ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

11630
ΚΕΙΜΕΝΟ
Διεθνής ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού
Το κείμενο προέρχεται από ειδησεογραφική ιστοσελίδα και είναι απόσπασμα ενός
ευρύτερου άρθρου, το οποίο καλύπτει τις βασικές μορφές του αναλφαβητισμού παγκοσμίως, δίνοντας
αριθμητικά δεδομένα και στατιστικά στοιχεία.

Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη του Αναλφαβητισμού καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της UNESCO στις 8
Σεπτεμβρίου του 1965, κατά τη διάρκειας της Συνόδου της Τεχεράνης, και από το 1966 γιορτάζεται κάθε
χρόνο την ημερομηνία αυτή. Σύμφωνα με την UNESCO, «αναλφάβητος είναι όποιος δεν έχει αποκτήσει τις
αναγκαίες γνώσεις και δεξιότητες για την άσκηση όλων των δραστηριοτήτων, για τις οποίες η γραφή, η
ανάγνωση και η αρίθμηση είναι απαραίτητες». Οι αναλφάβητοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στους
οργανικά και λειτουργικά αναλφάβητους. Οι πρώτοι δεν διδάχθηκαν ποτέ γραφή και ανάγνωση, άρα δεν
φοίτησαν ποτέ στο σχολείο, ενώ οι δεύτεροι δεν είχαν τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν τις όποιες γνώσεις
πήραν στη διάρκεια της ζωής τους, με αποτέλεσμα αυτές να ξεχαστούν.

Ειδικότερα, με την καλλιέργεια των ικανοτήτων της ανάγνωσης και της γραφής ο άνθρωπος μπορεί να
επιτύχει την πλήρη γλωσσική παιδεία, να γράφει με ακρίβεια και συνοχή και να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες
και τις ιδέες από το κείμενο ως βάση για τη λήψη αποφάσεων και τη δημιουργική σκέψη. Η αδυναμία των προ
αναφερθέντων ονομάζεται αναλφαβητισμός. Εκτιμάται ότι σήμερα στον κόσμο υπάρχουν 781 εκατομμύρια
ενήλικοι αναλφάβητοι, από τους οποίους τα 2/3 είναι γυναίκες. Επίσης, περίπου 103 εκατομμύρια παιδιά δεν
έχουν πρόσβαση σε σχολείο και, έτσι, δε μαθαίνουν να διαβάζουν, να γράφουν ή να μετρούν.

Στη σημερινή εποχή, βέβαια, ο αναλφαβητισμός, ειδικά στις χώρες του λεγόμενου Δυτικού κόσμου, έχει λάβει
μία άλλη έννοια, αυτή του «Τεχνολογικού ή Ψηφιακού αναλφαβητισμού». Βασική αιτία αυτού του είδους
αναλφαβητισμού είναι ότι στη σημερινή εποχή τα Μέσα και οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας
(ΤΠΕ) έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας όλων, πράγμα που σημαίνει ότι αρκετές
παράμετροι διαβίωσης διαφοροποιήθηκαν, εξαναγκάζοντας τους ανθρώπους να προσαρμοστούν στα νέα
δεδομένα. Εξαιτίας, όμως, των ανισοτήτων πρόσβασης στα διάφορα τεχνολογικά μέσα, αρχίζουν να υπάρχουν
διαφορές μεταξύ των ατόμων στον βαθμό γνώσης του χειρισμού των νέων εργαλείων, με αποτέλεσμα
ορισμένοι να μην μπορούν να επιτύχουν την αναγκαία προσαρμογή και άρα να θεωρούνται ψηφιακά
αναλφάβητοι.

Τα αίτια του τεχνολογικού αναλφαβητισμού συνήθως έχουν να κάνουν με την ηλικία, το φύλο, την
εκπαίδευση και τον τόπο κατοικίας (στις αστικές περιοχές παρουσιάζεται λιγότερο το φαινόμενο του
ψηφιακού αναλφαβητισμού). Το σημαντικότερο αποτέλεσμα του φαινομένου είναι η δημιουργία ανισοτήτων
στον χώρο της εύρεσης εργασίας, καθώς οι λιγότερο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία δεν μπορούν να είναι το
ίδιο ανταγωνιστικοί, με κάποιους που χειρίζονται άπταιστα τις νέες τεχνολογίες. Λύση στο πρόβλημα του
ψηφιακού αναλφαβητισμού είναι οι ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε ψηφιακά εργαλεία και εξοπλισμό. Αυτό
μπορεί να γίνει μόνο με την εφαρμογή κάποιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ώστε να εξοικειωθούν οι
ομάδες που πρέπει με τις νέες τεχνολογίες.
Άρθρο του Βασίλη Διαμαντάκου στις 08/09/2020 στον ιστότοπο: https://www.
pagenews.gr (διασκευή)
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ 1
ΘΕΜΑ 1α
Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε σύμφωνα με το κείμενο τις παρακάτω διαπιστώσεις γράφοντας δίπλα σε
κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.
Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας με αποσπάσματα από το κείμενο.
1. Όλοι οι αναλφάβητοι ανήκουν στην ίδια κατηγορία, αφού βασικό χαρακτηριστικό τους αποτελεί η μη
γνώση γραφής και ανάγνωσης.
2. Στους αναλφάβητους καταγράφονται μόνο ενήλικες και όχι παιδιά.
3. Ο ψηφιακός αναλφαβητισμός σχετίζεται με την αδυναμία χρήσης των νέων τεχνολογικών μέσων.
4. Το φαινόμενο του ψηφιακού αναλφαβητισμού παρουσιάζεται συχνότερα στις πόλεις.
5. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν τα νέα μέσα και τις τεχνολογίες
της πληροφορίας μπορούν να μειώσουν τα ποσοστά του ψηφιακού αναλφαβητισμού.

[1]
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ 1β
«Η Διεθνής Ημέρα για … θεωρούνται ψηφιακά αναλφάβητοι». Να παρουσιάσετε συνοπτικά (70-80 λέξεις)
τις κατηγορίες που χωρίζονται οι αναλφάβητοι στηριζόμενοι στο παραπάνω απόσπασμα του κειμένου.
Μονάδες 20
ΘΕΜΑ 2
ΘΕΜΑ 2α
i. «Στη σημερινή εποχή… ψηφιακά αναλφάβητοι». Ποιος είναι ο βασικός ισχυρισμός του αρθογράφου στην
παραπάνω παράγραφο; Πώς ο τρόπος που επιλέγει να αναπτύξει την παράγραφο συμβάλλει στην στήριξη
αυτού του ισχυρισμού;
Μονάδες 10
ii. Ο αρθογράφος αναφέρει αριθμητικά δεδομένα. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τα αντίστοιχα χωρία και
να εξηγήσετε ποια πρόθεση του εξυπηρετούν.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ 2β
Να μετασχηματίσεις τα υπογραμμισμένα τμήματα από τα παρακάτω αποσπάσματα του κειμένου, σύμφωνα με
το παράδειγμα:
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
με την καλλιέργεια των ικανοτήτων της ανάγνωσης και της γραφής …
όταν καλλιεργούνται οι ικανότητες της ανάγνωσης και της γραφής …
α) … να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες και τις ιδέες από το κείμενο ως βάση για τη λήψη αποφάσεων και τη
δημιουργική σκέψη.
… να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες και τις ιδέες από το κείμενο ως
βάση ..........................................................................................................................................
β) Εξαιτίας των ανισοτήτων πρόσβασης στα διάφορα τεχνολογικά μέσα …
…………………………πρόσβασης στα διάφορα τεχνολογικά μέσα…
γ) … αρχίζουν να υπάρχουν διαφορές μεταξύ των ατόμων στον βαθμό γνώσης του χειρισμού των νέων
εργαλείων …
...αρχίζουν να υπάρχουν διαφορές μεταξύ των ατόμων στον βαθμό ............................
...............................................................................................................................................................
δ) Το σημαντικότερο αποτέλεσμα του φαινομένου είναι η δημιουργία ανισοτήτων στον χώρο της εύρεσης
εργασίας …
Το σημαντικότερο αποτέλεσμα του φαινομένου είναι ........................................στον χώρο της εύρεσης
εργασίας …
ε) Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την εφαρμογή κάποιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων …
Αυτό μπορεί να γίνει μόνο ..........................................................................................................
Μονάδες 10
Εναλλακτικά
ΘΕΜΑ 2β
Με ποια νοηματική σχέση συνδέεται η δεύτερη με την πρώτη παράγραφο του κειμένου; Να
αιτιολογήσετε την απάντηση σας με βάση το περιεχόμενο
τους. (50-60 λέξεις)
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ 3
Στο κείμενο προτείνονται ως λύση στο πρόβλημα του ψηφιακού αναλφαβητισμού «οι ίσες ευκαιρίες
πρόσβασης σε ψηφιακά εργαλεία και εξοπλισμό». Σε μια επιστολή που θα απευθύνεις στους υπευθύνους της
Σχολικής Επιτροπής του Δήμου σου, να διατυπώσεις τις δικές σου προτάσεις, προκειμένου το αίτημα αυτό να
γίνει πραγματικότητα για όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες της περιοχής σου.
(250-300 λέξεις)
Μονάδες 40

[2]
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ 1
ΘΕΜΑ 1α
1. Λάθος Οι αναλφάβητοι χωρίζονται σε … με αποτέλεσμα αυτές να ξεχαστούν.
2. Λάθος Επίσης, περίπου 103 εκατομμύρια παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε σχολείο και, έτσι, δε μαθαίνουν να
διαβάζουν, να γράφουν ή να μετρούν.
3. Σωστό διαφορές μεταξύ των ατόμων στον βαθμό γνώσης του χειρισμού … να θεωρούνται ψηφιακά
αναλφάβητοι.
4. Λάθος στις αστικές περιοχές παρουσιάζεται λιγότερο το φαινόμενο του ψηφιακού αναλφαβητισμού.
5. Σωστό Λύση στο πρόβλημα του ψηφιακού αναλφαβητισμού … που πρέπει με τις νέες τεχνολογίες.
ΘΕΜΑ 1β
Οι αναλφάβητοι διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες σύμφωνα με το κείμενο. Οι οργανικά αναλφάβητοι είναι οι
άνθρωποι που δεν συμμετείχαν ποτέ στην εκπαιδευτική διαδικασία και έτσι δεν έμαθαν γραφή και ανάγνωση.
Οι λειτουργικά αναλφάβητοι, αν και απέκτησαν κάποιες γνώσεις, δεν τις ανέπτυξαν και έτσι σταδιακά
λησμονήθηκαν. Στη σύγχρονη εποχή, όμως, υπάρχουν και οι ψηφιακά αναλφάβητοι, οι οποίοι
χαρακτηρίζονται από αδυναμία χειρισμού των νέων τεχνολογικών μέσων. Αυτή η αδυναμία
συχνά οφείλεται στην ανισότητα πρόσβασης σε τεχνολογικά μέσα. (75 λέξεις)
ΘΕΜΑ 2
ΘΕΜΑ 2α
i. Ο αρθογράφος υποστηρίζει ότι στη σημερινή εποχή έχει αναπτυχθεί μια ακόμη μορφή αναλφαβητισμού,
αυτή του ψηφιακού. Για να τεκμηριώσει την άποψη του παραθέτει την αιτία που έχει προκαλέσει αυτή την
μορφή αναλφαβητισμού δηλαδή τα νέα τεχνολογικά μέσα (Βασική αιτία αυτού του είδους αναλφαβητισμού
είναι ότι στη σημερινή εποχή τα Μέσα και οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας). Παράλληλα για να
παρουσιάσει με ακόμα πιο ολοκληρωμένο τρόπο την άποψη του αναδεικνύει και τα αποτελέσματα αυτού του
φαινομένου (με αποτέλεσμα ορισμένοι να μην μπορούν να επιτύχουν την αναγκαία προσαρμογή και
άρα να θεωρούνται ψηφιακά αναλφάβητοι). Έτσι η ανάπτυξη της παραγράφου με αίτιο-αποτέλεσμα υπηρετεί
την πρόθεση του συγγραφέα να αναδείξει τις σχέσεις ανάμεσα στα νέα μέσα και τον αναλφαβητισμό και με
αυτό τον τρόπο να προσδώσει πειστικότητα στον λόγο του.
ii. Ο αρθογράφος στην δεύτερη παράγραφο αναφέρει αριθμητικά δεδομένα (υπάρχουν 781 εκατομμύρια
ενήλικοι αναλφάβητοι, από τους οποίους τα 2/3 είναι γυναίκες. Επίσης, περίπου 103 εκατομμύρια παιδιά). Με
αυτή την αναφορά εξυπηρετεί την πρόθεση του να ενημερώσει με αντικειμενικό, αξιόπιστο και πειστικό
τρόπο τους αναγνώστες, καθώς η άποψη του ενισχύεται και τεκμηριώνεται με αυτό τον τρόπο.
ΘΕΜΑ 2β
α) για να λαμβάνει αποφάσεις και να σκέφτεται δημιουργικά
β) επειδή υπάρχουν ανισότητες
γ) που γνωρίζουν να χειρίζονται τα νέα εργαλεία
δ) ότι δημιουργούνται ανισότητες
ε) με το να εφαρμοστούν κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα
Εναλλακτικά
ΘΕΜΑ 2β
Η πρώτη με τη δεύτερη παράγραφο συνδέονται με σχέση επεξήγησης. Πιο συγκεκριμένα, στην πρώτη
παράγραφο δίνεται ο ορισμός του αναλφαβητισμού καθώς και οι δύο κατηγορίες στις οποίες διαιρείται. Στη
δεύτερη παράγραφο, όπως φανερώνει και η διαρθρωτική λέξη ειδικότερα, επεξηγείται αναλυτικότερα η έννοια
του αναλφαβητισμού και παράλληλα ο αρθογράφος χρησιμοποιεί και αριθμητικά δεδομένα ως ενδεικτικά
παραδείγματα για να καταστήσει σαφέστερη την επεξήγηση. (61 λέξεις)

ΘΕΜΑ 3
Τόπος, χρόνος
Προσφώνηση
Αξιότιμοι κύριοι της Σχολικής Επιτροπής του Δήμου,

Πρόλογος
Ως πρόεδρος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του σχολείου μας έλαβα την πρωτοβουλία να σας αποστείλω
την παρούσα επιστολή, για να σας εκφράσω τους προβληματισμούς και τις σκέψεις μου σχετικά το φαινόμενο
του ψηφιακού αναλφαβητισμού. Λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, η χρήση των νέων μέσων γίνεται

[3]
απαραίτητη στην καθημερινότητα μας ακόμα και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Έτσι, θα ήθελα να σας
εκθέσω κάποιες προτάσεις μου προκειμένου όλοι οι συμμαθητές μου να έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στα
ψηφιακά εργαλεία και μέσα αλλά και στον αντίστοιχο εξοπλισμό.

Κύριο Μέρος
Η ισότιμη πρόσβαση όλων των μαθητών του δήμου μας στα νέα τεχνολογικά μέσα θα μπορούσε να ενισχυθεί
με τους παρακάτω τρόπους:
• Η ενίσχυση όλων των εκπαιδευτικών μονάδων με επαρκή και κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό.
• Η μέριμνα για παροχή δωρεάν εξοπλισμού στους μαθητές οικονομικά ασθενέστερων οικογενειών.
• Η διοργάνωση δωρεάν εκπαιδευτικών σεμιναρίων, τα οποία θα ενισχύουν τις γνώσεις των παιδιών και την
επαφή τους με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
• Το μάθημα της πληροφορικής να ενισχυθεί με επιπλέον ώρες πρόσθετης και υποστηρικτικής διδασκαλίας, το
οποίο θα παρέχεται σε όλους τους μαθητές για να εξασκούν τις γνώσεις στα νέα ψηφιακά μέσα.
• Παροχή δημοτικών αιθουσών κατάλληλα εξοπλισμένων, οι οποίες θα είναι ανοιχτές όλη την ημέρα και θα
υπάρχει και καθηγητής πληροφορικής, ώστε να βοηθά όλους τους μαθητές να ξεπερνούν τις δυσκολίες τους
και να κατακτούν την χρήση των νέων μέσων.
• Διοργάνωση δημοτικών εξετάσεων πιστοποίησης γνώσης της πληροφορικής ώστε να διασφαλίζεται η
επάρκεια ικανοτήτων χειρισμού και λειτουργίας των νέων τεχνολογικών μέσων από όλους τους μαθητές.

Επίλογος
Ελπίζουμε πως θα λάβετε υπόψη μας τον προβληματισμό μας, καθώς ευελπιστούμε με τις προτάσεις μας να
συντελέσουμε στη μείωση του ψηφιακού αναλφαβητισμού και να βοηθήσουμε στην ίση πρόσβαση όλων των
συμμαθητών μας στις ίδιες ευκαιρίες γνώσης των νέων τεχνολογιών.

Αποφώνηση
Με εκτίμηση,
Ο πρόεδρος του μαθητικού συμβουλίου__

[4]