AYT BİYOLOJİ

HORMONAL
SİSTEM
2021
HORMONAL SİSTEM
Kimyasal habercilerle iletişim kuran sistemdir.
Salgıları hormonlardır
Salgısını kana verdiğinden endokrin bez denir

Kan
damarları

Endokrin
hücreler

Kan dolaşımındaki
hormonlar

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
Hayvansal Hormonların Özelikleri
1.Kanla hedef organa taşınırlar.
2.Eşik değere ulaştıktan sonra etkili olurlar.
3. Glikopretin ile hedefi tanır.(RESEPTÖR)
Hormonlar;
1. Kanla hedefe vardığından
2. Görev yapabilmeleri için eşik değere gelmeleri
gerektiğinden görevlerini geç yapar.

4.Her hormon bir organa etki eder.

Kan
5.Bazı hormonlar bütün organlara etki eder. Endokrin Damarı Hedef
Bez Hormon Hücre
(Tiroksin, STH gibi )
6. Fazla ve ya az olması anormallik yapar.
7.Görevi bitse de bir süre daha kanda bulunurlar.
8.Protein, amino asit veya steroid yapılıdırlar
Hedef
9.Endokrin bez, sinir sistemi ve plasenta gibi Olmayan
yapılar dan salgılanırlar Hücre
10.Salgılanması ve parçalanması enzimlerle olur. Hormonların salgılanması ve hedef dokuya taşınması
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
 İNSANDA ENDOKRİN BEZLER VE HORMONLARI
1
3
2

4
5
Timüs Bezi

6
8
8
7

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
a. Hipofiz Bezi ve Hormonları

Hipofiz

Sonuna H
gelen bütün
hormonlar

Hipofizden salınır.
Oksitosin hariç

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
 Hipotalamus  Hipofizin arka lobundan
Sinir gövdeleri salgılanan
1. Oksitosin hormonu
2. ADH hormonu
hipotalamus hücreleri
Sinir aksonları
tarafından üretilir ve
hipofizin arka lobunda
depolanır.
Hipofiz
arka lobu Hipotalamustan hipofize bu
hormonlar kanla değil
sinirlerin aksonlarıyla
taşınır.
Hipofiz
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
1. STH (Büyüme Hormonu=Somatotropin) 3 ACTH (Adreno Kortiko Tropik Hormon)
Büyümeyi sağlar. Adrenal (Böbrek üstü) bezin kabuk kısmını
etkiler
Bütün dokuları etkiler
Çocuklukta çok salgılanırsa devlik (jigantizim) Buradan(kabuk kısmı)
az salgılanırsa hipofiz cüceliği(nanizm) oluşur. 1.Kortizol,
Yetişkinlerde fazla salgılanırsa akromegali 2.Aldosteron
oluşur. 3.Androjen hormonları salgılatır.
Akromegali: El, ayak, yüz ve kafatası kemikleri
nin orantısız ve aşırı büyümesidir

4. MSH (Melanosit Uyarıcı Hormon)

2. TSH=TUH(Tiroit Uyarıcı Hormon)
Derideki melanosit hücrelerinden melanin
Tiroit bezini kontrol eder. sentezletir
Tiroit bezinden tiroksin hormonu salgılatır Melanin deriye renk verir.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
5. ADH (Antidiüretik Hormon= Vazopresin)
Böbrekten suyun geri emilmesini sağlar.
Kanda su miktarını arttırır.
Kan damarlarını daraltır, kan basıncını artırır.
Eksikliğinde şekersiz şeker hastalığı oluşur.
Fazla su içilir, fazla idrar yapılır.

ADH = VAZOpresin

Çiçek, SU
Böbrekten su emilimini sağlar
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
Vücut Su Dengesinin Düzenlenmesi

Kandaki su miktarı azaldığında;

1. Hipotalamusun salgı yapan hücreleri uyarılır.
2. Hipofizden ADH salınımı olur
3. Böbrekten su emilimi artar
4. Su içme isteği artar.

Kanda Su miktarı arttığında;

1. Hipotalamus uyarılır
2. Hipofizden ADH salınımı azalır
3. Böbrekten su emilimi azalır.
4. Su içme isteğini azaltır.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
6. FSH(Folikül Uyarıcı Hormon)
Yumurtalıkta folikülleri geliştirir
Foliküllerden östrojen salgılatır.
Yumurta oluşumunu(Oogenez) sağlar
Sperm oluşumunu başlatır.
7 LH(Lüteinleştirici Hormon)
Yumurtlama(Ovulasyon) sağlar.
Korpus luteum oluşturur
Korpus luteum, östrojen ve progesteron
salgılar.
Sperm oluşumunu tamamlar.

FSH Erkekte testosteron salgılatır

Folikül geliştir Sperm Hipofiz

ve Yumurta hormonu
olumu sağlar
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
8. LTH (Prolaktin)
Süt bezlerinin büyümesini sağlar.
Süt sentezini uyarır.
Annelik güdüsü sağlar

LTH=ProLAKTİN

İlk Laktoz(Süt şekeri)

SÜT & SÜT BEZİ Gelişim

keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
9. Oksitosin
Doğumu kolaylaştırır.
Rahim kaslarını güçlendirir.
Annelik iç güdüsünde etikilidir.
Süt salgılatır

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
b. Epifiz Bezi Hormonları c. Timüs Bezi Hormonları
1. Melatonin Hormonu
1. Timozin Hormonu
Biyolojik saati düzenler(Rutin işler)
Karanlıkta salınır. Bağışıklık sisteminde rol oynar.
Vücutta belirli aralıklarla tekrarlanan T lenfositlerin olgunlaşmasında etkilidir.
olaylar, biyolojik saatle kontrol edilir.
Menstrual döngü, uyku zamanı vb. düzenler.
T imüs bezi

T imozin Hormonu

T lenfosit

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
d. Tiroit Bezi Hormonları 1 Kalsitonin Hormonu

Hormonlar, tiroksin ve kalsitonindir. Kandaki yüksek kalsiyum miktarını azaltır.

- Kandaki kalsiyumu kemiğe geçirir.
- Böbrekten kana kalsiyum emilimini azaltır.
- Bağırsaklardan kana kalsiyum emilimini azaltır.

KALsitonin
KALınlaştırır kemiği (Kalsiyum ile)
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
2. Tiroksin Hormonu
TSH etkisiyle salgılanır.
Metabolizmayı düzenler.
Tiroksinin sentezi için iyot gereklidir.
Eksikliğinde basit guatr oluşur
Çocuklarda tiroksin eksikliği kretenizm
hastalığına sebep olur.
Kretenizm zekâ ve büyüme geriliğidir.
Yetişkinlerde tiroksin azlığı miksodema
hastalığına sebep olur.
Miksodema ile uyuşukluk olur
Tiroksin fazlalığında metabolizma hızlanır.

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
e. Paratiroit Bezi Hormonları

1. Parathormon

Kandaki düşük kalsiyum miktarını artırır.

- Kemikteki kalsiyumu kana geçirir.
- Böbrekten kana kalsiyum emilimini artırır.
- Bağırsaklardan kana kalsiyum emilimini artırır.

PARathormon  Parathormon karaciğerde ve böbreklerde

D vitaminini aktifleştirir. Ayrıca D vitaminin
varlığında bağırsaklardan kalsiyum emilimini
artırır.
PARçalar kemiği(Kemikteki kalsiyumu
kana geçirir, kanda kalsiyumu artırır)
 Kalsitonin ve parathormon antagonist
hormonlardır. Yani etkileri birbirinin tersidir.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
 Kalsiyum
Kalsitonin ve parathormon etkileşimi
Paratiroit bezi

Bağırsaklardan Ca+2
emilimi azaltılır

Kanda kalsiyum seviyesi düşünce

Kanda normal kalsiyum seviyesi
Bağırsaklardan Ca+2
emilimini artırır
Böbreklerden Ca+2

Parathormon
Kalsitonin

emilimi azaltılır.

Kemikte Ca+2 Böbreklerden Ca+2

depolanır. emilimini artırır

Kanda

Kalsiyum
kalsiyum
Tiroit bezi Kemiklerde
seviyesi
Ca+2 yıkımı uyarılır.
yükselince
keser
Kan damarı keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
f Pankreas Bezi Hormonları
1 İnsülin Hormonu
Yüksek olan kan şekerini azaltır.(İndirir)
Glikozun çizgili kaslar ve karaciğerde
glikojen şeklinde depo edilmesini sağlar.
İnsülin az olursa şeker hastalığı oluşur.
2 Glukagon Hormonu
Düşük olan kan şekerini arttırır.
Karaciğerde glikojenin glikoza dönüşmesini
sağlar.
 İnsülin ve Glukagon antagonist hormonlar
dır. Yani etkileri birbirinin tersidir.

İNsülin
İNdirir kan şekerini
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
 Kandaki şeker seviyesinin düzenlenmesi

keser
hocam
İnsülin

Pankreas
Glikoz

Glikojen

Kandaki yüksek Karaciğer

Hücreler

glikoz seviyesi
Glikoz

Kandaki normal glikoz seviyesi

Kan damarı
keser
hocam

Glikoz

Glikojen
keser
hocam
Pankreas

keser
mehmet

Glukagon
 I. Aralıkta: Kandaki insülin ve glukagon eşittir.
Kan şekeri(glikoz)
II.Aralıkta: Açlıktan dolayı kan şekeri düşmüştür.
Bu zamanın sonuna doğru glukagon üretilir.

Normal III.Aralıkta: Kandaki glukagon fazladır, kana

değer glikoz geçişi artar.

I II III IV V VI IV.Aralıkta: Karbonhidfatlı besinlerle

beslenildiğinden kandaki şeker normalden fazla
olur. Bu aralığın sonuna doğru insülin üretilir.

V.Aralıkta: Kandaki insülin fazla olduğundan kan

şekeri normal değere düşer
Kandaki kan şekeri(glikoz)nin değişimine bağlı
olarak insülin ve glukagon hormonlarının değişimi VI. Aralıkta: Kandaki insülin ve glukagon eşittir.

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
g. Adrenal (Böbreküstü) Bez Hormonları
Kabuk
Kabuk bölgesinden
1. Kortizol
2. Adrenal eşey hormonları
3. Aldosteron salgılanır.
ACTH etkisiyle salınırlar

Kortizol
Aldostreron
Öz Norepinefrin
Epinefrin

Adrenal eşey hormonları

Böbreküstü bezlerinin öz bölgesinden
1. Epinefrin (Adrenalin)
2. Norepinefrin (noradrenalin) salgılanır.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
1. Kortizol Hormonu 3. Aldosteron Hormonu
Kan şekerini arttırır. Böbrekten sodyum emilmesini potasyumun
atılmasını sağlar.
Aminoasit ve yağlardan glikoz sentezler
Kanın bileşimini dengeler.
Strese direnç sağlar, bağışıklığı baskılar Eksikliğinde Addison hastalığı(Tunç hastalığı)
İltihaplanmalarda, alerji ve romatizma oluşur.
tedavisinde kullanılır.
Eksikliğinde Addison hastalığı (Tunç hastalığı)
gözlenir.
Al dos teron
Sodyumu geri alır böbrekten kana
2 Adrenal eşey hormonları

Testosteron(androjen), östrojen ve Na – CI - SU
progesteron hormonlarıdır.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
 Aldoteron az salgılanırsa; 4. Adrenalin(Epinefrin)
1.Kandaki sodyum ve klor miktarı azalır. Karaciğerdeki glikojeni glikoza çevirerek kan
2.Kan basıncı ve hacmi düşer. glikozunu artırır.
3.Doku sıvısı azalır. Heyecan, korku, stres durumlarında salınır.
4.Kaslarda yorulma olur.
Kalp atışı ve kan basıncını artırır.
5.Deride pigmentleşme artar.
Kılcal damarları daraltır.
6.Deri yer yer tunç rengini alır. Buna addison
hastalığı denir. Sindirimi yavaşlatır.
Beyne, iskelet kaslarına ve kalbe giden kan
damarlarını genişletip diğer organlara giden
Aldosteron fazla salgılanırsa; damarları ise daraltır.
1. Kandaki sodyum ve klor miktarı artar
2. Kan basıncı ve hacmi artar. 5. Noradrenalin(Norepinefrin)
3. Doku sıvısı artar.(Ödem oluşumu) Adrenalinin ikizidir.
Aldosteron yokluğunda ölüm olur. keser mehmet
keser keser
hocam hocam hocam keser
g. Eşeysel Bez Hormonları
Eşey bezleri(Ggonadlar); dişilerde ovaryum,
erkeklerde testistir.
Bu bezler östrojen, progesteron ve Ovaryum Ovaryum
testesteron olmak üzere steroid yapıda üç Rahim
hormon üretir.

Testis keser mehmet

keser keser
hocam hocam hocam keser
1. Östrojen Hormonu
Progesteron ile birlikte rahmin gelişmesini
ve mitozu hızlandırarak döl yatağı duvarını
kalınlaştırır.
Dişilerde sesin incelmesi, göğüs, kalça ve
üreme organlarının gelişmesi gibi kadınsı
(ikincil eşey) karakterleri üzerinde etkilidir.

2. Progesteron Hormonu

Rahmi kalınlaştırır ve kılcal damarları artırır.

Embriyonun rahme tutunmasını sağlar
Hamileliğin devamını sağlar.
Östrojenle birlikte yumurtalık ve
plasentadan salınır
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
3. Testesteron Hormonu

Testislerdeki Leydig hücrelerinden salınır

Sperm oluşumunu ve spermin olgunlaşmasını
sağlar.
Erkeksi özelliklerin(ikincil eşey) oluşmasını
sağlar.
Kasların gelişimi, sesin kalınlaşması, sakal bıyık
çıkması gibi değişimler örnek verilebilir.
Kemik gelişiminde etkilidir ve protein
sentezini artırır.

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
Kandaki şeker miktarının ayarlanmasında
1. İnsülin
2. Glukagon
3. Kortizol
4. Adrenalin
5. Noradrenalin hormonları etkilidir.

Glukagon, adrenalin, noradrenalin ve

kortizol hormonları kan şekerini (glikoz)
arttırır, insülün ise kan şekerini azaltır.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
Diyabet Sağlıklı durumda Glikoz
İnsülin
Kan şekerinin artmasıdır.
İnsülinin yetersiz salgılanması diyabete yol
açar.

Tip I Diyabetli durumda

Tip 1 Diyabet
İnsülin üretiminin yetersiz olmasıdır

Tip II Diyabetli durumda

Tip 2 Diyabet
İnsülin yeterli olduğu halde vücut hücreleri
insülinden etkilenmez.
Reseptör bozulması vardır.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
Kan şekerinin düzenlemesinde görev alan Pankreas
organlar
Karaciğer
1. Karaciğer: Glikoz ve glikojeni birbirine
çevirerek
2. Pankreas: İnsülin ve glukagon hormonları
salgılayarak Hipotalamus
Hipofiz
3. İncebağırsak: Emilim yaparak
4. Hipotalamus : Hipofizi uyararak İncebağırsak
5. Hipofiz: ACTH salgılayarak böbreküstü bezi Böbreküstü bezi
kabuk kısmını uyarıp kotizol salgılatarak
6. Böbreküstü bezi: Adrenalin(Öz kısmından) ve
kortizol(kabuk kısmından) hormonlarını Böbrek
salgılayarak
7. Böbrek: Geri emilim yaparak
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
İnsülin azlığında meydana gelen olaylar; Aniden korkup kaçan bir insanda sırasıyla;
1.Glikoz karaciğer ve vücut hücrelerine geçemez 1. Hipotalamus uyarılır.
2. Sempatik sinirler böbrek üstü bezinin öz
2. Kandaki glikoz artar. bölgesini uyarır.
3. Glikoz idrara geçer, şeker hastalığı olur. 3. Böbreküstü bezinin öz bölgesinden adrenalin
salgılanır.
4. Şeker hastası hücreleri yeterli glikozu alamaz. 4. Kas çalışması hızlanır.
5. Enerji için yağ ve protein kullanılır. 5. Dolaşım hızlanır.
6. Solunum hızlanır.
6. Çok yemek yemelerine rağmen kilo kaybedilir

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
Hormonların Çalışmasında Geri Bildirim
Mekanizmaları

Endokrin bezlerinin çalışması ve hormonların

etkileri geri bildirimli olarak denetlenir.

Geri bildirim pozitif ya da negatif olabilir.

Pozitif geri bildirimde hormon salgısı

artırılırken negatif geri bildirimde hormon
salgısı baskılanır.

Hipotalamus, hipofiz ve tiroit bezi arasındaki

geri bildirim mekanizması
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
1. Hipotalamus, GnRH (Gonadotropin Hipotalamus
Düzenleyici Hormon) salgılar
2. Bu hormon, hipofizden az miktarda LH ve FSH

Negatif geri beslenme

salgılanmasını uyarır
3. FSH, LH ile folikül büyümesini uyarır. Büyüyen
folikül hücreleri östrojen salgılamaya başlar. GnRH
4. Düşük miktarda östrojen hipofiz hormonlarının
salgılanmasını önler Hipofiz
Böylece FSH ve LH düzeyi düşük tutulur. Bu
mekanizma negatif geri bildirime örnektir.
LH
Östrojen
Büyüyen folikülün östrojen salgısının hızlanması FSH
FSH ve LH salgısını da belirgin bir şekilde
artırır. Büyüyen folikülden östrojen salınımı
artar. Buna bağlı olarak LH miktarındaki artış
pozitif geri bildirime örnektir. Böylece folikül
olgunlaşır ve ovulasyon gerçekleşir.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
 1. TRH hipofizden TSH
salgılanmasını uyarır

2. TSH ise tiroit bezinden tiroksin

hormonu salgılanmasını uyarır

Hem TRH hormonuna cevap

TRH olarak hipofizin TSH salgılaması
hem de TSH hormonuna cevap
olarak tiroit bezinin tiroksin
salgılaması pozitif geri bildirimdir.
TSH
3. ve 4. Kanda tiroksin hormonunun
miktarındaki artış, hipofiz bezine
ve hipotalamusa negatif geri
tiroksin bildirim yaparak TRH ve TSH
salgılanmasını baskılar.
keser keser keser mehmet
hocam hocam hocam keser
 Sinir ve hormonların birlikte çalışması

Uyartı Endokrin bezler Hedef organ: Yavaş iletilir

Uyartı Sinirler Endokrin bezler Hedef organ: Çok yavaş

iletilir
Uyartı Sinirler Hedef organ: Hızlı iletilir

keser keser keser mehmet

hocam hocam hocam keser
Hormonlar
Hormonlar steroid, protein veya amino asit yapıda olabilir.
Hormonlar düşük moleküler ağırlığa sahiptir.
Hormonlar reaksiyon hızını arttırır veya azaltır.
Hormonal reaksiyonlar geri dönüşümsüzdür
Hormonal değişiklikler ergenlik, menapoz gibi yaşlarda görülebilir.
Hormonlar metabolik aktiviteyi düzenler.
Hormonlar hedef hücrelere özgüdür ve pozitif ve negatif geri
bildirim mekanizmasına bağlıdır.
Genel olarak kanla hedef organlara taşınır
Hücre zarından difüze olabilirler
Hormon eksikliği veya aşırı üretimi metabolik bozukluklara veya
hastalıklara neden olur.
Hormonlar endokrin bezlerde üretilir.
Hormonlar üretildiği bölgeden uzakta aktivite yaparlar.
Hormonlar katalizör değildir. Sadece biyokimyasal reaksiyonları
başlatırlar.
Hormonlar katalizör olmadığından biyolojik reaksiyona girerek
değişirler ve bu şekilde tekrar kullanılamaz.
Enzimler
Enzimler basit proteinlerdir.(Bileşik olanı da vardır)
Enzimler yüksek moleküler ağırlığa sahiptir.
Enzimler reaksiyonu katalize eder.
Enzimatik reaksiyonlar tersine çevrilebilir.
Enzimlerin yaş etkisi yoktur
Enzimler metabolizmaya katılırlar.
Enzimler substrata özgüdür, yani fonksiyonu yerine getirmek için
substrata bağlıdır
Hücre içinde hareket ederler veya bazı kanallar tarafından başka bir
yere taşınırlar.
Hücre zarından difüze olamazlar
Reaksiyon oranı, konsantrasyonlarının bir limite kadar artması ile
artar.
Enzimler ekzokrin bezlerde üretilir.
Enzimler, üretildikleri hücrelerde reaksiyonlar yaparlar.
Enzimler biyolojik katalizördür. Biyolojik reaksiyonları katalize ederler.
Enzimler katalizör olduklarından, reaksiyonun sonunda değişmeden
kalırlar ve tekrar kullanılabilirler.