Powtórzenie-

Rzeczpospolita w XVII wieku

Grupa A

........................................................................................................................................
imię i nazwisko

.................... ................ / 37 ....................

klasa liczba punktów ocena

Zadanie 1. (0–2)
Uzupełnij tabelę.

Przyczyny największego powstania kozackiego na Ukrainie

polityczne narodowościowe ekonomiczne religijne
Podział na polskich Za dobrobyt
panów (magnatów Polaków
i część szlachty) mieszkających na
oraz ukraińskich terenie Ukrainy
poddanych (chłopów) płacili ukraińscy
i część szlachty. chłopi.

Zadanie 2. (0–4)
Na podstawie mapy (na następnej stronie) wykonaj polecenia.

a) Mapa odnosi się do pierwszego etapu konfliktu Rzeczpospolitej z jednym z jej sąsiadów. Podaj
nazwę tego państwa.

……………………………………………

b) Zaznacz wszystkie przyczyny, które doprowadziły do tego konfliktu.

□ A. pragnienie uzyskania wpływów i bogactw w sąsiednim państwie

□ B. dążenie króla Rzeczpospolitej do uzyskania korony tego państwa
□ C. łupieskie wyprawy Kozaków na ziemie sąsiada
□ D. dążenie sąsiada do opanowania wybrzeży Morza Bałtyckiego
c) Podaj, jakim wynikiem zakończyła się dla Rzeczpospolitej bitwa zaznaczona na mapie.

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. (0–4)
Przyjrzyj się ilustracji, a następnie wykonaj polecenia.

Józef Brandt, Bitwa pod …, obraz z XIX wieku

a) Podaj nazwę miejscowości, pod którą została stoczona bitwa ukazana na ilustracji.
……………………………………
b) Napisz, jaka postać została oznaczona na ilustracji literą A.
……………………………………………………………………………
c) Wyjaśnij, z jakim państwem armia Rzeczpospolitej stoczyła tę bitwę i jakim wynikiem ta bitwa
zakończyła się dla państwa polsko-litewskiego.
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 4. (0–6)
Na podstawie drzewa genealogicznego wykonaj zadania.

Zygmunt III Waza

król Rzeczpospolitej w latach 1587–1632

Władysław IV Waza Jan Kazimierz Waza

król Rzeczpospolitej od 1632 r. król Rzeczpospolitej do 1668 r.

a) Określ, ile lat rządziła w Rzeczpospolitej dynastia Wazów.

…………………………………………………………………………

b) Przy każdym wydarzeniu napisz imię władcy, który wówczas rządził.

A. wybuch powstania Chmielnickiego (1648) – ……………………………………………

B. rozejm w Andruszowie (1667) – ……………………………………………

C. bitwa pod Chocimiem (1621) – ……………………………………………

D. obrona Jasnej Góry (1655) – ……………………………………………

E. pokój w Oliwie (1660) – ……………………………………………

Zadanie 5. (0–6)
Podkreśl prawdziwe informacje.

W 1673 r. / 1674 r. królem Rzeczpospolitej został wybrany Michał Korybut Wiśniowiecki / Jan

Sobieski. Elekcję poprzedziło zwycięstwo tego dowódcy wojsk polsko-litewskich w bitwie z

Turkami pod Cecorą / Chocimiem. Nowy władca przez większość swojego panowania toczył

wojny z Imperium Osmańskim / Moskwą. Do największego zwycięstwa w tym konflikcie

doprowadził w 1683 r. / 1699 r. podczas bitwy pod Beresteczkiem / odsieczy Wiednia.

Zadanie 6. (0–3)
Przeczytaj tekst i zaznacz prawidłowe dokończenia zdań i wykonaj polecenie.
Był czas traktować* ze mną; po żółtowodskiej i korsuńskiej igraszce był czas; pod Piławcami (…);
na ostatek pod Zamościem (…) był. [Teraz] już czasu nie masz; jużem dokazał, o czymem nie myślał
zrazu* i dalej com umyślił. Wybiję z lackiej* niewoli naród ruski wszystek; (…) wojować będę o
wiarę prawosławną naszą. (…)
Będę miał 200 000 – 300 000 swoich; ordę* wszystką przy tem. Wieczna z nimi [Tatarami] nasza
kozacka przyjaźń, której świat nie rozerwie. Za granicę na wojnę nie pójdę (…); dosyć mam (…)
dostatku i pożytku w ziemi i księstwie mojem po Lwów, Chełm i Halicz. A stanąwszy nad Wisłą,
powiem dalszym Lachom: „[Siedźcie i milczcie], Lachy”. (…) Nie postoi mi noga żadnego kniazia i
szlachetki w Ukrainie.
Słowniczek
lacki – polski
orda − tu: wojska tatarskie
traktować – tu: pertraktować, czyli prowadzić rozmowy w celu zawarcia porozumienia
zrazu – początkowo

a) Autorem wypowiedzianych słów był

□ A. car moskiewski □ C. Jan Kazimierz Waza.

□ B. Bohdan Chmielnicki □ D. Jeremi Wiśniowiecki.
b) Przemowa jest związana z

□ A. początkiem potopu szwedzkiego. □ C. wybuchem wojny z Turcją.

□ B. zakończeniem wojen z Moskwą. □ D. powstaniem kozackim na Ukrainie.
c) Wymień jeden argument, który pozwolił ci zidentyfikować autora tekstu, oraz wydarzenie, z
którym jest on związany.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. (0–3)
Określ, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe. Wstaw znak X w odpowiednich
rubrykach tabeli.

Zdanie Prawda Fałsz

 Sarmatyzm to pogląd polskiej szlachty wyrażający się
m.in. w dążeniu do przeprowadzenia reform politycznych
i wojskowych w Rzeczpospolitej.

Dymitriada to określenie polskiej interwencji w Państwie

Moskiewskim w okresie wielkiej smuty.

Zasada jednomyślności polegała na tym, że posłowie i senatorowie

obradowali tak długo, aż wszyscy wyrazili zgodę na daną ustawę.

Zadanie 8. (0–3)
Podaj imiona i nazwiska postaci, których dotyczą poniższe opisy.

a) ………………………………………… – hetman polski, dowodził wojskami Rzeczpospolitej w

bitwach pod Kłuszynem i Cecorą.

b) ………………………………………… – wielki wezyr, dowódca wojsk tureckich podczas

oblężenia Wiednia.

c) ………………………………………… – przeor zakonu paulinów. Dowodził obroną Jasnej

Góry.
Zadanie 9. (0–3)
Przeanalizuj widoczne poniżej źródła (tekst, tabela i ilustracja), a następnie sformułuj trzy
wnioski na temat wpływu wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą na sytuację tego
państwa w drugiej połowie XVII wieku.

Ustawa sejmu o wygnaniu arian z Polski z 1658 roku

Iż jeśliby kto taki znalazł się, który by sektę tę ariańską [...] ważył się wyznawać [...] na gardle ma
być karany […]. Chcąc jednak łaskawość naszą pokazać, jeżeliby się który taki znalazł, co by tej
sekty swojej wyrzec się nie chciał, takiemu na trzy lata do wyprzedania się pozwalamy. Ale przez
ten czas żadnych praktyk swej sekty odprawiać nie powinien i do żadnych funkcji publicznych nie
będzie mógł się mieszać.
Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk,
S.B. Lenard, Warszawa 1999, s. 156

Ludność Korony w XVI–XVII w. (liczby w tys.)

ok. 1578 r. ok. 1662 r.
Ziemia
ogółem wiejska miejska ogółem wiejska miejska
Wielkopolska 1175,2 851 324,2 827,2 637,4 189,8
Małopolska 1177,6 825,1 352,5 1056,7 894,8 161,9
Mazowsze 799,6 652 147,6 365,6 312,5 53,1

Zamek w Tenczynie

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………
 Zadanie 10. (0–3)
Przyjrzyj się ilustracjom, a następnie wykonaj polecenia.
Shutterstock

Pałac w Wilanowie
Shutterstock

Świątynia Il Gesù

a) Zaznacz styl architektoniczny, w którym powstały te budowle.

□ A. barok □ C. renesans
□ B. gotyk □ D. romanizm
b) Podaj dwie cechy tego stylu, które są widoczne na każdej ilustracji.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………