Master Your Health

www.poweracademy.nl
Beste deelnemer,

Gefeliciteerd met je deelname aan het programma Master Your Health. Je behoort tot een
selecte groep mensen die echt werk willen maken van hun gezondheid.

Dit programma is ontwikkeld op basis van meer dan 10 jaar theorie- en praktijkervaring. Wij
hebben ons best gedaan om ervoor te zorgen dat je de komende weken een aantal interessante
inzichten zult opdoen. De afgelopen jaren zijn vele cursisten je voorgegaan. Het is onze missie om
via kennisoverdracht jou te motiveren zodat je nog sterker in het leven staat.

Wij nodigen je uit om zoveel mogelijk notities te maken van de kennis die wij overdragen tijdens
dit programma. Het is wetenschappelijk bewezen dat deelnemers zich veel meer herinneren
wanneer ze tijdens het seminar actief deelnemen en zelf notities maken. De theorie is zeker
belangrijk, maar het DOEN maakt het verschil.

Uiteindelijk is het de bedoeling dat je stap voor stap bewuster in het leven gaat staan. Dat je kunt
beargumenteren WAAROM iets wel of niet gezond is.

Wij wensen je veel plezier!

Gezonde groet,

Ir. ing. Mohammed Boulahrir

Klinisch psycho neuro immunoloog & Orthomoleculair therapeut
www.poweracademy.nl

Copyright © 2020 door Poweracademy, Onder voorbehoud van alle rechten. Niets uit dit werkboek mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur
 Week 1: energiehuishouding en spijsvertering

Laaggradige ontstekingen: de belangrijkste oorzaak van alle chronische

aandoeningen.

Een goede gezondheid valt of staat met energie. Bij een gezonde persoon zijn de hersenen de baas
(in week 2 kom ik hier uitgebreid op terug). Dat betekent dat de hersenen de energie eerlijk
verdelen. Wanneer het immuunsysteem echter chronisch actief is, gaat deze naar verloop van tijd de
hersenen domineren. In de praktijk betekent dit dat de verdeling van energie minder eerlijk verloopt.

Ontstekingen en het immuunsysteem

Bij een chronische aandoening zien we dat het immuunsysteem chronisch overactief is. Hierbij kun je
ontstekingen zien als de grootste ‘energie slurpers’ . Veel levensenergie gaat verloren om de
ontstekingen ‘aan’ te houden. Naarmate dit langer aanhoudt, verliezen we steeds meer het overzicht
over ons leven en komen we minder snel tot actie. We willen heel graag vooruit, maar hebben
eenvoudigweg daar de energie niet voor.

Laaggradige ontstekingen kun je zien als de belangrijkste oorzaak van veel welvaartsaandoeningen.
Denk hierbij aan: chronische vermoeidheid, diabetes, kanker, de ziekte van Alzheimer, artritis, de
ziekte van Crohn, vele huidklachten, hart en vaatklachten, moodswings maar ook aan een trage
schildklier.

Kortom; wanneer het immuunsysteem is geactiveerd, gaat er minder energie naar de

organen. Ontstekingen vormen hierbij de grootste energieverbruiker.

Wat is een ontsteking?

Een ontsteking is niets anders dan een verdedigingsmechanisme van je immuunsysteem op een
indringer. Het doel van een ontsteking is het herstellen van de schade aan de hand van een
immuunrespons. Bij een ontsteking verwijderen de bloedvaten zich.
Dit uit zich in roodheid en warmte rondom de ontstekingen. Ook ‘stuurt’ het immuunsysteem heel
veel soldaten (zogenaamde leukocyten, een type witte bloedcel) richting de ontsteking.
Ontstekingen en laaggradige ontstekingen..
Het verschil tussen een acute ontsteking en een laaggradige ontsteking kun je zien als het verschil
tussen een laaiend vuur in de open haard en een heleboel smeulende vuurtjes verspreid over het hele
huis. Hoewel de smeulende vuurtjes het huis niet meteen doen afbranden, kunnen ze op lange
termijn heel wat schade aanrichten. Op dezelfde manier kan een laaggradige ontsteking weefsels en
organen op lange termijn aantasten.

Daarbij komt ook kijken dat ons lichaam een acute ontsteking, eenvoudig kan uitzetten.
Een chronische laaggradige ontsteking echter, blijft vaak onzichtbaar voor het immuunsysteem. Het
gevolg is dat een laaggradige ontsteking minder goed kan worden gestopt en dat deze chronisch veel
energie verbruikt. Dat is ook de reden dat een laaggradige ontsteking ook wel een stille ontsteking
wordt genoemd.

Hoe kom je achter de ontstekingsgraad van je lichaam?

Een belangrijke parameter voor ontstekingen is de ‘C-Reactief Proteïne-waarde’. Kortweg ook wel de
CRP-waarde genoemd. Door deze waarde te bepalen kom je achter de ontstekingsgraad van je
lichaam. Twee andere ontstekingsparameter zijn de calprotectine en de bezinking. Dit zijn waardes
die elke huisarts kan meten. In sommige gevallen worden ook wel de interleukine 1 en 6 gemeten of
TNF-alfa.

Indeling CRP waardes:

Lichte ontsteking: CRP waarde zit tussen de 10-40 mg/l
Ernstige ontsteking: en bacteriële infectie: CRP waarde tussen de 40-200 mg/l
Sepsis (bloedvergiftiging: CRP waarde hoger dan 50 mg/l

Wat veroorzaak een ontsteking?

Ik hoop dat je inziet dat een ontsteking een heel natuurlijk proces is. Ontstekingen helpen je om je
lichaam te herstellen. Wat het lichaam langzaam steeds meer verzwakt zijn zoals gezegd laaggradige
ontstekingen. De belangrijkste oorzaak hiervoor is chronische stress, maar natuurlijk ook een
eenzijdig dieet, weinig lichaamsbeweging tot aan het eten van weinig vezels.
Voeding en het ontstaan van een ontsteking.

Na het eten van elke voedingsmiddel, zet je lichaam een ontstekingsreactie op gang. Dit wordt ook
wel een postprandiale ontstekingsreactie genoemd. Natuurlijk verschilt de sterkte van een
ontstekingsreactie per voedingsmiddel. In de onderstaande tabel tref je de gemodificeerde
ontstekingsindex aan van verschillende voedingsmiddelen. Hoe hoger de CRP warde in de laatste
kolom, hoe sterker de ontstekingsreactie.

Bron: Lucas, M. et al., Inflammatory dietary pattern and risk of depression among women. Brain, behavior, and
immunity, 36, 46–53, 2014

Hoe minimaliseer je de kans op het krijgen van ontstekingen?

Tijdens de lezingen kom ik hier uitgebreid op terug.

De relatie tussen ontstekingen en de hormoonhuishouding..

Ontstekingen ondermijnen op verschillende manieren een gezonde afgifte van hormonen. De vorming
van ontstekingen gaat bijna altijd gepaard met het ontstaan van vrije radicalen. Hoe meer
ontstekingen, hoe meer vrije radicalen. Vrije radialen tasten de vetten aan waaruit veel hormonen
worden aangemaakt, zodat er steeds minder grondstoffen beschikbaar zijn. Daarnaast zorgen vrije
radicalen er ook voor dat hormoonklieren sneller verouderen.

Een samenvatting in drie zinnen.

Ziek zijn is in essentie niets anders dan een energietekort in het lichaam. Daarentegen; hoe gezonder
we zijn, hoe meer energie er aanwezig is in onze cellen. Ontstekingen kun je zien als de belangrijkste
energierover- daarmee ook de belangrijkste oorzaak van alle welvaartsaandoeningen.
Wat te doen bij brandend maagzuur?

In dit artikel vertel ik je alles over dit vloeibare goud. Ja serieus, maagzuur noem ik het vloeibare
goud. Weinig maagzuur geeft veel ellende en voldoende maagzuur maakt je lichaam heel erg blij.

De onderstaande onderwerpen komen aan bod:

• Gevolgen van een lage productie van maagzuur.

• Het grote misverstand over brandend maagzuur.
• Hoe wordt maagzuur geproduceerd?
• Belangrijkste oorzaken voor een lage maagzuurproductie.
• Gevolgen van een lage maagzuurproductie
• Hoe verbeter ik de afgifte van maagzuur?

Wat zijn de gevolgen van te weinig maagzuur?

Een verdrietige darm.

Een lage productie van maagzuur zorgt ervoor dat eiwitten niet goed worden verteerd. Dit zorgt
ervoor dat voeding in de darm sneller gaat gisten en rotten. Het gevolg hiervan is dat de darmflora
uit balans raakt. Naar verloop van tijd raakt ook het slijmvlies aan de binnenkant van de darmen
aangetast. Het immuunsysteem wordt vervolgens geactiveerd en reageert met ontstekingen.

De natuurlijke barrière tegen ziektekiemen werkt minder goed.

Een belangrijke functie van maagzuur is het verlagen van de zuurtegraad zodat bacteriën en
schimmels worden gedood. Weinig maagzuur zorgt er dus voor dat deze ongewenste indringers
eenvoudiger in het lichaam komen.

We voelen ons steeds minder gelukkig,

De darmen worden ook wel ‘het tweede brein’ genoemd. Onopgeloste darmproblemen geven naar
verloop van tijd problemen met de hersenstofwisseling. Denk hierbij aan geluksstofjes als dopamine
en serotonine die niet goed worden aangemaakt(1). Voor de aanmaak van het stofje dopamine is het
aminozuur l-tyrosine nodig. Maagzuur hebben we nodig om eiwitten af te breken tot aminozuren als l-
tyrosine.

Een lichaam dat schreeuwt om voedingstoffen.

Hierboven beschreef ik hoe een tekort aan maagzuur de darmen en darmflora aantast. Bacteriën
kunnen dan de voeding niet goed verteren zodat we een tekort krijgen aan verschillende
voedingsstoffen. Wanneer de darmflora uit balans is vergroot dit ook de kans op het krijgen van een
candida(2).

Een bekende voedingsstof waar we al snel een tekort aan hebben is vitamine B12. Voor de opname
van vitamine B12 is het belangrijk dat de zuurtegraad in de maag laag is. Alleen dan kan de
intrinsieke factor worden aangemaakt. Dit is een eiwit dat nodig is om vitamine B12 aan te binden
zodat deze in de darm kan worden opgenomen.

Van kwaad tot erger*

Wanneer al dit soort zaken niet tijdig worden aangepakt. Zien we dat de weerstand van de
slijmvliezen daalt. Het gevolg is dat we sneller allergieën of huidklachten(denk aan eczeem)
ontwikkelen. In een later stadium kun je ook denken aan een lekkende darm en zelfs auto-
immuunaandoeningen.

*Let wel darmklachten kunnen verschillende oorzaken hebben. Een gebrekkige aanmaak van
maagzuur speelt daarbij een belangrijke rol. Maar natuurlijk ook stress en de verkeerde voeding.
Soms wordt er wel voldoende maagzuur aangemaakt , maar eet iemand gewoon slecht. Lees veel
bewerkte voedingsmiddelen, verkeerde vetten, suiker.
Het grote misverstand over brandend maagzuur

Veel mensen denken dat brandend maagzuur het gevolg is van teveel maagzuur in de maag. In de
meeste gevallen echter, is maagzuur het gevolg van een tekort aan maagzuur. Des te zuurder de
maag des te sneller de eiwitten wordt verteerd, des te kleiner de kans op brandend maagzuur.

Veel mensen nemen dan een middel om het zuur te neutraliseren (Rennie bijvoorbeeld). Dit geeft wel
verlichting maar hiermee lossen we de oorzaak niet op.

Hoe wordt maagzuur geproduceerd?

In het plaatje hieronder zie je de stappen die nodig zijn voor de aanmaak van maagzuur. Ik kan me
voorstellen dat je denk wat beteken al die termen. In de volgende alinea leg ik je uit wat de functie is
van acetylcholine histamine en gastrine is bij de aanmaak van maagzuur.

Belangrijkste oorzaken van te weinig maagzuur

Een actief immuunsysteem

Wanneer we iets eten ruiken of proeven maar ook wanneer we aan een lekkere maaltijd denken,
wordt er histamine en acetylcholine aangemaakt. Je lichaam maakt ook histamine aan in geval van
een allergie of bij huidklachten.

Een belangrijke functie van histamine is het versterken van de afweer. Histamine doet dat door een
de doorlaatbaarheid van een bloedvat te vergroten. Op deze manier kan ons immuunsysteem sneller
indringers onschadelijk maken. En nu komt het; stel nou dat iemand last heeft van allergieën? Of
iemand heeft veel ontstekingen in het lichaam?
In dat geval wordt histamine vooral door het immuunsysteem verbruik. Het gevolg is dat er minder
histamine beschikbaar is voor de productie van maagzuur.

Een overschot aan linolzuur

Wanneer we teveel van het omega-6 vetzuur binnen krijgen stijgt de aanmaak van prostaglandine E2.
Teveel van dit stofje remt weer de aanmaak van histamine zodat er ook nu minder maagzuur wordt
aangemaakt.

Eenvoudiger gezegd: wanneer we veel linoleenzuurrijke voedingsmiddelen eten heeft dit een
negatieve invloed op de aanmaak van maagzuur. Denk hierbij aan: soja-, sla en zonnebloem olie.
Maar ook veel kant en klaar producten halvarine en margarine, koekjes, mais en het eten van veel
granen.
Stress
In het plaatje hierboven zie je dat ook het stofje acetylcholine nodig is voor de aanmaak van
maagzuur. Acetylcholine is een stofje dat je lichaam aanmaakt wanneer je in rust bent. Dit stofje
wordt niet aangemaakt wanneer je in actie moet komen onder druk staat of stress ervaart.

En nu komt het: veel mensen leven continue in de haast- of stressmodus. Het gevolg is dat
acetylcholine nauwelijks wordt aangemaakt zodat maagzuur niet goed wordt aangemaakt.

Het belang van een sterke hongerprikkel.

Wanneer we de hele dag door eten hebben we een minder sterke hongerprikkel. Dit zorgt voor een
lagere afgifte van gastrine en vervolgens voor minder maagzuur.

Hoe voorkom je brandend maagzuur en verbeter ik de afgifte van

maagzuur? (9 tips)

• Zorg voor voldoende grondstoffen voor de aanmaak van maagzuur. Maagzuur

bestaat uit chloride. Dit mineraal tref je aan in zout. Zorg er daarom voor dat je voldoende
natuurlijke mineraalzouten binnen krijgt. Denk hierbij aan: zeezout, himalayazout of
Keltisch zeezout. Ook zure groenten als citroenen, limoen of appelazijn stimuleren de
productie van maagzuur.
• Zorg voor een gezonde maagslijmvliezen. Curcuma is een mooie kruid dat helpt om de
slijmvliezen te herstellen. Het verlaagt daarnaast ook de aanmaak van prostaglandine E2
(dus beter afgifte van maagzuur) en remt de aanhechting van de Helicobacter Pylori**)
Ook gember is heel erg helend voor de maag en het maagslijmvlies. Tip: rasp een stuk
gember wortel in een liter water kook dit en drink hier gedurende de dag van. Ik heb zelf
ook hele goede ervaringen met de helende invloed van Manuka honing op de
slijmvliezen.**In de praktijk zie ik dat steeds vaker de oorzaak van maagzuur ligt in de
Helicobacter Pyolori bacterie. Ga in dat geval niet zelf het e.a. uitvogelen, maar raadpleeg
een arts of therapeut die je daarbij kan helpen.
• Herstel de vetzuurbalans. Een belangrijke oorzaak van veel chronische aandoeningen is
dat we veel omega-6 binnen krijgen t.o.v. omega 3. Een juiste verhouding omega 3 :
omega 6 heeft een gunstige invloed op de aanmaak van prostaglandine E2 en ook op de
aanmaak van maagzuur (zie uitleg vorige paragraaf). We verbeteren de vetzuurbalans
door meer omega 3 en minder omega 6 rijke voedingsmiddelen te eten. Omega 3 tref je
aan in makreel, sardientjes, zalm en haring. Omega 6 treffen we veel aan in kant en klaar
producten, koek of chips. Maar ook maisolie, zonnebloem olie , soja olie en sla olie.
• Verminder de hoeveelheid stress. Zoals we eerder zagen wordt acetylcholine pas
aangemaakt wanneer het lichaam in rust is. Het verminderen van stress is daarom een
belangrijke strategie om de afgifte van maagzuur verbeteren. Ook is het belangrijk dat je
lichaam in rust is wanneer je spijsvertering actief is. Meer tips bij stress.
• Verlaag het aantal eetmomenten. Des te groter de hongerprikkel des te beter de
productie van gastrine (en dus ook maagzuur) op gang komt. Ga maar na; wanneer je al
een paar uur niets gegeten hebt, heb je meer trek. Veel mensen eten 4-6 keer per dag.
Hierdoor is het lichaam de hele dag door bezig is met de aanmaak van maagzuur en is de
maag minder zuur. Het beste is om het aantal eetmomenten te beperken tot maximaal 3.
• Prikkel je zintuigen. Des te meer de zintuigen worden geprikkeld des te beter de
productie van maagzuur op gang komt. Lekker eten of eten dat heerlijk ruikt heeft dus
zeker en gunstige invloed op de aanmaak van maagzuur.
• Drink niet tijdens de maaltijd. De aanmaak van maagzuur vraagt veel energie. Wanneer
je een glas water drinkt tijdens het eten verdun je de maagzuur sterk en kan je maag weer
opnieuw beginnen met de aanmaak hiervan. Beter is het om een kwartier voor de maaltijd
een glas water te drinken dat komt juist je spijsvertering ten goede.
• Gebruik evt. het supplement betaïne HCL Een snelle oplossing is ook het gebruik van
het supplement betaïne HCL. Dit bevat direct de grondstoffen voor de aanmaak van
maagzuur en geeft ook snel een verlichting.
 Hoe zorg je voor gezonde darmen?

In onze darmen bevinden zich 100 biljoen (14

nullen) darmbacteriën. Samen vormen deze
darmbacteriën de darmflora. De totale lengte
van de darmen bedraagt 7,5 meter. Hierbij is
de lengte van de dunne darm 6 meter en die
van de dikke darm 1,5 meter. De darmen zijn
aan de binnenkant bekleed met darmvlokken.
Alles bij elkaar hebben de darmvlokken een
oppervlakte van ongeveer een tennisveld. Door
deze grote oppervlakte is de opname van
voedingstoffen optimaal. Naast de opname van
voedingstoffen hebben de darmen tal van
andere functies. Zo wordt er door de
darmbacteriën vitamine B1, B2, B5, B6, B11 en
B12 geproduceerd.

Daarnaast bevindt meer dan 80% van ons

afweersysteem zich in de darmen. Hierbij zijn
het zenuwstelsel en hormoonstelsel betrokken.

Naast bovenstaande functies bepalen onze

darmen voor een groot gedeelte ons humeur.
Tegenwoordig hebben veel mensen last van
depressieve gevoelens. Vaak wordt gezocht
naar een oorzaak ‘tussen de oren’, terwijl de
oorzaak zich vaak ook in de darmen bevindt.
Maar ook veel huidklachten vinden hun oorsprong in een darm die uit balans is.

Slecht voor je darmen.. Goed voor je darmen..

• Verzurende voeding (week 1) • Ontzurende voeding (week 1)

• Te snel en teveel eten
• Onvoldoende kauwen
• Suiker!!
• De meeste granen & zetmeel!
• Brood, pasta, pizza en koekjes!
• Gefrituurde voeding!
• Geraffineerde voeding
• Groenten, salades & smoothies
• Vezels, oplosbare en onoplosbare
• Yoghurt met melkzuurbacteriën
• Omega 3 rijke producten (vette vis)
• Curcuma en gember.
• Uien en knoflook (anti-schimmel)

Gevolgen van een darm die uit balans is

• Vermoeidheid
• Huidklachten
• Ribbels, deuken, scheuren in nagels
• Hoofdpijn
• Haaruitval
• Gewrichtsklachten
• Ontstekingen
• Jeuk
Vijf tips voor gezonde darmen.
Let op bewerkte vetten

De invloed van bewerkte vetten op de darmen wordt nog altijd sterk onderschat.
Industriële bewerkte vetten als mais olie, soja olie of raapzaad olie verhogen de ontstekingsgraad.

Andere nadelen zijn:

• Hoge oxidatiegraad vanwege de sterke verhitting (1) (2)

• Het gebruik van chemicaliën ; o.a. oplosmiddelen en chemicaliën voor het ontdoen van
geurstoffen (3) (4)
• Zijn vaak genetisch gemanipuleerd (5)
• Onjuiste omega 6 : omega 3 verhouding zodat ontstekingen nog meer toenemen. (6)

Het grootste gevaar is dat deze vetten ook worden ingebouwd in celwanden. De celwand kun je zien
als de hersenen van een cel. Hier bevinden zich vele receptoren die met andere cellen communiceren.
Ingebouwde geoxideerde vetten zorgen voor een slechte celstofwisseling zodat de algehele weerstand
verzwakt.

Gebruik daarom het liefste: biologische koudgeperste oliën of vetten: denk hierbij aan roomboter,
mails olie en natuurlijk omega 3.
Wees voorzichtig met kokosolie: de meeste varianten zijn sterk bewerkt. Goede voorbeelden zijn:
bijvoorbeeld: Royal green en de Witte Parel.

Zorg voor voldoende beweging

Een van de meest onderschatte, maar zeer krachtige manier om je darmen gezond te houden is door
regelmatig te bewegen. Bewegen verbetert op verschillende manieren de gezondheid van je darmen.

Zo blijkt uit een studie van dr. Monda die in 2017 is gepubliceerd dat bewegen de diversiteit van je
darmbacteriën vergroot. (7)
Hoe groter deze diversiteit van je darmflora hoe gezonder je bent.

Uit een ander onderzoek dat is gedaan door dr. Peters, blijkt dat bewegen ook de kans op het krijgen
van darmkanker, ontstekingen en divertikels (uitstulpingen in de darmwand) verminderen. (8)
Bewegen verhoogt daarnaast ook boterzuur (9) (10) (11)
Dit is een vetzuur met vele voordelen te weten:

• Maakt ongewenste bacteriën onschadelijk

• Helpt met het onschadelijk maken van ongewenste bacteriën.
• Helpt met het verteren van voeding.
• Het bindt zich aan cholesterol zodat het cholesterolgehalte niet te hoog wordt.
• het helpt met de aanmaak van verschillende geluksstofjes als Gaba en Serotonine)
• Stimuleert de regeneratie van hersencellen.

Zorg voor je alvleesklier

Een van de belangrijkste vrienden van de darm is de alvleesklier. Zo maakt de alvleesklier allerlei
stofjes (enzymen) aan die helpen met de vertering. Voor een gezonde alvleesklier is het belangrijk
dat je maaltijden niet te groot zijn. Een goede tip is ook om heel goed te kauwen. Hoe fijner de
voeding in de maag aankomt hoe gemakkelijker je het maakt voor de alvleesklier. Een andere tip om
de alvleesklier in topconditie te houden is door de hoeveel koolhydraten te beperken. Hoe meer
koolhydraten, des te meer insuline er geproduceerd moet worden. Dit heeft weer een negatieve
invloed op de aanmaak van enzymen.
Minimaliseer het gebruik van alle deegproducten.

In de praktijk merk ik dat veel mensen een groot verschil ervaren wanneer ze stoppen (of het gebruik
minimaliseren) van brood. Het grootste gezondheidsvoordeel is dat mensen meer energie hebben en
er meer rust ervaren in de darm. Een bijkomstig voordeel is ook dat dit een gunstige invloed heeft op
de bloedsuikerspiegel. Indien je meer wilt weten over de brood en de beste variantie, kun je ook deze
blog lezen.

Combineer de juiste voedingsmiddelen

Deze tip raad ik enkel aan indien er al darmklachten zijn. Het is best een strenge regel en is daarom
niet nodig indien er verder geen klachten zijn.

Eerder zagen we dat het verteren van eiwitten een zware druk legt op je spijsverteringsstelsel. Ook
het verteren van zetmeelrijke voedingsmiddelen kost veel energie. Voorbeeld van zetmeelrijke
voedingsmiddelen zijn: aardappels, brood, rijst en pasta.
Het verteren van de meeste groenten daarentegen en fruit kost weinig energie.

• Wat dus niet handig is om eiwitten en zetmeelrijke voedingsmiddelen te combineren omdat

deze beide een zware druk leggen op je spijsvertering.
• Ook het combineren van snel verterende producten en traag verterende voedingsmiddelen
is niet handig. Denk bijvoorbeeld aan: eiwit en fruit, zuivel en fruit, of een ei met een
appel.
• Het is beter om in een maaltijd te starten met de eiwitrijke voedingsmiddelen omdat we
hiervoor veel maagzuur nodig hebben.
• Eiwitten kun je het best combineren met niet zetmeelrijke groenten. Denk hierbij aan
broccoli, spinazie, ui en knoflook.
• Het is beter om fruit niet na een maaltijd te nemen, maar hiermee te starten.
• Drink tijdens de maaltijd liever geen (grote) hoeveelheden vocht omdat dit het maagzuur
verdunt.
Waarom tarwebrood vaak gezondheidsklachten geeft.

In dit artikel geef ik antwoord op de onderstaande vragen:

• Klopt het dat sommige mensen last krijgen van hun darmen wanneer ze
tarwebrood eten?
• Wat is het verschil tussen spelbrood en tarwebrood?
• Waarom is zuurdesembrood gezonder dan gistbrood?
• Is het waar dat brood ervoor zorgt dat je minder goed belangrijke mineralen
opneemt?

Zijn gluten echt zo ongezond?

Het aantal gezondheidsklachten na het eten van tarwebrood is enorm toegenomen de afgelopen
jaren. Dr. Williams, auteur van het boek: “Broodbuik”, noemt gluten in tarwebrood brood zelfs vergif.

Persoonlijk vind ik dat overdreven. Er zit echter wel een kleine kern van waarheid in. Zo spelen gluten
een rol in het ontstaan van Coeliakie of de ziekte van Crohn. Veel mensen krijgen daarnaast een
opgeblazen gevoel, buikpijn of worden zelfs moe na het eten van brood.

Vaak hoor je dat het eten van gluten wel meevalt. Het bekende argument daarbij is dat “slechts 1%
van de bevolking zou coeliakie hebben” (Coeliakie is een chronische darmaandoening waarbij het eten
van gluten voor een beschadiging van het darmslijmvlies zorgt)

Het probleem is echter dat het aantal niet geregistreerde patiënten met coeliakie hoog is. In slechts 1
op de 8 gevallen wordt de diagnose coeliakie gesteld (1, 2). Uit een Canadees onderzoek onder 2681
volwassenen kwam verder naar voren dat het gemiddeld 11 jaar duurt voordat de diagnose wordt
gesteld! (3) Een studie in de verenigde staten heeft het over 11,2 jaar. (4). In de praktijk ervaar ik
dat een hele grote groep mensen de gezondheidsvoordelen ervaren wanneer ze gluten weglaten.

Het verschil tussen spelbrood en tarwebrood.

Spelt is ook een tarwesoort. Het grote verschil is dat spelt een ‘oergraan’ is waar in de loop van de
jaren niet (of nauwelijks) aan is gesleuteld. Bij de reguliere tarwe zie je dat veel soorten met elkaar
worden gekruist om bijvoorbeeld meeropbrengsten te kunnen genereren. Vaak zie je dat juist het
kruisen van tarwesoorten gezondheidsklachten geeft. We willen als mens de natuur te slim af zijn,
maar dat gaat ons gewoon niet lukken:-)

Spelt is een oergraan en is niet het product van het kruisen van verschillende soorten. De
voedingsstoffen in speltbrood zijn in een meer natuurlijke staat aanwezig. Dit heeft weer voordelen
voor de opname van de voedingsstoffen. Het lichaam herkent iets wat natuurlijk is veel beter dan iets
waar gesleuteld aan is.

Waarom is zuurdesembrood gezonder dan gistbrood?

Zuurdesem is een mengsel van bloem en water. In een warme omgeving zorgen melkzuurbacteriën
(lactobacillen) en azijzuurbacteriën dat het brood gaat rijzen. Vroeger was dit de standaard methode
om brood te bakken. Dit proces wordt ook wel fermentatie genoemd. Bij gistbrood wordt er in plaats
van zuurdesem, bakkersgist gebruikt om het deeg te laten rijzen. Tegenwoordig wordt zuurdesem
veel minder gebruikt omdat het veel meer tijd kost voordat het brood klaar is.

Het fermenteren van brood aan de hand van zuurdesem geeft grote voordelen. Zo zorgt het
fermentatieproces zorgt ervoor dat allerlei schadelijke stoffen in het brood beter worden afgebroken.
Zo bleek uit dit onderzoek (5) dat zuurdesembrood nauwelijks gluten bevat. 8 delen per miljoen
versus 80.127 delen per miljoen gluten in gistbrood! Let wel dat dit voor een groot gedeelte
afhankelijk is van de tijd die het brood krijgt om te fermenteren.
Hoe zit het met fytinezuur in brood?
Fytinezuur is een stofje dat we veel tegenkomen in graansoorten. Een nadelige eigenschap is dat
fytinezuur de opname van belangrijke mineralen remt. Denk hierbij aan: ijzer, magnesium en zink
remt. (En laat dit nou net drie mineralen zijn die heel veel mensen tekort komen:-)

Uit dit onderzoek (6) bleek dat zuurdesembrood de opname van mineralen bevordert omdat (ook nu)
het fermentatieproces het fytinezuur afbreekt. Het probleem is echter dat sommige bakkers
zuurdesem met gist mengen zodat de bereidingstijd wordt verkort. Soms wordt er wel zuurdesem
gebruikt maar krijgt het zuurdesem onvoldoende tijd om het brood te laten rijzen.

Conclusie:
Zolang we de traditionele manier van broodbakken(zuurdesem) niet in ere herstellen en graansoorten
gaan kruisen ben ik terughoudend met het eten van brood.

Gezonde groet,
Mohammed Boulahrir
Orthomoleculair therapeut & Health Coach

Gebruikte bronnen:
1) Alessio Fasano, 'Systemic Autoimmune Disorders in Celiac Disease' , Disclosures. Curr Opin
Gastroenterol. 2006;22(6):674-679
2) Van Heel, D.A., West, J. (2006). 'Recent advances in coeliac disease' Gut 2006 1037-1046
3) Cranney et al. 'The Canadian Celiac Health Survey', Dig Dis Sci. 2007 Apr; 52(4):1087-95
4) Green PHR et al.'Characteristics of adult celiac disease in the USA: results of a national survey', Am
J Gastroenterol. 2001 Jan;96(1):126-31
5) Greco. L. et al., "Safety for patients with celiac disease of baked goods made of wheat flour
hydrolyzed during food processing:, Clinical Journal of Gastroenterology and Hepatology, 2011
Jan;9(1):24-9
6) Lopez et al., "Making bread with sourdough improves mineral bioavailability from reconstituted
whole wheat flour in rats", Nutrition, 2003 Jun;19(6):524-30.
 Week 2: het immuunsysteem en de lever

Het immuunsysteem zien kun je zien als het leger van je lichaam. Hoe sterker jouw leger, hoe minder
vaak je ziek bent. Het grootste gedeelte van het immuunsysteem bevindt zich in onze slijmvliezen.
Samen staan deze bekend als de eerste verdedigingslinie. Dit wordt ook wel de TH1 afweer genoemd.

Wanneer onze slijmvliezen gezond zijn, hebben we sterke barrières. Lichaamsvreemde en schadelijke
stoffen worden dan snel onschadelijk gemaakt.

Alle barrières in ons lichaam behoren tot het zogenaamde ‘Common Mucosal Immune System’, beter
bekend in de afgekorte vorm: CMIS. Voor een ijzersterk immuunsysteem is het noodzakelijk dat alle
barrières gezond zijn. In de praktijk zie ik dat dat bij veel mensen juist de barrières verzwakt zijn. De
oorzaken zullen je bekend in de oren klinken: chronische stress, het eten van weinig vezels, een hoge
suikerconsumptie en het eten van veel granen.

Naast de slijmvliezen vervult ook de thymus een belangrijke rol in het immuunsysteem. De thymus zit
achter het borstbeen en kun je zien als de dirigent van je immuunsysteem. De thymus zorgt ervoor
dat jouw ‘soldaten’ goed worden getraind (de zogenaamde T cellen komen tot rijping), zodat ze
indringers onschadelijk maken.

Het mineraal zink is zeer belangrijk voor de thymus en versterkt je immuunsysteem. Zink geeft je
‘soldaten’ extra slagkracht om ziekmakende parasieten, schimmels en virussen onschadelijk te
maken. Helaas hebben veel mensen een tekort aan zink. Lees verder om meer te leren over dit
mineraal en de voedingsmiddelen waarin je zink aantreft

Hoe weet je of je immuunsysteem verzwakt is?

• Je bent de laatste tijd vaker moe

• Je bent regelmatig verkouden of hebt vaker de griep te pakken
• Pijnlijke gewrichten en spieren
• Toename parasitaire infecties
• Overwoekering van candida-schimmels
• Herpes (koortsuitslag op de lippen)
• Je verdraagt steeds minder voedingsmiddelen (denk aan allergieën)
• Wondjes genezen langzaam

Voedingsstoffen voor een sterke weerstand

Vitamine A: zorgt voor gezonde slijmvliezen

Vitamine A kun je zien als de “slijmvlies vitamine” bij uitstek. Het stimuleert de slijmbekercellen tot
het afgeven van slijm en dat houdt onze slijmvliezen gezond. De barrière functie van het slijmvlies
blijft intact en eventuele bacteriën en andere micro-organismen kunnen snel gevangen worden door
de antistoffen die zich in het slijmvlies bevinden.
Door het eten van voldoende groente en fruit zouden we bèta-caroteen binnenkrijgen en dat wordt
dan weer omgezet in vitamine A. Het is een redenering die klopt, maar niet helemaal realistisch is:
1) Veel mensen eten onvoldoende groenten en fruit.
2) Als je wel voldoende groente en fruit eet, draagt dit slechts bij aan 10-15% van de aanbevolen
dagelijkse hoeveelheid aan vitamine A. (bron) Je immuunsystemen betaalt de prijs.

Hoe krijg je voldoende vitamine A binnen?

Vitamine A zit bijvoorbeeld in roomboter en vette vis. Een topper op dit vlak is natuurlijk ook
levertraan. Wil je jouw weerstand een groot plezier doen, koop dan een blikje met schelvislever. De
smaak is voor de een wellicht afzien, maar dan heb je voor de komende tijd weer een lading vitamine
A binnen.

Natuurlijk is het ook verstandig om groente en fruitsoorten te eten rijk aan bèta-caroteen. Dit tref je
bijvoorbeeld relatief veel aan in: wortel, pompoen, broccoli, spinazie, boerenkool en mango’s.

Zink de immuunbooster bij uitstek.

Eerder kwam aan bod dat zink van belang is voor een goed functioneren van je thymus. Weet je nog?
De dirigent van je immuunsysteem. Maar zink doet veel meer! Zo helpt zink bij het vrijmaken van
vitamine A, de vitamine die belangrijk is voor de gezondheid van je slijmvliezen.

Zink is ook een belangrijke voedingsstof om de barrières van je slimvliezen te dichten. Je kunt zink
zien al een ‘lasser’ die eiwitten aan elkaar last. Dat is ook de reden dat zink niet mag ontbreken bij de
behandeling van het lekkende darm syndroom. Hierbij is de doorlaatbaarheid van de darm
toegenomen.

Factoren die bijdragen aan een zinktekort:

• De verarming van de bodem

• Het eten van veel granen, denk aan brood pasta en ontbijtgranen: het fytinezuur in granen
bindt zich aan de zink zodat deze minder goed wordt opgenomen.
• Het eten van veel koolhydraten: zink is van belang voor de aanmaak van insuline. Hoe
meer koolhydraten je eet, des te meer zink er nodig is om insuline aan te maken, des te
groter de kans op een tekort aan zink.
• Weinig maagzuur: in de natuur is zink veelal gebonden aan eiwitten en je hebt maagzuur
nodig om de eiwitten te splitsen van de zink. Kortom; hoe minder maagzuur, hoe lager de
opname van zink

Weinig zink in je bloed = een belabberde weerstand.

Zink tref je aan in groene pompoenpitten, rood vlees, eieren en gember. Overweeg je zink als
supplement, dan is zink in de vorm van zinkmethionine de best opneembare vorm. Denk hierbij aan
15-30 mg per dag

En natuurlijk vitamine C
Er zijn weinig voedingsstoffen die het immuunsysteem zo krachtig versterken als vitamine C. Zo helpt
vitamine C met het opruimen van virussen (door activatie van macrofagen) en doodt het
ziekteverwekkers door het activeren van de zogenaamde ‘killercellen’. Ook activeert het
geheugencellen. Deze onthouden de aanvalsstrategie van een virus, zodat je lichaam bij een tweede
besmetting het sneller onschadelijk kan maken.

Een druk leven = een grote behoefte aan vitamine C

Vitamine C tref je aan in citrusvruchten, maar ook in broccoli, spruitjes, chilipepers, kiwi’s en zoete
aardappels. In zeer grote hoeveelheden tref je het ook in camu camu bessen. Zo bevatten deze
besjes tot 30 keer meer vitamine C dan een sinaasappel.
De lever
De lever kun je gerust een duizendpoot noemen wanneer we naar de vele functies van de lever
kijken. De bekendste functie van de lever is het reinigen van het lichaam. Er zijn echter veel meer
functies. Zo speelt de lever een belangrijke rol bij de opslag van koolhydraten in de vorm van
glycogeen. Wanneer je tijdens je slaap niet eet, zorgt je lever ervoor dat je toch energie hebt
doordat glycogeen wordt omgezet in glucose onder invloed van het hormoon glucagon. Dit gebeurt
ook wanneer je bloedsuikerspiegel laag is.

De lever zorgt er ook voor dat bepaalde hormonen kunnen worden afgebroken
nadat ze hun werk in het lichaam hebben gedaan. Indien dit niet zou gebeuren
zouden bepaalde hormoonspiegels teveel kunnen stijgen met alle gevolgen van
dien. De lever helpt in sommige gevallen ook met het activeren van bepaalde
hormonen. Zo wordt het schildklierhormoon voor een groot gedeelte geactiveerd
in de lever.

De lever is ook een orgaan dat sterk onder druk staat vandaag de dag. Door de toegenomen toxische
belasting vanuit het milieu, maar ook vanuit de voeding (denk aan allerlei toevoegingen) moet de
lever hard werken om het lichaam schoon te houden. Maar niet alleen vanuit de voeding en het milieu
krijgt het lichaam toxische stoffen binnen. Wat te denken van de vele chemicaliën die in het lichaam
komen via het gebruik van sommige cosmetica producten. Een van de meest vooraanstaande
onderzoekers op dit vlak is dr. Sam Epstein. Dr. Epstein is directeur van het Cancer Prevention
Coalition. Hieronder tref je een van zijn bekende quotes aan.

“Kanker en gezondheidsexperts zijn tot de conclusie gekomen dat de hedendaagse

cosmetica en verzorgingsproducten het grootste risico op kanker geven voor het algemene
publiek, hoger zelfs dan roken”

Hoe merk je het wanneer je lever niet goed functioneert?

Denk hierbij aan:

• Donkere kringen rondom de ogen of verkleuringen van de huid

• Vermoeidheid,
• Toename van intoleranties
• Een droge huid
• Een verminderde eetlust,
• Gelig oogwit
• Een slechte vertering
• Haaruitval
• Problemen met de (vet)vertering.

Vaak denken we bij het ontgiften en afvoeren van afvalstoffen enkel aan de lever. De lever kan deze
klus echter ‘niet in zijn eentje klaren’ en is hierbij afhankelijk van de darmen. Andere organen die een
belangrijk rol bij de detoxificatie spelen zijn: de nieren, alvleesklier, de huid en de lymfe.

De werking van de lever in het kort:

De lever ontgift via verschillende fasen afvalstoffen.

Tijdens de eerste fase maakt de lever schadelijke stoffen onschadelijk.
De lever maakt hierbij gebruik van een groep enzymen (het cytogram P450 enzymsysteem). In het
kort cyp’s genaamd.

De cyp's helpen bijvoorbeeld met het ontgiften van geneesmiddelen. Ook helpen ze bij het omzetten
van vetzuren en de vorming van (steroïde) hormonen. Denk hierbij aan de geslachtshormonen maar
ook aan het hormoon DHEA. Dit is het hormoon bij uitstek dat ervoor zorgt dat je langer gezond blijft.
Sommige voedingsmiddelen kunnen de fase 1 enzymen remmen. Denk hierbij aan het veelvuldig
gebruik van grapefruit. Ook het gebruik van paracetamol en zogenaamde NSAID’s. Dit zijn medicijnen
om ontstekingen te remmen. Tijdens deze fase spelen B vitamines een belangrijk rol (o.a. voor het
vrijmaken van energie), maar ook aminozuren als: leucine, isoleucine en valine en het mineraal
selenium dat we veelvuldig aantreffen in paranoten.

Tijdens de tweede fase worden de onschadelijke stoffen verder wateroplosbaar gemaakt zodat deze
kunnen worden afgevoerd. Voor fase 2 detoxificatie heeft je lichaam ook B vitamines nodig, daarnaast
ook mineralen als: magnesium, mangaan, ijzer en koper. Ook aminozuren spelen hierbij een
belangrijke rol. Tip: zorg ervoor dat je regelmatig: prei, uien en knoflook eet, Deze bevatten
zwavelhoudende aminozuren die je lichaam nodig heeft voor het uitvoeren van de fase 2
detoxificatie. Ook van broccoli wordt je lever erg blij. Deze bevat zogenaamde glucosinaten die ook
fase 2 detoxificatie stimuleren.

Overige tips om de lever in topconditie te houden..

Ga niet zomaar op eigen houtje een paar dagen vasten, en enkel op sapjes leven, met het idee “ik ga
nu detoxen”. Tijdens het vasten worden vetten sneller gebruikt als energiebron. Afvalstoffen die in het
vetweefsel zitten opgeslagen komen dan in grote hoeveelheden vrij. Omdat je bij deze sapkuren vaak
ook weinig eiwitten binnenkrijgt (deze heb je voor fase en en fase 2 nodig) kom je lastiger van deze
afvalstofen af.

Tip: let erop dat je op een dag niet te vaak eet, en let vooral op de hoeveelheid koolhydraten
hierbij. Wanneer je veel koolhydraten (en dan vooral brood, pasta en witte rijst) moet de alvleesklier
keihard werken. Dit gaat ten koste van de productie van enzymen door de alvleesklier. Enzymen die
bijvoorbeeld de darmen schoon moeten houden.

Wanneer je darmen niet goed functioneren is het ‘dweilen met de kraan open’. Indien de
voeding niet goed wordt verteerd, hopen er zich veel afvalstoffen in de darmen op zodat je lever harder
aan de slag moet om deze afvalstoffen te ontgiften. In week twee komen we hier uitgebreid op terug.

Tip: zorg ervoor dat je voldoende magnesium binnenkrijgt. Ontgiften kost veel energie en magnesium
heb je nodig voor de productie van energie in de mytochondria. Dit kun je zien als energiefabriekjes in
ons lichaam.

Tip: Let op het gebruik van linoleenzuur. Linoleenzuur bevordert ontstekingen. Deze tref je bijvoorbeeld
aan in saffloerolie (80% linoleenzuur) of zonnebloem olie (bevat 63 % linoleenzuur). Hoe meer
ontstekingen in de lever hoe sneller de lever zal vervetten. Olijfolie is ook nu een betere keuze omdat
deze maar 8% linoleenzuur bevat.

Overige factoren..

Vanuit de Traditionele Chinese geneeskunde weten we dat bepaalde emoties een weerslag op de
leverfunctie hebben en deze nog meer kunnen belasten. Denk hierbij aan aan: Opkroppen van emoties,
zoals boosheid woede en ergernissen. Denk ook aan het gezegde: “wat heb je op je lever” Deze
emoties blokkeren de energie flow. Oftewel de Chi-energie zoals dat in de traditioneel Chinese
geneeskunde bekend staat. Maar ook andere emoties hebben een impact op je energiehuishouding, te
denken valt aan: malen en teveel in het hoofd 'zitten'.
Het belang van de zuurtegraad
Ons lichaam bestaat voor 65% uit water. Verreweg het grootste gedeelte van de cellen in ons lichaam
bevinden zich in dit water. Wanneer we teveel verzurende voedingsmiddelen eten vervuilen we
hiermee ons lichaam. Door de verzuring van het lichaam kunnen veel afvalstoffen niet volledig
worden uitgescheiden. Het gevolg is dat deze afvalstoffen zich gaan ophopen en het lichaam minder
zuurstof op kan nemen.

Conclusie: een toename van afvalstoffen in het lichaam & snellere veroudering.

Onze voeding bevat zuurvormende en alkalische (ontzurende) stoffen. Het lichaam functioneert
optimaal bij een PH-waarde van 7,4. Alles wat lager zit is verzuurd en wat hoger zit is alkalisch. Niet
alle vloeistoffen in het lichaam hebben een PH-waarde van 7,4. Zo varieert de PH-waarde van
maagzuur tussen de 1,3 en 3,5. Hiermee is maagzuur sterk verzurend. Dit is ook wel nodig om de
voeding te kunnen verteren.

Een van de beste manieren om de lever te helpen bij het reinigen van het lichaam is door het
ontzuren van het lichaam. Een belangrijke rol hierbij is weggelegd voor ontzurende voeding.

Verzuring en voeding

Wanneer we naar de voeding kijken zien we dat sommige voedingsmiddelen zuurvormend en andere
alkalisch (ontzurend) zijn. Zo is bijvoorbeeld vlees sterk zuurvormend. Maar niet enkel vlees, ook
voedingsmiddelen als: vis, eieren, kaas, oliën, suiker en granen zijn zuurvormend. Groente en veel
fruitsoorten zijn echter vaak basenvormend. Hieronder tref je een korte lijst aan van verzurende en
onzurende voedingsmiddelen.

Verzurende voeding Alkalisch (ontzurende voeding)

(Geconcentreerd en weinig water) (Volumineus en veel water)

• Vlees en vis • Groenten

• Kaas • Vruchten, bessen, watervruchten
• Brood, pasta en rijst • Wortels en knolgewassen
• Granen en peulvruchten • Gekiemde zaden
• De meeste noten en zaden • Algen: (bijvoorbeeld: spirulina ,
• Koffie chlorella)
• IJS • Amandelen

Verzurende versus alkalische voeding

Het volgende ezelsbruggetje kun je gebruiken om te bepalen of iets zuurvormend of basenvormend is.
Geconcentreerde voedingsmiddelen zijn zuurvormend en waterrijke voedingsmiddelen zijn
basenvormend. Een andere manier om het te onthouden is dat voedingsmiddelen met veel eiwitten en
bewerkte producten vaak verzurend zijn.

Gevolgen van verzuring:

• Vermoeidheid en lusteloosheid
• Gewichtstoename
• Verslappen van de huid en bindweefsel (verharding collageenstructuren)
• Hoofdpijn
• Verminderde capaciteit van de lever om het lichaam te ontgiften
• Concentratieproblemen
• Darmparasieten & candida en zuurbranden in de maag.
Tabel 1: De afname van de voedingswaarde
Lijst van verzurende en ontzurende voedingsmiddelen

Zwak Zwak Sterk

Sterk alkalisch Alkalisch alkalisch verzurend Verzurend verzurend
Groente
spirulina alfalfa, aardappel kidneybonen, aardappelen
chlorella andijvie, met schil, gekookte zonder schil,
asperge, bieten, aubergine groente, limabonen,
barley gras, bonen (groen), bloemkool, spinazie
broccoli, paprika, champignon, (gekookt)
groentesap selderij, erwten, zoete
knoflook, venkel, komkommer, aardappelen
peterselie, waterkers, spruiten,
spinazie bijenpollen tomaten,
ui, wortel
Fruit
gojibessen aardbei, ananas, fruitsappen
citroen, abrikozen, banaan (rijp), (bewerkt),
grapefruit, appels, kersen, rozijn
lime, avocado, sinaasappel
mango, dadels,
watermeloen, druiven,
papaya kiwi,
peren,
perzik,
pompoen,
rozijnen,
Granen
amarant, crackers, basmatirijst bloem,
gierst, roggebrood, boekweit, brood (wit),
graan (vers), tarwebrood haver, biscuit,
linzen, (gekiemd), rijstwafels deegwaren,
rijst (wilde), spelt, rogge, pasta
quinoa zilvervliesrijst witte rijst,
Vlees(vervangers)
forel lever, kalkoen, kreeft,
tempé, oesters, kip, rund,
tonijn, zeevissen lam,
zalm vis in blik
Eieren en zuivel
kwarteleieren biologische boter, kaas,
yoghurt eieren, ijs,
geitenkaas, eiwit, pudding
wei karnemelk,
yoghurt
Noten & Zaden
amandelen, macadamia’s, pecannoten, pinda's,
hazelnoten, pompoenpitten cashewnote, pindasaus,
kokosnoten zonnebloem pistache walnoot
Olie
olijfolie vlaszaadolie kokosolie maïsolie,
lijnzaadolie zonnebloem-
room(boter) olie
sesamolie
Drankjes
kruidenwater, groene thee, gemberthee koffie, bier,
limoenwater, mineraalwater rooibosthee chocolademelk wijn drank,
mintthee (vers) frisdrank
kruidenthee
Zoetmakers / Smaakmakers
stevia curcuma, ahornsiroop, fructose, jam, azijn (wit),
gember (vers), rauwe ketchup, kustmatige
knoflook, honing, ketjap, zoetjes:
zeezout, rauwe suiker, mayonaise, aspartaam,
natuurazijn, xylitol.
witte suiker tafelzout
(Keuken)kruiden
citroenmelisse cayenne, pepers,
citroengras curcuma,
mint himalayazout
gember (vers),
knoflook,
peper

Diversen
bijenpollen, popcorn, jam, slechte
royal jelly hummus pindakaas lucht,
ketchup, stress,
mayonaise, trauma
mosterd, verkeerde
ademhaling
Week 3: Het optimaliseren van de hormoonhuishouding

Hormonen: wat zijn het en wat doen ze in je lichaam?

Hormonen regelen de communicatie tussen verschillende cellen in het
lichaam. Je zou kunnen zeggen dat hormonen boodschappers zijn die
ervoor zorgen dat bepaalde weefsels en organen tot actie overgaan.
Zo regelen hormonen bijvoorbeeld: de groei, immuunsysteem,
humeur, stofwisseling, energiehuishouding en het bloedsuikergehalte.
Hormonen worden door weefsels en bepaalde klieren aangemaakt.
Voorbeelden zijn; de hypofyse, schildklier, bijnieren en de alvleesklier.

Een aantal hormonen en hun werking

Je alvleesklier maakt na een maaltijd het hormoon insuline aan dat er voor zorgt dat je
bloedsuikerspiegel wordt gereguleerd. Je bijnieren maken het hormoon DHEA aan. Dit hormoon wordt
ook wel beschouwd als het hormoon van de jeugdigheid. Het slechte nieuws is dat naarmate je ouder
wordt de waarde van dit hormoon in je bloed daalt. Het goede nieuws is dat je dit proces sterk kunt
afremmen.

Je schildklier maakt het schildklierhormoon aan dat je lichaamsstofwisseling reguleert. Vaak wordt er
ook wel gezegd dat de schildklier de thermostaat is van je lichaam. Sommige mensen kunnen eten wat
ze willen maar komen niet aan. Deze mensen hebben vaak een snel werkende schildklier. Andere
mensen komen juist aan bij het geringste dat ze eten. Dat wil echter niet zeggen dat je hormonen je
lot zijn. Door de combinatie van de juiste voeding en sport is het voor nagenoeg iedereen mogelijk om
een goed lichaamsgewicht te behalen.

Oorzaken van versnelde veroudering: toename gewicht, spierafbraak, lage immuunsysteem

verminderde energie, lage libido, dunnere huid en haaruitval.
1. We eten verkeerd waardoor ons lichaam steeds minder van de juiste hormonen aanmaakt.
(verminderde aanmaak verjongende hormonen met als gevolg versnelde veroudering)
2. Hoog stressgehalte doordat er geen balans is tussen inspanning en ontspanning.
3. Er is sprake van een sterke toxische belasting dat zijn oorzaak vindt in chemische
toevoegingen in voeding of cosmetica producten.
4. We sporten te weinig waardoor weinig van de juiste hormonen worden aangemaakt. Doordat
we weinig sporten worden we dikker. Dit zorgt ervoor dat testosteron bij zowel mannen als
vrouwen in oestrogeen wordt omgezet. Gevolgen: meer vetopslag, lage libido en borstvorming
(mannen).

Overtollige snelle koolhydraten die je lichaam niet direct nodig heeft voor bijvoorbeeld de
lichaamsstofwisseling of vertering, worden opgeslagen als vet.

De sleutel om dit te voorkomen is inzicht in de glycemische index. Dit geeft aan hoe snel je
bloedsuikerspiegel stijgt na het eten/drinken van een voedingsmiddel.

Onthoud: langdurige stress is neurotoxisch voor het lichaam, het tast de darmwand aan als ook
bepaalde gebieden in de hersenen. Daarnaast kom je hier van aan (vooral rondom bovenarmen en
buik), verzwakt je immuunsysteem, wordt je haar en huid dunner en ben je sneller vergeetachtig.
De glycemische belasting van veel voedingsmiddelen
Slechte koolhydraten GI Goede koolhydraten GI
110 Bruinbrood verrijkt met 50
Maltose (Bier) extra zemelen
Dadelstroop 103 Boekweitmeel 50
Glucose/druivensuiker 100 Zilvervlies rijst, basmati rijst 50
Aardappels uit de oven, frites 95 Erwtjes uit blik 50
Rijstebloem 95 Bataat, mango 50
Gemodificeerd zetmeel 95 Volkoren pasta 50
Aardappelpuree, chips 90 Capucijners 45
Honing 85 Spaghetti, al dente 45
Zeer wit brood (hamburger) 85 Gekookte bulgur 45
Gekookte wortelen 85 Druiven 40
Cornflakes, popcorn 85 Verse doperwtjes 40
Snelkookrijst, rijstwafel 85 Chinese kleefrijst 40
Tuinbonen (gekookt) 80 Vers geperst sinaasappelsap 40
Chips 80 Biologische appelsap 40
Tapioca meel (Cassave) 80 Ontbijtgranen (zonder suiker) 40
Gedroogde dadels 80 Donker roggebrood) 40
75 Volkoren roggebrood, volkoren
40
Pompoen, watermeloen tarwebrood
Suiker 70 Volkorenpasta (al dente) 40
Wittebrood (stokbrood) 70 Bruine bonen 40
Ontbijtgranen (met suiker) 70 Vijgen, gedroogde abrikozen 35
Candybars 70 Wilde rijst 35
Gekookte aardappel 70 Quinoa 35
Cola, frisdranken 70 Sinaasappel, peer 35
Koekjes 70 Melkproducten 30
Witte rijst 70 Witte bonen 30
Couscous 65 Bruine en gele linzen 30
Jus d'orange (industrieel) 65 Kikkererwten 30
Rozijnen 65 Perzik, appel 30
Bruin brood 65 Sperziebonen 30
Aardappels in de schil 65 Soja vermicelli 30
Rode biet 65 Groene linzen 22
Jam met suiker 65 Bittere chocolade 22
Griesmeel 60 Gele en groene spliterwten 22
Langkorrelige geraffineerde rijst 60 Kers, pruim, grapefruit 22
Banaan, meloen, lychees 60 Walnoten, pinda's 15
Witte pasta, zacht gekookt 55 Ui, knoflook 10
Zandgebak 55 bladgroente, tomaten, 10
Stress, de bijnieren en de invloed hiervan op je gezondheid.
Laten we 10.000 jaar terug in de tijd gaan. Er staat een wilde hongerige tijger voor
je. Je lichaam zal als gevolg hiervan in de overlevingsmodus gaan. Er gaat pijlsnel
een signaal van je autonome zenuwstelsel naar je bijnieren die het hormoon
adrenaline aanmaken. Op dit moment telt er maar één ding en dat is overleven! Je
bijnieren maken naast adrenaline tevens het hormoon cortisol aan. Samen zorgen
ze ervoor dat er energie wordt vrijgemaakt uit de lever en de spieren. Het gevolg is
dat je bloedsuikerspiegel stijgt zodat je spieren worden gevoed en je hard kunt weglopen!

Stress is niets anders dan een overlevingsmechanisme dat je in staat stelt om in actie te komen.
Zolang de stress kortdurend van aard is, kan ons lichaam dit heel goed hebben. Het belangrijkste
is dat er een balans is tussen inspanning en ontspanning. Voor je lichaam maakt het hierbij niet uit
of de prikkel intern (voeding of onverwerkte emoties) of extern (geldzorgen of gsm straling
bijvoorbeeld) is.

Stress, bijnieruitputting en de relatie met de schildklier.

Laten we wat dieper kijken naar chronische stress. Het gevaar is dat je
bijnieren te lang cortisol en adrenaline moeten aanmaken waardoor ze
uitgeput raken en minder van deze stofjes gaan aanmaken. We spreken dan
ook wel van een bijnieruitputting.

In het lichaam is er een sterke wisselwerking tussen de bijnieren en de

schildklier. Je schildklier kun je zien als de thermostaat van je lichaam. Zo
reguleert deze je lichaamstemperatuur en activiteit van je spijsvertering.
Wanneer de bijnieren langzaam uitgeput raken zal de schildklier harder werken
om dit verlies te compenseren. Naar verloop van tijd raakt ook de schildklier
uitgeput.

Een aantal gevolgen van chronische stress.

Chronische Stress zorgt er voor dat je jouw spierweefsel ‘verbrandt’ om in de energiebehoefte te
kunnen voorzien. Na verloop van tijd raakt je schildklier uitgeput waardoor je minder energie
verbrandt en je sneller aankomt in gewicht. Doordat de voeding minder goed wordt verteerd,
raken je darmen uit balans en heeft je lichaam minder goed toegang tot voedingsstoffen. Ook je
humeur wordt niet gespaard. Zo is er minder van het aminozuur l-tryptofaan beschikbaar dat de
voorloper is van serotonine. Dit stofje heeft een belangrijke invloed op je humeur. Zo zijn lagere
serotoninespiegels gekoppeld aan depressiviteit.

De invloed van koolhydraatarme diëten op je schildklier.

Koolhydraatarme diëten trekken een zware wissel op je schildklier. Zo zorgen ze dat er minder
van het actieve schildklierhormoon (T3) wordt afgegeven. Ook gaat je schildklier langzamer
werken. Een trage schildklier betekent dat er minder 'verbranding' is. Hierdoor zal de kans op
overgewicht toenemen.
Wat suiker en snelle koolhydraten met je doen.
Je hebt vaker trek, blijft maar eten en komt langzaam aan
Een belangrijk mechanisme dat hieraan ten grondslag ligt, wordt ook wel een 'leptine
resistentie' genoemd.

Leptine is een hormoon dat door vetcellen wordt aangemaakt om tegen de hersenen te zeggen ”ho ho
stop met eten, ik zit vol”. Het wordt daarom ook wel het verzadigingshormoon genoemd. Hoe meer
suiker iemand binnen krijgt, hoe groter de vetmassa en hoe meer leptine er wordt geproduceerd (1).
Door de aanwezigheid van grote hoeveelheden leptine in het bloed, kunnen de leptine receptoren in
de hersenen daar ongevoelig voor worden. En zie daar een leptine resistentie ontstaan, een van de
allerbelangrijkste oorzaken voor overgewicht! (2)

Even samengevat; meer suiker zorgt voor meer afgifte van leptine, meer leptine afgifte zorgt ervoor
dat de hersenen daar ongevoelig voor worden. Het gevolg: de hersenen krijgen geen
verzadigingssignaal (leptine receptoren zijn resistent/ongevoelig) en dit zorgt ervoor dat je meer
trek krijgt. Zelfs na een grote maaltijd heb je snel trek.(3 , 4)

Suiker put je organen uit en zorgt voor angst en concentratieproblemen

Wanneer de bloedsuikerspiegel sterk schommelt, heeft dit vele gevolgen. Zo komt er een te grote
druk op de alvleesklier die insuline produceert zodat de bloedsuikerspiegel daalt. Wanneer iemand
veel suiker binnen krijgt zal er een dag komen dat de alvleesklier uitgeput raakt. Dit zal er voor
zorgen dat er veel suiker in het bloed achter blijft waardoor alle weefsels verharden en je lichaam
pijlsnel veroudert.

Suiker heeft een invloed op het ontwikkelen van mentale klachten.

E.a. wordt ook bevestigt in een Noors onderzoek. Uit dit onderzoek (5) blijkt dat er een relatie is
tussen hoge innames van suikerhoudende frisdranken en mentale stoornissen. Denk hierbij aan:
angsten, gespannenheid, slapeloosheid en een gevoel van hopeloosheid. Interessant hierbij is om te
vermelden dat in veel gevallen één glas frisdrank vaak al genoeg is. Zo bleek uit een onderzoek van
Hemenway en collega’s dat kleuters die dagelijks al één glas frisdrank drinken, agressiever gedrag
vertonen t.o.v. kleuters die dit niet drinken. (6).
Suiker vermindert de afgifte van het groeihormoon (GH) .
Het groeihormoon speelt een belangrijke rol bij de vorming en herstel van weefsels. Een ander
voordeel van dit hormoon is ook dat het vetverbranding stimuleert zonder dat je aan het bewegen
bent. Het is niet voor niets dat dit hormoon bekend staat als “fontein van de jeugd”
Het minder goede nieuws is dat suiker de afgifte van dit mooie hormoon laat dalen.(7)

Wat je kunt onthouden is het volgende: wanneer je bloedsuikerspiegel hoog is, is de afgifte van
groeihormoon laag (niet te verwarren met Insuline Groei Factor dat wel stijgt). En nu we het hier toch
over hebben heb ik nog een waardevolle tip voor je: Het leeuwendeel van het groeihormoon wordt
tijdens de slaap aangemaakt. Het is dus erg zonde wanneer je suiker of andere koolhydraten eet, net
voor het slapen gaan omdat er gedurende de nacht minder groeihormoon wordt geproduceerd. Daar
gaat je jeugdigheid! ;-)

De wet van de koekiemonster…en waarom suiker zo verslavend is.

De wet van de koekiemonster komt op het volgende neer: 'tekens wanneer je iets eet waar suiker in
zit, zal je sneller trek hebben in nog meer suiker' Kortom suiker trekt nog meer suiker aan.

Wat er gebeurt is het volgende: suiker is verslavend omdat het de afgifte van dopamine stimuleert.
(8) Je voelt je door dit stofje even gelukkig en hebt meer levenslust. Helaas is dit gevoel van korte
duur. Het gevolg je dat je al snel meer suiker nodig hebt om je weer gelukkig te voelen.

Hoe ongelukkiger iemand is, hoe sneller je lichaam als het ware smeekt om geluk. We gaan dan vaak
verslavende activiteiten doen die ons in het nu ‘trekken’ . Activiteiten die ervoor zorgen dat we leven.
Kortom activiteiten die de afgifte van dopamine stimuleren. Suiker is een ontzettend eenvoudige
manier om dat tijdelijke geluk weer te voelen. (9) Sporten stimuleert ook de afgifte van dopamine,
maar dat kost energie en energie verspeel je niet wanneer je je niet lekker voelt.

Samengevat: moe minder gelukkig je bent op een bepaalde levensthema (werk, relatie etc.), hoe
sneller je lichaam dit geluk op een andere manier wil compenseren. Hoe sneller je meer producten
met suiker gaat eten. Dat is ook de reden waarom veel diëten mislukken. Het gaat niet enkel om de
voeding. Het gaat om het gedrag dat de voedingskeuze uitlokt
Oestrogeendominantie en de gevolgen hiervan
Oestrogeen staat ook wel bekend als een vrouwelijk hormoon . Oestrogenen
komen echter zowel in het vrouwelijk als in het mannelijk lichaam voor.
Zeker bij vrouwen vervult dit hormoon een aantal belangrijke functies (wel
meer dan 400 functies).

Een aantal functies van oestrogenen in het lichaam:

Het verbeteren van het humeur, slaapritme, tegengaan van spierafbraak,
het reguleren van de menstruatiecyclus en zwangerschap, verhoging van de
seksuele drift, verminderen van het risico op hartaandoeningen, het tegengaan van osteoporose en het
voorkomen van rimpels. Oestrogenen spelen dus een belangrijke rol in het lichaam!

Als de oestrogeenspiegel naar verhouding verhoogd is, spreken we van oestrogeendominantie. Dit
kan vele gevolgen hebben, denk hierbij aan: gewichtstoename (bij vrouwen op benen en billen), bij
mannen op de romp (borstvorming!),slaapproblemen menstruatieklachten, schildklierproblemen, het
vasthouden van vocht, (over)vermoeidheid of zelfs paniekaanvallen. Alsof dit nog niet erg genoeg is,
kunnen te hoge oestrogeenspiegels leiden tot borst- of prostaatkanker.

Oestrogeendominantie is dan ook een klacht die tegenwoordig vaak voorkomt bij zowel vrouwen als
mannen. Hieronder noem ik de belangrijkste oorzaken

Overgewicht. Oestrogeen wordt geproduceerd in de eierstokken, bijnieren en vetweefsels. Wanneer

je vetmassa toeneemt, zal het oestrogeenniveau daardoor ook stijgen. Voor de mensen die het fijne
ervan willen weten: oestrogenen verlagen het Sexual Hormone Binding Globuline (SHBG). Hierdoor is
er meer vrij oestrogeen in het bloed waardoor de oestrogeenspiegels teveel kunnen stijgen.

Gifstoffen. Via onze huid, onze voeding of via de lucht krijgen we allerlei gifstoffen binnen, waaronder
xeno-oestrogenen. Dit zijn chemisch geproduceerde stoffen die op de natuurlijke oestrogenen in ons
lichaam lijken. Ze zitten bijvoorbeeld in: anticonceptie, cosmetica, chemische (landbouw)
bestrijdingsmiddelen. Ook in plastic zitten soms xeno-oestrogenen in de vorm van Bisfenol-A (BPA) Het
is een chemische grondstof die vaak in plastic verpakkingen/flessen en conservenblikken zit. Dit stofje
wordt afgegeven aan de voedingsmiddelen die daarin verpakt zitten.

Verstoorde leverfunctie. Een van de functies van de lever is het onschadelijk maken van
oestrogenen nadat deze hun werk hebben gedaan in het lichaam. Wanneer de lever overbelast wordt
door bijvoorbeeld: slechte voeding stress, slaapgebrek, alcohol of medicijngebruik zal de
oestrogeenspiegel stijgen.

Hormonale disbalans. Soms wordt een oestrogeendominantie veroorzaakt wanneer de hormonen

oestrogeen en progesteron uit balans zijn. Denk hierbij aan verstoringen in de menstruatiecyclus, de
overgang of stress.
 Week 4: Hormonale uitdagingen & anti-aging
Nog nooit heeft ons lichaam zo onder druk gestaan als vandaag de dag. Het gevolg is dat we sneller
verouderen dan bij onze biologische leeftijd hoort. Er zijn vele stoffen, vaak chemisch van aard die
hiervan de oorzaak zijn. De gevolgen van deze versnelde veroudering zijn: o.a. toename in gewicht,
spierafbraak, lage immuunsysteem verminderde energie, lage libido, dunnere huid en haar. Hieronder
tref je de oorzaken aan voor deze versnelde veroudering aan.

Een hoge toxische belasting

Dag in dag uit krijgt onze huid een chemische lading over zich heen. Deze chemische stoffen vinden
hun oorsprong in vele cosmetica producten als: make-up, parfum, haarlak, shampoo, wasmiddel,
luchtverfrissers, nagellak, mondwater. Maar ook in luchtverfrissers, waspoeders en tandenpasta. Dat
deze toxische belasting niet moet worden onderschat blijkt wel uit een quote van het Cancer
Prevalition Coalition uit 2002. Zij stellen het volgende:

“Kanker en gezondheidsexperts zijn tot de conclusie gekomen dat de hedendaagse

cosmetica en verzorgingsproducten het grootste risico op kanker geven voor het algemene
publiek, hoger zelfs dan roken”

Tijdens week 4 krijg je meer inzicht in de hormoon verstorende invloed die je in veel
cosmeticaproducten aantreft. Ook leer je waar je op moet letten bij de aanschaf van de juiste
cosmetica producten.

Een andere uitdaging waar we voor staan is de afname van bepaalde hormonen die het lichaam jong
houden. Wat te denken van het groeihormoon dat o.a. betrokken is bij het herstel van weefsels. Ook
hebben steeds meer mannen lagere testosteronspiegel. De gevolgen hiervan zijn o.a. afname
spiermassa, kracht en uithoudingsvermogen. Een belangrijke oorzaak hiervoor is dat veel testosteron
wordt omgezet in oestrogeen. Een proces dat ook wel aromatase wordt genoemd.

Bij vrouwen zie ik soms dat het hormoon oestrogeen uit balans is. Zoals we in week 4 aan bod komt,
bestaan oestrogenen uit 3 hormonen. Het evenwicht luistert nauw. Indien de verkeerde oestrogenen
te hoog zijn, stijgt bijvoorbeeld de kans op het krijgen van borstkanker.

Sommige mensen kiezen ervoor om bepaalde hormonen van buitenaf toe te dienen. Ik ben daar geen
voorstander van. Waarom zou je? Bijna altijd kun je aan de hand van de juiste voeding en de juiste
manier van beweging en suppletie de hormonen in balans krijgen. In week 4 deel ik volop tips met je
en kom ik hier uitgebreid op terug.
Het belang van voldoende eiwit
Tijdens week vier gaan we dieper in op het belang van voldoende eiwit. In de praktijk zie ik dat veel
mensen te weinig eiwitten binnenkrijgen. Wanneer we onvoldoende eiwitten eten, veroudert het
lichaam sneller, daalt onze weerstand en worden bepaalde hormonen niet goed aangemaakt.

Denk bijvoorbeeld aan het groeihormoon dat betrokken is bij het herstel van verschillende weefsels in
het lichaam. Lage groeihormoonspiegels zorgen er ook voor dat het haar sneller grijs wordt.

Veel mensen compenseren een tekort aan eiwit met koolhydraten. Koolhydraten zorgen ervoor dat de
bloedsuikerspiegel sneller stijgt. Deze stijging is afhankelijk van de glycemische index. Een te sneller
stijging van de bloedsuiker spiegel geeft vele gevolgen. Denk hierbij aan ontstekingen, een verhoging
van het cholesterol of een hoge bloeddruk. In week drie hebben we het uitgebreid gehad over de
gevolgen van een te hoge bloedsuikerspiegel.

Waar zitten eiwitten in?

Plantaardige eiwitbronnen tref je bijvoorbeeld aan in:
• peulvruchten, zoals bonen en linzen
• noten
• paddenstoelen en producten die hiervan zijn gemaakt

Dierlijke eiwitbronnen tref je bijvoorbeeld aan in:

• vlees
• vis
• Gevogelte, zoals kip en kalkoen
• Melk (producten) en eieren

Het verschil tussen dierlijk en plantaardige eiwitten

Dierlijk eiwit bevat alle essentiële aminozuren. Plantaardig eiwit bevat over het algemeen niet het
volledige aminozuurprofiel. Het is daarom voor vegetariërs en vooral voor veganisten belangrijk erop
te letten welke producten zij met eiwitten eten. Graan en peulvruchten vullen elkaar goed aan. Graan
is namelijk rijk aan methionine en arm aan lysine. Bij peulvruchten is het net andersom. Ook
erwtensoep, rijst en linzen zijn goede combinaties voor een volledig aminozuurprofiel.

Hoeveel eiwit heb je nodig?

Een niet-sporter heeft ongeveer 1,2 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag nodig. De
exacte inname is van vele factoren afhankelijk. Denk hierbij aan de leeftijd, type sportbeoefening en
de totale spiermassa. Het spreekt verder voor zich dat iemand met een zware fysieke baan meer
eiwitten nodig heeft dan iemand met een kantoorbaan.

Zo heeft een krachtsporter ongeveer 1,8 eiwitten p/kg per dag nodig. Wanneer je sport en te weinig
eiwitten binnenkrijgt, behaal je nauwelijks resultaat. In dat geval biedt suppletie met eiwit poeder
uitkomst. Ook bij ziekte en sneller herstel van het lichaam raad ik extra eiwitten aan. Goede bronnen
zijn bijvoorbeeld: whey eiwit, rijst eiwit of hennep eiwit. Let bij de aanschaf van een whey eiwit erop
dat de caseïne eruit is gefilterd. In week vier zal ik een aantal voorbeelden geven van goede merken.
De hoeveelheid eiwit in een aantal voedingsmiddelen

Voedsel (per 100 gram) Eiwitten Koolhydraten Vet Calorieën

Amandelen 21.1 gram 6.9 gram 55.8 gram 614

Avocado 1.9 gram 1.9 gram 19.5 gram 195

Rundvlees 20.9 gram 0.0 gram 7.9 gram 155

Broccoli 4.2 gram 3.2 gram 0.2 gram 31

Wortel 0.6 gram 7.9 gram 0.3 gram 37

Kip 23.5 gram 0.0 gram 1.7 gram 109

Kabeljauw 17.9 gram 0.0 gram 0.9 gram 80

Eieren 12.5 gram 0.0 gram 3.2 gram 151

Lam 19.9 gram 0.8 gram 3.2 gram 115

Erwten 5.9 gram 9.0 gram 0.9 gram 70

Harvermoutvlokken 11.0 gram 60 gram 8.0 gram 356

Garnalen 17.0 gram 0.3 gram 0.9 gram 80

Pompoen 1.1 gram 7.0 gram 0.2 gram 586

Bruine rijst 6.9 gram 74.0 gram 2.8 gram 350

Zalmfilets 21.6 gram 0.0 gram 14.0 gram 215

Sardines 21.5 gram 0.0 gram 9.6 gram 172

Kalkoen 22.3 gram 0.0 gram 1.2 gram 100

 MASTER YOUR HEALTH VOEDINGSGIDS
Voorbeeld van een gezonde dagplanning:

Ontbijt: keuze uit groep 1 8 uur

Lunch: keuze uit groep 2 13 uur

Diner: keuze uit groep 2 19 uur

Tips:

Eet pas als je honger hebt. Houdt het op drie hoofdmaaltijden. Het is onverstandig om de hele dag
door te eten omdat je alvleesklier niet de kans krijgt om tot rust te komen. Ook staat de hele dag je
immuunsysteem ‘aan’ wat vermoeiend is voor je lichaam.

Eet snelle koolhydraten met mate. Wanneer je bloedsuikerspiegel uit balans is doe je er verstandig
aan om ze een tijdje niet te eten. Hoeveel koolhydraten jij uiteindelijk mag, hangt voor een groot
gedeelte samen met hoeveel energie jij verbrandt. De koolhydtraatinname van een marathonloper
kun je niet vergelijken met iemand die weinig sport en veel achter zijn/haar bureau zit.

Gebruik ongezouten en ongebrande noten. Noten van de markt zijn ook goed. Je kunt op de markt
bijvoorbeeld 1 kilo amandelen kopen, ½ kilo walnoten, ½ kilo paranoten en een ½ kilo
pompoenpitten. Doe dit in een grote bak en neem hier dagelijks een handjevol uit.

Luister naar je lichaam en eet pas als je trek hebt.

 GROEP 1: Ideeën voor het ontbijt

Havermout met appel en kaneel

Benodigdheden

• 4-6 eetlepels havermout

• Eetlepel rozijnen of gojibessen
• 1-2 eetlepels cocosrasp
• Theelepel kaneel
• Halve appel
• Voeg eventueel wat lijnzaad of chiazaden toe

Bereiding: Voeg de havermout toe aan kokend water* Snijd de appel in kleine stukjes en voeg het toe
aan de havermout. Laat het geheel 5 minuutjes koken. Voeg de laatste minuut het kaneel, kokosrasp,
rozijnen of gojibessen toe. Je kunt ook eventueel de chiazaden toevoegen. Wanneer het geheel een te
stevige structuur krijgt kun je wat meer water toevoegen.

*In plaats van heet water kun je ook rijstmelk , havermelk of amandelmelk gebruiken.

Quinoa met gemengde noten

benodigdheden

• 4-6 eetlepels gram quinoa of quinoavlokken.

• Handjevol gemengde noten
• Theelepel kokosolie
• Theelepel kaneel
Bereiding: Kook de quinoa volgens de aanwijzingen op het pak. Laat het na verhitting afkoelen, roer
hier de gemende noten doorheen en een theelepel kokosolie. Breng het vervolgens op smaak met een
halve theelepeltje kaneel.

Roerei met groenten

Benodigdheden

• 2- 3 eieren
• 1 ui
• 2 kleine tomaatjes
• Halve paprika
• Wat boter
• Rijstwafels

Bereiding
Bak de ui goudbruin in een steelpannetje. Voeg hieraan de
paprika tomaatjes aan toe. Vervolgens voeg je hier de eieren aan
toe die je vooraf goed hebt geklutst. Je kunt het geheel ook op
een rijstwafel doen als je dat wilt.
Heerlijke zelfgemaakte muesli
Het volgende recept is in Amerika een enorme hit. Daar noemen ze dit recept 'granola'. Ik noem het
gewoon zelfgemaakte muesli. Het klinkt minder spannend maar ıs wel even lekker.

Het grote voordeel is dat er geen bakken met suiker in zit zoals je in veel cruesli’s aantreft die je in
de supermarkt kunt kopen. Een ander voordeel is ook dat je zelf je ingrediënten kunt bepalen. (altijd
handig)

Ingrediënten

• 50 gram havermout
• 1 kopje gehakte amandelen, pecannoten of cashewnoten.
• 40 gram pompoenpitten
• 1 eetlepel honing
• Snufje zout
• 1 theelepel kaneel
• 1 eetlepel kokosolie
• Handje rozijnen of cranberries.
• Eventueel 1 theelepel vanille extract of kokosschilvers.
• Je kunt er achteraf (in de oven smelt het) ook stukjes pure chocolade aan toevoegen.

Je mag gerustof één of twee ingrediënten weglaten of er ingrediënten aan toevoegen. Waar het om
gaat is dat je het idee begrijpt. De bovenstaande hoeveelheden zijn goed voor 2-3 keer gebruık.

Bereiding:
Meng alle ingrediënten- behalve de kokosolie, kaneel en rozijnen- goed met elkaar. Verwarm de oven
voor op 160 graden en leg op de bakplaat wat keukenpapier. Laat de kokosolie in een steelpannetje
smelten en voeg hier de rozijnen en kaneel aan toe.

Voeg dit vervolgens toe aan de rest van de ingrediënten en meng alles goed met elkaar. Verdeel nu
alle ingrediënten over de bakplaat en laat het geheel 15 minuten warm worden. Houd het wel in de
gaten om te voorkomen dat het aanbrandt. Laat het afkoelen en doe het bijvoorbeeld in een potje (zie
foto)

Fruit en een belegde rijstwafel

Benodigdheden

• 1 kiwi
• 1 appel
• 2-3 volkoren rijstwafels
• Beleg naar keuze voor op de rijstwafel, keuze uit: kipfilet,
eieren, amandelpasta of humus. (humus is te koop in de
supermarkt en gemaakt van kikkererwten en kruiden). Zorg
ervoor dat er altijd je de rijstwafels altijd met wat vet belegd.
Bereiding: begin met de appel en kiwi wacht een kwartiertje en eet
dan de rijstwafels met beleg naar keuze.
Amandel-havermout smoothie
Benodigdheden

• 40-50 gram amandelen

• 2-3 eetlepels havermout
• 1 afgestreken theelepel kaneel
• 1 eetlepel gojibessen of als je dit niet hebt theelepel rozijnen.
• eventueel 1 theelepelextra vierge olijfolie.
• Voor extra eiwitten kun je hier whey eiwit, hennep eiwit of rijst eiwit gebruiken.

Bereiding
Doe 1 grote glas water in een blender (300 ml ongeveer). Doe hier alle ingrediënten aan toe en zorg
ervoor dat het een ‘milkshake-achtige’ substantie wordt. Aangezien dit nogal een klus is voor je
blender verdient het de voorkeur om een blender te gebruiken met een vermogen van minimaal 400
watt.
Tip: voor een betere vertering (afbraak van fytinezuur) kun je de havermout 1 nachtje
weken in water.

Avocado-amandel smoothie
Hetzelfde als ontbijt 5, met als enige verschil dat je de havermout vervangt door 1 avocado. Indien
het te dik wordt voeg je wat extra water toe.

Bananenpannenkoek (glutenvrij)
Ideaal als ontbijt wanneer je weinig tijd hebt in de ochtend. Het leuke is ook dat je oneindig kunt
varieren. Zo kun je in plaats van de banaan ook boekweitmeel gebruiken.

Ingrediënten basis pannenkoek

• 1 grote rijpe banaan.
• 2 eieren
• Wat roomboter of kokosolie.
Bereiding: prak de banaan en eieren totdat het een papje wordt. Doe wat boter in een steelpannetje
en giet het papje in het steelpannetje. Verhit de pannenkoek aan beide kanten en klaar!

Om het gezonder/lekkerder te maken kun je één of meerder van de onderstaande ingrediënten

gebruiken: Gojibesjes (bomvol antioxidanten), hennepzaad (voor extra eiwitten en rijk aan
mineralen), kokosrasp (goed voor de darmen), kaneel (goed voor de bloedsuikerspiegel), chiazaden
(voor extra vezels) of honing (rijk aan mineralen) toevoegen.
Stuk fruit met bakje roodfruit
Benodigdheden

• 1 Kiwi of 1 appel
• Kopje klein rood fruit: keuze uit blauwe bosbessen, bramen of rode bessen.
• Handje vol gemengde noten& zaden (keuze uit amandelen, walnoten, cashewnoten, paranoten
pecannoten of pompoenpiotten)
Bereiding: Snij de appel en kiwi in stukken en giet hier wat yoghurt overheen als laatste voeg je hier
wat noten naar keuze toe.

Tip voor een boost van je immuunsysteem voeg je hier wat pompoenpitten aan toe. In
pompoenpitten zit een redelijke hoeveelheid van het mineraal: zink dat een belangrijk is voor de
weerstand.
Tip 2 : i.p.v. yoghurt kun je ook wat fruit pureren, bijvoorbeeld een banaan of appel en dit als
“vloeistof” gebruiken.
Tip 3: Voor extra eiwitten kun je ook wat gepelde hennepzaadjes toevoegen.
 GROEP 2: ideeën voor lunch/diner

Courgettenoodels met pistachenotenpesto voor 2 personen

Ingrediënten:

• Twee courgette
• 60 ml extra vierge olijfolie
• 50 gram pistachenoten
• 50 gram ongezouten zonnebloempitten 50g
• 15 gram basilicum
• 2 teentjes knoflook
• 1 limoen – (alleen het sap)
• Keltisch zeezout - naar smaak

Bereiding:
Was de courgettes en snijd er met een spiraalsnijder of (julienne)dunschiller* noedels van.
Combineer de overige ingrediënten in de kleinste kom van de foodprocessor of blender en maal tot
een korrelige pesto. Verhit een wok of hapjespan op middelhoog vuur (zonder olie) en bak hierin de
courgettenoodwla in 2 minuten iets zachter. Bak ze niet te lang anders verliezen de noedels teveel
vocht. Meng de noedels met de pesto en serveer

Zalmsalade (ook ideaal om mee te nemen naar het werk)

Benodigdheden
• ½e komkommer
• 100 gram gemengde sla
• 3 cherrytomaatjes of 1 gewone tomaat
• ½ avocado
• 1 zalmmoot gebakken in boter
• groene olijven naar keuze
• snufje zeezout
• wat boter om de zalm te verhitten.
Bereiding: Doe de groenten in kommetje en verhit de
zalm in een steelpannetje en voeg dit bij de groenten,
roer dit om. Doe hier een scheut olijfolie doorheen en een snufje zeezout.

Bloemkoolpizza
Voor de bodem

• een kleine bloemkool een

• handvol verse fijngesneden kruiden (basilicum,
rozemarijn, oregano, en tijm)
• 3 biologische eieren
• 2 fijn gesneden teentjes knoflook iets
• Snufje zwarte peper
• Himalaya zout

Voor de topping
Fijngesneden soepgroenten
Cherrytomaatjes
De bloemkool met de blender of staafmixer fijnmalen (korrelig). Vervolgens de eieren en de verse
gesneden kruiden en knoflook erdoor roeren, zwarte peper en Himalaya zout erbij. Maak een ronde
pizza van ongeveer 1,5 cm dik. Als laatste de pizza beleggen met de soepgroenten en
cherrytomaatjes. Je kunt de pizza uiteraard naar eigen smaak beleggen met wat jezelf lekker vindt.
Bakken in een voorverwarmde oven op 160 graden in ongeveer 35-40 minuten.

Tonijnsalade
• 50 gram rauwkost
• 3 cherry tomaatjes
• ½ rode paprika
• scheut olijfolie
• 30 gram cashewnoten
• 150 gram veldsla
• 1/2 blikje tonijn op olijfolie basis(water basis kan ook, maar de smaak valt dan tegen:) Ter
afwisseling kun je dit vervangen door zalm of kip.
• Snufje zeezout
Bereiding: Doe de rauwkost en veldsla in een kommetje en roer hier de tonijn en cashewnoten
doorheen en voeg dit bij de groenten. En doe er als laatste een scheut olijfolie doorheen.

Groenten roerbakmix met rundergehakt.

benodigdheden

• 1 ui
• 2 teentjes knoflook
• halve paprika
• 200 gram magere rundergehakt
• 1 ons peultjes
• 150 gram bloemkool of broccoli
• kokosolie
• 2 kopjes water
• Naar smaak verse kruiden als peterselie,
• zout of gember toevoegen.

Bereiding:
Doe wat kokosolie in een wok. Bak de ui totdat deze
goudbruin is in de wok, voeg hierna de gesneden teentjes
knoflook toe. Vervolgens voeg je de bloemkool of broccoli toe.
De groente 2 minuutjes op hoge temperatuur wokken. Voeg nu het rundergehakt en twee kopjes
water bij.
 Zoete aardappel stoomschotel (ideaal na een zware training)

• 1 grote zoete aardappel

• 2 wortels
• 100 gram broccoli.
• 75 gram sperzieboontjes
• 1 ui
• 150 gram kabeljauw

Bereiding:
Stoom als eerste de aardappel, voeg na ongeveer 5 minuten de groenten toe. Laat deze dus mee
stomen. In een steelpannetje bereid je de vis en gesneden ui zoals eerder beschreven. Serveer de
groenten op een bord met de kabeljauw.

Vis stoomschotel
• 150 gram broccoli licht gestoomd
• 2 kleine wortels gestoomd
• 1 gekookt eitje
• 150 gram kabeljauw of koolvisfilet
• Kopje zilvervliesrijst
• dressing **

Bereiding: Pocheer de koolvis of kabeljauw in een visbouillon in een steelpannetje. Pocheren betekend
dat je het verwarmt in water tegen het kookpunt aan zodat de vis niet stuk kookt. Serveer dit
vervolgens met het kopje zilvervliesrijst. Maak de dressing aan en roer dit samen met de gestoomde
groenten en stukjes ei en leg hierboven het stuk vis op.

**Een dressing kun je beter zelf maken dan een kant en klare uit de supermarkt.
Recept voor het maken van een dressing.
• 1 theelepel mosterd
• 2,5 eetlepels azijn
• ½ kopje olijfolie
• Snufje peper en zeezout

Meng eerst de azijn en mosterd goed met elkaar hierna voeg je de olijfolie er aan toe. Vervolgens
naar eigen smaak zout en peper toevoegen. Alles goed mengen en klaar is je dressing!
Kip salade
• 50 gram sla en 50 gram rauwkost
• 2 cherry tomaatjes
• ½ avocado
• 150 gram kipfilet
• snufje zeezout en peper
• scheut olijfolie
• wat boter om de kipfilet te verhitten.

Bereiding: Doe de groenten in een kom en verhit de kip in een steelpannetje en voeg dit bij de
groenten. Verhit de kipfile in boter of kokosolie en voeg dit bij de rest in de kom. Doe hier vervolgens
een scheut olijfolie doorheen en naar eigen smaak zout en peper toevoegen.

Groente met vis en rijst roerbakschotel

• 1/2 kopje olijven
• ui
• 1 paprika
• 1 eetlepel soja saus
• 150 gram broccoli
• ½ aubergine
• kopje zilvervliesrijst of volkoren rijst
• scheut olijfolie
• stuk vis naar keuze

Verhit de vis in een steelpannetje zoals eerder beschreven. Snijd de aubergine in reepjes en bak deze
mee in het steelpannetje. Zorg er wel voor dat de vis bijna gaar is. Voeg de rijst in een pannetje en
voeg wat water toe zodat deze net boven de rijst uitkomt. Doe vervolgens wat boter of cocos olie in
een wok, bak de ui goudbruin voeg wat paprika toe. Hierna de broccoli. Bak alles 2 minuten en voeg
hierna twee kopjes water. Schep alle groenten goed om. Naar smaak peper en zout en soja saus
toevoegen. De rijst en aubergine toevoegen aan de wok. Serveer dit vervolgens op een bord met stuk
vis naar keuze.

Salade met kipfilet

Verhit 150-200 gram kipfilet in een steelpannetje roomboter of kokosvet en breng het op smaak.

Voor de salade:
Ingrediënten

• 1 appel
• 50 gram spinazie of andijvie
• 1 witlof
• ¼ komkommer
• 1/2e theelepel kaneel
• 1/2e kopje cashew noten (walnoten of pecan noten zijn ook uitstekend)
• 50 gram broccoli kiemen (te koop bij de Eko Plaza)
• 1 eetlepel olijfolie
Snij alles in stukjes, voeg hieraan in een kom de kipfilet toe en genie
Heerlijke en gezonde havermout chocolade koekjes.

Basis benodigdheden (goed voor 10 koekjes)

• 2 rijpe bananen
• 100 gram havermout.
• 30 gram cacao nibs of pure chocolade
• Snufje kaneel
• Theelepel kokosvet (kan ook zonder)
• Voor de zoetekauw : 1 el. honing
Dit basisrecept kun je evt. aanvullen met kokosrasp of gedroogde vruchten.

Bereidingswijze:
• Doe alle ingrediënten in een kom en prak de banaan, havermout en de rest van de ingrediënten
goed zodat het een substantie wordt.
• Maak er een vormpje van.
• Leg wat bakpapier op de bakplaat.
• Verwarm de oven voor op 180 graden.
• Laat de koekjes 20 minuten in de oven staan.
• Even laten afkoelen en geniet!

Voordelen:
• Je kunt een aantal tegelijk maken die je als ontbijt mee kunt nemen naar je werk of als
tussendoortje.
• Gezond: lactose en gluten vrij, daarnaast ook geen geraffineerde suikers.
• Je kunt oneindig variëren.
• Geen toegevoegde hulpstoffen en andere meuk die er niet in hoort.
• De kinderen zijn er ook gek
 Huidbooster (groentesoep recept)

Benodigdheden voor 1 grote pan van 2 liter (hier doe je wel een paar dagen mee)
• 1 middelgrote pompoen (goede koolhydraten voor meer energie)
• 3 wortels (bevat bèta caroteen, goed voor het darmslijmvlies, versterkt de weerstand)
• 1 zoete aardappel (rijk aan mangaan dat belangrijk is voor de opname van koolhydraten)
• Halve broccoli (bevat glucosinolaten (zwavelverbinding), deze verstreken het immuunsysteem en
helpen de lever met detox)
• prei ( bevat prebiotica (inuline) dat als voeding voor je darmflora dient)
Deze groenten doe je bij elkaar en stoom of kook je 20 minuten lang.

Tegelijkertijd:
Kook je 1,5 liter water. Hier voeg je het onderstaande aan toe:

• Half bosje peterselie (ontzurend en bevat veel mineralen)

• 2 kurkuma wortels (krachtige ontstekingsremmer)
• 1 stuk gember(goed voor je spijsvertering)
• 8 teentjes knoflook(goed voor de lever, darmen en bloedsomloop)
• Snufje keltsich zeezout(bevat veel mineralen)
• 3 uitjes (helpen met het afvoeren van afvalstoffen)
• Snufje kaneel (goed voor de bloedsuikerspiegel)
• 1 eetlepel kokosvet (maakt het romig en helpt met de opname van de in vet oplosbare vitamines)

Voeg na een kwartier koken de gestoomde groenten aan het water toe en pureer het geheel met
een staafmixer.

Krachtige detox soep

Ingrediënten voor 1 grote pan van 2 liter. Hier doe je wel een paar dagen mee.
• 1 middelgrote pompoen.
• 3 wortels
• 1 zoete aardappel
• 300-400 gram broccoli
• 2 pre

Kook al deze groenten (behalve de broccoli) in een grote pan 20 minuten lang.
Hieraan voeg je het volgende aan toe:

• 1/2e bosje peterselie.

• 2 kurkuma wortels
• 1 stuk gember
• 8 teentjes knoflook
• Snufje keltsich zeezout
• 3 uitjes
• 1 theelepel kaneel
• 1 eetlepel kokosvet

Voeg na een kwartier de broccoli toe aan de pan en pureer na 20 minuten alles met een staafmixer.

Optioneel: De soep kun je serveren met kabeljauw of kipfilet, indien je de hoeveelheid eiwitten wilt
verhogen.
Gezonde broodrecepten
BANANENBROOD:

• 3 rijpe bananen
• 50 gram dadels (zonder pit)
• 3 eieren
• 150 gram amandelmeel
• 1 ½ theelepel bakpoeder
• Snufje zout
• 60 gram grof gehakte hazelnoten
• 50 gram gemalen kokos

Verwarm de oven voor op 175 graden (hete lucht 150 graden)

Doe de ontpitte dadels en bananen in de keukenmachine en mix tot een glad mengsel. Klop in een
kom de eieren met zout luchtig (2 minuten) Meng dan de eieren voorzichtig door het bananenmengsel
en spatel ook het amandelmeel, kokosmeel en de bakpoeder erdoor. Roer dit goed door tot je een
egaal mengsel hebt. Vet een cakevorm in of doe hier bakpapier in. Giet het mengsel in de cakevorm
en bak in ± 60 minuten goudbruin. ( ik gebruik bakpapier)

Als de cake te snel donker wordt, kun je het blik afdekken met wat aluminiumfolie. Laat het
bananenbrood goed afkoelen voor je het uit de vorm haalt.

Recept voor TEFF BROOD

Ingrediënten:

225 g teffmeel . 225 g rijstemeel . 230 ml lauw water. 4 eieren . 35 roomboter . 2 eetlepels wijn .
steenbakpoeder.

Bereidingswijze: Zorg dat alle ingrediënten op kamertemperatuur zijn. Verwarm de oven op 75

graden. Meng het bakpoeder door de 2 (gezeefde) meelsoorten. Voeg de boter en dan een voor een
de eieren toe en mix het mengsel ondertussen op hoge snelheid. Voeg het water toe. Mix zeker 5
minuten. Vet een groot cakeblik in met boter. Doe het beslag in het cakeblik en bak het brood nog
een uur.

Recept voor Notenbrood

Ingrediënten:

200 gram gehakte hazelnoten

100 gram gehakte amandelen . 200 gram gehakte
walnoten . 100-200 gram kokos . Evt. 100 gram
gedroogd fruit of rozijnen . 6 eieren . 2 eetlepels
walnoten of olijfolie . of ipv de olie 50 gram roomboter
gesmolten

Bereidingswijze: Eieren schuimig kloppen, beetje zout

en de olie/roomboter toevoegen. Vervolgens de noten, gedroogd fruit/rozijnen en kokos eronder
spatelen. Mengsel in een ingevette cakevorm doen, afdekken met aluminiumfolie en 45 minuten in
een voorverwarmde oven van 170 graden zetten. Daarna het folie ervan afhalen en nog eens 45
minuten in de oven. Laat het dan afkoelen en snijdt het in plakjes.
Recept voor KIEMBROOD
200 gram spelt of rogge 2 dagen laten kiemen.

Kiemen: week de granen een paar uur in water. Daarna uit laten lekken en in een glazen pot of een
kiembakje donker wegzetten. Tweemaal daags omspoelen. Na ca. 2 a 3 dagen zijn de kiemen
ongeveer een centimeter groot. Maal daarna de kiemen fijn met een staafmixer met een beetje
water 30 gr boekweit er doorheen mengen beetje zout of andere broodkruiden 3 eetlepels lijnzaad
erdoor mengen mengsel kneden tot 2 platte broden bakblik invetten met olijfolie 10-12 uur in de
oven op 48 graden na een paar uur het brood draai
Een aantal detoxsmoothies

Ingrediënten

• 1/2e avocado
• 1 bleekselderij stengel
• 1/2e komkommer
• stuk gember
• wat peterselie of koriander naar keuze
• Voor extra eiwitten kun je aan deze smoothie 3 eetlepels gepelde hennepzaadjes toevoegen.
• Om deze smoothie een boost te geven kun je hieraan 1 theelepel chlorella toevoegen.

Ingrediënten

• 50 gram spinazie
• 1 appel
• 1/2e komkommer
• Kopje blauwe bessen
• 1/2e theelepel kaneel
• ½ kopje amandelen
• Voor extra eiwitten kun je aan deze smoothie 3 eetlepels gepelde hennepzaadjes toevoegen.
• Om deze smoothie een boost te geven kun je hieraan 1 theelepel chlorella toevoegen. Tijdens
de lezing zijn de heilzame effecten van chlorella aan bod gekomen

Ingrediënten
• 1 appel
• 2 wortels
• 1 theelepel chlorella of spirulina
• ½ halve komkommer
• 1 eetlepel chiazaden
• 1 theelepel kokosolie

Ingredënten
• ½ avocado
• handje vol spinazie
• theelepel chlorella of spirulina
• 1 eetlepel chiazaden
• 250 ml water
 Ingredënten
• ½ komkommer
• 2 stengels bleeekselderij
• 1 appel
• thee lepel spirulina
• 1 eetlepel chiazaden
• 250 ml water
• 1 theelepel kokosolie

Leuk weetje:
Algen als spirulina of chlorella reinigen het lichaam op een krachtige manier. Zo
bevatten deze algen het stofje chlorofiel. Dit stofje helpt het lichaam met het
afvoeren van afvalstoffen. Chlorofiel bevat tevens veel opgeslagen zonne-
energie en geeft ons ook energie wanneer we het binnenkrijgen.

Tip..
Ook al is een smoothie vloeibaar
drink hem nooit in een slok op. Het
is veel beter voor je spijsvertering
wanneer je hierop kauwt. De
vertering van koolhydtraten begint
al in de mond door de afgifte van
het enzym amylase. Door het
kauwen zorg je voor een optimale
inwerking van de enzymen op de
voeding.

Watermeloen verhoogt de
hoeveelheid glun het lichaam.
glutathion een type antioxidant is
dat in staat is om
verouderingsprocessen krachtig af
te remmen. Daarnaast heeft
gluthation een gunstige invloed op