Layunin: Pagkatapos ng aralin, kayo ay inaasahang:

a. Nabigyang kahulugan ang talumpati at mga uri nito

b. Nakapagsagawa ng sariling talumpati
c. Naisaisip ang mga hakbang sa pagsulat ng talumpati

LESSONS AND COVERAGE

Aralin: TALUMPATI
Dominican Core Values: EXCELLENCE, JOY, COMPASSIONATE SERVICE
Materyales: Lap top/internet, sulating papel, video recorder
Sanggunian:Julian, A., et al., 2016, Pinagyamang Pluma Filipino sa Piling Larangan(Akademik), Phoenix Pub. House,pp.
140 - 159.

ARALIN 1:
TALUMPATI

EXPLORE
PAGSASANAY 1: Ano- ano ang iyong nalalaman tungkol sa talumpati? Ibahagi ang iyong kaalaman.
Kahulugan at Katangian Pamagat o Halimbawa ng Talumpating Iba Pang Bagay Na Alam Ko Tungkol
Alam Ko Dito

FIRM UP
 Ang pagtatalumpati ay isang proseso o paraan ng pagpapahayag ng ideya o kaisipan sa paraang pasalitang
tumatalakay sa isang particular na paksa.
APAT NA URI NG TALUMPATI
1. Biglaang talumpati (Impromptu) – ito ay ibinibigay nang biglaan o walang paghahanda.
2. Maluwag (Extemporaneous) – ito rin ay ibinibigay nang biglaan o walang paghahanda ngunit nagbibigay
ng ilang minuto para sa pagbuo ng ipahahayag na kaisipan batay sa paksang ibibigay bago ito ipahayag.
3. Manuskrito – ito ay ginagamit sa mga kumbensiyon, seminar o programa sa pagsasaliksik kaya pinag-
aaralan itong mabuti at dapat na nakasulat.
4. Isinaulong talumpati – ito ay kagaya ng manuskrito sapagkat ito ay mahusay ding pinag-aralan at hinabi
nang maayos bago bigkasin sa harap ng mga tagapakinig.

MGA URI NG TALUMPATI AYON SA LAYUNIN

1. Talumpating Nagbibigay ng Impormasyon o Kabatiran – ang layunin nito ay ipabatid sa mga nakikinig ang
tungkol sa isang paksa, isyu o pangyayari.
2. Talumpating Panlibang – layunin ng talumpating ito na magbigay ng kasiyahan sa mga nakikinig.
3. Talumpating Pampasigla - layunin ng talumpating ito na magbigay ng inspirasyon sa mga nakikinig.
4. Talumpating Panghikayat – layuning nitong hikayatin ang mga tagapakinig na tanggapin ang paniniwala ng
mananalumpati sa pamamagitan ng pagbibigay-katwiran at mga patunay.
5. Talumpati ng Pagbibigay-galang – layunin nitong tanggapin ang bagong kasapi ng samahan o organisasyon.
6. Talumpati ng Papuri – layunin nitong magbigay ng pagkilala o pagpupugay sa isang tao o samahan.
Eulogy – talumpati sa pagkilala sa isang taong namatay

MGA DAPAT ISAALANG- ALANG SA PAGSULAT NG TALUMPATI

A. Uri ng mga Tagapakinig
 Mahalagang magkaroon ng kabatiran ang mananalumpati tungkol sa kaalaman, pangangailangan at interes ng
kanyang magiging tagapakinig.
 Ayon kay Lorenzo, et.al, sa kanilang aklat na Sining ng Pakikipagtalastasang Panlipunan (2002), ang ilan sa dapat
mabatid ng mananalumpati sa kanynag mga tagapakinig ay:
1. Ang edad o gulang ng mga makikinig 5. Mga saloobin at dati nang alam ng mga nakikinig
2. Ang bilang ng mga makikinig
3. Kasarian
4. Edukasyon o Antas sa Lipunan
B. Tema o Paksang Tatalakayin

FILIPINO SA PILING LARANGAN(AKADEMIK) 1

  Mahalagang matoiyak ang tema ng pagdiriwang upang ang bubuoing talumpati ay may kinalaman sa layunin ng
pagtitipon.
Mga Hakbang sa Pagsulat ng Talumpati
1. Pananaliksik ng datos at mga kaugnay na babasahin
2. Pagbuo ng Tesis
3. Pagtukoy sa mga Pangunahing Kaisipan o Punto

C. Hulwaran sa Pagbuo ng Talumpati

 Ayon kina Casanova at Rubin (2001), may tatlong hulwaran o balangkas ang talumpati
1. Kronolohikal na Hulwaran – ang mga detalye o nilalaman ng talumpati ay nakasalalay sa pagkakasunud-
sunod ng pangyayari o panahon
2. Topikal na Hulwaran – ang paghahanay ng mga materyales ng talumpati ay nakabatay sa pangunahing
paksa
3. Hulwarang Problema-Solusyon - ito ay ang paglalahad ng suliranin at ang pagtatalakay sa solusyon na
maaaring isagawa.

D. Kasanayan sa Paghabi ng mga Bahagi ng Talumpati

1. Introduksiyon – ito ang pinakapanimula ng talumpati.
Ang isang mahusay na talumpati ay:
a. Mapukaw ang kaisipan at damdamin ng mga makikinig
b. Makuha ang kanilang interes at atensiyon
c. Maihanda ang mga tagapakinig sa gaganaping pagtalakay sa paksa
d. Maipaliwanag ang paksa
e. Mailahad ang balangkas ng paksang tatalakayin
f. Maihanda ang kanilang puso at isipan sa mensahe
2. Diskusyon o Katawan – dito makikita ang pinakamahalagang bahagi ng talumpati sapagkat dito tinatalakay
ang mahahalagang punto o kaisipang nais ibahagi sa mga nakikinig. Ito ang pinakakaluluwa ng talumpati.
Katangiang Taglayin ng Katawan ng Talumpati
a. Kawastuhan – tiyaking wasto at maayos ang nilalaman ng talumpati
b. Kalinawan – kailangang maliwanag ang pagkakasulat at pagkakabigkas ng talumpati upang mauunawaan
ng mga nkikinig.
Mahalagang tandaan:
 Gumamit ng angkop at tiyak na salitang mauunawaan ng mga nakikinig
 Umiwas sa madalas na paggamit ng mahahabang hugnayang pangungusap
 Sikaping maging direkta sa pagsasalita at iwasang magpaligoy- ligoy sa pagpapahayag ng paksa
 Gawing parang karaniwang pagsasalita ang pakikipag-usap sa mga tagapakinig
 Gumamit ng mga halimbawa at patunay sa pagpapaliwanag ng paksa
c. Kaakit- akit – gawing kawili-wili ang paglalahad ng mga katwiran o paliwanag para sa paksa.
3. Katapusan o Kongklusyon – dito nakasaad ang pinakakongklusyon ong talumpati.
4. Haba ng talumpati – ang haba ng talumpati ay nakasalalay kung ilang minute o oras ang inilaan para sa
pagbigkas o presentasyon nito.

Layunin: Pagkatapos ng aralin, kayo ay inaasahang:

a. nakikilala at nasusuri ang iba’t ibang uri ng liham
b. nakapagsaliksik ng iba’t ibang uri ng liham
c. nakasusulat ng isang liham batay sa iba’t ibang uri

LESSONS AND COVERAGE

Aralin: Iba’t Ibang Uri ng Liham
Dominican Core Values: EXCELLENCE, JOY, COMPASSIONATE SERVICE
Materyales: Lap top/internet, sulating papel
Sanggunian: Garcia F, 2017, Filipino sa Piling Larangan(Akademik), Sibs Publishing House, pahina 70-75.

ARALIN 2:
Iba’t Ibang Uri ng Liham
EXPLORE
1. Nakasulat na ba kayo ng isang liham?
2. Anong klaseng liham ang inyong naisulat?
3. Para sa iyo, ano ba ang kahalagahan ng isang liham?

FILIPINO SA PILING LARANGAN(AKADEMIK) 2

FIRM UP
Makabuluhan at nakatataba ng puso ang tinuran ni Senador Franklin M. Drilon sa kanyang mensahe na naitala sa
muling paglalathala ng patnubay sa Korespondensiya Opisyal (Ikaapat na edisyon), hindi na maitatatwa na ang Filipino
ang lingua franca—pangkalahatang midyum na ginagamit sa komunikasyon sa isang bansa (Mangahis, Nuncio, Javillo
2008) o sa buong kapuluan. Ngunit ang wikang ito ay dapat pa ring makapasok sa mga bulwagan ng kapangyarihan,
gaya ng batasan, hukuman, negosyo, at akademya. Kung nais nating magtagumpay ang Filipino, kinakailangang gamitin
ito sa pasulat na paraan, hindi lamang sa pabigkas na paraan. Ang korespondensiya sa wikang Filipino ang isang anyo ng
pagkakamit ng gayong mithi.
Mahalagang matutuhan at pahalagahan ng mag-aaral ang wikang Filipino bilang pangunahing wikang ginagamit sa
pagsulat at di lamang wikang binibigkas.
MGA URI NG LIHAM
Mula sa Patnubay sa Korespondensiya Opisyal (Ikaapat na Edisyon 2015)
Liham Pagbati
Pinadadalhan ng liham pagbati ang sinumang nagkamit ng tagumpay, karangalan, o bagay na kasiya-siya. Ganito ring uri
ng liham ang ipinadadala sa isang nakagawa ng anumang kapuri-puri o kahanga-hangang bagay sa tanggapan.
Liham Paanyaya
Taglay ng liham na ito ang paanyaya sa pagdalo sa isang pagdiriwang, maging tagapanayam, o gumanap ng mahalagang
papel sa isang partikular na okasyon.
Liham Tagubilin
Nagrerekomenda o nagmumungkahi ang isang indibidwal o tanggapan kung may gawaing nararapat isangguni sa bawat
nagpapakilos ng gawain upang magkatulungan ang mga kinauukulan sa katuparan ng nilalayon nito.
Liham Pasasalamat
Pagpapahayag ng pasasalamat sa mga naihandog na tulong, kasiya-siyang paglilingkod, pagbibigay ng kapaki-
pakinabang na impormasyon, ideya at opinyon, at tinanggap na mga bagay.
Liham Kahilingan
Liham na inihahanda kapag nangangailangan, o humihiling ng isang bagay, paglilingkod, pagpapatupad, at pagpapatibay
ng anumang nilalaman ng korespondensiya tungo sa pagsasakatuparan ng inaasahang bunga, transaksiyonal man o
opisyal.
Liham Pagsang-ayon
Liham na sumasang-ayon at nagpapatibay sa isang kahilingan o panukala na makabubuti sa operasyon ng isang
tanggapan. Maaaring samahan ng kondisyon ang pagsang-ayon kung kinakailangan.
Liham Pagtanggi
Nagpapahayag ito ng dahilan ng pagtanggi, di pagpapaunlak, di pagsang-ayon sa paanyaya, kahilingan, panukala, at iba
pa hinggil sa pangangailangang opisyal at transaksiyonal.
Kailangang mahusay na maipahayag ang dahilan ng pagtanggi ng inaanyayahan upang hindi makapagbigay-alinlangan sa
sumulat. Nasasalamin sa ganitong uri ng liham ang pagkatao o personalidad ng tumatanggi sa liham. Dapat tandaan na
kapag ang inaanyayahan ay tumanggi o di makadadalo sa paanyaya, kailangang magpadala ng isang kinatawang
gaganap ng kanyang tungkulin. Kung di gustong ipaganap ang tungkulin, sagutin ng nakakukumbinsing pananalita sa
liham ang nag-aanyaya.
Liham Pag-uulat
Ito ang liham na nagsasaad ng katayuan ng isang proyekto o gawain na dapat isakatuparan sa itinakdang panahon.
Tinatalakay dito ang:
 pamagat, layunin, at kalikasan ng proyekto;
 bahagdan ng natamo batay sa layunin;
 kompletong deskripsiyon ng progreso ng kasalukuyang gawain, pati na ang mga tauhan, pamamaraan, mga
hadlang, at mga remedyo; at
 mga gawaing kailangan pang isagawa upang matapos sa itinakdang panahon ang proyekto.
Liham Pagsubaybay
Ito ang liham na ipinadadala upang alamin ang kalagayan ng liham na naipadala na, subalit hindi nabibigyan ng tugon.
Nagsisilbi itong paalaala upang bigyang-aksiyon ang naunang liham. Ang uri ng iiham na nararapat subaybayan ay ang
liham kahilingan, paanyaya; at maging ang pag-aaplay o pamamasukan sa trabaho. Sa pagsulat, magalang na banggitin
sa liham ang petsa at layunin ng naunang komunikasyon.
Liham Pagbibitiw
Liham na nagsasaad ng pagbibitiw ng isang kawaning nagpasiyang huminto o umalis sa pagtatrabaho bunga ng isang
mabigat at mapanghahawakang kadahilanan.
Kinakaiiangan ditong mailahad nang maayos at mabisa ang dahilan ng pagbibitiw sapagkat nasa anyo at himig ng
pananalita ng nagbibitiw ang larawan ng kanyang pagkatao. Hinihingi rito ang marangal na pagpapahayag. Dapat iwasan
ang panunuligsa sa tanggapan o sa mga pinuno at tauhan ng opisinang nililisan. 
Liham Kahilingan ng Mapapasukan/Aplikasyon

FILIPINO SA PILING LARANGAN(AKADEMIK) 3

Ang sinumang nagnanais na makapaglingkod sa isang tanggapan ay kailangang magpadala o magharap ng liham
kahilingan. Ang maayos na pagkakasunod-sunod ng mga ideya at tuwirang pananalita na nakapaloob sa nilalaman ng
liham
ay nakahihikayat ng magandang impresyon. Tukuyin ang posisyong inaaplayan at kahandaan ng pakikipanayam anumang
oras na kinakailangan.
Liham Paghirang
Ito ay isang liham na nagtatalaga sa isang kawani sa pagganap ng tungkulin, pagbabago/paggalaw (movement) ng
katungkulan sa isang tanggapan, o promosyon (promotion) para sa kabutihan ng paglilingkod sa tanggapan. Isinasaad sa
liham ang dahilan ng pagkahirang at ang pag-asang magagampanan ang tungkuling inaatas sa kanya nang buong
kahusayan.
Liham Pagpapakilala
Liham ito na himig-personal na nagpapakilala sa isang taong nagsasadya sa isang tanggapan upang lalo siyang makilala
ng kakausaping opisyal kaugnay ng anumang transaksiyon.
Liham Pagkambas
Ang liham na ito ay nagsasaad ng kahilingan ng sumusunod:
 halaga ng bagay/aytem na nais bilhin,
 serbisyo (janitorial services, security services, catering services, venue/function halls, at iba pa) ng isang
tanggapan.
Nagsisilbing batayan ito sa pagpili, ng pinakamababang halaga ng bilihin at serbisyong pipiliin.
Liham Pagtatanong
Liham ito na nangangailangan ng tuwirang sagot sa nais malaman hinggil sa mga opisyal na impormasyon o paliwanag.
Liham Pakikidalamhati
Liham ito na ipinadadala sa mga kaopisina, kaibigan, kakilala, kamag-anak na naulila.
Nagpapahayag ito ng pakikiisa sa damdamin subalit hindi dapat palubhain ang kalungkutan ng mga naulila. Nararapat
itong ipadala agad matapos mabatid ang pagkamatay ng isang tao.
Liham Pakikiramay
Liham ito na ipinadadala sa mga kaopisina, kaibigan, kakilala, kamag-anak na nakaranas ng sakuna o masamang
kapalaran, tulad ng pagkakasakit, bagyo, lindol, baha, sunog, aksidente o anupamang sakuna ngunit buhay pa. Nilalaman
ng liham ang lubos na pakikiramay sa sinapit na sakuna at ang tulong na nais ipaabot ng tanggapan sa biktima.
Nararapat na maipadala agad ito sa kinauukulan matapos mabatid ang pangyayari.
Liham Panawagan
Liham ito na nagsasaad ng kahilingan, kooperasyon, pakiusap para sa pagpapatupad o implementasyon ng kautusan,
kapasiyahan, at pagsusog/ amyenda ng patakaran.
Liham Pagpapatunay
Ito ay uri ng liham na nagpapatunay na ang isang empleyado o tauhan sa tanggapan ay nagtungo at/o dumalo sa isang
gawaing opisyal sa isang partikular na iugar at petsa na kung kailan ito isinagawa. Nilalagdaan ito ng puno ng tanggapan,
tagamasid pampurok, puno ng rehiyon. 

FILIPINO SA PILING LARANGAN(AKADEMIK) 4

 IKALAWANG MARKAHAN
ACTIVITY SHEET
Pangalan:_________________________________________ Baitang at Pangkat:___________
Strand:_______________________________ Petsa: _____________________

ARALIN 1: TALUMPATI

DEEPEN
PAGSASANAY 2: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan.
1. Paano ka makasusulat ng isang epektibong talumpati?
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
2. Ano- ano ang dapat ikonsidera o bigyang-pansin sa pagsulat nito?
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
3. Bakit mahalagang maging palabasa at magsaliksik sa pagbuo ng talumpati?
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________

TRANSFER: TALUMPATI
PAGSASANAY 3: Bilang isa sa mga lider sa inyong paaralan, ikaw ay napiling sumulat ng talumpating ilalathala sa isang
magasing itatampok para sa nalalapit na youth congress sa inyong rehiyon. Binigyan ka ng pagkakataong gawin ito
upang mahikayat at magbigay impormasyon sa kapwa kabataan upang mas maging responsible sa pagpapahayag o
paggamit ng social media at mga makabagong teknolohiya. Gamitin ang espasyo nitong papel para sa iyong talumpati.

Pamantayan Puntos
Naisasagawa nang mataman ang mga hakbang sa pagsulat ng talumpati 5
Nakasusulat ng organisado, malikhain, at kapani-paniwalang talumpati 5
Nakasusulat ng talumpating batay sa maingat, wasto at angkop na paggamit ng wika 5
Nakabubuo ng talumpating may batayang pananaliksik ayon sa pangangailangan 5
Kabuoang Puntos 20

FILIPINO SA PILING LARANGAN(AKADEMIK) 5

 IKALAWANG MARKAHAN
ACTIVITY SHEET
Pangalan:_________________________________________ Baitang at Pangkat:___________
Strannd:_______________________________ Petsa: _____________________

ARALIN 2: IBA’T IBANG URI NG LIHAM

DEEPEN
Sagutin ang mga sumusunod na mga katanungan: (5 puntos bawat bilang)
1. Paano nakabubuti ang liham pagsang-ayon sa operasyon ng isang samahan?
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
2. Bakit mahalagang matutuhan ang pagsulat ng iba’t ibang uri ng liham?
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________

TRANSFER
Ipagpalagay na ikaw ay isang empleyado ng pampublikong tanggapan at malapit nang magretiro sa iyong
tungkulin. Nais mong mabigyang-linaw ang mga paraan sa pagkakaloob ng mga benepisyo at pribilehiyong
pangkalusugan. Magsaliksik ka ng mga kaalaman sa benepisyong pangkalusugan na maaaring matamo ng isang
empleyado sa pampublikong tanggapan at sumulat ka ng liham na nagtatanong sa Kalihim Pangkalusugan. Gamitin ang
nakalaang espasyo ng papel na ito para isulat ang iyong liham.

Pamantayan Puntos
Naisasagawa nang mataman ang mga hakbang sa pagsulat ng liham 5
Nakasusulat ng organisado, malikhain, at kapani-paniwalang liham 5
Nakasusulat ng liham batay sa maingat, wasto at angkop na paggamit ng wika 5
Nakabubuo ng liham na may batayang pananaliksik ayon sa pangangailangan 5
Kabuoang Puntos 20

FILIPINO SA PILING LARANGAN(AKADEMIK) 6