble-
mów w przypadku kursów e-learningowych Montażysta
potrafi być bardzo wiele - od próśb o reset ha- kursu
sła do platformy, po problemy z płatnością za
szkolenie.
W przypadku najlepszych kursów e-lear- Montażysta przejmuje nagrany materiał od
ningowych, obsługa klienta przyjmuje dumną Reżysero-operatora i stara się złożyć go w for-
Krok 5. Produkcja
nazwę Customer Success Team i odpowiada mę, która nadaje się do pokazania kursantom.
nie tylko na bieżące problemy kursantów, ale Montaż audio i wideo to bardzo żmudna praca,
również proaktywnie interesuje się postępem dlatego taka osoba musi cechować się dużą
uczestników, pyta ich jak można pomóc, jeśli cierpliwością i rzetelnością. To od niej zależy
widzi, że ktoś utknął na jakimś module, intere- efekt finalny lekcji wideo. Często łączy rolę gra-
suje się czy osoba faktycznie dostała pracę po fika i animatora. Rzadziej rolę reżyser-operatora.
kursie. Te informacje raportuje do Instruktora
i Producenta.
Inbount marketing
team kursu
Zespół obsługi
platformy kursu
Inbound marketing team specjalizuje się
w promocji oferty CDV przy pomocy tzw. or-
Obsługa platformy dba o wgranie kursu na ganicznych metod jak publikacja ciekawych
platformę, poprawną konfigurację różnych jej treści i artykułów, organizacja bezpłatnych
elementów, szkoli Instruktora z jej samodziel- webinarów, PR, pozycjonowanie w wyszuki-
nej obsługi. W przypadku problemów tech- warkach (SEO). Od efektu pracy tego zespołu
90 nicznych związanych np. z wolno działającym zależy koszt pozyskania uczestnika kursu. To
znaczy im lepsza praca Inbound marketing te- członkami zespołu projektowego, ważne dla
amu, tym mniej CDV musi wydawać na płatną Ciebie może okazać się opracowanie kryteriów
reklamę. recenzji, tworzenie planów testów oraz bieżą-
ce ich dokumentowanie i raportowanie.
B) Nice-to-have Rolę recenzenta w projekcie może pełnić
większa grupa osób. Kursy online mogą być
testowane zarówno przez grupę studentów
Asystent instruktora (często odbiorców docelowych projektu), ale
kursu również przez przedstawiciel biznesu (w przy-
padku projektów biznesowych).
Wspiera działania instruktora, który ze

względu na szeroki zakres obowiązków nie Research team
może osobiście uczestniczyć we wszystkich kursu
procesach zachodzących w ramach realizo-
wanego kursu online.
Jako asystent będziesz zaangażowany Zespół badawczy jest komórką zapewniają-
w działania operacyjne zespołów projekto- cą podejmowanie właściwych decyzji projekto-
wych, wspierając je merytorycznie i uspraw- wych - szczególnie na etapie planowania (ale
niając komunikację na linii instruktor - wspar- nie tylko!). Do obowiązków teamu należy przede
cie techniczne i biznesowe projektu. wszystkim analiza najnowszych trendów w ob-
Do Twoich zadań może też należeć kontakt szarze edukacji i proponowanie działań mają-
z uczestnikami kursu, np. sprawdzanie zadań, cych zapewnić ich uwzględnienie w projekcie.
które nie wymagają zaangażowania głównego Twoja rola, jako członka research teamu,
Instruktora. sprowadza się do zweryfikowania wizji zapre-
zentowanej przez instruktora i sprawdzenie,
Krok 5. Produkcja
czy projekt ma uzasadnienie biznesowe.

Recenzent Jako członek research teamu będziesz infor-
scenariusza kursu mował interesariuszy projektu o wynikach pro-
wadzonych analiz, nowych rozwiązaniach i na-
rzędziach, które mogą mieć wpływ na realizację
Jako recenzent będziesz zaangażowa- kursu lub wesprzesz działania zespołów projek-
ny w przeprowadzanie testów zapropono- towych. Twoja praca będzie skupiała się głównie
wanych rozwiązań. Twoja rola jest kluczowa na zdobywaniu nowych informacji, pogłębianiu
dla specjalistycznego wkładu w rozwój kursu wiedzy z obszaru, w którym funkcjonuje projekt
- wdrażania usprawnień i podnoszenia jako- oraz identyfikowaniu słabych i mocnych stron
ści produktu końcowego. Rola recenzenta ma projektu, potencjalnych szans i ryzyka.
charakter doradczo-kontrolny.
W swoich działaniach będziesz ukierun-
kowany głównie na dostarczenie informacji Grafik
zwrotnej na temat oferowanych rozwiązań, ze
szczególnym uwzględnieniem takich czynni- Grafik zajmuje się przygotowaniem ma-
ków jak szeroko rozumiana jakość kursu czy teriałów graficznych dla Montażysty, w celu
funkcjonalność. wmontowania ich w gotowe lekcje wideo.
91 Ze względu na Twoją współpracę z innymi Zadaniem grafika jest również projektowanie
5.2 Proces produkcji kursu
materiałów dodatkowych do pobrania, stron

promujących kursy (tzw. Landing Pages). opartego o lekcje video
Animator
Animator, podobnie jak Grafik, wspiera A) PREPRODUKCJA

Montażystę, dostarczając mu różnych ele-
mentów animowanych. W praktyce ta rola jest Pisanie scenariuszy
coraz częściej zastępowana przez gotowe Pisanie scenariusza to tylko na po-
animacje stockowe lub generatory animacji zór stosunkowo prosta sprawa. Przecież
takie jak Powtoon. wystarczy przelać na papier, to co mamy
w głowie – naszą wiedzę i doświadczenie,
którą i tak na co dzień i od lat dzielimy się
Outbound marketing team z naszymi studentami i kursantami. Nic
trudnego… za trzecim razem, to na pewno
Outbound marketing team zajmuje się pro- nie będzie nic trudnego, ale na początek
mocją kursów poprzez płatne kanały takie jak trzeba się trochę namęczyć.
reklama internetowa (Facebook Ads, Google
Ads), telewizja lub płatne kampanie e-mail
marketingowe. Kilka sugestii, które mogą okazać się po-
mocne w pisaniu scenariusza, czyli
Sales team 10 ZŁOTYCH ZASAD NA POCZĄTEK:
Sales team to dział sprzedaży, który spe- 1. Koncept na kurs podziel sobie na możli-
Krok 5. Produkcja
cjalizuje się w pozyskiwaniu klientów bizne- wie najmniejsze sekcje / zagadnienia. Im

sowych dla kursów CDV. Dział sprzedaży wy- mniejszy zakres materiału, który chcesz
korzystuje metody sprzedaży bezpośredniej, omówić, tym lepiej będzie skupić Ci się na
żeby wygenerować zainteresowanie szko- tym, co w danej sekcji najważniejsze i do-
leniami (zamiast bardziej masowych metod brać odpowiednie narzędzia i techniki (vi-
marketingowych). Zajmuje się również tzw. deo, prezentacja, pdf, quiz, gra, flipchart,
closingiem, czyli doprowadzaniem do podję- szablony, webinar itp.).
cia szybkiej decyzji przez osoby zaintereso-
wane zakupem kursu, ale mające jeszcze ja- 2. Zastanów się, jak każde z narzędzi ma
kieś obiekcje. działać i jaki ma dać efekt / jaką korzyść –
przede wszystkim odbiorcy, w czym dane
narzędzie ma mu pomóc, jak go zainspiro-
wać, jak może je sam wykorzystać.
3. Myśl sekwencyjnie, etapami, krok po kro-

ku. Tylko wtedy przeprowadzisz słuchacza
przez proces i dobierzesz dobre narzędzia.
92 4. Unikaj skrótów myślowych.

5. Za bardzo nie kombinuj – zwłaszcza dziny. Wybierz osoby, do których masz

za pierwszym razem. Proste narzędzia zaufanie, z którymi jesteś w dobrej relacji
i schematy na początek są najlepsze. Jeśli i które będą gotowe na to, żeby dać Ci kry-
zbyt ambitnie podejdziesz do tematu, a nie tyczne, ale konstruktywne uwagi. Spojrze-
masz jeszcze w prawy w kursach online, nie z zewnątrz zwykle pozwala dostrzec
to prawdopodobnie polegniesz na wyko- to, co trudno zobaczyć samemu. Poza tym
rzystaniu zbyt dużej liczby skomplikowa- takie konsultacje sprawiają, że możemy
nych narzędzi, których jeszcze dobrze nie dzielić się swoim doświadczeniem i wza-
znasz. Więc spokojnie, najpierw wykorzy- jemnie inspirować - dawać sobie prze-
staj te, które są już przez Ciebie sprawdzo- strzeń do sprawczości.
ne. Z czasem i doświadczeniem, możesz
wprowadzać nowe i sprawdzać, jak one 10. Nie bój się eksperymentować, sprawdzać,
służą Tobie i Twoim odbiorcom. próbować. Nie taki diabeł straszny jak go
malują:) Ale wszystko z głową – nie skacz
6. Przygotowując scenariusz do formy video na główkę z 20 metrów do pustego base-
pamiętaj, że krótkie zdania – to podstawa. nu. Odwołaj się do swoich mocnych stron
Im dłuższe zdanie tym, trudniejsze w per- i talentów, zadbaj o swój komfort w nowym
cepcji dla odbiorcy, ale także dla Ciebie do doświadczeniu.
zapamiętania lub przeczytania z promp-
tera. Każdą wypowiedź podziel na krótkie
akapity – to nie podręcznik czy artykuł na- Przygotowanie studia
ukowy:) i koniecznie nie zapomnij o KRÓT-
KIM podsumowaniu, przypomnieniu naj- Zdjęcie 8:
ważniejszych kwestii. Studio składające się z kamery z prompterem,
mikrofonem oraz monitorem poglądowym
7. Zasada KISS (ang. Keep It Simple and Stra-
Krok 5. Produkcja
ight) niech Ci towarzyszy w całym proce-

sie. Za każdym razem jak coś wymyślisz
lub napiszesz sprawdź, czy nie można tego
zrobić prościej i krócej. Jedna lekcja wideo
nie powinna trwać dłużej niż 5-15 minut,
dłuższe lekcje mogą zniechęcić słuchacza.
Długie wykłady podziel zatem na mniejsze
porcje.
8. Pisanie scenariusza to proces. Nie zosta-

wiaj tego na ostatnią chwilę. Gotową wer-
sję zawsze dobrze przeczytać i przeanali-
zować na spokojnie przynajmniej dwa razy.
Gwarantuję, że za każdym razem wprowa-
dzisz poprawki i zmiany, które sprawią, że
Twój scenariusz będzie jeszcze lepszy. Studio do nagrań lekcji w kursach e-learnin-
gowych może zostać zorganizowane w ramach
9. Pokaż i skonsultuj swój scenariusz przy- uczelni (np. w bibliotece). Nie musi być to super-
93 najmniej z dwiema osobami z Twojej dzie- -wypasione studio za miliony złotych, choć dobra
kamera i mikrofon to must-have. Ważniejsza od się. Około 18:00 jest już widoczne duże zmę-
sprzętu i bajerów będzie jednak Twoja charyzma, czenie, dlatego traktuj godziny wieczorne jako
pozytywne nastawienie i dobre przygotowanie! backup jeśli nie ma możliwości, aby rozbić na-
Przed nagraniami skonsultuj z Reżysero-ope- grania na dwa dni.
ratorem czego potrzebujesz i poproś go o orga- Jednego dnia wykładowcy potrafią nagrać
nizację i ustawienie wszystkiego dzień wcześniej, od 1,5 do 3h wynikowego materiału wideo:
żebyś mógł przyjść „na gotowe”. Ustawianie ca- w zależności od ich doświadczenia, flow i kon-
łego sprzętu od zera zajmuje dużo czasu, nawet cepcji. Mimo tego, że pracujecie cały dzień, to
2-3 godziny! Lepiej zrobić to wcześniej i nie tracić po wycięciu dubli i przerw, wynikowego mate-
swojej cennej energii na czekanie. riału nie będzie raczej więcej niż 3h. Jeśli Twój
kurs jest bardzo bogaty w treść, nie zakładaj,
że jednego dnia nagrasz 6h. Nagranie przed
Przykładowe scenariusze wraz kamerą wymaga bardzo dużej energii w sto-
z feedbackiem recenzentów sunku do normalnych nagrań na sali. Bez-
pieczny plan to około 2h materiału na dzień.
Pod poniższym linkiem znajdziesz przykła-
dowy scenariusz fragmentu kursu e-learnin-
gowego tworzonego przez zespół ds. e-lear- Jak sobie radzić w trudnych sytuacjach
ningu w Collegium Da Vinci. Zwróć uwagę, że (stres, spadki energii)
nad scenariuszem pracował jego autor oraz
inni członkowie zespołu, którzy dodawali ko- Nagrania wideo to bardzo duży wysiłek
mentarze lub uwagi zarówno do treści kursu, energetyczny zarówno dla Ciebie jako wykła-
jak i jego przebiegu. Doskonale do takiej pracy dowcy, jak i Reżysero-operatora, który musi
zespołowej nadaje się GoogleDocs, dzięki któ- być cały czas skoncentrowany na tym, co mó-
remu można w czasie rzeczywistym edytować wisz, szczególnie jeśli używacie promptera.
dokument w zespole, a każdy z uczestników Zadbaj o sen przed nagraniami, nie bierz na
Krok 5. Produkcja
pracy widzi zmiany oraz może dodawać wła- siebie dodatkowych zleceń tuż przed, bo Two-
sne komentarze. je spadki energii odbiją się na całym procesie
produkcji.
https://docs.google.com/document/d/1Sz- Miej z tego fun! Najlepsze nagrania to
s c 4 4 p R A m k 3 w U Tu R k O I 4 y l L O 7 c 5 4 b - takie, które zostały stworzone w warunkach
TRWvz4MQWoG3M/edit?usp=sharing dużej dawki dobrego humoru. Oglądający kurs
docenią Twoją pozytywną energię. Reżyse-
ro-operator powinien ją generować wtrąca-
B) PRODUKCJA jąc różne żarty i zagadując Cię w momentach
spadku energii.
Jak wygląda dzień zdjęciowy, jak Pij dużo wody. Woda zmniejszy Two-
i ile można nagrać? je zmęczenie oraz nawadnia struny głosowe
przez co łatwiej będzie Ci mówić. Unikaj za to
Dzień zdjęciowy trwa zazwyczaj od 8:00 - herbaty i dużej ilości kawy.
20:00, bardzo rzadko planuje się dłuższe dni Zacznij wcześniej (około 9:00) i staraj się
zdjęciowe. W praktyce, start nagrań zaczyna nagrać jak najwięcej do obiadu, czyli do oko-
się około 9:00, pierwsza godzina to bowiem ło 13:00. Po obiedzie przychodzi spory spadek
rozbiegówka na przypudrowanie nosa, finalne energii, dlatego im szybciej zaczniesz, tym
94 ustawienie scenografii i ogólne rozbudzenie szybciej złapiesz dobre flow. Kolejna „górka
– komentarze klienta, recenzenta, montaży-
energetyczna” pojawi się u Ciebie zapewne

dopiero około 16:00 i jeszcze chwilę potrwa, sty oraz reżysera lub operatora.
ale najważniejsze są nagrania do wczesnego
popołudnia. Po części arkusza z uwagami, pojawia się
Jeśli możesz, nie pakuj na jeden dzień miejsce na link do folderu z mediami (grafi-
za dużo. Lepiej rozbić wszystko na 2-3 dni niż kami, dźwiękami, plikami video) oraz link do
na siłę i wielkim zmęczeniu nagrać wszystko folderu z video danej lekcji. Najprostszym
w 1 dzień. Drugiego dnia wykładowcy mają sposobem jest utworzenie folderów na dysku
zazwyczaj 2x więcej powera niż pierwszego, Google, umieszczenie tam materiałów i pod-
ponieważ czują się oswojeni z kamerą i nową linkowanie ich w tym właśnie arkuszu. Kolejne
sytuacją. sekcje powinny być wykorzystywane do na-
stępnych lekcji.
C) POSTPRODUKCJA
DesignSystem CDV
Dobre praktyki pracy montażysty (nasz schemat komunikacyjny)
z instruktorem
Zadbaj o spójność komunikacyjną kursów.
Podczas pracy nad montażem Twoich lek- Badania kognitywistyczne nie pozostawiają
cji wideo na pewno pojawi się sporo różnych złudzeń – rozpoznajemy dobrą markę (a taka
poprawek. Zamiast wysyłać je montażyście niewątpliwie będzie marka naszych kursów)
w mailach, co generalnie wprowadzi wielki ba- poprzez system konsekwentnie i spójnie prze-
łagan i frustracje, lepiej utworzyć wspólny Ar- strzeganych kodów wizualnych, werbalnych,
kusz na Google Docs i tam wpisywać wszyst- dźwiękowych i zapachowych.
kie poprawki wraz ze statusem ich wykonania.
Do takiej pracy wystarczy specjalnie przygo-
Krok 5. Produkcja
towany arkusz Google, w którym na bieżąco Wizualny schemat komunikacji

będzie można wprowadzać modyfikacje, jak
w poniższym przykładzie. Przestrzegaj zasad wizualnych kursu:
– przygotowując materiały (prezentacje, pliki
pdf i inne) korzystaj zawsze z wytycznych
NARZĘDZIE systemu identyfikacji CDV – znajdziesz je
Arkusz Projektu CourseMakers na dysku,
– korzystaj z czcionki Muli light zgodnie
Pod powyższym linkiem znajdziesz wła- z wytycznymi systemu identyfikacji CDV,
śnie taki arkusz składający się z kilku elemen- – stosuj zawsze to samo intro (początek) do
tów, w których każdy oznacza jedną lekcję: rozpoczynającego się kursu z logotypem /
– sygnatura czasowa, czyli w jakim momen- akronimem i tytułem szkolenia oraz odcinka,
cie powinno wprowadzić się poprawkę – stosuj zawsze ten sam packshot (ostatnie
w danej lekcji, ujęcie) po zakończonym kursie video,
– lekcja/poprawka, czyli treść poprawki – a po ujęciu packshot – kilka śmiesznych
w wierszu danej sygnatury, scen z tzw. backstage – to jest nasz cha-
– treść na planszę, czyli co powinno znaleźć rakter i styl komunikacji, który pokazuje
się na danej planszy, nasz dystans do siebie, czyni nas bardziej
95 – zgłosił, czyli autor zgłaszanej modyfikacji, autentycznymi i swobodnymi i pokazuje,
Bloopersy :)
że jesteśmy wykładowcami na luzie, z po-

czuciem humoru,
– jeśli nagrywasz materiał video zadbaj, by My w CDV chcemy być uczelnią, która jest
czuć się dobrze w swoim stroju, ale uni- bardzo blisko studenta. Dlatego dystans chce-
kaj wzorzystych materiałów, dodatkowych my skracać też w naszych nagraniach. Wrzu-
ozdobników, które mogą rozpraszać od- cajmy bloopersy, czyli nieudane ujęcia czy to
biorcę. do lekcji wideo na sam koniec, czy to w formie
śmiesznych teaserów naszych kursów. Dobry
humor wywoła w naszych studentach pozy-
Zdjęcie 9: tywne emocje, a te przy okazji pomogą im za-
Przykład schematu komunikacyjnego kursu pamiętać przekazywane przez nas treści.
Przygotowanie dodatkowych materiałów
Pracując nad kursem wraz z Montażystą

i Grafikami, nie zapomnij o materiałach dodatko-
wych. Jeśli potrzebujesz jakiś plików w PDF, sza-
blonów, infografik - zadbaj o tym, żeby było to
zaplanowane w kalendarzu zespołu lub zaplanuj
zrobienie tego samodzielnie korzystając z sza-
blonów dostarczonych przez CDV lub ewentu-
Werbalny schemat komunikacji alnie różnych generatorów grafik jak Canva.com
lub repozytorium gotowców jak Adobe Stock.
– bezpośrednie zwroty,
– dobrze każdy kurs zakończyć tekstem, np.:
Krok 5. Produkcja
Sam sprawdź, jak to działa. Przykładowe gotowe lekcje video
Jeśli szukasz inspiracji i przykładów naj-

Dźwiękowy schemat komunikacji lepszych lekcji video na świecie, zajrzyj na
stronę https://www.coursemakers.pl/poradnik.
Wykorzystaj przygotowany przez dział Znajdziesz tam wiele ciągle aktualizowanych
marketingu jingel, który będzie rozpoczynał i przykładów z różnych dziedzin.
kończył Twój kurs, możesz go także wykorzy-
stać jako przerywnik w materiale video (np. SPRAWDŹ, CZY WIESZ?
gdy przechodzisz do kolejnych części kursu,
lub chcesz przyciągnąć uwagę odbiorcy na 1. Kto musi znaleźć się w każdym
jakiś istotny element Twojej prezentacji). Cha- zespole pracującym nad kursem
rakterystyczny dźwięk działa zgodnie z efek- e-learningowym?
tem MMN (Mismatch Negativity) tzn. wyko- 2. Jakich zasad trzymać się pisząc
rzystuje potencjał zwrócenia uwagi odbiorcy, scenariusze?
gdy sekwencja powtarzających się dźwięków 3. Jak współpracować z Reżyser
(np. naszej wypowiedzi video) jest przerwana -operatorem i Montażystą Twoich
przez sporadyczny i wyróżniający się zupełnie nagrań?
96 inny dźwięk.
Krok 5. Produkcja CDV-WAY#1_SPOSÓB NA CIEKAWY KURS E-LEARNINGOWY PRZEWODNIK DLA TRENERA
97
06
6.1 Customer Journey, czyli proces

sprzedaży kursów e-learningowych 100
6.2 Attention, czyli budowanie widoczności 101
6.3 Awareness, czyli budowanie świadomości 101
6.4 Interest, czyli wzbudzenie zainteresowania 102
6.5 Evaluation, czyli zbijanie obiekcji 102
6.6 Decision, czyli zamykanie transakcji 103
6.7 Retention, czyli budowanie pozytywnej
relacji z kursantem 103
Krok 5. Produkcja
98
Krok 6.
Sprzedaż
Kursów się nie promuje,

kursy się sprzedaje.

Krok 6. Sprzedaż
zainspirowanie Cię do profesjonalnego Bartek Rycharski

przygotowania sprzedaży kursu
e-learningowego.
DOWIESZ SIĘ:
- Czym jest Customer Journey?

- Jak sprzedawać kurs e-learningowy?
99
6.1 Customer Journey, czyli
proces sprzedaży kursów

e-learningowych
Krok 6 (Sprzedaż), podobnie jak 3 (Walidacja), Z raportu The State of Online Courses 2018
dotyczy kursów e-learningowych kierowanych wynika, że początkujący autorzy kursów e-le-
na rynek zewnętrzny (zamiast studentów). arningowych to „hurra-optymiści”. Aż 41% za-
Dowiesz się, jakie są ogólne zasady sprzedaży kłada powyżej 1000 płatnych uczestników, ale
tego typu produktów edukacyjnych. osiąga to zaledwie 6% z nich. Co więcej, 65%
autorów nie przekracza 50 uczestników!
Ta dysproporcja wynika z niezrozumienia pod-
stawowej zasady: „kursów się nie promuje,
kursy się sprzedaje”. W praktyce oznacza to,
że nie wystarczy zrobić świetny kurs i skiero-
wać na niego płatną reklamę. Skuteczny pro-
ces sprzedaży powinien być bardziej złożony:
powinien uwzględniać całą ścieżkę jaką po-
dąża klient w procesie obdarzania CDV coraz
większym zaufaniem - nazwijmy to Customer
Journey. Zanim dojdzie do momentu kulmi-
nacyjnego, czyli sprzedaży (Decision), powin-
no wydarzyć się kilka innych ważnych „przy-
stanków”. Próba ich przeskoczenia kończy się
zazwyczaj klęską sprzedażową, która ma od-
Krok 6. Sprzedaż
zwierciedlenie w raporcie The State of Online

Courses.
Grafika 11:
Schemat Customer Journey
Attention Awarness Interest Evaluation Decision Retention
100
6.2 Attention, czyli budowanie 6.3 Awareness, czyli
widoczności budowanie świadomości
Pierwszym etapem w procesie sprzedaży Drugim, w praktyce najważniejszym eta-

kursów e-learningowych jest Attention, czyli pem jest Awareness, czyli budowanie świado-
budowanie widoczności CDV wśród potencjal- mości, że CDV jest uczelnią, w której pracują
nych uczestników szkoleń. Uczelnia ma wiele wykładowcy, od których warto się uczyć.
możliwości budowania swojej widoczności: Najskuteczniejszym narzędziem w proce-
sie budowania świadomości jest udostępnia-
• Social Media - świadome i intensywne roz- nie darmowych treści w następujących for-
budowywanie swoich zasięgów w mediach matach:
społecznościowych wśród osób z grup do-
celowych pokrewnych z personami kursów, • Video - bezpłatne lekcje wideo wykła-
dowców, nagrania z wystąpień, porady.
• PR - działania mające na celu upowszech-
niać informacje o sukcesach dydaktycznych • Podcasty - wywiady z ciekawymi ludźmi
uczelni wśród lokalnych przedsiębiorców, z branż związanych z CDV.
rodziców oraz potencjalnych studentów,
• Webinary - bezpłatne wydarzenia eduka-
• Wydarzenia - organizowanie wydarzeń cyjne organizowane w formie transmisji na
(online i offline), dla osób niebędących żywo.
studentami Uczelni, ale wszystkich zain-
teresowanych Efektem tych działań jest wielkość i jakość
Krok 6. Sprzedaż
bazy mailingowej uczelni, czyli osoby, które są

Efektem tych działań jest przede wszystkim fanami treści tworzonych przez CDV i wyrazi-
zasięg CDV w mediach społecznościowych. ły zgodę na informowanie ich o nowym con-
tencie oraz inicjatywach. Ta baza mailingowa,
składająca się z tzw. „ocieplonych kontaktów”,
stanowi podstawę dla sprzedaży kursów e-le-
arningowych, ponieważ właśnie tam groma-
dzą się osoby, które mogą być zainteresowane
zakupem kursów.
101
6.4 Interest, czyli wzbudzenie 6.5 Evaluation, czyli zbijanie
zainteresowania obiekcji
Trzecim etapem jest Interest, czyli wzbu- Po webinarze sprzedażowym część osób
dzenie zainteresowanie danym kursem wśród zakupi dostęp do kursu od razu, część będzie
potencjalnych uczestników. Na tym etapie potrzebowała dalszych argumentów. Na eta-
najskuteczniejszym narzędziem jest orga- pie Evaluation, zadaniem osób odpowiedzial-
nizacja tzw. webinaru sprzedażowego, który nych za sprzedaż kursu jest „zbijanie” tych
składa się zarówno z prezentacji merytorycz- obiekcji poprzez następujące metody:
nej, jak i oferty szkolenia. Uczestnikami takie-
go webinaru są już zazwyczaj osoby „ocieplo- • sekwencja mailowa - wysyłanie maili
ne” przez inne działania Uczelni (Awareness), z opiniami o kursie, lekcjami demo i inny-
lubiące treści uczelni i darzące ją zaufaniem. mi informacjami udowadniającymi wysoką
Taki webinar jest de facto wersją demo tego, wartość szkolenia,
co będzie na kursie, a moduł pytań i odpowie- • sprawną odpowiedź na pytania poten-
dzi (chat) pozwala odpowiedzieć na bieżące cjalnych uczestników kierowanych drogą
pytania zainteresowanych osób. mailową i telefoniczną (np. „czy ten kurs
Efektem webinaru sprzedażowego jest jest na pewno dla mnie?”, „czy oferujecie
sprzedaż kursu, która waha się od 5-40% gwarancję zwrotu pieniędzy?”, „czy macie
uczestników. materiały, które przekonają do zakupu mo-
jego szefa?”).
Grafika 12:
Lejek sprzedażowy
Krok 6. Sprzedaż
Baza mailingowa
liczba zapisów na
webinar z bazy
mailingowej
liczba obecnych
uczestników
liczba aktywnych
uczestników
%
liczba
klientów %
102
6.6 Decision, czyli zamykanie 6.7 Retention, czyli budowanie
transakcji pozytywnej relacji

z kursantem
Na etapie Decision, klient jest już prak- Customer Journey nie kończy się w mo-
tycznie zdecydowany na zakup, a ewentu- mencie transakcji. Retention to etap, w którym
alne obiekcje dotyczą głównie kwestii tech- staramy się uczynić z naszego kursanta na-
nicznych takich jak zapewnienie przyjaznych szego promotora, osobę, która będzie pole-
metod płatności, w tym zakup na podstawie cała kurs dalej swoim znajomym. Metodą na
faktury pro-forma oraz zakup na raty. osiągnięcie tego jest tzw. over-delivery, czyli
Na etapie Decision ważne jest również dostarczenie kursantowi więcej wartości niż
uświadomienie kursantowi konsekwencji spodziewał się, że dostanie. Mogą to być np.
związanych z niedołączeniem do kursu w tej dodatkowe lekcje, których nie było w oficjalnej
konkretnej edycji, co najczęściej wiąże się albo agendzie, wyjątkowa jakość nagrań video czy
z większą ceną kolejnej edycji, albo dłuższą pomoc, jaką wykładowcy oferują w ramach
niedostępnością. To sprzedaż w tzw. „oknie szkoleniowej grupy dyskusyjnej.
sprzedażowym” trwającym od 5 do 10 dni po Efektem tych działań są pozytywne re-
zakończeniu których kursant czeka kilka mie- cenzje kursantów, które powinny zostać wy-
sięcy na start kolejnej edycji. Jest to technika korzystane w kampaniach sprzedażowych
mająca na celu ostateczne zachęcenie kur- kolejnych edycji kursu dla szybszego zdobycia
santa do dołączenia tu i teraz zamiast odwle- zaufania i szybszego zbijania ewentualnych
kania tej decyzji na później. obiekcji nowych uczestników.
Krok 6. Sprzedaż
103
1. Czym jest Customer Journey?
2. W jaki sposób sprzedawać kursy

e-learningowe?
Krok 6. Sprzedaż
104
105
07
7.1 Why projektu 108

7.2 Service design 109
7.3 Koncentracja na odbiorcy 109
7.4 Luz 110
7.5 Feedback loop / personalizacja 111
7.6 Zawody, których jeszcze nie ma 111
7.7 Walidacja pomysłów ze studentami 112
7.8 Praktyczność 113
7.9 Projekty studenckie 114
106
Krok 7.
(Over)Delivery
Największym problemem kursów

online jest to, że obiecują dużo na
etapie sprzedaży, ale nie dostarczają
tego co obiecali studentom.
Krok 7. (Over)Delivery
zainspirowanie Cię do wykorzystania pod- Marek Banaszak

stawowych zasad CDV w tworzeniu kursu Łukasz Fojutowski
e-learningowego. Karolina Janiszewska
Jarosław Kowalczyk
DOWIESZ SIĘ: Dominik Kurzawski
Dagmara Moskwa
- Jakie zasady stosujemy w CDV Bartek Rycharski
przy projektowaniu kursów? Marta Szmyt
- Co zachęca studentów do udziału Tomasz Tyksiński
w kursach? Katarzyna Walkowiak-Markiewicz
107
7.1 Why projektu
W tym kroku dowiesz się, jakie podsta- Stwarzamy przestrzeń dla sprawczości.
wowe cechy i zasady kursów e-learningo-
wych wskazaliśmy jako tzw. „Sekretny sos Dajemy naszym odbiorcom, to co naj-
CDV”. Podczas rocznych warsztatów ze- ważniejsze – przestrzeń do sprawczości. Na-
społu ds. e-learningu wypracowaliśmy wie- sze kursy mają przede wszystkim sprawiać,
le interesujących materiałów związanych że ludzie chcą się zmieniać, rozwijać, dzia-
z procesem projektowania kursów. Wszyst- łać, chcą eksperymentować i sprawdzać, jak
kie one – bez zastosowania poniższych za- działa wiedza, którą im przekazujemy. Pro-
sad spowodują, że Twój kurs będzie podob- jektując szkolenie pomyśl o tym, w jaki spo-
ny do innych, a nie o to przecież chodzi. sób chcesz zainspirować odbiorców i dać im
impuls do działania. Niech sprawdzają swoją
wiedzę i kompetencje w praktyce. Niech sami
się przekonają, jak to działa. Nic na siłę. Raczej
pobudzajmy ciekawość, zadawajmy pytania,
pokazujmy ciekawe rozwiązania.
108
7.2 Service design 7.3 Koncentracja na odbiorcy
Kurs dostosuj do odbiorcy, Jesteś po to, żeby POMÓC zrozumieć,

wspólnie z nim. wyjaśnić, przygotować.
Postaraj się jak najlepiej dopasować do po- Pamiętaj, że przygotowując kurs e-ler-
trzeb i oczekiwań odbiorców. Aby to zrobić: do- ningowy chcesz tak na prawdę pomóc jego
brze ich poznaj, porozmawiaj z nimi i obserwuj uczestnikom w zdobyciu konkretnej wiedzy
ich. Sprawdzaj co im służy, a co przeszkadza i umiejętności, w lepszym zrozumieniu proce-
w Twoim kursie. Nie obawiaj się pytać o infor- sów i zjawisk. Jeśli przyjmiesz ich perspektywę
mację zwrotną – to nie krytyka, tylko szansa na i przygotowując materiał będziesz nieustannie
to, żeby się doskonalić. zadawał sobie pytania: Jak to pomoże uczest-
Projektując kurs przeanalizuj wszystkie zaso- nikom? Do czego to się im przyda? Co dzięki
by, które masz. Przede wszystkim swoje mocne temu zyskają? Wówczas Twoje kursy nie będą
strony i talenty – to na nich możesz projektować po prostu zbiorem wiedzy, ale przede wszyst-
najlepsze rozwiązania. Zadbaj o odpowiednią kim praktycznym jej wykorzystaniem.
infrastrukturę, komunikację, współpracę z inny- Pamiętaj, że PO-MOC, to dawanie siły
mi, aby zapewnić jak najlepsze doświadczenie i mocy słuchaczom do tego, aby choć w nie-
użytkownika i jednocześnie zadbać o efektyw- wielkim stopniu zmienili swoje życie:) – stwa-
ność szkolenia. Sprawdzaj, testuj, inspiruj się, rzamy im przestrzeń do sprawczości i poma-
czerp z doświadczeń swoich i innych. gamy z niej skorzystać.
Każdą wiedzę, nawet najbardziej skompli-
kowaną, można przedstawić w przyjazny dla
odbiorcy sposób.
Takie nastawienie sprawi, że słuchacze
będą się czuli w centrum zainteresowania
i chętniej skorzystają z kursów, które realnie
im pomagają.
109
7.4 Luz
Pozwalamy autorom poszaleć Humor pobudza kreatywność, rozwija

zdolności intelektualne. Szczególnie w pracy
Nagrywając wideo na pewno nie uda się interaktywnej, używaj humoru. Nie obawiaj
nagrać materiału na 100%. Potrzebne będą po- się śmiać się z samego siebie, miej dystans do
wtórki, ale nie zrażaj się tym. Każde podejście siebie.
będzie lepsze od poprzedniego. Traktuj każde
ujęcie jako nową przygodę, nigdy nie wiadomo
co się stanie podczas nagrania. Coś niesamo- Humor jest najwspanialszą przyprawą
witego czai się za każdym rogiem - a to ktoś w czasie uczty życia. Śmiej się ze swoich
zapuka do pokoju nagrań, a może oblejesz się błędów, ale czerp z nich naukę, kpij ze swo-
kawą albo nagle w niewytłumionym pomiesz- ich trosk, ale zdobywaj z nich siłę. Obracaj
czeniu usłyszysz przelatujący samolot. swoje trudności w żart, ale przemagaj je.
Takie zdarzenia można wykorzystać w fi-
nalnym nagraniu, możesz je jeszcze dodatko- Lucy Maud Montgomery
wo skomentować. Nigdy nie przewidzisz takiej
sytuacji, więc jej nie zmarnuj. Bloopery, bo tak
nazywamy takie sytuacje w nagraniu, są nie-
jednokrotnie dodawane jako dodatki do filmów
i są świetną rozrywką dla słuchaczy. Przeryw-
nikiem w długim toku lekcji.
Tylko nie przesadzaj z ich ilością i nie próbuj
ich prowokować, sztuczność często jest wi-

doczna, a fałsz może zrujnować Twoją reputację.
Sztuczność jest też często widoczna pod-
czas całego nagrania. Jeżeli jesteś zestreso-
wany, mylisz się, gubisz się w toku nagrania, to
jest od razu widoczne. Staraj się być swobod-
ny, wypoczęty. Pamiętaj, że nagranie można
zawsze powtórzyć, ale w rozsądnych grani-
cach. Każde ujęcie powoduje wzrost kosztów
i wydłużenie czasu nagrania.
Staraj się nie czytać scenariusza, tylko
swobodnie wyrażać myśli. Najlepiej przećwicz
całe nagranie w domu. Warto nagrać się ka-
merką w laptopie, może zauważysz wówczas
co jest Twoją słabą stroną. Pokaż nagranie do-
mownikom, na pewno doradzą jakieś ciekawe
rozwiązania. Im więcej próbujesz (szczególnie
na początku), tym łatwiej ci będzie podczas
110 samego nagrania.
7.5 Feedback loop / 7.6 Zawody, których jeszcze
personalizacja nie ma
Pozwalamy uczestnikom wyrażać swoje Zawody, których jeszcze nie ma, albo
opinie, czytamy je, wdrażamy. dopiero co powstają / elastyczność /
nie-beton.
Ważne w personalizacji są następujące
elementy: Prognozy prezentowane w raportach do-
tyczących zawodów przyszłości wskazują,
• Partnerstwo w relacji ze studentem. że około 67% młodych ludzi urodzonych po
• Dobry kontakt z wykładowcą. roku 2007 będzie pracowało w zawodach,
• Szybkie odpowiadanie na maile. które jeszcze nie powstały. Tworzą się one na
• Możliwość spotkania. oczach społeczeństwa bardzo dynamicznie.
• Real-time discussion in class 24/7. Nie są to jednak zawody, które są konstru-
owane od podstaw. Najczęściej są to hybrydy
umiejętności, które były niezbędne wcześniej,
połączone z nowymi kompetencjami z zakresu
zarówno umiejętności miękkich, jak i techno-
logicznych. Dlatego też w Collegium Da Vinci
bazujemy na mieszaniu kompetencji i łączeniu
„wody z ogniem”. Nie chcemy, aby informatyk
był tylko informatykiem. Ma to być specjalista
z zakresu np. programowania, ale taki, który
będzie potrafił zorganizować pracę zespołu,
dyskutować, pracować w grupie i prezento-

wać swoje produkty.
111
7.7 Walidacja pomysłów
ze studentami
Informacja zwrotna to podstawa. sposobem jest przeprowadzenie webinaru na

temat, do którego zamierzamy przygotować
Budzisz się z myślą, że świat potrzebuje szkolenie. Pozwoli to zbadać zainteresowanie
kursu online na temat X. Przekonany o słusz- potencjalnych kursantów, zebrać ich oczeki-
ności swojej idei rzucasz się zachłannie na wania, dowiedzieć się, jakie zagadnienia mają
kolejne książki i artykuły naukowe tworząc się znaleźć w kursie, da wyobrażenie jaka gru-
scenariusz doskonały. Czas mija błyskawicz- pa może być odbiorcą szkolenia. Wystarczy, że
nie i w końcu jest! Materiał na szkolenie go- taki webinar będzie trwał pół godziny, a tanie
towy. Gdyby przyznawano nagrodę Pulitzera się kopalnią wiedzy. Zapewniam Cię, że nie
za kursy online Twój byłby faworytem. Stop! będzie to stracony czas!
O czymś zapomniałeś… Przecież to nie Ty je-
steś adresatem tego kursu! Popełniłeś właśnie
jeden z głównych grzechów projektanta - za-
projektowałeś rozwiązanie edukacyjne w ode-
rwaniu od potrzeb studentów. Na pocieszenie
powiem Ci, że zdarzyło się to nie tylko Tobie
- świat jest pełen zaprojektowanych w ten
sposób produktów i usług. Niestety często
w ogóle nie używanych przez potencjalnych
użytkowników.
Pamiętaj, żeby na różnych etapach prac
(również tych wczesnych) przedstawiać

swój pomysł studentom i zbierać informację
zwrotną. Oczywiście nie musisz uwzględniać
wszystkich ich uwag i sugestii, ale jeżeli część
z nich się powtarza, warto się im przyjrzeć.
Jakie narzędzia masz do dyspozycji? Jest
ich mnóstwo i nie obawiaj się wykorzysty-
wać wszystkie, które znasz z innych obszarów
swojej działalności - tutaj nie ma ograniczeń.
Od podstawowych narzędzi badawczych typu
ankiety i wywiady ze studentami, poprzez
analizę benchmarków (co i jak robią inni), bu-
dowanie prototypów i obserwacje użytkowni-
ków oraz inne narzędzia typowe dla badań UX
(User Experience). Pamiętaj, że zaprojektowa-
nie i wytworzenie kursu online to duży wysiłek
i nakład Twojego czasu oraz znaczne koszty
po stronie Uczelni.
112 W przypadku kursów online sprawdzonym-
7.8 Praktyczność
Wykładowcy pracują na świeżych Po drugie, praktyczność to ćwiczenia

przykładach (swoich często). wykonywane w trakcie zajęć, symulujące fak-
tyczne zagadnienia i problemy, z jakimi mogą
Zajęcia praktyczne, czyli jakie? Wbrew się spotkać studenci. Mogą one być wymyślo-
pozorom odpowiedź nie jest jednoznaczna. ne przez nas wykładowców przy wykorzysta-
Praktyczność zajęć w Collegium Da Vinci ma niu naszych doświadczeń lub wiernie nawią-
różne wymiary. zywać do faktycznego zdarzenia, problemu,
Po pierwsze, zagadnienia teoretyczne zjawiska, wyzwania itd. W takim przypadku
są ilustrowane przez wykładowcę za pomo- student indywidualnie lub w grupie ma oka-
cą przykładów z praktyki (czyli np. z otocze- zję ćwiczyć podstawowe umiejętności i kom-
nia społeczno-gospodarczego). Kluczem do petencje społeczne niejako „w warunkach
sukcesu jest tutaj ich aktualność, gdyż przy- laboratoryjnych”. W bezpiecznym dla siebie
kłady historyczne nie trafiają do studentów środowisku, pod okiem wykładowcy realizuje
- często miały miejsce w innej, niż im znana zadanie uzyskując od nas i/lub reszty grupy
rzeczywistości. Poza tym, kontekst historycz- informację zwrotną, na podstawie której może
ny tych przykładów wymaga wyjaśnienia, co doskonalić swoje działanie. Warto podkreślić,
jest dodatkowym - często niepotrzebnym - że włączając zadania realizowane w grupach,
utrudnieniem dla wykładowcy. Najlepiej, jeżeli studenci mają szansę korzystać nie tylko z na-
prezentowane przykłady pochodzą z własne- szego doświadczenia, ale również uczyć się od
go doświadczenia osoby prowadzącej zajęcia, siebie nawzajem, czerpiąc z wiedzy bardziej
gdyż wtedy ma ona wiedzę na temat okolicz- doświadczonych kolegów. Jeżeli zatem masz
ności i warunków danego zdarzenia. Dzię- taką możliwość projektując, a potem prowa-
ki temu potrafi je dokładniej i bardziej wiary- dząc kurs online, zapraszaj do pracy grupowej
godnie przedstawić. Często jako wykładowcy i włączaj studentów w rolę dzielących się wie-
wahamy się, czy nasze przykłady będą odpo- dzą. Szkolenie będzie dzięki temu ciekawsze,
wiednie i wystarczająco „spektakularne”, aby a studenci bardziej zaangażowani. Pamiętaj,
zainteresować studentów. Powiem tak - nie że w kształceniu online utrzymywanie zaan-
ma lepszego przykładu niż ten, który doty- gażowania i motywowanie do systematycznej
czy naszego doświadczenia! Pomijając fakt, aktywności to największe wyzwanie.
że można go wtedy dogłębnie analizować ze Po trzecie, praktyczność w CDV to pro-
studentami, to emocje, które towarzyszą na- jekty realizowane przez studentów w koopera-
szemu własnemu przeżyciu, sprawiają, że cji z podmiotami zewnętrznymi. Studenci roz-
prezentacja jest po prostu ciekawsza. W ten wiązują indywidualnie lub grupowo problem,
sposób, studenci zdobywając wiedzę mogą który został „przyniesiony” przez wykładowcę
zrozumieć kontekst, w jakim może być wyko- lub partnera uczelni. Środowisko realizacji tego
rzystana. Zalecenia te są jak najbardziej ak- projektu jest już zupełnie inne, gdyż pojawia się
tualne dla kursów online. Jeżeli prezentujesz strona trzecia, poza wykładowcą i studentem,
zagadnienia teoretyczne, nie zapominaj o ilu- która jest najczęściej bardzo zainteresowana
strowaniu ich przykładami ze swojego życia rozwiązaniem jakiegoś problemu. Ten rodzaj
113 zawodowego! praktycznych zajęć jest najbardziej zaawan-
7.9 Projekty studenckie
sowany i najtrudniejszy pod kątem organiza-

cyjnym, ale ma też ogromne zalety. Studenci
dostają kompleksową informację zwrotną od
podmiotów i osób zewnętrznych, mają szansę
zobaczyć „jak coś działa w praktyce”, doświad-
czają osobiście otoczenia, w jakim realizowane Studenci tworzą projekty które są
są projekty, obserwują działanie swoich roz- mega-profesjonalne, zaskakujące,
wiązań i mają szansę na nawiązanie relacji za- pod okiem wykładowców-praktyków.
wodowych. Największym problemem w przy-
padku takich zajęć jest ograniczenie czasowe Zajęcia praktyczne mają to do siebie, że
ekspertów zewnętrznych i ograniczone możli- ich wynikiem często są projekty tworzone in-
wości pojawienia się na zajęciach na uczelni. dywidualne lub przez grupę studentów. Każ-
W tym przypadku e-learning wydaje się wiel- dy z twórców korzysta z wiedzy przekazanej
kim sprzymierzeńcem tego typu projektów. przez nauczyciela, ale też wykorzystuje szereg
swoich innych umiejętności, chociażby gra-
ficznych. Profesjonalizm niektórych projektów
Jak widać kształcenie zdalne wcale nie jest tak zaskakujący, że szkoda by było scho-
musi być ograniczeniem dla wać je do szuflady. Chwal się zatem Waszym
praktyczności zajęć! wspólnym sukcesem! Wykorzystaj uczelniane
media społecznościowe, daj możliwość stu-
dentom zaprezentowania projektu partnerom
biznesowym. Kto wie, być może właśnie dzięki
Twojej pomocy student dostanie wymarzoną
posadę? Poza tym, jest to świetny proof to be-
lieve wykorzystywany w komunikacji marke-
tingowej, pokazujący, że CDV to miejsce roz-
woju praktycznej wiedzy.
1. Jakie są składniki „Sekretnego sosu

CDV” w projektowaniu kursów
e-learningowych?
2. Jakie są podstawowe zasady
zaciekawienia studenta treściami
kursu?
114
Krok 7. (Over)Delivery CDV-WAY#1_SPOSÓB NA CIEKAWY KURS E-LEARNINGOWY PRZEWODNIK DLA TRENERA
115
Zakończenie
Przeszedłeś 7 kroków.
Decyzja czy wchodzisz na

kolejną górę zależy tylko
od Ciebie!
AUTOR:
Marek Banaszak
116
Powodzenia!
Zakończenie
Jeśli czytasz ten fragment to prawdopo- będą znacznie prostsze, aniżeli droga bez tego
dobnie przeszedłeś 7 kroków przewodnika. Nie przewodnika. Chcielibyśmy jednak zaznaczyć,
oznacza to jednak, że stałeś się idealnym na- że proces tworzenia kursów e-learningowych
uczycielem zdalnym. Od teraz posiadasz już to proces, który (ze względu na szybki i dy-
niezbędną wiedzę oraz umiejętności związane namiczny rozwój technologii informacyjnych)
zarówno z przygotowywaniem, projektowa- będzie bardzo mocno ewaluował w kolejnych
niem, realizacją oraz ewaluacją kursów zdal- latach. Siedem kroków przedstawionych przez
nych. Nadszedł czas na praktykowanie tego, nas powinno jednak wskazać Ci na co zwrócić
czego nauczyłeś się w poszczególnych kro- uwagę podczas realizacji zajęć on-line. Jakie
kach. Praktykowanie rozumiane jako stworze- narzędzia do tego wykorzystasz – będzie wy-
nie własnego pomysłu na kurs oraz zrealizo- łącznie Twoją decyzją.
wanie go. To właśnie dzięki ćwiczeniu swoich
kompetencji zbudujesz swój warsztat pracy.
Przewodnik ten w założeniu miał „stwa-
rzać przestrzeń do sprawczości”. Mamy na- Powodzenia!
dzieję, że zainspirowaliśmy Cię do działania Zespół ds. e-learningu
117 i dalsze kroki w realizacji kształcenia zdalnego Collegium Da Vinci w Poznaniu
Bio autorów
czyli kto z Tobą przeszedł

7 kroków?
Każda podróż
z kompanami jest przygodą…
118
Marek Banaszak E: marek.banaszak@cdv.pl

E2: banaszak@dydaktyka.org
Kierownik Katedry Edukacji i Nowych Mediów Collegium Da Vin-

ci w Poznaniu. Pedagog, menedżer, certyfikowany tutor Collegium
Wratislavience, facylitator Design Thinking, wieloletni nauczyciel
oraz wykładowca akademicki.
Absolwent nauczycielskich studiów licencjackich na kierunku
Pedagogika, nauczycielskich studiów magisterskich na kierun-
ku Pedagogika o specjalności edukacja medialna i technologie
informacyjne, studiów podyplomowych Akademia Trenera, stu-
diów podyplomowych z nauczania fizyki, studiów podyplomowych
z nauczania wiedzy o społeczeństwie i integracji europejskiej oraz
studiów podyplomowych z Organizacji i Zarządzania w Oświacie.
Członek Grupy Roboczej ds. Planu Rozwoju Kompetencji Cyfro-
wych w Ministerstwie Cyfryzacji, ekspert Sieci Edukacji Cyfrowej
Komet@, członek Rady Sektorowej ds. Komunikacji Marketingowej
SAR, przewodniczący Grupy roboczej ds. Edukacji w Radzie Sekto-
rowej ds. Komunikacji Marketingowej, ekspert ds. oceny wniosków
w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju z zakresu Programu Ope-
racyjnego Inteligentny Rozwój.
Współtwórca innowacyjnych i praktycznych kierunków studiów
Data Science, Mediaworking II stopnia oraz Kreatywna Produkcja
Wideo w Collegium Da Vinci, a także innowacji pedagogicznych
związanych z wykorzystaniem technologii informacyjnych w na-
uce programowania i języków obcych w szkołach powszechnych.
Metodyk w projektach współfinansowanych ze środków Unii Euro-
Bio autorów
pejskiej z zakresu realizacji III misji uczelni.
Dlaczego chciałem napisać podręcznik?

E-learning nie jest niczym nowym. Ja chciałem pokazać jak można
zrobić go na nowo, aby odpowiadał współczesnym czasom.
119
Łukasz Fojutowski E: lukasz.fojutowski@cdv.pl
Doktor nauk ekonomicznych, menedżer i certyfikowany konsul-

tant zarządzania, ekspert w zakresie zarządzania wiedzą w organiza-
cjach, coach ACC ICF, trener biznesu, certyfikowany moderator De-
sign Thinking oraz tutor w edukacji, badacz i pasjonat wszystkiego,
co związane z zarządzaniem zespołami i rozwijaniem kompetencji
pracowników oraz edukacji online. Ma naturę Boba Budowniczego,
dlatego musi ciągle coś wymyślać, tworzyć i rozwijać :)

Chciałem odczarować przekonanie, że e-learning jest czymś nadzwy-
czajnym - wymaga nadzwyczajnych kompetencji, nadzwyczajnych
zdolności, nadzwyczajnej pracy i nadzwyczajnych narzędzi. Pierwszą
i chyba najważniejszą rzeczą, którą dowiedziałem się o nauczaniu on-
line jest to, że nie ma żadnego „e-learningu” - jest po prostu „learning”,
w którym kluczową rolę odgrywa kompetentny wykładowca z pasją.
Cała reszta to jedynie narzędzia ICT, które wykładowca może wyko-
rzystywać w rozmaity sposób w zależności od celu zajęć, specyfiki
studiów oraz swojej pomysłowości. Mam nadzieję, że nam się udało
i podręcznik będzie pomocny dla naszych wykładowców online.
Bio autorów
120
Karolina Janiszewska E: karolina.janiszewska@cdv.pl
Ekspert w zakresie strategii zarządzania marką i strategii reklamo-

wej. Od wielu lat przygotowuje autorskie szkolenia i warsztaty strate-
giczne dla biznesu oraz jednostek terytorialnych. Współautor książek:
Strategia reklamowa, Wiedza o reklamie, Zarządzanie marką oraz licz-
nych publikacji polsko i anglojęzycznych poświęconych zagadnieniom
związanym z komunikacją i zarządzaniem marką. Certyfikowany tutor
Collegium Wratislavience, facylitator Design Thinking, wieloletni wy-
kładowca akademicki.
Łączy wiedzę naukową z praktyką. Ukończyła studia z zakresu
marketingu na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, gdzie uzy-
skała w 2004 roku tytuł doktora nauk ekonomicznych. Przygotowy-
wała koncepcje strategii komunikacyjnych oraz strategii zarządzania
markami zarówno dla biznesu jak i marek terytorialnych. Wieloletni
współpracownik agencji reklamowych w charakterze eksperta ds.
strategii marki i strategii komunikacji. Wykładowca kierunku Zarządza-
nie Kreatywne w Collegium Da Vinci w Poznaniu. Podpisuje się pod
zdaniem Alberta Einsteina wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy,
ponieważ wiedza jest ograniczona. Do każdego problemu podchodzi
z zaangażowaniem, optymizmem i kreatywnością, szukając nieba-
nalnych rozwiązań, które są istotne z punktu widzenia projektowania
przekazów reklamowych i koncepcji tożsamości marki.
Dlaczego chciałam napisać podręcznik?

Wierzę, że łączenie różnych technik w edukacji angażuje odbiorców
Bio autorów
i przynosi najlepsze rezultaty.
121
Jarosław Kowalczyk E: jarosław.kowalczyk@cdv.pl
Dyrektor artystyczny z wieloletnim stażem w branży gier kom-

puterowych w Stanach Zjednoczonych. Pracował między innymi
nad światowymi hitami gier: Medal of Honor i Call of Duty. Jego
doświadczenie i zainteresowania obejmują szeroki zakres produkcji
gier, a w szczególności sztuka graficzna do gier, organizacja pra-
cy zespołowej oraz systemy produkcyjne. Jego zainteresowania
i pasje obejmują także koncepty graficzne do gier, projektowanie
gier (game design), psychologię gier i gracza, socjologię, kulturo-
znawstwo oraz praktyczne zastosowanie grywalizacji w edukacji.
Zarządzał i prowadził zajęcia na wydział Game Art and Design w Art
Institute w Los Angeles. Jego najlepsi studenci pracują obecnie
w najbardziej renomowanych firmach gier komputerowych takich
jak Bilzzard, Infinity Ward, Treyarch oraz Electronic Arts. Obecnie
jest wykładowcą na wydziale Informatyki oraz opiekunem kierunku
Gry i Media Interaktywne w Collegium Da Vinci w Poznaniu oraz
wykładowcą na wydziale Communication Design w School of Form.

Współpraca z grupą doświadczonych pedagogów to przyjemność
i nauka. Myślę, że gry edukacyjne mają duży potencjał i powinny być
traktowane na poważnie.
Bio autorów
122
Dominik Kurzawski E: dominik.kurzawski@cdv.pl
Wykładowca-praktyk Wydziału Informatyki i Komunikacji Wizualnej.

Absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, podyplomo-
wych studiów z zakresu projektowania systemów informatycznych.
Profesjonalista na styku IT i biznesu, znający mechanizmy two-
rzenia dobrych relacji w zespole projektowym. Swoją karierę zawo-
dową rozpoczynał w Centrali jednego z poznańskich banków, gdzie
nabierał doświadczenia w roli analityka procesów biznesowych oraz
zarządzania projektami. Wyznaje zasadę, iż podstawowym krokiem
na drodze prowadzącej do skutecznie funkcjonujących procesów
jest ich analiza. Obecnie niezależny konsultant IT, odpowiedzialny za
realizację projektów w ujęciu całościowym

Aby zapewnić wsparcie wszystkim osobom chcącym przeżyć swoją
e-learningową przygodę!
Bio autorów
123
Dagmara Moskwa E: dagmara.moskwa@cdv.pl
Wykładowca – praktyk w Collegium Da Vinci w Poznaniu oraz ad-

iunkt w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, ba-
dacz, historyk, copywriter i specjalista ds. mediów społecznościowych.
Naukowo pasjonuje się studiami nad pamięcią i Rosją putinowską.
Współpracuje z instytucjami badawczo-naukowymi w Rosji i w Niem-
czech. Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii (UAM). Po-
siada dyplom magistra wschodoznawstwa (Wydział Historyczny UAM)
oraz stosunków międzynarodowych o specjalności dyplomacja i sto-
sunki konsularne (Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM).
Autorka wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych, orga-
nizator konferencji naukowych, debat i spotkań autorskich. Facilitator
i moderator Design Thinking. Kierownik i wykonawca projektów ba-
dawczych NCN i NCBiR. Posiada także doświadczenie dziennikarskie
i w marketingu internetowym. Jako copywriter-freelancer oraz współ-
pracownik agencji marketingowych tworzyła content m.in. dla takich
marek jak Allegro.pl. Bakoma, Almette, Netto, Empik School, Multikino
czy Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu.
Zafascynowana ludźmi, ich mentalnością, nawykami i spojrzeniem
na świat. Wykładowca z zamiłowania. Zakochana we „wschodzie”, tym
postsowieckim – ludziach, kulturze i krajobrazach. Relaksuje się trenu-
jąc aerial hoop, biegając, tańcząc, rysując i gotując.

Aby pokazać innym, jak efektywnie dzielić się wiedzą i doświadcze-
Bio autorów
niem za pomocą nowych technologii.
124
Bartek Rychalski E: b.rycharski@coursemakers.pl
Przedsiębiorca, producent i reżyser z 11-letnim doświadczeniem

w branży e-learningu. Założyciel CourseMakers - pierwszego w Polsce
studia specjalizującego się w produkcji wysokiej jakości kursów onli-
ne. Autor i współautor bestsellerowych kursów skierowanych na rynek
B2C, w tym LIVE Streaming Pro oraz Practical Time Management (po-
nad 3500 uczestników na platformie Udemy). Od 2018 roku wyprodu-
kował wraz z zespołem ponad 2000 lekcji video w ramach 70 kursów
online. W trakcie całej dotychczasowej drogi zawodowej brał udział
w kilkuset projektach edukacyjnych dla takich marek jak Uniwersytet
Medyczny w Poznaniu, Allegro, WSiP. Nominowany do nagrody Med-
Trends 2017 za projekt platformy edukacyjnej kierowanej dla pacjen-
tów cierpiących na przewlekłe bóle kręgosłupa oraz laureat drugiego
miejsca w konkursie TechCrunch Disrupt Warsaw za projekt platformy
z kursami online dla branży kreatywnej. Pomysłodawca i współorga-
nizator pierwszego w Poznaniu i jednego z pierwszych w Polsce wy-
darzeń z serii TEDxPoznań. Autor poradnika Kursy Online od Podstaw,
z którego na stronie coursemakers.pl/poradnik skorzystało ponad
2000 początkujących autorów kursów.

Moją misją jest „tworzenie pozytywnych zmian”, wysokiej jakości
kursy online w ramach uczelni wyższych to również taka zmiana.
Bio autorów
125
Marta Szmyt E: marta.szmyt@cdv.pl
Asystentka w Biurze Rektora oraz Koordynator Programu Era-

smus+ w Collegium Da Vinci. Absolwentka politologii oraz zarzą-
dzania kreatywnego. Obecnie doskonali swój warsztat w obszarze
badań jakościowych. Ceni ponad wszystko umiejętność dobrej
i sprawnej komunikacji. Miłośniczka psów, kotów i dobrej książki.

E-learning jest trendem, który z roku na rok coraz mocniej będzie
dominował w obszarze edukacji. Warto więc badać wcale nie to, czy
go wprowadzać do oferty, ale kiedy i w jaki sposób. Moje badania to
kolejna cegiełka do zaprojektowania nowej, unikatowej platformy
dla studentów CDV.
Tomasz Tyksiński E: Tomasz.tyksinski@cdv.pl
Umysł ścisły, informatyk, programista, matematyk, kryptolog.

Dydaktyk, nauczyciel, wykładowca, tutor, mentor, promotor, autor kur-
sów e-learningowych.
Pasjonat, hobbysta, audiofil, kolekcjoner.
Bio autorów

Moją misją jest „tworzenie pozytywnych zmian”, wysokiej jakości
kursy online w ramach uczelni wyższych to również taka zmiana.
126
Katarzyna E:
Walkowiak-Markiewicz katarzyna.walkowiak-markiewicz@cdv.pl
Wykładowca akademicki - praktyk, doświadczony manager, trener

oraz konsultant. Posiada kilkunastoletni staż w biznesie. Doświadcze-
nie zdobywała na stanowiskach managerskich i specjalistycznych
w korporacjach finansowych i w konsultingu (realizacja projektów stra-
tegicznych dla różnych branż) oraz pracując jako wykładowca akade-
micki (praca doktorska z zakresu jakości obsługi klienta; specjalizacje:
strategie marketingowe, badania marketingowe, marketing usług, vo-
ice of customers, badania marketingowe, obsługa klienta, planowanie
marketingowe).
Łączy wszechstronną wiedzę naukową w zakresie zarządzania
strategicznego, zarządzania projektami, strategii marketingowych
przedsiębiorstw oraz badań marketingowych z praktyką.
Od wielu lat prowadzi projekty strategiczne oraz warsztaty dla biz-
nesu i szkolenia. Współautorka książki Podstawy marketingu – ćwicze-
nia dla studentów kierunków ekonomicznych) oraz licznych publikacji
polsko i anglojęzycznych poświęconych strategiom marketingowym
firm, zagadnieniom związanym z doświadczeniami klientów, voice of
customers, badaniami marketingowymi, marketingiem usług, zarzą-
dzaniem jakością.

Aby kursy e-learningowe dostarczały ich uczestnikom tyle samo
a może nawet więcej satysfakcji niż tradycyjne kursy!
Bio autorów
127
wykaz grafik Grafika 1
Model „chcę-nie chcę, muszę-nie muszę” 23

Grafika 2
Układ materiałów na zajęcia z Bezpieczeństwa
systemów informatycznych 31
Grafika 3
Film przygotowany przez
wykładowcę Wychowania fizycznego 33
Grafika 4
Wtrącanie ciekawostek
w kursie on-line 34
Grafika 5
LEARNER PERSONA – WZÓR 44
Grafika 6
Pętla informacji zwrotnej 55
Grafika 7
Przykład narzędzia do konstruowania
agendy kursu 70
Grafika 8
Przykład „wirtualnej klasy” 72
Grafika 9
Schemat zjawiskanPrzepływu (FLOW) 73
Grafika 10
Schemat cyklu Kolba 80
Grafika 11
Schemat Customer Journey 100
Grafika 12
Lejek sprzedażowy 102
Wykaz
128
wykaz Przykład 1
przykładów Zadanie testowe 8

Przykład 2
Zadanie otwarte 8
Przykład 3
Zadanie zamknięte
z jedną prawidłową odpowiedzią 9
Przykład 4
Zadanie zamknięte
z kilkoma prawidłowymi odpowiedziami 9
Przykład 5
Zadanie z polem
do wprowadzenia wyniku obliczeń 9
Przykład 6
Bezpłatny webinar 10
Przykład 7
Podcast 11
Przykład 8
Wirtualna klasa 11
Przykład 9
Okno aplikacji ZOOM 12
Przykład 10
Kompetencje wg. Future of Jobs 16
Przykład 11
Sposób prezentowania
„czego potrzebuje się nauczyć kandydat” 45
Wykaz
129
wykaz tabel Tabela 1
Grupa ambitnych studentów 24

Tabela 2
Grupa studentów zaocznych 26
Tabela 3
Motywacja i potrzeby grupy absolwentów
Studiów podyplomowych 28
Tabela 4
Motywacja i potrzeby grupy realistów 30
Tabela 5
Buyer persona: przedstawiciel
Firm/pracodawca 42
Tabela 6
Learner persona studenta
Ambitnego 46
Tabela 7
Persona studenta zaocznego 48
Tabela 8
Learner persona absolwenta
Studiów podyplomowych 50
Tabela 9
Learner persona realisty 52
Tabela 10
Charakterystyka poziomów kursów
E-learningowych 66
Tabela 11
Przykład umiejętności drawing
I testing gameplay 74
Wykaz
130
wykaz zdjęć Zdjęcie 1
Jak tworzyliśmy Learner Persony? 54

Zdjęcie 2
Po stworzeniu Learner Person 54
Zdjęcie 3
Jak tworzyliśmy agendy kursów 71
Zdjęcie 4
Sposób na tworzenie agendy kursów 71
Zdjęcie 5
Prompter do wyświetlania tekstu 81
Zdjęcie 6
Proces nagrywania kursu
z wykorzystaniem kamery i promptera 82
Zdjęcie 7
Okulary VR z wykorzystaniem smartfona 83
Zdjęcie 8
Studio składające się z kamery z prompterem,
mikrofonem oraz monitorem poglądowym 93
Zdjęcie 9
Przykład schematu komunikacyjnego kursu 96
Wykaz
131
przypisy 1. TRIAL (ang. próba) – Fragment kursu
zdalnego/wersja próbna, którą

użytkownik może przetestować
przed zakupem. 43
2. Remarketing – rodzaj kampanii

marketingowej wykorzystywanej
w celu powtórzenia przekazu
użytkownikom, którzy wcześniej
odwiedzili stronę produktu. 61
3. Facylitacja to proces, podczas

którego osoba określana jako
facylitator wpływa na członków
grupy, powodując wzrost zachowań
określonego rodzaju oraz zwiększenie
efektywności pracy grupy w realizacji
zamierzonych celów poprzez
np. definiowanie problemów. 72
4. Exp – punkty doświadczenia używane

zazwyczaj w grach MMORPG. 74
5. Iteracja – proces powtarzania tej samej

operacji w pętli z góry określoną liczbę
razy lub do spełnienia określonego
warunku. 77
6. Prompter – urządzenie do wyświetlania

wcześniej przygotowanego tekstu,
Wykaz
który jest czytany przez osobę

występującą przed kamerą. 81
132
Collegium Da Vinci w Poznaniu

ul. gen. Tadeusza Kutrzeby 10
61-719 Poznań
Tel. 612711000
133 www.cdv.pl

Podręcznik Elearning CDV WAY 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Podręcznik Elearning CDV WAY 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CDV-WAY#1

CDV-WAY#1_SPOSÓB NA CIEKAWY KURS E-LEARNINGOWY PRZEWODNIK DLA TRENERA

Przewodnik dla Trenera

Podręcznik został przygotowany w ramach realizacji projektu pt.: „Zwiększenie potencjału

IDEALNEGO KURSU ONLINE 4

2.1 Wszystko co musisz wiedzieć o Learn Personie 22

3.1 Czym jest i czemu służy walidacja

4.1 Trzy poziomy kursów e-learningowych 66

5.1 Zwinny zespół produkcyjny 88

6.1 Customer Journey, czyli proces

KROK 7. (Over)Delivery 106

7.1 Why projektu 108

Bio autorów, czyli kto z tobą

Wykaz grafik 128

Wchodząc do połowy góry

Tak samo jest z tym Przewodnikiem.

idealnego kursu online

Najlepsze kursy online nigdy

To coś znacznie więcej.

CELEM TEGO KROKU JEST: AUTORZY:

zainspirowanie Cię do projektowania kursów Marek Banaszak

- Jak rozumiemy e-learning?

Wśród nauczycieli i wykładowców do dziś Przykład 1: Zadanie testowe

matowany dokument, który niczym się nie

Podaj dodatni wynik rozwiązania równania:

oprawną odpowiedzią w tym przypadku

odkrywanie konkretnych zależności.

SŁOWNIK TALENTÓW 2.0

Niestety, nie wszystkie tematy można

Wykładowca prowadzący spotkanie jest filmo- Istotnym elementem w metodycznym

Enabling brekout rooms uważyć pewną zmianę w spojrzeniu na to, co

fikacji faktyczne jesteśmy w stanie lepiej an-

różne stopnie trudności (od łatwego do kurs online?

• poziom trudności zadań jest dosto- A) Why Uczelni

Rozwiązania gamifikacyjne nie powinny

Wykładowcy tworzący kursy e-learningo-

1. Stawiają warunki finansowe, które są nie- Jeśli odpowiedź przyszła Ci z łatwością,

Co mówią wykładowcy posiadający poza-

1. „Zawsze chciałem zrobić taki projekt”.

2. „To moja misja (żeby pomagać ludziom na

3. „Potrzebuję zrobić ten kurs, żeby zrobić

4. „Chcę zrobić kurs online, bo chcę więcej

5. „To ma duży potencjał. To jest przyszłość

Wykładowcy posiadający silną wewnętrz-

A) Jakie tematy mają globalnie in 2020

tam, zainspiruj się! 6. Quality control (not on 2020 list)

Przykład 10: Kompetencje wg.

metodyk, grafik czy operator, dadzą Ci

praktycznego zastosowania? Jak pokazu- wiesz jakie konsekwencje przyniesienie

2. Pedagogical Content Knowledge (PCK) Polecane materiały

SPRAWDŹ, CZY WIESZ?

1. W jaki sposób możesz nauczać

2. W jaki sposób możesz nauczać

3. Co oznacza pojęcie wirtualnej klasy?

4. Ile czasu wykładowcy zajmuje

5. Dlaczego w ogóle chcesz stworzyć

2.1 Wszystko co musisz wiedzieć o Learn Personie 22

Kursy online nie są o czymś,

CELEM TEGO KROKU JEST: AUTORZY:

zainspirowanie Cię do badania potrzeb Marek Banaszak

wiedzieć o Learn Personie z kursów online?

Learner Persona to modelowy uczestnik A) Model Become, Belong, Survive

2. Belong – „chcę przynależeć do określonej

3. Survive – „nie mam wyjścia, jeśli chcę