Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/p2sanctiaureliiau04augu
1
 PATKOLOGI.E CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLlOTHEt. VERSALIS, INTEGRA, UNIFOKMIS, COMMODA, OECONOMICA,

«11 SS. PATRIH, DOCTORII SCRIPTORMIQIJE ECCLESIASTICORUM,

SIVE LATINORUM, SIVE GR.fiCOHUM,

|
OSTOLICO Al> .ETATIM INNOCENTU III t.Y.Y. 1216] I'RO LATINIS,
l FLORESTISI TESIPORA ANN. 1439) PRO GR.ECIS FLORUERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA
1'ERE MONUMENTORUM CATHOLI&E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA
ECCLESLE S.ECULA,
TONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGEN-
\3TIGATA; DISSERTATIOMDUS, COMMENTARH.S VARIISQUE LECTIONIBUS CO.NTINENTER ILLUSTRATA 0MNIBU9 ;

- POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU/B TRIBLS NOVISSIMIS S/ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS AUCTA',
US ORDINARIIS VEL ETIAM ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTl SUB-
ENTIBUS, DONATA; CAPITULIS INTRAIPSUM TEXTUM HITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULAHUM
PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS,
adounata; operibus cum dubiis, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VEBO AUCTOBITATE l.N ORDINE AD
TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;

DUi ENTIS ET QUADRAI.INTA INDICIBUS SUII OMNI RESPECTl SCILICET, ALPIIABETICO, CHRONOLOGICO, ANALYTICO, ANALOGICO,
,

STATISTICO, STNTHETICO, ETC, RES ET AUCTORES EXHIBENTIBUS, 1TA UT NON SOLUM STUDIOSIO, SKIj NEGOTIIS
IUPLICATO, ET SI FORTE SINT, PIGRIS ETIAM ET IMPERITIS PATEANT OMNES SS. PATRES, LOCUPLETATAJ SED
PR.fiSERTIM DUOBUS 1MMENS1S ET GENERALIBUS INDICIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVE PATEH, VEIIL M ETIAIt UNUSQUISQUE PATRUM, ABSQUE LLI.A EXCEPTIONE, ]N
QUODLIBET THEMA SCBIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO SCRIPTUR.^E SACR.^E, EX QUO
;

LECTORI COMPEBIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS
SINGULORUM LIBHORUM SCRIPTUR.fi VERSUS, A PRIMO GE.NESEOS USQUE AD VJVISSIMUM APO-
CALYPSIS, COMMENTATI SINT :

EDITIO ACCURATISSIMA, C/ETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS,

CHART.fi QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, CORRECTIONIS PERFECTIO, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS TUM
NUMEBUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI.-E DECURSU CONSTANTF.R SIMILIS,
PRETII EXIGUITAS, PR/ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA, SEXCENTORUM
FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC 1LLIC SPABSORUM, VEL ETIAM INEDITORUM, PRIMUM
AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES .ETATES. LOCOS, LINGUAS
FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM,
ET EX INNUMERIS OPERIBUS TRADITIONEM CATHOLICAM CON LANTIBUS, OPUS U
I- 1 UIILITEH EFFICIENTIUM.

SERIES LATINA,
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESI.E LATIN.E
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

lEibliothecie eleri universse
SIVE CURSUUM GOMPLETORUM IN' SINGULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITORE.

PATROLOGIA, AD 1NSTAR IPSIUS ECCLESI.E, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIAM NEMPE LATINAM, ALIAM GH.ficO-LA HNAM,
AMB.fi PARTES PENE JAM INTEGRE EXARAT.E SUNT. LATINA, DUCENTIS ET VIGINTI DUOBUS VOLUMINIBUS MOLE SUA
STANS, DECEM ET CENTUM SUPRA MILLE FBA.NCIS VENIT GR.fiCA DUPLICI EDITIONE TYPIS MANDATA EST. PRIOB GR/fiCUM
;

TEXTUM UNA CUM VERSIONE LATINA LATERALI COMPLECTITUR, NOVEMQUE ET CENTUM VOLUMINA, PRO PRIMA SERIE
C.H.ECA, NON EXCEDIT. POSTERIOR AUTEM VERSIONEM LATINAM TANTUM EXHIBET, IDEOQUE INTRA QUINQUE ET QUINQUAGINTA
VOLUMINA RETINETUR. SECUNDA SEHIES GR.ECO-LATIN A SEXAGINTA VOLUMINA PROBABILITEH NON SUPERABIT; DL M
HUJUS VERSIO MEIIE I.ATINA TRIGINTA VOLUMINIBUS ABSOLVETUR. UNUMQUODQUE VOLUMEN GR/ECO-LATINUM OCTO,
UNUMQUODQUE MERE LATINUM QUINQUE FRANCIS SOLUMMODO EMITUR UTROBIQUE VEBO, UT PRETII HUJUS BENEFICIO
:

FBUATUH EMPTOR, COLLECTIONEM INTEGBAM, SIVE LATINAM, SIVE GR/fiCAM COMPARET NECESSE ERIT, SECUS ENIM
CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITUDINEM NECNON ET DIFFICULTATES VARIA PRETIA /EQUABUNT. ATTAMEN, SI QUIS EMAT INTEGRE
ET SEORSIM COLLECTIONEM GR.ECO-LATINAM, VEL EAMDEM EX GR/GCO LATINE VERSAM, TUM QUODQUE VOLUMEN PRO NOVEM
VEL PRO SEX FRANCIS SOLUM OBTINERIT. lST.fi CONDITIONES FUTURIS PATROLOGI.fi SERIEDUS APPLICA.NTUR, SI TEMPUS
EAS TYPIS MANDANDI NORIS NON DEEST.

PATROLOGIjE LATIS.E TOMUS XXXVII.

S. AURELIUS AUGUSTINUS.

EXCUDERATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE, EDITOREM,

IN VIA DICTA THIRAUD, OLIM D'AMBOISE,
PROPE PORTAM LUTETI.E PARISIORUM VULGO
DESFER NOMINATAM, SEU PETIT-MOSTROUGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.

1865
 , ^AVIS IMPORTA
ci!i.'>
l)'u| Iis Isia
li prOvtnehtiellea qui
iirovtncntiellea m le. ruremeni
reirissoiil le monde,
Qui regiasenl n.ineni la li
i essus de 1'ordinalre te font
i

aaiis contradictiona plus ou nioiua for^ea et nonil set. Lea Aleliers Catholu\ lienl jiiero echappei
. ichel ilivin ulilite, TantAt-
n 9 nid leur existeoce ou leur iniportauci qu'ils etaienl fenues
i '

ou qu ila allaiant 1'eTre Cepeudaiii iis pourauirent lenr carriere depuis -

tions Qui en Borteat
devienoent de plua en ptus graws «t soigueei aussi paratt-il certaiu qu'i nts
i 'aucune prudenea ;

humaine ne saurail prevoir ui enipeaher, cei Ateliera ne se furiueronl un /» Clerge seri

lerminee eu tos 8,000 loluanes in i". Le passe para.il un sAr garant de lavi esperer ou
iidanl parmi lea calomnies auxquellea ile se iom trouvea en bui il ete conti-
nueflemenl repel |u'6taul plua capitales, leur effel eotrninail plus de ignarea . i

irreuts se soul dunc acuariies, par leur corres| lance ou leurs voyagetirs, a Ediliona
elatent mal corrigees el inal iropriiuees Ne pouvaot attaquer le fond tlr> Ouvra s»nt •

que les chefs-dmuvre du Catlioficii reconuus pour tels dans i..n> les leuips et dani bien
se rejeler sur la formi plua sarirux, la corroctiou el liiupressiou;
li i
••
mema n'auraieui qu'uue deini valeur, si leleite en etail i mxa.i ou illisible.
II esl tffos vrai qu lai le principe, un succea inoul dans 1-* fastes de la Typographie
1
i
i

recourir aux mecaniques, afiu tie marcher |dus rapidemenl el de donner les oui rages n moindre iuiih«
|

du double Cours WEcrilure taiota rt ./. TMologit fureul lircs avec la correction insuflisante donm ilnus loa nnpn-
meriea a presque tout ce quis'6dite; il esl vrai aussi qu'un certai mbre d'autres volumos, appai
Public.iii.ins, luirni imprimes ou trop noir ou tmp blauc. Mais depuis ces temps eloignes, les .

cede letravail aux presses a bras, et 1'impressioo qui en sort, sans etre du luxe, attendu que le luxe
des ouvrages d'une tulle nature, esl pariaitemenl convenable sous tbus les rapports. Quant a la correcl il esl . .

defait qu'elle n'ajamais ete portee si loin dans aucune edilion ancienn :ontemporaine. Etcommem en jrait-il
autrement, aprestoulesles peines el touiea les depensea que nous Bubissons | r arriver a purger nos epreuvesde
toutea i.nii— '
Lhabitude. en typograpin., iu.iiir .l.ins i,.s uieiiicurt-s inai>..n^, >i ,i,. n.. corrtger que daux epreuves
.

ei d'en conferer une troisieme avec la saconde sans avoir prepare en rieo le maouscril de 1'auteur.
Dans les Ateliers Catholiques ta differeoce esl presque incommansurable. Au moyon de correcteurs blanchiasous
le barnais et dont le coupdmil typograpluque esi sans pitie pour tasfautas, ou commence par preparer lacopie d'un
bout & 1'autre sans en excepter uu seul mot, On lii ensuite eo premiero enreuve avec lacopie ainsi preparee, (iu lii
oii seeoude de la meuae maoiere, maisen collationnant avec la premiere. Dn fait la meme chose en tierce, en colla-

tioonantavec la secoode. >n a^i t de meme en quarte, en collatiounaui avec latierce. On renouvelle i.i menie ope-
<

ration en quinte, t-n collationiiant avec la quarte. Ces collatiounemeiits ont pour but Jo voir si aucuna des fautes
sigoalees au bureau par HM. les correcteurs, sm- la marge tit-s epreuves, u'a eohappe a MM. les corrigenrs sur le
marbre et le metal. Apres cas cinq lectures eotierea contrdlees l'une p.ir 1'autro, et en dehors <lt- la preparation
ci-dessus inentionnee, vient unerevision, el souvent il en vient deux ou trois pms l'oo clichc. Le clichage opere, par
;

coosiiquent la purete du texte se trouvant immobilisee, on fait, avec ta copie, une nouvelle leclure d'un bout dere-
preuve i 1'autre, on se livre a une nouvelle revision, ot le tirage n'arrive qu'apres ces inuombrables prec.iutions.
Aussi y a-t-il a Montrouge ties correcteurs tlo t..utes les nations et en plus graod noinbre que dans vingt-cinq
imprimenes de Paris reuniesl Aussiencore, tacorrection y coute-t-elle autant que la composition, taodia qu'ail eurs
elle ne coiite ijue lc dixieme ! Aussi enlin, bien quo faasertion pnisse paraitre lenieraire, 1'exactitude obtenue par
lant ile frais et ile soins, fait-elle ipie la plUDarl des Bditions des Atelters Calholiguet laisseut bieu loiu derriere
elles .-elles iueme .les celcLires lleueiliclins Mabilloii et Montfaiicoii el cles celebrt-s Jesuites Potau et Sirmond. Que
l'on compare, en effet, n'importe quelles feuilles tle leurs edilions avec celles des notres qui leur correspoudeut, en
grec, i-oinme en laiin, mi se convaincra que l'invrai?emblable est une realite.
I)'.iilleurs, cea savaots eminents, plus preoccupes du sens des textes .pie de la pariie typographique et n'etaut

fioint correcteurs tle profession, lisaient. non ce que portaient lcs epreuves, mais ce qui devait s'y trouver, laur
laute intelligence suppleant aux fautes de 1'edition. f>e pl.is l^s Benadictins, comme les Jesuites, operaienl pies.pie
loujours sur tlr- manuscrits, cauae porpelueHe de la m.ultiplicite* desfautes, peudant que les Ateliers Cathotiques,
dout le propre est surtout de ressus -iter la Tradition, n'opereoi le plus souvent que sur tles imprimes.
(

Le K. P. De Itucli. Jesuite Itollandiste de Itruxelles, nons ecrivait. il y a quelque temps, navoir pu trouver en
dix-lnnt mois detutlo, int,- seule faute dananolre Patrologie latiue. M Denainger, professeur deTheologie a l'0oi-
versite de Wurzbourg, et M. Reissuianu, Vicaire General .le la nu?ine \ille, nous mandaient, a la datecai 19 juillet,
n'avoir pu agaiement surprendre une srulr fuutr, soit tlans le latin soit tlai.s K' grec de n..tre double Patrotogie.
Enliu, le aavant P. Pitra, BenedicUn de Solesme, et M. Bonetty, directeur tles Annates tlr philotophie nireiirniir.
mis an deli tle noiis convaincre d'uue seule erreur typographiqoe, ont ete IbrcOS d'avouer que nous ii.imoiis |..is irop
presume ile notre parfaite rorrection. Dans le Qlerge.se irouvenl tle bops latinistasel ile boos hellenistea, at, cequi
est plus rare, iles iioniines tn-s positifs 61 tres pratiques, eli bien nous leur promettOOS une priuic de i.'> centiiiies
!

par diaqur faute qu'ils decouvnroni dans n'importe lequel de n>.s volumes, surtout dans les grecs
Malgre ce qui precede, 1'EditeoT des Cours eotnplets, s.-iiiant de plus en plns 1'importance et meme l^i naoesaite
d'une correction parfaite pour qu'un ouvrage soit veritablemenl utile et estimable, se livre tlt-puis plus d'uu an, el
est resolu de se livrer jusqua la lin a nne operalion longue, penible at couteuse, savoir, [a revision einiere ei
universelle de scs innombrables cliches \insi cnacun de ses volumas, au fnrei a mesure qu'il lcs remet soua prease,
est corrige mot pour mot tl'un bout 1'antre. Quarante hommes \ sont oo j seront occupes pendant 10 aus. el une
,-i

somme qoi ne saurait etre moindre d'un demi-million .!.• firancs ast consacree S cel important contrdle. De cett.-
manitre, les Publications des Ateliers Cathaiiques, qui .l.-ja s distinguaient entre toutes par la superiorite de leor
(
-

eorrectioo, o'auroot de rivales, sous ,; rapport, daos aucuo lemps ni dans aucun pays; car quel esl 1'ediieur qui
pourrail et voudrait se livrer APBES COUP a tles travaux si gigantesques et dun prix si exorbilanti II faui
certes atre bien pjSnetra d'une vocation tlivine a cet effet, pour ne reculer ni devant la peine ni devaut la depeuse,
surtoui lorsque lEurope aavante proclame qua jamais volumes o'onl Hi edites avec tant d'exaciitudo que caox .le
la Bibliothique antverselle du Clergi Le present volume rst di mbre de ceux ravises, et t.-ns ceux qui leaaroni
a 1'avenir portaront cettenote l.n consequence, pour juger les productions des [teliers Catholiques sous le ntpport
de la eorrection, il ne faudra prendre que ceux qui porteronl en lete l'avis ici irace Nous ne reconoaissous que
cette ©tliti. ,n et celles qui suivi t Bur nos plauches de metal ainai corrigees. i>n croyaii autrefois que la stereotypie
immobilisail lea faules, attendu qu"un clicbe de metal n'esl poinl elastique; pas dn tout, ii introduit la perfection,
car on a trome le moyao de la corrigar iusqu'a extinct le fautea LHebreu a iti revu par M Dracb, I

par daa Grecs, leLatin etle Praoaala par laa premtera correcieuxa de la capitalc an ces Inogues
V.us ,'t\,,us i.i foiisolaiinn ile pouvoir liinr ret tuis \<;ti les raRaxiooa tuivanies Eulin, uotre sxemple a Bui par
ajbranler laa grandea publications en Italie, enAllemagne, en Belgique ei an France,nar les Cmioas tjrw» do Rome,
le drrtlil tle Napl.-s, le Suiut Thomas&q Parma, VEncycloptdie rel igieuse de Munich le recueil des (leclaralton
rites de Bruxellea, laa Bollandistet, le Suarei at ie Spicitige de Paria lusqu'ici, 'avaii su reimprimar qua daa
ouvragea il« oourte haleine Laa in-4*, uu s'engloutissenl lea in-folio, fsiaaieni peur, ai oo n'osail touohei ,

crainte de se noj r daoi cea nblmea aana foud ai laoa rivea wala on
i
, Hni pnr ie riaquar
i noua inuter Br u piu^,
t

uotre impulaion, dautres Gditeuri se proparantau builair, uuiversel, uux />.'. imuiis do toules les i-n». I

a une Biographie et a una Histoir» ganerale, olo. Majheureuseinent, la pluparl dea ediliona deja faitea ou qi
l.uii, iodI tana lutorite, pwceqo'el1es9onl «ans oxaotltude; la correctionsenible en avoii
si.ii qu.iii u'fn ail paa smii ii gravito, -.oit qu'on ail raoula devanl laa fi lia mais patteooel ui iiion
eorrecto turgira bientdt, ne fut oe qu'a la lumiera des ecole» qui ae aonl laltea ei qui »e feronl anc
 TKADITIO CATHOLICA.
SJECULA IV-V. ANNl 387-430-

SANCTI AURELII

AUGTISTINI,
HIPPOXEXSIS EPISCOIM.

OPERA OMNIA,
POST LOVANIENSIUM THEOLOGORUM RECENSIONEM,
CASTIGATA DENUO AD MANUSCRIPTOS CODICES GALLICOS, VATICANOS, BELGICOS, ETC,

NECNON AD EDITIONES ANTIQUIORES ET CASTIGATIORES,

OPKIi.v I

MOXACHORUM ORDLVIS SAVCTl BENEDICTI

E CONGREGATIONE S. MAURI.

EDITIO NOVISSMA, EME&DATA ET AVCTIOIi,

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE I.-P. MIGNE,

l»il>lioih.< .. Cleri miit erssc,

SIVL

CURSUUM COMPLETORUH I> SINGULOS SCIENTLE ECC.LESIASTIC.E RAMOS EDITORE.

TOMUS QUARTUS.
PARS ALTERA.

VEMT 10 FR. GALUCIS.

EXCUDEBATUR ET VEMT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

m prope PORTAM LUTETI.E PARISIORUM vulgo
VIA DICTA THIBAUD. OLIM D'A)IB01SE.
D'ENFEK NOMINATAM, SEU PETIT-MONTROUGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.

1863
 TRADITIO CATHOLICA.
SjECULA IV-V. ANNl 387-480.

ELENCHUS

il < loitl »i i r «ri ici n «M i i\ IIOI oi MtTO 'rotio COITMIEIVTUR.

ENARRATIONES IN 1'SALMOS

.9

Ux rypi» J I' MK.M

 :

K)-.: ENARRATIO IN PSALMUM I.XXX. |r,-,»

imde debcrcnl amplius snpplicarc ; eligcnlcs hlasphe-

1N PSALMUM LXXX marc quain orare. Ciiui ergo isia commemorant, cum
ista jacianl, cnm ista dicunt, ci contiimaciler diciini,
ENARRATIO.
non cuni timore, scd rum elatione, nonvos perlnr-
SI.F.MO (n).
bcnl. Puta cniin qtiia prcssurie abundant, lu olcum
I.frm. t.],Loqui nd vos cle prxsonti p*almo sus- csio. Nigra tenebris ignonniix amurca insultei, et
n piuiiis : ailjuvcl vncem nnsiram quics vestra '; ct- illa lanquam por plateas pmjccla publice insnltet : m
ei.ini :il quanto csl ohliinsior : dahit ci vircs inlentin apud tc in corde ino, nbi qni videt in occullo reddrt
:mdi< ntium, et adjuinrinm jubentis ut loquar. Tilulum tibi Sfalth. vi, liquare in gcmellarium.
( 6 ), Oliva in
liabct psalmus is;e : In finem pro lorcularibus, quinta arbore qiiibusdam quidem louipesiaiibiis agitalur.
tabbali , Psalmus ipsi Asaph. ln iiniim lilulum multa non (amcn pressuris torcnlaris aiteriiur; idoo ulriim-
sunt congesta mysleria ; iia Umcn nt limen Psalmi quc sinml pendel cx arbnre , ct quod projiciendum
iudiccl inierinra. Cum dc torcularibus locuturi sumiis, esl, ct quod rocondendum rst : at ubi ad torcular ct
ncmo vcslruni aliquid cvspectel nos dicluros csso ile
pressuras venlum fucrit, uirumquc discernitur, diri-
lacu, dc prclo, de fiscinis; quia ncc ipsc psalmus lioc
milnr; et aliud appelitur, aliud respuilnr. Vullis nos-
habel, cl iilco magis indicat mysterium. Nain ct si
se vim tnrcularium isiorum? Ut unnm aliqnid dicar.i,
aliquid lale Psalmi lexins comineret, non deessel qui undc ct ipsi nuiriiiiiranl qni ca faciunt : Quanlx, in-
puiaret ad lilleram essc accipienda lorcularia, ncc qiiiuut rapime lcmpoiibus nostris, quanlx prcssnr.c
,

aliquid illic amplius rcquirendum, nec mysiicc aliquid iiiiioccmium quaiiLo cxspoliationcs reruin
, alicna-
pnsitum, et sacrale significaium seil dicerct Sim-
; :
runi! It.i sane in amurcam atiendis, quia rapiuntur
plicitcr Psalmus de inrcularibus loquilur, ct lu milii
rcs alienx olcnm uon attendis
; in , qnia pauperibns
ncsrio quid aliud suspicaiis. Nihil liic lalc audislis,
doiiantur ct proprix. Non babebat amiquilas lales
*
ciiiii legcrctur. Ergo accipitc lorcularia inysterium
raptores rorum alienarum ; scd non habebat antiqui-
Ecclesiac, quod nunc agiiur. In lorculnribus animad- tas tales donaiorcs rcrum suarum. Aliquanto esto cu-
vcrlimus qu.cdam tria : prossuram, et dc prcssura riosior in lorculari ; noli boc solum viderc quod pu-
quirdam duo; umini recondendiim , alterum proji- blicc fluit : csl aliquid quod quxrendo invcnias.
cicndiini. l''il crgo in lorculari couculcalio, (ribulalio,
Disctile, audi, cognoscc quam multi faciunl quod cx
pondus : cl in bis oleum cli piaiur occulte in gemella-
ore Doinini cnm audissct unus divcs, tristis abscessit.
riimi; aninrca puldicc por plaieas currit. Inienditc ad
Ex Evangclio nmlli andiunt, Vade, vende omnia qmo
m.igiiiim boc speclacillum. Non cnim desinil Deus possidcs, et da panpcribus, el Itabebis thcstmrum in cat-
cderc 3
nnbis quod cum inagno gandio spectemus :
tis: et veni , sequere me ( Id. xix, 21 : unn atlendis
)
aut circi iusauia huic speclaculo coniparandn csi ?
quain mulli id faciunt? Pauci , inquiunt, sunt. ip-i
Illa ad amurcam pcrtinei, boc ad olonm. Qiiando ergn
lamcn pauci olcum sunt; et qui bcnc bis
ntuiitiir
audiiis contumacitcr gariire blasphemos, el diccre, rebus quas pnssidcnl , ad olcum pc liueiil : adjunge
abundarcpressuras temporibiiscliristianis; scilisenim omnia, el videbis patrisfamilias lui pl nas apotbecas.
qnia lioc ainant dicere : cl vctus qnidem , scd a lcrn- Vides laplorciu qualein nunquam vidi ti ; vide con-
pnribus chrislianis coepit provcrbiiim, Non pluit Detis, tcmptorem rcrum suarum qiialom nunquam vidisti.
duc ad Christianos. Qiianqiiam prioros isla dixerunl.
Lauda torcularia, impletur propbelia de Apocalypsi :

Isti autein modo dicunt ct quia plnit Dcus, Duc ad

Jusltts jitstior ftat, el sordidus Sordescal adhtic ( .4por.
Cliristianos : non pluit Dcus, non seminamus; plnit
xxii, II). Ecce torcularia in hac sententia : Jusius
Deus, non triluramus*. Et indc volunt superbirc, jtislior fiat, el sordidus sordescat adliuc.
*
Sic melioros Mss. M Edd., qviet vestram. 2. Quare ct quinta sabbati? quid csl lioc? Hecurra-
* r.emig. »is., mnrtyrvm.
mus ad prima opera Dci, nc forle ibi aliquid invcnia-
» sicneinig. Ms. ai Kdd., deseril (fofte pro, deeril) dciis
dare, elc. iiiiis quo
sacramentum intelligamus. Sabhntum
ct
* Editio Er. hic : dic ad christiimos. I.ov. autom : dicnt
cnim scptimus dies est quo requievit Dcus ab omni-
Christiunus. rx altero infra loco, pro, duc ad christianos,
uiraque edilio habct. dicanl Chrisliani. Qnidam vero libri, bus opcribussuis (Gen. n, 2), magnum intimansmy-
scilicet Geinm. etc, alio verborum ordine provcr-
rratell.,
sterium quictis nostra? futur.e ab omnibus operibus
bium re'erunt huoc in moduin capil proverbittm, .\on plnil :

Deus, non setmnamits : pluit neus, non triluramus. F.t se- nostris. Prima sabbati dicitur primus dies, qucm do-
qnilnr, won plnat Detis, dicat Christianm ; et ptuat neus, minicum etiam nominamus : sccunda sabbali , sc-
dical chribtiimus. Qunnqiian priores isla dixerwH ki au- :

tem el modo dicnnt, et tnde votimt snpei bire, etc. Et qui cundus dies; lerlia sabbati, lertius dies; qnarla sab-
(iiiiniiiiii velustissimus atque ontimx noue est, Corh. hahet
bali, quartus; quinta crgo sabbali, qiiintiis a dominicn
sic : ccepit proverbium, xon pltiit Deus, non seminamus
plttil netis, non liiluriimits : et non pluit Deus, dical chri- die : post quem sexla sabbati, scxlus dies; et ipsnm
sliumts. Qiumiituiin priores ts/a dixertinl : hi atttem modo
sabbalum, septimus dies. Videle itaque quibus loqua-
dicant et qttia pluit nens, dicat christianus. inde voltmt
supertire, ctc. Sed apla praeceteris faciliorque visa est le- tur bic psalmus : vidctur euim mihi quoniam bapti-
ctio Mss. itcg. et nemig. : Non piuit neus, duc ad chrislia-
nos, etc, et qttia pluit neus, duc adChrislianos;'v\ est cau-
>ilus non ascendit in arva, elc, sl itini,
« dit in niopnia, si
sam in r.hrislianos refor, juxta illud quod etiam in lib. 2 « Christiauos ad leoncm, acclaiuatur. » EtCyprianus ad Iic-
de civiiale nei, c. 5, ait : «ortum esse vulgare prover-
mctrianum « Sed enim ciun dicas plurimos conqucri, quod
:

« bium, rbivia defit, causa Christiani. » Hinc quoque Ter-

« bella crcbrius surgant, quod luos, quod lames s.-evianl,
lullianus in Apologctico, c. 40 : « Si riberis, inquit, asccn-
« quodque iinbres et pluvias serena longa suspeudant no-
(a) Ad plpbem cnrlhaijinpnsem. _, « bis imputari, tacere ullra non oporlet. »

Patrol. XX XVII. }?,< (Trente-trcis.)

"3/0
.M3-5
V. 3 7
to&5 5- AICUSTI M c.PiSCOl'1 im
aalis loqmtur. (Juinto euim dio Deut. e*
a.itiia creavil et ad illam meusam Lcnti Uarlyrii {«) exborUti su-

animalia ;
qutiiio die, id est, (juinia wMaH dixil Dcus : imis, ul accipienlcs spiiiiualia, darciis carualia. Il.ea

Producanl aquee replilia aitiiniirum vivarnm (Gen. 1,20). cnim iju.r e.xstruuiiiur ad tempus, ad rccipicmla cor-

Vidclf crgo vos in quibui jam produxerunl aqux

,
pora vcl viviiriim vcl innrtunruni nccessaria simt. sed

vcpidia auimarum vivarum. Vos enim ad torculuia tcmpnre pr.xtercuuti. Nuinquid pnsl jiidiciiim |i. i

quos prodiixcriinl aqux, aliud istas fabricas in ccrliim lcvahimus? Sinc his Uincu
pertinetis; el in vobis

rliquatitr, aliud projicilur. Sunt cnim mulii non digno hoc tcmpore agerc qux ad possideudum coehim por

quod perecperunt qtmm mulli tinenl 11.1(1 pntcrimus. Si ergo avidi cstis iu spiiilua-
vivemos Bapiismo :

isiam ha- t.hus accipiendis, devoti cslole iu carnalibus crngau

cnini baplisali liodic circutn impterc, quatn
qnam mnlii baptlaali, a..t eami dis. Accipile psalmuin, tt dale lympunum : accipile '

«ilicam maluerunl I

aul non licri conqnerunlur Psalmus

vocem noslram, redditc inanus veslras.
iu vioiifaciunl, 1

pro torcularibus Ct quiuta sabbali, in pres-

5. Psalterium jucundum cum citliara. Memini nn*
aulcm isie

sacramcnio Baplismi, caniatur aliijuando diffcrentiam psaltcrii ct citliarai imimasse

suri discrcliouis, el In
hoc nominc ap- Charilati vcsir.e studiosi qui mcniineriiiit, recognn-
ipsi Asaph. Asaph hnmo quidam fuit :

nomina scant qui vel non aiidicrunt, vcl non meminerunl,

pcllatus , sicut Idiihun, sicut Core, sicut alia ;

discant. Islorum duorum organorum musicorum ct

quae invcnimus in lilulis Ps..lmoruin iiiierprctalio ,
:

psaherii et cithane h;rc diffcrcntia esi, quod psalm-

tamen nmninis mysterium intimal occultx veritaiis.
rimq hgnuin illud concavuin iiudc canorx clionke
Asaph quippe laiinc dicitur Congregatio. Ergo pro
.

sabbali cantr.tur ipsi Asaph; id rcddtintur, in superiore parie babet ; deorsum feriun-
lorattaribus, quinta ,

baptisatis ex aqua re- lur ciiurd nt dcsupcr soneut : in cilbara vero lcc
est, pro pressura disccrnenie ,
,

Ti- cadem cnncavitas ligni parlem inferiorem tenct lan-

natis, cantaiur Psalinus dominicx congregationi.
;

legimus, et in his prclis l

quid sihi quam illud sit de ccelo, hoc dc terra. Ccciestis eniin
iulum in limitie
placet etiam ipsam domum esi pr.rdicaiin verhi Dei : sed si exspectamus eoelc-
velit, intcllexinr.is :jam si

ipsius lorcolaris interiora videanms.

stia,non simus pigri ad opcranda terreua quia psai- ;
operis, id est,
teiium jucundum , sed cum cithara. Hoc alio mndo di-
Inircmus, inspiciamus, gaudcamus, limeamus, appc-
ctum cst quod supra, Aecipite psulnmm, et dnte tym-
lamus, fugiamus. Omnia enim hxc inventuri eslis ia

lexlu ipsius psalmi,

panum : hic pro psalmo psallerium pro lyinpano
hac interiorc domo, id est , in ,

Domino, quod donaverit itliara posila est. Iloc tamen admouiti stiuius, ut
rom legerc, el a.ljuvanle
pnedicalionl rerbi Dci corporalihus respnndeamuu
loqui ccepcrimus.
operihtis.
5.[u*is. 2.] Eccevos, o Asaph, congregniio Domini,
6. [vcrs. 4.] Tttba canite. Iloc esl, clarius cl fideii-
fxsttUttie Deo ndjniori nostro. Vosqni congregaii esti>
lins prxdicaic; ne tcrreamini sicut ait prophei.i
hodie, vnshodie AsaphDomini, si quidcm vobis cani-
:

q.iodam liii..!, fxdamu, et exalla sicul luba vocem tuam

lur Psalinus, ipsi Asapb, Exsutlale Deo
adjulori nostro.

Dco exsuliantalii deccplori (Isui. lviii, i). Tnba canite in inilio mensis lubte. Pr.r-
Kxsultant alii circo; vos :

cpttim eral ul iu initio ir.cnsis liiha cancrettir; el lioe

suo; cxsultate vos adjulori vcslro : exsultant alii
usquc nunc Judxi corporaliler faciunl, spirituai lcr
Dco stio vci.trisiio, exsultatc vos Deovesiro adjntnri
quia ct vns pcrlinetis ad n.iii intciligunt. Initium cnim mcnsis , nova luna csl
vcstro. Jubilate Deo Jacob :

nova luna, nova vita est. Quid est nova luna ? 5i 711«
J.icoh; imo vos estis Jacob, minor popuhis eui servit
igitur in Chrislo nova crcalura (II C.or. v, 17). Quid esl,
major Id. xxv, 27» ). Jttbilale Dto iaeob. Quidquid
(
T.iiii canile in iniiio mcnsis tubtv (b)1 Cum tnta fi.hiria
verbis explicarc non poierilis.non idco lamcn ex- al>

nnvam vitam pr.cdicatc; sircpiiiiin vil:c releris nojile

sultaiinne ccssctis: quod pntcriiis explicsre, cfamiaw
cx abnndanlia meliicrc.
quod nmi poiestis, jubitate. F.ietuiii

7. [vers. 5.] Qttia pweeptum ipsi hrael esl.etjudi-

g.iudiorum, cui verba sufliccre non possunl, in jubi-
cittm Deo Jtteob. lihi praceptum ibi judicitim. Qui
lalionem solel crumpcre : JubiLnc Deo Jacob.
,

Acapite padmum, H date itjmpanum. ciiiiii in legc peccaverunt, pcr Irgem jiidicabunlttr
4. [vers. 3.)
Quid accipite? quid datet Aecipie (fioni. 11, \t). Kt ipse prwcepti dntor Dominns Cbri-
El aceipite. et dale.
loronpn- slus, Vcrbum raro faclum /n judicium, inquit itni
psalatum, tt date tympanum. Dicil qundain
, ,

in ht-.nc ntuiidum, ul qut non videnl tideanl, el qui videitt

stulOS Paulus, rcprchciulcns el dolens, quod ncn.o
ratione tlati et accepti (Phittpp. ca-ei fttmt (Joan. ix, o9). Quid csl, «l qni 11011 ri.V. 111
illi cmnmunicaveril iii

videaut, qtti vident cccci fianl, uisi bumilcs eiallciiliu

cst, in rotiene aten* etaceepii, nisi qtind
.

iv, l!>). Quid

:.lio loco aperlc cxposuil : Si nos vobit spirtlittitiii M-
1
Mss. plures ixiqitis. Ahi iccipilis.
: :

i.iiiirt. iiiiiu. magnum est «i nM WtfNI carnalia MCWHMI (n) scilicel a.l tnensam cypri.ini martyris, nonilnaiim
(!:•-

qno.l signati postca, d. S5. Nempe »| ud Carihitjlneio qttn

1.'
Cor. i\, II )'? El veriuti cst quod lympaniiin
martyrittni consunimavit Cyprtaaus, • lu eoden loeo, » in-
I
(
ergo spiri-
dc ccrio fit, ad carneni perHnel. Pselmtu qiut aug. Serm. 1 13 de Diversis, r. i, mensa Dee eou«
tympammi earnile. ErfO plebs Dci, con- wrneU est qu« maosa dicitur cyprianl, a< quU Ihl m4
;

tuahs rsi.
1 unquam Cyprianus epulatus, s.'d qu a Ibl esi ln moUiu* .

grcgalio Dei , OCeijritt faalmum . K dale ttjmpuiium :

et qula lpsa immoUuono sua |«ravii haoc mansam, n n
aeeipliespiritiwlia.eHlpwcitrnalia. Hocesl quod roi jn n 1
ca |
pascatur, sed ^ Inqua saerineiuao n
« .'ui ri Ipse oblatus est, (TeraUu 1

Mrthu ir., prr*. W ral loreula. fD)Hanejr. i partoni omittit, m mvqni dit wtftwiilMw
• \us bIjIm., prnwhH».
ttstruf,
rtbus.
 (037 ENAKIUTIO 1W PSALMUM LXXX. 1058
iuperbi dejiciinliir " non eniin qui videnl e.rci li.int. servilia snnl npe.ra ; quia otimis qui faelt pcccaluin
jcJ qui sibi vidcre videniur, dc ccoil.ac couvincan- servus esi peccati ; et si vos Filius liberaveril , tunc
Uir. lluc ngii mysterium torcularis , ut q ui von tidcnt vere libcri eritis (Joan. vni , 54 , 5(i). Merito ei al>-
tideant , cl qni tident coui fiani. jecta mtindi qnasi copbini depulaniur : sed et cophi-
8. [vert. 6.] Tetlimonium iii Josepli posuil illud. Eia, nus Deus buccellis imptcvil ; duodecim cop inos bnc-
fralres. quid estt Josei li inlerprctaiur Augmentatin. ccll.irum implevit (Mattli. xiv, 20) ; quia abjecta hujus
Meministis, noslLs Jnseph in /Egyptum vcndituin : mundi elcgit, ul confuiidcrel forlia (I Cor. i, 27). Sod
Clirislus ad Gcnics transiens. lbi Joseph post tribu- «•l qiiando in copbino serviebat Joscpb, lcrrani ibi

ialiones ex.illains (Gen. xxxvn, 28; et xi.i, 57, etc), poitabai, quia latcrcs f.icicbat : ilanus ejut in coplimo
et bic Chrislua p >st passioneni martyrum glotilicatus. ttrtierunt.
Lrgo ad Joseph magis Genius pertinent : et ideo aog- 10. \vers. 8.] Inlriiulnlioncincoeastime, et crui ir.

inentatio; quia multi lilii dcscrbe , magis qnam rjus Roeognoscat se unaquacqne cnnsciculia clirisiiana, si
qu.e b.ibcl viruin (I*ai. liv, i). Teilimomuin in Jos?) k devotc transierit maro rubrimi. si cnm fhte credcndi
posuit iilud, dum exirel de lerru /Eytjpli. Vidcte ct bic et observandi linguam quam non novernt, audivil
signiGcari quinlam sabbati : Quando eiiil ile tcrr.i recognosc.it se in tribulatione exanditam. lps.i cnim
iC^ypli Joseph, id cst, popnlus imiltiplicatus pcr Jo- magna tribulaiio erat, prcini saicinis peccatorum ;

*epb, per maru Rubrum irajecins est (Ezoo. xiv, qtianium gaudotrelevata eonacienlia 1 Ecce baptiz.atus
22 51). Et lunc erjto prodiixeruul aqua* rcpiilia ani- ej; cotiscieiilia qu.e hcri prcinnbalur , bodie gralula-
inarum vivarum. Nihil aliud tunc iu ligura pnrtcndc- tnr. Exauditus es in tribulatiniie; meuienio tiihulaiio
bat iransilus populi per mare, nisi Iransitum fldelium nis liia». Antequam arcedercs ad nquam quid
, solli-
per Baptisuium; tesiiscst Apostnlus : Nolo enim tos, citudinisgerebas? quid jejunioruin exhibebas? quid
inquit, ignorare ,
[ratret ,
quia patrei nostri omnes sub iribulationum in corde geslabas oraiionnm iulcrna- ,

nube fueiunl , et oumes per mare transierunt, et omncs naruin, piarum, dcvolarum ? Occisi sunt hostes ttti,
in iloijscn bapiizaii sunl in nube et in mari (I Cor. i.
omnia peccata lua dclela smil : \n tribulatione imo-
i, 2). Niiul ergo aliud sigiiilicauatl transitus per marc, casti ine, et erui te.
nisi Sacr.imciiliim liaplizalorum niiiil aliud inse-
;
H. Exandivi le in abscondito 4mpi'ttatis : nou
qucntcs /Egyptii, nisi abund.intiam prxleriiorum du- tempcstate maris
iu , scd in tcmpeUaie cnrdis.
liciorom. Videlis evidentissima sacramenU : prcmuni Exaudivi te tn abscomlito lempettatls probuvi
; le
A^yptii , urgcul; insianl ergo peccata , sed usque ad in aqua conlradictionis. Revcra fralres
, , revera ,

aqnam. Qnid crgo liines, qui noudum venisii, vcniic qui exauditus esl iu abscoudilo lcmpeslalis , debct
ad baptismuni Chrisii, iransire pcr mare Robmrar prohari iu nqua contradiclionis. Cum enim cre-
Quid esl riibriim? Sanguiiie Domini consecralltni. didcril, cuiii baplizatus fuerit , cum \iam Dci cnr-
Quid timi-s venirel Conscientia ftirte aliquorum iiiiiiia-
pcrc cu-pcrit, cum in gemcllarium eliquari intcnde-
nium delictnnim slimulat, cl excruriai in ic animum, rit, ei ab amuixa publice currente sc exiraveril, ha-
ct dicil libi lani ningnum esse illud qnod comuiisisti, bobit multos exagitatorcs, nmltos insullatores, mullos
ut despercs' libi dunilii : time ne rcmaneal aliquid detractores, dohortaiorcs, miuanies ctiani ubi pos-
peccaioruiii, si vixit aliquis ASjryptiorura. Cum autcm Sunl, dcterrentcs, deprimentes : hcc tota aqu.i con-
(ransieris rubriim mare, cum eductus fueris a dclielis tradiciiouis est. Puto hodie csse hic sic ; arbitror esse
xuis in manii potcnliet brachio forii (Psat. cxxxv, 12), hic nonnullos qnos amici sui volebanl rapere ad cir-
parcepturus e» myslcria qme non noveras ;
quia et cum, et ad nescio quas bodiern:e festivitatis nugas;
ipse Josepli, cum exiret de lerra AZgyuli, linguam forle ipsi illos adduxerunt ad ccclesiam. Scd sive ipbi
quam non noverul, audivil. Audies linguani i|uam noii ab
illos nddtixeriint , sive eis ad circuin ubduci uon
noveras : quam modo audiuni et rccognoscnnt, le- potueruut, iu aqua conlradiclionis probnti suul. Nou
stantcs et scieules qui nornnt. Audirs ubi dcbcas ha- ergo erubescas pr.-edicare quod nosti, defcndere ct
bere cor : qnod modo cum dicerem , mulii inlellcxo-
intcr blasphemos quod crcdidisti : si enim cxaudiris
riini, et acelaniaveruiit; rcliqui niuti stcterunt, quia in abscondito tcmpeslalis, cordccredilur ad juslitiam
nouduin linguun quam uon noverant, audierunt. Ac- si proharis in aqua conlradiclionis, ore Confcssio fu
celerenl ergo, lranseanl, discant Lingnnm quam non
:
ad saluiem (Rom. x, 10). Quanta csteuim ipsa aqtia,
nuverat, audivit. contradictionis ? j uii peuesiccata est. Senscruut illam
9. [rers. 7.] Avertit ab oneribus dorsum ejus. Quis majnres nostri, quaiido \crbo Dci, quando mystcrio
avertit ab oneribus dorsum ejus, nisi ille qui clamavil Christi acritcr rcsislebant gonles ; lurbabatur aqua ;

Venite ad me omnes qui lubornlis et onerati cslis

aquas cnim pro populis aliquando inlclligeiidas evi-
(ilatth. xi, 28)? Alio modo lioc idem signilicatur.
denter Apocalypsis soriptura dcmonsirat, ubi aqnx
quod faciebal insecutio /Ejypliuriim, hoc faciunl sar- miilt.c ciun vidcrenlur , ct quasreretur qniJ es-
cin:e peccalorum. Averlit ab oncribus dorsum ejus. El >ent, rcsponstmi esl, Populi sunt (Apoc. xvn, 15).
quasi diccres, Quihus oneribus? ilanus ejns in cophino aquara contradiclionis, quando
Pcrtulcrunt crgo illi

tcrvierunt. Per cophinum sigiiificanim* opera servilia.

IVcmncriiiit gcnies, et populi meditati sunt inania.;
Muudare, stercorare ', lerram porlare, copliino fii
qiianiio aslilcrunt rcges tcrraj , ct principcs convcne-
1 mc Mss. AtFdd., mundare stercora. ri.nl in iuiiim. advcrsus Dorainuni ct advcrsus Qiri-
 S. AIT.ISTINI 1.1'lSCOPl 11! 1«

Mnni sjui (l\,il. ii, I, I). Qnandn rrcmuerunl geu- vMoui (Psni. cviii, t, 5). Rreenles hi dii. Quld reccn-

w> , lunc leo ille vho r.,iti Sanison vcnienti «il lius deo ex ollicina '.'
LICOl illos jam vctimhiS aranca-
ilneendain de alienlgenis mtnrem, Cbristo sciiicet runi rasscs cunlexci int qui sonipiterni
; niiii snnl, rc-
dtveendeatl ad uabcndnm ESeeleslam de ('entibus, eenles suni Imc <lc Paganis. Ne-oio quis alius
:
, in
Ireroens ib.it in ohviam. Scil qnid egit? Accepit, la- rsnilateni sccipiens uomen Domini Dei sui, fecit silri
miit, rrcgit, diasipavU leonem ; f;ietns osi in manibin Clnisiuni creatnrnin Cbrisinm impsrcm ct Imcqiu-
,

tjus vclui luedua caprarnm. Quid anim ficret populus lcm generanli , Kilium Dei dieens, et Filium Dci ne-
rremens, nisi lauguidus peccator? Oceisa autem iHa gans. Si eniin Filius lllllcus cst, boc quod P;ilcr csl,
leriiate, jam non sic fretnll regi.". potestas, non sic fro- 61 boc csl cx ajternilate ln aulem ncscio quid aliml
initpopulusGeiilium ' in obviam Glnislo imo vcro in : cogit;isli iu cordc tno; deuin rcccnlcni posnisti. recil
ipsoregnoGentium iuveniiuus leges pro Ecclesia.lan- silii alius dcum piignantem conlra genicm
lenebraruiH,
quam favtun in orc lconis (Judic. xiv,5-S) Quiil crgo liuieniem ne invadatur, salagenteni neeorrmnpolur;
j.un mciuam aquam coutradictionis qua; propc jaui , ex parte lamen corrupium, ut posset csse loius s;.l-
ioU penejam silcl.siainurca non con-
siccata csl? Illa vus ; scd non toius, quia cx p: rle corruplus. Mani-
tradirat. Qitaniuuilibct mali s;eviant alieni, o si cos uon chari ista dicunt ; facimit sibi ul isti in corde reeen-
adjuvenl malt nuslri ! Exnudivi le in abtcondilo lempe- '.eui deum. Non est talis Dcus nosier, non est talis por-
stalit, probavi le in aqua contradictionit. Rccolitis quid lio tua Jacob sed qui
coelum et lerram, ipsc cst
: fccit

de Chrisio dicluin sit, sic natum cumcsscinmulloruin Dcus tuus; qui non egct bonis.qui non limei amalis.
ririn.iiii. multorum resurrcctionem, ct iu signum cui
el 14. Mulli ergo bxielici cum Paganis alios et :dios
. oni'iJicctur(Luc. n,34).Novimus, vidcmus :signuin dcossibi ipsi fecerunt, alios ct alios deos silii (inxc-
crucis ereclum cst. ct conlradictuin cst ci. Contradi- rnnl el eos eiiamsi non in lemplis, lamen quod
;
esl
clum est glorix crucis; scd liiulos eral supcr crurein, pejus in suo corde posuerum.ei falsorum ridcnd.«rnin-
quinoncorruiiipebaiur. Estcniin lilulus in psalmo:in que simulacrorum lcmpla ip>i f;icti sunt Magnuin
tiluliinscriptionem, nccoirumpas (Psal. t-ix,l).Signuiii opus cst, inlu. b.xc idnla frangere ; ol locuni Deo vi-
eiatcui contrailicerciur : dixerunt enim Judari , Noli venti, uoii recenti mmidare. Omnes eniin isli aliud
fniere, Rex Judceorum ; sed [ac qtiod ipte dixerit regem aique aliud sentientcs, alios alque alins dcos sibi
seesse iudceoru.ni. Victa esl conlradictio; responstun fjcieules , ipsanique fnlcm falsitate vaiijnleS, vi-
osi,QKodscripsi,scripsi(Joijn.xix, 19-23).ftr«tidivi<ein dcninr dissenlire ; scd omnes a tcrrenis cogitaiioni-
«tisconrfi/o tempestalis, probavi te in aqua contrndiclionis. bus non recedum, in lerrenis cogitationibus conscn-
12. [vm.9,10.] Hociotmn abinilia Psalmi usque ad tiunl sibi opinio diversa est, vanilas una
: csl. Do
liiiuc vcrsum, deoleo lorculaiis audtviinus. Quod rc- illis in alio psalmo dicilur, lpsi de vanilate in unum
stat magis dolendum esl et cavenduui ad amurcam :
(Psal. lxi, 10) : quaravis opinionum varielaie dis-
eniffl torcularisperlinet usque ad finem ; forussc non cordent, simili tamen vaniuite colligamur. Et nostis
frusira ci interposito diapsalmate. Sed c.tiam lioc ;»u- quia vanilas retro est, posierior est : ideo illc qu.c
dirc ulile est , ul qui se jam in oleo videt, gaudeat; rctro oblilus, idest vaniiatcm ohlilus, in ca quxante
qui pericliLitur nc in aniurea currat ', caveal. Utrmii- sunt, id est in veritalein extcutus, seijuitur ad pal-
quc attdi : unum dilige, allcrum liinc. Audi ,
populus inam supernx vocatiouis Dci in Chrislo Jesu ( Plii-
mcus , el loquar, et testificabor tibi. Non enim populu lipp. iii, 15, 14). Ergo in pejus sibi isti consenliunt,
alicno, iion euiui populo non pertineuti ad torcular :
quamvis dissentirc a se invicem videantur. IdcoSam-
Judicate, inquit, interme et vineam meam (hai. v, 5). son caudas vulpium colligavit Judic. xv, 4). Vulpe;
(
Audi vopulus meus , et loquar, et testilieabor tibi. insidiosos, maximeque barcticns signiiicanl ; dolo-
15. Israel, si meaudieris, non erit in te deus recent. sos, frauduleutos, cavernosis aiifiaclibus latcnlcs ct
Itcus rctens, esl ad lcmpus factus : Dens autcm no- dcoipieutt.i, odore etiam leiro piitenlcs. Contra quon
slcr non rccens, scd ab :eternitalc in ;rlernilalein. Ll odorem dicil Aposlolus : Qtrisli bonus odor sumut '

Clirislus noslcr reccns forie homo, scd sempilcmus in omni teco (II Cor. II, 15). IsUc vulpcs significanlur
Dcus. Quiil cnim ante principium? Elulique in prin- inCanlicis canticorum, ubi dicilur : Capile nobis vul-
cipio eral Vcrbum, el Verbum erat apud Deum , ct pes pusillas, txterminanttt vtneas , lalenles in cavernit
lieus crat Vcrbum : et ipse Chrislus ' nostcr Vcrbum tortuosit (Cant.ii. 15). Capile nobit, convincitenobis;
earo faclum, utbabitaret in nobis (Joan. i, 1, 11) . Al>- capis enim eum quem de falsitaic convincis. Contra-
sit ergo ut sil in aliquo deus rccc.us : dcus rcccns, aul dicentibus denique vulpeculis Duiniuo, el diccmibus,
lapis, aul pbanuisma cst. Noncst, inquit, lapis : cgoar- In qua puteslate ista (acis ? Retpondete milii el vos,
gcnteinn babco ct aurcum. Mcrilo ipsa prcliosa voluil inquit, uiiu») termonem : Boptitnms Joaitnit unde eit?
iiomin iro, qui dnil , liloln Getttiiim argentum el au- de civlo, n Sl homimbut 1 Vulpcs aiilein solcnt b.v
ri.m.Magna stmt.quia anrca cl argeutc.i sunl; prclinsa bcrc talcs fovcas, ul cx una parle iniicnt, M e\ ;i|ia

eunl; lucida sunl : scd laitidi oculos liabcut, el uou parlc cvcanl : ad ulrumqiic foiaincii captor vulpiiun

obriam ChristO.
ictia posuii. Dicilc milii, dc tak esl , tiu ex komiui-
• Alii|Uol Mss , iu.'i it i't
» i dd , i/i amurcam At oimics Mss., rurral
iiutirrat. :
bm? Scnliunt illi cuiu ex uiraqiic partc tcleiuli.se
bi es ii s phues, in amurca; id cst, cum tinurcs curraldu unde capcret; cl aiunl apml se : Si di.xenimu. m
torculu
'
si >:ss. M Rdd., nens. 1
tlic addiuii in Hld., /vc, quod j vis> atic#u
1041 E.YVRiUTlO IN PSVLMUM LXXX. 1012

qiiiunl, De ca-lo ; diciurus e$t nubis, Quare ergo non nee caudas vulpium, ncc faccs vulpiiim pciiiiin-

crcdidistis ? illc eniin tcslimoiliuni Chrislo perbibiiil. scet. Sed vidcamus de populo isto : Si mt mtdierit,

Si Hixerimus De lerra , ; lapidal nos populus, quia nl inquit, non erit in le drtis rccens. Movcl me , qilori

prophciam eum habent. Sentieiiles ergoh:»c atqiie liic dixi, iit te : non cnim dixil, A ic ,
quasi siniulacrtiui
e-.se undc cnpercnlur, rcsponderuni, Netcimus. I',i forinsecus adbibitum ; scd, iu te, in cordc luo, in ima
Dominus : Necegovobis dicu in qua pclestale istafucio ginc phantasmatis tui, in dcccpiione errori s lui lecuiu

(Slatlh. xxi, 23-27). Vosdicilisvos nescire quodscilis; pnrlabit dcmii imim rccenlcm, rcmaiicns vclu.liis. <S'i

igo vubisnonilicoi|un(J (iuxriiis :quia ex nulla parie crgo nif' andicris; me, inquit, quia cgo smii qui siuii

exireausiestis, in veslrisicnebrisrcinaiisislis.Obtcm- ( l.xad. iu.li) ; iioh <?ii» i« tc dcus rcceus, ncc a ubis

percmus ergo ci nos, si possninus, dicenti vcrbo Dei dciim alienum. Si euim in lcnon sil, tion adorabu devm
C<i;iiit! nobis vntpcs pusitlat, cxierminanies vineat : vi- nticmtm : Si lu non cogilcs dcuin falsum, non adora-
dcainus si et nos quasdam vuipccillas c:i|icre possu- bis dcum fabriralum ; noneniin crit iu te dctts receilt.

nins ;
propcnamtis ad foramcn ulrminiuc. ul urnli: Ego cnim sum. Quid vis adoraic qnod
15. [vert. 11.]
vtilpes cxire volueiil, capialur. Vcilii gratia, mani- non csl? Ego eniin tum Dominus Detts laus quia eg>> :

cli.i o facieuli sibi deiini receillcin, ct iu cnrdc suo po. siimqui suiii. Etcgo quidem sum, inquit, qui sum supt-r

nenti quod non esi, dicainus ct inlerrogeiniis euin : oinnem creaiuram : libi laincn lemporaiiter qtii<! pr;c-

SubstaniiaDci corruptibilisest.au iitcnrruplihilisTEIigc slili? Quieduxi te de terra AZgypti. Non illi lanluiii

<|uod vis, cl esi qua vis, sed iion ciTngies. Si dixeris, I

opulo dicilur : ouines enim etlucli sumus de lcrra
Corruptibilis ; uon a jmpulo, srd a icipM» lapidabcris : yEgypli, nmnes per roarc Bubrum transivimiis, ini-
si aulem dixeris iiicnrruptibilem DeUffl ; iiicorrupli- mici nostri persequcntcs nos in aqua pericrimt. INoii

bilis quomoJo lirnuit genlcm tencliraruin? <|iiid fa- simus ingrati Dco noslro ; non obliviscaniur Dcimi
ctura era' incorrupiibili gens corriiplionis T Quid niancnicm, et fabricemus in nobis deum reccnlem.
rcsiat nisi utdicalur, Nescimut? Sed tameii si boc Qui cdttxi le de lerra jEgypli : loquilur Dcus. Dilala
non dolo, si'd iguorantia dicitur, non rcmaneat in os litum, el adimptebo illttd. Anguslias paleris in In
tcncbris : ex vulpi> liat ovis, crcdal invisibili, incor- propter deum recentem conslilutuin in corde tuo;
ruplibili soli Deo, uon rccenli ; soli, ab eo qund est frangc vanum siiniilacrum dciio de cnnscietilia ,

solos, non ab co quod cst sol, ne nos ipsi vulpi fugiciili lua ficltim iilolnni : dilala os tuum, confilcndo,
aliam cavernam apcmisse videamur. Quamiuani mc amando ; cl itdimptcbo illlid, qooniam apud nie foi.s
nomen solis formidabimus. Est enim in Scripluris vilaj. (Psm. xxxv, 10).
uosiris : Sul justitia:, elsanitas in pennis ejus (Matach. 16. [vers. 12.] lloc qiiidcm dicil Domintis ; scd quid
it, 2 ). Ab icstu solis hcjus umbra appetitur : sub sequilur ? El non obattdivit populus meut voccm meam.
alas auiciu solis bujus ab acslu fugitur ; sanilas eniiu Non enim loqucrelur ista , nisi populo suo : seimus
in pcnnis ejus. Iste est sol de quo diciuri sunt hn- enim quia qu;ccuinque Lex dicit, iiis qiti iu Legn
pii : t'i<7<j erramnui a via veritatis, et jnstitia: lumm sunl dicil (Rom. iii, 19). Ei non obaudioil poputus
non tuxil nobis, el sol non esl orlus nobis ( Sap. v, G ). mcus vocem meam ; el lsracl non iittendit tnihi. Quis ?

Dicluri sunt adoralorcs solis, Sot non ortus est nobis; cui? Israel milii. ingrata anima ! per me aiiinia, a

quia cum adorent solem qtiem facit oriri super bonos me vocaia anima, a me in spem reducla, a me a pec-
el malos ( 3/oit/i. v, 45) , non est eis onus sol qui catis abluta : Et Israel non intendil mihi. Bapiizanuir
solos illuininat bonos. Faciunt sibi ergo deos reccu- enimet transeiint per mare Rubrum ; sed in via mitr-
les quiipie quales voliint : quid euim impedil oflici murant, contradicunt , coiiquerunlcr, sedilionibus
nani deccpli cordis fabricare phantasma quale volue- coiiturbamur, ingrali ei qui liberavit a persequenli-
ril?Sed omncs bi in posterioribus coiiseniiuut, id bus liostibus ,
qui ducit per siccum ,
pcr eremum,
est, simili vanitaic detincntur. Unde Samson nosler, cum cibo lamen et potu , cum (umine noctnrno et
qui eiiam iolerpretaiur Sol ipsorum, eoruni scilicet iiinliraciilo diurno : Et Israet non inlaulu miltt
quibus lucet ; non onuiium , sieuti est oriens super 17. [vers. 15.] El dimisi eos teeundnm affeciionet
booos et malos, scd so! qunrumd.un, sol justiti;e (li- cordis eorum. Eccc torcular : aperia snnt foramina,
gnram euiin habcbat Cbristi ) , colligavit, utdiccic currit amurca. Et dimisi eos , non sccundmis salutem
ccepcram, caudas vulpium , et ibi ignem alligavii prtcceptorutn meorum ; sed , secundum a/fcctioncii

ignem ad incendcndum, sed messes alienigenaruro. cordis eorttm : douavi eos sibi. Dicit ct Apostolus :

Proindc lalcs consenliciites in poslcrioribus, lanquam Tiadidit illos Deits in concupisccnlins cordit eorum (id.
caudiscolligHti.trabunl ignemcorrurapeiiiem; sc<l nou i , 21 ). Dimisi cot tecunduin affecliones cordis eoruisi

incenduiit nostroruiu se,;etes. t Novil > enim i Do- ibinit in affectionibus suis. Inde cst quod borrelis : si

miniis qni sunl eju> ; et rece.lat ab iniquitate omnis lamen eliquamini in gemellaria abscondiUi Domini,
qui invocatnomen Domini, In inagua autcm domo nou si lameu apotbccas ejus adamastis, inde est <juo<l

solurti sunt vasa aure i et argentea , scd et lignea et borrctis. Alii defenduut circum, alii amphilhealrum,
ficlilia : etaiia qiiidein sunl in houorcm, alia vero in alii casas in vicis, alii liicaira, alii illud, nlii iiiud «

eontumeliam. Si quis aiueni mundaverit se ab bujus- alii posiremo deos rete.itcs suos : ibur.l in affeelio-

modi, erit vas in bonorem, utilc Doininn, ad omne nibus suis.

upus bm:um paratum i (II Tim. u . 19 21 ) ; et idco 18. [vcrs 11, 15.] Si pkbs mca audissel :ne ; hroct
10V, S. AUClbllNI BPISCOPI »oi*

ii in iiij meii ambnliin.l. Dicil cniui fortasse isle i:i Igne ruvolabitur. Si CUJIM opus permauseril quod
l»rael, Kccc piecn, iiaiiifesiiim est ; co pnst affectio- morcodem
luperadlflcavit, accipiet : » hoc csi, quia
nes o.rdis mci : scil i|uid ficin? Diaholoshoc facil, mper fundainenium jusia opero sdilicivil ; anrum,
Quid est diabolus? quiiunl aigenlum, lnpides prclioios. Si aulein peccala lignum,
drmonrs hne raciuni. ;

itrmonttll Cerlc mimici tnl. hrael 11 in nii mein frmtm, ttipttlam : lanien propler fmidaiucnlum ipi«

ambttlattcl ; in niliilum ontnei inimicot rornm ntimi- > '/riu eril ; nV hunen lam/unm pcr ignem (
I Cor. iii,

litticm. Frgo, Si pkt>» mea , attdittel me : quare eiiim 10- 15) Fralres, nimii llraldui essc vnio : melius .
<i

iiim, si niiii nndit ine? Si plebi mea, auditset me. eiiim nou vohis darc seruril.ileni malam. Non d.ibo

Qn esl, fitcbi mea T liruel. Quid csl , ui«iii«t me .* i|noil n.in ircipio, linions lerrco : sccuros vos face-

Si in viit nnit ambultmel. Querilur, el gemil sub ini- looi, si sccnrus (ierem ; cgo igocni Bleriium tiuwo.
micis : In iiiliilnm inimkas eorttm liumiliancm, el super t't erit lcmpui eorum in (elcrnum , uon accipionisi
liiMcnlti (Oi misissem mimuni meam. igneiu Xtcruum ; de quo alio loco Scripiura ditil j

10. frcn. 16.] Nunc vero t|iiid qtienmiur dc inimi- Ignis eoritm non exslinguetur , ei terinis eornm non
ris? Ipsi f:ieli sunl pcjores inimici. Quoinodo eniin ? moiictitr (hni. lxvi, 24 ). Sed dc impiis dixil, ail ali-

quid scquilur ? Dc iniiuidi querimini ; vos quid estis? ipiis, non de mc ; qni quamvis prccalor sim, quamvis
Inimici Domini nwtitiii imiiI ei. RiMimilius ? Ilenunlio : adultcr, quainvis Iraudatnr, qiramvis raptor, qiiaiuvii

rl rcdil ad quod rcnunliat. Uiiquc quibus rebus re- pcrjurns ; babeo tameii iu ruudamenlo (Uirisluni,

nuiuias, nisi factis uialis, faclis dinholicis, f.ieiis a clirislianus suin, bapiizatus sum : cgo per igucm pur-
Deo damuandis ; furlis, rapillis, perjnriis, bomicidiis, gor , ct propter fiindaiiienium pereo. Dic inibi
idulteriis, saciilegiis, saciis abominaiidis , cuiiositn- iierum, Quid es ? Clnisliaiius, inqtiis. lulerim transi.

iil.us? Itis omnibus renumias, et rursns liis inflexus Quid aliud ? Raptor , adulier , el ca-lera de quibus
mperarU. Facta suut libi posicriora deieriora prio- Apostolns dicit : Quoniam qtii tuliaagunl, regiiuni Dri

ribus : canis leversus ad voiniium suum , ei sus loin uon possidcbunl ( Gulat. v, 21 ). Certe ergo a talibus

in volulabris cceni (
II Petr. u , 20, 22 ). Inimici Do- non correcius, dc talibus cominissis punitenliam nou
mini meniili n il ei. Et quanla palienlia Domini l agens , rignmn rcclorum spcras ? Nun opinor ; 17101-

Quare non pr« twnifnlur I quare non truridanlur? r.iam i/ni tulin uguut, regnum Dei non potsidebunl. E(

quare iion lerra dcbiscente snrbentur ? quare non i^noras qnia patienii.i Dci a.t posniientiam te addu-

ccelo llagrante incciidiinlur? Quia magna paticntia cit? T11 nescio qnid tibi pollitens , secundum iluri-

Domini. Et erunt Impunili? Absii. Non sibi lantnm liam lu.im cl cor iuipa^nitcm ilicsnurizas libi irain in

dc Dei inisericord ;
a blandianttir , nt sibi ejtis lnjusti die ir.e et rereuilioilis jusli judicii Dei, qui rcddet

iijin polliceanlur. Ignoras quia Dei patientia ad poe- tiuieiiique secuiidiuu operd sii.i. Atlendu ergn ipsuiu
nileuliam ic adducit? Tn auiem secundum duriiiain judicetu vciiieutein. Benc ; Deo gratias : 11011 tacuit

ronlis tui ei cor iwpcen.iens, thesauriias tibi iraui in senlcntiam dclimiivam, non misil foras reos et duxu
die ine ct rcvelaiionis justi judicii Dci ,
qui reddci velum. Anie voluit prxnimtiare quod disposnii farere.

uuicuique seriinduin opera sua (ttom. u , 4-ti). Et si Noinpc congregubuntur ante eum omnet genlet. Quid
niodo imn rcddil, tunc reddel : si eiiim modo rcddit, ilo illis faciet ? Scparabit eot ; cl aliot ponet ad dexlt-
ad lcnipns rttWil ; nr»n conver>o aulcm ncc correcto, ram,alio$ ad tinislram. Numquid uiedius locusscruv

rn xlcrniun "reddci. Viile ergo quia non erunt impn- lus est ? Quid dextris diclurus est ? Venilc, benedicti

mli ; allcmle quod seijinlnr : Inimici Domini menlili 1'iilrit mci, percipile regnuin. Quid siuislris ? Ile in

iunI ei. Diclllrus n, Et quitl eis fecit? Non vivunt? ignem crternitm, i/ui paralut csl diabolo el angelit ejitt

i.ou auras >

* puin ? non liiecin bauriuui ? nnn fontcs (\laiili. x\v, j-2, 03, 3i, 41). Si non limcs miiti quo,

potanl ? iion fruelus icrne edunt ? £i erii nmput vide ciiiii i|iio. Si ergo npera illa oinni.i regnum Dei
torum in trternum. non possidehtlllt; imo 11011 opcra, sed qui lalia agnnl;
"20. Nem» sibi ergo lilandiatur ,
quia quasi ad lor- uam opcra latia in igne non eruni : non ciiim illo

Milar pcrlinel : boiium est illi, si ad olcum iil lorM- igne nrduulei Ibraturi sunl et adulteraturi ; sed qui

Uri perlineai. Non sibi polliceaiur mmsiiuisque ha- taliti agunt, ritinum Dti non poisidfbiint : 11011 ergo

hens f.icl.i rufaria, qna- rcgnum Dei non possidebuul, pmiiiI a dexlris eum illis quibus dieelur, Venile, bcnc-
el dicai sihi : Qnoniain habeo sigmim Chrisli el dict: Piiliis mei, percipite rcgnuin; quia i/iii lalia agunl,

Sacramcnla '
f.hrisli, non delebor in ••tcrnuin , ei si ityium D.'i 11011 yu^tidebuitt. Si ergo a dexlris non

purgor, pci iguera ^ahus ere. Namquid est qu>d ait erunt, 110:1 rcsial ulsi ut sint 1 sinistris ; si:iisirisquid

A|ioslolus t\e hls qui habent fiindanienlum ? tunda- iliccl ? Itc m iijncm irfcrnum : quii crit lemput eoium

n.eiiliim nliKtl ntmo polcii ponerc, pratler id quod poii- iii ixfinam
lum est, quod t*l Cfcriilui Jeim. Quid esi, Inquiunl, 21. Eiponr ergn, Inquil, nobis, llgna, hvtnuo, sii-

quod lequllwrl « Unuiquisque lulem mper fbndi- jiiilnm qui wdiflcanl luper riindameutiun , quonuuti
iiienlum virh^l quid lupenciliflcnt. Alius eniin lOpCl -
nou pereaut , sed ulvi fi.uil J lic lanieu qn isi |> r

ardlllctl ainem, irguntmn, lapides pretiosos ; aliua ipr.em. Obscura quiilom illa q nvsiio, sed, 111 [HMIlttM.

ilgna, fenum , siipulam : uuiutcnjuiquc npus qualo lneviier dleo. Fratros, wnt bomlnoi emoiiio con-

ivi, igni^ |>rob:ibit ; dies iniin Domini dcclarabit, qnil leniDlocts snteuli hujus, quitMU 001 esl gratum '
qui<*>

v winlqiir Kvi , '!< raintnlvm.

'
llntr, eubquoiMii. Uii, nucni . aul Climlor., n.Htui
10;5 ENARRATIO 1N PSALMUM LX\XI. i0 45

f[tiiJ !emporaliter fluii ; non hxrent dileclione aliqna norum supcr fund.unerilum regni cojlorum, id cst,
lerrenis oprribus ', sancti, casti, continentcs, juMi, super Clirisium ; ardcbil amor rerum icmpnralium,
forlassis etoinnia sna vcndcnies el pauperibus dislri- et ipse salvns erit per idoneum fundameiiiuin.
bucntes, atil possidentcs tanquam non po-sidcntes, 22. [ vers. 17. ] lilimici Domini mentiti sunl ei , di-
et iitenies lioc mundo l.iin|iiam non lUentcs (
I Cor. cendo, Eo ad vineam, ei non eundo (itaitli. xxi, 30):
Yll,50.3l). Sunl autnm alii qni rchus infirmitati et eril lempus eorum, non ad tcmpus, scd in ictermm
roncessis inhxrenl alii|uanlum dlleclione. Nnn rapit Et qui simt isti ? Et cibavit illos ex adipe frwnenH.
Tillam alienam ; suam ut si pcrdiderit,
scd sic ainat , Nnsiis adipem frumcnii , umie cibaiitur inuili iniinici
conturbelur. Non uxorcm alicnam scd sic
appeiit ; qui menlili sunt ci. lit cibavil Hlos ex adipe frumeuli;
inlixiet sux, sic miscclur su:e, iu moduin uon ilii inisciiit eos Sacramenlis suis. Et Judam , quando de-
tcneat prxscriptum tabulis. libcrorum procreando- dit lniccellam ( Joan. xm , 26 ), cx adipe frumcnti ci-
rum causa. Non tollit alicna ; scd repetit sua, ct babet bavit : cl inimicus Dumini mentitus est ci , ct erii
cum fratre suo jiulicium : lalibtis cuim dicitur , Jam lempus ejus in aternum Et cibavil illos ei adipefru-
ipiidcm omnino delictum ett in vobis, quia judkin habe- mcnli ; el de pclra meile saluravit eos. ingralos ! Ci-
/ii vobiscnm (ld. vi, 7). Vcruni ipsa judicia in Ecclesia bavit ex adipe (rumenti, el de peira mclle saturavit tot.

juliet agi , non ad foruin irahi ; lamen dclicta csse In ercmo de pelra aquain produxit ( Exod. xvn, 6 ),

dicit : conteiidil cnim cliristiauus pro relius lcrrcnis non mel. Mel s.ipicntia est, primatum dulcoris toncns
iimplius quam decel eum cni promissum est regnum in esciscordis. Quim multi ergo iniinici Domini men-
rrclorutn non Ininm cor sursum leval, scd aliquam
; tientes Doinino cibaniur, non solum exadipefru-
pnrlcm cjus traliit in lerra. Denique si veniat tenlatio mcnli, sed otiam de pelra mclle, desapientb Chrisii!
duccndi ' mariyrii , illi qui liabcnl in fundamcnto quam multi deleciantnr verbo cjus ct cognitionc sa-
Clirisiiun, et adilicanl aurum, argentum , lapides cramentorum ejns, soluiionc parabolarum ejus, quain
pretinsos, quid diciml cx bac opporiuniiate? Bonum multi dcleclaniiir, quam mulii clamanl! Et nou ort
esl milii dissolvi, ct esse cum Cliristo (Philipp. i, 25) lioc mcl de quolibet bomine, scd dc pelra : pctra au-
alacres curruni, aul niliil aut modicc de lcrrena fra- lcm crat Cbrislus I Cor. x , i ). Quam niulti ergo sa-
(

Kililatc contrisiaulur. Illi aulem nmantes res pro- lianlur de melle islo , clamanl , dicunt , Suavc est
prias, dnmos proprias, gi aviier conturbanlur ; fenum, dirunt, Niliil niclius , niliil dulcius vel ini?llirri »el
et stipula, ct Iigna ardenl. Ilabent ergo ligna, fenuin, dici poluit ! et tamcn ininiici Doiniui mcntiii sunt ci.
siipulain super futidameiiltim ; sed rerum concessa- Nolo amplius immorari in rcbus dolcndis : quanquam
rum.non illicitarum. Dico enim, fratrcs : possides terribiliier Psalmus ad boc finitus sit, lanicn a Itiia
fuudamemum lixro ccelo, calca terr.tni. Si
; lalis es, ejus ,
obsecro vos , reciirramns ad capul : Exsvltaie
i'di. ncdificas nisi aniuni, argcnlum, et lapidss pre- Dco udjutori nosiro , convcrsi ad Dcnm '.

tiosns. Cum autem dixeris, Amo possessioncm istam,

Ei post verbum :
limeo ne pere.it damnum, et
; et imininet lu coutri-

siaris : non quidem prxpnnis ram Christo ; nam sie 23. Non parum vestras menles in nomine Clirisii

mas pnsscssionem islam, ut si dicatur tibi, Ipsam divina spcclacula tenuernnt , et suspenderuut tos .

vis, an Clirismm? etsi trislis cini pcrdis, plus tamcn non solum ad appetenda quxdam , sed ad qu.rdam
amplccleris Cliristum, qurin posuisli iu fund.imcnln : ciiam fugienda. Ista sunt spectacula uiilia, salubria,
salvus eris lanquain per igncm. Audi aliud : iioii poies xdificanlia , nnn destrueulia : imo et deslruchtia, r-t

lcuere posscssionem islam, nisi dixrris falsum lcsti- adificanlin ; destruenlia reccntes dcos , xdiflraiiiin
iiionitun. Et Imc non faccrc, Clirisiiun in fundamenlo fidcm in verum ot xiernum Dciun. Etiam in erasii-
poncre est : Veritas enim dixit, Os tptod mentilur, num diem invitamus Cliaritalem vestram. Cras illi

occidit animam (Sap. i , 1 ). Ergo si pusscssinnem habent , tit audivimus , mare in Iheatro : nos babca-
luam diligis, nnn lameu proptcr illam facis rapinam, mus portum in Chrislo. Sed quoniam perendino die
non prnpter illam dicis falsum lestimonium, non pro- id esi, quarla sabbaii, non possiimus ad mrnsam Cy-
pter ill.uii facis bomicidium, nnn proplcr illam falsum priani convcnire , quia fcstivitas est sanciorum
juras, non propier iltam Cbristum ncgas ; eo quod Marlyrum ; crastino ad ipsani mensam convcnin-
noii propter illam facis bxc, Clirislum liabes in fun- mus.
daniento. Sed tamcn quia diligis illam, et contristaris
perdas illani supcr fundamenlum posuisti non
si ; ,
IX PSALMUM LXXXI
aurum, aul argcnium, aut lapidcs preliosos, sed 1 gna,
ENARRATIO.
fonum , siipulam. Salvus ergo eris , cum ardrrc cce-
pei it quod sdiOcasli ; siu lamen quasi pcr ignem. I. [vers. 1. ] Psalmus ipsi Asapli. Psalmn lniic

Nemo enim supcr fund;imenium lioc xdilicans adul- titnliim. sicut aliis qui similitcr prxnotanliir, vcl no-

teria , blaspbcmias, sacrilegi.i, idololatrins, perjuria, mcn ejus bnminis indidit , a qno scripius csl , vcl

putet se salvum fuinniui per ignem, quasi ista sinl cjnsdem nominis inlerprclalio ; ut ad Synagogam ,

lignn, femiin, stipula : scd qui xdific.il nmorcni lcrre- qnod est Asaph, ejus intclligenlia rcferalur: pncsrrlini

1
Ferrarie.isis Ms., opiblls. 1
!n FdJ. nniissi fucrant lixc vcrba : Conreni ad Dcxm,
1 r!uri?s uptiuia' uotx »lss., dkrndi. r.t post Wbum
: uux uos rcsuiuiaiaa ex Ms».
»011 S. AUCUSTINI IIPJSCOM fOi*

uia lioc a primus cjua vorsui ualgnal. Sic aulm lu» utcumqtie COgiiOSCitur slare in eis qox crcavit , si el

«ipil : t)cu$ ttelit in lynagotja deorum («). Quos iitii|lic homo stci ct audial cuio , et gaudio gaudeai proptcr

ilcns iImIi ut liilitUigaiiiui dros Gonlhnn, si\e Uoli ejus iiiiiinam voccni (Jotm. iii , 29). Vcrimitamcn ,

Dli'|iiaiu pr.cler bomllWi ceclesleiii lcrrestremve quanliiin arbilror, psaloius iste InsinuurtfaHquid ino-
livc

crealurara • eum paulo posi hune versora idem i.ste lilur, quod cx quodain lcnipore f.icioin est , nt slaret

psalmiM asscrat, ei qoos dcos inlellitfi vclil, in quo- Heos in synagoga deoruio. Nara illa siatio qua ccelom
ruin synagoga sictit Dcus, apertiiu exprintat, ulii ait et terrain implet, nec ad Synagogatn propric pcrtinei,
I.qo dixi, Dii eslis, el filii Attittimi omnes ; vos uulem ii'-<- teinporc variatur. Deut itaqtie stetii in synnyoga
iirnl Iwmiues ntoiiemiiii, et sicul nniis de prinripibiisca- dcorum , niiniriim ille qoi de se dixil : Nun sum mit-
deth. Iu borum crgn synagoga Oliorum Atllssimi, de si<s uisi ad oves qita? pcrierunl domut hrael ( tlallli.

<1 iiil>us idr-iii Aliissi s prr Isaiatn ilicit , Filius genui xv, 21 ). Dicilur ct cansa : In medio autem deo» dit-

et exallavi; ipd auteni me sprcvcrunl (

Isai. I, 2 ), slelit cernere. Agnosco igitur Dcuoi stciisse in synagoga
Deus. In ujnntjoga popiiliim Israel aecipinius; quia cl deorino, quoriim pulres,elexqmbus Clirislus secundum

ipsorum proprie Syuagoga dici solct , qmmvis ct Ec- ctinicm : ut enim starel Dcus in syoagoga dcorom, ad
rlesia dieta sil. Noslram vero Apostoli nunquam syna- hoc ex ipsis secundum carnem. Scd qitid Dens? Ne-

gogam dizerunl, sed semper Ecelesiam : sivcdisccr- que euiio quales illi , io qiiorirai deorum synagoga
neiidi causa , sivc quod inler congregationeui unde Slctil ; scd, sicut iliic Apostolos seqttiliir, 1710 esituper
Synagoga , el convocationem uiide Ecclesia nomcn omnia Deus benediclits 111 saecula ( Rom ix, 5 ). Agno-
accepit , distel aliquid ;
quod scilicel congregari el sco, Inquani , slctisse; agnosco et in medio Dcum
peeon solent , atquc ipsa proprie ,
quorutn et greges spnnsiiin, de quo amicus ejus quidam dicit : /n medio
proprie dicinms ; convocari autem magis est utenliura vcslrum slal, qucm vos ncscitis ( Joan. 1 , 2ti ). l)ui| po
ratione, sicut suot bomines. Uude ex persona ipsius de quihus patilo posl in hoc psaltuo dicitur, JVesc.v-

Asapli in alio psalmo canilur, Quosi pecus factus sum ruiit, neque iniellexerunt , in lenebris ambulant : lesli-

apud te, el ego sempcr lecum (

1'sal. lxxii , 23) : quando ficatur et Aposlolus, Quoniam cacilas cx parle Israel

uiique ,
quamvis uoi vcro Deo niancipatus videretur, facta est, ut plenitudo Gentium inlraret ( Rom. XI, 25 ).

pro tamen ae sminnis honis ab illo carnalia

iiiagnis ,
Stantem qttippe in medio sui videbant emn ; sed nnn

terrena, lemporalia requirebal. Invenimus eos saepe eum videbant Deum ,

qualem se volebat videri , di-

ctiam (ilios appellalos non ea gralia qua; ad Novuto ;

cens : Qui me vidil, vidit '
et Palrem ( Joan. xiv, 9 ).

Tesiamenium pe.-tinct , scd illa qua: ad Velus : quia Discernil aulem dcos, noo corum merilis, sed gratia

«:l ipsa gratia est qul elcgit Abraliam, et ex ejus caroe sua ; ex eadem conspersione faeiens alia vasa in ho-
t.iin magnum prpulum propagavit ;
qua nondura na- norem , alia in contumeliam ( Rom. ix, 21). Quis

ios, Jacobdilex.it, Esau atiieni odio habuit (Malach. i, ctiiin te disceruit ? Quid eniin liabes, quod nou acce-
2, 3 ); qua liberavil ex .£j:yplo, qua in lerram pro- pisli, si aulem accepisti, quid gloriaris quasi non
inissionis, cjectis Gcntibus , inlroduxit. Nisi enini el acceperis ( I Cor. iv, 7 ) ?

ipsa esselgratia, non utiqucde nobis, quibus uon ad 3. [vers. 2, 3.] Audi ct vocem Dci disccrnenlis

terrenum, sed ad rcgoum coolorum eapessendom daia andi el vocem Doinini dividemis flamniam ignis(Psni.

cst poteslas lilios Iici lieri , in codem mox Evaogelio xxvin, 7) : V sqnequo judicatis iniquitatem,et facies pec-

iliccreltir quod accepinuis gratiam pro gralia ( Jutm. cantium sumitis ? Sicut alibi : Usquequo graves corde
1. 12, 1G); idest, pio Tcstanienli Vetcris promiss o-
;
( Psal. iv, 3 ) ? Nuinqoid et usque ad adventum ejus
nibus, Tesiaiiienii Novi promissiones. Liquel igitur ,
qni lumcn cst cordis? Dedi legeni ;duriter resiilisiis :

quaiituiu exisliino, io qua deortun synagoga steteril uiisiPropbelas; injuriis aflecistis, aut iiiterlecisiis, ant

l.cus. h;en ageniihtis connivistis*. Sed ut illis nec loqoi di-

'2. Deiuceps reqoircnduin est utnun Palrein , an gtiuni sit, qui oceiderimi servos Dei pr.emissos ad
Kiliuiii, an Spirilum sanctirai , an ipsatn Triniiatciu se; vos qni cum h:cc li.-n.-iit tacnislis, id esl, vos «pii

accipere debeamus stctisse in synagoga deorum ; in eos qui tiuic tacucrunt , vclul iiiiioccnlcs imitari vo-

mediti atilem dcos discernere : quia cl singitlus qiiisqtte luislis, Usqitequejudiciilisiitiqttitateni, ct [acies peccan-
Dciis , ei ip-a Triuilas unus Deui. Non quidrm facile tium sumitis ? Nuniqttid etiaoi iiunc ei ipse hares vc-
«st hoc eliqnare; quia ct nou eorporalem, scd spiri- niens occidendits osl .'
Nonnc ipse propter vos sinc

iualem Doi pnpseiitiam , qo;e eongroil ejns snbslaii- patre esse voluil lanquam pupillus? nouoe propier tea
ii;e, nen.iri non pulcsl adesso condilis rcbus, miralrili esitrivit ct silivil ut egenus? noinic ad vos clainavit

vidclicel ct \i\ pancia intelligibili inoilo, cui ilieitur: Discite (i meqttia milis snm ct liumilis corde(Hntth. 11,

Si utcentlero inccelum, lu iii M ; :,t tlcscciidcro in infcr- 20 )? Nonne paupef lactus cst , «11111 divcs esset , ut
num , udcs ( Ihul cvwvni, 8 ). I'mle niciiio pcthilic- ipsius paupertaic dilareraiiii ( II Cor. vnt , U)? JuJi-
(in siarc Dcus in enngregaiione lioitiiniiin iovisihili- tate crgo pupillo et egeno ; humitem el pauperem jutii-

ler, sicut c(eIiiiii el lerrain ipsc iniplet ,

quod per [icnte. Non illos propier se superbol et divitM , sed
prophotani de se ipse pr.cdicat ( Jerem. xxtn , 2i)
nec i.iiiium perhibelur, srd pro captu nicuiis bumana 1
sic Mss. VI nlil., nu; vidct. ndcl, vic
(.iiii

1
tr , i-<iii>ii/'iii:-(ij . cl intia, loco, < <«wi iivihnI, lialicl,
Miihc ita veterw lihri, 111 quilios |>ro vcrin»,
(o)lluur *. t halics itciu exposlluni m Ruarr. rsul. xciv, entilitbucruiit.

o. 0. tomifCO, coiislaulcrwti|'liiiii Hl| MNMlC0>

 Mi9 ENARItATIO IN PSALMUM I.XXXI. W>0
isium pro|ilcr vos lniniilcm ei paupcrcm juslum cre- dnniestici Dei, supcrxdificali
,
supra fundamenlum
ilile, jiisiimi pnedicaie. Apostolorum et Prophetarum, ipso summo ang-ilari
A. [vers. i.] Sed invidcbunl ri, nec omnino parccnl, lapide existente Chrisio Jesu, in quo omnis .edifica-
diceiitcs, Hic cst Itaret, tenile, occidamut etim, et lio compaela crtscil in tcmplum sancluiii in Domino »
v.ostra eril liwredilas (Maith. \xi, 08). Auferte crgo (Epltet 11, 19-22) : ita non iiiconveiiiciitcr funda-
iiwpcnt, et puuperem de manu pceculoris eruile. Ilirc nieuta terne inlelliguiilur, qunruni lerrcnam
felicila-
dicla gtini, ut scireiur 111 eo pnpulo in i|un naius et lem prxpollenlcin nlque potentein hnmiiies
invi-
nccisns cst Christus, ncc illus fnisse imtnunos a lanlo dcndo, eoruui auctoritnte ad hujusmodi bona
cnncii-
scclere, qui ciim esseni tanta' miiltitudinis, utens sic- piscenda pertrahiinlur, el adipKcendo
condificantur
11I Evangcliiiiii loquiiur, limerenl Jml.ci, el propler- laiiqiiam lerrn super lerram, sicul In illo siiperno
ea in Chrislum nianiiiii mitiere mm auderenl (Luc. aedifieio eirlitm super coeluin ; ipiia ct peccalori di-
xxii, 2), poslea cnunivcriinl, eiiiuquc inlerimi a ina- cliuii esl, Terra et, etin lerram ibis(Cen. 111, 19); ct,
lignis et invidis Jtiilaoniin priiicipilms pcrmiseruiil Caeli enarranl gloriam Dei, cum in omnein terram exiit
quisi vnliiissciit, limereiiliir scmpcr, ut iimtqiiam iu sonus eorum, et in fines orbis terrw verbu eorum (l'tal.
iliniii sccleratoriim pr.evalcrcnt maiius, De hisipiippe xviii, 2, 5).
ct alilii diciuir : Cunct muii netcierunt lairare(lsai. C. [vcrs. (J, 7]. Tcrrenx aiilcm felicitalis regnum
Lvi, 10). I)e liis eliam illud : Ecce quomodo jnstut superbia e-l, coiitra quam venit humililas Cbrisii,
periit, et nemo considerat (Id. Lvil, I). Periil, qunn- exprobranseisquos vuli ex humilitate Olins Allissimi
tiiui in ipsis esl, qui eiim perdere voliierunt :nam facere, aiquciiicrepans Ego dixi, Dii esiis, et
:
/ilii Al-
qiiomodo ille posset [ierire moriendo, qui eo modo tissimi omnes. Vos aulem sicut hominet nioriemini, et
potius qimd erat pcrdililin reipiireliat? Porro, si isti sicut unus ex principilnis cadelis. Sivc ad illos dixerit,
jnstc increpantur, mcrilnque arguuiitnr, qui taniuin Ego dixi, Dii estis, et filii Altissimi omnes, ad eos
ulique
seelus lieri dfcsimtilando siveruul ' ;
quomodo incre- qui prxdestinaii suut in vilam
xiernam; ad alios vero,
pandi, aut nc iucrepandi quidem, sed qua sevcriiate Vot aulem sicut Itomines morieinini, etticul
unusex
damnandi sunl qui lioc consilio malitiaque fece- principibus cadctis, hoc modo etiam deos disceniens :
runi? sive omiies simul iucrepat, ut obedienlescorrectos-
5. [vers. 5.] Verutntatncn omnibus, quod sequitur, que discernat, Ego, inquit, rfi.ri, Dii estis et filii At-
rectissiine congriiit : Nescierunt, et non intellexerunt, tissimi omnes; id esi, onuiibus vobis promisi ccele-
in tenebris ambulant. Quia et illi, si cognovissenl, siem feliciiatem; tioj autem, per iiifinnitalcm carnis,
iiiinqiiarn Doinimim gloria: crucifixissenl (I Cor. 11, sicia Iwmines moriemini, et, per elationem animi, tic-
8); ei illi, si cogiiovissent, nnnquam Barabbam lilie- ut, unus ex principibus, csl diabolus,
id non extollc-
randum, et Clirislum crucifigendum peiere consen- mini, sed cadetit. Velut
pnuci si dicerct : Cum tam
sissenl. Sed quouiain supra memnrala cwcitas ex sint dies vitasvestne, ut cito sicut homines moria-
pnrte Israet [acla est, donec plcnitudo Uenlium intraret; mini, non vobis prodcst ad corrertionem sed tan- ;

pcr lianc uliquc illins populi ciccitatem crucifixo quam dialiolus, cujns dies in hoc sa>culo multi sqnt,
Chrislo, movciiunfur 011111!« [undamenta terrw. Sic mola quia carne non moritur, extollimiui, ut cadatis.
Pcr
snnl, et movebmilnr, donec inlret qiue prydeslinata diabnlicam quippe superbiam factum esi, 111 Chrisli
csi Gentiuni plcniludo. Nam et in ipsa niorle Do- glnri* pcrversi et caeci principes Judaiorum invidis-
inini terra mota esl, et pctra scissie sunt (Muttlt. sent per boc vilium faclum est et
: fil, ut Chrisli
xxvn.51). Et si inlelliganiiis fundamcnta terra:, ler- usqite ad mortem crucifixi bumilitas vilescal eis qui
rcnorum bonorum cnpia felices recte praidiclum est : htijus sieculi diliguni excellentiam.
ipiod movcrc niur, vel admirando sic amari, sic coli 7. [vers. 8. 1'roinde ut hoc vitium sauetur, cx
]

liiiinililalcm, panperialem, mortcm, velul niagnam ipsius prophclae persona dicitur : Surge, Deus, judica
secundum ipsos uiiseriain Chrisli ; vel ipsi qtioquc, terram. Tumuit enim terra, cum le crucifigcret;
lnijiis miindi vana fclicilate conleinpta, illam diligeudo surge a morluis, el judica lcrrnm. Quoniam tu dis-
atque seclando. Ita moveulur omnia fundamcnla perdcs tii omnibus genlibus : quid, nisi terrain? Iioc
lerrae, cum parlitn miraniiir, parlim eliam coinmu- est, eos qui terrena sapiunt ; sive ipsum affecluin in
laniur. Sicut cniin uon absurde dicimns fundainenta credentibus lerrenae cupiditatis ct elationcm absu-
coeli, qnibus regnum cadorum snpcrxdilicatur in mens ' sive non credentcs, lerram conterendan.
;

sanctis ct lidelibus, quos dicit Sciiptura lapides vi- perdendamque discernens. Sic per niemhra sua,
vos (I Vetr. 11, 5) : qtiorum fundameiilum est piimi- qunrum conversatio in ccclis est. judicat termm, et
tns ip-^e Clnistusex virgine; de quo dicit Apostolus, disperdil in omnibiis geutibus. Nec pr.vieretindiiin,
Fmidamentum aliud ncmo potesl ponere prwterquum qinnl nonriiilli codiccs habent, Quoniuin tu lnnedita-
quoi! positum est, quod esl Cliristus Jesus (I Cor. 111,
omuibus gentibus
bis in : quia et hoc 11011 inconvc-
II) : deinde ipsi Apostoli ct Propbeia', qiiorum nu- nienter accipilur, neque ut simnl utrumque sil quid-
cliiritaie locus ceelcstis eligiuir, ul cani sectando co- quam rcpiiguat. Fil ergo lwreditas ejus pcr clianta-
irdiliceitnir ; unde dicit ad Ephesios, < Jam 11011 eslis

peregrini et inquiliui ; scd eslis cives sanclorutn cl

1
sicmeliores Mss. At Edd., Tinutit.
' VjJiI., tiluerunt. Ucliuscorb. Mss., iiterunt. ' tdd., umtmeilS. Einciidaiilu! mi"'»ril^
»011 S. AUGUSTINI EPISCOPI »0«

tem, quam suis pr.cccplis el gralia miscricordiier 3. [wcrj. 5.] Quoniam ecce inimicl (ui lonnerum; et
qui oderunl te exluterunl cnput. Novissimos dirs signi-
excolendo. lerrenam disperdil cn|.idiialem.
ficare niihi videtur, quando ha»c qtirc nunc mclu cnm-
IN PSALMUM LXXXII primuntiir, in liberam vnccm enfptura sunt, sod plane
LNW.IUTIO. irraiinn.ibilcm, ul snniius mapis qnam loculio vcl ser-

[rers. Psalmi linjits liliilus est, Canlicum mo dicendus sil. Non iiaquc luncndisse ineipienl, sed
1. 1.]
qui ndcrunt lunc levabnnt rapnl. Nec a>piia, ged
le,
Psalmi Asaph. Jam s.rpe diximus quid inierprcieinr
voca- rnpnl; quaiidn ro pcrvrnlnri siinl, ut etiam illud ca
As.ipli, i<l rst, Congr.gaiio. Ilomo erg» illc qui
n.ngregaiinnis populi Dci in put haheant qito.l cxtolliiur supcr omnc quod dicitur
b.itir Asaph, in lig.ira

ps.ilm.inim lilnlis pnnitur. Gr;rce aulcm Dcus cl quod coliiur : ul in illo maximc impleator, qui
mnluiiiiiii

Rymgngl dicilnr, quod vrlul propriitm

ootijsrcgatin
te exaltat, humilinbitur (Lue. xiv, 11); et rum eum illa

nomcn Judiorum populns tenuil, lll Sytiagnga appel- rui dicilur, Ne taccat, neque miiesem Deut, intcrficicl

larclur; sici.l prptilus Chrisiiaims u-il.iUus vocalur spirilu nrij sni, ct evacuabil illimiin;ilionc |.r;rs-- nhx
Ecrlesia, cuin et ipse utiquc congreg.-tur.
suae (II Thett. n. 4, 8).

i. [vert 2.] Pnpulus iiaquc Dci in islo psalmo di- 4. [vert. 4.] Super populnm luum malignaterui-.i

Qu..d ego arbilmr ae- consilium; vel, sicut alii rodices bahcnt, asliUe eogita-
rit : Dcut. qvitsimilit eril libi ?

ronimnil.itiiis accipi in Cliristo, ipiia iti simililudine verunl contilium, et cogilnvrunt advertut tanctot tuoi.

putaluscst ab cis a qtiibuscontem- Irridenier isla diriinlur: qnandncnim valercnt nocere

lioininum facitis,

linminibiis comparandiis nam el populo vel plebi Dei, vcl sanclis ejus qui noverunt
plns tjst, r.rtcris :

inier iniqnos depul.tlus est (Isai. Ull, 12); sed ad hoc dircre, Si Deut pro nobit, quit eontra not (Hom. «II,

ni jiidicaretur. Cuni aiitcm venirt jiidicalurus, limc 51)?

ficl quod hic dicilur, Deus, quis similis eril libif Si 5. [vert. 5.] Dixerunt, Venite, el ditperdamui eoi d»

rnim Psalnii non solerenl loqui ad Domii.um Cliri gente. Singularem numcriim posuil pro plurali ; sicut

stinn, non dicereinr eliam illu.l, quod ipsi dicmm dicilur, Cujtis est lioc pccus, eiiamsi de giege inlcr-
esse iiullus poiest dubitare fidelinm : < TUionus Hnis, mgetur, ct intelligiinliir prcora : denique alii codices,

Deus, iu sa-culiim sasculi, virga direclionis, virga de genttbus, liabcnl; ubi magis inlerpreles iiiiellecltim

r.-gni lui : dilexisti jusliiiam, et odisli iniqnii&lctn quam vcrbmn secuii sitnl. Venite, et ditperdamut eot

pinpterca .mxil le, Deus. Deus tuus oleo exsulialionis de genle. Ipse cst ille snnus quo sumieroni magis

pr;r= parliiipibus luis i (Psal. xliv, 7.8). Iluic ergo et qtiam locmi stint ,
quouiam inaniter inania sirepuc-
iimir dicilur, Deus, quis similis erii tibi? Mullis cnim i unt. Et non memoretur uomiuis Israet ulira. II. ic alii

kimilb in hmnililan esse voluisti, usque et latronibus planius dixerunt, Ei non til memoria nominit Itrael
. i tccum sunt crucifixi (Lur. xxui, 55); sed in cla- udhue. Quia memorelurnominit, in latina lingua initsi-

rilalc cnm vci.ics, quis simili» erit libi ? Qnid cniin taia lorulin est ;
potius enim dici solel, memnretur
niagnum dicilur, cum Dco dirilur, Quit similis eril iinmrn : sed eadcm ipsa senlentia csl ; nain qui dixil,

tibi; nisi illi dicaiur, qui similisesse h"minil)iis vo- memoretur nominit ,
gracam translulil li>cuii..ncm.

luii, r.irmaui servi accipiens, >n similitudine bomi- /trae/autcm liic tlcbet inlclligi utique semen Abrabir,
inim Taciiis, el habitn invenius ut homo (Philipp. ti, cui dicit Apnstolus, Ergo Abrahat semen estit, secun-

7.'? Et idconon ait.Quis similisest libi? qund ultque ditm promitsionem haredet (Gulat. m, 89) nnn : Israel

rrcte diceretlir, si boc ad diviniiatcm referrciur. serundiim raruem, dc qtio dicit, Videte ttrael seeun-

Quia rero ad f.irmam scrvi rcl;itmn esi, tunc ejus a dum earnem (I Cor. x, 18).
(..•i.ris hnmiiiibiis dissimililudo apparebit, quando 6. [wn. C.] Qiioniam cogilaverunt unanimiter, timttl

apparcbit in gloria. I.len sequiiur, Ne taeeas, neque advertut te lettamentum dispotnerunt : quasi |tosscut

eompetcarit, Deut : quia primo lacuil, nt judicarelur; rsse forliorcs. Tcslamcnlum sane in Sciiptmis iiun
qu;uidn sicul agnus corani Inndeiite scftiit sine voce, illud solum dicitnr, qnnd non valet nisi tesiaioril.ni

sic inin apcruit os simm (Imi. m, 7), et suam com- mortuis; sed omne paclum el placiium leslamenium
pcscuit poiestatrm. Quam ul se compescere osien- vocabant. N mi Labau et Jacob lestameulum fereritnt
derrl, ad i II nii ejtis vocein qna dixil, Ego sum, hi qui (Cen. xxxi, 44), qttod utique eiiam inler vivos vale-
eiim apprrhrn.lrndum quxrebani, rcdierunl retro, ret : ei innumcrabilia talia in divinis legunlur elo-
ci cccidcriiui (Joan. xvni, 5, 0). Q.iando crgo tt-ne- qoiis.

reiur atquc p.lereinr, nisi sc ipse col.iberet atque 7. [vert. 7, 8.] Dcindc incipit inimicos Chrislieom-
comprscrret, el qiiod.im modo iniligarcl? N nn etsic memurare snb quibusdam vnrabulis Geniium : qun-
qiiiilam inlrrprcl.iti sunl qnod bic pnsiluin esl, Neque rtnn vorabiilnrnm interprctalio satis indical.|tiid velu

competcmis Deu*. til diccrcnt, Neque miteteat Dcus. imelligi. TjIiI.ms enim nominibus convenienlis^ime
Ipsr alihi duit, Taeui; numquid semper luccbo (Isai. liguranlur verilalis inimici. I.lum.ri i|iiipi>e itilL-rprc-

xlii, li)?Cui dicilnr hic, ne laceas; do illo alibi dici- laniur, vel Sangtiinei, vcl Terreni : Uinaclit.r, Obc-
lnr, Dettt mant\ettut venul, D.us notler, et non tiltbit dienies sibi ; uiiquc non Dro scd i tibJ. .M.>al.. K\ pa
(Pnil. xlix, S)< Diritur bte, Ne iteent: tacnii enim, Irc : qnod in malo non imolligitur mrlius, nir.i rrm
ut judicarclur, quando venit occttlliis; non aulcm lit- IpM bUtorla quod paler Lol lili;r sur illi-
cngilalur,

eebit, ui jiidicei, quando vrnirl inai.ifeMus. uir se uierii ptrmlxlui emu grnu quh #1 Ipta (• l
,
 i055 F.NARRATIO 1N PSALMUM LXXXll. ioS4
tnle nonien accepil (Gen xix, 36 ct 37). Bonus aulcin ipse viclinias suas : Salniana, Uiubra commolionis.
paier, sed sicm Lex \ si quis ea legiiiinc ulaiur (l Tim. H.rc omnia congruunt inalis, quos in bono vincit po-

I, 8), non incesie et illiciie. Agareni, Proselyli, id cst, pulus Dci. Porro aiilem Cison, in quo torrente victi
BiWeurc: qun nnmine sifDiificanlur in'cr iuiitiicos po- Siiiii, iiitcipretatur Durilia eorinn. Endor, nbi perie-
pu!i Dci, nnn illi qni civcs liiiul: seil i|tii iu animo rnni, inierproialur Fnns gciierationis, sed utiquecar-

alieuo .iiipie ailveniiiio pcrsevernnl, ei nocendi ncca- nalis, cui dedili peiioiiiul non riiranlcs regencralio- :

Hone invciiu se nsiendiini. Gelal. Vallis vana, id rH, nem, qu:e pcrducit ad vilam, uhi uon nubcni, neqne
fallariior Iminilis : Ainoii, PnpullK Inrliiihts, vel Po- iixores duceiit; non enim ilicipifiil in<>ri(iW. xx. 33,
pulus llKPrnris : Ainalcch , Poptilus lingens; unde 3li). Moiilo ergodcbis llictlllll esi, Facli smil ut slcr-

nlilii dicinm rsi, Et inixniri ejus terrnm lingent (Psnl. cus Itrrtv; dc qnibiis uillil propagal csl, ni*i lerrc-

i.xvi, 9). Alienigcna!, qnanivis el ipsn nnmine latino na feiundilas. Sicul cigo illi oinic s in lignra supcrali

sc indiccnl alienns, el oli lioc ennsoquoiiier iniinicos, sunt a populo Dei; sicistos iuimicos prccalorin vcri-
taiiirii in hcbnro dirtinlur Pliilisiiim ; ipiod inlorpre- lale supi rari.

lalur Cadeuics poiionc, velnl quos fccil ehrins luxuria 10. Omues, inqnil, prineipcs corttnx, qui dixcrxttit,
sasrularis. Tyrus lingua hcbrsca diciiur Sor; qnod llwrcdilale possitleamus sanctutirixtm Dei. Ipse csl so-

sivc Angusiia sivc Tribulatio intcrpreieiur, secundnm niius inanis, qim, nl supra dicluni rs!, inimiei tuiso-

illud accipicnduni cst in l.is inimiris populi Dei, qnnd nnerunt. Saiicluariuin aiitcm Dci quid iniclligeniliiui

ail Aposlolus : Tiibulnlio ct nnguslia in onmcm aiiiminn cst, nisi lcmpliim Dei, de quu Aposiolus aii : Texxx-

liominis opetantis matum (Hom. Onmcs ergo lii pltnn exxim Dei smirlitin esl, qnod estis vos (I Cor. m,
II, 9).

sic eiiumeianlur in lioc psalnin : Tabernaculn Idumtro- 17)?Nam quid aliud iuiniiri, nisi popiiluni Deipossi-
rum el Isinnclitte, ilnnb et Agnrexri, Geb"l ct Ainon ct
dcrc, id esi, subjugare iiioliimlur, ut cedat' in eonnii

Amnlech, et nlxcnigence cum liabitanlibits Tijrum. impias volunl.itcs?

8. \vcrs. 9] Eiianquam iudicanscausamqiiaresinl 11. \vers. 14.1 S CI l"id

' sequilur? Deus xneus, pon»
inimici populu Dci, adjungil et dicit : F.lenim Assnr illos xtt rotam. Conveuieiller quidcin accipitur, ul nou

tenit cuxn illis. Assnr anti m pro ipsn diabolo figuraic sinl in co quod cogitant siabilcs; veriiniiameu eiwin
inlclligi solet, qul nperalur in liliis diflidentix (Eplies. sic reclc. possc ililclligi cxisiiino, Poxxeillos ut rotaxix,

li, 2), lanqiiam in vasis snis, ul nppilgnenl popiiliim quod rota cx liis qux rctro siinl exlolbliir, cx bis ijii.t

Dei. Fccti sunt, inqiiil, in adjutoriuxit ftliis Loi : qui.i anle siint dcjicitur : sic fiiuit omnes inimici popnli Dci.
«mnes ininiici, npcrante in se principe suo diabnlo, Niffl enim liatc oplaiio. scd prophctalio est. Adjimgil

fmti sxtxtt in adjulorium filxis Lot, qui inlcrprelaiurDe- cliain : Siclil Slipiilnm axxle facietn venti. Facieni dicil
• liiians. Angcli auieni aposlatici bene intelligiinliir pra-senliamnam quae facics
: csi vcnti, cui nulla li-

laiiquam filii declinaiinuis; a vcriiate quippe dccli- ncameula sum rorporis; c sit mntus, id ust, qua.l
iiandn, in satcllitiuni diaboli disccsserunt. lii suni de (lucliis acris? Ponilur autein pro lcnlalioue, qua lcvia
quiiiiis dicit Aposlolus: < Nou est vobis Coiluctatio et inania corda rapiuniur:

adversus cameni cl saiigiiincin ; scd adversus princi- 12. [ucrs. 13,1U.] Lcviiatcm porro, qua facilccon-
pcs et poiestatcs ct rectores tnundi lenebrannn ba- sentitur ad mala, gravis seqnilur crueiaios; unde
niin, adversns spiritualia iicquiiixincoelcstibus » (Id. dcinccpsdicitur: Sicut ignis qui comburil silvnxn, sicul
vi, 12). Quapropter' istos invisibiles iuiinicos adju- (lamma combitrexis ntontes ; ita perscqueris illos iix lcm-
vanl butnines infldeles, in quibus operantur ad op- pestale lua, el iu ira tuu conlurbabis eos. Silvani dixil

pugiiandum po|iiiluni Dci. piopicr sierilitatcm, ninntcs propier elationcm : lalcs

9. \vers. 10-13.] Jani nunc videamus quid impre- cniin sinil inimici pnpuli Dei; inancs jusiitia;, plei.i
«iiur propliciicns suiiitus, magis pr-jedicens qnam superbi.i. Igiicm vero et naininain diccns, lioc idem
iiialedicens. Fac illis, inquit, siru! iladxan et Sisartv, alio nomine repclivit. quo intclli^i volnil jiidicantcin

lifHl Jabin in torrente Cison. Dispexumxit in Exxdor, atque piinicnleni Dciim. Quod aiitem ail, iu tempcslan
facti sunt ut stercus terrw. Hos nuincs secundiiin bi- tua; hoc idcm coiiscqucnter exposuil diccns, in ira
sioriam populus Isracl, qui lunc crat populiis Dri, lua:el quod supra dixit, persequcris eos; lioc poslea.

dcbcllavii et vicit; sicut etiam illos quos deiuceps conturbubis eos. Mcniincrinius sanc iram Dci sine ulla
Coininemiirat, dicens, Pone principes eoruxnsicut Orcb, affcclione tiirbulenla inlelligere: ira quippe cjus dici-

tl Zeb, et Zcbee, el Salmana (Jttdic. iv, vn, vin). Iu- tur, raliojusia vindiclx; lanquam si Irx dicalur ira-
lcrprclaiioncs amem coruin nmninuni isla: simt: Ma- sci, cum minisiri cjus secuudum eam commoli vin-
dian intcrpietaiur Declinans judicium; Sisara, Gau- dicanl.
dii exclusio; Jahin, Sapiens. Scd in bis inimicis a 13 \vers. 17-19.] Ixxxple, inquit, facies eurntit xgnn-
pupnlo Dci supcralis, illo inlelligendus est sapiens, de minia, et quttrenl noxxxen tuum , Doiniiie. Iloc sanc illis

qno Aposlolus dicil: Cbi sapiens? ubi scriba? xtbi con- iRniiiin et optabile prophetntur : nec propbclaretur,
nuisitor liujus scrculi (I Cor. i, 20)? Orcl>, Siccilas :
nisi csscnt in ea socictalc inimicorum populi Dei
Zcb, Luptis : Zcbec, Victima, scd lupi ; habct cnim et cliam lalcs boinines, qmbus boc amc uliimum judi-
cimn prxslaielur ;
quia cl nnnc idcm ipsi suiil, cl
1
sieMss. Al l.ov., bouus attlem paler lex, scd suul po
slilits ail. si qxtit, eic.
ipsum corpus cst iuimicorutn secunduni invidenti.uri
' F.lil , Qiaa hios. \i mss. alii, Qnnpropler; alii. tmia
v xKier: 1
Mc >Ks. At f.dd., cadut,
1053 S. AUGISTIM WMSCOPI icrif»

quu xniul.iiiliir p.piitiiiii Dci. I.t 1111111' , ulii possunl lnc qu.crere el biwUigere fuluil Spirilus l>ci. Uunpru-
et sonanl ci levani rapui ; sed parlicnlatiin, ni>u ptcr quid agatur iu bis visihilibus torculariluis rccor-
tinivcrsalitcr , sirni in liiie KKUIi, novissimo iinmi- dcnmr, ct bnc vidcanius qucmadmndiim spiiitualilcr
nente judicio. Taincn ipsuiii corpus csl ct io liis qui gcratur in Erclesia. Uva ccrte pcndcl in vilibus , el
n.ili ciciliiuri siiui, aii|iie in corpus aliutl irnnsiiuri oliva in arboribus (bis euim duobus fructibus solcnl
(liornni euim faries salubritcr impletur iguoniinia, ul torcularia prrparari) ; el qiianidiu pendeul in friili-

quaerant iiouien Domini); et in illisqui iisqiicinfliiem cibussuis, Uinquaiii libcro acre pcrfrotinliir; et nec
io eadem malilia perseveranl.qiii pouunturiit stipula uva vinuin est, ncc oliva oleum, ante pressttratn. Sic
ante faciem venti , el silv.c moiitibosqne inrmciuosis siiiitliominesquosprxdcsiiiiavit Dcosanlcs.-cculacoii-
siniiles romliuronliir. Ad quos denuo reveriitur, forraesflerl iiiinginisunigeniti Filii sni (Rom.vm, 29),
iliccns : Erubesca.nl, et conturbentur in sccculum urcu- qui prmcipue iu passinne iiiagnus bolrus exprcssus
li. Non ciiini in STcnlum ftsccuii contiirliantur qui cst. Iliijiismodi rrgn bomines antcqtiam acccdant ad
qiiicriiut nomcii Domini ; sed respicienles ignmiiiiiiam serviiiiicm Dci , fruuniiir in KCCillo lanquani dcli-
pcccatorum siiorum, nd hocconlurhanliir, ut quxranl ciosa libcrlatc , vclut pvaa aut olivte pendentes
scd :

nmuen Domini, pcr qu"d non coniurlicniur. quoniain dictmu cst, Eiti,accedcns ad servitulem Dci,
14. Rursusi|ue nd bos rcdil, qui in ondem sncie- sta in justitia el limore. , el prwpara animam luam nd
latc iuimicorimi ad boc conrunilcodi siinr, ne con- UntaiioiKiu (Eccli. n, 1), accedcns quisque ad servi-
liiudaiiiur io a-iernum ; ct »d lioc perdendi iu quanitim lirtcm Dei , ad torrularia se venissc cognoscat; con-
niali sunt , ut boni facti inveniuntnr in a-lcrnum. De tribiilabitur, conlerelur, comprimetur ; non ut in hoc
Iiis enim ciini dixissei , El confundantur , et pereant saculo pereat, sed ut in apolhccai Dci delliiat. Exui-
.Malim siibjccit, El cognoscant quia nomen tibi Domi- tur carnaliiim desiderinrtini inlcgumcntis, quasi vina-
uus; tu sotus altissimus in omni lerra : ad lianc cngni- ciis : hoceniincironiigii * in desideriis cariialibiis,
tinnem venicntes sic cmifuiid uilur , ul placcant; sic propter qua: et Apostolus dicil, Exuiie vos veterem
pcreaut, ul permancant. Cognoscnnt , inquit, quia no- homincm, et iuduite novum (Cotoss. in, 10). Iloc
9,
men tibi Dominus : laoqiiam non vcro nec suo nomine totu.ni non fit nisi de presstira : propterea torcularia
nuncupeniur quicumque alii domini iioininaiilur noiniiianlur Ecclesix Dci bnjus temporis.
quouiam scrviliter doininantur et vcro Domino coni- , 2. Scd in lorenlaribiis posiii qui sinous? Filii Core.
parati necdomini sunt : sicut dictum est, Ego sum Sic etiim addilum esl, Pro torcularibus, filiis Corc.
qui sum (Exod. ui. 14) ; lanqii.im noii sinl ea qnse Filios Core inlcrpretatos habemiis (ilios Calvi, quan-
facta siini , si cnmpareiiiur ei a quo facta sunt. Quod tum nobis qui illnm linguam noverunt, per minisle-
vero adjunxit, tu sotus altissimus in onwi terra, vel, riuni qund Deo debebant, inlerpretari potuerunt : et
sicut alii cndiccs babcnl, super oinnem terram; ulique in hoc non defngio magnmn mysterium intueii, et
et iu Dinni coelo, vel supcr omne raelum : sed boc adjuvanle Doiuino inveuire vnhiscum. Non ciiini

dicere nialoit , quo lerrena supcrbia premerelur. tanqtiam a flliis pestilenli.T omnis cst irridenda cal-
Desinit euiin supcrbire terra, id esl homo, cui di- vities ; ne cum quisque sacratam calviliem * irrise-
ctuni esl, Terra es (Cen. iu, 19); ct, Quid superbit ril, a da?moniis dissipetur. Nam el Elisaius ibat, el
terra et cinis (Euli. x, 9)? ciim cognoscit Dominum insensati pueri clamaverunl posl cum, Calve , calee;
csse altissiiuuin supcr omnein tcrram, id est, nullius et propter sacrainentum implendom, convcrsus ad
hnminis cogitatioucs valere adversus eosqui secundum Doniinum petivit ut eos ursi dc silva exeunles rome-
propositum vocati snnt, et de quibus dicitur, Si Deus dcrenl (IV lleg. II, 23, 24). Abrepta est quidem illo-
pro nobis, quis contra nos (Rom. viu, 28, 31) '?
rum infantia in exilium ' vilse de boc sa:culo; mortui
sunt pucri, senes quandoque morilnri : vemmianien
IN PSALHDM LXXXIII sacraiiicnli terrordatus est lioininibiis. EMs.tiis enim
personara rujusdam tunc gerebat, cujus niii sumus,
LWKRATIO.
Core, Domini scilicet nostri Jesu Chrisii. J.ir.i
lilii

I. [vers. I.] Psalmus istc, Pro tnrcularibus, inscri- occurrit Cbaritali vesira- cx F.vangclio, quaiecalvus,
Lilur. Et qiiautiim ailvortii iiobiscom Cbaritas Ycstra gerebat personam Cbristi ; rcrordamini quod in Cal-
(quia vos iulentissime audire advcrlebamus'1, nihil in varia; loco crucilixus esl (Matth. xxvn, 33). Si\e
ejns lcxlu dicium esl vcl de prclo, vcl de fiscinis , vel crgo liuc inlerprciatiir fitlis C.ore, sicul scrnli priofvf

dc lacu, vel de instrumcntis aul .cdilicio lorcularis diximiis ; sivealiud lliquid, quod ims for»ilan lalct
omoino nibil in eo tale audiviiiius uude quid sibi inlcrim quod occurril, xidctc quia pleiiiiiu esi sacra-

vclil tilnlus ejni, quod inscribilur, Pro torculuribus , niciilu. Filii Cnre, lilii Chrisli : nain cl lilios sunsdi-
iinii parva qua-stio est. Prolceto enim si post istum ril spoosiis. cum ail, iYoh passunl filii sponsi jejuiuue,

Jitiiliini aliquid dc lalibus rebus diccrct ,

quales com- qnamdiucum itlis eil spontus (U, 'X, 15). C.lu isliJHO-

ineiiioravi, crcderetur a carnolibui vere ista visibilia iiiiii suincigo ista lorcularia.

lorr.iilaria voluisse rantarc : quia vcro titiiliini iinpo-

Miit, Pro lorcutaribus, ct iiilul postca in omni venu '
sic Kr. ol Mss. »1 l.ov , conlmgit.
'
»iss. illquot, MeraMn tttstvfm Mbmuv »«ci«w«.i»-
Psalmi ilmi de bis turcularibus notjssiiiiis oculis
IMII lll/ll
iiosms, iii ii dubitatui csic alia lonularia qu.c uus >
PlurcS MSS , w e.utiim : et notinulb, uuxiIhii.
 ENAURVriO IN PS \I.ML.M I.XXXIil,
ma
5. In pressuris antem consiitnli , ad Imr conte.ri- I.iberati ergo a Sodomis pr.xleril.e vii.v, non respi-
mur, nt aiixiro nostro, quofcrchamur in isct tiuindaii i, ciamus rclro nam hoc festinare eM non attendcre
:
,

Kecularia, lemporalia, fluxa atque peritura, passi in quod promisit Dens, quia longn csi, el
respieeie
eis, in hac viiri, tormentaeilribulalionesprcssurariiMi ad id qund proximnm est, umlc j.un lihcrains es.
et abuudmuiam tcnlationum incipiamus quairerc , Dc lalibus quid rlicit aposiolus Pctrus ? Comingit iliis
illam quiciem qwc non est de hac vila, ncc de hac res vcri provcrbii : Cnuis convcrsits '
ad suum vomilum
terra : ci fit Dnminus, ut scriplum csi, refugium pau- (II l'etr. ii, 22). Preineb.il enim p.clus consciciilia
peri (Psal. ix, 10). Quid cst pauperi? Tauqtiani dc- pcccatorum accepla indulgcntia qnasi vomuisii, ct
;

stituin, sine ope, sinc auxilio, siue :iliqna re de qua relevainmesl pecius luum; f.icla est bona constien-
in lcrra pra'Suinat. Talihus enilll pauprrilnis ade.-l tia ex mala conseientia : quid rursus converlcris ad
Deus. Mni.i Imniincs, clsi abiindcnt pecunia in line vomitum tuum ? Si canis hoc faciens horrct ocnlis
lerra, rcspiciunt quod ait Apnslnlus , 1'rtrcipe diri- luis, tu quid cris oculis Dci?
tibns linjiis nuiuili non snperbe sapcre, iicquc sperure in 4. Uuiisquisque auiem , fratres charissimi, d.j
incerio divitiarum (I Tim. vi, 17) : ct considerantcs loco iiineris sui, ad quem proliciendo pervcnit
quam sil iucei tiiin undc g.audchaut , anlcquain acrr- et quem vovii Deo , inde respicit retro , ciim ip-uin
drrent ad scrvilulein Dei.id csl, antcquam illlroircul dimiserit. Yerbi graiia, staiiiitcasliiaiem
eonjugalem
lu lorcularia, vidcnt ex ipsis diviiiis vel habere sc scrvare (inde cnim incipit justilia) ; reeessil a forni-
pressuras cogilationum, qunmi«lo ca gubcrnenlur, calinnibus el ab illa illicita iinmunditia : quando se
quomodo cnstodianlur ; vcl si paululum inclinaverint ad fornicatinnes convcrlerit, relro rcspexit. Alius
ex
eupidilatem ut ea diligaut, plus eos implcri limnribus innnere Dei majus aliquid vovit , slaluil nee
miplias
quam fructihus. Qijid cmm lain inrcrtum, qnam res pali ; qui noii dainnaretur , si duxisset nxorcin post
,

volubilis ? Ncc iinmei ilo ipsa pecunia rotuuda signa- votum quod Deo promisil si duxcril, damnabilnr :

lur, quia non slal. Tales ergo, etsi habeanl aliquid cum hoc faciat qund illc qui non promiseral ; laiiien
pauperessunl. Qni vcro nihil borimi habent, ethabcre ille non damnatur, isle damnatur. Quare , nisi quia
dcsiderant, inter reprohandos diviles compuiantur :
isie rcspcxit retro? Jam enim ante erat, islc autcm
non cnim atlendil Deus facullaiem , sed volunL-item. illuc nondum pcrvcnerat. Sic virgo, qux si nuberet,
Pauperes igilnr desiiluli omni ope sa-cnlari, quia non peccarct (I Cor. vn, 28), sanclimonialis si nupsc-
etsi ra eircumfluant, inleiligiiut quam incerta siul; ct rit, Chrisii aduliera depulabitur. Respexil enim relro
ingemiscentes ad Deum, uibil babeulcs in hoc sa?cu- de loco quo acccsserai. Sic quibus placct, relicla
lo quo deleclciiliir, quo tencantur, in abiindaiilia omni spe soeculari ei omni aciione terrena , conferro
pressuraruin el lentationuin tanquam in lorcularibus se in societatem sanctorum, in communem illatn vi-
ennslitiili, defluuni vinuin, dcfluiinl oleiun. Qu;c snnt tam ubi non dicit aliquis aliquid proprium , sed sunt
ista, nisi hoiia desidcria? Reslat eniin illis desideran- illis oiiinia communia, et cst illis anima una clcor
dus Dens; jam non amanl lerram. Amant enim qui iiiuiin in Dcum (Act. iv , 32) ; quisquis inde reccdero
fecit coe.lom ct lerram : amanl, et nondum cum co voluerit, nnn talis haoetur qualis ille qui nnn inira-
sunt. Desideriuui eomm dilTerliir, ut crescat; crescit, vit :
ille eniin nondum accessit ; iste retro rcspexil.
ut capiat. Non enini parvuni • aliquid dalurus cst Quaproptcr, charissimi , qiiomodo qiiisqnc poiest,
Deus desideranti , aut parum cxerccndus cst ad capa- vovele, et redditc DoTTlino I>eo vestro (Psal. lxxv.
citatem lanli boni : non aiiquid Dcusqnod fecildatu- 12) quod qnis<|ue potncril ; ncmo TPIro rcspicial,
rns cst, sed seipsum qui fccit omnia. Ad capiendum nemo pristinis suis dclectclur , nemo avertalur ;i!i
Dcuin exercerc; qund semper habilurus es diu desi- eo quod ante est, ad id quod retro cst curral donee :

d«-ra.Reprobali sunt in populo Isracl, qni fcstinavc- perveniat non eniin pcdibus, scd desidcrio currimus.
;

rnnt : assidue alTcclus isle reprebendiliir in Scriptura Nullus aulein in hac viia pervenisse se dicat. Qnis
festinaniiiun. Qui sunt cnim qui fesliiinm? Qui con- enim potesl tam pcrfcctus cssc qnam Paulus ? El ail
versi ad Dcum, cnm hic non invencrini reqniem lamen, i Fratres, cgo mc non arbitror apprchcn-
quam qu.-rrcbanl el gaudia qnne promillcbantur, disse unum aulem, qu* retro oblitus
, :
, in ea qu;c
tanquam in ilinere deficicnlcs, ct longum sibi quid- anie sunl exlcntiis, sccmidiim intenlinnem sequor
dam donec boc , Soeculum vel hanc viia liniantur, re- ad palmam supernoc vocationis Dei in Christo Jesu i
siare arbitranlcs, et qua:renles bic aliquam requiem (Plrilipp. lii, i5rtH). Vides Pauluin adhue
rurrerc,
qiue si habetur, falsa est, respiciunt reiro, ct decidtuit ct tc jam existimas pervenissc ?
a proposilo nec aitcndunl cnm quanlo terrore di- 5. [tert. 2 ergo senlis pressuras hujns miindi,
;
] Si
rtum est, Memcnlote uxoris Lot (Luc. xvn, 52). Ut- etiam cum felix cs , inlcllcxisti te csse in torculari.
quid cnim stattia salis ellccla cst (Geit. xix, 2G), si Putatis enim Iralres mci,
, infelicitatcin saculi mc-
non homines condit , ul sapiant? Ergo excmplum tuenilam esse et felicilalcin non cssc
, uietiiciulain ?
illius malum, tibi fit bonum, si cavcris.
Memcntolc, lmo vero nulla infelicilas frangit, quem felicilas iiutla
inquit, uxoris Lot enim
: rcspexit rclro, unile libcra- corrumpit. Quomodo ergo cavenda ct limenda est
la erat a Sndomis. et ibi remansit, undc rcspexil ipsa coiruplrix , nc lc blandicndo sedueai? Ne in-
ipsa in loco maiisura, el iranscuntcs alios condittira.
ciimhas in baculum arundinis; nam et hoc scriptum
* Sic Remig. Ms. \'ii lihri, paitmi. 1
F>1J.. rrrcr.«/*. it »Sv, comersM
t 05* *• AUCUSTINl EPiSCOPI 1060

est .
qunsdam heculum arundinis. Noli
Inciiiiihere in Qllltl esl, toteranletl Qiiia tiiffcriinmi. Oralis cl «lif-

te credero (IV Rcg. xvni, 21); (VagUfl eslqun niicris, feniniiii ; lnlerale quod il.ffrriinini : lolcrtiur •quml
fiangilnr el inirriniit le. Si crj;o fcliritaie lilii istc dilfertur; qiea cnin venciil, imn aiiiiinr.
imintlns arrideat . in pressura le < nnipnta , nl duas, 7. Aii<li-ii genilliini in lorcul.iri , Duiilirtitet oV/faj
Tribulnlionem tl dolortm invtiii , el iiomcn Doinini in- anima mcti ut utriu Domini ; initli umle ilruii, spe
tocuvi (Ptflf. vxiv, 5,4). Nnll dilil, taww" tribuluno- gnnlcns Corweum elmro nna exmtllwrnuu iu Dcum
:

tiem siit>i qtiamd iUM qu.e lalel : qu.t dam cnini

irilni- timm. Einiiliateruul bie in illud. Uude exsuliario,
,

laiio qiiusdaui in lioc s.rciilu lalel .

qtii pilUnl silii nisi dr spe? Onn eisnltaverniil T lu Dcum virum.

benc csse , cmii pcrrgiiiieuiur a Douilno. Quumdiu 0";« lihi cisulla veruiil 1 Cor mtum et earo mem. Iluita
ritiin iiiiiiiij ta corpore ,
iiiqnil ,
pcrtijiinumur u l)o- exsiillaveriuil ? /Vain el patscr, inquil, iiirenit sibi <lo-

miiio (II Cor. T, 0). Si I palrc luo liomine peregrina- iiiuiii, el luriur uidum libi, ui. punut puilot suot. Qnid
iniser esses a Dnniino peregrhrarii , ct fiiix est linc? Diio diicral, Cl duo icdtlidil in siinililiidini-
reris ,
:

cs ? Eigo snnt t|iii plllant b«i« silii esse. Qni anlcni bus aviuni : dixcrat cxsultasse cor suiini , el CitmciU
in qnaliliel ciiciunlliieiiiia eutiiariim el siiam, ct bis tlnolius rcddidil passercm et
inlelli^uiil itiri tir.-ni

v<>lii|il:iliin< ,
quainvis atl nillUIU ctiiKia tlescivianl. COT lantpiain passer, carn taiiquam liinitr. Invenii
quainvis uiliil inolesliim irrepal, uiliil ailversuul ler- lilli doiuiiin passer, invenil silii d niinn cor iiieuiii.

n-al , lanien in inalo sc es>c i|iiaindiii pii-cgriiiaiilur Etenet ptnnas in vitiiilibiis liujns >emporis. in ijisa

a Dniniuo; aculissimo ocnlo Irilitilalionoin et dolo- liile, elspe, ei ebariUle, qnibusvoiulin duiuim suaui:

rem inveneruiil i cl ntnuen Dnniini iiwueaveruui. ci cum vcnerit pei niancliii , et jam qucrula vm pai-
Cnrpiis
Talis c-l qui cnilal iu buc psalmo. (Juis csl? seris qu:n bic eal , non crit ibi. iNam ipse est tpieru-
Chti-li. Quisesl isle? Vos , si vullis ,
nos nmnes, si lus passer, de quo in alio psalnio dicit , Sicul pimtcr
TOl tis; oinnes lilii Core, et oniiiesuntis liomo, qu» tinqnlarit iu ttcto [Psal. ci , 8)..Dc leclo volal a<l do-
uniiiii (.luisli COrpUS. Qtinmodo non esl unns lionio, niiiiu. J -iiii sll in leelo , ealeel doniiiiii carnalein :

qui unuiii cant.l lialicl? C:i|iiu nmiiiuin ndslrtiinCliri- balieliii quemdani coslestein bicnm , perpeluaw do-
HlUI est : corpus illius cnpili* oiimes nos suiniis. El nmm ;
passcr istc finict querclas stias. Ti.riiui atitem
iunnes iu hac vita in loHiilaiibiis suiiuis : si bene dedil el pullos, id esl cami : tavenil nidiim /miiir, ufri
prcs-
sapinius, jainad lurcularla venimus. Eigo in ponut putlot twit. Passcr dmnuin, turiur nidum, et
snris l.nlaiioiiiiin constituli edanius li.mc voccin et , ,
niilmn utitjuc nbi ponai ptillos suos. Dnuius lampiain
praiiiiliaums desideriilin nosirum : Quam ditectit-
ad scnipiterniim eligitur, nidtrs ad lcm|>uscongerilur:
tima • iuiiI, inquil, tubernacula tua, Domine virtuittm!
cordc cogiia-mus Dcuin , tanqiiam volantc passerc ad
Erat in labernaculis qitihusdain , id est, iu lomtlari- suain doniiiiii ; carne autem agiinus opera bona. Vi-
bns ; scd desidcraliat alia labcruacula , ubt niilla detis tiiiiii |ier carnein Bniiciotiiiu quanla buua liant

in bis illuc suspirabal al) bis in illa

prrssura csl : .
per lianc cnim npiTamnr qu:e jtissi siimtis operari,
pcr desidcrii canalein * qimdam modo defluebal. quilins adjuvamur in bac vita. Frange esuricnti panem
6. l»rri 3, 4.] Et qnid scqnitur ? Cowapfscil et de- luum , et egenum tine leclo imluc in domum tuam ; ti

ficil anima mea in alria Domini. Pariun esl, Couru- vidcrit nudum , vesti (Itai. Lvm , 7) ; el caiera talia
quo deficil ? Ir. ulria Domiiii.
pijcil cl dcficit ; sc<l qnx i.obis pr:ecepia simi , uon «pcramiir nisi per
Pefccil uva pressa ; sed qno defceit? iu vinnni el in carncm. Passer erg» ille qui cogiial domum suam,
lacain, rt in apniheca: requiem, lervanda inquicte non recedita lurliirc qtixreiite sibi uidtun, ubi pouat
inagn.i. Hie desidenlur , ihi capitur, bic Bnspiraiur, pullos siios : non eniin abjicil illos ub ciimque , sed
gaudelnr liic or.itur, ilii laiidatur; bic gemilur,
ibi ;
invenit sibi niduiu , ubi eos pon.il. Diriiuiis aulem,
ibi Cisullotlir. I'.a qna: <liii qiiasi duta bic ncnio afer- quanti videntiir pnelcr Eccle-
fratres, quod noslis :

selur iiemo oxiasi liolil pali. Meliiciuluni esl na u\a, eliam Pagaiti pascunl
;
siam liona nprrari? qti.un nitilti
dtuti lorcnlar tiinet , ab avibus vel a feris cmneda- vestiuni nudiim suscipiunt lioi|>iiem.
csurienlcin , ,

ln magna videtur liisiitiaesse, ciiih dicit, Con-

lur. visilanl Mgroitim, consolatilur iiiclusiini? qiiam iimlll
ru(ii.-.ri/ tidtHcit anima mea in alria Domini; noit ennn vitleiur parore turliir; sed noii
lu'c facnint? yuasi
babel qnotl tlesiderat : sed niunqnid sine gaudio esl ?
sibi inveiril niduin. Quam iiiulu ninlli ha-retici n..»
Qno gautlio ? Quod ' ail Apnsloliu : Spe goudeule». in Ecclcsia opoianiur. non iu nido pullo pnnuntt
Hii jam re gaudebil , modo adlmc spe. hleoque qui
Coiiciilcaliniiiur el conterentur ; non servabunlur,
spe p.niilcnl quia ccrli sunl 9C accepturos, toleranl In bujus cniin taniis operalricis
,
noii tustodientiir.
in lorcnlari omnSS prcssuras. Propterea el ipseApo- quadam inulier aba|ioslolo Paulo.
persona pnsila csl
ciim dixissct, Spe gaudtnlet quasl bis loquc-
Stiillll ;
cuin ail : j4d«m non etl seductut; mulier lultm te-
retur, qui jam in torctilari siiut adtlidit staiim /n
, :

ducla ett. Postea enim Adam censeiisil inuiieri : naui

tribiitiilione patientet. In tribulatione, inqiiil, paticntct:
a ser|icnie nutlicr sedueta cst (Gsw. 5,6). Nec
quid deinde? In oralione toteranlet (l'om. xtt, 14). suasio nisi carnis lii.e primn
moilo polesl aliqua iual.i

* ilil amatiilta. Jtt nosiri omnes Mss., dilcclissima. desideiiuin comraovere ' , cui putld si menie cou-
i ,

Fdd. el uss., per detideriiim carnule : «.'xceiio codlee

*
ueniig. qul liabel, per desideiu carnatcm, Uaud dutile pro, coiivnot:-
sic »lss. *t cdltio Frtsro., contmovertl. lov. ,
eaiuiltm.
* rdd slli, qno ; ilii, <?i'iif II. >U.
 1061 KNARRATIO L\ PSALMUM LXXXIM. J062
•enseris , eeciJil et passer : si autcm vincnntur df»i- toria medicimc ; ipstc sunl enim in lioc steculo excel-
derin carnis, tf nentur niembr.i ad np.-ra bona , arnia lentes aciiones : lolle liligalores ; quibus npilulatur
«oit ti[>iscentuf aufciunuir ; et inripit luitiir liahcre advocatus ? lolle vulneraet morbos quid curat mcdi-
;

pullos. Propicrca i|uid ibi ail Apostnlus ? Sutva autem cus? Et omnes isUe actinnes nogtrx ad quolidi.inani
erit per fitiorum generationem. Mulicr viJui biue liliis, vitam qu.E exigunlnr et fiiint, ex neccssiiate vennint.
si pcrseverct , noiine bcalior eril (I Cur. vn, 40) ? Arare, scminare, novellare, iiiivigarc l.Jia nniaia ;

numqiiid sa'va non erit, quia non paril lilios? Virgo opera quo? parit, nisi ncccssit.is ei indigentia?
Tnllc
l)ci nou mclior erit ? numquid salva non ei il ,
quia fainem , siiim, nuditalem ; eui opns simt isfci omuia ?
filios non babct? aul ad nciim non perlinel? Salva Haicetiatn qnac nobis jiilieutur bmia opera : uain isia
ergo crit mulicr qucc in lypo rarnis accipiiur, per qu;c comniemnravi , honesta snnl, seil omniiim
,
lio-
Clinriun gcnerationcni , iJ csl, si faciat opern bona. minum (excepiis operilms pessimis loqunr, detcsta-
SeJ nnn iihirumquo uutur inveiiiat nidnm sibi , ubi bilihus operilms , flagitiis et facinoribus . homiciJiis,
ponat pullos snos : in l'dc vcra , in fide cal' nlica, in effracturis , ndnlleriis ; illa nec dcpulo intcr acimnes
socielilc unitalis Ecclesi.i' p iri.it opera su:i. PropliT- hum.inas); harc honesta loquor nou parit
, nisi ne-
caet dc illa ciim loquerclur Apostolus, ita subjecit : cessilas rrngilitalis carnalis. Ila-c etiam qtta: dixi ju-
Salva aulem erit per fitiorum generalionem, ti perinan- beri nobis, Frauge esurienti panem luum : cni frangis,
teril in fide, et dileclione, et tanctificalione, cum sobrie- ubi nemo oiirit ? Egenum sine tecio induc m ouihhhi
tate (I Tim. ii, 14, 15). Pcrmaneudo cigo in fnle, ipsa luam: queni liospitcm suscipis, ulii oinucs in paiiia
lidcs nidiis est piillorum tiiorum. Nam propter in- sua viviii:i?qiicm visiias argrotuiii, ulii pcrpelua sa-
firmitalcm pullorum turtiiris tux dignatus esl Ooini- niiaie gauJent? qucm concordas liligiosum , ubi pax
nus prxbere tibi unde niJum faccrcs : induttis cst seuipiteina est ? qucm scpelis inmluiim , ulii scinpcr
1'nim fcno cainis, ui nd ic vcniret. In isia liJc pone viviiur? Nihil ergo honim aclurus cs cx npcribus lio-
pullos inos > in isto niJo opcrare opera lua. Qui enim nestis illis oumiuiii boiniuuin : nilul aclurns cs ex is-
xiiiit nidi, vcl quis cst niJus, scqiiilur stalim ; Allaria tis bonis opeiibus; quia isii pullj luiluns jam vol.t-
lua , Domine virlulum. C.uni dixisset, Et lurtur imemu bunt de nido. Quid ergo?Jain divisti quid babiinri
nbi mdum, tibi ponnl pnllos suos ; qu.isi qussisscs, sunius : Qui habitanl m domo litn, beuli siml. Dic ciiam
Uucm uidum ? Attaria tua, Domine virtulum, rex mmf quid acturi sunt ,
quia uon ibi vidco aliquas neccssi-
et Deus meus. Quid cst , rex meus el Deus meus .'
Qui tates qux me impcllant .id agenduin. Et ce modn quod
regis nie, qui crcasli me. loquor el dispulo , necessiias parii. Numquid enhn
8. [vers. 5. Sed hic nidns esi, et bic peregrinatio, ibi talis disputalio crit, quasi quce dnccal ignarus,
]

et bic suspirium, et bic trilura , el hic pressnra, quia quasi qtitc comuiemorel ubliviosos? am veio in illa

hic torcular : quid est autem quod Jesideral? quiJ palria Evaiigellum recit.ibiiur ubi ipsmn Dci Vcr-
,

roncupisril? quo il? quo tenJit JesiJerium nnstruin? bum COUlemplabitur? Ergo quia dixit isie dcsiderans
«pio nos rapit? Hic posilus illa mcditatur, positus in- el suspirans ex voce noslra quid haliiiuri suniiis in ,

ter teniatioiies ,
posittis intcr pressuras , positus in illi patria cui suspiialur, et ail , Beati qui Imbiiam in
lorcirfaiibus, suspirnns in superna promissa ;
qnasi domo lua; dical el quid acturi sumus. in sanulu
t«-
quid ibi actiiitis, jam pra-incJilaliir gaudia fulura. culorum laudnbunt le. Iloc erit loium ncgolium no-
Beali, inquit, qui liobitanl in domo lua. Undebciti? slrum, siue Jeferlu Alleluia. Non robis, Iratres, vi-
qtiid babiluri? quiJ acturi ? Omncs qui beali di- dcatur quasi fastidium ibi fulunim : quia si modo
CUOtur in tcrra , bubcnt aliquid et aguril aliquid. hoc Jiti dicatis, non duralis; ab illo gaudio necessitas
Rcalus cst lionio ille, lol prasdiis, lanta familia, lanto vos averlit. Et quia non tantum dclectat quod non
auro et argento: liabcndo bcains dicitur. Bcatus est; vidctur; si lanta alacritate in ipsa pressura el fragi-
»d illos honorcs pervenit, :iJ procotisulilum, aJ pra- lilatecnrnis laiidamus quod crediinus, quomodo lau-
fecluram : agenJo beatus dicilnr. Ergo atil liabendo, dabimus qnod videbimus? Cum absnrpla fucrit mois
ant agcndo. 1'ndc autem ibi beati ? quid liabituri? in victoriam, cum mortale boc inducrit inunortalita-
quid acluri? QuiJ hahitiiri, jam supra dix lieuii i : tem, ei corruptibile hoc in Jucrit ineorruptioncm (I Cor.
ijui hubiiaut in domo lua, Domum tuam si baliucris xv, 63, 54), nemo dicet, Diu steii; nemo dicei, Diu je-
pauper es : domum l)ci si liabueris, dives es. In domo jiinavi.diu vigilavl. Sialtiliias enim magna ibi, el ipsa
tn.i limebis laironcs ; domui L)ci murns ipsc Dens csl. ininiorlalit.is jam corpnris noslri suspeudetur in con-
tieati crgo^ni habilunt in domo lua. Po siJcnl Jerusa- leiuplalionem ' Dei. Elsi modo vet bum lioc quod volns
lcni ccelestcm sinc angustia, sine pressura, sinc Ji- erogamus, lamdiu fragilitatem carnis nostrx siautcm
vcrsitale el divisione liiniiuin : omncs liabcnt eain ,
lcnet; quid nobjs facict illud gaudium? quomndo no»
ct smgiili habenl lotim. Mngme ill.c divitnc. Non an- inulabit? Similes eiiiin ci ciimus, qnouiam videbi-
guslal frater Iratrem ; nulbi ibi indigenlia esl. Qtiid iiiiis cum siculi cst (
I Jo«n. m , 2 ). Jam similcs illi,

irgo ibi aclui i ? Oiniiium cnim actionum liumanarum quando dcficieinus ? qno avcnemur? Securi ergn si-
inalcr nece-^tas. Jam, fratres, breviterdixi : curritc mus, fralvcs; non nns satiabil laus Dci *, ainor D'i.
aniuto pei r,uaslibei actioncs , viJcte , si eas |>arii 1
Mss., contcmplutiotie.
nisi ncccssitas. Sps e memorahilcs aries EdJ., Kt,; laivs Dei. Abest, nisi, a mclioribusMss. Kt '^
•
qttic ntagti e
his, Corb. omittit eliam, tuiis nei, qund alii plcrique h:;-
videntiir in suhvriiicmln ,
patrnriiiia lingn.i' r>i adiu- licnt sednon mlduiit, cmui r>ei ; uc,|ue lioc Lal.ct li.
:
untt s. aucustini F.riscori KlGi

Si delicios ab :,more, dcfic.ies a laude : si auieiu amor ascensus in corde. libi disponil asccnsu-.? Incortte.

sempilcrnus crit, quia illa insaliahilis pulchridulo in convnlte plorationit. Ecce babelis tnrculnr convai-
eri(; iioli liincre nenonpnssis temper laudare, qncm lcni plnrationis : ipsa> lacrymx pi:« coiitribulalormn,

mmper poieris amanv Lrgo . Beaii qui habittmt in do- uinsliini sutit ainaiiliiiin. Asccnsns in ctirtte fjns t/ii/o-

mo lun ; in mivh/.i lacutorunl Uiudubiuil lc. Iluic vilOB utit. (Jbi crgo dii<posuil? In coiiviilli: plormionis. Ilic

bii-<piiemus. cuiin ilispnsiiit asccilsus, in convalte plnrulionit ; hie

11. [vers. C. 7. ] Seil qoomndo illuc veniemus? Rca- ciiim plnralur ubi aemiuatur : Ettntti , iuquil , ibmtt

lus vir cujus esl suiceplio ejtts abs te , Doiinne. Iiilcllc- cl ftibunt , mitlcntes scmina sna (/'»»/. r.xxv , (i). Ergo
xii ulii cssei, qula per [higiliuiiem cnrnis su e »<l illnii asccnsus in cordc (uo sin( disposiii a lleo per gr.ili.nii

licaiitudiiiein vol.irc uon pokseltrircumspexil pondera ipsius. Amando asccmle : indc raulaiiir Caniicum
sua ;
quia ilicilnr alin loc» , Corpus enim quod corrum- graduiim. Et ubi libi disposuit lios nsceiisus ? /u
jii/ur, aggravat animum ; et deprimit lerrenn inhabilatio corde, in convntle plorationis. Dixil ubi ilisposuii ,

MUH multa cogitantent ( Sap. IX , 15). Spirilus sur- qtiod dispnsuit '. Quitl disposnil? Asccntitt. Ubi ?

Miin vocat, poiiilus carnis dcorsum rcvocat : intcr Inlus, iii corde. In qua regionc, el qnasi babita-

dnos cnnalus suspeiisioniset pondcris colluctatio qns- tinnis loco? In convalle plorationis. Ul qtio asccnda-
dain est; et ipsa colluctaiio ad prcssuram pcriincl tur? In tocum quem disposuil. Quitl esl lioc, fralres,

lcrcularis. Audi ipsaiu luctain dc lorculari nli Apo- In locum quem disposuit '.'
Qucm lociini tliccrel qiicin

siolo expressam; qnia cl ipsc ilii conierebatur , ibi dispnsuit, si dici pnssel. Dictum tibi es), Aicensus diipo-
premebatur : i Condelcctor, > inqnit, < legi Dei se- suit in corde, in convatle ploralionis. Qmeris quo? Quid
cunduin intei iiiiein liomineni : viileo atiteni aliain le- tibi dicturns esl? Quod ocnlus non ridit , nec nnris tiu-

gem in mcmbris iueis, repngnaiilem lcgi mentis me;r, divit, iiic in cor Itontinis ascendit ( I Cor. II, !)). Cnllia

et captivum me ducenlem in lcge peccaii , qnse est est, mons esi , terra est, pralum cst, prope oiiiuia

in membris meis. » Magna lticta , el cvadendi magiia isla dictus es( locns ille. Sed quid sit pcr proprietaiem,
l
desperatio , nisi snbvenial dc conscquenti : Infelix non per siinililudinem (videmus cnim uunc pcr spc-
ego homo ,
quis ntc tiberabit de corpore ntorlis Itnjus ? ctiluin in xnigmate quid sil ille lneus, tune vidchimus
Cratia Dei Jesum Cliristum Dominum noslrum
pir facie ad faciem [Id. Zlil, 12 ] ), quis cxfJicel? N»li

( ftom. vn , 22-25). Ergo et liic in psalmo islo vidil ergo quxrere quo disposuit, in locum quem disposuil.
illa gaudia , cogitavit animo : Deati qtti Iwbitant in Ipse novit quo, ipse novit qui disposuil quo te ducat
domo tua , Domine; in sacula swculorum taudabunl cujus ascensus in cnrdc disposoit. Quid? liines

te. Scd quis iltitc asccndel? qnid facio de c.irnis pon- ascendere , ne errcl qui te ducit? Eccc in c»»-
dere? i Bcati qtii babitant in domo tua; in SXCflta valle ploralinnis disposuil ascensus, In locum
sacultirum laudabunt le. Condelector cniin legi Dci quem disposuit. Ploramus modo. Unde? Ubi dis-

sccimdum interiorcm homincm. » Sed qtiid faciam ? posili suiil nostri asccnsus. 1'ndc ploramns, nisi inde
qutunodo volabo? qnoinodo pervcniam? Virfeo alium tiiuk.se miserum exclamabat Apostnltis, i|iiia videbat
Ugem in membris meis, repugnantem legi mentis metv. a'iam legein inmembris snis rcpngnarilem legi mcn-
Dixit sc inrelicem , et dixit : Quis me libcrabit de cor- lissoa" ?Et inide lioc nnbis? Ex pcena peecati. F.l
pore nwrtis hujus, ul inbabitem in domo Domini, ct puUnamus uos facile jusios esse posse quasi viri-
iu sxcula sxculorum landem eum ? quis me tiberabit? bus noslris, anleqiiam accipcrcmus mamlaitim;
Gratia Dei per Juum Uiristum Domiitum nostium. Sic- advenieutc auiem mandalo, peecattiiK revixit:

ul erg» in verliis Apostoli illi difucullati et quasi in- ego aulem morluus sum; hoc ail Apnsinlus. Hata c-t
exlricabili lueUe subvcnit quod subjecil, Grulia Dei enim Lex bnminibus, non qna salvarei ens jam , sed
perJaum Christum Dominum nostrum ; sic et hic cum per quain cognnscerent in qna a'griiutline jac.-bant.

snspirarel flammanle dcsiderio in domum Dei et in Andi verba Aposloli : < Si cnim dala essel Lcx i|ii e

illas laudes Dei, considcraia gravedine corporis sui possel vivificare , omnino cx Lege cssei ju-iiiia ; scd
el mole carnis siiac , cl despcralione qnadam sub- cmiclusit Scripiura nmni.i sub peccaio, ui promisain
oi ta , rursus in spein evigilavit, cl ait : Beatus vir cu- ex fide Jesu Chrisii daretor eredaulibns » (Gulat.

jut est susceptio ejus abs tc, Domine. iii,2I) : venircl gratia UOSlLegem, invmirel bcmi-
10. Quid eign prastat Deus in hac graua, ei qnem nem non solum jaccntem , sed jain eiiam con iicnicm
susccpit pertlucendiim? Sequilur, el dicil : Ascen- el dicenlem, Miter ego Iwmo, quis nte libirubit tte cor-

im in corde ejut. Fa< it illi gratlus qtiibus ascrudat. pore mortit hitjui ? et nppnrtune vcnirel niedicus a.l

rin illi facil gradus? In cnnle. Quanto ergo pltis convallem plura:i»nis, et diccret, Ccrlc ettfnmrbttl

amaveria , tanio plus ascendcs. Ascensut , Inqnlt qiiin cecidisii ; aiidi nte ul surgas, qui me coiiteinpsi-
in corde rjtti ditpotuit. Quis? Qui suscopil eum :
sli ul eaderes. jlaia esl ergn Lex ul agrum de nun B4
ftralut cnim rtrjui esl susccplio ejus abt te , Dotni- convincerct ,
qui sibi sanus viileb.iiiir; ul pcccala ati
iie. Quia per sc non potcst , opus esl ut giatia iiioitslrarenlur, non ut aufcrrcnlur. DemOnalTMO pec--

tua suscipial. Et quid facil gralia lua ? Disponil cato pcr dalam Lcgem , auetiiin eit pciCatnui , quia

1
lov.t t:ifcwmi.liir. At r.r. ct Vss., ii.tnvnial : su|>ple,
ijrttlu.
• stf plcritpie «Jiti. in D , mtt> diipclMJI }
iOGS ENAKKATIO IN l'S ALMUM LXXXIII. 10CG
fiBcmiiini csl ct cnnlra Legcm : Occusione , inqtiil, diligentes {
Ilom. xui,8). Tcmperantia dicilur , qu.i

nccepla , peccalum ptr inundutuin operalum est in me tibidines refrcnamus. Fortitudo dicitur , qua oinnU
omnem concupiscenlium ,Rom. vll, 7, 81. Quid cst iimlesta tnleramus. Ist.u virtules nunc in cnuvalle
occnsione accepla pcr mundatum ? Accciiluni mailda- plorationis per graiiam Dei daniur nobis : ab bis vir-
(iiiii qu.isi viribus siiis conali suut faccre lioiiiines; tutibus imiis in illam viilutcm. Et iju.c crit illa vir-
vicii roncupiscentia , inandali ciiam ipsiua transgres- lus.nisi solius coutemplationis Dei? Nccessaria ibi

si«Hie rci facti siint. Sod i|uid uit Apostolus? Vbi au- non crit isla prudentia, ubi nulla mala occursura sunt
tem ubundavit peccatum , super ubunduvit ijratia
(
ld. qux vitemus. Sed quid putamus , fralres? Noii isi.i

v , 20 ) ; id est , ancius est tuorbus, commendata esl justilia, ulii iiulla cril cujusquam indigcntia cui Silbve-
medicina. Propierea , fratres, quinque ill;e ponicus nire debeamus. Non isla temperaiitia , ubi iiulla erit
Saiomonis , numqnid curabanl a^grotos , ubi crat pi- libido refrenanda. Non ista fortitudo, ubi nulla crunt
seina in nicdio eaiuin ? Et jacebanl , iinjiiii , ivtjruli mala toleranda. Ergo ab liis virlutibus hiijiis actionis
in quinque porluibus ( Joan. v, 3); in Evangelio le- ibimus in virtutem illius contcmplalinnis , <|ua con-
cinin '
habemus. Quimpie i!1jj purlicus, Lcx est in tenipleinur Deum : sicul scriptum est , ilane aslabo
quinque libris Moysi. Ad lioc producebautur xgroli libi, et conteiuplabor (Psal. v , 5). Et audi quia ab liu-

de dniiiibiiK snis, ut jaccrent in porticibus. Ergo lex jus aciiouis viriulibus , in illam conlemplitioiicm ibi-

prodebat srgrotos, non sanabai ; sed bencdiclione Dei iniis. Sequiiur ibi, lbunl a lirtutibus in virlutem : quaui
tnrbabalur aqua, tanquam angelo descendcnie : visa virtiilem?Conleinplandi. Quid csi, contemplandi? Ap-
jqua liirbaia, qui polcrat unus descemlcbal etsana- pan bitDeusdeoruminSion.Deiisdeorum, ClirislusCliri-
batur. Aqua illa cincta quinquc porlicibus, populus stianoi um. QuomodoZ>c«j deorum, Cbrislus Cln istiano-
Jiul.coriiin erat Legeconclusus : liuncprrliirbavil Do- rum ? Ego dixi, Dii eslis , el filii Altissimi onmes (Psul.
iiiiims prxscntia sua , ui occidereiur. Nisi cnim de- Lxxxi,6).DcditenimeispotesUtemliliosDei fieri (Joan.
scensu suo Doniinus perturbarct pnpulum Judxorum, i, quemcredidimus, pulehcr sponsus, quihic
12),ille in

iiunupiid cruciligercltirf Uaquc turbata aqua passio- prnpter deformitatcm nostram deformis apparuit quia :

n Domini significabat, qiiaj facla est periurbaia vidimus eum, inquit, fl non hab^bul tpecient neque dccorem

gente Judxoiuin. In banc passioncm crcdit tanguidus, (Uui. liii , 2). Finita oinui uecessitale mortalitalis
lanquam in aquam lurb.n.im descendens , el sauatur. sicuti est Dcus apud Dcum , Verbum apud Palrem ,

Qui non sanabatur Lege , id est porlicibus , sanatur per quod facta sunt oinnia , apparebil niundis cor-
gratia, peT passionis fidem Doiniui nostri Jesu Cliri- de : beati enim inundi corde ,
quoniam ipsi Dcuin
ti. Unus, quia unitas. Ergo etliic quid ait? Ascensus videbunt (Matth. v, 8). Apparebil Deus deorum t*
in carde cjus disposuit, in convulle ploralionis , in lo- Sion.
cum quem dhposuit: jam in illo loco gaudebimus. 12. [vers. 9.] Et rursus iste a cogitatioue illorum
II. [ veri. 8.] Quare aulem , iu convalU ploralionis? g.nidioiuni redit ad suspiria sua. Yidet quid pr.xvene-
El cs qua convalle plnralionis ad illum locum gaudii i il spe, et ubi adliec sil re. Apparebit lune Deus deo-
vciiieiuus? Kam et benedictionem, inquit, dabit qui te- rum in Sion : lioc est unde gaudcbinius; ipsuni iu sa;-
i;em dedit. Afflixit nos Lege, pressit nos Lcge, oslen- cula sxculoruin laudabimus. Sed adlmc niodo lempiis
ilit nobis toicular; vidimus pressuram, carnis nostr.e esl orandi, lempiis deprccandi ; et si aliquanlum gau-
Iribulalionem cognovinius , iiigcmuimus rcbellante dendi , scd adliuc iu spe : in peregrinatione siiinus
pcccalo adversus inentem nostrain, clamavimus, Miser in convallc plorationis suiiius. Ad hujus eigo loci
ego liomo : sub Lege gemuimus ; quid rcslal , nisi ut (temilum rediens dicit, Domine Deus vhluliim, exaudi
bencdicliuiiem detqui Legeni dedit? Adveniet gratia precem meam ; auribus percipe , Deus Jacob : quia el
post Legem; ipsa est benediclio. Et quid nobis prx-- ipsum Jacub fecisti de Jacob Israel. Ap[iamii cniu.
siiiit isia gratia el licnedictio? t Ambulabiml a virtuii- illi Deus, et dictus esl Israel (Cen. xxxu , 2.S), videns
bus in virlutcm. llic enim per graiiam multa: virtules Dcum. Audi ergo me Deus Jacob, et fac me Isiatl. ,

dantur : i Alii quidem datur per Spiritum scrmosapien- Quando liam Israel ? Cuiii apparebii Deus deoruni iu
iix',aliiscrmoscieiitix,secundumeuindemSpiriium,alii Sion.
lidcs, aliidonatiosanitalum, alii genera liiignarum.alii 15. [vers. 10.] Protcctor nosttr aspice , Deus. Sub
taterpretaiio sermonum, alii prophelalio (lCor. xn,8- iinibra alarum luarum sperabunt (Psnl. xxxv, 8);
fJ ). Mulia; viriutcs, sed hic necessarias ; ct ab bis virtu- ideo, Prouctor noster aspice, Dcus, ei respice in fuciem
Llius inius iu virtulem. Quam virtulein ? Cluisium, Dei Christi lui. Quando enim non respicit in faciem Cbrisii
Viitutein , et Dei Sapicntiam (ld. i, 24j. Ipsc dat di- sui Deus? quid esl, Respice in faciem Christi tui? Per
tersas virtutcs in loco hoc , qui pro omnibus virtuti- laciem iiinoicscimiis : quid est crgo, Kespice in faciem
bus necessariisin convalle plorationis et ulilibus dabit Christi tui ? Fac innotescere omnibus Clirislum tutim.
iinani virlutem, seipsum. Nam et virtutes agend.e vilie Respice in faciem Christi lui : notus sil omnibus Cliri-
nostra; qualuor dcscribuntur a inuliis , et in Scriptura sms tuus, ut possimus irca virtulibus in virtutcm, ut
inveniuiilur. Prudentia dicilur, qua diguoscimiis inter possil supcrabuudare gratia, quouiam abundavit pec-
boniim et malum. Justitia dicilur , qua sua cuique eatiim.
tribuimus; nemini quid.]uam debcntes , scd omncs 14. [tm. II.] Quoniam mclior etl diesuna iuatriit
Sic Fr. ct Kss At. lov. diclum. luis super millia. Alria illa suiit iu qux suspirabal, iu
IVrRji.. XX.WI1. /Trente-quatre.J
1067
S. MGUSTINI EIMSCOIN 10«ll

Dosklerol ct dencit «nlna mea In atria < Miscricnidiam consecuius sum, qui prlus fni bla-
,|Uic dellclebal.
melior esi ibi unus dies snper millia dierum. iphemna, et pcrsecnlor, et injuriosns ; scd grnlia i >. -

Itiiniinl :

Hillia dicram dealderant hominea , ei mtdtnin volunt sum quod snni i (I Cor. xv, 10). Postea dicii, eiim

vivere conleinnanl millia ilierum ,

desiderent passinni propiuquaret : < Boninn agonem cerlavi, cm°-
hlc :

iiuum sum eonsnmmavi, lidem supcrest mihi cn-

miiim diem, qui non liabet ortuin et occasum aervavi ;
;

diem sempiternum cui non cedit hesiernus , rona justiii:e i. Ille qui tribnit misericordiam, servat
iliem , ,

urget crastinus. Ip^e unus dies

desiderctur veriialcm. Unde servat veritatnnf Qnam reddet mild
quem non
dicrimi? Imns B Dominus in illo die justus jitdex (II 7 im. iv, 7, 8). In
a nobis. Quid nobisest cum
inillibus

dierum ad unum dlem ', sicut imus a viriu- dulgi-nliam donavit , coronam rcddel : donator cst
iiiillibui
indiilgcntia', dehilor cnronx. Unde dchitor? accepit
libus in viriuiein.
domo Dcmini, magis quam habi- aliquid? Cui debet aliquid Dcus? Ecce videmus quia
15. Etegi abjici in
taberuacutis peccatorum. Invenil enim isle con- teuel euin dehitorcm Paulus, consecuins misericor-
tatt i.i

plorationis, invenil iste liumiliiatem unde diam, exigens veiilalem : Iteddet milti, inquit, Doini-
vnllem
se cxtollere volueril, cadct si nus in ilto die. Quid tihi rcddet, llisi quod libi debct ?
asccndat : scit quin si ,

ut snbleveiiir. Unde libi dehet ? quid ei dedisli ? Quis prior dedit

se liumiliaveril, crigeiur; elegil abjici,
ct relrihueinr ei {llom. II, 55) ? Debitorcm Do-
mulii praeier labernaculum hoc torcularis do-
illi,
Quam
esl, praucr Ecclesiam catholicam
volcntes mimis ipsesefecit, non accipicndo, scd promittcndo :
ininici . id

et amantes honorcs suos.nohmt cognosccre non ei dicitur, Rcdde quod aecepisii ; sed, Rcddc
sublimari,
in corde vcrsus isie, Elegi qund promisisii. Misericordinm mihi erogavil, inquii,
verilalem (a)? Si esset illis

domo Domini, magis quam habilare in taberna- ut faceret me innocentem : nam prius lui hlasphciuus
«ijiri i«

peccaiornm ; nonue
ahjicerent honoies, elcurre- et injuriosus ; sed cx illius grnlia faclus sum inuoccns.
culis
plorationis et hinc invenirenl Ille autem qui prarogavil misericordiam , negarc po-
rent ad convalleni ,

dehilum ? Diligil misericordiam el veritatem. Gia-

asccnsus cordc, cl hinc ircnl a virtulibus in virtu-
in
tcrit

liam gtoriam dubit. Quam graiiam, nisi dc qua ipse

tcm, ponentes spem suain in Christo , non in
nescio el

vox, eligenda vox dixit, 6'raiin Dei siitn quod sum ? Quain gloriam, nisi
i-unhominc? Bona vox.gnudenda :

magis quam habilare in de qua ipse dixil, Superest mihi corona juslilice.
EtVfli abjici in domo Domini ,

abjici in domo Do- 17. [vers. 13.] Ideo, Dominus, iliquit, non privabil
tubernaculi* peccatorum. Ipse elegil
scd ille qtli invilavil ad convivium , eligcnlcm bonis ambulantes in innocentia. Quare crgo homines
milti ;

non vullis lenere innocentiam, nisi ut habealis bona?

infi-rioremlocmn vocat ad snperiorem , et dicil illi
nisi essc Non lenere innoceniiam, ut non rcddat quod
Ascende {Luc. xiv, 10). Ipse lamen non elegit
vull -

.mocumquc loco, non tamen exira illi assignatur : aurmn vull habere et pcrdil innocen-
iudoino Domini, in
tiam.Quid lucralur? quiddamnilhatur? Ilahel lucnm.
limen.
10. \vers. 12.] Quare elegil ahjeclus esse in domo auri, passus estdamnum innocenli;e. Estaliquid pic-

tabernacnlis pecca- tiosius innoceniia? Sed si innocentiam relinebo, in-

Dominl, magis quain hahitare in
torum ? Quia misericordiam et veritatem diligit Deus. quit, paupcr ero. Parvxnc diviti.c ipsa innoceniia?
qua mihi primo sub- Si arcam plenam auro hahueris, divea cris si cor
DoininuS miscricordiam diligii, :

veriialem diligil, ut credenti del quod promi- habueris plenuin innoccntia, pauper eris ? Sed ecce
veuit :

sit. Audi misericordbiTJ etveriiatcmin apostoloP.mlo, bona desiderans, modo in cgestaic, in tribulatione, in

prius Saulo pcrsccuiorc. Indigebat

misericordia, el convalleploraiionis, inpressura, in tentaiionibus.serva

rfixit in se factam « Qui prius fui blasphemus, et : innocentiam. Erit cnim postea eliani bonum luum
pcrsecutor, et injuriosus sed misericordiam conse- ; quod desideras ; requies, a?lcrniias, iinmorlaliias ,

cuiiis sum, ul in me oslcnderet Christus Jesns omncm impassibilitas crit pnslea : ipsa siinl bona qua; servat

louganimltatem in eos qm* credituri suni illi iu vilam Drus justis suis. Nam hona quas modo desideras pro

iciernam > (I Tim. i, 15, 16). Ul cum indulgentiain niagno, propter quae vis esse noccns, el non innocens
lanicrnm scelerum atciperct Paulns, nemo despcra- aliende iltar qui habeanl, qui lalibus abundant Vides
rct posse * sibi donari quseumque
peccaia. Eccc divitias apud lalrones, apud impios, apud sccleratos.
h.ibes misericnrdiam. Noluit lunc Dens excrcere ve- apud lurpes ; apud flagitiosos cl fncinorosos vidcs
pcccaniem. Eteniin si punirclur dat Deus isia proplcr coiniuuiiioneui
rilaiem, ul pimirel divilias : illis
*
pcccator, nonneveriiasessel?autaudereldicere, Non Ken cris liumani, propter ahundanlcni alTlucniiaiti
debeo punii i, qui non posset diccre, Non peccavi ? honitalis sux ; qui eliam solcm suum miri fatil sapei

Et si dicercl, Non peccavi : cui dieeret ? quem fallc- honos ct malos, et pluil snper justas et injusios

re'.? Ergo primo Dominus in cum misericordiam (.U,i(i/i. v, 15). Tanta dat ci malis, ei libi nihil Mrvul I

prarogavit po»t miscricoidiam , vcriiatcm. Andi Fniaum est qnod libi promisit? Sorvi I ; teeuiiia c-.io.
;

illum jam eitgenlem veriiatom. Primo ergo inquit Qui miserius esl lui, cum easea impiiw ; deseril ta

ciim facius cs pius? qui percatori dnuavii meriem

*d unum dirm festinemus :quo boni
<
UloaddUlMEdd. :

wttk <i inta, fwd M*

•
^ic plures Haa, »1 idJ., »> »
mk. eareet,
HMma§m»,ti
• SlO Mss. Rdd. vcro, desperare
posset. tutiqnat : nW m-- flerlque liabenl, '/»>'i'

an, 101, dje ilopi -.1111111 illi i'|-cd Ullll.

fatrorte nondum prodlerai t»llu«inenala
Uji!
•'•ii ir. cl nliquot Mss. vi Inv., proylcr iicnnu'..Hii.i i

IVwplmnb eoi*eilll deereiuni, al clerlci douaUala ila

olJJiriiliic.
bii.s bonorlhus ->ii>cii lantur.
 100!) ENARIUTIO 1N PSJW.MIM i, XXXIV 1070
Filii sni, qi:'ul scrvat salvatn per morlem Fili'i sui ? aulem si in illum credidcrimus, filii ipsins sumus.
Sccurus ergo esio. Tcne debilorcm, quia credidisli in Nobis crgo caniattir istc psalinns, ubi inscribitur,
filiis
|iromissorem. Doniintis non privabit bonis ambittantes Core.'sumusenimfiliispniisi(j/on/i ix, 15).IIIcquippe
in innoccniia. Ergo quid nobis liic resini in lorculari, in sponsus, dans arrbam spunsx sti.r, sanguincm suum
affJiclione, in re din.i, in pr.escnlia vit;e periculossc ? etSpiiiium sanciiim, qitn locuplrtavii nos intcrim in
quid noliis restat, ut illiic pcrvcniamus? Dominc Deus isia percgrinatione ; adbuc amem scrvat noliis occul-
ciilutuin, bealtts liomo qui spcrat iit le '. las divitias suas Cndc eniin lalc pignus dedit, quid
CSl quod scrvat

1N PSALMOM LXXXIV 5. [vers. 2.) Itaquc cantatei Prophcla in inluruin,

ct utitnr vcrbis qnasijam praHerili lemporis ; lanquam
ENARKATIO. facia dicit, qtix luiura cranl ; quia apud Dcum < f
SI.IIMO AD PLKBEJI. i|iiod fuluium csl, jam faclum esl. Ibi ergo P.opliem
i. Dcprceati snmns Dominum Deum noslrum, nt vidcbal fiitura nobis, jam vero facia in illins provi

nsicndal nobis misericordiam suam, ct saluiarc suum d.titi.i ci pr.idesiinaiione cerlissima, quomodo dicit
dci noliis. Dicium est hoc quidcm iu prophclia, cum et iu illo psalmo ubi omnes Cbristum agnoscunl; sic
primum Psalmi isii dicercnlur el serilierenmr cx'le- eiiim recitatur ', lanquam Evangeliuni
:
iegatur: « Fo-
rinn quod aUincl ad lioc tempus, jam nstendil Dumi- deriinlmanus mcas ct pcdes, diiiunicravcrtint omma
nus Gentibus niisericordiain suam, ctdcdit eis salutare o>sa mca ipsi vero considcravcrunt ct conspexcriiul
;

siium. Ille <|iiidcm oslcndit ; scd mnlti sanari noluni, me, diviscrunl sibi vcsiiincnia mea ct supcr veslcm
li t videaut quod oslendil. Scd quia ipse san.nl oculns mcam niiscruiit sortcm • (Psat. xxi, 17-19). Quisnon,

cordis ad videndum sc ; propterea cum dixisset, lcgcnie lcctorc Psalmum, agnnscat Evangclium ? Et
Otlcnde nobis ntisericordiam ttiam , taiiquam niultis lamen cum diccretur in Pgalmo, non dictuni cst,
cxcis dicturis, QiiohhkIo videbiinus, cum eecperit Fossuri sunt manns meas pedes scd. fodertml ma-
ct ;

oslendcre ? adjunxil, Et snlulnre tttunt da nobis. Damlo nus meas el pedes :nec dictimi esi, Dinumcraluri suul
enim salutare Siiuin, sanat in nohis undc possimus ossa mca ;
sed, dinumeraverunt ossn mea : oec diclimi
viderc quod osteudit : non qtioinodo medicus liomo est, Divisuri sunl vestimenta mea ; scd, diviseruul
ipse curat, ut Incem istam oslendai cis quos curave- sibi veslimenta men. II;ec omnia que fulura vidcbal
rit ; el aliod esl isla lux quam demonsiralurus cst Propheia, lanquam prauerila indicabat : sic ct hic ,

aliud anicni ipse mcdicus qui curat oculos quibus Bcncdixisti, Dontitie, tcrram tuum ; tanquain jam fc •

ostendat lucem, qu.c lux non est ipsc. Non crgo sic cerit.

DoiniiHis Dcus iioslcr : ipsc cst cnim mcdicus qui 4. Avcrlisti captivitalem Jacob. Populus cjus anli-
curat undc videre possimus, ct ipsc cst Iux quam quus Jacob, populus Isracl, natus de scmine Abrah.r,

videre possimus. Tolum tamen Psalmum breviter, inrcpromissione futurus aliquamlo h.crcs Dei. Erat
quiintnm possumiis, quanlmn donat Dominus ,
pro quidem ergo ille populus.cui datuin cst Testamcn-
nfiisiia temporis aitenti curramus. lnm Vetus ; sed in Velere Teslamento figurabaiur Tc-
2. [vers. i.] Titulus ejus s<-l, ln finem, filiis Core, stamentum Novum ': illa figura erat, lia.c expressio
Psaltuus. Fincm nnn inlclligamus , nisi qtiem dicit vcritatis. In illa autcm figura secundum quamdam
Aposlolus. Finis enim Legis Chrislus, adjuslitiam oinni praenuntialioacm futuroriim, data est illi populotei-
credenii (Rum. x, i). Ergo cum primo in lilulo Psal- ra quadam promissionis , in quadam rcgione ubi
ini posuit, /n /inem ; dircxitcor nosirum in Cllristum. habilavit popnlusJudxoruui ; ubi est eiiam Jcrusalcm
in illum si inlCndamus, non crrabimus ;
qnia ipse cst civitas, cnjiis nomen onincs audivimtis. Ilanc ergn
veritas quo festiuamus, et ipse cst via pcr quani cur- terram cum accepisset ille populus , ab hostihus suis
ramus (Joan. xiv, 6). Quid csi, fitiisCore? Inlcrprela- viciniscircumquaque inimicanlibus multas moleslias
lur Core ex verbo hebnco in lalinum Calvus. Ergo paticbatur ct cum pcccabat in Detim suum, dabalur
:

filiis Core. liliis calvi. Quis cst isle calvus ? Non nt in capiivitaiem ; non ad interitum , sed ad discipli-
irrideamus illum, sed tit ploremus anle illum. Nam nam ; non damnante paire , sed flagcllanle. Et cuni
irrisernnt qnidam, ct a dxmonibus vaslati sunt : quo- possessa csset, liherahaiur, et alii|iiotics captivala est
iiindo in Hegnorum libro calvum Elisxum irrjserunt et libcrata cst illa gens :modo in eapiivititc esl
et
pueri, dicehaiitquc post illum, Calve, catve; proces- el hoc pro peccato magno, quod Domimim suum cm-
serunt ursi de silva, et comedcrunt pucros male ri- cifixit. Quid igilur secttndum istos accipimus , qimd
dentes (IV Reg. u, 23, 21), et piangendos a parenti- ait , Averlisti captivilatem Jacob ? An forle iulelligi-
lius suis. SigniGcavii hoc laclura proplieiia quadam mus hic aliam capliviiatcm , de qua omncs nos volu-
,

fnturum Dominum noslrum Jesum Cliristum. lllcenim mus liberari? Nam omncs perlinenms ad Jacoh , si
a Judxis irridcnlibus vclut calvus irrisus est, quia in pertincmus ad semen Abrahx. Iloc enim ilicit Apo-
Calvarhc loco crucifixus cst (Mntth. xxvn, 31). Nos stnlus ln Isanc vocabilur libi semen id cst
:
; , von ki
qui fdii caruis hi flii Dei sed promissionis de-
' Ad hsc verha Mss tres addnnt converso ad nomimim, :
, , filii

o innocens, quid tibi defuerit, si iimacais propter nomimm Sic aliquot Mss. Alii cum Edd., rccilatus ert rsttlnuts.
1

eris : quotiiinn ipsum Dominum posxidas, qui mctor eU • Ita in uss. At in tild., luvirs l>. i eiut. Qitidoin
emnynn virtutum, qui dni tirtutes it mmcaUia p.rscve- erqo ille
populiis cui daiiini csi. Testamentum rettts, figurubiit
rawib.ti krgo e l beutus, qui speral in ;e, Betit, Tftta-
iiiciiiitni .\ovtnn.
 1071 R. AUGUSTI.M KPISCOI'1 I07J

utttaniwr iu tmn(Rom. i\ , 7, 8 ). Si lilii promiisio- avoriit cupllvimtem , quia remiait iniiiuilutcm i Ini-

nit in temen dt*|-iii^iiiur, oflendcnda Deujn Judxl dn- quiias icucbai captivum, romiisa iniquitate liberaris.

tpiivreveranl ; nos promerendo Deum , ilo gonere CouOiera crgo ii: ene in captivitato , ut dignui su
Oirnhtn facti lumua, non perllneniet au oarnem, scd liberari : nam qui bostcui suuui non inlcllexit , quo-
l<«-t ttitcntes ad fideni. Iinil ili t-niin lidom , fllii facti modo invorat liberatorcm? Operuiiti onmia peecata

BIUUUS : illi RUleoi dcgenerando a fule , exha-redari eorum. Quidcst, operuisli? IHiumilla vidercs. Quid csl,

nicriicrunl. Naiu, ul noveritis quia perdidorunl illud, ut noii illa vidi ix3 .'
1 1 non in ill.i \indicarcs. NoluMi
qnnd nali erant de Abraliam , cuin sc arroganter ja- viibic pcccata noslra ; ot idco non vidisti •, quia ipsa

ctaienl audieule Domino Jesu Clirislo ,

glorianies de viderc noluisli: Operuisti omnia peccuta eorum. Sedasti

sniiguine et non de vita Domino, Nos , cl dicerenl omnem irum luam ; averlisti ab ira indignalionis tuw.

pitrcm liubemus Abraham ; ait illis Dominus tniiqunin 6. [tert. 5. ] Et quoniam de fuluro ista dirunlur,

degeneranlibm : Si ftlH Abrahw esiis, facia Abruhx quamvis vcrba pnelerita sonent; sequitur, et dicit

(uciie (Joan. VIII, 39). Si ergo illi proplcrea jam nnn Converte nos , Domine • suniiatum nostrarum. Quod
liiii, quiu nini faciebant facta Ahrulue ;
nos proplerca modo narrabat qnasi failum esset ,
quoniodo oral ul

lihi, qnia facimus facta Abraux. Qux. sunl facta fiat ; nisi quia vuluit osicnderc pruMoriin verha sc in

Abraliai qoas fucimus? Credidii aulem Abraham Deo, prnpbetia dilisse .'
Nonduin atiient faciiim esse qund
ct dcpuiatum est illi ad justiliam ( Cen. »,1,<I diccbai jam facluin , hinc oslcndii, quia orat ut flal

C.ilut. iii ,6). Ergo omncs .id Jacob pertinemus, i Convcrle nns, Domiue saniuilum iioslrarum; ct

iinitanlcs Abrah.u lidein ,

qni crcdidil Dco, et depu- avcrtc iracundiam tuam a nobis. >Non jamdudum di-

latum esl illtad jusiiliam. Qtue est ergo illa captivitas cebas, < Avcrlisli capiiYiiaicmJacob-.opcruisii omuia
unde nos volumus libcrari ? puto enim neminem no- peccata eorum : sedasti omnem ir.nn iiiam ; aversus

sirnni nindn esse apud BarbarnS, nec aliqiiam genlcm es ab ira indignationis lua:? «Quoinodo bic,« El averle

Irruisse armaiam , et CaplivoG duxisse nos. Sed niodo iracundiam luam a nobis? > Respondet libi Propbela :

nsteudo qiiamdani captiviiatein , in qua gemimus , et lila dico qnasi facta ,

quia video futura ;
quia vcro

imde nos liberari cupimu*. Paulus aposiolus proce- nnndum facia sunt , oro ut vcnianl ,
qux jam vidi.

dat , ipse illatn dicat; sit ipse spcculmn nostrum, i!le Avcrte iracundiam tuani a nebis.

lnquatiir, el nos ibi vidcamus : nemo esl enim qni non 7. [vert. 6. ] A o/ir
in teterwim irascaris nobis. De ira

liic se agnoscnl. Ail crg» ille bealtis aposlolus, Con- Dei enim morlalcs suinus , et dc ira Doi in ista terra

ilclector enim legi Dei secundum interiorem liomineni ;

iu ogostalc ct labore vuilus nostri manducamiis pa

iiuus dcleciat me les Dci : video oulrm aliam legem iiciii. Hoc cnim audivit Adaio, quando pcecavit lCcn
in membris meis , repugnimtem legi mentis mew. Jam iii , 19 ) ; ct Adara illc omncs nos eramus quia in ,

audisli lcgem, audisti piigiiam; captivitatem iioiiduin Adam omnes moriuntnr : quod illc audivil , scculum
audieras, audi qua; sequunlttr : Repugnantem , inquit, est et nos. Non enim eramus jam nos, sed eramus in

legi nienfis mew , el captivum me ducentem in lege pec- Adam : ideo quidquid cvonit ipsi Adam , seciitum est

cuti, quw est in membrisnteis. Agnnvimiiscaptiviiaiem: et nos, ut morercmiir ; omnos quippe in illo fiiinius.

quis noslruin est qui nolit se dc isla captivitate libc- Ea enim peccata parenltim non pertinont ad lilius .
i»ri? Et unde Uberabilur ? Quoniam hoc cantavil ipse qux faciunt parenles jam nalis llhis : jam ciiim naii
Psalmus fulurum : Aatriitli eaplivitatem Jacob. Cui filii ad se pertinent , et paronlcs nd se perlinent.

ilixil? Christo, propier '» finem, propter lilios Core: Ilaque illi qui nati sunt, si lenuerinl vias pareutum

ille eniiu averlit caplivilatem Jacob. Audi et ipsum suorum malas, ncccsse csl portoui et meriia ipsornm:

Paultim conlitcniem. Gum dicerel so tr.ibi caplivuui a si autcm mutaveriui so, el non fueriut imitaii puren-

lego in nicmbris suis repugnante legi mentis suac, ex- lcs malos, incipiiinl liabcrc meritiiui suum, nou me-
clainavit sul> illa captivilate , et ait : lnfelix ego homo, ritum parenium suorum. 1'squo adeo auiom non libi

i/nis HM libcrabit de corpore mortis hujus ? Qn csivit obcst peccatum patris tui , si le mutaveris , ut iicr

nilis esscl , cl Blaliui illi occurrit, Cralia Dei per Jesuni ipsi patri tuo obsit , si sc mulavcrit. Sed jam quud
Chrislum Doininum nvslrum ( Rum. vn , 22-25). De accepil ad murialiiatcm istam radix nosira , duxitda
liac gratia Dci Prupheta dicii Imic Dominu oo-tro Jcsti Adaro, Quid duxitt Isiam fragiliiaiem camis , hoc
CliristO, Averlisti capltvitatemJacob. Allendile capti- tormcntum dolorum , hauc domum patipcrtaiis, hoc

vilalem Jacob, atteudite quia hoc est , Avcrtisit ca- vinculum morlis , et laqucos loiiUlioiuiin : porianu s

ptivitatem noslram : non liberando nos a Barbaris, in

omnia i-u in carne hac; et ira Dei cst ista, quia vin-

ipios non incurrimua; scd liberando nos al> operibus dicla Dci est. Sed quia futurum erat ut rogenerare-
iuilis, a peccatil nostris, per qu:e nobis satanasdo-
miir, et credcndo novi cfliooremur, atque in resurre-

iniiiabatiir. Si quis eniin lilierams fueiil a peccatis ctionc omnis ill.i morlalilas alisumerclur, et novilai

Silil , non h.ihel unde illi domiuelur priiicep» pecca- totius hominis rcpararolur , sictil eniin in Adam oiu-

loium. net moriunlur, sic et in Cbritlo omnes vivilicabun-

5. Mrt> 3, i. Qnonodo onbn avertll eaptlvitatcra

lur (
I Cor. xv, 22 ) : hoc vidons Propbcla ait , A*i»n iit
f J

Jacobl Videte quia isla llberatio iplrilualii ost, vidc-

<i7n7iliiu lui.Miiri» HONl , iv/ t.itciui.is uam luam age-

lu qull inliis Igllur i Jlwnilllff t inqnll , iniguitaUm 1

oiHinm nol.v M\s. ncg. Corb., MC, ct ideows iuiis/t
plebit lute; operutsti omniti pecmia eotum. Eoie unde i
ulquol Mjs , ixtis.
 1075 EN.VMUTIO IN PS.VLMCM LXXXIV. 1071
inralione in gencrationcm. Fuit prima generalio mor- tur aufcrrc? quis \icinus rnalus , quis lalro, quis
InSis ile ir:i tua ; orit alicra gcncralio immorlalis ile insidiator lihi liillil Dcuiu ? Kl pntcst libi lollerc Intuni

iniscricordia ma. quod possidcs cnrpore , uon lihi tullil eum quvni
8. [vers. 7.] Quid crgo? hoc lihi lu pncslilisli, o possidcs corde. Ipsa ' esl niisrricordia , quain uti-

tionio , nl quia convcrsus es ail Dcum , mcrcrcris nam Deus osicudai nobis , Ost. mle nobit , Domim
r.:isericordiam ipsius ;
quj antcm conversi non sunt mitericordiam luain ; cl salntuie tnum da nobis : Clui-
non suni adepti misericordi.iro, scd Invenernnl iram ? stnm luum d.i nnbis : in illo i;g| cniin misericordia
Quid aulcin, ol cunvertercris, posses, nisi vocareris? tua. Dicamus illi ct nos : Da nobis Christmii luuiu.
Noiiiic ille qui le vncavil aversum , ipse prxstiiit ut Jam quidem dedil nohis Cbrislum siium : ailliuc illi

,c>invcrlereris?Noli lihi crgo arrogare nec ipsam con- tamcn dicamus , Da nobis Cbrisliun iii>im ;
quia ilici-

vcrsioncm ; quia nisi tc ille vocarel fugienlem , non inus illi , Panem noslrum quolidianum ila nvbis liodie
posses conveni. Propterca el ipsiiis conversionis he- ( ilatth. vi , 1 1 ). El quis csl panis nostcr nisi ipse
,

neiicium Deo trihuens Propheta , hoc orat , el dicii :

qui di\it , Ego sum panis vhus ,
qui de cocln desccndi
Deus, lu convcrlens vivificabit nos. Et nnn quasi nos (
Joan. vi , 41 )? Dicamus illi : Da nobis Clirislum
ipsi noslra sponte sine miscricordia tua convcrlimur luum. Dedit cnim nobis Cbrislum , sed hominem :

nd te , ci lu vivificahis nos : sed , tu convertent vivi- quoin noliis* dodit hominem cum , ipsuin nohisdalu-
ficabis nos ; ul non solnm vivificaiio nostra a tc sil ,
rus est Deinn. (lomioibus enim homincm dedit qnia
;

s:'d cliam ipsa convcrsio ut vivificcmur. Deus tn con- lalem illum dcdit hominibus qualis posset capi ab
vcrlens vicificabit nos ; ctplcbs lua laHabilur in te. Malo bominibui : Dcum enim Christura nuilus hominnm
suo Ixiahiiur in sc; honn suo lirlnhilur in le.Quando capere poterat. Factns cst hominihus liomo , scrvavit
eniin voluil hahcre gaudia dt- sc, invenit planctum in se Dcuni diis. An foric arrogantcr dixi ? Kevora arro-

sc : nunc vcro quia totum gandiiim nostrum Dcus cst, ganter, nisi ipsc dixissel : Ego dixi , Dii ealis, ct

qui vult sccurtis gaudere, in illo gaudeat, qui non po- filii Allissimi nmnes ( Pstil. iaxxi , C ; el Joan. x ,

tesl pcrire.Quid cnim , fratres mei ,

gaudere vultis in 54). Ad ipsnm adopiioncm renovamur *, ut efficia-
argcnlo? Aut nrgcnlum pcrit, aul tu; et ncino scit mur filii Dei. Jam quidcm sumus sed per lidem , :

quid prius : verumlamci) illud conslal,quia ulrumque sumus quidem in spc nondnm stunns in re. < Spe ,

perilnrum est; quid prius, inccrtum cst. Nani nec enim salvi facti sumus > sicnt dicit Apostohis. ,

lio:uo hic poiost manere sempcr, nec argentum hic « Spes autein qu.u videtur, non esi spcs : quod cniin
potest m:uicrc scniper; sic aurum , sic vestis, sic videt quis, quid spcrat? Si autetn quod non vidc-
doiniis , sic pccunia , sic lala prxdia, sic poslremo mus speramns , pcr patienliam cxspeciamus >

lnx ista. Noli crgo vclle gandere in isiis : sed gaude ( liom. viii , 24 , 23 ). Quid cnim exspeclainus
iu illa luce qux non hahcl occasum ;
gamlc in illa per patientiam , nisi videre qund credimus ? Modo

luccquam non pr^cedil hestcrnusdics.nec sequiiur, cnim credimus quod non vidcmus pcrmaneudo in :

craslinns. Qnid csi isia Iux? Ego sum, inquii, !ux co quod credentes non videmus , mcrebimur viderc
mnntli (Joan. vin 12). Qui lilii dicit , Ego siim lux . quod credimus. Propleroa Jnannes in Epistola sua
tnuiidi, vocat le ad sc. Cum vocat le , convenii tc; (|iiid ait ? Dilectissimi , filii Dei snnms , et nondnm
cum convcrlii te, sanal ic ; cum sanavciit le, videhis apparuil quid erimus. Quis non exsnllel , si suhiln
conversnreiii luum , cui dicilur, L'< plebs lua Uetabitnr nescio cui percgrinanti ct ignoranti gonus siiuin ,

in te. pniienti aliquam cgestatem , ct iu xrtnnna et laborc

8. |
vcrs. 8. ] Oslende nobis , Doniine , mitericor- consiitulo dicorctur : Filius scnatoris cs ; paier tuus
diam tuam. IIoc esi quod c:\nlavinius ', ct jam hinc amplo patrimonio gaudct in re vcsira ; revoco tc ad
ilixiinus. Ostende nnbis , bomine , misericordiam patrem luum ? cpiali gaudin cxsullaret , si hoc non
tnam ; el salutare luum da nobis : salutire tmtm , Cliri- fr.llax promissor dicercl? Venil ergo non fallax apo-
Riuni tiuim. Fclix csi cui nstendit Deus misericor- slolus Chrisli , ct ait : Quid csl qimd de vobis dcspe-
iliamsuam. Ipse csi cui superhire nnn pniesl , cui ratis? quid cst quod vos affiigitis, et mccrorc conie-
Dcus osiendit misericordiam suain. OsienJendo enim riiis ? quid cstquodconcupisccnlias vcstrassequendo,
illi misoricordiain suam , persnadet illi qnia quidquid iu egcslate isiarum volupiatum conteri vtiliis ? Ilabe-
honi habet ipse hnmo , nou liabet nisi ab illo qui lispatrem, habciis patriarn , babetis patrimonium.
omne honuni nostrum esi. Et cum viderit honio quid- Quis est islcpatcr ? < Dileclissimi , lilii Dei sumtis. »

qiiid honi habel non se lahere a se , scd a Deo suo Quare crgo iiondum videmus pairem nostrum ? Quia
vidcl quia toliim quoil in illo laudatur , de misericor- < nondum apparuit quid erimns. i Jnm snmus sed ,

dia Dei est , non de meritis ipsius : ct videndo isia in spc nam < quid erinms nnndum apparuit.
: E'. , >

nnn superbit , non superbiendo t.on cxtolliiur , non quid orimus ? < Scimus » inqnit < quia cum nppa- , ,

se rxlullcndo non cadit , non cadendo slat , slando ruerii , siiniles ci orimus , quoniara videbimus euni
inhrcrei , inhrerendo manct , mancndo perfruilnr , sicuti est » ( I Joan. in , 2 ). Sed hnc dc Pali-c
et ljoinlur in Doniino Deo suo. Erunl illi deliciae ipsc dixii , dc Fdio aulcm Doininn Jcsu Clnisio non dixit :

qni fccit illnm ; et delicias ipsas nemo corrumpil

tieino inicrpcllat , nemo auferl. Quis potens niinabi- ' Mss., ipso.
* Sic pntiwes Mss. ivliicum Fiid.^/iwiHnonmnsdedi/, elc.
• Nonnulli Mss., r<m'oMmut. s lla Mss. \t Edii.: tl Imnc ipsmu tutoptivnem rtficuinnr.
«t»7n S. AUCUSIINI kpiscopi io:o

iii lurte vidcndo Puircm , non PUiutu , ' eriinun bouiU lui iu illicilis vuliipl ililius , sallcm suggcsliiiucs ips.u

Ipsum audi Cbristum i Qui iui vidtt , «idit et Ptttrtm» patilur : vcl luggerilur illi quod respuit , vcl dclirial

• .11111 enim unui Deus vidotur , Trloiias vldetur ,

Pa- iiiulc contlncal. Scd ccce jam nibil dclccial illiciliim ;

lc-r cl Edius 01 SpirillU sanclus. Audi cxprcssius l|uia vcl contra famciu cl silim pugnat quolidie : quis
ipMus Filii \isio trihuci iiuliis booliludinem , e( nihil ciiim juslus binc alicnus ? Pugnal ergo famcs et silis ,

iiitereet iuter visionein ipsiuset visionen 1'atris. Ijise pugnat cuiitra nos lassiludo carnis ,
pugnal dcleclalin
siil in Evangelio : Qui dtlljil me , mundala mea custo- soinni ,
pugnat oppressio. Vigilare volumus ; dorini-
itit , et eijo diliijnm illum , ct oslendam mcipsum ilti tainus : jcjiinare volumus ; esurimus et sitimus :

{ Joau. xiv, 9, '21). Lnqucbalur illis, ct dioebal, starc volumus ; defatigamur : quxrimus sedere ; si ei

ottendum meipsumilli. Qu;ire ? Non cral ipsc qui lo hoc diu faciinus , dcficiintis. Quidquid nobis provide-
quebaiur? Sed cjnicm caro vidcbat ; diviuilalcin rimus ad refertinnem , illic rursus iiivenitnns dcfcriio-
cor * imii vidcbat. Ad l:oc SUtem caro carncm vidil , iicm. Esuris , dicit libi .Y.iquis ? rOspondes , Esurio.
ui per lideiu cor mundareiur , ui dc Pcus videretur. Poiiil ante le cibuni ; ad ref.-clionem pnsueral : pcr-
Uictuin c-t cnim de Domiiiu, Fide munttans eorda severa in eo quod posuit ; crrfe rcliccie ic volebas
corum ( Acl. xv, 9 ) el dixil Diuiiiiins Heuti mundo' : , boc age scmper ; hoc ngeitdn , in eo quod adhibm-ras
corde ,
qaia ipti Devm videbunt ( Mullh. v, 8 ). Ergo ad rcfectioncm , ibi iitvems lassiludinem. Mulium se-
nubis promisil OStcndere SO nobis. Qtialis esl pulcbri- dendo faligatus eras ; snryis , drnmhtilando reficeris :

mdo cjus , Gralres , COgitate. Oinnia isl.i pulcbra qna? pcrsevcra iu co quo reflceris , mnlium deembulaudo
videlis ,
qux amaiis , ipse fecit. Si h.cc pulcbra suiil lassaris ; sedere iteruni quvris. Iuvcni ir.ilii sliquid
quid csl ipsc ? si b;cc magna snni , quanlus est ipse ? unde le reficias , ubi non , si perseveraveris , iterum
Urgo ex islis qu;c bic anianiiis , illuin n-.aijis dcsidere- delicias. Qualis ergo est ista pax , quam li.c hibcm
inus ; et conlemncnlcs isia , illum diliganms : ui ipsa bomincs tantis rcsistentibus molcsliis, copiditatibus

dileetione pcr lidem cor niundemus , cl niiiiulaiimi iudigenliis , lassiliidinibus ? N..n est isia vcra , nou
oor nostrum invcuiat asp* ctus illius. Lux qua: nobis est pcrfccta pax. Quae eril pcrlecla pax ? « Oporici
osicndcliir , sanos nos dcbct invenire : boc agit inudo ciiii uplibile boc indueie iui nrriiplionein , cl nmr-
(ides. Iloc ergo bic dixiinus. Et tnluiare tuum da no- tale boc induere imniortalitaiein : nmc liei sernin
bit : da nobis Ciiristuin tunm , novcrinius Cbrislum qui seriptus esl , Absorpla est tnors in victori.on.

iiium , videamus Clirislum ttium ; nnn quomndo i luin I bi est , in.irs , aculeus luus? uhi cst , niors , e n
vidcrunt Jud.ci , ei crucifixerunl , scd qunmodo illiim tenlio lua »
(
I Cor. xv, 55 55)? Ubi cniin adbuc
vident Angcli , ei gaudent. morialitis ', quomodo est plena pav? Etenim de
10. rers. '.).
] Attdiam qnid loqnctur in me Domi- moric vcnil lassiludo isla ,
qiiam invcnimus in omni-
f

vus Dcus Propheia dixit. I.oqtiebatnr in illo Daus in- bus lefei lionibus nostris. De mortc esl , quia eor-pilS

lus . el miiinlus faciebai itli strepiliun foris. Cohibcns mortale portamus ; quod quidem morlmim dieit Apo
crgo aliquaiiliiiu a!> strepilu mimdi , et avcrtens se ad slolus el anlc anitnx rcsolulioncin : Corpus quidem ,

sc , et a se in illum cujus vocem atidiebal intcrius ;

inquil , mortuum est propler peccatum (riani. vm , 10).

quasi olucrans aurem conira luniuliuauteui viiae bujiis Nam si perseveraveris iu co quo le relicis , eiiam nm-

iiiquicliidincm , ct coulra animnni corpore quod cur- rieris. Perscvera in miilltim manducando ; ipsa res le

nnnpilur aggravatam , ei seusum lerrena iubabitatio- inicrliciet : pcrscvera in intiitiim jejunando ; inde

ne dcpriinentcm muita cogitantem ( Sap. ix , 15 ), mbrieris : scde scmper , ut nolis surgerc ; :ii<uicris

ail , Audiam quid tcquiiur iu me Domintts Detts : cl inde : ambula sempcr , ut imlis quiesccre ; morieris

pacem plcbem indc vigila semper ui n»lis dorniire morioris

aildivit , quid ? Quoiii/ m /o./uelsr in : , ;

iuam. Vox ergo Christi , \»x Dei pax est , ad pncem inde : dormi semper , ut nolis vigilare; moiieris

vocat. Eia , dirit ,

qtiiruinqiic nondum eslis iu pace ,
inde. Quando ergo absorpta luent mors in victo-

ainate parem : quid eniffl vobis mclius de mc invcnire riam , imn erunl isla ; et erit pax plena ci xurnn.
paeem ? Pax quid est ? Ubi nullmn bel- Erituus in qiiadam civitate : fratres quaudo de illa
poloslis ijiiam ,

Iiiiii est. Quid cst , ubi inillum bellum est? Ubi nulla loquor , linirc nolo , ct maxime quando scandala cre-

cuntradiciio uhi nibil resistil. nibil advcrsuin br.scunl. Quis non desidcret ill.nn civitatem ', undo
i >l ,

jam sumus vidctu si jam non est amicus non exil quo inimicus non inirat , ubi nullus
eU. Videte si ibi ;
,

lentatnr cst nullus scditiosus nullus dividens ponn-

roiillicluscum diabolo videie si iioii ouwn'S sancti et ,
, ,

quo- lum Dei nullus fatigans Ecclcsiam in minislerio dia-

liileles cum principe d;cim nioium luciantnr. Et
,

quando ipse princeps ipsoruin miliilur igneni

uiodo cum illo luclantur, quem non vidcm? Lucian- boli iii
;

quibus ille suggeril alcniuiii ct bi cuui illo quicumqiie il.i conseniiunt

lur cum couciipisi enliis suis ,
,

quod suggcrit, clsi non cl rei edere ab eo nolunl ? Eril cr^o pax purgala in
pcccnia : et non conseutittlido
Dci, omnibus amantibus se, vidcnlibus se plonos
vincunlnr , tamcn pogiiaiil. Noinluin esl crgo pax ,
liiiis

pugua est. Ant dale mihi boiiiincm qui nibil len- Dco.fumeriiDeiisoinniain omnibus ( \Cor. xv, iS ).
ubi
ut possil mibi dicwa Cmnmune snootaoulum liabebinmsDeum coinmuneni
laliouis paliiur in caruc sua ,
;

jani pa\ Ott. Nillil quidcm tclllaiini.is foilc pali

qilifl

rnmns. ' Plcnqiic Mss ,ihu'.n

1
<i|tiin* DStB rjoH». Ms., iioii
ptncm.
M.
•
sic n s Mss. UBturl Cuaa Edd., iltmn
» Ei. i!l ven., eaiu.
1077 F.NARRATIO IN PSALMUM LXXXIV. 1073
pussessionem h.ibebimus Deum ; coininiinein pacem pit pnedicari ' Christus. Inde Apostoli, el illuc prius
hahebimus Deum. Quidquid enim est quod nobis mo- niissi : inde Prophetse, ibi primo lemplum, ibi sacri-
do dat , ipse nobis erit pro oninibus qux dal : ipsa '
ficabalur Deo, ibi Palriarchx, ibi ipse etiam venit de

erit perfecla el plcna pax. Hanc loquitur in plebem seinine Abrahx, ibi manifeslatus esi Cliristus, ibi ap-
sii.nii ; lianc volebat audire ille qui ait : i Audiam paruit Cbristus : inde cnim virgo Maria qua: pepcrif
,

quid loquctur in me Dominus Deus ;

quoniam lo- Chrislum. Ibi ainbulavit pedibus suis, ibi mirubilia
quctur paccin in plebem suam , et super sanctos fecil. Postremo tantum honorem illi genti deiulil, ul
snns , et in eos qui convertunt cor ad ipsum. > cum eum interpcllaret quxdam nmlier Cbanana-a sa-
Eia , fralres , vultis ut ad vos pertineat ista pax quam lutem quaerens lilis suae, dixerit ei : Non tum missut
loquilur Deus?Convertite cor ad ipsuin ; nnn ad me, nisi ad oves quce perierunt domus Israel (Malth. xv,
anl ad illum , aut ad quemquam hominem. Qnisquis 24). Iloc ergo videns Prophela, ait Verumtamen pro- :

euim homo voluerit convertere ad se corda homi- pe timenies eum salulare ipsius, ut inhabitet gloria in
num , caditcitm ipsis. Quid est melius , uteadas cum tena noslra.
illn ad quem converteris , an ul stes cum illo cum quo 12 [vers. 1 1 .] Miscricordia et verilas occurrerunl sibi.

converteris ? Gatidium nostrum ,

pax noslra , requios Veritas in terra nostra ex persona Judxorum , mise-
noslra , finis omniuni niolesliarum , non csl nisi ricordia in lerra Gentium. Veritas enim ubi? Ubi eranl
Deus : beail qui converlunt cor ad ipsum. eloquia Dei. Misericordia ubi? In illis qui dimiserant
11. [vers. 10.] Verumtamen prope limentes eum salu- Deum suum , et converlerant se ad dxmonia. Num-
tarc ipsius. Eranl quidani qui jam timebant eum in quid et ipsos despexit? Quomodo si diceret : Voca et
gentc Judxnrum. I'er oinncs lerras ukiqiie idola co- istos longe fugitivos, qui multum a me recesserunt;
lebauiur; dajmonia limebanlur, non Deus : in illa voca, inveniant me qurerentem se, quia ipsi nolebant
gente limebalur Deus. Sed propier quid limeb.itur? qux-rcre me. Ergo, Misericordia et verilas occurrerunt
In Veteri Teslamento timebatur, ne daret illos in ca- sibi ; justitia et pux osculatce sunt te. Fac justiliam, el
ptiviiatem, ne lolleret illis lerrain, ne grandine con- hahebis paccm; ut osculentur se justitia et pax. Si
lunderet. vites ipsoruin, ne faceret sterilcs uiores eo- eniin non amaveris justitiam , paccm non habehis :

rum, ne auferret ab eis hlios ipsoruin. Ila'C enim amant enim se duo isla, jusiilia et pax, et osculantur
cnrnalia promissa Dei tenebant adhuc parvas aniuias, se; ut qui feceril justiliam , inveniat pacem osculan-
et propter bxc limebalur Deus sed prope illis erat, : tem justitiani. Dune amica; sunt ; lu forte unam vis

qui vel propter hxc ipsum limebant. Tcrram pelebal cl alteram non faeis : nemo est enim qui non vult pa-

Paganus a diabolo ; terram pelebat Judxus a Dco : cem sed non omnes volunt operari jusiitiam. Inter-
;

iinum eral qtiod peiebanl ; sed non unus a quo petc- roga omnes bomines Vis pacem? Uno ore tibi re- :

bant. Pctendo isle quod Paganus pctebat, discerne- spondet tolum genus humanum Opto, cupio, volo, :

b:'tur lamcn a Pagano, quia ab illo ista neiebat, qui amo. Ama et justitiam quia dux amicx sunt juslilia ;

omnia fecerat. Et prope illis crat Deus, qui Genlibus el pax ; ipscc se osculanlur : si amicam pacis non ama-
louge eral; tamen respexit el cos qui longe erant, et veris, non te amabit ipsa pax, nec veniet ad te. Quid
eos qui prope erant, sicut dicit Aposlolus : F.l veniens enim magnum est desidcr;ire pacein? Quivis malus
evangeliiavil paeem vobis qui eralis tonge , el pacem liis desidcrat pacem. Bona enim res est pax. Sed fac ju-
qui prope (Eplies. II, 17). Quos disit qui ei.inl prope? slitiam; quia juslitia et pax se osculautur, uon lili-

Jinl.-ios ,
quia unum Deum colebanl. Quos disit qni gant. Tu quare litigas cum justitia? Ecce jusiitia dicit
craut longe? Gentcs, quia dimiserant euni a quo facti libi, Ne fureris; et non audis Ne adulleres; non vis :

eraut, cl colebanl illa qna3 ipsi feceranl. Non enim audire Non facias alleri quod lu pati nou vis, non di-
:

rcgioiiibus longe est quisque a Deo, sed alfeclibus. cas alleri quod el tibi dici non vis. Inimicus es amicx
Amas Deum, prope es; odisii Deum, longe <s. Uno inea\ dicil tibi pax; q'iid nie qu.-eris? Amica Sinn ju-
lcieo stans, et prope es, et longe es. Eigo, fratres, siili.e, quenicumqiie iuvencro iiiimicum amicx nie.c,

respexit ista Proplicla : quanquam gencralem vidit non ad illum accedo. Yis ergo veniro ad pacem ? Fae
niisericordiani Dei super ouines; lamen aliquid spe- justitiam. Ideo alius psalmilS dicit libi : Deslina a nwlo,
ciale et proprium vidit in gente Judxa , el ait, Ve- et fac bonum (noc est amare justittam); el cum jam
rumlumen. Audiam quid loqueiur me Dominus Deus
in deelinaveris a malo, et feccris bor.um , t^ioire pacem
quoniam loquelur pacem in plebem suam : et plebs ipsius el ptrsequere eam (Psat. xxxui, I o). J.nn eiiiln uon diu

non Jud:ea sola erit , sed de onmibus genlibus colli- lllain quxres, quia et ipsa occuiret tibi, ut osculclur

gcltir ; ijuia sup«r sanclos suos loquetur pacem, el tu eos juslitiaiii.

qui convertunt cor ad igsum, et omnes qui conversuri 13. [i'er«. 12.] Veritas de lerra orta est, et ju>titia de.

suut cor ad ipsuni* de nmni orbe terrarum. Verum- ccelo prospexit. Veiilus de lerra orla est : Cliristus dc
tamcn prope timenles eum zulutare ipsius , ut inhabiut femina nalus cst. Verilas de terra orta est : Filins l>ci

gloria in terra nostra : id csl, in ea lerra in qua nalus de carnc processit. Quid est veritas? Filius Dci. Quid
crat Propheta , inliabitel gloiia major ;
quia inde coe- est tcrra? Caro. Inlerroga unile natus est r.luislus ,

et vides quia vcritas de lerra orla csl. Sed ha'c verilas

' sic mss. At Fxld., ipse.
• omn qii comersurt sunt
1
sie melioris nolx Vss. Alii quiilain, prophelari. ai. Ectilc,
Plcriqup Mss. oiuilUuit, el s
pricdicar*.
cor ad ipsvni.
III7U s. ,\UGU8l i:<i i.i ncoii ,oso
,<uv nria ra' <l<
%
lerra, orM anic lerram, rt pcr Ipanm dlbm veatrli Veriiat, inquli, rf« <«Tn nr<a m<, m»
r.x iinii .si earium ei u>rm ; ned m ju-tiii:> de cailo fi'ssi<> peeeatonnn ab linmlno; ttjuitiiia de rcelo pro-

itroapieerct , i<J em, ut |u*UflenrenUir homines dWina spexit, iil eat, a Domlno Deo data i-il justilicaiin cnu-
erall i, verilas nala eal de Maria virginc; ut |iossct pro fllcnll , ut i|isc aguoscai impins plum sc fieri non
il.is jiisiiflcandii oiicrrc • uerlllclum, lacrlflclum pas- possc, nisi ille fcccrit cui conflteliir , crcdendo in enm
ion i, «eriflclmu crucls. fci unde oflerrel sncriflcium qui jusiiflcal impl (liom. iv, !>). Tua ergo pcic.ua
pn> peocalis iinslrK nisi morcrclnr? nnilc aiilem 010- potcs habere ; fruolum lionnm non habebil , nisi ilb:

roretur, i.isi n nebis aceipercl ubi morerelurr ld csi, dedcril cui conflieris. Ide<> cum dixi>sct , Vcriias dt

nisi a n"i>is rameret earnetn mortnlem, Chrisius mori tcrra orta e>l, et justitia deccelo protpexil ; lanqiiaiu

1100 pnssel; i|ii.a Vcrlinm non moiilur. diviuiins non diccretur ci, Quid cst quo<l di\isli, Justitia de cuelo
iiioriliir, Virlus el Sapieniia Dei 11011 moriinr. Quo- pi ospcxil? Eteiiim, inquit, Dominus dnbit tuatitulem

iiioiio uflcrrcl sacrilioiuin vieiimani -alularoin, si non et lerra nostia dubil fruelum sunm. Nos crgo rrspicin»

morcretur quomodo auiem moreretur nisi earncin

! , mus nos; ct si nilnl iu nobis Invenerimua uisi pec-
inducrei? quomodo earneni indneret, oisi veriias de cata , odcriraus peceoia , ct dcsideremus JuslitLim.
lerra orireturl Vmlta de terra orta ut, et juttitia de Cum enim rmpcrimus odissc peccaia, jam i|isiini
coelo prospexit. oiliiun peccaiorum similcs nos ineipil f.«cre Dco;

14. Possumus tiinc dicerc alliTiiin scosum. Veritas quia bncodimus qund odit et Deus. Cuin crgo c<r|ie-

de terra orta est : eonfessio al> liomine. Ilomo enira ris odisse peccala et conflteri Deo, cum te delctta-

peceator crns. lorra ,

qui quando pcccasti , audisli, lioncs illicii:c rapiunt et ducunt ad ca qux libi non
Terra es, et iu terram ibis (Gen. Hl. 19), oriatur dc IC prosiinl , ingcmiscc ai Dcum : ct conflteus illi pec-

verilas, ut respiciat de caio justilia. Quniuodo a lo c.iia lua , mereberis ab illo dclcclationem , et snavi-

nrilur vcriias . cum tu pcccntor sis , cuoi lu iniquns latcm justilias Ihciendae dabit tibi , ut incipiat tc dc-
sis? Confliere peecata tun, ct orietur de ic veritas. Si icctare jusiilia ,
qucm primo deleciabal iniquitas; ut

cnim ciini sis iniquus, dicis lc jusium, quomodo a le qui priino gaudebas in ebrielate ,
gaudeaa in solnie-

vcriias oriroiur? Si auicm cum sis iniquns, dicis le taic ; ct qui primo gaudebas de furtis , ul lollcres bo-

iniquum ; veriius de tcrra oria est. I.iteude illum Pu- mini quod non babcbas , quxras douarc non baliemi
Micnnum Inngc a Pliarisxo in lcinplo oranlcin ,
qui quod habebas ; ct quem deleclabal raperc , dclectul

neque oculos ad coelum andebat levare, sed pcrcutie- donarc; quem dcleclahal spectare, deleeiet o-arc;
bal pectus suiim, dicens, Dominc, propitius esto tnihi quein deiectabant cantiea nngatoria cl adullerina, dc-
petealori : ccce uirilns de tcrra orta esl, quia confcssio Icctet bymnuni diccre Dco ; eurrcrc ad ecclesism ,

peecatorum ab homine facia est. Quid ergo sequUur? qui primo currcbas ad thealrum. Uude naia est isla

Amcn dico vobis ,

quia descendit juslifuatus Publicanus suavilas, nisi (piia Dominus dabit suavilatem, el lcna
ille magis quam ilte Pharistfus : quia omnit qui se exal- nosira dabit (ructum suiim ? Ecce enim vidclc quod
tut, Itumilmbitur ; et quise humiliat , exattabilur (Luc. dico : eccc locuti smnus vobis vcrbiim Dci , scmcii

xviu, 13, 14). Orta esl veritas de tena, io confessionc sparsiinus devotis cordibus , lanquam sulcala inve-
peccalornui ; el justilia de cailo prospexit, ut dcsccnde- nicntcs pcclora veslra aralro conlessionis ; dcvolinne

Kt justificalus Publicanus illc magis quam ille Pha- ct intenlionc suscepistis semcn , cogitalc dc vcrho
risxus. Nam ul noveritis quia veritas perlinct ad quodaudisiis, lanquam glcbas frangcnics, nc scmcn
confcssioncm peccatorum, ait Joannes evangelisla : Si rapiant volaiilia, ul possil ibi germiuarc <)uod scmi-
dixerimut quia peccatum non habemus, nos ipsos scdu- natum e.st ; et nisi Dcus pluerit, quid prodcst quod
cimus, et vcritas in nobis non est. Quomodo crgo veri- seminaiur? Hoc est , floiiiinuj dabit suariiatem, et

i.is de lerra oritur, ut jusiitia de coelo prospiciat, audi terra nostra dabit fructum suum. lilc enim visilatiiuii-

illum sequenlem cl diccnlcm : Si conpteamur pccciita bus suis ', in otio , in negotio, in domo, in leclo, ir

unstra, fidelit csl et justus , ut remittal nobis pcccata, convivio, in ctdloeutinne, in dcambulaUone visiict

et purgct nos ab omui iniquilate (

I Joan. i, 8, 9). Ve- corda vesira , uhi nos non sumiis. Veni.it iiuln-r Dci
ritas ergo de tcrra orta est, el jnstilia de ccelo prospexit. ct fruclificel quod ibi seminatum cst; cl tibi non su-
Qux justitia de ccclo prospexii ? Tanquam Dci dicenlis :
mus nos, cl securi quicscinius , aut aliud agimns,
Pnrramus liuic bomini ,
qnia ipsc sibi non pepercit; Deus det incremcnliini scminihiis qurc sparsinius, m
ignoscamus, quia ipsc agnoscil. Convewus cst ad pn- aiiendcnics postca bouos mon's vcsiros, ciiam du
nieiuliira peccalum suum; convertaret eg<> ad eum fniclu gaudcamus : Quonium Dominus dabit siiunlu-

bbcrandum. Ventat de lerra orta etl, et juslitia de tem, et teira noslra dabil fritclum $uum.
ccclo prospexii. 10. f»crs. 14.] Justilia milc ium pnribil, et pcncl in

15. [vert. 15.] lCteniin Dominus dnbit suavitutem, el

ri.i Brauwiuoi, Jualilia illa esl qua' cst in ebnieatimie

lerra notlia dubit (ructum suum. Unus vcrsus rcsl.il, pcccatoriiui : vcrilas cnim Ipsa csl. Juslns enini dc-

prto sine uedio sit quod diciurua aum, Attendiie rem bcs essc ln tc, ul puniai to : ip*a cst prima bominis
niccssariam , flratrca nici ; allcmlilc ,
percipile , au- iuiliUl , iil punias 10 malllin , Cl f.ui.il lc Dcus lm-
fcilC * VollllCUIU , Cl non sil inanc ICIIIOll Dol in eor- iiiiiii. Qula ergo ip-a csi primi Imudnia jusiitia , ips*

via Dc<>, ulveulal ad lc Dous Ibl IIU Ijc vi.mi,

< mi- mss. ai rdil., offerri. lit i

• idil , ftrte. inquoi Mss., auferte : foriassc p-ro, con-

' Aliquot Mss ,
jiulilicatiombuf Ji.u.
(trlc.
 «031 ENAfAR VTIO IN PSAI.MUM LXXXV. W»
jn ciiifcssionc peccatorum. Iilco cl Joanncs cum lia- Dei,rormam servi accepil, in siniililudine homi.
ptizarct in aqua pocnilciilix , ct vcllci ad sc venire iiiiin faclus, et liabiiu invcntus ut bonio, humiliavit
poenilcntes de suis prioribus f;ic:is, hoc diccliat : Pit- sc lactus obcdiens usque ad mortcm (Pliilipp. u, 5-8);
raieviam Domino, reclas fjcitc scmilas ejus (Malih. III, et verba Psalmi voluit esse sua , in cnicc pendens ,

5). Placcbas libi in peccatis luis , o bomn ; displiccat el diceus : Dcus meus , Deus meus , ulqitid me dereli-
iilii quoil eras , ul possis csse quod non eras. Paraie quhti (rsal. xxi, 2) ? Oratur ergo in forma Dei , orat
viam Domino: pracced.il ista jnslitia, ut confilcaris in forma servi : ibi Crealor, bic crcatus ', creaturam
peccata : venicl ille et visitabit te ,
quia ponet in via niutandam non mulatusassumens, et secum nos fa>
gressus suos; cst cniin jam nbi ponal gressus suos, ciens unuin homiiieni, capnt ctcorpus. Oiamus ergo
esl iibi ad te vcniat. Ante aulcin quam conlilcreris ad illuni , per illum , in illo : cl diciuius cnm illo , ct
pcccata , inlcrcluscras ad tc viam Dci ; nnn erat qua dicit nobiscum ; dicimus in illo , dicil in nobis psalmi
:ul tc veniret. Confiterc viiam , cl aperis viain ; et liujus orationem , qui intitulalur, Oratio David. Quia
venirt Cbristus , et ponel in via gressus suos, ut le in- Doininus noster secundum carncm David
filius : sc-
forinet vesligiis suis. cundum vero divinilatem Dominus David cl crentor
,

David ; ct non soluni antc David , scd et ante Abra-

IN PSALMUM LXXXV ham, cx quo David scd et ante Adani, cx quo omncs ;

homines scd el ante ccelum et lerram, in quo omnis

;
ENAHRATIO.
creatura est. Nemo ergo cum audil hxc verba, dical,
sehmo (<;).
Non Cliristtis dicit ; aut rursus dicat, Non ego dico
I. Nnllum niajns dnnum prxstare posset Deus ho- imosi se in Chrisii corpore agnoscit, utrumque d>-
niinibus ,
qnain nl Vcrbiun suiiin per quod coudidit cat, ct, Christusdicit, et, Ego dico. Noli aliquid di-

ninnia . facorct illis caput , ct illos ei tanquam mem- ccre sine illo, et non dicit aliquid sine te *. Nonne
hra coaplarcl ; ul essct Filius Dei Ct filiu» hominis habcmus in Evangelio? Ubi cerlc scriplum cst , Jn
iiiiiis Dcns nnm Paire , uniisbomo cuin lioniinibus : principio eral Verbum , et Verbum erat apud Dcum,
ut ct qnando Inquimiir ad Deum deprecanles, non et Dcus eral Verbum. Omnia per ipsum facla sunt ; ihi

indc Filimn scparcmus; ct quando prccatur corpus certe habemus , El conirislatus est Jcsus (Matik.
Filii , non a so soparet capul suiim ; sitque ipse unus xxvi, 38), ct fatigalus est Jcsus (Joan. iv, 6), ct dor-
salvalor corporis sui Doniinus noster JcSus Cbristus niivit Jesus (Matth. vill, 24), el esurivit (Id. iv, 2) el
Filius Dei ,
qui cl orcl pronobis, ct oret in nol-is , sitivit Jcsns (Joan. iv, 7 ; et xix , 28) , ct oravil , ct

ct oretur a nobis. Orat pro nobis, ut sacerdos nostcr; pernoclavit in orando Jcsus. Pernoclabai, inquil. Jc-
orat in nobis , ut caput noslrum , oraiur a nobis, ul sus(Luc. vi, 12), et perttabat * in orando ; et globi
Dcus nnster. Agnoscamus ergo ct in illo voces no- sanguinis decurrebanl per corpas ejus (Id. xxu, 45, 4i).
stras, ct vocesejns in nobis. Ncqtie cum aliquid *1 i- Quid o^lendebat, quando per corpus orantis globi
citur de Doniino Jcsu Christo, inaxime in propbclia , sangiiinis dcstillabant, nisi quia corpus ejus ,
quod
quoil pertincat velut ad quamdam humiliiatem indi- e^t Ecclesia, martyrum sanguinejam llucbat?
guam Deo , dubitcmiis cam illi tribuere ,
qui non d-i- 2. [i'ers. 1.] Inclina, Domine, aurein tuam, ctcxaudi
bitavit se nobis adjtmgere. Ei quippe servit univcrsa tne. Ille cx fornia servidicil; lu, servc, in forma Do-
creaiura, quia per ipsum facta est tiniversa creatura. iinni lui : Inclina, Domine , aitrem tuam. Inclinal au-
El prop'crea, ctim ejus sublimitatem divinilalemque rcm, si tu non crigas cerviccm : humiliato ciiim ap-
intueniur ,
quando aiidinms , In principio crat Ver- propinquat; ab cx.dlalo longe disccdit, nisi quem
bum,et Verbum crat apud Deitm ct Deus eral Ver- ,
ipse buinilialiim exaltaverit. Im lin.it ergo Dcus au-
bmn. Hoc eral in principio apud Deum. Omnia per rem suam ad nos. Illccnim sursum est nos deor- ,

ipsum faetu suitt , cl sine ipso faclum esl vihil (Joan. sum ille in allitudine, nos in buniililate, sed non
,

1,1-5); iniuciiies hanc el siipercmincnlissimam et relicti. i Ostendit i enim < dileciioncm snam Deus
exccdentcm oinnia crcaturaruin sublimia divinilalem in nnbis : clenim cum adliuc peccalorcs essemus
Filii Dei , audinius cliam in aliqua parte Scriptura- Cbrislus pro nobis morluus esl. Vix ctiiin i inqml
runi velut gementcm , orantem , coiiliteniem ; et du- < pro justo quis morilur ; nam pro botio forsitan quis
lnlaniiis ei Iribucre vcrha ha-c , cx co qtiod cogila- audcat mori : Domiiius auteni noster pro inipiis innr-
lio nostra de reeenti cjus cnnleinplaiimic quae eral iu tuus est i (Itom. v, 6-9). Neque cnini mcriia noslra
divinilale, pigrcscjt dcscendore ad ejus bumililalcm prxcesscrant ,
pro quibus Filius Dei nioicrelur; sed
et tanquaiii fneiat illi injuriam, si ejusverba in bo- ntagis qnia iuilla erant merita, iiiignaer.it miNCii-
niinuagnosc.it, ad quem vcrba dirigebat ciun Deiun cordia. Qiiam ceria crgo , ipiam liinia promissiouc
deprccarelur , hxret plerumque , ct rnnatur iniiiare servat justis vitam suam ,
qtii douavil injnslis inor-
sciilcnliam ; ct uonci occiirrilin Scriptma, nisi qnod leill suani '!
Inclina, Domine, aurcm luam , et ,'xaud.
ad ipsuill rccun.it, ct ab illo dcviurc nnn sin.il. Ex- mc ; quoniam cgeitus el inops ego sum. Ergo noll in-
pergiscatur ergo , et evigilet in fide sua ; et videat
quia iile qiicui coiiicni|il:ibatur paulo anic in forma 1
vox, crealus, abcrat a Corb. optiuix nniie Ms.
8 sic M^s. Al Rdd., non pole.-tl ultyidtl diixrc iuiii itlo, <t
(a) Adplehcmia pcrvisilio sylcmnilalis, fortcS.Cypriani, diiit tiHiinid s ue (.'.

ct apud Cartliagiiiein babitus. - rciT.n. Ms., proslciliebulnr.

1US3 S. AUCUSTINI EPISCOPI I0SI

<lia.il aiirem ad divilem ad inopcin cl cgciituu iu- cris , noti cxaudicris. Qiiidqnid csi circa tc vel iu te

iliual auiein , id csl, ad huinilein cl ad cuiililentem ,

imdc possis prasumere, abjico a te; toia prxsuiupiio

ad indigenlein iniscricurdia : non ad saluratiiiit et lua Deus sil : illius indigcus esto, ut ipso implcaris.

rMollenteni se , ct jaclanlein ,
quasi nihil ei desit , et Quidquid cnim aliud liabueris sine ipso, lalius inanis
diecnlcm, Cratiat tibi, quia non tum sicut Pubtkunus cs.

Ute. Dives enim Pharisxms jaclabalmerita sua : inopa 4. [vers. 2 ] Custodi aniinam meam, quoniam tanetus
Publicaniisconfilebaiur peccalasua (Luc. xvm, 1 1-13). sum. lloc vero, quoniam sanctus sum, ncscio ulrum
3. Ncc sic accipiatis, fratres, quod dixi, Ad divi- potucrit forte alius dicere , nisi ille qui siue pcccnto

lcm non inclinat aurem stiam, lauqiiam non cxaudiat erat in hoc mundo; peccatorum omnium non com-
Deus cos qui halent aurum ct argentum, et familiam niissor, sed dimissor. Agnoseiinus vocem diccntis ,

ct fundos : si sic fortc nati sunt, aut eum locum '

rc- Quonium sanctus sum cuslodi unimam meam .'uiique ,

rinii humanaium lenenl; t.intiim memincrint quod in ill.i forma servi, quam assumpscral. Ibi enim caro,
ait Apostolus, Prtreipe divitibus liujus mundi non tu- ibi cl anima. Neque enim , ul nonntilli dixertint (a),

perbe tapere (ITim. wi, 17). Qui cnim nnn stiperbe caro sola erai ct Verbuin; sed et caro, et anima , et

sapiunl, in Deo pauperes sunl; et pauperibus atquc Verbum : el lolum lioc unus Filius Dei, umis Cbrislus,
inopibus et egeuis iuclinat aurem suam. Norunl cnim tinus Salvator; in fonna Dci aequalis Patri , in forma
spem suain non esse in auro el argento, ncquc in illis servicaput Eeclesia;. Ergo, Quoniam sanctus sum, cuni
rebus quibus ad leinpus cireuinlluerc vidcntur. Sufficil audio, voccm ejus agnosco ; et hic separo meam ? '

iii diritix non illos pcrdant; ut non obsinl sat est Certe inseparabiiitcr a corpore suo loquitur, cum sic
nam prodesse niliil possimt. Plane prodest opus mi- luqiiiliir. El audebo cgo diccre, Quoniam simctus sum?
sericordia; el in divite ct in p.iupere : in divite cx Si snnctus tanquam sanctificaus, ct nullo sanclifi-
volunlate et opere, in paupere ex sola voliuitale. Cum canle indigens ; supcrbus cl mendax : si autem san-
crgo talis est contemnens in se quidquid cst unde clus sanclillcatus , sectindum id quod dictum csl,

suporbia solel inflari ,

paitpcr Dei esl : inclinat illi Saneti estote ,
quia et ego tnuctus tum (Levil. xtx, 2);

aureni suani , novit cnini coniribulalum cor ejus. audeat el corpus Cbrisli , audcal ct unus ille honm
Cerle, fratrcs, ille pauper ante januam divilis ulce- ciantans a finibus terr.c (Psal. lx,5), cttm capite sun,
rosus qui jacebat , ab Angclis ablalus csl in siiinm ei sub capite suo dicere, Quoniam sanctus sum. Arcc-
Abrabx, sic legimus, sic credimus : dives aulcm ille pit enim gratiam sanctitatis, gratiam Raplismi et
qni iiiducbaiur purpura ct bysso , ct epulabntur quo- remissionis peccaiorum. Et hac quidem fuistis, ait

lidie splendide, ablatus cst ad inferos ad tormenta Apostolus, enuinerans mulia peccala, el lcvia el gra-
(I.uc. xvt , 19-24). Numquid vere ille pauper merito via , ei tisitata et borribilia : Et hcec quidcm fuisiis

illitis iiiopiae ablaius esl ab Angelis; dives autem ille ted abluti ettis , sed tanctificati estit (I Cor. vi, II). Si

peccalo divitinrum suarum ad lormenta missus esl? ergosanclificatosdicil, dicat et tiiuisqmsque lidelium,
In illo pauperc bumililas intelligitur lionorificata, in Sancttatum. Non est ista superbia elali, sed eonfcssio

illo divite superbia damnata. Breviter probo quia non non ingrati. Si cnim dixeris ic ex le esse sanciuin ,

diviti.r, scd superbia in illo divile cruciabatur. Certe supcrbus cs : rursus, lidclis in Christo , et membriiui
ille pauper in siiium Ahrahat sublatus cst : de ipso Christi , si le dixeris non esse sanctum , ingraius es.

Abrabam dicil Scriplura quia babebal liic plurimuin Argiiens enim supcrbiam Apnstolus, non ail , Nou
auri ct argcnii, ct dives fuit in terra (Gm. xin, 2). Si babes; scd ait, Quid enim hubes quod non accepisti

qni divcs est, ad tormeuta rapitur; quomodo Abra- (Id. iv, 7)?Non argucbaris, quia dicebas le habere

ham pnncesseral pauperem, ut ablaium in sinum quod iioii* habes; sed quia ex le libi volebas esse

siium susciperet Scd crat Abraliam in divitiis pau-

'!
quod babes. Imo ei baberc te agnosce, el ex le nihil

per, humiliS, trcmons omnia pr.ccepla. et obaudiens. baberc, ul nec supcrbus sis, nec ingratus. Dic Deo
llsquc adeo autem pro nibilo habebal ilhs diviiias, luo : Sanctus suin, quia sanclilicasti me; quia acccpi,

ut jussus a Doniiuo liliam suiiin immolaret (Id. xx'l, non quia babtii; quia lu dcdisti, non quia cgo nierui.

10), cui scrvabat divilias. Discilc crg.) esse inopes Etcniin ex alio lalerc incipis iiijuriain facere ipsi Do-
cl paupcres; sive qui babeiis aliquid in isto s;cculo, mino uostro Jcsii Chrislo. Si enim Chrisliani oinnes

sivcqui non babelis. Naiti ct bomiiicni mendicum etQdelcsel bapUnti in illo ipsura iuduerunt, slcut

invciiis superbienlem, et liomincni babenleni divilias Apostolus dicit, Quolquot in Christo bapliiali etlit

iuvcnis coiifilenlcm. ltcsislit Deus superbis, cl holo- Cltrislum inituislit (Culut. m,27); si inembra sunt

ncricalia et pannosis : huiiiilibus auiem dat grailnni facli roiporis ejus , el dicunt sc saneia non esse,

(Jacobi iv, G), cl liabenlibus aliquam substanliani capili ipsi faciunl injuriam , cujus mcmbra samla
liujiis saxuli ct non babenlibus. Inlcrior InspectOf csl noii s'iul'. Jam vide ubi sis, et ^\v eapile luo «liym-

Peus; Ibl appendtl, ibi enminal : ilateram Del nop iiem cape. Elenitn eras in icnebiis, hm mtw t<x

vides; cogilalio lua iu illam levatur Vitlcie quia in Domino. Fuislit, inqnil, tiliquiiii.to tcitebra (fphcs.

incrilum exandilionis IUSB , id esl ,

qtio cxandireiur ,

in eo posuit ut diceret, Qnonfam ff«NW inops cijo

«I <
nttghUNM., sqHtiomciibca?
' mn, ui»-si i Remi .. probx itouo ms.
tum. Obscrva nc non sis egenus et iuopt ll noii lu- parlleula,
:

• sie II'. rl incliorcs Uss. M lot., SHMtfd >""*-

(o) \(>clli.iaiis!.c.
» Sic aliqnol Mss. 1 tl. J . VHTO, ant ntin Ntfriffll
(035 ENAHIUTIU 1N l'S ILMllM LXXXV. vm
v. 8) ; sed ncmquid icnebra! icniansislis ? Ad hoc gatidium? Nec dc sc ip-o utiipic ; quanlo magis 1
de
illinninalor venit, nl el lenebra remanerelis , an ut alio ? Aut m.ili sunt, et nccessc est cos pali , et spe-

iu illo lux ficrelis? Ergo dicat el unusquisque chri- rarc ipiia mutari possuui ; aut boni sunl, cl sic c.os

stiaims, imo dieal lotum corptis Chrisli , clainct opnrtel diligere , ut limcamus (quia possunt niutari)

uliiquc patictis tribulationes , diversas lenlaliones ei ne mali siut : ibi m.tlilia eorum f.icit amariiudincm
scandata innuiuerabilia ; dieat, Cutlodi auimam meam, anima:; hic sollicitudo et liinor, nc labatur qui bene
qtwniam sanC.us sum : salvum (ae tervum luum, Deut ambulal. Qiiocumque enjn se converleril, in lerrcnis

meus, spcranlem in le. Ecee ille sanclus uon csl su- rcbus ainariludinem- iuvenit ; uude dulcescat non
perbus, quia spcrat in Domino. babel, nisi level se ad Dcum. Qnoniam lu, Domine,
5. [vcrs. 5.] Miserere mci, Domine ,
quoniam ad le suatis cl mitis. Quid esl milis? 1'ortans nie, donec
etamari lota die:\w» una die. Toiu die. oinni iempore perficias inc. Vere eniiii, fratrcsmei, dicam lanquam
inlcllige : ex qno coipos Ciirisii gemit in pressiiris , bomo in hominibiis, elex liomiuibus : O-r.tl * quisqtie

iisqne in liiiem sa-culi qm> iraiiseuni pressurae ,

geniii cor siiuiii , ei intiicatur se sinc adulatione , et si.ne

is'.c liomo , cl clamat ad Deum ; cl unusquisque uo- palpationc. Nihil esl eniin stiillius quam ul se-
struin proportiotic babcl clainorem suuin iu lolo isto ipsuiu quisquc palpct atque seducat. Atlendai ergo et
corpore. Clamasli tu dicbus luis, et iraiisicrtint dies videat quanta aguntiir in corde liumaiio;queiiiadmo-
tni ; sticcessit tibi alius, et clamavit dicbus suis ; ct Iti diiiii ipsse plerumque oralioues impediantur vanis co-
liic, ille ibi, ille alilii : corpus Christi lota die clamat, gitaiiouibus, ita ul vi.v stet cor ad Deum suum ct vtilt :

sibi dcccdentibus cl snccedenlibus mcmbris. Unus se lenerc ut slel, ci quodammodo fugit a se, ncc in-
limno nsquc in lincm s:i'cnli extenditur: eadem inein- venit canccllos quibus se iucludat, aut obiccs quosdain
bra Chrisli elnoanl, ei qvxdam membra jam in illo quibus ictinc.it avolalioncs suas el vagos quosdaiu
rciptieseunl, qimlain modo clamant quadam vcro , molils, el stet jucundari a Deo suo. Vix c»t ut occur-
cmo ipsi nos rcqiiicverimns clamabunt, et posi illa
ral lalis oratio inter multas orationcs. Dicercl unus-
alia claniabuut. Totius corporis Christi liic attcndil quisqiiesibicontingere, cl alteri non contingcre, nisi

voccm, dicentis : Ad le ctamavi tota dic. Capul aulein inveniremiis in Scripluris Dei David orantcm quodani
nostrmn ad dexleram Palris iulerpcll.it pro nobis in luco, el dicenlein : Quoniam inveni, Domine, cor
(Rom. viii , oi) : alia menibra recipit, alia flagclhl meum, ut orarem adte (fl Reg. VII, 27). luvenirc se
alia mmitlat, alia consolatur, alia creat, alia vocai, dixit cor sunm, qnasi soleret ab co fngere, el ille se-
alia revocat, ali.t corrigil, alia redinicgrai. qui quasi fogitivum, et non posse comprehendere, et
6. [»<t*. 4.j Jueunda auimam servi tui; quoniam ad clamare ad Dcum, Quonium cor meum dereliquit me
te, Dumine, levtivi animum meam. Jucuuda cain, quia (Psal. xxxix, 13). Iiaque, fralres mei, aitendens quod
levavi ad tc eam. In lcrra cnim erat, el in terra aniariiu-
liicail, Suavises lu el milis ; videor niiln videre hicquod
dincm scntiehat : nc in amaritudiiie contabesceret, ait, milis. Jucunda animam servi tui, quoniam ad te /«-
no oninem liue graliaj sunvilalcm amittcret, levavi vuvi animam meam ; quoniam lu suovis et mitis es : videor
eam ad tc; jticunda cam apud lc. fcolus euim lu cs
mihi viilere ad hoc dixisse mitem Deum, quia patitur
jucuodilus : amaiilu.lii.c plenus csl muiulus. Certe isia nostra, ct cxspect.it tamen a nobis oraiioncm, ut
rccle admonet menibra sua ut sursuin cor babeant.
perficiat nos; el quando illi eam dederimus, accipit
Aiidiam eigo, et fuciaiit; levcnl ad illum qimd male grate, et exaudit ; nec meminit tanlas quas incondite
est in terra. Ibi cnini non puirescit cor, si levetur ad
fundimus, et accipit unam qtiam vix invenimus. Quis
Deum '. Frumenium si liaberes in inferioribtis , ne
eniin est, fiatrcs mei, homo, cum quosi cueperit ami-
ptiiresccret, levares ad superiora. Frumeutn nuitarcs 3
cus ejus colloqui, et voluerit ille rcspondere collocu-
locnin, et cor pcrniitiis in icrra pulrescere? Frunicn-
tioni ejus, et viderileum averti ase, cl aliud loqui ad
tiiiu levarcs in superinra ; cnr leva in coelum. El
alium, qui lioc ferat? Aut si forle iiilerpcllesjudicein,
untle, inquis, possum?Qui funcs, quae machiux, qux
cl cousiiluas etun loco nt le audiat, et subito cum a-J
scahe opus sunl? Gradus, alfectus sunt; iler tuuiu ,
eum loqueris, dimilias cmii, et iucipias fabuhiri cum
vuluuias lua est. Amandn ascendis , itcgligcndo de-
ainico tuo; quando letolerat? El tolcral Deus lot
sccndis. Sians in lerra , iu coelo es, si diligas Deum.
corda precantium, el divcrsas res cogilantium : oiinllo
N n cnim sic lcvalur cor quomodo levalur coipus :
,
dicere etnoxias, omitto dicerc aliquando pcrversas el
corpus ut lcvetur, lorum inutat ; cor ul levetur , vo-
inimicas Deo; ipsas superfluas cogiture injuria csl
lunlalcm mutal. Quoiiinm ad le , Dumine, levavi ani-
cumquo loqui coeperas.
ejus, Oraiio lua loculioeslad
mam meam. Deum quando legis. Deus
: libi loquilur; quando
7. [vers. 5.] Quia tu, Dominc, suacis es ae mitis. Ideo
oras, Dco loqueris. Scd quid desperandum est de '!

jticunda. Tanquam la:dio affeclus ex amaritudiue

gcnere humano, et dicendum jam ad damnatioiicm
terrenornm induleai voluit, ct qmesivil fontem dulcc-
pertinere omnem hominem cui snbrcpseril aliqua co-
i

dinis , el in tcrra non invenil. Quacumque cniin se

gitatio orauti, et inlerrupcrit oralionem ipsius? Si
vertebat, scandala, limores, Iribulaliones, teiilalioncs
hoc dixerimus, fraircs, quae spcs rcraancat non video.
iuveniebat. In quo humiuc securilas? de quo cciium
1
UnUS r.Cii. 516., minus.
« Aliquot Mss.: ibi enim putrescit cor, si non ievclv.r nd 1
Gatian. Ms., qumrut.
Deum. 'Sic sss. M
?.M.,noiu'ril.
«087 S. AUGUSTINI EPISCOPI m%
Dcum, qula iiiagna csl melins, i]iin I rlius, quo dlutorniui Quiil eiiim l:im
l'..no quia cst aliqua spcs ail

ijus inisericordia, di. auii.s ei Jucundn animam seni :

diuluriium, quain id quod eai Bcnipilernumf Non ii.
meam. El ines nc aliquando a te pereal, qui facil ne iu
lui, quonium ttd le. Doniine, levttvi animam pcreaa.

qwmodoean lewlT Quiimodo l'

otui - quo n ' 0,J(> "' Si ergo lu invocas Demn lanqunm Doum, seeurui
qnoinndo etm fugieiiicin apprchcndcre eslo, exandnis penines :.d islum \crsuiii. Ki mnllnm
vires dedisii, ;

valni 1
. Et evciilit til.i, quia i|uoticscunii|uc anto me miiericoi-i umiiibiii, iiivoeanliliis te.

Btetistl (puta Denn dieere), lanla vtna ct supcrnua B. Noll ergodicere : lllud mibl nondedil. It.di ad
cngilasli, cl vix milii lixam cl stabilem oralioncm fu- eonscienliani luam; libr.i, intcrroga, parcerc lllinoli.

disli : Quia (u ntavis es, Domine, ac milis : milis es, Si vere Deum iiivocasli, ccrlus csio quia id forle qu<
d
cura, ct siabo volebas icmporaliier, ideo non dcdit, quia uou libi
i.derans mc. Ex agriiudinc defluo ;
:

Dnnec aulcin facias, lolcras proderat. yEdificelur in hoc cor vcslruni,

roiiliima, ct lirinus cro. fralres,

Domine, cl inilis. cor clirisiianum cor lidele ne incipiaiis

ine : Quia tu suavis es, , ; tristii
Non cnim solum miscii- Ikcti, veluii fiaudali dcsideriil vesii is, irc iu indigna-
8. Et multum miseria>rs.
lioncm conir.i Deum non expedil advcrsus
eun, scd multum mixeiieors : abnndal eniin iuiquilas elenini
•

siimuliim
noslra, abundalcl inlsericordia tua. Et multum
mise- cnlcilrare (Aet. ix, 5). Reeurriu ad Scri-
quid quod di- piuras. Exaudilur diabnius, el non exaudiiur Aposto-
licors cs omnibus invocantibits te. Et eBl
non ex- lus quid vobis \idelur? Quomodo cxaudiunlur
t il innllis locis Sfiiplura, quia invocabunt, el :

audiam eos (Prov. 28) (certe misericors omnibus

i,
in- dxmoncs ? Pelicrunt sc irc in porcos, et conccssuni

rocmitibiis te) nisi quia quidam invocanies, non ipsuin

esl eis (Matth. vm, 31, 52). Quomodo exaudilus cst
;

Deum non invocnvcriml diabolus ? Peliii Job lcnlandum, ei accepii (Job\,

invmai.l? de quibus diciiur, 1 ,

(Ptal. i ii. 6). ln\ocant, sed non Deum. Invocas quid- 12, ct ii, 5, 6). Qnon.odo non exaudilus esl Aposin-
te vocas, invocas lus ! i lu magniiudine, inquit, revclaiionuui
Buid amas j invocas quidquid in » < nc
Porro, si Deum prnpler- cxlollar, datusesi milii stimulus carnis mc.v, augelns
quidquid vis ut vcniat ad le.

pccunia, ul vcniat ad saian:c qni me colapbizel : proptcrquod ler llomiuuni

ra invocas, ul vcnial ad le
d.gnilas illa rogavi Dl aufcrrct cuin a me, cl dixit mibi .Siillini
lo hxrcdiias, ut vcniai ad lc saccularis ;

Invi.cas qux vis ul vcnianl ad lc : sed Deum libi ad- libi gratia ntea; nam virius in infirinilale pcrfieiiur

jutiircm ponis cupiditalam ,non exauditorem desidc- (II C.or. xii, 7-9). Exaudivil euin quem disponclr. t

det qnod vis. Quid, si malc daimiare, ci non cxaudivil eiim qucm volcbat sanare.
lioiuni. Dcus bonus, si

magis nnn dando miscricors? Porro, Nani ei aeger pciit mulla a medicn, non dal mcdicus
vis, iionnc eril

si non dcdcrit, j;im nibil libi Dcus est ; et dicis non cxaudit ad voluntalcm, ut exandiat ad sanilntom.

Quantuni rogavi, quani srcpe rogavi, et non

sum ex- Ergo medicum luum pone Deuui pete ab ilto s.ilu- ,

fiudiins ! Quid enim pelcbas ? Forle mortem inimici lem, et salus tua ipseerii; non quasi saluicm evliin

pcleba: luam? Qui tccreavii, ipse secus, sed ul salus ipse sil ne uirsus aincs aliam
lui. Quid, si el illc ;

h&mo Deus autem judcx salutem prneier ipsum, scd quomodo lialn-s in psalmo,
d illum ; homo cs, csl ct illc :

non cxaudit ambos. Tristis cs, Dic anima! mca?, Sulus tua ego sitm (Psal. xxxiv, 5).
cst ; audil ambos, ct

qnia uon cs cxaudilus contra illuni ;

gaude, quia non Quid ad le, quid libi dic.il, ul se libi detl Vis nt dci se

Ego, inquis, non iioc pete- libi ? Quid si quod vis babcie, non vult ipse ut uabeas,
cst exaudilus cm.lra ic.

pctcbam mortem, sed vitam ul sc libi dct? Iiiipitliincnia reinovet, ui inlrel ad le.
bam non inimici mei
;

peleham filii mei qnid iuali pclebam ? Nihil mali :

Bona cogiiaie ct coosideraie, fraires. quai dal Dens
Nam quid, si ille rapius pcccaioi ibus ; el binc inlclligile quid scrvet senis
pclebas, sicut tu gentiebas.
csl, iie malilia innlarel inlcllccium illius (Sav. iv, suis. Peccatoribus blasphcmaiilibiis eum quoiidie il.it

H)? Sed peeealnr, inquis, orat; ct ideo volebam cum ccelum ct lerram, dal Ibutes, fiuctns, saluiem, filios,

vlvcrc, ul corrigcrclur. Tu volebas

cum vivere, ul copias, iibertaiem : brc nmniabona i.ondatnisiDeus.
quid Deus noveral, si viverei, pcjo- Qui talia peccaloribus dal, quid euin pnlas sei vaie
melior cssel si :

Hoccine dc ilw senliendnm esi, qnia

rcni fulnrum? Undc crgo nosli quid illi prodessd, fidclibus suis?

ad cor luuin, qui lalia malisdat, nibil scrval bonis? Imo vcro sti-
mori an viverc? Si ergo non nosli, redi
suum. Quid ergn, inquis, fa- vat, non lerrain, scd ra-luin. Vilius forle. .iliquid di-
diiniue Dco consillum
Domi- cum cadum sed seipsuni, qni eaMnm.
li.im? quidorem? Quid ores? Qmid le docuil C0, dico ; fecil

iws, quod le docnil ccelesiis magister. Invoea Deum 1'ulchruiu cst cixlum, scd pulchrior csl fabricator

lanquam Dcum, ima Deum tanquam Deum

illo me- : rreli.Sed video COcluiO, el illum non video. Ocnlos
lius iiihil csi; ipsum desidcra, ipsum concnpiscc. cnim babes ad videndiiin ecelum cor nonduni liaLes ;

tfsflfll neiii a Woo venii de cu I»

Vidc invocantcin Dcuri in alio psalmo ad videndnni fabricaloreni
: CQ^Ii :

Vt qni fei il cce-

in leriam, ul niundel cnr, qno videaiur
quml pelil? i"lia-
Domino hnnc reqitiram. (Vid esl

bti.m mdomo Domiiti ptr MMM dies v <v meir. Ulquid lnm ci lerrain. Scd piino ruui p.uienlia salniein IX«
Domhti (Ptal. x\m, specia. Quibui te medicanienUi curei, ille novil;
lioc? ll contempler itUcttUlontW
Dei vis, sinccrissimis mc- HM quihus scelionibus, quibus lislionibus,
Tu ille no\it.
4). Si eigo ainator
ipaun dilige, lpa«o ama, libi agriuiilineni c.nipaiasu oeceuuM lUe venil non 1

dullii eastitque luaplrlit

inbia qno jucundius nibil invciiis, quo snliun f..\ ii e. sed cl sccare cl urcre. Non videsqu nn»
ilii fla^ra, illi
in.mil.u», spcin ln-
bomines plUlUlW sub modicoruir
I NflUi. ,\ll/., IViHlMov., mMA
1089 KNAURATIO 1N PS ALMUM LXXXV 4090

ccriam lioininc promittc..ie?Saiiabeiis, ilicil utedicus ;

qciain pcregrinns. Absii , absii : rcccdant onmia sc-
sanaberis, si secucro. Et bomo dicil, ei homini dicii ductoria , receil.ni blandimenta falsa ; recedant ca
nec qui dicit certus est, nec qui audit, quia illc dicit quae nobis quotidie dicunl, Ulii est Dcus luus? Kflim-

homini, qui non fecil honiincm, el non peifecie scit damus super nos animani noslram, confilcamur in la-
quid agatur in hoiuine : et lameu ad vcrb.i liominis ci ymis, gemamus in confessionibus, in miseriis suspi-

plus nescicntis nuid agatur in liomine credit homo, rcmus (Psal. xu 11,4,5). Qnidquid nobis adest
,

snbdit membra, li^aii se paiiiur, aul plcrumque cliam prxter Deum nostrum, non cst dulce nolumus omnia :

non ligatus secatur auluritur; et accipit forte salutem qux dedil, sinon dai seipsuui qui omnia dedit. Au-
paucorum dicriim, jani sanatus quando moriatur ribus infige, Dominc orationem meam et inleude voci
, ,

ignorans; cl foriasse, dum curatur, moritur; et for- orationis mew. In die tributationis vieai clumavi ad le

lasse curaii non potcrit. Cui autem promisitDeus ali- quoniam exaudisli me.
uuid', el fefellit? 12. [t>«rs. 8.] Non esl similis tibi in diis , Domine.
10. [vers. 6.] Auribus infige, liomine, orationem Et quid dixit t Non est simitis l:bi in diis , Domine.
meam. Magnus oranlis affeclus. Auribus infige, Domi- Fiogant sibi deos quos voliinl Pagani ; adducant fa-
ue, oraiionem meam : id est, non exeutdc auribustuis bios argenlarios, aurilices , expolitores, sculptores,
oratio nica, fige iliam ibi in auribus tuis. Quomodo faciant deos. Quales deos? Oculos babentes , el non
pariurivit, ul Cgeret orationem suam in auribus Dei ? videntes (Psat. cxiu, 5); ct cxlera qux dicil psal-

Itcspondeat Deus, et dicat nobis : Vis ligam oiationem mus conseqiicnler. Sed isia non coliums, ait; non
luam in auribus meis ! Fige in corde luo legem mcam. colimus, bxc signa sunt. Et quid colitis? Aliud
Auribus infige, Domine, oralionem nieum; et inlende aliquid pejus : Qnoniam dii Gentfum dwmonia(Psut.
voci oralionis meoe. xcv, 5). Et quid ? Nec d.nmoni.i , inquiunl , coli-

11. [vers. 7.] Indie Iribulationis mcrn clamavi ad te, nius. Plane uibil aliud habetis in lemplis, niliil aliud
quoniam exaudisti me. Causa ut exaudires mc, quia implct vales vestros qnam dxmonium. Scd quid
in die tribiitationh mete clamavi ad te. Paulo anle dixe- dicitis? Angelos colinius, Angelos babcmus deos. Non
ral : Tota die clamavi, lota die tribulalus sum. Nullus plane noslis Angelos. Angcli enim unuin Deum co-
ergo cbristianus dical esse diem in quo non sit Iribu- iunl, nec favent bomiiiibusqui volimt colere Angelos,
latus. Totam diem, lolum tempus intelleximus : lota et iiun Deum. Nam invenimus bonoratos Angelos,
die iribulatur. Quid ergo , tribulatio cst ct quando prohibeutcs homincs ne se adorarent , scd verum
bene esi? Ulique tribulatio. Unde tribulatio ? Quia Dcum (Apoc. xix, 10). Sed Angelos dicant, hoiniin s

quanidiu in corpore sumus ,

peregrinamur a Domino dicant, quia dictum est , Ego dixi, Dii estis, cl fitii Al-
(II Cor. v, 6). Quodlibct bic abundet, nondiun sumua tissimiomnes (Psat. lxxxi, 0) : Non esl similis libi in

in illa piitria quo redire feslinamus. Cui pcregriuatio diis, Domine. Qnodlibet alind cogitct homo, non est
dulcis cst , non amat palriam : si dulcis est palria , siinile quod faclum est illi qui fecit. Exccpto Deo,
amara csl percgiinalio ; si aniara peregrinaiio, loia quidquid aliud esl in natura rerum, factum est a Deo.
tiic Iribulilio. Quando non esl tribulaiio? Quando in Quanium inlerest inier eum qui fccit , el illud quod
palria delectalio. Delectaliones in dextera tua usque in factum est ,
quis digne cogilel? I>le ergo dixil , Non
(inem. Implcbis me lanitia , ail , cum vullu luo (1'sal. est simitis tibi in diis , Domine : quantum aulem sit

XV, II); ut contempler delectationem Domini (l'sat. dissimilis Deus, non dixit, quia dici non potest. lnten-
xxu. 4). Ibi transiet labor et gemilus ibi non oiaiio, : dat Charitas vestra : Deus ineffabilis est; facilius di-
scd iaudatio ; ibi Alleluia , Amcn ibi , vox consana cimus quid non sit. Tcrram cogiias;
sit, quam quid
cum Angelis ; ibi visio sine defeciu, ct amor sine fasii- non est hoc Deus mare cogitas; non est hoc Deus
:
:

dio.Quamdiu crgo non ibi, videlis quia non in bono. omnia qux sunt in terra homines et animalia; non ,

Sed abundant omnia? Abundent omnia vkle si SC- , esl hoc Deus omnia qux smii in mari qux volant
:
,

curus cs quia non pereunt omnia. Sed babeo quod non per aerem ; non est hoc Deus : quidquid lucet in
liabebam ; accessil pecunia qux non erat. Forte ac- ecelo , stellx , sol et luna ; non est hoc Deus : ipsuin
cessil et timor qui iion erat ; forte tanio securior eras, ccelum ; non esl hoc Deus : Angelos cogita, Virtutes,
quanto pauperior. Postremo sint copix , redundel Potestales, Archangelos Thronos, Sedes, Domina- ,

alTluciiiia bujus sxculi, detur securitas quod non per- tiones; non esi hoc Deus. El quid est? Hoc solum
cant : dicat Deus dcsuper , .Eienms in his eris potui dicere, quid non sit. Quxris quid sil? Quod
xlerna lecum erunl ista, sed meam faciem non vidc- oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor liomW
bis. Neino carnem cousulal ; spiritum consulile : re- nis ascendit (I Cor. n, 0). Quid quxris ut ascendal in
S(>ondeal vobis cor vestrum ; respondeat spes, fides, linguam , quod in cor non ascendit ? Non ctt simitU
cliaritas , qux in vobis esse coepit. Ergone si accipe- libi in diis, Domine; et non esl srcundum opera lua.
remus secmilatcm nos in afQuentia bonorun sxcu- 15. [iw. 9.] Omnes genles qitotqitot [ecisli,vcnient,
larium semper futuros, et diceret nobis Deus, Faciem et adorabunt coram te , Domine. Anniintiavit '
Eorle-
incam ncn videbiiis ,
gaudcremus in illis bonis? Eli- siam, Omnes gentcs quotqiwt fecisti. Si est gens quam
geret forie aliquis gaudere, ct dicere : Abundant raihi non fecit Deus, non adorabit eum : nulla csl autera
ista , bene milii est , niliil amplius quxro. Noudum gens quam non fecit Deus ; quia fontera omnium gen-
coepit esse amator Dei ; nondum ccepit suspirare lan- 1
Sic Mss. Edd. vero, annmmml.
1001 S. AUCUST INI episcopi tooa

hiiiii A.lam ct Evam fecit Deus, imle propogttco

uinl eniin Ecclcsi.i et E.deskc , illac Ecclcsi.r qn.c l.c-

oinnes geulCS. Omii.s crgo genlcs Deus f.cii Omiici :

clcsia ; sic illa gcns quie gOlitei : aiilea gcnlcs ,

ergo gentes quotquot (ecisti, venient, et adorabunl coram iiniltx gcntcs ; ino.lo una gons. Ouare una gcns!
te, Domine. Qnan.lo «Jictum csi? Quando coram co Quia ima fidcs , quia iina ipes ,
qui.l una cliaritis ,

nmi tdurabant nisi pauei sancii in una populo Ikbi ao- quia una exspcctalio Postrrino quare non una gens,

rnin. lunc. .li.liiui csl h.ic; cl modo vidclur quod di- si una patria? Pallia cwlcstis csl *
, patria Jcrnsalcm

cliiiu est : Omiiej g.iil.s quotquot (ecisli , venient ,

el est : qui qnis inde civis nou cst, ad islamgcnlein

adoabunt cornin le, Domiiif. Quando diccbanlur li.xc, non periiucl ; quisquis autcm in.le civis cst , in una
vidcbanlur oi credebanlur ; i|iiando videnlur , gente Dei est. El heec gcns ab orienie in occidcntcin.
iioii .

ntiaro ncganliir? Omnej gcntes quotquol (ecisti, ve- ali aquilone ot mari distendiiur |>er qualuor paries

nienl, et adorabunt corum le , Domine, ct gloriftcubunl loiius orhis. Iloc Dcus dicil : Ab oriente cl occidenle,

iidiii,' n lumn. ah aquilnne ci mari dale glori.iin Dco Hoc pradixil,

14, [vcrs. 10-1 Qnoniiim macinus es tu, et (aciens mi- Imc implevit, i|iii si.lus csl magiius. Desinal ergo hoc

rabilia; tu es Ueus sotns magiius. Neino se dical nia- diccrc conlra soliiui magniiin ,
qui noluit ess-e par-

gnum. Fuiuri eranl qui >e dicerent niagnos : conira vns : quia non possuul esse duo niagui, Dcus cl Do-

hos diritur, T« H Deits tolns magnus. Nani quid ma- n.iius.

giiuin dicilur Dco, iiui:i ip*e esi solns Dcns magnus' 15. [vert. II.] Deduc me , Domiiie , in via tita , et
*
Quis lioc noscil, quia ipsc cst Dcus magniis? Sed quia ainbnlibo in vcritnte tua. Via lna , verilas lua , vita

liituri erant, qni se dicereni magnos, ct Deum beo- lua, ChrstUS. Ergo corpus ad illiint , cl corpus de
i.ntparvum; coutra illos dicilur , m« lo/m Deus illo. Ego sn>n via , et verilns , el vila (Joan. xiv , 6).

qnoJ
tnagnus. Etenim lu dicis, iniplclur, non quod illi Detluc me, Domine, in via lua. In qua via ? Et ambu-
ilicuni , i|ui se dicunl magnos. Quid dixil Deus per tabo in veritate tua. Aliud est, ul ducal ad \iain ;

Spirilimi siiuiii ? Omii.'.? gentes quolquut (ccisti, venienl, aliud, ul de.lucat in via. Vide homincm ubique pau-
cl odurabunl coram ie, Domine. Quid dicil neseio quis, percm , ubiquc adjulorio egenlem. Qni prcter viam
qui se dicit inagnum ? Absit : uon adnratur Deus in sunt. christiani non sunl, aui catliolici nondum sunl
oiiinibusgeriiibus;pericruntomnesgeiiies, sola Africa deducanliir ad viam : sed cum pcrducii fucrini ad

remaiisil. Iloc lu dicis.quilcdicis magniim; aliuddicit viam , et calliolici in Chrislo facli fiieriul ; ah ipso

i|iiicstsolus Deus inngnus. Quid dicitqui esisolus Dcus dcducaiilnr in ipsa via, ne eadunl. Cerle jam anihu-
niagnns? Omncs gentes gitoli/nol [eciali, eenienl, et adora- lant in via. Deduc me, Domine, in via lua : ceric jam
btint coratn te, Domine. Vidco quod dixit solus Deus ma- iu via lua siim, deduc me ihi. Et ambulabo in vrilale

gnns; laccai homo f.ilso magnus; ideo fallariter ma- tua : le deducenie, non errabo ; si dimiseris, crrabo.

gniis, quia dedignalur cssc parvus. Quis parvtisesse de- Ora crgo ui non dimiliat , scl nsquc in linem «lcdu-

dignalnr? Istequi hocdicit. Quicumquc tult intcr vos cal. Quomodo deducil? Seinpcr mouciiilo, sempcr
majoresse, dixil Dominus , cril vesler scrvus (Slatth. dando lihi manum suain. El brachium Domini cui

w , 36). Illc si serviuj vellet csse frairum suorum , rcvclatum esl (Isai. liii , 1)? Dando eniin Clirisium

nou eos separarcl a mure ipsorum : sed cum vnli suiun, dat liiantim snam dando manitni stiam Chri-
; ,

csse non vilt esse salubriier parvus;

magnus, cl slum suum dat. A.l viam ducil, perducendo ad Chri-
Dcus qui superbis rcsislil, humilibus autcm dal gra- sium suum ; in viadeducii, dcdiiceiidoinChrislo suo :

liam (Jttcobi iv , 6) ,
quia solus cst magnus ,
implct Christns autem verilas. Deduc me crgo Domine , ,
iu

omnia qu:c pranlixit ci conlradicil maledicenlibus. , ria luii , fl ambulabo in veritate tua : in illo iiliquc ipii

Chtisio enim lales maledicunl. qui dicunl quia per- ail, Ego sum via, el verilas, et vila. Nam qni in via cl

iit Ecclesia de loto orbe tcrrarum , cl rcmansil in veritate dcducis. qno ni;>i ad vilam perdticis? Dcdti. is

sola Africa. Si diccres illi, Pcrdes viliam luam ; ria tua,

forte ergo in illo, a.l illum. Deduc me, Duntiue, ii»

non a le lemperarct manuni : cl dicit Clirislum pcr- et ttmbttlabu in veriltite lua.

didisse haeredilatcin suam rcdcmptam sangiiine suo! 16. Jnciiiid.iur cor mum, nl liment nomcii luum.

Quam autcm facial injuri.im videlc, fralres. Scriplura Ergo liinor iu jucuii.litalc est. El quomoda jucnn.lilas,
dicil : /u tata gente gtoria regis; in diminuiione yuputi si timor ? Noiine linior amariis solet csse ? Eril ali-

contrilio principit (Pro». xiv, 2S). Ergo banc injuriain quando juciindiias sinc liiuoro, liin.lo jiiciindiias cum
beb Christo, ul dicas populum ejus ad isl.nn exigui- liin»re : nniiduin esl cnim plcna securilas, nec pcr-

taleni diminutnin. IdflO natns 88, kteo ehrislianuin le fecla jucundilas. Si nulla jiiciindilas. dclii imus ; si

dicis, Ul invi.lcas glorlae Christi , cuj.is signnm le in plena sccurilas, male cxsullamus. Er,;o ct jucuii.lii i-

frontc poriarc asseris, el de corde

perdi.lisli ! In lata tcin aspergal, et limoreni imulial, ul dc dulec.l i.'

genle gtoria regis : agnnsce regein liiuni ; da illi glo- jiiciiiidii.iiis perducal ims ad sedem sceutitatis :

riaiii, da illi latam gc.nicm. Quani lalaiti goniem dabo, dando ilmorem, non ims laclalmale cvsultarc, ci re»

iliquis? Noli cx UlO COTde dare, Bt

rcclc dabis. Undo eedere de »ia. Iden dicii psalmns, Stieiii •emme m
Onnies geulct qitolqnot CNM tremore [Ptal. II) Sic
<lo, inquieiTEoee lonc d.i et e.uulfite ei II,
: timore, |

(eeitti , venient , <t udnrnbunt .oriiin U ,

Domiiic. Dic

hoc, conlilcrc lioc , 61 dedUU talaiH gcuicm : quia 1

ncg. ms , xi nii.i pntrht tatnth «'?
omnes gci.les in uno una ; Ipto 681 uniias. Quomodo * t\o»tri onuie.s Ms» . i . i-
 1093 ENAKIUTIO I.N PSALMUM LXXXV. 1094
ctapostulus Paulus dicit, Cum limore et tremore re- sumus in carnc, et isU mortalilalc? Corpus rnim
ttram ipsorum salutem operamini ; Deus enim esl qui mortuum est, ait Apostolus, proplcr peccatum (rtoui.
operatur in vobis (Philipp. H, 12, 15). Quidquid ergo viii, 10). •Ergo et hic sunt moriui ; ut non mireris
prospcrum venii, fraires, magis mcluendum est : quas quia inferuum dicitur, si inortuis abundat. Non euiin
pulatis prospera, magis teniaiiones sunt. Venit hacre- ait, Corpus moriturum est ; sed, Corpus nwrtuum est.
ditas, venil copia rerum , abundal circumflueniia Adhuc liabet vitam utique Corpus nosirum ; et tanicn
ncscio cujus felicilaiis : lentaiiones sunt istx ; caveie cnmparatum corpori illi, quod futurum est qualia
ne vos isia torriinipanl. Qiiidquid ciiam prosperum sunt Angelorum corpora, iuvenitnr corpus bominis
«'Sl secuudum Clirisium et gcrniaiiam cliarilaiem mortuuni, quamvis adbuc habens animain. Sed rursus
Clirisli : si forle lucratus es uxorem luam quoe fuit ab hoc inferno, id estab hac parle inferni, cst aliud
in partc Donali ; si forle credidcrunt lilii tui qui infcrius, quo eunt morlui ; unde voluit Dcus cruere
fiieriint pagani ; si forte lucraius esamicum tuum qui aniin.ns nosiras, etiam illuc miltens Filium suuin.
te volebat seducere' ad theatra, ct lu eum duxisli ad Etcnim, fratres, propter ista rluo inferna missus est

ccclcsiam ; si fori'. conlradicior nesi io quis inimicus Filius Dei, undique liberans. Ad lioc infernum missiis
liins el rabide sanviens, deposiia illa rabie faclus est est nascendo, ad illud moriendo. 1'roplerea vox cjus

miiis, ft agnovit Deum, nec oblatrai adversus te, sed est in iilo psahno, non quoquain uoniine conjiciente,

clainal lecum advcrsus nialuni : isia jucunda suni. scd Aposlolo exponente, ubi ait : Quoniam non derc-
Uudc cnini gaudemus, si de his non gaudemus ? aut linques animam meam in inferno (Psal. xv, 10 Acl. u,
;

quafi siiut alia gaudia nostra, nisi isla ? Sed quia 27). Ergo aut ipsius vox est et hic, Eruisti animam
iibundant et tribulationes, et tentaiioncs, et dissen- meamex infcrno inferiore : aul nostra vox per ipsiim
sioocs, cl schismata, el cajlera nvala, sine quibus non Christum Dominum noslrum ; quia ideo ille pervenit
potesi esvc s;eeulum hoc, donec transeat iniquiias; usque ad infernuui, ne nns renianercmus in infemo.
cxsuliatio illa nou nos laciat securos, sed ila jiiciin- 18. Aliam etiam opiniouem dic;lm. Fortassis cniin
dctur cor nostrum, ut tinical nomen Domiui, nc apud ipsos inferos est aliqua pars inferior, qiio iru-
aliuncle jiicundctur, aliunde feriatur. Securiialeui nou duntur impii qui plurimnm peccaverunt. Elenim apud
exspecietis in pcregrmatione : quando illam hic vo- infcros ulrum in loc.is quibusdam non fuissel Ahra-
Inerimus, viscum eril corporis', non sccuritas honii- ham ', iion satis possuinus definire. Nondum cnim
nis. Jucundetur cor meum, ul limeal nomen tuum. Doiniiuis vener.it ad itifernum, ul cruerct indc
17. [vers. 12, 13.] Confilebor libi, Domine Dcus onmium sanctonmi pra;cedenliu.n animas, ct tameu
mens, in toto corde tneo , et glorificabo nomen tuum in Abraham in requie ibi crat. Et quidam dives cum tor-
(cternum; quoniam misericordia lua magna est tuper qucreiur apud inferos, cum videret Abrahani, levavii
ni«, et eruisti animam nieam ex inferno inferiore. Quod oculos. Non eum pnsset levatis oculis videre, nisi ille

dicimus, fralres, hoc si non vobis lanquam certus essel superius, ille inlerius. Et qu d !
ei respondit
cxposuero, ne succeuseatis. Homo smn euim , ct Abraham, cum diceret, <Pater Abraham, mitte La-
quuntum conceditur de Scripiuris sanctis, lantum zarum, ulintinguatdigitumsiiiim, etstillct inlinguam
audeo diccre : nihil ex me. Infernum nec ego exper- meani, quoniam crucior in hac flamma ? Fili , i ait,

tus sum aJliuc, ncc vos : et fortassis alia via erit, et i mcmento quia Vcccpisti bona in vita lua; Lazarus
non per hifernum erit. Incerla sunt haec. Verum quia autem mala : nunc autem hic rcquiescit, tu vcro tor-
dicit Scriptura, cui contradici non polest, Eruisti aui- queris. Etsuper haec, »ail, i inter nos etvos magnum
mam maam ex inferno inferiore ; inlelliginius lanquam chaos<firniatiim cst ; ut ncc nos possimus venire ad
ituo inferna esse, superius, et inferius : nam unde vos, nec inde aliquis venire ad nos i (Luc. xvi, 22-2C).
infernum inferius, nisi quia cst infernum supcrius? Ergo inter isla duo foriasso inferna, quoriim in un»
Aliud non diceretur infernum, nisi in comparaiione qiiicvenmt anima; justorum, iu altero lorqiicniur aui-
illins superioris parlis. Videtur ergo, fratrcs, esse maj impiorum, attendens quidam orans hic, jam hic
habiiaiio qusedam cceleslis Angclorum : ibi vita incf- in corporc Christi positus, et orans in voce Chrisii,

fabilium gaudiorum, ibi immorlaliias et incorrupiio, eruisse Deum animam suam ab infcrno inferiore
ibi omnia secundum Dei donum et gratiam pennaneii- dixit,quia liberavit se a talihus pcccatis per qinu
lia. llla pars rcrum supcrna est. Si ergo illa superna posseldeduci ad tormenta inferni inferioris. Qucmad-
rsi; ha:c lerrena, ubi caro et sanguis, ubi corrupti- modum si medicus videat tibi imminenleni aegriludi-
bililas, ubi nalivitas et mortaliias, ubi decessio atquc nem forte ex aliquo labore , et dicat , Parre libi , sic

successio, ubi mutabilitas et inconstantia, ubi timo- tc tracta, requiesce, hiscibis ntere ; nam si non fece-
res, ctipiditales, horrores, laetitiae incertx, spes fra- ris, aegrotabis : tu auiem si feceris et sdvus fucris,

gilis, caduca siibstantia ;

puto quia nmnis isla pars rccte dicis medico, Liberasii me ab aegriludine ; non
non poiest comparari illi ccelo de quo loquebar paulo in qua jam eras, scd in qua futurus cras. Nescio quis
ante : si ergo illi parli luec pars non comparalur, habens causam moleslam, mittendus erat in carce-

illa superna csl, ha:c inferna. Et post mortein quo rem ; vcnit alius, delcndit eum : gratias agens quid

hinc, nisi sit infernum infcrius hoc inferno, in quo dicit ? Eruisti animam mcain de carcerc. Suspenden-

1
' Nonnulli Sks., secum ducere. Sic aliquot Mss. \t Edd., in loas quibusdam fuissetjam
* ires Hss.. coidis. Abraham.
1005 S. AliC.CSTINI EPISCOI'1 109G

tlus eral dehilor ; solutuiti est pro eo : libcraiiii llicl Deiim. llonii:ii | aneienl : a<l quod vidcbani ', ad
tur de suspendio. In liis Omillblll non er.int ; sed quia hoc. ambularciit. Putl qillo DeuiliOll eral, bouiocrat:

lalibus mcritis agebaulur, ul iiisi-uiliwtiiUnn essct, ideo nccidcndus cral? 1'arce biiinim , et aguo»ce
ilii owonl ; iude se rette dieunt liberari, quo per li- Deum.
bcralorcs suos iioii siuil pciinissi pcrdtii i. Ergo, fra- -ii. [ivu. 15] El tu, Domine Deus , miserutor H
ires, sivc illud, sivc illud sit; bie r.ie srruiaiorein miscricors , longanimis et multum misericors , ct vcrnx.

\erbi Dci, noii leuierariuni afliriiialorein lencalis. Kt Quar« lotigunimis et mulium misericors , ct miseralorl
eruisti unimum mcaiii ex infeino inferiore. Qiiia iu cruce pendens ail : Pater, igtwsce itlis ,
quia

19. [vers. 14.] Deus, prajtercuntes letjein insurrexa- nesciunt quid [aciuut (J.uc. xxiii, 31). Qnem petlt* Pro
runt super me. Quos dicit prxtercuntes legeni! Nwi qiihus petil? quis petit? ubi pctil? Patrem blius, pru
Pagauos, <|ui non acceperunt legetn. Neino etiiin pra> impiis crucifixns, intcr ipsas injurias, non veibi rnni,

lerit ipiod iion atcepit : dicit Aposlolus dclinitc, L'bi s il ntorlis illaix, pcndens in ciucc : taiiqiiain ad lioc

enim lex HM est, nec yravuricatio (Hom. iv, 15). Pras- extenlBS manus babuerit, ut sic pro illis orarel, ut di-

icieiuiios legeui, prxvaricatorcs legis dicit. Quos rigcrelur oratio ejus lanquam inceiisitm in c qisprclu

ergo iiitelligimus, fralres ? Si ab ipso Domino aeci- Pairis, et elevntio m.inuum ejus sacrilicium vesperii-
pinntis bane vocem, praacreuntcs legein Judxi erant. iiiiin (Psal. cxl, 2). Longnnimis, cl mullum misericors,

Jinurrexeruni stiper vte prattereuntcs legem : non ser- et verax,

vaverunl logem, et accusaverunt Cbrisiiim, quasi 21. [vers. 16.] Si ergo tu v:rax , respice in me , el

ipse pr.cterirel legcm. Prwtereuntes legem insttrrexe- miserere mei ; da potcslatcm pucro luo. Quia verax , da
rimt super me. El passoi est Dominus qoa nOvimui. potesiat.m pucro luo. Transeal lempus pilicnlix, vc-

Pulas niliil lale patitur modo corpus ejus? Unde fieri lliat lcmpus juilicii. Quomodo , da potestatem puero
potest? Si putremfamilias Bcelzebub vocaverunt ;
qitanto ttio ? Pater non jutlicat quemquam ; sed omne judkium
magis domesticos ejus ? Non est discipulus super magi- dcdit Filio (Joan. v, 22). Ille rcsurgens, el in tcrram

strum, ncc sentts super dominum suum (Multh. x, 25, ipsc veuiel judicaturus ; ipie videbitur tcrribilis, qui

34). Paiilur el corpus prxtercunlcs lcgem ; et insur- visusest coiiteiuplibilis. Demonslrabit polentiani, qui
guiil super corpus Cbristi. Praitereunlcs legem qui demnnslravit patienliam : in cruce patieniia erat ; in

sutil? Numquid forie Juda/i audcnl insurg.>re super judicio potcniia crit. Apparebil cnim homo judicans
ChrislumT Son nam nec ipsi nobis valde faciunt
: tri- sed in claritaic : quia sicut eum Mislis ire , dixeruut

hulaiionem. Nondum enim crediJerunt, iiondiim sa- Angeli, sic venict (Act. l, 11 ). Fornta ipsa venicl aj
luiem agnoverunl. insurgunt super corpus Cbristi judicium ; ideo videbunt illuin el impii : nam furiiiaiu

mali Cbrisliani, dc quibus quoiidie tribulaiionem pa- Pei non vidcbunt. lieati eniin niumii cordi , quonium
Hlur corpus Cbristi. Omnia scbisinata, oinncs h.vi e- ipsi Deum videbunt (Matth. v, 8). Apparcns in boini

ses, omnes inlus pcssime vivcntes, et niorcs suos nU forma, dicel, lie in ignem anernum ; utimptcatiir

bene viventibus imponenies, et ad sua liahenics, el ipiod dixit Isaias, Tollalur impius , ul non videal cla-
malis colloquiisbonosii.nrescoiTumpcntes (ICor. xv, rittilem Domini (Jsai. xxvi , 10, sec. LXX). Tollaiur

35) ; ipsi prancreuntes legem insurrexerunt super me. ut noii videat formain Dei. Formam crgo v.ilebuni

Dicat ninnis anima pia, dicat omois aninia chrisliana. hoiiiinis. Q«i cum i» forma Dei esset a:quutis Deo
Qux boe nou paiitur, non dical. Si aulem cbrisliana (Phitipp. ii, 6) : hoc non videbunt inipii. Jn piin-
anima est, no.it quia mala paiilur: si agnoseit in se cipio erat Yerbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus
passionem suani, agnoscai bic voccm suam ; si':<utein eral Verbum (Joan. 1,1) hoc non videbunt impii. :

cxlra passiouem est, ctcxtra vorem sit; ut autcm non Si enim Deus Verbum, ei beali mundi corde, quomam

sit extra passioncm, ambulcl pcr viam angustam ipsi Denm videbunt ; iiiipii auiem immundi suni corde :

(iJutilt. vii, 14), el incipiat pie vivere in Cbristo, ne- procul dubio Deum non videbunl. Ki ubi est, Vide-
rcssc est ullianc pcrsccuiionein paiiatur. Omnet enim, buni in quem pupugerunt ( Id, xix , 37 ) : nisi quia ap-

inquil Apostolus, qui volunt in Christo pievivere.perse- parct formam hominis eos visuros , ut jiidicentur ;

cutionem patiuntur (II Tiiii. III, 12). Deus, pratemtntes formam Dei non visuros , nisi cos qni ad dexteram
letjem insurrexertinl super me ; et stjnagoga polentium separabiintur? Etenim cum separali fucrini ad dexle-
iitquisierun: auimam meam. Syuagoga poleuliuin cou- ram , boc cis dieetur : Veniie, benedieti Patris mei

giegaiio esl supcrborum. Syuagoga potentltttH insur- percipile regnum ,

quod vobis paralum esl ab origin*

rexil super capni, id esl Dombuin nostruin Jeswn mumli. Implis vero ad sinislraiii quid ? Jle in ignem

Clnistiii.i, clatnaiiiiuin el diceiiiium unoore, Crucijige, a-teinuiil ,

quem paravit Puter meus diabolo et angelii

erncifige, (Joen. xix, C) : dc quibus dicluni esi, Kitii ejus. Finilo autem judicio, qtioinodo conclusit? Stc
Itomimim Jenles eoi utn arma el satjittw, el lingua eorum ibunt impii in cmbuslionem aHtruam ; justi aulem in ri-

yttidius ucuiiis (J'sal. lvi, 5). Non perciisscruni, sed

tlamavcriinl : elamando ferieriuil, claiiiando cruei- I i dJ., M Aotrini parcerent, itt guotl. elr. « |>l« i.|«i,- -t

ui.'li n-.s >N. : «(Miiini pureeieM . tid i/iknI, cti'. UihUis I.-
llxcruul.Yoluntoi elamaniiumlmplela esi.qii.mdoDo- uunotH roi ••.iiHusiui" lainiiiaiis et pwrojiiamfroqueni | <r
uUrc» rraciitus: scJ ui i.nus odliis Ubru pjssnu
iniiiiis crucilixus esl : t'< sijnutjotju polenlium tnquisie- liosi i) | oi
vilialiis Mcnilra, n. 23, uln »ls». hahont i "»" relingttt-
ruiit im/mumincum. Efnon propotuerunl ti in MMJMCM ns. ho.,K.M. Urclianl :
fWM letmiune* uiitbram.utcuiS
suo, Quoiuodo non proposuerunl? Non iiitcllcxcrunl iu tt.ee, eit
 1097 ENARIUTIO IN PSALMUM LXXXV. io»s
tam aternam (MaUh. xxv, 34, 41, 46). Jam a visione sanciorum potestateni , et est u:ius(|iiisquc sanctorum
forma: hominis pergunl illi a<l visionem forma: Dei. lilius ancillai ejns. Quid si de pagana naius est , pt
Ilasc esl enim, inquit, vila celcrna, ut cognoscaul U cbristianus facius cst? liiius pagana: quomudo potest
uiium verum Deum, et qttem misisti Jesum Citristitm cssc lilius ancilli: i|)sins? Est quidem pigan.u lilius

(Juan. xvn, 5) : siihamlis, Et ipsum unum verum carnaliler, sed lilius Ecciesia; spiritualitcr. Et salvum
Deum ;
quia Palcr el Filius unus vcrus Deus : ul isie fac filium aneitlm tuw.

si! sciisus , tc ct qucm misisti Jesum Chrislum co- 23. [vcrs. 17.] Ftw mccnm sigmtm in bono. Quoo
guoscanl iiiiuiii verum Dcum. Non enim illi ihunt ad figiinm, nisi rcsiinectiinis? Dominus dicit : Generutio
visionein Patris, et non ibi videbunl ct Filium. Si non lncc pmva ei amaricanssignum qumril; et signum non du-
esset ct Filius in Patris sui visione, non diceret ipso bitur ci, nisi sigmmjonai prophette. Sicut enim Jonas fuh
Filius discipulis suis quia Filius in Patre esl, ct Pater in eentre celi tribus diebut el tribus noclibus,sic
crii et fitius

in Filio. Diciiiit illi disciputi : Ostende nobis 1'utrem hominit in corde lerra: (Maltli. xu,39 et 10). Ergo ciim
et sufficii nobis. Ait illis : Tanto tempore vobiscum capiic nostro jam factuin est signum in bonw dical et :

sum, et non me nosiis ? Philippe, qui me vidit , vidit el unusqiiisquc nostrum, Fitc mecum signum in bono ; quia
Ptttrcm. Vidctis quia in visionc Palris, cl Filii visio in novissima ttiba, in advcnm Domini, ct mortui resur-

esl ; ct iu visionc Filii , ci Palris visio cst. Ideo con- gent inrorriipti, et nos immutabimur (I Cor. xv, 52).
scquenter subjecit, ct ait : Nesciiis quia ego in Patre, Eril Imc signum in bono. Fac mccum signum in boiw,
et Pater in me? id cst, et me viso videtur et Pater, ct ut videant qui me oderunt, ct confundanlur. In judicio
Patrc viso videlur el Filius. Patris el Filii separari confundentur pcrniciose, qni ' modo noltint confumli

iion potesl visio : ubi non separatur natura ct sub- salubriter. Modo crgo confiiiidantur ; accuscnl vias
stantia, visio scparari non potesl. Nam ut noveritis suas malas, tencanl viam bonam : quia ncmo noslrnm
vivit sinc confusionc, nisi a
illiic dcbcre pr.i parari cor ad vidcndam divinilaiem prius confusus reviviscat.
Palris el Filii el Spirilus sancti quam non visam
, in Prabei Deus modo aditum salubris confusionis,
illis

crcditnus, el credendo, cor undc videri possit mun- si non contemnant medicinam confessionis si ani<iii, :

damus; ipsc Dominus alio loco dicit Qui habet man- :

modo nolunt confundi, luiic confundcntur, quandt»
data mea el servat ea ille esl qui diligil me : qui autem ,
deduccnt cos ex advcrso iniquitates eorum (Sap. iv,
diligil mc diligetur a Patre meo; et ego diligam eum
,
20).Quomodo confundentur? Quando diccnl, lli sunt
,

et manifestabo meipsum (Id. xn,8 quos aliqnando habuimus in risum et in simililttdiiiem

ei , 9, 10, 21).
Nutnqnid non eum videbant cum quibus loquebatur? improperii. Nos insensnti vilam eorum mslimabamus in-
El videbaul , et non videbant : aliqnid videbant , ali-
sanitim : quomodo computati sunl inler filiosDei ? Quid
quid credebant ; videbant bomincm, credebanl Deum. ntwis profuit superbia? Tunc dicenl : modo dicant, ei
in judicio autem cumdem Dominum nostriim Jesuiu salubriter'dicunt. Convcrlalur enim uniisquisquc ad
videbunl lioniinem cum impiis ; posl judiciuin vide- Deum bumilis, et modo dicat, Quid mibi profuit su-
bnni Deum prater impios. Da potestatem puero luo. perbia ? ct audiat ab Apostolo, Quam cnim gloriam
22. Et salvmn fac filium ancilla Dominus filius tute. habuistis in his, in quibtts nunc erubescitis (liom. vi,

aucilhe. Cujus ancillaj ? Cui nasciturus quando nun- 21)? Videtis esse et modo confusionem salnbrem iu

liatus est, respondil cl ait : Ecce ancilla Domini ftut

loco pcenilciilioc ; lunc aulcm scram, inulilcin, in-
;

niihi ser.undum verbum luum '

( Luc. t, 58 ). Salvuni fructuosam. Quid nobis profuil superbia ? uul quid tti-

fecit Filium ancillx su:c, el Filium stium : Filiuni viliarum jactantia contulit nobis? Transierunl otniiut
suiim , in formo Dei; Filium ancilla; suae, in foriua lanquam umbra (Sap. V, 5-9). Quid eniin ? quando bic
servi. De ancilla Dei natii.s est ergo Dnininus in forma vivebas, non videbas quia transiebani isiaoinnia lan-

servi ; et dixil, Salvum fuc filium ancillce luiv. Et sal- quam umbr.i ? Tunc relinqueies uinbram, et esscs in

valus est a mortc, sicut nosiis, resuscitata carne sua luca ; non poslea diccres, Transicrunt onntia velul

quu? morlua erat. Sed ul vidcatis quia Dcus cst, ct umbra, quando ab umbra i:i tenebras iinriis es. Fae
iion a Palrc sic cst suscilatus , ut a se non sit susci- mccum signum in bono, ul videanl qui me oderunt, et
tilus quia et ipsc suseitavit carncm suam, babcs in confundanlur.
;

Evangelio diclum, Deslruile lemplum hoc, et triduo 2i. Quoniam tu, Domine , adjuvisti me , el consolti-

susciiabo illud : ne autcm nos aliud suspicaremur, luses me. Adjuvisli me , in certauiinc ; ei consvlutus
Evangelista secutus ail, tloc aulem dicebat dc templo es mc, in tristilia. Nemo euiin consolatiomjm quierit,

corporis sui (Joan. n, 19, 21 ). Salvus crgo faclus cst nisi (|ui esi in iniseria. Nnn vultis consolari ? Dicitc

Filius ancilla'. Dic.il et uiiusquisquc christianus in cor- quia feliccs cslis. Et auditis , Populus meus (jam
pore Clirisli posilus , Salvum (ac filium ancillce lua. rcsuondetis , ci audio murmui bene leiienlium Sci i-

Forle non potest diccre , Da potestatem puero tuo pturas. Dcus qui hoc scripsil in cordibus vcsuis,
quia ille Filius accepit potestatem. Sed quarc non di- coiilirmet in factis vestris. Videlis, fratres, quia qui

i it el boc? Annon servis diclum est, Sedebitis supcr vobi* diciinl , Eelices cstis, sediicuiil vos), Pupulus

duodecim sedesjudicanlcs ditodecim tribus Israel (ilatlli. mcus, qui vos fetices dicunt , in errorem vos ntitlunt , et

xix, 28)'' et servi dicunt : Nescilis quia angelos judica- turuant semilas pedum vestiorum (Isai. m, 12) Sic ct
bimus (
l C.or. vi , 3 ) ? Accipit ergo et unusquisque
1
vox, qiti. abcst a Mss.
1
Mss.,/S(« m»7ii sicut vis. ' Aliquol Mj»., snic.

Patrol. XXXVH. (Trcnte-cinq.\

1099 S. ALCCSTINI EPtSCOPI 1100

ile Epislola Jacobi apostoli : tfiftrJ estote, inquii, ll nccessitalis ct miscricordi:c non cruiit. Q.iid ibi crit ?

luijtle ; riJKt Bcslfr in iuclum convertatur (Jacobi iv, 9). quod nogotiuin nosiriiin ? qiUDOClio uoslra? An nulla

qua; audistis quando nobis hxc dicercnlur aclio, quia quiet J Sedebinius crgo, ct lorpcbimus, el
ViJelis :

in regioue securitalis? Utiquc regio isia scandalorum nibil agcmus ? Si refrigescet ainor noster, rcfrigcscet

Ht , el lentalionum , ct omniiim malorum ,

nl gema- aciio nostra. Amorergo quietus in vultu Dei, quciu

iniis mereamur gandcre ibi

hic, et ; liic iribulari, ei modo dcsideranius, cui suspiramus, cum ad cum vc
consolari ibi ct diccre Quoniam , : exemiili oculos nerimus, quoinodo nos accendct? in quem iiondum
meos a tacrymil, pedes meos a labina '
;
placebo Do- visum sic suspiramus, cum ad cum venerimus quu- ,

mino in regione vivorum (Psal. cxiv , 8, 9). lsia regio inodo illuininabit? quomodo nos mulabit ? quid <ie

morlaorum est. Transit regio morluoram, venit regio nobis fjcielT Quid ergo agemus, fratres? Psalmus
vivorum. In regionc morluorum labor, dolor, tiinor, liobis dical :
/'.'(' qui habitant in domo tua. Unde?
iribulalio, lentaiio, gemitus , suspirium bic falsi fe- : Inscecula UKutorum laudubunt te (Pmtt. lxxxiii, S).

lices, veri infclices; quia falsa felicitas, vera miseria Il.i-e eril actio noslra, laus Dei. Amas ', et lauilas.

cst. Qui vcro se agnoscil in vcra csse miscria ,

erit Desincs laudare , si desines amare. Non autem dcsi-

etiam in vera fclicitale : cl lamen nunc quia miser nes amare ,

quia talis esl quem vides,qui nullo le

es, audi dicentem, Beaii lugenies(Matili. v,

Dominum olTendal Distidio : ct satiat te, et non tesatiat. Mirum
5). 0, 6«Hi lugenles! Nihi! tam conjunctum
miscri.e esl quod dico. Si dicam quia satial le, limeo ne quasi
quam luctus ; niliil lam remotum et conliarium mi- quomodo de prandio quo-
satialus vclis abscedere; ,

scria; quam bcnliludo : tu dicis Itigenles, el tu dicis modo de ccena. Ergo quid dico ? Non te satiai ? Ti-
bcatos ! Intelligite , inquit ,
quod dico : beaios dico meo rursus ne si dixero Non te saliat, indigeus ,

ogentes; quare bcati? In spe. Qnare lugentes? In re. videaris; ct quasi inanior existas, et minus in le sit

Eicnim lugent in morte ista, in tribulationibus istis , aliquid quod dcbcnl impleri. Quid ergo dicam , ni»i

in peregrinatione sua ; ct quia agnoscunt sc csse in quod dici poiest, cogitari vix polcst? Et saiiai le,

ista miseria , ct gemunt , beati sunl. Quare lugent ct iioii tc saliat : quia ulrumquc invcnio in Scriptura.

ContrisUtus esl beatus Cyprianus in passione ; modo Nam cum diceret, Beaii esurientes, quia ipsi snlurabun-

consolatusest incorona. Modoetconsolalusaduuclri- lur (Mulih. v, G) : est rursus dictum de Sapientia

stis esl.Dominus enim noster Jesus Chrislus adhuc in- Qui te manducanl , iierum esurienl : el qui te bibunt

terpellat pro nobis (Rom. vm, 34) omnesMarlyres qui :

iterum sitient (Eccti. xxiv , 29). Imo vero non dixit

cum illo sunt , interpellant pro nobis. Non transeunt iterum ; sed dixil , adhuc : nam , Itertim sitiet ,
quasi

interpellationes ipsorum, nisi cum transierit gemilus primo saginatus discesserii et digcsserit et rcdierit

noster : cuniaulcmlransieriigemilns noster, omnesin bibere. Tale esl, Qui le ednnt , adhuc esurienl : sic

una voce, in uno populo, in una patria consolabimur ', cum edunt, csuricnl; et qui te bibunt, sic hibcndo

millia millium conjuncta psallentibus Angelis, cboris sitient. Qnid est , bibcndo sitire? Nunquam fastidire.

coelestiuin Putestatum in una civitate vivenlium. Quis Si ergo ista incllabilis el scmpiterna dulcedo erit

ibi gemit? quis ibi suspiral? quis ibi laborat? quis ibi modo quid a nobis petit , fratrcs , nisi lidem non fi-

egct?quisibi morimr? quis ibi misericordiam pra> ctam, spem (irmam , cltaritatem puram, et amlmlet

bel? quis frangit panem esurienli ulii omnes pane ,

liomo in via quam Dominus dedit, ferat tenlationes ,

jusliliac saginantur? Nemo libidicit, Ilospilem susei- et suscipiat consolationes ?

pe : peregrinus ibi nemo erit ; omnes in patria sua

vivunl. Nemo libi dicil , Concorda amicos tuos lili- IN PSALMUM LXXXVI
ganles : in pacc sempiterna Dei vultu perfruuntur. ENARRATIO.
Nemo libi dicit, Visiia xgrum : sanitas immorialitas-
seruo (a).
que permanct. Nemo libi dicit , sepeli morluum :

.Tterna ernnt. Ces>ant opera niiseri-

\. Psalmus qui mndo cantatus est , brevis est nu-
omncs in vita

cordi;c, qnia miseria non invenilur. Elquid ibi facie- mero vcrborum, ningnus pondere sententiarum. Nam
modo pugnamus conira totus lectus est , et videtis quam exig^uo lempore ad
mus? Dormiemus fortasse? Si
lermiiium usqne pcrductus. Ilic nobis quanlum Do-
<ios, quamvis geramus domum somni carnem istam ,
,

vigilamus in bis luminaribus, el solemnitas ista dat minus donare dignatur, cum vestra Charitate tractait-
et
dus, modo esl proposilus a bealis^imo pnrsente patre
nobis animum vigilandi ; dies ille qualcs vigilias no-
noslro (/»). Repeniina proposilio mc gravarel, nisi
l>is dabit? Ergo vigilabimus, non dormiemus. Quid
me conlintio proponcnlis oraiio sublevaret. Inien-
agemtM? Opera misericordiae isla non erunl ,
quia
dat crgo C.haritas vestra. Civiias qurcdam iu isto
nulla miseria eril. Forle opera necessiiatis erunl isla
nsalmo canlala et coinnieiulaia esl : cujus civcs su-
qu.r- bic Bonl niodo , seininandi , arandi , coqucndi
mus, in quanluni clirisiiani stimus ; et unde pere^n-
molendi, texendi .' Nihil horum ,
quia nccessitas non
namur, quamdiu mortalcs stmius ; et ad quam tindi-
eril. Sic non eruiil opera miscricordias ,
quia Iransil

inist.ria ubi nccissitas non eril ncc miseria, opira

Corb. velus codex 4m<i, <!
:
1 : /<iiiil<u.

mprt, 3H1, duo HSS., WtlStM

•< <>rh.
'
FjW., n ruina. At Mss., a tabiita. Vidc, col.
halntiis pro\nik>
wxvi, " («) a<I plehem Ibrte Carlhaginensem,
Cnar.ln ril 11.
die p«si uposlium Pssuwiro l\\\\, de quo
uifra, u. u.
• Qutdam lilin : «1 amunl. BMH sunl, qiuire tuq.nl !
(i>) porte Auieho opitoopo CsrtbsgluiMttk
• vcrlmni, contolubimur, abesl ab oiiiinlius Mss.
001 ENARIUTIO 1N PSALMUM LXXXV!. lm
mos, pcr oujns viam ', qn.comnino quasi dumetis et pcrumbram gosiavil imaginom cnjiisilam Sion de
scnlibus interclusa non invcniebntur, rcx ipsius civi- quamodo dicitur, coelcstis illius Jcrusalem de ipia
latis se fecil viam , ut ad civilaiem pervenircmus. dicit Aposrolus.O«<B
est mater omnium nostrum
(Gnlal.
Ambulantes ergo in Cbristo , et adliuc pc-rcgrinanles lv, ne ergo illinon periineredicerentnrad Sion,
26) :

donec pcrveniamns, et suspirantes desiderio cujus- quia nnn eraut de populo JudaBorum hoc eis
dixit ,

dam incffabilis quietis quie habiial in illa civitale, < Igitnr jam non estis peregrini etinquilini
; scd c.tis

de qua quiete diclum esl bnc nobis csse promissnm cives sanclorum, et domestici Dei,
superjcdifieati mi-
quod oeulus non vidil, nec auris audhit , nec in cor per fundamenluin AposloloriimelProphelarum. >lla-

hominis ascendit (I Cor. II, 9); ambnlantes ergo, sic bcs constriictionem lantrc civitatis. Sed omnis isia
cnnlenius , ul dcsidcremus. Nam qui dcsiderat , clsi compages ubi innititiir , ubi incumhit , ut iiusquaiii
linguri taceat, canlat corde : qui autem non dcsidcral, cadat? Ipso , inquit , summo angnlari lapide exislente
quolibet clamorc aures bominum fe.riat mutus est
, Christo Jesu (F.phcs. n, 19ef20).

Deo. Videle quomodo erant nmalores hnjus civitatis 3. Dicet fortasse aliquis, -Si angularis lapis esi
ardenles,illi ipsi per quos brcc dicta sunt , pcr quns Chrislus Jesus, in illo quidcm duo parietcs compagi-
hxc nobis commen.laia sunl ,
qiianto pcr cos affectu nanlur. Neque enim anguluni faciunt, nisi duo paric-
ista eantala sunt. Affeetum isium generabat in cis tes inunum de diverso venientes : sic ct populi duo
amor civitatis ; amorem anteni civitatis infudeiat ex circumcisione et ex praipulio, ad paccm chrislia-
Sphitus Dei : Charitas, inquit , Dei dijjusa esl in cor- nam sibimct cnnnexi in una fide, una spo, una cha-
bus noslris per Spirilum sanctum ,
qui dalus est nobis ritate.Sed si angulus sunimus Cliristns Jesus, quasi
(liom. v,5). Hoc ergo Spiritu ferventes audiamus videntur priora fundamenta ct posterior lapis angu-
qnx dicta snnt de hac civitatc. laris, Potest
ergo aliquis dieere quia magis Christus
2. [iiers. i, 2.] Fundamenta ejus in monlibus san- super Prophelaset Auostolos iuciimbit, non illi snpei
ctis. Nibil de illa adlmc dixeral Psahnus; hinc inci- illum, si iili su»t in fundamento, ipse in angulo. Sed
pil, el ait : Fundamenta ejus in montibus sanctis. Cu- cogiiet qui hoc dicit, angulum el in fundamento essi-.
Non dubium est quia fundamenta Neque enim
jus fnndameiiia? , ibi est tanlum angulus ubi videtur, m
prx-sertiin in montibus, civitalis alicnjus sunt. Keple- surgat in apicem : a fiindamento enim incipit. N;i u
tus ergn Spiritu sancto civis istc, et nnilta de amore ut noveritis quia et fundameutnm Chrislus ct pri-
et desiderio civitatis bujus volvens secum , tanquam mumei maximom : Fundamentum, inquit Apostolus,

plura inlus apud se nicdiialus, crupit in lioc, Funda- r.emo polesi ponen prmter id ijuod positum est, quod
menla ejus in monlibus sanctis ;
qnasi jam de illa dixe- esl Chrislus Jesus (I Cor. Ill, li). Quomodo ergo fun-
rit aliquid. Quomodo de illa uihil dixeral ,
qui nun- danicnia PropheLc et Apostoli, et qnomodo funda-
quam de illa cnrde tacuerat ? Quomodo cnim dicitur mcntuin Christus Jesus, quo ulterius nihil esl? Quo-
ejus, dc qua nihil dielum est?Sed multa, ut dixi, sc- modo pulamiis, nisi quemadniodum aperte dicilur
cum in silentio dc illa civitate parluriens, clamans sanct:is sanctorum, fiindamentum funda-
sic figurale

ad Deum, erupil etiain in aurcs hominum : Funda- meulorum? Si ergo sacramenla cogiles.Christussan-
menta ejus in monlibus sanctis. Et quasi homines au- ctus sanctorum : si gregem subdiuim cogitcs, Chri-
dicnlesquxrerent, Cujus?/)iu'</if, inqnit, Dominus por- stus pastor pastorum : si fabricam cogites, Chrislus
las Sion. Ecce cujus fundamcnla in montibus sauctis, fundamentum fundamcnlorum. In a:dificiis istis non
cujusdam civitalis Sion, cujus Dominus portas dili- poiest esse idem lapis in imo et in summo si fuciit :

gil, sicul conscquenter clicil, super omnia iabernucula in iino, in summo non ei it si in suinmo fuerit, in ;

Jucvb. Sed quid csl , Fundamenla ejus in montibus imo non crit. Angustias enim omnia penc corpora
sanctis? qui sunt montes sancti super cjuos fundala patiuntur; nec ubique esse possunt, nec sempcr
esl ista civitas? Alter quidam civis planius hoedixii, Diviniias autem quse uhique prssto undique ad
est,
apostolus Paulus. Civis inde Prophcta , civis indc eam potest duci similiiudo ; et lotum polcst essc
Apostolus : el hi propterea loquchantur, ul exlcros iu similitudinibus, quia nihil horum est in propric-
civcs exhoriarenlur. Sed hi, id est Prophctx et Apo- Nuinquid Chrisliis janua est, quemadmo-
tatibus.

sioli, quomodo cives? Fortasse ila ut cliam ipsisint duin videmus januas factas a f;ihro? Non utiquc : ct
monles, super quos fundamenta sunt hnjus civitalis , Ego sum janua. Ant numquid sic esl
lanien dixil,
oiijus porlas diiigil Dominns. Dical ergo alius civis pastor,quomodo videmus pastores istos pra-posilos
hoc aperte ne nos suspicari videamur. Loquens ad pecorum? Et dixil, Ego sum pastor. Et uno loco am-
Genles, et commcmorans nt rcdirent, ct quasi con- bas res dixil. In Evangelio dixit quia pastoi per ja-
strueiciilur in fabricam sanclain , Superazdificali, in- nuam intrat ct iiii dixit, Ego sum pastor bouus; ct
:

quil, super [undamenlum Apostolorum cl Prophctarum. ibi dixit, Ego sum janua (Joun. x, 9, 1!), Pastor iu-
Kt quia ncc ipsi Aposloli aut Piophctx , in quibus tral per januani : et quis est paslor qui intrat por
fundamcntuiii est civiiatis, sc tenerent in sc ; secutus januani? Ego snm paslor bonns. Et qu;c csl c-rgo j;i-

ibi ait, Ipso summo exislente lapide angulari Chrislo iiua qua intras tn, pastor bone? Ego sum janua.
Jesu. Ne ilaque putaront Gentcs non sc perlineread Qnomodo ergo lu onuiia? QnoiiKido per mc 0!inii;i '.

Sion : erai enim qmcd.im civitas Sion terrena ,

qux
1
Sic Corbeicnses Mss. ai Fjd., pt>r ejus viam. * Sic meliores Mss. At Edd.: Quvnwctveigo per u omnia ?
iio:. S. AUCUSTINI EIMSCOIM tlfli

Vcrtii gratia, cum Paulus inlral pcf jniuani, nonne deeim tedet, judieaniet duoderim tribus Israel (ilatth.

Cliristus iitlrai pcr januam? Qtiarc? Non quia Paului xiv, 28). Si duodccim scllx ibi sunt; non csi ubi

Clnisius ; scd quia hl Paulo Clirisius, el pcr Clui- scdcat tcrtius decimus Paiilus apostolus, ct non crit

Mimi Paiilus. Ipse dixit : A» exprrimaitum ejus vultit quomodo jndicct : et ipsc se judicalurum dixit, nou
acripere, qni i» me ioquilur Cliristus (II Cor. Xlll, 3)? homincs lantiim, scd cl angclos. Quos angelos, nisi

Cum sancti cjus ct lideles ejus inlrani per januam, aposialas angelos? Nescitit, inquil, 171110 angelot judi-

nonne Chiisltis intrat per jamiam ? Quomodo proba- eubimut (

I Cor. vi, 3) ? Responderct ergo turba : Quid
mus ? Quia ipsos sanctos cjus perse»iuebatur Saulus, lc jactas jiidicaiuruni? Ubi scdebis? Duodecim sedcs

nondum Paulus, quando ei clamavit de coslo Saute, : dixil Dominus duodecim Apostolis ; unus cccidit Jn-
Saule,quid me perteqnerit (Acl. ix, 4)? Ergo fundamcn- dts, in locum ipsius Matthias ordinatus est, impletus

lum cl la pis angularis ipse est, ab iinosurgcns ; si tamen est duodenarius nuincrus sedium (Act. 1, 15-20)

ab ir.io. Elcnim origo fundamenti hujus summitalem pi imo locum inveni ubi scdcas, et sic te minare ju-
tcnct : et quemadniodum fundamcntum corporex fa- dicaturum. Duodccim ergo sedcsqtiid sibi velint, vi-

bricx in imoest; sic fundamentum spirilualis fabricx deamus. Sacramcnliim cst cujusdam universilalis;
in stimmo cst. Si ad terram xdilicaremur, in imo no- quia per toium orbcm terrarum futura crat Ecclesia,

bis ponendum erat fundamcntum quia cceleslis fa- : undc vocatur hoc xdificium ad Christi compagem :

brica est.ad ccelos prxcessil fundamcntum noslrum. et ideo quia undique veuitur ad judicandum, duodc-
Ipse crgo angularis lapis, montesque Apostoii, Pro- cim sedes suut ; sicul quia undique intralur in illam

pheix magni, porlanies fabricam civitalis, faciunt civitatem, duodccim portx suiit. Non solum ergo illi

vi«um quoddam xdificium. Hoc xdificium modo cla- duodecim et apostolus Paulus, sed quotquot judica-
mal de cordibus veslris ? hoc agit artificiosa manus turi sunt, propter sigoificalionein universitatis, ad

Oei ctiam pcr linguam nosiram, ut ad illius xdificii sedcs duodecim perlincnt ;
qucmadmodum quolquot
fabricam conquadremini. Non enim frustra etiam dc inirabuni, ad duodecim porlas pcrlinent. Partes enim
lignis quadraiis xdifkata est arca Noc (Cen.
vi, 1*. mundi quatuor sunt, Oriens, Occidens, Aquilo et Me-

LXX ), qux liiliilominus figuram gcstabat Ec- ridies. Islx quatuor parles assidue nominantur in
sec.

clcsix. Quid cst enim quadrari? Attendite similitu- Scripturis. Ab omnibus istis quatuor vcntis, sicnt

dinem quadrati lapidis similis debet esse cbristia-

: dicit Dominus i* Evangclio' a quatuor ventis se col-

iiiis. In omni tentatione sua christianus

non cadii j
k-clurum eleclos suos (ilarc. xiu, 27) ; ab omni-

etsi impellitur, et quasi verlitur', nou cadit

nani : bus crgo istis quatuor ventis vocatur Ecciesia. Quo-

qiiadraium lapidem quacttmque verteris, stat. Cadere niodo vocatnr ? Undique in Trinitatu vocaiur : non
qnid dixil voralur nisi Baptisrao in nomine Patris, el et
visi sunt Martyies, cum pcrcuterentur ; sed
Filii,

quxdam vox Cantici? Cwn cecideril justus non con- Spiritns sancti. Quatuor ergo ter dueia, duodccim

lurbabilur ;
quoniam Dommus con,Hrmat manum ejus inveniuiilur.

omncs 5. Pulsate ergo affectu ad has portas, et clamet

(Pscl. xxxvi, 21). Sic ergo conquadramini, ad
quidquid impulerit, non vos ever- in vobis Christus : Aperite mihi portat justiine (Ptal.
teniationcs parali ;

tc inveniat omnis casus. Erigeris ergo cxvn, 19). Prxcessit enim in capite; sequitur se' in
tat. Stanlem
corpore. Videte quid dixit Apostolus, quia iu ipso
m hanc fabricain affcctu pio, religione sincera, fide,

et ipsum adiiicari ambulare est. In Christus patiebalur : Vt adimpleam, inquit, quce de-
spe, charitale ;

islis civitalibus alia est fabrica xdificiorum, alii sunt snnt pressurarum Christi in carne mea (Colost. i,24).

cives inhabilaotes in labrica : illa civiias civibns suis Vt adimpleam : Quid ? Qiuv desunt. Cui desunt? Pret-

.1 dilicalur, ipsi sunt lapides qui sunl cives ; lapides surarum Chriiti. Et ubi desuul? In eame mea. Num-
cnirn vivi sunl. E( vos, inquil, tanquam lapidet viri quid aliqtiid pressurarum deerat in illo homine, quod
atiificamini in domum spiritunlem (I Petr. n, 5). factum est Verbum Dei, nato de Maria virgine? Pas-

Ad nos directa vox cst. Ergo sequamur de isia sus enim est quidquid pali dcbcrct, cx sua voiuiiiale,

civilate. non ex peccati necessitatc ; ct videiur quia omnia:

i. Fundamenla cjus in nwnlibns sanctit : diligit Do- in cruce euim positus accepit acctum uliimuin, et

miiiut portat Sion. Jam ideo prxloeuius sum, ne pn- ait, Perfectum est ; et inclinato capile emitit tmrituir

telis alia csse fimdainenla, alias poitas. Quare sunt (Jvan. xix, 50). Quid cst, Perfectum esl? Jam dc
lnndanicnla eorum ati-
Aposloli el Prophetc? Quia inensura pasaionum nihil mihi dcesi; omnia qu.r de

rlarilaa portat infirmitateni nostram. Quare sunt inc prxdicia sunt, compleut suni : tanquam idco
pnrtxl Quia per ipsos iiiiranms ad regnum Dei "xspeclarei nt coiiiplerenlur. Qnis est qui sic prolici-

pradicanl enim nobis. Et ciiin per ipsos iniranius, scaitir, quomodo ille de corpore cj;ressus cst? Sed
per Cbrisluni inlramus ipse est enim janua. Et di- : quis est qui hoc potuil? Qui primo dixeral : 1 Poie-

CUIliur dtiodecim port.c Jerusalem (Apoc. xxi, 12), statem habeo poncndi aniinani meain, ei poiestatem

el una porta Chrisltis, et duodeciin porlx Ctirisius; hahco iteruin siimeiidi cam : nemo tollit cam a inc

quia in duodecim portis Chrislus et ideo duodcna- : scd cgo pono cama mc, cl ilcrmii siimo cain 1 (1,1

rius innncrtis Aposiolorum. Sacraineiilnm iiiagnuiii x, 17, 18). Posuil quamlo volnil ; suinpsil quanOo
hujus duodinarii iiiiiiu ri. Sidebitis, inquil, mper duo- voloil ! iiciiio absttilii, nemo cxtorsii. Ergo unplci r

«
sic ii»s Idtl.voro, rl il qua vertitur. 1
rr. ii odlt. tiMiid Mn liaoont, «# vi.
1103 ENARR.UIO )N PSALMUM LXXXVI. uo.;

erani omnes passiones, scd in capite : rcstabani bcret signum sangninis Christi. Sulvata esl ibi ( Josne
adliuc Cliristi passiones in corpore. Vos autein eslis ii el vi, 25) , et Ecclcsiam Gcntium significaviU Undc
cnrpus Chrisli et memlira (
I Cor. 111, 27). In liis crgo Dominus superbicntibus PharisaMs : Amen dico robis ,

mcniliris cum essct Aposlolns, dixil : Vt adimpleam pvbiicani el merelriccs prwcedunt ros in regnum ctclo-

i/«(B desunt prcssurarum Clirisli in carnc mea. Ergo rum(Matth. x», 31). Prxcedunt, quia vim faciunl
illnc imns quo Ghristus prxccssit, ct adhuc Chrislus impcllunt credendo, ct cedilur fidci.ncc obsislerc po-

illuc pergit quo prxcessil : prxcessit cnim Clirislus test quisquam ; quia qui vim faciunt , diripiunt illud.

iu capitc, sequitur in corpnre. Et adhtic Cbristus liic Ibi enim posilmn est : Regnum cccloram vim patitnr,

laboral ; et Cliristns hic paiiebalur a Saulo, quando et qui vim faciunl, diripiunt illud (Id. XI, 52). Hoc fccit

aiidivil Saulus : Saule, Saitle, quid me perscqueris? ille lalro, fortior in cruce (Luc. xviii, 40*43) quara in
Quomodo solet lingua dicrre.Calcalo pede calcas /auce '. Memorero Raub et Babylonis. B.ibylon civitas
iiic. Lingnam nullus ictigit ; compassione clamat, non dicilur secundum sxculum. Quomodo una civiias san-
alirilione. Adlmc Cliristus iiic cgel, Chrislus hic pcr- cla, Jerusalem ; una civiias iniqua , Babyion : orancs
cgrinatiir, Cbristus hic xgrotat, Cbrislus bic in car- iniqui ad Babyloniarn pertincnt; quomodo omnes
ccrc includiliir. Injuriamei facimus.si non ipsedixit: sancti ad Jerusalem. Scd deiabitur * de Babylone in
i Esurivi, ct dedislis niihi manducare; silivi, el po- Jcrusalem. Unde, nisi per cum qui justificat impium
lasiisme; hospes, et coilegistis me ; imdus, el ve- (Rom. iv. 5)? Piorum civitas Jcrusalcm; impiorum
stisj.is nie; xger, et visitastis me. I£t illi : Qnaudo civilas Babylon. Scd venit ille qui justificat impium ;

lc vidiimis h:rc palicntem, et ministraviinus libi? Et quia, ilemor ero , inquit , non solum Raab , sed ctiam
ille:Cura uui ex minimismeis fecislis, mihi fecislis > Babylonis. Scd qnorum memor erit Raab et Babylo-
1
(Mattlt. xxv, 55-40). Ergo xdifieemur in Cbristuin nis ? Scientibus tnc. ideo quodara loco dicit Scriptura

Mipcr funuaraenlum Aposlolcrum ct Prophetarum, Effunde iram luam in gentes qucc tr uon cognovcruht;

ipso Eummo angulari lapide existentc ;

quia ditigit (Psal. lxxviii, 6). Ilic aii, Effunde iram luam in geu-

Dominus portas Sion super omtiia labcrnacula Jucob. tes quce te non cognoverunt ; el alibi , Pratcr.de iuisiii-

Quasi vero et ipsa Sion non inter tibernacula Jacob. Et cordiam luam scientibus te(Psal. xxxv, M). Et ut uo-
i:bi eral Sion nisi in populo Jacob? Jacob cnim ncpos vcritis quia iu Raab et Babylonc Gcntes significavii

Abrahx, unde natus popiilus Judxorum, dicilur po- quasi dkerctur, Quidesl quod dixisti, Memorero Raab
pulus Israel, quia ipsc Jacob appellatus est el lsnel et Rubylonis, scientibus me? quare hoc dixisli ? Eienitn

(Gen. xxxii, 28). Hxc bene novit Sanctitas vestra. alicuigenw, inquit, id csl ,
pertincnlcs ad liaab ,
per-
Sed qtiia erant quaxbm t.iiernacula lcmporalia et tinentes ad Babyioncm, tt Tyrus. Sed qunusque Gcn-
iiuaginaria ; Joquitur aulem Lte de civitale quadam, tes? Usque ad lines tcrr.x. Elegit eniiu populuni qni
quam spiritualitcr inteiligit, cujns umbra el (ignra iu line terrx est : Et pcpulus, inquit, jEtliiopum, hi

erat il!a lerrcna : ait, Diligil Dominus portas Sion fuerunt ibi. Si ergo ibi Raab, ibi ex Babylone, quia ibi

super omnia tubernacttla .lacob. Diligit iilam spiri- alienigenx, ibi Tyrus , ibi populus .^itbiopura ; me-
tualcni civitaten: super cninia iigurata, quibus inti- riln, gloiiosissinta dc tt dicta sunt, civitas Dei.

mabatiir ilta civitas semper manens, el scmpcr ccele- 7. [vers. 5.] Jam attendite sacramentum magnum.
slis in pace. PereumiliicRaab, pcrqueni illic Babylcn.janmonBa-
6. \vers. 3, i.} Gloriosa dicta swU dc te, civiias Dei. bylon; Ciireteiiiin Babyione,et incipj» esse Jerusalem.
Quasi intuebatur civitstcm iliam Jerusalem in terra. Dividiturfiliaad^.eissismalrcmsuain.cterinnmembris
Nam videtc quam civitatem dicit, de qua dicla sunt reginx illius ciii dicilur : Obliviscere populum tuum ct

quxdam gloriosissima. Nam illa rlestrncta est in tcr- dumum pairis lui ; concupiril rex speciem titam(Psal.

ra ; hostes passa cocidil in terram ,

jam non cst qnud xliv, II, 12). N.im iinde Babylon aspiraret Ed Jcru-
crat : exprcssit imaginem, transivitumbra. Unde igi- salem?unde Raab ad illa fundamcnta perveniret ?
lur, Gloriosa dictu sunl de le, civilas D.'i ? Audi Uiidc. unde alienigenx , unde Tyrus , unde populus jElbio-
hlemor e.ro Raab el Babylonis, sdenlibus mc. In illa ci- pum? Audi unde Mater (a) Sion, dicct homo. Est qui-
:

vitate, inquit jam cx persona Dci , memor ero Rnab, dam bomo qui dicii, Mater Sion;et per bunc veninnt
ct memor cro Babylnnis. iwab r.on pcrtinet ad po- isli omnes. Sed iste bomo quis est': Dicit, si andia-

!
uliim Jiidreonmi ; Babylon non pertinet ad populuin ir.us , si capiamus : Mater Sion, dicet Itomo. Sequilur
Jndxorum. Nani sequiiur : Eienim ttSetdgam, et Ty- ibi, quasi quxreres, per quein venerit Raab, Babylon,
t its, el populus s*-':ltiopum, Iti fucrunt ibi. Merilo glorio- alienigenx, Tyrus, .^liiiopes. Ecce per quem venc
ki dicla sunt de le , civilus Dei: ubi non solus csl ilk runt, .Waier Sion, dicei komo ; el hoiuo factus ctt ;'« cu.

populus Judxorum natus ex carne Abrahx ; scd ibi el ipse fundavh cam Ailksimus. Quid aperlius, Iralres?
"innes gcntcs ,
quaruni quxdam nominatx sunt ut , Verc quia gloriosisiima de tc dicia sunt , cioitas Dei.
imines iiiielliganlur. Memar ero inquit, Raub : qinp , Ecce, Slater Sior., dicethomo. Quis homo? Qui homo
ista esl meretrix, illa in Jericho merclrix qu;c sus< c- factus est in ea. 3n ca faclus est homo, ct ipse eam
pit nuiilios ct alia via ejecit; qu.c prxsumpsil in pro-
J Aliquot libri, i;i
fatce : mcndose, uti observalum rst
inissione, qux thhuit Dcnni, cui dictum cst ut pcr supra, col. 653, u. i2, circa linem.
2 nuo mss., derivahir. Alii (irope omncs. dctibntitr.
liiieslram miitcret coccnm , id cst , ut in lronle ha-
(«) A|ud LXX pro miii, numqitid, legebant olim, ir.cli",
• Sic Mss. M Kdd., ClitislO. mater : sieante Augusiiiuun lcrtulliar.us, Ambrosins, ctc.
1107 S. ALCUSTINI EPISCOPI 1108

fniidaui. Qtioiuodo in ea faclus 681, ci ipsc cam fuii- ( I Cor. xv, 28 ). Ueali crgo qui hubitant in domo lua.

•I ivil? Ut in ca licrci Lomo, jain fuudata crai. Sic iu- Unile beaiiMlabeiido auruin.liabeiido argeiitum.uuine-

irllige, si poics. Eleiiim, Muter Sion, dicet ;scd, homo, rosam faiiiiliam, mullipliceni proleni?Uudc.bcati? Ueati

Maler Sion, dicet ; Iwmo autcm (actut est 111 ea : ipse qui hubitant in doino tua; in uccnlanraitorum laudubunt

aiilcm (undavit eani , nou hoino, scd A/iissimtij. Sic le (Psat. LZXXIU, 5). lloc uno lieati otioso negotio.

fuiidavii civitaUMii iu t|iia nasccreiur ,

quomodo crca- Iloc ergo uiium desidcrcmus, fralrcs, cniii venerimus
vil mairem, de qua nascereiur. Quid cst lioc, fralres? ad boc; nos paremus gaudere ad Deum, landare
Quales promissioncs ,
quanlam spcm tencmus Eccc !
Detim. Opera bona quce modo nos pcrdttcuni, non ibi
propler nos Allissimus qui fundavil civilalem, Mater, erunt. Diximus el hesierno die (a), quanlum poiui-
dicit ipsi civltall ; el homo in ea faclus esl, el Altissi- inus; iion ibi erunt opcra miscricordirc, ubi nulla erit

»iii« eam (undavil. iniscria : cgcnlcm non invcnics, nuduin non invenles,
8. [vers. (i.J Quasi diccretur, Unde ista scitis? Can- ncmo libi occurrct siiicns, nullus pcrcgrinus erit,

tnvimus '
ha:c omncs, el canlal liomo in omnibiis nullus cegrotus qticm visites, nullus mortuus quem
ChriStttB : liomo proptcr nos, Deus ante nos. Sed quid sep.dias, nullus litigalorum inter quos pacem compo-
maguum antc nos? Ante tcrram et ccelum, anle scc- nas. Quid facturus es ? An forte proptor uecessilates

cula. Ilic ergo lioino propter nos facius in ca ,

idcin corporis nostri noveilabimus, elarabimus, cl negotia-

ipsc Allissimus fundavit cnm. Undc ista scimus? Do- bimur, el peregrinabimur? Magua ibi quies : nam ibi

minus narrabil ' in Scriptura populorum. IIoc enim sc- omnia opera, quae neccssitas flagitat, subtralientur;

«ftiilur in Psalmo : Muter Sion , dket homo ; et homo mortnci necessitate, pcribtint opera neccssilatis. Quid

factus est in ea, et ipse fnndavit eam Altissimus. Domi- crgo crit?Quomodo potuit, dixit lingua liumana :

uut narrabit in Scriptura populorum ct principum. Ttnquam jucundatorum omnium habilatio in le. Quid
Quorum principum? Uorum qui facti sunl in ca. est, tanquam? quare, tanqtiam? Quia talis ibi erit ju-

Principes qui facli sunl in ea, in ea facli sunl princi- cuuditas, qualem bic non novimus. Video bic multas

|k'S : nam anlequam in ea lierent principes, ahjecia jucuuditalcs, el miilti gaudent in sxculo, alii binc,

iuiiiidi elegil Deus , ut confundcret forlia. Numquid alii inde ; cl nou esl quod illi gaudio comparem, sed
priuccps piscator? numquid princeps piiblicamis ? tanquain jucunditas erit. Natn si dicam, Jucuuditas;
Principes plane; sedquia faciisunt inea. Quales isli iucipit homini occurrere talis jucunditas, qualem solct

priucipes? Yciierunl de Babylone prineipcs, credcn- iiabere in poculis, in prandiis, in avaritia, iu bonori-

tcs de sccculo principes venerunt ad urbem Koinam, bus saeculi. Extollunlur enim homines, et Ueiitia qua-
qnasi capul Babylonis; non ierunl ad templiim lnipe- dam insaniunl : sed uon est gaudere impiis, dicit Do-
raloris, sed ad memoriam Piscatoris. Unde enim isti ininus (Isai. xlviii, 22, sec. LXX). Est quxdam jti-

principes? Inlirma rntuidi elegil Deus, ut cnufundat cunditas quam ncc oculus vidii, nec auris audivit, nec
loitia:ct ignobilia elegit Deus.eteaqtiae non sunt lan- in cor hominis ascendit (I Cor. n, 9). Tanquam ju-

qiiam qux sunt, ut quce sunt evacueniur (I Cor. I, 27, cundutorum onmium habilatio in le. Ad aliud gaudiaui

28). IIoc facit qui erigit de terra iuopem, el de stercore nos paremus ;
quia hic lanquam simile inveniiuus, ct

cxallat paupcrem. Utquiderigit? Ulcollocel eum cum non est hoc : nc quasi pareinus nos lalibus ibi per-
piincipibus, cum principibus populi sui (Psal. cxu,7, frui, qualibus hic gaudcnius; alioquin conlinentia no-
8). Magna rcs, magnuiu gaudiuni, magiialcelilia. Posl- slra avaritia eril. Suul enini bomines qui invitaniur
eavenerunt in lianccivilatemet oralores; sed nonve- ad ccenam opimam, ubi iuulta el pretiosa pouemla

nircnlnisi prrec.derent piscatores. Magna hccc ; sed ubi sunl ; noii praiident : jam si quxras ab cis quare nou
ha-c , nisi iu illa civitale Dci , de qua gloriosissima prandeanl, ((i)Jejunanius. Magnum opus, clirisiiniiuiu

dicta suiu. opus jejuniuin. Noli ciio laudarc : qurere catisam ; ne-

9. [ier«. 7.] Ideo collalis omnibus gaudiis alque gotiuin venlrisagitur, non religionis. Quare jejunani?
conflalis, quomodo clausit? Tanquam jucundatorum Ne vcntrem prccoecupenl vilia, et non possil adtnii-
oiimium habitulio in te. Tanquani juCUitdatorum tere prctiosa. Ergo ncgotium guituris gerit in jejunio.

liabilatio omnium jticunilatorum in hac civitate. Magna rcs uliqtte jejuniuin : conlra vcnticin el gullur
In percgrinalione isla conierintur : b.ibiiatio no- piignal ; aliquando illis niiliiat. itaque, fralrcs mei, si

sira, jticuniliias sola eril. Peribit labor et gcmilus ; putatis aliqtiid lalc habituros nos iu illa patria, ad
iranseunl oraliones, succedunl laudaiioncs. lbi ergo qtiam nos exliortatur tuba coelestis, ct proptcrea vos
liabilatio juciindaloi inn, nou ei il gcniittis dcsideran- a prasenlibus abslinelis, ul illic talia copiosius rcci-
liiuil, sed U-lilia pcrfruciilium. Adeiil cnim cni modo pialis; sic cstis quotiiodo illi qui jcjuuant propter
suspinnius; similes ei criiuus, miouiani videbiinus epulas inajoies, el coniincnl sc majorc incouiiucniia.
ciiiii siculi est ^l Joan. ui, 2 ) : iln loliiin negoliitm Nollie ergo sie ad nliquid vos Inefabih) prsyparaM;
noslrum non crit, nisi laud.no Dctiui, 01 Irui Deo. i t
inuudate eor abomuibus ailcctioniluis restris terreuii
qiiid aliud qiuereinus , ubi solus suilicit, por qiioui ct HBcularibus. \ isuri suinus qulddain, quo viso baetl

fa< ia sunt onuiia ? Ilaliilahimur el haliilaliinius : su1>- erimus, el n»c soluin nobis sufllciet. Ei quldl um
iicienlur illi omuia, ut til Deut onnu.i in Oinuibus inanducebimus? imo manducabimus ; ci Ip&e iril ci-

1
SlC ahquot HSS. M Edd., cuulutii iws.
•
5M lucliure» MSi>. juxli l\y- II tM ,
ti.ii lant iii Itli (n) lo luperiorwB t'>al., e
Vllll u.
(l«) bU|lpl«i TttpOHdtUt,
 «109 ENARRA.TIO IN PSALMUM LXXXVII. ItlO
Ims lioslcr, qui ci refidal, et non deflciat. Tanquam cenlor autcm qui subsequenter canendo rcspondet :

fucumtalorum omnium habitalio i/. te. Jam dictuin est iia inhoc cantico passionis, prxcedentem Cliristum
inuli.' jucundabimtir : Bcati qni habitant in domu lua ; subscquitur chorus manyrum in flnem coslestiuin
in saicuta saxulorum taudabunt te. Laudemus ct niodo coronarum. Hoc enim canilur filiis Core, id est imita-
lioniinutn, quantum possumus, mixiis gemitibus toribus passionis Christi : quoniam in Calvarix loco
quia laudando euui desidcramus cum, et nondum te- crucifixus esl Christus (Matth. xxvu, 53) ; qux illius

ncinus : cum tcnuerimus, subtrahclur omnis gemitus, hcbrcci iiominisiiiterpretaiiopcrhibtatir, id est, Core.
et rcmancbil sola cl pura et xlerna laudatio. Conversi Et hic est intellectus JEman Jsraelita (a) : quod in
ad Dominuni. tituli hujus ultiino posilum cst. i£manquippc intcr-
preiari dicilur, Frater ejus. Eos enim fratrcs suos

IN PSALMUM LXXXVH Chrislus f.iccrc dignatus esl, qui sacrameiiliim crucis

ejns intelligunt, el non solum de illa non erubescunt,
ENARKATIO (a).
vcruin etiam in illa fldeliter gloriantur, non se de
I. [ven. 1.] Psalmi liujns octogcsiini et septimi li- suis mcritis extollentcs, sed ejus gratiae non ingrati
tiilus liabct aliquid quod novum nrgoiium disputatori ut unicuique eorum dici possit, Ecce vere Israetita, i«
affcrat. Nusquam cnim aliorum psalinoriim positum quo dolus non est (Joan. 47) sicut ipsum
i, : Isracl
esl quod bic bgittir : Pro melech ad respondendum. Scriptura sine dolo fuisse commendat (6'<;ii. xxv, 27).
Nam de Psalmo canlici et cantico psalini alias jam Jam ilaqtie Chrisli voccm in propheiia pracincnlis
«juid nobis viderclur diximus (b) : el, filiis Core, usi- audiamus, cui suus chorus vel imilalionc, vel gralia-
talum in titulis psalmorum sxpissimeqtie Iraolatum rum actione respondcat.
est, el quid sit, in finem ; scd quod scqtiilur, Pro me- 2. [vers. 2, 5.] Domine Deus salulis mea;, in die cla-
lec.li ad respondendum, boc inusitatum liabel isle li- mavi el nocte coram te. Jntrel in conspeclti tuo oralio
lulus. Pro melech aulem, latinepro choro dici polcsl: mca ; inctina aurem luam ad precem meam. Oravit
melech cnim vcrbo llebnco cborus signiflcatur. Quid enim ct Doininus, non secundum fonnam Dci, scd
esl ergo, Pro cboro ad respondendum ; nisi forle ul secundum formam servi : sccundum banc enim et
car.enti cbortis consonando rcspondeat? Sicut non passus est. Oravit aulem et cum iu lxtis rebus agcroi
istum soltim, sed alios qnoque psalmos crcdendum quod diei nomine ; et cum in adversis, quod noclis
cst essc canlalos, quamvis alios titulos acceperint
nomine signilicari arbitror. Ingressus orationis in
quod lactuni existimo causa varietatis, qua fastidinm conspectu Dei, acceplatio ejus est; inclinatio auris
lovarclur. Non cnim solus iste psalmus dignus est
Dei, misericors exauditio esl nam menihra talia :

liabitus, ubi responderel chorus, cutn ulique non sit

qualia nos habemus in corpore, non habet Deus. Est
solus de Domini passione conscriplus. Aut si est alia
aiitem solita repetitio nam quod est, Intret in con-
:

causa ctir tanta sit varietas titulorum, qtia possit

spectu mea; idipsum est, Jncliiia aurem
tuo oratio
osicndi ila Psalmos omnes esse prxnotalos, qtii sunt
luam ad prccem meam.
nlilcr ali|iic alilcr prxnotali, ut nullius tilulus valeal
3. [vers. 4.] Quoniam repleta est malis anima mea,
alicui alteri convcnire ; cgo eam, fateor, ctim multum
el vila mea in inferno appropinquavit. Audemusuc di-
conolus essem, penelrarc non polui : ct si quid de
ccreanimam Christi replelam malis, cum illa passio-
bac re legi ab cis dictum, qui antc nos ista tracla-
nis afflictio in carne valuerit, quidquid valuit? Ciide
runt, non salisfecil exspcctationi, sive larditati mcas.
ct ipse suos ad tolerantiam passionis acceudens, ct
ln quo igitur myslcrio dicium mihi videatur, Pro
lanquam ad respnndendum exhonans cliorum suuin :
clioro ad respondendtun, id est, ul canenti per clio-
Nolite, inquit, timere eos qui corpus occidunt, animam
riiin respondeatur, exponam. Domini hic passio pro-
mttem non pussunt occidere (Matth. x, 28). An occidi
pliciatur. Dicit autein aposlolus Pelrtis, Cliristus pro
a perscciitoribus aninia non potest, malis auleui re-
nobis passus esl, rclinquens nobis exemplum, ul scqua-
pleri potesl? Quod si ita est, quxrenduin quibus.
mur vestigia ejus (I Pelr. II, 21) : hoc cst rcspondere.
Ron enim vitiis, per qux homini dominatur iniquitas,
Uicit eliam apostolus Joaimes, Sicut Cliristus pro no-
animam illam rcpletim possumus dicere scd forte ;

bis animam suam posuit, ita el nos debemus animum

tloloribus, quibtis anima sux carni in ejns passione
pro fralribus ponere (I Joan. m, 16) : hoc cst respon-
compalitur. Non eiiim vel ipse qui dicitur corporis
dere. Chorus aulein concordiam signilicat, qux in
tlolor, potest csse sine anima, quein incviiabiliier
citarilate consislit. Quisquis ergo quasi xmulator do-
iuiminentem prxcedil irisliiia, quxsolius animx tlo-
minicx passiouis tradidcrit corpus siium ut ardeat, si
lor est. Dolere ergo anima, etiam non dolente cor.
charilalem non habeat, non respondet inchoro; et
porc, potest dolere aulem corpus sine anima nnii
;
ideo nihil ei prodesl (1 Cor. xm, 5). Proinde quemad-
potest. Cur itaque non dicamus uon bumanis pecca-
niodum dicuntur in artc mtisica, sicut ca docti hnmi-
tis, sed tamen humanis malis replelam fuissc animnin
ncs latine dicere ponierunt, prxcenlor et succcnlor;
Cluisii ? Dc quo alius prophela dicil quod pro nobis
pra-.cenlor scilicet qui vocein prnemittit in cantu, suc-
dolucril (Isai. liii, 4) : et evangciista, Assumpto, in-
(o) niclata post exposilum Psal. xu, de quo infra n. 7, et
forle |inst Psal. lxvii-
(6) Oe hac redixit in Psal. lxvh, expositum an. 415, quo (a) Ex inlerprelandi rationc liquct Aug. Icgisse, Israeti-
forle rcinitlit, propter liujus psalmi lilulum qui habel tx : at in Yulyata cst Ezrahitte ; forte pro, /araitiv , Viii.
cmuicum Psalmi, /i/iis corc, etc. inlra, Psal. 88, eol. II 20, uol. (b).
 S. AUGUSTINI EPISCOPI 1113
I1M
quil, IVlro cl duobits /i/iis Zebettari, ca-pil conlristari et seipsum non potest.SiFitius Dci est , dcscendat nunc it

m.rstus esse; ct Ipse Domlnua ilc seipso innc nil illis, cruee. et credimns ei. Salvum facial eum, si vnll

7'iislis est animti iueti rntqite ad morlem (Mutlh. xxvi, Mim ( Mutth. xxvu, 10-15) ;.factus csl , id esl exiss-
psalmi lni-
57, 58). II:cc fotnra pravidens Propbeta, malus cst , tanquam homo sinc adjulorio. Tanquant
iusce conscrlpior, indnccns eum loqncntem :
Quoniam vttlnerati dormientcs in sepulao. Sed addit, quorum
repleta est, liiquil, m»/is fliiima mea, et vita mca in in- non meministi adhuc : ubi cst Domini Chrisli a c.etc-

fcritonppropinquGrit. Nfnn ipsam scntcnii.im

oiiinino ris mortuis ai.iiiiadvertenda discretio. Nam et ipse
est
verbis aliis explieavit. qua diciutn csi, Trittit vulncraius est, el mnrtuus positus in sepulcro (Ibid.,

anima mcu vsque ud mortem. Quod cnim ail, Trislis 50, 60) : scd illi qui ncscicbant quid faciebant , quis
cst, Ilpleta *>sl matis anima putaverunt
tti anima inea ; lioc diclum simiiem ilium
csset iiiique nescicntes ,

UtM : ct (juud scquilur, usqtte ad morlcm ; lioc dicluni aliis vuluere occisis el doruiienlibus in scpulcro, quo-

mcu in inferno appropinquavil. IJos aulem iuiii Dcus adbuc uon meminit , id cst quoruni non-
csl, fi vita ,

homanx infirmitatis affcctus, sicnt ipsam carncm In- duin tempus rcsurgendi advenit. Idco namque mor-

lirmitatis unmanae, ac mortem carnis Ii.niintue Domi- luos consuevit Scriplura dicere dormientes, quia evi-

Jcsus, non condiiionis neccssitaic. scd misern- gilaiuros, id esi, resurreciurns vult intclligi. Sed bic
niis
trnnsligurarcl in sc cor- donnicns
lionis voluntaie snscepit, ut viilncratus ct in scpulcro, die tertio evigi-

piis suum, quod est Ecclcsia, cui caput esse dignatus lavit , et factus csl sicut passer singnlaris in tecto

membra sua in sanctis et (idelilius suis :

(Psnl. ci 8), id est, ad dextcram Patris in ccelo ncc
est, lioc csl , ;

utsieiii eorum intcr homanas ientationes coniristari jam rnoriiur, et mors ei ullra non dominabilur (Rom.
imn ideo sc abejns gralia pu- Unde ionge ab quoruiu ad talein re-
el dolerc continge.rct, vi, 9). distal eis

alicnmn ct non esse isla peccala, sed humanffi surrectionem Deus non memiiiit adbuc : quod cnini
laret ;

infirmilalis indicia, Linquam voci prernissaj conci- pr;ucedere oportcbat in capitc , corpori servalur in
ita corpus ejns ex ipso suo capitc
addi- Tunc autcm dicilur Deus mcminisse, quandofa-
ncns cliorus, fiuc.

sccret. In hoc quippe corpore pracipunm mcmbro- cit; tunc oblivisci ,

quando non facit nr.m nequu :

riim apostolum Paulum lcgimus cl

audimus cnnfuen- oMivio cadit in Deum ,
quia nullo modo mutalur; nc-

icm tnlilxis malis replelam animam suam, cum dieit que rccordatio, quia non obliviscitur. Faclus sum
iristitiam sibi essc magnam, et conlinuum dolorein ergo , ab eis nescientibus quid faciebant , lanquam
cordi pro fratribus suis sccundum carnem, qui
stio homo sine adjutvrio ; cum essem inler morluos libcr :

Israelitae (Rcm. ix, 2-4). Pro

quibus si contri- facius sum ab eis nescienlibus quod facicbant, velut
si.nt
passio pro-
stauim dicamus et Dominum, cum ejus vnlnerati dorntienles in sepulcro. El ipsi expulsi tmt
immanissimo scclere [ucrnnl cum ah
pinquarel, in qua lili se de ma.-m tua : id cst . b.cc cis laclus siun, i;>si

non ineongiuc nos dicerc existimo. expulsi sunt de manu ttia: ipsi adjutorio rnaiius tu:c
obligatnri,
Deniquc illud quod in crnce dixit, privati sunl, qui me sine adjulorio esse putavcrunt.
i. [ven. H, 6.]

Pater , ignosce Ulit ,

quia nesciunt quid {aciunt (Luc. Fodcrunt eniin, sicut dicit iu aiio psalmo, ante facum
xxm ,
psalmo deinceps dicitur, De-
5i); etiam in islo meam foveam , el indderunt in eam(Psat. lvi , 7). Mc-
cum dcscendentibus i». tacum : ulique a nc- enim quam ut id
pntatut sum lius sic intelllgendum exislitno ,

si-icnlibus quid faccrent, qui euni sic

mori pulaverunl quod diclum est, Et ipsiexpulsi sunt de manu iua, ad
iii moriuntur lio.nir.cs catteri , tauquam becessilati
illos rcferatnr dorniienies in sepulcro, quorum non
Lflcum cuim
gubditnm atquc illaneccssilatedevietum. meminit adbuc cnm : sint in eis justi, quoruui licei non
divil,vcl miseria vel inferni profunditatem. memincrit adbuc ut resurgaut; de bis taiiien diciuin
atljutorio,imer
5. FacIms si/m,,inquit, sicut homosine cst, Justoruni anintte in manu Dei sunl (Sap. lll, I) ,

niaxime persona Dnmiiii

mnrlMM liber. In his verbis linc csl , babitant in adjutorio Allissimi, ei in protc-

apparet. Quis enim aliusinler

mortuos liber, nisi in ciionc Dei ceeli commoraiilur (Psal. xc, I). Scd iili

Mmilitndine carnis peccati (Rom. vm . 5) inlcr pcc- expiilsi suntde mnnu Dei, qui Dominnm CbrisliiHiile
peccato? Unde illis qui se insi-
ratores solus sinc manu ejus expulsum csse crediderunl, quia cum luler
qiti facit pecca-
pienlcr liberos pulabant, Omnis,
ail ,
intquns dcputitun. occi.lcre potucriuii.
cntum , servns «l peccali. Et quia per eum qui non 6. [vers. 7.] Posucrunt me, inquit.m lncu inferiore;
habctialpeccatum oportcbat liberari a pecciitis Si
, :
vel polius, inlacu infimo : sic eiii.n esl in gr;eco (a).
liberaverit, tunc vcre liberi eritit prohiodisslma mi-
vot, inquil, Filius Quid est auiem lacus inliinus , nisi

Ilic crgo intei- morluos liber,

qni Fdu-
(.Ivan. viu , 51, 56). seria, >|iia non sil profimilior*? Undc.ililiidieilur.

potcstate l.abebat ponere animam suam ,

et llemm me de lacu miscricc (Psal. xxxix 5). /« IWsirasil
ii, Xkli ,

Biuncre cam; a quoeam nemo toliebat, sed eam Ipse et in nmbra moitis : posuerunt utiqiic id e\isiin..inie>,

vuluntate ponebal 'ld. x,!8);qui ctiam earnem quando <|uid fa.iel.anl ncsciebanl, et ignnrakiul euul

m. .m lanqnam tolutum ab ci*

templnm , rasnaeitnro
qiicm nemo principuni liuj.is SfCCnll engmvlt ( I (.'or.
poieral, cora volcbat(M.u,M); qnem pasauruni
II, 8). Umbraeniin .noriis, iicscio ulrnni mors coipo-

deserulssent, snlus non rcmansit. qnia

ruin omnea ns ble IniejWgenda su : :... Illa pnliua de i»a s>-ri-
vni
|«.,icr eum non dcseruil, sicut ipse (estalur (/(/. plii.n esl, Qui uaebiiul in tembiis el umbra mortit
•20) : ab inlmicis tamen pro quibua oravu nesrtcnti"
bm> qtild fuclebnnt, ei dicentlhua,
Aliet MiroifWil, (, ) UM. (VflliV.ili).
 1 1 13 ENAMUTIO IN PSALMUM LXXXVII. !IM
lux orla est eis ( Isai. tx , 2) ;
quia credcndo in lucem me. Si cos quos noverat accepcrimus dictum essc notos
el iri vitam, cx lenebris ei inorte impictatis cdncii meos, omnes erunt : nam qtiem ille non nover.it? Scd
simt. Talcm ergo iili qui ncsciebant quid faciebanl eos dicitnoJos, quibusct ipse notus crat, qtianimneum
Dominum putaveruiit , cl inter talcs nesciendo posu- tuncnossepotucruut; ccric vel liacteiiusqtiod sciebant

crum, qualibus nc lioc essenl ipse subvenil. ciuii innocentem, etiamsi hominem tantummodo, non
7. [vcrs. 8.] In me confirmala csl indignatio lua ; et Dcum putabant. Quamvis et bonos qtios probaret,
vel, sicui alii codiccs liabenl, ira tua; vel sicut notos dicere potucrit; sic.it malos quos iiuprobarct,
alii, furor tuus. Quod enim grafce positum cst fiu^;, ignotos, quibus in fine dicturus est, Pion novi vos
divcrse intcrprctali sunl nostri. Nain ubi grxci (Matth. vii, 23). Quod vero adjungit, Posuerunt me
codiccs habenl >•.-,>, , ibi iram latine dicere ntillus abontinationem sibi : possunt el illi quidrm intelligi

fcre dubitavit inlei pres ; ubi autem Ou/tJj posiium quos notossuos dixit, quia et ipsi genus illius moriis
est, plcriqtie non putaveriint iram essc dicendam , horrebant; sed melius inieliigitur de his dc quihus
cnm magni auctorcs latina» eloqncntiac de phiiuso- suis persecutorihus superius loquebat'ir. Tradiius
pliorum gnecorum libris etiam hoc irac nomine ver- sum, inqnit, el non cgrcdiebar. L'irum quia foris erant

lcrinl in latinum : neque dc bac re diutius disputan- discipuli ejus, quando ipsc intus jtidicabalur? an po-
dnin csi; cui tamen si ct nos aliud nomen adbibere tius, non cgrediebur, allius dictum dcbemus accipere,
debcmus , tolerabilius indignationem dixerim quam id cst, in interioribus meis iateham, non ostendcbam
furorcm. Furor quippe , sicut sc latinum babct elo- quis essem, non propalabar, non manifcstabar? et
qiiinm, non solet esse sanorum. Quid ergo est, ln me idco scquilur : Oculi mei infirmal: tunt ab inopia.
confirmata est ira tua ; nisi qucmadinodum illi puta- Nam quos ejus oculos intellccturi sumus ? Si extei io-
verunl, qui Dominum glori.c non cognoverunl? Apud res in came in qua patiebatur posiios, non eos in

eos euim sic erat, quod ira Dei non solum commota, rjus passione legimus infirmatos ab iuopia , iil est,
vcrum cliam confirmata fuerit supereum, quem usque lanquam fame , ut assolet , languisse : post rcciiam
ad moriem , nec quamlibct mortem , sed quam pr» quippe suam traditus, cl eodcin die crucifixus est. Si
caeteris exsecrabilius habebant. id cst, usque ad nior- interiores , quomodo infirmati sunt ab iuopia, cum in

lein crucis pcrduccre potucrunt. Unde dicit Aposto- cis csset Iux indelicicns? Scd nimirum oculos suos
lus : Chrislus nos redemii de maledicto Lcgis , faclus dixit membra quoe in suo corpore cui capiit cst ipse,
pro nobis maledictum ; srriplum esl enim , ilulediclus clariora et eminentiora ct praxipua diligebat. De qun
omnisqui pcndclin iigno (Galat. sn, 15). Et ideo cum corpore Aposiolusloqncns, et de noslro corpore si-

ejus obedientiam usque ad cxtrcmaiu bumililatem militudinem adhibens , ait : < Si lotum eorpus ncu-
comntendare vcllet, llumiliavil, inquil, semeiipsum lus, ubi auditus? si lotum aiiditus, ubi odoraius? m
ad morlem : quod eiim parum
facius obcdiens usqite fuissent omnia unnm mcmbrum,ubi corpus ? Nnnc
vidcrclur, adjecit, mortem aulem crucis (Philipp. II, 8). autcm multa membra imum autem corpus. Non po- ,

Propter hoc ,
quantum mihi vidclur, eliam in isto tcsl dicere oculus manibus, Opus vobis non Iiabeo. El

psalmo lalis versus seqnilur : Et omnes suspensiones si dixerilmanus, Quia non sum oculus, non sum da
tuas; vel, sicut quidam siint intcrprelali , omnes flu- corpore ; num ideo non est de corporc? » Quid autcm
clus luos ; nut, sicut alii, omnes elationcs luas super me his verbis vellct inlelligi, evidentius expressil dicens,
indnxisli. Scriptum esi el in alio psahno, Omnes sits- Yosautcm cstis corpus Chrisli el membra (1 Cor. xil,
pensiones titcc , el flhclus lui supcr me ingressi sunt 12-27). Qu:\propter ct illi oculi, id esl sancti Apo-
(Psal. xli , 8) : vcl , sicut quidam melius transtule- stoli, quibus non revelaverat caro ei sanguis, sed
rtint, super me trausicrunt ; SrijXfimienira cst in grauco, Pater ejusqui in ccelis cst, ul Petrus dicerct, Tu es
non cUf/tOoi. Ubi crgo ulrumque positum est, et sus- Christus Filttts Dei vivi (Mattk. xvi, 16, 17), vidcnlcs
pensioues ct fluctus, non ibi potuerunl poni pro sus- eiim tradi, ac tanta perpcli mala ; quoniam non emn
pensiouibus (Iuclus. Quae duo sic exposuiinus, ut vidcbant qualem volebant, quia non egrcdicbaiur, id
siispensiiuics diceremus comminationes , fliiclus au- est , non manifestabalur in viriute el potcntia sua,
lem jam ipsas passiones (n) : qu;c ulraque vcniunt scd in suis interioribus occulius ', omnia quasi supe-
dcjudicio Dei. Sed illic dicliun est , Omnes sitper me raius atquc im(iolens perferehat, infirmati sunt ob in-
transierunt ; hic vero, Onmet super me induxisti. Illic
opia, velut subtracto sibi c.ibo suo, Itiminc suo.
crgo eisi qu.T.dam acciderunt oinnia lamen mala ad Domine. Iloc qtiidem
;
9. El clamavi, inquit, te ,

qiiM illis verbis intelligi volilil , super me Iransierunl,

cl apertissiine fecil, cum pcndercl in ligno. Scd quod
dixit : hic vero, super me induxisii. Tr.inseiini cniut,
scqtiilur, Tota die expandi ' mauits mens ad te, quo-
sive qiue non atiingiiut, siculsuspensLones; sive qux modo oporleal accipi , mcrilo quairilur. Si cnini in co
atlitigunt , sicul fluctus. Cum aulem . Omnes suspen- qiiiifi ait, Expandi manus meas, crucis palibullini in-
sioms, non ait, super me transiernnl, sed super me in-
tcllrxerimus ;
quomodo inlcllecliiri suiniis, Tola rfiV f

diixisti ontnia qiue impendcbanl cvenisse significat pcpendit in lignu, cuni el nox ad
;
Numquid tota die
impcndebant autcni, qtiamdiu in prophelia fulura im- lolinii ilicm peiiineal? Si aulein hoc loco liirm vnluit
mincbaiit, omniaqiixde illius passionc ur.mlicta sunl. intelligi, qui pr.cter nocleiu dics appcllari soi.t;
8. [vers. 9. 10.] Longe, ir.quit, fecisli nolos mcos a 1
sic melioros Mss. Rdd. voro. occitllis.
* plerique Ms-s. hoc ci proxiino loco, eziendi.
(a) sujira, col. 171, u. l.'i.
 1115 S. AUUUmNI EPISCOPI lllf

cil.1111 talis dici ,

qnaiido crucifixus rst ,
jani pars pri- Spirilu interpretati esse credanlur de vocis simililu- ;

nn et non parva transicrat. Si aulcii) dicin pro tcm- dine , qua in hcbraa lingua giganlcs et medici pcnQ
pore posiluni velimus acciperc (maxime quia lioc no- eodcm modo sonanl, ct cxigua tlifTcrcntia disiinguuu-

men gcnere femiuino posnit ,

quod in latino elnquio tur, non crrore , scd potius occasione ,
quomodo isto
lionnisi tempus signifirarc solet : qnamvis in graco loco accipicndi esscnl giganlcs, fignificare voluerunl.

ii. ni ita sit ; scni|>cr quippc in oa lingua dies feiniiiiiio Si cniin supcrhos gigantum nomine insinuatos iulelli-

gunere dicilur, ct ideo nostros sic iuterprctari puio), gamus , de quibus dicit Apostolus , Vbi tapiei:t ? ubi

arctius qiwslio colligabitur. Quomndo cnim loto scriba? ubi conquititor hujut nvcidi (I t.ur. i. 20)?
tcmpore, si nec saltem uno toto dic maiius cxtcndit noii fuil incongruum cosdem mcdicos nuncupari vel - ,

in cruce? Porro si totum pro parte accipicndum esse iit per artem sapicnti:e sux prnmitlcnies animaruui

dicainus, quia isto gcnere locutionis uli cliam s.iucla salntim : conlra quos dicitnr, Dominiett talut(Psal.

Scripiura consuevit ; non milii occnrrit exemplum iii, 9). Si aulem in bono acceperimus giganles, quia
lotum pro parte etiam tunc possc accipi quando el de ipso Domiuo diclum
cst, Extultavit ui glgat ad
,

ipsum verltum additur et dicilur totum. Nam et in eo currendam viam (Ptal. xvui, 0); quod ila sil gigas
qnod dixit Doininus in Evangelio, Sic erit et Filiut giganlum , magnorum sciliccl et forlissiinorum, qui
in ejus Ecclesia spiriluali robore excelliml sictiti est
Iwniinit in corde lerrm tribut dicbut el tribut noclibut ;

(Maiih. xn, 40) ; ideo totnm pro parte non insolcntnr

iiioiis montium, quia de illo scriptum cst, Erit in no-
vittimis temporibut manifetlut mons Domini, paralus in
accipitur, quia non sit, Tolis Iritms diebus et totis
cacumine montium (ltai. n 2) sicut eliam sanctus
Iribus noclibus : unus quippe mcdius fuit totus dies, , ;

duoruin autem partes; primi ullima, ullimi prima.

sanctorum : non cst absurdiim ut iidem ipsi magni et
forles eliam medici vocenlur. Unde dicit apostolus
Si autem non crucein suam in bac prophetia Psalmi
Paulus : Si quo modo cemulari potero carnem memn,
signiflcavii liis verbis , sed oraiioncm ,
qiiam eiun ex
forma servi fudisse Deo Palri, Evangelio teste, didici-
ut talvos faciam aliquot exiltit (Rom. xi, H). Sed
mus.ubieum et longeantepassionem, etsubdic pas-
etiam lales medici , quamvis non de suo curent , quia
ncc medici corporis curant de suo tamen quanlumli-
sinnis, ct in ipsa cruce orasse meminimus ; nusquam ;

bei pcr fidele minislerium npitulentur saluti, viventcs

hoc enm toto die fccisse legimns. Proinde convcnien-
curarc possunl, non mortuos excilare : de quibusdi-
tcr per extentas nianus tota die continuationcm bo-
clum est, Numquid mortuit faciet mirabilia? Nimis
norum operum intelligere possumus, a quorum nun-
euim occulta Dei gralia est qua hominum mcntcs
qnani intentione cessavil. ,

quodam modo reviviscunt, ut possint a quibuslibet

10. [vert. 11.] Sed quia solis pradestinalis ad iclcr-
nam salutem, nou autem omnibus homiiiibus, nec
ejus ministris prxcepta saniiatis audire. Quam gra-
ipsis inler quos facia snnl , ejus bona opera profu-
tiam commendat in Evangelio dicens, < Nemo potest
crunt; ideo conscquenter adjecil : Numquid nwrtuit
vcnircad ine, nisi Paierqui misit me, traxerit cnm :»

et paulo posl aperlius hoc ipsum rcpctens, ait, < Ver-

faciet mirabilia ? Iloc cniin si dc bis diclum putaveri-
magna mirabi-
ba quae ego locutus sum vobis , spirilus el viia sunl
mus, qnoriim caro exauimis facta cst;
sed sunt quidam ex vobis qui non credunt. > Deindu
lia lacla snnt mortuis, cum quidam eorum eliam re-
inierponit Evangclista, < Sciebat enim ab iniiio Jesus
vixcruut (ld. xxvn, 52) cl quod Dominus penetravit :

magnum qui essent crcdentes ', et quis tradiiurus eum es-

iulerna, atquc indemortis viclor ascendit ,

vcr-
set : > et secuius atque ipsitis Domini verba conjun-
mortuis miraculiim f.ietinn esl. Significai crgo isto
gcns, ait , < Et dicebat , Proplerea dixi vobis quia
Im quo ait, Numquid nwrluis faciet mirabitia, homines ,

corde ita morluos, ul cos ad vitam fidei tanla Cbristi

nemo potest venire ad me, nisi fueril ei dalum a Pa-
tre meo i (Joan. vi, 44, 64, 65, 66). Supra dixerat,
mirabilia non movercnt. Nequeenim proplcrea dixil
Sed sunt quidam ex vobis qui non crcdunl ; et iani|iiaiu
non eis fieri mirabilia, quia non ca vidcut; sed quia
luijiis rei causam exponens, Propterea dixi inqnit,
non eis prosunl. Nam siiut hic ait, Tota die expandi
,

vobis, quia nemo potesl venire ad me nisi fuerit ei da- ,

manut meat ad te; quia omnia opera sua nonnisi ad
tum a Putre meo : ul ostcnderet eliam ipsara lidem
volunlaiem rcferat Palris , s.epissime contestans ideo
qua crcdit, et cx morte sui cordis anima reviviscit,
se vcnisse, ut volunlalein Patris impleret (Joan.vi, 38):
populus dari nobla a Deo. Quauiumlibet ergo * excellentes
ita ,
quia cadem opcra eliam infidelis vidit,
Verbl praedicaiores, et vcrilatis ctiam pcr miiacnla
lilillS propheta dicit, Tola die ixpandi manut meat ad
suasorcs, lanquam inagni mcdic i, agant cum homini-
popnlum non credentem et contradicentem (Itai. iav,
bus; si morlui sunl et tua graiia non rcvixcriiui,
2). Ipsi sunl mnrtui, quibiis non snnt faeta mir.ibilia;
Numquid morluis facies mirabilia; uut medici extusci-
iioit i|iiiul ca non videriiut, sed qund per ea 000
labunt , et lii quos cxsuscitabmil , confiiebunlur tioi ?
revixerunt. Quod aulcin scqiiilur, Aut medici extutci-
II.ic cnim confcssio indicat vivos : non sicct alibi
lubunt, et confilebuiitur libi? id cst, quia non a niedi-
scriplum esl, .4 morluo, velul qui non tit, pcrit confet-
ril ixsuscilabunlur bomines, ut confiteaiiliir tibi. In
»'w (Rteti, xvii, 26).
lnlnao quiilem aliier se habcrc flrmalur ; non cnim
scd giganlcs HM8 pcrliibentur voiiini Se- 1
lilil.,rri'i(i/itn. Mss., mriMlMi Al m Fvaugelk», noh
mcdici .
:

crtdenhK,
ptuainiiti iiiterpratMi luorum lueioriuu Uutu cst, ut ' |lc \ks ai lilil. aiUlum lur, MtlMMl ; cl faulo |>osl l>a-

nuinciuo prOplW uiiratilcin consoiunliaiu diwuo bcul, ftt «loiiiiilii sua /01I1.J, MftMMi >l>-
lioa
m: ENAMUTIO IN PSALMUM LXXXVII. 1113
11. [vcrb. 13.] Numquid enarrabil quis in sepulcro discernii ab aliis liliis irae , cum Apostolum audiani
tusericordiam luair. , el verilatem lunm in perdilione t ingratos terribiliier increpanlem , ac dicenluui : Qitis

Subauditur quoJ supra dictum est, uteliam istever- enim le discernil t Quid aulem habes, quod nonacce-
8us ita sc habeat, ac si dicium sii , Numquid enarra- pisli ? Si autem el accepisli ,
quid gloriaris quusi nuH
bilquis verilalem tuam in perdilione? Misericordiam acceperis (
I Cor. iv. 7 ) ? Domini est salus : gigas au-
qnippe ei vcrilalem amat Scriplura conjungere, ma- tcin in multiiudine virlulis sux non crit salvus (Psat.

xime iu Psalmis. Quod vero ait, in perditione , alio xxxn, 16); sed, sicut scripium est, < Qui invocavcrit
veibo rcpelivit quod supra dixerat , in sepulcro. Sic nomen Domini salvus erit. Quoinotlo aulem invoca-
,

auiem dicium csl , in sepulcro, ut inlelligantur ii qui bunl, in quem non cretlidcrunt ? aut qtmintido crc-
snnl in scpnlcro , qui et superius significaii sunt no- denl ei qucm non audierunl? Quomndo autem audient
iuine iniirtiioruin, ubi ait, Numquid mortuis facies sine prccdicante? aul quomodo prajdicabuni si non ,

timabilia !namque mortuae corpus sepulcrum

Aninr.e mitlanlur? sicut scriptum cst, Quain spcciosi pedes
est. Unde Dominus in Evangelio lalibus dicit < Si- : eorum qui annunliant pacem ,
qui annunliant bona >

iniles eslis sepulcris dcalbatis ,

quaj foris apparent (Tlom. x, 13-15) ! Ipsi sunt medici curantcs a latro-
liominibus speciosa, intus vero plena sunt ossibus nibus sauciaium ; scd Dominus eum perduxil ad sta-
mortuoriim et omni spurcilia : sic et vos aforis qui- bnlum (Luc. x , 34) : quia ipsi sunt eliam operantcs
dem paretis hominibus jusli; inius atitem plcni estis in agro Dominico; nec tamen qui plantat est aliquitl,

hypocrisi el iniquilate (Malth. xxut, 27e(28). aul qui rigat , sed qui incremenlum dat Deus (
I Cor.
12. [vers. 13. ] Numquid cognoscenlur in lenebris iii, 7). Ideo et ego ad Dominum clamavi ; boc est,

mirabitia tua, et juslilia Uta iu lerra obtita ? Quod csl, Dominum ut salvus essem invocavi. Quoniodo autem
in lenebris ; hoc est , in terra oblita. Infideles cnim invocarem , nisi crederem ? quomodo crederem , nisi

significautur nomine teuebrarum : hinc dicit Aposto- atidirem ? Sed ul audita crcdorem , ipse me altraxit

lus, Fuislis enim atiquando tenebrm {F.phes. v, 8). Sic quia in occulto n morte cordis non quilibel metTici,
el terra oblita, homo est qui oblitns csl Dcum : po- sed ipse excitavit. Nam multi audierunl ;
quia m
lesi namque anima infldelis usque ad tanias tcnebras omncm terram exiil sonus eorum , et in fines orbis

pervenire, ul dical stulius in corde suo, Non est Deus terrse verba eorum (Psal. xvm, 5) : sed non omniuin
(Psal. xiii, 1). Totus orgo isle sensus iia continuatur est fides (
II Thess. Iil, 2) ; et novit Domintis qui stint

alque contexilur : Clamavi ad le, Domine, inter pas- ejus (II Tim. n, 19). Ac per hoc, ncc credcre potuis-

simies meas ; tola die expandi manus meas ad te : id scm, nisi me Dci misericordia prxvenisset ; cl quia

cst, non destili ad te giorilicandum cxlcndere opora mortuos suscitat, et vocat ea qux nou sunt, lanquam
mra. Cur ergo in me impii sajviunt, nisi quia mortuis qute sunl, me in occultis vocando, et suscitando, cl

imn facies mirabilia ? id esl, non cis commoventur trahcndo, a tenebris eduxisset, et ad luincu fidei pcr-
ad fidein, nec medici eos exsusciiabunt, ut confiteau- duxisset. Ideo sequilur : Ei mane oratio mea prfeve-

ttir libi , in quibus occulla gratia tua non operalur, niei le. Jam mane , posieaquam nox infideliialis et

qiia irabaniiir ut credanl ;

quia nemo vcnit ad me, tenebra» transierunt. Quod mane ut mihi esset, misc-

nisi quem lu altraxcris. Nam <7uis enarrabit in seputcro ricordia quidem tua prx-venit me : sed quia restat
misericordiam luam ; id est, animae niorlux, cujus illa clarilicatio, ubi illuminabuntur occulta tcncbra-
inors jacel :
sub corporis pondere ? el verilalem luam rum, et manifestabunlur cogitaiiones cordis, e.l laiis
*
in perditione ; hoc est, in lali morte nihil horum erit unicuique a te (
I Cor. iv, 5 ) ; nunc in isia vila,

valcnli credcre atque sentire? Numquid eniin in tene- in isla peregrinalione, in hac luce lidei, qu.x in coni-
bris hujus morlis, hoc est, in honiine qui tc oblivi- paratione tenebrarum infidcliiim jam dies cst, scd in
scendo vil:e lumen anfisit , tua mirabilia et juslitia comparatione diei ubi videbimus facie ad faciom,
cognoscenlur adhuc nox est, adhuc pra(io mea prccveniet te.

15. [vers. 14.] Occurrebai auicm quacsiio, quisnara 14. [vers. 15.] Ut aulein ista fervescat el excrceatur
sit usus islorum niortuorum ;
quid ex his agat Deus oraiio, quod nobis qtianiuin expediat , ncllis, ut njii-

ad utilitatem corporis Cliristi, quod csl Ecclesia : ut nor, verbis explicari potest ; diflcrtur bonuin quod iu

in eis demonstretur qua> sit Dei gratia in pradesti- :ctcinum dabilur, ct mala transitura crebrescunt.
natis, qui secitndtim propositum vocali sunt. Unde Ideo sequilur : Vtquid, Domine, rcputisli oralionem
ipaiim corpus in alio psaliuo dicit : Deus meus, mise- meam ? Hoc et in illis verbis dicluui est , Deus , Dcus
ricordia ejus prmvcniel me. Deus incus dcinonstrabit meus, respice in me ; utquid me dcrcliquisli (Psul. xxi,

nr.hi iu inimicis meis ( Psal. lviii ,11« 12). Eigo et 2 ) ? Causa cognosceuda proposita csl , nou lanquaui
lnc sequilur ac dicil , El ego ad te, Domine, clainavi. sine causa hoc faccret Dei culpata ' sapientia : ita ct

Iu quibus verbis jam intelligentlus est Dominus Cbri- hic, 1'tquid, Domine, repulisti oralionem meam? Ilnjus

stus ex voce eorporis sui loqtii , id cst , Ecelesiae : umcn rci causa si diligenlcr advcrtatur , jam supo-
quid est enim , Et ego ; nisi quia fuimus el nos ali- rius indicaia cst : ad lioc eniin oratio sanctoruui

quamlo natura (ilii ira:, sicui et cteteri (Ephes. n, 5)? dilatione tauli benelicii, ct tribulatiouum advcrsilaic
.Sed ud te clamavi , ul salvus essem. Quis enim tne quasi rcpcllitur , ul lanqiiain iguis llalu rcpercussus

iidiamnietur ardentius.
• Korlc, tatet.
* Sit M». ai Edd., lonum. 1
Sic Mss. Edd. vero, occulla.
 1120
mo s. accistini episcopi

15. [ vert. 1G 19.) Kxseqniiui iiaqne breviier cliam benignllaie manonla ' mnnobimus : nec lerrores ejui
contiirbabunt, quia promissa reddita nos bea-
l.ilmlaliones QOr|>oril Christl. Neque ciiim
in SOlo u.is

cum Saulo dictuni sii, Quid me bimi ' : ni-c lerriius longe fni a nobis nolus et aini-
tapilc factae sunl, cl
jam lanquam cus, ul.i nulliis erit qui tiincatur iniluicUS.
p.rsequerit {Aci. n , i) r el ipse Paiilus

cleeUim membrum In coilem corpore posiius dicet,

t l'l suppleam qtiaj (lcsnnl pressurarum Clirisli in 1N PSALMUM LX XXVIII

21). Utquid crgo i Doinine. ENARIUTIO.
c;.i ne mea » (Coloss. i, « »

meam, avenis faciem toam a SBUIO I (a).

i.pulisii oralionem '

ego, et in laborlbus a juvenluie mea; De prima paile Psatmi.

niuT Inopa sum
c\:iluuus autem humiliauia suni ci conuirbatus '. I. [vers. 1] Psalmuin isium, dc quo loqui piopo-

In me iranaierunt ira iu;e, ci icrn.rcs lui conUirba- suimus Charilati Vestra? , donante Dnniino, accipite
vcrunt nic. Circumdederunt me sicut aqna toia tlie,
de spe qiiam liabemus in Cbristo Jtsu Domino no-
circumdedernnt nic simul. Longe (ccisti a me amU stro : et crigite animos, quia ille qui promisil, ita

cum noios mcos a miseria. » Coniigcruni ci con- cetera completurus esl, ul muita coniplevit. Dat
", ct

omnia haec in membria corporia Cbrisli. Et enim nobis ad eum flduciam, nou merilum noslrum,
lingiuii

avcrtit Dous ab orantibus faciem, non exaudiendo atl scd illius misericordia. Et ipse est, quantum arbitror,
i.l <|iioil volunl , qnando sibl ncsciunl
non cxpedire inlellcctus AZtltan ItraeKtW (b); tuide iste psalmus

qn.»d peiunt. Et inops esi Eedesia, cum esurit ei sitil titulum accepit. Viderisenim quis homo fueiit, qui '

csl tamcn uominis hujns

peregrina, nnde satietur in palria. Ei in laboribus vocabaturAiban; interpretatio

a iiivenlulc sua ipsum enim corpus

:
Cbristi et in Robustum iudical. Kt ncmo in hoc sxcuio robusms
psalmo ditil, Sxpe expugnuverunt me a juveniuie cst, nisi in spe promissionis Dci quantum eniin :
alio
cxxvm, 1). Et a.l hoc exaliantur ctiani in atlinet ad meriia no>tra infirmi sumus ; quantum
mea (Ptal. ,

quaedam membra ejus, ul in eis sil major ad cjus miserieordiam , robusti sumus. Itaque iste
sxculo islo

Et Buper ipsum corpns, id est tmiiatem infirmus in se, robusius in misericordia Dci, inde
humiliias.
sanctorum aique Bdelium, cui cavut est Cbrisuu, COrpil.

iranseiuu irx Dei ; non anieni manenl :

quia mm de 2. [ tcrs. 2. ] Misericordias tuas , Domine , in mter-

sed de inlideli diclum csl , lra Dei manet supcr num cantabo : in generationetn et gcnerationem annun-
litloli,

eum (Joan. ni, 30). Et lerrores Dei conturbant inlir- tiabo vcrilatem tuam in ore n:eo. Obsequanlur mcmbra,

niiiatem fidelinm quia omne quod accidcre potest, inquit. mea Domino meo : loquor, sed lua loqunr
;

etiamsi non accidal, prudenter timelur. Et

aliquando timiunfiaao veritatem tuam in ore meo. Sinon obse-

terrorcs ipsi ita conturbant animum cogitantis cir- quor, servus non sum; si a me mendax sum.
ioquor,
circum- dicam ego dicam, duo qwedam
cumpeiidetttibus malis, ut sicut aqua nndique Ergo ul et abs te , et

fln.re vitleantur, ct simul circumdare melueniem. siinl : uiiuiii tuum, iinum meum ; veritas tua, os

Kt qula Ecclesiic in hoc mundo peregrinanti ista non meum. Ouam crgo verilatem annuniict, quas miseri-

desunt, dum modo in his, modo in illis membris ejus cordias canlet, audiamus.
ideo dixit, toia ttie con- 3. [ vers. 3. Quoniam disisli ln ccternum miteri-
asqucquaque conlingunt ; , ] ,

doncc Bnialur lioc Iloc canlo tlSC cst vcritas lua,

linnalionem signilicaos icmporis , cordia wdificabilur. ;

antici cl noli periclilantes secun- buic annunliand* servit os menni Quuniam diiitti,
sxculum. El sxpe :

iluin sxculum, sauctos fnrmidine descrunt :

de quibus In wternum miseiicordia wdificabitur. Sie , inquis
dicii Apostolus, Omnes me reliquerunl ; tm iltis im- xtlilico , ut non destruam : quoniam quosdam sic
quosdan vero sic desiruis,
puieiur (II Tim. 16). Sed utquid bsec oouiia, nisi
iv, destruis, nt non :edilices;

mauc, id est. post NiM enim quidaui destrucrentur ul xdi-

nt oratio liujns sancti eorporis ut a:difices. ,

luce Odei prxvenial Deum, ficarentur non diceretur Jeremue Ectf fiosui te ad
noctein infideliiatis in , ,

illa, in ciijiis nondiim rc, sed jani deslructionem et adilicalionem (Jerem. i, 10). Et uli-
«ioiiec vcniat salus ,

eamque ciuii paticntia lideliter que omnes quJ itlola colebant cl lapidibus scrviebant,
tpe salvi racti siunus,
Obi ncc repellel in Cbristo non xdilicarentiir nisi in prislino crrore
exspeciamua (flaa.mi.M.tt)! ,

destiueiennir. Kiir-us, nisi quidam iia destruercntiir,

liuminus oralionem noslram, quoniam lunc nibil cril

non tiiccieliir Destrues eos ei

sed quidquld rccte petitum est, oblinen- ut ntin a;dilicaieiiiur, ; ,
pelendum ,
nobis, qiioniani iltos Psui. xxvn, 5). Pio(.tcr e»s
«luni : ncc faciem suam nverlcl a uon a-dificabis (

vidcbimus cum siculi esl (\Joan. m, 2) nec inopes : er^o qui deslrinnitiir et adilicantur. ne pularenl
quia copia nostra ipse Dcus eril omnia in adilicaii,>ni:m qua adilkantur , esse leniporalem ,
ei imus ,

nmnibus ( 1 Cor. xv, 28) : nec laborablmus, quia nulla

rcinancbit infirmitas : ncc cxallali humiliabiniur el » Sic iwtiores Mss. M Bdd., HkflSSMSfi
» Sic Mai. Al lild.. :l.>t>IN ostiaftwtf.

...iilurbabimur, qilia nulla ibi crii adversilas : nec » iii.i.. mtdienu. ueJlus u»., rUt h.
iiabltus maiuilnU uorU iu uanjruia quoruimUni ce-
ir.mi Dci vel iranseuniem lustinebimus, quia In ejus (n)
leliritato. , , , ,
t.zraiium
ih) voloalahlc, ut In superlorls psabul illulo,
.

SicMSS. AtEild., aierlhli.

I
B,cousonuir .tiiwu
« Melions nola: «iss., cunfit.w. jnxia IXX. Mlainen n.lr.i Ibrie nro Zoroi«e. quippe I Psralii». u.

mtmUUnmrttetmna- ci iiin /:ni'. etiURey. iv,

ni. iii M, salumoo ilKMurla
buie respsndel lUud, ttec txaltau «*»*•
vuitiatasapitntw stkm karmH .< .•'e»'-» i
»'"
V itntr.
quod abest a nss. el u i \x. ti.oAiW, lube.ii /ii» ii. iii.
> ttU. adduut, tl prarimtmi :
1131 ENAKRATIO IN PSALMHM LXXXVIIl. 1122
sicni tcmporalis fnit rnina in qtin deslnninlur : te tcrrarum, lamen veib.i eorum pcrvcncruni usquo ad
nuit se is!c , cnjiis os scrvit vcriiati Dei , atl ipsain terminos orbis terrx : bcne accipiiniis in bis imple-
vciitatcin Dei. Ideo annunliabo, idco dico, Qno- tum quod iiimc lcgimus, In catlit prwparabilur veritas
ninm dixisti; sccurus homo dico, quoiiiain tu DeilS lua.

dixisti : quia, ctsi ego i;i vcrbo meo lluctuarcm i. [ vers. i. ] Disposui teslamcntum electis meis.
vcrlio U!0 coiilinnarer. Quoniam dixisti. Quid dixisli ? Dixisli (inlelligitis ' ) hoc lnluin : dixisli, Disposni
In wlernum misericmdia tedificabilar. In cwtis prwpa- Uslameiilum eleclis meis. Quod no-
leslaiiiciitum, nisi
rabilur verilas lua. Quomodo superius , ita in scqnen- viiiii ? Quod lestaineiitum, nisi quo rcuovamur ad
libus. Mitcricordias tuas , Dominc, iiiquit , in wtcrnnm novain lixrctlitalem? Qnod lcslameiiluiii , nisi ciijns
eantabo : in generationem et tjeneraiionem anuuntiabo luereditalis desiderio et amore cantamus caiiticnm
terilalem tuam in ore meo. Dixil miseiicordias. di\it novuin ? Dispostti, inqiiit, teslamentum eleclit meis.
veritatem; ila rursus ulruinquc conjunxit : Quoniam Jvravi Duvid tervo mao. Quam sccuriis Ioquiiur iste
dixitli, In cetetnum misericordia wdi/icubitttr. In cwiis qui intelligil, cujns os servil vcritati ? Quoniam dixisti,
praparabilur veritas lua. Et hic rcpclivit misericor- securus loquor. Si seeurum mc ficis, quia dixisli
diam et verilaiem. 1'niversx enim vix Domini inise- quanlo sccuriorem, qnia jurasli? Dei qnippe juraiio ,
ricordia el veriias (Psal. xxiv, 10). Neqitc enim promissionis cst confirmauo. Uone proliibctur homo
exhibcrelur veritas iu impleiione proinissoruni , nisi jurare (Matth. v, 5i); ne consiietudine jurandi , quia
prxccderet misericordia in reinissione peccatorum. potcst liorao f.illi, etiam in perjurium prolabatur.
Deinde, quoniam populo Israel etiani secunilum c.ir- Dcus solus securus jurat, quia falli non polest
nem vciiienli de semine Abrahx promissa cranl mulia 5. [ vers. 5. ] Vidcamus ergo quid juraveril Deus.
prophetice, et iia il!e populus propagatus cst , in quo Juravi, inquit, David servo meo : utque in wlernum
implerenlur promissa Dei ; non autein clausit Deus prwparabo semen tiium. Seineii David quod esi, nisi
fonlcm bonitalis su:c ciiam in alienigenas gentes, quas semen Abralix? Quod aulcin scmen Abrahx? El se-
sub Angclis constituerat , portionem sibi faciens po- mini, iiiquit, (iio, quod at Christus (Galat. III, 16). Scd
pulum israel : in bxc duo et Apostolus distincle forie ille Cliristus caput Eeclesix, salvalor corporis
distribuit misericordiam Doinini et veriiatem. Ait (Epltcs. v, 25), semen est Abrahx, ct ideo David;
enim Christum minislrum fuisse circumcisionis propter nosautem nonsumus semcu Abrabx? Imo vero su-
verilatem Dei, ad cnnfirmandas promiseiones palrum. mns, sicul Apostolus ail Si autem vos Chritli, ergo :

Ecce quia non fefellit Deus ; eecfl quia non rcpulit Abrahx semen estis, secundum promissionem hwredet
plebem suara ,
quain prxscivii. Etcnim cum de casu (Galai. in, 29). Sic ergo hic accipiamus, fratres,
Judxoruiu agerctur , ne quis pularel sic illos impro- Vsqiu in alernum prwparabo semen tuum ; non tanluin
batos, ut niliil frumenli es illa venlilatione in hor- illam carnem Christi natam ex virgine Maria, scd
reum miltcreiur, ait Aposlolus : Non repulit Deus etiam uos omnes credentes in Christum : illius eniin
plebem suam, quum prwscivit ; nam et ajo Israelita sum capitis membra sumus. Non potest hoc corpus decol-
(Rom. XI, 1, 2). Si toluiTi illud spina: luerunl, undc '
lari : si in xlcrnum caput, in xlernum gloriantur et
granum vobis loquor ? Ergo impleta esl veritas Dei in incmbra, ui sil ille Christus inleger in xlernum.
iis qui cx Israelilis crediderunt, et venit unus paries Vsque in wtcrnum prmparabo semen luum; cl wdificabo in
le circumcisione applicans se ad iapidcm angularem generationem clgcncrationem sedem tuam. Pulamus, lioc
(Ephes. ii , 20). Sed i!le lapis angulura non faceret dixit, in wlernum, quod in generalionem ct generalionem;
nisi alium parietcir. ex Geniibus susciperet. llie itaque quoiiiamel supra dixerat, In generationem et generutio-
paries lanquam proprie pertinet ad veritalem, iste nem annuntiabo verilaiem tuam in ore meo. Quid est.
aulem aiius ad misericordiam. Dico enim, lnquit , l<- in generationem ei generaiionem ? In omnem genera-
sum Chrisium ministrum fuisse circumcisionis proptcr tionem. Non enim toties repetcndum erat vcrbum,
verilalem Dei , ad con/irmandas promissiones pulrnm ; quolies generatio venit et transit. Ergo mulliplicatio
Gentes autem super misericordia glorifuare Deum (liom. generationum in repctilione significata et cominen-
xv, 3, 9). Merito , In cxlis prwparabitur verilas tna.
data cst. An foric du.i. 1

generationessunt intelligcndir,
Etciiim omnes illi Israelitx vocati Apostoli, cceli rarti
sicut nostis, sicut jam insinualuin vestrx Charitati
siinl qui enarrant gloriam Dei. De his ccelis dicilur,
retinetis? Esl enim gencralio nuuc carnis, etsangui-
Cwli enarranl yloriam Dei , et opera manuum ejus an-
nis ; crit generalio futura iu resurreclione inorlua-
nuntiul firrvimentum. Et ut novcritis de his ccelis dici,
rum. Prxdieatur bic Chrislus ;
prxdicabiiur ibi : sol
crtu de his in conseqiieiili cxprcssius dictuin est,
hic prxdieatur, ut crcdatur; ibi prxdicabiiur, ulvi-
.Von sunt loquelw neque scrmones. quorumnon audiantur
dealur. sEdiftcabo in generalionem et generttlionein sc-
roces eorum. Quxre quoruin, nou invenies supra nisi
dem tuam. Nunc Christus habet in nobis scdcin,
roelorum. Si ergo Apostoli sunt, quorum in omnibns nobis enim sederct
xdificataest scdes ejus in : nisi
loquclis vox audita cst, ipsisunldeqtiibusdictum est,
non regc-
iu nobis, noii nos regcret; si autem ab illo
In omnem terram exiil sonus eorum, et in fines orbis
rcniur, a nobis ipsis prxcipitaremur. Scdct crgo in
lerrx vcrbaeorum (Psal. xvm, 2,4,5) ; quia ctsi as-
1 hoc lotum dixisti. kl mss., in-
Edd.,ci.risli, tnlellrxisli :
sumpli hinc suni anlequam Ecclesia implerct orbcin telliqitis ; quidam, intelligimus : nec aliud vult inlelligi, uisi
qiiod prxmissum verbuui in v. 5, dixisti, sjicctet lstos eliam
1 F.dd.,/ioc granum. Abest, hoc, a melioribus Mss. subsequenles versus.
1123 S AUCUSTINI EPISCOPI m«
nobis, rcguans in nobis : scdel eliam in alia gcncra- talis; Propbetas , Aposlolos, anniiniiatorcs verbi

lione, qu.c fucril ex rcsurrcclionc niorluoruin. !a Dci. Nam isia omnia gcncra pncdicaloruin nubcs csse
aiernum Clirislus regnabil in sanclis suis. Iloc pro- riiclat, ex illa propbctia intclligiinus, ubi Dcus iraius

niisil Dcus, lioc dixil Deus : si parum est, Imc ju- Tinea sur dixit, Mandubo nubibu» meit ne pluant m-
r.ivit Deus. Quin ergo noa sfciinilmii incriia nosira, peream imbrem : quain vincain cxplical et ilesign.it

scd secumlum illius misei icnrdiam lirma est proinis- apcrti-siinc. diccns, Vimta Domini Sabaoth, domut
sin ; nemo dcbel cum Irepidalione. prariieare, undc hrael est (l*ui. v, ti, 7). Ne (u aliter intelligasviue.iin,

noii poiesl duliitare. Fiai ergo iu covdibus nostris el relielia bnminibus ' significaiis tcrram scrutcris :

rotiur illud, iindc ASlhan noincn accepil, Robusliis Vinea, inquil, Domini Subtiotb, dumus ltracl etl. Non
corde : pnedicemua verilatem Dei, eloquiuin Dci, iutelligat aliud.se intelligal rioimis Israeles e vineam
proniissa Dei, jiirationcm Doi:cl liis inodis omni cx meam ; sc inlellig.it milii non dedissc uvam, scd spi-
parie firmali pr;udiccinus, el portando Dcinn, coeli nas; sc inlelligai ingratam exsiiiisscplaninlori alque
simus. cultori, ingralam exstilisse irrigaloii. Ergosi viiiea

G. [ vert. 6. ] Confttebnntur coeli mirabilia ttia , Do- Domini Sabaoih, domut hrael esl, quid dixit iralus ?

mine. Non merila sua coiililcliuniur cceli, sed confitc- Mandabo nubibus meis ne pluanl tuper eam imbrcm.
buntur cali mirabilia tua, Domine. In omni cnim misc- Et rcvera ita fecil : missi sunt Apostoli tanquam uu-
ricordi a pcrdiioruin , in juslificaiione impiorum, quid bcs, iii pluerenl Jmbvis ; e( illi vcrbum Dei rcpellcn-
laiidanius nisi mirabilia Dci ! Laudas quia resurrcxe- tes quia pro uva spinas dedeiuni, dixcriint Apostoli,
ruul inortui ;
plus lauda quia redempti sunt pcrdili. Ad vos missi eramus ; ted quia repulistis verbum Dei,
Qiix graiia , quae mi*ericordia Dci bomincm
! Vidcs imusad G>ntet ( Act. xm, 4(i ). Ex illo cccpcrunt nu-
licri voraginem ebriositalis, bodic ornamenlum so- bcs non pluerc pluviam anper viiieam illam. Si igi-

brictalis : vides homincm iieri Cflcnum luxuri;i>, bodic ttirnubes sunt pr;udicatores vcritaiis, qu;cramus pri-
dbcus tempcraiiiiae : vides bominem heri blasphema- mo quare sinl nubes. lidcm quippe coeli, iidcm nubes :

torem Dei, hodie laurialorem Dei : vides hominem coeli propicr fulgorem vcriiatis, nubcs propler occulia
heri scrvum creatunc , hn<lie cullorem Creatoris. Ab carnis : nubes cnim omnes ncbulosa; sunl, prnpter
istis oinnibus despcrationibus ita bomines tonvertun- tnorialilatcm ; ct veniunt, ct transcuiit. Proplcr ipsa
non respiciant ad tnerita sua fiant coeli, con- Apostolus
tur : ;
occuliacarnis, idest, occulta nubiiim , ait :

(itcantur coeli mirabilia ejus a quo facti snnl coeli.

Nolitc ante tempus quidquam judicare, donec venial
Quoniam videbo, inquil, coelot, opera digitorum tuorum Dominut, et iltuminet abscondila tenebrarum Cor.
( I

Confilebuntur coeli mirobilia tua, Do-

(Psul. viil , i). iv, 5). Nunc ergo quid loquatur bomo, vidcs; quid
mine. Et ut noveritis qui coeli confitebuntur , videte non vides quod exprimiliir de nubc,
gesiel in corde, :

ubi confileantur : seqnitnr cnim, Et veritatem tuam in vides quod servalur in nube, non vidcs. Cnjuseniin
;

eceletia sanctorum. De coelis ergo nulla dubilatio est oculi nubem penetrant? Ergo nubes in camc praidi-
quoniain intcllignntur pncdicatorcs verbi veritatis. Et calores veritatis. Ycuit el ipsc omnium Creator in
ubi confiicbuiiiiir cceli mirabilia lua ct vcritatem carne. Sed quit in nubibus tvquabitur Domino ? Quit
tuam fn ecctesia sandorum. Excipial Ecclesia rorem
? crgn in nubibut aquabilur Domino ? el quit timilit erit

coelorum; silienli lerras pluant coeli, ct germinet Domino i/i fitits Dei? Eigo ncmo in filiis Dci similis
excipiens pluviam gcrmina bona, opcra bona : nc pro El ipse diclus est Filius Dei, el nos
crit Filio Dei.

bona pluvia dcl spinas, el pro horreo exspectet ignem. dicli siimus lilii Dci ; sed quis similis erit Domino in

Confilebunlur cccli mirabilie lua , Domine, el verilatem

fitiis Dei ? Ille unicus, nos mulli ; ille uiuis, nos in

tuam in eccletia tanctorum. Cceli ergo conlllebunliir illo unum ; illc natus, nos adoptati ; ille ab aMerm
mir.ibilia tna et vcritatem tuam. Tolum quidquid Filnis genitus per naluram, nos a lcmpore facti per
pnedicant cirli , ex lc cst, de tc est ; et ideo sccuri graliam illc sine ullo peccain, nos per illum liberati
;

norunt enim qncm prredicant quia non Domino

pra>dicant : ,
a peccato. Qiii* ergo in nnbibus erquabitur ?

possunl dc pradicato crubescere. aut quis similis eril Domino in filiis Dei ? Dicimur milics
7. [ tiers. 7. ] Quid pradicant cceli ? quid confile- proptcr carnem, cl stimos pi'a?dicatores veritalispro-
bunliir in ecclesia sanctorum ? Quoniam quis innu- earo noslra alilcr venit,
plcr iiiibreui nubiiim ; seri

bibut o?quabitur Domino ? lloccine coeli conlilebiintur, caro illius aliler. Dieimur et lilii l>ei, sed illc aliter

boc cceliplucnl ? Quid ? Q-wniamqnit innubibus aeqtta

Filius Dei. Illius iiubes ex virgne, ille Filius ex

bitur Domiuo? Indc sccuri pradicatores, quoniam aiieriiilale, Patri aqualia. Qwk crgo m nubibut tequa-
ncmo nubibus .rquabiiur Doinino. Magna laus vo-
in bitur Domino ? aut qttis similit erit Domino in filiit

bis vidctur, fralres, non xquari nubes Crcalori. Si Dei? Dical ipse Dominus uliuui similcm inveniai.

inielligatur sine mysterio ad litleram, non niagna Quem RM diruiil hoinines esse fititni hominis? Ecce
'

lans est, Doinino non xquari nubes. Quid enim cnim quia videor, quia couspicior, qnia inler vos ain-

slellxqu;t: sunt supra nnbes irqiiantur Domino ? Quid lnilo, 01 fort-issc pi;esenlia vilui ; diiile i/kim me di-

cnim? sol, luna, Angeli, cijcli, vcl comparari pole- tiint /iDinmc.( ilM filium hiiiiiiuis .' Ccrle ipiia filiiiui

rnnt Doniino? Quid e*l qnod pro magno ail, QnomkM bominia vident, niibcm vidcnl : dicant, >el dicuc
outi in »iu*i*«.i aquabitur Domino ? Inlelligiintis, li.i

ircs, iiuIkss isias sicul coolos, prxriicalores cs»e veri-

1
sie poUorei u i tli i>i . awnttai,
Itr» ENARRATIO IN PSALMUM LXXXVHI. \\%
qncm tne dicunl homines esse. Et responclerunl dicta de nube propria intonuisli , scd ad rigandum in cir-

liomiiiunv: Alii dicvmt Jercmiani, alii Eliam, aliiJoan- cuilu Cciitiiim alias nnbes misisti. Vere potcns ini-

nem Baplistam, aul unum ex Prophetis. Nominalx sunl plcsti quod dixisli , Amodo videbitis Filium honiimt
multx nubes ci filii Dci. Etcnim quia justi ct sancti, venientem in nubibus coeti (Mallh. xxvi, 01). Potenset,
uliqiie el ipsi liiii Dci : Jcrcmias, Elias, Joannes, Domine, el verilas lua in circuitu tuo.

filii Dei ; et nubcs ,

quia prxdicatores Dci. Dixistis 10. Sed cum conpit veritas lua in circuilu prxdi-
quas nubcs mc Immines cssc puteni, et in qiulius flliis cari , utique fremtiermit Gentcs , ct pnpuli meditali

Dci me homines numerent : dicitc et vos quem me sunlinaiiia ; aslitcruiit reges lcrrae, ct jirincipcs con-
dicitis esse. Rcspondens Petrus pro omnibus, pro imi- veiieruntiiiunum,.iclversusDoiniiiuinol:nIvcrsusChii-
tale iiiiiis : < Tu es , t inquit , « Clirisius Filius Dci sium ejus (Psal. n, 1, 2). Ulique cum coepissct veritas
vivi {ilallh. xvi, 15-16). Qunniain quis in nubibus lua pradicari in circuiiu tuo, tanquam vcnircs ad du-
xqiiabilur Domino? aut quis similis erit Domino in- cendam conjugem exaiienigenis, occurritleo ficmciis,

ler filios Dci? Tu cs Cbrislus Filius Dci vivi; > non et suflbcatus est a le. IIoc enim prclignralum csl in

quomodo filii Dei qui libi non xquantur : venisli in Samson (Judic. xiv, 5, 6) : et iliis '
verbis mcis, sine
carne ; scd ' uon quomodo nubes qux libi non nomiuc illins dictis, non acclamaretis, nisi agnosce-
xquanlur. relis ; audisiis enim , ui illi qui solciis complui a
8. [vers. 8.] Quis lu, cui rcspondeliir, Tu et euim nubibus Dei. Ergo veritas tua in circuitu tuo. Scd
quem pulavcruntalii linmincs
Christus Filius Dei vivi; quando sine persecutionibus quando sine conlra- ,

non sancti, non jusli, unum cx Prophclis, aul Eliam, dictionibus, cum dictiim sit eum natum in signum cui

aui Jcrcmiam aut Joannem Baptistam

, quis ergo :
Contiadicetur(L«c. n, 34) ? Quia ergo illa gcns, ubi
tu? Audi quod sequiliir : < Dcus glorificandus in con- nasci ,
ubi conversari voluisii, tanquam lerra crat
siliojusiorum. Quis i ergo < in nuhilms xquabiiur Do- separata a fluclibus Gentiiiin, ul appartret arida com-
mino? aut quis similis erit Domino in filiis Dei, pluenda, reliqux autem Gentcs morc erant in amari-
quando ille Dens » csl < glorificaiidusin consilioju- ludinc sierilitatis sux ; quid faciunt |:rxdicatores lui
slorutn?» Quoniam non possiinlxqualcsillicssc; con- spargentcs vcrilalem luam in circuilu tuo, quoniam
sibum ipsorum sit credcre in illum quoniam non :
frcimml fluctus maris ? quid faciunt ? Tu domlnaris

possunl xqualcs illi csse nubcs et filii Dei ; restat polestaii marit. Nam quid fecit mare sacviendo, nlsi
consilium humanx fragilitati , ut qui gloriatur , in diem quem hodie celcbramus? Mariyres occidii,
Domino glorictur (i Cor. i, 31). Deus glorijicandusin semina sanguinis sparsit , seges Erclesia; pullulavit.
consilio juslorum : mnqnus el lerribilis in omnet qui Secunc crgo pergaut nubes dilTuiidant vcriutcm ;

incircuituejussunt. Ubique Dcus. Qui ergo in circuitu tnam in circuitu luo, non timcant ranidns fluctus :

cjus sunt, qui ubique cst? Si enim babct aliquos in Tu dominaris polestati maris. Movelur qiiidem mare,
circuitu , quasi undique finiius intelligilur. Porro si contradicit mare, perstrcpit mare ; sed fidclis Deus,
verum dictum est Deo et de Dco , Magnitudinis ejus qui non vos sinat tentari supra id quod poiesiis
non esl finis (Psal. cxliv, 3); qui remanent, qui sunt (I Cor. x, 13). Quia crgo fidelis esl qui non vos siuii
in circuilu ejus , nisi quia ille qui ubique est , voluit tentari supra id quod potestis : Molum autem fli.ciuum
per earnem in uno loco nasci , in una gente convcr- ejvs lu mitigat.

sari, in uno loco crucifigi, ex nno loco resurgere, ex II. [vers. 11.] Dcniqneul placarctur mare, imo nt
uno loco in caehim ascendere? Ubi hoc fecit, in cir- enervarclur rabies maris, quid in ipso mari fccisii ?
cuitu ejus Centes sunt. Si ibi reinanerel ubi ista fecit, Tu humiliasli sicut vulneralum superbum. Est quidam
rion esset magnus et terribilis in omnes qui in circuilu superbus draco in mari, de quo alia Scriptura dicit

ejus sunl : quia vern ibi sic prxdicavit, ut inde sui Mundubo draconi ibi ul mordeal eum (Amos lx, 3); csl
nominis mitteret pncdicalores peromnes Gentes loio draco de qtio dicitur, Draco hic quem finxisti ad illu-

orbe lcrrarum; faciendo miracula per servos suos, fa- dendum ci (Psal. ciu, 26) : eujus caput conlundit su-
ctus est magnus et lerribilis in omnes qui in circuitu per aquam. Tu, inquit, humiliasti sicul vulneralum
ejus sunt. superbum. Humiliasli te, ei humiliatus est siqerbus.
9. [vers. 9, 10.] Domine Deus virlutum ,
quis similis Superbus enim per superbiam superbos tem-bal : hn-
tibi ? Polcns es , Domine , el verilas tua in circuitn tuo. miliatus esl magnus, credens autem in eum facins
Magna polenlia tua ; lu fecisli ccclum el tcrr.nn , ct est parvus. Dum nutritur parvus exemplo magni laeii
omnia qnaj in cis sunt : sed plus est mjscricordia lua, parvi ,
pcrdiditquod tenebat diabolus; quia supcrbus
qux exhibuit verilalem luam in circuilu luo. Si enim nnnnisi siipcrboslencbat. Dalolanto bumilitilisexcm-
ibi soium pradicareris , ubi nasci , ubi pati , ubi re- plo , didicerunt homiues damnare supcrbiam suam
surgcre, unde ascendere voluisti ; imnlela csset illa imitari biiinilitatem Dci. Ila crgo illc pcrdcndo qtios
veritas promissi Dei , ad con/irmandas promissiones lenebat , etiam ipse humiliatus e^t ; non correctus,
putrum : sed non implcrelur, Genles autemsuper mi- sed prostralns. T« humiliasti sicnt rutiicratum super-
sericordia glori/icare Deum (Rom. xv, 8et9), nisi illa bum. Humiliatiis cs , ct humiliasti; viiluciatus cs, et
veritasexpandereuir, et ab illo loco nbi apparere vo- vulnerasti : nequc enim cum uon viilueraret sanguis
Iuisti, in circuilu diflunderetur. Tu quidem in illo loco tuus ,
qui fusus cst ut delcret chirographum peccato-
* Ita Er. veu. et Lov. Decsl, sed, in B. M. ' Sic aliquot Mss. Alii cum F-dd., illius.
 \\ GUSTINI RPIbCOPl 1128
1127
ad dexlcram, ei quidam ad sinistram (Matth. xxv, 33):
rinn.Unde enim raperbiebat, nlsi quia caullonem
expavesccnl inOdelea, cum quud modo
enntn nos lenebat? Banc m eantionetn,
bncchiro- ii viderinl

(('ohss. n, 14) il- dei idenlea non ercdunt gaudebuni jnsti, eum vlde-
grenhun mo sangulne delevisli :
;

linl qnod niiiilo non videutes crediinl. Juslilia et ju-

liim ergo viilnerasii, cui lot abstulisti. Viilneraluiii
diiiuin prtvparatio sedis tiuv utiqiic in dic judicii.
enim iiiielligas dinboliiin, non penetrata cnme, quani :

iibi superbus est. E/

Ntiiic. ergO quid? Miscricordia cl vcriltis prwcunl anle
non habei ; sed percusso corde,
(acicm luum. Pricparaliouciii scdis tu.e, jiisliliam iiiam
i/i brachiu virtutistua: ditpersisliinimicostuo*.
a lcrrn A Cl judicium luiiiu vcniurum tinierciu nisi anteccde-
12. [vert. 12, 13.] Tuisttnt cceli , et '« «'
,
-

Tui stuil ctv/i per ret lc misericordia ct verilas lua : quid lin-.cam in
te pluuui, supcr tuam pluiinl '. ,

circnitu luo tw cst finc judicia lna, quando prxcedente misericordia tna
qnos pnedicaia cst veritas in :

excepil veritalcm in circuitu luo. Ucnique

deles pcccatn mca , et esliibcndn veritaiem implcs
lerra, qt»
promissa tua ? Miscricordia et veritas prweitul uute fn-
quidde illa pluvia factum csl ? Orbem terrarum et ple-
nqniloncm et maria tu crea- ciem tuum. Uuivcrsx enim vix Domiiii misericordia
uiludinem cjus lu (undasti ;

contra Crca- ct veriias (Psal. xxiv, 10).-

sii. Non enim aliquid conira te valel ,

su.c volun- 1G. [i'crs. 1G, 17.] In his omnibus non cxsultabi-
torem suum. Et malilia quidem sua, per
pervcrsilnlcm saevire polest nimidtis ;
niimquid mus? aul quod cxsullamus c.ipicinus? aut vcrba suf-
lalis
qui feot licient belitHB nosiric? aut lingua idunea erit espli-
lameii exeedil modum positum a Creatore ,

quid ma- carc gaudium nostrum ? Si ergo nulla verba sufliciiinl;

omnia ? Quid ergo timeo aquiloncm ? tittico

Po- Ilealus populut sciens jubilationem. bealc popule

ria? Est qnidcm in aquitone diabolus, qui dixit,
putas, intelligis jubilationem? Nnllu inodo beatus cs,
uam sedem meam in aquilonem, et ero similis Alussimo
viiliieralum nisi intelligas jiibilalionem. Quid cst, inlclligas jubi-
(Isai. xiv, 13, 14); sed humiliasli sicul

quod tu fecisti, plus valet ad laliunem ? Scias unde gaudeas quod vcrbis eiplieare
siiperbum. Ergo in illis

(lominationem luam, quani illorum volnntas ad mali- lion possis. Gaudium cnim liiuin non de tc ui qui ,

li.im siiam. Aquilonem et maria tu creasli. gloriatur, in Uomino gloriclur ( I Cor. i, 51). Noli
Hermon » nomine tuo exsuttabunt. crgo cxsullare in superbia tua , scd in gratia Uei.
13. TWior et irt

Tha- Vide ipsam gratiam tantam esse, cui lingua explicau-

Monles isli inlelliguiilur, sed aliquidsignificant

nomine (uo exsultubun:. Tbabor in-

ii.i' non sit idonea, et intellexisti jubilaiioncm.
bor el llermon in
Sed nnde venil lu- 17. Deniqiie si intellexisti in gralia jubilationem
tcrptelari dicilur Vcniens lumen. ,

tumen mundt (Matth. ipsius grati* audi commcndatioiiern. Beatus ccrto

uicn de quo dicium est, Vo* csiis

dc quo diclum est, Eral lumen ve-

ab illo
poputus sciens jubiittiionein. Qu.im jubilationcm? Yidc
v, 14); nisi
iion de gralia, vide non de Dco, et omniiio non
rum, quod illuminat omnem Iwminem venieiilcm in hune
si si

de Domine, in lumine vultus tui ambulabunt. Tba-

mundum (Joan. I, 9) > lllud ergo lumen quod cst In- le.

lumine venil quod non aliunde bor ille, Veniens lumen , nisi iu lumine vultus tui
nicn mundi , ab illo

timendum sii ne exstingiiaiur. Ergo ainbulet , vento superbix lucenia exsiingitilur. Do-
acccnditur, ut
luccrna illa qtioe non ponitur sub mine, in lumine vullus tui ambulabunt; et in nomine luo
venit lumen ab illo,

ii odio, sed supcr candelabrum , veniens liimen Tba- ettuliabunl tota die. Thabor ille ct Hermon i» no-

autcm interprelatur Analbema ejus. mine tuo exsuliabunt : si volunl totadie in tiomiue
bor. Hernion ,

Merito venit lumeii el facitim esi anatbema ejus. Cujus, tuo; sin autem exsultabunt in nomine suo, non tota die

nisi diaboli, vulnerati , superbi ? Ut ergo illuminare- cxsultabunl. Non euim in gaudio perseverabunt, quan-

iuur, alis te datum esl; ul anaibcma nobis essel qni do de seipsis gaudebunt, et per superbiaui cadeni.

nos in suo errore et superbia dclinebat , a te nobis Ergo ut tota die cxsuitent, in nomine tuo exsultabuut

est. Ergo Thabor et Hermon in nomine luo exsullabunl et in tua justilia exatlttbuntur. Non in sua justilia, scd

noii in merilis suis, sed in nomine tuo. Uicent eniin vi tua : nesint zelttm Dei babenles , sed non secimdum

isli, JVo» nofris,Domine, non nobis, scd nomini tuo da scicniiam . Quidam enim iiotaiitur ab Apostolo, quud
gtorinm ;
propter mare saviens ne forte dicant Cen- : zclum Dei babcant scd non soeundum scienliam; igno-
,

tes, Ubi csl Deus eorum (l'sal. cxiu secund. 1, 2)? ruulcs Dci juslitiam, et sntim volenles constituere, el non
14. \vers. 14.] Tuum braaiium cum potenlia. Nemo in Itiminc tuo exsullanies,;usriiia? Dei non r.tntsubjictt.

sibi aliqnid arrogcl. Tuuiii brachium cum polcntia : Scd unde ? Quia zelum Dci habent, sed non MCMMMUi
a te facti siimns, a le dcfensi sumus. Tuum brachium scientiam (liom. x 2 , el 3). Popuiu> autem sciens jubil.i-

ciim polenlia ; confirmetur maiius tua, el exaltetur dex- lionem (illienim uon secundiuii scientiam; bcaius an-
lera tua. tcm populus non ncscicns, sed sciens jubilaiionemi,
15. [vers. 15.] Jutlitia el judicium prorparalio sedis unde debcl jubilaiv, undedcbet exsullare, nisi in n.i
luoj. Appirebii in fme jusiiiia tua et judicium tuuin : minc luo , ainSulatts in luminc vullus tui? I i cxall.in

iiiiiic oceulla sunl isla. El de judicio tuo dicilur in quidein ineieliilur.scd iu tua jttslitia : aufer.it dc incdio
alio psaliuo, Pro occulti* filii (Psal. ix, 1). Eril tna- justitiam suam, et huinilielur ; veniet Dei jusulij, ei

nifcslaiio judicii lui et juslilia: liw. Poncnlur quidam cxaltabilur. t'.i in tua jusiitia exullabuntur.

18. [tif-rs. 18.] Quoniam gloria vnlutis torum tu tt,

• sic Mss. Al Kdil , pfuuiif, snper terrnm vtntml tl in bcneplacito tuo exitltaliilur NffM hos.tmin ipuj
• i.iuniiin mm>. Iiic et Inira, utrmmn: ai uouauib,
libi bcncplacuil, iion qnta nos dignt suiiiuS.
//.riiioiiiiiu.
112!) EN.UiRATIO 1N PSALMUM LXXXVIII. n:o
10. [ven. 19] Quoniam Domini cst tusceptio. Nam Icret peccaia noslra ; et verilalcm, ul implcret pro-
missa sna sic el nos ambulantcs in via ejus, dcbcinus
cuniulos arcnsc impulsus sum, ul cadercm ci :
ego iii ,

cocidisscm, nisi Dominus suscepissct inc. Qtwniam ci rcddcre miserieordiain et veritatcm; misericor-

ct sancti Israel regis nustri. Ipso diam, ut miscrorum miscrcamiir ; vcriiatciu, ul non
f)omini cst susceptio ;

snscopiio, ipsc ic iiluminat : in cjus luitiine luius es,

inique judiccmiis. Non libi lollal verilas misericor-
exaltaiis
1
Ipse diam, ncc iniscricordia impcdiat vcritalein : si cniin
in ejus lumine ambulas, juslilia ei'is .

ipsc custodil; ipse tc pcr miscricordiam judicaveris contra verilatcm, aut

!c suscepit, infirmilatom iuam
f.io.ii robustum de sc, non ilc le.
quasi rigida vcrilate oblitus fueris misericnrdiam ;

20. [vers. 20 Tunc locidus cs in aspcclu fttiis tuis, iion ambulabis in via Dci , ubi misericordia et veriias
]

et tlixisti. Locuius es in aspectu (iio, rcvel.isli hoc occurrerunt sibi (Psal. lxxxiv, II). Et in nnmine
locuius es eis iu aspcciu, id csl, iiico exjiltabitur cornu ejus. Qtiid opos e..,t ut iminorc-
Prnphetis luis Iilco
nnir? Ghrisliani cstis, Clirisliim agnosciie.
in rcvelaliotie : unile Prophelse Videnies dicebanlur
I Reg. ix, 0). Viderunt quiddam inlus qnoddiccrent
20. [ vers. 2(i.] El pnn/un in mari manum cjus :
(

foiis ; et in orculto audierunt quod palam |:ro:dieavc- hoc est , dominabitur Gentilius. F.t in fluminibus dex-

runl. Tunc locutus cs in aspcclu filiis luis, et dixisti, teram cjus. Fluniina currunt in mare ; cupidi lioiniiics

Posui adjutorium super potenlem. Inlclligitis quem po- in amariludinem hujus sxculi prolabuntur : oinnia

lcnlcm. F.xalluvi eleclum de populo me.o. inlclligilis

tamen genera ista Cbristo sulidita erunt.

qucm clcclum qnctn jain gaudctis cxallaiuiu.

27. [vers. 27,28.] Ipse invocabit me, Pater meut
;

21. [rcrs. 21.] InveniDavid servum meum : islum * cs lu, Deus meus et susccptur salutis meaj. Et ego pri-
vwgcnitum ponam cum, exrclsum apud reges
David cx seinine David. In oleo suucto mcounxicum : lerra;.

de illo cnim dicitur, Unxit te, Deus, Deus tnus oleo Mariyrcs nostri, quorurn naialitia celebramus, san-

txmdtulionis prcp pnrticipibus tuis(Psal.\u\, 8). guincm suiini propler hxe crcdita ct nondiim visa f;i-
'
Manns enim mea auxiliabitur ei, el
22. [vers. 22.] dcruni : quanio forliores nos esse debemus, videndo

bracldum meum confortabil eum sccunduin quod sus- :

quod illi crcdideriinl?Excclsum eniin apud roges
ceriiio hominis facin est, secundiiin quod caro in utcro lerrx illi iiondum vidcrant Christum adLuc princi- ;

virginis assumpta est (Lnc. i, 51), sccundum quod

pes conveniebant in uniim,
el ad- adversus Doininum

ab illoquiin fornia Dci uMjtialis cslPatri, forma scrvi versus Chrisium ejus noiidum iiiiplctum erat quod :

suseepta est, et factus cst obediens usque ad inoriem, in ipso psalmo sdpjilur, Et nunc, rcges, intelligile
erudiinini oinncs qui judicatis tcrrum (Psal.
mortem autem crucis (Philipp. n, 0-8). II, 2, 10).

23. [vcrs. 23.] Non projiciet inimicus in eo. S.cvil

Jam crgo factus est Chrislus cxcelsus apud rcges

sed nnn proliciet eo soicl qui- lcrr.c.

quidem inimicus ; in :

dcni noccre, sed non nocebit. Quid cst ergo quod af- 28. [ivrs.29.] 1 n wiernum scrvabo ei misericordiam

ftigel? Exerccbit, non nocebit : proderit sxvicndo, meam, et leslamenlnm meuin fidele ipsi. Proptcr ipsum,

quia in quos sievit , coronabuntur vinccndo. Quid fidcle lestamenlum ; in ipso inediatum est tcsiamcn-

cnim vinciliir, si nibil conlra nos sxvil? aut ubi ad- tum ; ipse mediator tesiainenli , ipsc signator lesta-

jiuor nosler Deus, si nos non diinicamus? Inimiciis menii, ipse fidejnssor lestamenli, ipse testis lestamenti,

ergo faciet quod suum est; sed non pro/icie.l inimicus ipse hxreditas icsiamcnii, ipsc cohxres testamenti.

in co, el filius iniqniliilis non apponct noccre ci. 29. [iiits. 50.] El ponam in sorcntiim sceculiscmen ejus.

24. [vers. 24.] El concidam inimieos ejus a (acie il-

Nontanlumin boc sxculo, sed in siecutnm saxlili ; quo
tius. Conciduntur a conspiratione stia, el quod crc- Iransihit uliqiiesemotiejiis, quxeslhareditascjus, se-
dunt coneidiintur. Paulatim cnim crcduiit; lanquam mcn Abralix quod csl Chrislus. Si aulem vos Chrisii,
comminulo capite viiuli, venient in poiuin populi Dci. ergo Abrahx seineu estis (Galat. m, 10 et 29) : ct si iu

Comminuit enim capiit vituli Moyses, sparsit io aqca, .Ttcr.mm accepturi hxreditatem, ponct i;i saiculum s<r-

et dcdit bibcrc filiis Isr.ic! (F.xod. xxxn, 20). Commi- culi scmcn ejus. Et tlironum ejus sicut dies cosli. Throni
inmniiir oinnes inlidclcs, credunt paulatim ; et a po- regiim terrenoruni sicutdics terrx. Alii suntdiescccli,

pulo Dei bibuntur, in corpus Christi trajiciiintur. Iit

alii sunl dies terrx. Dies eceli anni sunt illi de qiiibus
concidam inimicos ejus a (acie illius ; et eos qui odcrunl dicitnr : Tu autem idem ipse es, cl nnni lui non deficient

enm (ugabo : ne noceant. Sed fngatorum islorum (Psal. ci, 28). Dics terrae succedenlibus urgentiir,
,

forte aliqui dicunt : Quo ibo a spirilu luo 1 el a fncie pr.ccedenics excluduntur, nec qui succedunt manent

lua qito fitgiam (Psal. cxxxvni, 7) ? Et videntcs non so scd vcniunt ut cani , et pene antequam veniant euni.
liabere quo fugiant ab Omnipotente , convcrsi fugiunt Ita sunt dies lcrrx. Dies antem coeli el illi anni non
adOinnipolcnlem. Eteos qui oderunl eum, fugabo. deficicnles , ncc inilium habcnt nec terminum ; nec
23. vers. 23.} El verilas mea et misericordia mr.a iillus ibi dics angustacur inter hcslcriium ct crasli-
[

cum ipso est. Universx vix' Doinini miscricordia et num : nemo ibi exspecial. futiiruin, nemo ibi perdit
veriias. Memenlote, quantum potestis, quam sxpe prxterilum ; sed dies cceli semper prresenies sunt,

nobis cnmmcndentnrduo hxc , ut reddamus illa Dco. ubi erit ihronus ejus in xlernum. Qnod restat, si

Sicut enim ipse exhibuit nobis misericordiam, ut de- placet , servcmus ; quoniam longus esl Psalmus , el
adbuc vobiscum aliquid in noininc Chrisli acturi su-
* Mss., exsultas.
1 Sic |.ler ique Mss. Edd. vero, justum. * Edd., vidcndo per quod, etc. Abest, per, a Mss.

Patrol. XXXVll (Trmte-six.)

mi S. aUGUSTINI episcopi iiu
dimcnlo pcrire praulonis.
iniu l\chelle ergo vircs; nnn ilico aniini voslrl, nnin

pruplcr
3. Visittibo, inquii, in viiga iniquittites eorum, ct in
video quod animu iiifaligalnlcj rslis :
si d

curpora vc-
fl.ttjttiis dellcta eorum. Uiterieordiam vero meeun now
servos aiiimau '
, ut durcni in uiiniswrio
refocti cilios dupergam nb co. A quo? Ab illo ecilieel David eui ta-
sira , aliquauUilum reflcimlni , ui •'>>!

reiliie.
lia promisi, ouem uuxi in olco sanclo mco prx porli-
cipibus suis (l'sul. xliv, 8). AgtiosciliB oum a qiiouou
scnno n (a).
dispcrgcl DotU misorirordiaui sii:iin?Ne quis forle
De secundti ptiiu PtalmU
1. Ail reliqua psalmi dc qnn in mnimino locutl au-
sollicilus dical, Qnandoquidem Clirislum dicit, a quo
plum dcbilum cxigile; co
se misericordiam suam nou dispersurum esse conlir-
mus, animum inlcndite, el
niat, quid crgo pcccator? Numquid cnim boc dixit.
rcdditura |icrnos, qoi fecit ct nos et vos. Dominns
i lirislus in superioribus Psalini cx promisso Dei an-
Miscricordiain auiem mcam non dispcrgam ab cis
VisifOiu, Inquit, in virga iniquilatcs eorum, et in flagct-
nuuliahatur, ci adhuc in l»is ciiam vcrbis ojtne tracta-

De cuim iiMcr cat- lis tlelicta eorum. Exspcctabas ad securii.ilci» liiaui,

(iii i snuius, ipse annuntialur. illo

lera p.mlo su|ieriua dictum erat : Et cgo primoaotiJum Miscricordiam vcro meum nen dispcrgam ah eis. Et qui-
deiiibocnonniillicodiceshabenl, seil cmcndatiurcs non
ponorn cum, exeeUunt auud regcs temt. ln anernum
servubo ilti misericordiam mcain, el tcstainentum mtum babeni : taincn ct qui lioc haboni, niliil ab re habenl.
jidile ijisi. I.t ponam in saxutum saruli scmen ejus, et Quomodo enim a Chrisio misericordiam suam uon dis-

tluonum ejus sicut dies eceli. [)c his Cl de ouinibus su- pcrgil ? N.imquid ipse Salvator corporis vcl in tcrra vel

pra ftl> ipso exordio, qnx potuimus, diximus. in coelo peccavit; qui scdet atl dexleram ejus, et in-

2. [nert. 31-35.] Sequitur aulem, < Si derelique- lerpcllalpro nobis (Jtom. vni, 51)? A Cbrislo lamen :

rim lilii cjus lcgein meam, el iu judiciis meis non sed a membris cjtis, a corpore ejus quod cst Ecclesia.

arobiilaveriut ; si juslidcaiiones meas profanavcrinl, Sic cnim pro niagno dicil quod ab illo non dispergat
ct mandata mea non custodicrinl : visitabo in virga niiscricordiam suaiii, quasi nun agnoscimui ' uuigeiii-

inii|iiiiaies eorum, ci in Dagcllis delicta corum. Misc- tum Filium qni cst in siuu Patris : non cnim pro per-

ricordiam vero mcam non dispergam ab eo, nequc sona sua il>i coinputaliir bomo , sed uua pcrsoua est

nocebo mca * in veriialc : ncqnc profanabo lestamcn- Dcuset liomo. Ergu abeo iton dispcrgil misericordiam

!um mcum qux proccduni dc labiis meis, non rc-

; ei suam, cum a membris ejus, cuiu a eorpore ejns non
probabo. Magnum Drmamentura promissionis Dei.
• dispcrgit misericordiam suain, in quoel ipse in tcrra

Filii bujus David, filii siint Bponsi : oinnes ergo Cliri- persecutioncs paliebalur, cuin jam sederet in ccclo; el

siiani, Mlii cjns dicuntnr. Multum est autcm quod (!e ecelo elamabal, Saute, Saulc, non.Quid persequeris
unmiillit Deus, qoia Si Cbristiani, lioc est, filii ejut sn vos meos non Quid ; ,
pcrscqueris sanctos meos non ;

dcrcliquerini , inquit, legem meam , et in judiciis vtcis Quid perseqin.-ris discipulos meos : sed, Quid me pcrse-

»io« timbultncrinl ; si justificaliones meas projunuvcrint, queris (Act. ix, 4) ? Sicut crgo , cnm ctim scdentcm in

ct maudula mea non cuslodierinl ; non contcmiiain cos, ccelo nenin perscqucrclur, clamavil, Quid me perscque-
neque in pcrditiouc dimiltain cos : sed quid faeiam ? ris ? cum caput mcinbra sua coguoseoret, et a compage
Visitabo in virga iniquitales eorum , el in flngellis corporis sui eapui cbarilas non separaret : sic, ctim
delicia eorum. Non crgo taniiiin miaericordia vo- misericordiani suam non dispergit al> eo, a nobis uti-
a
canlis cst, scd ct vcrberantis et Dagellanlis. Sit ita • <|ue no;i dispergit, qui sumus inembra cjns et corpus
ipie itiaiius patcrna super te, ct si liiius bonus cs, noli ejus. Nce idoo lamcn debenius .securi pcccare, et
rcpellerc disciplinam : qnis cslcnim filius, cui uon dal pervcrse nobis polliceri qnonian: quidquid feccrimus,

ilisciplinam palcr cjus? Dct diseiplinnm, diim non ati- noii porimus. Siinl cnim i]u.i'dam pcccata et qu.i-ihni

frral miseiicoriliani ; cadat coiiluinacem, dum tamen iiiiiputates ilc quibus quidem disserere atque delioire
rcddat baircdilalein. Tu si promissa palris bcne aul impossibiie nobis esl, aul , si jam essel possihilc,

agnovisti, noii liiucas Oagellari, scd cxhxredari eorte tempori lougum csset Ncino cnim potestdiccre
qncm cniin diligil Domiuus, oorripil; fl.igcllal aiilcm csse >c sino pcceato ;
quia si dixeril , ineiiiiciur : $j
oir.nom filiiim ipicm recipit (llebr. xn , 5-7). Pccca- cnim dixcrimus quia peccatum non liabemus , nos ipsos
lor filius dedignatur ll.igoilari. ciini siuepcccato videat scducimus,et veritas in nobis non est I Joan. 1,8).
(

Unieuin flagellatum' Visitubo crgo, ait, in virga ini- Ergo unusquisque pro pcecilis suis necessario fl.igcl-
quitates eorum. Sie ct Aposlolus commiualur : (,'nii/ latur; scd al> co, si eliii-.ti.inus cst, Dei misericnrdia

cnliis ? in virtja tioiiinm atl vos (I Cor, iv, 21 ) ? Alisil ul non dispergilur. Plane si in laolas ieris iiiiqiiitaics,

diccrcnl |>ii lilii, Si cum virga vcniurus es, noli venirc, ut repellaa a te vlrgam vorberatlia, si rrpnlhin aa*-
Molius cst euim erudiri in virga palris, quam in blau- niim flagellantis, ct dedisciplina Dei indigneris, et fu-
gias a Patrc eatdente, el nolia eum patrem qjuia
1
Tres mss., scnsus tmimm ei |>aulopoat,ol refccti a :
i>ati ,

ri'v> rediw. Hegius ms acibis : atque luuni cotlcx alliquo , non paroit peccanli tn le alienasti • ab h.crtdiiaio,
;

pluros .iiiiiiini converidad nonmnan. :

*
ipse te non abjorit iiam si manorea Oagellatua, nnn
:
ilcl. tioc laiitiiin
I loco addebaut, cis, vol, cus : (puxl a
plorlsiiuu mss. m
a i.xx iIkml— 1'aulo snpra, pro, «/> eo, lomaiicrcs exhajrodalua. IfiiericordfoM aare, loqull,
ni H, ubeis, suli|i'elaiiola inbnuc uiudnin: ifuriu IokuimIuiii,
itbej, quain lucUoumu insda oxplicaudo prailert, et vui- 1
mo.>ks i'iM iiiiii.iiijMiiiiiannii . ii panlu |not halulmt
H... ciii
ii .1 ;uill .,1 • H, comparatnrliomo, ubi <\ aunnuUu uptiniai uoUu xi^» rc-
' \li<iiiiit uib., i.
l
onlinus, roinpNiolMr
(u) laliilUA eudcmdie CUIO tupCTlurl lcrUKHtt *
orrar. ua., oaoMM.
i
 1153 ENAKIUTIO 1N PSALMUM LXXXVfll. 1134
meinn nnn dispergam tib eo, ncquc noabo in veritate nialos [Matik. v, 45). Dciiique iste
sol in conspcctu cst
mca. Ad Imc enini non dispergctur misericordia libe- non soliim liominum, veruin ctiam pecorum
uiinuiis-
raniis, no noccai veritas viudicaiitis. simarumque muscarum quod cnini quorumlibet vi-
:

4. Neque prufunabo leslameiitiiiumeum ; et quce pro- lissimonim animalium non vidct solem isiuni?
At
ceilunt de labiis meis non reprobabu. !Son qttia lilii cjus vero dc illo sole quid ait proprie? Sicnt sol in
con-
pcccant, idco ego mendax inveniar : promisi, facio. spectu meo. Non iu conspcclu bominum,
non in con-
"
one ijnia volimt illi ctiam cuin desperatione pecca- spectu carnis, non inconspeclu iiiorlaliuinaniinaliuiu,
re, ct sic ire ontnino in pcccaia, ut offendant oculos sed m
conspe- tu meo. Et sicut luna : sed quaj lnna
?
P.iiiis, et exlisercdari mcrcanlur; nonne ipsc cst Perfecla in .ciernum. Etcnim, clsi perficitur luna
ista
Delis de quo dicliim csl : De lapiilibus islis suscilabit quani novimus, alio die incipit minui postcaquam
,

fiiins Abraliw (Malth. III, 9)? Ilaque dico vobis, fra- perfecta fucrit. Sicut luna, inquit, perfccta in aster-
Ircs : niulti christiani lolerabililer [leccant, mulli fla- num : sic pcrficielur sedes cjus lanquam luna ; scd
gelloa peccalo cnrriguntiir, cteniendantur, etsanan- luna iu a'tcrnii!ii pcrfecia. Si sol quaie ct luna ? Pcr
,

lur ; niulti omnino avcrsi, dur*a cervice obnitenlcs lunam solcnt significare Scriptunc mortaliialcm car-
adversus discipliuam Palris, ct ipsain oninino Dei nis luijtis, propter augmenla ct decrcmcnta, proptcr
palcrniialcm '
rccusanics , liabcntes lanicn signum transitoriaiu s|ieciem. Denique ct Jcriclio Luna i«-
Clirisii, eunt in talcs iniquitates , ut non possit nisi tcrprctatur : et utique quidam qui descendebat ab Je-
rccitari conlra cos, Quoniam qui talia agunt, regnum rtiialcin in Jcricho, incidil in lalrones
(Luc. x, 50)
Dei non possidebunt (Calat. v, 21). Non lainen pro- desccndebat euim ab iinmortaliiatc ad mortaliiatem.
ptcr bos renianebit Cluistus sinc hxredilate : non Similis csl crgo caro ista lunsc, qu.e
omni tcmpore ct
proplcrpaleain ctiam frumenta intcribunt (Matth. m, omni mensepaiituraugmenia et decremenla: sed erit
12); non propler pisccs malos nihil ex illa sagena caro isla noslra in rcsurrcctione perlecta et teslis in
;

initletur in vascula ( Id. xm, 47, 48). Novit Dominus coeto fidetis. Iiaque si iu solo anitno perliceicmur.
qui sunt cjus (II Tim. u, 19). Securus enim promi- taniummodo soli nos compararct
rursus, si in solo ;

sit, qui nos antequam essemus prxdestiuavii Qnos corpore pcrliceremur, tantummodo lunae nos
:
compa-
uulemprccdcstinaril, illos el vocavit ; quos aulem voca- raiet sed quia perficiet nos Deus et in animo
:
et in
vit, illos et juslificuvil ; quos aulem justificavil, Hlos corpore, secundum aniinuin dictum est. sicul sol in
et glorificavit. quantum volent dcspcrati
Peccent : conspectu mco ; quia animum non vitlet nisi Deus <J :

respondcanl nicmbra Cluisti, Si Deus pro uobis, quis sicut luna, jam caro
; perfecla in mlernum, in resnr-
contra nos (Hom. vm, 29-51) ? Non crgo nocebit Deus rcctione moi tuorum et testis in cwlo fidelis
; quia
:

in vcritate sua, nec profanauit lestamenlum suum. vcra diccbantur omnia de rcsurrectione
morluorum.
Manet inunobile testanientum cjus, quia ipse sibi Obsccro vos, audile lioc iterum planius, et meincn-
prxscicns prxdcslinavit hxredos : ct qux procedunt tote :
scio enim quosdam intcllexisse, alios vero for-
de labiis ejus, non rcprobabil. tassis quid dixerim adbuc hiquirere. In nulla re sic
5. [ivrs. 36-38.] Aiuli ad confirmationem luam ,
comradicitui' fidei cliristianre, quam in resurrectione
audi ad securitatcm tuani , si lc in meinbris Clnisii carnis. Denique ille qui naius est insignum cui cou-
csse cognoscis. Semel jnravi in sancto meo, si David tradiciltir (Id. u, 34), et ipsam carnem suam resus-
mcnliar. Exspcctas ul iterum jurcl Deus? Quuties citavit, utobviam irct coniradictori; et qui posset
juraturus esl, si scmel jurando inenliiur ? Unam ju- mciiibra sua sic sanare, ut ca vulneraia fuissc
nou
rationem pro viia noslra habuit, qui pro nobis ad appaieret, cicalrices servavit in corpcre, ut vulnus
morlem Unicum suum misit. Scmel juravi in sancto dubitationis sanaret in corde. In nulla crgo
re taiu
meo, si David menliar : semen ejus in cclcrnum mane- vebenienier, tam pcrlinaciler, lam obnixc et contcn-
bii. In xlernum manet scmen ejus; quia novit Domi- liosccontradiciturfidei cbristiana;, sicutde caruis ro-
inis qui sunl ejus. £l sedes ejus sicut svl in conspectu surreclionc. Nam deanimi immorlalitate niulti etiam
meo, et sicut luna perfecla in aHernum el leslis in ccclo pliilosopbi Centiiim multa dispulaverunl, ct
;
immor-
fidelis. Scdcs cjns, quibus dominatur, in quibus se- talcm esse animum humanum pluribus et mulliplici-
dcl, in quibus regnat. Si sedes ejus, et membra ejus ; bus libris conscriptum memorix reliquerunt cuui :

quia eliam membra noslra sedes suiil capilis noslri. ventum ad resurrectionem carnis, non titubant,
fnerit

Videtc quemadmodiim caHera oinnia membra nostra sed apcrtissime contradicunt, et contradictio eorum
c:iput poitent : caput autcm ipsum super se non por- lalis est. ut dicant fieri non posse ut caro ista terrcna
lat aliquid , sed ipsum porlatur a c.ctcris membris possil in coeluni asceudere. Idco lun.i ista perfetta in
nosiris, quasi lotum corpus bominis scdes sit capi- aclcrnum, et adversus omncs conlradictores lcslis iu
tis. Sedcs ergo ejus, omnes iu quibtis regnat Deus , coelo fidclis.
sie erunt , inquit , in conspeclu mco sicut sol : quia 6. [ners. 59-46.] Ii:cc de Cbristo promissa sunt,
2
jusli fulgcbunt in regno Patris mei sicul sol (Mallh. quani certa, quam quam
firnia, apcrta, quam iiidu»
xin, 43).Scd sol spirilualiler tion corporalilcr, sicut hiiata. Nain, etsi qnaidam sunt tccla raysteriis,
;
quas
lucet isie de ccelo, qucm facit oriri super bonos el dam lamen sic manifesta, ut ox ipsis facillime ape-

sic aiss. At FJd., hcertditalem.

rianlur obscura. Ilaiccum iia sint, vidcle quid sequi-
* coib. >ls., std. tur : i Tu vcro rjpulisti , ct ad niliilum deJu.\isti,
 i : S5 S. AUCUSTINI KPISCOPl ur.t;

diitullttl Clirisiixn iiiuni. Everlinii testamenium nebli tamen promisslo mca, implobitur juratio raeal
scrvi tnr; jirofn 11:1 li in lerra SOnClilalem ejiis De- Semcl jitiavi in sanclo meo, intus iu secrclo quodsm ,

itrtixisil omnet Dweerlas ejus ;

pnsuiiti muniilonea iu ipso fonte unde Propliola) biberunt, qui nobti luuc
HJHS fnrniidiivm. Dii ipucruiil eimi nmncs Iranseun- ruclaverunl; Staul, Inquit, juravi, ti David nuntiar.
les vi;mi ; factus csl opprobiium vicinis suis. Exal- Exbibe ergo t|uod juratti , rcdde quod proniiblui,
i.isii dcxleram loimicofun) ejus ; jucundatti onmes Sublalum est de isto Davitl, ue cxspectarctur in islo

iuimleoa ejus. Avertlsli adjutorium gladii ejus , et Davul. Exspecta crgo quod promili'

non es opitulaius ci in betlo. Dissolvisti cuin al> 7. Novit illutl el ipse David. Vide cnim quiil dical

eniundalione : sedem ejus in lerraiu coliisisti '. Mi- Tu vero reputisti, el ad nihilum deduxisli. Ergo ubi cst
imisii dies sedis cjus pcrfutlisii cum coufusione. • quotl promisisli ? Dislulisti Clirisium tuum. Quainvi»
;

Quid est lioc? Illa oninia promisisli ; lu vero ista con- trisntia qnacdam cnumcrci, inboc uunen verboreficii
iraria fccisti. l'bi sunt oromisBionoa atl quaa paulo nos : nianet omilino, Dcus, qnotl promisisti ; n.nn
ante gaudebamus , <ie quibus laui alacriler plau- Cbrislum bium non absmlisti, sed distutisti. Huic
tlebainus , de f|uibiis securi graiulabamiir ? Qnasi ergo Daviil, in quo sperabant ignari promissa sua
alins promiserit , alius evcrterii Qood miraiiduni Deuni completurum, vitlele quid accidit, ul promissa
est, non alius ; sed, Tu ttre, tu <|tii promittebas, Dci liriniiis in alio sperata conipleantur : Uisiutisii

tii qui confirmabas, tu qni proplcr dtibitalionem Cltiistuin tiinm : cverlisti lesliinientum servi lui. Ubi
liunianain cliam jurabas, illa promisisti, et ista leci- cst enim lestainciiliim vctus Jnd.eoriiiii ? ubi est
sti. Uhi lencbn jusjuramlum loum, ubi inveniam pro- terra illa prnmissinuis, in qua liabilantes peccarunt,

inissiiin tuuin?Quid est boc? ita vero falsum promit- qu i (klela migr.nimt? Rcgnum Jiul.voruin qua-ris,
lerel Deus , aut (alsiim jurarct? Qu.irc ergo illa pro- non cst : altare Judxorum qiwris, non est : sacrifi-

rnisil, ct isla fecil? Ego dico quia ista fecit, nt pro- cium Jtidicorumqusris, non est :sacerdolium Judxo-
inissa finnaret. Scd qnis cgo qui lioc dico? Vide.imus rum qiixril, nun cst. Ereriisti icstamcntum seiri ttti ;
si lioc vcrilas dicil ; lunc non erit inane quod dico. proftinasti in terra sanciiiaiem cjus. Sancta illa qu;e
David positus crat cui promittcrcntiir lixconuiia in babebant, lerrcna essc ostendisii. Destruxisii omnes
serainc ejus , i,uoJ est Christus , implenda. Propter nuiceiias ejus, qnibus cum niunieras : quando enim
promissa eigo qiue dicla siiut ad David, cxspecta- diripcretur, nisi maceriie diruia; fuissent ? Posuisti
bant liomines ea impleri in David. Pruinde, ncquis- munitionts ejus formidinem. Quid est, fornddintm ? Ut
tiiiani chiislianus ciun diceret , Dc Cbrislo dixit; dicatur peccaniibus, Si Deut naiurutibus rnmis non
alius dicerel, Non, sed dc ilio David dixii ; et crra- pepercit, nequelibi porcet [Rom. xi, 21). Dmpntnuit
rel, cmn vidcrei impleta onmia ^sse in David : de- eum omnes transeunles vinm : omues si:ilicei Geuies,
svnixit ea in David, ul c:im vides ea in illo non per viam, lmc est, per vitain isiam transeunles tiiri-

iinpleta, qu.e neccsse est impleri, qnseras alterura in puerunt Israel, dirtpuerunl David. Primuin videto
qnn osiendnnlur iinpleri. Ita ctiam de Esau el Jacob, frusta ejus in omnibusgentibus : ile ipsis enim (liciiiin

invrnimus majorero aduratum a minnre, cuin seri- esl, Partesvutpittm erunt (Psal. lxh, tt). P.egesquippe
ptimi sit, Major serviet minori (Cen. xxv, 2 j) ; ul ciim iuipios vtdpcs appcllavil Scriptura, dolnsos et timidos

in illisduobus praccdenlibus videris non iinpleturo, quos lerret virtus aliena. Meo ipse Dominus cimi de
exspecies duns populns, in quibusimplcalurquod non llcroile coniminante Inqneretur : Dicite, inquii, vulpi

nicndax Deus polliceri dignatur, Lcce ex scmiiic tuo, illi yLitc xiii, 52). Rex qni ncniiiiem bominum limet,
dixit David, ponnm supcr sedetn tuam (Psnl. cxxxi, ipse vulpes non est ; leo ille de tribu Juda, cui dici-
II). Promisit cx semint; cjus in xtemum aliquid j et lur, Ascendistireeumbens, dornmti sicui lco (lien. xlix,
lulus Salomou, faelus cst tanl.r sapicnti:c, ul pro- 9). Poteslalc aseentlisti , poteslale dormisti ;
qnia
mi>s'o Deide seuiine David in illo putarelur imple- volnisti, dormisli *. Ideo in alio psalmo dicil, Kgo
la : sed cccidil Salomon , ct dedii locuin sperando dormivi. Nonnc plena eral seiilenlia , Dormivi, et so-
Cbrisio ; ut quoniaro Deus nec falli posset, iiec falle- miium cocpi : et exsurrexi , quoniam Doininus suscipiet me
re, qneui sciebal casm um, non in eo ponercl promis- ( Psal. in, (!) ? quare additiun est, Ego f Kt cuiu magno
J
Mi,n Miuni, sed post casuro ejus respiceres tu Deam pondere pioiiiiiiiinniliini cst , E§»\ Ego dormivi. Illi
,

ei llngitarcs proraiisura. Ergo, Domine, meuiitus es? sicvieriint, illi perseruti stml , sed si noluissem, non
Ni.n implcs quod prnmisisiif «ion cxhibea quod ju- dormisscin. Ego dormivi. Ergnde quibuadtctma er.it,

rasli? Forle liic diclurus tibi er.it Dens : Jtn u\i ijiii- l'm;.-i vii!i>':iini ernnt ; de bis minc ditiiim esl, Diri-

dcm cl promisi , icd iste noiuii perseverare. Q:iid ptteruiil eum onmcs trunsennles ri.im ; (aclus esl oppro-
ergo ' t:i, Doinine Dnis, non pra si iehas isliim nnu biiuni vicinis sttts. F.xuUusli dtsttte m inimieorum ejus ;
piis.veraiiiiiini ! Uliquc iciebai. Quareergo in nou incuinlnsii omnet inimkot ejus. Atlveiiiie Judxos, et
pcrseveraturo milii quud iiucrnum osscl proniiltebnii \id 'ie omnia inijtleta qus prtedieti sunt. AwNtai ad-
Noime lu dixisti:Si Aertliquerint tcgem meam.ttin imoriitm gladii eJHi.Quomndii soleb inl paucl dimicare,
judiciii mei» non ambulaverinl, n mandala mra hoii ii.u'10-. prottcrnere T AvertiiU tdjntorimM gUJii ejui,
cutlodiirint, ti letlameulum mtum profanaverial ; tnu- 1
slcKti '''I voro, prend M.
i

Mic .iKiu.u wiil qtuu i.li.i.u, ,:sc.iidisti

, : quod a Un,
lr Mt. juxta L.\x. 41 Bdd., ii icdcm ejus intcria cot- tliest,
/• ../1 ' 3\: v ss. l',lil. \ero, prwimMMMmMl,
 1157 ENAIUUTIO 1N P3 ALMUM LXXXVIH. 1138
et «011 es opitutatus ei in bel!o. Mcrilo vicliis, merito vaniiatc mundavit : ibi csl, inquii, subsianiia mea
captus, mcritoa regnosuoalienatus, meritodispersus: mcmenio ejus. Non enim vane constituisii omnes /itibs

eam enini tcrram perdidit, pro qua Dominum occidil. Iwminntn. Ergo servasli aliquid unde mundarcnlur.
Avcrtisli adjiitorium gludii i'jus, et non es opitnlatus ei Quis est iste quem servasti ? Quis cst Iwmo qta vivet ct

in betlo. Dissotvisli eum ab emundalione. Quidcslhoc? non videbit mortem ? Ergo ille horaq qui vivel et non
Inler omnia mala magnusliie lerror. Quantumcumque videbit racrlem, ipse mundal a vanilale. Non cnim in
cnim exdat Dcus, qimiiumlibcl irascaiur, quantum- vanitate ronstiluit omnes filios bominum, aut polcst
lihct verberel, flagellet; ligaltim lamen flagcllet, illos coniemnere qui fecit illos, ut
1
non cos convcite-
quem mundcl, nondissolvat ab emimdaiione : si cnim rel cl non mundarel.
dissolvit ab emuudaiionc ;
jam non liabct miindan- 10. Qttis est liomo qui vivet c! non videbit mortem ?
dum, scd projiciendum. A qua ergo eniundationc dis- Surgeas enim a mortuis jam non moritur, et mors ei
solvitur Jtid;eus ? A (idc. Ex fidecnim vivimus (Calut. nlira non dominabiiur (Ptom. vi, 9). Deniquc cum in
lli, II); et de lidc dicluni cst, Fidc mundans eoida psalmo scriptum iegatur,
alio ;Yorc derelinques animam
eorum (Acl. xv, 9) : el quia sola fides Cliristi muudat, menm in infemo, ncc dabis Snnctum tuum videre corru-
non crcdendo in Chrislum soiuii sunt ab emumlatiune. piionem(Psat. xv. 10), assnmit lioc testimonium apo-
Dissotvisti eum ab emundalione ; sedem cjus in temun slelica diseiplina , et iia in Aciibus Aposioloruin
coltisisti : merito et frcgisli. Minuisti ities sedis ejus conlra infidcles dispuiat, dicens : Virifratres, scimus
puiabani se in xternum regnaturos'. Perfudisti eum quia David patriarclm mortuus esl, ct caro cjtts vidil

confusione. H;ec omnia evciierunt Jud;vis, nou tamcn comtplionem ; non crgo de illo dictum csi, ?icc dabis
ablaio Cliristo, sed dilato. Sanctum luum videre corruptionem (Acl. n, 27-5!).
8. [vers. 47.] Videamiis crgo ulrum impleat Dens Si ergo uon de illo diclnm cst , dc quo dictuiu esi,
promissa sua. Post haec dura qu;e commemcravit Qnis cst iwmo qni vivet et non viJcbit mortem ? Scd forie
cvcnisse illi populoet illi repno, ne ibi ptitarelur Deus iinlliisesl. lnio, Quis cst, ut quxras dictuin cst, non
a
hnplevisse quod promiseral, et iion daret alterum ui despercs. Sed forie est aliquis homo </i« vivet elnon
regnum in Chrislo, cujus regni non cril finis ; alloqni- videbit mortem ; non tamen de ChristO
dixil, qui mor-

tur enm Propheta, et dicit : Quousque, Domine, aver- tuus est?Nii!Ius omnino bomo est qui viwl et non ri-
teris in finem? Forte eniin non in finem et ab ipsis debil mortcm, nisi qni jam pro inortalibus moriuus
quh c;eciias ex parlc Israel facla esi, ut pleiiiludo est. Nam ut scias quiade illo dixit, vidc quid scquitnr.
Geniium intraret, ct sic omnis Israel salvus fierct Quis est Iwmo qui vivet el non vidcbii morlem ? Ergo
(liom.xi, 23). luterea lamen, Exardescet sicut ignis nuiiquam fuit in morie? Fuil. Quomodo ergo vivel et

ira tnu non videbit niortem ? Eiuct animam suam de manibus

9. [rers. 48, 49.] Memenio qua' est substantia mea. inferni. Ecce vere solus, oranino singularitcr solus
Daiid isie dicit positus in carne in Judscis, posilus iu vivel el non videbil morlem ; eruel antmaiv. stiam de ma -

spe in CbrislO, Memenlo quco est subslantia niea. Non nifrus inferni : quia cisi racleri lldcles cjus resurgenl a

oiiiin quia Judxi defccerunt, defccit substantia mea. morttiis, etviveni ct ipsi inaiiernum, el non videbnni
Eicniin dc illo populo virgo Maria, de virgine Maria morlcm ; non tamen animam suam ipsi erucnl de
caro C.hristi ; ct caro illa non pcccairix ; scd peccato- manibus inferni. ilie qui eruit animara suam de. ma-
rum ninndatrix : ibi est, inquit, subslantia mea. Me- nibus infcrni, ipse cruit animas (idelium suorum .

mcnto quiv Non enjm omnino "mtcr-

esl subslanliamea. ipsi se eruere non possunt. Proba quia ipse animani
iit radis veniet semca cui promissum cst, disposi-
;
suam eruit. Poteslatem habeo poncndi animum mei.n..

tum perAngclos in manu Mediatoris (Gulat. m, 19). et potestatem lutbeo itcram sumendi cum. Nemo u Itk

Memento qua esl substantia mea : i;o» euim vane eam a me ; quia cgo dormivi (Psal. lll, G) : sed ipse

conslituisti omnes filios homimua. Ecce omnes lilii eam pono a me, ct ileruin sumo eam (Jonn. x, 17, Iti) ,

liominum ieruiit in vanitatem ; lu lamen non vane quia ipse est qui eruil animam suam dc Diauibus in-
illos constiluisli. Ciim ergn iernntomnes in vanitalem, ferni.

quos tu non vane consiiluisti ; unde cos mundares a II. [iier*. EO.] Sed et in ipsa fidc Chrisli laboralum
vaniiale, numquid niiiil libi scrvasti ? Illnd quod libi est aliquanlum, et diu dixerunt Genics frcnicnie:-,
servasti unde mundares homincs a vanitaie, sanctus Quando moricinr, el peribil nomen ejus (1'sat. \l, 6)1

ille Imis, in eo siibstamia mea. Ex iilo enim mun- Propler bos ergo jam in Clirisium credentes, sed ali-

dantur omncs, quos non fruslra constiluisti a propria quaudiu laboraturos, sequilur ct ilicit : Ubi sunl »«-
vanilale : quibus dic ilur, Fitii liominum quoxtsque gra- sericordia; tuee anliqiue , Domine? Jam agnovimus
ves corde? utqtiid diliijilis vanilnlem, el quwrilis mcnda- Cbr stiiin mund3torein, jam lenemus iu quocompies

cium? Forte sollirili facli convcrlcrenlur a xanilale, promissa ; exhibe in illo quod promisisti. Ipse cst qui

invenirent se vanilate inquinalos, qu;rrerciH ur.de \ivet ct noii videbil morlcm, ipse est qui cruit aiii-

mundarcntiir : snccurre, fac securos. Et sciiote quo- iiiam suam de manibus inferni : et nos lamen adbuu
niam mirificavit Dominus sanclnm suum (Psal. iv, 3, laboramus. Dixerunt isia raarlyrcs, quorum naialiiia

i). Sanctuin suum admirabilem feeit; iiideonmes a cclcbramus. Ipse vivet ct noii videbil morlem, ipse
* In Fxid. repetebatur hic : Minuisti tties scdis ejus : sed cruit animam suam de mauibus iufcrni; et nos
aliest a Hss.
1
* ForUi) ut. Mss. ouiiiluni parliculam, "t-
1139 S. AUCUSTINI EPISCOPI 1110

pmpicr lc raortificamur lota iiie, dcputali lumus vd- rcddimua , nec roferlmua , ncc rcpeiidimui i gniiaa '

iii OVCS orcisionis (Pia/. lUII.Si) : Htnsiuit miscri- verbis aglmua , re lcnemua. Ipcc nos gratis tajvoa fc-

corditc lutv antiqnce, Domine, qitas jitrasli Duvid in cii ,

ipsc impleiaica noslraa nnn * atiendit ; ipao nos

Mrilule iuii? non cum quirrcntei qiuesivit, invcnil , rcdeniu, libe»

12. [vers. 51.] Memento, Dominc, opprobrii , serro- ravii a dominniu dialmli et piilcstaie dxmnnuirnm :

mn iHoniM. J»m lllo vivenlc , jam in ccelo ad dcxie- alliguvil noa fldc mundmnlos , uudc aolvlt lllos iniini-

rnm Palris Bedenie, opprobrla ohjecia innl Qirislia- cns qui non ercdunl, ii idcn mundarl non poaaunl.

nis:erimcn doCbrislo Clirisiiani diu liabuorunl.Vidua Dicanl qui remanicrunl quolidie quidqnid v»luni, in
i ' ; i
pariftns,el habcns fllioaabundanliorcs quam illa quaa dics siiigulos miuua minusque rcmaucbiuil : nbjicianl,
haliebal virnm (/sai.Liv, 1; Gu/.if. iv,27), audivil iguo- irriiioanl , ciprolircnt, nnu ink-rilum , sed commuta-
minias, audivit oppmbria : scd Ecclcsia multiplicaln, tionem Chrisli tui. Non vident quia cum isla dioint ,

extendeus iu dexteram aiquc sinistram, ignomiuia: deliciunl aut crcdcndo , ant moriendo? Illoniiii cuiui
viduitalis sax jam non csl mcinor. Memmto, Domine, malcciii lio tcni|ioraIis cst ; benedictio aiiicni Domm: in

apnd qucni cst aliiindanlia suavitatis mcmnrix tu.i- ; alrrniwi. Et ;id cnnflrrenndam benediclioucm , «t
Mcmcnto , noli oblivisci. Quid , ilemcnto ? Mcmeitlo qnis limeal : ftal , fmt. Isla subscriptio cst canlionis
opprobrii servornm titornm ,
quod continui in sintt mco Dci. Seeuri ergo de promiasiunibus cjua, pralcrila
viutiarnm qenlium. luam , iliquit, pncdicare , cl op- credamua , prsesenlta cognoscanius, fuiura ipercmus.

prnbria audicbam , ct in sinu mco conlinebam ;

quia Non nos averiat Inimicus a via , ut qui cultigil ims
ini|ilel>:im , lilnsplieinamnr , rognmtis ; quasi purga- Unqaam pullos suos sub alis suis , foveat noa ; ne
nicnta inundi facti sumus , omnium pciipscma (I Cor. alierrenius ab alis ejoa, nc arcijiiteracreus rapial im-

iv, 13). lun conlinuerunt Cbrisliani opprobria in sinu plumea adboc pullos. Non enbn de sc dcbct spcrare
suo , in corde suo ; ncc audchant resislcre convician- clirislianns : si vult csse firmus , vapore malcrno nu-
iilius : anlea cum crimen viderelur rcspondcrc pa- Irialur. III. i est cnim gallina colligens pullos suos ,

g:ino . nune jam crimcn cst reniancre paganum. Gra- de qua imprnperi lur illi civiiaii infidcli Jcrusalem :

lias mcmor fuit n|)prol)riorum noslronim

Domino ;
: « Qmiiics volui colligcre filios luos lanquain galUua
cxallavit comu Chrisli sui fccii admirabilcm apud , pullos suns siib alas suas, ct noluisti ? Eccc relinquciiir
reges lcrrx. Jam modo nenio insiiUalClirislianis, ant vohis domus vesira dcseria i (Muttli. xxm, 57 ct 38).
si iiisullai, non publicc iiisultat : sic loquitur ', ul plus Ilinc dictuiii cst , Posuisti muniliones cjus [mmidiiiem.
timcat audiri ,
quam vclit crcili. Quod conlinui in timi Quia crgo illi noliicrunl contcgi subalisgallinx luijns,
meo miittnrum tjcntium. et tale cxcinplum dederunt , quo limcrc delicamus a
13. [ivrj. 52 ]
Qund cxprobraventnl inimici liti, Do- volaiicis spiriiilms immundis , qiia^rcnlibus qnolidie
niincct, Jud.Ci ct Pagani. Quod cxprobraverunl : quid quod rapiant; inircmus snb arasgalflnx liujus di\ina!
cxproliraverinil? CommulalioitcmCliristitui. Hocevpro- Sapientiif , quoniam proplcr pullossuos iniirma.a esl
hiavcrunl , commutationem Chrisli tui : boc cniin objc- asqilO ad morlcm. Amcinus Dominum Dcuni nostrum,
cerunl ,
quia inorluns est Clirislus, quia cruciflxus cst amcmus Ecclcsiam cjus : iliiim sicul palreni , is-lam
Cbristus. Quid objicitis insani? Quamvis jam ucnio sicut matrem ; illimi sicui dominuin , lianc sicui an-
cs; qui olijiiiat; lamcn si qui rcliqui remanserunl, cillam cjus ;
quia filii ancilla: ipsius sumus. Scd ma-
q;iid olijiciiis quia niorlnus cst Clirislus? Illc non pe- trimonium boc magna cliariiate compaginatur : ncmo
rimelialur, sed committahalur. Moiiuus dicilur pro- olTendit iinum , ct promeretur allcrmn. Ncmo dicat
picr triduum. Ecce quid exprohraverunl inimici tui : Ad iilnla qnidem vado, arreplilios ei soriilcgos eon-
lion aniissioncm , non perditioncni : scJ plane com- sulo : scd lanicn D<-i Etclcsiam non rclinqiio callio-
;

niulntionem Cliristi lui. Muiaius est ille a leinporali licus siim. Tcncns nialrtin , offendisli n.ilreiii. Alies
vita ad xternam', mulaius cst a Jud.cis ailGcnics, iicm dicil, Absii a nie non consulo lorlilogum, nou
;

iiiiiiaius cst oiiam a lerra in cceluni. Eanl nunc vani quxro arrcplitiiim non qiuero divinaliones sacriic-
,

inimici tni , ct adhuc exprobrciil conimutiilionem Chri- gas, non co ad adoramla il.cinouia, non scrvio lapi-
tti tui. (Jiinam ci ipsi inutenlur comniiilaiioneni Cliri- ililms sed
;
: lainen in parle Donali sum. Quid libi
Mi iioii exprobrabunt. Scd displicel Cbrisii mulalio, prodeit non ofleniua Paler, qui offcnsam viiiclic.il ma-
quia ipsi mutari nnluni : neque enim e-i illis corfi- iremTquid prodest si Dominum conflleris, Deum ho-
iiiniaiio, ei non liraucrunt Dcum (Vsal. i.iv, 20). noras, Ipsum pracdicas . Eiiium ejui agnoseti , scden-
Qitod exprobraverunl inimici lui, commutalioiicm Cliristi icm ad Paii is dexlerara eonflteria ; ei blaspbomai Ec-
titi.
clcsiam ejns? Non te corrigunl exempli humanl con-
li. [vers. 53.] Exproliravcrunl illi coiiiiiiiilalionem :
jugii ? Si liabercs aliquem patronum , cui quoiidio
lu aulcm qnid? llcncdhtio Domini * in teleriiiim : fiat obscqucrcris cujus liniina scrvicndo conlcrercs
, ,
fial. Craiias miscricnrdix ipsius ;
gralias grali;e
viii. mt rrpendaMM praniaa, >cJ
1
Bbsoftiiroe nniai \'ss
ipsius '

Nos ciiim graliai agimua; non daraui, ncc

tanlnm verbis agimus , ctc. M cdiiio Lov., 'icivndtmus wc
F.U., sic tcqiiiiur muiu. \ivcst, mata, a mel orlbualtjt.
'
gntiam : ti tanttim verbis iigimut ; o\ niox i<hm, ri am
* i.»iv. hoc tantum loco: Benediitiu rJomnius. Er.: rcnc- mus, habei eum i r . rrtHbHuMU.
dicium. iii aiUem nomini. At tneliorla noujo ma. conataoter i
• Partlculo, iieH,doorai lo iiiii , n>\- repajria hti cst ita)
Bettcdiclio nontint, ill RCCiO M.
1
n lerlque U ta. u Rdd.: QvM dicam utiud, qitam qra-
I
1 iiiii , nHt nosi rrodiiufo rarllcula, nc»;, ain-si j m^ -i
liat qiali.L' ijidiu ' abcsse dcbul.
 1141 ENARRATIO 1N PSALMUM LXXXIX. m2
qtiem quolidic, non dico salularcs, scd el adorarcs ,
non solum anlc tcrram, sed ct anic coclimi ct lcrram,
cni iinpendcrcs fidclia obscquia ; si unum crimen dc ct ante omnem corporalem spiriiualemqne
creaturam ?
cjus conjiige diccrcs , numquid domum ejus intrares? Sed nimirum universa crcatura ralionalis bac
diir.:-
Tcucte ergo , cliarissimi , tenete omnes unanimitcr rentia fortasse distincta esl, ot raontiom
nomine si-
Dcnm palrcm , ct inaireni Ecclcsiam. Nataliiia san- gnificcntur cclsitudines Angelorum , ct icrra: nomme
clorum cuni solirietate celcbratc , ut imitcmur eos qui liumilitas hominnm. Et idco quamvisomniaqu.ccrea-
priccsserunt ct gaudcanl de vobis qui oiant pro vo- la sunt ,
non incongrue vcl focta vet formata tlican-
bis ; ut ' benediclio Doinini in ceternum maneat super tur; tamen si verborum istorum est ulla propriclas,
vos : fial, fiut. facti sunt Angeli ,
qni cum in ejus ccelestibus enume-
rarcnttir opeiibus, ila cnumeratio ipsa
conclusa cst,
Ipse dixit, et facta sunl; ipse manduvil
IN PSALMUM LXXXIX {Psul. cxlviii
, el creata sunt
, unde autcm bomo secundiim cor-
5) :

ENARRATIO. pns fieret ,

lerra formata est. Nam boc verbo
Scri-
1. [rers. 1.] Oratio Moysi hominit Dei, psalmusiste plura iititur, ubi lcgimus, vel, Finxil Deus; vel, For-
mavil Deus liominem de limo lerrw (Cen.
praMioiaiur : per qucm bominem suum Deus Legem II, 7). Ei"o
dcdil populo suo queni pcr eumdem bomincm suuni
piiusquam fierent ca quce in creatura tua summa
, at-
de domo scrvilntis libcrans, quadraginta annos pcr que magna sunt ; quid eniin majus rationali co lc-ti
rrcmiim duxil. Fuil crgo Moyscs minister Testaincuti creatura? et priusquam fingeretur lerra , ut esset
qui
Veteris et propbeia Tcsiamenti Novi. Omnia quippe te agnosceret et laudaret in lerra et hoc parum
, :
esi,
illa m figura contingebant in iilis, siculait Aposlolus
quia isla cceperunt, sive in lempore, sive cum tem
:

scripla siinl autcm ad correptionem noxlrnm , in quos pore ; scd a sajculo et usque in saculum tu es. Quod

finis sceculoruir. nbvenil (1 Cor. x, II). Secundum hanc convenientius diceretur, Ab xterno iu xlernum non :

rrgo dispensaiionem qux facla est pcr Moysen in- ,

enim a sreculo Deus, qui cst ante sxcula ; aut usqiif
spiciendus est iste psalmus, qui ex cjus oratione tilu- in sa;culum, cujus est finis, cum sit ille sine flne. Scd
luin acccpit. ex ambiguo verbo graco Cl pierumque in Scripturis

2. Domine , inquil, refuginm (actus es nobis in ge- ut vel ssculum pro xterno , vel xiernum pro sxculo
neratione el generatione : sivc in onini gencralione, ponat latinus interpres. Optime autem non ait , A
sive in duabus gcnerationibus , vetcre ct nova quia, saxulo tu fuisti, et usquc in s;cculum lu eris scd :
;

sieutdi\i, minisler Teslamenli peiliuentis ad fnit illc prasentis significationis verbtun posuit, iiisintians
geiierationemvcleiem.clProplielaTesiamcnliperlinen- Dei substanliam omni modo incommutabilcin, ubi
tisad gencrationcm novam.CujusTestamentisponsor, nonesl, Fuit, et Erit; sed lanium, Est. Undedictum
spoususque conjngii quod de illa gcneratione sortnus est ; Ego sum qui sum ; ct, Qui est, misit me ad vos
est, ait ipsc Jcsus : Si crederclis Moysi, credereiis et (Exod. ni, 14) ; et, Mulubis ea, el mutabunlur ; lu au-
milii de me enim
ille uripsil (Jaan. v,
; 46). Non enim
lcm idem ipsees, et anni tui non deficient (Psal. ci, 27,
credendum ab ipso oiniiino Moyse isium psalmum
est et 28;. fccce qnx .x-termtas lacta est nobis relugium,
fuisse conscriptum, qni ullis ejus Iitteris inditus non iil in ea mansuri, ad eam de hac lemporis niuiabili-
est, in quibus cjus cantica scripta sunt : sed alicujus lale fugiauius.

significationis gratia tam magni raerili servi Dei no- 4. [vers. 5.] Sed qtioniam cum bic sumus, in ma-
men adbibitum est, cx quo dirigeretur legentis vel gniset multis tenlaiionibus vivimus, quibus ue aver-
audientis intentio. Factus es crgo nobit , inquit , Do- lamur ab isto refugio metuendum est ; inlucamur
mine, refugium in generatione et gencratione. quid consequenter oratio poscat bominis Dci. At
5. [vers. 2.] Qualc autem refiigium ftclus sit ,
quo- avcrlus hominem in Itumilitatem : id esl, nc a luisxler-
niam nobis coepit csse quod non erat, id est
scilice! nis atque sublimibtis homo avcrsus, temporalia con-
refugiiim non autem ipsc non eral aniequam nobis
,
cnpiscat, sapiatque terrena. Ethoca Deo petit quod
csscl refugium , secutus adjuuxil Piiusquam montes :
Deus ipse pracepit ; simili omnino senientia qua in
/ierent ,
el formaretur terra el oibis tcrrw , el a swcu- oratione dicimus, Ne nos inferas in tentationemlMallh.
lo ' usque in tccculum tu es. Tu ergo qui sempcr vi, 15). Denique et bic adjungit : Et dixisti, Conver-
cs, ct antcquam essemus, ct antcquam timini, fdii hominum. Tanquam diccrct, Hoc a le pelo
raun-
dus essct, rcfugium ex quo ad te conversi sumus quod ipse jussisti : dans ejus grati:e gloriam, ut qui
lactus cs nobis. Non mihi auicm vidctur utciimque glnrialur, in Domino
glorictur (I Cor. l, 51); sino
iiilclligeiidi-.in quod ait, Priusqtuim montes fierenl cujus adjutorio, pcr arbitrinm volunlalis tentaliones
et formarclur terra ; vcl , sicut alii codices liabent Iwjits vitx superare non possumus. Ne avertas,
in-
quod dc uno verbo gr.cco cxprcssum cst fmgerelur quit, hominem in humililutem : et tamcn tu dixisti,
,

terra. Montes qnippe partes tcrrae sunl Convertimini, hominum. Scd da quod jussisii, prc-
alliores ct : filii

iiiiquc si antcqiiam forinareiiir Ujrra Dcus cst , a quo ccm petentis cxaudiendo, cl adjuvando volcnlis B-
lerra formala csl ; quid uiagnow de montibus vcl dem.
quibuslibet aliis ejus pariitara<dicitur , cutn sit Dcus 5. [vers. i.] Quoniam mitlc anni ante ocit/as tuo? ,

1
corb. Ms., el. tanquam dies hestcrna, qua: prwleriil. Idco dchcinus ad
1
.Uupiot Mss., cl a scuulo cl ttsqtte, ctc. rcfugium tsum , ubi sine ulla mulabiiitalc tu cs, ab
1163 S. AUGUSTIM F.PISCOPl
tm
iilh pr.rtrrciiniihns labenlibusqtMj eonvcni; qnoniara {Jonn. m, 18); quamvis martyrio non pnnienduin,
l|li;illliinilibel l uic vitas lungum lempus oplclur, millt scd coronandom '
i ot ipsius Domini anima ms In sc
ffUHi unle oculvs Ittos, ttinqitum dies liestcrnus Mf, </"' iransfigurans, trisiis crai usque ad morlcm [Matlh.
• iii .viii'; iioii saltein lanqtiam dies craslimis, qui xxvi, 58) ; quoniam ct Domini cxiius nonniai monis
veiiiurusosl : ila omnia ijuob temporia Dne claudun- {Pstll. LXVII, 21).
Mr, pro transaclis liabciula smii. Undc cl ca silii 8. [vers. 8. Posuisli iniquilatcs nostras
i iit conspectit
Aposloli poslposuil inleniio,qux rctro suni olilivi- tuo .-idest, non abeis dissimulasti. Swculmn nosirum
scontis, ubi lempnralia cuncta npurtet intelligi; ct in in illuininatione vutius lui : subaudittir, potuitli.
In illu-
ea (|ii.c anic Bimtextnnli (1'liilijip. m, 13), qiKeappo- minalione aiilcm vitllut tui dixit, quod superius , m
lilio esl ttjlernomin. Ne putarenl auiem aliqul mille conspeciu tuo , ct suiculum noslrum quod supcrius,
,

annos slc eompuiari apud Dcum pro uno dic, quasi iniquiinlcs noilras.
taui longns dies Duns habeal,cum boc ad contcmncn- 9. [wrs. 9, 11».] Quoniam onmes dics nostri dcfece-
d.iiii tcmporis longiindinem dictum Bil : idco addi- runt, et in ira tua defecimus. Salis in his vcrbis oslcn-
dit, t.t sicul vitjilia iu nocle ; cuni vigiliae ' spaiiuin ditur pccnalis esse ista mortalitas. Dcfecissc dics di-
iion habeat amplius quam trcs boras. lii tamcn ausi sunt cil, sive quoll in eis dcliciant bomines amando qu:c
homines prassumero scicntiam leinporum quod sc>c transeunl, Si ve quod ad paucitatem
;
redacli sint; qund
cupioiilibns discipulis Domimia ait, Non cst vfflrnm videtnr in consequcntibas ajieiirc, cam dicit : « Anni
teire lemporu, q"te Paler posuii m siia potestaic{Att. i, nostri sicut aranca medilahantur '. Dies annorum
7) : cl dcDnierunl boc sxculum scx annorrm inilii- noslrorum iu ipsis septiiaginta anni : si aulem in po-
liuf., lanqnam sex dicbus possc Oniri. Nec altcnde-
tenlatibus octoginta anni. et amplius eorum lalior
rstnt qiiod dicluiu est, tanquam dics wius, qui prtvler-
et dolor. Ha^c quidcm
• vcrba videntur exprimcre
iit : non euim quando dictum est, soli mille anni
,
brevitatcm miscriamque vita; bujus ; quia tongxvi
prxtei ierant. Et * eos maxime debnil admoneic, ne temporcetiam qui scptnaginta annos
appellantiir lioc
tempoium luderenlur 3
incerto, quod est, trcnl vigilia
vixenint. Usque ad octnginia anlem videnlor aliijins
in nccie : neque enim , sicnt de sex dicbus aliquid vires babere : bis vero amplius si vixerinl, multipli-
vcrisimile videntnr opiuati, propter ?cx dics primos '
catis laborc doloribus vivimt. Sed multi et inin
quibus Dcus perfeeii npcra sua; sic eiiam sei vigi- septuaginta annos gerunt iuDrmissimam et xrumn<i-
lias; id est boras dcccm et octo, possunt illi opi-
sittsimam senectutem, et s;vpe «lira octoginla annos
uationi coaplare.
sencs mirabiliter vigcre probaii sunt. Melius esl ergo
G. [rers. 5, C.J Deinde iste bomo Dci, vel potius in his numcris spiriluale aliquid perscrutari. Neque
prnplieticus spiritus, vclnl Dei legem iu secrela ejns
enim super filios Adim, pcr qucm unum bominem
sapientia conscriptani, ubi vitae morlalium pcccatrici
pccratum intravilin mundum, ct pcr pcccaium mors,
consliluit prncurrcudi mndum ac mortalilaiis a-rn-
ct iia in omncs bnmincs mors pcrlransiit {)lom v,
mnam, vidctur quodam modo rccitare , cum dicit
18), major ira est Dei, quia mnllo
,
brcvius vivunt
Qntr pro nihilo liabcntur, anni erunt eorum. ilanesic-
quam vixeruul antiqui ; cnm ct vitx ipsorum irrisa sit
k/ Iterba Imnseal, mnne floreal , el prwtereat ; vcspere
longitiiilo, ubi icille anni comparati sunt dici he-
decidat, durescat, et arcscat. Fclicitas ergo h.rrcdum stcmo ai Mie pra-ierilo, ct boris tribus : et uliqne lunc
Veteris Tcsiamenti, quani pro magno bono expelive-
quando iram Dei provocaverunt
niuliu:n vivebant ,

rnnt a Domiuo Dco suo, banc lcgeni accipere nieruil in

usijuc ad diluvium qno pericrunt.
occulia ejus prnvidcnlia, quam videlur rcci|are Moy-
10. Scptuaginia porro anni et octoginta, (iunt cen-
s-cs : Qum pro nikiio tiabenmr, anni erunt torum. Pro
iiini qninquaglnla ; qucm sacratum esse uumcrum sa-
qns antequam venianl, adhuc
iiihiloenim habenlor,
ti> insinuiii liber Psalmorum. Hanc enim habenl
i -t c
non sunt;cun> venerinl, jam noa eruni non cnim :
in signiOcationfl ralionem ceutum quinqnaginla, qn.un
ni adsint vcniunl, sed ut non sint. Mane, id esi prius,
quimlccim nui numerus lit septcm et octo coujun-
.

sicut licrba transeat, manc ftorettt, cl prmtereat; vespere,

ctis ; qnorum primns insinnat proptcr sabbati obscr-
id est, poUca, decidat, duretcat , el crescal. Decidat,
vationem Xcstaineutum Veius, secnndus Testamcn-
nliqiic in morlc ; durescat, in cadaverc ; ar,scal in pul-
tum Novuin propicr Domini rcsiiriTClioucin. HillC
vore. Qu;c, nisi caro, nbi cst c»ncupisccmia dainnaia
snnt in icmplo quindecim gr.uka ; him* sunt in Pa-il-
carnaliumt Oninis cuim carofenum, el clariias homi-
ii. is quindecim canlica gradnum ; hinc quiniiecini >u-
nis ul flos foni : fenuin aruit, flos decidit ; verhum
bitis summos monles aipia diluvii supei .u it (6m. vn,
aiilcra Domini manet in flctcrnum (Isai. xi., 6", 8).
20); ci siquibns alns Imis saeralus ootnmeodatw
7 [vcti. 7 1 llanc aulem pesnam dc peecaio venisso
lnc nuinorua Ergo, Anni nottri . InqtUl , *icui untn,,i
noii laccus, coiiliniio subjecil Quoniam dtftthnus in
:
i b:i::ittr. In rebus corruplibilibus labora s.
ira tita, tl in indiqnatione tua conlttrbuli sitmtts. /*i>/>-

cintu», in inlirmitatc ; conturbali sumus, morlis linioic.

1
slc allquot m.w. tlli, mnrturi non pMnVmw, aai
Iuflrml cnini fhcti BUinua, et Inflrmilntem linirc nv- nando. m
Kdd., nunlnno nen PMrimdo, trd tortmmdo.
pldamus. Altertt, inqnit, cinget, et faetquotu uon » iiiil., medttabuiiitn |.e(teiKluni amn auuiunkl m.ss., .
vis
mtditaot ntur, |uxia X\,eniietetdM iiam kl pet4ea «-vi Ik-ai t :

1
rlci ii(ti« KSt.i vigilia. verhis non luiurl U'iii| oris, sed pncterill liiiperfWrli,
* Kr. lenei. mmt : nqnodtot. i it m textb
i . i m
' tr. VeuuLi /iii. l-i\niur. M. 'i i
rti lcg., .
1145 EXAKR.VTIO !N I' SALMUM I.XXXTX. 1I4S
M
corruplibilia opera texebamus : qux nos. secuntliim intr.mt, ut diseant prac limore Dei diuumerare ii .nn

Isaiam proplioiam, niinime conlcgcbant (hai. liv.,0). ejus, cl prosperiialem honiiiioin nialorum numeroap-
Dits annorr.m nostrorum in ipsis teptuaginta anni : si plicare pcenarum.

aulem in potentalibus octoginta anni. Aliutl esl in ipsis, 12. Dexteram tuam sic noium fnc. IIoc cniin inngis

aliutl »i potentutibus. In iptit , hoc cst in annis vcl habent COilices gr;cei ; non sicul quidam lalini , Dex-
diehus ipsis quod datur intelligi in temporalibus re- teram tuam nolam (ac milti. Quid csl ergo , Dexteram
bns : ideo tepluaginta; quia lcmporalia proiniui vi- tuain sie nolam fae ; uisi Cbrisliim luiiin , dequodi-
dentnr in Yctere Testamento. Si autem, non in ipsis clum est , F.t bruckium Domini cui revelutum cst (Isai.

nnnis, sed in potenlaiibut, idesi.non in rcbus tem- liii , 1) , sic notum fac , ut in eo discaul fideles iui ea
poralibus, sed in xtcrnis, octoginla anni ; quod No- niagis a le poscere et sperare praemia fidci qu:e non

vnni Teslamenllll i in spe est renovalionis el rcsur- apparent in Vctcrc Teslameuto, scd revclantur in No-
reciionis in xlcrnum : et amplius eorum tabor et dvlor; vo ; iio magno habendam cl cupien-
arbitrenlur pro
id esl, quisquis hanc fulem transgrcditur, ci amplius dam adamandam esse terrenorum ac lomporalium
vel

aliquid quxrit, iabores invenit ei dolores. Potest et bonorum fclicitalem, ct commoveantur pedcs coruni,
sic inteiligi : Quia licet in Novo Teslamento consii- ctini eamviderent el in eis qui le non coIunl;el grcs-
tuti simus, quod octogcnarius significat nunierus, sus eorum elTiiiidaiilur in lapsum , duin nesciunl di-
amplius habet hsec vita nostra laboremet dolorem, numerare iram tuam? Denique secundum hanc ora-
dum in nobismetipsis ingemiscimus, adopiionem ex- lionem boininis sui , sic noium fecit Cbristnm stinm
spectantes redempiionem corporis nosiri : spc enim ut suis passionibus dcmonstrarel, non ca munera qux
salvi facti sumus; et quod nondum videmiis, per pa- videntur sonare in Yetere Testamento, ubi sunt >im-
lienliam exspectamns (Rom. vm, 25 25). El hoe ad bnc fuiurorum , sed xterna esse conctipiscenda. Po-
misericordiam Dei penincl : unde sequiiur, ei dicit lest in isto sensu etiam Dci dcxtera intclligi , in qua
Quoniam supervenit super nos mansuetudo, el corripie- juslos suos ab impiis.segregabit : quia el ipsa bene

mur. Quem enim diligit Dominus corriph flagellat , ; sic innotescit, cuiu fiagellat oinnem liliuiu quem rc-

autein omnem filium. quem recipil Wr6r. xu, 6) :et ( cipit, nec in peccaiis snis prosperari sinil plus ira-

datetiam magnis quibusdam stimnlum carnis, a quo scendo, scd in mansucludine , sinisira ' flagctlat, ut

colapliizcntnr, ne euoliantur in magnitudine revela- emendatum ad dcxieram ponat ( Slattli. xxv , 52,
linniim suarum, ut virtus in infirmilate pcrficialur 53). Et illud quod pierique codices h.ibcnl , Dex-
(11 Cor. xu, 7, 9). Qnidam sanc codices non liabent, leram tuam nolam fac mi/ii , ad ulnnnque rcfcrii

corripiemur ; sed erudiemnr, qund ad eamdcm man- poiest , sivc ad Cbrislum , sive ad aeternam fclici-

suetndinem revoeatur. Non enim polest erudiri tatcm : naui Dcus ila non habet corporalis forinr.

quisquam sine labore et dolore ;

qnia virius in iufir- dcxterani , sicul ncc iram commotionibus turbu-
mitale perficilur. lcnlam.
11. [vers. 11, 12]. Qnis novit potestatem irae lua:, el 15. Quud vero adjungit, Et compeditos corde in si-

prcetimore tuoiram tuam dinumerare?VMc paucorum pierttia : aiii codices non habenl, compeditos, sed, eru-
bominum est, inquit, nosse irae luae potcstatcm; quia diios. Verbum eniin graccnm ita in ulraquc signilica-

plerisque ita mngis , cum parcis , irasceris , ut non ad tioue similiter sonat, ut una syllaba pauliiluiii dillcrat.

iram , sed potius ad niansuctudinem luam pertinere Sed cum ilii crudianlur in sapientia ,
qui injiciunt

inielligaiiir labor el dolor, qoo corripis erudisque quos sicut scriptum cst, pedem in compedes ejus (Eccli. vi,

diligis, ne pcenis exerucicniur a-ternis : sicut enim le- 25) (non uiique pedem eorpoi is , sed petlein cordis)
gitnr in alio psalino , Irritavit Dominum peccatar ; pro et ejusvelut aurcis vinculis illtgati a via Dei non cxor-
magniludine ira? siitv non exquirel (Psal. x. 4). Quis cr- bitant, nec liunt ab illo lugiiivi; quodlibet liorum le-
go ucvit , id csi, quotusquisqtie reperilur qui noverit giiur, salva estscntenlia verilatis. Et ipsos enim com-
polesiatem irie lua , el prcc tmiore tuo iram tuam dinu- pcililos , vel erudilos corde in snpicntia sic notos Dcus
merare? Eiiam bic subauditur, quis novif. Quain difii- fecit in Novo Tcsiamenio , ut pro fidc qnam Judaco-
cile invenitur qui noveril iia pra' liniore tuo dimutie- rum et Ccnlilhun delcsialiatur impielas , oinnia con-

rarc iram iuam, ut etiani hoc addal, et ad cam intel- tcmncrent ; et eis se privari paterenlur, qnae magna
ligal pertinere, qnod nonnullis, quibus plus irasccris, puiant proniissa in Veiere Tcsiaiuenio qui carnaliicr
parcere videaris, ul prosperetur peecator in via sua , jndicanl.
p| inajora recipiat in novissinio? Poleslas quippe liu- 11. frers. 15.] El qnoniam cum sicnoli fierent, ut
man e ir:v cum corpus occiderit , nmplius non habet illa conlemncrcnt, aUemis pcr suas
et desidcrandis

quid faeial ; Dcus vero babel poleslatem clhic punire, passioncs testimonium perbiberent (undcci lesies di-
ct postcorporis moriem niiitere in gehennam (M alth. cli sunt: sic enim grxce marlyres appellsnlur), miilia

x,28). El a pancis crnditis major ejus ira inlclligitur et niullum inala ct acerba lemporalis pcriiilcntni ; buc
vana cl seduoloria felicitas inipiorum. Uanc ille^on atlcndit iste homo Dei , et spirilos propbclicus pcr
noveral, eujus pene commoti sunt ped?s, quia zelavit Moysi vot bulum lignratus, ct ait : Cenverterc, Do-
in peccatoribus ,
pacem pcccalorum intiicns : sed di- mine; tniousquc? et deprecabilis eslo super servos tuos.

dicii eam, cuni inlraret in sasictuariuin Dei, et intel-

suiwinmi et quidaiu,
1
Edd., sinisiram. Abquot Mss., :

ligerct in novissiiua (Psal. lxxii,2, 5. 17); quo pauci sinhtra.

Hi7 s. aucustini r.riscori 114»

V.ix est coruin , vcl pro eis ,

qui niulii» ,
perseqnenle aut dies sunt qui sicut umbra declinavcrniit (Ptat. r.i.

isin MCnM , inala lolei anies , inunlescunt compcdili 28, 12) : scd dics sunt qoi sunt, quorum niimeruiu
cnrtle in anpientia.ut ncc tamis m:ilis coacii refuglant notuni sihi ftcri prccahatur qui dicehat Nolum fac ,

a liiunino id linjus sx-cnli boiu. Sccundum nutcin 11- milii, Domine, finem meum (quo pcrveniendo maiteain,

|ud quod alil " scripluin esl, Quoutque uvertis (aciem et niliil ullcrius jam rcquiram), el numerum dierum
ittum u M (l'fut. xii, I)? Eiiam hoc diclum esi, Con- meorum qui esi ; mi(|ue qni ett , nnn qui non est. Qtiia

veriere, Doinine; quousque? Lt ul scianl qui mnlluin dies isll, dc quibus et illic conseipicnter dicit , F.cce

carnaliler '
DcO tribiiunl hiun.ini corporis foruiam ,
veterct posuisti diet meos ( Psal. xxxviu , 5,6), non
tversioitein raltns ejus ei convcrslonem non ficri mo- siiul ,
quia non stanl , non mancitt , celerrima muia-
lu sionli uioiilms corpoiis noslri ; in hoc eodcm psal- hiluate transcurrunt; nec una hora in eis inveniturin

uio rccolanl supcriora : Potuitti iniquitalet nostrat in qua ita simus, ut non alia pars cjus transierit, alia

contpeclu tuo, tirciilum nottrum in illuminutione vultm vciitiira sit, nulla stct ui sit. Illi autcm anni ct tlics

tui. yiionioilu ergo hle diril, Convertere, ut sit propi- non deliciunt, in quibus ucc nos deficicmus, sed sine

tnis , quagi facioiu averlisset iratus ; cum iui sic insi- de'cctii reficiemnr. Exxstuet anima nostra illorum die-
uuet iiaium , ut uou avcrleril faciem ab iniquitalibus ruin dcsiderio, sitiat ardcnler atquc vcbemcnter; ut

i-t s.icolo eorum quibus irascerelur , sed ea pulius in iliic repleatitur, ibi saliemur, ibi dicamus qtiod bic pi :c-

conspectu suo el in illuminatione vullus sni posueritT (licimus : Satiali tumusmanemisericordia lua;el exsul-
IJuod aulcin dicitiir, quowique, veibutu esl oranlis ju- tuvimus, eljucundati sumns in oinnibtis diebus noslrit. Lae-

sliii.c, uoii indignaulis impaticiiiia\ Saneqnod hicpo- luti sumus pro diebusquibus nos liumiliatli,annitqiiitmt
siluni csl, deprecabilit eslo; alii vcrbuin e verho, oVpre- tidimus mala.

care, niterprclali snnl. ScJ qui ait, deprecabilii etto, vi- 16. fcers. 16.] Nunc autcm in dicbus aiMmc mali-
tavit amhiguuui quia deprccari eomuiune ;
vei bum cst gnis dicaniiis quod sequilur : Et respice in tsrvot luos,
naiu ct ille deprccatur qui dcprccalionein fmidil, ct ille et in opera tua. Ipsi enim servi lui opcra lua stiut, non
cui (unditur ; dicimus cuiin , Deprocor te , el , depre- solum ut homines sint, sed ctiam ul sinl servi lui, id

cor a lc. est obedientcs jussis tuis. Ipsitis cnim sumus fignien-

1.1. [wr*. 14, 15.] Deinde illa bonaqu.-e futura snnl, tnm, non solum in Adam, sed ctiam creati in Christo

spc anlicipaus, el vclutjam f.icia dcputans : Heplcli Jesn , in operibus bnnis, qure pracparavit Deus ut in

tiiniiis, iuquil, mane mitericordia lun. Ergo in his vclut illis ambtilenius (Ephes. n, 10). Deus est enini qtii opc-
iiocliiruis laboi ibus el doloribus prophctia nobis ac- ratur in nohis et vellc et opcrari ,
pro bona voloniale
ccnsa cst , sicul luceraa in obscuro loco, donec dies (Phitipp. n , 13). Et diriije fUios eorum : ut sin! rectl

luccscal, el lucifcroriatur iu cordibns nostris (II Petr. cordc, ipiibus bonus RSI Dcus. Donus eniui Dcus Israel,

l, 19). Beali riiim miimli corde, quia ipsi Deuin vi- sed rectis corde. Non sicut ille cui coinmoti sunt pcdes,

tlihtinl. Tune reulebuntnr co bono justi , pjuod nunc quia pacem peccatorum intucnti displicere cceperal

csuritinlcl sitiunl (Matih. v, 8, 6), cum per fidem Deus ,

quasi ista ncsciens ,
quasi isla iton curaus , el

ambulanles pcrcgrinaniur Domino (II Cor. v, 6).

a ab huntaui gcncris guhcrnatiune '
dissimulaus (Ptut.

Ultdc cl illud diciltir, Iteplcbis me Urtitia cum vullu tuo LXXII, 1 11).

Ptnl. xv, II). Manc aslabunlet conieniplabunmr 17. [vers. 17.] Elsit splendor Domini Dei noslri su-
(

(Psul. v cl sicut alii dixcniol inlerpretes Sa- per nos. llnde dicitur , Signalum esl super nos lumen
, 5) ; , .

tiuti sumus inune mitericordia lua , lunc saliabonlur :

vultus tui, Domine (Psal. iv, 7). Et opera nuinuum uo-

SlCUt cii ni alibi ail,

i £». liabor, dum manifestabitur glo- slrurum dirige super nos : ul non ea pro rerum lerrena-

iin tua ( Psal. xvt , 15 ). Ijntlc dicilur, Uslentte nobit rum mcrcede faciamus ; tunc enim non directa , scd

Pulrcin, etsufjii-it »ofri«;atquc ipsc DuniiilUS ail, Usten- cttrva sunl. Huc usquc psalinum isliun mulli codiecs

dam meiptum illi (Joan. xiv, 8, 21) : qnod doncc lial, babent; sed in iionnullis legitur alius ullimus ver»us,

nibil honi nobis suflicit; nec sufliccre dcbel , ne de- El opus manuum nostrarum dirige. Cui versui diligcn-

kiderititn nostrum in via reitiancat, quod donec per- les et docli pr.rnoiani slellam , qtios asleriscos vo-

vejiiat exlcndendtini csl. Itepleti tumui mane miseri- cant ,

quibus significant ea qnas in bebrxo vel aliis

coidia lua;et ezsulluvimus, et jucundali sumut * in om- interpreiibus gnecis repcriuntur, in Scpluaginta vero

mbiit diebut nottiin. Dies ille, dics cst sine line Siinul iulerprelationc non sunt. Qucm vcrsum si velimos

Btiul illi oinnes dies; ideo saliaut. Non eniin succe- cxponere, id mihi videlur habcrc senlenlia\ quod oin-

dcntibus eedunt, ubi nou csi aliquid quod non ve- nia bona opera nostra, unum opus esi rbaritatis :

uiendo nondum sit, et veniendo jam non sil. Omnes plcniludo cuiin Lcgis charitas (lioni. xui , 10). N..m

liinul suut, qtiia unus esl q»i stat el non Iransil : ipsa supcriore versti cuin divisset, El opcra nuinuum uo-

sunt dics dc quihus dicilur Quisest struruin dirige super nos istn tillimo non ojwrn, scil
Bsl xiernilas. Ili : ;

linmo qui vult vitam , et diligit videre dics bonos (Psal. opus dilil iiiiimuuih nostrurum dinge : lanquaiii ullnno

IXIIII, 15)? Ili dics ct alio loco anui appcllantur, ubi veisu Milens oslcndcrc ipsa opera untim opus essc, ul

DcO dicilur : Tu aulem idem ipse es, et anni lui non dc- cst, adtinuin opnsdirigi. Tunccniiii tccti sttnl o|>cr:i,

cniin anni sunl qui pro nibilo hahcnlur (Uiu ad hiuic unum lincin diriguullir lini^ cniiti prc-
fltitnl, NoD ,
:

cepti csl chai ilas de cordc pttro, Cl conscienii I l"> i.i,

< ni in Rdd. adilitur, jojtinlc» quod a Mss. abe,M.

• Pluics Un».| lUlfClaU sunuu.
;
1
rlcni|uc llu, et at> liuiiuiiia MWnMlM iMMlMHi
m9 ENARIUTIO IN PSALMUM XC. f!50

et fide uon (icla (

I Tim. i , 5 )• Opns crgo nnum est imitcris. Mirarula cnim cl nonduni naius de Maiia

in quo sunt omnia , fides qua> pcr dilectionein opera- fecil : quis enim uiiqiiam fccit, nisi ipse de quo di-
lur Calat. v, 6 ) : uude eiiam Dominus in Evaugelio Ctum CSI, Qiti facil mirubilia magna solus ( Psat. i.xxi,
(

dicil, llac e$t opus Dei, ni credatis in eum quem ilte 18)? In ipsius enilll virtutc, el anlca qui feceriint,

mnil (Joan. VI, "29 ). Cimi orgo in isto psalmo, cl vila polueriiiit aliquid faecre : in virtllle Clnisli Elias

velus cl viia nova, ct viia morialis ei viia vilaljs, et morliium suscilavit (III Hcg. xvu, 22). Nisi forlc

anni qui pro nihilo liabcutur cl dics habcntes plcnitu- major csl Pelrus quam Christus , quia Christus voce
suscilavit a'grolantcm (Joan. v, 5-9), 1'clrus nillom
dincin miscricordix versque la liUa>, id cst, ct poena
,

priniihnminiset rcgnum seciindi, saiis aperlcque dis- cum trausiret , uinbra ipsius tangcndi profcrc-

lincia sinl; ad lioc existimo liominis Dci Moysi no- banlur xgroli (Act. v.IS). Potcntior rrgo Pcinis

men titulo cjus inscriptum, iit eis qui pie recleque quam Cbrislus ? Qtiis boc dciiiciilissiiiius dixcril?

scriitaniur Scripturas, co inodo inliinarelur etiam le- Quare ergo lanla polcnlia in Pclro? Quia Cliri^lus in

gcm Dci, qux pei Moyscn miuistrala csi, ubi pro bo- 1'clro. Ideo dixil, Omuesqui vcnerunt, fures suntet lu-

vel pcnc sola prami icrreuorum trones (Joan. x, 8) : id cst, qui vencrunt sua spontc,
nis operibus sola >

bonorum Deus polliceri vidctur , sinc dubio babcre a mc non suiit inissi, qui rencrunl sinc nie, in qui»

sub vclamcnlo lalc aliquid, quale isic p>almus oslcn- bus ego non fui, quos cgo uon inlroduxi. Qtiotquol
dit. Scd cuni quisque ir.insieritad Christuin , anfere- crgo miracula facta suni, sive a pra:cedcnlibiis, sivn

tur vclamcn II Cor. m, 16) , et rcvelabuiilur oculi a conscquenlibus, idem ipsc Dominus fecil ,
qui fccil
(

cjus, ulconsidcrcl mirabilia dc lege Dc: ; donanle illo ct pr.TScntia sua. Ncc ad ipsa crgo miracula liorlalnr,
cui dicimus, Revcla oculos meos, et considcrabo mirabi- qua; ipsc fccit el anlcqnam esscl bnino sed quo ln :

lia de tege lua Psal. cxviu, 18 ).

boiiaiur? Cl imilcris quoil non posset, nisi fnclus
(

bomo. Tolcrarc cniin passiones nuniquid pnssel, nisi

Iiomo? Mori cl cruciOgi ct humiliari non posscl, nisi
IN PSALMUM XC bomo. Sic * ergo ci ui molcslias Iiiijus sx-culi ciim palc-
ENARIUTIO. ris, quas facii diabolus, sive aperie per bomines, sive
SERHO I. occulic sicul Job.sis foriis, sis tolerans*; baliiiaos" in

1. Psnlmus istc csl de quo Dominum noslrum Je- adjulorio Allissimi, sicul dicil istc psalmus :qnia si

sum Cbrislum diabolus lcntare ausus cst. Audianius reccdas ab adjulorio Allissimi, le ipsom non valens
non adjuvare, c:nlcs.
ergo , ut possimus instrurti resislerc lenlalori,

pncsuinenles in nobis scd iu ipso qui prior (cntatus 2. Mulii cniiii forics sunt ,
qu.indo ab hominibus
,

est, nc nos iu lenlatione vincercmiir. Illi enim tenta-

patiuntur perscculioneib, et vidcnt cos aperlc sacvire

non cral neccssaria in se ct putanl qnia tunc imilanlor passioncs Clni-

tio : (cntatio Chrisli , noslra do- ;

aticndamusquid rcspondcri( dia- sti, si apcrte eos homines pcrseqnauliir : si autcin

Clrina est. Si autcin
occulta diaboli perscculione fcrianiur, puianl sc non
bolo, ut boc ct nos icspondcanius ,
quando simililer
tcuiai; iulramus pcr janiiani, sicut audistis leclioncin coronari a Chrislo. Noli limerc quamlo imilaris Clni-

Evangclii. Quid est enim inlrarc pcr januam? Intraro sluin. Nam ct quando lcnlavil diabolns Domimim,
pcr Cliristum. Ipsc enim dixil, Eijo sum janua (Joan. nullus lionio foil in eiemo, occnlte illum leniavit;sed
siipcratus cst, eiaperte sa-viens superatus cst Muttk.
x, 7). Quid cst aulcm inlrare pcr Clirislum? Imitari (

vias Ghristi.In quo imiialurisumnsviasClirisii?iitnn- iv, 1 H ). Sic ct lu fac k

, si vis inlrare per jaiiuam,

qnid in ea magnificentia qua Deus crat in carnc ' ant

quando occulic leniai iniinicus , quando postulat bo-
ad hoc nos niincm ut aliquid ei noccat per corporalcs molcstias,
cxhori.ntiir, aui boc a nobis exigit, ul ta-
per febrcs, pcr icgritudincs, per aliquos labores cor-
lia miracula, qualia fccii ipsc, faciamus ? Aui vero
Dnminus nosier Jcsus non modo poris, sicul laboravit Job. Diabolum non videbal, scd
Clirisitis cl el scin-
poicstatcin Dci intelligebai. Noverat quia diabolus
pcr cum Patro tnium miindum gubcrnai ? Et numquid
vc.l ad boc vocat hominem fncicns cum imilatorein
in cniii nibil posset, nisi ah illocujus summa polestas

suum, utcum est, pcrmiilcrclur : toiam gloriam Dco dabat, potcu-

illo gubernel ca'Ium ct tcrram, et om-
nia qiia: in cis sunt ; aut nt sil ct ipse creator, per
liam diabolo non dabat. Nam ct quando abstulit dia-

queni (ianlomnia, sicut per Cbristum facta sunt om- bolus omnia, hocdixit : Dominus dedit, Dominus abs-
nia?Neque ad isla opcra te iuvilat Dcus sahator tulit. Non dixit , Doiuintis dcdit , diabolus absiulit :

Dominus nosler jesus Christus, qu:c fccit ab inilio, dc quia nibil absltilissetdiabolus, nisi permisisset Domi-
quibus scriplum esl, Onmin per ipsum facta sunt ( ld.
nus. ldeoauiem pcrinisil Dominus, ul bomo probarc-
neqiie ad quse fecit in tcrra. Non tur, diabolus vincereiur. Et quandocum plaga percus-
l, 3) , illa lioc tibi

dicil, Non eris discipulns ineus, nisi ambulaveris su-

sii, ille permisii. Quia cnm acapite usque ad pedcs in
5
pcr mare pulredinc vermimn liucret, nec lunc tribuii diabolo
25),(lilatlh. xiv, aul nisi suscitaveris
moituum qiiairiduanum (Joun. anl nisi aliquam polcstalem Job : scd ciim ei suggcssissct uxor
xi, 58-44) ,

1
sic nonnulli edili. In n.. si. M.
ocuios cxci nati anerueris (/</. ix, 17). Ncc boc. 5
Uuo Hss., sicut Job fortisstme toleras.
Qnid cst ergo intrare per januam ? Discite a me quia 3 lu R., Iiabitabis. F.r. ven. et Lov. seculi siimus.
M.
» in n. ouiiuitur verbum, fuc, quod cx Er. \eu. et I.ov.
milis sum et Immilis corde ( itatth. XI , 29 ). Quod fa-
rcsliluiinus. u.
cius cst proplcr tc, hoc in co debcs atlcndcre, ut " uelioris uotx Mss., putredincm-
11 1 S. AUCUSTINI EPISCOPI il',4

ejua . quam soian. rollquorat diabolus, non consola- iiiiiii , cailit in rclia : sic bomincs timcntes insultaio-

iricem mariti, scd adjulricem sui, ci dixisset ci, Dic ruin vcrba vana el inania , et erubcsccnics cnnviciis
aii<iuod vcibitm in Dcuiii, el nwrere ; dixil <i, Locula sup< rfluis, cadunt in laqucos vciiantiuin, el captivan-

et lumiuain uua dt. iimipienlibiis innlieiibus ; si bona lur a diabolo. Scd cur non dico, fratrcs. qnod non csl

suscei>iiniit de iniinu Doniini, mulu riuli suslinebiiuiit laccnduin, quod me COgll Deus dicere'' Qumnodolibci
(JyJ.il. 0-10)? linc accipialis, cogii me Dcus diccre ; el si non di\ero,
5. [veis. i , t.]ErgO qni sic iiniiainr Cbrislum , nt cgo cado in laqucns vciiantiom : si cnim dctraclioncs
lolerct omncs molesii.is bujus s.iculi, spes cjus in liominuin tiinco , ut non dicani ; ego ipse a verbo
Deo sii, ni ncc iHeeebra caputur, nec limore nranga- aspero cado in laqucos vcnantiiim, qui vos monco ut
lur, ipsc esl </«i kabilat in uitjtttorio Aliissimi, cl in pro- iioii liincatis vcrba boiiiimim. Quid est crgo qnnd

tcctione Dei cali coiiiiiwriibiltir : sicnl audislis DSal- dicturua sumi Quomodo inlcr Paganos qui fuerit

iiuiin, ei canlastia ; nao indc incipit Psalmus. Quibus Chrisllanus, a Paganis audil vcrba aspcra, quibus si

aniein vurbis lcniavii Doniinum diabolus, cura adipsa crubucrit cadil iu miiscipulam vcnantium
, sic intcr :

vcncrimus, agnoscetis : nola sunt euini. Dieet l)o- CbrisUanos qui voluerint cssc diligemiores et mclio-

miiis, Sutcepior ineiit cs m , ei rcfuginui meuni , Deut res , ab iiisis Clirisiianis audlinri sunt insullalioncs.
iueits. Qnis boc dicii Dumino? Qut habitat in atljutorio Et ipiid prodest, fratcr, quod aliquando inveaiscivi-

Allitsinti. Quis e*t aui liabitul in udjntot io Allitsimi ? Qni latcm, ubi nullus est paganus? Ncnio ibi insiilial
iiuii haliiiai in adjntuiio su<>. Quis est qui luibitat cbiisliano quod cbri>tiaiius esl, quia non ibi invcnitiir

in adjntorio /t//issiim?Qui uon csl supetbiis, quomodo paganos : scd siint multi male vivcntcs cbrisiiani , in-

illi qui manducavcrunt ui esseul quasi dii, ct perdi- ler quos qui volucril bcne vivere, et iutor ebriosoa

dcruut <jiioil eraul facli homincs immortalcs. In adju- sobrius esse, et intcr fornicarios castns cssc, ci inlcr

torio cnim sun habilare voluurunt , nou in adjutorio consultorcs matbemaiicorum Ucum sinceriler coterc

AlUssimi : idco siiggeslionera scrpenlis audierunl, ct niliii tale requirere, ei inter spectatnres nugacium

prxccpiiiin D<?i coiitempscrnul ; ct inveneruut lioc tbe alroriim ' nolucrii irc nisi ad eccloiam psrtilui
,

eveuisse in sequod minalus csl Deus, non quod pro- insultalores ipsos cbrisiianos, et patitur verlia aspera;

misil ilialiolus (CYn. m ).

et dicunl, Magnus tu, jnstus, lu es Elias, tu cs Petrus,
i. [vcrs. 5.] Ergo sie et lu <Iie , Spcrnbo in cuni de coelo venisli. Insultant
quocunique sc verteril ;

qitoiitain ipte erucl rne, non egO me. Vidc si Ellilld ali •
aiuiit binc atque indc verbum asperum. Qund si limel

qiriddocct, nisi uttola spcs nostra non sit in nobis, et recedit a via Cliristi, cadit in laqueos vcnamium.
non >it in hominc. Unde lcerucl?D<;»Miis;eipttIawium- Qiiomodo aniein cum audiinilur b;r-c verba, nou re-
(iiun , etDe muscipula venuntium,
a verbo atpero. ceditur a vi.i? Quid est, non recedere a via? Quandu
magnum aliquid est o verbo atpero, qnid magnuiu :
audil vcrba aspera, undc sibi babci facere soIjIiuiii ,

Mulii in imiscipulam vcnauUum pcr verbum aspe- ut non curel verba a>pera, ncc recedat a \..i et in- ,

rum ceciderunl. Quid cst quod dicoTTcndit diabo- trct pci januam? Dicat : qualia verba audio, servus,

lus ct angcli cjus, lanqunm venanlcs lcndiiuL musci* peccator? Dominus meus audivil: Damonium habes
pulas ; ct longe ab ipsis muscipulis anibubinl homines {loan. viii, -18). Modo audistis vcrbum asperumquod
qui iu Christo ambulaut : non audcl cnim iu Christo dictum csl in Domiaum non opus crai ut Domiuus
:

tcndere muscipnlam . circa \iam pnnii , in via non boc audiret, scd monuii adversus verba aspera nc
le

ponit. Via aiitein tua Cbrislus sit, ct tu non cades in iucidas in laqueos venantium.

mnscipulam diaboli, Abcrranli a via jam ibi est 5. [vtrs. i.] lnter scapulas suas obumbrabil titi , e.
,

muscipula. llinc aiquc liinc ponil laqueos, liinc alque sub ulis ejus sperabis. Uoc dicit, ne lua prolectio a le

inde ponit muscipulam; inler laqueos ambulas. Scd tibi iit, ue putos quia lu te potes prolegere : ille te

vis sccurus ambulare? Noli declinare in dexleram proteget, ul eraai ; ct eraei dc niuscipula venanUum,
neque in sinistram ; el sil libi via ille qui tibi '
facius cl a verbo aspcro. lnter tcupulas sutis obunibrabil tibi,

cst via {Joan. xiv, 6), ut perducal tc ad se pcr se; et el a lcrgo potcs inlclligere , cl a peclorc : scapulof
iimi limcbis laqucos venanUum. Scd quid est, « mtoo ciiim circa capui sunt. Scd quia dicii, sub alis ejus

atpero? Multos per verbum asperum inisit in muscipu tperubis, manuTestum csi quia protectio alanim e\-

l.un ili.ilioliis : vcrbi gralia ,

qui volucriul esse Clui- pansaram facil te esse inici scapulaa Dci, ut biuc at-

sliani intor Paganos, insullatores palinnlur Pagauos; que biuc al.c Dei tc ponant in mcdio : ci non limobh)
erubcscunt inler insultalorcs , ci a vcrbo aspcro ro* ue quis libi noccal; lantiim lu noli indc rccfilcrc, ipio
ccdcntcs dc via , inciduiii iu laqueos vcnantiuin. Et iitillns iniiiiicus audei acccdcrr. Si gallina pnHOgil
quid libi facturum cst verbtim asperumMtibil. Nmn- pnlloa siins sub alis suis; quanlo inagis tu sub alis
quid nibil tibi facturus est laqurus, que tc eompeliit Dei tutus cris. ct advcrsus diabolum ci aageUn ejns,
inimicus per verbum asperum 1 Qiinniodn reiia plo- <in ! acroai potesiales tanquam aceipilroi elfctwivw-

rumque landuntur, :•< capui sepis londuuiur ivihus, liiaut, ut inflnnum pullum auferantl Neque Mttm
ct lapides miltuntur in sepem : lapides llli ulbil ia- line c.iii-a comparala c>i gallina i|>>i SapioitUs Dei
cturi miiii avibus. Qnando cuim ferll aveni qui lapi- .
nain CbrisUu ipse Dumiuiuj nosUu ei salvaior laoemm
ilciii initlit in scpem? Timcns BUleni a\is :na iciii so- galliuam sc dilit I
JcntMlcin, itnu mhm, ;

' iii.: Fdd. adilunt, prv U , <|uu<l | Hm, abcit. ' AliarcCoib m^... h
 1133 EJNAKK.YTIO iN PSALMUM XC. 1154
colligerf. ftlios tuos. tanquam gilllilia pultos suos, ei 110- Domimis aniiucrit, cxponaliir vobis : obscurum est
litisti (Muttli. xxin, 37)? Noluit illa Jerusalem; veli- enim , et crit magiius litictiis si intcllcxeritis. Tenla-
iiiiis nos. llla rapta est ab aereis polcstaiibus fugions lioncm qua: lii in ignoiantibus levis, liinoiem noclur-
alasgallinx, prxsumetis dc viiilms snis, cum essct num appellavit; el teuialionem quai lit in scientibus

infirma : nos eonfiienios infirmitatcm nostram , sub lcvis, sagiltam volaitcui per diem appellavit. Quas
alas Dci fugiamtis ; erit nobis enim tanqiiam gallina sunt lcvcs lentationes? Qux non sic instant, non sic

protcgens ptillos snos. Non cst cnim injuriosum no- urg<'iit, ui cogant . scd pussuiil cito declinata trans-
mcn gatlinx. Attendite cxteras aves, fratres : muluc ire. Eadem rursus facgravia. Si persecutor insiat.ct
avcs aiile nos fitant , caleraciunt pullos sttos ; liulla velicmciiter tcncl ignoranlcs, id csl noiidum linnos

sie avis iufirmatur cum pullis, quomodo galliua. Al- in lidc , nec scienles quod ad boc sunt christiani , ut
lendat Cliaritas vestra : hirundines, passeres '
et ci- fuiinam vitam spcrcn! ; cum cceperint lcrreri de ma-
conias videmus extra nidos suos, nec eognostimiis lis lcmporalibus, putanl quod deseruit illos Christus,
iiiruin fclus habcant; at vero gallinam cognoscimus ct sinc causa smil christiani; non nornnt enim , ut

in infirmitate vocis, in relaxatione pliimarum : lota dixi, quia ad hoc smii cbiisliani , ut pr.esentia su-

imitaiur afleclu pullorum ; quia illi infirmi sunt, in- percnt , ct futuia spcrcnt : invenit illos uegoiiunt
firmam se faeit. Quia ergo ct nos infirmi eramus, in- perambulans iu tenebris, et capit eos. Sunt
autcm
fiiinam sc fccit Sapientia Dei ;
quia Verbum caro qnidam qui noverunt se ad futuram spein vocalos
faclum est, et liabitavil in nobis (Joan. i, 12) ut sub qnia quod nobis promisit Deus, nou csi de isla lerra,

alis ejus spcremus. non est de isla vita ;

quia ist;e umiies lcntalioiies tole-
C. [t«. 5, G.J Scuto circumdabit te veritas ejus. Qnae randx sunt, ut illud accipiamus, illud acqniramus
siinlalx, boc est scutum; qnia ncc alx sunt, nec quod nobis promisii Deus iu xlcrnum ; norunl isia :

sculuiu. Si aliquid borum proprie essct, iiumquid scd quando ccepcrit persccutnr inslarc vcbemeiitiiis,
alx seutum esse possent, vcl seiiluin alx? Sed quia agcre ininis, pccnis, tnrmenlis, aliquando cediint, ct
figuraie per similituilines dici omnia isla possunt seienies tanquain in die cadunt.

ideo el alx el scnlum esse poiuerunt. Si vcre bpis 8. Quare aulcm in meridie? Quia mullum fcrvct
esset Christus, leo nor: esset ; et si leo csset, agnus persceutio : majores astus dixit mcridicm. Atiendat
non esset : ideo et lco (Apoc. v, 5), et agnus (Joim. i, hoc Charitas veslra <!c Scripluris mc prohantem.
29), et lapis (Act. iv, 10, 11), et vilulus, et si <;uid Quando de seminante ilieebat Dominns, qtiia cxiit
hujusmodi ; qnia nec lapis, nee lco, ncc agnus, nec seminans seminarc, ei aliud cecidil in viam, aliud in

vilulus, sed salvator omnitnu Jestis Christus. Istx pctrosa, aliud inter spinas ; dignaius cst ipse exponere
enim similitudines snnt, non proprietales, Vcritas similiiudiiiem, ei cuui vcnisset ad pclrosa, boc ait Hi :

ejus, inquit, circumdabil le. Tanquam scutum veritas sunt qui audiunt verbum , et ud horam gaudenl ad ver-
ejits est; nt non misceal eos qui in scipsis sperant, bitm ; et in tribulalione qna fil propter verbum, continuo
eum eis qui in Dcosperant. Peccator est, et peccator: scandalhantur. Quid cniin dixerat de Iiis qnse exieranl
sedda peeeatorem deseprxsumentem.contemneitcm, in pelro^is? Exorto sole, inqtiil, aruerunl,- quia non Im-
peocata stia non eonfitentem, et dicet, Si Deodisplicc- bcbitnl altam radicem (Matlh. xiii, 3 27»). Uitunl ei"o
rcnt pcccata mca, non permilteret me vivere. Alins qui ad horam gattdenl ud vcrbum , et cnm perseculio ftt-

aiitcm oculos non andebal levare, sed peictiliebai pe- ctu fttcril proptcr verbum, arcscnnt. Qaare arescuul ?

clus stium , dicens, Domine ,

propitius esto tnilu pec- Quia non hubebant fmnam radicem. Quat cst radix ?

catori (Luc. xviii, 13). El ille peccator, ct ille : sed ille Chariias : hoc enim dicit Aposlolus, Ui in cltaritate
irridcns , iste plangcns ; ille contcmptor, bic confes- radicati et [unduii (Ephes. m, 17). Qunmodo cnim ra-
sor peccalormn suorum. Veriias auiem Dei qux non dix omniiim malorum cupidiias I Tim. vi, 10), sic
(

personas accipit, diseernit pccniienlem a dcfondenie, radix omnium lioiiorum cbarilas est. Nostis hoc, et
discernit liumilem a superbo, disccrnit prxsumenlem snepe dicluin est
scd qture hoc volui commemorare?
:

de seipso a pr.esiimciite de Deo. Ergo veritas ejus Ut Psalmum, quia da'inonium meridianum
inlclligalis

tanqiiam scuto circumdubit te. propter xstum vehemcutis perseculionis posilum esl.
7. Nvn linubis a timore noctitrito , a sagilta volantc Sie enini Doniintis dicit : Orlus est sol, et aruii herba,
per diem , a negotio perambuitnte in tenebris , a ruina quia rndicem non Itabebal. El exponens nobis quid cst
et dannotdo meridiano. Duobus qux stipra dixit red- , a sole heibam arescere, dixil, quia perseculione facta
dimlur duo ijii;e infra dixit. Non timebis a limare non manenl illi '
, i7»ia ultarj radicem non habebant.
noclurno, a saijilla volante per dicm : et propler limo- Rccic hic intelligimus da^monium meridianum perse-
rem noclurmim, a negolio perambulanle in lenebris; ct cutionem veliementcm. Qualis fuii illa persecutio ali-
propter sagitlain volanlem per diem, a ruina et dm- quando, nratres, commeinorem, unde Dominus libe-
monio nteridiuno. Quid est liinendimi in nocte, et quid ravit Ecclcsiam suam , dignelur attendere Cliarilas
in die? Cum quisque ignorans peccat, tanquam in vestra. Primo, qnod imperatores et rcges sxculi pu-
nocte peocat : cum autcm scicns peccat, tanquam iu lavenmi se persequendo lollere posse de lerra nomen
die peccat. Duo ergo illa leviora; ipsa sunt graviora, Cnrisli ct noineo Christianorum ,
jusserunl ut quis-
qu.e repetila sitnt. Inlendite, ut diligenler hoc, si quissc confitcretur cbristianum, feriretur. Quicummie
' »'ss , unseres. ' llic Edd. adduut, in fide; quod a Mss. plerisque abesv
,, 55 S. AllCliSTINI i:r;scopi 1150

iinluii feiiii, iicgavit se ehristianum, sciciii quid rnall sei[isumcomput:ibal? Non Ollimdivisa siml ab Inviccin
f.irercl; perveuit ad ilttiui sagilla VOlailS |>rr diem. inemlira, c;i|iut et eorpus. Quid eSICSpul et eorpuSl
Quicuniqne auiem iiini euravit pncsentoui vitain, sed S.ilv.ilor elteelesia.Qiiomodo ergodiclum CSl, Cu.tent

certus iperavit ruturam, ileclinavlt lagittam volaiilem a lulere tuo milte, el dcna mitlia a dtxtrit luis ? Cadeul
per diem , eonleasui esi se clirUlianum : pereussus cnim p dmmonio meridiano. Magnui lerror, fratros, a

earne, liucratos est spiritu ; eispectare ecenit posltos lalerel.lirisiieadere, adexlrisCliriMic.idere Quomndo
apud Deum iu (piieie, cliain redeuiplioncra corpnris cadeut a latere ?Quarc illi a latere, illi a dexlrisi Quare
sui in resiirrcctiiuie iiiorluoriiui : cvasil a teiilatioue millea lalere, etdena millia adectrieTQuidest.a la-

illa, a sagilia volaute per diem. Ergo, Quieumque se tere mille T Quia pauciores sunl mille, qnaui denamil-

coulessiis fueril (.hristianuni , ferialur; quoinodo sa- lia qusc a dextrii cadenl. Quisuntisli ? Modo pknum
gitta volans per diein fuit. Nondum crai d:cmoniiim eril in nomiiie Cliristi, uiodo apcrtum erit. Qtiibus-

rueridianum, Qagrans vebemend pcrsecutione, ei fa- dam promisit Cbristus quia cum illo jtidicalmnl;

cicn» inagnos aslus etiain forlibus. Audile enini quid Apostolis scilicet, qui dimiscrimt oniiiia, et sccuii

scculuin sit : cmn. vidissent inimiei quod mnlli fcsti- sunteum. Nam Petrus ail illi, Ecce nos dimisimus
nareni ad marryrium , ct lanlo plurcs erederent in omnia, et secuti sumus le ; et boc illis proniisil, Sede-

Christum, quanloplurcspaliebanUir, dixcrunlapudse, bilii super duodecim sedes, judicanles duodecim tribus

Nos occlsuri sumus gcnus humanum, tot millia qu:c Itrael (Id. xix, 27, 28). Noliic putarc quia ipsia
crediint in hnc noniine, si occideriinus otniics, prope solis Dominus. Ubi enim sedebit Paulus
proinisit

nullus in lerra remancbit. Ceepit fervcrc sol, coepil apostolus, qui plus omnibus illis laboravil (I Cor. xv,

fnrvcrc a-stus. Auditc enim qnid jusserint quomodo :

10), si non ibi scdebunt nisi duodecim? Ille cniir.

aniea jusseraui, Quiciimquc confcssus se fuerit cliri- tcrlius dceimus est. Nam de duodecim cecidit Judas

sli.innin, feriaiur; jusscruiit postea, Quicuinque con- in locuin aulem Judx- iraditmis Matthias ordilialus
fessus se fueril chrisiiauum , lorqtieatur, et lamdiu est : in Actibus Apostolorum legiraus (Aa. i, 15-20).

Inrqncatur, doncc negct sc esse ehristianum (n). Com- Implcts suul duodeeim sedes. Non ibi sedebil qui
parale sagittam volantcm per dicm , ct ihemonium plus omnibus illis laboraviiv An duodccim sedes
iiirridiamiiii. Sagilia volans per diem quid erat? Qui pei fectio est tribunalis (a) ? Nam niillia scdebunt iu
se coiifcssus fuerit chrisiiinum, feriatur. Quis Ddelis duodecim sedibus. Sedundc niibi probas, ailaliquis,
eant merlis ccleritate non declinarcl '? Illud autem, quia et Paulus inter judiccs erit ? Audi illum dicen-
Si se confilclur chrislianum, uon occidalnr; sed lor- lem : ISescilis quia angelos judicabimus (I Cor. vi, ?.) }

quealur, donec neget ; si se negavcril, dimitlalur : da> Judicubimus, inquil. El ipse non dubitavit in pras
monium meridianum erat. Muiti ergo non neganies, BumpUone, qua credidit, compulare '
se inter itjoa
in tormentis dsficiebant; lamdiu enim lorqueliantur, qui judicabunl cum
Qui ergo judieabuiU Christo.
donee. negarcnt. Pcrseveranlibus auiem in non ne- ciim Christo, principes Ecclcsi* sunt, pcrfeeti
sunt.
gando Cbristiiin, quid facturus erat gladius, uno ictu Talibus dixil : Si vis esse perfectus, vade, vende omnia
occidcndo corpus, auimaiii ad Dcuin miitendo? Hoc lua, et da pauperibus. Quid cst, Vit esse perfeclus .'

fatiebanl el diuturna lormenta : scd quis tandem in- Vis iiiecum judicare, et nonjudicari. lllecontrisiatus
venirelur qui durarel adversus lantos el tam longos abscessil (ilatttt. xix, 21,22); sed multi lioe feee-
crucialus? Mulli defeccrunt : et, credo, illi dcfcceriint runl, cl multi hoc faciunt ergo isli cum
:
illo judi-
qui dc sc pra'sunipserunt, qui non babitabanl in ad- cabunt. Scd multi promiliunl sibi quia judicabuni
Jutorio Allissimi, el in prolectione Dei cceli ; qui noa cum CbristO, quia dimitiunt sequnntur omnia sua et
dixerunl Doiniuo , Susceptor meus n; qui non sub Christuro , sed babent prasumptionem de se, habcnt
unibra alarum cjus speraveruut, sed viribus suis mul- quemdam lyphum el superbiam, quara Deus solus
tum dedcrunt. Dcjccti sunl a Deo, ut ostenderet illis potest nosse, et non possunt evitarc damioniuin ine-
quia ipsc protegit, ipse lempcral lcnlaliones, ipse tan- ridianuin, id est, casum fervenlis caloris iiimix" per-
tuiii veuire permiltil, quaniuni potcst ferrc cui venit. seeutioms. Tales multi cum essent illo lcmpoie, qui
9. [vers. 7.] Multi ergo ceciderunt a damionio me- distribuerant omnia sua pauperibus, et sibi jam pro-
ridiano. Quain niulti, vultis nosse I Sequitiir, et dicit initlebanl quia sessuri erant cum Christo, et judica-
(.'miViii n latere luo viille, et dena millia a dextris tuis : luri gentes, fervenle calore perseculionis lanquaui
a
ad le aulem non appropinquabit. Cui dicitur boe ? cui, dse.nonio tneridiauo defecerunt in tormcntis, ct ne-
fraires, nlsi Dnmlno Jesu CbrisioT Dominusenim gaveruni Christum. Ipsistmt qui a tatere e«ehJerant:
Jesus, iion solum in se, sed el in nubis. llccnrdaniini tanqiiam scssuri cum Christo ad munduni judiean-
vcrba llla : Saule, Savl», quid mt fmtqntrU (Aa. ix, dum, reeideiunt.
i) ? Qiiando ipstuii ucmo laugcbat, el dieebal, Qnid 10. A dexlris antom dieam qui caduiit Soslis qiiia
me persequeiis'.' niuni|uid non in nobii seipsum eoni- cimi ippariMril ipsum Irihunal, ubl cum Chrism De<
pulalial? Quando dieebat, Qui [ccil nni ex minimis miiio jttdicabuiil qtu voluerunt eua el mio fiiriuni'
nuis , mihi (Vrif (Wn/l/i. xxv, 40) ; niniiie iu nobis
UeHSS, tt Bdd., quia crtdidil empuM
1

1
lov., aieritntem dcclinurel I r , celer.Uttem mm tU\ii- (a)iUncUafflslcr, seot I, dist. 47,cap. ^o.imici
narn. «
nwlloret hm., ccltrtiate nan dwiiiurel, scillcet fecho tribuiuiHs, Id e>i un versalila* iudieaiuiiiiu mi.-lVi.
.

mclilaiii vuiaiituui per dliun, lur, seilie.el onnies |ierl'eeti, qui, rehei
la) uii. uiuiiiiaiiiiiu iii ApologetloOi e. -'. suul Jiniiuiii. »
i
1157 FNARRATIO IN PSALMLM XC. US3
|M'ifrcti, radic-itiel ftmdati incli.iiit.iie, ui non arc- ruinticl dwmunio mcridiano. Quis nou tiinebil? Qui
trercnl dc snle et dsemonio ineridiano, lioc aii Domi- noii iu se, sed in Cliristo prasnraiL Qni anlem do ie
nns, Congrcgubunlur anie eum omnes gcntcs, ei duittcl prxsuuiiinl, clsijam sibi sperabuiitlaiusCbrisli ian-

illot ub imiccm, sicpl puilur dividil ovcs ab hwdis ; et quani judicaturi, clsi fullirns se jani spcr.ibaul a dex-
oves ponel n deitris, litvdos aulem a sinislris ; ct judi- iris Clirisli, quasi dicercl itlis, Venile, bcwdicti Pa-
rabunlur. Multi eriint qui judicabunt, scd pauciores tris mei, percipite rcgnum qund vabit paralvm tst ub
crmil quaui illi qui autc Irlbunal Blabunl : quia illi origine mundi ; ventl dxinouinin liicridiailllin, id esl,

lanqnam nilllc, illi lanquam dcna mlllia. A deilris fervens xslus persecutionis, vcheinenlcr lerrcns, el
posilis quid dicUirus est ? Esurivi, «1 dcdistis milii ccciderunl mulli a spe sedis judiciariie, de quibus
mttnducart•; Itotpes fui, el suscepistis me. Manifcsluni diciiinicsl, Cadent a tatcre tuo milte ; cl miilli a spe
csl quia liis dicel qui liabent subsmntiam Imjiis BJB- rcinuncralionis obsequioriiui siinruni, de quibus di-
culi, unde ista liiunana faciant. Tamen et ipsi cum f iuin esl , Et dena milliu a de.itris tuis. Ad lc tiuicm,

illis regiiabunt : quia illi tanquam milites, illi lan- id est, ad caput ct corpus, uou appropinqHabit, ruina
quani annonam pradteules Proviucialcs (a) , sub uuo et dxniouiuiii mcridianura ; quoiiiam uovil Dumiuus
taiucn bnperatore el miles et provincialis in rcgno qui suui ejus (II Tim. n, 1!)).

esl. Milcs furiis, prnvineialis dcvoliis : iniles fortis II. [vert. 8.] Yii itmtttiinn ocnlis tuis considcrabis, el

ORilionibos pugnal adversus diabolinn, dovolus pro- retributionem pcccalorum vidcbis. Quid est lioc? quaie

vincialis annnnam iniuiit mililibus. Intelligai Cliari- Kruniininen .'

Quia licuit impiis superbire in servos
las vrsira. Et audicul in (ine ad dcxterani positi : tuos , licuil impiis perscqui scrvos luos. hnpuiie crgo

Yenite, bencdicti 1'alrit inei, pcrcipite rcgnuin quod vo- erit iinpns, quia persccuti suui scrvos luos? Non erit
bis paralum est ab origine mundi. Lranl crgo illo lcni- irapune. Qu.iiiivis cniin tu pcnuiseris , et niagis indo

poieinulii, quando gravitcr inferbueral sol persccu- lui coronati sint ; Vcrumtumen ocutis tuis considcrubi*.

tioniset daanonium uieridianuin, cranl qui sibi pro- et retribntionem pcccalorum videbis. Ilalum i-iiiin quod
miilcbant quia judicaturi eranl cum Cbristo ; uon voluerunl, non bouiiin quod per nescicnles aciiiin ssl,

pnliierunt ferrc a:snnn pcrscculionis, et ceridcrunt a eis relribncliir. Modo opus e>t ut oculos fidei habca-
l.iierc ipsius : eranl ibi alii, qui non sibi promiue- inus, et videamusquia exallaniur ad lempus, cl plan-

b.mi sedes judicanlium ; sed pcr eleemosynas pro- gciit in irlcrinim ; el quibus dalur poleslas in servos
niiitebant sibi quia ad dexlerain fuiuri erant, quibns Dei lemporaliler, dicelur eis : he in igncm wtcinnm ,

diclurus erat Cliristus, Ycnite, benedicti Pntris ma, qui poratus esl diabolo et angelis cjus (hlulih. xxv, o*2-

percipile regnum quod vobis parutum est ab oriyine i\). Sed si babeat quisque oculos. sicul dixil , oculis

mundi. Ei quia mulli de spe illa judicandi cecide- tuis considerabis; non esl leve viderc impiltm florenteiu

runi, mulii auiemct multo plures de spc illa dexleraj in boc sa2eulo, et babere ad illuni oeulos, ul conside-

cecideruni, ideo dieiuin est Cbrislo : Cadent a latere res fide quid ille passurus cst iu finc , si sc non coi -

tuo milte, et dena miltia a dexlris tuis. Et quia millti rexeril : quia qui modo lonare volunt, poslea fiiluii-

erunt cum illo, qui oinnia illa non curarunt, ciim nantur. V erumtamen oculis luis considcrabis, el rctribu-

quibus lauquam nicinbris unus csl Clirislus : Ad te

lionem peccalnrum videbis.

eutem, inquit, non appropinquabil. Numquid ad soliim ii. [vers. 9.] Quouium tu es , Domine , spes mcn.

caput dixil, non appropinqunbit ? Non ulique sed nec Eecc venil ad illud , quare non cadal a ruina cl d.c-
;

ad Pelrum, nec ad Paulum, nec ad omncs Aposiolos, nionio meridiano : Quouium lu cs , Domine , spes mca:
nec ad omnes marlyres, qui in tonnenlis non defe- altissimum posuisti refugium tuum. Quid esl quod in

ccrunl. Quoinodo ergo non uppropinquabil ? cur sic alto cst rcfugiiim luiini? Uulti cnim sic sibi Eaciuni rc-

torli sunt. Propinquavit carni tormentum, scd non fugiiiin Dei , quo fugianl a lcmporalibus astibus. In

pcrvenii ad lociim fidei. Itaque louge er.it fides

altoesl cnini rcfugiiim Dei , Taldc in occuitoest, quo
ipso-
rum fugias ab ira veulura. Inius t altissiinum posuisli re-
a lerrore lorqucntium. Torqueant, necappro-
pinquabil terror ; lorqiieant , sed irridcbunt lornien-
ftgiuin liium. Non acccdent ad le inala , ct flagellum

lum, prxsumcnlcs in illo qui prior vicit,

non appropinquabit labcrnaculo luo. Qunniain Ange-
ut c;eteri
vinccrcnt. Et qui vincunt, qni de sc non gclis suis mandavil de te, ul cusludianl te in omnibus
nisi praj-
snmpseruni ? Iniendal Cliarilas vestra ad hoc enim
viis luis. In nianibus tollenl le, ncquando offcndas ad
;

dixit omiiia superiora. Dicet Domino, Susceptor meus lapideni pedem lunm. » IsUi suni verba qu;c diabulus

refugium meum Sperubo dixit Doinino Jesu Cbristo, quando illum lentavit. Sed
es («, et ; el, in euin ; quo-
nitnn ipsc erucl me de muscipula venanlium. Ipse eruet quia diligentius consideranda sunt, ne vos fatigcnius,

me, non ego inc. Inler scapulas suas obumbrabit libi

difleramus in crastinum (
quia et crastino debeiur
:

sed qtinndo? Quando sub vobis sermo '

), ut ab isto loco Psalmi rursus incipia-
nlis ejus sperabis. Scuto
cii cumdubit te veritas cjus. Qnia ergo in illo pr.esuin-
nius, propter Ucdium vcslrum; ne cum volumus linire

psisii, et lotam spcm luam ilio posuisti, sequitur, res obscuras pr.ccipitemus, et nun perveniaul ad
in ,

quid? Non timebis a timore nocturno, a sayilta vo- iiilclligeiiii.ini vcslram.

lante per diem, a ueyotio perambulanle in tenebrxs, a SEHSIO II.

1. Sicut non dubito meminisse Charilatcm vestram,

(a) Coiner Tractaium 12-- in Joanncm, n. 5, ubi Fvauge-
lii praMicatorus, mililes (brisu; Bdcles vcro a quibus illi 1
Sic pntioreset plerique.Mss. Uii ([Uidam cumEdd., fuia
stipeaitiuin debilum aecij.iunt, proviuciales Clirisli appcllat. el crastiiio. st Domuius lotitci il, incle vubis eril sernto.
IIS9 S. AUCl^TINl EPISCOPI IICO

qul bealeroo dle sermonl adfuistis , psalmura quein bominei Cbrlslum Jcsum (I Tim. n, ,'i) : ad hoc mo-

coaporamui exponere, ne ad terminum pervenireii an- diatorem , ut eos qui recesscrant, per re reconcilicl

•gustia lemporis impodivit ; el dilaia esi pars ejua bi niidiiis enim non est uisi intcr duos. Reccssoramus a
hodiemura diem. Uuc qoi heri adfuistis, recordamlni, majoslate Hei , et pcccaio nosiro offender&mui eiim :

i|ui noii idfuistii , «ogiinsciic. Propterca reeimui missus est Eilius niediator, qui sanguino suo mlvcrei

ipsaro leclioneiu Evangelii recitari, ubi Dominni tcu- pcccata nostia, quibtis Bcparabamur a Deo ; et intcr-

laius esi per ea vcrba Psalmi, qua hic audislia (Mutth. positui redderct nos ci ei rcconciliarel , a qno aversi
iv, U). lilco lcnlatus est Clirisius, ne viiicalur a teu- in peceatis nostris et delictis tcncbamur. Ipsc est ca-

lalore chriilianus. llle qui|ipe magister in omnibua pui nostrmn, ipse est Dcus a qualis Patri, Vcrbum Dei

lcntamur
teutari voluit, quia , ; sicut mori voluit quia per quod faela sunt omnia (Jonn. I, 3) : sed Deus ut

morimur; sicm resurgere voluit.quia resurrcelnri su- crcarct , honio ut recrcarcl l

;
Deus tit faceret , liomo

inus. Illa euiniqiix oslendit iu limnine, qui faclus est ui rcflccret. Hunc inluentcs, sic audiamua Paalmum :

propter nos homo, eiun csset Deus per quem lacti su- intcndal Charilas Vcstra. Disciplina csl isia et doctri-

mus, propter nos ostendit. Et sspe eommendavimm na schol.e liunts, qux vobis valeat uon ad unum psal-

Chaiilali vcslt.c, quod uos sape ilcrare non pigel ; Ut iihiiii inlclligenduin , scd ad innltos , si tcnealis hanc
quia forlc mtilti vcslrum legerc 11011 possunt, ipiia non reguiam. Aliquando psalmus , i<on solum psahnus
cis vacat legcrc, aut litteraa non norunt, saltein assi- sed ct omnis propbetia , aliquando sic loquitur de

duc audiendo nnn obiiviscantur salubrem fidem suam. Christo, ut capul solum conunendet , cl aliquaudo a

Ccileea repcluiido quibusdam molesti videamnr, dum capite it ad corpus, id cst ad Ecclcsiam , et non vide-
lainen quosdain a-diflcemus. Novimus enini mulios tur mutasse personam ;
quia non separatur capnt a

osscelmcinoria prxvalcutes, ct lcctiouis divinaj stu- corporc , scd tanquani de uno loquilur. Vidcil enim
iliosos, qui ea qu:c diciiui sunius noverunt ; et forte Charitas Vestra quod dico. Manifcstus cst ccrte omui-
nos ca volunt dicere quac non noverunt. Scd si cele- bus psalmus ubi de passionc Domini dicilur: « Fode-
rimvs suni, intueanlur <|uia cum lardioribus ambuiant ruiilmanus meas et pcdes; dinunieravcrunl omnia
vi.un. Quando antem duo coiniles unam viam anibu- ossa mca diviserunl sibi vcslimenta mea , et super
:

lant, quuruiu est uiuis ceicrior, alier tardior, in pote- veslimcntum meum miserunt sortem. > Hoc et Judxi
state cclcrioris est ut cum illo anibulct tardior , non quando auuiunt eruhescunt ; evidcntissinie cnim pro-
in potcslale lardioris ;
quia si velil celerior lanluni phetia de passione Domini nostri Jesu Chrisii prolala
faccrc quaiiluin potest , lardior illum non sequitur. cst. Delicta aulem non habebal Dominus nostcr Jcsns
Upus est crg» ut celerior refrenet celeritatem suam , Chrislus; et lamen in capitc ipsius psalinidieit : Umi,
et non relinquai comilem tardiorem. Iloc est ergo quod Detis meus, utquid inc dcreliquisti ? Longe a salute mca
dixi me sxpe dixisse , et nunc ilerum dico sicut :
verba delictorum mcorum (Pstil. xxi , 17 , 18 , 11) , 2).

dicil Apostolus, Eadcm tcriberc vobis, mihi quidem nun Videtis ergo quid dicaiur ex persona capilis, quid ex
pigium, vobis uulcm tutum (
Philipp. 111, 1 ). DoiniiniS persona corporis. Delicia ad nos pcrlinent, passio prn
noster Jesus Cbrislus, tauquam totus perfectus vir, el nohis ad capul perlinet : sed propter passionem illius

cuput, ctcorpus caput in illo honiine agnossimus ,

: pro nohis, et quod ad nos pcrtinct deliclorum solvi-

qui naius csi de Maria virgine ,

passus sub Pontio Pi- lur '. Sic el in isto psalmo.
laio, sepultus , resurrexit, asceudit in coelum, sedet 2. [ticrs. 1-8.] Jam istos versus heslema die tracla-
ad dexierara Patris , inde illum exspectamus judicam breviter commemoremus dlos. Qui hubiiat in
vimiis :

vivonnn atque nioriuoruni hoc est caput Ecclesix

;
adjutorio Allissimi , » proieclione Uei crnli eommorabi-
(Ku/tf* v, So). Cnrpiishujus capitis Ecclesia est, non tur.Hoccommendavinius ChariUti Vestrx iu istis ver-
qux hoe lococst, sed et quac hoc loco et per toium sibus, ne quisquam in se spem ponat, sed lolain spem
orbcm lerrarum nec illa quas hoc lempore sed ab
: ,
suam iu illo quosunl \iies noslrx ex ad-
ponat , in ;

ipso Ahel usque ad eoa qui nascituri sunt nsque in jutorio enim ejus vincimus non cx noslra prxsuiu- ,

lluem et erediiuri in Chiistum, ioius populus sancto- ptiom. Protegil crgo nos Deus cocli, si dicamus
riiin ad iinam civitilcm perliiieniiuin ;
qux civitas
Domino qnod sequilur Dicet Domino, Susccplor : mi
coipus est Cbristi eui caput esl Chriatus. Ihi sunt et sperabo in eum;
es lu, et refugium ineum, Deus meus,
,

Angeli civos nostri scd qnia nos peregrinamur, ia- a

:
quoniam ipsc eiuet me de nwscipnla venaiilium , et

boramus; autem in civilate cxspectant advenium

illi
verbo aspcro. Dixiinus quia mulli liiiienlcs aspei uiii

nosirum. El de illa civilaie unde peregrinamur , lit-

ipulam vcnauiium. Iiisultaiur
verbum incidunt in niiisi

tere nohis venerunt ips.e sunt Seriplurx qua nos

homini, quia clirisliamts cst; el pcenitel illuin, quia
: ,

hoilatilur ut hcuc vivanms. Quid dicani venisse lilte-

chrislianus faclus esl, el ah aspeio verho incidil
iu
via in pcr-
rasl Ipse rex deseendit, et factus esl nobis mnscipulam diaboli. InsulUlur eiiaui hmniiii. qu a
egrlnatione; ut in lllo ambulanies, nec erremua, ncc
inter inulios ehrisihnw meliua »ivil;et ttama ttpftra
iamus uec in lalrocinanltl iiuidainus ncc
laquoos diaholi. ul non
,
ihlii ,
ineidil in
verha insiiltatorum,
viam. Talem
in laqueoi irruamus, qui ponuntur Juxla sequatur. Qui aiiloiii
sil trilicum iu area, sed paleain
Chrisluui toiiiu, atque univcrsuiii simul
crgo sciontes
m
.iiiii

capiii
Bceieaia; ipsum
Eedesia- ,
nicdialnicin
aulem lolum natum de
scilicet inler
virgina,
Dcuui ut
1

«
m»s
Us
,

,viu.
Mua iu eraurainMr,
et M^s. M tr. «I l 01
home
, tttkHi
raeraam
MMM I
 IIGI ENa.MIiTIO !N PSALMIM XC || b2

In Dco spcrai, eruitur a muscipula vcnanliuni ct a Sunt enira quidam ila prxdestinati, ut novcril Doim-
vorbo aspcro. Quomodo aulcin le protegil Deu»? In- uus qui pertiiicani ad corpus ipsius. Cum ergo a.l

:er scapulas suas obumbrabil tibi : id est, ante pcclus bos non accedel illa tenlatio, ut dejiciat eos; isti m-
suum tc ponet, ul alis suis tc protcg.it ; si modo ngno- lclliguntur iu co quod scripium cst, Ad te autem non
scas infirmitatem tiiain, 111 quasi pullus inflrmus fu- appropinquabit. Sed ne illi peccatores quibus tania li-

gias sub alas malris, ne a milvo rapiaris. Milvi sunt cuii exerccre in Cliristianos, attendantur a
quibusdaiu
euiin aerex poicstuics, diaholus ct angeli cjus : ra- inlirmis, et dicatur, Ecce, quid voluii Dcus,
ut lan-
|x're voluut infirmiiatcm nostram. Fiigiamus stlb alas tum impiis el scelcralis liceat in servos Dei ? modicum
malris Sapienlix, quia ct ipsa Sapicntia infirmata est considera oculis luis, oculis fidei, et videbis retribu-
proptcr nos; quia Verbum caro factum esi {Joan. i, tionem peccatnrum in fine, quibus modo lania per-
14). Sicut inflrmalur gallina cum pullis suis, ut pro- mitiunlur, ul excrcearis. Hoe ciiim seqniiur : Verum-
tegat eos alis suh (ilatih. xxm, 57) : sic Dominus tamen oculis luis considerabis, el retributionexn
pcccalo-
noslcr Jesus Cbrisius, qui cum in forma Dci csset, rum videbis.

non rapinam arbilratus est csse xqualis Deo, ut in- 3. [ver$. 9-42.) Quoniam tu e$, Domine, spes mea,
firmaretur nobiscmn, et alis suis protcgeret nos, se- allissimum posuisti re[uyium luum. Non
accedent qd te
metipsum cxinanivit forniam scrvi accipiens, in simi- mata. Domino dicit : Quoniam tu es,
Domine, spes
litudinem Iiominum faclus, et liabitu invcntus ulh.uno mca ; altissimum posuisli refugium tuum. Non accedent
(Philipp. ii, 6c/7). El sub alisejus spcrabis. Sculo cir- ad te mala ; ct flagellum non appropinquabil labernaculo
cumdabit te verilas rju$ ; ncn timebis a timore noclurno. tuo. Dciude jani verba qux audistis dicti a diabolo
:

Tcntationes ignorantix , limor nocturnus; peccata Quoniam Angelis suis mandavil de te, ut custodiant
te
scientix, sagitta volans pordiem : in nociccnim iguo- in omnibus viis luis. In manibus
tollenl lc, nequando
ranlia intelligilur, in die manifesialio. Sunl qui igno- o/fendas ad tapidem pedem tuum. Cui
boc dicil? Cui
ranlcs pcccanl, sunt qui scienlcs pcccant : qui igno- dixit, Quoniam lu es, Domine, spcs mea. Jam puto
non
rantcs peccant, a limore nocturno supplanianlur ; qui esse exponendum Cbristianis quis sit Doniinus.
Si
scicnlcs peccant, a sagitia volante per diem percussi Deura Patrem intelligunt, quomodo illum lollent An-
sunl. II .i'C aiitem cum in gravioribus persecutionibus geli in manibus, ne offendat ad lapidem pedem
suum?
flunt, quousipie pervcniatur lanquam ad meridiem, Videtis ergo quia cl Cbristus Dorainus,
dum loqucretur
qiiicumque illo calore cecidcril, lanqiiam a dxraonio de corpore, subilo ccepit loqui de capilc.
Capul.no-
meridiaiio cadet. Et multi a calore isto cecidcrunt, strum appcllaium esi modo, cum diceretur
Quoniam :

sicul jam exposuimus bcsterno die Cbarilaii veslrx ;

lu es, Domine, spes mea; altissiimtm
posuisti reftigiitm
quia fervente perscculione dictum cst, TorqueaiUur luum. Ideo posuisli altissimum refngium tuum,
quoniam
Clirisliani, doncc ncgcnt quod cbrisliani suni. Cum tu es,Domine,spes mca. Quid sibi boc vull?
Atlcndal
antea solerent confessi pcrcuti, ad boc posiea lorquc- Chariias veslra : Quoniam lu es, Domine, spes mca;
banlur ut nrgarenl : el cum ouiiiis reus tamdiu lor- altissimum vosuisti refugium luum. Jam nou esl iui-
quealur , quamdiu ncgct ; Cbristianoriun toufcssio randimi pruplerea cnim seqnitur, ,v»„ UCC edent
:
a,t
lorqucbalur, negatio dimillcbatiir. Erat ergo tunc te mala, quia allissimum posuisti
refugium tuum ; et
magnus xstus perscqueinium. Quicumque in illa tcn- non appropinqitabil tubeniacuto tuo,
flatjetltim
quia „/.
latione ceciderunt lanquam a dxmonio meridiauo
, tissimum posuistt refugium luum. Nmi
autem lcginms
ccciderunt. Et quanli ceciderunt! Multi qui se spera- in Evangelio quia alicubi Angeli
p uiaviruui D, m ii -
baul sessuros cum Domino ct judicaturos, illi a laterc num, ne offenderel ad lapidem : ei lauicn
inielligi-
ceciderunt. Item mulii qui se sperabant ad dexleram mus. Hac enim jam facta sunt, et non
sine caus.i
futuros, in plebe saucta sitpendiaria tanquam provin- prophciala sunt, nisi quia futura erani, E» non pn<=-
ciales, qui annonnm militibus prxbcnl quibus dici sumusdicere, Postca voiiturus cst Cbristus, ul
,
non uf-
liabct, Esurhi, et dedistis milii manducare (ad dexle- fcndat ad lapidcm pcdein suum
judiraliirus enim :

ram enim erunt multi) ; el de ipsa spc Ccciderunt, cl veniel.Ubi ergo compleluin est? InlcndalCbaritas
vc-
plures inde, qui.i plurcs ibi. Pauciorcs cnini(|ui cuui slra.

Douiino judicabuni, ct plures qui siabuntanie illuin : 4. Primo Iios vcrsus a'idite Quoniam
:
tu es, Du-
sed non una cot.dilio eorum. Alii ad sinislram, alii mine, tpfs mea; altissimum posuisli refuaium tutim.
nd dexleram ; alii ut regnent, alii ul pimianlur ; alii Genus humanum niori honiincm noverat, rcsur^cre
ut audiant, Vcnite, benedicti Patris mci, percipite re- non noverat : ideo quod limeret habebat, quod spe-
gnum; alii ut audianl, Ite in ignem miernum, qui pra- raret non habebat. Ut crgo ille qui propler discipli-
paratus est diabolo el angclis eju$(ilalth. ixv, 32-41). nam limorem mortis, propter prxmium fuiuni!
fecit

Ergo qui ' a ruina et da:monio meridiuno cadenl, mille vitx xicrnx darel spcni rcsurreclionis, prior
resur-
a lalere, et dena miltia a dextris. Ad te atttem non ap- rexil Dominus noster Jcsus Cbrislus. Mortuus
est
propinquabit : quid? Dxmonium mcridiinum le non posl uiullos ; resurrexit anle omnes. Hoc passns
cm
dejicil. Quid mirum si caput non dejicit? Scd non de- mor».jndo quod j.im mulii passi eranl; boc jam fe<it
jicit et illosoui sic hxrenl capiu, quomodo ait Apo- rcsuigeudo, quod nulliis anle illum : quando enim
stolus, Sovit Domintn i/ki sunt eyis (II Tiin. n, 19). hoc accipiet Ecclcsia, nisi in flne ? Pixcessit in ca-
* aj ud Kr. veu. ct. lov. dcest, ijui. u. piie quod mcmbra sperent : novii enim Cliarilai ve-

Tatroi, XXXVII (Trtntt-ttpt.)

 S. AUGUSTlNl EPJSCOPI 4(04
nG3
Dical crgo Ecclcsh Scd itfl putemut quia scparatum csl capul a curporc :

slra quomodo 'mlcr sc dlctot.

dicl corpus capili suo, discrctiuii cstcnim locis, sed junciiiiu cst affcctu ; inta
t omino suo Jesu Chrislo,
mea altissimmn potuisti aiTcctus conjunciio clainavil dc COulO, Saule, Saule,
l vomatn tu es, DetntJM, tpes ;

d csi, ideo rcsurrcxisli a mortuis,

ct quid m« ptrwfTuoti * Proslravii eniui eum voce ol.jur-
rtfugium luum :

iu o. luui ascendisti,
ut alium ponerei refugium luum ganie, el lcvavil dcxlcra iniseranic. Q.ii corpus Cbrisii

spcs mca, qui in terra despcra- pcrsequebal.ir, faclus csl mciubnim Cl.risti; ul quod
asccndcns, cl flcres
inc rcsurrecliiruin essc non
crcdcbum modo dciebat, ipse ibi palcrc.tur.
uam, ci ;

j.im credo, quia ascci.ditin cceliim caput mcuui qito ; 6. Quid crgo, fraires? dc cnpile noslroquid diclum

caput praccssit, cl ii.cinhra seculura suut.

l'ulo jair cst? i Quoni.un lu cs, Doniinc, spcs mea ; aliissimum

manifcslum cssc quud dictum csl, Quoniam lu es, posuisti refugium luum. Non acccdcul ad lc mala
alHmmmm posuisli refugium tuum. flagellum non appropinquabil labernaculo luo. i
>)omine, spes mca ; el
Qnoniam Angclis mandavit
lloc pbnius dixciim. Ut haberem spcm resuircctio- Dicta sunt li oc. « suis d.i

nis quam non habebani, idco prior resurrcxisti, ut te , ul custodianl le in onu.ibus viis tuis. > Audistis

quo prxccssisti, illuc mc secuturum speramn. Yox modo, cum Evangeliuin recitarcliir ( Matth. iv, 1-11)
allendite. Baptizalus Dominus jejunavil. Quarc
Doininum suum, vox esl corpo- ba-
rniin est Ecclcsia- ad
ptizatus LH non aspcrnaremur baplizari. Nam cum
ris adcaput suum. ?

ergo mirari Son accedeut ad te mala, et

ips Joain.es dicerel Doinino, Tm ad mevenis baptnari;
5. Noli : s

appropinquabil tabemaculo luo. Taber- ego a le debco baptizari el Dominus, Sinc modo sic ;
flagcllum non
;

ii.habilavit Ver.um, enim dccet nosimpUie omnemjusliliam (Id. ui, 14 el 15)

uaculuiu Dei caro cst. lu carne
in ipso laberna- voluil implere humilitalem. ut ablneielur qni
sordcs
,i caro factaesl ubernacnlum Dco :

in ip:>o labcrna- Utquid hoc Propler supcrbiam luiu-

culo lmpcrator militavil pro nobis ; babebat.
non !

esl, ne milcs delicerel. Kl quia rorum. Existil eniin aliquaudo aliquis caiccliunienus
< ab lioste tcntalus
ulo
nostris, quia oculi nosiri qui forte docirina cl moribus vincil niulios li.lelcs ;
Ipsam carnem oslendit oculis
luroine ^to deleclanlur, atiendit jam baplizatos multos imperilos, el Hiullos
ista luce g.n.dcnt, ct visibili

qi.ia in numifcstaiioue posuit

carnem suam, ut omnes non sic viventes quomodo ipse vivit , non in lania

In sole posuit taberna- in tantacastiiate; jani illenec uxorcm

vulerent ; ideo p>almus dicit, coniincntia.non

rmouH suum. Quid est, in sole ? In aperto, in ina.iilesto, qua;ril,cl videtaliquaudo Gdelem.sinon fornicaniem,
lc.rena id cst, in luce quai lerras dc ciclo lameu uxore mtemperantius utentein potesi erigere :
in luco ;

suum. Scd quo- cervicem supeibi*. et dicere, Quid mibi iam opus e-t
|*rrundit, iui posuit t..bernaculum
tabemaculum suum, si non tanquam baptizari, ut boc accipiam quud isic habel, quem
jam
mo.lo ponerct
ibi
? boc cnim sequilur. pncedo I Don Quid
Sj.onsus procedcrct de tbalamo suo el viia cl docti ina lluic ii.us ,

soleposuil lubemaculum suum : et quasi dicerelur

pr;cccssisfi ? quanlum prxcessisli ? lanturnne quantum
l,i

ipsf, i.iquil, Jaiiijuam sponsus

pro- servus super dominum suum neque
ei,Qii<.modo?£t c°o lc ? Non est ,

thalumo suo; exsultavit u/ gigas ad currendum discipulus supcr magistrnm suum : snflicit scrvo ul sit
ecdctts de
Quod csl labcrnaculum, ipSU dominus ejus, etdiscipulo n! sit sicut magister ejus
rium (Psal. «III, li). sicul

Verbum sponsus, caro sponsa, el tbala- 24 25). Noli extolli ut non quxras Bapli-
c<t sponsa. (Id. x, et ,

Et crunt
,„„, dcrus virgiuis. El quid dicil Apostolus? smum. Baptismum quares Domini , ego servi qu.e-

tiuo in came una. Sacramentum

hoc magnum est ;
ego
sivi. Ripiizaius est ergo
Doniinus, et post baplismiini

nutcm dico in Cliristo el in Ecclcsia(Eplies.

v, 31 el 32).
tcnialus est, jejunavii quadiaginia diebus in myste-
Evangclio? Igitur jam non commemoravi. Non omnia uno
El quid ipse Dominus iu rio, quod sa?pe vobis
xix, 0). Ex duobus uniuii, ne occupeni nccessarij lcm-
.»n< duo, sed una caro(Uutlh. lemporc dici possuni ,

carnc unus homo, unus Dcus. Iloc autcm pora. Posl quadraginta dies csurivii. Polerat
el nun-
c< Vcrbo el
in terra manifestum qnomodo tenlareiur Aut si ille
laueruaeulum cjus scnsitOagclla ;
quam csurire : sed ?

xxvu, 26). Nuni- lu cum

csl q»ia fl..gellatus csl Dominus (ld.
non vincerel lenialorcm , quomodo discercs
Nequaqium Quarc? tenialor, Diclapi-
tentaiore pugnare? Ksurivil el jam
flagclla? ».
quid in cudo scntit ' :

esscl spes Quid magiiiun

Quia aliissimum posuit refugium suuin, ul dibus istisut pancs fiant, siFiltus Deies
mala, nec Qagcllum l..pi.libus panem facere,
nnstra ; cl non ad eum acccdent crat Doniiuo Jcsu Cbrislo dc
rropinquabil ul.cinaculo ejus. Longe csl super omnes qui de quinque pauibus lot niillia SiiMravit ( ld. xiv,

pcdes babcl ! n tcvra caput in coslo est, pauem. T.inia cnim inulliludo
cuelos, sed :
K7-21 )? De nihilo fecit

c.ipus in leira. Chi.i antcni pcdcs

ipsius flagella-
csca- qu:v salnrai cl lol inillia , unde processil
,

cl calcarcntur Saulo, clamavil capul Suulc, cranl iu nianibus Domini. Non esl nii-
rciilur ;.
Fontcs panis '

ix, 4)? tececapul nc- ipse fecil dc quinque panibus uuiUuin

p.i-
Suule, quidmep.iseq.ietis(Act. runi : nam
quia Chrisms re- tol milla, qui facil c,uoiidie in U>rr*
ino persoqnilur, sece capul '" ceelo : nis unde salurarcl
moritnr, et ntors ei ullra Ipsacnim
turg.ns a inorliiis, jai i non dc paucisgranis aieaso) ingeutta.
s.u.t nii-

Won aicedenl ad lc
Q
unii don.ii.abil.ir («oi... II. 'J),
racula Domud ; »ed assiduilate viluciuni. .id cr;;...

mula, ct fageUum -on «ppr<iphto««Mi' (abenaail* hw.

«««<;».• p*>
•
nld font.s mhm ireul ei nuuto ihvji, d,

mbusnmlL
,

fmes, ai itug. ei iteiuiu prol* »"'> «-/

i

•
yi.
in
von. el lov.,*ciui'. U.
B. deeit <.ux , tuqunqwtm ;
banc ferunt Er ven ct
.--«_-. f,mu-s vanis craiit : StqW) itttr» CUUI »IW
:

m HMM, '•-"

(l.lll JHMJ.
IIG5 ENAURATIO IN PSALMUM XC. 1106

fratros, impossibile erat Domino Je lapidibus pancs insidialorcs. Quid ergo respondit Dominus ? Poiest m
facere?Homincsfecitilelapidibus,dicentc ipsoJoanne le habilarc superbia cl dolus ; Cln islus non liabct ubi
Itaplisla : Polcns esl Deut de lapidibus islis suscilare in te babitet, ubi reclinet caput sumn. Quia recliuaiio
fitios Abrahai (ilatlh. m,9). Quare ergo nun fecil ? Ut cnpitis , bumililas Cliristi est. Nisi reclinaret capm ,

ledoccrel respondere tenl:itori , ut sifoile in aliqua non juslificareris. Talia desiderantes ct discipuli , ct
anguslia posilus fueris, et snggessci it libi lentalor, Si volcntes jam appetcro * sedcm regni , antequam viani
christianusesseseladCbrislumperliiicres.desererelte liumilitalis capcrcnl, quando illi suggestum esl a ma-
rnodo? nontibiniisissct au.\ilium?El forteadliucme- tre discipulorum , Dic ut unus sedeal ud dexteram , et

diciissecat.eiideo dcserit sed non deserit. Quomodo : alius ad sinistram tuam ; potentiam qua rebant : sed
l'.uilimi ipsum ideo non exaudivit ,
quia exaudivit. per passionem * bumiliiatis venitur ad potemiaiii
Nam dicil Panins non se csse e\audilum de stimulo car- regni. Ait Doininus : Poteslis bibere calicem quem ego
i.is suae angclo satanre , a quo cobpliizari se dixit : bibiturussum (itatth. xx, 2l,22)?Quidcogitalisaltilu-
Piopler qnod Domiimm (er rogavi ut uuferret eum a dinem regni , el non imitamini huniilit.itein meam ?

me, el dixit mihi , Suffieit tibi graiia mca ; nam virtus Ergo quid , si sic le lontel , Fac miracula ? ne lu ton-
iu infinnilale peificitur (
II Cvr. xi) , 7-9 ) Tanquani les Deum ,
quid debcs respondere? Quod respnndit
medico dicerctur, posilo forte epillicmale : Moleslum Dominus. Ait illi diabolus. Mitle le deorsum; quiu
est milii lioc emplastrum , rogo te, tollc illud. Et mc- scriptum est , Angelis sum mandavit de lc, ul in manibut
tliciis : Non, npus esl diu ibi sil ; non cnim aliter sa- lollanl le,nc forteoffendasad lapidem prdem liiuin. Si te

nari pnteris. /Egrotuin non exaudivit medicus ad vn- niiseris, Angeli te suscipient. Et posset quideni ficri,

liintalcin ,
quia exaudivil ad salutem. Ideoque forlcs fralres.ul si scniisisset Dominus.ohseqiiia Angeloruni
cslole , fraires; et qnaudo aliqua inopia teiitamiiii ,
suscipercnl carnem Domini : scd quid illi ait ? Ile-

Oco flagcllante et crudiente vos ,

quilius et parat ct rum scriplum Non lentabis Domiimm Demn luum.
est ,

scrvai a tcrnam liuTedilatem, non vobis suggerat dia- Hominem me puias. Ad boc cnim accessit diabolus ,

liolus : Si jnsliis esscs, nonne libi percorvum millerct ut tentarct ulruni Eilius Dei ipse essel. Videbal car-
ji.mcm quomodo niiil Elia' III lleg. 17, 6)? ubi
, ( nem ; scd majestas in operibus apparcbat. Angeli (e-
est quod
legisti Nunquam vidi justum derelicium, ncc
, 6limonium dixcrant. Ille videbat morlalem , ut tcnla-
semen ejus qutvrcns pimem Psal. xxxvi, 23 ) ? Tu rc- ( ret , ut Christo lentato doccrctur christiantis. Quid
sponde diabolo Veiuui dicit Scriptura Nunquam vidi
: , ergoscriptuin cst ? iVon tentabis Domiuum Dcum luitm.
jiistum derelictum , nec senien ejus quarens panem Iiaque iion lenlemus Dominum , ut dicauius: Si ad te
habeo cnim paneiu meum quein tu non uosti. Qucm pertincnius, miraculuin faciamus.
pancm ? Audi Dominuni : Non iu soto pane vivit homo, 8. Kedeamus propter vcrba Psalmi. Angelissuis, in-
s<il in omni verbo Dei. Putasne vcrbum Dci paiiein '
? quit , mandavilde te, ut custodiant lein omnibus riis luis.

Si iioii esscl fiaiiis Vorbtim Dei per quotl f.icta sunl In manibus lottent te , nequando o/fendas od lapidem
t.uinia, nnn dicercl : Kgo sum panis vivus, quide ctxto pedem tuuin. Sublaius esl Chrislus in manilius Ange-
descendi (Joaii. VI , i\ ). Pidicisli ergo qtiid respon- lorum ,
quando assumplus est in cccluin ; uon quia
dcas tculalori iu angustia famis. si non portarent Angeli , ruilurus erat; sed quia ob-
7. Quid, si lc sic lenlal , ut dicat tibi : Si cliristia- seqiiebantur regi. Ne forte dicatis : Meliorcs sunl qui
ims csses, facercs niiracula ,
quomodo fecerunt iuulti portabanl, quam illc qui puriahctur Ergo mcliora
chrisliaui ? Tu jaui suggeslione mala deecplus, lenta- sunt jiimenui quam liomines? Sed quia iiifirmiiatem
lrs Dominum Deiun tuuiu , ut diccres Domino Doo iionnnuiii portant jumenta; nec hoc dcbemus diieic :

nostro : Si clirislianus siun , el smn anlc oculos luus, etenim jtiiuenta si se subtrahant cadunl qui scdent. ,

cl in aliquo nuinero luoriiin nic computas , faeiam el Sed qnomododcbemusdicere? Nam et de Deo dictuiii
ego aliquid, qualiamulta feccriiiu sancti tui 'Teniasli esl : Ccetum nuhi sedes est(lsai. lxyi, 1; Act. vn, 49).
Dcum, quasi nun sis cliristiauus si hoc non facias. Quia ergo coelum pnriat , et Deus sedet , idco mclius
Multi talia desidcranles cecidcrunt. Nam Sunon illc est coelum ? Sic ergo ct de ohscquio Angolorum in
magiis talia desideravit ab Aposlolis , qui Spirilum hoc psalmo intelligore polerimus, non ad infiiniitalcni
sanciuni pecunia viluii comparare (Aci. vm, 18, 19). Domini perlinct , sed ad ilioruni
s
boiioriliccntiam ,

Amavit potcntiam miraculorum, ct uon amavii imita- ad illorum scrviiulem. Resurrexil autcm Dominus
lioiicmbuiiiililalis. Ideoqnidam discipulus.velquidain Jesns Chrisius , propler quid ? Aposiolum audile.
de turba cum vellct scqui Doniinuin, atlcndens mira- Morlaus csl propter delicla noslra, cl returrexit propter
cula qu.e lacicbal ; vidit illum Doruiniis supcrbum non jutlificalwnem noslram ( Rom. iv, 25). Itcin de Spi-
qu.crore viani buniilitalis , seil typhum potenti.-c , et rilu sancioEvangcliuin : Spiritus, inquil, nuuduin erat
;iit : Vulpcs foveas habenl , ei volucres cceli nidos; Fi- datus, quin Jesas nondum erat elarificntus ( Joan. vn,
tius avlem Iwminis non habct ubi caput recliucl (tfalth. 59 ). Qu:o est clarificatio Je.-.u ? Resm icxit , ct ascen-
viii , 20 ). Vulpes in le foveas liabcnl ; volucrcs cceli dil iu rreluin. A Dco clarificatusasocnsionc in cocluiu,
niilos in le liabcnl. Vulpes dolus cst ; volucrcs coc'i misit Spiritum sutim sancumi dic Pentecosies. In
supeibia est : sicut cniffl v..|ncres alia petunl, sic su-
onmos
1
sic Ain. F.r. ot Mss. ai i.ov., apparere.
porbi , ut ct \ul|>os cavcrnas liabeiuuolusas, i;a
* Dim Mss., putientiam.
1
5ic Mss. At l.iK!., i".itt;r,ne vnbinn Dci non siipwds f • Sic aiii. i.r. ci M^s. At t.ov., illius.
UM S.AUI.ISTINI LI'lSv.Oi'1 fiGtf

l .-, '
auiein, iu llbro Moysl Lxodo, a ilie ngni uccbl gclla prlncipuin ronfcsstis csl qucm nrg.ncr.it (Avt.

1 1 mamlticail qutoquagiBl»dIi»numcranlunciitoiaesl ll, v, etc ). Nmi uii-iiiu; qni.) Doniinus ipsiim (liiiiim

I.CI iu labulis lapideis scripta digilo Dci

(E.rod. \n, tiinorc.ii Irino ainoro dissolvil. Itcsurgcns euim a
19, i'tc). Quid sii digilus Dci, Evangelium nobisoxpo- inoi tuis ail 1'elro : 1'circ, amas me ? Non dixil : Timcs
mt : quia digilus Dei Spirilus sanclus csl. Quomodo nie? Nam si adlnic liinerel, offcnderct ad lapidcm pc-

probauMttl Dominus rospondena cis qui illuindice- dein suum. Amas mc'> inquit; et ille : Amo. Snflicic-

banl iu noinine Bccliebub «-jicerc dxmonia, ail, Si bat semcl. Forle milii sufficeret, qui cor non vidco ;

cgo in Spirilu Dci cjkio diemonia (ilattli. xn, 28) . quanio magis si.fllccrct Doniino ,
qui videbat quibns

cum hoc itarrarut, Si ego i.iquil : Amo? Non

mcdullis viseerum suoiiun diccbai IVirus
slius evangclisla , ,

iu digllo Dei ejicio dtvmonia (Luc. XI, 20). Quod crg<) Domino responden semel intcrrogat lierum,
snfiieii ;

posiium csi in uno apcrie ,

positum cst in aliero ob- eircspondet ille Amo'. Iiiterrogat terlio, et jain
:

scure : ncscicbas quid sil digitus Dci. cxpoi.il alius l.rdiu affectilS Pclrus, quasi dubiiarcl Domiuus do
cvangclisla, dic.ns eum essc Spirilum Dei. Digilo ainore ipsius : Domine, tu, iuquit, scis omnia, tu scis

crgo Dei sciipia Lcx data csl dic quinquagesimo ab quia amo le (Joan. xxi, 15-17). Scd Dominus ciim illn

occisioneagni, cl Spirilus sanctus vcnil dic quinqua- siccgit, lanquam diccrel : Tcr me ncgasti limeiido,

gcsimo a passione Doinini nostri Jcsu Gbrlsti. Occi- ter confiterc aniaudo. Isto amore ct ista cfaarilaie rc-

ms est agnus, faclinn cst Pascba, Impleli sunl quin- plevit discipulos suos. Quare? Quia allissimum posuil
qiiagii.ta dies, dala cst Lex. Scd Lex illa ad limorcm, refugium suum : quia clarificilus raisil Spiriluin san-

ikiii ad amorem : ut auiem limor convcrtereiur iu ctuni, solvil crcdcntes a rcalu Lcgis , ne in Inpideui

ninorem, oceisus est jusius jam in vcritalc; cujus ly- oflcndcrcut pedes cjus.

)>us crat illc agnus quem occidebant Judxi. lU-sur- 9. [cers. 15.] Jam cxlera manifcsta suni, fratrcs,

icxil ; ct a die. Paschx Dominl , sicut a dic Puschx quia sxpe tractata sunt. Super nspidem et basiliscum

agni occisi , numerantur quinquaginta dies ;

et vcnit ambulabis, el conculcabis leonem el draconem (»). Qnis

Spirilus sauclus (Acl. », i-*), jam in plcuitudine sit serpcns, nostis : quon.odo super illum cjIccI Ec-

ainoris, non inpasna timoris. Quare hoc dixi? Ad clcsia, qu;u uon vincitur, quia cavet astulias ipsius.

lioc ergo resurrexil Dominus ct glorilicatus cst ,

ut Qucmadmodum autem sit leo cl draco, pulo cl boc

miiteret Spirilum sanctum. Et tlixeram jamdudum nossc Charilatem vestram. Lco apcrte sa% vit; draco
capul iu uiramquc vim el potcstatcm ba-
quia caput in ccolo csl, pcdes in tcrra. Si occulte insidiatur :

toclo pcdes in lerra ; quid est pedcs

,
Doniini in ler- ,
bet diabolus. Quando mariyrcs occidebantur, leo erat
i a, nisi ' saneii Domini in lerra ? Qui sunt pedes Do- sxviens : quando bxrctici iusidianlur, draco est sub-

iuini? Apostoli missi pcr toium orbem terrarum. Qiu rcpens. Vicisli leoncm , vince et draconem non tc
:

suul p.-des Doinini ? Oumes Evangelisire, in quibus Iregit * leo , non tc dccipiat draco. Prohemus quin
pcragral Dominus universas gcntcs. Metucndum erat leo eral, quando aperte sxvicbat. Exbortans martyrcs
nc EvangolUix offeiulerent in lapidem : illo cnim in Petrus ail : Nescitis quia adversarius vester diabotu*

xeelo posiio capite, pcdcs qui in lerra

laborabanl, lanquam leo rugiens circuil, quoerens quem dcvoret

posscul oOcndero in lapidem. In quein lapidem? In (I Petr. v, S)? Aperte savicns leo quxrebat quein

Legem daiam.Ne ergo Legis rei

... labulis lapideis dcvoraret : draco quomodo insidiatur ? Per bxreiicos.

licicni, non acccpia gralia, el in Lcge rci lenerentur Tales limens Paulus , ne ab illis corrumperclur Ec-

ipsa csi cnim oflcnsio rcalus quos Lex lencbat nra, :

clesia a virgiuitalc fidei , quani gestat in co.de , ait :

iibsolvil Doininiis, ul jain in Legcm non offcnderciil. i Dcsponsavi enim vos uni viro virgiiiem castam

Ne pedes hnjns ctpilis inciiircrent in Legis rcatum, exhibcre Christo ; et timco ne sicut serpcns Evim
seduxil astutia sua, menlcs vestrx corrum-
inissus ca Spii iius sanclus ui amorem faccret,
ct sol- iti ct

vcrcl a limorc Timor Lcgem non iinplcbat, amor pai.iur a castitaic qux cst in Christo > (II Cor. xi.i.l
impleverunl; 5). Virginitatem paucx feminx liabent in
corporis
implevit. Timuerunl bomines, ct non
ainaven.nl el implevcnmt. Quomodo limuerunl, <l Ecclesia ; sed virginilatem cordis omncs fidelcs ha •

iDii impleveruni; amavcruut, etimpleveruntl

Time- beni. In ipsa fide virginilatcni cordis timcbat cor-

haiil boinincs, ct rapiebnnt rcs alienas ; amaverunl nui.pi a diabolo; quam qui perdiderint, sine caus.i

ct donaverunl luas. Ergo non est mirandum qula

ideo innt virgines corporc. Corrupta corde quid scrval in

in manibus Angclorum assumptus esl

Dominus iu corporc? Adeo nmlier caibolica prxcedil virgineni
DCS cjus ne h:sreiieam. ciiim non cst virgo in corpore ista
(celuni, nc offcndercl ad lapidem : illi Illa ,

mulier est in conle et mulier non a mariio

qoi in lerra laborabant in corporc ejus, pcragraiilcs
l.icla ,

intnm orbcin tcri •arum fiercnt rei Lcgis sublrnxil ab . Deo, sed a scrpcnle. Quid autem Ecclesia? Supcr
aspidem basitiscum umbutubis. Itex esi scrpciitiuin
tisttmorem, etimphtil cos amore. Timorc Petrus
et

nondum enim ac- b.isiliscus, sicut diabolus rcx est dxinoiiiorum. ti

ler ncgavil (Mittth. xxvi G9-75) ; ,

nnetum acceplo postca Spiritu conculcabis leonem et draconcm.

coperal Spiritum i

cum flducia rcepii prxdicare. Qui ad vocem 10. [vers. ll| Jam vciba IVi ad Lcclesiam : Q«o-
lancto,
uncillx ter negavll; lecepto Spiritu sanclo, inler fla-
1
sic Fr. ven. el. U>v. iu 1 >'..-.>i, MH U-

qnam cx Er. vcn. cl Lov. re-

> Mrslri imiin"» Ms»., fiitmjiil
' nmillilur »ox, nisi,
li.
(,i) ue boc versu J.uu suprt, ... I lur. ivl w.ix.u. I.
it.tu.U.US. u.
11:0 tNAfUUTlJ 1N ISALMUM XC. ino
ni.nu in me tperavii, critam cum. Non soluni ergo quod ditit Aposlolus (1 Cor. XIII , 12) : qnod nobis
capul, (\vlqi1 modo sedct in coelo.quia allissimum pruiiiitlil Dcus in magno praemio ouuiiimi labornm
imsuil rsfugium suum ad quod non accedcnt mala
, ,
uoslrorum. Quidquid laboras, ad boc laboras, ul
ct OageUoro non appropinqiiabtl tabcrnaculo ejns; videas. Ncscio quid magnum esl quod visuri sumus,
soif cl nos qui laboramus in lcrra , el adliuc in lenla- quando lota mcrees nostra visio esl : ct ipsum nia-
liouibus vivimus, qiiorum gressus limenUir, ne in la- gnuin visum hoc cst, Dominus noslcr Jesus Christus.
qucos incidaut, audiamus voccm Domini Dei nostri Ipse qui bumilis visns est, inse videbitur magntis, et
jonsolantis nos, et diccniis nobis : Quoniam in mt Ixtilicabil nos, quomodo vidctur niodo ab Angelis

tperavit, entam eum ;

prolegam eum ,
quoniam cotjno- In principio eral Verbum, et Verbum eral apud Dcmu,
vil iwmen mcum. el Deus erat Verbum {.loan. i , 1). Atlcndite qui Ime
11. [vert. 15.] Invocubil me, cl ego exaudiam eum; prnmisit, ipsum Domiinim in Evangelio diceuteni
cumipso sum in iributaiione. Noli timere quando Iri- Qni diligil nu; diligelur n Patre meo , el cgo diligavi
bularis , ne quasi non leeum sit Deus. Fidcs sit te- cum. El quasi diceretur ci , Et quid ci dabis qui dili-
cum, et lccuin cst Deus in tribulatione. Fluctus sunt gil tc? Oslcndam, inquil, meipsum illi {ld. xiv, 21).
raaris, lurbaris in navigio, quia dormil Cliristus. Dor- Desidereinus , et amcinus : flagrcmus, si sponsa su-
miebat iu navi Cbristus, perib.inl bomincs {ilattlt. iinis. Sponsiis absens cst, sustincanius : vcmel quem
vin, 24, 25). Si fides lua dormit in corde tuo , lan- desideramus. Tanlum piguus dedit, nmi timeat spon-
quam in navi tua dormit Christus : quia Clirislus pcr sa ne descrasur ab sponso non dimitlil pignus :

lidcm in le li.iliit.it. Cum turbari ccepcris, excila suuni. Quod pignus dcdil? Sanguincm suum fudil.
Cbristum dnrniiciitcm ; crige fideni luam , ct noveris Quod pignus dcuit? Spiiitum sanclum misil. Talia
quia non lc deserit. Scd ideo putas le doseri ,
quia pignora dimiltel ille sponsus? Si non amarcl, lalia
noii quando (a) vis eripil. Eripuit tres pueros de pignora non darcl.Jam amat. si sic amaremus
igue (0au. iii, 49, 50). Qui eripuit trcs pucros, dese- Majorcm dileclioncm ncmo habet ,
quain ul aiiimam
ruit Machabxos (II tiachab.wi)'! Absit. El illoseripuil, siiam ponat pro amicis suis (Joan. xv, 13) cl uos :

el illos : illos corporalilcr , ut infidcles confundercii- quoinodo possumus ponere aniinas noslras pro illu ?
tur; istos spiritualitcr, ut fulcles imitarentur. Cum Quid illi prodest, quando jam aliissimuin po'.u.i re-
ipso sum in tribulatione ; el eximam eum , cl yluiijhubo fugiiini siium, et flagellum non appropinquat lahcrua-
eum. culo cjus? Scd quid dicil Joannes? Sicut Clnistus
12. [vert. 16.] Longitudine dierum replebo cum. pru nobis animam posuil, sic ct nos debemus pro frani
Qiise cst longitudo dierum? Vita xlerna. Fralres, btts animam ponere (I Joan. III, 10). IJiiusquisqiio
nolitc putare iongiludinem dierum dici , sicut sunt ponens pro Iratrc animam, pro Cluislo ponit; qun-
liieme dics minores, xstale dies majores. Tales dies inodo pasccns fratrem , Christum pascit : Cnui uni ex
nobis habel darc? Lnngiludo illa cst qux i Iiabct minimis meis [ccistis, miiii fecislis (Mallh. xxv, 40).
liucm , xtcrna vita qux nobis promittilur in diebus Aincmus, et iinilcmur ; curramus posi ungiieula ejus.
longis. El vcrc, quia sufficit, non sinc causa dixit, quoniodo dicitur in Canliiis canlieorum : Post odoicm
replebo eum. Non nobis sufficil quidquid longuni cst wigitentoium tuorum cinreinus (Cunl. i, 5). Venilciiiin
in tempore , si liabet fincm ; ei ideo nec longuni di- ct olevit, ct oilor ipsius implevil nmndum. 1'ii.Iu

ccndiun cst. Et si avari suiiius, vitx xtcrux debcmus ndor? De ccelo. Scquere ergo ad ceelum, si nnn I..I

) sse avari : talem vitam dcsidcratc, qux uoii habel sum rcspoudes cum dicilur, Sursuni cor, sursiini eo
Jiiiem. Eccc ubi cxtendaiur avaritia nostra. Aigen- gilaiioncin , sursum amorcm, sursmn spem ; ne pu-
luui vis sine finc? Vilam xlernam desidera sine trcsiat in terra. Trilicum non audcs ponere in l.u-
lioe Non vis ul babcat fiiicin posscssio lua? Vilain inida tcrra, ne putrescat, qnia laburasli el messuisti,
.rlcrnam quxre. Lougiiudine dicrum reptebo cum. Quauis locum trilico lim, ci
irilurasli ci vcnlilasti.
13. Et ostendam itli saluiare meum. Nec linc , fr.i quxris locum cordi tuo? non quxiis locuni the-
iioii

Ires, breviler prxtereundum e»t. Ostendum illi snlu- sauro luo? Fac quidquid potcris in lerra : croga
lnre mcum : hoc dieit, Oslendani illi ipsinii Chrislum. iioii pcrdcs, sed rccondes. Et quis scivat .'
Cbrislus
Quarc? non est visus in lerra? Quid magnura nobis (|iii et te serval. Te iinvii servare, liiesaiirum tiiuui
liabet ostenderc? Scd non esl visus tali visu ,
quali iioii novii servare? Quaie aiucm vult ui locuni nuiles
videbimus. Tali visu visus csl ,
quali qui viderunt, ihesauro luo , nisi ut loeum mutes cordi mo? Nemn
rrucifiierunl : ecce qui viderunt , cruciliserunt ; nos cnim cogiiat nisi de ihcsauro suo. Quam nmlii hi<:
non vidimus , el eredidimus *. Illi oculos liabebaut, suntqui mc niodo audiunl, ct nou cst corcoruui ni i

ims non habemus? Iuio ct nos cordis liaber.ius; sed in sacccllis suis? In tcrra estis, quia in tena csi
a
pcr fidem adbuc videmus , iiou per speciein. Quan- quod ainatis miualur
: in coeluin , ci cril ibi eor \e-
do erit species? Quando videbinius facie ad facicm, striini. Ulii eiiiin fiiosit tliesaiinis luus, ibi eiitet c<t
liiuin (Mallli. vi, 21).
1
sic Rep. i»is. AtEdd., tnvoeavii.
1
rud., videmus ei credinms. PluresMss., isi/ji"<.is ei cie-
diriinuts.
* omnes prope 5lss.,riii»iHS.
(u)Farie, nuomodo : id est, quia i.oa ccrporalttcr eri-
|il.
 i:i S. AUCISTIM EPlSCUPI 1172
am:.l enim illc scniper, sivc blaiuliatur, sivc min;-
1N PSALMUM XCl lur : cl dical quoil atidistis in P-nlnn., Ilonum est eou-
KNAIMATIO. fiteri Domino, et psallere nomini tuo, Allismmt.
i, [veis. I.] Titulus Psnlmi habct, Ptaimui camici
SFItMO (u).
in diem '
tabbati. Ecce ct bodiernus dics tnbbati cst .-

I. Atleiulile ad Psalnium : det nubis Doininus

Iituic in prxscnti (cmporc oiio quodam corporalilop
ajici ire niysieiia qox hic contineiiliir ; cum propter
languido et fluxo ci luxuriosocelebrani Judaji. Vacniil
fasiidiiun animoruin cadcm diversc varieqtie Iractan-
enim ad nugas ; et cum Dcus prxccperii sabbalum
(ur. Nain luillum allud canlicum nosdocct Deus.nisi
(Exod. xx, 8). illi in his qux Deus proliibet exerceul
Rdei, spei, ei charitaiis : ut fidcs nostra flrma sil in
sabbalum. Vncaiio nosira a malis operibus, vncniio
ipso, quanidiii non illmn videmus, credcnus in eiim
illorum a bonis operibus est. Mclius esl enim arare,
quem non videmus, ut gaudeamus cum viderimus, ct
quam sallare. Illi ab opcrc bono vacanl; ab
sperr
fidei noslrx succcdat spccies lucis ejus , ubi jain non
nugatorio non racant. Nobis sabbaium indicit Dcus.
imbis dicctur, Credc quod non vidcs ; scd, gaude quia
Qtialc? Primo ubi sil vidcte. Intus esl, in corde
est
vitlcs. Spes etiam nostra incommuiabilis sit, el figa-
sabbaliun noslrum. Mulli cnim v.icaut nicmbris, ct
ttirin ilto, et non nutct ct fluctuet, nun agitctur; sic-
lunuiltiiantur conscieniia. Oinnis homo malus, sabba-
ut ipsc Deus in quo flgilur , non potest agilari. Spes
lum liabcre non poiest : nusqu.im enim illj couquic-
cnini modo vocntur; tunc non spes, sed res crit. Tam-
scit conscientia ; necesse est in periurbauonibus vi-
diu enim vccatur spes ,
quamdiu non videtur quod
vat. Cui aulem bona est conscienlia, tranquillus csl;
speraiur, diccutc Apostolo : Spes aulem qua: videtur,
et ipsa (ranquillitas sabbntum est cordis. Aiiendit
non est spes : quod enim videt quis , ifiiid sperat ? Si
ciiiui promissorcm Domiuuin ; e( si laborat in prx-
mtlem quod non videmus speramus, per patientiam ex-
senli, extcndilur spe futuri, ei scrcnatur onine nubi-
spectamus (Rom. vm, 24 et 25). Modo ergo palienlia
Inm trislilix; sicut dicit Apostolus, Spe gnudemcs
nccessaria est, quamdiu veniat quod promissum est.
(Hom. xn, 12). Ipsum autcm gaudium in lianquilli-
Ncino autem patiens estin bonis. Quando exigitur de
tatc spei uostrx, sabbatum nosirum est. lioc coin-
liominc paticntia, in malis agit : qnando dicilur, Pa-
mendalnr, hoc cantatur in isto psalmo , quomodo sit
licns esto, lolcra , susiine, niolestia est , sub qtia le
Iiomo christianus in sabbatocordis sui , id esi, in va-
Deus vult cssc foricin, tolerantem, longanimcm, pa-
calione et iranquillitate et serenilate conscientix su;u
lienten,. Scd niiniquid dccipil qui promisil? Medicus
non perturbatus. Indc dicit bic , unde solcnt pcrtiir-
exscril fcrrum nd sccandum vulnera cl dicit ei quem ,

bari homiucs , et docet tc agere sabbatum in cordo

secturus cst, Paliens esto, sustinc, tolcra : in dnlo-
luo.
rilnis exigit paticnliam, sed post dolores promiltii sa-
3. [vers. 2.] Prinium est, ut (u ipsc, si aliquid pro-
lulcm. El iilc (|tii tolerai dolores in ferro niedici, nisi
fecisii, Deo confilearis ex eo quod profecisti quia
.;ibi proponal saniiatem ,qnam noiidum liabet, deflcit
,

iimnera ipsius sunt, non merita tua. Hinc incipe sab-

in tlolore quein paiiiur. Multa ergo mala sunl in isto
b:ilum,non tibi tribuendo quasi non aceeperis quod
saciilo, inlus, foris; prorsus non cessant, abundant
accepisii ( l Cor. iv, 7 ) ; neque excusando le ab eo
scandala : nemo illa sentit, nisi qui gradilur viam
quod f.icis innli, quia ipsa sunl tua Pcrvcrsi enim ho-
Dei. Ei dicilur in oinnibus divinis paginis, ut lolcct
mincs cl pcrturbati , qui non agunt sabbaium innla
prxscntia, spcret futura , amct quem non videt , ut
,

sua Dco iribuunl, bona sua sibi. Si quid buni feccrii,

amplcctalur cuni vitlcrit. Cbaritas cnim qux lerlia
nobis adjungittir ad (idcm et spem, niajor esl supra
Ego feci, dicit : si quid inali fecerit, quxrit queiu ac-
cuscl, nc coniiicaiur Peo *. Et quid csi, Quxril qucm
lidcni ct spem (I Cor. xui, 15) : quia lidcs rcrnm est
accnsct? Si non est valde impius, ad manuin babci
i|i'C non vidcntur ; crit autcin species '
cum visx
salanam quem accusct Sainnas : fccit, dicit , ipsc milii
lueiinl : elspcs rei esl qux non (enetiir; qux advc-
persuasit : quasi satanas babeat potcslatcin cogeudi.
niente ipsa rc, non eriijam spcs, ipiia (cnebimus, non
Astuiiani suadendi balicl. Sed si sainnas loquerciur ,

spcrabimus : cbarilas auicm non novit nisi crescerc

cl taccrel Dcus, haberes unde le excusares : modo
inagis iiingisquc. Si enim ainamusqiiem iiouvidcnuis,
aures tux posilx sunl inier monenlem Dcuin, et sug-
i|iiomoilo amatnri stunus cum vidcrimus ? Dcsidcrium
gereiiiem serpcntem. Quare huc flcciuniur , hinc
ergo nostrum crescnl. Cbrisiiani non suuius',nisipro-
averlunlur? Non cessat satanas suadcrc nialnni ; scd
ptcr riilurum sxctilum : ncmo pr.cscniia bona spcrei,
nec Dcus cessal atlmonere bontini. Satanas auleiu
nemosibi promitiatreliciiatcmmundi, quiacbrlstianu8
non cogit in\itum : In lua petealate est eonsantire,
cst ; scd utaiur felicitate pnescnti, ut pntcst.qnomodo
aut non conscnlirc. Si aliquid pcrstiadcnic sataiu
polest,qaandopotesl,quaiitum potest. C.iimadcst,con-
mali IVceris ; diinido satnnain , SCCUSa lc, ul aceos.i
solminni IVigcnlias agal :ciundcet, justitia; Dci grn-
(ionc lua Dci niiscricordiain merearia. Expelit
• iUuui
i i.is agal Ubiquesitgralus, nusquam ingratui : ct Patrl

rnnsolanii cl blandiCHi gralui sit ; ct Patri fiimi accuaare qal non Itabel voniam ! Te accuta et acc pis ,

Indulgentiam Doinde mulii non Becusaal tttttttn),

thmi ci flagellantl ci dlseiplinam ti mii gratua til

1
SiCMSI iil.l. t.iii, iiunl nntem y. <
1
-.i uiobwes uss iuxiacnrc i\\. mi.m . in./i.'.

' Mi: mii. Ol tliq Hi klKr. .i 0»

• I
,
ii-ii hllffS.
• I lia. -. Mv WW , (iilHctur l\v.
-2.
(i) .\d |<.[iiijin babltusdle sabbatl, i \ d.
 1173 ENARRATIO IN PSALMUM XCI. ^7*
scd accusant fatum. Falum mcnm mc duxil , dieit. quando malc, landa vcrilalcm :quia pcccata (ligeliai,
Cum dixeris illi ,
Quare fccisli? quarc pcccasli? Et non csl iniquus. In nocteeraiDaniel.qiiando urabal :
illc : Falo mco malo. Ne ilical, Ego feci . jam mamis eral cnim in capiivitalc Jerusalem, eral iu polcstalc

ad Dcuin icndii ; lingua blasphemat. Nonduin quidem Inistiiim. Tunc niulta mala sancti paticbanlur : iunc
lioc aperlc dicit, sed lamcn allcude, et viilc quia lioc ipse in lacum lconum missus cst , lunc trcs pueii in
dicil Quaxis ab illo quid sit fatiim ; cl dicit , Slcllx ignem prxcipititi snnt (Dan. n, in). Il:rc paticbatiir

inahc. Quacris ab illo quis fecil slcllas ,

qnis nrdina- in captivilalc populus Israel : nox crat. Per iiociem
vitsicllas; nonhabelquid lilu rcspondeat, nisi Dens, confltcbatur Daniel verifcilem Dei; diccbal inora:ionc,
Rcsiat ergo ui sive pcr Iranscnnam , sive pcr cannam Pcccavimus , impie egimus, iniquilatem f.ciiuus : libi

lnng im, sive pcr proxiimnn ', Deum accusct ; ct cum Domine, glorin, nobis confusio (Id. ix, 5, 7). Verila-
Dcus puniat peccala , Dcum faciat auctorem pcccalo- tein Dei annuntiabal pcr noctcin. Quidest, vcrilalem
rum suorum. Non polcsl cniin fieri ul punial quod Dei annuuliare pcr noclem ? Nmi accusare Dcum,
fecit : pimit qiiod facis,ut liberctquod fecil. Aliqnan- qnia paieris aliquid mali; sed tribucre illud pecca-
do autem, dimissis omnibus, omnino dirccic eunt in tis luis , emendationi ipsius : Ad annunliandum nwne
Dcuin el quando peccanl, dicunl Dcus boc voluit
; : misericordiam ipsius, et verilalem per noctem. Cum
sf nollcl Dcus, non pcccarem. Ad hoc moncl ut non miscricordlain annoniias mane, ct veritalem pcr
solum non audiaiur ul non pecccs, scd accusctur quia nnciein, scinpcr laudas Dvum, scmpcr confilcris Deo,
pcccas?Quid crgo nos docct pialmus isie? Bonumot ct psallis nomini ejus.
conflteri Domino. Quid est confiieri Domino? In ulra- , 5. [vers. i.] In dccachordo psalterio, cum cantico in
que rc, ctin peccalo tuo, qn :
a lu fecisli, ct in bono cithara. Decacliordum psalierium non modoaudislis.
faclo, conlilcre Domino, qu :
a ipse fccil. Tunc psallcs Decachordnm psaltcrium signifleat decem prxccnta
nomini Dei altissimi quxrens : gloi iam Dei, non luam; l.egis. Scd cantare in illo opus esi, non porlare psal-
noincn ipsius, non tnum. Si enim lu quxris minicn tcrinni. Nam et Ju<laci liahenl Legem ;
portant , uon
lKi, qnxril el ipse nonicn luuin : si autcni tu nc- psallunt. Qui sunl qui psallunt? Qui opcrauliir. Parum
glexeris nomcn Dei , dclcl ct ipse nomcn tuuin. cst : qiiiopcranturcum tristitia, nondum psailuul. Qu.

Quoniodo aulcm dixi ,

Quiirit nomcn luum ? Quomo- suntquipsallunl? Qui cum hilaritale faciiml bene. In

do dixil discipulis suis venientibus, posteaipiam misit psallcndoenim hilaritas c-i. El quid dicil Apostolus?
cos evangelizare. Ciun fccisscnl imilta niiracula, el in llilarem enim datorem diligit Deus (UCor. ix, 7). Quid-
noniiue Cbristi drcmoiii.i ejecisscnt, mlcnnles dixc- quid lai is, cum hilarilate fac : houum tunc cl bcnc facis.
runt : Domine, ecce dwmonia nobissubjecta sunt. Dixe- Si autcm cum tristitia ficis, fit de le, non facis; ct por-

runl qnidcm, in nomine luo ; scd ille vidit in eis qnia las inagis psalterium, non canlas. ln psaltcrio deca-

ipsa glorificaiior.e gaudebant , cl cxiollebant sc,et clwrdo, cum canticoinciihara : hoc cst, verbo cl opere.
ilniit indc in supcrbiam ,
quia licuil illis cxpellerc Cmn cantico, verbo ; in ciihara, opcre. Si verba sola di-

dxmonia. Vidit illos quxrere gloriam suam , et ait cis, quasi canticum solum habcs, citharain non hahcs:
illis , quxrens imo conservans noniina eoruin
ipse, si operaris, el non loqueris, quasi solam ciiharam ha-
apud se : Notite gaudere in Iwc ; gaudele autem quod bes. Propter hoc et loquere benc, el Tac bcne, si vis

nomina vestra scripla sunl in coeto (Luc. x, 17, 20). babere canticum cum cithara.

Eccc ubi habes noinen,si tu nomcn Dci non negligas. C. [veri. 5 ]

Quia jucundnsli me, Domine, in faclnra

Psallc crgo nomini Dei , ut lixum sil apud Dctiin no- tua, cl in operibus manuum luarum exsultabo. Vidctis

men luum. Psallcre auiem quid est, fratres? Psaltc- qnid dicat. Tu me fecisti bcne rivenlem , tu me for-
riuin organi gcnus esl;chordas babet. Opus noslrum, masli : si quid forle boni facio, in faclura manuum
psalierium noslrum est : quicuiiique manibus opera- tuarum exsultaho : qnomodo dicil Aposlolns, lptius.

lur opcra bona, psallit Deo ;

qiiicmnque ore conliteiur, enim sumus figmenlum, creali in operibus bonis (Ephcs.
canlat Dco. Canta ore, psalM opeiibus. Ad quaiu rem? n, 10). Nisi enim le formaret ad opcra bona, non
i. [vers. 3.] Ad annuntiandum mane misericordinm nosses nisi opcra tua mala. Qui enim loquilur menda-
Inam, el veritutem luam per iioclem.Quid sibi vull quia cinm, dc suo loquilur (Joan. Vlll, 44) : boc Evangelium
inanc annuntianda cst misericordia Dei.et pcr nocicm dicii. Omne peccatum mendacium cst. Contra legcin
vcrilas Dei? Mane diciiur, quando nobis bene csl :
enim el contra veritaiem quidquid est, mcndacimii
nox dicitur, quando tristitia tribulaljonis est. Quid dicitur. Ergo quid ail? Qui loquitur mcndacium ,

crgo dixit breviter? Quando libi bene esl, gaude Dco, de suo toquitur; id est, qui peccal, de suo peccal.

quia misericordia ipsius est. Jam tu forie dicercs :

Altendile senlenliam conlra. Si enim qui loquilur
Si ergo gaudeo Deo, quando niilii bene esl, quia mi- mendacium, de suo loquitur; rcstat ut qui lo-

scricordia ipsius est; quando in Irisiiiia, in Iribula- quilur vcritatem, de Dei

' loqualur. Ideo dicitur in
tione simi, quid facio? Misericordia ipsius esl, quando alio loco : Deussolus verax ; otiuiw aulem homo mendax
mibi licne est; cmdelitas ergo ipsius <juaiidu male (Rom. lii, i)- Non tibi dicitur in bac senteniia, Vcde,
csl?Si laudo misericordiam ,
quaiidt. nonc est; re- securus raenlire, quia homo es : imo vide te hoini-

prehendam crgo crudclitatcm quando male est? ,

ncm, quia mendax cs; et ul sisverax,hibevcrilaiem,

Nou. Scd quando benc esl, lauda misericordiam ; >

sic Mss. At fM.,de neo : meudum quod jam supra cor-
1
Plurcs optimae noUc Ms«., pio.xiiikim. reximus.
 UT3 S. AICUSTINI MTSCl.,'1 IITf,

i.l tlc Deo riiclcs , ut lll vcr.ix. Quia dc tuo illani non fiiralur ubi ttVMlonom iuvcneiit, a fal o icslimonio
polcs babON ', rcslal ut inde iII.hii bibas, unde fluit. nnn ccssai, insiiliaiur inatriinonio alicno, (oneiipiscil
QiioiikhIo si a lucc reccsseris, in lcucbris cs : quo- rcm proxiini sui : farit hi c oiiuiia, cl florcl in divitiis,
nioda lapis non dc se fcrvet , scd vel a sole vcl ali in linnorlbus, In excclleniia nmndi hujnt. Vldel eum
igne, si ciiin calori suhiraxeris ', frigcscil; ibi appa- llle miserbene opcrans, « mala patiens; pcrtarbainr
rel, ipii.i quod fcrvcbat, nonerat ipsius; scd fcrvcbat etdir.it: Dcus , pulo, niali libi placcnl, ct bonos
vel a sole vcl ab ignc : sic ct tu si a Dco reccsseris, odisli, ainas eos qul faciuni iniquitatem. Si tominolin
frigesces ; si ad Deum accesseris, fervesccs; sicut dicit fucrit, cl illi cogitationi consenscril, pcrdct sabbalitm
Apostolus, Spiritu [erventes(Rom. xii, 11). Ilemdclitcc dc corde : jam incipit ad psaltcrium lioc non attcii-
<;uid dicil? Si ad emn accesseris, in lumine eris dcre ; deviavit inde, sine eausa cantat, Bonum est con-
idco psalmus dicil : Accedite ad cum, et itluminamtni ; fiteri Domino, et psallere nomini tuo, Altissime. Jam
el vulius vestri non erubescent (Psal. xxxm, 5). Quia pcrdito sabbato ab inlcriore homine et exclusa quielo
<Tgo nibil boni potcs operari , nisi illuminatus a lu- cordis, ct bona cogilalionc repulsa, incipil jam iini-
iniiic Dci, et fcrvefacius a Spiriiu Dei ;
quando vi- lari illum quem videl in nialis florentem ; cl convcr-
cleris te bene operantem, confilere Deo, ct dic quod lil sc cl ipsc .id f.icicnda mala. Dcus aulcm paticns
ait Aposlolus, dic tibi nc extollaris : Qtiirf enim habes est, quia xlernus csl , cl novil dicm judicii sui, ubi
quod non acccpisli ? Si autem acce.pisli, quid glcriaris oninia examinat.
i/Hfl« non acceperis (I Cor. tv, 7)? Hic ergo conliietur 8. [vers. 6.] Hoc nos docens quid ail? Quam nm-
3
Ueo et doccl nos bonam confcssionem ,
quia dicit : gnificaia sunl opera tua, Domine! Nimis profund»
Jucundasli me, Domine, in facluru tua, el in operibus facta? sunt cogitationes Iucb, Revera , fratres mei ,

mnnuum tuarum exsultabo. nullum mare tam profundum cst quam e&l isia

7. Quid r.gimus de illis qui malevivnnt, et floreni? cogitalio Dei, nt mali floreant , ct boni laborent
Ilincenim perliirbatum animum babet qui perdit niliil tain proftmdum , nibil tam allum ; ibi naufra-
sabbatum * videt se in bonis operibus quotiilie ver-
: gat omnis inlidelis , in isto alto, in isto profundo.
s.intem , et laborantem in angustia rerum , forle in Vis transire proftindum boc? A ligno Cbristi noli
inopia rei familiaris, forte in fame ct siti et nuditatc, rcsilire; non ir.crgeris : tene te ad Cbristum. Quitl
lorte se in carcere bona facientem, et illum a quo in cst quod dico, tcne te ad Clirislum? Ideo voluit ipsc in

ctrcerem missusest et mala facientcm ct exstiltaiitcin terra laborare. Audistis, cum propheta Icgcretui',
ct subiniral cor pcssima cogilatio adversus Dctuii non avcrtisse etini scapulas a flagellis, non avertisse
nt dicit : Dcus, quarc libi servio? quareobedio verbis eum faciem a sputis hominum, non averlisse maxil-
tuis? Non rapui aliena, non furlum feci, non boiniuem lani a psalmis eorum (Isai. l, G) : quare omnia ista

nccidi, non cujusquam rem concupivi , non falsum pati voloit, nisi ut consoletur patientes? Et polcrat 1 1

teslimonium advcrsus aliquem dixi.non palri vel ma- ipsc in fine resuscitare carncm suant; sed tu qui no:i

iriinjuriam feci, non ad idola inclinalus sum, non videras, non esscl quod spcrares : non distulit rcsur.

uccepi nomen Domini Dci in vanum : servavi mc a rcctionem suam , ne lu adhuc dubitares. Eo ergo liuc

pcccalo. Enumerat decem cbordas, id est, decem palere et tolera tribulaiiones in mundo, quem '
aiicn-
prxcepia Legis (Esod. xx, 1-17), etintcrrogat se se- disli iuClirislo ; et non tc moveant qtii faciunt nial.i,

cuiidiim singula, et videl se non peccasse, ncc in ct in isto sxculo florent. Nimis profundw faclx sunl
uno; ct conlrislalur quia talia mala p.itilur. El illi cogitalioncs Z).'i. Ubi esl * cogilalio Dei ? Ad prxscns
qui , non dico, aliquas chordas tangunt , scd nec lan- babcnas laxat ; sed postea aslringct. Noli gaudere ad
gunl ipsum psalierium, et niliil boni operantur, con- pisccm qui in esca suaexsultat ; noiidiim (raxit hainum '

: uliini idola : cl forle tunc videnlur cliristiani.quaudo pisratnr : nam jam ille hamum habct in faucibus. Et
niliil mali palilur domus corum; quando atitem aliqua quod tibi videlur longum, breve est : omnia ista rito

ibi tribulatio est, currunt ad pytlioncm, aul sorlile- Iranseunt. Quid est longa vita hominis ad xternila-
(.iiiii, aut inathemaiicuin. Dicilur illi nomen Cliristi tcm Dei? Vis esse longanimis? Vidc xternitalem Dci.
subsannat, torquct os. DiCilur illi : Fidclis , consulis Nam altcndis ad dies luos paucos, et dicbus tuis pm-
inatlicinaticum? Et ifle : Rcccde a me : ipse milii cis vis intplcri ouinia. Qux omuia ? Ut daninentur
prodidit res mcas; njm perdidisscm , el in planclu oiniics impii , clcoioncntiir omncs boni. Istis diebus

i 1'iiiansisst'jii . Ilomo bonc , nonne signas lc signo tiiis vis b.i t- iinpleri? Implet illa Deus tcmporc suo.
irucis Christi? Et lex oiiiuia ista probibvl. Gaudvs Quid tu t.vdium patcris et facis '
/ .IJcrnus csi ; lar-

<iuia rcs luas iiivcnisli ; nun es iristisquia tu perisii ? dat , longaniiiiis est : lu aulcin dicis , Idco ego non

Quanto melius lunica lua perirct quam anitna lua ? sum longanirais, quia tcmporalis sum. Sed in (h><«-

Siibsannat in bis omuibus; conlumeliosiis est paren- slate babcs : junge cor tuura xtci nitali Lu-i , ci cuiii

libus, odit iuiniiruiii , insectatur usque ad mortcm , illo xternus eris. Quid enitn dictuni esl de iini|>oral.-

• Sio Am. Er. ct Mss. At t-ov., bibere.

I Kr., qucmadmodum. Kva. et Lov., flim*. vtass., fu .
lrcs Mss., si ri cnlorem subliuxeris.
' Mss., qua ilkil.
Ali<|ucit ublntelUge, finem.
» SJc |x)lioi'cs Mis. Al txiv., ni enim perturbalum animum Alnpicit Mss idi , est, ctc.

h .betit, el periliml mbbalnm. H flni perdil uibbulum, vtdet

» 1'1,'i'iciuc Mss., iiKiimi'1.

tt, i-ti- Kee leena 1 1 , uisi quod babvt, .'

/ peritit siibbutum, » rlurvs proba BOta Uss., Quod aulem dtu p.Ua i> :l

,'uri.s.
n ii ttdtl se, elc.
 1177 ENAP.RATK) !N PSALSIUII xci.
ii:i)
bns ? Oimiit caro [ciium, el oiniiis clnriltu camis ul (los qu:c vidcl mala a malis fierl tolcrat. Qnare? Quia
feni : feiium arnil , ei flos decidii (Isai. xl, G-8). Om- Clernus csl , et videt quid illis scrvct. Vis cl tu ci.s.:

nia ergo areseunt el dccidunt ; non vcrbum illud : longaiiiiiiis et paticns? Junge le alernitaii Dci ; cuni
Verbum enirn Doinini manet in wternum. Transit fe- illn exspccla illa qu.-c iufra le sunt : ciiin cnim adha:-
iniiii , transil rlaritas foni ; scd habes qno tc tcncas : sciil cor liium Allissimo, infra tc crunl omnia mni-
Vcrbum Doiniiii manel in wlernam. I)ic ergo illi : Nimis lalia: cl dic qnod scquitur, Quoniam ecce iuimici tni
profundw fnclw sunt cogilationcs tum. Tcnuisti lignuni, ptribunl. Qui niodoflorent, poslca peribimt. Qui sunt
Iransis pe-f istam |irofiiuditatcm. Yides ibi aliquid? in- inimici I><:i? Fratrcs, fortc illos solos putatis inimicus
leltigisibi aliquid? Intclligo, dicis. Si fam clirisiianus Dei qui blasplicmant? Sunt quidem et ipsi , ct airocrs
cs, ct bcnc crudiliis, dicis : Deus judicio suo reservat isli qili nec lingua ncc cogilationibus malis parcuiu
oiunia. Doni laborant, qui.i flagcllanlur ut filii : mali injuriis Dei. Et quid faciunl Dcocxrelso, atirno?Si
exsuliaiii, quia dainnaiiuir ot alicni. Duos filioi habei pugno in coliininain fcrias, tu Ixdcris : ei pul.is quia
lioino; altcnim castigat , altcrum diniitiit : facil unus blasphemia Dcum pcrcuticns non tu disrumpcris?
malc, ct non corripitur a patrc ; aller mox ul se mo- nain nihil facis Deo. Scd iuimici Dei aperie blasphc-
vcrit, colaphis cxditur , Qagellatur. Unde ille dimit- matorcs sunt, ei quoiidic occulti inveniunlur. Cavcl-
liiur, ille c.cditur, nisi quia buic ca:so lucreditas ser- iales inimicitias Dei. Quosdain cniin occullos ininii-
valur, illc aiitem dimissus exlixrcdalus cst? Vidct cos DeiScriptura apcrit; nlquia non illos potesnosMi
cum non habere spem , et dimiliit eum ut faciat quod cordc tuo , noveris Ulos in Sciiplura Dci , et cavcas
Ynll. 1'ucr auicm qui flagellaiur, si cor uon habucrii, inveniri ciun illis. Aperlc dicil Jacobus in Episto! i

ct imprudcns fuerit ct stultus ,

gratulatur fratri suo sua : Nescilis qnia amici-s liujus mundi, iuimicus Dci
qui non vapulal ; et gcntil de sc, ei dicit in corde suo '.

constiluilur (Jacubi iv, i)l Audisti. Non vis csse ini-

Tanta mala facit fialcr mcus, qiiidquid vult facit con- niicus Dci ? Noli csse amicus liujiis mundi : nam si

ira prajcepla palris mei , el nemo illi facit vcrbuin amicus fueris hujus mundi, ioimicus eris Deo. Quo-
ilurum ; ego, niox ut me movero , caedor. Stullus esl, rnndo cnim non potest ficri adullcra conjux , nisi ini-
imprudcns est ; atlendil quid palitur , non attendil mica sit viro suo : sic anima adultera amore rcrmn
quid illi scrvatur. s.Tculariiini, non potestnisi inimica e»se Deo. Tinict,
9. [vers. 7, 8.] Idcocum dixisset, Nimis profundw scd non amat poenam liuies, non justitia deleclaiur.
:

fnclw sunl cogilationcs liuv ; subjrcil slatiin , Kir im- Ergo iniinici Doi omncs amalores inundi oiiines in-
,

prudens non cognoscet, et stutlus non inlelligel ea. Quaj quisiioresnugarum, omncs consullores soriilegoriiin,
siinl qu:c non inlelligct slultus , et quae non cogno- mailiemalicoium , pytbonum. Intrcnt ccclcsias, non '

scel imprudens? Cum exoriuntur peccaiores sicul fe- intrcnt ecclesias; inimici Dci sum. Ad lempus possum
num. Quid est, sicut fcnum ? Virent cum hiems est; florcre sicut fenum ;
pei ibunt autem cura ille inspi-
,

sed arescent sesiate. Aliendis florem feni. Quid citius ccrc cccperit, ct judicium suum in omnem carncm
Irausit? Quid lucidius? (|uid viridius? Non te delcctet adduxerit. Junge te Scripiuraj Dei, cl dic illud ciuu
viriditas ipsius , sed time ariditiiem ipsius. Audisli islo psalmo : Quoniam ecce inimici lui peribunt. Non
peccatores sicut fenum^ audi et justos : Quoniain ecce '. ibi invcniaris, ubi peiibuut. Et dispergentur omncs
Iuicriin videle peccatorcs; sicut feuuin florcnt, bene: qui opcrantur iniquilatem.

sed qui sunt qui non cognoscunt? Stulti et imprudcn- 11. [vers. ll.]Quid tu qui laboras modo, si inimici
tcs Cum exoriuntur peccatores sicu! fenum, el prospe- Dci peribtuit, et dispcrgentur omncs qui opcranllir
xciint oinnes qui operanlur iniquilatem. Oinncs qui in iuiquitatem ? tu qui intcr ista scandala, inter iniqui-
cnrde suo non rccta sontiiml do Deo, prospcxcrunt tales humanas gemis, qui uibularis in carue, scd gau-
pcccatores cxoiic.ntes sicut rciuim, id csi, florcnfcs ad des in corde, quid lu?qii:e tibi spcs, ocorpiisClinsli?
lcmpus. Quarc illos prospiciunt? Ut intercant in sm- Cliristc, qui in ccelis scdes ad dextcrani Patris, scl
ailumswculi. Allciidunt cnim llorcm ipsorum tcmpo- pcdibus ttiis et meinbris luis laboras in lerra, ct dicis,

ralem, imilantur illos, et volentcs cum illis florcre ad Sauh; Saule,quidme persequeris (Acl. ix, 4)? lu qiiam
lempus, intcreunt in a:lcrnuni : hoc esl, Vi imereani spcin habebis , si inimici Dei pcribuni, et dispcrgen-
iu swculum swculi. tur onines qui opcranliir iniquilatcm ? quid iibi cril ?

10. [ vers. 9 , 10. ] Tu aulcm Altissimus tn wlernum Et exallubitur sicut unicornis cornu nieum. Quare di-
«, Domine. Expecians desuper c\ xlcrnitate tua sil, sicut unicornis?
Aliquando tinicoruis significal su-
quando transeat tcinpus iuiqiioruni , cl vcniat tempus perbiam, aliquando unicornis exaltationcm unilaiis si-
justorum. Qitoniam ecce. Intcnditc , fratres. Jam et gnific.it :quiaunitasevaliatur,omncshxrcscs cum ini-
ipse qui loquilur * (loquitur cnim ex pcrsnna nostra, micis Dei peribunl. Et exaltabitur sicut unicomis cormt
loquiiur ex persona corpnris Clirisii : Clirislus enim tneum. El quamlocril? Et seneclus mea in misericor-
luquitur in corpnre suo, id est, in Ecclesia sua), jam dia pingui. Quid dixil, seneclus mea 1 Novissima mca.
junxit se xlcrniiati Dei : sicut vobis paulo ame di- Qiioniodo in retatibus nostris novissima scnecius csl
cebam , longaniniis cst Deus et paiiens , omnia isla sic totum lioc quod mndo pntitur corpus Cbristi iti

laboribus, in oerumnis, in vigiliis, in luui», in sili

1
AputlEi'. ven.eifov.,o»omorfo?/:cccin(mm, etc. M.
1 Sie
in scandalis, in iniquitalibus, in prcssurU, juventiu
Mss. pra;ter alteruin e i:nrb. qui Uabet, et ipsum
i;ui. At l' Jil., ct ipse loquuur; ouiisso, qui. 1
sic \m Er. el [ luriquu MS3. At ixiv., inlrant.
117'J S. AUCUSTINI ENSCOPl 1180

ipsius Bll : MuaclU ipsius , iii csl , iiuvis..iiiia ipsius dumtis Dei noslti florcbunt. AdliUC miiltipHtabuntur iit

>n Ixlitia uruui. i.i Inlendal Cbarilas veilrii qulu iii« I iiccln ubcii : cl tran jitilli crunt , ut iiiiuuiilieut. Iloc
,

vii HiMtluiaiH, no puleiii 01 mortein : liomo eniin oalBabbalumquod vobiu paulo auieeommoudavi, unde
iu earua Ideo aenoacil , irl morlattir. Beuecia Eccle- babel liluliini PsaluuiB. Tranquiili truttt, ut annun-
si.i- candida erit rode factis , morta autem non eor» tient. QunrO iranquilli amuintianl ? Nmi lllos IHOVOI

nunpetur. Quoil eal eapul acaia , Imc erunl opora fcmiin peccatornm : eedrui ei palma uec bi lompeaia-
iioaira. Vidciis i|iiciii.iiiiiiuiiiim canescal eapul , el in« tibus ciirvaniiir. Ergo Iranquiili lint, ui annunliout :

albescat, quantuincuinque aenectm occedll. Qui bene cl vcrc, qnia modo amiiintiamluin cst et suhsannanli-

aene«eil ordine auo, qusrii illi stiqiiaiido i.n capile lnis bomiiiibus. iniscii bomiiies amatnres imiutli I

capillora nigraro, ct non Invente : aie cum luerit vita anmmtianl vobis qni plantali lunt in doino Domini
nualra talia , ut quxratur nigritudo poeeatornm, ct qui conlitcntiir Doiuino in cauticoct citbara, in verbo

iion invcuialur; scnocla isla juvcnilis cst, senccla isla et opcre,ai ntianl vobia , et dicnnl vobis : Nolite

viridia csi, aernper virebit. Audistia <le fcno peccato- seduci feliciiate iniquurum, nolile aitendere florein

rum, audile dc senecia juaiorum : Scnecius in irwouii-

fcni; nolile allcndcrc ad lcmpus bcatos, in ujlcruuin

sericordia pimjui. luiseros. Nec ista qux modo foris videlur,

bcalilutlo

12. [vcrs. 12.] Kt rcspexit ocutus meus in inimicis vera cst ; ncc in cordc bcati sm t, quia lorqnenlur

meis '. Quos dicil iuimicos suos? Omncs qui Operan- inala eonscienlia. Tu autcm iranquilliiscslo, speraus
tur iniquitatem. Noli attcndere quia atnicns tuus est de promissis Domini Dci lui. Quid cnim anmmti.ibis
iniquus *
: incnrrat negotium , ct ilii illum probas. in tranquillilalc? Quoniam rectus Dominus Dens, et

Ineipis venire conira iniquitnlem ipsius, ct ibi vidcbis, non esl iniquitas iu co. Attendile, fialrcs, si planlati

qilia quamlo lilii blanilicbaliir , iuimicus eral ; sed cslis in domo Domini, si vuliis florere sicul p.tliua, et

nontlum pulsavcras, non ut inslilucrctur in corde inulliplie.iri sicul cetlrus l.ibani, et nou arcsccn: sic-

qnod non erat, scil ul eramperet qstnd erat. F.t rtspe- tit fcnum sob: camlcnlc ; sicut bi qui videntur florere

xil ociilus meus iu iiiimicis mcis; el in eisqui iiisurijunt sole absente. Si ergo imn vultis cssc fcnum, setl pal-

in me malignaulibus, autlicl auris mea. Quaiulo? In se- nia el cedrils, quid annunliabitis '
? Quoniam reclus

necla. Quidcst, in scuecia?ln novissinio. Et cjtiid

Dominus Dcus , el non esl iniquitas in itlo. Quoiimdo
andiel auris noslra? Stantca ad dexlerain audicmus iiuii est iniquilas ? 1'anta mala facil' ; sanus csi, Glius

t|tiod dicclur cis qui sunt ad siuistrain : he in ignem habet, plcnam dumum, abuiulal gloria, exalialnr b<>-

aternum, qui paraius est diubolo ct angclis ejus (Mattli. noribus, de inimicis vindicalur, el oinina mala com-
xxv, 41). Ab islo nudiiu malo jusius non limebit. miltit : alius innoccns sui ncgotii ', uon rapiens aiie-

Scitis quia diclmn cst in quodam psalmo : < ln me- na, non conln qiicmqiiam facicns, laborat in viuciilis,

nioria xterna cril jiislus; abaudiiu malo uon tiinehil»

in carcerihus, iu iuopia xstu.it ct suspirat. Quomodo
(Psal. cxi, 7). Quo auditu nialo? Ite in igucm xter-
iion esl iniquitas in eo? Cslo tranqiiillus, el inleliigcs;

nani perturbaris , et iu cubiculo luo ubscuras tibi lu-

num, qui paratus cst diabolu ct angclis ejus. Et in

mc malignanlibus auris ccm. Kadiare libi vult atlcruus Deus ; imli libi facere
cis qui insurgnnt iu , audict
nubiluni de pcrttirbaiione. F.sto irampiillus in lc, ct
mea. i

13. [vers. 15 Transit fenuin, iransit (los pecealo- viile quitl libi tlicani. Quia Dcus a'lcrnns est, quia me-
]

rimi : quid dejustis? Justus ut pnlinn florebil. Illiex-

do parcit malis, adducens illos ad poaniientiam ; Ba«

oriiiiitur sicul fenum ;

justus ul pnlina flonbit. In |>al-
gcllat boims, erudiens illos ad regnnm eecbirnm ; »o>»

ma alliludinem signiflcavil. Forie el boc Bigiiinetivil

esl iniquitas m eo : noli liimre. Ecce cgu llagcllalus

in palma, quia in novissiniis suis pnlchra cst; ul illi-

sum laiitum, nianifestom cst , confiieor, pcccavi : non
tiimi cjus a lerra ducaa, finem ipsius in cacu- eniiu dico mc jiislum. Iluc cniin dicunt plerique.

mine, nbi habet totam pulebritndinem : a^pera radii Qii.uulu cst furtc quisquam iu aliqua miseria, in dnlo-

coma sub ccclo est. Erit rilms, inlras consol.ui illum : ct illc, Pcccavi, fatcor,
vitleliir iu lerra , puicbra
ergo et tua pulcbritudo iu line. Radix tua fixa sit: sed suiil peccala mca , agnosco illa ; sctl iiumquiil lanla

sursuni versus babemus ' radicem nostrain. Dadix peccavi Ego novi quanta fccil irte, cg<i
, quanla ille ?

ascemlil in cu-luni. novi qnanta eummisil peccata mea suut, fatcor iila :
cnim uoslra Clitislus cst ,
qui
Vclul cedius in Libuno mul- Dco, sctl miiiora siint quam illius ; cl cicc illc nilnl
Iliimilialus exallabiltir. ,

mali patilur. ISoli lurhari, tranqiiillus csto ut scias

Vidcle quas aibores dixil Justus ut palma
,
lipticabitur. :

quunium rcctus Dominus , et nvn csl iniquilas in co.

florcbit; vetut cedrus in l.ibuno, multipticubitur. Niim-
cum sol exierU nrescil palma? niimqiiitl arcscil
Quid , si tc propierea flagcllat modo, quia mm tibi
quid ,

scrvat igncin scnipilcrnum? Quitl, si illuin proplcrca

cedrus? Cuin aiilcm stil caiiilcns aliquando fueril, aro-
dimillil modo, quia audilurus est, Itt in (bmw wtn
scit fenuiii. Veniot ergo judicium, ul areacanl pecea.
iiuiii .'
Sod tpiaiitlo? Ciiiii lii |K>silus fncris ad ilcxto-
torcs, ctvirescanl litlclcs. Yelut ccdrusin Libano, mitl-
r.iiu , tmii tlitctur pOlltil avl siui-.ti.iiii : //. in njiicm
liplicabilur.

dumo Domini, ir(,ii|im, i/ui porahU Ml diabolc tt autjilis cjus. NtM

H. [vers. 11-IG.] Plautttli in in atriis

• sic mellorea m v * Juxla i.v. u Edd., ocmIni bkw 1

vlupnil UBB , cl ccdriix qni anmiiiiuti). I"c;ius IiIkt,
itiiniio.i mco.t. ct etdrus, tirfi ic owtU tamtmttetis,
• Kr. Von, ct l.ov.i qttia iniqutu ttt ttbi twicui. U< ' Fr. Ven. ct lnv., fttcii .; i. U.
1
SlC Alll. I I U• U 11. 01 luv lt<i,\,iim:s. ,
5 riil ,c ncl.c Jlss
l wnoi\iis iiCtjoln , uiiii.-c, ..i.,
,
im ENARRATIO IN PSALMCM XCD 11*2

ic crgo isla movcnnt : Iraiiquillus csio, sabbaiiza, ct bona valde , habftt vespcram. In sabbato auiem nuu
anuuniia quoniam rectui Dominut Dcvs, ct non est i»i- iinenimiis esse vespcram , quia rcquics nostra nou
qniuts in eo. habebit finem : vespcra enim pro line ponitur. Sicnt
ergo sexto dic fecil Dcus bominem ad imagiiicni
suam; sic invcnimus sexio sxculo venisse Dominum
IN PSALMUM XCII
Jesum Cbrislum, ut refonnarelur liomo ad imaginem
ENARISATIO. Primum cnim lempus
Dci. laiiqitam primus dics, ab
SERKO Al) PI.EBEM. Ailam usque ad Noe : sectindiim lemptis, taiiquam

1. Psalmi lmjus litulum, cmu pronnnliarelur, audi- sccundus dies , a Noe usque ad Abrabam lerlium :

vimiis ; et quid sibi velit, de Scriplura Dei, lioc est lempus, tanquam ictiius dics, ab Abvaham nsque ad

ex liliru non cst difficilc cognosccrc in li-

Genesis , : David : quailum lemptis . lanqtiam qtiarlns dics, a.

tanquam admoncmur in limine qnitl intus

talo enini David usque ad transmigrationem Babylonix : quin-
quxramus. Inscriptus crgo cst ita Laus canticiipsi' : ttuu tempus, tanquam quintus dics, a Iransmigralione

David, in diem anle sabbalum, quantlo fundaia est lerra. Babylonix usqtte ad prxdicalionem Joannis. Sexius
Recoi JanUs crgo pcr omncs dics quid fccetit Deus, dies jam a prxdicatione Joanuis agitur usquc ad fi-

qnando crcavit el ordinavit universa a primo die us- nem, et post fmem sexli diei pervenimiis ad rcquiem.
quc ad suxlum diem (scpiimum enim sanctificavit M ido ergo sextus dies agitur. Si sexltis dies agilur,
quia in illo requicvit postomnia opcra, qux fecii bo- videle quid babeat tilulus : In diem ante snbbatum
na valde), et invcnimus eum sexlo dic fccisse fqui quando (nndala est lcrra. Jam audiamus ' ipsum Psal-
dies liic commemoratur, quia dicit, anle subbutum) mum ; ipsum interrogemus qtiomodo fundala cst
omuia .iiiimalia iu lcrra : deinde ipso die fccit liomi- tCTra, nc forte lunc facta cst tcrra : nec in Gcnesi sic
nem ad imagincm et simililudincm suam. Non aulem Icgimus. Quando ergo fundata est terra ? Quando, nisi

sine causa illi dies sic sunt ordinali, nisi quia ct sx- cum fit quod leclum est modo in Apostolo : Si tamen
cula sic cursura erant, antequam requiescamus in statis in pZde, ait, stabilcs el immobiles (I Cor. xv, 58) ?
Deo. Tunc auicm requiescimus, si facimus opcra bo- Cum omnes qui credunt per univeisam terram immo-
na. Ad lioc cxcmplum scriptnm esi dc Dco, Requievit biles sunt in fide, fundala cst terra : tunc fit liomo ad
Deus septimo die, cum lerissct omuia opeia bona val- imaginem Dei. Qtiod signilicat sextus ille dies de Ge-
de (fc'«l. i, el n, 1-3). Non cnim faligalus esl, ul rc- ncsi. Sed quomodo illud focit Deus? quomodo fun-
quicscerel, ant modo non opcralur; cum aperic Do- daia est terra? Cbrislus venii , ut fundaret terram.

niinus Clirislus dicat : Pater meus usque nunc operalur Fundamentnm enim ncmo polcsl ponere pwter id quod
(.loan. v, 17). Ditil illud cnim Juda'is, qtii carnalilcr positttm est ,
quod cst Christus Jcsus (
Id. m, 11 ). De
sentiebaiil de Deo , ncc inlelligcbant quia Deus cum illo ergo cantat Psalmus :

quieie operaiur, el semper operatnr, cl semper quie- 2. [vers. 1.] Dominus regnnvit, decorem induil; in-
tus esi. Ergo el nos, quos in se voluit Deus tunc figu- tluit Dominus [orlitudinem , el prwcinctns est. Videmus
rare, postomnia opera bona habebimus requiem. Et quia duas res indtiit, decorem ct foriitudincm. Ut-
qiiidcm opera bona nosira, fralrcs, qux liic opcranmr quid aiitem? II l fondaret tcrram. Sequilur cnim :

in sxculo ante requiem . quasi cum labore sunt; et Elcnim confirmavit orbem lerrm, qui non commovcbitur.
requies illa in spe esl, nondiim lcnetur in re : et nisi 1'nde coiifirmavit? Quia decorem induil. Non confir-
csset in spe, deficeremus in labore; sed transeuul inarct , si solum dccorem indtteret, non et fortitudi-

opera laboriosa et bona. Quid enim tam bonum, quam nem. Quare ergo dccorem? quare forlitudinem ?
porrigcre pnnem csurieuii? et quod audiebamus mo- Clrutnqiie enim dixil : Doniinus rcgnavit, dccorem in-
di>, cum Evaiigeliiun legerelur, qnid lam bonum duit; indail Dominus fortitttdinem ; et prwcinctus est.

quain id quod admonebat generaliter, Omnis qui liabel Nosiis, fraires, quia Domimis nnster cum venissel in
duas lunictis, det non habcnti ; et qui habcl escas, pascal carne, bis quibus 3
prxdicabat Evangeliuin regni,
esurientem (Luc. m, II)? Nudum bonum opus
vesiire, aliis placebat, aliis displicebat. Nam divisx suntad-
csl : iiumquid sempcr crit lioc opus bonum? H.ibet versus se lingux Judxorum : Alii dicebanl ,
Quia bo-
aliquanlulum laborem, sed liabet solaiium in spe fu- nus esl ; alii dicebanl Non , , sed seducit lurbas (Joan.
turx quietis. Quantum anlem laborem babet quod vc- vi, 12). Alii crgobenc loqttebanlur; alii delrabcbani,
slis nudiim? Bon. m opus non multum laborat ma- :
lacerabant 3
, mordebant, conviciabantur. Ad eosergo
lum opus babet laborem. Qui enim vestit nudum, si quibus placebal, decorem intlttil : ad eos (piibus dis-
babci unde faciat, non laborat si non babel unde : fa- plicebat, fortititdinem induil. Imitare crgo el lu Do-
ciat, Gloria in excelsis Dco, et in lerra pax hominibus mintim luum , ut possis esse vesiis ipsius : eslo ciun
bona; voluntatis (Id. n , 1-i). Qui auiem vult spoliare decore ad eos quibiis placent bona opera. lua esto
;

vcstimm, qtiantum laboret, quis numcrat ? Et lamen fortis adversus detraclores. Audi aposiolum Panliim
cl isia liansilura sunt, cum venerimus ad illam re- iiniianlem Dominum suimi ,
qtiomodo et ipse babuit
quiem, ubi nemo esnrit qui pascatur, nemo nudus decorem , babuit forliludincm. Citristi bonus odor su-
cst qui vestiatur. Ideo quia et ista transilura sunt opera
boaa, et sexlus iste dies quaudo pcrficiuntur opcra ' vetusliber Corb., audivimits.
,
* pleriquc mss., in carnem, guibus.
1
Sic liss. Edd. vero, ipsius. ' ilic aildiiut DM., Ittti aban: ;
quod abest a Mss.
 '»
!>*-> S MC15TI.NI EPISCCP. II

IIIM , inqnit . •'• *>»""» '"' ° >

ct '"' '"' m" '"''' /*""'• '' cingilur: undc dietinn csl, Prcceiitrtm est linleo, et /«•

cniui placi lionuni salvi vii /i. ciYs rfiiciiiu/ornm «noniin. Quia euiin tunc huniilis
iii Ut qni MNWjt, Quibns
,

Quoil siium crat fuit, quando lintco pnceinCUn cst, lavil pedcs disci
fiiint; qui dclrahunl bono, peicutil.

iino bonus odor cral pulorum suorum. Oninis autcin fortilu.lo in luimili-
illc odorem habehnt bonum ;

bono odorc moriunliir. Non tate quia fiagilis csl omnis superhia : idco eiiin do
sod v;c miseris qui cl ;

fortiludinc diccret, addidit, prtrcinclus ctt ; ut rccolas

cnim ait, lllis bonus odor sumus, iliis malus odor su-
inus; sed, CAriJli bonui odor siim»», ail, i»« oiiini loco, Ucum pr.ccin tnni hiunilem, qiiaudo pedcs discipnlo-

in liit qi>i peretiiit. Stihjocit riim lavit. Klexhorruit Pelrus Uoininum suum. magi-
el in hit qui talvi (itmt , el

quidem tuiniit oitor vitce iti i ilam, aliit strum suum (minus dixi magistrum suum, cum dixLs-
slatiin , Aliil
scm »«nii suum) curvanlem sc ud pedes suos,
oilor mortii in MTfm (II Cor. II, 14-IG). Qiiibus cral 1 i ii ii iit

dccorcin indueral quilius cral ct lavaiueiii sibi pcdcs, expavit, eldisit: Dotnine, ium
uilor vila: in viiain , :

moiiem, (oiiitudincm induerat. Si au- latabil milii pedct. Ki illc : Quod ego facio, lu nescit
odor mortis in

gandcs, quando lc taudanl lnmiiies, cl pl.i- nwlo ; tciet uutem potlea. Et ille : Non luvabit milii
lciu lunr.
pedit in iTiVniuin. El illc Si nou lavero le, non luibe-
renl illis bona 0|>era lua ; cum aulcm vilupcravcrint, :

ci quasi fructum bonorum bis pnrtem mecum. Qui primo Pelrus cxpavcrat Uomi-
deficis in bonis operibus ,

rSprehcnsorcs nuiii lavamcm sibi pcdes, plus cxpavit, Son hubebit

te pcrdidisse arbilraris, quia inveuis
:

non pcrlincs ad orbem lerra- partim mecuni; cl credidit unn sine causa b»c faccru
non stciisii immobilis j

Dominuiu, nisl quia aliquod crat illud forie saeramcu-

rum, qui non eommovMiiir. lnduil Dominut [ortitudi-
luiii, ct ait: Domine, non pedet lantum, ted el caput, et tu-
tiem, et prcccinctiit esl. Ue ipso dccore cl forliiudinc
tum. Et ille Qui lolut est seniel, non habet necessiiaiem
liabcl aliuin locum aposlolus Paulus Per armajutli- :
:

tinhtra. Vide nbi dccorcm, nbi forliludi-

ilerum lavandi, sed eit mundut lolus. Non ergo ad sa-
IM dextra el
ignobilitalem. In gloria decorus, cramcnlum lanquam muudaiionis perlincbal, qu>'d
ncm Per gloriam,
: et
'

Apud alios gloriosus prrdiraha- lavii eisscd ad excmplum hiimilitatis boe

pcdcs, :
in ignohilitaie forlis.
enim Quod enim ego fario, nescis; scies atnem
dixerai,
lur; apud alios ignobilis eontcmnebalur. Dccorcin af-
postea. Videamus si seierunt postea, vidcamus si ape-
fercbat eis quibus placebai, forliludtnem adversus cos
ruit illis quod facicbai, ut videamus Uominum pra--
qnibus displicebat. Et sic cnumcrat omnia usque in

ubi dicil Quasi nihil habentes, et omuia possi- cinctnm fortitudinc; quia in bumilitatc est tota forti-
liiiein, :

Cum omnia possidel, dccorus tndo. Cuiii tavisset eis pcdes, riirsus discubuii, ci ait
deittcs (Id. VI. 7, 8, 10).

csl; cum nihil habel, forlis est. Non crgo niirum, ti illis : me ilagislrum, et vcrum dicitis ; siim enim:
Diritis

sequitur, Etenim confirmavit oibem terra;, qtii non com- diciiis me Dominum, et verum dieitis; sum enim : si
movebitur. Quomodo cnitn nou commovcbitur orbis ergo ego Magister et Dominus vcstcr lavi vobis pedes,

Christum omnes Ddcles qnomodo oportel vobis inviccm facialk (Soan. xm,
terraruni ? C.im crcduni in

cum 4-15)? Si ergo in humilitale cst fortilndo, noliio li-

c. parati sunl ad ulrumquc; gaudeie laiidanlilius,

non mollcsecrc incrc superbos. Huiniles lanquam pctra sunl pctra

csse advcrsus vitupcrantes
:
foiies ;

deorsiini videlur, scd solida cst. Supcrbi quid? Qu.isi

linguis laudanlium, nec frangi linguis viluperaniium.
quxramus ct dc hoc verbo, quaie dixil, fuiniis: ctsi alii sunl, evaucscunt. Ergo ad liuinilila-
5. Forte
lunc enim sc lem Dnmini referre debcnius (|tiod prccinctus cst,
pncriiiflus esl. Cinclio opera signilical :

cum operalurus esl. Scd qu.irc non scciimlum commcmoraiioncin Evangelii, quod prx - -

quisque cingit,
einclus cst, ul lavaret pedcs diseipulis suis.
dixit, Cinclus csl; scd, prxcinelus est? Dicit enim in
I. Est aliud qnod in lioc verbo possimus intelligero.
alui psalmo : Acciugere gladium tuum circa fentur, poten-

tissime; populisub le cadenl (Psat. Itiv, 4, b'). Neeihi Dixtmusquia qui se prxcingil, ante se ponitquod sibi

ac- adjungit, ut sc cingat. Quia ergo illi qui delrabunlno-

dixit, Cingere, nc.|uc, pracingere, sed, nccingcre :

tno per bis, aliquando nobis abscntihus faciunt, tanquam o-

cingcris enim quaudn ali.|uid ailjungis laleii |

t-iiiciioncm ; idco, Accingere gladinm Itium. Gladius dorsum ; aliquando coram in faciein, sieut U niinb

orhem terraram, occidendo faciehant pcudenti in crucc, Si plius Dei esi, dcscen-
Domini lindc debellavit
1
irrveriiatc scrmonis Dei.
dal de cruce (ilallh. xxvu, 40) : non opus habos furli-
nequitiam, Spiriius Uei cst
ludine qiiamlo libi aliquis delrahit absenti, quia nou
Quarc circa femur aceingcre dioitnr gladium? Alind
atidis, ncc scntis; si autem in facicin libi dieat, opiu
quidcm cx alio'de alio psalmo ad cinelioneni dixi-
csl ut fnriis sis. Quid esi, Foriis sis ? Ul feras: nc
nins, sed tamen qnia couiiiieinoraium csl, non cst
fortc ideo tc putes foricm, etiin audioris, qni.i prei!-
pi.cteriniiicndiim. Q»iid csl aceinclio gladii circa fo-
n- puguo viclns eonvicio. Nou cst isla foiiitiub*. si
inur? Per feinur carnein significat. Non enim alitcr

carncin
eoiivieiatus perculias, quoniam ab ira victus cs • : cl
dcbellarcl Dominus orbem lerrarum, nisi in
valde stullum est, liomhiem vicluin forlem dieere,
venirct gladius veritalis. Ilic ergo quarc priTciiutnt
CillU diCat Scriplura, .U.iior est i/«i v''icil iram, quiiiu
ett? Qui sc prarcingit, autc sc ponil aliquid quo prx-
qui capit civilutein (Prov. XVI, 3'2). Mcliorcni dixil n.e

Mss. oniiuunt, est

| el |>«.sl vocem, Mrmopb, non a.l- victoroin, quam civilaiis raplivalorom. Ilabes eigo
ilunl, Mi
At iscnnib lilrr lulni BJC iuU- tlebellmil or- :
i

bem terrantmf occidmdo ntqiMai tpirUat iit vtrtiaM «er-

iiimiis.
* Sie vm. et Mss. Al l'r. cl lov , t;i.:um.
., ,,.
* Aiu omiUlt, exulio : se.l OCl lu Mss. quiluu no:mulll ' aiii. ct nosUi oinu.s ViS sj rlflM ptlfllWlU, , C.lll K>
iina liabent, (icciiirtioiiiM JUimus, vnl| rfklMtt, llll tll llll fl.
«}*•; ENARRATIO 1N P5ALMUM XCII. j )sa
advcrsarium magnum in leipso. Cum audilo convicio itlo, qnid Ex lunc. Tanqnam si diceret, Qua: c.^i
cst?
ira ciepcrii surgore, ui rcild.is inalnin nio mnlo, rc- scdes Dei?ul»i scdct Dcus? In sanclis suis. Vis essc
rordare Vcrba Apr.sioli : Non reddettles malnm pro sedes Dei? Para locum in corde luo ubi scdeat.
Qu:«
nuilo, neque malediclum pro malcdicto (I Peir. lll, 9). cstsedes Dei, nisi ulii habiiaiDeus? Ubi babiut Deus.
Ilis vcrbis rccordaiis frangis irain, icncs fortiludiiicm; nUi in lemplo suo? Quod csl tcinplum cjus? Paricti-
rt quia coram le ille tilii uialedixit, non post dorsunl bns iiislruitur? Absil. Mundus isle csl forle lcmpltini
iiium, pracincius cs illa. ipsius, quia vable magnus cst, ct digna rcs quajcapiat
5. Jam cajlera .iiidiainus : brcvis cst rsabnus, F.l- Detiin? Ncc capit cum a quo faclus est. Et ubi capi-
enim confirmavit orbem lerrte, qui non commcvebitur. lur? In aninia tjuieta, in anima jusla : ipsa illum por-
Vidctis, fratrcs, niulti credunl in Cbrislum, magna lat. Magna rcs, fratrcs : certc magnns est Dcus for- ;

turba esi:el lamcn in liac inagna lurba, audisiisino- libus gravis, inlirmis levis est. Quos dixi forlns? Sn-

do ciiiii Evangelium lcgcrciur, iiuia venicl Dominus perbns, qtti <|ii:isi babcnl pncsumpiionciii virimn
ferens paiam in uiaiiu sua, ct mundabii arcam suani; suaruin. Nam inliimiias illa iu buinililate majorforli-
fiumcnlum rceondcl in borrco, paleas condiurot igui tudo est. Audi Apostolum dicentem, Quando infirmor,
inexslingtiihili (Mattli. m, 12). Sunt crgo pcr lotnii tunc potens sum (II Cor. xn, 10). Hoc esl quod coiu-
lenam el boni ct mali : boni graua sunl, mali palea. mcndavi', quia Dominus prxeinctus est forlilndiiie,
In areaui inlrai it ibula ;
palcam cnncidit, triiicum pur- quando liumiliiaicm doccbai. Ergo ipsacstsedesDei,
gat. Qttis csl ergo orbis tcrrarum qui non commovebi- qna: aperte alio luco in propbcta dicitur, Super qium
lur? Qood utiipie non dicerel. nisi essel et oibis lcr- requiescel Spiritus mcus? id cst, ubi rcquicscct Spiri-
rarum < jui commovcbilur. Est orbis terrai uin qui non lus Dci, nisi in scde Dci? Audi qttomodo describat

cominovcbiltir, cst orbis terrarum qiiicommovebitur. ip.am scdem. Forlc auditurus eras marmoraiaui dti-
Quia el boni qui slabiles suiil in fulc, orbis lerraruni muni, ampla spalia atriorum, in magna altiiudinc et
est; m: quis diccret, ln partc sunl: et mali, qtii noil fulgorc lcctorum*. Audi quid sibi parel Deus: Supcr
stant in fulc cum senscrinl aliquam tribulationem, pcr qucm requicsccl Spirilus meus? Supcr hnmilem cl quie-
orhem tcrrarutn sttnt. Est ergo orbis lerrartim inobi- tum, et trementem verba mea (Isui. lxm, 2). Ecce liu-
lis, cst orbis lerraruni inimobilis :dequo '
dieit Apo- milis cs ct qitictus, el in le habitat Dcus'. Altus
est
stoltis. Vidc orbcm terrarum mobilem. Rogo tc, de Deus, non in tc habitat, si alius esse volucris. Ccrte
quibus diccbat Aposlolus, i Ex quibus est Hymenams altus vis esse, ut babilel in le : humilis esto el trc-
et riiiiettts, qui eirea vcritatem aberravernnt, dicen- mens vcrba ejus, ct ibi babital. Non timei Iremcnteui
les rcsurrectionein jam factam essc, ct fidcin quo- dtimuin, quia ipse illam firmai. Parata est sedes tua,
rumdaiu subvertimt? » Numqtiid isii ad orbcm terra- Deus, cx ilto. Ex illo, id est, ex tunc; id est, qu.t>i
rum pcriincbant, qui non coinmovcbiiiir? scd palea quoddam lcinpus signilicat. Ex titnc, ex quo? Forlo
eranl : El fidem, inquit, quorumdam subvertunt. Non ex die ante sabbatum. Ex itlo, quia litulus Psalmi pr.v-
dixil, Oinnitint ; et si omnium diccrct, omnes inlelli- scribit nobis ex quo. Sexto enim dic, id est, lempore
gcre d> bcremus pcrtinenles ad civitalem Babyloniam, bujus mundi sexto, venit Dominus in carne. Ex illn
qui' habet dainnari cumdiabolo: tamcn /Stfem quorum- crgo, plauc ex illo sccundum hominem, ex iilo cx
dam dixil. El quasi dicercltir ci, Ei quis eis potesl re- ulero. Quid enim dicit alius psalmus? ln sptendore
sislere? SUbjccit statim : Firmum autem (undamcnlum snnclorum ex ulcro. In splendore sanctorum, id esl, ut
Dei stat. Ecce habes orbcm terrarum qui non commo- illumineninr sancti, ut videani Deum in came ; el pur-
vebiiur. Habens signaculum lioc. Quod signacuitim getur cor, unde videatur in divinitale. ln splendore
babet firnium ftinilamentum ? Novil Dominus qui sunt sanctorum ex utero. Sed quid ibi seqtiitur? Ne forie
fjus. iste cst orbis lcrrarum qui non commovebitur : ex ulero inde inciperc putarcs cssc Cbrislum Ante :

Kovit Dominut qui sunl cjus. Et quod signaculum lia- luci(erum gcnui H (Psal. cix, 3). Cum dixissct, lu
bel? El recedat ab injustitia omnis qui nominat nomcn sptcndore sanctcrum ex utero, subjecil slalim, ne pu-
Domini (II Tim. n, 17-19). Modo ab iniquitate recc- tires Chrisium a lcmporc essc ceepissc cx quo
nalus
dat : ab iniquis cnim uon potcst rcccdere, quia mixla csl, sicut ccepilAdam, sicut Abraham, sicut David,
est palea trilico usque dum venliletur. Quid dicimus, Ante luciferum genui te: anteoinne quod illuminalur '.
fratres? Et in ipsa area, mira rcs est de iritico : rece- Per luciferum enim, aut sullas omnes significat, et
dit a palca, cuni exspolialur; ctnon recedit ab arca, per stellas tcmpora, quia fccit Dcus stellas in signa
cuin trituratur. Quantlo aulcm omnino separabilur? tcmporum (Gen. i, U), ut ante lempor.i invcnias na-
Cum veucril venlilator. Ergo modo area in orbc ter- tum esse Cbrislum et ulique qui natus est ante Hm-
:

rarum est: neccsse cst ut, si prolicis, inler iniquos pora, iioii potest videri natus ex lempore; quia et
vivas. Ab iiiiquis rccederc non poics; ab iuiquilate lempura creatura Dci sunt. Et utique si omnia pcr
reccdc. Recedal ab iniquitate omnis qui nominal no-
1
men Domini Edd., commendavit Evangelium. At Mss. quidwn, eon>-
; el erit in orbe lerrarum qui non coin-
mendavi; et nonnulli cum Am., conuncnduvit ,cd uun ail- .

movebitur. dunt, Evangetium.

» sic «ss. Ertd. vero, amplam, spatiosam.
C. [ vers. 2.] Parata esl sedes lua, Deus, ex itlo *. Ex tudine el fulgore teclorum.
atiiorum magni-
• Korie, de ulroque. ' Er. ven. et. l.ov. sic legunt hunc locum :
Ecce Itunulis
* In plerisque Mss., 1'arnla esl sedcs tua cx ilto, scdes esto et qiiictns, ut etin lelwbitct nens. M.
(iu. ocms ex illo. Lx itlo quid esl. » negius as. , «inv omnia quce iUuminant.
 S. AUGUSTINl EPISCOPI IIBS
1187
lemjwra per ipsnm timlc implcta snnt niultn Ibimina. !»< ipSO fluminc di-
Iptrm faoi:» suiu [Jom. /, S) ei

siini. Ahi oerte niito umuem iplritum qui illnnii- «<it paalmua alio loco : Fiumiirfi fmpalui Iwftfietu ri-
i.ni;i

«Jixit. An/V tnci(eruin fftmd (<'. liiuiem l)ci(Psul. xlv, B). Ergo facla suul flumina
ii:ilur, (le Saploillia
Qtmmodu ergo cum dixis- iiiircniia de vculre discipulorum , «aun Bccopcrunt
latcndat Charllu vasto.
prascavena udei nnstrm, neinde Spiritum sancluni Ipsn flumina acccpio Spirilu
aet, Kx utiro, v.-luii
:

ulerovlrginls s.intin. Unile flumina elevarerunl voces auas? qunrc

l>utiir< iiuis cmpisse Cbriatum ex quo •'*

anibjecll Matlin, Amtt htdfmm qnnti te cl.'v;iv.Timi? Qnia primo timuerunt. Peirus nuudiun
nalusesl;
cum dixissci, Ex ilto, id eat, cx qumlam lint fliiincn, quandn interrogaiione m.eill.e tcr Cbri-
aic et hic
sexia siiiui negavit Ncscio Iwminem (ftlutth. xxvi (9-74).
lumpore, cx dic anie sabbalum, ex illa :ri lo : ,

mundi, quando venit Dominua Chrislus, el iu carne Ilic » limciis mciititiir ; nondum eleval vocein , non-
digualuscsl, lioiuo f.ictus proptcr uos, dimi csl iliniini. Ubi autem implcti siiul Spirilu s.in-
uatus es«, i|iiia

Abraham, scil aute cCBlum et cto accersiciunt cos Ju.la-i et proecepcront eis nc
iKin siiluiii antc
, ,
Deua'
Ame A(W<ame</os»m(i </. vtit, 58):
,
omnino loqiiciciilur , neipic doccrent in nominc
lcrram, qul dixit,
Abraham, scd ante Adam non solum Jesu. Petrtts aiiicm cl Jonnnes dixerunt a<l cos : « Si
i. iii soliiin .uite ;

Ail.iui, sc<l autc oiniies Angeloa, ante eoclum ei Juslttm coram Deo, cst ut vobis obcdianuis magis
aute
oiunia pcr ip*uin facta sunl subjccil, nc qiiam Dco, judicale non : cnini possumusquic vidi-
li-n ani , i|ni:i :

intendcns diem iialivilalis Doniini ex quo nalus mus et audivimus non loqui. Elcvaverunt > ergoi flu-
tu
ex esse coepisse, Paraia est scdesiua,
iuina voccni suam , a vocibus aquarum midlarum. •

081, putarea illo

Deus. Seil <|uis Deus? A swcuto tu es : ab sHerno dixk Ad ipsam clcvntioitem vocis pertincl quod ibi scri-

babet grrccns atiiv aliquando sa-culum plum esl , « Slclit autciii Petrus cum iindecim , el
i*b «!«««; sic :

o to qui ex clcvala voeedixil adcs, Viri Juibci » {Acl. n, 14)

|HNiilur, aliqnando telernum ponitur. Ergo,
;

Non aulem nativius ct easlera quibtis annuntial Jcsuin siuc timore cum
illo vidcris nalua, ex aiicrno es.
mngiin fiducia. hleiaveiunt Cilim flumina vocem suum,
lininaii» cngilclur, sed cngitclur ajtcrnius divinn. Ergo
crcvit: audistis Evangeliniii.
a vosiiiu aiiuurum mullarum. Nam ct cum dimissi
roepit ex quo n;iliis csl,
cssenl Aposioli de concilio Judjeorum, veiierunt ad
Elegit discipulos, implevil iHos, coaperunt prxdicare
suos , cl indicaverunl qnanla eis saccrdotcset senio-
disei|inli.Foiic lioc esl quml coiisequentcr dicit.
Qunc rcs dixcrtint at illi audicntes levavcrunt voceni una-
7. [vers. 3-4.) Ktevavcrunt flumina voccs suas.
:

Nmt nimes onmes a<l Dominum, ct dixermu, Domine, tu

siml isla fliunina qu:c elcvavcriml voccs su.'S?
cs qiti fecisti cwlnm el lcrram et maie, ct omnia quae
ncque qnando nams est Dominus , audi-
,
audivimns :

in eis siuil {ld. iv 4S-24) ct c.etera quas dicerc po-

Dumina, neque quando baptixatus est
, ;

viinns Incuta
luerunl flumina eievantia voccm suam. Uirnbiles sus-
neqnc quandu passus cst; non audivimus flumina lo-
pcniurie maris. Ciim enim illi clevassenl voeca suas
euta. Lcgite Evangeliiim non invcnilis quia locuui ,

discipuli , crcdidei unt niiilli , et acceperunl iiiulti

smii flumina. Param est quia locuta sunt, elevaverunt
ma- Spirilum sanctum , ct capcruut multa Oumina cla-
voccs aiiaa : non soluin loctita sunl , setl forlitcr ,

ista lluniina qua; loruta sunt? mare de paucis. Idco seipiitur , A vocibus aquarum
pne, cxcelse. Qua- sunl
tamen mullarum mirabiles suspcnsurw maris : id est , hojus
Diximus quod in F.vangelio non lcgimus ; ibi
saeculi. Gum ccepissci Cbrisius tantis vocibus pi .. .1
-

qii:rr.mnis. Nam si ilii non invenimns, uhi invcnie-

cari , cu'.uit irasci marc , coeperunt crcbrescerc perso
niiis? Ego v.ibis lingerc potero el subilo ero non ccr-
:

culioucs. Cum elevassenl ergO flumiuu vacrnn sunm , a

tus dispcnsaior ', scd inrptus fabulator. In Evangclio
vociliui uiHuiruw mullarum mirabiles snspeusuriv mtnis.
qiueramus, simul quxramus qux sunt flumina qurc
Suspensune , exaliationes sunt ; quia quaudo irasci-
i-lcvnverunl voces suns. Stabat Jesus , et clamabat ,

tur iuaie, suspenduntur Bhcius. Suspendamur llucius

iliciuuicst io Evangelio. Quid clamabat? Eece jara
qu.iiilum VOlunl , fremat maie quanlum vull; miruti-
clamat; ipse fons vitsc untle
ipsimi capul fliiiiiiiiuin
lcs qunl.iii luspeniurcU mtrrii , mirabiles minat , mir.i-
snnl fluiniii.i eursura , lcvavit prior voccm siiam. Et
bilcs persoculioncs , scd vide quid scquitur iltrubi-
qtud sians Jesus clamabal "1 « Q"i credit in me, sic-
:

iu vi <'.r<Y'/sis TJomiuui. Compcscal sc ergo niare, cl

m Scriplura dicil, flumina aqits vivae dc vcntrc cjus
aliqnando tranquilletur , delur pax Clirisliauis. Tur-
fluent. i Evangeliata sequilur statim : « Hoc autem
lulialur inare, fliiiiualial navicula. Navictila Kcclesin
diccbal de Spiritu , quom accepturi crant hi qui in
csl mare s.irulum csl. Venit Dominus ambulavil
cum crant crediluri. Spirilua autcm nondum ernlda- , ,

snper mare, ct pressil fluctus (JfeMA. xiv -H 2.'.).

quia Jcsus nonduni erat glorillcatua {Joan. vn ,
, ,

ius ,
QuomiidoambulavilDoininussupcrm.irc?Siipcr capii»
37-39). C.um aitiem glorificatUS esset Jesus iu resur-
istormn fluciuum mngnorum spiiinaniiiim. PutesHtes,
rectione el Bscensione in coelos , sieul nostis, Iralres ;

el rages credideruni, subjngaii suniChrtsto. Ergn wm

inplelis ibi deccm dicbus proptcr quoddam sa.ra-
misit Spiriium suum ttnetum implevil terreamur, quta mirabila s»s»<iijui<t muris : hlirabi-
mcnlum ,
,

lis i» i.r.. /sis /<oiiiiii»s.

disclpuios (Act. u, 4). Ipse SpirUaa inagnum flumeii,
8. [ivn. 5.] 7'<fslimoniu (t«i cralila (actti suh! niinis.
•
sio meliorea uas. u atLov.i
Er. *
<7»»'" dftmolui eai
qata fhasalaa im n<-.<-|i/e
nam, non sotum, ete.
'
ata un. •'( Has ll Br. al ,
tionM fieri propier itoi
5pirii« tNnr(o, »»</.• <-/<'i'«tvr«»/, eu.
« QiMtuor Mas., diirpNlelor.
vcn. lov. SCCUtl
' i.miilaiii Mv. ttMtia /iiii»l»<iil /IHIIC. /<i».i>, iti
lii li., stabuUciusit dimabat. tr.
,
» trt
iumnulli, //.'.' /iHicns m<il(i<ur.
lui .1 It.
 1189 ENARIUTIO IN PSALMUM XCIII. 1110
Magis quam '
mirabilcs crant suspensurx maris , ct lium , et augerc m.ilos in liis quai diligunt. Pulantcs
mirabilis in excctsis Dominus. < Tcslimonia tua crc- crgo infirmi frustra sc benc vivere, aut uivitantur ad
diia facta suni uimis. Tcstimonia lua , i quia dixcrat iniiianilam maliliam coruin quos quasi florere conspi-

illutl inic : < llxe dico vobis, ut in ine pacem ha- ciunt : atit si pcr iiilinnilaiem vel pcrsonx suas vel ani-
beatis , in iiiiiiiiin autcm pressuram. > Ergo qnia ml, liincnl male facere, ne aliquid ilbjssecundum lcges
niuudus prcssurnm vobis raclnms cst, dico voliis. s:eculi mali accidat; non quia jiistitum diligunt, scd,
Cocperuni paii, ct conflrmarunl in sc quod illis pra> ul dicam aperlius, limentes dainnari inter liomincs ab
dixcrat Dominus , el magis fortcs siini facii. Cum liomhiibiis , abstincnt se quidcm i factis malis , sed
ciiiui vidcbant inipleri in se passiones , spcrahant iiiui se absiiiienl a cogitalionibus malis. Etinierco-
comptcri iu scei rortmas : ct idco < miraliilcs sus- gilatinnes eorum iniquas , pr.ccipuc caput iniquilaiis
pensura maris; mirabilis in excelsis Dnminus. Ut in illa tciiel iinpiclas , <jua vidctur eis Deus negligere ct
me . > inquit , pncem habealis, in mundo aulcin
< non cutarc res bumanas; et aul a;qualiler baberc bo-
prcssuram. > Ergo quiJ facimus? Sxvit m:ire ex- , nos ci malos ; aut ctiam , quod esi pcrniciosius cogi-
lollunlur Qucius, ei rabidi fremunl; pressuras pati- lare, inseclari bonos et malis favcre. Qni lalia cogitat,

imir : nonne forte deficimus? Absit. < Mirabilis incx- cisi inlnl mali alicui facial, facil plurimum sibi, el in

cclsis Dominus. > Ailco et ibi cum diccrel, < ut in inc scipsum impius est ; ct iniquitale sua non bedit Deum,
pacein liabeatis, in mundo autcm pressuram ; > quasi sed iiitcrficil se. Ncque nocent bominibus, quia limi-
direrent, Putas non premet nos mtiiidus, ct exslin- di smit qui lalia cogilanl; sed lamnn bomicidia eoruin
gucl nos ? statim subjecil , Scd gaudele ,
quia ego wVi adulteria eorum, fraudes ct rapinas eorum videt Deus,
«o-cu/um (Joan. XVI, 35). Si crgo ait, ego vici saciilum, ct punit in cogiiaiionibus eoruin. Quid onim velini
adlixTete illi qui vicit sseculum, qui vicil marc. Gau- ille aitendil, cujus oculus non repcllilur carnc, ut non
dcte ad cum ,
quia * mirabilis esl in excclsis Domi- videat voluntatem. Tales si occasiones invenianl, non
lius , et teslimouia tua credita facla sunl iiimis. I t quid mali (iunt , sed manilestaniiir : nou nl sentias quod '

f.iciuiii esl de his omnibus? Domum tuam deccl san- naiiim sit manifestum , sed m iiuclligas quod latehat
ciificaiio , Domine. Domtim tuain , lolam domtim iui lnsiiin. Paucis liis annis, et prope bcsierno dic vi-
lu.tm : non liic, aut liic, aut ibi ; scd domum iiiam dernnt lix-c liomincs , et proliavcrunl etiam qui lardo
lutaiii ,
pcr totum orbem lerrarnm. Quarc pcr lolmn inlelligunl. Erat enini bic una domus potentissiuia ad
oibem icrraruui?Qniacorrexil orlicm lcrr.e ,
qui non lcmpus, de qua Qagellum feccral Dcusgcneri bumano,
conimovebilur (Psal. xcv , 10). Dnmus Douiitu forlis ct casligalum est inde gcnus bumanum ; si cognoscat
crit ,
per lotmn orbem terrariiiu cril : mulli cadcut, flagcllum patris , et timeat sciiieuiiam judicis. Cuin
scd domus illa stal; iniilli turbabiinlur , scd domus crgo essel bic cadem domus magna , nuilti sub illa

tlla imn movebilur. Domum luam decet sanctificatio, gemebant, murmurabant, reprcbcndcbani , detcsia-
Domine. Nuinquid parvo tenipore? Absil. Iulongilu- baniur, blaspbemabunt. Quomodo searclanl hnmines,
Jinemdierum. ct danlur divino illojutlicio niulli in Coneupisceiltias

cordis sui (flom. i, 24)? Subito liebant ipsius domus*

1N PSALMDM XCIII illi qui murmiirabant de ipsa domn ; cl ab eis talia
EtNABIlATIO. homincs paliebanlur, qualia sc pati ipsi a lalibus pau-
SEnwo (n). loanlequerebantur. Bonus crgo illeest, qui elquando
t. cum psalmus isle
Sicut intentissime andivimus, potest male facere , non facit ; de quo scriplum est :

lcgcrctur; ita intenle audiamus, cum revelat Dominus Qui poluil transgredi, el non esl ti ansgressus ; el facere
qu.e bic diguatus est opacare mysteria. Ad boc enim maltt, el non fecit. Quis est liic, et Inudabimus eum 1 Fe-
claudunttir quxdam sacrauienta Scripturariun non , cil enim mirabilia in vila sua (Ecch. xxxi, 10, 9). Lo-
ol denegcntur, sed ut pulsanlibus aperianlur. Si ergo qucbalur Scriptura de potcntibus innocentibus. El lu-
affectu pio et sinccra cordis chariiate pulsetis, illc pus enim lanlum vult nnrcre, quantum leo : dissimi-
sperict (Matth. vn, 7) qui videt Nolum unde pulseiis. liter nocent , sed non dissimiliter cupiunl. Leo enira
:sl omnibiis nnliis ( aique ulinam de numero eorum non solum contemnil canem lalrantem ; sed eiiam fu-
nnn simus), inultos murmurare advcrsus Dei paticn- gat , et venit ad ovile , et obmulcscenlibus canibus
liam, el dolere iuiqtios homines et impios vcl viverc rapit quod polesl : lupus non audet inler lairatus ca-
iu bac lerra , vel etiam plurimum posse ; et quod cst num. Numquid proplerea quia non potuit aufcrre a
amplius ,
plerumque plurimum posse malos advcrsus canibus lcrritus, inuocentior rcmeavit? Docct crgo
bmios , cl sxpe malos premerc bonos ; malos exsul- Dcns innocenliam,ut quisquc innoccns sit non timore
tare , bonos laborare ; malos supcrbire, bonos liumi- posiiai, sed amore justitix. Tunc enim liber est inno-
liari. Altendenles tnlia in gencre bumann ( abundant cens , et verus csl innoccns. Q>ji autem timorc inno-
enim) ,
pcrvcrlunlur impaticutes et infirmi aniini rcns lil , non csl iunocens ,
quamvis non noceal cui
quasi frustra sinl boni ;
quia Dcus avertit vel averlere vult nocere. Non enim nocet alieri pcr factuin malum,
vidciur oculos suos a bonis operibus piorum ei Gdc- sed sibi plurimuin per cupidilaiem malam. Nam quo-
' Aliquot Mss., quia.
modo sibi noce.it , audi Scripluram : Qui autem amat
1 Niiuiiiilli, qui. vcn. l.ov., quid.
' F.r. M.
(a) tu alieua dioecesi habitus, roganlc episcopotum COUlu, ' sic proba; noia; mss. At F.dd., sttbilo everlebanl htsain
suud ex Gne iiitelligilur. dvinuiii.
I10 | S. AUCUSTINI EPiSCOPI 1 .'M

lniamlciU-m, odil animam suam {Psat. x, C). Ki revera csl , ct crudivit ciini Dcus do legc siia , ct mitlgnvll

liiiilluin errnnt lioniiiies qui pulant injusliuam suani cum a diebns maliguis, douec fodialur peccalori lovra.

aliis iioeere, el sibi non noccre. Ad alios proccdil ini- (Iui vcro noiidiim cst lulis, aiiili.il pcr uos quod Domi-

<|iuias uijushbei, ul cmpori noccal, ui rem no piacct. Pluia aiilciu ipse dical in cordc, qui mclius
lauulia-

iciii lailat, ul \illam iuvadal, ut mancipinm ahduot, videl vuliius quod curei.
til aiirnin auforal, aul argenlum, vcl si quid aliud 3. Psalmus bunc litulum liabct, id csi Itane inscri.

jKtssiilcl
1
. Adlioc profcrlur ad alleruni illa iniquiias. ptionem : Psalmiis ipsi David ,
quarla sabbalorum '.

Krgo iniqiillas tua alicno corpori noccl , tuo aniino Docturui cst psalmut istc patienilain Eu labori!'ua ju-

iioii norclT sloruni : cuuira iuiquorum felicilales paticntiam docet,

4. Conira isiam simpliccm vcraccmque doclrinam, paiicnliam xdilical. IIoc liabct toius a capitc us(|iie iu

([iia insinualur honiiiiilius bonis , ut ipsam jusliliam lincm. Quare ergo talem babct liliiluni, in quarta sub-

«liliganl , ct ex ca placcre Peo velint ; ab illo * intelli- bati ? Uua sabbati , dics domiuicus est ; sccunda s.ili-

ganl lnce quailam inlclligibili pciTundi animam suam, bati , secunda feria ,
qucm sxcuhres diem Luna: vo-
ui facianl jnsia opcra, cl illain luccm sapicnlix om- cant ; lerlia sabbati, terlia fcria, qnem dicm illi Martis

nibiis qme in sxculo diligunmr prxpouanl : conlra vocant. Quarta ergo sabbaiorum ,
quaria feria , qui

jstani ilociiinain lalia inurmura sunt hominum ; et si Mcrcurii dies dicilur a Paganis , ct a muliis Cbrislia-

nnii pmceduut iu vocc, roduntur iu corde. Quid ergo nis : scd nollcinus ; alque ulinani corrigani , et non
«licuul K Vcre placiiurus sun» Dco pcr jusliliam ? aut dicant sic. H.ibent ciiim linguam suam qua uiantur.

jusli illi placcnt, sub cnjus impcrio niali florcnl? Non enim cl in oimiibiis gcutibiis isia dicuntur : mult.u

TauU inab coiumiilunl, et nihil iilis evenit mali. Aut genlcs alix atquc alia: aliter aique alitcr vocanl. Me-

Si forle evenil aliquid uiali ;

quid libi dicunl illi, cum lius crgo dc orc chrisliano riius loqucndi crclcsia-
cis cceporis dicere : Kccc quanta fccii raala, quomodo slicus proccdit. Tanien si quem forle consucluda
illi rcddilitm cst ? qualein cxituin habui ? Incipiunt Iraxeril , nt illud cxeat ex orc quod impr->bat conle ,

illi cogitarc juslos qnihus mala cvcncrunt , cl oppo- inlclligal illos omncs, dc quoruin nomiuibus appellaia
niiiil nobis , et dicunl : Si illi propterca mali aliquid sunt sidera , hoiuincs fuisse , ncc cx co esse ccepissa
nccidil . qnia iniquus fuil ; illi quare accidit ,
qui tam isla sidcra in ciclo , ex quo illi coeperunt : et aute

jnsic \i\ii? Qui cleemosynas lantas fecit, qui tam ibi fucrunt; sed per beuciicia qu.vJjm moitalium
ii ulla boua opcratus est in Ecclosia ,
quare lalcm morlalia , illi homines pro tcmpore suo ,
quia pluri-

sortem invcnii? quarc lalem cxiluin babuit , qualem mum potuerunt ei eminuerunt in iioc sxculo , cum
ille homo qui multa iniqua commisit? Ad lioc chari esscnt hominibus, non propter vitam atcrnain,
aulcin

ista dicunt, ul osiendanl se propierea non faccre ma- sed propier commodum temporale , dcferebantur cis

lc, quia non possunt, aut quia nnn audent. Nam

quid divini bnnores. Veteres cnim sscculi decepli ', ct de-

\olit cor , lingua teslalnr et quidcm , ctiamsi lingua : cipere volenlcs , in eorum adulationcm qui sibi ali-

«ibmulescerel el ipsa timore compressa, Deus videret quid secundum amorem sa-culi prxsiiiissonl , sidera

iitus quid cogiiarcl liomo, eliamsi alium hominem oslendebant in coelo , dicentcs quod illius csset illud

lalcrct. Tacitas crgo cogitaiioncs hominum talcs, aut sidus, et illud illius : bomines autcm qui aniea non
ctiam erumpenlis in verba vcl focia , cural iste psal- aspexerant , ul viderent quia ibi erant et illa sidera

iiiiis, si curari vclint. Iiilendanl crgo, el curenlur. antequam nasci rentur , deccpti crcdiderunt; el con-

Alque uiinam hac multitudinc lola qiue nunc esl

in ccpia esl opinio vanilalis. Hanc opinionem crroiis

jnler istos parictes, el audit pcr "<» verbum Domini. diabolus conlirmavit , Christus evcrlil. Nos crgo se-

nulla sinl lalia vuhicra qux curenlur ; ulinam nulla cundum quod loquimur ,
quarla subbalorum qyarlus

sinl. Non lamen rcm supeifluam facimus diccre si , dies intelligiiur a die domiuico. Atlendal itaqw Cha-
milla ibi sunlvuliiera. Iiisiruanlur cord.i ad sanandos ritaa vesira quid sibi velil iste titulus : hic gramle

alios, ciim amlirc talia cccpcrinl. Crcdo eiiiin

quia mystcrium , et revera occnliuin. Nam pbT.ique i|»siiis

Uiiusquisque cbrislianus , cuin audieril aliquein talia Psalmi manifeste sonant, ei manifeste movcni, et cito
dscentcm , si bonus fidelis e-l, el bene credit Deo ,
el intclligunliir; hic aulcin tiiulus, quod fatiinlum esl

spcs ejus esl in fuUiro sa-culo, noii iu bac terra, non habct non pnmm obscurilatis : scd adcril Dominus ,

in bac vita csl, ct non frusira audil ul siirsum cor serenabil nubilum, ct videbitis Psalmum, ct ex fronte
babeat ; irridct ct dol.t talia niurinurantcs , cl dicit Psalmi cognoscclis cum. In fioute cnim liabcl psalmus

tibi : Deus novit «|uid agal , nos non possumus nosse isle, 1'salmus ipsi David quarla scbbaiorum. lu limino ,

c nnsilium ipsilU ,
qnarc parcit* malis ad leinpus .
vcl est titulus, in poslibus fixus csl. Volunt homines lilu-

n,uare laboranl boni ad tcmpus ; suflicit mibi tamcn lum cognoscere , ct sie domum inlrare. Recolamii*

ln>< scire, quia cl ad U-mput laboial bomV, cl ad lcm- ergo Scripluram sanctain in Ccncsi piuno dii- nuid ,

pus florcl inalus. Qui crgo talis csl , securus cst ; el sii UKluia ; inveniimis lucem sccundo die <|ui«l :

paticnler ferl onmcs felicilatcs malorum , cl laborcs sii f.ictum ;

inveniiuus liriiiamcnium. «|uod ap|H>llavii
toleral donec linialur boc Dcus a-luin lertio die qnid sit faclum invcnimiw
bonorum palienlcr fert , , i : ;

».i ciiiuiii , donec Iranseal iniquitas. J.ini talis beaius • Sic Mss. AlF-dd. bic, suNtuli .'
dc!uct"| -svcroci.Hi\i'iiiiim
1
LOf., U quid ulud poiiil. Cxtcri Ubri, 41 qniti uitud cum Hss.

paalfhti
• mc Am. M Mss , | iucis oxce|4b qul lulviii. i uriulc
> iba., ubtiiu. ictepli. ai lx. el Lo> .
i eieits emui wik» Jcci/ii
1 1 95 ENARRATIO IN PSAI .MLM XClll. 1194

speHeni tcrrx et maris , et segregatiouem, ui omnis stiiuil etconstiluitCreatcripsarum ; siedebcni sancti.

congregafio aqoarnm voearclur inare, le nrida voca- ced si in coclo (igantur corda eorum , si 11011 frustra

rvlur terra. Quario die, luminaria fecil Deus in coelo aiidiant ct rcspondeant sursum se liabcre cor, si iini-

((.Yn. i, 5-19); solein in polestatcm tliei , lunam ct lcnlnr eum qui ait, Nostra tmtem conversutio iu etelh

slellas in polestatem noelis (Psal. cxxxv,8, 9): «51 (Plrilipp. 111, 20). Quia ergo suiit in supcrnis, ct dc

lioc quai lo ilie fecil. Quiil sibi crgo vnll qund dc quario supcmis eogilant , >ic:it dictum c>t , l'bi est tltesaurut

ili.' acccpit Psalmus titulum ; iu qnn psalmo ducrtur tinis, ibi est el cor inuni (Uatlli. vi, 21 )
; do ipsis cn-
paiieutia advcrsiis feliciiales malnrum, ct labores I»»- gilaiiiinihus supenioruiii p.ilicnlcs fiuut; cl qilidquid

norum ? Habes Pauliun apostolum dicculem sanctis iu terra commilliuir, sic non curaut, donec pernganl
lidclibus roboralis in Christo : « Oiunia facilC sine ilincra sua qucniadmodum
,
11011 curant lumiuaria
inurniiiraiione cl diseeptaiionc ; ut silis iireprehcn- coeli , nisi qunmodo cxcrceaiil dies etnoctcs, quamvis
sibiles , et sinceres ' , immacnlati lilii Dei in mcdio lanla mala videant licri supor lerram. Scd facile esl

uationis torluosx cl pervcrsx , in quibus apparctis fnrte, ul fcranl jusli iniqnilates maloruin, qux nun in
sicnt luminaria in muiulo , verbum vitx habenlcs > ipsos fiunt : scd sii ut feruul qux in alios liunt sic ,

(Pliilipp. n, 14-IC). Similituilo de luniinaribus dala fcrant el qux in ipsos Gunt. Non cnim prnptcrea dc-
cst ad sanctoa , ut sinc murmuralione sint in nationc benl ferre ct lolcrare, quia in alios fiiiut : el si iu so
lortuosa ci perversa. fianl, nnn debcnl perdcrc toleraniiam. Naiu qui pcr-
4. Scd nc quisquam propierca pulcl colcnda cssc diderit lolcraiitiain, cecidit de toelo : qui antem lixum
eiadoramla luminaria ca:li,i|iiia inde aliqua simililudo habet cor in coclo , lcrra ipsius laboral in lcrra.
ducla esl ad significationem sanctorum ;
prius bnc cx- Quanla el de ipsis luminaribus fiugiinl linmines , cl
pliccmus in iinmiiieChrisli.quani non sil conscqncns, palicnler feru:il? Quo moilo jusli paliciitcr debeiit
ut proplerca libi videatur adorauiliis sol, aul luna, aul fi rrc omncs cliam tle sc falsas crhninaiiones. Ilnc
Blellx, aul coelum ,
quia aliqua de illis similituilo du- ip&om quod jaill dudum dixi ,
quia illa slella Mercurii
ctaesl.qua significarcntiir sancii; quia mnlla suul c=t , ct illa stella Saiurni est , et illa siella Jovis est,

de quibiis ducla cst similitudo ail siguilicindns sanctos, convicia fiuni slcllis. Quid? illx cum audiiuit tanla

qnx non adnrantiir. Si euim quidquid est unde simili- couvicia, numquid movcutur, aut non e\crcent ursus t

tudn ducilur ad sanctos, adorandum lihi pulas ; adnr >

suos ? Sic ct homo qui in nalione pcrversa et tortuosa
monles cl cnllcs ,
quia dictum cst : Montes exsultuvc- habet vcrbum Dei , sictil lumiuarc esl fulgens in
runi vehil arietes, et coltes velul agni ovium (Psal. cxiu, coelo '. Quanti qui sibi videnlur honoiare solem, de
4). Tu de sanctis dicis , rgo de ipso Christo dico. illo mentiuntur? Qui dicunt, Christus est sol, menliun-
Ailora lcnncm, quia diclum cst, Vtril leo de tribu JuJn tur de solc. Novit sol Domimim suum csse Cbrisluin
(.\;:oc. v, ?>) : ailora petrain quia dictum esl , Pctra et Crcatorem suum. Et si indignari potcst
,
, acerbius
aiitcni rrat Cliristus {
I f.or. x , 4 ). Si aiilem non ado- iudignaiur contra falso bonnranlem quam contra
,

ras iu Cliristn ista lerrena, quamvis de illis simililudo roiiluineliosiim. Scrvo cnim bono niajor conlumelia
ijii.edam data cst ; ad signifiondos sauctns dcqua- csl injuria Dnmini. Quauta falsa de ipsis luininaribus
< uiiii|iie creatur.i ducta fuerit siinilituda , tu intelligc quidain dicunt? El ferunl, lolerant, cl nou movcntur.
nniiliindinem crcalurae, ct adora artificem crealurx. Quare? Quia iu ceelo sunt. Cceluin auleui quid
Diclus esl snl Dominus nnslcr Jesus Cliristus ( Sap. csl? Nec hoc pra lermillamus : quanla mcnliuutiir
v, 6 ) : numquid iste sol qucm et minulissima animalia homines, quan.lo vident obscurari lunain, cl dicunl
nobiscum vident? Sed de quo dictum est : Erai lumen Halefici illam depoiiiint? ciun rertis lcmpor.bns dcfe-
verum ,
quod illuminat onmem hominem venienlem in cium siiuiu balieat secundum Dei dispositioncni. Non
hunc mundum (ioan. i, 9). Nam lux ista non hnmi- curat tamen isia verba bominum illa qux iu cixlo
ncm solum illuniiuat , sed et jumenta ct pccnra ct cst. Scd quid cst, lu cuclo? Iu finnameuto cceli csl.
oinnia animalia : qund autem illuminat onincm ho- Cujuscrgo cor in lirmamenlo libri Dci est , ista nou
niineui , in cordc illuminat, uhi iiitclleclum solum curat.
hahet. 6. Nam eoelnm , id esl , firmamenlum , intelligitur
5. Iiilelligal ergo C.haritas Vcsira, qiiibus dixil Apo- per liguram LibiT Legis. Ideo quodani loco dicitur
,
6tuliis In nutione lorluosa el pervcrsa , id cst , inler Extendit cceluni sicut pellem
,
( Ptal. cm, 2). Si cxlcii-
illiquos, in ^uiftiis apparetis sicul lnminaria in mundo diiursieutpellis, laoqnani libercstcxicnius, ui lcgalur.
verbum vila; luibemes : qundam modo admonuit nos et Transacto aulem lempore 11011 legitnr ». Propteica
isium psalmnni intelligcre, et prxno<ccrc liutlum enim Lex, quia nondum veniinus ad illam Sa-
lcgitur
ipsius. Talcs enim sancli in quibus csl verbum vilx pientiam qtix implct corda ct mcntes intuentium ct :

de conversaiione quam bahent in ccelo , despieiunl non opus erit nt aliqnid ibi nobis legatur. Quia in eo
onmia iniqna quae liunt iu lcrra : et quomodo lumi- quod nobis legitor sylbbx sonant
, ct iranseniit : illa
naria in coslo per diem et pcr noctem procedunt, per- lux veritatis non prxterit , sed fixa pcrmancus inc-
aguul itinera sua, cursus suos certos hahent, ct com- briat corda vidcntium quomodo dictum
; est, Jnebriu-
mitluntur tanla mala, nec deviant desuper siellc fixx buntur ab uberlate domus fuie, el tonenle deliciarum
in coelo, agentes per traclus ccelestes , qux illis prx-
* SicduoMss. Alii cum Edd., insmcuto.
1 Sic Am. F.r. et noslri omnes Mss. At Lov., stnceri. » Er. Ven. el Lov , tempore quo tegitur lex propterea. M.

Patrol. XXXVII. (Tren!e-huit)

1195 S. MJGVSTINI EMSCOPl 119«

timium volabis eoi; lyonitim aputt lectt, Ihmiiie, (ont ngunt cnrsns iiior, diaiingumil iliem rl norlem , \ni-

rilm. I.i vidc ipsimi fonloni : lu tiimine , iliqillt, rno vniil annos ol tcmpur.i ; cl lanla mala liunl in lona,
t.;</,/>iimu (hhmh (J*wl. »\iv, 9,10). Undu ergo le- iiiis qnlctem in i u-i.i haboniibus. Quid cst erge qnod
rtifl ncfossaria fst, qaamdlu ?x purtc cognoscimui, et ikis docct DnuiT Jam atteudamiu Pulmnm.
ev perM pnpktiamat , sicui dicit Apo.-inlm : ewn au- 7. [vcrt. 1.] Deut ultionum Domiuut, Deut ullionnin
icni renciit qtiod )>erfeetum Mt, auferetm guod ex pnrte fideuter egit. Tu pnias <|iiia non vindicat? Viudicat
est I Cor. xin , , 10). Non enim '
iu illa rivii.tlc Deut ultionum. Quiil cst, Deut ultionum ? Deus vimli-
(

Jcrusaleui , uld Augeii vivuni , iiude nos nmdo pcrc- ciarum. In co ccrte murmuras, quia imn vindicaiur

griuamur, ei peregrinaUa iionlra gcmii ; gomil autcin, in malos. Noli murmurarc, nc inlcr illos sis in ipms
si scunuBquiii percgrinaiuur; uam odil valde patriam, viudicalur. Kacit ille furliiin , el vivit : lu n.ur-

qui puiai sihi licnc cssc oiim pcregrinalmr : nummtid iimras advcrsus Detun , ipiia non moiitur ipii lilii

in illa chiiate ubi RiuU Angcli, Evangelium lcgitur, furtuiu fceit. Si jam non facis uiriuin , vide : si

ant Apostnlus? Verho Dol paseuntnr»: quod Vcrlunn etiini j.-nu non facis , vide ne aliquaiido feeisti. Si

Dci, ul sonaiet nobis ad tcmpus, Verbnm earo factnm jain dics cs, rccolc nocicoi liiain : si jam lixus in

csl, el habil.ivil iu liobis (Joan. t, 14). Scd lamcn cnelucs, rccnlc tcrrain luain. Invcnis le fiueiii forte

ipsa l.c\ qiia; scripla est , firmaiiiciilum noliis csl : fui-se aliquando; cl alii|iicm alium forlc stomacha-
,

ild si sit cor noslrum , uon convellilur * iniquilatibns tum ,

quia cl tu furium fncicns vixisli, cl non es mor-

liuiiiiiiiim. Dieiuni csi crgo, Extendit cwlum sicut pcl- luiis : qtiomodo aiitem tu quando facielias, idco vixisti

tem. Cuin auiem IraiiSennl lcnipora necessitatislibro- ut postca non faccrcs; nuli quia lu iransisii, vclle

itim, quid diciuni csl? Cwtnm plicnbitttr ut tiber ( Isai. misericordix Dci ponlcm subvcricre. Nescis iilac

sxzit, 4). Qui erga sursum liabet cor, ipsum c«r multos imnsiluros, qua ct tulransisti? Esses modo
iiisius lumiaare e&l : in ccelo fulgct, nec vincitur te- qtii murmurares, si adver.us le audireiur qui prior

nebris. Infra cnim siinl leuehrx : tcncbrx autem ini- dc le niurniuravil? El lamcn cl nunc opus vindiciaui

qiiitas nou ineoimniilabilcs tonebno. Jam et beslcruo

;
Dei iu malos, ul fur moriatiir, ct niiirumras adversus

die commemoravimus. Sed qui liodic tenebrac sunt , Dcum, quia fur non inoritur. Appende iu staiera

si vclinl , e ras lnx erimt : qui tencbra

bue. ingrossi ivquilalis furem el blasplicmum : jam dicis quia fur

sunl. si velint ,
jam lux csse |Ossnnt. Aprle nnn es ; sed niurmuiaudo advcrsiis Deum, blasplic-

eniin ApnslobiE, nc qnis pularel naturales esse ini- inuses. Ille captal somuum bominis, ut aliquid in-

riuiiatcs, quse innkiri non possunl :

Fnistis euim vulet; ct tu dicisquia dormit Deus, et homiiicm non
iuquii, ntiqunndo toictiitc; uunc atilein tnx in Domlno : videt. Ergo vis ille ut corrigat uiantim ,
priiw lu liu-

sienl filii lucis ambuhte (Eplies. v, 8). I.ttx ,

iuqiiil , gu.un conige : vis ille ul corrigat cor advcrsus bomi-

»n Domtno : non in vobis. Cnr crgn in libro : si cnr in nem, lu corrigc cnr advcrsus Dciim ; nc forte cum
libro, oor in finiiunenio coeli. Si ibi est cor, indo lu- opiai vindictam Dci, si vcncrit, tc priorem InveniaU

real , et non movebitnr iuiquilalinus subterposilis : Nam ille vcnict, venicl el judicabil perscvcrauies in

noii quia ibi csl in coelo pcr caruein, scd quia ihi cst iicquitia sii.i , i.igralos prxTogalioui misericordix

>,<cr cimverssiinncin , gecuudiim quod dictum cst ipsins, iugratos paiieutix ipsius, thesaurizanies sibi

.Vostra auiem eontersatio in coetit ett. Non poics cogi- iram iu die irx ct rcvelatiouis jmti jodicii Dei, qtii

laee illaui eivitaiem, quh nondum vidcs. Viscogitare rcdd.H iiuioiii |ue scoundum opem sua ( Jioni. u. 4-C):

roelum? Libmm Dci cgiia. Audi psalmum : Et in quia Dcus uttionttm Dominus, Deut ttltioiium, ideo /i-

lege ejim me.til. bilnr ilie ac nocte. El ibi beattis dicliis denter egil. Nnlli cnim peporoii, fuaudu hic bieulus

est qni i/oii abiit in consiiio impiorum, et in via peccato- esl : ipse Dominus crat in earuis iulirmitaie , scd iu

rmn iioii sletit, el in cathedrit yestilcntice non sedit ; sed virltitc scrntonis. Non accepit personas principum

in lege Doniiui fuit rolunlat ejut ( Ptut. i, 1,2). Vide Judaeorum. Qiianla ia illos dicil? el, quomudo dicluni

loniiiiaro in cuelo : Et iu lege ejut meditabitur die ac cst ', verc in fiducia : quia scriptum est in Psalmis

tiocte. Vult paiientcr ferre oumia?Non descendat de. illo , Propler miscriam inopmtt et gemitum paupe-

dc ca-bi, ct in lege cjns mcdilclur die ac noctc. Ergo rum, iiiuic eifurgam , dicit Dominut. Qui suul paupe-

in cuslo cor e.jns : si in ccelo ror ejns, omnes iniqui- res? qui sunl inopcs? Qui spcm iimi habeul uisi iu

laics qo;c Ount in lerra ad tempui , oinnes fcliciiates illosolo, in quo solo spcs non fallilur. Aiiendilc, Ira-

nialoruni liomiiiUlll, omues laboi esjisloi um medilanti tres, qui sunl paupcrcs ct inopes. Non nniiuno pau-
dic ac uocic lcgem Dci , uiilli suni ; cl palicnler lo- perai qui nihil habent , videntur dici ab Scriptuia

leral omnia , et eril beattu eruilitus a Deo. El qno- quando laudanlur paupercs. Invenis enim pauperuui
modo in lirtnameiiio coeli? Quia lcx lirmamenium homiiiem, qni quando palilur aliquam injuriam. non
ci. Ileatut vir quem lu erudierit , Domine , el ex lcge Blleildil nisi patrOBUm suum, in cujus forle domo
tuu docucris cttni : ut miliget eum a diebus ntalignis , inanei, cojus inquilinus est, cujus colonus esi , eujua

i/,;iiec (odialur peccalori fovca. Allendilc ergo lumi- ciiciiscst; elideo se indigne pati asaerii, qui» ad
n.iri:'. quomodo procedunt, et eecidnnt, ct rcdeunt, illum pcrlinet : cor ipsius in bonnne , spcs ip>iu> ui

1
aildUuni ftul apuil vin. tei/enws; et lu aliis SXCUSiS,
:iic

Hber nec*.mrius trit, neque Uqemui, quod a Mss. ibcsl

1
ita Ain. et VJss. u l.ov., quo.noih dielum est, [iitenier

» sn poUcresUae. aIII vcxi eun *m. et Er,, compettitur egttf rtrt m

fWurto.— Er. lov., i/iiui/!oiioiiu-luiiiiJ,/ii/.i»-

IX)V., utipellttiir. ler? igit veit tn ftJucM. M.

 1197 ENARIUTIO IN PSALMUM XCIII. ngs
hominc, riais in oincrc. Smil .Tntcm alii qui opulenti denter egit : id esl, nnlli popcreil iu verbo. Qni in
siint, ei houiiribus secimdiim icmpns Imninnis fnl- vcrbo non pcpercii passums, parcot in scnicnfia ju-
riuniur; ei laiucn nec in pccnnia sn.i 'p.-m ponnnt, dicalurus? qui nemincm limiiit in hiimililato. limebil
nrc in liiinlis snis sjirin ponunt, ncc in fannliu sna quomqiiani in clariiale? Ex co quod jam fidenior
spcm poiinul, ncc iii clarilale transiioritc digniiniis; cgit, cogila quomoil i sii aciurus in finc sacnli. Noli
scil loiam spom in illo | onunt, cui non stirccdiliir, ergo miitmmaic adrersus Denm, qui qnasi parrit
i|ni mori nmi potest, ijiii falli el <]iii falli rc nnn po- nialis; scd cslo bomts cui forlc ad leinpns in flagcilo
Irsl inloselsi inulta videnltir habere sccnniliim s;c- non parraf, et iu fino parcal in jutlicio.
:
Deus ultio-
culinti, bene ca lamcn gnhei nanl ail referiimicm indi- num Domimis, Dtus ittiionum fidenter egit.
geniium; inlor pauperes Domini nuutcniiiiur. Vident 8. [nrs. 2] El qnia lidonlor cgit , illi non tulcriiit
enim periculn e so vivcrc in hac viia, seuiiuni so fidiiciam ejus et quia liiimilis vcnoral,
:
olcarne nior-
esse perogrinos : sic diversantur in opulenlia diviliu- tali induliis crai , el noii venerat; non faccrc quod
rum suarain, qiionioiiii vialtir insisibulo, Iransilurtis, pcccaiorc s<mI paii quml peceaiores
,
; quia propioroa
iiun posscssuriis. Rrgo quid Homiiins? Propter mise- vemral, cmn fidenler cgissel.el ilii rorre non pnssent
riam inopunt el gemilum pnuperttm nunc exsurgnm, dieit liilm iam cjns iu vcrbo, quid
foccruni? Tcnucnm!,
Dominut : ponam in saluiari. Salnl.iris noster, Salvalor flagellavcnint illusernnt colapliizavo.runi
, , , jpuiis
uostoresl in : illo volnii poiicrcspcm nmnium itinpnni ct illinicronl, spinis corniinvemnl, in cruce Icva verunl (
rgrnliuin '. I.t quidait? 1'iditcitUilcr ngam ineu (Psal. pi.sireniooccidcmnt. Scd qiiidscquitnr quod fidenlcr
xi, G). Qnid esi, Fiditcinliltragam? Non limcbit, non ogoiit? Exallnre, qui judicaslerram.
Pnlaquia tomie-
parrc; viliis ct conctipiscenliis bouiiniiin. Vcre mcdi- riiiilliiiinilim, icnebiint cxcclsnm? Puta quia jndica-
cns liilclis, medicinati ferio so nv ttis inslruclii-, se- voru l inorlaloni, nonno ab immnrlali jutlicaliiintui ?
cuii oiiinia vnliicra. Idoo qui latis pr:rd clt:s vl praj- Quid crgo ait ? Kxaltare, lit qui fidcnlcr egisli , ct li-
nuntialus, lalis etiam i:ivcn:us est Loqiielialur in dticiain rcrbi lui non sunl passi iniqui, et ptilaveruitt
inoulr, ulii dixil . Ileali ptmperetspirilu, quenium ijs?- so aliquid cgissc, quia le comprebcndenlcs crncilixe-
rttm csl regtiuin cirlonni. liii bemi diiti snnl q<ti prr- runi qui ic dolicrent
; li.ic coinprcbendere, compre-
secitliunem ptitiuntur proplcr jusliliiim: in i|SO Sermonc bcndrrunl pcrseculione lu crgo qui fidonler
:
egisii
llixil, Quin iptorum est rcgmtin eceUmtm El nl fiicorcl inlor iiiiquos, ol nomincni liinuisti, ct quia passuses,
illus Inminaria, id esl, palionler tolc.-anles oninia isia Exnlinri id esi, rcsurgc, vado in ca-liun. Pati.ntiir<>i
;

iuiqua, qtise transciint : licmi critis, iiiquit, cum rcs Ecclcsia palienler, quod passtim cst capm Ecclcsiae
pcssecuti fferint, el dixerinl omnc nialum adtersum pntienlcr. Exaltarc, quijudicas lcrram; rcdde relribu-
vos : gaudele el cjsultale, qitia merces vestra magna cst lioncm superbis. . Rcddilurus csl, fratics.
Qnid csl
in cmlis (
Maitlt v. 3, 10, II, 12). Dcindc in prngross'i euim quml dirlnni csl, Exaltarc, qui judicas terram ;
scrmonis <uni doccrc incipciel, quamvis cum Inrba reddc rclribiitioncm sitpeibis ? Pmpbetia csl pr.rdicoii-
circiimd.ircl, ilxil talia disripulis suis, quoc reriror.l non audacii
lis, jiibunlis. Non cnim qtiia dixit Pro-
fari in 1'haiisanrum Ct Jiida-r.rtim, qui qnasi piiina- plieta, Exalmre qiti jndicas lerram,
, oblcmperavi<
ius hahcbaui expniictidarum Scripiuramm nmniiim; PropheixCbriuus, t>t rosurgo.-et el iiei inccelum;
qni sibi qnasi jusii vidcbanlor, ve! videri se arbitra- Ecd quia boc faciurus erat Cbrislus, boo pr.nlixit
banlur, ct ad quortim priinalum plcliis obsequium Piojiboi.» :
nnu iiloo fccil Cbrisius , qtiia l.Voplnia
videbalitr olitcmperare : non prporcil, el dixit, pncdixeral; so.l ideo Prupbobt prmdixerat, qnia illo
Quuiido orttlis , »oii crilis sicut liijpoerittT, qui amatil in factiirns cral. Vidcl Immilcin Cliristnn. in spirilii,
sijnagoqis cl angiilis platcnruni slitnles arare, ut rideatt- vidcl lnimilciii; ncmiiicni liiiioniem,
nulli parcenlem
tur ab liominibns ld. vi, 5 ) ; ct ca-lera lalia. Toli;:it iu verbo, et dicil
( : Fidenter rgit. Videt illuiii <|ii sm
tiinncs , non liinuil aliqnom. El cnm lermimisscl liilonler cgil, videl illum comprolicnsiim, videt illum
ipsum scrmoitcm, conclusil de illo sci ipltira Evango- crucifixum, videt iiluin humiliatoin, vidcl iiluin re-
lii sic : i Facium cst, > inqnil, i ciim consitmmnssoi siirginiciii ct cuntem in cojlum , ot ventitrum indc
ad
Jcstts vcrba h:rc, admirabaniur lurhv super docrma jii.licium eorum , inicr quoruni manus passus est
ejus. Eral cniut dorcns cos lanquam potcslulcm lia- omnia mala Exaltnre,
: inquil, qni judicns ierram ;
lions ; nnn qnasi Sn ili.-v cnruni ct Pbarisxi i {ld. vit, rcdde. rehibutionem sttpcibis.
.
Snperbis rcdilct , non
28e'2'j) Quanlacrgn iilo dc qiiodictiim csi, Erat do- liumilibus. Qni sunl supcrlii ? Qiiitius | aruni est ui». i
icnt eos uiiiijunm poleslutem liabens, qnanla dixit: Vw inala faciunl, ct defondcrc pcccaia sua voliuit. Nain-
vobis, Scribie cl Plmriswi lnjpocritai(ld. xxnt, 15, etc);
que dc qni criicifixerunt Clnisttiin facla
liis
sun:
qiiaiit.i in illns cor.nii in faciem ? Neminrm liini.il. pnsiea miracula, quamlo de ipso ninnero Ju.laorunt
Quare?Q;iia Deus ultionuui ost. Ideonon p.ircebai in credideiunt, eldonalusesl illts saugttis Clirisii. n ,_ |

verbo, ut rs-cni poslea quibus parccrct in jutlicio pias mantis ci cracnlas de sanguine ('lnisii porla-
quia si nnllent accipcrc verbi mcdicinam, inrursuri bant lavit eas ipse cujus
: sanguinem fuderaut. Ad-
eranl uliijue cl invcnluri * judicis sentcniiam. Quaro? iuncli sunt corpori ipsius, id csl Ecclcsia;,
qui corpus
Quia dixil, Deus ulliomtm Dominus, Deus ultionum /5- cjus mortale,qnod videranl, persccuii sunt. Fuderunt
1
Sic Mss. M EdJ., sjinii et gemilutn omnium inopum. pretium sttum, tu bibwcnt pretium sucrn.
' Aliquot \;ss. , iu reiitnri : recle, st eiptmgatur parlicu- Namque
la, el. posloa plnres convcrsi sunt. Cum mulia miracula fic-
,.'19 S. Al'««STINl F.PISCOPI 1200

1,1 i!i Ipoainlis, ntiqnol liuininuni inlllia uun tlic i. ii, ioi illos , oi Idoo viliinl oculos stalioiiaril, nc stu-

ercdldcniitt : el iam in prnplnquo Inveiitl gunl ,

«u tiin lon.aiiliir : ocillns eiilin Doi vilarc uoiiio pulosl ;

itmtila mm i|ii.t> habcbnnl veuderoiil, et pretiuin rc- qnla iidii soluiu in eiiliiculo vidcl, sed el iutiiua cordii

niiii inaraiii ad |ie les ApostOiorum pnnerenl ; cl tui. Cogiianl el ipsl qui.i uiliil poiost latero Deum; ci

uiiiruique disirilutcbniur qunmoilo npuscral; el pral quia facitmi, ct sciimt quiil feecruut, et vidcnl se vi-

iilis iii, a aninia ei cor iiiiniu iu Dcuni ; de ipsis oritoi voro scienle Dco, qul uoii vlverent scicnio statlouarin,

Rii lilms Uotiiinl '. Sed quarenon iibs rcdditiun eat

''
dicuni silii : Plnecnl Ista Dco ; ct revera si illi

t.luia. Hiililr irtfibttliomm supcibis, dictuiii csl ;

illi displiccrenl facln nostra, quomodo displiceot judici-
vid.ivnt li.is, ipinnioiln ilUpliccnl rcgibus, quomodu displicont
aillem IttlltlCiiUII esSO supcrlii. Klcnilll ciiin

iuiiti.i miraciila licri pt:r nonicii Clirisli ,

qtiem st; pn- iniperaloribus, oi quomodo displiccnl cnmmenlarleiist-

lali.mi inlerfccisso ; cnmmnli tniriiculis, auiliemni n Ims (n), iiiintqiiid qnomodo illortim oculoe vltamus,

non enim sibi ar- vitaro possciiiiis ociilns Dci? Kigo placoul isla Dco.
pc-iro in cujns noiuinc illa llcrcnl :

rogarc scrvi volucruui imtettliani Dmnini sui, ut dioe-

Idco in alio psalmo peccaiori dicilur, lltrc fccisti, ci

MMUKUIIHI cs quod ero libi simili*. Qnid

reula =c facltmi esee qnod ille in ip-is bciehai. Ilo-
tnctii ; iitiqttiliiteni,

crgo dcderuiil scrvi Domino suo diserunl esl, ero libi similis? I i ipiouiodo lilii pliccl f.iolniii
iioreni :

mirnbaninr, in nomhie Berwit ejns qncin Iiiiiiii malmii, sic puics quia ol uiilii placel. It inina-
quia quac illi

illi crucirixernui. El facii sunl liumiles, compumti tnr iu posterum : Artjitum le (Psttl. xi.ix, 21). Kri;o

simt rorde, conliirl.aii sunt cmilitentcs percatuin non racelqui dixil, tatui. Cum dicerct, llatc fecisii, et

sinun ; el I oiisiliunt ipi;vsicrniil, tlicenlcs : Quid ergo tanti ; tttspicatus cs iniquitatem, quod ero lui similis ; ct

f.tcicmus ? Non dcspcraul <le saliite, scd qiKvrmil n:c- iion lacuil '. Ciim eiiiui nos loquiraur, illouon tacei;

dicinam. Tunc ait illis Petrus : Agiie pecnitentiam, et cum cnim lcctor lcgil, illc noulacct; cum Psalmits
btplizeiur uuiis<iuisqite DMlmM in nomine Domini noslri isia caiilal, ille non lacel : ol isl.c oinnes vocos Doi

Jetm C/irisii ( Act. ii, ). Qui egcruni poenilenliam,

iv per orli tii tet rarum liiml. Qiiomodo crgo Licct, qno-
liimiilcs liicnml : non crgo illis reddittim est. Quia, tiiodo noii laccl ? Nou tacct iu vcrlni, laeol in vindicla.

vidc quid tlicat psalmits iste : Exaltare, qui judicai Quid c>-l ergo, //it'c fccisli, et tacni ? Ilicc IVcisli, ot

tetram ; redde retribitiiouein supcrbis. Ab illo nimicro iioii vindicavi. SuspictUits es iniqitilateiii, qnod cro tui

ergo excepli cranl illi : in illis valuit vox illa Domiiii siinilis Deipsa viudicbe lacilumiiate, id cst, de ce—
pcndciitis iu crucc, <;l dicentis : Pater, ignoice illis, Silione vindioUe, alio loco tlioit : Tacui ; mimqiiiil

nmiunl qttitl ftiriitni l.uc. xxtit.oi ). Exultnre, semper luccbo (Isai. xlii, li). Ust,uequo peccalores,
quia (

qt.ijttdicas terrnm ; redde relribittionem tuperbit. Krgo Domine, nsqttequo peccatoret ytoriabiintur ; retpondciit ,

icdtliturusesireiribulioiiem?Reddtluriis,sedsnperbis. ei loquenlvr iniquilatem ; toquculttr omnesqui operantur

'J. [kr, 3, i \ Scd quandol qtiando reddct? lnie- injiislitiitm? Kl dieit miinia opera. Respondent, ello-

mali triumpliani, et cxsultaui mali, lilasplicmanl queniur iniquilalem. Quid cst, respoiidcnt? Contra Ju-
riin

mali, tmmia mala facitml. Mnvel le? Ciim pieiaic sium liabcnt qnod respondeant. VenU jiislns aliquis,
qiin-re, non ciim supcrliia repr.bendo. Ilnvet lf? ct dicit Noli faccrc iniquitalcm. Qnare ? Ne moriaris.
:

Gonipatilur tibi ct Psatuius, qna-iii tecnm, non qnia Kcce fcci iltiquilaleni ; quare nmi niorior ? Ille ftrcii ju-

n.seii; scd iilco tecitni ipucrit quodscil, 01 iu illo in- stiliam, ct tuortiitis esl : quare inorltiusesl? Kgo fcoi

venias qno.l ncsciebas. Quomodo qui vnll aliquera iniquilatcm ;

quarcmcnon abstttlit Deus?Kcce, illefo-

consolari, uisi coudolcal ctiin illo, nmi illum crigit: cii jusiitiatn ; cl quare sic in illum vindicavil ? quare

prius cmn illo ilolct, ct sic ctnn relic.it sermone con- ille sic laboral? rc>pondcnt ; boc Cst, respondenl, qui.i

Bolalnrio. Si aiitcm ittlrel ad illnm ridcns luclum ejns, liabout quod dicanl; quia parcitur illis, dc patioulia Doi
non la.it qmul modo lecinin est, dicente Apostolo : invcnimil argtimenlum responsionis su;e. Parcil ille

Caitdere rttm gimdcitiibus, flere cttm fleniibus (llotn. proplor aliml, respoudcnl illi propler aliud, quia vi-

xn, 18). Brg«> iugindcai lecum, priua liesemn illo; vmtl. Quarc ouiin parcat ille, dicil Apostolus, oxp.niit

rontrisiariscmn iilo, ul rclicias ouiu sicet Psaltnus : cmisiluim palicnli.c Dei JH lillJHWll.iliqUil fel lafia agis,

ci Spiriius Dci, utique nmuia sciens, qmriii lecmii, quin 1« effugies jttdicium Dei ? An divitias benignilatit et

quasi vcrba lua dicit. Vtqucquo peeeatore», Domine, longanimiltitit cjut conlemnis, ignorans ' qvia patientia

tuquequo nteealoret gloiiabunlur ; rcspuiidcnt, etlo- Dei ttd pcrniteutinm te adducit ? Tu e.ulem, id ost, illo

BMCiitsr iniqitilittem; loquentur omnes qtti operanlur qui respoudet cl dicit, Si displiceretu Deo, non iinlii

injnsliliitm ? Quid Inipienlur, nisi coniia Dciun, qiq parceret Dous : videquld sibi facit, audi Apostolum :

ilicmil : Quid noliis prodest quia sic vivimus? Quid Tii iuttein sccitndum duritiam cordis tui el eor iajMNuV

ilii luriis os? Vcrccnrat isla qua- fatimus Deus? Quia lens, tliesauriias tibi iram in die iia; et rereialionit jusli

• nim vivtinl. pulanl Dciiin noscire quod fjciuiil. Vide jnduii Dei, qui reddel unicuique teeundum opera MM
qual niali illii coiilingai ! Quia si slailonariua (n) scirei, (Roh. ii, 3 6). Illoorgo aug.l lnngaiiiniilalem. el (u

1
lllcin uil.iis mss. ad.litiir, enml.
• I ov.: ctmi di
Kr. ven. et il, htrc... non tacet. u.
stailonarloa vocahant miUtea et ipiarltorei pml
iiii
Bdd., iiyiioiiu. Al mettortS notac Mss., ujnoiaus.
•
..iiisio, is provinclas al clvitaica coastiiaio*, qut
p« (,i) commoutarleaaea direiuntur rareeruai prattocU,
.1.1,,, c\
niagisiraiii.iis, axl, I.Cdu
nuiorii aiiiiUiii iwnnntlalani
m.uii n, i|iioruni oral rali.mes cusl.Kluruin ac rov.ruui OBUl
inriua, .i stai ur lluro II, ox i. 31, do epue. ei der, « coro, oi ciiiiiiiiuin knacriptkuMM redperet
||, 1.11,1. Il|.'l;i|.
P.H ENARRATIO 1N PS.VLMUM XCIH. 1202

gmgcs iiiiqnilatcm. Eril illins ihcsaurus in sempilerna '

si qui furtealiquid cogilabatis, quando videbatis ma-
niiscricordia in cosqui non contcmpscnuit misericor- los fltircre, ct cogiiationes vestrx faciebant mita.e
diam ; luus autcni tliesaurus in ira invcnictiir, ci pedes veslros in via Dci ; vobis loquilur psalmus istc :

qimtl ponis quoiiilic per modicum, pnsica mnssain si autcm nullns vestrum talis cst, per vos aliis lo.|tii

invcnlurns cs : minutalim ponis, scd cumuiuin iuvc- lur, dicens, Intetligite nunc ; quia dixerlinl illi. Non
nit-s. Nnli allendcrc niinula peccala lua quolidiana ;
vidcbit Dominus, ncqne inleltiqet Dcus Jacob. Inlelligite.

tl" minulissimis gutiis flumina implcuiiir. iuquit, nunc qui insipientes estit in populo, et sulii

10. [vers. 5, 6.] Qnid auiem illi faciunl, t|iii rcspon- uiquando sapile.

ilmi ct loqucniiir iniquilaiero, quia fariuni ct parcilur 13. [vers. 9, 10.] Qui ptantarit aurem, nnn audict?
cis ? Populum luum, Domitie, Itumiliaverunt : id tst, Niiii babct unde audiat, qui tibi fccil unde autlias ?

ouines qui jusic vivunt, in quos voluni supcrbire Qui pluntavit aurem, non audiei? aut qui finxit oculmn,
omucs mali. Pvpalmn tuum, Domine, humilinverunt, uon considernt? Qui erudil genles , non arguet? Aiten-
el hareditatein luam vexaverunl : viduam el pupillos in- dito boc magnnpcre, fralres mci, Qui erudii gcntes,
lerfecerunt, et proselytum occiderunl : id csl, percgri- non arguet ? Iloc modo facit Deus, erudit geules idco :

num, advcnam, advenlitium ; ipsum tlicit prosclyiuin. niisit verlium snum pcr orbcm terrarum hoininibus,
M.mifcsia simt isla singula, ncc opus csi in liis im- misil pcr Angelos, per Patriarcbas, pcr Prophelas,
morarl. per scrvos, per ini prxcones antecedcntes judicem.
11. [reri. 7.] Et dixerunl, Non videbil Dominus. Misit et ipsiim Vcrlium suum, misit et ipsuni Filiuin
Non attcmlil ista, ncgligit ista, alias rcs tur.il, uon suum ; misit scrvos Eilii sui, el in ipsis servis Filiuiu

inlelligit. Il.c cniin dux voees sunt malorum : una suum. Pcr (otum orbcm lerrarum prxdic.alur nbiqiii!
qtiam Jam dixl, Hccc fecisti, el lucui: svspicalus es ini v. l)imi Dci. Ubi non dicilur liumiuibus
i
Relinqililc :

quitatem, qnod eto tii-i siuiilis. Quid csl, qnotl cro tibi iniquiuiles vcslras priores, convertite vos ad iiincra

timilis? Putas quia viden facla lua, ct placent milii, rect.i? Itlco parcit, ul vos corrignlis; itlco heri nou
quia nnn vimlico. Alia cst vnx iuit|iioruin : Quia nrc vindicavit, ut hodie benc vivatis. Erudil gentes; non
attendit ista Deus, nec advertit ut sciat qucinadmo- ergn arguet? nou audiiurus est quns erndit? non ju-
dum vivam, non mc curat Deus Ergo inler iiliqna dicaluriis cst quibus scrmonem prxmisit ct prxsetni-

mc computat Deus ? ant vere me numeral Dcus ? aut navit? In schola si esscs, accipcres, ci non redderes?

ipsos liomines numeral? fnfclix liomo ! ut esscs cura- Utique qnaudo accipis a magistro, erudiris : commii-
vit ; ut bcne vivas non curat ? Istorum ergo isla vox tit Ubi magister quod prxbet; et non exiget quando
esl. Et dixcrunt, Non videbit Dominus, ncque inlcltiget rcddis ? aut cum creperis retldcre, sine metu eris pl.v

Dens Jucob. garum? Modo ergo accipiinus; puslca slatiiimur anle

12. [vers. 8.] Inleliujilc nunc qui insipientes eslis in nsagistrum, ui reddamus omnes prxterilas nostras ',

populo, el stitlti Populum SUIim eru-

aliqu/indo sapile. id esl, ul rationem reddamus de liis omnibus t|iix uo-
dii, cui possunt commoveri pctles, quando felicitates Iiis modo crogantur. Audi Apusiolum dicentcm :

iniquorum videt tmino, jam bene vivens in nuniero < Omncs aslabimus ante Iribunal Cbristi, ut illic reci-
sanctorum Del, id est in numcro lilioriim Ecclesix : pial unusquisquu sccundum ea qux per corpus gessil,
videt quia florent mati, et faciunt iniquilatcm, el sive bonum, sivc malum (Hom. xiv, 10; cl II fJor. \,
a-mtilatur eos, et adducilur ui imiictur facta ipsorum; 10 ). Qni erudit gcnies, non arguct; qui doccl homi-
quia videl quasi nihil sibi prodcsse quod benc vival nem scicniiam? » Ipsc non scit qui lc fccit scirc;
limnilis, liic sperans mercedem. Nam si illam spcrel i bomiucm scientiam ? >
qui doect
ftituram, nnn illam perdil; quia uondiim venil lcmpus [rm. II.] Dominus scit cogitationes hominum,
14.

ut accipiat eam. In vinea opcraris, fac opus luum, cl qitoniam vanw sunt. Nain ctsi lu ncscis cogilationcs

accipies merccdem tnam. A patretamilias non exigc- Dci quoniam jnstae sunl illc scil cogitationes homi-
, ;

rcs aniequam operareris, cl a Dco exigis anlcquam num, qitoniam vana. sititt. El lioinines scierunl cogita-
opcrcris ? Et isla lotcranlia ad opus iuum pcrlmei, ct liones Dei : sed quibus jam amicus factus esl, prodil

lioc ad mcrcedem pcrlinel : minns vis facerc in vinea, consilium suum. Ei vos, fratres mei, nolilc vos con-
<pit non vis tolerare ;
quia ct ipsa tolerantia ad ipsam lemuerc : si cum fldc ar.ccditis ud Dominum, audil s

operationem pcrimct, ut invenias mereedem. Quod si cngitaliones Dei ; cas modo discilis, boc vobis diciiur,
dolnsiis es.vide ne non solum non accipias mcrcedcm, rt ad bnc mstruimini quare parcat inodo Deus malis,
sed et pmnam invenias ;
quia voluisti csse operarius ne munntirelis advers :s Deum ,
qni docct liomiiiem

dolosus. Et quidem opcrarius dolosus ut incipial nun teientiam. Dominus sci! cogiialiones Itominum, quoniam
bcnc faccre, oculos patrisfan.ilias altcndil, ad illum vanie sunt. Relinquite crgn cogilationes hnminum,
a^picit qui condoxk ad vineam, ul cum ille avertcrit qux vanx suut; ut comprehcndaiis cogitaliones Dci,
oculos, cessct, et non benc opcrciur ; cum aulem qute sapientes suut. Scd qtiis esl qui coniprehendil
ille converterit oculus, bene operctur. Dcus autem cogitationes Dei? Qui ponitur iu Grmaniento cuell.

qui te condnxit, non averlit ocnlos ; non libi iicet Jam boc cantafimus, jum boc dixiuius ct exposui-
tlolose operari : super lc semper sunl ccnli pilrisfa- mus.
milias ;
qnxre ubi illum fallas, ct cessa si potes. Ergo 13. [v<a s. 12, 13.] Deatus tir quem tu erudieris, l)o-

' bic Mss. Edd. vero, in sempiternicn. ' Dtt.iMs?.. vicctciita noslr,t.
120o 8 AlGUSTINl EPISCOPI 120«

MNM, el n leqe titn doeuem eum : ul iiiiiiyej enm a placei, iuiitaie. Si imllalus fuerii, non bjhorabit;

iliebut mntiqnis, ilonec fvdinlitr peccatori fmea. Kcce quia ipse dixit, Venile ad mc, oiiincs qui laborulit ei

babta eouliliuni l)ii, quaie pareat malis : fodimr f.>- onerati estis, et discilc a me, quoniam mitit sitm el hu-

voa preoalori. Tll j:>m \ is illuin Sepclire : aillnic fnvva mitit corde(Uaith. ||, 28, 20). Iltec est crgo iliscipliita

iill Mhvr; ii li feminare ttpolin. Quid e^i, donee christiana : ncmu facit aliquid bcuc, uisi graiia ipsius.

(odinlur peccatoti (ovea? Anl qiiem ponil peecalorem? Qttod facil homo male, ipsius cst liuiniuis : quod facil

iii.uin liimiiiiein? Noii Quid ergo? Oinnc gonus homl- bcue, dc beneflcio Dci facii. Cum rceperil ficere beue,

liliin |
eoeatoniin, sed stiperliorniii ; jaut eiini pra-mi- non sibi tribual : cum uon sibi tribucril, gralias agat

Sil. Retlde tettibitlioiiem superbis. Naiu et ille pcccalor ci a qtio acccpcril. Ctim auiem benc facit, non insul-

fuit Pnblicann*, qui oculni eliwnl in lcrram, ct pcr- let illi qui illttd 11011 facit, atti rxlollal se supcr cum
cutieliat |icclus siiiiin , dicens, Deus, propttiut eslo noti eniin in illo fii.ila cst graiia Dei, ut ad alium non

milii pcccatori : sed qui.i n<'ii suprrbus cral, Dcus au- pcrveuiat.

lcni rcddct rcliibuliniicm superliis ; nno illi, sed lali- 16. Ut mitiges eum a diebus malignit, donec fodiatitr

lius lodilnr fiivil, donoc rcddat rilribtilioncm su|>ci'- peccatori fovea. Milis crgo esto, quisquis cbrisiianus

Ergo qnod Donec (odialur pcccalori (oven, cs, a dicbus maliguis. Maligni ciiini sunl dies qnihtis
liis. ail,

suporlios iniellige. Qnis csl snperlms? Qui non cun- vidcntur florore peccatores ol laborare justi ; scd la-

fcssioni- peccatorioii agii pcenilentiam, ut sanari p>r bor justonim fbgellum est Patris, el felicilas pecca-

biiniililalcni possil. Quis Csl stqieibtis? Qni illi ipsa toruin fovca ipsoruni esl. Quia eiiiin miiigal vos Dcus
arrogare, cl a diebus malignis, donec fodialur pcccatori fovca
pauca qtKC videlur liahcrc hona. sibi Mill
7 Qui 1.011 cngiletis quia ir.odo in aliqua loco siant Aogcli
derogal aiiserieordiae Dei. Quis cst snperbus
lainen cis cutn bideniibus, ct fodiunl istam fovcam inaguam rjnre
cliamsi Dco tribual bona ipi.c facit, insullat

qui ill.i ii 'ii faciuot, el cxiollil sc supcr illns. Nam ct possil capere omnc gcnus iniqtiortim; cl quia videtis

Pbarisa^us, Cralins libi ago, ioquil non dixil, E»o nmltos essc iniquos, el dicaiis vobis carualitcr : l'.c-
illo :

Deo ag.bal sen- vera lantam niiiltiludincin iuiqunrum, tanlani luibam

f.icio. De bis qu;u facicbal, gratias :

Unlc pcccanlium quai fovea potesl capcre? quando foditur

liebal ergj el bcno sc faccro, ol ab illo sc f.iccre.

ei-go iniprobalos csl? Quia in-ull.ilial Publieann. Ul talis quxomncs capiat, quando cxbauriinr? ideo par-

pcrlicianiini atlendilc. Primo pr.icedere debel, sive cit Deus. Non est hoc : fossa pcccaioruiq , ipsa fclici-

viruni, sive fcmiiiain confcssio pcccatortim salubris tas peccatorum est; iu illani enim ca.leut lanquam in
,

corrigendum non foveam. Inicndilc, fraircs, quia inagna rcs ut fclicitas

pa^nilcntia qu.T valeat ad hoiiiiiicm,

ad irridenditm Driun : cuni aulcoi post pcenilcnliam fovea dicaiur : Donec fodiaiur peccaiori fovea. Parcit

eceperii, babct adbuc quod ne enim illi Deus, quein novil peccatorcin el impitim,
bene vivcre cogitel ,

occulta juslitia sua ; et boc ipsum quod ei parcit

sibi lrilui.ll quod bcnc facil, scd illi agat gralias, ctijus
gratia factum csl ul bene viverel quia ille illum vo- Deus, per impunitalem facit cum claium. Ille se altttin
;

cavii, ille illuin illuniinavit. Ergo is:e jam perfecius pulat, ct cadil : iu C0 ipso cadit, quo se altum pttlat.

HjC se ille putat sublimiier ire, et Deus hoc fossam

esl? Non ; adlmc deesl illi aliqtiid. Quiil illi deest? Ut
vocat. Fossa ad ima tendit, non ad ccclum peccato-
non snperbiai super eos qtti nccdum sic vivunl, qtto-
:

res autctn superbi quasi in cmluin ctinl, et iu lcrram

niodo ipsc vivit. Qti lalis fuerii, sccurus sii; non illi

nterguntur. Conlra, bumiles tpia^i in terram sc de-

reddilur rclributio de qua dictnni est, Redde relribu-
primunl, ei in ccclum asccndiioi. Miiesce crgo, quis-
lioiiem superbis : non est intcr illos iptibus Ibtlilur fo-
quis cs fidclis, si erudiius cs cx lege Dci, ut sit cor
vea. Nam viditc illum <pii dicebal, Graiias libi ngo,
luum iu firiiiamenlo cueli : quia Dcus fecil ltiminaria
quia non sum sicut caleri homines, injusti, raplores,

Publicannt
qu.nilo dic, qtii dicilur qat.rla tabbali, unde lituium
adulleri, ticitl ct isle : quaiitum sc cxlulit,
psalmus iste percepil. Qunmodo vides luminaria cuni
cum dicit, Qnia non sum ticut et Publicanns isle? Ille
tota pitientia d;rigerc cursus suos, el 11011 curarc qu.e
autcni clisa facic, porcuticbal pecius stiuin , diccns :

in se dicanl bumines ; sic et tu non curcs quidqmd

Deus, propilius eslo niilii peccnlori. Ille sti| erbtts cral
tibi feceril caro. Otnnis coim homo caro et sanguis
in bonis faclis, illc hmnilis in tnalis factis. Yidele,
est. Non cnini vilis es in comparatione alicrius carnis,
francs, placuil Dco magis bumiliias in malis faciis,
a qua vi Jeiis premi ;
quia pro tc illc susccpit carncm,
qiiam superbia in bonis ttclis : sic odil Dcus supcr-
ct pro te ille fudit sanguinem qui et le ct illtuu .ul
bos. El ideo sic couclusit : Amen dico vobis, deseendil
,

jusliftcalut ritblicanus magis quaiH Pliarisajus. El dicit

suum esl pcrduciurus examen cl si tanta prxioga- '
:

vil, cum esscs impius, quid seivai lidcli ? Ilinc nnic-

quarc : Quia omiiis 17111" se exnUnl , humiliabitur ; et
sec. Qucmadinodum milescis ? Cum dicis Quia Deus :

omnit qui se liumiliat, exatlabiliir (l.uc. xvm, 10-11).

boc vuli, ideo floreni mali •, parcerC vult malis, ad
Kr.ilrcs mci, tel llinc tolliui nos discimus ' ipiia biuni-
uMiiieiiliam tdducil eos quibui parcit, sed illi nou
litatein itoi docuil Ubrisius, quin Deus lactus csi
I

ootrigtinlur : uovil ille quomodo de illis judicel. I111-

bomo. Ipsa esl huniUilal quc ditpliccl Paganis ; tintlo
ttiiiis est aiilem botno, cuin vult louliailiccic aut bn-
noiiis Imultant : Qualem Deum euliiii qui mlus csi?
uilati Doiniiii, aul palicitli.c, aut |,.>lcsi.ilt, attl JlllUli B
qnalem Dinm ealitii <pti crucliHm cit? HunillUai

Cbritti luperbii dispiicel : tibi luteni cbriniono m

1
Aai. M nrtMrl Hat mreni bis vorbn, ijwi le et Kam i<il

INUIHHl |H>rcli.ilio m HtWWH,

'
pttrlquOtUl . iic/i discimtts. otiulaiii, uwi ttUunus
1
Isiuil, uUolioieat mttli , abMl u Mvs. cl .it. Mu.
 1205 ENAttttATIO IN PSALMUM XCIII. J-ioG

judicis. Erigitur supcrbus in Deum, mergit illum bic justiliani Apnstoli , c perlulcrunt iniqtios Scd
Dci»; cl iu co i|isi> nicrgimr, qiio crigilur in Dcum. quid illis dicilui ? Sedebilit tuper duodecim tedet, judi-
Nam in alio psnlmo Stt ail : Dejecisti eos, dnm exlotle- cantct duodecim Iribut israel ( Slutth. xi.x, 28). Ergo
reutnr (Ptal. lxxii, 18). Noudixil, Uejrcisti cns, qtti.i jusiitia ipsorum convcrteliir in judiciuin. Sludo cnim
cl.iii snnt; aut, Dejccisti cos, posiraquaiu daii suiii justus quisquis hic fuerit, ad linc est ut palialur inala

iii aliiul sil leiiipus ctalinuis eoriiin, aliud lcnipus de- el tolcret : pntiatur teiiipus p.issj<ii:is, el vcuit dits

jcclionis : scd iu co ipso quo cilnllcbaiiHir, ilii d. ji- jtidicalionis. Sed (|liid dicn dc Scivis Dci ? Ipsc Diniu-

ciclianinr. Qiiaiilmti ciiiin AipcrlHim cor liominis, niis qui jiiilcx cst oniii.tini vivoruui cl niorlunruiu,

Innllim rcccdit a IVo ; ct si rcccdil * Dco, iu pmTun- primo judicari voluil, ei sic judicarc. Qmuique jutii'
iliuii it Conirn, cor liuniilc de <oe!o adilucil Dcom, ul tia converlalur in judicium : el qni liuueitt eam oinnci
proximus fiai. Cei te alttis csi Deus, supcr oniiics cce- reclo tinl corile. Qui liabcnl mudo jllstiliani, nonduiii
los cst Deus, Iransccndil omucs Angclos : qiianiuin judicniil. Primo esl cuim liabcrc jusliliam, el postca

liahcs crigi, ui aitingas ad illuin evcclsum? Nolo te judirarc : prinio patitur inalos, ct poslea jtulical ma-
rtimpai exicndcndo lc ; atiud cousilium libi do, nc in los. Mndo justiiia sil; postea convcrtclur in jtidiciuni.
isia cxlcnsione forie crcpci per sapcrbiam : ceric El lamdiii p.ilitur liomiiies malos, quamdiu vult Dcns,
altus cst Deus ; w lnimilia «5 , cl desccndel ad tc. quamdiu illos perfcrel Ecclcsia Dei, ut erudiatur pcr

47. [ver$. U.J Aiidiviiniis quarc parcai nialis; lioc tnalitiam ipsiirum. Non tamcii rcpcllel Deus plcbciu

ipsuiii fossa ipsorum esl. Dicil libi Dciis : Quoinodo suam, quousiiue juttitia convcrtattir in judiciain : el i/iti

illis fodilur, cl quare illis foditur fovca, nou csl luum habcnl eam , omuet reclo tunt corde, Qui sunl retio

cognosccre ; scd ex lcgc inea disrc palicnlcni ic essc coide? Qui boc volunt qnud Dciis \tilt. Parcit pccra-

dclicrc, donec (odiaiur peceatori (ovea. Ei quid de mc, toribus, lu vis nljain pcrdai pcccalures. Dislorlicor-

inquis, qui laboro, cl laboro inler i|isos peci aturcs ? dis cs ct pravae voluntalis , qnando aliud vis , aliml
Rcspnndclur libi qnod scquitur : Quia non reuellel vull Deus. Vull auteni Deus parccrc maiis, lu non v>s

Dvminut plebem suam. Exercel. uon repellil. Quomodo parci : paticns esl Detis peccatoriluis , lu non vis lo-

Ciiim dicil alio loco Scriplura ? Quonium queui ililiyit lcrare peccalores. Scd ui dicerc coeperam , nliml vis

Deut, corripil; flngellul aulem omnem /iCnni quem ie- lu. almd Dcus : converle cnr tiium, ctdinge ad Deutn;
cipil {Uebr. xii, (i). Illc flagcllalum rccipil, Uldicisquia quia ct Dominus iiifinuis compassus est. Vidii iu cor-

rcpollit? Vidcnius liomiiies in (iliis suis fiiecre illud : pnre Biio, id cst in Eceicsia sua iufirnios qui priino
,

aliqunudo jam dcspcralos lilios suos ditniltiiiit vivcrc volimlatcm suam scqui lenlarenl; scd cum vidcrcnt 1

ijuniiiiiilii voluni;cos qui spem babcnl , flagcllani volunlaicin Dei aliam cssc, dirigcrenl se el cor miiuii
ill.is quos omuinu vidci ini sine spc cl indiiiniios esse, ad suscipiendam et scqueudam volunlalem Dci. Ne
diniiuuul lll facianl quod vulunl. Jam qncr.i dimillit vnluiiiatem Dei velis lorqurrc ad voluntalcm luani,
focere quod vull, uon vuli admillcrc ad lucrcdilalera sed liiam corrige ad vobmlatem Dci. Volunias Dci
su.iiii : cuiii aulem flagcllal liliiim Clii ipsaiu h.crcdi- sic esl quomodo regn!a : cccc, puta, lorsisli rcgulani;
lalcin serv.it. Ciun auicui llagcllal Dcus liliu.n, cur- undc liabes corrigi? inlegra manct rcgula
Illa aiilein :

rat sub manii ' Palris Oagcllaulls ; quia qui ll.igcllat, est enim incmnmulabilis. Quaiudiu integra est regula,
ad hxrcditaieni crudit : ab lia'rctlitatc nini rcpcllil babcs quo le converlas et corrigas praviialem main,
lilium suum quciii castigai; sed ideo flagcllat, liabes undc corrigas quod iu le lorluin est. Quidau-
ul rccipiat. Non sit lam vano scnsn el puciili, ut di- tcm volunt homines ? Parunt cst, quia volmiuuem snaiu
cat : Plus amai palcr incus rraticni iiicum, cui per- torluosain habent; etiam volunl voluntalem Dei lor-
nvittit faceie quidquid vult ;
cgn si ine inovero conlra lam faccre secuuduiu cor suum , ut boc f.iciat Detis
jnssioncm patris mci, flagclla invenin, Tn gaude sub quod ipsi voluni, cum ipsi lioc debeant faccre quod
flagellis; quia libi servalur lwrcd.lns, Quia non re- Dcus vuli.

pellet Dominut ptebent suain. Ad leinpns emeiidat, ikhi 19. Quomodo autcm complexus esl Doininus ex
in aicrniini daiunat : illis autcni ad lcmpus parcit, in duabus voluntalibus uunm faclam iu bnniine qucm
aleniiiin illos danmaliit. Elige lilii : lciuporjleni vis portabal? Prxfigurans in corpore suo, id cst in Ec-
liborcm, an sempitcmam poenain ? Icmpnralcin lcli- clcsia sua, fuluros quosdam qui voluntatem suani vcl-
ciiaicm, au sempilernain viiatn ? Quid minaiur Dcus? lcnl f.nere, sed sequcrenlur postea Dci quia infirmos
;

Seiupilernani poeuaiu. Quid proniiltit Dcus? Scmpi- quosdam osiendit quod ad ipstini pcriineanl, el eos
tcinam rcquicm. In quo flagcllal bonos , lemporale prafiguravit in se. Nam idco ct loio rorporc saugui-
est : in quo |iarcit niabs, tcmporalc esi. Quia non re- ncin sndavit (Lhc. xxn, 44), <|uia iu corp<re suo, id
pcllet Dommut plebem sittim, cl liwreditutem tuant non cst in Ecciesia sua , niartyruiu sanguinciii nstcndit.
tterelinquet. T<no corpore sanguis exibat : ita Ecclesia ejus liabit
18. [ucr*. 15.] Qttousquc justitia, inquit, eonvertatur mariyres; per totum corpus ejus fusus cst sanguis.
in judicium el qui liabenl euin oninet reclo tunt corde. Quosdam crgo infirmos in se pra-llgurans, vel *
Attende moilo, ct habe jusliliam ; quia judicium non- in eorporc suo cx pcrsniu
; inlirinoriiiii, compatieus
dum putcs habcrc. Priuscst ul habcas justitiam ; sed illis, ail : Paler, ti /loi potesl, Iranseal a me catix itte.
ipsa jnstitia lua convcriciur in judicium, llabiicruut
1
Er. ven. ct I.ov., vident, cl pauto post, diiigunt. M.
1
Aliquot ass., .iKii nuMitm. * tr. veu. el l.or., id <-.-<, pro, eel. n.
 1^07 S. AUt.LJSlliM EPISCOJ'1
1208
Osu-miii boniinU volunuiom i si iu ipsn volunlaie tavi, cursum cousiiinmuvi, fidem scnuui ; de ewleio s.i-

pcrmaneret, jam pravum cor viderciur osiendcra. pcr cst milii conmu jiniiiLr, quam rctldct milii Duminus
Sod si compnssua csl libi, el ic libcrai in s<-; imllara 1.1 Ula dit)ui)nt]udex(\\ Tim. iv, 7c/8). Isle gni.l.i
(|ii(nl lequilnr, dieens : V< i mih, »om tmod tgo ro/o, tcd <•«1rn11.111.l11., <-i niMis <-i illc corcnaliiriis : gaudi-t
iiumi iu vis, Pnier (Udlth. xxvi, r>9). Si coppcril liiii sie Aposiolns, et dicil Clnisiu» Doininus iinsior, /'<i-
lcr, si li.it potetl, liuusciii lnc calix.
Kubrcpcre vnlimias Iminana, 0, si occidat Dcui ini- Scd trisiiti.ini sic

micuin isiinii meum, ut nou me pcreci|uaiiir '.

n, si assumpsil qiiomodii carncm. Nolito enim pulara quia
posscl llcri nl uon ali illa |iatcror l.ntl.i ! j:nn si pcr- boc dicimus, iiiin fuiisc iristcni Doiiiintiin. Si cnim
sevnravcris , el boe libi plactieril el \ ulos quia non lioe iiix.i iiniis, quia non erai tristis, cum Erangelium
,

liuc vult Dons ,

piavus eordc cs, nnn linbcs jiistiliam dical, Tritiiitst mrirna mca mmtc «</ mortem ( Ifatth.
qna: ciinvcrleiur in judiciiim : 9M eniin illuui liubinl, xxvi, S8, 50) : ergo el quando <licit Evangelium,
mmtet rec6 sum eorde. Ei <|iii sunt , reai cordc? Qni Dormivil Jesns (
td. vm, t\) , nnn dormivit Jesus
sic iiivcniiiiiuir quomodo inventus esl Jub , qui ait et quandu Evangclium dieii, Maudticavil J<-sus (Luc.
Doniinai dedit, Dominus absintii; sicut Domiuo plneuit, xiv.t, eic), 11011 niauducavilJesus : subrepil rerinicu-
ita fuctum est : sil noinen Domini lieuedicluni {Jnb 1,
Ins pulredinis, el nibilsanuin rrl. nqiiit,uldicaturquia :

21). Eccc rccinm eor. llcrnm ingravi vulnere quid et eorpus non erat vcrum, et cirneiu veram nou babuit.
ilixit uxori , quam propterea rcliquerat diabolus ct Qnidqnid ergodc illo scripium esi, fralrcs , focium
non occiderat, nt ipsc lialicrcl ailjutriccm, 11011 ui ma- esi, vertira cst. Ergotiistis fuii/ Prorsus irisiis, scd
riius consulatriccm t licniincral onim qoia per ilbun volunlalc suscipicns Irisiiiiam, quomodo rolimlaic
Rram deceptus erai Adam (C.en. 111, 0), ct nccessa- siiscipiens carneni; qunmodo voluntale earncm v«-
ri.im sibi pulabal lianc Evam. Acccssit ad Job illa,
ram, sic voluntaic Iristitiain vnrain. Sic ergo voiun-
lanquam Bva ; scd Adain '
melinr fuit in stercore latc ' ostcndit in se , ut si forte Miiirepseril tilii bu-
victor quam Adam virins in paradiso : quid cnim rc- mana infirmitas, ci reeperit aliud velle qnam Deus
sp.indit iili mulieri? Vide cor paraturo, vidc cor rc- vuli, vitlcas pravilaicm conlis lui extra regulam, figa-;

ciinn.Numquid non paiieliatur perseculiiuics, etgra- illml a<l regulam, ei dirignlur in Deom cor tuom,
ves? Et omnes Christiani patimitnr; ci si non saviunt qund in lioniine ccepcrat csse pravuui. Sic ergo Do
liomines , sxvil diabolus : cl si christiani facti siint miiius te ostendens dixit, Tiisiis est anima mcu usqus
impcratorcs, numquid diaholus christianus Gtclus est? ad morlem; cl dixit, Pulcr, si fnri potcsl trtmtcat a

Intcndal ergo Sanctiias Vcstra quid sil reclntti cor. me culix isle. Scd sl.ilim fac qund iileo fccil ul lc do-
Acrcssit ad euni, et ail : Dic atiquid in Dcum, el 1110- cerct : Vi-ihim, non quod ego volo, sed quod lu vi--, Pa-
rere. Enumeravil onincs xrumnas vel ip-dus vel snas ter. Si enim hoc feceritis, jusiiiiaui lialicbiiis : si ju-
Dic atiquid, inquil, in Deum, et morcre. Elillcjam co- stiiiam babebilis , rectum estcor; si rcciuni esi cor,

guosccns Evani, rcdirc volens unde lapsus cst , lixo jiislilia illa qu;c modo tolerat, eonvcrleiur in jndi-

cordc in Deo tanqnam luminarc in firmaincnto, babi- ciiiin, ct posiea judicaute Domino litn, non solum nou
lans corde in libro nci : Locuta cs , inquii , innquam cxpavesces niala , scd eiiam gloriaberis de eorona.
una cx insipienlibns mutieribus ; si bona sitscepimus de. Tiinc vidcbis * quomoilo profeceril p.iiicntia D«-i , vel
iiiiinu Domini, muta non lolerubiinus (Job u, 0, 10)? ad illcrum poenani, vel ad luam coronam : mod.i non
IVii.i fixuin cor in Dco, idco rccimn : quia enim re- vides ; crcde quod nnndiim vidcs , ne crubcscas cum
clns csi Deus, quando in illo figis cor, forraa tilu sil, videris. Quousquc jttslitia caivertutiir in judicium : ,1

ui sii lilii cor reclum. Fige ergo cor tuum in illo, cl qni haben! eani, omnes reclo sunl conle.

rccliun cor crit. Sed snbrcpcbat volunlas liumana 20. [vcrs. I(i
]
Quis exsurgtl milti uthcisus maligium-
neseio quid de camis infirmitate laclabal ' mcnlent tes ? aut qnis consislet iuilii uilccrsiis opcranlcs iuiqui-

Itiam jam dcsperare. Tc prxsignavit Dontinus

: noli tatem? Pcrsiiadcul mnlii mnlla inala , susurrare ser-
iu sua iiifirniiialc, non se non enim limebal Domi- : p.-ns 11011 desinit, ut facias iniquilalcm : quacumque
lnis pati , teriio dic resuTeeiurus. Si prorsus quo- te ronverieris , forlc si profccisti, qna-ris ruin aliquo

inodo lionio palerclur, ci non quomodo Dcuspali vo- bcne vivcre , cl vix iiivenis ; iniilli mali le circinn-

nircl, ci si scirclsc posl triduum rcsurrcctiiriini.nnllo danl, ipiia pauca gran.l, intilla palt:a. Ilaliel ii.i-c.ircu

1 !. .1 1 formidarct inorituriis ,
quod uon formidavit graitasua, scd adhuc laboranl. Separata ergo a palca

aposlolus P.iuliis , iu fine si-culi rcsurreclurus. Ait tota massa grandis eril •
patna grana sunl, sc<l io

cnini : (.ompcllor uulem cx duobus : coucupiscenlium comparaiione pnlearuin ; iiiulia auit-tn in s<- Eigo
litibent ditsolvi et esse cum Chrislo , mulio enim mutjis c 11 111 undique m.ili pcrslrcpant , ct dicant ,
Quarc sic

flplimum ; mantre in carne nccessnrium propier KH \ivis? tll snlus cliiislianus esl Qutre iicn f.icls qund
(Philipp. I,25ci24). Tadiuni enim illi etal inancre f.iciniii ci alii ! qii.nc noii speclas, quemadraodMW ei

in i.uiic, cx duobu-i paiiehalur ardorom; dissolvi ct alii ? qu:;re non u-mctli.i el ligaturas adhlbest quare
cssc 1 iiin Cltrisio . mulio uii>gis oplimura dicobat. non niailiiniaiiocis ct aruspicos consulis, su-ut etalii?
Aiicu rinii apprnpinquarel ipsa passlo, quomodocx-.
Mih.iiiat ! qunmodu glnrialwlur ! Itomtm ctriewcn esr
1
Ftiti.: sic trittitiam trgo vohtnUkt. U uas eareul vnce,
Irittltiam; ci looo, etmmtme, nonnulli liabent, rabmtaNM
'
SicNaa. Kdd
vt '"' ,
.•I liC Mll
.
Inliee prnpe ilss luctubut. ,
Sic sllcr r Oorb tts »lil cum Edd., rWsk
 1209 ENARRATIO I.N PSALMUM XCIH. MlO
ci lu signas lc, ct dieis. Clirislianus siiin, ut rcpellas lus est pes meus. Quare j.im moveris , ct dicis , Sto ?

istns ncscio quos : sc»l adversarius premil , urgcl ; Si dicebam, ilotus cst pes meus; miserieordia tua.
quod pejus esl, cxcutplo chrislianorum suflocal chri- Domiue, adjuvubat mc. Quomodo prxsumpsil Peirus,
stianos. SuJatur , xslualur; tribulalur anima cbri- non in viribus suis. Videbalur Domimis ambulare
siiana : vincere liabcl laincn ; scd numquid dc se? snpcr marc, calcans capiia onniium superboruni in
ldeo vide quid dical. Respondel enim ,
Quid niihi isio sxculo. Ipsum iter suum calcaniis capiia super-

prodcstquia modo mibi facio remcdia, el lucror pao- borum, significavil ambulans snper tumidos fluctus.

cos dics? cxco liiuc de isto s;ccuIo , ct vado ad Do- Calcat ct Ecclcsi.i : nam ipsa csl Pelrus. Non lamen
niinuin inenm ' , et mittct me in ignem ; quia prxpo- ausus cst Pcirus pcr seipsum ambnlare supcr aquas
sui paucos dies vii.e futune , miiici mc in gcheiinas. scd ({iikI ait? Domine , si tu es, jube me vcnire ad te

Quas gcbcnuas ? iElerni judicii Dci. Vere, nisi puias sitpcr aquas. IMe in polcstate sua , Petrns in jussu
quia Deus cnr.it quomodo vivant bomincs? Et boc illius. Jube, inquii, vcnircme ad te. Respondil ille :

forte noii mplaiia libi dic.il aiuicus, scd in domo Veni. Calcat cnim ct Ecclcsia capita superbortim
uxor, aut forle maritus uxori fidcli honx ct sanclx, sed quia Ecclesia csl et haliet inlirmitalcm humanam,
deceplor ip^-ins. Si mulicr maiilo , Eva est illi ; si vir ul complerelur, Si dicebam , ilatus est jtis mcus,
uxori, diabolus e-t illi : aut ipsa libi Eva esl, aul tu titubavit Peirii; m mari, et exclamavit : Domine, per-
illi scrpcns cs. Aliquando vult convcrlerc paicr co- co. Quod ergo hic posilum est , Si dicebam , Molns
gilaiionem suam vel ad filium : invcnit ct ipsum ma- est pes meus ; boc ibi positum cst . Domtne, pereo. Et
liiin, licqiiissinium; xstual, fluctuat, quxrit quomodo quod hic posiiuin cst, Misericordia lua , Domine, ad-
\incat, prope soiliciur ,
propc consentil, sed adsil juvubutme; boc ibi posilumesl, Porrexit manum Je-
Dcus. Aiulile eigo Psalmum : Qttis exsurget milti, iu- susdicens, Modicas fidei , ulquid dubitasti (iluttlt. xiv,
quil, adversus malignantes? Tam miilti siinl ; quacuin- 25-51)' Miruui est qunraodo probat Deus liomiiics :

qnerespicio, ipsi occiirruni. Quis occurret priucipi ipsa pcricula nostra '
dtiiciorcm uobis faciunt libe-
iniqiiitatis diaholo , et angelis ejus, el hominibus se- raiilcm. Nain videle quod se<piiinr. Qnia dixil , Si di-
ductis ab co ? ctbam, Molus esl )>e.s uteiis ; miseiicordiatua, Domine,
21. [vers. 17.] Nisi quia Dominus , inquil, adjuvit adjuvabat me : dulcis iili uiique facius cst Dominus,
me ,
paulo minus hnbitaverat in inferno anima mea. eripiens illum apericuiis; et idco exponens i|isam
Propc riieram in illam fossam qua; paralur pcccato- dulcedinem Doiniui , exclamal diccns , Domine,se-
ribtis : buc esi, paulominus in infcrno habitaverat ani- eumliim nmltiludinem dvtorum meorum in corde mco,
rm mea. Quia jatn nutabat, jam prnpe conseniiehat, exltoilationcs luic jucundaverunt animam meam. Mnlti
respexit ad Dominum. l!t puia , verbi gratia, insul- dolorcs, sed mulue ronsolationes : amara vulnera,
labalur ilii , ul facerct iniquitalem. Aliquaiido eniin sed suavia mcdicaincnla.
congreganl sc mali , et insuliant bonis ; maxime si 23. \vers. 20.] Nuntquid adhocrct tibi scdes iuiqnila-
fucrint illi plurcs, et ceperint illum unuin, quomodo lis, qui fmgis dolorent in pratcepto? iloc tlixit , Nemo
aliquando mulla palca csl circa unum granuni (tunc sedet iccum iniquus , ncc lu scilcm iniquitalis habe-
iioii eiunt simul cum fueril massa veniilala) : capi- bis. I"t imdc hoc inleUigal, rcddil rationcm : Qui
lur intcr multos iniquos illc, insultatur illi , circum- /ingis, inqnit, doloremin praceptn. Ex hoc enim inlcl-

vcnitur; superponerc se volunt illi , exagitant quasi ligo quod non libi adbxrel scdcs iniqtiilalis ,
quia
jiisluiii, ct insultant quasi dc ipsa juslitia : Magnus, nec nobis pepercisli. Ilabes boc iu Epistola apostoli

inqniuiil, apo>lolus ; in cociuin volasli, quomodo Elias. Petri , et ad hoc tesiimonium posuil de Scriptura :

Faciunt bomincs ista, iia nl aliquando allendcns ad Tempus est, ait, inchoaliouis jiuikii ex ilonto Domini ; id

linguam humanam, crubescat esse bonus inier malos. est, lempus cst ut modo judicentur qui perlinenlad
Rc--isial crgo malis ; sed non de viribus suis, ne cf- domum Domini. Si flagellantur filii ,
qnid debenl spe-
ficiatur siiperbus , ciim vull evadere superbos, el au- rare servi nequissimi ? Ideoquc addidit : Si aulem
gcit numeruiii supciborum. Scd quid dicat? i Quis initium a uobis ,
qteis finis eorum nui non creduut Dei
exsurget mibi adversus malignantcs ? aut quis consi- Evangclic? Deindc adjungit illud lcstimonium : F.t

s-lct mihi advcrsus operanlcs iniquitaiem ? Nisi quia sijustus vix sakabilur, ptceator ct impius ubi parebunt
Dominus adjtivit nie, paulo minus babitaverat in in-
(1 Petr. iv, 17, 18)? Qnomodo crgo crunt lccum ini-

femo anima mca. i qui ,

quando nec lois fidelibus parcis , ut excrceas ct
22. [vers. 18, 19] Si dieebam, flolus est pes iiicms ; ciudias eos? Sed quia propler hoc nou parcil, ui
nitsericorc/ia lua ,Domine adjuvabal me. Vide quo- ,
erudiai ; ideo dixit ,
Qui fingis dotorem in prccccpio.
modo confessionem amat Dens. Movctnr pes inus, et Fingis cnim cst , F.icis formas ,
plasmas ; unde et
non dicis, Moveltir pcs mcus se.l siaic lc dicis, cuin ;
figuli dicuntur, et vas itclile dicitur : non ficluin illud
jam rins. Iino si jam coepisli movcri, si jam cccpisti quod mcndacium est; scdquod formatur ul sil , ct
flitclujre, conliierc moium , ne plangas ruinam ; ut habeal aliquam formam, sicul jamduduin dixit Qui ,

adjuvct le illc, nc in inferno sit anima tua. Confes- ftnxil oculum, non vidcbit ? Nuniquid ,
ftnxit oculuin,
sionem vult Deus, bmnilitaicm vult. Motus cs , ut mcndacium esl? Sed inlelligilur, Plasmavii oculum,
homo ; adjnvalte ille, ut Dcns : scd dic tamen, Mo- ' Jlss. : KtrNin rst, qnod nais probal hommibus. ipsa pe-
1
Mss.: Exeo ittuc ad Dominum, ctc ricnla, etc. sic cliam cditio Am.
 AUCLbTIM I.PISCOPI ii\i
i:ii
Nonno figulns esl ciiin fragi.os, inlir- qnauliM laliorc-l? Jam qiwre tn ipiAlltiini laboran-
lei-u oculum ,

Ainli Apuslolian diccniein : iUiii sit. NuiitJuni dlcitur libi quanlui fuiurut sit la-
niiM, ci tcrrem Hicil?
'
s

i« •>'«•« fklilihn (II '«r. bur isic, v. i qunnluin laborin de ie exigatur : illnd
// .bemut tliesaurum fottim
vasa ili.ii Deus, Ego ostcndu qnauta sit illa rc.|iii«'s
Soil foile alius miliis f.cit hi c
.' IpSIIIH lilii ;
iv . 7).
l.oiiin, lu quis cs qui retpmideM tu ju.lica qnantii labore emenda sii. fiicat ergo Dcus
amli iliciiiuni : «

scliiixii.Qnaro qiutnla fiitiira sit ipsa requies. Beall tptl hubimsu ra

Dco ? Nii..ii|uid dicii nginciiiiiiii ci .|iii

liabet poleslatem Hguliu lnli itotito lun ; i« /axula satcutunttn taudubunt Ir. { Psnl.
>ic mc feekll! Aimon
vas in linnoioui aliuil i.xxxiu, 5 ). ll.rc csl requies scmpiti-nn : sine (i.ie
cx eailcm massa f.icrrc aliiul ,

(RoM. ix 20, ii)? Vulc el ipsuin crit reqniea ista, sinc linc crit aaudiuui une, sine fine
in coi.lumcliain » ,

ftgulum. Ram rrit heiitia ista, sim; liuc crit lucorruptio; vitam n-r-
bniiiiiium Chrisiiini, quia nst.ndil sc
n,7), iwllmo uani lial.cliis; rcqnicui .pi..- imil liabcl fllicm. Quniit»
quiada lium bonilncin foceral ((»'#»

ulero nculos feeeral (Joan. ix. laborc tligna cst rei]iiics qiliii IIOH liabcl liucin? S<
iirnixil cui ininus iu

1-0). Ergo quod dili», Numqnid adharei tibi tedes mi- vcruni vis cuniparare, el vcrum judicarc, alerna re-

quiiuiit, qui fingit dolorcm in yrteepto? sic dicatnus, quies aioniii labore rcctc cmilur. Vcrtiin biie cst :

Nuniqnid adlixrcl libi scdcs iniqiiitaiis ,

qui formas scd noli limcre, niiscricors est Dcus. Si ciiim liabcrcs

doloicm in pra-.epto? Forinas , inquit , dolorem In BHcrnum laborcm, nnnquani pervcnires ad irlernaiu
praccpto , id csl , de dolore prxcepluin nobis facis, quieieni. Sempcr Inborans quando pcrvouturai cras

ul ipsc dulor praccptnni sit nobis. Quomodu imbis ad illud quod digll9 qiiidcm poicst cmi >cmpilcrno

dnlorest praceptumf Quando le flagelbrt qai pro te labore, qnia scnipiterua rcquics esi? /Equa pretiuiu :

iiiorliius cst, ct non libi promillil * bcaliludincni in sierno ccric lalcrc digna rst a-trrna quics eompurari.
ista viia , ct fallcre non potcst, ct hic n"ii dat quod Scd si SClnpCr laborarcs, nun<|uam :>J rcquicin pcrvc-

quaris. Quid dabil! ubi dabit? quaiiluin dabil, qui nires. Eigo ut nliquando pervcnias ad id quod cniis,

bic uoii dat, qui bic cnidil, qui fini.it dolnrcm in non in xlcrntlin laborandmn cst : uon qi;ia iioa valet

pr.cccpto? Labor cst bic luiis, ct requies tibi prmnit- tanii, sed ul possidcaiur quod einilur. Di t na eslqui-

tilur. Altcmlis te habcre hic laborem ; scd allcndc dcm emi labore pcrpcluo ; scd ncccsse cst ul laburc

qualcin ille rcquicm pollicctur. Nuniquid cogitare, leuiuorali einalur. Ceilc lanlus dcbuit csse, id cst

potcs? Si illani posses cngilarc, vidercs te nihil labo- sempilerncs labor pro rcquie scmpiierii.i. Dccicscen-
rarc adcompensalionem. Audi eum qui illud ex pailc tcna niillia aiinoruni in labore quid valcnt? Dccics

ccn.cbat, qui dixil, JVunc scio ex parte (I Cor. xill, centcna niillia annorum lialieni lincui : Quod tibi

12) : quid ail Apostolus? « Etenim quod est ad pra> dabo, dicit Deus, non hnbcbil finem. Qualis miscri-

scns tcmporale cl leve tribulationis nostra;, juxia in- cordia Dei? Nec dicil. Dccies cenlcna millia annoruni

credihilem modum , et in incredibilem niodiun, a?tcr- labura; non dicit, vel mille annos iabora; uon dicil,

iuiiii gloria» pondus operatur nobis. i Quid cst, quin^cntos annos lahora : cnm vivis labura, in paucis

pondus opcralur nobi>? quibtis nnnis: inde jam requiesetit, ct fineni noii babebit.
• alernum gloriai »

opcratur? i Non rcspicicnlibus qu:c vidcntur, scd Ll adhuc audi conscqiieulia '
: Domine. , secundiim

qnss non videnlur : q.ue enim videntur ,

lemporalia miilliludincm dolomm meorum in corde meo, exliorla-

sunt; qti:e nulem non vi.lcnlur, :rterna » (II Cor. iv, liones lii(V juciindaveriuil animam meuiii. El paucos

Noli cssc pigcr in l.iborc brcviici ct gau- annos labor.is, el in ipsis lab.iribns non >K-c>t con.su-
17, 18). ,

debis iiicessahilitcr. ^Elcrnam vitnni libi dalurus est laiio, nnn dcsimt gamlia quolidiaua. Scd noli gaudcre
Dcus : cogita quanlo laborc emcnda sil. in s;cculo : gatidc in CKristo, gauile in verbo eju«.

24. Intcndile, fraires; venalc cst. Ven.ile est qtiod gaudc in lege rjus. Ad Ipsa gaudia pcrtinet quod lo-
vcnnlc? qond Quan'x crgo sunt ista: con-
l.nbco dicil tibi Dcus; cnie illud. Quid habel quimur, et nuilitis.

Requiem venalem lmbeo; cme illam de hiBnre- ln'eu- solatioics In tantis laborihus? Vcrnm cst crgo quod

dilc, ut simiis in nomine Chrisli fotlcs christiani * : ,|i>.il Apuslolns, « Elcnini quod ad pr.cscns icmpoialo

iam inodicum est quod rcstal in Psalnio, nnn falige- c >t et levc lribiila'.ion.s no>lrco, juxia iocrcdibileni

mur. Qnoinodo cnim fortis pmcrit es-^c in lacicn.lo, niodtim, et in incrcdibilem niodum aicrnnm glori.e
.

utvobis quod Eccc quanluiu prctiumda-

qui ilclicit in audicndo? Aderil Dominu* pondits opcratitr nobis. »

rcliqiiuni esi, cxpliccmus. Attendiic : qundammodo nms, quodani modo unnm siliquani ad accipicmlos

Dcus proposuit vmnle regnum eoalorum. Dici» illi : lliesauros sempilcrnos : siliquam laboris a.l rcquicm

Quniilum vnlrl? Preiium ipsius lnbor csl

quomndo : inncdibilcm, sccundum quod dictum est, Jusla in-

si diccret, Pretium ipsins aurum cst.

non snflicerct credibilem modum, el in incredibilem modum, xlertmm
hoc solum diccre, sed qu.crcres qiiantum nuniui. tiloriir pondus operalur. Cnuilcs ad tcmpus ; uoli il.i

^aiii cl solidiis aiirum cst. ct scminncin,

el libra, ct fidi-re : trislis es ad lempiis; noli despcrnrc. Nun lo

talc Hliquid. Iib-o dixit prclium, ne laborarcs quarcrc corrumpnt felicitas, cl non Drugal ailvci>itas : nc

qnaindiu lavcniree*. H''j"s rci praHum labor est f.irlc chc.is in animo tuo, Noil pQleal ficri, ul Dcus ad-

'
slr Ain. Kr. (4 oiolri Mss. Al lov. cuin
tribus e suis Mss., mitlal nl sc iuiqiios, quiJusliKJ IpiO* cnicinlal, ul s.»l-

trlemt^. vet; qui idco iiocudal, ul enuliat. Si Jusius vijcsultut

'
m Vu. r.i. 1'tMss. m iiw., ptrmUlil. ....
7n ntiart.
i hrui,
1
'

iuitc wj» fn nomiiif [tttrrs, 1

f>i«*i ,

•
itt «."^ius M* Alii rn"i »M„ inu.lliliii mOUI "cl ("f- 1
Sk Aui. t'r. rl M>s. ' lov., <'wi.>o.in.iii.
lium, ci« ,
vi.ni«c vrdu, intndftt.
 1213 ENARRATIO IN PSALMUM XCIII. 12U
fiet; peccutor el impius ubi parebunlf Numijuid adhie- desicram quxrere. Quis eniin fai ilc rccordatur Deum,
rei libi scdet iniquittiiis? iJ cst, NuinquM adhxrei iilii qui semper felix est, et spc prxsenti gatidct? llecetlat

sodes inipiorum; qui fwgis doLrem in pracepio, qui et spcs sxculi, et accedat spes Dei; ut possis diecre, Et
istos (ilios sic vnluisii exerccre ct crudire, sic volnisli fuctus est mihi Dominus in refugium : ad h c doleaili
tis pr.cccpla dare, ut non es^eni siuc liinure, iic ama- nlli.it inilii Domiiiiisiii rchjgiiim. Et Dcusmcusin au.vi-

rcnt aliquid aliutl, ct ublivisccrontur ic vcrinn bonuin liuin spei mex. Modo cnim Dominus spes quamdi'i
suum? Itonus cst Deus : si ccssarcl Dcus, ct non mi- cnim hic sumus, in spc sumus, nomlum in re. Scd ue in

sccrct aiuarituilincs fclicilalibus sxculi, obliiiscere- spe deliciamus, adesl promissor erigcns nos, ct teui-
liiur cnill. pcraiis ipsa uiala qux patimur. Non cnim frustra di-

25. Scd uhi aiigorcs niolesliaruin laciunl flucliis ctuin esi, i Fidclis Dcus, qui non sinct vos icniari
niiiuue, lides illa qua; ilii dormiebat, evoiteiur Tran- snpra qiiaui polcstis ferre; sed laciet ciim tculatione
quilliini enim crat, qtiamlo donnivii Cliristus in mari cliam cxitiim, ul possitis susliuere » (lCor. x, 15),
illo dormientc icmpcstas orta cst, ct cocperunt peri- sic mittat in fornacem tribulaiiouis, ulcoquaiur vas ,

rtilari. Ergo in torde chrisliano et (ranquillilas ciii, iioii ul frangaliir. El fuclus est nnhi Dominus in refu-

Ct p ik ; scd qiiauidiii vigilal fidcs nostra : si aiitciu gium , el Deus mcus in auxilium spei meai. Cur crgo,
dorinit fides noslra, periclilamiir. Iloc eiiim significat quid ' tibi videbalur quasi iujnstiis cssc, qtiia parcit

dormicns Cbristus, qnia quidani obliviscunlur fidein malis? Vidc quomodo jam corrigitur Psalinus, el lu

suaiu , et periclilaiitur. Sed quomodo ilia navis cum cmu Psalmo corrigere : itleo cnini voccs tnas liabcbat
flucliiarcl, exciiatus est Chrislus a fliicliianlilnis, et Psalmiis. Qum siinl voces? Vsqucqito peccnlores, Do-
diccnlilnis, Domine ,
perimus; surrexit illc, impcravit mine, usqnequo pcccalores giorittbuntur? Psahnus voccs
lempcstalibus, imperavil fluclibus, ccssavit periculuni, luas hahcbal : lliodo evgo tn liabeto voccs Psalmi.
facia est iraiiquillilas ( Muiih. vm, 25-20 ) : sic ci tc Qux sunt VOCCS Paalnii? El fuclut csl mihi Domitnts
ciiiii turliant coiiciipisccntia! ninl.c, persunsiniies ina- iu refutjium, et Deus meus in uuxilium spei mea.
l;c, fliicins sunt, tranquillabuntur. Jam de-pras, et 2.S. [veis. 25.] El rtddet illis Dominus sccundum
pnlas le non perlinere ad Dominuiii : evigilel lidcs opera eorum ; et secundum nittlitiam eorum dispcrdet ii-

tua, cxcila Cliiisliun in cord»' ino; surgcnte (idc, jam los Dominus Deus noster. N:m vacat quod ail , secun-
ngnnscis ubi sis : et si forte lenianl fluctus concupi- dum maliliam eorum. Milii de illis praslatur; ct tamcn
scculix, iniueris qnid proniisil Deus; et dulcedo pro- maliiia eoruin dicitur , non bcncficia eorum. Cciic
inis oriim facicl lecoiilcmplorcm dnlccdimiin s;cculi cniin de malis excrcet nos , flagellal nos. Ad qiiaiu

et si forie multx nrgeiu inii);c poicntium malorum, rein flagellal? Ulique ad rcgniim ceclorum. Elttgeliat
ct ipsx te cxpcllunt de juslitia ; attendis qund inin.alur cnim vninrm [ilium quem recipit : et quis esl filius cui
Dens , Ite in ignem cclernum qui parntus esl dinbolo et non del disciplinam paler ejits (llcbr. xn, 6, 7)?Quod
augclis ejus (
Id. xxv, 41 ), et non dimiliis jusliliam : cnm facit Dciis , ad lia?rcdilalem sempiternam nns
linicns crgo igncm sempilcrnuni, conleiunis dolores erudil; ct hoc nobis prxstat sapc dc malis liomiui-
lemporales ; et pro eo quod promisit Dous, contemiiis bus, inqiiilinsexcrcet et pcrllcit dilectionem noslram,
lcinporalem felicitaiem. rromisit requiem ;
paicre qtiam vult cxtendi usque ad inimicos. Neque cniin cst
mulestiam : minatur iguem tclernum; contcmnc do- pcrfccta dilcclio chrisliani, nisi cum implct quod
lores temporales : et cvigilanteClirisio tranquilletur Chrisliis pracepil : Diligile inimicos vcstros, bencfacitc
cir liium, ut ad portum quoque pervenias. Non enim his qui vos odcrunt, et oralc pro eis qm vos persequnn-
non prxpararet purtum, qui paravit navein. Nuwquid tur (Mallh. v, 44). Hinc ipsc diaboltis viuciliir, hinc
adlia?ret tibi setles iniquitatis ,
qui pugis dolurem in viclorix corona percipitnr. Eccc quanta iiobis Deus
privcepto? De liominibus malis exercet nos, ct de prxstat dc nialis liominilius : nec lamen scctmdiini id

illorum inseculiouibus nos erudit. Demalitia mali fla- ipiod dc illis nobis pncstat, scd sccimdiim malitiam
gcllatur bomis, et de servo emeudatur lilius : ila (in- conim reiribnet cis. Vidcte cnim qiianta nobis pra>-
gitur dolor in pr.cccplo. Quod illos posse Dous permit- siiiit de ipso immanissimo scelcre Jndu; traditoris.
lit, hoc facitml mali liomiucs,quibus ad lempus paicit. Judas qnippe tradidii ad passioncm Kilinm Dci , ct
26. [rcrs. 21.] Quid cnim scqiiitur? Ctiptubuiil in per passinncin Filii Dei omncs gcutes redempla- sunt
auimam justi. Quarc. captabunl? Quia vcrmn crimen ad salutem : ucc tanicn pro salnlc gcniitim nierccs
itnu inveniunt quod objiciaut. Quidenim captavcrunt reddiia esi Judx, ^ed pmcjiis inalitia debitiun sup-
in Domiiio? Concinnaverunl lalsa crimina (ld. xxvi, plicium relributum est. Nam si tradilio Cbrisli , ct

5D), quia vera iuvenire non potucrunt. Et sangui- iion tradentis aniiiins cnnstdcrandiis est , hoc lecit

ttcm innoemfciN condcmuabwil. Quare lioc loliim liat, Jud;is quod fccit Dcns Patcr, dc quo scriplum csi,

iu conscqiientilnis d< elaraliit. ijiiia Filio proprio uoil pepercit, sed pro uobis omiiibns

27. [vers. 22.) /il (nclus est, iiupiil, milii Dowiiins ttiididil illum (Hom. vm , 52). Iloc fecit Jndas, quud
in refutjium. Non queieres lalc rcfiigiuni , si non po- fccil ipse Dominus ChrUtus, dc quo scripiutn cst
hclitareris : scd ideo pcriclitalus cs. nt qiixrorcs ; Q..i seipsum trudidil pro nobis oblulionem et hustiam
quia illc (iigil dolurcul in prxecplo. Kacit milii de Deo in odorem suuvii.itis : et ilercin , Sicnl Christus,

malitia iiialovnii tribiilaiioiicm; pnuclus tiihuialionc

cu'1'i H'in'1 i.tc ;ium qtiod iu iila (cliciialc sxculari ' lir. Vca.: funi ergo qui tibi. tcv.: turcryo tibi. M.
121- S. AfGLSTIM EI'ISCOi'1 liiG

inquii , dilaii EccUsinm , ri .. i/>siim iredidil i>r« sa esi; prodcaao illis vclil i ita eniin facici nc sihi unsiiii
(Eplics. v, 4, 4.'i ). El lamcn i;r:itias agiinus DcO IV illi, ciini liOC vclint. Et qnando fortc potcslalcm aCCC-
iri, ijin iinico Filio non papercit, seil pro noliis Iradi- perinl quaai nocendi el dominandl ; aursnn cor ha-
dit eum; graiias aglmua Ipsi Flllft, f|«i seipeum (ra- hcat, iiln ci ncmo nncct, edoctus et ertidilna ex lege
didii pro nobia, ri in co voluniaiein Patria implefil: Dei , iii millgetur a diebua malignis, donoc fodkiur
et demstamur Judam de enjua facio nobia lantum , pcccatori fovca. Si cnim in lcgc Doniiui voluntas cjus
Itcnofii •ium praatitU Deus; cl recte dieiimis, Itcddi- cst, ct in lcge ejus medilabilnr die ac nocte (Psal- i,

itit Dominua aecundura iniquilatem ejna, et secun-

ei 2) , ciijus converaatio in ccclis csi (Philipp. m , 40 );

ilimi maliiiam ejtta diaperdidil cum. Non enim ille dc lirmamcnto lueet anper lerram : imde isic paalnms
pro nohis iradidit Clirislum, seil pro argentn quo vcn- litllltim de qunrtn sobbnli acccpil ,
quanJo facta smil

didii eum : quamvis iraditio Christi sit noalra rece- luniinaria (Geu. i, 14); ul ouinia faciat sinc muriuii-
ptio ', el Clirisii vcndiiio sii nosira ndemptio. Sic ei raiione, vcrhum viix habens in nationc tortuosa el

illi i|ni inariyrcs pcrsecuii sunt, perscquendo in lerra, perveraa (PhHipp. u , 14 16). Sicul enim stellaa iu

in ccelum miiiebani quidem prxscntis ; ei scicntes coslo non exlinguil nox ; sic menics fidelium inhxrcn-
vitx daninnni inferebant, nescicntes autem fulura: lcs lii iiiann iiio Scripiurx Dci non vincil iniquilas. Et
tilas lucrum conterebanl quicumque tamcn pcrst e- ••
hoc ipsum quod noslra tcrrcna dautur aliquando iu

ravcriinl in odio injusto jiistorum, reddeteis DoroimiS pnieslatera malorum, non Bolum nd nostram pcrtinet
sccundum iniquilales eornra , et sccundum maliiiam eruditionem , ul liai nobis Dominus in rcfugium , ct

corum disperdet cos. Sicul cnim nialis obcst bonilas Dcus in auxilium spoi nostrx ; scd eliam ad ipsius
jusiorum, sic bonis prodest iniqnilaa impiorum, Nam pcccalnris fovcam proGctt, dc qun in alio psaliuo di-

et Dominus dicil, Ego veui, ut qui non videnl videani, cilur : / nclinabitur et cadet, cum doniinnbilur puuperum
et qui virieiil cwci finul (Joim. ix , 50) : el Apnsiolus, (Psal. ix, 10).

Alih quidem, inquit, tumus odor vitat in viinm, nliisau- 30- Kortc oncrosa fuil voliis lotigiludo setuioni»

lem odor murtis in mortem (II Cor. u, 16). Malilia quanquam in ista alacritaie sludii vestri nou lioc ap-

vero iniquorum , sinislra suni arm.i justorum ;

sicut pareat. Scd eisi ila est, ignoscite : primo, quia jussus

idem dicil apostolos, Per nrma jusiilue dextra et sini- feci; nam Dominus Deus uostcr pcr eos niilii fratrcs

ttra, id est, per gloriam el ignobiliiatem (ld. vi, 7, 8) jussit. in quihus habitat. Non enini jubet Dcus , nisi

atqne ila deinceps canera cxsequiiur, dextra arma de scdc sua. Dcinde, quia lanlum avidi fuistis nostri,

dcmoii6irans, gloriam Dci, famambonam, vcrilateru' conOlcmur, et nos avidi fuimus veslri. Consoletur

qua cngnoscebantur quoj vivebanl, qnod non morti- crgo Dcus nostcr laborem istum, ut sudor istc nostcr

licabantur, quod gaudcbant, quod multos diiabant, sil vobis in provcclum salulis , non in lcsiimonium

quod omnia possidcbant; sinistra vcro, quod ignobi- accusalionis. Hoc dico, fratres, ut cx co qnod audi-
lcs el ma!x fama- babcbaniur, qnod seduclores puia- stis, proflciatis, ct ruminetis vobiscura : non vos per-

bantur, qund ignorabantur, occidcbanlur, cnerceban- milialis oblivisei, non solum isia rccogilaudo et col-

lur, conlristabantnr, egere ac nihil habere videban- loquendo , scd ctiain ila vivcudo. Hona vita enim ex

inr. Ei qnid rairum si mililes Cbrisli ct dexlria et prxceplis Dci quse agitur, tanquara slilusest, qiuul
sinistris armis diabolnm expngnani! Sicnl auicm pax andilur acribens in cordc. Si in cera scriberctur, fa-

homiuilius bonx voluntalis (Luc. u , 14 ) ,

ct quamlo cile deleretur : scrihite illud in cordibus vcsliis, mo-
sunt aliis odor morlis in mortem; sic inlerilus homi- ribus vcstris, el nunquam delebilur.

iiibus nialx voluntaiis, etquando justis arma sinisira

iuni ad salniem. Ilaque rcddel illis non sccundum IN PSALMCM XCIV

nosiram nlilitatein, qu:e do ipsis fit; scd secundum
EN\FIRATK).
jpsorum iniquitatcm, qiiam diligendo odcnnit animas
scrmo (<i).
suas el non secundam beneficium quod nobis de
ipsis
:

pncslal, honoral cos, qui ciiam malis bcne ulitur; I. [vers. i.] Ego vcllcm, fralres, ul patrem noslrum

sed stcundum maliliam eorum dispcrdel eoi Dominus polius audiremus; sed el hoc honuni est ut patri obc-
Ditts nosier. diamus. Quia ergo jussil nobis , qui dignalur orare
4 ). Tolcrcl ergojustus injustum
1 ; tolcrcl tempora- pro nobis, dc pr.rsenii psidmo qnod Dominiis Dous

lem impunitalem injusti , lempnralis lahor jusii : scd omnium nostrum donare dignabilur, loquar Charii ali
jusiiisex (ide vivil (Rom. l. 17). Non esl enim alia Vestrx. Esl autem Psalmi titulus, Laus cuntici ipu
jnsiitia bominis in hac vita, nisi cx fide viverc, qux David. Lauscantici ct hilarilatem significai, qina ean-
tus cst; cl devnlionem, quia laus BBt. 0"'d
iinni m.«-
pcr dilectionem operatar (Gatat. v, 6 ). Si autem ex
lide vivit, crcdal ct sibi fuluram rcquicm posl prx- gia iiomo debel landare, qi m ld onod ata ptanat, ut

aeniem laborem Bemplternos eruciatoa poai, ei illia ii. ni possit sibi dlaplicere ! Seenritaa asfo laiuhs m
Mcnrua aat, ubl non tintd
ptmsentem eienllationem. F.t si fidea per dileciionem lauJc Del est. li>i laodator

operatnr, diligat ciiam inimicoa ct qusnium In

ipso , De iic laudato aruboacai. El laudemua ergo, a| aanta>

(,i) n.ibiiiisiiissii Mir.>io CarihafiinoBSla; vel i«Hiusv».

>
slcln hm M lu idii rtdempHo.
.
kugukilno ruauna aa»"
» -i,- m*.. faitum, twrtMMiN
tlh IHIllSM», lerll ni|>i>niittn»is u|iisco|u, «dooipw
ii,- ; n. iii r j
tco|to, aut nJlnn i>r»»al>jlcro.
bonuin u fdd /< Bwmwrftatfi /"'. u
1.217 ENARRATiO 1N PSALMUM XCIV. J2IS

mus; lioc est, ciim liilarilalc cl cuiii la-tilia laudciuus. in imbis rcliovalur inius in menie, ul lanquant rcscul-

Quid atiieiu laiidattiri Bumus, ijisc Psaluius scqucnli- palur in niii o, id cst , in anima nostra imago Dei
bns versilius indical nobis. nostri , ct redeamus ad ihcsauros ejus. Nam umie,
2. Venile , exsuli- mus Domhio. Iuvitat ad magnas fraircs, de immmo voluit Dominus nosier Jesus Clui-
epulas cxsuitaiidi, noii sxculo, scd Doinino. Nisi cnim stus osieudere lenlatoiibus suis qnid quxrat Deus?
csset io lioc s.cculo cxsuliatio mala, qnsedisliiigueiida Quando enim de tribulo C.esaris ,
qu.iienlcs causa:n
csi ab exsuliationc bona , sufliccret dicerc , Venile, calumnix , consulere magistruin veriiatis volucrunt,
extuttemut : sed breviter dislinxil. Quid esl bcnc cx- ct consulciido tentare uirum licerel Iribulum dari

siiltarc? Domino cxsullarc. Ergo cxsultalio mala esl, Cxsari; quid ille ait? Quid me lenlalis, liypocrilivf

exsultare sxculo; cxsuliatio bona cst, exsultare Do- Peliil afferri sibi nummiim , c.t allaius cst. Cujus ha-
uiino. Pie debes Domino cxsuliare, si vis scciirus bel, inquil, imatjinein rtespondcrunt Cwsaiis. Ei ille :

mmido instillare.Quid est autcin, Veniic? Dndcvocat Reddilc ergo Civsari quw Cwtaris sunt, et i)co qna' Dci
ul veniant, ciiiii quibus vull ezsuliarc Domino nisi ;
sunt (Slaltli. xxil, 15-21). Tanquain diccrci : Si C:csar

quia longc siiul ut venicudo propiuqucnl , propin- quxril in mimmo imaginem suani , Dcus non qua-rit
qnando acccdatil, arccdendo cxsulicni? Unde antem in Itomine iinaginem suam? A<l lianc similitudinem

longc siinl?Nuiiiqiiid locis longe polesl bomo CSSC ab nos Doininus noslcr Jesns Cbristus iuvilans, imperat
eo qui ubiquc esl? Vis csse ab eo Inngc? Quo ibis, ul nobis ut noslros ctiam inimicos diiigamus; cl dal
longe sis? Nam qnidain pcccalnr quidem, sed lamcn cxemrlmn de Deo Sicm Pater rcsier, ail, qui in
ipso :

cuni sjie salutis pcenitens cl dulcus de pcccalis , ct cwlis est, qui solem suum oriri facit supcr bonos ct ma-
iueturiis iiam Dei.rt volens placare Deum, sic in alio tos, et ptnit super justos el injuslos. Estole ergo sicut
p-alnio loquilur : Quo ilm ab spiritu iuo? ct a facie iutt Paler vcsler perfccli (Id. v, i5, 48). Cunt dicit, Eslote
qno ftitjium? Si asceudero in ctelum, tn ibi cs. Quid ergo sicut ille perfccti , ad similitudincm nos iiivitat. Si
icsiai?Qniasi asccndcrit in cu.-lum, ibi invenil Deum : crgn ad simililudincm nos invilal, Conslatqnia dissi-
ut bmge fugiat a Dco , quo iiurus esi? Vidc quid di- miles cxistendo recesscramus a lieo, et facii eramiis
ral : Si detcendero nd infcrnuin , ades (Psul. cxxxvm, bmgc per dissimilitiidiiicm, ct eflicimur prope pcr
7,8). Si eigo ascciidendo in coelnm, ibi invenil Di-mn similitiidinem, ut jam liat in ftobis quod scripliun csl,
dcscendcndo in infemum, non fngit Deum quo : iturus Accedile ad Deum, el illuminamini {Psul. xxxm, 5).
csl. quo fugiturus est ab illo irato, nisi ad ipsum pla- Ergo qnibusdam longe positis el male vivenlibus psal-

catum? Et lamcn, cum omuino nemo possit fugere ab mus isle dicil , Vcnite, exsullcmus Domino. Qno iiis?

illo qut ubiquc cst , nisi quidam longe csscnl a Dco, quo rccediiis?quo disccditis? quo fugiiis, eKSiiliando

non dicerctur : Populus isle labiis me honorai, cor att niundo? Venile, cxsuti emui Domino. Qno ilis exsiiltarc,

lein corum longe esl a mc (Isai. xxix , 13). Non crgo ubi deficitis? Veniie, exsultcmtis in illo a quo facti

loco quisque longe est a Deo , scd dissimililudinc. sumits. Vcnite, exsullcmtis Domino.
Quid cst, dissimililudine? M.da vita, malis moribns. 3. Jubilemns Deo, salnlari nostro. Quid esljubilare?
Si cnira bonis moribus prnpinqualur Deo; malis nio- Gaiidium verbis non posse cxplicare , el lainen vnce
ribus reccditura Deo. Unus crgo idcmque homocor- leslari quod inliis ciuiceplum est el verbis explicari
jioie stans iino loco, et amando Deum acccdit ad non putesl : boc est jubilare. Nam consideret Cliari-
Deum, ct antando iniquitatem rcccdil a Deo nusqiiain : las Veslra qui jnbilanl in caulilcnis qiiibiisquc , el
pedes inovet, ct tamen potest et accedere et recedere. quasi in ceriaininc quodam l.clitix' sxcularis ; et vi-
Pedes enim nosiri in boc itincrc, affcctus iioslri sunt. delis quasi inler canlica verbis expressa exundanles
Proui quisque alTeclum babueiil, proul quisque anio- lalitia , cui lingna diccndo non suflicit ,
qiicmadmn-
rem li.ibucrit, ita accedit vel recedit a Deo. Nonne dum jubilcnl, ul per illam voccm indicclur animi af-
plerumque dicimus, quandn invenimus aliqua dissimi- fectus, vcrbis cxplicare non valcnlis quod corde con-
lia Hoc longe esl ab illo? Quando aliquos duns foite
: cipitnr. Si ergo illi de gandio lcrreno jubilant; nos de
boiuincs comparamus , duos equos , 'bias vcsies , ct gaudio ccelesti junilare non debcmus, quod vere vcr-
dixcril aliquis, Similis esl Iwcc vestis, ,«lis esi qu i- bis c\plicare non possunius?
lis illa; aul, Islc bomo talis cst qualis ille: qmd alius 4. [rcrs. 2 ]
Prieoccupemus fuciem ejus in eonfessio-

dicil , qui conlradicil? Absit; longe csl ab illo. Ouid ne. Confcssio quidem duubus niodis accipilur in Scri-

cst, longc esl ab illo? Dissimilis est illi. El juxta pturis. Est confcssio laudanlis, esl confessio gcinen-
siaut, el laincn islc longe est ab illn. Duo vcro iniqui tis. Confessio latnlanlis , ad bnnorem pertinct ejus
parcs vila et moribus, si unus sit in Orienle, alter iu qui laudalur : confessio gemculis , ad pccnilentiaiu
Occidenic, juxta inviccm suiil. Et duo justi simililer, perlinel cjus qui conlitetur. Counieuiur enim lioir.i-

alier sit in Oiicnte, allcr in Occidente, secum sunt, iii s, cum laudant Dcum : conrucntur, ctim accusaitt
qnia in Dco sunt. Contra, unus justiis, altcr iniquus, se; el niliil dignius facit lingua. Vere puto quod ipsa
eliamsi una catena ligculur, mullum a se separati sint vota, dc quibits dicit in alio psalmo. lieddam libi

sunt. Ergo si dissiinililudiuc iccedimiis a Dcn, sitni- vota mea ,

qucc distinxerunt labia mea (Psal. lxv, 13,
litudme acccdinms ad Dcum. Qua simililiidine? Ad ii). Nibil ista dislinciione stiblimius, niliil lam neces-
quara facii sumus, qiiam in nobis pcccando corrnpe- sarium ct ad inielligendum et ad facicndnm Quo-
ramus, quani pcccatoiiini rcinissionc recepimus, quuu: iiindo crgo disiinguis vola qux rtddis Dco? Ut illiiin
1210 S. UCUsTINl EPLSCOPl 1220

ieaecusoi;quU illius est miseriourdla ,

«t •ubilemut illi Qnouiatti in maua tj*t '
fines ternT, n
foudos,
pro merill* altiliidines inoiitium ipsius tiinl iu Itis nmiiibus julii-
puccata noaira <i miital Nam si vcllet :

damnarel. Fenileergo nisi i|uos

lcii.us illi. Qiwniiim i/isiuj eat mure, et ipse fecit illud,
ige.ro, non Invenirel
noalria, ei non el aridum lenam niaiius cjus filistritnt jiiliilenius illi.
dii.il ', ut reeedamna jam a peccatis
:

nobiscun» dedueat ralionem »1« prasierilia ; sed Uin-

Sed bxc oiiu.ia quid sibi vtli.it. si congrueiiler discu-

omnibus chirogra- iiiniur, lempus forlo nou Bufflcit scd rnrsus si peni-
i|umii labolai novas liant, incensis
:

crgn illiua Inus, lus neglignnlur debilores remanebimua. Brcviicr

pbls debilorum nostrorom, Quanla
,

laudanlos. it:.(|uo pio icmpore, quanlum perslringcro potucri-

qnanla mlserieordia , confiieamnr, ntique
Naiu si semper confcssio peeniteutis essot, no:i dice- mus, accipite; quia ci pauca semina ulicrrimain mes-

relor in Kvangetio dc ipao HnmiuosJniHanoroexsiil- sem referunt, si sil terra friictifera.

Jetus in Spiiilu saucto, el tiit, Confiteor libi, Pa fi. [vera. 5.] Primura quare jnbilcmus , quare lau-
lavil

Domine cccli et terric, quia abscondisti ha'c n stipien- deiiius, boc pnsiiil : Quoniiim Dcus magiius esl Domi-
(er,

prudeniibus et revelasli ea panulis (Luc. \ niM, et rex iiuujiius super omnei dios. Sunt ergo dii su-
lilirs et ,

Numquid i|iiia Clirisius confitebalur, prcnitens per qiins sil niagnus Dcus nosicr, cui jubilaiuus, cui
21).
culpa- caniiii dicimus sunl, sal
oiai? Illumiiil.il poanitere poterat, quia nibil exsiiltamus . cui laiiilcs ;

bilitor fcreiai ; s.;d conOtebalur in

laude Patris. Ergo nnn nobis. Aposlolns eniui ait : i Nam ctsi s.n.t

locus est forte illam debc- qui ilicuniur <lii, sive iu cirlo, sivc in terra, qucin-
ijuia ci liic eisullalionis ,

laude Dei dum snni mnlii et domini mulli nnbis la-

inus intelligcre coi.fossioncm qtiae cst in ad dii :

ut non inlelligamus confcs ni.n u.ius Deus e\ quo on.iii:i el nos per ipsniii
uude el Laus cantki, liic , ,

sed mudantium. Et quid est et iiinis Doininus nosier Jcsus Cliristus. perqucm
sinnem poeniteiilium ,

nos admonet dc quadam confessionc oiniiia, ei nus iu ip><> « (I Cor. viu, 5c( G ). Si ergo
quod c.'iiiiimo
ejus in confessione? iion jobis, quibus ? Audi cx alio psalmo : Quo-
cuiu ait : PrOHWioiHIM faeiem
ProwenionMM faciem ejus in confesiione t uiiim dii Gentium damionia; Dominus autcm coel-is fe-
Qnid 6-1 .

(aciem ejut in confcssione, (Psal. xcv, Magiiificcnlius et brevius libi rom-

Venliirusesl; Prawniamu* cit i>).

prius : aiilequain venial, nos confitendo dainnenius mendare non potuit Spiritus sancius per PropKcian.
qnod fecimus, ul ille quod coronct, nnn
quod damnel, Deuin el Domiiium liium. Parum cnim crat quia ler-
boc non pcrtinel ad bu- ribilis super omnia dxmonia Deus qnid magi.un.
inveuiat. Nnmquid auicm
:
et
Imo vero confiteris pcccata lua? esse super omnia dxmonia? Quia dii Cenlium danno-
dem Dei.quando
maxime periinel ad laudem Dci. Quarc maxime pcr nia. Ubi aulem Deus luus? Dominus autem nxlos (e-

tinctadlaudem Dei? Quia lanlo ampiius laudalur me- cit. illud fecit Domiiuis tuus, nbi non possnnl liabilare

dicus, quanio plus despcralialur

a-grotus. Confiterc d.rmnnia : de coelis cnim dcjccla suul dxmouia. Cali

iiaque pcceata lua quo raagis desperabas de le pro-

,
prxponuiitur dcmoniis, Dominus iiius ct ccelis; q.ii.i

luas. Tanlo enim major laus est ignn- Douiinus luus ct ccelos fecit. Quanio crgo altior d.c-
pter iniquiiate-
quanio major exaggeratio esi peccata confi- moniis iliis Genlium. qui altior estcoelis , unde ccci-
Lceniis.
rcccssisse nos a laude dcriittt angeli ul licrcnl da-inonia ? Et lainen gcuics
leniis. Non ergo putcmos ,

hic iniclligimus qua on.ncssubd.cmonibus eranl daunonibus tcmpla fa-

si lianc cniif.ssioiieni
:
,
eantici ,

confiten.iir pcccaia noslra : cl lioc ad laudem canlici bricata sunt, dxmonibus ara; consiruct.c, da-monilx.s

eognoscimus, Dei da-monibus oblala sacrificia, d;u-

pcrtmet; quia c.im peccata nostra sacerdotes instituli,

gloriani con.meiidaiiius. fra-ueniiimus facicm ejus in moaibns arreptitii tanqnam vates inducti. Ila;c oiiiuia

dxmonibus gentes exl.ibucrunt ; h.vc omnia vcra

confessione.
5. El in psalmis juhilcmus itli. Jam diximus quid nonnisi uni magno Dco debenlur : lempluin feccrmit
iiicoi.liniietur in facicndo: genies damonibus liabel Deus leniplum sioerdo-
siijtihilarc; repciiluin esl,
:
;

ipsa repetino ex oriatio cst. Non enim jam obliii su-

I lcs fecerunt gcnlcs d.-cmonibus ; l.abel Deus saccrd»-

mns . ut j im moneri 1108 velimus qu;c dicla sint su-

. tein '
: sacrificium exhibucrunt gcnles d.cmonilius ;

pcr.iis, ut jubilemus : scd plerumque in alToctu animi babcl Dcus sacnfieium. Etenim illi dxmones volcni.s
exig.rent ut fallerem.
repotitnrverbumquod notum crat, non ut lnnoleac.it, videri dii , non sibi ista ni-i

coiiHrmalioncm; repeiilur quia sciuntea dcberi vero Deo. Hoc BtOS csl d. -
1
ei.ii.i
Bcd ut ipsa repettio raciat
Inde csl bcri veru Deo, qnod bibi cxigil f.dsus dcus. Ergo xc-
enim ad iiiiellig.Midum alTcclum diceniis.
Dominiis, Amen, amen dico vobis (Jonn. i
rum icinpl.im Dei agnoscimue, Ttmplum ewsa Dei
quo.l dit it
Amen uuiini quare, Amcn annn sanctum est inquit, quod eslit ros (I Cor. iu, 17). Si
M) ;
sufliciebat ;
, , ,

p«ibiiia
niai quia ip<a repelllio cnnfirmalio esl! /n crgo nos smiius tcmpluii. D.i ; aia Dei aii.ma lioatra
Et qu.c dicemus lii p-al- Dei quid esiTKorie b..c (acimui
crgo, lnquil,i»WtoM« i//i. cst. Sacriflcium

dioemns, vel nolius senllemiia in Jnbila- modo linponimus in ara sacriflciura ,quando Deoiu
inis?'qu.c ,

cantici bu- diwna

tione? suntquie pcrlinent ad laudom
<|ua; laiulan.us ; .loict euim nos psalinns , ! Seeri-
Deus magmu Ml Domhnii, /icinm Itiudisqloiiticabil mc, (I »^i im SSt, ui>i Oitetui. m
jn»? Jam audilc QncmiaM :

etrex mugnut tupcr omnes deot pioplcr.a ergojtlbi. : ilti tutiitaie D.i (l'sal. mix, 33). M wo sjic.d.>lc.u
Domiiuu pltbim sunm
Icmus illi. Quonifl' i no» rtpeUel momi quod ab abis EUJ. et a
• Apii.l i.ov. tddtlum est, ;

re.ileigo dicem. UB. Cl n "'« «1» >iv> Miest.

rlcriqne Bas
• : '
<

ai« m-v. m Edd , Mecrdofft.

doceni
m\ ENARHATIO IN P SALHUM XCIV. 122-2

si roquras , snpor COP.los osl ; inierpcll;ii pro to , qui suo fructu olivani ' lcslahatnr? Nminc isti omnes
in lerra morluilS csi protc I ftom. vm , 3 i). Ergo inde ? Undo etiani qningcnli illi fratres quihus Doini-
Dens nwynus est Dominus, et rex mngnus super omnet nus posi rosurreciiou m apjiaruil (I Cor. xv, C)?

dcot. Ilic accipe huuinos dcot : non euiin rcx Domi- unde tol millia ad vocem Pclri ,
qnando Spiriui san-

nin supcr dxmonia, Et bino habemus Seriptur.-c ic- cio rcplcii Apostoli omnium genlium linguis locuti

tUmouinm Detis slclil in synagngn rlcomm ; in mdio

: suiit , Linla avidilale Dci laudis cl sux acciisatinnis

autem deos disternere ' (1'sul. L\xu, 1). Deos dixit onnversi sunt, n| qui primo sangiiincm Domini fudo-

participaiione, non natnra ; gralia , qna vi.luii faccrc runt savioiilcs , bihore disocreni jam crcdenlcs? Sic
di-os. Qnantns Iteiis efiiqui facii dcns? .Vnl qnalesdii antom oninia illa convcrsa simt niillia honiinuin , ul

siinl quos facil honioV Qiiam illc inagniis dcos fa- res suas vcndcrcnt, el prctia rernm suarum anic pc-
cicndo, lam isli niliil qni ab houiine facli sunt. Dcus des Aposloloritm poueicnt (Act. II, iv). Quxl d.vcs
vi rtis f;icil deos crcdcnlos in sc ,
qnibtts dcdil potc- unus noii fccil, i|iiaudo ore Doinini audivil , cl a Do-
slalem uTms Doi lieri (loan. I, 12). F.t ideu ipsc vc- miuo tri-lis ahsocssit (Htttth. \tx, 21, 22) . boc fccc-
rus Dcns, quia D.'iis non ftcius csl : nos aiiloin lacli, runt subilo lut milli i enrum I inuin , qitortini uia-

ikiii vori dii , mcliores tanien illis quos bomo facil. iiiluis Christns fueraicrncifixus. Quanto inajus riilnus
Qunuiam siiimlacra Ceuiium argcutiim cl aorum, erai in corde ipsorum , tanlo a\idins medicmn qit:e-

opus inanuuin Imminuin : os liabcnl , et non loquon- simunt. Cum ergo inde illi omncs fueninl , de ipsis

Inr ;oculns lialiont cl non videbuul (Psnl cxtu, 4, 5). dicii modo Psaliniis : Qnonhtin non rcpellct Dominns
Nnbis auloni Dous IW-lcr Ocillos videnics fccit. Nec in plebem sitam. Nain boc lesiimonio P^ahni, cuiu hiuc
eo lanicn nns deos fooit ,
quia videnles oculos nobis loqiiciclnr, usits csi Apnsldiis. cl dixit i Quid ergo :

fccil; nam fecit hnc ot peo.mibus : scd idoonosdcos diceniiis, halres? Ntinupiid Dens ropulit plchcin su mi;
fecil ,
qitia itileriores ocnlos noslros illiiminavit, quam pncsc ivit? Ahsit nain cl o«o Israclila suin, ex
:

Ergo sil laus illi, COufe-sio illi, sil jnliil.ilio illi : scmine Ahraha', dc Iriliti Boiijainin. Nnn repulii Dcus
Quin magnus esl Dumintts. et rcx mnymts supcr omnes plcbcm suam, qnam pra-soivii > (ftom. n, I ct 2). Uti-
deos. quc si repellerci Dominus plcbcm snam , non cssei
7. Quia non repeltct Doniinits plebcm tnam : l.ius illi, undp cssct ipse Apostolns : iu.de aiilom ipse, indc cl
jutnlatio illi , Quaui (ilrliciii nmi rcpcllct ? Illc nobis alii. In his plcbs Domini, uon in ouinibus ; scd, '|iiem-
inlcrpretaii al.quid uon licct : pr.vscriplum hahemus admodum sciipium esl, Relhjula salvce erunt (Isai x
,

ab Apostolo, cxposuil hoc Aposiolus uudc sit dictuin 22; el liom. ix, 27). N n in omnibus scd arca vcn- ;

(Hom. u, I). Eral cniin plebs Jinl.ea, plebs tibi fuo- lilaia, massa inlro miss.i csl. palca jaret (Malih. in,
rnnl Propliew, plcbs ubi fucrmil Palriarch.e , plebs 12). Touim quidquid vides Juihcoriim reproboruin,
eliam srcimdiini caru in propagata do scmiue Abra- paleam vidos. Oodc vides isiam palcam jam indc
,

bas; plebs in qua pr.eccsseruut nmnia sacamcnla cxiil niass;i , jam in horreo rccondita est.
Anibas rcs
Valvatorem noslruni promiltcnlia ; plcbs ubi inslitu- videanms, amlias discrrnanius.
iiim est leniplum , uuoiio, >.accrdos ' ad figuram , ut 8. [»eri. 4. ] Quid Psaliniis adjungit? Quomatn in
cum omncsips:o nmbrx pra-ierirent, ipsa lux adve- itifliiu ejus fines lerrte. Agnoscinius lapidoni angula-
uirel . criit cign isia plclis Dci ; ad caui Prophclaj rem; lapis augularis , tihrislus. Non polcst cssc au-
inissi in ili.i nali qui missi ; ci tradila ct credita clo- gulus, nisi duos in so copularcrit parieies ad aiuiu- :

quia Dci. Quid ergo? totuin illud dainniimn esl? liim de divei^o vcnimit, sed in anguln
sihi uon
Absit. Arhor olivaj ipsa dicla csl Apostolo, ccepil aihersantnr. Veiut ex una parlc circumcisio, vcnil
x .

enim ista arbor a Palriarcbis : sed fucriint ilii raini alia parlc pncputium iu Chrislo ambo populi cou- :

ar:di, quia nimis alii pcr supcrbiaiu ;

pr;ucisi ergo cordaverunl ; quia ille lactus c>t lapis de quo scri-
,

propter sicrilitalcm , inscrtus oleasicr propicr luuni- plum esl, Lapidem qncm rcprobavemnt ttdifitanles, Itic
lilatcin. Vcruiiiiain.il, charissimi, nc snperbiret olea- factusesl in caput angttli (l'stl. cxvit, 42). Si crgo
stcr insoriiis, quid ait Aposlolus? i Si lu cx naturali Clirislus in caput anguli , non aitendanius divcisita-
iucisus ulcastro , ct conlra naluram inscrtus es in tenide longe.vcnieiilitiin, sed propinquitaiem in Cbri-
bonani olivam quanto inagis qui sccundum naluram slo coiucrealiuni. agilur, ibi
; Ibi vidc»inus, Quomam
siinl, iiisercnliir su;e olivae » (lbid , 16-24) ? Ut quo- non repellel Dominus plebem suam. Eccc unus paries
niodo tu non pormanens iu iufidelilale , meruisti in- in quojam, ul dixiinus, nonrepitlit Domhtus plebem
>cri in olivam , cum esses nloaslcr ; sic isti oorrecli suam. Inde Apostoli, inde lsraelit:c oinnes qui credi-
f:n ilins su:c oliv:e naluraliicr inseraulur : lioc dc illis dcruni, ac vendiiarum rerum suarum preiia ante
pe-
Apostolus. Ergo ipsa est arbor ; ctsi alii]tii ex ramis des Apnstoloriun posuerunt ; voluntatc paupcres,
do
f-acti sunt, non onincs. Nam si omnes rami frange- Deo Agnovimus unum parietem impleiuni
divites. ;

rcntur, unde Petrus? undc Joaimcs? unde Thonias? esse quod diximns, Quia non repcllet Dominus \Ae-
ibi

unde Matthseus? unde Andracas ? nnde illi omnes Apo- bcm suam : vidcamus cl aliuin parielcm. Quoniam in
stoli ? unde ipse Paulus aposioius qui loqiicbatur et mauti ejus pnes teira?. Ecce alius parics iu
,
omuibus
genlibus : In manu
Vcncrunl ci.am ejus fines terra.
'Edd., discenat. Al viss., rftsr.ernere ct sie \u"usli<ius
:
onims genlcs ad lapidcm angularcm , ubi osculum
inPsai.Si.
* Aliqud Hss., wr.cfio sacetdotis. 1
Sic Mss. *l l'dd., j/i'i«.
|«3 S. AUGUST IN1 EPISCOPI 12-24

agnovenml lllnm unum qui de duobus fecii enim exsulleinus, quia fccit illud el illud. Elcommc-
Pm is ; in

ii.iiim : nnn qocmndmodum hxreiicl, <|ui dc uno fe- moravii multa , ct uunc repelil exhortatiouem : Ve-
cerunldun. Iloc omu) idcm ;<it npostolu» Je Domino nile, adoreniiis, et procidamvs ei. el ploreiuus ante Do.
Uhristo '
h"'' **' enim, Inquil, pex notira, </m feeil niinitm i/ui fccil nos. J.im eommenionitis :i uie laiulibus

nlraque mHUN (EprW II, II). Ergo Jubilenius illi. Di:i, nolito pigri esse, el longe vita el moribua stare.
Qnare 1 Qiiiii non repetlct Domima ptebem tuam. lln- Vcnitr, adoremut, et procidamus ei. Seil forte de pec-
riiin quare? Quoninm in manu ejtts fmes terra:, et nlli- calis vesuris ,
qiia; vos longe fecerant a De<>, solliciti

u.dincs moniium ipsiut sunt. AIliludiucB nioniium, cslis; f.iciainus scqucnlia : /.( ploremus coram Domi-
MiliUiuiiatea lerrarura. Aliquando isiac Bubliroiinins , nu, qui f.cit nos. Ardes fortc conscicnlia delicti ; la-

id csi, i|>sa- lerrenx potesiales, adversalse sunt Eccle- crymis exsiiugoe flammam peccati, plora ante Domi-
si:r ; leges eontra Eeclesiam promulgaruni , noinen iiiiiii : securus plora antc Dcum ,
qui te frcil; n n
chrislianum dc terra dclcrc conaii suni : sed po-lea- enim opus manuum suaruin contcmuii in te. Noli

quam impletum esi quod prophclaiinn est, Adorabunt pnlare quia poiea a lc refici. A te deficere p<ites , lu

enm omnes reges terra' (Psal. i.xxi ,11); factuni esl lcipsum reflcere non pntcs : ille rclicit qui te fccii.

<|iiod liic dicliim est, Allititdines monlium ipsitts sunt. Ploreiuits anle Dominum qui nos fecit : lacrymarc autc
9. [tvrs. 5.] Sedfurle iu de lenlalionibus satagis, illum, confiiere illi, pr.cveni faciem ejus in coufcssio-

ui eonsiiiiiiiis in tanta graiia prnmissionum Dei, pro ne. Quis eiiim es lu qui illi ploras, ct illi conlilcris,

pter scaiidala mundi lurheris? Nce ipsn scandala ali- nisi quem fecit ? Non parrae lid.icia- csl ad factorem

quid libi faeiuut ;

qiioniam nieusnrain a Doniino ac- rcs f.icta, et nou qiiomodocumque facta, scd ad ima-
rcperunl : Quoniam ipsius est mare Esl eniin ntare giiiem ct siiiiililiidiiicm ipsius : Venite , adoremut , et

mundiis isle, sed 01 mare Deus fecil : nec saivirc piocidumus ei , et plorcmus anle Dominum ,
qui fecit

fltietns possuiit , nisi usque ad littns , ubi ipse lermi- not.

nmn posuit. Nnlla ergo lenlatio , nisi acceperii men- H. [rert. 7.] Quoniam ipse est Doniintts Deus noster.
suram a Domino. Sint crgo leniationcs, sinl tribula- Ul autem securi anle illum procidamus el plorciniis,
liones; consummaris cis, non eonsumeris. Yide nos qnid Slimus? Not tiutem populut pascna; ejut, et

ulrum ipsae tenlationcs non prosint Allcnde Apo- oves manuuin ejut. Vidc quam eleganter verborum or-

slolum : Fidetis Deus ,

qui non vos sinet tenlari supra dinem commtitavil, et lauquam non propria reddidit

qnnm poleslis feire ; sed fnciet cum lentalione ctiam ut ipsos inlelligamus oves, qui smit et populi. Non
cxitum, ut possitis sustinere (I V.or. x, 13). Non ail, dixit , Oves pasctuc ejus et populus mauuum ejus

Non vos sinel teniari omnino. Si eniin rcciisares len- quod magis pulabattir posse congrtiere, quia oves ad

tationem , rceusarcs refcctionem. Ergo reficeris;et pascua pirtinent : sed ait ,

populut patcua:. Ergo po-

si reficeris, in manibus artificis cs. Aliqnid tibi lollil, pulus oves stnit, ipua dicit, poputut pascutx ejut ; ipsc

aliqnid corrigit, aliquid complanat, aliquid inundal populus oves sunt. Sed rursos ,
quia nos habcmus

agil quibusdam ferramentis suis ; ip^a sunt scandala oves quas eniimus, non quas fccimus ; dixcral auiem
bujiis saeculi : lu lanium dc nianu arlilicis noli ea- sti|icritis , Procidamut ei qui fecil not : reete dictum

dere. Niliil tcntatioiiis acccdet ultra vires luas. lluc est, i'1'c'i inanuuiu ejut. Ntilius bominum sibi facil oves
permiltil Deus a<l ulililalem luam , unde lu possis emere potcsl, donari posstint, inveuire pote>t, aggre-

prnflcere. Deniquc ipsum Aposlolum andi boe con- gare polest, poslremo fur.it i potcst ; faeere oves uou
jungeiilcm cum tentulione etiam exitumttt
: Sedfaciet potesl. Al vero Domiutis nostcr fecit nos; ideo popu-
possitis sustinere. Ergo mare forle metuendtnn tibi lus pancuw ejut et ovet manuum ejut, ips.e suut qtias

erat 1 Noli timcrc Quoniam ipsius est mare et ipse : , sibi ipsc facere dignatus cstgratia sua. Has cuim ovea

fecit illud. A genlibus times scandala ? El ipsas gen- l.iudal el in Canticis canticurom, perfcclos quosdam '

tes ipsc fecit non pcrmittel ;eam sxvirc illas ulira dicens lanqiiam dentes Ecelesix sancue sponsx su,e :

quam novil illc mensuram ex qua proficias. Nonne , Dentes tui ticul grex delontarum atcendentium de lava-

dicit alius psalmus Omnes gentes quolquot fecisti, ve- , cro, qitai g niinos partKiii, et tterilit non est in illit

nicnt et adorabunt coram te, Domine (l'sal. lxxxv, 9) ? (Cant. iv, •*; et vi, 5). Quid est , Deniet tui ? Per quos
Si omnes genles quotquol fecisli, manifestum est loqueris : dentes enim Ecclcsia», per quos loqoilur
quia et genles ipsc fecil : ideo , Jpsiuj est mare , et Ecclcsia. Quales denles lui? Tanquam grex detoma-
ipse fecilillud, el aridain terram manus ejus /inxeruiit. rum. Qti.ire delonsanmi ? Qnia sarcinas sxeuli noaue-
Esto tu arida terra, siti gratiam Dci, ul venial suner runt. Nonnc detous.c crant oves ill.e, de quibus patilo

te iniberdiileis, invenial in tefriictmn. Non permittit ante dicebam ,

quos prxceplum Dci lotonder.il , di-

fluclus operire quod sevil *

: Et aridam lerram ma- cenlis : l'iiii.-, r.-iidc' omiiin (ua, da pauperibus, el Itabe-

•ms ejtu finxtnnt. Ergo et hinc jubiiemus iili. bis ihetaurum in ra;/ij; el veni, tequere me (ilalth. xtv,

10. [rcrj. fl.] Nam i|uoniam b.ec ila sunt, quoniam 21)? Fecernnt boe praeoplOM ; detonsi venerunl. t.t

lania cxplicaviraus ad laudem Dei pcrtinenlin, redlla qoia bapiiiad sunt credeniea in Chriatum, quid ilii
nl ilbnl iinilc cocperal : Venlte, adorcmus, et proeida- dicilur? .-ts.c/i<ic'ii(ium </<; teowro; Id OM aseeu.len-

mus ei, et ploremut ante Dominuiu qui fteil nos. Idco tium de inundalione. F.t omnes geminot treanl : quos

lemiuoa, Doo iiia praeopta, In qoiboa tou Ln pcn-

'
sic ali.|u.ii >iss \t aiii. Bt Kr., quod senit. lx>\., qi.os

SlTWlf.
1
lutoMss., parpMMi quidam.
 1225 ENARRATiO l^ PSAI.MUU XCIT. 1-126

i.Vl el Prnphet.c. Nos crgo poputus pascuw ejus, el ovrs ninl qii.idtaginla auni . (|iiod el scmper Qiiadragena-
muntium ejtis. rius enim istc iinn crns indicat intcgrilalcm sxculo
12. [vert. 8. ] Ergo , llodie si vocem ejus audierilis. riim, Irmq.iain perliciantursncciila pcr liiinc miineriim.

p'«jI)S mea ,
plebs Dci ! Alloquilur plelieni sii;iin hleo Dominns quadmgiuta diebus jcjunaril , qu.idra-
Dciis, non solnin illam plebem suam quam non rcpel- ginia dichns tentatiis cst in crcmo (
llalili. iv, III),
let, scd ctiam omnem plebem suam. Loquikiir enim cl quadraginiri diebus fuit cinn discipulis post rcsnr-

in angulo utriquc parieti ( Eplies. II, 20 ) ; id est, in reciionein (

Act. i, 5). Primis quadraginia dicbus
Clirislo prophclia loquitltr, ct pnpulo Jii(J.Torum , et teniationeni, posierioiihus quadraginta diebus conso-
pnpulo Gciilitim. Ilodic si vocem ejus audierilis , nolite laiioiicni nstendit; quia ciini lciiiamur, sinc duhio
abdurare corda vestra. Aliqu.indn cnim auilislis vocem consolamur. Corpus enini cjus, id est Ecclcsia , nc

illius pcr Moyscn , et obdiirastis conla vcstra. Per ccsse est lentaliones pniiriiur in hoc srcrnlo ; scd nou
prrconem locu us cst, qnaudo obduraslis corda ve- decsl ille consolnlor qili dixit : Ecce egn vobiscnm sum
Klra ; pcr sc ntinc loquitur, mollescaiit corda vestra. tisque in consummalionein sartili ( tfallti. xxvm 20 , ).

Qui pncconcs anlc se mitlebat , ipse venirc dignalits El dixi, Semper isli erranl corde. Ad Imc ciim illis fui

cst ; nrc suo liic loqititur, qui loquebaiiir per ora qnadraginLi annis, ul oslendcrem gcims tnlc lloini-

Pmpbclarum, llodie ergo si voeem ejus audieritis, no- num ,

quod mc scmper exacerhal usque in fiiicm
lite obdurare corda veslra. srcculi : quia per illos quadragiiila annos, totiun sae-
io. ( vers. 9. ]
Quare dixisli , Kolite obdurare eotda ciilum signiGcare voluii.

tesirat Quia memiuislis quid soleanl lacere patrcs 15. [vers. II. ]
Quid crgo? pro rllis non criinl alii
veslii. Nolite obdurare corda veslra : qttemadmodniii qni intreni in requiim Dci ? Imprnbaii siuii illi quibiis
iii ilta amaricatione , secimduin diem tentationis in de- displicuit misericoidi.i Dei , qui resiiicrunl Deo cordc
irrto. ftecolitis ccrtc, fralrcs, quod illc pnputus lcnla- iudiiralo; illis improbalis , niimquid pcrdidil Dcus
i it Deuin (
lixod. xvi , 2 , 5 ; ct xvu ,27), acccperit populum siium? Noncril vcrum, Potens es: Deut dr.

disciplinam , ct rcctus sit in deseito tanquam ab opti- lapidibns istis suscitare filios Abrahw (Id. iii, 9)? Ergo.
mo scssnrc, ficnis Ipgum , frcnis pnvccptoruin ; ncc dili, Semper isli errant corde. El isti non cognoveruut
sil dcscrtus tamcn a Dco cliam indoinitus, nnn snluni vias meas, quibus juravi in ira mea , St introibiml in

heneficiis pracsentihns , scd ctiam virga cmcnd.itionis rcquiem meam. Quibus juravi in ira tnea , si inlroibuiil

non desislenic. Nolite ergo obilurare corda veslra ; sic- in requiem mcam : inaguus lermr. Ah exsullatioue cic-
ul iii amnricntione, secundum diem tentalionis in desetto, |iimus, sed ad maguum limorem conclusit psalmus
ubi tentaverunt me patres vesiri. Jam talcs nnn sint istc : Quibus juravi in iia mea, Si inlroibintt in requicm
palres vestri ; nolite eos imitari. Palres vestri cran». meam. Loqui Diuninum magnuin est, quauto uragis
scd si no» imilati fuerilis ,
patrcs vcstri non erunt :
jurjrc Dcum? Jiirantcm liominem dehcs tiinerc , nc
lamcn qtiia dc his nati cstis, patres vcslri erant. Kt si propter jiiralioiiem laciat quod conira voluntatcni
Gentes vcnicntes ab extremn lerrac, sicut dicit Jcrc- ejns est; quanlo mngis Deuni, qui nibil tcmere jurarc

inias, Ad le Gentes venienl ub extremo terra, el diccnt, potcst? Juraiionein ad confirmationcin voluii csse.

Vera: mendatia colaerunl palrcs nostri , simulacra in Et pcrqiiem jurat Deus? Per semetipsuni non enim :

quibus non est utilHas ( Jerem. xvi, 19) : si Gcutes di- habet majorcm pcr quem jurct (llebr. vi, 15). Pcr
HHScruiit siuiiilacra sua, ul veuircni ad Deum lsrael scmetipsuni conlirinat proinissa sua, per semelipsum
quos ipse Dcus Israel de jEgyplo per mare rubi inlt coulirinat niinas suns. Nemo dical in conle suo : Vc-
duy.il, in quo inimicos vnrum cmisoqiientes operuil rum est quod proinittit; falsuni cst >jiii><J ininatiir.

(Exod. xiv, 21 51) ;

qnos in deseruim eduxii , nianna Sicut \ermii est quod promillit, sic ccrtuni esl quod
pavit (Id. xvi, 15 53), niinquam virgrim suam nb co- iuili ttur. Tain certus esse dehes dc reqnie, de feliti-

rum disciplina iulit, nunquam benelicia misericordix t.ite, de arterniialc, de immortalitalc, si fcccris pra?-
suhlraxil ; ipsi dr.hrnl desercre Dciim suiim , cum cepla ipsius, quani cerlus esse debcs dc intcrilu, dc
Gculcs vcncrinl ad Deuni ipsnnuil ? Vbi tentaverunt ardorc ignis aleini , de dauinatioiic Cinii diabolo , si

me patres rcstii; prolnivernnt ', el vider nl cpera mea. coiitempscris pr.cccpia cjus. Juravil ergo illis in iin

Qiiailraginta annis vidernni n[icra iuea ,

qiiadraginta siia, ne iiiireni in reqiiicin ipsius : et lamen oporlct
aimis pxacerbaveiiinl nic : nnleillos miracula in manu aliquos intrarc in reqiiiem ipsius; nnn cniiu uuili dn-
Moysi faciclKini, cl ip-i niagis magisque oorda obdu- hitur rcquies ipsius. Illis ergo rcprobaiis, nos inira-
rabanl. bimus : qui.i etsi aliqui cx ramis fracli sunt pruptcr
14. [rcrs. 10.] Quadraginla annis proximns fui gene- dissimilitudiucm et infidelitateni , nos proptcr lidein
"ntioni Ituic. Quid esl, proximus fui ? Pra-sentavi me et liumilitatein insercmur (liom xi. I9tl20). Nosctgo
in signis el virtutibus meis : non uno die. , non diio- intremus in requiem ejus. Unde aiitein inlrarunt illi

bns ; Sed ,
Quadraginla annis proximus fui gencrationi qui inlrarunt, illi qu! clecli simt . qui non cnrde oh-
kuic; et dixi, Semper isli errantcorde. IIoi; significavc- durnto rcslitcrunt? Q'iia verum csl quod iioh repclltt

Dominus plebem sunm.

' Fxld., pro&nrenaif me. Abcst, me, a Mss. qui plerique
Sic iirosequuuiur, el viderunl opera meu qnaitragima annix.
1'tderunt opcra mea quadruginta annis, el exacerbaverunt
me.
Patrol. XXXVII. (Trentc- tteuf.)
 S. AK.ISII.M hlMSCOPI ua*
lcira cst doiiius Dei. Si oiuuis lerra doiuiu Dci, qiu
1N P8ALMUM XCV iion bteret .,iinii leir.e, ruiua est, non doinus; ruiua
ENAiuano. iii.i veius, cujus uiiibraiii liabebal lempluni illnd ve-
sr.nno (u).
tus. Ibi eniui diruebalur vetiibtas, ul novilas :cdilica-
1. [iitj. l.lOoininuscHraiiT incusScveriisf» adhiic relur.Cl quomodo diruilur vetustas? Amcn dicovobis,
differt betitiam noslram do eraoBO quem nobh dabot inqiiil, nou rctimiuetur lapis super lapidem, qui non
n.iiii qiiod dcbilor lcnealnr, aguoscit. Omnis c:iim
Lapis Cltristus cst
destruetur. : dicil auleui Aposto-
Eccle&LU quaciunque transituui fecit, Ixlilicavit l)o- lus, Quotquol in Chrislo baptizali esiis, Christum iiuhi-
millUS per os ipsius muiio magis crgo ista lxlili- :
$iis(Culat. iii, 27).Si Chnslimi iiidiiitquisquisbaplica-
..uulaesi, de qua cxtcris eum Dominus prnp.-igavii.
tur iuClirisio, quis ponil lapidem super lapidum, uisi
Sed quid f;'Cturi siinius.nisi ul seiviamus volunlati ip-
qui Daplismum Buper Bapiisniiim baponit ? Scd imiitc
sius! Differre lllum lamen dixi, fratres, non Iraudare.
lerreri; non relinquetur qui non dcslructnr. Lapidcs
Iiaque tencie dcbitorem, ncc dimittaiis, nisi
cum
eiiim ad fabricam novain, qua: aediflcatur posi ra-
solvcril. Adverlat itaque Cliaritas vcstra : quanluin
plivilalem , sic colliguntur, et sic illos cbaritaa m
dunat Dominus, de islo psaliuo dicanius aliquid quod
unitate conslringit, ut nou sit bpissupcr lapidein, sed
qiililem jam nostis ; sed dnlcis csi cnir.inemoratio »ei i-
unus lapis siut omiies lapides. Nc mireiiiiui : hoc fecit
latis. Forte cmn pronuuUarelur titulus cjus, cnm
canticum novuni.idest, boc fecit innovatio cbaritaiis.
admiraUone aliqui audieruiil. Inscribilur enim ti-
Ad ipsam structuram nos coinpingit Aposlolus, ct
tulus Psalmi : Quwido domus (edificabalur ptnt ca-
in ill.i uiiilatc nos constricios compaginal, diccns :

pthitatcm. Iloc litulo prxdicto, jam iu ip>o tcxlu

Su/fercnUs iniicem m dilectione, ttudcntes scrvare uni-
Psalml cxspeciabatis furtasse qui lapides prxeidercn- tatem spirilus, in vinculo pacit (Eplies. IV, 2. 1'bi
3)
tur de moiitibus, qu;c moles attralierentur,
qux funda-
unitas Spiiitus, imiis lapis; sed uniis lapis dc mnllis
mciita jacerentur, qus irabes imponerenlur, qux co-
factus. Quomodo de mukis unus factns? Sufferendo
crigerentur. Niliil borum cantal et si aliud
lnmns :

invicem iu dilectione. i£dificalur ergo domus Dniiiuu

aliqnid,non ergo consonat Psalmus liinlo suo, et aliud
Dei nostri, xdiflcalur : lioc fii, boc agitur, lioc voces
poilalin fronte, aliud in voce? Imo niliil aliud.sed iir-
ista: agunt, boc lectioncs, lioc pr.xdicaiio Evangclil
telleclores qu;erit. Loquitur cnini de sdifieatione do-
lolo orbe terrarum ; adbuc ;cdilicalui'.Crcvil inulluiM
mus. Omnes lapides ipsius domua inleUiganl quod can- '
ilomus hxc, el mulias gcnles iinplevii : nnndum la-
larunl. ^dificalur eiiim dcnius Deo, non illo loco ubi
r-ien omnes geutes ocenpavit : crcsccndo nmltas
sedificavitSalonion. JJdiDeavitcnim templum (111 Reg.
tenuit, omnej occupatura cst; etcnnlradieitUT ab ci^
vi, lr:ctde ipso tcmplo audistis modo qux dixerit
qui domcsticos ejus sc csse glorianlur, el dicitur, JaiD
Dominus. Cum saxa templi flt inolcs ingcntes admira-
dccrevit. Adliuc crescit, adliuc creditur.e suot omncs
renliir diacipuli, iudicavcrunl Domino admiraiioncm
g^nles qua; nondura crididururil : ne quis dicat, Kt
ct stuporeui suuni; etDomimis illis : Amcndico vobis,
illa lingua creditura esi? et Barbari crediiuri sunt?
noti ftiinquelur hic iapis stipcr lapidem, qui uon dc-
Et quid sibi vull quod Spiritus sanctfs apparuil in
itructttr (ilatth. xxiv, 1,2). Non talis xd ;
ficatur do-
linguis igncis (Aci. u, 3), nisi quia nulfius lingux tlti-
mus. Nam videle ubi a dilicalur, quia non uno loco,
iiia est qua' non illo igne so'.vainr? Neque euim nan
aliqna in parle. Sic eniit» incipit :

Domino babemus jam multas gentes Barbaias crcdidisse

2. Cantate Domino caidicum novum, cantale
Clirisio quo nondum porrectmn cst B.omaiium im-
:

tnmis tcna. Si canticum novuin c.intat omnis lcrra;

petiuin, jaiu Cliristus possidet; quod adhuc clausum
sic s-ilificatiu, cum cantai : ipsum cantare, aedificare
esteisqui ferro pugnanl, non est clausum illi quiligiu>
estjscdsi noii velus canlet. Velus canlat cupidilas
pujuat. Dominiis enim regnavit a ligno. Quis est qui
caruis iiovnm caniai charitas Dci. Quidquid cania-
:

liguo pugnat? Cbrisius. De cruce sua vicit reges, et

vcrisde eupidiiale, veius caiilas; etsi* sonanl in ore
subjugalis ipsam cruccm in fronle fixit; ct gloriantur
verba canlici novi, uon est tpeciosa laus in on: pec-
dc iUa, quia ibi est salus eonim. iloc agilur, sic cre-
•-.aloris (Eccti.VI, 0). Mclius cst nlnoviis laceas, quam
si it domiis, sic n-diflcatur : ct ul noveritis, sequcniia
iil velus canles, quia si fticris novus, ei tacueiis,
Psabni andile ; videle operanles el fabricanies do-
AUribns buminum non snnat : nam cor iiium uon
itrim. Canlale Domino canlicum novum, cantale Do-
ir.cel canticum novuin ; et pervenilad aures Dei.qni
mino omnis tcrra.
tc fecit hominam novuro. Diligis, et taccs dileetiu :

3. [t><rj. 2, 5]. CsstlaM Dnmino ', benedicile nomcn

ipsa voi est ad Dcum, ct >psa dilcciio canlicum no-
ejus, bene niintiale dc die in Jidiu salulare ejut. Quoinn-
vur.i est. Audi quii faniicniii novnm' est : Dominus
do tresiil idiliciiiin? Uene, inquil, nuntiale dt die m
dicit, Mnndulum novum dovobit. ul vos invicem dili-
dicm talutare ejus. De die in diem prxdicclur ; .1.-

qatit (Joan. siii, 3-i). Onmis crgo lena canial can-

die in diem, inquil, wdilicelur ; crescai , inqinl
licum novtim ibi xdilicalnr domus'. Omnis crgo
;

'
Plurique Jlss., inUliiqimt. 1
Edil., etbenedicile. railicnb, et. ShfWI a Mss. i|iii iiaulu
< i .ii! ,
non. a Mss.
el si «oii sOKmit. Aliest, |.»l babent, t'<.nc nimtiaU dhin ex dic : sed alns hah, iSf
-i,- u s <: .1,1., kM adifieutur domus f
;
die <n dicm.
i
,) iiabitua forie anie «n. to:>, quando ner \i:» Clrenm-
inl DonaiMa , ex n II. ilatur hlace rerbis : i lustum quldem erat, eharksdmi. »i
teliuvu
lli ei uilevitanusei
isuopU8,qul utiam inflsalml 131 • lraii-<'iii potlllS atulu. niiis eollesjiun uiouiii, |u.i's>'iii. m
..iiiiuii us nobis: ei uit»Jo nou noyavll; sed dlsiuht, * >u.
ullooe, proxuiw aulu bum: senuuneui dlo lialdia, lau- i
1229 ENARRATfO IN PSALMUM XCV. i2*n
Dcus, domus niCD. Et qnasi diceielur ab opera- in gentiltus gloriam ejut; ne aliquas gcnles exceplr.5
riis , Ubi jubes ,-t-difiVari ? iibi vis cresccre do- pmarcs, scquilur et dicit, In omnibus poputis mitubi-
milin luam? Elige nobis aliquciu locuin a-qualein, lia ejits.

aliquem bicum S|iatiosum, si libi amplam doiuum vis 4. [vers. 4.] Quoniam magnus Dominus el laudabilis

ardificari. Ubi jubes ut hcnc nuniiemus de die in rximis. Quis Dominus , nisi Jesus Clirislus , •nagnus d
dicm? Oslendil locum : Anuunliatein gentibus gloriam iaudabilis nimis ? Nostis cciic quia I101110 apparuil
ejus. Cloriam, inqnit, ejus annumiale in gentibus : noslis ccrtc quia in utero feniinx conccplus est, no-
gloriam cjus, non gloriam vesiram slructores, glo- stis <iuia ex utero uatus csi , noslis quia lactalus esi,
riam ejus bene nliiiliate in gcntibus. Si gloriam quia manibus porlatus est, quia circumcisus , quia
vcslram annunliare volucrilis, cadetis ; si ejus aidi- boslia pro illo oblata est, quia crcvil ;
posircmo no-
ficabimini, cum aedificalis. Idoo qtii gloriam suam siis t|uia expalmatus est, conspuius, spiuis coioii.iius,
aununtiare voluenml, iioluernut csse in domo ista ;
crucifixus esi, moriuus csi, lancea percussus esi -,

et propterea non cantant canticum uovum cum omni nostis quia basc oninia passus est : Mitgnus cst el

lerra. Non enim communicant imiverso orbi lcrra- luudabilis nimis. Nolile coiilcmncrc parvuin , inli-ffi-

rum : el ideo non sunt sedificantes in domo, sed pa- gile magiium- Parvus faclus esl , quia parvi cratis ;

rieicm dcalbatuiu erexerunt. Quanla minatur Dcus inlciligatur magnus, et in illo magni crilis. Sic eniin
parieli dealbato? Sunt testimonia Prophetarum in- a-dilicattir domus, sic eriguntur molcs in fpsa domo:
1
iiiuncra. unde malcdicit parieti dealbaio ? Quid cst crcscunt lapides qui ducunlur ad xdificium. Gescite
parics dealbalus, nisi hypocrisis, id est simulalio? ergo, intclligite Clirisliun magnum : et parvus ma-
Foris Iuccl, inlus lutum esl. Quod dictiirus sum ,
gnus csl, maginis iiiinis. Finivit verba : volebat di-
jam diciiim est , sed quia eo spirilu dictum esl cere qiiaulum magnus ; eisi loia die diceret, Hagnus,
qiicm nobis quoqiic Doininus iiuperlirc digoaltis iiuiguus, tiuid diccrct? Tota die dicens, llagnus fiui-

est.nos illud diximus; ct quidquid inodo eodcm rct aliquaudo ; quia Gnilur dies : magniiudo illius

Spiritn diciinus , illi dixerunl qui fiicmmt ahle anle dies, ullra dies, sine dic. Ergo quid diceret ?

nos. Non esi ergo pra-lcrmillcndum , scd dicen- Quoniam magnus Domimis et laudabilis nimis. Quid
diim est, quia dono Dei dictum csi. Quidam de isto cnim dieiura esl lingua parva ad laiidandum ma-
paricte de.ilbalo cum diceret, hoc ait : « Quoiuodo giiuin ? Dicendo niutis einisil vocem, et dedil coji-
, ,

in pwicle non conjunclo aliis parielibns, scd singu- lalioni quod sapiat lanqtiam diceilS, Quod sonaie
:

laiiier crcclo, si ostiuin facias, quisquis iutraverit non possum, 111 cogila et ciiin cogilavcris, parimi ;

foris esi ; sic iu illa parte quse noluit cantare cum oit. Qund cogitatio nullius explicat lingna alicujiis ,

donio * canlicutn novum, sed parielem volnit strucre, explicat ? Magnus Dominus el laudabilis hiuiis. l|isc.

el lltinc dcalbalum, non solidalum' quid valet quod laudeiur, ipsc praulicetur, ejus gloria nunlieltir, et
liabct jaliuam? Si inlravcris, foris inveniris. > Quia xdifiealur domus '.

cnini ipsi non pcr januam inlroierunl, ct j.inua ipso- 5. Terribilis esl super omnes deos. Snii! enim dii

riun nou intromillit. Doniinus cnim dicit : Ego sum siiper quos sit lerribilis illc? Videaums * i;U<>s tlical,

janua ; per me iulratur. Qui stml qui inlrant per ja- cl videbimus quare dicat. luteriin aiiteqiiam dicat,
ntiam? Qui gloriam Domini qnxrunl, non suain. cbarissimi , adveriile. Ille qui quasi lcrritus Vidcdtr

Qui intranl per januani? Qui faciunt qiiod dictum esl, inler bomiiies, lerribilis esl suner omnes deos. Niim-
llene nunliate \n geniibus gloriam ejus. Qui intrut per t|iild iioi! fremueruiit geules? numqiiid nou po-
yimium, puslor ovium esl, ait Doininus; qiti autiiu puli meditati sunl inania adversus Domiuuni ct

per nlium pnrlem ascendil, ille ftir esl et lalro (Joan. x, adverMis Chrisluin cjus [Psal. 11, 1)? Nuniquid illi

7, 9, 1, 2). Qui pcr januain intr.it, huinilis esi; qui lauri pingues nou circunidcdcriinl cum ? uuniquiil
pcr aliain partem asccndit, stiperbus esl : ideo illum non leo ille rugiens fremuit supcr illum ( Psal. xxi,
dixil inliarc, illum ascendere. Sed ille inlrando re- 15, M) , et inirans in corda sxvioiiiimn cxclamavit,

cipitur ; illc ascendcndo piacipilatur: Anumitiale in Ctucifuje, crucifige (Altitlh. x\vn,25) ;

quasi illc isio

ijcnlibtts gloriamejus. Quidcst, in genlibus? Forlogeiltes fremilu terrerctur qui terribilis est, 11011 supcr tminc>
iioniiiianliir cl pauca:; ct adliuc babet quod dical bomines, scd super omncs di-os? l!bi cnim vnlt icdili
illa pars qmc crcxit paiielem dealbalum : Quarc non care doinum, locns ipse silvosus csi, uiide diciuui
gentcs suni Getulia, Numidia, Mauritauia, Byzacimn? cst heslerno die, luvenimus eatn in cantpis silva' (</).

Provincix gentes sunt'. Auferai scrmoiiem hypu- Doiniun cnitn ipsain quarebal, cum diceret, In cutn-
J
crisi paricii dcalbaio, scrmo Dci, sediliran-, domum pis silvx. El unde silvosns csl locus ille? Siiinddcra
loio orbe tcrrarum. Parum e»l quod dixit, Amiuniiuie tolcbant homincs : non mirum quia poicos pasce-
liant. Filius enim ille erat qui dimisit patreni, ci

* Plerique Mss., imntinere se dicit parietl dealbato. ouinia sua cousunijisii in merelncibtis , vivcns pro
* Ixiv. , cum uomiiio. Veritis Edd. alii el Mss. , cum
dtmo.
dii;e ; pascebal porcos (Luc. xv, 12-15), id esl, cole-
8 sic Mss. At Edd., partem voluit struere, el hanc deailm- b.il dxmonia : ct ipsa snperslitijne Genlilium , silva.
tiutt, non solidatam : ac paulo posl, jantia ipsos non inlro-
miltit.' 1
Sic aliquot Hss. M EdtJ . , el aaUficetitr domus.
1
Ktfd., son gcntcs ntni Lhantium provincia * cenies ' Mss. quidam boc proxiino locn, ridcbimus
ol Nor.iullll
ivnt. Kmeiidav inius ad Mss. aulcin utroqne loco, lideainns elsic \iu. :

' Sic aliqtiut Mss. .U Kdd., Ittjpocrhis. i'naiT.

(11) vi.l in.cxil. f.xxw, n. II.
1251 S. AIICUSTINI EMSCOPI 1*31

nmnta ti-rr^. Sed cxstirpat silvnm qui xdi- cst tnia Intll llliill qni lamlabilis csl niiuis, tjtiia
liiein oral
in.ii ilomum; etpreplarea dicium C9i ( Cmn domm tuperal oiuncs dcos (jcnliuiu, qui siinl d.rn.otiij '

cnim liomi- audi qiind scqiiitur thininus auHui

aiii/Irorffnr poit caplivitutein. Tcucbaniiir cl
I s i
... i
.1 , :

lioi tapiivi sub diabolo, cl dxiiionibus scrvicbani j ccelos (ecil. Jani crgo non supcr daemunia snliiui, svtl

m-tl rodemptl sunt a capii\ itatu. Vcmlcre sc potue- suprr oinncs roelns ipios fccil. Si diccrct , Super oni-

niiii, scd rctlimcre non potucrunt. Venil Redemptor, nei deot, quoiiium oiimes dii Centinm damonin , ct ihi

cl dedit prclium ; fudit saiiguiucm siiuin, emit orbem lanttumnodo romaiierwl laudalio Domiui, minus diic-
lerrorum. Qu.-vriiis quid emerll! Vidrte qnid dede- ral ipiam nos solcinus dc Clirisln cogilarc : cum au-

iil, cl invciiile quid euierit. Sanguis Clirisii, prcliuiu lciu dixil. Ucminus uulem ccelos fecit ; vidcle quid

rst. Tanii quld valci? Quld, iiisi totus orbis? quid, iulci sil iulcr ciclus cl tlxnioina ; ct vidcle quid illlcr-

uisi oniMI gentcs? Valde ingratl sunl prctio sim, sil intcr ipsos coelos ct illtim qui fccil coslos ; cccc

Ul inuliuin supcrbi suui ipn dicuni , aul illud lam , qunnluin excelsus cst Dnminui. Nou dixit, Doiniuus
paivuni esse, ui solos Afios cmcril ; aul se lain ma- aiilcui snpcr ccelos scdet ; fortasse enim alius illos

gnos essc, pro quibus solis illud sil daluni (a). Nmi fi-cisse piitaretiir, tuper quoa aederct ; sed di\ii.

crgo eiiullenl ' , non superbianl : pro loto dedit, Duininns uittem ccelot fecit. Si coelos fccil, eiiam Au-
miantuin dcdit. Novit quid emcrit, quia novit quantt gclos fecit : ipse fecil Augclns, ipse fccit Aposlnlos.

emeril. Inde quia rcdcinpli snmue pnst captivitaiem Aposlolil ccdebant dxmonia : sed ipsi Apnstoli rocli

.cililicaiui' doinus. Et qui sniit qui nns tcncbant in cranl ,

qui Domiuiini porlabanl. Et quem Diiminuni
Captivilato? Quia illi quibus dicilur, Aniiuntiale , cx- poiiahanl ? A quo facti cranl. Audi quin co-li sunl :

stirpaiores silv.c siiul : ttt exstirpcut silvam, liberenl Gorii cnarrant gloriam Dei (l'sal. xvni, 2). Ipsis ca-lis

de raplivilaic tcrrani , cl slriianl, a-diflccnl, annun- dicilur , Annunliale in genlibus gloiiam ejus, in oinni-

liaudo magiiiludinem domua Dominl. Unde lilva da-- bus pofitlis mirubitia cjits. Qitouiam magnits Doinimts
iiioiiiiiii exstirpatur, nisi pr.cdicctur ille qui supcr ei luudubilit nimis , lcrribilts est super oiunes dos.

omnes e-t? Ergo omnes geules ilemonia babebanl Quos dcns ? Quouiam tnnnes dii Gcnlium da:moiiia.
drOS : ipios dicclianl dcos , dxnionia cranl, Apostolo Ki ipsc csl lcrribilis supcr onines islos dcos. Domi-
dicrulc aperlius, Quoniam qnm immolant gentes , dai- nits tiutem calos fecit. ceeli, quos ft cil . anniinlialc

moniis immolunt, et non Dco (

I Cor. x, 20). Quia ergo iiigcniibusgloriamcjus!i£diliceitir dninusperomiicni

idco crant in cnplivitatc, quia ikctiioniis itnmolabaut, tcrram, cantet oniuis terra canlicum uovum.
n propterea tota lerra silvosa reman&erai ; aunun- 7. [vers. 6.] Confessio et pnlchritudo iii conspeclu

liatur iste iiwgiiiis et laudabitis iiimis. ejus. Pulchritudincni amas ? vis esse pulclier 1 Con -

6. [tvrj. 5.] Kt qiiomodo oslenditur magniludo filcre. Non dixil, 1'ulcliriludo et confessio ; sed, Con-

cjus , iti cradicet illas suprrsiiiiones , sub quibus fessio et pulcliriiudo . Fcedus cras , confiterc ui sis

capthws pnpulus lenebaiur quein redimere advenit , pulcber : pcccator cras, confitere ut sis justus. Ko--

terribilit super omnes deott El quasi diccretur illi, dare tc potuisti ; furmosuiu le faccie non polcs.

Quare dixisli super omn«« dro»

,
stint enim dii ? .' Qualis aulein cst spnnsus noster, qui fcedam amavii,

icquilur el dicil, Quoniam omnes dii Gentium daino- ui pulchram faceret ? Quomodo, ail aliquis, fcedai..

uia. Imendai Cbaritas veslra. Magnum aliquid dice- amaviti Xonveni, inquil, tocare justos, sed peccutv
hit panlo antc, Magnus Dominus ; et tanquam dcfi- res (Muttli. IX, 13). Quos voc.is pcccalores, ut f ma-
i-iriis iu laudi ipsius, el laudabilis niir.is. Nonne hoc ncant pcccaiorcs ' ? Non , inquit. Et qnoiuodo ntm
.iixeram, quia dimisit libi cogitare quod non poterat crunt pcccalorcs? Confessio et pulchiititdo in conspecin

ipsc vcrliis explicare? Explicans autem ipse vcrliis, ejus. Coufiieiitur cnini pctcala sua, vtimtiut mala
qilid niagnutii do Domino Jcsu Chrislo?
inibi dixil qn.e avide voraveranl ; non redciinl atl vnmilnm
An quia supcr omnia dacmonia csl? Cum enim tlixis- siuim, sicul canis immiiiidus (II Pe:r. n, 22) ; ct cr t

ict, Tcrribilis super omnes deos ; subjuiixil ,

Qtionitim confe-sio et pulclirituilo. Anianius puli brituil ixm :

enwes dii Ueittium dttmonia. Non est magnuin ,

esse prius cligamus confcssioncm, ut sequalur pulclui-
snpcr dtr-monta : cl lu , si volucris, cris ; sed si in
tudo. Ileruiu existit qili aiuat p 'lcoliam, atnat ci

illum credideris. Itane ipsa est illa magniludo laudls, niagnificcnliaro ; vull cssc niaguus qu niodo Aiigt-I

Matjmtt buiiiinns et luudttbilis ninus ? Nolens enim sunt. Magniliccutia qiuvdam esl in Angclis ; cl Linia

explicaic, ui pntcral hinnana lingua, ct quamvia potentia, tit si facianl Augcli quidquid possunt, siisii

magnus sil lactor org.nn Spiritus sanclus, lanimi pcr iiiti non possil. Et oinnis bnmo dcsidcral polcnti.ini
aiiguslias* spiritus liuinani syllabas sonal, sed cogi- Angclorum, scd justitiam Angclorum non ani.it. Prius
lalioncs gcncr.it : explicaie ergo pcr hmc linguaiii
jiisiiliam dilige, ct aeqoelur te potentia. Quiti enim
vnlcns, qnitl ail? Magnus Doiniitits et laudubitis nimis. scqnilur cl bic T Sanclitas et magnificentia in «aiidi/i
Dic, dic, quaiitum lautlabilis ; dic. Teriibilis e/l ,
in- nifioiie ejus. Tu jam quarchas magnificcniiam : priHa
titper omnm deot. Quarc tlixisli supcr oiunes cum sanelifieatui fcwili, tria el
tliiil, ,
dilige aaneliiatcni ;

Centium da-inonia. Kl ipsa

dcos? Qiiaiiain omnes dii magiiilicus. Nain si prapostcre priui csse volueri»

> irfj hh.i intutluH

•SicAiii. u. ct ntisirt Mss.Allov.,|H'i angi(./ai.
•
ir.
rrm iici.iii
ven. Uw.t q»ms esrm pc
pcrrnloiM. «•
m ls rei? tVnmtHKmift
la\ IKin tlisU .
 {::,: ENARIUTIO IN PSALMUM XCV.
m.ignilicus, auie c.dis quain surgas : non enini sur- (Slutih. xxiv, 23, 24, 2) : ad paricieni dealbatum
gis, scd cxlollcris. Melius surgis, si le ille erigat qtii vocatis ; iu atrio sanclo adoro Dcum incum.
ii. .11 cadit. Descenuit cniin ad le ille qui nou cadit II. Commovealur a (acie cjut univcrsa lcrra : dieite
lii cccidoras. ille dcscendil, porrcxil lilii maniini in nationibus, Domiiiut regnavil a liqno. Kteniin torre-
iidii pulcs viribus luis snrgcre, amploclcre mantiin xit orbem terrie, qui uon commovcbitur. Quaj lcsiiiun-
dcsccndentis , 111 erigaris a loni. nia auliOcalionis douiiis Dci ! Inlnnanl nubcs co»l»ruiu
8. [vers. 7.] Quid ei^ol Si confettio el putchriludo per lotum oibcm lerrarum a:dificari domiiin Dci ; el
iu contpeetu ejut, innctitat et niuijiiificenlia in saucitfi- claiuaui ranas de palude, Nos soli sumus cbrisiiani.
catiouc ejut ( lioc aiiiiiiiiliaiuus , Clini irdilicamus do- Qu.e lesiinionia profcro ? P?.alicrii. Profero quod
ii.uiii ; eece jam aniiiiiitiiitum csi gcnlihus) ; quitl surdus canlas : aperi aurcs, ln cantas isla ; canlas me-
dchcnt farcre gcntcs. i|iiilius aiuiiinliaveriinl ' illi qui cum, el non coneordas mecum ; lingua lua sonat
silvam exslirpavcruiil ? Jam ad ipsaa gculcs dicit, quod sonat mea, et cor liium dissonai a curdc mco.
Affcrte Domino putria: fcuiiiiM, afferle Domino qlorium Nonnc tu cantas ista ? Vide lestimonia orbis lerramm :

tl honorem : unlitc vobis ; quia ct illi qui vobis an- Comnioveatur a [ucie ejut universa lcrra : et lu dicis
niinliavcrunt, i siiam, sed illius gloriam aiinuutia- niin commovcri ? Dicite in nalionibut, Dommus regnavit
vcriinl : cl vos afferle Doniino gloriam et honorem ; a ligno. An forte bic obiincbuoi, ct diccnt sc regnare
Ctdiritc, Non nobit , Domine , iioh nobis, ted nomini a ligno, quia fuslibus Circumcelliouuut rcguant '.'
Du
luo da glorium (Psol. cxm, 1 ). Nolitc fpcin in liomine cruce Cbrisii rcgna, si a ligno rcgnatnms es. Nam
pnucrc. Si baplizatur nnusqiiisqne vcstnim , dicat : lignum boc luum ligneum te facit : lignum Cbrisli
lllc me liaplizal , de quo umicus spousi dixil, llic est pcr mare le trajicil. Audis Psalmiini diccnieni , Cor-
qui baptiziil (Joiin. i, 33). Si cnim Ii.tc dixerilis, afler- rexit orbem letrce, qui non coinmovebiliir ; ct lu dicis
lis Domino gloriam cl liouoreill : Affert» Domino glo- non solum mntuni pusl correclioncin, scd etiain ili-

riiim it lionmem. miiiiituiu. Tu veiiiiu dicis ; isle uiciitiitir ? Pseudu-

9. [eers. S ] Afferle Domino glorinm nomini ejus. propliclx clatnames, Ecce hic esl Chiistus, ecce ittic,

N..)i noniini liominum, non iioniini vcsiro, sed nomini veruni dicuni; el propbeta iste menlitur? Fralrcs,
ejns afferle gloriam. Tolliie hoslias, et introile in atria couira istas apertissimas voccsauditis in augulis strc-
rjus. Tollitc hosliat : quid iillatnri cslis, ul iulroeatis pitum, llle ttadidil, ct illc tradidlt. Quid dicis? Voces
in alria rjus ? Jam cuiui crcvii domus, ct facia sunt in.r atulieudic sunt, au votes Dci ? Etcnim eorrexil
alria ;
qui alTcrunt Imslias, inlrcnl in atria. Taums orbem terra\ qui non commovcbitur. Ego libi oibcm
alliiluri sunius, iiircos vcl oves! Absit. Si voluisses lcrrarum ostcndo xditicaium ; tollc liostiain , iutra iu
tacrifieiuni , dedissem ulique. Illc nobis linsliam com- aiiia Domini. linstias noo babes, proplerca non vis

mcndabat, quain offene debeiiius. Videte nc illa sit iniraic. Quiil esthoc?Si hostia.n libi indiccrct Dcus
liostia, de quo jamiluduui dix.it , Confessio et pulcliri- lauriim, bircutn, arictcm, iuvcnires qui.d . ficrrcs :

ludo in conspectu ejus. Cunfessio boslia csl 1). o. imlixit libi liumile cor, ct uou vis inlrarc. Iloc eniiu
crgo geutcs, 5i vohis inlrare in atria ejus, nolite in tc non iuveuis, quia supcibia tumuisii. Etenini
vaciue intrare, Tollite Iwsiias. Quas bostias nobiscuin correxil orbem lerrce, qui non commocebitur. Jiidienbil
|torl»turisiimus? Siicrificiunt Dco tpiiitus conlribula- populos m wquitate. Timc sc illi plangcnt, qtii uoiuul
tut; cor coiilritum el humilinlum Deut non spernii ntodu diligerc * xquilatem.
(Ptal. t, 18, 19). Ciim liutnili cordc iulra in dotnuiu 12. [vers. 1I.| Jiicnndentur cccli, cl exnltei lerra,

Dei, et cuui hostia inlrasli. Si autcm supcibns cs, Jucundenlur cicli, qui cnairant gloriam Dci ; jucuii-

iuanis inlras. Nani unde superbires, nisi inanis esscs? dentur cu-li Domiuus fecit cxsultct leiT.i,
quos :
,

Nani si plcims esscs, non inflareris. Quoiuudo plenus quam eonipliiiiiit cceli. Cicli cnim prsdicatoies, Icitj
esses? Si lccum lollcres liostiam, qiiam porlares a.l
auilitoiis. Commortntur niare ct plenitudo ejus. Quml
airia Domini. Jam ne diu iciieauius, curramus ca:te.-
uuirc? Sicciiliim. Commoitnn eslniare, et plcnilutlo
ra. Vitlctc crcsceiitcm doinuin , videte adilicium ire maiis : umue s:cculuni concilaliim csi advcrsus
per lotuni orliem lerrarum. Gaudcle, quia intrastis Et clcsiam. ctiin dilatarclur cl xtlilicaiflur loto orbu
in atria ; gaudctc, quia rdiGcainini iu tcinpluin Dci. tcrrariim. Dc ipsa roininolionc audistis iu Kvaugelio,
Qui ciiim iniraiil, ipsi xdificantur, ipsi sunt doiiius Triidentvosadjudicia (Slarc. xtn, 9). Commolum e»t

Dci : ille esl inliabilalor, cui sedilicatur domus toto marc : sed quando vinccrct mare ctnn qui t u-los

nrlie lcrrarum, et lioc posl captivitalcui. Tollite ho- fccil ?

sltat, el iulroile in alria ejus. 15. [vert. 12, 13] Gaudebunt campi , ct omnia qua-
10. [vers. 9, 10.] Adorale Domiimm in alrio sanclo
iu eis suut. Omnes lencs, ouincs mitcs, ooiiics :equi
rjut : in catluiliea Ecclcsia ; boc est atrium sanciuui campi sunt Dci. TuncexsuUabunlouirAa iiqnatiltariu».
hic est Christut, ecre
Noinu dical Ligua silvartmi 1'agani snnL Qiiare jam gaiidcnt
cjus. , JiVrc illic.

Exsuigeul enim pieudoprophetai. Dic cis istud , Lupis snnt de olcasiro *. ct inscrli iu oliv.i
Quia praieisi
tvper lapidem non reimguelur , qui uou deslruulur (Moiii. XI, 17). Tunc exsullabiint omnia liijnu silcoiuiH.

quia pt;ccis;c sunl ingciites arborcs ecdiin.c ct cypa-

1
sie »lss. At EaIiI., quiddebeanl ijcnles. Quid anmmtitm-
runl
1
pneei|iui mss., eligere.
ilti, etc-
• sic |'tiircs Mss. At Edd., inirant.
» aiii. ct nostri Mss., prwcisisuntolcastit.
12 56 S. AUf.USTlNl EPISCOPI l«0
hsains, ci Impulribilla ligna IrajuUla iunl ad xdifi- ; .i.ii.i : exsiiliautcs invcnict cns qui primo ejni

rationem domus. Ligm sllvarum crant, scd aiilequam advenlui crcdiderunl, quoniam vcnit.

ircnt in xditicinm ; ligna silvarum eram, scd anic- 15. Nani . Judicabit orbcm terrarum in wquitale :

quam nlivam parerent '. nnn partcm, quia uon parlem cmil. Toliim jndicarc
H. Tunc extullabunl omnia ligua silvarum , ante liabcl, qnia pro lolo prctimn dcdil. Audislis Evangc-

(aciein Domini ,
quoniam renil, quoniam venit jndicare liuni, quia cum vcncril, iiiquil , congregabit cleclot

terram. Primo venil, et poslea venturns est. Primo suos a quatuor vcntis (Marc. xiii, 27). Congresal
vcnit in Ecclcsia sua in nubibus. Qu:c sunl nubcs qua; clcclos oinncs a qualiior ventis : ergo ilc toto orlic tex-

euni portaverunt? Apostoli prxdicantes, de quibus rarum. Quia ct ipse Adamjaliqnando boc dixcram [a)\

amlisiis, cuin legereiur Aposmlus : Legatione, inquil, oihcin lcrrarum signiflcat BCCUllduin grxcam lin-

pro Chrislo (unyintur, obsecrantcs pro Christo reconci gliaui. Quatiior eiiim lillerx sunt, A, D, A, cl M.
liari Deo (II Cor. v, 20). lpsx sunl niibes in quillHS Sicut auteni Gixci loquunlur , qualuor orbis partus
venll, exccpto adventu suo poslcriore ,
quo ventnrus bas in capilc litteras babcnl, Avarol^v dicunl Orien-

cst Judicare vivos ct moriuos. Venit primo in nubibus. tcm; 4iw(v, Occidcntein; Afxtov, Aquiloncm ; Mivqja-

Ilac primo vox ipsius snnuil in Evangelio : Amodo tf.la.1, Meridicm : babes , Adam. Ipsc crgo Adam lolo

vidcbilis Filium hominis venicnlcm in nubibus. Quid cst, orbe tcrrariun sparsus cst. in uno loco fuit , el ccci-

Anwdo? Nonnc Dominus poslca vcniurus esl, quando dit, et qtiodam modo comminuius implcvit orbcm
sc plangent omncs tribus tcrrx ? Prius vcnit in prx- tcrraium : sed miscricordia Dei undique collegit

dicatnribus suis, et implcvil lotum orlicm lerrarum. fracluras, et conflavit igne cbariiatis, cl fccit umiui

Non rcsistamus primo adventui, iitnonexpavescanius quod fraclum cral. Novit illud faccrc arlilex ille;

secundum. El vce tunc prtvgnantibus et mummantibus. ncmo dcspcret : multum quidein est, sed qui sit

Audislis modo iu Evangelio : Cavete, quiu nescitis qua ariifex , cugilale. lllc refecit, qui fecil; illc refonua-
horaveniut (Marc. XIII, S6, 17. 35). lu ligura dicta vii, qui formavit. Judicabit orbem lerrarum in ajqnitate,

simt. Qux sunl pr.cgnaiiics , ct qux suni lactanics ? et popubs in veritale sua. Qux cst xqnilas cl veritas ?
Pwgnantcs animx dicunliir, qux Iiabcnl spcm in Cnngregabil secum clcclos suos ad judicandum , c;v-

sa'culn. Qnne aulein adcpt;c snnl jam qund spcrabant tcros autem separabit ab invicein : posilurus cst enim
pro laclantilius sunt posilx. Vcrbi gralia cmcre : alios ad dcxicram. alios ad siuistram. Quid aiitcm
vult villam ;
prxguaus est, nonilum enim facuim est, xquius, quid verius, quain ul nou exspcctcnl uiisc-
liMiict ulcrusin spe : cniit ;
pepcril, adco laclat quod ricordiam dc judice, qni nolucrunt facerc miseiicor-
nilit. Ym prugnaiuibus et mammanlibus : v;c qui ha- diam, antcquam veniicl judcx? Qui aulcin vulncruul
licnt spem in sxcnlo , v;c qui hxrcnl bis rcbus qnas f.iccre misericordiam, cum miscricordia jndicalumiiir.
(!• sxculi spe pepererunt '. Quid ergo dcbet facere Dtcetur enim cis ad dexlcram posilis : Fenild , bene-

cbrisiianiis?lli mundo, non scrvirc mundo. Quid est dicti Palris mei, percipile regnum quod vobis paratnni

boc? Ilabcnlcs lanqiiam iioii h ibcntcs. Sic dicit, sic estab originemundi. Et inipiit.it opera miseiicordi;c :

hiirlalur quos non vull invcuiri a die illa tanquam Eturirtenittl , ct dedislis mihi maiiducare ; silivi, et po-

pragnanies ct niammanlcs, sic eos liortalur : « De tastis me, et c;ctera. Rursus ad sinistram posilis qniil
raitero, fraircs, tcinpus hrevo cst : rcliquum cst ut impiilatnr? Quia nolucrunl faccro iniseiicoidiain.

ct bi qni liabeul uxorcs , lanqnani non babcntcs sint; Kl igtio ibunl? Itein ignem altrnum. Islc audilus ma-
••l qui flcnl, tanqiiam non llcnlcs; el qui gaudent, lus magnum gcmituin faciel '. Sed quid dixil alins

lanquain n«n gaudenles; et qui emmii, quasi non psalnius?in memorio Klerna erit justus; ab auditu

icnenies ' ; cl qni iiluntur boc miindo , lanquam non mato non timebit (Psal. cxi, 7). Quid csl, audilus

iitcnlcs : prxleril enim figtira biijus iiiundi. Volo vos malus? Ite in ignem wternum, qui paralus est diubolo et

:
ine pollicitiidine esse i (I i.or. vii, S9-S2). Qui sine augelis cjus (Jluttli. xxv, 51-16). Qui gaudebii ad au-

snllicitudine c^t , securus cxspcctai quando veniat ditiim bonimi, non timebit ab audilii malo, Quomodo
Dnminus ipsius. Nani qualis ainor cst Chrisli, limere gaudebuut ad audilum boiinm? Venite , benedicli Pa-
ne venial? Fraires, non erc.besrimus? Amamus, ei ti-is mei. Et a quo auditu non
limcbunt? Ite in igneir.
liiiicmns n c venial. Cerle amamus?an pcccala nostra aUrnuin ,
qui paratus cst iliubolo el angelis ejus. Ilxc
ame- cnini oiocm terrn-
plus ainainus? Ergu ipsa odcriinus pcucata , et esl xquitas, b;cc vcrilas. Judieabii
in wquitate, etpopulut in vcrilatcsua. An
uiiis ciiiii qni vininriis csi ad piiniciida peccaia. Ve- quia lu
rum
nict, vclimus ,enim quia modo non
nolhnus : non injiistns es, justus noii eril judcsY ;>ui quia tunicndax

vonit, idcn vcnlurus non cst. Vcnict, et quando cs, verax non eril vcriias? Scd si vis babcrc miscii-

licscit ; cl si parainm lc invcncril, nibil tibi obesl cordem, cslo miscricors anlcipiam venial dimiltc : si

nilin liescls, Tmic exsiitlabunt omnia ligna silvarum , quid ln le commissinn e»t, da cx COqtlO abundi, I i

nnle fnciem Domini, quoniam icuit : prius. Et poslM de cnjusdas, nisi dc illius?Si dfl tao d.ircs, larj;itii>

ipiid? Quoniam venit judicme lerram. El exsuliabuni c-s.-i : ciiin de illiusdas, rcdditlo est. QuW cnnn b.s-

omnla Hg>m tilvnmni. Venil primo, el pnstoa judicarc bus,quod non acceplsli (I Cor. iv, 7)? ll.u wol nostiaj

Deo gialissim.c misciicordia , biimditas con;,

'I.ov., uararnW. u uleriqua Uss., parerinl.
, ,

• sic usa. \i iiii-. detaculo peperenmt.

v nun cinen- l
DUO Mss., Iiubel.
' sic ai mii
nipliurci MS',. Non Utentet l < >
, . ,

(d) \ui. naci. 8 in Joan., n it; stTiaet. to, n. u.

\ts, vr., non cuututMntt uinntei
 '237 ENARRATIO IN PSAEMUM XCVI.
1233
pax.cbaritas. Ilas apporlemus, ct sccnri exspcctabi- pitur in Chrisio, Cumlerra cjns rcslitula e.st .»
Nani
iiiiis advcnluni jmliiis, qiii judicabit orbem terrarum quumodo David inteiligatnr Clirisl:.s , lacilo cst agnn-
in aquiuite.el populos in verilale sua. sccrc. Christus cnim ex Maria , cl cx semine David ;
-'

ct quia cx seminc ejus fuiurus erat , proplerca nmni

IN PSALMDM XCVI ne cjtis iu lignra prophcialiaiur. Ergo David Cbristus
:

quia ct intcrprctatio David inanu

ENARRATIO. forlis esl ; et quis
lani manu forlis . quam qui de cruce inundum vicil ?
SF.nilO AD POPDXCM.
Nam pnst resurrcctionein ci ascensioncm
ejus, i.ccc-
1 Magna spcciarula Dcus prxlict cordi cbrisliano, pto Spirilu sancto, l<> iiieiilihus
.
Aposlolis variis liu-
(piilms vurc niliil possil juctllldius iuvcuiri la- guis, coniniota muliiluilo eoruni ijisorum
<?t ; si
qui cum
mcii adsit palatum Qdei, Cui sapial mcl Dci. Credimus crueilixerani. consilium quxsivii saluiis
; accepit
omuibus voliis, (pii in Salvalorrm iioslriiin lolii cnrde crcdidil; ignotum cst , donatus cst
reatus sangninis
ercdidislis, iucs-c Spiriliini ejllS, qtii vos deleclct Chrisli , imperlilus cst pottis sanguinis Cbristi
;

< iiui legoniur propbeliae, anic lot annos pmlai.-e lacii sunt fideles ejus cujus fucranl
persccuiores
ex ore sanclm iiui , et pusl (iil anuos imptcla: in cictliileiiint io ciim qncm crucilixcruiit,
ct anie
lidc gcntiuin. Magnain ciiim jucunditaleon lunc carpe- qucm insuliantcs capui agilavcruni, eum ipsum
ca-
hant ipsi saucti Propbcla:, cum ca vidcbanl in spiri- pui liabcre volucrunl Aet. n
( ). Iia crgo restituta ett
lu non jant implcla sod adlmc fulura. Eral eis ina- U-rra ejus quod hahel lilulns Psalnii.Terra
, , ,
enim cjus
gna dclcclalio : scd tanien ei ipsi pro cbarilatc qna Judxa: ctpcrieratomnis Juda-a, qiiandociucilixertint
in nos aceeusi eraut ,
quos nondiitii vidcliant , ct spi- Dominum suum ignoranles, pbrenetici sxvientcs in
rim parturiebanl; vuleliaut , si licri pnssci, iu hoc mcdicmn, ct salulem insania repcllenies.
Tanquain
leinpore iiobisciun vivere, et vidcrc iinplcla qu;c in crgn pcrierat Judxa tnta quam '
:
tola ? Ipsi ciiam
spiritit propliclahant. Iudc Domiutis discipttlis suis Aposlnli irepidaverunt. Pelrus qui
, audaci dileriione
jain isla videre incipicnlibllS , ait : ,W«/ii justi et pro- sei|ucbalur, limida trepidationc ler
negavil. Resur-
plietx votuertmt videre qux videti» , et non vidertml ; el gens, qunsdam loquentcs scciun rfese, i.iles
iii via

andirequat auditit, et non iiitdienml ilaltli. xm, 17). invenit ipse Dominus Jesus Cbrislus,
( ut dicerent illi
Qtmnr.is enim vidcrent isia in spirilu, lamcn fiiiura quxrcnti undc Colloquercnlur Tu solus percgrinns : i

illis qiinilaiii modo fortn ibautlir Apnslolis .iulcm es in Jcrusalem, cl non cngnovisti qu e ficia
:
snnt in
jaiu pra'seniia rcddrhaniur. Iinlo ille Simcun, justus illa bis diebus? Quibus illc dixil : Quc? Et dixcnmt
nuitlam scncx , niuliuiii exsultavit vidcns iiifaniem De Jcsu Nazareno qui fuit vir prophcta poteus
, in
Jesum, cl agnoscens in parvo magnum , cl in cxigua opere et scrmone , cnram Dcn ct nmui impulo ; ct
rarne cognoscens coeli et lcrr.c Crealorem. Midiuin quomodo eum Iradiderunl siimmi sacerdoles *
c( prin-
ergo exsullavil, quia respousum aecepcral non se ciprs nosiri in damnalioncm inoriis, ct crucilixerunt

cxilimim csse dc liac vila ,

piiiisquam vidercl salu- eum. Nos aiitcm sperabainus quia ipsc esset rcdeiu-
larc Dei. Agnnvii ergo illmn , jiicundatus est , exsul- pturus I>rael i ( Lue. xxiv, 18-21).
Jam spcm Chrisli
lavil gauilin ; ct boc ait : Domine, mmc dimiltis ser- perdiderant. Non cnim dixemnt, Spcramus eiim re-
vum liiitin in pace ; quoninm ridcrunl ocuti mci salulure demptlirum; scd, Sperabamus quod esscl reitemptiims

tuuin (l.uc. ii, 25 50). Magna cst crgo isia jucundilas; lsracl. Ipsc cum cis cral , el spes illius in illis nou
el banc facil charilas. Detcclati sumus, euin psahniis crat. Ostendit se illis, nianifcslaius est eiiam
cxtcris
islc canlarelur : st qiuudam ilii ali oninilius inicllccla discipulis, visus, conlrcclatus, ct invcntus illhqui-

siint ; qivrdam vcro, quanium arbilramur, aut a pau- lius jam pcrissc vidcbatur : revocala csi fidos eoruiu
cis , aut cerlc non ab omnilius. Simul orgo illutii in qui cecideranl ; reslitula est lerra ejus. Dcinde factis
isiti seriiionc, iu quo vobis servimtis. consiilcrciiius ,
cuni eis quaiiraginla dicbus, ascendit in caduin Act.
(

ct vidcamus quania dignalione uos Dens laetificarc i , 3, 9 ); ct , sicui paulo antc commemoravi, misso
voluit, pnraeutandn qiKP. promisit , <>i nobis cxbibcus Spiriln sancto fccit discipulos suos, idiolas bmnines
veritatcin prnmissis suis. loqiii omnium gcnlium linguis. Tunc illi pro quibus
i.[vers. !.] Inscribitur Psalmns, Ipsi DaviU,tum iioii fiusira dixcrat, Puter, ignosce illis, nnin uesciunt
lerra ejns reslilula rjt.Tolum ad Cliristuni rcvncemus, quid [aciunt (Luc. xxin, 5i ) , cominoli , ut dixinius,
si volumiis iler rcclx intclligenlix tcncre : non rece- ipia-sicruni saliilem , consilium acccpcrunt ut iu euin
danius a lapide angnlari (F.plics. n, 20) , nc inicl- crcdcrcnt; credideruni unodic tria niillia, et rursus
Iretus noster ruinain faciat : in illo solidciur, ipiod quiii(|ue millia (Act. ir, 41 ; et iv , 4);coepii fcrvere
inslabili molii iiulabal ; in illn incumbal ,
quod per pcr Jiidxam Ecclesia Chiisli , tihi ferbucral oppro-
iiicerta pendebat. Quidtpiid dnbitalionis habet liomo liiiuni Clu isli ; cl reslitula csl lena ejus. Sod quia
in aninio audilis Scripluris Dei , a Cbrislo non rcec- dixciat ipsc , llabco iiljns oves qute ho/i sunl de liac
<l:n ; ctnn ei fueril in illis verbis Ckristus revelalus, ovili ; opurltl me el eus adducere , Hl sit unus ijrex of

intclligal se inlelli xisse : anleipiam aulcni peiveniat unui pastor (Joan.x, 1C) ; cliani ad Ceules, ad
ad (liri>li intcllcclnni , non se pr.Tstimat inlclloxissc qnas Propiicuc niissi non erant, Apostoli niissi siiut.

Finis enim Leyis Clinsius cst , ad justiliam onmi cre- 1

sic hss. u Fdil., cmnqua tota ipsicliam, <tc.
dintt ( Uom. x, 4). Quid csl ergo , ci quomodo acci- 1
mss., siiniiiit lacerdotum.
 1258 S. ACCUS ri.M EPISCOPI |>ft,
Qwralli siuit qui iion qtutsJerant , inventl lunl qul in flgma rccio nccipi insuta nmncs rxcletls. Quaie ,

inli.l cxipeeiabanl : quom non lenebanl Dcum pulli- insuLc Quii circuuilatraiitur Duciibui omnium icuu-
cilatorem, inveuerunl redemptorem. Jam enlm Jud.ci iiinuiiii. Sed qiinraodo insula undiqiMcircumxirppoii-

tenebani Deum polliciuiorem . quia ibi l'ro|ilicix' niiiis Ouclibus tiuidi pntesi, frangi non potost, niagis-
Chrisluin prxdieaveraiil, il>i Chrisium promiberanl; que ips.i frangil fluotns venieuUM quam rrengitor
,

si'd i|iieiu promiisum audierani , prstenlem nou co- iib cis : sic ct Et clesi.c Dei pulliilautos per lnluin
gooveraol : iliis auicm proniissum niliil eral; scd orbein lcrrarum , pascsfl sunt pcrsocuiioncs tindi-
lamen In" Prophetis eiiam do lide ipsorum dictum que freinentium inlidelimn , ct ccce stant insulx ,

cral. Nuii dlcium crat ipsis , scd diciuni eral dc ipsis Cl jani placaluni csl marc. Jimmdenlur tnntlw mullas.
Missum esi ct ad illos et audistis cx dispensatione : 5 [vers. 2.] « Nubes ei Caligo in circuitu cjus ju-
;

Dei; ipsa cuiiu leclio modovobis lecla est in Aciihus slilia <>l jniliiiiiiii iliioolio sodis rjus. i Quibus « nu-
Apiisinloniiii ,
quomodo ccnlurio Conielns credidit. bos ct callgo in cireuim ejus? iQuihusijustiifa stju-
Cornelius enim centuriu non eraldegenieJndieorain. dicinm dircctio sedis ejus? i Nubea et cahgo Impibi,
Orabai, jejiinabal, eloemnsynas faciebat. Non illum fluie non iiilellexeriini ; justilia cl judiciuni lideli-
deseruil Deua quamvis in Ccutilius conslilulum ; ct itiis, qui iu eum erediderunl : illi eniiu per superliiaui
inissus cst ei angolus, rpii illi niinliarel quod licemo- non vhleninl , illi pcr humilttatem dirigi mernerani.
syrce ei oraliones ipsius acceplx fucrim apud Deum :
Audi uuhes el ncliulam, el audi jusliliam et judicium.
credidil, advscalo ad sc Peiro (Act. x). Numquid non Ipsc Domiuus ait : Jn judicium ego in hunc niundum veni,
illuni poturat docere angelus? Misil illum ad Peirum, ul qui non videitt videaut, el qui vident cwci fiant Joan.
(

ut magis pcr hoiniucra iili fidcs Bcrel; quia bomiocs IX, 39). Quid cst, qui videnl ca-ci fmnt ? Qui sihi viden:
dignatus eral Dorainus vMtare : nec dcdujnabatur vidoniur, qiiisesapieutcs piilaul, qui nousiliiarbilraii-
dncero pcr homiuem , qui dignalus esl essc liomo. lur neoessaiijin medicinaiii,ipsica'ci fianl.ipsi uon inlel-
Sic ergo reslkula esl lcrra ejus, uuo parielc \enienie ligaiil. Qui auioni non vid*nt,vidennt: qui e.oi il.ileni con-
de Jnda is, altero pariete venienie de Geniilius
;
qui- lilcnlur, illiiininari iiiercautur. Sil 1
er^it incircuitnejus
l>us duobus parietibus de diverso venientibus esset ipse nubes el caligo , his qui cnm non cognovenml ; confi-
l:ipisangul.iris, ubi ainbo copularenlur (EpAes n.20). lentibus autem et b ilianlibusse, juslilia et judicium
3. lterum quomodo accipimus, fum lerra ejus re- dircciio sedis ejus. Sedemejiisdioil eos ipsos qni in eum
tiiniereiiir? C.um caro ejus rcsusciiarelur. Alius eiiim credideruni : de ip^isenim sibi fccit scdem, iptia in cis

iutelleciiis, tamcn a CbrUtonnn recedens, sic po- seilctSaiiicntia;Kiliiisenim Dei.Sapicnii.i Dei csi(IC'«r.
iesl uobis oeeurrcre : lorra resliluta , caro resusci- i, 21). Audivimiis ' aiitem ex alia Stripiura maguuni
Uita.Post resiirrcclioneni enim ipsius facta sunt ista ImjiiS intelligonlia! dot iiiiiciiliim. ,\nimu jusli , sedes
oiunia quac canlanlur in Psalmo. Audiamus jam de snpieiiiitc. Ergo quia isli lacli sunl justi ,
qui in cum
lerras resiitnlione Psalmum plcnnm gaudio. Kxcitct crcdiderunt ; jusiilicali ex fidc, facii suni scdcs ip-
noliis ipse Doniiniis Deu< nnsicr digiam lani.c rei sius : scdel in ip-is ,
jiidiea'is ex ip^is , ot dirigens
exspeciaiionem ei jucundilalcm sermuuem nn- ; ipsu cns. Qnare '!
Quia niaiisueto» invonit , vcluti jiiiiienla
sirum moderetnr aplum cnrdibns wstiis, mquiquid mitia, non recaleilranlia, ntui collum supeiliiiui ad-
bic exsullat cor nostrum in lalibus speciaculis, pcr- vcrsus jiiguni ejus cxctitieiitia , non !lagclluni cjus
ducai ad linguam . cl imle iu aures vestras , deindc rccusantia : facta sunt jomeuta ejus liona , mnn-
in cor veslruin , indc in f.n la usira. suela ; et nv riienml tpiod dioluni cst in alio ps.d-
4. Oomimis rcgnavil. Ille qui stetii ante jndioem ,
nio, Diriget utitcs in judico.docebit munsurlos tins suns
ille qui alapas acccpit , ille nui flagellulus est . ille (Psul. xxiv, 9;. Pro|ilerC:i crgo illis nubcs et ctitign
i|ni c>uspiiliis est qui 5
, illc spinis coronatus ost , ille ijii.a nou su t i.eii ; mansuclis aulem ,
jusli'nt
c]ui colapbis c.imis ost, ille qui in liguo suspensus esi, el judicium directio sedis ejus.

ille 'iii pciidenti in liguu insultitumesl, illequi iu ii. [ vers. 5. 1 lijnis anle eum praibit , el inftammabit
oiiico mnrtuuscsl; illc ipii lancea percussus est, illc in circnilu inimicos ejus. I>c ipio igne tlicil , flmlKS
qui srpullus est , ipse rcsurrcxil. Dominus regnuvil. Jgnis uule euin pra-ibit , el iuflummubit ni nriuil» im-
S.oviaiu quantuin possuni rcgua ; qnid nunt faciura micus ejus! Nnii arliitror de illo igue dici , iu tpieui

Itegi rcgnoruin , liomino omniiim legutn , Creaiori iiniieiidi sunl iiupii illa ulliu.a jndicii scnieulia, t|utbus

omninni s.-cculnrum?Aii ideo cnntemniiiir , qnia lara ad sinistram sc.iaraiis, sicill iu Kvaugelio lecliiin me-
submissus, a tani humilis apparuit? Misericordia c-i, iiiiiiiiiius , dicturus cst , /. ;•
I» ignem aflernum .
qui i:y-

iioii impiitciili.i : illc eiiiin Immilis apparuit, ui cum ratus est diuboloet angttit eius (JfaUA, xxv, i\) : uo i

CaperenillS. Scd jaill vidcamus : Dominus regnuvit; piilo de illo Igne diei. IJiule Iiik' uon puio '.'
Quia do
auttiet rerra , jucundentur intula mntim. Rm qiddein, ipmdam igne dieit , tpu pr.eilnl anlc illuin, aiilctpiaiu
quia vt-rlium Dei noil ill sola oonlinenti lerra pra-di- veniat ad judicium. Dicium est onim praire igncm <-i

eatumcst, sed eliam in insulisquai ronstiiuke suni iiillainniare iu circuilu, id < Sl per lotuin nrlieui lerra-
iii medio m.iri el ipsas plenaa cbriiliauii, plou.c luiil 111«- ignis post ojiis adientum ei il;
iiiiii, iliiniicos CJJUS.

snrvis Dei. Nuu eiiuii teparai mare euni qui iceit iua-
ro. Quo navcs possuiri ucccdcre, verba
1
lia Mss. .\l hhL, sic.
Dei non pos- • ciiialiior iss., "ii/iniii!i\.
tuitl? implot.o suiit nisni.o. Verumlaincu poaauut ct 1
\lupiot m.-. iii iiii ; ei •iiiuUiii, iii.n.v . .<.
 ii'j enap.ua tio is PSVLMUU XCVI j-j i

isie anlem ignis aulc euni prxibit, Quis cst orgo isle c.nim avnlit, ct scparavit unumquemquc fidcliuiu ac.i
ignis? Possuiims euni accipcrc in p.i-nam nialuruin , a patre suo qui iu Cbristui m credidcrai , aiu a
possumus in snlutem redeippiorum. In poenam malo- inatre similiicr infidcii ; aut certe . s; depaiciiiibns
rum ,
qunmodo? Quia cuni praedicaretur Chrisliis , chrislairis natus cst , saliem a progcnic sua prioru
'iraij' sunt gcnlcs , cl coiiimoveriinl pciscculioiicin : Nemo cniin noslrnm aul aviiin, aul proavimi, aut
qua; ira ignis fuit , magis coiisumcns cos qui persc- aliipiam anliquam originem iu Genlibiis h.ibtiil, et in

qiicbanlur ,
quam eos quns perscquebanltir. Ciim illa cxsecrahili Deo infidelilalc : scparati siimiis ab co
einni vidcmus duos, unum irascenlem, alierum pa- quod cranius ; sed gladius intercessil sccei netis , non
tienier ferentem ,
quis eonim ardeat, vestriun esl ju- inlerficiens. IIoc modo el ignis : Ignem veni iniitcie
dicarp. Poteslis in gencre humaiio lale speciaculnm in lerram. Exarscrunt homines credcntes in ciiin, a<>
cnnlucri. Ponitevobis autc uculos bumincm itiiquum, ceperunt flaimnain chaiiiatis ; proplcrea et ipseSpi-
cuinmolum animn, irucem viillu, flammanlihusoculit, riliissancinsruin missjsessel Aposlolis, sicapparuil
sciiilillanlibus verhis , fcrri in hoininis neccin, in de- Visa: suntillis, inquit, Unguce divisa: velut ignis qii el
,

pradalionem, in iujurias , in conlumclias, non se ca- insedii super unnmquemque illorum (Act. n 3 Islo
, ).

pera, non se tenerc; alterum patienter excipienletn igne inflammali cueperiini irc |>er mundum, ci inftani.
vcrha, plagas ', quidquid ille inferre volucrit, ct per- mare.ct incendere iu circuitu inimicos cjus Qtms
culicnti maxillam, parantcin cl allerain : eiliil videris inimicos ejus? Qui deserlo Deo a quo facli eranl,
ado-
hinc furias , inde lcnilaiem ; binc iram , indc patien- rahant simulacra qua; foccrant. Ipsi iiiceiidebanlur,
si
liaiu; hinc flanunas, indc tolerantiam; duhitahis pro- mali eranl, adconsumplioncm ; si bnni eraiil, ad rc-
niiuiiareqiiiseorum ardealpuenamque patiatur? illcne paralionem aut ip>e incendebaliir qui nolebai
:
crc- ,

ciijus i-orpus vexatur, an cujus animus vasiatur? Pro- derc, igne, audito verbo Dei factus pejor,
illn
invidia
ptcrca el Isaias propheta dixil : Et nunc ignis adversa- sua exustus atque consumptus; aut si
coiivcricreiur
riot comcdct ( Itai. xxvi , ii). Quid est , Et nunc ? et crederel, nec sic in illo nibil arsissel. Arscrat cuim
Aiilcipiam veniatdics ille judicii niagnus, jam furoie fe;ium, ut purgarctur aurum. Aiirum fides cst, feuum
6110 ardent qui postea supplicio sempilerni illius iguis camalis Concnpiscenlia est. Omnis caio fenum, Isaias
arsuri sunt. Nisi fortc putalis, fraires mci, quia inju- dicil ,
et oiimis honor carnis ut flos feni (Isai. xt, 6).
slilia, qua' procedit ex lioiuine ad hcdendum alteruui Quidquid est ei go in honiinc camali appelens vana ct
boiuincni , illi ad quem procedit nocet el illi de quo , srvcnlaria , lcnum esl. Qiiam mulii forte, et fratrcs
prucedit iKin nocet. Unde lieri polesl? Aliquandn fa- nosiri icruni ad Iheatrum ? feno ducti sum. Nonue
cula ardens apponitttr ad lignutn hmnidiiin et viride nptaiidus csl illis iste ignis, fmum
til ardeat, ct aurum
01 non illud ineendil , ipsa laineu ardcl : sic et iniini- purgetur ? Quod enim illis inest lidei, feno prcmitiir,
cus tuus. Si quis fortc exisl : l injustus qui libi niolia- Boiium esl ergn cis ardere sanclo igne ut feno con- ,

lur insidias, vel praparet .iliquam molestiam, injustus siunplo, S|ilendeal pretiosum quod rcdemit
Chiistus.
•
esl : lu si viride lignum fucris , xi est , si succo sciri- Ergo,/j/nij ante eum prwibit,el inftammabit tn circuitu
luali vigcns cl virens, fl.uninis inimicitiarum restiieris, iiiimicos ejus. Sunl qui salubriler arserunl , hodic
oramlo pro illoqui le persequitur; ille ardct, tu maiirs fideles ejus sunt; inimici ejns crant.ct imiic jain (ide-

inleger elinjustilia iliius illi nocet, tibi nihil nocel. les ejus siiiu quairis iniuiicos, non sunt
; : ; consumpti
Nisi forte pulas quia nocet tibi, si corpori tuo aliquid sunt, ai serunt charitas consumpsit iu eis
; quod perse-
feceril, ctanima paiiens et inconupta ad Deiim coro- quehaitliir '
Clnisluin , ct purgavil in eis quod crede
nanda pervenerit, sequcns exemplum Domini sui, qui rcnl in Clnisiiim : Et biflammabil in circuitu inimicos
pali maluit a Judttis, el qui polerat non moii, mor- ejus.
tiuis est, quia cl qtii poler.it non nasci, natus est. Tu 8. [»eis. I.] App ruerunt fulgura ejns orbi terra:
enim condilionc iialus os, illcvoluulate; tu cnndiiione Mtigna exsnliaiii). Noiine videmus? nonnc maiiifesiuiii
moreris, ille miscricordia. Quonmdo ergo illi nihil est? Appariieiuut fulgura cjus universae lerra- ; in-
nocueruiit Jint.ci; sic uec tihi quisquam perseculor flaminati snnt inimici, incensi sunl inimici. '.rsii qtiid-

inimicus , si tu elegcris esse membrum capitis quid contradicehal , ct apparuerunl fulgura ejus orbi
illius. icmv. Quoniodu apparueruni? Ul jam credercut. Un-
7. Ecce inlelleximus igiiem anic emn prxeuntem , de fiiignra? I)e nuhibus. Qu;e siml nubes Dei? Pr;i:-
id est hoc lempore inletligciiduin in pcenam quam-
, dicaores vcrilaiis. Vides aulem niibcin, in ccelo ncbu-
d.un inlidelium ct iuiqiiorum : inleHigaiuus ignem, si
lnsam obscuram
, , et hahct intus nescio quid laicus.
])ossumus, el in salulein rcdcmptoruin ; ita enim pro- Si cnmscci de nube, emicat splcndor : ex co ipso quod
posueranuis. IJem ipse Dominus ail : Ignem veni mit- conlemnebas inde exsilivit quod expavescas. Misit
,

tere m leiram [Lnc. xti, 49). Sic ignem, quomodo gla- cigi> Doiuiiiits imsier Jcsus Christus Apostolos suns,
ditini : nam el qiiodam loco ait non se venissc paceni pnediotores suos, velut nubcs : videbantur homines
miilere in terram sed gladiuin (Mattli. x, 34). Gla-
,
el conlcmnehantiir ; quomodo videntur nulics, el (Oii-
dium ad scparalionem ignem ad usliimcm sed , :
leiiiiiuniur, amequam de eis exsiliai quod mireris.
utrumque saluhrem quia ct gladius verbi ipsius sa- ,

tubritcr nos separavit a coiisuciudine niala. Cladiuiu 1 Am. et Mss.. quod vcrsequcbalur : ct infra, quod cre-
derct. Sed videtur leg., quo perscquebaitlur quo creds* ,

• Sic v.es. AlLov., vcrbcra ac plagas. rcnt.

t!43 S. AUGUSTINI EriSCOPI l*M
I raut eniin illi priiimni liomincs carncin porlanles, lcs quibus cura csl lucrari Deo oos qui nonduin cro-

Inflriui; delnde Idinlz; imlocti, IgnobUei : scd emi in diderunt, et faciuiii Imc ei cliarilnlo, cwli sunt. In-
illis qund iiilgurarct, crai in illis quod cnru»cnret. toii.il de illis Dcus Judicll sui teiTOrcm ; cl Ircmil qul

Accedcbal Pclrus liomo pisrator. or.ib.H, fl surgcbat inlidclis crat, cl pavcscit, el creilil. Oslcndile liomi-
nioriuiis i lii ix, 40). Formi liiiniaua imlics crat nibtis quid poluil Cbristus pcr loliiiu orbcm lcrraruiu,

iplendor miraculi coruacalin civu. Sie in verbis , sic loquendo cis , el nddiiceiidn eos nd ainnmluin Cbri-
in factis, eum iniranda dlciinl , et miraiida fociuilt, miiui. Qiiami eiiim Imdie adduxeriint ainicos suos, ant
/t/ionnirrunf fulquru ejut orbi lYrrir. Vidil et comnwta nd paiiiiiiniiiiimi, aut nd cliornulam? Qunrc, uisi nmau-
esl lecrn. Si eniin non cst veriim? si non tola lerra do illum? Et vos nmnle Cliiisimn. Tant.i cnim spe-
j.1111 clirisliana clamat, Arnen, commota rulgnrilnis de ciacula prtebult, in <|uo uemn nnlcsl diccre aliquid sc

illis nubibus erumpentibusi Vidii, et eomnwtu cti itrra. rcprebcnsionis invenire, ille qui v
:

cil sa-ciiluin. Ni.u

!). (»ri. 5.] Montcs fluxenint sicut cera a fucie I)o- el nliqiiando quem nmnt quisque in llicatro, vinciiur

miiii. Qui simi monics? Snperbi. Onmis altitndo cx- in illo. Ncmo vcro vinciiur in Clnisto : non estdcquo
lullcns sc adveisus Denin, faclis Cbristi ct Cbristia- criibcsccrc. Arripite, addncitc, nitraliilc quos poie-

iioriini ronlremiiil, succubuil, ct quando dico quod siis : sccuri cslotc, ad eum Ddducilis, qui nou displi-

iliciimi esl, Fluxit, incHiis verbuin invciiiri non po- cct vidcmibus ; ct rogate illum ut illutniiict eos. ct

lcsl. Montcs fluxeiunl vclul cera a facie Doinini. Llii bcnc Sj cclenl '. Annuntiaverunl catti justitiam ejut, et

i-st alliludo polestalutn ? ubi duritia infldcliiiin ? 3/on- viderunt omnes populi gloriam ejnt.

fra fluxerunt sicul cera a facie Domini. Ignis eis fuil II. [veri. 7.] Confundanlur oiunet qui adorani scul-
thiminus , illi nnle faeioin CJUS sicill ccra fluxcriint plilia. Nonne factuin esl? Nonne cnufusi sunt? Noiine

i:\uhIui duri , doucc ignis ille adinovcrelur. Coinpla- quotidic confunduntur? Sculptilia enim situl maiiii fa-

nata est omnis alliludo; inodo blaspbemarc I liiislum cia * idola. Quarc jnm confiinduniur omnes qui ado-
non audel : et paganus lion in ciim crcdil, non cuin r.iui sculptilia? Quia viilcruni omnes populi gloriam

i.imcn blaspbemal ; ctsi nondum factus esl vivus la- cjus. Jam omncs populi gloriam Cbristi coufUcnliir :

pis, lameu viclus esl duius inons. Montes fluxerunt criibcscnnl qui adorant Inpides. Qnia Inpides illi mor-
sicut cera a facie Domini, n facie Dumini omuis lerrcc tui erant, nns vivum lapidcm inveniiuus : imo lapides
iion Jinl.coniiii laiitmn. scd ct Genlium , sicul dicit illi nunqiinm viverunt , itl nec inortui dicnntur ; lapis

Aposioliis i
/,'mi. ni, 59); win enim cst Judxnrum aiitem noster vivus est, cl sempcr vixil npud Patrein,
lanlum Dens, scd cl Gditiuin. Dominus ergo univer- ei jirci uobis nioriuus rcvixil , ct modo tivit , ci nmrs
Beterne, Doruinus Jcsns Cliristus in Judxa nntus, ei ollra unn dominabilur (Hom. vi. 9). Il.uic glorinm
scil non Jud.iM' tnniiun iiatus : iitiia et nnteqnam ni- ipsius cognoverunt pnpuli ; dimiltiiut lcmpla, ciiiriinl

uis omncs Eecil ; ct qui omncs fccit, omnes rciecil. A ad ccclcsias. Confundantnr oinues qui adorant sculpti-
facie Ihiniuii oinnis terrcc. lia. Adlmc qii.criint ndorarc scnlplilia? .Viliicnmi de-
10. [iwi. 6.] AmmutunvrNHl raefi justiiiam ejus. ei sercrc idola ; deserti sunt ab idulis- Confundaiitur
viderunl oniue.s.poyuli qlorinm ejus. Qui Cfflli anniin- omnet qui adorant tculplilia, qui glorianlur iu simulu-

liaverunl? C<rii enarrnnt yloriam Dei (l'sal. xvm, 2). cris suit. Sed existit nescio quis dispulaior qui docius
Qui sunt ccelit Qui facti sunt sedcs ipsius. Quomodo sibi vidcbalur ct aii : Non cgn illum lapidcm colo,

cuini in coelis scdcl Dcus , sic sedct in Apo-lolis, sic ncc illud siniiilacriini qund esl sinc scnsn ; uon cniin
seJct in pru'dicnioi'ibus Evangelii. Et lu si vis, coeluni Propbcta veslcr potuit nosse quia oculos lialnnt et
cris. Vis csse cadum? Pnrpa de corde luo tcrrnin. Si iiuii vidcn ( Psal. cxin, 5), et cgo nescio quia illud

lerrenns concupiscentias non babucris, ct non frustra siniulncrum nec animam bnbet. ncc vidct oculis, ucc
rcsponderis sursnm lc liabere cor, eocliim cris. Si re- nudit auribus : non ego illtnl colo ; sed adoro quod
mriexistis cum Clirislo (lidclibus Aposlolus loquitiir), video, el servio ci quein non video. Quis csl isie?
ijna; tursum :unl quicrite, tibi Clirislus est in dexlera Dei Numcn quod.lain, inquil, invisibile qund pr.rsnlrl illi

tedens ; qi ie sursum sunl sapile, non qua? super lerram simulacro. Hoc modo reddendo ralioncin de simula
5
(C.oloss. iii, i eCi). ('.0'pisli sapere qu;c siirsuin snnt crissuis, discrli sibi videntur, quia nou colunt idola,

«•t non qux super lerrani snnt; nonne f.icins cs coc- ct coluiit dxmonia. Etcnim , fratrcs, sicui uicit Apo
luin? Carnem portas , ct corde jain coeluni es : con- Stolus ,
Quw iini.iolant Gentet , dirnwniis immoluiit , et

vcrsatio cniin lna in cocliscril (1'liilipp. lll, 20). Talis non Deo. Nolo vos , inquit , «oriot pni da-monioiuiii

aununtias cl lu Clnisliim : quis ciiim lidelium laccl (I Cor. x, 19, 20) : nan «riiiiMS quia uiliil esl idolum
r.lnisliim? Iiilcndnt Cliarilas vcsira : puiatis quin nos (ld. vui. 4). Ipse Imr dixil Aposlobis. Sciiuus quiu
snli sl niles liic aniinniiauiiis GJirislum , cl vos nnn nihil est idolum , sed i/mr iinntoluiil (,nil,i. il,rinoiiiit

aiiiiunlialis? Undc nd uos vcniiinl. cliristiaui volcnles ininiiiliinl. et iion Deo : dixil, Solo rot /im tociot t/ie-

msc, ipms niinquam vidimus, quos non novimus, qui- uioiiioiuiii. Nou crgo liioc sc eXCUSOUl, ipna quasi ido-
lnis iiiiiii|ii.iin pi .cilic.niiiiiis/ An foilc ricdidcrnnt
1
Sic veliistissJnius libcr
corli. At t.M., estpttttul: cl
icdlo aiinuiiliaiilc? Aposiolus ilicil Qnomodo crcdenl
lcriquc IMB sctl i|in lio>- miiUcii.Ii tuonv, pro, tjm u
:

Sic |

quern non oudierunt ,

qiionioda audient sine praidicanle ct ipettMtuUt, |assun pi.clciuiii, ijsjviin cl c.i \|i»'i U-
i'ii/i.
(J>«n. x, 14)? Kr^o lola Ixclesia pi.rdical Cbrisluin, 1 sic Ain. el MtS. *t * r el l 01 . m.iiu/.-vt.i

tl aiiniiiilianl cucli jiistiliam ipsiua ; quia oinucs fidc- 5 su' ir. ci i leriojN ms». vt mii ii lov., dessrct
1245 ENARIUTIO IN PSALMUM XCVI. 1216
lis inscns.itis dedili non sunt ; dxmoniis magis dcditi fratres ,
quid facUis ? El nos liomincs sumus passi -

snnt, quod cst pcriculosius. Nam si lanluni idola co- bites , simites vobis ( Acl. xiv, 1 3 cr 14). Iiilcudite.

lcreut, sicut eos non adjuvarcnl, ita illis nihil nnre- Qiioinodo crgo liomines boni prohibcnl eos qui illos

icnt; si aulem adores et servias dxnwnibus , ernnt voluerant colere tanqnam deos, et volunl potius ut
<!om'mi lni. El qui crunt doniini lui? Invidi tui : liber- Dcns s colatur, Dens iinus adoretur, Dco nni
lati tii.-E nccesse cst invidcant, seniper te velint pos- sacrificium ofTeratur, non sibi : sic et omnes sancii
skierc , scmper talcin faccre ,
qualem pnssinl sccuin Angeli ', illius gloriam qiixr.uu , queni diligunl; ad
iraliere. Est eniin insila inalevolentia qiwdain et per- ejus cullum, ad cjus adorationciu , ad ejus conlcm-
nicies noccndi isiis mniis spiriiibus : gaudent de nialo plalioncm omnes quos diligunt rapere et inllammare
liominiim ; et de fallacia nosira, si nos fefeilerint, pa- sludeiil ; ipsum illis amiiinliant , non sc, qiiniuain
scuinur. Et quid qii:rrunt? Non quibus in xtcruum Angcli sunt : el quia militcs sunl, non noriinl glo-
domiiicntiir. scd cum quibus in xlernuni damncnlur; ri:im quxrere nisi Imperaluris sui; si aiitem suam
qimniodo solct malevolns nominare innocenlem.
latro gloriam quxsicrint , ut tyranni damnamur. Talis
Numquid si fucrii vivus incensns, minus ardet, si dno cxslitit iliabolusct dxmonia, id esl aiipcli cjus : arro-
ardeant? minus moriiiir, si duo moriantiir? Peena illi gavit sibi honorcm diviiiiiin et oiiinibiisdxnioiiiis; et

non miniiitur, sed malevolcnlia pascitnr. Mecum nio- implcvit templa Paganormn, et pcrsuasii simulacr.i,

riatur, iioii se minus morilurum diccns, scd solalinm el pcrsuasit illa sacrilicia oflerri sibi. Nnnnc ineliiis

babet malum alierius. Talis cst diabolus ; seducere cral ii t Angelos sanclos, qnam ul dxmoncs colerenl?
viilt illos qui cum illn piiniaiitur el qilia non potcsl : Rcspmidenl : Non coliinus mala d.enionia ; Angclos
fallere judicem Dcnm ( nnii enim nominat apud illum quos diciiis, ipsosel nos Culimus, virltiles Dei magni
innocenlem ) ,vera crimina volens babere qnx oliji- ct minislcria Dci magni. Uiinain ipsos colere vcllctis :

riat. pcccaia persuadet F.cce quales dnminos sibi fa- farile nh ipsis discerctis nnn illos colcre. Audile an-
riunl qui cnliinl idola ct dxmouia : Qtuc eniin inimo- grlum dociorcm. Docebat qiiemdam discipiilum C.hri-

lant Gentes, d&tnoniis immolant ,

fl nun Deo : twlo vos sii, et oslcndcbat illi miilta miiacula in Apocalypsi
socios fteri dccinoniorum. Joannis : illc autcm quodam sibi dcmonslrato niira-
13- Nos auiem qualem Deum liabemns? Audite quid culo visionis expavil, cl mi-.il se ad pedrs Aligeli ; et

scqualur. Cum cnim dixissel, Confuudantur omttes qui ille angclus qui non quxrcbal nisi gloriam Domini
udornnt sculptilia ', qui gtoriantur in simulacris suis : sui , Surge , quid fncis ? inqnit, illum atlora; nam el

ne existereiii quasi reddcnlcs ralionem de simulacris, ego conservus tuns sutn, et fratrum inorinn (ytpor. xix,
ct dicereni, Non iapidcs, sed numina coliinus; Quse 10). Quid ergo , fr.itres mci ? Ncuio dicai : Tiinco ne
iuimina colis ? dic mibi , dxmouia colis, an spiritus irascalnr milii angelus, si non illiim cnlo pro dco mco.
bonos, pialcs sunt Angcli? Sunl enim Angeli sancti, Tune libi ira.scilur, quandn ipsum colcre volueris :

cl siiul spiriltis mnligui. Ego dico quia in templis luis boiius e^t cnim, ct Deum amal. Quoniodo dxmunes
non coliinlur nisi spiritus maligni : qui silii evijtmt irasruntur, si non colantur ; sic Angrli indignanlur,
supcrbe sacrificium , et volunt se coli tanquain Dens si pro Dco colanlur. Sed ne fmtc dicat sibi cnr in-
nmligni suul, supcrhi simt. T:dcs sunt cliam liomines firinum, cor Ircpidum : Ergo si irascunlur d.iiiionia
iion boni, qui siiam gloiiam qna-runt, ct Dci gloriam quia non coluntur, limeo ofiendere dxinonia. Quid
conlcmnunt. Homines aiiiem sanclos aitendile, qui libi faclurus cst vcl princeps ipsorum diabolus? Si
Kunt similcs Angelis. Cuin invcneris bominem ali- posset aliquid , nulliis noslruin remancrct. Nonne
quem sanctum servum Dei , si volueris illum colcre qnotidie tanta in illum dicunlur ore Cliristianorum
et adorare pro Dco, proliibcl tc non vull sibi arro- : tl crescil seges Cbrisiianorum ? Quando irasccris ne-

gare bonoretn Dei nnn vult tibi csse pro Deo, sed
, quissimo servo luo , boc nomen illi impnuis : Saia-
tecum esse sub Deo. Fcccrmit boc apustoli sancti nas, diabole; hoc il!i dicis. Fortassc in hoc crras,
1'aulus et Barnabas. Prxdicabant vcrbum Dei in Ly- quia homini hoc dicis , ct imniodcrata ira raperis ad
raonia. Mirabilia cum fccis«eut Lycaoniae, cives ejus- conviciaudam imaginein Doi : el lamen hoc cligis

dem rcgionis adduverunl viclimas , et voluerunt illis quod ci dicas ,

quod valde detestaris. Si posscl ille ,

sacrificare, dicenles Barnabam Jovem , ct Paulum non se vindirarel? Scd non pcrmitiitiir : el taniiiui

Merciiriunii illi non sunt deleciaii. An foric ideo sibi facil, quanliiiii permillitur. Nam et Job lentarc vo-
immolari nolucrnnl, qui.i dxmonibus se comparari luit, et nonnisi potestatem quxsivit (Job l, II); ct

cxsccrali sunl? Non , scd quia bonorem divinum ex- niliil faccret , nisi po'eslaiem acccpi^sel. Quare imn
liiberi hominibus horruertinl. Verba ipsorum indicanl, crgo scrurus Dcuin adoras ,
qno nolente ncmo libi

doii suspicamur. Sequilur enim leciio libri ejusdem nocet, et quo permiitcnte cmendaris, non everleris T

cl dicil quomodo moti sunt : Tunc Pattlus et Bar- Si enim placucrit Domino Deo tuo pcrmiltcre nl ali-
nabas conscideiunl vesinnenta sua , et dinrunt , Vtri quishomo libi noccat, aul aliquis spiritustibi noccat,
cmcndabit le, ut clames ad eiim : Emendans emen-
Hic in excusis liabetur, addidil : quod nierilo 3best a
'
davil me Doniiiius , sed morli iwn tradidit me (Psat.
Mss. Quijipe prxmisso superius, ( nm euim dixissct, notan-
Ir.rdux istx priores parles hujus f. 7 ; moxque oslenditur cxvu, 18). Ergo, Confundantur omnes qui adorant
iDiilra idololairas, ne se i.on lapides, sed nuinina colere scutplilia, qui glorianlur in simulacris suis. Adortitl
c?.usarentur , subjuncta csse islhxc verba, .idorute eutn
1
cnmcs Angdiejus. Edd., sancli vel irgcti. rarticula, vcl, abest i His.
1-17 S. AUGUSTI.M EPISCOPI Hi8
.liiH .»m, » Amjctnjft. Discanl Pagmi adoraie Deum. illi : Qiiure inlraiti atl Centitct incirrumcitot, et maii-

VngekievaluMl adoraro; Angclos imlienlur, el illum du.i-.ti cumrit? Ille amcin redilidit cis ratiourin, quo-
ariorvuti|in ab Angelis idornur. Adoraie cum owmtt iiiodo ciiin orarel dcmoiistralus csl illi dittttS pciulens

Angeli cjut. Adorcl angcliis 111« i|in inissu. esl ail qUillUor lineis. Disius ille qui babelial oiiuiia aniioa
<'.iniii Iiiiiii ; uain cuni ador.uis, Conwllum ntlsil ad lia, ilgnlllcabat oninea Genlet. Idco amcm qwuuor
1'i'lrum Act. \, 3, etc. ) . ailurel Cbristiim Duiniiiiiiii liucis peiiileii.u, quia quaiuor partcs siinl orbis, uod:
(

IVtri ', el ipse cooscrvus Petrl. Adorate eum umuct fuiiiri populi erant : el ideo qnaloor EvangeHa URB-
Aujeli ejut. liiuiiil Clirisiiim, ui gralia ipsius ad omnes quatiior

13. [»en X ] Audiv.t, et jucundala ctl Sioti. Qniil parles orbis t<ei linerc intelligatur. Quia crgo lale vi-

au.tivii Sion f Qniu aduraul i-uiii nmncs Augeli eJiM. smn demonsli-atuni fncral Pclro , indicavil, apenril

Quid audivil Sion ? cccc quid amlivil : AiiiiHH/iuivruiil illis oiiinia, qiiuniodo crcdidit Cornclius, quia prius-

ea!i justiiiam cjut , ei viderunt omnet poputi gloriam quam baptizaretur linmo gentilis , veoil supei cimi

cjus : con(unda>ttur omnes qui adurant tculplitia ,

qui Spiritus saurlus. IIjcc rum andisccill . tacueruul , el
gtorianlur m timulacris suis. r.ieniiu Ecclesia uccdiiin niagiiilicavcruul Deum , dieenics : Uiiyu: tt Cemibut
eral in Genlibus ; iu Juda-a crediderant ex Judaiis, el Deut paenilcnlium ad vilam dedit (Acl. xt, 1-18). Ecce,

piiiabanl ipsi Jud.ci qui crcdideranl soliis se pci li- Audivil , et jucundata ett Siou ; el extultavernnt filnr

nere ad Cliristmn : missi sunt Apnsloli ad Ccnics, Judcea:, propter jndicia lua , Domine. Qu:e judicia 1

praxlicaluin esl Coruelio ; credidil Cornclius , bapii- Quia non cst personamm aeeepUMT Dcus. Nauique ipsc
zalns est, luptizati siini elilli qni cuinCoriielioeranl. Petrus oi i iii vidisset Coriielium cciiluriuiie.n , ci cos
Scd nl baptizarentur, quid faelum est , scilis : non qui cum illoeraut, adiiuplelos Spirilu saucto, cxcla-

quiilem buc usque perveuil Lcctor, sed lamen aliqui niavil, etait, In verilate comprchcndo quia non ett

recordantnr; et qui oon recordanliir, amlianl a nie personaruni aeceptor Deus. Ergo , E.rsuttarerunl filiai

breviter. Missns est angelus ad Cornelimn , angclus Judaoe, propler judicia tua^ Domine. Quid est, propler

Corneliuni misil ad Petrum , Petrus vcnil ad Corne- judicia ttta ? Quia i/i otnni gentc , el in omni populo ,

liuiii. Et quia de Genlibos er.it Cornelius, ct i|ise et qtticumque itli tervieril, acceplus est illi (Id. x, 31, 5j).

qni cuui illn r.iiit. non eraul circumcisi : ne dubila- Quia non Judxorum Deus lantum , scd el Gciiiium

renl ergo illi irailere Evangelium nou eirciimcisis (Rom. iii, 29).

aiiieqiiam baptizareinr ipse Cornelius ct iiii qni cum 14. [vers. !).] Videte si noii boc csi imde eisulta-
illu erant, venit Spirilus sanclus, el implevil iilos, cl veriinl fili;C Jtid;c;c. El exsullitveriinl jilia? Judivie ,

eocpcrinii loqui linguis. In nullmn aulem ceciderat propler judicia tua , Domine. Quoniam lu et Dowiuut
Spirilus sauclus , nisi qui furrat liapiizatus, : iu isios allissimus tuper oinnem lcrram. Non super solam Ju-
autem anle B:iplisinum cccidit. Posscl cnim Petrus d.iani, non snper solam Jerusalcin, non siqicr solain

dnbitare iilrum incircumcisos bapiizaret : venil Spi- Sion , scd super omnem terram. Huic universa; tcrr.u

ritus sanctus , ccepa unt lix|ui linguis ; donalum est judicia Dei viguerunt, nt undiqne populos convorarci:

donuni invisibilc, et tulil diihitalinncmdeSaciameiilo quilius non commiiuicant , qui sc praxidcrunt ; nec

visibili ; baplizali simt niiiites. I.t liabcs ibi scripluni: aiidiiml prxdiclmn, ncc vident iiiiplctum, Quotiiam tu
Audierunl untem Apostoli , et qui erunl in Judua fra- es Dominus attissimus supcr oinnem lerratn. .Simis

tres, quoiiitim et Centes reeepertuU terbum Dci, ct be- exaltnlus es tuper omnes deot. Quid cst, niinis ? iNam
nedicebant Dcum. Hoc cstquod llic cuimneinorat : An- de Clirislo dicilur. Quid csl erjro, nimij , nlsi ul in-

divil, et jiicundala etl Sion ; cl exsuttareru.nl filia; Ju- lclligaris asquaJis Palri? Quid est, «tipiT omnetdeos ?

divx '. Quid uudmt, et jucunduta est Sion ? Quia re- qui sunt ? Idoia imn babent sensiun , nou balienl

ceperuut Geutet veibnm Dei. Unus parles vcncrat, sed vitam : dxmonia babent sensum, habeni vitam .-

augelus nouduui eral. Sion ipsa Ecclcsia qu;c cral iii scd utala suiil. Quid inagniiin est quia exalialus c-i

Jiul.ea, proprie liic iioiiiinala Cst. Andiuit , et jucun- Cliiistus super idola? Exallatus rsl super dajinouia :

tlata esl Sion ; el cxsuliaceruut filue Judieat. Sic scri- scil nec bnc valde magnum est : da:monia quidem dii

pttnn est : Audiertinl Apostoli, el qui ernnt in Judiva Geutiiun (Psal. xcv, 5), sed illc iiimis cxaltalus est

fralrets. Videle si non extuliaeerunt jilia: Juditw. Quid super oiiincs dcos. El bomincs Jicli sunl dii , Eju
audiemnt? Quia ei Centet receperunl vcrbum Dei. Ubi dixi, Dii estis, el filii Allissimi omnet : ilem scriptum

illud dixit istc psalinus ?Aiiiiuiiliui.YniHl cceli juslitiiuit esl, Dcus tlclit in tynagutja deorum ; iii medio uulcui

cjus , et videiuill oiiuies pupuli ijluriam ejus. El quia deos itiscemcns (Psal. LXSSI, G, 1). Super oumes cx-

GeillCS crcdidenint. a quibus colcbanliir idola ; sccu- allalus est Jesus Cliristus Dominus nosier : nec lan-
ius ail : Cuiifunitiiiitur umiics qui udotunl scutptiliu , qui timi super idola, nec tanlum su| cr dxmonia; sed su-
jlnriantur in simtilucris suis. Audnil, et jucundula est |kt omiics boinines justos. Et boc panmi cst super ;

Simi ; ci extuliuveruni fititv JudaHS Posiea quidain de oiimes eli.iin Angclos : nam unde esl , Adorute SWH

i iieiniicisis c.iliimi.iari volunrunl Pelio, el dixerunt i •iiii.j.tuyc/i r;iis ? Nimit exutititntcs j«/icT«mii«'i dcos.

15. [rerj. ln I Qoid crgo f.ienuu» omiies qui ad il-

Edd., iiuiii cirn attorans COrneliut misil uii fctiuin, a.to-

1
convcniiims, ad ciim qui iiimis HaltatM aU IU
Iiiiii
care i lii istum Homiiiiiin lclii, elc. Imuio enieiuljn.us
4:1 SlsS. per uiiuies deosf lireve prieceptwa liobts ihtdil. Qui
* ixJii., Jmiir. /i'w' m pturea ibs. lurta i \\, ntim ju-
ililigiltt Dominuni , odite mulignum. Non esl dignu*
tUlte. Slc cliain inclim is uoUc iuIicc m IVil. 17, ). U.
1219 ENAURATIO IN PSALMUM XCVI. 1230
Christus giiiii quo diligas avaritiam. Amas illum : dc- corpus, qui iu tc plurimuni | omerit : quid libi fecit ?

bes odisse qund odil. Ilomo cst intmicus luus, hoc esl Quod cl Domino Deo tuo. Quaie amas liabere quo.l
qiiod lu ; creali eslis ab uno Crcalorc, in una condi- Chrislus, si limes pati quod Chrislus? Illc venil lcrre
lione : et lauicn si filius luus loquatiir inimico luo ,
vitainluam leinporalem, infirmam, morli obnoiiam.
et vcnial ad doninn. inimici lui , et ass dnas collocti- Certe lime mori, si poles non mori. Quod pcr nalii-
tinncs habrat ciiin illo , cxh;ercdare illum vis; qnia ram vitare non potes, quarc proptcr fidem non susci
loquilur cum inimico tno. El quomodo? Quia juslam pis? Tollal libi istam vitam qui minatur adversarius,
voccm videris tibi habere Amirus cs inimici mei
: dat libi Deus aliam vitam : quia el islam ipse lil>:

et qmciis alii|iiid dc rc mca Ergo allcndc. Diligis

! dedit, el si ipse noluci it, ncc ipsa tolletur ; si aulcn.
Clllisllim, iuimica Clirisli est avaritia ; quare cum volueril ui tollalur libi, habel quod lecmii mutei ,

illa loqucris? Non dico, loqu.ris emn illa ; quare illi noli litnere spnliuri |>ro illo. Non vis exui vcste pan
sctvis? Nain mulia jtibei Cliristns , ct non facis; ju- nosa? Slolam glori.e tibi daliirus csl Quam stolam
bct ipsa, ci faris. JubciCiirisius ut veslins pnuperem, dicis mihi ? Oportct cormptibite Iwc indnere incorruptio-

et ntiii facis; julict avaritia ul facias fraudem, et boc nem, el mortute lioc induere iniinortalilaiem (I Cor. sv,
polius facis. Si li.ic ila siint, si talis es, nnli tibi mul- 53). II:nc ipsa caro lua non peribil. Usquo ad inorlein
luiii promittcrc hsercdilatein Cbristi. Sed dicis : l)i- pnlcsl sxvire iiiimicus : poleslalcm ullra non babct.
lijju Jhrislum. Qui diligilit Uominum, odilemalignum. nec in animain , nec iu ipsam carnem ; quia clsi dis-
Iliuc ap|iarct lc diligere i|iind bonum est, si invenlns sipetcarnem, non imp<-du resurreclioncm. De anima
fucris odisse quod nialum cst : Qui diligilis Uominum, sua limebant hnmincs , et quid cis Dominus ait? Ve-
otlile maliynnm. stri auteni capilli cupitis omncs nmnerati sunt (Mallt.
10. Sed cum co3perimiis ndisse malignum, subse- \, 50). TimeS ne auimam perdas, qui capilbmi uon
qucnlurperscculinucs. Odimus maligniim ; dicil nnbis perdis ? Deo omuia numeraia sunt. Onmia rcdinle

aliipiis perseculor, Fac fraudcm ; dicll nobis, Adorn giabii, qui omnia creavit. Non cranl, ct creala sum :

idoliim , dicit nobis, Tlitis pnnc d.rmoniis : sed nos eranl, et non reparabuniur ? Creditc crgo toto corde,
aildivimus, Qui diliyitis Domimim , odite malignum. fralies mci, cl qui ditigiiis Dominum, odile matiyiiiini.

Aiidivimus quidem, sed si non fceerinuis, saevit ille.

Fortes eslote, non soliim in diligendo Dcnm, scd eliniu

Usqucquo s;cvii? quid cst ablalurus? Responde in odicndo maliguum. Ncmo vos icne.it ; potentinr
qiiare Cliristi.inus es ? proptcr rrterunm hasreditatem, esi quivos vocavii, oinnipolciis cst 1
; foiiioresl otiini

anpropier lerrenamfelicii.ilcm? lurli, superior csl oilini excclso. Filius Dei pro noliis
Interrng.i fidera tnam,
pone in caiasta '
coiiscicnti:c aniinani luam , tnrque inortuus cst ; seciirus esio acceplurum lc vitain ipsius,

leipsuin liniore judicii. respondecui crcdideris, qnarn qui pignus babes morlem ipsius. Pro quibus euini
ercdideris. Dicis mibi : ln Cliri&lum crcdidi. Quid libi mortuus est ? nuiiiquid pio jnstis ? Paulum interroga.
promisilChrislus,iiisiqiiodi>slcuditinsc?Quidoslcndit Elcnim Clirislus pio impiis morluus est (Rom. v, 0).

in se ? Morlinis est. et rcsurrexit, ascendit in cajliim. Impius eras, et morluus cst pro lc, juslificilus es, el

Vis scqui ? Imitare passiouein, exspccia prnmissionem deseret te? Qui jiistificavil iinpium, relinquet piuiu ?
Qnid ergo libi ablatnriis cst sxviens, cuin copperis Qtii diliyiiis Dominum, odilc maliynum. Nemo limeal :
odissc malignum, quiadiligis Dnininum ? quid ablatu- Custodit Dominus animas servorum suorum, dc muiiu
rus? Palrimonium : numquid rcelnm? Posiremo quid- peccaloris erueteas.

quid libi dedil Deus, tollat illc (non lollil qnidem, si

18. [vers. II ] Scd forte dicturus es : Perdo Iticcin

non vult Dcus , si aulrm vult Deus, Inllit quod dedit istam. L.ix ortu est justo. Qiiam liiccm limiS nc per-
Dcus, ne se tibi auferat ipse Deus) : Deum libi nemo das? times ne in lencbris sis? Noli liinerc no perdas
tollct, tu tibi illum lollis, si illum fugis. lucem , imo tinic ne dum cavcs peidere islam lucem,
17. Fortc rcspondcs : Non curo de patrimouio pcrdas illain lucem veram. Quain tiinesciiim perdere,
nicn ; Dominus dcdil. Dominus ebstulil ; pnssum dicere, videmus quibus donala est, eum quihus libi cominu-
Sicut Domino piacuil, ila factum esl (Job i, 21) ; sed nis esl. Nuniquid soli boni vident isluin solem, cimi
tiinco ne occidat ine. Iloc est lolum. Audi ergo Psal- facial oriri solcm' suum super bonos cl malos, ct
inuin coiisolanlem : Custodil Dominus animas servo- pluat super justns cl injiislos (Mtttlh. v, 45)? Isl.nn
Tiim suorum. Quia crgo dixcral siiperius, Qui diligitis luccm vident lecuin iniqiti, videnl tecum lalroties ,

Dominum, odite maliynum ; ne idco limeres odisse vident lecum itnpudici, vidrnt lecum besli.v, ninscat.
inaligiiiim, ne occideret le maliguus, subjecil slalim, vcrmiculi. Qualein lncein juslo scrval, t|tii cl isti*

(ustodit Dominus animas servorum suortim *. Audi istam donal? Merito bauc lucem in fide mailyres vi-
illnm custodicniem animas scrvorum suorum, ct di- dertmt. Qui enim istam conlempseruilt, aliqiiam vide-
ceulcm Nolite limeie : eos qui corpns occidunt, animam rtinl quam dcsideravcruut, qui banc rcspiieruul. l.ux
autem non possunl occidere (Maltk. \, 2S). Occidit cl oria rst juslo, et reclis corde jiicunditas. Nolile pulare

Mss., calista, el caUesla, vel catliasta ; sed pleriquc,

• (|tiia vcrc in miseria fiterunt, cuin in caleua niiihul.k-
ratasla. Isidoro lcclus ferreus est, in quo martvres subjecto
vcrunt. Latus fuit carcer fidclibus, levcs * fucruttl
ipne torqucbantur aliis etiani, iuacliina
propfie seu locus,
:

iu quo servi vincli eX|jonebaulurvendilioui, aut eliaiu opcri

I: i!i«ndo includelianlur. 1
mii. F.r. otallqiiot «ss.,imm non ros tcrreuvt voWnlio-
* veius cod. curb. hoc tanlum luoo , am :nas tustorum res : q:.i iws loeavtt oiimipotcas e.t.
sucrttm. :
rlci ique Mss>., Uiues.
1911 S. AUCUSTINI EI'ISCOPI 12i>1

eatenai ooulllentibus. Ilabcbaiitgaudla lo caiasii,

qui dena , alt : l'.t diem lipminum non coneupiei, tu scit

ChrUluiu praidicabunl luter lonnenia. Lux orta esi ( Jeiem. iVI , 1U ). Qui mibi aliiiin diein osteu-

justo Qua,- lux Orta 0*1 jualo? Qua.' iwn orilur injusio; dis, qui me aliam luccm doces, qui me alia ju.

n.iii isla lux i|iiam facil oriri super bunus cl tnalos. cundilaie perfundis ,
qui aliud milii intus insi-

Esl alia lux qu;c oritur juslo ; de qua luce non sibi iiiias, fecisli me non concupiscere dicm boiniminit

diccnl injusii Etgo eriuvimus a via ve- Utique vidcbat lsaias bomiues in polationc, in luxu-
oria, iu linc :

iilu/ii, etjuilitia tumen non luxit nobis, et sol non ortus ria, in theatris, ct spcctaculis, totuin mundum luxu*

est nobis (Sap. v, 0). Ecce amandu istum solem, iu riari variis nugis ; ct lamen ;lamabat, Non cst gaudere
oculis videre impiis, dicit Dominus. Si hoc uon esl gaudcre, qualc
lenebria cordis Jacuenmt. Quid profuit
Tobias * cacus gaudium vidcbal, iu cujus comparaiiune non eral Imc
i-,lum. et meiile non videre illum ?

rral, el liiium suuin viain Deidooebal.Noslishoc.quia

guiidium? Tanquam si m nosses solem, etalicui l.m-

Tobias filiuin suuni adiiioncbal, cl dicebal, Fili, (ae dahti lucernam diccrcs : Nun csl isla lux. Quare lnx
eleemoiynus, quia eleemosynce non permitltint ire in le- non esl ? Ille pro magno habel, gaudct, exsuliat ; et

nebras (Tob. iv, 7, 41) el loquebaiur ille qui in tene- :

lu dicis : Nou esl ista lux. Aut si quis simiam mirare-

bris erat. Vidclis quia cst alia lux quac oritur juslo, lur, diceres : Non cst ista pulcbritudo. El si forto

cl reciis corde jucundiias? Oculos non babebal,

et illc occupaius esscl circa composilionem membroruni

filio suo dicebal Fac eleemosynas ; eteemosyna:

,
non in illa bestia, et omnes illas congruentias mirarctur
dicerct sibi in lu qui noveras aliam pulchriimlinem, negares islam.
sitttuii ire iu tcnebrat : nec liinuil, ne

cnrde suo lilius IpsiitS, Tu enim clcemosynas non fe- ct dicercs : Non est. Quare? Quia aliam nosti. Sed
. isli : quarc cxcus inibi loqueris ? Ecce eleemosyna; dicis : Ego illam quam vidcbat Isaias, non viileo.

ad tcnebras ic perduxerunt, et quomodo mihi dicis : Crede, et vidcbis. Fortc eniin non babes unde videas
tenebras ? Qnare ille isia esl cnim octilus uude illa pulchritudo videatur. N.un
Eleemosyuts non tinunt ire in

cuiii liducia dicebat, nisi quia aham luccm videb.il? quomodo esl oculus carnis, unde lux isia videatur ,

inammi tenebat, ut ambularcl sed pater sic est oculus cordis, unde illa jucundilas videaiur
Eilius palri : :

alia lux forte ille oculus saucius est, sordidaius est, lurbalus
tilium viam duccbat, ul vivcret. Est ergo
Lux orla est justo, rectis corde est ab ira, ab avarilia, a cupidiiate, a libidine insen-
qux orilur justo : et

jttcmiditus. Vis ill.nn nosse? Esto reclus corde. Quid sata; turbntus est oculus tuus, nnn potesi videre

esl, E*to rccKis corde ? Noli torio corde esse ad illam liicem. Crede, anlcquam videas : sanaberis ,

Dcuni, resislens vohintali ipsius, sii volens illum cur- et videbis. Lux orla est justo , et rectis corde jucun-
ad illum ct senties dilas.
vare ad le, et nnn te dirigere ,

quam norunl oinnes qui recio sunt 20. Jucundamini, ait,;us(i iu Domino:el confilemini
juiundiiaiem,
Lux orta est justo, et rettis corde juctaiditas. memori& snnctilatis ejus. Jam juciuulali in Domini),
corde.
Jam furte Cdiles jam gaudenies in Domino illi confitemini quia nisi
19. [vers. 13.] Jucvndamini, justi.
, ;

vellet, non in illo gaudereinus. Ait enim ipse Domi-

audienles-, Jttcundamini, convivia meditantur, calices

pneparant, rosarum teuipus exspeclant; quia dicium

nus Hwc locutus sum votlt, ut in me pacem
: habeatis

rsl, Juc undamini, justi. Vide qni J sequilur in Domino. :

in mundo autem pressuram (Joan. xvi , 55). Si clni-

Jucundainini, jusli, itt Domino. Exspeclas lempus ve-

stiani estis, prcssuras iu isio mundo speratc; lian-

Doininum babes jucundilaleni , quilliora et mcliora tempora nolite spcrare. Fratres

lis, ut jnciindcris : ,

fallilis vos; quod vobis Evangelium non promitlit

Dominus scmper lecum esl, non liabet tempus; liabes
liabes illtim die. Esto rectns conle, ei • noliie vobis promitlere. Quid dtcal Evangelimn , sci-
illum iiOLte,
jiicundilas. Non cniin jucuudi- tis : cbristianis loquimur ; fidei prajvaricalores esse
semper esl libi de illo

sccundum vera jucun.litas est. non debemus. Evangelium hoc dicit quia in novis-
las qnx esl saeculuin, ,

Non est gaudere tmpiis, dicit simis lempuribtts multa mala, multa scandala, multm
Audi proplietam I>aiam :

22 et lvii, 21). Gauderc quod pressurx, mulL-e iuiquitates abundabunt : scd qni
Oominus (lsai. xlviii, ;

gaudere. Quale gaudium nove- perseveraverit usque in finem , liic satvus eril. AV/u-
vocanl impii, non csl
gescet, inquit, charitas multorum (Mntlh. xxiv, 5-131.
ralqui hnc gaudium improbabat ? Crcd.imus illi, fia-
Qui crgo perseverantcr spii iiu ferbueril, seouulmu
Ires. llomo crat, scd anibo gatidia novcrat. Uiiquc
Apnslolum qui ait Spiriiu ferventes (Rom. xu
iioverat gaudii calicis, qnia bomo eral, novcrai
gau- ,
, , 1 1

noverai gauula cjtis charitas nun relrigescct quia ipsa ciantas Dci
rihun nensBi noverai g:iudium lecii, ;

llle qui nuverat illa, ait dilfusa rsl in cordibns noslris per Spirilum sanciuui
isla sxculana el luxuriosa,
Non est gauderc imptis. duit Dominus. qui dalus est nobis (Id. v, 5). Nemo sibi ergo pro-
pratSUmenS :

Dommiis dtcil ex verilate Do- milt.it qtioil Evangelium non promiltit. Ecce Vtuteut
Scd non dicil liomo ; :

gauderc impiis. Nani illi sibi vidcntur hcliora tempnra, ct focio illud, cl ^ino illud. liomin
inini ', iVon esl

^aiuiere : Ntrn est aulcin gtudcre impiis, dicit, uon cst libi ul allemlas illum qm niin fallilur '. ncc I . :« I-

biniiu, sed Dominus. Unde illo ipsum gaudiuin vl- lil alii|iicm ,
qni libi prunisit uini kk liBlittam, SCll 10

se; elcuin transierinl ista, spcresquia tum illo n-

\x gnnbis in ;t'icriuim ne ciim hic vis icgnarc uequt
coustantcr scnbilur, lobis. A( ud
; ,
l
<
iii totertbui libris
wru, ivbit. lnc babcas jucuiulitnieiii , ncquc illic iiiicuias.
• sic aiii. Kr. et viss. \t Lov., i'.T veruate Donnnus dt u.
< ton. ci Ms»., fhttk,
Noh eH uamUre, elc.
«253 ENAIiHATIO IX PSALMUM XCVil. ij-j
vUlebil omnis cnro tululnre Dci (Lnc iii , f») : ile q,».
IN PdALMUM XCVll Blinill ilixil illeSinioon
ijiii iufaiiteiu accepil in mamis,

ENAKRATIO. « NuiiC diuiiiiis,

DomblO, scrvuin tuiiui in pace
sr.HJJO AD PI.F.BE*. qiioniam videruui oculi mei salutare tiium ld
( n .
.

I [vers. I.] CatUate Domino cnuticum novum. Ni>- 28-30). Nolam fecit Duimnus saluiarc suiim. i Cui
ths liomo novit, veliu non novit. Vetus liomo est ve- iiotnm fecii? parli, an univcrso? Non parli alicui.
ms vila , ct novns lioino nova vila velus vita ex : Nemo fallat, ncmo decipiat, nenio dical , Ecce hic
Adain traliitur nova viia in Christo fonnatur. Dici- esl Chrislus, ecce ilalth. xxiv,
, illic ( 23 ) : qui dicil
mr aiuein in hoc psalmo universo orbi lerrarum ut Ecce hic etl , er.ce illic , partes ostcndil. Cui noium
cantct canlicum novum. Nam aperlius alibi sic ilici- fecil Dominus talulare suum t Andi qnid scquiliir: Ati-
lur, Cnntate Domino canticum novum ; canlnte Domino, te eontpeclum ncnlium revelnvil juslilium tiinm. Dex-
oinnii lerra (Piat. xcv, I ; Ul Inlclliganl qui se pr:u- lcra Dci, biachiuiu Dci, salnlarc Dci
) , cl jnslitia Dei,
ciilunt a cominonione totins orbis terraniin ,
non se Dominus cst salvalor no-ier Jesns Clu isius.
pnssc raulare canticuin novum, quia canticum no- 3. [vert. 3.] i Mcnior fuit inisci icordia: sux J;icob ,

viiiii in loio, non ln paric catitatur. Et hic alleiidili: Cl vcritalis suse domui '
Isracl.iQuidesi.t Memorliiit
el vlrti'lc lioc dici. Et cnm diciiur universn orbi ler- inisericordix et veiitatis? > Ut prouiitlerel , miserlus
rariim ul canirt cauticiim nnvum , lioc inlelligiiiir , esi ; quia promisit ei exhibuit misericordiam , veriias
quia pax cantat canlicum novum. Cantate Domino coiisecuta est : niiseiicordia prxmisil promissionem.
canticum ncvum; quoniam mirabilia fecit Dominut. promissio reddidil verilalem. Memorfuil misericordim
Qnae mirabilia? Ecce modo legebalur Evangcliuin , ct sum Jacob , el veritalit sum domui Isrnel. Et quid ?
audivimus mirabilia Domini. Efferebalur morinus uni- tantum Jacob , et tantum domui Israel ? Domus Ju-
cus malris sux. qux erat vidua : Iniserius Domiims dawriim et propago ill.i Abrahx secunduiu carnein
fccit illos siare ; deposueruut illum ; et dixit ,
Juvc- solet dici domiis Israel
, et Israel Jacob. Jacob cuini

itit, livi dico, surge. Etsedil ille niorluus, et coepil lo- Minslsaac, Isiac autcui ipse lilius Abrahas. ErgoJa-
qui, clreddiditilluminairi su;e (Luc. vii, 12-15). Ecce cob neuosAhrabx fuil; ci <le Jacob duodecim lilii,
mirabilia fccit Dominus; sed nnilto majora mirabilia et de duodecim filiis universa prop.igo Judieoruiii.
sunl, (]uod lotinn orbem lcrr.iiuni a ntorte sempi- Numquid illis tanliim proniissus csl Clnistus? Si dis-
icrua erexil, quain quod iuiicum filium mairis vidux eutias qiiid sit Israel , Isracli prnmissiis osl Chiisttis.

resiiscilavil. Cantate ergo Domino canticum novum : Isncl cst Vidcns Detini. Videbimus per specicm , si
quoniam mirubilia fecil Dominnt. Qux mirabilia ? iitinc videamus pcr Gdem. Ilabeat oculos (ides nnstra,

Audi : Sanavit ei dextera ejut et bracliium sanctum etexhibcbiiur veritas fidei : credanius ir. eum quein non
ejus. Quoil est brachium sanctum Domini ? Dominus vidcmus , el gaudenics videbimus ; desidereinus uou
nosier Jestis Christtis. Auili Isaiain : Quit credidit visuni, el frtiemur viso. Ergo el inodo Israel per fi-

nudilni uoslro ? et brachium Dotnini cui revelalum esl dcm; tiincaulcni Israel per spcciem, f.icic ad faciem.
( Isni. liii, 1 )? Brachinm crgo sanctum et dexiera Non jani per speculuin, non in xnigmaie (I Cor. r.m ,

ipsius , idcm ipse est. Ergo Dominus noster Jesus 12); scd ,
qiicmadinodiim dicium est a Joamic ,

Cltrisltis brachium Dei , et dcxtera Dci : proptcrea , i Dilcctissimi ,nomlum apparuii

filii Dei sumus, ct
Sanavit ei. Non dicium est lantum , Sanavit oibcni quid erimus cum apparuerit, similes ci
: sctmus quia
lerrarum dcxlcra ejus; sed , Sanavit ei. Mulli enim eiimus ; quoniam videbimus eum sicuii esi > (1 Joan.
sanaiitiir sibi , non ei. Ecce quani inulii cupiunt sa- iil ,2 ). Ad hanc visioncm parale eorda vcslra,
tiiiaiein islam corporalcin , et ab illo accipiunt; ab ad hoc gaudium parate animas vcstras quomo- :

illo sanantur, el uon illi sanantiir? Quomodo ab illo do si solem vellet Deus osiend<'re. moneret u»
saiiantnr, ct non illi sauanlui? Accepta saniiate !a- octilos parareiis carnis; sed quia sapienthe sna:
sciviunt : qui a^groti casti eram, sanali adulteri liunt speciem vobisdignatur ostendere, paraie oculos cor-
qui cum xgrolarent , neuiinem hcdebant , receptis dis. Dcati iiiundi corde, quoniam i|.si Deuin videbuul
viribus invaduut cl opprimunt innoceuies : sanali ( Mutlh. v, 8 ). Memur fuil misericordia; tum Jacob, el
sunt, sed non ei. Quis esl qui sanaturei? Qni iutiis verilatit sum domui Israel. Quis csl iste Israel ? Ne forlc
sanalur.Qiiis est qui intus sanaiur? Qui crcdit in cum unain gcntem cogites Judasorum, audiquod sequitur:
ut cum ' inlerius fueril sanatus , in novum homineni Yidertinl omnct fines terrm sniutnre Dci nostri. Nou
reformalus ,
postea et hoc quod languet ad lcmpus dicluiii csl , omnis terra ; sed , omnes ftnes tcrrm
caro ista mortalis , recipiat in fine et ipsa suam per- qiiomodo dicitur, a tcimino usquc ad tenninum. Ne-
feclissimam sanitalem. Sanemur ergo ci. Ul auiem nio concidat, neino dissipe. ; forlis esl iinilas Christi.Tiv

sa.ieimit* ei , crcdamtts in dextcram ejus ; quia sana- liini cmil , qui tanlum prelium dcdil : Vidernnt om-
vii ei dcxlera ejus et bracliium snnctnm ejns. nes fvus lerres salulare Dei nostri.
2. [vcrs. 2.] Notum fecit Dominus salutare SHiim. i. [vcrs. -l.JQuia ergo viderunt, Jubilate Deo, uni-
Ipsa dextera, ipsum brachium, ipsum salmare Donii- versn lerra. Jam noslis qtiid sit jubilarc. Gaudcle cr
uus nosler Jcsus Christus , de quo diclutn est , El loquimiiii.Si quodgaudctisloqiii non potcslis, jubilalei
g:iudium vcsirum expriinai jubilalio, si non jvotcs}
sic mss. At Edd., el
• cum : raulo pc-st, reformatur : ct
1
it^r^, recipiet. Sic plurcs Mss. At Kdd., domits.
H.V. s. Aiir.usTiNi Eiisr.oii \t:,r,

locntio : non fii laineu mnium gaudium ; cnr non In- Eoce lunditur; videamiis qucmadmodum snnel : Pro-

cuai Dcuiii suuiu , noa laecal nmnera ejm. 81 lilti ptci i'hi.,/, inquit , ttr Dnminnm rogavi, ul anferrel tum
lnqueris, libi sanatus es; si ci le sanavit dexicra pJhb, u me; et d.xit milii. Suflicit tibi gralia mca ; uam rirfits

ci loi|uere cui sanatus cs. • Yidorunl omnes line* i» lufnmttttlc perficitur. Ego lubain , inquit illc fabri-
oaior, prrliccre volo nnu perflciam lundam
lerra aaluiare Dei imstri. lubllaie Dco uuiveraa
, ; uisi : in

lerra caniate, rt exsuliate , et psallite.

;
infnmilate virlut pcr/icitur. 1 .1 audi j.im ips.nu lubam

5. vara. 5. ] Ptallite Domino Dco noslro in citliara, duclilcm bcne sunanlom : Qunndoinfirmur, tunc potent
[

in ci//iara et voce ptalmi. P-iilliic non vocc sola »s-

, ;
sum (
II (lor. xii, 7-10). Et ipse Aposlnlus, lanqiiaui

simule opera , ul non lantuni c.inlciis , seil ct opcrc- apostolus bocKDl C.bristo, ba-rens illi dcxtora: de qu»

miiii. Qui canlal el operalur, psallil in citliara cl in lencliir mallcus ut produoal lubain , in illa dcxU^ra

vsnlterio. pnsitus facit cl ipse dc ipso mallco ; dicil dc quibus-

6, rcrs. ] Et vidc qualia organa adjiingunlur

'
dam, Quos tradidi satanas, ut discunt non blaspliimttre
[

in similitiidinibus : In tubis duclilibux et voce tubte (

I Tim. 1, 20). Tradidit mallco lundcndns. Male so-

eorncec. Qttid sibi volunt tub;c duciilcs ct lubx cor- naliani antoquain pmducerentur ; fortc producii el

nc;c? Duciilcs tubx wreaB sunt, iumlenda producua- facti tuba;dticiilos, amissa blaspbemia, laudcs Domiui

iur. Si lundendo, ergo vapulando. Eritis lnbaa ducti- sonuerunt. II. suul ttikc ductilcs.

les, ad laudem Dci produCUD, si cum liibulamini 7. Yox lubne corne;c quid esl? Cornu excedit car-
prniieialis : tribulalio lunsio, profecuis produclio esl. ncm : ncccssc esl ul carnrm superando sil firmuni

Tuba ductilis erat Job ,

quando rcpenlc percussus ad pcrdiirandum, ct capax vocis. Sed unde hoc ?

damnia ct orbitate Qliornm, tunsi»ne illa lantx Quia carncm snperavil. Qui vult esse tuba coruca,
lanlia
tiibulaiionis factus tuba ductilis, somiit : Dominus superel oarnen.. Qnid esl, sitperct carnem? Transcen-

dcdtt , Dominus al>slw/il ; ticut Domino placuit ita fa- dat carnalcs .iffccius, vincai carualcs libidines. Audi

cmm etl : tit nomen Domini benedictum.

Qiiomodo so- tubas cornoas : < Si autem resurrexistis citni C.bri-

i|iiam snavcin sonum dedit Ista duciitis tuba sto, > Aposlolus dicit, « qu;c sursum sunt qu.orile,
noit ! !

a.lliuc tunditur: datus cst in polestalcm, iit ct c:\ro ubi Christus esl in dextero Dci ssdens ;
qu stusiini
sra- sunl sapitc, non qux supcr (erram
ejus pcrcmcrciur; pcicussa est. ccepit pnlreseerc,
1 (Colost. 111. 1 eli).

lcrc vermibus. Sopposila Eva ad seduclionem uxor , Quid csi, < quaa sursum sunt qua:riic? • Id cst, car-

ojus servata ad minisleriuni diaboli, non ad snlaliinn nem exccdite, nolite carnalia cogiiarc. Nondum canl
inaiiti, snggeril blasphcmiam; nnn obtempcrat ille. luli.o cornca?, quibus adhuc ila loqucbatur : < Fra-

Oblcmperavit Adam Ev;e in paradiso (Gen. m ,

C) tres, non pmui vobis loqui quwi spirituatibus, sed

repellit Adam Evam in stercore.-ln siercore enim sa- quasi carnalibus. Tanqnam parvulis in Chrislo, lac

debat Job , cum flucrel et putresecrct vermibus. Me- vobis polum dcdi, nnn cscam neque oniui potcratis: ;

lior Job putris in stcrfore, quam illc iutcger in para- sed nec adbnc qtiidem potcsiis; estis cnim adbur

diso. Sed adlmc illa Eva eral, jam ille Adam non carnales. 1 Ergo non cranl iuba? oorne.o, quia non
cral. Itcspoudil Evx pra>parat.r ad islam supplanla- excesseranl carneni. Cornu et carni hxrel, et carncin

linnein ct icntalionem , et ait illi : (Eccc niidivimus excedit; et qtianquam de carne oriatur, superat car-

qanmudu HindiUir tuba isia. 1'erctissit eum diabolus a nem. Si es' crgo ex carnali spiritualis; adbuc carne
cipite usque ad pedes gravi vulncre, el puircscens vcr- calras terram, el spiritti erumpis in coelum : In carne
inilius, seilebat in stercorc. Audivimus qiiemadmoduin enim ambulantes, inquit, uon secundum carnem mili-

liinsus esl; audiamus qnnmodo sonel : lubx bujns du- fiinms (II C01. x, S). Nam illnd quibus dixil Apnsto-

ciilis dulcero vocem, si placet, andiamus.) Locuta es, lus, fratres, non praHertuiliamus. Qbid illis ait, uude
inquit , tanquam una ex insipientibus mulieiibus. S> probarel illos camales carnalia saperc, ct nondiim
bonn pcrccpimus de manu, Dominl, mala non sustinebimus f.iclos tubns cnrneas? < Cum cnim dicit uuusqiiisipic

(Jub\, 1 )? sonnm fortcin ! o sonuin dulccm Qucm ! vcslrum, Ego som Patili; alius, Ego Apollo; alius

non dorinientcin excilct sonus isie? nuem non excitel autcm, Ego Copltx : nonne carnales estis, el secuii-

prasumptio iu Dco, ut advcrsns diabolum securus pro- dum bominem amhulaiis? Quid est auiem Apullo?

ccdai in prxlium ; non suis viribus oblenlurus, sed quid aulem raulus? Minisiri Dei, pcr qnos ciodi-
i!li:ts qili probat? Quia ipsc eliam tnndit; nou enim distis. Ego pl.mlavi, Apollo ri^avil; sod Dcus iu-

l.iceiel nnlleus '

de seipso. Dc illius oniin diaboli cromenliim ilodit > (I Cor. 1, 12, e< 111, l-C). Vuli illos

pcena futura propbcla rommemorans ail : Coutritus orgo m;i ab spc quam in bominc posueranl, et ron-
est mnlleus universa: terrm (ierem. L.25). Matlcum Imgore spirilu.ilia Chrisii; ut posscnl cssc I11U0 cm-
univcrsx tcrrx , diabolum voluit inletligi. Dc ipso n ex, si stiperarent carncin. Fratres, nolile intnlLiie

malloo in nunu Doi posito, id csl in pnlestaie Doi fralribus quos nnndiim converlit misericordia Dci;
tnniluutur duoliles lub.o, ul resonent laudcs Dei. Vi- novorilis quia quamditi hoc facilis, carnem sopiiis.

deic quoniailnioiliiiii ( audoo dicere, fratros mei ,) de Tuha uon est illa i|n.o dclectat aures Dei : insulla-

isto inalleo ollain Aposlolus lundchalur : /n 111119111(11- lionis luba infrucluosiim bclliim facit. Tuba conie*
dine , inquit , f «'«/a/ionuin ne. extollar, datut eu milii le origal advorsus diabolum, non tuba carnea advcr-
Siiinnlus carnit mcm angclut sttiumv. «ni me colaphitct.
• sio vtss. At HH.| rics eigo, olo. oauloi|ue pi*». WffMtt
'
Sic polioros Mss. Alii, mnllcitm. \t IdJ , m.Ulcot. pes in ca-tttm
 1257 ENARRATIO IN PSALMUM XCVHI. 1258
6us fratrem luum. in tubis ductilibus et voce tubm cvr- (imes nc veniat. Corrige te, ut non ores contra te.
1
ttecc jubilale in conspeclu regis Domirii .

8. \vers. 7-9.] Et vobis jubilantibus et exsultan- IN PSALMUM XCVIII

tibus in tubis duclilibus cl in voce tubse corneae, quid ENARRATIO.
sequilur ? Commoveatur mare et plenitudo ejus. Fra- SERMO AD PLEBEH.
tres, praedicanlibus veritalcm Apostolis, tanquam tu- 1. Fratres, notum esse jam debetCliaritnti vestrre,
bis ductilibus et lubis corneis, cotnmotuni est mare, lanquain liliis Ecclesise, et eruditis in scliola Christi'
surrexerunt f.iiclus.creverunl lempeslates, factae sunt per omncs Litteras antiquorim patrum
nosirorum,
persecutiones Ecclesiae. Unde commolum est mare? qui scripscrunt verba Dei, et magnalia
Dei, nobis eos
Cum jubilabatur, cum psallebalur Deo; Dei aures consulere voluisse, qui futuri cramus hoc
tempore
delectabanlur, maris flucms excitabantur. Commo- jam credentes in Cbristum ; qui opportuno tempore
veatur mare et ptcnitudo ejus, orbis lerrm et omnes venil ad nos, primo buinilis, postea vcnturus excel-
habilantes in eo. Commoveatur mare in pcrsecutio- sus. Primo enim venit ante judicem statunis postea :

nibus. Flumina plaudenl manibus in idipsum. Mo- venturus est judex sessurus, ul ante illum siel
pro
veatur mare, ct flumina plaudeut manibus in id- merilo suo genus bumanum. Praicesseruiit
autcm
ipsum : fiunt pcrscculioiies, et gaudent sancli in illum mulli pra?cones, tanquam judicem
magnum, et
Deum. Unde flumina plaudent manibus? quid cst, hunc adbuc in humilitate
venlurum. Mulii pracones
plaudcre mauibus? Gaudere operibus. Plauderc, prKcesserunt adhuc nasciturum de virgine Maria,
gaudcrc est ; manibus , operibus. Quae flumina ? fiitnrum infantem, et suciurum 'lac fiiiuriiin parvu- ;

Quos Deus fecit flumina, dando illis illam aquam lum, Veibum Dci per quod facla sunt oinnia,
pr.rces-
Spiriluiu sanclum. Si quis sitil, inquit, veniat ct bi- scrunt multi pr.i cones, et dixerunt futur.i ista
lem-
but. Qui credit in me, flumina aqum vivm fluent de pora sed ita dixcrunt, ut quibusdam figuris
:
rcrum
ventre ejut (Joan. vn, 37-39). Ista flumina manibus tegcrcnt scntentias suas, ipsumque velamen quo
plaudebant, ista fltiminao|>ci'ibus gaudebanl,ct Deum tecta esl vcritas in Libris antiquorum, tunc
tollere-
bcncdiccbanl. tur, quando jam ipsa verilas de lcrra
oriretur. Sic
9. ilontes exsullnbunt a facie Domini*, quoniam enim dicitur in psalmo : Veritas de terra orta est, et
venit, quoniam venil judicare terram. Magni, monlcs. justitia de caelo prospexil (Psal. lxxxiv, 12). Modo
Venit Deus judicare terram, et gaudcnt. Sunt enim ergo tota intcniio nostra quando Psalmum audi- est,
munles, qut vcnluro Dnmino judicare terram, con- nius, quando Propheiam, quando Legem, quas
omnia
trcuiiscent. Ergo suui montes boni , sunt niontes antequam veniret in carne Dominus nosier Jesus
uiali : monles boni, lnagnitudo spirilnalis; monles Chrisius, eonscripla sunt, Chrislum ibi videre, Cliri-
mali, tumor supcrbix*. Montes exsultabuni a facie Do- sluin ibi intclligere. Intendat ergo nobiscum Charilas
nnni, quoniam venil, quoniam veuit judicare terram. veslra ad isluin psalmum.etquajramus bicClirisium:
Quare veniet, et quomodo veniel? Quoniam venit ju- utii|iic apparebilqiK-crentilms.qui primo apparuil non
dicnre lerram. Judicabil orbcm terrm in juslitia, et po- qu.irciitibus; et non deserel dcsideranles se,
qui
pulos in mquilate. Gaudeant ergo monles ; illc cniui redemit negligentes se. Ecce de illo coepil Psalmus,
doii injusle judicabil. Vcnluro forte aliquo judicc ho- dc illo dicilor:
mine, cuinonpoteslpatereconscientia, conlremiscant 2. [vers.i.] Dominus regnnvit, irascantur populi.
bomines etiam innocentes, si ab ipso exspectani prae- Ceepit enim regnare Dominus noster Jesus Christus,
miiim laudis, vcl timent pcenam damnalinnis : quando coepil prsedicari , posiquam resurrexit a mortuis et
ilie venict qui falli non potcst, gaudeaiit inontes, se- ascendit in ccelum, posteaquam implevit discipulos
curi gaudeant ; illuminabuntur ab eo, non damna- suos fiducia Spiritus sancti, ut non limerenl mortem,
buntiir; gaudeant, qnia veniet Domious judicarc or- quam ille jam occiderat in se. Coepil ergo praedicari
bem tcrrarum in a?quitale ; ac si moutcs justi gau- Doniinus Cliristus, ut in illum crederent qui saluteni
dent, iniqui contremiscant. Sed ecce nonduin venii, haberc vcllent ; el irali sunt popuii qui idola colebanl.

quid opus est ut tremant ? Coiriganlur, et gaudeanl. liascebautur qui colebant quod fccerani, quia an-
ln poieslaie tua cst quomodo exspectes veuturum nuntiabatur illc a quo facii sunt. Uiique ille annun-
Cbristum. Ideo diffcrt venire, ut cum venerit non te liabat per discipulos suos seipsum ,
qui illos volebat
damnet. Ecce nondum venit, ille in coelo cst, lu in converti ad eum a quo facti erant, el avcrti ab eij
lcrta : ille differl adventum, tu noli differrc consi- qua; ipsi fccerant. llli pro idolo suo irascebantur Do-
linin. Adventus ipsius durits estduris, miiis est piis. mino suo, qui si pro idolo suo irascercnlur servo suo,
Vide ergo niodo lu qui sis : si durus, licet libi mile- damnandi erant. Melior enim scrvus eorum, quiim
scere; si mitis, jain gaude ventiirum. Cbristianus idolum eorum : servum enim eorum Deus lecit, ido-
cnim es. 1 la , inquis. Credo quod oras, ct dicis : Advenial lum eorum fabcr fecit. Sic irascebautur pro idolo suo,
regnum tuum (ilattli. vi, 10). Optas ut veniat, quein ul irasci non limerent Domino suo. Sed irascantur,
piNvdictum est, non jussum ; in propbctia euim dici-
Mss. plerique Julilntc Donuno in conspectu rcqis ro-
• :

nrini; el quiuaui Jnblale fieo in cunspectu tegi-i twmi-

: tur, Dominus regnavit, irascantur populi. Est quod fial
no. Anud Lxx legitur : jubilute in conspcctu regis jjo-
et ae populis irascentibus : illi irascanlur, cl in iia
mino.
1 Mss., ii fucie r>e\. * Sic Mss. Edd. vero, sutfitnium.
Patroi.. XXXVII. (Quarante.J
12<>9 S. AUCUSTINI FPISCOPI ISHO

ipeornm mwryrei eoronuntur Quid feccrunt tuuun- qui uovcriinl lingitam illam liclir.ram ;
quia liehraa

ilaioribus «crbl vorllalis, uubibus Cbriati clrcum- liugua diciiun est Chcrubitn ; ct dixcrunt essu Clicru-

euniilius orlicni teirarum cl compluenlibus agrum bim Pteniludincm scieniix. Ergo quia snpcral Dcus
Dci ! Quid iilis fecerunl qni irascebantur, nisi ut in- onincm scicutiam , supcr plciiitiidincm scicntirn sc-
li-rnianns eonmi carnaflligercntr.el in nianiluis Cliri- dcrc dicit.ir. Sit in tc crgo pleniludo scientix, et
siispiiiluscurniiarelui? Nccipsacaroqtianipersociilo- cris ct tu scdcs Dci. Scd fortcdicturus es : Etqirando
ivs necidere poiucrnui, ita mortua est ut in xiernum in inc crit pirnitiido scienii.e ? ci quis potest ad tantum
rnturirci : habebil rnini lempus suum qtio resorgatct culmen '
pervcnire, ut sit in illo plenitudo scicnti.c >

ipsa : quia lesnrrcciiiuiem rarnia jam osiendit Domi- Pulas lioc vclle Deum, ut sit in nobis ista plcnitudo
niis in seipso. lude illam vnliiil a nnliis accipcre, ul scii-nti.i', ut noverimus am quot sint slelhr. ant i|imt

(lc Aosira posscmns nmi dcspcrarc. Frgn. Iratros. sinl grana, nou dico arenc, scd trilici, aul quoi poma
caro servoniin qiiafl) neciderunl enltnrcs idolnrmn ,
peudcaut inarbore? llle novit nmnia ;
quia capilli

resorgel in lenipore suo : idola qux fregit Cbristua , nostri numcrati sunt Dco (Matth. x, 30). Scd al.a cst

tmnquam ilerum facict f.dicr. Audistis, cuni Jcrcmiaa picniludo scionii.c qtiam voluit linminem IIOSSO ; ad
legeretur anle aposiolicam lectionein, si aureui «D* legem Dei pertinct seientia quam te vnluit babcrc.
piisuistis ; vidi-tis ilii lenipora prxscnlia qil •' nunc tt quis potesi, forte dicas milii, perfecto nossc Le-

sgimus. Dixit eniin : DH qui ealum ei Hrram non gem, ul li.ibcat in se pleniludinem icicnlix Lcgis, ct

[ererunt, pereaui de terraet de sub ctxlo (Jcrem. x, 1 1). pnssit esse srdes Dei ? Noli inrbari ; brcviter libi

Nondixit, l>ii qui txelum ct lcrram non fecenmi, per- diciiurquid babcas.si vis liabcre pleiiitiidincm scicn-

eanl de coclo el dc tcrra ;

qttia. nunqi.am fucriint lix, cl cssescdes Dei : ail enim Apostolus, Plenitudo
iu coelo : scd quid dixit ? Dii qui ecelum et terram non autcm Lcgis charilat (Rom. xtll, 10). ^iuid ergo c»l?

[ccerunt, percant de ttrra. Quasi rcspondil ad lerram, Pcrdidisli loi.iin excusalionem. lulerroga cnr luum,

cl defuit quod rcsponilerct de ccelo, qnia illi non vidc uirum habeal charitaiem.Siesl ibi charitas, cst

fuerunl in codo : ipsam lcrram bis dixit, quia ipsa ibi plcniludo Legis ;
jam in tc habital Dcits, sedes

cst suli CCftlo. Pereunt de terra et de sub ccclo, de lem- Dci faclus cs. Irascantur populi ; quid facient ira-

plis suis. Videlc si non fil, si non ex magna paric scenics populi ei qui facius est sedes Dei? Qui contra

jam faclnm esl : quid enim rcinansii, aul quantimi tc s:eviant, altendis ;
qui iu te sedeat, non atlendis.

rentansii ? Magis rem-inserniil idola in cordibus Pa- Cur-lum faclus es , el lerram limcs? Dicit enim alio

gaiioruni, quaui in locis lcitiplurnm. loco ScripluraDoniinum Deum nostrum diccrc, Cm-
5. Krgo, Donmwt regnavit, iruscantur populi. Qui lum mihi sedes est (lsa. lwi, \). Si ergo et tu ba-

tedel tupcr Cherttbim : subandis, regnaiil. Commo- bcndo plenilndincm scicnli.r, et hahendo cbaritatcin,
vealnr lerra. Itcrmn dixit, frnsrnnfHr populi. Quod uiiipie scdes Dci faclus es, coelum facius es. Non enim
enim dixii, Domimu ; tioc repelivit, Qui sedet super lioc cceluni ncolis his nosiris quod suspicimus, vahlc

Cherubim : el quod dixit , regnavit, gubaudiri fecil iu preliosum est Dco. Ccelnm Dei, aniimc sanct.e smil

qnod ait, lrascantur populi ; lioc dixit, ccelum Dei, mentes Aiigclnrum snnt, et oinnes meutes
alio vcisu : cl

CommoveoXm terra. Quid sunt enim populi, nisi lerra? servoruin ejos. Lrgo irascantur popnli, coinmovealur

Qiianiuni polesl iiascatur lerra ci qni jam sedet in lerra; qnld facluri, aut quid f.tctura sedi Dei, et «cclo

Fuii cnim Dominus cl in terra, ct assnmpsit ubi sedcl Deus?

eeelo.
qna csset in lcrra. Induil sc carncni, et 4. [vers. 2.] Dominus in Sion magnns, et exceltwest
lcrrain in
irascentes populos. Ne iram popu- tnper omnes populot. Dominus in Sion niagnus et
prior voluit pati
volnit ct cxcclsusest. Rccc, si nbsciiruin libi erai, quia dictuni
lorum limercni servi cjns, prior illam pali :

cst, Qui sedet super Cherubim, r.esciebas qnitl est Chc-

quia nccessaria crat ira populorum scrvis ejus,
ul a

ipsas tribulatinnos ctira- rtibiin ct forte libi ligurabas animo quaindam callio-
peecatis suis omnibus pcr ;

ainarum poculum prior meili- dram coelesten», ingentem, gemmalam, el ipsam di-
reiiiur, el sanarcntiir;
ccbas Cberubim, carnali scnsu volitans per pbanta-
cns liibit, nc lnberc liniercl xgrotus. F.rgo, Dominut
populi quia smata diclum csltibi quia Chcrubim plcniludo scicn-
r.giwvil, iruscuntur populi : irascanlur
:
,

irascuntur, tia? est ; ct dictuin esl quia plenitudo scienli:c , non

ie ira Ipsorum mutta bona facit Deus. lili

ciijuslibel scientiae, scd plcniliido scienlix' Legis uli-

ct scrvi Del purganliir; quia exercentnr, cnruiiantur.
cst liotnini el ne dcsperares dc ipsa scienlia Lcgi-,
Iriisctimur populi. Qui sedel super Cherubim
reguavit lis ;

brevilcr libi dictum est, Plenitudo Leijis charitas. Ila-

commoveatur tena. Cbernbim scdes Deiest.sicut
beto crgn chai italcm in Deum et iu proximtmi el
Scriplnrai traduni, ccaleslis quicdam scdcs subllmls,
,

sedes Dci pcrlinebis ad Cherubini. Scd si adliuc

quaui nos non videmus; scdvcrbum Dci novil illam.
ci is ;

non audi quid sequatur Dominut iu Sien

tanquam scdem suam, cl ipsum Vcrbum Dci cl Intelligis , :
novit
Dcns. Non WOjjRM, Qiiciii libidixi snpcr Cherubim, in Si"ii nia-
Splrilus Dci Oixii servis Dci ubl sedeat
,,,,,, sic sedet Deus, quomodo homn scd tu si vis :
m gnus esi. Jani quxre quiil est Sion ? Sion ii(i\iiiu<

ledesDcl cris; sic civilal.in Dei esSOi Slon dictJ eslcivilas nu.eest Jeru-
Mtdcatin tel
v
•.>,, si bonna eris,
Thr S.ilem dicta aulem e\ inlcrprclalionc ipiad.iin noincn
niiin scriptum esl, Sedet sttpientia', animn juati. i- ;

nus cuini, latine sedes dieilttr, Nam el Ipsutii Cltertt- 1

Vox, cnlmen, ibeal a U>s. ct locc iit MMMMi qulUMI
inferptetati Mllll quidam qiild (licoreliu laline, luheol, nd Matum.
Imn
 12«! ENARRATIO IN PSAUIUM XCVIII. 1262
accipicns, quia Sioi» Spcculalin dicitur, iil csi visinri oremus proillis; ci ul uxauiliamur , jcjunemiis pro
conleraplalio. Speculari cnim prospicere e^t, vcl illis. Non cniin nos nosira jejunia cilcbramiis pcrdies
conspicere, vel inlendere nl vidcas. Esl auieni Sion festos illorum. Alia snnt jcjunia noslra qua; cclebra-
nmnis anima, si inlcndil videre lucem i]n.i: videnda mus |»er dics Pasclix futuros, pcr alia aique alia qu.-c
cst '. Nam si ad snam allenderil, leneliratnr : si ad soleinnia nobis sunl iu ChristO per islos auleui dies :

lucem illius atlenderit, illuminalur. Qnia tamen uia- ad hoc jejunamns, ul quando ipsi Ixlanlur, nos
pru
nifesium esi Sion civiiaiem Dei esse; quic esi civitas iliis gcmainus. Lxtiiiaenim sua admoncnl ' dolorcm
Dei, nisi sancta Ecclesia ? Ilomines cniin amantes se noslrum el faciunt nus rccordari quani miscri sillt
,

invicem, et anianies Deum Euum qui iu illis liabitat, adhuc. Seil quia \idcnius iiiullus indelibcralos, ubi el

faciunt civitatem Dco. (Jiiia lege quadam civitas con- nos fuiinus, ncc de dcsperare dchemus. Elsi adhuc
illis

linelur; lex ipsa eorum, cliaritas est; ct ipsa cliari- irascuulur, nosoreiniis;ctsiadhuc commovclur
parii-
tas, Deus esl : apcrle enini scriptuui esl, Deus charilat cula lerra: quae rcmansit, nos pcrmaiicaniiis in
gemilu
est (I Joan. iv, 8). Qui erjjo plemis esi cliariiaic, ple- pro ipsis, ut et illis Deus tribuat inlcllccium, et no-
nus est Deo ; e| mulii plrni charilate, civitatem fa- biscum audiant voccs islas, de quibns modo gandeinus.
1'iuni Deo. Uta civitas Dei vocatur Sion : ergo Eccle- Dumiuus in Sion niagnus, et excelsut est super omnet
siaest Sion. Inilla est raagnus Dcus. Im illa esio, et populos.
noneril prrcler le Deus. Cuni aulein fiicril in ic Dcus, 6. [vers. 3, i.] Confiteanlur nomini tuo niagiio. Ipsi
quia lu faclus es de Sion, inembruui de Sion, civis de omnes populi , super quos uiaguus es in Sion , jam
Sion, pcrlinens ad socielalcm populi Dci ; excclstn in conjiieantur nomini tuo magno. Parvum nomen
fuit

le crit Peus supcr omues populos. super illos qui tiuiui, quando irascebanlur : facium csl magnum jam ;

irascuutur, aui supcr illos qui irascebanlur. Pulalis confiicantur. Quoiuodo dicimus parvum fuissenomen
cuim quia tunc irascebantiir, el modo non irascunlur? Chrisli , antequam prxclarc diiTamarctur Christus
?

Irjsci.bantur lunc : sed quia plurcs eranl, aperle ira- Quia nomcn ipsius fama ipsius dicilur. Parvum nu-
Eccbanlur; modVi quia pauei facti suut,oc< ulic irascun nieu crat; jam modo nomen magnum facium csi. Qux
tur. Intcrim fracta est audacia ; Gnietur ei iracnmlia. gens esl qux non audivit nomen Cbrisii? Jam ergo
5. Puiatis enim, fraires, quia illi quorum bestcnio inaguo nomiui tuo confileaniur populi qni anic (iarvo
die organa concrcpabant, non irascunlur dc jcjuniis uomini luo irasceb:mtur : Confiteantur noniuri tuo ma-
nostris? Non aulem eis irascamur, scd pro eis jeju- gno. Quareconfiteantur? Quoniam terribile et sanctum
neuius. Dixji enim ncbis Dominus Dcus noster qui est.Ipsum iiomcii tuum terrihile el sauctura est. Sic
sedct in nobis, ipse nobis mandavit ut oremus pro prxdicatur crucifixus, sic prxdicaiur humiliaius, sic
iniuiicis noslris , oremus pro persequenlibus nos pncdiratur judicatus , ut vcniat ct excelsus , veniat
(Mattli. v. H) : ct cum bo« facit Ecclesia, propc vivus ,
in virlute veuiat judicaturns. Modo parcit po-
linili sunl perseculores. Exaudila est enim ciim boc pulis blasphcmanlibus , (|uia paticnlia Dei ad prxni-
faccrel, etexaudiiur cuin boc facil : pr&valchaul malo tcnliauiadducit (Rom. u, 4).Non enim qni modo par-
tuo, finiti sunt bono suo. Quoruodo cnim linili suut, cil , semper habet parcere ; aut qui modo pradicalur
vullis nosse ? Manduoili sunl ah Ecclesia. Quajris illos ut timeaiur, non est venlurus ut judicet. Yenturus
in sc, ct non invcnis ; quxre iu ca qux iilos mandu- est ,
fratres mei , veniurus csl : timeamus illum , et
cavit, ct in visceribus cjus inveniuntur. Transcuntes sic vivamus ,
ut ad dexterarn illius inveniamur. Ven-
cnini ad Ecclesiam , chrisliani facii sunl ; perieruni luriis est cnim , et judicaturus , ul alios ponat ad si-
perseculores, crevcruni prxdicatores. Ideo pcr dies nislram, alios ad dexteram (Matlh. xxv, 31-33).
Et
feslos ipsnruin, quia videinus cos qui reliqui facii uoii illud iacit ipse quomodocumque, ut errct forte in
sunt, insanire adliue in vnluplatibus * suis malis et hominibus, ut qui ad dexieram poneno'us esi, ad sini-
perversis, rogamus pro illis Deuin, ul qui deleclabi- stram ponalur ; aut qui ad sinistram debct slare er-
,

liter audiunt organum , deleclabilius audiant vocem rante Deo ad dexteram ponatur : non potest crrare
Dei.Non enim quod sonatsine ralionedclcclat aurem, ut ibi ponat maliun , ubi ponere debet bonum ; nec
et vcrbuin Deinon deleclat cor. Sed ideo pro illis ibi ponet boiium , ubi debcl ponere malum. Si crrare
oramus, quandu dicbus illorum festis non jejunamus, non poicsi, noserramus, si nou limemus; si auteni
ut fianl sibi ipsi speciaculum. Quando euim viderint limueriraus modo, tunc qtiod timeainus non hahehi-
se, displicebunt sibi ; sed ideo nou sibi displicent mus. Qiioniam terribile el sanctum est ; et lionor regis
quianou se atLendunl. Ebrius non sibi disp!>cct, scd judicium ditigit. Sic ergo limeant eum populi , nt cor-
sobrio displicct. Da hominem qui jam jiicundaiur in rigant se non quasi mulium pra-suincuics de misi! i-
:

Deo, vivit gravilcr, suspiral in illam paccm alernam cordia ipsius, dimitiant se, ct malc vivant; diligii
uuam illi promisit Deus el vide quia qu.indo respcxe- ; cnim misericordiam , sed diligit eljudicium. Qux csi
ril hominem saltantem ad orgaiiuii!, plus illum dolet misericordia? niodo prxdicel
lil tihi veritatem, ul
insanicntem, quam plireueliciim fehricntem. Ergo si modo clamel ad tc ut convcrlaris. Parva misericurdia
noviinus mali illoruni.quia de ipsis malis ei nos li- cst, quia vixisii in malis factis , ci adhuc non te tulit
beraii suinus , dnlcaimis illos ; et si dolcmns illos, cum peec;ires, ttt credcnli ignoseerct pccrala iua?
1
p.irva miscriccrdia cst? Pulas quia sic seinper erit
vetercs Mss., riilcre quod videndnm est.
» siC 51XS. Al Lilil , lullilttulibllS. 1
nuo \iss.,movcnt.
1203 S AUCUSTINI EPISCOM 12C4

ut neininem puuiat? Nuli sic pularo

'. nile , benedicti Paliis mci ptrtipilt regnnm quod tobis
niisericonlia ,
,

saiicluiu noinen ejus 4 /wior regh judi- paralVM esl ab origiue miindi ; non aulem ponal ad si-
Terribilo 81 ;

cium diligii. Injiisluni Ml cniui juditium , el onmino nistiam, inter cos quibus dictuius esl, Ite in igium

nmi cst jmlieiuni , nisi uiei ila rrdduulur sua cuique ,

leterimm ,
qni pra-puralus csl dmbulo et augelis ejut

quisque gessit in eorpore sive bo- (Muitli. xxv, 34, 41). Qui in nobis coronalurus est
quenudmoduin ,

„11111 sive inallim (UCor. v, 10) : el Itonor regis judi- uon inerita noslra , sed doua sua ,
qiiantum debct
,

tium diligil. ErgO limcainus, crgo laciamus justlliain ,

cxaliari? Exaltaie Domiiium Deum notlrum.

rrgo faciainus xquiiutcm.

9. ii adorate scubellum pedum ejus ,
qiioniain tan-

7. Sed qnis facit a-quiiatem? quis facil jtislitiam? cius cst '. Quid habcmus adoraru? Scubellum pedum

llomo peccator, lionio iniquus , lioino perversus, ejus. Stippedanciiin diciiur scabellum. Quod dicuui
Gr.ee OitoniSiov dixerunl Laliui scabellum
liomo avcrsus a lucc vcritatis? Quid debel facere i , ; et alii

homo? Convericre sc tanium ad Deum, ut ipsc in illo dixerunt , suppeduneum. Sed videte, fralrcs, quid nos

forinet aquilalein, quam ipse forniare non potesl, scd

jubcal adorare. Alio loco Scripluraruin dicittir : Cat-

defurniare. Idoneus est homo ad vnlnerandum se lum milii sedes est , tcrra aulcm scabellum pedum meo-

numquid idoneus est ad sanandum se? Quando vult rum (Isai. lxvi, 1). Ergo lerratn nos jubet adorare

irgrolnt non quando vull stirgil. Si vult, vival inlcm-

,
quia dixltalio loco quod sit scabellum pedum Dei?

pcranter vel in frigore vel iu calorc ; eo die ygrolai El quomodo adorabimus terram , cum dicat aperte

quo volueril : cum aulem vivendo intempcranlcr coe- Scriptura : Dominum Deum luum adorabis (Deul. vi

quando vull; qui jacuitquando 13) ? Et hic dicit , Adorale tcabetlum pedum ejus ; ex-
pcril oegrotare, surgat

voluii, surg.it, sipotcst, quaodo vult. Uljacerciaegro- poucns autcm mihi quod sit scabcllum pedum ejus ,

tus , inlemperanliani suam habuii neccssariam : ut dicit, Tiiraauiem scabeltum pednm meorum. Anceps

stirgai aulem, necessariain habet arlilicis mcdicinam. facius sum : timeo adorare terram , ne damnct me
ad peccan- qni fecit ccelum ct terram rursus liiueo nofl adorare
Sic crgo ut pcccct liomo, ipse sihi suflir.il ;

ul justificetur, non sibi sufficit, nisi ab illo ju- scabcllum pcdum Domini mei quia Psalmus mibi di-
duin :
,

Ut ergo se boraines cil Adorale tcabellum pedum ejus. Qu;cro qnod sit
slilicetur, qui solus est juslus. illi ,

dent lormandos ad juslitiam, cum terruisset populos scabellum pedum cjus; cl dicil mihi Scriplura Terra :

nomini tuo ma- tcabellum pedum meorum. Flucluans converto me ad

malmua iste, et dixisset, Confiteantur
tanctum esl; el honor regis ju- Christum.quia ipsum quxro bic; et invenio quomodo
gno ,
quoniam terribite et
a sinc impiciaie adoretur terra, sine impietatc adorelur
dtcium diliqii; veluli quxrenlcs jam populos terrilos
quomodo jusli vivere debcant ,
quia in seipsis non scabellum pedum ejus. Suscepit enim de terra ter-

possunt babere justiliam ,

commcndavil illis et pla- ram ;
quia caro de terra est , ct de carne Marix car-

smatoreni justiiioe illorum, et secutus ait : Tu parasti nem accepit. Et quia in ipsa carne hic ambulavit , ct

xguitatem judicium et justitiam in Jacob tu fecisti. ipsam carnem nobis manducandam ad salutem dcdit
;

Debenius eiiim el nos habere judicium, debcinus ba- nemo autem illam caruem manducat, nisi prius ado-

bere jusliliam; sed ille in nobis laeiljudiciuni etjusli- raveril : invenlum est quemadmodum adorelur lale

liam, qui nos fe.cil in quibus facerel. Quomodo el scabellum pedum Domini , et nou solum non pecce-

nos debemus babere judicium ct jitstiliain ? Judicium iniis adorando, scd peccemus non adorando. Nuin-

h»bes, quando disecrnis malum a bono; justitiam

au- quid attlcm caro vivificat? Ipsc Dominus dixil, cum
lem.quando sequeris bonuui, et declinasa malo. Dis- de ipsa commcndatione ejusdem terrx loquereiur
judicium hahes faciendo juslitiam ba- Spirilus est qui vivificat; caro autem nihil prodest. Ideo
ccrnendo ,
; ,

bcs. Dectina a malo, ait, et (at

bonum; quare pacem, et ad lerram quamlibet cum te inclinas alque prosier-

el seqnere eam (Psat. xixiu , 15). Priino dcbes habcre nis , non quasi icrram imuearis , scd illum Sanclum

jiidiciuni, cl postea jusiiliam. Quod judicium? Ut cujus pcdum scabcllum csl quod adoras ;
propter

primo judices quid sit nialum , et quid sit bonum.

Et ipsum enim adoras : idco et hic suhjccit, Aiorate tca-

qiiam justiliam? Declines a malo , et f.icias bonum. bellum pedum ejus ,

quoniam tanctut esi. Quis sanclus

autem non a te habcbis quia vide quid dixit cst? In cujus honore adoras scabcllum peduin ejus.
Iloc ;

Judicium el jusliliam in Jacob Ih fecisti. Et cum adoras illtim , ue cogitaiione remancas in

8. [WI.B.] Dominum Deum nottrum. Vcro

Exaltate carne , et a spirilu non viviQceris : Spiritut ett enim,

exaltaie, bcne exaliaic. Laudcmus itlum,

exallcmus inquit, qui vivifical; caro autem nihil prodest. Tiiuc rm-

ilhim qui fecil ipsam justiliam quam habemns; ipse in tcm , quando hoc Dominus commendavit , <l •
eaim
fecitjusliiiam, nisiqui su.i locutus erat et dixcral iVist quis manducaverit
nobis fecil. Quis eniin in nobis
, :

nos juslilicavit? De Chrisin autem diclumest, Qui ji<- carnem meam , non habebit iri te vitam a lernam. Sean-
,

imuinm (Hom. iv, 5). Nos crgo impii , ille ju- dalizatl sunt discipuli ejus quidam, sepiuaginla Krnie,
ttificat

stillcaior, qnando et ip^aui jusiiliam ipso in nobis fe- el dixerunt : Durut ett hic teimo ; quit iwteit OM >><•

ponat el recesscruiil ab eo oo
ciiqua illi placeamus, ul ad dcxieram nos ,
lelligeref Et , rl uni|>lius ciun

non ad sii.istrain ut dical ad dcxteram posilis

:
Ve- iidii amliiilaverunt. Durum ilbs vhuHD esl quod ail,

Niii quis mmuiuiaitiil eanMBI MMM , non habebil ti-

•
i\ ir ven. et. tov. reslltuiimis, pulitie, quod In B.

tlipplendum
„np it« mai '^iiie dicilur. M.
I Kild., MMrtMI Mt. U iiu-Jioiis BOUI MM jtiMa I XX.
umitus aat.
rroaHs*.» urrm.
 1-263 ENAMUTIO IN PSALHUM XCVIIl. im
imn anernam: acccperunl illud slulte, carnaliter il- illo tenipore ( I Rcg. i , elc. ). Commcmorat istos , ct

Iml cogiiaveruni , el ptitaverunl quod prxcisurus cs- per islos onmcs sancios nos vult intciligcrc. Qu.in:
set Dominus parliculas quasdam de corpore suo, ct aulein hic illos unuiiiiavii? Qnoniam dixitnus Clni-
daiurus illis , et dixerunt , Durus ett hic sermo. Ipsi slmn bic nos debere inlelligerc. Advertit Sanciitas
cranl duri, non senno. Elenim si duri non essent vesira. Dixil superius , Exaliate Duminum Deum no-
sed milcs esseni, dicercnt sibi : Nnn sinc causa dicil tlrum , el adorate scabellum pedum ejus ,
quoniam
hoc , nisi quia est ibi aliquod satranicntum latens. muctiis esl : commendans quemdam , id cst Domintim
Manercnt cum illo lcncs , non duri ; cl discerent ab nostrum Jesum Cbrislutn , cujus scabellum pediini
illo, quod , illisdiscedemibus, qui reiiianseriinl, didi- adorandum est ,
quia carnem assumpsii , in qna ap-
cerunt. Nam cum remansissenl cum itlo discipuli duo- pareret generi humano ; et voleus nobis oslendcrc et

decim , illis recedenlibus , siiggesseruul illi , tanquain antiquos patrcs ipsum prxdicassc ,
quia ipse est ve-
dolentes illorum morlcni ,
quod scandalizali sunl in rus saccrdos Doininus nosler Jesus Chrislus , comme-
verbo ejus et recesserunl. Ille auicm inslruxit eos, et moravit istos ,
quia in coliimna nubis ad illos loque-
ait illis , Spirilus ett qui vivificat ; caro aulem niliil balur Deus. Quid est , m colnmna nubit ? Loqiiebatur
prodett : verba qucr locutus sum vobis , spiritut est el per figuras. Si enim quadam nubecula loquebalur in ;

tita(Ji>an. vi, 54-04). Spiritiialilcr inlelligite quod obscura quem manircslum pr^signa-
illa dicta ncscio

loculus suin • non boc corpus qtiod videtis , mandu- bant. Ille aulem nescio quis jam non esl nescio quis; ,

caturi estis; et bibituri illum sanguincm , qucin ftisuri quia scitur a nobis Dominus noster Jestis Clnisttis. ,

sunt qui mc crucifigenl. Sacramenluin aliquod vobis « Moyses el Aaron in saccrdotibtis ejus, el Sa-
coninicndavi; spiritualiler intcllectum vivificabil vos. muel in bis qui invocant nomcn ejus. Invoca-
Elsi necesse est illud visibiliter cclebrari, oportet ta- bant Domiuum , el ipse exaudiebat eos ; in co-
men invisibililcr intelligi. Exallate Dominwn Deum lumna nubis loquebalur ad eos. » Qui primo loque-
noslrum , ct mdorate scnbeltum pedum ejus ,
quoniam batur in columna nubis ipse nobis Incnius cst in ,

tauclut esl. scabello pedurn suorum id esl in terra assumpla ; ,

10. [ vers. 6-8. ] Moyses et Aaron in sacerdolibut carnc , nnde adoramus scabcllum peduin ejus quo- ,

ejus , et Samuel in his qui invocant nomen ejus. Invo- niam sanctus est. Ipse de nnbe loquebatur (piod lunc
cabant Dominum , et ipte exaudicbai eot ; in columna non inielligehattir ; locutus e>t in scabello pcdinn
nubis loqucbatur ad eos. Isti antiqui Moyses ct A.iron suorum , et intellccta suut verba nubis ejus. In co-
et Samuel, servi Dei , magni apud antiquos. Noslis tumna nubis loquebatur ad eos.

quia Moyscs edtixii in virtule Dei populum lsrael cx 11. Aitendamus ergo , fratres : viiletc quos ct
jEgypto pev Hultrum mare ; et dnxit in erenio ; et quales sanclos uoniinavcrit. « Cuslodicbant lcsiimo-
quanta mirahilia feccrit illo tempore Dcus pcr nianuni « nia ejus , ct praccepta ejus qux dedil eis. > Custo
Moysi , noverunl omnes qui isias Scripturas libcntcr diebant certe , intcndiie. < Cusiodiebanl lestimonia
audiunt in Ecclcsia , vel apud sc lcgunt , vcl quoqun « ejus , et pra;cepla cjus qu.-e dedit eis. > Hoc dicit ,

modo didicerunt. Aaron fraler ipsius 1'int ,

quem or- et ncgari non potcst. Nihilnc babebant peccati ? Quo-
dinavit eliam sacerdotera. Et ibi quiilcni non vidcltir inodo ? Quando custodiebant praecepta ejus , cnsto-
sacerdos esse , nisi Aaron. Aperte cniin in illis Litlc- diebant testimonia cjus. Videle quales nos veiit for-
ris Aaron nonunaiur saccrdos Dei ( Exod. \xvni , mari , ne quasi de pcrfccta justitia prjcsumamus.
1 , etc. ) : de Moyse non ibi dicilur quod sacerdos Ecce Moyscs et Aaron in sacerdotibus ejus , ct Sa-
crat. Sed si boc non cral ,
qnid erat ? numquid niajor mucl in his qui invouant nomen ejus , ad quos de
sacerdote esse poieral ? Exprmiit ' psalmus iste quia columna nubis loquebalur , lam apcrle illos exaudic-
ct ipse sacerdos erat : Moyses , ei Aaron in sacerdoti- bal qui ctislodiebani tesiimonia et prxccpla ejus
,

bus (jus. Ergo orant illi Doniini sacerdoies. Samuel qux dcdil eis. Domine , inqtiil , Deus noster , tu cxan-
postea jain in libro Regnorum legitur : isle est Sa- disli eos ; Deus , tu propilius (uisli illis. Propilius nou
inucl lemporibus David ; nam ipse unxit sanclum dicitur Dcus , nisi peccatis : quando dat veiiiam ,

David. Samucl ab itiitio ailatis suac in tcinplo crcvii. lunc dicitur propititis. Et qnid habebal in islis quotl
Maler ejus slcrilis fuii : volens habere lilium , oravit vindicarct , ui essct prnpidus ignoscendo ? Prupitius
ad Doiiiimim cum gcmilu inagno , c( pctcns ut daret crat donandn peccata , propilius eiat cl vimlieando.
ci Deus filium, (istendit quia non carnaliter habere Quid eiiim seqiiitur ? Tu propiliut [uiiti illis , ei vindi-
voluit qucm naluni illi dedil,
,
qui etim esse voluit. cans in omncs affeclioiiet eorum. Etiaiu vindicaus pro-
Vovil eiliiu eum Domino Deo , elait , Si mihi mascn- pitius ftiisti : iidii snluin donans peccala , sed cliain
lus natus (uerii , templo tuo serviet : el ita fecil. Natns vindicans prepilius luisii. Vidcle , IValtes mci qtiid
,

sanctus Samuel fiiii apud matrein tcmporc lactis ; liic commendavil ; advertile. Illi Deus iraseilur
niox ut eum ablactavit , dcdil in tcmplum , ut ibi
qucm peccanlcm nou flagcllat : nam cui vcic propi-
crescerel , ibi roboraretur * in spirilu , ibi Deo servi- lius est , iioii solum donat peeeata , ne noceant a.l

roi : faclus est saceidos niagnus , sacerdos sanctns luluruin sxcultini ; scd ctiam rastigai , nc scinp r

' Atn. ct qnaltior wss., cxpropriul : quod verlnim

t:r.
pcccare delcelct
jni) ia Mss. el a[iud *m. occurril nobis siijcr !saln>uiii73, i -. Agilc , fratrcs ;
qtioiuodo in illis vindieatuin
n. ••>, supra, col. 05t, in not. '.
est si qii.erainus adciil Doiiiiiius ut dicam. Quaira-
* lliquul M.vi., psoumlur. ,
12u7 S. AUGUSTINI EPISCOPl laoa
nms enim Ircs istas personas , Moyscn , et Aaron , et lcnt , ct sub gratia cssc nollent , non inlraturns in
Samuclcm , ct quomodo in cis viudicaiuiii sit ,
quia lerram promissionis. Ergo illud quod dictum c*l
ilixii , YniUicanb iu omnet affectiones corum : uiique Moysi , figura erat , non pucna. Seni inors qux poenu 1

eaa aliectiones dicens eormn . qnas Domlnul nnvcrat Non intrare in illam lerram quse poena , quo intravc-
in cordibus illoruni , quas lioinines nou novcranl. rniii indigni ? I)e Aaron autcm quid dicluin est?
Elenim sinc qucrula lioiniiium versahantur in medio Morinus cst et ipsc scnex , filii sui successerunl ei in
plebis Dei. Sed qilid dicimus ? qitia Mnyses liabuit sacerdotio ; lilius ejtis posiea sacerdotium admini-
piimam rttani foriassc peccairicem ? Nam et percusso stravit ( Num. xx , 24-28 ; el xxxiu , 58) : qnomodo
liumine , fugit de jigyplo ( r.awd. tr , 12 , 1£> ). Ibbuil ct in isiuin vindieavit ? Sainuel ct ipse sanclus sencx
et Aaron priinam vitam qux> displiccrct Deo. N.n» moriuiis est , rcliciis (iliis succcssoribus suis ( I flr.y.

ipse InsanianU populo ei furenii idohmi pcrmisii ut viii , 1 ; cl xxv, 1 ). Quid est quod in illos vindica-
fieret , ct factum i-si populo Dci idolum qund adora- lum esl quxro et secundum homiues non invenio , :

icl (
Id. xxxii , 1-4 ). Samuel quid fecit , infans ad seeundum atitem qiiod scw pati servos Dei quotidic ,

lumphun (iaius ! Oinces ;eiaies snas iuier sancta sa- in illos vindicahaiur. Lcgite , et vidcte vindictaa , et
eramenla Dei peregit , lh ineunlc ictalc famuhm Dei. qui prolicilis (crte vindietas. Quotidic ' paiichaulor
Nihil iunpiam dictum est de Samuele , uiliil ab homi- populos conlradieeiilcs ,
quolidic patiebantur iniqun
nibus. Noverat ibi fonc Dens aliquid qnod pnrgarct vivcntes ; et inier illos vivcre cogebantnr qunrnni
,

quia el quud perfectain jain videiur bominibus , illi vitain quoiidic repreheiidebant. Ha-c eral vindicti.
perfeciioni adliuc imperfeclum csl. Pleraque faciunt Nondnm proficit , cui parva esl. Tantnm te eniin tor-
arlificcs ,
et ostendum impcriiis ; et cum jam judica- quet injustilia alicna , quanium reecsseris a lUa.
verint imperili esse pcrfecla , expoliunt illa ariifiecs Cum cnim foeris friimuntum , id est herba bona 4".

qui noverunt adliuc quid illis desit , ut mireniur lio- semine bono , lilius regni , cum con.peris frucium
miues taniam expoliiioncm rebus accidisse , quas dare , lunc libi apparebunl zizania : cum enim crevis-
jaui perfccias pronuntiaveraiit. Fit hoc et in a-difieiis, set lierba , et fruclum fecisset , tunc appnruerunt zizi-
ct in picturis
, et in vestibus , et propc in onmi ge- nia. Cum coepcrini anparere zizania , videbis le inter
nere artium. Primo judicant illud j.im quasi perle- malos. Vclle habes quasi scparare a le malos , el se-
tiuin csse , m oculi eorum amplius nihil desiderent pararc ab Ecclesia onines inalos ; respondebil tibi

scd aliud judicat oculus Impcritus , aliud judicat arils Domini senleulia : Sinite utraque crescere usque ad
regula. Sic et illj s.incti versabantur ante oculos D< i messem , iie forle cum vultis eradicare zizania , erndice -

lanquam sine culpa , tanquam perfecli , lanqnani tissimulet triiicum ( Matth. xni , 2b-29). Ex scnien-
angcli : nnvcral aulem quid illis deesset qni vindi- tia Domini necessc nril parcerc zizaniis , cx condiiio-
,

cabat in omnes affectioncs coruin. Vindicahai auiciit ne servi necessc erit vivere inicr ziza;iia : separaru
noii irasccns , sed propitius : ad h»c vindicabat ui ca non potes , tolerare libi necesse est. Vidc quanias
pcrficeret coeptum , non ut d.uiinarcl ejecluin '. Vin- plagas in corde paliaris ,
qni corpore integro inter
dicans ergo in omnes affeciioiies coium erai Dcus. nialos versaris. Probabitis quieumque profcceriii-;
CJuomodo vindicavit in Sanuielem ? ubl est vindicla probatis qui jam profecistis. Tolcrnnda sunl crgo
ipsa ? Huc dico , ul noverint Cbristiani , qui jam bic ista ; ct fortc bnc pcrtiuet ad illud : Servus qui novit
cogiiovcrnnt Christum , ad quos vcnit in scabello pe- votuntntem domini sui , et non ' facit dignn ,
plugis »a-
dum suortim , qims iia dilexit , pro quibus sanguinem putnbit multis ( Luc. xu , 47 , 48 ) ln niuliis cniin
fudit ; noveiini quoniodo vapulenl , cum niiilium quanlum nobii innolcscit volunias Dei , eiiam reattis
profeccrini. Quaeriinus vindictain in Moysc propo noster inuotcscit nobis ; el quaiito ille nobis iunote-
;

nullam babet, uisi quod ad exiremum ait illi Dens : scit , tanio plus imus iu fleius el lacrymas. Videmus
Ascende in monlem , el tnorert. Ail seni , Morere cniin quani sit jiislimi qnod de nobis cxigat Dcus ,

jam peregernl rctalcs suas : numquid nuuqiiam erat in quauta adliue impcrfectionc jaccamus ; et fit in
inoriturus? Qualis illa vindicla ? Oslendit ibi vindi- nobis quod dieiuin csl : Qui apponit scientinm , n;i>-
clam suam , ut diceret , JVon intrabis in terrum pro- nil dolorem ( Eccle. i , 18 ). Ecec abundel in le cb::.

missionis ( Deul. xxxn , 40, 52 ), quo iniraiurus erat ritas , plus dolebis pctciulcm. Quanlo in te in.ij.o

popultis ? Quamdam figuram quoriimdam gerebut iharilas est , lanto amplius le lorquebit queiu inlr-
Moyscs. Nam qui in rcgiium cuelortim iniravii ma- ,
ras : non lorquebil lanquaul iraseenlem illi , sed lan-
gna illi poen-t erat ad tcrram illam non venire ,
qua; quaiii doleniem pro illo.
*
ad lempiis eial promissa , ul un-.bram osienderet et 13. Vide Pauluni ap.vslolum, quid patiebaliir ; vide

liausirel '!
Nounc rnulli perfldi iulraranl in illam ler- tpiis qnid patiobatur : Vrxter ilia, inqtiit, ijtnr exlriu-

ram ? noniic iu ill.i leira vivcnlcs niulia mala fece- tecus suiil (dixil eiiuii niiilt.i que patiebaUW, et COfip I

niiii , et Deiuii ofleiideriini ? nonno el idolulatriuin dieere iuioiioia, praler illa qu.e eviiinsecus er.n.i,

lecull miil in Ipga lerra '.'

Mignum urai ntin dudiise
lurram istain lloyii ? Scil Ui y en voluil geitare flgu-
i
-ii Mss. u Edd.i Uti •/ ipro/lcMs. i rw riiiJi.i
lulir, .'ic
ram eoiiiin qui bub Legc eranl ,
quia per MirviCll Mii „'. «I i-aivt partieula, NON '
ed .a.n lnv lial «l
eiiani r.lili; jauupio ulUa loeia ijiodi'
dau esi Lei : el osletidil eoi qui tub Lego csui ¥Oi»
i'.i-i.'i'i I; ii,

loiiliain lia uobin oxlilbucru >i m

1
ro«. w , tlettum. '
«i I
,. '•
•.. M lild., I. ..I
1261» ENARRATIO IN PSALMUM XCVTII. 1270
qux pnliebalur a malis pcrseculoribus Chrisli), incur- oiiinia rcgna lerrx, clcrcvil lapis ipse. Daniclis visio

sns in mc quotidianus, sullkitudo omuium Ecclesiarum, est isla quam narro. Crcvil lapis iste qui pnerisns cst
r.l vidc <|u:tlis sollicitudo, quam patcrna, quain ma- de monlc sine manibus, el faclus est, inquit, mons
lerna; vnlelcqiioiiiodo ca'debalur, ul vindirarctur in magnns, ila ut impleret universam faciem terrw (Dnn. u,
nmncs alTeciiones cjus : dicemus ct alTeclioncs ejns, i">4, 55). lu ipso moiite magno ndorcmus, si cxaudiri
in quas vindicabal Deus. Quis infirmntur, iiiquit, ei volnmiis. Ilarelici non adorant in isto monle quia
;

non tgo infirmor ? guis scandatizatitr, ct ego non uror mons istc implcvit uuivcrsam facicin torrx : Ikcsc-
(Uf.nr. ii, 28, 2!))? Quuiin major charitas, laiuo ruut in parlc, ct toiiim amiscrtmt. Si agnoscant Eccle-
majnres plagx de pcccalis alicnis. Acceperal quidcnt siani calholicain, ailorahunl iu isto iiionle nobisciim.

illc ctsiimulum caruis, angetmn salanx, a qun cola- , Etenim lapis ille qiu prxcisus cst de monic sine ma-
phizarcliir. Ecce quomodo propitius crat Deus, vindi- nihus, jam videmus qtianliiin crevcril, ct qu.intas
cans ii) omnes afTeeliones cjns. Quu sunt affcclioncs lcrrx rcgiones occupavcrit, cl usque ad quas gcnies
in quas sic viudicabat? 1|ise exposuil, ipsc dixit : In pcrvcnciit. Quid csl mons undc prxcisus csl lapis
tuaguitudme, inquil, revAationum ne extollar, datus cst sinc manibus? Regniim Judxorum : primo qtiod cule-
mihi stiinulus earnil mece, angeliis tatanw, qui me coltf banl iinum Deum. Inde praxisus esl lapis Doiiiiiins
vhizet. Tarn perfcclus eiat, tit tanicii tiincndiiin essel nostcr Jesus Chrislus. Ipse diclus est, Lnpis qncm re-
nc cxloUerelur : ii.im non pnncrcl Deus incdicaincii- probaverunt mdificantes, liic faclus csl in capul nnguti
iiiin, ulii vuluiis non csset. Et rogavil ut tollerciur; (Psal. cxvu, 22 ; Act. iv, II). Lapis istc pra.tci.sus dc
xgcr ille rngavil ul aufcrrctur mcdiramcnlum Pro- : montc sine mnnibus , confregit omuia rcgua lerra-
ptcr qnod ter Dominum roijavi, inqnit, ut auferret eum rum : videmus confracla ab illo lapide oimiia rcgna
i me, id est, stimiilum carnis a qun colaphizabalur, tcrr.c. Qux crant rcgna lcrr.e? Rcgna idoloruui, re-
sliqucm lorlc dolorem corporis : rogavi, inquil, u( «h- gna d.ciiioiiiuruin fracta sunt. Rcgnabat Satnrmis iu

(t.rrel eum u ntc ; et dixit milii, Suffiiit libi graiia uieu ; iniiltis hominibus : uhi cst rcgnum ejus? Rcguahat
uam virlus iu infirmitale perficitur (ld. xil , 7 0). Mercurius in muliis hominibus : ubi esl rcgniiut ejus?
Ego lluvi qucill CIIIO ; ikiii lliilli dclqni :i'grnl:il consi -
Fractum cst, rcdacti suni illi in rcgnuin Chrisli, ia
liiiiu. T.iiiquaiiicmplasiriiin iiinrdax urit lc, scdsauat quibus ille regnabat. Rcgnum Coelcstis ' quale cral
te. Rogat medicum ut lollat ciuplaslrum ; ct non tol- Carthagini ! uhi nunc esl regnuin Coelcstis? Lapis illc

ln, nisi cuhi fucril satialum cpio posucrat. Virtus in fregil oinnia rcgna lcrrarum, lapis pracisus dc nionte
infirmitaie perfieitur. Ergn , Tratrcs, quicumqne in sinc manibus. Quid est, prxcisus de inonic siue ma-
Chiisto proticnnns, iiuii nos piiiemus sinc flagelto nibiis? Nalus de gcnle Jiidxnrum sinc operc boini-
futnros : qiii.i qiiantuinlilict proliciamus, nnvit ipsc iiuiii Oinnes cniin qui na>cttiiiur, dc opcrc marilali
pcccata nostra; aliquando et nebis ostendil illa, ct nascuntur; ille de virgine natus, sinc minilius nalus
videnius ct nos pcccata noslra. Kt ctim inter lales cst ; pw manuseniin, opushumanuin signi(icalur:quo
honiii.es vcrsari ccsperinins, ut jam homincs quid io uiaiius huinanx non acccsscrunt, ubi marilalis am-
nobis icpir.liiiiil.int non iineinant ; reprehenilit ille plcvus non fuit, fetus laincu fuit. Nalus csl crgo de
aillnic qui oiunia novil, ct vindical in omncs affcrlio- monte sinc manibus lapis illc : crevit, ct crcscendo
nc.s, quia propiliuscsl nobis. Nani si non vindicct, ct frcgil oniuia rcgua tcrrarum. Faclus csl aulem nunis
dcscral, pcriinus. Dem, lu propilius [uisli iltis, et vin- magnus, et implevit univcrsain faciem tcrrx. ll:cc est
dtcttns in omncs affectiones corum. Ecclcsia catholica, cui vos coiinnunicarc gaudcic.
\i. [vers. Dominum Denm nostrum.
!).] Exatiale Illi aulem qui nou ci comniuiiicaui, qgia pr.ctir
Iieriun cxaltenuis illum qui bonus est et cum fcril ',:
ipsuin montem ador.mt ct laudant Dcum, non cxau-
quomodo laiidimdus esl, quomodo cxallandns csl? diuntur ad viiam aternain ; ctsi ad qmcdam tcmpo-
Tu polcs hoc cxliiberc filio tuo, et Deus non potcst? ralia exaudiautur. Non sibi crgo bbindianlur, qtiia
Non cniin boniis cs quando blandiris lilio luo, et ma- eos in quibusdam cxaudil Deus : uam ct Pagaues
lus cuiii cxdis (Hium liium. Et cum blandiris, patcr cxaiidit ni quibusd. uii. Nnnncclaui:iiill':iganiad Dciiin,
es;clcmn cxdis, p.ilcr cs : ideo blandiris, ne dcfi- et pluil? Quarc? Quia facit solcin sunni oriri supcr
ciat; idcn cadis, nc pcrcal Exattale Dominum Deum bonos el malos, et pluit supcr juslos ct injuslos
iinslrum, cl adorate in monle sunclo ejus : quoniam san* (ilauh. v, 45). Noli crgo gloriari, paganc, quia tc
clus Dominus Deus nosler. Quomodo supcrius dixit, clamante ad Deum, pluil Deus, qui supci juslos ct
Exultale Dominum Deuui nostrum, et adorate scabcl- injustos pluit. Audivit te aii lciitporalia ; non le audit

tum vedum ejus ; iiitcllcxiiiius aiilein quid sil adorarc ad .Tlerna, nisi in inonte sancto cjus aduravcris. Ado-
scabelluin pcduiil cjus : sic et imulo post cxaltatio- rate Dominum in monle aaKdo ejus quoninm smutus
,

nem Doinini Dei nnsti i, uc qnis illum prtclcr inonicm Dominus Deus nostcr.
ejus cxaltel, coinmendavit ct montcm ipsius. Mons 15. Ilxc de Psaluio suflicianl Charilali veslrx;
ipsius quis cst? Lcgimtis alibi ilc boc niontc quia la- quantum Dominus donavil, locuii snmus. Etqiiidqnid
pis lint prxcisus dc iuonic sinc iuanibus, ct confregit loquimur in noiniuc Dei, quoniam Dci est loqticnlis

1
Ain. ct Er., ftwrit. Lov., smierit. Melius Mss. feril. — 1
Edd., regnum feneris ; ct infra, regmon coiette. aimss.
Pi-atorea sic liabenl Er. ven. ct Lov.: Iterum extillcmus tl- ulrtiqiie locti, cacleslis. l)e lioc | agauoruiu Carlhaginensiuni
luui qidu bonuscsl : et cmii, cu-. m. idoto :;nii supra, ccl. 732, Euar. in i'sal. i.xu, u. 7.
1271 S. AUr.USTINI EPISCOPl 1272
pcr nos, hnbcr Dei csl : vidcle vos qualis lcrra sitis. sine iniclleclu fundamus. Quid opus esl jubilarc ct l

N.iim quando pluvia vcnit super leriaui, si bona lcrra oblcmpcrare huic psalmo dicenti, Jubilate Deo, om-
cst, fiiieius iioniis perii; si mala lcm cst, spiuas pa- nis lerra, el non inlelligere jubilationem, ut vox no-
rit : pluvia laiiicu dnlcis esl ct super friictus cl super stra sola jubilet, ct cor non jubilct? Sonus enim cor-
.-pinas. Qui islis veibis auilitis pcjor factus fucril, cl dis, inicllectus est.

spnias de pluvia gencravcril, igncm speret, pluviam 4. Quod nostis dicturus sum. Qui jubilat, non vcrba
non atcusct : ipii aulciii niclior faclus fueril, et fruges dicil, sed sonus quidam est lailiiiae sine vcrbis : vox
tle boua terra genuerit, hiirreum speret, pluviamlau- esi cnim animi difTusi Ixtilia, quanlum potcsl, expri-
ilcl. Aut quid sunl nubes, aui qtiid csl pluvia, nisi menlis alTccium, non sensum comprchendeniis. Cau-
IVi niiscricordia, oinnia faeicnlis circa eos quos dili- ilens homo in exsullatione sua, cx verbis qoibusdam
gil, ct qnilms ilonavii ut ab ois diligatur? qux> non * possunt dici ct inlclligi, erumpit in vocem
quanidam exsuliationis sine verbis ; ita ul appareat
eum ipsa voce gaudere quidem
IN PSALMTJM XCIX , sed quasl repletum
niniio gaudio, non posse verbis explicare quod gau-
ENAKRATIO tlct. Animadverliie hoc in cis qui cantanl etiara non
SEIIUO AU PLEBEM. honeste. Non cnim talis erit jubilatio nostra.qualis il-

1. Psnlmiim, fratres, cum cantaretur, audistis; bre- lorura est; nos enim in justiDcatione jubilare debc-
vis est, ncc ohscuius : quasi scctiritatem dcderim, ne uius, illi autem jubilanl in iuiquitale : itaque nos in
laborcm timcatis. Vidcamus lamcn atientius , et confessione , illi in confusione. Taraen ut hoc quod
quanto libcrius, lanlo diligenlius ,
quid sibi velint ea dico intelligatis , imo recordcinini rera cognilaui,
ipsa quxaperle sonant, ut quanliim Dominus donarc maxime jubilant qui aliquid in agris operantur ; copia
digtiauir, spirilualitcr intclligantur. Vox Dci quolibet fruciuum jucundali vel raessores, vel vendemiatorcs,
organo sonans, tauicn vox Dei ; neque cniin delc- vel aliquos fruclus melcntes , et in ipsa fecuodilaie

ctal anres ejus, nisi vox ejus : nam el nos cum I»- terrx ct ferac.taie gaudentes, exsultando cantant ; et

qnimitr, tunc etnn delcctanuis, ctim ipse de nobis lo inier canlica qux verbis enunliant, inserunt voces
quitur. quasdam sine. verbis in elatione exsullanlis animi, et

2. [vert. 1 .] Psalmut in confessione : sic inscribilnr, haec vocaiur jubil.ilio. Si quis forte propterea non re-
liic esl lilulus ejus, Ptalmus in confestione. Pauci ver- cogiinscit, quia nunqnam advcriit, advcrtat de c.r-

sus sunt, magnaium rcrum gravidi : pariant scmina tero. Atquc titinam non inveuiaL quos adverlal, nc
in cnrdibus veslris, ut pareiur liorreum messi domi- Dcus inveniat quos evertal. Sed lamen quia non quie-
nicx. Psalmus isle in confessione boc nobis jubet, ad scunt nasci spinx , in inalc exsultauiibus adverta-

hoc nos liorlalur, ut jubile.mus Deo. Nec horlatur vc- iuus jubilationem improbandam , et offeramus Deo
lul aliquem unum angultim terrx , aul uiiani aliquam jubilationera coronandam.
liabitationem congregationemve boininum ; scd qnia 5. Qttando ergo nos jubilamus? Quando laudamus

iibiqtic novit sc scminasse bencdiciionem, undique quod dici non potesl. Aitcndimus enim universam
cxigit jubilationem. creaturam, terram ct mare, et coelum, et omnia qui;

3. [ters. 2.| Jubitate crgo Domino ', unirersa terra. in eis sunt : attcndimus singula baberc origines rt

Numquid inodo voecm meam audit univcrsa lcrra? Et causas suas, scminum vim, nascendi ordiuem, per-

lamen lianc voccm audivit univcrsa terra. Jam jubi- mancndi modutu, inlereundi deccssum , currere vo-

lat Domino universa lerra el qux adhuc non jubilat, ;

luniina sxculorum sine ulla perturbatione , slellas

jubilabit. Pertendens cnim bencdictio, incipienle Ec- volviquodam modo ab oriente in nrcidcntem, pera-
rlesia ab Jenisalein per omnes gcnlcs ( Luc. xxiv, gere cursus annorum videmus diraensioncs men- ,

47), impietalciii ubiquc proslernil, piciatcm ubiqne sium, distentioiics borarum; inque his omnibus ne-
conslruit : el mixii sunl boni malis, et mali per om- scio quid invisibile, quod spirilus vel anima diciiur,

ncm tcrram, el boni per oninem lcrram. In malis inesse omnibus animautibus ad appetcndam vo!upta-
iiHinniirat ouinis terra , in bonis jubilal oninis tein fugiendamnuc molestiam , ad conservandam in-

lerra. Quid esi crgo jubilare? Miilluin enim nos allen- columilalcm suam vcstigium quoddain unilalis ;

ins facll ad * boc vcrbum ei prxsentis psalmi titulin. inesse etiam homini commune quiddam cum Angrlis

quia inscribitur , In confestione. Quid est, in confes- Dei ; non cum peeoribus , sicut est vivere, audire,

sioncjiibilarc 7 Esi allerius cujusdam psalmi scnlcii- viilere, i:l cxtcra , sed quod inlelligat Deum, qnoil ad

lia dicenlis , ttcnlus populut </ui intctlUjit jubilalionein iucnicm prnpric perlineal ', qtiod sicnt oeulus allinni

(Ptal. lxxxviii, 10) : profcclo magnum aliquid csi, cl nigruni , iia scquiialem iniquilatemque discernai.

quod iiiicllecinin bealos facil. Dominus ergo Deiis In liac lola considerationc crcalur.e, qiiam noininaiv

iiusler bcaliliealur l.oiniiium, dct mibi inlelligere qnod utriimipic et percurrerc potuimus , iniiTioget se

diram, det vobis inlelligere quodaudilis : Beatut popu aninia : Qnis fecil hxc omnia ? qnis ereavit batt ? quis

lus i/tii inieltigil jubiliiiouem. Curramus crgo ad banc in bis icipsam I Quid sum i-ia qua- consideras? quid

bcaliludinem , iniclligainus jubilalioncin non U , M 1

Mn.Hr. rl ilerinne Slss el iioii. ,

' Hn ill lili ihllS >KS ili-i'^l, IIM.

• Etlit., neo. M |>lprii|iie vss. juxta l.XX, iwmino.
>
|

Eill. rcumeut. AliqHiPl M-ro MkS.,fYWI>i.'l.lv(".r lniliti.

> sic Ain el Mss. At I r. lI l.ov. oinilluiil, ul-
»273 ENARRATIO IN I SALMUM Xf.lX. »274
m qux oonsidcras? Quis illc qui fccit coiisidcmnda dit usque ad inimicos ; ul sis ei similis qui facit solem
et consideranlcm ? quis esl isle? Dic illum ; ul dicas suum oriri, non supcr bouos tantum, scd super bonns
ilhmi, cogila illtiin. Poles euim aliquid cogitare, ct ct malos ; et pluit, non super juslos taiitiim , sed su-
forte non poles dicere ; nullo modo auiem poieris di- per justos ct injnslos. Quanium acccdis ad simililudi-
cere quod non potucris cogitare. Ergo coglla illum ncm . t.inlum prolicis in cbaritalc , et tanto incipis

priusquam dicas illum ut cngiies illum, acccdc ad , sentire Deum. Et quem sentis? qni vcnitad le, au ad
illum. Quod enim vis bene videre, ut habeas quod lo- quem tu rcdis? Nam illeiiunquam disccssit a le : rc-
quaris, accedis ul inspieias, ne foi le longe videndo ccdit a le Deus, cum lu rcccdisa Dco. Prcscnlia sunl
fallaris. Sed ut oculis ista corpora , sic ille menle cxcis omnia, sicut videnlibus uno loco stans cxcus
:

conspicitur, corde attendilnr etvidelur. El ubi esl cor ct videns, iisdem formis rerum uterquc ciiriimfumli-
unde illo videalur? Beuii, ait, mundi corde, quuniam tur ; illc est prxsens rcbus, ille abseos : es duobus
ipsi Deum videbuni (Matth. v, 8). Audio, credo, ul uno loco siantibus , uiius est prxsens , alins absens ;

possum intelligo , corde videri Deum, nec posse nisi non rcbus ipsis ad allerum acccdentibus cl ab altcro
mundo corde conspici ; sed audio aliani Scripluram : reccdcntibus, scd propier dissimilitudincin oculoruiu
Quis gloriabitur castum te hnbere cor f aul quis gloria- suoriiin. Illc qui cxcus dicitur, quia cxsiiuclum est

bitur mundum se tsse a peccato (Prov. x\, 9 )? Altendi ibi quod cnntemperari solct luci ' cuncia veslienli,
ergo luiiversam creaturam, qiiantiimpolui ; corporalcm frusira c t prusscns rebus quas non videt; imo reclius

animadverli in ccelo et in terra, spiritualcni aiitem in absens quam prxsens diciiur : ubi enim non est scn-

meipso qui loquor ,

qui mcinbia vegeto, qui vocom susejus, rccie dicimr ahseiis ; hoc csl euim absentcm
inlendo, qui linguam moveo ,
qui verba pronuntio, esse, sensu abesse. Sic ct Deus ubique prxsens est,

scnsusqne disccrno. Et quando compreliendo me in ubique lolus. Sapienlia cjus atlingil a fiuc usque ad
mc? Uude crgo possuin quod supra me? Promiltilur finem forliler, et disponit omnia suaviter ( Sap. viii,

tarocn cordi humano visio Dei, et iudicitur ' qwctlam 1 ). Quod aulem Deus Pater, lioc Verbum cjus ct Sa-

operatio mundandi cordis ; hoc diciiur ab Scriptura : pieniia cjus , lux de luce , Dcus de Deo. Quid ergo
Para unde videas quod ainas , antcquam vidcas. Au- oplas videre? Non est a te longe quod vis videre.

dito enim Deo el nomine ejus, cui non dulce est quod Apostolus dicit equidem non longe posilum abuno-
audii, nisi impio miiltum rcmoto, mullum longc fa- quoquc noslrum : in ipso enim vivimus el nwvemur ct

clo? Quoniam ecce, inquit, qui longe faciunt se ubs le, suimts (Act. xvn, 27, 28). Qnanta crgo miscria esl;
peribunt ; sequilur , Perdidisti omnem qui (ornicatur longe cssc ab co qui uhii|iie est?
abs te(Psal. lxxh , 27 ). Nobis autem quid ? Quia illi C. Eslo ergo similis pieiate, ctdiligenscogiiaiione
longe , et ideo in tenebris, et ila sauciaiis oculis in quouiam invisibilin ejus per ea qnx facta snnl iniel-

tencbris , ut lumen non solum non desiderent, sed lecta conspiciunlur (llom. I, 20) ; ea qux facla sunt

eiiam perhorrescanl ; nobisin longinquo invemis quid iutuere, mirare, quxre auciorcm. Si dissimilis sis,

dicitur? Accedilead eum, et Uluminamini (Psal. xxxtti, repelleris ; si similis , exsultahis. Et cum acccdere
6). 13 1 autem accedas et illumineris, displiceant tibi coeperis similis , ct perseutiscerc Deum ,
qiiantum in

lcnebrx tuae ; damna quod es, ut merearis csse quod te chariias crescit ,
quia ct charitns Dcus cst (I Joun.
non cs. Es iniquus, essc dcbes justus : nunquam ju- iv, 8), senlies quiddam quod dicebas.et non dicehas.
slitiam pcrccpturus es, si adliuc tibi placel iniquilas. Anlc ciiiin quain senlires, dicerc le puiabas Deum :

Contere illam in cordc tuo, ct munda ; expellc illam uicipis scnlire, et ibi sentis dici non posse quod
de cordc luo, ubi vult habitarc* qucm vis vidcre. Ac- scnlis. Cum auieni ibi didiceris dici non posse quod
cedit ergo ulcumquc anima bumana , intcrior homo seniis , tacehis, non laudabis? Ergo mulus cris in

rccrealus ad imaginem Dci ,

quia crealus ad iniagi- laudibus Dei , et graliarum aciionem non reddcs ei
3
nem Dei ; qui tanto erat longe factus ,
quanlo ierat qui voluil se notum libi faccre? Laudabas, cum quas-

in dissimililudinem. Non enim locorum inlervallis ac- rercs ; silebis, cum invcneris? Nullo pacto: non eiis
ceditur ad Deum, aul recedilur a Deo dissimilis : ingralus. Dcbetur hounr, deheiur revcreniia, debctur
faclus, longe reccssisti ; similis faclus, proxirae acce- magna laudalio. Altcnde le qui sis, lcrra et cinis :

dis. Yide quomodo nos vull accedere Dominus, fa- vidc quis mcrucrit, quid vidcre; vidc quis, quid,
ciens primo similes , ul acredamus. Estote, ail , sicul homo Deum. Agnosco non merilum hoiniiiis, srd
Pater tester qui in coclis est, qtti solem suum oriri facit misericordiam Dei. Lauda eigo miseriintcm. Quoui»-
super bonos el matos , et plttil super justos et injustos do, inquis , laudabo? Modiiuni ipsum quod sentiri;

(Malth. v, .45). Disce diligere inimicum, si vis caverc possum ex parle in xniginale per spcculum (1 Cor.
inimicum *. Inquantum aiilein in tc charilas crescil, xiu, 12), jnm explicare non possum. Audi ergo Psal-
efliciens te etrcvocans le ad similitudinem Dei, perlen- niiiin : Jubilate Domino, oinnis terra. Inlcllexisli juhi-
lationcm omnis lcrrx, si juhilas Dniiiiuo. Dumiiio
' Edd., inde dkilnr. Al Mss., iiidicilur. jtibila * ; noli jiihilatioiicni luani iu aiias atque alias
' lleg. Ms., tonfiterc illtiin in coidc tuo : ibi vull habi-
res dividere. Posircinoc.j:lcra dici possunt iitcumquc
iare, elc.
'gualuor Mss.: .iccedentc ergo utcumque airma hunvma,
tuterior homo recrealur ad imaginem Vei : quia creams aii 1
sicMss. EiW., luce. M
1 sic meliuris 1101* Mss. ai Edil., tcrroe ? sijhbttas, UvnJ-
imaginrm nei, tnnto erat longe fuctus, etc.
» colb. Ms., amictm. no jubilu.
 117: i>. AUCliSl INi f-1'ISl.UPl 1270

ille solus esl inelTabilis, qui div.it , ct lacta suiit vtedio, qnaruni spinarum? lia proxima mrain media,
onmu. DiiH, ct facti sumus : sed nos cnm dttoie quariiin filiarum q.:as dicis spinas, ipsas fili.i»? Me-
ii. .11 puaaumua ( fmi. um, 9). Verbni ejw(|'i" Ipnndel : Si.iin:e Minl proplcr iiKircs snos ; lilia', |no-
ilnii miiiius, Kilius tjiis est : ut a noliis iilrimique iu- plcr Bacrainetita mca. Utinain urfO inlir gcniuus
linnis dicerclur , laclus csl inlinmis. Juliilaliniicin iliemorum gcmcrctur minus gemerelur. Illecsi tua-
;

pni vciiiu pooBMimn dioere verbum prn verbo non , jor gcmilus , Quoniam ti iiiimicns e.rprobrastel mi'ii ,

POCMUntie, Jubilute ergti Ihminu, oinuis lerra. iUilinuitsem ii/i./nr ; rl ii ,» qui oderal me, tuper me
7. Servile Domino iu jucundiKite. Oninis sertilus iniiuna locutus (utstet , ubtconderein me ulique ai> eo.

aniariiudntr onines OOndiliitlM servili * 1's.ilmi voccs siuil qni Lillcras nosiras novil, sc-
plena esl : :

oliligali ct serviunt , et murmuranl. Nolile limciv il- qnitiir ; qui imn novit , dLscal, ul scquatiir. \i is qni
lius iKiiinm scrvitutein : non eril ilii gcmiius, uon odiratme tuper mc mngna locutut fiiiMd, ubtcondc-
,

iiiiiriinir, iion indifnalio ; ncmo so pefit" inde vcna- rem me uligue ub eo : /n icro nmiiini.,», rfu.r imck» el
lem, i|iiia ilulcc cslquod rcdeni|Ki omncs siimus. Ma- notut meus, qui aimul mecum diitcet cnpiebat ctboi

gii» It-licitas , fralrcs. eue in i-la domo niagna sf r- [l'sal. i.iv, 13-15). Quos dulccs cibos unliiscuin ca-
viiin, ctsi cihii cnmpedibus. Noli limcre, servc com- pinnt, qui nobisciim scmpcr futtiri non smit? nmia
pedite . tonfilere Domino : meriiis tuis etlribne dulccs cibos, nisi, Gustale et viitele quam tlulcis ,»/

coinpedos luns ; ronlilcre in coinpedilms, si vis ut in Dominut (Psul. xiini, 8)? Intcr illos necessc cst ge-

oriiamctita vcriantur. Non frnstra, nec sine cxandi- niamtis.

lionc iln iiiin rsl . Iniici vi coiuprc/uiu tttum geihittts 9. Scd quo se separaturns csl cbrislianns, ut uun
cwnpeditonwi (Psal. lxxvhi, \\). Senile Dontiuo in gemal inler falsos fratres? Quoiturusesl? quid laclu-
jucutiditute. I.ibera scrvitus esl apud Dnntiimm ; lil»e- rus? Solitudincs petal ? Sequunitir scandala. Separa-
ra scrvitus , ubi non necessitas, scd cbaritas servit. tnriis cst sc qui bcne prolicit, ut iiulluni oinuino
Vo«, iuquil, in libertatcm vocali estis, fratres : luntuin honiiticm paiiatur? Quid si et ipsutn , anteqmm
ne liberlatem in occasioucm carnit detis ; srd per clia- proliccret, ncmo vellet pali ? Si ergo, quia pro-
rilatetn spiriins terviic invucm (Calat. v, 15) Scrvum llcil , nulluni bomincm vult pati co ipso quo , uoit
!
te charitas fucial quia lilieriiin lc vcrilas fccit. Si full aliqueni boniineiu pati, convincilui' qund non
manterilit, inquit, i»i terio meo, rcre ditctpuli mri prtifecerit. Imendat Cb.irit.is vcstra : SujiimTiit'» in-

etlis ; et cognoscelis verilatem , rl vtrilns liberabit vot vicnn, ait Aposltiliis, i« dilectione , tatagenles tervure

(Joan. vin. 31, 32). Simul es ci scrvus et lilier : ser- unitatem tptriHu in rinculo pacis (Kpltet. IV , 8, Z).
vns, qnia f.ictus cs ; libcr. rpiui amaris a Dco a quo Suslincnles. invicem : nnn babcs qimd in tc alins susti-

facius es : iino eiiam iude lilier, qnia amas cum a q-io neal ? Miror si imu cst : seil eccc iiou sil ; vo rwlm-
fartus cs. Noti servirc cum murmure ; uon enim itl Slior cs ad c.ciero» susliuciidns, qun jam noii IisIk-S

agunl inurmura tua, ut n»n scrvias, sed ul maliis scr- qiiod in le alii sustiueant. Nou stistiuciis, snstine

vus servias. Scrvus cs Domini, libcrtus es Domitii catcros. Non possum, inqtiis. Ergo habcs ipiod et in

iinii tc sic qiiivrns nianuniiiii , ut reccdas de domo le alii snstiueaiil. yujliiirnles imiirem in dileclione.

in.iniiiiii-jniis tlli. Tn /lcscris res htimanas, el scgrcgas tc, m iicino le

8. Servite Domino in jucttndnate. Plona eril illa ci vidcal ; cui proderis ? Tu atl Imc pcrvcnissi*. si nul-

perfecta jucunditas, cum eorni|itibile hoc induoril lus libi profuisscl ? An qnia velnccs pedes libi vid>'ris

iocorrnplionem, ci inoriale bor indueril imniortalita- habuisse ad iranseundum , prscisurus es pontem ?

tcm (
I Cor. xv, 54) : lunc crit perfccia jnciinditas , Exborlor omnes , vox Dei omucs Imrlalnr : Sutlinen-

tunc illa perfecta jubilatio, lunc laus sine defcctu , les invicem in dilcctione.

tunc amor sinc scandalo , lunc frucius sine timorc 10. Scparabo mc, inqnit aliqnis, cnin paucis btmis

tunc vita sine mnric. Quid liic? nnilumne gandinm ? ctitn illis milti bcne eril. Nain iiulli prodessc iinfriuiii

Si iiiilliini gaiulium, nulla jnbilalio : quomodo, Jubi- tt ciudcle cst. Non me hoc dncuit ' Dtnninus meus.

lale Domino, iinircrsa lerra? Esl plane et liic gaudium Non cnim damnavil serviim qui iniervcrlil qnod ac-
<le spe fuiiira" viUu guslalur bic imde ihi satiemnr. cepit, sed qui non erogavil. httciligalur pcetiD mler-
Scd ncccssc csi til tnulla perfcrant frnmenta inler xi- versoris ex picna pigri. Srriv nequum et piger, ait Do-
xauia : snnt grana inler palram (Matth. iii, 12; el iiiiiius datnuans non • ait, Inlcrvcilisli |«ccuniam meani;

Xiii, 301, cst liliiun intcr spinas. Qutd cnim audit Ec- non aii, Dodi tibi, et non milii quod dcdi inicgrum
rlesia ? Si«t fi/ium in medio ptnonmi , ita proxima icildidisii : Quia noncrcvil, qttia uon crogasli, indc,
m. » medio filvintm (Caui. n, i). Non dieium cst,
iii inquit. ic piuii.im (ilatl. \\\\ U-30). Avarus csl Dcti»

ln ittcdio ahcnaiuin ; scd, in medio fiiiarum. Do- ,s;iiuiis nuslne. Ergo Mnarabo me, inquii, mni paur ii
innic, qiioiuodo consnl.iris, qiioniodo confntas, quo- Iioiiis : quid niihi esl raiionein b.ibcre ctini tuilns? Dc-

modo lerrcs?Qitid csl quod dicis? Sintt iilium in pauci ipsi boni, dc qmlius UirbU snill eliqu.ili' Si
1111 :

laincn jam ip^i pauci, oinocs boni : lannTi Ixiiu n>-

' Vn\, senili, abaat a u.v>. lerisquo.
|

gilatio buinana lamiabilis, csse tiini lalibus qni cle-

• l r, ut i mclius aln lilni, pelil sic
olli. Hs., jni/i'/. Scil
,

iu Tr.ui. ti *• « rterumquo bomlnee, oun

mii or loaii., "i. gci iinl vilam qiiictam ; rcmoii a strepiltt pn|»ulari, a
, ilo llllll , innli* alitiulur, vcnalcs pCUllli; imn qu.i'-
| H
« rnnlee lioinlnun habera, scil ultcin muiaro. » >
iM.inl
Mss. Al tild .\omii' /iiV
• mc \ui. ki i-i plerlquu m». m i ov fbrii,
. .
i
Sii :
1277 ENARRATIO IN PSALMUJI XCiX. \m
lnrbis inquielis, a magnis fluclibus s;vculi, tanquam lii. Ilii.c autem falluntur liomiues, ul vcl non su-
in porlu siinl. Jam crgo ibi gaudiiini illud? jam ilii scipiant meliorem vitam, vel leinere aggrcdiauliir

juhilaiio illa qiix> proiniuiinr? Nondum ; sed adlmc quia el ciim laudare voluiit. sic laudaut, ul unn ibi

cemitus, adhuc solliciiudo (entalionum. Ilabet cnim dicant mala qu:c mixta sunt; el qui vitnperare vo-

alicunde ci portus adilum si porttts aditum rx nulla : liinl, l.im invido animo ct perverso vilnpeianl, ut

parle haberct, nulla in eum navis intraret; oponet tlamlaut oculos adversus Ixina, ct sola mala qu;e ibi

trgo ut cx aliqua parte pateal ; aliquando autem per vcl sunivclpiitantiir, cxaggereul. Inde lit ut uuaqua-
cani pariem qua palet, venlus irruit ; et ubi scopuli que professio male laudala, id est non eniile laudata,

non sunl, naves se iuviccm collisae confringunl. Uhi ciun invilaverit liomines laude sua, invcniant illi qui
ergo securilas, si nec in portu ? Et tamen utcuiuque illuc veninnl, aliquos quales ibi esse non cretlebanl;
feliciores '
in portu quain in pelago, fatenilimi est et olfensi a nialis, rcsiliant a bonis. Fratres, disci-
concedendum csl, verum est. Amenl se * , naves in plinain isiam ad viiam vestram confcrte, etsic audiic
portu benc sibi applicentur , non sibi collidantur :
ui vivatis, Laudatur, ul generaliler dicam, Ecclesia
serveiur ilii pariliias Hiquabilitaiis, constantia ciiari- Dei : niagui bomines Chrisrlaui, soli Cbristiani, ma-
talis ; el quando forle veulus cx iiia parte qua patet, gna Calbolica '

; diligtmt se Oinncs, iinpeiuliint sibi

iiruerit , sil ibi cauia gubernalio. quisque quod possuut, iiralionibiis, jcjuniis, bymnis
lt.Nam quid dicturus cst mihi quisqnis lalibus vacalur per tntum orbem lerraruiu, uua conscnsioiie
locis rorte praecst , iuio servit fralribus, iu bis qme pacis laudatur Deus. Audit forto qui nescit lacittiui

monasleria dicuntur ? quid dicturus est ? Caulus ero, esae de commixlis nialis, vcnil laude invitalus, inve-
niilluni malum admillam. Quomodo nulluin inalmii nil comuiixtos nintns, qui uon illi prcdicli sunt autc-
admittes? Nullum bomincni malum , nulluin fralrcui quam veniret; offendiiur a falsis Clirisiianis, n-fugii a
malum intrantem admissurus sum; cum paucis bonis verisChristianis. Rursus odiosi, matcdici, iirutiut in
bene milii erit. Ubi cognoscis quem forle vis cxclu- viliiperatinnem : Quales Cbristiani? qui Chrisliani?
dere? Ut cognoscaliir malus , intus probandus est Avari, feneraiorcs. Nonne ipsi sunt qui Ihealra ct
quomodo crgo excludis intraturum , qui posiea pro- ainphillicatra iuiplcnt pcr ludos ei per ulia spccla-
baudus est, «t probari nisi intraverit non potesl? ctila, qtii iin|ilcnt ecclesias |>cr dies feslos? Ebnosi,
Repelles omnes malos? Dicis enim, el nosti itispice- voraces, invidi, insectatores alternlriuu. Sunt lales,

lc. Oinncs ntidis cordibus ad le vcniunt! Qni inira- scd uon snli tales. Et i-tc vituperaior e:cro auiino ta-
turi sunl, ipsi se non novcrunl ;
qtianto minusiu? cet bonos ; el ille lauijaior incaiiio aninio larel ina-
Multi enim sibi promiscrunt quod iinpletiiri esseut los. Si aulem sic laudaiiir in hor lcniporc Ecclesia
illam vilam sanctam , in coinniune habentem oniui.i, Dci, quomodo laudant Scriptura! Dei, eccc qnoieodo
ubi nemodicil aliquid suum ,
quibus est una auiiua nunc dixi, Sxcul lilium xn niedio spiuaruixx, sic pro-
cl cor unum in Deum ( Act. iv, 32, 53 ) : missi sunt xxixxa xnca in xnedio filimuux : autlil liomo, Considerat,
iii fornacem, el crepuerunl. Quomodo crgo cognoscis placct illi lilium, inlral, adlirrel lilio, tolerat spinas;
ctim qui sibi ipsc adhuc ignolus cst? Excludes malos mercbiliir esse in laude el in osculis * sponsi, qni
fratres a conveutu bonorum? Dccorde tuo, quisquis dicit, Sicul lilium in medio suinarum, sic nroxhna mea
ista dicis, omncs malas cogitationes, si potes, exclu- in medio [iliurunx. Ita il in clericis. Laudalores cleri-
de : non intret in cor tuuni vel suggestio niala. Non cnruin inteiiduiit ibi hoims niinislros, lideles dispcn-
consentio, inquis. Scd inlravit tamen, utsuggererct '.
satores, omuiuni luleralores, viscera sua iinpcnden-
Nant omnes munila corda babere volumus, ut nihil tes liis quos voltmt proficerc, non qu rrcntes quat
intrct quod inale suggeralur. Undeautem intret.quis sua suni, sed qiiai Je^i Cbristi. Laudant ha:c, obli-
novil? Et pugnamus quotidie in uno corde noslro; viscunlur quia mixli simt malis. Hursus qui reprc-
uniis homo in corde stio cum turba luctatur. Sug- bendiint avariliain clericorum, iniprobitates clerico-
gcril avaritia, stiggerit libido, suggerit voiariias, sug- nim, lites clericoruiu, appelentcs rcs alienas, ebrio-
gerit Iselitia isla popninris ; oiiuiia snggcrunt : ab sos, voraccs, jactaiil'. El lu invide viiupcras, ct lu
omnibussc coiiiinel, omnibus respondct, et ab om- iucaute l.mdas : to qui lamlas, dic niixtos inalos; lu
nibus aversattir ; diflicile est ul non ab aliqua feria- qni viluperas, vide ibi cl bonos. Sic et iii illa vila
lur \ Ubi ergo sccurilas? Hic nusquam ; in isla vita comnnini fralruin, qu.r. i'St in mnnasterio : niagni
nusquam, nisi in sola spe promissorum Dei. ibi au- viri. sancli, quoiidie in hyinnis, in orationibus, in

tem , cum illuc pervenerinius ,

perfecla securitas lamlibtis Dei, inde vivunt, cutn lcciinnc illis res esl;
cnm claudnnitir pnrla*, et conlirnianlur vectes porta- laborani nianibus suis, inde sclransigunt ; uon avare
rum Jerusalem (
l'sal. cxi.vii, 151 : ibi vere plena ju- aliquid petuol, quidi|iiid eis infertura piis fralribus ,

bilalio el magntmi gaiidium. Modo aulem ne sccurus cuni sufficicnlia et ctim charitate uluniur; iiemo sibi
lautles quauilibel vitani ; ante mortem ne laudcs usurpai aliquid quod aller non babcat; omnes se di-
hnminem quemquam (Eccli. xi, 50).
1
Fr. et i.ov., Ecrlesia catlioiica. vox,
'•
Ecclesiu, abcst ab
ncnrig. Ms., felicior e&.
Aia. et a Mss.
1
sic aliquol Mss. M i.dd.: raxnen si naves : et ostea pro, ]
' F.r. el l.ov., in oculis. Am., iii osculis : el ila M,s prailcr
colliduntur, li . et uatiau. Ms. babent, colliduntur : alius
jaueos, qui habeul, in usculo.
Us., coUidcnlnr.
3 Kr.
veuet. idv., suggereretur. m.
> Sic Ain. et plerique vss. M Kr. et i.o\. ,jaclamcs. no-
• Audocii. M; . nli altquo feriatur. lie#., iliqua fcrialur
gius «s. jactantcs x
H79 S. AUf.USTIM EIMSCOPI 12X0
l.guiii, «mncs invicem sc siisiinenl. Laudisii, lan- Nou dixi unincm liominciii cssc ficlum, sed onincui
dasti '
: qui nescil quid inlerius agalur, qui mscil profcssioncm liabcrc llclas personas ; siinl Cbrisliani

i|iiouiodo illo vcnlo inlranle cliam naves sc in portll niali, scd sunl cl boui. Quasi plurcs inalos vides,
collidunt, iulrai quasi sccurllalem sperans, ncini- quia palea snnl, et le ad grana pcrvcnirc nou pcr-
nem qtiem loleret babilurus ; invcnil ilti fralrcs nia- iiiitiuut : stiut ibi ct grana. accedc, lenla, cxculc,
los, <|iii mali invruiri non posscnt, nisi admiticreu- adliibe oris judiciuni. luvcnis sanclimonialcs ludi-

nir (et nccesse cst ut primo lolcrcniur, ne forte cor- sciplinatas ; niiinqiiid idco saiictimonium rcprelien-
riganlur; nec cicludi facdc possunl, nisi prius dcndiun esl? Mull;c non slant iu domibus suis, rir-

fnerinttolerati '): el fit ipse inlolerandx impaticntix. cumeunt domos alienas, curiosc ageuics, lo<|ucnics

Quis me tmc quarebat ? Ego putabam quia ch.iriLis qu.o iion oportel, snperba?, linguatx (I Ttm. v, 13),

cst liic. Et paucorum liominum molestia in iiatus, dum cbriosg : ctsi virgines siiut, quid prodesl inlcgra
non pcrscveravcrit implcro quod vovit fit dcscrtor , carn, nienle corrnpta? Meliusest liumilc cnnjugium,

tam sancli proposili, ct rcns voti nnn rcdilili. J.un- quam superba virginitas. Si enim nubcrct, nnn bn-
verocnm indc exicril, fllet ipse viiupcrator et ma- bcrct nomcn unde exiollereiur, cl babcrci frcnuui

lcdicus : et dicil ea sob qna: quasi sc pali non p<>- quo r<'geretur. Sed numquid propter virgines malas,
luisse asscverai ; et aliquando vera. Sed vcra uialo- damnaturi sunius sancias ct corporc cl spiritu (I Cor.

ruin loleranda sunt proptcr socictalein bonorum. vn, 34)? aut propter isus laudabilcs, eiiam illas im-
Dicil illi Scriplura : Vcc hit qui perdiderunl tustinen- probandas latidare cogemur? Undique uuus assume-
liam (Eccti. n, 16). Et qnnd csl amplius, rnclat in- lur, et unus rclinquctur.
dignniionis malum odorcin *, unde absterreal inira- 14. [vers. 2 ] Ergo, fralres, finiamus INaluiuiu ,

turos; quia ipse cum inlrassel, perdurare uon quia plauuscst. Servile Domino in jucundilait : vos al-
potnil. Qualcs illi? Invidi, liiigatorcs, neminem sus- loquilur, quicumque in cliaritatc omnia tolcratis, et

linenles, avari; ille ibi illud fecil, el ille ibi illud spc gandclis. Servite Doinino, non in amariludinc
fccil. male, quarc taccs bonos? Quos tolerare no» murinuralionis, sed in jucundilnte dilecllonis. Intrale
potuisli, jaclas : qni le maluni lolcraverunt, laces. in conspectu ejus, in exsuitatione. Facile cst cxsultarc

13. Merilo illud, fratrcs cliarissimi, inagniliium iu foris; in conspectu Dei cxsulla. Non valde lingua

Domini Evangclio, ex ore Domini : Duo in agro ; unus cxsnllet; conscieitti.i exsuliel. Inlrate in coiupectu

anumetur, el umts relinquelnr : duce in inolendiiw ; una ejus, in exsultalione.

nstuinetur, et una relinquetur : duo in lecto; unut as- 15. [itri. 3.] Scitote qnoniam Dominus ipse est

tumelur, et unut retinquetur (tlulth. xxiv, 40, 41, et Dcus. Quis nescit quia Doniinus ipse esl Dcus? Scd du
Lue. xiii, 34, 35). Qui sunt duoin agro? Qnod dicit Domino dicii, quem non putabaut horaines Deum :

Aposiolus : Ego plantavi, Apollo rignvit ; sed Deut in- Scilote quoniam Dominut ipse etl Deus , Dominus ille

creincnlum dedil. Dei agricullura eslis (l Cor. iu, (>, 9). non vobis vilcscat : crucilixisiis, flagcllasiis, sputis

lu agro laboramus. Duo in agro, clei ici suiil : nniti illinislis, spinis coronastis, vestc ignominiosa vesiislis,

assuinetur.etunus retinquelur; assumelnr bnnus, rc- in ligno siispcudi>tis , clavis confixistis , lancea per-

linqnctur malus. In nwleiidino dua:, ad plebos relulit

*. custodcs ad sepulcrum posuistis ipse esl
cussisiis, ;

Quare molendino ? Quia devinct» saculo, circuiiu

in Dcus. Sciloi» quouiam Dominus ipse esl Deus. Ipse fe-

rerum lcmporalium, tanquam mola detinenlur. Et cii not , et non no$ '. Ipte fecit nos : omnia per ipsum
Qujb inde as- facta suut et sine ipso faclum csl niliil (Joan 3).
in<le tma ouunuliir, «I una nj/iiicuwur.
, i ,

sumelur? Facicns opcra bona, attendcns iiidigenliani Quidest quod cxsultalis? quid csl quod snperbilis?
scrvorum Dei, indigcnliam pauperum, in confcssiouc Alius vos fecii ; ei qui vos fecit, ipse a vobis patilur.

lidclis, in lactilia spci ccrta, vigilans ad Deum, uulli Scd vos sic vos jactalis el glorianiini, et exlollilis,

imprccans mala. diligons quanlum potcsl, noii solum quasi a vobis ipsis facii sitis. Donuiu csl vobis ul qui

ciiam inimicos, praler uxorem suam fecil vos, perlicial ' vos. Ipse fecit not, et non nos.
ainicus, scd
aliquain, pralcr maritum suuin uon Non dcbemus superbire : tolum bonum quod babe-
non scicns
sciens aliquem ; assumctur cl de molendino : qux au- mus, abarlifice nostro liabeinus; quod in nobis nos
lcm aliier fucrii, rclinquelur. Alii autcm dicunl fccimus, inde damnamur; quod in nobis ille fccii,
non uot. Not au-
Quiclem volumus, iicmincni volumus pati, rcmove- inde coronamur. Ipse fecii not, et

nobis iu quadain securi- lem poputut cjut, el oves pascuw ejus. Oves cl ovis :
iiiiis nos a lurbis ; bene crit

lectum quxris, ut ovcs una ovis. Et quam amaiilissiiuuro uosiri

Ule, Si quiciein qu.iris, qnnsi ipsa;

Elinde nnu* oi- pastorcm liabcuuis Dunisil nunagiuta novem, de-

liuo aliquasoHicitndiiic rcqniescas.
!

Ncmo vos fallat, fra- scoiulil quiTci-c unam, rcporlat in buuieris suis (Lue.
«MMtltr, et unus retinquctur.
amare xv, 4, b) icd.nintam sangninc suo. Sccurus inoriu
rralres, sci- >s
li-es : si non vultis falli, cl vnllis

profcssioncui In Ecclcsia liabcre lictos. csl paslor pro ove, qui rcsurgeus possidcl ovem.
inii: nmnem
» s|c mss. A.ttd.1.: i.nMib.l qni nescil, clc.
Nos autem popufui ejus, el i>t><'» |MNM ejus.

Mss., mtttlfrandi : et qpldain cum Ain.,

uiioterali. Inlrate in poitat ejut in con/cl-
Mmu m 16. [Nn. 4,6.]
Itulupuitoi iiss. repowlinus, tmpaaiimm; cujus loeo
hlil. rrat, pn/iViitiir. , , '
K.KI..<( non ip»i mu. vox,i(j»i. abosi a uu llorls ootaj
Klc|ilaruiuu uss. UEdd., uidJoiwnoiiii,
' iiiMwwmoiw-
HH.otal xx
rrm. yuiilain Mss., inditliitUiitiex iittltinimodiorum. mUD
• Luv , i.lidi. <d'l »Ul 01 '' * 'Cl.dil. .
• llur.s | r.lia- Mss., Tt ftlU,
 «281 ENARP.ATH) IN PSALMUM C. 1183
tinne. In portis iniiinm csl ; a confcssionc incipite.
liido Psalmut in confessione , ilii jubilate '. Cmifito- IN PSALMUM C
miiii \os non facios a vobis, laudate cum a <|uo f.icii
ENARHATIO.
cstis. Ab illo sit boiium tuum , a quo recedens focisti
SI.UMo AD PLEBEM.
m:iliiiii tiiiun. Inlrate in portas ejnt in eonfessione. In-
[wri. 1.] Psalnms istc ccniesiimis quod babi
I.
t
tret grcx in porlas , nou foris remaneat ad lupos. Et in primo vcrsu, boc in toto ejus
corpore qnserara
quomodo inlret? In confessione. Porta, id csl inilium, dcbenms. tlitericordiam etjudicium cantabo lilii
, Do-
confessio tibi sit. Unde in alio psalmo dicitur : lnci- mine. Nemo sibi ad impunitatem blandiaiur dc misc-
pile Doinino in confessione (Psai. CXLYI, 7). Quod illic,
ricordia Dei ; quia est et jiidicium : et ncmo in melius
dicil, Incimte; hoc appcllavit liic, porlas: Intratein commutalus exborreat judicium Dei quia praiccdit
;
porlas ejus in confessione. El quid, cum jam intraveri-
misericnrdia. Ilomines enim quaudo judicaut,
ali-
mus, non confitcbimur ? Semper conlilere, sempcr qnando victi miscricordia ', faciunt conira justitiam
;
b.ibcs quod contitearis. Difficile csi in hac vita, ut sic
et fidciur iu eis cssc misericordia,
et non csse judi-
liomo mulclur , ut nibil invcniatur in co quod reprc-
cium:aIiquando vero rigidum volenles lenerc
judicium,
bendaiur : opus est ul lu le reprcbendas , ne ille re-
perdunt misericordiam. Dous auiein nec in
bonilalo
prchendat qui damnaiurus est. Ergo et cum inlrave-
misericordiic pcrdit judicii scvoriiatem
, ncc in judi-
ri.s in atria, conliterc. Quando non erit confessio
cando cuin severiiate nmillit misericordiai
boniiatem.
pcccalorutn? In illa requie, in illa xqualitate Ange-
Ecce si lemporibus disiinguamus Ikcc duo. misericor-
lorum. Sed vidotc quid dixcrim •
Non erit confcssio
diam et judicium ; forte eiiim uon sine causa ipso or-
pecr.itoriim. Non dixi, Non eril confcssio erit cnim :
dinc posila sunt , ut non dicerct , Judicium ct miseri-
coufessio laudis. Semper confilebcris, illum Deum, te cordiam, sed , misericorJiam et judicium : si crgo pcr
creaturam ; illum protcciorem , le protectiim. In illo
tempora dislinguamus duo, forie iiivoninms
quodnmniodo abscouditiis cris , sicut dictum est
Iijic modo
tempus esse niisericordiae , futurum autem tempus
Abscondes eot in abscoudito vullus lui (Psal. xxx, 21).
judicii. Quomodo est priiuo lenipus miscricordiu.' ?
/» atria ejus in hymvisconfitemini ei '. In porlis conQ-
Primo in Deo considera, m quantum ipse tibi
el lu
icmiiii ; et in atria cum intraverilis, confitemini in
donaverit, imiteris P.urem. Neque enim arrogantcr
liynmis.Hymni laudes sunl. Quando inlras , le re-
dicimus, Palrem nostrum nos debere imitari quan-
prebende cum ; intraveris , illum lauda. Aperite milii ;

doquidom Dominus ipsc unicus Dei Filius ad boc nos

'
portas justilia, dicit in alio psalmo ; imjrediens in eis
liortatur , dicens ; listole sicul Puter vester cxleslis.
i-.onfilear^ Oomino {Psat. cxvn , 19). Nuni<|iml dixit ,
Cum diceret, Ddigite inimicos vestros. orale pro eis qui
Cum ingressus fuero, jam mm confitebor? Eiiam in-
vos penequuntur : ut sitis, inquii, fitii Patrit veslri qni
gmsus conlitcbilnr. Quae enim peccala conlilebalur
in caelis est ; qni solem tuum facil oriri super bonos el
Dnmimis noslor Jesus Cbristus, quando ait : Confiteor
malos , et pluit super justos el injuttos titalth. v , 48
tibi, Pater, Domine cxli et terra: (Mallh. xi,25)? ,

44, 45). Eccc misericoidia. Quando vidcs juslos ei in-

Illiim laudans conliicbalur, non scaccusans.
justos eunidem solem intucri, eamdem lucem
17. Laudale nomen ejus ,
qnia suavis esl Dominus.
caiiere \
cosdcin fontcs bibere, cadein pluvia saginari , iisdeni
Nolite pulare quia delicitis in laudando. Laudatio
fructibus lorr;D repleri, similiier acrem islum ducere,
vcstra quasi manducaiio erit : qtiantiim Iaudaiis, lan-
babcre xqualiier bnna niumli ; noli putare iiijuslum
tnnt vires acijuiritis, et tnntiim dulcescit quem lauda-
esse Dcum, qui dat ista xqualili r et justis ct injusiis.
lis. Laudale nomen ejus ,
quia suavis esi Dominus. In
Misericnrdi* teinpus cst, iKiiidiiin judicii. Nisi enim
alernum misericordia ejus. Non enim cnm te libera-
primo Dous per inisoricordiam parceret, non inveniret
verit, desinet esse misericors : el ut prolegat semper
quos per judicium coronaret. Est ergo misericordia'.
in xlernam vitam, misericordix ejus est. In ceternum
tempiLs, quando patienlia Dci ad poenilentiam adducil
ergo miserieordia ejus , et usque in generdlionem ct ge-
peccanics.
veraiionem veritas ejus. Aut oinncm generalionem
2. Audi Aposlolnm distinguentem utrumque lem-
accipe quod dictum est, in generationem el genera-
pus, et distingue ct tu : Exittimas autem, inquil, u
tionem ; aut iu duabus gcneraiionibus, unam terre-
homo qui judicat eot qui faciunl ea, et eadem agit, quo-
nam, alteram coelestem. Ilic est generatio una qux
niam tu effugies judicium Dei 1 Intendile. Videka
parit mortales ; allera quae paril arlernos. Veritas ejus
enim sc ( scd cui hoc dicil? Non enim imi homiui
ct hic est , et ibi. Noli putare quia hic non esl verilas
dicit, scd generi bomiiium tali ) , viilebai sc coiuimt-
cjus : si nnn bic cssel vcrilas ejus, non dicerel in alio
tere iimlia mala quoiidie, et lauieni viverc, nibil
psalmo : Verilas de lerra orta est (Psal. lxxxiv , 12)
mali sibi contingcre ; et puiabat aut doimrc Dciun ,
ncc ipsa Veritas dicerei, Ecce ego vobiscum sum usque
aut ros humanas non nttcndere, aut amarc facla ho-
in contummattonem scruiti (Malth. xxvtn , 20).
iniinim mala. Tollit istam cogilaiinnem dc cordo, sod
1
Edd.: Inde Psalmum, etc. At Mss.: inde Psalmus in con- bene intelligcmibus. Quid crgo ail ? Exitlimas, o homo
fessione : supple, insciibitur. Quanquam Bemig. Ms. habeat
1
sic : inde psatnium in confessione iubilate. Aliquot Mss., misericordiam faciunt.
* sic nlerique el melioris noiae mss. ai Am. Er. etduo * Vss., carpere.

Mss., m
hunutis confessimmn confitemini ei. U>v.,inhymnis • EdU., sed gcneii humano : tatia dicebat se commitic-

confessionem conliteinim ei. re, etc. casliganlur sni>si>li<> uss. intcr quos Regius ad vo-
* sic Mss. juxta Grxc. LXX. AtEdd., in eas. ccin, talt, suhJn, <j«od i idebnt se committere, ctc.
m3 AUCUSTINI EPISf.OPI 1284

</»i iudkat toi </ui talia atjunl , rt faeit ca ,

quonium tu justus judoi ? Qui:i bunum ccrtamen ccrtavi, curium
elfwjies jitdicimn Dei ? Et quasi diccrct ,
Quaro facio consummavi, fidem scrvavi. Ideo justus non potest nisi

l.uita mala qtiotidio, ei njhtt mali milii conlingit? sc- coronare isla. Invcnilcnini ista qu:c corouaret : aniea

< iilns ostcndil illi lcinpus misericordia: : An divitias vcro quiil invencrat? Qui prius [ui blatphemui et per-

lienigiittatis, et pnlicitliiv , et lontjahimilalis ejus conte- tecutor. Ista donavit, .11. < coronabit ; dnnavit li.ic tein-

mms ? El vcre quia boe conlouinehal ; seil fecil illum porc misericordix, coronabit illa tempore juditii

sollicilum. Itjnoras, inquit. quoniam benignitai Dei ad quia , M isericordiam et judicium cantabo libi , Domine.
jmnitentium te iidducit ? Eccc lempus miscricordix-. Scd numqitid solus Paultis id meriiil? IIoc enim
No aiilein lioc illc sempcr puiarcl futurum quomodo , dixcram ,
quomodo in illo testinionio lcrruit , sic in

scciilus cuin lerruit? Tu auiem (jam tempiis judicii islo erexit. Ciim dixissct, Iteddet mihi Dominus in illo

audi ; audisti tempus misei icnrdia: , proplor , Miseri- die jiistttsjudcx : non svlum mihi, inquit, sed omnibus
cordium el jttdicittm cantabo libi, Domine) tu autem , : qtii diiignnl manifestationem ct regnunx ejut (II Tihi.

i.iquil , lecundum duriliam cordis tui et cor impumitciu, iv, 6-8).

thesuurinis tibi iritm in die i><r el revclationisjustijudicii 3. Ergo, fratres, quoniam habcmus tempns niise-
Dei, qui reddet unicuique secundum opera sua (Hom. ricordix , non nobis blandiamur , uon nns dimilla-
ii, 3-0). Eccc, Misericordiam el judicium caulabo tibi, mus , non dicamus : Semper parcil Deus. Ecce feci

Domine. Scd minatus csl dc judicio : nuinquid ideo beri ,

pcpercit Deus ; facio et liodie , et parcil Deus ;

judiciiim Dci tantummndo formidandum est, et non faciam el cras ,

quia parcit Dens. Attendis ad miseri-

aiiiandiiin ? Formidandum malis proplcr pceuain , cor.liaiu , ct non times judiciiim. Si vis caniare mise-

aiiianduui bonis propter coronam. Quia crgo terruil rieordiam et judicium , intellige quia ideo parcit , ut

inaios Apostolus in lioc ICStimonio quod commemo- corrigaris, nou ut in malignitate pcrmaneas. Noli libi

ravi, audi ubi spcin dat bouis de judicio. Seipsum Ihesaurizare iram in die irx et revelationis jusii judi-

ponit, el dicit, el OStcndil el ipso in sc lempus miscri- cii Dei. Quia in lempore misericordix in alio psalmo

cordias. Quia nisi ct ipsc invenirel tompus misericor- dicilur : i Peccatori aulcm dixit Deus , Uiqnid tu

dix', qualcm illum inveniret jiidicium ? Blasphcmura, etiarras jusliticaiionesmeas, ct assurais teslamentum
persccutorem, Injuriosum. Sic cniui commen-
dicit, ci meuiii pcr os tuum? Tu vero odisti disciplinam et ,

ihil icmpus misericordix , in quo modo sumus Qui : abjecisti sermones meos post le si videbas furcm : ,

prius, inquit , fui bUtsphemus, el persecutor, et inju- concurrebas ei, ei cum troerhis portionem luam p<>-
riosits;scd misericordiam conscculus sum. Sed fortu nebas ; sedens adversus fratrem iuum delrahebas , et

ipse solus consceuliis cst inisericoidiain? Audi quo- adversus filitim malris lux poncbas scandaiuin. Il.rc

modo uos erigat 17/ in me inquit ostendcrct Chrislut

: , , fecisti , el l.icui. » Vide lcinpus misericordix. Quid
Jesus omnem longanimitalem ad informalioncm eorum , csl , tucui ? Nnniiiuid , Non corripui ? Scd , Non judi-

qui crediluri sunl itli in vitnm aternam (l Tim. i, 15, cavi. Quomodo > nini lacel qui quolidie clamat in
1C). Quid est, in me oslenderet longanimitatem ? Ul Siiipiuris , in Evangelio, in prccdicaloribus suis ?
miusquisqiic peccator ct sccleralus vidcrel quia Pau- Tacui asupplicio, non a verbn. Hac fecisti, et tacni.

lus aciepil veniam, et non de se desjierarei. Ecce El quia lacuit Deus , id est , non vindicavil ;
quid
oslendit so, eiexit ci alos. Ubi? Iu lemporo miscri- sil.i ilixit in corde pcccalnr? Audi : SwspiealUI ei
cordix. Andi in tempore judicii quiil dicat de bonis , inqilit, iniqnitatem ,
quod cro tibi similis. Id est, pa-
ileruin dicens ile se ct de aliis. Primo niisericordiam riim esl qma iu talis eras; ct mc talem putasli. El
conseciiius csl. Quare? Qnia fuit bla pheinus, et per- cuni nslcndissei iili lempus misericordi:e , terruilde
scculor ct injuriosus. Vcnil DomimiS ut donarct Arguamte, statuam le anle faciem
,
tempnre judioii : el

Paulo , uoii iil reddcret. Nam si reddere vellet ,

quid tuam (Psnl. xiix , 16-21). Tu te ponis post te, ego
invenirct qund redderet peccatoii. nisi poenara ct ponain ante Omnis enim qui non vult videro
te 10.

Biipplicium ? Noluit reddere poenam, scd donavit gra- pcccata na, post • dorsum se ponit, et aliorum peccala
liain. Andi quia ille cui donavit, lenel Dnmimim acute allcndil , non per diligentiam , sed per inviden-
cliain dobiiorem. Invenit eum douatorem teinpore liam ; nnn vnlons sanare , sed accusare : se auiein

miserknrdia' , lenct debitorera tcmnore judicii. Quo- oliliviscilur. Undo talibus Domiuus dicit , Stipulam in

iimdo lioc ilicil, \idcte. Ego enim jnm immolor, dixit,

oculo [ratris tui videi , et trabtm in oculo luo non vtdcs
<( tempus resolulionit ntem projcimum est. Donum ccr- (Maith. vn , 3). Quia ergo miserirordia el judiciiiiii

consummnvi, fulem scroavi. Iloo,

itimen cerlavi, ctirsum caiilalur nobis, ct nos lacicnles niisoiiiimliaiii sccuri

lcmpore misericordiai , audi dejudicio. Dttmteron- cxspectenius judieiiiin : et sinuis in coipore ipsius ,

quam rcdtUt milti Dominus

ptrest mihi corona juilitia nos rautenios ca. Canlai cniin boc Cbrislus
1

si
, el :

Non dixil .lonat scd, rcddet.

I» HUi die jusius judcx. , ;
BOlum caput caniai, a Domino osl caniicimi lioe a<l ,

Qliando ilomlul, mi.-cricors crat; qtiamlo rcd.lcl, ju- no3 non perlinot; si BUlem lolos Clni>tus ul esl ia- ,

de* erit 8'ilBi Mtterieowhflm tt judirfum eantabo tibi,

: pnt cl ooipus cjus . eatO io iiieinbris ejus , ailbvrc illi

-
donaudo dclicla f<<ii se cnronai <It-l»i
pet charitoiom et 1« iiio
Doinine. Sed ,
per lidiin, ot por i.Dcm . oi ;

i:iroin : ihi niiMricorJioiu eonteeutut snm. Miacricora caiilas , iu illo cxsullas ' : <piia et ip.-e m 10 laUnal
nrao Dominna primo, nutem nddei mihi coronam
bic

juttiiiw. IJndo reddcl? Quio justus judcx oai. Quaro

1
sic i
lurlquo UH. *t Bd ', e«Mi h i"" tsmttu
 «2!W ENARIIATIO 1N PSALMUM C 1286
in (esilil, iu ic esuril cl Irihlll.ilur. Illc in (e adhuc miserorum ; non cst iimocens.Scd tpiis esliimjcens ?
moritur, c( (n in illn jam rcsurrcxisli. Nam si non Qui eutn non nocel, nec
alii sihi nocet. Qui enim ct
in (c inorcrclur nulld in ic sihi arci a persecuiore, sibi nocel, non est innoecns.
, |
Aii aliquis : Eice noti
cum diccrc( : Sutite . Saule, quid me persequeris(Act. tuli alicui , ncc prrssi aliquem : dc re mea de jusio
,

ix, 4)? Ergo, fralrcs niei , Ciiristus canta(; sed qno- labore meo bene niihi faciam conviviiiui apparaiuui
,

modo , noslis : Cbrisdim assidue commeiidavimiio babere volo, erogare volo quaniuin mc delcelat, bi-
voliis; e( scio quia ruJia vobis nou sunl. Doniinus hcre cum quibus volo qtianlum me deleclai cui ali- ;

Chrisdis Vcrbum Dei cs( ,

per quod facla sunt om- qtiid luli? qtiem pressi ? quis de mc qucslus esl ? In-
nia. Iloc Verlmm ut rcdimcret nos, caro faclum esi, nitccns vidclur. Sed si seipsnm corrumpit, si leni-
c( hahitavii in nobis [Juntt. i , 3, H) : faclus est [ilum Dei in se everlit, quid exspcctas, ut i» alios
homo Dcus supcr omnia , Filius Dei xqoalis Pa(ri ; faciat misericordiam , ei parcai miseris? Qui in le-
ad hoc lioiim facius est , ut Dcus hoino mcdiator ipsumcrudclisesi, essc in alium misericors poiest?
esscl inler Iwmiines cl Detini , el rcconciliarel longc Tota crgojtistitia ad unum verbum initocenliae redi-
liositos , otconjuitgerel scparatos , el rcvocaret alie- gilur. Qui aulcm ditigit iniquilatem odit animam suam ,

ualos, el reducerel peregriiios ; ad lioc faclus est (Psal. x , 6). Quando amabat iniqniiaiem, puiabat
homo. Factus est ergo capul Ecclesioi , halietet cor- quod aliis nocebat. Scd vide si aliis nocebat Qui :

pusei mcuibra- Qu;crc membra ipsius, modo gemunt diligit, inquil, iniquitatem , odil animam suam. Sibi
per univcrsum orbem (crrarum : lunc hctabuniur in crgo prius nocet qui vult aliis nocere ; nec deatnbu-
fine , in corona juslilLc , dc qua dicil Paulus, Quam Ijil, quia non est ubi. Angusiias enim paliiur omnis
reddet milii Dominus in Ulo die justus judex. Et modo malilia : sola innoccnlia laia est , ubi dcainbuleiur *.

crgo canieinus in spe, omnes in iinum collecti. Chri- Deambulabam in innocenlia cordis mei in medio domut
,

stuin enim induti Christus sninus cum capiic nostro ;

meaj. Medium domus suae , aut ipsam Ecclesiam di-
quia ulique Abrahx senien sumns. Aposiolushoc iti- cit ;
Christus enim in ea deamhiilal : aul cor sumn ;

cit. Quia dixi , Chrislus snmus. Apostolus ait, F.rgo domus cnim nostra intcrior, cor nostrum cst : ui hoc
Abruhce semen estis , secundum promissionem hceredes. cxposueril quod superius dixit, ln innocentia cordii
Abralne semen esiis : videanius, Abrahx
si senien mei. Qux est innocenlia cordis sui ? Medium domtis
est Cliristus. « In semine luo bencdicentur omnes S'iae. Hanc doimmi quisquis habet malam , pclliiur ab
genies. Non dieit , In seminibus , lanqnam in multis illa foras. Quisqiiis enim in corde premiiur mala
scd lanquam in uno , E( semini (110 ,
quod csi Chri- conscicnlia, quomodo quisque ab slillicidio c\it dc
s(us (Galat. iii, 29 , 8, 16). > E( nobis difil, < Ergo domo sua , aut a fumo , non ibi se paliiur babiiare :

semen Abrah;c estis. > Manifesium quia ad Chrislum sic qui tton habet quieium cor , habilare in corde suo
perlinetnus; cl quia meinbra ejus et corptiscjus su- lilicntir non potesi. Talcs foras exemu a seipsis ani-
mus cuin , capitc nostro uutis honio suuiiis. Cante- mi intcntione et dc his (|u.-e foris sunt circa corpus
,

mus crgo, ilisericordiam el judicium canlabo libi deleclaniiir ;

quieiem in iiugis, in specttculis , in lu-
Domine. xuriis, in oiiinihiis malis qiucrunt. Qtiare foris sibi
4. [vers. 2] Psallam, et intelligum in via immacu- volunt esse bcne ? Qttia nnn est illis iittus benc
lala ,
quando venies ad me. Nisi in via immaculala , unde gatideant in conscienlia. Ideo Dominus cum
non potes psallere , nec intelligere. Si vis intcl- sanassel paralylicum , ail : Tvlle grubalum tuuin
,
ligere, in via immaculata psalle , id est, opcrare el vade in domum luam Malth.
( ix , 6 ). Facial
itt hilariiale Deo luo. Qnae cst via immaculala? Audi illud anima qtia; quasi paialysi dissolula est : in
scqueulia: Deambulabam in innocentia cordis mei, in inembris bon:e opcralionis coiislringaliir , ut bene
medio domus inea. Hjcc via immaculata ab innocenlia operetur, tollal grabalum suiim , rcgai corpus suum
ccepit , in ipsa eiiam pervenitur. Qttid quicris mulia jam eal in doniinn suam inlrcl in eonscienliam ,

verba ? lnnocensesto, et perfceisti justiiiam. Sed sitam jam lalam lnvciiiel, ubi deambulet. el psallai,
:

rjuid estcssc innocentem? Duobus enim modis nocet et intclligai.

homo ,
quantnm in ipso esl ; aut faciendo miserum , 5. [vers. 3 , 4.] Non proponebam ante oculos mcos
aut deserendo niiserum : quia el lu non vis ab alio rem matam. Quid esl Non proponebam
, ante ocutos
lieri miser , et nnn vis deseri ab alio, si niiser fuens. meos rcm malnin ? Nou diligebam. Solel enim dici ,

Qtiis est qui facit ntiseros ? Qui infert violeniias vel quod noslis, dehontine qui ab aliquo diligilur, Ante
iusidias, rapil res alienas, opprimit panperes , fura- octtlos illum bahel : el ille qtti coiitemnilur, sic solct
lur , conjugia alietia sollicilal , calumniosus csi , vult
t|iicri , Non nie hahet anic oculos. Qtiid ergo esi, atile
juferre hominibus quo dolcant, stttdio malevnlenlhc. oeulos habere? Diligere. Quidest, nott diligere? Non
Quis csi qui deseritniiscro.5? Qui videt inopem aliquo ibi corde habitare. Dixit ergo, Non pioponebam unte
auxilio cgenlcm ct cum habe.it quomodo pr.csiei
,
ocuhs mcos rcm malam : non diligeham rem malam.
co.ilemnit, dcspieil , alienal cor ^utim. Quod si jatn Ei exponit ipsam rem malain Facientcs pr&vnricalio- :

omnino lalis esset , ut no:i opus haberct aliqua mi-

sericordia ; superbus essct , si desereret miscrum :

1
ita Mss. Edd. vero,</»roi non est nbianguztiwsnon yfiixir.
adliue in Iribulalionc carnis consiitnius est, nesciens
Arcta oninis mulitia, solu iimoccntia litiu est. t bi acimtSm-
quid sibi possit cras accidcre , cl dcspicil lacrvmas lal?
t>87 S. AliGUSTINI EPISCOPI IWtb

ii, i» '
udio hub,.i. Inlendiie, fraires mci. Si deambu- claniat : Deus, quid libifcci? quid commi^i? quid
latis niin Clirislo in mcdio ilomus ejus , id cst , si vcl peccavi ? Se justuin vull videri, Deura iiijuslum. Quid
ii) eorde vesiro hcne requie'citis, vel in ipsa Eccle- tampravum? Parum esl qnia lorlus est ; et lortam
s,a bonum itcr carpiiis iu via immaculata ,
non cos rcgulam putat. Cori igc lc , ct invcnis rectum a quo
i.iiiiuui qui foris siinl odissc dehciis prxvaricatorcs ,
te depravasii. Ille juste, tu injuste; et idco pcrvcrsus

sed et qiioscitinquc intus invcncritis. Qui 6unt prxva- es, quia hominem justum dicis , ct Dcum injustum.
ncalorcs? Qui odcrunt legcm Oci ;
qui audiunl illam, Quem hominem justum dicis? Tcipsum. Quando cniin
et non faciunl ,
prxvaricalorcs dicuntur. Facientes ditis, Quid tibi feci? justum lc puias. Sed respoudeat
pncvaricationem odio liabe, rcpelle illos a le. Sed libi Deus : Veruni dicis , mibi nihil fecisti ; oninij

odisse debes prxvaricatorcs non homincs, Unus

,
enim tibi fccisti. Si enim mihi atiquid fccisses, bonum
homo prxvaricalor , videlc quia dtio nomina habet , fecisses. Quidquid cuim bcnc flt , mihi fll ;
quia cx
homo, et prxvaricator : hominem Deus fecit, prseva- prxccplo meo flt : quidquid autcm mali fll, libi fll,

ricatorein ipse sc fecit ; ama in illo quod Dcus fecit non mibi flt ;
quia non facit malus aliquid nisi sibi

persequcrein illo quod ipse sibi Tecit. Cum enim pcr- quia hoc non ego jubeo. Tales quando videritis
seculus fueris prxvaricationeni ejtis , occidis quod fratrcs, corripite, arguite, corrigile : el si non poiesiis
homo fecit , ct liberatur quod Deus fccit. Faciente* corripcre aul corrigere, nolile consentire ; ul pnssilis
procvaricationem odio hnbui. dicere, Non adhcetit mihi cor pravum.
6. Non adha-iii mihi cor pravum. Quod csl cor pra- 7. Cum declinaret a me matiijuus, non coqnoscebam.
vum? Cor tortuin. Quod esl cor lortum? Cor non Quid cst, non cognotcebam ? Non approbabam , nou
rectum. Quod est cor non rcctum? Vide quod estcor laudabam, non mihi placcbat. Cognosccre enim iuve-
reclum, et ibi invenis qnod est cor non reclum. Re- nimus in Scripturis aliqtiando dici ,
pro eo qnod cst
ctum cor dicilur hominis, qui omnia quae vult Deus, placere nobis. Quid enim latet Dcuni, fralres? Num-
non ipse non vult'. Inteiiditc. Oral aliquis ut ncscin quid novit justos , el non novit injustos ? Quid cogilas
quid non cveniat; orat, ei non prohibeiur. Pelat* quod ille nesciat? Non dico, quid facis ; sed, quid
qu-.mtiiin potesl : sed conlra voluntaiem ipsius evenii cogitas quod ille nescial? Non dico, quid cogiias ; sed,

aliquid; subjungat sc voluntali Dei, non resisUt vo- quid cogilalurus es quod ille non antc viderit?Omuia
luolati mngnx. Quia ct ipse Doniinus sic illud expo- ergo novit Deus : ct tamcn in fine , id est in judicio

nii : oslendeus iiifiimitatem nostram in se, quando post misericordiam , de quihusdam dicit : i In tll.i dio

passttriis erat, ait, Tristit ett anima mea utque aA intilii venluri sunt , et dicent , Domine , Domine , iu

mortem. Non enim vere ille limebal morlem ,

qu' nomine. luo J.ctuonia cjccimus, in noiniiie tuo virtutes
potestatem habebnt pooemli animam suam, ct po- mulias '
fecimus , in nomine tuo manducavimus ct
leslatera habebat ilcrum sumendi cam (Joan. x, 18), bibimus; et dicam illis, Discedite a mc, operarii ini-
El Paulus aposiolus miles ipsius, servus ipsius clamat: quitatis ; non novi vos > (Mallh. vu, -i ci 25). Ille non

lionum certamen cerlavi , cursvm consummavi , fidem novit aliquem? Scd quid est, iVon novi vott In regula
tervavi; de ecelero repotita ett mihi corona justitim, mea non vos agnosco. Novi enim regulam jusliti.-e

quam reddet mihi Dominus in illo die jtulut judex. mex : non illi congruiiis, dcclinastis ab illa, dislorii
Exsullat quia moriturus est ; el Dominus ejus et Im- eslis. Ideo et hic dixit, Non cognotccbam. Cum drcli-

pcrator ejus trisiis cst, quia moriinrus est! Ergo naret a me malignut, non cognoscebam. Quid est, non
ruelior servus quam Dominus ? El ubi est quod ait cognoscebam? Numquid forie quia nialigiius quando
ipse Dominus .-
Svfli< it serco ut tit sictit dominus ejus obviam lit jusio iu vico angusto , dicit sibi quod est

tttfficil disciptito ul sil ticut mogister ejus (htutth. x , scriplum in Sapienlia Salomonis, Crarts est nobis eiiam

25) ? Ecce forlis esl Patilus vcnlura morie, cl Dominus ad videndum (Sap. u, 15); et tnui.it viam ne videat
liistis cst! Optabam, inqnil, dissohi, el esse cum quem non vull? Sed quam mulii sunl maligni quos
Chrislo (l'hilipp. i . 43) Gaudct. quia dissolvitur, ut
: videmus, et qui nos vident, et non solum non a nobis
sil cum Chrislo ; ct ipse Christns irisiis est, cum quo declinant, sed currunt ad nos, et aliquando iniquiialcs
istc futiirum se csse l.rtalurl Sed quid erai illa vox suas per nos impleri cupiunt'? Plerumque nobis
nisi sonus infirmilatis iiosirx? Mulii adhuc infirmi conlingit. Quomodo ergo dcclinanl ? Dcclinat a le
coiiiristanlur futura moile : scd h.iheant rec.uim cor; qui dissimilis est tibi. Quid esl, declinat a lc? non le
viient morlrra, quanliim possuni ; sed si non possuut, sequitur. Quid est, non te sequitur? Non te imilatur.

dicanl quod ipse Doniinus non prnplersc, scd propler Ergo.CuttidVr/imiifl a me malignus, id esl, cum mihi
nos dixil. Quid cnim dixit? Pnter, <t fieii potest, dissimilis essel malignus, el vias meas mdlel imiiari,
tranteat a me calix itte. Eccc habcs vnlunlatcm hu- nollet sic vivere malignus, qtiomodo me illi propo»ui
iiianam exprcssam ; vidc j.ini rocliim cor : Vervm
iion quod ego volo, ted quod lu m, Valer (Slutlh. xxvi, 1
Mss., magrns.
* Er. el l.ov. post vciluini, cupiunt, sio prosequunlur :
58, 39). Si ergo rccliim cor lequltor pravumDeum ,
plertinuiiie sc noiit amjungunt 1 rtenmiqite nolHsa.tittiuitt.
i .i rcsistil Deo. Aliquid illi contingat advcrsum , IU";;ius (ituM- iiciii label uisi, /'/»"rnttl<;ui- sr iivlts conjun-
gimt. Alii v ero vss. cum aiii. Doaulu : i te nuwyw wM%
• lla tm. At Kdd., prwaricuticnes. laiilinilil ; ouilius forlo niinus liiu-llcitis v.ili. prtantHi
* Km. tt i ov. , ipse vuU. ai Br. tt Mss. , non ipse HM lubsUlueada qulsptam exKilnvavent. inv purro «uitustmu»
fi/l. reaptoera rtdMw wi lnprabwUu^ioN^itviuui|M^wk
' I nv., petU : disscnlientibua Edd. aliis el Uss. luqieuare ab ephOOpti OUptotaM.
1289 RNARRATIO IN PSALHUM C. I2U0

ad imitaiioncm ; non eognoteebam. Quid est , non co~ convivamur, cum Paganis, quain rum his qui nolns

gnotcebam ? Non quia nesciebain , scd quia noii ap- hxrcnt '. si viderimus eos malc vivere, ut erubescant,
proliaham. et corriganliir ; sicut dicit Apostolus : Si ;/ms non

8. [vers. 5.] Deiraheuiem proxitno suo occulte, hunc

obaudit vcrbo tiostro per epistotam, /iui.v notate , et

pertequebar. Ecce persccuior honns, non honiinis , nolile commisceri cutn eo ; ct nou ul inimicum rum
seil pecrnli. Superbo oculo el insatiabili corde, liuic exitlimetit, scd corripite ti( fratrem (II Tliess. m, 11,

iiou convetcebar. Quid cst, non convescebar ? Non ctiiu li>). Facimus hoc plerumque propler mcdicinam , et

illo maiiducabam. Allendat Chnritas veslra; quia tamcn cum extraneis inuliis et cuin impiis sa:pe vc-
inirum aliquid audiluri estis. Si non convescchalur scimnr.

cum illo, iion manducabat ; vcsci enim, nianducare 9. Quid cst hoc quod ait, Sttperbo ocula et itisaliubili

est : cur crgo i|isinn primo Dominum inveninius eotde, liuic non convcscebtir? Ilabel epulas suas cor
nianducasse cuiu supcrbis ' ? Non cum puhlicanis piuin, liabcl epulas suas cor superbum : nam propier
illis et peccatoribus, nani ipsi huniiles erant : co- cibos ipsos cordis superhi, ideo dixil, insutuibili corde.

gnoscebanl enim languorem suum , el incdicum re- Corsiiperbum unde pascitur? Si superbus est, invidtis

quirebaut. Com ipsis superbis PharisaMs inveuimus est : alileresse non poiest. Superbia, mater iir. iucnlia!

illuin nianducasse. Nam superbus qnidani inviiaverat cst : non polcsl nisi generare hanc, cl cuni illa sciupcr
illuni : ipse esl cui displicuil quia mulier peccairix, esse. Omnis crgo suprrhus, invidus est : si invidns
quu: eral io civilale fainosa, accossil ad pedes Ponii- est, malis alienis pascitur. Unde dicit Apostolus Ki :

ni ; et ail in corde sno (

quia talis erat munditia Plia- mordetis et comeditis inticem ; videte ne ab inviccm eon-

lis.coruni, ul neiiio eos iniquns tnngercl; si quis tumamini (V.alal. v, 15 JVidelisergoconiedentcs; nolile

illos iinuiundiis vel modice teligisset, exhorrebant, bis convesci , fugite lale conviviuin ; neque euimse
ne quasi immuiidos cos faceret lacius iminundus. At satianl gaudeudo de nialis alienis, quia iusaliabili

ubi peccatriz itla, qiuc eral io civitate f.imosa , ac- corde siint. Cave nc capiaris eorum laqnco
in cimlis

crssit flere ad pcdcs Domini , ille cmii viderel cani, diaholi. Cihis talibus pascebanlur Judai, quandocru-
dixil in corde suo) : llic si essct propheta , tciret </»it cifixerunt Doniimnii : sed quia pascebanliir tanquam
nialier illi uccessil ad pedet. Unde sciebal quia Chri- de poena Domini. ( Nam el nos de cruce Domini pasci-
stns ncscivil, nisi iode suspicatus est eum nescisse, iniir,quiacnrpiis ipsius manducamns. )I)icebani eniiii,

quia non a sc repulil? Qnia si ipse csset , repellerel cum viderent eum pciideniem in crucc, insullaiilcs ,

a se. Dnmuiiis auiem non soluni mulicrem illani pec- quia insatiabiles corde erant; dicebani ergo : Si Filius
cairicem uoverat, sed cl illins superbi * vulnera ine- Dei est , descendat de crttce ; alios snlvuvit, sc salvare

dicus insanabilia videbat. Ail cnini cuni audisset non potcst (Mtiith. xxvii, 40, i2). Pascebanlur cibo
cogiianlem, ul ostenderei illum superbnm : i Simon, crudelitalis su;e, et ille pascebatur cibo miscricordix
babeo aliquid libi dicere : Duo debiiorcs erant cui- sux. Valcr , inquit, ignosce illis, quia nescinnt qtiid

dam feneratori ; unns ei debubat qninquagiiita dena- fticiunl(Luc. xxill, 31). Illi ergo hahebanl aliasepulas,
rins, alius quingentos; cum uon liaberenl uud'- red- ille alias. Sed quid dicium sit de mcnsa siipcrboruin,
derent, diinisil ailibobus :qiiis eum plns dilexil? i Et niidile : Fiat mcnsa eorum roram ipsis n muscipulam,

ille contra se dhil sentenliain, exiorquente sibi coi;- ct in retribulionem, el in scandulmn (Psal. LXVlll, 25).

fessioncm verilale : « Credo, DomillC , rui plus dona- Pasli siint, capli siinl. Qnoinodo enini aves ad musci-
vil. Et conversus ad muliercm, dixil Siinoni : Vides piilaui , aut pisces ad lianium pascunlur, sed capiun-

islam midiercns? Inlravi iu doiuiini tuam ; aquani tur; sic el ipsi. Ilabcnl ergo impii cpulas suas, ha-

mihi ad pedes nou dedisli : isla anlem lacrymis suis bent et pii epulns suas. Amli epulas piorum : Ikuti

lavil pedes meos » [Luc. vn , oG 44) ; et ca-tcra qu:e qui esmiunt et sititinl juslitiam, quoniam ipsi salura-
nostis. Noii opus est in aiiis proptcr qu:e ad lcstimo- bnntttr (itallh. v, C). Si ergo pius pascilur cibo jusli-
niiim adhibuiiiius, diutius immorari. Isle pharisxus ti.e , ct impius superbiic ; non mirum si insatiabilis

siiprrhus erat, convescebatur cum illo Doniiims ;

quid corde*. Pascitur cibo iniquilalis : noli pnsci ciho iui-

est crgo quod ait , Superbo ocuto et insalitibili corde, quitatis, et nnn tihi convcscitur superbus oculo ct
huic non convcsccbur? Quid esl, 110« eonvescebar? Non insatiabilis corde.

cum illo manducabam. Quomodo nobis proponit ha:c 10 [verti 6] Et unde lu pascebaris? et quid tc dc-
quaj ipse non fecit? Ad imitalionem snam nos lior- lectabat , ubi ille libi non convescebatur? Oculi mci
latur videmus eum convivalum cssc cum supcrhis,
: inqilit, super fideles terrce, ul considercnt lii mecum,
qncmodo nos prohihet ne convivcinur cum eis? Nos Dominiis dicit , Oculi mei super fulelcs tena , ut con-

quidera, fratres, propter correpiionem aliqnam le- siderenl hi meciim : id cst , ut meciini scderent. Quo-
nemus nos etiam a fralrihus nostris , ei non cum eis inodo scderent ? Sedelniis tuper duodecim tltronos, /«-

convivamur, ut corrigantur. Cum extraueis polius dicanles duodecim tribus lsrael (Id. xix , 28). Jiiilicanl

» Ani. Er. el tov. ,cumsupcrbis et non cum publicanis

rcmovemus pai- 1
Sic Mss. Al Er el l.ov., qui nobiscum e.ranl, ct nobis ud-
iilisel pecealoribus ? Nos anctoriuile Mss.
ante hauc hoerenl.
Liculam, ct, nolainqne iuterroKatiuuis collocainus
* Ain. F.r. et l.ov. inlerpun.gehant sic : non mirtim si in-
seiiieiiliaiii von cion publicuuis, etc., ut sonsus sil ivw»
: :

Ui£oci»npublicanis,c\.<:.
corde pasciitir ctbo tniquitatis. aiinus hene; nan;
sdtiabilis
> onincsHss., itiius snperbiie : et paulo post ple- Auguslinus proiiosuit prolianduni, proptsr cibos ipsoscoidis
tioslri
superbi, iitco dicliim esse, insatiubili cerde.
riquc, l'>:o. "' oskndercl, lubent, el otlenderct.

Patrol. XXXVII. (Quarante-unc.J

 1291 5 AUGISTINI EPISCOPI ^nf
fidclos lerr.e , quihus dicilur : Nescilii quia angetoiju- illo seniias, qui.i lecurl sunius, ct cciti sumiia quia

flnMimil (1 Cor. vi , 3) ? Uculi mei lupcr fidclcs lerrit, falli iioii potcst ; amat uos. De nohis aiitcm inviccui
ut coinidtrcnt Ai mccitm. AiiiI/uIuhi in via immaculuta iiondum .' ccrii siimus. Detis enim novit dilcctioncui
hic miln miniilrnbal. Hihi ail, non sihi. Mulli enim nosiram in iuvicein : uos autcm ctianisi diligimus nos
ininistranl F.vangeliniu , sed sihi niiiiistranl ;
quia sua inviccm , quis videl qua dispensatioue a nobil fianl

quxrunl, imn qux Jesu Christi (Philipp. ii, 21). isla ? Quare nemo videt cor ? Quia nox csl. In ista un-
Qutd esl, Chrislo miiiislrare? Ka qu.u Chrisli suiil cte tcutaiioiies abutid mt. Qnasi de ipsa uocte dixil
quiroie. Et quiilom quaiufo mali annuniiatit Evange- psabnoa : Posuisti tmetrai , et fucta tst nox ; inta ptr-
liiiin , alii salvantur, illi piiniuiiiur. Oiciuui cst cuiiii : trantibunt omnes betlia; silva' : caluti leonum rugitntt»
Qud? dicunt , facitc ;
qua faciunl, faceie notite (Mutth. ut rapiant , el ul quatrunt a Deo tscam sibi (Ptnt. cm ,

xuu , 3). Non limeas eigo quando a iivln audis Evan- 20, 21). ln nocte qu:erunt escam caluli lconuin. Qni
geliino. V.c illi qui sibi minisirat , id est ,
qui aua ilii suui caiuli lconum ? Principuin cl potcstatum acria

quxrit : lu, Chrisli accipc. Ambulant in tia iinmacu- liujus , dxmoiies et angeli dinboli (Eplies. n , 2). Qun-
taia. Iiic milii minislrubat. niodo sibi quxrmit escam ? Qunndo tentaul. Sed qula,

11. (tvrn. 7.] Non habitavil ni mcdio domus mem ito:i accedonl , nisi Deus cis dcdcrit poiestalcm ; idco

fudmu superbiam. Keferte * ad domimi illam id est, , dicluin esl, Quocrenles a Deo eicam tibi. Pciiit Job
ad crr. Nnn habitabal in corde meo faciens BUper- leiilandum. Qualem esram ? Optileutam *, pingucm,

biam nullus talis habilabat iu corde meo iesitieb.it

: ; jiislum Dei , cui ipse Deus leslimoniiim pcrhibuit, ct

enim indc. Ncmo habilabat in corde meo, nisi milis ait : Ilumo sine quercla , verut. Dei cullor fuil. Potlvil

et nuiclus snpcrbus iion illic habiuibat. Nun enim ha-

;
jlluni tenianduin ,
qu:crens a Dco escam : ct aeee-

bilal iu rotdc jnsli injuslus. Sil a le justus rcmnius pit lenianduin , sed non opprimendum (
Job i,8-
nescio quoi millibus etmansionibin ; simul habilatis, 12) ;
purgandiim, r.on everlcudum ; aul forte nec pur-
si imuin cnr habclis. Son Itabituvit in medio domuj g.iiidiiin, Bcd priihandum. Tauien el qui lenianliir, ali-

mecc [acicns supcrbiam. Loquent iniqua iioii direail in quando ttaduntur occulto merito suo in maniis leula-
conspectu oculortim mcorum. Il.cc est viu immaculata , tnris ,
quia tradiii siuit forte iu coiiciipisccntias suas.
ubi iaielligimus quaudo ad nos venial Dominus. Nani diabolus nulli nocct, nisi acceperit potcstalciti a

12. [vcrt. 8 ] ln mattUinis interficiebam omncs pecca- Deo. Sed qttando? In nocte. Quid cst , inuoclc?ln
tores terra?. ll>c obsciirum est ; diguamini advcrlere : isio tcmporc. Cum autem transierit uox , ct vcncr I

jain linis Psalnii cst. ln matutinis interficiebam omnet dies , iuUiinttir niali cum illo iu iguein xtcrnuni , ju-
pcccatoret terraj. Quare ? Vt disperdam de civitale Do~ sti veti) in vitam aiternam (ilatih. xxv.iti). Nulluj
mini omnet opermits iniquilatem. Sunt crgn in civilale iilic crit teni.uor ,
quia nou sunt illic caiuli Icoiiuiii

Domiiii operauies iiiiquitaiein , el quasi parciiur eis qiua Irausaela est nox. Ideo Dominus discipulis suis

niodo. Quare ? Quia miscricordix icmpus cst : sed ve- ait : Uac noctc postuliwil talanat vexare vo-i sicul Irili-

nici cl judicii ;
quia sic eoepit Psalmus, Uisericordiam cum ; et ego rogavi pro te , /\7rc , ne deficiat fidet tnu

tl judicium cantabo tibi, Dumine. Jam cnumeravil supe- (Luc. xxu, 31 , 32). Quid est, vexare sicut tritichin}

rius quia iion illi adhxserunt nisi boni. Malis non Qunmodo ab homine irilicum non manducaiur , uisi

adhxsil, nec dcleciabatur cpulis iniqnilalis eorum priino atiritiim , ut pancin faciat ; sic ncminem man-
(|iii sibi minislrabanl , non Doniino, id csl, sua qu:rre- ducal diabolus , nisi pritno pcr iribulaiionem cvertc-

bant. El quasi diccrclur illi , El utquid tales in civi- rit. Conterit, ut manducel : lu aulein quandn tribti-

late lua lanlo tcmpore lolcrasli ? Tenipus misericor» laris maneas granum nnn conturberis nibil tibl
, si , ;

di;e est , ait. Quid esl , tempus misericordix ? Adhuc conlingit. Quomodo quando boves irilurant niuii- ,

noudiim revelatum esi judicium : nox esi; apparebil quid in solum trilicum intrnnt? Simul milluulur ciini

dics , apparcbil judiciuin. Audi Apostolum : Jtaque tribula in arcam. Scd munqiiid linienduin csi trilico f

Non conciditiir nisi palea trilicum spolia ur

noliic iinte tempus quiiiquam judicure. Quid est , ante Absit. ;

lcntpw- .' Anle dicm. Audi quia anlc diem dixit : Do- Bnperfluia ' , et venial vcutilatio , et inveniet puiam
nec veniat Dominus , et ittuminet abtcondita tenebrarum, inassam i qucm invenii granuni miilil in hnrrcnni

et manifeslabit cogitationes cordis ; el tunc laus erit uni- suimi ; el acervum palex combtiret igni inexstingui-

cuique a Deo (I Cor. iv , 5). N.uii modo, quanidiu non lnli (ilalili m. 12).

mcum non video cor tiium nox Ne- 13. Unde dixi hoc T Quia diem in spc habcmus.
vidcs cor et , est.

cin quid ab boinine pelisti ; nnn nccepisti, rontcmni Dies nobis in Chrislo dcbet esse. Nam quamdiu iiitcr

pulas ei forie uon cnntcinncris cor enim non tentationcs suinus , nox csl. In ista uocic parcil Dcus
e : ;

peccaloribus ul uon illos lollal ; llagellal illos tenla-

Mdes : et :ito blaspbemaa; in noele danda eat libi ,

lionibus, ut coniganiur lolcrat illos in civiUle sua.

venia erranli. Oili^it lc bi.inn nescio quis, cl pulas ;

quia cdil te ; aut odil te , <:t putas quia ddigit le : scd

nox est. Noli limcre prxsnmc in • sic \m. etaliquol Haa.AI ir. el lov., RoadM tnncerti
quudlibel • ii , ,

tumus.
Chriito , in illo baboto dicm : non esl quld maU do » nwnlg. proba aoue u».. pu/ii<7o«n m buk isvoniqui- .

daiti lialu-jitc*, <'.i'it.'. niiin.

» sic - ttH» •' '">
meUorea a vea eanddwir mopi»-
1
sic Ain yi. <•! prBcJpui uaa. Joiia ixx. At iov., ha-
tcn, a liilico tpoHotur, superiliat, el roi^l.olo. \m.. im&i |K*-
bUiihU
leu a tritito ipoMttwr, ptutrfink, ate.
iLf. u M<l rcvcrttrt.
1203 ENARRATIO IN PSALMUM Cl. mi
Putamus scmper lolcrabit? Si seiuper misericontia vull alio laciente, an qui f.ieit qnoil yult ct alio liabenle?
est , non esl judicinin : si aulem , Miscr{cordiam et Puto quia dilior ille qui fccil quod liabes quia quod ille ;

jndicinm cuulubo libi, Domine ; mixln parcit, lunc jil- babel, lu non liabes. Ecce quam dives. \n boe lam diviie
dicaliit. Sed quando jtidicabit? Cuni transierit nnx. uiidc agniliiri sumus h:vc verba : Cincrem sicul panem
I.leo dixit, ln matutiws interficiebam omncs peccntorcs mandncavi, et potiun meitm cum fielu misccbam? Hucne
terrat. Quid esi, ln matutinis? Cum jam dies vcnerit, ill;ntanl.ndivili;eperveneruiil?Muiluniilludcxcelsum,
nocie transacta. ln malutinis inlcrficiebam omnes pec- niiiltnin boc abjeclniii. Quid facieiiins? qiieiiiailinodiiin
ealores lerroc. Quare cis p:ircli. nsque ad nialiitiniini ? ista ima illis suminis coniemper.ihimus? Nimis ab in-
Quia nox erat. Quid est , nnx erat? Quia lempus cral viccni longc sunl. Nondum agnosco isiiun paupeicin ;

parcendi : parcebai , cuni curda liominuni essent oc- aliuscsirorlasse:Scdatllnicqu;craiims Uiideeninino-

culla. Yides aliquein male vivere , toleras illuni : ne- bisnon vidctur ipse, iiiirnm si interrogas cl non expa-
scis ciiini qualis erit , quia nox cst ; utriiiri qui bodie vescis divitias : In princtpio erat Veibum, et Verbum
inalc vivit , cras bcne vivat ; cl ulriim qui liodic bcne erat npud Dcum, et Deits erat Verbum : hoc erat in priit -

vivil , cras nialus sit. Nu\ esl cuiin , et oiuncs tolcrai cipio npud Denm. Omnia peripsu.ni fncta simi , et sine

Deus, qnia longanimis csl- Tolerat , ut convcrlautur ipso fiictum est niltil. Qui ista dixil, cuin dicerel, di-
ad illiun peccatores. Sed qui non sc correxerint in ves cral ;
qnanlo niagis ille de quo diceb.it, In prin-
Uio tempoie roisericordix , inlerlicieiitnr. Et quare cipiocrat Vcrbum : cl iioii qualecumqne Verbilin, scil
inierlivienlur ? Ut disperg ntur de civiiate Duniiui , de Verbum Dcus non ubicumque, sed apud Ueum
; et

socidale Jemsalem , dc sociclale sanclorum , de so- ct non vacans, sed omnin pcr ipsuin factn sunt ? Cine-
i ietaie Ecclcsiac. Quando anicm iiUcrficicntiir ? In rcm sicut paucm manducavit, ct poium siium cum
matutinh. Quiil csl, in maiutinis? Cum nux transacla fletu commiscuit? Mctuendnm est ne tantis divitii»
fuerit. Quare inodo parcit? Quia teinpns esl miscri- nostra panperias f.triai injuriam. Qnrcre adliuc
tamen
Cordise. Quarc non seinpcr p;ucit? Quia , Mirericor- ne ipse sit panpcr iste; quoniam Verbum caro faclum
dium eljudicium cantabo tibi, Dvmine. Fratrcs , ncino est, el hnbitavit in nobis (Joan. l, 1, 2, 5, 14). Rcspire
sibi blaiidialur : iiiierficieiitur omncs operantes iniqui- cl illam voccm : Ego servns luus et fitius aucilla; ttta:

talem inierficiet cos Cluistus in malulinis, ct dispcr- (Psat. cxv, 16). Aitcnde ancillam
; illam caslam, e:
dcl eos de civilatc sua. Sed inodo cum tempus niise- virgincm, et niatrem : ibi cnim accepit puipcitaiem
ricordiiu cst audianl cum. Ubique clamal per Lc- nnstram, ubi servi forina indutus esl,
,
semetipsum
gein ,
pcr Prupbetas ,
per Psalmns , per Episiolas , exinanicns; ne divitias ejus expavesceres, et ad ciim
per Evangclia : videte qnia non lacct ,
quia parnil accederc cum tua mendiciiate nnn audercs. Ibi ac-
quia erogat misei icordiam ; scd cavcte ,
quia ventu- cepit, iiiquam, fnrniara scrvi, ibi nostra indutus c.-t

ruin est judicimn, paupertaie ;

ibi se panperavit , ibi nos ditavit. J3iu
• rgo propinquamiis de illo lucc intelligerc : vcruiu-
IN TSALMUM CI tainen adliuc non cst lemcrc proniuiiiandum.
Panus
ENARRATIO. virginis est lapis sine nianilius de monie pracisus
seiimo i (a). (Dun. n, 34), ubi nullus homiiium opcraiusesi, iinlla

De prima parte Psnlmi. Iransfusa concupiscentia, scd sola lides acccnsa, ct

1 . [i't'r». I .] Ecce uniis panper orat, ct non oral in si- Verbi caro concepta. Deinde proccssit cx utcro; io-

lcntio. Licet ergoaudireeum, etvidercquisnamsit: ne cnti sunt ccrli, Angeli pa&loribus nunliaveruiit (Luc.
foi le ille sit.de quo dicil Apostulus, Qui propier vos piiu- li. 7-14), siella ad adorandum regem magos traxit
per factus est, cum dives essci, vt iltitts pauperlate vos di- (Matih. ii, 1, 2), Simeon inipletus Spiiitu infaiitem

larcmiiii (HCor. viu,9). Si ergoipsecsl,quomodo pnu- Dcum in matris nianibus agnovit. Acccssit ajtas, non
|icr? Nani quomodo dives, quis non videt? Unde enini diviuitali, sed carni. Ilorrent, miranturquc sapien-
liomiues simt «Jivit.-s ? Puto auro, argento, faniilia, liain pueii duodeniiis ', imperili scncs (Lnc. n 2j-
,

lerra : sed omnia pcr ipsum facla sunt. Qnid ergo illo 47). Aut eliamsi perili scnes, qnid illoruni pcritia ad
dilius, per qiicni facl.e sunt divili:e, etiam illa: qu:e Verbum Dei? quid ilioruin perilia ad Sapicnliani Dei?
non sunl vcrx- diviti;e? Per illum eniin et ilkn divilia-, Noiine el pcriti, nisi illo subvcnienie, uliqne per-
ingenium, niemoria ', mores, viia, ipsius cnrporis sa- ituri? Crescit adbuc a>tate corporis : venit ad fitiviiim
nllas, seiisns. couformatinquc menibroruin : etenim bapiizandns; baptizalor Deum agnoscit, indignum se
cum ha:c salva sunt, et panperes divitcs suni. Per il- solvcnd.-e calceamenti corrigi.e confiletur (Marc. i,

luni et illa; majorcs divitiie, fides, pietas, jusiitia, 7-H). Jain inde caeci illiimiiianiur, snrdis aneritui
cliaritas, caslitas, morcs boni : nemo enjm et lias lia- auditus, loqiiuniiir intiii. mundantiir leprosi, strin-
bcl, nisi pcr eum quijustif c.n ;
impium (liom. iv, 5). giiuiiir paralytici, convalesouiit languidi, resurgi
Ecce quam dives. Quis enim dives, qui babet quod inortiii (Mttttli. xi, 5).

2. Jatn quidem in Yerbi illins per qujj facta sunl

1
Am. etpluresMss. non habent vocem, memotia. Aiiiqui-
onmia comparatioiic, divitiaruin agnosco panperta-
dain oniitiiint, morex. Paulo post in Edd. legebalur, confir-
miluxptcmrmbrorum : sed iuelius iu tulieusiuai Us., con- lem; sed quain ionge adbuc a cum
formatioque, etc.
(«) HabiUisposl anui 4031eges inDonatistas, de quLbus 1
lta sox Stss. Mii cuin F.d/!., sapicniiam Dd pucri <luo-
serin. 2, n. 9. denins.
W> S. AUCUSTIM F.PISCOPI \2%
poiuf Adhno tlatoo dlcerc, Ipsc est; ct tamen volo. lioc , iiim qma spunsum proplcr c.iput , spousam pro-
Sum liic eui:n qu.-t: ina eogttul volle , ei rinsiis qua:- piereorpusV Vox crgo uua ,
qnia caro ima. Audiamus,
iJ.hii qttx mecngaiit innerc. Ipse esi, el non esl ipse. et potiut in bis vocibus uos quoque aguoscamus ; el si
J:\in iii forina servi est, jam inui l.ileai fragilemque nos extra esse viderinms , ibi esse laboreiuus.
cirneni portat, j.tm moriturus adveuit.et lauien niui- 3. [vcrt. 2,5.] « Exaudi , Doinioe, oralionein
iluui inlelligilar in bne egestaie. Vinerm stcui panem meain , et rlanior meus ad le perveuiat. > lloc esl ,

manducavi, et poium meum atm fletu miscebum. Addai i Exaudi Domino, oretionem , menm ; i quod esi

crgo pauperUtem pnupertnii, ot tiansiiguret in se « clauior mcus ad le porveuiat : > iu geuiinaticne af-

rorpus bumiliiniis nostrx [Phittpp. 111, 21) : sit eaput fectus petenlis cst. jYe aiertat fucieiii luain a me.
nostrini), simus meuibra ojus, siut duo in carne una. Quuildo Peus.i Filio fquaudo Paicr (n) a Cbrislo ? Sod
.lam enim 111 primitus puipcr esset, foriiiani scrvi ac- proptcr niembroruin paupurtalcm , Ne avertat fucicm

eipicus (Id. n, 7), diinisil Patieni : quod auteni de ntatn a me. h tptacumiiue tlic tribulor , inclina curem
virgino iuiusost, diiTiiitat e( niaircm, el adbxrcnt luam ud me. Tribulor enlm deorsum ; lu autcm cs sur-

nxorl su;e, et sinl duo in carne lllia (Ephet. v, 51, BUm : si me cxtolto., longc fls ; si nie biimilin , incli-

52). Ita eniin crunt duo et in voce ima, et in illa una nas aiircin tuaiu :ul me. Sed quid est , In quacumquc
voce jam non mirabiinnr noslram vocein : Ctnerem die tribulor ? Nunc enim non tribulatur ? aul ista '
di-

IteM punem mandncavi el polum meum cum flelu mi- ccret, nisi Iribularetur ? Sufflccret crgo, luclina aureiu

sccbum. Dignalus cst ciiim habere nos nieiiibra. Sunt luam ad ine, quouiam tribulor. /» quacuinqne die tri-

ct pcenilenlea in meiiibris ejus. Non euim exclusi, et butor , inclina aurem tuam ad tne : Innquam unitas
scparati sunt ab Ecclesia ejus : nec omninoBibi ad- corporis ; si patiiur uiiuiu inembruin , coinpatiuiilur

juiigc rct conjiigein , nisi illa voce , Agite pceuilenliam, omnia mcmbra (I Cor, xu , 20). Tribularis lu hoilie

appropinquavit euim regmtm cmtorum (tlattli. iu, 2). ego tributor ; tribulatur alius erastino , ego tribulor ;

lara ergo andiamns quid nret capui (Epket. iv, 15) et post istam gencralionem alii postcri ,
qui snccedunt

corptis, sponsus (Juan. m, ?0) ei spousa, Cbristus et posteris, iribulantur, rgo iribulor; usquc in llnein

Lcclesia , ulrumque unns : sed Verbum etcaro non sxculi , quicumque in ineo corporc tribiilanlur , ego
utrumqiie unum ; Pater et Verbuin uiruimiue onuiu tribulor. < ln qiiacumque > ergo < die tribulor, incliua

Cluisius ei Ecclcsia utruinque unus , uihh qnidam '

.iiirem luam nd nie. lu quacmnque dic invocavero

vir peiicclus in forma plcuiliidinis sua: : Donec occur- lc , cito oxaudi me. > lloc idcm esl. Jam uunc in-

ramus omnes in tmitatem ftdei, iu tujmtionem Filii Dei, voco ; scd , « In qiiacimiqiie dieiuvocavero te, cilo

in liriim perjcctum, in meiisuram astatit plenitvdinis rxuidi inc. > Oravil Petrus , oravit Paulus, oraveruni

Cluisii (F.phes. iv, 15). SeJ diincc uccurramus , agi- e.uteri Aposlnli ; oraverunt fldeles lcmporibus itlis ,

ttir bic paopertas nostra, agitur liic adbuc labor ct oravermil lidetes coiisequenlilxis lempoi ibus , orave-
gemitns. Graiias miscricordke ijisius. Unde illi tabor, ruitl liJcles mai lyrem tenpnribus , or.uit lideles no-
ifiide gcmiius Verbo, per qnud faela suni omnia? Si stris lemporibus , nrabuul lideles pnslcrorum tempo-
dignalos est babere morlem nostram, non nobis dabit ribus : lit quttcitmque die iitvoiiiveio te, cilo eiautti me.
viiam suaroi ln magnain spein erexlt, cum magna Cilo exuudi : jam etiim boc rogo quud darc Non vis.

spe gcminms. Ccmiius liabct tristitiam ; scd esl torreiia tpiasi lerreiius , scd c\ priiit.i captivilaie jam

gcmitus i|iii babet et gatidium. Ego puto Saraiu ivdeinptus, regnmn cuiutiui dosidero ; Cilo cxaudi

sicrilcni lxtam gemuissc *, ciun parcret : et nos tne : non eniin nisi lali desiderio dixisti , Adltuc te lo-

a timore Uio eoncepimus et |iarturiviiuiis spiritum qttenle dicam , Eece, fldsnni (Istti. i.vni,9). In qua-
salutis (Itai. xxvi, 1S). Audianiiis ergo Cbristum cnmipic die iiivucuvcro le , cilo exaitdi nie. Ullde invo-
pauperem in nubis et nobiscum, et propter uus. Ti- cas? de qua iribulaiione ? de qua egestato? panpcf
iuliis cnim ipsc iudicai paupcrcm. Posircmo puiate antejanuam divitis Dci, qoo dcsidcrio meudicas ? qua
nic siispicniiini qtiisunin sit istc p.mpcr; oraiioncui inopia rcquiris ? qua ogeslale pulsns, ut apcriatur tibi ?

midiamus, ct permnara agitoscamua : necubi orres, Dic, audiaums ipsam cgealatcm; iuilla cl uos ipsos in-

quando audieris aiquid qu id co.ipinri capiti illius non vcniamus, cl lecum rogemus. Aud:, ciaguoscc, si |>otes.
possil; idco prudocuius siiin , ui qund lale atidieris, i. [vert. •>.
]
Quia de[eccruiit sicnt [timui diet mtL
cx inlirniiiate corporis adverias sonare , et voecm >l.o- ! si dics : ubi eiiim dies nuditur, lux intclligi-
mcmbrorum agnoicas iu c.ipile. Uialio inopii, liitc lia- lur. Scd dcfecerttnl ticttt fitmut diet mei. Dict mei
liel lilutus , cttm angerelur , el in coutpectu Domini >•( lompora mea : iimle ItVnJ (uinut, uis^ propier elatio-
•fudit precem tutim. Ipsc illc pnilper esi ,
qni alibi <li- liem stiperlii.o? i.dos dios ilignus fuit accipoie su-
iii : A finibiit lcntr ud tc cluniaci , cum tmgerelur cor perbui Adam, uude carucm Cluislus accepil. Ergi
tiieum (l'tnl. i.x , 5). Istc ipsc pauper esl ,
qnia idcm in Atlaitt Clii1slti'i, cl Adain io Cbiialo. LibtMavil pro
Ipse Cbrisltis osl ;
qui se npud propbclam , el spnn- fuCtO 01 a tliolilts fiiini, qui digliatUI c>t liaboio viucni
snin tlixil, (I ipOfltam : SiCHI spouto tttligavil milii iliciiiiii fuini. Qui 1 1( (eeerunl tuul fumtit dies inn.Yidolt:
nuliiim ; cl siettt siwiibuin iudttil me ornamenlo (Itai, fuinuiii luperbix sluiiloin,ascunduntcm, ttiniesoeniom,
l.xi , 1U). Sc tbxil s|iunsiim , se dixit sponsam ; lliido vauostciilem : moiilu tr.o dcliiioulom , nou iitupie

FIO ms». Al Idil., qniilem. '

voUu llbor ."jiiIi oplbna bomj nri t»tu wa ilsttrM>
Kr. vi UV.| f/fHUWM. \ orlus Viu. cl Mss., ge m im (..) suhuudi, fucitHI uveilil.
1207 GNAMUTIO IN PSAl.MUM CI. \l'Jc

pcriiianenleni. Quia defecerunl sicui fumut dks mci; tiunt justiliam (Multli. v, C).

et ossa meu sicitl in frixorio confrixa stmt. Gl ipsa 6. [vers. 6.] A voce qemilus mei adluxscrur.l osta itwi

ossa mea, etipsa forliludo inca, non sine iribulatione, carni mea;. A vocc quam inlelligo , a voce qiiam
iinn sine nslione. Ossa corporis Clirisli, foniindo cor- novi ' : A voce gemitut mei , non a vocc gemiius illo-

pnris Christi , ulii uiajor i|Uam in sanclis Apnstolis t 1 11 1 n quibus compaiior. Mnlli euim geinunt ,
gcmo et

l'.t tamen vide ossa frigi : Quis scandalizatur , et non cgo; ct boc gemo, quia male geniunt. Amisil inim-
eqo urer (II Cor. xi, 29) ? Forics simt , (idelcs , lioni imini , gcmit ; nmisit fidcui, non gc:nit : cgo appcndo
iiilcllectorcs <-t prmdicatorcs verbi , vivcntes ul lo- niiimnum el lidem , cl invcnio niajorem seniiluni de
ipniutur, loqueules ut auiJiunt : forlcs plane sunl, niale gemente, nut non gcwenle. Facil frandcm, ct
scd oinucs qui scnndala patiiuilur, frixnriuni ipsorum gaudel. Qno lucro ? quo d.iuino? Acquisivit pecu-
sunt. Est enini ibi charitas , ct aingis in ossibns. In- niam, perdidit jtisliliam. Gcmii hinc qui gcmere 110-

leriora sunl ossa omuibus carnibiis, ct portant omnrs vil ;

qui capili propinqual, qui rccle (a) bn:ret corpuri
carnes. Vcrum si quisqaaui palialur aliipioil scanda- Christi. gemil inde. Camales autcm non iudc gcmuni,
lum , et in aniina pericliielur; tantum os fiigittir, ct geinendos sc facinnt, quia non inde geinuut : ncr.
quaiituni amat. Desilamnr, ncmo frigilur : adsitcha- cns possuinus, vel non ge.incntcs, vcl malc gemcntcs
riins, et si mciiiliriini compaliliir, paticntc uno mcni- ennleranere. Vnlumus enim ens corrigcre volumtis ,

Iiio ; qiiouiodo friguntur qui poriant univcrsa incin- cmcndarc, volumus repar.ire * ct quandn nnn pos- :

br.i? Ossa mea sicnl in frixorio confrixa sunt. siiiuus, gcmimus ct euui geroimus, uon ab ipsis se-
;

5. [wrs. 5.] Percussum <st sicut feuum, ct aruil cor paraniur. Avuce eium qeiiiitns tuei udhattentnt o?sa iueti

nirum. Rcspice ad Ailam ,

iinih: genilS liiiniainim. canr mciv : adlucserunt fortcs invalidis, adhxseriuit
1'mle enim nisi ali illo prnpagita miseria est? (Jnde firmi inlirmis. Onde adha?scrunl? A vocc gemitus
cniin nisi al> illo ha'retiitaria ista paupertas? D cat
;
sui , non a vnce gemHtlS illorum. Qua legc adlursc-
crgo ciin» spc jaiii iu corpore Chrisli positus, ille ali- riinl, nisi qtta dictuin esl : Debemus enitn nos /Srmi in-
quando in sun corporc despi>ratus, Pe>nissum est sic- firntilalem inftrmorum portare (Rom. xv, I)? AdUcc-
ut feuutn , et aruil cor titciun. Merilo ,
qui;< omnis serunl ossu niea carni mca.
caro fciium (Isai. xi, . t> i. Scd lamcn unde lihi lioc 7. [vers. 7, 8 ] Simitis fnelus snni pHicano 3
«7111 lia-
COIIligil ? Qnuninm obtitlis suiii ntanducare panetii bitat in soliludine; faelut sum sicut nyctlcorax in pa-
iiiruui. Dcdcrat cnini lieus panem prxcepli. Nam pa- rielinis. I igilavi , et fnclus sum sicul passer siitgtilaris
nis aniniic quid , nisi verbum Dci V Snggerenle scr- in tecto. Ecce trcs av. s, ct Iria loca ; quid sibi vclint,

pcntc, pr.-cvnric.inte muliere ', letijjit veiitum (Gen. ilouet Doininus ut dicamus, ct ut nudiatis ulllitcr
111, 6), nbliius est praeceptuni : inoiito percussum cst (|ii<id diciltir Salubrilcr. Qnid sihi volunt tres svcs, cl
eieni fcinini , ct aruil cor cjus , quoniam oblitus cst irin loca ? Qiue ircs aves? Pclicaims , nyclicorax , cl
ninnilucare panero suum. Obliius mauducare |v , passer : ct tria Inca, solitudo, parielinx, et tectum.
Jjii.ii veneuum ; pcrcussum est cor ejus, et aruit sicul Pelicauus in soliiudinc, nyclicorax in parielinis, pas-
leiium. I|ise cst ille pcrcussus in Isaia, dc qno dicilur, ser in teeto. Priino qttid sii pclicamis, dicendum est.
etcni dicilur : « Non in xtcrnum tempus irascar vo- In cn quippe regione liascitur , tit nobis ignota b;rc
)<is : spiriius eiliiil a nie prncedil, el omncni llaluin avissit. Nascilurinsnliiudinibus.niaiimeNilifliimiuis,
cgo fixi. Proptcr peccaium modicum quid coutristavi in /Egypto. Quxlibel sit avis ba:c, <iuod dc illa Psalinus
illuin, el percnssi illum , et averli faciem nicam ab dicere volnil, hoc iniucamur, llubitat, inquit, insoli-
illo. » Mcrilo bic, c Nc avertas faciem titnm a n.c : » tudine. Quid qux-ris formnm ejus, tncmbra ejus, vo-
boc cst , a percusso , dc qno dixisti , « Percnssi il- ccm cjus, motes cjtis? Qnniilum tibi Psalmus dir.il '•,
I11111 ; » de ipio dixisii , « Vias cjus vidi , ct sanavi avis est habitans in soliludine. Nyctirorax , avis ci
ciim (hai. i.vm, 10-18). Pcrcussnm est sicut fenum, auiaiis noctem. Parielina: diciminr, <|ttas vulgo ilici-

% quoniam oblitus sum manducare

ct aruit ror nicuin intis ruiuas, ubi parictos slanl sinc leclo, sino liabi-

panem meiira. » Modo manduca qnctn obliius eras *. taulibus : ibi habilat nyclicorax. Jain vcro |iasscr ct
Sed venil ci i|tse paui*, in cujus corpore libi licet re- leclum qnid sit, noslis. Invenio crgo aliqucm dc cor-
cordari voccm oblivionis tn.c. , ct clamare cx p.iu- pore Christi, pra-dicaiorcm verbi , compalicniem iu-
pcrlale , ut sunias divitins. M01I0 inanduca ; in cjus lirmis, quxrcniem Incra Christi, reminisccnicni Dnmi-
cnim corpnre cs, qui ait : F.go sum punis vkus, qui de ni sui venluri, ne dicat: Serve neqitam et jnqrr, dures
ctelo descendi (Joan. \i, 41). Olililus eras inandiiearc pecuuiam meum numinutariis (Mntth. xxv, 26, 27). Ex
panem luum ; scd jam illo crucilixo, coinmcmorabtin- bujiis dispensatoris oflicio videamns liaic iria. Vene-i
lur el convcrlcnlur ad Domiuum universi lines icrrx rit inicr aliquos ubi chrisliani non simt ; pelicnnus
(Ptal. -xxi, 28i. Post oblivionem ve.uial cntmnemora- csl iu solitudine : vencril ad eos qui fucrunt el ceci-
tin, lnaudncclur panis de ccelo , ut vivatur; non deruni, nycticorax esi in pariclinis ; non eniin dcse-
1
manna, sirut illi inanducavcniut et morlni sunt (Joan. uic Edd. adduct, probabiliier : quod a pracipuis itiss.
abest.
vt, .9) : panis dc ijtio dicilur, Beati qui esuriunl et >i- • 1'lerique Mss., separare.
* roth. Ms., pttktmi : ei loco, pelicama,
semper hiijet,
' Uiquot Mss. , preevarieata mutier. Alii, prcevmc ita p. tkanis.
1
miiliere. Ant. et omnes mss., dedil.
• .Viao., qnod oblitus cras. («) lorte, stricte.
1490 S AIJCUSTISI EPISCOPI 1"00

ril el lenehra* eorum qui liibilanl bl nocle, cl IpsM qui Kripserunl; non in incerto intellcciuin nosiruni

luerari vull : veneril ad ci»s qui christlaill suul qui- constitiiere nos dcbcmus. Ilanc avem poiius in soli-

oem lialiiianics in doruo, non qnasl <|ni credldo- iiuliiie •gnoscamm; hoc enim indc Pialmua vnluit

rini »ul quod eredidennl dlralscrln», sed in

eo quad ponere, Peticanus in toliliidine. Pulo ego bic intelligi

«rodanl lepiiic ainluilantcs ; cliunal ad cos passcr,

nmi Cbrisliim naliini ile virginc. Solus eniin sic, iilen soli-

in soliiudine, quia christiaui sunl; ncc in parietinis , ludo : in Snlilndine nalUS ,

quia solus ita natus. Post

iiuia i .n cecidorur.t j scd lanicn in ttcto snnl ;

sul» liativil.iteiu venliiiu cst ad paisinucm : a quibus cru-

iccto poiius. qala sub carne sum. Ille supcr earnoni ciflgcbatur! numqnid ab staniibus? numquida lugcn-
clamai passer, pncccpla Uei non laivt, nec fli carualia, libus ' ? Ergo innqiiam in iioctc ignoranlis ipsoruin,
tii subjiciatur leelo. 0«' wilni '" ,ce, ° cs, < "°" d '* ee "~ i cl lanqiinui iu parictinis ruiu:c ipsorum. Ecce nycti-

dui idlere aliquid dc domo [Mallk. x\iv, 17); et, Quod cornx ct in parictinis , amat cl nocleui V Nam nisi

iu aure auditis, pradicalc supcr tccta (Id. x, 27). Isla: amarct, uiiile ilicerel, Paler , iynosct: itlis ,
quia ne-

tres aves ci iria l»ca ; ei iiuiis bmno polesl habcre sciunt quid [aciuni (Luc. xxm , 34)? Deinde natiis in

nersonam Irium aviuin, et ires homines nossnnt ha- solitudinc ,

quia Boius ita naius; passus in tenebris

bcre personam trium avium ; et iria gcnera loconim Jndiunrum laiiquain in nocle, iu pr:i'varicalioue lan-

iria genera sunl '

hominum lamen Bolliudo , pa- : quam in ruiuis : quid postca ? Vigitavi. Ergn dorinic-
ricliim:, ct leclnin, nonnisi Uia gcnera homiiium sunt. ras in parictinis, el dixeras : Ego dormivi. Quid cst

8. Scd quid ile liis pluriniuin? Ipsum Doniiiium Ego dormivi ? Quia volui , dormivi ; nociem amando
videamus, nc forle ipse sii , et melius ipse agnosca- dormivi : sed ibi sequitur, Et exsurexi (Psnl. iii, 6).

lur, el pelicanus in solitudine, el nyclicorax in parie- Ergp bic , Vigilavi. Scd posteaqiiam vigilavit ,
qnid
tiuis , ct passer singularis in leclo. Dicat nobis pau- egit? Ascendil in cieliun, factus est ticut passer volan-

per isle, capul noslrum: pauper volunlalc, loquaiur do , id esl ascendendo : singutaris in tecto , id csl in

pauperibus m necessiiale. Quod enim dicilur , vcl ccelo. Ergo pelicanus nascciuln, nyi ticorax moricndo,
ciiam legitur de liac avc, id esl pelicano, nou lac<a- passer resurgcmlo : ibi in solitudiue, vclul solus ; bic

mus ; no. i aliquid amrmanlcs tciuere, sed lamen nnn in parielinis, vclul ab cis OCCisUS, qui slare non po-
lacemes quod qui scripserunt , et legi et dici volue- tuenint in xdiflcio ; bicvcrojam vigilans ct vnlans
runl. Vos sic audite , ul si vorum est , congruat ; si singiilaris in tccio , ibi inicrpell.it pro nob's (Roin.
falsum est , iion tcneat. Dicuntur ha; aves lanquam viii, 34). Caput ruiin iiosiriim passcr est , cnrpus il-

tolapbis roslrorum occidcre parvulos suos , eosdem- lius turtiir. Elenim passer invenit sibi donium. Quan»
que in nido occisos a se lugere per triduam : po- (1 iiiium? In coslo esl, inlerpellat pro nobis. Ei lurtur

sircmo dicunt malrem scipsam graviter vnlnerare cl nidiim sibi, Ecclesin Dei niihnn de lignis crucis
saugiiincm suuiii super iilios fundere, quo illi super- ipsius ; i 6i pontit pullos suos (Pial. ixxxm , 41 ,
jmr-
fnsi reviviscunl *. Fortassc boc veruni, forlisse fal- vulos suns. Vigilavi , el factus sum sictit passcr siagu-

SUnisil : laincn si vcruin esl.queinadiiiodum illicon- laris in lccto.

grunt, qui nos vivilicavit sanguiuc sun , vidcle. Con- 9 [vers. 9.] Tota die exprobrabanl milii inimrci mei ,
gruil illi quod inalris caro vivilical sanguiue suo li- et qui laudabant me, udversus me jurabnnl. Ure landa-
lios suos; satis ccngruit. Nam et Ipse galliuam se baut, rordc insidias pr;cp.irabanl. Audi laudeiii ipso-
•licit super pullos suos : Jerusalcm, Jerusatem, quo- runi. iliiyisier, scimiis quia vinm tui in reritate doccs,

(ics rolui conyrrgiire fiiros luos, tnnquum gnllina pullot et pcrsonam non accipis : licet tributuin dare Casari
suos tub iilns suas , el uuluisii [ld. xxm , 37)? Ilnbet (Hatth. xxii, 16, 17)? Qtiem laudas , siipplanias.

eniin patcrnain auctorilalem , inaternum alTecium : Quarc nisi quia qui laudubant me , advcrsus me jnrn-
sicul cl P.uilus et paier csi et nialer esi; non pcr bant? autem boc npprobrium, nivi quin vcni fa-
(Jiidc

seipsum , sed per Evungt- liiim : paler ubi dicil , ccrc niembra mca pccealores, ut agcndo picnitenliaui
i Eisi babeatis multos pxdngogos iu Christo, sed non sinl in corpore meo? Indc toluiu oppiobrium, iude

inullos palres; iu Cbrislo eniin .lesu per Evaiigelimii peiseculio : QMnrc mtigislcr vesler cum peccatt.ribus et

cgo vos genui » (I Cor. iv , l."i); niatcr aniein ubi pitbtkani! inunducut? Son est opus sanis mcdicus. std
aii, « Filioli mei, qtio* itcriim parluri», dimec Cbri- wgroltinlibus (Id. \\, I i ct 12). Uiiuam vos ;cgrol:»rc

stus formetur in vobis » ((.'<i/</J iv , 19). Haliel ergo nossctis, ul iiu-iliciiui qu.crcrelis; noii occiderclis, cl

l> i c avis , si vcre iia csl, magiiam simililudinein per superbam dcinenliam falsa sanilale pcrirelis.
rnmis Clnisli , cnjus saiigiiine vivlDcali suiniis. Sed 10. [wi. 10 ] ilii/«i aiilcm unde tola die exprobrn-
qnoiuodo congruat Cbristn , quod ipsa nccidil lilins baiit iiitmici mei? iimlc qui laud.tb.mt me , adtersut mt
mios? An ct illi non ci ngruit : Ego orcidnm, el cgo vi- jnritbuitt? Quoninm cinerem sicittpanetn mnnducuvi, el

vifienbo;ego percutiam, ei rgo sannbo (Dcul. xxxn, 39)? poium meum cnm fletu mitcebam, Quia b.cc gcuera
An vcro Saulus perseculor nioierelur , uisi de Ci»'lo boiniiium babere in suis membris sniianda voluit ct
perciitcrelur (Act. ix, -i) ; anl prxihcalor exritaieliir, libcr.inila, inde opprnbrium. Ilodieqne Paganoruni
nlsi illius sangiiine vivilicarctur ? Sed hoc viderinl oppiobrium quale in nos esi? quid pulnlis , fratres,

quiil eos pulalis diccre nubis? Vot corruinpilis disci-

1
Aliquot Mss. oniiltuiil h.iv verba, lucorum, tria g ncm
nmi. 1
fnns Ms., a ludentibnt. Forlo le^ ub , iiilctluvttib-.ts.
• lut., quo itti suoeifu:,o rein-kcunl. « JtquxM Mss., ct inpaiietiitis tmutt, el m nocU.
 1301 ENARRATIO IN PSAI.MUM Cl. 1502
plmam, morcsqtte gencris liumani pervcrtitis. Quid in- II. [vers. II.] A faiie irm lua> '
et iitdignationis
vcheris?dicquaniobretn; quid fccimus? Dandn, inqu.il, ttne, quoniam lcvasti, elisisti me. Ipsa est illa ira lua ,

linmiiiibus poeniicnii.c locum, promiilendo iinpnnita- Domine, in Adam ; ira cum qua omnes nati stimiis ,

ii-ui omniumdelictorum : ideo homiucs mala faciunt cui nascendo colisesimus;ira depropagine iniquiialis,
secuii quodeis, cuni conversi fiieriul, oniuin diiuit- ira de massa peccati : seciindum quam dicit Aposlo-
tiintur. Iliiic ergn o|iprobrium, Quoniam cinercm sicut lus, Fuimut et nas aliquando natura filii irar , ticui tl
panem manducavi, cl polum meum cum (letu misccbam. cwteri; et unde dicit Dominus , lra Dci nianet titpet
qui insultas, invilo le ad istum panein. Non cniin ciim, quia non crcdidil in uniynitttm Filtum Dei (Joan.
nudes te diccre nou csse peccatorem. Discuic con- iit, 3G). Nnn cnim ait, Ira Dci veniet supcr eum ;

scicntiam lunm, asconde tribunal mcnlis tu;e, noli libi scd, mmel super eum : qtiia non tollitur in qua natus
pircere, exainina lc, loqiiatur tibi medulla cordis; csl. Quarc ergo, et quid sibi vu!l vnx isla Quoniam ,

vidc utrum audeas iiinocvniiam proliteri. Ilic plaue lcvatti, etisisti me: Non enim ait, Qiinniani lcvasti ct ,

si se respcxerit, contiirbaliilnr; si se non palpaverit clisisli me; scd, Quoniam kvasli, etisisli me. Ideoelisi-
cniifitcbitur. Et 'jiiid agis miser, si non erit p"rtus im- sti, quia lcvasti. Unde hoc? Ilomo in honore posi-
piinitnlis? Si 6ola fmt pcccandi licenlia, cl uiilla pec- lus , faclus cst ad imaginem Dei : levnlus in hnnc
falorum est indidgcnlia, ubi eris? quo ibis? Ccrle et lionorem, crcclus a pulvere, creclus n tcrra, accepit
pn> te factuin e.-t, ui paupcr istc cincrem sicut panem animain rationalem, pra?pnsitiiscstralioiiisipsiusviva-
iii.uiiliicarpt, ct pntinn suum cum flclu niisccrcl. Nnn cilate omnibns bcstiis, pecoribus, volalilibiis, piscihus

lc jani dclcrtal lale rouvivium? Sed lanicn, inqnit, (Cen. Quid cnim horuni habcl iulclligcnlix ra-
i,2fi).

augciit homincs peccnia spe veniai. Imo angercnt tioncm? yuia ntilliim horttin factum cst ad iiuagincm
pcccata dcspcratiiinc vrnia;. Nonnc allcndis quam Dei. Quomodo nullum hnrum habct hunc houorcm
liccntiosn crudclitnle vivant gladialorcs? llnde hoc, sic nullflm horitm hahei hanc miserinm. Quod enitn
nisi jam lanquam ad fcrrttm ct viclimain desti- pccusplaiigildepcccato?nus;aTisliiiiclgeliennatnignis
nali, cxplere volunl libidinem , niitcquam fundjul auerni?Quia iiulla ci parlicipalio bcala: vit.r, nulli sti-

saiiguinem? Nonne el tu hoc tihi diccres : J.-nu pcc- n.iili miscriarum. Homo .tiilcin, quia faclus csl qtii sit

«•.'itorsum, jain iniqiitis, jam damnandiis, nnll.i vcniiC in beata vita, si benc vixcrit; idco erit in iniscra vita,

spescst; cur jam non faciam quidquid libct, etsi nnn <|tiia malc *ixit. Ergo ,
Quia tevasli, elisisii mc : idoo
licnl? Cur iion implcnm, quanlum possum, qtiatcum- seqiiilur me posna ,
quia dudisti iuihi liberum arhi-
i|iii! dcsidcria, si po-t ha:c non reslant nisi sola tnr- Iriiim. Si cniin mibi non dcdisses libcrimi nrbilrium,
iiicnia? Nonnc hoc tibi diccrcs, ct dcsper.itinnc ipsa cl pcr hanc ratinncm pccoribus me non f.iccrcs me-
pcjor lieres? Poiius ergo te corrigit qui indiilgculiam liorcm non inc scqncreliir damnatio justa pcccan-
,

proiuiltit, cl dicil : liedite prwvinictitorcs ad ror{ltai. tcm. Ergo pcr arlnliiiiin liberum lcvasti mc, ct pcr
Xl.vi, 8). Nolo morlem impii ; quaulum '
ut revertulur, jiistiti.i' jtidicium clisisii nic.

el vival (Ezech. xxxnt, II). Hoc procul duhio portu H. [vers. 12 j Dies m..i ticnl umbrn declinavcrunt.
proposilo, deponis vcla iniquitalis.convcrlisprorain, Poiitcruni cnini csse dies tui nou dccliuaiiles , si tu a
vi-lificas ad justitiam, el spernns viiain, non ucgligis die veto non dcclinasscs : duclinasti, ct accepisti dics
lucdicinam. Ncc in hoc libi displiceat Dcus, lanquam declinaotcs. Quid inirnni si dics lui facti su.it similes

pcr islatn indnlgenli^ promissionem sceuros lcceril lui? Ipsi suiil euiin dics declinaulcs, quia dcvinsti,
peccalores. Ctcuim ne desperatione Itomiucs pcjns qui smil dics fiiini, quia lumuisti. Supia eniui di\c-
vivcrenl ,
proiuisit iiidulgcnti* porttim, rursus, uc ral, Defeccrunl sictit fumns dies mci ; cl iiutic dicit,

spe venia? pejus vivercnt, fccil diem inortis incertum : Dics llici sicut uiiibrn dectiiuivcnint. Iu li.ic iiiiilnu

pmvidentissime ulniinque constituens, et revertentus ngitoscciidus csl dics, iu liac umbra vidcuda cst lux ;

qito rccipiantiir , ct differcntes unde lerrcanliir. ii. • pnslua scra et inrriicluosa ptfiiilenlia dicatur :

Mandiica cincrcm vclul panrin , cl flclutn liiiiin ctiui Quid imbis ptofitit snpcrbia ? el tliviiiaium jttclanlia

|mtii miscc; per hoc ronviviuin vcnics ad mcnsam qnid conlutil nobis ? Transieiunt omuia luuquam umbra

Dei. Noli desperare; promissa est indulgcnlia tibi. (Sap. v, s, 0). M"il" dic, Tiaiisil/itnl oiniiia lanquam
Deo gratias, inqtiii, qnia promissa csl; lcncn promis- iniilna, ct lii non Iranscas laiiqii.ini umbra. Dics tnei

sum Dci. Eigo jam bcnc vive. Cras, iiniuii, benc s cut iimbra ttecliuaicriinl ; cl eqo velui feiiitin arui. Qui.i

vivam. lndiilgeuiiam libi Dciis promisit ; crastinum cl Biipra dixcrat, Percustmii est sicul fenum , et aruit

diem tibi ncmo promisit. Si malc vixisli , bcnc vive cor meitm. Scd rcvircscet feniim irrigaiuin sangtiinc

jam hodie. Slulle , hac nocle atiferetur a le anima lua. S.ilvalons. Ego ticul fenum arut : egu liomo, |iosl

Non dico, Qitts prccparaslt, cujus erunl (Luc. XII, 20)? ill.uii pr.cvaric-itioiicm ; lmc cgo juslo judicio luo :

scd, Seciiiidum quud vixisti , nlii cris? Corrige erjto lu aulcm quid '!

tc, itt pnssis in corpore Christi liabcre voceni istam 13. [rcrs. 13. J Tit vcro, Domine, in ntcrnum manet.
,

qnaiii, nisi f.dlor, libeuter agunscis : Quoniam cine- Moi dics sicttt uinlira decliuavcruni, cl lu in ;etcrnuin

rem sicut puncm martducavi, et polum nuum aim jlelu iiiancs : leinporalein salvet aelcrmis. Non cuim qnia
miscebam. ego cccidi, el lu scnuisti : naui vigc.s ;»l tnc libcrau-

onnllunl, d«r qui'd Mss. uaiient, jmt:i XX.

1
sic Viss. M l dd., tunluiim
' l.Jit. : I
 1303 s. aicustini Enscori i:>04

diiin, (|ui viguisli ;ul ni« liuiniliandiim. Tu vcro , Do maia n formosa. Quis cniiu de Ccntihus sic? Qtiain
mine, iii irlcrniiin manet ; et memoriule tmtm iit gene- paucos miiniuni' boe focisso ad lllnrmil tol imlli.i ?
rutioncm el generationem. Memoriutc tuitm, ipiia non Subito primo tria, postea qulnque niillia ; otuncs iu
DlillvkOBfll ; tii (/.'/iciuiiiiHi*!!!, moii tm.ini, scd genera- uuilate viventes, omuea venditariun rcrum auarimi
IteMM et gciifTMionem : pioiiiissioucni quippe habcmus prella ad pedes Apostolorum ponentes, ut diatribue-
vii.r pmsenils M lutura (
I Tim. iv, 8). relur unieuique sieut eulque opus erat, quibus eral
14. [vers. 14.] Tn exsurgens miscreberis Sion, qtto- anima una et cor tinum in Deum (.\ct. u, 41, et iv, 4.
ninm lempus vt miserearis ejus. Qtiod tcmpus ? Cuui 52, eie.). Quis Itoc fccii etiani de isto pulvcre, nisi qut
ainYm venitplenitudo temporii, misit Deut Fitiumsuum, ei ipsum Adaiu fciit cx pulvere? Iloc ergo deSion,
(ttclttm cxmuliere, fuclnm sub Lege. Et ubi Sion? lit scd doii lantoni in Sinn.
eos qui snb Lege erttni rcdimcrel (Galol.IV, 4,5).Primi- 10. [vers. 10.] Quid igilur sequilur ? El timebunl
lns WgO Juil:i'i : inde eniin Apnslnli, inde illi plns Centet nomen tltum, Doinine, et omnes rcgcs lerrat glo-

ipiain quingenti IVaircs (I Cor. xv, C), indo illa dein- rittm tuam. Jant ipioniam misertus cs Sion, jam qmi-
ccps iiiiiUiiuilo, cui erat anima una ei cor nnum in niam sorvi mi bencplaciium bubuerunlio lapidea ejus,
Doum (Att. iv, 32). Ergo, Tu exsurgent mitereberit cognnscendo fundamentum apostnlorum ct Prophcia-
Sion, guonitim leni)>us ut miscrcaris cjus, quoniam ventt rtiin ; jam quuiiiain inisciii sunt puiveris ejus, ut
lempus. Qnod tcinpus? Ecce nunc lcmpus acccptnbilc, fonnarclur, vel polius refnnnareliir bomo vivus cx
eca imnc dies suluiit (II Cor. vi, 2). Qnis lioc dicil? pulvere; liiuc prxdicatio crevil in Geutibus : limeant
Servus Dei sdiflcaior, qui dicebat, Dei mdi/icium estis iioincii tiiinii Genies, et omues reges terne gloriam
qui iliccliat, Sicut tapient arcltitcctus fundttmcntum po- tiiam ;
vcni.ii el alius paries dc Gcnlibus, agnoscaiur
sui ; et, Eunditineiituin aliud ncmo polest poncre. prtv- lapis angularis (Ephet. n, 20), ibi hxreantduo dodi-
terquant quod positum est, qttod cst Chrittut Jcstts. verso vciiicntes, sed jam non adversa scntienies.

(1 Cor. ui, 9-11). 17. [vers. 17.] Quontam wdificubil ' Dominus Sion.
1 i. \yers. 15.] Ergn ct bic qnid dicil ? Quonimn bc- Iloc agittir nunc. Eia lapides vivi in structuram cur-

neplacilum liabucruitl servi lui in lapitlcs ejus. In lapi- rite, moii in ruinam. ^Edilicainr Sinn ; caveie parieti-

dcs cnjus? in lapides Sion. Scd sunt ibi el nou lapidcs. nas : xdificaiur lurris, xdificaiur arca; observaie
Cujus non lapidcs? Ei-go quid scquitur? Ei pulvais diluviuin. IIoc agiiur nuite, Quoniam atdificubil Domi-
cjus misercbuntur. Aguoscamus ' lapides in Sion nus Sion. Sed xdiflcata Sion , quid lict? Ei videbiiur

agnoscanius pulvereni n Sion. Non cnim dicil, Lnpi- in gloria stw. l)t sdilicarel Sion, ut essel fundamenlnui
duui ejus miserebunlur ; sed quid aii! Quoniam bene- in Sion, visus est a Sion, scd nou in gloria sua : Vi-
placilum Itubuerunl seni lui in ttipides cjus, e.t pulvcris dimtts eum, et non hnbebat spcciem neque decorcm
ejus miscrebuntur. Bcneplaciluiii babuerunl iu lapidcs (Isni. liii, 2). At vcro cuni vencrii judicaro cuiu An-
ejus ; pulveris autein niiscrcbiintur. Iiuclligo lapides gclis suis, quando congrcgabuntur auto cum omncs
Sion, omnes Propheias : ibi praunissn esl vox praj- gciites, quando oves ad dcxtcr.nn, baedi ad sinisiram
dicationis, inde assuinptum Evangclicum officium, scparabuniur (Mattk. xxv, 51-55), nonnn tiuic vide-

per illud pneconium cogniltis Cliristus. Ergo sorvi bunl inqtiein piipugcrunl (Zuclt. XII, 10)? I l conftin-

lui beneplacitum liabucruui in lapides Sion. Scd illi dcnlursero, qui prima pcenitcntia et salubri cnnfundi
prxvaricatnres, reeedentes a Doniino, malisque factis noluerunl. Mdificabit Dominus Sion, et videbitur in

suis olTendenles Creatorem, in tcrram undc suinpti ytoriti sua : qui in illa primo visilS esl in inliniiilatc su:i.

sunt, rcdierunl. Pulvis facti sunl, impii facti suut: 18. [vers. 18.] I\cspcxit in orationeni Itumilium, et

de quibus dicilur, Non sic impii , non sic; sed non despcxit prcccm eorum. In irdilicatinne Sion linc

iiinqitam putvis qncm projicit vcntus a facie lerrw agiturmodo; xdiflcaotes Sionoranl, gcmiinl :illc tinus

(Psal. Scd exspecla, Dorame* sustiue, Do-

i, 4). paupcr, quod paiipcrcs inulti ; quia inillia in tot gcn-
iniue; paticns eslo Dominc non irrual veulus, , :
iilms tiniis, ipua unilas pat is Ecclesix. Ipse uniis, ipse

ct aufcrat luinc pulvcrcm a facic ierr.e. Vcniaui mulli : imtis, propter cliaritatcin ; miilti, propter i.t-

vcniant scrvi tui , agnosrant in lapidibus eloipiia litudinem. Ergu nune oratur, nnnc curriiur , nitue, si

lua , inisereanlur ptilvciis Sion, fonnetur lionio ad quisaiiter crat, ctalitcr se habebal, manducet ciuc-
iniagincm luam : dicat pulvis ne pereat, Memento itiii sicul paucm, ct pottmi suiiui ciini llelu coiiuni-

qiiiu pulvis sumus (1'sal. Cil, 14). Et pulveris ejus mi- sicai. Nunc lempus est, eum xdificaiur Slmifnuue
scrcbiintiir. Iloc dc Sion. Mumquid non eral pulvis, intiani lapidcs in structurain : perfeclo xdilleiu etdi-

qui Dmninum crueifliit r Quod pojus fe>(, pidvia de dicala doino, ipiid curiis, SOTO ipncsiiuiiis, inaiiil' r

purietinla ruinarum. Pulvis eral prorsus : verumia- nciiturus, Iruslra pulaaiurus, foiis reninneurn cinu
inonnon Irustra de pulvere dielum erat, Puter, ignosct ipnnipie virgii ilms f.iluis (Mattlt. \xv, 12)? Nunc er-

illit, quia nesciunl quid faciunt (Lttc. xxiil , 51). De gu curre : RrtfiecJi eniiu iuonitioiuum huiuili.tm, et nou

ipso ptilvcrc vcnil paries tul iiiilliitiu Credunlillin, ct dcspexil preccm corum.

prelia rcrum suaruin atl pedes Aposlolonim poncu- 11). [vers. |9, 20. J ScritanfW lurc in gcitcriilioiiem

liiun. Ergo cxslilit dc illo pulvcrc liiiniauilas cl for- atleram. Quamlo acribebuutur liXC, non ila | roilcranl

eis intcr quos scribcbautur : scribcLuntur ciiim ad

lllo i "\ , agnoscimus : di.sAcuiieiitlbtis edd aio» et
Mh,
1
Uit | l.'i upie , ifi/l. /.;< u.
 *505 ENARIUTIO 1N PSALMUM Cl. 1.ji'6

prnphctandum Nnvttm Tesiamcnttim, imer homincs cidnnt, animam auem non possnnt oceiderc ;
qui*
qni vivclianl ex Vcicre Teslaincnlo. Scil el illud cum liiucbant qui liahel potcslalcin el corptis et an -
Vetus Tcstamcnium Dcus dcilcrat, et in illa terra liiam occiderc in gelicnnam ignis (Jtf atth. x, 2S). Nisi

promissionis populum sunm collocaverat. Sed quo- cniin compcdilius timoris liiijus ligati esscnt marty-
niam menioriate luum in generutionem et generalionem, res ,
qnaudo illa omnia dura el inolesla sustincrent a
non iniquorum est, scd jusioruni : in uua gcncratiniie persccuiniibus suis, cttni cis liherum fneril facere
pcrtinci ad Vetus Tcstamentum ; in alia auicm gcne- quod co^ebaniur, el cvadere qnod paiiebantur? Scd
ratione pcrtinet ad Noviun Tcsl.imcnliim. El quia alligavcrat cos Deus istis coinpcdibus, duris quideui
lioc quod proplieiatiim est, Novum Tcslamentiim et moleslis ad teiupus, scd tolerandis prnpter pro-
pramiintiat ; Scribantur litvc in generntionem alteram : niissa ejus, cui dicilur : Propter verba labiorum tttorum
el popnlus qui creabitur, laudabil Dominum. Non po- cgo cttstodivi vias ditras (Psal, xm, i) Gciiieuduin qui-
ptilits qui crcatns esl, scd popuius qni creabilvr. Quid dcm est iu bis cumpcdibus ad impetrandam miseri-
evidcntius, fiatres mei? Ilic prxdicta estilla creatura cnrdiam Dci ; undc vo.v marlyrum cst in alio psalmo,
dc qoa dicil Aposlolus : Si qua igitur in Cliristo nova inlrel in conspectum titum ncinitus coinpediloritm : iinn
crcatura, vetera iransierunt, ccce (actasunt omnia nova; tanien evilandx sunt lalcs compedcs, ul appelatur
omniuautein ex Deo (II Cor. v, \let l8).Quidest, oinnia perniciosa libcrtas, et lemporalis vitx brevisipie dul-
aulem ex Deo ? Et vctera et nova , qiiia memoriale Cedo, qnani seqnaiur aniaiiludo pcrpclua. Proindc
iii ii iii in gencrationem ct generaiionem : F.t populus Scriptura, ne recusemus essc compediti sapientix,
qni creabilur, lauditbil Dutmnum. Quoniam prospe.th sic nos alloquilur : i Andi, fili, et cxcipe scitlcnliain
ex alto sancto suo. Prospcxil ex alto, ut veniret ad iii. .iin. ct nc abjicias consilium meum ; ct infrrpedem
liimiilcs : ex alto factus csl humilis, ut liumilcs exal- liiuni 'n compedcs illius, cl in lorqucm ejus cuiliini

taret. tiiiiiu : subjice liiuncrum lutitn ct porla illani, ct ue

srniuo n oderis vincula illius. In umni auima tua accede ad

De sccunda parte Psalini. illam, ct in umni virlule tna serva vias cjus : invcsli-

ga cl quxre, cl iunolesccl libi ; ct conlinciis faclus, ne

1. Ilcstcrno die audivimus cujusdam paunerisge-
dcrelinquns cam. In uovissimisenim invenies rcquiein
miiuui in ornlione; cnmque csse cngiinviiniis, qui
ejus, ct cnnverlc.lur libi iu Ixtitiam, et eruut tibi
pnipier nos panpcr factusesl, cum divesessct (UCor.
compcdes ejus in protrclioiiem fortiUidiuis, ct lor-
vni, 9), etque meinlira cohxrenlia et pcr suutn caput
ques illitis iti siolam glorix. Dccus cnim aureiini cst
loqucitlia '. Vidimus eniin ibi ct uos ipsos; si tamen
in ilia, clvincula illius lila liyacinlbiua : stolam glo-
|cr ejus gratiani aliquid ct nos. Finita auicm jam
riae indues cam, et coronam exsultationis snperponcs
crant vcrlia gemituiun, ct coepcranl consolationum
tibii (liccli. vi, 21-52). Clanicnt crgo coiiipcdili
scd ca ftniri hesicrno dic traclando niinime potue-
quiniiliu sunt in vinculis disciplinx Dci, in qua sunl
rtiiit : iu iis qux reslant, audiamus liodie nnn jam
excrcilali marlyres : solvenlur compedes, et vola-
neineutein paupercm, scdgaudenlcm; idcogaudcnlem,
buiu, et e;cd. m ipsa? in ornamenlnm poslca cnnver-
quia speraulem ideo spcrantem, quia non dc se prx-
;
tcntur. Faciiun cst lioc de martyribus. Ujiid c "' m
gnmentcin. Prxnunliavit felicitatcm rcrum humanarum
pcrseculores occidendo fererunt, nisi ut compcdcs
iu Scriplis Dei, et adjceit : Scribaulur liwc i/i gcnera-
solvercntur, ct in coronas convcrlcrciiltir.
lionem ulteram : cl populus qui a enbitur , laudubil D<»ni-
3. De axlo ergo respexit Domintts , ttt andiret gemi-
tinm. Qnoninm prcspexit ex ulio sunclo suo. Iluc usque
(iiiii coiiiHcdt/oriiw , «f so/i'«/ filivs nwrtificatorum.
scrmn licslernus pcrdticitis cst ; videlc qn:c seqtiantur.
Moiiilicati illi; (ilii aujem inortificatnrum qui , nisi
2. [vers. 20-22.] DoininKs de ctxlo in terram prospe-
nnsV QiioiihkIo autcm solvimurnos, iiisicmn dicimus
scit, ul audirel gemitum coinpeditorum, ut solval fdios
ei : Disrupisli vincula mea ; libi sacriftcabo hosliam
viorlificatorum. liivtnnius in alio psalmo dictum,
laitttis (l'sal. cvv, 10 ci 17) ? Soivilur eniin unusquis-
Intrei i» conspccfuin luumgemiliucompcditorum(Psat.
quc a viiiculiscupidiiattim malarmn, vel a nodis pec-
i xxvin, 11) ; et in eo lnco dictum, nlii vnx mnrtyrum
calnrum suornm. Rcinissio peccatoium , solutio est.
inlelligeliatur '. Un.le martyrcs c. apedili ? Noiuie ca-
Quiilcnim prodcsset Lazaro, quia processilde monu-i
lenati poliusquam rompediti? Ductos cnim snnctos
mciitu nisi dicerclur
, Sulvile eum , el sinile nbire :

Dci marlyres post jutlices, pcr proviucias circumeun-

3 ( Joan. xi, 44 )? Ipse qnidem voce de sepulcro susci-
les, in caicnas novimusmissns; in eompedes auicm
lavit, ipsc clamando animam reddidil, ipse lerrcnam
nnn novimus. Agnnscuniur et compcdes disciplinse
mnlcin sepulln impositam vicit, et processit ille vinclus:
Dei ct limnris cjtis, de qno dictum est : lnitium sa-
nnii ergo pedibus propriis, sed virmie producenlis. Fit
picntiiv limor Domini (F.rcli. l, 10). rer llllnc enim
liocincordcpcenilenlis : cumaudis hnminem pcenilere
timorcm non limuerunt scrvi Dci eosqui corpus oc-
pcrcatoiiliustioriim, jam revixil; cuiu audis liomincm
1
rr. Ven. et I.ov. sic exhihent Viuac locuni cnm dircs : toiilitcndo pmfcrre conscienliain ,
jam de sopulcr
efiel, nt illius puupertute r.os ditaremur, ciqitc membra co-
hcrrentia el per situm cupi.t loquenlia vidimus. riai-
cducttts cst, scd nnndum solulus est. Quandn solvitur?

mus, ctc. M a quibiis solvitur? Qinx solveritis, ini|tiit, in lcrra ,

* Trcs J!sb., inleUiqatur.
ernnl soluta cl in ceelo ( Matth. xvi , 19 ). Mcrilo pcr
* Pleriquc Mss ,
pet prcvincittm circumcunles in cale-
r.um, elc. Ecclcsiam dari solulio pcccaLorura-polcst : susciuri
r.ivj S. AUCISTINI EriSCOPI 1:0«

aoicin i^ise mnrtmis nonnisi inins cl.imante DainiliO ctcmus. Quomodo ci rcspondit lans ejus ? Qiiando ci

interius agit. Loquimur atl

giatias agiiut vncati nb illo. Illu eiiim vorai nos re-
potest; hoc enim Dcus ,

unde sciinus quid agaltir in cordi- spomlciuns ; non vocc, sed lide; nou liugra, sed vila
iiures vesiras;
non a nobis Si enim vucal le Deus el praripil ul bcnc vivns e
bus vcstris ? Qund aulem mius agiiur, ,
, ,

tu inale vivis , voctlinui ejus non rcspondcs, nee

seil ab illo agitur.
moi lific ntorum. laus ejus rcspondct ei dc te quia sic vivis, ui illeuon
4. Respexit crgo nl sotvnl filio* ;

Quorum morlilieainriiiii audislis ,

quos lilios audislis. laiulriiir, s"d polius bluSpbemPtur per le : cum an-

eniin indu? Vl annuulietur in Sion nomen Domini. ti',n sic vivinnis, ii i per nos l.iinieiiir Dcus, rc>poiidit
Qnid
quando morlilica- ci l.ius cjtis. He vocatisel sauclis cjus, rcspoudit el
1'rimo eniin prcinebalur Ecclesia ,

post pressnras annuniialur in Jcrusali.-m. Vncata csl ciiim el Jcrusalem, cl prima

li.intur cmnpedili : illas

Sion iioinen Domiui , cm.i magna hbcrtatc , in ipsa Jrriisalcui noluit audire, et dicliim esl ci : Ecce dimit-

Ecclesia. Ipsa cnim Sion : non ille uniis locus primo tetnr tobis dointts vestra deserta. Jerutalem , Jerusulem

siiperbiis postea captivatirs; scd Sion cujus umlira ( elanial ct non rcspondclur), quolies volui congregnr»
,

erat Sinn.qux inlerpreiaiur Spcculalio; propter-

illa
filiot luos , tanquam gallina pullos suos sub alas suai

ea quia in carue posili videmns in priora , extcn- et notuisti ( Matth. xxiii, 38, 57) ! Non rcspondeiur :

denles nos non ad pra*sens qnod est, sed ad id quod pltiilur dcnpcr, el pro fiuciu spimc proferunlur. At
fulurimi esl. Idco spcculaiio. Omnis enim speculator vcro illa Jerosalcm, dc qua dicltim esl , Lwtare , sle-

longcpro-picit.Sperur.idicitiir, nbi poiiuniurcuslodes: rilis, quiv non paris ; eritmpe et exclanm, quas non par-

limiC ist;e spcculx- in saxis.in monlihus, in arboribus, turis, qtioniam niiilli filii dcsertee, magis quam ejus nua;

:id boc ut de loco emiucnliorc longe vidcatur.

Skin habet virum (Isai. uv, 1 ; Gatat. iv,27 ); respondit ei.

ergo spcculalio, Erclesia speculalio. Unde speculatioT Quid est , respondit ci ? Non contcmpsit vocautcm.
Longe videre, boc esl spcculalio. Labor est cnim ante Quid csl , respondit ei 1 llle pluit , illa friiclum dcdit.

me, donee iniroeam in sancl. .rtWM Dei , et intelligam 7. Respondilei, sed ubi? Inviafoititudinis sum. Num-
in novissima ( P$al. Lxxn, lfic(17 ). Qualis spcculalio, quid insc? Nam quid cssct in se, aut quam voccm lia-

iiitclligere in novissima ? Transire mare vidcndo, non beret in HS, de se, nisi sobm voccm peccati , voccin

nnvigando , el liabilarc in exterma ' niaris (

Pvil. iniqiiilalis ? Excute voccm ipsius, quid invcuis nisi ut

cxxxviu, 9 id est, ibi ponerc spem, in co quod erit miiltum ' , Eyo dixi, Domine, misererc mei ; snna animam
) ;

fiuito Ksenlo. Ergo si Ecclcsia speculatio, ibi j;un an- meant ,

quia peccavi libi(Pttil. IX, 5) ? Porro, si jnsiili-

iinntiatiir nomen Doniini. Non solum nomen Domi»i cala est, respondil ei, non ex mcrilis suis, sctl cx mani-
in bac Sion annuuliitur, scd et tsus tjw ,
inquit, m Ims * ipsius. Ubi?/n via (orlilndiitis tWV. Cliristus cst,

Jcrusalem. ipse est : Ego sum, iuquil , via, vciilas , et vila (Joan.

5. [ veri. 25. ] Et quomodo annuntiatur ? In con- xiv, ). Sed ante resurreciionem non agnoscebatur
veniemio populosin MHUH, el regna, ul servianl Domino. a populo sii'i;et mnximc crucifixus ex inlirmiuio

Unde lioc ficium, nisi sanguiiie mortilicatorum ? unde (

II Cor. xiii, 4 ) l.iluil quis cssel, doncc forlis resur-

boc faclnm, nisi gcmiiibus compedilorum ? Exaudili gendo apparcrel. Non ei ergo respondil Ecclesia in

crgo sunt qui eranl in prcssura et humililalc ; ul esset via iiiliriiiiliilis , scd in via (orliludinis Jtnr ; qnia post

uostris lemporibus Ecclcsia in lanta gloria, quam vi- resurreciioni-m vocavii Ecclesiam de tolo orbc lcr-

demiis , ut jain regtia qu.e pcrsequebanlur, rpsa ser- rarum, jam non iulirnius in crucc, scd fortis in co:lo.

vianl Domino. Non cniin laus lulei Cliristianorum csl, quia credunt

6. [ vers. 24. ] Respondit ei in via fortiludinis suee. morluuin Clirisium ; scd qnia cnniunl resurrcxisse

Cui rcspondit , nisi Domino ? Quis rrspondil ,

supra Clirislum. Nam inoriuum ct paganus cretlit ; el lioc

videamus : El lam ejus, inqiiit, in Jerusalent; iu conve- tibi pro criminc nbjicit, i|uia in mortuum rrcdidisii.

uhmdo populos in ttnum, et regna, ut terviani Domino. Qii* igitur laus lua? Crederc resurrexissc Cliristum ,

Respondit ei in via (orlititdinis succ. Qo.tk illi rcspondif, et spernre le resiirrccluruin cssc pcr Cliristiim : b.cc

aul quis illi rcspondit, in via fortitudinis su;c? Qux- c.st laus liilei. Si enim credideris in corde tuo quin Do-
ramos ergo primo quis re9pondit . cl sic qmrremus minut est Jesns , el confessus furris ore tuo quti cuih

qu.T sil via forliludinis ejus. Snperiora vcrba iiulicant Deus susciittvii a morlttis, sulvus eiis. Non ail . Si coo-

rcspondisse ei, anl laudem cjns, ant Jcrusalcm : 6U- fessus fucris qui.i Dcus eum tiadidit occideiidum ;

pra enim dixerat, Kt luus ejus in Jerusulem; in convc- sed , rjitia eum Dt'us siisciiavit a moriuis i>i conicssus

uiendo populos in HMM , el regua, ut servianl Domino. lueris, lunc snlviis eiis. Corde enim crcdilur ad jusli-

Respondii. ei , non possumus dicerc , Rcgna ;

qnia , liitm ; ore aulem confesiio /i< ad suluiem ( Rom. x ,

Uespoiiderunl dixissct. Respondil ei , non possumus 9,10). Quare aiucin iieduiiiis cl moiti 1 Qma
dicere , Populi ;
quia ct liic , lUsponJcrunl dixissel. rndcrc cuin rcsin rcxissc uon possuuius , nisi ptius

Quia ergo respoiidil ei , singiilarem numcruin quari- morliium fuissc crcdamiis. Quis ciiini rcsnrgil , nisi

iiiiis superius, el non invcnimus , nisi atit laudem moriuus lucril ? qnis expcrgisciiur , nisi prius dor-

cjns, aut Jurusaleni. Et quia lioc ambiguum esl, utrum micril ? Scd nuiiitiuid tywi durmit , iion adjictel ul r*-

laus ejus , an Jcrusaloiii , sccundum utruimiuu Ira- surgut ( Psal. xl, 9)? ILcc litlcs Ml Clirislianorum. lu

1 k.1,1., ui extremis At >lts.,in extremn : ct sie infra In

•
nlo mcltorM iw ^ \tii re»0| mWmmmmm
IVjl. \ZH.
•
IVltC, HWIWI ll'M».
1309 ENARRATIO IN PSALMUM Cl. 1310

liac ergo fide, qin congrcgata cst Ecclcsia . mulii illi vos filii cstis illorum morti(icalorum qnonim vox ,

filii detertce, magit quatn ejus qurc liubel viutm; re- compediiorum exaudita cst a Dominu. Absit nou :

tpondit ei , dixil ei laudem secundum cjus pracepta ; doc imlicant facta veslra , non boc indical snpcrbia
iii via fortitudinis ejus , non in via iufirmitalis ejus. vesira, uon boc indicat vanitas vestra : ium siipiiis. ct
8. Qiiomodu ci responderit ,
jam supra audislis: furis cstis; sal infatiiatum esiis , ideo ct ab hmuini-
In conveniendo populos in unuin , cl regna, ut scrvianl bus conculcamini (Slattlt. v, 13). Auditeqnid dicai :

Domiuo. \\\ lioc ei ergo respondit , in unilate : qui qiue Erclesia ? Qu.e congregavit populos in uuum.
aiitem non cst iu iinilate, non ei respondet. Ille euiin Qu.e EcclesiaT Qnnc congregavil regna, ut tervimt
uniis est , Ecclesia unitas : non respondrt uni , nisi Domino. Muta voeibus vestiis ct falsis opinionibllS
niritaf. Sed exislunt qni dicam. Jam lioc facium est vestns, qu;nrit a Deo ul exiguitalcm dicrum suoriun
rcspnndh ei in omnibus gcnlibus Ecclesia , pariens auuuntict sibi , ct invenil Dnnii n dixissc : Ecce
fdins plures qnam illa qua: habebal virum . respondit ego vobiscum sum usque in consnmmationem saculi. Hic
m via fortitudinis ejus; credidil enim Cbrislum resnr- vos dicitis : De mibis dixit ; nos snmiis , nos crimiis
rcxisse , crcdidcrunt in eum omnes genies : sed illa nsque iu consunimationeui sxculi. Iiilerrogetur ipsc
Rcclcshl qu.i: fuil omniiim gentium, jam non est ; per- Cbristus, cui clictiim esi, i Exiguilalcm dieruin mcu-
iii. Iloc diciint qui in illa non sunt. iiiipudenlem rum anmiulia mibi. Ei pncdicabitiir, > inquit, < Imc
vocein! Illa non est, qnia lu in illi non esl ? Vide ne Evangelium in uni verso orbc , iu lesliiiioniuni oinni-
tu Ulco noii sis ; nam illa crit, eisi lu non sis. Hanc bus gciitibus; ct lunc veniet
M). linis • (ld. xxiv ,

vnre.in aboniinabilem, drtestabilem, pr.TSumptioniset Quid cst i|uo(l diocbas Dn- : lloc certe fuil ei pcriii?
falsitatis pleiiam, iiulla vcritate suDuliam , nulla sa- niiiuim audi amiuiitianiem exiguilatem ilierum mco-
pienlia illuminal.ini , niillo salc conditam , vanam ,
rum. Prtvditabilnr , inquil, hoc Evaiigelium. Uhi? /«
lcmerariam, pr;rcipllem, perniciosam , prxvidil Spi- loln orbe lerrarum. Quibus? ln testinwnium omnibus

ritus Dci , cl lanquani conira illos cum annuntiaret gcnlibus. Qnid postea ? Et tunc veniet finis. Non vidcs
iinilalem : In convenicndo yopulos in unuin, et re- adbuc esscgcntes in quibus nondiim tsl pr.cdieaium
gna, ut scrvianl Domino. Cumque subdidisset , Ite- Evangclium ? Cum ergo nccessc sit impleri quod Do-
tponditci, utique laus cjus , uiique Jcrusalem maier iniuus dixit, exiguitaiem dierum mcorum aniiuntians
lioslra de pcregrinatione revocanda , fctosa rum Ecclesi.i-, ut pr.Tdicelur boc Evaiigelium in omnibus
muhis liliis , magis quam ea qua? babebat virum ;
gcniibus, et tnnc vcnial finis; quid cst quod dicisjam
qnoniam quidam dicturi eranl contra , Fuit , ct non pciisse Ecclcsiam de omnibus gentibus quaudo ad ,

fcsl : Exiguitatem , inquit , dierum mcornin annttnlia Imc prasdicatur Evangclimn , ut possit csse iu omni-
wihi. Quid csi , quod nescio qui recedentcs a mc bus genl.bus? Ergo usque in fiiieni sa:culi Ecclesia in
,

niurmurani conira mc?quid esl.qiind perdili me per- oiiiuibus gcntibus; et ipsa csl exiguilas dierum, quia

i.tse contetidunt ? Ccrie cnim liuc dicunl, quia fui , et exiguiim est omne quod finitur; ut jani in xteruila-
iifm sirm : Annuntia milti exiijuitatem dierum meorum. lein ab isla exiguitate Iransealur. Pereanl b;eretic ,

Nnn a le quxro illos dies a-lernos : illi sine finc sunl, percant quod sunt, et inveniaulur ut siulquod non
nbi ero ; non ip^os quxro : len porales quxro , lcm- suni. Exiguitas divriim usque in llncm sa:culi erit:

pnrales dies mibi annunlia : Exiguilatem dicium exiguilas ideo, quia touim boc lempus, iioii dieo ab
meorum , non aeiernilatem dierum meoruin, annuutia hodierno die usquc in fincin s;cculi , scd ab Adam
mihi. Qiiamdiu ero iu isto saiculo, aniiuutia milii. uscpie in linem saculi , cxigua gutia est coinparata
propter ilbis qui dicunl, Fuit, eljam nou esl : propter ;rlcrniiati.

illos qni dinnii, linplcue sunl Scriplura, crcdidcruut 10 [vas. 25.] Non cr;;o blandiantnr sibi conira mc
omnes genies , sed aposlatavil cl pesiit Ecclesia de li;crelici, quiadixi, Exiguilalem dicrum mcuium, quasi
nmnibus gcntihus. Quid cst hnc , Fxiguilatem dierum iioii permansuram us|uc in finem sasculi. Qnid cnim
meorum uiimintia mihi ? Et annimliavit , ncc vacavil ' addidit ? Xe revoces me in dinvdium dieium meorum.
isia vox. Quis anininliavil milii , nisi ipsa \ia ? Quo- Noli, quoinodii buerelici loc|uuniur, sic mecum agere.
moilo anniinliavil V Ecce cgo vi.biscum sum usiiue in Usque in fincm sxculi mc perduc, non iu diuiidium
contummuliiinein swcuti (Mutlft. xxvm, 20). dieruin meorum; et perlice mibi dies exijjuos, ul
9. Sed liic cxislunl , ct dicuul : Vobiscum sum, dcuies milii poslca dies alernos Qnarc ergo dc exi-
inquil , usque in consummutioncm tmculi ; quia nos guilalc dierimi requisisti ? Quaic? Vis audiro? In
prxvideb.lt, quia pars Donali erit in terra. Numquid gcncralione gencrutionum anni tui. Idco cgo de diebus
ipsa est qua: dixit , Exiguitalem dieruin meorum an- exiguis quaesivi, quia licel usque in fincni saculi du-

nuniiu rnthi ; ac nun illa polius quae superius loque- rent inecum isti dics , cxigui sunt in cumparaliuiie
balur, In conventendo popnlos in unum, et regna, ul dicrum tuorum : Anni eniin lui in gencralione genera-
terviaul Doir.ino? Ijnde vobis * cor dolel? Quia et tionum. Onare nnnail, Amii Xui in sxcula sa-culoriim;
impcralores conira ha-reticos leges proi>onuut : ibi sic eiiim uiagis solet xiernitas significari iu sauetis
implcliim est, Etrcgna, ulseiviant Domino. Non enim Scripturis : sed ail, In gentratior.e geiwraticnum umi
ttti ? sed qui anni ttti ? Qui , ni.i qui nno veniunl el
• Fjcl., D.irna fnil. taxuil. neliqui, vacavit. Duo mss ,

* Ethl.. nobts. MeliusMss., lotns : scilicet ixmatistis, transeunt? qui, nisi qui non idco veniunt, ut iionsintt
con-
tu i[un 6 lejfca daUe smit au. IOj Omnis enim dies in boo tcmporc idco vonit , ut ikih
 »311 S. AUGUSTINI F.PISCUPI 1312

lil; omnis hora , omnis mcnsis , omnis annus : niiiil sed dum aliis moricnlibus alii nasccndo succcdunt.
horum stat ; antequain veniai , eril ' ; cum vencrit, Sempei i -iiiiii arbor illa vcsle viridi ornala cst : sed
non crlt. Illi crgo anni lui a.lerni, anni lui i|ui uon subicr aitende quain multa ralccs arida 1'olia.

inulantur, in generatione generalionum tvrtint. Est qua:- II. BrgO fuil gencraiio sub Adaui, trausiit. Nali

(lam gencraiio gcncraiiouuui; iu ilia orunl innl tui. stiul inde qnldam hituri parlicipcs tElernilalls Dei

Qua est ista! Esi qiuedam, ct si bone ignoscamua, eiiam illo teiupore : imle cniin Abel, inde Seth, inde

iu illa crimus, et snnl Dei in noliii crtint. Quomodo Eiineli. Tranjsiil illa generalio, vcnit diliivium , re-

in nobis erunl ? QttOmodO Ipse Deus in nobis crit niansit una lioinus. Et illa gcncralio dedit aliqtios,

unde diclum csl, Ul sil Deus omnia M omnibns (I Cor. ipsnin Noe , ei tres ' (ilios ejns , el ircs nuriis ejus :

\v, 28). Non cnim aliud anni Dei, el aliud ipse : scd iu tota cniiii domo isia oclonaria solus unus pcccatnr
(T auni Dol, ffiiernitaa Dei est : tclernitas, ipsa Dei iob» invenlin est. Accesnit uuinerus superiori gencralioni.

iiantiaeat, qtwe niliil babet nmtabile; ibinibilen Deimle de iiilnis liliis Noe , lanquain de tribtis men-
pr.cierilum qunai jam non sit; nibil esl fuitirum, suris f.iiin.e , iinpletus cst orliis. Elcdiis esl Abra-
,

qnasi nonduin sii. Non cst ilii nisi , Est; uon estibi, bnm , Isaac , et Jacob ; saucii viri , patriarchre, pla-

Puil et erit; quia ct quod fuit, jam non esl; et quod cucriiiil Deo (llen. iv xwiu). Dedil ct ilia gcneratio

crii, nondum est : sed quidquitl it»i est , nimniai cst. seqncnles eiiain generanles * , dedcraui Prophcias,
HeritO sie inisit Deus faniiiliim suiiiu Hoysen. QiBB- dcderunl pneconei Dei. Venit ctiani pusica ci ipsc

sivil enini noinen initlenlis sc ;

qu.Tsivil, et audivit, Douiinus noster Jesus Chrislus, inisit fermciittiui in

nee. dcseiium est desideritim concupiscenlix bonas. tres ineuiuras farime ,

quousquo (ernienlareiur ' to-

Qna-sivit aulem , non quasi curiosilale pnrsiimcndi, tiiiu (iltitih. xiii, 33). Tcmporibus in lerra camis
scd nccessilate minisirandi. Quid, inquit, dieam ftliis illius fueru.it Apostuli , fiierunt saucii ; post illos alii

lsruel, si dixcrint milii : Qnis te inisit ud nvs? El ille sancli : ct liunc in noiniiic Clirisli qnieumquc stint

indieaiis se creaturai Crealorem , Deora uomini, im- sancti, et posi imsquicumque erunl, ct usque in fincm
niurlalciti niortali, aieinuui lemporali : F.uo , ioqiiit, s eeuli qiiicumqiic saneti. De lot generaliouibiis col-

HM i/ni smhi. Tu diceres, Ego sum. Qtiis? Gaius; ligcs omnes sanclas proles omnitiiti geneiatiouuin, et
alius , Lucius ; alius , Marcus. Aliudne diceres , nisi facies iudc unam gencratioucin 7n isla gencrtilione :

nomen tiium dii;cr^s ? lloe esspeclabatar de Deo. generatfamtm auni ini, id est, aiernit is illa in illa ge-

l!oc enim erai quaesilum. Q;nd vocaris? A quo me ncralione eril , qu* tle omuibus generationibuscol-
iiiissunt esse respondcbo qtucrcniibus? Eyo sum. li^ilur, et in un.tm ndigilur ; ipsa particeps eril aier-

Quis? Qni sum. IIoc estnomcn nimii? boc csi totnm nitatis tu;e. Caierx generationcs iuiplendis leuipo-

quod vocaris? Essel libi nomeu ipsum cssc, nisi quid- rihus gcneraniur, es: quibtis illa in aientum regcne-
quidest aliud, libi comparaturo, invcniretur nonesse raiur; muiata vivilieabitur , crit idonca portare le,

vcre? Iloc esl nonien liiiini : cxpiime lioc ideni mc- vires accipicns a le. in generatione generaiionum
lius. Vtide , inquit , cl dic filiis hrael : Qui est ,
niisi» anui tui.

ine ad vos. Ego snm tpti sum : Sfri est , tntsit mead vos. 12. [vers. 26 28. ] In piincipio lcrrcm tu fnndasti,
Magniun eccc Ett, maguuin Est! Ad hoc liomo quid Domine. Novi xlerniiatem luain, qua pnecedts omnia
cst? Ad illud lam magnum Esi, lioino quid est, quid- qurc fecisti. Principio tenum tti [uudasti, Dominc ; et

quid cst? Quis apprchcndat illutl cssc? quis cjus par- opera monitum tuarum sunt cadi. Ipsi peribunl ; lu au-
iiee|is liat? quis anlielei? qnis aspircl? quis ibi se tein pennanes : et omnes sicul veslimenlum vcterascent,
c>sc posse prxsumat? Noli desperarc , bumana fra- el sicut opcrloriitm mutabts eos, ct mulabuntur ; tit vero

gililai. Egosum, inquit, Detts Abralitim,ct iJeus httac, idem ipsf

1
es. Tu quis es ? hiem ipse es. Tu qui dixi-

ct Deus Jucob (Exod. 111 , 13-15)- Audisli quid sim sti, Egosum qui sum, idem ipse es. El quamvis eliani

apud me , audi el quid sim propter te. Ilac igitur ipsa non essenl nisi ex le, el per le, ct in le, taincn

seternilas vocavit nos , ct crupit ex xtcrnitate Ver- doii qnod ipse cs : Tu cnim idem ipse M. Et aimi lui

l.uni. Jain xternitas. jain Verbum, elnondtim tcmpiis. non deficieut. Illi anni lui noiidelieienl, illi auoi Itti tpii

Quare nondom icntpus? Qula factum est ei tenipus. crunt Ingenerationegenerationum, nondeueieut. Ilac
Qnoniodn faeium cst el tempns? Omnifl pcr ipswn Ct^osciens, exiguitalem dierum ineoruin qaaveiUM
(aclatmt, et sittc ipso fitCum esl itihil (Joan. \, 3). a le, nisi seirein onines dies s:eculi ab inilio usque iu

Vcrbttm aiile lempora ,

per quod facia sunl lcm- finem cxiguos esse in coniparalione aiemilaiis lux'.

pora, naium ct in tcuipore , cum sit vita aieina, vo- Novi ergo undc iulcrrogaterim. Nonsc exiollanl h.e-

c ans leinpnrales, faeiens aicrnos ! Il;cc gencralio ge- relici, qttasi exigui dies fueriiil Ecelesi e, tolo tnhe

iieralionum. Generttio enlm vadii , et gcncratio ve- diffusT ; uam

et usque iitlincin euin linl, exigtii suoi.

nit (Eccle. i, 4). Et videtis generaliones hniniuiiui Quare ezlguiiuntl Qnoniani qinnduque liiiieiidistniL
sic esse in lcria , lanqiiam in nrhore folia ; scd in Anui illi qui ernnt in fnwrutKMM ^MMnMMMUN, bi
arbore olivSB, vel latiri , vrl ciijusque allerius qu.e auiandi . Iii desidorandi, ln> luspirandon nmutct ;

toto tentpoie fionde vesiita cst. Sie lanquain folia 1

Melioris notx >tss., i*i..«
plena est hominibus, • io\., gtnsrMaMM rajus t »<> d.l. i aii., ci u*>., tjette-
geitus huinaiiuui lerr.i pirl.it ;

r.ot tM.
>
' sie *m. rr. ct rhtfMlMS. Al lov., non erit. guidam HhS,, [stin.iiictitr
nu ni.n erut.
* \ev, iptf, .iDesl a |T3Xt|iUll Us*.
,
tS15 ENARIUTIO 1N PSALMUM Cl. I3U
hos in nnilaic permanendum, prnpior Ims quidquid moratio fierct, iu qnibus ct Angcli noiiiinati sunt.
Erunt ergo cum illoAngcli, eliam niundo igne
hierelicorum mali esideviiandnm, proptcr Imspcrdi- lla-

granie; eterit incendium miindi, non incendeus san-

lis respondeiidum, propter lios lucrandi qui erravc-

ranl, ct revocandi qui pericrant : illic debet esse de- clos Dei : quod fuit CaminilS rcgis tribus pneris

siderium. Sed lamen ui verbosis, iit niale garrulis, (Dan. 111) , boc erit ardcns mundus jusiis iu Irinitaie

m ealiimniosis, susnrranlibus, delractoribus respnn- signatis.

deaiu, ideo milii annuniiu exiguilatem dierum meorum ;

14. Forte bic ccelos ctiam non imporlune intelli-

et ne me rcvoces in dimidium dierum mcorum, nt anie gimus ipsos jnsios , sanctos Dci , in quibus maneiic

me aufcras de lerra, tniam tolus orliis Evangelin re- Deus inionuit pra-cepiis, comscavil miraciilis, iinbri-

pleatur, contra responsionem Dnmini niei , dicentis :

licavit lcrram sapieutia veritalis; eadi eniin cnarra-

Oportei prwdicari lioc Evangelium i» loio orbe terraruui,

veruut gloriam Dei (Psal. xviii , 2). Sed 1 iquiil

'n icstimonium omnibus gentibns ; et tunc veniet fmis ctiam ipsi pcrilmnl An secundum quemdam inodinn
''

pcribuiii? Sccuudiim qucm nioduin I Secunduin ve-

( ). Quid ad Ii.tc, fratrcs ? Plana snnl,
Matth. xxiv, 14
maniresta sunt Deus fundavit lerram, scimus ; ope-
:
stiinenlum. Quidest, secundum vcslimentum? Sc-
cundiini corpus. Vcsliincnliiiu cniin anini;e corpus
ra inauiiuin ejus sunt coeli. Nc puietis cnim quasi ;

liud Deum faceremanu, aliud verbo. Quod fac.it ver- Doniinus eniin vcslimeiiliim noniinavil , ulii ail :

)io, liocfacit nianu ; noil etiim dislincluseslcnrporeis Nonne anima plus est qnam csca , et corpus plus quaiu

meiiibris, qui dixit, Ego sum qui sum. Et forle ver- veslimenlum (Mallli. VI, 25) ? QilOinodo eigo pcril vc-

bum ejus esl inanus ejus. Cerlc niaims ejus est virlus
sliincnlum? F.tsi exterior htnna noster corrumpitur, snl

cjns. Quia cniiu dicloni esl , Fiat firmameuium, ct interior renovatur de dieln diem (II Cor. iv, IG). Ergu
factuiu esl lirniainenlum ; verbo inlelligilur fecisse :
ipsi peribunt, scd sccundum corpus : Tu autem per-

qma manes. Si ergo sccundum corpus peribunt ubi crgo

vero dixii , Faeiamus liominem ad imaginem ct ,

uoslrnm Gen. resurreciio earnis? ubi exeiiiplum mcmbrorum quud

timitilitdinem ( i. (i, 26) ;
quasi 111:11111

videtur fecisse. Audi ergn : Opera manuum tuurum prxcessitiucapite? ubi? Visaudire? Miilab>tur; nm
suntcadi. Eerc qnod verbo fecit, ulique eliain niani-
lale crit qualc fuit. Audi Aposlolum dicenlein : Et
mortui resurgent incomipli, et nos immutabimur. Quo-
busfecit ;
qnia virlute sua, quia potestate sua fecit.

Ailende poiius qnid fecerit, et noli qu.irere quomodo modo immutabiinur? Snminalur corpns animule, sur-
gel corpus spiriluale (I Cor. xv, 52, 4). Ergo seniina-
fecerit. Mulimn est ad le comprebcndere quomodo
servus turmortalo, resurgci immorialc scminalur corru-
feeerii, cuin leipsum sic fecerit, 111 prius sis ;

nbediens, et posiea fortasse amicus inlelligcns. Ergo,

ptibile, resurget incorriiptiliile. Mutalioncm itaque
Opera manuum tumum sttnt cosli.
exspeciainus : ila perilmnt coeli, el iuimiitabuiilur
cudi. Sed foriasse sanclorum corpnra recle di-
15. lysi petibunl ; tn autcm p?rmanes. Apcrle dixit 11011

cuntiir cnli ? Si nou portani Deuni nr.n sin: c«di.

boc apostolus Petrus : CVWi cranl olim de 01/1111 el per ,

aquam coitslituli Dei verbo per i/ime

l
.7111 fuctus est
Etunde, inquil, mibi prob.is quia porlani Deuni ?
;

nuindus, aqnu inundalut deperiil : lerra nutem et cirli

Usque a deon e evcidii libi, (ihrifieaie vt portate Dcum
in corporc vcstro (Id. vi 20)? Ergo lale< cudi per-
qui nnnc snnl, codem verbo rcnositi sunt iijni resereandi ,

II Vetr. 5-7 Jaiu crgodixit perisse ccelos per

ibiint , sed 11011 in aiteriium ; peribunl ul iiujieulur.
111, ).
(

diliivinm : perisse autcin nnvimus coelos secundum An non hoc dicil Psalimis? Lege seqircnlia « Lt :

oinnes sicut vesiimenluin veierasccui, et sieut oper-

quantitalcm et spatia aeris liujus. Excrevil cnim
loriiun iniiiabis eos el miitabiinlur tu aiitcm idcni
aqua, et lotam istam capacilatem ubi aves voliiant, , ;

occupavil; ac sic utique crcli perieriuit prnpinqui

ipse es, ci anni tui non delicicut » Ycstein audis, co-
opcrtoriiim audis elaliud quain corpus inteliigis?
lerris : cceli, secnndum quos dicunliir aves eoeli. ,

Sunt anieni et cceli eadorum superiorcs iitfirmamcn- Speremus ergo ctiam iminuiaiionem corpnruin 110-
strorum , sed l.iinen ab illo qui eral eil anle nos el
10 : sed uiriun el ipsi pcriluri sint igne, an lii soli ,

crnli qui eiiam dduvio perierunl, disccptnlio esi ali-

manet posl nos; a quo suiiius quod somus , ad quem
quanio serupulosinr inler doctos, nee facile, maxime vcnienius cum fuerimus aiuiali ; mutantehi, 11011 11111 -

taliim; facienlem iton factum; el movenlcm sed

iu angusiia lemporis, explicari potcst. Diniitlaraus , ,

ergo cani vel diuVramus ; novcrimus tamen pcrirc manentcm et quomodo intelligi a carne ct Sanguiiic
;

poiest, Ego sum qui sum : Tu vero idem ipse es , et

ista, Deum inanere. Et si manent quxdam cum Deo,
anni lui non deficient. Scd nos ad illns annos cum lus
qu:e facla sunt a Dco, 11011 manent inse, sed in Den,

non rccedendo a Dco. Qnid eniin ? dicluri siimns, pannosis annis quid sumus ? Et illi qui suni ? Ncc.

fratres.qnod Angcli peiituri sunt igne, quo inccnde- lainen dcspcrare dcbemus. Jam eniin niagnitiidine

lur miindns ? AbsiL Sed quid ? diccnius quod Ange- quadam ct cxcellenlia sapienlke dixer.it, Ego stim qui

los Deus non feceril ? Absil. Sed quid dicemus ? Et ium ; ct tamcn ad nos consolandos, F.ijo sum, inquil,

unde essent, si non ab illo facii essent? Ipsc dixit, et Deus Abrahum , et Deus Isanc , et Deus Jacob : ct nos

fucla sunt ; ipse mandavit el creala sunt (Psal. xxxn, Abrabas semcn sunius (Calat. 111, 29) : ei nos qiiain-

91. Diclum csl enim Imc, cum operum cjus coinme- vis abjccti ,
quamvis lcrrti ct cinis, in ilio speraimis,
Servi sumus; sed proplcr nos Dominus nosicr for-
1
Er. vea. ct Lov., quod tt. main servi acce.pil (l'/nlipp. 11, 7) : proptcr nos mor-
1315 S. AUCUSTINl EPISCOM 1216

ijles • Inimortalis mori toIiiU, proplernos hoc e\em- filii (ui ,

|ir.rccilaiii te opcra lua : qualcs filios prw-
phm resurreciionis ostcndit. Brgo siicreiuiis ventu- niiscris, talus '
ct scqucris.

ros nos atl hos amios sianics , in qiiibus non cireuitu

solis peraguntiirdies, sed inanct qund est sieuli csl,
1N PSALMUM CII
quia lioc siiliini vcro csl.
ENAKrt.YTIO.
15. [wrt. 21).]Noa auicni iiirum aliquando ihi csso
seiiu.i (a),
possimus dic. Amli, et viile utrnm debea» deapenre
anili quod scqtiilur Filit tcrvortim luoiam inliubitn-
:
1. [vers. 1.] lu omni niiiucre Domini Dei noslri, in
bunl. Ulii nisi in annis niiii delieientibus? Filii servo-
onni cjus consolalione, iu oinni coircptiouc, in ?ra-
riun Iuoiniii inliabitabuHl ; ct semen eorttm in uvculum
iia quam donare dignalu* est, in iudulgenlin qna
diriuetitr* in saeculiiin sa:ciili, in s;i!cnliim aelcmum,
:
i"il>is noii lioc rcddidit qund debebat , in uiunibiis
in KOCUiuu inanens. Scd filii inquit tarwniM luo- , ,
operibus ejus, benedical anima nosm Domiuuni. Iloc
rum : ineiucndiiin nc nosscrvi Dcisimus.ct lilii noslri eiiiui eaiiiaviniiis ; inde incipit Psalmus, de quo lo-
ibifuiurisitit, nonnos? Aut si uos tiliisumusservorum, qiicmiir, doiiautc ipso, quod possumus, qiietn noslia
quia liiii sumus Apostolorum, quid dicturi sumusTQux- anima bcnedicil. Unusquisqiic nostriuii exeitet et cx-
nam l.indem audacia tam infelix (iliorum subnascenlium, bortctur animain suain , ct dicat ei : llenedic , atiiina
ct recenli succcssione glorianiium, qdxaudcaldicerc
ntea, Domiimm. El omnes nos, el qui ubiipic suut
Nos ibi erimus; ApOStoli ibi non erunl? Absil boc a fralies in Cbrislo, mius homo, cujus capul in coelo
pielatefilioriim, absita lide paivuloruni, absii ab intcl-
cst, cxborlciur ipse unus liomo auiinam sii.iin, ci di-
erunt ct Apostoli aiietcs
Hgenlia grandium. Ibi :
cat ci : Dencdic , nmnifl inea, Oominum. Obaudit, nb-
pr.cccdnnt, agni seipiunUir. Qnarc ergo Filii servo- ,
lcinper.it, facit boc, pcisiiailelur ei , non ex donis
rum morum; et non de eonipendio , Scrvi lui ? El illi iiostiis, scd ex illius uuem bcncdicit aniina iioslra.
servi lui, el filii coruni servi lui, ct istorum fdii nc-
Suscepit enim psalmus islc ostendere uobia qnare
poles illorum. quid, nisi servi lui? Omncs compcndio benedical aniina nostra Dominum, quasi ei respondis-
includcres si dieeres Servi tui inhabitahunt. Vi-
, :
set aniuia sua : Quare niilii dicis, Benedic Doniiniiiii?
dcamos quid nos volucrit ailmonerc. Esl cnim qoid-
Aiidiaiuiis crgo, audial ipsa aiiinia noslra, cousideict
dam gestuin in pi iorihus sajculis. Per quadraginta an- oiiinia quibns exeitclur, uc pigra sit in benedicliono
nos Israel attrili sunt in crcmo nullus corum
filii :
Doinini ; cl videat au justum sii quod ei dicitur, />'<•-

inlravit in lerram promissionis, scd filii eonun ;

Dominuni vidcat debet
nnlic , uniinii tneu , : si alitid

Intrarunt sane, quia ita recordaniur, nisi fallor,

duo,
lienecliceri; prxler Dominum. Bencdic, ioquit, aiium
eclcri non (Niini. xtv, 29, 50). Intrarunt de lot mil- nieii, Doniinum.
lihus duo. Laboratum est cum eis taiiuim
scd Dcits :
2. Repelit boc , et expressius dicit quod 'dixcral
non laliorat; ccrlc laboravcrunl servi ipsius. Qnania Bcncdic, uiniua ntea, Domiiium : el vinniu inlerioru men,
pci tulil quanta audi\ it Moyses pro hominibtis non
, nomi'11 sanciuin ejus. Puto quia non ad inleriora cor-
lilii eo-
iiitiaiuris in terram piomissionis 1 Intraiunl poris loquilur; pitto enm uon boc dicere, ut pulmo
ruin, quid significal ? Iiitrarunl novi homiiies, vetcres qua sunt uitesliaa carnis, erum-
noster ct jeeur, ct si

non intvarunt liuletamen inirariinldiio, unnsetuni- pant in voeem beiiedieiionis Doinini. Est quidein
tas, lanquam caput ct corpus Christus et
Ecclcsia, *
,
piilmo ]iectotis nostri quasi follis quidam anbelans
com omni illa novitate id est filionnn. Ergo , Fitii ,
spiiitmn reciprocuin ,
qui snirilus eoncepti aeris in
Filii servorttm 0|iera
tcrvorum luorum inliubilabunt. ,
voccm et souuin expriniitur, euin verba digerimii-. '

servormn sunt ncuio ibi habitabit, iiisi per opera

;
nec potesl aliquid vocis sonare ab «re nostro nisi ,

sua. Quid igitur est, et Rlii habitabunt? Ncmo glorie-

quod piilmo exprcssus emiscrit sed non bine agiuir; :

mr si dicil se scrvum Dei, et opera

sc lialiitatiiruui ,
boc loium ad aures booiimun. Ilabut aurcs Deus, lia-

iion lialict ; non enim habilabiuit nisi lilii. Quid est bet ct sonum cor. Inleriora sua alluquitur boino, ut
ergo, Filii scrvorum luorum iuhabiUtbunl ? Servi per Dominum,
bciicdicant et dicil cis : Omiiia iuleriora
opera sua iiihabiiabunl, servi per filios suos inhabiin- Qu:eiis qiui
mca nomen saneliiiu cjns beiicdlcito.
liabilarc pi.rniille
lninl. Noli crfjo esse sterilis, si \ is ;
Siinl inleiioia lua? Ipsa aniniJ lua. Quod ergo ail ,

fctiisquossequaris, pr:vmittcndo, non effcrendo. Filii

llcncilic, tiiiinia tnca , Doiiiiiiiint ; boc ait , ontuia inic-
dcducant ad lerram proinissionis tcrrani vi-
tui te ,
riocn mca, tiontcn MMCtttM C)iis : subaudilur eniiu, Ite-

vcntiiim.uon morienlium cum bic vivis in hae per- bomo qui audi.il sde
:
nedicile. Clama ' voce , si cst :

J
egrinatione, illi aiilceedant, suscipianl lc . Propler
voce, qnando non cst qui audial; interiora tua niin-
rcfectioncin carnalem, lilius anlecessil Jacob in A'!gy-
sohabat jaiiidudiini
qiiaiu deest qui audial. Ilaipie
et ail patri suo et fralribiis suis F.go prccvcni
plum bcnedictio de orc nostro, ei b.vc Ipsa verba cam
:
, ..-

prayarure vobis escas (Gen. xlv, 7). Prxeedant ergo

bamus llcnedic, aninia mea, Domiiium ; et oinnia inle-
:

» llic vox, mortatcs, et proximo intia looOi nos, iwn csl

' Ita vss. At Fdd., (d/is.
in Mss. ,.
• Kdd., in sirculian sircuii dll iqctur. tnott, sirciilt, aMss.
« su- aliqilOI Mss. U »'10 ,
unliclwlis.

• sic aliquot um, aIh, tmcimentc («• propfcr reftcHunem

» pterlque Uas , flrighnm.
l.r., ctitnvit et ii.lru, ttlet J
camuUiitiiliiis.Aniccesstl Jo^eplt '»<«'». 810. «crofe- bM » <i>- iLss. \t Ain. iH : i

profltr icfectiMiin carnulem. HUU SUiem ov l , rlnmus : iMmu

rilnnit wsci\inni
: le i

(a) \n u.irl)iumfeslivil»lelul)llui.
Joteuli iMncttU Jucub, ele.
1317 KNARRATIO IN PSALMUM CII. 1313
riora mea , nomen sanetum ejus. Quantum salis fnil cs : sedcstet lapis. Dcimle, quia vivis : scd vivitct pe-
lcmpori ' cantavimns, et siliiimns :numquid interio- cus. Quid retribues Domino, pro eo quod supcr
ra nosira silcre debent a benedictione Domini? Al- omnia pecora el supi-r omnia volalilia feoil lc ad ima-
lernet pro lempore sonus vocnm ,
perpetua sit vox ginem cl similitndiiicm suain (f.en. i, 20)? Noli qu e-
iuleriurum. Cum convcnis ail ccclesiam hymnum rere quid ei rclribnas : simililudincm ip-,ius relribue
diccre , sonat vox lua lauJes Dei : Dixisli quanlum illi, nmi plus qu.TTil; nummum suum cxiyit (Maiih.
poiuisti, discessisli; snnel anima lua laudes Dei. Ne- xxii, 21 ). Tu autun pro graiiis agendis, pro bumili-
golium agis ; laudet Deum anima tua. Cibum capls; lale, pro obsequio, pro culiu religioso, id est, pro lns
vide quid ait Aposlolus : Sive manducatit, sive bibitis, omnibus bonis rjnre dcbcbas Deo tuo, pro bonis qiiffl

umnia in gtoriam Dei facite (

I Cor. x , 31 ). Audeo di- arccpisii , qure dixi , retribuisti blaspbeinias. Quid
cerc : cum dormis, bencdical anima tua Dnininum. ergo ille? Confitcie, iguosco. Retribuo cl cgo , sotl

Non le excitet cngitatio flagilii, non te exritet dispo- non quod tu rclribuiiii : lu relribuisli mala pro bo-
litioTurii, non le excitet cnndicta forte corruptio. nis; ego retribno bnna pro malis.

Inuoceniia tua ctiam in dormientc vox est animan tux. 4. Cogiia ergo, anima , omncs rclribuiioncs Dci
Uenedic , anima mea , Dominum ; el omnia inlerioru cogilando omnia mala facla tua : quam mulia cnim
mea, noinen sanetum ejus. mala facta tua, lam mulLc bona? reiribuiioncs cjus.
5. [veis. 2.] Benedic, anima mea, Dominum, et noli El quid illi ollcrcs fortc xcniorum ? quid muucnim ?
oblivisci omnes retributiones ejus. Denedic, inquit, anima quid sacrificiorum ? Quoniam non oblivLsccris iciri
nea Dominum. Quid>csl anima lua? Omnia intcriora butioncs cjus, boc saorificio dclecUliir
Benedic :
,

tua. Benedic, anima mea Dominum. Repeiitio ad ei- , anima, Dominum. Sactiftcinin Imillu gloriftcabil me :

Imrlnlionein valet. Ut autcm bencdicas semper Do- immola Dco sacriftcium luiulis, et rcdde Allissimo vnia
niiiium. Noti oblivisci omnes relributiones ejus. Si lua(Psal. xlix, U, 23). Laudari sc vull Dcus;ei hnr,
oblivisciTis, tacebis. Non autem potcrunt ante oculos tit iu prolicias, non ut ille subliweiur. Nou est ouini-
tLi« essc retributiones Domini , uisi ante oculos tuos no qtiod illi rctribuerc : ct quoil cxigit, non sibi
fucrini peccata tua. Noii sit anle oculos luos delccta- sed tibi exigit ; tibi prodcrit, tibi servatur. Non boc
tio pr.ilerili pcccaii, scd sit ante oculos luos dainna- a te amai, quod illum augeat, scd quod te ad illum
tin peccati : damnatio a lc, remissio a Deo. liec cuim pcrducai. Propterca qiucrcbant mariyres, deflrjcbanl

rciribuil Dominus, ut possis diccre : Quid retribuam qiiodjmmodo non invenicndo, et diccb.iut, Quid retri-
Domino, pro omnibus oiite retribuit mihi (Psal. cxv, 12)? buam Douiiuo, pro omnibus qua: relribuil mihi? Kt uutl
Iloc enim considcrantes martyrcs, quorum cliam mc- inveBcruut quid rclribucrcnt, nisi, Calicem salulam
moriam liodic cclcbramus cl omnes omnino sancti ,
accipiam, ct nomcn Dornuu invocabo (Ptnl. cxv, 12, 13).
qui vitam istam conleiiipscrunt , ct sieut audistis in Quid rcuibucs Domino? Cogitabas enim, et oon invc-
Epislnla Joannis, animas suas pro fralribus posne- uiebiU : Culicem sulutuiis aeeipiam. Quid? culicem su-
runt (
I Joan. m , 16 ) ,
qnx cst perfeclin charilaiis, lutaiis iKnii ic ipse Dominus dedil? De luo aliquitl

diccntc Domi:io, Majorcm chariiaiem nemo habet, nuam retribue, si polos. Non. dixcrim ; nc feccris , noli du
ut unimam suam ponat pro amuis suis (Joan. xv, 13 ) tuo retribuere ; non vull Deus dc lun sibi retribui. Si

hoe ergo considerantcs sancti mariyres, conlempse- de ttio rctribuis, poccalum rclribuis. Omnia enim
runt auimas suas liic , ul ibi eas invcnircni, scquen- qunc babes, ab illo babcs : luum peccalura solum ba-
lcs vcrba Domini dicenlis ,
Qui anntl animom suam bes.Non vult sibi rclribui de luo, dc suo vuli. Quo-
perdet eam ; et qui perdideril eam propler tne, in vitam modo agricolx, de tcrra qitam semiii.ivii, si segciem
aHernam inveniet cam ( ld. xn , 25 ). Voluerunt enim altuleris, dc agricol.-c friiciu retribuisti ; si spinas, do
retrihuere : qui? et quid? et cui? Homines miuiste- tui> obiulisii. Veritatcm retribue, iu veriiate Domi-
riuni simm usque ad morlcm Deo rclribucrunt. Quid, num laud» : si dc tuo volueris, meiitieris. Qui loqui-
qnod ilte non donavcrit?Quid dedcrunt , quod non tur mendacium, de (
uo luquitur
Jonn. vin, 44 ) Si
aceeperint? Rctribuit trgo ille vere, qui solns dnnat qui loquitur memiacium, dc suo loquilur; qui loriui-
sed non rctribuit percalis noslris; nam rctribuliones lur vcritalrm de Deolnquitur. Quid est auiem acei-
,

nobis alia> dcbebautur, cl alix redditx sunt. Noli, pcrecalicem saluiaris, nisi pa-.siones Dumini imit.ui/
inquil, oblicisci omnes retributiones ejus : non tribu- llocmarlyrcs fcccrunt. lloc siipcrbicnijbiis dixit, et
tjoncs, scd reiribuiiones. Aliud enim debebalur, et scdcs sublimcs jam qnxrcnlibus, etcanvaMem plnra-
rcddituni cst quod nou debebaiur. Undc el ille : Quid lionis dcvilanlibus, qui vulcbunt sutlcrc, imus ad
retribuam Domino, pro omnibus , inquit, qux retribuit doxteram, alius ad sinistram. Quid crgo ait?/'o(isiij
mihi {Psal. cxv, 12) ? Noii ait, quoe Iribuit mihi ; scd, bibcre culiccm quem ego bibilurus smn (Maith. xx, 22)?
quce rclribuit mihi. Reti ibuisti lu niala pro bonis ; rc- Jam ergo martyr paratus ad viclimam taiiciaoi dicit.
Iribuii ipsc bona pro malis. Qtiomodo reirilmisti tn, Caticem salvlsris accipiam : accipiam calicem Cbrist ;
,

bomn, Deo mala pro bnnis? Qni prios liiisli blasphe- bilmm passloneni Domini. Cave ne dciicjas. Scd nomen
nius, ei persecuior, et iujuriosus (I Tim. i, 13), re- Domini invocabo. Quid crgo defcceruut , Dominum
tribuisti blaspbemias. Pro quibu» bonis? Primo, quia non invocaverunt ; dc sua fortiludine prxsumnsenial.

• Sic Am. ct mss. At Er. .rl t.ov., tctitpo:is. 1

"•
ita pra>cipui siss. Quiilam vero, -ct. ilntere poais. A
sic llss. Al Kikl., dcyoiilio. hiki., rclribitas.
1310 ALCUSTINI LPISCOIM J.VJO

Tn sic rciltle, ut te Jtcccpisse qnod roddis niemineris. aniniam tnain; novit qncmadmndiim MCKOl qiiu.l

Sic crgo lienciiical anima Itia Douiiiiuin, ul iioii obli- ercavit, novit qucmadmotbiiii rclerinct quod ipse
viscatur omnos relrihulionos ejus. formavit : tu tanium suli inanibus mcdici cs:o; odil
5. [»tr$. 3-5.] Audile omnes rclribulinncs ejns. oniin repellentem manus suas. Non lii boc iu modivi
< Qui |>ro|iiiius Oi oiiinil)iis iiiiquiiatihiis tuis, i]iii sa- lininiiiis mauibiis. Ligari sc volnni liomines, ct sccari

n. 1 1 omncs languorcs luos. Qui rcdimit ' de corru- daturl pio inceria sanilate cenum dolorein, magnam
ptione vit.im iiiam ,
qtii eoranal le iu miscratioiic ct iiiereedcin. Dcus lc, queni fccil, cl cerlus cural, tt

misericordia. Qui satial iu honis desiderium tiium : gntis. Fcrlo crgo nianus ojus, o anima, qnx b.iicdi-

renovahilor sicm aquifca juventos lua. > Ecce ralri- cis eimi, non obliviscens ratribuliunea ejus ; samit

liitiiones. QiiiiI dcbebalur pcccatori, nisi siipplicium ? enim ownei languores tuos.

quid dcbcbaliir blasplicmo, uisi gehenna ignis anlen- 6. Qui reilimil dc corruplione vitam tiiam. Indc san.it
tis * Non ipsa relribuit : DC expaveseas, ne exhoi rc- onuiis langiioros tnos, quia rcdimil do corrunlioiM
scas.nesincaniorctiiiieas.Nolioblivisciomnesrcliibu- vitam luam. Krce corpus qti.id corriimpiliir, nggravat

liones ejus bonas ; el mulare jam. ne experiaris rclri- aiiimam ( Sap. ix, 15). Vilam ergo babol anima in

buliones ejus : quid dicam? malas? Si justas ,

non corpore eorraptibili. Qnalem vitam? Ouera patitur,
nial.is. Ad te cigo malas ; ad Deum autem ncc li.cc* poutlora siisiinci. Ad ipsum Denin cogiiandiim, sicut
(jn.T palcris mala, msla sunt : si enim justa siml, bo- dignum est ab honiini: cngitari Demn quanta impc- ,

na siml; sed libi pilienti hvc mala suiit. Non vis ul diunt, vcluli intcrpellantia de ncccssitate cormplionis

mala sinl libi, qUS jusla snnl Doi! Non sit mala in humanxT quanla revocant? quanta a sublimi inlen-

conspcctu Dei iniquiias lua. Non enim cessavit Voca- lione detorquent? quania interpellant? quai tnrba
rc , aul vocatnni ncglexil iuslruerc, aut insliuctiim pliantasmattim ? qui popnli siiggestionum ? Totnm boc
cossavit pcrficere, aut perfcotum ncglexit corouarc. in cordc liumano, lanquam dc vormibus corruptionis
Qtiid dicis? Quia cs pcccalor? Converlere, et accipe biijus seatet. Exaggeravimus morbum , iaudomus cl

rctribiilioncs istas ;
projiiaus /it omnibiis iniqnitatibus nicdicum. Non crgo te sanabit, qui fccil lalcm qualis
tnis. Post remissioncni poccatorimi cnrpiis infirmum noii a-grolarcs, si legcm sauilalis aeccptam scrvaie
gcris : necessc est sint qua-dam desideria carnalia vnluisscs? Nonne tibi ct disposoit ct mandavit quid

quiB tc litillciil , et qil,c libi suggerant doleclalioiies tangcres, quid non tangcies, ad retincndam saliitcin

illicitas; de languore luo veiiiunt. Adbuc enim infir- (Gen. n, 10, 17)? Noluisti audire ad rclincndain, au-

inam carnem geris, nondmn e t absorpta mors in >i- di ad recipiendam. Languore tuo experlos es quain
ctoriam, nondiim cormplibile liot: iiidnil incorrnpiio- vcra illc jussissel. Jam landcm aliquando bomoquod
nem (I Cor. iv, 53, 54) : adluic quibusdam pcrtnrba- nim lenuil monitus, andi.it v cl experlus. Qu.e duriiia

lionibus cliam ipsa anima qualilur posl rcniissiononi esl ,

quam nec cxpcriciitii tlocel? Non crgo te sana-

pcccatornm ; adbuc in pcriculis lentationum versa- bit qui laloni feccrai ti: niinquam a^groiarcs, si cjus

lnr, qiiibusJam suggestionibus dclectaiur, quibusdam pracepla servare voluisses ? non le sanabit, qui lecjl

non dclcctatur, et in eis qnibus tleloctalur, aliqnando Angclos , et lc refcctum aquaturus csl Angelis? nmi
qiiibiisdani consentil, capitnr. Languor cst; sanat cl sanabil facium atl iniagiiicm suaui , qni fecil roeliini

oiimcs languores tuos. Saiiabiintiir oiiincs languorcs ct lerrara ? Sanabit ie ; opus est ut sanari velis. Sa-
lui, noli limeie. Magni siint, inquies; scd major esl uat oninino ille qiicnilibol laiigiiitluii), sed non sanal
nicdicus. Oiiiiiipoicnti niciboo nullus laiiguor insam- iuvitinn. Quid autom tc bealius, quam ul lanqiiam in

bilis occiiiril : lantiim lu curari le sine, maiius cjiis manu tua

1
,
sic habeasin voluntate sanilatem tuamTSi

nc repcllas ; novit quid agat. Non lanlum dclccteris vcllesesse in aliqun sublimi lionorc iu bac teira ; du-

cum fnvel , scd ciiam tnleres ciim sccal : tolcra nie- calnii) ,
proconsiilalum , pr:cfeclurain si coneupisce-

dicioalem dolorem, futiiraui cogitans saiiilaicm. Vi- res : miintpiid conlinuo posses ul vcllcs ? nuinquid

dclo, fralres niei, inislis languoiibns corporis quanla voluntateni tiiani pntestas sequerctur? Multi ad isUi

lioinincs lolcrenl, ut pautos dies vicluri nioriaiitur, cl volunt pervcnire, et non possunt : sed si pervonirent,

bos paucos dies iuccrtns. Mulli cnim posl tolcraii- quid prodest lionos a-grotis? Quis euiin non ;cgroiat

tiam magnorum dnlorum, cum a mcdicis lecaranlur, in bac vita? quis non languoreni longum trabil? Na-

aul inter maniis medicorimi inorlui sunt, aui jam sa- sci bic in corpore niorlali, ii.oipoie xgrotare csl. Quo-
ni, irrucnle aliqua a-gritudine, dcfuiioti siint. Si lam lidianis iiiedieamenlis fiilcitiniur indigenlis nostr.c

sibi propimiuam mortem spcrarent , illos iinmensos quotidiana incdicamenia sunt refoctiones omnium in-

dobires siiscipcrcnl lolerandos? Tu non lolcras ad diRonliarnm. Famos nonne le occidcrel, nisi medir.v

iiircrluin : qui promisit sanilatcm , iion polcsl falli. montum ejus apponcres ? silis nonne te perimeivi
Fallitur incibcns aliipianili), el prnmillit sanitatem nisicam lu bibondo, non penitus exstinguoros, so.l
difforrcs? Hcdilura e>t enim silis |>aidiiliiiii lempcrat.i.
dc corpoie huniano. Qu.ire fdliiur? Qui» UOU Imc
cural quod fecil. Deus focit coipus linini, Deui fcoll Tempcranius crgo islis fonicnlis xrumnam *griludi-

nis noslr.r. Slamlo lassalus MM . sotlomlo rolitviu i

Ipaum sedcrc medicina cst lassilinlinis : in ipsi "iij-

ptarlqns mss eoosUnter habant, retUmn,
« tio mellorea Mas. M Urv.: i a» tr§o walas, aMoan-
vw htn omoj ptHerU, elc. »ni el r.: M rua
1
I r. ot 1 1
v , iil mnHli ll«l t1^^ ,
»lo»l. i:.' "'. -* l» el
ioiii banfu. l

u.ula, ii I co aiilein tioiui. NtC luee fUBj elC i uas.

 1521 ENAUKATIO IN f«SA!.ML'M Cll. (3-2|

dicina rarsus lassaris ; iliu scderc iion poteris Quid- tlia coionaris. Niisqium sis superbus ; scmjicr lailda
1
quiil esi ubi faiigaiioni succurritnr, alia fatigaiio in- pomiiinm, omncs rclribulioiies ejus uoli oblivisci.
clioatur. Quid ergo i.sta desideras languidus? 1'rius dc Rcirihulio est, cum pccraloret iiiipius vocaluses, m
s : 1 u o i lua cogila. Alii|uaudo a grotai boino in dumo jusiificarcris. Rclribulio est, cuni erecttis 1
ei gubcr-
mp, iu lcclo quanquam
suo, scgritudine manifosliore ;
n.itus es ne cadcres. Relrihulio e^i, cum tilii vircs
ci ista manifesla sil quam iioluui liomiucs iulucri ,
siibiuiiiisti il.c sunt , ut nsquc in linem perseverares.

lamen ea xgriluditie, ad qnam qiiapmnlur medici ho- Relribulio esi, ut ciiam caro isia lua qua preiucbaris,
niines, .-egroiat i[iiis<]uo iu domo sua, anbclal fcbribus resnrgat, ct nec capitis tui capillus iutcreat. Uetritui-

in Ifdo suo ; vclil forie cogitare ilc re Eamiliari, ali- tio esi, ut post rcsurrectioneiii coroncris. Rutribulio

quid juberc vcl iil domo, \vl iu fmido, aat disponerc; cst, ut in a.-tcrnuiu Deum ipsuin sine dcfcctu laudcs.

staiim enra suorum circumsiicpcnie ci murmuranle Onincs retribuiioncs ejus noli oblivisci , si vis ni be-

revocaiur a lalibns curis , ei diciturilli, Diuiiite isla, uedieal aninia lua Dominuin, t/ui coronat te iu misera-
priusde salule tua cogiia. Ergo boc libi dicitur : Om- tiuue et misericordia.
i i-.
Iiomo, si noii a'grotaS, alia cogiia ; si le irgrolau- 8. El quid agam coronatus? Ecce adjuvabar cum
tciu languor ipsc convincil, prius dc salute lua cogiia. luclarcr, liuiio certamine coronabor; jam nulla resi-
Salus tua Chrisius esi : Clirisium ergo cngita. Accipe dua eril inimica suggestio vel corruplio cum qua !u-
calicem salularis cjus, Qui tawil omua lamjitores titos cter. Sempcr eniin in bac vita luctamur ciiin corru-
bauc salutem si volueris, oblinebis. Ilonores ci divi- plione ista : sed quid scriptum rsl ? Novissima iuiudea
liascuin rcqnisieris, nmi coutinuo si vohieris, babe- destruelur mors. Posl deslruclioncm mortis, uulluni
bis : boc ci preiioius csi, ei sequilur vulunlatem '. limebis ioimicum : inde absorpta est mors iu vicloriatu
Qui tanalonmestanguores tuos, qui redimiidecorruptione (l Cor. xv, 2G, 54). Tunc ergo crit victoria, lunc co-
vitiiin tiiuin. Ibi sanabilur omnis laiignor luus, cum rona. Posl ccrtamcn ergo coronabor, post coronaiN

cormptibile bnc iiulucl ineorruplhmuiii. Rrdcmpia qnid agam ! Qui satiat in bonis desiderium tuum. Modo
est cnim vita lua de curruptiotie ; jain securus esto: enini atidis bonum, cl anbelas ; audis bonuui, ct su-
iniius est bonc Gdei cnniractus; ncnio fallit rcdem- spiras : ct boc ipsum quod forte pcccas, eligcndi boni

piorem iiium, ncmo circuuivenii , neino premii. Egit avidiiaie falleris; et in eo reus detini-ris, quod bo-
bic coninicrcinm, jam pietium solvit, saoguincm fu- num consilium Dei non audis, quid contemncndiim
dit. Sanguiuein, inipiain, fmlii uuicus Filius Dei pro ct quid eligendum sit ;
quod forte negligis discere, si

Bobis: o anima, crige le, laitlivalcs. Itcdimit decor- in eligendo bono fallebaris. Cbictimque peccas qnasi
riifitiune vitam tumn. Ostcmlit exrmplo, quod promisit bonuni quxris, quasi refectionem desideras. Ilona

in pr.noio. Mnrluus esl propicr deliela noslra, cl re- sunl ista quac qiKcris; scd mala tibi erunt, deserto
surrexil propler juslilicalionem nosiram ( liom. iv, illo a quo bona facia sunt. Rouum tuum quaere, o
*ib ). Spercnt incmlira quod iu capilo ilenionstratum anima. Est enim houuin aliud alleri, et omnes crea-
est. Non curabit inemlira sua , qunrum c.ipui lcvavit lurxhabentquoddam bonum suuiii, iiuegriiatis su.e,

in ccsliim ? Ergo redimit de comtplione vilam lnam. ei pei feclionis naturx sua; : interest quid eiiiquc rei

7. Qni coronat te in miseratione et misericordia. Jaui imperrecld! nccessarium sit, ut perGciainr; qiucro
ciiiui furte quasi arrogans cssecceperas, cuin audires, liium lionum. Nemo bcnus nisi unus Deiis(Uallh. xtx,
coronat le. Ergo magnus sum, ergo luclalus sum. Cu- 17). Suinmum boniim, boc est luiim bonum. Quid
jns viribus? Tuis, sed ab illo stilimiiiistralis. Nam lu- crgo deest cuisuminumbonum honiun csi? Suntcnim
ciaiis , maiiifeslum est ; cl ideo corouabcris , qnia ei inferiora bona, qu:c aliis ct aliis bona sunt. Tccori
vinces : sed vide quis prior viceril, vidc quis le faci il ipiid honum est, fr.ilres, ni^i implere vontrem, earere
eliani secundo viclorem. Etjo , inquit, vici sa-cnlum indigenlia, dormire, gestire, vivere, saiium csse, gc-

guudete [Joan. xvi, 55). El unde galidemus, si ille vi- uerare? Bonum illi cst, ct usque ad qucmdam modum
cit sa'culum? quasi nos viccrimus '!
Ita planc gaudea- babet boni sui mensuram iribuiam, it coneessam ali

iuus, quia nos vicimus. Qui iu nobis vicli sumus, in oninium rerum crcalore Deo. Talc tubonum quxris?
illo vicimus. Ergo coronat te, quia dona sua coronat, D.it el hoc Deus; sed noli solum quicrere. Coli.cres
oou inerita lua. Plusomnibus iLlis laboravi, ail Aposto- Cliristi, quid gaudes, quia socius es pecori? Erige
lus : scd vide quid adjungil, Son ego autcm, sed gra- spem itiini ad bouum bonorum omniuin. Ipse erit

tia Dei mecum (I C'«r. xv, 10). El posl labores omnes bonum luiini, a quo tu in Iuj gcnere laclus es bo-

cxspcctat ipsam coronam, et dicit, < Douiini agoucm iius, el omnia in suo gcnere faeta sunl bona. Fceit
cerlavi, cursum consummavi, lidem servavi : de ca:- enimDetis omnia bona valde. Ergo illtid bonum quod
lero supcrest mibi corona juslilisn, quam inilii rcddct Dcus cst, si dicamus v.tlde bonum, jam ei de crea-
Ouminus in illa die juslus judex i
(
II Tim. iv, 7,8). tura diclum est : Fecil D^-us onima liona valde (Gcu. i,

Quarc? Quia agmcm certavi. Quare? Quia eursiim 51). Quid ergo illnd bonum dc quo dictum cst, Nemo
consummavi. Quare? Quia fidem scrvuvi. Unde certa- bunus nni unus Dcus? dicimus quia boi iiin esl valde?

sti?unde lidem servasli? iVon ego aulem, sed graiiu Recurril nobis recordatio de omuihus ereatmis, qui»
Dei mecum. Ergo ei quod coronaris, illius misericor- tlietum est, Fecit Deus omnia valde bona< Qiud cno
1
mss., faligttto. dicturi sumus? Deliciuius in voco, scd noii iu atfuctu.
* Edd. addunt bic, ejus, unde et subdilur : quoii a pleris-
qtie Uss. abcsl. ' Mss., recnis.

Pathol. XXXYH. {Quarante-deux.)

1S93 S. AUGUSTIM EIISCOPI UU
Venial i» iiienloin recens ill.i tractatio Psalmi i ei- exniiil, cl carct prioris roslri onere, quocibus impe

j, ii iii- imii potsumui, Jubilemus. Bouum est Deus. dicbaiur. Accedit ad cibum, et oimiia reparantiir

Qualebonum,quiB(licatTEccononpouuniusdicere,ct erit pnst sencctulem [anquani juvenis aquila; redil

ii, .11 permittlmur lacere. Ergo si nou possumut dicere, vigor omnium membrnrum, nitor plnmarum, guber-
ii prenudio nonpcrmilllmiiriacero; nec loquamur, nacula pciinarum, vnl.il cxeclsa sicut aniea, fit in e.i

iuc taceamus. Qnid creo f;iei:uiuis, non Inqiicnlcs et qu.eilani resurreclio.Ad boc enim exposila cst isi.-i
nnn laceiilcs?Jiibilenius. Jnbilale Deosaliitarinostro, similitudo sicut de bma ponitur, quia deininuta ct
:

Deo,omnis wrra(a).Quid est,Jubilttte? LfTerle

Jubiliiie quodauiiiiodo intercepta Uma rursus nascilur el iin-

vocem liieflabllem gaudiorum vesirorum, et eructate pletur; et signiflcat nobis resurreclioncm; scdimplela

iii cniii lalilus vcstias. Elquid crit illa ruetalio posl illa non permauet; rursus miiiuiliir, ul sempersigni-
sacinani. si iuodo post iuudicas istas refei liones tan- ficcl. Sic crgo et hoc quod dc aquila dictutn csl : non
Itim afliciliir aniina nnslra?quid eril, quando lielpost ad immorlalilalem aquila rcparatur, nos autcin ad vi-

redemptioncm ab omni corrnplione, quod dictumcsl lam xternam ; sed tamen proptcrca indc ducla cst si-

in isto psalmo, Qui taliul in Oonis desiderium

luum? militudo, ut qtiod nos impcdit, pctra nobi» auferai.

9. El quasi quarcrcs, Quando salial? mudo enim Non ergo prx'sumas de viribus tuis; lirmilas peti.e

iion satior; ad quodcumque me converlero, vilescil tibi excuiil vctustatcm : Petra autem erat CMllut
utihi adepluni, quainvis accendeiil desideraliini :
eum (I Cor. x, 4). In Clirisio renovabitur sirut squilicju-

miinia quaj duni nou liabeo amo, ciim habuero con- vcntus nostra. Elcnim invetcravimiis inter inimicus

icmno, quod bonum me saliabil? Laus Dei. Et ipsa, noslros, sicul noia csi vnx psalmi : Imelernvi, inquit,

tiim corpus quod corrumpitur aggravat auimam, et in omnibus inimicis meis (Psal. vi, 8). Undc invctera-

llepilmit lerrena inliahitatio sensuin mulla cngitan- vimus? Carne mortali, carnc isia fenea : ct ideo,

tcm, non iinpletur anima mea \ non perUcilur :

ali* i Pcrcussum cst sicul fenum, et arnit cor nieum,

ile corruplione delectationes" indigentiarum detor- quoniam oblilus sum maiulucare panein ineuin i (Psni.
qtienl ab iHa.Quandosatiabiturdesiderium meum
me ci, 5). < Obliius sum, > inquii, < manducore p.tncm
iit bonis? qua:ido, quaeris? Kenovnbitur ticul uquilx uiciim. > Crevit vciusias.os claurit,ailcratur in peiia.
in bonis
juventus tua. Quxri» ergo quando satietur 10. Sic ergo et in boc psalmo unde agimus, cuni
anima lna? Quainlo reuovaia fueril juvciiliis lua. El pixmisisset, Qui saiialin bonis desiderium lunm ;quasi

addidit, sicnf uqttHw. Profecto llic aliquid

lalcl quod : responderct aniina, Non satiabor de mnrialibus, non

lamcn dici dc aquila solel, nontaccmus, quianonesl satiabor de tcmporalibus; aliqnid :eleriium donet. ali-

absreboc intelligerc. Illud lantummodo insinuatum quid jcternum conccdal : Sapicniiam suam mibi dei.

sit cordibns nostris, non sinc causa dir.tum esse a Verbumsuiim inihi dei, Deiint apnd Dcum,ct9eDeuiii

Spirim saucto, RenmioMfur sicul aquila

juventxis tue. Patrem, et Filiiim, et S|iiriium sanciimi. Uenditus

Itesurreclioiiem enim quamdam significavit

nobis. Et antc januam cjus slo, nou dormit quem invncn, del
sed non ad im- eecequid
quidem rcnovatur eljuventus aquihc, milii tres panes. Evangcliuin recordainini :

inoruilitalem. Data esl enim similitudo,

quanlum dc sitnosse Dei Lilteras; qui 'egernnl moti suni. Nam

re mortali poluil tralii ad rem ulcumqtie signilican- recordamini quemdain iiiopem venis^e ad doniuin
pancs. Et inquii, dnr-
dam immortalem, »on ad demonslrandam. Dicitur amici sui, et uetiisse lies illc,

aquila, cum sencciute corporis prcssa fucrit, immo- niiens rcspnmlebat ei , et dicebal : Jam requiesco, et

tlerationc rostri crcsccntis cibum capere non posse. nueri niei intus mecum dormiuut. Illo pers«'verans m
enim rostri ejus superior, qu;e supra
parlem in- petendo, cxtorsil la;dio quod non possel merili>(Lnr.
l'ars
senecta iinnmderatius Dcus aulem darc sed non d.il nisi pc-
rerinrem aduncalur, cum pr;e II, 5-8). vult ;

rreverit, limgitudo ejus iiicremcnti

non eam sinit os tenli, iie dct non capicnli. Non '
ucdio luo vull exci-

apwiie, ut sit aliqnnd inlervallnm inicr

inferiorem lari. Non enim cum oras lanquam dormienli moleslus
nucum
partemel supcriorcm. Nisi enim aliquod in- es : /Von dormiet, neque dormitubit, qui cuslodil Isracl

lei valliini non liabcl morsus quasi forcipem.

pateat, (Psul. cxx, i). Sentel Chrisius ditrmivll, ut illi de h
in rauccs. Crc- crncc, manifestuin BSt,
tmde velui tondcil quod traiismitlal lereconjux fierct : dormivil ili

superiore partc, ct nimis aduncata, non Mortuus esl eiiim, uldiceret, F.qo dormivi, it somnnm
ctenic ilaque
aliquid eapcre. lloc ci facii ve- Scd numqiiid qui dormit non atljieiel nl ruurgal
pntcrii os aperire <-t eepi.
inopia
tusias.Prxgravatur languore scncctuiis. et (Psal. m, 9)? Proplerea ilii seqnilur, Ei txsurren,
ct xiatis ct me vein
comcdendi languescii nimis j utraquere, quoniam Dominus suscipict (Psal. lil, C). Q'iid

pgesiaiis.accedeiiie'. Iiaquc modo qnodam naiurali

jam Apostnlns? Chiistus, inqnit, stu-ovni a mortuii,

in mciisuia
k
reparanita quasi juvenlulis, aqmla di- jam non morilur, el mors ti uttra non doiuinabiiut

eltnr collidcre el pcrculere ad pclram ipstim quasi (Rom. vi, 9). Ipso crgo non donnil ; vide ne lidet; ma
Ithitun suum superit», quo iiimis crescenle cdcndi itoinii.it. Dical ergo aiiinta jam desiilerans tuti.tri

aiquc iia contcrendo ilbid ad pelnm qiiudam excclso, inenanabili bono, eui jubilator pt>-
Hittiua claudltur :

liiu, el de quo jiihilalui, quam aliquid cxplieiinr,

•
Kimiji omnes tts., iii oiiinta meo.
j.im enini vull, jam tonlil IntU aliqiiiil !
videt »e ini-
• All.lUOt MS» ., COtjitllllon.s
> \un nttov., UlrOOW re,wlnl: il tvcxtate
Y.r
ucctHente.
pcdiri pr.egravaiiune corporis . nou se possc m bN
« Morel rtom.CrlUc.p 180, cnnjicll tic logcndum buoo
I * am Haque modo quodum MlUrtltf, imo curu, Dtt, U,
; i
hlc Mn H' «l ;liires Mss. MUl ,
ii«»

i,d) vMe ihiarr. in Piul.

n-'i> "" *» •'•
1*25 ENARRATIO IN PSALMUM C.IL 1326
viia snliari; o» quasi respnndoat, et dicat, QmM mihi vire. prius confitcre : si pcrcator sxvis in pcccatri-
dicis, Satiabiiur in bnnis desideriiim luuin? Novi bo- cem, rcliiiqnc illam; nnvil ille quid tlc illn scnlhf,
iiiiiii rjus quod dcsidcreni, nnvi quid inihi suflicinl, quid judicci, quotnodo parcat, quomodo sanef. V.x
vidco luic in Philippo: Ostendc, inqiiit, uobis Pntrem, Lcgc savis? Mclius novit quid agal lator l.egis, ex
et tufjicit nobit. Soluni Palrcm quasi desiderabat qua s;nvis. lain Doininus co temporc qno illi olilala
oslcndit Dominus trcs pnnes dcsidcrandos ;
qui est est, inclinato capilc scribchnl iu teir.i. Tuiic scripsii

uniis panis ostendit ct dixil : Taiuo tempore vobiscum in icrra, quando se inclinnvit iu lciram : antcquaiii
tum, rt Patrcm non uotlis? Pliilippe, qui me videl, sc inclinaret iu terram, non in tcrra scripsit , sed in
tidet ct Patrem. Promisit et Spirilum : Queiu millet, Inpide. Jam frucluostim aliquid erat tcrra de Domin:
inquit, Paier in iwmiiii; meo (Joan. xiv, 8, '.),2U); itein- Littcris pnritura. In lapidc Lcgem scripscmt, -.iguih'-

t|!ic ;iit, Qucm ego mitlum vubis a Patre (Id. xv, 26): cnns duriliam Judcuium : iu lcrr.i scripsit, signili-
douiini siiuni aquale sibi. Novi quid desidcreni; scd cnns rrnclum Cbrislianoruin. Vciierunt crgo illi ad-
quando inde satiabor? Eccc modo de Trinilate engilo, dncciiies adulleram , tanquam sivicuies lluciiis in
quomodocuuiqtn: ilc Trinilatc, vix in xnigmale pcr spc- nctram : sed cjus rcsponsione confracti sunt. Ait
ciiluiii.cxpnrteriudeoaliquid scnlirc; qunndosat abor? enim illis, Qui in vobit sine pcccato est prior iu itfcm
,

Renovabiivr sicut aquilw juventus tua. Non saliaris lapidem jactet. I'.t rursum inclinato capiie, Bcribebat
modo ,
quia nou est idouca anima lua ad solidum illum in lcrra.Et unusquisque jam interrogans conscicn-
elmagnuin cibum; sed rnstro clauso, non est idonea. tiainsunm, non comparucrunl (Joan. vm, 5-9). !l c -
Vcluslas tibi os clausii, pro|ilerca pctra d;itn est, ubi vc- pulit cos, non infirma mulicr arUiilera, sed
adul-
tiislalccontriia,renovctiirjiiveniusiu:isiciitaqiiil:c; ul lcratn conscientia. Vindicare volebant, judimrc
possismanilucarc pnncmtuum, illum qni nil : Egosum cupicbnnt : vcncrunl ad petram, absorpti sunt juxia
panitvivus,quideca>lo ilescendi (/</. VI, 41). Rcnovabi- pctram judiccs corum (Pm/. cxl, G).
ti.r juventus ttin sicut aquiltc : IUIIC snlinlicris in bonis. 12. Faciens mitericordias Dominus : sed qnibus?
II. [vers. d.] Fnciens misericordins Dominns , ct /u- Benti misericordet, qnoniam ipsi misericordiam conse-
dicivm eis qui iiijuriam accipiunl. p.iril inodo, frntrcs, qucntur. 1(1 omncs lac miscrioordiam. Quam iniscri-
antequam veniamns :nl rciHJvatioiicni sicut aquilie cordiam factunis es justo ? In ncccssitaiiiius lantuiu
anteqiinm saiiemur in bonis. Quid eniui bic ,
quid iu corporalibiis ; qtiibus si dcfuerint supplemcnta n tc
istn pcrcgrinationc, quid in ista viia ? numquid dc- non dccniiit a [)eo. Qnod ergo facis, til.i [>lus predesi.
Seriinur? Non. Facicns misericordias Dominut. Et vi- Ilis mciidico irauseimti el pclenti : quxris ct juslum
•Jclc qiiomndo facial iniscricordins, nonnosrclinquciis « iii des, pcr quein rccipinris in tabcmaciila irlema
iu descrio, non nos rclinqueus in crcmo, dnncc pcr- qnino.W recipit jutlum inuomine justi, mcrccdem jusii
vcniamus ad patriam : (aciens * misericordiat ; scd aaiiiicl (
Mallli. x, H ). Mendiiiis lc qu.cril, jiistiiiu
qtiibus? llenli miseticordct .qiioniam ipsi miscricordiam liiqu;erc. I)c aliocniin dictitm cst, Omni pclcttti te da
contequeiilur . Modo audislis, fratrcs, cuni Evangelium (
Luc. vi, 50 ) : ct dc alio dicluin cst, Dcsudci elee-
iegcrciur. Noil ergo pulct aliquis fuluram in sc cssc iuosynn in Hiami lun, donec invcnins jiistum, cuicam
iiusericordiani Dei, si csl ipsc inimiscricnrs. Sed andi tradafi Et si diu non invenilur ; diu qutere, inveuics 1
.

qnrc sit mcnsura miscricordi:e , nc quasi in amicuin Sedquid priestabis ? Noimc plus libi pncslntur? 5r"

sil, ct non sil in inimiriiiii. Iiicliun >>l : Diligite iui- 1191 eMs, inquit, spiritualia seminavimus , magnum est
micos rcslrot (Muttlt. v, 7, -ii). Saliari vis liottis Dci si veslra carnalia metamtts ? lnde csl ct illud qitod pri-
5
saliatn sii in tc misericordia. 1'lcnn niisericordia ip>a ilem cxposoiniusio nutu Domini, quia producit lcrra
cslpcrfccin misercnrdin ; ipsaeslqu:c amat.qiitf diligit fiiiuin juiiicnlis ( Psal. cill, U ), id cs:, curiialia eis
cliaui babenlemse odio. Nain quid faciam, inqnis? Si qni triturant : quin, Bovi trituranli os non infrenabit
cajpcriidiligercininiicnmmcum, injurias accipinm, cl (\Cor. ii.li, 0). Dtide vosadliortati snuiiisut inbac
injiirias pcrfcrnm, et noiimc vindicnbo, ruin adsinllc- rediligentessitis, cauii, sobrii; opora vcstrn [licsni!-
gcs? Jiisium esl ut vindices le ; concediliir, quia justtim ros veslros depuielis. Numquid nntein hxc, frnires,
esl : vide utrmn non liabens qtiod iu le vjndiceiin, idi-o diciinus, ut itn fianl in nos? Putoin nominc Do
ct vindica. Sic eniin dicis , Itnne mc non vindicabo ?
mini in>ssc essc isiaui qnnmvis infinnoriim voccin,
quasi Dctis jitsiiliam vindict.c rcprimai, et non su- aposlolicnm lamen, scd vobis prodesl, sicut ::it ip^e
v
perbiam vindicantis exslinguat . Aul vcro adidtera Apostolus : Noaqnia qua?ro dutum, scd rcquiro tru-
illn non crnt iapidnnd.i? aut si lapidarctur, iniqunm ctwn Pliilipp. iv, 17 ). Quam crgo clcemosynam
( f:i-
atiquid (iercl? Si inique fieret, inique jnssumest; ciurus es juslo?Non pasccbat vidua, pascchat corvus,
Lcx nuiein jussit, Dens jussit : scd, o vos ullores, quia pnscebal qui fecil corvum (l!l Rcg. xvn. C, 12) :

videtc si non cstis peccntores. Addtictn esl adullcra Eliain dico. Non ergo dcest unde Deus dct suis tu :

mtilicr lapidanda ex Lcgc, sed additcin est ad lalorcm vide qtiid cinns, quando emas, qiinnii emas. Emis
Lcgis. Sxvis qui addttxisii : vide qtti sxvias, el in cnim regimm ccelorum; cl non est emcndi tcmpus,
qunni s:evias; si peccalor in pecc.iiricein, dcsine sx- nisi in bnc vila. Et quam vili cmas, allende. Tanli
1
Alkruol Mss., via. liiii v.ilcl, quanlum haberc poltieris.
* Sic Kr. Ven. et Lov. ln B., faciat. M. 15. Fac misericordiam iniquo, non tanquam i'ii-
» lu Edd., misencordia Dei. Abesl nei a prsecipuis Mss.
1
* verlaim, exstinguat, a plerisque mss. abest. Prapcipui Mss.; Flst diu, invenilttr : diuijuscre, vtvenis.
r»27 S. AUCUSTINI F.PISCOPI 13*8

<pin. ES.im ipsum imquum ln qiiaiilum iniquus est, licdcderil, quam illc non dcditbcmini, quandodedi:
idcsi, na quasi Inlentlone ct amore venotori. Dcs crgo, cbarisaiml, in promptu posita eil
ue lusdplaa :

tnlqultaiii illlui snsciphis oiiin. Nain ot prohibltoin et puio quia clsi obsiura fuit, jam niamfosla csl. Ad
•>si dari poeealori, ei auaeipere peccamrcs. Et quo- linc Dominus te aitriniit , cum diccrct, Qui recepe-.it

inndo, Omni peMUti le da ? cl quuiuodo, Si esurierit juslum : sufficerct. Scd quia potesl iceipi juslus alia

inimicus luus, ciba illum { Iiom. «I, 20 )? Quasi con- inteniione, enm putalur prodctic posse ad aliquid

iraria videntur, scd apcriunlur in nominc Chrisli tempnrale, foriead lupplendam cupiditatem, forie ad

inilsaiiiilius, ct manifesia eruut qusreutibus. Kt ira- ailjiivaudum, ut linmo circuinvcninliir, aut opprima-

das pecculori, cl Ne suscipias pcccatorem ( Eccli. III, lur; qnia lalc ininistcriuni de illo qiucrll, lorte pro-

Omni peieuti le da. Scd peccator cst pierca suseipis . nogavil libi incrccdcin justi , nisi
4 6 ); ctiaincii,
Ail eiiim, Qui receperit justum in
qui me pctii. Da, non tanquaiii peccatori. Quando das
tiim addiiamcnlo.
iwminc cst, idcu rccipiens quia justus cst
innquam pcceatori? Quando In quo pcccator est, hoc justi ; id

libi placel ul dcs. Paululuni altemlal Cbaritas vcstra, et, Qni recepcril prophetam; non tanlum rccopcrit pro-
nomine prophetw boc in illo liouo-
douec cvolvatur res etiam exemplis, niultuin ulilis ad phelnm, sed, iu ,

iiitelligcnduni. Iloc dixil ', Ciim csurioril nescio quis, rans quod pmpbcta csl : ad cxlrcmiim. Qni dederit

liabes unde dcs, da si vides dandum esse ad sub- ctdicem ttquce \riijidx uni ex minimis islis, luulum in
si ;

hoe viscera miseri- iiomiue disciputi, id cst propterea quia discapnliis Cliri-
vcniendum, da. Ne pigrescant in

peccalor occurrit cnim lioino sli cst, proptcrca quia dispcnsator sacramcnti cst
eordi», quia tibi : lilii

Cum dico, Occurril libi homo pec- umen dico vobis, non perdet mcrcedem suam (ilatth. X,
ueeealnr occurrit.
calor, duo nomina dixi h;ec duo nomina non supcr- ;
41, ii). Qunmndo crgo intclligis, Qui reeeperit jusium

flua snnl : duu nnmina, aliud quod bomo, aliud

quod in nomine jutti , merccdem jutti accipiet ; sic iulelligc,

peccator ; quod bomo, opus e^t Dei ; qund peccalor , Qui reccpcrit pcccatorem in uoniine peccaloris, per-

opus hominis est : da operi Dci, noli operi hominis. del mercodem.
El quomoilo, inquis, me prohibes dare operi boini- 14. Ergo, fralrcs, exercelc misericordiam. Non est

nis? Quid cst darc operi honiinis? Peecalori dare aliud vinculum cbaritaiis, non cst aliud veliiculuiu

propier peccatum, placenii lihi prnpler pcccatum. El quo pcrducamtir cx hac vita ad illam pairiam ; cxlcu-

quis boc inquis?Quis hoc faciel? IHinamnemo,

faciel, d te dilectioncm usquc ad iuimicos : securi estutc.

ulinam pauci, iitinam non publice. Qui venatoribus Ideo vcuil Cbristus, cui lanto antc diclum esl, < Ex
ilonant, quare donanl, dicant milii ? Quare donal ve- ore infantium ct lacleniium perfccisti laudcm, ut dc-
n.itori? lloc in illo amat, in quo ncquissimns cst ; hoc slruis iuimicum et vindicalorom > (Psal. viii, 5):
in illo pascit, hoc in illo vestit, ipsam nequiliam pu- quod nonnulli codices < defensorcm > habenl; scd
blieain spcctaculis nmnium. Qui donat bistrionibus, verius, < vindicatorem. > Dotrucrc voluil Doiuinus

i|ui donat auri/is *, qui donat merelricibus ,

quare vindicaioiem, id est, eum qui se voluit vindicarc, ui

lionalY Numquid non el ipsi liominibus douant? Non lion illi dimillanlur peccala sua. Quid ergo, inquis?
lameii ibi atlcndiiut naiuram operis Dei, sed nequi- dormicl disciplina? auferclur nmnis correptio? Non
tiam operis buinani. Vis videre quid honorcs in vena- aufcrelur. Quid eiiim de luxurioso lilio faclurus es?

lore, quando illilin vcslis? Dicatur tibi, Sis lalis : nnn castigabis, non verberabis? Servumque ipsum
anias illum, gaudcs ad iiluni, vis qnodamraodo exspo- tuum, si male vivcnlem videris, uon poena aliqua, m n
liarc ic, ct iilum veslirc; noli cum injuria nccipere , si verberibus n frcnabis ? Fint Imc, liai : admiliii Dcus,
libi dicatur, Talcs sint filii lui '. Injuria est, inquis. imo rcprehendit, si non li.u scd auiiuo dilcclionis Eie, ;

Qliare illjliria csl, nisi quia illa iniquitas? quare inju- iion animo uhionis. Lbi aulcm poientiores a!ii|ii"<

ria, uisi quia illa lurpiiudo? Non ergo donas, ciim injuriosos passus fucris, ubi libi noc corrigere disci-
douas ' , foriimdini, sed tnrpiludini. Quoniodo ergo plina licel, nec forte etiani moncie aut pneeiptte
qui venalorl dunat, non linmini donal, scd arii ne- lolcrj, sccurus tolcra : audi tvaugcliuui quud modo
quissinuc ( nam si hnmo laiiium cssel , et vcnalor lccltnn est, Beuli erilis, cum vos persecuti fuerint ho-

iinn easet , non donares ; bouoras in eo vitium minet, el dixerinl udvertut vot omne malum, mentien-
nnn naluram) : sic conlra, si dcs jusio, si <Tes pro- tet, propler iwmen meum (ilutih. v, II). El ibi addidil

pbi'l;i', si dcs discipulo Clirisli aliquid cujus iudi- prnplcr qtiid, nc mcritn tun accipias maledkla, iioii

gel, et iiini ibi cogilcs quia discipulus Cbristi esl, quia causa juslillialioiium Dci. Non cnim qui uialcd ctu?
miidilcr c<i Dci. qnia dlspensalor csi Dci; scd cogi- fucril, juslus cst : scdqui justus cst, cl injiislc m.ilc-

ics ibi aliquod commoduiii lemporale, ut fnrlasse dicttis; ct si injuslc malcdicilur, pruniiuni illi rcddi-
r;nis:c llKE iiecessaiius qiiando fucril, venalis libi sit, tur. Propterca ilaquc sccurus esio miscricnrs, cxtcude
i(.i:.i ri aliqnid pnrreiisli; lain iu noudediiti juslo, si dilcclioucm usquc ad inimicos : qui fortc pcrtincul :ij

1
i.lil, ,/i.ii ai ilunsMss., di.iii; rolor aJ allata lesU- gulicrnalioiicm luani, vindica, cocrce ciini dilcctionc,
iiinuia cx i.uc. ti, ci nom. 12
1 aiii. cl Ki\, mauiibiit. Al lov. ctMss., hm.jk. Coiifer , ( iiiii cb.irilatc, altciulcns s.ilulcm .itcrnain ; nc cuui
Iii.iii i s.il.30. ii H, i'lc. ulii jain dc auriyis, ilc vcnalori- parcis carni, aiiima pcrcal. lac boc : cl nnilios (si$-
Iniscl liislriouilius dixil.
i 1,1,1., .\i *i*i de. mcietruilmt (ticulur, lales sini filicc snrus es', in quoa uou polee exercero diicifiluini,
liur. Iitj.nui e:.l, utfi. I.ociiiii ad niolioris iiula.' Mss. rosli-
luiiniis.
1
nuinquo Mss et mh iiintViM pflunriii es irav»t><, m
* mc Mss Al I tld., tum non it i.-, ••lc. /'!">, iMC.
1329 ENARRATIO IN PSALMUM Cll. I5c0

<|ina non pertincnt ad jura gubcrnalionis tu;c ; fcrlo dit, qua peccatum abundarcl, ut snpcrabundaret
injiirias, secunis esto. Faciet eiiini misericordias Do- gratia. Non crudelilcr hoc fccit Dcus, scd consilio
miuvs. et judicium omnibus injuriam accipicntibiis. Sic medicinan. Aliquando enim vidolur sibi ln>mo sauus,

in tc faciel misericordiaui, ei miserlus fucris : sic eiJs et a?grotal; et in co quod n-cxoiai el non seniit, nie-

iniscricors, ut quod paicris injuriam non sit impuni- dicum non quserit : augolur morbus, croscit mole-
llim, tlihi vindida , et cgo relribuam (Deut. xxxit, slia, qiircrilur medicus, el loium sanalur. A'o/as fccit

55), ilicit Domiiius. vias snas tloysi; filiis lsraclvoluiitutes tutt». Niiniquiil

1S. [vers. 7.] Notas fecit vias tuas Sloysi. Quas omnibus liliis Israel?Sed veris liliis lsrael; imo omni-
vias suas nnias focil Moysi? Quare Moyscn clegil* Ex btis liliis Israel. Qni enim dolosi, qui iusidiosi, qui
Movsc. inlellige oinnes justos, omncs sancios : iinuin hypocritae, non filii Israel. Et qui iilii Israil? Ecce
posiiii, omnes occnrraut. Tamen per Moysen data est vere Israelita, inquo dolus non esl (Joan. i, 47). Filiis
Lcx. cl liabel aliquid obscurum iraditio ip-a Legis. Israel volunlales suas.

Ad Imc cnim daia cst Lcx, ut convinccrciur langui- 16. [itcrs. 8.] Miseraloret misericors Dominus, ton-
dus, cl nicdicum implorarcl. Ipsa cst via occulta Dci. ganimis et mulium misericordiiv '
. Quid tam longani-
Jjimdildum audicras, Qui sanal omncs languorcs tttos.
mcm?qnid lam multiim in miscricordia? Pcccatur
Lnngiiores in xgrnlis latebanl, dati stint quinque li-
ci vivitur ; acccdunt pcccata, augetur vita : blasphc-
bri Moysi cincla est piscina quinque pnrlicibus;
:
malur quoiidie, et lacitsolem suum oriri supor bonos
produxii languidos, ut ibi jacerenl, ui proderentur, el malos (tlattk. v, 45). Vocat undique ad correctio-
nnn ut sanarentur. Qninque porticus prodebanl lan-
nem, vocat undique ad pcenitcntiam, vocat benoliciis
guidos, nnn curabant; piscina curabat descendeiile crealune, vocat imperticndo lempus vivendi, vncat
iuio, el boc piscina lurbala (Joan. v, 2-4) : lurbatio por loclorem, vocat per traclalorcm, vocat por inti-

pisciiuc iii passionc Domini, Yeuicns cnim ei ignolus mam cogitationem, vocat pcr flagcllum correpiionis,
faclus, cnm diciiur ab aliis, Ipse est Cbristus; ab aliis,
vocat per misericordiam consolationls : Longanimis el

Non csi Cbrislus; jnstus ost, pcccatorcsl; magisicr multum misericordiie. Scd observa ne longiludine mi-
cst, scduclor est : lurbavit aquam, id esi, lurbavit serieordkc Oci inale utcndo, lu tibi thcsaurizcs, quod
pnpulum; ct in lota illa pcrturbatione aqu.n unns sa- ail Apostolus, iram in die irx. Nam boc ail Aposlo-
nabatur, qiiia in passione Domini uniias sauattir. Qui lus : « An divitias beitignitatis el long.iiiimilatis ejus
pneier nnilatem luerit, cisi jacebit in porticibus, sa- conlemnis, ignornns quia patienlia Dci ad pcenilen-
nari iion poterit : clsi Legem tenet, ad salutem non tiam tc adducit » (Rom. n, 5, 4) ? Qund tibi parcit,
pcrvenil. Ergo quia boe ibi inysterium est, idco docet putas quia places ci? « llaic fccisti, » inquit, « ct la-
ilatam Lcgem, ut cnnvincerenlur pcccalores, ct ad cui ; suspicatus es iuiquitalein, quod ero ttii similis »

gratiam accipiendam medicam invocarent. Undc illc

(Psal. xi.ix, 21). Non mihi placent peocata, sed lon-
conviclus cst, qucm in se transflgurat Paulus apnsto- ganimitate qnaero recic facla. Si punirem peccatores,
lus, dicens : Jn(elix eno homo, qitis tne tiberabil de non invenircm confessorcs. Ergo lo Dous longanimi-
corpore mortis hujusi Pcr mandaliim eniiii denion- latcsua paroendo ad pcenitentiam adducit : ttt autem
slrata illi erat quaidam rixa in seipso, iindc dicil, cum quolidie dicis, Finilur Iiodiernus dies, et sic ero
i Vidco aliam legcm in mcmbris meis rcpugiianicm ct crastino dic, non cniin ctas crit ultimus ; ct lcrlio
legi menlis me;r, cl captivum me dncenlcm sub lcge ilie : et subito venit ira ejus. Frater, non lardcs con-
percali, quas cst in meinbris meis. » Cnguovit sc in
verliad Dominum (Eccli.'v, 8). Suni enim <|«i prx-
miseria, in gemilu, in rixa ei conlenlione; ipse se- parant conversionem, ct dilTerunt, ct ftt in illis vox
«-iiiii sibi nou concnrdans, a se dissonans, a sc rcsi-
corvina, Cras, cras. Corvus de arca missus, non est
licns : el quid aii, nplaus paccm, pacem veram, pa- revcrsus (Cen. vm, 7). Non quanii Detis dilaiionem in
ccni supcrnam? « lufclix cgo bomo, quis mc liberabit voce corvitia, sod confcssionetn iu gentiiu columbino.
<lo corpore morlishirjus? Gratin Dei pcr.lcMiniC.bri- Missa colimiba reversa est. Quamdiu, Cras, cras? Ob-
siiini Doininiim noslrum »(Ilom. vn, 25-25).« Ubi >
scrva ultimuni cr;is : qtiia ignoras qnod sit ullimum
cnim « abundavit poccaium, superabundavit gratia. •
cras, snfliciai quod vixisli usqnc ad bodicrniim pcc-
1'nde aulcm abundavil peccatum ? Lex antem subin- cator. Amlisii, s;rpe soles audire, audisli et bodic
trnvit, ut abunduret peccatvm (Id. v, 20). Quare Lcge quam quoiidic audis, tam quotidie non corrigeris.
siibiutrante abnndavil pcccalum? Qnia nolebant se « Tu » enim « secundum duritiam cordis lui ct cor
cnnfitcri homines peccalores, additn Lege facii sunt impoenilens, ihesaurizas libi iram in dio irac et rcve-
ct prxvaricalores. Pratvaricator cnini non est qiiis- tationis jusli judicii Dei, qui reddet unicuiqtic sccuii-
qiie, insi cum legcni iransgressus fueiit. Ipse Aposto-
dum opera sua > (liom. n, 5, 6). Non libi sic videalur
lus hoc dicit Ubi enim non est lcx, ncc vrwvaricatio non vidcnlnr
:
Deus inisoiicors, nl jusliis. tlisericors et
(Id. iv, IS). Abunilavit crgo pcccatum, nt super-
miserator Domiims. Audio, el gaitdoo : ila ditis. Ainli,
abumlatol gralia. Ergo, ut dicere cfloperam, ipiia iioc
gaude; adlmc addidit, Longanimis et multum mise-
el
est in Lcgemagnum mystcrium, ideo cam datam, ut rirors : el in cxirenio, E/ verax. Gatides ad verb.i stt-
crescenle pcccato, hnmiliarcnlur supeibi, bumiliaii
1
Kdd., mula: miwicordiai. At pra.-oi|>ui Mss., mnltum
confiterentur, confcssi sanarenlur : ist;e sunl vi.e oc-
misericordix : sic, putamus, laiinus iuterpres reddidera!
cultx, quas nulas fccit Moysi, por qtieiu Lcgcni dc- vocein grsccaui, poluelcos.
»"531 S. AUGUSTLNI EPISCOPI 1332

et longani- tectio ecrli terram Quoniuin tecundum ultiludiuein

periota, aJ utUinum irame. Sic uiisericora
:

ol verax. Cumlilii iheiauriaaveril iram coeli a lerra. confirmavit Dominus miscricordiam suam
tnis esi,ul lil

die ir.i-, nonnc eipericrii jusium, qneui couiem- mprr timenlei eum.
in
19. [eeri. 12. ] Et quid feeil? Quia non secumlunt
|is:sii boiiiguuui !

:\y»i(i /iiiem /iiikiIik iiren» i« «ler- pcccala nosira re.lribuil nobis. Qtiaiittim diiial orieni
17. I»eri. 0.] ,

iu H.igellisct ab occidente tonye a nobit peccala nostra. Sectio-

hhw iw/ifiieeilur. Quia ci quod vivimui , fecit

de indignstione ipsius cbt .1.1 iii altitttdinem cccli a terra , coniiiinavit Duminiis
i orrupiione ' mortaliiatis,

t!e icena uoc babemui primi iicccati. Fraties mei, luam super nns. Dixi quarc propu-r
uiisericoriliaiii :

solum cogitare dtbemus, ut fuiuras mioas ipsiiil protecliouem. Unde? Quanlum distat oriens ab oeci-
jion
isia iia denle, loitye csse nobit peccata noslra. Noveruut
cvadannis, sed ci nrtcseitieui irani;quia cl
fccit tt

Glioi Apo- qui sacrameiiia sciuiil lamen qtiod omnes atidire

jpsius csl. Ciijus ct Sfl el nos foisse dicil
;

hUlliiS : ail quippc, ruiiiins eiiim et nos iilitiiiaudo ua- pnsstint tlico. Quando pcccalum rcmiltitnr , occidiinl

inv. ueul ei co?tm (Ephet. n. 3). Ergo ex ira peceaia iua , oritur gratia lua : percaia lua laiiquain
tura /ilii

!|isiws csi quod liic liomo ncrcgrinalur, quod laborai. in nccnsu litnl ;
gratia qua liberaris , in ortu est. Vc

csi c\ ira ipsius, [ralres inei, I» sudore ei in /«• rilas de terra orla esl (Psal. i.xxxiv, 12). Quid est
Nou
borc rtMM puncm tuum, rl teira tpinat rt tnbulos pariet Veriti» de terra ortaesl ? Nala est gratia lua, oecidwil

tibi (C.en. iii. 19. 18)? Auclori

tH.stro* dirumi esi. peecala tua, imiovaris quodammodo. Ad ortum atleu-

Aul si esl ;.liuil vila nnslia ; si poles, converlere ad dere debes, ab occasu averti tlebes. Averierc a pec-
nUouaui vuluptatem, nbi spinas inin seutias. Elige calis tuis , convertere ad gratiam Dei ; illis occiden-

«juod volncris, avaru^, luxuriosus, ui dtio ista sola lilms surgis, cl proficis. Sed p:.rs cceli qu.e surgit

dioamus 3
, adtle ct lortiimi, nmbiliosus : in honoram mrsnm iu occasum it. Nou undecomque possunt si-

cupidilalc quantic spinx? in luxurie libidinnm quan- milittidines duci ad perfet-lum, possunt collineari ips;e

tai spiiuel in ardore avaritue quanbc spina:? Aiuorcs rcs rcbus ad quas adbibenlur : sic.it dixil de aquila ,

lurpes quantas molcstias babent? qoantas sollicitu- sicul dc luna , sic ct bic. Oecitlil pars uua coeli

dines bie in ista vita? Omiiio gcbennas. Vidc ne jam orittir allcra : sctl pars qtia: orilur modo, posl duode-

ipse libi gelienna sis. Iloc ergo totutn, fralrcs nici. de cini horas occasura esl. Non sic esi gralia quae nobis
ira ipsius est : et cum te converteris, nt jusle agas, oriiur : el peccaLi iu .-etenium occidunt, ct gralia in
ii.in poiei is nisi laborare in lerra ; el non linitur la- eUrniiiii inanet.

lior, nisi cum finiia fuerit via. Oportet in via labn* 20. [ ucrs. 13.] Quare anlcni. Qtunituin diilnl ori<>iij

rare, ut in pauia gaudeamus. Ergo cuiinbitnr pro- <i6 occidente, tanluni tonge fecil a nobis peccata nostra,

inissione sua laborem luum, sudorom luuui, molc- tit illa occidanl, el gralia oriatur? quare pntalis? Sie-
slias ti:as, el dicil libi : Xon iu finem irutcetnr, nequ* Hl miseratitr puler fitios , sic miteralut est Dominus li-

iii anernuin iitdignutnlur. menies eum. Jam sivial qitanium vull, paierest. Setl
18. le.Tj. 10, II.] tSon secunduiit peceala iwslia lligellavit nos , el afflixil nos, et COnlrivil nos : paler
frcil nvbis. Deo graiias, quia Ikic vnluit. Nmi quod nic-
esl. Fili, si ploras, sob patre plnra; noli cuui indi-
rebamur acccpimus : « Non secuuduni peccala noslra guitlioiie, noli ciini lypbo mpeibia;. Quod pateris,
fecitnobis, neqtie secuiidum iniquilates nostras re- unde plangis, meilicina est , nou pcena ; rastigaiio
iribiiit nubis. Qit.iiiiam secundum altitudineiu cn»li a
est , iioii damnatio. Noli repellere flagellttm , si non
i-rta , confirmavil Doniiims misericordiam snam su-
vis repelli al> li:cretliiate : noli atteiulere qtiam pce-
per limentes eoro. Conflnnavil Dominus misericor- nam liabeasin flagello, sedqucm locum in testamentn.
diam suam super timenles euni : » leciiiiduin quid? Sicut miteratur pater fitiot , sic miscratus est Dominus
< Secunduin alliMidineiri co-li a lerra. » Quitl divit? luiientes eum.
Si aliquando putest ccelum abscedcre a protectione 21. [
i'<r». 14.] Qaoniam ipse eognovit figmentum
terra', aliqiiando poteril Deus non protegerc limen- nottrum : itlesl, iiilirmitaleni noslram. Novittpiid fece-
les sc. Aitende et ccelum : iibique, undique protegit ril, quontoilo lapum sil.quomotlo reliciendiim Sil,
icrr.iii), et null.i pars lcira; est qu;e non co'lo prole- i|oomodo ailoplaii.ltim sil , qiiomo.l» dilandtlin Sil.

(atur. Peccanl homines sub cwlo, faciunt oronia inala Ecce facti stimus de limo : PlUMMI honto de lerra, ter-

mib Cffiln ; lamen proieguutul' coslo. Inde lux ad ocu- reuut ; secundut Itomo de coelo, ccelcstis (I <.'or. xv ,

los, inde ;<er, inde spirilui , inde pluvia ad lerram 47). Misit el Kiliiim sunm, qui farius <'sl secundtis
propter frucius , inde oronii niiscricordla a ra-lo. linilio, qui anle omuia Dcus. Scenn.lits eiiim iu a.l-

Tnlle anxilinm cueli a terra , statim deflciel. Sicul veiilii prior in retlitu : post inullos morltiiis ftat,
,

rigo proteciio ca j
li perronnei supcr lcrrain, sic pio- ante iimnes resurrexii. Ipse cognovii /fyaMMfnn nn-
leclio Domini penuanet supcr liroentei eum. Times Uruiu : i|iio<l figmentum ? N. s liule lotpieris quia
rieom , snpra lo cst protectio ipsius. Sed foi le flagel- cnguovii? Qui.i miseratui ast. Mtmtnto qnia ^nlriuu-
laris, el polas qoia deseruit re Deus. Si deseru.: pro- mns. Ad ipsnm Deum conversus ail , .VwMHtO, i|u:im

correcliuiie. \lu (.litrej i-uin tr.,

iiuliviaeaiar Dem i lie cognotcit, sn- nnvit, nt uoe
1
Am. i-i lUquottbl ,

correptione. Obliviscalur. Sed quid esl , Urmenlo .* P.rseverei

'
*iu, el Rr.! ib tmcluri' noslco. oos iiiiserieordia lua. Cogliovilll II^iiichIiiiu no-
Crgfl
» nr Uhs, AtiiliJ.: i:lo ucmus luxwmits ; 11/ ((lll) istu

ttt:; IUjII UicUIUttx, elc. tlruiu quudani uiodo; uc obttvtscarii flfwutatv nt.
 1333 ENAftimiO IN PSALMUM Cll. lo3J
suvm, ne ohliviscaraur graiiam luam. Memcnio qnia tolli : quidquid niclius cris, gratia illius cris , miscri-
uuhil lumtit. cordia illius cris. Audi cniiu quod scquitur : IHiseri-
22. [vert. 15] llnmo , tanqttam fenum dics illins. cordia vcro Domini in swcuto el in saculum,supcr timentet
Aiicndat quid sil liomo; nnn supcrbiat homn fnn- : citm. Qui nnii limetiseum, fenum, ct in fcno , ct in
(/u;iii feiinni dics itiius. Quiil sii|)erbil fenuin modn flo- lormcnio cum fcno eritis : resurget cnim caro ad
rc-is . pn-i pniilnluin aresccns? quid supcrbil fciimn lormculuin. Gaudcanl illiqui tiincnl cunt, quia supw
ail lenipus viroiis '
, ei lioc ad parvum lcmpns , do- eits misericordia cjus.
nrc sol candcscat? Hnnum csl crgo nobis ul niiscri- 2.'i. [vers. 18. ] Et justilia cjus tuper filios fitiorum
mrdia ipsius sil su;icr nos , ct de fcno auruin facial. Rctributionem dicit, sitper filios filiorum. Quam miilii
iNam homo , lanqunm fcnum dics ejus ; sicul flos ayri siiui scrvi Dci non babenles filios, quanto minus (ilioi

ita efftnrrbil. Tolns splcndor goncris liuniani ; lionn- fttiorum ? scd filios noslros dicil opera nostra ; filios
i i's, pniestalcs , ilivitiic, lyplii, inina! * , flos fcni csi. ftliorum, mercedniii operum nostrorum. Jitstkia ejus
Flori'1 illi dniniis , ci magna illa doinus, florct ill.i sttpcr fitios filiorum , cuslodienlibus testamentum ejus.
faiuili.i ; ct quain inulti lloicm '
, aut ipiam niultis Videant nc pulenl omncs ad sc pcnincre quod dicium
illlilis vivunt? Mulli nimi libi ; brcvc tempns Deo. esl : eligant, cum liccL CuUodieniibui , inquit, te-
Dous uoii sic niimcral, (punnodo lu numcras. lu com- stamcntum cjus , ct mcmoria retinentibus mandata ejus,
|iarationc longorum ct longe vivenliutn sa-culorum ,
itt faciant ea. i:\rn tc disponcbas cxtollerc, cl forte
nnuiis (lns cujiisqiic doniiis sic est , (piomndn llos reddcre milii Psaltcrium, quod ego non tcneo, aut
agri. Vix csl annua omnis pulchriludo anni. Quid- toiam Lcgcni memoriler prununtiarc. Plane iu me-
cpiid ibi vigcl, quidquid ibicandct, quidquid ibi pul- moii.i mclior me, mclior quovis justo, si justus ad
clinmi csl, noii pcrannal * ; iuio per loluin anniini verbuin Legcra non lencl : scd vide ut pr.xccpla le-
iloci iion pnlcst. Qaam cxiguo tcmporc Iranscunl ncas. Sed qiiomodo lcncas? Non memoria , scd viia.
lloiis, ct boc csl pnichriim in borliis. Iloc qiiod valde Mcinorin relinenubus mandala cjus : non ul rcddanl ca ;

ptilcliruin cst, boc cito cadil. « Omuis caro feniim, scd, ul faciant ea. J.im foile niodn pcrlurbatur unitis-
it i l.uitas liomiuis ul flos fcni. Fciium aruit , cl flos cujusque auiraa. Quis lenct oinuia mandala Dei ? qnis
dccidit Vcrlmm aiitcm Domiiii manel in alenium >
: lcncl omnes Litlcras Dci? Ecce vulo non soluin mc-
(/mi.IL, G-8).Quia crgo qnomodo Paler cngno- moria lcncre, scd ct opcribus mcis facere sed quis :

vii ligmcntuni iiosirnm quia feiium sumus , cl ad ,

tcnct omnia memoria? Noli limcic; non tc oncrat.
icinpus florcrc possumus; misit noliis Vcrbum suum, In duobus praicepiis tola Lex pcndet , cl Propheta
et Vcrbum suum quod inanct in .Tiernum, feuo qnod (Matlh. ixii,40). Scd iniam Lcgcm volo lcnerc.
imn inanct in xlcr.ium fraircm fccil : ualura Uni- Tene quando potcs, quoinodo polcs. Quam-
, si polcs ,

geuiium , unicum naluin dc substanlia sna fraircm ciimquc paginam intcrrogaveris, Imc tilii rcspnndc-
ailnplalis lol fratribus fccit. Noli mirari quia parti- bil : Quod tencs , tcnc ; cliarilalcm lciip : Finis pras-
icps cris aUerniiaiis illius ; factus cst ipse prior par- cepti csl cltarilas
(
I Tim. i , 5). Noli cogilare dc mul-
liccps fcni tui. Quod excelsum cst a le , lilii denega- tiuidiue ramorum ; radicem lcnc, ct loia arbor iu le
bii , qni qiind liumile crat cx tc susoepil? Ergo livmo, csl. El memoria relineulibus mandala ejitsul faciant ca.

qnanluin ad liominem aliiucl , sieul feuum dies ejus ;

2C. [vcrs. 19.] Dominus paravitin ccelo thronum
sicnt ftos ngri, ita florcbil. s-iitni. Quis, llisi Clirislus , paravil iu ccelo lliromim
25. [vcrs. 16. ]
Quoniam spiritus perlransibil in eo ,
sumn? Qui dcscendit ct asccndit ,
qui iniirluiis cst ct
et noii erit , el iwn counoscet amplius locum suum. resurrcxil, qui lioiuincm assiunpium in cceliuii lcva-
Qnasi perditio qmi-dam, quasi iiiteritus quidam. Eccc vit, ipsc paravit in cojlo lliroiiuni suum. Thronus
qui sc inflat, eccc qui ininei , ccce qui sc extollit ,
scdcs csl judicis : observatc crgo qui auditis quia
,

Spiritus pcrtraniiet iu co , el non erit , el non cognostcl partwil in cwto lltronum suum. Facial qilisque qtiod
nmplius locum suum. Vidcte qnotidic moricnles ; ci vult in lcrra, non erit impuniium pecc.aum, non crit
hoc erit lotuin , ipse crit liuis. Non aMoqtiiiur cnim infructuosa juslilia ; quia Dnminus qui ante llironuni
fenum , scd propler qnod et Vcrbiim fcnum faclum judicis bominis irrisus est , in coelo paravit thronuin
est. Tu enini honin; proptcr lc ailtcin ct Verliuin f.i- siimn. Dominus in cwlo parnvit tltronum suum ; cl re-

cliiin cst lioiuo : tu caro, cl proplcr le Vcrbum caro (jnKin ejus vmiiiitm dominubilitr. Domini est rcgnum ,

fartnm esl. Omn-s eara fcnum, el Veibum caro est fu- nt ipse dominabitiir gcntitim ( Psal. xxt , 29). Et re
clum (Joau. i, 14). Qnaiua orgo spes feni , qu.indo gnum cjus omnium dominabilur.
Vrrhiim carn factum ? Illud quod niaiiel in seternum, 27. [vers. 20.] Benedieile Dominum omncs , Anyeli
i;on dcdigualiim est siisciperc fcnum, ne de sc despe- cjutt, polcntes forliludine facienlcs verbitm cjus. Ergn
,

laict fenuro. lu vcrbo Dci nonduin jusliis cs aut fideiis , nisi cuin
2i. [vers. 17.] Ergo quud nd lc allendis , liumili- facis. Ptilcntes fortiludme , fatienlet vcibum ejus , ad
lalcin tiiain cogiia, pulvcrcm luiiin cogita ; noli ex- audicndam vvcem sermonum ejns '.

• sic aliquotuss.
28. [vcrs. 21.] Ilenedicite Dominum, omnes virtutes
cuui nld., vigens. Alii
' nic iu tnmores : qiiod a Mss. ahcst.
EiKJ. udiliiur, cjns, ministri ejus, fucicntes voluntaHm ipsius. Oinncs
• Kdil., qmtni mntlis ftorei. AliqicM Jiss., qnmn mvtii
florcnt, ctc.
1
' ^eliu» fbrte : pertnnat. Kustri Mss. mitlunl. ari i
mtdiendam voccm scrmonumejus.
 »5*>5 S. AUGUSTIM EPISCOPi t"*5
Angeli, omnespotcuies fouitudinc ', faeiontes verbnm ciiain post longum scrmoncm avidissimi •
dimisistis,
ejns, omncs virlutos ejns , omtics niinistri ejus , f.i- non pntavimiisSanotiiatcm Vostiam liodierni dici de-
cicntes volimtatoin IpelUB, vus, VM boncdicilO Domi- bilO fiatidandain ; ut lioc sit dc d •liim, illud de lucr*.
niiiii. Umues enini malo viveuios, olsi lingna laeenm, 1'salmiis qni lcciuscst, prope lotiis figuris rcruin iiit.
»u i lioniino Dialetlicnnl. Quid prndest quia liymiintii storiisipie couicxllur, ct opus liabcl non solitm notfra,
eautat liiigna ma , si incrJegluni exbalal viia inn '
scd ctiam vesira non parva inteniionc: quanquam
Malc vivemlo iniiltas llnguna misisii in blasplieminm. ciiant cuncla qux dicia suni, possintad liiieram reli-
Ungna laa vacal iiymno.et ortcre te intueminin giose aecipi. Enumerantur cnim etsi noii nmnia
v.icant blasphemiis. Si it„'<i vis bencdicere Dominiun, inulla tamcii opcra Dci , qu;e nota sunl otiinibiis in-
fac vcrlium ejns . fnc volimtaioni njus. In pcira ;eili- liicnlilius, qui noriint ct ex bis qu:c facta siinl i>| vi-
lica , nnli in OTCnfl. Anrlire el nnn f: iccre , in are a dcnliir, illius invisibilia inlcllociii conspicerc Bom. (

adilioarc esl '

audire cl faooro, in potra adilicare cst i, 20). Videimis euiia fabricam niitndi amplain qoam-
nec audirc, ticc facore, nillil scdiflcnre est. Si inareia dam cx ccelo ct lerra , ci Onmium qux in eis sunl
anliOcas, ruinam a-dilicas : si nihil ocdilicis, cxpasilus ei cx bujus fnbrics magnltiidina ac pulcliriiudine, fa-
pluvia-, fluminiliiis, vonlis, ante rapicris quam sleieris liricaloris ipsius ina-stimabilcm magiiiludincm el pul-
(ilniih. vii, 34-27). Brgnnoneslcessandum.sedxdifi- cbriludinem , clsi nomlum vidcmus, j.tni lamcn aina-
eandum : necsicafdificandum, ut ruina aKlificetur; scd miis. Non cniin cessavit qui noudum poiest nostri
,

in pctra aalificandum , ut lcntalio uoil cvcrial. Si sic cordis pnriiate conspici , ante oculos nostros poncre
esi, bcneilic Doiiiinuni : si non csl sic , noli hlandiri opcra sua, ul vidcnles qu.c possumus, amcmiis qncni
Kngn.T lux ; vitain luam intcrrnga , ipsa tihi rc- vidcrc non pnssumus , ut ipsius amoris merito ali-

spondcat. Invcnis * quid sis niali ; gcinc, conliiere : qtiando videre possimus. Tamcn in omnilms qua: di-
eoiifcssin iua poiesi Domiiimn liencdicore ; sed mu ctastmt. qii.crcndus csteiiamiulcllcclus Spirilualis,ad
latin tna in bcncdictinoe pcr&cvcrcl. qucm pcrscruiaiidumadjuvabunt uo.siiiCbrisliiiomiiio
29. [»ers. 22. ) Bencdicite Dominum, omnia o\icra dcsidcria vestra ;
quilitisquasi manibus iuvisihilibusad
rjus, in omni loco doiiiinulionis cjus. Ergo in omni loCO. invisibilemjanuamptilsatis.iitinvisihiliiervobisapcria-
Uii non bencdicatnr, ubi nnn dominalur : Ja eauu tur, ct invisihilitcr inlretis, ct invisibilitcr sanemini.
loco dominulioiiis ejus. Nc fortc alii|iiis dicat : Nnn 2. [vers. {.] Ergo dicamus omnes Bcncdie, : ani-
pnssiim bcnedicere Dominum in nrionte, quia ad oc- ma mea , Dominum. Alloqtiamur onmcs aniuiam n<>-

cidenicin profcclus cst; aut, Non possuin in occi- stram omnium nostrum anima, pcr unain lidcm
: quia
denlc , quia iu ori' nle est. iVon ab orienie ct ab occi- una anima est; et omnes nos quicumqiic in Cliristum
dcnte, non a descrlls monlibus; ijuoiiiam Deus judcx est crcdimus prnpier unitatcm corporis ejus unus honm
,

( Psnl. i.xxiv, 7, 8 ). Sic ubique est , ut ubique bciie- suuitis. Bencdicat anima noslra Domiumn, pro laniis

dicalur : sic tmdique cst , nl illi undiqtie juliilctur : ijcneficiis ejus ,

pro tam mullis ct magnis muncnbtts
5ic. undiquc boncdicititr , m utidique bene vivalur. gialiarum cjus : qux munera invcnimiis in boe psalmo
flenedicile Dominum, omnia opera ejus. Quia cum ccc- intenti, et cxcussa nebula cai nalis cogitationis, quan-
peris in hona vita benedicerc Doniinum , opera ejus lum possumus erccla mcntc , et quanlum possumus
<-um bcucdicitnt, non merita lua. Ipse enim pcr te ct , el qtianlum possumus puro oculo cordis
direcla acio

hi tc bonumopcraiur, diicule Apostolo: Cum linwre el nostri, quantum non impedit prxsens vila , quanitmi
irenwrevesiram ipsorum talulem operamini ; Dcus enim noii occupant rerum prxsenlium dcsideria ,
quaiiluin

ctt qui operalur in vobis (Pltilipp. u , 12, lo). Ergo non cxcxcat cupidiias sxculi. Erecli ergo audituri
nc le extollercs quia facis verbuin ejus quia facis sumtis magna, Ixta cl pulclira, dcsidcr ibilia * et plena
, ,

voluoiatem ejus, voluit te bumiliari, respicieudu gr.i- 1.1'iiiixgaiidiorumqtte inuncra cjus; qiix jam ille qui

liam ejus, imdc lioc consecutus cs. In omni loco rfo- conccperat islum psalmum , vidcbal aniino , Ct ipsins

nnnuliouis ejus. Bcnedic , anima niea, Dominum. Ipsc visionis exsnliationc rueiabal dicens : IScnedic, auima
ullimus vcrsus esl qui primus : bcncdictia a capitc ,
inea, Dominum.
benedictio in liue; a beucdicliiuic profccti stimiis, ad 5. Domine,Deus meus , magnilicatus es nimit. Vido
bcnediclioneni rcdeamus, in beiicdictionc rcgnemiis. magnilica qua- dicturus csl ; in quihus magnilicis DUO

ntiquc nisi ille laudandus csl auctor oiuniimi ma-

gnilicorum. Confi ssioncm el dccoiem induisti. Do.
IN PSALMUM CIIl
qni maguifitatut cs uimis milu
minOi Dmis ineiis ,
,

ENARRATIO. ni(iaiii/iiul«J cs niniis? Noune seinp t inagniis'.' RORtiO

ul
Miliper inagnificus? Nuinquul perfoClllS ni.n cs ,

•mm.i i (a).
crcscas? numquid dcficis, ul aliquando ininiiatis S\l .'

I. Dic quidcin nudiuslcrtiaiio, qtiantum mcmiimsc qnia cs quod cs, cl verc es. utiqiie noincn liitiui divi>li

llignaminl , abundanlar rafCCti eslis : scd quia nos raniulo luo Hojsi , tif» sum i/ui sum (Kxod. lil, U ) :

utiqtie magntis es , ct magllHthlo tna scinpilcrna Ml .

• 1'lurcs Slss., potestatcs fortitudinis Alil, poleslatcs, for-

neccospit, noa tlcslnll; noc an miiio teiupwh lueJ|' '.
Vludinei.
• kllquol Mss., mreni.
nlcl arirfwiiM*. Melins M "•
(n) Haliilus cartlwginc, ex n. 13; Auguslluo jam scuo,
•
,

' Aiiqiui mss., iwigMHlie, ci vulclirnaM

rx wrnii % u. 1.
 13" ENARUATIU IN PSAI.MUM ciii. iva
nec usqtte ad finein lempnris cxcurrh, ncc in mcdio ram ; non quod modo niagiium facluui csl ex quo ui-
nliquid patitur incnmmuialiilis cnim inagniiudn est.
scd quia maguiis lacius suni ex quo didki. Audi
:
dici,
Quomodo ergo mngnificaliis es nimis? \lius psahntis jani el videllir magnificnUls Deus
ul.i uiniis , sciuper
admnnet nos ; ail cnim, Hirificnta est scientia iitn ex inagnus inagnilicalus eniin nimis
; iu operibus suis
me (Psnl. cxxxvni, 6). Si recle dicilnr , Hinficala cst ad nos.
icienliu tna ex mc; rcclc ilicilnr, Haijnifictitas es nimis,
4. Confessionem ct deeorem induisii. Ante dccorcin
Dumine Dctts meits, cx mo. Sed cl iioc adlmc quaeren- confessioiicm posuit, decus in piilchriliidine. Qna-ris
dmn. Ex inc magniflralur Drus meusV Ergn ex ine lit pulchrilndiiiem bonam rcm quaris. Sed quare quai-
;

magnns. Doeet nns alii|nid et quntidiana oratio saliltis u anima?

ris piilchriludinem, l't amet tc spniisns
nostrai. Sanciificcinr nonicn titum ( Hnitli. vi . J) ) :
Itius ; elcnim displices ci fcrria. Ille eniin qualis c»t?
quoiidie petimns , quntidic rogamus ut fiat. Si nos Speciostu farma pra: filiis lioiniiium. Osculari vis fu:da
quisquam interroget, Qnid esl qnod peliiis, ut sancli-
piilchrum sed non atlcndis quia tn
; iniquilatihos
ficciur nnnien IVt? aliquandn cniui sanctmii non esi, plena cs. Diffttsa esl aiiicm grtilia in labiis lui*. Sic
ut mndo sanctifieetur 1 El lainen nisi vellemus fieri , enitn de illo dictum cst : Speciosu* forma prw filiis
non peteremns ul ftcrcl. Alia est enini gralulatin, alia liominuni, diffusa est grnlia in labiis tuis pioplerea
;
oratio : gralulaiuur , ex eo qnod cst; oramus , ul sit adolcscentnlte dileieritnl tc Psat. niiv, 5). Esl ergo
(

quod nnndum csl, Quid c<t rrgn , Sanctificelnr nomcn quidam fonnosus, Iw-
est quidain pulcbcr prtc fitiis
littim ? el iutelligiiiiilS ,
quod liie diciunt esl , Domine mintim; elsi lilius homiuis, lanicn prce liomiiiinn.
filiis
Dcns iiiens, iiiaqnificuliis cs nimis. Iloc esl, Sanclifice-
Iluic tu placere vis, o anima luiniaiia , o tin.t in nml -

tnr iwincn itium sanrtum sit apud liomines iiomen

,
tis? Andiainiis Ecclesiam ;
qui.i cral illis anima una
luiim. Sanclum est enini scmper nnmen liium, sed et cor unum in Dciim (Act. iv, 32) : banc alloquiliir
quihusdam iminundis noiiiluin est saiiciuui nomen Psalmus. Vis ci placcre? Non potcs, quanidiu defor-
tuiim. Dicil e.iiim Apostnlus, Onmia ninnda niiintHs
mis cs : qttid facies ut pulchra sis? Prius tihi displi-
iinihiiuilis aiilem et infitkiibns niliil mimdum. Si
esl
ccat dcformitas lna, et lunc ab iilo ipso cui vis placere
imuimidis ct infldelihus nihil cst niundiim, qmero
ptilchra, mercbcris piilcliritijilinem. Ipse enim eril
C nisain '
: Sed pollnta snv.l, inquit , eorum el mens et
rcfrirmaior lutis ,
qtii ftiii formator luus. Ergo prius
conscicntia {Tit. l, 15). Si nihil esl mnudlim eis. ncc aiiende qnse sis, ne audeas ire fccda in pulcbri os-
Dotis; nisi forle putalis niiindiiin videri Dcumillis,
ctila. El quid inluens, imiuis, mc videbo? Posuil lilii

qui quoliilic blaspliemanteum. Si mundus est, pl.i-

speculum Scripluram suani ; lcgitur libi : lieuli mundi
real ; si placet, laudelur : si aulem hlasphcmatur, dis
corde, quoniam Dcum
ipsi videbunt (Huilli. v, 8).
pliccl ; cl si riisplicet, quomodo libi polcst mundus Speeuluin hac lectionc proposiium cst
in : vide si lioc
esse qui di-plicel ? Quid ergn rogamus , Sanciificelur
es quod dixit; si iiomlum cs, genie ut sis. Iicnunlia-
nomen luiuii ? Ul illis liominibiis qui per itilirieiilaleni
hii libi speculum faciera luaiu : sicui speculiiiri non
nondiim habent, nomen Dci sanclnm sil.quiiras nomlum seulics adulalorem, sic nec te palpes. Iloc libi ostcii-
esl iile sancliis qui per se, ei in se, et in sanctis sni.s
dit nilor illc quod es : vidc (piod es ; ct si libi displi-
sancttis cst. Rogamus pro gcnere bnmaun , rogamus cel, qiucre ul non sis. Si cnim cuni fccda sis, libi
pro orhe lerrarum, pro omnihus geutibus, quntidie
ipsi adhuc (lispliccs , pulchro jain places. Quid ergo?
sedcntibus et disputaniibus quia non esl reclus Deus,
Quoniam displicet libi lceditas lua, incipis ci in con-
et iion recte judicat Deus ; ut aliquando ipsi se cnr-
fessione ; sicul alibi dicilur : Incipile Doinino in con-
riganl, et rectum eor ad illius rectitudineni diicant;
(essione (Psal. cxlvi, 7). Primo accitsa fceditalcin
el adli:ercntes ci, dircili ad reclum *, non jam viiu-
tuam : fcedilas enim aniuue de pcccatis, de iuiquila-
perent, sed placeat rectis rcctus : quia Qiiam bonns
,
lilnis. Accusando furdilatem tuam incipc coitfileri , a
Dcns Isrnel , sed rectis corde (Psct. lxxii , 1 ). Ergn coufessinne incipis deeorari (pio
: dccoranlc, ni^i
cuni videret istc qui caniai, islc ipse nos ipsi, id est
spcciosn forma pr.c lillis lioniinum?
corpus Christi, menibra Clirisli; cnm vidcret quanl.i
,"i. Lt aulciti el decoram faccrel, audeo dicerc,
pncsiilciil Dcus generi hiimauo, cui anlea anl nullus,
aiuavii ct fo&dam. Quid csl , amavit et fdidam ? //
nul falsus , aut non tam magnus videbalnr Dcus, in
enim pro
Chrisltts iinjiiis morlmts csl [liom.y, G). Qltani
opcribus cjus cum videns; Domine Deus meus, inquit,
vitam libi serval justilicato, qni suani moriem dona-
ntagnificattis es nimis : id est, qi:i nondiim le intelli-
vit et impio? Eccc pulchcT ille ci spcciosns forma pnv
gehani , magnum. Magnus sempcr eliam
inlclligo te ,
filiis liomiiiuni , iptia jiisiissimus pra 1
liliis liomiuuin
occulius; sed mihi tunc maguus qu.mdo apparuisii, ,
qtiouiani vcniebat ad fcedani, nl faceiel pulcliiam ,

Maguificalus escrgo ex me quo modo Hirificata cst :

( dicam et hoc, quia iu Scriplnris invcniii) fcetlns

scienlia lua ex me ; mira eniin facta csl cx mc. Ego
faclus est. ,Nou m< in boc aitdiatis, m in ho» vcrhiim
illain miror converstis ad illam ; ilhi auicni etsi non
tcmerc lapsus ^v.n Sicni enim dixeram, \iuavit et ftr>
tonvertar , etsi post conversioncm averlar , iniegra
dam non aulem quasi coiigruciitcr dixejam quibus-
;

pcrinancl, Scd cgo jam inagnus faclus in ca , ct ex

dam illiiin amaulibus, nisi mihi testis proecderet; ct
dcminnlo factus iulcger in ea , miror quod non novc-
dixi quod dixit Apostollis : vis nos-e quou ainaril cl
1
nic in Rdd. addilnr, setl qmbtudam immundis itondnm
e>l rmisa: quul a melioris nolae mss. ahest. fcedani ? Christus pro impiis mortutu csl : sie ct mndo
' sic prolia; nolX MSS. At KllU., Ct tulllillilltcs
eitteiH dc quod dixi , li vcuiret ad la-diin, fcctlus factus cst
tccto ad rcclnm.
 !330 s. AlCils.Tl.Nl KPISCUPI ISM
deuinuis auiua rst, quoniodo prtiliahn; ijuaiido Jani pulchriiudinti quaj cst iu fonn.i hei. Eigo iu , Eccle-
Miilii |>r:i-(Ji\ii divinuni elnquium, Speciosus fornu prtv sia, b:ibcs docorem : dicitur ei tibi In Caulicis eanli>
/} Ht ln iii'iiiiiii .' s< • < i iu l|tgu dlviun el<H|iiin rursus ha- i 'uriim, rfccoru iutcr muliercs (Cant. v, 0). Dicilur dc
lioo, Virfifiiiii riim, et MON lnbebnt speciem , nn/u<? rfi.' lc : Qutv est itlu qutv ascendit dcalbala (ld. VIII, .'>,

torem (/s.ii. liii. 2). S;'ecitisus /urma pra /i/iil /lonii- ><r. LXX)? Quid cst , deulbuta? Illuniiiiala : non
nhi : Kii/iiHNi flnn, i7 iioii liuiebut sprciem , naqtu dcalliala , gicul fUCUta ,
qiicmadmodmn SC dcalbam
decorem. Non Jix.il, Niill vidimus, cl ideo ncsciehn- lcinin.e qiia; volui.l vidcri qund noii sunl : non dc:il-

niiis udimi halicnl S|.ri icm vcl drcnrem : CfCC rirfi- bat.i , sicut paries dpalbaius; degiruetur enini , sicut
miif, et iioii Itnbclmt tpecieia, iieque decorem. l'lii eign tlicit Aposlolus, p.iries dealbaliis (Act. IXHI, 5), liy-

illinn viilii i|iii divit, Speciosus forma prx filiis liuim- poirisisct simuliitio. Parics dcalbatus, fnris tecio-
iimii? cl lllii illiini vidil qui dixit, Aon hubebat spe- rium , intiis lnliim. Non crgo illa sic dealbatii ; scd
..•/m. urquc decorem? Amli iihi ciim vidil qui dixil dualbala, illuminata, quia nuu pcr se alba. Prius, iu-
Speciusu* foriiiu pne filiis lioiniiiuin. Ctim in forma Dei qilil, fui biusplicnius ( i Tim. i, 15 ) ; cl ilcm, Fuiinut

tttstl, non rtipiniini arbittuius ist essc wqualis Deo. Me-t eniiii el not uHquunda natura filii irce , sicul et cancii

riln prai /iliis lioiiiinuiii, qui:i u-qualis Dco : ccce arcepi (Fplics. ii, 3). Acccdil giaiia illuininans rt dealbans :

c agnnvi nhi ciiin videril i|iii dixil, Spcciosus fornia primn liigra luisli , scd facla es alba ex graiia illius.

prcc filiis liominum. Itcspnndil cnim noliis, Ubi vidc- Fuislis enim atiquando tenebrce ; nunc inttem lux in Do-
rilil, qu.cris? ln forma Dci. El uiule vidisii iu fonn:i mino. Dirilur crgocl de le, Qiuv ett ista qua: auendit
Dei? (jtiomodo vidisli in fomia Dei t Quia invisibilia dealbula? Jam mirabilis, jam vix contcmplubilis. Ad-
ejns per ea qtice fucta sunt intcllccta conspi iunlur iniranlis est cniin dicerc, Ouic ett ista qnar atcemiit

(Runi. i, 20). Tiene, opiime; accepi, agnovi ct qm-m dculbaia, l.tio pulebra, lam lumiiiosa, iain sinc inacula
vidcris, cl qualein videris, el nbi vidrris, el uudc vi- cl inga (Id. v, 8, 27)? Noiinc isia csl quae jaccbat in
ilcris. Qiiciii vidisti? Spoiismu iioslriim. Qualcm vi- roeiio iniquitatum 1 iionne ista csl qu:e jarebal iu fm-
disii ? Spcciosiuii forma prtv filiis liomiiium. Ulii vidi- nicilioue idnlnruiii ? nonne isla esl qux tmmuuda
sli .' Cnm in [orma Dei esset. Undc \idisli ? Per ea i/iot ciiit in omui ctipidilale dcsidcrioqne earnali! Queveti
fucla sunl iiilellccla conspiciuntur. Yide.imus cl ilc crgo iila <7«<<y atcenilit dcalbala ? Aneude quis sil illc

isio '
«i iiid <licat alius propheia, sed non alius spiri- qili pro ea fartus est non babens spccicm uequc dc-
ius ; iion euiin disconliini inlcr se. Exliibnil uoliis ilie corem, cl inlelligis linjusclaritatis bonnram '. Si mi-
Bpcciosum forina pra liliis lioniinum, exhibeatei iste raris illitis liumilitaiem prnptcr bnnc, noli jam mirari
quud ail, Vidimus eum, et tiou habcbal tpeciem, neque bujtis cclsitinJiuciii propter illum. Qiianlii- felieitalis

dceorem. Unus apo-iolus P.iulns proplielam ulrumqnc est isia dealbala, ul ct cuiii cssci nigra, piilchrum ad
COlljungil; unuin c.ipiluluin Pauli ulrique prophel.c se dcponerel, qui pro impiis inorcrciur? Ergo iuduit
perliibet icsiimonium. lbi habeo speriosum fornia pne se Domiiius Deus noslcr confessinncm cl decorcm ,

liliis lioiiiimim : Qui cum in forina Dei etset, non ra- intluil se Ecclesiain : ipaa enim Ecclcsia confessio ct
pinam arbitratus rst este aquultt Dco. Ibi dixil, quod decor. Anie confessio, postea dccor ; confessio pocca-
vidit et alius, iion babenlein specicm neque decorem :
tnriini, decor rcclc factoruin : Coii/aiioiiriii ei deco-
ipiia scinetipsum exinanivil formam servi uccipiens , in
rcm induisti.
timiHliidine Itominum factus , et liabitu invcnlus ul
[vcrs. 2.] Circumuniictut lucem sicut ivjfiir.cn-
7. ,

Itoino ; Itumiliavil se, factus obcdiens usque ad niorlcm, de qua jiini diiii Son Im-
tum. Ipsa csl veslis ejus , :

tuortem aulem crucis Pliilipp. G 8 Merilo vide-

bens maculam, neqne tiigam. Lux vocaiui ; el boc jam
( II, ).

ritnt cuin , ct non liabebat spcciem neque tlecorcnt.

Futstis uliquando tev.ebrx ; nuiir aulem lux tn
dixi :

Mcrito auie crnceni asititbiint capul : lliceine est lo-

nam lenebra1 in vobis
lltvnino. Non crgo in vobis ; ,

lus Filius Pei ? Si .Filius Dci cst, dcscendal de critrc luceni,

lux aiilem in Doniinn. Ergo ,
Cirrmiianiirlui
{ Hntlli. xxvii, 40 ). Sed iion li.ibcb.it specicm ncque pdlem. Qno-
vetut vciliineitluin. Extendit ca'lum sirut
decnrem. Eliain sic, o ouibns displicet, quia non lm imlueret se sicnl vcstinicnium
innilo fceiril boc, ul
bcbat spccicm ncque .lecorem! agilanles e.aput quibnsdam
lnccin Ecclesi.ini, ciiiinnrare vull liguralis
ante crucem, et non figentcs caput * in capite quod bu Ecclcsia, quo-
s>n r.imciilis I
qumiiodo facl.l sit
pcndebal in rruce! Mcrito nulat insulianiium caput, quoiuodo facta
modo facia sii sine inaeub et rufa, sit

donec sit coruin c.ipul ille ipsc cui iusullabalur. Ecee

candida, dealbaia, ftilgons In veslitu spousi sui, in-
resumit decorem, et magmmi decorem. Ecce qimd
li.crens illi, quoraodo lacia sil. amliamus. Extendit
dicis tu, minus esl quam quod lecit. Dicis tti, Si Fi- boc i|Uulein vidco Quis eiiini
ctelitm ricnl pellcni. Et
lius Dei ttt, dcsccndal de. cruce : eccc de cruce non
cxiemlil boc coelilin. quoil mslris carnalibiis oculi»
dcscendit, scd de sepulcro rcsurrexil. ailf.i-
inluemiir, uisi Deual El, Lxlcndit sicut pelletn,
0. Ergo, ainina, dccor.i csse non polcs, nisi con-
lillmain ftCCipUs. Eleuim
< ililiitL-.ii rolcgil', Sl iid
fcssa fueris ftcditiilem ci ipii seniper pulclier, ct
magnam, <|uia quisipns
cnni viilcris isl.im f.liiiiiim
I
voplcr lc ad lcnipus non pulclicr ; el sic ad tempug
iminiiium iin.iui vcl paivam eameram exiendertl, •»
nnn pulcher in fnrma scr\i , ul nunquam defcccrll n
i
iliquotllsa .inniiiiiii, 'i i'i'r"i'ii< "'(•iii if.niMiw *o
aie tr. ven w uw. lu n . «i tut imU tticat- u.
UlqUOt Mai ,1'Mu'tiU. i nmilim Mss , rtmgtt, »h'i Kei*JM<
m\ ENAKRATIO IN PSAI.MUM CIII. U12
gno molimine, tnagno labore el difficultaie ac diutunia Deo per stultitiam praidiculionii salros facere credaites

«peroiione id facil ; ne hujusmodi laborcm in Dei (I Cor. i, 21). Si pcr stultitiam pradicaiionis salvi fu-

•peribus iitflrmitas suspicarelur liuroana, aittililquam- luri crant credenies, elegit Dcus quacdam morialia,
dam facilitatem pro tua eapicitaie, ut sic quod.unioo- elcgit liomines moriales ct morituros; adhibiia lin-

tlo incipias crcderc facile operantem Dcum, et non gua morlali exbibuil sonns uinrtalcs, adliihita dispcu -

pularesic cum extendisscecelum, sicut tu teclum do salione morlalium adliibiiilinslrnmenia morlalia, et in

miis 'u;c ; sed quam lihi facile cst cxtendere nnani co libi faclum cst ccelum, ul in rc mortali cognosce-
pcllcm, tam facile illi fuisse extcndene tam magnum res Verbnin iininortalc, ei fieres tu qnoqne ejusdem
ccelum. Mira facilitas, ct lamcn adbuc Spiritus libi Verbi participaiione immnrtalis. Vixit '
Moyses, ct
tardo ' loquilur. Tibi, inquam , adbuc lardo loquitur mortuus cst : ail enim illi Deus, Ascende in montem,
Spiriins. Nam nec sic cxlciidil Deus ccelum, sicut et et morere (Deut. xxxn, 49). Mortuns est Jeremias, et
lu pellem. Si eniin sic cxtendii, ccce anle tc pcllis tot Prnpbeue mortui sunt ; ei mnrluorum ilicla, quia
vel rugosa, vel plicata ponilur ; dic ul eitendaltir, non enrum, sed per eos illius erant, qui extend'<i cat-
dicto liio cxtende pcllcni. Non possum, iuquis. Ergo ium sicut peltem, manent usque ad posieriiaiem no-
ct in exlendenda pellc mulium lcnge cs a facilitatc slrani. Ecce Aposlolus solutus tlc hac viia, qui dixit,

Dei. Ipse cnim dixit, el facia sunt (Psal. cxi.vni, 5). dissolvi el esse cum Christo, mulio magis esse opii-
Dixil, Fiul firmainenlwn inler aquam et aquam ; et sic mum (Pliitipp. i, 23), vivit nunc cum Christo, sicul
factum est (Cen. 1, C). Tamen propler facililalem si- illi PropheU: omncs vivunt cum Cbristo : sed per
giiilicanil.im, secundum scnsum tuum acceperis ali- qnid nobis dispensavil id quod lcgimus? Per id qnntl

qmd interim ad litteram. moriturum eral, peros, pcr iinguam, dentcs, manus.
8. Figurate autcm si aliquitl tecium retcgi volmnus, Omnia isia quibiis operatuscst Aposiolus lottim quod
cl puUare :id clausum, invenimiis exlcndisse Dcnm legimus, corporis oflicia sunl, scd jubentc anima cui
coelum sicut pcllem, ut iniclligamus ccelum sanctam jubebal Dcus : propterea cxicntuni esl coclnni sicul
Scripturam. llanc auciorilaiem primo pnsuit Deus in pellis. Nos sub ccelo, lanquam snb pelle diviuarum
Ecclesia sna ; inde ccepil exsequi cstera : posuit enim Scriplurarum legimus mndo, cuni lendilur. Etenim
coelum, ct extendil sicul pcllem, et non frusira sicul pnsiea caelum plicabilur ut iiber (Isni. xxxiv, 4). Nou
petlcni. Primo islam famam prxdicaniium extendit fruslra, fratres, bic ul pellis, ibi ut libcr; figur.ituin

sicut pellcm : pcllis mortalitaiem significal : proptcr- ibi quiddam nobis csi. Qund ad diviuam Scripluram
ea ct illi d iio lioinines prinii parentcs nostri, aiicio- attinel, extcnilitur senno mortuorum : ergo itlco ten-
rcs pcccaii generis bumani, Adain et Eva, cum in dilur sicut pcllis; et nmlto magis leiidilur, qui=i illi

paradiso, conleinpto Dei prsccepio, ad suggesiionein mortni sunt. Nam post mortcm plus innotuertint Prn-
siiasiouemque serpentis transgrcssi esscnt quod jus- phelx et Apostoli ; non erant tam noti cum vivcrenl
seiat Deus, facti mortales dimissi suiit de par.idiso; Prnphelas vivos sola Juda-a babuil, mortuns omiies
ut aulem significarelur ipsa morlalilas eori:m, induli gentes. Cmn cnim vivcrent, nondum crai cxienta
sunt lunicis pclliccis;de pellibus enim lunicas factasac- ptlis , nnndum crat exlenlnm coelum , ul logc-
ccpcruni (id.in) : pclles aulcm detrabi non solcnt, nisi rel orhem tcrrarum. Exiendit ergo cozluin sicut pel-
animaiibus mortuis : ergo pellium nomine niortaliias tem.
illa (igurata est. Quid ergu, bicsi divina Scriptura si- 9. [vers. 5 Qui protegit ' in aquis superiora ejus.
]

gnifiratur pi-llis nnmine, quomodo Dcus de pellc fecit Et boc legimus , et ad litleram bene intelligitur.
ctuliim, cl exlendil coelum sicul peltem? Quia per quos Qnaudo euini jussit ut lieret lirinamenlum inler aquas
nnbis Scriplura pravdicala est.moriales fuerunt. lllud ct aquas, factum est, ut sinl aqua; inferiores quai per-
quidem Vcibam Dei scmper ideni, semper incoininu- fuiidiint terras, cl sint aqux supcriores rcniota: ali
labilu atque indeficiens. Ecce , In principio eral Ver- aspcctibus,. tamen fidei conimeiid.iLc. Et aquae, in-
bum, el Verbwn erat apud Dcuin, et Deus erat Verbum. quit, quas super coelos sunt, laudenl nomen Domini
Numquid erat, et modo non est? El est, et senipcr quoniam ipse dixil, et facla sunt ; ipse mandavil, el crcala
crit. Si ergo est Verbiun Dei Deus apud Deuni, lege
sunt (Psal. cxi.vui, 4, 5). Ergo explicalus est sensus
si potes. Sed quid dicis? quia sursum est, et idco le-
ad liltcram ;
protegit enim in aquis superiora ejus. Quitl
gore nun potes? Ubique est Vcrbum Dei; perlendil
atl figurain? Quoniani iu fignra accepimus pellciu
a (ine usque ad linem fortiter, et attingil onmia pro-
Scripitiram sanctam, et aiictorilalem divini verbi dis-
pier sii.nn nitmdiliant (Sop. viu, 1 ; et vu, 24). In
pensatam nohis pcr moriales, quibus morluis cjus-
lio: inundo eral, el mundusper ipsum [uctus est (Joan.
extenditur; scciiiidiim boc,
tleni dispciisalionis faina
l, 1 , 10): el cum vcnil, hic crat. Venit eniin in carnc,
qtiomodu prougil in aquis snperiora ejus? Ctijus Sll-
nuiiqnani absens divinitate. Quare ergo legere non po- Et quid cceluiu? Sancta Scripiiua.
periora? Cueli.
leras? Quia in sapienda Dei non comjnovitmundus per
Qiisc sunl supcriora sauclaj Scripinr.e? quid invcni-
tapientium Deum, ibi conslilulus in sapienlia Dei
inus in Scripluris sanciis superius? Pauluin inierro-
nmnia euim ibi, et, ipsa subtracla, nulla snnl; ibi
ga : Supereminenliorein, inquil, viam vobis demonsiro
consiiiutus non potcras coguosccre pcr sapicntiam
(I Cor. xu, 31). Quam dicit supereniincntiorcni v!am?
Deuin : crgo iiecessarium erat quou sequilur, Placuil
1
roliorcs Mss., dixil.
* Plurcs Mss Uic cl iufra, larde. * bic Ara. Er. cl plerique Mss. M Lov., proliijts.
 S. AVJGISII.NI EPISCUI'1 I5U
ISI3
hnmlntim loquar el Angeloruin. cliari- qiiilatem, Quis aulcin operalur iniquitalein, niil qui
< Si lingnis
velul xramen- mm babuerll cbarilatanil Plenlludo enim Legiiclm-
lalcm anlcm non halieam, btful sum
hrnitonnns,iiuicymhaliim linnleni • (\C.or. xm, 1). Si ritns(Aom.xui,{0).Ergopreieoilino4ttUiiup<rioraejw .

rrgo nil.il supcreininenlius in Srriptura sanela invc- qnid dixii? lu omnibut Scrlpturia gupereminentiiilmam

quam eharitaa auperlora cocll quomodo vimn, luperemincntlssimum locum charilai oblinot;
niri poteat ,

in aquls protegtmlur, si lupertora Seripiune prai- n.inad cam aspirant nisi Loni, lianc noliiscum non coin-
Charitat, muuicautmati: possunlcoiumunicaicBaptisuiuin.pos-
eepta eharitaua lunll Andi miemadniodunj :

inqull, Bei diffusn Ml iii eoniifrui novis per Spiriium sunl comniunicarc celcra Sacramenla, possunl com-
dntus esl Hobit (Rom. v, 5). Jam
nomine municarc orationem, possunt communicare istos pa-
tnnctum, qui
aancti. cliarilatem nobiscuin
diffusioois Imellige n.pms in charilaie SpJrilua rielcs, ct islam conjunctioneni ;

Ita suni aqna), <lc quibwi dicilur qoadnm Seriptu-

in non communicant. Ipsc csl enim fons proprius bono-
r» •
Kl in ptnleis litis iliscurrant aquiv Imv nauw utie- ; rum, proprius saucloriim, de quo dicitur : iVt'»io ahe-
,„u iomimiiiicrt libi (Pror. v,lli.'M7). Alicui cnim nus commuiticet lili. Qui sunt alieni? Omncs qui au-
sive Jud;ci, sivc diunt, iVon nom' vot. Si cniinnon cognoscuntur, uti-
niuiies a via vcrilnlis, sivo Pagiini,

h.itreiici, ei raali quiqne christiani, habcre mulia dona quc alieni sunl, quilms dicitur, jVoii noui vos. Super-

cliariial. m nnn possunt. lloc ipsum

quarc cmincns ergo viacliaritatis lenel eosqui propric per-
pnssunl.
donia aliis fons, tinent ad regnura coelorum. Ergo prxccptum cliari-
donum ost? ul nnn loqnamur de
qHXMlmu habcni omncs homiues, quia facit soleni latis Buper coclos, super omnes libros : ei cnim sub-
dona omnis lingua sanctorum,
siium oriri super Imnos ci malos 45)
(hlattlt. v, r.l
: dunlur liliri, ei milit.il

malis couimimia, omnis motusdispensatornm Dei, ct animi el corporis.

Dci suni, cl non lanlnm bnnis cl
ciiam ct pecoribus. Ipsuni cssc, viverc, Snperemiiieiis est crgo via, el mcrito protcgit in aquis
a«| licstiis

videre, sentirc, andirc, et ecieiis fungi

sensuummu- superiora coeli ; quia niliil invenis cmincntius cliarilale

neriuus, d.ma l)ei sunl : scd vidcle cum qualil.uis cl in divinis Libris.

qonm communia, et eum cis qnos nolis imi-

miillis 10. Scd a.lliuc cvidcntius audi quid aqua sit._ Dixi-
laii. Ipsum ingenium aculum liabent ct pessimi lio- nins cnim quod charitas Dei diffusa sit in cordibus
inincs, solertem artinm induslriam habent ct mrpis- sanctum qni datus cst nobis
nostris per Spiritum ,
:

simi sccmci, divitias lialic.nl cl iaironcs, conjugia, ln platcis discurrnnl nqutv luw. Et ait
diximns cliani ,

mulli inali habcnt. Pulcbra dona Dei

omnia,
lilios, milii aliquis, Non ibi cxprcssc diclum cst, uinun
neino neg.ii; s.-d vide cum communia. Respice
qtiihus inlelligeru delieam quid si alius aliud
charilatem :

a.l muuera ipsins Ecclesta. Uonus Saeramenlorum aliquid inielligal? Tantnm memenio quod ait Aposto-
in Eucliarisiia, in cxlcris sanctis Sa- Unde?
lus, Charitus Deidiffusa esi in cordibus
in Baplismo, nosiris.

iTamcntis, quale iiis est? Hoc mnnus adeplus cst Per Spiriittm sanclum, qni datus esl nobis. Audi jam
Simon oiagus {Arl. vni, 15). Prophclfaquale numus Si quis
<t Dominum magistrum Aposlolorum :
tiiit,

cst? Proplieiavii et Saiil inaliis rex, cl lui.c proplic- Qui er/ditin me, flumina
veniat, et bibai. Dicat adliuc :

tavit, ciiin David sancium pcrscqucrelur. Inlendile :

aquce i>it»r ftuent de venlre ejus. Quid esl hoc'? Exponat
imii dixi, cixn persccutus fuissct. Fortassis enira cum Hoc auiemdicebal, inqnit, idcSpiritu
Evangelista : i >

perscculus pffiiiiienliain gcssil, et dignus fuit spirilu

erant credenlcs in cum. Spiritus cniin
quein acc.cpttiri

prophctiindi. Non persecutus, ncque persecuturus, quia Jesus nondum cratglorilS-

noiidiim crat ilalus ,

scl perscquons prnphclavil. Misit ad eomprehemleii- catus. > l>go , fralres, si propteroa Spiritus nondum
dum David mini.-ims suos : David vcroeo tcmpore in-
erat datus, quia Jcsus nondnm erai gwriSettu
tcr prophctas cr.it, ubi cral et sanclus Samuel ; im- eo et ascendentc in caMos, inissns csl
glorlGcatO
pleli sutit spiiim prophelkn qui missi sunt,
ct pro-
Spirilus sanclus (Joan. vti, 37-59), et cbarilate im-
phetaverunt. Sed rortc bono illi aiimo vcneranl, vcl pleti sunt Apostoli , diffusa in cordibus eoruin per
nh necessiialcm offlcii sui, vcl non Eac.uri quod jus- Spiriliim sanclum, qui dalus est cis; quia supcrioia

lum est. Misit ct alios lioc ct in cis factum esl; ct

:
cccli aquis protegunlur. Et benc, quia Doininus in
eorum lioc iumlo aiiimimi liilcrpretcmur. Cum illi ccelos ascendil, Ut lOperior csscl coelis,
ctinde initic-
inr.larcni, venit ipse furcns, anlielans ca-dem. lan- rel chariiaiem. Non cnim sic Dcus proiegit ,
ut ipi.isi

giiincm siticns innocenlls sancti, cui cliam ingratus

suslenteturab co quem protegil snblevai .picm pro-

cral; ct ipie implelus est spirltu prophetandi, cl pro- tegit, iinn oiicral. lia crgo cojIiiiu aquis protcgit, ut
phelavil (I Reg. six, 1S--2'.V Non ergo se jactenl qui nia-is illud divmo Spiriui suuievelur. Q.iod sul.lov.u.
foitc sinc charilale habuerint imc munua Dcisanclum, ittadMap»
sursomeat; quod roblovalur, lalraeal :

licul lanctum hiiplisnium; scd vidoanl qualcm ralio- dit, hoc pendet, Si ergo lllud luspeadlt, hoc paaulet;
ii. in hahilnri sunl cnm Deo, qui lanclii non sancie audi qula iioecudum Seriplurorum et ehariute pon-
iniiniiir. Ex hi* erunl qul dicluri iitnl : /» nomiM l«o
dci. D.io sunl ncinpc illa notissiiui pnaeeBM dMe-
Non dleelnr.Mentimlni icd dico- Lex pcndctct
prop/iedvimni. illis ;
etionia : i In httduohm prateptli lota

mr, JVou nori vot; recedlte a me, iwl optrammi irtqul-

Qul protegH la ae-uk
Prophot» (Itatt*. xxn. 40).
Uitem (Mntih. vii, 11. *S). Qula si habeam miitmmih
lupcrlura cjus. »

plieliam, clntiil.ili m nnlnn iwii Ititbcnm, nihit .siim (I

nitbes f.sccntum ejns Accipilur ct !u>c
1 . Qni pouil
Cer xiii, 3). Propbctavit ct SaQl, icd operobatui Inl-
 !3 45 ENAMUTIO I.N 1'SALULM CIII. 1516

|n'iic :mI lillcr.im. Doniinus \iaibllitcr asccndit in cee- F.ga sttm ritis, vos cslis sarmenln ; Patcr mcus ayricola

Iiiiii. Qnoinodo pobiUB snnt nubcs asccnsus cueli ! (Joan. xv, |, 5)? libi vox Aposloli : Quis plmitat

Ilcec cum dixissel , nubes suscrpit eum (Act. s, 9). vincam, et de fntcu ejus non penipil (lCor. n, 7)?
llabes iicni de resurreclione noslra prxdicmm : < Et Vinea ergo cs, o Ecclcsia, «t liabes agricolam Deum.
mortiii i, inquii, > iu Clirisio, rcsurgent primi ; Neino agricola Iiomr» compluit vineani suain. Fralres
ileimle elnosqui vivimus, simul cum illis rapiemur ergo dileclissimi, visccra Ecclesiae, pignora Ecctesix*,
in iwbibiis nbviam Chrislo in aera, alquc ila semper filii matris cceleslis, audite, cum lempuscsl. Minaius
cum Dominu eriinus i (\Thc$s. iv, 15, IC). Ilabesnubes cst Deiis illi vineie atrocissima commiiiaiiouc : Itmt-
asccnsiiin cusli : osteudain nt nulics ascensum coeli dabo nubibus meis, inqnit, ne ptuanl super cam. Et
Iiujus, id esi divinarum Scriplnrarum. Quid cst hoc, fjctiim esl : vencrunt Apostoliad Judaeos, respticriint
fralrcs '.'
Ulinam mc Dominus Deus mcus iuter illas eos; ct dixcruiit illis. Ad vos mitfi eramns , siii qniil

qualcscumque nubes nuinerarc dignetur ; viderit quain repulislis verbuin Dei, imus ud Uenles (Acl. xm, 40).
nebulosa nubcs sim : omnes lanicn prxdieatores vcr- Yidclis quomodo in codcm SpirMu Dci, illo juhcnic
Vi vcritatis nnbes accipile. Quicumque ergo inflrmi intrinsecus qui babilat iu cordibus suorum , iiiiinda-

noii possunl asccndere in lioc rcclum, id est ad in- tiun sit nubibus Dei ne coiuplucreui vincam, quaa
tcllcctum Scripturarum, per nubes ascendanl. Forie cuni exspectarctur ut faccrcl uvam, fccit spinas. Idco
cnim et modo fit vobis ' ; si ali(piid agimu« , si labor et nubes fccil asceiisuin ejus, ct coelum ictcudit sic-
sudorque noster non cst iufriictuosus, asccnditis in ut pdlcin. Non est quod qucrainini : auctoriias

(cclum Scripturarum divinarum, boc esl in intclle- Scripturariim exteula csl supcr orbcin lcrraruiu
rlum eariim pcr pr.cdicatioiiemnostrain. Quam allurn nubcs non dcsunt ,
prxdicatur verbum vcritatis ,

eral cocluin in psalmo isto Nemo enim vestriiin vi- ! exponuuiiiroiiiiiia qna: obscnra sunt, ut corda restra

dcbat quid csset in ligura : Exlendil ccclum sicut per nubes asccndaiit. Videte quomodo credalis, vidcle
jtctlem, qui proleyit in ntjuit superiora cjus. Hoc ipsuni quid SUScipiatis : post praidicalorcm vcniet judet,
quod dictum est, Qui ponit nubes ascensum ejus; posl dispensaioreni venicl exacior. Qui ponit mibcs
eccc jam inlellcctuni esl, qiianlum Domimis donavii, asccnsum ejus.

pr.rdicaniihus nobis; non enim nubcs de suo munerc 12. Qui ambulal super pcnnas vcnlorum. Ilnc jam
pliiunl. Vos inlclligendo ascenditc, in inicllectu ipso pcriculosum est accipere ad litteram. Aui quns suiit

frucliflcate ; ne sitis qualis ilb vinea, de qua diciiur pcnux vemoruni? aul vero ' qiiomodo in pictura,

apud proplietam Mandubo nubibus meis nc plnant

:
facluri nobis siunus vcntos volunies, ct alas habcn-
super eam. Accusabatur cniiu quxdani vinea, qnod ics.? Venius non esl, fralres, nisi quem seiilimus,
pro uva spinas dedcrat , hon reddiderat dignam gra- inotus quidam ct quasi fluctus aeris, impcllens quod
»iam dulci pluvix. Qui enim bona audit, ct mala potest pro viribus. Quai penn;c veutorum sunl? Sed
jperaltir, dulci pluvia compluilur, et spinas gencrat. et qux al.c Dei ? l.t lamcn dicluin cst : Sub umbra
Non est ut suspicemur, fratrcs, de aliijua tcrrcna et alarum luarum sperabuut (Psal. xx\v, 8). Conemur
ista visibili vinra Dominum locutum. Namque ibi ne crgoct bocaccipere ad lilteram, veluti proprie factmn
sub obscuritate sermonis lateret excusalio iniquiiatis, in creatura ista. Velocitatem vcrbi foriasse commcn-
ipsc Dominus pcr ipsurn proplietam exposuit cui vincaj dat Scriptura ; dc qua velocitate janipridciu in abo
loquerelur, et de qua vinea ista diceret : Viii«i , iu- psalmo lociili sumus, ulii scri|itum est : Usque in
quit, Domini Sabaollt, domus Israel esl.Quid vaganlur, velocilalcm curril verbuin cjtis (Psul. cxivn, 15). Quia
o iniqui, cnrda vestra permontes ct cojles vinitorum ? niliil venlis velocius noriim lioinines. Quomodo illa

Novi, inquit, de qua vincaloquar, novi ubi quxrebani facililas commendabalur in pclle; uiliil cniin faci-
uvam.et inveni spinas ; sine cansa aliud ati|ue aliud lius ab bomine quam pellis extcudiiur : sic el liic

suspicamini et opiuamini , nolentes intelligcrc ul insinuans Deuiu vel Verbuin ' ejusubique prjesenlciu,
benc agalis. Nam et boc scriptum cst : Noluit intelli- vclocitale motus nibil dcserere, quia tu non novcras
gereulben* ayeret (P$al. xxxv, 4). Tollilc omnes aliquid venlo vclocius, Ambutat, inquit , supcr pennat
siispicioncs veslras de medio : Vinea Domini Sabaoth, ventorum, id est, velocilas cjus supcrat vclociiatcm
domus Israel est ; el homo Juda, novellum dilecium veniorum : ut per pennas venloruni inielligas veloci-
(Isai.v, 1-7). Dilcctum, cum plantatum est; damna- tatem venlorum, et verbum Dei inlclligas vclocius
tuui, cum spinas creavit. Ergo, fratrcs, forle vinca oninibus venlis. Et sic in prima facie considera-
fuit doiniis Israel, cl nos non sumus vinea? Cum lionis : pulscmus ad aliquid inlerius, et ligurute
timore audiamus qnod Judxis dictum videmus. Vidc- aliquid nobis indicenl istx lilterx.
te qiicinadmodiun Apostolus lcrrcat ramos inscrtos 13. Venlos quidem inlclligimus iu ligura non ab
dc raniis fractis, ct in ramis fractis commendct li- surde animas : uou quia venlus est anima , scd quiu
mendain sevcritatem, in ramis insenis comniendet invisibilisest venlus, quainvis rcs corporca, corpora
ainaudam bonitatem (Rom. xi, 20-2-2). Noli cssc infru- impellens, lamen quia liuinani oculi aciem fogil ; cst
i tuosus in boniiatc, ne stcrilis scntias scvcriiatcm.
Scd non sum vitis, dicis mibi. Ubi cst Doiniui vox :
1
Mss., rere.
Sic Mss. Eild.yero : Quia niliil venlis telocius. vostif omiict
•

1
sic plerique Mss., u Am. et Kr., satis sil vobh, l.ov., quanliim ilta fuciiuux, etc.
tatis [n vobis.
5
sic Mss. ai rUd., Deum per veibum.
1547 S AIU.IJS.TIN1 EPISCOPI «5«
auiem anima invisibilis ,
prnpterea benc iutclligimiis ctinncm Oei. qwi itintdllcctx, etiam cuni visco essent
auimas veutoa, Inile esi qund et Ueus IniufDaiU ili- hnplicnlmf Hajor ergo in nos dileciio Itei, qiiaiu
cilur spirilum vilx fnrinalo limnini ; el fttctus Ut homo nostra iu illum. Nosira dilectio pennro noura suut
iil aninnim riitnfem (f.Vn. II, 7). ErgO vrnli, BllilllOD sed il'e timbtittit el super prnnat ventoritm.
iu allcgoria nnn absiirde aciipiimlur. Viilele aiilcni nc 14. .lam dicebat quibusdmn Ajwwinlus : < Flecio
puieiis noininaia alleg nh, pantnmimi alii|uid mc di- grnua mea pro vobis :nl Paircm , ui dei vobii wcvn-
lisso. Nam qiiatl.nn veilia, ipinuiain verlia snnt.el ex iliim iiiicriiireiii liuuiincni hnbiiare Chrinium inrli

ln gua procedwil, conmiuuia noUa sunt eliain cum deiu in cordililll vnitril , ul in eharilale railicili it

i'1'liiis ludicris, et inin honeslis : tainen lociim suum fuuilaii. > Janidal ilhs (harilalcm '.jairl dal ilhs alai

liahent verha iiia •> Kccleiia, et loenm luum inseena. ct peunas. Vl possilis , impiit , compreheudere tfutt

Nnil eniiti eg» dixi i|W>d Apnslolus Dflll dixil, cum de sil luliludo, taiigitudo, uliituilo el profumlum. Forlassis
Ahr.dia- Jicerel Qwe inquit, in criieciu Doiiiini signiflcal. Erat eiiim lalitudn in qua
duobus liliis : tttnt, ,

ultegaria [Qalttt. IV, 31). Allegnria ilicilur, eum aliipiid porrecia; siint manus; longiludo a terra surgens, in
slittd videtur souarc iu verliis , claliud in intelleclil qua erat cor|ius inflxum ; altiludo , ab illo dcvexo II-

significarc. Qiinmodo dicitur aginis ( lnislus (/0011. 1, gno sursum quod cmincl ; profiindum, ubi flxa erat

29) : 1 n|ii.d pccus* Lco Clirislus (Xpac. v, 5) : crux , el ihi oiunis spcs vii.c nosirx. Latitudo cnim

inimqniil bestia? Pelra Chrisllis (I Cor. x, 4) : niiin- esl in honis operibus , Inngitmlo in pcrscvcrando
quiddiirilia? Muns Chrislus (l)an. 11. 5*>) : iiumqtiid USque in liiicm, altiludo proplerSursumcor, utoinnia
tmiior lerra- ? Kl sic iiiulla aliud videiilnr snnaro, bnna npcra noslra , in quibus perscvcramiis usquc in

nliud signilicare: et vncalnr allcgoria. Nam qui putat fincm, babenies latitudinem qua ' benc operamur, cl
lne de iliealro dixiasc allcgoriam, putel cl Dniuinum loiigilildinein qua persevciamus usipie in Knem , 11011

de ainpliiilicairo diaiste parabjDlam. Vidflis qnid fa- faeiauius nisi spe crelcsiium prxmiornm. Ipsa est

uatoivilas(a)iil>iabundnntspeciacula:iiiagroseciiriiis cniin alliludo, noii hic quterere mercedem, S"d snr-

loqnerer; qnid s.it eniin allrgoria, non ilii fnrt« didi- siiiii ; ne dicalnr nobis : Amen dico vobis ,
perceperttut

rissenl Immincs , nisi in Scripliiris Dei. F.rgo quod invrcedem suam (Malih. vi , i). Profimdiiin aiileni

dieinnis allegoriani ligiirain ci>se , sacraincnliim ligu- qnod dixi, nbi lixa cr.il pars crucis, et non videbaliir;

ralnm allegoiia csl. Et ipiid hic accipinins ,

Ascendit indc siirgelianl qux videbautiir. Quid csl qnod necui-
tuper pennas ventorum? Dlximus, bene accipi figurale Iiiiii csl, el nnn piihliciim in Ecclesia ? Sacramciituni

ventos animas. Peima: venloriim ,

penna; auini irain liaplismi, saciaiiiciiliim Eucharistix. Opcra enim 110-

i|ii:e suiit, uisi a quibiis stirsum aliolliiiiliir ? Pennx sira bona vidcul ci Pagani , Sacramenta vero ocrnl-
rrgo aiiimarum viriules, liona opera, rccle facta. In laniiir illis : sed ab his qu.-K non vident , surgunt ill.i

ilualitis nlis habcnt omnes penuas; omuia cnim pras- qu;c vident * ; sicut a profundo cruois qund in lerrr.

eepia in duobus prxccptis sunt. Quisquis dilcxerit figilur , surgit toia crux qn.e apparet el cemiiur. Et

Petim et proxitnum, aniniam lialiel pennatam, liberis quid posica? Ciim hoc dixissct Apostolus, adjerit

alis, sanclo amorc volanlem ad Doiuinum. Quicum- Srirc eliam supereminentem stientiam charilalis Chrini

qiie iuiplicaiiir amnre carnali, viscum liabet in pen- (Ephes. 111, 14-19); cum jam dictum fulsset. In ehn-

nis. Nam si aniina non babct alas el pcnnas, undc illu rilaie radicali el fuudaii. Ainalis eitim Christuin , et

ge mens in irihulalionibus dicit : 1 Quis dabit iuihi ideo in cruce oper.unini. Scd numquid amatis qnan-
pennas, sicui cuhuntae ? » Et sequitur : 1 Ei volabo ,
lum vns ille aniavil ? Amando aulcm qnanhitnciimque
et rcqiiiescam (Psai. liv, 7). Iteni alio loco : « Qun amaiis, volatis ad ipsnm , ut coguoscaiis quemadmn-
ilio a spiritu tuo, et quu a farie tua fugiam ? Si asi cn- duin ipsc vns ainavcrit ; hoc est , ut sciatis snpercmi-
deroill coelum, lu ibi es ; si dcsccndero ad inferniiiu, nenliaui charitatis Chrisli. Ainntis enim vos tpiantiim

ades ; si accepcro pennas meas sicul culumba, et vo- pnleslis, et vnlalis quanliim pniesiis : sed illc amhulnt
lado iu extrcma narii. iTanquam diccret : Sicpossum et super pennas veiiionim. Qui ambulul tuper pennat

fugcre a facie irx kiap, si acccpcro peniias ul colum- venlorun'..

lia, et viilavcro in exircina maris. In exlrema mai is 15. [vrri. 4.] Qui facil angelos suos spiritut, et miui-

vol.irc, csl spem jam prxlcndcrc iu lincm NRCuli, slros snos ignem [tugrunlem. Et lioc, ipi nnvis non vi-

qiiomodo ille qni ail : lloc labor est unte me, donec deamus appariliunem Angelonini; ahsenndila csi euiin
ititroeain in laucluariam Dei, el inlelligaiu in uoristima ab oculis noslris, elcsl in quadam repuhlica inagiia

{Psat. lxxii, 10, 17). Et qunniodo venit io exircma iinpcr.iloris l>ei , laiiicn csse Angclfll n.ninms e\ (ide,

maris, eliam accepiis pennis? Efriiim UUe, inquit, et miiliis apparuisiQ itripluni legimus, el lencuuis,

mitnus lua deducet me , et perducel me dextera lita ncc indc dubilare fas noliis cst. S|iiritus autem Ae
{Psul. cxxvvin, 7-10). Nam el cum pcnnis meis ca- geli stint ; ct ciini spiriius siinl, noii snnt angeli c«m
;

sura suui, llili lu deducas. Ergo alas liabcul bMias ct iiiiltnntur , flllllt angeli. Angelus enim olllcii nmnen
liberas, et nulkiviicoobligalii,animas bene opcrantes esi , non n niii.r. Quxris nnmen li"jn< nniura . si in-

pr:ccepta Dci, habenles charitaicm dc conscienlia tus esi, quxris olTicium, angclus est : ex n> qn.nl eai,

pura et (iile non ficia (ITim. 1, 5). Sed quanlumvis 1

HiC iu K1I1I. aikliuir, Miu qind ,' .1 Mss. alK-sL
• allnuol Uis. hocet proxiino Vk
quid ad illam dilc-
.

slnl pr.vdiix virtuiibus elianlaiis,

• sic U: < vi 1 i.i , siit ub his qiut wlenl, turgunt oJ 1,11

(u) Carthage. OI4IIUN Wliltl.

 !3i» ENARRATIO IN PSALMUM Clll.
, 350
s|tiritiis esl ; cx eo quod agit , angelus est. Vide illml lebit qmr- possumus viilcanms. cx
: his qu.T videmus,
in bninine. Nnmen naiuru! hnmo , oflicii miles : no- illtiin laiidcmiis et ainciims: Convertamus nns ad
incn nalurx vir, oflicli pr.ico; lioniocnim lilpraco, qu.rrendum aliquid hic in (igura posilum. Fundnvii
id cat, qui liomo er.1t f:l pr:rco; non qm crat prxr.0 teiram, intelligo Ecclcsi
Domini cst terra et plcni-
lit homo. Sic ergo qui erant jain spiritus condili a tn,loejus(Ps„l. xmii,
1) ; j„t,.|ligo Ec.le.siam lcrrain.
creaiQre Dcn , facil eos angelos, miilctido eos nun- Ipsa est tcrra siiicns i,,s:t
esi .p.a.
, tlicii in Psabnis ;
ii;irc quod jusscrii ; ei ignem Qagrantein facit mini- mia enim dicit cx onmibiis : Aninm mea ticnt tcrra
siros suos. Lcgimnsappariiisse igncm in rulio (Exod. siiicaqua tibi (l>sal. cxl.i , 0). Q„id c-st, sine aquaS
iii, 2), ligimus eiiatn niissiim igncni tlesiqicr, ct im- Slliens. Sic silitanima luea atl lc, lauqtiam lerra siuo
plcssc quod praTepliim esi. Minislravil ergo, ciim im- aipia nisi enim siiiai, non
:
r.-cic irrigabitur. Anim.u
pleret : riiin esset, iu nalnra sua er:ii; cuni cgit qnml ebnae pltivia diluvium cst; sitiat oporict : Beati eiiim
jiissuni est, iiiiitisicritiiu implevit. Sic sccundiun lit- (/i(i esuriunt et siliuiil justiiiam (Mattlt. v, C) : eidical,
lcram in crcalura. Attlma mea tuuquam lerra sine aqua
libi ; quja dicii
16. Quid cst aulcm iu Lcelesia figiuate? Quomnil.i anima mea in Uenm vivum (Psul.
alibi, Silivil
xli 5).
accipimus ,
Qni faeit migelos siios spiritut, ci minislrot Terraiu ergo intclligo Ecclesiam.
Q„a> esi linnilas
suos ignem flaijrantem? Spirilus spiiilunles dicit. Bene rjussuperquain fundaia esi, ni-j rundanienHiin
ejus
ficit angelos suos spiriitialcs, i<l cst nuuiios vcrlii sni, an incongn.e intelliginiiis Grmitaieiii supcr qiiam fun-
Spiiiluulit enim omnia judicul ; ipse nutem a neiiiiiie data cst terra, fiiiiilainuiiium uiii consiituta est Ecclc-
dijudicatur (I Cur. ii, 15). Vide spiiilualom facium sia? Quod est illud fundainentiini? Fmdumeutum ,
aiigeium Dei. Non potui, inqtiil , vobis logni qunti spi- inquit, nemo potest poncre pnclerquam qnvd posilum
riluatibus , tcd quasi carnalibut (Id. tli , 1). I>c spiri- est.qiwd csl Christus Jctut (I Cor. m, M). |),j vr „„
luali quadatn alTeciione ' missus est ad carnales, (an- flrmali siiinus. Meriln q.,ia ibi
(irmati, non incliuabi-
quani angclus dccoeln ad lerram. Quniuoiln dicil, •:
niur iu sa:c„l„m s.rti.Ii ; nibil enitn (irmi.is isln f,,,,.
ministrot suos ignem flagrantcm , nisi qitomodo dicit, dam «n». Ii'fir s tu cras, scd firiuiim ru ,„[ n „ lnl „
Spirilu fcrvenlcs (Rom. xu , i I) ? Sic eniin fcrvcns le porlat. I ii le firmiis esse nnii pnleras ; fiimiis eiis
spirite, ignis ardens cst omnis minislcr Dei. Nnnne semprr ab
illo firmo f„„,lainr„io
si
,
imi. reccdas.
ardebat Siephanus? Q:io igne ardebat? et quis illc Non iitclinabilurin sojculum .iceeuli.
Ipsa esl pr.cdtsii.
ignis cral, qnaiido lapidabalur , el pro cis a quilius naia columiia et lirmainentiiin
vuritatis (I Tnn. m, 15).
lapidabatur rogabal (Aet, vn ,
5!l) ? Cum a.idis , Iguis
18. [uers. C-17.J Abyssin
« sicut vesiiiiieniiun an.i-
esi ministcr Dei ; incensurum illum putas ? Inccmi.it ctus ipsius sttper
: monles slaluiiu aqnx-. Ab inrrep.t-
licei, sed lcnuin luuni; id est, rarnalia nmnia deside- lioi.e tua /ngient, a vocc loiiitins tui forniidabiiiu.
cia (ua urat minister Dei ,
prordicans verbum Dei. Ascenduni moiiles, ei descendnnl campi , in locmn
Autli illum : Sic nos existimet liomo i/,<«si minislrot .,ucm f.mdasti
,
.j s . Terminum posnisti, qt.e... „„„
Christi, et dispensalores mustcriorum Dei (I Cor. iv, 1). Iransgredienlur, ncqnc reverlentur legure
lerram. Qni
Quomodti atilcm artleb.it , cum dicercl : 0» uottrum emiltis fontes in co„v:.llil,ns; intcr
nicdiiini inuiitiiiin
pntYl ad vot , o Corintliii ; cor noslrum dilalalnm est (il periiansibuiii aquaj. PoLibunlomnesbcstin!
agii, s »s-
Cor. vi, i I) ? Ardrliai et ll:igr::l)at cliaritate, el ibal iu cipiem otiagri in sitim suain. Super illns
volaiilia
eos , ui ii.cendi-ret. Huuc ignem sc missurum Domi- ctelihihabitabunt, de mcdio petrariun dabuul
vorcni
ntts in tcrram dicebal , cuni ait : Ignem veui miitere suam. Rigans montes de superioribns suis
: de fniciu
iii lirram (Luc. xn , 49). Quomodo gladium (Mullli. operum luorum saliabilur lerra. Produccns fem.m
x, 34) , sic igtiem. Cladius dividit afTeclum carnalcm, junieiilis, et herbain servituti liominum. Ut edticat
ignis absumit. Totuui iu vcrlio Dci uiielligc, totiim in panem de lerra ; el vinum Ixtilicat cor huininis. L't
spiritu Dei cognoscc. Incipc fcrverc charitale per exhilaret faciem in oleo ; ct panis cnr hominis con-
verbtim qtiod audis , ct vidc quid in le fecerit ignis (irmat. Satiabmitur J
ligna campi, et cedri Libani qnas
uiinisler Dei. Qui jacii ungelos suus tpiritui , et mini- plantavit. Illic passeres nidificabunl ; fnlie* donms
tlrot suosignem flugraniem. dux cst eoium.
Animadvcnitis extenium ca<!„ni
i

17. [vert. £.] Fundavil terram super firmitatem ejut; vultis intelleclu asceudere, et ego viden. Qt.am
tamcii
non inclinubilur in toeculum swcuti. Dc lerr.i isla lioc altum sit puto quod mecuni considerel
Cbariias vesira.
accpcre , nesc.o uiium babeat iillum exitum , iitrum Nam ideo multos vetsits volui proiiui.liarc, ut v.dea-
rectc dicalur, JVou JHcIina6ilur in ttvculum swculi ; de tis quam alie sint posiu. sacranicnta Dei nc fastidia- ;

q>a diclumest, Ccelumelterrutransibunt(ld. xxiv, 35). mus tiblata, nc prompta vilescii.it, ut scmpcr quavsiia
Laioratur liic , si nd liiteraui qu.iras acciperc. Nam elsi cum difficultate ci.m majori jucunditatc iuve- ,

'mitd ait, Fundavil terram super /irmitatcm ejus, for- niaiiinr. Intcr cxtera lamen, fratres,
qux possunt ac-
tas:e quaidaiii esl firmitas occulla uobis , qu:c conti- cipi ad liucram; numquid et hoc quod diclum cst,
nct .erram, ct iioc dixil, Funduvii. Supcr qnid? Supcr
liruiiialciti ipsius terrje, quani ei supposuit, ut couti- 1
A.n. Er. ct plttres Mss., ulcdiicas.
* F.dd , etviniim Imijicet cor luiminis : p.iuloque post, el
nereuir, quae laiet fone nculos luns. Sini ista occulia
panis cor hominis confirmel. s\ melioris uotaj mss. Iiabein,
in creainra, non dc olisciirit.ite cicaiuroc Crcalor la- tivtiftcat, confirmat, juxla Crxvum I.XX qucin l.etn aisinua» :

esse observat ^obilins.

1
Aliquol Mss., effectinne. ' Itic ii. tdd. addilur, omuia : q.iod
abesta Mss.
1*i1 S Al CDSTIM EPISCOPI 13.";«

lltk piuura nldlfcabtinl; fulkm domus duxetl terumt ticul et noi iimtitiiUHi debtioribm notirii ^"Juiih. vi ,

Numquid d us hlka dui eti passerum ! aul ilunim 12) Noii erisorans, nisi istain (n) dicas tsiallam ditas,

hilicai dui esl cedrorumY Ei l»<>c enim ibi est. Iice- ii, in lo cxamlit ille ; quia non ipsam libi dicttvil Ju-
dii Libani nuN plnittuvil : illic pasteret tiidificubuiil rlsporilus quem misit. Neccsso cst ergo m ct quando
domus dux esl eorum. El quidcm latina locu- veiiia iiuslr.i diciilllis in oialione, secuiidum ipsam
fulirm
linnc . «orniii cedroriini , non possiuniis intelligere dicamm ; et quando ipsa verba dioinms, bcnc in-

< nlri ruiiu feuiinini g. noris sunt. Fulicrc itaquc do- lclliganius quod diriums, quia manifcsttin iilam csse
dux passerum" Iloc enim in ista DeiiS voliiit. Si crgo niiii oravcritis, spem non habe-
iuiis quomodo est

ereatura quas oeulis nostris »djaeel, intelligi millo liitis : si aliter quaui Magisler ducuit nraverilis, non
,

pacto poiest. Fulicas euim aves cssc niarinas »e! sia-

exaudiemini ; aui si in oralioue incnlili fuerilis, imu

gnansea novimus. Donius fulieaj sii nidus hiliea) : linpeirabida. Ergn, el orandum, ct verum dieendum

nuomodo ergn domus fulica: ilux passcrum? Quare esi, ct sic nraudum cst, <|uomodo ille docuil. Volis

visibilibus quasi absurda miseet nolis, quolidie diclUIUS CS : Dimille nobis debila uo-
.|ii.iti:mi iu rebua
quod non po-sumus ac- ttra, sicut el uos dimiitimns debiloribut uviliis. Vis
Spiriius sancius, nisi ui cx co
quj> securus dicere? Fac quod ilic s.
ripvre ad liltcram, cogat ims isia spiriiualiier
rere ? sriiMo ii.

19. Ergo si ad colum iiitclleciu, ut dixi, ad cx-

I. Seio quia dcbilores nos lenelis, nnn iHTossilalc,
lciitam pcllom vultis aseemlere, el nubcs fecil
ascen-
sed quod esi velicmcnlius, cliarittie. Debemus autcm
nubes isia qos voliis loquilur, invalida
Btunem ejus; hoc piimo Domino Dco nostro, qui babilaiis el iu
osi bodie :nl omnia isia oxpunenda. Date vcniam, ct-i
vobis cxigit isla <ie nobis : deillde doinno '
el patri
11,111 vcstr.i > , nieas cerie inDrmilall. Aviditatem quidem
pnr.senii ei jubeuli ei oranli prn tne; deinde veslra
vestrain Uuttm semper parati sitis audire
vnfco, ut :

vioieniia; qua exlorquetis eiiam inlirmis viriims no-

sed dux res suut, qnarum ratio non contemnenda est.
Slris. Tamen, qiianlimi Domimis dmiat, qui el ipsas
Nam el mfirmilas corporis noslri consideranda esl, el
vires vobis oranlibus donare digm-tur, quoiiiam p;almi
i|isarimi renim qu* exponuntUT memoria. lnicrim Imjus primas parles die jam nuper prxcedcnte Ira-
qu;c audislis cogitalc. Quid dixi? Qiwe manducastis ciavimus ; etiain sequcntia suscipienda snnt, el illo
iiiiniiiale. Sic enim eritis miinda aniinalia, et apta
aiJjuvanie, in cnjus noinino roepimus, lerminanda
t-pulis Dei. Fructum aiitemvesiruin in operihus veslris sunt. Corameodaveramus autcni Charitati vestrx,
advertiie. Valde cuim male digeril isqui
beneaudil,
qui adfuistis, toliiin isium psalmum liguratis myste-
quia Dominus Dcus nosicr m>n
ct iioii bcue operatur :
riis essc conlexliun. Uiule quod difficilius qiKeritur,
ileest pascere. Notum esl omnibus quia do panc quem .solet duicius inveuiri. Nec putetis ista vobis obscuri-
accepirous, et qucm erogamns, reddituri sumus ra- tate sublracla, scd difiicultate condila ; ad boc, quod
tionein. Optime novil Cbaritas vestra ; non enim laccl
s.epe jani diximus, ut <letur pelentibus, invenialur a
Pagina divina, aut adiilatur nos Deus. Dc
l isto
noliis quxrenlibus, intrelura puisanlibns(Jfatio, vu 7 , ei 8).
qiiam liberi simus ad vos, polestis advcrlere cl :
loco S*'il opus est nobis aliquanto majorc ct sileutio vc-
in hoc
si Ibrteego ininus liber sum, vel omnesqui stro, el p.itientia veslra, ul pauca <|u;u dicluri sumus,
liberisumus, cerle ipsc
l.icovobis loquuntur, si miuus non piT Slrepituni tcmpus amplius occupeol. Pauca
sermo Dei ueminem limel. Nos autem sive timeamus,
cniin nos diccre temporis cogtl angusiia, quod novit
sive simus, cum cogimur aimuniiare, qui nemi-
liltcri ct Cliarilas veslra dcbere nos cxsequiis lidelis corpo-
nem limet : boc vebis non Immincs, sed Deus pras- ris snleinne obsequiiim. Ecce j.un qu.e dict.i suut re-
stilil, ut ct per lumidos libcrum audiatis. Excnsalio- petere , et rursus cxponere non cogamur : si defuc-
iiem in judicio Dci Bon habel.ilis, nisi vos in bonis iiini aliqili, qui non audieiuut, non decssenl ;
pmdest
ttnquara
nprribus cxcrcuerilis, et eorum qiueaudislis nutem illis forlasse, quod non audiuut uiodo' ipiod
uliivia-fnictiimcongruiimdedeiilis. Frucfis congruus al ,j, eiun i ul ct ipsi diseaiH adessc.
qU i adfttcrunt,
rructns congruus sincci a dilcclio, uon so-
npera bona ; j „ aimis cr , curs M ,. j

luM sed et iiihmci. buppliiem niillum spcrua<!,

fralris, 2. [eeri. I, 2.] llenedic, aniina mea. Dominum.
et cui dare non poles quo<l pctierit.non eum spcrnas si :
Oilliiiuni noslriiin auima dical, uua facla in C.lirislo.

|kjIi sdare, ila si non potcs, affabilemte prxsla. Cnro- iMdr|Mi/icii/ui et nimis. Unde ma-
;
Duuiiue /A'iis imc'iij ,

iialDeiisiiilusvolimiateinVubiiioninvenilfaeullaleiii. gnificaliis es? Coufettionem el decorem intluisti. Con-

Nemodlcal :Non liaboo.Cbarittsnon de saccellocro- litemiiii, ul dccorcmlni, ut induat vos. Circuinnmictut
galur qoia quidquid didraus, elquUquid diximus.ct
: lucm iiciil MHtHMHtUM. Circumaniiclus Ecclcsi.uu
qnUJquiil dicere potuerimus, vel uos, vel post nos, vd suam; quia ipsa facla cst lux lll illo, qn;e prius <ral

<iui antc nus, linein non babonl nisi chariiatem

•
quia iciiebr.e in se, diccnlc Apostulo : Fui«i« uliquando
linis pnecepti charitas c^t, da corde puro, ct eonsduu- tencbra', nunc uulcm lux in Doiiiiiio(Ki>ltct. v,S). Fxten-

bona, ellide non ficla (I Tim. i, 5). Inteirogale, vil lani f.uilo <|uaui tu pel-
lia dedt cocluin ticut pellem :

quando rogalia Denin, corJa vcstra ; videtc quomodo 1

si c mss. ai f<M., dominKi.
tiansiniltatisversiim islum : Dimittcnobisdebiluuostra, ' sio |
roti.i- HOUeMsa UKI uuleni.sii/ d dcfueiint aNOBI,
i/iu Mcin iiiiuVnmt, fld ii/iiiciui RM (MMtMl .|MUut'« t'~"
illit foi lasse aiii ikmi iiiu/iiuil nioilo, etc.
• 1'lures Mss., ailiitut.
' aiii. Br, ei i
lenqua uss , badtitl m (u) subaudi, iMvriMi.
 «353 ENAKRATIO 1N PSAI.MCM CIII. |554
lem, si laiu facilc sit, lanquam ad litieram accipias : vcstiincnliimestabyssus? Abyssus cuim dicitur im-
vrl auctoritalcin Scripiurarum intelligamus disientain mcnsa aquarum cnpia : omnis aqua , omnis humid i

pcr loiuin miindum uomine pcllis ; quia mortalilas uatura, alque stibstantia circumqnaque diffusa pcr
in pcllc significalur . dispensata csl autein nobis maria, ct Oumina, cl antra occulla simul uno no- ,

innnis auctoriias Scripturaruin divinarnni per homincs minc abyssus vocatur. Ergoteiram intelligimus, de
mortales, qunrimi jam inortuoiuin fama dislcndilur. qua dixil, Fundavit terram super firniamenlum ejus
3. [vers. 3.] Qiti protegit in aquis snperiura ejus. non inclinabitur in uceulum sa-cuti ; de ill.i diclum
Ciijus superiora? Cooli. Quid csl cadum? Figuralc credo, Abyssus sicut veslimenlum amictus ipsius. Tcr-
«lunlaxaldiximiis Scripluram di\inam. Qux snpcrioi ra: cnim quasi veslimcnlum cst aqna
, ciicumdans
Scripturx divinx? 1'racepttmi, qun niliil csl cniincn- cam ct coiitcgens cam. Sed aliquando in diluvio ita
lius , charitatis. Quara autcm aquis roni|)ar.ita cst crcvit hajc vcstis terrx, ut onuiia oinuiiio coopcri-
charilas? Quia cbaritas Dei diffusa esl in cordibus rct, ct traiisccnderel altissimos nionics, sicul Scri-
uvslris per Spiritum tanclum, qui datus est nobis [lioin. ptura tcsialur , cubilis fcrme quindccim Cen. v;i,
(

v, oi). Undc aqua ipseSpirilUS? Quia stabal Jesus, el 20). Fortassc ipsum lempus signilicavil iste psaluius,
ctamabal : Si quis sitil, vciiial ad me,elbibut. Qui crcdit ciim diccrct , Abijssus sicut vestimentum a~jcius
in me, flumina uquic viva fluent de venlre ejns. Cnde ipsius.

probauius quia de Spirilu diclum cst? Dicat ipsc 7. Super monles slabunt aqucv : id cst vcstimcntiim
Evangclista ,
qui scquitur ct ait : Iloc uutem dictbat tcrnn, quod est abyssus, ita crcvit , ut ciiam super
de Spirilu, qnem accepluri eranl hi qui in eum fueranl monies aqurc starent. Legimus boc, utdixi. factum iu
crediluri (Joan. vi, 37-59). Qui ambulat super pair.as diluvio. Inde loquebalur Prophcia? narrabai nobis
ventorum: id csl , snper virtulcs animarum. Qux est prxterita an prxntiniiabai fulura ? Scd si narrarct
,

virlus animx ? Ipsa chaiilas. Qunniodo autcm illc prxterila, nnn nobis diceret , Super monles stubunl
super illani ambulat ? Quia major cst charilas I)ei in aquie; sed.Super monlcs sietcruiii aqux. Prxteriluni
nns, quani nostra in Deum. enim tcmpus pro fnturo solcre poui in Sei ipturis, ila

4. [ vers. i. ] Qui facil angelot suos spiritus, et ini- prxvidente Spiritu qux vciitura sunl, quasi jani
nistros siws ignem flc.grnnlcm : id cst, ens qui jam spi- facta sint, solcmus legcrc. Inde Cst qood illud in alio
ritus sunt, qui spriualcs, non carnalcs sunt, facil psalmo novimus omnes.ubi tanquani Evangeliuiu
angclossuos, millendoul prxdicenlcjus Evangclium. recilatur Foderunl manusmeas cl pedes, dinumerave-
:

tt minislros suos ignem flugrantem. Nisi enini ardeat runl omnia ossa mea ; super veslimentum meum mise-
minisier prxdicaus. nou accendit eum ci;i prxdicat. runl sortem (Psat. xxi , 17-19). Oninia quasijam fa-
5. vcrs. 5, C. Fuudavit terram super flrmamen- cia commemoranltir, qux utiquc adhuc
[ ] vcntur.i ccr-
tum ejus. Firniavil Ecclesiam super firmamentuiu nebantur. Sed quantum poiest nnsira diligentia?
Ecclesia-. Quod cst [irmamentum Ecclesix, nis: fun- quanlum autem potest tanta occupatio? aut quan.lo
damentum Ecclcsix ? Quod est rundamenlum Ecclc- sic vacat, ut possimus pro certo diccrc : Ita cst ?

six, nisi dc quo dicil Apnslolus :Fundnmeiilum nemo Animadveriimiis s.ipe Prophelas prxlerito tcmporc
polesi ponere priaerquam quod positum est, quod est vciborum dicerc qux fulura Sllill ; figura auicm fu-
Ckritlui Jesus (I Cor. iii, II)? Et idco tali fundamen- luri diccre prxlerita, non facile occurrit legcnti. Non
lu siiffulla, quid mcruil amlire ? iVon inclinabilur in audco diccrc, Nun csl ; scd ccrtc sludiosis cariim
ticcnlum scvculi. Funduvit lerram supcr firmiiatem ejus, Littcrarum indixerim quid quxrant. Si invcneriut,
ct
id esi, lirnnivit Ecclcsiam supcr fundaiiicnlum Clui- ad nos aitulerim, gratulabimur adolesccniiiim stu-
simii. Nulabit Kcclesia si iuitaveril fundamcntum sed :
diis otiosorum occupati senes, cl c\ corum niiuiste-
undi: miialiii Chvistus, qui anlcquam veuircl ad uos ,
rioclnos aliquid disccmus. Non euiin dedignamur
Ot carnein suscipcrcl, oinnia per ipsum facla sunl, et qnando Cliristus dc omnibus docet. Iloc ergo dicit
tine ipso faitum esl niliit (Joan. I, 3) ; qui omnia con- Supcr monles siabunl aquce. Prnphola curaiis fuluia
linci majesiate , et nos Ijonitate? Non nutanie Chri- prxdiccrc, non narrare praterila, proptena dixit
,

Slo, non iuctinabilur in sa:culum scucuti. Ubi sunl qui quia Ecclesiain futiirain in diluvio perseculioniuii
dicunt perisse de muudo Ecdesiaiu, quando ncc in- vulebat inteiligi. Fuit cnim lempus alii|inndo,
quo
diuari potcst? terram Dei , Ecclesiam f)ei cooneruerant aquaj ner-
6. Sed unde co?pii Dominus asscrerc isiam Ecclc- scqucnlium et ita cooperuerani, nt non apparcrcnt
;

siani, rcvelare, incipere, ostendere, dilTundere? unde nec ipsi magni, qui sunt niontes. Quando euini ubiquc
coepil boc? quid erat primo ? Quia fundavit teiram fugiebant, quomodo non miiius apparebant? Et for-
super flrmamenlum ejus non inclinabilur in soecutum lasse de illis aquisest vox illa : Satvum me
, fac, Deus,
tcvcuti. Abyssus sicul vcslimentum amictus ipsius. Cu- quoniam intraverunt aqucv usque ad animam mcam Psal.
(

jns ? numqiiid forie Dci ? Sed jam dc amictu ejus LXTlif, 2). Maximcaquxquaj marc faciunt, proccllosa',
dixerat, Cirrumamirtus lucem, velut vettimenlum. Au- iiifructuosx. Non cnim qiianicunique lerrain conpc-
dio Deiim luce vcstitum, et lux ipsa si volumus, nos rucritaqua marina, fecundabit eam potiusqnam ad sic-
sumus. Quid est, si volumus ? Si jam lencbrx non nlitaicm pcrducct. Erantcnim clinonlcs sub aquis
suinus l
. Ergo si Dcus lucc vcsiitus cst, cujus rursum quia supcr monlcs slabanl aqux populi rcsistcnles :

1
Meliores Mss.: si jamlenebrcv fuimus. Nonnulli supcravcrant aucioriiatcm omiiimn ubique foitiie.-
: sijam
U:'.cbras fugimus. evangciizaniium vcrbum Dei, cooperuerant ensaqux,
Patrol. XXXVII. (Quarcnte-trois.J
1355 S. AUCUSTI M I.PiSCOII 1356

rlsuper illos siabanl .itiu.e, ditvbant, Preme, prcine ;

10. Quid orgo, qniajam fluctus nmarissinil inodum
cl preniebant : Kxslinguo , non appareant. Diccbanl acccpcrunt, til liceat uobis talia ctiim libcrc prsdi-

ista el pr.-cvalebanl snpcr mariyres , ct fugiebant care ;quia terininum acccpcrunt tkbituin, quia trans-
,

ubiqucCbrisliani.cl fuga tpiadam occullabnniiir Apo- gredi iioii possiml inipositum fincm , neque rever-
stoli. Lnile luga occullabantur Aposloli? Quia super tcntur lcgcre tcrram ; quid (it in ipsa tcrra ? qua:

nioiilcs sialiani aquai.Erat polostas aquaruui magna. opcratioucs ibi liunl, qiiam jam marc nudavil ? Etgi

Sed quamdiu? Audi quod sequitur. ad ejus oram tenucs lluctus perstrcpunl, eisi adltuc

8. [ uer». 7. ] Ab incrcpatione tua (ugient. El lioc niurmurant Pagani; soiiiium litiorum audio, dilu-
fratrcs ab increpatione Dci fugcrunt viuni non perborrcsco. Quid crgo, qnid fil in terra ?
faciiim est, ;

nqux boc : esl, a prcssura mouiium rcccsscrunl. Qtii emiitis (onles in convailibus. Emillis, inquit, fon-

Jam mouies ipsi cxslanl Pelrus ct Paulus : quomodo les in convallibut. Convnllcs nostis quid sint, dcprcs-a

cminenl? Qui ante a persccntoiibu9 preniebanliir loca tcirarum. Nam collibiis ct monlibus contraria
iiuiic ab imperaioribiis vcncraniiir. Fugerunl
eniiu figura oppoiiiintur valles vel convallcs. Colles ct

aqux ab iitcrrpatione Dci : quia cor rcgiim in manu monies , imnnres tcrrarum siinl ; vallcs auteui vcl

Dei ; deflexit quo voluil (Prov. xxi, 1), jussit per eos convallcs , bnniilitates lcrrarum. Nnli coiilriiunrfi

patcm dari Clnistiauis ; cmicuil clcniinuil auclorilas bumililates ; inde fluuiil fontes : Emitiis fonta i« con-

aposlnlica. Nuniquid ct quando supra cranl aqua\ vallibus. Audi innntcm : dicit Aposlolus, Plut illit

moniiiim delecerat inagniludo? Scd laiuen, fraires omnibus laboravi. Magnitiido quxdam commcinlatur ;

mci, ut omncs viderenl cmiiicnliain inontiimi , pcr slalim lamcn, ut profluaui aqua», convallem sc frcii:

quos itiontes salus csscl gcucri bumano, quia, Lcva- Non cgo uulcm, sed gratia Dei mecum (I Cor. xv, 10).
iii oculos mcos in monies , unde vcniet auxilium mihi Non repugnat ut qui sunt inontcs, sinl ct convallcs ;

(Psnl. cxx, I); ab incrcpalinnQ Dei fugerunl aqux. sicnt enim moiitcs dicunliir proptcr spirilunlem ma-
A voce tonilrus tni formidabunt . Jain tpiis non terrca- gtiiiiidinem , ita ct convallcs propter sui spiritus Im-

lur a voce Dei pcr Apostolos, voce Dci per Scripiu- mililatcin. iVon cgo, inquit, sed gratia Dei mecum.
ras, pcr nubcscjus? Conquievit inarc, furniidavcru:il Non ego, convallis esl; el gralia Dei mecum, fnns csl.

aqu:r, nudali sunt montes, jussit impcrator. Scd quis Qui cmillis fontes in eonvaUibus. De Spirilu dicebatur
jussUset, nisi Dcus tonuisscl? Quia voluit Dcus, illi quod inotlo ciimmcmoravi, Si quis sitit, ver.iat ad tne,

jtisscrunt, cl factnm csl. Ergo nullus sibi liominum el bibal. Qui credit in me, flumina aqucc vivce fluent de

arrogct aliquid ; forniidaverunt aquai, scd a voce to- ventrc ejus. Iloc nutcrn dicebal de Spirilu ,
quem ac-

nitrus tui. Naincccc, cum voluit Dcus, fiigerunl atjur, cepturi erunl lii qui in ettm fueranl crcdiluri. Vidcanius

ue prcmcreni montcs ; amcqiiam id fierct, ct sub si cnnvalles suul, ut eniiilaniijr fonies in convallibus.

aquis firmi craut inonlcs. Audi piopbelain : Super quem requiescet Spiritus

9. vert. 8-10. ] iscendunl montes, ct desceiulunt meus , nisi super humilem , et quietum, et Irementem
[

campi, in locum qutm (undasti eit. Adbuc de aquis verba mea (Isai. lwi, 2)? Quid esl, Super qucm requie-
loquitur. Non bic inonlcs accipiamus ,
quasi lerre- scet Spirilus meus , sttper liumitem el quielum? Quis
nos; neque campos, qtiasi lerrcnos : seil fluclus tam iiabcbit loiitcm nieum ? Convallis.

inagnos , ul monlibus comparentiir. Fluctiiavit ali- 1 1 . lntcr mediuiH montium pertransibunt aquw. Iluc

tpiando mare, ct fluctus cjus lanquam moates fue- usquc a Lcctorc pronuntiaius cst Psalmus, buc BS-
iiint, qui niontes illos Aposlolos opcrircnt. Scd que Cliaritati vcstra: sufficiat. Iloc dicenius.ct ii>
qnamdiu ascendunl monlcs, ct descendunl campi ? S;c- nomine Dei seriiionem lcrminabiinus. Quid csl, lnier
vicrunt , et placati sunt. Ciim saviebanl, montcs mcdium monlium perlransibunl uq mv t Audivimus qni
cranl : cuin placali suut, campi facti sunt ; fundavil sint moiilcs, m.igni pr.xthcatorcs vcrbi , sublimes an
cnim eis loeunt. Esl qiiidam mcaliis ', quasi profuu- geli Dei , qiiamvis adbuc iu carnc nioi t.ili : exceUi
tius locus, quo recepta sunl quodammodo oninia s.t- iioii siia virlute, scd illius gralia ;
quantum antcin ad
vientia corda moilalium. Qtiain miilti modo, cl salsi, ipsos atiinct , couvallcs sunl, biimililcr cniilliiiil fuii-

ct amari sunl ; cl lanicn quicti? Quam iiiulii snnl tcs. Et inler meilium tnontium , in |uil, pertransibunt

qui dulccsccre nolunl? Qui sunt qni dulcesrerc no- aquaf. Piileuiiis boc iU dicluui , liller Aposlolorum
lunt? Qui in Cbristum adbuc credcrc nolutit. El mediiiin pcrlransibiint inxdicatioiics '
vcrbi vcrilalis.

qiiamvis iiinlii snnt qui noniltim crrdidcrunl , ruid Quid csl, Inlcr mcdiuin Aposloloiuin? Quod incdiuni
faciiinl Ecclcsiae ? iVonlcs cranl aliquaiidn, modo tlicilur, cninmunc GSl. ltcs coiiiinunis, uudc omius
campi sunl : tamcn , fratrcs nici, ct malacia * marc aqualilcr vivunt, mcdia csi, ncc altincl ad me ; se.l

esl. Quaic cnim non sxviunt modo? quarc non in- iii e atlinel ad IC, nec ad me. 1'rnplerc.i loquiiiitir < i

sauiiint? quarc non dant operam ? Si non possunt sic de aliqiiilms liomiiiibus: ilabent inler se jucein ,

cxcrlerc leriam noslram , ccrle eonirgcre *. Quare liabcnt inler se lidcin , babcm inier se cbaiilaleni ;

noii ' Amli '

Tciminuni posuisli iiuemiion liansgredien- sic ccrtc tlicimus. Quid cst , inier sc? lu medio sm.
t:n, ncque revcrtentur legcre lerram. Qiiidcsl, in mediosui? Coiiiiuunc est lllit, Autll :i,|iii>

r>iiiut-> mss , meltu, inler mcdiiim monliinu. Quia roniniiinis illis :i.lc>

' 1,1.1., matitui. s,il legOIHhini, tnnlui 'iii.quntl mare Mor- eral. ntc qiiisque aqu.is quasi propnas cl su.is li.ibc-
tuuin dlcifur, ciiiu ttaialue vontls ei ilno iiiniu,
' btq.ple, possunl.
1 sjc Ain. tr. «t uss. ai i.uv., prartinami
 »557 ENARRATIO IN PSALMUM CIH.
1358
bat. Si cniin non stiui in mcJio, qnasi privaia: sunt , mile^ Den (hoc cniui cis cixcrat, Gustate,
el eritit sic-
iion publicn fliiiini; et cgo habco mcam, ctillc liabct m dii [Gen. m, r
, i]) , appcteiitcs qtiod non crant, quod
Stiam, iioii csl in mcilio qttod ct ego ct ipsc liabcat acccpcraut amiscrunl. Ergo, fraircs , ad
bocvalcat
scd lalis noii cst paciflca pranlicatio. Al vcro ut inter quod diximus Chariiati vcstnc , propter fontes : ut
medium monlium fluant aqu.x, audi vocem monlis : fiuant de vobis, convalles cstotc, cl cuin omnibus con-
IK*ns, inquil, pacisdct vobis idipswn sapere in iuvicem fertc quod de Deo habelis. Intcr niediuni fluant aqua-,
(lloni. xv, 5). El ilcruni : Ut idipsum sapialis omucs, ntilli invideatis; bibite, saluramini; manatcsaturali 1
.
et non sint iu vobis schismala (I Cor. I, 10). Qtiod scn- Ubiquc communis aqua Dci babcat gloriam, nou ho-
lio, seiuis; in mcdio fluit aqua : nou babco quasi pri- miiiuin privata mendacia.
vatuin mcum , nec iu piivatiim iuuni '. Vcrilas ncc
inca sit propria , ncc tua, ui et lua sil ct mca : Intcr SEP.MO III.

medium montium perlransibunl uquw. Audi ipsum mon-

tcm, dixi, quia inter mcdium montium 1. Reliquanun partium psalmi iiujtis pci
iil pcrlransibunt tractanda-
autcm ego runi dcbitnres nos csse meminit Chariias Vestra.
aquce. Sive , sivc illi, sic prcedicamus, el sic Non
credidistis (ld. xv, II). Sccurus dixit, Siiie cgo,
crgo opus est iit intentioncm vestram aliquo proOBinio
sive
ilti, sic prwdicamus, el sic crcdittislis : inlcr metliuin
movcam Vidco cnim vos ad intclligenda sacramcn-
».

cniin iuonliiim fltiebanl aqu.t ; nulla de aquis discor- ta propbeiicaomni alacritate suspensos nec opusest ;

dia montiiim, scd pax coiiscnsionis, el sociclas ciia- ul iiitentos faciat scrmo meus, quos jam fecit Spiii-
quis auicm vellet aliud pra'dicare, lus Dci. Iloc potius agamus quod urg^t. Dc fomibus
riiatis ; si jam dc
suo pra-diearet. non de meilio. Et audi quid dc emissis in convallibus, et do aquis
illo inter medium
dicatur ab ipso quicmisit fonles in convallibus : Qui
moniium pcrtranseiinlibus jam dictum est : scd huc-
loqnitur mendaciitm , de suo loquilur {Joan. vni, &i). usque dictum; binc deiuceps ordiamur.
Itaque ne accipcretur aliquis nions non de mcdio, scd 2. [vers. H.] Sequitur cniin Potabunt omnes
:
beslias

de suo manans, ait Apuslolus : Quisquis vobis cvan- silw. Quid potabur.t? Aquas pcrtranseuntes
inter
gelizavcril prwierquam quod arccpislis nnatliema sit.
iiiedium niotuium. Quid potabuni? Fonlcs cmissos
, in
Et viilc quemadmodum noluerit de nionte prasumi :
convallibus. Et qui poiabunt? Bcstia: silvx. Videmus

nc forte inonsdiscedat ab aquis per mcdiuni currcn- quideui boc ctiam in ista creatura, be:-tias silvx bi-

libus, et aliquid proprium vclit influere. Licel si nos bere dc foniibus et de rivis inter inontes currentibus:
(El quanlus mons dixit boc ! quam ubcrrime aqna sed jam quoniam Deo placuit talium rerum figuris

(Iuebat dc convatle ejus ! Tamcii boc volebat ut nie- abscondere sapiemiam suani, non auferre studiosis,
dios iiitcr moiitcs currercl , et ibi essct fides certa ' sed claudere nogligeuiibus, aperire pulsantibus; pla-

popiiloruin quod inler sc mediiim alque comiriunc cuil etiam ipsi Dortiino Deo nostro ad boc bortari vos
,

Apostoli relinebant). Licet si nos, inquit. Et tu, Paule, pcrnos, ut hisomnibus, quu: vclut de corporali
in

poies aliquid aliler pr;cdicare? dc Paulo qtucstio; audi ct dc visibili creaiura dic.untur, qua:ramus aliijui.l

spiritualiier absconditum
quod seqnilur , quo
: Licet si nos , aui angelus de ccelo an- invenlo gaudcamus.
nuntiaveril vobis privlerqunm quod accepislis; anathema Iiestias silvac , Gentes intelligimus : ctmultis boc lo-
sit (Cnlat. i, 9, 8). Si veniai inons aliutl cvangelizans, cis Scriptura lestatiir. Sed lamen evidcnlissima dno
anailiemetur; si vcniat angelus aliud evangelizans maxinic occurruntdocumenta, quod in arcaNoe, qua
analliemelur. Undchoc? Quia dc privalo vult llucre ,
nemo nostrum dubilat Ecclesiam esse prafiguratam
,

nondc incdio. Et boc forie liomo carnali nebula pn- non includerentur omnia genera animalium (Gen. vn,
pedilus, cl a fonlc communi ad propriam suam fal- 2, 14), uisi in illa unilale compaginis omnes gcnics
siialcm rcdaclns ,
possil boc facere ; numquid et an- signilicarenlur : nisi fortc pulamus, si onmia talia

gelus ? vcre numquid el angclus ? Si angclus de penitus diluvio delerentur, dcfuturam fuissc Deo po-

proprio Qucns iu pnradlso noii esset audilus , non tesiaicm jubendi ut lerra ea producerct, sicut primo
pnccinitareiniir in morlem. Media aqua posita erat verbo ejus produxerat (Id. i,2i). No.n ergo frustra ,

lioiiiinibns, prxceplum Dci : aqua mcdia, aqua quo- non lemere, nou aliqua indigentia Dei vcl inopia po-
dam inodo publica, siue fiaude valebal, quod dixi- testatis jnssa sunt animalia illa in arca includi. Nam
miis Charitali \eslr;c *, sine labe, sine coeno fluebat. posteaquam vcnit lempus (jam euim dcbcmus el al-

Si ipsa aqua sempcr biberetur, scinper vlvcreiur. Vc- lcrumevidenlissimum adjungerc testimoiiiuiu ) : ciiii

nit aiigelus lapsus de ccelo, factus scrpens ,

quia insi- ergo venil tempus, ut illud quod in arca crat pradi-
iliose jain venena spargei e cupicbat : cmisit veiiennm, guratiim, jam in Ecclcsia complereiur, Peirus apo-

dc proprio locutus est, de suo ;

quia qut loquilur men- sioltisdiibitaiis dare sacramentmn evangclicum Gen-
dncium, de suo loquitur : cl nii.-eri audiendo dimisc- tibus iiicirciimcisis ; imo non dubiians, sc.l omiiinn
runt quod communc erui, unde bcaii cianl; et ad dantlum c-se nnn pulans , qundam dit: cstiricus cum
siiiiiii proprium rcdacli, cum volunt perversc esse si- prandcrc vcllct, ascendit ut orarel. Iloc iu Aciibus
Aposiolorum omnibus bcnc lcgeiilibits cl bcne atl-
1
Plures mss., quasi privatam mcam, nee lu piivalum
dicniibus nolum est. Ilio igitur oianic fucu cst illi
iuam.
8
sicemnes Uss. EiM. vero, rcrta.
3 Wures mss. tiou babuul, vuUb .,.', q^iod disiimu chari- ' sic meliores Mss. as cdd., mnnaie, snturale.
luli vatraj. * sic aiii. tr. et Vj. .\t l.ov., mouetUH.
 8. Mlf.USTIM EPISCOPI ISGft

dicimt id e»l. nemo llilrai illioiicUS (A) ; qnod rodcx ibi nnuislr|;cndiis
meiiUi tilenaUo, qnani Grseel eoalasln :

onrporall ad vi- est, lul Iraciandui Hrmn, qiicmaduiodiim vnbis modo

averaa otl mcnsejui a conauelndlne
alienata a pr.csen- iraetatnr. Idcn modo iraciaiur, ut ibi leneator; ideo
miim quemdam conlemptamtam, '

qna- modo pcr syllabas dividiiur, ut ibi lotus atquc iniegcr

lilms. Tunc vidil vas quoddam velull liiiiciun

coelo, ubi cranl omni» anima- conlemplelur. Non ibi-deeril vcrbum Dci; scd tanwn
iiinr 'linell submitti ile

Petre, nnu pcr littcras non per sonos non pcr codiccs
bcsiirc; el somiil ei vox
, , ,
lia, omnis gcnciis :

Lcge Tnerai ern- ikiii per lcclorem, non per iractalorem. Quomodo cr-
mucta, ei manduca. Illc anlem qui ln
go Sicut in prmcipio erat Verbuiu el Vtrbum eral
oonaneludlne Judaiea creverat, prxcc-
I ,
diiiis, et in
apud Deum, et Dcus cral Verbum. Mon cnim sic ad nos
plumque per Uoyaen Dci faniulimi rctlnebat, lolaraqua
Absit a venit, ul tndc disccderct ; ipiia i'i huc mundo erat, et
vitam suam lidclilcr custoiiierat rcspomlit , :

munilus per eum faclus est (Joan. i , I, 10). Tale vcr-

me, Domine; nunquain coiiiniuiie aliquid inlratit in os

Judxis ct bum coiiteniplaluri siimus. Apparcbit cniiu Dtus deo-

m.um. Commnne autem tamwmdum dici a
rum in Sion (Psal. UIXIII, 8). Sed hoc quando? Posl
.1 Legc , bcne novcrtinl qui ecclcsiaslicas lilteras di
Quoe Detu mundamt, M
pcregrinaiionem linita via ; si lanicn post lluitam vam
ilieenml. Et vox nd illum :

non judici tradamur, ut judex mitiat in tarccrem.

immunda ne dixeris. Iloc anlcin faclum csl lcr, ct
Scd si linita via sicut speramus, et optainus, et siu-
:il.l;itus cst illc discus qui demnnstrabalur lcr dc ,

Discus qui qoaluor dcmus , ad patriam vcneriinus , ibi coniemplabiuiur

riEloaobmisaoftfjicf. >, 9-IC).
i|iiaiuor quod semper laudabimus : ncc illud deficicl quod nu-
Imeis coniinebalur , orbis tcrrarum cral in
bis prxsto esl, ncc nos qui fruimur ncc fastidict qui
Iba quatuor partes sxpc Scriptura com-
;

parlibus.
aquilonem ct mailducabit , ncc deficiet quod manilucabil '. Magua
nirmoral, oricntem ct occideutem ,

vo- illa et mira canleinplalio crit. Et quis de illa digne

meridiem. IJeo quia tolusorbis pcr Evangelium
dicil islo lcmpcrc cum inier inonles fluunt aqux?
cabalur, qualuor Evangclia conscripta suiil. Tcr
au- ,

di- Iiilcrini ergo (luant aqux inter ntonlcs et pcrtrans-

tem sulimissum dc ceelo vas hoc significat, quia ,

Ite, baptizule omnet gentes in eant : cum pciiranscunt aqux, bibilur in percgrina-
clum cst Apostolis :

Spiritus sancti ilattli. lionc, nc siti in via deficiamus. Polabunt omnes bettiaj
nomine Palris , el Filii , et (

tilmv. Indc venisiis de siiva collecti cslis. El quali

Inde colligitur, sicut jam nostis, duode-
,
xxvui, l'J).

numerus discipulorum. Non cnim fru- silva ? Ntillus bominom ibi iransibat, quia nullus pro-
narius ctiam
plieia illuc missus erat. Scd ad arcam conslruemlam
slra duodecim habere voluit et ita numerus ilie sa- ;

coucisa snnl ligna de silvis inde ligna, indc bcslix

cralus cst, ut in iocum unius qui cccideral, non pos-
:

iude venistis. Ergo bibite. Potabunt omnes bestice sil-

sct nisi alter ordinari. Quaie duodecim Apostoli
?

Qnia cnim quatuor sunt orbis partes, el toius orbis

m,
i. Suscivienl onaijri in sitiin suam. Onagros magn.ts
iu Evangelio vocabatur, unde quauior Evangelia con-
nominc Trinitatis vocatur, quasdam bcslias dicit. Qnis enim nesciat onagros dicr
scripta siinl, et lolus orbis in
agrcstcs asinos ? Magnos ergo quosdam dicil iudomi-
nt congregetur Ecclesia : qualuor lcr ducta, duodecim
aquis inier me- tos. Nullum euim habcbanl Gentes jtiguni Lcgis ; vi-
liunt. Ergo non mircmiir si de illis

docirina vebaut multx- gcnlcs moribus suis, supcrba jaclanlii

dium monlium pcriranseuntibus lu , illa
\agantes, lanquam in dcserio. El omnes quidcm be-
aposlolica flucnle in medio propicr concordiam com-
Omnes cniin
sliai ita , sed onagri positi sunt ad significaliouem
munionis, omncs bestix silvx bibuut.
maguitudinis. rotabunt et ipsi in sitim suam lluunt
eranl In arca, omnes in disco, oinnes inactai ct inau- ;

pclra pclra Ecclesia.

enim et iHiri aqux. Iude bibit lepus , indc ouager :
ducat Pctrus ;
quia Pelrus ,

lepus parvus et onagcr magnus lepus liiuidus cl

Quid cst niaclare ct manducare ? Occiderc in cis , ; ,

onager fertia; uterque iude bibil, sed qiiisquc in sitiui

quoderant, ct in sua visccra assumere. Dissuasisli
suam. Non dicil aqtia, Lepori suflicio, el repellit ona-
pagano saerilcgin , occidisti quod eral ; dato sacr.i-
grum : nequc boc dii.il, Ouager acccdal, lepus si ac-
mento Cluisli incorporasli Ecclcsix, manducasti.
aquas pertrans-
cesscrii, rapiclur. Tam lideliter ct teiuperate fluii, ut
5. Ipsas crgo beslix potant islas ,

sic onagnmi satict, ue Irporem terrcat. Sonat siiepi-

runtes tamcn : non manentes, scd pcrlranseuntes.
tus vocis Tullianx Cicero lcgiiur . aliquis libcr csl
Omiiis cnini docirina qoas loio isto tcmpore dispen-
,

dialogus rjus cst , sive ipsius , sivc Platonis, seu cu»

s.itur, Iransit. Indedicit Apnslolus : El scientia destrur-
jiiscuniqiic lalium : amlitnil iniperili , infiiini ininorii
lur. et prophclia evacuabiiur. Quarc ista cvacuabunlur?
eordis qnis auJel illuc aspbare ? Sirepiiu* aquaj
/ i |i.m fc' ciiim scimus , el ex paile prophetamus : cu:n ;

el forle lurbatx cerle lamcn tam rapaciter flucniis,

auttm vcnerit quod perfectum est, quod ex parte est
;

ut animal liinidum iioii audeat acredere ct bibcre. Cui

evucuubilur (I Cor. 1111, 8-10). Nisi foile putat C.lia-
sniiuit, 7n prineipio fccil Deut ccelum et terram (Cen.
riiaa Veslra qnia in illaetviiate eol dicltur, Coilauila,

Jerusatem, Doiitinuin, lauda Deum tuuin, Sion

i.l), et non ausus cst bibere ? Cui lonal Psalinus et
; quo-
niam confirmavil vcctes portarum tuaruin (Psal. cvlvii, dicat : Mullum cst ad me ? Ecoa inodo quod sonat

I2f(l3), jam confirmaiis veciibus ct clamfa civltalo,

Psaliuus, cerie occulla sunt inysieria ; tamrn iia so-

undo, uljamprideindlxlmus, uemocxiiamlcns^el quo

>
MflMnMaUhV. u Mss , munducnblt.
Bdd.,
Conler Euarr. iii l"sat. LXXXIV, n 10, et in IV>I
(n)
1
Ufl Am. Kr. ot MsS. AlLov., aluiwm. cxlmi, a.l » 15; qtubus locu tux' Ipaum Jtcluui rr|>«rto>.
I5C1 ENAKIUTIO 1N PS.VLMUM CIII. ISf:

n:ii, ut cl pueros audirc delectct , el impcriti accedaut linm •

Avet autem non divisil. Abrabam in illo sacrili-

ad bibcndum , et saliati rucleut in psallendo. Bibunt cio satis mysiico accepii tria animalia ; aricicm tri-

eigo minores bestix et majnrcs ; scd capacius majo- inutn, vaccam trimam, caprnm iriniam, ci lurtiircm,
rcs ,
quia tuscipient onagri in sitim tunm. Dibant ci coliimbam. Divisus est aries, el ailvcrsus invicem
niinorcs qiiod dictum esl : Viii, diligite uiorcs vestras, partes conslituix ; divisa capra, nihilominiis advcrsu;
licut et Christus dikxil Ecelesiam. Mulieres virit sui» se partes constituix ; divisa vacca, sic etiain dc ipsius
tubdita: sint (Ephes. v 25, 31). Bibant minorcs. Di-
, carne factum cst : ctstibjecitScriptura, Aves autem non
fiuiii csl aiilcni Domiuo : .Si ticet dimittere uxorem ex divitit. Dcinde dicilur triinus arics, trima vncra, irima
omni cnusa ? Proliibuil Doiiiiniis , cl dixil uon liccrc. capra : de avium xUitc lacelur. Unde, mgo vos , nisi

« Niin scilis,» inquil, < quia Dctisabinitin inasculum ct quiasignificaiuiir in avibusquidam spirilualcs.qiioriiiu
fcminnm fecit? Qnod Deusconjiinxit, bomo non scpa- xtas temporalis propterea laceiur, quiaxicrna mcdi-
rci.»Di'inJe ndiliilit :«Qui ditnisciii uxnrcm suam,c.\cc- tanlitr, ct iransgrediuiiiur desidcrioclintcllectu omni.i

pta causa fornicationis, faril eam mcecliari ; et si nliam lem poralia ? Spiriluales viri qui dc omnibtis judicanl, ct
duxcril, iiiccchatur (ilnttli. xix,3, elc). > Cunfirmavit a ncmine judicaniur (I Cor. n, 15) : iiaquc ipsi soli tion
compcdent:liocex|ieditcollignto; priusagerclncligare- dividuntur in hxresesetschismata. In arieteintclligun-
lijr..4(/i<7ii!«s es uxori ? ne quasieris solulioneni.Solulus et lurprxposiii;ducuntenim greges : in vacca plebsintcl-
ub itxore?ne qucesieiis uxorem (1 Cor.vtt, 27). Si niindnm ligilur Judxorum ; liabuil enim jugtiin Legis, sub qno
cs ouager, el soliilus ab uxore, babes ibi quod cl le- laborabat : in cnpra inielligitur Ecclesia dc Gcntibus ;

pus bibas : et si arcepcris uxorcni, uun peccasti. Di- quibusdam enim liberis saltibtis insuliabat , cl amaro
sripuli aulcm cuin audircnl dictuill n Dnmino, non pasccbalur oleaslro. Triti.a sunt dicia lia c animalia,

licerc ullo mndo pra'icr causnni fornicatinnis disjungi quia lerlio tempore graiia revelata esl. Nam primiiill

conjugia : Si tulis esi, inquiunl, causu etiin uxore, iwn fuit ante Legcm ; sccundiim , ex qno Lex daia cst
expedil ducere. Et Dominns Ao» omncs capiunl
: verbiun tertium ,
qund nunc est , cx qno rcgnum cucloruu:
hoc(Matlh. xix, 10 12). N.un vcruia dicilis, qnia si prxdicalur. Quid ergo dieimus, quod arics non divi-
lalis est causa ciun nxorc , non expedit duccrc ; sed daiur? Nonne episcopi fuciunl auctorcs scbismntum
nuiui|iiid snh ou.igri bihittiri suol? Non oinnes capiiiul et bnTesum ? Porro autem si plebcs ipsx ncn dividc-
verbitm bnc, mnlii non capiunt. El qui suni qui ca- rentur, id est, si vaecr, non dividcreluq, si capra non
piunt? Suscipienl onngri in siiim suam. Quidest, Sus- dividcrctur ; eruhuisscut fnrlassc illi >n divisionibus

cipient onagri in siiim tuam ? Qui potesl capere, ca- suis, ct nd con.pagcm rcmcasscnt. Dividtmiur duccs,
piat. dividnnliir et plebcs , ui cxcus cxcum sequatur , cl

5. [tjcrj. 12.] Deindc scqitilur in coniexiinnc sua simul iu foveam cadant ( Maltli. xv , ii) : ponuntur
Psalniiis : Super illos votalilia cceli inliabilabunt. Super atlversus invicem. Aves nutcm non divisit. Spiriluales

qttos? supcr onagros, an potius sttpcr nioiitcs? lllinc nnii babcnl divisionem, non cogitant schisniala : pa\
cnitn sensus isic dirigiliir : « Inler medium nioiiiium cst iu cis, cuslodiunl eatn in cxtcris qnanlum possuni
pcrlransibiiiit aqu<E ; piitabuiit omnes besiiai silvx ;
uhi iu aliis deliciiint, in se tenent. Si crit ibi, inquit,

suscipient nnagri in siiim suam : super illos volaiilia filivs pacis , requiescet supcr eum pax vettra ; si quo
creli iitliabilabiint. > Cnngriu-iilius iiitclligimits super minus , ad vos reveftetur ( Luc. x , 6 ). Non cst lilitr.

tnoiiics , quia boc esi etiain buic similc crcaturx. pacis, dividi voluii, revcrleiur ad ic pn\ tua : qnin
Snpcr inonics possuni bnbit re vol.tlilia , super ona- avcs non divisil. Yeniet ct eaminus : nam cnnscdit ibi

fcTos non : boc iiilclligcrcnius, si nccessitas cngcrei '. Abraliam usquc ad vesperaui, ct venii magnus lerror
Super ninnics crgo volatilia cceli inliabilabiini. Vide- diei judicii. Vcspera cniui illa finis csl s.iculi ; ct ca-

inus aves istns habiiare supcr inonies : sed mulix, minus ille , veniens dies judicii. Divisil inier incdia
enrimi habiiant in canipis, mulix in contallihir*, nml- illa qux divisa eraiil, eti.im caiiiinus ((•en. xv, 9-17).
lae in ncmoribits, muluc in linrtis , nnn nmncs supcr Si inicr media iransiil caininus, alia in dexlraiu, alia

montcs. Snni qua-dam volalili.i qnnc non liabilant nisi in sinislram separavit. Simi ergo quidain carnnles ,

supcr montcs. Spiriluales qnststlain animas significat cttamen Ecclesix gremio coiiiinentur, vivcntes se-
lioc noinen : volalilia, spiriluatja cnrda stmt; qux acre ctmdum quemdam modum suum, quibus liniemits ne
libcro perfruuniiir. Gaudenl sennilate CCeli avcs^sUn :
seducantur ab b.rrcticis : quaaidiu enim carnales
sed tamen pastus carum in moniibus ; illic inbabila- sunt, divisibiles sunl. Avcs quippe iioii divisil ; carna-
buni. Nosiis montcs ; jam tractali sunt. Mmitcs Pro- les dividuiilur. Non polui loqui vobis quasi spirituttli-

pheix, mnntes Aposloli, monics omnes pncdicatores bus , scd quasi carnalibus. El quomodo probatur qit-a

vcrilalis. Qiiicumquc vttli csse spirilualis, ibi inliabi- carnales dividuulur? Adjungit : i Cum cnim dici.

lel : non in corde suo abcrrel ; babitct, pcrferat vo- unusquisque veslrum , Ego sum Pauli , cgo aulcni
Iando '. Habcmus aves signilicanles aliquid spirilualc. Apullo, cgo vero Ccpba: ; nonne c.irnalesestis,el se-

Non fruslra dicluin cst : Itenovabitur jnvenlus lun sicul cundiini homiuem anibulutis ? > Rogo vos , IVatres ,

aquilce (Psal. cn, 5). Non frusira diclum est de Abra- andiie, et proficile; excuiiie vos de loco carnali.
1
Sic potiores Mss. At Edd., nnn svper onnqros. Aoji hoc
pergiic in lurttireiu et columbam : Aves cnim noii tii-

iuteliiqeremus, si non neeessitas coucret. visit. Sed qiticumqite lalis permanscrit, ct secuuduui
' Aliiptul Uss., unde uberrel tdtnndo cumquu liis alii :

llures verba, hamtet,perferui, u:nJi::iut. qiicindain tnoduin vitae apium carnalibus , et degic-
1363 S. AUGUST ini fpiscopi ir.r.i

mlo Eeclcsl» non reccsseril, ol non fneril scdiiclns de medln pctrarnm dnmitsvocrm noslrnm. Illnauietn
:\U h.crciicis , ut ex coutraria pnrtc dividaiur ; vonlel pelra, ipae Petrni moni mngnns, quaiido nrabatct il-
. aiuimis, ct ad dexiram pnni sine eaniino nnn poleril. liiin visnm vldebnt, de inperioribus rlgnbatur, Pnu-

S-^tl si eninlnnm pnii non vuli , pergat in lurlurem ct lui ipnilolni dicil Geniibus : .Si cireunuidamiiti,

columbam. Qui poiosi capcrc, eaplal. Si aotein non ChrillUI vobis nilttl proderit (Ct.lal. v, 2). Dicit hoc
sic ent. ol tedifiemtrH tui>er fundumenium Htjna , fe-
Paulus, laiiqunui uions : inde 1101 dlcimiil, sonantcs
i mn, ttipnlam, id cst. anmrcs saeularcs lundamailn de pctra. Iligct Domnvii ipsam peiram dc superkiri-
tanicn si in fnndanicnio bus suis. Nani rinn isia pctra adlmc cssci in inlidcli-
lidci sire super.cdificaverit ;

sit Chrlsius, ut primum locum ipsc habeal in cnnlc ,

lateaapera, vnlcnifom rlgare do snperiorihu auis,

cl ci nihil omnino anieponntur portanlnr ct talcs ;

iit flucici aqua in convallc, clainovit : Saule, Saule,

loleranlur et talcs : vcnict caminus , Inccndcl lijna ,

quid >ne perscqueris? Nnn ci legil proplietam, non ei

femim, Ilipulam : Ipscaulem , inijuil , i»/vns erit, sic logil nltcrum iposlolum ; oronia cuim ista cotilemne-
iameHqna*ipcrignem{\ Cor. 1,12, I5;efni, 1-15). Hoc rel mons magiuis : rignvil illum dc siipcriorihus suis

aget caminns; slios in sinittram separablt , aliosin ct statim rigaius ct manare jam volens : Domine, nii,

dextram quodammodo eliqnabit. Aves anttm non divi- tmidme jubes faccre (Act. ix, 4, 6)? Accipc illiua

$:i. Scd avcs videanl , si aves talcs siinl quac supcr montcm vel pelram, undc possis darc voccm luam ;

montcs illos iiihabilenl ; non debcnl sequi aliiludineiii aceipe illum, ct vide rigari dc superioribua, ct cfllueru

cordis sui , de qualibns dicitur : 1'omerunt in coclum iu inferioribus. Audi hoc et in uuo loco: Sive, inqnit,

01 suum(l'sal. lxxii, 9).Nea vcniis lollantur, innion- mente. e.rccssimus Deo, sivi temperantes sumus vobit.

libus rcquiescanl. Habcni auctoritatem sanctorum ,

Qiind ait, meute exccssimus, vos cnpere non potestis :

requicscanl in montibus, in Apostolis, in Proplietis : excessimus enim omnia ista camalia, vos adhuc car-
illic inliabitcnt lalcs avcs , quia in monlibus petras nales eslis. Deo crgo mcnic cxcessinius ; ct quod vi-

invcniunt, lirniamenla quxdam pneccploram. Sicut dcmus ciim mcntc excedimus, cffari nnn possumus :

cnim nna illa pctra, Christns Ycrbum I)ci sic multa ; ihi cnim andivit inejfubUia rerba, quaz 11011 ticet Itamiiti

verba Dci , mulia» pctroe, ct istx petne in mnntibus. /y.7«i (II Cor. xii, 4). Qoid ergo, inquiunt illi earnales,

Yidc avcs ibi haliitantcs : Super illoi volttUh ca'li in- illi lcporcs, nos nou irrigahiniur? ad nos nihil pcrve-

liabitabunl. niet? Kt quomodo emitlit fonles in comallibus? et

G. Scd noli putarc quia isla voialilia crcli auclori- quomodo in mcdio niontinm perlransibuni nqux*? Ad
taiem suam sequuntur; vide quid dicat Psalmus : De hoc crgo pcitinct, Sive temperantes sumus vobis. Uude
nudio petrarum dubitnl voccm suam. Modo si dicam hoc 1
? quem iniiianiur? Cliaritas, inquit, Vhristi com-
vobis, Credilc, hocenim dixilCiccro, hoc dixitPlato, pellit nos (Id. v, 13, 14). Tu pariiccps Vcrbi, elsi ho-

Pythagoras; qnis veslrum non irridebit me? .lic spiritualis, heri carnalis, ad camalcs dedignaris
hoc dixii

F.ro cnim avis, quas non dc pelra emittovocem meam. dcscendere, cum ipsum Vcrbum caro faelum sit, ut

Quid mihi unusqulsque vcstrum dcbct dicere ? quid habitaret in vobis (Joan. 1, 14).

debet diccrc illc qui sic inslructus esl? Si quis vobis 8. Denedicamus ergo Donrinum, cl laudcmus cum
evangciizaveril pralcrquam quod accepislis, nnatliema qui rigat montcs de superioribus suis. htde veuiet

$it (Calut. 1,9). Quid mihi dicis dc Platonc. ct dc irrigatio ad lerram, indc el humilia satiabuniur : sc-

Ciccronc, ct de Yirgilio? Uabes ante tc pctras mon- quilur enim, De fructu opcrum tuorum suiiabitur leira.

de mcdio petrarura
titiiu, mihi da voccm tuam. De Quid est, De fruclu operum tuorum? Nemo gloriclur 111

medie petrarum dubunt vocem snam. Audianlur qui a operibus suis ; sed qui glnri.itur, in Dciniuo glnriolur

pelra audiunl
1
: audiantnr, quia ct in illis roullis pc- (1 Cur. 1, 31). Gralia lua saliatnr, ciim salialur : 111111

liis-pelra audilur : Petra enim erat Christus (I Cor. x, dical mcritis suis dalain graliain fuisse. Si gralia di-

4). AudiaiUiir crgo liheutcr, dc medio petrarum dan- cilur, gratis datnr : si opcribus rcddiiur, mercus
icsvoccm suaio. Nihil suavius lali vocc alituui. 111:« rcdditur (liom. IV, 4, 5). Gralis crgoaccipc, quia im-

sonant; ct pctrae resonant : sonant illx , dispuianl pius juslificaris. De fruclu operum luorum suliubitur

spirilualcs . resonant petrx, lcstimonia respondcnt lerru.

Scripturx. Ecce indo vobliiia dc mcdio petrarum 9. [rcis. 14 ]

Produccns [cnum jumentis, etherbam

danlvoceiii suam; habitant cnim in montibus. ttrrifuti liomimtm Vciiiui ost, vkIco, ngUOSCU crcalu-
7. [tieri. 13.] Ipsi mnntes ci illai pclra unde ha- rain : producil tcrrn feiiuni jumcnUs, ct herbam ser-

licnlvoccm?.l3l enim rigcmur Scripluris, confuginiua viiuli liominuiii. Scd vidoo ct alia jumcuU Dominl,
ad aposlolum Paulum. Illoundc babet? Confuginiui qiuu signifleantur, cum dicilur, Boti tritur.mti oi aoa

pd Isaiam. Isaiasuiide? Audi unde : Rigavt mtmtti in/r«iaiii : dicil cnim iptum jumonii Numquid dt
d» wptritribus suit. Hado si ad uos venorit hnmogcn- bibin pcrtinet ud Deum? Propior nos ergo Seriplura
liiis incircumcisus, crediturus Chrisln, damtn ei Jicii 1,11 lodourgo producil lcrra fciiuiu juiuonlis?

liaplismum, i)' i ravocamus ad illa opera Legia. Ei si (hni Dotuitiits COHtiiluii ul *ittt iwuiig.liiim ui.iiuiiliuiit,

uos interrogai Judxns quare ita faciamiti, soiiamus ,u- Evaugttio lironi. Misil prasdicaliiraa, al ail dlia i

daptlra.dicimus, llocfci ilPeirns, ho* feeii Paulus Ommti qttie ub ipti» appommlut ttti .
> ..uc;

•
fue plQfujuo m... quibus \m el t». faveat. .1 <
i
Sic Blitiunt M-> Alii quidim litiumt. qui ti •v/r.i :

lu» o*i.ci •
Cndi .1 .1 .; -v.-.i imi(..iui
audiunt. II l-i.M AudUiHtur, -/111.1 pclnc utul.ttntur.
mc3 F.NMUSATIO IN PSALMUM Uli. I36&

dignus cst cnim opcrarius mcrccdc sua (Luc. x, 7 cl 8). csse, erii tester scrvus. Scrviim meum ' te fecit, qui W
suo saiiguine libcrum boc nobis, qtna
Cuni cnim dixissel, Quasapponunturvobis, mandixcalc; fccil. Dicilc

hnprobi crimus ad nicns.is alienas vcrinn dicilis. Auili illum alio loco : Nos autem ser-
uc illi diccreni,
csse frontosos? Non, vos vestros per Jesum (II Cor. iv, 5). Bene diligile
curn' indigebimus, vis nns ila

donatio eorum, scd veslra me.rccs. scrvos veslros, sed in Doinino vesiro. Pncstet nobis
inquit, non cst illa

mcrccs Qnid dani ? quid accipiunl ? Dant ut bcne serviamus. Namvelimus, nolimus, scrvi su-
Cujus rci 1

spiritualia, accipiunt carnalia ; dant aiirum, acoipiunt iiiiis : ct tamen si volentes sumus, non ucccssiiaic,
el claritas carnis ut (los scd cbaritalc servimus. Quodamniodo enim quasi sn-
fcnum. Omimv enini curo fenum,
feni (Isai. xl, C). Omnia tempoialia qua> libi supcr- peiliia scrvoruin stoinachata vidcbalnr, cum dicerct

nuiiiit cl redundanl, fcniiin jumcntorum est. Qnare? Dominus : Erit veslcr tervut qui voluerit intcr ros mujor

Quia cnrnalia suni. Audi qnorum jumonlorum sit fc- rsse. Jam cniin filii Zebcdxi scdc« allissinias quxrcbnul:
nuni. Si nos robis tpirilualia, scminatimut, magnum iiiiiis volcbal scdcrc a,l dcxtcram, alicr ad sillislram,

csl si curualia vestra metamus? Iloc Apostolus dixit, dicentes per mntrem quod ipsi cupicbant. Doininus

talis aniiuntialorlam laboriosus, tam impiger, lain non illis sedcs invidit, scd convallcm prius ploralio-

exercilatus, nt ipsnm fcnum donarcl tcrrac.

Ego, in- nis ostendit ,
quasi diceret , lllnc vultis vcnirc , ubi

i|iiit, >iii//i»s liorum usus sum. Ostcndit sibi debcri, ct SUin ego? venile qua cgo. Quid cst, venitc qna ego '!

non acccpit ; ncc coiidcmnavit cos qui acccperunt iVr bumilitatcm. Ego dc sublimi dcsccndi, ct lniioi-

quod debcbalnr. Cnndemnandi cnim crant cxigcntes liuus asccndo : vos in terra invcni, etante vuliis vo-

indebiia, non accipicntes merccdem suam : illetamcn lare quam pasci ; prius nulrimini, cducamini, ferlo

Ct ipsam mcrccdem suam donavit. Non qnia alius nidum. Qtiid enim ail? qiinmodo illos revocavit ad

tibi donavit, non dcbes alteri; alioquin non

cris irri- biiinililatcni, jam quicrenlcs alliliidinem? Potestis bi-

gala lcrra quai pi odncit fenuin jiiincnlis. Dc fructu bcre caliccm quem cqo bibilurus sum ? Et illi, eliam in

operum luoruin, ioquit, salialibiir terra : produccns boc superbi : Possumus. Quomodo Petrus : Tecum
(emtm jumenlit. Tu noli csse sicrilis, pioduc femun usque ad mortcm. Forlis vir, donec fcinina diccrcl :

jiuncntis : si nolnnt jumenla fcniini tiium, non le la- El iste ctim ittis erat (Matlh. xxvi, 35, 09). Sic el isli :

incn sicrilcm inveniant. Accipis spirilualia, n-ddc Possinnus. Potcstis ? Possumus. El ille, Calicem qui-

carnalia : dcbiia sunt miliii, niiliii rcddis ;

provincia- dcm meum bibctis, clsi modo non polestis, bibctis :

lis («) Clirisli cs. Quis ntitital suis stipendiis ttnquam f quomodo Petro, i Non poics me inndo sequi scque- ;

quis ptanlat vineam, el de fruclu ejus non edil? quis. ris me postca [Joan. xiii; 3C). Caliccm quidem incuni
pascit grajem, et de lacle ejus non percipil? Non idco bibelis ; scdcrc aiitcm ad dexteram meam vcl ad si-

me. Fuitquidam milcs qui eliam

dico, ut isla fianl in nistrsm, non est mcum dare vobisi (Jtf««A. xx, 20 27).
provinciali donaret annonam sed tamcn reddat pro- : Quid cst, iVon est tneum dare vobis ? Non esl nieiini

viucialis annonam. Ut anlcni binc dicam polius ju- ; darc snporbis. Mo.lo quibus loquor, supcrbi esiis;
inciita sunl : Boci trituranli os non infrenabis. Produ- idcn dixi, A'on rst mcum dare robis. Sed foi te diccrenl,

cens, inquit, fcnum jumemis ; cl quasi boc cxpnnens Eiimus buiniles. Non ergo critis vos : cgo, Vobis

adjccit, Iil licrbam serviluti liominum : ne non intelli- dixi. Non dixi, Non dabo luunilibus : sed, non dabo
gcrcs quod dictum est, Producens fenum jumentis, rc- s.ipcrbis. Qui auieni rex superbo fil buniilis, non ci it

pclitiniic cxposuil quod pr.cmisil. Quod cnim dixii qni erat.

supra fcniim, postea lierbam nominavit ;
quod auteni 10. Ergo procdicatorcs vcrbi, et jumcnta cl scrvi

dixcral jumenlis, boc scrviiuli liomiimm dixit. ErgO sunl. Producat tcrra.si irrigala cst, fcnum jumentis, et

scrviluli, ct non liberlali. Ubi ergo cst, Vos in libcr- hcrbam serviluti bominum. IpsecstcnimfructilS, nt pos-
lalem voculi eslis ? Scd audi eumdcni ipsiim : Ctoit enim sit ficri quod diclum est in Evangelio : llt el ipsi reci

libcr sim ex onuiiLus, omninm scrvum mc fcci, ul pluret pinutvos in lubcrnacula aHcrxa (Luc. xvi, 9). Vide i!f

lucrifacerem (I Cor. ix, 7-19). El quibus tliv.it, In libcr- fno quid facias, vide dc re vili quid enias. Ut reci-
tatem vocati eslis? ct quid adjiinxil? Tanlumnc Hber- piant vot, inquit, in labernacula aHerna : ubi erniit

talem in occasioncm carnis delis, sed pcr cliarilatem ipsi, illuc vos recipianl. Quare boc? Qui i qui tutcipit

servite invicem (Cal. v. 13). Quos lilteros fcccrat; scr- jnslnm in nomiue justi, merccilem justi accipiet : et i/tii

vos lecit ; non coudilione, scd lamen Clnisti rcdem- snsnpif propliclam in nomine propltetx, merccdem pro-
ptione; non ncccssiiatc, sed cbarilatc : Pcr charita- pnetce accipiel : el qui dcderit calicem aqux frigida uni

tcm, inquit, servite iuviccm. Sed Cluisto servinuis ex liis mimmi*, (anftmi m nomine distipnli ; atncn dico

inviccm, ail ; non populis, non carnalibus, non infir- vobis, non perdcl mercedem tuam {Malth.x, 41-42).
mis. Bene Clirislo servis, si servis quilms Clirislus Quam mercedem non perdel? Rccipient vos in taber-
servivil. Nonne dc illo dicliim est : Bene servienlcm nacula .-clerna. Quis non festinct? qni non alacrins
plurimis? Prophcla lcgilur : de nullo nisi de Christo curral ? Si lerra estis, rigamini dc fruciu operum Dc.i

accipi solet. Aodiamus tanien propriect iu Evangelio ne dicalis, Non suni cinr, quibus faciamus; prxdica-
voccm cjus : Qukumque, ioqiiit, in vobis vull mnjor torcs noslri, jumenla trilurantia, bomincs scrvicntcs
non iodigent nostri. Qusre t.unen, ne quis indigeatt.
1
sic aliquot Mss. At alii eum Kdd. rarent partic.ula, cnm.
(n) I)e lioc nuuiinc vlilc Q\»rr. inPs:il. \c, serm. i, n. !()
el not
'
£»c in Mss. \t in rdil , sinim.
r.ci S. AldSTINI RPBCOPI 1SG8

liMirnm», <t flul »"» bwllgei, invenial i» te quou no- rr.ini. magis infirinorum persoiiam snsccpii Clirisiug.

lil
'
aeeiperc. Accipil cnim bonani voliinlaieni, ciini Suliliinius Patilus, numquid ct Chrislol Sublimius

lu teciplai paeem ; cisi cnim uon quairit Jaluin, sed Chrisliis, quia miscrieordius. Cum enim vidercl l'an-

requirit frnctuiii (Philipp. iv, 17). Qua-rc lainen, ne Iuiii ista non esse quxsiltiruin, providil ne daiiinarrl

quis iudigcai ; ct noli dieere : Si pclieiil, dabn. Ex- qnxsiiurum, el prxbuit excmpluni infiruio: qnoinoilo

speclas crgo ul petai? Sic pascis bovem Dci, quoinodo cum viderel iiiitllos pronos cl gaudenies iluros a.l

u anscuniem mendicuin f llli pclenii das, quia scri- mariyrium passionis, exsullaluros in ipsa passione,

Omni da Luc. vi, 50 De islo fortes ', cenienarios maturos ad borrcum quorum-
utnm esl, pelenli lc, ( ). ;

qiild scriplum esl? Bealu* qui iittclligil super egenum el dam tamen infirniornm, quos videbat posse conlurban

Psal. xl, 2 ). Quawe cui des Beuius eiiira veninra passione, nc deflcercnt lamen, scd potins
fiauptrmn ( :

qui intetiigU super egcnum el paupcrem, qni prxoccui at voliinlalcin bumanam voliuilali Crcaloris conjtinge-

voceni petiliiri. Si sic inter vus indigent inililes rcnl, ipsorum personam voluit suscipcre in passiono

Clirisii, ut eiiam pciani ; vidcie ne vos judiccnt, an- Cliristus, dicaus, Trislis est anima mea usque ad mor-

lequam petant. Quninodo, inquis, quxro? Esto cu- lem ; ct ilerum, Pater, ti fieri polest, lianseal n meca
prospice, allcnde unde quisque lix isle. Duciiil quid cssct dicturus infirmus, scd sccu-
riosus, esto providus ;

unde habeat non reprchen- lus osicniiit quid facere dcberct iulirmus Yerumtn-
vivai, unde se transigat, :
:

deinr isia curiositas lua ; lerra cris producens [enum mcn non quod ego volo, sed quod tu vis, Paler (llullh.

juoienlis, el herbum scrviluli hominum. Curiosus esto, xxvi, 58, 59). Qnoniodo ergo in passione iiifirmoriun

ct inicllige super egcnum ei paupcrcni. Alius ad ic pcrsonam sustiuuit, prxligurata illa in corpore suo,

venit, ut pelal; alium tu prxvcni, ne petat. Sical quia cl illa menibra ejus ; ueqiie enim frusira dicltitn

cnim de illo qui le quxril dielum est, Onmi pelcnli le, rsl, Imperfcclum meum viderunt oculi tui, el in tibro

Ua; sic de illo quem lu dcbes quxrerc dictnm csl, Su- luo oinnes scribemur ( Psat. cxxxvm, 10 ) sic : el in

eleemosyna in manu lua, doncc invenias justum luculis babeudis , el in exigcilda quodam modo aiino-
ilet

Cum cnim dandum sit et isiis p:iupc- na, iioii peienda, scd prxbenda *, indigeniiam susce-
cui eam tradas.

rihus pelciitibus'; non cnim ab cis inhibuil Deus pii. Snscepiteum Zaccbaus, el gaudel (Luc. xix, 0).

cleemosynas, cum Cbrislus de ipsis dieat, Quando fn- Cui hoc bunum? Cbrislo, an Zacehxo? Ycre, si nou

epulum, convoca rarcos, claudos, debiles, non haben- suscipcrct Zaccbxus, non erat ubi mancret mundi
cis

ie% unde libi reddanl , relribuelur autem libi in resurre- fabricalor? ant si non pascercl Zacclixus, indigeret is

clione justorum ( Luc. xiv, 15 et U ) : voca el ipsos, qui de qiiiiiquc panibus lol millia bominum saturavil?

pascc et ipsos ; epulire, cum illi cpulanlur ; delcctare, Cimi ergo quisque sancium suscipit, non susceplo,

cum illi saginaniur; illi cnim pane tuo, tu justiiia sed susceptnri prxstatur. Numquid in iUa fame nou

Dci. Ncmo vobis dical : Prxceptum cst a Cbrislo ut pascebatur Elias ? nonne corvus aflerebai panem cl

carncni seivo Dei scrvicnte creatura III Reg. xvu,

servo Dci dciur, mendico non dclur. Absil; prursus , (

impius ista loqnillir. Da illi, scd multo magis illi. Ille 6 )? Missus esl tamen pascendus ad viduam non ut ;

niiliii, scd ul provinciali aliquid pixslmetur.

enini pelil, el in voce peteniis agnoscis rui des : ille

yuiem quanio niinus pelil, tanlo magis libi vigilandum 12. Ergo quia dicebamus, fratres, et de pascendit

csl ut |ir;cocciipes peliturum ; aui fortc niodo non pauperibus; cinn Dominus loculos baberet, lamen

petiiurum, el aliquando dainnalurum. Ilaque curiosi quamlo dixil Judx cum tradiltiro, Quod facis , fac ve-

non iutelligcnles c.eieri quid dixisset, arbi-

csioie ad isia, fraires mei ; invenieiis muliorum Dci
tociter ;

scrvoriim indigenliam, lantnm ul velilis invenire. Scd trali sunl eum dixisse, ul aliquid prxpararet quod

quia delecial vos cxcusalio qua vullis dicere, Nescie- darctur patiperibus. Illeenim loculos habeb.il, hoc in

propterca n»n invcnitis. EvangflliO scriptum esl ioan. Xlll, 27-29 ). rosseni
banms ;
(

quo niiitebaniur hoc suspicari, ni-si liuc baberct in cousuetudine Do-

II. Ipsc Dominus loculos liabcbat,
nummi propler usus eo- ininiis? De bis crgo qtiac dabaniiir et in luculos mitlc-
neccssaria, cl possidebantur
non cnim cum banliir, dabalur laincn el illis pauperibiis, quos Deus
iuni qui cnm illo eranl el ejus : dici-

18 evangelista docuit non conltiiinendos. Sed si illum non con-

lur, Eturivit ( Matth. iv, 2; et xxi, ),

nc lu esurias iu lemnis, quanlo magis boveni per qiicm trilur.ilur bac

incnlitnr. Voluil esurire prnpier le,

cum dives essct, ut area ? quanlo magis servum titiim ? Non indi^el cibo,
illo, qui pauper faclus csi, illius

dilarcmur Cor. viu, 9 Ilalnul forlc vesie indiget. Non indigrl vestc, forte leclo ii,-
paupcriatc nos ( II ).

diget, forie ecclesiam fabiie.il, forie aliquid mile in

eniin loculos; ei dicium cst de quibu>dam femiuis
religiosis, quod anibulabani qua ibant pedes cjus domo Dei uiolitnr; exspectal ut alleudas, exspccial ul

de subsiuniia sua. inlelligas supcr rgenlcm el panpeicin. Tu conin.

ovaugelhantes, ct minl&lntbanl ei

mulicrcs Evangelin, ubi rratqua:- leira dura. lapidea. BOII inigala, anl fruslra irrigila,
Mominanlnr iilx in

Clui7..e prociir.ilons llero- sci vas tibi dicere : Non sejebam, ii"ii noverani, neino
<l.im cliani uxor cnjiisdam
qux Fulurus eral imlii dixit. Ncmo libi dixil ! Cbri>ius uoii cessat di-
dis (Luc. vni, 5). Vidc liebanl. I'.ui-

cere, propbeia non ees^al duero lUalus qui intetligu

ius nibil lalc aliquaudo qua^ens, M omni.i provincia-
:

quxsiiiui super egenum ei paupcrem. Non vides arcam iiiancin

liblli donani. Scd qnia mulli inflrmi ista

iclioria notat mss. ai Bdd., velit.

• Sic HS». Eild. vero. fortc.
ii liiJ. addiur, jii.l i ; qiictl a M»s aLiti. • aiii. lr. Ct ilenque Mss>., nor p< tutJe, xd pitcerndo.
1363 E.WRIUTIO IN PSU.MUM CIll. 4S70

praiposili tni : vides ccrlc vcl surgentcm fabrirnm, ni'orc ilivinn ; ct qnoiiiam cxccllcntissima in Chri-to
qno intraturus ct oraturus es. Nonne adniovciur ocu- nppaiuil, tolus orliis eiim dil.gil: qui cum conlciu-
lis luis? Nisi forte put.nis, fratres, quia pnr-posiii ve- ptus Iiic csscl, adoralur modo :ih omni gcmc : Qno-
slri llicsaurizant : ct iiovimns niulios non thesauri- niam ipsius est regnitm, el ipse dnminabititr gentiuiu

zare, et ad quotidiana cgcre, de qiiibns omnino non (Psnl. x\i, 9.9). Tanta cst enim ejusgraiin, ut muln
creditur; quos et vos invenireiis , si vellctis, si cir- qui in enm non crcduni, laudcnt cuni , el proplen-a

rumspicereiis, si ad hoc vigilarelis, ul friictnm rtarr- dicanl iinlle sc. in cuni crcdere, quia nemo polcsl ini-

tis. Dixi qiiod potui, quaiiiiim potui. Puto autini plcrc qiind jnlict. I.audaiidoimpediunliir, quiin illuiii

manifeslos nos csse vobis, siciit ail Apostolus, non viluperando s.Tviebant. Amaliir lamen ab nmnilms,
ideo nos dicere , ut in nos isla faciniis. Pncslel Deus pr.rdicaiur ah omnibiis ;
quia exccllenter iincms, idco

ul hxc non fru9lra dixciim : pr.TSlel Dcus ut tcrra Chiislits. Christus euim unctiis , a chrisinatc diclus

irrigata sitis, non lapidea, sirul Jud eoriitn, unde U- Chrisliis. Messias hcbraicc, eracc Chrisltis, lnii-c Un-
bulas lapideas accip.re nicnieriint ; sed lerra frucii- ctus : sed corpus suiun loluui pertiuguil. Uinncs crgo

fera, terra quce irrig.ila rcddatagiicol.c. Illi ipsi corde vcnieutcs nccipiunt graliam , ut exliilareiur f.icies in

lapidco ,
quod significaluin esi lapidcis labulis, dcci- olco.

mas dabani. Eiiam gemiiis , et niliil adhnc exit '. Si 1 i. El panis cor hominis conftrmat. Quid esl hoi:

gemilis, parlurite ; si parlurilis, parile. Quare gcmi- fralres?Quasicoegil inielligi deqnopanedicerei. Panis
tus iiianis ? qnare gemitus sicrilis? Viscera lorqucn- cnim isie visibilis sioinachum cnnflrnial , veillrcm
lur, an non csl inlus quod edilur? Rigans motites de cnnflnnai : csi alius panis qui c»r conlirmat, quia
tuperioribus snis : de fruclu operum tuorum satiQbitur panis est cordis. Jam cnim dixerai de panc surk»»in».

terra. Bcali qui faciimt, beati qui isla 'rucluose au- fjt educat pancm de leria , seil non dixeralqualis p:niis

diiint, bcati qui non inaniter clamanl. De fructu ope- sit ille. Et vinumlwtificatcor hominis. Videlur jam ili-

r«m tuorum satiabilur lerra : producens fenum jumen- cere de spiritunli vino ; nam id Ixtifical cor hoininis.
tit, et herbam servituti liominum.* Ulquid hoc?Ul Scd adlmc piitelur de vino isto dici, quia ehrii quasi I.Tli

educal panem delerra. Quem panem? Chrisliiin. De corde videntur apparere. Ulinnm laelentur, el iton rixen-
qua lerra ? De Pelro, de Paulo, de cajieris dispcnsa- lur. Dicis mihi : Quid Ianius chrio ? Imo quid iusanius
lorihiis verilatis. Audi quia de tcrra : Habemut , in- cbrio? quid p*leruinquc iracundins? Est ergo viiuiin

quil, thesimriim istum in vasis pclitibut, ut eminentia quod verc Ixlifical cor, et non novit aliud nisi la-lili-

til tirtulis Dei II Cor. iv , 7). Ipse est paius qui de care cor. Sed ne putes hoc quidem dc spiriluali vino
(

coelo descendit (Joan. vi, 41 ), ut e lerra educatur, debere accipi, de illo pane aulem nnn ; quod et ipsc

cuni per servorum suorum carnem prxdicatur. Terra spiritunlis sit , exposuit et ipsum : Et panis ,
inquit,

fcnuin producil, ul panem de terra educat. Qua? cor hominis conftrmat. Ergo sic accipe dc panc, quo-
tcrrafenum producil? Plebes pir, plebessancUc.Uldu ntodo accipis dc vino ; inlus esuri, intus sili : licati

qua tcrra panis edueaiur? Vcrhum Dei de Aposiolis, enini qiti esuriunl el sitiunt jusliliam, quia ipsi salura-

de dispensatoribus Sacramentonim Dei, adlmc iu buntur (Matth. v, 6). Panis ille juslitia est, vinuni il-

terra ambulanlibus , adlnic corpus terrenum porlan- lud justiiia est : veritas cst, veriias Christus esl

lihus. (Joan. xiv, 6 )- Ego tum , inquil ,

panis vivus, qui de
13. [rers. 15.] Et vimtmlanifirat cor honunis. Ncmo caelo descei.di ( Id. vi, 41 ); et, Ego t»m vitis, vot
bomo ad ehrie-
se ad cbrieiatcm paret; imosc oinnis sarmenta ( Id. xv, 5 ). Et panis cor Iwminit couftr-

latem paret. 6'a/ix tmis ineiiians o«om praclarus mat.

est ( Psat. xxn S Nulumus diccre ,
Nemo se ) ! :
15. [vcrt. 16.] Satiabitnlur tigna campi : sed de
ista

inebriel. Incbriamini, sed videle unde. Si vos inebriat gralia educU» de lcrr.i. Ligna campi, plebcs
pnpuln-
calix Domini pracclarus , videbitur isla inebrietas in
rum. E( eedii Libani quas planlavit. Cedri Libini,
operibus vesiris , videhitur in sanclo mnnre jusiiti.T,
polcntesin srcculo, cl ipsi saliabunlur. Pervenit
panis,

videbilur postremo in alienatione mentis vcstra», sed el vinum, et oleum Chrisli ad scnatores,
ad nnbiles,

nd reges; satiata sunt ligna campi. Prius humiles

ft lerrcnis in crelnm. Ul exhilaret faciem ejusin oleo. sa-

Video quse lcrra quantiim fruclnm educal, produ- etiam cedri Lib.ini, sed quns plnnta-
si liati sunt, deinde
catfenum jnmenlis. Non istiservi vcndunlquodidant; ipse piae '
ccdri , religiosi fidelcs; lalcs cnim
ril :

nnn enim venditorcs Evangelii sunt gratis dant, :

plantavil. Nam cl impii snnl ccdri Libani, quiu. Con-
quia gratis acceperunt. Gaud"H bonis operibus ve- teret Dominus cedros Libani ( Psal. xxviu , 5 ). Li-

slris; hoc enim vohis prodcst : non enim quarrunt da- banus enim mons esl ; ibi islx ai borcs ctiam secun-
tum , scd requirunl fructiim. Quid esl exbilaratio fa- dum lilieram annosissima; sunt et excellenlissima!.
in eis qtii
ciei in oleo ? Gratia Dei , nitor quidam in mnnifesta- Libanus autem intcrpreiatiir, sicut legimus
lionem sicut dicit Aposlolus Uniciiique autem dalur C.mdidalio. Lihanns dicitur candida-.
; :
isia scripserunt,
Spirilus ad manifestaiionem Cor. xn, Grntia candidaiio csse sseculi liiijus,
(
I 7). lio : videtur autem
qu.Tdam qua? est homimim ad linmines perspicun, fulfteniis in pompis suis. Sunt ihi
modo nilentis cl

ad conciliandum sanclum aniorcm, oleum dicilur, Dominus ipsa; saliabun-

in ccdri Libani qn?s planlavil ;

1
Am. Er. cl Mss.: F.timn qcmile, et trihil liuc exent.
* Stc pracij ui Vss. M Fdd.: llquid vocat ? ulqititt Ituc ' • Kiki. oaiittUJl voceni, piiB
1571 S. AUC.USTiNI l.HSCOP! 5372
lurquM ulauUvll Domiuus. Nam aibor, inquit, faam muliis cedrls Libani passcrcs illi, dcquibus locutus
MOH plnntuvit Pnler mous, cratliaibitur (Mallh. xv, 13). sum, nidiflcanl.
l'i ititri l.ibuni i/HHs plamlavit, 17. Scil latiicu, fralrcs mei, ipsi passcres si spiri-
lii. [iwi. 17.] Illicpasseres nidi/icatnait. Fulica: do- tiiales sunt, quainvia nidiflcenl in cedria Llbani, nou
iiiim Jii.i i'.w eorum. Ubi passeres uidific.ihunl ? lu ce- pro magno babcre debeni cedros Libani, ct puuire
iins Llbanl. Jam udivimua •) n.i- sint codri Ljbani, illn? cssc superiores, a quibus coruin ncccssaria
Itobiioa s.x-cnli, excelsi generc, opibus , hnnoribus : el coniplcnliir. Passercfl cnim sunt ; ill.c autcm cedri
uis.e ccdri satianlur, ill;e lamcn quas planiavil Ipso. Libani sunl. Ergo (ulica domus dus csi passerum.
In bis ccdris passcros nidiflcant. Qni sunt passcres? Quamvis in ccdris Libani nidiflceut passcres, non la-
Avcs qniilem et VOlalillt cicli sunt passcrcs, scd mi- inen cedri Libanl duccs snnl pasierum. Eorc saiia-

nuta voiatilia solenl dici passercs. Suut ergo quidam buntur ligua campi, omnec pnpuli ; ei cedri Libnui sa-

BpiritualeS nidilicantes in CCdrU Libani : id cst, siml tiabunlur, quaa piantavitDoininus, omucs nobilcsct
quidam scrvi Pei aiidientcs iu Evangclio, Dinulle oin- excclsi liilelcs. Illic, id est in eedris Libani, passcrcs
:iia tua, vel, vende omnia tua, el da pauperibus , el ha- nidiflcabunl ; prx-bcbunt ramos faculiatum suarum
bebis Ihesaurum in coelis ; et veni, sei/uere me (Id. xix, colligeudis minutisspiriliinlibiis. Prxbonl isia, faciunt
-1 ). l'.i non laniiiiu hoc audierunl inagni, sed audic- hnec cedri Libani i|uas plantavii Dominus; laeluiit.

runl et parvi, cl voliicrunt boc facere el parvi, ei esso ct libcnler faciunt ; novcrunl quid laciant , novorunt
spirituales; non jnngi uzoribus, non maccraii cura li- qnid aecipiant. Scd passcrcs qiiamvis in cedris l.ibani
liorum, non babcre proprias sedcs quibus dcligarcu- uiilificabunt, Fulica: domus dux est eorum. Qu:c est
tur, sed irc in vilam quamdam commnncm. Sc(li]iiiil fulic;c domus? Fulica , sicul onines novimtis, marina
di iiiscrunt isti passcres ? Minuti enini sicculi hujiis aviscst;vei in stagniscst, vel in mari csl. Ilabet

passeres videutur. Quid dimiserunl? quid magiiuiii quamd.im domum non facilc in littore lerrx, aut
dimiscruul? Alius sc ronverlit, dimisil ccilam palris niinquam ; scd in iis qiuc in media aqua sunt : plc-
suiinopoin, vix iiuiiin leclum et unam arcam. Con- rumquc ergo in pclris qaas aqna circumdal. liitclli-

vcriii se lanicn, factus est passer, quxsivil spirilua- gimiis crgo pclram cssc idoneam fulic.ne domum,
lii. Bene, oplime; nou illi insullcmus, non dieamus: nnsquam forliusel lirmius lialiii.it. quam in petra. Iu

Nihil dimisisti. Non superbial qui multa dimisit. Pc- quali petra? lu mari cunstitula. Etsi tundilur flucti-

trus ut scquerctur Dominum, noviiuus quod pisoalor bus, frangit l.imcn OuctUS, non frangitur: lioc hahet
erat, quid potuit dimiilerc? Yel fralcr ejus Andrcas, magnum pctra in mari constitnta. Quanli lluetus cou-
vcl filii Zebedoei Joanues el Jacobus, etiam ipsi pisca- tuderunt petram nosiram, Dominum Christttm? Elisi
htrcs (ld. tv. 18, 21 ) ; et lamen quid dixerunt? Ecee sunt iu illum ludxi ; illi fracii suut, illc inicger
nos dimisimus omnia, et secuti sumus te (
Id. \\\ , 27 ). mansit. Et unusquisque imitans Cbristum, ila sit in

Nn» ci dixit Dominus : Oblitus cs paiiperiatcm luam ; islo savulo , id esl in islo niari, ubi non potest nisi

quid dimisisti ut lotum miuiduin nccipercs? Multtim procellas tcmpestatesquc scntirc, tit nulli ventoccdal,
dimisit, fratrcs mei, mullum dimisit, qni non solnm iuilli ll'iriui , scd omuia excipiat , ct inlcger maneal.
dimisit quiili|iiiil babebal, sed cliaui quidquid babcrc Ergo fulicic domus ct forlis esl, ci humilis. Non ha-
cupiebat. Quis cnim paupcr non turgescit in spem bet domum fulica in excclsis ; niliil illa domo flrmius,

sieculi liujus? quis non quotidic cupit angere quod et niliil liumilius. In ccdris quidem nidificant passe-

liabet? Istacupiditas prxcisa est : ibat iu imnicnsiini, res, propier prxsentcm necessiiaiem : scd pciram

occepit modum, ct nibil diinissum csl? Prorsus to- illam habenl ducem, qtue fluclibus lundilur , el non
tum miiuduin dimisit Pelrus , et totum munduin Pe- frangilur; iiniiantur cuim Chrisii passiones. Et si

•
rns acccpit. Quasi uihil nabentes, ct omnia possi- forte cedri Libani iratic fucrint, el aliquid molcsliic

•lcnlcs (II Cor. vi, 10). Faeiunt boc mulli : isla ve! scandali servis Dei in ramis sttis commovcrint,
laciuntqui parum habcnt, ct veniunt, et fiunt passc- volabunt quidem inde passeres ; sed vx cedro rcma-
rcs utilcs. Minuli videntur, qnia uon habent altitudi- nenti sine niilis passerum. Passeres cnim nnn naufr.i-

nem dignitatis sa&ukiris : nidilicant in cedris Libani. gabnnt, non peribunt; iptia futicar domus dux est eoritm.

Elcnim et cedri Libani , nobiles et divitcs et excelsi 18. [vcrs. 18] Quid crgo sequilur? Monles allis-

Iiujus s.cculi , i|iiouiam cum tiinore audiunt , Dealus simicrris. Cervi, niagni, spirilualcs, transccinlcnlcs
</ui intelligit super egenum cl pauvcrem ; attcndunt res in cursu omnia spinosa veprinm alqtte silvaruni. Qui
suas, villas siias, el omncssupei fluas cnpias, quibus vi- perfieil, inquit. pedcs mevs sicul eervi, el super ex

<lcnturexcelsi,elpra:bentillassorvisPei; dant agros, staluet me (Psal. xvu , 5i). Tenennl inonics aln.s,

danl horlos, xdificant ccclesias, monaslcria, eolligunl alta pnecepta Pei ; sublimia cogilent, leneaiit ea qn.e

pusseres, ut in cedris Lihani nidificcnt passcrcs. Ergo iiiiiltum eminenl in Scriplmis, jusillioenlur in sum-
ntianlur ccdri '
Ubam eiunplanlaiiilDominus, et illic inis : ccrvis cnim siinl illi nionlcs allissiini. Quid ile

fasseres nidi/icabunt. Altenditc lolam lerram, si uon ila bumilibus quld de leporeT quid de erlciul
hostiis?

«»1. Ul loqncier isi.i, iioii snluin credidi, sed cl vidi LcpilS ininiilum aniinal el inlirinum. cricius cliam

dfdit niilii inlcllci luni ipsuiii oxperinienliim. Inleno spinosiim '

: illml animal tliniilum, illud aninial l|d«

giif laii»Minas tcrras qui noslis , et videte in ipiam ni* tanpeftMn. Spiiur quld stfniftcMM, nUI peecata
'
S«: Mss. M liU : VWtrti tflffO nliimlnr ccdrii. '
lllc illllW. .ul.litur. >nu:o' loium. QWHl I ^»» tW l.
 1578 ENATUUTIO IN fSALMUM CIIl ir.7$

rcs? Qui pccc.it quolidie, ctiamsi non magra peccala, tnam duclus esl (Isni. liii. 7); ndora ct ovcm, qnia
minutissimis spiuis coopcrlus cst. In eo quod timci, Clirisluni signilic.lt. Vicil leo de tribn Jiuia (Apoc. v,
5);
lcpus est; m co qimd minulissimis peccatis operitur, adora et leoncin, quia Cliristiun significat. Viilctn
ericius cst : ct non potost lenere excelsa illa et pcr- quam iiiulia Cbrislum sigiiilicenl; omnia ista Cliri-

fecta pnccopta. Illi enini monics aliissimi cervh. Quid stus in siinilitudinc, non in propricLite. Qu.rris pro-
T

crgo? isti pcreniil ? IS on. Sic eiiim montei altissimi prietalcm Cliristi? /11 priucipio erat Verbum, et Ver-
cervis, ul el liis videas quid scquatur : Petra refu- bum erat npud Dcum. Ecce propi ielas Cbrisli per
,

gium criciis et leporibus. Quia factus est Domiuus re- quani factus cs. Vis audire et propiietaiem pcr qnani
fi.gium paupcri (/'5«/. ix, 10). Ponas pclram iilam in rcfeclus es ? Et Verbum cnro factunt csl, el habilavit m
leria, refugium esl ericiis ct leporibits : ponas illam twbis (Joan. 1, 1, 14). Cxlcra simililudiiies sunt. In-
in tuari, domus esl fillicx. Ubique ulilis petra. Et in uilige, esto Scripturx capax, ut aliud vidcas olijici

montibusipsa ntilis : monles sinc pelrx fundamcnto oculis luis, aliud iunui cordi tuo.
riieient in profundum. Pionne jamdudum (ie monti- 21. Sol ergo ille, jam securi dicimus, sol illc jn-
lius dicebalnr Illic volalilia cwli inhabilabttnl ; de vo-
:
slili;c, non sinc causa impiis 11011 oiilttr, ctsi
medio petrarum dabitnt voees stuti ? Ubique crgu pctra luiil : ipsa cnim Sapicntia dicit, Qitcerentmemati,cl
rcfuginm nostrum : sive in mnniibus excelsa sit,
non inrenicnt. Qttarent, el non invenienl. Et quare?
sivc in mari luudatnr DuctilHiS; non frangatur ', sive
Odcruut cnim sapicntiam. Ipsa Sapicntia loquitur,
in lerra soiideliir; ad illam cervi.ad illam fulica, ad
cl dicil : Quarent me mali, el non invcnient ; odernnl
iliam lepus et cricius. Tundant pcclnra lcpores, ct
cnim sapienlium (Prov. 1, 28, 29). Si ergo odcriiul,
ericii conliicantur pcccaia sua : licct cooperti sint
quare qnxrtlM? Quxrunl, non ul fruanlur, scd ulin-
miuuiis quiileiu quolidianisque peccatisjnon cis ta- II uUir qiixrunlsermonibus, odcrunl inorilins. Spi-
;

men deest pelra, qtix illos docuit dicere, Dimitte 1:0-

rilusenim sanctus disciplince fugicl ficluiii, el auferct sc
bis ilebita noslra, siciu el nos diiniltimus debitoribus no- a cogitalionibus qute sunt siue intellectu (Sap. 1, 5).
siris (ilallh. vi, 12). 1'etra rcfugium ericiis et lepo-
Non ergo sol ille oritur impiis, non oritur malis. At
rib'ts. dicium est? Qui solem
vero de isto sole quid facit
19. [vers. 19] Fecil liinam in tempora. Intolligi-
suum oriri super bonos et malos, et pluit super jutlos
mus spirilualiter Ecclcsiam crcscentem de minimn, et injuslos (ilatth. v, ib). Ergo de illo sole juslitix
el ista mortalitate vitse quudamniodo senesceniem ;
nescio quid signific.it psalmus iste sccundum mysle-
scd ul propinquel ad solcm. Non isiam lunam dico rium; nam videmus ista fieri in creatura etiam sc-
visibilem qux boc uoniinc signilicatnr.
oculis, sed
cundum speciem rerum visibiliuin : Sol agnontoc-
lstaquaudo obscura crat Ecclcsia, quando nondum casum suum. Quid esl, Sol agnovit occasum sunm?
apparebai, nonduni eniineb.lt, scducebantur bomincs, suam occasus Cbristi,
Cbristus agnovit passionem :

el dicebatur, Il;cc est Ecclesia, bic csl Chrislus; m passio Christi. Scd numquid sic sol occldil, ut non
sagitlarent in cbscura luna rectos corde [Psal. x, 5). oriatur? Numquid quidonnit, non adjiciet ul rcsurgul
Mudo qn.tm ca:cus cst qui plena luna erral? Fecit lu- (Psul. xi., 9)? nonne ipsedixit, Dormivi turbaius? ct
naniin tempora. Iliccuiin tcmpoialiler transil Ecclesia; de illo dictum est, Exallare super ccclos, Deus (Psul.
non cnim bic crii semper ista morialilas : augcri et
lvi, 5, G)? Ergo, Sol agnovit occasum suum : quid
minui aliquande Iransibil * ; in tcmpora facia cst.
Approbavit, placuit Et undc ostcn-
est, agnovit? ci.
Sol agnovit occasum sukih. Et liic qnis soi, nisi sol placuilei? Quid enim
dimus quia agnovit, lioc est,
ille juslili:r, quein sibi 11011 orlum ioipii plaugeut in
non novit Deus? quid non novil Christus? Et lamcn
die judicii ? Qui dicluri sunl in illo dic, Ergo erravi-
Non novivos (Malth.
diclurus cst in fine quibusdam :

musaviaverilntis, ct jusiitiw lumennon lnxit nobit, et

vn, 23). Quomodo ergo ibi, A'0/1 iiotii vos, tion esl
sol non orlus csl nubis (Snp. v, 6). Ei sol iste oritur,
non milii placclis; sic
quasi, Milii ignoti estis, sed,
qui intclligit Cbrisluin. Keccdit autein ab inlclleclu occasus suus.
el bic, agnovil occasum suum, placuil illi

ejns Cliristus, qui sic iratus fucril fratri suo, ul tc-

quomodo paterelur? Ilomini
Si enim ei displicerct,
ncal odium. Ilaque irascimini, et nolite. peccare (Psul.
eiiamsi displiceat passio
cnim, quianoncst ille sol,
iv, 5). Cbaritas clsi irascilur aliquando, ut corrigal,
autcm r.on palcre-
sua, palilur et quod non vult. llle
non tcnclur rea; quia non inveteravit ira, nt vcrierc- agnosccret occasum
lur, nisi ei placeret : id esi, nisi
lur in odiiiin. Si aiitcm ira couvcrsa fuerit iu odium, Poleslatcm ha-
siium, non occideret ;
quia ipsc ait, <

occidil sol super iracundiam vcstram. A'on igitur

beo puncndi animam rneam, etpotcslatcm liabco ilft-

occidat sol svper iracundiam vcstram (F.phcs. iv, 20).

riim stiniendi eam : ncmo lollit cam a mc, scd cgo
20. Ncc putctis, fratrcs, ideo nonnuliis solein csse
(Joan. x, 18). Ergo, agnovil oc-
ipse eam pono a ine >

adorandum, qnia sol in Scripluris aliquaudu Cbri-

casum suum.
siuin signilicat. Talis est enim demcutia hominum; 22. vers. 20, 21.] Et quid, cum occidil Bnl, ciun
[
quasi adorandum aliquiil dicalur, cuin dicitur, Sol
quxdam tcnebra: in
passus cst Dominus? Fact.c sunl
Clirisluin significat. Adora crgo et pclram, quia
Apostolis, defccit spcs eorum, quibits primo magnus
Cliristum signifidt (1 Cor. x. i). Sicnt orisad victi-
circdcmptor mnnium vidcbalur. Quare ? • 1'osuisti
1
sicF.r. Lu^il. veuul. l.<v. Li B., feanqulnr. u. ibi pcrtransibuut oimics
teneltras, ct facta cst nox :
1
sic Mss. .u Kud.: Ahg.rict muitti fotest, aiitnumdo per-
ttwsibil. bestix- silv.e. Catuli leomim rngicntes, ut rapiant,
 : , :

,375 S. AUGUSTINl F.PISCOPl 1576

quxrcntcs a Dco cscam stbi i («). QuUl inicllignm riide liticra singiilari D, Non dcbci habcri in capite

kpiriiualitcr calulos lconum, nisi spirilualia

ncquiliiu noininis diaboli, ct cum quxsicris, quarc ? rcspon-
nomine Dci
11)1 quid inlelligani nisi mab
(F.phet. vi,
drmonia, dcal : iy;h in lcgi istam liitcram. Itideliir

qux dxmonia pascmilur crroribus lioiiiimuii? Siml iste; nam ncc lalis estcui digueris reddere ralionem.
rnionia qiHB- Nolite ergo lam pucrilitcr sapcrc cliam diviua
Oiiim principes da-moiiiurum, et suni d
isla .

tl •iii eontemnilbilta. Ista dxmnnia scduccro nnlmu nl forlc nllqnll vcslrum , qui.t dixi supcrius heslias

i|ii.i Timl, sed ubi sol non orlus esi ; leiiebrx cnim siIvm- signillcare Gcnles, mndo autem dico bcstias

sunt. Et cuni lencbra sunt, qurruni entoll leonmn silvx siguificarc dxmonia cl angclos prxvaricalionis,

«inos devorcnt. I|>se lc» major, priucops oninimn m- puici iis me aliquid contrarlum dicero. Sinillitudiiica

dc illo dicliiin est? Nescilis qnia enim sunt, ct in quocuinquc loco suul, circiiinslaiilia
liuni leonum, <iuld «

diabolus, Innquam lco riigicns sui cxponuntiir. Iltic pertransibunt omnes beslice siltw.
adversaiius vcsler
Petr. v, 8)? Ideo Ubi? In nocie quam posuit Dominus, quia sot agnoeit
circnit, quxrem quem devorel > ('

Don escain sibi quia ncc lentaii i|tus occasum suum. Catuli leonum rugientes, ut rapianl,
i qua-rcnies a ; >

nisi pcrmillente Dco. Job sancius quwrenles a Leo escam sibi. Mcrilo Dominus vcnlurus
notesl a diabnlo,
lamcn longe ab illo crat ad occasum suum, ipse sol jusiitix agnosccns occa-
nle diabolum crat, et

aepectu ante illum, poicslalc remolus ab illo. Quando sum siium, ait discipulis, lanquam lenebris futuris ',

audcrcl lcnlare vcl caroem, vel facullales cjus quas circuiluro lcone, ul quxrerci quem devorarct, quod

possidcbai, nisl acccpisset poicsiatcm? Qnare auiem

ille leo neminem devorarei, nisi petcrci : Ilac nocte

damnandos impios, aut ad inqiiit postuluvit salanas vexare vos sicul tritictim; ct
dalur poteslas? Aul ad ,

Juslc boc lolum Dominus agil; el ego rogavi pro te, Pelre, ue dejicial fides tua (Lue. xxn,
probaudos pios.

in nemincm babel diabollU potcsiatem, vel in ali- 51, 52). Nonnc Pclrusciun lcr ncgavit (Uatth. xxvi,

quid ejus, nisi illc conccdai, cui cst poicslas summa 70-74) ,
jain intcr dcuies lconis crat? Catuli leo-

ct siiblimis. Sic diabolo, sic liomini ntilla cst pote- num rugientes, ut rupiunt, cl ut quwranl a Deo escam
sibi.
sias in bouiincm, nisi desuper delur. Slabat judex vi-
25. [vert. 22.] Orlus rst sol. Qui dixit, Potestatcm
vorum elmoriuorum anle bominem judicem, et in-

videns anle scClirislum, ct ait habeo ponendi animam mcam, et poleslatem liabeo ile-
flavit se liomo judex :

Ketcis quia potcstalem habeo occidendi el dimitlendi rum surhendi eam ; agiwvit occasum suum, cl posuit

let At ille qui vcnerat ct eum docerc, a quo judica- cam onut ; esl sol, ct reccpit eam. Ortus est sol, qiiia

lialur : ISon hubcres, inqttlt, in me potestatem, nisi es- ccciilii sol. sed non cxstinctns est sol. Adluic cis qui

set libi desuper data (Jonn. xix, 10, II) Et bomo ct non inlclligunlChrisiiim, ipsa nox esl; .adhuc cis sol

dxmonia nonnlsl acccpia potc- orius non est insicni, ut inlclligaut, nc rapiantur a
diabolus et quxlibet :

state nocenl : scd proficienlibus non nocenl. Malis ila rugienie lconc. Nam eccc quibus ortus est, non eos

gunllanquamignis fcno; bonis ita suntlanquam ignis audent invadcre caluli lcoiiiim.Scqnitur enim : Ortus

auro. Manducaius cst Judas ut fennm ;

probalus est est sol, el congregali sunt, et in cubitibus suis cubabunl.

Job ul aurum. Posuisti lencbras, el facta esl nox illic : Magis magisque ubi * oritur sol isic, ul iniclligatur

pertrunsibunt omnes besliiv silv<e. Jam bestia: silvx ab orbe lerrarum , ct clarificclur Cbrisms iu loio

alio modo alio enim cl alio modo sempcr

:
' isia in- mundo , congregantiir caluli lconum ; illa dxmonia
qvnmodo Dominus ipse agnus, ipse lco.
lclligunliir ;
recedunt a persecutione Ecclesix, qnx insligabant

Quid lam divcrsum quam agnus et leo? Scd qualis pcrscqui domum Dei, opcrando in liliis diffidenlix.

agnus?Qui vineercl lupom, vinccret lconem. Ipse Nam diclum esl ; Secundum principem poleslalis aeris,

pclra, ipsc pastor, ipse janua. Pasior inliat per ja-

qui nunc operalur in filiis in/idelitatis (Ephes. n, 2).

nnam : et dicit, Kgo sum paslor bonus ; et dicil, Ego Modo jain quia ncmo eorum persequi audci Ecclc-

tum janua (Id. x, 7, II). Ipsum leonis nomcn Domi- siam, orlus esl tol, et congrcgali sunt. Et ubi sunl? /.(

num signiftcat ;
quia, \icit leo de tribu Juda (Apoc. in cubilibus snis cububunt. Cubilia eoruiii, corda ui-

v, 5), ct diaboliim ;
qtiia, Conculcavit leonem ttilraco- fidelium. Quam inulli gcrunl leones cubanles iucor-

ntm (Ptnt. xc, 15). Discile sic inlclligere, cum figu- dibus suis 1 Non iinli' crumpunt, non fcciunt iiupc-

ralc isia dicuntur; ne forto ubi legcritis quod Chri- liiin in islam peregriuaiilcm Jernsalein. Qnarc imn
slimi significat pelra (I Cor. x , 4), ubique pclram faciunt ! Quia jam ortus ett sol, ci splendct in loto

f.biistiiiii pmciis. Slonlflcnl alia nlque alia , sicui orbe Urrariim.

lilicra quo loco ponaliir >ide, ibi intelligis ejus vun. 24 [vers. 2o.j Eigo vide quid scquatur, qui.i orfM
Si audicris liilcram piiinam in nomine Dei, cl pula-
«( sol, et congregali sunl, et in cubilibus suis mta>
veriseam sempcribi ponendam, dclcbis cam in no- bunt. Quid lu, lionio Dei? quid tu, o Keclesia Dci ?

niine diaboli. Ab cadem enim liliera incipit nomcn qnld tu, o corpus Cbrisii, cujus capui in civlo 681 I

|)ei, a qua incipil nomeii diaboli ; cl itihil lam disjim- quid lii facis, o lioino, unilas ojus ? Exicl , inquil.

clum ,
quam Deus cl diabolus. Vide crgo quam Iiomo ad opus tuum. Opciclur crgo isle liomo open
ubsurdus csl a rebus el bumanis et divinis, qui dixe- bona in sccuriiate pacis Eiclesix, opcroiur iisqiio m

> TresNss., urpe.

1
Trea mss., ait rMtfijwHi snis m qnaluor pri>se<^iu mir
versus jam siqra evposiiit, iu Knarr. rs;il. C, tanqitum in ttHtbH» (kkvU.
(a) lloseo
• SjQ Mss »1 t.'l , »1 f. I

nn. 19, 13.

1377 ENAI.IUTIO IN PSALMUM Clil. 1378

Hnem. Alii|iinndo cnira ent qtixdam conlciiebrati» ', siun luuin : scd ab oceasu in orlum irausisti. Orlu*
ct fict quidam iinpetus, scd in vcsper.i, iilesl in Hne cs, splenduisti, clarilicatus cs, cum iu crcbim asccn-
mundi : mndo anlcm in pncc ct iranquilliiatc opera- disti, el repleta est terra creaiura tua. Psalmaill , fra-
tnr Ecclesia ;
quia cxiet Iwmo ad opus suum, et ad ircs, nonduni linivimus; sed alii|iiid iudc in iiominc
uiierationem suam usque ad vcspcram. Christi eliam ad diem Domiuicum dilTeranius.
25. [vcrs. 24.] Qunm magnificata smit opera tna,
scimo iv.
l> omine ! Meritn magna, merito excelsa. Ubi facta

statio Dei ubi

i. Mcminit Charitas vcstra , cnni sil unus scrmn
sunl opera ista tani niagua ? quae iila

Dci in Scri|ituris ouiuibus dilatatus, ct per inulla ora

sieiil, vcl qux illa sessio ulii * scdii, el ista npcra-
sanctorum unum Verbuin soncl quod cnni sil iu
lus csl? quis locus ulii ista operalus est? unde pro- ,

rcs^critni primo isla lam pulclira ? Si nd litteram ac-

principio Deus apud Dcum , ibi nnn liabol syllabas,
quia non habct lempora ; ucc mirandum nobis sil,
cipias, oinnis ordinala crealura , ordinatc currcns,
quia propler inlirmitaiem nosirain desccndit ad par-
unlinate pulclira, ordinate nricns, ordinaic occidens,
liculas snnorum nosirorum cum descendcrit ad sus-
nrdinatc pcragens onmia tempora, imdc proccssil? ,

cipiendam iuririnilalem corporis noslri (Joan. i, 1

Ipsa anicm Ecclesia qunmodo accepil iucremcnia, ,

14) istum lamcn psalmum jam mullos nobis fccisso

sticcessus, pcrrcctioncm ? Quomodo destiualur ad II-
:

sermones mysieriaque ipsa qua; bic clausa tciieulur,

nem qucmilam immorlalitalis? Quibus prxconiis ,

ut pulsaniibus aperirentur, attulisse nobis noti parvas

prxdicaiur ? qnibus mysleriis commendatur ? quibus
pcr aliquol dies moras temporis , cum proiiuntiantur,
sacramcnlis occuliatur '!
qua prxdicaiinnc re\ clatur ?
cuni coiiimciidaniur, cuni clansa c^se nionsiraiitm,
L'bi fccil b.xc Dcus? Vidco magna opcra : Qnam ma-
cum apcriuniur, cum cruiiniiir, cum oslendiinliir au
gnificata sunl opera tua, Domine ! Qtixro ulii feeerit, ;

pcrbocmcminii, ul dixi, Charitasvcslra, nec prailcr-

locum non invenio ; scd videoquid sequ.iiur : Omnia
iio dic ad cjus lerminiim psalmi mis perveuire \\n-
in snpientia fecisli. Ergo omnia in Cliristo fccisli. Illc

contcmplus, expnlmatus,
tuisse, et dislulisse in bunc diem. Vnluil Dnminus ct
ille illc COiispulus, ille spi-
lcmpus redditionis nobis e>:hibere, ct mc dcbiioieiu
nis coronalns, ille cruciflxus , omnia in illo fecisti.
dcbito satisfacere et cxactnres securiorcs cflicerc
Audio, audio quid de illo iuo militc nuniics bonii-
, :

nibus ; quid de illo prxcone sanclo prxdiccs gcntibus, dct eign ipsebonum quod reddamus, qtii non reddi-
Clirisium Dei Viriuleni dit quidquid mali feccramus.
, et Dei Sapicniiam. Irridcant
Jttdxi crucifixnm Cbristuni, quia 2. [vcrs. 24, 25.] Exclamaverunt, ul noslis, ut cum
scandalum csleis;
pictale gaudioque recoliiis, cxclainaverunl cuui P>al-
irrideanl Pagani crucilixum Cbrislum , quia 'slullilia

csl eis : Nos autcm, inquit, pm-dicumus Clnislum cru-

nio visccra cordis nnsiri, ct dixermu : Quam mmjni-
cifixum Judceis qitidem scandalum ficata sunt opera lua, Domine! Omnia in sapientitt fe-
, , Gentibus aittem
stitlliliuin; ipsis vcro vocalisJudxis et Graxis Cltrislum
cisli : replela est terra crcatura lua. Quidquid a I).o

Dei Virlulcm Dei Sapientiam (I Cor. faclnm esl, in snpientia fa< tmn est, el pcr sapicniiaiii
, el i , 25 , 24).
Omnia in sapienlia feeisti. factum cst. Quidquid novil sapicnliam, cl qoidqtlid

26. llepleta «I terra creatura tua. Rcpleta est terra non nnvit sapicntiam, el tanien in crcatura Dei csl,

crealura Cbristi *. Et quomodo? Quomodo videmus in sapicntia factum

est, et pcr sapieniiam facUini
:

quid enim non a Paire per Fditim crcatiim cst Quid-

cst. Qui cognoscunt sapicntiam, luecm habent sapien-
?

qnid ambulat ct rcpit tiam; qui nou cognoscunt, habcnt tamen nrtilicciu
in terris, quidquid naiat in
aqtiis, qnidi|iiid volat in acre, quidquid in ccelo
sapicniiam, cum sint ipsi dctcnli insipientia' clipii
cir- :

Climagilur, qnanto magis terra , lotus miindus crea- cam Incem babent eiiam artificcm liabcul uon ipii- ; ;

lura Dci est. Scd ncscio quid bic significat de quadam cumque artificem habent, etiam luccm habcnt. El
creatura nova, de qua dicil Apostolns, Si qita in
qnidcm in bomiuibus niulli sunt qui cjus parlicipcs
Clitisto nova creatura, velera transierunt; ecce facta liunl, el sapientcs vncanlur; multi ejus expertes.
sitnt oi\tnia * nova : omnia autcm ex Deo (II Cor. v, 17,
siulti nnminantur. Propler hoc vitiosn nomiiie slulli

18). Nova crealura qux omncs crcdcntes in

facta est, appellanlur, quia si stndcant sapientix, si pclant, si
Chrislum, exucnles vcicrcm bominem, et induen quxrant, si pulsent, possunt pervenire ad ejus parti-

les novum (Ephes. iv, 22, 21). Rcplela est terra crea- cipationem : non enim n.iturx, scd negligentix denc-
tura tun. In uno Inco terr:c crucifixus erai, in uno galur. Sunt auicm alix creaiur.c, qux non possunl
exiguo loco cecidit granum illud in lcrram, etmorli- fieri parlicipes sapicnlix; sicut omnes bcslix, oiniiia
ticatum esl; sed magnum fructum allulil. Singularis pccora, omncs arbores, qux nec sensum habeut ul-
eras,Dominc Jesu, donec iransires; agnosco in alio lum. Niimquid qnia partieipcs s.ipicntix cssc non
psalmo vocem luam, qua dixisli Singularis ego sum, :
possuut, ideo noii in sapieirtia ct per sapientiam facia
donec transeam (Psal. c\l, 10). Singularis ergo eras, sunl? Non ergo exigil Deus inlcllcctuin dc equo et
doncc Iransires ; singularis eras, cum agnovisii occa- niulo : scd hnminibus dicit, Nolile etse sicut eqitus el

mulus ,
quibus non est intelleclus ( Psal. xxxi , 9 ).
> rlurus Vss., i-onlenebricatia.
« vss. c.rent liis verliis, ilelit, vcl m:a; illa sessio, ubi. 1 Plures Mss. omiltunt,
cnm sinl ipsi detenli insipienlia.
» sic aliqum Uss. At fM., crcatura lua t Itride. .vonnulli loco, iusipieiitin, babciu, sapkmia. Alii cum au». t-s
4
\ox, oiiiiiJd, lioc loco in Mss. omitti solel. Er., in sapientUt.
 :

1319 S. AUCIIST INI EPISCOPI U80

Qmxl ri|iiii nalnra cw , honiiiii c-rlmoti ett lloc crgo (T ulolulairia, a spo prvicrita ad ipein novl si-cuii

dicil hins: Non ••xi^o parlieipaiioneiu sapicnlix moic ei eeco uundum csi iu rc, cl jaui lcnutur in spe, ui
:ih oisqii:i> iion feci ad huagiucin inoain; sod uW foi i. pcr ipsam spum jain caiilamus cl dicimus, Hepleta etl

iinlc oxigo, et uturo pjiu rei pnslulo, quara donavi. teirn cieituru tua. Nundum cnitn iu palria caiilamua
Ilnoiinc-s iTgn rcddeutei Deo qn.r Dei suut, si C.rsari bnc, nnndum in illa rcquic qux pnuniuilur, nniidtini

rodduul quod Cxsarii csl (

tlailh. xxii, 21 ); id osl, coiillrniatia vcciibus portarum Jerusalcm ( Ptal,
retKknUfe Caaarl imaginein Biiam, ci reddenlrt Deo cxlvii, 13); s-d ailhiie iu pcrcgrinatioiie iulueiilcs

iuutgincm suam, criguni i|tsaui nicuiem suam, uon ad tuuuduin istiim lolum, ci undiqne hoiniiiet currciilci
SC. sctl ad arlilircin siimio, ct ad linncn imdo Slllll, Cl ad fldcm, limentcs gchcnnaa, couieiiiucnlcs mortcm,
:nl calorcm quemdam spirilualcni onde fei vcscimi, ci amauiea vilam xlcrnain, spcmcutes prxscniem, ct
unde remoli frigcscunl, et unde rceedonlos enniono- lali bpcclaculo complcli gaudiu dkunus , llepleia est

lir.iulur, ci qun revcrlenles illominantur : ei qui:i pic tcrra crciiturn lua.

illi ilixcriint, Tu illitiinui.bis titcernam incam, Doinine; i lluc auiem sxculum adlinc. iciiLiUnnum fluctibus
Dctts meiit, illitmiiiabis lencbras nicas (l'sal. xvn, 20); quuiiiur, adlmc leiiipcstaiilms el proccllil Iriuulaliu-

liscussis lcncbris lcrrcnx stiitlilisc, apericules os ct num ei luiuorum '

turbalur : hac tamcn iiur. Minciur
ilnccnies spirilmn, erignni, utdixi, Qdenlem oculnm Iicel marc, ul lumcat fluciilius, prnccllasque pariu-
cordis; el circumspicimit iiienle linivcrsum inumliim ,
riat; bac ilur, ilauiin csl nobis liguimi in quo navigc-
terrain, marc ci coctutn, ci videnlcs omnia pulchrc iiius : Hcpleta esl Inra crealura lita. Scd uondum sn-
ilisi (isH.i, ordinaia curvcrc, digeri generibua , fuleiri mus in icrra vivemium, adhuc ista icrra raorientiuiu

scmiiiiliiis, inuLarisuccessionibus, currcrc lcmnoribus cst ; clamamiis auiem, et dicimus : Spa mea cs lu,

nlacct cis in liis anifcx , ui ci ipsi placcanl iu arlifi- porliomcn in terra vivcnliitm (Psut. CXLI, 6). In lei ra

cio ' arlilici; ct CXClamaut prai magno gaudio, i|iii:i moricnlium spes mea, in tcrra vivcntium portiomoa.
vere Imie Ixlilix nihil comparari pnlcsl : Quam ma- Kcec ista tcna qux rcpleta csi rrealura Dei. Qui

iinificala sunt opcrn (na, Domine! Oinnia in taiiicntia adbuc csi iu ist.i terra morienlium, uondum in terra

fecisti. l'lii cst ipsa sapicntia in qua oumi.i fecisii '!

vivcnlium , qua trausil? Audi sequeniia : lloc mare
quo scii>u aiiingitur? quo oculo videtur ? quo studio mayiiuiit et spatiosmn, ibi repcnlia quontm non est ntt-

quariliir! quo merilo possidetur? Quo pulatis, nisi mcrus ; animtilia pusitla el mngna. Terribile mare si-

graiia sua? Qni donavil ui simus, donat ul boni si- gnilical : ibi suul rcpenlia quorttni uon «I iiiniierus.

nius. Donal convcriis, qui anlcqiiain coiivcrlcrenliir, Insidix rcpuiil in hoc sxculo, ei incautos ropeule «c-

ci riuii aversi irent pnst vias suas, iinnno qua-sivii cupaul : rcpentes aiiiem icniationes quis numerat?
cos ? iKinnc descemiii? nonnc Vcrbutn caro factuui Ilcpunl, scd cave, ne subripiant. Vigilclur iu ligno ;

:
csi, ci babilavit in uobis (Joan. i, li)? nonne acccu- cliaiu in aquis . cti.un in llurtibus luli suiniis : nou
dit luccrnam camis sux, du.n penderct in cmce, ct dormiat Ciiristus, non donnial lidcs ; el si durmicrii,

qu.isivii pcrdilain drachmam (Luc. w, 8)? Qu.rsivit, cxcitclur; idipcrabil ventis, placabit niare (ilatth.

cl invcnit, vicinis congralulaiiiibus, id esl omni crca- viii, 21 20) ; linictur via, gaudchitur in patria. /6i re-

lura tpiriluali qmc Deiiin proxime atlingil. Vir inis pcntitt q:turuin non esl numcrns; animalia putitla et

rxtanlibus invcnta esi drachma; Angelis LuL-uitihus iiiagna. Vidco cnim adliuc in mari isto furmidoloso

invcnla estanima bumana. Inventacsl, ergogautlc.il, iiniidiiui crcdcntcs : ip>i cnim vcrsanlur in amaris
cl ilical : Quam magiiiftcatu sunt opera tua, Dontiiu ! aquis et sicrilibus; iili amcin ct pusilli ct magni sunl.
Omiiia in uipienlitt fecisti. Novimus lioe; niiilli pusilli ssccull iioiiduin crcdide-

3. llciitcta esl lerra creatura lita. Qua rrcaiura lua riiut, intilii primatcs sxculi uouduiu credideruul :

rcplcta cst tcrra? Omuibus arboribus cl fniielis, ammalia pusilla el inagna siuil iu buc mari. Oderuut

omuibus aninialibus ct pecoribus; el universo ipso Ecclcsiam, preniuiilur Chrislioomine; mm sxviiml,

gcucrc liumaiio, rcplcta esl lerra crealuia Dei. Vide- qnia noo piTiniiiuiiiur : in iiiuiiis non enunpen«,

mus, nnvimut, lcginins, agnosciinus, l.iiidamus, cl in clausaesl in cordc sxvilia. Naui omnes sivc pnsllli,
bis prxdicamus; ci iu bis non sufficiiuus laudarc tan- sivc luaglli, auiincJia putilla el maijna.,qux modo d i-
lum qiianlum abumlal c\ bona inS|ieciioue cor 110- lenl loniplli (T.uisa i ssc, aras cveisas, siiuulaera con-
,

slrtim. Scd ad illam magis crc.ilurain dcbomus allen- liaci.i, lcges laias nt sacriiicare idulis eapiiale s t cn-
mcii ; umuus qui dob-ui hwc, io m.ri snul adlii.r.
dcre, uudo diril Aposiolns, Si amtigilnriuCltrino
iwvu cretttura, retcni tiiiiisieruul ; ecce fucta siinl oniiiia yind crgo nos? ad palriaui qua Ituri tumusl Por ip*i m
n.aie, scd io liguo. Noli limere periculum; ligouiu le
twra (II Cor. v, 17). Qua: relcra liiiii.sicntnl? Io Gcilli-
poiiai qiiod cunlincl s.cciiluin. lirgu alienditu tft<
Ims oinnis idololalria, in ipsis Jml.cis oinnis illu ser-
ninre inagiiuin el spadosuin,ibt reycntia quoium iwit ,.\i
\ilus Legis, omoia illa sacnlieia pr.i-iiiiniiantia pi.i-
ititmerus; itniiuiitia mttitla cl nutgiut. No'i lillicrn, n li
scns sacrilicimo. Atiunilali.il tiine vellislas humiuis ;

lcrrcri; ilcshlcra iiatriam, iulellige pcregrinalhMieiii,

vroii qui ronovarui opus tuiim, vcuii qui conflaroi
B, [wri, 36.] Itiic navcs comme ibunt. Eice io ci>
argcnliim siinin, qui foiinaiiT iiiiiii<iaiii luaill, tt al-
quod lerrebat, navesnalant, etuon incrguntHr Navct
t> iiiiiimi» pleunin icrrnni Cbritliauii eredeutibui iu

Deiim, ivertenllbui m a prioribui Inimunditiii suis

1
shquoi Ust., rimoruM : ei qul lam, hww e.
HiC lli l.ilil ttllliltlir, lll nl.,1 i... : IMI s'Ui\! | i, *-
' tlc|lurcs Mss. ai iilJ , in oMi/in'. licribus Msa. alicsL
 ' :

13$ I ENARRATIO IN PSALMUM Clll. 1582

Ecclcsias intelligimus; commeaul intrr lcmpestalcs, aui m Biiggessil.
ii Ei qnid prodcst bomitii, si tninm
intiT proccllas lciiuilionum, inlcr fliictus s.cculi, inler iiiiindiim liicrciiu , aninia: nulcra sinc ilclriiiienlmu

animalia pusilla ct mngna. Gubernainr cst Cliristus patiatur ( Muv.lt xvi, 20 )? Pcrcat miindi liicrnm, nn
in ligno crucis su;c. lllic uaves commeabunt. Non li- fiat aiiima: damntim. Ibcc dicens , observa>li caput
mcant navcs, uon valde aliendatii ulii nalcnt, scd a surpcnlis, ci calcasli. IHc autem diabolus calcaneuin
i|iio giilicriicntur. lUic navet commeabunt. Qttem cum- iiiiiiii obscrvat. Quid csl, oliscrvat calcanciini iiiiim ?

ine.iiiiiii repcriunt tristem , qnando gubernatorcm Qunndo labaris a via Dci. Tu obscrvas primaiu suggc-
sciiiiuiit Clirislum ? Commcabuni sccurc, commcciit stioncm, ille observat lapsum iiiuin. Si cnim lapsns
pcrsevcranlcr, venienl ad fiueni debitum, perduccu- fueris, cadcs; si cecidcris, po.sidebil. Ut anlcm non
tur ad terram quictis. cadas, noli cxire de via. Anguslani tilii sen.iUim slia-
C. Est in isto niari aliquid cti.nn quod supcrat vilhcus; quidqilid cxira illam, Iiibricuni csl. Pro-
omiiia aniinalia pusilla ct magna. Qiiid csl boc? Psal ptcrea luinen cst Cbristus, cl via e-.t Cbristus : Erat
miiiii audiamiis : Draco hie nucm finxisti ad itludendum lumcn verum quvd itluminal oniiicm lioinincm venientnn
ei. Ibi rc|icniia qiiorum uon cst numcrns, ibi animalia inundum (Joan. i, *J) ct, Egu sum via, et ve-
in liunc ;

pnsilla ct magna ; illic uaves coiiimeabniit, ct nou riias, ct viia (Id. xiv, 6 ). Pcr me is, '
ad nic is. Si
liiiieliinit, iioi t siiliim rcpculia ,
qiim itni unii cst nu- crgo ip.se cst luincn, ct ipsc esl via; si ab illo rcces-
inerus, ct auimalia pusilla et magna, scd ncc draco- seris. nccin biiuine cris, ncc in via. Et qnid le scqui-
iiciii qui ibi cst : Qucm /inxisli, inqiiil Dco, ait itlu- liir? Quod dicil de inqiiis quidam psalinus : Fial via
(tendum ci. Magnuin sccrelum, et lamcn quod nosiis iltorum tencbra; el lubricum (1'sul. xxxiv, G).
diclurus siiiii. Nostis iiiiiuiciiui Ecrlcsias qucmdam 7. Ilic ergo draco, .iniiquus bosiis oosicr, ira fcr-
draconem : non vidislis oculis carnis , sed videtis vidtis, insidiis asluitis, iu inari mngiio esl. Drnco bic
oculis fidci. Ipsc cst qui ct lcn diciiur : dc illo Scri- quem finxisti ad iltudeiiilum ei. Jatu tu illudc draconl
ptura dicil, Conculcabis leoncm cl draconem (Psal. xc, ad boc eniin liic faclns cst draco. I|isi: caileus pcccalo
13 ). Subditus cst istc capiii luo, subdclur ct corpori suo de sublinii babitationc ccclorum, ct ex angclo
ejus; hxrcant lantuin menibra capiii suo, ut membra factus iliabolus , accepil <|ucind.im locum s< in
cjus sint. Dictiim cst dc priina femina, quam scduxit lioc maii mngiio clS|iatioso. fiegnum ejus quod pu-
bic draco ; Eva scilicct illa cui consilinm moriis dc- tns, carccr cjus est. Mnlti cnini dicunt : Quarc lantam
dit, ct pcrsuasione asluta in cor fcmiiicum morc scr- potcstatem diabolus accepit, ui dnminciiir in istos.T-
peniis irrepsit. Faclum cst quod noviinus, quod ibi ct culo. ct tantum valeat, lanium pos^ii ? Qu.iutiiin va-
nos lcciitius, quud dolemus. ln illis cnim duobus hii- Ict, aut quanluni potcsl ? Nisi permissus, uiiiil potcsi.
iiiiiiibus totum gcnus linm.inuin : inde propago mor- Tusicage.ne periiiillatiir in ie;auisi pcrniissus
tis, iniic cl in parvulis debila, delicla. Quis cnim fucrit ad tenlandimi, viclns abscedat, ct non possi-
mundits, ait Scriplura, iii conspccln Ivo? Nee infmis dcal. Permissus cst enini ad lcnlando* quusdain san-
eujiis csl unius dici vita super terram (Job xiv, i cti>). ctos viros famulos Dei : siipcravcrunl eum, quia de
Tradtix pcccati , tr.idux morlis de primo pcccaio. via noii reccsseriint, non lapsi sunt, qiiorum obsorva-
Noslis enim cl quid dicluin esl niulieri, vel polius bat Ciilcancum. Job ille sanctus scrichai in sicrcnrc,
scrpeuli, cum andiret Dcus peccatum primi lioiniuis : ct ciiircbat in via : vidcte qucmodo obscrvavcril ca-
Ipsa tuum obscrvabit caput, et tu ejtu observabis calca- pul cjus, et qucniadmodiim illc ealcancum cjus allcn-
neum ( Gcn. m, 15 ). In magno mysterio dictuni, iu dcbat. Illc rcpcllcbat suggerc.ilcm , ille sperab.it la-
llgura iliclum Ecclesia; futnr.c, factae dc latere viri bcitlcm : cepit clcjus miilierciilam ; sublraxil onini.1
mi, ct hoc dormicntis. Er.it auicin Adam forma qu:e babcbat , solam dimisit adjntricem suani, non
fnturi. Iloc Apnsinliis dicit : Qui cst formn fuluri mariii consolairiccin, scd potius lcntalriccin * ; cepil
(Itom. v, \i). Prscfiguratum est quod fuiurum crat, ctiain ipsam non observantcm capul ejus. Adbuc eiiim
lacla csi Ecclesia dc latere Doniini dormientis in illa Eva erat;scd jam ille Adain non cral. Ahlatis
ciiice. Nani de lalere cnicilixi pcrcusso (Joau. mx, omnibus, remansit Job cnm uxnre ,
pcr qnain lcnta-
31). Sacrainenla Etelesia 1
profluxcrunl. Quid ergo rctur ; ct cum Deo, a quo rcgcreiur. QuiJ illo pau-
diciuiii cst Ecclesix? Jam modo atidite, inlciligitc, pci ius subiio factum , si iloituiin rjus .cnnsidcres ?
Cavclc: Ipsatuum observubil capul , et tu ejus ctilca- Quid illo diiius, si cor ejnscogites? Vide paiiperlaleui
neiim. Eccle^ia, cnpiil scrpcnlis observa. Qund csl doinus : ablata sunl omnia. Vide divilias curdis : Do-
capul scrpenlis? 1'rima pcccali suggcslio. Yciiit libi miuus dcdit, Dominus abstutil ; sicut llvmino placuil
iu nieiitcm ucscio quid illicilum ; uoli ibi lcncrc iiii-n- iiu [actuui est : sil nomen Domini benedictum. Dominus
icm liiam, noli couseiitirc. Iloc (|iiod vcnil in uicii- dedil, Dominus ubslulit : novcial rcclorcm suilui , et
IQiii.caput scrpcntis cst; capul calca, et ev.idcs cas- lenlatorcm suum ; pcrmissorem teutatoris mi novc-
lcros motus. Quiil cst, capul calca? I|tsam suggcsliit- ral. Mibil sibi, inqiiil, diabolus Iribual ; vclunlatcm
iitin contemne. Scd lucrum snggessit : magiium ibi babct uoccnili, poicstaicm aulcin nisi accipercl, uon
liicinm csi, niaguiiin ibi aui uiu cst ; si lianc fiaiidcm baberel ;
qiianlum accepit illc polcstalis, l.intum egi>
fcccris, dives cris. Capnl scrpcntis csl, calca. Quid paiior : non crgo nb illo pnlior, sed ab co qni poie-

e>'. ralca? Conlciuiic qucd suggcssit. Scd iiiaginun

' Ftlii., >i admc is. rartictil.i, si, aliosl a Mss.
1 1
*'« plcrique Jiss. ai ciliti, commcabwtl. \U ju. i Stss, i.in.t.uiii, i»./ ycttus tciuutriccm.
 , .

1383 S. AUGUSTIM EPIST.OPI 1384

«.tatem tlcilil . conlrinu.liiir supeibia lenlaliiris inri, irqtalil Patii, non nicdialor '. Hi aulcm sit mcdiaior.

siisiineaniur Da|aUa patris inei. Hojmlsus «st lcnia- dcscendat a snpcriure ad Infcriorcm , ab a>qualilulo

i.ir, obaemiun cst eapul rjus, Boueirore no« P«iuii P.ilris ; facial quud ail Aposlolus : Scnielipsuin cxi-

in cor. Mtiralam clvilalcRl finin-ciiis oppugnavit, ntintvit furittttin s.rvi accipicill, in similitudinc liomiumn

m-iI noii expugnavii, Aeeeaail alia lenlailb : pennla- laitns, et Itnbitu incenlits ul liomu (1'hilipp. n, 7). Euu-
siis csiad cnrpus ejus, pcrcussil gravi vulnere a ca- dal saiigiiincm suuin , dclcat rhiiograpliuiu noslrmn

pilc usquc ail pcilcs ; coniabcscebai putredine sca- ,

(Colos;. ii , I !), eomponal ' inlcr nos et Dcmii ; n<>~

IcIniI vcruiibns, ainissa dumo scdcbat in slcicore.

stram vnluntatcm corrigcus ad juslitiam , illius scn-

Ilii Eva caplivata, a ilialiuln non ad adjuloriuin ma- lcnliain flci lcns ad inisciieor.liam. Sicut crgo bor.

rilO supposila, sedad lapsnni '.suggcril tilblasplicmo- ununi cxposuimiis , quanlnm Doiuinus dcdit ,
quod
inr Dcus. Primo suggcssii in paradiso nt conlcninerelnr duruiii vidclur ilieium a Job ; sic et cxtcra qu.r ibi

Dcus, innilo ul blasplicmctur Dcus. Valnit lunc in vidcnlur qii.i.si aspera cl blaspliema , liabcnl intclle-

iiiicgrnin, nunc viclus esl a pulri : in paradiso dcjc- ctus smis. Quod pntaremus aliicr cssc, nisi Dcus
cil, in alcreore snpcratus cst. Altcndcbal aulcm ille perhiberel lcslimonium, ct autcquam loqucrclur Job.
dracu iilrnni J»b lingua laberctur. Omnis enim bomo el poslcaquam lolum loculus cst. Pcrbibuil Dcus
iu acln suo pcdcs babcl iu co qnnd agit , in quo mo- primo tcslimonium, diccns : llomo sine quereta , ve-

vclur, tlii lanquam ambulal. Dicebal ille mulia;quan- rnx Dei eultor (Job, l, S). Dixil hoc Deus, dixit hoc

la enim dlxil lob, qui lcgunt , noviruni : in tam autc lcntationcm illius. Nc quis autcm in illis vcrbis

niillis illis vcrbis obscrvabal scrpcos calcaneum fortc malc iutelligcns scandalizaretur, el pularct ju-

laltculis. Illc autcm qui rapm bbscrvabal serpentis, stum quidem viriim fuissc Job ante tcntaiioncm , in

renulii niuuom suggrsiioucm. Respondil ct mulieri, lenlalionc aiitem gravi dcfecissc, ct lapsum cssc iu

sicni dignum eral raspundere mnlieri : Locuta et sacrilegam blasphemiam; liniiis oinnibus scrmoui-

inquil , titnquam una de insipientibnt ninlicribut : st bus, ei ipsius Job, cl amicorum cjus a t|uibus ei con-

bona pereepimus de manu Domini , mala non susii- solatio rcddcbatur, dieit Dominus lesiimonium, illos

iicbimitt? Et inler illa omnia qua; dixit , nusquam iion veniffl loculos, sicut servutn ejus Job. Non emm
tiipsus cst (Job ii, 10)- Quod mulii in illis verbis non loculi eslis, inquit, coram me vcrum qttidtiuain , sicut

iutfHigiiiit.fi qiurdam ibi sic accipiunl, quasi aliquid servus meus Job. Deiude jubct ut ille pro cis olTerat
dunim dixeril Joh in Dcuin. bostias ,
quibus eorum pcccaia solvaniur (Id. xlii,
8. Nam inier multa eiiaui lioc dixit, vclul stoma- 7,8).
chans ndversus Dcum, sicut vidcbaiur nou intclligcn- 9. Kia , fratrcs mei , qui vult obscrvarc capnt scr-
lilius : ille auleni gestaliat peisonam magnam magua! pculis , ct securus transire boc mare ; quia nccesse
propbc(i:c : Utinam, iiiquit loqncns ad Dcuni, ulinam csl babitcl lne scrpens istc , ct , ut dicerc cceperam,

esiel nobit aibiler (Id. \\, 33, irc. LXX) Quid ! esl, lapsus diabolus de ecelo bunc locum acccpit; obser-
Vtiiiiiiu nobit esset arbiter (n)1 Quasi qui inter nos vct caput cjus, a limorc sicculi, ct a cupiditatesasculi.
judicarct, el quo judicanlc causa mca vinccrct. Sic Ilinc ciiim suggcrl; aliquid , aul undc limcs, aut
accipilur ad primum souimi : sed discutc ic, nc la- uiidc cupis ; aut amorciii luum tentat , aut limorem.
liaris; allcndit cuiiu scrpens illc scmpcr calcaiicuui Tu si liiuueris geliennas , amaveris rcguum Dei , ob-
lliun). Quid visus csl dixissc Job ."
Ulinani esset nobii servabis eapui cjns. Evilato capilc, sceurus tris ; ncc
arbiler ! iitiuam csscl mcdiiis aliquis qui judicarcl in- ille lapsmn tuum lencbit, ncc de tua ruina gaudcbil.
lcr me ct lc ! Iloc Dco liomo, boe in stercore lionio, Nemo auicm dicai, uldixi : Maguam hubct poicsla-
boc vcl in caeln augelus Deo Ulinam cssel nobis :
lcm. Videiil eniin bomines quasi quantum accepcril
arhitei ! Sed quid |r.rvidebal? qnij opiabal ? Mulli, potcstalis ;
quid pcrdideril ', non vident. Ipsc aulent
inquil Domiuus, juiti et prophetit voluerunt vidcre quat sancius Job in verbis suis myslicis ct altc sceretis,
videlis , el uon viderunl (ilallli itm , 17). Aibitrum dicens dc isla potcstate quam diciinr diabolus ba-
ilcsiderabal. Qnid cst arbilcr ? Mcdius ad componcn- berc, cl dcscribcns illuin multis modis in figurissi-
lnuk causani. Nnnne iuimici crainiis Dei , ct malam militudinum, exponcns quid ille sit, vel qnid valcat,
rausani liabcbamua adversun Dcum?Quis finirelcau- bnc quoque aii : « Non esl quidquam simile ei fa-
sam isiam malam , nisi illc mcdius arbiter, qui nisi cium super terram , ad illudendum ci ab Angelis
venirct. miscricordia: pcricral itcr? De quo Aposlo- meis. > Deus ibi loquilur in libro Job : « Non rsl
lus dicil, Uuus enim Dent el niediulor Uei el lioniinum, quidquam ei supcr lerram simiic faeiuni, ad illudcu-
Iioiiio Chriitut Jesui (I Tim. II, b). Si nou hoino, non dum ei ab Angrlis meis Umnc allum vidct ; ct IfM
medialor ;
qnia arqualis Pau-i Dens. Dicit alio loco :
icx oinniiim i|u.e iu aqois siint > (Id. IU, 21 <
-•'>,

flediator autem uniut non est ; Deus auttm uiim eil tcc. I.\X). t.ui tcslimonio congiuit hoc in ISaliim.
t.Calut. iii, 20). Intcr duo- mcdiator : eigo (llirisius
Cnffl enim diceret de mari magno el spalioso, ubi
mrdialor inler liomincin rl llcum. Non qnia Dcus, 1
Sie aliquot Ms;. ai »'t. et lov., m»i <>iii.i DM i<;«iiiii
scd quia bomo : uam quia Dcus , xqualis Palri ; scd ralii scti si irqtmlii 1'utii, non mm Httoi
. NOHUUlB IfeM , .

(kiii </ iu Orut iv</i«i/u tttlri, seti qtM nomo iiimm juli..
' rluresMs*.: Ibi Fva cnptivttlit, ttiabolo tut ititiiitoiiinii, m tttnmtU intii, non nieitiulor
a * Uli.. cinnyoiuit puivni. vnx. |MtM, tbtH USkV
laritn sitppo i/ii l lajituiii td li.iuc lccliiiuciu |fu|.«j a» •>

JUllUill (III. cl O, » nic iM. jjiluut, m.\je.lalit .' quod * pravquns \ls».

(,i) <> niMflfi irnbn. ihoaL

 , ;
,;

1335 ENARRATIO 1N PSALMUM CIII. 13 ^ G

animalia pusilla et magna, ubi repenlia quorum non cst stus est cnim illa janua, et per Cbristum inlramus ad
numcrus, ubi navesnavigantligno (uix, ait : Draco hie viiam auernam (Joan. x , 9). Scd est quxdam janua,
quem finxisti ad ilktdendum ei. Scd si ad illudendum ,
qua iniraiur in boc sa?culum ,
janua quxdam moita-
quomodo Dcus illi illudii? An Iradidit curn illiiden- lilaiis : circa ista infirmac '
carnis hujns delrimenla ct
dum , lioc csl , ul illudalur? Putamnus quod Dcus supplcmenta.ad istam januam quasi quidam osliaiius
illi illudcrct , nisi Scriplura Job solvisscl quaeslio- cst;hicbabet potestatem in istomari.qua iiavescnm-
nem; ibi eniin dictum cst : Ad Uludendum ei ab An- meant, sed non lantam ut faciat alii|uid nescicnte aut
pelis meis. Vis illuderc draconi ? Eslo angelus Dci. nolcntc Domino suo. Ne forle aliquis dicat : Perdidit
Sed nonduin cs angelus Dei. Donec sis, si eum cur- quidcm ille magnam potestalcm supcrioruin appara
sum tcncs ut sis, sunt angeli qui illudant draconi, ne ttium ; sed ego in his inliiuis sum , hic ine potcst l.a -

tibi noceat. Prxposiii enim sunt Angcli ctrlorum su- bcre in polcstate, opns cst ul scrviam illi. Noli falli

pcr polcslales aereas, el inde prncedit verbunt qnod novit te Dominus luus, el sic le novit, ut capillos tuoi
lil bic. Inluentiir enim lcgem fixam, lcgein ailcriiam, habeat numeralos (Maiik. x, 50). Quid e.-go tinus
f

jiibcniciu sine scriptura, sinc syllabis, sinc sirepitu ,

Tcntaiurus est forle carncm tuam : flagclliun est l><-
lixam scniper et stantem ; intueniur Angeli corde niini tui, non potcsias tentatoris lui. Vult nocere sa-
mundo, etex il!a faciunt quidquid bic fit, et potesla- luti qux promittitur; sed non perniitiiiur
ut autem :

les cx illa ordinanlur a suromis usquc in ima. Ki si non permiltatur, habe caput Chrisium; cepelieca-
potestales suminorum coelorum rcguntur verbo Dei, put draconis, suggestioni ejus noli consentirc,
a
qtianto niagis infcriores aique terremc ? Hcmanet via tua noli labi. Draco hic quem fmxisli ad illuden-
crgo in malis so!a nocendi cupidilas. Hanc liabct dum ci.

bomo in potesiate cupidiiatcm noccildi, voluniatem II. [vcrs. 27-29.J Nam visvidercquam non tibi no-
ad pcrnicicm. Si auteni cuiquam noccre potuerit, ceal, nisi permissns? Omnia, inquit, a leexspcctuut.
non glorielur; non ipse nocuil, data est ei potcstas. Domine k( des illis cibum in tempore opportuno.
,
i l

Scnicl dictuin cst, sentcniia firma est : Non est pote- isle draco manducare vult, sed non roanducat
quem
slas, nisi a Deo (liom. xin, 1). Quid ergo limes? ln vull. Omnia a te exspectant, Dominc,
ut des iltis cibnm
aqttis sit draco , in mari sil draco; illac Iransiiurus in tcmpore opporiuuo. Omnia : et repentia quorum non
cs. Sic est ficlus ul illudaiur, bic ad bunc locum or- est iiumerus, et animalia pusiila et magna, el i|i>e
dinalus est, in bis scdibus deputatus cst. Magnum ali- draco ,
et oninis crealura tua
, qua implesti tcrram ;

quid illi putas esse has scdcs ,

quia non nosti sedes Omnia a le exspeclaul ul dcs illis eibum in teippore o\i-
Angclorum undc lapsus est l
: quaj libi videtur cjus porluno , unicuique cibum suum. Habcs cibum liiuui
glorialio, damnalio est. draco cibum suum. Si beue vixeris , cibuui
liabet et

10. Simiiiiudiiiem accipite breviter; quia revcra Christum habebis si a Christo reccsscris, cibus
;
dia-
magmiin aliquid est lioc nosse et intelligere. Domum conis eris. Omnia ate exspcclant ut des illit cibum in

inagnam aliquam putate tolam istam administratio- tempore opportuno.Quid dicturo est ipsi draconi?'/Vi-
neni creatune : domus ista magna babet dominum ,
ram manducabis. Draconi diclum esl : Terram mim-
Labet servos , ct in ipsis servis habct circa se proxi- ducabis cunclis diebus vila: tuce. Audibti Cibuin draco-
nios sibi in apparaiibus melioribus vcsiinm , tbesau- nis. Non vis ut dct le Deus manducandtim dracoui
rorum , borreorum , magnarum posscssionum ; babet noli esse cibus draconis , id est , noli rdinquere vcr-
ctiam servos in inllmis minislcriis , ila subditis sibi bum Dei. libi eiiiui dictum cst draconi , T«rroni moii-
polcstatibus, ulquosdam habeatetadmundandascloa- ducabis ibi jam diclum eral et prxvaricatori
; , Tcmi
cas : a summis procuraloribus usquc ad cxirema ista es ,
et in lerram ibis (Gen. ui , 14, 19). Ctbus serpen-
et infima ministcria quam multi sunt gradus. Si crgo lis esse non vis? noli esse terra. Quoniodo,
inquis ,
uliquis roagnus proturator oflendat, et prcita domiui non ero terra?Si lerrena non sapias. Audi Aposto-
sui , verbi gratia , (iat osltarius in aliquo loco exlre- lum , ul non sis icrra. Nam corpus quod geris
terra
mo ; si cxercens sibi datam potcstatem , volentcs in- Cb.1, sed lu noli esse tcrra. Quid est
hoc? Si resurre-
trare vel cxire pcrturbct, sccundum mcdum poicsta- xistis, inquit, cum Chrislo ,
quce sursum sunt quwrile,
tis quem accepit a domino, illi autem nesciant eum ubi Christus esl in dexlra Dei sedens
; qum sursam sunt

fuisse aliqiiamlo magnum procuratoremjmagnampo- sapile,non qum super terram (Coloss. m, 1 et 2). Si
liou
testatem illius csse arbitrantur, quia <piid perdiderit sapis lerrcna, non es tcrra si non es lerra,
non niau- ;

ncsciunl. Et tamcn, fratres mci, ostiarius ille dc qno ducaris a serpcnte, cui cibus data cst lerra.
Cibum
dixi , ad simililudincm domus magnx bujus lcrrcna: suum dat Deus serpenti , quando vult quem vult
, :

potcst aliquid facere nesciente domino suo , et lur- bene aulem judicat, falli nou polesl, non ei dat :m-
barc aliquem illo non jubcnie : istc autem nec ad il- rum pro terra. Onmia a te exspectaul, Domine, ut des
lam januain posilus cst, qua intramus ad Deum. Ciiri- iilis cibum in tempore opportuno. Cnm dederis eis, coU
ligent. Ante illos suni sed non colligent, nisi ctira dcde-
;

1
sic rneliores Mss., et ex his nonnulli omillunt, depula- ris. Anle diabolum Job erat ; et quidem non devot jvif
lus esl : poit qua: verba sic liabeiiaiit iidd., si magnum uii- Job, sed vel tentare non ausus csi, nisi
quid putas esse lias sedes ; quia non nosii sedes jngelonm
cum illededisset.
unde lapsus esl, miraris scdes morluorum vnde dejcclus est.
Quas libi videlur, etc * Am, ct Mss., inprma.

Patrol. XXXVII. (Quarante-quatre.J

 : ,

1387 S. ALCUSIINI EPISCOPI I8M

A te eispcctnnt , mii aWeril eis, coltigent ; si nou tlciie- rifn ; iion sunl .iiilciii dcstili, fjiio/iimii ipsorum ett r&.

ris , non colllgeni. iinum ceelui iiiii (Uatlh. v, 5). Noluerunl liabere spiri-
12. El quid nos , fratrcs? quem cibum liabcmus .'
tum siiiiin, lialicbuiitspiritum Dci. Iloc cnim dixitinar-
Sequilur ei de cibo naslro. Aperientc eutm te mmum Ivribus futuris : Cum tos ceperint el adduxtrint ' , no-
tuuiii , hmmtm Imukbuntmt bonitale. Quid ^i . o Do- Ule cugitare quomodu uul quid luqiiamiui : non enim voi
iuiiic, qiiod apcria nunutn tuam? afanna Uia Clmsius cjlis qui loquiniini , sed Spirilus Palris vestri qui loqui-

csi. Et brachium DonrinJ cui ratlatum cst (Isai. liii , tur in vobis (Id. x. 10, 20). Nolitc vobis tribuere for-

1)? Cui revolalnr, illi aperilur rcvclaiio cniin aper- : (iiudiiieiii. Si vesira 181, inquit, ct mca non est; du-
Ib est, Apciitnlc autem te inannm tuam UthwrM im- , rilia csl, non fortiludo. Aufcret tpirilum eorum, et de-

plebuntur bunitatc. Revclanie lc Cbrislum tuum , um"- ficienl , et in pulverem tutim convertentur : emillettpi-

vcrsa imptebniiiur bvnitate. Non autein babenl a sc bo- ritum Ikiiiii, c( creubunlur. Ipsius enim tumus figmen-

nitalcm; nani aliquando ' probatur illis: Averienteau- lum , dixit Apostolus, creali in operibus bonit (Ephet.

len: te (aciem luam, turbobuntur. Mulli rcpteti bonilale, ll , 10). A spirilu cjus acccpimus gratiam , ul justiliu

sibi iiibueriint qnod liabebant , et volueiunt gloriaii vivamus;quia ipsc cst qui juslificat impium (/iom.iv,
quasi in jusiiliealionibus suis, et dixerunt sibi , Ju- 5). Auferet spiritum eorum , el deficienl : emillei tpi-

stus suin , maguus sum ; et facti sunt sibi placenies. rilum luum , el creabuntur ; el innovabis faciem terrar :

Et somiil eis Aposlolu» Quid eniin habcs quod non uc- id esi , uovis liominibus , confitentibus se jusiHicatos

cepisti (I Cor. iv,7) T Volens autem probare Deuslio- csse , noit a se justos, ut gralia Dei sii in illis. Viite

inini quod ab illn lnbeu quidquid liabet, ut euni bo- qnales sinl, quibus innovala est facies terrac. Paulus
nitale liabcat ct humililatem , aliquando euni periur- dicil : Plns omiiibus illis taboravi. Quid est, Paule? Al-
bal ; averlit ab illo faciem suain , et decidit in teuta- lciuic si lu, si spiritus luus. A'on ego, iuquit, sedyrulia

lio.iem ; el OSlendil illi quia quod juslus erat, et rccle Ihi mecum (I Cor. w, 10).

anibulabat, ipso regenle liebat. Avertenle uulcm

*
te (a- 15. [vers. 51.] Quid crgo? Quia cum abslulerit

ciem /iKini , luibabur.lur. VldclC quid dical ct in alio spiritum uostrum, in pulverem nostrum converteinui',
psalmo ; Ego dixi in abundunliii mea, Ao/i movebor in ulibter intucntes infirmilalcm nostram , ul acccpto

cctcrnum. Pr.esiunpsit de se; implctus eral bonitate , spiiiiu ejns recrecmur. Vlde qnid seqnitur : Sit glo-

el putabat a sc sibi esse lolain bimilatem el dixil in , tia Domim in ceternum. Non lua , non mca, non il-

corde suo A'on muvebor in oJternum. Scd quia jam sen-

: l.iis , aui illius ;
gloria Domini sii , non ad lempus, scd

seral De» grali.un se perccpissc, pro eo quod erat ex- in wternum. Lmiabitur Domiims in opeiibus suis. Non
pertus rcddidit graliaruni actionem Doinine, in vo- : in luis quasi tuis : quia et opcra lua si niala , per
, ,

liinime tua prastitisti decori meo virtutem ; avertisti au- iniquitatem luam ; si bona , pcr gratiain Dei. Latabi-

lem faciemluam a me,et (actus sum conturbatus (Psul. tur Dominus in opciibus suis.

xxw, 7, 8). Sic et hic, Aperiente le manum tuam; ape- 16. [«era. 32.] Qui aspicit terram, et facit eam tre-

riesmanum, ett.niiwsaiiHpieiunlurooniiaii?; non manu mere; qui tangit montes, et fumigabuiU. O lcrra, exsul-

sua , sed maiiu tua aperta : Avertcnte autem te juciem tabas dc bonitatc tua , libi tribuebas vires opuleutiae

tuam , turbabuntur. tuae ; ecce respicit Dominus , ci facit le trcmere. He-

13.Sed quare boc facis?quare averiis faciemtuain, spicial te , cl faci:i tc trcmere : melior esl enim tre-

ut tuibcnlur ? Aufcns spiritum eorum, et deficient. Si>i- mor liumilitatis ,

quam eonlldeiilia superbia.'. Videte

i itus eoruni , supeibia eorum erat : gloriantur , sibi qiiomodoaspiciat Deus tcrrani, et faciat eani.trcinere.
Inbiiunl, seipsos juslificanl. Avcrte ergo faciem Uiam, Ad tei ram quasi prselideniem sibi el exsullaiilem lc-

ut turbcntur : aufrr spiritum eoruin, et deliciani; cla- quitur Apostolus : c Cum timore ct iremore vesiram
ment ad te, Cito exaudi me, Dominc ; defecit spiritus ipsorum salutcm opcramini. Cum limoreet ireniore :

meus. Se avertas faciem luam a me [Psal. Cxlii 7). ,

Deus enim cst qui operatur in vobis i (Plnlipp- n, 12

Anfeicsspirituin eorum, el deficienl, et in pulverem suum 15). Dicis.oPaule, Operami/i»; dicisutopcremurrqiiarc

conveitentur. Invenit sc liomo poenitcns de peccato suo, cum tremore ? Deus enim est , inquil , «ui ope ratnr m
quia non liabebal vires cx se ; cl confiletUr Deo , di- vobit. Ideo ergo cum tremoie, quia Dcus operatur. Uu.a

cens se esse lcrrain ct cinerem. superbe ,

con- ipsc dedit , non ex le eslquod babes. cum timoreei
xersus es in pulvercm tuum , ablatus est spiritus trcmore operaberis : naui si non iicmueris eum, au

tuus jam non te jactas , non te extollis , non le ju- ferel quod dedit. Cum trcmore cigo opcrare. Vide
;

stificas ; vido* quia dc pulvere factus es, ct avcrlenie alium psalmum : Seivite Domino in tinture, ct exsultaie

faeiem suam Domino , tuum pulvcrcm recidisti.

in ei cum tremore (Psut. n , II)- Si cum treinore exsul-

Roga crgo , conlilerc pulverem tuum ct inliriniiaiem landiiin est , Deus aspivtl , til WT* moius :
aspincnte

tuam. Deo , iremanl eorda noslra ; tunc ibi requiescttt Dens.

14, [seri. 30.] Et vule quid sequatur Emittet spi- :

Audi iUuni alio loCO ! < Si:per qucni icipncscd spiu-

ritum tuum , el crc«l>uiilur. Aulcrcs spiiitum corum , lus mcns? Sii|'Cr blllllilem , el quiclum , cl ireuicn.

auftrtt tpiritum eorum, non liabcbum lcirain.ol

emiltea luum : tcin vcrba inca i(/sni. lxvi.^).!!.» " aspicil 1

kpintiim siuini. Ergo deserli sunlTBcnii paupcrct spi- farit cam tieniere; qui UkB|il uumtcs, cl liinniaimnl >

iiMiuyiimI.
1
sic MM. M tAI. , nam Uli uu.iudc bcnti .*
rroisUtir
• rlcriquc Mss .

Mi nrtl
Ulu
•
tM , aMiuerii. \t phirei >a*. i
 ! ,, ::

1389 KNARR.VTiO I.X PSALMUM CIV. 451,0

Monles siipcrhi erant, jaclabanl se, non ens tcligerat a terra. Contrciuiscis, quia maledicit.
Et quis maledi-
Dcus : taugit illos, et fumigabunt. Qnid est liimigare iit? Sauctus. Sine dnbio exaudilur. Sed
dictum est
111011IC8 Prccem Domino redJere. Ecce magni 111011-
' sauclis : Benedicile. e.t notitc mnUaircre (Rum. xn, U).
les , supei bi inonles ingentcs nnn rogahanl Dcuin
, , : Quid esl ergo qnod dicil, Deficiant peccutores a terrn *

se rngari volebant , ct supcriorem non rogabant. Qnis 1'lane (lefkiaiit ; auferalur spiritus eorum, et deli-
eniin polcns, el luinidus, et superhus in terra , qui cianl, ut emiitit spirilum suiim, ut rccreentur.
Defi-
dignciur liiimiliier rogare Deum ? De impiis loquor, cianl peccutorcs a terra, et iniqui, na ut non sinl. Quid
noii de cedris l.ibani quas plantavit Doiniuus. Impiiis non sint, nisi iniqui-' Ergo justilicentur, ut non
quilibet, infclix aiiima , rogarc Deuiu nescil , cl vult sint iniqui. Viiiil lioc, et implcius esl gaudio, ct rc-
sc rogari ab boniiuilius. Mous csl , opus esl ut tangut vocat versmii piinmni psalmi Benedk, anima mea, :

illinn peus , ct fumigel : quando ccrpcrit fumigaro Dominuin. Benedicat anima nostra Dominum, fratres,
dabit Deo prccem ,
tanqnam sacriliciuin cordis. Fiimi- quia dare dignatus est et facultatem et
sermoneni
gat ad Deiui) , deinde tundil peciiis : incipit el flcrc nobis, et vobis inlentionem ei studium. Uuusquuque
quia et fumiis excuiit lacrymas. Qui mmjit montes , ei 111 potest recordetur
quod audivii; collocuiione invi-
fumigabunl. ceni ruciate saginam vesiram, ruminaie
quod acce-
17. [vers. 55.] Cunlabo Domino in vita meu. Qnid ran- pistis, non eat 111 viscera oblivionis veslr:e. Thesau-
labilTTotumqtiidquideslScauiabil.Canlemus Doiniuo rus desiderabilis rcquieseai in ore veslro (Prov. xxi,
in viianosira. Viia nostra modo spes est; vita nostra 20). Magno labore quaesiia et invcnta sunt, magno
postea xternitas erit vila vitx mortalis, spes ^sl vitoc labore nuntiata ct dispulata sunl labor
: ; sit nostct
nnmnrlalis. Cantabo Dontino in vita mea psallam Deo fruciuosus vobis, ei benedicat anima
; nostra Do-
meo ,
quamdiu sum. Quoniam in illo siue fine sum ,
iniiium.

quamdiu sum ,
psallam Den meo. No lorle ciim ccepe-
rimus psallere Deo in illa civitalc, puiemus nos ali-
IN PSALMDM CIV
i|uid aliud acturos : loia vila no^ira erii psallcre Deo.

Si veniei in fasliilium quod laudamus ,

pme-.i venire ENARKATIO.
in faslidium et noslra laudalio. Si seinper ille ainatur, 1. [wj. 1.] P>nlinus cenlesimus quartus, primus

i mpcr a noliis laudainr : Ihallam Dco meo , quamdiu esl in ei» quibus pr.cnoiaiur Alteluia. Cujus vcrbi, vej

iniu. polius duorum verboruin, inlerpielatio est, Laudato

18. [vers. 51 ] Suavis sit ei dispntnlio mea : ego au- Detim. Et ideo iude ccepit : Confilcmini Domino, et

tem iitcundabor in Doimno. Suavis sit ci dispulaiio invocate nomcn ejus. \n laude enim intelligenda est
mea : quae est disputalio bominis ad Dcum , nisi con- ista cnnfessio, sicnt e-t, Confiieor tibt, Patcr, Domine
fcssio peccaloruin? Confitere Deo quod cs , ct dispu- cceli et lemc (itattli. xi, 25). Praimissa enim, iaude,
t.isti cum illo. Disputa cum illo , fac bona opera , et invncaiio sequi solct, ubi desideria precator alligal*

Uispula. < Lavamini , mundi estnte, 1 Isaias dicit unde et ipsa oralio dominica babet a capite brcvjs-
1 auferte nequitias ab animis vcstris, a conspcciu simam laudem, quod esi, Pater nosier qui es in coclis
oculorum meoriim ; cessate a neqiiitiis vestris , di- (Id.n, 9). Tunc qu.-e pelimtur, deinccps ponse-
scite benefacere , judicate pupillo , et justificate vi- qnuntur. Undc et alibi in psalmo dicitur : ConfileK-
duain, et veniie, disputeinus, dicit Dominus 1 (Isai. mur tibi, Dcus, confilcbimur, el invocabimui nomen
1, 16-18). Quid est ilispulare cum Deo? Te illi indica tuum(Psal. lxxiv, 2). Quod alibi est planius: Lau-
scienli , ul indiccl se libi nescienti. Suavis sil d dispu- dans invocabo Dominum, el ab inimicis meis salvus
latio mea. Ecce lioc cst Domino suave , dispulatio ero (Psal. xvu, 4) : jia et ||ic, Confilcmiui , inquit,
tua ; sacriliciuin liuniiliialis tu.c . contribulaiio cordis Domino, et invocate nomen ejus ; quod lale es(, ac si
lui , holocaustum vitac lua? , hoc est suave Deo. Tibi diccret, Laudate Dominiiin, el invocale nomen cjus.
autcm quid esl suave? Ego autcm jucundabor in Do- Exaudit quippe invocanleni, quem laudaulem videl
mino. Ipsa esi muiua disputatio quam dixi : indica te laudaniem videt, qucm prubal amanlem. Ei ii. quo
ci scienii et indica se libi nescienli. Suavis est ei voluit Doniinus boni servi amorem circa se
,
ostendi
confes-io tua , suavis cst libi gratia ipsius. Dixit se maxime, nisi in eo quod illi ait, Pasce ovcs weas
libi. Unde se libi dixil ? I'er Verbum. Quod Verbum ?
(Joan. xxi, 17)? Unde ct liic sequitur, Annuntiate
Christmn. Et dixit, et se dixit Quia misit Cbri- inler genles opera ejus vel potius, ut de
libi ; gneco ail

sium , seipsum dixit. Iia plane audiamu» ipsum

,
verbum exprimalur, quod et alii latini codices lia-
Veriium : Qni me vidit , vidil et Palrem (Joan. xiv, 9). bent, Evangelizate % in gcnlibus opcra ejus. Quibus Imc
Eyo autcm jucundabor in Domino. dicitur, ni>i Evangelislis in propbetia ?

19. [vers. 55.] Deficinnt peccatores a lerra. Saevire 2. [ners. 2, 3.] Canlale ei, ct psallite ei. Verbo e(
vidctur. sancia auima , qu;c bic cantat et gemit opere laudate : ore quippe canlalur; psalterio autem,
Ulinain cum ipsa anima sii anima nostra ! utinam co- hoc est manibus, psallitur. Narrate omnia mirabitt.i
pulelur oi , et societur , ei eonjungatur ei ! videbit ejus : laudamini in nomine sancto ejus. Possunt lii dt:o
etiam misericordram soevicniis. Quis euim capit boc versus ex duobus verbis siiperioribus dicti non
, ab-
nisi qui implelus fuerit charilale? Deficianl
peccnlores
1
• l'r.xen. ct I.oi\, pcccatorem cMgant. ii.
Mss. otmtluut, esl; cujus loco colb. Vs. uabet, 1
vivit. ijduius stss., nmuntiaie.
 ;
, ,: ,

*3Hi S. ALI.LSTINI I'.l'ISCOPI 1332

tnrde vi.leii : ui (|uinl ait : tfarraU omnia mirabiiia niiis quia cum apparueiit , sin.ilcs ci criinus ;
quo»
ejus, rcreratur ail id quod dictuui cst, Cmtalt ii; niainvidcbimusctiin liculi est>(l./o«i. iu,2). An fortfl

i|iimj vero srqtiilur, Laiidumini in nomiiie suncto rjus, ctiani cu;n facie ad facicm viderimoi cum sicuti est

rcfcratur ad id qund dieloin csl, Kt psattite ei : illud adlmc pciquircndus eril, et siuc line qtixrcndus, quia
scilicct ad vcrbuiii bonum, quo euntalur ci, el nar- lina iinc amandus? Diciiuus ciiim ctiam prxscnli
r.iirur omnia mii.ihiiia cjus ; illud autcm ad opus alicui , Non lo qu;cro ; id csl , non tc diligo. Ac pcr
b.iiiuin, quo psallitur ii, ne velil quisque dc opcro hoc qui diligitur, cliain pra'scns quxrilur, dum cha-
liono lanqoam iu sua virtule iaudari. Ideocora disis- ritaic perpelua, ne liat abseus, ogitur '. Proiude qucm
Laudamini, (|iiod utiqtM licnc operantes nicriio quisi|iic diligil cliain ciim cuin videl sine fa&lidio
BCt, , ,

possuul ; addidil. in ttomine MNCfO e/Ml : Ot Ijoi glo- setnper vult cssc pnoseniem, hoc est, scmper qua-
ri.iiur, in Domino glorielur (l Cor.i, 51). Qui crgo rit cssc prxscniem. Et nimirum hoc est ,
Quwrite
n<ui sibi, sed ci volunl psallirc, cavcanl lacerc jnsli- faciemtjiuumpcr, ut non huic iuqttisitioni, qua signi-
iiuii suara coram homimbus, ut videantur ab eis licatur amor, lincm prxslet invcnlio , sed ainorc

afioquin mcreodem non babebunl apud Patrem, qui crescentc inquisilio crcscat invcnii.

in cadis esl {ilnttlt. vi, 1) scd luceant opera corum :

4. [twn. 5.] Jam dcinceps lcinpcrat sc laudator isle

coram liuniinibus, non co fine ut ipsi vidc.iiilur ab ardeus , cl ad capacia vcrba dcsccndit ; iuGrmuin
cis, scd ut videant bona open eoruiii, ct glorificent amorcm alquc laclcnlcm tcmporalibus Dci mirabi-

Patrcni eoruin, qui in ccelis est (Id. v, 16). Hoc cst libus nolriens. Memeutote, inquil . mirnlWffm ejus
laudari in noininc sancio ejns. Undc el in alio psalnio quw fecit ,
proditjia cjus et judicia oris ejus. Qui locus
legilur : iu Dominu taudubiiur anima mea ; audiant similis videlur illi loco , ubi adMoyscu quxrcntem
iv.iles, et jucundentur (Psal. xxxm, 2, 5). Quod el liic quis cssct, (iiiit dixissel , Ego sum qui stim ct, Diees ,

qiiodainmodo sequilur, Lwtelur tor quwrcnlhim Do- (iliis Israel, Qin esl , misil me ad vos : quod cx quan-
ininum : sic cnini mitcs jucundaiiiur, qui nou amaro lulacumque particola rara meas capit deinceps :

zelo cos jam bcne opcranles xmulanlur. noincn sutim coiimicinorans , crga linmines gratiaui
5. [vers. i] Qttwrile Domir.um, et confortamini. IIoc suam iiiisericordilcr teiupcravit , dicens , F.go sum
enim de grxco expressios inlerprclaium est, quam- Deus Abrultam, ct Deus Itaae , et Deus Jucob; Itoc mihi
vis vcrbuin minus latiaum vidcatur : iindc. ct alii co- nomenest in wlernuin (K.cod. III , 14 , 15). iibi iulelli^i

dices babent, confmuamini ; alii, corroboramini. Et voluii, el illos quoruiii se Dcum dtxil , viverc seruni
quippe dicilur , Fortitudo mea (Psal. xvn , 2); cl it; .1 lernuin , el hoc dixit quod api cli.im a partulis
Fortitudinem meam ad lc cuslodium (Psat. lviii , 10) : pusset : ul, Kgo sum qtii sum , illi pio caplu inlcllige-

ut cum quxcendo alquc ad euin nccedendo , ct illu- reiit, ipti grandibus viribos charilatis nosscnt qaxrere
miticmnr et conforlcutur; nc cxcilatc quid faciendum facieiu ejus scmpcr. Si ergo quod cst ipse , iiiultiun

sit non vidcamus, aut iiifirmitatc non faciamus ctiam cst ad vos vel vidcre vel quxrere, Memeutote utirabi-

quod vidcmus. Quod crgo cst ad vidcndum Acceditc ,

liunt cjus quw fecit ,
prodigia cjus cl judicia oris

t:d eum, et itltimiiiamiiii (l'sat. xxxiu 5) ; lioc esl ad ,

ejus.

fadendom, Qnwrite Dominum, et conoboramini. Quw- 5. [vers. 6 , 7.] El quibus dicitur ? Semen Airalwm
rite, inquit, fuciem ejus setnper. QtixosifacicsDoiiiini, savi ejtts, ftliiJueob elecli ejus. Vos seiiieu Abraham ,

nisi nrxscnlia Dci? Sicui facics venti, et faciesignis VOS lilii Jacob, mcmenlote mirabtlium ejus qttw fecit ,

dictum cst eniin , Sicnf sliputum ante faeiem tenli prodigia ejus el judicia oris ejus. Ne qnis aulein uni
(Psal. lxxxii, 1-1) ;el, Sicut ftuii cera a fucie ignis gciui hoc tribucict israeliiaium secuiidiiin caincin ,

(l'sal. lxvii, 5). Et multa talia ponil Scriptura, ui- ct noii iiilclligetcl m.igis cssc seiiicn Abrabx lilins

bil aliud quam carum rerum prxsculiam volens iu- promissionis quam lilioscarnis, ijuibus Apostolus di-

tciiigJ , quaium nominat facicm. Scd quidest, Quw- cit cuin Gentibus loqoeretur, « Yos ergo Abralix se-

riie faeiem cjus semper? Scio quidcm quia mibi adhx- iikii csiis, sccundum promissionem hxiedes • (Uulat.
rcrc Deo bonuni esl (Psal. lxxii , 28); sed si semper lit, 29); scqtiitur ct dicit.i Ipsc Doininus Dcus noster;
quxritur, quando invcnilur? An semper dixil , in tota in uiiiiii lerra judicia cjus. » lloc dicilur per Isaiam

viia ista qua liic vivitur, ex quo id nos faceie dcberc ad Jcrusalcm libcram , matrcm nosirain : Kt qui erutt

cognovinuis, qiiando ci inventos qu:vrendus est? Jam te, ipse Dcus luus, SHJtMftBI lerrw voeabitur (Isui. uv,
quippc illuin iuvcnit ftdcs , sed adhuc euni qoxrit 5). An Jiideorum Dcus tanluin ? Absit(/(om. iii, 29).
spe8. Charilai auicm ct invenit cum pcr fidcm.ct Ipsc Dominus Deus noster; in oniui lcrru judicia tjus

cum qu.crit babere per spcciem : ubi tunc sic invc- quia in oinni tena Ecclesia ejus. ubi prcdicanlur ju-
nictur, ui sulticiat nobis, ct ultcrius non quxratur. dicia ejus. Quid crgo ait in alio psalr.io : « Qui aimun-
Ni»i ciiim cum in ista vita invciiirel fides , non dicu- liat verbum stiuni Jacob ,
juslilias el judicia tua
rclur ,
Quwrite Dominum ; ct cum invencrilis eum ,
Isracl ; non fecil sic oniui genli . ct jtiJn-i.i sii.i u<m
Dcrelinquat impius vias suas , et vir iniquus cogitalioncs maiiifcslavil cis • ( Psat. cvivii, 19, 20). Klcn di-
tiMi (/»ji. lv, 6, "). Iicm si fide iiiveniiis , non ad- ciiiiii csl ,
qui.i uii.iiii gcniein voiuil intclligi pcid
ln:c esscl porqulrendui , non diccrciur, < Si cnim nciitcin ad wmen Abrahx; qux vocauietl quidom ei
i|iiinl non videintis, spcramus, per paticiiiiaui cxspc- oniiiibiis tentibui , ci lic ia c.t dietwlur ntimi |*mM
Clainoi i (ftom. viii, 25) : elquod Joanucs lil, « Sci- 1
Ms Mss. \IUW., iifVuliir.
 ,; ,..,

1593 ENARIUTIO IN TSALMTM CIV. 1304

ul iiim sit gcns in adoptioncm vocala. Exlra islnin qnod facere dehcmus, promissum quod accipcre.
rtrlli gcnii manifeslavit judicia sua : quoniam qui ca Mandatum ergo fidcs cst, utjustus cx fide vivat

iiiuicrodideriint, eliamsi annuilliala snnt, inanlfcslata (/iom. i, 17); et huic lidei bxreditas xterna promitli-

eis utimic non snnt; quia nisi credant , non intelii- tur. Mtlle ergo gcncrationes propier numeri
perfe- ,

pnl. ctionein ,
pro omnibus intelligcndx sunl; id csl
0. [ reri. 8-11.] Menwr fuil in saculmn teslamcnti quamdiu generatio gencrationi sequcndo succcdii
siti. Alii codiccs habent, in ttternum; quod cx ambiguo lamdiu mandaium cst vivendiun ex fide.
Quod ob-
grxco factnni csl. Scd si in hocsxculuminlelligendum scrvat populus Dei , lilii promissionis
nasceiido vc-
r.sl, non in xicrnum;qtioinodo cxponens cnjus tesla- nicnlcs, ct moricndo obcuntes donec omnis gcnc-
,

inenti memor fuerit , adjongit ei dicit : Verbi qnod raiio finialur; qnod miileiiario numero sigfiiiicatiim
mandavil in mille gcnerutioncs ? Quod aillmc cum ali- esl ,
quia denarii
numcri soliduin quadraiuni deccm
i|iio finc potcst illlelligi; scd deindc dicit : « Quod dccics.ct hoc decies.ad mille pervenit.
Quod dis-
disposuit ad Abraham , et jnranip.iili sui ad Isaac; posuit, inquil, ad Abraham, el juramenli sui ad htm<
cl slaiuit illud jacob in prarccptuni , el Isracl in te- Et statuit iltud Jacob, id est ipsi Jacob, in praceptum.
siamentum xtcrnum. > Ubi nullus cst ambiguitalis Ipsi simt tres patriarchje quorum speciaiiter se dicitv
locus : aWviov quippc liabet grxcus ,
quod nusquam Dcum.quos et Dominus nominat in TeslamenloNovo,
nostri nisi xlcrmim iulcrprctati sunt ; vix autcm ali- ubi dicit : itutti ab orienle ct occidente venienl, et n-
qui alicubi al&viov rctcrnale dixerunt. Nisi forie quia cumbent cum Abraham, cl Isuac, clJacob inreijno ca-
«iwct familiarius interprelantur sxeulum , «tivtov non lorum (Mallh. vm, H). I»ia est li.crcditas tcterna.
tcicrnum, sed sxcularc interpretari vclint; quod nc- Nam et hic, ubi ait , Slatuil iilud Jacob in prteceplum;
mincm :iusum fnisse commeniini. Si autcm lioc loco manifestat pracepium essc fidei : non enim promis-
Teslanienium Vctus inlclligendiiin csl , proplcr ler- sum appellaret pruccpium. Si enim opus est in
pr;e-
ram Chanaan; siccnim sermo conlexitur, « Etsiatuit ceplo, merccs in promisso Iloccstopus Dei :
, Domi-
illud > ipsi c Jacob in prreccptum, ct > ipsi i Israe! iu nus ait, iti ercdalis in eum qucm itle ntisit {Joan. vi
lestamenlum snternum, diccns, Tibi dalio terrain Cba- 29). Hoe crgo verbum quod mandavit, memor in
naan * , fuuiculuin bxreditalis vestrx : > quoniodo aiemum testamenli sui, hoc cst verbum lidei quod ,

intclligcniluiii est aternum , cum lerrcna illa bxrcdi- prxdicamus (Ilom. x, 8), statuilillud ipsi Jaeob
in
las *tcma cssc non possil? Et ideo Vetus Tesiamen- praeeptum ; et ipsi Jsrael in tettamentum eeternum
, id
iiim vocatur, quia pcr Novum aboletur. Milte vcro csi, quod ex ipso vcrbo et prxcepto impleto dalunis
ijenerationes, ncc xiernum videhlur aliquid signiO- essel aliquid Klernum. Diccns, Tibt dabv terram Cha
carc; quia utiqiie linein lialicnt, el ad ipsa lemporalia nuan, funicidum hareditalis vestra.
Quomodn ergo cst
niuiis miiltx sunl. Qiianilibci enim paucis aunis gc- liocxternum , nisi aliquid xlcrnum significct? ipsa
neratio dcterminetur, quam Grreci yrvtiv dicunl cnim dicta est lcrra promissionis lcrra fluens lac ct
,

qnam minimam quidam quindecim annis lcrminavc- iiiei (Exod. Quod lotum significai graliam,
iii, 8, 17).
runt cx qua bomo incipit posse gcnerarc qui: sunt
,
;
in qua gustatur quam stiavis
est Dominus (Psnl.
isix niille gericraliones, nou solum a lcmporc Abra- xxxiu, 8) ad quam non omnes bomincs
;
pertinent :

bam quando , ci facia est ista promissio , usquc ad non cnim oninium csi fides (II Thess. m, 2). Idco ad-
tiinpus Novi Teslaraenti, scd ali ipso Adam , usquc didit, Funicuhtm hareditatis vesirtv. Unde in alio
ad lerminiim sxculi ? Quis cnim 3udeal dicere psaluio, scmel Abrahrc, quod est Chrisltis, intelligi.
qnindeciin annoruin millibus hoc sxculum exlendi tiir loqui
'?
, nbi dicit : Funes ceculerunt mihi in pree-
7. Proinde inihi videlur non hic Vctus Testamentum cluris; elenim hceredilas mea praclara esl mihi (l>sat.
ititelligendum, quod Novo esse tollcndum dicitur per xv, C). Curautem dicta sit terra Cbanaan, intcrprc-
proplietam, i Ecce tlies veiiiunl , dicit Dominns ct tatio liiijus noniinis aperit; Clianaan
,
quippe interprc-
coidirmabo dontui Jacob Tcstamentum Novum ; non tatur Humilis. Quod si ad illam releralur scnteutiam
sccuiidum Teslamentum quod conslitui patribus co- sancti Noe, qua eumdem Chanaan dixit fulnrum ser-
rum , cum eduxisscnt eos de terra VEgypli • (lerem. viun fratrum suorura (Cen. ix ,25), hinc cst etiam
xxxi, 51, 32) : sed testamentum lidei quod laudal servilis iimor. Servus aulem non munet in
,
domo in
Aposiolus, cum Abraham nobis proponit imitandum, Kicrnum; filius manet in aternum (Joan. viu, 35).
etde Legisopcribus glorianles inde convincit , quod Ideo cxcluso Chananxo, datur terra promissionis se-
Abraliam eliam ante circumcisionem rrcdidit Dco mini Abrahx. Consummala enini charitas foras mit-
cl rcpntatum est illi ad justitiam (Calat. m, 5, C) lit limorcm
:
(
\Joun. iv, I8),ut filins maueal in domo
Denique cum dixisscl , Metnor fuit in saculum tcsta- in xleriiiim. L'ndc diclum cst , Lt ipsi hracl in testa-
menii tut,-quod in xlernum intelligere debemus, mcntum wlernum.
testanicnii scilicci jiisiilicationis et hxredilatis xler-
8. [vers. 12] Deinceps cxscqtiitur liistoriam in Li-
nrc , quam fidei promisil Deus : Verbi, inquil, quod hrorum sanctoium vciitate notissiuiam. Cui» cssmt
mandavil in mille generationes. Quid est , mandavit ? numcro brcvi, paucissimi cl incola in ca id est. iu lerra :

Quod cnim ait Tibi dnbo terram Clianaan, non man-

,
ChTHiaan. Qnando ibi patres babiiavcnint Anialiam,
datum est.scd proraissum mandatum cst aiitcm :
Isnac etJacob, anlcqiiam eam acciperent lixrcdilalein,
1
ln autiqu;»ri)ius Mss. couslanter esl, chanan. in scmine suo pauchsimi eranl, cl iitcol.c in ea. Nou-
 ;, , ,

S. AUGISTIM Eiiscuri lOilb'

|SM
cudi.eshabenl,non,potu-is!>iiiii et incola: cgo sum. Quomodo autcro. liunc illi ignoraront, aut in
DOttl ..ulciii
ti incolas. Uhi apparel eos
qni isla curo non credereiit ; euin prupterca propheLc dice-
s,d , pwrimitlfll
ruisse locotlonwn secu- renuir <|uia licet occultius, tamcn Doininum pramun-
Ha iaterpreuti suni, grtecain
polest in lalinum nisi cum liibanl? Unde apcrle ipsc dicit Abraham concupivit
ins qua transferri non
,
,
:

fcrri oinnino non possit. Si cnim tidext liicm iiicuin, ci vidit, ct gavitui est (Joan. viu, 58,
.1 absurdiiaic, quaa
ipsam locuUonem transforre conemur diciuri 50). Nou enim quisquam pneter istam lidem qua; cst
lotaiu ,

Mmua . /« M «M i"" s WWMM frr«t(i ,

paucissimot et in Cbrislo Jesu , sive aule ejus iiicarnationcui , sive

in en (a). Quod autem ait grxcus, /neo «s«e i/- posiea , rcconciliaius cst Dco, cum sit ab Apostoio
Ucotai
hoc est latine, Cum esscnt : quod vcrbum non po- veracissime deiiuiium : r/nui cnim Deus, et unut me-
(o?,

lcstcasns accusativus sequi , sed noininaiiviis.

Quis dinlor Dci et hominum , homo Chrislus Jetus ( 1 Tim.

enim dical, Cum esscnt paucissimos ? sed, Cum

cssent ii, i).

paucissimi.
1 1 [vers. 16.] Deinde jam narrare incipil quomfdo
9. [vers. 45-15. ] « Cum i ergo i essent nnmcro factuni sit ul Iransirent de gente in gentein , ei dc

lnevcs » vcl , « numero brevi ,

paucissimi et incol* regno in populum alterum. < Et vocavit , > inquit
,

in ea, transicrunl de genle in genlem, ct de regno in « famem super lerram ; omne finnamentiiin panis

populum allcrum. » Rcpclilio estcjus quod .lixerat conlrivil. Misit antc eos viruin; in scrvum venunda-
« «le gcnic iu gentcm. Non dimisit liominem nocere tus est Joseph. » Per hoc factum est ut transirenl dc

«•is : » id cst, non pcrmisil. Grxca auiem locutio est, geme in genlem , <le regno in popolom alterum. Sed
latina vero nocere illis. Et corripuit pro non sunt negligenter pia-icreuiid;e Scripturaruiu san-
nocere illos ; ,

eis reges. Nolite , inquit, langere chrhtcs meos ,

et in rtarum loculioues. Vocavit , iuquit , famcm super ter-

prophelis meis nolile mulignari. Verba dixit Dei corri- rum ;quasi fames aliipia persona sit, vel aliquod ani-

arguenlis regcs, ne lajdercni ' sanclos pa- matum rorpus, vel aliquis spiritus qni obedire possct
j.icnlis vel

cum essent numero brcvcs, ei paiicissimi atqne vocanti; cum sit fumes ex inedia conincta pernicies,
ires,

incolx in terra Chanaan. Qu;c verba licet in libris ejus aique iia sit in cis qui eam paliuntur, ut aliquis mm-
historix non legantur, laracn intelligenda sunt
vel lalcn- bus. Sieut cnim morbus utcsse ilesin.it, utplerumquc
tcr dicta, sicut Dcus in hominum coi dibus loquitur
oc- per medicamcntiiin, sic et fames sanaltir quodammodo
f.uliisclveraeibusvisis.veleiiampcrAngelumexpressa. per alimenliiin. Qnid cst ergo, Vorauii famem? An
Nam cl rex Gcrarum et rex ^Egyptiorum divinilus adino- f.irte isla mala qua? patiunlur homines , habent quos-

nili sunl ne nocerent Abraha: (Geu. xu, 17-20; et xx, dam pneposilos suos angclos malos (nam et in alio

r.),et rex alius ne nocerel Isaac (Id. xxvi, 8-11), clalii psalmo dieil immissione per angelos uialos Deuni ho-

ne nocerent Jacob (ld. xxxi-xxxin); cum essent pau- mines afflixisse [Psal. lxwii, 49], non ulique erranle
cissimi ci incolcc.aiitcquani ad incolendam jEgyptum judicio ), et boc est forte, YocatU (umcm, id est ange-
eilm filiis suis transiret Jacob : quod inlelligitur in eo lum propositum famis , el ejus rei nomine cujus est

rommemoratum ,
quod ait , Transierunt de gente in pr.ipositus, appillaliim ? F.x qua opinione Uomani ve-
iientem, de rcgno in populum alterum. Sed quia occur- teresquosdam dcos jtalcs cnnsccramnl , sicut deam
ivbai qua:rere antcquam Iransirent el in /Egypto
, Febrem, deumque Pallorem. Auquod esi credibilius,

inultiplicarcntur, quomodo numero b' r.es, paucissimi Yocavil famem, inlelligeiuluin cst , Dixil ul fames es-

«•t incola; in aliena terra perdurare poluerunl, secutns sel ; ut hoc sit vocare, <piod appellare ; Imc appellare

adjunxit, Non permisit hominem noceic «w*, cl corripuit quod dicere; hoc dicere, quod jubere? Nam illc vo-

pro eis reges. Noiite tangere christos meos ,

ct i« pro- cavit famem, qni vocat ea ./u.i' non sunt, tainjmm </u.e

phelis nxeis nolite maRgnari. Miut '. Nec ibi Apostolus ilixil , Qiii vocat ea qua; noit

movcrc quomodo fuerint

10. Potest autein mcrilo sunt , ul sint ; scd, tanqunm sint (liom. iv, 17). ApodJ

<liristi appellati, antequani csset unctio ex qua hoc , Dcum quippc jam faclum est quod ejus disposiUoue
uomcn impositum csl regibus quod a Saule ccepit :
lulurum est ;
q'iia ile illo alibi dieitur ,
Qiu /V.it qua;

i-ui David succcssit in reguo; aique inde c.tteii el re- futurasunt (Isai. xlv , 1 1 , scc. LXX). El hie quando
gcs Jud.e et rcgcs Israel cmiUnualionc sacrala; con- fames liicta esl, lune dicla cst voeata, id csl, ul ades-

ineiudinis unguebanlur in qua unctione figurabatur :

selqua; jam fuerai in ejus occulla giibirii.iiinne dispo-

iiuus verus Christus , cui dictum est, Vnxit te Dcus sila. Deniquc quoinodo vocaveril lamem, statiui ev|io-

Dcus tnus olco cxtultalionis prm parlicipibus tuis (Psal. El Ikvc

suit, dicens, 0m»i«:/Sn»ia»ii«!Mlu»i panis contrivil.

kiiv, 8). Unde ergo illi jam lunc chrisli appellaban- inusitata loculio est : contriril cnini dixil, pro eo quod
inr? Nain prophetas eos fuissc, legimus de Ab -ibam; esl, consumpsit.
ei uiique, quod «le illo inauirest<: diclum csl, hoc ct 12. [vers. 17.] ilitit anti cos riruiii. Quem virum ?

<le iliis iiilelligcnduia esl. An ideo cbristi, quia

Joseph. Qnomodo niisit? la aar wii MMBMiaiM asl
.ii.unsi lalcntcr, jam lamen ebrisliani ? quainvis enim Nempe quaixlu faeiuiii est pee. atiiin ei.n
Joseplt. ,

tamen Christus antc illos qno.l

raro Cluisti ex illis, :
frairum ,et lamcn Dens nilsit Josepli in Jigvplum
ct Jmljeis respondil, drccns, Antequam Abralwm ficrct,
liitoenda aal argo res niagna M paneMataiia
quomodo Deus bena uiatur maUi openbus hotui-
1
sic aui. Er. «t (iluics Mss. Alii vero cuiu i .» , »' 'v-
i/luinrent,
(«) kii /i) .iii.ii attoui niithuu bracnclt, uliaottout kui
p«> lifcous tn uutV.
• U. Yaa, 01 l/n , lUIKIKiUH :('«. M.
 :

I:.fl7 ENAMUTIO 1N rSALMUAI CIV.

4 3<»8
kiiiii, sicut illi cohlra male uiiiniur bonis oneribus res redJeret, cnram non gere.ret anfmorum ? Scd ca
l)ci. conscripta sunt in illa historia, qu:e secunduin inten-
13. [vers. 18 , 19.] Conljxit deintle narntionem ,
lioncin scribenlis , in qno erat Spiritus
sancius,
coinmemnraiis qnne |icrtuloril Jnseph in huinililaie rebus fuluris ill.i narratione signilicandis sufiiccrc
; ii. \
, cl quntnodo fueril Sublimaliis. lluiiitlinvciuiil in pnlicaia sunt.

compedibus pedes ejus ; ferruin pcriransiil rmimam ejus, 15. [vers. 23.] Et inlravil Jsracl in jEgyptum, et
donec venirct veibum cjus. Compedes quiriem acccpisse Jacob accota fttit in lerra Chani. Qtiod esl Israel, hoc
Jusoph, nou legimus; sed factum esse, niininie dubi- esl Jacob; et quod est /Egyplus, boc est lcrra Cham.
land csl. Alii|iia euim pr.rlcrmilti potucrunl in illa llic eniin aperiissiine dcmunslratum cst , de sciniiie
liisturia , qu:C lanien Spiriluni sanciuni non latcrcnt, Chain lilii Noe, cujns primilivus fuit Chanaan, e\oi-

qui in his Inqiiilnr Psalmis. Fcituiii autcm quod dicit t.mi fuisse cliani gcntem iEgyplinhim. Proindc in
perlransisse animahi cjus, irihulationcm ditra; neces- quibuscodicibus hoc locu lcgilur Chanaan, cniendan-
siunis acripimtis : non enim corpus , sed amnmm dum est. Melius aulem intcrprclaium esi, accola fuit,
dixil. Talis onim loculio est qu.rdam in Evangelio, qtiam , sicut alii cudiccs hubent, inhubitavit : qiind
iiln Simcon riixil ad Uariam : « Eccc positus csl bic laiiiumdem esset , si et incola dicerelur ; nihil cnim
in ruinain, ct in resiirroclionem multorum in Israel ,
aliud signilicat. Nam idipsum cst verbuin in grteco
et in signum cui cuniradicetur; et tuam ipsius animam isto loco, quod est et supcrius, ubi dictum cst, J'au-
periransiei gladius, ut revclenlur ex multis cordibus cissimi et incolce in ea. [neolalus porro, vel accolatus,

cogilalioncs ( Luc. II, 3i, 33). Passio qnippe Domini, non indigenam, sed advenam ostendil. Eccc quomo-
qu.T uiuliis ruiua fuit , et in qua multoruui cordium do transierunt de gente
in gentem de regno in popu- ,

occulta patucrmil ,
quoniam evpressum cst quid dc lumallerum. Quod breviter proposilum fueral, ble-
Domino sontiel.anl , et ipsam ejus niatrem gravitcr viter narrando explieatuni est. Scd de quo rcgno
eaniali orbiiate pcreussam sine dubio conlristarii. liansicruni in populum alteruni, nuriio quari potcsi.
ln iila vcro tribulaiione fuit Joseph , donec veniret Nondum cniin regnabant in tcira Clianaan, quia non-
verbum cjus ,
quo fucrai interprclatus vcraciler dtim ibi fuerat regniim constitiilum populi Israel.
somnia : unde coinniendatus est regi , ut etiam illi Qutimodo ergo polcst intelligi, uisi forte secuiidum
de snmniis ejus fiitura prsediceret (Gen. xli). Scd quo- antiripaiionein, quia ibi reguum futuruni erat seminis
niam dixit , donec vcnircl terbum ejus , ne omni modo eorum ?

ejus sic iiilclligereniUS , ut quisquam rem tantam 16. [uers. 2i.] Deinceps narranlur quse in ^Egypto
hoiuini Iribucnriam putaret ; conlinuo subjecit , Elo- gesta sunl. Et auxit , inquil, populum suum vehemeit-
quium Domini inflammavil eum : vel, qnod magis dc ter , et /irmavit eum super inimicos cjus. Etiam hoc
grjco cxpressum alii eodices liabenl , Eloquium Do- Kittiin brevitcr proposituin est , ut quemadmodum
tnini ignivii eum ; ut cliain ipse inler eos compulare- facluin sii, deinde narrclur. Non enim ttmc firnialus
tur , quibus diclum esl , Laudamini in nomine sancto cstpopulus Dci super /€gypiios inimicos suos, qiiau-
ejus. Eloquium Domini ignivit eum. Merito Spirilus do corum masculini fctus necabantur, vel quando in
sancltis quatido a Domino missus cst , visa sunl 1
illis facicndis lateribus conterebantur ; sed quando in
lingu.c divisx velut ignis (Acl. n , 3) : ct Apostolus manu potcnii, pcr signa ct porieuia Domini Dei sui,
dicit , Spiritu fcrvcnlcs (Rom. xn , II). A quo ignc metuendi ct bonorandi lacti suul , doncc duvi rcgis
disccdunt, de quibus dicitur : Rcfrigescet chaiilas mul- conieulio vincereliir, cl mare Rubrum pcrsccutorcm
torum (Mallh. xxiv , 12). cuin cxercitu cjtis obruerct.
U. [
vcrs. 20-22.] Denique sequitur , Misil rex , ct Quod crgo breviter positom est,
17. [vers. 25.]
solvit enm ; princeps populorum, et dimisit eum. Ipse Firmavil populum suum super inimicos cjus , vclul

s
~v_ rex, qui prinrcjis populorum : solvil cnmpedilum, quocrercinus tjuomodo factum sit , incipit dicere,
dimisit inclusiim. Constilttit enm dominum domus suw, doncc etiam id narrando delerminet. Et convenit cor
el principem omnis possessionis sua:. L't erudirel prin- eorum , ul odirent populum ejus , cl dohtnt facerent in
cipes ejus sicut temetipsum , el scnes ejus prudentiam servos ejus. Numquidnam intelligeiuluni est, vel crc-

docerel. Graccus babel, Et seniores cjus sapienliam dendum qund Deus cor hominis ad facicnda pcccaia
doceret. Quod omnimodn ad vcrbum ila dici possct convertal? an peccaluin nou est, vel parvum pecca-
Erudirel principes ejus sicut semetipsum , et seniores tum esl, odisse populum Dei, et dolum facerc in ser-
ejtts sapientes faceret : itfeaSurJpsus enim habet ,
quos vos ejus ? Quis hoc dixeril ? Numquid ergo istorum
dicere salemus seniorcs , non i'f.onx< , id esi senes ;
tam gravium peccatorum auclor est Dcus, qui nullius
cofbrti auieni, quod uno vcvbo latine dici non polesl, vel levissimi peccati aucior credcndus cst? Quis sa-
a sapientia dictum csl ,
qu.c oc?U gnccc dicitur, nun piens, et inlelligct Iia?c (Psal. cw, i5)? Nam ipsa est
a prudenlia, qum fpi-nptt appellalur. Nequc hnc la- illa mirabilis Dci boniias, qua bcne uiiiur etiam ma-
men lcgimus in illa sublimilate Joscph, sicut ncc lis , vcl angclis, vd hominibus. Cum cniin ipsi vilto
compedes in ejus htimililaie. Sed unde fieri possct suo mali sini, iUe de nialo coruin bene facit. Ncn
nt vir tantus, unitis veri Dei cultor, in ^Ejrypto alen- enim anlcquam odissent populum ejus boni erant;
dis tantummodo corporibus, el rebus tantum corpo- sed maligni cl impii lalcs erant, qui facile incolis
rcLibus gucernandis essel intcnlus, ct qtio cos inetiu- suis lclicibus in vidercnt. In eo crgo quod populuui
090 S. AUCUSTINI RPISCUPI tiiiO

ilium muluplicavii, lioc bencficio suo malos ad invi- ibi crat, quo teniporc furcl : qunnquam ct pcr An-

dendum eonvertil. invidia est enlm odlum foliclialia gcloa , cl pcr servos suos Moyscn cl Aaron , ciiani

tllouie. Sic e»|o eonveriil eor eoram , ut per Invl- lune quodammodo dixil ut fierct, quando hieral

iliMitiam odisscnt populam ejut, ci dolum hcerent In f.K ilOlllllll.

srrvus cjns. Non ilaquc ror illorum maliim faeiendo, 2.'i. [ veis. 32. ] Posuit pluvias eorum grandviem.

m il |io[iulo siio benelaciendo , cor lUoram tponte Similis loCUtio cst illi ubi ait, Vedit lcrram coruni

maliini eonvertlt ad odium. Non enim raelum cor ranas ; nisi quod ilii non ulique in ranas lola lerra

pcrrertit, sed sponte perveraum ad odium popull, conversa cst ,

pluvia vero in grandincui etiam lota

ulii eo malo benc uteretnr, eonverlit ; non illos ma- poluit. Ignem coinbureittem in terra ipsorum :subaudi-

los faciendo , sed isiis bona , <|uit»us mali facillimc lur, posuil.

possent invidere , largiendo. Qno illoram odlo, ct ad 2i. [ vers. 35] El percussit vineat eorum et ficul-

cxcrclutionem populi sui, et ad glorinm nominis sui, nens corum , el contriiit omne tignum ftnium eorum.
qti;e nobis csl ulilis, quumodo sil usns, cnnsequcnlia Iloc vi grandinis cl fulminibus facluin csl undc ct ,

commcmoranlur, eum igucm dixil combnrentem.

docent: qux i» ejus laode
2o. [vers. 5i.] Dixil , cl venit locusta et bruchus,
cantatur Alleluia.
18. [vers. 2G ] Misit Moysen scrvum suum , Aaren cujus non erat numerus. Una plaga est locusix et

quem elcgtl ipsum. Sufliccrct , nuem elcgit ; sed uihil bruelii ; quouiam allera cst parcns, allcra cst fclus.

in co quxrendum csi, quod addilum cst , ipttun. Lo- 2C. [ vers. 5">.
] El cumedil onme fenum in terra

eutio Scriplurarum cst , sicuti cst , lu nua kabiiabunt cvrum, cl eomedit oinnein fruclum terrw eorum. Et

in ca ( Num. im, 20 ; ct I.evit. xvm, 5, sec. LXX ) : fenum fructus cst , sicut loqui Scriptura consucvit,

qua locuiione divinx paginx plenx sunt. qu.-n fciiuin appcllat etiam scgctes frugum , sed ut

19. [vers. 27.] 1'osuil in eis rerba signorum suorum duo diccrcl , duolms fortassc qux dixcrat, numero
prodigiorum in terra Cham. Non ita dcbcinus acci- voluit consonare, id cst, iocuslx et brueho. Hoc au-
ct

pcre, verba iignonan et prodigiorum, quasi vcrba, tcm totum perlioet ad clocutionis varictatem medcn-
quibus vcrbis licreut signa et prodigia , id est qux ,
tein fasiidio, non ad diversilatcm senientiarum.
dicerent ut fieient signa et prodigi.t. Mulla cnim sine 27. [ vers. 56.] Et percussit omne pnmogenilum in

veriiis faeia sunt , vcl virga , vel manii cxlcnta, vcl terra corum, primilias omnis laboris eorum. Ilxc plaga

favilla in cccluni missa. Sed quia illa ipsa qnx uovissima exocpta morte in mari Rubro. Primi-
facla csi,

sunt, non erant alicujus signilicalionis inania , sicut tias vcro labornm ,
propter primogenita pecorum,

ei vcrba qu:n loquimur; idco ct ipsa dicta sunt verba, dictum arbiiror. Qux plagx cum sint decem, nec
non voeumelsonorum, sed signorum ct prodigiorum. oinnes commemoratac sunt, nec eodem ordine quo

J'ositi( in ets , id est, fccit per cos. ibi factx lcguntur. Libera eniin cst laudatio a lege

20. [vers. 28.] Misit (eneoros , el obscuravit. Scri- narrantis ct lexciilis bistoriam. Cujus laudalionis

ptum cst et lioc intcr plagas quibus /Egyptii percussi auctor et dictor cnm sil per Proplictam Spirilus sau-

sunt. Quod autcm sequitur , in diversis codicibtts ctus cadcm

; utique aucioritate qua per cum egit
varic lcgilur. Alii namque habcnt, Et exacerbavetunt bomincm qui iliam scripsit hisloriam, ct commcmo-
scrmones ejus ; alii vcro , El non exaccrbaverunt ser- rat aliquid factum quod ibi non lcgilur, ct quod ibi

moH« cjns: scd quod prius di\i , in pluribus inveni- legilur praterit

uius ; ubi auicni addiia cst negaliva particula ,

vix 2S. [vers. 57.] Adjungit aiilcm eliam boc laudibus

duos codices potuimus repcrire. Scd ne fortc men- Dci, quod argenlo et auro dilatos Israclitas cduxit cx

dnsilas proptcr sensum faciliorem abundaverit ; quid iEgyplo ; quia et ipsi lales crant ,
qui nondum pos-
cnim facilius inlclligilur quam id quod dinum cst, scnt eontemncra laboram suoruni licel tcmporalem,

El exacerbaverunt sermones cjns, ulique contumacibiis tamen debilam jusiamque merccdcm ncc in eo :

contradictionibus suis? conali sunius sccunduin ali- quod ^Egypiios dcceperunt, a quibus sibi ut commo-
scntcniiam etiam illud cxponcrc et darctur aurui.i argentuinque petiverunt, pulandus cst
quam rcctam :

boc intcrim occurrit, JVon ciflccrfrurenuii sermones Ucus hiijusuiodi dolos, eis qui sursum ror habcnt,
quia eos ctiam dti- vel jubere vel feccrint approbare. Magis enini
rjus, id est, in Moysc et Aaron
, , si ,
;

lissimos paticntissime pertulcrum, doucc omnia qux per illa I>ei verba, ulique ab illo qui coreorum vide-
Dcus in cis facerc disposucrat, cx ordine complc- bat ct cupidiiales examinabat, permissi sunt faccre

rcntur. ista, qiiam jussi : non latiicn sine aliquo proveciti

21. I r«rs. 29, 30.] Convcrtit aguas eorum in san- .uiii.Ki' carnalis, quod et his fcccruiit qui lalia jure

auinm, el occidit pisces eorum. Dcdit lerram eorum passi stml, ctquaiiivis per doluiii, al> iiin|iiis homini-

raiuis , in pcnelralibus regnum ipsorum : mnqiiani di- bllS lauirn quod sibi reddi dcbuit, absliilerunl. Sicut

Terram eorum convcrlii in ranas. Tanla enim autein yEgypiiorum iniquiiaie , sie istorum iiilirmi-
ccret,
ranarum fuerat muliiludo, ut hoc per urtifto^ con- UIO, ad id quod opus cral illis factis ligiiiaiiduiii ct

micntcr dicereinr. pranuuli.indiitn divllM usus csl Deus. Et eduxit <i»s

ii. [wrt. 51 1 IH.xit , et venit cijnonujia et sciniplics iii argento el tturo. Kl isla lOCUllO Scripturarum est.

iu onmibtti finibtti evrum. Si qwerUur quandotfixerit, Prt eo ipiippc dielum esl, in urgenlo et auro, K tl

n crat anieqmin liercl cl sinc icmpoie diecrelur, cum argcniu ct auro. t'i ho« rnl in lri»u-
in rbo r-jus ;
 , :,,,,

1401 EXARRATIO IN PSALMUMCIV. itlK

kus eotvm infnmus : scd corpore, non anifflO. Eli:in» ista data sunt , ne boc ipsum puiarctur summnm l«>.

lioc magnum Dei hcncficium fuil, ut in illa nccessi- num, quod ista felicitas rcrum lempnr.ilium popillo
i.ttc migrandi nullus csset xgroins. Dei data esl; continuo eam ad aliud retulit, uhi sum-
29. foen. 38.] Latata est /Egtjpttis m profectione niiim bonuin oporlel inquiri : Ut custodiuut , inquil

enrum, quia incubuil limor corum super cos. Timor jttstificalioncs cjus , et legem ejus rcqttiranl. llbi iutel-

utique Hobrxorum super vEgyplios. Non enlm timor ligendum est Dci servos el elecios lilios promissionis,

corum, nuo timebant Uebrxi, scd quo timebanlur. verum el germanum semon Ahrali.o , imilantes lidem
Dieet aliquis : Quoinodo ergo nolebant cos dimiliere Abrahx, propterea isia hona terrena sumere a Deo
? quomodo tanquam redituros diiniserunl ?
/Egyptii ut non in eis luxu diffluant , sive pcrvcrsa sccuriiate

quomodo lanquam rediluris et rcddituris aurum el torpescant; scd ideo habeant divina miscricordia hxc
argenlum pctcniibus commodavcrunt, si (wtata est omnia praparala, in quihns quxrcndis possent nogo-
jEgyptus in profcclione eorum ? Sod intclligcndiim liosissimis laboribus occupari, nt ad hoc vaocr»t inido
cst, post illani ullimam /Egyptiorum mortcm , et bonum xlcrnum possit acquiri, hocest, Ut custodiant

lantam slragem in mari Uuhro tain magni persc- jnstificationes ejus, et tegem ejtts rcquirant. Denique
qucntis cxcrcitus, ./Egyptios limnisse rcsiduosne rcd- quoniam semcn Abrahce tales bie iiuclligi voluit, qui

iront Hebrai, el corum rcliquias niagua facililale vereessenl semcn Ahrahx, quales lllique nec in illo

cniitererent. Tunc implelum cst quod siipcrius , cum pnpulo defiierunl : qiiod eliam apostolus Paulns satis

dixissel, Et attxil populum sttum leliemcnter, mox ad- oslendit.cum dicit , Scd non in omnibus iltis benepla-
didit, El firmavit cum snper inimicos ejus. Hanc cnim citttm cst Dco (I Cor. x, 5) ; si enint uon in omnibtts,
sententiam uno versiculo propositam ut cxplicarel profecto fucrunl ibi quidam in qnibiis bcncplucilum

quomodo id factum sit, adjunxit CXtera qux in liac est Dco : qnia ergo tales psalmus istc commcndal,
laude cladis l
narravit, usque ad islum locum , nbi nilnl hic dixit de iniquilalibus ct irrilalionilius ct
aii, lalala est jEgypttts in profeclione eorum ,
quia in- nmaricatione corum in quibus non cst bencplacituin
cubutt timor eorum supcr eos: vclut assignans quod Doo. Sed quia et iniquis non sola justilia, veriim eliam
proposuerat ,
quia linnavit populum suum super ini- miserieordia Dci omnipotenlis ct clementis apparuit
niicos ejus. de iilis sequens loquitur psalmus ciini laudibus Dei.
30. [vers. 59.] Proinde jsm dicil qux iter agon- Et lamcn ulriquc in uno populo fucrunt, ncc islos

tibus in ercmo henolicia divina collala suni. Expan- illi suarum iniquiiatum contagione pollueruut. Navil
tlil nubcm in proteclionem eorum , ct ignem ut lucerel enini Domintts qui sttnt cjus : d si in hoc steculo non
eis per noclem. Tam sunt hax manifesla quam polcst ab injustis, reccrial nb injitstilia omnis qui noini-
nota. nal iiomen Domini (II Tim. II, 19).
31. [vers. 40.] Pelierunt *, ct venit coturnix. Non Z"> Ul crgo tanquam in corporc psalnii Imjus volut
coiiiruicem concupivernnt , scd carncs. Quia vero et laleniem quodamniodo cjus animam commcndemus,
coturnix caro esl , cl in isio psalmo non loquiliir de boc est, in veihis quasi exleriorihus interiorem intel-
amaricaiione illorum in quibus non csl hcncplacilum lcctum, videtur mihi admoneri semcn Abrabx , qui
Deo, sed de lide clecloriim , quod esl verum semcii sunt omnes filii promission.is pertinentes ad xleniam
Abrabx; ipsi intelligendi sunt pcliisseul venirct umlo. hxredilatcm testamcnti xlerni , ut lanquam ipsam
amaricanlium marmnr opprimcrctur. Jam in vcrsu hxreditalem sibi eliganl Dcum, ei etini gratis colant,

ipii sequitor, Et pane cccli saturavit eos , manna qui- id est , propler ipsinn , non propicr aliipiod einolu-

dom no:i nominavit, scd nulli obscurum csl qui illas mentiim nicrcedis cxtra ipsuni ; el hoc faciant lau-
liiteras legit. danios , invocantes , anniintianlcs , ncc in suam , sed
32. [vcrs. 41.] Disrupit petram , et fltixerunt aqttee; in ejus gloriam por lidem bcne operantes , spe gau-
ubierttnt in sicco fltimina. El hoc factum tain ciio in- dentcs, charitalc fcrvcntcs (liom. sn, 11 , 12). Iloc
li lligitur, quam logilur. lotuni sonat bis vcrsibus : c Conlitemini Domino , et

53. [ vers. 42-44.] His autem omnibus benoficiis invocate nomcii cjus , annunliale in gentihus opera
suis, Deus nommendat Abrabam meritum lidei. in ejus. Canlaie ei, et psailite ei , narraie omnia mira-
Scquitnr enim et dicil Quoniam memor fuit vcrhi
: t bilia ejus. Laudamini in nomine sancto cjus ; l.cletnr

sancli sui quod habuit ad Ahraham puerum suum.

,
cor quxrentium Dominum. Quxrite Dominum, ct
Et eduxit populum suum in exsultalione, et electos confirmamini ;
quxrile faciem cjus semper. i

suos in la?tilta. » Quod ait, poputum suuni, iioc repc- 5G. Deinde ad parvulorum corda nutrienda , ut

livit, electos suos : el quod ait, in exsullalione , boc roborcutur in fide, de Patriarcbis propouuuliir excm-
rcpclivit, in lalilia. El dedit itlis regioncs genlium, et pla ei illoruir. lidei et promissionis Dci ', ut imilando

lnbores populorum possedcrunt. Quod sunl, regioncs et speraudo siinus semen illorum , non de sola gente

yentium, boc sunt, labores populorum : et quod di- Hobrxorum , scd quotquot islam gratiam suseipiunt
cinm est, dedil illis, hoc repctitum est, possede- in oinni terra. Quod lolum bis versihus continetur

runt. < Memenfote mirabilinm ejus quoe teeit, prodigia

Zi. [v.rs. 45.] Et tanquam quxrcrcmus cui bono ejus ct judicia ovis ejus. Scmen Abraham servi cjus,

* vox, ciartts, abesta Mas. 1

rleriquc Mss., proponuntur ct illerum fulcs ct prontis-
* Edd., letiertint canies. Vox, carncs, abesl a Mss. stoncs uci.
 ;

UO 6. AUCUSTWI EPISCOPI 1«04

Olii Jacob clceii cjus. Ipse Doininns Doill nosler , in eu«sit omne primogenitum iu tcrra eorum, prluiiliui

omni lerra judicia ejus. Memor luil in KOCUhlffl losia- omnis laboris corum. Ei cduxit eos in argento cl

sni.voibi quod mand.ivil in millu gt-iicratm- anro, cl non erat in iribubus coriini Inllrmill. Laiata
llienll

nos Quod disposuii .id Abraham . ci jurameuli sui esl .i )g v|itns iu profeclione coriim ,
qnia incubuil

d btM. Ei siaiuit illud i|«i taoob in prxeoptuin liinor eoruin supcr e»s. » Ecce qnomodo populum
cl ipsi Isracl in lostanienliiin .rtoi niini , tlicons ,
Tibi liiUffl lirniavit mpcr inimicos cjus.

dabo lerramChanaain, funiculum llterodiuUisvestrs.i 40. Com aiilem Iniffllcis cortim isia mala jusiilia

pro modulo mco qnemndmodum acci- cjus inflixorit qu:u ipsis largila sil eliam tcmpo-
\)ux omnia , ,
,

picnda cssenl , exposni. ralia niisericordia ejus, accipiie : « Expandil nubem

57. Hic occurrebal animo parvulc fldei : Si ergo iu prolcctinnein coriim, ct ignom ul lucere.l eis p>-r

D> us gralis ost colondus , Cl leslamcnti aierni hxre- nociem. Pelicmnl, et veuil coiuinix, el pane cccli

seipso reqiiirendus inortnlem istam Saluravil cns. Disrupil prlram, cl fluxcrunt aqua:;
diias ipse a ;

viiam quxreniium eom , ct temporalcs ncccssitales, abionml in sieco llumina. Quoiiiam niemnr fuit verli

au cl ipsa sua: miserioordix. ' nniliiplioaiione non sancli sui, i|ii»d liabuit ad Abrabam piicrum sunm.
deseril? Nam inlenlc audite.quid pnrsiilcrit patribus El cduxii popiilum suum in exsultalione, ct clcctos

uostris , vel in quibus fidei cxempla constiluit, vel suos in l.iiiiia. Ei dodit illis rogionos genliiim, et l;i-

qui cx lllornm carne propagali eiiain fidem imiiaii bores populorum possederuni. » N»n ut proptcr ista

siinl. Cum essent ipd numero brevi, paucissimi et in- euui colant, scd ut ca quoque ad bonum iclernum
coteein tn : id cst, in lerra Clianaan. El pertrnnsierunt referant aique converlanl ; id cst, Vt cusiodianl ju-
de gente in gentcnt, et de regno in populum alterum. slificaliones ejus, cl Lgem eji s requirant. Quxcumque'
JVon reliquil hominem nocere. eis , el arguil pro eis igiiuralia b>ma dat Deus, refercuda sunl ad graini-

reges. Nolite. langere clirislos meos, el in prophetis tum culiiim cjus : ip>e autcm eulius ejus non esi rc-

nieis nolite miilignari, fercndus ad alia bona, qui dat Deus ; tunc enim erit

58. Si nutcm quxriiis qunmndo • transicrunt de gratuilns. Ad quod ceriamen provocans bosiis, ausus

gcntc in genlcm, ct de regno in pnpuluni allerum, > est dicere Deo : Numquid Job gratis colii Deum (Job
nudiie : i Et \ocavit famcm supcr lerram, onine flr- i, 9) ? Porro si in scrvuin vcnundatus Josepb, et hu-

niamcntum pauis contrivit. Misit ante cos vimm ;

iniliatus, et cxalialus, locuin fecil ad tenrporalia bona

iu scrvum vonlindalus cst Joscpb. Ilumiliavcruut in populo Dei, u t firmarelur super inimicns ejus , quanto
c»mpedibus pedcs ejus ferrum pertransiit animam ;
magis Jcsus venundalus ct bumiliaius a frairibus suis

ejns donec venirci verbum ejus. Eloquium Pnniini

,
sccundum carnem, et cxaliatus in coelis, loctun facil

iguivil eum : misit rcx, et solvlt euin ;

princops po- ad xterna bona populo Dei, iriuni|ibanli de dialiolo
p-.ilorum , cl diniisil emn. Coustiluit cum domimnn et angelis ejus? Audi orgo, scmen Abrahx, non de
donms suae, et priucipcm omnis posscssionis su;c. carnc glorians, sed imiians fidem ; audite, scrvi Dei,

IJt erudirel principes cjns sicut senictipsum , et scnio- el electi Dei, proniissioiicm halvenles vit;e prxsenlis

tcs cjns prudentiam doccret. Et inlravil lsrael in cl futurx (

I Tim. iv, 8). Si lenlaliones durae sunl in

jEgyplmn, cl Jacob accola fuil in terra Cliam. » Ecce boc sxculo, Joseph in carcerc, Jesum in cruce cogi-
<
I
.!• mioilo c poiiransiernni de genlc iu genteni, ct de late. Si rerum lenipnralium prospcrilas adjacel, non
rcjuo in pnpulum allerum. » prnpter ipsam [>eo, sed ipsa uliinini propter Deum :

39. Et auxit populum suum vehcmenter , et /irmavit nec enm existiinciis propicr vilx liujiis necessaria

eum silper inimicos cjus. Si aiilcm scire vullis quo- colia cultoriluis suis 1

, qnas donat ci blasphematori-

inodo cuin lirniavoril supcr inimicos ojus , auilile : lius suis ; sod quxrite primuin regnuin Dci et justi-

i Cotivcrlil cor corum , ul odircnt popiiluni cjus, et liam cjus, ct lu-e omnia apponcniur vobis (Uaif/i.

dolum facerent in servos ojus. Misil Moyscn servum vi, 33).

suum, Aaronqucm elegit ipsum. Posuil iu cis verba

signorum suorinn , et prudigioriim in lorra Cliair. 1N PSALMLM CV
Misit tenebras, ct obscuravii, el cxacerbaverunt ser.
ENARRATR).
mones rjns. Convcnit aquas coruni in sanguiuoin,
eoium 1. Psabnus centosimus qiiintus cliam ipsc prrno-
eloccidit pisrcs corum. Dedit icrram ranas,
lalur, Alhiuia : ol lioo duplicJler. Sod qttidam dirunl
in penciralibus rcgum ipsorum. Divit, cl vcnil cy-
uniiin Alkiuia porlinere ad linein psaluii superioris,
liomyia el sciniplics i.i omnibns finilius corum. Posuit
allorum ad bujus prinoipium. El boo asscrunt quod
|ilir. ia« "orum grandincm , ignoin comhiirentom iu
oniues Alleluiaiici psalmi habeani in line Al-
lerra ipi»:runi. Et percussil vinoas eorum ct ficul-

uoas corum, >. contiixit omnc liguuni liniimi eoriim. leluia, non omncs in capite : undc quicuinque psal-

bruchus, cujus non erat inus non habel in line Allcluia, nec in capilc voliinl
Pixit, et vonlt locusta ci
nunicriis. Ei coniedit omno lenufi) in icrra eorom, ciiiii liaborc; quod auiom in ojus capiie vidcinr o-.^.-,

onincm frucium lerras eoruni. El per- ad linem luperioria pertinere. Sed uos qu ousqoe no-
Cl coinedit
bis aliqnibus cerlis documcnlis id vermu OtM por
1
sic veiusUores HB. ^iii rere cnm Md., wortntow falaw
WMnt cur prmtlat tltHBttHlibui rtmi, H lemportiUs RSMUi
1
rltrtqiie ms*., prop<cr hujus likr necesstiria, MMMS>
uics ? jh *t ipsas jim- mmricordke, ctc. riuin "(IiuiiImu (uu.
.
 : ;

140." ENAniUilO- IN PSAl.MUM cv. HOfi

suadcaut, niuliorum cnnsuetuiliucm scquiinur, qui cjus iaude confessio. Qtianqtiam cliam cum sua quis-
nblcumque legunt Alleluia, eidcm psnlmo aitribuunt, qnc confitelur peccata , cum Dei lande cnnfiici i

in cnjus hoc capitc liiveniiiiit. faiicissiini ciiim codi- liebet; ncc alilcr pia esl confessiO pcccatorum nisi

ces suni (quoii quidein in nullo gweoruni repcii, non despcraus, et posccns misericordialni Dei. Ilabvt
quns inspicerc polui), qui babeant Allcluia in line ergo ejus lautleirt, sivc eliam in verliis, enm ciini

centcsimi ei quinqiiagcsiuti psalnii' ;

post qucin jain boriitn ct misericordeni tlicil ; sive in solo affcclu,
iiuiliis csi qui ad eumdem canunem pcrtinet. Sed ne- cum Itoc credit. Nam ct illc publicanus , cujus sola
que hoc po^sei prascribere consucludini , eliaiusl illa vcrba commemorata snnt, Dominc, projritiut csto
nnuies codices id lialierenl. Fieri eniin pnluit ut nvlii peccutori (Luc. xvi, xvtii, 15), elsi non dixil,

aliqtia raiione laudalionis Dei loius Psalmoruffl lilier, Qiioniam hontts et misericors es, vel aliquid liujus-

qui lilnis quinqne conslare perlllbellir (nam ubj seri- modi ; non lamen illud diccret, nisi hoc credcret;
pliun est, Fiai, fial, ibi flnes librorum essc diciinl), quoniam cum spe oravitj qu;c sine illa lidc esse nnn
pnsi omuia qu.c cantala sunt, ullimo Allehua clau- pos«ei. Potest ergo esse laus Dei vera ei pia,uhi non
derelur : nec propter fineni ccmesinii ei quinquage- sil confessio peccaloruin ; quaj laus mullo crebrius
siini psallni ncccssc csse video, ut oinnes Alleluialici in Scripluris confessio VOCatur: nulla est aueni pec-
ps;ilnli in line habcant Alleluia. Cum vrro in capile catorum cnnfcssio pia et utilis, ubi nou laiidiiur
psalini geniinatur Allclilia, cur Domimis aliquahdo Deus, sive coide, sive etiam ore alque scrmonc. Quod
seinel, aliquandn bis dicit Amen, ct co nmdO non ailtemhabentalii codices, Qnoniam bonns , alii habeiu,
possil aliqtiando scmel, aliqualrdo liis AlUluia dici, Quoniam suavis : ita unuin vcrbum gwCuin, quod ili-

nescio : pncscrtiffl quia posl imnieii nofam, quo cilur xpqaroi, diversa inlerprelalio secuia ost. Item
psaliims inscriliiiur qiintus sii, vclnti iste ceulesimus quoil dictum cst, Quoiiiam iu saculum misciicordia
qiiinlus, Utrumqtie Allcluia posituni cst. Debuit an- ejus; gr;ecns bahct sl; zdi «linei, quod potesi eliaill

leiil ununi poni ante ipsum niimcrum, si ad fineih iu alernum iiuerpretaii. Proinde si illa llliscricordia

pcrliiiet supcrioris ; et post nuniertim Psalmi scilii bic inlelligitiir, qua nemo sine Deo bcntns esse polcsl
alleruiii Alleluia, quod ad Psalmum ipsius mimeri nielius nccipimus in aiemum: si autem illa est nii-
pertiitet. Sed fortasse ci in lioc imperiia prxvaluit sericonlia quae miseris cxbibetur, ut vcl eonsolenlur
consuetudo, et aliquid afferri potest, quod itdliuc in miseria, vel ab illa ctiam liberentur; mclius in
ignuramus, unde nos magis docere debeat jndicium saculum, hoc cst, usipie in linem sajculi, in quo non
vcruatis, qnani prajudiciiun consiicludinis. Nimc ta- deernnl miseri quibus misericordia prx-beatur. Nisi
mcn antcquam hoc perdiscamus, iibicumque post nii- forte quis aiidc.il. diecre, etiam bis qui damnnbmi-
mcrtim psalmi, sivc semel, sive bis conscrlptum in- tnr cum diaholo et angelis ejus, nliquam tnisencor-
veuinitis Alleltiia, secuuduni celeberrimam E< ele3i;c diam Dei niiiiiinc defiiluiam ; uoil qna cx itla dam-
cnnsiietiidihem, ei psalnio tribuiinus, i|ui codcm nn- natione liberentnr, sed ut eis aliquatenus mitigclur:
niero praiioluliir ; confiteilles nos arcana omniiim atque ita aiternam posse imelligi Dei miscricordiam
litiilorum qtti sunt in Psalmis, ei ordinis eorumdem snper illoriim aelernam miseriam. Scd lolerabiliorem
Psalniorum, ct magnaesse credere, etnondum, sicut quosdam excepluros damnationeni in quorunidam
volumus, pcrtctrare potuisse. comparatione legimus ; aiicnjus vero mitignri eam
2. [tifrs. t.J Video autera istos duos centcsimnm cui est tradilus pamam, vel quibusdam intervallis
quartum et cenlesimnm i|iiiiitum ita inier se conjun- hahere aliquam pausam, quis audacter dixerit, quan-
ctos, ut in uno eotiim, qui praecedit, cominendelur diiqniilcm unam stillam dives illc nou mcruit (ld.
pipulus Dei in clcctis ejtis, ile quiluis niilla qucrcla xvi, 24-2(i)? Sed de hac lanta re diligentius cx
tii; quos ego arbitror ibi 1'uisse in quibtis beneplaci- olio dissercnduin esl ; nunc quod ad istum psal-
lum est Dco (I Cor. x, 5) : in isto autem qui sequi- innm aiiinei, hactenusde illadictuiu essc suffccerit.

tur, eos commeiiioratos qui in eodcin poptilo amari- 3. [tiiTS. 2.] Qiiis loquetur potcnlins Domini? lui-

cavcruut; nec tamen eliam ipsis Dci misericordiam pletus consideratione divinorum operum, qui mise-
dcliiissc. Dicuntur aulem isla ex corum persona qtii ricordiam ejus cxposcit, Quis, inquit, tbquetur poien-
veniain cotiversi precantur ; et excni|ila commemo. tias Domini, audiias faciet omnes luudes ejus ? Subau-
rantur illorum in quos eliain peccaiores dives appa- diendum est quod supra diclum csl, ut etiam isia

ruit misericordia Dei. Incipil ergo eliam iste psal- senienlia ila sit plena, Quis auditas faciet omnes lau-
mussicut ille: Confitcmmi Doinino. Sed ibi seqnitur, des ejus? id est, quisnam suflici.it auditas faccre
Ei invocale nomen ejus ; liic atiiem, Quoniam tonus, omnes laiidesejiis?yliirfi7«s faciet, dixit, id esl faciet, ut
quoniant in saculum misericordia ejus Quapropter audiantur; ostendens iia loquendas pnlenlias Do-
potest hicquidem iutelligi eiiam confessio peccalorum; inini et laudes ejus, ut pra;diccntur auilicnlihus. Sed
nam el post paucos veisus sequilur, Peccavimus cum quis pniest omncs? An furte quia sequitur, Beati i/ui

patribus nostris, injusle egimus, iniquitalem fecimus cuslodiunl judicium, el faciunt justiliam in omni lem-
sed in eo quod dicit, Quoniam bonus, quonium in sa- pore, eas dixit laudes ejus, qux intclligunlur opcra
cpiutn misericordia ejus, laus ulique Dci est, atque in ejus in piscceptis ejus? Deus esl euim, ait AposloliiP.

nui operatur in vubis. El diclum est seinini Ahrahx,

1
meliores mss.
sic M
Fdii, prceler centesimi cl quinqua-
uicluni,
gesuni pstitmt contextionem. Ctmiate ei, el psalliie «i:quod intclleximus ita
 ,

t i"7 S. AUCUSTINI BPISCOPI

1403
tw, si dicerclur, linna in ejus UudciB tl ilicite, el li- rctur /Lquitates judicabo. Non amein
,
dilit , Cuin
o(te, Quibus diioliiis viiliis, i,l esl, ranlandi ct psal- SCCCporo Irmpus.juslitiaiii f.ici.oi quianmnl leiii|mr«
;

lcmli, coiivcnirc duoa contwquenlea vorsus, ut qund facicnda cst , sieut ctiam bic dicil Qui faciunl tmti-
,

dcluiii csi, Narrate omnia mirnbitia ejus; hoc sit, tlatn in tnniii tcmpore.
GntVtt ei : qnod vero diClum csl, Laudamini in «o- 5. [ vers. 4,5.] Delnde , qnia Deus justifical , id
""""« «"•«'o <V«s (P«l- cst justos facit sanando eos
Civ, 2, 3) ; hoc sil, Psalliie ei. , , :ib iniquilalibus suis
Iluic quippc sciuini eti.im ipsc Dominus dicii : Lu- seipiilur oralio , Memcnto noslii , Dominc . in bene-
eeant opera veslra evram liominilmt, ul lidcant bona pliicito populi tui id csl ut in eis simus
: , in quibns
faetn itstra, et glorifiecnt 1'alrem vcstrum qui in actis bencplaciaini csl libi quia non in oninibtis illis be- ;

fst (Uattii. v, 10). Ilic orgo ipsa Dci prxcepia con- ncplacitom esl Deo. Visita nos in lahuari tno. Ips« est
sulcrans, quoriini
pncccplorum opcra laudcs sunt cnim Salvaior , in quo pcccata' dimiiionlor , ct anl-
ijus opentur in suis, ait, Quis loquelur potcnlias
(|iii liix> sanantiir ul possinl cusiodiro judicium
,
, ci fa-
Pomini? qunniam li.ic ineiT.ihililer opcratur. Quis ccrc jusiitiam ;
qnos cum beatos csse ii.ielligcrcnl
mu/i/ns faciet omues laudcs ejus ? iil csl quis cuii) audie- qui brcc loquuntur i lioc sibi consequenter orandu
ril, facit nmiies latnJes cjus? qux smit npera prxcc- pelunt. Dc islo salutari alibi dicilur , Ut cogiwscamus
pioruni cjus. Quia in qiianlum non omnia in lcrra viam luam : et quasi quxiercmus
fiunt, clsi in qua
«piic audita suut fiunl, ille laodandns lerra secutiis est In omuibus gculibus
cst, </ui opera- , , ; riirsiiin ,

Mrin nobis el veltc et operari, pro bona volitntatc(PI,i- quasi quxrcremus quam viam , sccutus cst , Sutuiuic
lipp. ii, 13). Ideo ciim posscl dicere, Oinnia inan- tuuin Psal. «vi 5 Dc
( , ). i!lo quippc dixil Sinieon
•laia ejiis, vcl, oinnia opcra mandatorum ejus ma- ;
senex , Quonitim vidcrunt ocuti mci snlulare tuum
luil dicerc, laudes ejus : quia, ut dictiim cst, in quan- (
/.jrc. ii , 30 ); qui dc scipso dixit , £'<jo na «ia
iiun fiunt, ipsc laudandus est. Quas lamcn laudes, (Joan. xiv, 0). Yisila crgo nos in s..<'nlun' fue, boc
«pr.snain suflicit auililas f.icere? id cst, ciim auditx esl , in Christu tUO. Ad vidcnttum iu bonitate clcclorum
fiicrinl, facereonines quis cst idoneosr luoium , ad Iwlandum in Iwtilia gcnlis ivm : id cst, ad
4. [
vers. 3. ] Deati qni custodiunt judicium boc nos visita in salutari luo , ut vidcamus in boni-
, et fa-
eiinit
justitiam in omni tempore : uliqtic tale electorum tuorum el Ixlemur in bctitia gcntis
cx qno incipi- ,

mil el vivunt in teniporc. Qui enim pcrscvcraverit UKC. Qtiod aulcm bic posilimi cst , «n bonitale ; alii

nsque iu (inem , liic salvus eiit (Maith. x codiccs babeni , i;i suaviiate : sicul illud Quoniam
22). Po- , ,

lest aiilein vidcri cjusdcm scnleiiti;n rcpciilio, ut

bonus ; alii liabent ,
Quvmam sur.cis. Idipsum auteni
linc sii faccre jusiitiam cst cuslodire jiidiciumquod verbum in graco est , quod ct alibi legitur , Dominus
, :

nt cliam in superiorc vcrsu subaudiatur , in omni dtibit suavilaiem ( Psal. lxxxiv,13) : quam el aliqui
lempore; sicul in posleriorc Sllbaudilur, inlerprctaii sunt boiiilatcm , aliqui bciiiguitalcin. Scd
beati ; ct
icddilis qux subaiidiuitltir , ibt dicalur , lleali iiui
qiiid esl , Yisita nos , ut vidcamus in bonilatc eleclorum

custadiiint judieium \n omni tcmporc , lieati qui (a- luorum , id Cst , in ca boniiatc quam prxslas electis
eiunt jusiitiam in omni lempore.Sed nisi aliquid imcr- luis ; nisi ul non renianeanitis c.cri , sieul illi quibus
isscl inler jiidicium el jusiitiam non dictum est : Nunc aulem dicitis, Quiu videmus pecca-
, in alio psalmo ;

diceretur Quousque juslilia convertalur tum ivslnim inanet ( Joan. ix , 41 )? Dominus cnim
, in judicium
( Psal. xcni , 15 ). Ain.it qnidem Scripuira ista duo
iltuminai eeccos ( Psal. cxlv, 8 ), non mcrilis corum ,
,

siniul ponerc : siculi est , Juslitia el judicium dircelio scd in bonilale clectorum snorum , id csl ,
quam cxlii-

scdis ejus ( Psal. xcvi , 2 ; nt illud « Et cducct bet vcl donal electis suis : sicut Salus vutlut mei ,
) ,

sicul lumcn justitiam luam ct judicium tuum nnu a ineipso , sed Deus meus ( Psai. mii , 5 ); et
, sicul
incridicm « ( Psal. xxxvi , ) ; cum ct iilic ejnsdem punein noslrum dicimus quolidiunum , scd lanicii addi-
senienlia repetitio videaiur. Et fortasse propter vici- iiiiis , da nobis ( Mallli. vt , 1 1 ). Yisila crgo noi «n

niiaiem significalionis eliam alicrum pro altero poui salutari luo , ad lidenduni , id est ul videamus, in

poiesl , vel jiidicium pro jnslitia , vel juslilia pro bonilate eleclorum luorum ; ad Urtandum , id csl ut

judicio : lamcn si propric dicantur , aliquid inlcrcssc Ixleinur, «» tiv.iiiu genth huo. Unam gcniem Dei in-
non dubilo , ut judiciuni CUStodire dicatur qui reclc telligere debemus universum semcn Abrabx' scd ;

jndicat , jtisiiliam vero f.icern qui rcc lc agit. Ncc filios protnissionis non caruis. lli ergo, quonuu,

absnrdc cxislinio iniclligi BCCItndum illiid quod di- vox cst , opiaut ejusdein gcntis unbera b liiiam. Kt
cliiin cst ,
Quousqvc jnsiiiiu coftverlalur in judieium ,
qus btijus gcntis Ixlilhi , niai Deus ejus ? Cui diiiiur,
ciiam bic cos tliclos beaios qui judiciuin riistodiiiut i Kxsullali<) inca , rcdimc me « ( Psal. xxxi , 7 ) : el

iu lide , justitiam f.iciunl in opere. Veniel cniin tem- cui dicilur, « Signatuni csl super 1)06 Itnncn vollits

pns ut jiidicium qiiod modo custoditur in fide ctiam ,

tui , Domine ; dedisii Uelltiam in cor meum >( Psai.

cxcrceatur in opere cum justiiia convena fuerit in iv, 7 ); siiinmo scilicel , vcro . iiuom.nulabili et boa-
,

judiciuni , id csl cum acceperiut justi potesiaiem

, liftco bono ,
qnoi! ipse DCHS CSt. Vi lattdcru cttm /kc-
judicandi eos letle , a quibus niodo lion iccle judi- reditaU tua. Miror istum vcrsoi.i sic inlerpielatuoi io
cantur. Unde alibi ipsum oorpus Clirisli inlclligilur inultis esso codicibus , cum sil una alque cadem iu
«liocrc , tuiM aecepcro tenipus , ego juslitius judiciibo ir.l.us hU vertibui grsen loeiilio, ut si hoe rccie

( /'»a/ «.xxiv, S ). Quoil uibiun e \crbo ni.igis liice- dicium csl qucd lcgitur , « Ct uiodertt iuin hrrcdi-
 ,,,, , ,.

1509 KNA.KR.VnO i.N PSALMUM CY. VAO

tate tua ; > possel rccic ilici , < Ul vidcas in bonitaie .iis prxsentibus fallacibus atquc fugacibus beatos -e
eloctorum taorum , ci Ixteris in Ixtiiia geniis tua; : i iicri quxsicrum. Non fucrunt memoret multitmtiiih
loto ipso sensu ita coutexio , < Visita nos in salutaii '
misericordim tua:. Et inlellccluni rcdarguil , el monio-

tuo , ui videas in bonilato eleclorum tuorum , ut \x- riam. Iniclleclii quippe opus crat ut cogitarenl ad ,

leris in Ixiitia genlis tu;c , ct lauderis cum lixredilalc quorum bonorum xteniiiaiem pcr illa temporalia
lua. » Secundum lioc auiem quod diximus , < Visila voearct Deus mcmoria vero , ut sallem qu;c lempo-
:

nns , ui videamus iii bonitatc clectorum tiiorum , cl raliter mirabilia facta sunl non obliviscercnlur ,

Ixlemur iu Ixtitia genlis itiac ; > consequenler ct liic fideliterque prxsumcrenl quod eadcm polestalc quam
dici dcbuit , i Ut laudemur ciiin hxrcditalc ma i > fiicrant jam expcrti , Deus illos ab inimicornm persc-
rui hxreditati dictum csl , < Laudamini in iiominc ciiiione liberaict ; autem quid cis in
oMili sunt
ancto ejus. > l'orro autcm i|itoniam hxc ambigua /Egyplo ad inimicos eorum contercndos per latila
vklelur locutio ; si vems cst iste sensus quo malue- prodigia pra:stitisset. Et irritmerunt, ascendentes in
runt interpretes dicerc , < LU lauderis ; > etiatu duo mnri ', miire liubrum, Codcx qiiem iiituebar , sic ha-
vcrsus superiores ila intelfigcndi sunt ,
quia , ul dixi bebat : et his quidem duobus verbis ultimis , quod
nna esl iu his tribus vcrsibus gr:cca locuiio : ut boc dictum cst , mare Rubrum . stella fucrat prxnoiaia ;
lotum ita dictum accipialur , < Visita nos in salulari qua siguificanlur qux in hebrxo sunt, ct in iiilcr-
luo , ut vidcas in bonilale elcctorum tuorum , > id pretationc Scpluaginla nou sunt. Plurcs autem codi-
est , ad boc nos visila , ul illic nos csse facias , et ces, quos inspicere potui , el grxci et lalini sic ha-
illic nos vidcas ; < ul Ixteris iu Ixlilia gcuiis tux , > bent : El irrilarcrunt , vel quod cxpressius de gr;i'(i>
,

id e.-t , lu dicaris Ixtari , cum illi Ixtantur ex icj cst , Et amaricaverunt , ascenttentet in Rubro maii. Qui

« ul lauderis cum bxreditale tua , > id cst , cuut ea illam legit historiam ,
quaudo cxierunl dc ^Ggypto,
laudciis , qnoniam uou laudalur nisi propler le. Sive cl pcr mare Rubrum iransicruni , dolct eorum infide*

ergo illo, sive islo modo inlclligendum sit quod litaiem , m quauta trepidationc ct desperationc fue-
dicluin est , < ad videndmn , ad Ixlandum , ad l.iu- rinl ,
post rcccntia tot et lanta miraeula in JEgypin ;

daudum ; > hieo sc optanl wsitari in suloiari Dei , itl cujus niuliitudinis miscricordix Dei non cos fuissc
cst in Chrislo ejus , ut nmi alicnentur o populo ejus memores dicit. Ascenderunt autem , propterea dictiiiu
et ab eis in quibns bcneplacitum est Deo. esl , qnia ita esl terrx posiiio , ul desccnsio dicatur
C. [ iwi. C , 7. ]
Qtiid aiitcm tleinccps confltcanlur in .tEgyptum de lerra- Cbanaan ct in eam illiite.
,

aodiamus : < Pcccavimus cum patribus nostris , in- ascensio. Notandum cst s.me quemadmodum Scriptu-
jusle cgimus , iniquitatcm fccimus. > Quid cst ra culparc voluerii , non intelligere quoO inlclligen-
oim palriimt nottris? An sicut liabei Epistola ad Ile- dum est , el non meminissc quod memoria rctiuen-
brxos , quia et Levi cum Abrabam decimalus cst duin cst : quod Itoinincs sux culpx depulari iiolunl

quoniam in lumbis ejus fuit , quando decimas dedit ad nihil aliud nisi ut minus supplicent , minusquc
sacerdoti Melchiscdcc ( rTetr. vn, 1-40); sic et isii siut lnunilcs Deo , in ciijus conspectu confileaulur
peccaverunt eum patrihus suis iu quorum tumbis
, quodsunt, atque impelralo adjuioiio possiui csse
cranl quauJo illi in yEgyptO fucitiiit? N.sm qui fuc- quod iioti smtt. Nam etiam peccata ignoranlix vel
lunt co teropore , cum psalmns isic conscriptus cst negligentix melius accusaniur ui pcroant ,
quam ex-
maximeque posleri eorum (
quia vcl ab cis qui lunc ciisantur ut mancant ; meliusque purgantur invocato
eraut dici , vcl dc post futuris potuit propbeiari ), Dco ,
qnam firmantur irrilato '.

longe abcrant ab xlate illorum qui iu .'F.gypto pecca- 8. [vers. 8.] Adjungit laioen non secundum eorum
veruut, non intelligenles mirabilia Dei. IIoc cnim infldelilatem Deum fceisse. Et satvaviteos, inquit, pr«-
scquilur , cxponcndo quoinodo pcccavcrunt cuin pa- pler nornen suum.ut notam faccret polentiam suam :

Iribus suis : Patres nottri , inquit , in /Egyplo iioii non propter ulla bona mcriia corum.
iiiietlexeriuit mirabilia im ; et cxtera , qux de pccca- 9. [vcrs. 9.] Et increpavit mare liubrum, elexsiccit-
tis eoriim multa commemoral. An sic potius acci» lumest. Non legiinus ullam, qua incrcparctur ntare ,

picndum est quod ail , Peccavimus cum jmtribus iio- emissam coclittis vocem ; sed polcntiam diviuam qua
stiis , tanquam dicerel , Peccavimus sicut patres no- id factum est, increpalioiicni appellavit : nisi foric

stri , corimi videlicel iiiiil.uido peccata ? Quod si ila quis dicat lalciilcr increpatum, sic ut aqua possct
cst , astriiendimi csi aliquo hujusmodi loculionis audirc.ct homines uon possenl. Valde occulla et
exemplo : quod cmu in prxsenlia quxrerein , non abstrusa vis csl qua Dcus agil, ut ctiam illa qu c
occurrit , ut cum illo se quisquam peccasse , vel sensu carcnt, confcsliiii ejus obtcmpercnl vo!untali.
cum illo se aliquid fccisse dicat , qucm in simili Et eduxil eos in abyssis, sicul in deserto. Abyssos dix.t

£kio eliam posi multum temporis fueiii imitatus. mulliludinem aquarum. Nam quidam volcntcs istiiin

7. Quid cst ergo , Patres noslri non intellexerunt versiculuin loiirn inlerprelari, dixeruut,C< eduxit eos
mirabilia tua ; uisi , non cogmiverunl quid per illa
in aquis miillis. Quid esl ergo , in abyssi* , stt.ut in dc-
mirabilia eis prastarc volueris: Quid utique nisi serio. nisi quia facium erat sicciiate vclut descrtum
viiani xternam , et non icmporalc sed incoimnutabile ubi fueranl abyssi aquarum ?

bonum , quod per palicntiam cxspeciatur ? Ideo im- • sic Mss. At Edd., tn mare.
4
paticiitcr miirmuraveninl , ci amaricaverunt , et bo- Hss.,iraw.
 :, :

Ult S. .UT.l 5TINI RPISCOPI

Utl
10. [v(rt, 10 ] Ei stiUtuii ivi di vianu odicntiuin. 17. vers. |7.] iporlfi ttl, inquit, icrrn , et degluti-

II ii ni' vcnum |wr elrenilMHl quidjam Inlcrpreiaii suiit, \ii Daiiiaii, n mpmptruil mptr eongremuionm . t />•

verlu iniiius latiua yiiauies i l-i sultos [ecit eos de ron. Quod est, dcglutivii, boc cst, mperopiruit. Ani-
111,111» fonuN fttfi erferaui mi. /.'< r<-dt*mi/ em </c i n» lioruiii tulem.id est , Daibnn et Abiron , uqp era|
inimici. Qnlil preiii damin est in hae redomptiooer eausa superbissiiiii el sacrilegi sr.bismalis.

An prppheiui est, qnnd luflgura llaptisml boclaclum 18. |i'iT5. ls. |

/.'/ e.iutsii ujiin m mnagoga eorum
eal, ubi reillmimur do manu dhtboli mngnqpreiio,
fiamma combustit piccaiorei. Nnn ost Imc nomeu in
ScripluriS usitaiuin coruui, qui licct jusie ac laudalii-
qiiod sangiiis cst Clnisti V Unde nnn quocumque ma-
convenlenlius liguraium cst
liler vivant, non sunl sine pcccalo. Magis eiiim sicut
ri, scd inari Ruhrn id
interest inler irrideiiles ci irrisores murmu-
a.iii2ni>i cnim rubrum colorem habet. , inler

11. [vert. II.] Ei openril titiiin tnbnknies eos ; unus rautcs el murmuratores , inier scribcntes et scripio-

ouiuilius vCgypliis, sed ros, et c;oicra similia iia Scriptura peccalores ap-
ex eis non renuiinit : non ex ;

eis qui persequebanlur profcctos apprehendere pellare consuevil valde iqiquos ei grandibus pccca,
c\ , '

vel iiiicrinierc cnpienles.

torum sarcinis oneratos.

12. [uers. 12.] /•.'( credidcrunt in verbis ejttt. Minus |9. [vers.
19-20. J « El focerunt viiulum in llorcl);
latlna videtur locutio, quia non aii, Verbis ejus , vel ei adoraverunl seulptile. Et mutaverunt gloriaia
ia vcrba ejus , scil , iu vnbit cjus ; tanicn Scripluris Biiam in similitiidiue vituli comcdemis feinini. i Nou
iisitalissima. EttuutUweiuut laudem ejus. Tales siinllo- nit, in siiiiilitudinum , sed, in similitudine. Talis es|

cutibnes, cum dicimus, llanc servilutem servivit , ta- lociilio, qualis illa ulii ait, Et crcdiderunt in verbis ejus.

Laudem porro Dei oolissimam illam Eloganter sane non ait, Et niulaverunt gloriani Dei,
lcm >iiaiii vixii.

cmumemoral , ulii dicilur : Ctinlenius Domino; glo- cuin hoc fcccrint ; sicut oliani Apostolus loi|iiiiur, El

riosc fiiim maguificalus est : equum et equilem projecit immulaverunl gloriam incorrttpttbilis Dci tn sanilitu.

in mtire (Exod. xv, 1).

dinein imatjinis corruplibilis Iwminis (Hpm. i , 23) :

13. [vers. 13.] Cito fecerunt, obliti sunt operum sed tjturiam suam dixit. Deus enim erat gloria eoruui,

ejus. Alii eodices inlelligibilius habcnt, Fesliitaverunt,

si eju» siistiucrenl consilium, el non fesliqarent ; cui

oblili sunl Ojierum ejus : non suslinucrunl consitium dicilur, Gloria mea, et exattans capul meum(F'tul. ui,

ejus. Debueruul enim cogitare tama erga se opera 4). Isiam gtorinm suam, id est Doum, wutameruul in

IVi nnii esse inania , sed vocare ad aliqtiam Sine line siiniliiudinc viluti comedcntts fenuin, ul ab eo conici|r-

fcliciiatcin ,
qu:c per paiientiam susliiienila est ; sed reninr , a quo comeduntur qui sapiunt secuiiduui
fesiinaveruiu beali fieri temporalibus rebus, quaj carnem : Omnis enini caro (enum (Isai. *l, Gj.

iJeo nemini conferunt vcrani fclicitatcro , quia non 20. [vers. 21, 22.] Obliti sunl Deum qui sulvavit eos.

exslinguunt insaiiabilem cupiditatem : Qui enim bibc- Qnomodo salvavil eos? Qui fecit magnoliain/Egypto,
rit, ihquit, cx Itac aqua, siliel iterum (Joun. IV, 13). mirabilia in terra (.7iu.ni, lerribilw in iuari Rubro. Qn.c
14. [vers. U.] Denique, El concupierunt concuin- sunt mir.ibilia , ipsa sunt lerribilia ; nulla quippe ad-

tcenliam iu deterto , il tentaverunl Deum in inaqvoso. miratio est sine quadam formidine : quamvis ialq

Quod esl, iu Uestrto boc repelitum csl, in inuguoso,

;
eliam binc terribilia dici potuerint, quod adversari^s
id est , in lnco siuc aqua quod vero ronciipiemRl : ,
afUixcruut , et istis quid debercut liioerc, uioi)>U'j-

concupisccntium ; boc, leniaveruitt Deum. Talis san« runt.

loculio Cbl , Concupierunl concupiscentiam ; qualis su- 21. [uers. 23] Ei dixit ut dispeideret eos. Quia ob-

pcrior, Laudtucruitt luudein. liti simt cum qui salvos fecjl eos, faciens magnalja, c|

15. [vsra. 15.] El dcdit eis pelitionem ipsornm : ij leccrunt et adoraverunl scnlptile, boc uiique lain iiu-

est, quod pciiiione petierunt. El misit (aturitutem in inaui scejere el incredibili impietaie, digni fuerani

aitimam corum. Nec ideo lieatos lecil ; quia non erat qui penrent. Dixil crgo ut disperderet eos;s> rvoy

illasalurius de quadicitur: Bcati qui esuriuntct siiiunt iloyses tiectut ejus stetisset in confracltoue in conspeatt

juslitium.quouianiipsi suturabunlur (Natlh. v,C).llaque tjus. Non ita dixil stctissc m confractione , quasi i,t

boc loco animam non secundum id quod ratioualis fraogeret iram Dei ; scd in confractione, id est, in pJa-

est, dixit sed secundum id quod auiimms corpus

,
ga qua eruni illi fericndi i id est , nisi nbjeeissoi sc-

auinul lacit. Ad cujus auimalis siisientationcin par- ipsum pro eis, diceilS, Si dinullis itlis peecaluin, dimit-

tinelcibus el polus , sccundum boc quod in Evamjelio te , siu auiem, dctc mi de tibro ttto (Exvd. xxxn, 51 ,

quttm esca, car)Mf 32). diiiiniislraiijm csl inicicessio &aiietorutii

diciiur, Nonue uuima plus esl et Ulii

plus gitam vestitneiitiim (/</. vi, 25)? lanquain ad aiu- qiuintuni pro aliis valeat apud Dcum. Sccurus eiiuii

vesci ad corpus veslirl. Sccumlum M"\'scs dc juslitia Dci , ,|iia ouin ilclcrc non poSMI
iuain pertineal , ,

buc dicilur apud Isaiain : Quitt e*t quod jejunaviutus, Impatruvil uilsericordiaio, uc iilos ojttosjjusM poaw i.
et noH vidhii ; defraudnvimut aitimot nostras ,
et Rtjtri- dclciel. Ila sielil iu eoiijiuciiiinc in conspectu cjus , Kl

/mii lviii, 5) ' uverteret iraiu cjus. nc ditpetdlftt tOt.

6(1 i

10. 10 Ei IrriimautU Hoijten m custris, 22. [i'cr«. 21 ] Et pro nihilo hubucrunt terram deu-
leeri, |

Quam Jicnt irntalioncjn, vcl, derabilem. Scd iiuniquid > nlci anl c.iin ' Qiioinodo crjo
Aaron suiictum Domini,
sicut expretsiui tlil lulerprelaii sunt, ainaricationeni, pro niliilo, qiiam non vidcrant, luiliueninl, nisi quo-

eonscquenlia lalis liidleanl. 1

onines iropi' Iba., frniatlli
 ;

Ul3 ENAMUTIO IN PSALMIJM CV. HU

fnodo sequiiur : See credideruui in terbit ejus? Pro- morat sciunles. Qu.t auicm hic posiia cst quasaatin,
fecln nisi icrru illn signifirarcl aliquid maguuin, qnoa b.cc supcrius confractio : nam in grajcouumu verbum
iitis dicebatur lliieus lacci nrvl (Eiod. m, 8), pcr quud csi.

visibile sacriiiiieiiluni ad invisibilom gratiam rcguum- 27. [vers. 31.] Elreputatum tslei in justitiam, in

que cajiorum duccrci cos qui inirahiliucius iutellige- generatiunem et generulionem ustfUfi in sempiternum.
bant; nullo inodn isti culparentur, quiu pro uiliilo Deus hoc repu|;i\it sucerdmi siio '
iu jusliliam, non
bnbuemul illum lerr.iiii.ciijuslemporalereguunicliant solum quaindiu gencralio est, sed Hsquein scmyitei

nos |iio niiiilo balicre debemus, uUerusalsm liberam num; qui cor scrutaiur, ct nu>it uppendere quania

maircm nostram, qua: in ccelis est (Galat. iv, 26), vurc id f.ictum sil populi charitalc,

desiderabilem diligaiuus. Sed poiiug hic inlideliias mc- 28. [vers.ai, 53.] < Et irritaverunt cum ad aquaui
rilQ ledarguiiur, quia iu eo quod lerramdesiderabiicm Cnulradiciioiiui, et vexnlus est Moyses propter eos
pro nihilq habucruut, vcrbis Dei non credidcrunt, per quia exacciba\ermil spirilum ejus. El distinxit iu
qu.cdam parva ducenlis ad magna, et festinanies beari Ialuis suis > Quiil esl. Uistin.rit? Quasi illud uou ppu-
lcniporalibus rcbus, quassccuuduincarnem sapiebaut, sct Deus lacerc, qui lanta jam fecerat, ut aqua du
non sustinuerunt sicul supi ,
a diclum esi, cousiltuai ejus. pctra prollucroi. Duliii.niti-r enim pctraui yirga ner-
23. [vers. 25] El murmururunl in lubernaculis suis ;
cussil, el ideo hoc li|iraculum di-liiixit a c:eluus nti»

uon exaudieiunl vocem Domiui : vehcnieiilcr cos a raeulis, in quihus nqq dubitavcrat. I|inc ofleudit,
nmrmuraiione prohibentis. hinc audire iQcruil ul morcrelur, ne inirnrct in tpi-

24. El elevavil inanum s'iam supcr as, ut yratter- ram proinissionis (Deut. xxxu, iOoi). pi nurhatus
neret eos in deserlo : el ui dejiceret se.ucn eui um in na- enini luurniiire pqpuli infidclis , iwii tcuuit Gduciaoi
tionibus, et dispei gerct eos in regionibus. qualem debuit. Cui taiueu puus lanquam electo suo,
25. [vert. 28, 29.] Ilic aniequam diccrel qnod eliain post mmlcm ejus bonuiu perliibet teslimo-
laiila: indignatioui Dei quisquam interccsseril, euin- niuni, ut imellignmus illain lidei ejns titubati.mem
que aliquo modo plac.iverit, seculus adjuuxit; l.t ini-
hr.c sola pcena fnisse correplam, qund in eamtcrrani.
tiuii suitt Beelpliegor ; id esl, idolu Gunlium conse- quo populuiu ipse diiceb.il, non esl pcrmissus in-

craii : El manducaveruut tacrificia * mortuorum. Et trare. Ahsii autcm ul cuni credamus alienntum a regno
irrilaverunl eum iu adinventionibus suis. et multipli- gralix Dei, quod siguificabat illa terra proinissionis,

cata est in eis ruina. Tanquam ad boc disluleril, <|ii I

unde lac et niel dcfiucre
Hoc est cnim diccbatur.

levavevat manuni super eos prosteruendos iu deserto, potius lesiamenium

xiernum quod disposuit au
et dcjicicuduin semeneorum in nationilius, cl disper- Abraham, non secundum cariiem palrcm nostrupi,
gendoseosi» regionilms, ut daii in reprobuin seu- sed secundum fidem.
29. [vers. 34-36.] Illi autem dc quorum iniquiia-
siun, eliam illud admitterenl, iu quo iinmaniore cri-

luine evidenli justilia punireniur, qiieinadmoduui

tibus isie lonuitur psalmus, cum in illam lemporalcm
terram promissionis imrussent, Non
dicit Apostolus : Et sicut uon probaverunt Deum ha- < disperdiilerunt
Gentcs, quas dixit Dominus illis. Et commixli sunt
bere in nolitiam, tradiiiil illot Deus in reprobam men-
inier Geules, et didiccrunt opera euruiu, et servie-
lem, ul faciant quo? non conveniunl (Itom. i, 28).
runt sculplihbus eorum et factum csl scan-
26. [vcrs. 50.] Deniqun tautum fuit scelus eorum, ; illis iu

quod consccraii snnt idolo, et comederuut saaificia

daluin. > lllud quod e;is non disperdideiunt, sed eis

mwiunrum commixti sunl, factum est illis iu scandalum.

(id cst, quia mortuis bominibus Lmquam
30. [vcrs. 57-40.]
diis sacrtficaba.nl Genles'), utaliter se placari Deus < El iinmolaverunl (ilios suos n
fihas suas diemoniis et elTuderunt sanguineui jiiuo-
nollel, nisi quoinodo euni placavil Plnnecs sacerdos, :

centcm, sanguinem filiorum suorum et filiarum sua-

qui masculum el fcminanr iu complexu adulterino
dcprehcusos pariler intereiuit (i\um. xxv, 8). Quod runi, quas sacrificaverunt sculptilibus Chnnaan. »
linmolasse lilios suosct suas d.einoniis ct
Si ndin eorum. non dilcctione fecissct, dum eum coin- lilias idolis,
non eos illa narrut hisioria scd neque iste psalnnis
ederet zelus doinus Dei, non ei rcpularclur ad ju- ;

stiliam. |Ioc enim facln, illumpopulum cujus futurus nientiri polest, ncque Prophei;c, qui lioc dicunt niul-

riatmajor Lanquam unuiu humiuem quasi lis increpationum suan-ni locis. Habuisse vero istun
inlerilus,
virga percussit, ut aniniam ejus saKarei a martc. consueiudineniGentes, nec earuni littcr;c lacuerunt.
31. Sed quid est quod scquilur? Et inlerfecta cst
Leuiorem quidem revelato Tesiamento Noyo Dpmi-
terra in sanguinibus. Piitareinus ennn seriploris eno-
nus Christus esse voluit disciplinam ; scd atrocior est
comminutio gehennx, quam tunc in illis coinmina- rem, eumque diceremus pro co qnod est infecla, h--

lionibus Dci pro leinporuin dispensatione nun legi- cisse interfecta , nisi haberemus bcneficium Dei, qui

cum Sciipturas suas in niultis linguis cssc voluit

mus. Mitlliplicala esl ergo in eis ruinn, pro suis ; ai ;u :

Et ila esse scriptum, lnterfecla ett lerra i» sanguifiibus,

gruvibus peccatis graviter vaslarcnlur. steiit Plii-
inspectis gr;ccis codicibus vidercmus (a). Qujd cst
nees, et piacavil, el cessavil quassatio. ftreviler tolum
quia non hic ncscicules docel, ergo, lnicrfecia ett lerra, nisi hoc rcferatur ad homi-
dixil, sed coir.me-
nos qui habitabant in lerra, iropica loculijone, qua
* AnUquiores Mss. , sacriftcium : juxta gr.nc. LX.V. • sicxi.ss. At F.dil., sacerdotio suo.
* vox, qpues, abesl a uouuulhs Mss.
(«J c.i«ec, epkoito.ioneilii.
 :

,., 5 S. AUGtlSTINI EPISCOPl HIG

quodconUnet, id quod coniinemr, nibus sequatiir consiiium, rujus in tentalionibus pri-
sfarniuealur pcr iJ
in qua mali hnbilant, calur auxiliiim. Ita cril cl huinilis in confcssionibus
sicul dicimus inalaui iIoi.uiiii,

qua nainquc intcrficicbant suis, nc liat islorum similis, de quibus dicitur : /.i
ei bOBUB iu uoiii I l|isi

suos, ei cffundcndo san- humiliati sunl in iniqiiitalibus suis.

animas suas iiiitnolando (ilios

gninom parvulorum a coiisensione illius scclcris alie- 53. [vers. 44, 43.] Deustamen plcnusmisericordi:i,
norum : uiide diciuni est, Effuderunt sanguinem<inuo-
non ueglexil cos ; < Et vidit cum ti ibularentur, cum
Ergo, lnterfecta esl terra in sangiiinibus, et atidiret urationem cornm. Et meiuor fuit tcslamcuti
cenlem.
contaminata est in operibus eorum, cum ipsi iiilcrfccli sui, et pcenituil eum seenndiun muliiludinem misc-
iu opeiibus suis. Et ricordix su:e. > Parnituit diclum cst, quia mutavit
Simt in aniina, cl coutainiiiali
(ornicati sunt in ndinrentionibus suis. Has dicil adin- quod cns pcrdilurus vidcbalur. El apud Deum quidem

ventioncs, quas Crxci «Vrrr.otiV»"* appellant : nam disposita ct fixa sunl omnia ; ncc aliud facit quasi

lioc vcrbum est in codicibus grjecis el lioc Inco, et consilio rcpentino, quod non ex aeternitaie se factti-

supcrius, ubi diclum csl, lrritaverunt eum in adinven- riun csse prxscivit : sed in crealur.T teinporalibus

tionibus suis ; cuni cl illic ct liic cas dicat adinvciilio- motibus, quam gubcrnat mirabilitcr, ipsc non tcm-
nes, in quibus alios imiiati sunl. Non iiaquc sic dicias poralitcr motus, qu.isi rcpeulina voluntate facerc

arbilrcmiir adinventioncs, quasi ab ipsis iiisiitmas, dicitur quod ordinatis rcrum cansis consilii sui sc-

niillo in aliis prxcedenle quod imitarentur exempln. crclissiini imiiiutnhilitate disposuit, qua suis quarque
Uudealii iulerprcles noslii, nun adinveniiones, sed temporibus agnila, el prxsenlia facil ', ct futura jam
studia ;vero alTetliones, vel affeciationes, alii vo-
alii fecil. Et ad hxc qnis idoncus? Audiamus ilaque Scii-

Iuptales diciTC maluerunt ct ildem ipsi qui dixerunt

:
pturam, humililer excelsa dicenlcm, cuin el parvidis

adinvcniioues, alio loco sludia posucrunt. Hoccom- nulriendis sumenda porrigit, et majoribus exercendis

memorare volui ne qnxslionein facerct nomcn adin- pcrserulandaproponil. Et viditcum tribularentur,cum

veniionis in ea re, quam non a seipsis excogitave- audiret oralionem eorimt ; et memor fuit lestamenti sui

utique testamenii xtcrni nuod disposuil ad Abraham,

runt, sedaliosimitaU sunt.
32. [vers. 40-43.] Et irutus cst furore Dominus in non veteris quod aboletur, sed novi quod eliain in

populum suum. Noliierunt quidam intcrpretes nostri vctere absconditur. Et pamituil eum secundum mulii-

ponere, in co quod gr:ccus habet Cuu6,- sed ludinem misericordiw sux. Hoc fecil quoddisposuerai.
irani :

quidam posucrunt mcntcm quiilain vcro ir.dignntio- ;

scd conlribulalis el orantibus se id concessurum csse

nem, quidam animum interprotaii sunl. Quodlibet prxsciverat ; quia ct ipsa oralio eorum, cum adlmc
autem horum dicaiur. pcrturbatio non eadil in Deum ;
non esset, sed futura esset, Deum prijcul dubio non
laiebat.
scd de coiisueludine traiisl.itum, poientia vindieandi
lioc nonicn accepit. 56. [vers. 46.] Et dedit cos in misericordias. Ul cs-

33. i Et aboininatns est h.Treditatem suam. Et scnt non vasa iras , sed vasa misericordia; ( Rom. i\ ,

Iradidii eos in inanus Genlium, ct domiuati suulco- 22, 25). Ideo aulem puto pluraliter misericordias di-

eos ct iriluilavcrunt eos inimici ctas in quas eos dedit quia unusquisquc proprium
rum qui oderant : , ,

eorum, ct humiliali siint sub ntanibns eorum. > Quan- donum habcl a Deo, alius sic, alius aulem sic (I Cor.

do OOS h;rrcdilateiii Dei vocavit, manifesluni est quod vl i , 7). Dedil ergo eos in misericordias , in conspecln

non ad pcrdilionem, sed ad disciplinani eos abomi- omnium qui ceperant eos. Age nunc, quisquis h;vc le-

natus est, ct tradidit in manus inimicorum. Dcniqtic gis, et gratiam Dci, qua in aMernam \iiam per Domi-
scquilur : Sxpe liberavil eos. i:iiiii iio-irum Jesuui Cliristum redimimur, lcgendo in

eum consilio suo. .-tpostolcis Litleris in ;>i o, heikis autcm scriilando

34. lpsi aulem exacerbaverunt in ,

lloc esl quod supcriiis ait, Non sustinuerunt consi- cognoscis, el Vclus Tesiamentuin in Novo revelaium.
lium ejus. Pernitiosum aulcin cst cnnsilium bominis in Vetere Novum velatum vides; recole queni dixcril

ipsi hoinini, <|iio ca qu:rril qilSO sua sunl. non qua; apostolus Paulus prineipcm poleslatis aeris, qni ope-
(Ephes.
Dei sunt (PlriUpp. ", 21). In cujiis hxreditate, quod rntur iii filiis in/idetilalis II, 2), el illud ubi ait

ipsc nobis csl, iiim ad frueiiilum se pr.i-bcre digna- tle quibusdam , ut resipiscant de diaboli laqueis, cupli-

tur, nullas paticmnreum sanciis socieiatis angnstias, vnli ab ipso secundum ipsius voluntatem ( II Tim n ,

dilcC.ione rci nuslrai quasi privatx. Cloriosissima 2ti) : ct verba Domini Jesu Chri.,li, ubi eum expellens

iliiippc illa civilas adepta promissam h.-vrcditatcm, in tlc fidelium cordibus ait, fYtOM piinceps hnjus mundi

qua inillus morielur, nullus orielur, non habcbil ci- mifsus est foras (Joan. XII, 51); et ipsius ilidem A|>o-

\es qui singuii gaudeant suis rebas, quia Dous crit sloli diccnlis, Qui eruit nos de potestate tenebrarnm, et

omuia in ounibns (1 <or. w, 2$). Cujus societatein translutit in regnum Filii charilatis suat (C.oloss. i, 13).

quisquis in hac peregrinaUune lideliler cl Oagranler Il.rc aiquc 1iiijii5iihi.Ii raliociiiatus . inleiide iiniiniini

desidcravcril, assuescit privatis pra*ferre communia, cl in litleras Veleris Teslameiili, el vkfa |oM canle-

non sua qu:crendo, sctl qoa Jcsu Clirjsli : ne sibi i ii in eo psalmo ciijus ttl timlns, Quundo domus -n/i-

sapicns et sibi consiilens, exaoerbet Dcuni cmisilio ficiibntiir post captivitatem : ibi ciiim dicitur, Canlatt

suo; sed spcraus tpiod iioii \idot, non ftMinul dc his Vomino canticum HHMI, I i ne exislimcs ad Ju.l u-

<|n videiitiir lieri beatns, ntqtie iliutl -vlernum quotl orum popiilum laiiliimnuMio pertincre : Canlal*, in-

uon wdctiir patieittcr USpOCMUS, ojiis iu promiisiu- slc ii» M idtl., agnita aqil, tta ct pi ccxhIu lafit.
 ,

t/,17 ENAltlUTIO 1N PS.ILMU.U CV. ii)«

(|iiii, Dnnino, oiiinis icrrn ; cantate Domiuo, bcncdiriie peifcclis saniiatibus , usquc ad ipsius corpuris im-
iiuincn ejui, annuiuiuu, vcl [xilius, baic uuntiate, inio morlalitatc cgniim scnipitcrnum perfccle laudan-
\.i ipsinii vcrliuni (|iioil iu grxco posilum csl, tiars- tiiiui, quia perfcclc ainaiitiiim : pei fecio aulcm aman-
feram , evangelizalc diem ex dic , tuluture ejus. Ilinc tiuiii, quia lacic ad facicm contcmplanlium. Tuncenim
enim Evangclium niincupalum c-i, in qun annuntia- perficiclur quod in primordio psahni hujus oratuiu
inr dics ev die, Domiuus Clirisius, [nmcn cx luminc, esl : « Mcmcuio nostri , Dominc , in bcneplacito po
Filius cx Paire. Iloc cnim csl cl tatulare ejus; quia puli tui ; visiia nos iu salutari luo , ad vidcndum in
saluiare Dei Clirislus esl , sicnt ct snperius ]am de- bonilatc elcclorum luonim , ad Ixiandum in Ixlilia
moiisiravimus (n). i Annunliale in genlibus glorinm gcnlis iua: . 111 lauderis cum bxrcditatc iua. > N011
ejus, in omnibus populis mirabilia cjus. Quoniam n':<- enim de Genlibus '
solas congregat ovcs qu.e peric-
gnns Dominns et lamlabilis valde, lerribilis cst super runt ddnitis Isracl (Matth. xv,2i), scd cliam cai
omnes dcos : qnoniam nmucsdii Gcnlinm dxmonia > qux non simt dc illo ovili ; ut sit grex unus, ut di-
(Psnl. \c\, !-.'>). Isti crgo iuimici euni rcge suo db- clum esl, ct uiuis pasior. Judxi vcro cuin piilaul ad
Imlo caplivum lencbanl populum Dci. Dc qua capli- siuiin rcgiiiun visibile istam periiucre prnphciiam
viiaiccum rcdimiinur, et princcps bnjns mundi mit- quia spc invisihilium bonoruin gaudcrc 11011 norunt;
lilnr fnras, adiiicntur domus poslcaptivilatem : enjus in laqueos illius iuiiuri sunt, de quo Dominus ail :

lapis angnlaris est Christus, qui iluos condidil in sc, « Ego vcni in nomiuc Palris mci , ct non susccpistis
iu inuini novuni boinincm, lacicns p.iecm ,
quani ilics me; alius vcuicl in nomine suo huncsuscipiciis
, >

cx diu vcniens evangelizavit cis quierantprnpc, ci cis (Joun. v, 43 ). De quo apostoius Paulus dicit, « Quia
qui craut longr, facicns tiiraquc iinuni (F.phcs 11, 13- rcvclahitur homo pcccaii, filius interitus, qui adver-
22) ; et addnceiis alias ovcs qux non stmi de boc salur ct supcrcxlollitui- supra omnc quod dicitur
ovili , ul sil nniis grex ct unus paslnr (Joan. x , 16). Dcus. aut quod colitur. ita ut in templo Dei scdeat,
I.T ila Deus dedil \n miscricordias prxilcslinatos suos; ostendcnsscianquam sit Deus.i Et panloposi, < Tune
ipiia noii volcntis neqne currtntit, tctl miscrnttis esl Dci revelabitur, » i.iquit, < iniquus, qucm Domiuus J< su»
(lioin. i\ , 10) : in coiisnectu omnium qui cepcrant eos. intcrliciet spiritu oris sui , et cvacuahit illuminatione
Ili ergo iiiimici, dialiolns ct angcli ejns captivaverant prxscmix snx eum, cujus cst prxscnlia sccundiiiii
prxdeslinalos in Dei regnuin et gloriam : n Redcin- opcrationem saianx,
in omni viriutc ct signis ct pro-
pune auiem nostro fnras missi i[iii dominari infldcli- digiis mcndacii, et in omni scduclione iuiqtiiiaiis his
hns solcbant inlrinseciis , lidcles oppngiianl exlrn.se- qui pcrciint , pro co quod diicctioncm verilalis non
cus. Scd cppugnaiit.unucxpugnant eosqui apprcbcn- reccpcrunt, ut salvi liercnl ct idco miitet illis Deus ;

(liini lurrcm fnrtiiudiuisa facic inimici (1'sat. lx, 4). opcraiionein crroris, ut crcilant mendacio, ct
judi-
IT auicni oppiigiicni , scniiunt in nobis esse infirnn- ccnltir oiniics qui non c.cdiderunt veritali,
sed con-
taiis rcliquias , proptcr qnas dicimus , Dimitte nobis scnscrunt iniquitati » (II Thess.v, 3-)l). Per isiuni
debila nottra; propier quas dicimus, iSe nos inferas in relugam pcr istum qui se extollit supra oinne qnod
,

lctlationem , scd libcranos a malo (Malth. vi, 12, 13). dicitur Dcus, aut qtiod* colitur, vidciur mihi
pnpulum
Ilisilaque inimicis cjcctis, perfecit Doininus Christus Israelilarum carnalium pulaiurtim impleri isiam
pio-
sanitalcs in corporc, cui caput est ipscSalvator cor- plietiam qua dictum csl , Sulvos nos fttc, Domme
Deut
poris (Ephcs. v, 23), ut in eo ipso corporc suo tcrlia nostcr, et congrega nos de Cenlibus
; quod illo duce ,
cnusuininelur. Sic cnim dixit, Kcceejicio dannonia, c!
velut in conspcctii inimicorum suorum visihilium ,
sanitatcs perftcio hodie et cras, el lerlia consummor qui cos visihililer caplivaverant, hahiluri sint visi-
(Lhc. XIII, 52) ; idest, pcrficior.occuirenliluisoinnibus hilein gloriam. Sie credeitt mcndacio ,
quia dilectio-
noliis in virnni pcrfcctiim, in mensuram xtatis plcni-
ncm vcntatis non receperunt, ut non bona camalia,
tudinis Chri-.li ( F.phes. iv , 13). ted spiriiualia cnncupiscercni. Sic enini a di.iholodc-
57. [vers. 47 , 48.} It:v(iue ejeclis dxmoniis, a qui-
ccpti stiiit , 111 occidercnl Cliristnm , quando dixcrunt,
ibus capiivi icncliaiuiir perflcit sanilatcs. Idco et
,
1 Si diniiitiniiis cuiu sic, onmcs credenl in euin , el
hic cuni dixissel , F.t dcdil eos in misericordias, in con-
veuieiu rtomani, et inllent noslrmn el locum ct gcn-
tpectu omnium qui ceperunt eos ; lanquam ejeclis dx- quando
lein: > 1 Caiplms unuscxipsis. cuiucssct pon-
moniis qui cepcrani , flt oratio ul pei liciat sanilates.
lilex anni illius, dixileis, Vos ncsciiis quidquam ,
Sttlvos nos (ac Domine Dcus nosler , cl congrega nos
,
nec eogitalis quia cxpcdit nobis * ul inoriatur unns
de naiionibus vcl sieui alii codiccs halient de Gen-
, , ,
hnmo pro populo, etnon lota gcnspereat. IIoc. aulem.i
libus ; ut conlitcaniiir noiniiti sancto tuo , ct gloricmttr
sicul Evan^elista intcilexit, « non a seipso dixit , sed
in laude lua. Deinde breviter siibjccit ipsam laiidem,
(iini essct pooiifcx anni illius, propbctavit quia Jcsus
Bcncdicltis Doininus Deus lsrael , a stveulo el usqtie in
morilurus erat pro gcnic; ct non lantum pro gcnle,>
stcculnm : quod intclligimus , ah xterno nsquc in
id cst.pro ovihus qux pericranl domus Isracl, « sed ut
xlernum ; qtsia sine (ine laudahilur ah cis de quihus
lilios Dei qui crant dispersi, congrcgarct in uniim >
dicilur, ISeati qtti habitam in domo ttta , in soscula sat-
(Joan. xi, 4S-32). Habcbat eniiu alias ovcs qux
cuUrnm laiijcibunl te ( Psal. lxxxiii , 5 ). lp?a ei-l lcr-
lia consummaiiocorporisChrisli, cjectis d.emoniis et ap.i. el Lov., de Judctis. Melius Er. ct wss., dc ccnn-
bus.
(u) supia, n. 5. 1 Etld., tsebis. At»ss. jnxla cra:c.,noM$,
Pathul. XXXVII. (Qwirante-cinq. •
 .,

W S. AUCUSTINl EIM^COPI 1i l20

non cranl de illo ovill i lilns univcrsas ovm, el de veridica crit ; veridlca aiiieni crli , sl nou inilii a mc,
Urni liiis , ct tle Oentibus, dutholui el ejna angeli sed ab illo e.rit. Sic cu^pil Psalinus.

enpilvnverant. Exnulso iin<|u& ab eli diabnli domina- 2. \veis. 1.] Coitfnentiiii Domiuo, quoniam snavncst,
(ii , in conspeclu mnlignorum splriluum qui cas en- qiiuiiium in mrcutitm miseritoitlin ejus. llo'
1
.
COnlllO-
plivavcrant, ni salventur ol perdclaniur In ctnrnum, niini , quoniam tuavisesl : si gusla&tis, confliemini.
¥01 cariiiu csl in pmpliolia : Sttlvos fac nos Domine
, Nou pntcst aitlein conftleri qui gusiare r.oluit : undc
l>ens nustcr, ct comjregit nosde Ccnlibus. Non s>iail pcr enim dicturtlS cst suavc csse quod noscit? Vos auiein
niichristum complori exisiimant Jud.ci.sed perChri- si gusiaslis qunni suavis est Domiuus (I Pelr. u, 3},
stiim Dominum noslrum venientem in nontine Patril Confiteiiiiiti Domino ,
quoniam situvis c&t : si guslasti»
sui, diemev die,sulularcejiis; dcquocl hicdiclumcsl, avidilate , coiilcssione eructale. In swcuttim cnini mi-

Visila nos in sulttturi tuo. El dicel omnis populus : istc sericordiu ejus , nl est, in xicmuin. Ilic cnim ita po-
piipidus prxdestinaiorum dc circumcuione ct pnepo- .sitiini cst, in sarulum, quia et in nonuullis Scripturx
tio, gcns sMiicta, populus in idopilonem ; Fiut, fiat.
locis, in sarittitni, id csl, quod Gr:cce ijj «;*« ditilur,
in Kternum inlelligitur. Nijque enim misericordia ejus
ad tcntpus cst , ct non in eciernum ; ctim ideo sil stt-
IN PSAI.MUM CVI per honiincs htcc cjus niisericordia , ul vivanl cum
ENARRATIO. Angelis in :etcruutn.

I . Psalmus istc miserallones Dei couinicndai nobis, 3. [tws. 2-9.] Dicant qiti redempli sunt a Domino.
probatas in nobil, ct ideo experiis est dulcior. Et mi- Rcdemptus quidem videtur cl popvlus Israel dc terra
riuii si poiuerit suavis esse cnilibct, nisi ilU qui iil .lEgypli, de inaiiu servitulis, ex lahonhus infructno-
i)noil in isio psalmoaudil, in se didicit. Non liiinen sis , ex bperibus lutcis : videamus tamen iilrum ipsi
uni nlicui vel duobtis, scd populo Dei conscriplos cst, sint quibxc dicunl qui ab JE^jpia libcraii sunt a ,

ci nd se agnosccndum tanquam in speculo pcoposilus. Doniino. Non iia csi. Sed qui sunt isti? 0«"« redwnil
4'njus liiuliis non nunc Iractaiidus cst : est enhn, Al- de manu inimicorum. Adbue polcst quisquc et illos
leluia, el bis Atlcluia. Quod nnbis cantare cclto lein- sccipcre redemptos de manu mimicorom, boe cst,
pore solemniler moris cst, sccundum Ecclesia; anti- iEgyplioruiu. Prnpric expriinaniur qui sinl proptcr
qiiam iraditionem : nequc eniui et lioc sine sacra- quos ba2C vult psalmus iste caulari. De regionibus con-
mctito ccrtis diel>» — cantamus. Alleluia certis quidem greqavit eos. Possnnt esse adbuc regiones /Egypli
diebus eanlamns, sed omni die cogitamus. Si enim mull:e cnim cliain unius provinche rcgioncs suut.
lioc vcrbo significalur laus Dei, etsi non in ore carnis, Apertc dical : Ab oriente el occasu, ub nquitone et mari.

cerlc in ore cordis, Setnper laus cjus in ore meo (Psul. Isios crgo jam redemptos intelligiinus iu loto orbe
xxxin, 2). Quod aiitcm non semel , sed bis liabet Al- lerrarum. Populus bic Dei de magna et lata itgypto
leluia liiulus istc, non litijus psalmi proprium esl, sed liberatus, lanquam per mare Rubrum ducilur, ut iu
et alitis supcrior sic babet. El quanltim apparei cx Ilapiismo finial inimicos. Sacramcnlo cnim tanquam
ejus lexlu. cantatus est ille de populo Israel ; canlalur rtibri maris , Baptismo scilicet Christi sanguine con-
BUtem istc de nnivci sa Ecclesia Dei difTusa toto orbe secrato, inscqtienles /Egyplii, peccata delcntur ; et le
fcrrarnm. Forte non immcrilo bis habet Alleluia : evadcnte, nulliis qui te premcbat, remanct iniinicus.
propicr qtiod claniamns ct Abba , Pater. Cum aliud lsli ergo dieanl b:cc; et audiainiis jam, fratres, (quo-
mliil sil Abbn , quam Pnter : non tanicn fiuslra dixit niam ducitur ' isie popnlus Dei )
quid bie agatur iit

Apnslolus, ln quo clamamus, Abba, Paler (liom. vin, congrcgaiionc oiunium gcntium rcdentpia pcr Clni-
i,'>) : nisi quia iiiuis quidcm paries venicns ad lapi- stiiin : iion quasi sinitil conlingant bxc qn.e canlan-
deni angularem, clamat, Abba; alius ex alio lateie tur, in omnibus, scd in singulis qnibusiine credenti-

rl.imat , Paiit ; in illo uiiqiie lapide angnlari ,

qui est bus ; in populo antcm illo alitcr. Yotus eiiiin populus,
p^ix nostra, qui fccit ulraqiie iiniiin (Ephtl, n, U, 20). tota illa gens cx scniine Abrab:e sccinidum carncm
Videamus erfa hie quid adiiinncaniur, et u:ide graiu- lota inullitudo domus Jsrael semcl educia esl ex iEgy-

lemur, ct unde gcmamus, et unde auiiliura postulc- pto, semcl pcr Rubriiin mare ducta, semel ad lcriam
inus; undc dcecramur, undc nobis subveniatur; quid promissioitis perducta ; sinml cniin oiiines crant in
sinuis per nos, qnld per inisericordiain Dei; quontodn quilius b.cc conlingcbanl : llac aWem omniu in fitjuiti

noslra supcrbia rnntcraiur, nl illius gratia glorilicc- contingebnnl in iltis ; scripta sunl aulem ad correptio-
(nr. Unicnique hominum quod dictnrai suin, si lieri nem nostram , in qitos fmis MCnJonHN obvenit (
I Cvr.
pntrst , occurral in so Loquor aiilein hnniinibiis qui x, II). Nos verii non simiil oinncs, Bftd |Kinlaliin siu-

Mnbulani viam Dei, ei constitnli sttnt in allquo prove- r.illalimqiie credeulcs congiega r in unain qu:iindiui
ciii spiriluali : lindc si qnl forte propicr boc iniuns nic «ivitatem, ei in nniiin populuin Dci ; scd in unoquo-
intclligitnl, iiivcniaiit ubi sint, el prnllciendo ad lnlcl- qu2 noslruin eliam singulo conlingiiiil b.cc qn.c scn-
livriiiin resiinent. Nou biiioiu arbitror deteiiunim pla siinl, conlingiinl in populo, Ktcniin populns de
Deum conaltiin nonlrnm, nl ad nmnea pervenlal qnod singulis, non ilngnll d«' populo i numquid cniin uum
luqiiunur, sive cxpcrlos, sive incxperlos, ut cvpcili homo ex populis.' Scd popillul c\ -.iigiilis lioiuintbus

appmbenl. Iiicsperil do»id.-f .etomnibui luaviiiil ,

%w K|
.
olm , lrlSISS . M Ail ,, qtMtU!m ui.attr. .ov.
disptiLatio iuca : qiia; primuin Doiniuo suavis ciit, si ouomun ducitttr.

I
 ;; ;

\m ENARRATIO IN 1'SALMUM CVI Ii22

constat. Quidquid crgo, cuin loquor, agnovcris in te, non agnosccrcmus. Si enlm primitus, ciun
vcllel, pos-
quisqtiis expeiius cs, noli cogilaudo quasi rcnianerc set, et non sentiret adversus sc
obnitenles cupidilates,
in te , cl pularc quoil in snlo le contingit ; sed crcde nec Miiculis suis gravaia aninia collidcrelur;
suis vt-
isla conlingere aut iu oniniltns, aut prope in ODlltibus ribus tribuerct rpiod se possc scniirei, et
non eonfile-
qtii vcniunt ad liunc pnptiluin , ct dc manu iuiniico- reniiir Domino miscraliones ejus.
runi pretioso sanguine rcdiniuntur. 6. Post lias duas tenlaliones, primam crroiis alquc
4. Repeiilurus est cnim assidue quod catilavimus inopitc veiilatis, secundam dilficultatis benc operandi.
modo : Confiteanlur Domino miserationes ejus , et nii- tertia lentaiio excipil homiiiem ci loquor qni j :(m
:

rabilia ejus filiis hominum. Istns vcrsus, quanltmi ail- Iransiit has duas. Nam islx dtix, fatcor, miillis nola:
vcrlcre polui ,
qiod poteslis ci vos, qnatcr rcpctit sunl. Quis enim ncscil sc ab ignoraulia vcnissc ad
in qtto ntmiero, quanlum Dotnino adjuvanle scrulari vcritaiem , ab errore ad viam , a famc sapientix ad
valnimus, significat nobis qualuor quasdani lentatio- verbum lidei? Dcindc mtilti luclaiitiir cuui difliculta-
nes, ox quibus nos libcrat cui confllenlbr suac niisc- tibus vitioruin suorum, et adhuc consuctudine cnlli-
r.ilioitcs. Fac enim hoinincm primo niliil quxrenlcm, gati gemunt tanquam in clausnra et compedibus.
sccuiidiim vitam vclcrem scductoria sccurilatc vi- Agnoscunt et istam tentalionem, quamvis jam dicanl,
veniem, niliil puiantem aliud cssc post lianc vilani si forte dicunt : Infelix cgo homo, quis me liberabit de
quandoque linieiidain ; ncgligentem quemdam ct so- corpore monis hujus (Rom. vn, 24) Nam
? vidc arctis-
cnrdem, obrutum cor liabcniem illecebris mundi, ct sima vincula : Caro, inquit, coucupiscit advcrsus spiri-
moniferis delcctationibus consopituni : ut exciteliir tnm, el spirilus adversus carncm ; ul non ca quw vuliis,
isie ad quxrondam gratiam Dei, ul liat sollicilus, et illa fuciatis (Calat. v, 17). Proinde qui jam est a.lju-
lanqiiam de somno evigilel, nonne manus Dci excital lus spiritti, ut qj.iemadmodum noluil csse adulter, sic
eum? Sed tamen a quo sit excitatus, ignorat. Incipit non sil; quomodo noluit esse liir, sic non sit; ctc.c-
aulcm csse jam Dei ', cum cognovcrit veritatis fidctn. lcra illa omnia,qux volunt liomines vincere, ct sxpa
Sed antcquam cognoscal, dolet crrorem suum. Invc- inCexi superantur, ut exclament ad Dcum, ut de
ne-
nil etiim sc in crrore, vult cognosccre vcrilatp.m, pul- cessilatibus eoruin eruatcos, et inde
libcrati conli-
sat ubi polest, lcntat quod potesl, vagalur qua po- leanlur Domirto miserationes ejus : qitisquis crgo lalis
lest, fameni ctiam paliiur ipsius vcritalis. Prinia ergo csl, et vicit illas di.Ticultates, et
probabililer jam con-
tenlalio esi erroris ct faniis. Ubi in bac tcntatione fa- versalur iiifer homines, sine ulla (|uerela maloruin
tigatus eiciamaverit ad Deum ,
perducitur ad viam morum, excipitur tentalione leriia ia:dii cujusdam in
lidei, unde inoipiat pergere ad civitatein quictis. Per- mora liujus vitx, ita ut aliquando eum ncc legere nec
diicilur ergo ad Christum, qui di\it : Ego sum via orare dclectet. Tenia tcniatio priori contiaria
: prius
(Joun. xiv, 6). cnim periclilabalur fame, postca fastidio. Unde
ct hoc.
5. Cuiii ergo ibi ftierit ,
jam sciens quid observare nisi dc quodam langiiore anlmx?
Jam non le illicit
debcat, noniiuiiqiiam mtiltitm sibi tribttcndo, clquasi adulleriura, nec tamen delcctat Dci verbum. Jam post
de suis viribus prxsunienilo , incipil confligcre velle periculum imperitix ct concupiscentia', dc quibus
duo-
contra pcccala , cl propter superbiam superari. Inve- bus te cvasisse Ixtaris, vide ne txdium fastidiumquo
nil ergo sc ligatum diflicultatibiis ctipidilatum, cl nnn le nccet. Non esl el ista levis tentaiio agnosce te in :

poss^ viam propler compcdcs anibularc : inclusum se illa, et exclama ad Dominum, ui de necessitatibus
seniii diflicultate viliorum ; et lanquam muro impos- tuis cliam hic libcret le ; et de hac tcntatione
libcra-
sibililaiis erecto, porlisquc clausis, qua cvadat ut rc- tus cum
fucris, coiifiteaninr illi miserationes
ejus.
cte vivat, non invenit. Jam
quomodo vivere dc- scit
Libcratus autem ab errore, liberatus a
7.
diflicul-
bcat prius cnitn in errorc crat, el lamcm verilatis
:
talebcne operandi, liberatusa txdio fastidioque verbi
patiebalur; acccpit auteni jam cibuni vcrilalis, ct po- Dei, foriassis dignus eris, cui populus committatur
;
situs esl in via audil, Vive bcne, sccundum qnod
:
consliluaris in gubernaculis navis, recturusEccIesiam.
nnsii ; antca cnim non noveras quemadmodum vive-
Ibi quana lenlatio. Tcmpeslatesmarisquaiientcs Eccle-
res, modo acccpisti et nisli. Conalnr, non polcst ; li-
siani, turbant gubernatoren:. Denique tres illas lenta-
gattini se seiuil, exclamat ad Domittum. Secunda crgo
tioncs cxperiri potestoninispiusfidelUin populo
Dci
leniatio est diriicullaiis in bene opcraudo, sicut illa
quarta ista noslra ca. Quanto enim plus honoramur,
priina erroris ct 1'amis. Exclamat ct in hac ad Domi-
lanto plus pcriclitamur.
Mciuendum est nc avcrtat
niim : liberat Dominus dc ncccssitaiibus, runipit vin-
aliqucm vestrum a vcritatc periculum erroris ; me-
cula difficultaiis, conslituil tu operaiione a'quitatis. lu-
tucnduni cst ne vincal unumquemquc cupidilas sua
cipit ei jam facile esse quod difficile fuerat, abstincie
ct eligat cam sequi, quam ex cjus dillicultatibus e\-
a malis, non adulterare, non ftittum facere, noti lio-
rlamare ad Dominum metuendtim est ne unicuique
;
micidium, non sacrileginm , non alienum concnp.-
vestrum miuns sapiat vcrbum Dci, ct fastidio moria-
sceie : facta est facullas qux fut.Mt antca diflicullas.
lur : tcntatio vero gnbernandi, tentaiio periculoruin
Potuit boc Domiims sine tlifficultaie prxslare; scd si
in rcgcnda Ecclesia nos potissimum langit. Scd qno-
boc sine difficullate liaboreinus, largitorcm liujtts boni
iiindo et vos alieni eritis, si tota navis periclitabitur ?
1
Sic Mss. At Am. luci)>U antem Dei suvitatem gustarc
cum
:

cognoverii, cic. F.r. ci lov., incipit aaiem snse vci; tl

Quod ideo dixi, ne in bacquarin lentatione, tanquan:
cjus suavitatcm gtutare, t-ic. i.oslra propria (tibi opus cst ut ab orationibus nun
J4J3 8. AUGUSTIKI RPISCOPI 1424

, ibUiia, nam voa primo naufragniit ') , minua s^i Quomodo aubvcneril raml et sed siti, nondum dicii,

liciii »UU, el pro nobi* mlnusoretis. Quid enim, Iro- ul hoe exspeetale. Con/kiantur Domino miurationa.
au " '
gubeniacula non BcdeUs, non in ejus, el imrubilia ejus filiis Itomiiwm. Diciie CXperli
irus, <piia l : ' ,i <:111

tjadeill navi navig.ilis ? ineipertis, Jam iu vi.i jam ad civilalem inve-

positi,

,s. post liaa quatuor tenlaiiones, qualuor exuiama- niendam direcii, jam denlque a fame et siti liberali :

tionea, qu:ituoi- liboraliones, qualimr miseraiionum Quoniam suliavit animam irianem, el aniinum esurien-
iloininieamm conresalonos, goneraliter in lioc psalmo tem implevit bonis.

consequenter ip»a eominendalur Ecclesia ut cviuVn- ;

10. [vers. 10-17.] Vivc ergo bcnc ;
j.im in via posi-
tns cs, j.im qnid agero debcas, quid spcrare.
lissitne noverilis, dc qiu Psalmua al> exordio loque-
atidisti

balur. Coinmemlalur aulem ita ut nobis in oinnibus' Qnid aliud excipit, quoniam conaris etsuperaris? Se-

l»ci graiia prasilicelur, qui tuptrbit resisiii, humilibut denla !n tenebrit et in umbra mortit, compeditos iu

autrm ilttt graiiam (Jacobi iv, t>) : quia iileo illc venil, mendicitate etferro. Unde hoe, nisi quia tibi Iribuebas,

n/ qui nen fldeHl, ri.ieaiif , cl ijiii ridcnt, acci fianl (Joon. qnia gratiam Dei non agnoseebas, quia consilium Do-

i\, 5i) ; quia oniiiis vullis implebiiur, et omnis mons iuini circa te rcprobalias? Nam videqnki adjungat :

ei cullis liitimiiabitut (liai. xt, 4). Quo commendato, Qnonimn inamaricavenmt eloquia Donrini; per supcr-

qnnd eiiam do bxrelicis intelligatur biam, jusiiiiam Domini nescienles, el suam vokules
dicilur aliquid, ,

COUSlituerO (llom. x, 5). Elconsilium Ailissimi exacer-

quibus lanqnam civililms bellis quatitur Ecclesia ; et
conclnditur Psalmus, qucni jam exposui, brcvins fnr- baveruint, Ei humiliatum est m taboribus cor eoruni. Et

lassc quain pulabalis. Nam iisi|iic adco mc istum lo- nune pngna contra couctipisccniiam. Deo desistento

nim psalmum aliquaiilum prolixum exposuisse arbi- nb adjutorio, laborare poies, vincere non poies. Et

tror, tiijmiofliciunianicnonexspecieiisdispuiatuiis, cum Iberia pressus consuelndine lua prava, humilia-

sed penc lecioris, si lcneiis qux dixi. Puln cnim, smit bilur cor tuuiii in taboribus ; ul jam corde bumiliato
anteocutos vesiros conslilula j
scd ut melius com- discas clamare : « Infclix ego bomo, quis me liberabit

mendenlur, broviter rcplicenlur. Prima tcnlatio erro- de corporc morlis bujus? lluinili itiim est > crgo i in

ris c famis verbi ; secunda diffleultatia

1
.
vincendarum laboribus cor eorum ; inflrmati sunl, ncc fuit qni ad-

concupiscentiarum ; teriia Urdii aiqne faslidti ;

quaria juvarcl eos. > Quid ergo restal, nisi quare luet uiu

lempcslalis el periculorum in gubernandis Ecclesiis : esl? « Si enim daia csset lex qux patsct virificarc ,

ct in bis omnihus exclamaliones, el liberationes, ct omnino ex Legeesset justitia sed coithisil Seriptura :

miseralionum bei confessiones. Ad exlremum Ipsius omnia sub peccato, ut promissio ex Iide Icau tbrisii
per dnretur credentibus > (Galat. iu,2l, 2i). « Lcxautem
Ccclesix fit commciidalio, qux ei salva facta est

gratiam Dei noslri, non per meriium snum et

eom- : subinlravit, ut abundarei delictum > (Rom. v, 20).

inimicorum alfliclio propier supcrbiam Accepisti verbuin, aecepisii prxceptum, nec desinis
memoiatur ;

propier in- racere quod malo faciebas et accepto prxceplo, au-

quibus exslinctis, erccia cst Ecclesia : el
;

hxreticis, ct delri- ges peccata per prsvarieatioaem. Supcrbe si to

sidias quasdam deminutionis ab
,

et «x bis ignorabas, vel disce te homiliatus ' clamabis, a

mcntorum quodammodo domeslicorum,
:

et Psalmi conclusio. neecssitale liberaberis ; liberatus miserationes Domini

circa Ecclesiam divina beneflcia ;

conflleberis. Et clanuwerunt ad Dominum, cum (ii.''i(-

Legamus jam magis quam disseramus.
quos red- de necessMatibus eorum suhos fecit cos. Li-
9. « Dicant qui rcdcmpii sunt a Domlno,
tarentur, ci

dc regionibus congrcga- berati sunt ue sccunda tentaiione, rest.u uodii atque

emii dc nianu inimicorum ;

ab oricnte ei occasu, et aquilone et inari. > fastidii. Sed primoquid i<iis prasstilit liberaiis, vidc:e.
vit eos,
dicant, de toio orbe convocali. « El eduxii cos de lencbris el umbra innrlis, ct vin-
Christiani ergo ipsi

soliiudine in siccitaie, viam civiiaiis cnla eorum disrupit. Conflleanlur Doinino miscralio-
Erruverunt iu ,

miserabil.in au- nes cjus, ct niirabilia ejus liliis boniimun. > Quare ?
habitationil non invcnerunt. Krrorcni
'|Uid de in.ipia? EtnrientH cl sitientes, anima quas difticuliates vicit t « Qula eontrivll portas gereas,
divinms :

Scd quarc defecil? cui bono? ct vectes fcrreos confrcgil. Snscepil eos de via ini-
eorum i» ipsis defccit.

Deus sed se commendal, quod quiiatiseorum : propterinjusiiUasenimsuaa bmniliaii

Non cnim crudelis csl ;

rogeinr, ct ui Sliut. > Quia sibi tribucbant, non Dco : quia ttttun
cxpedil nobis, ul nobis deficicnlihiis
crroiem et jusiiliam constilucbanl ignoranles Dei justiiiam
subvcniens anicmr. El idco post bunc
, ,

Doimnum, cum tri- humlliali sunl. Invenrrunl se non posse alne ejus
lamem et siiim, Kl clamavcrunt ad
Et adjutorio, qui de suis solis viribus prxsuinebant.
butarentur ; et de necessitaubnt eorum eiivuit «Of.

Et dcduxit eos lu 11. [vers. 18-22] Sed quud alind genus rcstal?
quid lllis prxstiiii, quia errobani?
Oniiirm escunt ubominata est anima eorum. J.tni fasti-
vikiii reetam. Vhm civitaiis
liabilaUonls non invonie-

el defldebanl , Et »Wli« ilium paliuniur, fastidio longuenl, bsUdio perklllao-

bani, farae ei siti geaiuabanl,
/infcifnlionij. lur : nisi foilo pnlas occidi eos ianie polnissc , et
iril eot i« vinm leciam, ut ireni in ririfalfin
nnn posse f:isiidu>. Vidc qukl lequalur, cum dUlaaat,
atcam «bondnata Ml animt wnjM no qttaai
varbo aranibeal comprebenaa nonomnesMw,
• li ibent, Oiiiiiciii ;

n t.i i
i

kObl,nen detbtoiit, rosoquubantuf sic,

am inmu> i
eus pularoa do aallelalo »ecuro#i nou magl» vkiarej
uot nttufriigelia, mlniumhciU, >"• «mennanlur au.ail-
i
'

qu.it uas
1
ibia., per nrwrarkatioiiem sniteibiee. ii

m m Hi ditM u, iiinmitaiM tUmubit, »ic. uastiaaatur Mibsuiw

•sic «»s. ai /un.< i-f pMi oooittii». ii. et Lov.,
Mat.
mibi' i/illillliUJ.
 ,
:,, »

1423 ENARRATIO IN PSALMU.U CVl. i- Vi

dc (astiilio morituros : Et appropiuquaverunt, inqnil nisiquodscquitur? . Et oxclamavcrunt ad Doininum,
ntque ad portas mortis. Quid ergo reslat? Ut quoii te cum liibularcnimr, et de ncccssilatibus corum cduxit
d lcciat verbum Dei, non libi tribuas, nnque binc cos. El iraperavil procelbc, et stetii in aurain.
» Nou
aliqiia inflcris arrnganlia, et avidns cibi, in eos qtii sletit in lcmpcsiatem, sed in auram. Et silnerum flu-
fastidio periclitantnr superbe insilias. Intellige eliam ctus cjus. Audite dc bac re vocem ciijusdam guber -

tilii prxstilum esse lioe, unti a le tihi c-.se. Qnid enim natoris periclitaii. knmiliati, likerati : « Nolo », in-
liabes quod non accepisti (I 67ir.iv, 7)? Iloc ergo in- quit, < vos ignorare, fratres, dc prcssura nosira, qiii:
lclligcns, el boc vitioalquc languore periclilans, fac facla cst in Asia, quia supra vires gravati sumus, rt
quod scquilur : Et exclamaverunt ad Dominuiu, <<(»<
supra modiun, » (video omncm sapicntiam cjus al>
tiibulareniur, et de necessilalibus eorum liberovit eos.
sorptam)* ita ut tocdcrei nos, > inquit,«etiam vivere.
Ei quia laiiptior erat iion delcclari : Uisil verbum ntum, El quid ? ille ila dcficicnlc* dcsererel? aul non pro-
el sanavii eos. Vide qnid mali babcal faslidiuro ; vidc
pterca illi defccerunt, ut ille apud eos gloriain r<
iinde liberat illc , ad qucm damal fuslidiens. ilisil
ret? Denique qnid sequitur?
|

« Scd ipsi in nobismel-

terbum snum, ct sanavit cos : et eripuit cos. Undc? Non ipsis respoiisuiu moriis liabuimus, ut non fidentcs in
de errore, non de famc, non dc difficullate viucendi
nobissimus, sed inDcoqui susciiat mortuos»(ll Cor.
pcccata, sed de comiptela eorum. Quasdaiu corruptela
i, 8, 0). « El impcravit procelloe, et stetii
in auram.i
ineniis cst, fastidire quod dulcc est. Ergo et de lioc
J.iin illi de se apud se responsum mortis habueram
,
benclicio, sicut de cxteris superioiibus, Confiteantur
quorum oinuis sapientia absorpla erat. « Ei silucrunt
Ihmino miserationes cjus, et mirabilia cjus filiis liomi-
fliiclus ejns. Ei juctindati sunt, qtioui.im silueruiu :

num. F.t sacri/irent sacri/uium laudis. Jam enini ul

fi dcduxii eos in portura voluntalis corum. Conli-
Inudetur, suavis est Dominus. F.t enuntienl opera cjus
leantur Doniino miseratioues cjus. » Ubiquc oinnino,
in exsuluiiione : non cum tasdio, non cum moerore
ubiqiic confiteantur Domino, non merila noslra, non
non cura anxietatc, non cum fastidio, scd in exsulta-
vircs nostr.T, non sapientia tioslra, sed miseretionn
tione.
ejus. Illc ametur in omni uostra libcrationc, qui esl
12. [vers. 25-31.] Quarta illa reslat, in qua omucs
iiivocalus in omtii nostra tribulatione. Confiieantur
pcriclitamur. Omncs enim in navi sutuus ; alii opp-
Domino miseraliones ejus, ct mirabilia vjus ftiiis liomi-
rautiir, alii poriantur ; simul lamcn omnes el iu tcm-
num.
pcslate periclilanttir, ct in portu salvanlur. Post lucc
15. [vers. 52-38.] Et videte unde dicat , undc
onim oninia sequilur, Qui descendunt mare in navibus,
omnia ista praclocutus sil, unde omnia lixc enumem-
(acienles operalionem in aquis mtillis : id cst, iu pojm-
verii, ubi aganlur Iia:e. < Lt exalteul emn in Eccle-
lis mnllis. Aquas enim s.vpe pro populis poni, leslis
sia populi , et iu cathedra seniornm Uudent euni.
esi Apocalypsis Joannis, ubi inlerrogans Joannes
Et exaltcnt cum , > boc cst , « laudeut eum : » et
qitid i!br aqusc essent, respousum est ti, Populi stinl
laudent eum, » l>oc est, « cxaltenl cum. » Exallcul,
(.\poc. xvn, 15). Qui ergo faciuut operationem in
laudent popnli et seniores , negotiatoies cl guberna-
aquis mullis, ipsi viderunt opera Domini, et mirabilia
lores. Quid eniin lecil in bac Ecclesia? qniil consli-
ejus in profundo. Quid euini profundius cordibus liu
luil?unde illaraernil? quid ei pr.T-stiiii ? Qucmad-
manis? Inde plerumquc venii erumpunt, lcmpeslates
moduin superbis restilil , humilibus gratiam dedii
scditionum , et dissensionum navem perlurbant. Et
(Jucobi iv, G) : superbis , scilicel primo pojuilo Ju-
quid agitur inhis? Volens Deus ul ad eiun clamarent
da'orum, arroganti et cxtollenti se de genere Abralue,
et bi qui gubernanl , et bi qui porlantur, Dixii, et
etquod illi geuii sint credita eloquia Dci (fiom. m, 2).
stetil spiritus procella. Quid est, stctit? Perniansit
Non cis ha;c valebanl ad snnilatein , sed ad exalUitin-
perdurnvit . adbttc rvrbat, diu jaciai, sa:v'u, cl imn
nem cordis , ad lumorem potitis quani ad magnitudi-
transit. Dixit cnim, vt stetit sphilus procetlce. Et quid
nem. Quid ergo lccit Deus, superbis resistens, liunn-
egit iste spiritns procelbc? Et exallulisunl fluctus ejus.
Iibns dans graliam ; ramos naturalcs pr^pter super-
Ascendunl usque ad coelos. audiendu descendnnt usque
:

biani aiiipuians , oleastrum propler humiiitalcm

in alnjssos, timendo. Ascendunl usque in ccelos, dcsccn-
iuserens ( Id. XI , 17-24 )? quid fecil Dcus? Audile
ditnl usque in ubyssos : foris pugtiae, intus timores.
li.cc ibio : Dcns primo qucmadnioiiurii supcrbis rcsi-
Anima eorwn in malis labeseebat. Turbati cunf, et moii

Qui sedent ad gubcrnacula, el qui

slat, deindc qucmadmodum bumilibus det graiiam.
sunt, sicut cbrius.
1'osuit (iuiuina in deserlum. Currebanl ibi aqua? .
lideliter navcm amaut, senliunl quod dico : Turbati
ctirrcliant propliclije : qmere modo apud Jud»is
sunt, et moti sunt sicul ebrius. Ccric quando loquuntur,
propbelnm , non invenis. < Posuit • cniin • fliiiuiua
quando lcgunt, quaudu traclant, sapientcs appareni
< in descrlum, et exilus aquarum insiiim. Posuit fin-
v;« a lempestate ! Et omnis, inquil, snpicntia eorum
absorptacst. Aliquamlo deficiunl omnia bumana con- < mina in desertum. » Dicant , « Jam non est pro-
< pbeta, ei nosnon cognoscct adbuc *(Psttl. lxxiii, '.)).
silia : qtracumque se quisque convcrlcrit, flucius
• Posuil flumina in desertum, et exitus aquarum in
frercunt, lempestas sarvic, bracliia dcficiunl; quo pro-
« siiim , lerram frucliferam in salinas. » Quairis ihi
ra iinpingatur, c.ui fiuclui latus nudetur, quo navis
(idcni Cluisii, iioii invenis; guairis propbelaiii , non
impulsa dimittalur, a quibus saxis ne pereat refrenc-
invenis quaris saccrdolem non invcnis, qu.eris
lur, oninino a rccloiibus uon videlur. Etquid restai, ; ,
 .,
:; ,:

I«a7 S. AIT.USTI.NI EPISCOM IWH

-.11 niii iiim , iioii Invenls; qnrcrls icmplutn . pon in- reni , ct a ncccssilniihus liberarcntur. Stdmultuin
vi nis. Quare hoc? Quin , i Posilit fliimina iu deser- dese prxsuinenles, pauci fucti nmf. Haniresluni est

• niin.ri sxilufl aquarum in siliin; lorramfraciulBrom fraires ; nmnes qnl se dividunt ab unilate , paui i

i in silinis. i Unde i|iio iiKiim? i A malHia inha-

, liinil. Mnlii eniiu siinl , sed in uniinte , diiiu nmi ' sc-

• bitnutlum inca. > Eccoquomodo superbis resislil parantur ah unitaie : cum enim coppeiit ad cos nnn
nmli i|iioinoilo huniililiiis ilii graliam. < Posuitdeaer- pcrtinere milllitlldo unilalis, in hxresi el in schisinato
< tmii in itagna aquaram , el tcrram sinc aqua pauci sunl. El puuci facli sunl, ct vexuti sunt a tribu-

« in exitna aquannn. Et habitara focil illic esurien- lalione matoium et dotore. Effusus est contemptiis supei

« tcs. > Quoniam iilidictum est : rTuessaccrdos principes. Reprobali enim sunt nb Ecclesia Dci : ct

« in rctenium secundum ordinem Melchisedec » (Psul. inagis, quia principes esse volueruin , ideo cnnicmpti
cix , Quaris enim aacrilicium apud Judo:os non
4 ).
'
; siini , et facti sunt sal infaluatum projectum foras ,

liabcs secundum ordincm Aaron, quia posuit Bumina idco cmiculc.iliir ah hominihiis (ilatlh. v, 15). Effu-

in doserium qiucris secundnm ordinem Ifelchisedec;

: sus 'st contenipttts itipcr principes. El seduxit eos in

npud illos iioii invcnis, sed per tolum orhein cclcbra- invio, cl non in via. Illi superius in via, ilii ml civita-
lnr in Ecclesia. A tolis ortu usque ud occasum lauda- lem dirccli , deniquc dedueti, mm seducli : isii aiitcm
tnr nomcu Dnmini ( Ptal. cxn, 5 ). Et «licit Deus illis in invio seducli. Qtiid cst, seduxil eos? Trodidit illoi

i;uoruiii Dumina posuit in «lesertiim : < Non cst milii Deus in concupiscenlias cordis eorum ( Itom. i, 24 ).

« volunlns in vohis , dicil Dominus, nec accipiam sa- Iloc cst cniin, seduxit , donavii illos sihi. Nam si pro-

« crificinm dc manihus vestris ,

quoniain ah oilu prie qnseras , ipsi sc seducinit. Qui enim ptitat se esse
« solis nsi|iic ad occasnm, sacrilicium muiidtim ofler- uti jitid, cuin nihil sit , seipsum seducil ( Galal. vi, 5 ).

tur noiiiini moo i (Malac. l, 10 et 11 ). Uhi er.int om- Quid esl ergo , scduxil eos? Dimisit eos. in invio, et

uia iniiiiunda sacrilicia , quando dcsertum erant non in via : quomodo enim iu vin liomines qui partem

quando aqnaiebant , quaudu sulinaj erant omncs geu- lencnl , et lotuin relinqnunt? quoiuodo in via ? Qu»
les ; ihi nunc foutes , ihi niinc flumina , ihi iiunc csl ergo via, aut uhi agnoscitur via? « Deus, > inquil,

smgna aquarnm , et exilus aquarum Ergo superhis « niisereatur nostri , ct henedicat nos ; illuminel vul-

restitil, hiimilihus autem dedit gratiam. Et habilure < tiun suiim super nos , ut agnoscamus in terra vi.uu

(ccil illic esurienles : quia, Edent pauperes, et salura- < tuniu. > In qua terra? < In omnibus gcnlihus salu-
bnnlur ( Psal. xxi, 27 ). El constituerunl civilalem ha- < laro luum > (Psnl. lxvi, 2, 5). Uliquc talcs ul ini-

bilulionis : inlcriiu hnhitationis in spe; quoniam, Qni nuanlur, ul pauci fiant , hinc exeunl ; a mulliludiiio

UU audit , inqnil , habilabit in spe ( Prov. i , 35, sec. uniialis omnes exierunl, sicut paulo anle conimeino-
LXX). Et constituerunt eivitalem habitationis. Et scmi- ravi diclum de illis : Ex nobis exierunt , sed non fue-

naverunt agros , et planlaverunt vineas , et fecerunt runt ex nobis ; si «'iiiin ex nobis fuissent, permansissent

fiuciumfrumnti : ad quem (a)gaudct operarinsilleqiii ulique nobiscum ( I Joan. n, 19). Sed si forte nosni

dicil, « P>'on quia qii.irodatum, sed requiro fruclum > sunt in occulta prxscicntia Dei, necessc esl ul redeant.

( Phitipp. iv, 17 ). « El bcncdixil eos, et mulliplicali Quam niulti uon noslri adhiic quasi intus ct quam ,

miiiI nimis el junienta eoruin non sunl deininula. > multi nostri adliuc quasi fnris? Piovil Dominus qui
,

lloc stat. « Firmiun > enim « fundamenlum Deislai, sunl ejus. Et illi non noslri qui inlus sunt, qiininlo

Tim. n, 1°). oecnsiones invcnerini, excunl; ct illi noslri qui foris

. quia no\il Doininus quisunt ejus > ( II

Jiimcnta ct pccora dicunlur , in Ecclesia simplititer suni, qunndo occnsiones iiivenerint, redeunt. lllud

ambulanlia , scd utilia ; non multum docta , sed lidc ergo nccipilo quod novit Deus, scrundum lioe seduxil

Ergo ct spirituales et carnales beuedixit eos. el eos in inrio, «I non in via. El quid de illis fecit? Qnod
plena.
umltipliciiti situt nimis , et jumenta eorum non sunl de- dicere cceperam, quod atlcnlfl audiatis. Pomit illos

pnli inliis semper, sed nns de illis non proliceremus

miiiuta.

14. vcrs. 30 42. Et pauci [acti sunt, ct vexuii cum autem separali sunt, cl per qu.csiiones mali-
[ ]

miit. 1'inle lioe, de Irnnsverso? Iino de inlerno. Ul gnas inquictanl nos, proposiluui est nobis ev. illis et

iiiini pnici lierenl.M nobis exiemni, scd aon <r««i tx inquisilionis sludinui, el limoris excninlum. Uniis-
cum altciiiin vidol cvissc, Unquniu
nobis. Idco autoni lanquam de hisdicit, de qnibus ipiisi|iio Ireinil,

cum int«ll««tu discernanttir e\ illiiis exilu dicalur illi : QuaBraSltr qni se pntul
niiea loqucbantur, ut
llore, tideal ne cudat (1 Cor. \, IS). PrOSBMl OrfU l|uin
du hisdein loquitor, propter communia
qiiin i:ini|iiain
eud si inlus esscnl, et lam inali SSMHl,
Sacraiuenla. Ad pnpuluui euim Dei pertineni c\(
,
t : iuiiii

spcciem pteiatls de inliil de illis prodesset. Quid de illis dicium OSt in

noii |rr virtutem, ccrteper ; illia

cniin amliviiiiiis Aposlolum : /« novissimis leiupnribus qtmdain psalmoT Cougregulio taurorum, id cst eervi

eiiint enim honiines ttJBtM catorum et tuperburuin ; congrtgo ti t laveniM initt

iiisiutmnt lcm;.nra sanut ;

uman- popidorttm. VottM dicil seductiles aniuins, quai

autanttt l!d.m,l,2). Primuin malum , seipsos fiui-tis

fncllo coiisenliunt aeductnrihua

inuris Sed qunre h « I

««; uiiqiio sihi plaecntes. Ulinam sibi duipHcerent

Ul excltiibi-itur protoli siml argcnto(Psnl. UVM,
»i o.o plaecrenl ulinamin diffleultatibus exelaimv ,
lii tfMI

51). Qutd csl, "i iM('«i/.i.'!/in ? I :i appsreani, ui euu«

ri .
ui i Quarittntn tactrdotem et sacripcium,
ov., ete.
a! Mn ei Haa. non Inlient, taterdoum ct. •
slc llss. u Edd.,« din wiit.lc dum "-on mni,. seya-
' Fiuri.s mis.. <i Dtuoi onwrtnl.
ri.nlm ul> mudiiY.
^.i) su|ijli'. fiueiiun.
 ,
;

1529 ENARRATIO IN PSALMUM CVH. IVVO

neanl illi qni sunt probati in ctoquio Dei. Ciim cnim lus, custodit ha:c. Quarccnim cusiodii liacc, Quia m-
respondetur li;rretieis cx necessilate, .Tdificantur Ca- telliget miserationes Domim : non merila sua, non
iliolici ex ulilitite. Hanc senleutiam planc Paulus ex- vires suas, i-on polenliam suam ; sed miteraiiones // >-

pressit : i Opnrtet enini, i inquit, < harcses essc. nt mini, qui errantem clegenlcm in viam dcduxit ct pa.
prnbali manifesli lianl in vobis > (I Cor. XI, 19). vil ; qui pugnantem adversus diffictiltatem pcccaln*
Opnrlel et lanros scduceiiles esse, < ul qui proliat 1 rum, et colligatum vincnlis cnnsuetudinis solvit ct
sunl argento, » manifesli sint, boc est, i excludan- liberavit; qui fastidienlem vcrbum Dei, ct t.nlin quo-
llir. > Quid esl, i argenlo probali? E! «|uia Domiiii, dani pene morientem, missa mediciua vcrlii sui rc-
eloquia casia; argenluin igne exaaiiiiatnni lerra?, pur- creavit; qui periclilanlem inler naufraga et procellosa

gaium scptuplum > (Psal. xi, 7). Qtiicuiiiqtic siint pro- discrimina, mari placalo ad perttim pcrduxit : qui
bati in hoc argcnto, iil est in elnquio Domini, non cum deniquc constituit in eo populn, ubi liuniilibufi

possunt plenc exsenre boc iirgcnttnn, nisi quxstio- dat gratiam, non in illo ubi superbis resi-tit; ct fccil
nilms inquictati hxreticoriini. Et bic attendile quia eiim suum, ut intus manens multiplicaretiir, nnn ul
non pratcrmissum cst : ccce effttsus cst contemptut foras exiens minucfetur, Hoc vident rccti, cl jiicun-
ntper principes, super illos tauros. Quare conlempti danlur. Omnis ergo iniquilas oppilabit os suuttt, et qui
sunt? Aliml onnunliantes. Quid sunt contempti? Ana- cst sapient, cuslodiet Itcec. Unde custodiel? Per biimi-
tliemalizali. Quisquis enim vobis annunliavcrit prwler- lilatcm, intelligendo miscrationes Domini ; quia ubi-
qiiani quod accepislis, anatliema sil. Quid lam contem- qne dictum csl, Confiteanlur Domino miscralionet ejut,
piiimquam s:d infatuatus, qui foras projectns concul- et mirabilia ejus filiis liominuin.
callir? Et vidcte si non principcs suiil; ipsum Paiilum
audilc Licel «i «os, aut angelus de caclo cvangelizaverit
:
IN PSALMUM CVII.
vuliis prceterqttam qnod accepislis, analhema sit (Ca-
lat. i, 8, 9). Principcs sunt, docti sunt, magni snnt, Qnare hoc loco non tubjicilur Enarratio.

lapides pretiosi Eiint. Qnid adliuc dicturus es ; nuin-

\. Psalmum cenlesimum septimum ezponcniliun
quid angeli sunl? El laincn, < clsi angelus de coclo
nuii putavi; qunniam jam exposui eum in psalmn
vobisannunliaverit praclerquam quod accepistis, ana-
quinqiiagcsimo sexlo, el in psalmo quinquagcsimo
tbema sii : > qnia ct ipsc diabolus angclus dc cirlo
iiono, ex quoruin postremis partibns isie constat.
lap^us cst. i EtTiisiis est » ergo < conteniplns super
Nam postrema pars quinquagcsimi sexli, prima cst
principcs. Et adjuvit paiipereni a mendicitate. > Quid
bujns, usque ad eum versum ubi dicitur, Et tupr
est boc, fraires, Contempti sunt principes, et adjntus
omncm lerram gloria tua. Hinc autem tisque in fincm,
esl pauper? Abjccli suni superbi, et instnictus est
postrcma pars est quinqiiagesimi noni : sieut pn-
bumilis. IIoc fecil, et boc faciendo adjuvit paupercm
strcma pars centesimi tricesiini quarti, eadcni cst qum
n mendicilate. Meiiilicus csl ille, niliil sibi tribuens,
ccntesimi tertii decimi, ab eo vcrsu ubi dicitur, Si-
tolum de misericonlia Dei exspectans; ante januam
mulacra Ceiilium argentum et aiirttm : sicul lcrlius df-
Dominicam quotiilie clamat, pulsans ut aperiatur
cimus clqiiiuqnagesinius seciiudiis, mulatis aliqnilius
ei, nudus el tremens ul vesiiatur, oculos in tcrram
mediis, cadem habcnt omnia a piiiici]iiis usque in
dejiciens, cl pcctus tiiniicns. Istum mendiciim, bunc
fines. Quxcumqueigiiur in hoc psalmo ccutcsimo sc-
paupercm, biinc buniilem adjuvit Dcus plurimuin
piimo aliquantuliim alitcr posita sunl, qnam in illis
eiiam de ipsa separalioiie liarelicorum ; qnia pauci
diiobus, ex qtioruin parlibus conslat, non babent iu«
facti sunt, 1 1 vexati siini, et scducii in invio el non
telleclum difficilcm : sicut in qiiinquagesimo sexln
in via. Denique quid pnstca ex illis deminutis, sedu-
dic.ilur, Canltibo, et psaltam; exsnrge, gloria mea ; in
c.tis, paucis faclis, rcxatis, in adjuto paupcrc quid fit?
isto aiilem, Canlabo, et psatlatn in gloria ntea. Ad hnc
Et posuit sicut oves familias. Quasi uniini paupcrem el
euim dictum est illie, Exsurge, ul iu illa caularclnr el
uimm meniliciiin inlelligebas, de quo dixit, Ei adju-
psallcretnr. Item ibi, < Qunniam magnificala cji
rdt pauperem a meudicitate : pauper iste muflx faini-
ii-que a«l coelos misericordia lua; » vel, sicut alii iu-
li:csnnl, paupcr iste mulla? plcbes sunt; mnll;e Ec-
lcrprclaii sunt, < clcvata esl : » bic aiilcm, < (Juo-
clesia* una Ecclesia, uua plebs, una familia, tina ovis
niam magna cst snpcr coelos niiserioordia tua. Idcn
est. El posuit sicnt oves familias. M.igna mvslcria isia,
cnim maguificata esl usqite ad coelos, ul magna sil in
niagna racramcnla, quam profunda, plena inystcno-
cirlis; boc cnira volnit diceio, sttprr caclos. Iterri iu
rum ;
qiiam dulciter inxenta, quia diu latentia. Ergo,
quinqiiagesimo nono, l.anabor, etdividam Sichimam :
Yidrbunt recli, el jucandabuntur ; el omnis iniquitas
bic aiileni, Exaltubor 1 ,el dividam Sirhimam. Ubi nston-
appilabit os suutn. Iniquitas illa garriens conlra uni-
diiur qucd de dividenda Sicliima sigiiificaluiii est,
latein, cl cogcns manifeslari vcrilatem, convicla op-
pnsl Domini cxallalioncm pnrdicliini futurum, et il-
piiabil os suum.
lani l.olilimn .nj banc cxallalinnem perlincre; ut ideo
13. [vers. 45.] < Quis sapiens? ci custodiel haic, el
laiotur, quia cxaltatnr. Dmle alibi dicil, < Conceiii-
imelliget miserationes Domini. » Videtcquo fineclau-
sti liicliim incum in gatiduiiu niihi; conscidisti sac-
Sil : < Quis sapiens? el custndiel h;cc. > Et quid cu-
ciun luetiin, et acciuxisti me krlitia i (Psal. xxtx, 12).
stodiiurtis est sapiens ? ld csl, si pauper sii, custndit
si nnn sil dives, id cst, non sil sit; ei bu-, nnn sil inlla- • sl« \;ss. jnxta i.xx. At Fdd., E.vsullttbo.
 ,
,

8. AUGUSI INI KPISCOPI ,;.yi

1451

liem iM, < Rl Rphrtnm (brlltudo cnpltls mci i » W« lur a>l Ecclesiam , cujua illo ngnnscllnr lu Ogura g
-

autvm, < Et Kpbrann Busceplin capiiia nfci. » Susci- bUbbu portionain, proptcr priniuiuiii quein in discipu-
picudo 1'nini fii furiituilo, iJ esl, susi ipioiulo foi- lis liilniit; licuu esl , libi dubo clatet rcQiti cwlorttm
toa r.nit, IructiOcuu iu nnbta : interpretaiur unini (ilailh. svi, 19), et si qua hujiuumdi : ita Judaa pcr
Epliraiiu FrucliBcailo. Susceptio auiem ad utrumquu sonam quodniumodo suslinet inimicorum Cluisii Ju-

reTcrri potesl, Bive cuin suBciplmua Christum, si\e dawrum, qui el iimc oderant Christnni, cl uuuc p.r

CUIII i|>so ihis suscipit, qui ust caput EticleBue. Et sucrcssioncin pcrsovcratilo gcnera ipsius iiupiuinti*

quod ilii aii, Tribulanttt tu»; bic. aulem, inimfcoj oderunt. Do quibus homiiiibus et «lc quo populo pos-
uuiiros : utique iidem ipsi suui. snni iion iiiconvenientcr intclli^t , non snltiin ca qu.e
2. Admouemur Bune isin psalmn, eos liinlos qui nperlius de ipsis in bnc psabno lcgimua, verum ctiam
lanquam de bisioria positi guul, rcclissimc Dcri ut illa ipi.t: proprie tlc ipso juda dicuniur cxpressius

Beeundum prophetiaui intelligamus, secundum qund siculi cst quod connncmoravi , Finut dies ejiu puuci ,

videmus psalmos esse couscriptos. Quid eniin lam ct episcopnlum ejns nccipint ulter. (>tif>il apparebit, a<l-

diversnm secnndum hisloriain, qnani iil quotl cst in juvanle Domino , cum ad eus vcrsus irgcUudi ordinc
litulu quinquagcsimi sexti, i ln Quem, neeorrumpas; venerimns.
ipsi David, in tituli iuscriptionem, cum fugeret a fa- 2. |ii'ij. 2.| lueipitergo iia Psalmus : Deittlandcm
eie Suiil iu speluucam : > el in lilulo quinquagcsimi meum ue tticuciii ;
quia os peccalorit et os dolosi supti

noni, « ln Dnem, bta.' qui immulabunlur, in tituli in- iue aperium cst. lindc npparet rl falsam cssc vitupe-
Bcriplionem, ipsiDavid, indoclrinam, cum succcndit rntioncm quam 'iou lacet pcccntor el dolosns , et vo-

Hesopotamiam, Syriam, el Syriam Sobal,el convcriit ram essc laudcm quain non lacei Dcus. Dens cnini
Joali, et pcrcussit in valle salinarum duodeciiu mil« verai, omnis nulcm liomo incudax (floiu. ui, 4) , quia
lia?» Nam prxtcr id quod posilum est, « In lituli non cst honto verax, nisi iu quo loquitur Deus. Lnm
inscriplionem, i et, « ipsi David, » ci, « in linem; » auiem maxima cst iinigenili Fdii Dci, qna ' Imc ipsnm
extera ita diversa sunt, ot ille habcai liumililaiein quod est unigenilus Dci Filius pnedicalur. Iloc ati-
,

Davitl, isiri rortiludinem ; illc fugam, istc viciorias. Et icin non apparebal, sed apparente inOriuitatc ejus la-

lamen cx islorum duorum posierioribus partibus, lcbai, cum os pcccni.ui is el os dolosi siqwr eiiiu apcr-

quorum lam diversi tituli suui, psalmus isic compo- lum cst ; ct iilco illud apcrlum est, quia npcrta virtus
niiur. libi significalur ad unum aliquid concurrere liujus fuit. Itloo autem tlicit , Apeitum est os dolosi

mrumque, non snperficie liisiori.r, scd aliiludine quia odium quod dolu legebatur, cni|>it in voeem. iloc

propheiia», copulatis utrinsque Qnibus in lioc uuo, ciiam in couscquciitibus versibus (ilniius tlicitur.

cnjiis cst titulus, Cantiam psulnii. ipsi Duvid ; ncutro 5. [vert. 3. ] Locnti sttnt advertmn me Hngua dulosu :

illi titulo similis, prxter quod liic ctiam posiium est, luuc utique quando cum lauquain magislrum bonuni
ipsi David. Quoniam mnltlspartibns et muliis modis, captiosa adulalionc landabaul. Uotle alibi dicilur : Et
sicut ad Hebrseos Epistola loquitur, olim Deus locu- aui ttittdabant me, ttdveisns me jnrubonl (Psal. Cl , 9 ).

tus ost Palrilius pcr Proplictas (Hebr.x, I); enm* Dciude quia cmpcruut clamantes , Crucifige, cnuifigt

lamcn locutus est quem misit posiea, Nlcompleruntur (Joan. ix, G) ; sccutus .adjtmxil. Et scrinoiiibus odii

eloquia Prophelarum : Quotquoi enim pronnssiones ciicumdcderuitt n:c. lili qui lingua dolusa, quasi non
Dei, in illo etiam (II Cor. 1, 20). ntlii, sed dilectionis vcrbn loculi suni ; ideo adversus
me, tpiia liOC iusidiaud > facicliaul ; pnsiea scrnionibus,
nuii et dolns-e dileclinuis sed apcrti odli dr-
1N PSALMDM CVIII f.ilstc ,

cumdederunl me, e: expugnavitrunl menratis. Sicnt au-

l.NAKUATIO.
iciu ;iii gratis am.ini Cbrislum , sic impii graiis odo-
\. Psalmum isimn de Christn liabcrc prophetiam,
runt; quia sicut vcritas nullo cxtra eam propoBito
quisquis Actus Apostnlorum Qdeliler legil, agnoscil; commodo propicr seipsam expetitur ab optimis, iia

ubi tle Christi traditore Juda proplictaiuui essa quod iniquitas a |iessiniis. Uude et apud auetnres sicula-
liic soriplum esl, Fianl dies ejus panci, tt cpiscoontttm
lioui lilteraruin dictiim cst de quodaiu pessimo :

ejus uccipidt alter, quando M.uiliias in locuin Judai Gralultn poliut malus alque ciulclis erat (Satlust.. nfe

ordinalus , numero Apnstoloram duodecimus atljnu-

lletlo Catit.).
ctus cst (Act. i, 15-2(>) , evidenier npparol. Sed si de 4. hers. i ] Pro l'o, iuqiiit, ut iiHgtnnl w«, sktnuW-
ill<> uno homino omnia qux liic in mala dicta sunt bant milii. Scx sunt in isto gcnere ilillircoli.c, «|u.e

inlelligere conemur.exposiliouisratio non omuimod», commcmoratx animadverli (acillirac possunl : rc.l-

bui mx valebit occurrera ; si autem de tali genero ho- dore bona pro malis, iioji reddere mala pramalis;
luiniim maloniiii id C8I iiiimiciuum Cbrisli ingralO-
,
nililiic buna pro bonis, reddere mala pro malis,
rumque Judajoruin, ouuiia mihi videnlur pqBse da- pro bonis, raddera maia pro
iioii reddere bona
rnis aporiri. aicul cnim quxdam dicuutur qus ul
bnnis. Iloriim ilno prmn, I.. noitni" saul , cl eorum
Bposlolum Polrum prnprie periinere videautur, uoc duurura prius melius; posirema duo malurum, M
lamen habcnlilluslroni iuicllcclum, nisi cum raferun- ,onmi poslurius delcrius;duo modia qiMHbmmodu
1
kllqnol llsa., pro '-iv : el pautj post, vewpiihmMin mcdioruin, scd eurum priua propinquum bunis, pi-.it,-

tpia:
» mi- inoUortM Ms:i. Ahi vere, i» wm tM., in tio.
1
I f VeU.| '!' :i'i lt>v., fttt, M.
 ;
;

1433 ENARRAHO IN P3ALMUM CVHI. 14 34

rius pmpinqmim malis. Il.re mi Scripluris saneiis camcm, mox prxserlim rcsiirrccturain, ssviendu pcr
oporiel ailcndere. Reildit bona pro malisipsc Domi- ennTiiiil.

nus, qui juslificat impiuin ( Rom. iv , 3 ), cl pendcns 5. Scil (ii :i dixNset, Prr co ut diligcrcnt inr, rfe-

)n crtice dixil : Pflter, ignosce illis, qnii nesciunt qnitl Iralicbttnt milii ; quid ail ? Li/o iiuiem orttbam. Non
faciunl (
Luc. xxin, 54). Cujns vcstigia sccutiis san- quidcm divil quid orab.it ; sed quid uielius imellig-
cius Slcphanus, fixo gemi oravit pro lapidaniihus, iiiiis, qnain pro cis i|isis? Crucilixo eiiim maximc dc •

diccns : Dominr, nc sialuas iltishoc delictum [Act. VII, irahebanl, quandu velul homiui, quein quasi viccrant,

59). Ail quain rcin praicrpinni perlincl, DiligUe ini- illuilebaiit; dc qua crncc ille dixil , Pater , ignosce
lllicos vestros , benefacile liis qui odcrunt vos, el ocale iltis. qnia uesciunl quid [uciunt : ulquoniani in pro-
pro cis qui vos persequuniur (ttaltli, v, 44 ). Xlali pro fundo malignitatis rcddcliaiil ipsi mala pro houis, dlc
malis iion csse rcddcnda Pnulns aposiolus «licit, Nulli iii suinmo benignitaiis rcddercl bnna prn malis.
tiiulum pro malo reddenia [Rom, xn, 17 ) ; cl apnsto- Quanquam bcne inlelligalur eliam pro di«cipulis suis
lus Pelrus, Non reddente* mahtm p>o mulo , vel mulc- orasse, quod cliam anie pa?sioncm suam dixii, nc de-
dictum promaledicto (I Pctr. ni, 9) : unde cl in P.^al- flcerel fldcs eorum [Luc. x\n, 52) quandn ipsc pcn-
,

inis legilur, Si reddidi relribucnlibns milti mala ( Psal. dcns in ligno , iit coniincndarel paiicntiam, noii

vii, 5). Diioruin posiremorum illnd mitiusad novem oslendcbai poleutiam inicr verba dctrabcniiiim, qmi-
lcprosos piriinct, qui ciim mundali csicni a Doroino, posset divina pniestale delerc. Sed nobis nliliuser?!
gralias non egerunl ( Litc. xvu, 12, 18 ) : illnd vero quod palicmiic prxhcbat excniplutu quain si suns ,

ullimuin qno nihil csi pcjus, ad lms pcrtinel, de qui- inimicos sinc dilalione perdendo, ad lioc nos xdili-
lins in isio psalmo lcgilur. Pro eo ut diligcrent me, caret, ut impatienler fcsiinaremus dc his qnos malos
deiruiiebant mihi. Dileclhnem quippe debebant laiuis palimur vindicari •
cum scriptmn sit : ttelior est pa-
Doinini beneflciis ; quain nou solum minirae redde- liens quamtir fortis (Prov. xvi, 32). Doccut igiiur
bant, vcruni etiam pro illo bono irrogabaiit inalum. nos divina eloquia domiuico excinplo, cum audinms,
Dun veromedia quai diviinii» bominuin quodam modo Pro eo n/ diligereut me, delraliebanl milti ; ego tnttcni

esse medioruin, ila se habent, nl coriun prius , quod orabam; ut quando aliquos scnliimis ingraios, non
est reddere bona pro bonis, habeanl ei boni , ct ine- solum non reildcntcs liona, sed insUper reddemcs
diocritcr lioni, vcl medincriler mali. Meo Dominus mala pro bonis, nos oremus : ct ipse quidem prn
hoc non reprehciidil , scd non vult in co sulo disci- aliis vcl satvicutibus, vol dolenlibus , ct in fide peri-

pnlns snos pcrniaiiere, qims vult ad majora pro- clitanlibus; nos vero eiiani pro uobis priniilus, ut
vcbcrc, (jiiilms dicii : Si dilexeritis cos qui vos diti- animuin nostrnm Dco misernnie alque opilulanlc vin-
gunt, id esi, si reddidcrilis bona pro bonis ; ij»mii carous, quo ferimur in ulcisccudi cnpidiiatem, cuni

nurcedem habebilh, id est, qnid nu.guum facietis? detrahiiur sive prxscniibus sive absenlibns nohis.
tionne et publicani hoc faciunl (Mttltlt. v, 40)? Vult Deinde, cum Chrisli palicntiam recnrdamur, lanquam
aiitcni illos ct hocfaccre, ci longe amplius ; id csi, i|iso excitalo, sicul faotoin esl, cum dormirct in navi

iit iimi s ilnin amicos, vcriim etiam inimicos diliganl. (Muiili. viu, 24,23), qui perlurbationem cordis

Posierius auiem ,
quod csi reddcre inala pro malis, nostii lempcsialeinqne Iran piillat, aniron sedaloai-

liabcani et mali, el mediocrilcr mali, vcl mediocriter qne p' -i ato orcmus cliaro pi o ipsis deiracloribns im-

lioni ; usque ailro nt l.ex cis dederit iilciscendi mo- slris, iit securi dicamus : Dimitte nobis , licul c' nos
duni, Dcitlnm pro ocnto, denlcmpro dcnlc (Deut. xix ,
dimiltimus (Id. vi, 12). Scd ille dimillcbal, qui pccca-

21) : quai, si dici potesl, injustorum justitia esl. Non tuin quod ci diniiiierclur utiqiic non bdbebat.
quia iiiii|iiuin cst ut recipiat unusquisque quod fcccrii C. [ycrs. S. ] Seqniiur aulcni : F.i pasucrunt udver-
alioqui Lcx ncquaquaiu id consliiuerel : sed quia ul- sum mc mala pro bonis. Et quasi qirrrcremus, (\u.\:

cisccndi libido vitiosa est, magisque ad judicem per- mala? pro quilius bonis? Et odium, inquit, pro dilc-

tiuet intiT alios hoc deccrnere, quam bonum homi- ctior.e mca. Ilic est onmis ct magmis rcaius illorum.

ncm sibi expelere. Quapropier impii ex illa benigni- Nam quid nocerc poliicrunt persequcnies, voluiitatc,
latis summitaic delapsi, nhi rcdditntur bona pro ma- nnn nccessilate moricnlcm ? Scd ipsum odiiim cst
lis, ad quanlam maiigjiiiatis profundilatem venerunt, crimcn maximum perscqnentis, quamvis sit «oluntaria
rctribuciido mala pro bonis ! qnanto pr.icipitio lot pocna patieiiiis. Satis aiilcin cxposuil qucmadmodum
gra.lus interposilos Iransiernnt '. Nec parvum aliquid snpra dixerit, Pivi co ttl mc diligerettl, quia dilcclio-
pulari debct, quia non aii, Pro eo ut diligcrent me, ncin non utcuinque, scd dileeiioni cjus dcbcbanl;
hileiTiciebanl me ; sed, delrahebanl milii : idco quippc euni liic addidil, pro dilectionc mra. Hanc dilectioneiii

inierfecenmi, quia delraxeruiit, neganles Dci Filium, in Evangelio commemorat , ubi dicit : Jcrusalcm,
etdicenies qnod in principe daimoniorum ejicit dtxmo- Jerttsalem, </uoiies voini colligcrc ftlios luos, tanqnwn
nia ( Luc. XI, 13) ; ct, Deemonium Itabet , ct insanit gtillina pullcs suos sub alas suiis ct noluisii ( ilattlt.

quid eum aitdiiis ( Jotm. x, 20 ) ? ct CXlera lalia. Qtif xxm. 27 ).

detractinnc ab illo avertebant cos quorum conversio- 7 Deinde qu;c pro ipsa impielatc recipiant, incipit

ncni ille quxrebal : cl ideo polius hoe dixil, ut osten- prophclarc ; et eo modo illa dicit, lanquaui ulcisccndi
derct mngis eosnocere qui Christo deirahunt, ct pcr (iipidiiate oplct ul fiaiu ; cnni dicanllir fulura cerlis-
lioc aniinas interflciuul, quam i|iii ejus niortalem siina vcritate, cl pcr Dci jusliliam supcr t;dcs di;;iie
 :, ,,

1431 S. AUGUSTINI KPISCOPI 1436

vcniura. Qi.em mntlum fuliira prx-dicendi ,

vcltil lllo possidcrctur. cujus opera ipse Chrislus lOlvll , a

spocio mnle nplnndi, quidam non luielligeniet, putmt quo uoluit possideri.

odniin odlo, et mnlo inimo maram inhmim reddi 9. [ncrs. 7.] Cum judicalur, exeat condemnatus.
quomodo Noluii eniin lalis essc cui diecrclur, Intra in gaudium
qnnniam revera paucorum esi dignosccre,
placeal poena Iniqnnrum aecusaiori inimicitias exsa-
domini lui ; sed lalis de q|IO dioilur, Projicite ittum in

modn plnceai ju- tenebrat extcriores (Mallh. xxv, 21, 30). Et oratio ejus
lurnre cupientl , et quoin longc alio

vnliiniale pecoala punicnii. 111« qnippe fiut in peccntum. Quoniam nnii est justa oralio, uisi
dioi rooia
reiltlil iiialnin pro tnalo ; islc aulein eliain oiim vimli- per Christum quem ,
veudidit immanitaie peccati :

cai, non reddil malum pro malo, quoniam jiislum oralio autem qux non tit per Christum , non sohim
quod auiem jusium esi, iitique bnnum non potesl delere pcccalum, scd etiam ipsa fit in pec-
reddil injuslo :

non delectalione alicnx mlseria), calum. Quaudo autcm Judas ita orare polucrit , ut
egt. Punlt ergo
l
oratio ejus fierct in peccalum, qu*ri potesl. Credo,
qnnd cst malum pro malo; sed dilcctionc jusliii.-c,

quod est hoiuim pro malo. Ilaque nee lumini Scriptu- antequain Dominum traderet, et de ilio Iradendo jam
rarura caliimnientur caeci , npinantes quod Deus pec- cogitarel : non enim jam poteral orare pcr Christum.

cala non puniat ; noc quasi malum pro malo reddal ,

Nam posteaqtiam illum tradidit, eunique pocnituit, si

sihi blandianlur injusti. Amliamus ergo deindequid pcr Chrislum oraret, indulgentiam rogarct ; si indul-

ilivinus sornio coniexat; el in verbis quasi mala gentiam rogaret , spem haberet ; si spcm bahcrel,
Dcum inisericordiain sperarct; si misericordiam sperarct
npianlis, inlellignmus prxdicla prophetantis ; et

justa retrihnontem , sublevala in ojus xtemam lcgeni

iiiiu sibi desperationc collum ligaret. Proinde com
niente cernamus. dixisset, Cum judicatur, exeat condemnatus; ne ab

super eum peccalorem, iiuniinente condemnatione putaretur se potuisse ora-

S.- [ tws. G. ] Constilite el

dinbolns sict a de.rtris cjus. Cnm superius queroia de lione lihcrare, quam didicerat cum condiscipulis suis,
nbi dicilur, Dimiite nobis debita noslra , sicut el not
pluribus fuorii, iiunc de unn loquilur Psalraus. Stipe-
rius aulem dixerat : Loculi sitnl adrcrsum me tingua diniitiimus debiloribus noslris : Et oratio ejus, inquit,

riolosa, ct serinonibus odii circumilederunl me et expu- fiat in peccatum ; quia non Gt per Chrislum ,
quein
,

gnaverunl me grutis : pro eo ut ditigerent me , detruhe- noluit sequi , sed perscqui.

posuerunt adversum 10. [vers. 8.] Fiant dics ejus pauci. Dies ejut dixil,
bnnl milii; ego autem orabam : el

me miilu pro bonis, et odium pro ditectione mea. Omnia dics apostolatus ejus; qui pauci fuerunt , quoniam
anie passionem Domini scelere ipsius et morte con-
de pluribus. Nunc vero quid digni ossent pro his ini-

suis et quid eis divino judicio fulurum sumpti sunt. Kt tanquam dicerelur, Quid ergn fiet de
quitalibus ,

eum peccn- sacratissimo ninuero duodenario, in qtio non frustra

esset pr.rnuntians, Constitue, inqnit, super
ivrem : lanquam inlendens in eum qui se tradidit in«
Domintis duodecim habere primos Apostolos voluit?

lihus, dc qnalihus suis inimiris loqcebalur superius. conlinuo subjecit , Et episcopalum cjus accipiat aller.

Cuni igiinr liic Jmlam tradilorem secundum scripto- Tanquam dicens, Kt ipse pro suo merito punialur, el

ram Aotuum Aposlolorum supplicio dehilo pnenuiilict illenumerus, suppleatur. Quod si quis quemadmodum
factum sii, scirc desiderat, Actus Apostolorum legat.
punienduin (Art. i , 20) ;
quid est, Constitue super eum
11. [vers. 9] Fiant filii ejus orphani , et uxor ejut
peceniorem , nisi cnin qnem sequenti versu indicat
vidua. Utique mortuo ipso et filii ejus orpliani, et
cum dicit, Et diabolns stct a dexlris ejus ? Iloc ilaqiic ,

diabolum, diaholo uxnr ejus viduata est.

niernit, ut snper se babeat id est,

noluit. Siet 12. [vers. 10.] Nutnnles Iransferanlur filii ejus , ct

siihdiius sit, qui Christo subdiius esse
tlktiim est quia opera diaholi mendicent. Kulanlet dictum est , inccrli quo eant
aiilcm a dexiris ejtts , ,

omni priesidio ilestituti. Ejiciantur de habitationibus

prxposuit opcribus Doi. Hoc enim cuiipie nnn immo-
smistrx tuis. Kxposnit quod supra dixerat, transferantur. lloc
rito dexirum dioitur, quod prxponit; sicut

dextra prxponilur. Ideo et de illis qui socculi hujiis atitcm loiimi quomodo uxori rjus liliisque contigcrit,
scqiientcs indicant versus
gauilia prxponenles Deo , bealum dixeruot populum
Dcxicra eorum 13. [rcis. II, 12.] Scruletur fenerator omnem sub-
cui lixc sunt, rectissimo. diclum est ,

hoalum pn- stantiam cjus , et diripiant alieni tabores ejus, Non sit
dextera ininuilatis. Undc, quotl ilixerunt
illi adjutor : ad tiiondaui ejus posleritalem dicil ; idoo
piilmn oui h.oc suut, os curtim locuium cst vanitalem ;

sequilur, Nec sit qui miserettlur pupillis ejus.

quod de illis supra dictum csi. Cujus aulcm os loi|uj-
14. [rcrs. 13.] Sod quia pnssent etiam ptipilli siuc
lnr vcril.itcin, coutra illiul qund dixorunt isli bcaluni
djutore c( sine tutore in ;eruninis el egcstato i.iiuon
popiilum eui Ii.tc suni , debel oiiam ipsc dicere quod
Hentus popntus Do- crescere, et gonus propigltione servare; seqnitnr,
in codeni psalmo sequiltir , citjus

tnintts Detis ipsorttm (1'sal. cxi.ui , 1 1, 16) i Imic eniin ol dkil, Eiunt nali ejnsin inlerilum, in generalione MM
deteatur twmen ejus : id est quod de lllo generaium
non diabolui o«l a doxiris, sod Dominus: sicul el
,

CSl, jam noii generol, el cilo transoat.

Providebum Dominmu in ctmepeelu mtotem-
aiibitlicrt,
8ed qutd ost quod dobule sohjuo-
per, quoiiuitn u dextrit ttl mihi , M rommoruii- ( Psttl. 15. [Mra. 14 1

m con-
xv, 8). Diabolus ergo Blolll a dextrii ejus quando gii? In mwitnrtmn reieeti iuiquitus fttnm ejus
,

praqiosuit avarill mpionllie, et pecuninm lalull

speelti Domini , et pecealttm matris .^'uj MM detealur.

a ijno ilcbuil possidcri ne ib 1

i« II l.ov., non ficiet. Abcsl, non, ab Aiu. et a Uv».
IUX, ni ouiii.ti.nleict , ,
 : ,,
:

1437 ENARRATIO 1N PSALMUM CVIII. H.r.8

An hitelligendum cst , ut rcddanlur ci poccata etiam si niilla illis essct cura de nobis, non diccrct Domi-
parculnm suoriim? Ei quippc non rcdduntiir, qni iius dixissc illum diviicm qui lormeiila apml inferos
(iierit mutalus in Christo et caeperit csse non ntius p:ilieb:ilur Hubeo qu>nque fratrcs, ne
,
: ibi e.t ipti ve-

iniquorum , non imiiaius mores eorum : qnia ci illud uiant in locnm liunc tormentorum, Sotl quimiodolibet
voi issitne scriptum est , lieddam peceata patrum in
iulelligant qui Imc alitor intclligere conantiir, ct
fitios; ei illud quod per prophetam dicitur, Et anima quia f.ilciuluin est noa csse conscquens ut si scitmt
patris mea est, ct anima fiiii mea cst ; animu qum peera- mortui suos vivere, quia ncc iu loois poeiiariini oos
Virit, ipsa morietur. Iloe quippe diclum esl de liis qui vident, ubi dives ille eral , nec in requie bealorum
r.onvcriiiniiir ad Dcum, el non imitanlur mala pareu- ubi Lazarum ct Abraham quamvis longe agnosccbat
tiim siinruin; q»od ipsc prnphela cvidenler ostendit ( Lnc. xvi, 28 , 25 ), iilco oos cliain qiia: circa eoriim
dieil cnini |iaicniiim iniqnitales eis non obesse , qui chiros aguntur vel Ixta vcl trisiia sciro nccesse sil

jiislili:uii l:.ciendo dissimiles fucrint (Ezech. xvm, i, hoe dico , paucos cssc ejus animi homines ,
qui post
20). Illud aulein quod diclum cst Reddam peceata , iiiortein su-.iiu (juid suis boni inalive coiiling:il , sal-
patntm Hl filios, me (Exod.
additum est, qui oderunl tem dum vivunt , negligant , atque omuiuo contem-
xx, 5), hoc cst, sicut ine oderant parenles eurum : nanl; mulios aulem, qund indicat eliam tanla cura
ul qucmadmodum bonorum imitalio facit ut eiiam coinmcudandx ultimae voluutatis et qiialiumcumque
propria peccata deleantur sic malorum imitatio f:>- , lestameniornm , saiis agcre nt cum dcfuncli fuerint
cial ut non solum sua sod otiain eorum qnos imilati
, suis bene sit. Pcrmansionem voro posleritalis siku
suiil, inerila sortianltir. Si crgo Jndas lencret illud per succcssioncs generationum soli laudabiliter spor-
ad quod vocatus est, nullo modo ad eum vcl sua pra:- nunt, qui scipsos abscidunt prnpter rcgnum cceloruin,
lcrita , vel parentum iuiquitas pertinerel : quia ergo ct filios suos hoc faccre cupiunt, exopiantve mariyrio
non lenuit adoptionera in familia Dci, sed iniquilaiem eoronari , ita ut nullus eorum iu terra remaneal :

vetusli generis potiuselcgil; rediii iniquitas patrum cxleri anlem omnes, aul pene omncs, fclices volunt
ejus in conspectn Domini , ut in eo eiiam ipsa pnni- suos esse iu hac vita post mortem suam, et suum
retur; ct pcccalnra mairis ejus non cst in co delelum. genus inierire nolunt. Quapropler quod Juda lam in-
1G. r»er». 15.] Fianl contra Dominum semper : id feliciicr morluo, ita uxor vidua cl filii cjus orphani
est, patrcs ejus el nialcr cjus fiant contrn Dominum renianseruiit , ut feneratoro scrutanle omncm sub-
temper, non ut Domino adversentur, scd ui meriia slanliam ejus , el diripientibus alicnis labores ejus,
cnrmn pcssima non obliviscalur in isio Dominus, de suis babitaiionibus ejicerenlur, necaliquem pupilli
ciun illi et ipsa rclribiiet. Contra Dominum cnim dixil, ejus iniserantem invenircnt , et in una gcneralione
In conspectu Domiui : nam ct alii inlerpretes sic sinepostcrisiiiterirent;si lucc sciiliunl morlui, cuniu-
Irtlnslulenmt , Fiant in conspectu Domini semper ; alii lus malorum est ; si liaec non sentiunl, formido vivo-
vero, Fianl eoram Domino seuiper : sicut alibi diclum ruin. Si autem movct quomodo potucril haborc sub-
esi, Posuisti iniquitalcs nostras in conspectu tuo (Psal. slanliam quani fencrator scriilarelur , alicuique diri-
lxxxix, 8). Sempcr aulem dicit, ui sine remissione pereni, quando jam cum aliis umleo.im Dominuiu
sit tantum illud scclus , ct hic, et in ftiturn sa^culo. sequebatur; credat euni oinnia qua: habcbat ita di-
Dispereal de lcna memoriu eorum : patrum scilicet el iuisisse liliis ei uxori, ut non inde sinceriter vel per-
niatris ojns. Memoriam dicit coruin, qu:c in propagine scveranter vinculum cupiditalis abrupcrit : qui etiamsi
gcnerationis cu^toditur : hanc prophelavit de tcrra ea velul vendere videretur disliibuenda pauperibus,
perituram , qnia el ipse .ludas , et lilii ejus qui erant profeclo faceret quod Ananias pnst Domini asconsio-
tanqiiain memoria patruiii et inairis ejus, sine succcs- nein (Act. v, 1 el 2). Neque enim metuerel nc hoc Do-
sione piolis , sictit superius dictumcsl, in brevitatc niinus divinilate cognoscoret ,
qucm falli putabal,
«iiiiis generationis exstincii suut. quando ea qux mitlebaniur, de loculis aufercbat
17. Dicit aliquis : Etiainne hoc ad pocnam Jud.-e (Joan. xii, 6).
perlincrc credendiim esl ,
qnod post cjus inortem ad 18. [vers. 6-15.] Sed jam videamus, si possumus,
niendicitatcm u\nr ejns ct filii pervenerunl, et Irans- quantum Dominus adjuvat, quomodo isia convenire
l.ni sntit, ejecli de habitalionibus suis , scruiantc fe- ptissint eliam in populum Judxoruin, cujus inimici-
ueratnre omnein subsiantiam ejus, e; diripicnlibus lixconira dominuin pertinaci odio permanscrunt: cu-
«lienis oiiines labnres ejns , ncmine adjuvaute nec juspopuli dixiinus Judam in figura gessisse personam,
iiiisci:in'e pupillos ejus , et quod cito sunt sine po- siout Ecclcsi;e gessitapostolus Pelrus. Gmstilue super
stciis morlui? Niuiii|iiid ctiam de his qu;e in suis eum pcccatorem, et diubolus stcl u dextris ejus. CMiemad-
post morlem ciijusi|ue contingunt, ullus morluos niodum in Juda, sic in isto pnpulo in|elligendiim csi;
langit dolnr? aut Ii.tc sallem scire putandi snnt, qtio- qui repulso a se Chrislo ftiotus est siibditus diabolo,
rum scnstis alibi est pro mcritis , seu bene, seu oiijtts pcrsuasiones in omiiilms pravis et tcrrcnis cu-
niaie?Cui rcspondeo magnam quidcin e>sc qu;v- pidilalibtis pncposuit :olerii.e saluii. Cwii judicatur,
siionem, nec in pra-scntia dissercndam, quod sit exeat condcmiialus quia in ncqiiilia el
: in iulidelilale
nperis prolixioris, ulrum , vcl quatenus, vel quo- persislens thezaurizat sibi iram in dio ii;e tt rovela-
inndn ca quocirca nos aguntur, noverint spiritus linnis jusli judicii Dei qui
, rcddcl uniciiique seoun-
morltioruin. Yerumlamen , quod breriter dki notcst, dnin opera ejns (liom. n , 5, 6). Ei •.rulio cjus pat ir.
 ,, ,:;

«;:.3 S. Al'GU3TINI RPISCOPl tj.io

pcccalum; qnia non fil pcr mediatorem Dei e< hnnii- i|ns inlquiialom. S'c cnim eis dicit , « Teslimnnfuin
ininura , liomincni Jcsum Cbrlstum (I Tim- n 5), ct ,
esiis volii.uu-iipsis
,
qula 9IH eslls cnrum qui Pru-
saccrdntem in stcruum sccundum ordincm Helchisc- phcias ncciderunl : . et panl.i posl aii, < Ut reninl
dec (l'sat. ci\, 4). Fitmt dicscjits )itutci. Secuinluiuie- Biipcr vo» oinnis sauguis justus quicfiususesisupur

(
;iiiun atcipicndum esi, quia non diu poslen uowevo- leiiani, a snnguine Abol jusli usqno ad sunguinem
ravii regiiuui Ju<l:i'urnm. Et tpiuopalum tjus uceipint Zaehari r. Kt pcCCUlum inaliis ijus non ilclealor . »

ulttT. I|isiun Douilnaui Chribtum iiuu iucoiigruculcr Peccniuin Jerusatoin , quae servit cum flliissuis, quas

inlelligi exislimo episcopaium popwli Jiidicorum, quia inlcrficil Prnplictas, el lapidat niisxns nd se(l</. xxui,

de inliii Juda faetus esi sccuiidiuu carnciu : ei Apn- 51, 55, 57 ). 1'ittnt conlra Damtnum semper, iuiquilas
slolus ait, Dico cnimCltristitm minislrum fttisse circnm- ct peccatum comm; id esi , ut a conspcclu Domini
tisionis propter vcritutein Dei, ad confnmandtts promit- iion aboleautur, Dco in mlernuin vindicaule. /'.'/
ditpei -

sinnes palrum (Hom. vv, 8). I'l ipse ail : Non tvm eai de lena mtmoria earttm. Kria Dei, ager Hei BSl ;

inissus , niti ad oivs qua; perierunl domut Itrael agcr Dei , Ecclesia Dei esl : do qna icira peiill mc-
(Miilth. \v , 21) ;
quia iliis exllibllil in rarnc pncsro- m.ina eorunt, qui ' eum esseni raini naiurales, pro-
liatn. Et M.igi qui ab oricute vcnerunt, lioc dixerutit: ptcr iiifidelilalem fracii simt (Rom. si, 20. 21)
l'bi ett <i"i utitus esl rcx Judivoruin (/<(. n , 1,2). Ll 19. [vert, 10, t7. ] Pro eo quoil non esl ricordalus ,

hoo iu liiulo scriplum erat su;er crucifixuin : uudo vel ille Judas, vel ipsc populus, facert mitericordimn.
illnd nmi.ire voleiiltbus nun fru-tra respnndit Pilalus, Sed nieiius dc pnpulo accipitur qund ait, nonesire-
Quod seripsi, scripsi (Joan. xix, 19-22). Ilunc en;o cordalttt : nam si Cbristnm occidit , sallem recorda-
episcopatuin |»';>uli Judxoruin, id csi Doiiiinuin Cliri- reiur poenitcndo , ct faccret nii<ericordiam suj:er

stum accepil alier, id e-t populus Gentium. Fiani filii menibra ejns ,
qtiae perseverauiissime persecuius csi.

ejus orphani : de quibus ilicilnr, Fitii autem rcgni Ideo dicit qilia persecutns est liotninem iuopem el vun-
ibunt in tenebras exltriores (Hlutlli. Vlll, 12). Facli sunl dictim. Polesl quidem aeeipi de Juda; quia uon csl
auiem orphaui aniisso ipso regno, quasi patre pcr- dedignatus Dominus panper fieri, cum dives esset, ut
diio; qiianquam et Deum patrem bene inlclliguiH illius pauperiatc nos diiaremur ( 1/ Cor. viu, 9 ). Hen-
lnr amisisse : Qui cntm Fitium non liabei, ait Veritas, dicum antem qnomodo inlelligam , nisi for »
1
quia
vec Pulrem Imbel ( I Joan. n, 21). El nxor ejus vidua. dixil mulieri Samarilanse, Da mihi btbtrc (Joan. iv, 7),

Uxor regni picbs iutclligi potest , cui reges subdiUe et in cruce aii , Siiio ( ld. xix, 28) '? Sed quod sequi-
dominantur : vklua veru facta esl amisso ipso regnn. lur quomodo accipialur in ipso capite noiiro, iJ esl

Kutaniet transferaniur [ilii ejus, etmendicent. Nutave- sui corporis Salvatore ,

quem Judas pcrsectilus est

iiint periculis , urgenlibus hostibus translali sunt ,

non invenio. Cum eniin dixisset, El persecutus <si

debcllaii liliiregni Jud.inrum. Quid est auteni men- Itontinein inopem el mentlicum , adjecit alipie ail , Et
dicare, r»isi ad hominuin uiiscricordiam vivere , sicui coinpunclum corde mortificare ; id est, ut uiortificaret

vivunl siih enrum genlium regibus, in quas translati nani quidani eliam sic sunt interprelati. Compunctus
Btnil? F.jiciuutttr de Itabilationibut suis. Ita facliim est. autem corde non solet dici , nisi stimulis pcccatomm
Scrutetur fenerator omnem substantiam ejut : id est in dolure pccnilendi ; sicut de illis dictum esi, qui cum
populi ejus. L'bi iiihil meliu» intelligilur, quam debita aiidissent Aposlolos posl Domiui asceusionem , com-
corum iniii dimjttantur, quia in solo Christo dimit- puncti sunt corde , qui occideranl Dominnm. Quos
tiiniiir, quem respucrunl; qui etiam dicere docuit allncutus est beaiissimus Peirus dicens inier cxtera :

Dimitle nobis debila noslra , sicul el nos dimittimus .l<yiiV panilOlfMm, < / baptiielur unusquisque veslrum in

dcbiloribus noslris ( Malth. «, 12 ). Omnem auiem nomine Domini Jesu Utrisli , el diminenlur vubis pec-

substauiiam ejus dictum est , cuiueii) vitam ejus ;

cata vcstra (
Acl. II, 57, 58 ). Scd quoniam iidcm ip>i

ut ei nulla debiia , idest, uulla petcala doncntur. niembra ejus facii sunt , cujus iu ligno membra Iim-
El diiipitiul atiaii tubores ejus : diaholus ct tngcli runi , populua Jwhcorura non csi recordaius Rtcere
ejus ; quia non tbesanrizaut in ccelo qui non babent misericordiam ;
p<'rsecuius est bominera inopeni el

Christum. Non sit illi adjuior. Quis adjutor esl ci cui luendicum, sed in membris suis : dc quibus dicturas
Chrislus non est? Nec sit qui miscreutur pupitlisejus. cst, quod aiiinei ad ipsa npera miscricordia, « Quaudn
Qui pain; perdito, id esl regno, sic reinanseruut , aut uui ex miiiiiuis iucis nou fecistis, mihi non fecistis >

amisso Deo, cujus Filium perseculi suut ci odernni (Mattli xxv, <15 ). t Et compuneium curdu mortili

iion cst qui oorum misereatur, non ad lemporalem care : » planei compuiiciuiii curdo, » scd In morabris

vitam siiuicndani vel susleniandara, scd adveram vi- suis. De his autem qui pcrsecuii Sttllt, ut coinpun-
lam, id csi strrnam. Fiant vaiicjus in inieriium : uti- Ctum corde moriilicarent, etai ct Saiilus eOBSenlkNUi

qiie in inlcrilum seuipiterniuii. In ijeuerulione unu in necera Siephani compuucli eorde ( Att, \ u , 69 >

delcutur nonun cjtts. Quia gcnerati sunt, non ngcne- quia et ipsc Stepbanus do illis <. -at qul compuucU
raii, ideo in una generaiione di lenlur : nam in allera, suni corde. Sed Saulus reeordatus usl lueere misen-
id cst in regeneraiinne, si cam cognoscereiil el tene- curdiam ; el qui mane rapii bal . a i vesperun divisit

rrnl , non dclereiilur. In memuriam rcdeal iniquilQ» esc.is | Gtn. miv . 27 ) : ct ipse compunotui cor<le ,

pairum ejus in contpectu Dvmini : lll roddai eideni ui iii.ini in illo ipsi pcrseqiicrenlur biopoai, roleatM

finpiilu Dominiu pcrseveranli in inaliUa oiiani patruiu 1

I iK!.. qui.l. M Mss ,<VI(i.
li.ii ENAIUUTIO IN PSALMUM CVIIF. ,;;2

innniGcire cnmpunctum cordc. FIoc qnippe odcrant Ihr opus eurum qui dctralntnl milii apitd Dominum.
in Paulo uposlolo, ijuia compunclus cordc prxdicabat Quanqiiam ei pluralis nnmcrus poni pottiil pro innnc-
qucm fiiera» ante persccutus. Inopcm quippe ei ro singulari; sicut, Hnrodc morlno, dicluin csi al»

mendicum et cnmpuncium corde in membris suis angclo : Morlui sunt qni quarebant animam puerilMallh.

et ipse ui mortificaret ,
persequcns, audivil dc c<elo ,
ii,20>. Scdqui magis apud Doini-
dciraliiini Chrisln

Saule, Saule, quid me penequeritl ct fsclus compiui- iiiiiii, nisi illi verhb Domini detraliunl, di-
qui ipsis

clus cordc, coepit lalia |mii, qtialia raciebal compun- ccnles iioii essc ipsum qucin Lex Domiui ct Proplieix

ctiscorde (Act. ix, 1-24 pra-iimitiaruiu? Et qui tuquimiiir, iii(|iiit, mnla advcr-
|.

20. [iv;rs. 18.] Deinde sequitur 1'salmus : Et dite- tus unimam meam : negando ciuii , ciim voluissel,
ris malcdiciionem, et vsuiet ei. Quanqiiam ct Judas potuissc resurgcre ; ciiiii dicat, Potestaiem habeo po-
nialcdiciionciu diluxerit, et fiiramln de loculis , ei nendi animam mcum, et polestnlem hubeo iterum su-

Domiuum vcndendo alquc Iradeudo ; lainrn aperlius nicnili eimt (Joun. x, 18).

populus ille dilexit malcdiclionem, quaudo divit : 23. [vcrs. 21] El lu, Domine, Doimiie, fnc mecum.
Stuujiiis ejus super nus cl super [Uios nostros ( Mutlh. Quidain subaudieiidam putaverunl mitericordium, qut-

xxvii, 23). fci noluit benedielionem, el elongnbilur ab dam vero et addidcrunt;sed cmendatiores Cudicea
eo. El Judas quidcin, quia Christum noluil, in quo sie babeiit : El tu, Domine, Domine, fuc mecum, prc-

est xterna bcnediclio; scd apcrlius noluit bcnedi- pler i.omcn luum. Unde sensus altior non est prxlcr-
ctioncm popnlus Judxorum, cui dixil illc illuniiiiaiiis iniueiidus, ita dizissc Filium Palri, Eac mccum, quia
a Domino : Nnmqnid et vns vuttit ditcijmli ejut fieri? eadein sunt opeia Patris et Filii. Ubi clianisi iniseri-

Et noluii beiicdictionem, el pro m&ledicto liabuit; et cordiam inielligamus (sequilur cnim, Quia tttatis est

resjiondit, Tu sis discipulus ejut (Juau. ix, 27«! 28) :

miscricordia luu), ct ipsaui quia non dixit, Fac iu

ct longe facta cst ab eo heiiediciin, quia iraiisiiuin mc; vcl Fac supcr me; vel aliquid hujnsmndi; scd
fecitad Gciitcs. Et indnit maledictionem ticut vesii- ail, Eac meciim; bcne iuielligimus el Patremcl Fdium
mentum : sive JudaS, sive illo nopulus. El intravil simul facere miscricordiain in vasa miscricordias

ticnl aijim in intcrinra ejns. Ergo ct foris cl intus; (liom. ix, 23). Poiesi boc ctiain sic inlelligi : Fuu
Imis sicut veslimenlum, iutus siciil aqua : quoniam tiiecnm, id est, adjuva mc. Quod in quolidiaiia lt>-

in ejus incidit judicium, qui potcsl ct corpus et ani- qucndi consiietudine babemus, cuin de aliqua re quc
maui occidere in gchenna (Multh. x, 28); corpus partibus nostrisesl, dicimus : Nohiscum facil. Pater
foris,animam intus. Ei sicut olcum in otsibut ejut.
1 quippo adjuval Filium, inquanlum Dcus hominem,

Oslendit cum cum dcleciationc nialefaccre, et com- pinpier formam servi cui bomiui Dcus, ct cui :

parare sibi malcdictioiicm, lnc est, po?nam xter- formx servi eliam Dominus esl Pater. Nam in forina
neui; qui.i bunedictio vila xlcrna cst. Modu quippe Dci, Filius adjulorio non indiget; a-qualitcr enim
malefaria deleclant, sicut aqua in interiora, et sicut ciiui Palrc nmnipotcns est, ex quo cl ipsc adjulor

oleuni in ossibus; sed ideo inalcdictio vocatur, quia cst lioiiiiiiis. Sicut enim Paler sutcitat mortuos ci vi-

lalibus Deus tormenta prxdixil. Tanquam iu ossibus vijieat, sic et Fitius quos vuh vivificul (Joan. v, 21) :

aiilcm oleum est maiedictin, ctun bomines inde se nec alios P.iter, alios Filius, aut alilcr Paier, aliter

fortcs putant, quia liccl cis maia lanquam impuuc Filius; quia el eadcm facil, ct siniilitcr. Uudc iu
eninmitlere. qiiaiitum lioino esl Filius Dci, Dcus suscitavii illuin

21. [vers. 1!) ] Fial et sirnl vestimenlitm qno operi- a moriuis, lioc e>l Paicr, cui dicil in Psalmis, S/ts-
lur. C.tim supcrius jam dixerit do vcstimcnto, quid citt: me, ct reddnm illis (Psat. xt. II) : in quanlum
isl quod repotii' An quia dixeral, lnduit maledictio- auleiu Deus cst, ciiam ipse se suscitaxil; proplcr
nem skut vestimentum, differl ab co vetlimentum quo quoil dicit, Soltiie templum hoc, et Iriduo suscitabo
non induilur, scd operitur? Imluilur enim quisquc iltud (Jonn. II, 19). Quod Cliam hic signifitavit, si

lunica, operilur pallio. Et quid est lioc, nisi cliam in quis diligenter intendat : scrutari eniir. jnssit Scri-

eonspcctu liominum de iniquitate gloriari ? Et sicut ptiiras, qux lesiimoniiim pcrliihent tle illo (ld. v, 39),
lonn, inquil, qua temper preecingitur. Maximc liomi- Non enim lantummodo
noii in superiicic pcrtransiri.

nos ideo prxcinguniur, ttt ad opcrandum sint aptiores, ait, Tu, Domine, Domine, fac mecum ; sed ait, El tn.

iie vcslis sinibus prxpedianliir. Ergo malcdictione Quid esl, Etlu, nisi quia etego? Quod autcin non
sc prxcingit, qui maliim non rcpentintiin, sed dispo- scmel Dominc, setl repelens ait, Domine, Domine ;

siiiim aggrcditur, et ita discit nialefaccrc, ut semper habet in lioc orantis aflcciiim : siculi esl, Deus, Deus
paralus sil : uiidc el liic ait, E( ticul zonn qua semper metts (Psal. xxi, 2). Quod vero, cnm dixisset, Fac
prwcingilur. mccum, adtlidit, propler nomen tuum ; gratiani conv-
22. [vers. 20.] IIoc opus eormn qui delrnhunl mihi mentiavit. Nullis euim operum meritis prxccden-
upud Dominum. Non dixit, merces corum , sed, opus liljus in lantum celsitudincm snbvccta est liuma-
eomm . manifustum esl etiim quod indtimcnto, ct na nalura, ut loium siniul Vcrbum et caro, boc est
opertorio, et aqua, el oleo, et zona, ipsa opcra ue- Deus ct homo, unigenitus Filius Dei dicereltir. Hoc
scribebat quibus xterna malediciio comparatur. Non autcm factum csi, ut ab illo qui crcavcrat, per id

ergo est unus Jndas, scd ratdli, dc quibus dicilur, quod non pericrat, id quod peiicrat quxrerelur :

4 Duo melioris aotx Siss., mima. uude et bic sequitur, Quia sitavis est mitericordia tua.
 , ;

1U3 S. AUGUSTINI EPISCOPI IU4

34 [itn. 22.] Libera me, gu/a fgeiiut ei pauper coo runi pepcndissu, non vidcruul rcsurrexissc; viderunt

«ii m. hjgetus ei |iauporUs, inOruiiliis oM, ex quacru- quamlo gonua ejus sunt iiiflrmala , non viduiunt
tilixus rsi. F.l cor nieum coutuiltalv.n'. esi inlro nie. quando esi earo immutabi.
Iloc :ul illuJ reforlur, quod ail propiuquaiilo passiono, 28. [mi*«. 26.] Adjttra me , Uomiiie D.its tuctis , sat-

TrUlit f»i m.iiiKi iiim iisi/mc' ad montiH (Jfall/i. xxvi, vum mc fnc tecundum nnttricordiam luam. Iloc ad tu>
tuin referri poiest , id cst ci ad capm ei ad corpus
58). , :

23. [iurs.23 ]6'iVii( mnfcia fiii» dcclmut, ablnlut stiin. ail rapul , proptcr formam servi ; adcorpus, propier
significsvit. Sicul etiiin ex nmbra ipsos servi.s. 1'uinii eiiim et in cis diccre Deo,
Ilne ipsmu murtera t Ail-

declinnuie lii nox, sicex mortalicarnefil niorg, rJjcus-

juva nie, » 61, i salvuin me fac; » in qiiibus 6nuln
nu sum neul locusfo. lloc |am in menibris ejus, Ikio
di.xit, « Quid me persequeris » (Act. ix , 4)? Qu«,a
cjus, convenieulius iuiclligi exislimo. auiein adilidit < seeuiiiliim niisericordiam luain
esi Rdelibus , ; •

Quod ui aliquanlo aperlius ponerct, maluit diccre, grniuiia graiia comnicmoraiur , non ex operum de-
•iciu locinuv. quam sicut locusta : quamvis ei numcro biio.

singulari posseut accipi eiiam mulue, sicut illud est, 29. [vert. 27.] El tciant quoniam manut lua liwc , et

Ui.at, et vcnit locusta (Psnl. civ, 31); scd esscl oli- tv, Uomine , fe.tisli ettm. De bis dixit , tciant ,
pro
hcurius. Excussi suni ergo, iil esl, fugali ;i persccuio- quibus s;evieuiihus et oravit ; qui.i in eis quibus fa-
ribus fideles cjus, quorum vel multiiudiucm signifl- cius est opprobrium moventibus iuejiisillusioncm ca-

cari voluii iioniiiic locuslaruin, vcl quod transUieruiit |iiia sua , eranl eti.iin hi qui in euni postea crcdide-

de loco iu Iuciiiii. runt. Discaul anlem qui Rirmani buinaui corporis

2G. [vcrt. '24 ] Geima mea iuprmata tunt u jejunio. lieo tribuunl, quomodo habeat Deus niaiium. Si enim

Legimus Domiiiuiu Clirisliitn qundnginta dieruin quod facit, manu facit, numquid et ipsam maniim
iKilniissc jejuniuin (Mauh. iv, 2) sed lantumne va- :
Buara niann facit? Quomodu ergo hic dietum est, Ei

genua ejus iiifirmarenlurT tciant quoniam manut lua Iwc, et lu, Domine. feeisti
luitin eo illa incdia, ul

Au ei lioc iu meinbris ejus, Imc esi sanctis ejiis, eam? inielligamus ilai|ue iiiaiium Dei e-se Cblistum :

Et caro mea iuwrutnta ett propter unde alibi dicitur, Et brachium Domini cui revelatum
npiius inlclligilur?
Umle elChrislus est (Isai. liii, l)t llajC inanus el eial, et fecile.im;
olenm : propier graliain spirilualcm.
auiem unctio esi. qui.i, 7 >i principio erat Verbum, el Ycrbuin caro (acluvi
Rppcllalnr a chrisniaie : chrisina

Cnro auicm prupler olcuin non in deteiius, sed iu esi (Joan. i, I, H) : ct cial siue leiiipore seciiudiun

divinitatem, et faclns est ci cx semiiie Oavid secun-

melius immnlnta esi, hocest, a moriis eonltimelia in
iJum cariicm (lioni. i, 3).
gloriara immorlalilalis exsurgens. Cum ilaque diiis-
50. [»ers. 28.] Matcdicenl illi,et lu bcnedicet. Yana
Mt, (.'«iiiiii ntea infirmala siml ajejuitio, ubi signili-
esl ergo et falsa liialediclio liliorum homimim, ilili-
raiuni esse arliiiror eos qui in meiubris ejus lories
gentium vanitatem, et quxreniium raendacJmn (Psal.
videhaniur, lauquain prxsemia pauis quo suslenla-
iv, 3) ; Deus aulein cum hencdicil, (acil quoil dicil.
li:inlur alislinln, in cjnsp:iSsione defecisse usque
Qui insiirgunt iu me, coiifuiidanlur*. Ut enini iiisur-
;id iiegalionem, qn;u apparuii in Pclro; lauquam »d
gant aliquid se adversus me proliicre arbitraniur
eos confirinaudos, ne succiimbendo penitus cadcrcni,
sed cuni ex.illalus fuero stipcr ccelos, el esse ceeperit
El curo mea. inquil., iiiimttlata est proplcr oleuni, ut
inea icsurreclione linna-
super omncm terram gloria mca, confunilenlui'. S#r-
eos me.a moilc deficieiites,
vus aulem luut lojtttbilur : sivc in de.xlcra Patris, sivc
roin, et misso Spiriiu saucln ungerem, qui non ad
ego abiissem. Iloc eniiu dixcr.it, in membris suis la;ianiibus, ct inier ieuiatioi.es iu
ens venissut, nisi
spe, ei post tenialioucs in jtcriiuin.
Non potest itlc vciinc, uisi ego ubicro (Joau. xvi, 7) :

31. [ivis. 29.] Induantur qui delraliunt ntihi pudorem :

el Evailgclisla dixil , Noiidum erat Spitilut dutns,

quiti Jetut iioiidum fiieiul gloii/ictitus (Id. VII, 30).

i.i cst, pude.it cos delraxisse milii. Sed Imc pntesl d
in liuno aecipi, dniil coriigunlur. Et operiunlur sicul
Nundmn erii iminulala cato ejus. Si\e auleni pcr
iliploidcm confiitionem suam. Diplois dnplcx pallnuii
:i.|inm propler ablulioncm vel irrigalionem, sive
esl. Naui quidam etiam sic iulerpretati sunl i»iiuii
per oIciiiii propicr exsiiliationeni ei inilammatinncni
versum : Et operiantur sicut pultium duples confusio-
eli.iritatis , signilicetur Spiriius sanclus; non ideo
nem sunin. InlelligitUT atileni, coiifundanlur et inlus
<sl a seipso divursus, quia signa diversa suni. Mul-
cl li.iis, id esl elcoiaui Deo el conm liomiiiilius.
luin ei iui divcrsa sunl ciiam lco cl agnus, ei lanieii
32. [fiTs. 30.] Conlilebor Domino nitiiis iu orc meo.
iiiroqne significalus cst Cliristus. I.co propter alind
yimis ilii i s alel in COnsuotudbie senuonis l.ilini, qwid
agnus prnplor ;iliml; nun lamen alius : ipiia ucc for-
plus ostquam dehei : cui eouirariuni e>i |iarum, quutl
lis esl agnns, ncc iiiuocens leo ; Chrislus aulem cl
minus esi ipi.iunlcliel. Sed niiiiis, gi.eiea.ay dniiui ;

lnnocciis est ut ttguus, «t foriis ui len. Iiicit niiicui

Iste aulem versusnon hahel 4y», sed babH .

opml l-uiani ipse Josus Chrislus : Spirilui Doininiju-

Quoil quidam lioslri sie Interpretatl sunt, ut pro eo
per in», propter umit m« (hai. lxi, 1.)
irnoti
pOIIOrUnl .iliqilainlo iiimis, ilupiaiuli" t.i.'.(.'. Sed sj
'»7. [ktI. 1')} Ki ega fuctiit sum flppiofcuimi Hlii :

iiiniis proooquodesl tttJek Intelligaiur, pulral M lu

per iiniiiem crueis, Ciriiiui enim uus redetuil il* uw-
laude pom n.im el Isla COIlfeSSio laiidein signilii.i!.
;
lcidclo Leqis ,
faclus ),rti noiil iuulcduli.m ((.'n/nl. III ,

<
un. it. et lurei u*s- at tov., rau/WarfMlm*,
131. l'W«ruiil nu , c; morerum eapiln tua. Qnia vide- g|c i
 4445 ENARRATIO IN PSALMCM CIX. uiS
Iia enim seqtiltnr : Et in medio muliorum laudubn promisit solvere incipcrct, in seriptnra proinissoruni
eum. Dicit eliam in alio psalino, In medio Ecclcsix consideraremus oidiuem solveiidorum. Teniptis ila-
cantabolc {l'sul. xxi, 23). Scil ctim ipsa canlat lcde- que proplieti;e, prx>diclio crat, ut sa^pc jain tlixiuiiis,
sia, qujc corpus esl Clirisli, quoinoilo in mudio Ecc'o- promiasiooum. Promisit salutcm xlernam, ei beatain
bIx cantat Ecclesia? Ita c. Iiic mulii cum sint mcmbra vitam cum Angelis sine fiue, el lueredilatom immar-
Chrisli, si cum ipsi laudant ', ille laudal, quia nicm- cescibilem, gloriam scmpiternani, dulccdineni vullus
lira stint cjus ;
qiinuioilo in mcdio inullorutn laudat, sui, domuni sanciificationis sux in ccelis, cx resur-
quando ipsis multia laudantibus dicitur ipselaudare? reclione a mortuis nulliim deinceps moriendi nieinm.

An ideo laudal in medio nnilloriiin, quia cum Ecclo- ll<ic est promissum ejus lanquam (inale, quo decurrii
sia sua est hic usquc in consummaiionem sacnli nosira oninis intenlio, quo cum vcncriinus, niliil am-
IMuttli. xxviii, 20); utquodail, inmedio multornm, plius requirainus, niliil amplius exigamus. Sed ail

lioc acciniamus quod ab eisdom nuiltis lionoralur? In illnd quod cril in fine quo ordine venialur, ncqiio
medio quippe esse dicitur, cui lionor praecif*uns cilii- lioc lacuil pioiiiiitrniln ct pr.cnunliando. Promisil
betur. Si autem cor cst tanqiiam hnminis mcdiuni; cnim boininibiis diviniiatein , mortalibus immorlali-
niliil niclius iiitclligitur dicium, qiiam in cordibus latem , pcccaloribus justilicaiionem , abjectis glorili-
niiilioruui '.ttidabo euiii. Ilabitat cniin Cluistus pcr catioiiem. Quidquid promisil , indignis promisil , ut
lidcm in cordibus nostris (Eplies. m, 17) : ct idco ail, non quasi operibus merces proiniucretur, scd graiia
in ore meo, id est in ore corporis niri, quod est Ecclc- a nominesuo gratis daretur. Quia et hoc ipsum quml
sia. Corde enim crcdiiur ad jusiiiiam ; orc atilein jusle vivit, in quaiiliim liiuiio potest juslc vivcre, noit

eonfessio lit ad saluicm (Jiom. x, 10). merili bumani, sed bencficii est divini '. Nemoenim
juste vivil, nisi justificatus, id cst. jusltis cffeeius
55. [vrs. 31.] Quia astitit a dextris pnuperis. Dc :

Juda dicium eiat, El diabvlus slel a dexlris ejus qtii

ab illo autem lit boino justus.qiii nunquain polcsl
;
essc injuslus. Sicut enini lucerna non a seipsa accen-
suas divilias augere voluit Cln isto vendito : hic an-
lcm Dominus a dextris paupcris
dimr, ita nec auima buinaiia silii praisiat lucem
astiiit , ul divitiie ;
Sed clamatad Deuni, Tu iUuminabu tusemam meant,
paupcris sinl ipse Doniiiius. Astitit quippe a dextris
pauperis, non ul annos
Domine (Psal. xvu, 29).
ei ntul tipiicarct vila: quando-
2. Cuni ergo peccatoribus prouiissum sit regmim
quc rinicndic , neque ut ejus augeret pecuniam , aut
ccclorum noti iu peccato permanentibus, sed a pec-
euin faccrel corporis viribus forlem , vel ad lcntpus ,

cato libcralis et justitia; servientibus quod ipsum

iiicoliimcm ; sed ul salvam fuceret, inqiiil, a persequen- ,
;

ut possint gralia ul diximus adjuvantur el ab eo

libus auimnm mcam. Salva lil aulein a pei'Set|Ueillibus , , , ,

non uon
qui sempcr est justus justificantur incredibile
anhna , si eis conseniiaiur ad maliini ; cis ' , :

vidcbaiur lantam Deum curam gerere pro liomiilibus,

aulem cousentitur, cmn assistii Dominns a dexiris
bodieque qui de gratia divina despcrant, atquc a pes-
panpeiis, ne ipsa paupcrlaic, id csi infirmilaic, snc-
siniis moribus nolunt se converterc ad Dcum, ut ab
1'innliat. lliir adjutnriuni pnrsiitutn est corpori Cbri-
illo juslificenlur, ct pcr ejtts indulgeniiam dclclis
sii in sanctis maiiyiiluis oiniiibus.
omnibus peccatis suis incipiant in illo vivere juste,
qtti nunquam vixit injuste, banc liabent perniciein
1N PSALMDM CIX cogilaliouis suac in seipsus, ut dicanl Deuni res Itu-
manas non cuiaic nec inde posse cogitare mundi
ENARIUTIO. ,

liujus ariiliccm attpie reclorem, qucniadiiiodiim quis-

SF.RMO AD PLEBEH.
quc mortalis in lerra vivat. Ita ncc compulari se
1. Qiianium DoniintlS don.1t, qui nos niinislros Itomo puiat a Dco , qui factus csl a Dco. Talcm bo-
constituit verbi ct sacramenti sui servire vobis.iu minem si alloqui possimus
admiual nos prius ad ; si

adipc misericordix suac, suscepimus psalmum isium, aures suas, dcinde ad cor suum si non repellat resi- ;

quem modo canlavimus brcvem numero verbornm, , slendo qux-rentein se, ei patiatur peiditus inveniri
magnum pomiere senteniiarum adjuvame illo qui , se ; possiimus ei dicere bomo , quomodo te Deus :

vos fccit inlenios, nt ct nos f.iciat idoneos, sicul pos- faclum non tonipuiabil, qui ut lieres antc curavit?
Eiimus, considerare atquc Iractarc. Vivat anima ve- Cur tc in ordine rcrum conditarum numerari non
stra , ct vigilcl in Deiim. Tcmpits cnim cmistitiiit putas ? Noli credere 3
sedtictori : capilli tui numerati
Dctis proniissis suis, ct lempus cis qunc promisil im- sunl conditori (Matth. x, 50). Hoc denique el Domi-
plendis. Promissionum lcmpus erat leinpore Proplic- nus in Evangelio discipulis ait, ne morlem tinierent,
laruin nsque ad Joannem Ba|itisiam : ab i!lo auiem nc alii|iiid suum in morte perilurum putarent. Illi iu
et deinceps usqtic ad finem, tcmpus e-t implondi qua; morte de anima sua perliiucsccbant, ille ipsis securi-
promissa siint. Fidelis Dens qui se nostruin deliilo- tatem etiam de copillis dabat. liane vcro anima perit,
rem fccit ; non aliquid a nobis arcipicndo, sed lanta cujus capillus non perit ? Vcrumianien, fratres, quia
nobis prouiillcndo. P.irutn erat promtssio, cliam scri- incredibilc vidcbatur boniinibus quod promiitcbal
nto se leneri voluit, vclttti (acicns nobjscum cliiro-

graphtim proinissonini suorum ; til cuin ca quaj 1

>:ss. lerique, non mcriti, scd bcncficii esl.
|;

1
vox,justus, alicst a |.lcris;|uo Mss.
1
Sic Y&s. At EJd., sicul ipsi l.nidmtl. s sic >.m cl rr. At Mss., .\o/i ccdere. Lov., Kulli credt.
 :

1U7 s \H',| TI.M EPISCOPI 1118

wiruwior.o.abjeclionc, lain a Domiiin, in Ipso Ingressii Psnlmi pcrtractiiro

Doiis. e*. hne mnrialilnio ,

luKrmltate, pnlvere ei clncro iniuro'. homlnea a-qnn- dohcmtu. si eniiii .pi.i.l rcspondcruiil Jud.i i cxigalm
iis Aogelii Dci ; non tulum Scriplurara emn liomiui- .i nobis, iiirtim conliteamur et nos, aunogcmus; absii

Ims fevlt , ul credcronl ; »ed oliam flilel iiisb potuit ittnoge s. si dieatur nobii, Cbristiu liliiiscst U.t

nieilintnrciii, non qucmlibel principem , nul qticm- vitl, aiutiiii eil? si tlixerimuBiion, cnntradicimus Evnn-

hlioi nn-.liim vol areltangeluui , aed uuicmu Filiuni : gtdio ; namquo Mailluco icribciile, lic incipii Evnngc.
iit i|im via nos perducltirui enei nil illnni Itnem litun : Liber generaliomiJetu Clnisli flii David (Muiilt.

qiiem nrnmisil per eum ipuiin Pilimn iiium cl i, 1). Evangcliila dicil lihrtitn sc icribera geiicrationis
,

••tleudcrol ct praberal. Paruui «nini cralDcosi Fi- Jcsu Chrisii, lilii David. Rccle ergnjudaii intcrrogaii

lium iiiiiiii lacercl donionstralorcm vke ; eum ipsum B Christo, cujus cssc lilium crcdoroiil Christuiu, re-

viani Feclt, ni per ilium iies regeniam ic, ambnlan- sponderunt, David. Respousioni eoruin cougruit Evan-

loin pcr sc. gulium. Qabei hoc nonsolumsuspicioJudmtirura, scd

3. Promisil crgo quia venturl essemus ad ciim, id ct fldes ('.lirisiinnoriim. Aillutc nlin f.niiaiiicnl;i eon-
eum An-
esi nd illain inetTahilciii iinmorialitalem, ct spioio. Dicit Aposloltis, Qui fuclus est ei ex lemiiie Du-

polis ejus aiquaiilalem. Ojuam Inngo eramas? qnnm vid tecundum earuem (llom. i, 3) : dicit eliaui ad Ti-
lo sursinii, qnam nosdoorsnm? quainillcin summo,
itnillictini, Memor eslo Chrislum Jcsnm rcsttrrcxisse u
i iiam iius in iiin» dcsporaii jacebamus? Sinccxspe- muriuis ex scmiue Duvitt, tecundum evongelinm mcuin.

rlaliono salutis n-grotnbamus ; missus csl medieus, El de ipso evangelin quid dicii? ln quo lubmo utqne

quein non rognovii n>groius. Si enim copnovisseni, ntl vinculn, tanqnam malefacieni; seil sirmo Dci non

uunquain Dominnm gloriicrrnciflxisseni (I Cor. u, S). ist ailiijalus (II Tim. II, 8, 9). L.ilorahat cryu ut|iie

Soil hoe qunqiio valuit ad a'grnii niedii nineniiim, quod ail vincula Apostuhis pro cvangclio suo. i.l ost |irt>'

iuoiliciim occidil .Tgrotus: venil ui visilarct, ocrisus di>pcnsaiionc cvangelion, quam populis pKcdicabal,

esl ui Banarel. Insiuuavii se riedentibus Deum el hc- quam pnpulis impcndebal : illc qui niane rapiicrat,

niinein; Deum per qnem fiicti sumiis, liomincm pcr e»cas ad vcsperiim dividcbat (Cen. xi.ix, 27). Labora-

(|ucm rccrcaii suniiis. Aliinl iu illo apparchat; aliud Iwl crgn usque ad viuculn pro evangelio. Quo evan-
laiolml; ot qood latolo.it, iiuiltociat prassianllus qnar.i gelio '
? Christum Jesum rosunc.Tisst! a moiluis, ex sc-
i.l quotl apparcbat : sed (jiiO'l ctal pra>sanlius, viileri mine Duvid. Pto hnc evangoiio Apnstolus laborabat

imn poicrai. Ciirahatur ager per id qtiod videri pole- ot tatticn de hoc Cbtisiiis inlerrogahat; et rcspoinlcn-

r.it; nt postea eapax Berel visinnis ejit«, qira laicndo tibtts Jud.ois qiiud pra'dicabal Aposlobis, relulil vo-

«lifleieliatnr, uou negando auferebalur. Unicus ilaquc coiit lanqnani coutradictimiis, et ail : Quomodo ergo

Kilius Oci vcnlurus ad hmnines, nssumplurus liomi- David in tpiriln ilicit cum Dominum? ct interposuil le-

uom, et per i.l qund Riunpsit fuiurus homo, mnritu- stimonium de lioc psalmo, Dixit Dominus Demino meo.

ru*, resurrectiirus, ascensnrus iu couluin, sessiirusad Si crgo in spiritu dkil eum Doinimtm, quomodo (Huis

ilexleram Palris, ct iinplelurus in genlibos qme pro- i«t ejus? jutl.oi sub bac inlerrogatione incucruut ; quid
misit, ct post implclioiicni promissorum suoruin in responderenl deinceps non iuvenerunl: nec cum ta-

gotiiibus eiiam hoc implelurus ut venint, ct quod nrai- tinii Dntuiitum qmesierunt, quia et ipsum esse illuui

rngnvil eviyat, iliscornat vasa ir;c a vasil niisoricnr- lilium I avid non agnoverunt. Nos aiiictn, Draires.crc-

ilix, reddat i iii i . iis quod iiiinaliis esl, juslis qnod pol- dattius, ctdicnmus : cnrdeenini creditur ad juslitiam;

licilus cst : hoc crgo loluin prophetnndum niit, pr.i- nrc amem confcssio lil ad salittcm (fiom. x, 10): crc-

iiiinliaiiilmii fuit, vonliiriim coiiimcn.landiun liiil; ul ilamtis, iiii|tinm, et dicamus cl iilium Dnvid, cl Unini-

non subilo vouicns liorrcrotur, sed crcdiltim Oispc- ii ii iti Dnvid. rs.Mi ernbescamus de lilio David, nc iralum

ot.iretur. Ex bis promissionibua cst psalraua isie, l)o- inveuinmiis Domimim Davitl.

iiiinum ot salvatorem uostnuit Josiiin Chrisliuii cerle 6. Iloc cnim nomine iiiiim reciissinie iransciiiiicin

dubilarc non po*. appcllauii-s ca't ilhimitinri iiicruormil. Trausili.it

apertcquc prophoians; ut Oiliniliu i ,

giinus Christiiiu anttontinrl psabno hoc : quandnqui- ctiim Jesus, cl illi auditn SOililil Iraii-cttulis lurho,

.I.iii cbrisiiaui iiuniis, el Evangelio jain credimus. aure jnm engiioscenlos tpiod nondiim pnlcraul ooul.s,

Nam cuiii ipsc Doiniiiiisii.islereis.ilvalnr Jcsus Chri- aoolatiiavoruiil vocc magna, ol tli.voniiit: IfJMrireiW*
slus qu.xrcret n Jiidtcis, cqjus Rlium ilicoronl esse slri, lili David. Turhx auteul illos iiicrepnhanl, ul la-

i.hrisitiin, ol respondissenl, David; ille coiilinuo re- cerenl : et illi nihilominns, lueU desidcrio, tnrbaruiN

tulit rospoudeulibiis, et nit: « Qitoinodo ergo David onntradiotionem vincentes, in clamauda persevern
in spirilii di.it eum Dominum, dicons, Uixit Domimu vorimi; iranseunieni lonuerunl; ci a langenie illumi
Doniino ntco, Sede ad dextorara meaui, douccpouain uarl menieruiit, Dicebaui enim transeimti: Mktwt*
iiiimicos mos lub pedibiu luh? Si ergo in ipiritu, • noslri, /i/i Daviil. Slolh illc, ol viol.i ah ois clatii.iio

inqtiil,<vocal oum Dunilniiin, qunmodii flliua ejui e-t i 01'iitrniliccnliuin : Quid, inqttil, vullitul facuiin toHti
( Uatih. xxii, 4-2 43)? Ah boe vcrsu pialmui ine \'.\ illi, Domine, ut VtdMIMH. Tellgll 01 apcltlil OCIlloS

incipil. oorwm ; vi.leruiit prasculem, quem sciisoraitl Irnufe.

4. [pen, Dominus Domino meo, Stdt

l.| Oiiil oiitiioin (Matiit. w,'-9 3i). Aliipii.l ergo Iransiturium

dtxlrit mth, donet potiotn iuimicos tuos scubcUum pe- 1

quo stangeUo prm/irneol.
i.l.l., ihcs .
.

dum luirum. Ilano ergn '[ua-Blioncm Judtcii proposi- Ha,

 HJ9 ENARRATIO IN PSALMt.Yl CIX. 1W0
Dominus fccil : esiautem alitid quod smt. Aliuil est.in- mnduui quo id fieiel inquisisli. Dicit cum, iitquis, Da-
qiiam.transitoriumDomini.aliudslabileDonruii.Trans- vid Dominum; quomodo (ililiscjuscsl? non ncgo, scd
ilorium Domini, Virginis parlus.Verbi incarnalio.aila- dic (juoinodo. lili crgo ex Litteiis quas lcgcbatit, el
luit cradalio, niiraculorum exhibitio, passionum per- non inlelligcbant, si in ista interrogaiionc rccolcrcnt
pessio, mors.resurreclio, ascensioin ccelum : lioe to- modiun, ntinue respondereni : Quomodo interrng.is ?

lum traiisiioriuin fuit. Non enim adb icCliristus na^ci- Ecce virno accipiel in utero, et puriel filimn, cl voca-

tur, autadliuc moritur, autadbucresurgil.autadhuc buni nomen cjus Emmanuel, quod est inlerpretatum,

ascendil iu ccelur.i. Nonne videtis ista f.icla, per tempora

Kobiscum Deus (Isui. vn, 14; IHatth. i, 23). Accipict

cucurrisse, per lempora exhibuisse viatoribus quid- virgo in ntero, virgo ex semine David pariel filium, nt

dam iransilorium, ne in via remancrent, sed ad pa- sit lilius David : eranl enini Joseph ct Maria tle doiuo
triam pervenirenl? Dcnique et illi cxci ad viain se- ct patria David (Luc. i, 27, 32; et n, 4, 5). Pcpcrit
debant, ibi Iranseuntem senserunt, el clamando tcnuc- crgo virgo illa, ut cssct filius David. Sed ille qucm
runt. In via ergo saiculi liujua hoc trausilurium sui pcperil, vocabunl nomcn ejus Emmunuel, flobiscum
Doiuinus operatus esl, el hoc iransitoriiim pertinet Dcus : ccce habes et Doniinum David.

ad lilium David. Ideo illi Domiuo lianseunli : Mise- 7. Aliquid nobis fortassis cx hac re , quomo.lo
rere noslri, fili David. Tanqiiam dicrrenl : Filium Da- Clttislus et ftlius sil David, el Dominus David, eiiam
vid in transeunie ' cognosciinus, filium David faclum psahnus isle intimabit. Audiamus ergo, et pcrtia-
in transiiu discimus. Agnoscanius ergo et nos, et fi- ctiintiscum; pulsemus pictaie, exlorqueajnus chari-
lium David coiiliieamur, ut illuminari mereamiir. tate. David crgo ipse dicit ncque ciiim Domino con- :

Sciitiiiius enim transeuntem filium David, et illumi- tr.ulicere licet : David, inquil , in spirilu dicit nt.n

namur a Domino David. Domiiium. Ipse ergo David dc Chrislo quid dicil»
6. Ecce ergo quia Magislcr noster inlcrrogavit Ju- N»ro, Ipii Duvid Psalmns : et islc cst lolus litiilns ,

dicos, et ideo non responderunt, quia discipuli csse siinplex, sine figura qmestiouis , sine ullo nodo dilli-
nolucrunt ; ecce si nos intcrrogarel, quid responde- cullatis. Quid eigo dicil Duvid ? /Juil Dominus Do-

reiniis? Defeceriuil in liac inlcrrogatione Jtidxi, pro- miuo meo , Scde a dcxlris meis, douec ponam inimicos
licianl Christiani; non perliirbentur, scd crudiantur. luos scabetlum pcduin tuorum. Quod est, tcabetlum pc-

Nou eniui Dominus intcrrogai discere volens, scd dum luorum; boc cst , sub pedibus lui.% : scabcl iuu
tanquam doctor intcrrogat. Dicercnt miseri Judaei : ciiiin pcduin sub pedibtis est. Dixit, inquit, Doniimt»
Tu, dic nobis. Malueruut inflata lacilurnilate disruui- Dumino meo. Audivit hoc David, audivit in spirilu :

pi, quam liiimili confes^ionc cdoceri. Dicat ergo no- ubi nos, qnando audivii, nou audivimus; sed loqucnli

bis Magisler noster, et videamus quid interroganti qnod audivit et scribenti credidimus. Andivit ergo
rcspondeamus : Quid vobis videlur de Chrislo ? cujuscsl prorsus , atidivit in quodam secretario veritaiis, in
fiiius 1 Respoiideainus oninino quod Jiul.ci, sed non quodaiu iiiy.steiinrtim sanciuaho : ubi Propheta i.i

rcmancanius ubi Jud;ci. Rccolanius Evangcliuni qimd Occnllo .niilierniit, quod in aperlo pr.cdicavenmt,
credimus : Liber generutionis Jesu Christi, filii David. ibi audivit David, qui cum liducia magna dicil, Dixu
Non qnia inierrogamur excidat nobis Chi isttim esse Dominus Domino meo, Scde a dexlris mcis, donce pu-
lilitmi David, qund meniorix commcndat Aposlolus; nam inimicos tuos scabclkun pcdum tuorum. Novimus
Eia, clirisliane, mcmor esto Cliristum Jesum rcsunexisse Clirisluin scdere ad dexlcram Patris post lesuncctio-
<i mortnis, cx semine Dnvid. Ergo interrogemnr et re- nein a inortuis, etincoelos asccns oneui. Faclumcst
spoiidcanms : Quid vobis videtur de Clnislo? cujus fx- jam ; ncc vidinms, sed credidimus : in Lihris legimus,
lius esl? Dicanl concordia ora christiana : David. Re- prxdicatum audivimus, Gderelinemus. 1'ndcei co ip.-o
ferat et Doctor, et revocet nobis : « Quomodo ergo qood erat filius David Clnislus, f.iclus est Dominus Da-
David in spiritu dicil eum Doininuiii? Distt Dominus vid. Illud enim qtiod natum est ex scmiuc David, ita lio-
Domino meo, Scde ad dexicram meam, donec pnnam noratum cst, ut esset et Doininiis Da\id. Ita adinira-
iiiimicos lu^is sub pcdibus luis. » Qiiomodo nos dicc- ris hoc, quasi el in re!:us bumanis ista non fiant. Si
rcmus, nisi a te diseeremus? Nunc ergo quia didici- ciiim coiitingat lilium cujusquam regem fieri pain;
iuus, dicimus : In piincipio eras Vcrbuin, et Veibuiii privalo, iioiiiic eril domiiius palris ? Admirabiliiis est
eras apud Deum, et Deus eras Verbum ; omnia pcr quod potest conlingere, ut non solnm rex facius pri-
lc facia sunl : eccc Dominus David. Scd propler iufir- vali filius, dominus sit pairis sui ; scd episcopus
niitalcm nostram, quia caro despcrata jacebamus, VYr- facius laici Dlitis, sit patcr palris sui. Eigocl co ipso
buni caro factum es, ut liabitares in nobis {Jorm. i, quotl carnem acccpil Clni>ius quod
1, , in carne mor-
3, 14): ecce filius David. Certc tu in forma Dei ciim tuus esl quod iu eadcin carne resurrexil
, , qund in
esscs, non rapinam arbitrafus es csse aequalis Deo eatlem ascendil in coeluni cl scdel ad dcxlcram
; 1'alris,
idco Dominus David sed teinctipsum exinanisli el in eadcm
for-
:
ipsa carno sic honorala, sic claiificata,
n.am servi accipiens (PMtipp. n, 7); inde filius Da- sic iu coelcsteni habiium commutaia, et lilitis est Da-
vid. Denique el in ipsa interrogatione lua diccns, vid et Dominus
, est David. Scciiiiduin hanc eniin
Qnomodo fitiusejusesl? uoil lelilium ejns ncga.ili, scd dispensaiionem iransilus '
Chrisli , ctiani illud ab

1
Sc Mss. Fdd. vero, trmveunlem cognoscimus. Aliquot SJss., tramilinun.
Patrol. XXXVII. (Quarante-six.)
 :; ;

UKI S. AIK.USTINI episcopi l'.S2

Apostnlo dieimr t Propler qitott illum exnltuvii u mor- peccalo quidem , ouiii 11011 crtditlcriint in me. Iloc esl

ti.it. <•/ ihnuttl illi iwmen ijuod cii ihjw omne nomen illud peccaluin, dc quo alibi dicil : .Si non rcnijs«iii,

ui i« iiomiiie Jnu omne ijenu flectatur , ra/es/ittm , /cr- pcccatum non Ituberent (Joan. xv , tl). Quid esl Ime,

infemorum Philipp- n 9 10 ). Denaril, Si nnn vcnissem, peccalum nou httbeienl? Ergo ad jn-
rrirriua ct ( , ,

inquil, ii Hdiiii» quod csl tupcr omne nomen : Mnisto sios vcnisii , ei cos peccalnres fe<-i-ii ? Scd exccptis
geeundum ln niinem., Clirlsla sccnndum cnrncin mor- aliis pcccatis ,
qiuu possent icmiili por lidcm , Ime
lun, rcsnrgcnil , nsccndcnli , rfoiuni/ nomen qnod cst uimiii pcccatum noininavit, quod si nnn admiiliretur,

wpei omne nomen ; ut in nowine Jesu omnc genu fle- Onillla tolaxarenlur. l>c pccculo quidem, nlt, quia non
ctutur, cnlcstiiim , terrcsliium el infcruorum. Ulii eril crediderunl in me :el aljbi, 6'i iioii vcnissem, peccittuiu

liaviil , ni nou ei sit Dominus ! In ccrlo sii in lcrra ,

non liabcrcnt. Eo eiiim ipso quo vcnil cl non crcdi-
sil, in hifcrno sit ; Dominus r-jus orlt qni csl Domi- ilciunl in ctini, incidcruiit in pcccalum : quod si non
nns coBlcslium, lcrrcsirium ci Infernorum. Gaudeal incidercnt, ninnia cajiera peccala dimiili posscut per

crgn nobiscum ct David, lilii sni nallvitalu lioiiorains, indulgentlam gratix inipetratam pcr fldcm. Ergo rf«

domiualu liberalna ; cl gaudcns dical , a gaudcniilnis peccalo ,

quia non credidcrunl in me : de juslitia ,
quia

audiaiur : Dixii Donnmtt Domino mco, Sedt a dcxtiis ad Patrcm vado , ct jnm non videbitis mc ( Id. xvi,

mcis , rfonce ponrm inimicos tuos tcitbtlliim pcditm 8-10). Ibrc est justitia, qnia ad Palrcm vadis, ct jam
luoriim. noii vidcbunl to : bacc jusiitia enim cv ftde cst. Justut

8. Sede , iion solum in alto , scil cl in occnllo : cnim ex fide vivit ; ct tiinc cx lidc vivit, si non videal
escclicns ui domincris, launs ui credaris. Quai eniin qnod crcdil. Quia crgo ad jusliliam perliuct cx lid<)

essel mcrcos fldci, nisi latcrcl quod crcdiinus 1 Mcr- vivcre, ct cx Cdc nemo vivit , nisi non vldendo quo<l
ccs aulcm Gdei cst , videre riuoil credidimus anle- crcdit ; ui ipsam jusliliam faccrct in liominibus, id

cjuam vidercmus. Sieut autcm Scriptura pcrsonai, csi, ut crederenl quod non vidercul, Dc justiiia, in-

Jnsliis ex fidc rivti (Uom. i, I"). Non ergo esscl jusii- qilil, 71111 «rf Patrem vado , et jam non vidcbitis me.
ti.i fldci , nisi csscl aliscoiidilum quod prxdicalura Il.cc, inqnit , ciit justitia vi stra, ut credatis iu ciiin

crcdcrcmos, ct ci cdcndo ad v idcndum pervnmrcmns. qiicni Don vidciis, ct lidc inimd.iii, cum in qucm cre-

Qmtm cnim nin//« multitudo dulccdinis tua: , Domine, didislis, in dic resuireclionis '
postea vidcatis.
,y<iim absronrfisli limenlibus te ! Ergo abseondisli , cl 9. Scdet ergo a dcxtris Dci Clirislus , a dcxtris
icni.insciuiit? Absil ; Pcrftcisti autem spcrantibus i» Patris Filius in occulio cst : credainus. Etcnim dnas

le (Psal. xxx. 20). Mirabilc crgo inystcrium Cliristi rcs liic dicil, quia cl dixit Dcus, Sede a dextrit meis

scdcnlis ad dcxlcrain Dei : occuliatum cst ut crcde- cl addidil, donec ponam inimicot tuos scabellum pcdum
rclur, subtractum csi ul spcrarctur. Spe enim tahi tuoium , !ioc est, sub pcdibus luis. Non vides Cbri-
*
faeti sumus. Spes auiem quoe vidclur , non esl tpet stmn scdenlem ad dexteram Palris : vel hoc potes

quod ciiiui nirffl quit, quid tperat? Apostoli verba vidcre, quomodo ponanlur inimici ej:is scabclluin

siini. Recognoscllis quidem, sad proptcr rudcs com- pcdnm cjus. Cum boc implclur in apcrio, crede illud

niendo. Quid ergo ail Aposlolus? Spe inquit, salci , cssc in occnlio. Qui inimici ponuntnr scabellum pc-
fucti smiiiis. Spes antem quaj videlur , non ctl spcs :
duni ejusr Quibus inania mcdilautibtis dicilur, Qurtrt
quod cnim videt quis, qtiid sperat ? Si aulcm quod non fremucrunl genles, et populi meditali siiul iuaiiia ? Asti-

vidcmus tperamus ,rum paiicnlia exspcctumus ( Rom. tcrunl regcs tcrra: , et principes cor.vencrunt in unuin,

vii, 24,25). Qiiia crgo qvw videtur non esl spes ; Abt- advcrtus Dominum ct adcersut Cliristum ejus; ci ibve-

tondisli dulccdincin timentibus le. Quia quod noa riinl , Disrumpamus vincula eorum et akjiciamus a ,

vidcmus , tperaums , Ct per piiticntiam exspcctamus ; nobis jiitjum iptorum : nou nobis douiinenliir 1101» ,

Pcrfrcisli spcraniibus in «r. Dcniquc , cliarissimi ,

in-
nns sibi subjugent. Q«i habitat in coclis, irridebil eot :

lente accipite quod dicluriis siun. Qtioniam justilia

iuimicus cras ; eris sub pcdibus cjns , aut adopiatus,

nastra cx lidc cst , ct lidc mundaulur corda nostia, aui vielus. Qmrre crgo qiiem locuin liabcas s>ub |>c-

ut quod credidimiis , viderc possimus nlnimque :

dilius Domini Dol lui ; nam nccesse esl nt babcas,
mundicordet quouiiim
enim posilum est ; ct , Benli ,
ant gr.iti;c, aut pajnx. Scdet ergo ad dexterani Dei,
videbunt (Matlh. v, 8) el l'idc miindans
ijui Dciihi
; .
doncc ponaiitur inimici ejus sub pcdibus cjus. llnc

xv, 9). Quia crgo lia:c csl jnsiitia pinlatim peragltur, indesinenlcr
rorda coium ( \cl. lii, hoc agilnr : ctsi

credcro quod nou vides , ct ipso mcrilO lid? i

ngitur. Frcmucrinl enim gcntcs, et DopnJj nicditaii
fldei '
,

perveniro; Dommus iu asliterint reges tcrra>. ct principcs con-

nd visioi.cm suo temporo sint inania ;

Evangclio cuin promilterel Splrilum snnetum, lioc venerinl in uunm, advcrsns Dominum ct advcrsns
dcjustitia, el nuniqukl IVcir.endo numquid nicdi-
ait : ipsc argitet mitudum de peccalo , el
Clnislum ejns : ,

dejudhio. Do quo |Cccalo? de qna juslliia? de quo taudo iiumi.i , niimquid iu uiimn advcrsus Cbrislum
conjecluras homi- ul non Implurur, Dabo t<bi
judicio? Ipsc scqiulur ei cxponil ; convenicndo, clficicnt

liiun iion admlllil : De peccalo quidcm ,

inqnil , aujfl yeiitcs lia-rcdilatein lunm, chpo-:scssn'uctn luam tcnm-

iioii rrcrfirfnii.il iu RW. Quanla afia pccrata Jud.vo- nos lcrrce? Implobiiur omniiic. , ci illis ficmcnlibuf,

El tamcn quasi liOC unum sil iia di\it De

rum! , :

in dtc rctur.e-
rlnroi [ir.ib« notx wss. 11011 hiil.cnl,

'
sic v,ss. ai r.JJ., Qm crgo httC csi justiii i (iaci » n e- CtinillS.
iW /•> '*>.
•
iil( ibrniel mss. 1 <M. vcro, nr,-
iere, cic.
 , ;:

U55 ENARRATIO IN PSALMUM CIX. UM

ei illis inania nicditaniihus, Dnbo tibi genus liwredi- 11. Cuui crg» emiccril cx Sion virg.tm virlutis

tntein luam , et posscssionem tiiain tcriitinos terice. llli cjtts, quid lici ? Et doininare in malio inimkoTtim tuc-
cnim inania mcditanlur : ul auicm implcaiur, Dabo rum. Pritts dontiiutre in mctlio iiiiinicortim tuorum
tibi gcntes Itasreditatem tuam , et possessioncm luaui inicr freinculcs gcntcs. Numquid ciiim postca rum
lerminos terra: ; non nescio quis iitaniloqiius ' , sed accepcrinl liouorcm suuin sancli, ct snam daninatio-
Dominus dixit ad me (
Pial. n , 1 - 8 ). Sic ct in lioc nem impii, in mcdio iuiinicorum suoruin domiiiabi-
psalino possuiuus diccrc : Dixit, non quicumque, non lur? Et quid lniitun si lunc doinin-ibilur , scciim iu
iiii qui fremuni el meditanlur inania ; scd Dixit Do xiernum regnamibus justis , ct xtcruis pa:nis arden-
tniitus Doiniuo meo, Sede a dcxlris nieis, doncc ponam tibus impiis ? qtiid inirum si lunc? Modo in niedio
iiiimicos luos scabellum pedum tuoruiu. Frcmanl, nic- iuimicorum luorum, nunc in islo iransilu sxculorutu,

ditenlur inania ,
persirepanl ; iiumqtiid non imple- in ista propagatione et successione morlalilalis hu-
liilur '!
Pcriit meinoriii eorum cum slrepilu. Loqililur inana: , minc duin lorreiis lcinporuin prxlci labilur,

ccrlc ci alius psalmus, scd non alius spirilus : Periit ad hnc dirccla cst virga viriulis lux ex Sion , ut do-
memoria eorum eum ttrepiltt , el Dominus in wieruum liiincris in mcdio inimicorum tu irum. Domiiiarc,
manet (Psal. ix, 7, 8). lllc crgo qui mcinoiia cormn domiuarc in nicdio Paganorimi , Jiid.roriiin , h.creli-
l>crciiiuc cuin strepilu, in jrlernum mancl, ipse dixil coriiin , faisorum frairum. Dominarc, domiuarc, lili

Domiiw meo, Sede a dexlris mcis. Scdct ciiim a dex- Pavid, DouiiucDavid, doininarc in mcdio Paganomni,
liis Palris, donec ponat oiiincs iuiuiicoj cjus scalicl- Jud.enruni, h.irelicoiinn, falsoruni fralriini. Domiiiure.
kun pcdiitn ejtis. in mcdio iiiimicorum luorum. Ilmic versum non rccle
10. \vcrs. 2.] Et qnid scquilur? Yirgam virtulis tuee intclligitnus , si non lieii jam vidcmus. Scdo crgo a
emillet Domiuus cx Sion. Apparet, fratres, oidenlis- dexlris Dei, occnltire ut crcdaris, doncc iniplcaiunr
sinie apparcl non dc itlo rcgno Clnisti Prophclatn lctnpora gcntium. Sic enim scriptmn csl : Quein oaor-
lnqui, quo rcgnal sempcr apud Palrcm , rerumDo- tcbal toctuiii recipcre , douce impleaiilur tempora geu-
miiiiim qu.r pcr illuin crcalc sunl : qiiando enini nou tium (Act. iii, 21). L't ciiim rusurgeres , niorliius cs
regnal in principio Vcrbum Dcus apud Dcum? Di- ut asccndercs , resurrcxisti ; ut sedcres ad dcxlcraui
ciiur cnim : « Rogi auiem sxculorum * invisibili Paliis, asccndisli : ergo tit ad dextcrain P.itiis sc-

incorrupiibili , soli Dco houor ei gloria , in sa:- dcres , iiioriuus cs. De inoi le eniiii rcsurrcctio, de
cula sxculoruin i (I Tim. r, 17). « Rcgi sxculnruiu rcsurrectione asccnsio , dc ascciisioue ad dcxleram
lionor ci gloria, in snecula sxculorum : > cui « rcgi sa> sessio : hoc tolum crgo cccpil a inorte. Exccllciili.i
culorum ? Invisibili, incorruplibili. > In co cnini quod clarilatis liujus, principiiuu babet huinililalis. Tciia-
ci Cliristus esi cuin Paire invisibilis et incorruptibi- quc scdcnle ad dexlerain Palris , implcnlur lcmpora
lis , quia Verbum cjus csl , cl Virtus ejus, et Sapicn- gcnlium ,
ponuulur iuimici omncs scabclluin pcdu::>
lia cjus , ct Deus apud Dcuin ,
per quent facta sunt tuoriim, ct ad boc ul pervcniatur, prius doniinaucris
omnia ; Rex cst sa?culoruin : scd lamen illud dispcn- in nicdio iniiuicoruui luoruin : ad lioc cnim virgum
satorium ct iransiioriuiii , quo nos pcr mcdictalcm tirltttistum emiitet Doininusex Sion. Llaulcill inoic-
carnis suic vocavit in a liniilalcm , rcgnuni cjus in- reris , et pcr mortcni luain dclcreiur cliirographum
cipil a Chrisriaiiis ; sed regni cjus nou crit finis. pcccaiorum (Coloss. n, li), el pradicarclur pocuilcn-
Pominlur ergo scabelliini pcilum cjus inimici cjus, lia ci remissio delictorum per onuies gcnics , inci-
sedcnlisad dexteram Pairis, ponunlur, ut dicttim csi; picntibiis ab Jcrusalem , c.i citas Judaiorum fccil.
iil agitur, id usque in fiiicin omnino pcragilur. Ncnio Aliis illtimiuandis , aliorum c.icitas uiilitavit : « C.c-
dicat non posse impleii quod caqiium esl. Quid finein ciias > cniin « cx parlc Lrael facta cst, ul pleniludo
coepti dc^pctas ? Oinnipoteiis caqtil , omnipolcns se Ccniium inlrarcl , cl sic omiiis Isracl salvus licrct >

piomi it ini| Icluriiin csse quod cospit. Lndc aulcm (liom. xi, 25). « C;ceiias cx parlc Isracl facta > occitlit
ccepii? Yirgam viriutis tute cmittct Dominus cx Siou. lc; occisus rcsurrcxisii , sangiiiiic tuo pcccala Ccn-
Quai Sion, ipsa csl Jcrusalem. Audi ipsum Doininuin :
liiim diliii.-ti, ad dexicram Pairis scdens undique p.i-

Oporltbat V.ltrisliim pali et resurgere a morluis terlio lieutcs ct ad le coufugieuics collcgisti. « Facia cst >

die. Iliiir, scdcl ad dexieram Dci Palris , rcsurgcndn cigo « ciccitas cx parlc Israel , facla cst ul plcnilud >

ulii fuit. Diindc illoscdcnlc ad devlcrain Pairis, quid Gcntiuni inlrarct, ct sic oinnis Israel salvtis fierel , >

: gilur ? ut ponanliir inimici cjns scabclluin pcdiiin cl omncs inimici tui essent ' scabelhim pcdiiin tuu-
cjus, quid ; giim? Audi illuni docculem ct exponen- riiin. Sed hoc nuuc, poslca quid?
lcm : « Et prxdicabitur in noinitie cjus prjcnitcnlia 12. [vers. 5 ] Teciim principium in dic virtutis luw.
ct remissin pcccatorum pcr omiies gcnles, incipienli- Quis isle dics csl virltitis cjus? Quando cuinillo prin-
bus ab Jertisalein > (Litc. xxiv, 4i, -17); qtiia, « Vir- cipium , vcl quod ptir.cipiuni , vcl quomodo cuin illo

gain virtntis tua: cmillcl Dotuiuiis o\ Sion. Virgaiu principium quandoquidem ci ipsc principium? Ad-
;

vinulis tn:v, > lioc csi rcgnuni polculix lux ;

quia, juvcl Doniinus , ul ncc mihi diccrc pcriiiibclur, nee
« Reges cos in virga fcrrea i (Isal. n , 9) : « rniiilct vobis audire. Viilco cnim quod jani faciiim esi , el
Domiiitis ex Sion ; > quia , < Incipienlibus a!i J. i u- vobiscum vidco oculis lidci : oculis quoquc carnis
s.ilciu. >
lugJ. v.-n. ct Iov.;
1
licstitiiiiniis, li:i, el, essent, cx F.r.

* sic Mss. At in F.iid , ino:is loaiWs csi. quornni vcrlvorum loco in n. nutatur ailmargiueui « sup- :

' liie iu Edd. additur, imnwrtr.li : nuod a Mss alicst. |.lo, Ikreltt. a ii.
 :: ;

1455 S. AUGCSTINl EPlSCOPi HSG

\ idoo quo J )am lii , rnrsnsqiic oniiis fiJoi Tobiscum buni ct in juJicioel pii ct impii. Cum eniin Domiutitj

.pero uiind fuiurura csl. Quidergo facluin csi? quid ante oculos discipulorum Buorum I, rrctur in coslum,

litl tuiurumesll Cbrittuspastusesl, morluus

([n, J somiit vox angelica intuenlibus cum : i Vlri Calilxi,

eat, rosurrexil lertia die ascendil in coeliun utno- , ,

quid siaiis intueulcs in coslum ? Isto J, sus sic reuiei,

\iimis, qnodr.igcaimo Jic , scdct aJ dcxleram Patris qiiomoJo ciini \ iJisiis cunicm in ccclum > (Acl. i, 1 1 ).

Imc jam faclnni csl , boc non vidimus, scd credinius. Sic crgo, $ic, in c.iJcin rorma : quia deimpiisdi-

Quid nunc lii r Dominalur in mcdio inimicoruin suo- cium csi , Vidcbuut in quem yvpugermt (Zaeh. xn,
niiii , cinissa virga vhnulis eju» ex Sion lit hoc, iJ ;
iO). Videbunl judicaturuni , quem irriserunl judica-

agiiur. Formam scrvi '

el praj>enlcm tunc viJcrunt lum. Ipsa ilaque fornia servi in judicio conspicua crii

>crvi, et abscnlcm uunc crediml servi. lloc eredimus el juslis ci iiijustis , ct piis el impiis , ct fiJcIibus cl

Je forma scrvi ,
quod pnssnnius eapere , diim aJbuc iufidelibus. Quidergo impli non \idebuni? Nam Je
sunmsservi. ilocesl cniniilluJ lac parvulorum, quod quibtis dicluin esl, Videbuut in quem pupugerunl Je ;

temperaTit, panem irajiciem per carnem. Nam panis ipsis lursiim dictum cst, Tollatur impius. ut uon vi-

ihc Angelorum, in priucipio crat Vcrbum : ut lamcn deat claritatem Domini (Isai. xxvi, 10). Quid cst hoc,

panem Angelorum maiiducarel bonio (Psal. lxxvii, fralres? Disceriiamus , discutiaiiujs '. Excilatur ini-

25) Gealor Angelorum faclUS cst lion o. Iia uobis

,
pius, iitaliquiJ videat; lnililur impius, ut aliquiJ imn
Verbum incarnatum factum cst rrccpiibile quod rc- : videat. Jain quid sitvisurus, osicndimus ; formaiu
eipere non valeremus , si Filius ecqualis Deo non se illamde qua dielum csi, Sic teniel. Quid crgo non est

cxinanirct Ibrmain scrvi accipiens, in siinilitudine lio- visurus ? Et ottendum meiptnm illi- Quid csi, meipsumt
niinuni facius , ct babitu iiivenius ut boiuo (Phitipp. Nnii formam servi. Quid est, meipsum ? Formam Dei,

1), G et 7). L'l crgo ulrumque caperc posscmus cuin in qna non rapinam arbitralus sum esse a-qualis Dco
qui uon posscl capi a morlalibus , mortalis factus est (
Philipp ii, Qet 7). Quid esi, < meipsum? Dileciissimi,

immorlalis; «t peracla sua morte faccrei immoriales, filii D.-i siimiis , et nnnduni apparrul quid crimus :

ci aliquid darei inspiciendum , aliquid credcndum, scimus quia cum apparnerit, similcs ei eriinus ;
quo-
aliqnid post Tidendum. Inspicicndam JcJit formani uiam videbiraus eum sicuii esi » (I Joan. ui, 2). Ihcc

scrvi pr.rscnlibus , non solum oculis videndara , seJ clarilas Dci esi ineflabilis lux, fous lucis sinecoin-

eli.iin manibus pcrlractandam. Cum cadem forma mulabilitale , vcritas sine ttefeclu, sapicniia in scipsa

ascendit in ccalum, credcre nobis jussitquod illis vi- manci.s, innuvans omnia : bxc subslanlia Pci esl.

ilcre concessit. ScJ ct nos habemus quoJ viJcanms : Iiaque lolleiur impius , ut non vidc.il buuc hoiiorem
i'.:i cnim viderunt virgam emissam ex Sion, nos viJe- Domini Denti cnim nmndicordet, quin ipsi Deum rirfe-

iuus dominari in mcdio inimicorum suorum. Hnc to- atutl (Matlk. v, 8).

inin , fratrcs , perlincl ad dispeusalionem formae ser- 13. Videtur crgo mihi , fralrcs ,
quanlum nosiras

vilis ,
quac lolcrabililcr rapitiir a scrvis , el amaiur a capacitati Dominus impcrtiri dignatur, de ipso tcm-
fuluris libcris. Yeriias enini incommulabilis quod esl pore : si lamen dicendran cst, lemporc*; qnoJam
Verbum l)ei , Deus apod Dcum , pcr quem f.icia sunt enim lempore veniuri sumus ad imn lcmpus inJe :

nmnia, in se manens innoval nmnia (Sap. vu,27). mibi videtur dielum; quod sine pra-judieio dicam, si
Ilanc ui viJcamiis , inagna ct perfecia cnrdis mundi- quis inleliigere aliquid mclius, expcditiiis, probabi-
iis ncccssaria cst, qmc lii pcriiJcm. Demonslrala enim lius possit : imlc mihi videtnr ditlum, Tecum priiui-
fonna scrvi, dilaia * cst ad demnnstrandam formain pium in ilie tirtulit tua'. Denique boc ,
quanium pulo,
Dci. Id m quippc ii. fiirma scrvi loquens scrvis aii vcrsu conscqucnic salis cxplanat. Quia enini cl bie
< Quidiligil me, mandata mea custudil : ct qni dili- dicia esl virtus ejus, qua subjecil gcnles jugo suo,
gii me , Jiligciui a Palre mco ; ci ego diligam eum, qua sirnvit populos , nonferro, sedlignn, cisi in
ci osleudam meipsum illi > [toan. xiv, 21). Videnii- carnc , ci>i in bumilitale cisi adhitc quantum servi-
,

bus se promisil demonslralurum sc. Quid vidcbanl? Iis furina palilur , capilur lamcn magiia viiius cjus

quid promillcball Videbanl formam servi promitle- ,

qni.i qiiod iiifiiniiim csl Dci , forlius csl bnminibus

bai fonnam Dei. Offtnrfim, inquit, niefptuni illi. Ipsa (I l.or. i , 23) : quia cign Jicla csl el liic viilus ejus ,

e»| clariias ad quam perducUur regnum qnoJ modo qnani cotnmendavil dicendo, Vhrgam vinutit tua; emit-

ir.msiiu sajculi bujns colligitur : dueitur enim ad ttt Domixut ex Sivn, et dominare in medio inimicorum
qnam non merebun- luoruin : quanla cnim virlns c.iiis Joiiiinans iu mcJio
niianida.m visioncm ineffabilem,
suorr.m p rslicpcnf contra eiun
i,n iinpii. OWTuin formaservi cum
bic cssei, risa iiiiiiiiciirum iiin, nibil

esi ab inipiis viderunl cam qui crediderunt,

:
viJc- valcntium, quolidie sibi dicenilum, Quundo w erialur,
runi ci qni occiderunl. Ne aliquid magnum putcs vi- <•( peiibit nomen ejus (Ps.il. XL , 6)? caiu eretCM ^lo-

foruiam illam, viderunl araicl, viJcruni Inimici; ri i fjus pcr pnpuios , ciiiii cjiis noiuini subjicianluf
licri
quhlam non vl- gcnlcS, pcccalor vije.it 01 iiasratiir dcnlilms
ct quidam vidonlcs interfeceruut ,
ciiiii ,

ergo furmam «ervi qnam snis frondni el lalveacal Patf. cxi, 10) quia erge
deiiict crcdideiuni. Ilano
:
, (

bumililaie vidcrum ct pli et linpii viJc- cst ei bax virius ejus, rolent Propheia eomm«ja«hire
bic Jam in ,

a'iicr vlrmicra ejus, ticuli csi Virtua Del et SaftMt-

U J "S' tur '" (uma ,n ^*-'"*
'

Edd-i i s •' f' ''

• sir uaa.
> onmcs ms»., rifatentHf,

Lov., diluLila. M. » tr. VeB. at u,>., tcnipus.

""'itr. i tlgd \ vii. tl
 ,
, ;

1457 ENARRATIO IN PSVLMUM cix. u-;b

tia Dei Chrlslus in luiuiuc pcrpetuo incommulabilis bonis opciibus virlutes suas ; scd ibunt a virlutibus
vcritatis ; ad qotun visionem servamur , ad quam' vi- in virtutem (Psul. lxxxiii, 8). Teeum ergi) principium r

sionemdifTeriniiir, ad quam visioncm (ide inundamur, videberis ctiin Paire , in P.itre , ui Paler tccum prin-
n qua visione tolliinr inipius, nc videat honorcm Do- ciptumin die vhtulis ttia:, illius virlulis lu;u quam im-
mini ; hoc crgo volcns ostemlcre Tecum inquit , , pius iioii videbit. Nam el hoc iiifiriuuin tmiin, f.ntius

principium in die tirlulis tucv. Quid est Tecum princi- , est hominibus : elenim in die virlulis tua: tccuin nrin-

pitim?Quodlibetpone principiuin. Si ipsumChristum; cipium.

politis diccrelur.Tu es principiutn, quam Tccumprin- 15. De qua virtule dicis , expone. Quia ct liic , ut

cipium. Respnndit enim interroganlibus Tu quis es , , diclum est , nominata est virlus cjus , ciitn cmillitur
Joan. virga virtutis ojus e< Sion, ut dominetur in mcdio
:

et ait , Piincipium ,
quia et loquor vobis ( vtil :>i-

2:"i) : cum sit principium et Paler , de quo unigeiiitus uiieortim suorum. De qua virttile Jicis ? fit splendort
Filius, in quo principio erat Verbum, qnia Yerbum sanctorum. In sptendore , inquit , tanclorum. be. ipsa

erat apuii Deum. Quid ergo si et Pater principium , ,

virlutc dicit , quando erunt in splendore sancti : non
et Filius principium.diio principia? Absil. Sicul eniin qnando adhuc terrenam carnem gestantcs et in cor-

Paier Deus et Filius Dcus, Pater auiem et Filius non purc morlali atque corruptibili gcnientcs , quod ag-
duo dii , scd umis Dcus : sic Palor principium et Fi- gravat animam , ct deprimit terrcna inhabitatio scn-
lius prineipiiim , P:itcr autem el Filiits non duo , scd sum niulta cogitantem (Sap. ix, 15); ctim ipsx- co-

uniim principium. Tccum principium. Tunc videberis giiationesinviccm non vidctitur, non hoc csi, in splcit-

quoniodo leciiin sit principiiini. Non cnim et hic non dore sanctorum, Sed quid est, In splendore tanctorum ?

tecum piincipium. Nonuc cniin lu dixisti : Ecce itis Donec veniat Dominus, et illumincl ubscor.dita tcnebra-
quisquc ad sua , et me sottnn rctinquetis sed non sum ; rum , et mamfeslabit cogitaliones cordit ; et lunc luiis

solus ,
quia Paler mecum esl [Id. xvt 32) ? Et hic er- , crit unicuique a Dco (\ Cor. iv, 5). Hoc cril In splen-
go tecumprinclpium. Dixisti enim et alibi , Paterau- dore sanctorum; quia tunc jusli fulgebunt in reguo Pa-
tcm mc manens facit opera sua (Id. xiv, 10). Tecum
in tris sui, sicut sol. Audite enim quid sit hoc, In iplen-
principium; nec unquam a te separalus est Patcr. Scd dore sanclorum. Veniet, inquit, messis, teniet finis sa-
qiiando videbiiur tecum csse principium, lunc mani- culi : mittel paterfainilias Angclos suos , ci collirjenl dt
fcstum cril onmibus similibus jam libi faclis ;
quo- regno ejus omnia scandula, cl tnitlent in caminum iijnis

niam videbunt le sicuti es (

I Joan. ui , 2 ) : etenim ardentis. Tunc jtuli fulgebunt siat! sol in regno Palris
iiic Philippus le videbat , ct P.ttrein quaerebat. Tunc sui (Matth. xiu, 89-43). lu quo regne? Vidcle si vi~

ergo vidcbitur quod nunc cieditur : lunc tecitm sioquxdam servatur de qna nobis dicluin est Ti- , ,

principium videnlibus sanctis , videnlibus justis ; cum principium. In quo rcgno' Uiiquc invila oclerna.
snblalis de mcdio impiis , ne viueant lionorcm Do- N.imi ad dcxteram posilis hoc dicturus cst : Venile ,

mini. bcnedkli Patris mei ,

percipile regnum quod vobis ;;«-
14. Modo ergo credamus . fratrcs ,
quod tunc vi- ratum eslab inilio mundi. Deindc damnalis intpii?, se-

dcamus. Nam et Philippus objurgatus cst quod qua> gregatis jusiis alquc laudatis ,
quid sequilur quod di-
rerct vidcre Patrem , cmn in ipso Filio non agnosce- xeral, Percipite rcgnum ? Tune ibunt impii in ambustio-
ret Patrem : Tanfo lcmporc vobiscum sum , el non co- nem (ttcrnam ,
jusli autem in vitam ostemmn (Id. xxv ,

gnovistis me ? Plitlippe , aui me vidil , vidit cl Patrem. 3i , 4G). Qnod dixerat regnum , hoc dixit vitam ajtei

Sed qui me vidil non , qui fortnnm servi in me vidit. nam, quo noti ibunt impii. Videte si quxdam visiocst
Qiii ergo »1« vidit, qnalem mc abscondi timentibus me, vita xtcrna : Ilax esl auicm vita asterna, ul cognouan'. te

qualemme vidcndum peiTicto sper;uitibns inme (Psaf. solum verum Deum , et qucm misisii Jesum Cltrisluiit

xxx, 20), vidit et Palrem. Sed quia ista visio pnst erit, (Joan. xvu, 3) ;
quia /ccnin principium in dir. virlutis fw.
iiuiic pro illa quid babcbimus? Videamus quid dicat Ergo, Tecum principium in die virlmis tuo>, in splenaore
Philippo , cui dixerat ,
Qui me vidil , vidit et Patrem. sanctorum.
Quasi ci Phiiippns tacilus responderct , Et quomodo 16. Sed hoc differtur , hoc poslea dabitur : qnid
tc videbo si aliter videris quani in forma servi ? aut nunc ? Ex utero ante lucifernm genui Quid bic
, te. , Si
quomodo videbo Palrem , iuvalidus homo mortalis , Deus Filium habet , numquid ulerum? Sicut car-
ct
pulvis etcinis?conversns ad eum, differens visionem, nis corpora , non liahet : quia nec sinum dictmn cst ;

imperans fidcm ,
qui dixcrat Qui me vidil vidil et
, , lamcn ,
Qui esl in sinu Patris , ipse enarravil ( Id. i ,

Putrem ; quia niultum crat ad Philippum, et longe ab 18). Qui est autem sinus , ipse cst uteius ei sinus ei
;
T
co eiat videre : A on credis , iiiquit , quia ego in Pa- uterus pto secrelo posilnsest. Quid est, Ex utero ? Ex.
tre, et Pater in meest (Joan. xiv, 8 1!)? Quod videre sectclo , cx occulto , de meipso , do substantia mca
nondiim potes , crcde , ul videre merearis. Cum ergo ltoc est, Ex utcro : quia, Generalionem rjus quis enar-
venlcm fueril ut videamus , tunc apparebil , Tecitm rabit (Isai. nn , 8)? Accipiamus crgo Patrcm diccn-
principium in die virtulis tua\ Virtutis lua: : non virlu- tem ad Fiiium , Exutero anle luciferum genui le. Quiii
tis infirmitalis tua; ', quia ibi virius. Yirtulis tua: : ha- est ergo ante luciferum ? Lucifer pro sideribus posiia?
bent nunc honiines in fidc , in spc , in charitate , in est, tanquam a parte totum significanle Scriptura, et

1
ex emincnli slella oninia sider.i. Sod illa sidera qno-
Sic Mss. At Edd., firttli tirtutis lux, non lirtits infirmi-
tatU i!«r. modo facla sunl? t'( sint in sigms , el in tcmpenbus ,
 ,,

i ;sd S. AUGISTINI EriSCOPI I i'

tl \n diebut , el in annis (Gen. 1 , 14). Si crgo ct in si- Iioc cst jtirarc, Deum (eskiri ; et ideo mo!cstiini, n«
guis el in lemporibus posita siint liilera,el lueifer no- ad aliquam fahiialem tcstem adbibcas Deiini. si crgo
niinaliis csl pro siclcribus ,
quod cst anic lucifcnini tu jiirando tcstaris Dctim, cur ergo non et Dcusjurando
hpe cst antc sidera ; cl quod ust antc sidcra , boc cst ICStcliirseipsuni?t'ii'uci;(),(yifi(/^iiiinti3,juralio[)eicst.

antc tcmpora ; si crgo anlc lcinpora , ab xternilate : Sic juraxit de scmine Abralix : i Vivo cgo, dicit Do-
nuli quxrcre i]iiandu ; xtcrnilas non liabct qnando. niimis ;
qiioniam audisti vocem mcam, ct non pepcr-
Quando cl aliquindo vcrba '
sunt tcmporum. De Pa- cilll filio tuo unico proplcr me, nisi benedicens be-
trc iijn cst naios in lcmporc , pcr qucin facla sunl ncdicam te, cl implcndo implebo scmcn luuin sicut
lcmpora. Dictum est ergo , ut dici oporluit , ligurate ,
stcllas cccli, et sicut arcnam qux est ad labium ma-
proplicticc, ul et utcrus pro sccrcia substanlla, ct lu- ris, ct bcnedicenlur in semine tno omncs gcnlcs i

r ifcr pro tempoi ibus ponerctur.An vuliis et ipsuni Da- (Ccn. XXII, 16 18). Et semcn Abraba- quod est Chri-
vid rcspiciainns, qui Doniintim suum dixit filium suum? slus, ille scmcn Abrah ;<, accipicns carnem de sentine
Ut cniin boc dicerct audivit a Domino suo ab illo , ; Abrahx, eril sacerdos in xiernum secundum ordi-

audivii a quo falli non poiuit ct diiil jam Dominum : ncm Melchiscdec. De saccrdotio ergo sccundum or-
Miuiii ,
quia , Dixit , inquil , Dominus Domino meo , dinem Melchiscdcc, juravit Dominut, et non pamitebit
Sede a deitris meis. Ei ipse Inquitur, ipsitis quasi ser- eum. Quid de sacerdolio secundum ordincm Aaron?
nio cnnicxius e=t. Si crgo ipse Inquiiur, forle ipsepo- Numquid pcenitet Dcum, sicut hominem, aut nolens
luil tliccrc, Ex ulero anle lucifcrum genui le : &n utero cadit in aliquid ut faciat, aut imprudens prolabilur,
virginali, ex utero ante luciferum genuite. Si enim illa ut postca cum de suo prolapsu pceniteat? Scil quid
virgoduccns propagincm dc carne David.cx illo utero agat, scil quousque quid progrediaiur ; undc in aliud

nalns Chrislus, lanquani ex ulcro gcnilus a David. Ex commuietur, in potestate rectoris est. Scd pcenilcniia
uicro ,
quo masculus non accessil : ex utero prorsus , mulatio rerum significatur. Quomodo enim tu, cum
proprie cx ujero ,
quia solus ex solo ulcro. Ergo , Ex aliquid lc pcenitut, doles factum quod fccisli : sic

ulero , inquit illc , qui cum Dominum suum dixcrat quando aliquid Dcus prxter speni hominum, id est,

E.x utero ante lucifcrum genui te. Et boc ipsum ante lu- prxtcrquam sperant homincs mutat in aliud, pocui-

ciferum signate diclum , et proprie dic.tum , ct sic iin- tere sc dicit; usque adeo ut et de pocna nosira pce-
plctuin. Noctu cnini nalus cstDominusde utero virginis nitcat euni, si nos de vita nostra mala poenilucrit.

Marix : iiidic.^nt tcslimonia pastorum, qui vigilias cxer- Juravit ergo Dom<nus ; juravit, firmavit : non eum pat-

ccban t supcr grcgom suum {Lue. u ,7 el S).Ex utcro ante nitebit, non mulabii. Qtiid ? Tu es tacerdos in mUrnnm.
tuciferum genui te. tu, Domine meus, sedens ad dex- Ideo in (Bternum, quia non poenitebit eum. Sed sacer-
tcraiti Domini mei, nnde filius meus, nisi quia Ex utero dos, sccundum quid? Numquid crunt illc hosiix, vi-

antc Incifeium genui tt ? climx oblalx a Palriarchis, arx sanguinis et tabcr-

17. [vers. 4.] El ad quid natuses? Juravit Dominus, naciilum, el illa prinii Tcslamenti Vctcris sacramcn-
et non pccnitebit cmn, Tu es tacerdos in ceternum tecun- la? Absit. Jjui ill.i sublata sunt, everso jam lcuiplo,

dum ordinem Melchisedec. Ad hoc cnim natus cx utero remoto illo eorum el
sacerdoiio, pereunte victima

anic lucifcrum, ut csscs saccrdos in xternnm secun- sacrificio bxc nec Judxi habcnt. Vident perissc jam
:

tltni ordincm Mclchiscdcc. Si nalum ex utero, de sacerdotium secundum ordinem Aaron, ct non agno-
vircinc iiitcllginius ; anie lucifcrum , noctu , sicut scunt sacerdotium sccundum ordinem Melchisedec.
Evangelia coiitcstantur ; procul dubio indc cx utcro Tu et sacerdos in ceternum tecundum ordinem ilclcld-

ante lucifcriini, nt csscl saccrdos in xtcriium secun- tedec. Fidelibus loquor. Si quid non intelligunl cate-

dnin ordinrm Melcliiscdcc. Nam sccundum id quod ehumeni, auferant pigritiam, fcslineiu ad notiiiam.
de Patrc Deus apud Deum, coa ternus gignenti,
iiaius Non ergo opus cst myslcria promere Sciiptura vo- ;

non saccrdos; scd saccrdos proptcr carucm assum- bis inlinicnt quid cst sacerdoiium sccunduin ordincui
plain, propter victiinain quam jiro nobis oflcrret a Melcbisedcc.
nobis acccptam. Juravii crgo Dominut, Quid esi, Ju- 18. [vers. 5 ] Dominus a dextris tuis. Domir.us di-

ravil Dominus? Ergo Dominus jtirat, qui prohibet ho- xcrai, Sede a dexlrii meis ; nunc Dominus a dexiris
miiicin a jurando (M atih. v, 34)? An fortc idco ma- pjus, quasi nuiiavcrint scdes. An furle sic polius,

gis bomincm prohibcl a jurando, ne in perjiiiium Juravii Dominus, et non pamitebit eum, Tu es saceidos

prolabatiir, ct ideo Deus magis jurat, quia non polcst inaternum, ad Chrisltiiii dicluui cst? Tu et tticerdos

cssc perjtirus? Homo cnim qui pcr consueiudineiii in aueruum, juravil Dominns. Quis Doniinus? Qui ifi-

jnrandi potesl lingua in perjiiriutn prolabi, bcnc pro- xit Domino meo, Sedc a dexuis meit, ipse juravil Tu
hibclur jurare : tanto cniin longius erit a pcrjurio, es sacerdos in anernnm secundum ordiium Mekhistd,t-,

quanio crit longe a jurando. Qui enim jural hoino, t-l ad ipsum Doiniiium qui juravii, sermodircciuse.t.
non Doiiiuh', jnrasti el di-
,'jliiiu) et vcrum jurare poicst : qui autcni jurai, /)omi»nu a dexlris luit. l|Ul

f.ilsinii juiarc non potcst ;

quia omnino non jurai. xi>li, Tu cs saeerdos in a-lenium mnuhm un/iii.m

Cur ergn non jurcl Donunu;, quaiulo Domini juia- MtlcMuiH ; IpU tncerdot in aHsrmr.n, Ihnuinus csl a

niciitinii promissionis cst lirniainrnliini ? Juicl om- dexliis tnis; ip-e, iiio,uani, snceidot in xumum, tlo

dino. Qttid crgo tu facis, ciim jnras? Testatis Dctiin ! qilO jurasli, Dominut cst a de.rhit tuil : quia cidim

Uuiiiino mco di\L-li, Scd* a dcxnis mcis, auoad..

' Edd., advrrht M Mss.,irito.
 ::

ui;i ENAttRATIO IN PSALMUM GIX. U02

ponam inimicot tuos scabcllum pcdum tuorum. IstG crgo gente», et pcriit impius; iioiiicii eorum delesli in aetcrnum

Doniinus qui est a dcxlris tuis, de quo jurasti, ct cui (Psal. ix, G-0) : lioc occulte agiiur. In die crgo irar

jurasti dicens, Tu a sacerdos in anemum secundum suce conquassatil reges. Judicubil in gcntibus. Quoino-
ordinem Helchisedec, lonquossavit ' in die irce sna: re- do ? Audi quod sequitur : Replcbit ruinas. Modo sic
ges. Ipsc ulii|ue Chrislns Dominus a dextris tuis, cui judical in gentibus, ul replcat ruinas : nam quando iu
jurasti, cl non poenitebit tc : quid agil saccrdos in tinc judicaverit , damnabil ruinis. Iteplebit ritinas

tfiernum ? quid agit, qui csl ad dextcram Dei, et in- quas ruinas? Quisquis a noiuinc eju^ liinucril, cadcl

lerpcllatpro nobis (Kom. viu, 54), lanquam sacerdos cum ccciderit, evcrtetur quod crat, ut aidificctur

inlrans in inlciioia vcl in sancta sanctorum, iu 6C- quod uon erat. Judicabit in genlibus, rcplebit ruinat.

crcla coelorum, ille solus non liabens peccatum, ct Quisquis contumax es in Chrislum, casuiam turrcin

ideo facile mundansa pcccatis (Hebr. ix, 12, 14, 24)? in aliuni erexisli. liontim est ul lcipsuni dcjicias, hu-
II le orgo a dextris tuis conquassavil in die im suw rvgcs. milis reddaris, sedeulis ad dcxlerain Pairis pedibus
Quos regcs, qiueris'' Excidil libi, Astitcrunt reges provolvaris, ul liat in te ruina construcnda. Nam si

lerrce, el principes convenerunt in unum, adversus Do- pcrmanes in mala ahitudine, tunc dcjicieris, qtiando

minum et adversus Christum ejus(Psal. u, 2)? llos re- non xdificaberis. Eienim de talibus dicit in alio loco

ges conquassavit gloria sua, ct ponderc nominis sui Scriptura, Destrue eos, cl non a:dificabis eos (Psal. xxvn,
infirmos reddidil regcs, ut non possent cfliccre quod 5). Procul dubio non dicerel de quibusdam, Dcstrue

volebant. Conali cnim sunl multiiui dclere nomen cos, et non wdi/icabis eos ; nisi qiiosd.un ita deslruerel,

clirislianum de lcrra, et non polueriinl; qiiia qui of- ut xdiflcarct. Quod fit hoc teinpore, cum Cbristus
fcnderit in lapidem illum, conquassabitur (Matth. XXI, in genlibus ita judicat, ul rcplcat ruiuas. Conqitassa-

14). Ollendenmt ergo iu lapidem offcnsionis, el ideo bit cupitu snper terram multa. Hie, super lcrram, in

coiiqtiassati sunt rcges, cuni dicunt : Quis est Cliri- hac vita, contjitassubit capita mulla. De superbis hu-
6tus?Nescio quis Judaius, ncscio quis Calilxus, sic milcs facit : el audeo diccre, fratres inei, uiile est

occisus, sic mortuus. Lapis est ante pcdes tuos, quasi capite quassalo l,ic humiliter ambulare, quam capile

Tiliter et humilitcr jacens : ideo contemnendo offen- crccto in jiuliciiini aetcrnai mortis incidcre. Multa ca-
dis, offcndendo cadis , cadendo quassaris. Si ergo pila conquassabit ruinas faciendo, scd repleudo xdi-
tania est ira occulii, quod eril judicium manifesti? licabit.

Audislis iram occulli , de qua psalmus inscribilnr, 20. [vers. 7.] De torrcnte in via bibet ; propterea exal-

Pro occultis ftlii : nonus psalmus, si bcne memini, in- tabit caput. Videamuset in via bibentcin de lorrentc.
scribilur, Pro occuliis filii ; et ibi ostendilur judicium Priuio quis esl torrcns? Profluxio mortalitatis lniman.r.

occullum irae occulia?. Iralo Deo vivunt qui in lapi- SiculeninitorrenspluvialibtisaquiscoHig'nur,rcdundat,

dcm illum offcndunt; conquassanlur. Et quo valet perstrcpit, curril, etcurreudo deeurrit, id est, cursum
quod conquassantur? Audi ct de judicio futuro : Quia finit;sic cst omnis iste curstis morlaliiatis. Nascunlur
qui offenderit in lapidem illum, ait, conqitassabitur ; su- homines; vivunt, moriunltir ; ct, aliis morienlibus, alii

pcr qucm rero cccidcrit lapis ilte, conteret eum (Luc. xx, nascuntur, rursusque, illis morieniibus, alii oriuulur :

18). Cuni ergo offcndilur in cum, quasi humilis jacet; succcdunt, accedunt, dccedunt, nec manebunt. Quid
tunc conquassat : cuin autem contcret, desuper ve- hic tenelur? quid non currii? quid iionquasi de pluvia

niet. Videie quemadmodiim liis binis vcrbis, conquas- collectum it in abyssuin? Quomodo cnim fiuvius rc-

sabit et conlcrct, offendit in cum et veniet super pentc collectus dc pluvia , de guttis imbrium, il iu
eum, distribuia sunl duo lempora, liumiliialis et cla- marc, nec apparet; nec apparebat, antcquam dc plu-
ritaiis Cbristi, occultae poens et judicii futuri. Euni via colligeretur : sic hoc genus humanum de occultis
noii conterel veniens, qucm non conquassat jacens. colligitur, et profluit; morte rursum in occultum per-
Jacens dico, tanquam contemptibilis apparens. Nam git; meditim hoc sonat , et transit. De hoc torrcnte
illc a dextris Dci est, et valide ex alto clamavit, biliit ille ; non est dcdignalus bibere de hoc torrente.
Saute, Saule, quid me pcrseqiteris (Acl. ix, 4)? Scd ta- Dibere cnim de hoc lorrcnle , illi erat nasci et mori.
nicn quamvis de coelo, uon diceret, Quid me pcrseque-
IIoc habet torrens istc, nativitatcm ct mortem : suscc-
ris? quem ncnio langebai, nisi ita in ccelo ad dexle- pit banc Chrisius ; natuscsl, morluus est : iia de tor-
rani Palris scdcrel, ul et in terra in nobis quasi jace- rente in via bibit. Exsultavil cnim sicul gigas ad cur-
rcl. Dominusa dextris tuis, conquassavit in die ira: suai rendam viam ( Psal. xvni , 6 ). De torrente ergo in via
rcgcs. bibit; quia iit via peccatorum non sietit (Psal. i , 1).
10. [vers 6.] Judicabit in gcnlibus. Sed ntinc, Pro Quia crgo de lorrenle in via bibit propterea exahavii
;

occuttis; criteniinet judicium manifestum : Judicabit capui :id esl, quia humilialusest, < el faclus cst subdi-
in genlibus. Modo cnim lil, Periit memoria eorum cum lus usqucad mortcm, mortcm autem crucis; proplcrca
strepilu. In ipso psalino csl, Pro occultis : Periil me- euin Deus exaltavit a niortuis , cl donavjt ci nomcn
moria eorum cum strepitu, et Dominus in aHernnm ma- tpuid csl supcr omnc nomen , ut iu nominc Jcsu om-
nel ;
paravil injudicio scdem suam, et ipsejudicabil or-
nc genu flectator , coelcstium , (errestriuni , et iufer-
bem terrurum in cequitutc. Ibi dicluni csl , lncrcpasti noruni , el omnis lingua confiteatur quia Domi-
,

nus Jesus Christus in gloria osl Dci Palris ( Philipp,

' llorique Hso., conqur.ssabil. F.t paulo iost, quid ugct
scHidcs iii cetervmi, quid aqet
'! 11,8-11).
 , ,, ,,,

1403 S. AUCUSTINl KPISCOPI 1404

anioic Dci populiim , scilicct corpus Chrisii, ah omni

IN PSALMUM CX malo libcralum.
ENARRATIO. 2. [t>trs. G.| Confitebor tibi, inquit, iVoiiiiiie, in toto

si.mio (fl). cortle meo. Non sempor confessio peCCatorum esi, sed

caniemiiB Ailrluia ndcsle el laus Dei devolionc conrcssionis exproinilur. illa

l. Venernnl dios ut :

qux Donilnus tugge- lligel, bxc gaudel; ill.i mcdico viilnus ostcndil, lr.ee.
animo , fratres , ad pcrciplcnda
dc satiitate gralias agit. II.tc confessio qiifindaui si-
ril ad exhorlationero nostram, ct nutriendam charita-
tem, qua nobia inhxrcre Dco boniim cst. Adcsteani- gniflcat, non soluiu ab omnl malo liberatum, scd ctiam

mn cantaiorca boni . filii laudis ct glorix sempllcrnx a malignis omnibua senaratum. Ei idco videamns
veri et incorrupti Dei. Adestc inienli, qni nostis can-
ubi COIiflteallir Domino in lolo corde. In consitio
inquil, reclornm el congrrgiilione : credo qui sede-
tara ct psallere in cordibus vestris Doniino ,
graiiai ,
,

bttiit snpcr duudeciin tbrouos, judlcautea duodecim

scmper agentes inomnibns {Ephet.v, 19,20) setlait-
il.ne Deum hnccst euim Allcluia. Kt hi quidein dies
;
iribus isracl (Nallh. xix , 28). Ntillus enim jam intcr

vcniiint transitinri, transeunlque venturi, el sigitillcanl

eos iuiquus, nullius Judx fmia loleranbir , nullus

•Jiemqui non venil et transit, quia ncc hesterno prxi»

Siuion magus baptizatiir, Spiritnm volcns cmerc,
dttm cogilal vendere (Act. vni
tnr ut veniat , ncc erastino orgelur ul Iranscal. Ad , 13, 18, 19); nullus

|uem sane nos cum venerimus, inhxrenlcs ci nec ims Alexander xrarius mulia mala ostendit (II Tim. tv

tranaibimus elsicul quodam lococanitnr Deo.Beatiqui

:
14), nullns ovina pelle tcctus falsa fratcrnitale subrc-

:in strcula swculorum tauttabunt te pit iiuer quales niinc nceesse esl Kcclcsia gcmat, ct
Iwbitantin domo tuti
:

(P«jl.Lxxxiii,5);hoeerilotiosorumnegolium,hocopiis qualesttinc oporiet, cuin omnesjusli congregabuniur,

vacanlium, luccactio quielorum, b^ccurasccurorum. exclndat. Hxc sunt magna o< era Domini , exquisita in

Sicut cnim dies isii pr.eieriiis diebus Quadragesimx omnes volmilates ejus : pcr quas nulltim confitcntem
deserat niisericordia ntdliiis sit iniquilas impunila
quibus ante rcsurreclionem Dominici corporis vitx , ;

linjns significatur mceror , solcmniter grata hilaritate quando flagellat ctiam omncm filinm quem rccipit

succcdunl : sicdies ille qui post resurreclioncm dalii- [Bcbr. xii , G). Sed si jusius vix sahalur. pcccalor rt

iur plcnariocorpuri Domini, lioc cst sanctx Kcclesioe,

impius ubi parebunl (I Petr. iv, 18)? Kligat sibi honm
hujus xrumnis atijue doloribns exclusis,
quodlibel : imn sic constituta suiil opcra Domiui , tit
cunctis vitas

de nobis crcatttra in arhitrio libero constiluta, Crcatoris supc-

perpclua bcaliiatesuccedel. Ilxcautcm vita

cum labore atquc luctamt- ret vohmiatein.eiiamsi conlra ejus faciat voltmtalem.
cxigit contineniiam, ut eiiam
neingcmiscentesgravati, ct babitaculumnosirum quod Non vult Dcus ut pecces ; nam proliibct : tamcn si

de ccelo est superindui cupicntcs (II Cor. v, 2) , a sx- peccaveris, ne putes bomincm fecisse quod voluit, et

cularibus detectationibus tcmpcrcmus : ct significatur Deo accidisse qnod noluil. Sicut cnim vult ut homo
quadragenario numcro, quo ct Moyses et Elins et ipse nou peeret, ila vult peccanti parcerc, ut reverlatur et

Dominus jejunarunt (Exod. xxxiv 28 , ; III Jieg. xix ,

vival; ila vult poslremo in peccato persevcrantcm

8; itaiih. iv 2). Prxcipilur enim nobis

, et ex Lege. ,
piiuirc , nl justilix potentiam contumax non evadat.
el cx Prophetia, ct ex ipso Evangelio (quod lestimo- Ita quidquid clegeris , Omnipotenti noo deerit undc

tiiuiu babcl a Lege ct Propbciis; unde eliam in monle suam dc lc complcat voltintalcm. Nagna enim opera
inicr nlramque pcrsonam mcdius Salvator cfTuls.it Domini, exq r i$ita inomncs voluntates ejus.

[Matth. xvn, 5]), ut ab omnibus mundi illccebris , 5. [tws. 5.] Confessio ct magnificenlia opus rjus. Quid

quibus cnptivi liominesobliviscuntur Deum, aviditatem magnificentius quam jusiilicarc impium ? Scd opus
nosiram lanqnam jejunio tcmperaniix , refrenenms ;
fortasse bominis prxvenit istam magnificentiam Dei

qtiamdiu perfectio Decalogi Legis, lanquam psalicrium ut cum fuerit pcccata confcssus, jnslilicari mercaiur.

«leccm cbordarum pcr quatuor ejusdcm mundi par- « Desccndil > cnim < de tcmplo jtistificaiusPublicanus
,

tcs , id csl , lolo orbc prxdiealur , ul deeem quaier magis quam Pbarisxus; > quia < neqtie oculos .td

ducta qiiadragenariuni numerum signenl. Quiuqua- ccclum audebat lcvarc, scd percutiebat pcctus suum
genario vcro ntimcro post resurrcctioneni Dominl ,
dicens : Dcus, propilius eslo mibi pcccatori. > IIa?c csl

quo cantamus Alleluia, non cujusdain lemporis linis niagniliccntia Domint, juslificatio pcccatoris : i/uoiiiiiiu

el trausiltis, sed bcata illa signilicatur a-ieniilas; quia qtti se humilial , exaltttbilur; et qui *e exaltat, humitia-

dennrius additus quadragenario, lahorantibus in bac biiur (l.uc. xviii, 13, 14). Ila-ccst magnillcenlia Doinini;

vita Gdelibos merces iUa persolviiur, quamet primia quoniam cui plurimum dimillilur, pluriutum diligii(/o.

et novisslmls paterfamilias prxparavlt xqunlem. Au- vii, 42-48). Ilac ntagnificeiilia Domini ; quoniam <tU

diamus itaquc plenum divina laudo peclus popnli Dci '. abundavitpeecatum.ettuperabundavit grulia(Rom.\,iO).

Kcce pcrsonat in boc psalmo quemdam ennltanleni Scd lorlassecxoperibns iVo»,inqiiil,t'.rofim7>rts, iu'/'oilf
felici cxsultatione, prxflgurat etscalurieiilcm conle in miil extollatur. Ipsius enim sumus fitjmentum, creau iit
Chritla in opcnows bonit (Ephtt. n , 9 , 10). Juslitl nn
•
ReotusHS., nidittmits iUique 1'satmum tlivuta laudc re- eiiiin liotuo non operatur nisi jusltlicatns tttttmu
fici
El timx tuin Ain. et ihhiiimIIis
ntem pectns poputi Ihi.
atttem in ciiiii qtti jnslifical impium (JtOM. IV, 8), I li.le
mm, prasoqultnr, Kcet ptrtona. nenrig. vero llber, fxe*
vcbonam vt hoc 1'salmo qtwmtttmi, ete. AtKjuot ileuiiiuo Inclpll ; ut bona opera, non pratcedanlia qwod locruii
>iss., Bce» ve.rsunat in Itoc rsulnio, et qitimtlam. etC.
(a) Ad ^lebein, in |>ascbali soleiiinilatc babilus.
sid ronscqucniia quod ICCCpll Msteinlini l nilc ci h i>
 ,

1465 ENARKATIO IN PSALMUM CX ISCG

illsi confessio? Nondum qtiidem opus cst juslitiso, sed a quibus judicati sunt, scd ctiam angclos dijudiecnt,
•h iicli improbalio : sed qtioquo moilo sc hahcat , ncc (
I Cor. vi, 3 , adversus quos cis eral eolluctalio,
)
in ipsa de te homo gloricris, nt qui ijtonatur, in Domino eiiam cum ab bominibus judicari vidercntuc. Non
glnrietur (l Cor. i, 51 j. Quitl enim habes qnod non ac- sepnrct ' a Cbristo Iribulatio, angustia, famcs, nudi-
repisti( Id. iv, 7 )? Non ergo sola maguificeiilia qna las, gladius (
Rom. vm, 35 ). Fide/ia cnim omnia man-
jusiilicatur impius, scd el • confessio et magnificeniia data ejns non
; fallit, exhibct quod promisit. Non ta-
opus ejus. Quid crgo diciinus? t qtiia < cni vult inise- men quod promisit, cst bic exspectandum, non bic
retur, el qucni vult ohdurat; niunquid iniquilas apud sperandum sed conftrmala sunl in steculum
; sa:cuti,
l^cum? Absit. Juslilia i cnim i ejus manet in s;cciilum factuin verilale etjuslitia. IIoc cst vcrum el jusium,
sajculi. Tu autem , bomo > de boc s;eculo , i quis cs utbiclaborclur, illic rcquicscaliir : quia, Rcdcmplio-
qui respondeas Dco » (Rom. ix, 14, 18, 20)? ncm misil populo suo. Unde autem ledimuiiliir, n si a
4. [vers. i, 5.J Memorinm fecil miiabilinm suonun : captivilate peregrinaiionis httjus? Non ergo rcquies
liiinc liumilians , el lumc exaltaus. Uemoriatn fecil nisi in ccelesti pairia requiratur.
inirabitium suorum : reservans oppoiimic imisilaia 8. Dedit quidem Deus Israelilis carnalibus tcrre-
prndigia, qux '
infirmitas hominis novitali intenta me- nam Jci usalem, qttre seivil cum filiis suis : scd Imc
miuerit , cum sini ejus iniracula qnoiidiana majora. Velus Tosinmciiluni cst, ad vetcrem linnuiieui pcrti-
Tot pcr universam lorram arbores croat, et nemo nii-
ncns. Qui auicni figuram
ibi inlellexcrunt, hxrcdes
raiur : nrefecit vei bo unam , et stupcfacta suut corda ctiam iunc Novi Tcsiamenli exsliterunt ; quoniam
morlalium (Matth. xxi , 19 , 20) ; scd memoriam fecit
qntT sursum csl Jerusalem libera est, quw esl malcr no-
mirubilium suorum. IIoc enim miraciiluin maxime sira ( Galal, iv, 25, 26 ) uierna in ccelis. Vetcre au-
nltcnlis cordibus inhicrebil quod assiduiias non vi-
,
lcmillo, roipsa probaium est transitoria promisissc:
lcfcccrit.
Miindnvit quippc in trlernum Teslamentum suum. Scd
5. Quid nutem prnfuerunl mimcula, nisi ut liinerc-
quod, nisi Novuin ? Ctijtis b;crcs quisquis esse vo-
tm ? Quid porro prodcssct liinor, nisi , misericors el
lucris, nolo te fallas, ncc tcirnni trahcntem lac ct mel
miserator Dominus escam darct timentibus se ? escam
carnaliier cngiies, non amcena prxdia, non bcrtos
qnx non corruinpiliir pnncm,
qui dc ecclo desccndit
frucliforos opacos non
ct , lale aliquid mediteris
(Jonn. vi, 1"', 51), qucm iiullis mcriiis dedit. Elcuiill
adipisci, qualc solet hicoculusavarilix coucupiscerc.
Cliristus pro impiis mortuiis cst (Rom. v, 0). Nenio
Cum enitn sit rndix nmnium inalorum cupidilas
ergn talcm escam darel , nisi miscricors et miseralor
( I Tim. vi, 10), periinenda esl ut hic cnnsumatur,
Dominus. Quod si tantum dcdit liuic vila:, si Vcrburn nnn difforcnda ut ihi salkitir. lYimo pcenas fuge,
cnniem faeium peccator justilicandus acccpil; quid in
gehenn.is devila : anleqiiam desidercs proniillentcm
fuliiio sneculo glorilicatus accipiel? Memor enim erit
Dcmn, cavc iniiianlcm. Sanclum cnim el lcrribite no-
in smcttlum teslamenti sui. Nec tottim dedil qui pignus
men ejus.
deilit.
9. [ vers. 10. ] Pro deticiis autcm omnibus hujus
6. [vers. 6-9.] Fortiiudincm operum suorum annnn-
s.Tcu!i, qualcs vel cxpertus cs, vel augere ac mulli-
litibil populo suo. Non cnntiistenltir Israelilx sancii
plicare eogitando poics, immorlalium dcliciarum ma-
qni dimiscrunt omnia sua et sccuti suul euni; nnn
trcm concupisce sapientiam : scd, Initium sapientite,
Cnnlrislcntur dicenles : Quisntim poierii sulvus fieri?
limor Bomini. Deleclabil illa, ct incffabilitcr procul
Quia facitins inlrat eamelus per foramen acus, qitam di-
dubio delectabit caslisaique aiernis vcrilatis ample-
ves in regnum coelvrum (Maltli. xix, 21-26). Aiiiiunlia-
xihns : scd prius libidonauda sunt dcbita,quam prac-
vil enim cis furliliidincm opc.rum suorum ;
quoniam
mia fl.igiianda. Initium ergo sapieniite limor Domini.
qute hominibus difjicilia sunl , Dco facilia sunl. Ut dcl
Rouits cst inlelleclits. Quis ncgat? Scd inlolligcrc el
illis licercditatein Genlium. Ilum cst cnim cl ad Gcnics,
non faccre, periculosum est Bonus crgo facientibus.
el pr.ccepluiii divitibus hujus s:eeuii non supcrbc sa-
Ncc cNiollat mciitcm in superbiam. Cnjtis enim timnr
pcre, ncquc sperarcin incerto divitiarum ;scd in Deo
est iniiiiini sapienti;c, Lausejus manelin sacutttm sk-
vivo (
I Tim. vi , 17 ) , cui facile. csl quod liomiiiibus
culi : et hoccrit pr.omium, bic linis, h.-cc siatiosc-
diflicile esl. Sic enim iiiulli vocaii sunt , sic occupala
dcsque pcrpciua. Illic iiivcniiintur mandala fideli.i,
cst bxredilas Gentium , sic faclum cst ut eliam plu-
ronfirmaia in s.xculuin sxeuli ; ipsa est hxredilas
riini qui non dimiserunl omnia sua in hac vita ut se-
Novi Tcslamcnli mandata in xlernum. Unam peiii,
qiicrcntur cum , vilam ctiam ipsam pro nominis ejus
inquit, n Domino , hanc requiram, ut inhttbilem in tto-
confessione contemnorcni; ct tanquam cameli limni-
mo Domini pcr omncs dies vilaj mea: ( 1'stil. xxvi, &).
lianles se ad portanda oncra prc.ssuiarum , intrarcut
lieaii enim qui habitant in domo Domini ; in ssecula
etiain sicut pcr foramen acus, per compungentes pas-
sxculorum laudabunt ciim ( Psal. i.xxxiu , 5 ) :

sionis angustias. Ipse fec.it li:cc, cui oinnia possibilia

quoiiiam lausejus manelin stccutuin steculi.
smil.
7. Upera manuum ejus veriius et judicium. Tene.itur • Sie Jiss. At Fdd ,
qnos non separaret a Christo, ei?
verilas ab iis qui jiidicaiitur liic. .ludicaniur liic mar-
tyres, ot ad judicium perducnnlur, quonon soluin eos

' LiH, qua: non infirmitas. Abest, nwi, a pluribus ,\iss.

 ;

1 '.ii7 S. ACCUSTINI EPISCOPI UC8

templiim sunctum in Domino , in quo el vos coxdili-

IN PS.VLMUM CXI camini in babilaculum Domini in spiritu i (Epht$. n,

l'J 22). tcmplum Dci ad quod pcrtinct
Iloc ost , s.i-
KNARIUTIO
cranicntum prophelalionis Aggvi ct Zacharix : cui
sf.kmo ad rortLtu. rursus idem aposiolus dicit Tcmplum enim Dei tan-
,

1. Crcdoquod ailcndisiis, fraires, linjus tiiulum ctum esl, quod ettis vos (1 Cor. m, 17). Quisquis igilur
psalmi, meinorixqne inandasiis. Conversio, inquil, se ad opus hujus coxdificationis
, et ad spem sanctx

Aijijoji et Zachariw. Nondum eranl lii |>ro|>lici.v, cum firmxquc coinpaginis, tanquam lapidem vivum ab hit-
ista caiilata stint. Nanique inter lempus David.ot jus niundi ruinosa labe convertit, intclligit (itulum
trausmigralioncm populi Isracl in Babyloniam, qua- Psahni, inlelligit couvcrsionem Aggxi ct Zacbarix.
iimrdecim gencralioiics iiumeranlur, sicut divina Canlcl crgo qux scquunlur , non lam lingux voce,
S( i iptura, niaximeque M;ittlivus cvangclista testaiur quam vilx '. Eril enim xdificii pcrfcciio , inefTabilis

( Mntth. i, 17 ) : eversi atilcnt tcmpli ronovatio se- pax ili.i sapicntix , cujus inititim cst timor Domini
cniidinn sancli Jercmix prnplictiam , cx ill.i transmi- (Prov. i, 7) : indc crgo incipiat, quem coxdilicat ista
grationc post sepluaginia anuos spcrabatur ( Jercm. convcrsio.

xiv, 12 ; rt xxix. 10 ) : ipii cum complcrentur, sub 2. [t>i;ri. 1.] Beatut cnim vir qui timel Domiimm, xn
Paiio rege Dabylonis implcti snnl Spiritu sanclo bi mandatis ejus volet uimis. Vidcrit Dcus qui solus el
,

duo propbctv, Aggxus el Zacharias ; et ambo posi vcraciter et niisericordiler judicai, quantum Iste pro-

inviecm inlra unum annum propbelare civperuiit, ficial in mandatis ejus : quoniam lcntatio esl vita hu-
qiwd ad renovationem lempli , sicul lanto antc prx- nmfl supcr tcrram, sicut sanctus Job dicit (Job\u, 1).

dictum est, pertinere videuir (1 Etdr. i , v, Agg. t El iterum seriptura cst « Quoniam
: corpus quod
Zachar. i). Scd quisquis corporaliler gcstis oculum corrumpitur , aggravat animam et dcprimit lerrena ,

cordis inligil, ncque indc in graiiani spirilualis intel- inbabilalio sensum multa cogitanlcm » (Sap. tx, 15).

lcctus exiendilur, bal>it.it cogitalinne in lapidibus Qui aiitem dijudicat uos, Dominusest : nccantetem-
tcmpli, quibus visibilis fabrica manibus liominum in- pus judicare debemus , donec veniat Doniinus , el il-
strucla coustirgit; ncc ipsc lapis vivus efliciiur, lem- Iuminel abscondita tcnebrarum, et manifestabit cogi-
plo illi accommodaius alquc aptus ,
qnod in suocor- laiioues cordis ; et lunc laus eril unicuique a Dco
pore primum Poniinus liguravit , cum ait : Solvite (1 Cor. tv, ietS). Vidcrit crgo ille quanlum quisque
leinplum hcc , el triduo tuscitnbo illid (Joan. n , 19). proliciat in mandatis cjus : tamen volet nimis qui
Est cnim corpus Domini plcnius ipsa sancia Ecclesia, pacem illius coxdificationis adamaverit ; ncc jam
eiijus caput ascendil in coelum, qiti csl maxinie lapis desperare dcbcl ,
quoniam in mandatis ejut volet ni-
vivus, lnpis angnlaris , dc qu» bc:iliis Petms dieil :
mis , el pax in terra hoininibus bonx voljintatis
« Ad qiieni acccdcnies '
lapidem vivutu , ab bomini- (Luc. ti, 14).

bus rcprobaltim, a Deo autem eleclum et bonorifica- 5. [vers. 2, 5.] Indc, Polens in lerra eritsemen ejus.

liiin ; et vos crgo lanquam lapidcs vivi xdilicainini in Semen fulurx mcssis, opera csse misrricordix Apo-
diimum spiriiualem in sacerdoiium sanctum, ofi*e- , stolus lcslis est, qui dicil, Bonum autem facientes non

renies spiritualcs vidimas acccptas Deo pcr Jesum dificiumus ; tempore enim proprio melemus (Calat. vi,

Clnislum quia continet Scriptura, Ecce pono inSion

: 9) : et iterum, Hoc aulem, inquit *, qui purce seminat,

lapldcm angularcm , eleclum, pretiosum , et qui cre- purce et metel (II Cor. tx, t>). Quid autein, fratres, po-

didcrit in illum , mui confundeiur i (I Petr. u , 4 G). lentius ,

quam ut regnum ctelorum , non solum Zac-
Krgo ul fial qiiisquc lapis vivus ad lalcm fabricain cbxus emat diinidio rerum suarum (Luc. xix, 8), sed
idoncus , Bpiriiualiler iniclligat tcmpli renovaiioncm cl vidua duoblH minulis (Marc. xn , 42), cl lanliim-
cx riiina vctere qux in Adam f.icta est, rcparationem dcm ibi utcrqiu possideat? quid potentius, quam ut
novi populi sccundiim noviiin boininem aliiue
rcelc- idem rcgnum et Ihesauris diviti, et calice aqux fri-
Bleni ut sicut poriaviinus iniagincm lerreni
:
p»nc- . gidx pauperi valeal ? Sunt aulcm qui ista faciani,

nius el imagincm ijus qui de cuelo csl (1 Cor. xv, diim terrena couqiiirunt , aut hic mercedcm speran-
49) ,
qtto po-siiuus post oniiics sxculi bujus iciales lesa Domiuo, aut hominibus placcre cupientes : scd,

tanquam post sepliiaginta nnnos, qui myatico per- Ccneratio rectorum bcnedicetur , id cst opera corum,
f.ctiotiis numero pncsignantur ct lanqunm post ca- , quoriun bonus Heus Lrael ,
qui reciosiint corde ; rc-
ptivitatcm InnginqiKB percgrinaiionis non ruilura , ctuiu auiein cor est , non reMslcre Pairi cnuMidanii,
consirui scd icterna iminorlaliiato solidari. ct credore polliccnli non coriim quibus coiiiinovcn-
.iiole , :

Spiritualcm quippo Jerusalem, non inagis Judxorura, lur pcdes, cl elTiinduniur grcssus atque labunlur,
qunin vestr.nn esse depntetis. Sicut enim dicit /tpo- sicul iu alin psahno caniliir , dum iclant in peecatSh
iiiiliis , « Jam non eslis peicgrini el inqmlini ; sed ribus paecm peeeatorum vidoittes, ei puUsMporirc
extiscivcs sanctorum ct doincaticl Del, stiperaaHO- nper.i su.i , qula uon eis uierees roddilur enrilura
c;ni supcr fuiiilanienluiii Aposiolomm el Propheta- (1'uit. lxxii, 1-14). Al islo vir qui timcl IKuniuuin,
runi , Ipso summo angularl bplde oxlstenle Clirlslo
'Jesu , in qiio omnla oMllOeniio compacia crcscii in 1
\m. et aliquot Msj , ttnn lninini et iviV, q-imn nM.
• uie apud u>v. a>Uli ur, duo quuds catcru Ulirtl . o)i-
c>l.
1
>u , tuttxliinaii
 ; ,

<169 LNAUIUTIO IN PSALMUM CXI. 1470

Banclum Dci conversionc rocti corJis cl ipso fccit iniscricordiam. Quoniam in cclcmum non
ct in tcmplum
conimotebilur qui ad dcxlcram segregalus audiel
apiaiur , ncc gloriam lioniiiium quxrit, nec terrenas :

ct lamcn Gloria et divilix iil Yenite, bencdicti Patris mei, percipilc rcgmtmquod to-
divitias concupiscil ; ,

Domus cnim cjus cor ejus cst; uhi. Deo bis varatum csl ab origine riundi. Neque eniin aliqua
domo ejus- ,

laudante ' , opulentius habilal cum spe vitx xlernx, iUlceorum, nisi npera misericordije conimemoranlur.

quain, hc-minibus adulantibus, in marinoratis laquca- Audiet ergo, Vcnite, bencdicti Patris mei; qnia gene-

cum limore morlis xtcrnx. IIujus enini ralio rcciorum benedieetur. Sic, In memoiia trterna
lisque lcctis
mancl in sweulum socculi : ipsa cjus gloria, erit jnstut : el ab auditu mnlo non timebil; quod dici
juslilia

aulcm purpura el byssus el epu- audiel iis qui a sinisiris eriinl , Ite in igncm tclcrnum,
ipsx divilix. lllius

Iranscunl et qui preeparatut diubolo et angelis ejtts (ilatth. xxv,

Ix splendidx, ct cum prxsio simi, ; esl

cnm ad finein venerint, aqux gullam ex digiio stil- 34,41).

laule dcsideraus , ardcus lingua clamabit (Luc. xvi, 6. Itaque qui hic nnn sua quxrit , scd qux Jesu
19-21). Christi; labores paticnlissime susliuei, promissii li-

4. [efrs. 4 9.] Eiorlum esl in lenebrii lumcn reclit dcntcr exspcctal : Puraium est cor ejus spcrare iu Do-
Denm suum, merito am- mino. Neque ullis lcntaiionibus frangilur : Confirnia-
corde. Merito diri-uut cor in

bulaiil recli cum Deo sno, prxponenlcs ejus volun- tum est cor ejtts, non commovebitur , donec videal supcr

taleni sibi; neque de sua quidquani superbe prxsu- inimicos suos. Inimici ejus hic videre bona volucrunl,

Memincrunt cnini fui se se aliquando lenc- el cnm eis invisibilia promitterenlur, diccbant : Quit
incntcs.
bras, nunc autcm luccni in Doniino ( Eplus. v, 8). oster.det nobit boua ( Psat. tv, 6). Conlirmctur crco

iliseiicort et mtteralor et justus Dominus Deus. Delc- cor nostrum, ncc commovpamur , doncc vidcanius
clat qtiod misericors ei miseralor , sed lerrcl fortasse super inimicos nostros. Illi enim volunt videre bona
qnod justut Dominus Dcus. Nulla desperalione formi- hnininum in tcrra morientium ; nos crcdimus vidcre

dcs, bcate vir qui tinies Doininum ct in inandatis ejus bona Domini in terra viventium IPsal. xxvi, 13).

volcs nimis : esto suavis, miscrere et commoda. lta 7. magnum est, coiifirniaium haberccor ct non
Sed
oii i iit jnstns esi Doiniiius Deus , ul judinium illi sii.e commoveri cum illi gaudent qni amant quod vident,
,

iii sericordia fucial, qui non fccil misericordiain (Ja- et iusiillant ei qui quod non videtsperal : elnon eom-
eobi ii, 15) : Suavis aiilcm vir qui miseretur et commo- morefcilur donec videat el ipse, non deorsum quoJ iui-

diit ; iioii eiim emnvel Deus cx ore suo, lanquam in- mici cjus, scd sursnm snper inimieos suos ,
quod octi-

siiavcm. Dimitlite , inquit, el dimitlelur vobis; date, ei lus non vidit, necauris audivit, nec in cor bominis
dnbilur vobis (Luc. vi, 37, 58). In eo qnoil diinilti-;, ut asccndit ,
qund prxparavit Detis diligcnlibus cuin

dimillalUT tibi, misereris; in eo qnod das, ul dctur (I Cor. ii, 9). Quanli valel hoc qnod non vidciur, cl
tibi , commodas. Quaiuvis ciiim generali nominc cmitur lauli quantum qni-quc babcrc poliieril ! rrn-

Olliuis niisericordia dicatur qua misero subvcnilur, pler hoe el ille sparsil, dedit paupeiibus : non vidobal,
intcrcst lamcn ubi non inipeudisncc sumptum pecu- etemebai; sed ille thosaurtim servabal in coe!o, qni

nix, nec corporalis laboiis inJuslriam, sed ignoscendo csurire et sitire in panperibits dignabatur in lerra.
quod in te quisque pcccavit, et tuoriim gratis compa- Non mirum est igitur si Jmiiiia ejus inmid in saculum
ras veniam peccatorum. Hxc duo benignitatis oflicia, sojculi : eusiodc illo qui condidil sxeula. Cornu ejits

ignusccndorum pcccaiorum et bcnelieioruin crogan- e.vnltnbilur in gloria : cujtis bumilitas a supcrbis Cun-
doriun, sicut in Evaugclio (|tiod commenioravimus, lemnebalur.
Dimitiitt, el dimitlelur vobis ; dale, el dabilur vobis ; sic 8. [cers. 10.] Peecator vidtbit, et irascelitr : sera illa

iu isto vcrsu arbilror essc distincta, Suavit vir qui mi- scilieel alqne iiifrucluosa painilenlia. Nam iraseelur

tcrciur et commodat. Ne pigri ad li.cc simus, fratres. cui magis quam siui, cum dicet : Quid nubis profml
Cloriain quxrit qui desiderat \iudieari se ; scd at- superbia ? et divitiarum jnctanlia quid coiitulil nobis ?
lcuile qnod SCriplum csl : ilclior est qui vincil iram, \iilcns cornu ejus cxallari in gloria, qui sparsitcl dc-
quam qui capil ciuilulcm (Piov. xvi, 32). Dhilias dil pauperibus. Dentibus sitis frendcl, el tubescel :quia
qnxril qui uon vull darc paupcribus; nltcnilu qund illic cril ploratus ct slridnr dciuium. Non ciiim fion-
scriplum cst : ILibcbis lliesaurum inealo (Maltlt. xix, dcbit ', et virescet, sicut lieietsi npporluno eimi tem-
21). Non crgo cris iiiglorius iguoscendo ;
quia de ira pnre pccnitcrel ; si d tunc peenitcbit, ciiin rf«Weri«in
victa laudabilius Iriumplialur : iioii egcnus Iribucuuo p.cealorum peribil : nulln succcdcuie Sulalio. Peribil
qtiia tnesaurtis ccelcstis ccrtitis possidctnr. Ilnnc ver- do>ideriuin pocr.iloriiin , cuin Iransicnl oninia tan-
suin parluricbat iile supcriur Cloria et diviiia in
,
quain umbra (Sap. v, 8, 9), cinn leno aresi enle llus
<!cwo cjus. deciJel. Verbiim aittcin Doinini qmd mai.et in xtcr-
.'. Qui li.xc ilaquo facil, Disponcl sermones stios in
niun (isai. xl, 8), sicut faKoium bcaioriun v.inilatc
jvdicio. Facia ipsa scrnioiics siinl qnilms in judicin derisum cst, sic eoriiindoiii rcrorum iniscrorum pcr-
dcfeiidctur ;
quod ci non crit siue niiscricnrdia, qnia diiioni supcrridobit.

1
sic melinros Mss.
rco habitante; et in ra, ho- ,\l rdd.,
tmrrjbits lia!itiiiili!ms eiiam lcclio reluclaatihus uss.
: qux
1
\m. ot Mss.. f.cn.lel. yovqnc ox bis e;-:i(Iaiii, et rcvivi-

Iircpscral iii litirmn ou;cst. oeloail l)ul iiium. iu i|iio li!>rn, *c;;l : ac uoiini.Ui, el iccirc eet.
t.ujpa. 4, iiuic q sa-n Iriiini piinum versuuui uxpositiuncm
licjeTI, tdm dabei.
 ,
: ,,

U7I S. AUCUSTINI EPISCOPI 1172

non contuinacilcr quacrlt : Vobis dkilur , domini et
IN PSALMUM CXII pueri ', vobis dicitur, Laudale nomen Domini ; tii

iioiiifii Domini bcnediclum sit a vobis nonicn Doiuini

ENARRATIO, ;

beucdicliim , ex Iwc utiquc ex quo vobis dicilur. In-

SERUO AD riil I I 1 U.
cipitis enim laudarc , sed sine fine lauJate. Ex Itoe
1. [vers. 1-5.] Nosiis, fratres, et BxpUtime amJi-lis ergo el usque in sicculum , sine Hne laudale. Nc dica-
in Evangelio Dnminiim Jicere, < Sinile pueros venire tis Incipiinus qiiidem laudarc Doiniiiuin
:
,
quia pueri
iid mc ; lalium esl enini regnum cueloriun > ei itc- ; suinus ; sed cum crcveriuius magniquc fucriinus,
rum, « Si quis non rcceperil regnum Dei sicitl pncr ,
nos ipsos lauJabiraus. Noii sie pueri non
, , sic : pro-
iinn inlrabit in illiul >
(
ilattk. xix , 14 ; xvm , 5 ; ei
ptcrca Jieil Dominus per Isaiam Ego sum el utqut
, ;
Marc. x, U, 15) : ct inuliis aliis loeis Doniinus noslcr, duin senescatis ego sum xlvi
,
(
Isai. , & ). Illc semper
per singularc liumilitatis exentpliini supcrbiam vctc- lauaandus est qui est. Laudate ,
pueri , ex Iwc, lau-
ris liominis ad innovandaiii iiuuiililer vilain simililu- dalc scnes cl usque in smculum. Quia senccius vc-
, ,

diue puerilis xlalis accusal. Quapropicr, charissiini, stra albescct quidem canis sapienlias , scd non carnis
c;im caulaii auditis in Psabiis, Laudate, pucri, Domi- vctusiatc marcosccl. Aut quoniam lioc loco bumilila-
iiiini, ne arbiiremini aj vos istam cxliortaiioncin non tem poiius videtur signiGcare pueritia cui conlraria
,

pcriincrc, quia jam corporis pucritiam supergressi est vana et falsa supcrbiae magnitudo Domi-
,
; cl idco
vcl juvcnili dccore virescitis vcl senili lionore cane- nuni nisi pueri non laudanl
,
, quia supcrbi eum lau-
scilis : omuibus cnim voliis Jicil Apostolus, Nolite Jare non nonml : sit sencclus vcstra pucrilis , et pue-
efftci pueri menlibus; scd malitia parvuti estcte, ul men- ritia senilis ; id csl : ut ncc sapieniia veslra sit ciim
libus per[ecli sitis (1 Cor. xtv, 20). Qua malitia maume, supcrbia , nee bumilitas sine sapientia , ut laudctis
nisi supcrbia ? Ip^a eniin de vana grandilatc pisesu- Dominum ex Iwc el usquein sactthim. Quacumque au
lncns non sinil Iiomincm ainbularc per arctam viam ,
lcmin parvulis sanclis Ecclesia Cliristi diffunJitur
el intrarc per angustam portaio : pucr autem facile
Laudate noinen Domini : lioc cst eniin A solis ortti
,

intrat per aiigustum ; el idco nemo, nisi ut pncr , in- usqtte ad occasum , laudale nomen Domini.
irat in regmim ciclonim. Qujd aulcm supcrbiie ma- 3. [vers. i.] Excelsus super onmes gentes Dominus.
liiia dcterius, qux prsepositum non vull liabere nec Ccni.es homines sunl : quiJ miruin si super hoinioes
Dcum? Nam scriptum est , Inilium superbite Iwminis, excelsus est Dominus? Illi super se excelsos quos co-
apostatare a Deo (Eccti. x, 14). Hanc se adversus pra> lunl, oculis viJent in coelo fulgere, solcm et lunaiu et
rcpia divina tuiuidis cervieibus crigcntcm cl suavi stellas, qui creaturx serviont , descrentes Creatorem
jugo Domini resistcntcmdcjicile, frangite, comminuile Sed non solum excctsus supcr omnes gentes Dominus;
aiquc consuniilc, et laudale, pueri, Dominnm, laudate verum etiam super ccclos gloria ejus. Coeli supra se su-
nomen Domini. Ilia enim prostraia el exslincta , ex spiciunt *
cum , et bumiles eum secum babeut, con-
ore inf.miium cl lactentium perficitur laus (Psnl. viu, Btitati carnc iufra coeIum,qui pro ilio non colunt
5); illa oppressa atquedclela, qui gloriatur, in Domi- coelum.
no glorichir (I Cor. i, 31). Non cantant islaqui sc ma- Dominus Detts
i. [ vcrs. 5, 6. ]
Qnis enim sicut
gnos ptiiant; non caiitanl isla qui cognnscenlcs Dcnm,
noster, qni in allis habitat, el liumitia respicil ? Quis-
non sicul Dciiui glorifitavcrunt, aut gratias cgcrunt
qnam putnret quod in altis ccelis babitei, unde buinilia
sc laudaut non Dcum; non enim pueri sunt. No-
illi,
lerrcna respiciat; scJ hunutia respicit in coelo ci in
incn suum potius prsedicari voluiil , el non iaudant terra. Iu quibus ergo altis babitat, undc huinilia
nomen Domini. Iiaqiic evanuerupt in cogiialiouihus habi-
respiclal in coelo et in lerra ? An in quibus altis

et olisciiralum est insipicns cor eoruui ct di-

stiis ,
j
tat , eliam ipsa liumilia respicit? Sic enim cxaltat
ccnles sc cssc sapicntcs, stulli facti sunt (Rom. i, 21, allis
bumiles , ut non faciat superbos. Ibtque ct in
22) : voluerunt nomen smnn diulissimc et latissiine
liabitat quos exallat , facitque sibi coi CODhWfl ,
hoc
diffamaii cilo ipsi in anguslias trynsiluri. Dcum dc tamcu non superbcs scJ
',
esl sedeni suam ; et eos ,

cet Doniinuni dccet ct scmper et ubique prsdicari.

,
seniper subJilos inluendo , eti.im in ip>o civlo huiiii-
Scmpcr crgo prxdicelur < Sil nomcn Doniiui beue- :
lia respicit, in quibus cxccKis ha'iitat. SpiriUB eniin
dnliim, cx lioc ct usque iu steculum. i Dbique pr.cdi-
llxc dicil AUissinius in
pcr Laiain iia loqililur ; «
*
oelur « A solis orlu usque ad nccasum, laud.ite nmaen e]us, Doaiinua
:
excelsis habitans, inicternum
nomen Domini. altissinuis in sanctis requicin halicus. i Exposi.H
2. Qiurrai es mc aliquis piicrorum sanetoruni lau-
nuid dlierit , iu excelsit hubilaus ; hoc enim plciiiiis

dantium uomen Domini , ct dieat raiui Eccc usque :

elociilus , in «cnc|iJ inquit , re.iuiem hubent. Sed qtii

in sa-culitm , accipio nsque ln slernum ;

cur auleni qul pueii laudant Domi-
siiiit sanctl , nisi tiiimiles ,

tt Iwe ct non anie lioc ct nnto omuia stseula ut El pusitLinimis dant magna-
,
nnin ? Itaque adjuilgil :

uumcn Domini bencdnium ? Rcspondclw parvulo ,

qui
niniilatfiii el duns vilam qiti in lii:in:!it.i;e coidts sitnt
,

( 14, lvu , 15 ). lu quibus saneii» reqiucm liabct

i
«.ir, mbsequentla verba conslat antltbeals, le«
ut aJ
L-rniiiiui cum nwlinrlbus nss. U Wd., rolnenmi
(nitante
[i DHMI unt nomcn INWH
ROttli Wllltll el ultiltimtdifflimari.
steallquotuas. MFiiJ.,i»icri'i"
ii
i •

liuiisidine et taliaime itiffnmtirM * llll. IJ Bl lulCi U>» , M4.UI)'llJll.

" llec loco nouiiulli U»., t.mdubik.
|
 ,, ,:

1473 ENARfUTIO IN PSALMUM CXll. 1474

his pusillanimis dal magnanimitatem. Dans uliqnc eiiim respicit in coclo el in terru ; quia mcmineruiit
niagnaiiimitaicm excclsos fncit , in quibus requiem uirique quid fucrint pcr suam nialiiiam quid facli ,

liahens in excelsis habilat. Sed quia pusillanimis dat sint per Domini gratiam. Neque enim illis lantum-
magnaniiniialem , eadeni cxcelsa in quibus babilal, moilo dicit Vas el clionis , « Fuislis enim aliqitando
bumilia re-picit. Sed humilia , inquit , rapicit in lcnehrx ; nnnc autein lux in Domino » Eplies. v, S );
(

calo el in terra. ct iterum ,

i Gratia salvi facti estis per lidem , et
5. Et excitavil nos eiiam qurcrcre ulrum cadem in hoc non cx vobis , sed Dei donum cst , non ex operi-
coelo , qu;c in lerra ; an alia in ccelo, alia in tcrra hus , nc foilc qnis cxlollatur » : sed eiiain seipsnm
bnmilia respiciat Duniinus Deus nostcr. Si cniin ca- adjuiigil consequentcr , dicens , i lllius enim sumus
dcni , video quemadmodum hoc Intelligam secundum fit;meiiliini , creali in operihus honis. » Dicit ctiam
Apostolum diceniem : « lu carnc cniin ainbulantcs , seorsuin de se ct ipsis quj re picitinliir in ccelo
non secundiim camem inilitamus : arma enim militi.c « Fuimus enim », inquit , « ct nos naiuraliter lilli

nnstr.c non carnalia , sed poteiitia Deo i (II Cor. x ir;c , sicul ei cxteri »
(
ld. n , 3 10 ). Et iiernm :

3 cl 4). 1'nde ergo poicnlia , nisi quia spiriiualia ? « Fuimiis enim ei nos », inquil , « sitilti aliquando et
Cnra itaque Apostolus el in carne ambulet , ct spiri- Incrcduli , errantes , servientes desideriis et volupla-
tnaliter miliiet , non niirum si humilitas ejus et in tihus variis , in niaiitia et invidia ageutcs , ahoniina-
ccelo respieitur proptcr spiritus lihertatein , el in hiles , invicem odio hahenles : cnm autem benigiutas
terra propter corporis servitutera. Idem quippc alio et bnmanilas illuxit Salvaloris Dci nosiri , uon ex
loco dicit , « Noslra enini convcrsalio in eoatis esl > opcrihus juslitia! qu.c feciinus nos , scd secundiim
[Philipp. iii, 20): ipse iteni dicil, « opiimum > suain niiseritoidiam salvos nns lccit per lavacrum
s hi < cscc dissolvi ct esse cuni Cbrislo , manerc au- regenerationis » ( Tit. iii , 3-5 ). Ecce humilia qu;c
tcni iu cornc nccessarium , » inquil , i prnplcr vos » rcspiciunlur in cceln. Spiriluales enim sunl , cl om-
(Id. i , ?J5 , 24 ). Proinde quisquis intelligit cl eou- nia judicant; scd lamcn humilcs , ncdcjecli judicen-
vcrsalinnem Aposloli in coelis , et in carnc imusio- lur. Quid dc soipso singulariler ! nonne lalia suiit
ncin in tcrris ; simul oportet inlrliigat Doniinum qiuc commemorat! « Qui non sum >, inquit, « ido-
Deum nostrum in excclsis sanciis babitanlem , qucin- nciis vocari apostolus , quia persecutus sum Eccle-
admodum lamen eosdcm sanctos humilcs sihi et in siam Dei»(l Cor. xv,9) : « sed miscricordiam consccu-
coelo rcbpiciat , quoniam qux stirsum simt sapiunl tus sum , quia ignorans fcci in incredulitaie I Tim.
(
qiii spe '
resurrcxerunt cuin Christo ( Coloss. ni , 1
); 1,13).
ct in teira , qunniam iioiidum soluli stuii carnis vin- 7. [ vcrs. 7-9. ] Deniqne post istos versus qnibua ,

calo , ul ex toia viia sua pnssinl essc cum Clnisio. Si ait in Psalmo Spirilus, « Quis sicnl Dominus Dctis
vero al*a Doiiiiiius Deus nosler humilia respicit vi nosler qui in altis habital el liuniilia respicit
, , in
coclo , et nlia in terra ; credo quod in cado jam respi- ccelo el in t.rra : > volcns docere nos quare in ccelo
cil quos vocavit , ct habitat iu cis ; in lcrra auiein hnmilia , cum jam spirituales magni el judiciariis
respicit quos vocat , ut hahitet in eis. Islos cniin pos- sedibus digni , tali significentur eloquio suhjecit sia-
;

sidet coilcstia cogiiantcs , illos excii.il lcrrcna som- lim , « Qni erigit a terra inopem , ct de stcrcorc
niantes. exaltu panpercm tit collocet eum cum
; principihus ,

G. Sod quia difficilc ohtinemus ut |>ossint ct ipsi cum principibus populi sui. > Non itaque dedignenlur
jam hutnilcs dici ,
qui iiondum suavi jugo Domiui pia esschumiha capila excclsoriun snh dextera Doniiui. ,

coila junxcriint quandoquidem humilia isio loco, m Quamvis enim collocctur fidelis dominicse pcciiiiiji
1
sancia inlclligainiis per lotum lexiuni Psalmi di- dispensalor cuin principihtis populi Dei
,
,
quainvis
vina: idmnnent liiterx; est et alius intclleclus , sesstirus sit in duodecim sedihus , et angclos quoque
quem ticcitm Cliariias vestra CAHSideret. Ccelos minc jndicalurus; a lerra tamcn inops erigitur, et de
signiliciri arbilror ens qui sedehunl super duodccim slcrcorc pauper cxallaiur. An forte non est exaltalus
thronos , ct cum Domino judicabiinl ( Maltli. xix , de stercore , qui serviebat desidcriis ct voluptaiihus
28 ); lcn;e autem nomine c;clcram mnlliludincm he- variis? Sed forlc cum ista jam dicerct , non erai
ncdictorum ,
qui constituentur ad dexteram , ut per inops nnn paupcr. Quid crgo adliuc ingcmiscil gra-
,

opera miscricordi;e collaudaii recipianlur ab cis in vatns , hahiiaculum quod de coelo est superindui
labcrnncula xlerna ,
qnos amicns sihi de manmniiia cnpiens (II Cor. v, 2)? Cur , ne forte se extollai
hiiqnilaits in Iiujtis vit;c iiiortalitnie feccriinl ( Luc. colaphizatur , cl suhdilur angelo satan;c stimulo car-
,

xvi 9 Eis quippe dieit Aposlolus Si nos vobis

, /- :
nis su;c (
Id. xu , 7 )? Altus est quidem liabilaulc in
spititutitia seminavimus , magniim est « veslra carimlia
se Domino , el hahcns cum Spiritum qui scruiatur
metauws (1 Cor. ix , II )? Quod eliam his verbis omnia , etiam altiiiidincm Dei I Cor. n , 10 ) : iia-
(
dicip >icsi Si nos vobis ccclestia seminavimus , ma-
:
que in ccclo est ; sed ci tn ccclo Dominus humilia
gniim esl si lerrena vestra metamus? In ccelo ergo respicit.
respicii cfelcsiia scmiuanles , in terra aulem terrcna 8. Quid ergo , fratrcs , si jam andivimus hnmilia
reddentes; lanicu luunil -s et hos et illos. flutnilia quae in coclo sunt , cxaltat i dc stercorc , ut cum
populi collocareniur principibus; nihilue consequcn-
' PliresMss., quippe resurrcxmml.
' sic uss. tdd. vovo, !ii suiiciaui Lcclesiim. ter audivimus de bumilibus qu;c in leria rcspicil
 , :,

1473 S AUC.USTINI EPISCOPI 1476

lidinintu? Pau.iores cnim siinl ilh amici Judicaluri dicit Aposlolus, in figura conliiigcbttnl itlit; scrtpla

eun Doinino, |ilurcs aulcni isii quos recipiiuil iu la- sunt aiitfin ad eompltonem noitram, in ./»«s finis stc-

citturum ubvenil (1 Cor. Ctun

bemaenlt Blcrna. Quamvis enim ic4a Irumenll massa x, II). igiiur audinius

in coinparatione sejuncl.c pale.c paucos haberc \i in Psalmo, |u criln hrael dc /Lgyplo, domus Jua.b

dcalur; per sc tainen consideraia, coploM csi. Jiu/n de popttlo baibaro, fucta esl Jtutani tanctificaiie ejus

enim filii deterltv , magit quam ejus qttw Itabet virum hrael potestut ejus; niare vidit et fitgit, Jordank cor,-

hii. liv , 1 ) : iuulii Idii cjus qtiaj per graliain iu vcrsus csl rctrorsum ; ne arliilrcmini nobis iianai
(

enectnle uncepil , quara cjus quae sb Ineunle anate prxlerita, sed potius futura prxdici ;
qui.i illa quoquo
Legis viuculo marilaia csl. Ki ego quidem dico , in miracula cum in illo |iopulo licrcnt , prascnlil qui-
scncciuie conoepit ; iniucns Saram inairem noslram dcin, scd noil sinc fiiluronini signilicaLonc gcivban-

in uno Isaac per onnics goutci malrem Odelium. lur. Idcoquc ut o>tonderct ,
qui psallendo isla prx-
,

Qua: aulcin persona csi apud Uaiaui , videie : quasl dicebal, cadcni se verliis agero qu.c illic f.ictis
1

nmninonon matris, nec cjus qux pcperil aliquem. agelianiur, uno eodumque Spiritu opcrantc et illu

Kt taiuen quid ci dicilur ? « Diccnl », inquit , c ln facta et ll.XC dicla, ut id quod iu linc sxciiloriim

nurUniS luis filii tui quos amiseras : Angustia nobis nianifestaudtiin rcscrvabatur , figuris rcrum atque
esl in islo loco , facilo itaque nobis ct nunc locuin in verborum prxcurrenlibiis ntinliarclur; non oinuiiio
quo coininorcinur. Tu vero diccs in corde tuo : Quis ca dixit qosc ibi gesta sunt, scd alitcr qu.cdain quoin

gencravil inilii islos , cum sciain me csse sinc liliis ct illic hcta didicimus : nc vcre pularetur transacia ro-
viduani ? Quis ergo istos educavii mihi ? ego cnim colere, potius quam ventura prxdiccre'. Primo enim

derclicta fui sola ; lii aulcni inihi ubi eranl » ( hai. Jordtincm ipsum nou revcrstim esse rctrorsum , scd

xux, 20 c(2l )? Ex ea ergo partc ista dicii Ecclcsia ,

stetissc lcgimus ab ca parlc, qua aqua} dosupcr iu-
qna videiur nihil parere in istis lurbis qnse non dimi- flucbanl, cuni popnlus illc transirct; deiude gesticnlCS

scrunt omnia , ui seqnereniur Dominnm et sederent ,

uiontcs collost]iic iinii legimos : qtix sicaddidit, ui

supcr duodecim ibronos. Scd quam mulli in eadein •liam omnia ista repeterct. Nani cum dixisset, i Mare
liirba faciciites sibi aniicos dc inamniona iuiquilalis, vidit etfugit, Jordanis convcrsus esl rctrorsum; i

per opera miserieordix ad dexleram stabunt? Non contexuit, « Monics gestierunt velul ariclcs, et colles

solum ergo crigit dc stcrcorc ,

qneni collocct cura velnt agni ovium : eademque rursus interrogat, i (luid

principibus populi sui ; sed ctiain , Habiture facit esl libi , mare ,
quod fusisti; ct tu, Jordanis , quia
iteritem in domo , malrem filiorttm liclanlem : qtii in conversus es rctrorsum? monlcs, quia ge^liislis velut

allis habitat , et liuniilia respicil in ccelo et in tcrra ,

arietes; et collcs, velut agni ovium? >

semcn Abraham sicut stellas cceli , sanelilatem siibli- 2. Atlcndamusergo quid admonoanuir; quia ct illa

inem in supcrnis scdibus collocatam , ei sicul are- fai la ligura; uostraj fucrunl, cl hxc dicta ul nos ipsos

tiam in ora maris , iniscricordein alquc innumerara ncognoscamus hortanlur. Si enim gr.itiam Dei t|uai

niultitutlincm a sinistris fluciibus altpic amarilndinc dala esl nobis lirmo corde rclinemus , nos sunuis
impia segregatam '. Israel senicn Abralia; : nobis dicit Apostolus, i Ergo
somcn Abrabx cstis • (Calat. m, 2!)). Quia sicul alio
IN PSALMUM CXIII loco dicit < Non in circumeisione
, scd in prxpuiio ,

ENARRATH). dcpulati cst Abrali.v fides ad jusliliam, et signtiiu

SCRMO I. accepil circuini isionis, llgnaculum justitia' fidci, ipia

De prima purte Psalmi. est in praepulio ut dcputetur ct illis ad jusiiiiam ; m

sit patcr eircumcisiunis hisqui non solum ex circuui-
1. [vert. 1-6.] Legimus qtiidcm , notissiinnnique
cisionc siint,- scd et his qui scquuntur vestigia lidci
retincmus, dileciissimi fralres, quod narralur in libro ,

i|iio ost in prmpulio paliis nnslri Alualiic. i NuB ciiiin

Kxodi ,
poptilum Isracl libcratum ab iniqua dumina-
lionc yEgypiiorum intcr divisos fluctus inaris iraus-
carnaliler circnra is:e gcnti tantummodo lacim c-i

issfi per siccuin (Exod. xiv , 22) : Jordanem qiioque

paier, cui dictum est, Pntrent n«itanini ptuhm po-
s:ii te. Mulhirum aulein, non ipiarumdam, scd omiiiuin
fitivium, cum per cum in terram promissionis iutr.i-
(Rom. iv, 9 1") quod iperle dicilur, cnm ei dicitur
rent, tactum pedibus saccrdotum arcam Doniini por- ;

Jii Bfnedtcinfur i» ie omncs gentei (Gta. x\n 18).

lautium, stclisse desupcr infrcnato lapsu; ab infcrinrc ,

Nullus ilaque Christiltvorom sc a nomine Isracl ai-

autcm parle defluxhue, qood currebal in mare, doncc
stanlibus saccrdolibus Iransirct populus
liiirctur eziraneum. tliis onlm qui credlderunl cv.
iu sicco
universn (Jotue m, IS-17):novimus lia-c, nec lanicn
Jud.cis, iu qunrum numero prineinaliier Aposiulus
invcnimus, inangulaii hptdt COpulainur. Ilinc
rbitrari nosoportei in hoc psalino, cui nunc Atlelttin ail

pronunliato cantaloque rcspondimus

Domintil alio b co : IffttWo o/i,jj oivs gttu- uon vtttt de
, id Bgerc S;>i-
hoc uvili ; oportet nt) e: illas ulittttn, ttt sil irnij
ritum saiirttim , ul prxlcriia illa gesta recolcnlcs J . i

rt«nuipfli(or (Joan. x, 16). Populns ergo elirisiiaoui

iicquaquam fuiiira talia cogitenuis. llia enim , sicul
migis liracl, ct ipae poiim domusJacob, Idem qulppe
sic Ani. ct melloris nota; Mss. At tov., wustilate
'
brael qui Jaeob. Illa toro lurba Judseorum, qum um>
mi iii npentit MrfiOtu rnltoc.it, ei sicut arena oru mtrit m
initericordem.... tegregat. Slc eiiani r. nisi quod loeo mi- l rito perfldia reprobata asl, voluplate caruail vcndirfit
lervordiin, lialml, misericordiam. Kuimulli VOTO siai., mn» ' Am. ot odincs propi \:ss fnuiris. .

ttluie subtinw bt ttipernit tedibui cutlaititun. ' onuics propo ms»., prtnitmt.
 ;: : »,;

U77 ENARIUTIO IN PSALMC.M CXIII. 1478

priroogcnlia sna, ut non nd Jncob, sod ad F.sau potius el fiicla est, cl vittil, el futjil, pra lerili lcmporis verba
pcrtincret. Sciiis namquc in hoc inysterio dictuni smii ; ei conversusesl Jordanis, el ycslierunt inomes,
esse, Quia major serviel minori (Gen. xxv, 53, 25). cl commoia est terra, eudeiu niodo pr.cleriluin sonanl
3. jEgyptus aulcm, quoniaro intcrpretaliirAfflictio, siuc prijiidieio tamcn inlelligendi fulura. Alioquin
vcl Affligcns, vel Gomprimens, sape iu imagine po- eonlra Evangelicum leslinionium cogimur eliain ill.i

niiur liujiis sxculi; a quo spirilualilcr rcccdendum non dc ftiiiirn pr.i nuiiiinla , sed de prxierilo cnnune-
csi, nc simus jiigiim ducenlcs cuni [ufldclibus (II <'<or. moiaia, inlclligere : Diviserwit sibi vestimciila mctt, el
vi, 14). Sic cniro quisque Jcrusalcm coclcstis fu civis tupcr vcslimentum meum misermt sorlem (Psal. xxi
idonous, cum primum buic s.tcuIo romimiaverii 10). Quac quamvis vcrbis pra-tcriti lemporis dictn sinl,
qnemadmoduni ille populus in lerram promissionis id lamen prxnunlinbnnt quod innlo post fulurum iu
duci non poluit, nisi prius ab /Egypto reccdcret. Sed passione Domini complcrclur. Sed lamen dileciissi- ,

sicut illc non inde disccssil , nisi divino liberalus roi, propheln iste (incm commemornvi, eiiam grossa
anxilio; sic ncmo corde ab hoc s;rcu!o avcrlilur, nisi corda liinarit, cl ad intiiligcnda de prxtcrilis rebus
divinx misericordioc muucrc adjutus. Quod enim illic gestis fiiiura iucuiiciautcr exicndit; ui non solum
semel prxfigurntum cst, boc in isto finc sxculi, in apostolicn aucloritnic figuras nnslrns illas fuisse crc-
bac, sicut bcalus Joanncs scriliil, liora novissima dainus, sed ncc ab ipsis Prophelis lioc prxlcimissum
(I Jonn. II, 18), quotidianis Ecclesix fctibus In uno- esse, ut ciiam corum eloquio pamlcnle 1 , vidcnlcs
quoipie crcdcnle complciur. Andiie Aposiolum docio- nlque gaudcnies, ccrli ac seeuri , dc thesauro Dei ct
rem Gi niinni doccnlem ct insirucnlein : « Nolo enim nova el velern coucordilcr sibimcl coli.erenlin pro-
vos, > inquil, « ignorarc, fratros, quia omncs paires fernmus. Cum cnim lanlo post cgressum populi illius

nostri sub nube fucrunt, el nmncs pcr inarc iransio- ex /Egyplo, et tanto anlc ista Ecclcsix lcmpora liac
runi, et oinnes in Mnysen
1
baplizati sunl in nubc et qux commcmoravi , ceciuerit; lanicn sc fulnra prsu-
in niari , et omncs curodcin cilium spirilualcm man- diccrc sine ulla duhitationc lestaiur. Secuiidum dics,
ducavenmt, et omncs eumdem poium spiritualeni inquil, profeclionis eorum cx /Egyplo, oslendam mi-
bibrrunt. Bibebanl enim dc spiriluali scqucnlc pelra : rubilia iltis. Yidcbunt naliones, et confundcniur. lloc esl
pctra aiiicni cral Chrislus. Scd non in omuibus illis (iiioil bic dirlum cst, Murc vidit , et fugil : si eniin liic

bcne complacuit Deo : prostrali cnim sunt in dcscrlo. per vcrba prxtcriii lcmporis, sicut csl, vidit et fngii,

Il:rc aiitcm figurnc nosine fact:c suiit i (I Cor. x, 1-6). occullc fuluin pradicnntur ; Yidebunl ccrte el con-
Quid vultis ampliiis , fralrcs dileeiissimi? Ccric ma- fundcnlur ,
quando fuluri temporis verba sunl ,
quis
nifcsiuin csi non humana suspicione, sed aposlolico, audcat de rebus prxicritis cogitare? Et paulo post,
id cst divino ct dominico magisicrio; Dcus enim lo- ipsos boslcs nosiros, qui nos fugicnies ul inierimcreiit
quebaiur in eis, ct quanivis dc carncis nubiliiis, scquebanlur, id csl delicla nostra, sicul /Egyptios in
lamen Dominus inlonnbat : ceric ergo lanio icstimo- m.iri obrutos, iin in Baplismo dcincrsn ct exslincta

uio niaiiifesluui cst illa oninia figurale gostn , muic luce clarius intimai, diccns : «Quoniam volunlnrius
innosira saluie compleri; quia lunc futura prxnnn- ct miscrieors csi, ipsc convcrlel cl miscrebitnr no-

tlabanlur, nunc prxtcrita leguntur, ct praisentia co- siri ; dcmerget delicta nostra , demergel in inaris

gno-,cunlur. profundum omncs culpas noslr.is. >

i. Audite qnod cst mirabilius, Librornm vclcrum 5. Quid cst, cbarissiroi ? Qui vos cognosciiis Israc-
sacrnmeiila occullnta atque vclnta, nonnulla ex parie lilas seeuiidiiin seinen Abralix, qni eslis ddnius Ja-

a Libris veicribus rcviiari. Nam Michxas proplicia cob secuiiduni promissionein b:eredcs , cogm scite

iia loquiiur:« Prout dies, > inquil,«profectionis eorum clinni vos exiisse ab /Egyplo, qni huicsxeulo .i.miiui-

cx /Egypto, oslcndain roirabilia iilis. Videbunl na- tin^tis ; exiissc de populo baibaro ,
qui eoiife-sionc

lioncs , cl cunfundeiitur ab omni vigore eorimi piclalis vos n blaspheniiis ge.nlium sejunxislis. Nou
mauilius ora sua obslruent, aures illis obsiirdabun- cst cnini lingtin veslra, sed bnrbara ,
qux Detini lau-

lur, dclingcnles lcrrnm , vclut serpenlcs Irabcntcs dnre non novil, cui voscanlatisAIlcluia. « Factn esi
lerrnm; r«niurbahuniur de eoiuiusionibus corum, in cniin i Juda^n sanclificalio ejus > in vobis : « Non
Domino Deo noslro excident nienle, ct lcrrcbunlur a enim qui in nmnifcslo Jud.ous esl , neqtic qu.c iu nia-

le. Qi:is Dco iuo similis, auferens iuiquilalcm, et nifeslo in came csl circumcisio; sed qui in oceullo

Irnnsgrcdieus iinpletatcm residuis hxrcditafis fux? Jud.cus e>t, et circuincisione cordis (Uom. n,28,
F.l non continuit in tesliinoiiium irani suani, quouiain 29). Iiilcrrogalc ergo corda veslrn : si ca circumci-

vnlunlarius ct miscricnrs csl ; ipse couvcrtelct misc- dit lides, si purgavilconfessio ; iu vobis fuctu esi Jn-
rcbiiur iuisiri , dcmergel dclicln nostra , dcmergei in dtva stmclificatio cjus , in vobis Jsracl potcslus ejus,

inaris profuiidum nmncs cnlpas uoslras > (Mich. vn, Dedit enim vobis poleslatem fiiios Dei &«*'• (Joun.

15-19). Nciupc adveniiis, frnlres, manifestius bic 1,12).

aperiri sacrisancta mysleria. lu boc ergo psalmo C. Jatnvero rccordettir uniisquisquc vcstrnm , rum
qnamvis futura imucalur mirahilis prouhelix Spiii- Deo vcllei cor n|.plienre cjnsqiic suavi jugn, rcce-
,

lus, lamrn videlur velut transacta nnrrarc. Facta dens a prisliuis igiioraiuia; suai desideriis , devolmn
rsl, iuquil, Judait sanctificalio ejits : nmre tidit cl (ugit
• Sicaliquct , Mss. At Udd., prcctcrmissum est, ut cliam
corum panderetur. ridentes. cic.
• sic Mss. juxta Cnec. M Ud., in noyse. cloipiio
 ;

U79 s. AUCusTiNi f.piscon r.so

lniimim snlido-e , carnalibusque lnijut niiiiidi faciis delis, qiiibus in fnrc dieelur : Kuge, boneseive, quo-
(in qnihiK siiic fruciu labonbat , tanquatn in .Egypio nium in pttucis fidelis fuisli, supra miilia lc constimam?
taterealubdura domlnalione diaboli bceret), audita quid cst quod gaiidclii, quilms iu flne dicetur : Ve-
vuce Domini diccnlis , Venift: ad me oiiikm oiii labo- ,
nile, bcncdicli Palris mei ,
percipile regnuin quod vobit
rulii fl MMrati «sli» , et cgo vos reficiam (ilallli. II, parnlum est ab oriyine mundl (Mallh. xxv, 21, 3t)?

28), itesenis atque abjcciis sub lcvem Cbrisii sarcl- 10. [vers. 7.] Rcspnndcbiiiit vobis hxc oiuuia, vos-

11:1111 currere : recordelur ergo unusquisqiic vestrum qoc ipsi respoiidcbilis »obis : A fncie Domini com-
i|ui'iiiadiiinduiii omnia sxcularia iinpedimcnta cesse- mota est lerra , a facie Dci Jacob. Qoid csl , a fucie

runt , dissuadenliuni ' voees aut crumpere non auss Domini; nisi ejus prxscnlia qui dixil : Ecce ego vo-
sunl , aul consideralo Cbristi uomine pcr omnes lcr- pii.-iimsum usque in consummationem saxuli ( Id.
raa cxaltalo et bouorato tremefaclx siluerunt. Ergo, xxvw, 20)? Commota esl euim lerra sed quia male ;

Mart vidit el fiirjit : 111 tibi sine contradictionc ad Ii- pigra remanseral commota est ul solidius fu-inarc-
, ,

bcrlalem spirilualem panderclur via. tur a facie Domini.

7. Jordanit aulem quemadinoduin rctrorsum con- H. [vert. 8] Qui convcrtit pelram in ttagna aqua-

tcrsns sil, nolo cxtra vos quxratis, nolo aliquid mali rum, el rupem in fontes aquarum. Seipsum enim el
suspiceniini. lncrepat cnim Dominus quosdam qui quamdani suam duriliam liqucfeeit ad irrigandos fide-

dorsuni ad etuu posucrunt , ct nnn faciem {Jcrem. II, les SUOS , ut lieret in eis fons aqux salientis in vitain

27). Et quisquis principiuin suum descrit , cl a suo a'teninm (Joan. iv, 14) ;
quia prius, cum igiioraretor,

Creatore avertitnr , lanquam fluvius iu marc, labilur durus videbattir. Indc illi lurbati snnl, el 11011 exspe-
in bujus sxculi amaricantem malitiam *. Boimm crgo ctaverunt donec Scripturis apcrtis influercl iique

est illi ut rctrnrsuni converiaiur , liatque illi Dcus inundarel in eos, qui dixerunt, Durus est liic sermo,

ante faciem redeiiuti , qucm sibi a tergo posueral quis polest eum audire (ld. vi ,61)? Ista pctra isla ,

cl fial illi retro mare liujus sxculi ,

quod sibi aitte duritia conversa esl in stagna aquarum et ista rupcs,

facicm , c.uin iiluc laberctur , elTccerat ; ei sic oblivi- in fonles aquarum , cum resurgens exposuil eis , in-

seaiurca qn:v retrosuiii.ulincaquxaniesuni cxlen- cipiens a Moyse per oinnes Propbclas ,

quia sic opor-

dalur (Pliilipp. 111, 13) quod jam converso utile esl. : tebat Cbristum pali (Luc. xxiv , 26el 27); ct misit
Namque anlequain converlatur , si ea qux relro sunt Spirilum sanclum, de quo diccbal, Si qnis sitit, veniat

obliviscilur , Deum obliviscitur ;

quia ipsum relro fe- ei bibat (Joan. \n, 57).

ccral , ad qucin dorsum posucral : el si in ea qux

1N rSALUUU CXlll ALTERDU.
ante sunt exlenditur , in sxculum extenditur ;
quia

ipsum sibi ante faciem posuerat, quo avidus irruc- 12. [vers. 1.] Kon nobis, Domine, nonnobis, sed no-
bat. Jordanis crgo illos significat ,
qui graliam B:>pti- mini tuo da gtoriam. Gralia quippe ista crumpcntii
smi pcrccperunl ; et sic Jordanis converlilur rctror- aqua; de pctra (pctra aulem erat Cliristus [I Cor. x, 4]),

sum , cum illi converlunliir ad Deum , ut eum jam non quasi opcribus prxcedcnlibus dala est, sed mi-
retro non babeant, sed revelata facie gloriam Domini scrante illo qui juslilical impium (Rom. iv , 5). El-
specnlantes , in eamdcm iinaginem transforiiienlur enim Cbrislus pro impiis morlnus cst (Id. v , C) , ne
a gloiia in gloriam (II Cor. 111 , 18). ullam suam bouiiiies , sed nomiiiis Dei quajrereiit

8. Montes geslierunt vdut arietes : fideles dispcnsa- gloriam.

sancti Evangelii
tores veibi verilniis saucli Aposioli , 15. [vers. 2.] Super misericordia lua, inquil. el ve-

prxdicaiores. El colles velul agni ovium. Hi siml qui- ritate lua. llxc duo, misericordiam et verilalein, ad-
per Evangelium ego vos sxpe jnngan-
l.us dicilur , In Clnisto Jesu vcrtilc in sanctis Scripturis quain sibi

aenui : bi sunt quibus dicitur, Non ul confundum vos,

lur. In sua qnippe misericordia vocavit impios, ci iu

lurc scribo, scd i/l [ilios mcos cliarissimos moneo (I Cor.

verilate judieat cos qui vocali venire iioluerunt. Se-
iv, 15, U) : bi siml de quibus dicilur, AfftrU Do- quando dictinl Gcntes , Vbi cst Dettseorum? In novis-

arieium (Psal. xxvin 1). Allendile per

mino filios ,
simo enim appareb.t miscricordia rjus et veriias,
terias, qui nosiis isla mirari, el gaudere alque quaudo signnm Kilii bominis apparcbil in cuslo el
omnes ,

Domino Deo vestro; atlendile ista compleri tunc plangcnl oinncs tribu» larne, nec diteni, l t-i
caniare
omnes gcntcs, qux ame tam longa tempora ligu- e.u /».'111 coiuiii? cuin cis non adbnc credeudus pr.e-
pcr
rate gcsia atque
prxdicla sunt. dicaiur , sed jam ticnicndus osleiulitur.
« Qoid csl libi, marc.quod ^tus autem noster in ccclo iHrsum.
9. Intcrrogatc ctdicite, 14. [ivis. 5.]

ei lu Jordanis .
quia convcrsus es relror- Non in tcelo, ubi solem cl lunam viilenl, opera l>ei
fngisii ; ,

gcstiislis velul arietes et c.dlcs, rolunl sed in ca-lo sursuni qood Ir.insgie.lilni'
Mini ? monlcs, quia ; ipi.e ; ,

Quid csl, s.vculum qn.id tua Ni-e sie csi

sicul agni oviuin» » , niiiiiia corpori ccelestia cl leirestria. 111

est , 101 uilllia toto quasi subliacto calo ruiuaiu tim

Inipedinenia eemeruntl qoid COilo Deus noster ,

buic mundo r.nuntianltiim , quod ad sede fonnidel. 1 aelis elin terra omnia fMMWNfM
Orbe fldelinm , 11

Dominum convcflimiiil ? Quld cst quod gau- voluil fecil. ISec iudigcl openbus suis, l.in.pain iti eis
vesironi
ilw»'iii(l«itjiini w.-o-. Am. collocclur, ul luaueat ; sed in sua BlerniUUO i'.i>'-
i»» itti» (fissiddili'''» «"!
Uss. f 6(0 000 babciil, uusidcn- stit, iu qua maneus oumia quxeumque vulull fa.it >•
oiMillit.el lilssuaileHliiiHi.

"'• fuiift<im. COBlil tH iu lcira : uoiuc Cium jaoi eum porlaLuni, ul

iros Mss., «»i(inY<iiiie»i
 ;

I4SI ENAIUUTIO 1N PSALMUU CXIII. U.82

al) co licri possenl ;

quandn. nisi fiercnl, eiini pnrlare tata cnmpago : sedsicut faliricata singula oslcndis, s c

non possent. Evgo in quibus esl ipse, lanquam indi- nslcnde officia singulorum, qiiorum le cfligies, o
gcniia coniinei , imn ab eis lanquain indigens comi- bomana vanilas, irahit.

netur. Sivc sic inlclligaiur , In calit et in teira omnia 2. [vers. 5-7.] iOsi eniin ibabcut, ci non loqiientur
quacumque voluil [ecit , vel in supcrioribus, vel iu in- oculos liabent, et non vidcbunt : aures babeni, el imii

fcrinribus pnpuli sui volunlariam graliam siiam cnn- audicnl; narcs nalicnl, et non odnrabunl : manus ha-
siiiuit, nc quis de opcruin merilis glorielur : quia bcnt , el iion contrcciabunt; pedes babenl , et non
sive inonlcs gesiianl vclui arieies, sivc cnllcs vclul ambulabunt : non clamabuni in faucibus beJs. Jam
i

agni oviiim ; a facic Domini coiiiinola cst lcrra , nc cigo arlilcx melior est cis, quia ca potuit membro-
iu tcrrcnis sordibus pcrpetuo rciuanercul. ruin molu alqtie oflicio fabrteare : quem tamen arii-
licein le utiquc puderet adorarc. Uelior el lu, quam-
SERMO II.
vis ca non feccris; qunniam quac illa non possunt fa-
De allera parle Ptalmi. cis. Mclior el bcslia : ad lioc enim addiium est, Non
i. [vers. i.] Quanquain foilassc nmnium P>almo- ctamaliunt in fuucibus suis. Namque , ciim superius
rnm sil una conlextio diligentor inlnentibus, ita ul dixisscl, Os habenl , el non loqucntur; quid opus cral,
nullus scquatur qui non supcriori possil ndjungi ; la- pnstquam a capile usquc ad pedes mcmbra decursa
inen istmn ita considcremus, lanqiiam uieiqne umis de fiucium clamore rcpetere; nisi, crcdo, quia
siini,

sil , islc scilicel ac superior. Namque cinn in illo di- illa iiua? dc c :tc1-is membris commcmorabal, comniu-
ctum sit, «Non nobis, Doininc, nnn nobis, sed nomini nia csse bominibus belluisque sentimus? Nam ct vi-

luo da gloriam : super misericordia lua ct vcrilalc denl , ct audiunl , ct olfaciunt , el ambulanl, et quoc-
tua : neinandodicanl Genics, Ubi csi Dcus eoriim? » dam, sicul simi:c, manibus conlrectanl. Illud autem

qnia invisibilem Deum coliinus ,

qui nullurnin corpn- quod dc ore dixerat, proprium cst hoininis; quoiiiam
rcisnculis, cnrdibus aulem paiiconim mumlissimis bcstix non loquuiitiir. Nc quis autem ad sola liuma-
nnliis cst : lanqiiam i<lco possinl dicere Gcnlcs , Ubi norimi memurprum opera referret quac dicta suni, ct

etl Dcus eorum? quia ipsi possunl oslenderc orulis diis Gcuiiiim solos liomiues anleponercl; post omni.i
dens snos ;
prinin admonuit npcribus scnliri pnesen- subdidil, diccns, A'o» clumabunt in faucibus suis :quod
liam Dei noslri, quia cum sil i;i cmlo sursum , in coelo rursimi boininibiis pecoribusque communc esl. Quod
tl in lcrra omnia qucccuinque volnit fecit. El quasi di- si primo dixisset, cum ab ore coepit membra pcrcur-

Kret, OslendanlGenlesdeossiios; Simulucra, inquil, rcrc, Os habent, et non clamabunt; cuncia ctiam sio
Uenlium arijentum el uurum, opera manuitm homiiium : ad naiiirani honiinis rcfcrrentur, nec facile ibi quid-
id esi, quamvis Detnn nnslrum carnalibiis oculis ve- quam dc communinnc feraruni sensus audientis ad-
stris non possimus osicndcre ,
quem pcr opcra intcl- vcrtcrcl. Cum vero illud de ore dixit, quod hominis
ligcre debuistis ; nnlile lamcn seduci vanilaiibus ve- proprium esl, et posl enumcraiioncm partmni corpo-
siris, quia vos ea qux colilis digito potesiis oslen- lis quam coninicnioratis pcilibus lerniinasse videba-
ilcre. Mullo quippe lionestiiis non babcrclis quod lur, adjuuxit, Non clamabunt in faucibus suis; leclo-

posselis ostcnderc ,
quam ul in oo quod islis oculis a rem vcl audilorem fecit intcntum, uldum quxrit cur
vnbis oslenditur , vcstri cnrdis cccitas oslendalur : additum sii, admoneri se inveniat simulacris Centiiim
quid enim ostendilis , nisi aunim et argenlum? Ila- non tantuni bomincs, sed eiiam bclluas se dcberc.
bent quidem et xrea , ct lignea , el ficiilia simulacra, prxponcre ut si pudet adorare bcsiiam quam fccit
:
,

et liujiiscemodi alterius alteriusque materiic ; sed prc- Deus videntem, nudientcm, odorantem, conlrcctan-
tiosum eorum maluitcommemorarc Spirilus sanctus, tem, ambulantem clamantem in faucibus snis, vidc-
,

quia cum in eo quisquc quod illi cliarius est criibuc- rcnt quam pudendum esset adorare mutuni, el carens
rit, multo faeilius averliiur a vcnerationc viliorum. viia scnsuquc simulacrum; cui ad hoc incssel simili
Nam dictum csl alio loco Scripturarnni de simulacro- ludo nicnibrorum , ul anima carnalibus sciisibus dc-
rum cnlloribus : Dicentes ligno , Puler meus cs tu ; et dita ,
quasi vivcnli atque animatae forma; applicarci
lapidi , T« tne genuisli (Jerem. II, 27). Scd nc sibi affectuni, cum ca videret quae in suo corpnrc \iva at-
prudentinr videaturqui lioc non ligno et lapidi dixe- que aniniaia senliret. Quanto ergo melius murcs
ril, sed auro et argenlo; buc aspiciat , huc aurein atque serpcntes, et id genus animanlium caetera *, de
cordis intend.il : Simulacra Cenlium argenlum el au- siiuulacris Gcnliiim, si ita diccnduui cst, quodammodo
rum. Non abjectum aliquid et aspernabile nomina- judicant, in quibus quia non senliunl bumanam vi-
tum est : et ci quidem animo qui terra non est, terra lam , non curant humanam figuram? Itaque in eis

cst et aurum et argcnlum ; sed speciosior aique ful- plerumquc nidificani, et nisi humanis motibus dcler-
gcntior, solidior atqne firmior. Noli ergo addere n;a- reantur, nulla sibi habitacula munitiora conquiiunt.
nus hominum, ut ex co melalloquod fecit verus Deus, Movct ergo se hoino , ul viventem bcstiam a suo den
vclis facere falsum imo falsum hominem, deum ; deicrreat; et illum non se nioventem, quasi poienleiu
quem pro vcro venercris Den qnem quisquis pro ; culit , a quo meliorem deterrnit. Dcierruit euim vi-
vcro hominc in amicitiain rcciperet, insauiret. Ducil
« Sic Mss Edi!. vero : Outmto ergo magis iW mrlius mnres
tniin , et alTecln quodam infinio rapit infirma corda
alque se.yentcs, el id genus imimmtlium coterenl, quat dc
inortalium fnnnx similitudo, ct incmbmiuni inii- siiuulaa w, ctc.
Patiwl. XXX. VII. (Quarante-sept.)
 ;,
; ,

U83 S. AIGISTINI KIMSIXJPI 148»

dcaicni a c.vco , audicnlcm a iurdo , cbunanlem a non sc ipsa corpora olerc , sod qu.r iliis rrgcmlil
inulo, ainbiilaiilcm ab iiiiiuoliili, scniicuiem ab inscu- pncsideui iiuinina. Iiaquc Apusioli una senleuiia prc

salo, vivcnlcin a mnrluo , imo dcleriore qiiani mor- ii:iin isioriini dnmnalionemque lesialur : Qui innMim-
ino. Mui liiuiii qulppe sicut manifesium on uon vive- tuverwil, inquil, vcritateni Dci in memiiiciuni, et colue-

rc, iia manifcstum esi aliqiiando vixisse. Qnaproplcr runt et servierunt creatura? ,
poliits quam Crealori, qni

.l.uiii qui nec v vil ncc viiil, prorecto cl mortuus au-

:
est benedictus 111 scecula {Hom. 1, 25). Nam priore pai le
icccdil. l.ujus eeii(cr.li;c, sinmlacra damnavil; poslcriorc an-
3. Quid lioc nianifeslius, fralrcs inci dilcrlissimi? icin , inierprelaiioncs simulaerornm : elHgies enlm
quid evideniius? Quis puer intcirogaius , nnn lioc a fabro factas appcllando nouiiniliiis cariun rcrum
cerluin csse rcspondcal ,
quod Simutacra genlium os quas fabricavil Dens , transiiiutaiit vcrilalcm Dci in
liabenl , et non toquentitr ; oculos habent , et non vide- iiicnilaciuui; rcs autem ipsas pro diit babendn el re-

Iml.elcaUenqiueiiivinussermoeonlexuhfCurergo neraudo, servinnl creauira poiius quam Crealori, qui

laulupcre Spirilus sanclus cural Scriplur.irum pluri- csl bcncdiclus in sxcula.

mis locis Ikpc insinnarc alquc inculcare velul inscicn- 5. Quis auiem adorai vel oral inluens siinulacrum,

itlius quasi hi n omnibus apcrtissiina alquc nolissi- qui non sic afficitur, ut ab eo se exaudiri puict, abeo
,

1113 ; ni>i quia spccies incuibroruni ,

qcam naluraliter sibi prxsiari quod dcsiderai spcrct? Ilaque homiues

in aiiiiiianlibiis vivcnlem vidcre, alquc in nohismct- lalibus Bupcrsiilionibus obligaii, plcrumqucad ipsum

ipsis scnlire cousueviiiius, qiianquani, ul illi asserunl, solem dorsum ponunt, prcces fiindunt stalu:c quaui

iu signum aliqnod f.ibrefacla alque cmincnli colloc:i(a solem vocant cl cum sonitu maris a lergo fcrianlur,
;

suggestu ', cum adorari alque bonorari a multiludine Ncpluni slaliiam qnam pro ipso mari colunt , quasi
cofpcrit ,
paril in unoquoquc sordidissiinum erroris senlicntcm gemilibus feriunt. Iloc cnim facilelquo-
affecitnn, ul quoniam in illo figmenio non invenil vi- dammodo exlorquei illa figura membrorum ut ani- ,

lalem molum, credat ntimcn occulluin; cffigicm la- inus vivcns iu sensibus corporis , magis arbiireiur
men viventi corpori similcm, seduclus fnrma et com- seniire corpus quod suo rorpori siinillinium videl,

niotiis auciorilaie quasi sapienlimn insliluloriini qnain rotimdum solom undasque quidqnid diffiisas, ci

obscqucniiumque turbariini, sine vivo nliquo babila- iiou eisdcm lincanicnlis furmalum cunspicil, quibus
lorc esse non puial? Ilinc el maUi d.iinonia ad pos- illa forinaia siint qusc viveuiia vidcre consuevit. Con-
sideuda Gentium simuUcra lalis liominuin anVctus ira Iiiiiil aflccluin, quo humana ct carnalis infirmiias

inviiai, qiiorum pr.-csidenlium ' varia fallacia morii- f.icile capi poiest, cantal Scriplura Dci rcs valdenn-

frri seminauiur el mulliplicanlur errores. Aliis itaque lissimas , quibus cnmmenioret et lanquam excitet

lucis ct conlra isl;i diviniB Lillera: vigilanl, ne qnis- uiruics hominum in cnnsuctudine corporum dorinien-
qiiam dical, cuin irrisa fucrinl siiniilacra : Non Imc les. Simulacra , inquil , Cenlntm argentum et aurum.
vi-ibilc c I», scd numcn quod illic invisibililer babi- Sed Deus fccil argenlum c( aurum. Opera, inquit,
l:it. Iiisa ergo numinn in alio psalmo cadem Scriptura manuum liomiimm : boc eiiim vcncrauliir quod ipsi ex
sir dninnal : Quoniam dii Gcnlutm , iliquil , da>monitt auru argenioque fcccnml.
Daniinus aittem coclas (ecit(Psal. xr.v, 5). Dicil et Apo- G. Sed euim ct nos pKraque insiruiuenia el vasa

> i-ilus : .V011 ijitod idolum sil atiquid, sed quoniam quw ex liiijusnittdi malcria vcl melallo babemus in usum
inwwtiint lientes, dameniit iminoiant, el non Deo. Nolo rclebrandorum sacrnuicntorum, qu.e ipso ministerio

vot socios /iiri rficnioniorinn (I Cor. x, 19 et 20). consecrata sancla dicaniur, in ejus honorem cni pio

A. Videntur auteni sibi purgatioris esse religiouis, salule noslra indc servilur: ct sunl profccto crfam

qui dicunt : Ncc simulacrum, nec daimoniuin enlo isla iiisirumenta vel vasa, quid aliud quam opcra 111:1-

scd efligicm corporalem cjus rci signnni iniueor,quaui niiuui bomiuiimV Vcnimlamcn numquid os lial ciil. ct

colerc debeo. Ilsque uiierprelautur simulacra, ul alio non loqiicnlnr? numqiiid oculos habent, el uor vide-
•licanl siguilicari lirrani, undc lcinplmn solenl appel- buni? iiumquid eis suppliramus , quia pcr ca suppii-

lare Tclluris; alio niare,sicut Ncpluni simulacro ramus Deo? Illa umimecausa est impietalis insanss,
alio acrcm, sicui Jnnnnis, alio igncm, sicut Vulcani quml plus valcl in afleciibus miserorum vivenli simt-
alio liiciferuin, sicul Veneris; alio solem, alio luiiain, lis forma qu.i- sibi efficil supplicari, quam quod c.im

qiioriini siinulaci is eadem nnniina sieul Telluris iin- niauifcstum esl non csse vivenlem, ul debeat a vivenie

piiiiiint; alio illnd, alio illud sidus , vcl illain vel i1- COIIlCnini. Plus enim valenl simulacra ad curvandain

l.nn creniurani : neque enim euucta enumerare suiii- iufclicem animain quod os babcut , ocnlos habeut

cimus. De quibus rursus cum cxagil.iri ooperilll aurcs babent, narcs hahent, manus babent, pedcs li.t-

qund eorpora colant, raaximeqne lerrain, einiore, cl bcnt, quam ad corrigendam quod noo loqueatar, non

nereni, cl igneni . quornui nobis usus in prompiucst vidrbimt , non audlent, uon odorabunt, uon conire-
de coBlesiibus quoniaiu linslro ea corporc con-
n .111
rlabuut, 11011 anibulabuul.
(

ucilare aique eoutingrre , nisi oriilonnn radiis non 7. [vers 81 liaqna sequilur ut illml qnoqne (\r

v. iriinis , iiimi uj eruhcscunt); respoudsre auder.l quod eiiam in boe psalmo sequilur; ul scilicet, Snui-

la iliil 1'utitt otiines i/ui fiiciuttt eu , et MWM 17111 cu'i/i-

1
1 rjgno uti\no fubrefitttn,
r. 11 inv , |n tttqtte emincnti duitt m eis. Vidcanl ergu isli aperiis el lonllealibw
i UoCtVO tniogcttu. Iuirnil.iulili a Mss. I

o nas, adureul ClausiS el

, cl tuoririis lucutibus , ucc
• vllquoi mss., |xmi(fm(iNin.
 ;: :

(485 FNARRATIO IN PSALMIJM CXIV. U86

vidcntia, ncc vircnlia siiuulacra. II. Pioinde hii mrisque magm-. ct pusillis , mon
8. [vcrs. 9-11.] < Domus » autem < iM-.ael spcravit l.bus ct collibos, aricfibus ei aguis <li<i< Prophefci
in Dominuni. Spes » enim < qu:c videtur, non csi spes qnod scquilur : Benedicti ros Domino, qui fecit carltm
quodenim videlquis, qiml sporai? Si aulcm quod ei terram. Tanqnam diceret , Ben-dicli vos Dumiuo
noii videmus sper.imus, per paiientiam cxspectamns > qni vos fecit coelum iu magnis, icrrnni in pusillis

\liom. viii, 2i, 25). Si-.i iii pcrduret nsque in fiiicni sod ccelum non isiud visibile, plcnum luminaribus
ad
ipsn paticnlia , Adjutor eoritm et proleclor corum est. liosoculos periinenlibus. CaVum euim ne/i Domino;

Anrorlassespiriiualcs(a quihns carnalcs instruunliir qui erexit cl subliiunvii quorumdani sanctorum incis-
niansuctudiuis quia ip^i lanqiiam superio- tos i:> lanlum, ut nulli lioniilium,
iu s, iriin , scl ipsi Ilco snodo-
ros prn infcrioi ibus siipplicant) jam vident, et illis cibilcs Gcrent : in ciijus ca-li comparalione quidquid
jaw rcsrstqna? adlmc infcriorilms spcs cst? Nmi cst rarucis oculis ccrnitur, tcrra dicenda cst; quam «V-
il:i nam et douius Aarnn speravil in Dominum. Ergo,
:
dit /il.is liomimim , ut cjus consideraliune sive ab ca

ut eiiam ipsi pcrscverantcr extcndaulnr in ca qu:c pnric qu;e supcr iilustrat, sicut est hnc
quod dicilur
anle siini, et pcrscvcranlcr currant, donec apprehcn- coliiin, sive abea qu:e subter illusiratur, cui propric
daul in i|in> apprehcnsi simi (Philipp. iii, 12 14), ei tcrra noincn cst, cum totmn sicut comniemoraviinus,
COgnoscant sicia ct cognili sunl (
I Cor. xill, 12), Ad- in illius coniparaiionc quod ca-luui ca-ii dioiiur, lcrra

jutor eorum el protector eorum esi. Ulriquc enim timent sil; lerram ergo istam toiam d dil ftliis Itominum, ui
Dominum, ei speraverunt in Dominum : adjutor eoritm ejiis consideraiione, quanJum possunt, conjiciant
et proiecior eorum eit. Crcatnrem, qucin infirmis adhuc cordilms siuc
islo
9. [vc>s. 12, 13] Nequc enim r.os meritis nostris conjectnra? adminicnln vidcrc non possunt.

pravcnimus inisericordiam Doinini : scd , Dominus i2. Est ct alius iutcllcctiis, a quo dissimulare
no:i
menwr (uil uostri , et bencdixit nos. lienedixit domum dcben, verborum islorum, qnibus dictum
est.Ca/inii
domum Aaron. Uirosquc aiiietu hcnc- r<r/i Domino, (erram aittem d.dit fitiis
Israel. benedixit hominum : nt ;il)
diccns, Beuedixit omnes limentes Domiuum. Qiucris co quod «liximus, iinn rcccdal intentio. Dixeranius
qims iilrnsque? rcspondelur , 1'usillos cum magnis. cnim magnos ct pusillos significari etiam eo quod ad-
lloc cst, doinum Isracl cum domo Aaron, eos uiiquc joclum cst , Bcncdicli ros Domino , tmi fccil ewlum cl
qui ex ipsa gcnle crcdidcrunt iu salv.ilorcm Jcsuni tenam. Si crgo magiios coeli , pusilios autom leiraj
quia < non inoninibus iliis bencplacuit Den [Id. x,5). nomine accipimus quoniam pusilii crescendo fgtnri
:

Scil si quidam illoruin non crcdidernnt, nuinquid in- simt ccelum, ct in ipsa spe lacte nulriuntur; sic smu
credulilas illorum fiJcin Do.i cvacunbit? Absit (flom. illi magni cceliun torr.-c, cum parvulos nulriuut, m
iii, Ncquc cnim onmcs qui simtex Isracl, lii sunt
3). ctiam ooelnm cceii se esse inlelligaut, dum cogitant in
lsrael; nequequi seiuen snnl Abrabam, omncs lilii » : qna spe parvuli nutriantnr. Sed lamen qiiia jam illi
sed, sicul scriplum esl. lleliquice s.tlva: facltv stutt. l'.\ non ab bomine, ncque per liomincm sed per ipsuni ,

pcrsona enim eorum qui inde crcdiderunl , diciiur : Deum c:irpunt sinceritaicm oberlatemque sapientix;
Aiji Dominus SabaolU reliquissct nobis temen , sicttl accepcrunt parvulos futuros qtiidem cceloin, ut cce-
Sodonta (acti cssemus, el sicul Gomonlta similes fuissc- lum cccli se essc sciant; adlmc tanien terramrui di-
mus (Id. ix, G, 7, 27, 29). Sed idoo scincn, quia S| ar- cant, Ego plttnlavi, Apollo rigaril, sed Dcu: incremen-
siiiii pcr lerras nmliiplicaium est. Utm dedii ( 1 Cor. in, u'). Ipsis enim filiis lioniinum quoR
10. [vcrs. 11-18. ] Dixeruiit cnim magui '
de 'lomo focil cceluiu, lerr.un dcdit in qu.i opercniur, qui novit
Aaron, Adjtcia! Dominus super vos, super vos el super lcrrx providerc pcr ccelum. Maneant igitur ccclum
el
fiitos vestros*. Et ita factum esi. Accesseruul eiiim lerra in Deo suo qui fecil ea, et vivant cx co
, conli-

eliam dc hipidibus suscitati filii Abraham (Maitlt. m, icntes ci et laudantes eum : nain si ex sc veiint vivere
9) : accesseruiil ovcs qua; non erant de Imc ovili , ut morientur, sicut scriptum cst, A morluo quasi qtti non
Beret unus giex ci unus paslor (Joan. x, \<i) : acccssii sit, pcrit confessio (Eccli. xvn,26). Sed , Non moTlui
lidcs oiuiiiuin gentium, et crcvil numerus non snlum tuudubunl le, Domine , mque omues qui descendunt in
sapienlitim antistituin , scd etiam obedientium popu- iufernum. Clamal euiin alio loco lua Scriptura : Pcc-
lonim; adjicienlc Domiuo non soluni supcr paircs, cator, dum veneril in profundum inalorum , conlcmnil
qui ad illum in Clirislo cxlcros imilaturos prxireul, (Prov. xvin, 5). Scd nos qui vivimus, bent-dicimus Do-
scd eliam supcr (ilios corum, qui patrum pia vcsiigia iitinum, ex Iwc nttnc el usque in saculitm.

seqiicrenliir. Nam sic ait ille bis quos per Evange-

lium in Chrisio genuerat : Imilatores nui eslote , sirut

cl foo Chrisli (I Cor. iv, loel 16). Adjecititaquc Domi-

1N PSALMUM CXIV
nus, non solum supcr monics geslientcs sicut arie- ENARRATIO.
ics , scd ctiam supcr colles gesliontcs sicul agnos
SERMO AD PLEBEy.
oviutn '.

qvoniam examliel Dominus vo

1. [vcrs- 1.] Diiexi ,

1
I ov., tnarjna : ilisscntieiililnis wieris liluis. cem mea. Cantct hoc anima quac pcregri-
deprecationis
* Mns.. super nos. super *o?. el sttper fiLoi no tros. Sic
nitur a Domino, cantet hoc ovis illa qu.o erraverat,
ciiam habeni ro wsal.117 n. 3
2
sic siss At Lov. , coiles, isi ed gtnics, siatl agni oviimu cantel Loc lilius illc qui morluus fucrai et rcvixii
 ,

I..S7 S. AUGUSIIM EliSCOPI 1488

perteral tt invenlui est (Luc. xv, 6, 21); cantei bofl saluiis, (|uam ' mibi prtBSiltil, adjuvil ine; iniral in

Mitaa llOttrt, Iraires el lilii charissiini. Ciudianiur, caiispei liun rjiis gcmilus cumpeditoruiii (Ptal. lxxviii,

ci pcrniancanius , ei cnm sanciis ista canlemus : Dt- 1 1). In liis cniiu dicbus nicis, CircumiUderunt me do-
lexi , i/ntmiiini cxaudiet Don:inus vocem deprecationis lores morlis ; periculn inferni invencrunt me : quau nisi
mtcc. Numquid ipsa diiigeudi causa est, quoniam Do- aberraniem abs lc non invenirenl me. Nunc atiicm
ininiii exaudie 1
vccem deprecatiouis mearf ac non pn- illa me iuvcneruni : ego vero ca non inveiiicbam
tius aul ideo diligimus quia exaudivit, aul idco dili- qui gaudebam prosperis Hecull, in quibus plus falliinl
giinus ut exaudiat? Quid cst crgo, Dilesi ,
quoniam pericula inferni.

exuudiet? An quia dilcctiouem spes solet acccndere, 4. [ecrs. 4-0.] Sed postcaquam ct ego tribulationem
dilexissc sc dixit quoniam spcravit exaudilurum et dulorem inveni , nomen Domini invucavi. Laleli.u
,

Deum vocem dcprecalionis su;u? enim me tribulaiio el dolor ulilis; tribiilatio de qu.i

2. [vers. 2, 3] Unde aulem lioc spcravit? Quoniam dat auxilium , cui diclum est , Da nobis auxitium de

aurem suam mihi, el in diebus meis

inclinavit, inquil, tribulutione, et vana salus liomiuis (Psal. lix, 13). Ego
invocavi. Ergo ideo dilexi quoniam cxaudiet iilco , ;
enim de vana salule hominis gaudciiduui et exsultau-

exnndiel quoniam inclinavit aurem suam ntilii. Sed

,
dum arbilrabar; scd cuin audissem a Dniiiino inco,

unde scis, o anima liumana, quod inclinavii Deusau- Beati lugcntes ,

quoniam ipsi consolabuntur (iialtli. v,
rom suam libi, nisi dicas, Credidi? Manenl ergo tria 5), non exspeciavi ui prius amiitcrein buna icmpora-
li.-uc, fides, spes, chirilas ( 1 Cor. xiu, 13) : quia crc- lia quibus male oblcclabar, ct lunc lugerem : sed at-
«liilisli, spcrasti; quia sperasii, dilexisli. Jam si qua:- lendi in eaiudem ipsam niiseriam ineaiu'qua talibus

rain unde crcdiderit anima inclinassc si!ii aiircm obledabar, qu:e ei imiUcre formid.ueni, cl lencre

Ucinn siiiiiii ; nounc respondebil Quia < prior dilexit :

non possein; attendi in cam vchemenler cl foititcr,

nos, et Filio proprio non popercit , sed pro noliis el me non solum cxcruciari advcrsilaiibus liujus sx-

Oinnibus iradiditeuin t (Rom. viu,52)?« Quuniodo > culi.scd etiam obligari prosperiiatibus vidi; alque
cniin i iiivocabunl in quem non crcdiderunl? > ait ita tribulalionem et dolorem qui me lalebal inveni , cl

Doclor Gentium : « aul qtiomodo credenl quein non nomen Dumini iuvocuvi. Domine, erue aiiimam meam.
.ludierunl? Quoinodo aulem audient sine prxdicaute? Hiser euiiu ego Immo ,
quis nie liberabit de eorpure

aul quoiuodo prxdicabunl, nisi mittantur • (Id. x, 14, niortis liiijus, iiisi gratia Dei per Jesuin Cliristum Do-
15)? Cuui hxc omuia gesta erga inc cernerem, quo- miiium nustrura (Rom. vn, 24, 25)? Dicai igitur san-
inodo non crederem quod inclinavii Dominus aurem Ctus populus Dei, Tribulalionem el dolorem tnveni , el

suani niibi? El sic commendavit in nobis dilcctionem nomen Domini invocavi : ei audiant reliquix gentiiuu

suam, ut Cbrislus pro impiis moreretur(/d. v, 8, 9). qu.i-noiidiim iiivocantnomen Domini; audianlelqux-

Cnm igitur hxc milii annuntiarenl speciosi pedes eo- rant, ut inveniant tribulalionem et dolorem, et invo-

i uni qui annunliaverunt pacem ,

qui annuntiaverunl cent nomeii Doinini, et salvx fiant. .Non boc eis dici-

bona (lsni. Lil , 7) ,

quia omnis qui invocaverit nomen nius, ul quxranl niiseriam quam non babcnt, sed ut

Domiiii , salvus erii (Joel n, 52), crcdidi aurem ejus invcniaut eam quam nescieules habent : neque lioc

inclinaiani milii, et in diebus meis invocavi. eis opiamus, ut tcrrena nccessaria desint eis, quibus
3. El qui simt dies lui, quoniani dixisti , In diebus indi^ent.dum mortaliter vivunl; sed ul boc plangani,
meis invocaci? an forte illi quibus venit pleniludo quod ajnissa satictale ccelesti, terreuis, non ad fiuen-
temporis, et misil Deus Filintn siium (Calat. iv, 4), dum stabilibus bnnis, sed ad sustcnlandum necessa-
qui jam dixerat, Tempore acceptabili exaudivi le, el in riis indigere meruerunt. Agnoscanl et lugeant istam

die salutis adjuvi le ( Isai. xlix , 8 )? Audisli cx ore iniseriam; faciet eos beatos lugcutes , qui eos esse

pnedicaloris venicntis ad tc pedibus speciosis, Ecce scmper miseros noluit.

nunc tempus ucccplabilc, ecce nunc dies sulutis (

II Cor. 5- Hiscricors Dominus, el justus, ei Deus noster oii-

vi, 2) : ct crcdidisti , el in diebus luis iuvocasli , el seretur. Misericors, ci jusitis, cl miseretur. Misericort

dixisii , Domiue, erue animam meam. Sunt quidcm priinum, quia inclinavit aurem suam mibi ; el nescie-

ista : sed dics mcos magis, inquit, possum dicere dics b.un propiiK|uassc aurein Dei mei ori meo , nisi |*r

miserix mea 1
, ilies inorlalitalis niex, dics secuiidum illos speciosos pedcs excilarer, ul invocarem : quis

Adam, plenns lahoris et sudoris, dies secundum ve- eniin eum invocavii, nisi quem ipse prior vocavit?

tuslatem pulrediuis. Ego enim jaccns, inftxus iu Inuo Ilinc crgo piniiiini miscricors. Justus aulcm, quia ll.i-

profundi (Psal. lwiii, 3), et in alio psalmo excla- gcll.it; ct ilcrum miserelur, quia rccipit : flagcll.it euiui

mavi , Ecce veteres posuisti dies meos (i"»a7. xxxvni ,

oiniuin liliuin quein recipil, ncc law inilu ainarum

C) : in bis diebus meis invocavi. Dislanl quippe dies d> bcl tsM quud flagell.it ,
quam dulce quod recipil.

mci a dicbus Doiuiui mei. Dics mcos dico ,

quos ipse Quoiiiodo cniin lion flagcllcl ', Cuiludiens parvutos
iuilii fecl privala uudacia ,
qua deserui ciiin : ct quo- Doiiiiuus, qnos graudos qiuiTil luercdcs? qnis eiiim csi

liiaill uhiquc ipso riv"'! , 8l csl oinnipnleus alque UliuSl ui ii 'iiiictdiati|.liiijm patcr cjiis (// ebr. xti.ti.7)?

iiiniiiiencns, merui caicereui ; id csl, iguorauiix lcuc- 1

kliquot Mss. , intcm : e\ Uico, adjueti ,
plmcs babtat,
Iiims , ct compedes DiorialiliiUn acccpi. ln bis diebus i/ii iii'.. t

Hl«il iuvocuvi qin.i OgO ct alibi clamo , Educ de cur-

* mo vin. Ir. il plurea Uaa U Un .inunaui ineam.
.

;
' Sic iuclkrcs Ms^. Al Er. ct l uv.: ijuomuito e un hvs lli-
cert uniminn mtam (Psal. CILI, 8) : cl quoiiiam iu dic qciiut
.'
 ,

1 iS9 ENARRATIO IN PSALMUM CXV., f490

llumilialui sum , et snintm me fecil. S.ilviim mc fe- nobis, quam jubemur edomare, substernimiis in ijiso ;

cil, quia buinilialiis sum non cnim poen.ilis, scd

: sa- prorsus opere quoeam subtlitam casligamiis, non in
lutaris dolor csl quem secando medicus facit. ea cadere tnagnum est : non auiem in ea labi ,
quis
(5. [vers 7-9.1 Convcrtere crgo, anima mea , in re- potesl?
quiem tiuun; quia Dominus benefecit tibi : non mcrilis, 8. Quapropler quia el in carne sumus, ct in carne
aui viribus luis; sed quoniam Dominus bcnefecit tibi. non sumus ( in carne euiin sumus eo vinculo quoil
Quoniam excmit , inquit , animam meam a morle. Mira nondum soluluni est, quod dissolvi el csse cum Chrislt
res est, charissimi, qnod cum dixissel in requiem multo magis oplimum [Pliilipp. i, 23] : non aulem sil-

cnuveriendam animam sunin ,

quoniam benefeeit ei mus iu carne ex eo quod spiriius primilias dedimns
Dominus; suhjecit, Quoniam exemil animammeama Deo, si lamcn possimus dicerc quia conversalio nostra
exem-
morie. Ideone in rcqnicm convcrterelur, quia in cmlis est [Id.
iii, 20] el tanquam capite placeamus,

pia esl a morle? Nonne magis in morle requies dici Deo, pcdibns autcni lanquam extremis animx parti-
solet? Qu;e tandem cjus actio est, cujus vita requies, bus adhuc lubricum senliamus), audi queniadmodum
el mors inquietudo est? Talis ergo aclio debct esse ad spem pertineat quod ita canilur velut jam sit ef-

anima?, qu.i; tendai ad quictam securitatem, nnn qnae fcclura, Exemit, inqnil, ocutos meos a iacrymis, pedcs
augeai iuquieium laborem : quoniam exemit eam de meos a lapsu : ct tamen non ail, Placeo ; sed, Placebo
niorte qui miserlus cjus dixii, « Venitc ad me, omnes in conspeclu Domini, in reginne vivorum; satisosten-
qui laboralis, et ego vos reficiam : toliile jugum meum dcns ab ea parle nonduin se placere in conspeciu
super vos, et discite a mc, quoniam milis sum ct bu- Domini ,
quae est in regione mortuorum , id cst in

milis cordc, el invcnietis requiem animabus vestris; carne morlali. Qui enim in carne sunl, Deo placcre
jugiim enim meum suave est , el sarcina mea levis non possunt. Unde quod sequitur, et dicit idem apo-
est i (Matth. xi, 28 50). Miiis itaqnc et bumilis ', lan- stolus , Vos aulem non cstis in carne; secundum id di-
quam viam Cliristum sequens, debct esse animx actio cit, quod corpus quidem morluum cst propler peccalum,
tendeutis ad requiem : non tamen pigra el desidiosa; spiritus aulem vita est propler jusliliam secundum :

Lt cursum consummct, sicut scriptum est , In man- quem placebant Domino secundum ipsum in ,
quia
suetudine opera lua perficc- (Eceli. III, 19). Etenim, ne carne non erant. Quis autera placcal Deo vivo, in
Kiansuetudo ad segniliem ducerelur, adjunctum est, torpore morluo? Sed quid ait? « Si autem Spiritus
Opera tua perfue. Ncque cnim sicut iu isla vita somni ejus qui suscitavit Jesura Cbristum a mortuis, habitat
rcquies.nos rcparat ad aciionem; sed actio bona per- in vobis; qui snsciiavit Jesuni Christum a mortuis ,

ducit ad semper vigilanieni quietem. vivificabit et mortalia corpora vestra propter Spiri-

7. llle autem cuncla prastat, cuncta cxbibel Deus, lum qui habitat in vobis > ( Rom. viu , 8 - 11), Tunc
dc quo hic dicilur, Quoniam Dominus benefecil mihi erimus in regione vivorum, ex omni parte placentes iu
quoniam exemit animam meam a morle, oculos meos a conspectu Domini , ex nulla ab eo parte pcregrini.
lacrymis ,
pedes meos a lapsu. Hic enim in spe com- Quamdtu enim sumus in corpore, pcregrinamur a Do-
plcla crga se cantat quisquis bujus carnis vinculum mino uos/ro;eiin quantum inde peregrinamur, in tau-

inlclligit. Vcre quippe dictum est, Ilumiliatus sum, el lum non sumus in rcgione vivornm. < Confidimus au-
salcum me fecil : sed et illud Apnstolus vcrum dicit, lem et bene arbiiramur magis pcregrinari a corpore,
Quoniani spe salvi (acti suinus (Rom. vm , 24). Et dc et immanere ad Dominum et ideo ambimus sive ; ,

niiTte quidem quod exeiupii suinus, recie dicitur jam immanentes, sive peregrinantes, placentes illi essc »

csse complctiun, ut inorlcm iniclligamus non creden- (II Cor. v, 0-9). Ambimus quidem nunc, qui exspc-
tium, de qualibus ait, Dimitte morluos sepclire morluos clamus adliuc redeinplioneni corporis nostri (llom.
suos (Sliitlh. vni, 22) : et illud in superiore psalmo : vni, 23) : sed cum absorpla fuerit mors in victoriam,
< Non morlui laudabuut le , Domine, neque omnes ct corruptibile hoc induerit incorruplioncm, ct mor-
qui descendunt in infernum; sed nos qui vivimus, lale hoc inducril imiuorlalilatem (i Cor. xv, b3, 5t);
benedicimus Doniinum > (Psul. cxiii, 17, 18). Ex bac ttinc nullus cril (letus , quia nullus lapstis ; ct nullus
ergo tnorte potcst rectc intelligerc bomo lidclis jam lapsus, quia nulla corruptio. Et idco jam non ambic-
exemptam esse animam snam, eo ipsoquod ex infideli mns placere , sed nmniiio placcbimus in couspociu
fidelis effecla est : unde ipse Salvator, Qui credil in Domini, in regioue vivnrum.
me, inquit, transitum facil a inorte ad vitam (Joan. v,

24). Cactera vero spe completa sunt in eis qui nondtim 1N PSALMUM CXV
sx hac vita emigraruni. Nunc enim cum lapsus no-

stros periculosissimos cogitamus, non cessant a lacry- ENARRATIO.

mis oculi : tunc auiein eximet oculos nostros a la- SERMO AD PLEBEU.
cryniis, quando et pedcs a lapsu. Quia tunc nullus
ambulantium peiluui, quando inlirma: car- 1. Notissimum arbitrnr esse Sanctitati vestne quod '
cril lapsus
quamvis firma ail Apostolus,Non enim omnium est fides (II Thess.
n.s nulluni eril lubricum. Ntinc vero,
tainen quia carnem m,2) etqnodmajoresse soleat infidelium mullittidn,
nostra, qune Cbrislus est
;
sil via * ;

non ignoralis (iroptcr quod dicittir, Dominc, inis

1
F.r. ct Lov., et liumitis cordc. Abest, corde, ab aliis
:

libns.
1
s'c Br. I uyd. vcnet. i.ov. in B., quia. m.
» iic uhsriquc Mss. \t F.dJ., vita.
 ; ,,

Ii01 S. AUGUSTINl EPISCOPI tm

crtdM&l nuduui nostro ( Itui. liii, t ; ftetn. i, 10 )? lioc est, perfcctc crcdidi. Non cnim perfecte uudiinl
Inler ijtios eliam illi inimeruniur, dr- quibus dicil lilem qui quod crcduill loqill nolunl : ad ipsani Ciiiin lidcm
npflSloliU, Oinnes nw quotiuiil, nun fUA J> su Clniili pertinct etiam illud credcre quod dictum est, Qni me
(PhHipv. n, 21) : qtios alio liicodicil non ex veriute, confessus fueril corum Itaminibus, conftiebor eum coram
M>| ex occasione prasdtcure verbum Oei, non caste(/d. Angelis Dei (Mtiuit. x, 52). Kx hocenim esi apiiellaius
i, 17), iil est, iiini cx animo porx et sincera ehnriu- lidclis ille servus, nou tanlum quia acccpit, sed (|uia
ds. Aliud cuim seiiliebanl, quod eorum moribus
in impendit atquc lueratui cst. Ita et hoc loco nnu ait

apparebat ; ci aliud prxdicabanl, nomine

ut s.uicio Crcdidi, et locutus suin ; scd proptcr lioc dicit se lo-
plaeeront hominibus : nam de his ileruni dicit, Neque cniiiin esse, ipiia crcdidit. Simul eniin crcdidit, ct
cnim isii Deo serviinit, seu suo ventri (liom. XVI, 18). quod prjeniiuin loquendo sperarc, et quam panam
Quns lamen Chrisiura annuntiaro permittit. Quaravis taccndo timere dclierct. Credidi, inquit, propter quod
cnim ca pntius crederenl qu;e ipsi faciebanl, ut mo- loculus sum. Ego aulem liumilialus sum nimis. 1'assus
rcrentur : ea tamcu prasdicabant, quse si alii credenles i-.-.i enim mulias Iribnlaiiones, pro|itcr verbiun quod
laeerent, salvarentur ; non cnimaliud annuntiabant fideliter lcnehat, fldclitcr iinpenilcli.il ; el huiuiliatus

prceter regulam (idci. Eos quippe excludil Apostolus, csl niinisquod illi liinuerunt q:,i amaverunl gloriam
:

diccns : Si quis vobis uiinunliaveril praier id qttod nc- hominum magis quam Dei. Sed quid est, Ego aulem ?
cepisiis, anaiheina sit (Gtiat. i, 0). Illi uon Cbristmn Oiceret )>otius, Crcdidi, pro|ilcr quod el loculus sum,
annuuiiani qtti nnnunliant f.ilsiiaicm ; quia Christus vc- cl liumiliatus suni niinis : cur addidit, Ego aulem, nisi

rilas cst (Joan. xiv, G). Pe isiis autem dicil quod Chri- <|ui.i liomo humiliari potcsl ab eis qui veritati coi.tra-
siiun annunlieni; sed non c.iste, idcsi, nonanimosim- dicunt, non ipsa veriias quam credit ct loquitur? (Jnde

plici el puro, et Fule siucera qu.c per dilectionem o|ie- cl Aposlolus, cmii de catcna sua dicerel : Sed sermo ,

r.itur (Galut. v, ti) .-

lcrrenisquippe eupidUalibus eon- inqiiil, Dei twn est alligatus (II Tim. II, 9). Sic ct islc,

sulcntes, rcgniim cccloruni annuntiabant, habcntes in quia ipsa csl una persona lancloruin lesiium, Imc cst,

pcctorc ralsitatem, in lingua veritatcm. Seiens itaque marlyium Dci, Credidi, inquii, pmpter quod locutns
Apasiolos etiam p?r Judam evangeiizantem credentes sum. Etjo uutem, uon illud quod credidi, non ser-
csse libcratos, isios quoque ita permiltil : Sive, in- lno quem proluli ; swl Ego ItnmiHutus sum nimis.

quit, occasiom.', sioe veriltile Chrtslus uiinuiilietur {Phi- 5. [vers. 1 1 .] Ego autem dixi in ecslasi mea, Omuis
lipp. i, 1 M). Vcrilatem quippe anminliabant, etiamsi liomo mendax. Kcsiasin p.ivotcm dicil, qnein coiniu:-

non vcritatc, id csl non wro animo. Isli loquuntur iianiibus perscculoribus, ei impcndeniibns passtmiibns
quod non crcdunt, ct idco reprobali sunt ;
quamvis cruciaius aut monis, bumana iuGrmitas patitur. lloe

sint utiles eis quos instruit Dominus, dicetis : Qua; enini inlclligimus, qui.i in isio psalmo vox martjrmu
tlicunt, fccite ; qu.i uutem faciuul, facerc nolile : dicuul apparel. Nam et alio mudodicilurecslasis,eum mcns
enirn, ei non fuciunt (iluith. xxm, 5). Undc, nisi quia 3n»ii pavore alienaiur, sed aliqua iuspiralioue revela-
ulilia nnn crcduut cssc quas dicuni ? Suut autcm aiii Ego autem dixi in ecslasi mea, Omnis
lionis BSSUinitur.

qui cicdunl, et non loquuntur quod credunl, vel pi- honw mendax. Conicmlus cniin respexit infirmitatem
griiia, \s\ tiuiorc. Nani ei illc servns quamvis lalcn- snam, el vidil imn dc se silii esse prxsumcndum.
tuin babucrit, tamcn quia erogare nnluit, andit a Quaiitum enim ad ipsum bomiueni pertinet, memlax
liinnino judico : Serve ncquam el piger. V.I alio Kv.in- cst : scd giatia Dei verax cllcctus est, ne prcssuris

gelii loco diclum cst quod niulti ex principilms Ju- iniuiicoruni cedcns non loqueratur quod Credideral
ikeorum credidissenl in eum, sed nou cum lonlite- sed negarel ; sicut Pctro accidil, quoniam de sc pne-
bantur, ne cxpellerenlur dc synagogis ; sed etiam ipsi sumpscrat, ci doccndus erat de homine non esse pra>
reprchensi atquc iraprobali sunt : sequitur enim siimciidum. Et si dc hnmine nun debet quisquc
Evangelisla dicens, Amaverurit enim gloriam hominum jirxsumcre, uliqne nec de seipso ;
quia homo est.

tnagis qnmn Dei (Joan. XII, 42, i 3) Si ergn el illi qui Dcnc ergo islc vidit in pavore suo omuem liouiinem
vriuni qnml loquuntnr nnn ercdunt, ct iili qui vemm c»se mciidaccm ;
quia ct illi qni nullo pavore vanc-

qiinil cte limi noii loquuniiir, merito reprobantur scuut, ne persequentibus ccdeudu meatiantur, rnmie-
qui^ erii scrvus verc diccndus (idelis, nisi illc cui rilius Dci lalcs sunt, no.i virilms suis. rroinde vciis-

dicitur : i Uuge, scrve 1« , quoniam in inoilico sinie dictum cst, OlHUM homo mendux ; sed Dens
fuisii fidelis, supra inulia le consliluani ; iulra m verax, qui ait : < Lgo dixi, Dii estis, et filii Altissinii
gaudium domini tui? > Talis itaque servus nec auie- Omiios : vos atiiem sicul liomiucs moriemini, et sicut

quam rrcilat loqiiilur, ncc cuul crcdidcril laeel ; nc unus ex piincip.lins cadetis > (Psal. lxxxi, 6, 7).

vel sic eroget nl ipse uon habeal, vel quod babet non Cunsolatur humilcs, et implct eoa non soluin fldc

Rrogando non babcat, Sic euim diclum eu : Qui Au- crcdendjs, scdelittni Hdueia praxlieanda witatls, sl

6i'«, dabitur ei ; nui anlnn non liabct, et quod liubct pcrseveranicr iubdantur Deo, mc imitomor unura
aufcielur ab eo (JtaUk. xxv, 1i 20). c\ prini ipiiius diabulum, quiin verilate m» stelit,

1, [vers 10] llicat ergn isle lion is servus canlans el CCCidit. Si cnim oiiinis liomo mcndax, in l.iutu i

MUitiia, id cst, saerilicaus l) ino sacrilicium laudi ,

noii crunt mcndaccs, in quaiitum non cruitl homincs ;

a quo audiiurus etl, Ittlta in ijuitdium Domiui (ni, quotiiam dii eruni, et lilii Altissimi.

exsullcl, ct dicat, CrtdMI, propt$r tjuod iocuiut mm : 4. |i'itj. IS.] Iluc uaque considcrans devoiiaiimus
 ,,
, ,;

UDj ENARRATIO IN PSAEMUM C.WI. 149-5

pojmlus fidclium lesiium, quomodo inliniiiiuiem lia- babeiis fruclum vestrum in sanctilicalioncm , finvm
inuuam Dei misericurdia uon rcliiii|iiai, in cujus iu- vcro viiam xlernam 1 ( Itom. vi , 20, 22). Dicat ergo
liuniiuiis pavore dictuin est, Oiunit homo mendax ; Deo servus iste, Multi se marlyrcs dicont, miilti ser-
quoihodo consolotitr liiuiiilos, et impleat spirilu fidu- vos luns, quia nomcn tuuni liabcni in vuriis lixrcsibuS
cix trepidunlcs, ut pene mortuo corde reviviscanl cl cnoribus; scd quiu ptxler Ecclcsiam luam sunt
nec in semelipsis lidentes sint, sed in co (|ui suscilat non sunt lilii am illx lu.c : Ego uutcm servus tuus , ct

iuoriuos (II Cor. i, 9), el linguas iiifantiuin fucil di- fitius ancilla; tu-.v.

scrtas (Sap. x, 21); ipii aii, < Cum auicni Iradenl 7. [vers. 17. |
Ditrupisli vinntla mea; tibi sacri-
vns, nolile cogilare quomodo uut <iuid loquumini : ficabo sacrificium luudit. Nequc enini inveni 11II.1

dubitur eniui vobis in illa bora quid loquamini ; nnn merila mca, quando tu disrupisli vincula me.i; idco
cuiin vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri saerificium lutidis tibi dcbeo : quia elsi gloriubor quod
qui loquitur in vobis » (Mauli. x,19e/20) : lixc crgo scrvus luus siin el filius anrill.r tux ; 11011 in nic, sed
0111111:1 considcrans llle qui dixerat, Ego dixi in pavore in le Doniino meo gloriabor, qui disrupisti vincula tnei,
meo, Oimiis homo meudax, et videns gratia Romini se ul a fuga rcdicns rcligarer tibi.
fnetum veraccm ,
Quid reiribuam, inquil, Domino, pro 8. [vers. 18.] Votamea Domino reddam. Qux vota
emnibus quw relribuil milii ? Non ait, pro omnibus rediliiurus es? Quas vovisli victimas? qux inccnsa ?

qux Iribuit iuibi ; scd pro omnibus qnw relribuit milii. qiias liolocausla ? Au ad illud respicis, quod paulo anle
Qux igilur pr.Tcesserant boininis, ut omniuin d.mo. dixisti , Calicem salutaris accipiam, et nomcn Domini
rum Dci non allribulio, sed retributio vocun possit ? invocabo ; el , Tibi tacrificabo sacrificium luudis ? El
qux prxcesserant bominis nisi peccuta? Relribuit revcra quisquis bene cogital quid voveat Domino et
ergo Dcus buuu pro malis, cui liomines retribuunt qux votn rcddat , seipsum voveat , scipsum rcddat :

mala pro bonis : hxc enim retribuerunt qui dixe- hocexigilur, boc debclur. Inspccto nummo Dominus
runt, llic esl liasres ; venite, occidamus eum ( Id. xxi, dicit; Iteddite Cxsari qua Ca'taiis sttnt , el Deo quw
38). Dci sunl ( Mattli. xxn, 21 ) : imago sua rcddilur Cx-
5. [vers. 13, 45.] Sed quxrit iste quid relribuat sari, imago sua rcddatur Dco.
DonY.no, el non invenil, Dominusnisi ex eis qux ipse 9. [vcrs. 19. ] Sed qui nieminil non soluin scrvum
relribuit. Coliccm, inquit, salutaris accipiam, el nomen sc. esse Dei, scd ct filiuin ancillx Dei, videt ' ubi rcil-
Domini invocabo. U bnmo, pccrato tuo mendax, dono dal vota sua , confonnaius Cbristo pcr calicem salu-
Dci verax, et ideo jam non liomo; quisiibi dedilcali- turis. /11 atiiis , inquit , domus Domini. Qux domus
ccm salutaris,quem accipiens, et invoeuns nomcn Do- Dei esl, lixc ancilla Dei est : el qux domus Dei, nisi
mini, relribues ci pro omuibus qux retribuit lilii? quis omnis populus ejus? Ideo sequ.iur, /11 conspcctu omnii
nisi ille qui uil, Potcstis bibere calictm quem ego bibiturus populi ejus. Et apertius jam nominat ipsam inalrcm.
itim (Id. xx, 23)? Quis libi dcdit imiluri passioncs sti.is, Quid esl cuiin aliud populus cjus, nisi quod scquilur,
nisi qni pro te passus cst prior? Idcoque (a), 1'rcliosa ln mcdio tui, Jerusalcm ? Tuiic est cniin quoil rcddiliir
in conspectu Domini mors sanctorum cjus. Emil cam gratuni, si de pacc ali|iiein pace reddalur. Qui auleui
sangnine suo, qucin prior fudit pro salute servorum lilii biijus anriilx nonsunt, bellum poliusquam paccni
nc pro Domini nomine servi fundercdubiiarcnt ;
quod ainaverunl. Nc >iuis aulem exislimct alria domus Do-
lanicn corum, 11011 Domini ulililati, proficeret. niini, cl onincni populum ejus Judxos signilicari, qui.i
6. [vers. 16. ] Ccnliteatur itaque conditionem suam ita cluusil islc psalinus , ul dicercl, /11 medio tni, Je
niaiicipiiun tanio prelincomparatum, cldical : Do- rntalem, cujus nomine caruales Israclilx gloriaulur
mine, ego seivus tuus ; ego servus luus, el filius ancillw audite sequcnlem psalmmn qui ipiatuor vcrsiculis
,

tme. Ergo et emptus est , cl vernaculus cst. An cuiii

coiitiiiclur.
maire simul est empuis? an quia vernaculus cst, pr<>

pcccalo lugx suae dcprxdatus , ct idco cmpius ,

qui 1

rcdrmplus csl ? Filius enim cst ancillx scciinduiu IN PSALMUM CXVI

quodoninis crcaturasubdita Crcalori est, ct vcrissimo ENARRATIO.
Domino vcrissimum debct famulaluin quem cuni :
Superioris termonis cuntinualia.
exbibct, libcra cst, b.inc accipiensa Domino gratiani, Domiuum omnet
Laiidute gentcs, taudule cum omnct
ut ei non ncccssilate , scd volunlate dcserviat. Ergo
popnli. rr siiut atria doinus Doniini,
II illc oiunis pu-
iste lilius esl Jcrusalem coclestis , qux siirsum est pulus cjiis , lia-c veia Jcrusalcm -. Aiidi.uil inagis illi

maler omnium uostrum libera (Galal. iv, 2l>). I.t li-

qui Ihijiis civitatis lilii cssc iioluerimt , cuin se uj
bera quidem a pcccato sed ancilla jusiitix cujus liliis
oinnium geutium communione praccidcrunl. Quouitim
, :

adlmc peregrinantibus dicilur, Vos in libertalem vocuii

coiifirmuia est tuper nos mhericordia ejus , el verilas
estis ; et rursus eos scrvos facit, dicens, Scd in chaiitute
Doitiini manel iu wtcrnum ll.cc Sunt duo illa, niiseri-
servile invicem (Id. v, 13) : quibus itcm dicitur, qux in centcsimn leriio decimo
coidia et vcritas ,

« Cum serviebatis peccato , liberi craiis a jusikia ;

psaliiio inemorix commendanda conmionui (')). Con-
nunc vero liberuli a pcccuio, fucti atitcin scrvi Dco,
' Iiuvs Hss., ridc : et qitidam, vitlcic.
1

(u) rrjnlcril vcrsiculum H, ivlamcu lommo tcdilam a piurique m»s., Iiac vurbH,Jtrusuttm.
cruin omni popuh ejttt. (ii) iu tnair. psul. ixm, s.tui. 1, 11. 13.
 ,

,
jq,-, s. &UGUSTINI EPISCOPI 14%
/rimiiu ett aulcni tuper not misnicordiu Domilil, nim cari, quam ut dicerclur ,
Qiioiiiui;i frontn est. Quid sit

liberati sumiis iuimicariiiu graiidius ista brevitate noii vidco; ciim ita sit pro-
cjiu iioinini ,
per <|UoJ , ,

geiiliuni rabida ora cessoiunl : ei veriiut Domini munet pi iiim Deo qunil bomu est, ui a quodam compcllatus
m d-.ernum, sivc iu eis quc promisil justis ,
sivo in ipsc Filius Dci , cum auducl , itayisler bone, ab co
scilicct qui cariiem ejus iutuens , el diviuilatis pleui-
i>ii qiiaa mlnnlus cst impiis.
liidineiu noii iiilclligens , solum homincm arbilraba-

1N PSALMUM CXVH lur; respondcrci, Quid me interrogas de bouo? Nemo

bonus , nisi unus Deus {Marc. x , 17, 18). Quod qnid
ENAUIUTIO.
esl aliud dicere , quam , Si mc bonuin vis appellarc
Sl ini ii AD POPULUH. iniellige ct Dcuui?Scd quoiiiam populo diciiur, iu

Auiliviiims. fralres, admonentcm nos at.|uc pncnuiiliationo futurorum libenlo ab omni laborc ct
I.
ciptiiiiatc p rcgrinatioiiis ct ab omiii pcrmixiionc
liortaiucm Spirituin sanclum , ul sacrilicium confes-

sionis offerainus Deo. Confessio autem , vel lamlis iniquorum, quod ei per gratiuiu Dci prcstituiu cst

vel peccaiorum nnslrorum. El illa quidcui iion solum non relribncnlis inala pro iualis, scd eliam
ejus csl ,

qua pcccaia nosira Deo confllemur, oinui- rcliibiieutis bona pro malis; convciiiciitissimc ad-
confessio ,

lnis noia esi ; ita ut liauc solam dici confessionem iu jiiiiiiiim CSt ,
Quoniain in sacnlum misericordia ejns.

Scripturia sauctis miniis eradiia cxisiimei nuiltitudn:

5. [vers. S-8.] < Dicat atitcm domus lsracl quo-

nam ubi boc vcrbum lecloris ore somieril , continuo uiam sxculum misericordia cjus.
lioiius , quoniam in

Sod Dical aulem Domus Aaron quuuiam bomis, quouiaiH in

sirepilus pius pectoia tuiidenlium consequitur.
dcbcjit adverlere quomodo dictum s.t in alio p>almo :
sjeculum ntisorieordia cjns. Dicaul nunc umnes <|ui

« Qiiouiain ingrediar in loconi l;ibcrnaculi adinira- limenl Dominum quoniam in S:vciilum miscricordiu

bilis usijuc ad domum Dei , in vocc exsultationis el ejus. i Recogiiostilis , credo , cbarissimi , qua: sit

COnfessionis , soni feslivilatein cclebrantis > (

Psal. dniniis Isracl, qua; sit domus Aaron.et qiiouiam ulri-

xli, 5). Ilie euim cerlc manifestum est vnccni con- que ' suut timcntes Dominuin. Ipsi cnim Btllil pusilli
iiin m.ngnis jara in alio psalmo bcnc insiuuati cor-
fessionis et sonum, n»n ad moerorem poenileiilix, sed
<
,

ail hetitiam festivitatis eeleberrimae perlincre. Aut si dibusvealris quorum ntimero nosomncs, inejus graiia
:

de lain manifesto leslimonio quisqiiam ndliuc diibital, sxculum misericordia ejus, suciams
qui bonus est et in

quod Ecclesiaslico rcri- csse gaudeamus quoniam exauditi snul qui dixerwil,
«)nid dictuniS est ad ilhid in ;

Adjiciut Dominus super vos «npcr vos et tuper filwt

plumcst i « Benedicite Doiniuum omnia opera ipsins, ,

date nomini ipsius magniQcentiam , cl coufitcniini

vestros (Psut.cun, 1-2-14) ul lsraelilis inCliristum :

credentibus, ex quorum numeru siinl Aposloli padcs

in laudcin ipsius iu canticis labiorum et in cith.iris;

cnnfessione Quoniam omnia opera nostri, et ad eminentiam perfectorum ct ad obedien-

el sic iliciie in ,

tiam parvulorum adjungeretur iiumeriis Gentium ut

Domiiii bona nimis i (Eccli. xxxix , 19-21)' Hic ;

cerlc niillus vel lardissinws umhigii coufessionem in

dicamus oinncs f.icli unum in Chrisio, facli unus grex

Dei laudibus poni ; nisi lorte lanta cst in cujnsquam snb pasture uno, el corpus illius capitis tanqiiaiu

ipsum Do- unus liomo dicamus In tribulatione invoeavi Don.i-

menle pcrversitas, ut dicere audeat eiiam ,

mintiin Jcsmn Cliristum pcccala sua Palri csse con-

num , el exaudivit tne in lulitudine. Anguslia iiostne

fi ssiim. Quod si aliquis iinpius prnpler nonien cou- Iribulationis finitur : laliludo aulcm qun Iransiinns ,

le.-.siouis leularcl objiecre , laciilune refcllcreiur ipsa non bahcl lerminum. Quis eniui accusabit adv.r>ut

conlexlione verborum. Sic enim loquitur : « Coiifltror

electos Dci ( Roin. \m, 55)?
tilii, i inquit, « Pater, Dominc coeli ei terr.p, quiaab- 4. [iwra. 0,7] Dominus mihi adjutor ; non timcbo
quid faciut mihi liomo. Scd nilinquid solns lioinnics
scondisli bxcasapiemibuscl prudenlibus, el revelasii

ca parvulis ; ita, Paler, quoni.im sic placitiun csi coram lialiet iuiillieos Ecclesia ? Quid esl lioiun rami cl
sangiiini deditua, nisi caio ct sanguis? Sed ait ftpanln
le. > Quis non eiilil inlelligal in laudc Palris li;CC ili-

ccrc? Quis iimi vidcat islam confessioneni non ad do- lus , A'on est nobis colliictatio itdversus carnem et tun-

lnrein curdis, scd ad gaudiuin pcrlinerc ; cmn eliam ijmiwin , ttd ailversus principes et recloret mundi teue-

pra-ccsscrit Evaugelista dicens : In ipsa hora extmltatit brarum liaritm : id C-.1 , reclores iniquorum , iiiiiiiiIimii

Spiritu sancto et diiit , Confiieor libi , Paier ( Luc. i iinn diligenliiim, el prupterea lcnebrarum; quia M uus
fuimus aliquaudo (euebr.c , minc aulem tux in Dnmino
1. [iierj. |.] Quapioplcr, charissiini ,
qiiniiiuin (l\phet v.S;. Adv.rsut spiriiiialta, ilHMlil. «Jfitto i» f
nullo inodo csl ouiiiino diibilamluiu , lnl congi uco- teslibui (Id. \i, l'ii : id csl, diabolum el augrlos cjus;

tibus tcstiniouiis, quoruin similia in Scriptiuis p<r ipiemdialiulum aliolocodicilprincipeni polesl alisacns

vos ipsns potcstis advcrtere, non lantum in poccatis Iiiijus (Id. ii. •.') Aiidi ergo quod sequiliir : Domiiiut
,

srd cl in laiidibns Dei coiifessioiicm dmnis Lilleris inilii adjtitoir , et eao detpicium inimicot nteot. Ex q.io-

solcre nominari ;
quid congrucnlius in boe psalmn, lilict genero iniiniei exsiirjani, sivc ex nwuoro ni.do-
qiiaildo Alhluia caiilaiiius , i|iioil esl, L.andalc Dullli- rnin boiniiiiim, sive ex iiiiiiicio inaloiuin angcloi iun ;

iiiiiii, nns adiuoueri iulelliginuis, cuui aniliiuiis, (,'on- in Doinini ad|iiloiio ile-pn iciiliu cui <
onlileniur lau-

fitimmi Doinino, quaiu idipsuui, icilicei ul Inudn- deni, cio loiii.iiinii Mliiiiiu.

piut Dominum ? Nou pniiiit lans lii i

brevlui evpli- 1
Uli.i I
li/'"'-
 , , ,;

i i97 ENARRUIO IN PSALMLM CXVI. i m

5. [vert. 8, 0-] Dcspcclis aiitem inimicis , non sic 8 [vers. 15.] Tanqiiaincumutus areiia impnhus utm
milii tanquam Iionus homo sc ainicus opponat, ut ipse ul caderem, el Duminut suscepit me. Quamvig enim cs-el
iu sc spein meani jubeat coilocari : Bonum est enim jain niagna mulliludo credenli qnasi arcmc inuu-
confn.ere in Domino quiim confidere in liomine. Nec
, merabili comparanda, et in unam socictatcm lanquain
quisquis sccuudum qucmdain modum dici polesl an- in cmnuliim ducla ; lamcn qnid est bomo , nisi qitod
grlus bonus , sic a me cogitctur , ut in co conlidere memores ejus (Psal. vm, 5)? Non dixil, Abundantiam
dcbeam : ncmo enim bonus, nisi solus Deus ; el cum numeri mei , tiumertis gcnlium supcrarc iton valuii
videntur adjuvarc liomo vel nngclus , cum hoc vera scd, Dominus, inquit , susccpit me. Mtilliludincm er-;o
dilcciione faciunt, ille pcr cos lacit, qui co> pro modo fidcliutn iu unitate fidei simul babitanlem perseculio
corum bonos fccil. Ilonum est ergo tperare in Doini- gcntium quo impellcret , ul dcjiceret , non habebal :

num quam tpcrare in principet. Nam et Augcti dirti

, qnando in eutn creditum csl, qui el singulos et omnes
Minl principes sicut in Danide legimus , Sliclwel , ct ubiquc susciperel quia eis invocintibus nusquan»
;

princept vesler(Dnn. III, 1). dces^e potuissct.

6. [ vert. 10, II. ] « Onines gcnles circumdederunl 9. [vcrs. \i.] Fortiludo mea el laudalio mea Domi-
me , ct in nomine Domini ultus sum cos : circum- nus; et factus est milii in salutem. Qui crgo cadunl,
d.intcs ciicumdcdcriiiit nie , et in nominc Domiui cum impcllnnlur , nisi qui sua sibi fortitudo , ct sita
tilius suni eos. > Quod ait, < Ouiiies gentes circimidc- sibi voliinl esse laudatio? Nullua quippe in ccrtaminc
dcrunt me , el in iiomine Domini ultus sum ens , > cadit , ni^i cnjtis fortiludo ct latldalio cadit. Quaprn-
sigiiilical Ecelesia: laborcs alque vicloriam; scd quasi pier cujns r riiiudo et laudatio est Dominns, lam non
causa qn.ci crel ur unde tania mala supcrare potueril, cadit quam non cidit Dominus. El iden eis factus est
rcspcctum exemplum, et
est ad dixil quid primo p issa in salutem ; nnn quia ipse aliquid f.ictus est qund
sil in capitcsuo, addendo quod scquilur, Circumdarles ante non erat sed quia ipsi cum emn
, in crederent
circumdederunl me : et benc ibi ihui repclitum cst quod iion cranl facti sunt, el jam ipsi; nnn sibi , scJ

omnez gentet ;
qnod a Judxis solis factmn cst. 1 i m ilhs qnod aversis a se non crat, salus coepil cssc con-
nomine Domini xillut tum eos : qnia illic ipse pius po- vcrsis
pnliis, quod esi corpus Cbristi, pcrsecuiorcs Bcnsit ', 10. [ «crs. 15. ] Vox lanitiw et talulis in tabcrnncutis
t!e quorum genere caro illa susccpla cl suspcusa est, jusiorum : ubi vocem moeroris ei exitji puialiam essc,
et pro quo factuin esi quidquid ab illa inleriore divi- qui in eorum corpora sccvicbaut. Non enim seniiebant
nilnte per cxteriorem carnem virlule immorlali mor- inleriora gaudia sanctorum dc spe futura. Uinle
talitor facluin est. cl Aposiolus iln li, (juusi trisles , semper autem gan-
7. [tert. 12.] < Circumdedcrunt me sicut apcs fa- denlet (II Cor. vi, 10); et ilerum , iVou sotuin aulem,
vuin , et exarscrunt sicut ignis in Bpiilis , ct in sed etiuin gloriamur , inquit , in tribulalionitms (Itom.
liominc Domini ullus sum cos. > Ilic jam cx ordine v, 3).
gcstarum rerum , eiiam verborum ordo contcxiiur. 11. [vers. 16.] Dextera Domini fecit virtutem. Qtiam
Nam ipsnm Dominum caput Ecclcsix rcctc accipimus virlutem dicit? Dexlera , iuquit , Domini cxalluvil me.
circumdatum a pcrseculoribus, sicut circuindanl apcs Magna virlus exallare humilcm, deificare morlalcm ,

faviiui. Quid eniin ab iguorantibus gcsium sil, mysiica prabcre de inlirmilate perfeciionem , de subjcctiouc
subtiliiale Spiriius sancliis loquitur. Mcl quippe apcs gloriam, de passione victoriam , dare anxilium de
operantur in favis : nescienlcs amcm persccutorcs Irihulatione ; ut afflictis vera salus Dci patcsccrci
Domini, fccenml eum nobis ipsa passiouc dulciorem; affligeutitius autem vana salus hominis remancret.
ut guslemus ct videamus quam suavis est Dominus Magua ha-c; sed qttid miraris? audi quid repcUU.
(Ptul. xxvm, 9), q»i morliius esl propter delicia no- Non homo sc exaltavit non lioino se perfecit nrm , ,

stra , et resurrexit proplcr justilicationcm nosiram sibihomo gloriam dedit , non bomo vicil non
,

(liom. lv, 25). Jam vero quod sequitur, El exarserunt

homo sibi saluli ftiil '
: Dexlera Domini fecit vir-
tetul ignis in tpinit : in cjus cnrpure, lioc cst, in po- tutem.
pulo ubique difluso melius intclligitur; quem circum- 12. [vers. 17.] iVon moriar sed vivam
, , et enurrabo
dcderunt omncs gcnlcs, cum sit collecius de nmnibus
opera Domini. At illi slragem funerum ubiqnc facicn-
gcntibus. Exarterunt quippe velut ignis in spinis, quan- tes, Ecclesiam Christi mori arbitrabantur. Ecce nunc
do peccatricem carncm atque hujus mortalis vilaj enarrat opera Domini. Ubique Christus bcalorum
inolcstissimas compunctioncs , pcrsccutionis incen-
inarlyrnm gloria est. Yicil vapulando ferientes; pa-
dio cremaverunl. El in nomine inquii, Domini ulnit ,
ticndo, impaticntes '; diligendo, s.xvientes.
tum eot : sive quia el ipsi , malitia qux in eis justos
13 [vcrs. 18.] Tamen cur lanta indigna perlulit
perscqnebaliir exstincta , cbristiano populo sociaii
corpus Cbristi , sancta Ecclesia ,
popnlus iu adoptio-
sunl ; sive quia caitcri eorum qui contempserunt boc
nem; indicet nobis. Emendans , inquit , emendavrt me
tempore vocantis miscricordiam, veritalem judicantis
in linc scnsuri sunt.
1
Am. Fx. , sed qr.id miraris , si aliquid repelat ? Andi
quid repetat. Aliipiol Mss., sed airid piiraris ? si iitiquid re-
• Nostri omncs Vss.. senserit. Am., senscrat. Mnxqne plu- pelatnon homo scperfecit, clc. HcgiUi Ms., sed quid miru-
rcs libri » de cujus genere : Cl qiiidam , de qmbus qene- ris ? si aUtjuid te iiitpeltCt : non homoxicil, non liomo sivi
ruta. 1'obUcmo Aiu. ct |leriqne >:ss. o.niuuui, suue- sul ili fuit. .'v.ilcru, clc.
» >.ss., faciente*.
pm , eic.
 ,;

S. AUCUSTINI F.PISCUPI 1500

1499
morli non me. Non ergo quidquam tuluiis mljnvi te (Isai. IUX, 8); id csl, dies quo ille
Doimnut, el Iruilidit

viribus suis bcuitse arbitreiur freinilus iiiipioriiin : medialor fuckn cst in capul anguli. Eauluimt ergu

iioii h:ibcrci isiaui potcsiaiem , nisi sibi data csset c / jMundemur in eo.

desuper. Sa-pe filios paierf.iinilias per nequissimos 20. [vers. 25.] O Domine , uiiYuni me fue; o Do-
servos einendaii jnbel; cum illis lia-rcdilaicin ,
illis mine , bene prospera iler vero ', Quia dics salulis est,

conipedes pra|*ret Qtirc esl isU huredilas ? Aori talviim me fuc : quia dc longinqua perogriiialiuuo re-

est, an argcnii, an gciiiiiiaruin, aut fiindoruin, amcc- Tertentes sojungimiir ab eis qul odcnint paccm , cuiii

norumque prscdiorum » Vide qua intretur, cl cognosce quiliiis cramus pacilici , ct cum loi|ucremur cis , de-

i|Uid sil. bellabaul m>s gratli; bene proipera iter redeimiibus

inquil mi/ii porlatjuililix. qina tu nobis facius cs via.
14. [wri. 19] Aperite , ,

Ecceaudivimus porias. Quid csl iutus? Ingressus, in- 21. |ivrj. 2(3. ] Denedicrut eniin qut vemt in nomiue

quid i» eit ' confitcbor Domino. Illa confessio lnudis Domini. Malcdiclus crgo ille qui veuit in nomine tun
,

cst admirtibilis usque ad domum Dei , in voce exullatio- sicnl iu Evaugelin dicil : Ego veni in nomiiie Patris

nit el confessionis , soui festivitatem celebruniis (Psul. mei , et non nccepisiis me : si alius venerit in nomiuc

xli , 5) : Iijcc est teierna beatitudo juslorum ,

qu.i tuo, illum accipietis (Joan. v, 43). Benediiimut vos de

beali sunl qui inhabitanl in domo Dei , iu sxcula SX- domo Domini. Credo quod ista vox iuagnnrum esl ad
culorum laudanies euin (Psat. lxxxiii, 5). ptisillos, eorum scilicet niaguorum qui Verbuui Deum

15. [ivr«. 20-1 Sed vidc quemadmodum inlretur in apnd Deum, sicul in bac vita possunt, mcnle coniiii-
porlas jiislili;e. Ila: porlct Doinini , inquil ,
jusli inlra- gunt el tamen scrmonein stium propler parvulos
;

bunt in eas. Ilas s dieui nemo intrcl injiistus, iu illam lemperant, ut possim siuccriter dicerc quod ail Apo
Jcrusalcm qwe non recipit iiicircumcisiim ,
ubi dici- stolus : Sitii? ciiim menle excessimus Dco , sive lempe-

lur , Cnnes foris ( Apoc. xxn , 15). Saiis sil quod in ranlet sumus vobis; churilas cnim Cliristi compellit not

longinqiin poregrinalione mea inhubitavi «IH laberna* (II Cor. v, 15 «(14). ipsi parvulosbenedicunl de iule-

cnlit Cedar , cl cum /ii« qui oderunl pacem eram pacifi- riore ilomoDomini, ubi laus illa io sxcula sxculoruin

cut (Ptal. cxix , 5) : pcriuli usque in liiieni pcrmix- iion deficit : o ideo videtc quid inde atinunlicnt.

linncin mnlcn iuii, scd //ir porlm Domini;jui:iiiitrubunt 22. [vert. 27.] Dcut Dominus, et illuxit nobis. Domi-
iu eat. nus ille qui veuil in nomine Domini, quein rcprobavc-
16. \vers. 21. ] Confiubor , tibi, Domim, quoniam runi adilicautcs, ct faclus est in caput anguli (Mutik.

exaudisli me, et (ttctet es miluin salulem. Quam sa-pe xxi, 9, 42) ; mediator ille Dei et liominum bomu Cliri-

ostcndiiur l.iudis csse ista confessio , non vulnera stus Jcsus (I Tim. n, 5), Deus est, xqualis est P.itri,

iiicdico ostondciis , sid de pcrcepta sanitale gratias ul ilbixil noliis, ul quod crcdidimus intelligerenius, el

agcus. Ipse aulcm niedicus salns est. vobis nondum intelligentibus , sed jam eredentihus,
17. [vers. 22.] At islum qnein diciinus? t Lapidem eutinli.iremus. Ul autcm et vos iuleliigatis, Conslituite
*
queni rcprobavcrunl acdilicanles : » nain « bic faclus diem feslum in confrcquentationibus , usqtte ad cornua
est in capnl anguli; ut duos rondcrct in sc, in ui.um ultaiis : id est, usque ad interiorem duiiium Dei, de qua
novuni boniiiiem, f.iciens pacc-m, Cl coiineclerel ulros- vos bcnediximns, ubi sunt aliaris evcclsa. Consiituiie

quc i>i iino corporc Deo (EpAes. u , 15 , 10), circuin- diem feslum , noii lepide ac segniler, sed in confre-

i isionem sciliect et prxputium. quentalionibus. Ipsa est euim vox exsutlatiouis , ton>

18. vcrs. 23.] A Domino factus est ei * : id esl, ca- (estivitutem celebranlis, ambulanliiim in loco tabcrna-
[

iiili anguli a Doniino factus csl. Quamvis euim boc culi admirabilis usque ad domum Dci. Si eiiim cst ibi

noii cssct raeliis, nisi p.issus essel;no» lamen boc ab spirituale sacrificium, seinpiieroiim sacrilicium laudis,

eis a quibus pasiiis cst, faclus est. Nam illi qui a?difi- cl saccrdos sempiterntis est, ci alnre seinpiicriiuin
cabant , roprobavcruiil ; scd in e<> quotl Dotninti* pacala niens ipsa jnsiorum. Iloc aperlius dicimus,
orculie sdificabat , fecit in caput anguli quod illi fratrcs : qtiicuinque Dtinn Verbum inielligcre voliini,

reprobavcninr. Et est mirabiiis m ocuiis uoslris : in non eis sufficiat caro, qnod propter cos Vorbum f.i-

nculis inlerioris bomiiiis , iu oculis credeuliiim , ctuin esl, ul lacte nuiiirenltir ; noc in terra sufficiai

sporanlitim , diligeiiiiuin ; non in oculis carnulibus isic dies feslus quo agnus occisus est : scd consiiiua-

i-oruir. qui quasi liominem eoiilemneinlo reprobave- lur In confrcquentationibus ,

qiiousquc peiveiiialur,

rnut. exallaiisa Doraino mentibtn nostris, usque nd ojn>

19. [vert. 21.] ttic etl diet quem fecil Domiitus. Mc- divinilatem ii.lorioiein, qui nobis exloriorein huinam-

minii isie bomo sc dixisse in siiperioribus psalmis, tatooi lacle nuuiondis prxbere dignatus esl.

aurem suum milii, et in diebus meis 23. [reri. 2S, 29 l'.l quid ibi aliud, nisi laudes ejus
(Juoniam inclinavit ]

cuv, dios suos commeinorans ve- rantabiuius? Qnid ibi aliud dicemns nisi. Deus meus
MMCWri (Psal. 2) ;
,

dici quem fecil Dumi- Dcus mcus et tu, el exaltabo

lorcs : undc modo dicil, Uic est et tu. et coHfiiebor libi ;

nns; id cst quo mihi saliiicni dodit. Ilic csl dies de

bcnc protperare. itet km wwi (ikih dtes. egeadiM
,
l

die
'
Edd
Tempore acceptubili exaudiii lc cl in
opiinw! •<!>- orb, »ia tViw i" c^vru i«r
quo dixil , ,
.in.i 1
jjro : tiaiu .

,„ Griceo i xv ,-si, tmdoto*, athllia artieub, dc, cui >u- i

Sic Mss. juvla f.rffc. Al Fdd.,

« eas. m nn i» «.rsuuiis i ei 3, reai ondei »'\. mttm.»> ll
• -n HM. iu\u l \\ u Bdd (01 '"i ao ° l"*»» • '"•
• Sie |K)lioris Mss. ai aiii. Bl Ir , fMlum ttl ei- l.ov., /u-
, 1

Itii iu cxcelsu.
tiut c'»l is : ld wi cuput tlllijllll, elc.
 ,, ,

150) ENARRATIO IN PSALMEM CXYIII. 1502

te: confitebor tibi , Domine ,

quoniam exuudisti me, et quo agit, ad illnd prnpter quod exborlalionis adbibc-
factut a milA in lulutem? Nori strepitn verborum isia lur alloquium. Uiquid crgo nobiscura iiyitur, ut veli-

diccnius, scd dileclio inliserens illi per seipsam cla- mus quod nolle iion possumus; nisi quia omncs qni-
iip;il islam vocem, et dilectio ipsa vox esi ista. liaquc dcm beatitudinem concupiscunl sen quonani inndo ,

sicui covpil laudem, iia lerminat : Confitemuti Domino, ad eam pcrveuiaiur, plurimi ncsciunl? Ideoquc lmc
quoniam bonus, quoitiam iu tmculum miseiicordia ejus. docel isle, qui dicit : Beati immaculali in via, qui am-
Hinc coepit Psalmus, linc desinii ;
quoniam sicut ab bulant in tege Domini. Tanquain diceret : Scio qunl

initio quod deseruimus, iia iu Qnem quo redimus, non velis, beatiiudincm quxris; si crgo vis esse bealus,
Csl alii|iiid i|iiod salubrius delcctel, quam laus Dei, ct esin inunaculaius. lllud euiin omncs, hnc autem pauci

semper Altetuiu. voiunt, sine quo non pervcnitur ad illud quod onines
volunt. Scd ubi eril quisquc imniaculatus, nisi in via?
ln qua via nisi in legc Domini? Ac per boc, Beati
1N PSALMUM GXVIII ,

iilimaeulati in via ,
qui umbnlunt in Lge Domini , ncn
ENAR.RAT10. superfluo nnbis diciiur, sed exborlatio neccssaria no-
stris mcntibus adbibetur. Quid euim boni sit ad quod
Proocmium.
miilli pigri sunt, id est, immaculatos ambiilarc iu via,
Psalnios omncs exteros, quos codiccm Psalmorum qiia; lcx est Doinini , sic osicnditur , cuni beatns cssc
novimus coniinere, quod Ecclcsiae consuctudiue Psal- qui hoc faciiinl, indicalur, ut propter iliud quod omnes
icrium nuncupalur, parlim sermocinando in populis, vnlinil, elium hoc fiat qiiod pliirimi noliiut. Dealum
partim diclandn cxposui , donaule Domino, sicul po- quippe essc, lam magniiiu csl bonum, ul boc ct boni
tui : psalmum vero cenlcsimum octavum dccimum, vclint et mali. Nec miiiim est quod boni propterea
noii tam prnptcr cjus nolissimam longiludinem, quam sunt boni; scd illud esl mirtim, quod cliaiu mali pro-
proplcr cjus pmfuhditaiem paucis cognoscibilcm dif- plcrea siinl niali, ul sint bcaii. Nam quisqnis libidini-
fercbam. Et cum moleslissime ferreut fralrcs mei bus dcditus, Inxuria sluprisque corruinpiuir, in lioc
ejus solius ezpositionein, quintum ad ejusdem corpo- malo bealitudinem quxrit, ct se iniserum pulat, cuin
ris Psaliuos pertinei, ileesse opusculis nostris, meque ad sux concupiscentix voluptalem talitiamquc nnn
od lioc snlvenilnm dehitum velieinenlcr urgercnt, diu
pervenit , bcaluin vero non dnbitat jactare cuni pcr-
peteutibu.s jubenlibusque nvn cessi qtiia quotiescum-
;
venit. Et quisquis avariliae facibus inardcscit, ad h»e
qne inde cngilare tenlavi, scmper vires nnslrx intcn-
congrcg.il quotumque motlo div lias , ul bcalus sit :

linnis excessil. Quaiito enim videlur apertior , tanlo

iniinienrum sanguinem fundere quicumque dcsiderat,
mihi prnfundior vidcri solel ; ila ul eliam qnam sit
dominaliouem quisquis affectat, crudclitntein suam
profimdus, dcmonslrare non possem. Aliorum quippe,
quisquis alienis cladibus pascit, in omnibus sccleribus
qui diflicile intelliguntur, cliamsi in obscuritale sensus
beatiludinem quxrit. Hos igitur errantes, ct vera ini-
latet, ipsa tamen ipparet obscuritas : hujus autem nec
seria falsam bcaliiudinem requirentes, revoeat ad
ipsa; qiioniam lalcm prxbet superficiem, ut leetorem
viam, si aiidiatur, vox ista divina, Beati immaculali fu
aique andiiurem ison cxpositorem necessarium ha-
,
via ,
qui ambulant in lege Domini : tanquam dicens
bcre crcdaliir. Et iitinc quod lamlcm ad perlraclalio- Quo itis? Peritis, el nescilis. Non illac ilur qna pcr-
neni cjus aceedo, quid in co possim, pi orsus ignoro :
gitis ,
quo pervenire dcsidcralis : nam utiquc beali
spero tamcn, ut aliquid possim, adfuturum atque ad-
csse cupitis ; scd iniscra sunt, cl ad ruajorenl mise-
julurum Deum. Sic enim fccit in * omnibus quxcum-
riam ducunt iiinera ista qua currilia. Tam magnuin
quc sufliciculer, cum prius milli ad inlelligendum v< i
bonum quxrerc per mala noliie : si ad illud pcrvenire
explicaiulum difliciiia ac pcne impossibilia vidcrentur,
vullis, huc veniie, hac ite. Vix pcrversae relinqiiiie
cxpnsui. Staiui autem pcr sermunes id agerc, qui pro-
iiialignilalcm,.qui non poleslis relinqucrc bcalitudinis
feraiilur' in pnpulis, qiias Gixci o/^tiia; vocant. IIcc
vnluntatem. Fruslra lendcndu l.iligamini, quo pcrve-
ciiim justius essc arbitror , ut convenlns ecclcsiastici
nicnd» inquinainini. Non aiilcni bcali inquinali in cr-
nnn fraudcntur eliam psalmi liujus InlcIligcnlia , c'u-
rorc, qui ambulaul iu pcrversiialc sa:euli ; scd, Bcuii
jus , ut aliorum, deleclari assolent cantilcna. Sed sit
immaculati in via, qui anibntuiil in lege Domini.
huc usqiic procciniiim : jam de ipso cst loquendum
2. [vere. % 5.] Quid porro adjungat allendite : Bruti
dc quo istuc visiim esl prxloqiicndum.
qui scrulantur teslimonia rjus , m loto corde exquirunl
SERHO i.
eum. Nnn milti videtur aliud liis verbis comuicinora-

1. [vers. i.] Ab exordio suo magiius psalmus isle, liini beatorum genus, quam illud quod anle dicluni
charissimi, exhomiur nos ad beatiludinem, qnam ue- cst. Nam scruiari teslimonia Domiui , el eimi in toto

nioestqui non expeiat. Quis enim usquam vel polest, corde cxquirere, lioc esl immaculatum in via, in lcge

vcl pntuit, vel polerit inveniri qui nolit esse beatus? Domini ambukire. Deni(|ue sequilur et dicit : iVon enim
Quid igitur cxliorlalioiie opus est ad eam rem quam qiti operantur iniquilatem, in viis rjits ambulaverunt. Si
bua sponte appetit animus bumanus? Nam profeeto ergo ambulanies in via , id esl in lege Domiei, ipsi

qui exhortatur, id agit, ut excitetnr voluntas ejus cum sunt scrulanles lestimonia ejus , et in loto corde ex-

quirenles eum ;
profecto qui operantur ini(]uilatcm ,
1
sic plurcs Mss. Edd. vero , feci de.
1 Sic Mss. At Kdd., proferuntur. non scrulantur testimouia ejus. Et tamen novimus
1505 S. AICUSTINI KPISCOPl t504

npeiarius iniquitaiis ad hoc scrutari Icstimonia Do- exipiirunt eum, cum linc faccre pnssiul climpii, pos-

ti 1 1 u i , <|uia iiialiiut ducli MM (|iiain justi : novinius el siut (i iiiii;ui? Beatos autcin esse iuipios cl ii.i |UUS,

alius ail lioc scruuri teslimunia Domiui ', non quod quis vcl inipius dixerit aul initpuis? Ergo spe bcali,

j
i ii rccte vivant, sed ul siiaul queinadmodum vivere sicul beali qui iierscculioiiem paliuntur propur jutti-

debcaul. T.ilcs crgo uondum immaculali amhulanl in tiam : uon proptrr quod adesl, quamdiu mala p.iliun-

lege Domiiii, ac per lioc nondum tieali. Quomodoergo tur; scd prnpicr qund aderit, qitoniitm ipsorum est re-

inlelligendum est, Beali qui scrulanlur lestimonia ejut; gnuin ctvlorum : ct beali qui esuriunt el siliunt juslitiant,

cum vidcanius homines cjus scrulari tcstiiuonia uon non quia csuriuul ct siliiinl, scd propicr quod sequi-
bcutos, quia non immaculalos? Nam SeribtB ct Plia- lur, quoniam ipsi salurabuntur : el beali qui ploranl;
ris.ei super catliedr.un Moysi scdeulcs, dc quibus Do- non quia plorant, sed proplCr quod sequilur, quia ri-

iniiius ail, Qtut dicunl, fucile ; quw aulem (aciunl, (a- debuni (Slatilt. v, 10, 6, 5). Prninde, Beuti qui tcru-
cere nolilc . dicunl enim, el non fuciunl (ilullli. xxiii, tantitr leslimonia ejus, in loto corde exquirunt eum ; nuii

5); utique scrulabamur lcsiimonia Domiiii, ul lialie- quia scrulaniur ci exquirunt, scd quia invcmuri sunt
rent qux diccrcni bon.i, quamvis facerenl mala. Sed quod exquiriint : in tolo cnim cordc, non negligcnter
lios oniiilamus : rccte quippe respondebiiur nobis cxquiruut. Si crgo spe bcaii, fortassis cliam spe im-
quod isti non scriitantiir tcsiiiuoiiia Doinini. Non maculati. Nam profecio in liac vita, licet in lege Do-
enim qtiuerunl ipsa, scd aliud quasruat pcr ipsa, id mini ambulemus, licet scrulemur lcstimonia ejus, el

cst, ul gloriUccntur ab liomiuibus, vel dilentur. Non in loto corde exquiramus euin, si dixerimus quia pec-
esl lioc scruiari lcstimonia Dei, nnn diligcre quod catum non liabemus, nos ipsos seducimus, et verilas in

osiendunl, nolle pervcnirc quo ducunt, id cst ad nobis non est (I Joan. i, 8). Sed hoc diligentius inqui-
Dcum. Aulsi et ipsi scrulanlur lcstimouia Dci, quam- rendum est. Sequitur quippe, iVon «iim qui operantur
vis non ul ipsuin, sed ut aliud cx liis invcniani cl iniquilatem, :n viis ejus ambulavcrunl . Ex quo videri

acquiranl ; cere non in loto corde exquirunt eum, polcst, qui ambttlaiit in via Domini, itl esl in lcge Do-
quod nnn uliqiie frustra liic addilum ccmimus. Scicns mini, scrutando testimonia ejus, ci iu toio corde cx-
enim Spirilus qui hxc dicil, multus pruplcr aliud, quirendo eum, jam essc posse immaculatns. hnc cst
non propter quod conslilulum est, scrutari lestimo- sine peccalo, propter vcrba sequcnlia : Son enim qui

uia ejus, non lanlum dixit, Beati qui $crutaniur tcsti- operanlur iniquilatem, in viis ejns ambulaverunl. Qui
mouia ejus: sed addidit, in toto corde exquirunl cum, autem peccatum facit, et iniquilatem facit, ait bcalus

lauquam docens quemadmodiim, vel proplcr quid Jnaiines ; el addidit, Peccatum iniqiiitns est (Id. m, t).

scrulanda sint teslimonia Doniini. Dcnique iu libro Sed jam sermo isle claudendus cst, ncc in angustum
Sapientix loqucns ipsa Sapientia : Quwrunt, inquit, tanta quajstio coarcianda.

mc mali, et non inveniunl ; odcrunl enim sapienliam seruo u.

(Vrov. i , 28 el 29). Quod quid esl aliud, quain, Ode-
t .
[ vers. 3. ] Scripium est, et lcgilur, ct vcrum esl,
runl me? Quxrunt ergo me, ait, el non me invcniunl
in hoc psalmo, Non enim qui operanlur iniquilatem, in
qui oderunl nie: Qunmodo igitur dicuntur qua?rere
viis ejus ambuliivcmnt. Sed elahorandum esl, opilu-
quod odcrunt, nisi quia non hoc, scd aliud ibi qua>
lanlc Deo, in cujus manu sunt el nos ct scrmoncs no-
runi? Non cniin voluut esse sapientes in Dci gloriain,
stri (Sup. vii, 16), ne recle diclum, non rccle intel-
sed volunt videri sapicntes propler bominum gloriam.
lectuin, lectorcm audiloremvo perliirbet'. Cavciutum
Quumodo cnim sapicntiam non oilcrunt, qnae jubct et
est enim, ne omnes sanc;i, quorum illa vcx cst, S«
docct coiilcmiiendum esse quod diligunt? Proinde,
dixcrimus quia peccatum non liubemus, nos ipsos sedu-
« Bcati immaculati iu via, qui ambulant in lege Do-
ciiiius, et verilas in nobis non est; aut non pulenlur
mini. Beaii qui scrulanlur teslimonia ejus, in tolo
andmlarc in viis Domini, quoniam peccatum iuii;uiias
cnrdc exqiiirunl eum. > Sic enim scrtitando teslimo-
est (I Jonn. iii, 41. ct qui operanlur iiiii|iiiiatcm, nnn
nia cjus, ut iu toio cordc exquirant eum, immaculati
uiique in viis cjus amhiilaverunt ; aut quia dubiiun
aiiibiilani in lcge Domiui. Numquid tauicu ille nnn
nnn cst ens amhulare in viis Dnmini, non crcdaniur
scriii.ibaiur tesiimonia ejus, nec quxrebat eum, qui
hahcrc pcccalum, quod procul duhio falsuni est. Ne-
diccbat, Mayister bone, quid boni faciam, ut vilam
que cnim proplcr arroganti.im superbiamque vilau-
irlernam consequur? Scd quomodo eum in tulo corde
dam scriptum esl, Si dixerimut quia pcccatum non lut-
qn.esivil, cujus consilio divitias suasprxtulit, quoau-
bcmus, nos ipsos scducimus. Alioquin non adderctur,
dno trislis abscessil (Maitlt. lx.tti, 22) ? Nam et pru-
£< veriias in nobis non esi; sed dicerelur, lliimilitasin
plirla Isaias dicil, Qnaiite boiniiium; et cnm inicnc-
nohis non cst : praiscrlim quia scquittir unde isle scn-
rilis eum, denlinqnat impius vins suus, el vir iitiquus
sus clarius illustrclur, omncsqiic auferul duhitalionis
coijituliones suas (Isai. i.v, 6 et 7).

5. tjn.i riiui itaque Dcum el impii ct iuiqui, ul co

ainlia^cs. Cum cnim hnc bealiis Jnaiincs dixisscl, au-

Quomudo ergo jiuixil : i Si aniem confcssi fucriinus dclicta noslra,

inveiiln iioii riul impii, ncc iniqui.
lidclis cst ct jusius, qni ilimiitat uobJi pcccniLi noMra,
jam beali, cuin adliuc lcstimnnia cjtu sciuiuulur cl
ct muiulct uns ab omni iniquilatc tlJ. i, 8<'(0i Quid
vpud l.nv. oniissa siinl h.vc verlia : quia mtilunl docti
r.w, qiuim jtuti : iiovhiius tl u&ot iuI lioc urvtaM icbivii"- 1
iiii- in Filii mMIUiy iiitiusiiu i'iii'iyiii; 'iii .>.', nnw

nia iioniiiii : qiue qukleia oxttani In Hctoria Rdd u lu ktibct ciuit' it Peiaqittuistas : quod in usi quoque ui*
l.»s liliils. t inargli >• '."-ti- uilgraveral in toxiuni.
 ? ,

(50j enarkatio in PS.M.MUMCXVIII. r.oe

liic dicil, quid eonlradicildamnabilisimpietaiis elalio? Domini, cum in carnc adhnc vivcrcs? r»cspondet : Et
Si cnim prnpier arrogantiam devitaiidam, non proptcr unde dicebam, Verumtamen in qnod pervenimut, ineo
vcrilaiem raiendam, non dicuut sancii se non lialicre ambiilenius (Pltilipp. m, IG)? Uodc diccbaui, JVum-

pcccatum ; quid cst quod confitenlur, ui remissioiiem oitia' citcumvenit vos Titus ? nonue eodem spirita ambu-
iuiindaiioneinqne mereantnr? An et !ioc fit, ul arro- latimus? nonne iisdem vcstigiit (II Cor. xu, 18)? Unde
gmiia devitelur? Quomodo ergo impelrabilur pecca- dicebam, Quamdiu stimits in corpore, peregrinamur a
loiuiii vcra mundalio, quoruni est falsa confcssin Domino ; per fidem enim ambulainus, non per speciem

Gmticcscai igiiiiretarcscal elaiio fcnea supcrborum, (Id. v, 6, 7)? Qu:e ccrlior via Doillini, quam fitlescx
si- ip»a seducens, qua: in auribus hoininum simiilala qua jnstus vivit (Kum. i, 17,? In cujus alterins vi;e
biiinililntc dicil se liaberc pcccalum, in cordc nutcin ilinere ad supernn tendebam, quando diccbam, i Uuum
8110 impia elalionc dicit se uon babcre peccaium. Qui nuteni qux retro obliius, in ea qua: anle siini cxlcn-
eililll boc dicunt, geipsos scducunt, et vcrilas in cis tns, sccundum inientionein sequor ad palmam supcr-
noii csi. Sud quando in auribus liominum lioc dicunl, na; vocationis Dei in Cbrisio Je»u > (Pltilipp. m, 13,
Diill lanliiin seipsos, scd aliosquoi|iiedoclrina: insaux 11)? Poslremo in qna alia via eucurrcrain, quando
pnvcrsilalc scduciuil : cum vcro id in cordc Slio di- dicebam, Uonum cerlamen cerluvi, cursum consummavi
Ciilil, illic seipsos scducuiit, illic verilas iu cis nOll (II rim. iv, 7)? Salis sinl isla rcsponsa, quibus apu-
cst; ac pcr boc seipsos in cordo suo scdiicunl, el in slol Pauluni iu viis Domini anibulasse didicimus :

suo corde veritatis luincn amittunt. Cxclamci aulem scd ab illo et aliud inquiiamiis. Dic obsecro, o Apo-
snncia familia Cbristi, rruciificans et crcscens in uni- stole, quando adbuc in carne \ivens in viis Domini
vci-mi iiiundo, buniililer vcrax cl vcraciter liumilis; ainbul.ibas; babebas pcccatum, an sine ]>eccalo eras?

exclamet, iuquain : « Si dixeriiiius qnia pcccatmnnon Audiamus uirum se ipse seducat, an vero quod bea-
babemus, nos ipsosscduciinus, ct veriias iu nobisnon tus Joanues ejus co postolus sapiat : quouiam verilas
csl. Quod si coofi' si liiciiums deiicta nosira, fidclis erat iii cis. Et bic eigo respondel : Nonue legislis ubi

esl cl jiistus, ul dimiital nobis pcccata noslra, ct ninn- COnfiteor, dicens, Non enim qitod volo fucio bonum,
det nos nb omni iniquitate. i lln ut diccntur, iia seil quod nolo maluin, lioc ago? Et lioc audivimiis: jani
scniiantnr. Tunc enim erit humilitas vcra, si imn sola itaque ilinil inlerrogamus, Quomodo in viis Domiiu
osieiiiciur in line.ua; ut simus secunduin Aposiolum, ambulabas, si iiialum quod nulebas boc agebas; ciim
woii nlia sapientcs, scd liumilibus consentienlei (fiom. Psalmus sanclus insouet dicens, Non enim qui opcrau-
IH, 1G) : nonait, colloquenles, sed, consentienws; quod tur iniquilalctn, in viis ejus nmbulaverunt?
Audi conii-
non (it ore, sed corde. Hypocrila, si dicis le habcre, nuo respondentem per scntcnliam conscquenteni : Si
cuni credas le non habere pcccalum ; foiis fingis bu- quod nolo, inqiiil, ego Itoc facio, jam non ego operor
miliiatem, inlus amplecteris vanilatein. Ergoct in ore illud,scd quodliabitatininepeccatum (Rom. vn, 15-17).
et in cordc non babes veritatem. Quid libi prodeslvi- Ecce quemadinodum qui ambulant in viis Domini,
deri bominilius Immile csse quod dicis, si Deus videl non opcranlur pcccalum, ct lamen non suni sine pec-
altom essc quod sapis? Certc, si auribus divinum in- c.ito; quia jam non ipsi operanlur illud, scd quod ba-
sonarel oraculum, Noli altum dicere ; nec sic iinine- biial in cis peccalum.
riio damnareris, si humile in ore coram hnminibiis, 3. Ilic dicet aliquis : Quomodo agebat quod nole-
ctalluin incorde corani Doniino loquereiis. Cnm vcro bat malum, ct quomodo ipse non id agcbat, sed quod
aildias, Noli altumsapere, sed lime (Id. xi, 20) (non babitabat in illo pcccaluin ? iutcrim jain isla quxslio
cnim ait, dicere, scd, sapere); cur non eliam intus es solula est, salisque apparuit Scriplur.e auctorilale
humilis ubi sapis? An ideo mcns altiludine inflatnr, canonicx, fieri posse ut ambulanles in viis Domini,
ut bumilitatem lingua meutialiir? Legis, vel audis, quamvis non sinl sine peccato, non tainen id ope-
Noli altum sapere, sed time : et lu in laniiim sapis al- rcnlur ipsi. Non enim qtii operanlur iniquilatem , boc
tiun, ui te peccaium existinies non babere; ac per est peccatmn, quia peccutum iniquitas esl, invlis ejus

boc, quia non vis timere, nibil libi aliud remanctqu nn ambuluveruut. Jam vero qua ralione possit iutelligi
lumere'. et agens illud propier corpus morlis liujus, iu quo lex

2.El unde, inqnis, scripium esi, Non enim qui ope- peccali babital , el non ipsc agens illud proplcr vias
riinlur iniquilatem, in viis ejus ambulaverunl? An vero Domini iu quibus auibulal ; alius sermo neccssarius
sancli Domini non ambulanl in viis*Domini? Quod si est, quia isle claudeudus cst.
ambulant, inquit, non operaniur iniquitatem : si non
SF.UMO III.
operanlur iniquitatcm, non habent peccaium; qno-
niam peccatum iniquitas est. Exsurge in adjutoriuin 1 . [i'crs. 3.] Propter id quod in psalmo isio scriptum
milii, Domine Jesu, et contra bicrelicuni superbien- est , iVoii enim qui operanlur iitiquilalem , in viis ejus

lcm opitulare mihi per Apostolum confiientcm. Eccc, ambtiltiverunl, quoniam peccalum iniquilas esl (I Joau.
ubi cst bomo luus exinanicns se, ut iinpleatur te? iii, 4), sicut Joannes apostolus dicit, exoiia diflicilis

Ipsuin audiamus, fra'res mei ; ipsum de bac qnse- qu.-cslio, Quoinodo |i*ssinl sancti in hac vila et ii"ii

slione, si placcl, imo qeia placel, interrogenius. Dic esse sinc peccato, tpiia ct illud verum esl, Si dixeri

nobis, Paulc bsatissimc, utrum ambulavcris iu viis mus quia peccalmn uon Itabemus, nos ipsos seducimus ,

1 m ndd., tiniere. el veritas in nobis non est (Id. I, 8) ; el lamen ambu-

sic mss.
 ; ;

4I»07 s. AUCUSTIKl EIISCOPI 1&08

l:iic vi:is IHinuni, ,jn >s nnn :iinliul..i>l qui t.poran- poscimnn cssct iinplutuui , si\ < dicciitcs, Vonim re-

inr iniqniluioui : stilnia csl, klicentc npustola Paulo, guum lnunt; si... dicoulcs, Libcra »o» u nu/o lilnii':,

lum rni» ''!;" opmr ilhtd,ud idquod iii me fta- vi, 13, 10, 15)- scl qiiuuinin in.iaiio esl vita liu-

titnj />,>ri.iniM. Qunmndo euiin esi tino pcccato, moiia su,i.'i' icrrain ('- vn, 1) ; etiamsi a crimiuibuj

m ,,,,., hnoilftt paccaiunil >Vmlnilal lanwii \ias Do- Innge simus, nnn lamen deesi ul,i desideriis peccati,

miiii, qimsnon nmbuluol qui operantur; qula jnin \,1 facto, vel dielo, vcl CflgilalU obediamus ;
quaii.lo

non ipse. opmatur illiul, sed quod in eo habilal pec- advcrsus iiinjnra vigllanlibus , qua.>dam incaulis mi-

...unn. Vefuinlamon lia solnla estquxslio isla, ul iinia subrepuiii quaj si sdversus nos colligauiur, eisi

allcra naaccretur, Qnomodo ;<£M bomo noii singuki suis molibut '
conlcmnl , omuia lamcn
ilirftcilior
el, iV<>» acervo nos ubruuul, prupicrhaie, eliam bi ->>
,,1101! ipsc non Rgil. Ulrumque enim dixil; F.i

ci, •"<"' «go oatror iUud, trd miod ka- ambulanl inviis Domiui dicunl , Dimitte uobis dcbua
ifHod toto, ("io ;

(,./,,1 ;„ vu, 17 «80, 10). Unde

mcprccatum (Jtotn. neslra : quoniam ad viaa Doinini, ot ipsa nraliu per-

qinndo pfceatum quod babital liuet, et ipsa COIifessio, quamvis uon ad eas |Mxeaia
inUtlligore debeuius,
n<>s iJ non operari perlincant.
iu nnbia, operatar in nobia, tunc

neqnaquam ei volunias nosira consenlil, ei 5 liaqite iu viis Domiui , quas omnes lidcs una
ipiando
i.ii.ieliam corporia nembra, nc ouediani desideriis cmnplcciilur, qua in eum creditur qui jiislificai im-

ejus. Quid coim oporalnr peeealnm

iiolenlibus nobis, piiun (llnm. iv, !>), qui eliam dixil, Ego sum via

uisi sola Hlicila desidoria?

Quibus si uilunlalis uon (Joim. xiv, G); ncmo pcccaluin npcratur, sed confilo-

udbihealur asannsua movelur quidem

nonnullus af-
; lur. Deviat ergo, eum pcccat; et i.le.» peceatiim \i;c
relaxalt.r effectus. II.».- prxccpil non iribuitur, qnod a dcvianlc romiiiiltitiir scd in
reclus nulliis oi
, so.l
:

idemApostotus, ul>i dicit : Xon ergo rtgnct peceatum via lidei pro non pcccaiilibus babenlur, quibus pec-
mortttti eorpore, ad peemeudHiH dttidtriu caia non imputantur. De quibus apostolus Paulus ju-
vesiro

tjtm uec r.rhibeali.% membrn veslra arma iniquitalis stiliam Iblei coininendans, in psalmo seriptum esse

,eecato (ld. vi. 12, 15). Sunl itaque

desidoria peccaii, monsiravit, Beaii quontm rnmiMBnmi iniqniiaies , et

' ergo pec- beutus rir cui non iinptttavil

quilins uos probibnit obodire. 0|H>raiilur quornm tecla ?nnt peceala :

desitlei ia quibus si ubedimus et Bos Domimu peccalum (Uom. iv, 7; et Psal. xxxi, '. el 2).
.•uum Iktc ;
,

non quoniam
uperamor : si aulem obtemperanlcs Apostolo Hoc pr.eslaut vi* Domioi; ac per lioe, ju-

uwi ilhul nos opcramur, sed quod in sius cx fide vivii (Rom. i, 17), ab isla via Domini illa
oliedimus eis .

dciidcria milla ba- hac autcni

nobis nabilal peccatum. Si autem alienat iniquilas, qu;c csi infiilelilas. In

noe nos, ncc peceatum mali aliquid via, id cst , in liile pia, quisqnis anibulat, aul peica-
liercmus uTiciia,
desiderii, non operalur, :uii si quid a deviantc commillilur,
operareiur in nobis. Motoun porto
Uliciti inni
idco el propier vi:im non impuUilur, ct lanquani non fueril
cui non nbcdiendo non eum nos operamur,
esi naturac vigor
oos agere dicimur, quoniam non operatus accipitur. lit ideo bene etiam sic inleliigitur,

-ed languor ost notr:c a quo languore om- : Son enim qui openmtur iniquilatem, in viis ejus ambula-
aliensv,

nimodosalvi erimus, cuni et animo ct corporc im- verunt; ui lianc iniquitalcm signilleaveril, qo;c rccc-

moriales facii uicrimus. Quapropter et quia in viis dil a lide , aul non aceedit ad (itlem. Quemadmodum
Domini ambulamus, non obedimus desideriis
pecraii cuim ait Dominus dc Jud;cis, Si iia» ivuissem, pecca-

suinus sine peorato, babemns desideria tum non liaberent (Joitn. xv, 22) ncc lllique sine ullo
ciquia non ;

pcccati. Ac per bocjam nos ea nun

operamur, non pcccalo erant, anlequain ChristUS venirct in carne, el

cis <ibedicndo sed quod in nohis habiial peccaltnn,

;
ex quo venit, cceperui.t liabcre peccalum ; sed pecca-

cadem coinuiovendo. Non enim qui operontur iuiqui lum quoddani cerlum , id est , infideliiatis . inlulligi

tatem, id esi, obediuut desideriis peccati .

in vits Do- voluit, qtioniam non credidcrunt in cum : iia qui ope-

raulur iniquilalem , non quamlibet , sed hanc ipsam

inini ambulaverunt.
ambulavcrunt, quia uni-
Scd adliuo qusraulum cst qu:c peiamus non in viis ejus
diniilli infldelilalis,
t.
uoliis, quamlo dieimus Deo, Dimiue nubis dtbita >/«- versa: viw Domtni mtmconfia et veritas (Psal. xxiv,

»tra : ulrnni quaj nos operamnr,

quaiulo peecali do>i- 10); iitruinquc autem in Christo esl, el pra;ier Clui-

deriisobcdimus; an ipsa desideria nnbis dimiili vo- sltiin nusquam OSl. Dicoenim Chrislum, ait ApOStolilS,

lumus, qux nos non openmur, sed quod babitat in ministrum (uisse ciicumcisionis propter verilatem /'.,.

sapere pns- ad confirmandat'prontissiones Palrum tmttm

nobis peccalum. QuanUm quidem ego ; Ctities

giim, langtioris illius et inlirmiiaiis unde illieita de- , svper ntisericurdiam gUirifieare Deum (Kom. x», 8 ei 8i.

sideiia connnoveniiir, quod netcaftrai nppellat Apo- In boc i^itur misericordia ,

quia nos rcdcmil ; lll '.oc

universus rcains sacrameuto i p

,'Ni;i5, quia itl ipiod promisit impluvii, et implcluius
siolus (ld. vn ,
7-2:i) ,

DnplismatiS est SOtutUS , cum omnibus qux illi obe- cs*t quod prOUlillil. (Jui ergo operunlur iuiquitttler> ,
ti

dionles fceimiis, divimus, cogilavimus ;

nee nob.s cst infldelilalcm, 'i<»i ' vtit tjutombuUatrMat quia

languor iste obesscl, quamvis inesset, si de- in Christuui noii cretiitlcruni. Kigo eonverUutur, et
deiiieeps
Blderiis ejos illieius nullis
unqu..in obedienllain pra- in etun qui jusliflcat implum , pie crcdanl , alque lu

l.eremus, sivc optr.itione sivo loeuiiouc , sive lacila

, illo miseiieoi.li .10 peccalis dimissis, ct verilnlcni

donec eliam ipsc sanarelur, cuni id quod coroplelis promissls, hoc esl, univcrsas \.a^ Don ini
«ss.nsioue ;

» iresM&J.operflliir.
1
Sic Mss. I.ltl. vero , mtilil »s. p
 7

1509 ESAURATK) 1N PSALMLM CXMIl. 1510

invcnianl : in quibtis anibiilanles non operabuntur ulinani quod pr.Tcepisli fi.it miiii. Ubi audis llti-

lniquilalcm ;
qma w n tenebunl inttdeliialeio , sed nam, \occm oplaulis agnosce; at agnila voce
lidem, qn.e pcr dilcctioiicni nperoiur (Catut. v, C), et oplanlis, dcpone superbiam pixsumeniis. Quis eniiu
cui pecciltim nun intputuur. se dicai opiare quod sic babet in arbiuii potcsta.e, rt
riullo indigens adjuracnto id possit efficere? Lrgo si
opial bouio quod praicipit Deus; ut det ipse quod
I. [wri. 4.] Quis est, cliarissiuii, qui Domino di- praccipil, rogaudiis csl Dcus. A quo eniin optandum
cii, « Tu pnecepisti mandatn lua custodiri nimis. Uii- esl, nisi ab illo, a qao Vatre luminum omne datum
nani dirig.intur \i;c nica; ad custodicndas juslificatio- optimum el omiw donum perfeclum, sancta Schplina
iics iuas. Tiuic non confundar, dmn inspicioin omnia leste, desccndil (Jacobi 1. 1") ? Proptcr eus autein qui
inaiid.ita lua? > Qnis est qui lioc dicit, nisi iinuin- ptltant boc solo nos ad facicudani jusliliam divinilus
quodqiie membruin Clirisli, vcl potius iiniversiim adjuvari, quoJ Dei pr.cccpta nobis iu notitiam profe-

covptis Chrisli? Lt quid csi, Tu prwcepisti mtindala ruiitur, ut ca coguita, jniu sine ulla Dei gralia, solis
tu.i cuttQtarinimit! ulrum, nimis prcecepitii ; an, nitnit uosir;c volunlalis vinbus iinpleanliir; non optat hie
tntladiri Quodlibei horuui init-iligaitius, cnnlra illani diiigi rias suas ad cusiodicndas jiistilicatiiuics Dei,
nicmorahilem nobileiiique scniciuiam hoc dictum vi- nisijam cjus acccptis ipso pra:cipien(c inandalis. Ad
dclnr, quam Grxci landanl in sapicniibus suis, ct boc ciiiui pcrlinel quod praffllisit, Tu prwcepisti mun-
i.aiini iaiid.mdo coiisenliuiit Nc quid nimis > (Te-
: < datu iua lustodiri nimis. Tanquain diccrct : Jam legem
rcnl. Aiidr. Acl. i. sc. i).Si cuim boc verum csl, cccepi, jani novi ; lu eniin praeepisii mandaia lna
ut nc quid ilimis lial ;
qiioumdo vcruni cst qu nl bic cusiodiri ninus : el mandala tua sancta, eljusla, ct
dicilur, Tit prarepitii mandatu lua cuslodiri nimit? bona ; scd peccalum per boniim niibi opcratur mor-
quand« Deus aiiijtiid vcl niinis pr.ccipercl, vel nimis (cm (Rom. vii, 12, 15), nisi adjuvct itia gratia. 0<f-

custodiri vcllet, si onme iiiiuium rcprehensione di- K.imergo dirigunlur vixmew ad custodiendas jusii/ica-

pnum cssci? Dicercmus crgo nns nulla gr«rorum sa- liones Imit.

pientium auctorilaie tcneri

1
, inluentes quod scriptum 5. [vert. o.] Tunc non confundar, dum-inpicio in

csi, Konne stntlam fecit /Viit sapienliam liujus mundi omnia mandala lua. Mand:ila Dei sive cum legunlur,
ll C.or. i, 20)? et polius istam seiiteniiam fakain esse sive cum memoria recolumur, Uinquai.i speculuni in-

cicdercmus, qua dicluin esl, • Ne qnid nimis >, qnam tucnduin cst, secuudmn Apustoluin Jacobum diceil-
divinum clnquium, nbi iegimus atquc canUnnus, Tu trin, < Si quis e»l audilor verbi et non factor, bic

prn cepisti mandaia lua atslodiri nimis; nisi nos uon gr;rca comparabilur viro considcranii vultuin nalivilalis su;e
clatio, sed vera ratio rcvocaret. Nimis quippediciiur, in speculo ; coiisidcravil enim sc, et abiit, et Slatim

qnidquid plus fuerit quam oportel. Nam parum cl ohlilus cst qnalis fucrit : qui aulem perspexeril in

niiuium duo sunt inlcr se conlraria. Parum est qnod lcgeni piTfcclam liberlalis, ct permanserit, non audi-
minus est quam oportct ; cl nimiuin, plus quam opor- tor obliviosus factus, sed factor operis, bic bcalus in

tel. Iloi -11111 in medio miulus est, quod dicitnr, Sat facio suo erit > (Jacobi i, 23-25). Talem se ist: vult
est. Cum itaque ulile sit in viia i\ inoribus, ut ani- esse, ut inspiciat tanquam iu speculo mandala Dci, et
pliusquain oportel nibil omuino faciamus; profccto ii"i: coiifuiidatur ;
quia non auditor eoruiii laulum
veraul esse sententiani, i Nc quid nimis, > f.itcri pp- vnlt cssc, scd faclor Proplcrea oplal dirigi vias suas

tius quam negare deberaus. Sed aliquando latina lin- ad custodiendas juslideaiiones Dci. Lnde dirigi, nisi

gua bocvcrbo sic abutilur, ul nituis pro eo quod cst graiia Dci ? Alicquin bgcm Dci habebil, non ubi
valde, et positum inveniamus in Littcris sacris, et {,raiuleiur, scd ubi coiifundalur, si vohierit inandaia
ponamus iu sermonibus noslris. Nam et bic, Tu prw- inspicere, qua: non facit.

cepisti mandula lua custodiri nimis, nonuisi Yaldv in- 4. [«««. 7] Confilebor, inquil, tibi, Domine, in d\-

lclligimus, si recte inlclligimus : ct, Nimis te diligo, rectione cordis, in eo i\uod didicerim judicia justilia;

si aiicui cbarissinio dicinuis, noti utiquc plus quam tua:. Non cst peccuioriiin confcssio ista, sed laudis :

i oportet, scd valdc nos diligcre inlelligi volumus. De- sicut aii ctiam ips", in qno peccalum nullum eral,

iiique illagreccaseitleniia nonbabetbocverbum, quod Confilebor libi, Pale. , Djinine cceli et terrw (Malllt. x»,
bic lcgitur : ibi eniin cst «yav quod ost niiiiis; fiic
, 25) ; el sicut scripium esi iu licrn Ecclesiastico, Hwc
e>l autcm cyoSfa, quod esl Valde. Sed aliquando, nt dicelis in confessione, Opera Djmuii univjrsa qitoniaut
dixiinus, Nimis pro eo qnod esl Valde et diclum in- bona vatde (Eccli xxxix, 20c(2l). Conjilebor, ini|uil,

vcniuuis, ct dicimus : undc noniiiilli cliam latini co- tibi in direclione cordis. Utique si dirigantur via: incx.
diccs imih liabcnt, Tu pnvcepisti mandala lua cuslodiri confiiebor tibi, quoniam tu fccisti, ct tua laus esl
nimis : sed, valde. Valdc iuique praccpit boc Ucus, ct isla, non nica. Tunc eniin confaebor in eo quod didi-
valde opnrtct Dei cuslodiri mandala. cerim judicia jnttitioi tuw, si direclum cor habebo,
2. [vcrs. 5.] Scd htlillilis pielas vcl pia bmnilitas, direclis videlicct viis nicis ad custodiendas justifica-

et lides non immemor gratiai , (piid adjungat al- lioncs luas. Nain quid iuibi proderil quod ea didice-

lcndilc : Vlinam, iuquil, dirinanlur viw mewadcuslo- rim, si corde perverso vias abibo 1
piavas? no:i cnim
diemlut justificationes tuus. Praxepisli qiiidem lu, scd lxtabor in eis, sad accusabor abcis.

1
* *m. et Mss., lerreri. 1'leriquc Mss., habcbo.
 :,

\;A\ S. AUGLSTINI EPiSCOPI 1515

5. [vert. 8 ] Deinde atljiingil . Jttsli/icalionet luns impiorum : ubi lamen dictmn est, Deaiut vir (Ptut. i.

ruslotliam. On.r oinuia cx illa iiliquc conuectiinlur, I).dlic vero ucc llomo ail, nec Vir, scd junior. Nuin-
qnod ail : « Ulinam tliri^antur vi.c mex ail custodien- quid despcrandus cst senior? aut in alin cnrrigil

dM inslilicaiiones luas : lnnc non confondar, duni eliain seninr viam snarn, quain iu custodicndo vcrba
inspicio in iiiiini.1 in.iiiilji.i iu.i ; • et i coulilelior libi Dei? An forte adinoiiitio est, qua a?tale potissimuin

in tlireclione cordis, • et < jiisiiliealiones luas cusln- licri debeat ; sceunduin illud quod alibi scriptum est
diain. » Seil quid csl qnod sequittir? Ne dtvetinqttnt Fili , ajurentutf tua excipe doclrinam, el usque ad ea-
M usque vntde ; vel, sicut nonnulli codircs lialiciit, nos invenies sapientiam (Eccli. vi, 18)? Esl el alius in-

MH mmi», pro eo quod esl valde : nnm hoc veihum lelleclus, ut ille hic agnoscalur lilius cvangelicus ju-

gracum csi el liic id esl , of4S f a : quasi relinqui sc a nior. qui profcctus a patrc in regionem longinquam,
Doiniuo velil, sed non utque valde. Alisil. Sed quia cffudii substauliam suam vivens cum mcrctricibus
relii|iier.U Deus mnnduin merito peccaloium ; usque prodige ; cl posteaquam porcus pavit, cgeslalcm fa-

valdc illiiin reliquisset, si ei ncc laula mcdicina pro- mem(|iie pcrpessus, reversus esl ad scinctipsum, et

fuissel, lmc cst graiia Dei pcr Jesum Clirisium Domi- dixil, Surtjiim, et ibo ad palrem mcum. In quo cniin
num niisiruui : nunc vcro sccuiidum isuim orntioncm correxil viain suam, nisi in custodiendo verha Dei,

corporis Christi, non eum reliquit usque vnlde ; quia qu.c lanqoam panem paieruum esmiens coucupivit ?

Dcus erat in Christo, mundum reconcilians tibi (II Cor. v, Ni-i|o •

enim corrigeret viam suam fraierejus scnior,

19). Ptilesl hoc ctiam sic inlelligi, ul cjus isia sit vox, qui palri suo dixit, Ecce tot annis servio tibi, et nun-

qui ('um dixissul in ahundaulii sua, Non movebor in quam mandalum luum prxterii. Junior ergo ille Cor-
ceternum, velut sua virlute conlidens ; ut ostenderct rexit viam suam, quam se ila depravasse perversaui-

ei Dens qund non nierilo ejus, sed in voluntale sua que habuissc conlessus esl, ut patri dicerel, Jam non
pr.esliler.it ilecori ejus virlulcm, avcrlil ab co fnciem tttm dignus vocari filius luut (Luc. xv, 12 21). Tertius

suam, el facius esl coniurbalus (Psul. xxix, 7, S). quoque inlellectus mibi occurril, quem quidcm ego,

Iiivenieus crgo sc, nec jam prxsumens de se, cla- quanlum pro modulo meo sapio, duobus superioribus
inal, Ne derclinqunt me usqne valde. Si i-nim dercli- antepono : ut senior agnoscalur, vetus homo; et no-

quisii, ut sine adjmorio luo infirmus appaream, noli vus, junior : seuior, qui portat imagincm tcrrcni hn-

tisque vnlde, ne peream. Tu ergo pra?<?<?jiijli mandala minis; junior, qui cceleslis: quia nou prius qnod tpi-

titn custodiri nimis : jain de ignorantia me excusare ritucteest, tedquodanimale; postea tpirituule (ILor. XV,

nnn pnssum; sed quoniam infirmus sum, i utiiiam 49, <4G). Sit ergo licet quilibet, quanium ad xtaleni
dirigantur vix mca; ad custodiendas juslilicalioncs peiiinel corporis, annosa vetuslale decrepilus, junior

lnas. Tunc non confundar, dum inspicio in oinnia crit ad Deum percepta gratix novilate conversus; el

maudata lua ; > tunc « confitcbnr libi in dircdionc in hoc corrigit viam suam, in custodiendo verba ejus:

cnrdis, in eo quod didicerim judicia juslilix tux ; t boc esl verbuin fidci quod praedicamus (Rom. x, 8),

tunc < justificationes luas cuslodiam : » et si dereli- el ipsa est iides qu.e pcr dileclionem opcralur (Ga-

me, ne gloriarer in mc, noli usque valde, ei lat. v, 6).

quisti

justificatus abs te gloriabor in le. 3. [vers. 10.] Sed istc junior popnlus, gratix- filius,

homo novus, cautator uovi canlici , hxres testaiiieiiii

SERMO V.
novi , is:e juuior non Cain , scd Abel; nou Ismael,

1. [vert. 9] Hos versus, cbarissimi, isto conside- sed Isaac ; non Esau , sed Israel ; non Manasses
remus in psalmo, elsicul Dominus douat, ejus sacras scd Ephrxm ; uon llcli , sed Samuel ; non Saul , sed
Lilteras perscrulenmr : In quo corrigii juuior viitni David ;
quid adjungat atiendite : ln loto, inquit, corde

sitam ? !n custodiendo veiba tua. lutcrrogal se, el re- meo exquisivi te; ne repellas me a mandatis tuit. Ecce
spondel sibi. In quo corrigil junior viam suam ? huc orat, ut adjuvelur ad cuslodicnda verba Dei , in quo
usque inlerrogatio csl : deinde responsio, In cuslo- dixerat viam suain corrigere juniorem. Nam utique
diendo verba lua. Scd hoc loco cuslodilio vcrboriiin lioc cst, At repellat me a mandulii luii : quid est emui
Dei, intelligenda esl operatin prxccplorum : fiuslra a Deo repelli, uisi non adjuvari? Mandalis quippe
eniin ciisindiunlur mcmoria, si non custodianiur el ejus rectis atquc arduis bumaua uon coiilcmpcratur
vila. INam quidam verba Dei leuendo agunt ne obli- inlirmiias, nisi prxveniens ejus adjuvel charitas.
vistaulur, ucc agunt vivendo ul corrigantur : non au- ijnos autem non adjuvat , bos merito perbibeiur re-
lem ail isie, ln quo cxercet juuiur memoriam suam ? pellere , lanquam flammea framea prohibcanlur in-

sed, ln quocorntjii viam suam ? :itque ad hoc rcspon- digni , ne manum extendanl ad arb»reni vitx ((.'</i.

det, iu cusiodiendo verba titn. Neque nlli modo di- iii, 21). Quis csl autem dignus, ex quo per uuuin ho-
ccnda csl via conccta, qiiaindiu esl viia perversa. iiiinem peccatum intravil in munJum . el per pccca-

2. Sed quid sibi vull islc jtlliior ? Poluil eniin di- lum mors, ct ita in omncs homines perlransiit in ,

cere : homo vicm suam? aul, In quo

In quo torrigil quo oinnes peccavcrunl (Wow. v, 12)? Sed indebita
rorrigit vir viam snam? quod plcrumqiie in Scripluris Del misericordia sanatur debiia nogtra inisena. Nani

ita ponilur, ut a scxu hnnoraliorc bnmo inlclligatur, istc i|iu loi|uitur el dieit . In tolo corde meo exquisiri

iuodo locutionis quosignificaiur a parletotum. Neque le ; et hoc unde posscl , nisi eum aversuin ad H IfM
cniin ct fcmi.ia non beaia qux nou abiil in eonsilio convertercl, cui dicilur, /><u», <u contertent nvi/f,M>u
 ,,

f.M" ENAMUTiO 17* PS ALMEM CXVIII. I5U

nos (Psal. i.xxxiv, 7) , et ille perdilum quxroret, ct buc disore ciipiehal' lli;e vcro csl mirabiliiis, si ja:u

crraniein illu revorarct, qui dirit, Qnod pericrui rei;ui- scicbat inscruiabilia Dei , et ca qu.r liominilms pr:e-

ram, el quod crravcrul revocubo (Etech. xxxiv, 16)? dpii facienda ncscicb-il. Jusiificationes enini smit

4. [reri.il, 12. J Inde est quod el corrigil viam non dicla, scd facla jiisii.i.c, opcra scilicel justorillii,

snam in custodieiido verb:i Dei , illo regente , illo fa- qux imperal Deus. Ideoauicm Dci dicuniur, quamvis
cieiitc : nequc enim pcr se ipsc posset, cum Jcremias a nnbis Oaut, qilia nisi ipso donanlc non liunl. Judi
prn|diel.t fatealuret dic.it, Scio, Domine, quoniam non cia porro Dei snnl ,
qiiibus ab eo ninndus et iiiinc et

esl liomiuis via ejus, neque vir ibil et corrigcl viam suam in fine siccnli juilicitiir. Scl cum eloquiis Da omiii i

(Jcrem. x,23).A Dominoquippc lioc eiiam iste supe- contiinMiiliir, cl justiiicationes vidclicei et jndicia;

rius opiavil , ubi ait , Ulinuiu diriganlur vice mece : cl curquxril adbtic juslilicaiioiies discerc, <
;
ui cloquiii

bic ubi addidit, In corde meo ubscondi eloquia lua, ul Dei sc abscondissc in corde dicil? Ail e:iim , in corde
non peccem libi; conlinuo divinum quxsivil auxilium, meo abscondi eloijitia tna, ul non peccem tibi : lum sc-
i<s in corde ejus Dci cloquia sine frueiu absconderen- culus adjunxil, Benedicliis cs, Domine; doce me justi-

lur, nisi oper:i juslilix srqwrentitr. Cum cniin hnc ftcaliones liuis ; ac dciudc, in labiis meis, iiiqnil, enun-
dixisset, adjtinxii, Renedictus es, Domine ; doce mcju- tiuvi omnia jndicia uris titi. Yidciilur quidcin duo
siificaliones luns. Oiiredixil, quomodo eas discunl qui isia inler se non csse coutraria, imo csse potins aniic:»

faciuiil; non quomoilo bi qui ul habcanl quod Ioquan- atqne conjuncta , m qiiouiani iu corde suo abscoiidil
tur, laniuinmodo mcinincrunt. Nam utique jam dixc- cloquia Dei, in labiis Suis jlldicia cjus eniinliel; Corde
ral, In e.orde meo ubscondi eloquia tua, ut non pecccm enim erediiur ad juxlitiam , oie aiurin confessio fit ud
tibi : Quid ergo adbuc ea quxi it discerc, qux abscon • salulem (llom. x, 10) : sed qnod i.ler bxc duo iuc-
diia jam cuslodil in corde? quod utique non fecissci, dinm posuil , Benedicius es , Domine; doce me juxlifi-
uisi ca didicis-cl. lltquid crgoaddit et dicil, Doce me caliones luas, qunmodo convenial bomini cnjus iu
juslificationes tuas, nisi quia cas vuli facicndo discerc, corde jam sttiil eloquia Dei , et qui labiis suis eiiun-

non Inqiicndovcl memoria rciincndo? Quoniam crgo, tiavit omnia judicia Dei, niadliiic velit dis;ere jusiifi-
sicul in alin psalmo lcgilur, Benedictionem dabil qui cationcs Dci , non invcnitur, nisi ut cas discere velle
legem dedit (Psal. uxxill, 8); ideo, Benediclus es, Do- inielligatur faciendo, non memoria relinendo el lo-
tnine; doce me, inquit, justi/icaiiones tuas. Quia enim quondo; cl id a Domino dcmonslravil debere nos pe-
in corde mco aliscoudi cloquia tua , ut nou peccem tuie, sinc quo nibil possumus facere. Scd boc anle
libi, lcgem dedisli; da etiam bencdiclionem gralix, istiiin alio jam scrmone tractavimtis : nunc vero qun-
ut facicndo discam quod intiinando jussisii. Hxc salis modo sc dixerit omnia judicia oris Dei in labiis suis
sint, ut vestrx nientes sine fastidio nutrianlur alium : enuiiliassc, cuin dicui sinl inscrutabilia, cl de quoruiu

scrmoneui desidcrant qu e sequuntur. profundiiale alibi scriptum est , Judicia tua abyssui

SERUO VI.
multa (Psal. xxxv, 7) ; quanlum Deus donal, tractare
suscepimus.
1. \vcrs. 15.] Inilium sermonis biijus esl nobis in
2. Qnid ergo liic inlelligaiims, attcndiie. Numqiiid
ps.ilmo de quo disputamus, hic versus : In lubiis meis
enunliuvi omnia judicia oris lui. Quid est boc, dilectis-
judicia Dei nescit Ecclesia? Scit plane. Nam scit uti-
que qualibus diclurus sil judcx vivorum et mortuorum,
simi ? qnid cst bnc? Quis omnia judicia Dci enuntiare
Venite, benedicli Palris mei, percipite regnum ct qua-
poisii , cnm investigarc non possit? An vero cnm ;

lilms diclurus sil, lie in ignem mternum hlatlh.xw,

(
Apostnlo oxchmare dubilamm , t alliludo divitia-
31,41). Scil , inquam , neque foriiicatore3 , neque
runi sapiemix et scienlix Dei! quain inscitilabilia
idolis servienies, neque illos aique illos, quos ibi apo-
snni judiciaejus, ct invesiigabilos vi:i: ejus > (Rom. xi,
Slobis Paulus enmnerat , regniim Dei posscssuros
55)! DominiiS dicil, < Adbuc inulla babeo vcbis di-
( I Cor. VI, 9, 10) : scit iram el indiginlionem tri-
ccre , sed non poieslis portare modo : » et qnamvis ,

bniaiionem el angustias in nmnem aniniam hominis

cmiliiiuo promiserit eis onincni vcrilatcm per Spiri-
operamis mahim , Jud;vi primum et G.xci; gloriam
lum sancium (Joan. xvi, 12, 13); clamat tamen bea-
vero, el honorem , omni operanli bonum
et paceni
lns Pauliis, Ex partescimus; ul inlelligamus Spiriiu
Judxo priinum et Grxco (Rum. u, 9 et 10). liucat-
quidcm sancto, unde pigutis accepimus, pcrduci nns
qne Imjiismodi judicia Dei eiidenler expressa novit
ad omnem vcrilalem; sed cum in aiiam vitam, po»t
Ecclcsia sed non ip,a sunt omnia; eura sintquxdam
:

Imjiis vitx spcculum et xnigma , vcncrimus, ei facie

inscrmaliilia, el sicul abyssus multa, profunda ct oc-
nd faciem viderimus • (I Cor. xm , 9, 12). Qnomodo
culta. An ct ipsa nota sunt quibusdam excellcntiori-
crgo Ule dicil , In labiis ineis euunliavi omnia judicia
bus membris bominis hujus, qui eum suo capite Sal-
oiis tuif Et ille Uoc dicii, qui pauln anlo superiore
vaiore loins cst Cbrisius? Inseriilaliilia enim forlasse
versu provimo dixeral , Doce me jusfificnlioncs luas.
dicta simt boniini quia viribus suis ea uon potcst
Quo paclo igitur enunliavit omnia judicia oris ejus,
,

persr.rulari. Sed cur non possil dono Spirilns sancii,

qoi vult adhnc discere justiiicaiiones cjiisTAn judicia
cuicnmqiie boc Dominus confcrTedign:iIur? Sic enim
quiJem cuncla jain novcrat, justilicaliones aulcni ad-
illud diclr.m cst , Deus habilat tueem inaceessibilem
1
Ani et vss., std ctim in alia vila, por,l hrtjus rilm spe- Tim.
( 1
vi, 16 ) ; el audimus tniiien, Accedite adeum,
enlum et wnigma fucicad ficicmveiierinms : nUi quod loco,
tmqmn, quiciaiu babent. amigmata. ' et illumincmini ( Psal. xxxm, 5 ). Qux uliquc ita soi-

Patuol. XXXVII. (Quarantc-hult.)

 :;

IMJ. S. AUGUSTINI EIMSCOIM 1510

titur ipi i
MlO| ni Inacccsiibills sil vlribui uniirit, ac- vciiias ( Ptal. %\\\, 10) ; quoruin duorum plemtudu
rcdatur auten ad euni muncribus suli. Quanquani Inveuiiur In Chrlito. Per hanc suavem exurciiaiioneui
Clli iieiniui omnino saiiclnrum, qtiamdui eorptis quod lii eliam quod idjungil luis oudi-: In juslificalionibus
torrumpiiur aggravat aniinaiu ( Sap. tx, IS ), oinnia labor. BSN oblitltear terborum tuorwn, Ideo utique bm-
judicia Dei tcire eoncediuir, quia revera multuioeti diiubor, tit iioii obliiiscar. Uude beaius ille in prilliO
.iii liuiuiniMu, ciiin profcclo ( ui aliquid eiempll gralia psalino , in lego Doniini nicdiubiiur die ac nocie
dicara , iindc Judlciorurn Dei cnnjicintur inimcnsil.ii ) ( Ps.U. i,2).

ii.nii) sinc Judicia Dei sii tardus In aninio, vel claudui 5. Iu liii oiiinibus qux, u| poluiiiius, dispul.ivimu-,

in corporc : lialicl laiuon iinilc dtcal Ecclesifl , hoc nieniincriinns, charissimi, ouni quiabscondll in cordu

esl populua acquiiiiionis, el voraeiier dicat , ln Ubiis suo eloqiiia Domini, et eirunllat in labiis suis oinn i

mtit enunimvi ttmnia judieia oris ini ; id cst , nihil ju- judicia oiis ejus, el in via lcslimoniorum ejus delc-
ilii iiiruin tiiorum lacui, quse mihi per cloquin tua in- clalur sicut in iuiiiiibus diviliis, cl gariiens vcl sese
notoscere voluisli , sed onmia prorsus in labiis incis cxcrcens in mandaiis cjus, considci.il vias cjus, cl
cuunliavi. IIoc enim mihi vidclur nigniQcare voluissc, mcdiiaiur iu jusliOcaiionibua cjus, nc oblivisealur
quod non ait , omnia judicia tu.i scd omnia judieia ; , verboruiu cjus, pcr qux oinnia uliqite legc Dei alque
oris lui, id csl, qiKc iuilii dixisli : ul pcr os ejus elo- docuina inslrucius apparct ; orarc laiuen ct diccre,
quiuin cjus iutolligamus, quod fecit ad nos in revela- llcncdicius es, Domine ; doce me jusiiftcationcs luas.
tionibtis sauctoiiiin plurihus, et Yesiamcntis duobus; t'bi nibil aliud inielligiltir poscere, nisi adjulorium
.j.n oniitia jtidicia usqucquaque in labiis suis enuiiliarc gratiaj, ut quod jam novil serniunc, discat et opere.
iion cessat Ecdesia.
M.KMO VII.
3. [vers. 14.] Dciudc Sttbjungit eldir.il, In rio lcstimo-
1. [vers. 17.] Si hiijiis psalmi supcriora mcmiui-
uiorum tuorumjucundtilus suut, qnusi in omnibus diviliis.
stis, cb.irissimi, r.djuvare nos dcbeut ad intelligenda
Viain lestiinoiiioriim Dci nibil ciiius.uihil cerlius, nilnl
<|uam
scquentia. Etcnim qua laiii|uam ex unius homiuis
brcvius, niliilquc grandius iiilelligimus csse
pcrsona loquuiitur, membra stint Chrisli, et ad uutiiii
Christum , in qno sunt omncs tbosauri sapienlix cl
caput laiiquam unum perlinent corpus. Ncmpe su- '
scientiaa absconditi (Coloss. n, 3). Inde et iste ait
pcrius dixeral : ln quo corrigil junior viam suam? In
se jueuudatiini \el delccLtluin in liac via, quasi in om-
custodiendo veiba tua. Ecce ininc apeilius, ul id fa-
uibus diviiiis. Testimonia quippe Dei sunt ,
quibus
ciat, poscit auxilium : lietribuc , inquit, servo tuo
quaotum nos diligat, nobis probaredignalnr. Cor>i-
vivam, et custodibo' veiba lua. Si bona pro bonis sibi
inendal .iiileni stiam charitatt-m Deus in uobis ,
quo-
niani cum adbuc pcccalores essemus Ciirisius pro
rctribui poslulavit, jant custodier.it verba Dei. Non
,

auicin dixit, Kelribue servo luo, quia eustodivi verba

nobis mortuus esl ( Rom. v, 8, 9 ). Cuni ergo ipse
tua ; lanquam merccdcm bonani pro bouo obedientia:
dical , Ego sum via ( Joan. xiv, ), ct luunilitas ejus
flagilarct : scd dixil, lietribue servo luo ; vivam, ,l
carnalis nativitalis aique passionis , evidentia sim
custodibo verba lua. Quod quid csl aliud, qtiam diccre
lestiinonia divina: crga nos dileclionis ; procul dubio
mortiios ea cuslodire non posse? inlidclcs videlicei,
via teslimouiorum Dei Cbrisliis est. I'er h*c quippe
de quibus dicitur, iiiiie morliios sepelire morlttos suos
icslimonia qux in illo vidcmtis implela, eliam fuiura
(.Muu/i.viu, 2i). Quapropier si inortuos inielligiuius
ergi nos , qu.e seinpilcrna prouihsa sunt, exspeeta-
inlideles, vivus aulcui fideles; qiiouiain juslus cx lide
r.ius ct speramus implenda. Qui enim proprio Filio
vivit (Rom. i, 17), nec po.-smit cuslodiri verba Dei
non pepercil , sed pro nobis omnibus iradidit einn ,
nisi lide, qux per dileciioiicm operaiur Gal. v, 6
ipiomodo noiict cmn illo omnia nobis duuavit( Rom. ( )

hanc sibi poscil i|ui dicit , Rctiibtte scivo luo ; vivam,

viii, 32)?
ct cuslodibo verba lua. El qiiuniam amc fidcin uon
4. [vers. 15, 1G.] Sequitur : ln mandatis luis garrium
liomioi dcbenttir uisi inala pro inalis, relribuii aiiiem
et cousiderabo vias luas. Quod gr.ccus liabel a.leVi7X'.'»t
Dcus pcr indcbitain giaiiam bona pro malis; hapc
lalini imerpreics quidam garriam , quidam exercebor,
rclribiilionein rogal qui dicil, Rclribuc scrvo luo ; n-
inlerpielali suiil; qua- duo inter se vidciilur es>* di-
riiiii, el custodibo veiba lua. (Jualuor sunt ciiim reli i-
versa : scd si exercitatio inlelligaiur ingenii , cmn
buiiones :aui mala pro malisrciiibiiiiiiiur, sicui Deua
quadam dcleclalione diipulalioTjis, iitrumquc conjun-
ignciii a'leiiiuiu rciribuiuriis est impiis ; aut bona pro
gitur, ol quasi cx uiroque unum aliquid tcmperalur,
bouis sicut rcgmim teloruum rciribuiuriis est jusiis ;
ui noii sit alicna ab hiijusmodi exercitalione garru-
aul luiii.i (n u iualis, sicut Cbrislus per gialiam justi-
iitas. Soleut enim garruli vocari loquaccs. Sic autcm '

Oeal impium ; aul uiala pro bouis, lieul Judas ei Ju-

sc in Dei mandatii cxerccl Ecclesia , adversua om-
il.ci per nialiliani persOCUli suol Chrisiuiii » llaiuni
ncs inimieos lidei cbristianai alque caibolicae copiosis
quatiior rclribuliomiiii ilu.c prturoa pcrlincul ad ju-
dociurum disputaiionibui garrula : qux lunc fru-
siiiiam , ut relribiianiur mala pro maha, boua pro
ctuosx suitt dlaputanlibus , si non ibi conaiderenlur
boni.i : lertia perUnel id misuricordiam , ut iciu-
bisi rifl Domini*, sicul scriptuiu cst, miscricordia el

1
lla Ain. ei Mss. Al Br, ct UJV.| si autem : et iufra, est 1
Sic lr. Bgd. \cu Bl LOV. lu. H., VCIincilS. M.
I

gnrruta. * iu oooatauier antiqiuoros u^s Bdd., raaMataaii w

a inccq
* llic in

ui.i
Kdd.
M&>.
aildiliir:

ihoaV
inivcruc autcm tw Oomini : i|uod
ilUUI.
• Uss. , sicwl Judmttt y*r matiliam ptnccutu» i/o;- m
I
 , ,;

1517 ErfARRATIO 1M PSALMUM CXVIII. 1518

Imunlur bona pro nialis . quart-un Dcns ncsiit; nnlli Vita quippe crescente vivescit per omnetn diein, qui
riiim nialiiin pro Ijoiio reiribuil. Haic autem rjtiam rcnovatnr tle die in diein ( II Cor. iv, 1G ).

lcrtio lnco posiii ,

primilus i;eocssaria esi : uisi euiin •i. [ vers. 18. ] Scicus autem vcrli.i Dei non posse
Deus reiribueret bona pro inalis , nullo modo esscnt custoiliri perobedienliam, nisi vitleantur per mlelli-
quibus rclribueret bona probonis. geutiam , hoc quoquc orationi addit el dicit : llevcla

2. Vide illum Saulmn ,

pnstca Paulum : « Non cx oculos mcos , et cuiisidcrubo mirubilia de lege tuu. Ad
operibus, t inqiiit , < jusiiti;c t|U32 nos fccimus , scii boc etiaiu illud pcrlinet ,
quod adjungil, Inquilimu
sccundum suam inisericordiamsalvnsiiosreciiperlava- egosuminterra: sive,ulnoiiniiUicodicesbabeni,i)i<*o<Vr
cruiii regeiicraiionis > (Tim. m, 5). Et iicruui : < Qni cgo sum in terra ; ne abscondas a me mundata tuu. Quod
prins fui blaspliemus , cl pcrscciitor, ct injiiriosus ;
cnim ait superius , Revcla octttos meos; hoc poslca
seti niisericordiani consccutus sniii , t|uia iginrans dixit, ne abscondas a me : et quod ibi dixerat , niirn-
feci in incredulitate >
{
ITint. 1. 13). Et iteruin : < Con- bilia de lege tua ; boc alio modo rcpetens ail , ntau-
siliiim atiiein tlo, tanquam misericordiam consccuius data tua. Niliil est auiem mirabilius in mandafis Oei,
a Domino, ui fidelis essem ( 1 Cor. vn, 25 ) : boc est, quam , Diligile inimicos re^lris ( Maltli. v, 44 ); lioc
tit viverem ;
qtiia justus ex fide vivit. tfortuus ergo esi, rctribuiie bona pro malis. Sed de isto inquili-
eral piHis per suaiu injusliliani , antctiuam viverct pcr nalu vel incolatii non est scrino coarctandus ; ci ii!i:o

Dei gratiam. Ipsam |>orro suani mortem sic coiilite» nun isle de bac re , scd alitts cxspeclandus , et L>o-
fur : < Adveiiiente autem, > inquii, < mandato , pec- mino adjuvanle rcddendus est.

eaium rcvixit, ego autem mortuus sum, ct invenium

stiuao viu.
est mandatum qund erat in vitam, boc esse
niili!

I. t'fis. 19. Exspcclaiiiitii Cbaritaiis veslra» de

in niorlem > ( Rom. vn, OeilO). Retribuit ergj [ ]

illi Dcus bonum pro inalo, boc est, vilam pro morte; scquentiiius bujus maximi psalmi sermo reddcndiis
lalem scilicct rclributioncm, qualis bic poscitur, ubi est, ab illo versu scilicei, ubi ait , Incuta ego jiihi in

dicitur, Retribue servo luo ; vivam, el cuslodibo verba tcrra ; non abscondas a nte miutdala lua : sivc, ut

iua. El vixit, et custodivit vciba ejus, ct peiiincre nonnulli codices habeut, Inquilinus ego sum iit terra.

coepilad aliani retribulioncm, in tpia retriliuunlur . Quod eiiim est in gra-co xupoita, aliqui nostri inqiti-
linus, aliqui incula, nonnuni|uaiu eli.im advena inter-
bona pro bonis : propter quam dicit, < ttnnum certa-
incn certavi, cursum consummavi, lidem servavi preiati sunt. (nquilini non hcbenlcs propriam tlo-
de ca>tero rcposita est milii corona jnsliti;e, quam nium, hahiiant in aliena ; incolae autem vel advena-,

reddel milii Doniiniisin utique adventilii perliibentur. L'bi inagna de anima

illa die jtislusjiidex » (II Tim.
iv, TelS). Utiquc ;'tts(HS, relribuendo bona probonis; exoriiur quaeslio. Neque enim sccundum corpus di-

qnia prius misericors, relribuendo bona pro inalis.

ctum videri polest, Incola, vel advena, vel inqttilinut

Quamvis cl ipsa juslitia, qua retriljuuntur bona pro sum in tena ; cum de terra corpus originein duc.it.

lnuiis, noil cst sine misericordia quia et boc scri- Sed in hac profundissima quxslionc nihil audeo tle-
;

plum esl, Qni coronat le in miseralione fmire. Sive eniin propler animam (quaj absil ui pntu-
et misericor-
Psnl. cn, i Qui enini Bonum lur cx lerra nierito dici polueril hiqiiilims vcl
ttia ( ). dixil , certamen ) , ,

tertavi qtiaudo vincerel, nisi illodonaute de qtto ait ineola, vel advena ego sum in terra ; sive secunduin
,

Gralias Deo, qui dat nobis victoriam per Dominum tto-

lotuni liomincm , quia paradisi aliquando civis fuil,

tlrum Jesum Christum Cor. xv, 57 ubi uiiqtie non eral qui ista dicebat sive qnod cst
( I ) ? El qui cur- ;

euiii cousummavil quando curreret qnando perve- ab onini conlroversia liberius, non omnis bomo pns-
, ,

niret , nisi iilo adjuvante de quo ait , lgilur non vo- sit lioc dicere, sed eui pairia promissa est xterna in

lcnlis , tteque currentis sed miserentis est Dei Itom. eoelis : hnc scio, quia tenlatio est vita huiuana super
, (

ix, 16)? Et qui fldem servavit, quaiulo id faceret

tcrram (Job vn, I ) ; et jugum grave est sujier lilios

nisi, ut ipse ait , miscricordiam consectitus ut lidelis

Adam (Eccti. xl, 1). Verum nie plus dclcctal sccun-

csset?
diim istam disputare sentemiam, ut ideo nos in teira

5. Nu-.quam ergo se exlollat hnmana snperbia :

inquiiinns vel incolas esse dicamus , quia siipemam
donis suis Deus relribuit boua prxmia. Sed i*te qui
pairiain unde pigints accepimus, et quo pervcnieii-
,

jam oral et dieit, Retribue servo tuo, vivam si peni-

les nunqtiam indc migremus, inveniinus. Nam el ille
;

murtuus non oraret qui in alio psalnto dicil Inquiimus ego snm upttd
ttis essei , : sed ab illo acccpit , tc

initiuin boivje concupiscenlise , a quo vitani poscil et peregritms , sicul omnes palrcs ntei (Pscrl. xxxvni,
obedientia'. Ilabehant enitn aliquam lidem, qni diee- 43); nonait, Sieut onincs liomincs ; sed dicendo,
b.mt : Dunthie, auge twbis fidem Luc. xvu, 5). Ille
sicut omnes patres mci, justos procul duliio vnll intet-
(

vcro ct incredulilalem suam confitcbatur, nec Ddein

ligi, qui etim tcmpnrc pratcesscrunt , cl in hac per-
diffiiebatur, qni cum csset inlerrogatus ulrum cre- egrinaiione gemitu pio superiue patri:e suspiraiunl.

dcrel , ail : Crcdo , Dotnine ; adjuva incredulilntem De quibus scriptura est aa liebrxos : < Scr.undiim

tneain ( Marc. ix,23). Jam utiquc vivcte incipiens lidem mortui sunt bi omnes , cum non aecepisseul
posttil.it vilam, qui ercdcns orat obcdicntiam : non protnission.'s , sed louge cas videntes et saluiaiucs,

pro e.i scrvala prxmium ' ; sed ui servetur, attxil.um. et conlitciiies t|u!a liospilcs ei peregrini sui i snper
lerram. Qni ciibn lalia dieuut, oslentlunl qui palna:u
1
sic aiii. F.r. et Mss. ai l ov., non ta pro ea servetnr p<cc- i

mium. qu&runl. Et si qniJcui ejus meiuoics esseut a qua

 ;

IM9 S. AIGUST ini nnscopi ir>»o

iiis<'. uoraui , uabubvenl lcmpua rovcrtendi ; nuiio boiiiiiium csi. Quomoilo ergo diligll proximmn Inn-
aiiuni mclinreni appelunt, id esi edotaslein : Idoo non qiiam sci|isum, qnl nescii ei BcipeuraJ Non enlm
eoufundilur de liis Deus vocari Deus otfruin ;
pr.tpa- fnislia itk) lilius jiuior, <|iii profcCIUS iu rcgionein
nvii cniin cis eiviiatem » (ffaor. xi, 15-46). Et illuil loiigiiiqnaiii , nbi dissipavil siibslanliani siiain vlvcni

quod lefluiVS, Qtttimdiu sumut in corpore ,

pciajiiiia- prodige, Ul ditcrcl , Sitrgnw, et ibo nd palrem tneum,
vtur a Damino ; \ olesl inlclligi lioc non csse omiiiiim, prius revcrsos tst in semetipsum (Luc xv, 15 18),

scd l'uU liniii : Son enim omnium al fidet ( II

Tliest. nisi quia lam ionge pcregrinalus cst , ul reliiiquerct

iii, 2). Et vidcmus quid liis vcrbis Aposiolus jungaL ciiam scinciipsiini. Nec lamen revcrlerelur ad se, si

Cnm cniin dixisscl, Quamdiu tumut in corpore, pcre- omni modo ncscirci sc ; ncc diccrcl , Surgam , el ibu

grinamttr i Domino : Per fidem enim ambulamus, in- c.d puiiem mcum , si pi-niius ignorarei Deiim. Quo-
quil , non per speciem II Cor. v, 0, 7) ; ul inlcllige- circa ct aliqualeuus ista sciuiiinr, et ut magis niagis-
(

renius corum csse isiain pcregriiialioiieni, qni am- quc sciantur, non iinnieril» scicnda posciiiilur. Qua-
hulani per fideni. lnfidcles nuiem, quos Dcus non proptcr ut sciamus diligere Dcum, sciendus cst Dcus;
prxscivii noc pradesiinavil confurmea fieri buaginis cl ui sciat homo diligcre proximmn taiii|uam seipsum,
Filii sni (fiom. viii, 29), non possuut vereeiter iliccrc prius debcl diligcndo Deum diligcre scipsum : qund
kc in lerra pcrogrinos, quatido ibi sunt, ulii secun- unde potcrit, si uescit Dcum, si ncscil el seipsmu ?

diiin carncni nali simt : non cniin habent alibi civi- Recte ilaqne dicilur Dco, Incola ego sum in icrra ; ne
laicm ; ac pcr lioc non sunt in tcrra alienigcna:, sed abscondus a me mandata tua. Mcrito namque abscon-
lerrigenai. Scripitm de quodani
Unde Po- ail alia : duntur eis qui non sunt incolx in tcrrahxc eniin :

suii cinm apttd morlem doinum suant , el apud inferos maudata etsi audiunt, non saj iunt ; quia lcrrcn t

nnn ttnigemt axcs suot (ltai. xxvm, IS). Sunt auiem sapiunt. Qiioniin aiiteui conversalto in ccelis cst

cl ipsi peregrini cl inquilini, non huic lerrne, scd (Pltilipp. iii, 19, 20), in qu.intum liic convcrsanlur,

p pulo Dci, a quo simi alienigenx. Unde credcnlibns,

profcclo peregrinantur. Pelant itaque ne abscondau-

c; sanclam civiiatem, qnse non est de lioc inundo, tur ab eis mandala Dei, per qux ab boc incolaui libc-

habeic incipieutibus Apo-lolus dieil : Itjilur jam non rentur, diligendo Peum, cum quo in xlcrnuin erunt
ettis peregrini el iuquiliiii ; tcd eslis cives sanctorum el et diligcudo proximum, ut illic sit ubi et ipsi crunt. '

dontesiici Dei (Epltes. n, 10). lpsi ergo sunt civcs 5. [veis. 20.] Quid aulem diligcndo diligitur, si

lerrcni, qui sunl Dei popnlo pcregiini : qui vcro ipsa diledio non diligilur ? Unde consequcnier istc

cives sunl in popnlo Dei , ipsi sunt in lerra perc- incola in Uit.i, cum Dci mandala nc silii absconde-
giini ;
quia lolus idem populus, quamdiu esl in eor- reulur orasset , in qtiibtis dilcciio prxcipitur vel sola

pore, peregrinalur a Doniino. Dicat ilaque , Jncola vel maxime; et ipsius diiectionis dileclionem se velle

ego sum in terra ; ne abscondas a me mandala lna. babere proclamat , dicens : Concupivit anima mea
2. Sed qui landem sunl a quibus Deus abscondil desiderare jusliftcaiiones luas in oinni lempore. Lauda-
mandata sua ? Nonuc illa ubique Deus voluii pnedi- bilis est isia concupiscenlia, non damuabilis Non de
c:iri ? Uiinam quam muliis clara siint, lam mullis bac dictum est, Non concupisces (Exod. xx, 17) ; sed

cbara sinl. Nain quid est clarius, (|uam, Diliges Domi- de illa qua caio concnptscil adversus spirittim (Calat.
iiuni Deum luvm ex toio corde tuo , el ex tota anima v, 17). De hac auiein bona concupisccniia qua con-
tua, el ex toia nienle lua ; el , Diliges proximum tuitm cupiscit spiritus adversus carncm quxre ubi scri- ,

lanqitttm leipsum .' In quibus duobus mandalis lota tcx pium sit ; et invenies, Concupiscenlia itaque sapieuiias

y.ciMl ct Prophetce ( ilatlh. xxil, 37 40) F.l quis csl deducil ad regnum (Sap. vi, 21 ) : el mulia alia repc-
qiicnt laicaui isla ni.ind.ua ? Nempe et omnibtis lide- ritiniur bonaj conciipiscenfue leitimonia. Scd hoc

iibus, erplurimis infidclibtis nola snnt. Cur crgo sanc inicresl . quod non lacelor quid concupiscalur,
poscit lidclis ne sbscondalur sibi quod nec inlideli quando bona commemoralur concupiscenlia : cum
ccrnil abscondi ? An quia Deum nosse difficile est, aiilcm non additur ipiid concupiscatur, sed sola poni-

consequcns cst ulique ul , Diligcs Dontinum Dcum lur, uonnisi mala iiitclligiltir. Sicut in boc quod com-
lumn, dillicilc inlelligalur, ne aliud pro alio diligaltir? mciuovavi, Concupiscenlia ilaque sapientix deducit tul

Nam proxbni facilior essc videiur cognilio. Omnis regnum ; si non aildercl sapicniix, nullo modo dice-
quippc liomo csl oiniii homiiii proxiinus, ncc ulla rt-l , Cnnctipisceniia perducit ad regnum. At vero
cogiianda esL longiiiquilas gcneris , ubi est natura Apostolus quod posuii , Co»c«pisc-«niiirH Baaristam,
communis. Qtianqiiam ncc proxmum novcral qui msi Lex tlicercl, A'on concupisces (Rom. vil, 7) ; iion

Domino ait : El quis est milii proximus ? Quando illi uliqne addidil cujns rci conciipiscciiliam , vcl quid

est proposiius homo quidam ,

qui descendens ab Je- noii conciipiscea : ccrlum esl enim non iniclligi, cum
rusalcm iti Jericbo iticidit iu laironcs : cui proxinuiiii ita dicilitr , nisi malain (oiunpisicnli.nn. Quid cr^o

non fuissc, nisi qni cum illo fecit miscricordiam, ipsc bujus aiiiina concupivit? Desiderare, inquil.jtisii/iVu-

qui iitlerrogavcral jndicavil (Luc. x, 29-57) ;

paluil- liONM hMI in Onini Wttiporr l.i, il.i niiudiiiil cas di'M-

que iu facienda ntisericordia ncmittrm slicnura ewe dcribai, quundo coucupivil desiderare. Jusiiiicaiioncs

dcpulandttm ab cn qui diligit proximum. Scd miilii atiiciu facut suui jusia , id est, opera juatilkt. Cuw
»ec scipsos novcrnni ; quia ci scipsum nossc, quein- Itaque nouduai liabeal et qui jam dcsidvnl, qn.nu
admodiim bomo siln dcbcl innoleSCCIO, uoji oiiiniiiin 1
Mss , aM,
 ; , ,,

1521 ENAKRATIO IN PSALMLM CXVIil «522

longe ab his eral qui adliuc cas desiderare concupi- recte diligitur dilectio justificationuin Dei. An aliud

r. eb>i? ei qnam longins ab eis siinl qui neque lioc cst concupisccre, aliud desidcrare ? Nun quod tton

adlmr. conriipiscunl? sit concupisccnlia desidcrium, sed qnia non oinnis

4. Miriim cst auiem qnomodo concupiscalur desi- conciipiscentia desiderium est. Concnpiscuntiir cnim
deriimi, ncc sit in nobis cnjus concupiscrnlia jnm ct qure babenliir, el qua; non lialientur : nan» concu-

sit in nubis. Neque enim ptilchrum aliquod cnrpus piscendo, fruilur bomo rcbus quas babet ; dcside-
csi, sicul aiiruin , vel caro aliqna spcciosa, qiiam p»- randn auteni, abscnlia coitcupiscil. Dcsideiium ergo
lcsl homo conciipiscerc, nec haberc, quia e\tia posita quid esi, nisi reruin absentiuni concupisceulia ? Sed
non est in Itominc- Qiiis nescial in iiomine essc eon- Ilei jusiificatioiies abscntes esse quomodo possunt,
eupiscenliam, in hominc csse dcsiderium ? Cur ergo uisi qnando iicseiunlnr T An et quando scinntiir ct

cnncupiscitiir ut habealur ,
quasi rorinsccus iufcra -
lion fillitt, absciiles liabend.e sunl? Nam quid sunl
lin? Aut qiiomodn haberi ejus concupisccntia sinc justifieationes , nisi opera jusia, no:i vcrba ? Ac pcr
ipsu pniest, Cinn non sil ipsum quid aliud quam
el buc posvjnl ii.fiimitate aninue uon desiderari ; ct

conciipiscentia ? Nam et desiderare prncul dubio ratione mcnlis, ubi videlur quam sint uiiles aique
concupisccre est. Quis est iste niinibilis atquc inex- salulires, pnlest earum dcsidcriiim coi.cupisci. S.ipe

plicabilis languor ? Et lamen est. Nam et irgroius eniui quid agciidtim sil videinus , nec agimus ; quia
qui fastidio laborat, et vult evadere boc malum, con- iion delecl.it ul againus, ct cupinitis m delectet. P.-.c-

cupiscit utique desiderare cibum, dum concupiscil volat iutcllcclus ; ct tarde sequitur, et aliquando non
iioii habere faslidium : sed lioc fastidiuni morhus est scquitur humanus aiqtte infirmus aff.-ctus. Ideo crgo
rorporis. Concupisccnlia vcr.i qua concupiscit desi- dcsiderarc conctipiscebat qu.e bona csse ccrnebat,
derare cibum, boc est carere laslidio, in aniino cst, cupiens corum babere delcctalioiicm tpiorum poluii
non in corpore : el babei eam non gutuiris ct fau- videre ralioucm.
«iuin dclcclalio , qure faslidio reMringilur '
; sed 5. Noii aulem ail, cf.nrupiscil ; scd, Cencitpivil ani-
recupcranda! ratio sanilalis ,
qna pelleuduni escic ma nten desiderare jv.slifictiliones tuns. Porlasse quippe
fasiidium providelur. Ei idc» uon mirum est si appe- talis erat isle iucola in lcria ,
qui jam perveneiat ad
lit animtis ut app.tat corpus, quando appelit anisnus id quod concupiverat, jamquc desidcrabal eas quarum
nec appetit corpus. Cum autcm utrumque animi est, se desiderium alitpiando coucupisse commcmoral.
etulrumquc eoncnpiscetilia cst, cur * concupisco de- Si atitcm jam desideri.bat , cur non habebat? Non
sidcriuin jiislificalionum Dei ? Quomodo in *no co- cnini aliqnid impedit quoininns h .diraiilur justifica-
dcinque animo meo liabeo concupiscenliam Oes derii ;

liones Dei, nisi quia non desideraniiir, dum non in eas

hujtis, et ipsiim noii lialcn desideiium ? aut quo- cbarilas fervct, quarum cbaritas Incci. An habebat
modo isia duo suut, et non unura ? Uiquid eniiu con- eas, atque faciebat? Nam paulo post dicil : Servtis an-
ciipisco dcsidcrare justificalioiies, ac non ipsas jnsti-
tetn luus exercebatur injttslilicaliunibus tuis. Sed qnibn
ficaiiiincs potius quam eartiin desidcrium concupiscoT quasi gradibus ad eas perveniatur, ostendit. Prius c t

aut quo possum juslificationum desiderium

pscto enim ut vidcatur quam sint ulilcs et bonesix; deindc,
concupisccre, ci ipsas jn lificaliones non concupi- ut earum desiderium concnpiscatur; poslremo , ut
secre ; cum ideo earum desidcrium concupiscain, proficicnle lumine alque sanilaie delecict carum et
quia ipsas habere cupio ? Qtiod si iia est ,
jam ipsis Ojieratio quarum sola ratio delcctabat. Scd ca
,

niiqitc concupisco. Quid igittir opns esl ut earuni qiioniam jam prolixus
qure sequiintur ,
isie est
dcsideriuni concupiscain, cum jam id habeam , et
alio siiiiionc, adjuvante Doniinn, commodius disse-
habere me seniiam? Non cniin pns^em concupiscere rentur.
desidcrium jusiitr.c , nisi cnncupisccndo jusiitiam. SERHO IX.
An boc esl qnod supcrius dixi, qnod diligenda sil
i. [vers. 21. ] Psalmi bujus qua; iractanda sub-
etiam ipsa dilectio qua diligitur qnod diligi oporlel seqiiunlur, admonent nos causaiu nostrae miseria)
sirul odto habeuda cst dileclio qua diligitur qtmd recordari. Eteniin cum dixissel, concupivil uuiniamea
diiigi non opnrtel ? Odio qnippe liabenius concupi- desiderare jutiificaliones luas in omni lentpore; sive
sceniiam uoslram qua caio concupiscii adversus *pi- rebus prosperis, sive in adversis quia et in
scilicet in ,

riium : el quid est isia concupiscenlia, nisi mala loboribus et doloribus debet deleciare juslitia, nec iia
dileciio? Et diligimus concupiscentiara noslram qna
cu lcmpore diligenda tranquillo, ut lnrbulcnlo teni-
spiritus conrupiscit adversus carnem : et qnid est porc deseralur, sed ampleclend.i csl in omni tempore :

isia concupiscentia, nisi bona dileciio? Cum aulem continuo subjecil , Increpnsii supcrbos; malcdtcli qv.i
ilieitttr, Diligenda est, qnid aliud diciiur quam , con- declinani a mandalis tttis. Supcrbi enim dcclinaiil a
cnpiscenda est ? Quocirca quoniam recte concupi* itiainlaiis Dci. Aliud est quippe inaudala Dei per in-
si inilur justificaliones Dei, recte concupisciiur con- firinit.iteui vel ignnranliam nnn implcre : aliud ab eis
mpisccnlia justificationum Dei. H»c enim atio modi per superhiain der.liaare ; sicot fcccruiil qtii nos mor-
bic potest dici : si recte diliguntur juslificationes Dei, i.diier in h.rc mala gcniicrunt. Dcleciavit eniin eos ,

Eritis ticui dii ; ac sic a mandatu l)ei, quod sibi e»iu

1
Aliquol Mss., re;tmgiiilnr.
'Edil., ciu' mr*: iiitcuviico.
mundassc scicbanl, ct qitod faciilime, uuila iiifinniiaie
Abest, no/i.a iucliuiibus
HISS. leiocaiiie, iinpedicnic , lard.itiie. iuiplerc poteraut
 ,:

1M5 S. MJGUSTINI EPISCOPl 1524

dura liculaiii suain in pniicissiiuis Clirittiauii praDCedoulein

per limic superbiam declinarunl. Et ccea Wla isia

,'t Infelii nramnn moriallum , quodam modo hasrcdi- pcnequebniur; jam nuuc iu lam miiltii ot mngnis
Quando enlra dixit populis gOlltium niatlyres qiiibus ingeiebat op-
laria cst increpaiio superbor • ,

probrium rcligiosissime pratlicana ct mnxlmis

Deua, ,uium,ubirt(Cen. iu. 5,9)?nonubi easetignora-
. ,

umc e-set, idcst, laudibui quos cnutemnebal exallans, mortuus erai el

hai, sed soporbtim increpabat; el ubl

adi|uam miseriam pervenbwei, noo scirccupiebat, sed revixii, perioratet inventus est(Lu.\ xv, 12-24). iioc

Inierrogandoinerepana admonobat. Videauiem quem- lam magno lucro correctiouis , conversiouia et re-

admodum, eum dixisael, Inerepatti superbos, non aii, dcmptionis inimicorum suorum corpua Cliristi Dco
Halcdicti qni declinaverunt n mandalia tuis ; ul illud dixil, Aufer a me opprobiium et contemptum : et quasi

lanlum primorum lioininnm peccatum venirel in men- quuTcrelur de qua rc opprobrium , de qun re con-

tem acd ail, Mulcdicii qtti dtelinant, Oporlebat cnim

:
tcmplum ; snbjtingil ,
Quoniam martyria tua ex-

nt omnes illo lcrrereiilurcxcinplo adivinis nnn tleeli- quisivi.

nare mandalis, et diligeudo jnstitiam inonmi lempore, 7>. [vcrs. 23, 2i .] Ubi est ntinc illud opprobrium?
in lnijns mundi etiam l.ibore rccipere quod in paradisi nbi ille eonicmplus? Abicruni alque transicrunt ; et

amisimus vnlnplaie. quia inventi sunt oui pcrieranl , illa pcrierunt. Sed

2 [i*rs. 22 ) Seil qnoniam superbi nec in lanladc- qnando Ecclesia talin prccabaiur, illa paliebatur, Ete-

ponunt increpiiionc ccrvicein , el cum sint ilcjecti nini sedcrunl piincipcs , inqtiil, et adversum me loque-

lahoi,s mortisqne snpplicio , cxlollunlur supcrbiaj bantur. Indc persecutio gravis crat, quia eam sedenies,

lypho, imilantcs elalionem cadcnlium, irridentcs Im- lioc est judiciariis scdibus cminentes, priucipcs decer-

mililalem surgcniium; pro cis oral corpua Cbristi nebant. Refer boc ad ipsum capul ; invenics scdissc

cuill dieil.4u/'er a me opprobrium el contemptum, quo-

:
principes Judsrorum . cousilium qmcrentcs qnomodo
niam tcstimonia lua cxquisivi. Teslimonia grxce mar- Cliristum perdcrent ( Mattlt. xxvi.o). Refer lioc ad
lyia lllincupanlur, qun verbojam utimur pro latinn: corpus ejus, id esi Ecclesiam ; Invenies reges terr;c

nnde illos qui propler lesiimonium Cliristi diversis excogilasse atquc jussissequomodo Clnistiani niisipiam

pa sionibus hnmiliati suul, ct usque ad morlem pro csscnt. EtYmm scderunl principcs , et adversum me to-

rerilalcrcrlaruni, non testes, qimd latine ulique pos- qiubantur : servus autem tuus exercebalur in luisjuslili-

«cniiis, sed gr.vcc mariyres appellamus. Quoniam hnc aiiiouibiis. Qualis exercilatio hxc fucrit , qui nosse
«•rgo faniiliarins auditis cl diileiiis, sicaccipiamns ha-c dcsideras, quod adjunxit inlellige : iVdm et tcstimonia

verliatanquam dictum sit, Aufer u me opprobrium et tua medilaiio mea est, el consilium mcum juslificationcs

contcmplum, quoniam marlyria lua exquisici. Cluisli tiur. Recole quod superius commeudavi tcslimonia

«urpus ista ciim dieil, numquid ab impiis et snpcrbM csse martyria. Recolc in justificalionibtis Domini
nidire opprobrium atque conicmpium nllam deputat nnllam esse difnciliorcm et mirabiliorem , qunm ut

j
eenain cum poiius inde perveniat ad coronam ? Cur
,
suos quisque diligat inimicos. Sic crgo excrcebaiur
<• gn quasi grave aiiqnid ct intolerabile a se poscit eorpus Cbrisii, ut el martyrin ejus mediiarelur, el di-

ailferri, nisi quia, ut dixi, orat pro ipsis inimieis suis, ligerel eos a quibus npprobrantibiis el conlenincniibiis

i|uibus esse perspicii noxiura, objicere sanetum nomcn propier ipsa marlyria perseculiones paliebatur. Non
llhrisli lanqiiaiii opprobrium Chrislianis, el ejus a Ju- enim pro jam commcndaviiuus, sed pro ipsis
sc, sicul

d.eiu irrisam criicem to:aniquc bumiliiatis cbrislian.TC pnliiis otabal diccns Aufer a mc opprobiium el con-
,

medicinam , qna sola tumor ille sanalur quo iuflati icmpltim. Scd.riint ergo principes , et advcrsum me
cccidimus ct jaccntos amptius inlumuimus , eadcm loqnebunlur : servus autem tuus excrccbatur in justiiica-

suuerbia permaneme et crescente cuiitemnore: Dical tionibus inis. Quoiiani modo ? (Vam et lestimonia lun

itaqne corpus Christi ; jani eiiim diligcre didicit ini- meditalio mea est, el consilium menm justificationet tmc.

mieos suos ; dical Doinino Ooo sno , Atifer a me op- c. msiliiiin eonlra cnnsilium : etmsilium scdunlium

nrobrium ct contemptum ,
qma martyria tua exquisivi principum hiii inventos mariyres perdcre; consilium

id est , npprobrium qund ideo amli'» , et cunteuiplum patientium marlyrmn fuit inimkos pcrditos invenire.
quo hleo eonlemnor, quia marlyria «ua cxqnisivi, au- Reddcbant illi mala pro bonis; isii, boua pro mnlis.
fcr a ine. Inimici enim mei, qnos a me pracipis ditigi, Quid ergo niirum si illi occidcndo defeccrunl , i-li

ijui magis magisque moriunlur ei pcreunt , emn n.ar- moriendo vicernnl? Quid , inqnain , niirum si marty-
lyria iita coniemmmt ct criminantur in me, profectn rcs srcvientibus Gcntlbus lemporalem moriein na-

reviviscenl et ir.venieninr, si mnrtyria tua venerenlur ticntissime periiilennii , ct Cenics martyribua oran-
in inc. lia facliun csl; llOC vidcmilS. Ecce mariyrium tilms ad xternani viinm pemnlre poiuenmt ; dmn
Christi, et apud homines et in Iwc inundo, non solum corpua Christi sic exerceJUir, ul el martyria ineditc-

noiipsiopprobrinm,sedmagnumealoriinmontiim:ecce lur , el nialis niariyruui persecutoribus l.ona prc-

nnnsoliim in cnnspcciu Doinini, vcrum cliani incmispc- eetnrt

«•iii bnmlnnm jam pretioaa est ninrjisaurtnriini ejus
[1'snl. r.w. 18); eree nnn solum non contemnnntur,
veruni iMlnm mnguls I oiilws prafenintur mnriym
i juv I .t< r ntiu i ille jnnior qni pro porcis quna pnaeebat,

U ,'jt ,
pro iiiiniMiidis dxmnniltui quoa enl bal . pnr
 , ;

ir.es ENARIUTIO IN PSALMUM GXVIII. 1526

?r.n«o x. (Calut. v, 17 ), significarc mibi \ideliir. Quod si re-

1. [vers. 25.] Scqiiilui' in isto psalmo nvijore, qnod ctc accipitur, prnfcclo qui dicit, Adhccsil puvimcnlo

cousidcrare, et sicui Dominus dcderit, pcrlraclare auinm mca, vivifica me secundum vcrbum tuum, nou id

ilebcmus , Adhcri.il pavimcnto anima tnca ; viviftca me oiat, nl de corpore morlis liujus, niorte ijisius cor-

tecundum verbum luum. Qiiid esi, Adlnvsii pnvimento poiis ipiervenienle solvatnr ;
quod dics iiltimus vilx
miima mca? Nam cinn adjungii el «licil, Vivifica me lnijns ,
qui propicr ejus brcvilalem non potest esse

tccmdum verbum tuum ;

qnaiese vivificari poscat, diuturnus, quandoquc faciurus cst : scd ut concupi-

tiiiqiie caiis:mi prxmisit, dicendo ,

Atllnesit pavimcnlo sccntia qua concnpiscitur adversus spiritum , niagis

anima mea. Ergo qnia propterea sc vivificari pciit, niagisquc miniiatur , ct conciipisccntia qua concupi.
quia paviincnio adlixsil anima cjus ; wiruin si boni scitur advcrsus carncm, magis ac magis augcatui'

aliquiii liinc vnlt intelligi. Ita quippc se lialiel lota donec isla consumatur in nobis, et illa cons"'uiiiclur

ista scnicnlia, lanquam diccrct : Horliius sum ;

vivi- per Spiritum sanctum qui dalus est nubis.

lica me Quid cst crgo paviinentiini ? Si tanqnam iinam 3. [vers. 26.] Bene autera non ait , Vivifica me sccundunt

quamdam domiim inagnam univcrsum miindum ve- nieritum nicutn ; sed ait , secundum verbum luum :

limus accipcre, videmus vclut ejus camcram ccclum : quodquid cst aliud, nisi, sccundum promissiuu tiiiiin?

leira eril igilur pavimentura. Vull itaque lcrrenis Filius proraissionis vult cssc, non rdius elationis ;

crui, cl cum Apostolo dicere, Conversa>io noslra in ul secunilum gratiam finna sit promissio onmi scmiiii.

ccelis est ( Pliilipp. III, 20 ). Proinde tcrrenis adlix- Iloc est enini verbum promissionis : Jn Jsaac voca

rerc mors animx cst ; cui malo contraria poscilur bilur libi semen : hoc est , Nvn qui filii curpis, lii filil

vila, cum dicilur, Vivifica me. Dei, sed filii promissionis dcputanlur in scminc ( liom.

2. Scd vidcnduin cst ulriim congruant luiic vcrba ix, 7, S ). Nam quid crat ipsc perseipsum, in co quod

ista, qui superius lalia dixerat, quilms magis Deo vi- sequiliir, conlitctui' : Vias meus enuntiuvi, ct exnudinli

de;ilur adlixsisse quam paviinenlo, nl conversalio me. Nniiiuilli quidem codiecs balient , vins tuas; scil

cjus iioii in tcrrcnis, sed in ccclcslibus haberelur. pluies, el inaxime grx'cis, vins nteas, boc est, malas.

Quomodo cnim potcst intelligi tcrrcnis adbacsissc qui Nam boc niilii vidctur dicere , Pcccala mca confcs-
dicil : Servus aulem luus exeicebalur in luis justifica- sus sum, ct cxaudisti mc, lioc cst , ut dimillcrcs ea.

lionibus ; nanx et tcstimonia tua meditatio mca est, et Doce mejustificaliones luas. Cnnfcssus sum vias mcas,
consiiium meum justificationes lucc? IIxC sunt enim delesiieas; doce nie tuas. Sic doce nie, ut agam;
verba cjus anteccdcntia ,
quoruni anteccdcutium non ut tantunimodo .sciam qnid agere debeam. Sicui
ista siiul consequeniia , Adltwsit pavimento anima cnim dictum cst de Domino quod non novernl pecca-
mea. An ex hoc intclligere debcmus, quaniumlibct tum (
II Cor. v, 21 ), cl intclligilur, non feceral ; sio

quisque proficiat in juslificalionibus Domini, habcre cl justitiam ille vcre diccndus cst nosse, qui facit.

cum mnrtahs carnis affeclum cirra isla tcrrena, in Proficienlis Ux.c oratio csl. Nam uiique si omniiui
quibus vila luiniana lcnlalio esl supcr tcrram ( Job iion facerct, profecto illa supeiiura non diccrcl : Ser-
vn, 1); et ab liac moite si pcrscveranlcr proficit, vus aulcm luus excrccbntur in tuis juslificntionibus. Nnn
qiiotidiercviviscere, vivificantc illo, cnjus gralia homo ergo in quiliusexcrcebatur, lias vuli a Dominodiscerc;
nostcr inierior rcnovatur de dic iu dicin (
(II Cor. iv, sed ab islis ad alias proficiendo, velu» "rescendo, de-
10)?Nam el illud Apostolus cum diccbat, Quamdiu siderat pervenire.

snmus in corpore, pereyrinnmur a Doniino ( Id. v, 6 ) i. [vcrs. 27, 28.] Deniquc adjimgil ct dicit, Vinm jn
ct concupiscebal dissolvi, et csse cum Christo ( Phi- slificalionum tuarum insinua milti; vd, sicut noniiulli
tipp. i, 23 ) ; adhxseral paviniciitn anima cjus. linde codices liabent, instrue me : quod expressiusde grxco
et eorpus ipsum, quia cx terra est, non absurde in- dicitur, fac me iiilelligere (a). El cxercebor in miriibi-

lelligilur pavinicnlum ;
quod adliuc quia corruptibile tibns tuis. Ipsas jiistilicatioues ampliores ,
quas profi-
est et aggraval animam (Sap. ix, 15 ) , rcclc iu illo ciendo cupit apprehendere, mirabilia Dei vocat. Sunl
congeniisciliircldieilur Deo, Adhoesit pnvimcito nnima crgo quxdam Dei jiistificatioues ita mirabiles, ut bu-
men, vivtfica me fecundum verbum luum. Ncijne cniin inana iiifirmilas ab eis qui c\(ierii non sunt, non ad
non cuiii corporibus nostris scmpcr ciun D niiino cri- eas posse pervenirc crcdatui Unde laborans isle, ct
inus ( 1 Thess. iv , 12-10 ) ; scd timc quia non crnnt earum quodam modo faligalus, adjungit
diflicultalc :

corruptibilia ncc animas aggravabunt, si diligenter Dormilavil anima mea prce lccdio ; confirina ine in verbis
considcreinus , non eis nos, sed ipsa nobis polius tuis. Quid est, dormitavil, nisiabspe refiignil qua eas
adbxrebunt, nos aulem Deo. Unde allerius psalmi sc apprebensurani esse crediderat ? Sed, confirma me,
verba illa snnt, Mihi aulem adhatrere Dco bonum cst inqiiit, in vcrbis tnis, nc ab eis quoque ad qu;c per-
( Psat. lxxii, 28 ) : ut vi\ant corpora cx nobis, vcnissc me jam scntio, dccidnm dormilando con- :

adlnrcndo nobis; nosaiilem vivamus ex Deo, quia firma ilaque mc in cis vcrbis luis qu.B jam tcnco, qnas

linbis adbcercre Deo bonum cst. Adliasio qnippc isli jam facio , iil cx eis ad ilia possim proflcicndo pcr-
ile qua diclumcst, Adhwsit pavimento anima mca, non lcndcro.
eocjuiietionein carnis ct aninuc, quamvis ct ipsam b. [
vers. 29. ] Et quid impedit in via justificalio-
quidain intellcxerint ; scd carnalein magis aniinx iiuin Dei sic ambularc , m feimn facile possil ad iu^
aflceiun», quo earo ccracnpiscil advcrsus spirituni (a) '.idrr., iunelton me.
 ; , ,;

\r,ii
s. MCCSTINI EMSCCPI
tsn
senl dc isia eordla liililn.lliie, acd l.ujusscrinouis jun
p'.ia.»»s . uUil miud
ribuu mirabUU parnulref Quhl
v '<"" cmitraJlcitui' 1 n iti.diiii.
» -.c amoveri i" cwiMqwnitllwa rnfil dhimis
:

i.,i«..ii..iis imn « »' I Ki quia tei raetuntin «*to«w- scnuo ii.

20 scquilui ei miguu aoqnluW

Ml, «I mwastercl eWteWM ( /!••« v. ) ; .
|. [ r.T«. 53. ] 1» psalmo isio
Q»« 11SI h-gc cousidcraadiim al-
ilicil, Et ' /<«<• '«'' «iMweri i»«-i. 1'fe. '

qiiotl uobis , adjuvanlc Doinino ,

HdeifAudi ApueWuMi IW «"" rrf» fbrWe im» i

quc uraciandum «I : Legem pone ».i/ii, Dwmw,
EavbM «t. Ver qumn tegen t p*tanm ? lYOT ;
»«i BWT
vimii justificaiionnm tumuin , ei txquiram «m semper.

teffla fidei (/«/. M. « )

"i lev llilci. .|ua cml.- H«ee Apusl.il.is dicit , Justo lex uon esl posila ,
injustis aitlcm

nubb dwMil, » l lam "

mw et onuuua per B*atiara et non subdiiis , ct cailcra , qun ibi cuncludcus «il

iniis quod per miemnupeM Implere

uon poeaumM no i
Clli eaid ttliud sanoe docliinai adversatur ,
quw est se-

Igaaranlei i Ju&lUiam, ct uoelram w*an« eunMl cundum ErtmgeHitm gluriai bcali Dei quod crediium ,

non sinms subj.cli (/«"• *. 5). In ergo talis erat

lucre, jii-iiiic l'ei est milii [ITim. 1,9-11). Numquid

Haqua belorom esi Del jnbeutia ImiIUb ;

ia
istc qui dicil Legem pone milti Domine ,
qualibus ,
knje ,

snbvenientis miscrieordia. li.alus Paulus dicil posilaiu lcgc.iu ? Absit.

Si euim
I gc auiciu fiJci,
tna
(i. laera. 50-32.1
Cu.n auicui dixisset, Et lcg~ lnlia esset , uou s»|.erius dixis^ct , r*tem «ia«d«ioruMi

ejua qmn jow eonseeulua meum. Quid csl ergo citm dilaiasti cor
Mteamt»i; de beneflciis liioriim cucurri ,
priscribii, ut tmpe- Doiuiuo ponatur si non poni-
Mt, qnoaammodn, sldici potesl, quod or.it tit sibi lcx a ,

conseculM. Aii enim : quomoda

irct cxicra qiuB nondum csi lur j.isto ? An eo modo uon ponilur jusio ,

Adhce-
veritatisctegi;judicia lua nonsumobliius. popula coutumaci, in tabulis lapidcis
Yiam positu cst
; Oomine, noli me confundere. Viam Exod. XJ.XI, 18), non in labulis cordis carnalibiis
,i testimoniis hrii (

ubi currcreio judicia tua non sum obli-

(HCor. iii, 5); secundum tcsiaineniuni vclus ex
verilatis eigi, :

iuts, cimi cur- q.iod iu scrviiuiem genei-al Oalat. iv,

lKt, ui currcrem. Adl«csi lesfiowmii uionie Siua , (

Domine, mtt me eonfkndere; quo

cutro per-
2i), non secuuduin ' lesUiniciiiiiin uovui.i, de
quo
rerwn :

N»n enim volcniis, prophelam Ecce dies re-

tcndam .
qiro lcndo perrcuiani. sc.ipium esi pcr Jcremiain ,

ticque cuirenlis sed miscrenlis

esi Dei (Id. iv, 10 ). iiiunf , dicil i>oi»i'iiu , e>. consummabo domui Israel et
Deniquesequilur: mmdatartm tuorum cucuni,Vim domui Juda testamenium novmn tion secnndum testu.
,

meum. Non currcrem, nisi diboasses

menlum quod dtsposui putribus eorum i« die qua ap-
ckm ditettrti cor
versu exponiiur quemadmo- prehendi manum emum, ul educerem eos de tern
cormeinn. Prorsus isio
veritmis ei.fi, judicia lua non quoniam non permanserunt in Tetta-
(liiin dicium Sil , Vktm .Eijypti : ipsi

admvk teslimoniis tuh. Cursus csl quippe meiito meo et etjo neglexi eos dicit Dominus. Qtto-
snm oblitus, ; ,

istc via- nui.daicru..i

Btqufa potuis cjus beue-
Dei *. niam hoc esl testamenutin qnod comtiluam domui Is-

sua merita Domino allegat; lanquam

di- DomiuM, dttbo leges meas in
(icia qMM rael : Post dies illos, dicit

viam cucurristi », eli- eorum scrtbam eas

ccretur ci, Qunmodo isiam meniibus eorum , et in ciirdikut

non obliffacendu ei ej»s lesti- 31-33 )? Ccce quomo.lo vull iste le-
gcndo, ct Dci jndicia ,
( Jerem. xxxi ,

leipsu.nisia pntuistif Non, Domino nou sicui iujuv.i; ei non

luouiis adl.xrcndo, an per gem sibi po;.i a ;

crgo? Viam mmdatamm tuorum, ini|uil,

«- ad veius losiamci.tum pertiiientibus posiu
:iil. Quid subdiiis ,

nirri ruin ditalMli cor me*m. Nwi ergo per promimn, csi , in lalm is lapideis sed sicul
samiis filiis libene, ;

opis indigum arbilrimn mcnm ;

boc c.'l supern.c Jerusalem liliis promissionis , liliis
et quasi nuUius luai
,

nwum.Cordis dilata io, justitiasesl sancto Spiritu lanquaui digiio

sedcwfl ditafcuri ror bxreditatis atcrn c ,

delectaUo. llxc muuus csi Dci, ul i» prsroeptis ejus Dei in menie daiur , cl in cordibus scrib.tur : non

limore poenas angustemur, scd dilcelione, ct de- qu:un memoria leneaiil e« vita ncgliganl ;
sed onun
nrni ,

lectatione iustiliae dilatemur.

Hane ci.im nobis pro- scianl inlclligcndo, faciant dilig.ndo,
i» laliliuline

JlaWwM in eis, el de- Nara qui limore

ffihtit laliiodineni
ejus dice.is :
anioris , non in limoris ang.isiiis.
Quam rniin lalum esl ub. profccto
ambulabo (II Cor. v. , 16 ).
pccn:c , non aniore jiiNiiiix opns lcgis lacil ,

cli.iri- possct
. deambulal Dcus '.
in bac latiludi.iedim.i.diuir invilus lacii. Quod autem invitns
lacii ,
si lieri

tas in eordiliM nostria per

Spiritum sanetura aui da- -c pcr Iroe l.g:s, quam
m.llel uiiq.ic iio» jnberi :

). Unde etiam diclum

eai, Et amivM, scd pmiu^ i»i.»i-
tus cst i.obis Rom. v, 5 ( rellet m.n es-c , non e-t
(Piou. v, 16) pla- y..luii-
in piateis tuis discurrant
aquw tuce :
cus muudalnr <»pcre , qui iiniuuiidus esi
; n.'c

grxco a bliiu.l.nc ..oi.ie» accepil quod i^e dixil in su-

lea quippe de verbo Liic *. Talis non potesl dieore
«)«!. dicitur tatum. 11« sunt
awM de
perioribM vcrsi'.» Y<am mand,.t,rum luortm cutitr-
quoniaiu grsee ,

veniat ad me. Qui meum dilatalin cl.ai ila-

quibus Domiuus clamat. Qai antl ri , nn i/i/«l«sli cor ; quia illa

credit in aguee
me, (luent de venhe ejus :
ftumfflfl m9 lem signilicat ,
qna: sccutidiun A|.oslol.im lcgis csl
Uoc aatem, ».•
ct exponcns EvangoMla quid diaeril. pleidtudo (
flom. mii , 10 )•

rteul «i ertth- logom

dkebat de SpWia <j«e»i «renmri Qur ergo isie adhue poscU
sibi i
r«>.
quil S,

turi eumtin eum (Jo.:n. vu, 57-o'J ). HulU Od P«- qiuv uliquc si non ci posiia
ruissci , uon vlom .»...-

M ,! MWM M HM a>
•
>.ic

•V^ACmVlfmjm
Ain Cl Mss. jiixta

itiMwillenlllMis edo. allla et «sa.

«« MMfcMlMl IM
uet
«
LXX.
>*»
lr. Bt I »v. B IrfJ.

f
t

Tir\,.,
iT ct L«v„ sed

.•! m- u>
MWHdMM.
«. v.,i-«*w
*M> Vss..

"
nlcedUiotuv. addlt, rt.m rrWmiii qw uosirw •>

tM. ali*ai.
 , , ,

L>29 ENARIUTIO I.N PSALMUM CXYHI. i;;30

dal»rum Dei in cordis latiludine ciicuiTissct ? Sed vivifical ( II Cor. ni , 6 ) ; oral ut per Spirilum '

<|iiia prolicicus loqnilur , ei Dei donmn nuvit csse quod pcr litterain sciebal
facial ne per scienliam ;

quod profieil ; quid aliud pelit , cuin sibi legem poni mandati non observati ctiam prxvaricaiionis ci cri-
pclit , nisi ut in ea magis mngisque proficiat. Quem- men accedat. Quanqiiam eiiam ut sciatur lex quomo-
admodiiin si poculiun pleiinm lcneas, ei sitienti do scienda est , id esl , ul intelligalur quid sibi velit,
dare incipias ; ct liauril liibi'iido, et poscit deside- quare sit eis posila qni eam non erant scrvaturi
raudo. Quibus autem injuslis cl non subditis lex in quid habeat utililatiscliain boc ipsuin quod lexsubin-
lapideis labulis ponilur ,
pr.vvaricaiionis reos non
, travil , ut abundaret delictum ( Rom. v, 20 ), nemo
proinissionis cfflcil filios. Sed ct ille qui ejus memi- comprebendit , nisi a Domiuo accepcril inicllcctum :

nit , nec eam diligit , co niodo reus est ;

quia niemo- unde iste adjungit et dicit , Da tmtti inteUectum , et

rin cjus lapis illi est qiiudamiiiodo scriplus , non quo scrutabor legem luam , et ctistodiam illam in loto corde
aduruclur , scd quo prcinnlnr ;
pondus oncris , non mco. Cum cnim quisque legem scrutatus fuerit , et ad
(itulus lionoris. Hanc aulcm lcgcm iste viam jusliflca- ejus alta perveneril , in quibns tota pendet ; profecto
tioniim Dci vocavil ; nec alia via esl mandatorum debet Deum diligere ex toto corde , ex tota anima ,

ejus , quam se cucurrisse jam dixerat , cuni dilala- ex toia mente proximum suum tanquam seipsum. ; et

tuin est cor ejus. Ergo et cucurrit , el currit , donec In his enim duobus prajceptis tola Lex pendet et

pervenial ad palmam snpern;e vocationis Dci. Deni- Propbetae ( Mallh. xxn , 57 40 ) Hoc videlur promi-
que cum dixisset, Legem pone mihi, Lomine, viam sisse , cuni dixit , Et custodiam illam in loto corde meo.
juslificationum tuarum; addidit el exquiram eam , 5. [ vers. 35. ] Sed quia el boc minus valet viri-
scmpcr. Quid cnim exquiril quod liabel , nisi quia ct ^bus propriis , uisi adjuvetur ab illo qui jubet , ut
liabel agendo , cl cvquiril proficiendo ? quod jubet Deduc me , inquit , in semitn mnn-
faciat ,

3. Scd quid e?l , semper? Utrum exqiiirendi non datvrum luorum , quia ipsam volui. Parum cst inibi
eril fmis ; sicul diclum esl , Sempcr laus ejus in ore voluntas niea , nisi in eo quod volui , me ipse dedu-
meo ( Psal. xxxiii , 2 ); quia laudandi nnn cril finis : cas. Et certe ipsa est scmita ; boc est via raaudalo-
nequccnim Ocuin non laudabimus cum ad ejus re- , rum Dei ,
quam , cu- so , dilaiato ab illo corde suo
giuim pervcnerimus xternum cimi legamus Bcati , , currissejam dixerat. Qnampropterea eliam semitam
qui habilant in domo lua , in stvcuta strculoi-um lauda- vosal , quia angusta est via quse dticil ad vitam Id. (
bttnt te ( Psal iaxxiii , 5 )? An snnpcr, dicium
, est, vn , 14 ); el cum sit anausta , nisi dilatato corde nou
qunmdiu liic vivilur ,
quia tamdiu proficitiir ;
posl currilur.
lianc aiilem vitam qui bene liic proficiebat , ibi perli- 6. [vcrs. 36". ] Sed quoniam adliuc proficit , adliuc
citur ? Sicut de quibusdam femrnis diclum esl , sem- currit; ct ideo divinuui auxilium quo deducatur in-
per discentes : sed illa; inale ,
quia secuius adjunxit quiiit , quia neque volentis , neque turrentis , sed
Et ad veritalis scientiam nunquam pavenientes (
II Tim. niisercnlis esl Dei ( Rom. ix , 16 ) : dcnique quia et
iii , 7 ). Qui vero in melius semper hic proficit ,
quo ipsum vcllc Deus nper.itur iu nobis* {Pltilipp. u , 13),
proficicndo nililur ,
pervenit , ubi jam non proficial pneparaiur eniui voluatas a Domino ; scquilur ct di-
quia perfeclus sine line consistil. Nee de illis tameu cil , Inclina cor meum in testiinonia tua , el non in
ita dictum eit , semper disccntes , ul el posl morlem avnritiam. Quid est inclinatum cor ad aliquid babere

discere persevcrenl vana cl infrucluosa ; cum lalibus nisi boc vcllc ? El voluit crgo , ct oral ut velil. Vo-
doctrinis siiccesserinl non stndia , srd supplicia sem- luit , cum dicil , Decluc me in seinita mandatorum tuo-
pitcrna. Uic ergo exquiriinr ftci lex ,
qunmdiu in ea rum ,
quia ipsnm volui : orat autem ul vclit , cum
proficilur , oisciendo el diligendo; ibi aulem plcni- dicit , lnclina cor mcum in testinionia lua , el non in
ludo ejus manei ad fruendum , non renianet ad qux- avttriti/im. IIoc ii:ique oial , ui in ipsa voluntnle pro-
rendiun. Sic etiain illiul dic.um esl, Quarite [nciem liciat. Qux smit auteiii Dei lestimonia , nisi quibus
ejus scmpcr ( Psol. c:v, 4 ). Ubi semper, nisi liic? Non sibi ipse aticstntur? Te-tiiuoniis eiiim aliquid proba-
cuim cl ibi qiuercinus Dei laciem , ubi videbimus fa- tur ; ac per hoc jusiificaiionos Dei el nvndnia Dei
cie ad faciem (
I Cor. xnt , 12 ). Aul si recte dicitur (cslimoniis Dei probantur ; el quidquid nobis pcrsua-
exquiri quod sinc fastidio diligitur , el id agitur nc dcre vult Deus , suis testimoniis persuadet : in qn;e
aniitiaiur ; semper omniuo sinc fine quxremus legem isle petii inclinari cor suum , et non in avariliann
Dci , linc esl verilatcm Dei : in linc quippe ipso dici- Testimoniis quippe sttis agil nobiscum Deus , ut

tur psalmo, E< lex tua terilas. Qu«ritur nunc , ut eum gratis colamus ;
quod iinpcdil avaritia radix om-
leneatur ; tunc tcnebitur , ne dcrelinquaiur : sicnl de niiim malorum. Tali verbo gra:co Iric appellal , a
Spirilu Dei diclum est quod omnia scrulelur etiam , quo possit inlelligi gencralis avariiia , qun plus appe-
.'iltitudir.es Dci ( ld. n , 10 ); non utiqiie ul quod ne- lit quisqtie qiiam sal c-t : itlisv cnim latine plus est ;

seil invcnial, scd qnia niliil relinquat omnino qund E{i« habitus est , nb eo quod esllinbere. Ergn a plns
uesoiat. habcndo appellala est nltavsfia ,
quara latini interpre-
4. [vers. 5i. ] Gratia itaquc Dei nobis prascipue les in boc loco nonnulli interprelati sunt emctumen-
comiticndatnr quando sibi legem poni poscit a
Edd., pcr Spirilum sanctmn. Abest, snuelum, a Mss.
,
1

Domiiio ,
qui iiiique jam legcm secundum litietam a
Sic Am. et Mss. At lir. et Lov., operalur in omiiibus bo.
novcrat. Sed quia liucia oieidit, spirirus aulein nis.
 , ; ;, ;

if>3l ALt.USTIM fpiscopi is-j

fmn, i|tiiil:iiii vero ulilitalem ; sed nielius qul «niii- vivilicari pelit'.1 Ille quippc ascendil non super «oluii
liniu. Dleil auteni Aposlulus ' Itadix enim ouinium taiilum, sed tuper omnet coelos, ut adimpleret oinnia

malorum avurilia est (I Tim. vi. 10). S.-tl 1)1 gr.ico, [Ephtt. iv, 10). Et iu illo inngis quam subsolc vivunl

uiiile in noslram linguam verba Ipu translala snut, qui iioii inauitcr audiunt quiiil dixit Apostolus : i Qux
IIOII legilur ipild Aposloluill r.'ho:-:;i*. 1)11011 ill loco sursum sunt qu:critc, ubi Cbristiis est in dcxtcra Dci

islo psalm' liujus; sed yi\ap'/\ipia, quo verbosignifi- sedeus: qu:c siirsum simt sapiic, non quae supcr lcr-
eatur amor peeuni». Verum Apostolui iDielligendui ram. Morlui euim cstis, cl vila vcslra abscundita csl
csl islo noininc gcnns significasso per specieui , id ciiiii Clirislo in Deo » (Coloss. m, 1-3). Ac per boc
csl , pcr .ini iii pcciini;e uiiiversalein goncr.-doinquc si vila nosiia ibi cst ubi veritas, non est viia nosira

avariliam ,
qure vcre radix est iiialoruni oiniiiiini. sub soic ubi vanitas. Scd lioc lam magnum boniim
Mani ipsi primi liomines por scrpentcm ilccepti el niagis liabcmus in spc, non lenemiis in re : et secun-

dejecii iioii ruissenl , nisi plns quam acceperanl ha- diiin speni noslr.im beatus Apostolus isla locutus cst
bere , ct plns qnam facii fucrant csse voluisscnt. Iloc quia et illud cum dixissel, Vanitati creatura tubjcda

quippe ille promiscral dicens ! firiiij sirui rfii ( Cen. est, ailjecit atquc ait, A'on tponte, ted propter eum qui
iii , 5). Ergo ista *)««{<« subvcrsi siinl. Plus cnim subjecit in spe. Ergo in spc, qua speramus nos adlia;-

volentes liabere qiiam aecepeiant , et quod accepc- stiros conleinpland;e verilali, subjecti stiinus inlcrim

ranl amisorunt. Cujus vesligium vcriiatis qu.ne ubiqno vaniiati. Cicalura quippc isia spiritnalis , animalis
dispcrsa est ', el iu forensi jnre deprclicnsiim est corporalisque oinnis in liomine esl ; iiun bomo cst.

quo instiuiium csi ut plus peiendo cansa cadai : id Spuntc peccavit, ct inimica facta est veritaii : scd ut
cst , ni qui plus pelieril quam ci debctur , ct quod ci mcriio punirclur, nrm sponic subjccta esl vaniiati.
debcbatiir amillal. Omnis aulem a noliis circumcidi- Denique post pauca, Non solum autem, inqnit, sed et

mr avaritia , si gratis eolalur Deus. Ad quml sauclura nos ipsi primitias spirilus liubentcs, id est, qui iiomlum
Job in agonc lenialionis ipse provocat inimicus , cnm quidem ex toto quod sunius, scd ex ca parie qua pe-
de illo dicil : Numquid gralis colit Job Deum (Job. coribus meliores sumus, Dco, non vanitati subditi

1,9)? Putabat cnim Diabolus qtiod in Deo colendo sutnus, lioc cst, pcr primiiias spiritns : < et ipsi i.i

vir justus cor inclinalum habcret in avaritiam , et nobismctipsis ingemisciiniis, adopiionem exspcctantcs
causa cmolumenii vel utilitalis rcrum teniporalinm redemplioncm corporis nostri. Spe enim salvi facti

qmbus ciiin dilavcrat Domiuns , vclul inercenariiisei sumiis. Spcs aulem qux vidctur, non esl spcs : quod
pro tali mercede scrvircl : scd quain gralis Denm enim videl quis, quid sperai ? Si aulem quod non vi-

colerct , tcnlalus apparuit. Si crgo cor uon babcamus demns speramus, pcr palleotiair exspcctanius. i IJuam-
inclinatnm in avariliam , Dcum non cnlinws nisi diu iiaque hic sccundum carncm sumiis, cujus ado-
propier Denm , ui sui culius ipsc sil merces. lpsum plionem et rcdcmptionem per paticntiam spc-i adbuc
diliganius in seipso , ipsum di'igamns in nobis , ipstim exspectamus ; lamdiu secundum id pcr quod sub solo
in proxiinis noslris quos diligimus sicnt nosmclipsos, suinus, vanitati subjecli sunius. Quamiliu igilur ila

sive liabeant eum , sive ut "

habeant com. Quo.l no- sumus, umle possiunus non videre vaniiaiem, cui
bis quoniam ipso donanic conferlur , ideo illi dicitnr. ciiam subjecii sunuts in spc ? Quid est ergo quod iste

Inclina cor mcum in testimoniit lua , el non in avnri- dicit, Avertc oculos meot, ne vidcant vanitatem ? An hoc
liam. Scd quse sequuntur, alio scrmone traclanda pcli', ut non qnidcm iu bac vita quod in spc gcrinius
suni. implcalur, scd ut in ca sorte sil, quaj in illo quandu-

SERHO XII. quc possil impieri, cum libcrabitur a scrvilule corru-

piionis, cl spiriln ei anima el corpore, in libeitutem

i. [vers. 37.] Sequilnr in psabllO qncni susccpiiniis
ghricc fiSorum Dei (Rom. vm, 20-25), ubi jam uon
dibScrcndum, Avcrie oculos atcot, ne videani vanitulem
viileal vanitaiem ?
in via tua vivijica me. A COntrariu diff.Tiinl inier se
2. Possiint quidem verba isla sic intclligi, non
vauilas ei veritas. Ilujus aulem inumli cupidilas, va-
prator rcgulam lidei ; sed esl bic alius scnsns quom
nitas : scd Cbristus, qui c\ lioc inundo libcral, vcri-
mibi fatcor plus placere. Dominos in Evangeliodicit:
las. Ipse csl et via iu qua se \ult iste vivilicari, quia
< Si liierit oculus luus simplex, toluni cnrpus tuniii
ipse est ct vita ; ipsc qnippe ail : Ego sum via, veriias
lucidum crii. Si autom oculus lnus lucrit noqnam ,
el viiii (Joun. xiv, C). Scil quid esl, Averte ocr.los meus,
tolum corpus tuiim lenebroswn crii. Si ergo luinon
r.e videanl vanilalem '!
Nuiuquid quamdill suiniis in line
qnod in le cst lenebra sunt, ipsao lenebro qwnta
inunilo, possumus non videru vanitatera? Omns enim
crunt? i Pioinde magni inlcrest, cmn lliquid boni
crcalura vanilali subjectu tsl, qna- inlell gilur e-se in
facimus, cujus rci conloinplatioiie faoiainus. Oflicium
boinine; ci, Omnia tanitai : qua abundunlia Iwminit
quippe noslriini, nonollioio, sod fino ponsandum o>t
•n emui labore suo, quo ipte taboral tub tolt (Eccle, i,
Ul SCiliCCl non lantuni si bonuni osl quod
r.ioiinus. wf]
q rf3)? An isie fnrtassis lioc orai, ul non sii ojns viia
.

prxcipuc si bonimi est proptor quod lacimas, eofUt-

gub solc, ubi oiiinia vanitaa ; ted in .11 1 sit, in quo se
mtis. Ilosoculoa qnibuseontemplamurqiiarolaelanwii
i.i.ion», iverti poscii ne miIo.uu vaniiatora id
* s|c aliqimi
ust. ai r..i.l legilm* quts ubiqxi ditpersa) , q i
;

tunt, Vos, legibus, ibost ai> omiiilms Uss.

est, no lianc Klendai, proplcr quain faclai, cum baal
* s|r V i-t \|»v Al r., suv Ndll i.li.l liabcii.U. t"\., iti
1 1 r I

M
.

run liubviml. iilimnd Ineil, In qu» wnilali' pr i cipniuu locuin ul

 : ,

F.NAftKATIO IN P SALHUH CXVIII.

IS3" |5 M
annr I snli. Iiiiin nw, propl r qnani nvill.i mngua fe- quid nisi ejusgralia commcndalur? Nonnulli enim ,ib
cerunl i|ui uingni in hnc sscculn nnminati sunt, nml- ea vanitate non averlerunl ocnlos siios,
quia pulave-
liunque lauilali in civitalibus gcnlium, qu.Treiites non riuii a seipsis se fieri justos et bonos,
et dilexeriml
apnil Dcum, scd apud homines glnriam, et propte* glnriam liominum magis quam Dei (Joan. xu, 43);
iianc vclui prudcnter, forliier, temperanter, jnsteque quia et ipsi homines sunt, qui sibi nimium placuerunt,
vivcnlcs ad qnam pcrvenieutes p-reeperunt nierce- ci de sui arbilrii viribus pr.-esumpserunt
;
: sed cliam
dein snam, vani vanam. Al» liac vanilale volens [)o- liac vanitasel pra?sumptio spiritus est
(Eccle. vi, 9\;
niimis averlcrc OCulos suorum : i Altcndile, » inquit Cnm crgo dixisset, Averte oculos meos, ne vidcant
vn~
» ne jusiiiiain vesiram faciatis corain hoininibns, 111 nitaiem; in via tua vivifica me; qux via non vanilas,
videamini ab cis ; alioquin mercedem non habebilis sed veritas est : deinde subjunxit , Slatue scrvo luo
apud Patrem vcstrum, qui incoalisest. » Deindecum etoquium tuum in timorem tuum '. Quod quid est aliud
ipsins justitisc quasdam partes exsequeretur, pneci- qnani, Da milii ul faciam quod eloqueris? Neque enim
piens de eleemosynis, de oratione, de jejnnio, ubique staiuium esl cloquium Dei his qui in se movent
illud
id admonuit, nc aliquid coruni propter gloriam lio- conlra faeiendo; eisaiitem stalulum est in quiluis
im-
niinuin fiat, et ubiquedicil eos qui proptcrea facinnt, mol.ile csl. Staiuit ilaque Deus eloquium siium in li-

pereepisse mercedeni suain (Matih. vi, 1-25), id esl inorem siium eis quibus dat spiriium limoris sui :

lion aelcrnam qua; sanclis reposita est apud Palrem ,

limoris aiitem non illius de qno dicit Aposiolus. Non
sed tenipnralcm qiiam qiixrunl qui conlcniplanliir in cnim accepistis spiritum servitutis itcrwn in
limore
suis operibus vanitatcm : non quia ipsa laus humana (
fiom. viu, 15); bimc enim coiisuminaia charitas
fo-
culpanda est (nam quid lam optandum cst hominibus, ras inittit timorcin (I Jotm. iv, 18) : sed illius
limoris
quani ul cis placeant qu n debeant imilari ?), sed pro- quem dicil propbcla spiritum timoris Dei (Isai. xi,
pter ipsara laudeni bcne operari, lioc csl vanitatcm in 5 ) ; timoris ulique casti permanentis in s.ceuluni ,

snis operibus iiilueii. Quandnquidein el ipsa ali liomi- sa-culi (Psat. xvm, 10), timnris quo timelur offendi
nibus lans boinini jusiitquaniacumqiie proveneril, non qui amatiir. Aliler quippe limel adultera virum suum,
ibi cssc debet ejus finis buni, scd etiam ipsa referen- aliter casla : adultera, ne veniat; casia , ne deserat.
da esl ad landem IVi. proplcr qiiem bona faciunlvero 4. [vers. 39.] Amputa. inquit, opprobrinm memn
boni : qunniam nonaseipsis, sed ab illu Gunl boni. De- qnod tuspicalut sitm, quia judicia lua suavia. Quis
nique in codem serinone Dominus jam dixcrat cis est qui suum opprobrium suspicatur, et non ma-
Luceat tumen vestrum coram hominibus , ui vidcant gis novit suum quisque opprobrium, quam cnjus-

vetlra opera bona, ci gtorifieent Patrem vcsirum, qui in libci alienum ? Suspicari enim poiius alienum po-
cadis est (ld. v, 16). Ubi fincm posuit, boc cst in test bomo , non sutim ; qnoniain quod suspicalur
glnria Dei, hoc debemus quando aliquid boni faeiintis /gnorat : in suo aulem oppiobrio non esl cujiisque
intueri, si avertuntur a vanilalc oculi nostri. Non ergo suspicio, sed scientia, ubi loi|uitur conscientia. Quid
sit linis boni operis in lamlibus lioniinum, sed ipsas csl er^o quod ait, Opprobrium meitm quod suspicalus
laudes hominum corrigamus, ct ad Dei laudes omnia snm Nimirum de superiorc sensu etiam islc ducen-
?

referamus, a quo nobis datur quidquid iu nobis sine dus esl qnoniam quamdiu non avertit bnmo oculos
:

laudanlis errore laud.itur. Parro si vanum csl pro- suos nc videanl v.inilalem, quod in seipso agilur, boc
pter boniinum laudcs bona facere, qttamo vanius pro. de aliis stispicatur; ut propter quod ipsc colit Deum ,

pter adipisccudam pccuniam augendam sive

, vcl , vel propter quod bona opera facit, proptcr boc credai
retincndam, et si quid bujusmodi cst commodi tcm- et alieruni facerc. Possunt quippe bomines videre
poralis, quod nobis accedil exlrinsecits? Quia omnia qnodagimus; cujus r.uiein rei coniemplalione agamus
vanilas : qtur abundantia Itominis in omni taVore suo ,
oecultum est : et ideo dalur suspicionilms locus, ut
quo ipsclaboral sub sole ? Proptcr ipsam deniquc tem- andeat boino judicare ile oceultis hominum, et falsa
poralem salntcm non debemus facere bona opera plerninqiie, et, si veia, lamcn ineognita temere su-
nostra, sed potius propter iliam quam speramus aiter- spicari. Prnpterca Dominus cunnle ipso fine loqucre-
ii. im, ulii lmno immuiabili perfruamur, qtiwl nobis lur propier queni jusliliam Tacere debemus, ut ocnlos
erit ex Deo, imo quod nobis est ipse Deus. Si enim nostrns a conlemplalione averlerel vanitaiis, nioniiit
sincti Dei propier hanc lemporalem salulcm hona ne prnptcr laudcs hominum bona opcra faei.imus, di-
opera facerenl , nunquam martyrcs Cliristi bonum ccns Attendite ne faciatis juslitiam vestram coram ho-
:

opus confessionis in ejnsdein salulis amissionc per- minibus, ut videamini ub eis. Honuii, ne propter pccu-
(iccrent. Seil accepcrunt anxiiinm de Iribulalione, nnn iiiam , diccns : nolile vobis iliesaurizare in lerra; et,

iuitientcs vaniiatem, quia vana salus hominis (Psul. JVon pottstis Dco servire et mammona;. Monuit, ne
Lix, 15) ; eljliem lioniinnm non concnpierunt (Jcrem. prnptcr ipsuin nccessarium victum atque vestiium,
xvu, lli), bomo vanilali siniilatus est,
quia dies rjus dicens :
/>'
e solticiti s.tis anhmc veslrw quid manducelis,
sicut umbra pnciemwt (Psal, cxun, i). ncqne corpori veslro quid induamiiii ( Matlh. VI, 1 , 19,
5. \vers. 58.] Cnm ai.tcm Dens rogatur, nt ea qtias 24, 25). El cnm lunc omnia monuisset, quia possumiis
1
videnliir esse in no?ir.! potestaie, id cst, octtlorum suspieari cos quos jnste vivere videmus, cl qun fine
aversio a videnda vanitftc ab illo nobis concedalur, faci.uii iion vidcmus, pmpler aJiquid liujusmodi bcne-
* Kr., w.ltlur. H. • Sic Mss. juxUGrxc. LXX. At KUd., in limorc tiw.
 :; ,

s. ai:custini EPISCOPI 1536

1L33
conlinuo sulijccit NoliU judicare, ne judice- mine. Qua: scnleniia stiprriori videlnr anncxa : non
fncere ; :

Unde ct hic cimi dixissel Ampitta enim ail, Yeniul supcr nie; scd a;l, El veniut. Est au-
m/i.i ( Id. vii, 1 ). ,

o,>piobrium meum fuod suspicatus sum ; addulil, quia lcin 1II.1 supcrior, Ecci coucup.vi mnnduta lua ; in Imi

juduia tua tuavia , id eM, judicia tua vcra. Vcrilaiis jitsiitia vivifica me : dcinde seqnilur, l'.t renial snpcr

c-im amalor stiave clamat esse quod vcrum cst. Ilo- me misericoidia tun, Domine. Quid hic crgo pmcll .

iiiinuin auiem judicia ile occultis lioniiiuim, non mandala qu.c per cjns
sua- nisi lil COliCnpivll, niisciiftir-

via, quia icmeraria. El ideo simm dixil opprobriiim diam facial ' ,
qtii maiulavit? Expnuii enini quOtlaui-

quod dc aliis cst suspicalus; qnia cl lioc quod ' Apo- ntodo quid dixeril , /11 tua justilia virifica me; cuiii

stolus ait, Comparantes semctiptos sibimetipsis (II Cor. stibjongit, l'.t venial super mc misericordia tua, Domiuc,

x, 12), n. iii inielliguut : hoc enim proclivius homo salulare luum sccundum eloquium luum : boc esl se-
suspicalur in alio, quod semii in scipso. Hoc ilaqoe cundiim proinissionc.il tuam. Umlc nos vull Aposlo-
opprobiium sutim pelebat aulerri, quod in se scnse- lus lillos promissionis inlclligi ( Ilom i\, 8); ne
rai, et in aliis fueral suspicatus ; ul non esset diabolo arbilrcmur nosirnm essc quod sumus , scd (0-

similis, qui de occullis sancii Job suspicalus esl qtiod tiun Dei graiix relribuamus. Faclus esl enim uobis
non graiis Dcuin colerei, quem poposcil tcnlanduni, Christus sapientia a Deo, et juslitia, et sanclificatio, et

ut crinien quod objiceret inveniret (Job i, 9-11). redemptio; ut, quemadmodum scriptum est, Qui gloria-
5. [vert. 40] Seil cum libenter alterius opprobrium tur, iiiDomino glorietur (I 6'or. 1, 30 et 31). Quod ergo
nonnisi xmulaiio suspicetur, dtim bonum optis re- ail, In lua jusliiia vivifica me; iu Chrislo uiiqiic vivi-

prelicndi non potest, quia se asseril * quod apertum ficari cupil, ct ipsa est misericordia quam super sc

cst; et quo finc liat reprehendilur, quia non sc cxse- poscit venirc. Ipsc Christns est et satutare Dci ;
qun
rit quod occulium cst ; atque ita male suspicari eum vcrbn cxposuil qtiam miscricordiam diccret ubi ail,

libet cui libet, non vidcndo qnod latcl, et invidendo El veuial super me misericordia tua, Domine. Si ergo
qnod cminet ' : profecto contra hoc malnm, quo quis- quxrimus qux sit ista miscricordia, audiamus qtiod

quc libcnler de homine malum quod non perspicit scquilur : Satulare lutnn secundttm cloquium tuum. Ab
Biispiatur, cbarilas habenda est, qux non xmulatur co quippe hnc promissum csi, qui vocat ea quoe non
(I Cor. xiii, 4); quam Dominus prxcipue commendat, sunt, tanqtiam sint (Rom. iv, 17). Nouduin eniin cranl
diccns, ilandalum novum do tobis, ul vos iiiuicem di- quihus promilierclur, ne qiiisqnam dc mcrilis gloria-

ligatis; el, In hoc scient omnes quia disciputi mei rslis, rclur. Et quibus promissuin est, cliaiu ip>i promissi

si dileclionem habueritis in iuvicem (Joan. xm, 34, 35) sunt; ut totum corpus Chrisii dicat, gratia Dei tum i<l

et de dilccliiinc Dei el proximi loqucns , In his, iu- qucd sum (I Cor. xv, 10).

quil, duobus mandalis lola Lex pendet el Propheice 2. [tiers. 42.] Ei respondebo, inquii, exprobrantibus

(Matth. xxii, 40). Undc et isic conlra sux suspicionis mihi verbum. Ulrum, verbum exprobranlibus ; an, ver-

opprobrium quod desidcral ampulari, Ecce, inqnil, bum respondebo, ambiguum est : sed quodlibcl corum
concupivi mandala tua; in tua juslitia vivifica me. Cluistuin sonat '. Ipsum cnim uobis cxprobranl, qui-
Eccc concupivi ex lolo corde, ex lota aniina, cx loia bus esi crucilixus vcl scandalnm, vcl stuliitia ' (Id. 1,

incnle diligcre le, ct proximuin sicul me : non in 23) : ignoranlcs quia Verbum caro factuin cst, cl

mea, scd in tuajuslitia vivifica me, hoc est, ista cha- habitavit in nobis; quod Verbum in principio crat, ct

rilatc qnam concnpivi , imple me. Adjuva m faciam apud Deum erai, el Dcus eral (Joan. 1, 14, 1). Scd
qiiod comincndas, doua ipse qood inaudas. In tua etsi non ipsi Vcrbum cxprobrmt quod cos lalet, quia
justitia viiifica me : quia in me unde morcrcr habui diviniias ejus al> cis non cognosciiur a q<iiluis ejtis

tmde autcm vivam nnn iuvcnio nisi in tc. Justilia lua inlirmiias in cruce cniiieiiiniiur; ma lanicn Vcrbum
Christtis est, « qui faclus cst nobis sapienlia a Dco, rcspondeamus, nec esprobralione tcrreamur am con-

Cl juslilia, cl sancliiicatio, et rcdcniptin; ul, quemad- fiii.daiiiur. Vci biim eniin si cognovisscnt , niinqu.tiii

inodiim scriptum est, Qui gloriaiur, in Domino glo- Dominiini gloria: crocilixissent (I Cor. 11, 8). Illc au •

lielur i (I Cor. i, 30, 51). Et in illo invcnio mandaia tcm respondel Verbum expjrobraniibus, super qnem
lua qu;c concnpivi, ut in lua josiiiia, lmc csi in illo, venit misericordia Dci; hoc csi, ipsum salutare ejus
vivilkcs mc. Ipsc esl cnim VciIiumi Dcus; el Vcrbmn vcnil iil prolcgal, nnn ut conlerat. Num sii|>er quos-
carofactumcsi, uless/tt tpioximusmcus (/0011. 1, 14). ci.ini contcrendos reutiinis eet, qui imnc in en 1», dura
SCRSIO XIII. BnerniHil cjus humiliialem, nffendcinlo naiasaaiHw,

1. [vers. 41.] Sermoni prisiino, qucin dc psalmo Sie enim dicil in Bvailgolhi : Qni cecidcrit snpcr lnpi-

qni cst omuiuin proliiissimus , nupcr babuimus, de dem istuin, conqua<sitOiiui | MipM' trUciu vero cecidcii;

vcrbis cjus qu;c sei|uiintur iMe jiingcndus est. Ilac eentcict ittm { Lttc. xx, 18) Qui ergo nobis expiM-
verba snnt : Ei veniai super me miscricoidia lua , Do- lirani . offciidiml , cl caduul in eum. Nos nilcni ne
oifend iiiio», ii cici iiiins, opprebria eoraaa.a>o linir.i-
• Sic Er. I.uj;d. von. cl l.ov. In B., qitiu hoc et iposlo-
lus. m. iinis. v,.,i rcspondeamus ei^ mtIiuoi. 1 llc»- esi \er
I ov., cxscni.
1 lla lioc loco Ani. f t mss. Al Fj. et
buin liclei quod privdiramus. Qui.i si credidoria, > m-
*8lcaIiquol mss. Mii uto, nnpkari hect cuilibet. ete,
ai tx. <i 1 civ tmpktui
tJtoH quilibet,
,
ndeudo nm mn 1
noio Msa . 'i •'''

quod lnlel , <•( BOM utriiUndo qiiod cimnel. \01nl »111. Bt • .v,s> . *» 1.

omnoi Mss. absque aegallooo logiiur, H invt.kndo quod . |,,ih,i,v vss. \i EiU„ exorobrant a ipiibn* 1 1 I

IVl iv...ic.'.,lci», !c.' :ll.lli(|iim.

enwicl.
 , ,

1537 ENARRATIQ !N PSALMUM CXYIII. 1538

qiiit, « in cordc lun quia Dominus cst Jesus, ct con- runt, et lamen r.d ipsum corpus pcrtiniirruni , sibi

fessns fucris in orc tuo quia Deusilluin suscilavil a innolcsccndo flevennil , ct luam gratiam solidius in«
moriuis; salvus cris. Cordc cnim crcditur ad justi- vciicrunt, quia suam supsibiam pcrdideruut. Ergo n«
liani, ore aulein conressio iit in saluteui (
liom. x, 8- aufciQS cx ore meo vcrbum veritalis usque valde quia
,

10). Parum cst crgo in corde hahcre Cliristum, et in judiciis luis supersperavi.

nolle confitcri duin liinctnr opprobritim; sed expro- i [vers. 44.] Et custodiam legem luam tentper : id
liranlibus rcspondendum cst vcrhum. Ut aulem hoc cst, si non abstuleris cx ore mco vcrbiim veriiaiis,
marlyres pnscnl, promissum e.t cis, ct dictum, Cf.slodiam lcgein tuam semper. In sccculum A in sa?cn-

Non cuim vos cslis qui loquimini , sed Spirilus Patris lum steculi : osiendil quid dixeril, semper. Aliquando

veslri, qui loquitur in vobis (ilaltli. x, 20). Ideo ct iste ctenim semper inlclligitur, Quanidiu hic vivilur; scd
cum dixisset, Iicspondcbo e.rprobi aniibits mihi verbum; hoe non cst, in sarculum ct in smculum saculi : meliiis
conlinuo sequitur, Qiioniam speravi in verbis luis : quippe iia intcrprclatuin cst, quam, sicut quidam co-
quod est utique, in promissis tuis. diccs habcnt, in mternum el in sieculum sa>cuti; quia
3. \vcrs. 45.] Scd quoniani pluiimi quanivis ad non poiuerimt dicere, et in xtcrnum a^crni. Lex ita-

ipsum corpus, cujus hxc verba sunl, pcrlincntcs, que ista intelligenda est de qua dicit Aposlolus , Ple-
giavi pondeic persecutionis urgcnte non valuerunt niludo leyis cliaritas (liom. xiii, 10). Hacc enim a sar-

sustincrc cxprobrationein, et Christum defieiendo nc- ctis, quoriim ex ore non auferlur vcrbum veritatis,
gaverunt; ideo scquilur, El ne attferas de ore meo ver- hoc cst, ab ipsa Christi Ecclesia cuslodietur, non
bum verilatis usque valde. Ex ore suo quippe dicit, quia Sdlum in hoc saxulum, id est, donec fmiatur hoc sx-
imitas corporis loquitur, in cujus merabris ctiam iili culum ; sed etiam in alteruin, quod appellalur stcculum
deputantur qui defecerunl ad horam ncgando, sed stcculi. Neque enim prxccpia legis sicul liic cliani , ,

pornitendo postca revixerunt, vel ctiam iiKiriyiii pal- ibi acccpluri sumus qux custodiamus, sed ipsam lc-
niam quain pcrdidcranl, rcparata confessionc sum- gis , ut dixi ,
pleniludincni sine ullo peccandi limore
pscruut. Non igilur usque vulde, vel , sicut quidain servabimus : quia et Deum plenius, cum viderimus,
codiccs babcnl, non nsqticquaque , hoc cst non omni- amabiimis, et proximum, quia Deus crit omnia in
niodo, cx ore Pclri, in qno erat [ypus Ecclesiae, ver- omuibus (
I Cor. xv, 28) ; v.ec falsx cuiquam de proxi-
bnm vcrilalis abiatum csl : quia cisi ad horam ncga- mo suspicioni erit locus, ubi niillns ulli erit occultus.
vit limorc liirbalus, lamon flendo e.-l reparalus (Id. scnjio xiv.
xxvi, 70-75) , ct confilendo est posiea coronatus. To- 1. [vers. 45.] Supcriorcs versus prolixi psalmi hiijuj
Inm ilaque corpus Cliristi loquitur, id est, Ecclcsiac orationcm habent; hi auleni qui seqiiunlur, de quibus
sancla: universiias : in quo toto cor|iore sive quia nunc disputandum est, narraiionem. Pctebat enim
neganiibus pluriinis , rcmanserunt forlcs qui usquc homo Dei superius adjulorium gratix Dei, cum dice-
ad mortem pro veritate ccrtarent , sive quia et ex iis bat, In tua jtistiiia vivifica mc; ct v.niul super me nu-
qui negavei ant multi reparaii sunt , non cst ablatuin sericordia lua Domine : cl alia similia
, vel supra vei
ex cjus ore vcrbum veritatis usque vulde. Quod autcin infra. Nunc autcm dicit El ambutabam : in latiludine,
ait, neauferas, intclligendum est , nc auferri sinas; quoniam mandala tua exquishi. El loquebar in teslimo-
propter quud orando dicimus, A'e nos inferas in len- niis tuis in conspeclu regum , et non confundebar. Et
talioneni (Id. vi , 13). El ipse Dominus ad Petruni medilnbar in mcndatis luis, qutv dilexi. Et levavi manut
Iiogari, inquit, pro tc, ne deficiat fides tua (Luc. XXII, meas ad mandata lua, quce dilcxi; ct exercebar in jusli'

32) ; hoc esl, nc aufcratur cx ore tuo veibum vcrita- ficationibus luis. Ubi narranlis verba suni, non pclcn-
tis usquc valde. Scquitiir, Quia in judiciis tuis speravi; tis ; vclul, impetralis qu.-c petivcrat, confilealur in Dei
vel, sicul de groeco quidam diligeutius cxpresserunt, laudibus qualem illum fecerat misericordia Domini
supcrsperavi (a) : qnod vcrbum elsi minus usilalc com- quam super se venire poposceral. Noque enim hxc
posilum cst, lamen implet vcrilaiis interpreiauda; ne- ita suporioribus conjunxii , ut dii eret , Et ne auferas
ccssilatem. Altenlius ergo nobis loci hujus rimaiidns ex orc meo vcrbum verilatis u-que valde ,
quia in ju-
cst seusus, ut intclligamus , quantuin Deus adjuvat, diciis tuis supcrsperavi , Et cuslodiam legem tuam
quid sibi vclit , In verbis luis speravi , hi judiciis tuis sempcr, in saccnlum et in sacculum sa-culi, Et ainbu-
supersperavi. Hcspondebo , inqu.t, exprobrantibus mild labo in lalitndine, quia mandala lua cxqnisivi, Et lo-
terbum, quoniam speravi in verbis tuis : id est, quoniain quar in tesiiinoniis tuis in eonspeciu rrgum , el non
milii lioc ipsc promisisti. Et ne auferas ex ore meo ver- confundar; et cxtera isto modo; sic enim videlur se-
bum verilalis usque vtdde, quoniam injudiciis luis su- qucnlia prxccdcniibus dcnuisse connectere : sed ait
yerspcravi : id esl ,
qiioniam judicia tua ,
quibus nic Et anibulubam tn latitudinc. Ubi copulaliva roiijiinctio,
corripis ct flagollas , non snlum mihi nou auferunt id est, Et, vclul iiiconequens posila csl; quia non
spem, verum augenl e liam : quonium quem diligit Do- ail,El ambuiabn, quomodo diccbat, Et custodiam le-
niinus corripil ; flagellat auiem omnem lil.um qucm qem iiinm scmper. Aut cer:e si opiativo modo dictuni
rcripit (ILbr. xu, 6). Ecce enim sancii et huniilcs esl , Cnsiodiam lcgem luam ; non ail, Et ambulem in
corde de te prxsiimendo, in persecutionibus nnn de- lntitudine quasi uirtimque optuverit , et poposcerit
, :

feccrunt; ecceetiam qui de sc prxsumcndo dcfccc- scd ai!, El ambulabam in lulitudiite Ubi
. si eoiijunclio
(a) i.rxe., eySp.isa. ista non cssei , scd a supcriorum conncxione libera
 ,
;
, ,

1539 S. AUGUS i:\li.PISCOPI iiio

inforrctur 1 1 loluli senientia , Atubulabam m UuitutU- 3. (iMi. iii.] Etloquebar, Inquit, in tettimoniit tult

ne ; nihil Je Inusitato loquendi modo blc dcberel mo- in contptetu regwn, et uon confundebar : laiiqiiani illu

verc liTioicin , ut occiilius sciisus quxrendut liic :ili- qui pelieroi etacceperal, ut responderot exprohraii-
quis putarelur. Nimiruin ergo quod non «iixit inieiligi tibui siln vcrbum , ei non auferrclur cx ore ejui vei -

voluil, ni oil, ctaudiium m fuisse; ac deindo sub- liuui vcriialis. Iiaque pro illa usqua ad morlem cor-
juiivit qualis f.iclus fuerit ! tauqii.nn dioorel, llcccuni i.uis , ii -c in conapeciu regom confundebalur eam
ororero, oxaudisli me, Ei umbulabam m tasUudiia; el loqui, Ta tiiniini.i quippe, in quibus dicilquud loquc-
c.i ui.i qua isio nniilo dicti coniezuil. balur, grjcce martyria mincupuniur j
quo verbojaiu
2. Quid csl igilur, Ei ambulubum in laliludine, nisi, uiimur pro laltno. Unde diciuui esl etiam voeabulum
aiiiliul.ili.ini iu cbaiilale, quai diffusa csi iu cordibus M.irlyruiu ,
qnilius praedixit JOSUS quod et ante rcgcs
uosiris per Spiriium sanetum qui daius est nobis euin fucrant COIifessuri (Matih. x, 18).
(liom. v, B)! bac laliludiuo ambulabal ille qui di-
Iii i. [rers. il, 48.] El medilubar, inquil, in muudulit
Ccbal, Ot nostrum palcl ud uoa, o Curinthii; cvr nostrum luis, i/mc ditcri, il levavi numtll mcus ud mandulu luu,
ditalulum esl (II Cor. vi, i I). Il.nc autem cli.uilas duo- i/iiii' dilexi : sive ,
quod DOnnulli codices iiabcnl iu
bus illis inaiiilatis lota atquo iotrgra continciur, dile- ulroque versil, dilcxi vtilde, aul tiimis, aul nUUUIUttlrr,

ciione scilicci Dei, el dileclione proximi, in qnibus sicut intcipici.il i placuit i|tiod gnece dicitur a-^S^u.
tola Lex pendet Propbelx (Malth. xxn, iO). Undfl
ct Handata crgo Dei dilexil per Imc per quod aiubulabal
rl hic cuin dixisiOt, El ambulubam in latitudine ; cau- in laiiiudiuc pcr Spiriium scilicul satichun , pcr quem
;

Sim snbjiinxii alque ait, Quia mandata lua exquisivi.

diledio ipsa dilfuudimr, el dilaiat corda lideUuin. l>i-

Nonuulli auteui cudices nou uabenl mimdata , sed lcxit auiem , et cogitando et openindo. Nam quod ad
tcstimonia; sed mandula in pluribus invenimus , ct
cogitationem perlinet , aii , Ei nudiabur mmdatit
in

niaxime gracis : cui lingus tanquam prxccdcnli, un- tuis : quud auteni ad operaiioiiem , Ei Uvavi manus
de ad iios ista Iranslala suul, magis credenduni esse meus ud maiidiita lua. llli ique aulcm scnteuti.c addidit,
ijuis ainbigat? Si ergo scire volumus quomodo li.cc
17«* dilcxi : linis eiiim praccepli cst ebarilas de corde
mandata quscsierii, ve! quaerenda sim, illud intuea- puro (l Tim, i, 5). Quando isto line, id cst, liujus rei

mur quod dicit magister bunus, et doeior, et dator :

contcmplalione tit niaudatum Uci , tunc lit vcrc opus
Pelitc et uccipiclis quccrile el invcnielis pulsule et
, ; , ; ,
bonum ; et tunc levanlur mauus , quia supernum esi
apcrie.ur vobis. Et paulo post : Si ergo vos , inquit
quo levantur. Propierca de ipsa cbariiate loiuiurus
cuin siiis muli, noslis bonu daia dure filiis veslris; ijuaulo
Aposlolus ait Superemiiieniem vium vobis demonttiO
,

magis Pater vesler qui in calis cst, dabit bona pelentibus

(1 Cor. vii , 51) : et alio loco, Cognoscere, iuquit, etium
se (Id. vii, 7, 11)? Ubi crideuler ostendil quod dixe- supereminenlem scieutioc churitutein Clirisii (Epltes. iu
rat, Peiiic, qucerite, pulsate, uounisi ad poscendi, hoc
19). Nam si de opere oiandalorum Dci merces lerre-
esi, orandi instanliani pcrtinere. Alius porro evangc- itr feiicilatis expetiiur, dcponuntur immus polius quam
lisla noii ait, Dabit bona petcntibus se, qiiai multiplici- qux non sursuni,
lovanlur ; quia terreua emolumeiila
tcr possuut intelligi, vel corporalia, vel spirilualia; scd deorsmn suut, illo opere requiruulur. Ad utrum-
sed ciicunicidit inde alia, satisque diligcnter exprcs- que aulcm pertiuel quod sequilur , El exercebar in
sitquid nos vebementer atque inslanter volueril po- jusiificatiunibus luis : quod pliues inierpreies dicero
bcere Dominua et ail Quanlo magis Pater vcstcr de
, :
nialueiuni, quain laHabar, aut garriebam, quod aliqui
ca:lo dabii Spiiitum boniim petentibut se (Luc. XI, 13)?
quod grxcus babet
inierpreiaii sunt ex eo iiczXizxoo».
Ilic esl ille Spiritus per quem diffundilur cbaritas in Exercelur quippe injustilicationibus L'ei Ixlus , Gl
cordibns noslris, ut Deum proximumque diligendo quodam modo garrulus, qui mandat.i ujus qiuc diligil,
ille Spiritus in quo
divina mandata f.icianius. llic est et cogitandi ct operandi delectatioue custodii.
clamamus, Abba, Pater (Iiom. vm, 15). Ac per boc
seiuio xv.
accipere
ipse nos facit pelcre, quein dcsideramus
1. [mti. 49.] Considcremus, quantum donai Dmui-
quxrere quein cupimus invenire; ipse
ipse nos facil ,
•nus, ct pcrtractenius bos vcrsus magni psalmi liuju> :

nos pulsare , ad quein nitimur pcrvcnirc. lloc

facit
Uemento verbi tui scrvo luo , in quo sycm dcdish nnlii.
nos
docel Apuslobis, qui cuin dical in Spiritu sancto quvnium ver-
lla-c me consolula cst in humitilute meu ,

Palcr rursus alio loco diuil, Dedil

claiuare, Abba ; ,

bum tunm vivificavit uie. Nuiuqnid oblivio, sicul iil

Deus Spiritum Filii sui in corda nostra clamanlem
liomincm, cadit in Demu» Cur crgo ei dicitur, .!/<;-

Abba, 1'ater (Galal. iv, l>). QuomOdo nos clamamus,

Quamvis
m.'iiio ? m aliis sauct.c Scriptura locis ipsum
clamal in nobis, nisi quia clamaro nos fecit,
verbum omnino ponauir ol esi Qwn atai oblitus es
si ipsfl
, ,

dum babitare ccepil in nobis? Etiam boc ilaquc

agil
(Ptnl. xn, 10) oi,0/i/it'isi-ais inopiaw MSiraM (Pial. ;

acceptus, ut largius accipiendus peiendo, quxrondo,

xliii, 21) el ipsc li<n> pcr Prophetam, Omutt, inquit,
piilsando, poscatur. Sivc cniin ut vitt
houa pelatur, ;

iiiiouiiaJci ejus oblivitcar \ Eteek. ivm, ^i ) : ct alibl

sivc bcne vivatur; quoiquol Spuilu Doi agunlur,
ol hominihua
atque alibi saqiius Imc lcgitur. Sed nou ut
sm.i Dol Hom. viii, 14). Ergo, Ambulobam,
iii lilii (

isu\ coiitiiiguul , ita iniclligunlur in Deo. Nam sicol

rHWHHia lafl cxqfUiii.
iliquit, in lolftlUHJM, i/noniiim
acccpo- Demn quaudn pneter bominum sp m
pcenitcre dieitur,
pciicr.il cl
Exquisieral cl invcncral, quoniani
quia coasilium Domt«
benfl laeeroi bo- rcs mutat, consilio non muiato,
rai Spiiitiim bonuin, quo laetui bonui
ni manct in ilernuui ( Psui. vxmi ,
II ; ita
dieitui )
opcialiu (Ga/Ot. v, 0).
ua, ex lulc qu.c per diicclioncui
 ;, ;
,

m\ ENAKKATIO 1N PS ALMIIM CXMII. is;2

oblivisci, quando tardare vidclur adjutorium vel pro- in liumiliinte mca, quoniam verbum luum vivificavit me.
missum, vel non reiribueie digna pcccantibus, vel si Quod expn ssius inlerpretati suut qui non vcrbum, sed
quiil buju: niodi , lauquain cjus mcroorisc sit elapsum clotjuium posuerunt : grxcus ciiiin X4yctw babct, quud
quod speraiur sive limetur , el uon lll. Dicuuiur isla esl eloquium; non Xoyoj quod est verbum.
locuiione niorali ,
qua liuinanus moveiur affectus ;
3. [vus 51.] Sequitur autcm : Superbi inique age-
quamvis liacc Deus facial ccrla disposiiione, uou defi- banl usque vulde a lege aulcm tna non decliuavi.
; Su-
cicnle menioria, ncc obscuraia iiiiclligenii », nec volun- pcrbos iulclligl voluil pcrsccutores piorum ; et ideo
taie mulaia. Cura itaque dicitur ci, Memcnio, oranlis sulijecit, A lcgc autcm tua non decliitavi, quia boc euni
desidcrium , quia proniissiiin poscil, ostenditiir, et facere illorum persecutio compellcbat. Quos usquc
cxtendilur; non Dcus, quasi ci dc mcnle id cxciderit, vtilde iiiiqnc dicil egisse, quia non solum eranl iinpii,
admonclur. Memenlo, inquil, verbi tui scrvo tuo : lioc verum ctiaui pios impios esse cosebanl. Iu bac lnnni-
esl, implc promissum scivo luo. In quo spem dedisti liiaie, boc csi, iu bac tribulatione spes consolata cst,
milti : lioc est, in quo vcrbo, quouiam promisisti, ine qu.c dala cst iu vcrbo Dci pollicenlis adjiitoiium , ne
spcrare fccisti. dcliciai (idcs niariyrura ; et pncscntia Spiritus sui vi-
2. [vcrs. 50.] Hax me consolnta est in humiliiate res inipcrticntis laboraniibus, ut evadcnles dc musci-
mea. II:ec scilicetspcs qu;c dala csl liumilibus, dicenle pula venantiuin dxcrent : x\i'si quia Dominus erut in no-
Striplura , Dcus superbis resislit , humilibus aulem dal bis, forlasse vivos absorbuissent nos (Psat. cxxm, 2, 5).
gratium (Jacobi iv, 6; et 1 Pctr. v, 5). Unde orc pru- 4. An forle quod ail, llicc me consolata esl in hiimi-
prio cliaiu ipse DominilS ait : Quoniam qui se exallat, liliitc mca, illam dicit liiiniiliiatcm qua bomo est de-
Immitiubilur ; el qui se liumiliat, cxnllabilur (Luc. mv, jcctus et projecius in morleni , cx peccalo illo quod
11 ; el xvm , 14). Beue liic iniclligimus ciiam illain valde iufcliciter in paradisi folicitate co issum cst ?
liuniiiiialem, non qua sc quisque liumiliat coufilcndo In bac i|uip|ie bumiliiate, in qua bomo vanilati similis
pcccaia, uec sibi arrogandojustiliam; scdqua quisquc factus est ct dies ejus sicut umbra prxtercuut (l'sal.

buniiliatur aliqua Iribulatione vcl dejectione , quam cxliii , 4) , omnes filii iraj snnt , nisi per Mcdiatoreni
mcruii ejus supcrbia, aui excrcclur probaturque pa- reconcilienlur Deo, qui prscdestiuati sunt in aetcrnam
ticutia : undc pauln posl dicit liic psalmus, Priusquum salutem ante muudi coustitulioneni (Eplics. i, 4, 5) :

humiticcrcr, cgo deliqui. El iliuil in libro Sapicnti.c : In iu quo Mcdiaiore et antiqui justi spcra liabebant ,

dohre susline , et in Itunulittitc tua patienliam lutbe quando curn in carne vciiluniiii propbeti;c spiritu pra:-

quoniam in iijne probalur auiutn et argenlum , homines vidubant. Quod crgo verbuui ad eos fiebal de illo

vero aeeeptabilesin camino humiliationis (Eccti. n, 4, 5). eii.un lioc bene bic inlclligiiur vcrbum, si et ipsorum
Quod ail acceplubilcs, ibi spein dcdit qua: consolarulur accipimus islam voccm ; de quo vcrbo dicluni est
in humiliiale. Et Dominus Jesus lianc humililaieiu Itlemenlo verbi tui servo luo , iu quo spem dedisti milii.

tiiin discipulis pracdiccret a pcrsecutoribus esse vcn- Iltvc mecoHsolalu est in liumilitalc mea; hoc esl, in isia

lur.uii , noii eos sine spe reliijuit ; sed banc cliani mortalilale mca : t;uia eloquium tuum vivificavil me
qua consolareulur , dcdit dicens , In vestra paliemia ut spcm vitic liabcrcm projectus in morlem. Superbi

possidebilis animas veslras : de ipso quoque corpore inique agebant usque vatde : quando quidein eorum s:i-

quod ab iniuiicis possct occidi, cl qnasi penitus inler- prrbiam nec humilitas raorlalilatis cdorauit. A lege an-
ire , Capillus , inquil , capitis vesiri non peribit ( Luc. tem lua non dcclinavi : quod nie facere cogebanl sn-
xxi, 19, 18). H;ec spes daia cst corpori Clnisli, quod perbi.

esl Ecclesia, qua consolarctur in biunililale sua. Pro- 5. [vers. 52] Mcmor \ui judkiorum tuorum a sxcuh,
pler quain spein dicit el apuslolus Paulus : Si autem Domine, el consotalus sum : vel, sicut alii codices ba-

quod non videmus spcramus, per patientiam exspeclamus beul, el cxlwrtalus sum ; id esl, cxliorlationem accc|ii.

(Rom. vni, 25). Seil xtemorum est spcs ista praemio- Ulrumque cnim potuit inlerprelari de vcrlio gra;co ,

runi : cst ct atia spes qux in liumililale iribulalionis quod csl xotftx./.iOr.v. A swculo crgo ex quo genus bu-

plurimum consolalur ,
qua: sanctis dala est in vcrbo nianuni sump.^it exordiuin, mcmor fui judiciorum tuo-
Dei adjuiorium grali;e pollicentis, ne quisque deficiat. rum super vasa ira, quae perfecta '
sunt in perditio-

Dc qua spe '

dicit Aposlolus : Fidelis Deus qui non uem : el consotatus sum, quia per lia:c quoque oslcn-
permitlet vos tenlari snper id quod potestis ; sed faciet disti divitias gloriac lu.e in vasa misericordix lua»
cum lenluiwne cliam exilum, ul possitis sustinere (I Cor. (Rom, ix, 22cl23).
x, 13). Ilanc spem dedit ciiam Salvator ore suo, qu.ui- C. [vcrs. 55, 54] t Tcedium deiinuit me a peccato-

do ait : llttc uocte poslulavil satunas vexare vos sicut vilms rclinquenlibus legcm luain. Canlabiles crant
liilicum ; el cgo rogavi pro le, Peire, ne dcficial fides luu inilii juslificaliones lu;e in loco incolatus raei : » vel,

( Luc. xxti , 31, 52 ). llanc spcm dcdil ct in oratioue sicul a!ii codi' cs babcnt, tn toco percgrinationis mete.

quain ducuii , ubi niouiiit ul dicamus , iVc nos infcnts Ip-.a est illa huinililas in loco mortalilalis pcregrinaiitis
s
in tciitalioncm ( tiutlk, vi , 15) : quoilaniiiiodo ciiiin lioniinis de paradiso cl de illa supcrna Jeiusalcm ,

promisit sc daiurum suis periclilanlibus , (]uod dici undc n'iidain desceudcns in Jcriclio incidit in latro-

voluit ab oraniilius. Et nimirum dc hac spe magis istc

adi. Er. et fcre onines Mss., paratn.
'
p almus inleiligendus est diccre, llwc mc cunsolata esl
Sic Mss. Al Kr. etlxiv., el veiegniiationis
' honiitiis ctt
' Aiu. Er. ct onuies Mss., r*. paradiso tl de itta supertui Jerusulem cjccti.
 : :; , .

ISJ3 S. AUGUSTINI RPISfOri 1514

nes : seil propfr miacrlcnrdlam q.ur pcr illiiin Sa- ikiii lex , profcoto nox est qu.x f.uU est illi. Quid c«
niariunum eum illofacia cst(»liic. x, 30, 57), eanta- igitur, Nox milii facla csl, quiu juslificalionet UtU
biles illi eianl JUBtilU •ation.-s Del in loco peregi inalionis exquisivi? Lux quip[>c polius esl ci f.icta, nonnox,
Bttaa ;
quamvis emn t.edium lenerel a peccatoribus quia justil.calioi.es cxquisiviiDci.Acsic rccte inlclbgi-

rellnquemibua legem D«-i, qula cum eli eonveranrl in tur, fncia est mihi, ac si diccrclur, lacta cst pru me ,

hnc vila vel ad ieinpii3 c»giiur, doncc area vrnlilciur. id cst faetum est ut prodcsset milii. Si cuiin buniiliias

Possunt aulcm isli duo versusail singulas pailesunius illa inoi lalilaiis nun absurdo inlelligitur nnx , ubi

superioris aplari : ul quod ait, Memor (m judiciomm inviccm latonl corda morlaliiim, ul dc lalibtis teucbris

ittorum a tmcuto, DoHiine , ad liuc rcferalur, Ticdium iniuimerabiles ct gravcs tcnlalionos oriantur, iia ut

dctinnil me a pecccntonbus derelinquenlibnt legem tuam in eadem nocte pertranscaul ctiain besli;e tilvic

nuod vcro ibi ail, El contolatus siim ; ad hoc roferalur, catuli lconuin rugientes ,
quxrcnles a Deo csram sil.i

Cantubites milii erant juslificaliones tuce in loco peregri- (Psal. ciii, 2\) ; uiide ciiam de illo leone rugienle et

miliviiis mrm. qiucrenle qucin dcvorct (1 Petr. v, 8), Doiuinus ait

7. [uers. 55] Memor, inqiiil ,

(«i in nocle nominis quod jam supra cnmmemoravi, Hac nocte postutnvit

lui, Domine, et cuslodiri leijem lunm. Nox csl illa lui- saianas vexare » i ticut iriticum; id cst, bac nocle iu

niilitas , ubi est niortalilalis xrumna ; nox csl in su- qua pcrtranscu.il bestix silvne, vos lco ille magnus
perbis inic|iic ageniibus usqnc valde, nox in ixdio a qucsivil a Dco escam sibi : profccto boc ipsa Immi-
peccaloribus relinquenllbus lcgcm Dei ; nox est pos- litas iu loco pcrcgrinationis l.ujus, qux nox rerlo

trenio in loco ptrogrinalionis liujus, doncc venial inlelligilur, prodesl eis qui salubriler exerccntur in

Dnmlnus , et illnminel abscondita lenebrarnm ,

ci ca , ut discanl non superbire; propter qttod inalum
nianifesiabil cogitationcs coidis, et lunc latis eril in isiam noctem pulsus est l.omo. Initium enim sn-

linicuique a Deo ( l Cor. iv , 5). In hac ergo nocie perbisc hominis apostatarc a Dco (Eccli. x, 14). Sed
memnr honio esse debct nnminis Dei , ul qui gloria- gralis jusiiftcalus, atquc ulin isla buinililale prolici.l

tur, in Pomino glorietur (Id. i, 51) : propter quod et variis tcnUlionibus l.ujus uoclis opposilus , jam in-

i lud scriplmn csl. Non nvbis. Domine, non nobis, sed lelligcns dicat, quod in lioc psalnio aliquanlS post

nomini luo da gloriam ( Psul cxm, 1 ). Sic enim dicilur, Bonum est mihi quoniam humiliatii me, ut
ijnisquc non in sua, sed in Uei gloria (quia nec in sua, discam jusiificationes tuas. Nam quid csl aliud, Bomiihi
custodit
scd in Dei justitia, id esl, a Deo sibi donala) esl mi/ii quoniam humiliasti me , nisi , lucc huniilius
tfener fui in nocte nominis facla est nii/ii, id csl, facium csl
ligem Dei ; sicut iste ail , qux noxvocalur,
lui, Domine, el cutiodivi tegcm tuam. Quain non custo- ul prodesset mihi ? Sed quare boc ? Quia scilicel jusii-

dissct, si in sua virlute confidens, nominis Dei memor ficationes tuas, non nteas ea-giiisiw.

non fnisset adjutorium enim nostrum in nontine

:
9. Possumus etiam quod diclum est, ttax fucta
Pomini (Psal. cxxnt, 8). ncc noi suhau-
etl mihi, sic inlelligcrc, ut ncc l«x,
adjunxit Hac
8. [vers. 56.] Proptcr qnod sccuttis :
tteec, i.on acci-
diatur , scd hoc pronomon quod csl
quoniam juslilias tuas exquisici. Justilias
ficla esl niifti,
piatur aliter qu.im sc habet ille in alio p<almo loous
utiquc tuas, quibusjuslificasimpium;
non meas, qtu»
ubi legilur, IJnam pelii a Domino, hnnc rcquintm (Psul.
nnuquam inc pium faciunt, sed superbum. Non enim
xxvi , 4). Nec dicit quid unam vel quatn unam, do ,

eorum qui ignorantes Dei jusliliam,

erat isle aliqnis qua dixeril, Wmie rcquiram; scd fciiiiniiunn geiu;
justiiim Dei iioii sunt sub-
suam volenies contlituere
el quasi pro neuiro posiliim est. Inusitate quippe dicuiut
,

(tiom. x, 5). Has org" justilias, quibus justiQcan-

est, Vnam petii , A'.»c remiiram ; ubi non
iccii subaiidilur
qui per seipsos justi csse
lur gralis per graliam Pei ,
una stl: qund usitatius dicerelur, Unum petU
qttie illa
inelius alii inlcrpretati sunt jusiifica-
non possunt ,
a Domino, hoc reqtliram , ut inhab.lcm in domo Do-
id est , juslitias;
liones quia rcvera non Sua.oju/as ,
neiitrum
mini. In his enim neutiis non solct exigi
:

suntjtMli/Sca/iones.
J.xa.cifara gttBCM babol. qna!
sod
quod subandiendum sit, ut pma, uniim boniim, aut
quod ail H«re facta esl mihVI ttmc
Scd qnid sibi vnll ,
sed quidquid
unum donnm , vcl si quid bujusmodi ;

qnidl An forte lez.qnia dixerat, Et custodivi legem feminino genere

illud esl, eliamsi masculino vel
facta est mi/ii
lumn quibua vcrbis subjunxil, ttcec
nomine ullius gonoris qni-
,
mincupclur, vel sinc ullo
diccrcl. H.cc lex facta esl mihi? Sed non esl
imqiiam suliia omiiiuo loculinno
facia lex buslibel vcrbis insinueuir ,

remonndum in cxponendo quomodo sit ei

crgo et hic eo modo
sub genere nenlro iiitclligitur. Ila
nnde ista translata csl, satis
Oei. Graca enim locutio
Ha-c fucia etl mi/ii, tanquam diotu.n
dici potuit,
ttac facla est milii
indicat non de lege diclum essc ,
milii. Si autem qu.Tramus quid
csscl , Iloc factum csl
gcncris ir.ascuiini cst, el
quia lcx in oadem lingua occurril quod supra dixeral Munor fui in
illnd sil ,
:

pronomine ctiam ibi BCriplum esl, llmc (ucia

feminiiio
nocte nominit tui, Domine, et cuslodivi legem MH»,
est mi/ii. Quwrilur ergo
prius qute llll «acta sit, deii.de legem
Hoc factum ost mibi; id csl, h..cquodoiislodivi
qiurcuniquc illa sit. Iliec, in-
qnomodo 1)11 f..cta sit , factttm osl mil.i
quia bunc liiam, non per mcipsiim feci, scd
non uiique lleo lex
facta est mi/ii , ,
quia justificaiionet, nnn meas, sod
:
qttit tn.;i
Utlqtie abs te :
gwcua Mtpelllt. Forto crgn, llec oprntut
wnaim, sio.t dlxi,
eiquiiivi. Deus ett enim, Inqult ApOMOlUf, ./•"
se hnbel, tfenior
nox : qula tola superior bculenlia ll(
pro bona rotunlow (Philtpp.
ftniodivi UtjtM in robis el relle el operari,
m nocte wmi.ii» hrf, Domine ,
et
Kt (a-
ftti
I?). Hoc eliain per p.opl.ciam Dcus di.it !

scquiiur, Offc (actu «KwiW.-quta

tUqua ii,
tuum: ct
 . ,
:

1545 ENARJUTIO IN PSALMEM CXVIII. IMfi

tiiwi ttt in justificalionibut »ieis ambuktit , cl judicin sionis 1113". Filii quippe promissionis in scminc depu-
vien obsrrvetis, et facialh (Eiech. XXX VI, 27). Qna- lantiir Abrahx. (Rom. ix, 8 et 9).

proptcr Dco dicente, Ego facittm ul jutlicin men obscr- 3. [vers. GO.] Dcniquc hoc impelrato gratia; bcnc-

velis, el fncialis; rectissimc istc dicil, Iluc raftilin csl ficio , Paratus sum , inqtiit , et non tnm turbalus , ul

milii : ut cum quassieris quiil illud sii , respnndcat ciislodiam mandala tun : qnod aliqui iuterpielali sunl,

quod supra dixerat, Ui cnslodiirm legem Dci. Scd ad cnslodiendiim mandata tua; aliqui, ut cuslodirein ;

quia isto in longnm srrmo processii, ca qux soqiiun- aliqui, custodirc : quod grxcus posuit, tcu p«).<z{«jOoi.

tnr, Ponino Jonante, ab alio melius tractabuntur i. [vcrs. (ii.] Qtiatn vero paratus faclus sil atl cu-

cxordio. slodienda divina mandaia subdidil, diccns : Funes

peccalorum circumplexi sunl me, et legis tua: non snm
SF.imo XTl.
oblitus. Funet peccatorum impedimcnta suiit inimi-
1 [vers. 57.] Hos vcrsus psalmi hujus magni nunc corum, sivc spiritualium, sicul diaboli ct angelorum
aggredimur in Dei voluntate tractandos, Pars rttea ejus, sivc carnalium, in quihus filiis tnfidclilatis dia-
Dominus; quod habent quidam, Portio 1 mea, Domine. bolns operalur (Ephes. il, 2). Non enim hoc nomcn
Quod iitrmn ideo dicatur, quia parliceps ejus fit
quod dictum csl peccntorum, ab co quod sunt pcccata
qtiisquis oi adhxrel sicul scripium cst , Mihi autem
,
dcclinalum csl, scd ab co quod sunt pcccatorcs :

adharere Deo bonum cst (Psal. lxxii, 28) ; non enim quod in grxco evidcnlcr <ipparct (n). Cum iiai|ut!
exislcndo suitl homines dii , sed fiunt participando
minanlur mala, quibus terrcant justos, ne pro Dci
1
illius unius qui verus est Dcus: an qnia partes sibi lege patiantur, quodammodo funibns 1
implicant, vel-
cligunt hnmines in hoc niuudo, sive sorliuntur, alius uti valida ct robusia rcsie sua. Trabunt enim pec-
hoc , alius illud , undc quisque vivat ;
quodammodo cala sicnl restcm Inngam (Isni. v, 18). Et hinc san-
portio piorum Deus est unde scmpcr vivant : uterque
ctos implicare conantur, ct aliquando permiltuntur,
iioii est scnsus absurdus. Scd quod scquitur audia- Sed si implicant corpus, non iuiplicant animtim, ubi
intis : Dixi , custodire legem luam. Quid est, Portio sermo Dei non
non est iste Dei Icgis obliltis; quia
mea, Domine , diii , custodire legem lunm; nisi quia
cst alligatus (II Tim. n, 9).
iia erit portio cujusque Dominus , cum legem ejus
5. [vcrs. 62 Media nocie, iniuit, surgcbamad con-
]

eustodierilT fileiidum libi, super judicia jnstilia; tua. Qnia el hoc

2. [vers. 58, 59.] Scd quomodo custodit , nisi hoc
ipsum qnod funcs peccatorum circnmplcciuntiir ju-
donet atque ad huc atljuvet Spirilus viviGcans; ne quod
sttim , judicia sunl justitix Dci. Propler dicit
littera occidat (II Cor. iii, C), et peccatum occasionc
apostolusPelrus, tempuscsse «I judiciumjam incipiat
accepla pcr mandatum operciur in bomine onmem
a domo Domini. Et si initium, inquit, a nobis, qunlit
coiicupiscentiam (Rom. vn, 8). Invocantlus est igitur :
finis cril eis qui non crrdunl Domini Evangeiio? F.t si
6ic enim ab co fides impelrat quod lcx imperat ;
quo-
justus quideiu vix salvus erit, peccator ct impius ubi
niam qui invocavcril nomcn Domini , salvus crit
parebunt(\ Pelr. iv, 17, 18)?lloceniinait de pcisccu-
(Joel u, 52; Itom. x, 13). Ei idco videquid subjungat:
tionibus quas patiebalur Ecclesia, cum runes pccea-
Precalus sum facicm tuinn in loto corde meo.El dicens
torum circuinplecterenlur eam. Proinde mcdiam no-
quomodo sit precatus : iliscrere, inqnit, mei secundum
clcm gra^iora tribulationis inlelligenda exislimo. Iu
eloquium tuum. El lanquam exauditus atque atljutus
qtta dixit Surgebam : quia non eum sic affligebai, ut
ab eo quem precatus est : togitavi, inqnit , vias meas,
dejicerct ; sed exercebat, ut surgei et, id est, ui «a
et averti pedes meos in teslinwnia tua. Averti scilicet a
ipsa Iribulatitine ad fortius confitendum proficerei.
viis mcis, qux displicucrunt mihi , ut irent in testi-
6. [vert. t>5, 64.] Jam vero quia ista fiunl gratia
nwnia tua , alque ibi babcrenl viam. Plures cnim
Dei Jesum Christum Dominum nostrum, vnccni
p.er
coJices non babent, Quia cogitavi, sicul in quibusdam
personx sux per hanc propheliam suo corpori ad-
Irgitur; sed tantumniodo, Cogitavi. Quod autem hic
jungit ipse Salvalor. Ad ipsinn caput enim propric
posilum cst , Ei averti vedes meos ; nouuulli liabent
quod seqiiitur pertinere arbitror, Particeps °go sum
Quia cogitavi, el averlisti pedes >ueos : ut hnc Dei potius
omnium limenlium le , et custodienlinm mandala lun.
gralix tribualur , secundiim illud quod Aposlolus ait,
Sicut esl in Epistola qux ad Hebrxos inscribiuir :

Deus esl cnim qui operalur in vobis (Philipp. n , 13)

Qui ciiim sanclificat, el qui sanctijicantur, ex uno omnes ;
cui eliam dicitur, Averte oculos meos, >ie videanl vani-
propler quam causam nonconfunditur fralres eos vocare.
taicm. Si oculos, ne videanl vanitatem , cur non ct
Et pauio post : Proptcrea ergo, inquit , 17111« puci i

pcdes, ne sectentur errorem? Propier quod et illud

commtinicaverunl carni et sanguini, ct ipse propemo-
scriptum esl : Oculi mei semper ad Dominum, quoniam
dum eorum participtivil (llcbr. 11, 11, li). Quod quid
ipse cvellel de laqueo pcdes meos (Psat. xxiv, 15). Scd
est aliud, quam, Eorum parliccps factus cst? Ncquc
sivc averiisii pedes meos , sivc averti pedes meos le-
cnini efficeremur parltcipcs divinitaiis cjus , nisi ipse
gattir, ab illo fit ul laciamus , cujus faciem precatus
morialitalis nostrx pariiceps fierel. Nam et in Evan-
esl iu corde suo , et cui dixit, Miserere mei secundum
gelio, quod nos divinilatis ejus participcs facli sumtis,
elonuiuin luuni, boc cst , secuudum verbum promis-
ila dicitur : Dedit eis polestatem filios Dei fieri; his

* Plerique Mss., part. qui crctliint in noinine ejits, qui non ex satigttinibus,
1 Er. et Lov.
, sicut parlcs. Abest , sicitt , ab Am. ct 1
rlerique Mss., fimes.
Mss
(n) craec. amartotdn.
Pathol. XXXVII. (Quarante-neuf.)
 m

t5*7 S. AHCUSTINI EPISCOPI I8«|

ri fui- (i vulunitite carnis , ntqut ex toluntatt viti, sed ibi Serlplurn noslra poncre ci nsucvcrunl, ubi inicl-
u beo wui suiii. li eutera liuc Deret, quii ci ipse ligr-ndl osl pcr molcsli.ts crudilio; sccunduin illnd :

laeiN csi partlccpi raorlalltalii iuwirsD, ila ibi sequi- QtMM etiim diliijil Dominus, coniwi; /lagellat atihm
l-ir : 1:1 Veibitm caio faclum tsl, el liabilnvil in no- omnem filium quem reiipit. Il.cc apnd ccclcsi.tstir.ts
bis [loiin. i, li-i l). Per bane cjui puiicipationem l.iiteras dici aasolel discipliua, interprclala de graco,
iioliu gratia stibuitnisiraitir, ut easle liineanuu Deum, ubi lcgilur, n«i5j(a. Iloc eniin vcrbuin in gr.ccu posi-

ci custodiamiis mandala <jns. Proiude ipsc Jcsus lo- lum cst lu Episiola ad llebreos, ubi latiuus inicrpres,

qtiilur in isia propbelia : srd qu.od.un in membrii ail : Omnij discijtlina ad prirj nt non gnudii vidtlur
siiis c( nnilalo cnrporis sui, iani|uani in uuo quodaui csse, sed trisliihe; posteti titttem fiticltniipiicificumltis <iui

boiuino dilTuso ioio orbe lerrarum, et cuccresceute reream CtTlarunl, reddiljitstiiia-(llebr. \n, 6, I l).Cuiii
per voluiuina azculurum ; quacdam vcro in seipso quo ergo 1'acil Dcus siiavitaicm, id esl, cni propjlius
rapile noslro. Undcct hoc csi quod ait, l'urtiee\>sego inspiral boni debxiationem ; alque, ul aperiius id
i tin oinnium timcntium lc , el custodientium mandata evplicem, cui donatur a Deo ebaritaa Dei, ct piopter
imi. El quia proplcr boc ipiod parlicrps factus esi Deuni ebarilai proxbni, profecto instanttr urare
li iiiiiiu siiorum , Dciis lioiiiiiiuin, iinmorlalis morta- debet, quo lanlum sibi augcalur boc doniim, ul non
liuin, ideo graiium cecidil in lerrain, ut morliflcalum solum pro illo conenmal dclcctaiiones ca:leras, sed
inulium Iruetom bccrtt; dc ipso Iructu secmus ctiain p:o illo quaslibel pcrferat passiones. Ita sua-
ndjunxil, Miseiicordia ttia, Vomine, plena esl tena. vitati salubi iler nddilur discipliua. Non euim quan-
El iinde hoc, nisi cuin juslificalur impius? In cujus liilrecuinque suavilali vcl bonitati , boc csl, cbarilali

gr.itix scicntia ut prolicialur, adjungit, Ei justitica- saini.c poscetida ei optanda cst, sed tam magnge, ut
tiones tuns doce me. sub cjus presstira non possit exsiingui , sed sicut
SLf.iiO XVII. ingens llamiua sub iinpctu veuti, qnanto magis rc-
\. [vers. G5 .] Hi versus psalmi liujus, de quibus primitur, tauto ardeulius excilari. Ideo parum fuit

nunc in voluntaie Dci djsputaturi sumus, ab lioc tiicerc, Suavitaiem fecisii cum servo tuo; nisi rursus

iucipiunt , Suuvitalem fecisti cum servo luo , Do- peterel ut eum doceal sttavitatem, tantam uliqne ut

inine, secundum vcrlntm luum ; vel potius, ttcnn- discipliuam possit paticulissime sustinere. Tcrtia |>o-

ilum eloquium tuum. Scd quod ait grxcus x?miivw. nitiir sciemia ;
qiioniaui si magnitudine su.t prxccdit

aliquando suuviiulem , aliquaudo boniiatem noslri scicntia magniludincm cbariiatis, non xdilical, scd

iiilcrprdes iransiuleruiii. Yerum quia suaviias po- infl.il (I Cor. mii, 1 ). Cuin ergo Uinta fuerit cbarilas
le>i e»se ct in mulo, quando illicila qu.cque et iin- in boiiitalc suavi, ul tribulationibusno:: poseit exstin-

munda dcleciant, pote>t eiiam csse ct in ea quac gui.quas ::dliibeidisciplinn,Hinculiliserit -cicnlia, qwa
conccdilur voluptate cam.ili; sic debemut inielligcrc innotescil ctiam sibi bomoquid ipse mcrucrit, et quas

Mtovrtefem, qusm ^r.jTCTr.TaGrxcivocini, utinbonis a Dcodonala sint ei, per qutc possc se sciat qux- so

spirilualibus depulelur : prnpter boc cniin eam et posse nesciebat, ct pcr scipsum omnino non polerat.
boniiatem nos:ri appellare volucrunt. Niliil bic ergo 5. Quod autem non ait, Da mihi; sed, Doee me :

aliud dicluin cxislimo, Suarttarem fecisti cum seivo qumnodi» suavitas docetur, si non dclttr? Qnando-
tuo, nisi, fccisti ut me deleciarct bonunt. Qtiando quidem mulli quod cos non deleclai sciunt, el qua-
enim dcleclal bonuin, ningniini csl Dci donum'. rum rerum bnbent cognitionem non babent sua- ,

Q;iando aulein bonum opiis quod lex iinperat, fit ti- vitatem. Suavilas enitn disci 'non potesl, nisi deleclet.
inore 1021133, non deleclalione jusliiiae , cum Deus Item disciplina, qua; sig.iilicat cmendatoriain trilm-

incitiitur, non amatur; servililer lit, non liberaliter. lationem, accipicndo discilur; id est, non audiendo
Servus autcm non niasiet in domo in *ternum, filius vel ligendo, vel cogitando, sed expericndo. Al vcro
inanct inxicrnum (Joan. vin, 35); quia consumniaia scientia, qu.un lerliam posuil in bis quaj ait, Doce

charitas foras milliltiinorcm (Uoan. iv,18). Suaviiate me, docenJo dalur. Nam quid esl aliud docere, quain

\tvtt\uo (ccisti cum tervo tuo, Domine,

facicndo filium scienliam dare? Et liscc duo ila sibi connexa snnt,

qui scrvus fuil : tecundum eloquium tuum, hoc est, tit alterum sine altero csse non possil. Neino cniiu
s-ciindiim promissum luum ; ut secundum fidem docctur nisi discat , cl nemo discil nisi doceatur.

flrma sit promiseio ouini semiul (Rom iv, 1G). F.l idco si discipulus capax non sil eoruni qu:c a do-

i. [vctt Gfi.] Suxvitiilcni, et erudilionem, et scien-

clore diciintur, non potesl doctor diccre, Ego euin
attoinam mandaUi nrii credidi. non didicil diccrc auicm BftMH,
tiumdoctw, iuquit, dncui, scd ipse :

Augeri sibi isla poscil oi perflei : uam Jam

utique qui Egn ci divi quod dicendum fliit, scd ille non dalicif,
tlixerat, Sumitalem (ecitti rum scrvo luo;quomodu quia iion percepll, nou eomprehendlt, non intclloxn.

ilicit, Stinwf.iioni doce me, nisi ut ei grnti.t Dei magis prnlccto ct didicisset, si lata doeutase». El
N oii ille

magtsine Innoicscat dulccdino bnuiiallsl Uabehnul Ideo Poua, quando volt dncerc,
piins dai Inlelhctutn,

sice quo c.t qiuc. ad divinam docirinam

Dcmint, uugt nobis fidtm pcrtlneni,
c ii,ii fldem qni dixeruut :

xvii, 5) F.l i|iiaimliu vivilnr in llOC muildo, nnn pntosl tliscere unde el isie paulo i>osi
[i.:ic. l.oino :

proflciuiitiiun esl isia cantailo. Addidii

nutein,a ern- dicii, /)u mi/ii intelltclum, ut divam maudf tua.

dltlontm ; vel, slcui plure* cndicei luibonl, dlstim"f

1'otcst itai|iie boino, cinii doccre atiqucui Mpll, diivr»

uum. Sed diulflhum, quam6ra)dipp«lb»ul

«ulton,
' i larlquc UH , dt.i.
iii ffnitni vei bonvm
(.
i. At L0V
|
,
I54D ENARRATIO 1N PSALMUM CXVIIl. »550

illa qu* dixit Dumiiius discipulis suis, posieaqu.ini per me iniquitus supcrboritnt : coruni sciliccl quibus
rcsurrexii a morluis; scd iacerc quod illc fceii, iion profuil, quod posieaquam deliquil, bumiliata csi

ikiii potcst. Ait oniin Evangcliiini : Tunc aperuit buinann natura. Ego autem in toto corde meo scrutubor
eu scusum , ut intctiujercnl Scripluras , el dixit .
illis mandata lua. Quaulalibcl, inquil, abundcl iuiquitns ,

yLuc. Xxiv, 4j,<46). Qui 1 auleni illisdixcrit, ibi legitur: lion in mc rcfrigescetcliaritas (Mattli. xxiv, 12). T.iu-

srd idco ceperuut quoddixii, quia undccapeietur npc- quam illo boc dicil, qui in ejus suavitale justilicalin-

ruii. Doccl ergo Deus suaviiatein inspirando dcle- ncs Dei discil. Qunnlo mngis cnini su.ivia suni qiie

cuilioiieni, docct disciplinam lemperando tribula- julict qui juvat , lanto magis ea scriilatur nmnns , ut

lioncin, docetsciciiiiain insinuando cognilioncm. Cum coguila faciat cl facieudo cogooscal ;

quia perfcctius

ilaque alia sint qu.c idco discimus ut tanluinmodo cognoscunlur, cum fiunt.

sciamus , alia vero ut etiain faciamus ;

quando Deus 8. [vers. 70.] Coagulatum cst ul lac cor eornm. Quo-
ca dnccl, sic docet ut scienda sciamus, aperiendo vc- rum , llisi superborum quorum supcr se niultiplica

rilalem , sic docel ut lacienda faciamus , inspirando tain dixit iniquilalem? Obduruissc autcm cor coiiim
suavilaicni. Neqiie enim fiustra ci dicilur , Doce me vuliinielligi boc verbo et hoc loco. N.im diciturct iu

ul fuciamvoluntatemtuam(Psat. cxlii, 10).Sic, iuquit, bono, sicut in psaln.o sexagesimo seplimo dicilur,

doce ut faciam, non lantumniodo ut sciam. Ipsa qnijipe Mons incaseattts, mous ubcr (Pi,ui. lxvii, 16) ; et in-

recte facta , fi uclus esl noslcr qucin reddimus agri- teiligiiur grntia plenus : uam ci illud quidam, coagu-
culx uostio : sed Scriplura dicit, Dominus dabit lattts, inlerprelati sunt. Sed vide quid a se opponnt
suuvilatem, et tcrra noslra dubit fructum suum ( Psai. durilix cordis illorum : Ego v:ro, inqiiit, legcm tuani
lxxxiv, 13). Qu;e autem isla terra est , nisi de qua meditatits sttm. Quam legem ? Utique justissiinnm et
dicilur eidcm ipsi qui dat suavilaiem , Anima mea misericordissimam : unde illi dicilur, Et lege tua nii-

velui lcrra sine aqua libi ( Psal. cxlii, 6 )? sereremei. Superbis resislil, ul obdurenlur ; liumili-
4. Quod vero cum dixissel, suavitatcm, et discipli- bus autemdat grntiam (Jacobi iv, 6; et \Petr. v, 5),
nam, el scientiam doce me; adjunxit atque ait, Quo- ut dilignnt obedientiam , cl ' recipiant excellenliain.
nium mandatis luis credidi : non immerilo quxri po Mcihlatione qnippe legis liujus, voluntarii servalur
icst cur non dixcril, obedivi ; sed, crcdidi. Ali i suul Immiliias, ut pocnalis bumililas cvndatur, dc qua mox
cnim mandala , alia promissa. Mandala facienda sus- dicit.

cipimus, ui accipere proinissa mercainur. 1'romissis fl. [vert 71.] Bonum niilti quoniam liuntiliasti me ,

ergi) crcdiinus, mandalis obtemperanius. Quid cst ut discam juslificationes tuas. Vicinum nliquid ct su-
crgo, mandatii tuis credidi, nisi, credidi quod lu illa pciius jam dixcrat, Prittsquam humiliarcr, ego dcii-

maiidavcris, non aliquis homo, quamvis prr bomincs qtti ;

propte r :a eloquium tuum cus'odivi. lpso quippc.
hominibus ministrata sint ?Quia iiaque credidi lua cssc fruclu osiendit quod bonum illi fuerit liumiliari ; sed
maiidala, ipsa fldes mca qua id credidi, impelret abs illic dixit cl causam, quod bumililatcm picnali-m dc-
tc graii.nn qua faciam quod mandasti. Si eniin bomo linquciido prxcesseril. Quod veio ilii ait , Proptereu
inilii b.cc juberct forinsccus ; nuniquid, ulctiam fa- elo"uium tuum cttstodivi ; hic auiem , Ut discum
ccremquod jubebal, adjuvarel iiilrinsccus ? Dnce crgo jnsiificationcs tuus : satis signilicasse mibi videlur
me siiavitatem inspirando cbaritatcm , docc me di- boc essc isla nosse quod cuslodire, boc cusiodiru
sciplinam donando paticniiam, doce mc sciculiam quod nossc. Neque cnim Chrisius non noverat quoil
illuiniiiaiido iutelligenliam : Quonium mandatis luis aigiiebnl; et lamen arguebat pecc itura , cnin di-
crcdidi. Te illa crcdidi inandasse qui Dcus es, cl clum dc illo sit quod non noverat peccatum (II Cor.
liomini donas imde facias cnm fuccre quod mandas. v, 21). Noverat ergo quadani noiilia , et rursus qua-
5.[i'«rs. 67.] Priusquam humiliarer, inquil, ego deti- d.un ignorantia non noverat. Sic el juslificaiiones Dei
qui ; propterea verbum luum, vel, sicul alii expressius iiuilli discunt, et non discuul. Noverunl eiiim ens
llabellt, propterea eloquium luum custodivi : ulique nc qiindam notiiia ; et rursus quadam iguoranlia , quo-
ruisum liiiniiliarer. Quod ad illam bumilialionem niam nnn faciunt, non noverunt. Eo niodo hic crgo
incliiis rcfcrlur, quas facla est iu Adam , in quo inlclligendusesi dixisse, Vtdiscamjusti/icaiiones tuas;
oinnis crealura buinana lanquam i:i radicc viliata , ca nolitia qua liunt.
quoniam veritaii subjecla esse non voluit, subjecta 10. [vers. 72.] Uoc aulem quia non lit nisi per di-

esl vanilali (Rom. vui, 20). Quod vasis misericordi.c leclionem, ubi qui facithabel delectationem, propler
profuii experiri , ut dejecUi siipcrbia diligatur obe- quod dicluin csl , In lua suavitate doce me justiftca-

ilicnlia, ct percal non reditura miseria. tiones luas; sequeiis versus oslcndit, ubi ait, Bona
0. [itrs. 68.] Suavis es, Domine ; vcl , sicut plures milii lex oris :ui, super millia attri et argcnli : ul ani- .

b brnt, Suavis es tu, Domine : aliqui etiam, Suavis e$ plms diligat :hnrilns Iegem Dci, quam diligit cnpidi-

ttt, vel, Bomts es lu; sicul dc lioc vcrbo siiperius tas millia auii et argenti.
tractaviiiius. El in lua suavilale tloce mejusti/icutioncs
sehuo xviii.
tuas. Vere vult f.iccie ju^lificatimies Dci, quando eas
in ojus su.niiaie vull di^cera ab ipso cui dixit, Sua- 1. [vrs. 73] Quando Dcus homineni fccit ex pul-

vis es tu , Domiite. vcre, el animavit U.itu, non ibi coinmcmnraiiim cst

l.[v.rs 69 ] Dcninue scquilur, Mnltiplicuta esl su- ' Edd., ct ne recipknt. farticula, ne alcsl a Mis. ,
 ;
,,

1551 S. AlC.USTINl EPBCOPl 1552

i|U<hI UMiiihtU fcccrll. C.ii iiaquc quibusdam visimi cimdiim lioe recie dici poluil, Mtuun lua; (eceruut

luerii rerbo Deum fecissc ewlera ,

homincm vcro me, et plusmnverunl nic, qtinniam iinusquisquc 11011

volm nhquld prtccipuum Eeclsie minibus suis, non iiuc o|iero Dei cliam de pan ntibus fil , ip <> crcaule,
video : uisi lulle qnii ex pulvtrc formatum legilur illis gcueraulibiis? Qunuiam si opcraloria Doi poleu-

liiiinlnil nun poiuivc fieri nisi

corpiuj (Cffl. 11,7), lia rcbus subtrabatur , iutcreuiil; ncc aliquid

iii.iinliiis arbilraulur ; M6C aUcmliuil quod iu

Evan- nmnlno mundl clcmcmis, uve de gcuiio-
sivc de

g.Tio de Verbo Del siripluin eil, Omiiia per ipsum ribus, sivc <le sominibus iia-^c lur, si ca non opc-

IMM (Jouii. i, 5), iioii posse cuiislarc, si noi» pcr

ficia rciur Dcus. Proptcr quod ait pnq lielx Jcicini.c ,

Verbun facium c»i eiuun corpus bumauum. Sed ad- Piiusquitiii le formttrem in ulero , nori te (Jerem.

liilniit tcsliiiionium du hoc psaliuo, cl diciiul :

Ecce 1, S). Scd iiimupiid sinc inlclbctu fccil liomi-

ulii apcilissiine clamal liomo, Mniin* lutc [ cerunl me, neni Dcus, sivc priinum, live unuinqueinque nasc.cii-

d ftnxerunl me. Quasi non apcric cliim dicluin sit liuiu, cl nuiic dicat ei, Manus luae (ecerunl me, e<

YiiLbo ccclos, opera digilorum luorum (Psat. vill, 4) ; plasmaverunt me ; da milii iulelleclum ? Nonne ipsi

iii c miiuis apcrtc, Ei opcra ntanuum luarum iun< ra/i naiurc bumanx inlellccius cst indilus, ul eo disccr-

(/'sn/ ci, 26) ; mnllOi|U0 aponius, Ei aridam terram nalur a pccorc ? An sic efl dcformaia peccando, ul

iikiiiiu rjita finxtrvnl (Ptal. xciv, 5). Hanui crgo Dei eliam hoc in ca rcforinandum sil? Proptcrquod el
sinl polcslas Dci. Aul si pluralis numcruscos ino- Apostolus omnibus ad regencrationem pertineiilibui
vci, quia non dictumcsl, inanus tua, scd, matiusfuir dicil, Rcncvanitiit spirilu mentis vcttra: : et utiquc in-

nccipiant nianui Dci, virtutein ct sapientiam Dci lcllectus in mente est. llinc rursus a t, Reformamini
cjuod iitrumqut unusdictuscst Clirislus (I Cor. 1, 24): in novitale tentus vettri (Rom. xn , 2) : de bis auicui
ciimn
i,ui iiitolligiuir bracliiuni Domini, ubi legilur, qui liujus regencralionis consorlcs non eranl, «lloc 1

El biachiuin Domini cui revelatum esl (Isai. Llll, 1) ? iii'iuit , 1 dico cl lcstificnr in Domiiio, ul 110:1 jam
Am accipiatit inanus Dci, Filium etSpiritumsanclum; ambuletis sicut ct G ntcs ambulani in vanilate mcntis

quia cl Spiritus sanctus coopcrator cst Palris el Fi- sux , obscurali intclligcntia , alienali a via Dci pcr

lii utide a':l Aposlolus, Omnia hcec operatur unu$

:
ignorantiam, qux esl in illis propler cxciialcm cor-

atquc Um SpiriiusdCor. XH, 11). Propterca quippe dis corum > (Eplies. iv, 17, 18, 23). Propler hosigi-

dixit, Unns aique idem ; ne tot spirilus quot opcra pn- lur iuteriores oculos, quorum cccilas est non iiitcl-

larenliir, 11011 quod sine Palre ct Filio Spirilus operc- ligcre, ul aperiautur, et magis magisqiic serencnlur,
lnr. Libcrum cl igitur quomodo intclliganiur nfouus fide corJa mundantur (Act. xv, 9). Quainvis ciiim ,

Pci : dum tamen nec ea qua: facil manibus, Verbo fa- nisi aliquid intelligal, ncmo possii credcrein Detim ;

ccrC ingcliii' ; nec ca qua: facit Verbo ,

manibus la- lamen ipsa fide qua credil , sanatur, ut iotelligat

ccrc non puleiur ; ncc propter manus fonna corporis, amplioia. Alia sunl enim quaj uisi inlclligamus. unn

am alia inanus snistra alia dextra, mc proplcr

, credimus , et alia sunt qux nisi crcdamus, non in-

Vcibniu soniis oris, vel inotusanimi iiansiiorius ope- lclligiinus. Nam cinn fides sii ex auditu, auditus au-

ranii Dco inrssc crcdalur. tcm |ir vcrbum Christi ( Rom. x, 17); quomndo
2. Noc dofucrunl qui duo isla vcrba, fecerunt me, credit prxdicanli lidcm ,
qui , ut alia laccain, lin-

ei fnacruiil me, sic dislinguercni, ul animam Dcum guam ipsani quam loquitur iinu inielligit ? Scd nisi

fccisse, corpus auicm finxissc dicercnt; quia dc ani- essenl rursns aliqua qu.o intclligcrc 11011 possumus ,

ma dixit Dcus, Otiiiiem flatum ego fcci (Istii. lvii, 10); nisi anle credanms, prophola non diccrcl, iVisi crcdi-

ilc corporc atitcm lcgitur, Et ftuxit Deus Itominem daitis, non inlelligeiis (Isai. »11, 9, sec. LXX). Profl-

pulecre.n de lcrra (Ucn. II, 7) : tanquani (iat qiiidem cii ergo noster intellcclusadinlelligcnda qu.o rrcilai,

nmno qmnl lliigitur, non lamen fingatur omnc quod ci fides proficil ad credcnda qu.e iulclligat ; et eadein

lii. Et idco aniniam factam poiius diciint esse quam ipsa ut magis magisquc intclliganlur, in ipso intel-

lleiam, quia non c>t corpus, sed spiritus quasi non ; leciu proficil mens. Sed hoc non fii propriis lan-

Bcriplum sit, Qni finxit spirilum Itoniinisin ipto (Za- quam naturalibus viribus , scd Dco ailjuvanlc aique
tlmr. 111, i ). Vcrunitamen quando uliumqiie boc donamc; sicui inedicina lil, non naluia, ul vitiaius

vcrbnm de boniinc in loco um> ponilur, cl ulrum- oculus vim cerncndi rccipiai. Qni ergo dicil Deo, Da
q.10 hominis, id cst , ct anima et corpus divinitus tiu7ii intcllectum, ut ditcam mandata lua, non omni-
cindiluni oon urgaiur ; non ineloganter distribiiim- modo expcrs cjns cst, velut pccus ; ncc iia, quantvis

lur singulis singula, ul anima facla, corpus auiem hoino, ut iu coriim numero depuiandus sil ,
qui am-
fonnaium, siv e plasmaiunt. bulnnl in vauilttte menlit tux obicurati intettigentia
fteluiu inicUigaliir, sive
, ,

Nam <;uid:.ni inteipretcs DOlucrunl dicerc, finxcrunl alienati a via Dei. Nam si talis csset , nec boc dicc-

me; sed ,
pltiiinarei iml nie : magis diligenles miniis ret. Non auteiu parvi cst hiicllccius , nosse a <|uo

de grwcn , quam dicere finxcruni, poscendus sil inlollcclus. Ki cogiiaiiduni esl quanto
laiine declinare
qnod ali<|iiando ciiam de limulatioue dici solel. sinialtius inielligciula divina ntaudaia; quaudo adca
5. Sod uiniiii boc sccundum Adain dicliim csl, cx disccmla sibi adliuc dari iiitellcclum pclil, qui jam
qiiocum sinl onincs lioinincs propagali, quis lionii- sic inlolbgil , <t qui eluqu a Dci se cuslodissc nnle

niim, ipiamlo ille faclus cst, cliani sc laclum 11011 po- j 1111 dixil.

lc»l diccre originis seminisqiic raiionc ? An cliam sc- 4. Quod iiulcni iiilcrprelali suul nojtri, />a >iii'i
 : ;

IS53 ENAMUTIO IN PS ALMUM CXVJII. 155»

intcltectum; brcvius dixil grjrcus, «imr»«» /u : quia ipsc in cndcm corporc suo indig. nti.itn pAliltir, tst
tino verbo complexus est, Dn milii intcilectttm, •piod pnscit quod membris suis est neccssarimu. Manus
csl ovAtuoi, quod laline uno vcrbo dici non potesl lutv, inquil, fecerunt me, el plasniavciiint me; <ta milii

tanquam si uon posset lalinc dici, sana me ; ct dice- intcltcetum, ut discam mandatn titn. Quia tu, inqnil,

rciur, da niibi sauilatcm, sicut hic dicluiu cst, Da formasti, lu relorma ; ul fiat in corporc Cliristi. quud
milii intetlectum; aut, sauum mc fae, sicul eliam liic ait Apostolus, Reformamini in uorilale sensns vcstri

dici polesi, inleiligenlcm mc f;ic. Quod quidem pottiit (Flum. xii, 2).

cl angclus faccre; nam dixit Danicli, Vcni intel!ccli:m 2 [vers. 74.] Qni timeni le, inqnit, videbunl mc,
dare tibi (Dan. x, 14) el boc vcrbtiui csl in graco, et jncttndubitnlur ; vcl, sicul habcnt alii cndices, tietn-
qttnd ctiain Itic cst, iwfrfau «; lanquam si direret bnntur, qnoniam in vcrbn tun tpcrari : id cst, iu ca qu»
lalinus, sanilalcm daro libi, qtmd gra-cus dixissct, promisisti, til sinl proinissionis lilii, sciiicn Mir.iha-,

sanare le. Non cniin circuuilomierelur lalintis inicr- in quo bencdicuiitur oiiincs gonles (Orn, mi, ">;

prcs diccndo, inlcllcclum dare tibi : si queniadtno- et xxvt, 4). Qui sunt aulcm qui tiincnl Dcilin, ct qiinm

diiin dici | olc>l a sanitate, sanarc le , ila dici pnssct vidcbiintct Ixlabunlur, quoniam in vcrba Dci spcra-
ab intelleclu, inlcllectuare te. Sed si potest boc ei an- vil? Si corpus Christi est, id est Ecclcsia, cujus cst

gclus f ;ccrc, qiiid est qnod iste boc a Dco sibi poscil vox ista per Christum, vcl in ipsa ci dc ipsa, tau-
ul fiat? An quia Dcus angelo jusscral nl f.iccrel? Ha qitam dc seiuso isla vox Cliristi est ; nnm |uid non
vcro : nain Chrislus iulclligilur hoc jussisse angclo ut ipsi sunt in eis ' Deum
qui timcnt ? Quis cst crgo ilte

faccrct, eo loco ubi ait Prnpbcla, « Et factum cst, qttcm videnl, et jucundantur? An populus ipsc sc vi-

cuin viderem cgo Danicl \isuni, cl quxrcbam intcl- dct, et jucundaliir, el sic dictum esl, Qui limcnl le,

lecium, cl ccce stelit in conspcctu mco ut visus vlri, videbunt me, et ttelabunlur , quia in vcrba tua speravi

cl audivi voceni viri intcr Ubal, ct vocavit, el dixil 1

vel sicut alii diligentius cxpresseruni, tuperspe-
,

Fac intelligcre illum visionetn » (ld.\m, 15t?l.l6) : et ravi (n) : lanquam dicerct , Q*ii limenl te , videbunt
ibi in graco verbum boc esl quod cl hic, id cst au/i- Ecclesiam luam, tl jucuudabuntur, quia iii verba tua
rim>. Dcus ilnque pcr scipsiun, quia lux cst (Joan. i, supcrspcravi ; cum ipsi sinl Ecclosia, qtti vidcnt Ec-
4, 9), illumiuat pias meules, utca qn;c divina dicun- clesiam ct jticundanlur? Scd cnr non dixit, qui li-

tiir vcl ostcndiiutur, inlclliganl. Scd si ad hoc niiiii- mcnl te, vidcnt me, et jucundantur : scd timcni te,

siro utitur angclo, potest quidem aliquid agere ango- vcrbum prasenlis lemporis posuil; videbmil anioni
lns iu inculc boininis, nt capial lucem Dei, el pcr Cljucuitdabitritiir, fnturi lcinpoiis verba suul? An qui.i

banc iuiclligat : scd ita dicilur iniellcctum darc bo- in pra:scnti tempore limor est, quaindiu tcnlatio cst
iuiui, et quasi, nt ita ilicain, intcllccttiare hominein, vita humaua supor lcrram (Job vu , 1); jticunditaa
i|ucmadinodiim quisquatii dicilur lucem dare domui, aulem quain voluit hic intclligi, lunc cril quando ju-
vcl iliuminarc domum, cui fenestram facii ; cum eam sli fiilgebiinl in regno Patris sui sicul sol (hlallh. xni,

non sua luce penelret et illustret, sed lantummodo 43)? liiitc enim eliam illud in alio psalmo lcgilur,

xdiltnn quo penctretur atqiie illustrclur, apcriat. Sod « Quam magna mnllitudo duiccdinis lu;c, Doiuino,
ncc snl qui per fencsirani iilnstrai doniuni, ipsc crca- qiiaui abscomlisti liuieniibiis le ! > Nuuc ergo quani-
vit camdcm doiuum, am bomincm qui fcnesirani fu- diu linient, nondum videnl; sod « vidcbunt, » ct
cil in domo, aut ipse illi jnssit ut facerel, aul adjuvit « jucuudabtinltir : > quia ct illic sequiltir, « Pcrfecisti
ipsc facientem, aut aliquid pgil ni aperirelur (|ua suttm aiiicm spcraulibus in te » (Psal. xxx,20, 21); ct Iric,

liimen infundcrel : Deus auicin ct bominis meutein « quia in verb.t lua speravi, » vcl, « supersperavi : »

rationalcm atque iiitelleclualcm focit, qua possel ca- ut in vcrbo ita compnsitu et cur.i inierprclis diligcn-
porc lunien ejus; et angclum lalcm focit, qui opcrari tioiis cxprcsso, cliam iiiud inlelligamus, quod potens
possel alii|uid unde ad capieudum luinen Dei nens est Dens fucere svpru qttnni pelimtts el inlelligimtu
adjuvareliir buinana ; et ramdeui sic adjuval mentctn, (Eplies. iii, 20); ut ipiia supra quam pctimits el inicl-
ul angt-Iicam recipial npernlionem ; et eatn sic illu- tigimus snnl, parum sit ca spcrarc, sed debcainiis su-
minal dc seipso, ut non sobim illa qn.-e a veritate pcrspcrare.
nionstraiilur, scd ips.im quoqtic prolicicndo perspi- 3. [vtrs. 73, 76. Quia crgo adhuc limel Ecclcsia
]

rial verilalcm. Scd quoi i:\in res quidem ncccssarias, qnai iu bac vita csl, rl nnnduln se \idet iu co regno
qttaiitum existimo, laiiicn prolixa disputaiione tracta- ubi crit ejus secura jucttndiias, scd iulcr periculosas
viinus, dilalis scqiieulilms psalmi bujiis vcrsilms, lcnlationes in hoc inundn laborat, ubi audit, Qui se
scrinoucm istum isto fiuc claudamus. pttinl siare, videai ne cadal (I Cor. x, 12) ; considcrans
SEliUO XIX. bujus inortalitatis miseriam, in qua juguni grave su-
1. [vers. 73.] Douiinus Jesus in boc psalmo p> r pcr lilios Adam, a dic exitus de veutre matris co-
Prophelam, lanquam sibi, petivii intcllcctuin dari a runi, sic in oinntbus pcrlenditur usqnc in dicm scpul-
Doo corpnri suo quod est Ecclesia, ad Dei mamlaia lur;c in inatrcm omnittm (Eccli. xl, 1), ut propter
tiiscenda. Ctim ipso cnim vita corporis ejus, hoc rst Citrnem concupi-centcm ndversus spirinuii (Cttitti. v,
populi ejus, abscondita esl in Dco (Coloss. m, 5), cl 17), etiam rcgcnerati gemcrc sub cj-.is gravitale co-

1
Kr. ci i (iv., <t ilhit Lii. Abost, ab \m. rruinque Mss., non ipsn cst in eis, clc.
i ( lai, e! a irfe- '

risqi:c.\lss. :
(:()(;nec., epclp sa.
 : :

1:7*3 S AUGTJSTINI EPISCOPI 1850

crgo coiibidcians, Cognovi, inquii, cibni invcniinus ct grxcis et latinii, ConMrtanlur

ganlur : hoc « i

« Dnuiiiie, qula jusiitia judicia lua, el vcrliate' hu- milii; quod laiitiiimlcin valcre exislimn, qiiaitluni si

mlliatU inc. Fial misericordia tna, et consoletur uie

diratur, ad me. Sed quis cst iste qui hoc dicllt Non

nccuudum cloquimn luiini servo tuo. i Miserieordia enim quisquam hoiniiiuui hoc dicere audebit , aut il

.1 verilai ita dlvlno eloqulo coiiimcndaniur, ut cuni dicat, audieudus cst. Nimiruin ergo ille csi qui cii.in

in iiiuliis invcniantur locis, maxime in Psalmis, qno- supcrius intcrposuil proprielatem vocis sux , diccns

ilam eiiam loco logalur, Unhcrsce vi<e Domini miseri- Particeps ego tum omnium limentium le. Quia focllll

tordia et verilus (PmL xxiv, 10). Et quidcm primo

liic cst particeps morlalilatis nosirx , ut ct uos parlicipcs
suinus in mortem, diviniutis ipsius fieremus nns unius participcs ad
verilalein pOnllit, qna huniiliaii ;

judranlc illo cujiis jndicia justilia est : deiude misc- viiam, ad morlem vero pariiccps illeiniiltorum. Ipse

•icordiam, qua inslaiiraniur »d vilam, proinittente

cst cnim ad qucm convcriunlur limenles Dcum , et
secuntlum qui cognoscunl Dei tcstimonia, de pcr Propheias
illo cujiis beneficium gnitia cst. Ideo ait,
illo

cloquitim luum servo luo : id est, secundum quod pro- tanlo ante prxdicla , in ejus prxsenlia per miracula

misisii servo luo. Sive ergo rcgeneratio qua hic

in paulo ante monstrala.

Dci Filios adoplamur, sive lides ct spcs ct ebarilU 7. [vers. 80] Fiat, inquit, cor meum immaeululum
qux tria xdilicaniur in nobis, qnamvis dc mUericor- in jusli/icationibus tuis, ul non confundar. Reditad vo-

dia Dci veniant ; hac xrumnosa ct procel-

lamen in ccm corporis sui , sancti scilicct populi sui , ct jam
losa vita solatia sunt miserorum, non gaudia bcato- immaculalum fieri cor suum prccaiur, hoc csl cor

runi : ideo diclum est, Fial mmricordia lua, «l

con- mcinbrorum suorum ; in justificationibus Dei, non in

tolelur me.
viribus eorum : poposcil enim hoc, non prxsiunpsit.

4. [vers. 77.] Scd quia posl bxc et per hxc eiiam Quod autem addidit, Vt ncn confundur; tale aliquid

illa ventura suni; ideo scquitur, Vcnianlmilii mise- et in primis hujus psalmi vcrsibus invenilur, ubi

ra:ioncs luee, et viram. Tunc enim vere vivam, qnando dixit, Utinam diriganlur vioe mece ad custodiendasju-

nihil poiero tinicrc, ne moriar. Ipsa enim et sine ullo tiificutiones luas : tunc non confundar, cum inspicio in

addiiamenlo dicilur viia, nec inlclligitur nisi xlerna omnia tnandata lua. Quod ibi, quia dixil, Utinam. uno
et bcala, tanquam sola dicenda sit vita, in cujuscom- verbo signiflcavit oplamis ; hoc isto locoapcrlioribus

paralione isla quam ducimus , mors potius sil appol- verbis expressil orantis, dicendo, Fiat cor meum im-
landa quam vila : quale illud esl in Evangelio, Si vis maculatum : ut nec in illa, nec in ista scntenlia , quas

tenire ad vitaui, serva mandata (Malth. xix, 17). Num- utraque una est, invenialur audacia de libcro arbitrio

quid addidit, acternam , vl, bealam? ltem de resur- contra gratiam confidentis. Quod aulem ait ibi, Tune
rcctione carnis cum loqneretur, Qui bene fecerunl, in- non confundar; hoc ait hic, L't non confundar. Fit
quit , in resurrectionem viice (Joan. v, 29) : neque hic ergo cor immaculatum membrorum et corporis Chri-

ait, xternx, seu , bcalx. Sic et hic, Veniant, inquit, sti ,

gralia Dei per ipsum corporis caput, hoc cst per
mi/ii miserationes luee , el vivam : ncque hic ail , in Jesum Christum Dominum nostrum , per regenera-

xlcrnum vivam , vel , beate vivam ;

quasi aliud non tionis lavacrnm iTit. ni , 5), ubi abolila sunl omnia
sit Tivcre, quam sine ullo (ine et sine ulla niiseiia vi- I
r.i lerila pcccala noslra; per spiritus adjulorium,

vcre. Sed hoc qno merito? Quia lex, inquit, tua mc~ per quod concupiscimus adversus carncm (Calat. v,
diialio meaest. H.rc medilalio nisi esscl in fidc, quaj 17), ne vincamur in pugna nostra ; per dominicx

pcr dileclioncm opcralur (Galal. v, C), nuni|iiam oralionis effectum ', in qua dicimus, Dimitte nobis d*-
prnplcr eam posset ad illain vilam quispiam perveni- bita nostra (Maith. vi, 12). lta donata nobis rcgcnc-

ie. Iloc dieenduui putavi, ne quisquam , cmn toiam ratinne , adjtita conllictione ', fusa precationc, lil cor

lcgcm mcmorix mandaverit , camque crebcn ima rc- nostrum iinmaculatum, ul non coiifundainnr : quia el

cordaiione caniavcrit, non laccns quod prxcipit, ncc hoc ad jiislilicationes Dei pertinet, quando inier cjus

tamen vivensulpracipit, arbitreiurse fecisse qnod le- alia prxcepta prxcipilnr, Dimiiie, et dimittelur vottt;

K'n Quia lex lua mcdilutio mea esl ; el hinc sc adepiu-

,
date, et dabiiur vobit (Luc. vi, 37 et 38).

i iiin cxistimel quod verbis siiperiorihus prnplcr hoc

,

Veninm' snpcr me SEBMO XX.

jneriltini poslulavit, ubi ilictuiu esl,

wiscrntiones tutt , et vivam. Hxc mcdilalio amanlis cst [vert. 81.] Atljuvantc Domino, islam magi:i hu-
1.
< ogilatio, et laiilum amanlis ut charitas uon frigescat jtis p^alnii parlem considerandam exponeiidamque
lnijiis nicditationis siit, quanlaliliet ahundantia con- susccpimns, ubi dicil, Defecil in flutare luum tmima
Bliprtur iuiqiiilalis alicnx (ilailli. xxiv, 13). meo , ei in veibttm tttuin speravi. Non oinnis defecius

5. [vcrt. 78.] Deniqnc scquilur. ei dicil, Confundan- vel culpae putandus csi esse, vol pceM estetiain de-:

tur tuperbi, quoniam injuste iniquitatem (ecerunt in me feclus Inndabills vel optnbills. Nam cnni si»i intcr se
tyn aulem e.tcrccbor in mandnlis itiis. F.cce qnod ail *, dno isia rontrnria , profieere cl ddiccre ; usitalius

incdilatio lcgis Dei, vcl potius medilnllo lc\ Dei. profeclus in bono accipiltir, delcclus in nialo, iinando
6. [rert. 79 ] Convertanlur, iiiqiiit, ad me qni liincut non nddilur vel tubiiHeHigilur in qnid prolieiaiur vel

I', <7 qui lOijnotcunl tettiinouia tua. In nonnullis codi-

1
sic Mss. \t iilil., cffeiuin.
'
sie nllores Ma». jnual.XX.
|
'.t t:d.J , cl in Virilnti' Itta. • 4ii- Has. w \m , ndjnta ccnftsiionc. tr. et lov , - (juti
'
i lurcs »as., aij't. ConfttMOM'
 :
,

I.NARRA1IO IN PSALMUM CXYIll. »558

superspcruvi iiaiisfenc nialucrunl qui.i rrocul

ciim voro addilur, piite-l et iiialiim esse
i<'s ;
dcficiaiur :

dixit diilnn plus fiiiiiriiin esl, qiiam diii pntcsl.

proliccre, boniiniqiic deficcrc. Apcrls qi:ip;io
2. [vcrs. 82.] Defeccrum , inquil , ocuii mei in clo-
Apostolus, Prnfnnas autem verborttm novitutes evila :

qiiiiim litum direutes, Quando •onsottibeiis mc? Ecm

miitlum enim proficient ud impietulem (II Tiw. II, iG)
,
:

itnsiis in nculis, sed uiiqnc iulcrioribus, biudabilis cl

ailol dcqiiibiisdam, Proficientin pejns(ld. iii, 15). Ita
felix illc dcfeclus , non venicns c.\ inliruiilalc auiini,
etdefcciiis a liono in malum malus csi, a malo in bnnnni
scd cx fbrliiudine dcMdcrii in proinissuin Dci : boc
boiuiscsl. liouo qnippc dcfeclu dicliim esl, Desiderat et
cnlni ait, i/i cloqitium tuum. Qnoniodo autcm lales
dcftcit anima meu in atna Domini (Psnl. lx\xiii,5).
lun Defecil
oculi tlicunt, Qiutndo cousolubciis mc? nisi ciim lali
S'C i-l liic tiou ail, Defecit a salutni i ; scil,

anima iiitcntioiic cl cx-pectaiionc oraiurctgciiiilur? Lingu-i

in salutnrc tuum , hoc csl , ad salularc liium ,

cnim desi- enim hiqui, non oculi solcnl : scd ocnloiuin qiiod.iin-
mea. Diuius est crgn isle dcfeclus : indical
modo vo\ cst desidei iiini nraiionis. Vcruin in eo quod
derium Imui, nouduin qoidem adepii, scd avidissimc
ait, Quando consolaberis me? tanqnani ninras sc pcr-
ac vehcmenlissimc concupiii. Sed quis boc dicit nisi
pcti osicndit. l'nde est eiiam iltud, F.t lu Domine,
gcnus clettmii, regale sacerdotium, gcns sanrta pn-
,
,

quousque (Psat. VI, i)? Quod aul ideo lit ul dnltior

ptilus acquisilionis (I Petr. u , 9), ab originc gcucris

fincm in eis qui suo vcniai dilala jucundiias, aut isic scnsus est desidc-
bumani usque ad lnijus sxculi ,

vixerunl, vivunt, victuii sunt, ranlium, cimi spalium lempntis, cliaill quod subvc-
qniqiic tcmporc liic

nicnli '
brcvc cst, longum csi amanti. Nmit autcm
dcsiderans Cliristuni? Teste sanctissimo scne Simco-
riomintis qnid quan.lo facial, qui in mcn-ura cl nu-
nc, qui cum eum infanlem accepissel in manus, dixil,
?iunr. dimillis , Domine, servinn luum, secundum ver- mcro ei pondcrc cuncta dispouil (Sap. xi , 21).

bum tnum in pace quoniam viderunl oculi mci salutare 5. [vers. 85.] Ardcnlibus aiilcm spiriinalihils tlcsi-
;

tlcriis, carnalii desidcri.i sine ilubilaii. uc fiigesiuiil

tuum. Acccpcrat cnim responstim divinuni, non sc
mortcm nisi vidisset Cbristum Domini proplcr boc scquiliir Quonitim fnctus sum tuiiqnam
gusiaiuriiiii ,
,

desiderimn nlcr in pruina; jitslificationes luas non siim oblilus. Ni-

(Luc n, 20, 30, 26). Quale aiileni fuit in

isio scn.', lale ftiissc crcdendiim cst in omuibus sn- miriimcniin pcr uircm carncm niorlis hujiis, per prui-

Unde Dnminus nam vcro caslesic benelicium vult inlclligi quo car-
pcriorum lemporum s:inciis. cl ipse ,

Hulti prt pltela; et reges volucrunt videre nis concnpisccniiiB velui frigorccoliibcnle lorpcscuiit;
discipulis aii,

qiiK vos tiilelis, el non vitlerunt ; el audire qua auditis, cl fit hinc ul juslificationes Dci dc nicmoria liiin la-

ct non uiidiciitnt (ilatth. xiu, (7) : ut ipsorum eliam banlnr , dum non cogitatur aliundc ;
qiioniani fit

quod ail Aposiolns Carnis providcnliam ne fcciritit

vox boc loeo agnosc:iUir, Defecil in salutare tuum ,

anima mcn. Ncc Itinc ergo quievil lioc dcsiderium in concupiscentiis (Rons. xill , 14). Ideo cnm dixisscl

Eauclorum, ncc ntinc quicscil in Clirisli corporc quod Quoniam sum tanquam uter in pruina
faclus ; sulije-

Ecch sia, iisquead leiminiimnajculi, dunec vcniat cit, Juslipcationes tuas non sum oblilus : boc cst, ideo
csl
non suni ohlitus, quoniam talis f.iclus sum. Fcrvor
Dcsideratiis ciinctis grntibus, sicul proniillilur pcr pro-
cnini cupidilalis oblorpuii ut fervcrct nicinoria cha-
pliet nn (Aggtei m , 8). Prnpler quod dicit Apostolus :
,

ritaiis.
« Snpcrcsl mihi corona jiislilb- , quani reddcl milii
4. [irrs. 81.] Quot smit dics servi tui? quando fucie*
Dnminus in illo ilic jiislus jtidcx ; non snlum auicin
inihi , s<'d ct riiiiiilnis qui dilhimt manifcstalioncm de prrsequentibus me judicium ? In Apocalypsi cst ista

vox martyrtim el eis iinpcratur paiientia doncc fra-

rjus i (II rim. iv, 8). Iloc ilaque desiderium dc quo ,

iiiinc agimus, ile dileclionc consiirgil inaiiifcsiaiinnis

Irum cnriim iiunierus iinplcalur (Apoc. vi , 10, II).

ejus; ilc qua ilem iliiil : Cum Cltristus apparuerit vita De diclms ergo suis interrogal corpus Christi, qui fu-

vcstra. luncct vos cum illo apparebilis in ijtoria (f.o/oss. lnri sunl in lioc siculo. Et nc quisqiiam puiarct anlo

iii, i). IYinia ert:o lempnra Erclesia: anle Yirgiuis hic Ecelesiam non futnram ,
quam finis sa^culi vcne-
rit ct aliquid lcmporis fuluruui in Imc sieculo ,
quo
piiilnm, sancios liabucruiit qui dcsidi-rarent iucarna- ,

vcio lcuipnra cx qno E<:clcsia jam non sit in tcrris prnplerca ciini qua-
liuuis ejns advenluin : isla ;

ascemlit iu ceclum , sanctns habent qui desidercnt sissil de diebi i snis, adjunxit ctiam de judicio, pro-

cjtis niaiiifcsialionem ad vivosct mnrtuos jiulicanilos. fccio demonslr ns u^qnc ad judicium, in quo dc pcr-
secuiorilnis cji s esi fuiura vindicta ipsani quoqtic in
Ncquc lioc Ecclesiae dcsiderium ab inilio nsi|ue in ,

liiicui sscculi requievil aliquantum, nisi quamdiu bic lcrris fnluram. Pi auiem quemquam mnvel cur qu.r-

ral qund cnm iSiscipuli qii:crercnl , Magister rcspon-

ctun discipnlis in carne versatus est , ui tntius corpo-

ris Clnisli in bac viia genienlis vox '

convenicnier dit , iVon cst veslrum scire lempora ,
quw Pater po~
inlelligatur, Defecil in sululare tuuin anima mea , et in tict in ina potestnle ( Act. i . 7 ) ; cur non crcdamus
loco psalmi bujus esse propbetaiuin boc ipsum
veibitm tuiim spcruvi : boc esl in promissum ;
qua? spcs istn

facit ut pcr paiienliam exspccictur quod a credenti- illns fui-se quaisilurns , cl Ecclesia: voccm ,
qiuc liic

giacus tanto anlc pradicta csl illorum inlcrrogalionc com-

bus lion viiletur (/iohi. viii, 23). Eliam liic ,

iliuJ verbcini habcl (n), qnod qiiidam nosiri inierpre- pleiam ?

5. [wcrs. 8o.]Quod aulcm scquilur, Narraverunt mi-
* ln Mss. non cst, xox, cujusloco subintclligi jotest, dc
aliis et
• t.ov. subiio venicnii : disscuticntibus E»kl.
tkterium. ,

(u) Ci\cc riifipisa. HSS.

 , -,

s. AUcvsTiNi F.nscori isbo

1559
Domint ccefo; h<>c csl, in Angolis (uis cusiodicittibus xiertiain
ted nou sicut lex lua : tii
U imijui deteeiuiionet
,

m tk HWUftKfM voluerunt intcrpretes nosln

quas ,
sine deserliune niililiam.
Scqucns autcm vcrsus posl cuclum
Grxd «a.)«x'«; canl °. uotl us 1" c w
aJco l,n0 vcrbo
.
2. [vers. 90.] ,

detectationei pertinct Cun^cquenler ad lerram. Unus cnim vcrsus

iteqoaqaan dicl latine poiest, ui aliqui, ,

n«m immeritoac- esl corum ocio qui ad istani liitcram perlincul. Sin-
ullqul, (abuhtiohes cas dicerent; ul
cxerciuiioncs sed in scr- gulis quippc lillcris hcbncis subduulur octoni, doncc
(i piaiur e»sc qnidem illas ,

ps.iluii lnijus pmlixius lcrminclur. In generationem

moiie cum quadam delceUlioue. Uas vcro
liabcnl in el

IittenB sa-culares, generalionem veritas tua ; fttnditsti terram, el permauet.

tliversis secli» ac prolcssi.mibui, el
' Post ccelum crgo lcrram eunluiUl fidclis tncntis aspi-
t>t Judxwum qux DeuterosU nuncupalur, coniinens
millia falm- cicns, invcnil iu ca geucralioiics qna: in coelo non
pr.t:ter divinarum caiioncm Scriplurarum
snnl ct ail In generationem el gcnerationem veriiat
habet cas ct liarciicorum vana alquc erra-
, ,
i«rum ;

vo- lua : sive onnics generationes isla repeiiiiune signifi-

tiuuda loquacilas. llos omnes iniquos intelligi

aJo).«a Z /as, id cstexcr- cans , a quibus iiuiiquam deliiit vcritas Dei in sauctis
luil.aquibus sibi narralasdicil
Sed non iuquit ticut cjus , modo paucioribus , modo pluribus , ut se tem-
ciutiones deleclabiles verbis : , ,

non verba porum VtrieUS liabuit vel habcbil; sive duasqiiasdam

tex na , OomHM ; quia me in ca veritas ,

generationes intelligi volcns, unam scilicel ad Lcgem

tlcleclant.
Omnia mandala lua cl Prophetas , alteram vero ad Evangclium pcrtinin-
G. [vcrs. 86.] Dcnique adjungil :

me adjuva me. El pen- tem. Cur aulem nunquam cliam isiis gcncrationibus
reiitas : iujusle penccuti sunl ,

Quot sunt dies servi verius desil , vclut aperiens causam Fundasti iu-
dcl lolus <lc supcrioribns scnsus :
; ,

me judicium ? Ut quil , terram et permanel : eos qui in lerra suut , lcr-

tui ? quando fttcies de pcrsequentibus
narraverunt milii sermonum ram rruncupans. Fnndamentum autem aliud ncino po-
cuim i
ciscquanlur nie ,

scd eis prxposui legem luam, tcstponerc prxleridquod positum esi,quodeslChri-

tutirmn deleclalionea :

qti.u ideo plus me deleclavil, (|uia onmia mandata lua slus Jesus (ICor. ni, 11). Nequeeuimci illius grucra-
tciitas; non sicul illorum abundat
sermonibus va- lionis ad Legem Proplietasque pcrtinentis fuiidanvn-
Ac pcr boc injuste perseeuti sunt me , quia tum non crat Cbristus, lcstimonium habens a Lo.t cl
uiias.
perseculi sunt nisi verilalem. Ergo ad- Propheiis (Rom. m,21). Aul vcro Moyses et Prophe-
non in me
ut certcm pro veritate usque ad moriem ta? filii dcputandi sunt in scrvitutem gcnerantisaiu-il-
iuva DK ,
;

mandatum esi, el ideo et boc veri- 1* fuisse , non liberx quoc est maler noslra ( Galtit.
iiuia cl boc luuin ,

iv , 24 , 2G ) ; cui , Muter Sion , dicel homo ; et lionio

las csl.
7. [vers. 87.] Hoc cum faceret Ecclesia.passa cst uuod faclus esl in ea , ct ipse fundavil eam Altissimus ( Psal.

Pauio minai consummaverunl me in lerra : lxxxvi, 5) ? Ipse est enim ct apud Patrcm allissimus,
ailjmixil ,

Binlla scilicei stragc martyrum facta,

dum confitentur et propter nos in i»U matre faclus humillimus ; ipio-

non frustra diclum niam qui Dcus erat super eam, homo factus esl in ea.
ct prxdicanl ccriutcni. Sed quia
man- IIoc iuque fundamfnto Domine fundasti lerram
Adjuva me; Ego autem, inquit, non derctiqtti , , , et
c.t,
permanel : quia in lali fundamcnto cousiabilila , non
dala lua.
8. [vers. 88.] Atquc ut posset pcrseverare usque in inclinaliiiur \h sxculum sxculi (Psat. cm , 5) ; in eis

Secundummisericordiam, inquil , raora w"w/ico uiique permanens quibus es viiam daturus aleniaiu.
liiicm ,

jm«, et custodiam testimonia oris lui : qu;c grxcus liabet, Quos auiem ancilla peperit , ad velus lestamcn-
tiim pertincntcs in cujus tamcn figuris hileliat nn-
Martijria. Quod Uccndum non fuit propter dulcissi- ,
,

nihil aliud sapiendo quam promissa tcrrcna

marlyrum nomen, qui procul dnbio quando lanla
viuii , ,
niiim
paulo non pcrmanent. Scrvus eniin nun manet in domo
perscquentium crudelilas sxviebal, ul Ecclesia
cousuminaretur in lcrra.nullo niodo Dei mar- in .rtcrnum , filius autem manet in xtrrnum Joan.
ininus (

tyria custodircnt, nisi lieret eis quod liic oratum est, viii , 35).
ati snsl 3. [fcrt. 91.] Ordinatione ttta permanet dies. lsiu
.SYcMiidum miscricordiam luam vivifica me. Yivifu
vium ncgarcnl viiam, et negando quippe omnia dies ' : et isle esl dics qucm fecii l)t>-
cnim, nc amando
ac sic qni pro vita veri- iuinus, exsullemus et jiicundemur in co (Psal. cxvn,
vilam amiltercnl vilam :

moricndo pro veriute vi- 24 ) ; et sicut in die lioneste ambulcinus ( flont. xiii
latem dcsererc nolucrunt ,
,

13). Quoniam omnia serviunt libi. Omnia scilicetdc «pti

\crunt.
bus loquchatur ; omnia qu:r. pertinent ad hunc diem ,
SERSO XXI.
serviunt tibi. Impii quippe de quihus dicilur, Necti ti-

i [vers. 89] llomo qui

.
loquilur in isto psahno, un- milavi malrem vettram ( Osee iv , 5 , sec. LXX ) , non
undc vila
^juam ucdcrclcum mutabililatis botninum , serviunt libi.

plena est , inter iribulaiiones suas ,

Dcinde respexil uude liheretur hec
ista teniationibiis i. [vers. !•-.]
Jniaui per«ecu/i *un/ me fundata permaneat; aiquo subjccil RU
pn.plcr quas supra dixeral ,
tcrra , ul ,

el Pttuio minus consummaveiunl me in terra ; inflam-

quod tex lua medilutio mea esl , lunc (orsitan peris-
ccelcslis Jcrusalcm in supcrna suspe- tem humiutate mea. Ista lex fidei est non iuanis
maius desiderio ;
in ;

xil ctdixil, /h irternum, L>omine,i>crt>um luum pcrmantt liilci , sed qna: pcr dileclionem operulur ( Calat. v

Pcr hanc impetrnlur gratia quai fortes laeil

nnnrup<wli<r eonlinentes. Ste. G ). ,
<
Aliuuol lihri, ncii/erosM
ail, huiiimuio, «BM illi,
ijiaion. in tsai. 59, « rvmlilionos, quippe el onmis dics. *.
'
Er. Lugd. v cn., /j/.i
• dtutcrou is, \ocant. »
 ,,: ,,

1561 ENARKATIO 1N PSALMUM CXVIII. 1565

in uibulationc lempnrali , ne pereant in humililale luibcam , nihil milii prodest
(
I Cor. xm , 3). Charitas
mnrtoli. auiem Doi dilfusa esl in cordibus nostris per Spirilum

5. [vert. 95.] In aternum , inquil , non obliviscar sanctum, qui daius est nohis (Hom. v, 5). In bac
)uslificulionum tnarum ,
quoniam in iptis vivificasli dilfusionc l.ititiido est , in qua sinc angustiis via qtio-
me. Ecce unde fnclum esl ut non perirel in hunii- qttc ambulatur angusia , donanle illo cni dictitm est

litate su.i. Nam Deo non vivilicante, quid esl homo ,

Dilalasti grestut mcos snbler me , el non sunt infirmata
qui se occidere poiuil, vivilicare aiilcm nonpotesl? mea (Psal. xvn, 57). Latum csl ergo inauda-
vestigia

6. [vers. 94.] Subjicit dcinde ac dicil : Tuus sum cgo, tum mnndalum illtid geininum quo jti-
oharitatis ,
,

tnlvum me fac ,
quoniam justificaliones luas exquisivi. hctur Dcus et proximus diligi. Quid aulctn lalius
Nuii transeunter iiitelligendum csl quod dicium est quam ut ubi ' pendcal tuta Lex et omnes Prophelx
Tuus sum ego. Quid oniin non est ejus ? An forte quia (Matth. xxn, 3740)?
in roelis esse dicilur Dcus, idno putandum esl aliquid
SF.rtjjo xxii.
non esscejus in terra;cuin clamcl alius psalmus, Do-
miui ett lerra el ptenitudo ejus, orbis tcirm et omnes qni 1. [ vers. 97. ] Sxpe admonuimus laudabikm lati-
habilani in eo (Psal. xxm. 1)? Quid est ergo quod iste tudincm, in qtia nullas cum mnndala Dei facimits
, ,

ila se qiiodammodo familiarius Deo commendandum pnttamtir anguslins , intelligeudnni cssc charilatem.

puinvil , ul dicerel , Tuus sum ego , salvum me fac ;

Proptcr quod cliam in mngno i»to psalmo ctim supe-
uisi inlelligi volcns quod malo suo stius essc voluerit, ritts dixissei , Latum mandntum tuum valde ; in lioc

qtiod esl inobedientix primum et maximum malum ? scqucnti vcrsu ostcndilunde sil latum, diccns : Qtio-

El lanquam dicens Meus csse volui et pcrditum , ,

modo dilexi legem tuam , Domine ! Dilectio esl igiiur

me feci Tuus sum , inqtiit salvum me fac quia

: ,
,
latimdo mandaii. Undo quippe fieri pntesl nl diligainr

justificalioncs tuas exquisivi ; non volunlates meas , quod Dens jubet diligi , et ipsa jussio nnn dilignlur ?

qtiibus fui iueus , sed justificationes tuas , ut essem Ipsn cst cniin lex. Tota, inquit, die meditatio mea est.

j.llll tuns. Ecce qitnmodo eam dilexi , ut tota die meditalio moa
7. [tier«. 95.] Me, inquil, exspeclaverunt peccalores, esset : vel potius, sicut gracus habel, tolam diem (a),

ut perderenl me ; lestimonia autem lua intellexi. Quid ubi magis continuatio medilaniisexprimilur. Idantcm
est , exspectaverunt , ut perderenl ? an velut insidits intclligilur per omne lompus ,
qnod est sempcr. Tali
obsederunt viam , exspectantes ut quando transiret expugnatur dileaiione cupidiias, qu.x s;cpe faciendii
occidcrcnt ? Numquid ergo morle corporis perire me- legis jussionibus contradicit , concupisceute adverstis
tuebalT Absit. Et quid cst , me exspectaverunl , nisi spiriluin carne : adversus quam spiriius concu-
ut eis ad inalum conseniirct ? Tunc enim pcrde- pisccns ( Galat. v, 1 7 ) ita debel diligere legeni Dei
reut. Unde aulem non perieril dixil : Teslimonia tit lotam diem meditatio ejus sit. Dicil nuletn Apo-
tua intellexi. Scd familiarius hic Ecclesix anrilnis gra?- slolus : Ubi est ergo glorialio lua ? Exclusa est. Per
cttm verbum sonal , Martyria lua intellexi. Quia sci- quam legem ? fiictorum ? Non sed per legcm fidei ,

licet me sibi rmn conscntienlem etiamsi occidc- ( Rom. iii 27 ). Hxc est fides qu.-c per dileclionein
,

rcnt , lua martvria conlitcns non perirem : sed illi

opcmlur( Gakt.v, 6); quoniam quxreudo, petendo,
qui ul pcrdcrent , exspectabant quando consenti- pulsando, impetral Spiritum honum (Luc. xi, 40, 15),

rcm , turquebaiit eliam cum confitcrer, Nec tamen pcr quem dilectio ipsa dimmditur in cordibus uostris
qtiod itilellexeral relinquebnt inluens el vidcnsutique (
Rom. v, 5 ). Hoc enim Spiritu Dei quicumquc agun-
sine line (iiiem , si perscvcrarct '
usque in finem. lur, hi liiii sitnl Dei (ld. vm, 14) qui recipiuntur ut :

8. [ vers. 96. ] Dcnique secttius adjunxit Omnis :

rccumbnnt cum Abraham , Isaac el Jacnb in regno
consummationis vidi finem ; lntum mandatum tuum cflelnrum ( Muttli. vtn, 11 ) ; cxpulso servo ,
qui non
valde. Intiavcrat quippe in snnctiiarium Dci, el inlel- nianet iivdoino in a?ternum ( Joan. viu, 53 ); id est

lo.xer.it in novissimn ( Psal. LXXll, 17 ). Omnis autem Israel secuudum camem cui diclitm est, « Cum vi- ,

consittiininiio mihi videlur hoc loco inlelligcnila derilis Abraham, Isaac, et Jacob, et omnes Propbclas
usquc ad morlcm pro veritnle ccrlare (Eccli. iv, 55), in regno Dei, vos autem expclli fnras. Ei venieiitab

el pro vero ac summo bono m.da omnia lolerare : cu- oriente , et occidcnle , et aquilone , et austro , et ac-

jus consummalionis finis est cxccllcre in regno Cliri- cumbent in regno Dci. Et ecce sunl novissitui qui

sti, quod non babet linem ct habere ibi sine morie crant priini , et stint primi qui eranl novissimi i
;

sine dolore, et cum magno bonorc vitam, morte liu- (Luc. xin, 28-50) i Genles > aiilcm , sicut ail Vas
jus vitx ac doloribus et opprobriis ncquisilam. Qttod electionis , « qux non scclnbnutur justiiinm , ap-

auiem addidit , Latum mandatum tuum valde; non in- prelieuderunl justitiani ;
jiistiiiant autcin qux ex
telligo nisi clTaritatem. Quid euitn profuisseiquactim- (ide est : Israel auiem perseqneus legem justitix , iu

que morie immiuenle , et intcr quanlacumque tor- legem jnstilix non pcrvcnit.Qiiarc? Quia tiou ex (iile,

tncnta illa marlyria conlitcri, si chariias in confitcnle sed quasi cx opcribus, offctidcrunt in lapidem offen-
imn esset? Attdiatnus Aposlolum : Etsi tradidero, in- sionis i (Rom. iv, 50-52). Ita facli sunt inimici bujtii
qiiit, corpus meum ut ardeam , cliaritatcm autem non qui hic in propbclia loquiiur.

1
Sic aliquo». Mss. Alii vero cum Edd., etsi y-crscieraret
1
l.ugd. vcn. et lov., ibi. M.
forte |>ro, tit sic persevcruret. (n) crac olen tcn cmeran.
.
 : : ,
, ,

IStiS R. AUCUSTINI F.PISCOn 1Sn4

2. [ rnt. 9S. ] i\c dciudc rnnjungii : Snpcr ininii onincs docentes se llitcliexil ,
quando cuin cscl au-
eos meos supere fccisti me niuudittitiu iiium, iiiiw/uiim m norum duodccim, rcmansil pncr Jesns iu Jcmsalcin,
ttfcriwm milii cst. Ilfi namqno lelum quidcm Dei lia- 61 a parcnlihus suis ' posl Irltluum iuvcnliis cst illic

lirui , scil iiiin MTuinliim srieiiliam. IgiionmioB enlm in templo scdens inicr doclorcs , audicns illos cl m-
Di'i jiisiiii.nn , ih tuam qnxroiitesronsliiuere^jnstilliE tcrrogans; uhi ilupcbsnl nuincs qni eum aiidiebniil
I>ri »«on sunl SUtqCCli (Rom. x , tel 3). Isle vcro qui supor priidcuiia et rc<ponsis cjtis (Lnc. n, 42 47). Ncc
liqior IkIuc Inimlcos suos sapit matidatum Dei , invc- iinnicrito, qui pcrislain pmpheliam lauln aulodixer.it,
liiri uili cuin Aposlnlo noii liabcus justiliam snain ,
Snpcr oiunes docentes me inlellexi Onincs eiiim HliqttO
qum cx lege esl, sed jnaiitiam per fulein Christi, qun hnmines vull inlelligi, nou l) n Patrcm ; ilc quo rtirll

csi ex Deu ( Pliilipp. iii, 0) : non quia lex <niaiii le- ipse Filius, .Sirui </oniif me Paler, liarc loqitnr (Jmm.
gnnt ininiii i ejus, iiiiii csi ex Deo ; scd quia cnm non viii, 28). Qnod diflicillimc e\ persona Verbi inlclli-

sapiuut, sieiil isic i|ui sii|icr inimicos BUOSeain snpii, giinr; nisi quis nlciimqiie capero valral id essc Fi«

ColiKreudo lapiili in qucm illi olTenileriini. Finls enim lium a Pairc doclum, quotl gcnilmn. Cui cuim nou esl

legisClnisius, ail jnsiitiam onini rrcdcnti (Rom. x, 4), aliud esse, aliud doclum cstf», scd quod illi c-l csse

ut jusliflrentur gralis pcr graiiiun ipsius (/</. m, 24) hoc cst dnclum cssc ;
profcclo a quo ci cst essc , ah
non sicnl illi qui virihtis suis se legem facere cxisli- illosimul ei csl doctum csse. Ex pcrsnna vr.rn bouii-

innnt , ct idco '

es lege quideni Dei . sed snain jnsii- nis, ii l)i forniam scrvi accepit ( Philipp. b, 7 ), fari-

tiam constiiiiere qtixruni ; sed quontndn (ilius pro- lius inlelligiltir a Palrc didicissc quac dixit
qua : in

missioais, qni esuricns ct siiiens eam (

Mutili. v, G ), forma scrvi conslitutiim, niaxinie piicnim, potncrunl
pciendo , ipi.-rrcndo ,
pulsandu quudamniodo a P.ilre cum homines majoris tetaiis uocendum ptttare, sed
mendical ( Id. vu, 7 ), ut adopiaius pcr Unigeiiitnm illc quem Paier docuit , super omnes duccntcs sc in-
accipiat. Sic aiitem mamlaluni Dei qiiamlo sapuisset, lellcxil. Quia tesiimonia, inquit, tua medilalio mea est.

nisi euni ipse sic sapcre fccissel cui dicit : Super ini- Idco super omncs docentes se inlelligebai, quia (csli-

viieos mcos uipere fecisti me mandatum luum ? Inimici monia Dei mcditabatur : qux melius qiiam iili ilo

qnippc cjus il.i velut rx Agar, In servilulem gene- seipsonoverat, qui dicebat.i Vos misislis ad Joanucin,
,

raii ( G'«/«t iv , 21 ) , cx eotlcm mandato tcmporalia et tcstimonium perliibuit veriiali : cgo aiitcm non
preini.i qua&ierunl; ci ideo non fnit illis in xlernnm, ab homine testimonium accipio , scd li.cc dico ut vos

sicnt est huic. Mclius qnippe iiitellexerunt qui inler- salvi sitis. Illc erat lucerna ardeus cl Iticcus; vos au-

prelali siint in wlernum qnam qni in sceculum , lan- tem voluisiisexsullare ad horam iu luce ejus : cgo au-
,

qaaui linilu isto suculo ntillum jam legis possct esse tcm habeo testimonium majus Joanne > ( Joan. y,

moiiilaiiiin. Iia vcro nulluiu erit, sed in labulis visi- 33-3G). Talia testimonia mcdilabatur, quando supcr
liililuis librisipic conscriplum : in tabulis vero cordis, omncs doccntes se intellexit.

dilcctin Dei cl proximi manebit in xicrnum ; in quo 4. [ vers. tOO. ] Illi aulem doctores mn absurdc

inaudato gcmiuato tota Lex pcndet ct Propheue inlclliguntur etiam ipsi esse scniores , de quibus con-

ilatth. xxu, 37-40.) : critque pramium custodili linuo dicit , Super seniores intcllexi. Quod ideo inihi
(

niandati liujtis ipse mandalor, ct pnemium dileciionis Cfl modo rcpetitum videlur , ut nnbis h:rc legcmibus

ipsc diieclus quando crit Dens omnia in omnibus illa .Tias ejns venirel in inentem , qux nobis inno-
,

(ICor. xv, 28). luit ex Evangclio , qua xlate pucrili iuter a tatc ina-

hoc quod sequilur, jorcs, hoc cst, junior inler seniores scdebal, el snpcr
5. [ vers. 99. ] Sed qttid est

Super omnes docentes me intellexi ? Quis est islc qui omiies doccnlcs se intclligebal. Solem enim juniorct

snpcr oiimes doccntes sc intellexit? quiscst, inquam, senior ad invicem dici minor ct major, etsi ncutcr
coriim scnili accessit aut propinqnavit xlaii qnan-
<|iii snpcr omncs Prophelas, qui non solum loqucndo :

cos qui sccum vixerunt , vci tim eliam scnbeiulo pi- quam si el expressum nomen seniorum in Evaugelio

sicros i.mi cxcellcnti auctnrilale docuerunl , audei se vclimus inquirere, supra quos inicllexii, inveuimus
quando ei dixerunt Seribx ct Pharisxi Quare disci-
inlelligendo prxponcrc? Salomoni qtiidcm tania csl ,

puli lui Iransgrediuntiir '.radilionem seniorum? jVoii

ilonata sapicnlia , ut ctiam his mnnibus qui fiicrunt

anie illtim, vidcatur esse pr.xlalus III Reg. ui, 12 )

«nim /<it'<ml Hniiitw suas, cum panem manducant. Ecce
(

sed nnn est credendum ipsum hic a pairc suo David objecta cst ei transgrcssio traditionis seiiioruin. Sed

maxime quia non possctcx qui supcr seniores intellexil quid eis rcspomlerii
potuisse prnphctari ; dici ,

pcrsnna Salomonis quod hic dicittir, Ab omni via ma- audiamiis : Quare , inquit, et vos transgredimini man-
ligna proliibui pcdes meos. Pnrro si, quod csl accepla» ditliim Dei propler tradilionem veslram ? Deinde p mlo

biliuB, Christum prxnuntiai iste prophcia, nunc a ra- posl, ut non solum ipse qui esi caput corporis, vc-

pilc quod est ipse Salvator, ntinc ali ejus corpore i|iiod lum eiiam corpus ipstim el niembra ejus supcr sc-

c-t Ecclcsia, verba prophetica digerens, ct tnnqitnin morcs illos iuielligercni, quor un Iradilio de l.tvandis

uiniin [ut|ucniem facicna ,

pmpicr magnum illud sn- manibus fercbatur; convocalis ad sc lurbis dixil eis :

cramenlum , nbi dictuin csi Erum duo in eariu hm ,

Aitdite, et inlelligite. Tanquam diccret : Super scnui-

(Ephcs. v , 31, SS);agno*CU eum planc qui luper n.s illos ct vos inlelligile, ut eliain de vobis illa pro-
phcii.i elaie.it esse prxmissa, Super seniores intetUxi;
i r, ct i.ov., ideo non ex tege, etc, Aheai, uon, scaieris
I
:.>!•: .. Ain. el viss., n ijudTeiiiiPiis suii.
 , ;;

IS65 ENAWUTIO IN PSALMUM CXVIU. 150C

nec solum cnpiti, vcrum ctiam eorpnri, ac sic mii- nuni vcrc uene, id csl, non mali cainalis forniidiiic ,

vcrso Chrislo apiala convenint. Nnn quod inirut in scd buui spiriuialis dclcclatioiie '
faciamus. Nonuiilli
vs, coinquitsat hominem ; sed qtiod procedit ex orc, lioc snne cndices non babcni ; favum, sed plures habcnt *.

coinquinat liominem. Hocseniores illi non inlelligi-baul, Melli csl .luleiu similis apcrta doetrina sapienlia!
qui de lavandis manibus sna vt;lut mngna m.iml.iia firvovcro, qu;c de nbstrusinribus sacrnmeiitis , inn-
irndidcranl. Ipsn quoquc meuibra cnpitis hujus sup r qiiam de ccllis cereis, ore disserentis, velui ninndcn-
scniores inlelligentis, nondum quod :il> eo dictuni rst lis, cvprimilur : verum ori cordis, non carnis est
iniellexcrant. Dcuique post paucn respondens Pclrus diilcis.

dixit ci : Edittere nobis iiurnbolum istum. Pulabal adhuc 8. [vers. 104 |

Sed quid e-l quod ail , A maiidnlit
csse parabolam, quod Dominus sinc liguris fueint luis inlellexi? Aliud enim csl, Mandatn lun inlellexi
cloculiis. Al illc dixit : Adhuc ct vos sinc iucllectu aiiud csl , .1 mandulis luis inletlexi. Neseio quid cigo
estis? Non intcltigilis quia omne quod in os intrat , in aliud se significal iniellexissc a mandalis Dei : lioc

v. ntrem vadit, et in secessum emiltilur; qnce aulem pro- e>t, quauiiiin milii vidclur, facicndo mandatn Dei per-
ccdunt de ore, dc corde exeunt, et ea coinqtiinunl lioini- vcnisse se dieil ad caruiii rcrum iiilclligenlinin, quns
ncm (
lluttli. xv, 1-iS)? Ailliuc et vos sine iiilcllcctu concupiviTat scire. Piopier quod scripimn «sl, Con-
cstis, ctsuper illosscniores non intelligitisTScd plane cupisli snpientiam; terva maiululu, el Doininus prasbebil

ja.ni nunc audito inli mngistro, capite nosiro, | olest W.am libi [ Eccli. 1,55): ne quisquam pr.-cpnslertis,
iniiisqiiisqiie noslrnni diccrc, Super seniores intellexi. anteqiiam babeat humilitatem obedienlirc . vclil ad
Nam etinni corpori congruil quod scciilus adjunvit, altitudinem snpicniix pervciiire , qimm caperc non
Quia mandatu lua exqnisivi. Mandala tua , non tnan- potest, nisi ordine vencril. Audial ergo : Altiora le ne
dala lioininir.il : mandutn lua , non mandala senio- qitwsieris , el fortiora le ne scrutalus [ueris; sed quai
rum, qni volcnles esse legis doctores, non iutelligiiul pracepii libi Dominus, illa cogita semper (Id m,2-2).
lieque qnx- luquiintiir, nrque de quibusnmrmnnt (I Tim. Sic homo nd occulioi ura sapienliam pervcnii per obe-
1.7). Merilo dc niandalis Dci, qti;u sunl cxquircndn, dienliam maiidaiorum. Cum nutcm dixissei, Qua; libi

til super seniores illos intelliganliir, responsum est prcecepil Dominus , illa cogiln ; idco addidil, scmper,
iis qui eoriun nucinritalrin verilnli pr.xTerehant , el quia et ciistodienda esi obedieniin , ul percipinlur sa-
diciinn csl.Oir et ros trantgredimini mandainm Dei, pientin.et perccpu sapientia non e^t descrenda ohe-
ut trnditiones rcstriis staluatis ? dieniia. Spirilualium iiaque membrormn Cbrisli vnx
5. [virs. 101.] Jnm \eroquod adjungitiir, non rnpili isla esl, A mandalis tuis inlellexi. IIoc cnim rcclc dicit
vidclnr coiivenire, sed corpori : Ab omni via matigua Chrisli corpus in cis , quihus mandala servanlibus
proliibui pedes nii os, ul cuslodiam rerba lua. Nequc propier ipsam cusiodiam mandntorum prasbeluruhe-
cnim capul illud noslrum, ipse Salvator corporis, in rior doclrina sapieutix, Propicrea, inquil , odio habui
nl.qiiam maligiiain viam carnali cupiditatc ferrctur, onmem viam iniquilnlis. Necesse est enim ul odeiit
ul ei neecssc esset pcdcs suns inde prohibcre ,
qunsi ooiiicin iniquilalem nmor jusiilia: qui Inulo majnr :

illue eunles niolibus suis : qnod nos facimus, qiinudo est, qunnio cum magis inflammal amplioris dulccdo
ea qu:e ille non babuit , nc vias malignas leiieant sapicii!iu>, quac prrebeiurci qui oblcmperal Deo, cl a
dcsideria nosira prava coliibemus. Sic enim verba mandatis cjus intelligit.

Dei pnssuiutis custodire, si posl nostras malns cnn

SERUO XXIII.
ciipiscenlias non eainus ( F.ccli. xviu, 30), ut ad maln
coucupila pervenianl ; scd eas poiius adversus cnr- 1. [vers. 105] Scrutandns atipie traciandos pro vi-
concupiscente frenemus Gulat. v, 17),
ribus quas Deus donat, nunc istos vcrsus psalnii
ncni spirilu (

ne nos raptos alquc subvcrsns per inalignas vias per-

hujiis aggredimur, qiiorum primns es: , Lttcerna pc-
dibus meis verbtim tuuni , et luttten semilis ttnis. Qund
Irnlianl.

G. [vers. 102.] A jttdiciis, inquil, tuis non declinavi, est, tucerna ; lioc repeiitimi csl, Inmcn : qnod, pedibut
meis; hoc, semilis meis. Quid est ergo, veibum luuiu?
qsioniam lu (egem posvisti tinlii. Dixil quid limuerit,
iit nb omiii vin maiigna proiiiberct pedes suos. Quiil Numqiiidnani illud quod in prinripio eral Deus npml
est ciiim, A judiciis tuis non declinavi ; nisi quod alio
Deuin, Veibum scilicet per quud Facla sunt omiiin ?

loco dicil , A judiais aulem luis timui ? Perseveranler

Non est ita. Nam illud Verbum lumcn esi, sed lucenuv

eisciedidi, quia iu leijem posuisti milii. Tu inlerior non esi. Lucerna quippc oeainra est , non Crcntnr,
qiue p irtiripatione incoininutabilis lucis acccndilur.
iniimis nioi^ , lu inlus iu corde legem postiisti mibi
spiritu tun, tanqnam digiio ttin; ut eam non l.ui-
Hoc crat Joanncs, de quo dicit Verboin Dcus, Itle

ernt lucerna ardcns et lucens (J oan. v. 55). Scd linneo

quam scrvus sine aninrc niciuercm, sed castn tiniore
ui fil us l
diligerem, ci dileclinnc casta timercm.
est et luccina : ct tainen in cnmparationc Yerbi, do

7. [vers. 103.] El ideo vide quid sequilur : Qisam quo dictiim cst, Dcus erat Verbum, non erat ille !>—

diiicia faucibus nnis verba tun'. vcl, quoil de grcvcn est

men : scd mis^iis csi , ut tcslimnniiiin perhiberet de
linnine Er»t cniti limicii \crum, non quod illumiua-
cvprcoSius, eloquia tua sitper sncl ct fuvum ori meo,
llae est illa suavitns quaui Doniinus dat, ut lerra
lur, ui liuino, scd quod illuminat oiiiucm homineiii
1
nosira dcl frticluni siium (P».i/. lxxxiv, 13); ui b<>- Fnrir, ttilectione.
- \tif nh^ii»! libri acWmtt, mcl : cujus loco subinlellig.,
s
AJIU-I AUl. Cl 111 MJS. 11011 csl, v.t fitius. fnrnau.
 : ,

1567
AUCUSTINI EPISCOPI ISfiB

(Smn.i. 1-9).Nisi mtcin

au«,non ci luccrna lunwn limiem, prn en quoil juravit et staluil ciilodirejtiili-

dicercl Apostolis, Vot eslis lunien iuundi. Qno audiio rifl juslitia: Dcl, Et nc intania hiiiniliationc fi.lcs luiu

ncid sc puiarenl esse.quod IHe qtii Imc dlxcrnl

nam ;
dclicercl, nddldit, Domine, vivifica me secuiidum ver-
Eyo tum wmai bum luum : hnc cst seciuulun proiiiissnm iuiitn. Nain
ci «le scipso quodnm loco dixit ,

mundi ld. riu, 12 ait iUis de IIIU, Son potest :

et vcrhtmi promissorum Dei luccma est pedibus, ct
( )

semitis lumen. Sic ct supcrius, Dcus

abscondi super inontem conslilula; neque aecen-
c iiitiis
ut cnni vivifi-

caret, oravit in humiliniiono perseeulionis,

dunl tucernam et ponunl eam tub modio , scd tuper uhi ail

candelabrum , ul luceat omnibus qui in donio sunl : sie

Paulo niiniis coiisuiwnaveniiil me in terra ; cgn avtei.t

luceat tuinen vestrum coram liominibns( Mattli. v,l t-lfi); iioii dereliqui mnndnla tna : secunduin miteriiordinm

Inmlne qnod tunm vivifiea me, et aistodinm lestinwiiia, id csl mar-

ut scircnt sc lanquara luccrnas de illo

arcensas. Nulla quippe crea- lyria oris lui. Uui intelligitor, si ipse non viviflrcl dn-
immuiabililcr luccl ,

lura qnamvis raiionalis cl inlcllcctualis, a Brtpsa nando palienliam, proplcr quod diclUIII CSl, In re-
,

slrn patieutiapossidebilis
illiuuinaiur, sed parliclpatlone' sempiierna» veriiatis animas vcslras (Luc. xxl, 19);
acccnditur eliamsi aliquando dies vocatur, non dies
:
et de qno diclum esl, Quoiiiam ab ipso ett pntientia

Dominus, scd quem f cit Domiims ; et Ideo audil *, mea (Psal. lxi, fi) : non corpus in pcrscculionc irmr-
Accedite adcum ei llluminamini ( Psal. xxxttt,
,
6). tiflcari, sed animam, non custodicndo martyria ci

Propler quam pariicipalioneiu, in quantum homo est jndicia justilia! Dei.

et ipse Mediator, luceina iu Apocalypsi nuiiciipalur 4. [vers. 108.] Votunlaria oris mci beneptncila fnc,

(Apoc. xxi, 25). Scd singiilaris csl isia susceplio d-i : Domine : hoc est, placcanl lihi; noll reprobare, scd

ntillo enim sanctornm dici divinilUS poluit , aut

dici approha. Ilene auiem inlellignnlur oris volunturiu,

ullo inndo fas esl; Verbum caro (actum est {Joan. I, aacrilieia Iaudis, conressinne cliarilalis, nnn limore
14), nisi de uno MeJiatoreDei el liominum(ITim.H,5) necessilalis oblala : unde dicium cst, Voluutnrie su-

Ciiiii igiturlumen dicaturunigcnitum Verhum aeqiiale erificabo tibi (Psal. ui, 8). Scd quid est <|tiod acljuii-

gigncnli , liimen dicatur ct homn ah illo Yeiboiliu- gil, Et judicia tuadoceme? Nonne ipse in versih s

nunatus, qni dicitur ct luccrna, sicut Joauncs, sicut stipcriorihus dixerat, A judiciis lnis non declinavi t

Apnsloli, nec tillits eorum homo sil Yerhum, et illud Quomodo istud, si non ea noverat? Porro si nnverat,

Yei hntii a quo illuminali sunl lucerna non sit ;

qnid qtiomodo hic dicit, Et judicia tua doce me. ? Au sieut

cst hoc verbuni qtmd iia lumen dicilur, ut lucerna illud est, Sunvilatem fecisli cttm scrvo tuo ; el poslra
,

sil ail cnim, Lucrna pcdibus meis verbum tuum ,

et dicit, Suavitatem doceme? Quod ita exposuimus, ut
(

lumen semitis meis), nisi verbutn intelligamus quod iiitelligcremus vcrba proficientis, cl addi sibi ad id
facluni cst quod pndicatuin ot
ad Pmphclas , vel quod accepcrat posliilantis.

pcr Aposiolos? Non vcrbum Chrislum, scd verbum 5. [ vers. 109.] Animamer. in mnnibus tuis scmpe \

Chrisli, dc quo scriptum est, Fides ex auditu, auditus Nonnulli cndiccs liahcnt, in manibus meis : scd piurcs,
aiitem per verbum Cliritli ( Rom. x, 17 ). Nam el vcr- in tuis ; et hoc quidem planuin cst. Juslorum en.m
bum prophcticum lucernac cnniparans aposlolus Pe- animoe inmamt Dei sunt (Snp. m, 1) ; in cujus inauti

Irtts : Hnbemus, inqnit, ceniorem proplieticum sermo- sunt et nos ct scriuoiics noslri (/</. vn, IG). Et l.qis,

iiem , cui benefacitis iutendeutcs , velul Iuccrnce lucenli inquit, luoe non sum oblitus : tanqnam ad m>u ohli-

in obscuro loco ( II Pelr. l, 19). Quod itaque hic ait , viscendam Dei legem manihus ipsius adjuvetiir ejus
Lucerna pedibus meis verbum mum, el lumen semitis memoria, ubi ejus esl anima. Anima vero mea in um •

inei», vcrbuni e=>t quod in Scripluris sanclis omnibus nibus meis, quomodo intelligalur, ignoro. Justi quippe
conlinclur. ista vcrha snnt, non injusti ; rcdeuniis ad Paircm,
i.lvers. 106, 107.] Juravi, inquit, el statui custodire non discedeniisa Palre. Nam potcst videii junior illu

judicia justilia; luce : lanqnam bcnc ambulans ad illam filius animam suam in manibus suis habcre voluissc

Iucernam, et recias semitas habens. Sequenti aiiieni quando dixit patri, Da mihi substantiam meam qu»
verbo illud quod anlecedil exposilum est. Quasi me contingit : scd ideo morlnus eral, idco perierat

enim quareremus quid esset, Juravi; adjuuxit, et sta- (Luc. xv, 12, 24). An forte iia dictuni est, Anima
tui. Hoc enim appellavit jurarnenlum quod staluil pcr mea in manibiis meis, tanquam cam vivilicandam of-

sacramentum ;
quia ita debet esse mens fixa in cus- ferrct Deo? Undealihi dicilur : Ad le levuvi aninuun

lodiendis judiciis jusiiiiae Dei, ut sit omninopro ju- meam (Psnl. xxiv, I). Dixcrat cuim cl hic supeiius,

ralione quod staluit. Vivifica me.

3. Fidc auiem cuslodiuntur judicia justilix Dei ;

6. [i'iT.1. 110] Posuerinit. inquit, peccalores la-

cum sub Deo justo judice, nec recte facium infru- qiu tinj »ii'ii, fl .1 mandatis tuis non criavi. 1'n.lc hor,

ctuosinn, nec pcccalumcredilur iniptinittim scd pro : nisi quia ejus anima in mauibua Dci, vcl In wls ti«

hac fidequia mtilla el gravissima mala c»rpiispcriulit vifleanda offcrtur Dco?

Chrisli, lliimilialus sum, inquil, usque vutde. Nmi 7. [r.Tj. III.) llaredilnle acquisivi leslimouia tua

cniin ail, llmniliavi me; ttt hiimiliiaicm qiKG in pr.r- in ateruum. Niuimilli Ulio vcrho volcnlesdiccrc quod
ceplo esl, inlelligi sil nccessc : scd ail, lluniHmtiis iin >
vcrbo in jriBcn poailum asl, lldi\diiavi nuci -

sum usque valde ; maximam scilicel pa=stis persccu- proiaii sunt. Qund elsl latinum osse pe«aat, m.i^is
liguiflcarei eum qul dcdll lucrcdiisiem, quam auw
«
ti. Lugd Ven. cl lov., £1 ideo udliitc tkMfaM M-
 ,

1569 RNARRATIO 1N PSALMLM CXVI!!.

1570
(jui arccpil ; ui sie esset lianeditavi ,
qttomodo, Di- abigil. Nam maligni cxcrecnt ad facicnJa
mandata,
invi. Mclins crgo I lotms vcrbis insinnatur iniegcr a scrulnndis aulcm avocaul ; non soluni cuni pcrse-
scnsus ; sivc dicalor, Hxredilale possedi; sivc dica- i|iiiintur, aut litigare iiobiscnin volunt ; vcrum cliam
catnr . flarrditnte acquisivi : non bxrcdiiatom, scd cuni obscquuntiir ei lionoraiil, ct lanicn
suis vitmsis
bareditaie. Si aulcm i]ua?iiiur. quiii acquisieril liaire d negntiosis cupiditalibus adjuvnndis ut occupemur
dilale ; Teslimouin, inqiiit. Inn. Quid volcns intclli^i, cteisnostra lempora impeudninus,
efDagilant' aut
uisi, ut tcstis Dei ficrct, ejusque tcslimonia conlilc- ccrie infinnos premuul, ei causas
suasad nosdcfcrre
rcinr id csi, ni marlyr Dt-i (icrci, atque cjns mar- compelluut : quibus dicere non audenius.
;
Die homo
lyria diccrct, Sicilt marlyres diciiut, a Palrc sibi, fuis »»« ccnsliluit judicetn aul divisorem
inter vos (Luc.
njiis lin res csl ', essc collatum ? Mulli quippc vo- Jtii, 1-i) ? Constiiuii cnim
•
lalibns causis ecclesiasli-
liicru: I, ncque pnliierunl nulli lamcn pniiicrunt, cos ' Apostoluscognilorcs, in foro
: probibens jureare
nisi qni volncriinl; quia non potuisscnl, si Dci icsti- Clnisliaiios (I Cor. vi, 1-C). Ne illis quidem qni non
monin ' negarc voliiiseul. Sed ctiam ipsortim prav aliena rapiunt, sed sua cupide repetunt, dicimus
paraia csl voluntas a Domino. ldco baec lin-redilate Caveleabomnicupidiiaic, co:isliiucntes cis antc ocu-
se acquisisse isle lcslalnr, ct lioc in ceternum; quia los bominem cui dictuin csl, Stulte, hac nocte aufe-
nnn cst in eis gloria lemporalis boniiuum vana qnac- rctur a te anima tua qum prwparnsli cujns eriiul (Lue.
;

rcniium, scd a-lorna gloria cst brcvi tempore palien- xii, 20)? quiact quando dicimns, nnn recedunl
nco
timn, ct siiu: fine regnanliiim. Unde sequitur, Quo- dcclinant a nobis ; sed inslant, urgenl, preeantur,
tiiam exsuliaiio eordis uiei sunl clsi affliclio corporis, lumuliuanttir, exlorquent, nt ipsis poiius
: ad isiaquai
cxsul atio tamen cordis. quam scrulandis Dci mandatis qua* diligi-
diligunt,

8. [rcrc- 112.] Deindesubjeeii : lnclinavi ror nteiitn mus occupemur. quanto t:cdio tni bartiin luibulen-
ad faciendns justificalwnes luas in celennim, proplfr l rum, el qiiamo desiderio divinorum c!o'|uioruiu
retr.bnlionem. Qui dicit, lnclinnvi cor meuni; if.so jam diclum esi, Dectinate a me, maligui, et scrutubor
man-
dixoiai, Inclina cormcum in teslimonia tua ; ul inlel- dnta Dei mei ! Ignoscanl obedicntes lidelcs qui pro
ligamus siiuii! boc cssc ct divini mnneris ct prnprix su.issiccnlaribus causis raio nos qnxrunt, ct judiciis
voluiilalis. Scd niimquid in ariemum farturi sinmis nostris facillimc acquiescunt ; nec nos conlcrunt
lili-
justincaiinnes Dei? Opera illa quidcmqua> operamur gando, sed oblemperando potius consolaiilur. Cerle
circa proximornm ncrcssiintes, ncierna csse nnn proptcr cos qni ct intcr se pcrtinaciier agunt, et
possmil, sicut ncc ipsai nocessilates : scd si non dili- quando bonos premunt , nosira judicata conlcm-
gcndo isla faeianiiis, nulla csi juslificalin ; si autem nnnt ; faciuntque nobis perire lempora rebus cro
diligcndo, a'lerna cs! ipsa dilcclio, eiqtie rcterna p.v ganda divinis , certe, inquam, prnpler istos ct nobis
raia cst retiibutin; proptcr quani relriliutionem di- lioo.ai excbimare in bae voce corporis Cbristi, De-
rit sc iiiclinasse cor simm ad faciendas jiisliflcaliones clinate a me, maligni, ei scrutabor mandala Dei mei.
Dei, ut in .Tiernum diligcns, in alernum mercatur 4. [vers. 116.] Deinde posieaqu.un velut ab oculis
babcre quod diligit. cordis sui muscas irruentes abegil, redit ad eum cui
diccbat < Adjutor mcus ei suscepior mcus cs tu in
SEMIO XXIV. ;

verbum luumsperavi; i precemqueconlinuaus,iSus-

1. [vers, 1 15.] Psalmi hujus locusdc quo in volun- cipe me, > iuquil, « secundum eloquium luum, et vi-
tale Dci disputatiiri sumus, sic incipil : Iniquos odio vam ; et ne confundas me ab cxspeclaiione mea. i

hubui, el legem tuam dilexi. Non ait, Iniquns odio ba- Qui jam dixerat, Susceptor meus, poscilmagis magis-
lini, et jnslos dilexi ; aut, liiiquitaiem odio babui, ct quesuscipi, ei ad illud propterquod tolcrat lam mulia
legem tuam dilexi scd cum divissei, Iniquos odio molesia, pcrduei quam
:
; veiius ibi se, in isiis buma-
liabui, cxposuil quare, addendo, el legem luam dilexi, narum rerum somniis fidens esse victuruin. Sic enim
ut demonsirarei, uon sc in liominibiis iniquis odisse de futuro dicium est, et vivam, lanqiiam in boc cor-
naliiram, qua bomines sunl; sed iniquiiatem, qua legi pore inortun non vivalur. Corpus cniin mortuum cst
qiiam diligil, inimici sunt. propier peccatum cl cjispectantes redcinptionem:

2. [vers. Ht.] Deinde sequiiur, Adjutor meus et corporis nostri facli sumus ,
, spe salvi
et quod
suscentor meus ss '« : Adjutor, ad bona facieuda ; iion videmus speranles, per palienliam exspeciamus
susceptor, ad mala evadenda. Quod auleni adjungit, (Itom. yiii, 10, 25 25). Sed spes non cnnfundit, si
ln verbum tuum supersperavi, tauqnam filius promis- cbarilas Dci diffundilur in .-ord.bus nostris pcr Spiri-
siouis loquitur. tum sanctum qui datusest iiobis (Rom. v, 5). Prop'cr
3. [vers. 115.] Sed quidsibi vult versus qui sequi- qucm largius accipiendum clamalur ad Palreni, A>
lur : Declinnle a me, maligni, et scrulabor mandata Uei confundas me ab exspecia:ione mea.
mei ? Nou eniin ait, f.iciam ; sed, scrutabor. Ut crgo 5. [tvrs. 117.] Et tanquam ei re ponsuin fuerit in
pcrfede ca diligcnterque noverii. malignos a se de- silenlio *, Nnn vis coiifundi ab exspcciatione lua? non
clinare dc.sidcrnl, cosque cliam compellemlo a se intcrmittas incdii.iri justiflcaiioncs meas : seiiticns

1
Slc Am. et Mss. At F.r. cl Lov., cujus donum est, * rlnrcs Mss. omillunl, constituit enim lidibiis causis cc-
1
sic iMss. At Aiu., ai fidei teslimoitia. Er. ct lov., si fidei clesiasticos : sed babcnt, jpostohti cognilotcs, clc.
Dei, etc. * Er. l.ugd. vcn. tl Lov., ii non. M.
 :;
: ,,

1571 S. AUCUSTIW EPISCOFI 1S72

isi.nit inoiUuil luuem plcniiiiquc animx languuribirt cntio. ltleu ex fitle, ul tec^iiitlum gratiuin fiiina til /iio-

impediri, Adjuva me, iuquit, et satvus ero; et mcdita. niiisio omni tetiimi ; nmi ei itiutiiiii quod ex lcge ett

lur injustiftcultoiiibus tuis temper. setl et ei (jttod e.i fule est Abittliain, qui est ptttcr omniiint

C { vert 118.] Sprevislj omnes ; vcl ,

quod de givcco noi,tiiim (Hum. iv, 13 10). Cur hoc ApOSlolus ait,

diligcniius vldelur axpraasum, Ad nihllum deduxitli nisl ut oatenderel lcgomsine proinissionisgralhi, uon
umncs discedentes u jusli ftcalionibus luit; quia injnsla snluin iinn auferrc, verum et nugere peccatiira: Unde
cvgitalio eoruin. IdeO ergu clainavil Adjuva : me et sut- ct illud esl : Lex subiulravil , ut ubiintinel dclictuin.

uis ero , el medilubor in jutli/icationibut luis tcmper Scd ipn.i omnia per gratiaiu diniitluutur, non solum
ipiia in llihiluin redigil Ueiisomiiesdiscedcnles a ju- qua> sine lcgc , vuruin eliani qux in lege commhisa
slilicaliunibus suis. Quare BUlCm distedunt? Quiain- sunt; ideo ibi »eculus adjiinxit : Ubi auteiu abundavil
iutla esl , iliquit, cogilalio eorum. Ibi accedilur , ibi ileticlum , siipcrabitiuluvil gratia (Id.y, 20). Non
discediiur. Oinnia opera , vel inala, vel bona, a co- ilaqne pracvaricaiiies depuial omnes pcccalores Apo-
giiaiiuua procedunt: in eogiiaiione quisquc innocens, Blolus, sed eos lanlum pncvaricanlcs dcpntat qui
in cogitatione reus csi. Propter qnod scripium est Iransgrediuiitur legem, Uldtnim non est lex, Inquit,
Cogiialio sancla scrvabit le ( Pro». II, 11 ) : el alibi legi •
uec prcevaricatio. Ac pcr lioc secundum Apo^to-
tur : iti cugitutioitibus impii interrogalio eril (Sap. i , 9): luni, oiiinis quidein prxvaricaior peccator cst, quia
el Aposlolus : Cogitutionibus , ail, accutaniibus aul peccat in lege , sed non omnis pcccator pncvaricator
eiiam defendeniibus (Rom. u , 15). Ubi autem felix est esl , quia pcccant aliqui sinc lcgc ; Vbi autcm tior^cst

qui in cogitatione miserest? aut quoinodo ibi non lc.r, nec prtvvaricalio. 1'orro, si neino sine lege pccca-
miser est qui ad nibilum redaetus esl? Magna quippe rct, nm idem ipse aposlolus dicerct ,
Qutcumr/tif sine

osl steriliias, iniiiuiias. Merito dictuni esl : Confun- tege peecaverunt , tine lege pcribunl. Secuudum isluiii
daniitr iniqui facieniet vane {Psal. xxiv , 4); id cst, veio psalmum , si pravaric.inles sunt omnes pccca-
iiianiier , lanquaiu rcdacti ad niliilum. torcs lerra , nulluin est utiqne sine prxvaricalione
7. [vert- 1 19.] Sequitur in Psalmo : Prcevaricaniesde- pcccatum : nulla est auiem pncvaricalio sinc lege ;

putavi, vel pulavi , vel exislimavi omnes peccalores nullum est igitur nisi iii lege pcccatum. Qui ergo di-
u-rriv. Uullis enim modis nostri intcrpretati sunt unum cit : Prwvaricanles depulavi omnet pcccalores teme ,

verbuin grxcunt, quod eslt}»yica/*>)v : sed profunda est ntillos esse omnino, nisi qni legem transgressi snnt,

illa sentcnlia, et si adjuverit Dominus, operosius vuli intelligi peccatores ; et ob boc advcrsatur illi qui
dispulalione alia penetranda est. Nam et quod addi- dixit : Quicunupte sine lege peectiverunt , sine tegc per-
tiim est : Propterca dilexi leslimonia tua sempcr ,
ibuni. Sccunduin illum quippe sunt aliqui pcccalorcs,

inullo ainplius eam profundam facit. Dicil enim Apos- quamvis non sint prxvaricantes , id cst, qui sitic leye

lnliis : Lcx iram operutur , liujusque dicti ralionem peccaverunl : Ubi enim non esl lex , nec prtvvar'ca-

redd< ns : libi euim non esi lex , inquit, nec prmvari- lio : sccundum iMum autem nulltis est siue prxvari-

caiio (P\om. iv, omnes esse 15); ita osteiidens non catione peccator ;
quia prxvartcanles dcpulai oinncs

pncvaricatorcs. Non enim omncs habent legem. Non pcccalores lcrra:. Nnlliis ergo sccuiuluni istiim sinc
auiem oinnes babere legem , alio loco evideniius ait lcgc peccavil ; ijuta ubi non etl lex . nec praivaricatio.

Qui tiue lege peccaverunt , sine tege peribunt (Id. \\ , An fnrte dicluri siiinus, verum quidem esse quod ncc
12). Quid sibi ergo vult : Pravariculores deputavi prxvaricalio sit ubi non cst lex , sed vcrutn non esse

omnes peccutores (errar?Sed hic qiucslionem propo- quod aliqui sine lege pecoaverint ; aut vurnm quidcm
suisse suffeccril, alio, si Deus donaveril , sermone csse aliquos sine lege peccasse, sed vcrum uou e»se,
Iractandam , ne hujus prolixitas eam cogat angustius ubi lex non cst, prxvaricalionem esse non posse? At
explicari ,
quam ul bene possil quod explicatur in- uiiutuqiie Apostolus dixit : veium esl cigo ulinni-

tclligi. que ,
quia uirumqnc pcr Aposlolum Yerilas dixil.
SERMO XXV. Qnoinodo ergo crit verum quod in psalmo isto ea-
Psalmus cum Apotlolo conciliandu». dein procul dubio Veritas dixit, Prwvaricuniet dcpit-

1. [vers. 119.] Qiixrimus, si Deo largientc inve- lavi omites peccatoret lerra;? Respoiideiur enim nc-
nire possnmiis, ipiomodo inielligeinlum sil quod iu his : Qui suni ergoilli qui secuiuluin Apusloium siue

isto psalmo magno dicliiin est : Preevuricaiores , vel lege peccavcrunl? Nen eniin et corum quisquam pi.c-
polillS, pianiaruranlcs ; grxcus cniiii napaSxlwf»i a I, vai icins dcputandus cst , cum seciiudiim eumdein

iKiu TtxfvSxixi quxrimus ergu quomodo inlelligeii-

:
npnsiulum, prxvaricalio non sit ubi lex uou csi.

(Iiiiii sit, Praivaricnntes deputavi omnes peccaloret ter- 2. Sed nimirum cum dicerct Apostolus, Quicuiii-

ra propter quod ait Apostolus : Ubi eniin lex uon est, que tine lege petcaveTMnt , sine tege peribunt , de illa
;

nee pravaricalio. lloc aulem dixit , cum a lego , pro- legc agcbat quam Dcus dedii per Moyseu timiilum

inissa distingiieiet. Nain ut de stiperioribns Scnsus suum pupnlo sno Isiael. Iloc Ipsa qu.e ciicumstaul ,

pteilior Cnliigalur : Non tn\m per legem, inquit, pro- veiba ejns osiendiinl. D spntab.it cliiiu dc Jud.cis ct

niissio Abrahai aut seiniui ejus , ul luvres esset miindi, C.raci; , id e»l Ucntibiis , nnn ad circunioiilouein
tid per jusiuium fitlei. Si enim qtti per legem luvredes scd :ul prcpuliiini peilinculibu^ ; idco sine I. ge

tunl , cxiitunila es! fiiles, et tvacutila csl piomistio :tex dlceni ,

qiiia.non acccpcrant legcin qunn sc aciepisse

m/hi iram oyttulur; ubi euim uou t*t let ,

n.c pnivari- gloriabantur Jud:ci : undo Itlil all , $ .i itaw la J*
 ,,,
,

1573 ENAIilUTfO IN PSAI.MLM CXVIII. ,1574

dtrus cctjnominari» et rcquicscis in lege , et gloriaris in MOll pcriro Jinl.iun si non credai in
,
ChrisUnii,
Deo. Dciriquc umlc nil hanc scnlcnliani veneril, in- scd laul modo judicari : cum Christus ipse ad eam-
tucnriiim e>t, ui dicciel ,
Qmeumpie sine legepcca- dein gentem ,
propter ovcs qiiav,iude pericraut , se
veruiil , tinc lcge peribunt. Jrn , in(|iiii , et indignttlio , inissnmesse lcstclur ' (Matth. xv, 21) ; cl lolerabi-
tribnlaiie el anguslin in onincni animam liomini» ope- liusdicai fiitiiriiiu Sndoniilis in die judicii ,
qui uii-
ranlis innluin , Judtri primum et Crwci ; gloria aulem quc sine lese perierunt, qnam civilali Jud.ra; qua; in
et lioitor et pax omni operanti bonum , Judiro primum euni non ci.diriil lanta viriutc mirabilia facieiilcm

et Crwco : Non esl enim personarum accrplio npud (ld. xi, 23, 21)?
Dcuin. Ad ha;o addiilil uinle nunc quiv-slio est, cl ait 4. Si ergo Apostolus secunilnm lcgem quam Deus
Qiticitmqnc enini sine tcge pecctiverunt , sine lege per- pcr Moysen populo Isracl dcdit , cxteris autem gcn-
ibitnl ; cl quicitmqnr in ige peccaverunl , per legc.m /'« libus iion dcdil, sinc lcgi; dixit e^sc c.rlcras genlcs
;

dicitbunlur [llom. n, S-I7J. IIos uliqne Jmlirox , illes qnid intellccliiri suiniis in isio psalnm diciuin essc,
autem Cracos volcns intelligi ,
qnoniam de liis agc- Prwvaiicanleswstimavi omncs peccntores lcrrw, nisi in-

hat; iilrosqnc sub pcccatoesse demonstraiis , ul ege- telligamus aliqnam legem non pcr Moyscn daiain, se-
rc sc gralia uirique falcanlur : propicr quod dicil ciindum qiiam sunt prxvaricanies cicierarum gen-
A'oh cniin est distinctio : omncs enim pccciiventnt, et tium pcccatnrcs? Ubi eitim lex non est, nec prwvuri-
cgciil gloria Dei ; jttstificati gralis per graliam ipsiits , catio. Qu.e ista lex esi, nisi Ibric illa dc qua idcm d ! -

pcr redemplionem quat cst in Cltristo Jetu. Quns ila- cit .'lposlolus , Cenles quw tcgem non liabent, nalurali-
q :c dicit oinncs pcccasse , nisi Judeos ct Gnrcos ter quwlcgis swil faciunl; Iti legem non Itabentet , ipsi

dc quilms dixcral , iVon eiiim est disiinctio? Nam dc sibi sunt lex (llom. ll, il )? Secundum hoe ergn quod
bis cl paulo ante : Causati eaim sunius , inquil, Ju- dicit, Legem non habentes sinc lcge pccraverunt, et ;

dicos et Crwcos omnes stib peccato csse{ld. 111, 22, 25, sinc legc p liluint serundum id vero quod ait, Ipsi
:

21, 9). Ac pcr hoc qiiicitmquc sine Irge peccaverunl ,

sibi sunt lex ; non inunerito pr.-cvaricaiores aesiiman-
ilia sciliccl de qna Jud.ii gloriabanlur, sinc lcgeper- lur omncs pcccalorcs lerrac. Nullus enilli esl qui fa-
ibttnt ; ct quicumque iu tcge yeccaverunt , id CSt ipsi Ju- ci.il alieri injuriam, nisi qui fieri nulit sibi : cl in ho.c

ila-i ,
pcr legem jndieabuntur. Nec ideo non periliunt, transgrcdiiiir iialurce lcgcm, quam non sinitur igno-
nisi rivilaul iu ciiiu qui vcnit qua:rere quod peric- rarc, dnm id quod facil non vull pati. Nuinqtiid au-

rat ( Lnc. xix , 10). lem Icx isia naiuralis Jioueial in popnlo Isracl ? Erat
5. Nounulli quippc ctiam catholici iraciatorcs, in plane, quouiam ci ipsi bomincs eranl ; sine lcge au-
liis Aposloli vcrliis alitcr quam sc rcs Iiabct, paruill icm naturali essent, si prater naluram humani gcnc-
ailciidcndo sapucrunt, ul dicercni illos pcrire qni ris esse potuisscnt. Multo magis ergo prajvaricato-
sinc lcge pcccavcruiil ; hos auicm qui in lcgc pccca- res facti sunt lege dKina, qna nsiluralis i!la sivcin-
\uriuil , iiulicari lantuiumodo , non periru : tanquam staurala, siveatieta, sivc lirmala csi.

jirr poenas traiisilurias crcdanlur essc purgnndi , sic- 5.Jamvero siin omnibus pcccaloribus tcrr;rnoniu-
iil illc dc quo ilicluin csl , Ipse atilem salvus erit , sic coiigiucdepulanluretparviili.piopieniiisinalisviiicula
tamen quttsi per iipiem. Sed hoc merilo funriamciui pccraii , cliam ipsi in similitudine pr.uvaricalioiiis Ad;e
benc iulclligiliir, ile ipio agclial Apostolus, iit Imc di- (Id. v, M), ad ill.mi pravaricatioiiein pcnincre mon-
torct. SllperillS qnipjie dixeral, Ut sapicus arcliitcc- strantiir, qux, data lcgc iu paradiso, prim.i coiumissa
tus [undiimciitnin posui ; alius snperwdificat : units- csi(6Vn. iii,6) :ac pcr bocieete.iiulliiprnrsuscxc' plo,
quisque aulcm ••idcal qitomodo superadi/ical. Fuitda- prxvaricatorcs srslimaiilur onines pcccatorcs leir.e.

menluin tnim aliud ncmo polesl poncre prwtcr id quod Oniiics aultiii peccavcntnt, et egent gloria ^«."Oiiincs

posilum cst ,
qnvd est Clnistits Jesns : cl C.Tlcra usipie igiiur prxvaricantes gratiaSalvatoris in\enit, alioiina-

ad cuimlrm locum , ul.i cum dixil ncr igncni salvari gis, aliosminus.Quanlocnimlcgismajorin qiiocuniquc
qui supcr lioc fiindameiittim , uon aurum , argciUuui cognitio, lauto minor peccati excusalio : qiianto nii-

lapidus pioliosos , scd ligna, fcnuiii, slipul.nn icdilicat nor pcccaii cxcusaiio * , t.inio ninnifcslior prasvarica-
3
(I tor. in , 10 15) ; nou lainen respuil nc recipiat tio. Kestabal ergo, ut omnihus nqn sua, scil Doi , id

ucc iccepuim deserit fundamcniuin ; idquc omnibus c^t a Di'0 donaia, juslitia siibvenircl. Umlc ait Apo-
Cilrnalilius suis, quihns capitur atqucsncciiiiihil, dc- slolus : Pcr legem cognilio peccaii. Nnn crgo ahlatio ,

lurlaiionibus aiiteponil, cuin :.d hiinc arliciiluin vcn- scd cognilio. Nunc autcm sine lege, inqitil, jusliliu Dei
luni tucrii, ui aui illic deseranliir, aui Clirisius; ubi mtinifestitta esl,tcsliftcata per Leijein et Propketits (
Itom.
si mni anteponilur Cbristus, non illi cst liiudanicn- lii, 20-25 ). Proindc eliam isle sulijuuxit : Proptercti,
liiin. Oinnihiis quippe slructura; pnslcrinribiis parti- iuquit, diUxi tesiinwnia lua. Taiiquam dicerct : Quo-
bus antcponiliir fundamcntiun. Ncc rogiiasse cxi^ti- niain lcx sivc in par.i