1

Rreth Xhelaludin Rumit, i ashtuquajturi

Meulana
Përgatiti: Ergin Shala
Redaktura fetare: Dr. Ahmet (Xhafer) Hoxha
Kontrollimi gjuhësor: Mr.Vale Përvetica

Falënderimi i takon Allahut. Atij i bëjmë hamd dhe prej tij kërkojmë ndihmë dhe falje.
Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu,
s’ka kush e lajthit dhe kë e largon nga rruga e vërtetë, s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se s’ka të
adhuruar me të drejtë përveç Allahut, i cili është Një dhe dëshmoj se Muhamedi është Rob dhe i
Dërguari i Tij.1 Thënia më e vërtetë është thënia e Allahut, kurse udhëzimi më i mirë është udhëzimi
i Muhamedit, salAllahu alejhi ue selem. Veprat më të këqija janë ato të shpikurat, çdo shpikje është
bidat dhe çdo bidat është lajthitje, e çdo lajthitje çon në zjarr.

Dhe më pastaj...

Në dekadën e fundit, apo më mirë të themi pas luftës së Kosovës, përhapja e autorëve apo
sekteve të ndryshme, në trojet tona, ka qenë e madhe, sidomos sektet sufiste, të cilat me anë të
librave të tyre, janë munduar ta përhapin sufizmin.2
Pasi e pamë këtë vërshim të tarikateve sufiste në trojet tona 3, atëherë u bë obligim të reagohet, ku
në atë kohë e kemi përmbledhur një libër4, mu ashtu siç na ka mësuar Muhamedi, salAllahu alejhi
ue selem, se, nëse nuk do të reagonim, do të përfshiheshim në ndëshkim:

1
Dobi: Imam Albani, rahimehullah, në parathënien e botimit të parë të ri 1421 h, të librit “Sahihut-Targib
vet-Terhib” vëll. i parë fq.3 - Mektebul-Mearif, Rijad; tregon se: leximi i tri ajeteve të njohura nga suret
‘Ali Imran’, ‘Nisa’ dhe ‘Ahzab’ bëhet ndonjëherë, e jo gjithmonë, qoftë nëpër hutbe apo nëpër derse të
ndryshme. Lidhur me këtë shiko një libërth të posaçëm të Albanit me emër “Hutbetul-Haxheh”, botuar
nga “Mektebul-Islami” - Bejrut.
2
Duke hapur shoqata të ashtuquajtura si edukative dhe humanitare. Nëpërmjet këtyre shoqatave janë
përkthyer libra nga autorë që janë sufistë, ku në librat e tyre gjen besimin e kundërt me atë që kanë qenë
imamët e katër medhhebeve. Po ashtu, edhe një rrezikshmëri tjetër është se daveti i shijave rafidi më së
shumti është përqendruar te sufitë e tarikateve, edhe pse sufitë në disa aspekte dallojnë nga shijat, mirëpo
shumë lehtë mund të kalojnë te shiizmi. Këtë e thotë edhe njëra nga udhëheqëset shiite në Kosovë, pra se
shiizmin e kanë mësuar nga tarikatet. Po ashtu, edhe një gjakovar, i cili jeton në diasporë, mundohet t’i
'pastrojë' tarikatet nga disa bindje të tyre dhe t’i futë në shiizëm. Pasuesit e denjë të Muhamedit, salAllahu
alejhi ue selem, duhet t’i demaskojnë devijimet e tyre me një gjuhë dhe moral të lartë, që të mos u japin
shkas armiqve të fesë t’i akuzojnë si ‘urrejtës ndërfetarë’.
3
Devijimet dhe përrallat e sufive kanë bërë që në Turqi dhe në vendet e tjera të përhapet ateizmi, deizmi,
agnosticizmi etj.
4
Libri i përmbledhur quhet “Studim rreth Tarikateve - Nakshibenditë, Sylejmanxhitë dhe Nurxhitë” dhe është botuar
në vitin 2014, po ashtu është ribotuar në vitin 2021. Ky libër është kontrolluar para se të botohet nga hoxhallarët e mi
të nderuar, Zejd Haziri dhe Adem Avdiu, Allahu i ruajttë nga çdo gjë e keqe! Libri i ka 218 faqe dhe mund ta
shkarkoni në këtë link: https://app.box.com/s/860d3826aen59opvai6r5e9mu04focpu

2
“Vërtetë kur njerëzit e shohin të keqen dhe nuk e ndryshojnë atë, atëherë ka frikë që Allahu ata
(njerëz) t’i përfshijë me një ndëshkim nga Ai.”5
Po ashtu, edhe Allahu, teala, në Kuranin Famëlartë thotë:

ِ ‫اس تَأ ْ ُم ُرونَ ِبا ْل َمع ُْر‬

ِ َّ ‫وف َوتَ ْنه َْونَ ع َِن ا ْل ُم ْنك َِر َوت ُؤْ مِ نُونَ ِب‬
‫اّلل‬ ِ َّ‫كُ ْنت ُ ْم َخي َْر أ ُ َّم ٍة أ ُ ْخ ِرجَتْ لِلن‬
“Vërtetë ishit populli më i mirë i nxjerrë ndër njerëz, urdhëroni për të mirë dhe ndaloni nga e
keqja dhe besoni në Allahun.” 6
Ibn Kethiri transmeton se Umer Ibn Hatabi, radijAllahu anhu, ka thënë: “Kush do ta provojë
gëzimin e qenies prej umetit më të mirë, le të përmbushë kushtin që i ka vënë Allahu: urdhërimin
për të mirë dhe ndalimin e së keqes, përndryshe do t’u përngjajë të krishterëve dhe jehudëve, të
cilët Allahu i qorton në Kuran: “Ata ishin prej atyre që nuk ndalonin njëri-tjetrin nga e keqja që
punonin.”7
Ajo që më shtyri prapë të reagoj ishte edhe përhapja e madhe e një autori, poeti, sufiu, në trojet
tona, saqë disa nga të rinjtë tanë edhe nëpër panairet e librave, kërkonin libra të këtij autori. E,
kush është pra ky autor, që disa nga shqiptarët sufistë po e përhapin? Ky është Xhelaludin er Rumi
- Mevlana8 dhe tarikati i tij i njohur Mevlevi9.

5
Sahih Ibn Maxheh (3236)
6
Ali Imran, 110.
7
Tefsiri el-Kuran El-Adhim, 387/116
8
“Meulana” - nga gjuha persiane - “udhëheqësi ynë”. (Nga arabishtja ‫ موالنا‬kujdestari, mirëbërësi, ai që na
jep të mira. A.H)
9
Tarikati Mevlevi, i themeluar nga ana e Xhelaludin er Rumit, Mevlanës, (v.672/1273). Përveç teqesë
qendrore të emërtuar si asitane në Konjë, me kushte përafërsisht të njëjta, janë themeluar edhe teqe në
Afjon, Manisë, Eskishehir, Galipol, Kastamonu dhe Stamboll, ndërsa në viset e tjera, si në Tokat, Sivas,
Amsja, Kutahja, Izmir, Sarajevë, Shkup janë themeluar teqe më të vogla. Me ndërtimin e teqesë
mevleviane në Sarajevë në shekullin XV, Bosnjë e Hercegovina është inkuadruar në rrethin e teqeve
mevleviane në botën islame. Në bazë të dokumenteve arkivore, shihet se në këtë kohë teqe mevleviane
janë hapur edhe në Konjic, Beograd, Shkup, Nish, Manastir, mirëpo Teqeja Mevleviane e Sarajevës ka
qenë në krye të tyre nga aspekti i pozitës dhe veprimtarisë sufiste. Shekulli XVII ka qenë periudha kur në
të gjitha viset e Shtetit Osman me të madhe u ndërtuan teqe halvetiane, u themelua tarikati Xhelveti,
Mevlevitë u shndërruan në tarikat të shtetit dhe mendimet e Muhjuddin ibn Arabiut dhe Mevlana
Xhelaludin er Rumit kanë pasur ndikim të madh në shoqëri. Kllapia e Tesavufit - Metin Izeti, fq.106-
107,121.

3
 Psikologjia dhe Sufizmi

Përderisa sufizmi i jep përparësi edukimit të shpirtit, por jo në rrugën siç e trajton Kur’ani dhe
Suneti i Muhamedit, alejhi selam, atëherë gjëja e parë që ndërlidhet, çështja e psikologjisë te disa
prej besimtarëve është sufizmi 10.

Psikologjia e trajton shumë çështjen e shpirtit (depresionet, neurozat dhe ankthet e ndryshme), apo
çështjen e personalitetit të njeriut, andaj prehja e disa muslimanëve praktikues, fatkeqësisht, gjendet
te sufizmi dhe librat e tyre me prapavijë fetare 11.

Sikur të lexoheshin librat e dijetarëve të Ehli Sunetit, të cilët kanë qenë asketë dhe nuk i kanë
tejkaluar bazat e Kuranit dhe Sunetit, atëherë do të ishte çështja shumë më mirë.

Mirëpo, sufizmi i trajtuar nga disa muslimanë ka marrë një trajtë dhe rrugë të veçantë të trajtimit të
çështjes së shpirtit dhe e gjithë kjo, jo në suaza të Kuranit dhe Sunetit dhe traditës së të parëve tanë
të mirë.

Te sufitë gjen adhurime varresh në forma të ndryshme, “kontakte direkte me Allahun, teala” për t’i
marrë dispozitat direkt nga Allahu, teala, vahdetul vuxhud (uniteti i ekzistencës), dhikre të
paargumentuara, “mrekulli”, ndërsa në realitet ato janë vegime të shejtanëve të mallkuar që
dëshirojnë t’i mashtrojnë robërit e Allahut, pastaj nëpërmjet ëndërrave të ndryshme shejtani
mundohet t’i devijojë, e shumë e shumë devijime të tjera.

10
Shejh Albani thotë: “Sufizmi pa dyshim është metodologji e veçantë. Origjina e tij ka qenë e lidhur me
sjelljen e njeriut në jetë, pastaj evoluoi dhe u bë filozofi me idetë e tij të karakteristike. Kjo filozofi bie në
kundërshtim me shumë prej normave të islamit dhe ideve të tij. Sufizmi në formën e tij më të lehtë i ngjan
murgërisë, që e kanë shpikur të krishterët në fenë e vet e që Allahu nuk ua obligoi, pastaj erdhi islami i cili
e konsideroi të pavlerë murgërinë në islam. Ka thënë profeti, alejhi selam: ‘Nuk ka murgëri në islam’…
Disa muslimanë u ndikuan nga murgëria e të krishterëve dhe u shëmbëllyen me ta, ndërkohë që Profeti,
alejhi selam, na ka tërhequr vërejtjen nga diçka e tillë, në fjalën e tij, kur thotë: ‘Do të ndiqni rrugën e
atyre që ishin para jush pëllëmbë më pëllëmbë dhe hap pas hapi, edhe nëse hyjnë në strofkën e hardhucës,
do të hyni’. Ata thanë: ‘Ehli kitabët…’, me kalimin e kohës sufizmi ka përparuar derisa ka arritur në kufër
më shumë se kufri i hebrenjve dhe i të krishterëve së bashku, aq sa kanë arritur deri në panteizëm (besimi
se Zoti është gjithçka dhe gjithçkaja është zot), që do të thotë se nuk ka krijues dhe të krijuar, por ato janë
një e vetme siç thonë materialistët, natyralistët dhe ateistët të gjithë, si komunizmi dhe mentalizmi se nuk
ka tjetër përveç natyrës dhe ky panteizëm ku kanë arritur në të vërtetë është më i rrezikshëm sesa ateizmi i
hapur…” Marrë nga Silsilet El-Huda ue En-Nur, kaseta nr.16.
Imam Shafiu, rahimehullah, ka thënë: “Në qoftë se njeriu hyn në sufizëm në fillim të ditës, nuk do të vijë
mesdita e ai të mos bëhet i çmendur. Nuk do të shoqërohet askush me sufitë dyzet ditë e që mendja t’i
kthehet”. (Telbis,371)
Shejh Ebu Bekr el-Xhezairi, rahimehullah, thotë: “Sufizmi është një mashtrim i turpshëm që fillon me
Dhikër dhe përfundon me Kufër. Shfaqja e tyre e jashtme duket të jetë devotshmëri, por realiteti i tyre i
brendshëm braktis urdhrat e Allahut.” (Ilet-Tesavvuf ja Ibadullah).
11
Më konkretisht e gjejnë prehjen te librat e Rumit apo muzika e tyre tërheqëse, për ta ‘shëruar’
depresionin dhe ankthin. Xhelaludin Rumi - Mevlana, është autor i një poeme të quajtur “Methnevij”, që
përmban 25 mijë strofa, e shkruar në 6 vëllime. Pasuesit e dervishëve, siç e dimë, e kanë bindjen se këta
libra “janë inspirim” (do të flasim më poshtë për inspirimin) nga Zoti të cilin ia zbriti përmes engjëjve.”
(Es-Sirat Es-Sevij ala sherhi El-Methnevij-Abdul-Ganij EnNabulsi-). Në gjuhën shqipe është përkthyer
Methnevia nga shejh Jahja Shehu (1931-2002) nga Gjakova, në dy vëllime, botuar në Gjakovë më 1997.
Po ashtu, në kohët e fundit janë përhapur edhe në disa librari islame. Hoxhë Zejd Haziri thotë: ‘’Ky libër i
Rumit fillimisht është shkruar në gjuhën persiane, pastaj është përkthyer në gjuhën turke, ndërsa në gjuhën
arabe është përkthyer nga Ebul Hasen en Nedevi’’

4
Muslimanët duhet të kenë kujdes nga librat sufistë, edhe pse disa libra janë tërheqës në tregimet e
tyre, porse kanë devijime në bazat e fesë. Kini kujdes! Sepse udhëzimi është mirësi dhe mos e
humbni mirësinë që jua ka dhënë Allahu, teala!

Kush është Xhelaludin Rumi - Meulana?

Xhelaludin Rumi ka qenë njëri ndër sufitë dhe poetët më të njohur persianë (iranianë).
Lindi më 30 shtator 1207, në Behl të Horasanit, krahinë e Iranit, por që sot është pjesë e
Afganistanit, dhe vdiq në vitin 672h, 17 dhjetor 1273, në moshën 66-vjeçare.
Është varrosur në Konja, Turqi, në të cilin është ngritur një përkujtimore, ku ndodhet një xhami,
muze, mauzole dhe një tyrbe, e cila quhet “Jeshil Tyrbe”12 e që vizitohet nga miliona njerëz nga
mbarë bota, nga Lindja, nga Perëndimi, për Mevlanën, në shenjë nderimi.
Që materiali mos të zgjatet shumë dhe të mos jetë i bezdisshëm për lexuesin, do të futemi te thelbi
i çështjes, të merremi me disa nga devijimet e Xhelaludin Rumit - Mevlanës, që muslimanët
shqipfolës ta kuptojnë se për kë bëhet fjalë dhe se cilat janë devijimet e këtij personi që po
promovohet me të madhe, për fat të keq.

12
Tyrbeja e Xhelaludin Rumit - Mevlana:
https://www.youtube.com/watch?v=b69EGLsWmfU
I Dërguari i Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Allahu i mallkoftë çifutët dhe të
krishterët të cilët i morën varret e profetëve të tyre për faltore.” Ky mallkim është për shkak se ata i morën
varret e profetëve të tyre për faltore, por si është puna me këta njerëz të cilët varret e këtyre sufive i marrin
për faltore?!
Po ashtu, i Dërguari i Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Ata të cilët kanë qenë
para jush ishin prej atyre që i merrnin varret e profetëve dhe njerëzve të tyre të mirë për faltore.

5
 Devijimet e Xhelaludin Rumi - Meulana

1. “Librat e Rumit janë inspirim nga Allahu’’

Siç e dini, sufijunët pretendojnë se librat e tyre janë inspirim13 nga ana e Allahut, teala, te zemrat
e sufive.

Kur jemi te frymëzimi hyjnor, sufistët kanë për qëllim të tregojnë se të gjithë librat e shkruar nga
ata janë të shpallur nga Allahu, teala, mirëpo dallimi qëndron se ata nuk thonë se është
vahj/shpallje, mirëpo është ilham/frymëzim nga Allahu, e që me këtë kanë arritur t’i mashtrojnë
pasuesit e tyre, edhe pse në disa raste e shfaqin haptazi se janë shpallje/vahj.

Ibën Tejmije, rahimehullah, thotë: “Inspirimi është dy lloje: i lavdëruar dhe i qortuar. Allahu thotë
në Kuran:
‫ونفس وما سواها فألهمها فجورها وتقواها‬
“Për shpirtin dhe për Atë që e ka përsosur duke ia bërë të njohur atij të keqen e të mirën!” 14
Më pas ai shton se pika e referimit për të bërë dallimin mes inspirimit të lavdëruar dhe
ngacmimeve e shqetësimeve të qortuara është Kurani dhe Suneti. Nëse ajo që i inspirohet njeriut
është në përputhje me atë që Kurani dhe Suneti e trajton si devotshmëri, atëherë ky inspirim është
i lavdëruar e, nëse është në përputhje me atë që Kurani e Suneti e cilësojnë shthurje e paturpësi,
atëherë inspirimi është i qortuar. Kjo vijë ndarëse është e prerë e nuk pranon shfuqizim!"15

Ebu Sulejman ed-Darani ka thënë:

“Nuk varet prej atij që pranon frymëzim (ilham) se diçka është e mirë prej veprave që të miratohet,
derisa ta dëgjojë atë nga teksti. Pra, kur ai ta dëgjojë atë prej tekstit, ai duhet ta miratojë atë dhe,
lavdërimi i qoftë Allahut, që bën atë që është në zemër të jetë në pajtim me tekstin.” 16

Ja se çfarë thuhet në librin “Mesnevi”17 të Xhelaludin Rumit:

“Nuk lejohet ta prekin përveç të pastrit...është zbritur prej Rabbul Aleminit’’18

13
Këtë gjë e kemi potencuar edhe në librin tonë “Studim rreth Tarikateve”, në të cilin e kemi sjellë fjalën
e Said Nursit, i cili thotë: “Fshehtësia e vërtetë e Kuranit po na zbritet nëpërmjet “Risale-i Nurit”. Şualar,
Sözler Yayınevi, İstanbul. 1993, fq. 617. Nga këtu kuptohet se sufijunët e kanë këtë bindje se librat e tyre
janë inspirim/frymëzim hyjnor. Sufijunët na argumentohen edhe me fjalët e Ibn Arabiut (Shejhut të madh
sufi): “Nuk ka dije veçse nga zbulimet dhe të dëshmuarit” Et Tabekat El Kubra, i autorit Shar’ani fq.11.
Ndërsa, Shejh Salih el-Feuzani (Allahu e ruajttë!) thotë: “… Kjo - se dituria arrihet me frymëzim - është
nga gjërat e shpikura të sufive të devijuar, sepse puna pa dituri është devijim. Mendimi se dituria arrihet
pa mësuar është iluzion.” Nga libri “Thelathu Muhadaratin fil-Ilmi ved-Da’veti”.
14
Esh Shems, 7-8.
15
Mexhmu el fetava, vëll.17, fq.529. Të njëjtën gjë ma ka thënë edhe shejh Abdullah Adem el Albani,
Allahu e ruajttë, në pyetjen që ia kam bërë “Dallimi në mes frymëzimit dhe shpalljes” 2022-08-06 at
10.49.16 AM –WhatsUp.
16
‘El-Ba’ith’ f.108, të Ebu Shames, nëpërmjet “Ilm Usul el-Bid’a” të Shejh Ali Hasen el Halebi,
rahimehullah.
17
Fatkeqësisht disa pjesë të këtij libri janë përkthyer edhe në gjuhën shqipe.
18
‘’Temiz kisilerden baskasinin ona dokunmasini.. Alemlerin Rabbinden indirilmedir’’… Libri: ‘’Mesnevi
Mevlana’’, Tam Metin. Turkçesi: Prof.Dr.Adnan KARAISMAILOGLU.
Kliko linkun: https://www.facebook.com/watch/?v=1637439196267167

6
Shikoni se si krahasohet libri i Rumit me Kuranin. Allahu në Kuran thotë:

‫سهُ إِ اَل ا ْل ُم ا‬
‫طه ُارونا‬ ُّ ‫اَل يا ام‬

“Atë nuk e prek kush, vetëm të pastrit”19

Po ashtu, Rumi-Mevlana, në diskutim e sipër për librin e tij “Mesnevi”, është apo nuk është
Kuran, thotë:

“O Qen! Përse të mos jetë Kuran? O Gomar! Përse të mos jetë Kuran? O vëlla i lavires! Përse të
mos jetë Kuran?20

Po ashtu, Rumi vazhdon:

“…Sikur pyjet të ishin lapsa, sikur detet të ishin bojë, mos shpresoni se do të përfundojë
Mesneviu…”21
Këtu qartë e shohim si Xhelaludin Rumi e krahason apo i thotë librit të vet Kuran.
Allahu në Kuran thotë:

ٌ ‫َّللا ع ِاز‬
‫يز احكِي ٌم‬ ِ ‫س ْبعاةُ أا ْب ُح ٍر اما نا ِفداتْ اك ِل اماتُ ا‬
‫َّللا ۗ إِنا ا ا‬ ‫شج اار ٍة أا ْق اَل ٌم اوا ْلباحْ ُر يا ُم ُّدهُ مِ نْ با ْع ِد ِه ا‬ ِ ‫اولا ْو أانا اما فِي ْاْلا ْر‬
‫ض مِ نْ ا‬
“Sikur të gjithë drutë në tokë të jenë lapsa dhe sikur detit t'i shtohen edhe shtatë dete (e të jenë
ngjyrë) nuk do të mbaronin fjalët e Allahut (do të shteroheshin detet, do të soseshin lapsat, e jo
mrekullitë e Zotit). Allahu është ngadhënjyesi i urtë.” 22

Gjithashtu, në fjalën vijuese, në mënyrë të qartë, e thotë se shkrimet e tij janë shpallje/vahj:

“Kjo, as dije e yjeve (astrologji)…as ëndërr. Zoti e di më së miri, është shpallje e Zotit! Sufitë, për ta
fshehur nga popullata i thonin zbulesë (vahj) e zemrës…!”23
Edhe pse haptazi nuk e thonë këta se janë të Dërguarit e Allahut, mirëpo thëniet dhe veprat e tyre
aludojnë në pejgamberllëk, ndërsa Allahu në Kuran thotë:

‫علِي ًما‬
‫َّللاُ ِبك ُِل ش ْايءٍ ا‬ ِ ‫اما كاانا ُم اح ام ٌد أاباا أا اح ٍد مِ نْ ِرجاا ِلكُ ْم او َٰ ال ِكنْ ارسُو ال ا‬
‫َّللا او اخاتا ام النا ِب ِيينا ۗ اوكاانا ا‬

“Muhamedi nuk ka qenë babai i asnjërit prej burrave tuaj, por ai ishte i dërguari i Allahut dhe
vulë e të gjithë pejgamberëve, e Allahu është i dijshëm për çdo send.”24

Ibn Kethiri në tefsirin e tij rreth këtij ajeti thotë:

‫علِي ًما‬ ‫ينا اوكاانا ا‬

‫َّللاُ ِبك ُِل ش ْايءٍ ا‬ ِ ‫…“ او َٰلا ِكنْ ارسُو ال ا‬por ai ishte i dërguari i Allahut dhe vulë e
ۗ ‫َّللا او اخاتا ام النا ِب ِي‬
të gjithë pejgamberëve , e Allahu është i dijshëm për çdo send.”

19
Kuran- El Vakia, 79.
20
Ariflerin Menkibeleri-Ahmed Eflaki, fq. 306
21
Mesnevi-Celaleddin Rumi, Vëll: 6, fq. 178.
22
Kuran, Lukman: 27.
23
Mesnevi-Celaleddin Rumi MEB Yayınları, Vëll: 4, fq: 151.
24
Kuran, El Ahzab, 40.

7
Ky ajet, në mënyrë taksative konfirmon se nuk ka pejgamber tjetër pas Muhamedit, salAllahu alejhi
ue selem. Në këtë drejtim flasin edhe shumë hadithe të të dërguarit të Allahut, salAllahu alejhi ue
selem, të cilat transmetohen nga një grup sahabësh (mutevatir).

Imam Ahmedi transmeton prej Enes ibn Malikut, Allahu qoftë i kënaqur me të, se si i dërguari i
Allahut, salAllahu alejhi ue selem, ka thënë:
‫إن الرسالة والنبوة قد انقطعت فال رسول بعدي وال نب‬

“Vërtet, pejgamberia dhe shpallja janë ndërprerë. Prandaj, pas meje, nuk ka as Pejgamber dhe as
Lajmëtar.” 25

2. Vahdet el Vuxhud

Siç e dimë, sufijunët si pjesë të akides së tyre e kanë vahdet el vuxhud-in26, thënie kjo, sipas së
cilës, Allahu është gjithandej (në çdo vend). Besim ky që bie ndesh me fjalët e Allahut si dhe të të
Dërguarit të Tij. Vahdetul Vuxhudi (panteizmi) është ndër bidatet më të rrezikshme te sufitë. Ata e
shohin Allahun te të gjitha krijesat dhe veprat e Tij. Kozmosi te ta është pasqyrë e Emrave dhe
Cilësive të Tij. Sipas sufijve, vahdet-i vuxhudi paraqet trajtën më të përsosur të teuhidit. Kjo teori
është e pranishme në thëniet e sufijve të caktuar që prej ditëve të para të aktiviteteve mistike brenda
shoqërisë islame.

Pretenduesi kryesor i këtij besimi ishte Ibn ‘Arabi, ku ai vetë e tregon bindjen në librin e tij, “El
Futuhat El Mekkije”:

“Robi është Zoti dhe Zoti është rob, do të dëshiroja të dija cili ishte ai që do të duhej të ngarkohej
me detyrat e nevojshme (të duhura). Nëse do të thosha robi, atëherë kjo është e vërtetë, e nëse do
të thosha Zoti, atëherë si mund të kërkohet kjo nga Ai?"27

Ai gjithashtu thotë:

“Ata që e adhuruan viçin, nuk adhuruan tjetër pos Allahun.”28

Ibn Arabi është quajtur nga Sufitë si ‘el-Arif bil-lah’ (Ai që ka dituri apo njohuri të madhe për Allahun)
dhe gjithashtu (është quajtur) ‘el-Kutubul-Ekber’ (boshti i madh), pastaj ‘el-Miskul-Edhfer’ (parfumi më i
këndshëm), ‘el-Kibritul-Ehmer’ (squfuri i kuq), përkundër besimit të tij në vahdetul-vuxhud dhe thënieve të
tjera shkatërrimtare. Në të vërtetë, ai e lavdëroi Firaonin dhe deklaroi se ai ka vdekur me iman (besimtar)!

Nga ky grup erdhi Ibn Beshishi, i cili tha:

“O Allah, më shpëto nga balta e Teuhidit,

25
Tefsiri i Ibn Kethirit, vëll. VI. Përgatitën: Një ekip profesional nën mbikqyrjen e shejh Safijurrahman
El-Mubarekfuri, faqe: 305, fondacioni i Rinisë Islame, 2008 botimi shqip i përkthyer. Hadithi është në
Musned të Imam Ahmedit (3/267 hadithi 13851) dhe Shejh Shuajb Arnauti thotë se është sahih.
26
Uniteti i Ekzistencës.
27
[el-Fetuhat-ul-Mekije, nga Dr. Tekijuddin el-Hilali në librin e tij, el-Hedijetul-Hadije (f. 43)].
28
[Cituar nga thënia e Ibn Arabi nga Ibn Tejmije në el-Fetaua (vëll. 11) i cili ia atribuon këtë librit, el-
Futuhat.]

8
 dhe më fundos mua në qendër të detit të unitetit,
dhe më ngatërro në gjendjen e unitetit dhe njëshmërisë,
derisa të mos shoh, të mos dëgjoj, të mos ndiej, përveç përmes saj."29

Dijetari Ihsan Dhahir thotë:

“Teoria platonike përfaqëson një nga burimet kryesore të metodologjisë sufiste. Madje ajo është
burimi kryesor i asaj pjese sufiste që beson në panteizëm dhe unitetin ekzistencial, duke filluar El -
Bestami, nga Et - Testuri, El - Hakim, Es - Sekenderi, Ibën Sebi'n, Ibën El - Farid, El – Hal-laxh,
Ibën El Hatib, Ibën Arabi, Er - Rumi30, El - Xhejli, El - Iraki, El - Xhami, Sehrurdi, El - Ensarij etj.
Teoritë e fejdit/vërshimit, dashurisë, njohurisë, iluminizmit etj. janë importuar pikërisht nga teoria
platonike .”31

Transmetohet se disa nga dijetarët e tyre shpreheshin: “Ju e merrni dijen nëpërmjet të vdekshmëve,
ndërsa ne nëpërmjet të Gjallit që nuk vdes kurrë!’’32

Po ashtu, kur flasin Sufitë në lidhje me Vahdetul Vuxhudin, e marrin për bazë argumentin e Ebu
Jezid el-Bistami i cili ka thënë:

“Lavdërimet qofshin për mua, ashtu si jam i madhëruar!” apo fjala e El-Hal-laxhit: “Enel Hakk -
Unë jam i vërteti!”. [d.m.th. Unë jam Zoti!!!].

Ebu Jezid el-Bistami thotë: “E kam kërkuar Allahun gjashtëdhjetë vjet, kur (e kuptova se) jam unë
Ai.”33

Sipas sufijve, vahdet-i vuxhudi paraqet trajtën më të përsosur të teuhidit. Kjo teori është e pranishme
në thëniet e sufijve të caktuar që prej ditëve të para të aktiviteteve mistike brenda shoqërisë islame,
por është sistematizuar nga ana e “doajenit” (sipas tyre) të Tesavvufit filozofik Muhjuddin ibn Arabiut. 34

29
E vërteta mbi Sufizmin-Nga Muhammed ibn Rebi ibn Hadi el-Medkhali.
30
Burime Sufite: Është vështirë të shtrohet një prerje sistematike e ideve të Mevlana Rumit. Por, në parim,
mund të thuhet se themelet e botëkuptimit sufist Mevlana Rumi i ka pasur në: mendësinë asketike të
Belhit, në botëkuptimin e vahdeti-vuxhudit të Andaluzisë dhe sintezën organike të tyre me dashurinë
hyjnore të frazuar në poezinë teozofike të Horasanit. Sipas: Metin Izeti, po aty, fq. 116. Selçuk Eraydin,
po aty, fq. 342-243.
31
“Sufizmi, lindja dhe burimi”, fq.121.
32
El Futuhat El Mekkije, vëll 1, fq.139.
33
Nakşibendilik-Abdurahman ed-Dimeşkiye.
34
Për Ibn Arabiun, sufistët thonë se ka qenë prej shejhëve më të mëdhenj (shejhul ekber), ka vdekur në
vitin 638 hixhri, është autor i librit “Fususul Hikem” ku në këtë libër autori e tregon akiden e tij të
Vahdetul Vuxhudit. Ibn Arabi thotë se ky libër i është dhënë nga i Dërguari i Allahut. Thotë se e ka parë të
Dërguarin, salAllahu alejhi ue selem, në ëndërr në pjesën e tretë të muajit Muharrem 627 hixhri, në
Damask. Në dorën e tij (i Dërguari i Allahut), e kishte mbajtur librin dhe më tha: “Ky është libri ‘Fususul
Hikem’, merre dhe shpërndajua njerëzve, që njerëzimi të kenë dobi.” Dhe pastaj e pastrova nijetin dhe u
mundova që njerëzimit t’ia lë këtë libër ashtu siç më urdhëroi i Dërguari i Allahut, salAllahu alejhi ue
selem. (Të gjitha këto thënie janë të shkëputura nga libri ‘Fususul hikem’.) Është pyetur shejhul islam Ibn
Tejmije për librin ‘Fususul-Hikem’ të Ibn Arabiut, e ai u përgjigj: “Ajo çka përmban libri ‘Fususul-
Hikem’ dhe libra të tjerë që janë të njëjtë me këto mësime, prezantojnë mosbesimin nga jashtë dhe nga
brenda (dhahiren dhe batinen). Ndërsa, kuptimi i këtij fjalimi është më i ndyrë/fëlliqur sesa ajo që mund të
shihet nga jashtë. [fetava,2/364]

9
Bistamiu, Xhunejd Bagdadi dhe Hal-laxh Mansuri e kanë sistemuar mirë nga Muhjiddin el Arabiu
këtë akide dhe e ka pasuar pastaj përfaqësuesi i dytë i madh i tyre, Mevlana Xhelaludin Rumi.35
Xhelaludin Rumi thotë:
“U ktheva në skenën e “largësisë së harkut”;
Ai nuk ishte në atë gjykatën madhështore.
Kam shikuar në zemrën time;
Atje e pashë Atë (Allahun), Ai nuk ishte askund tjetër.”36

Gjatë poemës për Bejazidin, Rumi thotë:

“Asnjëherë që Zoti nuk e ka bërë Qabenë, ai ka hyrë në të dhe askush tjetër përveç Zotit nuk ka
shkuar kurrë në këtë shtëpi. Kur më ke parë mua, ti ke parë Perëndinë, ke rrethuar Qabenë e
sinqeritetit.”37

Përshkrimin që Rumi ia bën Allahut, teala:

“Ky është Zoti i qiellit, i cili i ngjan Venusit dhe Hënës”38

Lexo, po ashtu, thëniet e Rumit:

“Mos u largo nga unë, mos u largo nga unë,
Shihma çallmën kur e lidhi mbi kokë
madje shihe brezin e Zardeshtit 39që me të kam lidhur mesin…
E mos u largo nga unë, mos u largo
Musliman jam, por jam i krishterë, jam barhami dhe zardeshtij
U mbështeta në ty, o i vërteti më i lartë,
Unë nuk kam vetëm një faltore,
Unë kam xhami, kam kishë dhe shtëpitë e idhujve.
Bekimi im i përjetshëm është në fytyrën tënde të lartësuar
E mos u largo nga unë, mos u largo!” 40

Këto thënie dhe besim i tyre bien në kundërshtim me besimin e Pejgamberit, salAllahu alejhi ue
selem, sahabëve dhe imamëve të udhëzuar, si: Ebu Hanifeja, Maliku, Shafiiu dhe Ahmedi,
rahimehumullah.

Ebu Hanifeja, rahimehullah, thotë:

“Ai i cili thotë se nuk e di, a thua vallë Zoti im është në qiell apo në tokë, ka bërë kufër. Gjithashtu,
edhe ai i cili thotë se Allahu është mbi Arsh, mirëpo nuk e di se a është Arshi në qiell apo në tokë,
ka bërë kufër (mosbesim).”41

35
Mevlânâ’da Vahdet-i Vücûd Telâkkisi, Doç. Dr. H. Hüseyin TUNÇBİLEK, Harran Ün. İlahiyat Fak.
Öğrt. Üyesi. Harran Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, sayı: 18, Temmuz-Aralık 2007.
36
Nga vepra e tij "Shems Tebrizi" fq.71-73: poema 17.
37
Methnevi 2/336-337.
38
Nga vepra e tij “Divan Shems Tebrizi” fq.59-61, poema 15.
39
Te populli kurd njihet si profet, më shumë njihet me emrin Zoroaster. Ai është themelues i fesë
zardeshtiane, të cilët s’kanë lidhje me fenë islame.
40
Teorik ve Pratik Açıdan Tasavvuf ve İslâm. S.160 (Dr. Mustafa Galveş, et-Tasavvuf fi’l- Mizan, 100-
101’den). Edhe pse disa thonë se këto nuk janë fjalë të Rumit, Allahu e di më së miri!
41
Besimi i katër imamëve-nga Muhamed El-Humejjis.

10
Besimi në vahdet el vuxhud, sipas besimit të Ehli Sunetit, është kufër.

Allahu i Lartësuar i shpalli jobesimtarë të krishterët të cilët thanë se Allahu u mishërua në Isaun,
alejhi selam. Sufitë thonë se Allahu u mishërua në çdo gjë që e shohim në këtë botë. (Nga ky besim
i tyre nënkuptojmë se Allahu i Lartësuar, gjendet edhe në vendet ku kryhet nevoja, te majmunët,
derrat etj., qoftë i Madhëruar dhe i Lartësuar Allahu nga ky besim i tyre i kotë!).
Dijetari, Muhadithi dhe Imami i epokës, Nasir ud-Din el-Albani – Allahu e mëshiroftë – ka thënë,
duke komentuar fjalët e edh-Dhehebiut, (në lidhje me lartësimin e Allahut mbi qiej) “Them: Po,
vetëm ata që flasin me Uahdetul-Vuxhud [unitetin e ekzistencës] e kuptojnë këtë, dhe se Krijuesi
dhe e krijuara janë njëra dhe e vetmja gjë. Madje, nuk ekziston asgjë që quhet ‘krijues’ apo ‘krijim’.
Çdo gjë që ju e shihni me sytë tuaj është Allah! I Lartë është Allahu nga ajo çka tiranët thonë!
Ndoshta Xhehmiu [ibn Safuan] dhe ata sikur ky prej thirrësve të parë [në devijim] kishin për qëllim
akidenë e Uahdetul Vuxhud - ajo që kërkon mohimin e ekzistencës së Krijuesit, të Bekuarit dhe të
Lartësuarit, me thënien e tyre se Allahu është në çdo vend dhe se Ai s’është mbi Fronin. Mirëpo,
[ata e bënin këtë] në një mënyrë të fshehtë dhe të neveritshme. Kjo është ajo për çka refuzimi i
Selefit ndaj tij dhe pasuesve të tij ishte shumë i ashpër dhe disa prej tyre e bënë shumë të qartë – siç
ka paraprirë në biografinë e Imam ibn el-Mubarek dhe të tjerëve – se Xhehmitë pohojnë se Allahu
s’është entitet [d.m.th. s’është në ekzistencë]. Pra, çfarë do të thonin Selefi i drejtë sikur t’i dëgjonin
sot Sufitë duke thënë në minberat e tyre [të xhamive], ‘Allahu s’është mbi, as nën, as në të djathtë,
as në të majtë, as para, as mbrapa, as brenda krijimit, as jashtë tij!’ 42
Kemi ajete të shumta që aludojnë për lartësimin e Allahut mbi qiej.
Allahu , azze ue xhele, thotë:

ِ ‫علايكُم‬
‫حاصبًا‬ ِ ‫امور ۝ أام أامِ نت ُم امن فِي الساماءِ أان يُر‬
‫س ال ا‬ ‫ِف ِبكُ ُم اْلارضا فا ِإذا ه ا‬
ُ ‫ِي ت‬ ‫﴿أاأامِ نت ُم امن فِي الساماءِ أان ياخس ا‬
ِ ‫ف نا‬
﴾‫ذير‬ ‫ستاعلامونا كاي ا‬ ‫فا ا‬
“Apo ndiheni të sigurt se Ai i Cili është mbi qiell, nuk do ta bëjë tokën të fundoset bashkë me
ju dhe veç kur ta shihni të dridhet? Apo ndiheni të sigurt se Ai i Cili është mbi qiell, nuk do të
dërgojë kundër jush një vorbull uragani të dhunshëm? Atëherë, do ta merrni vesh sa i
tmerrshëm ka qenë Paralajmërimi Im.” [Mulk, 16-17].
Dhe Ai, më i larti thotë:

ِ ‫علاى ال اع‬
﴾‫رش استاوى‬ ‫﴿الرحم ُن ا‬
‫ا‬
“Rrahmani (i Gjithëmëshirshmi) u lartësua (ashtu siç i shkon për shtat Madhështisë së Tij)
mbi Arsh.” [Ta-Ha, 5].
Dhe Ai, më i larti ka thënë:

‫ث ُ ام استاوى ا‬
ِ ‫علاى العا‬
‫رش‬
“Pastaj Ai u ngrit lart mbi Arsh (ashtu siç i takon Madhështisë së Tij.” [Sexhde, 4].
Dhe Ai, më i larti, ka thënë:

42
el-Uluv i Imam edh-Dhehebiut

11
 ُ‫ح يارفاعُه‬
ُ ‫ب اوالعا ام ُل الصا ِل‬ ‫ِإلاي ِه ياصعا ُد ال اك ِل ُم ال ا‬
ُ ‫ط ِي‬
“Tek Ai ngjiten të gjitha fjalët e mira dhe punët e drejta e lartësojnë atë (fjalën e drejtë).”
[Fatir, 10].
Dhe Ai, më i larti thotë në lidhje me çështjen e Isait:

‫إِني ُمت ااوفيكا اورافِعُكا إِلا اي‬

“Unë do të të marr ty dhe do të të ngre lart pranë Meje.” [Ali-Imran, 55

3. Tregimet erotike të Rumit 43

Po t’i lexosh librat e Rumit, do të gjesh tregime nga më të ndryshmet, që të vjen turp t’i lexosh
apo t’i përhapësh ato tekste në mesin e muslimanëve.
E keqja e kësaj çështjeje është se këto tregime pastaj i atribuohen frymëzimit apo shpalljes, Allahu
na ruajttë!
Ja edhe disa nga tregimet që mund t’i gjeni në shkrimet e tij:

Marrëdhënia me gomarin

“Gomari e ngriti këmbën dhe e zhyti organin (penisin). Nga organi i gomarit te brendësia e gruas
ra një zjarr.”
Gomari (e futi organin) deri në vezore dhe në atë çast gruaja mbeti e vdekur.” 44

Historia e kungullit
“Një ‘robëreshë epshi (halajëk)’ ishte mësuar të kryente atë punën me një gomar, për shkak të
epshit të shumtë dhe ambicies së lartë.

Ai gomar e kishte bërë shprehi që t’i afroheshin dhe ishte mësuar të ishte i afërt (të ketë
marrëdhënie) me njeriun. Ajo robëreshë mashtruese kishte një kungull. Këtë kungull e vendoste në
mjetin (organin) e gomarit, në mënyrë që gomari ta arrinte atë në mënyrë të matur. Në kohën e
marrëdhënies e bënte këtë punë në atë mënyrë që gjysma e organit të futej, sepse, nëse organi i
gomarit futej i tëri, prishej edhe mitra dhe damarët.

43
Kush e njeh gjuhën turke, le t’i lexojë këto tregime erotike, që flasin për homoseksualizmin, bisedën e
babait me vajzën rreth seksit, historinë e kungullit, aventurat e robëreshës etj.: https://justpaste.it/6hu66
44
Cilt 5, Beyitler, 1335-1, 420 s.112-118 Mesnevi-Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî.

12
Gomari po dobësohej vazhdimisht. Gruaja, e cila ishte pronare e gomarit, e pyeste veten se pse ky
gomar po dobësohej kështu, pse është duke u holluar si qimja e flokut. Por, ishte e paaftë ta
kuptonte këtë.
Edhe pse ajo u tregoi nallbanëve se çfarë ishte sëmundja dhe përse po dobësohej, ata nuk vërejtën
ndonjë sëmundje në gomarin dhe ajo askujt nuk mund t’i tregonte fytyrën e vërtetë të kësaj pune.
Gruaja filloi të hulumtonte në mënyrë të hollësishme thelbin e këtij problemi. Ajo përpiqej të
kujdesej për gjendjen e gomarit çdo rast dhe të kuptonte se përse kështu po dobësohej.
Njeriu duhet të punojë fort për të zbuluar thelbin e diçkaje, sepse ai që kërkon çdo gjë në mënyrë
të përkryer, në fund e gjen.

Duke u kujdesur për gjendjen e gomarit, çfarë zbulon ajo? A nuk po shtrihej ajo “robëreshë”
përfundi gomarit?
Këtë e pa nga e çara e derës dhe u habit tej mase. Gomari i ishte ofruar “robëreshës” pikërisht
ashtu siç i afrohen meshkujt femrave dhe po e kryente punën. Gruaja u tmerrua. Ajo tha se ky
gomar është imi, si mund të ndodhë kjo?
Kjo punë duhet të më takojë mua, unë jam më e zonja. Gomari e kishte përvetësuar punën, ishte
mësuar. “Sofra ishte shtruar dhe qiriri po ndriqonte”.
Duke u sjellë sikur nuk kishte parë asgjë, e qëlloi derën e stallës. “Ah vajzë, sa kohë të duhet për të
pastruar stallën?” - i tha asaj. Këtë fjalë e tha për ta fshehur punën e saj, “unë erdha, hape derën”,
tha. Heshti dhe nuk i tha asgjë “robëreshës”. Për arsye se e lakmoi këtë punë, e fshehu atë që pa.
“Robëresha” i fshehu të gjitha mjetet e fesadit dhe e hapi derën. Ajo filloi të lëvizte buzët, të
përdridhte sytë, të lëvizte fytyrën dhe donte të thoshte sikur ishte agjërueshëm.
Në dorë e mori një fshesë të vjetër dhe bëri sikur po pastronte stallën, në mënyrë që të shtriheshin
devetë. Gruaja, kur e hapi derën me fshesë në dorë, tha nën buzë “ah ti zonjë, ah”. Fytyrën e prishe,
fshesën në dorë e more, mirë. Mirëpo, çfarë është gjendja e gomarit që nuk ha e as pi? I ka mbetur
puna në gjysmë, vazhdon ta lëvizë organin. Sytë i ka te dera, ty duke të pritur. Këtë e tha nën buzë,
e fshehu nga “robëresha”. Atë e paraqiti si të pafajshëm dhe tha: “Vëre shpejt në kokë mbulesën.
Shko në filan shtëpinë dhe përshëndeti nga unë. Thuaju këtë, bëje këtë, bëj ashtu.”
Gjithsesi, po i shkurtoj përrallat e grave unë. Ju merreni atë që është për qëllim. Ajo gruaja e cila
bëri sikur nuk pa asgjë, zaten ishte e dehur nga epshi, ajo menjëherë e mbylli derën dhe tha “oh”.
Mbeta vetëm, e falëndëroj me zë të lartë. Tashmë shpëtova nga marrëdhëniet herë të plota, herë
përgjysmë të meshkujve. Dhitë e gruas u gëzuan shumë. Ajo ra në një gjendje të paqëndrueshme
ndaj epshit të gomarit. Ajo marrëdhënie e bëri gruan si një dhi. Nuk është për t’u çuditur se
imoraliteti të bën dhi dhe të futë në një gjendje të përqeshme.
Dëshira për epsh, a e bën zemrën të verbuar dhe të shurdhër, edhe gomarin madje e bën si një pjesë
zjarri që ka dalë nga drita si e Jusufit. Ka shumë të tillë që janë dehur nga epshi dhe që kërkojnë
epsh (zjarr), e që mendojnë se janë dritë e plotë’’45.

45
Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî. Cilt 5 Kabak Hikayesi 1335-1420. Beyitler 112-118.sf.

13
A ka logjikë që ky tregim t’i atribuohet shpalljes nga ana e Allahut, azze ue xhele? Allahu na ruajttë
nga devijimet!

Thirrje në homoseksualizëm
Para disa muajsh nëpër medie u përhap një deklaratë e Bashkësisë së Tarikateve të Kosovës46, ku
të tillët dolën hapur kundër “homofobisë”.

Nuk janë të çuditshme deklaratat e tilla për studiuesit islamë, pasi në historitë e sufive ka deklarata
dhe thirrje të tilla, e këto gjëra lehtësisht mund t’i gjeni nëpër materialet e tyre.

Mund të gjesh shkrime nëpër librat e tyre47, si thirrje në pedofili dhe homoseksualizëm, për atë
themi se sufizmi ka dalë nga rruga e saktë e Ehli Sunetit.

Për ta vërtetuar homoseksualizmin dhe pedofilinë në shkrimet e tyre, lexo më poshtë tekstin në librin
e famshëm “Mesnevi” të Xhelaludin er Rumit, ku ndër të tjera thuhet:

“Mos u frikëso, o djali im, unë nuk jam mashkull...

Njeriu tha: I dashur (i bukuri im), ji i sigurt...ti do të hypësh mbi mua...dije se unë jam homo...hyp
mbi mua sikur një deve.''48

4. Poezitë dhe Vallëzimet e sektit të Rumit

46
Sekretari i Bashkësisë së Tarikateve të Kosovës, Lulzim Shehu, thotë: “Ata janë krijesa të Zotit. Kush
është ai që është kundër punës së Zotit? Historikisht është treguar se nga kjo shoqëri kanë dalë shumë
dijetarë dhe shumë nobelistë, pse ne t’i përjashtojmë?”, - tha ai në një intervistë për emisionin Info Klania
në KlanKosovaFM. “Jemi kundër homofobisë, çfarëdo lloj përjashtimi ndaj këtij grupacioni në shoqëri ne
jemi kundër. E tash martesa për ne është mes një mashkulli dhe një femre”, - ka thënë Shehu. “Çështjet e
kontratave shoqërore në mes gjinisë së njëjtë, atë masandej ligji duhet ta trajtojë”, - ka thënë Shehu.
https://insajderi.org/sekretari-i-bashkesise-se-tarikateve-edhe-homoseksualet-jane-krijesa-te-
zotit/?fbclid=IwAR052BBqxGbH4r7R--XPOm5jC1RMzOCEY95765-of8FdhYzv8bUq_nmKh1U
47
Jo në të gjitha grupet e sufive.
48
Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî. Cilt 2, Beyitler 3155-3160, sayfa 242-243 Mesnevi

14
 Dervishët rrotullues 49
Rumi u thoshte pasuesve të tij: “Ka shumë rrugë që të çojnë te Zoti’’ dhe kjo lidhet me kërcimin e
dervishëve rrotullues, të cilët e kanë origjinën në shekullin e 13-të si ndjekës të poetit dhe mistikut,
Rumit.
Mevlana Xhelaludin Rumi momentin e vexhdit50 e shpreh përmes semasë (vallëzimit mistik)51.

Vendi më i mirë për të dëshmuar dervishët rrotullues është sigurisht në Konja, ku u themelua urdhri
(tarikat) Mevlevi në shekullin e 13-të. Por, edhe në Stamboll keni shumë mundësi për të parë
rrotullimin e dervishëve.
Qëllimi fiziologjik i rrotullimit është që dervishi të “zbrazet” nga të gjitha shpërqendrimet.
Teknika të ngjashme përdoren në disa rituale fetare në Kolumbi. Mijëra vite të fesë kanë zhvilluar
një njohuri të thellë të mendjes njerëzore dhe teknikave që ndikojnë te njerëzit.
Rrotullimi bëhet në tri seksione, secila prej rreth 10-15 minuta. Lëvizjet e këmbëve janë të vogla dhe të
këndshme. Ndërsa, njëra këmbë qëndron fort në tokë, tjetra e kalon atë dhe e shtyn kërcimtarin rreth e qark.
Koka dhe këmbët duket se rrotullohen në mënyrë të pavarur dhe trupi duket se po rrotullohet vazhdimisht.
Duke ngritur krahët, duke mbajtur pëllëmbën e djathtë lart drejt qiellit dhe pëllëmbën e majtë poshtë drejt
tokës, ata gradualisht fillojnë të rrotullohen në drejtim të kundërt të akrepave të orës. Pse vorbull? ... Dervishi
rrotullues në mënyrë aktive bën që mendja të marrë pjesë në revolucionin e të gjitha qenieve të tjera.

A ka dervishë (femra) që rrotullohen?

Tradicionalisht, vetëm burrat mund të kërcejnë si dervishë rrotullues, megjithëse kjo ka filluar të
ndryshojë. Në Stamboll, burra dhe gra tani mund të marrin pjesë në vallëzim së bashku 52.

Këto vallëzime tashmë janë bërë si lloj arti, saqë edhe jomuslimanët inspirohen dhe marrin pjesë
nëpër këto evenimente. Ja se çfarë shkruhet për këto vallëzime të mevlevive:

Dihet mirë se para dy vjetësh libri “Fjalët e parajsës” (“Word of Paradise”), që përmban mesnevitë e Rumit
anglisht, i botuar në ShBA, arriti të jetë libri më i shitur i vitit. Rumi e tronditi botën letrare atlantike. Këngëtarë
dhe artistë të mirënjohur të Hollivudit, si Madonna, Demi Moore, Goldie Hawn, nxituan të prodhonin disqe me
këngë e recitale, që janë sot shumë të suksesshme në atë pjesë të botës dhe mund t’i gjesh në çdo shtëpi, madje
dhe në çdo veturë. Rumi shoqëron njeriun amerikan në çdo hap që hedh.

Kur Rumi shprehej se nuk ishte as zoroastrian, as musliman, as i krishterë, as hebre, një slogan i denjë për botën
e sotme aq shumë të trazuar prej kundërvënies fetare, nuk kishte në mendje refuzimin e çdo besimi dhe aq më
pak të të gjitha besimeve të marra së bashku. Ai kërkonte nga vetja dhe nga pasuesit e vet afrimin me Perëndinë
përmes njohjes së thellë. Rumi mendonte se besimi ishte për njerëzit e mençur dhe jo për ata me mendje të
mpirë.

Edhe në Shqipëri Rumi erdhi me një vonesë relative. Në të vërtetë, shpirti i Rumit mbërriti në mjediset letrare
shqiptare bashkë me Rilindjen Kombëtare, bashkë me vjershërinë e Naimit53 dhe kjo është një shenjë shumë e

49
Mevlevi është një rend sufist në provincën Konya, Turqi, i njohur për praktikën e tyre të rrotullimit si një formë e
kujtimit të Zotit. Për më tepër shiko videon: https://www.youtube.com/watch?v=hkuimX1bh6g
50
Ekstaza.
51
Metin IZETI-Kllapia e Tesavvufit, Fq.61.
52
https://lwvworc.org/sq/where-are-whirling-dervishes-from
53
Burime Sufite: “Disa prej poetëve shqiptarë në periudhën osmane si dhe në atë pasosmane kanë
shkruar poezi në të cilat kanë qenë të frymëzuar në mënyrë të drejtpërdrejtë nga veprat e Mevlanës. P.sh.,

15
rëndësishme për afërinë e tij me ndjenjat afirmuese të çdo populli që hyn në rrugën e përtëritjes dhe ringjalljes
shpirtërore. Me botimin e tanishëm, të realizuar me mjeshtëri nga poeti lirik dhe përkthyesi i talentuar Dhori
Qiriazi, nën kujdesin e posaçëm të poetit tjetër të njohur shqiptar Xh. Spahiu54.

Fetvatë nga dijetarët e Ehli Sunnetit për kërcimet dhe vallëzimet e sufive

Al-lame Ahmed Tahtavi el-Hanefi, rahimehullah, thotë:

“Bërja e Raksit, (kërcim) duke bërë zhurmë, duke krijuar zëra me tinguj të lartë, duke kërcyer, duke
qarë dhe duke luajtur me të gjitha këto gjëra që gjenden në zakonet e Sufive, janë Haram me
Konsensus (Ixhma), sepse është rruga e Kufarëve.” 55

Mahmud Shukri el-Elusi el-Hanefi, Mufti i Bagdadit, demaskoi sufistët si njerëz gënjeshtrash dhe
mashtrimesh dhe se ata kanë një Takijje (tukje) ashtu siç bëjnë Rafidët. Ai thotë në Tefsirin e tij
11/72-73, në shpjegimin e tij të ajetit: “Po ka nga njerëzit që blenë tregime boshe e me qëllim që
t'i largojnë njerëzit prej rrugës së Allahut”56

“Ajo që është më e shëmtuar nga kjo është ajo që bëhet nga Shejtanët e Sufive dhe të Dexhallëve të
tyre. Kur ata (Allahu i poshtëroftë!), dikush i kundërshton, ata për gënjeshtrën e përfshirë në poezinë
e tyre, përgjigjen: “kuptojmë me verë”: “dashurinë e Zotit”, ose me dehje: ajo (d.m.th. Dashuria) që
merr përsipër dhe na konsumon, ose për shembull, me Mejah dhe Lejl dhe Sa'dah: Allahu i
Madhërishëm dëshiron dhe Allahu është i Gjithëfuqishëm!

Dhe përmbante në këtë nga pafytyrësia dhe keqtrajtimi atë që është e qartë, (dhe Allahu i Lartësuar
thotë): “Allahu ka emrat më të mirë, andaj Atë thirreni me ata e hiquni nga ata që bëjnë
shtrembërime me emrat e Tij.” 57

Në faqe 75 ai thotë: “... dhe nga gjërat e ndaluara për të dëgjuar është ajo që sufistët e kohës sonë
dëgjojnë, edhe nëse ajo nuk përmbante vallëzim, pasi dëmet e saj janë më shumë sesa mund të
numërohen. Në shumë raste ata recitojnë poezi, kjo është nga gjërat më të tmerrshme të recituara,
dhe me këtë ata besojnë se i afron ata më pranë Allahut. Ata pretendojnë se sa më shumë ta bëni
këtë, aq më shumë jeni të frikësuar dhe të dashur. Mallkimi i Allahut qoftë mbi ta! Sa të mashtruar
dhe larg nga e vërteta janë ata!”

doajeni i letërsisë shqiptare, Naim Frashëri, në “Dhembjet e Fyellit” në mënyrë të drejtpërdrejtë është
frymëzuar nga tetëmbëdhjetë vargjet e para të “Mesnevisë” kushtuar Najit. Naimi në “Dhembjet e fyellit”
thotë: Pa dëgjo fyellin ç’thotë / Tregon mërgimet e shkreta / Qahet nga e zeza botë / Me fjalë të vërteta.
Ndërsa, Mevlana Xhelaludin Rumi, në poezinë kushtuar Najit, thotë: Dëgjo çka thotë Naji, ai ankohet nga
ndarja / Mua që kur më prenë nga kallamishtja, gra e burra rënkuan nga vaji im”. Metin IZETI-Kllapia e
Tesavvufit, fq.128.
54
https://explorerunivers.albanianforum.net/t6916-mevlana-xhelaledin-rumi
55
Hashijetul Tahavi ala Mevakiul Felah, 183
56
Kuran, El-Furkan: 6
57
Kuran el-A'raf: 180

16
 Çfarë thanë dijetarët për Xhelaludin Rumin - Mevlanën58?

Imam Bedruddin el-Ajni El-Hanefi59 për Rumin thotë:

“Pastaj Rumi përmendet se është braktisur duke u zënë (me njohuri fetare nga fikhu i Ebu Hanifes)
dhe i izoluar, ai u largua nga fëmijët dhe medreseja e tij dhe udhëtoi nëpër tokë dhe e preokupoi
veten me poezi, shumica prej të cilave ishin në gjuhën perse dhe autor i një libri të quajtur “El-
Mesnevi”, i cili përmban shumë gjëra që Sheriati dhe Suneti i pastër i refuzojnë, si dhe shumë njerëz
u bënë të devijuar për shkak të tij, sidomos romunët (mendohet për muslimanët e Turqisë)... " 60

Po ashtu, Imam Bedruddin el-Ajni el-Hanefi, e ka vizituar qytetin Konja të Turqisë dhe e kishte
takuar me Mevlevitë (sekt sufist).

E ka lexuar librin “Mesnevi” dhe pastaj ka thënë në vazhdim për Xhelaludin Rumin:

“E ka shkruar librin me titull “Mesnevi”, në të cilin ka shumë gjëra që, sipas Kuranit dhe Sunetit të
pastër, janë të refuzuara dhe me të u bë shkaktar në devijimin e shumë njerëzve.
Mevlevitë e teprojnë në lavdërimin e Xhelaludin Rumit, derisa për ta mund të themi se janë
pabesimtarë dhe e kanë braktisur fenë e Muhamedit, salAllahu alejhi ue selem, dhe sheriatin e tij61.

Hafidh es-Sekhavi, i cili ishte student i Imam el Ajnit, ka përmendur në "Kaulul Munbi" se El-Ajni
ka thënë në “Tarikh” në lidhje me ibn El-Faridh:

“Shejhul-Islam ibn Tejmijen e përçmon në librin e tij me titull: “Bughjah el-Murted fi redd ala ehl
ez-Zenadika uel Ittihad”, dhe ai tha se e kanë fenë e Hulul-it dhe Ittihad-t62 dhe ai përmendi një grup
58
Përpos dijetarëve selefij edhe shejhu maturidij, Mustafa Sabri Pasha, i cili në perandorinë Osmane njihej si shejhul
Islam, e kishte kundërshtuar Xhelaluddin Rumin.
59
Komentator i “Sahih el-Buhariut”(vdiq në vitin 855 h).
60
"Tarikh" me titull "akd el-xhaman".
61
Burimi: Ikdu-l-Xhuman fi Tarihi Ehli-z-Zeman vëll.2. fq: 128-129. Autori: Bedru-d-din el-Ajni el-
Hanefi (vdiq në vitin 855 h)
62
Hululi (mishërimi) dhe ittihad (bashkimi me hyjnoren) - i cili përfshin termin Vahdetul Vuxhud
("uniteti i qenies"): Këta dy terma shpesh përmenden në librat mbi besimet (akide). Ato janë terma
ezoterikë dhe sufikë, dhe këto koncepte gjithashtu përmenden shpesh në librat e feve të rreme, siç janë ato
të Brahmanëve, Budistëve dhe të tjerëve. HULULI (mishërimi) - Ajo që kjo fjalë do të thotë në
terminologjinë e përgjithshme është: kur një nga dy gjëra është shkrirë në një ose mishëruar në një tjetër
gjë. Kjo është përzierja e plotë. Xhurxhani (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: “Hululi i plotë është bashkimi
i dy trupave në një mënyrë të tillë që duke treguar një, është po ashtu duke treguar në të tjetër, të tilla si
lëngu në një portokall. Hululi i pakompletuar është kur një nga dy njësitë vepron si një enë që përmban
tjetrën, siç është uji në një enë. ["Et-Ta'rifat" fq.92].” Kjo është ajo që nënkuptohet nga hululi: afirmimi i
dy entiteteve, njëra prej të cilave është e pranishme në tjetrën. Çfarë nënkuptohet me këtë fjalë siç përdoret
nga Sufitë dhe të tjerët është mishërimi ose prania e Allahut në krijesat e Tij ose në ndonjë prej krijesave
të Tij. Hululi mund të ndahet në dy lloje: I.) Hululi i përgjithshëm, i cili është besimi se Allahu është
gjithkund. Por, ky hulul është i ngjashëm me idenë e mishërimit të hyjnores (dmth., Krijuesit) në njeriun
(dmth., Qenia e krijuar), duke pohuar se të dyja entitetet janë të dallueshme dhe të ndara; me fjalë të tjera,
Ai nuk është i unifikuar me atë në të cilin Ai është i pranishëm, por Ai është gjithkund i ndarë. Kështu, ky
është konfirmimi i dy entiteteve të ndara. Kjo është pikëpamja e Xhehmive dhe pasuesve të tyre. II.)
Hululi specifik, e cila është besimi se Allahu është i pranishëm në disa nga krijesat e Tij, ndërsa beson se
ka një Krijues dhe një qenie të krijuar. Kjo është njësoj si besimi i disa sekteve të krishtera, se hyjnia
mishërohet në njerëzimin (P.sh., siç besojnë se Isai, alejhi selam, është edhe Zot), dhe se Isai (alejhi
selam) ka dy natyra: natyra hyjnore kur ai fliste fjalë të shpalljes dhe një natyrë njerëzore kur u kryqëzua

17
në mesin e të cilëve Muhjiddin ibn Arabi, autor i “el-Fusus”, ibn Sab'iin, ibn Hud, Et-Tilmisani dhe
Rumi. Ata njihen me Hulul, herezi dhe Ittihad dhe ai tha më pas; “Dhe, po ashtu, shumica e
dijetarëve të mëvonshëm nga njerëzit e fikhut dhe hadithit, i refuzojnë…

El-Ajni thotë:
“Ibn Tejmije, rahimehullah, ka thënë: ‘Është një grup kufri i të cilit është më i keq se kufri i ehli-
kitabëve dhe ata janë: Muhjidin ibn Arabi, ibn Hud, Ibn Sab'iin, Afif Et-Tilmisani, Rumi dhe Umer
ibn el-Faridh’.” 63

Po e përmbyllim këtë broshurë me një fjalë të Shejh Uthejminit, rahimehullah, i cili ka thënë:
“E kush largohet prej ndjekësve të bidatit, largohet gjithashtu dhe prej leximit të literaturës së tyre,
duke pasur frikë që të ndikohet nga ajo, e më pas përhapjen e saj midis njerëzve. Pra, të larguarit
nga vendndodhjet e humbjes është detyrë e domosdoshme dhe për argument kemi thënien e të

(sipas besimit të tyre). Kjo është gjithashtu e ngjashme me besimin e disa prej sekteve ekstreme të
Rafidive, të tillë si Nusajritë, të cilët besojnë se Allahu u mishërua në Ali ibn ebi Talibin, i cili ishte Zot
(sipas besimit të tyre); kështu hyjnia ishte mishëruar në të. Ky është një nga besimet e tyre themelore.

ITTIHADI (bashkimi me hyjnoren) - Ajo që nënkuptohet me ittihad është se dy gjëra janë një gjë.
Xhurxhani (Allahu e mëshiroftë!) ka thënë: “Ittihad do të thotë përzierja e dy gjërave derisa ato të bëhen
një gjë.” [Et-Ta'rifat, fq.9]
Ajo që nënkuptohet, sipas atyre që besojnë në këtë ide, është që Allahu të bëhet një me krijesat e Tij ose
me një pjesë të krijesave të Tij, në kuptimin që të gjitha krijesat e krijuara ose disa prej tyre janë thelbi i
Allahut.

LLOJET E ITTIHADIT: I.) Ittihad në një kuptim të përgjithshëm - i cili gjithashtu quhet Vahdetul
Vuxhud ("uniteti i qenies"). Ky është besimi se gjithçka që ekziston është Vetë Perëndia. Me fjalë të tjera,
Krijuesi është një me gjithë krijesat e Tij. Ky është kuptimi i Vahdetul Vuxhudit; ata që besojnë në të
quhen "El-ittihadijeh" ose "Ehlul Vahdetul-Vuxhud" siç janë Ibnul-Farid, Ibn Arabi dhe të tjerët. II.)
Ittihad në një kuptim të veçantë, i cili është besimi se Allahu mund të përlëvdohet dhe lartësohet, u bë një
me disa qenie të krijuara, por jo të tjerët. Ata që besojnë në këtë, përjashtojnë nga ajo idenë e të qenit një
me gjëra të neveritshme dhe të pista; ata thonë se Ai u bë një me Profetët, të drejtët, filozofët ose të tjerët,
dhe kështu ata u bënë thelbi i saktë i Allahut. Kjo është si pikëpamja e disa sekteve të krishtera që besojnë
se hyjnia u bë një me njerëzit dhe ata u bënë një gjë. Kjo është ndryshe nga ata që besojnë në mishërimin,
të cilët besojnë se ai (d.m.th. Krishti sipas tyre) ka dy natyra, hyjnore dhe njerëzore. Ata që besojnë në
ittihad thonë një natyrë dhe ata që besojnë në shpirt thonë dy.

DALLIMI MIDIS HULULIT DHE ITTIHADIT:

Dallimi ndërmjet tyre mund të përmblidhet si më poshtë: I.) Hululi afirmon dy subjekte, ndryshe nga
ittihadi e cila afirmon një entitet. II.) Hululi pranon se ato janë të ndashme, ndërkohë që ittihadi nuk e
pranon këtë.

Dallimet me shembuj:

Nëse hedhni sheqer në ujë pa e përzier atë, kjo është HULUL, sepse ato janë ende dy gjëra të ndara. Por,
nëse e përziejmë derisa të tretet në ujë, atëherë ato bëhen një, sepse ato nuk mund të ndahen përsëri. Por,
nëse vendosni diçka të ndryshme në ujë, si p.sh. guralecë, atëherë kjo quhet HULUL, jo ittihad, sepse
guralecët janë një gjë dhe uji është diçka tjetër dhe ato mund të ndahen. CILI ËSHTË MË I KEQI NGA
KËTO 2 BESIME? Nuk ka dyshim se besimi në Hulul ose Ittihad është një nga llojet më të mëdha të
mosbesimit dhe herezisë. Por, ittihaadi është më i keq se Hululi, sepse ai është besimi në një esencë,
ndryshe nga Hululi. Për më tepër, besimi se Ai është një me çdo gjë është më i keq se besimi se Ai është
një me disa nga krijesat e Tij. Për ta përmbledhur, besimi në Hulul dhe Ittihad është padyshim i rremë.
Islami erdhi ta fshijë atë nga mendjet e njerëzve, sepse është një besim që merret nga mësimet, filozofitë
dhe idhujtarinë e Hindusve, Grekëve, Pasuesve të Librit dhe të tjerëve, kështu që ai bazohet në trillime dhe
mite. Marrë nga "Mustalahat fi Kutub el-Akaid" nga Shejh Muhammed ibn Ibrahim el-Hamad, f. 42-47
63
"Keshf el-Kina 'el-Marni" fq.228-229:

18
Dërguarit të Allahut, alejhi selam, për Dexhallin: ‘Kush dëgjon për të, le të largohet prej tij, se pasha
Allahun, njeriu do të shkojë duke kujtuar për veten se është besimtar dhe do ta ndjekë atë si shkak i
dyshimeve që ndjell Dexhalli.’64 Por, kur qëllimi i leximit të librave të tyre është njohja nga afër e
bidateve të tyre, e më vonë për t’iu kundërvënë, nuk ka asgjë të keqe për atë që zotëron një besim
të saktë, me të cilin mund të mbrohet dhe që ka mundësinë për t’u dhënë përgjigje atyre, madje kjo
punë mund të jetë punë e domosdoshme (vaxhib), sepse kundërvënia ndaj bidatit është detyrë dhe,
nëse një detyrë nuk kryhet vetëm me anë të një mjeti, ai mjet është po ashtu detyrë.” [mbaroi fjala
e shejh Uthejminit]65
Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botërave!

Përfundoi më 20 Muharrem 1444 - 18 gusht 2022

Prizren, Kosovë.

64
Zingjiri i transmetimit është i saktë, Ahmedi, Ebu Daudi dhe Hakimi, hadithin e saktësoi Albani.
65
“Besimi i mjaftueshëm” - Ibn Kudame el-Makdesiut. Koment nga Shejh Uthejmini, rahimehullah.

19
20