Okres prenatalny czyli od zapłodnienia

do narodzin
Historia życia człowieka w ciągu dziewięciu miesięcy, które poprzedzają narodziny, jest
bardzo ciekawa i intrygująca. Od momentu zapłodnienia do narodzin, przez te dziewięć miesięcy z
jednej komórki powstaje cały organizm. Jest to czas bardzo intensywnego rozwoju oraz wielu zmian
w organizmie zarówno dziecka jak i Matki. Ten proces określa się mianem okresu prenatalnego.
Życie prenatalne to istna eksplozja zmian, okres, którego istotą jest ogromne, nigdy potem
niespotykane tempo rozwoju. W organizmie człowieka w żadnym innym etapie życia nie zachodzi tyle
zmian w tak krótkim czasie jak podczas tych dziewięciu miesięcy. Dziecko w wewnątrzmacicznej fazie
życia, w pierwszym dla niego środowisku, jest niezwykle aktywne, co pozwala na kształcenie wielu
funkcji narządów potrzebnych do życia w zewnętrznym środowisku. W pierwszym trymestrze życia
dziecka w łonie matki tworzą się struktury OUN 1 i istnieje już biochemiczna komunikacja dziecka ze
światem zewnętrznym poprzez matkę. W ciągu życia prenatalnego wykształcają się nie tylko narządy i
system nerwowy, ale także powstaje zalążkowa świadomość, kształtuje się struktura osobowości
człowieka, tworzą się również biologiczne uwarunkowania do kształtowania się niektórych aspektów
osobowości, mających podłoże w funkcji i strukturze układu nerwowego. Okres prenatalny trwa
około 40 tygodni i można go podzielić na dwa etapy – rozwój zarodkowy i rozwój płodowy.

Dziecko w pierwszym okresie swojego życia jest tylko pojedynczą komórką o średnicy około
0,1 mm. Ale jak się okazuje już w tym okresie zostają zdeterminowane cechy dziecka, takie jak płeć,
kolor włosów i oczu, rysy twarzy czy tendencje wzrostowe. W jajowodzie dochodzi do zapłodnienia –
komórka jajowa łączy się z plemnikiem. Powstała w ten sposób zygota wędruje wzdłuż jajowodu do
macicy, dzieląc się na coraz więcej komórek. Między czwartym a siódmym dniem to skupisko
komórek zwane blastocystą zagnieżdża się w błonie śluzowej ściany macicy. Przez następne tygodnie
dziecko rośnie, aby w trzecim tygodniu osiągnąć 2,5 mm. Około dwudziestego pierwszego dnia od
poczęcia serce dziecka zaczyna funkcjonować, pomimo tego że jeszcze nie jest tak bardzo rozwinięte.
Na tym etapie rozwoju dziecka można już określić jego płeć. Główka, tułów i zawiązki górnych
kończyn pojawiają się w czwartym tygodniu życia. Płód mierzy w tym momencie już ponad pół
centymetra. Uwidaczniają się dołki uszne, które są zawiązką ucha wewnętrznego. Powstają cztery
pary łuków skrzelowych, tworzą się pączki kończyn dolnych. Zarodek rośnie bardzo szybko, bowiem
na początku tygodnia mierzy 4-5 mm, natomiast pod koniec dochodzi już do 11-14 mm. Rozwija się
krwiobieg, w którym zaczyna krążyć krew. Na przełomie szóstego i siódmego tygodnia w zawiązkach
kończyn górnych można wyróżnić okolicę łokciową i promienisty zarys palców. Powstaje przewód
słuchowy zewnętrzny, pojawia się także barwnik siatkówki. Tułów i kończyny wyraźnie się wydłużają,
a u dłoni i stóp uwidaczniają się połączone błoną palce. Głowa jest już bardziej wyprostowana. Nerki,
wątroba, układ pokarmowy i krwionośny już pracują, zaczynają uwidaczniać się narządy płciowe, choć
nie są jeszcze widoczne w czasie badań USG. Oprócz tego do dziewiątego tygodnia widać już jasne
cechy charakterystyczne dla człowieka, a zwłaszcza okolica szyjna. Powierzchnia zarodka pokryta jest
pierwotnym naskórkiem, jego długość wynosi około 30 mm, a masa ciała około 1 g.

1
OUN – ośrodkowy układ nerwowy
 Tutaj zaczyna się okres nazywany rozwojem płodowym. Trwa on od 9 tygodnia do końca 38
tygodnia. Zarodek stopniowo przekształca się w płód, a jego wygląd zewnętrzny, który jest zależny od
rozwoju mózgu, serca, wątroby, kończyn, uszu, nosa, oczu – coraz bardziej upodabnia go do cech
dziecka. Pod koniec trzeciego miesiąca płód ma około 10 cm. długości oraz wykształcony układ
nerwowy i mięśniowy . Można w tym momencie określić jego płeć. W trakcie czwartego i piątego
miesiąca narządy doskonalą swoje funkcje, dziecko głównie przybiera na wadze i wzroście. Mózg
zwiększa swoją powierzchnię, tworząc bruzdy i zwoje. Wzrasta sieć połączeń między komórkami
nerwowymi w całym ciele co skutkuje bardziej płynnymi ruchami. Dziecko w tym okresie zaczyna być
wrażliwe na smak i zapach wód płodowych. W tym miesiącu u dziecka pojawiają się włosy, paznokcie
i brwi. Jednocześnie zaczyna ono być bardziej aktywne i odczuwalne przez matkę. Reaguje na bodźce
zewnętrzne, co oznacza że można je uspokoić, słuchając muzyki, śpiewając czy mówiąc do niego.
Dalszemu rozwojowi dziecka towarzyszy od tej pory maź płodowa, którą zostaje pokryta skóra
dziecka, a na samym ciele powstaje również meszek. Podczas miesiąca szóstego dziecko osiąga 25-30
cm wzrostu i waży 50-70 dkg. W tym okresie wytwarzają się również więzadła stawowe, kostnieje
szkielet, płuca zaczynają wytwarzać surfaktant, który później pomoże dziecku w oddychaniu po
urodzeniu a w czasie snu pojawia się u dziecka faza REM – marzeń sennych, w czasie której następuje
dojrzewanie mózgu. Do miesiąca dziewiątego dziecko rozwija się i przygotowuje do porodu.
Wykonuje dużo ruchów, ćwiczy ssanie i oddychanie oraz zaczyna ustawiać się w kierunku kanału
rodnego. Po tym jest już gotowe na opuszczenie brzucha matki. Płuca dziecka są przygotowane do
oddychania. W tym okresie następuje poród.

Dziecko przez te dziewięć miesięcy bardzo intensywnie rozwijało się i uczyło się umiejętności
potrzebnych mu po przyjściu na świat. Jest teraz świetnie przygotowane do życia poza organizmem
matki i samodzielnego egzystowania. Jak widać ten proces jest naprawdę złożony i pokazuje jak
wspaniałą istotą jest człowiek. Od tej pory można mówić już o noworodku.