Europa in oorlog, 1618-1714

Bloei en verval Van de republiek

Godsdienstige tegenstellingen
""

Republiek kreeg 1 interne crisis t dens twaalfjarig Bestand → door

dogmatisch meningsverschil over Calv n leer van de verkiezingen Verwerping +

rol Van de vr e wil van de mens

"
→ armianen Vn Leidse theoloog Arminius gelovige draagt Verantwoordel kheid voor het eigen
iedere heil
gomaristen 1
: :

Î ( het/ hemel staat vast )

2 Gomarus :
Paapse visie : strenge calvinistische l n van
goddel ke predestinatie
-
-

theologisch dispuut kreeg snel brede weerklank :

arminianen = remonstranten →
vragen staten Van Holland om bescherming van hun standpunt via remonstrantie f- Verzoekschrift / → Oldenbarnevelt

gomaristen contraremonstranten → dienden tegen verzoekschrift in → prins Maurits

-
-

kerkel ke twist " landel k conflict ( binnenlandse + buitenlandse politieke overwegingen spelen grote rol )
Maurits → Wou na
twaalfjarig bestand opnieuw oorlog met Spanje ( Spanning heilig Roomse r k was al hoog )
Oldenbarnevelt → tegen oorlog met Spanje 1- bleef Vasthouden alliantie met Frankr k als
garantie voor veiligheid ( maar Frankr k nlhoolfop richting Spanje )
aan →

↳ Werd Verdacht Van in de kaart spelen Spanje + Roomse Katholieken

Synode Van Dordrecht ( 1618 -16191 → Sprak Felle

legde leer van in .
orthodox calvinistische zin 1-
Veroordeling Uit Van de remonstranten
ddebarnevelt → gearresteerd + onthoofd 116191 → beschuldigd van landverraad

Plaats Van de stadhouder

meer ruimte Voor macht van de stadhouder → door dood invloedr ke Oldenbarnevelt

prins Frederik Hendrik ( opvolger prins Maurits )

→ militaire successen
tegen Spanje 1- verwierf groot aanzien
→ ook binne land n sterke positie → stadhouder 5 gewesten 1gal ambten door
-

aan zoon Willem II

→
Uitbreiding macht kreeg weerstand Van regenten → r ke kooplieden families → 1 hadden het Voor het
zeggen in steden +
gewesten )
Stadhouder gewestel ke staten
↳ centraal handen van
Oranje n
in principe die naar Wouden
gezag in
=
geen
Willem II
kwam
botsing met gewestel ke staten
→ snel in →
dankz vroege dood → geen algehele confrontatie tussen stadhouder en regenten
↳ eerste stadhouder loon dood Willem werd beslist vullen in 517
t dperk → b positie stadhouder niet meer in te provincies
↳
↳dagel kse leiding landheerschapp → Hollandse raadspensionaris
Johan De Wit

gekenmerkt door regentenfamilies

De republiek als
grote mogendheid
buitenlands Vlak =
periode van handelsoorlogen -
) dankz handelt scheepvaart → republiek tot
grote bloei
Voc ( ( West Indische
Vereenigde Oostindische Compagnie) en wil
Compagnie ) → koloniaal imperium
Uitgebouwd
-

Republiek Speelde ook dominante rol in Europese vrachtvaart → kleine republiek = economische reus

Veel concurrentie van Frankr k 1- Engeland

Akte Van
Navigatie 1165111 Engelse regering ) tegen rol van staatse koopvaard →
schepen in aanvoer van goederen → bescherming eigen Vloot
→ 1""
Engelse -
Staatse
oorlog ( 1652 -
1654 ) →
Engeland wint
2de 11665 1667 ) → weer door handels rivaliteiten + overzeese concurrentie
Engelse Staatse
oorlog
-
-

republiek had koloniale invloed sfeer

oorlogsvloot navigatie 1- herverdeling
→ vrede mi /derde Akte van
nu betere →

↳ Nieuw -

Engeland in ruil Voor Suriname

"
3° 11672 )
" "
diepste crisis van
oorlog → Zowel
tegen Engeland als Frankr k →
rampjaar → bestaan

Snelle opmars leger Lodew k Xiv →

ontslag 1- dood Johan de wit
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
 Willem III /zoon Willem II ) nieuwe stadhouder + opperbevelhebber
op zee hield Staatse marine stand → Stopt enthousiasme Engeland
Engeland niet bl met
veroveringen Lodew k XIV in zuidel ke 1- Noordel ke Nederlanden → sloot vrede met Den Haag 11674 )

einde Hollandse
oorlog → Vrede van
N megen 116781
benoeming Willem III = einde 1ste stadhouder toon t dperk
↳
huwel k met Engelse prinses 116891 op engelse troon één toonaangevende monarchen
door → Van de +
tegenspeler Lodew k
Negenjarige Oorlog ( 1688 -1697 ) +
Spaanse Successieoorlog / 1700 -
1713 ) →
Engeland 1- Nederlanden samen tegen Frankr k
→
zorgt Voor
gezamenl k bestuur over zuidel ke Nederlanden +
vestiging permanente Staatse buffermacht tegen Frankr k → barière troepen

De Grand Siècle van Frankr k

Richelieu wegbereider ,
van Lodew k Xiv
Maria de Medici → regenten Hendrik IV 11610 )
na moord op
echtgenoot
minderjarige zoon
↳ Voor haar Lodew k ✗
↳
boog politiek t del k om in katholieke + pro Spaanse zin
-
→ niet iedereen
regering Par s akkoord
Lodew k ✗ 111 aan de macht 116171 → terug naar anti -

Habsburgse politiek
kardinaal Richelieu → Voornaamste
"
steunpilaar Lodew k ✗ 111
"
→
eigenl k zelf aan de macht

↳ "

wegbereider absolutisme
"
Lodew k XIV
↳ beleid bestaat uit ± } krachtl nen
1
Versterking macht Van de koning : kardinaal streefde naar absolute centralisering macht monarch

→
Koning moest weer centrale Figuur besluitvorming worden
↳ Facties binnen boor
Koninkl ke Familie hoge adel parlementen
, ,
→

Maria de Medici → Kon zich niet

neerleggen b politiek Lodew k1- Richelieu → Verbannen

politieke macht edelen Verminderd → Voor

koning en z n regering → Verzet edelen -7 Manu Militari tot
gehoorzaamheid
ook parlement Verloor macht → minder
gedwongen
bestuurl ke bevoegdheden
↳ behield
registratie 1- remonstrantie recht maar
tegen oppositie Vorstel ke wetten → Veel druk op raadsheren

2 katholicisme Richelieu hugenoten Sinds 115981 terugdringen mogel k interne bedreiging Voor Vorstel k gezag
eenheidn
godsdienst wou macht
:
→

↳ niet enkel hugenoten ( beleg van la Rochelle 11627 -1628 ) ) 1- terugschroeven meerdere rechten Edilt Van Nantes
→
militaire acties tegen
religieus
↳ minder binne landnet wint
koning had katholieke kerk nodig om macht te
grondvesten
totale confrontatie met
3
Habsburg omsingeling Habsburg
: moest doorbroken worden

↳ religie speelde geen rol b allianties → steunde bv protestanten in 30

jarige oorlog of Republiek tegen Spanje
Uitbreken Frans Spaanse -

oorlog 116351 → spanningen namen al toe sinds 116281

Richelieu Slaagde erin politiek programma te realiseren b : -

dood 11642 ) → Habsburg militair b na verslagen ( oorlog duurde Wel nog tot 16591

Vorstel ke macht op binne land nvlak sterker dan ooit

'

was :

→
adel , parlementen , llerun Volgen braaf
Volksopstanden niet echt grote bedreiging (opstand van de ( roquantn 11636 -1637,1µA piedn 116391)
→ -
nu -

De reactie

Zowel Richelieu als Lodew k Verdw nen Van Politiek toneel ( 1642 -1643)

→ nieuwe eerste minister : kardinaal Mazarin → zet beleid Richelieu verder → Stond zwakker → minderjarigheid Lodew k
→ de Fronde 11648 -1653) Fronde Parlementaire : reactie tegen Fiscale lasten + Vermindering bevoegdheden leden Van de parlementen 1- Vooraanstaande
bestuur instel ingen
: 2 Pasen : 1 -
)

2 Fronde der printer :

opstand van reeks
hoge edelen
einde Fronde :
onderlinge twisten overlopen van aantal Franse edelen naar Spaanse kamp
, ,
militaire
tegenwerking door Koninkl ke troepen
13
jarige Lodew k Xiv meerderjarig verklaard 116511 → trekt lenen uit opstanden → macht adel
Volledig Wegnemen
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
s­
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
 Lodew k XIV en het Franse absolutisme

" "
eerst onder toezicht Mazarin ( +16611

dan persoonl ke regering : Colbert → minister Financiën
Louvois → minister Van oorlog
'
Zonnekoning → middelpunt Frankr k -1
onderwierp adel + dwong hen in keursl f
+ Verantwoordel k voor economische politiek
absolutisme ' → allen ondergeschikt aan z n gezag → in prakt k wel beperkingen
van etiquette

belangr kste Franse edelen moesten in z n hofhouding → Konden niet langer in hun lokale machtsbasis Verbl ven

leger op openbaar bestuur → Volledig Afhankel k Van Koning

→ Voor Functies in het

lucratieve ambten
Wie het meest in
gunst b koning stond kreeg
luxueuze hofleven → Zware Financiële last → moesten dure feesten
organiseren + omvangr ke entourage onderhouden → Voldoen aan ceremoniële
Verplichtingen
Paleis Van Versailles → sinds/1682 ) officiële zetel plaats Franse
regering
↳ Verbleven t Werkten 3000 10000 -

hovelingen , ambtenaren en
ondergeschikt personeel
tot parlementen werden
teruggeschroefd
→ moesten vorstel ke wetten accepteren 1- Konden pas achteraf remonstrantien Formuleren
↳ andere Intendanten
bestuurl ke financiële
→
, ,
gerechtel ke bevoegdheden
Intendanten =
ambtenaren die enkel aan hem moeten verantwoorden

kerkel k vlak ook geen tegenwerking -1 Edict van Nantes ingetrokken 116851

µ> hugenoten +
jansenisten ( ascetische katholieken / = tegenstanders
invloed Rome teruggedrongen →
promotie gallilaninme ( Franse eenheid sterk
Lodew k kreeg ook meer buitenlandse macht
→
performant leger ( grootste van z n t d / → dankz belastingsysteem → alle V anden onder permanente druk
Frans Spaanse oorlog 11635 -1659) → vrede van de Pyreneeën -1 huwel k Lodew k met Spaanse dochter
koning
→ -

→
binnenvallen van de Nederlanden

Franse expansiedrang → anti Franse coalitie van

-

Spanje ,
het
heilige Roomse R k Engeland
, ,
de Republiek

Spaanse Successieoorlog -1 hele Spaanse r k ging in handen Van Filips Van Anjou Vallen
↳
Lodew k aanvaard tussenoplossing Filips → Spanje + kolonies Rent naar Oostenr kse Habsburgers :

republiek kreeg ook recht Barrière troepen te legeren tegen eventueel Franse aanval

regeerperiode Lodew k = Grand siècle → grote internationale ambities gerealiseerd

Druk op de str d om het evenwicht

Habsburg
-

"
17 eeuw = eeuw van
kr gsgeweld →
eindigt pas in 1713 met de vrede Van Utrecht

De Dertigjarige Oorlog
Godsdienstvrede
Augsburg 11555 / Zorgde Voor t del ke Pacificatie
Van →

Eind / beeeuw opnieuw confessionele tussen katholieken protestanten / lutheranen + calvinisten niet erkend in 1555 )
spanningen en

→
oprichting Evangelische Unie ( onder leiding van calvinistische keurvorst Frederik ✓ van de Planten een katholieke
liga (geleid door hertog MaximiliaanI van Beieren

keizer Rudolf II en
opvolger Matthias verspreiding protestantisme tegengaan + bannen waar mogel k
:

bv Koninkr k bohemen → koning Ferdinand 11 / later keizer

'→
nam tal van
maatregelen om suprematie van het katholicisme te
bevestigen
↳
Praagse Defenestratie 116181 → medewerkers Ferdinand 11 uit raam
geduwd in het Hradslhin paleis door protestanten
↳
begin Dertigjarige Oorlog
naast
religieuze aspect ook politiek→ positie keizerl k gezag tegenover belangr ke R ksvorsten
Oorlog Werd snel pan-Europese krachtmeting Spanje : kiest kant keizer + Duitse katholieken VS Zweden , Denemarken ,
,
Frankr k kiezen kant Duitse protestanten
Verschillende Fasen in Dertigjarige Oorlog : 1 Boheemse fase 11618 1625 ) → Frederik ✓ Speelt
-

belangr ke rol als voorman boheemse

opstandelingen
2 Deense Kane ( 1625 1629 ) -

3 Zweedse Fase 11629 -1635 )

4 Zweeds -
Franse fase 11635 -
16481 ( Einde oorlog )
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
 Christiaan IV ( denemarken ) Gustavus Adolf un ( Zweden )
gedestabiliseerd HRR
en →
geopolitieke interesse ( niet religieus ) → invloedssfeer uitbreiden met

Unie van Kalmar 113971 → personele Unie onder Deense dynastie van Zweden , Noorwegen en Denemarken

↳ Valt uit elkaar / 1523) → Zweedse ontevredenheid over bestuur Deense koning
↳ Vooral door Christiaan 11 →
probeerde gezag in Zweden op te leggen met Wapens 1- Deense adel keerde zich
tegen hem → dynastieke crisis in Denemarken
1536 = lutheranisme officiele godsdienst ( ook in Zweden Gustav Vana (15231
Verkiezing nieuwe koning → Christiaan 111 → sluit zich aan b Schmalkaldische
liga t →

1613 )
Ondanks religieuze eenheid toch
oorlogen zevenjarige
: Scandinavische
oorlog 11563 -15701 en de Kalma
oorlog 11611
-

↳ over handel over de Oostzee + Verwerven steunpunten op kusten HRR , Polen , en de huidige Baltische staten

Na Boheemse fase →
gewonnen door keizer 1- Spaanse troepen
'

→ Christiaan IV Viel noordwesten HRR binnen → hulp aan lutheranen in Nedersaksische Kreits tegen katholieke liga
kr gen op de regio + controle verwerven over enkele Hanzesteden +
→ Wou zo definitief rivieren Elbe
greep mondingen + Wener

→ Denemarken trekt zich Vrede Lübeck ( 15291

terug na van

Zweedse Fase : Gustav un adolf un → invasie ook met doel positie in Baltische staten Versterken

↳ Kon doorstoten tot in Beieren 1- Munchen innemen → Franse Financiële steun + nieuwe militaire tactieken /Zweedse leger : / van de modernste Van z n t d)
Zweedse
leger bevoorraadde zich via lokale bevolking
↳ Zware
Nederlaag in Nöd lingen ( 1634 )
Frankr k besluit mee te vechten :
Vormt allianties met protestantse kamp
↳ Wou kort wat kort Spanje onderm nen
46481 -7 Vrede ondertekend in Osnabrück : tussen de keizer, Zweden , Duitse protestanten , Frankr k
↳ Voor keizer →
gebied sverlien : Frankr k : delen Elzant
Lotharingen
Zweden : Bremen t delen Pommeren

R ksvorsten : delen van het HRR

bevestigen Godsdienstvrede Augsburg : definitieve

erkenning religieuze pluraliteit → godsdienstige meningsverschillen Vanaf nu uitgeklaard op r ksdagen
keizer HRR werd ook zwakker → R ksvorsten 1- Keurvorsten sterker
→ niet
meer gewapende conflicten

Frankr k en de republiek Versus Spanje

1621 →
tachtigjarige oorlog gaat verder na
twaalfjarig bestand
republiek gebied Van de zuidel ke Nederlanden veroveren
kon heel wat

aanvankel k gesteund door Frankr k ( tot in 1635T Frankr k verklaard oorlog

↳ werd '
Spanje aan

Zuidel ke Nederlanden omsingeld door v anden → noorden Republiek Zuiden Frankr k oosten Zweeds → ,
→
,
→ -
Franse alliantie in het HRR

Spanje moet Vrede aanvaarden ( hopeloos ) -

) Catalonië kwam in opstand tegen Filips IV 1- Portugal scheurde zich /on 116401

Vrede Van Münster 116481 → einde

Tachtigjarige oorlog
[ Filips
In Combinatie met vrede Van Osnabrück ) Vrede Van Westfalen
-

> IV → erkende republieken soevereine staat + stemde in met overdracht van alle
gebieden die de
Verenigde Provinciën na afloop 12 jarigbestand hadden
-

ingepalmd
→ erkende alle ntaatse Veroveringen in de koloniale wereld

definitief
gesloten bl ven 1- tot muren in havens langs Vlaamse kustl n
→ Schelde

↳ Vrede met Spanje ook Afgesloten zodat Spanje zich kon Focussen op Frans Spaanse
oorlog → Zuidel ke Nederlanden uit handen Frankr k
-

↳ bufferzone turnen republieken

Frankr k
bl vende Franse druk op de Nederlanden
Vrede Van Munster =/ einde in Spaanse Nederlanden Frans Spaanse
V andel kheden -
→ -

Oorlog
Filips IV en landvoogd in Brussel Aartshertog Leopold -
Willem kunnen Franse leger niet stoppen ( ondanks la Fronde IN in Frankr k)
Vrede van de Pyreneeën 116591 →
ongunstige regeling VoorSpanje : gebiedsafstanden aan Frankr k + definitieve overdracht Artesië

↳ Lodew k XIV en Marie-Thérèse ( nicht Lodew k 1- enige

↳ belangradempauze
kste Clausule → huwel k tussen kind Filips IV )

maar voor Frankr k -1 Devolutieoorlog 11667 -

16681

huwel k meer recht op troon dan zoon 2de

→ '"
b dood Filips Iv deed Lodew k tegenspraak op Karel 11 als troonopvolger -7 devolutie recht → dochters
Vrede Van Aken ( 16681 -1 Weer gebiedswinst Voor Frankr k
Hollandse Oorlog Frankr k + EngelandÎÌT 16741 : Vs bongenootschap Spanje , republieken HRR → Vrede van
N megen Frankr k kr gt Bourgondiëtdeel Vlaanderen
→

↳ (
graafschap!!
Lodew k stelde ooknog ( hombres de Réunion op → welke
gebieden ooit afhankel k waren geweest van nieuwe gebieden Frankr k → ook annexeren
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
 door expansie Frankr k → liga
gedrag Van
Augsburg ( Spanje , HRR ,
Zweden , Engeland , republiek )

negenjarige oorlog 11688 -

16971 → Vrede van R sw k ( geen winnaar 1

De Spaanse Successieoorlog
Lodew k XIV > Wachtte op het over leiden Van de zwakke kinderloze Karel 11117001
-

↳ Filips van Anjou (kleinzoon ) erft Spaanse kroon ( dankz huwel k Lodew k ✗ Marie Thérèse

↳ Frankr k 1- Spaanse r k
dreigen in 1 hand te komen ontstaan oppermachtig landen complex
→

→ Verzet Van Wouden Karel Van

Engeland portugal
, ,
de republiek ,
de Keizer , R ksvorsten → Oostenr k
→ ontstaan Spaanse
successieoorlog
Filips ✓→ regeerde vanaf 117001 → ookover de zuidel ke Nederlanden ( tot 17061 →
anglo -
staatse invasie = einde Anjouaanne regime
Vrede Van Utrecht → Einde Spaanse successieoorlog ↳ tot ( 1714 ) Bataafs condominium
)
Anglo
- -

↳ Filips V Moen afzien Van alle aanspraken op Franse troon

↳ bleef ( van Oostenr k )

koning Van Spanje 1- kolonies →
Zuidel ke Nederlanden 1-
gebieden Italië → Karel V1
•
Barrièretraktaat 117151 →
toestemming troepen te vestigen tegen eventuele nieuwe opmars Frankr k
Zuidel ke Nederlanden opgenomen in imperium →
aangename breuk met verleden
↳ steeds in
oorlog

$
Frankr k ondervond nauwel ks weerstand van Spaanse leger in 1665 -
> Karel 11 aan de macht

↳
opeenvolgende gouverneurs generaal probeerde hoofd boven Water te houden
-

↳ keurvorst Maximiliaan Emmanuel van Beieren als landvoogd → einde Spaanse bewind
aanstelling
↳ door huwel k Verbonden aan Spaanse
↳ Vorstenhuis + r k genoeg om
verdediging te financieren
Voerde energiek binnenlands beleid →
B gestaan door talentr ke Zuid Nederlandse
-

graaf van Bergeyck

↳ ↳
enthousiast door hoop zelf Soevereine Vorst te worden na dood Karel 11
thesaurier-generaal Raad van Financiën

'
grote Verliezer Successieoorlog →
geallieerden boos -1 koor kant Filips v
-

Engeland wordt een

grootmacht
evolueerde in de 17 de eeuw tot
Engeland een eersterangs natie met groeiend koloniaal imperium
↳ in de
richting van een constitutionele
parlementaire monarchie →
tegenstelling met andere Europese staten ( Vorstel k centralisme)
na Gloria un Revolution → Engeland →
pluralistische samenleving

Een atypische interne Jacobi

ontwikkeling Engeland
=
van

dood Elisabeth I → Ierse 1- koning Jacob Stuart V1 Start Stuart dynastie

Engelse kroon naar Schotse → -

"
Schotland +Ierland +
Engeland personele Unie
Stuart -

periode bewogen t d beheerst door religieuze + politieke conflicten

↳ executie ( harten I Vlucht
burgeroorlog , , Afschaffing Monarchie , republikeins bewind Oliver Cromwell , nadien restauratie onder Charles 11 +
Jacob 11
Tudors ( Vooral Hendrik VIII ) ) hadden
gestreefd naar uitbreiding vorstel ke macht
-

persoonl k bewind door Monarch 1- Parlement , belastingen + negeren gebruikel ke rechts procedures opheffen
miskenning Van het opleggen
→ autoritair van wetten . . .

gaat verder b Stuarts nn kiezers

↳ maar snel weerstand : parlement gesteund door groep (

tegen greep koning op kerk ← ook religieuze oppositie → calvinistisch

geïnspireerde puriteinen lpro radicale protestantse gemeenschap → contra
anglicaanse
↳ wezen macht autoriteit tbislhoppenar
↳ staatsgodsdienst
geestel ke Wouden veel sterkere reformatie
.

→ in het leven werden

→
rigoristislhe moraal → naleving godsdienstige verplichtingen . . .
politieke grootmacht
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
 CharlesI ( 1625 -
1649 aan de macht )

↳ stuurde
parlement naar huis 116251-16291
' te Geld
weinig inkomsten om te
regeren
: 2 opties : 1
vragen aan parlement maar politieke inspraak geven
2 buitenparlementaire belastingen + gedwongen leningen
↳ koor 2 → Vanaf 4629 enorm onpopulair
→ "
by the King n Special
"

regeerde 11 jaar zonder parlement → opstandelingen liet h

'
zonder proces opsluiten > Command
-

↳ Voerde Prager b. ook / liturgische

handleiding met Veel katholieke elementen → gebaseerd op Boot of Common prayerlin in Schotland

'→
lokte heftige religieuze reactie uit → Schotse opstand
↳ Schotten ( had
Vielen
Engeland binnen → Veel kosten voor
landsverdediging geld nodig)
roept in 116401 parlement weer b een maar stellen te hoge eisen → ( harten I niet akkoord

↳
burgeroorlog Vanaf 11642 ) -1 Parlementaire part
gesteund door Schotten Vs royalisten
.

↳ ( harten I
geeft zich over aan schotten ( 16461
↳ parlement 11647 )
Uitgeleverd aan

↳
geëxecuteerd 116491

Oliver Cromwell greepde macht

''
na
onthoofding → monarchie republiek
↳ Commonwealth periode 11649 16531 - -

→
Protectoraat 11653 -16591 - ) Oliver Cromwell en Zoon Richard

↳
militaire dictatuur met puriteinse principes
• Komaf
gemaakt met Stuart regime
: 1
koningschap afgeschaft
2
Hogerhuis afgeschaft
3 bisschoppel ke hiërarchie
afgeschaft
4 deel
groot parochie clerus afgezet
Maar puriteinse regime kreeg weinig steun → na dood Oliver Cromwell -1 monarchie
gerestaureerd
Charles II ( stuart ) op de troon 116601

→ herstelde :
Hogerhuis , bisschoppel ke hiërarchie

↳ maar niet zoals Vorige Stuart periode : we /

parlement , niet /
opgelegde godsdienst
> Habean ( orpunact 116791 →
garantie tegen willekeurige opsluiting 1- onredel k lang voorarrest
Jacob 11 → wel absolutistische neigingen → glorieus revolution / 16881 Voorgoed eind persoonl k bewind
↳
Verjaagd
Willem III van Oranje nieuwe koning -1 dankz Bill of
constitutionele toezeggingen in rights +
gehuwd met dochter Jacob 11
Bill of rechtbanken / Vorstel ke
geen Uitzondering s
1
rights → belangr ke schakel in
ontwikkeling grondwetten burgers → bv : interferentie in rechtspraak

2 parlement : Vr e Verkiezingen → c nskiesrecht

3
Vr heid Van spreken in het parlement
4
geen staand leger in vredest d

Engeland -
>
parlementaire monarchie grote mate levensbeschouwel ke → tolerantie t Veel macht b aristocratie ,
lage landadel , handelaars

/
,

Buitenlandse politiek

gekenmerkt door 2 krachtl nen Verzekeren eigen Veiligheid lage landen niet in handen V and
: 1 →

2 Verm den dat op het continent / overzeese wereld 1- staat

oppermachtig zou worden
onder Elisabeth I → Slechte
Verhouding tussen
Engeland Spanje open oorlog
-
en >

↳ steunde Nederlanden → vrees voor Frankr k

Spaanse prinses mislukt

>
Jacobi ( opvolger ? ) → wou Anglo -

Spaanse relaties weer optimaliseren → huwel k Van zoon met

↳ 1625 -1630 *
weer
oorlog maar
Engels
-

Spaanse tegenstellingenamai Spanje enorm verzwakt -7 geen bedreiging meer

Nieuwe V and republiek -73 Engels staat ne oorlogen 11652-1654,1665-1667,1672-1674) → doordirecte commerciële
= en koloniale belangen
↳ laatste → Frankr k Pro Franse politiek ( harten 11 staat in macht Lodew k XIV
Samenwerking V andschap →
met → om
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
ij
Willem 111 Van Oranje aan de macht → volop Engels
-
Franse confrontatie

↳
angst voor er
ving Filips Van Anjou
Uiteindel k werd Franse expansie binnen de perken gehouden
ij