EVROPSKI STANDARD EN 462-2

april 1994
______________________________________________________________________________
UDC 620.179.152 : 771.537 : 001.4

Ključne riječi: Ispitivanja bez razaranja, industrijska radiografija, radiogram, kvalitet slike, indikator kvaliteta slike,
dimenzije, obilježavanje, izrada, korištenje, označavanje

Prevod engleske verzije

Ispitivanje bez razaranja - Kvalitet slike radiograma -

Dio 2: Indikatori kvaliteta slike (stepenasti tip sa rupama) -
Određivanje vrijednosti kvaliteta slike

CEN je ovaj evropski standard odobrio 1. aprila 1994. Članice CENa su obavezne da
se pridržavaju Internih propisa CEN/CENELECa koji propisuju uslove za davanje
ovom evropskom standardu statusa nacionalnog standarda bez bilo kakvih promjena.

Najnovije liste i bibliografske reference koje se odnose na takve nacionalne

standarde mogu se dobiti po zahtjevu u Centralnom sekretarijatu ili kod bilo koje
članice CENa.

Ovaj evropski standard postoji u tri zvanične verzije (verzija na engleskom,

francuskom i njemačkom jeziku). Verzija na bilo kom drugom jeziku urađena uz
odgovornost članice CENa prevođenjem na njen vlastiti jezik i prijavljena Centralnom
sekretarijatu, ima isti status kao i zvanične verzije.

Članice CENa su nacionalne institucije za standarde Austrije, Belgije, Danske,

Finske, Francuske, Njemačke, Grčke, Islanda, Irske, Italije, Luksemburga, Holandije,
Norveške, Portugalije, Španije, Švedske, Švajcarske i Velike Britanije.

CEN
Evropski Komitet za standardizaciju
(European Committee for Standardization)

Centralni sekretarijat: rue de Stassart 36, B-1050 Brussels

______________________________________________________________________________

© Autorska prava rezervisana za članice CENa ref. br. EN 462-2 : 1994 E

Ovaj prevod evropskog standarda namijenjen je i koristi se isključivo za obuku IBR osoblja!
Strana 2
EN 462-2 : 1994

Sadržaj

strana
Predgovor .................................................................................................................................. 2
1. Područje primjene .............................................................................................................. 3
2. Normativne reference ........................................................................................................ 3
3. Definicije ............................................................................................................................ 3
4. Specifikacija za stepenaste indikatore kvaliteta slike sa rupama ....................................... 4
5. Upotreba indikatora kvaliteta slike ..................................................................................... 6
6. Određivanje vrijednosti kvaliteta slike ............................................................................... 6

Predgovor

Ovaj evropski standard je izradio CEN/TC 138, Ispitivanje bez razaranja, čiji sekretarijat vodi
Francuska asocijacija za standardizaciju (AFNOR).

EN 462-2 je dio niza evropskih standarda; ostali dijelovi su:

EN 462-1 Ispitivanje bez razaranja - Kvalitet slike radiograma - Dio 1: Indikatori kvaliteta slike
(žičani tip) - Određivanje vrijednosti kvaliteta slike
EN 462-3 Ispitivanje bez razaranja - Kvalitet slike radiograma - Dio 3: Klase kvaliteta slike za
željezne metale

EN 462-4 Ispitivanje bez razaranja - Kvalitet slike radiograma - Dio 4: Eksperimentalno

ocjenjivanje vrijednosti kvaliteta slike i tabele kvaliteta slike

EN 462-5 Ispitivanje bez razaranja - Kvalitet slike radiograma - Dio 5: Indikatori kvaliteta slike
(dupleksni žičani tip) - Određivanje vrijednosti ukupne neoštrine slike

CEN/TC 138 je odlučio da konačni nacrt podnese na formalno glasanje svojom rezolucijom 19/1992.
Rezultat je bio pozitivan.

Ovom evropskom standardu će biti dat status nacionalnog standarda, bilo objavljivanjem
identičnog teksta ili priznavanjem, najkasnije do oktobra 1994., a svi nacionalni standardi koji su s
njim u koliziji biće povučeni najkasnije do oktobra 1994.

U skladu sa Internim propisima CEN/CENELECa, sljedeće zemlje su obavezne da implementiraju

ovaj evropski standard: Austrija, Belgija, Danska, Finska, Francuska, Njemačka, Grčka, Island,
Irska, Italija, Luksemburg, Holandija, Norveška, Portugalija, Španija, Švedska, Švajcarska i Velika
Britanija.

Ovaj prevod evropskog standarda namijenjen je i koristi se isključivo za obuku IBR osoblja!
 Strana 3
EN 462-2 : 1994

1. Područje primjene
Ovaj standard specificira napravu i metodu za određivanje kvaliteta slike radiograma. Druge
naprave su predmet dijelova 1 i 5 ovog standarda.

2. Normativne reference
Ovaj evropski standard inkorporira putem datiranih ili nedatiranih referenci odredbe iz drugih
publikacija. Ove normativne reference su citirane na odgovarajućim mjestima u tekstu, a
publikacije su ovdje navedene. Za datirane reference, naredni amandmani ili revizije bilo koje od
ovih publikacija se primjenjuju na ovaj evropski standard samo kada su u njega inkorporirani
amandmanom ili revizijom. Za nedatirane reference primjenjuje se posljednja edicija referencirane
publikacije.

EN 462-1 Ispitivanje bez razaranja - Kvalitet slike radiograma - Dio 1: Indikatori kvaliteta
slike (žičani tip) - Određivanje vrijednosti kvaliteta slike

EN 462-4 Ispitivanje bez razaranja - Kvalitet slike radiograma - Dio 4: Eksperimentalno

ocjenjivanje vrijednosti kvaliteta slike i tabele kvaliteta slike

EN 462-5 Ispitivanje bez razaranja - Kvalitet slike radiograma - Dio 5: Indikatori kvaliteta
slike (dupleksni žičani tip) - Određivanje vrijednosti ukupne neoštrine slike

EN 25580 Ispitivanje bez razaranja – Iluminatori za industrijsku radiografiju - Minimalni

zahtjevi (ISO 5580:1985)

EN 45014 Opšti kriterijumi za isporučioce, izjava o usklađenosti

3. Definicije
Za potrebe ovog standarda primjenjuju se sljedeće definicije:

3.1. kvalitet slike

Ona karakteristika radiografske slike koja određuje stepen detalja koji slika prikazuje [EN 462-1].

3.2. indikator kvaliteta slike (IKS)

Naprava koja se sastoji od aranžmana stepenica različitih debljina i rupa različitih prečnika.
Prečnici rupa odgovaraju debljinama stepenica (vidi sliku 1).

3.3. vrijednost kvaliteta slike

Mjera traženog ili postignutog kvaliteta slike i jednaka je broju datom u tabeli 1 za najmanju rupu
koja može biti detektovana na radiogramu.

Ovaj prevod evropskog standarda namijenjen je i koristi se isključivo za obuku IBR osoblja!
Strana 4
EN 462-2 : 1994

4. Specifikacija za stepenaste indikatore kvaliteta slike sa rupama

4.1. Dimenzije, izrada, obilježavanje

4.1.1 Dimenzije

Ovaj sistem IKSa se zasniva na nizu od 18 stepnica i rupa različitih debljina i prečnika koje su
specificirane u tabeli 1 zajedno sa relevantnim tolerancijama i brojevima rupa. Ove stepenice i
rupe su podijeljene u četiri preklapajuća opsega od 6 uzastopnih brojeva rupa, naime H1 do H6,
H5 do H10, H9 do H14 i H13 do H18.

Slika 1 prikazuje stepenasti indikator kvaliteta slike sa rupama.

Slika 1: Stepenasti indikator kvaliteta slike sa rupama

4.1.2 Izrada
Stepenice debljine manje od 0,8 mm imaće dvije rupe istog prečnika. Stepenice debljine jednake ili
veće od 0,8 mm imaće jednu rupu. Minimalna udaljenost od centra rupe do ivice stepenice, ili do
ivice druge rupe u toj stepenici, biće prečnik rupe plus 1 mm. Rupe će biti okomite na površinu i
neće imati zakošenu ivicu.

4.1.3 Obilježavanje

Pisana oznaka indikatora kvaliteta slike će se sastojati od simbola IKS, broja ovog EN standarda,
broja najmanje rupe specificirane u tabeli 1 (npr. H5) i simbola koji označava materijal IKSa (npr. FE).
Primjer: IKS EN 462- H5 FE

Ovaj prevod evropskog standarda namijenjen je i koristi se isključivo za obuku IBR osoblja!
 Strana 5
EN 462-2 : 1994

Tabela 1. Brojevi rupa, prečnici rupa, debljine stepenica i granična odstupanja ranga IKSeva
Dimenzije u milimetrima
Rang indikatora kvaliteta slike Rupa / stepenica
H1 H5 H9 H13 broj rupe nominalni prečnik rupe Tolerancije
i debljina stepenice
X H1 0,125
X H2 0,160
X H3 0,200
+0,015
X H4 0,250 0
X X H5 0,320
X X H6 0,400
X H7 0,500
X H8 0,630
+0,020
X X H9 0,800 0
X X H10 1,000
X H11 1,250
X H12 1,600 +0,025
1) 0
X H13 2,000
1)
X H14 2,500
1)
H15 3,200
1) +0,030
H16 4,000 0
1)
H17 5,000
1)
H18 6,300 +0,036
0
1)
Ove vrijednosti se mogu koristitit za posebne primjene po sporazumu između ugovornih strana.

4.2. Materijal

Svi dijelovi IKSa će biti izrađeni od istog materijala i smješteni u zaštitnu oblogu od materijala koji
ne utiče na vrijednost kvaliteta slike. Vidi tabelu 2 za komercijalne materijale koji se koriste za
izradu IKSeva.

4.3. Označavanje IKS-a

Označavanje postavljeno na IKS (vidi sliku 1) će dati slijedeće podatke:

a) broj najmanje rupe otisnut kraj najmanje rupe,
b) simbol koji identifikuje korišteni materijal IKSa, npr. FE
c) simbol EN
Primjer: H5 FE EN
Radiografska slika identifikacije neće uzrokovati bliještanje pri gledanju filma. Preporučuje se, da
apsorpcija označavanja ne bude veća od dvostruke apsorpcije najdeblje stepenice.

4.4. Izjava o usklađenosti

Svaki IKS će biti isporučen sa izjavom o usklađenosti prema EN 45014 od neke akreditovane
laboratorije koja potvrđuje da su parametri ovog standarda ispunjeni. Radi identifikacije proizvođač
će IKS numerisati i u njega unijeti oznaku.
NAPOMENA: Postojeći IKSevi, koji zadovoljavaju dimenzije iz 4.1., mogu se koristiti do 1995.

Ovaj prevod evropskog standarda namijenjen je i koristi se isključivo za obuku IBR osoblja!
Strana 6
EN 462-2 : 1994

Tabela 2: Tipovi IKSa i materijal korišten za odabrane grupe materijala

IKS označavanje Broj rupe iz tabele 1 Materijal IKSa Pogodan za ispitivanje
slijedećih materijala
H 1 Cu H 1 do H 6 bakar bakar, cink, kalaj i njihove
H 5 Cu H 5 do H 10 legure
H 9 Cu H 9 do H 14
H 13 Cu H 13 do H 18
H 1 FE H 1 do H 6 čelik (niskolegiran) željezni materijali
H 5 FE H 5 do H 10
H 9 FE H 9 do H 14
H 13 FE H 13 do H 18
H 1 Ti H 1 do H 6 titan titan i njegove legure
H 5 Ti H 5 do H 10
H9 Ti H 9 do H 14
H 13 Ti H 13 do H 18
H 1 Al H 1 do H 6 aluminijum aluminijum i njegove legure
H 5 Al H 5 do H 10
H 9 Al H 9 do H 14
H 13 Al H 13 do H 18

5. Upotreba indikatora kvaliteta slike

5.1. Izbor
IKS će biti odabran u skladu sa materijalom koji se ispituje i njegovom debljinom.
Kad god je moguće, IKS će biti od istog tipa materijala kao i uzorak koji se ispituje. Za druge
slučajeve vidi EN 462-4.

5.2. Aranžman
Kada se radiogram snima, IKS će biti postavljen na strani ispitivane sekcije koja je okrenuta izvoru
zračenja i udaljena od filma. Ako ovo nije moguće, IKS se može postaviti sa strane ispitivane
sekcije najbliže filmu. U ovom slučaju, slovo ‘F’ će biti vidljivo pored označavanja IKSa na
radiogramu.
IKS će biti postavljen na ispitivanom predmetu u području što je moguće uniformnije debljine.
Posebne aranžmane utvrđuju standardi primjene.

6. Određivanje vrijednosti kvaliteta slike

Pri određivanju vrijednosti kvaliteta slike, pridržavaće se uslova gledanja radiograma koji su
specificirani u EN 25580. Broj najmanje rupe koja je vidljiva na radiogramu će biti uzet kao
vrijednost kvaliteta slike. Ako stepenica sadrži dvije rupe, obje će biti vidljive.
Generalno, vrijednost kvaliteta slike će biti određena za svaki radiogram u radiografskim
ispitivanjima za koje se zahtijeva verifikacija kvaliteta slike. Ako su bili preduzeti koraci koji
garantuju da su radiogrami sličnih predmeta i područja ispitivanja dobijeni sa identičnim tehnikama
ekspozicije i obrade i da razlike u vrijednosti kvaliteta slike nisu vjerovatne, nije potrebno da se
kvalitet slike verificira za svaki radiogram, obim verifikacije kvaliteta slike postaje predmet
sporazuma.

Ovaj prevod evropskog standarda namijenjen je i koristi se isključivo za obuku IBR osoblja!