BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

KHOA CÔNG NGHỆ

----------✽✽✽✽----------

BÁO CÁO BÀI TẬP GIỮA KÌ

HỌC PHẦN: HOÁ HỌC VÀ HOÁ LÝ POLYMER
CN241

TÌM HIỂU VỀ POLYMER HOÁ MẠCH

CATION

CÁN BỘ GIẢNG DẠY: SINH VIÊN THỰC HIỆN:

PGS.TS Văn Phạm Đan Thuỷ Nguyễn Chí Công B1909655

Tháng 3/2022
 MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PHẢN ỨNG POLYMER HOÁ

MẠCH CATION.............................................................................................3
CHƯƠNG 2: PHẢN ỨNG POLYMER HOÁ MẠCH CATION................4
2.1. Các giai đoạn chính của phản ứng polymer hoá mạch cation..................4
2.1.1.Giai đoạn khơi mào................................................................................4
2.1.2. Giai đoạn phát triển mạch.....................................................................5
2.1.3. Giai đoạn ngắt mạch.............................................................................5
2.2. Phản ứng truyền mạch.................................................................................6
2.3. Phản ứng polymer hoá mạch cation mở vòng............................................6
2.2. Một số polymer được sản xuất bằng phản ứng polymer hoá mạch cation
.............................................................................................................................. 7

i
Phản ứng polymer hoá mạch cation GVHD:PGS.TS Văn Phạm Đan Thuỷ

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PHẢN ỨNG

POLYMER HOÁ MẠCH CATION
Phản ứng polymer hoá mạch nói chung là phản ứng polymer hoá. Trong đó
các phân tử monomer chưa được bão hoà được thêm vào các trung tâm hoạt động
của mạch polymer đang phát triển. Sự tăng thêm một đơn vị monomer sẽ tiếp tục
tạo ra trung tâm hoạt động của mạch.
Động học của phản ứng polymer hoá mạch gồm ba giai đoạn: khơi mào, phát
triển mạch và ngắt mạch. Quá trình phân ly của chất khơi mào ở giai đoạn khơi mào
sẽ hình thành trung tâm phản ứng.
Chất khơi mào trong phản ứng polymer hoá mạch có thể là gốc tự do, anion,
cation hoặc chất khơi mào phức phối trí. Chính sự khác biệt ở chất khơi mào đã
giúp phân loại phản ứng polymer hoá mạch thành các loại chính sau đây:
Phản ứng polymer hoá mạch gốc tự do.
Phản ứng polymer hoá mạch cation.
Phản ứng polymer hoá mạch anion.
Trong khuôn khổ bài báo cáo, chúng ta sẽ tìm hiểu về phản ứng polymer hoá
mạch cation.
Tuân thủ theo nguyên tắc chung của phản ứng polymer hoá mạch. Chất khơi
mào trong phản ứng polymer hoá mạch cation sẽ chuyển điện tích sang monomer,
trở thành trung tâm phản ứng. Trung tâm phản ứng này sẽ gắn với monomer và quá
trình này sẽ lặp lại với các monomer khác hình thành nên polymer.

3
Phản ứng polymer hoá mạch cation GVHD: PGS.TS Văn Phạm Đan
Thuỷ

CHƯƠNG 2: PHẢN ỨNG POLYMER HOÁ MẠCH

CATION
2.1. Các giai đoạn chính của phản ứng polymer hoá mạch cation
2.1.1.Giai đoạn khơi mào
Đây là giai đoạn cơ sở cho việc hình thành mạch polymer. Trong giai đoạn
này, trung tâm phản ứng được hình thành. Trung tâm phản ứng sẽ liên kết với
monomer giúp mạch polymer phát triển.
Phương trình của giai đoạn khơi mào:
I+ + M  M+
Trong đó:
 I+: chất khơi mào cation
 M: monomer
 M+: trung tâm phảm ứng
Một số chất khơi mào được sử dụng:
 Các loại acid mạnh (HA) với nồng độ cao được sử dụng làm chất khơi
mào. Một số loại acid thường dùng là: acid phosphoric (H 3PO4), acid
sulfuric ( H2SO4), acid fluro (HF),…
VD: Quá trình khơi mào bằng proton acid

HA D H+ + A- + " +

 Một số các acid Lewis có thể kể đến như SnCl4, AlCl3, BF3,…
VD: Quá trình khơi mào bằng Aluminium chloride
2AlCl3 D AlCl4- + AlCl2
 Các loại muối cacbocation. Chất khơi mào loại này được dùng chủ yếu
trong các nghiên cứu động học. Một số cacbocation thường được sử
dụng là các cation trityl và tropylium.
VD: Quá trình khơi mào bằng cacbocation carbenium
Ph3C+A- + "

4
Phản ứng polymer hoá mạch cation GVHD: PGS.TS Văn Phạm Đan
Thuỷ

5
Phản ứng polymer hoá mạch cation GVHD: PGS.TS Văn Phạm Đan
Thuỷ

 Kích hoạt các loại ion bằng bức xạ.

VD: Quá trình khơi mào bằng ion được kích hoạt bằng bức xạ

 +  +

2.1.2. Giai đoạn phát triển mạch

Quá trình phát triển mạch của trung tâm phản ứng, các monomer sẽ phản ứng
với trung tâm phản ứng tao tâm phản ứng mới. Trong quá trình này monomer sẽ
tham gia dần dần và lúc nào cũng sẽ có mặt monomer.
Phương trình tổng quát của giai đoạn phát triển mạch
M+ + M  M+
Trong đó:
 M: monomer
 M+: trung tâm phảm ứng
Yếu tố ảnh hưởng đến quá trình phát triển mạch:
 Ảnh hưởng của nhiệt độ: nhiệt độ ảnh hưởng đến tốc độ phát triển
mạch. Giảm nhiệt độ sẽ làm tăng tốc độ phát triển mạch. Bên cạnh đó,
nhiệt độ còn ảnh hưởng đến chiều dài mạch. Nếu nhiệt độ phản ứng
thấp có thể tạo polymer mạch dài.
 Ảnh hưởng của dung môi: Dung môi càng phân cực, quá trình solvate
sẽ diễn ra hiệu quả hơn, các ion phân ly tốt hơn, các ion tự do có hoạt
tính cao hơn, từ đó tốc độ phát triển mạch sẽ nhanh hơn.
2.1.3. Giai đoạn ngắt mạch
Khi chiều dài polymer đạt đến giá trị mong muốn, phản ứng ngắt mạch được
diễn ra. Phản ứng ngắt mạch xảy ra thông qua phản ứng kết hợp giữa trung tâm
phản ứng cation với anion
M+  M
Trong đó:
 M: monomer
 M+: trung tâm phảm ứng

6
Phản ứng polymer hoá mạch cation GVHD: PGS.TS Văn Phạm Đan
Thuỷ

2.2. Phản ứng truyền mạch

Phản ứng truyền mạch trong qus trình phản ứng polymer hoá mạch cation có
thể diễn ra theo 2 hướng:
Hướng thứ nhất: hydrogen chuyển từ trung tâm phản ứng sang anion. Khi đó,
mạch đang phát triển sẽ được ngắt, phức chất khơi mào-chất đồng khơi mào sẽ được
sinh ra, khơi mào cho mạch khác.

 + HA

Hướng thứ hai: hydrogen chuyển từ trung tâm phản ứng sang monomer

2.3. Phản ứng polymer hoá mạch cation mở vòng

Phản ứng polymer hoá mạch cation mở vòng cũng diễn ra theo 3 giai đoạn là
khơi mào, phát triển mạch và ngắt mạch. Tuy nhiên vẫn có sự khác biệt là các
monomer cấu trúc vòng sẽ tham gia phản ứng tạo ra các polymer mạch thẳng.

7
Phản ứng polymer hoá mạch cation GVHD: PGS.TS Văn Phạm Đan
Thuỷ

2.2. Một số polymer được sản xuất bằng phản ứng polymer hoá mạch
cation

Danh pháp Monomer Đơn vị mắc xích Một số ứng dụng

Hộp đựng trứng,

Styrene ly nhựa chịu nhiệt

Keo dán dính cách

Isobutylene điện công nghiệp

Dẫn điện, bộ phận

Methyl vinyl ether tiếp nhận ánh sáng
trong máy photocopy