Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 25

nfu" ldltM @)&%.!!.

@@
k|yd ;+zf]wgM @)&&.)$.)!
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if lgodfjnL, @)&%

lwtf]kq ;DaGwL P]g, @)^# sf] bkmf !!^ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L g]kfn ;/sf/sf] :jLs[ltdf
g]kfn lwtf]kq af]8{n] b]xfosf lgodx? agfPsf] 5 .

kl/R5]b — !
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/DeM -!_ oL lgodx?sf] gfd æljlzi6Ls[t nufgL sf]if lgodfjnL, @)&%Æ
/x]sf] 5.
-@_ of] lgodfjnL g]kfn lwtf]kq af]8{n] tf]s]sf] ldlt b]lv nfu" x'g]5 .
@= kl/efiffM ljifo jf k|;+Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,–
-s_ æOsfO{{Æ eGgfn] sf]if cGtu{t lgisfzg ul/g] lwtf]kqsf] OsfO{{ ;Demg' k5{ .
-v_ æO{sfOwgLÆ eGgfn] sf]ifsf] Ps jf Ps eGbf a9L O{sfOdf :jfldTj eO{ btf{ lstfadf
gfd pNn]v ePsf] of]Uo nufgLstf{x? ;Demg' k5{ .
-u_ æP]gÆ eGgfn] lwtf]kq ;DaGwL P]g, @)^# ;Demg' k5{ .
-3_ æshf{ ;"rgf s]Gb|Æ eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd :yflkt shf{ ;"rgf s]Gb| ;Demg' k5{.
-ª_ æsf]if Joj:yfksÆ eGgfn] ljlzi6Ls[t nufgL sf]if Joj:yfkg ug{] p2]Zo ePsf lgod #
adf]lhdsf] sf]if Joj:yfks ;Demg' k5{ .
-r_ æbtf{ lstfaÆ eGgfn] sf]ifsf] O{sfOx? jf O{sfOwgLx?sf] lj:t[t ljj/0f ;lxtsf] clen]v
/x]sf] btf{ lstfa ;Demg' k5{ .
-5_ æbtf{ k|df0fkqÆ eGgfn]] sf]if Joj:yfks jf ljlzi6Ls[t nufgL sf]ifsf] :yfkgf /
;+rfng ug{ o; lgodfjnL adf]lhd af]8{af6 k|bfg ul/Psf] cg'dlt ;Demg' k5{.
-h_ æb/Æ eGgfn] sf]ifaf6 nufgL eO{ k|fKt jflif{s k|ltkmn ;lxt sfod ePsf] b/ ;Demg'
k5{ .
-em_ ækF"hL cfJxfgÆ eGgfn] sf]if Joj:yfks4f/f sf]ifsf nufgLstf{x?n] vl/bsf nflu
k|ltj4tf hgfPsf] /sd ;Dk"0f{ /sd jf ;f] sf] s]xL c+z e'QmfgLsf nflu ul/g] cfJxfg
eGGf] ;Demg' k5{ .
-`_ æk|ltj4tf /sdÆ eGgfn] sf]ifn] k"FhL cfJxfg ul/Psf] ;dodf of]Uo nufgLstf{af6 sf]if
jf of]hgfdf nufgL ug{ k|fKt k|ltj4tfsf] s'n /sd ;Demg' k5{ .
-6_ ælaqmL k|:tfjÆ eGgfn] sf]ifsf] OsfO{{ laqmLsf nflu lgod @$ adf]lhd tof/ ul/Psf]
laqmL k|:tfj ;Demg' k5{ .
-7_ æsf]ifÆ eGgfn] lgod !$ adf]lhd af]8{df btf{ ePsf] k|fOe]6 OSjL6L, e]Gr/ Soflk6n,

-1)
x]h km08 jf o:t} k|sf/sf cGo ljlzi6Ls[t nufgL sf]if ;Demg' k5{ .
-8_ æaf]8{Æ eGgfn] P]gsf] bkmf # adf]lhd u7g ePsf] g]kfn lwtf]kq af]8{ ;Demg' k5{ .
-9_ ænufgL of]Uo /sdÆ eGgfn] sf]ifsf] k|zf;lgs / Joj:yfkg vr{ 36fP/ afFsL ePsf]
/sd ;Demg' k5{ .
-0f_ ænufgL ;Demf}tfÆ eGgfn] sf]ifsf] Joj:yfkgsf] lj:t[t k|lqmof v'nfpb} sf]if Joj:yfks
/ nufgLstf{ aLr ePsf] ;Demf}tf ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] vl/b ;Demf}tf -;A:flqmK;g
Plu|d]G6_, nufgL Joj:yfkg ;Demf}tf tyf cGo ;DalGwt sf]ifsf] u7g af/]sf] k|d'v
sfuhft jf ;Demf}tf ;d]tnfO{ hgfpF5 .
-t_ ænufgL ;ldltÆ eGgfn] nufgL gLlt cg';f/ sf]ifsf] /sd nufgL ug{ ljwfgdf Joj:yf
eP adf]lhd u7g ePsf] ;ldlt ;Demg' k5{ .
-y_ æljwfgÆ eGgfn] sf]if :yfkgf / ;+rfng ;DaGwdf ul/Psf] Joj:yfsf] b:tfj]hnfO{
;Demg'k5{ .
-b_ æ:jfldTj k"FhL ;DaGwL pks/0fx?Æ eGgfn] k"0f{ ?kdf jf cf+lzs ?kdf kl/jTo{ jf
ljdf]Ro cu|flws/ z]o/ -lk|km/]G; z]o/_ cyjf kl/jTo{ k|s[ltsf lwtf]kq -;'/If0fx?_
;Demg' k5{ .
-w_ æx8{n /]6Æ eGgfn] ljwfgdf pNn]v eP adf]lhd sf]ifdf ul/g] nufgLdf k|fKt x'g]
ck]lIft Go"gtd k|ltkmnsf] jflif{s b/ ;Demg' k5{ .

kl/R5]b – @
sf]if Joj:yfkssf] cg'dlt
#= sf]if Joj:yfkssf] cg'dlt lng' kg]{M -!_ sf]ifsf] :yfkgf tyf ;+rfng ug{ rfxg] sf]if
Joj:yfksn] af]8{af6 sf]if Joj:yfkssf] cg'dlt lng' kg]{5 .
t/ of] lgodfjnL k|f/De x'g' cl3 g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt lnO{ jf sDkgL /lhi6«f/
sfof{nodf btf{ eO{ ;+rfngdf /x]sf] sf]if Joj:yfkssf] xsdf of] lgodfjnL k|f/De ePsf]
ldltn] 5 dlxgfleq sf]if Joj:yfkssf] cg'dlt lng lgj]bg lbO{ ;Sg' kg]{5 .
1
-!s_ ljb]zdf btf{ ePsf] sf]if jf sf]if Joj:yfksn] k|rlnt g]kfn sfg"gsf] clwgdf
/xL To:tf] sf]if jf sf]if Joj:yfkssf] k"0f{ jf cflwsfz+ :jfldTjdf g]kfndf sf]if :yfkgf jf
sf]if Joj:yfkgsf] sfo{ ug{ ;Sg]5 .
2
-!v_ pklgod -!s_ adf]lhdsf] sf]if Joj:yfksn] sf]if Joj:yfkgsf] sfo{ ug{ g]kfndf
;xfos sDkgL :yfkgf u/L o; lgodfjnL adf]lhd af]8{af6 cg'dlt lng' kg]{5 .

1
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ylkPsf]
2
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ylkPsf]

-2)
-!u_ pklgod -!s_ adf]lhdsf] sf]if jf sf]if Joj:yfksn] af]8{af6 cg'dlt k|fKt
3

:yfgLo sf]if Joj:yfks dfkm{t cfkm\gf] sf]if kl/rfng ug{ o; lgodfjnL adf]lhd af]8{af6
cg'dlt lng' kg]{5 .
4
-@_ pklgod -!_ jf -!v_ jf -!u_ adf]lhd cg'dlt lng' kg]{ ;+:yfn] cg';"rL–! adf]lhdsf]
9fFrfdf cg';"rL–@ adf]lhdsf] z'Ns ;lxt af]8{df lgj]bg lbg'kg]{5 .
5
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] lgj]bg ;fy b]xfosf] sfuhft tyf ljj/0f ;+nUg ug'{ kg]{5 M
-s_ sDkgL btf{ k|df0fkqsf] k|ltlnlk,
-v_ k|aGwkq tyf lgodfjnLsf] k|ltlnlk,
-u_ k|rlnt sfg"g adf]lhd lgwf{l/t 9fFrf / n]vfdfg cg';f/ tof/ u/L n]vf k/LIf0f
ePsf]] cl3Nnf] cfly{s jif{sf]] ljQLo ljj/0f tyf sfd sf/jfxL ;DaGwL aflif{s
k|ltj]bg,
t/, ;+:yfkgf eO{ cfly{s jif{ k'/f gePsf] ;+:yfsf] xsdf Joj:yfkgåf/f k|dfl0ft
cfjlws ljQLo ljj/0f k]z ug{ ;lsg]5 .
-3_ cg'dlt k|fKt ug]{ ;DaGwdf ;+rfns ;ldltn] u/]sf] lg0f{osf] k|ltlnlk,
-ª_ k|:tfljt sf]if Joj:yfkssf] ;+rfns jf sfo{sf/L k|d'v pk/ lwtf]kq ;DaGwL
sfg"g jf cGo k|rlnt sfg"g adf]lhd s'g} sf/jfxL ePsf]] eP ;f] ;DaGwL
ljj/0f,
-r_ ;+:yfksn] lnPsf] z]o/ :jfldTj tyf z]o/sf] r'Qmf /sd ;DaGwL ljj/0f,
-5_ r'Qmf k'FhLsf] kfFr k|ltzt jf ;f] eGbf a9L :jfldTj u|x0f ug]{ z]o/wgLsf]] gfd,
k'/f 7]ufgf, ;Dks{ 6]lnkmf]g tyf u|x0f u/]sf] :jfldTjsf] ljj/0f,
-h_ ;+:yfsf] ;+u7g tyf sfo{ k|0ffnL ;DaGwL ljj/0f,
-em_ sfof{nosf] :yfg / If]qkmn, sfof{no pks/0f tyf ;+rf/ ;fwg / hgzlQm
;DaGwL ljj/0f,
-`_ cGo sDkgL jf ;+ul7t ;+:yfdf :jfldTj /x]sf] eP tT;DaGwL ljj/0f,
-6_ ;+:yfks z]o/wgLx? sfnf] ;"rLdf gk/]sf] kq,
-7_ ;+:yfsf] z]o/wgL ljb]zL sf]if jf sf]if Joj:yfks jf cGo ;+:yf ePdf o;
pklgoddf plNnlvt sfuhftsf cltl/Qm ;DalGwt b]zsf] sfg"g adf]lhd sf]if jf
sf]if Joj:yfks jf ;+:yf btf{ ePsf] k|df0fkqsf]] k|dfl0ft k|ltlnkL / k|aGwkq tyf
lgodfjnL jf ;+:yf :yfkgf ;DaGwL sfuhftsf] k|dfl0ft k|ltlnlk ;d]t,

3
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ylkPsf]
4
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ;+zf]wg ul/Psf]
5
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ;+zf]wg ul/Psf]

-3)
-8_ ;+:yfsf] z]o/wgL ljb]zL sf]if jf sf]if Joj:yfks jf cGo ;+:yf ePdf dfly
pNn]lvt sfuhftsf cltl/Qm pQm ;+:yfn] ljb]zdf Joj:yfkg ul//x]sf] sf]ifsf]
cfsf/ v'n]sf] sfuhftsf] k|dfl0ft k|ltlnkL,
-9_ af]8{n] cfjZos b]v]sf] cGo sfuhft tyf ljj/0fx? .
$= cg'dlt k|bfg ug]{ M -!_ lgod -#_ adf]lhd k|fKt lgj]bg pk/ k+}tL; lbg leq cfjZos hfFrj'em
u/L cg'dlt k|bfg ug{ pko'Qm b]lvPdf af]8{n] cg';"rL–$ adf]lhdsf] 9fFrfdf ;DalGwt
lgj]bsnfO{ sf]if Joj:yfkssf] btf{ k|df0fkq k|bfg ug]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cg'dlt k|bfg ubf{ af]8{n] cfjZos b]v]df cGo zt{x? tf]Sg
;Sg]5 .
-#_ sf]if Joj:yfkssf] cg'dlt lbg cg'ko'Qm b]lvPdf ;f] sf] hfgsf/L lbg' kg]{5 .
%= aflif{s z'Ns ;DaGwL Joj:yfM -!_ sf]if Joj:yfksn] cfly{s aif{ ;dfKt ePsf] tLg dlxgf leq
cg';"rL–@ adf]lhdsf] aflif{s z'Ns af]8{df a'emfpg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd aflif{s z"Ns ga'emfPsf sf]if Joj:yfkssf] cg'dlt af]8{n]
lgnDjg ug{ ;Sg]5 .

^= sf]if Joj:yfkssf] sfd, st{Jo / clwsf/M -!_ sf]if Joj:yfkssf] sfd st{Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5 M—
-s_ sf]if Joj:yfksn] cfkm" jf cfkm";Fu ;Da4 JolQmn] s'g} cg'lrt nfe gkfpg] u/L
;"rgf, kl/kq, lgb{]lzsf tyf lgb{]zg nufotsf k|rlnt sfg"g cGtu{t /x]/
OsfO{wgLx?sf] lxtdf sfd ug{],
-v_ sf]if;Fu ;DalGwt ;a} sf/f]af/ :jtGq tl/sfn] ug{],
-u_ nufgL ul/g] ;+:yfdf sf]if Joj:yfks, ;+rfns, sfo{sf/L k|d'v, sd{rf/L /
nufgL ;ldltsf ;b:osf] s'g} lsl;dsf] ljlQo :jfy{ g/x]sf]] ;'lglZrt ug'{ kg],{
t/ s'g} lsl;dsf] ljlQo :jfy{ ePdf ;f] sf] ;Dk"0f{ hfgsf/L ;lxt
OsfO{wgLx?sf] aflif{s ;efdf ljz]if k|:tfjåf/f nufgL ug{] k|:tfj kfl/t u/]sf]
x'g' kg]{5 . ;f] nufgL ug]{ lg0f{o ePsf] ;ft lbgleq af]8{nfO{ ;f]sf] hfgsf/L lbO{
;Sg' kg]{5,
-3_ OsfO{{wgLsf] u|fxs kl/ro ljj/0f tyf cGo cfjZos sfuhftsf] ;'lglZrt ug{],
-ª_ OsfO{{wgLnfO{ nufgLdf ;Defljt hf]lvd / k|ltkmnaf/] hfgsf/L lbg],
-r_ nufgL tyf sf]if Joj:yfkg ;DaGwL sfo{ljlw tof/ ug{] / ;f]sf] k"0f{ sfof{Gjog
ug]{ u/fpg],
-5_ cfkm\gf ;+rfns tyf sd{rf/Lx?sf] nflu cfrf/ ;+lxtf agfO{ nfu" ug]{,
-h_ OsfO{{wgLsf] lxtdf nufgL ePsf] ;'lglZrt ug{],
-em_ nufgL;+u ;DalGwt n]vf, k|ltj]bg, sfuhft tyf ljj/0fsf] clen]v /fVg],
-4)
-`_ of]Uo nufgLstf{;+u kF"hL cfJxfg ubf{ sDtLdf klg b'O{ xKtf cufj} lnlvt ?kdf
hfgsf/L u/fO{ of]Uo nufgLstf{nfO{ /sd ltg{ plrt ;dosf] Joj:yf ug'{ kg]{ .
-6_ sf]if Joj:yfks tyf sf]ifsf] cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] 5 dlxgfleq k|rlnt
n]vfdfg cg';f/ sf]ifsf] ljQLo ljj/0f tof/ ug{' kg]{5
-7_ k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] 5 dlxgf leq O{sfOwgLx?sf] aflif{s ;ef ;DkGg
ug'{ kg]{5 .
6
-8_ sf]if Joj:yfksn] ljb]zL sf]ifsf] Joj:yfkgsf] sfo{ ug{ ;Sg],

kl/R5]b #
sf]if Joj:yfks, ;+rfns ;ldlt tyf sfo{sf/L k|d'v ;DaGwL Joj:yf

&= sf]if Joj:yfkssf] of]UotfM -!_ sf]if Joj:yfkssf]] of]Uotf b]xfo adf]lhd x'g' kg]{5 M–
-s_ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] ;+ul7t ;+:yf,
-v_ k|aGwkq tyf lgodfjnLdf sf]if Joj:yfkssf] sfo{ ug]{ p2]Zo /x]sf],
-u_ r'Qmf k"FhL sDtLdf b'O{ s/f]8 ?k}ofF ePsf],
-3_ sf]if Joj:yfks tyf ;f]sf ;+rfns jf sfo{sf/L k|d'vn] s'g} k|sf/sf]
7uL jf hfn;fhL ck/fwdf ;hfo gkfPsf],
-ª_ sf]if Joj:yfkssf ;+rfns jf sfo{sf/L k|d'vn] g}lts ktg b]lvg]
kmf}Hbf/L s;"/df ;hfo gkfPsf],
-r_ lwtf]kqsf] ;fj{hlgs lgisfzg u/L ;j{;fwf/0faf6 k"FhL cfJxfg u/L k"FhL
;Íng u/]sf sf]if Joj:yfksx? dWo] lwtf]kqsf] sf/f]jf/sf nflu
cfjZos Joj:yf gu/]sf, af]8{sf] ;Dks{df gcfPsf sf]if Joj:yfks
-Eoflgl;Ë sDkgL_, ;"rLs/0f vf/]hLsf] sf/jfxLdf k/]sf jf af]8{nfO{ sf]if
Joj:yfkssf] ;+rfng ;DaGwdf k|rlnt sfg"g adf]lhd lbg'kg]{ ;"rgf,
hfgsf/L jf ljj/0f glbO{ a;]sf egL af]8{sf] clen]vdf /x]sf sf]if
Joj:yfks jf To:tf] sf]if Joj:yfkssf] sfo{sf/L k|d'v jf ;+rfnssf]
;+nUgtf g/x]sf],
-5_ ;+rfns jf sfo{sf/L k|d'v, shf{ ;"rgf s]Gb|sf] sfnf];"rLdf g/x]sf] tyf
s'g} lgofds lgsfosf] sfg"g pNn+3gdf sf/jfxL gk/]sf] jf sf/afxLdf
k/]sf] eP b'O{jif{ k'/f ePsf] x'g' kg]{,

6
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ylkPsf]

-5)
*= ;+rfns tyf sfo{sf/L k|d'vsf] lgo'lQmM sf]if Joj:yfksn] o; lgodfjnL adf]lhd of]Uotf k"/f
ePsf] JolQmnfO{ ;+rfns tyf sfo{sf/L k|d'v lgo'Qm ug'{ kg]5
{ .

(= ;+rfns ;ldltM -!_ sf]if Joj:yfksdf sDtLdf kfFr / a9Ldf ;fthgf ;+rfnsx? /x]sf] Ps
;+rfns ;ldlt /xg]5 .
-@_ ;+rfns ;ldltn] lgod -!!_ adf]lhdsf] of]Uotf tyf cg'ej ePsf JolQmdWo]af6
sDtLdf Ps hgf :jtGq ;+rfns lgo'lQm ug'{kg]{ 5 .

!)= ;+rfnssf] of]Uotf M -!_ cy{zf:q, jfl0fHo zf:q, ljQ, n]vf, Joj:yfkg jf jfl0fHo sfg"g
ljifodf dfGotf k|fKt lzIf0f ;+:yfaf6 sDtLdf :gfts jf rf6{8{ Psfp06]G;L jf rf6{8{
kmfOgflG;on Pgflni6 jf ;f] ;/xsf] pkflw xfl;n u/L pBf]u, jfl0fHo, lwtf]kq ahf/ jf
ljQLo If]qdf n]vf jf ljQ jf jfl0fHo sfg"g jf Joj:yfkg ;DaGwL sfo{df sDtLdf kfFr jif{
sfo{ cg'ej ePsf] .

!!= :jtGq ;+rfnssf] of]Uotf M :jtGq ;+rfnssf] of]Uotf b]xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ cy{zf:q, jfl0fHo zf:q, ljQ, n]vf, Joj:yfkg jf jfl0fHo sfg"g ljifodf dfGotf
k|fKt lzIf0f ;+:yfaf6 sDtLdf :gftsf]Q/ pkflw xfl;n u/L kfFr jif{sf] sfo{
cg'ej ePsf] , jf
-v_ cy{zf:q, jfl0fHo zf:q, ljQ, n]vf, Joj:yfkg jf jfl0fHo sfg"g ljifodf dfGotf
k|fKt lzIf0f ;+:yfaf6 sDtLdf :gfts jf rf6{8{ Psfp06]G;L jf rf6{8{
kmfOgflG;on Pgflni6 jf ;f] ;/xsf] pkflw xfl;n u/L pBf]u, jfl0fHo, lwtf]kq
ahf/ jf ljQLo If]qdf n]vf jf ljQ jf jfl0fHo sfg"g jf Joj:yfkg ;DaGwL
sfo{df sDtLdf bz jif{sf] sfo{ cg'ej ePsf],
-u_ sf]if Joj:yfks sDkgLdf k|ToIf jf ck|ToIf :jfldTj g/x]sf] .
!@= sfo{sf/L k|d'vsf] of]Uotf M sfo{sf/L k|d'vsf] of]Uotf b]xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ cy{zf:q, jfl0fHo zf:q, ljQ, n]vf, Joj:yfkg jf jfl0fHo sfg"g ljifodf dfGotf
k|fKt lzIf0f ;+:yfaf6 :gftsf]Q/ pkflw xfl;n u/L pBf]u, jfl0fHo, lwtf]kq ahf/
jf ljQLo If]qdf n]vf jf ljQ jf jfl0fHo sfg"g jf Joj:yfkg ;DaGwL sfo{df bz
jif{sf] sfo{ cg'ej ePsf], jf
-v_ rf6{8{ Psfp06]G;L jf rf6{8{ kmfOgflG;on Pgflni6 jf cy{zf:q, jfl0fHo zf:q,
ljQ, n]vf, Joj:yfkg jf jfl0fHo sfg"g ljifodf dfGotf k|fKt lzIf0f ;+:yfaf6
:gfts pkflw xfl;n u/L] pBf]u, jfl0fHo, lwtf]kq ahf/ jf ljQLo If]qdf n]vf jf
ljQ jf jfl0fHo sfg"g jf Joj:yfkg ;DaGwL sfo{df sDtLdf kGw| jif{sf] sfo{
cg'ej ePsf] .

!#= ;+rfns jf sfo{sf/L k|d'vsf] cof]Uotf M b]xfo adf]lhdsf] cj:yf s'g} klg JolQm ;+rfns jf
sfo{sf/L k|d'v x'g ;Sg] 5}gM–
-s_ g]kfnleq jf ljb]zdf shf{ ltg{ g;sL ;fx'sf] bfdf;fxLdf k/]sf],

-6)
-v_ g]kfnleq jf ljb]zdf a}+s jf ljQLo ;+:yf;+usf] s'g} sf/f]af/df sfnf];"rL jf
l8kmN6/df k/L ;f] sfnf];"rL jf l8kmN6/af6 km's'jf ePsf] ldltn] sDtLdf tLg jif{
k"/f gePsf],
-u_ rf]/L, 7uL, lst]{, hfn;fhL, ei6«frf/, g}lts ktg b]lvg] s'g} klg kmf}hbf/L s;"/ jf
a}+lsË s;'/ u/]sf] cleof]udf g]kfn jf ljb]zL d'n'ssf cbfntaf6 s;"/bf/ 7x/
eO{ ;hfo e'Qfg ePsf] bz jif{ cjlw Joltt gePsf] .

kl/R5]b $
sf]if btf{ tyf ;+rfng

!$= sf]ifsf] btf{ tyf lgisfzgM-!_ o; lgod adf]lhd sf]if ;+rfng ug{ rfxg]n] To:tf] sf]if af]8{df
btf{ ug{'kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd sf]if btf{ ubf{ b]xfo adf]lhdsf] s'g} sf]if btf{ ug{ ;lsg]5M
-s_ k|fOe]6 OSjL6L km08,
-v_ e]Gr/ Soflk6n km08,
-u_ x]h km08,
-3_ af]8{n] ;do ;dodf tf]lslbPsf] cGo sf]if .
:kli6s/0f M o; lgodfjnLsf] k|of]hgsf] nflu,–
7
-!_ k|fOe]6 OSjL6L km08– eGgfn] sf]ifsf] p2]Zo k|flKtsf nflu ;j{k|yd :jMk"FhL jf
;fwf/0f z]o/df kl/jt{gLo lwtf]kq jf C0fsf] :j?k ePsf] pks/0f -8]A6
OG;\6«'d]G6_ jf C0f jf :jMk"FhL;+u ;DalGwt cGo pks/0fdf nufgL ug]{ sf]if jf
nufgL ug]{ sDkgLsf ;fem]bf/x?sf] OR5f adf]lhd nufgL ug]{ sf]if ;Demg' k5{
. t/, C0fsf] :j?k ePsf] pks/0f -8]A6 OG;\6«'d]G6_ jf C0fdf ul/g] nufgL
/sdsf] k|ltzt af]8{n] tf]s] jdf]lhd x'g]5 .
8
-@_ e]Gr/ Soflk6n km08– eGgfn] lwtf]kq ;"rLs/0f gePsf, ;+rfngsf] z'?jftLqmddf
/x]sf jf ;+rfngsf] k|lqmof cufl8 al9;s]sf jf ;+rfngdf /x]sf gjLgtd 1fg,
;Lk / Ifdtf ePsf jf gofF a:t', ;]jf, k|ljlw jf af}l4s ;DklQ;+u ;DalGwt
Joj;fo jf gjLgtd pBd Joj;fonfO{ ;+rfng ug{ z]o/ :jfldTj kF"hL jf C0fsf]
:j?k ePsf] pks/0f -8]A6 OG;\6«'d]G6_ jf C0f nufgL ug]{ sf]ifnfO{ ;Demg' k5{ .
t/, C0fsf] :j?k ePsf] pks/0f -8]A6 OG;\6«'d]G6_ jf C0fdf ul/g] nufgL /sdsf]
k|ltzt af]8{n] af]8{n] tf]s] jdf]lhd x'g]5 .
7
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ;+zf]wg ul/Psf]
8
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ;+zf]wg ul/Psf]

-7)
-#_ x]h km08– eGgfn] nufgLsf] pRr hf]lvd /x]sf] h'g;'s} If]qdf nufgL ug{ ;Sg]
u/L :yfkgf ePsf] sf]ifnfO{ ;Demg' k5{ .
-#_ pklgod -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg of] lgodfjnL k|f/De x'g' cl3 g]kfn
;/sf/sf] :jLs[lt lnO{ jf k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ eO{ ;+rfngdf /x]sf] / o; lgodfjnL
adf]lhd ljlzi6Ls[t nufgL sf]if cGtu{t kg]{ sf]ifsf] xsdf of] lgodfjnL k|f/De ePsf] 5
dlxgfleq sf]if btf{ ug{ ;lsg]5 .

-$_ pklgod -!_ adf]lhd sf]if btf{ tyf lgisfzgsf] nflu sf]if Joj:yfksn] cg';"rL–%
adf]lhdsf] 9fFrfdf cg';"rL–@ adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt af]8{df lgj]bg lbg'kg]{5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] lgj]bg ;fy cg';"rL–^ adf]lhdsf] ljj/0f tyf sfuhft
;+nUg ug'{kg]{5 .
-^_ pklgod -$_ adf]lhd k|fKt lgj]bg pk/ cfjZos hfFra'em u/L sf]if btf{ tyf
lgisfzg ug{ pko'Qm b]lvPdf af]8{n] cg';"rL–& adf]lhdsf] 9fFrfdf ;DalGwt lgj]bsnfO{
sf]ifbtf{ tyf lgisfzg k|df0fkq k|bfg ug]{5 .
-&_ pklgod -^_ adf]lhd btf{ tyf lgisfzgsf nflu cg'dlt k|fKt eP kZrft sf]ifn]
/sd ;+sngsf nflu nlIft nufgLstf{ klxrfg u/L kl/kq ljlw jf JolQmut ;Dks{sf]
dfWodaf6 OsfO{{sf] lgisfzg ug'{ kg]{5 .
-*_ sf]ifn] af]8{af6 OsfO{{ lgisfzgsf] :jLs[lt kfPsf] ldltn]] tLg dlxgfleq OsfO{{
lgisfzg z'? u/L b'O{ jif{leq OsfO{{ lgisfzg u/L ;Sg' kg]{5 .
-(_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg sf]ifn] cGt/f{li6«o ;+3,
;+:yf jf ax'kIfLo ;+:yfut nufgLstf{nfO{ OsfO{ lgisf;g ubf{ C0fsf] ?kdf ;d]t OsfO{
lgisfzg ug{ ;Sg]5 . ;fy}, cGt/f{li6«o ;+3, ;+:yf jf ax'kIfLo ;+:yfut nufgLstf{nfO{
lgisfzg ul/Psf] OsfO{sf] /sd ;+sng ubf{ ljwfgdf ;do / ls:tfsf] Joj:yf u/L ;f]xL
adf]lhdsf] ;dodf ls:tf ;+sng ug{ ;Sg]5 .

9
!$s= ljb]zdf btf{ ePsf sf]ifsf] btf{ ;DalGw Joj:yfM -!_ ljb]zdf btf{ ePsf lgod !$ sf] pklgod -@_
df tf]lsP adf]lhdsf sf]ifn] g]kfndf sf]if btf{ ug{ cg';"rL–% adf]lhdsf] 9fFrfdf cg';"rL–@
adf]lhdsf] z'Ns ;lxt af]8{df lgj]bg lbg'kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] lgj]bgsf ;fy lgj]bsn] b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f tyf sfuhft ;nUg
ug'{ kg]{5 M
-s_ ;DalGwt b]zsf] sfg"g adf]lhd sf]if btf{ ePsf] k|df0fkqsf] k|dfl0ft k|ltlnkL

9
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f yk ul/Psf]

-8)
-v_ ;DalGwt b]zsf]] sfg"g adf]lhdsf] sf]ifsf] ljwfgsf] k|dfl0ft k|ltlnkL / ;f]sf] k|dfl0ft
g]kfnL cg'jfb,
-u_ cl3Nnf] cfly{s jif{sf] n]vfk/LIf0f k|ltj]bg,
-3_ sf]if btf{ tyf lgisfzg ;DaGwdf ljb]zL sDkgLsf] ;~rfns ;ldltn] u/]sf] lg0f{osf]
k|dfl0ft k|ltlnkL / ;f]sf] k|dfl0ft g]kfnL cg'jfb,
-ª_ af]8{af6 lgod $ adf]lhd btf{ k|df0fkq k|fKt u/]sf] sf]if Joj:yfks;Fu ul/Psf]
;Demf}tfkqsf] k|dfl0ft k|ltlnkL,
-r_ lab]zjf6 leq\ofOg] /sd,
-5_ af]8{n] ;do ;dodf tf]s]sf cGo ljj/0fx? .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt lgj]bg pk/ cfjZos hfFra'em u/L sf]if btf{ tyf lgisfzg ug{
pko'Qm b]lvPdf af]8{n] lgod !$ adf]lhdsf] sf]if btf{ u/L cg';"rL–& adf]lhdsf] 9fFrfdf sf]if btf{
tyf lgisfzg k|df0fkq k|bfg ug]{5 .
!%= sf]if ljwfgdf pNn]v x'g'kg]{ Go"gtd Joj:yf M sf]ifsf] ljwfgdf b]xfo adf]lhdsf] Go"gtd
Joj:yf pNn]v u/]sf] x'g' kg]{5 M—
-s_ sf]ifsf] gfd,
-v_ sf]ifsf] k|sf/ -k|fOe]6 OSjL6L, e]Gr/ Soflk6n km08, x]h km08 jf cGo_ ,
-u_ sf]ifsf] cfsf/ / ;dfofjlw,
-3_ sf]ifsf] k|j4g ug{ sDtLdf bz k|ltzt /sd nufgL ug{ k|ltj4tf u/]sf
nufgLstf{sf] ljj/0f,
-ª_ sf]if ;~rfng, clen]v tyf n]vf kl/If0f ;DaGwL Joj:yf,
-r_ sf]ifsf] nufgLsf] nlIft If]q tyf nufgL k|s[of ;DaGwL ljj/0f,
-5_ nufgLdf k|fKt x'g] k|If]lkt k|ltkmn ;DaGwL Joj:yf,
-h_ nufgL lkmtf{ x'g] k|s[of ;DaGwL Joj:yf,
-em_ ljjfb ;dfwfg sfo{ljlw ;DaGwL Joj:yf,
-`_ x8{n /]6 ;DaGwL] Joj:yf,
-6_ sf]if Joj:yfkg z'Ns ;DaGwL Joj:yf,
-7_ sf]if vf/]hL ;DaGwL Joj:yf .
-8_ af]8{n] ;do ;dodf tf]s]sf cGo ljj/0f .
!^= sf]if btf{sf] Go"gtd dfkb08 M sf]if btf{sf nflu b]xfo adf]lhdsf] Go"gtd dfkb08 k"/f u/]sf]
x'g' kg]{5 M—
-s_ sf]ifsf] /sd sDtLdf kGw| s/f]8 ?k}ofF ePsf],
-v_ sf]if Joj:yfksn] sf]ifdf Go"gtd b'O{ k|ltzt lx:;f lnPsf] / ;f] Go"gtd
lx:;f lg/Gt/ sfod /fVg] Joj:yf ePsf],
t/ låkIfLo jf ax'kIfLo cGt/fli6«o ;+:yfn] nufgL u/]sf] sf]ifsf] xsdf of]
Joj:yf nfu' x'g] 5}g,

-9)
-u_ OsfO{wgLsf] ;+Vof b'O{;do eGbf a9L gx'g] Joj:yf ePsf],
-3_ sf]if aGbd'lv -Snf]H8 OG8]8_ k|s[ltsf] ePsf],
-ª_ OsfO{wgLx?nfO{ k|ltkmn :j?k gub nfef+z dfq lbg] Joj:yf ePsf],
-r_ OsfO{wgLn] sDtLdf krf; nfv ?k}ofFsf] OsfO{{ vl/b ug{] Joj:yf ePsf],

!&= sf]if btf{ c:jLsf/ ug{ ;lsg] M-!_ b]xfosf] cj:yfdf af]8{n] sf]if btf{ ug{ c:jLsf/ ug{ ;Sg]5 .
-s_ lgod -!$_ adf]lhd btf{ k|lqmof k"/f gePdf,
-v_ lgod -!%_ adf]lhd ljwfgdf pNn]v x'g'kg]{] Go"gtd s'/f gePdf,
-u_ lgod -!^_ adf]lhd Go"gtd dfkb08 k"/f gePsf],
-3_ lwtf]kq ahf/sf] cj:yf, ;DefJotf / nufgLstf{sf] lxt ;+/If0fsf]
b[li6sf]0fn] sf]if ;+rfng x'g ;Sg] cj:yf gePdf .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd btf{ c:jLsf/ ubf{ ;f] sf] sf/0f / cfwf/ :ki6 ?kdf v'nfpg'
kg]{5 .

!*= bfloTj tyf clwsf/ M-!_ sf]ifn] lgisfzg u/]sf] OsfO{{ vl/b ug]{ OsfO{{wgLsf] bfloTj lghn]
vl/b u/]sf] OsfO{{ ;Dd dfq ;Lldt x'g]5 .
-@_ OsfO{wgLn] sf]ifdf nufgL u/]sf] OsfO{sf] cg'kftsf] cfwf/df OsfO{wgLsf] ;efdf
dtbfg ug]{, nufgLaf6 cflh{t gfkmf tyf nufgL lkmtf{ kfpg] clwsf/ x'g]5 .

!(= sf]ifsf] ;dofjwLM sf]ifsf] ;dofjwL kfFrb]lv kGw|jif{;Dd x'g]5 / ;f] sf]ifsf] ;dofjwLsf]
;DaGwdf nufgL ;Demf}tfdf ;d]t pNn]v ePsf] x'g' kg]{5 .

@)= sf]ifsf] ;dflKt M -!_ b]xfosf] cj:yfdf sf]ifsf] ;dflKt x'g]5 M


-s_ af]8{n] sf]if ;+rfngsf nflu lbPsf] ;dofjlw ;dfKt ePdf,
-v_ af]8{n] sf]if ;+rfng ug{ lbPsf] :jLs[lt /2 u/]df,
-u_ s'g} c;fdfGo kl/l:ylt jf cfly{s ;+s6 pTkGg eO{ sf]if ;+rfng ug{ g;lsg]
s'/fdf af]8{ ljZj:t eO{ sf]if ;dfKt ug{ lgb]{zg lbPdf,
-@_ sf]if Joj:yfksn] cjlw ;dfKt x'g' eGbf sDtLdf tLg dlxgf cufj} OsfO{wgLnfO{
lnlvt ?kdf hfgsf/L lbg' kg]5 { .
-#_ sf]ifsf] s'n k"FhLsf] sDtLdf krxQ/ k|ltzt /sd / krf; k|ltzt OsfO{wgLsf]
k|ltlgwTj ePsf] OsfO{{wgLx?sf] jflif{s ;efaf6 ljz]if k|:tfjåf/f sf]if ;dflKt ug]{ k|:tfj
kfl/t u/]df sf]if Joj:yfksn] sf]ifsf] ;dflKt ug{ ;Sg]5 .
-$_ sf]ifsf] ;dflKt kl5 sf]if Joj:yfksn] sf]ifsf] ;a} k|sf/sf] ;DklQnfO{ gubdf
kl/0ft u/L sf]ifsf] bfloTj km/kmf/s u/L afFsL /sd OsfO{wgLsf] lxtnfO{ Wofgdf /fvL lkmtf{

-10)
ug'{kg]{ Joj:yf nufgL ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd ug{' kg]{5 . ;f] sf]ifsf] bfloTj km/kmf/s
u/L OsfO{wgLnfO{ /sd lkmtf{ u/]sf] hfgsf/L ;f] sfo{ ePsf] ldltn] tLg lbgleq af]8{nfO{ lbO{
;Sg' kg]{5.

@!= z'Ns ;DaGwL Joj:yfM -!_ sf]if Joj:yfksn] sf]ifsf] Joj:yfkgsf] nflu nufgL ;Demf}tfdf
pNn]v ePadf]lhd sf]if Joj:yfkg z'Ns lng ;Sg]5 .
-@_ sf]if Joj:yfksn] ljwfgdf pNn]v eP adf]lhdsf] x8{n /]6 ;Ldf eGbf a9L gfkmf
cfh{g ug{ ;kmn ePdf jflif{s v'b gfkmfaf6 nufgL ;Demf}tfdf pNn]v ePadf]lhd pklgod
-!_ sf cltl/Qm yk z'Ns lng ;Sg]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] z'Ns ln+bf ljwfgdf Joj:yf ePadf]lhd q}dfl;s cjlwdf
jf cfly{s aif{ ;dfKt ePsf] Ps dlxgf leq lng' kg]{5 .
-$_ sf]if Joj:yfksn]] k|To]s cfly{s jif{df cfkm"n] k|fKt u/]sf] ;]jf z'Nssf] b'O{ k|ltztn]
x'g] /sd To:tf] z'Ns lnPsf] b'O{ dlxgfleq af]8{df a'´fpg' kg]{5 .
t/ ;dodf z'Ns ga'emfPdf ;f] z'Nsdf aflif{s ?kdf bz k|ltztn] x'g] /sd b}lgs
?kdf u0fgf u/L yk /sd ;d]t a'´fpg' kg]{5 .

kl/R5]b— %
nufgL ;DaGwL Joj:yf

@@= of]Uo nufgLstf{M nufgLsf] hf]lvd tyf k|ltkmnsf] ljZn]if0f u/L sf]ifsf] :jk"FhLdf b]xfo
adf]lhdsf ;+:yf jf JolQmn] nufgL ug{ ;Sg]5g\ .
-s_ a}+s tyf ljQLo ;+:yf,
-v_ aLdf sDkgL,
-u_ cjsfz sf]if, sNof0fsf/L sf]if, ;+ro sf]if, gful/s nufgL sf]if h:tf
k|rlnt sfg"g adf]lhd dfGotf k|fKt sf]if,
10
-3_ låkIfLo jf ax'kIfLo cGt/fli6«o ;+:yfut nufgLstf{ jf ljb]zL JolQm jf
ljb]zL kmd{, sDkgL jf ljb]zL ;+:yfut nufgLstf{ jf ljb]zdf btf{ ePsf]
sf]if jf ljb]zL sf]if Joj:yfks jf cGo o:t} k|sf/sf] ;+ul7t ;+:yf,
-ª_ nufgL ug{ ;Sg] p2]Zo ePsf k|rlnt sfg"g adf]lhd g]kfndf :yfkgf
ePsf ;+:yf,
-5_ g]kfnL gful/s tyf u}/ cfjf;Lo g]kfnL,
-h_ af]8{n] ;do ;dodf tf]lslbPsf cGo lgsfo jf JolQm .

10
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f ;+zf]wg ul/Psf]

-11)
@#= ;Demf}tf ug'{kg]M{ -!_ sf]if Joj:yfksn] of]Uo nufgLstf{;+u nufgL ug]{ ;DaGwdf nufgL
;Demf}tf ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ul/g] sf]if Joj:yfks tyf of]Uo nufgLstf{aLr x'g]
;Demf}tfdf b]xfosf s'/fx? v'nfpg' kg]{5M–
-s_ nufgL ul/g] /sd / ;dofjlw,
-v_ nufgLdf k|fKt x'g] k|If]lkt k|ltkmn,
-u_ nufgL lkmtf{ x'g] k|s[of,
-3_ ljjfb ;dfwfg k|s[of,
-ª_ x8{n /]6sf] Joj:yf,
-r_ sf]if Joj:yfkg z'Ns ;DaGwL ljj/0f,
-5_ sf]ifsf] x'g] vr{x?sf] zLif{s
-h_ sf]if lgisfzgsf] r/0fa4 ;+Íng ug]{ k|fjwfg ;DaGwL Joj:yf
-em_ sf]ifsf] ;dflKt kl5 ;a} k|sf/sf] ;DklQnfO{ gubdf kl/0ft u/L sf]ifsf] bfloTj
km/kmf/s u/L afFsL /sd OsfO{wgLnfO{ lkmtf{ ug'{kg]{ Joj:yf .

@$= nufgL ;DaGwL Joj:yf M-!_ sf]if Joj:yfksn]] sf]ifsf] /sd g]kfn ;/sf/sf] k|rlnt sfg"g
adf]lhd nufgL ug{ lgif]w ul/Psf] If]qx?df afx]s nufgL ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhdsf]
sDkgL jf Joj;fodf nufgL ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd nufgL ul/g] If]qsf ;DaGwdf laqmL k|:tfjdf pNn]v u/]sf]
x'g' kg]5
{ .
-#_ sf]if Joj:yfksn] of]Uo nufgLstf{sf nflu OsfO{ laqmL ug{sf nflu cg';"rL–*
adf]lhdsf] 9fFrfdf laqmL k|:tfj tof/ ug'{ kg]{5 .

-$_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg s'g} lglZrt If]qdf dfq nufgL
ug]{ u/L :yfkgf ePsf] sf]ifn] ;f]xL If]qdf dfq nufgL ug'{ kg]{5 .

@%= nufgLsf] ;Ldf M sf]ifsf] /sd nufgL ug]]{ ;Ldf ljwfg tyf ;Demf}tf kqdf pNn]v eP adf]lhd
x'g5
] .

kl/R5]b–^
n]vf,clen]v tyf ljj/0f ;DaGwL

-12)
@^= n]vf /fVg' kg]{ M sf]if Joj:yfksn] cfˆgf] sf/f]af/sf] n]vf k|rlnt sfg"g adf]lhdsf]] 9fFrf /
k|s[of /fVg' kg]{5 .
@&= ljQLo ljj/0f tof/ ug'{ kg]{ M sf]if Joj:yfksn] cfˆgf] / sf]ifsf] 5'6[f5'6[} ljQLo ljj/0f tof/
ug'{ u/fpg' kg]{5 .
@*= n]vfk/LIfs tyf n]vfk/LIf0f M -!_ sf]if Joj:yfksn] rf6{8{ PsfpG6]G;L jf ;f] ;/xsf] k/LIff
pQL0f{ u/L g]kfn rf6{8{ PsfpG6]G6\; ;+:yfaf6 k|df0fkq k|fKt u/]sf] n]vfk/LIfs dfq sf]if
Joj:yfks tyf sf]ifsf] n]vfk/LIfssf] ?kdf lgo'Qm x'g ;Sg]5 .
-@_ sf]if Joj:yfksn] cfˆgf] / sf]ifsf] n]vf kl/If0f 5'6[f5'6[} n]vfk/LIfsaf6 u/fpg' kg]{5.
-#_ n]vfk/LIfsn] sf]if Joj:yfks tyf sf]ifsf] n]vfk/LIf0f ubf{ n]vfk/LIf0f ;DaGwL
k|rlnt l;4fGt, sfg"g / dfkb08 cg';f/ ug'{ kg]{5 .
-$_ n]vfk/LIfsn] n]vfk/LIf0f u/L ;s]kl5 sf]if Joj:yfks tyf sf]ifsf] sfd sf/jfxL,
n]vf ljj/0f tyf cfly{s cj:yf k|ltljlDat x'g] u/L k|ltj]bg tof/ ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] n]vfk/LIf0f k|ltj]bgdf k|rlnt sfg"g adf]lhd v'nfpg'
kg]{ s'/fx?sf] cltl/Qm b]xfosf s'/fx? ;d]t v'nfOPsf] x'g'kg]{5 M—
-s_ n]vf ;DaGwL k|rlnt P]g, lgod tyf dfkb08 cg';f/ n]vf /fv] g/fv]sf],
-v_ OsfO{wgLsf] lxt k|lts'n s'g} sfo{ u/]sf] b]lvPdf tT;DaGwL ljj/0f,
-u_ sf]if Joj:yfksn] ljwfg tyf nufgL ;Demf}tf adf]lhd sfd u/] gu/]sf],
-3_ sf]if cGtu{tsf] /sd o; lgodfjnL tyf sf]ifsf] nufgL sfo{ljlw cg'?k nufgL
eP gePsf],
-ª_ OsfO{wgLnfO{ hfgsf/L u/fpg'' kg]{ egL n]vfk/LIfsnfO{ nfu]sf cGo s'/f tyf
;'emfj .
@(= n]vfk/LIfsnfO{ sf/afxLsf nflu n]vL k7fpg ;Sg] M s'g} n]vfk/LIfsn] sf]if Joj:yfks tyf
sf]ifsf] n]vfk/LIf0f ubf{ o; lgodfjnL / k|rlnt sfg"g ljkl/t n]vf k/LIf0f u/]df To:tf]
n]vfk/LIfssf] ;DaGwdf cfjZos sf/afxL ug{sf] nflu af]8{n] g]kfn rf6{8{ PsfpG6]G6;\ ;+:yf
;dIf n]vL k7fpg ;Sg]5.
#)= lg/LIf0f ug{ ;Sg]M sf]if Joj:yfksn] sf]ifsf ;DaGwdf /fv]sf] lx;fj lstfa tyf clen]v
af]8{n] jf af]8{n] tf]s]sf] JolQmn] h'g;'s} ;dodf lg/LIf0f ug{ ;Sg]5 .
#!= jflif{s k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{M -!_ sf]if Joj:yfksn]] k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] 5
dlxgfleq cfˆgf] tyf sf]ifsf] ;f] cfly{s jif{sf] n]vf k/LIf0f ePsf] ljQLo ljj/0f / ;f] cfly{s
jif{df u/]sf] sfd sf/afxL ;DaGwL jflif{s k|ltj]bg af]8{;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] aflif{s ljQLo ljj/0f OsfO{{wgLsf] hfgsf/Lsf] nflu ;+lIfKt
ljQLo ljj/0f ljB'tLo dfWoddfkm{t hfgsf/L u/fpg' kg]{5 .
-#_ sf]if Joj:yfksn] k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] 5 dlxgf leq OsfO{wgLx?sf]
aflif{s ;ef ;DkGg ug'{ kg]{5 . o:tf] aflif{s ;ef ;DkGg ePsf] tL; lbgleq ;f] sf] k|ltj]bg
-13)
af]8{df k]z ug'{ kg]{5 .
#@= hfgsf/L tyf ljj/0f lbg' kg]{ M -!_ sf]if Joj:yfksn] b]xfosf hfgsf/L tyf ljj/0f af]8{ ;dIf
k]z ug'{ kg]{5 M–
-s_ k|aGwkq tyf lgodfjnLdf s'g} ;+zf]wg ug]{ kg]{ eP To:tf] ;+zf]wgsf]
Joxf]/f, ;+zf]wg ePsf] kGw| lbgleq
-v_ gofF ;+rfns jf sfo{sf/L k|d'v lgo'Qm ePdf To:tf] ;+rfns jf sfo{sf/L
k|d'vsf] cg';"rL–( adf]lhdsf] ljj/0f ;lxtsf] hfgsf/L, lgo'Qm ePsf]
kGw| lbg leq,
-u_ sfof{nosf] 7]ufgf, ;Dks{ 6]lnkmf]g, km\ofS; gDa/, Od]n cflb kl/jt{g
;DaGwdf tTsfn,
-3_ ;+:yfks, ;+rfns tyf sfo{sf/L k|d'v shf{ ;"rgf s]Gb|sf] sfnf] ;"rLdf
k/]df tTsfn
-ª_ af]8{n] ;do ;dodf tf]lslbPsf] cGo ;"rgf, hfgsf/L tyf ljj/0f af]8{n]
tf]lslbPsf] cjlwleq .
-@_ sf]if;+u ;DalGwt s'g} ;"rgf hfgsf/L jf ljj/0f dfu u/]df sf]if Joj:yfksn]
To:tf] ;"rgf hfgsf/L jf ljj/0f ;ft lbgleq pknJw u/fpg' kg]{5 .

##= clen]v ;'/lIft /fVg' kg]{ M -!_ sf]if Joj:yfksn] sf]if :yfkgf tyf ;+rfng ;DaGwL
sfuhft,sf]if cGt{utsf ;DkQL tyf bfloTjsf] ljj/0f, d'Nof+sg gLlt tyf cEof;, nufgL
;ldltsf lg0f{o tyf /0fgLltx?,OsfO{{ lgisfzgaf6 k|fKt /sd tyf OsfO{wgLsf] hfgsf/L,sf]ifsf]
n]vf, aflif{s k|ltj]bg / ljQLo ljj/0f,sf]ifaf6 ul/Psf] nufgL / sf]if Joj:yfksn] cfjZos
b]v]sf cGo sfuhftx?sf] clen]v sf]ifsf] vf/]hL /lIft /fVg'' kg]{5.

kl/R5]b–&
ljljw

#$= nsOg cjwL ;DaGwL Joj:yfM -!_ lwtf]kq btf{ tyf lgisfzg lgodfjnL, @)&# df cGo
;d"xsf] lwtf]kqsf] nsOg ;DaGwdf h'g ;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg sf]ifsf] :jfldTjdf /x]sf]
lwtf]kqsf] nsOg cjlw ;fjh{lgs lgisfzg u/L afF8kmfF6 ePsf] ldltn] Ps aif{sf] x'g]5 .

#%= x]h km08 ;~rfng ;DaGwL Joj:yf M -!_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg x]h km08 ;~rfng ;DaGwdf af]8{n] lgb]{lzsf agfO{ yk Joj:yf u/L nfu" ug{ ;Sg]5 .

-14)
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgb]{lzsf nfu" geP;Dd x]h km08 btf{ tyf ;~rfng ug{
;lsg] 5}g .

#^= lgb]{lzsf hf/L ug{ ;Sg] M-!_ af]8{n] o; lgodfjnLsf] sfof{Gjogsf nflu cfjZos lgb]{lzsf
agfO{ nfu" ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd hf/L ePsf] lgb]{lzsf kfngf ug'{ ;DalGwt ;j}sf] st{Jo x'g]5.

#&= cg';"rLdf x]/km]/ jf yk36M af]8{n] cfjZostf cg';f/ cg";'rLdf x]/km]/ jf yk36 ug{ ;Sg]5 .

-15)
cg';"rL—!
-lgod # sf] pklgod -@_ ;+u ;DalGwt_
sf]if Joj:yfks btf{sf] nflu lbg] lgj]bgsf] 9fFrf

ldltM
>L g]kfn lwtf]kq af]8{
============================ .
laifoM sf]if Joj:yfks btf{ u/L kfpF .

dxf]bo,

lwtf]kq ;DaGwL P]g, @)^# / ljlZfi6Ls[t nufgL sf]if lgodfjnL, @)&% adf]lhd sf]if
Joj:yfkssf] sfo{ ug{ cg'dlt k|fKt ug{sf nflu b]xfosf sfuhft tyf ljj/0fsf ;fy} z'Ns
jfkt ?=========================== ;+nUg u/L of] lgj]bg k]z u/]sf 5f}+ . .

;+nUg sfuhft tyf pNn]lvt ljj/0f ;To tYo 5g\ . s'g} ljj/0f hfgLhfgL n'sfPsf] jf
unt ljj/0f k]z u/]sf] 5}g . ljj/0f n'sfPsf] jf unt ljj/0f jf sfuhft k]z u/]sf] 7x/]df
sfg"g adf]lhd ;xF'nf a'emfpFnf .

lgj]bs sf]if Joj:yfkssf]M


gfd M ===========================
7]ufgfM ===========================k|b]z=============================lhNnf =============================== uf=kf=÷g=kf=
6f]n======================j8f g+====== = Ans g+======= kmf]g g+M=============== km\ofS;M===============Od]n
================

lgj]bssf] cflwsfl/s b:tvtM


sDkgL jf sf]if Joj:yfkssf] 5fkM gfd M
kb M

-16)
cg';"rL—@
-lgod # sf] pklgod -@_, lgod % / lgod !$ sf] pklgod -$_ ;+u ;DalGwt_

sf]if Joj:yfks ;DaGwL z'Ns

!= sf]if Joj:yfks btf{ z'Ns # nfv ?k}ofF

@= sf]if Joj:yfks jflif{s z'Ns ! nfv %) xhf/ ?k}ofF

ljlzi6Ls[t nufgL sf]if btf{ tyf lgisfzg z'Ns

!= lgj]bg z'Ns %) xhf/ ?k}ofF

@= sf]if btf{ z'Ns

-s_ ! s/f]8 ?k}ofF b]lv %) s/f]8 ?k}ofF;Dd % nfv ?k}ofF


-v_ %) s/f]8 ?k}ofF b]lv ! cj{ ?k}ofF;Dd & nfv ?k}ofF
-u_ ! cj{ ?k}ofF b]lv dfly hlt;'s} ePklg !) nfv ?k}ofF

-17)
11
cg';"rL—#
=========================================================

11
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if -k|yd ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& åf/f x6fOPsf]

-18)
cg';"rL—$
-lgod $ sf] pklgod -$_ ;+u ;DalGwt_
sf]if Joj:yfkssf] btf{ k|df0fkq
>L = = = = = = = = = = = = =
================
==============================df d'Vo sfof{no /x]sf] To; ;+ul7t ;+:yfsf] lgjb]gdf sf/jfxL x'Fbf o; af]8{sf]
ldlt ========================= sf] lg0f{ofg';f/ To; ;+:yfnfO{ ljlzi6Ls[t nufgL sf]if lgodfjnL, @)&%
adf]lhd sf]if Joj:yfkssf] sfd ug{ lbg] lg0f{o ePsf]n] ;f] sf nflu of] cg'dlt btf{ k|df0f kq k|bfg
u/LPsf] 5 .
zt{x?M

af]8{sf] 5fkM k|df0fkq lbg] clwsf/Lsf] b:tvtM


gfdM
kbM
ldltM

-19)
cg';"rL—%

-lgod !$ sf] pklgod -$_;+u ;DalGwt_


ljlzi6Ls[t nufgL sf]if btf{ tyf lgisfzg nflu lbg] lgj]bgsf] 9fFrf
ldltM
>L g]kfn lwtf]kq af]8{
============================ .

laifoMsf]if tyf lgisfzgsf] cg'dlt÷:jLs[tL kfpF .


dxf]bo,
ljlzi6Ls[t nufgL sf]if lgodfjnL,@)&% cGtu{t btf{ ePsf] sf]if Joj:yfks
=================================== sf] ==================================== gfpFsf] hDdf /sd ?k}ofF
=============================;Ddsf] sf]if btf{ tyf lgisfzg ug]{ cg'dlt÷:jLs[ltsf nflu cfjZos ljj/0f /
sfuhft ;+nUg u/L of] lgj]bg k]z u/]sf 5f} .
;+nUg sfuhft tyf pNn]lvt ljj/0f ;To tYo 5g\ . s'g} ljj/0f hfgLhfgL n'sfPsf] jf unt
ljj/0f k]z u/]sf] 5}g . ljj/0f n'sfPsf] jf unt ljj/0f jf sfuhft k]z u/]sf] 7x/]df sfg"g adf]lhd
;xF'nf a'emfpFnf .

sf]if Joj:yfkssf]
gfd M ===========================
7]ufgfM ===========================k|b]z=================================lhNnf ====================================uf=kf÷g=kf=
6f]n=====================j8f g+=========Ans g+========= kmf]g g+M==================
km\ofS;M==================================Od]n============================

sf]if Joj:yfkssf] sfof{nosf] 5fkM sfo{sf/L k|d'vsf] M

gfd M
b:tvtM

-20)
cg';"rL—^
- lgod !$ sf] pklgod -%_;+u ;DalGwt_
sf]if btf{ tyf lgisfzg ubf{ a'emfpg' kg]{ ljj/0f tyf sfuhft

-s_ sf]ifsf] ljwfg


-v_ k|rlnt sfg"g adf]lhd lgwf{l/t 9fFrf / n]vfdfg cg';f/ tof/ u/L n]vf k/LIf0f ePsf]] cl3Nnf]
cfly{s jif{sf]] ljQLo ljj/0f tyf sfd sf/jfxL ;DaGwL aflif{s k|ltj]bg,
-;+:yfkgf eO{ cfly{s jif{ k'/f gePsf] ;+:yfsf] xsdf Joj:yfkgåf/f k|dfl0ft cfjlws ljQLo
ljj/0f k]z ug{ ;lsg]5 . _
-u_ cfufdL tLg jif{sf] k|If]lkt ljQLo ljj/0f ;d]t ;dfj]z ePsf] tLg jifL{o Jofj;flos nufgL,
-3_ sf]if btf{ tyf lgisfzg ug]{ ;DaGwdf ;+rfns ;ldltn] u/]sf] lg0f{osf] k|ltlnlk,
-ª_ k|:tfljt sf]if Joj:yfkssf] ;+rfns jf sfo{sf/L k|d'v pk/ lwtf]kq ;DaGwL sfg"g jf cGo
k|rlnt sfg"g adf]lhd s'g} sf/jfxL ePsf]] jf e}/x]sf] eP ;f] ;DaGwL ljj/0f,
-r_ k|:tfljt sf]ifdf !) k|ltzt nufgL ug]{ OsfO{wgLx?sf] sf]if cjwLe/ nufgL ug{] k|lta4tf kq,
-5_ sf]ifsf] k|:tfljt nufgL ug]{ sfo{ k|0ffnL ;DaGwL ljj/0f,
-h_ sfof{nosf] :yfg / If]qkmn, sfof{no pks/0f tyf ;+rf/ ;fwg / hgzlQm ;DaGwL ljj/0f,
-em_ sf]if lgisfzgsf nflu OsfO{wgL;+u ul/g] nufgL ;Demf}tfsf] ljj/0f kq,
-`_ sf]if lgisfzg r/0fa4 ?kdf ug]{ eP ;f]sf] ljj/0f,
-6_ ;+rfns tyf sfo{sf/L k|d'vsf] ;DaGwdf b]xfosf] ljj/0f tyf sfuhftM
!= gfd tyf k"/f 7]ufgf,
@= cGo sDkgL jf sf]if Joj:yfksdf :jfldTj jf s'g} ;+nUgtf /x]sf] eP tT;DaGwL ljj/0f .
-7_ u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] nufgL /x]sf] sDkgL ;+:yfks ePdf af]8{n] tf]s] adf]lhdsf cGo
ljj/0fx? .

-21)
cg';"rL—&
-lgod !$ sf] pklgod -^_ ;+u ;DalGwt_

sf]if btf{ tyf lgisfzgsf] btf{ k|df0fkq

======================================df d'Vo sfof{no /x]sf] sf]if Joj:yfks >L ===================================== n]


:yfkgf u/]sf] ===================================== gfpFsf] ljlzi6Ls[t nufgL sf]if a}slNks nufgL sf]if
lgodfjnL, @)&% sf] lgod & adf]lhd o; af]8{df btf{ u/L of] btf{ k|df0fkq lbOPsf] 5 .

af]8{sf] 5fkM k|df0fkq lbg] cflwsf/Lsf]


b:tvtM
gfdM
kbM
ldlt

-22)
cg';"rL—*
-lgod @$ sf] pklgod -#_ ;+u ;DalGwt_
sf]ifsf] ljqmL k|:tfjsf] 9fFrf
-s_ ljqmL k|:tfjsf] d'vk[i7df pNn]v x'g'kg]{ s'/fx? M
!= æljqmL k|:tfjÆ eGg] zJb,
@= sf]if Joj:yfkssf] gfd, nf]uf] tyf /lhi6«8{ sfof{nosf] 7]ufgf,
#= g]kfn lwtf]kq af]8{af6 ljqmL k|:tfj :jLs[t ePsf] ldlt,
$= hf/L ul/g] sf]if OsfO{{sf] lsl;d / ;+Vof
%= sf]ifsf] cjlwe/ sf]ifdf Go"gtd b; k|ltzt nufgL ug]{ k|ltj4tf u/]sf nufgLstf{sf] ljj/0f
^= OsfO{{sf] c+lst d"No / b/vf:t ;fy e'QmfgL ug'{kg]{ /sd,
&= nufgLdf x'g] hf]vLd ;DaGwL pb\3f]if0f
* lgofds lgsfosf] hjfkmb]xLtf g/xg] pb\3f]if0f
(= lgisfzg z'? x'g] ldlt
!)= lgisfzg aGb x'g] ldlt -l56f] / l9nf]df_
!!= g]6jy{ ;DaGwL ljj/0f

-v_ ljqmL k|:tfjsf] d'vk[i7sf] leqL efudf pNn]v x'g'kg]{ s'/fx? M


!= ljqmL k|:tfjdf k|of]u ePsf k|fljlws tyf cGo zJbfjnLsf] kl/efiff,
@= ljqmL k|:tfj tyf b/vf:t k|fKt ug]{ / a'emfpg] :yfg,
-u_ ljqmL k|:tfjsf] bf]>f] k[i7af6 qmdz pNn]v x'g'kg]{ s'/fx? M
!= sf]if Joj:yfkssf] pb\3f]if0f
-s_ sf]if Joj:yfkssf] hjfkmb]xLtf ;DaGwL,
-v_ lgodg lgsfosf] lgodg Joj:yfsf] kfngf ;DaGwL,
@= sf]if Joj:yfks ;DaGwL hfgsf/L
-s_ sf]if Joj:yfkssf] k[i7e"ld,
-v_ ;DklQsf] ljj/0f,
-u_ efjL of]hgf tyf /0fgLlt
-3_ ;+rfns ;ldltsf] ;+/rgf / k|ltlglwTj ;DaGwL Joj:yf,
$= k"FhL ;+/rgf ;DaGwL hfgsf/L,
%= ;+:yfks÷;+rfns ;DaGwL hfgsf/L,
-s_ ;+:yfks÷;+rfnssf] k[i7e"ld
-v_ ;+:yfks÷;+rfns;Fusf] sf/f]af/
^= ;Lldt bfloTj ;DaGwL ljj/0f
&= sf]if Joj:yfkssf] sd{rf/L ;DaGwL hfgsf/L,
-s_ sf]if Joj:yfkssf] pRr Joj:yfksLo txsf sd{rf/Lx? ;DaGwL ljj/0f
-v_ ;+rfns Pj+ pRr Joj:yfksLo txsf clws[tnfO{ lbPsf] eQf tyf kfl/>lds ;DaGwL
ljj/0f
*= sf]ifdf cGt{lglxt hf]vLd tyf ;f] df Joj:yfkgsf] nflu Joj:yfkgsf] wf/0ff
(= sf]if Joj:yfkssf] ljQLo ljj/0f
-s_ ljQLo ljj/0f / tT;DaGwdf Joj:yfkgsf] wf/0ff / ljZn]if0f
-v_ ljQLo cg'kft ;DaGwL ljj/0f
!)= sf]if OsfO{{ lgisfzg ;DaGwL ljj/0f
-s_ OsfO{{ hf/L ug'{sf] p2]Zo,

-23)
-v_ OsfO{{ lgisfzgaf6 k|fKt k"FhLsf] pkof]u,
-u_ O{sfO{ lgisfzgaf6 k|fKt /sdnfO{ cfof]hgfdf k|of]u ug{ k"j{ cGo s'g} Joj:yf ug{ nfluPsf]
5 eg] tT;DaGwL ljj/0f,
-3_ sf]ifsf] cjlw,
-ª_ sf]ifsf] laz]iftf eP ;f] ;DaGwL ljj/0f,
!!= nufgLstf{ / sf]if Joj:yfks aLr x'g] nufgL ;Demf}tf ;DaGwL ljj/0f
!@= sf]ifsf nflu pknAw nufgL cj;/ tyf r'gf}tL tyf ;DefJo nufgL If]q ;DaGwL ljj/0f
!#= nufgL ;ldltsf] u7g tyf sfo{ljlw ;DaGwL ljj/0f
!$= k/fdz{bftf÷ljz]if1 eP ;f] ;DaGwL ljj/0f
!%= nfefFz ljt/0f jf x8{n /]6 ;DaGwL Joj:yf
!^= cGo ;fdfGo hfgsf/L
!&= sf]ifn] Joxf]g'{kg]{ z'Ns tyf vr{x?
!*= sf]if Joj:yfkssf] ;+rfns jf nufgL ;ldltdf x'g ;Sg] kl/jt{gsf cj:yf tyf kl/jtg{sf k|s[of
;DaGwL hfgsf/L
!(= OsfO{{wgLn] OsfO{{ laqmL ug{ ;lsg] Joj:yf jf sf]ifaf6 alxu{dgsf zt{ tyf k|s[of ;DaGwL Joj:yf
@)= OsfO{{wgLsf] e]nf ;DaGwdf ul/Psf] Joj:yf,
@!= OsfO{{wgLsf] u'gf;f] ;'Gg] / ;dfwfg ug]{ ;DaGwdf ul/Psf] Joj:yf,
@@= sf]if Joj:yfkssf ;+rfns tyf lj1x?sf] gfd tyf b:tvt
@#= ljqmL k|:tfj, ljQLo ljj/0f tyf cGo s'g} s'/fdf lj1n] /fo lbPsf] eP ;f] ;DaGwL kq .
@$= sf]if Joj:yfkssf] k|:t't u/]sf] k|lta4tf kq -8\o' 8]lnh]G;\ ;l6{lkms]6_ sf] k|lt

-24)
cg';"rL—(
-lgod #@ sf] pklgod -!_ sf] v08 -v_ ;+u ;DalGwt_
sf]if Joj:yfkssf] ;+rfns÷sfo{sf/L k|d'vsf] ljj/0f

kmf]6f]

!= gfdM
@= :yfoL 7]ufgfM ====================k|b]z====================lhNnf ======================= uf= lj=;=÷g=kf=÷d=g=kf=
6f]n====================j8f g+=========Ans g+========= kmf]g g+M================ km\ofS;M============Od]n ===========

#= xfnsf] 7]ufgfM ===========================k|b]z=======================lhNnf ============================= uf=kf÷g=kf=


6f]n====================j8f g+=========Ans g+========= kmf]g g+M================ km\ofS;M============Od]n ==========
$= afa'÷cfdfsf] gfdM
%= afh]÷ah}sf] gfdM
^= klt ÷ klTgsf] gfd M
&= z}lIfs of]UotfM
*= Joj;flos cg'ejM
(= tflndM
!)= s'g} k]zf jf ;+:yfdf sfo{/t ePdf, ;f] ;DaGwL ljj/0fM
!!= cGo sDkgL jf sf]if Joj:yfksdf Ps k|ltzt jf ;f] eGbf a9L] :jfldTj jf s'g} ;+nUgtf eP
tT;DaGwL ljj/0fM
!!= cfkm" pk/ jf cfkm" ;Da4 s'g} sDkgL jf sf]if Joj:yfks pk/ lwtf]kq ;DaGwL sfg"g tyf cGo
k|rlnt sfg"g adf]lhd s'g} sf/jfxL ePsf]] jf e}/x]sf] eP ;f] ;DaGwL ljj/0fM
!@= ;+rfns÷sfo{sf/L k|d'v x'g lgwf{l/t of]Uotf k"/f ePsf] / cof]Uotf g/x]sf] pb\3f]if0fM

b:tvtM
==========================
;+nUg ug'{ kg]{ sfuhftM
!=of]Uotf, cg'ej / cGo ;+:yfdf ;DnUgtf eP ;f] k|dfl0ft ug]{ sfuhftsf] k|ltlnlk .
@= gful/stf k|df0fkqsf] k|ltlnlk .
#= u}/cfjf;Lo g]kfnL ;+rfns ePdf ;+rfnssf] u}/cfjf;Lo g]kfnLsf] kl/rokq .
-25)

You might also like