..

. ANKARA ~RSİTESİ DİL VE T.ARİII-COGRAFY.A F.A.K.ÜLTESİ Y.AYINL.ARI NO: 323

Oa T. C. F.
· . .ATATÜRK'ÜN 100. DOGUM YILINA ·
. . ARMAGAN DERGiSi .

eı
 GÜLŞEHRI VE FELEK- NAME'DE öLüM DÜŞÜNCESi

Doç. Dr. Saadettin KOCATÜRK

Miladi 13. yüzyılın ortalarında doğup·,

14. yüzyılın ortalannda
öldüğü sanıla:ı;ı şairin,
Felek-name adlı Farsça mesnevisinde işlediği
konunun özü bir nevi, ruhun sergüzeştidiri . Ruh ve ulviler arasında
münazara şeklinde uzayıp giden konunun esası Pelek-name'de insan'"
oğludur. · .-
Bu dünyaya ·gönderilmiş qlan· insan, bütün varlıklar gibi, hiçbir
zaman dönemeyeceğini tahmin ettiği aslını aramaktadır. İnsan, bu
yeryüzüne gönderilmişliği ve arayışı içinde yalnızdır, çaresizdir. Çün-.
kü o, bu dünyaya kendi arzusu ile gelmemiştir. Ayın şekilde, bu dün-
yayı terkedişi de kendi isteğine bağlı değildir. Esasen ecel' bütün var-
lıkları ansızın ve kendi isteklerinin dışında gelir bulur. İşte, bütün bu
şeyleri ohişturan tek bir şey vardır; O da Tanrı'dır. Felek-name'de,
ondan başka hiçbir şey yaratma kudretine sahip değildir, denir.
Felek-name, .vr. 2.aj 1- 2

~ }'i ı.> J ıg~f '.!.~ ıJ .u"': ..:.. ~)\.i ı Jı:iiy:- t% IIJ ı:ı:, ı.J:;- ı:.ıT
~ı ..b:. ı!-1: ~.J'" }~lj IJJ~J A - ı.::.......\~ J'Ç.,! ...\~j ı:.ı.J~ w:. ı JA.?.'

"O bunu, bu onu yaratmadığına göre,

Hepsini bir Tanrı yaratmıştır.
Bunun özünün bir · diğeririderi ayrı olduğu düşünülürse,
Şüphesiz, her ikisinin yaratıcısı bir Tanr~'dır."
------
1 Yaptlğımız araştırmalarda Gülşehri'nin kesin doğum tarihini elde etmemiz müm-

kün olmadı. Bu konuda daha geniş bilgi için bkz. Saadettin Koca türk, Gülşehri ve Felek-
nltme, basılınamış doçentlik tezi, Ankara Ü:niv. D.T.c.F:, Ankara, 1979, s.' i4 vd.
2
Bu dönemin (13. yüzyılın) felsefi görüşünde insanoğlunun durumu hakkında ay-
nca bkz. Mevlana; Fibi Mlifih, çev. Meliha Ülker Anbarcıoğlu, (ID. basılış, İst. 1969),
önsöz\ s. 19
 442 SAADETIİN KOCATÜRK

Felek-name, vr. 5.a /"2-3

.ı..J> jl 0l~p ~~ .ı..J>_:ı - .ı..J>.1. . \,j\..sj-' li b_,; <.>1

0~ <.S~ ~.~. Jır= 3_, - 0 r= <.5.:.g .ı..J> u:' 0t~..J~

"Ey herkesten güçlü olan ve her şeyi bilen,

Herkesee görülen ve herkesten gizli;
Bu. kadar. şeylerin arasında gizlenip kaldm,
Bu gizlilikte bile herkesee bilinme~<tesin. '.'

Gülşehri'ye göre hayat, insanın şuurlu ·ve idrak sahibi olması­

dır. 'Ölpm ise şuursuzluk ve idraksizliktir. Diğer bir yönüyle, Gül-
şehri'niİı nazarında hayat, insanin bilgili olmasıdır. Bilgi seviyesine
göre insanın hay~t tarzı da değişmektedir.
Bütün bunlara rağmen, hayat ister iyi olsun ister lçötü, insan
arneli için önemli bir fırsattır.' İyi iş insanoğlunun Tanrı'ya ulaşması­
nı sağlar, kötü iş ise, iıı,sanıTanrı'dan uzaklaştıi1r. Bununla beraber,
·Tanrı'nin, kötü işlerde bulunan insanların af dileklerini kabul ettiğini
de unutmamak gerekir. ·
Gaflet sonucu Tanrı'dan uzaklaşmak ölümdür3 • İnsanoğlunun
yaşaması için . devanilı Tanrı'ya yaklaşması gerekmektedir.· Çünkü
yegane hayat ona yöıielmede ve O'ndandır. O'nun dışmda olan her-
şey fa.nidir. Nitekim. Kur'an'da · şöyle buyrulmuştur: "Yeryüzünde
b~unan herşey fanidir. Ancak, yüce ve cömert olan Rabbinin varlığı
b~kidir." (Kur'an: 55/26-27)
Gülşehri'ye göre ölüm, cismin ortadan kalkması değil, Tanrı'ya
doğru uçmasıdır. Diğer bir ifade ile ölüm;· Tanrı'dan ayrılma, hayat ise ·
Tanrı'ya geri dönmektir4. Tanrı'dan başkasını ve başka şeyristeyenler
delalete düşerler, diye açıidamada bulunan Gülşehri, ·gerçekte ölüm
insamn kendi içini görmesi ve arneli ile karşı karşıya gelmesidir. Eğer
ameli.kötü ise ölümü de kötü olur, demektedir. O,-bu konuyu Felek-
name adlı mesnevisinin lll. a ve 118.b varakları arasındaki bölümde
. ' Ölüm hakkında bkz. Saadettin Kocatürk; Mevlana'da ölüm kavramı, Kültür Ba-
kanlığı Milli Kültür Deriisi, :f\asım, Aralık 1980, Ocak 1981, C. II, S. 5, 6, 7, 8. s. 32 vd.
·~ Bu konuda daha geniş bilgi için bkz. Meliha Anbarcıoğlu, Mevlana Celiile'd Din-i
R.ilmi'nin hayat veölüm hakkında dÜşünceleri, Ankara .Üniv. -D.T.C. Fak. D~ğu Dil ve
Edebiyatlan Araştirmaları Enstitüsi,i Dergisi, Ank. 1977, C. II, S. 3 s. 13 vd.
 GÜLŞEHRi VE FELEK-NAME 443 .

gök ehlinin (ulvilerin) rUha hikaye anlatması (misal getirmesi) ve ru-

hun da gök ehline cevap vermesi konusunda açıklığa kavuşturmuş­
tur5.
Yukandaki varaklar üzerinde çalıştığımız Gülşehri'nin Pelek-
name'sinin tek yazma nüshı:ı.sı Milli Eğitim Bakanlığı Genel Kitaplığı
(Ankara İl Halk Kütüphanesi) nr~ 817 de kayıtlı bulunmaktadır. ·
Mik.lepli yeşil renkli bir cilt içerisinde ol.a n bu yazmanın kağıdı
saman renkli kalın abadi'dir. 142 varak olan bu yazma 160x125 (125x
85) inm eb'adında, cetvelsiz, iki sütun halinde, sayfada 13 satırlı, ba-
zen .12 satır bazen de silik satırlıdır. Muntazam nesih kırması ile is-
tihsah edilmiş, başlıklanndan bazısı surh ile, bazılan da siyah mürek
kepledir. Bazılan da boş brrakılmıştır. ·
Yazmaınri:

İstinsah kaydı: ı

pl .J _;f4 f>" # o? ·w.. ~ J ~G._,ll ı!J.L. 0~ ~l:SJI ı:_4

·Eser, H. 18 Safer 843 (1.8.1439) tarihinde istihsah edilmiştir. Müs-
tensih bu nüshanın bazı sayfalanın okuyuculan nerede ise istifade
etmekten mahrum bırakacak kadar bozuk yazmıştır. Yanlışlan ol-
dukça fazladır. Bazı yanlışlar sonralan başkalan tarafından düzel-
tilmiştir. Boş bırakılmış bazı yerler ayın şahıs tarafından veya ayın ka-
lemle talikle doldurulmuştur.
Yazmanın:

Başı: l.b.

1.) ~j _,ı,J~ l.)l:zo c.~l - ,~ ~\..... ~j l)ı.J! (..JJ

ı.:_:;._, ... ~,y.JJ:;P ü _,::- ,,}J T.)., v'i -ı.:_:;. J.J.ı. ~ .. ı.:rı 1~ ~ ~­
Sonu: vr. 142. b. ·
~t:gT ı/'} ~
.
J-4 o..üt.. - ~6:--.).) Jt.. :t} ~ .)J
.
. ~ .J ı.:.......r ~ rJ:! c.>~"!.lS' ..w - uM) ı.:.......) c.>~ ~.)b ~./4
Yazma rutubete maruz kalmış, birkaç yerini de kurt yemiştir.
Takriben 3600 beyit olan Felek-name nüshasının zahriyesinde kitap
• Felek-name ile ilgili daha geniş bilgi için bkz. Saadettin KOCATÜRK, a.'g.e.,
s. 30 v.d
444 SAADETTİN KOCATÜRK

adı, pıüellif adı, te'lif tarihi (H. 701) ve eserin konusu (Al-mabda'
va'l-ma'ad) kayıthdır. Yine eserin zahriyesinde "Pelek-name-i Gül-
şehri" başlığının altı karalanmış, ortadaki "Kitab-ı Pelek-name Li'ş­
şeyh" den sonraki isim silinmiştir.
Bu arada vr 73.b den sonra gelen varağın 74.a olduğu görülmek-
te ise de anlam bakımından pek tutarlığın olmadığını, vr. 74'a'nın vr.
73..b'nin zahriyesinde olan kelime ile başlamarlığını tesbit ettik. Bu du-
rum bizde aradan bir' sayfanın düştüğü kanaatini uyandırdı. Bq.na
benzer bir durum da vr. 68.b ile 69.a da görülmektedir. vr. 69.a her ne
kadar vr. 68.b.nin zahriyesindeki kelime ile başlıyorsa .da anlamda
bir tutarsızlığın olması bizde bu aradan da bir sayfanın düşmüş ol-
ması intibaını bıraktı.
H. 843/ 1439 yılında değişik müstensihler tarafından istihsah
edilen Pelek-name'de birçok imla hatası görülmektedir. Bu hataları·
Gülşehri'ye maletmek yersiz olur. Daha çok bu hataların, müstensih-
lerin bilgisizliğinden ilet?- ge~diği düşüncesindeyiz.
.Yazınada med ( ""' ) ve hemzelerin ( p ) kullanılışında belli bir ku~
rala uyulmadığı görülmektedir. G (.!!')ler genellikle tek; keşideli, ç
( <'l) ve p( ...., )ler tek noktalıd.ır. Aşağıda tercümesini vereceğimiz me-
tinde herhangi bir not verilmeksizin yaygın kurallara uyularak tarafı­
mızdan tashihi cihetine gidilmiştir. İkinci bir muhtemel manaya yol
açmasının söz konusu olabileceği nadir hallerde yazma'nın üzerinde
çalıştığımız kısmındaki diğer noksa~ar da tarafımızdan tamamlan-
mıştır.

Mesnevinin · vezni failatün fiiilatün failün'dür. Yazınada bazı

tashillerin yapılması lüzumlu görülmüştür. Bu tasl.ıihlerde doğrusu
metne alınarak, metinde yanlış olması ihtimalilolan kelimeler ise dip-
notta gösterilmiştir.
 ~ .ıAjl .,Ü,).)(ı.$~. 1~..!. cJLo •"• c)~lç lll.a.
~ • IW'J.JJ . .
. ..li.MT ~~..,a; c.S.J~ JJ~]J ..li...(.T · ~ ı:.ıı~ ..1. ~.J::­
]fo.J.J] w.,::- ~J .ı3 tA.;.) •.~ .':1 .)·ı
J.r.;_ .J..1. ~. wT ·
·b-• .)·1 13'-!

~~ J c:t.' Jr' J c..:.> ı jl .).,iı.$ ~.J C.~.J ui'}.J ~IJ

•,ıL J .ıJ
Jt:ç. <~> wt.:I.J c_~J c.~jl
1 _::
c.J.AD ~ ):" ~ J ..u~ uPw:u ..1.

ı?..J> ~~, ı_>.)~ .)J> U}jl . c.?...J>J.-.49 u~ .J tf .J.).?.) c:t;.J

r.~ijl .) ı!..!~jl ~ı.$ ~ . ~ ).) J.J . ~ ~.J..rl'J.)

~J r.) J rlçJ uPt>jl ~~.) . ·..w ıJ.

w.ı 0-ı..)"J.r·
• ~~ · wT.J

J.,...a.;j 1 J l> .)~ 1J J.,.2.; J.J+' ı J ~;j .ı.Ajj ı c$ .Jv...)

ı:* t;::- ı:;:1 .l!'""j 1J _;Af · ,:;....... ı.>~?. .J ~jl _?.) c:,T.J
~J.t. wT <ı> u.,.,;( '-ıÇ'ı.>.)~ .ıt [).ıç. cJT ..:.-.,..J~ ıJ! ~ 0~ lll,b.

ülA.p c.:..ıl~jl .).)~ lA (2)~ ü~ji.J ~IJjl_?.)c:t_.J

~; 1J J.,k.J ı..:..1:. .).,.,~.J J.) ..Uı_,>. ~~.J!!ı?.\.- .JA c$~.) .

c..M .) .)~ c)l.aj .)A IJ.).J> ı.JA~ ~.J .b:.jı.J 4.4; jı .?.) cJT.J
c)~ ($.).)( 1.; ~.J c),.)ç.J J.Jb ·0~ ~ ıJ r- W.J::- _?.) 0:,J
~ ..1. ı$.)..1. f' jl c.?..,> o.l.; J,;Ç .J c:k-VJ w].JJ.) ~.J.ı..)
c ~.r ~J.) 1_;':} .~ ~.)bl> .ı:~ ü ~j 0:_jı ıJJ::­

f.J ~~ ~J r:i.J.J .ıA.J~ r~:! ]1,., ~.J~=-- j 1 ~ .c.

.:....J_,jl -1
·~ -2
446 SAADETTİN KOCATÜRK

~ ~~ ...L!. J ~. ı..r-:>J:> \ .r.-':1. ~.) :>y;- JL,a... ..1, ı::.; L; i ı:ı~

ıJT \J~J \j':JJ ı:;..;)~ ıJT {'.J~j\f' .)/J:ı O.))~

· (>UIJ t~ ~ - 4>.) \ts:ı. ltbJ .u' c.);,_,> ı:ı_,::- 4-:iJ
. f_J;r ~ ~\.) ı:;..-../> f_.J ~- <J:.ı .!""jl J.::.$ ~

ı.:......~ J2.4J .~ ~.. .1AJ .J:>-~ . ı ,. , <"'

'-"".) .........)) ($!-ı
- • ı '_.,.,
.) ,:;.,.._yı.
112.a.
u:. -~ ~

ı.:......._ı ~T ~n~ <.~> ı:;. JJ ~tr ~~ ı:ıT J.JJ:. i.;, 45"\:K $1. §
.)~J~ J.il:> .J t..r" \.) J.>.) tr J ~.) § 'f 45"~ $1.ı:ıT
,j~Q- (j~ ı.}J.)Jı.:...,....) ~~~
i;' ,j.. }~ ı!..~.) .ı.(l:.Qf ($~:>
J) :>1} ıY J :>ljT ıY j _,ı _JJ .J..:};,.J~ ~ ı:ır ~J rA .
ı.:..-:..... J""J J..r"J .;~J ~~tr· - . . ., -- -,_,
-~ı :iS.)<;':> ı:ı
ı.:..-:... "'.J.!.tt.O 4\J

l.)t :>Jb~ ~.):> J\ c$.JA ı.).. :>Jbd ,U'}_, I.SJJ ~':1

J!. olj~ ı)'\.).) .ı... ıJT ~ :>j ..J':!..i.):> ~ ı:ıT .)~j 1 ıY c_}J:>
~~.!J _r>'J ~jl ı.:..,...! H. ı.S.M.eJ Jt.. ~\:K 1$ .?-!.)
~ Jb iJ~ .l;$ ~ 0:,J ~-!
- JlbL .ıS' \:A~.J:> ı:ıTJ .

(3) d.)>J .bl.!.i.):> .u~ 45"~ d;r f_b .ıS'~ c:>~:>

- ~.ılı: l~l~ ~~.J~ ~.)/J:ı (4) ~.,\::ı .)~J::" ~ ~.)~:> 0:,J
~...;Jj fl:> ,r." .ıS' l;$ .J:> ı:ıTJ ~.)/J:ı.J~ ~ ~ jl ı.:..$~ ı:ıTj
,... . JJ:::; . .
($.)>,;;ii J . ~ ,jJ~ J..:,d ~
·-~~
($.):> - . 1.) ,j>-'_.,.,.)/J:ı
./>.)·ı ($!_, 112.11.
.

:>..t. ~..~. J _ ,}JJJ:. _, r'J ~j' . :>J. S:r \ti o~~-$1. ı:ıT
..ı:.:;~ d ~:-i. 1.) ı:ı~.)/J:ı ~ 4dı.SI ~~:> ıJ'ijl ~
 GÜLŞEHRi VE FBLEK-NAME 447

c:.ı~jJ~ .Y ...\!.,.. ~ ıJ ~.ıA·

.
~IS"" o-GrJ c:.ı~.Jjı .:..ı? ~ı_,;.:. -AA\.!. 6.)" ı..J"'s:.;T )" 6:-

~j .AAL!ı ~'-";ı .J!~ .J~ ~ ıJ .)__,> cJ.).),. ~..b- c:.ı.J:r

.)l:a.Jı ~ c:.ı.J:rs .r '-:"ı__;.;ı ~~ .)f Jı.J~) ,~ 6:;·ı_,

~~j~G.>ıJ ~.ıS:.~ f ~J .).J ı..J ~l:.... d~~./ .ı.s:.;ıJ

Jl>.J::- ~::-.ı~ J~ c:.ıT f . \. ';. . Jl...J~ J.J d~ c:.ı.J::- JS.ı-- \li

c:.ıı.JJ L3. ~6:- s.),. ~
~~j ..\..';. c:.ııJJ "'-="')~ ~J! dJ:-- .ı.s:.;ı.J
J~ Jxı ~ıy.:· <S~..., .6Jı.J .
'
..l!ı .)~j ı..ı~JJ s.)...~...:-::r=;ı
~<>~.ır <>;f-4 Jt.. ~ıJ
..l!ı o~T ~ı .!.ff_?;ı . 4$J.J::" ııs.a.

.k4J ~ ü:,JJ.i\ J_,>J~ ~ .kl!J?. \Jı..J~T ~ .ı.s:.;ıJ

~ ..P ı..ı4 ..r"ı..r.. ..,ı .kt!.i c:,ıl( ~.ı~~)~ c:.ı~T s.ı,. f;l
<>~j Jb ~ <.J) r- u ı) ,~ ~ <.>~j J~~ ı,j':JJı · .,_s::;ıJ

J.!, }_~ cJ ~ .J~ .J .).J>)

.;A
~ .),J_;g..,.· .,_.~;1
y ~J~ ı..J!.~ c:.ı~.J~
J;ı....~ı_,; .ı...~j.J
J~~ t J~ ..crı.) Jt..~L!ı
~j4 ı.) ıs--~ c:.ı~.ı--4 ~
c:.ııJ~ .J;_,f_t> ı$;..t.S
..l!ı J t>J~ ı.YJ.).),. \")lS' c:.ı.J::-
ı$>-J.liıd 6.)"\J ı::...~J. r-·
F . ~J jl~ <S~ .J~
0SJ4 ~ lS.JP.) jJ:J
~l( jWI ~ <.Sıc:.ıı~ ~
l)j L....~ .öjl )S"' ~L
- .
c:.ıı~J~ <.>Xl.. ~IJ ~.J~

J~~ı (J}_~.> lP~ cJj;;- ).l!~ <S~ ..J.r\J r.sSJJ

448 SAADBITİN KOCATÜRK

;ı.;.) ~ı.J;ı:. J.J_;... AJ.J)' oı.J;ı:. Jı; ~T 3 .rJ. u!J~~ .ıfo.;

sl>.1) .).) c:ı~t= <.>J.:.!ı J.J>y c:ıJ::- ~\;.)
. .).) ~\N ..ı,..!,\.,
- •. . ı...rJ
-ı... 113.b.

t_-:" J).<~>o.)l:; r../'\,. j .J~

~lli.;.) . ı.JSJ" tS'~ T Jı ~

.r' ~ (J)...::......>.; ~ ı.>\.A.)}S' J~{
~· . ~

.u . \ı )::-
.
ı)~ 0:.'
~.1. <\ i.ıl)_rı ~ .JI_,... JA
6
~.).) .J""/J .).) o.)-{ ~ ~J /J
~>.).) jı .) .J:.; o.J~ oJ:....,.)·, \; ~ .)~ .<J:.I_ i.ı\:....Ju.) ~~ı .

'UU; .1. ~ı \ t;:. .))_.1, c:ı.J::- ı...Ab:-1.; c.Sf>-.).)/J J.?ı ı~ or.

c.:..:... tA.; \S"'~ ·(> JSr ~ ~tP> J4J ~ \$"' _;\.!~ \.) ~;;.

~i jı JT cJ.J./. 1.; ü~ EJ" v..4i "'-~ <.>#<Sı~

.) •
'\., ..:....;,ı~ ı
• .)
.ı.4>. /,).) ... c.:..i.J
,J j ~ ı::...J;S'.J \..!.)i .)JJ~ .ı.;;- JA

.)J( u~j ~ .Y:' ~J<J:.ı .6:J.J::- .)J.)J c~'.)~ '(}J ı:>l:-:-:k c:ıu
'-:-'.)1 (;) ('IJS"'~J };~ı ~ ~ ~.;jl .)J( c:ıı_,J c:.ıı.J:> •4.o..!.::-
~ rif' .) .1':'~ i.ıbl.i ./. ~ı ~ ;!':.. cJ~~;.j \.)ı.>\." 4g: · ıı4.a.

ı)\5\,.
• ..~.!.\.,• ~.).J> c:ııJ.~ "\., :. i.ı l:S"\.. .)~ ~i.ı\.? <J:.I.; _,....2>-J .)
JJ.) ~\..,J} ~Tr. ·~ c:.ı.J::- . .J".J::- ~ı.)
.
.J. ~J~I.; o_,~
\
~Ila> cJ.) f IJ~\,. cJ~.;_i: 4 ı.:...-.ı.;j c$' ıy;. J.(j o.,> ı;~§

'-:'"'IJ'+' '-tf' .)Y. cJT J:.J...P .ı.;;-JA . ~\:..!.

. j.) J ı:..S~;j.).).) c:ıı ~.. .ı.~lj
Jı• . .) . c:ı~ ..\:..ı,.J·ı ~
~ '.)>" -

•.)ı.::;.,.,ı -5

.
<.Slı -6
 GÜLŞEHRi VE FELEK-NAME 449

~~y~- 31 ı.:...... .J'•.tu ı; If~ . ~~ ıJ\.ıı.\.!..:ı~ Jlj..... .1'.

J r' ~
~.....lk> ıJ\.:ı .r> ji.J~ ı)lS".))_j) ı.:.......ı_;..... ı;ıyiç.w.)·l.$~~:?·

. ~ u!' .,r..r' .J'. JL.j Jıı. ~.:ıl~ ıY.J... ~ J~J.:ı .

\ ; .1', ':J~J .(] jl ıf .ı.j.).J \.1.; .':14 \li.J J) \u
.)~':}~):ı.J J) .):ı \.) ox.ı .)4.Jf.!ı ':14.ıJ ., · ı.:...... J) .ıj ıJ.,~

ı.:.......\;:S' <J.t
. ~ c:.r.1 ~.....>-~
. ı.:.......4).:ı (.J) ~~ ~ ~ ~ı.... .
• J • ~ ~
~~ .J ı .),).J'. ı) .:ı~.J~ .
~~ <JlS"..lij jl ~ S.r
.
,,.;::
· ~y
~
~J~ .....
. . . .- , A. ~ :;-'ı ıJ .. (.)~
~ · ~J .......
• ot"J!, ...'./, ;ı,4•J.t''.JJ'I
1.0'. \ J U'
·5~J",J.Jll4,b, •
~ ..

ı.:........~~~r .ı.......,.:ı 0:.3 ~:tf- 4~lr _ ~.J:ıı.>.,r.~.r-ı.:;...~. ıJl~j - ıJ_,~...

.J)\.).J.:l J\f.,.t;j jl . ~ J> .Jjl .)J-4-)J. ~ l4 ~
f.lo...tij ıJii~ c$!.) J\.i-:4 r.lo..lJj ıJl?,-~ .ıJ .J f-4 .ı.jlo

. .:ır ~y;. üi.9.J jl ~? ~l..... .:ı.1. oi.J ıJU~ r.$J~./. Jr~;:.

u4 o.) f '.)'.J' sJ.. .M~ ı)~ u\:.!. J4 (l...ı.S.J""' ~\.J

u"'IJ> ...ıJ~~~.J) -~ wl ..$J.. V"'~ ~.J.:ı.J ıJlıı.J. ~.J.:ı.

./f.J~ ..L::ı4 o...tij ~4 AS'~ J.§ U ..L!ı4~ \..,a.ç.l ıJ.:ı:.J.o

.u"'I.J>4 ..L::ı4 oJ.)j ıJI.J:> ~lj u"'t:...;. üJs:;l! o...tij \.) t.J.:ıT

.:ıY, -J.olr' :J.:ı ~Wl c.:.ıJs:; : .:ı.J.!ı Jb,4 u->~I.J ıJIJ~ (;JJ
~~~ J.:l ...li.4 ~ı; ~_?:.; ~W:. jl ..lilıı..) ~~.J~ J~
.:ı;~~ ~.;.b Jl~~j U4 :~.r- .:ıJ~ ~.J;o:. J""4 ı;~~.,~ Sr
~-j .)4?. J..lJj jl ~f'./. ~.)4 c.SJ-:!?. oJ.ij ~ I.J
·_.Jl( ~ ..L!ıy J l ~ I.J ,_g-J... .J4 ~1 .1• . .NWT ıJ~ . ~A ııs.a.

ı:>.,:J. r~'.) ıJ43 .t. <.A-li ~

450 s.AA.I)EITİN KOCATÜRK

ıY ~{ J~ ..\jj i.J.J~ SJ"' ı:r w!.:f ..u.~ ~ \;)J~ i.J~~ ;).P-

;).JJJı ~ .ıS' J..., _i ı..! S J"' ;)JJJ'l>J,J ;))~ ;).;>- .ıS'JA

~Jy· !R'.J::- <$J.);). <..>1 ~ ~;)~~ i.JT~ 1.;~\l 0:.' .

..U. pk. .ı....~:> IJJI J;) ;;) ..U. \_p:... ~ ;_;.ır.J;) ~ JA
dy~, <7> r~.). J-jl~ ..w~ GZ.J~J~ ~-( ~,). );) ~
SJ"'
.1- ..., _/ .
Jl/ ..U.4 JL.. i.J\)."..ı...,.:, ~ J ~ J;) J'S' G ...~l; 'OVI.J
.1- 1 ..., • ~

;)J-"' \'U;) ~.J ~ .ı.i~ J'S'

<.J".J'l>.J;) ~;) JL.. i.JI)jA ..ı..,.:,

. ..\j;..ıJ ~ı ..ı;~ r..!6:ii.J ..U.;;) ~~..\jj J;)i)\A.!,tp

.ı::--;).JJ ol_rı:. <..>JJ.;) ol_p-.;>.). J~ ~ ..U. i.J;;- ~ $!);) ı..!;) T

ol.;.;)4 <.J!..:;j ~ ~~ ~ · ol!.~ J..\j\);).J"' ..\j\..ı.i i.J.J::-
Jb Ü.J"' ~ı_rı:. j J~ı ül:> ;)J> r
;ı;J ri.; ~ ~ 47· i.J.J::- ııs.b.

Ü~:>-J Ü.J"'jl ..U.;.J'. .JI oiJ : ü~ .JI ~ ~ ;).;>-jl ~I.J

G...J;) <..>1}:.- ı:;ı_':1 ..u. ~T j 1~ G....J{J ...\.!. i.JJ~_;A.. i.J.J::-IJ j~

..ı.;l.; Ü.J"' jl~ ı_}J_,> ül:> § · ..U\.. o..Uj o.;'-'_.;;) ~T ~1 \i _

~J <..>Jjl ü~::-- ..ı.,.T i.J;;- Ü.J"' "'::;) o..Uj lj ;).;> ~y.jl J.{{ ~li
;)J"' ~~Jf ~jl ~~ ;)~ :?~ J..Uj <..>~ 0.)

f,.r .t• ..L!S"' ~T ~ i.J_,:;- ( ~4J;)JI 4)' \ ~ i.J~ ,;r

. G....~ i.J;)r 0:_1 i.J;)r "'-' 1-i.:=-- G....l.; Jlf'"'-' ;).J~ i.J;)r ~§'
;).rJJ ..ı.;\,. '4: <.Sft-$ \ü . ;)_,-iJ ~.){ .J::- r.\...U-1.) ,~

~ -7
 GÜLŞBHRİ VB FBLEK-NAME 4Si

. ~t::s' .:ıj\.... ~ .ı.,.l:.Q; ı)J~ ~t....>-.;A J .)w .ı•.).:ı ~ 0:. ı

.-.4{!. to!§ ı)~ t) ~.J!fi' ,· Q~ O~.JJ_.';, ıJT Jl;....).) j:... c:ı:.'
.)J..J to! (.S .:ıl.!. t/.J.) J.:ı~

Jt...:tJ Jyjı d..t! § J~ J"l . .) J! 1 1.

ı..r.-:J~
• ı.)~ .).)
· u ~.);>
~ 116•a •

<Jl::....Jo~ i.T .:ı~ ı.) j:{ 0l::.... J.:ı ~j ~j.) jı (.SJ! o.:ı./.

c_..ıi ./. o.:ıt:;Jı ~~ .):> c_;i J ~.) .J.:I o...ljl.. ~~~ jl

d".:ı ıJ\....T ı:.ı~ J (.S.:ı\.!. c:ı:.' ~ d".) 0 ~ ~J ~ l::Af to!.)::.

.)J~ <S> r .;> ~s·\::...ll> ~.J.:I .)Y. (l.o '~L..).:ı ~l~:o­

.).)~ o..c.> r ~.) 6:..J.) J( \...l~:-li ı.rS" .)~ ~ll:o- 6:..J.:I ~4 ~.!~.?
.)~ ..u~ .:ıJ> .;f!..J. ~.;A .)ltjl... r-J ı)~ ~~ ~J
e.:ıJ .).) O~.) <Jf- .:ı). ;.J~ t.~ t.i31 ~.:ıl; t_!.:ıT
J!) .).) ($.:1\.!.j ~j to!~ Jl1 ~ j..PJj .).).)~ ~~

J.:ı .ö~ ı:.ıT J)jl ~ ı:.ı..R' J.:ı .öiJ!.:ı ~o~JY ıJT .6"lj

~ .;... T ı:r- ı:.ı~ t.J.il)§" ~)~ .).:1 J.Jl.,.:tJ.J.:I (l;ı ı)J~

ı:...-.) .;ij f .:ı\.!. .).)~; ı)J~ ~ ı:, ı :-V3 .J.:ıJl... ı:t~ ~T

<Jl...:ı\.!. ('~j . 0-R' .J.:ıl~ (.SI 0~ r~.:ı ı.) ı:...-J.:l J 4 ı:.ı~ 1~6.b.

S.:.:.;- ~.).:1 .Jl.,.:tJ .).) .? &

.).) .....~ .)~ (.SıJ.e. .).:ı ..u.~ ru

.:I.J.:I ~.).)~+ı 0\j- (".:ıj ~~ .)Jj / 1

1jl.. ..) b ~~.)).)

..!.:.....) ı:, ı.;~ .J. J _,b ~~ 0~· ~~ (~.).) ~ ($.)~ ~

ı.r.f- ı:.ı~3ı J;.. _, r':' jl _?.:.... ıJ':...ı_,> ı)lj~ jl .).}.:~ \.).)~ ~

452 SAADETIİN ~OCATÜRK

('J.) .)j .).) ..l! ~Jb- _ 0:) t ~ 'J"" ~ J.) wl:~:{ r.) 0
c..>...l!ı 0h. J:l .r 0.J~ Jg_,. \j t>..t:. 0y~ J..) .J c..>.) J'" 0 S..;.tS"
.)_ ; .)j:l ıJ t) .J1JJ.) J.,ı:. .)JS" .).r \JL. Jb. f~ }(.
SJ ,. ?C.J>
\!...•
..ı..;.w -~ ·A
• YJ
' -~ ~~
· ~yf .
·<::' s..~._, jL.. ~.).) ~ JJ.jj

~_; .) J'" _,ı. <J..f c..>yi- 4ij.J

~

- ....., .
~.J> Sr 0) ..l~ ~~\j . ~ _~.S>jl 4-Jt.... \.).J! o.) r
1
j1J9 ../'"" t>l 0L..)~ ...\.!.~ 0.J::" j~ ~ ,';.~. ..U.I.J> o..Vj .J( (.$\o.)J"'

1' 'e..Vj ..UL. ~ {'\.,.,> L>~ 0~

~ 0li~ J-4 ~4· ~JA

~Ar- 4 ~-).) f..;,\! o.) J~ ~ (t:~J.) ~.) ıJ~4 ~ ıY

St> r- f' s JtA::!I

..1. 6~ 0~ .).J::-.Jjl f.Jı... u~· .

~St> J.) Af' "!0T IJ St> . r~ S-~f'..l. c:.ı~ ıJ 6t>

.)_,j S~ u ..rP- J .) ~ ~r~ .).JJ sl> 1.$Y" ,y ~6t> .J::- \i
Jl... ~l> ~ (4S o..ljj J4 .JJ\(J.) \ı tJ.:.!:S ı..~· ~ ~ ~

c:.ıb.,.,~ ul:::o- ~~! 0ijl ~ 0\.!.j .).J>- 31 ıJ .)J"' ..ljw 0~

ü Ü.J Gi.J ..1._ .)\,!. ('~0.J~ u~ ..1• • \jl....j ı3 {t_, 0~

.. . . ' ı

.).J}ı.!f.J Mı.J ~~~~ .).)! O.)../.

. (_jl_. Ü'-! l,.
-~
j :l <1S"Ü

0 4: c:.ı~_,.. ..l:....J ..lA 1__,>- (j.J_ 0 0~jl

. O:lJ
~
~;J ..lAI.,.,;:.. 0~
U'".JA · cJT ~\S' .)\..;._ .))..V 0.)=~ . u"'Ai jl 0-l:AJ ..U.I.J>- .J( t_r

L._0~ 4 ..1. (j ~.)~ 0~ L. 0\J~ u~ c..:"~ J:l

.)Y. jl .).J>- .J 1 ..tiL. \~J.) ~fl ' . ; . i .'•\)' .,. 117.b .
.....Y..J-J v ..1'" v ..., ~ J .J·:;- u"'? .
 GÜLŞEHRi VE FELEK-NAME 453

JJ.)J ~ ..l~J..I. t;iJ.~ \.J~':J J..,t.J ~"""J.J,;,~ o..UjJS" t3~T

~Y. <9> ~f>IJ ~~~ 13~\) ~Y. ~ 0..,:;- ~ ü;...ı.:PL~· L>l

:l.J~ ..W tJJ..I. ı.}-:....:ljl <./ ı:ı..,:;- :l~.., J:l :l.J~ ı:.i..t. _JS" l,$1.(10) o..lij
J
..lil.. o..Uj JJ~ :l.J-o.JI ı:.j ı:ı..,::;-

J..lij I).A ~ .J'" ~~ ~) t.f.J:.J. J:l o..A.. ü.-. j IJ:ı-.J)

IJ:l \~GJI }J~J~ 'f~.JS" ı.J~ I;L. J:l t.. } lf.J)

ı:ıt:.... 0\;:-J :ll! ..t! ~ ı:.i ıJlp.- J~ ,.(jl,. o.l;j J 1~ ~A·

~ ÜJ.J""4J ~4 0~4 o..lij . ~~ L>.)~ls=j c.>~ ~_;A

ı)~ :l:l.)~ ol.A .ı.... ~ J~ . ıJ~ c:, IJ. ü l· ·!-J c:,l
. . .. ı;t .
,Jl;.. ı)~ ..l! ~· ı) ı ..1. J ~..,..;. ı:.i ~\j) ..;_<v,_")~ L$1 ~~~ ~ .

Jjl~ :lJ~ ·ı:ı~J~ ,.\j~ (.)""~ J~J ~)~ \ )$...~. t ~l~j ı:ı..,:;-·
l;.l~ .l;L.:.;<3 ı:ı.J~ .):s:;. j' 1;-4$=- u-_r -til o~~ ı:ı.J~ . ı:ı~..,ı" llB.b.

· ~· ·~ ~~J~ 1; JIJ.... .JA .X.~ t$t.f\ ı..J.:.;T_y. .r..t.

~~ )~J~ ı.::...-J..,Alı J~l..,.., ~J~ ;l~jl ..uı~ .J..~ .JJ
ı:,ı.li, .lAI~ Jl ~ ':14~ ..1) 0~ .lAI.J~ .JI ~s:t_:; ~J~ (;',.

~.JI}~ c:>..,:;- .JI.J ci5..t. u~ )i.J ~.....JI)~ ı:ı..,:;- ('rJ ı.:...Js=JI

~ :lJ. :lJ~ 1../_Jl) ~ ~.J~r- J~ C}J :l~J~~
.l;..L.!. ~Y.J . \.J;%.0 JJIJ~ ..ti~ i_;l.. Jl i 1J 1 ..t. .ıJ.o;:-
§ .!~ ~.. 1L>l ..1;;$ ~ J~j ıJ~ ıJI)jA .J JJ;· ..:...~ 0-; ·
~ L.. 1._1 :;. (.);.~ .u \j .u li <.S~ b J, 4]..,; ~ ~ ~

.:r.1'1 -9
: '•:Ü j -10
454 SAADETTİN KOCATÜRK

j\.) .ıjl,j .ı.Jli .ı.JlijA c)lj\L·. iı,~· jl,.;. ~ ~ ~JA c)\.)\ ,• ~f

r.S.J.J> .;"5...!-.J o.;~ ı.r? J:> ..,ı:. eSi .J Jü § cJy;· u~ J~

.,
(I)~ rı.. c:.ıL.i 'll f- ı:.-5'.J ~ J' ~> ..,;r ~ 0-f
.Jf ol.) ~.JP./. .J)f- .)Jj .J~ ol.) J~ .)\.) .J 0, il.)

·~l~ J;..J ~ ı.J .ı~ (J_.J ~1.;;;- ~J

. ı
vS i .J~ u..l..!. c:.ı.J;;- .n8.b.
~...J .(JJ\S"Jli//'!J.J 61; JJ. .J ~$""\.>j ~\.J> ~.;A

I Kur'an j 96{5
 GÖK -EHLİNİN RUHA HİKAYE ANLATMASI

(MİSAL GETİRMESİ)

(TÜ:RKÇE .TERCÜME)

ll ı. a A.Iallılar bir toplantı esnasında,

Her bir zorluk üzerinde konuşuyorlardı.
· Araştırmakonusunu tartışmaya (tartmaya) başladıklannda ve
Tasavvurdan "tasdike" geçtikleri zaman,
Biri c§.iz ve caiz olmayan (layecG.z) hakkında
Hazinelere dökülen altın gibi inciler döküyordu.
V~cip, farz, mubah ve müstehabı, .
Kız, anne, oğul .ve babaya benzetiyordu ( .. gibi gösteriyordu)
l~\~htan, satıştan, imandan ve inaktan (ki.ıcaklaşma),
' . .
Gü\ ;üçlülük ve ciddiyete karşı bir kısas olarak boşama
, işine girişiy~rdu.
· Bu berh "'<endi faziletinde, nev'inde ve cinsinde,
Kepdi ası., 'l panltısını gösteriyordu.
Neticelenen ·. , . ]Jelerde ve kısulık dışında,
Hadisleri ve eskiden . gele~eri_ biçinı_lendirmeye çalışıyordu.
O öteki eşyanın sonunun tarifini,
Özel kişiden, halktan, "gelenek ve ceddinden öğrenmişti.
Diğeri fıkıhta~, tefsirden ve usillden,
Faz~eti boş şeylerden anndınyordu.
oöteki külliden ve cüz'iden,
Bu eski dünyadan söz ediyordu.
ll I.b. Bazen bunun yıldız, onun yukanya gidişini söylüyordu.
Bazen bunun batışım, diğerinin burçlar oldu~nu ·gösteri-
yordu.
O diğeri vacip ve mümkinattan,
456 SAADETTİN KOCATÜRK

Zat ve sıfattan balıisierde

bulunl).yordu.
Diğeri · her bir maceradan söz ettiğiıİde,
İllet ve ma'lulün mevcudiyetini konu yaptı. ·
O öteki noktadan, çizgiden ve satıhtan (dolayı),
Kendi aklıni her zaman övüyordu.
Bir başkas~ cismi açık seÇik aradığında,
Uzunluğu, genişliği ve derinliği • açıklıyordu.
. Diğeri ağırlıkta, parçalara ayırmakta ve uzaklaştırmada, -
Kendi ·yolunu ilimden tecrübeye götürüyordu.
Zihinden geçen bu fik:iİden dolayı,
Teslim olmayan teslim .alanda kaybolup gitti.
Hudus ve kıdem (eski ve yeni) den,
Cevher, durum, ne zaman, nasıl ve ne kadar belli oldu.
İzafet kendi sı.k:ıştığı yere varınca,
Aniden hapis durumuna düştü.
Her ilmin yolunda ve onun bilineninden,
Onun lazım. olanından ve lazun olunanından bahs olundu.
Vakitler güzei oldu (geçti), gönüller.~arzusuna Utaştı.
Allah'ın rahmeti onları üzerine olsun vesselam.
Hepsi, bu konuyu bırakalım,
Her sözü ilgisine göre kullanalım dediler.
O bahis ve tartışmadan bir sonuç alınmadığından,
Uygun olan s.özlere başladılar. ·
112. a. Yağurt sözünün, tulumla olan ilgisi ·gibi,
Her sözü ilgisine göre söylediler.
O biri, . o şahidin iyi olduğunu,
Parlak suyun da ateş gibi· olduğunu söyledi.
O b!fi, gül renkli şarap getir ki, ,
Onun yüzünü ateş gibi kızartsın dedi. .
Diğeri benim sevgilimin rengi,

Nar· çiçeği gibi, yasemin gibi de parlaktır dedi.

O ~neş yüzlü güzel yaşadıkça ben de yaşadıkça,
O benden kurtulmuş, ben de ondan kurtulmlişum.
O bir diğeri benim sevgilim,
/