8

PANGALAN:_____________________________________
BAITANG/SEKSYON:___________________________
____

FILIPINO
Kwarter I – Linggo 4
Pagbuo ng Talata at Teknik
sa Pagpapalawak ng Paksa

CONTEXTUALIZED LEARNING ACTIVITY SHEETS

SCHOOLS DIVISION OF PUERTO PRINCESA CITY
Filipino - Baitang 8
Contextualized Learning Activity Sheets (CLAS)
Kwarter I – Linggo 4: Pagbuo ng Talata at Teknik sa Pagpapalawak ng Paksa
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayun pa man, kailangan
muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda
kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula atbp.) na ginamit sa CLAS na
ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban
sa CLAS na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito. Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anumang paraan nang walang pahintulot ng Kagawaran.
Inilathala ng Dibisyon ng Lungsod ng Puerto Princesa
Bumuo sa Pagsusulat ng Contextualized Learning Activity Sheets
Manunulat: Sherley C. Cabriana

Pangnilalamang Patnugot: Jonalyn F. Pedigan

Editor ng Wika: Evelyn D. Peralta

Tagawasto: Sherley C. Cabriana

Mga Tagasuri: Luis R. Mationg, Maricel A. Zamora, Maja Jorey B. Dongor

at Jouilyn O. Agot
Tagaguhit: Maricel A. Zamora

Tagalapat: Maricel A. Zamora

Tagapamahala:
Servillano A. Arzaga, CESO V, SDS
Loida P. Adornado PhD, ASDS
Cyril C. Serador PhD, CID Chief
Ronald S. Brillantes, EPS-LRMS Manager
Luis R. Mationg, EPS-Filipino
Eva Joyce C. Presto, PDO II
Rhea Ann A. Navilla, Librarian II

Pandibisyong Tagasuri ng LR:

Ronald S. Brillantes, Mary Jane J. Parcon, Ronald N. Fragata,
Joseph D. Aurello, Enrile O. Abrigo Jr., Maja Jorey B. Dongor
at Ernesto P. Socrates Jr.

Division of Puerto Princesa City-Learning Resource Management Section (LRMS)

Sta. Monica Heights, Bgy. Sta. Monica, Puerto Princesa City
Telephone No.: (048) 434 9438
Email Address: puertoprincesa@deped.gov.ph
 Aralin 1
Pagbuo ng Talata at Teknik
sa Pagpapalawak ng Paksa
MELCs: Naisusulat ang talatang: binubuo ng magkakaugnay at maayos na mga
pangungusap nagpapahayag ng sariling palagay o kaisipang nagpapakita ng
simula, gitna at wakas (F8PU-1g-h-22); at
Nagagamit ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa
- paghahawig o pagtutulad
- pagbibigay depinisyon
- pagsusuri (F8PS-Ig-h-22)

Mga Layunin:
1. Nabibigyang kahulugan ang talata.
2. Naiisa-isa ang teknik na ginamit sa pagpapalawak ng paksa.
3. Nakasusulat ng isang halimbawa ng talata.

Subukin Natin
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan. Piliin lamang ang titik ng
tamang sagot at bilugan ito.
1. Ano ang isang gawaing nagpapakita ng malawak na kaalaman tungkol sa isang tiyak
na bagay?
A. Pagpapalawak ng paksa C. Pagsusuri
B. Pagbibigay katuturan D. Pagtatambis

2. Ito ay nagpapaliwanag hindi lamang ng mga bahagi ng kabuuan ng isang bagay

kundi pati na rin ang kaugnayan ng mga bahaging ito sa isa’t isa. Alin sa sumusunod
ang tinutukoy ng pahayag?
A. Paghahawig C. Pagbibigay katuturan
B. Pagtatambis D. Pagsusuri

3. Ito’y mga bagay o kaisipang nangangailangan ng higit na masaklaw na

pagpapaliwanag ayon sa antas, uri at kaibahan ng mga salitang binibigyang-diin.
A. Paghahawig C. Pagbibigay katuturan
B. Pagtatambis D. Pagsusuri

4. Ang iba’t ibang uri ng teknik ay mauri sa limang bahagi. Ang pahayag ay __________.
A. tama C. opinyon
B. Mali D. katotohanan

5. Sa isang uri ng teknik sa pagpapalawak ng paksa ang magkakaiba ay pinagtatambis

upang maibukod ang isa sa isa. Ang pahayag ay ______________.
A. tama C. opinyon
B. Mali D. katotohanan

1
Panuto: Isulat ang MK kung ang pahayag ay may kaugnayan sa paksa at WK naman kung
walang kaugnayan. Isulat ang sagot sa hugis puso bago ang bilang.

6. Ang talata ay binubuo ng isang pangungusap o lipon ng mga pangungusap

na naglalahad ng isang bahagi ng buong pagkukuro, palagay o paksang
diwa.

7. Sa pagbuo ng talata ang bawat pangungusap ay kailangang magkakaugnay

tungkol sa pangunahing kaisipan o paksa.

8. Sa pagbuo ng tula nakasaad ang ang mahahalagang kaisipang nabanggit sa

gitnang talata at maaaring ipahayag sa bahaging ito ang kabuuang ideya o
kongklusyon.

9. Sa panimulang bahagi ng talata matatagpuan ang paksang nais talakayin at

kung ano ang kanyang ipinaliliwanag, isinasalaysay, inilalarawan o
binibigyang-diin.

10. Ang gitnang bahagi ng komposisyon ay binubuo ng mga sumusuportang

ideya upang ganap na matalakay ang paksang nais bigyang-linaw.

Ating Alamin at Tuklasin

Ginagamit ang talata sa pagpapalawak ng paksa. Ito ay isang
maikling katha o serye ng pangungusap na magkakaugnay at nakaayos sa
isang paksa. Layunin nito ang makapaghatid ng isang ganap na kaisipan
sa tulong ng mga pangungusap na magkakaugnay.
Sa modyul na ito, matututuhan mo pagbuo ng talata at ang mga
teknik sa pagpapalawak ng paksa na gumagamit ng pagtutulad, pagbibigay
ng depinisyon at pagsusuri nito.

Baul ng Kaalaman Alam mo ba ang dami ko

Talata- binubuo ng isang
pangungusap o lipon ng
mga pangungusap na
naglalahad ng isang bahagi
ng buong pagkukuro o
palagay.
Teknik- paraan,kaalaman
o kakayahan sa isang
bagay sa pagkamit ng isang
layon.
talagang natutuhan sa
karunungang-bayan, ngayon
ngayon naman ay gusto ko
pang mapalawak ang aking
kaalaman.
Tama! Kaya sabay nating pag-
aralan ngayon ang patungkol sa
talata at teknik sa pagpapalawak ng
paksa.

Naaalala mo pa ba ang katatapos na aralin sa CLAS 3?

Natitiyak ko na kumintal sa iyong isipan ang mga aralin
kaugnay sa sanhi at bunga at kakayahang umunawa sa
binasa batay sa mga ideya sa akda at dating kaalamang
kaugnay sa binasa. Ngayon naman ay ating alamin ang talata
at mga teknik sa pagpapalawak ng paksa.

2
 Basahin at suriin ang mga kaalaman patungkol sa pagbuo ng talata at mga
teknik sa pagpapalawak ng paksa.

Ang talata ay binubuo ng isang pangungusap o lipon ng mga pangungusap na

naglalahad ng isang bahagi ng buong pagkukuro, palagay o paksang diwa. Ang bawat
pangungusap ay kailangang magkakaugnay tungkol sa pangunahing kaisipan o paksa
ng talata. May mga bahagi ang talata ito ay ang mga sumusunod:

1. Panimula - Matatagpuan sa unang bahagi ng talata, dito nakasaad ang paksang

nais talakayin at kung ano ang kanyang ipinaliliwanag, isinasalaysay, inilalarawan
o binibigyang-diin.

2. Gitnang Talata o Talatang Ganap - Nasa gitnang bahagi ng isang komposisyon.

Ito’y binubuo ng mga sumusuportang ideya upang ganap na matalakay ang
paksang nais bigyang-linaw.

3. Wakas o Talatang Pabuod - Ito ang pangwakas na komposisyon. Dito nakasaad

ang ang mahahalagang kaisipang nabanggit sa gitnang talata at maaaring ipahayag
sa bahaging ito ang kabuuang ideya o kongklusyon.

(Pinagkunan: Marilyn S. Api-it et al, Panitikang Rehiyonal Kagamitan ng Mag-aaral,

Pasig City: Department of Education – Bloombooks Inc., 2020, 16.)

Ang Pagpapalawak ng Paksa ay isang gawaing nagpapakita ng malawak na

kaalaman tungkol sa isang tiyak na bagay.

May iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa, ilan sa mga ito ang sumusunod:
1. Pagbibigay-katuturan o Depinisyon - Ang mga salitang hindi agad-agad
maintindihan ay nangangailangang bigyan ng depinisyon. Ito’y mga bagay o
kaisipang nangangailangan ng higit na masaklaw na pagpapaliwanag ayon sa
antas, uri at kaibahan ng mga salitang binibigyang-diin sa pagbibigay ng
depinisyon.

2. Paghahawig at Pagtatambis - Ang mga bagay na magkakatulad ay

pinaghahambing upang mapalitaw ang kanilang tiyak na katangian.
Samantalang ang magkakaiba ay pinagtatambis upang maibukod ang isa sa isa.

3. Pagsusuri - Nagpapaliwanag hindi lamang ng mga bahagi ng kabuuan ng isang

bagay kundi pati na rin ang kaugnayan ng mga bahaging ito sa isa’t isa.

3
 Tayo’y Magsanay
Gawain 1
Panuto: Lagyan ng tsek ( ) ang kahon kung ang pahayag ay may kaugnayan sa paksang
pagpapalawak ng teknik at ekis ( X ) naman kung walang kaugnayan.
1. Sa pagbibigay-katuturan ang mga salitang hindi agad-agad maintindihan ay
nangangailangang bigyan ng depinisyon.
2. Ang mga bagay na magkakatulad ay pinaghahambing upang mapalitaw ang
kanilang tiyak na katangian. Samantalang ang magkakaiba ay pinagtatambis
upang maibukod ang isa sa isa.
3. Sa pagsusuri ay kailangan ang kaugnayan ng mga bahaging sa isa’t isa at
ang pagpapaliwanag ukol dito.
4. Sa pagbibigay depinisyon ang mga bagay o kaisipan ay nangangailangan ng
higit na masaklaw na pagpapaliwanag ayon sa antas, uri at kaibahan ng mga
salitang binibigyang-diin.
5. Ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa ay binubuo ng apat na uri.

Gawain 2

Panuto: Pumili sa loob ng kahon ng limang salita o parirala na naaayon sa

pagpapakahulugan sa salitang TALATA. Isulat ito sa limang daliri na nakaguhit sa ibaba.

May pagkakaugnay- ugnay

Ø Naglalahad
Ø ng pagkukuro

pangunahing paksa
TALATA

lipon ng mga salita

May sukat at tugma

may dalawang bahagi

bahabahgabahagi
simula, gitna wakas
Ø

Bakit mahalagang pag-aralan

ang pagbuo ng talata?

4
 Ating Pagyamanin
Gawain 1

Panuto: Piliin mula sa kahon ang wastong sagot at isulat sa graphic organizer na nasa
ibaba na nagpapakita ng tatlong teknik sa pagpapalawak ng paksa.

§ Natututuhan sa aktwal na paggawa ng mga bagay-bagay

§ Pandemyang nararanasan at kinakaharap ng bawat bansa
§ Pagkatuto sa loob ng silid-aralan kasama ng guro at mga kaklase
§ Bagong sistema ng edukasyon kung saan gagamit ng modyul o
babasahing likha at nakabatay sa piling esensyal na kompetensi.
§ Pinagsamang pamamaraan sa pag-aaral tulad ng online, face to face

Pagbibigay-depinisyon: Sagot: Pinagsamang

“Blended Learning” pamamaraan na
ginagamit sa pag-
aaral

Sagot:____________
__________________
Kaibahan ng Blended Learning sa Learning by __________________
Doing: __________________
__________________
__________________
__
Sagot:____________
__________________
Pagbibigay-depinisyon: “Covid 19” __________________
__________________
__________________
__________________
__
Sagot:____________
Paghahawig at Pagtatambis: “Face to Face __________________
Learning vs New Normal Learning” __________________
__________________
__________________
__________________
__
Sagot:____________
Pagsusuri: Iba pang uri ng Pamamaraan ng __________________
Pagkatuto (mode of learning) __________________
__________________
__________________
__________________
__

5
 Gawain 2

Panuto: Piliin sa loob ng bulaklak ang mga salitang angkop upang mabuo ang isang
makabuluhang talata.

Ang 1._____________________ ay binubuo

ng isang 2._________________ o lipon ng sap
mga pangungusap na naglalahad ng isang n g p a ng ung u
sa
p am ak a n g ung us
ap
bahagi ng buong pagkukuro, palagay, o p ap
p p ap p
paksang diwa. Ang bawat pangungusap

ta
wakas

la
ay kailangang magkakaugnay tungkol sa

ta
pangunahing 3._________________ ng si m
ul a
talata. May mga 4._________________ ang
ak sa
talata ito ay ang mga sumusunod w an op
a a n
t si p
5.____________________ dito makikita ang ka k ai
6._____________________. Sa bahagi sanaysay
7.___________________ bahagi ay
nagpapalawak ng impormasyon at sa
8.____________________na bahagi ay
maaaring ipahayag ang kongklusyon.

Paano nakatutulong ang mga

uri ng pagpapalawak ng
teknik sa pagbuo ng isang
talata?

Ang Aking Natutuhan

Panuto: Piliin mula sa kahon ang mga salita na maaaring ipuno sa bawat patlang upang
mabuo ang pahayag.

pangungusap tatlong talata

pagbibigay katuturan magkakaugnay
kaugnayan

DUDUGTUNGAN KO!

Ang 1. ____________________ay binubuo ng isang pangungusap o lipon ng mga

pangungusap na naglalahad ng isang bahagi ng buong pagkukuro. Ang bawat
pangungusap ay kailangang 2. ____________________tungkol sa pangunahing kaisipan
o paksa ng talata. Ang talata ay binubuo ng 3. ___________________ bahagi. Ang
pagpapalawak ng teknik naman ay binubuo ng 4. _____________________, paghahawig
/pagtatambis at pagsusuri na kung saan sa pagsusuri ay binibigyang diin ang 5.
________________________ ng mga bahagi sa isa’t isa.

6
 Ating Tayahin
Panuto: Basahin at unawain ang sumusunod na katanungan na may kaugnayan sa paksa.
Bilugan ang titik ng tamang sagot na tinutukoy sa bawat aytem.

1. Ito’y mga bagay o kaisipang nangangailangan ng higit na masaklaw na pagpapaliwanag

ayon sa antas, uri at kaibahan ng mga salitang binibigyang-diin.
A. Paghahawig C. Pagbibigay katuturan
B. Pagtatambis D. Pagsusuri

2. Sa isang uri ng teknik sa pagpapalawak ng paksa ang magkakaiba ay pinagtatambis

upang maibukod ang isa sa isa. Ang pahayag ay ______________.
A. tama C. opinyon
B. Mali D. katotohanan

3. Ang iba’t ibang uri ng teknik ay mauri sa limang bahagi.Ang pahayag ay____________.
A. tama C. opinyon
B. Mali D. katotohanan

4. Ano ang isang gawaing nagpapakita ng malawak na kaalaman tungkol sa isang tiyak
na bagay?
A. Pagpapalawak ng paksa C. Pagsusuri
B. Pagbibigay katuturan D. Pagtatambis

5. Sa isang uri ng teknik sa pagpapalawak ng paksa ang magkakaiba ay pinagtatambis

upang maibukod ang isa sa isa. Ang pahayag ay ______________.
A. tama C. opinyon
B. Mali D. katotohanan

Panuto: Iguhit ang masayang mukha kung ang pahayag ay may kaugnayan sa paksa
at malungkot na mukha naman kung walang kaugnayan. Iguhit ang sagot sa bilog
bago ang bilang.

6. Ang talata ay binubuo ng isang pangungusap o lipon ng mgapangungusap

na naglalahad ng isang bahagi ng buong pagkukuro, palagay o paksang
diwa.

7. Sa pagbuo ng talata ang bawat pangungusap ay kailangang magkakaugnay

tungkol sa pangunahing kaisipan o paksa.

8. Sa pagbuo ng tula nakasaad ang ang mahahalagang kaisipang nabanggit sa

gitnang talata at maaaring ipahayag sa bahaging ito ang kabuuang ideya o
kongklusyon.

9. Sa panimulang bahagi ng talata matatagpuan ang paksang nais talakayin at

kung ano ang kanyang ipinaliliwanag, isinasalaysay, inilalarawan o
binibigyang-diin.

10. Ang gitnang bahagi ng komposisyon ay binubuo ng mga sumusuportang

ideya upang ganap na matalakay ang paksang nais bigyang-linaw.

7
 Susi sa Pagwawasto
Tayo’y Magsanay Ating Subukin Ating Tayahin
Gawain 1 1. C
1. 1. A 2. A
2. 2. D
3. B
3. C
3. 4. A
4. B
4. 5. A 5. D
5. X
6. MK 6.
7. MK
Gawain 2
8. WK 7.
1. Lipon ng mga salita
9. MK
2. Pangunahing paksa 8.
10. MK
3. Naglalahad ng pagkukuro
4. Simula, gitna, wakas 9.
5. may pagkakaugnay-ugnay
10.
Ating Pagyamanin
GAWAIN 1
1. Natutuhan sa aktwal na pagsasagawa ng mga bagay-bagay
2. Pandemyang nararanasan at kinahaharap ng bawat bansa.
3. Bagong Sistema ng edukasyon kung saan gagamit ng module o babasahing likha at
nakabatay sa piling esensyal na kompetensi.
4. Pinagsamang pamamaraan sa pag-aaral tulad ng online at face to face.
GAWAIN 2
1. talata
2. pangungusap Ang Aking Natutuhan
3. kaisipan o paksa 1. Talata
4. bahagi 2. Magkakaugnay
5. simula 3. Tatlong
6. pamaksang pangungusap 4. Pagbibigay katuturan
7. katawang 5. Kaugnayan
8. wakas

Sanggunian

Aklat
Api-it, Marilyn S., Ma. Theresa P. Barcelo, Asuncion B. Bola, Christopher G. Francisco, Nemia G.
Gajo, Ernesto U. Natividad Jr., Geraldine V. Nones, Kent Mike S.A. San Juan, Jocelyn C.
Trinidad, at Bennedick T. Viola. Panitikang Rehiyonal-Kagamitan ng Mag-aaral. Pasig City:
Department of Education – Bureau of Learning Resources Bloombooks Inc., Unang Edisyon
2017.

8
FEEDBACK SLIP

A. PARA SA MAG-AARAL

Maraming salamat sa paggamit ng CLAS na ito. Hangarin nito OPO HINDI

ang iyong lubusang pagkatuto sa tulong ng iyong kapamilya.

1. Kontento at masaya ka bang natuto gamit ang CLAS na ito?

2. Nasunod at nagawa mo ba ang mga proseso at pamamaraang

nakasaad para sa iba’t ibang gawain para sa iyong pagkatuto?

3. Ikaw ba ay ginabayan o sinamahan ng sinuman sa iyong

kapamilya para sa pag-aaral gamit ang CLAS na ito?

4. Mayroon bang bahagi sa CLAS na ito na ikaw ay nahirapan

(kung Opo, ano ito at bakit?)

B. PARA SA MAGULANG O TAGAPATNUBAY

Suhestiyon o Rekomendasyon para sa mas maayos na serbisyo

at pagkatuto ng inyong anak gamit ang CLAS na ito?

Mayroon (Pakisulat sa nakalaang guhit)

Wala

Numero ng Telepono : __________________________________

PANGALAN NG PAARALAN:

Pangalan at Lagda ng Guro:

Pangalan at Lagda ng Magulang o Tagapatnubay:

Petsa ng Pagtanggap ng CLAS:

Petsa ng Pagbalik ng CLAS: