SÁCH GIÁO LÝ CỦA HỘI THÁNH CÔNG GIÁO Toàn Tập

SAÙCH GIAÙO LYÙ
CUÛA HOÄI THAÙNH COÂNG GIAÙO

2 Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo
Logo ngoaøi bìa: hình phaùc hoaï theo böùc khaéc treân moä
ñaù trong hang toaïi ñaïo Domitilla ôû Roâma, vaøo cuoái theá
kyû thöù ba. Hình aûnh ngöôøi muïc töû naøy, coù nguoàn goác töø
löông daân, ñöôïc Kitoâ höõu thôøi ñoù laáy laïi ñeå dieãn taû vieäc
an nghæ vaø haïnh phuùc maø linh hoàn nhöõng ngöôøi quaù coá
tìm ñöôïc trong ñôøi soáng vónh cöûu.
Hình aûnh ñoù cuõng gôïi leân moät soá khía caïnh ñaëc tröng
cuûa Saùch Giaùo Lyù naøy: Ñöùc Kitoâ, Vò Muïc töû nhaân laønh
daãn daét vaø baûo veä tín höõu (con chieân) baèng quyeàn naêng
cuûa Ngöôøi (caây gaäy), loâi cuoán hoï baèng khuùc nhaïc du
döông cuûa chaân lyù (saùo beø), vaø cho hoï an nghæ döôùi
boùng “caây söï soáng”, laø caây Thaùnh giaù cöùu chuoäc maø
Ngöôøi duøng ñeå môû cöûa thieân ñaøng.
Kyù hieäu caùc saùch Thaùnh Kinh 3
SAÙCH GIAÙO LYÙ

CUÛA
HOÄI THAÙNH COÂNG GIAÙO
Baûn dòch chính thöùc cuûa Uyû Ban Giaùo Lyù Ñöùc Tin
tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam.
Dòch töø nguyeân taùc La ngöõ:

“CATECHISMUS CATHOLICAE ECCLESIAE”
do Toaø Thaùnh Vatican soaïn thaûo
vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II coâng boá naêm 1992.
Libreria Editrice Vaticana, 1997, Cittaø del Vaticano.
NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO – HAØ NOÄI 2009

BOÄ GIAÙO LYÙ ÑÖÙC TIN

00120 Cittaø del Vaticano
Palzzo del S. Uffizio
__________
Prot. N. I/ 03
Ngaøy 25 thaùng 6 naêm 2009
Kính thöa Ñöùc Cha,
Trong thö Ñöùc Cha vieát ngaøy 28 thaùng 10 naêm tröôùc vaø ñaõ
ñeán ngaøy 24 thaùng 6 naêm 2009, Ñöùc Cha ñaõ göûi cho Boä coù thaåm
quyeàn ñeå duyeät laïi Baûn dòch tieáng Vieät Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi
Thaùnh Coâng Giaùo.
Tin töôûng ôû nhöõng chuyeân vieân hieäu ñính do Ñöùc Cha chæ
ñònh, vaø theo thaåm quyeàn cuûa mình, Boä chaáp thuaän cho aán haønh
baûn dòch naøy (“imprimi potest”).
Toâi voâ cuøng caùm ôn Ñöùc Cha, vaø nhaân dòp naøy, xin göûi ñeán
Ñöùc Cha nhöõng lôøi caàu chuùc toát ñeïp.
Chaân thaønh,
Hoàng Y William Levada
Boä Tröôûng
-----------------------------------
Kính göûi
Ñöùc Cha Pheâroâ Nguyeãn Vaên Nhôn
Chuû tòch
Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam
9 Nguyeãn Thaùi Hoïc
Ñaø Laït, Laâm Ñoàng
Vieät Nam
Kyù hieäu caùc saùch Thaùnh Kinh
KYÙ HIEÄU CAÙC SAÙCH THAÙNH KINH

Vieát taét Teân saùch tieáng Vieät Teân saùch tieáng La tinh
CÖÏU ÖÔÙC
Ac Ai ca Lamentationes
Am Amoát Prophetia Amos
Br Baruùc Liber Baruch
Cn Chaâm ngoân Liber Proverbiorum
Dc Dieãm ca Canticum Canticorum
Dcr Dacaria Prophetia Zachariae
Ds Daân soá Liber Numeri
Ñn Ñanien Prophetia Danielis
Ñnl Ñeä nhò luaät Liber Deutoronomii
Ed EÂdeâkien Prophetia Ezechielis
Er EÙtra Liber Esdrae
Et EÙtte Liber Esther
G Gioùp Liber Iob
Gñt Giuñitha Liber Iudith
Ge Gioâen Prophetia Ioel
Gn Gioâna Prophetia Ionae
Gr Gieâreâmia Liber Ieremiae
Gs Gioâsueâ Liber Iosue
Gv Giaûng vieân Liber Ecclesiastes
Hc Huaán ca Liber Ecclesiasticus
Hs Hoâseâ Prophetia Osee
Is Isaia Liber Isaiae
Kb Khabacuùc Prophetia Habacuc
Kg Khaùcgai Prophetia Aggaei
Kn Khoân ngoan Liber Sapientiae
Lv Leâvi Liber Leviticus
1 Mcb Macabeâ quyeån 1 Liber I Maccabaeorum
2 Mcb Macabeâ quyeån 2 Liber II Maccabaeorum
Mk Mikha Prophetia Michaeae
Ml Malakhi Prophetia Malachiae
Nk Nakhum Prophetia Nahum

Nkm Nôkhemia Liber Nahemiae
OÂv OÂvañia Prophetia Abdiae
R Ruùt Liber Ruth
1 Sb Söû bieân nieân quyeån 1 Liber I Paralipomenon
2 Sb Söû bieân nieân quyeån 2 Liber II Paralipomenon
1 Sm Samuen quyeån 1 Liber I Samuelis
2 Sm Samuen quyeån 2 Liber II Samuelis
St Saùng theá Liber Genesis
Tb Toâbia Liber Thobis
Tl Thuû laõnh Liber Iudicum
Tv Thaùnh vònh Liber Psalmorum
1V caùc Vua quyeån 1 Liber I Regum
2V caùc Vua quyeån 2 Liber II Regum
Xh Xuaát haønh Liber Exodus
Xp Xoâphoânia Prophetia Sophoniae
TAÂN ÖÔÙC
Cl Coâloâxeâ Epistula ad Colossenses

1 Cr 1 Coârintoâ Epistula I ad Corinthios
2 Cr 2 Coârintoâ Epistula II ad Corinthios
Cv Coâng vuï toâng ñoà Actus Apostolorum
Dt Do thaùi Epistula ad Hebraeos
Ep EÂpheâxoâ Epistula ad Ephesios
Ga Gioan Evangelium secundum Ioannem
1 Ga 1 Gioan Epistula I Ioannis
2 Ga 2 Gioan Epistula II Ioannis
3 Ga 3 Gioan Epistula III Ioannis
Gc Giacoâbeâ Epistula Iacobi
Gñ Giuña Epistula Iudae
Gl Galaùt Epistula ad Galatas
Kh Khaûi huyeàn Apocalypsis Ioannis
Lc Luca Evangelium secundum Lucam
Mc Maùccoâ Evangelium secundum Marcum
Mt Maùttheâu Evangelium secundum Matthaeum
Pl Philíppheâ Epistula ad Philippenses
Plm Phileâmoân Epistula ad Philemonem
Caùc chöõ vieát taét khaùc 9
1 Pr 1 Pheâroâ Epistula I Petri

2 Pr 2 Pheâroâ Epistula II Petri
Rm Roma Epistula ad Romanos
1 Tm 1 Timoâtheâ Epistula I ad Timotheum
2 Tm 2 Timoâtheâ Epistula II ad Timotheum
Tt Titoâ Epistula ad Titum
1 Tx 1 Theâxaloânica Epistula I ad Thessalonicenses
2 Tx 2 Theâxaloânica Epistula II ad Thessalonicenses
SAÙCH GIAÙO LYÙ naøy söû duïng baûn dòch Thaùnh Kinh cuûa
Nhoùm Phieân Dòch CAÙC GIÔØ KINH PHUÏNG VUÏ, vôùi ñoâi chuùt thay
ñoåi, khi caàn thieát, cho phuø hôïp vôùi vaên maïch.
Caùc chöõ vieát taét khaùc
CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT KHAÙC

AAS Acta Apostolicae Sedis
Act Actio
Adh. ap. Adhortatio apostolica
AHMA Analecta hymnica Medii Aevi
BP Biblioteca patristica
c caput vel corpus
CA Corpus apologetarum Christianorum saeculi
secundi
cap caput
CCEO Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium
CCG Corpus Christianorum (Series Graeca)
CCL Corpus Christianorum (Series Latina)
Cf Conferatur
CIC Codex Iuris Canonici
COD Conciliorum Oecumenicorum Decreta
concl conclusio
Const Constitutio
Const. ap Constitutio apostolica
Const. dogm Constitutio dogmatica
Const. past Constitutio pastoralis
CSEL Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum
Latinorum
Decl Declaratio
Decr Decretum
DS H. Denzinger-A. Schošnmetzer, Enchiridion
Symbolorum definitionum et
declarationum de rebus fidei et morum
ed editio
Ed. Leon. Sancti Thomae Aquinatis Doctoris Angelici
Opera omnia iussu impensaque Leonis
XIII P.M. edita
Ep. ap. Epistula apostolica
Funk F.X. Funk, Patres apostolici, 2a ed.
GCS Die griechischen christlichen Schrifsteller
Ibid Ibidem
Id Idem
Inscr Inscriptio
Litt. enc. Litterae encyclicae
MGH Monumenta Germaniae historica
MHSI Monumenta historica Societatis Iesu
p pagina (ae)
PG Patrologia graeca (J.P. Migne)
PL Patrologia latina (J.P. Migne)
PLS Patrologia latina. Supplementum
PTS Patristische Texte und Studien
q quaestio
SC Sources chreùtiennes
Sess Sessio
SPM Stromata patristica et medievalia
TD Textes et documents
TPL Textus patristici et liturgici
v volumen
CÑ Coâng ñoàng
ÑGH Ñöùc Giaùo Hoaøng
X. Xem
Toâng Hieán “Kho Taøng Ñöùc Tin”
TOÂNG HIEÁN
“KHO TAØNG ÑÖÙC TIN”
CONSTITUTIO APOSTOLICA
“FIDEI DEPOSITUM”
COÂNG BOÁ SAÙCH GIAÙO LYÙ

CUÛA HOÄI THAÙNH COÂNG GIAÙO
ÑÖÔÏC SOAÏN THAÛO
TIEÁP SAU COÂNG ÑOÀNG VATICANOÂÂ II
GIOAN-PHAOLOÂ II, GIAÙM MUÏC,

TOÂI TÔÙ CAÙC TOÂI TÔÙ THIEÂN CHUÙA
ÑEÅ GHI NHÔÙ MUOÂN ÑÔØI
Kính gôûi chö huynh khaû kính laø caùc vò Hoàng y,

Thöôïng Phuï, Toång Giaùm Muïc vaø Giaùm muïc,
caùc linh muïc vaø phoù teá
cuøng moïi thaønh phaàn daân Thieân Chuùa.
1. DAÃN NHAÄP
KHO TAØNG ÑÖÙC TIN ñaõ ñöôïc Chuùa ñaõ trao ban cho Hoäi
Thaùnh Ngaøi gìn giöõ, vaø Hoäi Thaùnh vaãn khoâng ngöøng chu toaøn
nhieäm vuï ñoù. Coâng ñoàng chung Vaticanoâ II, do vò tieàn nhieäm ñaùng
nhôù cuûa chuùng toâi laø Ñöùc Gioan XXIII long troïng khai maïc caùch
ñaây ba möôi naêm, ñaõ coù yù ñònh vaø öôùc muoán neâu roõ söù vuï toâng ñoà
vaø muïc vuï cuûa Hoäi Thaùnh, nhôø ñoù aùnh saùng raïng ngôøi cuûa chaân lyù
Tin Möøng seõ thuùc ñaåy moïi ngöôøi tìm kieám vaø ñoùn nhaän tình yeâu
cao vôøi cuûa Chuùa Kitoâ (x. Ep 3,19).
Ñöùc Gioan XXIII ñaõ uyû thaùc cho Coâng ñoàng nhieäm vuï chính
yeáu laø gìn giöõ vaø giaûi thích toát hôn nöõa kho taøng quyù baùu cuûa ñaïo
lyù Kitoâ giaùo, ñeå yù nghóa kho taøng aáy ñöôïc saùng toû hôn cho caùc Kitoâ
höõu cuõng nhö moïi ngöôøi thieän chí. Vì vaäy, Coâng ñoàng khoâng ñaët
naëng vieäc keát aùn caùc sai laïc cuûa thôøi ñaïi, nhöng daønh öu tieân cho
noã löïc baøy toû moät caùch thanh thaûn söùc maïnh vaø veû ñeïp cuûa ñaïo lyù
ñöùc tin. Ngaøi noùi: “Ñöôïc aùnh saùng cuûa Coâng ñoàng naøy soi chieáu,
nhö chuùng toâi tin töôûng, Hoäi Thaùnh seõ coù theâm nhieàu nguoàn ôn
thieâng lieâng phong phuù, vaø nhôø tieáp thu ñöôïc töø ñoù nhöõng naêng löïc
môùi, Hoäi Thaùnh seõ vöõng vaøng nhìn vaøo töông lai. Chuùng ta caàn
phaûi baét tay thöïc hieän caùch phaán khôûi vaø khoâng sôï haõi coâng vieäc
maø thôøi ñaïi chuùng ta ñoøi hoûi, ñeå tieáp tuïc con ñöôøng Hoäi Thaùnh ñaõ
ñi töø gaàn hai möôi theá kyû qua”1.
Vôùi ôn Chuùa giuùp ñôõ, qua boán naêm laøm vieäc mieät maøi, caùc
nghò phuï Coâng ñoàng ñaõ ñuùc keát vaø trình baøy cho toaøn theå Hoäi
Thaùnh moät toång hôïp caùc ñaïo lyù vaø quy taéc muïc vuï raát ñaùng kính
neå. Caùc muïc töû cuõng nhö caùc Kitoâ höõu tìm ñöôïc ôû ñaáy nhöõng chæ
daãn ñeå thöïc hieän coâng cuoäc “ñoåi môùi suy tö, haønh ñoäng, phong hoùa,
phuïc höng söùc maïnh tinh thaàn, nieàm vui vaø hy voïng maø Coâng
ñoàng heát loøng mong muoán”2.
Sau khi keát thuùc, Coâng ñoàng vaãn khoâng ngöøng thuùc ñaåy ñôøi
soáng Hoäi Thaùnh. Naêm 1985, chuùng toâi ñaõ coù theå tuyeân boá: “Ñoái vôùi
chuùng toâi laø ngöôøi ñaõ ñöôïc ñaëc aân tham döï vaø coäng taùc tích cöïc vaøo
tieán trình cuûa Coâng ñoàng, Vaticanoââ II luoân luoân laø, vaø moät caùch
ñaëc bieät trong trieàu ñaïi Giaùo Hoaøng cuûa chuùng toâi, tieáp tuïc laø ñieåm
quy chieáu thöôøng haèng cho moïi hoaït ñoäng muïc vuï cuûa chuùng toâi,
trong noã löïc coù yù thöùc nhaèm theå hieän caùch vöõng vaøng vaø chaéc chaén
caùc chæ ñaïo cuûa Coâng ñoàng, treân bình dieän moãi Giaùo Hoäi ñòa
phöông cuõng nhö treân bình dieän Hoäi Thaùnh toaøn caàu. Thaät söï,
phaûi luoân luoân trôû veà vôùi nguoàn maïch aáy”3.
Do yù ñònh naøy, ngaøy 25/1/1985, chuùng toâi ñaõ trieäu taäp moät
hoäi nghò baát thöôøng cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, nhaân dòp kyû
nieäm hai möôi naêm Coâng ñoàng keát thuùc. Muïc ñích cuûa hoäi nghò laø
taï ôn Thieân Chuùa vì caùc hoàng aân vaø hoa traùi thieâng lieâng cuûa Coâng
ñoàng Vaticanoâ II, ñoàng thôøi ñaøo saâu giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng, ñeå
1
ÑGH Gioan XXIII, Dieãn vaên khai maïc Coâng ñoàng Vaticanoâ II, ngaøy 11/10/1962: AAS 54
(1962) 788-791.
2
ÑGH Phaoloâ VI, Dieãn vaên beá maïc Coâng ñoàng Vaticanoâ II, ngaøy 8/12/1965: AAS 58 (1966), 7-
8.
3
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên ngaøy 25/1/1985: L’Osservatore Romano, ngaøy 27/1/1985.
Toâng Hieán “Kho Taøng Ñöùc Tin” 13
toaøn theå caùc Kitoâ höõu tieáp nhaän, thaám nhuaàn vaø aùp duïng roäng raõi
hôn.
Trong boái caûnh naøy, caùc nghò phuï cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng ñaõ
khaúng ñònh: “Öôùc nguyeän chung laø coù moät saùch giaùo lyù hay moät
baûn toùm löôïc toaøn boä ñaïo lyù coâng giaùo caû veà ñöùc tin laãn luaân lyù, ñeå
laøm ñieåm quy chieáu cho caùc saùch giaùo lyù hay baûn toaùt yeáu ñöôïc
bieân soaïn ôû caùc vuøng khaùc nhau. Vieäc trình baøy ñaïo lyù phaûi coù tính
chaát thaùnh kinh vaø phuïng vuï, dieãn ñaït moät ñaïo lyù laønh maïnh,
ñoàng thôøi thích nghi vôùi ñôøi soáng hieän nay cuûa caùc Kitoâ höõu”4.
Ngay khi Thöôïng Hoäi ñoàng keát thuùc, toâi ñaõ theo ñeà nghò ñoù vì noù
“ñaùp öùng hoaøn toaøn moät nhu caàu thieát thöïc cuûa Hoäi Thaùnh toaøn
caàu cuõng nhö cuûa caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông”5.
Vì theá, hoâm nay chuùng toâi heát loøng taï ôn Thieân Chuùa, vì coù
theå giôùi thieäu cho toaøn theå Hoäi Thaùnh “baûn vaên quy chieáu” naøy vôùi
teân goïi laø Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo ñeå canh taân
vieäc daïy giaùo lyù nhôø caùc nguoàn maïch soáng ñoäng cuûa ñöùc tin.
Sau vieäc canh taân phuïng vuï vaø soaïn thaûo boä Giaùo Luaät môùi
cho Giaùo Hoäi La tinh vaø caùc boä luaät cho caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông
Coâng giaùo, Saùch Giaùo Lyù naøy seõ goùp phaàn raát quan troïng vaøo coâng
cuoäc ñoåi môùi toaøn boä ñôøi soáng Hoäi Thaùnh, nhö Coâng ñoàng Vaticanoâ
II mong muoán vaø ñaõ khôûi söï.
2. LOÄ TRÌNH VAØ TINH THAÀN SOAÏN THAÛO BAÛN VAÊN

Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo laø keát quaû cuûa moät
söï coäng taùc raát roäng raõi vaø ñöôïc hoaøn thieän qua saùu naêm laøm vieäc
vaát vaû trong tinh thaàn côûi môû vaø taâm hoàn nhieät thaønh.
Naêm 1986, chuùng toâi ñaõ uyû thaùc cho moät uûy ban goàm möôøi hai
vò Hoàng y vaø Giaùm muïc, do Ñöùc Hoàng y Joseph Ratzinger laøm chuû
tòch, nhieäm vuï soaïn thaûo moät ñeà cöông chuaån bò cho saùch giaùo lyù theo
yeâu caàu cuûa caùc nghò phuï Thöôïng Hoäi ñoàng. Moät hoäi ñoàng bieân taäp,
goàm baûy vò Giaùm muïc giaùo phaän laø nhöõng chuyeân gia thaàn hoïc vaø daïy
giaùo lyù, ñaõ ñöôïc thaønh laäp ñeå giuùp uûy ban trong coâng vieäc naøy.
Vôùi nhieäm vuï ñeà ra nhöõng nguyeân taéc chæ ñaïo vaø quan taâm
xuùc tieán coâng vieäc, uûy ban ñaõ chaêm chuù doõi theo taát caû quaù trình
bieân soaïn cuûa chín baûn vaên noái tieáp nhau. Veà phaàn mình, hoäi ñoàng
bieân taäp ñaûm nhaän nhieäm vuï vieát baûn vaên, söûa ñoåi theo yeâu caàu cuûa
uûy ban vaø löu yù ñeán nhaän xeùt cuûa caùc nhaø thaàn hoïc, caùc ngöôøi dieãn
4
Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc (Khoùa baát thöôøng, 1985), Baùo caùo toång keát, ngaøy 7/12/1985:
Enchiridion Vaticanum 9, II, B, a, n. 4, p. 1758, n. 1797.
5
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên beá maïc Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc (Khoùa baát thöôøng),
ngaøy 7/12/1985, n.6: AAS 78 (1986), 435.
giaûi ñaïo lyù Kitoâ giaùo, caùc hoïc vieän, nhaát laø cuûa caùc Giaùm muïc treân
toaøn theá giôùi, nhaèm hoaøn chænh baûn vaên. Trong hoäi ñoàng, caùc yù kieán
khaùc nhau ñaõ ñöôïc ñem ra ñoái chieáu moät caùch raát höõu ích. Nhôø ñoù,
baûn vaên ñöôïc theâm phong phuù, ñoàng thôøi vaãn baûo ñaûm söï thoáng
nhaát vaø ñoàng boä.
Baûn döï thaûo ñaõ ñöôïc gôûi ñeán taát caû caùc Giaùm muïc Coâng giaùo,
caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc hay Thöôïng Hoäi ñoàng, caùc hoïc vieän thaàn
hoïc vaø daïy giaùo lyù ñeå tham khaûo yù kieán. Caùch chung, baûn döï thaûo
ñaõ ñöôïc haøng Giaùm muïc tieáp nhaän raát thuaän lôïi. Coù theå khaúng
ñònh raèng Saùch Giaùo Lyù naøy laø keát quaû coäng taùc cuûa toaøn theå haøng
Giaùm muïc Hoäi Thaùnh Coâng giaùo. Caùc ngaøi ñaõ quaûng ñaïi ñaùp laïi lôøi
môøi goïi cuûa chuùng toâi ñeå tham gia traùch nhieäm trong moät saùng
kieán lieân heä chaët cheõ ñeán ñôøi soáng Hoäi Thaùnh. Söï höôûng öùng cuûa
caùc Giaùm muïc laøm chuùng toâi raát vui möøng, vì baáy nhieâu tieáng noùi
taäp hôïp laïi ñaõ taïo neân nhö moät “baûn giao höôûng ñöùc tin”. Vieäc thöïc
hieän Saùch Giaùo Lyù naøy cho thaáy roõ tính taäp ñoaøn cuûa haøng Giaùm
muïc vaø chöùng thöïc tính Coâng giaùo cuûa Hoäi Thaùnh.
3. PHAÂN CHIA ÑEÀ MUÏC

Saùch Giaùo Lyù phaûi trình baøy moät caùch trung thaønh vaø coù heä
thoáng ñaïo lyù cuûa Thaùnh Kinh, cuûa Thaùnh Truyeàn soáng ñoäng trong
Hoäi Thaùnh, cuûa Huaán Quyeàn chaân chính, cuõng nhö gia saûn thieâng
lieâng cuûa caùc Giaùo phuï, caùc Thaùnh tieán só, vaø caùc Thaùnh nam nöõ
trong Hoäi Thaùnh, nhôø ñoù caùc maàu nhieäm Kitoâ giaùo ñöôïc hieåu bieát
toát hôn vaø ñöùc tin cuûa daân Thieân Chuùa ñöôïc kieän toaøn. Caàn phaûi
ñeà ra söï lyù giaûi thích ñaùng cho caùc coâng boá veà ñaïo lyù maø Chuùa
Thaùnh Thaàn ñaõ gôïi leân cho Hoäi Thaùnh qua caùc thôøi ñaïi. Hôn nöõa,
Saùch Giaùo Lyù cuõng phaûi laø moät trôï giuùp cho vieäc laáy aùnh saùng ñöùc
tin soi saùng nhöõng hoaøn caûnh môùi vaø nhöõng vaán ñeà chöa ñöôïc ñaët
ra trong quaù khöù. Vì theá Saùch Giaùo Lyù naøy seõ goàm caû nhöõng ñieàu
môùi laãn ñieàu cuõ (x. Mt 13,52), bôûi ñöùc tin luoân luoân laø moät vaø luoân
luoân laø nguoàn maïch cuûa nhöõng aùnh saùng môùi.
Ñeå ñaùp öùng hai ñoøi hoûi aáy, Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh
Coâng Giaùo, moät maët laáy laïi caùch saép xeáp “cuõ”, ñaõ trôû thaønh truyeàn
thoáng maø Saùch Giaùo Lyù cuûa thaùnh Pioâ V ñaõ theo, vaø chia noäi dung
thaønh boán phaàn: Kinh Tin Kính; Phuïng vuï thaùnh, ñöùng ñaàu laø caùc
bí tích; Luaân lyù Kitoâ giaùo, ñöôïc trình baøy döïa treân Möôøi Ñieàu Raên;
cuoái cuøng laø Kinh nguyeän Kitoâ giaùo. Tuy nhieân, ñoàng thôøi, noäi dung
thöôøng ñöôïc trình baøy theo caùch “môùi” ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa
thôøi ñaïi chuùng ta.
Boán phaàn coù lieân heä chaët cheõ vôùi nhau: maàu nhieäm Kitoâ giaùo
laø ñoái töôïng cuûa ñöùc tin (Phaàn thöù nhaát); maàu nhieäm aáy ñöôïc cöû
Toâng Hieán “Kho Taøng Ñöùc Tin” 15
haønh vaø ñöôïc truyeàn thoâng qua caùc haønh ñoäng phuïng vuï (Phaàn thöù
hai); maàu nhieäm aáy hieän dieän ñeå soi saùng vaø naâng ñôõ con caùi
Thieân Chuùa trong caùc vieäc laøm cuûa hoï (Phaàn thöù ba); maàu nhieäm
aáy ñaët neàn moùng cho kinh nguyeän cuûa chuùng ta, maø tieâu bieåu ñaëc
bieät laø kinh Laïy Cha, vaø taïo thaønh ñoái töôïng cho lôøi caàu xin, ca
ngôïi vaø chuyeån caàu cuûa chuùng ta (Phaàn thöù tö).
Chính phuïng vuï laø kinh nguyeän; choã chính ñaùng ñeå tuyeân
xöng ñöùc tin laø trong cöû haønh phuïng töï. AÂn suûng, hoa traùi cuûa caùc
bí tích, laø ñieàu kieän khoâng thay theá ñöôïc trong ñôøi soáng luaân lyù
Kitoâ giaùo, cuõng nhö ñöùc tin laø ñieàu kieän ñeå tham döï phuïng vuï cuûa
Hoäi Thaùnh. Neáu ñöùc tin khoâng ñöôïc trieån khai baèng vieäc laøm, thì
ñoù laø ñöùc tin cheát (x. Gc 2,14-26) vaø khoâng theå mang hoa quaû daãn
ñeán söï soáng vónh cöûu.
Ñoïc Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, chuùng ta coù theå
naém ñöôïc söï thoáng nhaát tuyeät vôøi cuûa maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa,
vaø keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi, cuõng nhö vò trí trung taâm cuûa Ñöùc
Kitoâ Gieâsu, Con Moät Thieân Chuùa, ñöôïc Chuùa Cha sai ñeán, laøm
ngöôøi trong loøng Ñöùc Trinh Nöõ Maria raát thaùnh, nhôø quyeàn naêng
Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå trôû thaønh Ñaáng Cöùu Ñoä chuùng ta. Ñaõ cheát
vaø ñaõ soáng laïi, Ngöôøi luoân hieän dieän trong Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi,
nhaát laø trong caùc bí tích. Chính Ngöôøi laø nguoàn maïch thaät cuûa ñöùc
tin, laø maãu möïc cuûa ñôøi soáng luaân lyù Kitoâ giaùo vaø laø Thaày daïy
chuùng ta caàu nguyeän.
4. GIAÙ TRÒ ÑAÏO LYÙ CUÛA BAÛN VAÊN

Ngaøy hai möôi laêm thaùng Saùu naêm nay, chuùng toâi ñaõ pheâ
chuaån, vaø hoâm nay chuùng toâi laáy Quyeàn Toâng Ñoà cuûa chuùng toâi
truyeàn phoå bieán Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo. Ñaây laø
baûn trình baøy ñöùc tin Hoäi Thaùnh vaø ñaïo lyù Coâng Giaùo, ñöôïc Thaùnh
Kinh cuõng nhö Truyeàn Thoáng Toâng Ñoà vaø Huaán quyeàn Hoäi Thaùnh
xaùc nhaän hoaëc soi saùng. Chuùng toâi tuyeân boá ñaây laø quy luaät vöõng
chaéc ñeå truyeàn daïy ñöùc tin, vaø do ñoù laø moät duïng cuï chính ñaùng cho
söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh.
Öôùc gì quyeån saùch naøy giuùp ích cho coâng cuoäc canh taân maø
Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ngöøng keâu goïi Hoäi Thaùnh cuûa Thieân
Chuùa, Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, thöïc hieän treân ñöôøng löõ thöù tieán veà aùnh
saùng röïc rôõ cuûa Nöôùc Trôøi!
Vieäc pheâ chuaån vaø coâng boá Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh
Coâng Giaùo thuoäc veà thöøa taùc vuï maø ngöôøi keá nhieäm thaùnh Pheâroâ
muoán coáng hieán cho Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, cho taát caû caùc Giaùo Hoäi
ñòa phöông ñang soáng hoøa hôïp vaø hieäp thoâng vôùi Toaø Thaùnh
Roâma: nghóa laø thöøa taùc vuï ñeå naâng ñôõ vaø cuûng coá ñöùc tin cho taát
caû caùc moân ñeä Chuùa Gieâsu (x. Lc 22,32), cuõng nhö taêng cöôøng caùc
moái daây hôïp nhaát trong cuøng moät ñöùc tin toâng truyeàn.
Vì vaäy, chuùng toâi xin caùc muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh cuõng nhö caùc
tín höõu haõy ñoùn nhaän Saùch Giaùo Lyù naøy trong tinh thaàn hieäp
thoâng vaø chuyeân caàn söû duïng saùch naøy trong khi chu toaøn söù vuï
loan baùo ñöùc tin vaø keâu goïi ngöôøi ta soáng theo Tin Möøng. Saùch
Giaùo Lyù naøy ñöôïc trao cho hoï ñeå laøm baûn tham chieáu chaéc chaén vaø
coù thaåm quyeàn trong vieäc giaûng daïy ñaïo lyù coâng giaùo, vaø caùch
rieâng, trong vieäc soaïn caùc saùch giaùo lyù ñòa phöông. Saùch naøy cuõng
ñöôïc trao cho moïi tín höõu muoán bieát roõ hôn veà nhöõng ñieàu phong
phuù khoân löôøng cuûa ôn cöùu ñoä (x. Ep 3,8). Saùch naøy muoán naâng ñôõ
nhöõng noã löïc ñaïi keát, ñöôïc khôûi xöôùng töø ao öôùc thaùnh thieän muoán
ñaït tôùi söï hôïp nhaát taát caû caùc Kitoâ höõu, qua vieäc neâu roõ söï maïch
laïc haøi hoaø lôùn lao vaø kyø dieäu cuûa ñöùc tin coâng giaùo. Cuoái cuøng,
Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo ñöôïc trao cho taát caû
nhöõng ai thaéc maéc veà nieàm hy voïng nôi chuùng ta (x. 1 Pr 3,15) vaø
muoán bieát Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo tin gì.
Saùch Giaùo Lyù naøy khoâng coù yù ñònh thay theá caùc saùch giaùo lyù
ñòa phöông ñöôïc pheâ chuaån bôûi giaùo quyeàn, bôûi caùc Giaùm muïc giaùo
phaän vaø caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, nhaát laø khi ñaõ ñöôïc Toøa Thaùnh
pheâ chuaån. Saùch naøy coù yù khích leä vaø giuùp soaïn thaûo nhöõng saùch
giaùo lyù môùi ôû töøng ñòa phöông theo nhöõng hoaøn caûnh vaø vaên hoùa
khaùc nhau, nhöng vaãn löu taâm gìn giöõ söï hôïp nhaát trong ñöùc tin vaø
loøng trung thaønh vôùi ñaïo lyù coâng giaùo.
KEÁT LUAÄN
Ñeå keát thuùc vaên kieän giôùi thieäu Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh
Coâng Giaùo, chuùng toâi caàu xin Ñöùc Trinh Nöõ Maria raát thaùnh, Meï
Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå vaø Meï Hoäi Thaùnh, laáy lôøi chuyeån caàu ñaày
quyeàn naêng cuûa Meï maø naâng ñôõ coâng vieäc daïy giaùo lyù cuûa toaøn theå
Hoäi Thaùnh treân moïi caáp ñoä, trong giai ñoaïn naøy, khi Hoäi Thaùnh
ñöôïc môøi goïi coù moät noã löïc môùi trong coâng cuoäc Phuùc AÂm hoùa. Xin
cho aùnh saùng ñöùc tin chaân thaät giaûi thoaùt nhaân loaïi khoûi caûnh u
toái vaø noâ leä cuûa toäi loãi, vaø daãn ñöa hoï ñeán söï töï do duy nhaát ñuùng
nghóa (x. Ga 8,32), nghóa laø söï töï do cuûa ñôøi soáng trong Chuùa Gieâsu
Kitoâ, theå hieän ôû ñôøi naøy döôùi söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn,
vaø höôùng veà söï sung maõn cuûa haïnh phuùc ñöôïc chieâm ngöôõng Thieân
Chuùa maët giaùp maët trong Nöôùc Trôøi (x. 1 Cr 13,12; 2 Cr 5,6-8).
Ban haønh ngaøy möôøi moät thaùng Möôøi, naêm 1992, nhaân dòp kyû
nieäm 30 naêm ngaøy khai maïc Coâng ñoàng Vaticanoâ II, naêm thöù 14
trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa chuùng toâi.
GIOAN PHAOLOÂ II
Lôøi môû ñaàu 17
Lôøi môû ñaàu
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
PROOEMIUM
“Laïy Cha, … söï soáng ñôøi ñôøi, ñoù laø hoï nhaän bieát Cha, Thieân Chuùa
duy nhaát vaø chaân thaät, vaø nhaän bieát Ñaáng Cha ñaõ sai ñeán, laø
Gieâsu Kitoâ” (Ga 17,3). “Thieân Chuùa, Ñaáng cöùu ñoä chuùng ta, Ñaáng
muoán cho moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø nhaän bieát chaân lyù” (1 Tm
2,3-4). “Döôùi gaàm trôøi naøy, khoâng coù moät danh naøo khaùc ñaõ ñöôïc
ban cho nhaân loaïi, ñeå chuùng ta phaûi nhôø vaøo danh ñoù maø ñöôïc
cöùu ñoä” (Cv 4,12), ngoaøi Danh Chuùa Gieâsu.
I. SÖÏ SOÁNG CUÛA CON NGÖÔØI

– NHAÄN BIEÁT THIEÂN CHUÙA VAØ YEÂU MEÁN NGAØI
VITA HOMINIS – DEUM COGNOSCERE ILLUMQUE AMARE
1. Thieân Chuùa, töï baûn theå laø Ñaáng voâ cuøng hoaøn haûo vaø haïnh
phuùc. Theo yù ñònh hoaøn toaøn do loøng nhaân haäu, Ngaøi ñaõ töï yù taïo
döïng con ngöôøi, ñeå cho hoï ñöôïc thoâng phaàn söï soáng haïnh phuùc cuûa
Ngaøi. Do ñoù, trong moïi thôøi vaø moïi nôi, Ngaøi ñaõ ñeán gaàn vôùi con
ngöôøi. Thieân Chuùa keâu goïi con ngöôøi, giuùp hoï tìm kieám Ngaøi, nhaän
bieát vaø ñem heát taâm löïc yeâu meán Ngaøi. Thieân Chuùa trieäu taäp moïi
ngöôøi, voán ñaõ bò phaân taùn vì toäi loãi, ñeå hôïp nhaát thaønh gia ñình
cuûa Ngaøi laø Hoäi Thaùnh. Ñeå thöïc hieän ñieàu naøy, khi thôøi gian tôùi
hoài vieân maõn, Ngaøi ñaõ sai Con Ngaøi ñeán laøm Ñaáng Chuoäc Toäi vaø
Cöùu Ñoä. Trong vaø nhôø Ngöôøi Con aáy, Thieân Chuùa keâu goïi loaøi
ngöôøi ñeå trong Chuùa Thaùnh Thaàn, hoï trôû neân döôõng töû cuûa Ngaøi
vaø do ñoù, ñöôïc thöøa höôûng söï soáng haïnh phuùc cuûa Ngaøi.
2. Ñeå tieáng goïi aáy vang voïng treân toaøn coõi ñòa caàu, Ñöùc Kitoâ ñaõ sai
phaùi caùc Toâng Ñoà do Ngöôøi tuyeån choïn, trao cho caùc oâng nhieäm vuï
loan baùo Tin Möøng: “Vaäy anh em haõy ñi, vaø laøm cho muoân daân trôû
thaønh moân ñeä, laøm pheùp röûa cho hoï nhaân danh Cha, vaø Con, vaø
Thaùnh Thaàn, daïy baûo hoï tuaân giöõ moïi ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho
anh em. Vaø ñaây, Thaày ôû cuøng anh em moïi ngaøy cho ñeán taän theá”
(Mt 28,19-20). Caùc Toâng Ñoà, nhôø söùc maïnh cuûa lôøi sai phaùi aáy, “ra
ñi rao giaûng khaép nôi, coù Chuùa cuøng hoaït ñoäng vôùi caùc oâng vaø duøng
nhöõng daáu laï keøm theo maø xaùc nhaän lôøi caùc oâng rao giaûng” (Mc
16,20).
3. Nhöõng ai, nhôø ôn Chuùa giuùp, ñaõ ñoùn nhaän lôøi keâu goïi naøy cuûa
Ñöùc Kitoâ vaø töï nguyeän ñaùp öùng, cuõng ñöôïc tình yeâu Ñöùc Kitoâ thuùc
ñaåy ñi loan baùo Tin Möøng khaép nôi treân theá giôùi. Kho taøng naøy,
nhöõng vò keá nhieäm ñaõ laõnh nhaän töø caùc Toâng Ñoà, vaø baûo toaøn moät
caùch trung tín. Moïi Kitoâ höõu cuõng ñöôïc keâu goïi löu truyeàn kho taøng
aáy töø ñôøi noï ñeán ñôøi kia, baèng lôøi rao giaûng ñöùc tin, baèng caùch
soáng ñöùc tin trong söï hieäp thoâng huynh ñeä, vaø baèng vieäc cöû haønh
ñöùc tin ñoù trong phuïng vuï vaø kinh nguyeän6.
II. LÖU TRUYEÀN ÑÖÙC TIN – VIEÄC DAÏY GIAÙO LYÙ

DE FIDE TRANSMITTENDA – DE CATECHESI
4. Töø raát sôùm, thuaät ngöõ Daïy Giaùo Lyù ñaõ ñöôïc duøng ñeå goïi toaøn boä
caùc noã löïc cuûa Hoäi Thaùnh nhaèm ñaøo taïo caùc moân ñeä, nhaèm giuùp
ngöôøi ta tin Chuùa Gieâsu laø Con Thieân Chuùa vaø nhôø tin nhö vaäy maø
ñöôïc soáng nhaân danh Ngöôøi, nhaèm giaùo duïc vaø huaán luyeän hoï
trong cuoäc soáng ñôøi naøy, vaø nhö vaäy, xaây döïng Thaân Theå Ñöùc
Kitoâ7.
5. “Caùch chung, coù theå khaúng ñònh daïy giaùo lyù laø giaùo duïc ñöùc tin
cho treû em, thanh nieân vaø ngöôøi lôùn, ñaëc bieät qua vieäc giaûng daïy
giaùo lyù Kitoâ giaùo, thoâng thöôøng ñöôïc tieán haønh moät caùch coù toå chöùc
vaø heä thoáng, vôùi muïc ñích daãn ñöa tín höõu ñeán cuoäc soáng Kitoâ höõu
sung maõn”8.
6. Daïy giaùo lyù coù lieân heä vôùi moät soá yeáu toá khaùc trong söù maïng muïc
vuï cuûa Hoäi Thaùnh, maëc daàu khoâng laãn loän vôùi nhöõng yeáu toá ñoù.
Nhöõng yeáu toá naøy mang ít nhieàu tính chaát cuûa vieäc daïy giaùo lyù,
chuaån bò cho vieäc daïy giaùo lyù hoaëc baét nguoàn töø ñoù. Ñoù laø: vieäc sô
khôûi loan baùo Tin Möøng, cuõng goïi laø rao giaûng truyeàn giaùo nhaèm
khôi daäy ñöùc tin; vieäc tìm kieám nhöõng lyù chöùng ñeå tin; kinh nghieäm
soáng cuoäc ñôøi Kitoâ höõu; vieäc cöû haønh caùc bí tích; vieäc gia nhaäp coäng
ñoaøn Hoäi Thaùnh; vieäc laøm chöùng baèng hoaït ñoäng toâng ñoà vaø truyeàn
giaùo9.
7. “Quaû thaät, vieäc daïy giaùo lyù ñöôïc keát hôïp vaø lieân quan maät thieát
vôùi toaøn boä ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh. Chính nhôø vieäc daïy giaùo lyù,
Hoäi Thaùnh khoâng nhöõng lan roäng veà ñòa dö vaø gia taêng veà soá
löôïng maø nhaát laø coøn taêng tröôûng töø beân trong vaø ñaùp öùng vôùi keá
hoaïch cuûa Thieân Chuùa”10.
6
X. Cv 2,42.
7
X. ĐGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 1: AAS 71 (1979) 1277-1278.
8
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 18: AAS 71 (1979) 1292.
9
X. ĐGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 18: AAS 71 (1979) 1292.
10
X. ĐGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 13: AAS 71 (1979) 1288.
8. Nhöõng thôøi kyø Hoäi Thaùnh ñöôïc canh taân cuõng laø nhöõng thôøi kyø maïnh veà
vieäc daïy giaùo lyù. Thaät vaäy, vaøo thôøi hoaøng kim cuûa caùc Giaùo phuï, ngöôøi ta
thaáy coù nhöõng Thaùnh Giaùm muïc daønh nhieàu phaàn quan troïng trong thöøa taùc
vuï cuûa caùc ngaøi cho vieäc daïy giaùo lyù. Ñoù laø thaùnh Cyrilloâ Gieârusalem, thaùnh
Gioan Kim Khaåu, thaùnh Ambroâsioâ, thaùnh Augustinoâ, vaø nhieàu Giaùo phuï
khaùc. Caùc ngaøi ñaõ ñeå laïi nhöõng taùc phaåm daïy giaùo lyù maãu möïc.
9. Thöøa taùc vuï daïy giaùo lyù luoân nhaän ñöôïc nhöõng nguoàn naêng löïc môùi töø
caùc Coâng ñoàng. Veà ñieåm naøy, Coâng ñoàng Triñentinoâ laø moät thí duï ñieån
hình:
– Coâng ñoàng ñaõ daønh phaàn öu tieân cho vieäc daïy giaùo lyù trong caùc vaên
kieän cuûa mình.
– Coâng ñoàng laø nguoàn goác cuûa Saùch Giaùo Lyù Roâma (Catechismus
Romanus), moät cuoán saùch mang danh Coâng ñoàng; ñaây laø moät taùc
phaåm tuyeät vôøi vôùi tính caùch laø baûn toaùt yeáu giaùo lyù Kitoâ giaù o.
– Coâng ñoàng ñaõ khôi daäy trong Hoäi Thaùnh moät moái quan taâm ñaùng keå
ñoái vôùi vieäc daïy giaùo lyù.
– Coâng ñoàng ñaõ thuùc ñaåy vieäc soaïn thaûo nhieàu boä saùch giaùo lyù, laø coâng
trình cuûa caùc Thaùnh Giaùm muïc vaø thaàn hoïc gia, nhö thaùnh Pheâroâ
Canisioâ, thaùnh Caroâloâ Boâroâmeâoâ, thaùnh Turibioâ Moâgroâvejoâ, thaùnh
Roâbertoâ Bellarminoâ.
10. Vì theá, khoâng laï gì sau Coâng ñoàng Vaticanoââ II (maø Ñöùc Thaùnh Cha
Phaoloâ VI coi nhö cuoán saùch giaùo lyù vó ñaïi cuûa thôøi hieän ñaïi), vieäc daïy
giaùo lyù trong Hoäi Thaùnh laïi ñöôïc quan taâm. Caùc vaên kieän sau ñaây laøm
chöùng ñieàu ñoù: Chæ thò toång quaùt veà vieäc daïy giaùo lyù ban haønh naêm 1971,
caùc khoùa hoïp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc veà Phuùc aâm hoaù (1974) vaø veà
vieäc daïy giaùo lyù (1977), caùc toâng huaán Evangelii nuntiandi (Loan baùo Tin
Möøng) (1975) vaø Catechesi tradendae (Daïy giaùo lyù) (1979) toång keát caùc
khoaù hoïp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc noùi treân. Khoùa hoïp baát thöôøng cuûa
Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, cöû haønh naêm 1985, yeâu caàu: “Öôùc nguyeän
chung laø coù moät saùch giaùo lyù hay moät baûn toaùt yeáu toùm löôïc toaøn boä ñaïo
lyù coâng giaùo, caû veà ñöùc tin laãn luaân lyù”11. Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II
ñaõ nhaát trí vôùi öôùc nguyeän cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ngaøi nhìn
nhaän raèng: “Öôùc nguyeän ñoù noùi leân moät nhu caàu thieát thöïc cuûa Hoäi Thaùnh
toaøn caàu cuõng nhö cuûa caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông”12. Ngaøi ñaõ caån thaän quan
taâm ñeå öôùc nguyeän ñoù cuûa caùc Nghò phuï ñöôïc thöïc hieän.
11
Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, Khoùa baát thöôøng 1985, Baùo caùo toång keát II, B, a, 4 (E Civitate
Vaticana 1985), 11.
12
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên beá maïc Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, Khoaù baát thöôøng
(ngaøy 7/12/1985), 6: AAS 78 (1986) 435.
III. SAÙCH GIAÙO LYÙ NAØY

ÑÖÔÏC SOAÏN VÔÙI MUÏC ÑÍCH GÌ? CHO AI?
DE HUIUS CATECHISMI FINE
ATQUE DE ILLIS AD QUOS IPSE DIRIGATUR
11. Muïc tieâu cuûa Saùch Giaùo Lyù naøy laø trình baøy moät caùch maïch laïc
vaø toång hôïp nhöõng noäi dung coát yeáu vaø caên baûn cuûa giaùo lyù coâng
giaùo veà ñöùc tin vaø luaân lyù, döôùi aùnh saùng Coâng ñoàng Vaticanoâ II vaø
toaøn boä Thaùnh Truyeàn cuûa Hoäi Thaùnh. Nhöõng nguoàn maïch chính
cuûa saùch naøy laø Thaùnh Kinh, caùc Thaùnh Giaùo phuï, phuïng vuï vaø
Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh. Saùch ñöôïc soaïn thaûo ñeå laøm “nhö
ñieåm quy chieáu cho caùc saùch giaùo lyù hay baûn toaùt yeáu seõ ñöôïc soaïn
thaûo trong caùc mieàn khaùc nhau”13.
12. Saùch Giaùo Lyù naøy chuû yeáu ñöôïc daønh cho caùc vò coù traùch nhieäm
daïy giaùo lyù: tröôùc heát laø caùc Giaùm muïc, trong tö caùch laø thaày daïy
ñöùc tin vaø Muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh. Saùch ñöôïc trao cho caùc ngaøi nhö
moät duïng cuï giuùp caùc ngaøi chu toaøn nhieäm vuï daïy doã Daân Thieân
Chuùa. Qua caùc Giaùm muïc, saùch ñöôïc göûi ñeán nhöõng ngöôøi soaïn
saùch giaùo lyù, ñeán caùc linh muïc vaø caùc giaùo lyù vieân. Ñoïc saùch naøy
cuõng seõ höõu ích cho moïi Kitoâ höõu khaùc.
IV. BOÁ CUÏC CUÛA SAÙCH GIAÙO LYÙ

DE HUIUS STRUCTURA CATECHISMI
13. Boá cuïc Saùch Giaùo Lyù naøy döïa theo truyeàn thoáng coå ñieån cuûa caùc
saùch giaùo lyù, ñöôïc soaïn xoay quanh boán “truï caên baûn”: tuyeân xöng
ñöùc tin trong Pheùp Röûa (Tín bieåu), caùc bí tích cuûa ñöùc tin, ñôøi soáng
theo ñöùc tin (caùc Ñieàu Raên), vaø kinh nguyeän cuûa tín höõu (kinh Laïy
Cha).
Phaàn thöù nhaát: Tuyeân xöng ñöùc tin

Pars prima: Professio fidei
14. Nhöõng ai thuoäc veà Ñöùc Kitoâ nhôø ñöùc tin vaø Pheùp Röûa ñeàu phaûi
tuyeân xöng ñöùc tin cuûa Pheùp Röûa tröôùc maët moïi ngöôøi14. Vì theá,
Saùch Giaùo Lyù naøy tröôùc heát trình baøy noäi dung cuûa maïc khaûi vaø
ñöùc tin: qua maïc khaûi, Thieân Chuùa ñeán vôùi con ngöôøi vaø ban chính
mình Ngaøi cho con ngöôøi; nhôø ñöùc tin, con ngöôøi ñaùp laïi Thieân
Chuùa (Ñoaïn 1). Kinh Tin Kính toùm löôïc nhöõng hoàng aân maø Thieân
Chuùa, Ñaáng laø nguoàn goác moïi ñieàu thieän haûo, laø Ñaáng Cöùu chuoäc,
13
Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, Khoùa baát thöôøng 1985, Baùo caùo toång keát II, B, a, 4 (E Civitate
Vaticana 1985), 11.
14
X. Mt 10,32; Rm 10,9.
laø Ñaáng Thaùnh hoaù, ñaõ ban cho con ngöôøi. Caùc hoàng aân treân ñöôïc
saép ñaët trong “ba chöông” veà Pheùp Röûa, ñoù laø tin vaøo moät Thieân
Chuùa duy nhaát: Chuùa Cha toaøn naêng, Ñaáng Taïo Hoaù; Chuùa Gieâsu
Kitoâ, Con cuûa Ngaøi, laø Chuùa vaø laø Ñaáng Cöùu ñoä chuùng ta; vaø Chuùa
Thaùnh Thaàn, trong Hoäi Thaùnh (Ñoaïn 2).
Phaàn thöù hai: Caùc bí tích ñöùc tin

Pars secunda: Fidei sacramenta
15. Phaàn thöù hai trình baøy ôn cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa, ñaõ ñöôïc
Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø Chuùa Thaùnh Thaàn thöïc hieän moät laàn cho maõi
maõi, nay ñöôïc hieän taïi hoaù nhö theá naøo trong caùc haønh ñoäng thaùnh
thieâng cuûa phuïng vuï Hoäi Thaùnh (Ñoaïn 1), ñaëc bieät trong baûy bí
tích (Ñoaïn 2).
Phaàn thöù ba: Ñôøi soáng ñöùc tin

Pars tertia: Vita ex fide
16. Phaàn thöù ba neâu leân cuøng ñích toái haäu cuûa con ngöôøi ñöôïc taïo
döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa, laø vinh phuùc, vaø nhöõng con ñöôøng
ñeå ñaït tôùi vinh phuùc ñoù: nhôø haønh ñoäng ngay chính vaø töï do, vôùi
söï trôï giuùp cuûa Luaät vaø aân suûng Chuùa (Ñoaïn 1); nhôø thöïc thi meänh
leänh song haønh “meán Chuùa, yeâu ngöôøi”, ñöôïc trieån khai trong Möôøi
Ñieàu Raên cuûa Thieân Chuùa (Ñoaïn 2).
Phaàn thöù tö: Kinh nguyeän trong ñôøi soáng ñöùc tin
Pars quarta: Oratio in vita ex fide
17. Phaàn cuoái cuøng cuûa Saùch Giaùo Lyù noùi veà yù nghóa vaø taàm quan
troïng cuûa kinh nguyeän trong ñôøi soáng caùc tín höõu (Ñoaïn 1), keát
thuùc baèng vieäc giaûi thích vaén taét baûy lôøi caàu xin trong kinh Laïy
Cha (Ñoaïn 2). Nôi nhöõng lôøi caàu xin naøy, chuùng ta thaáy ñuùc keát
moïi ñieàu thieän haûo maø chuùng ta phaûi hy voïng vaø Cha chuùng ta ôû
treân trôøi muoán ban cho chuùng ta.
V. NHÖÕNG CHÆ DAÃN THÖÏC HAØNH

CHO VIEÄC SÖÛ DUÏNG SAÙCH GIAÙO LYÙ NAØY
PRO HUIUS CATECHISMI USU PRACTICAE ANIMADVERSIONES
18. Saùch Giaùo Lyù naøy ñöôïc coi laø moät baûn trình baøy maïch laïc veà
toaøn boä ñöùc tin coâng giaùo. Vaäy phaûi ñoïc saùch naøy nhö moät khoái
thoáng nhaát. Qua caùc chæ daãn ghi ngoaøi leà baûn vaên (nhöõng con soá in
nhoû quy chieáu ñeán nhöõng ñoaïn vaên khaùc cuøng moät chuû ñeà) vaø qua
baûng muïc luïc phaân tích ñöôïc ñaët ôû cuoái saùch, ngöôøi ñoïc coù theå thaáy
ñöôïc söï lieân heä cuûa moãi chuû ñeà vôùi toaøn boä ñöùc tin.
19. Thöôøng caùc ñoaïn vaên Thaùnh Kinh khoâng ñöôïc trích nguyeân
vaên, nhöng chæ ghi xuaát xöù ôû cöôùc chuù (baèng kyù hieäu “X.”). Ñeå hieåu
caùc ñoaïn vaên aáy caùch saâu xa hôn, caàn phaûi tìm ñeán chính caùc baûn
vaên. Caùc tham chieáu Thaùnh Kinh naøy laø coâng cuï laøm vieäc cho vieäc
daïy giaùo lyù.
20. Nhöõng ñoaïn in chöõ nhoû ôû moät soá choã laø nhöõng ghi chuù veà maët
söû hoïc, minh giaùo, hoaëc laø nhöõng trình baøy boå sung veà tín lyù.
21. Caùc ñoaïn trích daãn in chöõ nhoû, trích töø taùc phaåm cuûa caùc
Giaùo phuï, caùc baûn vaên phuïng vuï, caùc vaên kieän cuûa Huaán quyeàn vaø
töø Haïnh caùc Thaùnh, ñöôïc duøng ñeå laøm phong phuù theâm cho vieäc
trình baøy giaùo lyù. Nhöõng baûn vaên aáy ñöôïc choïn thöôøng ñeå söû duïng
tröïc tieáp trong vieäc daïy giaùo lyù.
22. Cuoái moãi noäi dung coù chung ñeà taøi, coù moät soá caâu ngaén goïn toùm
löôïc caùc ñieåm chính yeáu cuûa giaùo lyù. Nhöõng caâu Toùm Löôïc aáy
nhaèm ñeà xuaát nhöõng coâng thöùc toång hôïp vaø deã nhôù, cho vieäc daïy
giaùo lyù ôû caùc ñòa phöông.
VI. NHÖÕNG THÍCH NGHI CAÀN THIEÁT

NECESSARIAE ACCOMMODATIONES
23. Saùch Giaùo Lyù naøy nhaán maïnh vieäc trình baøy giaùo lyù. Saùch
nhaèm muïc ñích giuùp hieåu bieát ñöùc tin caùch saâu xa hôn. Nhôø ñoù, ñöùc
tin ñöôïc tröôûng thaønh, ñaâm reã saâu hôn vaøo cuoäc soáng vaø chieáu toaû
trong ñôøi soáng chöùng nhaân15.
24. Chính vì nhaèm muïc ñích ñoù, Saùch Giaùo Lyù naøy khoâng tìm caùch
ñöa ra nhöõng thích nghi, trong caùch trình baøy giaùo lyù cuõng nhö
nhöõng phöông phaùp daïy giaùo lyù, theo nhöõng ñoøi hoûi do khaùc bieät veà
vaên hoùa, tuoåi taùc, möùc tröôûng thaønh tinh thaàn, taäp quaùn xaõ hoäi vaø
giaùo hoäi, nôi nhöõng ngöôøi hoïc giaùo lyù. Nhöõng thích nghi caàn thieát aáy
laø vieäc cuûa caùc saùch giaùo lyù ñòa phöông, vaø nhaát laø cuûa nhöõng vò
giaûng daïy caùc Kitoâ höõu.
“Ngöôøi coù nhieäm vuï giaûng daïy, phaûi trôû neân taát caû cho moïi
ngöôøi, ñeå chinh phuïc moïi ngöôøi cho Ñöùc Kitoâ…. Vaø ñöøng nghó
raèng nhöõng ngöôøi ñöôïc giao cho mình, veà ñöùc tin, chæ laø moät loaïi
ngöôøi duy nhaát, cho neân coù theå giaûng daïy baèng moät ñöôøng loái vaø
phöông phaùp, vaø coù theå höôùng daãn moïi tín höõu ñeán loøng ñaïo
chaân thaät theo cuøng moät caùch nhö nhau: nhöng vì coù moät soá
ngöôøi gioáng nhö treû sô sinh, moät soá khaùc ñang baét ñaàu lôùn leân
trong Ñöùc Kitoâ, moät soá khaùc nöõa moät caùch naøo ñoù ñaõ tröôûng
thaønh, neân caàn phaûi caån thaän xem ai caàn söõa, ai caàn thöùc aên
15
X. ĐGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 20-22: AAS 71 (1979) 1293-1296;
Ibid., 25: AAS 71 (1979) 1297-1298.
cöùng hôn…. Ñoù laø ñieàu Thaùnh Toâng Ñoà ñaõ truyeàn cho nhöõng ai
ñöôïc goïi vaøo taùc vuï naøy, ñeå khi daïy caùc maàu nhieäm ñöùc tin vaø
caùc quy luaät soáng, hoï bieát thích nghi vôùi tinh thaàn vaø trí hieåu
cuûa ngöôøi nghe”16.
Treân heát moïi söï laø ñöùc meán

25. Ñeå keát thuùc phaàn trình baøy naøy, thieát töôûng neân nhaéc laïi
nguyeân taéc muïc vuï ñaõ ñöôïc Saùch Giaùo Lyù Roâma neâu ra:
“Haún nhieân ñöôøng loái tuyeät haûo hôn, maø Thaùnh Toâng Ñoà ñaõ daïy,
ñoù laø höôùng taát caû noäi dung cuûa ñaïo lyù vaø giaùo huaán tôùi ñöùc meán,
laø ñieàu khoâng bao giôø maát ñöôïc. Vì vaäy khi trình baøy moät ñieàu
hoaëc phaûi tin, hoaëc phaûi hy voïng hoaëc phaûi laøm, thì luoân luoân
phaûi laøm noåi baät tình yeâu cuûa Chuùa chuùng ta trong ñieàu ñoù, ñeå ai
ai cuõng hieåu raèng moïi haønh vi nhaân ñöùc troïn haûo Kitoâ giaùo
khoâng coù nguoàn goác naøo khaùc ngoaøi tình yeâu vaø khoâng coù muïc
ñích naøo khaùc ngoaøi tình yeâu”17.
16
Catechismus Romanus hoaëc Catechismus ex decreto Concilii Tridentini ad parochos, Pii V
Pontificis Maximi iussu editus, Lôøi Töïa, 11: ed. P. Rodríguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona
1989), 11.
17
Catechismus Romanus, Lôøi Töïa, 10: ed. P. Rodríguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989),
10.
Phaàn thöù nhaát: Tuyeân xöng ñöùc tin
PHAÀN THÖÙ NHAÁT
TUYEÂN XÖNG ÑÖÙC TIN
PARS PRIMA
PROFESSIO FIDEI
Phaàn thöù nhaát: Tuyeân xöng ñöùc tin 27
ÑOAÏN THÖÙ NHAÁT

“TOÂI TIN” – “CHUÙNG TOÂI TIN”
SECTIO PRIMA
“CREDO” – “CREDIMUS”
26. Khi tuyeân xöng ñöùc tin, chuùng ta khôûi ñaàu baèng thuaät töø: “Toâi
tin” hoaëc “Chuùng toâi tin”. Tröôùc khi trình baøy ñöùc tin cuûa Hoäi
Thaùnh, nhö ñöôïc tuyeân xöng trong Tín bieåu, ñöôïc cöû haønh trong
phuïng vuï, ñöôïc theå hieän trong cuoäc soáng baèng vieäc tuaân giöõ caùc
Ñieàu Raên vaø baèng vieäc caàu nguyeän, chuùng ta haõy töï hoûi xem “tin”
nghóa laø gì. Ñöùc tin laø vieäc con ngöôøi ñaùp laïi Thieân Chuùa, Ñaáng töï
maïc khaûi vaø hieán mình cho con ngöôøi, ñoàng thôøi ban aùnh saùng
chöùa chan cho con ngöôøi ñang ñi tìm yù nghóa toái haäu cuûa ñôøi mình.
Do ñoù, tröôùc heát chuùng ta seõ baøn veà cuoäc tìm kieám cuûa con ngöôøi
(Chöông I), keá ñeán baøn veà maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa, qua ñoù Thieân
Chuùa ñeán vôùi con ngöôøi (Chöông II), vaø cuoái cuøng, baøn veà vieäc con
ngöôøi ñaùp laïi baèng ñöùc tin (Chöông III).
CHÖÔNG I
CON NGÖÔØI “COÙ KHAÛ NAÊNG”
ÑOÙN NHAÄN THIEÂN CHUÙA
CAPUT PRIMUM
HOMO EST DEI “CAPAX”
I. CON NGÖÔØI KHAO KHAÙT THIEÂN CHUÙA

DE DESIDERIO DEI
27. Nieàm khao khaùt Thieân Chuùa ñöôïc ghi khaéc trong traùi tim con
355, 1701 ngöôøi bôûi vì con ngöôøi ñöôïc taïo döïng bôûi Thieân Chuùa vaø höôùng veà
Thieân Chuùa. Thieân Chuùa khoâng ngöøng loâi keùo con ngöôøi ñeán vôùi
Ngaøi, vaø chæ nôi Thieân Chuùa, con ngöôøi môùi gaëp ñöôïc chaân lyù vaø
1718 haïnh phuùc maø hoï khoâng ngöøng tìm kieám:
“Khía caïnh cao quyù nhaát cuûa phaåm giaù con ngöôøi laø con
ngöôøi ñöôïc keâu goïi hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa. Ngay töø luùc môùi
sinh ra, con ngöôøi ñaõ ñöôïc môøi goïi ñoái thoaïi vôùi Thieân Chuùa:
thaät vaäy, con ngöôøi ñaõ chaúng hieän höõu, neáu, moät khi ñaõ ñöôïc
Thieân Chuùa vì tình yeâu maø taïo döïng, noù khoâng ñöôïc Thieân Chuùa
vì tình yeâu maø luoân luoân baûo toàn; vaø con ngöôøi cuõng chaúng soáng
theo chaân lyù caùch troïn veïn, neáu noù khoâng töï nguyeän nhìn nhaän
1
tình yeâu aáy vaø phoù mình cho Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình” .
28. Trong lòch söû cuûa mình maõi ñeán ngaøy nay, loaøi ngöôøi ñaõ dieãn
taû vieäc tìm kieám Thieân Chuùa cuûa mình baèng nhieàu caùch, qua caùc
843, 2566 tín ngöôõng vaø caùc haønh vi toân giaùo (caàu kinh, teá leã, phuïng töï, suy
2095-2109 nieäm, v.v...). Caùc hình thöùc dieãn taû naøy, maëc duø coù theå keùo theo
chuùng nhöõng neùt haøm hoà, vaãn laø raát phoå quaùt ñeán noãi con ngöôøi coù
theå ñöôïc goïi laø moät höõu theå coù toân giaùo:
“Töø moät ngöôøi duy nhaát, Thieân Chuùa ñaõ taïo thaønh toaøn theå
nhaân loaïi, ñeå hoï ôû treân khaép maët ñaát; Ngaøi ñaõ vaïch ra nhöõng
thôøi kyø nhaát ñònh vaø nhöõng ranh giôùi cho nôi ôû cuûa hoï. Nhö vaäy
laø ñeå hoï tìm kieám Thieân Chuùa; may ra hoï doø daãm maø tìm thaáy
Ngaøi, tuy raèng thaät söï Ngaøi khoâng ôû xa moãi ngöôøi chuùng ta. Thaät
1
CÑ Vaticanoâ II, Hiến cheá muïc vuï Gaudium et spes, 19: AAS 58 (1966) 1038-1039.
vaäy, chính ôû nôi Ngaøi maø chuùng ta soáng, cöû ñoäng vaø hieän höõu” (Cv
17,26-28).
29. Tuy nhieân, “söï lieân keát thaân maät vaø soáng ñoäng naøy vôùi Thieân
Chuùa”2 coù theå bò con ngöôøi boû queân, sao laõng vaø thaäm chí minh 2123-2128
nhieân gaït boû. Nhöõng thaùi ñoä nhö theá coù theå phaùt xuaát do nhöõng
nguyeân nhaân raát khaùc nhau3: do baát maõn tröôùc söï döõ treân theá giôùi,
do khoâng hieåu bieát hoaëc thôø ô veà toân giaùo, do lo toan veà theá gian
vaø tieàn cuûa4, do göông xaáu cuûa caùc tín höõu, do nhöõng traøo löu tö 398
töôûng choáng toân giaùo, cuoái cuøng laø do thaùi ñoä cuûa con ngöôøi toäi loãi,
vì sôï haõi maø laån traùnh Thieân Chuùa5 vaø chaïy troán khi nghe tieáng
goïi cuûa Ngaøi6.
30. “Taâm hoàn nhöõng ai tìm kieám Chuùa, naøo hoan hæ!” (Tv l05,3).
Duø con ngöôøi coù theå queân laõng hay choái töø Thieân Chuùa, nhöng
chính Thieân Chuùa vaãn khoâng ngöøng keâu goïi moïi ngöôøi tìm kieám 2567
Ngaøi ñeå hoï ñöôïc soáng vaø ñaït ñöôïc haïnh phuùc. Nhöng vieäc tìm kieám
naøy ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi coù noã löïc cuûa trí tueä, söï ngay thaúng cuûa 368
yù chí, “moät taám loøng thaønh”, vaø phaûi coù caû chöùng töø cuûa nhöõng
ngöôøi khaùc ñeå daïy con ngöôøi tìm kieám Thieân Chuùa.
“Laïy Chuùa, Chuùa vó ñaïi vaø raát ñaùng ca tuïng: quyeàn naêng cuûa
Chuùa cao caû vaø söï khoân ngoan cuûa Chuùa thaät khoân löôøng. Vaø con
ngöôøi, moät phaàn nhoû beù trong caùc thuï taïo cuûa Chuùa, con ngöôøi
trong thaân phaän phaûi cheát, mang nôi mình chöùng tích cuûa toäi loãi
mình vaø chöùng tích vieäc Chuùa choáng laïi keû kieâu caêng: vaäy maø
con ngöôøi nhö vaäy, moät phaàn nhoû beù trong caùc thuï taïo cuûa Chuùa,
muoán ca tuïng Chuùa. Chính Chuùa thuùc giuïc ñeå con ngöôøi vui thích
ca tuïng Chuùa, bôûi vì Chuùa ñaõ döïng neân chuùng con cho Chuùa, vaø
taâm hoàn chuùng con khoâng yeân nghæ cho ñeán khi ñöôïc yeân nghæ
7
trong Chuùa” .
II. NHÖÕNG CON ÑÖÔØNG

GIUÙP CON NGÖÔØI NHAÄN BIEÁT THIEÂN CHUÙA
DE VIIS, QUIBUS AD DEUM COGNOSCENDUM HABETUR ACCESSUS
31. Ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa, ñöôïc môøi goïi nhaän
bieát vaø yeâu meán Thieân Chuùa, con ngöôøi tìm kieám Thieân Chuùa seõ
khaùm phaù ra moät soá “con ñöôøng” giuùp nhaän bieát Ngaøi. Nhöõng con
ñöôøng naøy coøn ñöôïc goïi laø “nhöõng lyù chöùng veà söï hieän höõu cuûa
2
CÑ Vaticanoâ II, Hiến chế mục vụ Gaudium et spes, 19: AAS 58 (1966) 1039.
3
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 19-21: AAS 58 (1966) 1038-1042.
4
X. Mt 13,22.
5
X. St 3,8-10.
6
X. Ga 1,3.
7
Thaùnh Augustinoâ, Confessiones, 1, 1, 1: CCL 27, 1 (PL 32, 659-661).
Thieân Chuùa”, nhöng khoâng theo nghóa lyù chöùng cuûa caùc khoa hoïc
töï nhieân, maø theo nghóa nhöõng “lyù chöùng ñoàng quy vaø coù söùc
thuyeát phuïc”, giuùp con ngöôøi ñaït tôùi nhöõng söï chaéc chaén thaät söï.
Nhöõng “con ñöôøng” ñeå ñeán vôùi Thieân Chuùa nhö theá coù khôûi
ñieåm laø caùc thuï taïo: theá giôùi vaät chaát vaø con ngöôøi.
32. Vuõ truï: Thieân Chuùa coù theå ñöôïc nhaän bieát nhö laø nguoàn goác vaø
cuøng ñích cuûa vuõ truï, caên cöù vaøo söï vaän haønh vaø chuyeån bieán cuûa
54, 337 vuõ truï, vaøo tính caùch baát taát, vaøo traät töï vaø veû ñeïp cuûa vuõ truï.
Veà ngöôøi ngoaïi giaùo, thaùnh Phaoloâ khaúng ñònh: “Nhöõng gì ngöôøi
ta coù theå bieát veà Thieân Chuùa thì thaät laø hieån nhieân tröôùc maét
hoï, vì chính Thieân Chuùa ñaõ cho hoï thaáy roõ. Quaû vaäy, nhöõng gì
ngöôøi ta khoâng theå nhìn thaáy ñöôïc nôi Thieân Chuùa, töùc laø quyeàn
naêng vónh cöûu vaø thaàn tính cuûa Ngaøi, thì töø khi Thieân Chuùa taïo
thaønh vuõ truï, trí khoân con ngöôøi coù theå nhìn thaáy ñöôïc qua
8
nhöõng coâng trình cuûa Ngaøi” (Rm 1,19-20) .
Coøn thaùnh Augustinoâ thì noùi: “Baïn haõy hoûi veû ñeïp cuûa traùi ñaát,
haõy hoûi veû ñeïp cuûa bieån khôi, haõy hoûi veû ñeïp cuûa khoâng khí
ñang daõn nôû vaø lan toûa, haõy hoûi veû ñeïp cuûa baàu trôøi, … haõy hoûi
nhöõng thöïc taïi aáy. Taát caû seõ traû lôøi baïn: Naøy baïn xem, chuùng toâi
quaû laø ñeïp. Veû ñeïp cuûa chuùng laø lôøi tuyeân xöng cuûa chuùng. Ai ñaõ
laøm neân nhöõng veû ñeïp coù theå thay ñoåi ñoù, neáu khoâng phaûi laø
9
Ñaáng Toaøn Myõ khoâng bao giôø thay ñoåi?”
2500 33. Con ngöôøi: vôùi söï côûi môû ñoùn nhaän chaân lyù vaø veû ñeïp, vôùi
1730, 1776 löông tri, vôùi söï töï do vaø tieáng noùi cuûa löông taâm, vôùi nieàm khaùt
voïng söï voâ bieân vaø haïnh phuùc, con ngöôøi töï hoûi veà söï hieän höõu cuûa
Thieân Chuùa. Nhìn vaøo taát caû nhöõng ñieàu keå treân, con ngöôøi nhaän
1703 ra nhöõng daáu chæ cuûa linh hoàn thieâng lieâng cuûa mình. Laø “haït
gioáng cuûa söï vónh cöûu maø con ngöôøi mang nôi mình, vaø khoâng theå
giaûn löôïc vaøo vaät chaát maø thoâi” 10, neân linh hoàn con ngöôøi khoâng
336 theå coù moät nguoàn goác naøo khaùc ngoaøi moät mình Thieân Chuùa.
34. Vuõ truï vaø con ngöôøi minh chöùng raèng chuùng khoâng phaûi laø
nguyeân lyù tieân khôûi vaø cöùu caùnh toái haäu cuûa chính mình, nhöng
thoâng phaàn vôùi “Höõu Theå Töï Taïi”, voâ thuûy voâ chung. Nhö vaäy, qua
nhöõng “con ñöôøng” khaùc nhau ñoù, con ngöôøi coù theå ñaït tôùi vieäc
nhaän bieát söï hieän höõu cuûa moät thöïc taïi laø nguyeân lyù tieân khôûi vaø
8
X. Cv 14,15-17; 17,27-28; Kn 13,1-9.
9
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 241, 2: PL 38, 1134.
10
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 18: AAS 58 (1966) 1038; x. Ibid., 14:
AAS 58 (1966) 1036.
laø cöùu caùnh toái haäu cuûa moïi söï, “maø moïi ngöôøi goïi laø Thieân 199
Chuùa”11.
35. Caùc taøi naêng cuûa con ngöôøi laøm cho con ngöôøi coù theå nhaän bieát 50
söï hieän höõu cuûa moät Thieân Chuùa coù ngoâi vò. Nhöng ñeå con ngöôøi coù
theå tieán ñeán choã thaân maät vôùi Ngaøi, Thieân Chuùa ñaõ muoán maïc
khaûi chính mình Ngaøi cho con ngöôøi vaø ban cho hoï aân suûng ñeå nhôø
ñoù hoï coù theå ñoùn nhaän maïc khaûi naøy trong ñöùc tin. Tuy nhieân, caùc
“lyù chöùng veà söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa” coù theå chuaån bò cho ñöùc
tin vaø giuùp ngöôøi ta thaáy raèng ñöùc tin khoâng ñoái nghòch vôùi lyù trí 159
cuûa con ngöôøi.
III. VIEÄC NHAÄN BIEÁT THIEÂN CHUÙA

THEO QUAN NIEÄM CUÛA HOÄI THAÙNH
DE DEI COGNITIONE SECUNDUM ECCLESIAM
36. “Meï Hoäi Thaùnh khaúng ñònh vaø daïy raèng: Töø nhöõng loaøi thuï
taïo, nhôø aùnh saùng töï nhieân cuûa lyù trí con ngöôøi, con ngöôøi coù theå
nhaän bieát caùch chaéc chaén veà Thieân Chuùa nhö laø nguyeân lyù vaø cuøng
ñích cuûa moïi loaøi”12. Khoâng coù khaû naêng naøy, con ngöôøi khoâng theå
ñoùn nhaän maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa. Con ngöôøi coù ñöôïc khaû naêng
ñoù laø vì ñaõ ñöôïc taïo döïng “theo hình aûnh Thieân Chuùa” (St 1,27). 355
37. Tuy nhieân, trong nhöõng hoaøn caûnh lòch söû maø con ngöôøi ñaõ traûi
qua, con ngöôøi gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc nhaän bieát Thieân
Chuùa neáu chæ döïa vaøo aùnh saùng cuûa lyù trí. 1960
“Noùi moät caùch ñôn giaûn, maëc daàu lyù trí con ngöôøi, nhôø söùc löïc vaø
aùnh saùng töï nhieân cuûa mình, thaät söï coù theå ñaït tôùi söï nhaän bieát
ñích thöïc vaø chaéc chaén veà moät Thieân Chuùa coù ngoâi vò, Ñaáng baûo
veä vaø cai quaûn vuõ truï baèng söï quan phoøng cuûa Ngaøi, cuõng nhö
nhaän bieát moät luaät töï nhieân ñöôïc Ñaáng Taïo Hoaù ñaët trong taâm
hoàn chuùng ta, nhöng coù khoâng ít nhöõng chöôùng ngaïi vaät ngaên
caûn lyù trí söû duïng khaû naêng baåm sinh ñoù cuûa noù moät caùch höõu
hieäu. Vì nhöõng chaân lyù lieân quan ñeán Thieân Chuùa, lieân quan ñeán
moái lieân heä giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, laø nhöõng ñieàu hoaøn
toaøn vöôït quaù laõnh vöïc nhöõng söï vaät höõu hình, vaø khi nhöõng
chaân lyù ñoù ñöôïc dieãn ra baèng haønh ñoäng vaø taùc ñoäng ñeán ñôøi
soáng thì chuùng ñoøi con ngöôøi phaûi hieán thaân vaø töø boû mình. Ñeå
ñaït ñöôïc nhöõng chaân lyù nhö vaäy, trí tueä con ngöôøi phaûi laøm vieäc
moät caùch khoù khaên, moät ñaøng vì söï thuùc ñaåy cuûa caùc giaùc quan
vaø trí töôûng töôïng, ñaøng khaùc vì nhöõng duïc voïng do nguyeân toäi
11
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I, q. 2, a. 3, c: Ed. Leon. 4, 31.
12
CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c. 2: DS 3004; X. Ibid., De Revelatione, canon 2:
DS 3026; CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 6: AAS 58 (1966) 819.
gaây neân. Cho neân trong nhöõng vaán ñeà ñoù, con ngöôøi deã cho laø
doái traù hoaëc ít nhaát laø mô hoà, nhöõng ñieàu hoï khoâng muoán ñoù laø
13
nhöõng söï thaät” .
38. Vì lyù do ñoù, con ngöôøi caàn ñöôïc maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa soi
daãn, khoâng nhöõng trong nhöõng gì vöôït quaù trí khoân, maø caû trong
2036 “nhöõng chaân lyù toân giaùo vaø luaân lyù töï chuùng voán khoâng vöôït quaù
khaû naêng lyù trí, ñeå trong tình traïng hieän thôøi cuûa nhaân loaïi, moïi
ngöôøi coù theå bieát ñöôïc caùch deã daøng, chaéc chaén vaø khoâng laãn loän
sai laàm”14.
IV. PHAÛI NOÙI VEÀ THIEÂN CHUÙA THEÁ NAØO?

QUOMODO DE DEO LOQUENDUM?
39. Khi beânh vöïc khaû naêng cuûa lyù trí con ngöôøi trong vieäc nhaän
851 bieát Thieân Chuùa, Hoäi Thaùnh tin töôûng raèng mình coù theå noùi veà
Thieân Chuùa cho moïi ngöôøi vaø vôùi moïi ngöôøi. Nieàm xaùc tín naøy laø
khôûi ñieåm cho vieäc ñoái thoaïi cuûa Hoäi Thaùnh vôùi caùc toân giaùo khaùc,
vôùi trieát hoïc vaø khoa hoïc, vaø caû vôùi nhöõng ngöôøi voâ tín ngöôõng vaø
nhöõng ngöôøi voâ thaàn.
40. Vì söï hieåu bieát cuûa chuùng ta veà Thieân Chuùa coù giôùi haïn, neân
ngoân ngöõ chuùng ta duøng ñeå noùi veà Thieân Chuùa cuõng bò giôùi haïn.
Chuùng ta chæ coù theå noùi veà Thieân Chuùa döïa vaøo nhöõng gì chuùng ta
bieát veà caùc thuï taïo vaø theo caùch hieåu bieát vaø suy nghó haïn heïp cuûa
loaøi ngöôøi chuùng ta.
41. Moïi thuï taïo ñeàu coù moät neùt naøo ñoù gioáng Thieân Chuùa, ñaëc bieät
laø con ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Ngaøi vaø gioáng nhö Ngaøi.
213, 299 Nhieàu ñieàu hoaøn haûo cuûa caùc thuï taïo (tính chaân, thieän, myõ cuûa
chuùng) phaûn chieáu söï hoaøn haûo voâ bieân cuûa Thieân Chuùa. Do ñoù,
chuùng ta coù theå noùi veà Thieân Chuùa töø nhöõng söï hoaøn haûo nôi caùc
thuï taïo cuûa Ngaøi, “vì caùc thuï taïo caøng lôùn lao ñeïp ñeõ thì caøng giuùp
nhaän ra Ñaáng taïo thaønh” (Kn 13,5).
212, 300 42. Thieân Chuùa sieâu vieät treân moïi thuï taïo. Vì vaäy chuùng ta phaûi
khoâng ngöøng thanh luyeän ngoân ngöõ cuûa chuùng ta khoûi nhöõng gì laø
haïn heïp, leä thuoäc vaøo hình aûnh, vaø baát toaøn, ñeå Thieân Chuùa, Ñaáng
loaøi ngöôøi “khoâng theå dieãn taû ñöôïc, khoâng theå hieåu thaáu ñöôïc,
13
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Humani generis: DS 3875.
14
Ibid.: DS 3876. X. CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c. 2: DS 3005; CÑ Vaticanoâ II,
Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 6: AAS 58 (1966) 819-820; Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa
theologiae, I, q. 1, a. 1, c: Ed. Leon. 4, 6.
khoâng theå nhìn thaáy ñöôïc, khoâng theå suy tôùi ñöôïc”15, khoâng bò laãn 370
loän vôùi nhöõng kieåu trình baøy phaøm nhaân cuûa chuùng ta. Ngoân ngöõ
phaøm nhaân cuûa chuùng ta khoâng bao giôø coù theå dieãn taû ñaày ñuû maàu
nhieäm voâ taän cuûa Thieân Chuùa.
43. Khi noùi nhö vaäy veà Thieân Chuùa, ngoân ngöõ cuûa chuùng ta dieãn
ñaït theo caùch phaøm nhaân, nhöng thaät söï ñaït tôùi chính Thieân
Chuùa, duø khoâng theå dieãn taû ñöôïc Ngaøi trong tính ñôn thuaàn voâ
bieân cuûa Ngaøi. Chuùng ta phaûi nhôù raèng “giöõa Ñaáng Taïo Hoaù vaø thuï
taïo, khoâng theå ghi nhaän söï gioáng nhau, maø khoâng bao haøm raèng
söï khaùc nhau coøn lôùn hôn nhieàu”16; hôn nöõa, “chuùng ta khoâng theå
naém baét ñöôïc Thieân Chuùa laø gì, nhöng chæ coù theå bieát ñöôïc Ngaøi
khoâng phaûi laø gì, vaø caùc höõu theå khaùc lieân heä vôùi Ngaøi nhö theá 206
naøo”17.
TOÙM LÖÔÏC
44. Töï baûn tính vaø do ôn goïi, con ngöôøi laø moät höõu theå coù toân giaùo.
Vì phaùt sinh töø Thieân Chuùa vaø quy höôùng veà Thieân Chuùa, con
ngöôøi chæ soáng cuoäc soáng nhaân linh moät caùch ñaày ñuû khi töï nguyeän
soáng lieân keát vôùi Thieân Chuùa.
45. Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng ñeå soáng hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa.
Nôi Ngaøi, hoï tìm ñöôïc haïnh phuùc. “Khi con gaén boù heát mình vôùi
Chuùa, con seõ khoâng bao giôø coøn phaûi ñau ñôùn vaø vaát vaû nöõa, vaø
ñöôïc traøn ñaày Chuùa, ñôøi con seõ trôû neân soáng ñoäng”18.
46. Khi laéng nghe söù ñieäp cuûa caùc thuï taïo vaø tieáng noùi cuûa löông taâm,
con ngöôøi coù theå ñaït ñeán vieäc nhaän bieát chaéc chaén veà söï hieän höõu cuûa
Thieân Chuùa, laø nguyeân nhaân vaø cuøng ñích cuûa moïi söï.
47. Hoäi Thaùnh daïy raèng, con ngöôøi coù theå nhaän bieát caùch chaéc
chaén veà Thieân Chuùa duy nhaát vaø chaân thaät, laø Ñaáng Taïo Hoùa vaø
Chuùa cuûa chuùng ta, qua caùc coâng trình cuûa Ngaøi, nhôø aùnh saùng töï
nhieân cuûa lyù trí con ngöôøi19.
48. Chuùng ta thaät söï coù theå noùi veà Thieân Chuùa döïa treân nhöõng neùt
hoaøn haûo ña daïng cuûa caùc thuï taïo, vì ñoù laø nhöõng ñieåm gioáng vôùi
söï hoaøn haûo voâ bieân cuûa Thieân Chuùa, maëc daàu ngoân ngöõ haïn heïp
cuûa chuùng ta khoâng dieãn taû ñöôïc heát maàu nhieäm cuûa Ngaøi.
15
Phuïng vuï Byzantin. Anaphora sancti Ioannis Chrysostomi: Liturgies Eastern and Western, ed.
F.E. Brightman (Oxford 1896) p. 384 (PG 63, 915).
16
CÑ Lateâranoâ IV, Cap. 2. De errore abbatis Ioachim: DS 806.
17
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa contra gentiles, 1, 30: Ed. Leon. 13, 92.
18
Thaùnh Augustinoâ, Confessiones, 10, 28, 39: CCL 27, 175 (PL 32, 795).
19
X. CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, De revelatione, canon 2: DS 3026.
49. “Caùc thuï taïo tan bieán neáu khoâng coù Ñaáng Taïo Hoaù”20. Vì theá,
tín höõu bieát raèng mình ñöôïc tình yeâu Chuùa Kitoâ thuùc baùch phaûi
mang aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa haèng soáng ñeán cho nhöõng ai
khoâng bieát Ngaøi hoaëc choái töø Ngaøi.
20
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 36: AAS 58 (1966) 1054.
CHÖÔNG 2
THIEÂN CHUÙA ÑEÁN GAËP CON NGÖÔØI
CAPUT SECUNDUM
DEUS HOMINI OCCURRIT
50. Con ngöôøi coù theå duøng lyù trí töï nhieân ñeå nhaän bieát Thieân Chuùa 36
moät caùch chaéc chaén, döïa vaøo nhöõng coâng trình cuûa Ngaøi. Nhöng
coøn coù moät laõnh vöïc nhaän bieát khaùc, maø con ngöôøi khoâng theå ñaït
tôùi baèng söùc löïc cuûa mình, ñoù laø laõnh vöïc cuûa Maïc khaûi thaàn linh1.
Thieân Chuùa, baèng moät quyeát ñònh hoaøn toaøn töï do, töï maïc khaûi vaø
ban chính mình Ngaøi cho con ngöôøi. Thieân Chuùa laøm ñieàu ñoù khi 1066
maïc khaûi cho moïi ngöôøi maàu nhieäm cuûa Ngaøi, keá hoaïch yeâu thöông
cuûa Ngaøi voán ñaõ coù töø muoân thuôû trong Ñöùc Kitoâ. Thieân Chuùa ñaõ
maïc khaûi troïn veïn keá hoaïch cuûa Ngaøi khi sai Con chí aùi cuûa Ngaøi,
laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta, vaø sai Chuùa Thaùnh Thaàn.
Muïc 1
Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa
Articulus 1
De revelatione Dei
I. THIEÂN CHUÙA MAÏC KHAÛI

“KEÁ HOAÏCH YEÂU THÖÔNG” CUÛA NGAØI
DEUS SUUM REVELAT “BENEVOLUM CONSILIUM”
51. “Do loøng nhaân laønh vaø khoân ngoan, Thieân Chuùa ñaõ muoán maïc
khaûi chính mình vaø toû cho bieát maàu nhieäm cuûa yù muoán Ngaøi; nhôø 2823
maàu nhieäm ñoù, loaøi ngöôøi coù theå ñeán cuøng Chuùa Cha, nhôø Chuùa
Kitoâ, Ngoâi Lôøi nhaäp theå, trong Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø ñöôïc thoâng
phaàn vaøo baûn tính Thieân Chuùa”2. 1996
1
X. CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c.4: DS 3015.
2
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 2: AAS 58 (1966) 818.
52. Thieân Chuùa, Ñaáng “ngöï trong aùnh saùng sieâu phaøm” (1 Tm
6,16), muoán truyeàn thoâng söï soáng thaàn linh cuûa Ngaøi cho loaøi
ngöôøi maø Ngaøi ñaõ töï yù taïo döïng, ñeå cho hoï ñöôïc trôû neân nghóa töû
trong Con Moät cuûa Ngaøi3. Khi töï maïc khaûi, Thieân Chuùa muoán laøm
cho loaøi ngöôøi coù khaû naêng ñaùp laïi Ngaøi, nhaän bieát vaø yeâu meán
Ngaøi vöôït quaù nhöõng gì hoï coù theå laøm ñöôïc töï söùc mình.
53. Keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa veà Maïc Khaûi ñöôïc theå hieän cuøng moät
1953 luùc “baèng caùc vieäc laøm vaø lôøi noùi coù lieân heä maät thieát vôùi nhau”4,
1950 vaø soi saùng cho nhau. Keá hoaïch ñoù bao haøm “moät ñöôøng loái sö
phaïm thaàn linh” ñaëc bieät: Thieân Chuùa truyeàn thoâng chính mình
cho con ngöôøi moät caùch tieäm tieán. Ngaøi chuaån bò con ngöôøi qua
nhieàu giai ñoaïn ñeå ñoùn nhaän maïc khaûi sieâu nhieân veà chính baûn
thaân Ngaøi. Maïc khaûi naøy seõ ñaït tôùi toät ñænh nôi Ngoâi Vò vaø nôi söù
vuï cuûa Ngoâi Lôøi nhaäp theå, laø Chuùa Gieâsu Kitoâ.
Thaùnh lreâneâ thöôøng noùi veà ñöôøng loái sö phaïm naøy cuûa Thieân
Chuùa döôùi hình aûnh Thieân Chuùa vaø con ngöôøi daàn daàn laøm quen
vôùi nhau: “Ngoâi Lôøi cuûa Thieân Chuùa ñaõ ôû giöõa loaøi ngöôøi vaø trôû
thaønh Con Ngöôøi, ñeå laøm cho con ngöôøi quen daàn vôùi vieäc ñoùn
nhaän Thieân Chuùa, vaø laøm cho Thieân Chuùa quen daàn vôùi vieäc ngöï
5
trong con ngöôøi, theo yù muoán cuûa Chuùa Cha” .
II. CAÙC GIAI ÑOAÏN MAÏC KHAÛI

REVELATIONIS PERIODI
Töø khôûi thuyû, Thieân Chuùa töï maïc khaûi cho con ngöôøi
32 54. “Thieân Chuùa, Ñaáng taïo döïng vaø baûo toàn moïi söï nhôø Ngoâi Lôøi,
khoâng ngöøng laøm chöùng cho loaøi ngöôøi veà chính mình nôi caùc thuï
taïo; hôn nöõa, vì muoán môû ra con ñöôøng cöùu ñoä cao vôøi, ngay töø
khôûi thuyû, Ngaøi ñaõ toû mình ra cho nguyeân toå bieát” 6. Ngaøi ñaõ môøi
goïi nguyeân toå cuûa chuùng ta soáng hieäp thoâng thaân maät vôùi Ngaøi,
374 khi ban cho hoï aân suûng vaø ñöùc coâng chính raïng ngôøi.
397, 410 55. Maïc khaûi naøy khoâng bò toäi nguyeân toå laøm giaùn ñoaïn. Quaû vaäy,
“sau khi toå toâng sa ngaõ, baèng vieäc höùa ban ôn cöùu chuoäc, Ngaøi ñaõ
naâng hoï daäy höôùng tôùi nieàm hy voïng cöùu ñoä. Ngaøi ñaõ khoâng ngöøng
3
X. Ep 1,4-5.
4
5
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses 3, 20, 2: SC 211, 392 (PG 7, 944); x. exempli gratia, Ibid. 3,
17, 1: SC 211, 330 (PG 7, 929); Ibid. 4, 12, 4: SC 100, 518 (PG 7, 1006); Ibid. 4, 21, 3: SC
100, 684 (PG 7, 1046).
6
saên soùc nhaân loaïi, ñeå ban söï soáng ñôøi ñôøi cho taát caû nhöõng ai tìm
kieám ôn cöùu ñoä baèng caùch kieân taâm laøm vieäc laønh”7.
“Vaø khi con ngöôøi ñaõ maát tình nghóa vôùi Cha vì baát phuïc tuøng,
Cha ñaõ khoâng boû maëc con ngöôøi döôùi quyeàn löïc söï cheát.... Nhieàu
8
laàn Cha ñaõ giao öôùc vôùi loaøi ngöôøi” . 761
Giao öôùc vôùi oâng Noâeâ

56. Khi söï hôïp nhaát cuûa nhaân loaïi bò toäi loãi phaù vôõ, Thieân Chuùa 401
laäp töùc coù yù ñònh cöùu ñoä nhaân loaïi khi can thieäp qua töøng nhoùm
ngöôøi. Giao öôùc vôùi oâng Noâeâ sau côn luït ñaïi hoàng thuûy9 noùi leân 1219
nguyeân taéc cuûa Nhieäm cuïc thaàn linh ñoái vôùi “caùc daân toäc”, nghóa laø
ñoái vôùi nhöõng ngöôøi quy tuï laïi “theo tieáng noùi, doøng hoï vaø daân toäc
cuûa mình” (St 10,5)10.
57. Traät töï ña daân toäc naøy, vöøa coù tính vuõ truï, vöøa coù tính xaõ hoäi
vaø toân giaùo11, nhaèm haïn cheá tính kieâu caêng cuûa moät nhaân loaïi ñaõ
sa ngaõ, muoán ñoàng loøng trong söï ngoan coá cuûa mình12, muoán töï
mình gaày döïng söï hôïp nhaát theo kieåu xaây thaùp Babel13. Nhöng vì
toäi loãi14, neân thuyeát ña thaàn cuõng nhö vieäc toân thôø caùc ngaãu töôïng
laø daân toäc vaø laõnh tuï cuûa mình, ñaõ khoâng ngöøng ñe doaï bieán
Nhieäm cuïc taïm thôøi naøy thaønh söï gian taø ngoaïi ñaïo.
58. Giao öôùc vôùi oâng Noâeâ coù hieäu löïc trong suoát thôøi gian cuûa caùc
daân toäc15, cho tôùi khi Tin Möøng ñöôïc loan baùo moät caùch phoå quaùt. 674
Thaùnh Kinh toân kính moät soá vó nhaân cuûa “caùc daân toäc”, nhö “Abel,
ngöôøi coâng chính”, vua tö teá Melchiseâñeâ 16, oâng naøy laø hình boùng
cuûa Ñöùc Kitoâ17, hoaëc caùc ngöôøi coâng chính “Noâeâ, Ñaniel vaø Job”
(Ed 14,14). Nhö vaäy Thaùnh Kinh noùi leân möùc ñoä thaùnh thieän cao 2569
vôøi maø nhöõng ngöôøi soáng theo Giao öôùc Noâeâ coù theå ñaït tôùi, ñang
khi mong ñôïi Ñöùc Kitoâ “quy tuï con caùi Thieân Chuùa ñang taûn maùc
khaép nôi veà moät moái” (Ga 11,52).
7
8
Kinh nguyeän Thaùnh Theå IV: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1970)
467.
9
X. St 9,9.
10
X. St 10,20-31.
11
X. Cv 17,26-27.
12
X. Kn 10,5.
13
X. St 11,4-6.
14
X. Rm 1,18-25.
15
X. Lc 21,24.
16
X. St 14,18.
17
X. Dt 7,3.
Thieân Chuùa choïn oâng Abraham

145, 2570 59. Ñeå quy tuï loaøi ngöôøi ñang taûn maùc veà moät moái, Thieân Chuùa
choïn oâng Abram vaø phaùn vôùi oâng: “Haõy rôøi boû xöù sôû, hoï haøng vaø
nhaø cha ngöôi” (St 12,1); vôùi yù ñònh laøm cho oâng thaønh Abraham,
nghóa laø “cha cuûa voâ soá daân toäc” (St 17,5): “Nhôø ngöôi, moïi gia toäc
treân maët ñaát seõ ñöôïc chuùc phuùc” (St 12,3)18.
760 60. Daân toäc phaùt sinh töø oâng Abraham seõ ñöôïc thöøa höôûng lôøi
Thieân Chuùa höùa vôùi caùc toå phuï, töùc laø daân ñöôïc Ngaøi tuyeån choïn19,
762, 781 hoï ñöôïc goïi ñeå chuaån bò cho vieäc quy tuï trong töông lai moïi con caùi
Thieân Chuùa trong söï duy nhaát cuûa Hoäi Thaùnh20; daân toäc naøy seõ laø
goác reã maø caùc daân ngoaïi khi tin vaøo Thieân Chuùa seõ ñöôïc thaùp gheùp
vaøo21.
61. Caùc toå phuï, caùc tieân tri vaø nhöõng vó nhaân khaùc cuûa Cöïu öôùc ñaõ
vaø seõ luoân ñöôïc toân kính nhö nhöõng vò Thaùnh trong taát caû caùc
truyeàn thoáng phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh.
Thieân Chuùa huaán luyeän daân Israel cuûa Ngaøi

62. Sau thôøi caùc Toå phuï, Thieân Chuùa laäp Israel laøm daân cuûa Ngaøi
2060, 2574 khi cöùu hoï khoûi aùch noâ leä Ai caäp. Ngaøi laäp Giao öôùc Sinai vôùi daân
vaø ban Leà Luaät cuûa Ngaøi cho hoï qua oâng Moâisen, ñeå hoï nhaän bieát
vaø phuïng söï Ngaøi vôùi tö caùch laø Thieân Chuùa duy nhaát haèng soáng
vaø chaân thaät, laø Cha quan phoøng vaø laø thaåm phaùn chí coâng, vaø ñeå
1961 hoï mong ñôïi Ñaáng Cöùu Ñoä maø Ngaøi ñaõ höùa ban22.
204, 2801 63. Israel laø daân tö teá cuûa Thieân Chuùa23, ñöôïc “mang danh Ñöùc
Chuùa” (Ñnl 28,10). Ñoù laø daân cuûa “nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc nghe
839 lôøi Chuùa phaùn daïy”24, daân cuûa “nhöõng ngöôøi laøm anh” trong ñöùc tin
cuûa toå phuï Abraham25.
711 64. Qua caùc tieân tri, Thieân Chuùa ñaøo taïo daân Ngaøi trong nieàm hy
voïng ôn cöùu ñoä, trong söï mong ñôïi Giao öôùc môùi vaø vónh cöûu daønh
1965 cho taát caû moïi ngöôøi26, Giao öôùc ñoù seõ ñöôïc ghi khaéc trong caùc traùi
18
X. Gl 3,8.
19
X. Rm 11,28.
20
X. Ga 11,52; 10,16.
21
X. Rm 11,17-18.24.
22
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 3: AAS 58 (1966) 818.
23
X. Xh 19,6.
24
Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, Caàu nguyeän cho moïi ngöôøi VI: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
Polyglottis Vaticanis 1970) 254.
25
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Dieãn vaên taïi Hoäi ñöôøng Do thaùi ôû Roâma, (ngaøy 13/4/1986) 4:
Insegnamenti di Giovanni Paolo II, IX 1, 1027.
26
X. Is 2,2-4.
tim27. Caùc Tieân tri loan baùo ôn cöùu chuoäc trieät ñeå cho daân cuûa
Thieân Chuùa, ôn thanh taåy khoûi moïi baát trung cuûa hoï28, vaø ôn cöùu
ñoä aáy seõ bao goàm taát caû caùc daân toäc29. Ñaëc bieät nhöõng ngöôøi ngheøo
khoù vaø khieâm nhu cuûa Chuùa30 seõ aáp uû nieàm hy voïng naøy. Nhöõng
phuï nöõ thaùnh thieän nhö caùc baø Sara, Reâbecca, Rachel, Miryam, 489
Ñeâbora, Anna, Juñitha vaø Esther, ñaõ gìn giöõ cho nieàm hy voïng cöùu
ñoä aáy cuûa Israel luoân soáng ñoäng. Hình aûnh tinh tuyeàn nhaát cuûa
nieàm hy voïng naøy laø Ñöùc Maria31.
III. CHUÙA GIEÂSU KITOÂ – “ÑAÁNG TRUNG GIAN

VAØ ÑOÀNG THÔØI LAØ SÖÏ VIEÂN MAÕN
CUÛA TOAØN BOÄ MAÏC KHAÛI”32
CHRISTUS IESUS - “MEDIATOR SIMUL
ET PLENITUDO TOTIUS REVELATIONIS”
Thieân Chuùa ñaõ phaùn daïy moïi söï trong Ngoâi Lôøi cuûa Ngaøi
65. “Thuôû xöa, nhieàu laàn nhieàu caùch, Thieân Chuùa ñaõ phaùn daïy cha
oâng ta qua caùc tieân tri ; nhöng vaøo thôøi sau heát naøy, Thieân Chuùa
ñaõ phaùn daïy chuùng ta qua Thaùnh Töû” (Dt 1,1-2). Ñöùc Kitoâ, Con 102
Thieân Chuùa laøm ngöôøi, laø Lôøi duy nhaát, hoaøn haûo vaø cao caû nhaát
cuûa Chuùa Cha. Nôi Ngöôøi, Thieân Chuùa ñaõ noùi taát caû, vaø seõ khoâng
coù lôøi naøo khaùc ngoaøi Lôøi ñoù. Sau bao vò khaùc, thaùnh Gioan Thaùnh
giaù ñaõ dieãn taû ñieàu naøy moät caùch roõ raøng, khi chuù giaûi caâu Dt 1,1-
2:
“Töø khi Thieân Chuùa ban cho chuùng ta Con Ngaøi, Ñaáng laø Lôøi duy
nhaát vaø döùt khoaùt cuûa Ngaøi, Thieân Chuùa ñaõ noùi vôùi chuùng ta moät
laàn duy nhaát trong Lôøi naøy vaø Ngaøi khoâng coøn gì ñeå noùi theâm
nöõa. Nhöõng gì tröôùc kia Ngaøi chæ noùi töøng phaàn qua caùc tieân tri,
thì nay Ngaøi ñaõ noùi heát trong Ñaáng maø Ngaøi ñaõ trao ban troïn
veïn cho chuùng ta, töùc laø Con cuûa Ngaøi. Do ñoù, baây giôø maø coù ai
coøn muoán hoûi Thieân Chuùa ñieàu gì hoaëc naøi xin Ngaøi moät thò kieán 516
hay maïc khaûi naøo nöõa, thì ngöôøi aáy chaúng nhöõng laøm moät
chuyeän ñieân roà, maø xem ra coøn xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa, bôûi
27
X. Gr 31,31-34; Dt 10,16.
28
X. Ed 36.
29
X. Is 49,5-6; 53,11.
30
X. Sp 2,3.
31
X. Lc 1,38.
32
khoâng chaêm chuù nhìn vaøo Ñöùc Kitoâ maø laïi tìm kieám moät caùi gì
33
2717 khaùc hoaëc moät ñieàu môùi laï ngoaøi Ñöùc Kitoâ” .
Seõ khoâng coù maïc khaûi naøo khaùc nöõa

66. “Vaäy nhieäm cuïc Kitoâ giaùo seõ khoâng bao giôø mai moät, vì laø giao
öôùc môùi vaø vónh cöûu. Chuùng ta khoâng phaûi chôø ñôïi moät maïc khaûi
coâng khai môùi naøo khaùc nöõa tröôùc ngaøy Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa
chuùng ta toû mình ra trong vinh quang”34. Tuy nhieân, maëc duø maïc
khaûi ñaõ hoaøn taát, nhöng noù vaãn chöa ñöôïc giaûi thích troïn veïn; vì
theá ñöùc tin Kitoâ giaùo coøn phaûi daàn daàn, qua doøng thôøi gian, tìm
94 hieåu taát caû söï cao sieâu cuûa maïc khaûi.
67. Theo doøng lòch söû, ñaõ xuaát hieän nhöõng ñieàu goïi laø “maïc khaûi tö”, moät
soá trong ñoù ñöôïc thaåm quyeàn Hoäi Thaùnh coâng nhaän. Tuy vaäy, nhöõng maïc
84 khaûi ñoù khoâng thuoäc kho taøng ñöùc tin. Chöùc naêng cuûa chuùng khoâng phaûi
laø “caûi thieän” hoaëc “boå sung” maïc khaûi vónh vieãn cuûa Ñöùc Kitoâ, nhöng ñeå
giuùp ngöôøi ta, vaøo moät thôøi ñieåm lòch söû naøo ñoù, soáng maïc khaûi cuûa Ñöùc
Kitoâ caùch troïn veïn hôn. Caûm thöùc ñöùc tin cuûa caùc tín höõu, döôùi söï höôùng
daãn cuûa Huaán quyeàn Hoäi Thaùnh, coù khaû naêng phaân ñònh vaø ñoùn nhaän
93 trong caùc maïc khaûi ñoù nhöõng gì laø lôøi khuyeán duï ñích thöïc cuûa Ñöùc Kitoâ
hoaëc cuûa caùc Thaùnh gôûi ñeán cho Hoäi Thaùnh.
Ñöùc tin Kitoâ giaùo khoâng theå tieáp nhaän “nhöõng maïc khaûi” naøo muoán
vöôït cao hôn hay söûa ñoåi maïc khaûi ñaõ ñöôïc hoaøn taát trong Ñöùc Kitoâ. Moät
soá toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo vaø moät soá giaùo phaùi ñöôïc saùng laäp gaàn ñaây
ñaët neàn taûng treân “nhöõng maïc khaûi” nhö theá.
TOÙM LÖÔÏC
68. Vì tình yeâu, Thieân Chuùa ñaõ töï maïc khaûi vaø ban chính mình
Ngaøi cho con ngöôøi. Qua ñoù, Ngaøi mang laïi lôøi giaûi ñaùp vónh vieãn
vaø dö ñaày cho nhöõng vaán naïn maø con ngöôøi töï ñaët ra cho mình veà
yù nghóa vaø cuøng ñích cuoäc ñôøi hoï.
69. Thieân Chuùa ñaõ töï maïc khaûi cho con ngöôøi, baèng vieäc daàn daàn
duøng lôøi noùi vaø vieäc laøm maø truyeàn thoâng maàu nhieäm rieâng cuûa
Ngaøi.
70. Ngoaøi nhöõng chöùng töø maø Thieân Chuùa neâu leân veà chính mình
Ngaøi qua caùc thuï taïo, Thieân Chuùa coøn ñích thaân toû mình cho
33
Thaùnh Gioan Thaùnh giaù, Subida del monte Carmelo, 2, 22, 3-5: Biblioteca Mistica
Carmelitana, v. 11 (Burgos 1929) 184.
34
nguyeân toå chuùng ta. Ngaøi ñaõ noùi vôùi caùc vò, vaø sau khi caùc vò sa
ngaõ, Ngaøi ñaõ höùa ôn cöùu ñoä35 vaø ban Giao ÖÙôc cuûa Ngaøi cho caùc vò.
71. Thieân Chuùa laäp vôùi oâng Noâeâ moät giao öôùc vónh cöûu giöõa Ngaøi
vaø moïi sinh linh36. Giao öôùc naøy seõ toàn taïi bao laâu theá gian coøn toàn
taïi.
72. Thieân Chuùa ñaõ tuyeån choïn oâng Abraham vaø ñeà xöôùng moät giao
öôùc vôùi oâng vaø doøng doõi oâng. Töø ñoù, Thieân Chuùa thieát laäp daân
Ngaøi vaø maïc khaûi Leà Luaät cuûa Ngaøi cho hoï qua oâng Moâisen. Nhôø
caùc tieân tri, Thieân Chuùa ñaõ chuaån bò cho daân aáy ñoùn nhaän ôn cöùu
ñoä daønh cho toaøn theå nhaân loaïi.
73. Thieân Chuùa ñaõ töï maïc khaûi troïn veïn khi sai chính Con Ngaøi
ñeán traàn gian; nôi Chuùa Con, Thieân Chuùa ñaõ thieát laäp Giao öôùc
cuûa Ngaøi ñeán muoân ñôøi. Con Thieân Chuùa laø Lôøi toái haäu cuûa Chuùa
Cha noùi vôùi nhaân loaïi, sau Ngöôøi, khoâng coøn moät maïc khaûi naøo
khaùc.
Muïc 2
Sö löu truyeàn Maïc Khaûi cuûa Thieân Chuùa
Articulus 2
De transmissione revelationis divinae
74. Thieân Chuùa “muoán cho moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø nhaän bieát
chaân lyù” (1 Tm 2,4), nghóa laø, nhaän bieát Ñöùc Kitoâ Gieâsu 37. Vì vaäy 851
Ñöùc Kitoâ phaûi ñöôïc rao giaûng cho moïi daân toäc vaø moïi ngöôøi, vaø
maïc khaûi phaûi ñöôïc loan truyeàn ñeán taän cuøng theá giôùi.
“Nhöõng gì Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi ñeå cöùu roãi muoân daân, Ngaøi
ñaõ aân caàn saép ñaët ñeå luoân ñöôïc baûo toaøn vaø löu truyeàn nguyeân
38
veïn cho moïi theá heä” .
I. TRUYEÀN THOÁNG CAÙC TOÂNG ÑOÀ

DE TRADITIONE APOSTOLICA
75. “Chuùa Kitoâ, nôi Ngöôøi, Thieân Chuùa toái cao hoaøn taát troïn veïn
maïc khaûi, ñaõ truyeàn daïy caùc Toâng Ñoà rao giaûng cho moïi ngöôøi Tin
35
X. St 3,15.
36
X. St 9,16.
37
X. Ga 14,6.
38
Möøng ñaõ ñöôïc höùa tröôùc qua mieäng caùc tieân tri, vaø ñöôïc chính
Ngöôøi thöïc hieän vaø coâng boá; caùc ngaøi rao giaûng Tin Möøng nhö
171 nguoàn moïi chaân lyù cöùu ñoä vaø luaät leä luaân lyù, ñoàng thôøi truyeàn
thoâng cho hoï caùc hoàng aân cuûa Thieân Chuùa”39.
Lôøi rao giaûng cuûa caùc Toâng Ñoà

76. Theo meänh leänh cuûa Chuùa, vieäc löu truyeàn Tin Möøng ñaõ ñöôïc
thöïc hieän baèng hai caùch:
Baèng truyeàn khaåu: “moät phaàn do caùc Toâng Ñoà: qua lôøi giaûng
daïy, göông laønh vaø caùc ñònh cheá, caùc ngaøi ñaõ truyeàn laïi nhöõng gì
ñaõ nhaän laõnh töø mieäng Ñöùc Kitoâ khi chung soáng vôùi Ngöôøi vaø thaáy
Ngöôøi haønh ñoäng, hoaëc ñaõ hoïc bieát ñöôïc nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn
gôïi yù”;
Baèng vaên töï: “moät phaàn do chính caùc ngaøi vaø nhöõng ngöôøi phuï
taù caùc ngaøi ñaõ vieát laïi söù ñieäp cöùu ñoä döôùi söï linh höùng cuûa cuøng
moät Chuùa Thaùnh Thaàn”40.
... ñöôïc tieáp noái do nhöõng ngöôøi keá nhieäm caùc Toâng Ñoà
77. “Ñeå Tin Möøng ñöôïc giöõ gìn toaøn veïn vaø soáng ñoäng maõi trong
861 Hoäi Thaùnh, caùc Toâng Ñoà ñaõ ñeå laïi nhöõng ngöôøi keá vò laø caùc giaùm
muïc vaø ‘trao laïi cho hoï quyeàn giaùo huaán cuûa caùc ngaøi’”41. Thaät vaäy,
“nhöõng lôøi giaûng daïy cuûa caùc Toâng Ñoà ñöôïc ñaëc bieät ghi laïi trong
caùc saùch linh höùng, phaûi ñöôïc baûo toàn vaø lieân tuïc löu truyeàn cho
ñeán taän theá”42.
78. Vieäc löu truyeàn soáng ñoäng naøy, ñöôïc thöïc hieän trong Chuùa
174 Thaùnh Thaàn, ñöôïc goïi laø Thaùnh Truyeàn, ñeå phaân bieät vôùi Thaùnh
1124, 2651 Kinh, maëc duø noù coù lieân heä chaët cheõ vôùi Thaùnh Kinh. Nhôø Thaùnh
Truyeàn, “Hoäi Thaùnh, qua giaùo lyù, ñôøi soáng vaø vieäc phöôïng töï cuûa
mình, baûo toàn vaø löu truyeàn cho moïi theá heä taát caû thöïc chaát cuûa
mình, vaø taát caû nhöõng gì mình tin”43. “Lôøi caùc Thaùnh Giaùo phuï
chöùng thöïc söï coù maët soáng ñoäng cuûa Thaùnh Truyeàn; vaø söï phong
phuù cuûa Thaùnh Truyeàn ñaõ thaâm nhaäp vaøo thöïc haønh vaø ñôøi soáng
cuûa Hoäi Thaùnh, moät Hoäi Thaùnh luoân tin vaø caàu nguyeän”44.
79. Nhö vaäy, vieäc Chuùa Cha truyeàn thoâng chính mình, nhôø Ngoâi
Lôøi vaø trong Chuùa Thaùnh Thaàn, vaãn tieáp dieãn vaø taùc ñoäng trong
39
40
41
42
43
44
Hoäi Thaùnh: “Thieân Chuùa, Ñaáng xöa ñaõ phaùn daïy, nay vaãn khoâng
ngöøng ngoû lôøi vôùi Hieàn Theâ cuûa Con yeâu daáu mình; vaø Thaùnh
Thaàn, Ñaáng laøm cho tieáng noùi soáng ñoäng cuûa Tin Möøng vang doäi
trong Hoäi Thaùnh, vaø nhôø Hoäi Thaùnh laøm vang doäi trong theá giôùi,
höôùng daãn caùc tín höõu nhaän bieát toaøn theå chaân lyù vaø laøm cho lôøi
Chuùa Kitoâ traøn ngaäp loøng hoï”45.
II. TÖÔNG QUAN GIÖÕA THAÙNH TRUYEÀN VAØ THAÙNH KINH

DE RELATIONE INTER TRADITIONEM ET SACRAM SCRIPTURAM
Cuøng moät nguoàn maïch

80. “Thaùnh Truyeàn vaø Thaùnh Kinh ñöôïc noái keát vaø thoâng giao vôùi
nhau caùch chaët cheõ. Thaät theá, do caû hai ñeàu phaùt xuaát töø moät
nguoàn maïch thaàn linh, coù theå noùi caû hai keát hôïp thaønh moät vaø
cuøng quy höôùng veà moät muïc ñích”46. Caû hai ñeàu laøm cho maàu
nhieäm Ñöùc Kitoâ ñöôïc hieän dieän vaø sinh hoa traùi trong Hoäi Thaùnh,
theo nhö chính Ngöôøi ñaõ höùa ôû laïi vôùi caùc moân ñeä “moïi ngaøy cho
ñeán taän theá” (Mt 28,20).
... nhöng hai caùch löu truyeàn khaùc bieät

81. “Thaùnh Kinh laø Lôøi Thieân Chuùa noùi, xeùt theo tö caùch ñöôïc ghi
cheùp laïi döôùi söï linh höùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn”.
“Coøn Thaùnh Truyeàn thì truyeàn ñaït nguyeân veïn cho caùc ñaáng keá 113
vò caùc Toâng Ñoà Lôøi Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ vaø Chuùa Thaùnh
Thaàn kyù thaùc cho caùc Toâng Ñoà, ñeå caùc ñaáng keá vò ñoù, nhôø Thaàn
chaân lyù soi saùng, trung thaønh gìn giöõ, trình baøy vaø phoå bieán Lôøi aáy
baèng vieäc rao giaûng”47.
82. Do ñoù, Hoäi Thaùnh, vì ñöôïc uûy thaùc nhieäm vuï löu truyeàn vaø giaûi
thích maïc khaûi, “coù ñöôïc söï chaéc chaén veà taát caû caùc ñieàu ñöôïc maïc
khaûi khoâng chæ nhôø rieâng vaøo Thaùnh Kinh. Chính vì theá, caû Thaùnh
Kinh laãn Thaùnh Truyeàn ñeàu phaûi ñöôïc ñoùn nhaän vaø toân kính baèng
moät taâm tình yeâu meán vaø kính troïng nhö nhau” 48.
Truyeàn thoáng Toâng Ñoà vaø caùc truyeàn thoáng trong Hoäi
Thaùnh
83. Truyeàn Thoáng maø chuùng ta noùi ñaây xuaát phaùt töø caùc Toâng Ñoà
vaø löu truyeàn nhöõng gì chính caùc ngaøi ñaõ laõnh nhaän töø giaùo huaán
45
46
47
48
vaø göông maãu cuûa Chuùa Gieâsu cuõng nhö nhöõng gì caùc ngaøi hoïc ñöôïc
nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn. Thaät vaäy, theá heä caùc Kitoâ höõu ñaàu tieân
chöa coù moät Taân Öôùc thaønh vaên, vaø chính baûn vaên Taân öôùc chöùng
thöïc tieán trình cuûa Truyeàn Thoáng soáng ñoäng naøy.
1202, 2041 Chuùng ta phaûi phaân bieät “Truyeàn Thoáng caùc Toâng Ñoà” vôùi “caùc
2684 truyeàn thoáng” thuoäc caùc laõnh vöïc thaàn hoïc, kyû luaät, phuïng vuï
hoaëc suøng kính ñaõ phaùt sinh theo thôøi gian trong caùc Giaùo Hoäi
ñòa phöông. Ñoù laø nhöõng hình thöùc rieâng bieät, qua ñoù Thaùnh
Truyeàn phoå quaùt ñoùn nhaän nhöõng loái dieãn taû ñaõ ñöôïc thích nghi
cho nhöõng ñòa phöông khaùc nhau vaøo nhöõng thôøi ñaïi khaùc nhau.
Caùc truyeàn thoáng naøy coù theå ñöôïc giöõ laïi, söûa ñoåi hay thaäm chí
bò loaïi boû, döôùi aùnh saùng Truyeàn Thoáng caùc Toâng Ñoà, theo söï
höôùng daãn cuûa Huaán quyeàn Hoäi Thaùnh.
III. GIAÛI NGHÓA KHO TAØNG ÑÖÙC TIN

DE INTERPRETATIONE DEPOSITI FIDEI
Kho taøng ñöùc tin ñöôïc giao phoù cho toaøn theå Hoäi Thaùnh
84. “Kho taøng ñöùc tin” (Depositum fidei)49, chöùa ñöïng trong Thaùnh
Truyeàn vaø Thaùnh Kinh, ñaõ ñöôïc giao phoù cho toaøn theå Hoäi Thaùnh
857, 871 nhôø caùc Toâng Ñoà. “Khi gaén boù vôùi kho taøng aáy, toaøn theå daân thaùnh,
quy tuï quanh caùc vò chuû chaên, chuyeân caàn vôùi giaùo huaán cuûa caùc
Toâng Ñoà, vôùi tình hieäp thoâng, vôùi vieäc beû baùnh vaø kinh nguyeän, neân
2033 giöõa caùc thuû laõnh vaø caùc tín höõu coù söï nhaát trí laï luøng trong vieäc
naém giöõ, thöïc haønh vaø tuyeân xöng ñöùc tin ñaõ ñöôïc truyeàn laïi”50.
Huaán quyeàn Hoäi Thaùnh

888-892 85. “Nhieäm vuï chính thöùc giaûi thích Lôøi Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc ghi
2032, 2040 cheùp hay truyeàn laïi, nhieäm vuï naøy ñaõ ñöôïc uûy thaùc rieâng cho Huaán
quyeàn soáng ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh, quyeàn naøy ñöôïc thi haønh nhaân
danh Chuùa Gieâsu Kitoâ”51, nghóa laø ñöôïc uûy thaùc cho caùc Giaùm muïc
hieäp thoâng vôùi vò keá nhieäm thaùnh Pheâroâ, laø Giaùm muïc Roâma.
86. “Tuy nhieân, Huaán quyeàn naøy khoâng ôû treân Lôøi Chuùa, nhöng
phuïc vuï Lôøi Chuùa vì chæ giaûng daïy nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc truyeàn laïi;
688 bôûi vì do meänh leänh cuûa Thieân Chuùa vaø nhôø ôn trôï giuùp cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn, Huaán quyeàn kính meán laéng nghe, thaønh kính gìn giöõ
vaø trung thaønh trình baøy Lôøi ñoù, ñoàng thôøi töø kho taøng ñöùc tin duy
49
X. 1 Tm 6,20; 2 Tm 1,12-14.
50
51
nhaát aáy, Huaán quyeàn kín muùc ra taát caû moïi ñieàu maø ñeà nghò cho
giaùo daân tin nhö laø nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa maïc khaûi”52.
87. Vì ghi nhôù lôøi Ñöùc Kitoâ ñaõ noùi vôùi caùc Toâng Ñoà: “Ai nghe anh 1548
em laø nghe Thaày” (Lc l0,16)53, caùc tín höõu ngoan ngoaõn nhaän laõnh
caùc giaùo huaán vaø chæ thò maø caùc muïc töû ban cho hoï döôùi nhöõng
hình thöùc khaùc nhau. 2037
Caùc tín ñieàu ñöùc tin

88. Huaán quyeàn Hoäi Thaùnh thöïc thi troïn veïn quyeàn bính nhaän töø 888-892
Ñöùc Kitoâ khi aán ñònh caùc tín ñieàu, töùc laø khi coâng boá, döôùi hình 2032-2040
thöùc buoäc daân Kitoâ giaùo phaûi tin, nhöõng chaân lyù ñöôïc chöùa ñöïng
trong maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa, hoaëc caû khi coâng boá moät caùch döùt
khoaùt nhöõng chaân lyù coù lieân heä taát yeáu vôùi caùc chaân lyù ñoù.
89. Giöõa ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa chuùng ta vôùi caùc tín ñieàu coù moät 2625
moái lieân heä chaët cheõ. Tín ñieàu laø nhöõng aùnh saùng treân con ñöôøng
ñöùc tin cuûa chuùng ta, soi saùng vaø laøm cho con ñöôøng ñöùc tin aáy
ñöôïc an toaøn. Ngöôïc laïi, neáu chuùng ta soáng ngay thaúng, trí tueä vaø
taâm hoàn chuùng ta seõ môû roäng ñoùn nhaän aùnh saùng caùc tín ñieàu54.
90. Nhöõng moái daây lieân keát laãn nhau vaø söï gaén boù chaët cheõ giöõa
caùc tín ñieàu coù theå gaëp thaáy trong toaøn boä maïc khaûi veà maàu nhieäm 114, 158
Ñöùc Kitoâ55. Phaûi nhôù raèng “coù moät traät töï hoaëc ‘moät phaåm traät’ caùc 234
chaân lyù cuûa giaùo lyù Coâng giaùo, vì töông quan khaùc nhau cuûa chuùng
vôùi neàn taûng ñöùc tin Kitoâ giaùo”56.
Caûm thöùc sieâu nhieân veà ñöùc tin

91. Moïi Kitoâ höõu ñeàu tham döï vaøo ôn hieåu bieát vaø vieäc löu truyeàn
chaân lyù maïc khaûi. Hoï ñöôïc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn, laø 737
Ñaáng daïy doã hoï57 vaø daãn hoï “tôùi söï thaät toaøn veïn” (Ga 16,13).
92. “Toaøn theå caùc tín höõu… khoâng theå sai laàm trong ñöùc tin. Hoï
bieåu loä phaåm tính ñaëc bieät aáy nhôø caûm thöùc sieâu nhieân veà ñöùc tin 785
cuûa toaøn theå daân Chuùa, khi ‘töø caùc Giaùm muïc cho ñeán nhöõng giaùo
daân roát heát’ ñeàu ñoàng yù caùch phoå quaùt veà nhöõng ñieàu lieân quan ñeán
ñöùc tin vaø phong hoùa”58.
52
53
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 20: AAS 57 (1965) 24.
54
X. Ga 8,31-32.
55
X. CÑ Vatican I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c. 4: DS 3016 (mysteriorum nexus); CÑ Vaticanoâ
II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 25: AAS 57 (1965) 29.
56
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 11: AAS 57 (1965) 99.
57
X. 1 Ga 2,20.27.
58
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 12: AAS 57 (1965) 16.
93. “Thaät vaäy, nhôø caûm thöùc veà ñöùc tin ñöôïc Thaùnh Thaàn chaân lyù
889 khôi daäy vaø naâng ñôõ, vaø döôùi söï höôùng daãn cuûa Huaán quyeàn, daân
Thieân Chuùa gaén boù caùch kieân trì vôùi ñöùc tin ñaõ ñöôïc löu truyeàn duy
chæ moät laàn cho caùc Thaùnh, hieåu bieát ñöùc tin aáy caùch saâu saéc hôn
nhôø suy xeùt ñuùng, vaø aùp duïng ñöùc tin aáy caùch ñaày ñuû hôn trong ñôøi
soáng”59.
Söï taêng tröôûng trong hieåu bieát veà ñöùc tin
94. Nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn trôï giuùp, söï hieåu bieát veà caùc söï vieäc vaø
caùc lôøi noùi thuoäc kho taøng ñöùc tin coù theå ñöôïc tieán trieån trong ñôøi
66 soáng Hoäi Thaùnh:
2651 – “hoaëc nhôø caùc tín höõu chieâm ngöôõng vaø hoïc hoûi, khi ñaõ ghi
nhôù caùc ñieàu ñoù trong loøng”60, ñaëc bieät “vieäc nghieân cöùu thaàn
hoïc giuùp ñaøo saâu hieåu bieát veà chaân lyù ñöôïc maïc khaûi”61;
2038, 2518 – “hoaëc nhôø hoï ñaõ thoâng hieåu nhöõng ñieàu thieâng lieâng hoï caûm
nghieäm ñöôïc”62; “Lôøi Chuùa lôùn leân cuøng vôùi ngöôøi ñoïc”63;
– “hoaëc nhôø vieäc giaûng daïy cuûa nhöõng ngöôøi laõnh nhaän moät ñaëc
suûng chaéc chaén veà chaân lyù do vieäc keá nhieäm trong chöùc giaùm
muïc”64.
95. “Nhö theá, ñaõ roõ laø do yù ñònh heát söùc khoân ngoan cuûa Thieân
Chuùa, Thaùnh Truyeàn, Thaùnh Kinh vaø Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh
ñöôïc noái keát vaø lieân ñôùi vôùi nhau ñeán noãi khoâng moät caùi naøo coù theå
ñöùng vöõng moät mình khoâng caàn hai caùi kia; vaø döôùi taùc ñoäng cuûa
moät Chuùa Thaùnh Thaàn duy nhaát, caû ba cuøng goùp phaàn höõu hieäu
vaøo vieäc cöùu ñoä caùc linh hoàn, moãi beân theo phöông caùch rieâng”65.
TOÙM LÖÔÏC
96. Ñieàu Ñöùc Kitoâ ñaõ uûy thaùc cho caùc Toâng Ñoà, caùc ngaøi ñaõ truyeàn
laïi baèng lôøi rao giaûng vaø baèng vaên töï, döôùi söï linh höùng cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn, cho taát caû moïi theá heä, cho ñeán ngaøy Ñöùc Kitoâ trôû laïi
trong vinh quang.
59
60
61
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 62: AAS 58 (1966) 1084; x. Ibid., 44:
AAS 58 (1966) 1065; Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 23: AAS 58 (1966) 828; Ibid., 24: AAS
58 (1966) 828-829; Saéc leänh Unitatis redintegratio, 4: AAS 57 (1965) 94.
62
63
Thaùnh Greâgoârioâ Caû, Homilia in Ezechielem 1, 7, 8: CCL 142, 87 (PL 76, 843).
64
65
97. “Thaùnh Truyeàn vaø Thaùnh Kinh laøm thaønh moät kho taøng thaùnh
thieâng duy nhaát löu tröõ Lôøi Chuùa”66, trong ñoù, nhö trong moät taám
göông, Hoäi Thaùnh löõ haønh chieâm ngaém Thieân Chuùa, laø nguoàn
maïch moïi söï phong phuù cuûa mình.
98. “Hoäi Thaùnh qua giaùo lyù, ñôøi soáng vaø vieäc phöôïng töï cuûa mình,
baûo toàn vaø löu truyeàn cho moïi theá heä taát caû thöïc chaát cuûa mình vaø
taát caû nhöõng gì mình tin”67.
99. Nhôø caûm thöùc sieâu nhieân veà ñöùc tin, toaøn theå daân Thieân Chuùa
khoâng ngöøng ñoùn nhaän hoàng aân laø söï maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa,
tìm hieåu noù caùch saâu saéc hôn, vaø soáng nhôø hoàng aân ñoù caùch ñaày ñuû
hôn.
100. Nhieäm vuï giaûi thích Lôøi Thieân Chuùa moät caùch ñuùng nghóa
ñöôïc uûy thaùc rieâng cho Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, töùc laø cho Ñöùc
Giaùo Hoaøng vaø cho caùc Giaùm muïc hieäp thoâng vôùi ngaøi.
Muïc 3
Thaùnh Kinh
Articulus 3
De Sacra Scriptura
I. ÑÖÙC KITOÂ – LÔØI DUY NHAÁT CUÛA THAÙNH KINH

CHRISTUS – UNICUM SACRAE SCRIPTURAE VERBUM
101. Thieân Chuùa, trong söï haï coá do loøng nhaân haäu cuûa Ngaøi, ñeå töï
maïc khaûi cho loaøi ngöôøi, ñaõ duøng ngoân ngöõ phaøm nhaân maø noùi vôùi
hoï: “Caùc lôøi cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc dieãn taû baèng ngoân ngöõ loaøi
ngöôøi, ñaõ trôû neân töông töï vôùi lôøi noùi loaøi ngöôøi, cuõng nhö khi xöa
Lôøi cuûa Chuùa Cha vónh cöûu ñaõ maëc laáy xaùc thòt yeáu ñuoái cuûa loaøi
ngöôøi, ñaõ trôû neân gioáng nhö loaøi ngöôøi”68.
102. Qua taát caû caùc lôøi ôû trong Thaùnh Kinh, Thieân Chuùa chæ noùi
moät Lôøi, laø (Ngoâi) Lôøi duy nhaát cuûa Ngaøi. Trong Ngoâi Lôøi, Thieâ n 65, 2763
Chuùa baøy toû taát caû veà chính mình Ngaøi69:
66
67
68
69
X. Dt 1,1-3.
426-429 “Anh em haõy nhôù raèng moät Lôøi duy nhaát cuûa Thieân Chuùa ñöôïc
traûi ra trong toaøn boä Thaùnh Kinh, moät Lôøi duy nhaát vang treân
moâi mieäng cuûa caùc Thaùnh. Lôøi naøy luùc khôûi ñaàu laø Thieân Chuùa
höôùng veà Thieân Chuùa, luùc aáy Lôøi khoâng coù caùc aâm vaän, bôûi vì
70
Ngaøi khoâng leä thuoäc thôøi gian” .
1100, 1184 103. Vì lyù do ñoù, Hoäi Thaùnh ñaõ luoân toân kính Thaùnh Kinh nhö ñaõ
toân kính chính Thaân Theå [Mình Thaùnh] Chuùa. Hoäi Thaùnh khoân g
ngöøng laáy baùnh ban söï soáng töø baøn tieäc Lôøi Chuùa cuõng nhö baøn
1378 tieäc Thaân Theå [Mình Thaùnh] Chuùa Kitoâ maø trao ban cho caùc tín
höõu71.
104. Hoäi Thaùnh khoâng ngöøng tìm thaáy löông thöïc vaø söùc maïnh cho
mình trong Thaùnh Kinh72, vì nôi ñoù, Hoäi Thaùnh khoâng chæ tieáp
nhaän moät lôøi phaøm nhaân, nhöng thöïc söï laø Lôøi cuûa Thieân Chuùa73.
“Quaû thaät, trong caùc saùch thaùnh, Cha treân trôøi aâu yeám ñeán gaëp con
caùi vaø troø chuyeän vôùi hoï”74.
II. LINH HÖÙNG VAØ CHAÂN LYÙ THAÙNH KINH

DE INSPIRATIONE ET VERITATE SACRAE SCRIPTURAE
105. Thieân Chuùa laø taùc giaû cuûa Thaùnh Kinh. “Nhöõng gì Thieân Chuùa
maïc khaûi maø Thaùnh Kinh chöùa ñöïng vaø trình baøy, ñeàu ñöôïc vieát ra
döôùi söï linh höùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn”.
“Thaät vaäy, Hoäi Thaùnh, Meï thaùnh chuùng ta, nhôø ñöùc tin toâng
truyeàn, xaùc nhaän raèng toaøn boä caùc saùch Cöïu Öôùc cuõng nhö Taân
Öôùc vôùi taát caû caùc phaàn ñoaïn ñeàu laø saùch thaùnh vaø ñöôïc ghi vaøo
baûn thö quy Thaùnh Kinh: bôûi leõ ñöôïc vieát ra döôùi söï linh höùng
cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, caùc saùch aáy coù taùc giaû laø chính Thieân
75
Chuùa vaø ñöôïc truyeàn laïi cho chính Hoäi Thaùnh vôùi tö caùch ñoù” .
106. Thieân Chuùa ñaõ linh höùng cho caùc taùc giaû phaøm nhaân vieát ra
caùc saùch thaùnh. “Ñeå vieát ra caùc saùch thaùnh, Thieân Chuùa ñaõ choïn
nhöõng con ngöôøi vaø duøng hoï trong taøi naêng vaø söùc löïc cuûa hoï, ñeå
khi chính Ngaøi haønh ñoäng trong hoï vaø qua hoï, hoï vieát ra nhö
nhöõng taùc giaû ñích thaät taát caû nhöõng gì Chuùa muoán, vaø chæ nhöõng
ñieàu ñoù thoâi”76.
70
Thaùnh Augustinoâ, Enarratio in Psalmum 103, 4, 1: CCL 40, 1521 (PL 37, 1378).
71
72
73
X. 1 Tx 2,13.
74
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 21: AAS 58 (1966) 827-828.
75
76
107. Caùc saùch ñöôïc linh höùng giaûng daïy söï thaät. “Vì phaûi xem moïi
lôøi taùc giaû ñöôïc linh höùng, töùc caùc thaùnh söû, vieát ra, laø nhöõng ñieàu 702
Chuùa Thaùnh Thaàn xaùc quyeát, neân phaûi tuyeân xöng raèng Thaùnh
Kinh daïy ta caùch chaéc chaén, trung thaønh vaø khoâng sai laàm, chaân lyù
maø Thieân Chuùa ñaõ muoán Thaùnh Kinh ghi laïi nhaèm cöùu ñoä chuùng
ta”77.
108. Tuy nhieân, ñöùc tin Kitoâ giaùo khoâng phaûi laø moät “toân giaùo cuûa
Saùch vôû”. Kitoâ giaùo laø toân giaùo cuûa “Lôøi” Thieân Chuùa: Lôøi ñoù
“khoâng phaûi laø lôøi ñöôïc vieát ra vaø caâm laëng, nhöng laø Ngoâi Lôøi
nhaäp theå vaø soáng ñoäng”78. Caàn thieát laø phaûi coù Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Lôøi
vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa haèng soáng, nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, môû
trí cho chuùng ta, thì chuùng ta môùi hieåu ñöôïc Thaùnh Kinh79, neáu
khoâng thì caùc saùch ñoù chæ laø vaên töï cheát.
III. CHUÙA THAÙNH THAÀN, ÑAÁNG GIAÛI THÍCH THAÙNH KINH

SPIRITUS SANCTUS SCRIPTURAE INTERPRES
109. Trong Thaùnh Kinh, Thieân Chuùa noùi vôùi con ngöôøi theo caùch
thöùc loaøi ngöôøi. Vì vaäy, ñeå giaûi thích Thaùnh Kinh cho ñuùng, phaûi
caån thaän tìm hieåu ñieàu caùc taùc giaû phaøm nhaân thaät söï coù yù khaúng
ñònh vaø ñieàu Thieân Chuùa muoán toû baøy cho chuùng ta qua lôøi leõ cuûa
caùc ngaøi80.
110. Ñeå thaáy ñöôïc yù cuûa caùc vò thaùnh söû, caàn löu yù ñeán caùc ñieàu
kieän veà thôøi ñaïi vaø vaên hoaù cuûa caùc ngaøi, ñeán caùc “vaên theå” ñöôïc
duøng trong thôøi ñoù, ñeán caùch caûm nghó, noùi naêng vaø töôøng thuaät,
thöôøng ñöôïc duøng vaøo thôøi ñaïi cuûa thaùnh söû. “Vì chaân lyù ñöôïc trình
baøy vaø dieãn taû qua nhieàu theå vaên khaùc nhau, nhö theå vaên lòch söû,
ngoân söù, thi phuù hoaëc nhöõng theå vaên dieãn taû khaùc”81.
111. Nhöng bôûi vì Thaùnh Kinh ñöôïc linh höùng, neân coù moät nguyeân
taéc khaùc ñeå giaûi thích cho ñuùng. Nguyeân taéc naøy khoâng keùm quan
troïng so vôùi nguyeân taéc treân vaø neáu khoâng coù nguyeân taéc naøy thì
Thaùnh Kinh chæ laø vaên töï cheát: “Bôûi vì Thaùnh Kinh ñaõ ñöôïc vieát ra
bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, thì cuõng phaûi ñöôïc ñoïc vaø giaûi thích nhôø
chính Thaùnh Thaàn”82.
77
78
Thaùnh Beânañoâ Clairvaux, Homilia super “Missus est”, 4, 11: Opera, ed. J. Leclercq-H.
Rochais, v. 4 (Romae 1966) 57.
79
X. Lc 24,45.
80
81
82
Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñöa ra ba tieâu chuaån ñeå giaûi thích Thaùnh
Kinh theo Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñaõ linh höùng Thaùnh Kinh83:
128 112. 1) Phaûi heát söùc chuù yù ñeán “noäi dung vaø söï duy nhaát cuûa toaøn
boä Thaùnh Kinh”. Maëc daàu caùc saùch hôïp thaønh boä Thaùnh Kinh coù
khaùc bieät nhau maáy ñi nöõa, Thaùnh Kinh vaãn laø moät, bôûi keá hoaïch
cuûa Thieân Chuùa chæ coù moät vaø Ñöùc Kitoâ Gieâsu laø trung taâm vaø traùi
tim cuûa keá hoaïch aáy, moät traùi tim ñaõ roäng môû sau cuoäc Vöôït Qua
368 cuûa Ngöôøi84.
85
“Hình aûnh ‘Traùi tim Ñöùc Kitoâ’ â ñöôïc hieåu veà Thaùnh Kinh, vì
Thaùnh Kinh boäc loä traùi tim cuûa Ngöôøi. Tröôùc cuoäc khoå naïn, traùi
tim naøy coøn ñoùng kín, bôûi vì Thaùnh Kinh coøn toái nghóa. Nhöng
sau cuoäc khoå naïn, Thaùnh Kinh ñaõ ñöôïc môû ra, bôûi vì töø luùc ñoù
nhöõng ai hieåu Thaùnh Kinh seõ bieát suy xeùt vaø phaân ñònh caùc saám
86
ngoân phaûi ñöôïc giaûi thích nhö theá naøo” .
81 113. 2) Phaûi ñoïc Thaùnh Kinh trong “Thaùnh Truyeàn soáng ñoäng cuûa
Hoäi Thaùnh”. Theo chaâm ngoân cuûa caùc Giaùo phuï, Thaùnh Kinh ñöôïc
vieát chuû yeáu treân traùi tim cuûa Hoäi Thaùnh hôn laø treân nhöõng vaät
lieäu theå chaát87. Thaät vaäy, Hoäi Thaùnh löu giöõ kyù öùc soáng ñoäng veà
Lôøi Thieân Chuùa trong Thaùnh Truyeàn cuûa mình, vaø Chuùa Thaùnh
Thaàn ban cho Hoäi Thaùnh khaû naêng giaûi thích Thaùnh Kinh theo
caùch thieâng lieâng (“theo nghóa thieâng lieâng maø Chuùa Thaùnh Thaàn
ban cho Hoäi Thaùnh”88).
90 114. 3) Phaûi chuù yù ñeán “tính töông hôïp cuûa ñöùc tin”89. Thuaät ngöõ
“tính töông hôïp cuûa ñöùc tin” coù nghóa laø söï lieân heä haøi hoaø giöõa caùc
chaân lyù ñöùc tin vôùi nhau vaø trong toaøn boä chöông trình maïc khaûi.
Caùc nghóa cuûa Thaùnh Kinh

115. Theo moät truyeàn thoáng coå xöa, coù theå phaân bieät hai nghóa cuûa
Thaùnh Kinh: nghóa vaên töï vaø nghóa thieâng lieâng. Nghóa thieâng lieâng laïi
ñöôïc chia thaønh nghóa aån duï, nghóa luaân lyù vaø nghóa daãn ñöôøng. Söï hoøa
hôïp saâu xa cuûa boán nghóa naøy ñem laïi cho vieäc ñoïc Thaùnh Kinh caùch soáng
ñoäng trong Hoäi Thaùnh taát caû söï phong phuù cuûa noù.
83
84
X. Lc 24,25-27.44-46.
85
X. Tv 22,15.
86
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Expositio in Psalmos, 21, 11: Opera omnia, v. 18 (Parisiis 1876) 350.
87
X. Thaùnh Hilarioâ, Liber ad Constantium Imperatorem 9: CSEL 65, 204 (PL 10, 570); Thaùnh
Gieâroânimoâ, Commentarius in epistulam ad Galatas 1, 1, 11-12: PL 26, 347.
88
Origieâneâ, Homiliae in Leviticum, 5, 5: SC 286, 228 (PG 12, 454).
89
X. Rm 12,6.
116. Nghóa vaên töï: Ñaây laø nghóa ñöôïc caùc lôøi cuûa Thaùnh Kinh noùi leân vaø 110-114
ñöôïc khoa chuù giaûi nhaän ra döïa treân nhöõng quy taéc giaûi thích ñuùng ñaén.
“Taát caû caùc nghóa cuûa Thaùnh Kinh ñeàu ñaët neàn taûng treân nghóa vaên töï”90.
117. Nghóa thieâng lieâng: Vì tính thoáng nhaát cuûa keá hoaïch cuûa Thieân 1101
Chuùa, khoâng nhöõng baûn vaên Thaùnh Kinh, maø caû nhöõng söï vieäc vaø bieán coá
ñöôïc baûn vaên noùi tôùi, ñeàu coù theå laø nhöõng daáu chæ.
1) Nghóa aån duï: Chuùng ta coù theå hieåu bieát caùc bieán coá moät caùch saâu xa
hôn khi nhaän ra yù nghóa cuûa chuùng trong Ñöùc Kitoâ. Thí duï cuoäc vöôït qua
Bieån Ñoû laø daáu chæ cuoäc chieán thaéng cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø do ñoù cuõng laø daáu
chæ cuûa bí tích Röûa Toäi91.
2) Nghóa luaân lyù: Caùc bieán coá ñöôïc Thaùnh Kinh thuaät laïi phaûi daãn ñöa
chuùng ta ñeán haønh ñoäng chính tröïc. Caùc bieán coá ñoù ñöôïc vieát ra “ñeå raên
daïy chuùng ta” (1 Cr 10,11)92.
3) Nghóa daãn ñöôøng: Chuùng ta cuõng coù theå nhìn caùc söï vieäc vaø caùc
bieán coá trong yù nghóa vónh cöûu cuûa chuùng, theo nghóa chuùng daãn ñöôøng
(tieáng Hy laïp: anagoge, nghóa laø daãn ñöôøng) cho chuùng ta veà Queâ trôøi. Thí
duï Hoäi Thaùnh nôi traàn theá laø daáu chæ Gieârusalem thieân quoác93.
118. Coù moät caâu thô thôøi Trung Coå toùm taét boán nghóa aáy nhö sau:
“Nghóa vaên töï daïy veà bieán coá,
nghóa aån duï daïy ñieàu phaûi tin,
nghóa luaân lyù daïy ñieàu phaûi laøm,
94
nghóa daãn ñöôøng daïy ñieàu phaûi vöôn tôùi” .
119. “Caùc nhaø chuù giaûi coù nhieäm vuï döïa theo nhöõng quy taéc ñoù maø
coá gaéng hieåu thaáu vaø trình baøy yù nghóa Thaùnh Kinh caùch saâu saéc
hôn, ngoõ haàu nhôø söï hoïc hoûi coù theå goïi laø chuaån bò ñoù, phaùn quyeát
cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc chín chaén. Quaû vaäy, moïi ñieàu lieân heä ñeán vieäc 94
giaûi thích Thaùnh Kinh cuoái cuøng ñeàu phaûi leä thuoäc vaøo phaùn quyeát
cuûa Hoäi Thaùnh, vì Hoäi Thaùnh ñaõ nhaän töø Thieân Chuùa meänh leänh
vaø nhieäm vuï gìn giöõ vaø giaûi thích Lôøi Thieân Chuùa”95.
“Toâi seõ khoâng tin Tin Möøng, neáu khoâng coù quyeàn bính cuûa Hoäi 113
96
Thaùnh Coâng giaùo thuùc ñaåy toâi” .
90
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I, q.1, a.10, ad 1: Ed. Leon. 4, 25.
91
X. 1 Cr 10,2.
92
X. Dt 3-4,11.
93
X. Kh 21,1-22,5.
94
Augustinoâ de Dacia, Rotulus pugillaris I: ed. A. Walz: Angelicum 6 (1929) 256.
95
96
Thaùnh Augustinoâ, Contra epistulam Manichaei quam vocant fundamenti, 5, 6: CSEL 25, 197
(PL 42, 176).
IV. THÖ QUY CAÙC SAÙCH THAÙNH

DE SCRIPTURARUM CANONE
1117 120. Truyeàn Thoáng caùc Toâng Ñoà giuùp Hoäi Thaùnh phaân ñònh nhöõng
vaên baûn naøo phaûi ñöôïc keå vaøo danh muïc caùc Saùch Thaùnh97. Danh
muïc ñaày ñuû naøy ñöôïc goïi laø “Thö quy” Thaùnh Kinh. Thaùnh Kinh
goàm 46 baûn vaên Cöïu Öôùc (hoaëc 45, neáu gom Gieâreâmia vaø Ai Ca
thaønh moät) vaø 27 baûn vaên Taân Öôùc98. Ñoù laø:
Phaàn Cöïu Öôùc goàm caùc saùch: Saùng Theá, Xuaát Haønh, Leâvi, Daân
Soá, Ñeä Nhò Luaät, Gioâsueâ, Thuû Laõnh, Ruùt, l vaø 2 Samuen, l vaø 2 Caùc
Vua, 1 vaø 2 Söû Bieân Nieân, EÙtra vaø Nôkhemia, Toâbia, Giuñitha,
EÙtte, l vaø 2 Macabeââ, Gioùp, Thaùnh Vònh, Chaâm Ngoân, Giaûng Vieân,
Dieãm Ca, Khoân Ngoan, Huaán Ca, Isaia, Gieâreâmia, Ai Ca, Baruùc,
EÂdeâkien, Ñanien, Hoâseâ, Gioâen, Amoát, OÂvañia, Gioâna, Mikha,
Nakhum, Khabacuùc, Xoâphoânia, Khaùcgai, Dacaria, Malakhi.
Phaàn Taân Öôùc goàm caùc saùch: caùc saùch Tin Möøng theo thaùnh
Maùttheâu, theo thaùnh Maùccoâ, theo thaùnh Luca, theo thaùnh Gioan,
Coâng vuï Toâng Ñoà, Thö Roâma, Thö 1 vaø 2 Coârintoâ, Thö Galaùt, Thö
EÂpheâxoâ, Thö Philíppheâ, Thö Coâloâxeââ, Thö l vaø 2 Theâxaloânica, Thö 1
vaø 2 Timoâtheâ, Thö Titoâ, Thö Phileâmoân, Thö Do thaùi, Thö thaùnh
Giacoâbeâ, Thö l vaø 2 cuûa thaùnh Pheâroâ, Thö 1, 2 vaø 3 cuûa thaùnh
Gioan, Thö thaùnh Giuña, Khaûi Huyeàn.
Cöïu Öôùc
1093 121. Cöïu Öôùc laø moät phaàn khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa Thaùnh Kinh.
Taát caû caùc taùc phaåm cuûa Cöïu Öôùc ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng neân coù
moät giaù trò tröôøng toàn99, bôûi vì Giao Öôùc cuõ khoâng heà bò thu hoài.
702 122. Thaät vaäy, “Nhieäm cuïc Cöïu Öôùc ñöôïc boá trí vôùi muïc ñích chính
763 yeáu laø ñeå chuaån bò cho ngaøy quang laâm cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng Cöùu
Ñoä muoân loaøi”. Caùc saùch Cöïu Öôùc, “tuy coù nhieàu baát toaøn vaø taïm
bôï”, vaãn laøm chöùng veà phöông phaùp giaùo duïc cuûa tình yeâu cöùu ñoä
708 cuûa Thieân Chuùa: caùc saùch aáy “dieãn taû moät caûm thöùc saâu saéc veà
Thieân Chuùa, taøng tröõ nhöõng lôøi giaùo huaán cao sieâu veà Ngaøi, moät
khoa khoân ngoan höõu ích veà ñôøi soáng con ngöôøi, vaø nhöõng kho
2568 taøng kinh nguyeän tuyeät dieäu; sau cuøng, trong ñoù aån chöùa maàu
nhieäm ôn cöùu ñoä chuùng ta”100.
97
98
X. Decretum Damasi: DS 179-180; CÑ Florentinoâ, Decretum pro lacobitis: DS 1334-1336;
CÑ Triñentinoâ, Sess. 4a, Decretum de Libris Sacris et de traditionibus recipiendis: DS
1501-1504.
99
100
123. Caùc Kitoâ höõu toân kính Cöïu Öôùc vôùi tính caùch Lôøi ñích thöïc
cuûa Thieân Chuùa. Hoäi Thaùnh luoân cöïc löïc choáng laïi yù kieán ñoøi gaït
boû Cöïu Öôùc, vieän côù laø Taân Öôùc ñaõ laøm cho Cöïu Öôùc ra loãi thôøi
(chuû thuyeát Marcion).
Taân Öôùc
124. “Trong caùc saùch Taân Öôùc, Lôøi Thieân Chuùa laø quyeàn naêng cuûa
Thieân Chuùa ñeå cöùu roãi moïi tín höõu, ñöôïc trình baøy vaø bieåu döông
söùc maïnh caùch troåi vöôït”101. Caùc saùch aáy trao cho chuùng ta chaân lyù
toái haäu ñöôïc Thieân Chuùa maïc khaûi. Ñoái töôïng trung taâm cuûa Taân
Öôùc laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Thieân Chuùa nhaäp theå, caùc vieäc laøm
vaø giaùo huaán cuûa Ngöôøi, cuoäc khoå naïn vaø vieäc toân vinh Ngöôøi, cuõng
nhö nhöõng böôùc ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn102.
125. Caùc saùch Tin Möøng laø taâm ñieåm cuûa taát caû caùc saùch Thaùnh 515
Kinh “vì laø chöùng tích chính yeáu veà ñôøi soáng vaø giaùo huaán cuûa
Ngoâi Lôøi nhaäp theå, Ñaáng Cöùu Chuoäc chuùng ta”103.
126. Trong vieäc hình thaønh caùc saùch Tin Möøng, ngöôøi ta coù theå
phaân bieät ba giai ñoaïn:
1) Cuoäc ñôøi vaø giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu. Hoäi Thaùnh quaû quyeát
caùch maïnh meõ raèng boán saùch Tin Möøng “maø Hoäi Thaùnh khoâng
ngaàn ngaïi khaúng ñònh lòch söû tính, trung thaønh löu truyeàn nhöõng
gì Chuùa Gieâsu, Con Thieân Chuùa, khi soáng giöõa loaøi ngöôøi, thaät söï
ñaõ laøm vaø ñaõ daïy nhaèm phaàn roãi ñôøi ñôøi cuûa hoï, cho tôùi ngaøy
Ngöôøi ñöôïc ñöa leân trôøi”.
2) Giaùo huaán truyeàn khaåu. “Thaät vaäy, sau khi Chuùa leân trôøi, caùc 76
Toâng Ñoà ñaõ truyeàn laïi cho nhöõng ngöôøi nghe nhöõng ñieàu Ngöôøi ñaõ
noùi vaø ñaõ laøm vôùi söï thoâng hieåu ñaày ñuû hôn maø chính caùc ngaøi coù
nhôø hoïc ñöôïc töø caùc bieán coá vinh hieån cuûa Chuùa Kitoâ vaø nhôø aùnh
saùng Thaàn chaân lyù daïy doã”.
3) Caùc saùch Tin Möøng. “Vaäy caùc thaùnh söû ñaõ vieát boán saùch Tin 76
Möøng: caùc ngaøi choïn moät soá trong nhieàu ñieàu ñaõ ñöôïc truyeàn laïi
baèng mieäng hay ñaõ ñöôïc cheùp ra roài, toùm taét hoaëc giaûi thích moät
soá ñieàu tuyø theo tình traïng cuûa caùc Giaùo hoäi, sau cuøng caùc ngaøi vaãn
giöõ hình thöùc lôøi giaûng, maø bao giôø cuõng nhaèm truyeàn ñaït cho
chuùng ta nhöõng ñieàu xaùc thöïc vaø chaân thaønh veà Chuùa Gieâsu”104.
101
102
103
104
127. Boán saùch Tin Möøng giöõ moät ñòa vò ñoäc nhaát trong Hoäi Thaùnh,
1154 nhö coù theå thaáy ñöôïc qua loøng toân kính maø phuïng vuï daønh cho Tin
Möøng vaø qua söùc thu huùt khoâng gì saùnh baèng cuûa Tin Möøng ñoái vôùi
caùc Thaùnh trong moïi thôøi ñaïi.
“Khoâng coù giaùo lyù naøo cao troïng hôn, toát hôn, quyù hôn vaø saùng
choùi hôn baûn vaên Tin Möøng. Anh chò em haõy xem vaø haõy ghi
nhôù nhöõng gì Chuùa vaø Thaày cuûa chuùng ta laø Ñöùc Kitoâ ñaõ giaûng
105
daïy baèng lôøi noùi vaø thöïc hieän baèng göông saùng cuûa Ngöôøi” .
2705 “Treân heát moïi söï, chính Tin Möøng nuoâi döôõng toâi trong caùc kinh
nguyeän cuûa toâi; nôi Tin Möøng toâi gaëp ñöôïc taát caû nhöõng gì caàn
thieát cho linh hoàn heøn moïn cuûa toâi. Trong ñoù toâi luoân khaùm phaù
ra nhöõng aùnh saùng môùi, nhöõng yù nghóa coøn aån giaáu vaø huyeàn
106
nhieäm” .
Tính thoáng nhaát giöõa Cöïu vaø Taân Öôùc

128. Ngay töø thôøi caùc Toâng Ñoà 107 roài sau ñoù trong suoát Truyeàn
Thoáng cuûa mình, Hoäi Thaùnh luoân laøm saùng toû tính thoáng nhaát cuûa
keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa trong hai Giao Öôùc nhôø caùch ñoïc tieân
tröng (per typologiam). Caùch ñoïc naøy nhaän ra trong caùc coâng trình
1094 cuûa Thieân Chuùa döôùi thôøi Cöïu Öôùc nhöõng “hình aûnh baùo tröôùc”
489 ñieàu Thieân Chuùa seõ thöïc hieän luùc thôøi gian ñeán hoài vieân maõn, nôi
Ngöôøi Con nhaäp theå cuûa Ngaøi.
129. Do ñoù caùc Kitoâ höõu ñoïc Cöïu Öôùc döôùi aùnh saùng cuûa Ñöùc Kitoâ,
651 Ñaáng ñaõ cheát vaø soáng laïi. Caùch ñoïc tieân tröng naøy laøm toû hieän noäi
dung voâ taän cuûa Cöïu Öôùc. Tuy nhieân khoâng ñöôïc queân raèng Cöïu
Öôùc vaãn coù giaù trò rieâng cuûa noù trong maïc khaûi, maø chính Chuùa
2055 chuùng ta ñaõ xaùc nhaän108. Ñaøng khaùc, Taân Öôùc cuõng caàn phaûi ñöôïc
ñoïc döôùi aùnh saùng Cöïu Öôùc. Vieäc daïy giaùo lyù Kitoâ giaùo thôøi sô khai
ñaõ luoân trôû veà vôùi Cöïu Öôùc 109. Theo moät chaâm ngoân coå, Taân Öôùc
ñöôïc aån taøng trong Cöïu Öôùc, coøn Cöïu Öôùc ñöôïc toû baøy trong Taân
1968 Öôùc: “caùi Môùi tieàm aån trong caùi Cuõ, coøn caùi Cuõ xuaát hieän trong caùi
Môùi”110.
130. Caùch ñoïc tieân tröng cho thaáy tính naêng ñoäng höôùng tôùi vieäc
hoaøn thaønh keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, luùc “Thieân Chuùa coù toaøn
105
Thaùnh Ceâsaria Junioâ, Epistula ad Richildam et Radegundem: SC 345, 480.
106
Thaùnh Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu, Manuscrit A, 83v: Manuscrits autobiographiques (Paris
1992) 268.
107
X. 1 Cr 10,6.11; Dt 10,1; 1 Pr 3,21.
108
X. Mc 12,29-31.
109
X. 1 Cr 5,6-8; 10,1-11.
110
Thaùnh Augustinoâ, Quaestiones in Heptateucum, 2, 73; CCL 33, 106 (PL 34, 623); X. CÑ
Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 16: AAS 58 (1966) 825.
quyeàn treân muoân loaøi” (1 Cr 15,28). Nhö vaäy, thí duï, vieäc keâu goïi
caùc toå phuï vaø cuoäc Xuaát Haønh khoûi Ai caäp vaãn khoâng maát ñi giaù
trò rieâng cuûa chuùng trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, maëc daàu ñoàng
thôøi, chuùng laø nhöõng giai ñoaïn trung gian trong keá hoaïch aáy.
V. THAÙNH KINH TRONG ÑÔØI SOÁNG HOÄI THAÙNH

DE SACRA SCRIPTURA IN ECCLESIAE VITA
131. “Trong Lôøi Thieân Chuùa, coù naêng löïc lôùn lao coù theå naâng ñôõ vaø
ban sinh löïc cho Hoäi Thaùnh, coøn ñoái vôùi con caùi Hoäi Thaùnh thì thaønh
söùc maïnh cho ñöùc tin, löông thöïc cho linh hoàn, nguoàn soáng tinh tuyeàn
vaø tröôøng toàn cho ñôøi soáng thieâng lieâng”111. Vì vaäy, “loái vaøo Thaùnh
Kinh caàn phaûi ñöôïc roäng môû cho caùc Kitoâ höõu”112.
132. “Vieäc nghieân cöùu Thaùnh Kinh phaûi laø nhö linh hoàn cuûa khoa
Thaàn hoïc. Nhôø chính lôøi Thaùnh Kinh naøy, thöøa taùc vuï Lôøi Chuùa, 94
goàm coù vieäc giaûng thuyeát cuûa caùc vò chuû chaên, vieäc daïy giaùo lyù vaø
toaøn theå giaùo huaán Kitoâ giaùo, trong ñoù baøi dieãn giaûng trong phuïng
vuï phaûi chieám öu theá, ñöôïc nuoâi döôõng laønh maïnh vaø taêng cöôøng
sinh löïc thaùnh thieän”113.
133. Hoäi Thaùnh “nhieät lieät vaø ñaëc bieät khuyeán khích moïi Kitoâ höõu 2653
… hoïc ñöôïc ‘moái lôïi tuyeät vôøi, laø ñöôïc bieát Chuùa Gieâsu Kitoâ’ (Pl 3,8)
nhôø naêng ñoïc Saùch Thaùnh. ‘Thaät vaäy, khoâng bieát Thaùnh Kinh laø
khoâng bieát Chuùa Kitoâ’”114. 1792
TOÙM LÖÔÏC
134. Toaøn boä Thaùnh Kinh laø moät cuoán saùch duy nhaát, vaø cuoán
saùch duy nhaát aáy chính laø Chuùa Kitoâ, “bôûi vì toaøn boä Thaùnh Kinh
noùi veà Chuùa Kitoâ vaø toaøn boä Thaùnh Kinh ñöôïc hoaøn taát trong
Chuùa Kitoâ”115.
135. “Thaùnh Kinh chöùa ñöïng Lôøi Thieân Chuùa vaø vì ñöôïc linh höùng
neân thaät söï laø Lôøi Thieân Chuùa”116.
136. Thieân Chuùa laø Taùc giaû cuûa Thaùnh Kinh vì Ngaøi linh höùng caùc
taùc giaû phaøm nhaân; chính Ngaøi haønh ñoäng trong hoï vaø nhôø hoï.
111
112
113
114
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 25: AAS 58 (1966) 829; X. Thaùnh Hieâroânimoâ,
Commentarii in Isaiam, Lôøi Töïa: CCL 73, 1 (PL 24, 17).
115
Hugo de Sancto Victore, De Arca Noe, 2, 8: PL 176, 642; x. Ibid. 2, 9: PL 176, 642-643.
116
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum 24: AAS 58 (1966) 829.
Nhö vaäy, Ngaøi baûo ñaûm raèng caùc taùc phaåm cuûa hoï giaûng daïy chaân
lyù cöùu ñoä moät caùch khoâng sai laàm117.
137. Vieäc giaûi thích caùc Saùch Thaùnh ñaõ ñöôïc linh höùng tröôùc heát
phaûi ñaït ñeán ñieàu Thieân Chuùa muoán maïc khaûi qua caùc thaùnh söû,
ñeå cöùu ñoä chuùng ta. Ñieàu gì ñeán töø Chuùa Thaùnh Thaàn, chæ ñöôïc
hieåu caùch ñaày ñuû nhôø taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn118.
138. Hoäi Thaùnh laõnh nhaän vaø toân kính 46 saùch cuûa Cöïu Öôùc vaø 27
saùch cuûa Taân Öôùc, vôùi tính caùch laø nhöõng saùch ñöôïc linh höùng.
139. Boán saùch Tin Möøng giöõ moät vò trí trung taâm, vì Chuùa Kitoâ
Gieâsu laø taâm ñieåm cuûa caùc saùch ñoù.
140. Tính thoáng nhaát cuûa hai Giao Öôùc baét nguoàn töø söï duy nhaát
cuûa keá hoaïch vaø maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa. Cöïu Öôùc chuaån bò cho
Taân Öôùc, coøn Taân Öôùc laøm hoaøn thaønh Cöïu Öôùc; caûø hai soi saùng
cho nhau, caû hai ñeàu thaät söï laø Lôøi Thieân Chuùa.
141. “Hoäi Thaùnh ñaõ luoân toân kính Thaùnh Kinh nhö ñaõ toân kính
chính Thaân Theå [Mình Thaùnh] Chuùa”119: caû hai nuoâi döôõng vaø chi
phoái toaøn boä ñôøi soáng Kitoâ höõu. “Lôøi Chuùa laø ngoïn ñeøn soi cho con
böôùc, laø aùnh saùng chæ ñöôøng con ñi” (Tv 119,105)120.
117
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum 11: AAS 58 (1966) 822-823.
118
X. Origieâneâ, Homiliae in Exodum, 4, 5: SC 321, 128 (PG 12, 320).
119
120
X. Is 50,4.
CHÖÔNG BA
CON NGÖÔØI ÑAÙP LÔØI THIEÂN CHUÙA
CAPUT TERTIUM
HOMO DEO RESPONDET
142. Qua maïc khaûi, “Thieân Chuùa voâ hình, do tình thöông chan hoaø
cuûa Ngaøi, ñaõ ngoû lôøi vôùi loaøi ngöôøi nhö vôùi baïn höõu vaø lieân laïc vôùi
hoï ñeå môøi goïi hoï vaø chaáp nhaän cho hoï ñi vaøo cuoäc soáng cuûa chính
Ngaøi”1. Ñöùc tin laø söï ñaùp laïi thích ñaùng ñoái vôùi lôøi môøi goïi aáy. 1102
143. Baèng ñöùc tin, con ngöôøi ñem trí khoân vaø yù chí cuûa mình quy
phuïc Thieân Chuùa caùch troïn veïn. Con ngöôøi ñaët troïn baûn thaân quy
thuaän Thieân Chuùa, Ñaáng maïc khaûi2. Thaùnh Kinh goïi vieäc ñaùp laïi
naøy cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Thieân Chuùa, Ñaáng maïc khaûi, laø “söï vaâng
phuïc cuûa ñöùc tin”3. 2087
Muïc 1
Toâi tin 1814-1816
Articulus 1
Credo
I. SÖÏ VAÂNG PHUÏC CUÛA ÑÖÙC TIN

DE FIDEI OBOEDIENTIA
144. Vaâng phuïc (ob-audire: nghe, laéng nghe) baèng ñöùc tin laø töï
nguyeän quy thuaän lôøi ñaõ nghe, bôûi vì chaân lyù cuûa lôøi ñoù ñöôïc Thieân
Chuùa laø chính Chaân Lyù, baûo ñaûm. Thaùnh Kinh tröng daãn toå phuï
Abraham nhö göông maãu cuûa söï vaâng phuïc ñoù. Coøn Ñöùc Trinh Nöõ
Maria laø ngöôøi theå hieän söï vaâng phuïc ñoù caùch hoaøn haûo.
1
2
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum 5: AAS 58 (1966) 819.
3
X. Rm l,5; 16,26.
OÂng Abraham – “toå phuï cuûa taát caû nhöõng ngöôøi tin”
145. Thö göûi tín höõu Do thaùi, trong baøi taùn döông ñöùc tin cuûa caùc
59, 2570 baäc toå tieân, ñaõ ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán ñöùc tin cuûa oâng Abraham:
“Nhôø ñöùc tin, oâng Abraham ñaõ vaâng nghe tieáng Chuùa goïi maø ra ñi
ñeán moät nôi oâng seõ ñöôïc laõnh nhaän laøm gia nghieäp, vaø oâng ñaõ ra
ñi maø khoâng bieát mình ñi ñaâu” (Dt 11,8)4. Nhôø ñöùc tin, oâng ñaõ
soáng nhö keû môùi nhaäp cö vaø ngöôøi löõ haønh trong Ñaát höùa5. Nhôø
489 ñöùc tin, baø Sara ñaõ thuï thai ngöôøi con cuûa lôøi höùa. Cuoái cuøng, nhôø
ñöùc tin, oâng Abraham ñaõ daâng hieán con moät mình laøm hy leã6.
1819 146. Nhö vaäy, oâng Abraham ñaõ thöïc hieän ñieàu Thö göûi tín höõu Do
thaùi ñònh nghóa veà ñöùc tin: “Ñöùc tin laø baûo ñaûm cho nhöõng ñieàu hy
voïng, laø baèng chöùng cuûa nhöõng ñieàu ta khoâng thaáy” (Dt 11,1). “OÂng
Abraham ñaõ tin Thieân Chuùa, vaø vì theá ñöôïc keå laø ngöôøi coâng
chính” (Rm 4,3)7. “Nhôø nieàm tin, oâng ñaõ neân vöõng maïnh” (Rm
4,20), oâng Abraham trôû thaønh “toå phuï cuûa taát caû nhöõng ngöôøi tin”
(Rm 4,11.18)8.
147. Cöïu Öôùc raát phong phuù veà caùc chöùng töø cuûa ñöùc tin aáy. Thö
839 göûi tín höõu Do thaùi taùn tuïng ñöùc tin göông maãu, “nhôø ñöùc tin aáy,
caùc tieàn nhaân ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa chöùng giaùm” (Dt 11,2.39). Tuy
nhieân, “Thieân Chuùa ñaõ truø lieäu cho chuùng ta moät phaàn phuùc toát
hôn”: ñoù laø ôn ñöôïc tin vaøo Con cuûa Ngaøi, laø “Chuùa Gieâsu, Ñaáng
khai môû vaø kieän toaøn loøng tin” (Dt 11,40; 12,2).
Ñöùc Maria – “Phuùc thay ngöôøi ñaõ tin”

494, 2617 148. Ñöùc Trinh Nöõ Maria theå hieän caùch troïn haûo söï vaâng phuïc cuûa
ñöùc tin. Trong ñöùc tin, Ñöùc Maria ñoùn nhaän lôøi söù thaàn Gabriel
loan baùo vaø ñoan höùa, vì ngaøi tin raèng “ñoái vôùi Thieân Chuùa, khoâng
coù gì laø khoâng theå laøm ñöôïc” (Lc 1,37)9, vaø ngaøi baøy toû loøng quy
phuïc: “Vaâng, toâi ñaây laø nöõ tyø cuûa Chuùa, xin Chuùa cöù laøm cho toâi
506 nhö lôøi söù thaàn noùi” (Lc 1,38). Baø EÂlisabeùt chaøo Ñöùc Maria baèng
nhöõng lôøi naøy: “Em thaät coù phuùc, vì ñaõ tin raèng Chuùa seõ thöïc hieän
nhöõng gì Ngaøi ñaõ noùi vôùi em” (Lc 1,45). Chính vì ñöùc tin naøy maø
Ñöùc Maria seõ ñöôïc moïi ñôøi khen laø dieãm phuùc10.
4
X. St 12,1-4.
5
X. St 23,4.
6
X. Dt 11,17.
7
X. St 15,6.
8
X. St 15,5.
9
X. St 18,14.
10
X. Lc 1,48.
149. Trong suoát cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Maria, vaø cho ñeán cuoäc thöû thaùch
toät baäc11, khi Chuùa Gieâsu Con ngaøi cheát treân thaäp giaù, ñöùc tin cuûa 969
ngaøi ñaõ khoâng heà lay chuyeån. Ñöùc Maria khoâng ngöøng tin raèng lôøi
Chuùa seõ “ñöôïc thöïc hieän”. Vì vaäy Hoäi Thaùnh toân kính Ñöùc Maria laø
ngöôøi ñaõ theå hieän ñöùc tin moät caùch tinh tuyeàn nhaát. 507, 829
II. “TOÂI BIEÁT TOÂI ÑAÕ TIN VAØO AI” (2 Tm 1,12)

“SCIO ENIM CUI CREDIDI”
Tin vaøo moät mình Thieân Chuùa

150. Tin tröôùc heát laø gaén boù baûn thaân con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa,
ñoàng thôøi vaø khoâng theå taùch bieät, laø töï nguyeän chaáp nhaän taát caû
chaân lyù ñöôïc Thieân Chuùa maïc khaûi. Bôûi vöøa laø gaén boù baûn thaân
vôùi Thieân Chuùa, vöøa laø chaáp nhaän chaân lyù do Thieân Chuùa maïc
khaûi, neân ñöùc tin Kitoâ giaùo khaùc vôùi vieäc tin moät ngöôøi phaøm.
Thaät laø toát ñeïp vaø phaûi ñaïo khi hoaøn toaøn tin töôûng ôû Thieân Chuùa
vaø tuyeät ñoái tin ñieàu Ngaøi ñaõ noùi. Thaät voâ ích vaø laàm laïc khi ñaët
moät nieàm tin nhö vaäy vaøo moät thuï taïo12. 222
Tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Thieân Chuùa

151. Ñoái vôùi Kitoâ höõu, tin vaøo Thieân Chuùa khoâng theå taùch rôøi khoûi
vieäc tin vaøo Ñaáng Ngaøi ñaõ sai ñeán, töùc laø Con chí aùi cuûa Ngaøi, ñeïp
loøng Ngaøi moïi ñaøng13. Thieân Chuùa ñaõ daïy chuùng ta phaûi nghe lôøi
Con cuûa Ngaøi14. Chính Chuùa Gieâsu ñaõ noùi vôùi caùc moân ñeä Ngöôøi:
“Haõy tin vaøo Thieân Chuùa vaø tin vaøo Thaày” (Ga 14,l). Chuùng ta coù
theå tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ, vì chính Ngöôøi laø Thieân Chuùa, laø 424
Ngoâi Lôøi nhaäp theå: “Thieân Chuùa, chöa bao giôø coù ai thaáy caû; nhöng
Con Moät voán laø Thieân Chuùa vaø laø Ñaáng haèng ôû nôi cung loøng Chuùa
Cha, chính Ngöôøi ñaõ toû cho chuùng ta bieát” (Ga 1,18). Bôûi vì Ngöôøi
“ñaõ thaáy Chuùa Cha” (Ga 6,46), neân chæ moät mình Ngöôøi bieát Chuùa
Cha vaø coù thaåm quyeàn maïc khaûi Chuùa Cha cho chuùng ta15.
Tin vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn

152. Khoâng theå tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ maø khoâng thoâng phaàn vaøo 243, 683
Thaàn Khí cuûa Ngöôøi. Chính Chuùa Thaùnh Thaàn maïc khaûi cho loaøi
ngöôøi bieát Chuùa Gieâsu laø ai. “Khoâng ai coù theå noùi raèng: ‘Ñöùc Gieâsu
laø Chuùa’, neáu ngöôøi aáy khoâng ôû trong Thaàn Khí” (l Cr 12,3). “Thaät
11
X. Lc 2,35.
12
X. Gr 17,5-6; Tv 40,5; 146,3-4.
13
X. Mc 1,11.
14
X. Mc 9,7.
15
X. Mt 11,27.
vaäy, Thaàn Khí thaáu suoát moïi söï, ngay caû nhöõng gì saâu thaúm nôi
Thieân Chuùa.... Khoâng ai bieát ñöôïc nhöõng gì nôi Thieân Chuùa, neáu
khoâng phaûi laø Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa” (1 Cr 2,10-11). Chæ mình
Thieân Chuùa môùi bieát moät caùch troïn veïn veà Thieân Chuùa. Chuùng ta
tin vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn, vì Ngaøi laø Thieân Chuùa.
232 Hoäi Thaùnh khoâng ngöøng tuyeân xöng ñöùc tin vaøo moät Thieân
Chuùa duy nhaát, laø Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn.
III. NHÖÕNG ÑAËC TÍNH CUÛA ÑÖÙC TIN

DE PROPRIETATIBUS FIDEI
Ñöùc tin laø moät aân suûng

153. Khi thaùnh Pheâroâ tuyeân xöng Chuùa Gieâsu laø Ñöùc Kitoâ, Con
552 Thieân Chuùa haèng soáng, Chuùa Gieâsu noùi vôùi oâng raèng khoâng phaûi
huyeát nhuïc maïc khaûi cho oâng ñieàu aáy, nhöng laø Cha cuûa Ngöôøi,
“Ñaáng ngöï treân trôøi” (Mt 16,17)16. Ñöùc tin laø moät hoàng aân cuûa
1814 Thieân Chuùa, laø moät nhaân ñöùc sieâu nhieân do Thieân Chuùa tuoân ban.
1996 “Ñeå coù ñöôïc ñöùc tin naøy, caàn coù aân suûng Thieân Chuùa ñeán tröôùc giuùp
2606 ñôõ vaø söï trôï giuùp beân trong cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn: Ngaøi ñaùnh
ñoäng vaø quy höôùng con tim veà cuøng Thieân Chuùa, Ngaøi môû maét lyù
trí vaø cho ‘moïi ngöôøi caûm thaáy dòu ngoït khi öng thuaän vaø tin vaøo
chaân lyù’”17.
Ñöùc tin laø moät haønh vi nhaân linh

154. Chæ coù theå tin nhôø aân suûng vaø nhöõng trôï giuùp noäi taâm cuûa
1749 Chuùa Thaùnh Thaàn. Tuy nhieân, tin vaãn thaät söï laø moät haønh vi
nhaân linh. Tin vaøo Thieân Chuùa vaø gaén boù vôùi nhöõng chaân lyù do
Ngaøi maïc khaûi khoâng ñi ngöôïc vôùi töï do vaø trí khoân con ngöôøi.
Ngay trong caùc giao tieáp giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, khoâng coù gì ñi ngöôïc
vôùi phaåm giaù cuûa chuùng ta khi chuùng ta tin nhöõng gì ngöôøi khaùc
noùi veà baûn thaân hoï hoaëc yù ñònh cuûa hoï, vaø khi tin vaøo nhöõng lôøi
höùa cuûa hoï (chaúng haïn nhöõng cam keát hoân nhaân), vaø nhö vaäy con
ngöôøi coù theå hieäp thoâng vôùi nhau. Do ñoù, caøng khoâng coù gì ñi ngöôïc
2126 vôùi phaåm giaù cuûa chuùng ta, khi chuùng ta “baèng ñöùc tin, daâng leân
Thieân Chuùa, Ñaáng maïc khaûi, söï quy phuïc troïn veïn cuûa lyù trí vaø yù
chí”18, vaø nhö vaäy, chuùng ta ñöôïc hieäp thoâng thaân maät vôùi Ngaøi.
2008 155. Trong ñöùc tin, lyù trí vaø yù chí con ngöôøi coäng taùc vôùi aân suûng
cuûa Thieân Chuùa: “Tin laø moät haønh vi cuûa lyù trí chaáp nhaän chaân lyù
16
X. Gl 1,15-16; Mt 11,25.
17
18
CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c. 3: DS 3008.
cuûa Thieân Chuùa theo leänh cuûa yù chí ñöôïc Thieân Chuùa taùc ñoäng nhôø
aân suûng”19.
Ñöùc tin vaø lyù trí

156. Ñoäng löïc khieán chuùng ta tin khoâng phaûi laø vì caùc chaân lyù ñöôïc
maïc khaûi toû hieän laø xaùc thaät vaø coù theå hieåu ñöôïc ñoái vôùi aùnh saùng
cuûa lyù trí töï nhieân cuûa chuùng ta. Chuùng ta tin “vì uy quyeàn cuûa 1063
chính Thieân Chuùa, Ñaáng maïc khaûi, Ñaáng khoâng theå sai laàm cuõng 2465
nhö khoâng theå löøa doái chuùng ta”20. “Tuy nhieân, ñeå ñöùc tin cuûa
chuùng ta ‘quy phuïc phuø hôïp vôùi lyù trí’, Thieân Chuùa ñaõ muoán coù
nhöõng baèng chöùng beân ngoaøi veà maïc khaûi cuûa Ngaøi keøm theo söï
trôï giuùp beân trong cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn”21. Chaúng haïn, caùc pheùp
laï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa caùc Thaùnh22, caùc lôøi tieân tri, söï phaùt trieån 548
vaø thaùnh thieän cuõng nhö söï phong phuù vaø vöõng beàn cuûa Hoäi 812
Thaùnh, ñoù “laø nhöõng daáu chæ chaéc chaén nhaát cuûa maïc khaûi cuûa
Thieân Chuùa, nhöõng daáu chæ ñoù phuø hôïp vôùi lyù trí cuûa moïi ngöôøi”23,
ñoù laø nhöõng ñoäng löïc khieán chuùng ta tin, nhöõng ñoäng löïc ñoù cho
thaáy “söï öng thuaän cuûa ñöùc tin hoaøn toaøn khoâng phaûi laø moät haønh
vi muø quaùng cuûa taâm trí”24.
157. Ñöùc tin thì chaéc chaén, chaéc chaén hôn moïi hieåu bieát phaøm
nhaân, bôûi vì ñöùc tin döïa treân chính Lôøi cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng
khoâng theå noùi doái. Caùc chaân lyù ñöôïc maïc khaûi coù theå bò coi laø toái
taêm ñoái vôùi caû lyù trí laãn kinh nghieäm phaøm nhaân, nhöng “söï chaéc
chaén nhôø aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa thì lôùn hôn söï chaéc chaén nhôø
aùnh saùng cuûa lyù trí töï nhieân”25. “Möôøi ngaøn noãi khoù khaên khoâng
laøm thaønh moät söï hoà nghi”26. 2088
158. “Ñöùc tin tìm hieåu bieát” : gaén lieàn vôùi ñöùc tin laø vieäc ngöôøi tin
27
muoán bieát roõ hôn veà Ñaáng mình ñaõ tin vaø hieåu roõ hôn veà ñieàu Ngaøi 2705
ñaõ maïc khaûi; veà phaàn mình, moät hieåu bieát saâu xa hôn seõ daãn ñeán
moät ñöùc tin lôùn lao hôn, luoân thaám ñöôïm tình yeâu hôn. Ôn ñöùc tin
môû “con maét cuûa traùi tim” (Ep 1,18) ñeå coù moät hieåu bieát soáng ñoäng 1827
veà caùc noäi dung cuûa maïc khaûi, nghóa laø veà toaøn boä keá hoaïch cuûa
19
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, II-II, q. 2, a. 9, c: Ed. Leon. 8, 37; x. CÑ Vaticanoâ I,
Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c. 3: DS 3010.
20
21
22
X. Mc 16,20; Dt 2,4.
23
24
25
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, II-II, q. 171, a.5, 3um: Ed. Leon. 10, 373.
26
John Henry Newman, Apologia pro vitasua, c. 5, Ed. M.J. Svaglic (Oxford 1967) 210.
27
Thaùnh Anselmoâ, Proslogion, Prooemium: Opera omnia, ed. F.S. Schmitt, v. 1 (Edinburghi
1946) 94.
90 Thieân Chuùa vaø caùc maàu nhieäm ñöùc tin, töông quan giöõa caùc maàu
nhieäm vôùi nhau vaø vôùi Ñöùc Kitoâ, taâm ñieåm cuûa caùc maàu nhieäm ñöôïc
maïc khaûi. “Vaø ñeå ngöôøi ta hieåu bieát maïc khaûi saâu xa theâm maõi…,
Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ngöøng ban caùc hoàng aân maø kieän toaøn ñöùc
2518 tin”28. Ñuùng nhö caâu chaâm ngoân cuûa thaùnh Augustinoâ: “Baïn haõy hieåu
ñeå tin; baïn haõy tin ñeå hieåu”29.
159. Ñöùc tin vaø khoa hoïc. “Maëc duø ñöùc tin vöôït treân lyù trí, nhöng
283 khoâng bao giôø coù theå coù maâu thuaãn thaät söï giöõa ñöùc tin vaø lyù trí: vì
cuøng moät Thieân Chuùa, Ñaáng maïc khaûi caùc maàu nhieäm vaø tuoân ñoå
ñöùc tin, cuõng laø Ñaáng ban aùnh saùng lyù trí cho taâm hoàn con ngöôøi,
maø Thieân Chuùa khoâng theå töï phuû nhaän chính mình Ngaøi, cuõng nhö
ñieàu chaân thaät khoâng bao giôø nghòch laïi ñieàu chaân thaät”30. “Bôûi
vaäy, vieäc nghieân cöùu coù phöông phaùp trong moïi ngaønh, neáu ñöôïc
2293 tieán haønh moät caùch thaät söï khoa hoïc vaø theo ñuùng caùc chuaån möïc
luaân lyù, seõ khoâng bao giôø thaät söï ñoái nghòch vôùi ñöùc tin, bôûi vì caùc
thöïc taïi traàn theá vaø caùc thöïc taïi ñöùc tin ñeàu coù nguoàn goác laø bôûi
cuøng moät Thieân Chuùa. Hôn nöõa, ai khieâm toán vaø kieân nhaãn coá
gaéng nghieân cöùu nhöõng bí aån cuûa caùc söï vaät, thì maëc duø hoï khoâng
yù thöùc, hoï vaãn nhö ñöôïc daãn ñöa bôûi baøn tay cuûa Thieân Chuùa,
Ñaáng ñang naâng ñôõ vaïn vaät, Ngaøi laøm cho hieän höõu nhöõng gì ñang
hieän höõu”31.
Ñöùc tin laø moät haønh vi töï do

160. Ñeå vieäc ñaùp laïi cuûa ñöùc tin laø moät haønh vi nhaân linh, “con
738, 2106 ngöôøi phaûi ñaùp laïi Thieân Chuùa baèng vieäc tin moät caùch töï nguyeän.
Do ñoù, khoâng ñöôïc cöôõng eùp ai phaûi chaáp nhaän ñöùc tin traùi vôùi yù
muoán cuûa hoï. Thaät vaäy, töï baûn chaát cuûa noù, ñöùc tin laø moät haønh vi
töï nguyeän”32. “Thieân Chuùa môøi goïi con ngöôøi phuïc vuï Ngaøi trong
tinh thaàn vaø chaân lyù; con ngöôøi phaûi theo löông taâm ñaùp laïi lôøi
môøi goïi aáy, nhöng khoâng bò eùp buoäc…. Ñieàu naøy ta thaáy roõ raøng
nhaát nôi Ñöùc Kitoâ”33. Thaät vaäy, Ñöùc Kitoâ môøi goïi ngöôøi ta tin vaø
hoái caûi, nhöng Ngöôøi khoâng heà cöôõng eùp ai. “Ngöôøi ñaõ laøm chöùng
cho chaân lyù, nhöng khoâng muoán duøng söùc maïnh ñeå aùp ñaët chaân lyù
ñoái vôùi nhöõng keû choáng ñoái. Nöôùc Ngöôøi … taêng trieån baèng tình
28
29
Thaùnh Augustinoâ, Sermo, 43, 7, 9: CCL 41, 512 (PL 38, 258).
30
31
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 36: AAS 58 (1966) 1054.
32
CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Dignitatis humanae, 10: AAS 58 (1966) 936; X. Boä Giaùo Luaät,
ñieàu 748, 2.
33
CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Dignitatis humanae, 11: AAS 58 (1966) 936.
yeâu, tình yeâu ñoù laø Ñöùc Kitoâ ñaõ chòu giöông cao treân thaäp giaù ñeå
loâi keùo ngöôøi ta ñeán vôùi mình”34. 616
Söï caàn thieát cuûa ñöùc tin

161. Tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø Ñaáng ñaõ sai Ngöôøi ñeán cöùu ñoä 432
chuùng ta, laø ñieàu caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc ôn cöùu ñoä ñoù.35 “Maø ‘khoâng 1257
coù ñöùc tin, thì khoâng theå ñeïp loøng Thieân Chuùa’ (Dt 11,6) vaø cuõng
khoâng theå ñaït tôùi chöùc vò laøm con caùi Thieân Chuùa, neân khoâng ai
ñöôïc coâng chính hoùa neáu khoâng coù ñöùc tin, vaø khoâng ai ñaït tôùi cuoäc
soáng muoân ñôøi neáu khoâng ‘beàn chí ñeán cuøng’ (Mt 10,22; 24,13)
trong ñöùc tin”36. 846
Söï kieân trì trong ñöùc tin

162. Ñöùc tin laø moät hoàng aân nhöng khoâng, Thieân Chuùa ban taën g
cho con ngöôøi. Chuùng ta coù theå ñaùnh maát hoàng aân voâ giaù ñoù.
Thaùnh Phaoloâ caûnh giaùc oâng Timoâtheâ veà nguy cô naøy: “Ñaây laø chæ 2089
thò toâi trao cho anh … ñeå anh döïa vaøo ñoù maø chieán ñaáu trong cuoäc
chieán cao ñeïp naøy, vôùi ñöùc tin vaø löông taâm ngay thaúng. Moät soá
ngöôøi ñaõ vöùt boû löông taâm ngay thaúng ñoù, neân ñöùc tin cuûa hoï ñaõ bò
cheát chìm” (1 Tm 1,18-19). Ñeå soáng, lôùn leân vaø kieân trì ñeán cuøng
trong ñöùc tin, chuùng ta phaûi nuoâi döôõng ñöùc tin baèng Lôøi Thieân Chuùa;
chuùng ta phaûi caàu xin Chuùa gia taêng ñöùc tin cho chuùng ta37; ñöùc tin aáy 1037, 2016
phaûi haønh ñoäng “nhôø ñöùc meán” (Gl 5, 6)38, phaûi ñöôïc naâng ñôõ baèng 2573, 2849
ñöùc caäy39 vaø phaûi ñaâm reã trong ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh.
Ñöùc tin – khôûi ñaàu cuûa söï soáng muoân ñôøi

163. Ñöùc tin laøm cho chuùng ta nhö ñöôïc neám tröôùc nieàm hoan laïc
vaø aùnh saùng cuûa ôn höôûng kieán hoàng phuùc (visio beatifica), ôn ñoù laø
muïc ñích cuûa cuoäc löõ haønh traàn gian naøy cuûa chuùng ta. Luùc ñoù
chuùng ta seõ nhìn thaáy Thieân Chuùa “maët giaùp maët” (1 Cr 13,12), vaø 1088
“Ngaøi theá naøo chuùng ta seõ thaáy Ngaøi nhö vaäy” (1 Ga 3,2). Vì vaäy
ñöùc tin ñaõ laø khôûi ñaàu cuûa söï soáng muoân ñôøi:
“Khi chuùng ta chieâm ngöôõng, nhö nhìn trong göông, aân suûng laø
nhöõng ñieàu thieän haûo coøn xa vôøi ñöôïc höùa ban cho chuùng ta, maø
34
35
X. Mc 16,16; Ga 3,36; 6,40.
36
CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c. 3: DS 3012; x. CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a,
Decretum de iustificatione, c. 8: DS 1532.
37
X. Mc 9,24; Lc 17,5; 22,32.
38
X. Gc 2,14-26.
39
X. Rm 15,13.
nhôø ñöùc tin chuùng ta mong chôø ñöôïc höôûng, thì y nhö nhöõng ñieàu
40
ñoù ñaõ coù ñaây roài” .
164. Tuy nhieân, hieän giôø chuùng ta “tieán böôùc nhôø loøng tin chöù
khoâng phaûi nhôø ñöôïc thaáy Chuùa” (2 Cr 5,7), vaø chuùng ta nhaän bieát
Thieân Chuùa “lôø môø nhö trong moät taám göông, coù ngaàn, coù haïn”
(1 Cr 13,12). Maëc duø ñöùc tin saùng toû nhôø Ñaáng chuùng ta tin, nhöng
ñôøi soáng ñöùc tin laïi thöôøng toái taêm. Ñöùc tin coù theå bò thöû thaùch.
2846 Traàn gian maø chuùng ta ñang soáng thöôøng ñöôïc coi nhö xa vôøi vôùi
nhöõng gì ñöùc tin tuyeân xöng; nhöõng kinh nghieäm veà söï döõ vaø ñau
309, 1502 khoå, veà nhöõng baát coâng vaø caùi cheát, döôøng nhö maâu thuaãn vôùi Tin
1006 Möøng; nhöõng ñieàu ñoù coù theå laøm cho ñöùc tin bò nao nuùng vaø trôû
thaønh moät caùm doã ñoái vôùi ñöùc tin.
165. Chính luùc ñoù chuùng ta phaûi höôùng veà caùc nhaân chöùng ñöùc tin:
veà oâng Abraham, laø ngöôøi “maëc daàu khoâng coøn gì ñeå troâng caäy, oâng
vaãn troâng caäy vaø vöõng tin” (Rm 4,18); veà Ñöùc Trinh Nöõ Maria, laø
ngöôøi, “trong cuoäc löõ haønh ñöùc tin”41, ñaõ tieán ñeán taän “ñeâm toái cuûa
ñöùc tin”42 khi tham döï vaøo ñeâm toái laø cuoäc khoå hình thaäp giaù cuûa
2719 Con ngaøi, vaø ñeâm toái laø phaàn moä cuûa Ngöôøi43; vaø chuùng ta phaûi
höôùng veà bieát bao nhieâu nhaân chöùng ñöùc tin khaùc nöõa: “Ñöôïc ngaàn
aáy nhaân chöùng ñöùc tin nhö ñaùm maây bao quanh, chuùng ta haõy côûi
boû moïi gaùnh naëng vaø toäi loãi ñang troùi buoäc mình, vaø haõy kieân trì
chaïy trong cuoäc ñua daønh cho ta, maét höôùng veà Chuùa Gieâsu laø
Ñaáng khai môû vaø kieän toaøn loøng tin” (Dt 12,1-2).
Muïc 2
Chuùng toâi tin
Articulus 2
Credimus
166. Ñöùc tin laø moät haønh vi caù nhaân: laø lôøi ñaùp laïi caùch töï nguyeän
875 cuûa con ngöôøi tröôùc lôøi môøi goïi cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng töï maïc khaûi.
Nhöng ñöùc tin khoâng phaûi laø moät haønh vi ñôn ñoäc. Khoâng ai coù theå
tin moät mình, cuõng nhö khoâng ai coù theå soáng moät mình. Khoâng ai
40
Thaùnh Basilioâ Caû, Liber de Spiritu Sancto, 15, 36: SC 17bis, 370 (PG 32,132); x. Thaùnh Toâma
Aquinoâ, Summa theologiae, II-II, q. 4, a. 1, c: Ed. Leon. 8, 44.
41
42
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris Mater, 17: AAS 79 (1987) 381.
43
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris Mater, 18: AAS 79 (1987) 382-383.
töï ban ñöùc tin cho mình, cuõng nhö khoâng ai töï ban söï soáng cho
mình. Ngöôøi tin nhaän ñöôïc ñöùc tin töø nhöõng keû khaùc vaø phaûi
thoâng truyeàn ñöùc tin ñoù cho nhöõng keû khaùc. Tình yeâu cuûa chuùng ta
ñoái vôùi Chuùa Gieâsu vaø ñoái vôùi tha nhaân, thuùc giuïc chuùng ta noùi veà
ñöùc tin cuûa chuùng ta cho nhöõng ngöôøi khaùc. Moãi ngöôøi tin laø nhö
moät maét xích trong moät xaâu chuoãi roäng lôùn caùc keû tin. Toâi khoâng
theå tin neáu khoâng ñöôïc naâng ñôõ baèng ñöùc tin cuûa nhöõng ngöôøi
khaùc, vaø baèng ñöùc tin cuûa toâi, toâi goùp phaàn vaøo vieäc naâng ñôõ ñöùc
tin cuûa nhöõng ngöôøi khaùc.
167. “Toâi tin”44: ñaây laø ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh, ñöôïc moãi tín höõu 1124
ñích thaân tuyeân xöng, ñaëc bieät luùc chòu pheùp Röûa Toäi. “Chuùng toâi
tin”45: ñaây laø ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh, ñöôïc caùc Giaùm muïc hoïp Coâng
ñoàng tuyeân xöng, hoaëc thoâng thöôøng hôn, ñöôïc coäng ñoaøn tín höõu
cöû haønh phuïng vuï tuyeân xöng. “Toâi tin”: ñaây cuõng laø Hoäi Thaùnh,
Meï chuùng ta, ñang laáy ñöùc tin cuûa mình maø ñaùp lôøi Thieân Chuùa, vaø 2040
daïy chuùng ta noùi : “Toâi tin”, “Chuùng toâi tin”.
I. “LAÏY CHUÙA, XIN NHÌN ÑEÁN

ÑÖÙC TIN CUÛA HOÄI THAÙNH CHUÙA”
“RESPICE, DOMINE, FIDEM ECCLESIAE TUAE”
168. Tröôùc heát Hoäi Thaùnh tin, vaø nhö vaäy höôùng daãn, nuoâi döôõng
vaø naâng ñôõ ñöùc tin cuûa toâi. Tröôùc heát Hoäi Thaùnh tuyeân xöng Chuùa
ôû khaép nôi (nhö chuùng ta haùt trong kinh Te Deum: “Vaø traûi roäng
khaép nôi traàn theá, Hoäi Thaùnh Ngaøi hoan hyû tuyeân xöng”), roài cuøng
vôùi Hoäi Thaùnh vaø trong Hoäi Thaùnh, chuùng ta ñöôïc thuùc ñaåy vaø
höôùng daãn ñeå chuùng ta cuõng tuyeân xöng: “Toâi tin”, “Chuùng toâi tin”.
Chính töø Hoäi Thaùnh maø chuùng ta laõnh nhaän ñöùc tin vaø ñôøi soáng
môùi trong Ñöùc Kitoâ nhôø bí tích Röûa Toäi. Trong saùch Nghi thöùc 1253
Roâma, thöøa taùc vieân cöû haønh bí tích Röûa Toäi hoûi ngöôøi döï toøng:
“Con xin gì cuøng Hoäi Thaùnh Chuùa? – Thöa: “Con xin ñöùc tin” –
“Ñöùc tin sinh ôn ích gì cho con ?” – “Thöa ñöùc tin ñem laïi cho con
söï soáng ñôøi ñôøi”46.
169. Ôn cöùu ñoä ñeán töø moät mình Thieân Chuùa, nhöng bôûi vì chuùng
ta laõnh nhaän ñôøi soáng ñöùc tin nhôø Hoäi Thaùnh, neân Hoäi Thaùnh laø
meï chuùng ta: “Chuùng toâi tin Hoäi Thaùnh nhö ngöôøi meï cho chuùng
toâi ñöôïc taùi sinh, chöù chuùng toâi khoâng tin vaøo Hoäi Thaùnh nhö laø 750
44
Tín bieåu caùc Toâng Ñoà: DS 30.
45
Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli: DS 150.
46
Nghi thöùc gia nhaäp Kitoâ giaùo cho ngöôøi lôùn, 75, ed. typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1972)
24; Ibid., 247, 91.
2030 taùc giaû cuûa ôn cöùu ñoä”47. Bôûi vì laø meï chuùng ta, neân Hoäi Thaùnh
cuõng laø ngöôøi giaùo duïc ñöùc tin cuûa chuùng ta.
II. NGOÂN NGÖÕ ÑÖÙC TIN

SERMO FIDEI
170. Chuùng ta khoâng tin vaøo nhöõng coâng thöùc, nhöng tin vaøo
nhöõng thöïc taïi maø caùc coâng thöùc ñoù dieãn taû, nhöõng thöïc taïi maø ñöùc
tin cho pheùp chuùng ta “ñuïng chaïm tôùi”. “Haønh vi [ñöùc tin] cuûa tín
höõu khoâng döøng laïi ôû lôøi phaùt bieåu, maø ôû thöïc taïi [ñöôïc phaùt
186 bieåu]”48. Tuy nhieân, chuùng ta tieáp caän nhöõng thöïc taïi ñoù nhôø söï trôï
giuùp cuûa nhöõng coâng thöùc dieãn taû ñöùc tin. Nhöõng coâng thöùc naøy
cho pheùp dieãn taû vaø löu truyeàn ñöùc tin, cöû haønh ñöùc tin trong coäng
ñoaøn, laøm cho tín höõu thaám nhuaàn vaø soáng ñöùc tin moãi ngaøy moät
hôn.
171. Hoäi Thaùnh, laø “coät truï vaø ñieåm töïa cuûa chaân lyù” (1 Tm 3,15),
78, 84, 857 trung thaønh baûo toaøn ñöùc tin ñaõ ñöôïc truyeàn laïi cho daân thaùnh
moät laàn cho maõi maõi49. Chính Hoäi Thaùnh ghi nhôù nhöõng Lôøi cuûa
Ñöùc Kitoâ vaø löu truyeàn töø ñôøi noï ñeán ñôøi kia lôøi tuyeân xöng ñöùc tin
cuûa caùc Toâng Ñoà. Cuõng nhö moät ngöôøi meï daïy con mình noùi, vaø
qua ñoù daïy con hieåu bieát vaø giao tieáp vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, Hoäi
185 Thaùnh, Meï chuùng ta, cuõng daïy chuùng ta ngoân ngöõ ñöùc tin ñeå daãn
daét chuùng ta hieåu bieát ñöùc tin vaø soáng ñöùc tin.
III. MOÄT ÑÖÙC TIN DUY NHAÁT

UNA FIDES
813 172. Töø nhieàu theá kyû, qua bieát bao ngoân ngöõ, vaên hoùa, daân toäc vaø
quoác gia, Hoäi Thaùnh khoâng ngöøng tuyeân xöng ñöùc tin duy nhaát cuûa
mình, ñöùc tin ñoù Hoäi Thaùnh ñaõ laõnh nhaän töø moät Chuùa duy nhaát,
ñöùc tin ñoù ñöôïc löu truyeàn nhôø moät Pheùp Röûa duy nhaát, ñöùc tin ñoù
beùn reã trong nieàm xaùc tín raèng taát caû moïi ngöôøi chæ coù moät Thieân
Chuùa duy nhaát vaø laø Cha duy nhaát50. Thaùnh Ireâneâ Lyon, chöùng
nhaân cuûa ñöùc tin aáy, ñaõ tuyeân boá:
830 173. “Hoäi Thaùnh ñöôïc gieo troàng treân khaép theá giôùi cho ñeán taän
cuøng coõi ñaát, ñaõ laõnh nhaän ñöùc tin töø caùc Toâng Ñoà vaø caùc moân ñeä
cuûa caùc ngaøi…. Hoäi Thaùnh chuyeân caàn baûo toàn lôøi rao giaûng ñoù vaø
ñöùc tin ñoù nhö ñang soáng trong cuøng moät ngoâi nhaø, vaø tin nhöõng
ñieàu ñoù moät caùch gioáng nhau, nhö chæ coù moät linh hoàn vaø moät traùi
47
Faustus Reiensis, De Spiritu Sancto, 1, 2: CSEL 21, 104 (1, 1: PL 62, 11).
48
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae,, II-II, q. 1, a. 2, ad 2: Ed. Leon. 8, 11.
49
X. Gñ 1,3.
50
X. Ep 4,4-6.
tim, vaø ñoàng thanh rao giaûng, daïy doã vaø löu truyeàn ñöùc tin aáy, nhö
chæ coù moät mieäng löôõi”51.
174. “Maëc daàu treân traàn gian coù nhöõng ngoân ngöõ khaùc nhau, nhöng 78
noäi dung cuûa Thaùnh Truyeàn laø moät vaø y nguyeân. Caùc Giaùo Hoäi
ñöôïc thieát laäp taïi Ñöùc khoâng tin moät caùch naøo khaùc hoaëc löu
truyeàn moät caùch naøo khaùc, vaø caùc Giaùo Hoäi ôû vuøng Ibeâria, caùc Giaùo
Hoäi ôû vuøng Celtoâ, caùc Giaùo Hoäi ôû Ñoâng phöông, ôû Ai Caäp, ôû Libya
hay taïi trung taâm theá giôùi cuõng vaäy…”52. “Quaû vaäy, lôøi rao giaûng cuûa
Hoäi Thaùnh coù tính chaát chaân thaät vaø vöõng beàn, nôi Hoäi Thaùnh,
moät con ñöôøng cöùu ñoä duy nhaát ñöôïc toû baøy cho khaép traàn gian”53.
175. “Chuùng ta gìn giöõ ñöùc tin maø chuùng ta ñaõ laõnh nhaän töø Hoäi
Thaùnh, vaø ñöùc tin ñoù, luoân nhôø Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa, laø nhö
moät kho taøng quyù giaù luoân töôi treû ñöôïc chöùa ñöïng trong caùi bình
toát, vaø ñöùc tin ñoù laøm töôi treû chính caùi bình chöùa ñöïng noù”54.
TOÙM LÖÔÏC
176. Ñöùc tin laø söï gaén boù caù nhaân cuûa toaøn theå con ngöôøi mình vôùi
Thieân Chuùa, Ñaáng töï maïc khaûi. Ñöùc tin bao haøm söï gaén boù cuûa lyù
trí vaø yù chí vôùi maïc khaûi maø Thieân Chuùa ñaõ baøy toû veà chính Ngaøi
qua caùc vieäc laøm vaø lôøi noùi.
177. Vì vaäy “tin” coù hai töông quan: vôùi chuû vò vaø vôùi chaân lyù; vôùi
chaân lyù vì tin vaøo chuû vò laø Ñaáng laøm chöùng cho chaân lyù ñoù.
178. Chuùng ta khoâng ñöôïc tin vaøo ai khaùc ngoaøi Thieân Chuùa, laø
Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn.
179. Ñöùc tin laø moät hoàng aân sieâu nhieân cuûa Thieân Chuùa. Ñeå tin, con
ngöôøi caàn ñeán nhöõng trôï löïc beân trong cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
180. “Tin” laø moät haønh vi nhaân linh, coù yù thöùc vaø töï do, xöùng hôïp
vôùi phaåm giaù con ngöôøi.
181. “Tin” laø moät haønh vi coù chieàu kích Hoäi Thaùnh. Ñöùc tin cuûa
Hoäi Thaùnh coù tröôùc, sinh ra, naâng ñôõ vaø döôõng nuoâi ñöùc tin cuûa
chuùng ta. Hoäi Thaùnh laø Meï cuûa moïi tín höõu. “Khoâng ai coù theå coù
Thieân Chuùa laø Cha, maø laïi khoâng coù Hoäi Thaùnh laø Meï”55.
51
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 1, 10, 1-2: SC 264, 154-158 (PG 7, 550-551).
52
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 1, 10, 2: SC 264, 158-160 (PG 7, 531-534).
53
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 5, 20, 1: SC 153, 254-256 (PG 7, 1177).
54
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 3, 24, 1: SC 211, 472 (PG 7, 966).
55
Thaùnh Cyprianoâ, De Ecclesiae catholicae unitate, 6: CCL 3, 253 (PL 4, 519).
182. “Chuùng ta tin taát caû nhöõng gì chöùa ñöïïng trong Lôøi Thieân Chuùa,
ñöôïc vieát thaønh vaên hoaëc ñöôïc löu truyeàn, vaø ñöôïc Hoäi Thaùnh daïy
phaûi tin nhö laø nhöõng ñieàu ñöôïc Thieân Chuùa maïc khaûi”56.
183. Ñöùc tin laø caàn thieát ñeå ñöôïc cöùu ñoä. Chính Chuùa ñaõ khaúng
ñònh: “Ai tin vaø chòu pheùp röûa seõ ñöôïc cöùu ñoä; coøn ai khoâng tin, thì
seõ bò keát aùn” (Mc 16,16).
184. “Ñöùc tin laø moät caùch neám tröôùc söï hieåu bieát seõ laøm cho chuùng
ta haïnh phuùc trong töông lai”57.
TÍN BIEÅU
Tín bieåu Tín bieåu
cuûa caùc Toâng Ñoà58 Niceâa-Constantinoâpoâli59
Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Trôøi Toâi tin kính moät Thieân Chuùa
laø Cha pheùp taéc voâ cuøng laø Cha toaøn naêng
döïng neân trôøi ñaát. Ñaáng taïo thaønh trôøi ñaát
muoân vaät höõu hình vaø voâ hình.
Toâi tin kính Ñöùc Gieâsu Kitoâ Toâi tin kính moät Chuùa Gieâsu
Kitoâ
laø Con Moät Ñöùc Chuùa Cha Con Moät Thieân Chuùa,
cuøng laø Chuùa chuùng toâi. sinh bôûi Ñöùc Chuùa Cha töø tröôùc
muoân ñôøi:
Ngöôøi laø Thieân Chuùa bôûi Thieân
Chuùa;
AÙnh saùng bôûi AÙnh saùng;
Thieân Chuùa thaät bôûi Thieân Chuùa
thaät;
ñöôïc sinh ra maø khoâng phaûi ñöôïc
taïo thaønh;
ñoàng baûn theå vôùi Ñöùc Chuùa Cha:
nhôø Ngöôøi maø muoân vaät ñöôïc
taïo thaønh.
Vì loaøi ngöôøi chuùng ta vaø ñeå cöùu
ñoä chuùng ta, Ngöôøi ñaõ töø trôøi
xuoáng theá.
56
ÑGH Phaoloâ VI, Sollemnis Professio fidei, 20: AAS 60 (1968) 441.
57
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Compendium theologiae, 1, 2: Ed. Leon. 42, 83.
58
DS 30. Chuù thích rieâng cuûa baûn dòch tieáng Vieät: UÛy Ban Phuïng Töï tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng
Giaùm Muïc Vieät Nam, Nghi Thöùc Thaùnh Leã (baûn dòch ñöôïc Toaø Thaùnh pheâ chuaån ngaøy
10.05.2005) (Haø Noäi: Nhaø Xuaát Baûn Toân Giaùo, 2005), 18.
59
DS 150. Chuù thích rieâng cuûa baûn dòch tieáng Vieät: Nhö treân, 17.
Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn
Thaàn maø Ngöôøi xuoáng thai Ngöôøi ñaõ nhaäp theå
Sinh bôûi baø Maria ñoàng trong loøng Trinh Nöõ Maria
trinh, vaø ñaõ laøm ngöôøi.
Chòu naïn ñôøi quan Phongxioâ Ngöôøi chòu ñoùng ñinh vaøo thaäp
Philatoâ giaù vì chuùng ta thôøi quan
Phongxioâ Philatoâ;
Chòu ñoùng ñinh treân caây Ngöôøi chòu khoå hình vaø mai
Thaùnh Giaù, taùng.
cheát vaø taùng xaùc,
Xuoáng nguïc toå toâng.
Ngaøy thöù ba bôûi trong keû Ngaøy thöù ba Ngöôøi soáng laïi nhö
cheát maø soáng laïi, lôøi Thaùnh Kinh,
leân trôøi, Ngöôøi leân trôøi
ngöï beân höõu Ñöùc Chuùa Cha ngöï beân höõu Ñöùc Chuùa Cha.
pheùp taéc voâ cuøng,
Ngaøy sau bôûi trôøi laïi xuoáng vaø Ngöôøi seõ laïi ñeán trong vinh
phaùn xeùt keû soáng vaø keû quang ñeå phaùn xeùt keû soáng vaø
cheát. keû cheát,
Nöôùc Ngöôøi seõ khoâng bao giôø
cuøng.
Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Thaùnh Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Thaùnh
Thaàn Thaàn
laø Thieân Chuùa vaø laø Ñaáng ban
söï soáng;
Ngöôøi bôûi Ñöùc Chuùa Cha vaø Ñöùc
Chuùa Con maø ra.
Ngöôøi ñöôïc phuïng thôø vaø toân
vinh
cuøng vôùi Ñöùc Chuùa Cha vaø Ñöùc
Chuùa Con.
Ngöôøi ñaõ duøng caùc Tieân tri maø
phaùn daïy.
Toâi tin coù Hoäi Thaùnh haèng coù Toâi tin Hoäi Thaùnh duy nhaát,
ôû khaép theá naøy, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø
toâng truyeàn.
Caùc Thaùnh thoâng coâng.
Toâi tin pheùp tha toäi. Toâi tuyeân xöng coù moät Pheùp Röûa
ñeå tha toäi.
Toâi tin xaùc loaøi ngöôøi ngaøy Toâi troâng ñôïi keû cheát soáng laïi
sau soáng laïi
Toâi tin haèng soáng vaäy. vaø söï soáng ñôøi sau.
Amen. Amen.
ÑOAÏN THÖÙ HAI
TUYEÂN XÖNG ÑÖÙC TIN KITOÂ GIAÙO
SECTIO SECUNDA
FIDEI CHRISTIANAE PROFESSIO
CAÙC TÍN BIEÅU
SYMBOLA FIDEI
185. Ai noùi “Toâi tin”, töùc laø noùi “Toâi gaén boù vôùi nhöõng ñieàu chuùng
171, 949 toâi cuøng tin”. Söï hieäp thoâng trong ñöùc tin ñoøi hoûi moät ngoân ngöõ
chung cuûa ñöùc tin, laøm chuaån möïc cho moïi ngöôøi vaø lieân keát moïi
ngöôøi trong cuøng moät lôøi tuyeân xöng ñöùc tin.
186. Ngay töø ñaàu, Hoäi Thaùnh thôøi caùc Toâng Ñoà ñaõ dieãn taû vaø löu
truyeàn ñöùc tin cuûa mình baèng nhöõng coâng thöùc ngaén vaø coù giaù trò
chuaån möïc ñoái vôùi moïi ngöôøi1. Khoâng laâu sau ñoù, Hoäi Thaùnh laïi
muoán thu thaäp nhöõng ñieåm coát yeáu cuûa ñöùc tin vaøo nhöõng baûn toùm
löôïc maïch laïc vaø roõ raøng, chuû yeáu daønh cho nhöõng ngöôøi chuaån bò
laõnh bí tích Röûa Toäi.
“Baûn toùm löôïc ñöùc tin naøy ñöôïc soaïn thaûo khoâng phaûi ñeå laøm
vöøa loøng ngöôøi ta; nhöng trong toaøn boä Thaùnh Kinh, ñaõ choïn laáy
nhöõng ñieàu quan troïng nhaát ñeå laøm thaønh moät giaùo huaán ñöùc tin
duy nhaát. Nhö trong moät haït caûi nhoû beù ñaõ chöùa ñöïng nhieàu
caønh laù, cuõng vaäy trong moät ít lôøi, baûn toùm löôïc ñöùc tin naøy chöùa
2
ñöïng toaøn boä tri thöùc ñaïo ñöùc cuûa caû Cöïu Öôùc laãn Taân Öôùc” .
187. Caùc baûn toång hôïp ñöùc tin ñoù ñöôïc goïi laø caùc “Baûn tuyeân xöng
ñöùc tin”, vì chuùng toùm löôïc ñöùc tin maø caùc Kitoâ höõu tuyeân xöng.
Chuùng ñöôïc goïi laø “Kinh Tin Kính” vì thöôøng baét ñaàu baèng thuaät
ngöõ “Toâi tin kính.” Chuùng cuõng coøn ñöôïc goïi laø caùc “Tín bieåu”
(Symbola fidei).
1
X. Rm 10,9; 1 Cr 15,3-5.
2
Thaùnh Cyrilloâ Gieârusalem, Catecheses illuminandorum, 5, 12: Opera, v.1, ed. G.C. Reischl
(Monaci 1848) 150 (PG 33, 521-524).
188. Symbolon laø moät töø Hy Laïp duøng ñeå chæ phaân nöûa cuûa moät vaät ñöôïc
beû ra (chaúng haïn, cuûa moät aán tín) maø ngöôøi ta ñöa ra laøm daáu chæ ñeå
nhaän ra nhau. Nhöõng phaàn ñaõ bò beû ra ñöôïc ñaët khôùp laïi vôùi nhau ñeå xaùc
minh caên tính cuûa ngöôøi mang noù. Tín bieåu (Symbolum fidei) laø moät daáu
chæ ñeå caùc tín höõu nhaän ra nhau, hieäp thoâng vôùi nhau. Symbolon sau ñoù
ñöôïc duøng ñeå chæ moät baûn toaùt yeáu, baûn söu taäp, hoaëc baûn toùm löôïc. Tín
bieåu laø baûn toaùt yeáu nhöõng chaân lyù chuû yeáu cuûa ñöùc tin. Töø ñoù, noù ñöôïc
coi laø ñieåm ñaàu tieân vaø caên baûn maø vieäc daïy giaùo lyù phaûi quy chieáu.
189. Vieäc “tuyeân xöng ñöùc tin” ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän khi laõnh 1237
nhaän bí tích Röûa Toäi. “Tín bieåu” tröôùc heát laø Tín bieåu cuûa Pheùp 232
Röûa. Bôûi vì Pheùp Röûa ñöôïc ban “nhaân danh Cha, vaø Con, vaø Thaùnh
Thaàn” (Mt 28,19), neân caùc chaân lyù ñöùc tin ñöôïc tuyeân xöng trong
Pheùp Röûa ñaõ ñöôïc saép xeáp theo töông quan cuûa chuùng vôùi Ba Ngoâi
Chí Thaùnh.
190. Do ñoù Tín bieåu ñöôïc chia laøm ba phaàn: “Phaàn ñaàu noùi veà
Thieân Chuùa Ngoâi Thöù Nhaát vaø veà coâng trình taïo döïng kyø dieäu;
phaàn tieáp sau noùi veà Ngoâi Hai vaø veà maàu nhieäm Cöùu chuoäc loaøi
ngöôøi; phaàn cuoái cuøng noùi veà Ngoâi Ba, laø nguyeân lyù vaø nguoàn maïch
cuûa vieäc thaùnh hoùa chuùng ta”3. Ñoù laø “ba chöông cuûa aán tín [röûa
toäi] cuûa chuùng ta”4.
191. Tín bieåu “ñöôïc chia laøm ba phaàn, goàm nhöõng caâu khaùc bieät
nhöng lieân keát raát chaët cheõ vôùi nhau. Döïa theo moät hình aûnh caùc
Giaùo phuï quen duøng, chuùng ta goïi caùc caâu ñoù laø articuli [nghóa ñen
laø caùc khuùc, ôû ñaây dòch laø “muïc”]. Nhö caùc chi theå trong moät thaân
theå ñöôïc phaân chia thaønh nhieàu khuùc, thì cuõng vaäy, trong vieäc
tuyeân xöng ñöùc tin, töøng ñieàu rieâng reõ chuùng ta phaûi tin cuõng ñöôïc
goïi caùch thích hôïp vaø chính ñaùng laø moät articulum”5. Theo moät
truyeàn thoáng coå xöa, ñöôïc thaùnh Ambroâsioâ xaùc nhaän, ngöôøi ta quen
lieät keâ möôøi hai muïc trong kinh Tin Kính, ñeå noùi leân moät caùch
töôïng tröng, döïa theo soá caùc Toâng Ñoà, kinh ñoù bao goàm ñöùc tin
toâng truyeàn6.
192. Qua caùc theá kyû, ñeå ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa caùc thôøi ñaïi
khaùc nhau, ñaõ coù nhieàu Baûn tuyeân xöng ñöùc tin hoaëc Tín bieåu:
nhöõng Tín bieåu cuûa caùc Giaùo Hoäi thôøi caùc Toâng Ñoà vaø thôøi coå xöa7,
Tín bieåu “Quicumque” ñöôïc coi laø cuûa thaùnh Athanasioâ8, nhöõng Baûn
3
Catechismus Romanus, 1, 1,4: Ed. P. Rodriguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 20.
4
Thaùnh Ireâneâ, Demonstratio apostolicae predicationis, 100; SC 62, 170.
5
Catechismus Romanus, 1, 1, 4: Ed. P. Rodriguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 20.
6
X. Thaùnh Ambroâsioâ, Explanatio Symboli, 8: CSEL 73, 10-11 (PL 17, 1196).
7
X. Symbola fidei ab Ecclesia antiqua recepta: DS 1-64.
8
X. DS 75-76.
tuyeân xöng ñöùc tin cuûa moät soá Coâng ñoàng (nhö Toâleâñoâ9; Lateâranoâ10;
Lyon11; Triñentinoâ12), hay cuûa moät soá vò Giaùo Hoaøng nhö “Baûn
tuyeân xöng ñöùc tin” cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Ñamasoâ13, hoaëc “Kinh Tin
Kính cuûa daân Thieân Chuùa” do Ñöùc Phaoloâ VI soaïn thaûo (1968)14.
193. Khoâng moät Tín bieåu naøo xuaát phaùt töø nhöõng thôøi ñaïi khaùc
nhau cuûa ñôøi soáng Hoäi Thaùnh coù theå bò coi laø loãi thôøi vaø voâ ích.
Caùc Tín bieåu naøy giuùp chuùng ta ngaøy nay bieát ñöôïc vaø thaáu hieåu
ñöùc tin ngaøn ñôøi cuûa Hoäi Thaùnh, thoâng qua caùc baûn toùm löôïc ñaõ
ñöôïc thöïc hieän.
Trong taát caû caùc Tín bieåu, coù hai baûn chieám moät ñòa vò raát ñaëc
bieät trong ñôøi soáng Hoäi Thaùnh:
194. Tín bieåu cuûa caùc Toâng Ñoà: baûn naøy ñöôïc goïi nhö vaäy bôûi vì
ñöôïc coi, moät caùch chính xaùc, nhö baûn toùm löôïc trung thaønh ñöùc
tin cuûa caùc Toâng Ñoà. Ñaây laø Tín bieåu duøng khi röûa toäi, ñöôïc Giaùo
Hoäi Roâma söû duïng töø thôøi xa xöa. Do ñoù, baûn naøy coù moät uy theá
lôùn lao: “Ñaây laø Tín bieåu maø Giaùo Hoäi Roâma baûo toàn, ñoù laø nôi
thaùnh Pheâroâ, thuû laõnh caùc Toâng Ñoà, ñaõ ñaët toâng toøa vaø laø nôi ngaøi
ñaõ ñem ñöùc tin chung cuûa Hoäi Thaùnh ñeán”15.
195. Tín bieåu ñöôïc goïi laø Niceâa-Constantinoâpoâli coù moät uy theá lôùn
242, 245 lao vì phaùt xuaát töø hai Coâng ñoàng chung ñaàu tieân (naêm 325 vaø naêm
465 381). Cho ñeán nay, baûn naøy vaãn coøn laø gia saûn chung cuûa taát caû caùc
Giaùo Hoäi lôùn cuûa Ñoâng phöông vaø Taây phöông.
196. Saùch Giaùo Lyù naøy trình baøy ñöùc tin theo Tín bieåu cuûa caùc
Toâng Ñoà, vì baûn naøy coù theå noùi ñöôïc laø “giaùo lyù Roâma coå xöa nhaát”.
Tuy nhieân, phaàn trình baøy seõ ñöôïc boå tuùc baèng caùch thöôøng xuyeân
tham chieáu Tín bieåu Niceâa–Constantinoâpoâli vì baûn naøy thöôøng roõ
raøng vaø chi tieát hôn.
197. Cuõng nhö trong ngaøy laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi, khi troïn cuoäc
1064 soáng cuûa chuùng ta ñöôïc uûy thaùc cho “quy luaät ñaïo lyù” (Rm 6,l7),
chuùng ta haõy ñoùn nhaän Tín bieåu, ñeå nhôø ñoù chuùng ta ñöôïc soáng.
Khi ñoïc kinh Tin Kính vôùi loøng tin, chuùng ta ñöôïc hieäp thoâng vôùi
Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø cuõng ñöôïc hieäp
thoâng vôùi Hoäi Thaùnh phoå quaùt, laø ngöôøi löu truyeàn ñöùc tin cho
chuùng ta, vaø chính trong loøng Hoäi Thaùnh maø chuùng ta tin:
9
CÑ Toâleâñoâ XI: DS 525-541.
10
CÑ Lateâranoâ IV: DS 800-802.
11
CÑ Lyon II: DS 851-861.
12
Professio fidei Tridentina: DS 1862-1870.
13
X. DS 71-72.
14
ÑGH Phaoloâ VI, Solemnis Professio fidei: AAS 60 (1968) 433-445.
15
Thaùnh Ambroâsioâ, Explanatio Symboli, 7: CSEL 73, 10 (PL 17, 1196).
“Tín bieåu laø daáu aán thieâng lieâng, laø ñieàu chuùng ta taâm nieäm, vaø 1274
nhö laø ngöôøi canh giöõ luoân hieän dieän, chaéc chaén ñoù laø kho taøng
16
cuûa linh hoàn chuùng ta” .
16
Thaùnh Ambroâsioâ, Explanatio Symboli, 1: CSEL 73, 3 (PL 17, 1193).
CHÖÔNG MOÄT
TOÂI TIN KÍNH ÑÖÙC CHUÙA TRÔØI LAØ CHA
CAPUT PRIMUM
CREDO IN DEUM PATREM
198. Baûn tuyeân xöng ñöùc tin cuûa chuùng ta baét ñaàu baèng Thieân
Chuùa, bôûi vì Thieân Chuùa laø “khôûi nguyeân vaø cuøng taän” (Is 44,6), laø
khôûi ñaàu vaø cuøng ñích cuûa heát moïi loaøi. Kinh Tin Kính baét ñaàu töø
Thieân Chuùa Cha, bôûi vì Chuùa Cha laø Ngoâi Thöù Nhaát trong Ba Ngoâi
Chí Thaùnh; Tín bieåu cuûa chuùng ta baét ñaàu baèng vieäc taïo döïng trôøi
ñaát, bôûi vì vieäc taïo döïng laø khôûi ñaàu vaø laø neàn taûng cuûa moïi coâng
trình cuûa Thieân Chuùa.
Muïc 1
“TOÂI TIN KÍNH ÑÖÙC CHUÙA TRÔØI,
LAØ CHA PHEÙP TAÉC VOÂ CUØNG,
DÖÏNG NEÂN TRÔØI ÑAÁT”
ARTICULUS 1
“CREDO IN DEUM PATREM OMNIPOTENTEM,
CREATOREM CAELI ET TERRAE”
Tieát 1
Toâi Tin Kính Ñöùc Chuùa Trôøi
Paragraphus 1
Credo in Deum
199. “Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Trôøi”: lôøi xaùc quyeát ñaàu tieân cuûa baûn
tuyeân xöng ñöùc tin cuõng laø ñieàu quan troïng nhaát. Toaøn boä Tín bieåu
ñeàu noùi veà Thieân Chuùa, vaø neáu coù noùi veà con ngöôøi vaø veà traàn gian,
thì cuõng noùi trong töông quan vôùi Thieân Chuùa. Taát caû caùc muïc
trong baûn Tuyeân xöng ñöùc tin ñeàu leä thuoäc vaøo muïc thöù nhaát naøy,
cuõng nhö caùc giôùi raên cuûa Thieân Chuùa ñeàu nhaèm giaûi thích giôùi raên
thöù nhaát. Nhöõng muïc khaùc giuùp chuùng ta hieåu bieát Thieân Chuùa 2083
hôn, theo möùc ñoä Ngaøi ñaõ töøng böôùc töï maïc khaûi cho con ngöôøi. “Vì
vaäy, moät caùch ñuùng ñaén, caùc tín höõu tröôùc tieân tuyeân xöng hoï tin
vaøo Thieân Chuùa”1.
I. “TOÂI TIN KÍNH MOÄT THIEÂN CHUÙA”

“CREDO IN UNUM DEUM”
200. Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli baét ñaàu baèng nhöõng lôøi treân
ñaây. Vieäc tuyeân xöng chæ coù moät Thieân Chuùa duy nhaát baét nguoàn töø 2085
maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa trong Cöïu Öôùc. Vieäc tuyeân xöng naøy
khoâng theå taùch bieät khoûi vieäc tuyeân xöng veà söï hieän höõu cuûa Thieân
Chuùa, vaø cuõng coù giaù trò heát söùc caên baûn. Thieân Chuùa laø Ñaáng duy
nhaát: chæ coù moät Thieân Chuùa. “Vì vaäy ñöùc tin Kitoâ giaùo tin vaø
tuyeân xöng chæ coù moät Thieân Chuùa, xeùt theo baûn tính, baûn theå vaø
yeáu tính”2.
201. Thieân Chuùa töï maïc khaûi cho Israel, daân Ngaøi choïn, raèng Ngaøi 2083
laø Ñaáng Duy Nhaát: “Nghe ñaây, hôõi Israel, Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa
chuùng ta laø Ñöùc Chuùa duy nhaát. Haõy yeâu meán Ñöùc Chuùa, Thieân
Chuùa cuûa anh em, heát loøng, heát daï, heát söùc anh em” (Ñnl 6,4-5).
Qua caùc Tieân tri, Thieân Chuùa keâu goïi Israel vaø caùc daân toäc trôû laïi
vôùi Ngaøi, laø Ñaáng Duy Nhaát: “Naøo muoân daân khaép coõi ñòa caàu, haõy
höôùng veà Ta, thì caùc ngöôi seõ ñöôïc cöùu ñoä, vì Ta laø Thieân Chuùa,
chaúng coøn chuùa naøo khaùc…. Tröôùc maët Ta, moïi ngöôøi seõ quyø goái, vaø
môû mieäng theà raèng: Chæ mình Ñöùc Chuùa môùi cöùu ñoä vaø laøm cho
maïnh söùc” (Is 45,22-24)3.
202. Chính Chuùa Gieâsu xaùc quyeát raèng Thieân Chuùa laø “Chuùa Duy
Nhaát”, vaø phaûi yeâu meán Thieân Chuùa heát loøng, heát linh hoàn, heát taâm trí
vaø heát söùc löïc4. Ñoàng thôøi, Ngöôøi cuõng minh ñònh raèng chính Ngöôøi 446
laø “Chuùa”5. Tuyeân xöng “Ñöùc Gieâsu laø Chuùa” laø neùt ñaëc thuø cuûa ñöùc
tin Kitoâ giaùo. Ñieàu naøy khoâng traùi ngöôïc vôùi ñöùc tin vaøo moät Thieân
Chuùa Duy Nhaát. Tin vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn laø “Chuùa vaø laø Ñaáng 152
ban söï soáng” khoâng heà ñöa ñeán söï chia caét naøo nôi Thieân Chuùa
Duy Nhaát:
1
Catechismus Romanus, 1, 2, 6: ed. P. Rodriguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 23.
2
3
X. Pl 2,10-11.
4
X. Mc 12,29-30.
5
X. Mc 12,35-37.
“Chuùng toâi tin caùch vöõng vaøng vaø tuyeân xöng caùch ñôn sô raèng
42 chæ coù Moät Thieân Chuùa chaân thaät, vónh cöûu, voâ haïn vaø baát bieán,
voâ phöông thaáu hieåu, toaøn naêng vaø khoân taû, laø Chuùa Cha vaø
Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn: Ba Ngoâi Vò, nhöng chæ coù moät
6
yeáu tính, moät baûn theå hoaëc moät baûn tính hoaøn toaøn ñôn nhaát” .
II. THIEÂN CHUÙA MAÏC KHAÛI DANH NGAØI

DEUS NOMEN SUUM REVELAT
203. Thieân Chuùa töï maïc khaûi cho Israel, daân cuûa Ngaøi, toû cho hoï
2143 bieát Danh Ngaøi. Teân goïi dieãn taû yeáu tính, caên tính cuûa moät ngöôøi
vaø yù nghóa cuoäc ñôøi cuûa ngöôøi ñoù. Thieân Chuùa coù moät teân goïi. Ngaøi
khoâng phaûi laø moät söùc maïnh voâ danh. Cho bieát teân goïi cuûa mình laø
cho nhöõng ngöôøi khaùc nhaän bieát mình, moät caùch naøo ñoù laø töï trao
mình, ñeå ngöôøi ta coù theå tieáp xuùc vôùi mình, coù theå hieåu bieát mình
caùch thaân maät hôn, vaø thaät söï coù theå goïi mình moät caùch caù vò.
63 204. Thieân Chuùa ñaõ töï maïc khaûi cho daân Ngaøi moät caùch tieäm tieán
vaø döôùi nhieàu danh xöng khaùc nhau. Tuy nhieân, vieäc maïc khaûi toân
danh Thieân Chuùa cho oâng Moâisen trong cuoäc thaàn hieän nôi buïi gai
chaùy böøng, ñeå daãn ñeán cuoäc Xuaát Haønh vaø Giao Öôùc Sinai, ñöôïc coi
nhö moät maïc khaûi caên baûn cho caû Cöïu vaø Taân Öôùc.
Thieân Chuùa haèng soáng

2575 205. Thieân Chuùa goïi oâng Moâisen töø giöõa buïi gai chaùy böøng nhöng
khoâng taøn luïi. Thieân Chuùa noùi vôùi oâng Moâisen: “Ta laø Thieân Chuùa
cuûa cha ngöôi, Thieân Chuùa cuûa Abraham, Thieân Chuùa cuûa Isaac,
Thieân Chuùa cuûa Giacob” (Xh 3,6). Thieân Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa toå
tieân, Ñaáng ñaõ keâu goïi vaø höôùng daãn caùc Toå phuï trong caùc cuoäc löõ
haønh cuûa hoï. Ngaøi laø Thieân Chuùa trung tín vaø thöông xoùt, Ñaáng
nhôù tôùi hoï vaø nhôù caùc lôøi Ngaøi ñaõ höùa; Ngaøi ñeán ñeå giaûi thoaùt con
chaùu hoï khoûi aùch noâ leä. Ngaøi laø Thieân Chuùa, Ñaáng, vöôït quaù thôøi
gian vaø khoâng gian, coù khaû naêng vaø yù muoán laøm ñieàu ñoù, vaø laø
268 Ñaáng seõ duøng söï toaøn naêng cuûa mình ñeå thöïc hieän keá hoaïch naøy.
“Ta laø Ñaáng Hieän Höõu”

“OÂng Moâisen thöa vôùi Thieân Chuùa: ‘Baây giôø, con ñeán gaëïp con caùi
Israel vaø noùi vôùi hoï: Thieân Chuùa cuûa cha oâng anh em sai toâi ñeán
vôùi anh em. Vaäy neáu hoï hoûi con: Teân Ñaáng aáy laø gì? Thì con seõ
noùi vôùi hoï laøm sao?’ Thieân Chuùa phaùn vôùi oâng Moâisen: ‘Ta laø
Ñaáng Hieän Höõu’. Ngaøi phaùn: ‘Ngöôi noùi vôùi con caùi Israel theá
naøy: “Ñaáng Hieän Höõu” sai toâi ñeán vôùi anh em…. Ñoù laø danh Ta
6
CÑ Lateâranoâ IV, C. 1, De fide Catholica: DS 800.
cho ñeán muoân thuôû, ñoù laø danh hieäu caùc ngöôi seõ duøng maø keâu
caàu Ta töø ñôøi noï ñeán ñôøi kia’” (Xh 3,13-l5).
206. Khi maïc khaûi Danh thaùnh bí nhieäm YHWH cuûa Ngaøi, nghóa
laø, “Ta laø Ñaáng Hieän Höõu” hoaëc “Ta laø Ñaáng Ta laø”, hoaëc “Ta chính
laø Ta”, Thieân Chuùa noùi Ngaøi laø ai vaø phaûi goïi teân Ngaøi nhö theá
naøo. Danh thaùnh naøy coù tính chaát huyeàn nhieäm cuõng nhö Thieân
Chuùa laø maàu nhieäm. Ñoù vöøa laø Danh ñöôïc maïc khaûi, vöøa nhö laø töø
choái moät Danh xöng, vaø vì vaäy, Danh naøy dieãn taû Thieân Chuùa moät
caùch toát nhaát, vì Ngaøi laø Ñaáng voâ cuøng vöôït quaù taát caû nhöõng gì
chuùng ta coù theå hieåu bieát vaø noùi leân: Ngaøi laø “Thieân Chuùa aån 43
mình” (Is 45,15), Danh thaùnh Ngaøi khoâng theå goïi ñöôïc7, vaø vò
Thieân Chuùa ñoù laø Ñaáng töï laøm cho mình neân gaàn guõi vôùi con
ngöôøi.
207. Khi maïc khaûi Danh Ngaøi, Thieân Chuùa ñoàng thôøi maïc khaûi
loøng trung tín cuûa Ngaøi, moät loøng trung tín coù töø muoân thuôû vaø cho
tôùi muoân ñôøi, moät loøng trung tín coù giaù trò trong quaù khöù (“Ta laø
Thieân Chuùa cuûa cha ngöôi”, Xh 3,6) cuõng nhö trong töông lai (“Ta
seõ ôû vôùi ngöôi”, Xh 3,12). Thieân Chuùa, Ñaáng maïc khaûi Danh Ngaøi
laø “Ñaáng Hieän Höõu”, ñaõ töï maïc khaûi mình laø vò Thieân Chuùa luoân
coù maët, luoân hieän dieän vôùi daân Ngaøi ñeå cöùu ñoä hoï.
208. Tröôùc söï hieän dieän cuoán huùt vaø huyeàn nhieäm cuûa Thieân Chuùa,
con ngöôøi nhaän ra söï nhoû beù cuûa mình. Tröôùc buïi gai chaùy böøng, 724
oâng Moâisen côûi deùp vaø che maët tröôùc toân nhan Thieân Chuùa chí
thaùnh8. Tröôùc vinh quang cuûa Thieân Chuùa ba laàn thaùnh, tieân tri
Isaia thoát leân: “Khoán thaân toâi, toâi cheát maát, vì toâi laø moät ngöôøi
moâi mieäng oâ ueá” (Is 6,5). Tröôùc nhöõng daáu chæ thaàn linh Chuùa
Gieâsu thöïc hieän, oâng Pheâroâ thoát leân: “Laïy Chuùa, xin traùnh xa con,
vì con laø keû toäi loãi” (Lc 5,8). Nhöng bôûi vì Thieân Chuùa laø Ñaáng 448
Thaùnh, neân Ngaøi coù theå tha thöù cho keû nhaän bieát mình laø toäi nhaân
tröôùc maët Ngaøi: “Ta seõ khoâng haønh ñoäng theo côn noùng giaän…, vì 388
Ta laø Thieân Chuùa, chöù khoâng phaûi ngöôøi phaøm. ÔÛ giöõa ngöôi, Ta laø
Ñaáng Thaùnh” (Hs 11,9). Toâng ñoà Gioan cuõng seõ noùi töông töï:
“Chuùng ta seõ ñöôïc an loøng tröôùc maët Thieân Chuùa. Vì neáu loøng
chuùng ta coù caùo toäi chuùng ta, Thieân Chuùa coøn cao caû hôn loøng
chuùng ta, vaø Ngaøi bieát heát moïi söï” (1 Ga 3,19-20).
209. Vì toân kính söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa, daân Israel khoâng goïi
Danh cuûa Ngaøi. Khi ñoïc Thaùnh Kinh, ngöôøi ta thay theá Danh ñöôïc maïc
khaûi baèng töôùc hieäu thaàn linh laø “Chuùa” (Adonai, tieáng Hy laïp laø Kyrios).
7
X. Tl 13,18.
8
X. Xh 3,5-6.
446 Thaàn tính cuûa Chuùa Gieâsu seõ ñöôïc tuyeân xöng baèng töôùc hieäu naøy: “Ñöùc
Gieâsu laø Chuùa”.
“Thieân Chuùa nhaân haäu vaø töø bi”

2116 210. Sau khi daân Israel phaïm toäi, choái boû Thieân Chuùa ñeå quay
2577 sang thôø con beâ baèng vaøng9, Thieân Chuùa ñaõ nghe lôøi chuyeån caàu
cuûa oâng Moâisen vaø chaáp nhaän ñoàng haønh giöõa ñaùm daân baát trung,
qua ñoù bieåu loä tình yeâu cuûa Ngaøi 10. Khi oâng Moâisen xin ñöôïc thaáy
vinh quang Thieân Chuùa, Ngaøi traû lôøi: “Ta seõ cho taát caû veû ñeïp cuûa
Ta ñi qua tröôùc maët ngöôi, vaø seõ xöng danh Ta laø Chuùa [YHWH]
tröôùc maët ngöôi" (Xh 33,18-l9). Vaø Chuùa ñi qua tröôùc maët oâng
Moâisen vaø hoâ to: “Chuùa, Chuùa [YHWH,YHWH], Thieân Chuùa nhaân
haäu vaø töø bi, hay neùn giaän, giaøu nhaân nghóa vaø thaøn h tín”
(Xh 34,5-6). Luùc ñoù oâng Moâisen tuyeân xöng Chuùa laø Thieân Chuùa
hay tha thöù11.
211. Thaùnh Danh “Ta Hieän Höõu” hoaëc “Ñaáng Hieän Höõu” dieãn taû söï
trung tín cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng “giöõ loøng nhaân nghóa vôùi muoân
ngaøn theá heä” (Xh 34,7) cho duø con ngöôøi coù baát trung, toäi loãi, ñaùng
phaûi tröøng phaït. Thieân Chuùa maïc khaûi raèng Ngaøi “giaøu loøng
604 thöông xoùt” (Ep 2,4), ñeán noãi trao ban chính Con Moät cuûa Ngaøi.
Chuùa Gieâsu, khi hieán maïng soáng mình ñeå giaûi thoaùt chuùng ta khoûi
toäi loãi, seõ maïc khaûi raèng chính Ngöôøi mang danh thaùnh cuûa Thieân
Chuùa: “Khi caùc oâng giöông cao Con Ngöôøi leân, baáy giôø caùc oâng seõ
bieát laø ‘Toâi Hieän Höõu’” (Ga 8,28).
Chæ mình Thieân Chuùa laø ÑAÁNG HIEÄN HÖÕU

212. Traûi qua caùc theá kyû, ñöùc tin cuûa Israel ñaõ coù theå khai trieån vaø
ñaøo saâu hôn nöõa caùc yù nghóa phong phuù chöùa ñöïng trong vieäc maïc
khaûi Danh thaùnh cuûa Thieân Chuùa. Thieân Chuùa laø duy nhaát, ngoaøi
42 Ngaøi ra khoâng coù thaàn naøo heát12. Ngaøi sieâu vieät treân vuõ truï vaø lòch
söû. Chính Ngaøi taïo döïng trôøi ñaát. “Chuùng tieâu tan, Chuùa coøn hoaøi;
chuùng nhö aùo cuõ thaûy roài moøn hao…. Nhöng chính Ngaøi tieàn haäu y
469, 2086 nguyeân; thaùng naêm Ngaøi vaãn trieàn mieân” (Tv 102,27-28). Nôi Ngaøi,
“khoâng heà coù söï thay ñoåi, cuõng khoâng heà coù söï chuyeån vaàn khi toái
khi saùng” (Gc 1,17). Ngaøi laø “Ñaáng Hieän Höõu” töø muoân thuôû ñeán
muoân ñôøi vaø nhö vaäy Ngaøi laø Ñaáng luoân trung tín vôùi chính mình
Ngaøi vaø vôùi caùc lôøi höùa cuûa Ngaøi.
9
X. Xh 32.
10
X. Xh 33,12-17.
11
X. Xh 34,9.
12
X. Is 44,6.
213. Vì vaäy vieäc maïc khaûi Danh khoân taû “Ta laø Ñaáng Ta laø” chöùa
ñöïng chaân lyù naøy: chæ mình Thieân Chuùa laø ÑAÁNG HIEÄN HÖÕU.
Baûn dòch Baûy Möôi vaø keá ñoù laø Truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh ñaõ hieåu
Danh thaùnh cuûa Thieân Chuùa theo nghóa ñoù: Thieân Chuùa laø söï vieân 41
maõn cuûa söï Hieän Höõu vaø cuûa moïi troïn haûo, khoâng coù khôûi ñaàu, vaø
cuõng chaúng coù cuøng taän. Trong khi taát caû moïi thuï taïo ñeàu laõnh
nhaän töø Thieân Chuùa taát caû nhöõng gì chuùng laø vaø nhöõng gì chuùng
coù, thì duy chæ mình Ngaøi laø töï mình hieän höõu vaø Ngaøi laø gì ñeàu do
chính Ngaøi.
III. THIEÂN CHUÙA, “ÑAÁNG HIEÄN HÖÕU”,

LAØ CHAÂN LYÙ VAØ LAØ TÌNH YEÂU
DEUS, “ILLE QUI EST”, EST VERITAS ET AMOR
214. Thieân Chuùa, “Ñaáng Hieän Höõu”, ñaõ töï maïc khaûi cho Israel nhö
Ñaáng “giaøu nhaân nghóa vaø thaønh tín” (Xh 34,6). Hai töø ngöõ aáy dieãn
taû moät caùch coâ ñoïng nhöõng söï phong phuù cuûa Danh Thieân Chuùa.
Trong moïi coâng trình cuûa Ngaøi, Thieân Chuùa bieåu loä loøng quaûng ñaïi,
söï toát laønh, aân suûng vaø tình yeâu cuûa Ngaøi; Ngaøi cuõng cho thaáy
Ngaøi laø Ñaáng ñaùng ñöôïc tin töôûng, laø Ñaáng beàn vöõng, trung tín, 1062
chaân thaät: “Xin caûm taï danh Chuùa, vì Ngaøi vaãn thaønh tín yeâu
thöông” (Tv 138,2)13. Ngaøi laø Chaân Lyù, vì “Thieân Chuùa laø AÙnh
Saùng, nôi Ngaøi khoâng coù moät chuùt boùng toái naøo” (1 Ga 1,5); Ngaøi laø
“Tình Yeâu” (1 Ga 4,8), nhö thaùnh Toâng Ñoà Gioan daïy.
Thieân Chuùa laø Chaân Lyù

215. “Caên nguyeân lôøi Ngaøi laø chaân lyù, moïi quyeát ñònh coâng minh 2465
cuûa Ngaøi toàn taïi muoân naêm” (Tv 119,160). “Laïy Chuùa laø Chuùa
Thöôïng, chính Ngaøi laø Thieân Chuùa, nhöõng lôøi Ngaøi phaùn laø chaân
lyù” (2 Sm 7, 28); vì vaäy nhöõng lôøi Thieân Chuùa höùa luoân luoân ñöôïc
thöïc hieän14. Thieân Chuùa laø chính Chaân Lyù, nhöõng lôøi cuûa Ngaøi 156, 1063
khoâng theå laø sai laàm. Vì vaäy ngöôøi ta coù theå, moät caùch hoaøn toaøn
tin töôûng, phoù mình cho söï thaät vaø söï trung tín cuûa lôøi Ngaøi trong
moïi söï. Khôûi ñaàu cuûa toäi loãi vaø cuûa söï sa ngaõ cuûa loaøi ngöôøi laø lôøi
doái traù cuûa Teân Caùm Doã, noù daãn con ngöôøi ñeán choã nghi ngôø lôøi
Thieân Chuùa, nghi ngôø loøng nhaân haäu vaø söï trung tín cuûa Ngaøi. 397
216. Chaân lyù cuûa Thieân Chuùa laø söï khoân ngoan cuûa Ngaøi, chæ huy 295
toaøn boä traät töï cuûa vieäc taïo döïng vaø vieäc ñieàu haønh traàn gian15.
Moät mình Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng trôøi ñaát16, neân duy moät mình
13
X. Tv 85,11.
14
X. Ñnl 7,9.
15
X. Kn 13,1-9.
16
X. Tv 115,15.
Ngaøi coù theå ban söï hieåu bieát ñích thöïc veà moïi thuï taïo trong töông
32 quan cuûa chuùng vôùi Ngaøi.17
217. Thieân Chuùa cuõng laø Ñaáng chaân thaät khi Ngaøi töï maïc khaûi:
giaùo huaán ñeán töø Thieân Chuùa laø “Luaät cuûa chaân lyù” (Ml 2,6). Ngaøi
851 sai Con cuûa Ngaøi “ñeán theá gian,” chính laø ñeå “laøm chöùng cho söï
thaät” (Ga 18,37). “Chuùng ta bieát raèng Con Thieân Chuùa ñaõ ñeán vaø
2466 ban cho chuùng ta trí khoân ñeå bieát Thieân Chuùa thaät” (l Ga 5,20)18.
Thieân Chuùa laø Tình Yeâu

218. Theo doøng lòch söû cuûa mình, Israel ñaõ coù theå khaùm phaù ra
raèng Thieân Chuùa chæ coù moät ñoäng löïc duy nhaát khieán Ngaøi töï maïc
295 khaûi cho hoï vaø choïn hoï giöõa moïi daân ñeå hoï laø daân cuûa Ngaøi: ñoù laø
tình yeâu nhöng khoâng cuûa Ngaøi19. Nhôø caùc Tieân tri, Israel hieåu
raèng, cuõng vì tình yeâu maø Thieân Chuùa ñaõ khoâng ngöøng giaûi cöùu
hoï20 vaø tha thöù cho söï baát trung vaø toäi loãi cuûa hoï21.
219. Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi Israel ñöôïc so saùnh vôùi tình
239 yeâu cuûa moät ngöôøi cha ñoái vôùi con mình22. Tình yeâu ñoù coøn maïnh
796 hôn tình yeâu cuûa moät ngöôøi meï daønh cho con caùi mình23. Thieân
Chuùa yeâu daân Ngaøi hôn ngöôøi choàng yeâu ngöôøi vôï yeâu daáu cuûa
mình24. Tình yeâu ñoù cuõng seõ chieán thaéng nhöõng baát trung thaäm chí
458 toài teä nhaát25, vaø seõ ñi ñeán choã ban taëng hoàng aân quyù giaù nhaát:
“Thieân Chuùa yeâu theá gian ñeán noãi ñaõ ban Con Moät Ngaøi” (Ga 3,16).
220. Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa “toàn taïi muoân ñôøi” (Is 54,8): “Nuùi coù
dôøi coù ñoåi, ñoài coù chuyeån coù lay, tình nghóa cuûa Ta ñoái vôùi ngöôi
vaãn khoâng thay ñoåi” (Is 54,l0). “Ta ñaõ yeâu ngöôi baèng moái tình
muoân thuôû, neân Ta vaãn daønh cho ngöôi loøng xoùt thöông” (Gr 31,3).
733 221. Thaùnh Gioan coøn ñi xa hôn nöõa khi laøm chöùng raèng: “Thieân
Chuùa laø tình yeâu” (1 Ga 4,8.16): Chính Höõu Theå cuûa Thieân Chuùa laø
851 tình yeâu. Khi sai Con Moät cuûa Ngaøi vaø Thaùnh Thaàn Tình Yeâu luùc
thôøi gian ñeán hoài vieân maõn, Thieân Chuùa maïc khaûi ñieàu bí aån thaâm
saâu nhaát cuûa Ngaøi26: chính Ngaøi laø söï trao ñoåi tình yeâu vónh cöûu:
17
X. Kn 7,17-21.
18
X. Ga 17,3.
19
X. Ñnl 4,37; 7,8; 10,15.
20
X. Is 43,1-7.
21
X. Hs 2.
22
X. Hs 11,1.
23
X. Is 49,14-15.
24
X. Is 62,4-5.
25
X. Ed 16; Hs 11.
26
X. 1 Cr 2,7-16; Ep 3,9-12.
Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø Ngaøi ñaõ tieàn ñònh
cho chuùng ta ñöôïc döï phaàn vaøo söï trao ñoåi tình yeâu ñoù. 257
IV. NHÖÕNG HEÄ QUAÛ

CUÛA ÑÖÙC TIN VAØO THIEÂN CHUÙA DUY NHAÁT
DE CONSECTARIIS FIDEI IN UNUM DEUM
222. Tin vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng duy nhaát, vaø yeâu meán Ngaøi heát
mình, coù nhöõng heä quaû raát quan troïng cho toaøn boä cuoäc soáng cuûa
chuùng ta.
223. Ñoù laø nhaän bieát söï vó ñaïi vaø quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa: 400
“Haõy xem, Thieân Chuùa cao vôøi, laøm sao ta hieåu thaáu” (G 36,26). Vì
vaäy Thieân Chuùa phaûi laø Ñaáng “ñöôïc phuïc vuï tröôùc heát”27.
224. Ñoù laø soáng trong taâm tình caûm taï: neáu Thieân Chuùa laø Ñaáng 2637
duy nhaát, thì chuùng ta laø gì, vaø coù gì, ñeàu laø bôûi Ngaøi: “Baïn coù gì
maø baïn ñaõ khoâng nhaän laõnh?” (l Cr 4,7). “Bieát laáy chi ñeàn ñaùp
Chuùa baây giôø, vì moïi ôn laønh Ngaøi ñaõ ban cho?” (Tv 116,12).
225. Ñoù laø nhaän bieát söï hôïp nhaát vaø phaåm giaù ñích thöïc cuûa moïi 356, 360
ngöôøi: Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc döïng neân “theo hình aûnh vaø gioáng nhö” 1700, 1934
Thieân Chuùa (St 1,26).
226. Ñoù laø söû duïng caùc thuï taïo caùch ñuùng ñaén: ñöùc tin vaøo Thieân 339, 2402
Chuùa Duy Nhaát höôùng daãn chuùng ta söû duïng moïi vaät khoâng phaûi
laø Thieân Chuùa neáu chuùng ñöa chuùng ta ñeán vôùi Ngaøi, vaø xa traùnh
caùc thuï taïo neáu chuùng ngaên caùch chuùng ta khoûi Thieân Chuùa28: 2415
“Laïy Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa con, xin caát khoûi con nhöõng gì laøm
con xa Chuùa. Laïy Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa con, xin ban cho con
nhöõng gì ñöa con ñeán vôùi Chuùa. Laïy Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa
con, xin giaûi thoaùt con khoûi chính mình con vaø ban cho con ñöôïc
29
hoaøn toaøn thuoäc veà Chuùa” .
227. Ñoù laø luoân tin töôûng vaøo Thieân Chuùa, caû khi gaëp nghòch caûnh. 313
Moät lôøi kinh cuûa thaùnh Teâreâsa Gieâsu dieãn taû yù ñoù moät caùch tuyeät 2090
vôøi:
“Ñöøng ñeå ñieàu gì laøm cho baïn xao xuyeán;
Ñöøng ñeå ñieàu gì laøm cho baïn lo sôï.
Moïi söï ñeàu qua ñi, Thieân Chuùa khoâng thay ñoåi!
Kieân nhaãn seõ ñöôïc taát caû. 2830
27
Thaùnh Jeanne d’Arc, Dictum: Proceøs de condamnation, ed. P. Tisset Y. Lanhers, v.1 (Paris
1960) 280 vaø 288.
28
X. Mt 5,29-30; 16,24; 19,23-24.
29
Thaùnh Nicoâla Flue, Bruder-Klausen-Gebet, apud R. Amschwand, Bruder Klaus.
Ergnzungsband zum Quellenwerk von R. Durrer (Sarnen 1987) 215.
Ai coù Thieân Chuùa, ngöôøi aáy chaúng thieáu gì:

30
1723 Chæ coù Thieân Chuùa, laø ñaõ ñuû” .
TOÙM LÖÔÏC
228. “Nghe ñaây, hôõi Israel, Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa chuùng ta, laø
Ñöùc Chuùa duy nhaát” (Ñnl 6,4; Mc 12, 29) “Höõu Theå toái cao nhaát
thieát phaûi laø duy nhaát, nghóa laø khoâng ai saùnh baèng…. Neáu Thieân
Chuùa khoâng duy nhaát, thì Ngaøi khoâng phaûi laø Thieân Chuùa”31.
229. Ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa quy höôùng chuùng ta veà moät mình
Ngaøi, nhö veà nguoàn goác ñaàu tieân vaø veà cuøng ñích toái haäu cuûa
chuùng ta, vaø khoâng quyù troïng söï gì hôn Ngaøi, hoaëc khoâng ñeå moät
söï gì thay choã Ngaøi.
230. Tuy ñaõ töï maïc khaûi, Thieân Chuùa vaãn coøn laø maàu nhieäm khoân
taû: “Neáu baïn hieåu ñöôïc, thì Ngaøi khoâng phaûi laø Thieân Chuùa”32.
231. Thieân Chuùa cuûa ñöùc tin chuùng ta ñaõ töï maïc khaûi laø Ñaáng
Hieän Höõu; Ngaøi cho chuùng ta bieát Ngaøi laø Ñaáng “giaøu nhaân nghóa
vaø thaønh tín” (Xh 34,6). Baûn theå cuûa Ngaøi laø chaân lyù vaø tình yeâu.
Tieát 2
Chuùa Cha
Paragraphus 2
Pater
I. “NHAÂN DANH CHA VAØ CON VAØ THAÙNH THAÀN”

“IN NOMINE PATRIS ET FILII ET SPIRITUS SANCTI”
189, 1223 232. Caùc Kitoâ höõu ñöôïc röûa toäi “nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh
Thaàn” (Mt 28,19). Tröôùc ñoù hoï ñaõ ba laàn traû lôøi “Toâi tin” ñeå ñaùp laïi
ba caâu hoûi yeâu caàu hoï tuyeân xöng ñöùc tin vaøo Chuùa Cha, Chuùa Con
vaø Chuùa Thaùnh Thaàn. “Ñöùc tin cuûa moïi Kitoâ höõu coát taïi Chuùa Ba
Ngoâi”33.
30
Thaùnh Teâreâsa Gieâsu, Poesia, 9: Biblioteca Mistica Carmelitana, v.6 (Burgos 1919) 90.
31
Tertullianoâ, Adversus Marcionem 1, 3, 5: CCL 1, 444 (PL 2, 274).
32
Thaùnh Augustinoâ, Sermo, 52, 6, 16: ed. P. Verbraken: Revue Beùneùdictine 74 (1964) 27 (PL
38, 360).
33
Thaùnh Ceâsarioâ Areâlatenseâ, Expositio vel traditio Symboli (Sermo 9): CCL 103, 47.
233. Caùc Kitoâ höõu ñöôïc röûa toäi “nhaân danh” Cha vaø Con vaø Thaùnh
Thaàn, chöù khoâng “nhaân caùc danh” cuûa caùc Ngaøi34, bôûi vì chæ coù moät
Thieân Chuùa, Cha toaøn naêng, Con duy nhaát cuûa Ngaøi vaø Thaùnh
Thaàn: Ñoù laø Thieân Chuùa Ba Ngoâi Chí Thaùnh.
234. Maàu nhieäm Thieân Chuùa Ba Ngoâi laø maàu nhieäm trung taâm cuûa 2157
ñöùc tin vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu. Ñaây laø maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa
trong chính baûn theå cuûa Ngaøi. Vì vaäy ñaây laø nguoàn maïch cuûa caùc
maàu nhieäm khaùc cuûa ñöùc tin vaø laø aùnh saùng chieáu soi caùc maàu
nhieäm aáy. Ñaây laø giaùo lyù caên baûn nhaát vaø chuû yeáu nhaát trong
“phaåm traät caùc chaân lyù” ñöùc tin35. “Lòch söû cöùu ñoä chính laø lòch söû 90
cuûa ñöôøng loái vaø phöông theá, maø Thieân Chuùa thaät vaø duy nhaát laø
Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, duøng ñeå töï maïc
khaûi cho con ngöôøi, vaø giao hoaø vaø keát hôïp vôùi Ngaøi nhöõng ai töø boû 1449
toäi loãi”36.
235. Trong tieát naøy seõ vaén taét trình baøy maàu nhieäm Thieân Chuùa
Ba Ngoâi ñöôïc maïc khaûi theá naøo (I), Hoäi Thaùnh ñaõ trình baøy giaùo lyù
ñöùc tin veà maàu nhieäm naøy theá naøo (II), vaø sau cuøng, Chuùa Cha,
nhôø söù vuï thaàn linh cuûa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, thöïc hieän
“keá hoaïch nhaân haäu” cuûa Ngaøi trong vieäc taïo döïng, cöùu chuoäc vaø
thaùnh hoaù nhö theá naøo (III).
236. Caùc Giaùo phuï phaân bieät Theologia vôùi Oikonomia. Thuaät ngöõ thöù 1066
nhaát chæ maàu nhieäm söï soáng noäi taïi cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Thuaät ngöõ
thöù hai chæ moïi coâng trình cuûa Thieân Chuùa, qua ñoù Ngaøi töï maïc khaûi vaø
truyeàn thoâng söï soáng cuûa Ngaøi. Nhôø Oikonomia maø Theologia ñöôïc maïc
khaûi cho chuùng ta, nhöng ngöôïc laïi, Theologia soi saùng toaøn theå
Oikonomia. Caùc coâng trình cuûa Thieân Chuùa maïc khaûi cho chuùng ta bieát 259
Ngaøi trong baûn theå cuûa Ngaøi, vaø ngöôïc laïi, maàu nhieäm baûn theå noäi taïi
cuûa Thieân Chuùa soi saùng cho chuùng ta hieåu taát caû caùc coâng trình cuûa
Ngaøi. Trong caùc töông quan nhaân loaïi, söï vieäc cuõng dieãn ra töông töï nhö
vaäy. Con ngöôøi bieåu loä mình qua haønh ñoäng vaø caøng bieát roõ moät ngöôøi
naøo ñoù, chuùng ta caøng hieåu roõ haønh ñoäng cuûa hoï.
237. Thieân Chuùa Ba Ngoâi laø maàu nhieäm ñöùc tin theo nghóa heïp, laø
moät trong nhöõng maàu nhieäm ñöôïc aån giaáu nôi Thieân Chuùa, “maø
neáu Thieân Chuùa khoâng maïc khaûi thì khoâng ai coù theå bieát ñöôïc”37. 50
Chaéc chaén Thieân Chuùa ñaõ ñeå laïi nhöõng daáu veát naøo ñoù veà thöïc theå
Ba Ngoâi cuûa Ngaøi trong coâng trình taïo döïng vaø trong vieäc Ngaøi
maïc khaûi suoát doøng Cöïu Öôùc. Nhöng ñôøi soáng noäi taïi cuûa thöïc theå
Ngaøi, laø Ba Ngoâi Chí Thaùnh, vaãn laø moät maàu nhieäm maø lyù trí
34
X. Vigilioâ, Professio fidei (552): DS 415.
35
X. Thaùnh boä Giaùo só, Directorium catechisticum generale, 43: AAS 64 (1972) 123.
36
Thaùnh boä Giaùo só, Directorium catechisticum generale, 47: AAS 64 (1972) 125.
37
thuaàn tuyù cuûa con ngöôøi khoâng theå naøo ñaït ñeán ñöôïc, vaø ngay caû
ñöùc tin cuûa Israel cuõng khoâng theå bieát maàu nhieäm ñoù, tröôùc khi
Con Thieân Chuùa nhaäp theå vaø Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc sai ñeán.
II. MAÏC KHAÛI VEÀ THIEÂN CHUÙA BA NGOÂI

DE REVELATIONE DEI TAMQUAM TRINITATIS
Chuùa Cha ñöôïc maïc khaûi nhôø Chuùa Con

238. Vieäc khaån caàu Thieân Chuùa vôùi töôùc hieäu laø “Cha” ñaõ ñöôïc bieát
ñeán trong nhieàu toân giaùo. Thöôïng Ñeá thöôøng ñöôïc coi nhö “cha cuûa
caùc vò thaàn vaø cuûa ngöôøi phaøm”. Trong daân Israel, Thieân Chuùa
ñöôïc goïi laø Cha, vôùi tö caùch laø Ñaáng taïo döïng traàn gian38. Hôn nöõa
Thieân Chuùa coøn laø Cha vì Ngaøi ñaõ laäp Giao öôùc vaø ban Leà luaät cho
daân ñöôïc goïi laø “Israel con ñaàu loøng cuûa Ta” (Xh 4,22). Ngaøi cuõng
2443 ñöôïc goïi laø Cha cuûa vua Israel39. Vaø ñaëc bieät hôn nöõa, Ngaøi laø “Cha
cuûa ngöôøi ngheøo”, cuûa coâ nhi, quaû phuï, nhöõng keû ñöôïc Ngaøi thöông
yeâu che chôû40.
239. Khi goïi Thieân Chuùa laø “Cha”, ngoân ngöõ ñöùc tin chuû yeáu muoán neâu
leân hai khía caïnh: Thieân Chuùa laø nguoàn goác thöù nhaát vaø laø Ñaáng uy
quyeàn sieâu vieät treân heát moïi söï, ñoàng thôøi laø Ñaáng nhaân haäu vaø yeâu
thöông chaêm soùc moïi con caùi cuûa Ngaøi. Tình phuï töû naøy cuûa Thieân Chuùa
cuõng coù theå ñöôïc dieãn taû qua hình aûnh tình maãu töû41. Hình aûnh tình maãu
töû noùi leân roõ hôn söï gaàn guõi cuûa Thieân Chuùa vaø söï thaân maät giöõa Thieân
Chuùa vôùi thuï taïo cuûa Ngaøi. Nhö vaäy, ngoân ngöõ ñöùc tin muùc nguoàn nôi
kinh nghieäm phaøm nhaân veà cha meï, caùc vò naøy moät caùch naøo ñoù, laø
nhöõng ñaïi dieän ñaàu tieân cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi con ngöôøi. Nhöng kinh
nghieäm ñoù cuõng cho thaáy raèng, cha meï phaøm nhaân coù theå phaïm sai laàm
vaø hoï coù theå laøm meùo moù dung maïo cuûa tình phuï töû vaø maãu töû. Vì vaäy
phaûi nhôù raèng, Thieân Chuùa sieâu vieät haún treân söï phaân bieät phaùi tính cuûa
370, 2779 phaøm nhaân. Ngaøi khoâng laø nam maø cuõng khoâng laø nöõ. Ngaøi laø Thieân
Chuùa. Ngaøi cuõng sieâu vieät haún treân söï laøm cha laøm meï cuûa ngöôøi phaøm42,
maëc duø Ngaøi laø nguoàn goác vaø laø chuaån möïc43 cuûa chöùc naêng laøm cha laøm
meï: khoâng ai laø cha nhö Thieân Chuùa laø Cha.
2780 240. Chuùa Gieâsu ñaõ maïc khaûi Thieân Chuùa laø “Cha” theo moät nghóa
441-445 chöa töøng coù: Ngaøi laø Cha khoâng nhöõng vì Ngaøi laø Ñaáng Taïo Hoaù,
nhöng töø ñôøi ñôøi Ngaøi laø Cha trong töông quan vôùi Con duy nhaát
38
X. Ñnl 32,6; Ml 2,10.
39
X. 2 Sm 7,14.
40
X. Tv 68,6.
41
X. Is 66,13; Tv 131,2.
42
X. Tv 27,10.
43
X. Ep 3,14-15; Is 49,15.
cuûa Ngaøi, Ñaáng töø ñôøi ñôøi laø Con trong töông quan vôùi Cha cuûa
Ngöôøi: “Khoâng ai bieát roõ ngöôøi Con, tröø Chuùa Cha; cuõng nhö khoâng
ai bieát roõ Chuùa Cha, tröø ngöôøi Con vaø keû maø ngöôøi Con muoán maïc
khaûi cho” (Mt 11,27).
241. Vì vaäy caùc Toâng Ñoà tuyeân xöng Chuùa Gieâsu laø “Ngoâi Lôøi”, “luùc
khôûi ñaàu … vaãn höôùng veà Thieân Chuùa, vaø Ngoâi Lôøi laø Thieân Chuùa”
(Ga 1,1), laø “hình aûnh cuûa Thieân Chuùa voâ hình” (Cl 1,15), vaø laø
“phaûn aùnh veû huy hoaøng, laø hình aûnh trung thöïc cuûa baûn theå
Thieân Chuùa” (Dt 1,3).
242. Sau caùc ngaøi, Hoäi Thaùnh tieáp noái Truyeàn thoáng Toâng Ñoà,
trong Coâng ñoàng chung thöù nhaát hoïp taïi Niceâa naêm 325, ñaõ tuyeân 465
xöng Chuùa Con “ñoàng baûn theå vôùi Chuùa Cha” 44, nghóa laø, Ngöôøi laø
moät Thieân Chuùa duy nhaát cuøng vôùi Chuùa Cha. Coâng ñoàng chung
thöù hai hoïp taïi Constantinoâpoâli naêm 381, vaãn duy trì caùch dieãn taû
trong coâng thöùc cuûa tín bieåu Niceâa vaø ñaõ tuyeân xöng: “Con Moät
Thieân Chuùa, sinh bôûi Ñöùc Chuùa Cha töø tröôùc muoân ñôøi, Ngöôøi laø
AÙnh saùng bôûi AÙnh saùng, Thieân Chuùa thaät bôûi Thieân Chuùa thaät,
ñöôïc sinh ra maø khoâng phaûi ñöôïc taïo thaønh, ñoàng baûn theå vôùi Ñöùc
Chuùa Cha”45.
Chuùa Cha vaø Chuùa Con ñöôïc maïc khaûi nhôø Chuùa Thaùnh
Thaàn
243. Tröôùc cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu baùo tin seõ sai ñeán
moät “Ñaáng Baøo Chöõa (Ñaáng Baûo Veä) khaùc”, laø Chuùa Thaùnh Thaàn.
Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñaõ hoaït ñoäng trong coâng trình taïo döïng46 683
vaø sau khi “ñaõ duøng caùc Tieân tri maø phaùn daïy”47, nay Ngaøi seõ ñeán 2780
vôùi vaø ôû trong caùc moân ñeä48, ñeå daïy baûo hoï 49, vaø daãn hoï tôùi “söï 687
thaät toaøn veïn” (Ga 16,13). Nhö vaäy Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc maïc
khaûi nhö moät Ngoâi Vò thaàn linh khaùc, trong töông quan vôùi Chuùa
Gieâsu vaø vôùi Chuùa Cha.
244. Nguoàn goác vónh cöûu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc maïc khaûi
trong ‘söù vuï trong thôøi gian’ cuûa Ngaøi. Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc sai
ñeán vôùi caùc Toâng Ñoà vaø vôùi Hoäi Thaùnh, hoaëc do Chuùa Cha nhaân
danh Chuùa Con, hoaëc do chính Chuùa Con, sau khi Ngöôøi trôû veà vôùi
Chuùa Cha50. Söù vuï cuûa Ngoâi Vò Chuùa Thaùnh Thaàn sau khi Chuùa
44
Tín bieåu Niceâa: DS 125.
45
46
X. St 1,2.
47
48
X. Ga 14,17.
49
X. Ga 14,26.
50
X. Ga 14,26; 15,26; 16,14.
732 Gieâsu ñöôïc toân vinh51 maïc khaûi moät caùch ñaày ñuû maàu nhieäm Ba
Ngoâi Chí Thaùnh.
152 245. Ñöùc tin toâng truyeàn veà Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ ñöôïc Coâng ñoàng
chung thöù hai hoïp taïi Constantinoâpoâli naêm 381 tuyeân xöng: Chuùng
toâi tin kính “Chuùa Thaùnh Thaàn, laø Chuùa vaø laø Ñaáng ban söï soáng;
Ngaøi bôûi Chuùa Cha maø ra”52. Baèng lôøi tuyeân xöng ñoù, Hoäi Thaùnh
nhìn nhaän Chuùa Cha nhö “nguoàn maïch vaø coäi nguoàn cuûa taát caû
thaàn tính”53. Nhöng coäi nguoàn vónh cöûu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn
khoâng phaûi khoâng coù lieân heä vôùi coäi nguoàn cuûa Chuùa Con: “Chuùng
toâi tin raèng Chuùa Thaùnh Thaàn, Ngoâi Thöù Ba trong Ba Ngoâi, laø
Thieân Chuùa duy nhaát vaø ñoàng haøng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con,
cuøng moät baûn theå, cuøng moät baûn tính;... Ngaøi ñöôïc goïi laø Thaàn Khí
khoâng phaûi chæ cuûa Chuùa Cha cuõng khoâng phaûi chæ cuûa Chuùa Con,
nhöng moät traät laø cuûa Chuùa Cha vaø cuûa Chuùa Con”54. Tín bieåu
685 Constantinoâpoâli cuûa Hoäi Thaùnh tuyeân xöng: “Ngaøi ñöôïc phuïng thôø
vaø toân vinh cuøng vôùi Ñöùc Chuùa Cha vaø Ñöùc Chuùa Con”55.
246. Tín bieåu theo truyeàn thoáng La tinh tuyeân xöng raèng Chuùa
Thaùnh Thaàn “bôûi Ñöùc Chuùa Cha vaø Ñöùc Chuùa Con (Filioque) maø
ra”. Coâng ñoàng Florentina, naêm 1439, giaûi thích: “Chuùa Thaùnh
Thaàn … coù baûn tính vaø höõu theå cuûa Ngaøi bôûi Chuùa Cha vaø moät traät
bôûi Chuùa Con, vaø töø ñôøi ñôøi Ngaøi xuaát phaùt bôûi Hai Ngoâi nhö bôûi
moät nguyeân lyù duy nhaát vaø bôûi moät hôi thôû duy nhaát…. Vaø bôûi vì
moïi söï, voán laø cuûa Chuùa Cha, chính Chuùa Cha ñaõ ban cho Con Moät
khi sinh ra Con Moät, tröø cöông vò laøm Cha, neân vieäc Thaàn Khí
xuaát phaùt bôûi Chuùa Con, thì töø ñôøi ñôøi Chuùa Con coù vieäc xuaát phaùt
ñoù laø bôûi Chuùa Cha, Ñaáng cuõng sinh ra Chuùa Con töø ñôøi ñôøi”56.
247. Lôøi khaúng ñònh “vaø bôûi Ñöùc Chuùa Con” (Filioque) khoâng coù trong
Tín bieåu coâng boá naêm 381 taïi Constantinoâpoâli. Nhöng thaùnh Giaùo Hoaøng
Leâoâ, döïa theo truyeàn thoáng coå xöa cuûa La tinh vaø Alexandria, ñaõ coâng boá
ñieàu naøy nhö moät tín ñieàu vaøo naêm 44757, tröôùc khi Roâma, taïi Coâng ñoàng
Chalceâñoânia naêm 451, bieát ñeán vaø tieáp nhaän Tín bieåu cuûa naêm 381. Vieäc
söû duïng coâng thöùc naøy trong Tín bieåu ñöôïc daàn daàn ñöa vaøo phuïng vuï La
tinh (töø theá kyû VIII ñeán theá kyû XI). Tuy nhieân, vieäc phuïng vuï La tinh ñöa
coâng thöùc Filioque vaøo trong Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli, ñaõ taïo neân
söï baát ñoàng, maõi cho ñeán nay, vôùi caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng.
51
X. Ga 7,39.
52
53
CÑ Toâleâñoâ VI (naêm 638), De Trinitate et de Filio Dei Redemptore incarnato: DS 490.
54
CÑ Toâleâñoâ XI (naêm 675), Tín bieåu: DS 527.
55
56
CÑ Florentina, Decretum pro Graecis: DS 1300-1301.
57
X. Thaùnh Leâoâ Caû, Epistula Quam laudabiliter: DS 284.
248. Truyeàn thoáng Ñoâng phöông tröôùc heát dieãn taû raèng Chuùa Cha laø coäi
nguoàn thöù nhaát cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Khi tuyeân xöng Chuùa Thaùnh
Thaàn “xuaát phaùt töø Chuùa Cha” (Ga 15,26), truyeàn thoáng ñoù xaùc quyeát
Chuùa Thaùnh Thaàn xuaát phaùt töø Chuùa Cha qua Chuùa Con (a Patre per
Filium procedere)58. Coøn truyeàn thoáng Taây phöông tröôùc heát xaùc quyeát söï
hieäp thoâng ñoàng baûn theå giöõa Chuùa Cha vaø Chuùa Con, khi noùi raèng Chuùa
Thaùnh Thaàn xuaát phaùt töø Chuùa Cha vaø Chuùa Con (ex Patre Filioque
procedere). Truyeàn thoáng naøy noùi nhö vaäy laø “hôïp phaùp vaø hôïp lyù”59, bôûi
vì theo traät töï vónh cöûu giöõa caùc Ngoâi Vò Thieân Chuùa trong söï hieäp thoâng
ñoàng baûn theå, Chuùa Cha, vôùi tö caùch laø “nguyeân lyù khoâng coù khôûi ñaàu”60,
laø coäi nguoàn thöù nhaát cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhöng coøn vôùi tö caùch laø
Cha cuûa Con duy nhaát, thì Chuùa Cha laø nguyeân lyù duy nhaát cuøng vôùi Con
cuûa Ngaøi, töø ñoù, Chuùa Thaùnh Thaàn xuaát phaùt “nhö töø moät nguyeân lyù duy
nhaát”61. Söï boå tuùc hôïp phaùp naøy, neáu khoâng bò thoåi phoàng, thì khoâng taùc
ñoäng gì ñeán söï ñoàng nhaát cuûa ñöùc tin vaøo thöïc taïi cuûa cuøng moät maàu
nhieäm ñöôïc tuyeân xöng.
III. BA NGOÂI CHÍ THAÙNH TRONG GIAÙO LYÙ ÑÖÙC TIN

SANCTISSIMA TRINITAS IN DOCTRINA FIDEI
Söï hình thaønh tín ñieàu Chuùa Ba Ngoâi

249. Ngay töø buoåi ñaàu, chaân lyù ñöôïc maïc khaûi veà Ba Ngoâi Chí
Thaùnh ñaõ coù trong nhöõng ñieàu caên baûn cuûa ñöùc tin soáng ñoäng cuûa 683
Hoäi Thaùnh, chuû yeáu qua bí tích Röûa Toäi. Chaân lyù ñoù ñöôïc dieãn taû 189
trong quy luaät ñöùc tin veà pheùp Röûa, ñöôïc coâng thöùc hoaù trong vieäc
rao giaûng, trong vieäc daïy giaùo lyù vaø trong kinh nguyeän cuûa Hoäi
Thaùnh. Ngöôøi ta ñaõ gaëp nhöõng coâng thöùc nhö vaäy trong caùc taùc
phaåm cuûa caùc Toâng Ñoà, nhö lôøi chaøo sau ñaây laøm chöùng, lôøi chaøo
naøy ñaõ ñöôïc söû duïng laïi trong Thaùnh leã: “Nguyeän xin aân suûng Ñöùc
Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta, tình yeâu cuûa Chuùa Cha vaø ôn thoâng hieäp
cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ôû cuøng taát caû anh chò em” (2 Cr 13,13)62.
250. Trong nhöõng theá kyû ñaàu, Hoäi Thaùnh ñaõ coá gaéng trình baøy
minh baïch hôn ñöùc tin cuûa mình vaøo Thieân Chuùa Ba Ngoâi, vöøa ñeå 94
ñaøo saâu söï hieåu bieát cuûa chính mình veà ñöùc tin, vöøa ñeå baûo veä ñöùc
tin khoûi nhöõng sai laïc muoán boùp meùo ñöùc tin. Ñoù laø coâng trình cuûa
caùc Coâng ñoàng ñaàu tieân, ñöôïc trôï löïc bôûi hoaït ñoäng thaàn hoïc cuûa
58
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 2: AAS 58 (1966) 948.
59
CÑ Florentina, Decretum pro Graecis (naêm 1439): DS 1302.
60
CÑ Florentina, Decretum pro Iacobitis (naêm 1442): DS 1331.
61
CÑ Lyon II, Constitutio de Summa Trinitate et fide catholica (1274): DS 850.
62
X. 1 Cr 12,4-6; Ep 4,4-6.
caùc Giaùo Phuï vaø ñöôïc ñoùn nhaän bôûi caûm thöùc ñöùc tin cuûa daân Kitoâ
giaùo.
251. Ñeå coâng thöùc hoaù tín ñieàu Thieân Chuùa Ba Ngoâi, Hoäi Thaùnh phaûi
trieån khai moät thuaät ngöõ rieâng, döïa vaøo nhöõng khaùi nieäm baét nguoàn töø
trieát hoïc, nhö: “baûn theå” (substantia), “ngoâi” hoaëc “ngoâi vò” (persona hoaëc
hypostasis), “töông quan” (relatio) v.v…. Laøm nhö vaäy, Hoäi Thaùnh ñaõ
khoâng giao phoù ñöùc tin cho söï khoân ngoan phaøm nhaân, nhöng ñaõ cho caùc
töø ngöõ naøy moät yù nghóa môùi, chöa töøng bieát ñeán, nhöõng töø ngöõ naøy töø nay
170 seõ ñöôïc söû duïng ñeå noùi leân maàu nhieäm khoân taû, voán “voâ cuøng vöôït treân
moïi ñieàu chuùng ta coù theå hieåu ñöôïc theo caùch thöùc phaøm nhaân”63.
252. Hoäi Thaùnh söû duïng töø “baûn theå” (substantia) (hoaëc “yeáu tính”,
essentia hoaëc “baûn tính”, natura) ñeå chæ Höõu Theå thaàn linh trong
söï duy nhaát cuûa Ngaøi, töø “ngoâi” hoaëc “ngoâi vò” (persona hoaëc
hypostasis) ñeå chæ Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn trong
söï phaân bieät thaät söï vôùi nhau giöõa caùc Ngaøi, coøn töø “töông quan”
(relatio) ñeå chæ söï phaân bieät cuûa caùc Ngaøi trong vaán ñeà caùc Ngaøi
quy chieáu veà nhau.
Tín ñieàu Ba Ngoâi Chí Thaùnh

253. Tam Vò Nhaát Theå. Chuùng ta khoâng tuyeân xöng ba Thieân
2789 Chuùa, nhöng moät Thieân Chuùa duy nhaát coù Ba Ngoâi: “Ba Ngoâi ñoàng
baûn theå”64. Caùc Ngoâi Vò Thieân Chuùa khoâng chia nhau moät thaàn
tính duy nhaát, nhöng moãi Ngoâi Vò ñeàu laø Thieân Chuùa troïn veïn:
“Chuùa Cha laø gì thì Chuùa Con laø theá aáy, Chuùa Con laø gì thì Chuùa
Cha laø theá aáy, Chuùa Cha vaø Chuùa Con laø gì thì Chuùa Thaùnh Thaàn
590 laø theá aáy, nghóa laø moät Thieân Chuùa duy nhaát theo baûn tính”65. “Ba
Ngoâi Vò ñeàu laø thöïc theå ñoù, nghóa laø baûn theå, yeáu tính hoaëc baûn
tính thaàn linh”66.
254. Caùc Ngoâi Vò Thieân Chuùa thaät söï phaân bieät vôùi nhau. “Chuùng
toâi toân thôø vaø tuyeân xöng moät Thieân Chuùa duy nhaát nhöng khoâng
468, 689 ñôn ñoäc”67. “Chuùa Cha”, “Chuùa Con”, “Chuùa Thaùnh Thaàn”, khoâng
phaûi ñôn thuaàn laø nhöõng danh xöng chæ caùc daïng thöùc cuûa “Höõu
Theå” thaàn linh, bôûi vì Ba Ngoâi thaät söï phaân bieät vôùi nhau: “Chuùa
Con khoâng phaûi laø Chuùa Cha, vaø Chuùa Cha khoâng phaûi laø Chuùa
Con, vaø Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng phaûi laø Chuùa Cha hoaëc Chuùa
Con”68. Ba Ngoâi phaân bieät nhau qua caùc töông quan veà nguoàn goác:
63
64
CÑ Constantinoâpoâli II (naêm 553), Anathematismi de tribus Capitulis, 1: DS 421.
65
66
CÑ Lateâranoâ IV (naêm 1215), Cap. 2, De errore abbatí Ioachim: DS 804.
67
Fides Damasi: DS 71.
68
“Chuùa Cha laø Ñaáng sinh thaønh, Chuùa Con laø Ñaáng ñöôïc sinh ra,
Chuùa Thaùnh Thaàn laø Ñaáng xuaát phaùt”69. Thieân Chuùa Nhaát Theå
Tam Vò.
255. Caùc Ngoâi vò Thieân Chuùa coù töông quan vôùi nhau. Bôûi vì söï
phaân bieät thaät söï giöõa caùc Ngoâi Vò vôùi nhau khoâng phaân chia thaàn
tính duy nhaát, neân söï phaân bieät ñoù chæ coát taïi caùc moái töông quan
quy chieáu caùc Ngoâi Vò vôùi nhau. “Trong caùc danh xöng noùi leân moái 240
töông quan giöõa caùc Ngoâi vò, Chuùa Cha coù töông quan vôùi Chuùa Con,
Chuùa Con coù töông quan vôùi Chuùa Cha, vaø Chuùa Thaùnh Thaàn coù
töông quan vôùi Hai Ngoâi kia. Khi xeùt veà töông quan thì chuùng ta noùi
laø Ba Ngoâi, nhöng chuùng ta tin vaøo moät baûn tính hay moät baûn
theå”70. Thaät vaäy, giöõa Ba Ngoâi “moïi söï … ñeàu laø moät, khi khoâng noùi
ñeán söï ñoái laäp veà töông quan”71. “Vì söï duy nhaát ñoù, Chuùa Cha hoaøn
toaøn ôû trong Chuùa Con, hoaøn toaøn ôû trong Chuùa Thaùnh Thaàn; Chuùa
Con hoaøn toaøn ôû trong Chuùa Cha, hoaøn toaøn ôû trong Chuùa Thaùnh
Thaàn; Chuùa Thaùnh Thaàn hoaøn toaøn ôû trong Chuùa Cha, hoaøn toaøn ôû
trong Chuùa Con”72.
256. Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, coù bieät danh laø “Nhaø thaàn hoïc”,
coáng hieán cho caùc döï toøng taïi Constantinoâpoâli baûn toaùt yeáu ñöùc tin
veà Ba Ngoâi nhö sau: 236, 684
“Treân heát moïi söï, toâi yeâu caàu, baïn haõy gìn giöõ kho taøng quyù giaù 84
naøy, kho taøng ñoù laø lyù do ñeå toâi soáng vaø chieán ñaáu, laø ñieàu toâi
muoán ñem theo khi cheát, laø ñieàu giuùp toâi chaáp nhaän taát caû moïi
gian khoå vaø khinh cheâ moïi laïc thuù: toâi muoán noùi ñeán ñöùc tin,
ñeán vieäc tuyeân xöng vaøo Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh
Thaàn. Hoâm nay toâi trao lôøi tuyeân xöng ñoù cho baïn. Vôùi lôøi tuyeân
xöng ñöùc tin ñoù, toâi saép dìm baïn xuoáng nöôùc thanh taåy, roài keùo
baïn leân. Toâi trao cho baïn ñeå laøm ngöôøi baïn ñöôøng, ngöôøi baûo trôï
suoát ñôøi, lôøi tuyeân xöng vaøo moät Thaàn Tính vaø moät Quyeàn Naêng
duy nhaát, cuøng gaëp ñöôïc trong Ba Ngoâi, vaø goàm Ba Ngoâi moät caùch
phaân bieät, khoâng hôn keùm veà baûn theå hoaëc baûn tính, khoâng taêng
giaûm veà söï cao hôn hoaëc thaáp hôn…. Ba Ngoâi voâ cuøng, keát hôïp vôùi
nhau voâ cuøng. Neáu xeùt rieâng, moãi Ngoâi ñeàu laø Thieân Chuùa. Neáu
suy töôûng moät traät, Ba Ngoâi vaãn laø moät Thieân Chuùa…. Toâi vöøa suy
töôûng ñeán Thieân Chuùa Duy Nhaát, thì laäp töùc haøo quang cuûa Ba
Ngoâi traøn ngaäp taâm hoàn toâi. Toâi vöøa baét ñaàu phaân bieät Ba Ngoâi,
73
thì bò keùo trôû laïi Thieân Chuùa Duy Nhaát” .
69
CÑ Lateâranoâ IV (naêm 1215), Cap. 2, De errore abbati Ioachim: DS 804.
70
71
CÑ Florentina, Decretum pro Iacobitis (naêm 1442) DS 1330.
72
73
Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, Oratio, 40, 41: SC 358, 292-294 (PG 36, 417).
IV. CAÙC COÂNG TRÌNH THAÀN LINH

VAØ CAÙC SÖÙ VUÏ CUÛA BA NGOÂI
DE DIVINIS OPERIBUS ET MISSIONIBUS TRINITARIIS
257. “OÂi nguoàn saùng, Ba Ngoâi dieãm phuùc, laø Caên Nguyeân Ñoäc Nhaát
vuõ hoaøn!”74 Thieân Chuùa laø haïnh phuùc vónh cöûu, laø söï soáng baát töû,
221 laø aùnh saùng khoâng taøn luïi. Thieân Chuùa laø tình yeâu: Chuùa Cha,
Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn. Thieân Chuùa töï yù muoán truyeàn
758 thoâng vinh quang cuûa söï soáng haïnh phuùc cuûa Ngaøi. Ñoù laø “keá
hoaïch yeâu thöông” (Ep 1,9) maø Ngaøi ñaõ cöu mang töø tröôùc khi taïo
döïng traàn gian trong Con yeâu daáu cuûa Ngaøi, vaø quaû thaät “Ngaøi ñaõ
tieàn ñònh cho ta laøm nghóa töû nhôø Chuùa Gieâsu Kitoâ” (Ep 1,5), nghóa
laø, Ngaøi ñaõ tieàn ñònh cho chuùng ta “neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi
Con cuûa Ngaøi” (Rm 8,29) nhôø “Thaàn Khí laøm cho anh em neân
nghóa töû” (Rm 8,15). Keá hoaïch naøy laø aân suûng “Ngaøi ñaõ ban cho
chuùng ta töø muoân thuôû” (2 Tm 1,9), xuaát phaùt tröïc tieáp töø tình yeâu
292 cuûa Chuùa Ba Ngoâi. Keá hoaïch ñoù ñöôïc theå hieän trong coâng trình taïo
850 döïng, vaø sau khi con ngöôøi sa ngaõ, trong toaøn boä lòch söû cöùu ñoä,
trong caùc söù vuï cuûa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, ñöôïc tieáp noái
trong söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh75.
258. Toaøn boä Nhieäm cuïc thaàn linh laø coâng trình chung cuûa Ba Ngoâi
Thieân Chuùa. Vì cuõng nhö Ba Ngoâi chæ coù moät baûn tính, Ba Ngoâi
686 cuõng chæ coù cuøng moät hoaït ñoäng76. “Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa
Thaùnh Thaàn khoâng phaûi laø ba nguyeân lyù cuûa thuï taïo nhöng laø moät
nguyeân lyù duy nhaát”77. Tuy nhieân moãi Ngoâi Vò Thieân Chuùa thöïc
hieän coâng trình chung theo caùch ñaëc thuø cuûa mình trong Ba Ngoâi.
Cho neân, theo sau Taân Öôùc78, Hoäi Thaùnh tuyeân xöng: “Moät Thieân
Chuùa laø Cha, moïi söï ñeàu bôûi Ngaøi; Moät Chuùa Gieâsu Kitoâ, moïi söï
ñeàu nhôø Ngöôøi; vaø Moät Chuùa Thaùnh Thaàn, moïi söï ñeàu trong
Ngaøi”79. Caùc söù vuï thaàn linh laø vieäc Nhaäp theå cuûa Chuùa Con vaø
vieäc trao ban Chuùa Thaùnh Thaàn bieåu loä caùch ñaëc bieät caùc ñaëc tính
rieâng cuûa caùc Ngoâi Vò Thieân Chuùa.
236 259. Toaøn boä Nhieäm cuïc thaàn linh laø coâng trình vöøa coù tính chung,
vöøa coù tính rieâng, neân vöøa cho thaáy ñaëc tính cuûa töøng Ngoâi Vò
Thieân Chuùa vöøa cho thaáy baûn tính duy nhaát cuûa Ba Ngoâi. Toaøn boä
74
Thaùnh thi Kinh Chieàu II Chuùa nhaät, Tuaàn 2 vaø 4: Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, editio typica, v.3
(Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 684 vaø 931; v.4 (Typis Polyglottis Vaticanis 1974) 632 vaø
879.
75
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 2-9: AAS 58 (1966) 948-958.
76
X. CÑ Constantinoâpoâli II (naêm 553) Anathematismi de tribus Capitulis, 1: DS 421.
77
78
X. 1 Cr 8,6.
79
CÑ Constantinoâpoâli II (naêm 553) Anathematismi de tribus Capitulis, 1: DS 421.
ñôøi soáng Kitoâ höõu cuõng laø söï hieäp thoâng vôùi moãi Ngoâi Vò Thieân
Chuùa maø khoâng heà phaân bieät Ba Ngoâi. Ai toân vinh Chuùa Cha, laø
laøm ñieàu ñoù nhôø Chuùa Con trong Chuùa Thaùnh Thaàn; ai böôùc theo
Chuùa Kitoâ, laø laøm ñieàu ñoù bôûi vì Chuùa Cha loâi keùo ngöôøi aáy80 vaø
Chuùa Thaùnh Thaàn thuùc ñaåy ngöôøi aáy81.
260. Cuøng ñích cuûa toaøn boä Nhieäm cuïc thaàn linh laø ñöa caùc thuï taïo 1050, 1721
ñeán hôïp nhaát troïn veïn vôùi Ba Ngoâi Dieãm Phuùc82. Nhöng ngay töø
baây giôø, chuùng ta ñöôïc keâu goïi trôû neân nôi cö nguï cuûa Ba Ngoâi Chí 1997
Thaùnh. Chuùa noùi: “Ai yeâu meán Thaày, thì seõ giöõ lôøi Thaày. Cha Thaày
seõ yeâu meán ngöôøi aáy. Cha Thaày vaø Thaày seõ ñeán vaø ôû laïi vôùi ngöôøi
aáy” (Ga 14,23):
“Laïy Thieân Chuùa cuûa con, laïy Ba Ngoâi con toân thôø, xin giuùp con
queân haún mình ñeå an truù trong Chuùa, baát ñoäng vaø thanh thaûn
nhö theå linh hoàn con ñaõ ôû trong coõi vónh haèng; xin ñöøng ñeå ñieàu
gì coù theå quaáy phaù söï bình an cuûa con, vaø laøm con phaûi ra khoûi
Chuùa, oâi Ñaáng Baát Bieán cuûa con, nhöng moãi giaây phuùt xin ñem
con vaøo saâu hôn nöõa trong maàu nhieäm thaúm saâu cuûa Chuùa! Xin
ban bình an cho linh hoàn con; xin bieán linh hoàn con thaønh thieân
ñaøng cuûa Chuùa, thaønh nôi cö nguï maø Chuùa öa thích, vaø nôi nghæ
ngôi cuûa Chuùa. Öôùc gì con khoâng bao giôø boû maëc Chuùa moät mình,
nhöng öôùc gì con ôû ñoù vôùi troïn veïn baûn thaân, hoaøn toaøn tænh
thöùc trong ñöùc tin, hoaøn toaøn thôø laïy, vaø hoaøn toaøn phoù thaùc cho
83
hoaït ñoäng saùng taïo cuûa Chuùa” . 2565
TOÙM LÖÔÏC
261. Maàu nhieäm Ba Ngoâi Chí Thaùnh laø maàu nhieäm trung taâm cuûa
ñöùc tin vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu. Chæ moät mình Thieân Chuùa môùi coù
theå cho ta bieát ñöôïc maàu nhieäm aáy khi Ngaøi töï maïc khaûi laø Chuùa
Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn.
262. Vieäc Nhaäp Theå cuûa Con Thieân Chuùa maïc khaûi raèng Thieân
Chuùa laø Cha töø muoân thuôû, vaø Chuùa Con laø Ñaáng ñoàng baûn theå vôù i
Chuùa Cha, nghóa laø, Chuùa Con laø Thieân Chuùa duy nhaát trong
Chuùa Cha vaø cuøng vôùi Chuùa Cha.
80
X. Ga 6,44.
81
X. Rm 8,14.
82
X. Ga 17,21-23.
83
Chaân phöôùc EÂlisabet Chuùa Ba Ngoâi, Lôøi nguyeän daâng Chuùa Ba Ngoâi: Ecrits spirituels, 50,
ed. M.M. Philipon (Paris 1949) 80.
263. Söù vuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng Chuùa Cha sai ñeán nhaân
danh Chuùa Con84, vaø Chuùa Con sai ñeán “töø nôi Chuùa Cha” (Ga
15,26), maïc khaûi raèng Chuùa Thaùnh Thaàn cuøng vôùi Chuùa Cha vaø
Chuùa Con laø moät Thieân Chuùa duy nhaát. “Ngaøi ñöôïc phuïng thôø vaø
toân vinh cuøng vôùi Ñöùc Chuùa Cha vaø Ñöùc Chuùa Con”85.
264. “Chuùa Thaùnh Thaàn chuû yeáu xuaát phaùt töø Chuùa Cha, maø töø
ñôøi ñôøi Chuùa Cha ban taëng cho Chuùa Con, neân Chuùa Thaùnh Thaàn
xuaát phaùt chung töø Hai Ngoâi”86.
265. Nhôø aân suûng cuûa bí tích Röûa Toäi “nhaân danh Cha vaø Con vaø
Thaùnh Thaàn” (Mt 28,19), chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñeå tham döï vaøo söï
soáng cuûa Ba Ngoâi Dieãm Phuùc, “ôû traàn theá naøy trong boùng toái cuûa
ñöùc tin vaø sau khi cheát trong aùnh saùng vónh cöûu”87.
266. “Ñöùc tin coâng giaùo laø theá naøy, chuùng ta thôø kính Moät Thieân
Chuùa trong Ba Ngoâi, vaø Ba Ngoâi trong Moät Thieân Chuùa, maø khoâng
laãn loän caùc Ngoâi Vò, khoâng phaân chia baûn theå: thaät vaäy, Ngoâi Cha
laø khaùc, Ngoâi Con laø khaùc vaø Ngoâi Thaùnh Thaàn laø khaùc; nhöng
thaàn tính, söï vinh quang ngang nhau vaø uy quyeàn vónh cöûu cuûa
Chuùa Cha, cuûa Chuùa Con vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø moät”88.
267. Caùc Ngoâi vò thaàn linh khoâng theå taùch rôøi nhau trong cuøng moät
baûn theå duy nhaát, thì cuõng khoâng theå taùch rôøi nhau trong caùc hoaït
ñoäng cuûa mình. Nhöng trong hoaït ñoäng thaàn linh duy nhaát naøy,
moãi Ngoâi vò hieän dieän theo caùch ñaëc thuø cuûa mình trong Ba Ngoâi,
nhaát laø trong caùc söù vuï thaàn linh laø vieäc Nhaäp Theå cuûa Chuùa Con
vaø vieäc trao ban Chuùa Thaùnh Thaàn.
Tieát 3
Ñaáng Toaøn Naêng
Paragraphus 3
Omnipotens
268. Trong taát caû caùc phaåm tính thaàn linh, Tín bieåu chæ nhaéc ñeán
222 söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa: vieäc tuyeân xöng Thieân Chuùa Toaøn
Naêng laø raát quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng chuùng ta. Chuùng ta tin
84
X. Ga 14,26.
85
86
Thaùnh Augustinoâ, De Trinitate, 15, 26, 47: CCL 50A, 529 (PL 42, 1095).
87
88
Tín bieåu “Quicumque”: DS 75.
raèng söï toaøn naêng cuûa Ngaøi laø phoå quaùt, bôûi vì Thieân Chuùa, Ñaáng
ñaõ taïo döïng moïi söï89, ñieàu khieån vaø laøm ñöôïc moïi söï; söï toaøn naêng
cuûa Thieân Chuùa traøn ñaày tình yeâu, bôûi vì Ngaøi laø Cha chuùng ta90;
söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa laø maàu nhieäm, bôûi vì chæ coù ñöùc tin
coù theå nhaän ra söï toaøn naêng ñoù, khi noù ñöôïc “bieåu loä troïn veïn
trong söï yeáu ñuoái” (2 Cr 12,9)91.
“Muoán laøm gì laø Chuùa laøm neân” (Tv 115,3)

269. Thaùnh Kinh thöôøng tuyeân xöng quyeàn naêng phoå quaùt cuûa
Thieân Chuùa. Ngaøi ñöôïc goïi laø “Ñaáng Quyeàn Naêng cuûa Giacob” (St
49,24; Is 1,24…), “Chuùa caùc ñaïo binh”, “Ñaáng Maïnh Meõ, Ñaáng Oai
Huøng” (Tv 24,8-10). Vì vaäy, Thieân Chuùa laø Ñaáng toaøn naêng “choán
trôøi cao cuøng nôi ñaát thaáp” (Tv 135,6), bôûi vì chính Ngaøi ñaõ taïo
döïng neân chuùng. Khoâng coù gì maø Ngaøi khoâng laøm ñöôïc92, vaø Ngaøi
saép ñaët coâng trình cuûa Ngaøi theo yù Ngaøi93; Ngaøi laø Chuùa caû traàn 303
gian, Ngaøi ñaõ thieát laäp traät töï cho noù, vaø traät töï ñoù hoaøn toaøn quy
phuïc Ngaøi vaø phuïc vuï Ngaøi. Ngaøi laø Chuùa cuûa lòch söû: Ngaøi ñieàu
khieån caùc taâm hoàn vaø caùc bieán coá theo yù Ngaøi94: “Quyeàn naêng Chuùa
luoân luoân vó ñaïi, ai choáng noåi caùnh tay duõng maõnh cuûa Ngaøi?” (Kn
11,21).
“Chuùa xoùt thöông heát moïi ngöôøi, vì Chuùa laøm ñöôïc heát moïi
söï” (Kn 11,23)
270. Thieân Chuùa laø Cha toaøn naêng. Tình phuï töû vaø quyeàn naêng cuûa
Ngaøi soi saùng laãn nhau. Quaû theá, Ngaøi cho thaáy söï toaøn naêng ñaày 2777
tình Cha cuûa Ngaøi qua caùch Ngaøi chaêm lo cho nhöõng nhu caàu cuûa
chuùng ta95; qua vieäc Ngaøi nhaän chuùng ta laøm nghóa töû (“Ta seõ laø
Cha caùc ngöôi, vaø caùc ngöôi seõ laø con trai, con gaùi cuûa Ta, Chuùa
toaøn naêng phaùn nhö vaäy”: (2 Cr 6,18); sau heát, Ngaøi baøy toû roõ raøng
quyeàn naêng cuûa Ngaøi qua loøng khoan dung voâ taän, khi Ngaøi töï yù
tha thöù caùc toäi loãi. 1441
271. Söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa khoâng heà coù tính chaát ñoäc
ñoaùn: “Nôi Thieân Chuùa, quyeàn naêng vaø yeáu tính, yù muoán vaø trí tueä,
söï khoân ngoan vaø söï coâng chính laø moät. Do ñoù, khoâng coù gì trong
89
X. St 1,1; Ga 1,3.
90
X. Mt 6,9.
91
X. 1 Cr 1,18.
92
X. Gr 32,17; Lc 1,37.
93
X. Gr 27,5.
94
X. Et 4,17c; Cn 21,1; Tb 13,2.
95
X. Mt 6,32.
quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa maø khoâng ôû trong yù muoán coâng chính
cuûa Ngaøi, vaø trong trí tueä khoân ngoan cuûa Ngaøi”96.
Maàu nhieäm veà söï “beà ngoaøi coù veû baát löïc” cuûa Thieân Chuùa
272. Ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa laø Cha toaøn naêng coù theå bò thöû thaùch
309 do kinh nghieäm veà söï döõ vaø ñau khoå. Ñoâi khi Thieân Chuùa coù theå bò
412 coi nhö vaéng maët vaø baát löïc khoâng ngaên chaën ñöôïc söï döõ. Thaät ra,
609 Thieân Chuùa laø Cha ñaõ maïc khaûi söï toaøn naêng cuûa Ngaøi moät caùch
heát söùc huyeàn nhieäm trong vieäc Con cuûa Ngaøi töï nguyeän haï mình
vaø soáng laïi, nhôø ñoù Ngaøi ñaõ chieán thaéng söï döõ. Nhö vaäy, Ñöùc Kitoâ
bò ñoùng ñinh laø söùc maïnh cuûa Thieân Chuùa vaø söï khoân ngoan cuûa
Thieân Chuùa “vì söï ñieân roà cuûa Thieân Chuùa coøn hôn caùi khoân ngoan
cuûa loaøi ngöôøi, vaø söï yeáu ñuoái cuûa Thieân Chuùa coøn hôn caùi maïnh
648 meõ cuûa loaøi ngöôøi” (1 Cr 1,25). Trong vieäc Ñöùc Kitoâ soáng laïi vaø
ñöôïc toân vinh, Chuùa Cha bieåu döông “söùc maïnh toaøn naêng ñaày hieäu
löïc” cuûa Ngaøi vaø cho thaáy “quyeàn löïc voâ cuøng lôùn lao” cuûa Ngaøi maø
“Ngaøi ñaõ thi thoá cho chuùng ta laø nhöõng tín höõu” (Ep 1,19-22).
273. Chæ ñöùc tin môùi coù theå gaén boù vôùi nhöõng ñöôøng loái maàu nhieäm
cuûa söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa. Ñöùc tin naøy töï haøo veà nhöõng
148 yeáu keùm cuûa mình, ñeå loâi keùo quyeàn naêng cuûa Ñöùc Kitoâ xuoáng treân
mình97. Göông maãu cao caû nhaát cuûa moät ñöùc tin nhö theá laø Ñöùc
Trinh Nöõ Maria, Meï laø ngöôøi ñaõ tin raèng “ñoái vôùi Thieân Chuùa,
khoâng coù gì laø khoâng theå laøm ñöôïc” (Lc 1,37) vaø ñaõ ngôïi khen
Chuùa: “Ñaáng Toaøn Naêng ñaõ laøm cho toâi bieát bao ñieàu cao caû, Danh
Ngaøi thaät chí thaùnh chí toân” (Lc 1,49).
274. “Khoâng gì coù theå cuûng coá ñöùc tin vaø ñöùc caäy cuûa chuùng ta baèng
1814, 1817 vieäc chuùng ta xaùc tín trong taâm hoàn raèng: khoâng coù gì maø Thieân
Chuùa khoâng laøm ñöôïc. Töø choã ñoù, sau khi lyù trí ñaõ coù yù nieäm veà
Thieân Chuùa toaøn naêng, thì nhöõng ñieàu phaûi tin, duø laø cao caû vaø kyø
dieäu, vaø vöôït quaù traät töï vaø caùch thöùc cuûa caùc söï vieäc, lyù trí con
ngöôøi vaãn chaáp nhaän moät caùch deã daøng, khoâng chuùt do döï”98.
TOÙM LÖÔÏC
275. Cuøng vôùi oâng Job, ngöôøi coâng chính, chuùng ta tuyeân xöng:
“Con bieát raèng vieäc gì Chuùa cuõng laøm ñöôïc, khoâng coù gì Chuùa ñaõ
ñònh tröôùc maø laïi khoâng thaønh töïu” (G 42,2).
96
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I, q. 25, a. 5, ad 1: Ed. Leon. 4, 297.
97
X. 2 Cr 12,9; Pl 4,13.
98
Catechismus Romanus, 1, 2, 13: ed. P. Rodriguez (Cittaø del Vaticano- Pamplona) 31.
276. Hoäi Thaùnh, trung thaønh vôùi chöùng töø cuûa Thaùnh Kinh,
thöôøng daâng lôøi caàu nguyeän leân “Thieân Chuùa toaøn naêng haèng höõu”
(“Omnipotens sempiterne Deus…”), trong khi vöõng tin raèng: “ñoái vôùi
Thieân Chuùa, khoâng coù gì laø khoâng theå laøm ñöôïc” (Lc 1,37)99.
277. Thieân Chuùa cho thaáy söï toaøn naêng cuûa Ngaøi, khi Ngaøi laøm
cho chuùng ta hoái caûi boû ñaøng toäi loãi vaø Ngaøi laáy aân suûng maø ñöa
chuùng ta trôû laïi trong tình baèng höõu vôùi Ngaøi (“Laïy Chuùa, khi
Chuùa thöông xoùt vaø thöù tha, chính laø luùc Chuùa bieåu loä quyeàn naêng
caùch toû töôøng hôn caû”)100.
278. Neáu ai khoâng tin raèng tình yeâu cuûa Thieân Chuùa laø toaøn naêng,
thì laøm theá naøo ngöôøi ñoù tin ñöôïc raèng Thieân Chuùa ñaõ coù theå taïo
döïng chuùng ta, Chuùa Con ñaõ coù theå cöùu chuoäc chuùng ta, Chuùa
Thaùnh Thaàn ñaõ coù theå thaùnh hoaù chuùng ta?
Tieát 4
Ñaáng Taïo Hoaù
Paragraphus 4
Creator
279. “Luùc khôûi ñaàu, Thieân Chuùa ñaõ taïo thaønh trôøi ñaát” (St 1,1).
Nhöõng lôøi long troïng naøy ñaõ môû ñaàu boä Thaùnh Kinh. Tín bieåu laáy
laïi nhöõng lôøi ñoù khi tuyeân xöng Thieân Chuùa laø Cha toaøn naêng,
“Ñaáng taïo thaønh trôøi ñaát”101, “muoân vaät höõu hình vaø voâ hình”102. Vì
vaäy tröôùc heát, chuùng ta noùi veà Ñaáng Taïo Hoaù, keá ñeán veà coâng trình
taïo döïng cuûa Ngaøi, sau heát veà vieäc con ngöôøi sa ngaõ phaïm toäi, roài
ñöôïc Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Thieân Chuùa, ñeán giaûi thoaùt chuùng ta
khoûi toäi loãi.
280. Coâng trình taïo döïng laø neàn taûng lieân quan ñeán “moïi saùng 288
kieán cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa”, “khôûi ñaàu cuûa lòch söû cöùu ñoä”103 maø
Ñöùc Kitoâ laø toät ñænh. Ngöôïc laïi, maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ laø aùnh saùng
quyeát ñònh soi toû maàu nhieäm taïo döïng; maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ maïc
khaûi cuøng ñích cuûa vieäc “luùc khôûi ñaàu, Thieân Chuùa ñaõ saùng taïo trôøi
99
X. St 18,14; Mt 19,26.
100
Chuùa nhaät XXVI Thöôøng Nieân, Lôøi nguyeän nhaäp leã: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
101
Tín bieåu cuûa caùc Toâng Ñoà: DS 30.
102
103
Thaùnh boä Giaùo só, Directorium catechisticum generale, 51: AAS 64 (1972) 128.
ñaát” (St 1,1): ngay töø ñaàu, Thieân Chuùa ñaõ nhaém tôùi vinh quang cuûa
1043 coâng trình taïo döïng môùi trong Ñöùc Kitoâ104.
281. Vì vaäy, caùc baøi Saùch Thaùnh trong ñeâm Canh thöùc Vöôït Qua, ñeâm
1095 möøng coâng trình taïo döïng môùi trong Ñöùc Kitoâ, baét ñaàu baèng baøi töôøng
thuaät coâng trình taïo döïng. Trong phuïng vuï Byzantin, baøi töôøng thuaät naøy
luoân laø baøi ñoïc thöù nhaát trong leã voïng caùc ñaïi leã kính Chuùa. Theo moät
chöùng töø coå xöa, vieäc daïy caùc döï toøng ñeå chòu pheùp Röûa Toäi cuõng theo
cuøng moät ñöôøng loái ñoù105.
I. DAÏY GIAÙO LYÙ VEÀ COÂNG TRÌNH TAÏO DÖÏNG

CATECHESIS DE CREATIONE
282. Vieäc daïy giaùo lyù veà coâng trình taïo döïng laø heát söùc quan troïng.
Noù lieân quan ñeán chính neàn taûng cuûa cuoäc soáng laøm ngöôøi vaø laøm
Kitoâ höõu: vì noù ñem laïi caâu traû lôøi cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo cho caâu
hoûi caên baûn maø con ngöôøi cuûa moïi thôøi ñaïi thöôøng ñaët ra cho
mình: “Chuùng ta töø ñaâu tôùi?” “Chuùng ta ñi veà ñaâu?” “Nguoàn goác cuûa
chuùng ta laø gì?” “Cuøng ñích cuûa chuùng ta laø gì?” “Moïi vaät hieän höõu
töø ñaâu tôùi vaø ñi veà ñaâu?” Hai caâu hoûi naøy, veà nguoàn goác vaø cuøng
ñích, khoâng theå taùch rôøi nhau. Chuùng coù tính caùch quyeát ñònh ñoái
vôùi yù nghóa vaø ñònh höôùng cho cuoäc ñôøi chuùng ta vaø cho caùch thöùc
1730 haønh ñoäng cuûa chuùng ta.
283. Caâu hoûi veà nguoàn goác traàn gian vaø con ngöôøi laø ñoái töôïng cuûa nhieàu
159 coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc, giuùp môû roäng taàm hieåu bieát cuûa chuùng ta
veà ñoä tuoåi vaø caùc chieàu kích cuûa traàn gian, veà söï hình thaønh caùc daïng
341 sinh vaät, veà söï xuaát hieän ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi. Nhöõng khaùm phaù naøy
môøi goïi chuùng ta theâm loøng caûm phuïc söï cao caû cuûa Ñaáng Taïo Hoùa, taï ôn
Ngaøi vì caùc coâng trình cuûa Ngaøi, vì söï thoâng minh vaø taøi naêng Ngaøi ñaõ
ban cho caùc nhaø baùc hoïc vaø caùc nhaø nghieân cöùu. Cuøng vôùi vua Saloâmoân,
nhöõng vò naøy coù theå noùi: “Chính Ngaøi ñaõ khaáng ban cho toâi tri thöùc xaùc
thöïc veà nhöõng gì ñang hieän höõu, ñeå toâi thaáu hieåu cô caáu cuûa vuõ truï vaø
naêng löïc cuûa caùc nguyeân toá taïo thaønh…. Vì chính ngöôøi thôï laøm ra muoân
vaät muoân loaøi ñaõ chæ daïy cho toâi. Ngöôøi thôï aáy chính laø Ñöùc Khoân Ngoan”
(Kn 7,17-21).
284. Söï quan taâm lôùn lao daønh cho caùc coâng cuoäc nghieân cöùu naøy coøn
ñöôïc thuùc ñaåy maïnh meõ bôûi moät caâu hoûi thuoäc moät laõnh vöïc khaùc, vöôït
quaù phaïm vi cuûa caùc khoa hoïc töï nhieân. Vaán ñeà khoâng phaûi chæ laø tìm
hieåu traàn gian vaät chaát phaùt sinh khi naøo vaø caùch naøo, vaø con ngöôøi ñaõ
xuaát hieän luùc naøo, nhöng quan troïng hôn, chính laø khaùm phaù ra yù nghóa
104
X. Rm 8,18-23.
105
X. EÂgieâria, Itinerarium seu Peregrinatio ad loca sancta 46, 2: SC 296, 308; PLS 1, 1089-
1090; Thaùnh Augustinoâ, De catechizandis rudibus 3, 5: CCL 46, 124 (PL 40, 313).
cuûa nguoàn goác ñoù: Phaûi chaêng traàn gian bò ñieàu khieån bôûi moät söï ngaãu
nhieân, moät ñònh meänh muø quaùng, moät taát yeáu voâ danh, hay ñöôïc ñieàu
khieån bôûi moät Höõu Theå sieâu vieät, thoâng minh vaø toát laønh, ñöôïc goïi laø
Thieân Chuùa? Vaø neáu traàn gian xuaát phaùt töø söï khoân ngoan vaø toát laønh
cuûa Thieân Chuùa, thì taïi sao laïi coù söï döõ? Noù töø ñaâu ra? Ai chòu traùch
nhieäm veà noù? Coù caùch naøo thoaùt khoûi söï döõ khoâng?
285. Töø buoåi ñaàu, ñöùc tin Kitoâ giaùo ñaõ ñoái maët vôùi nhöõng giaûi ñaùp khaùc
vôùi giaûi ñaùp cuûa mình veà vaán ñeà nguoàn goác. Ngöôøi ta gaëp trong caùc toân
giaùo vaø caùc vaên hoùa coå xöa nhieàu huyeàn thoaïi veà vaán ñeà nguoàn goác. Moät
soá trieát gia ñaõ cho raèng moïi söï ñeàu laø Thaàn Linh, traàn gian laø Thaàn
Linh, hoaëc quaù trình tieán hoaù cuûa traàn gian laø quaù trình tieán hoaù cuûa
Thaàn Linh (thuyeát phieám thaàn); moät soá khaùc cho raèng traàn gian laø moät
xuaát phaùt taát yeáu cuûa Thaàn Linh, töø Thaàn Linh phaùt ra vaø trôû veà vôùi 295
Ngaøi; moät soá khaùc nöõa khaúng ñònh söï hieän höõu cuûa hai nguyeân lyù vónh
cöûu, Thieän vaø AÙc, AÙnh Saùng vaø Boùng Toái, luoân giao tranh vôùi nhau
(thuyeát nhò nguyeân, thuyeát cuûa Manikeâ); moät soá ngöôøi theo caùc thuyeát aáy
cho raèng theá giôùi (ít nhaát laø theá giôùi vaät chaát) laø xaáu, laø saûn phaåm cuûa
moät söï sa ngaõ, vì vaäy caàn phaûi loaïi boû ñi hoaëc phaûi vöôït khoûi (thuyeát ngoä
ñaïo); nhöõng ngöôøi khaùc laïi cho raèng traàn gian do Thieân Chuùa taïo neân,
theo kieåu moät ngöôøi thôï laøm ra caùi ñoàng hoà, laøm ra roài ñeå noù töï vaän haønh
(töï nhieân thaàn giaùo); cuoái cuøng, coù nhöõng ngöôøi khoâng chaáp nhaän moät
nguoàn goác sieâu vieät naøo cuûa traàn gian, chæ coi traàn gian thuaà n tuyù laø söï
töông taùc cuûa vaät chaát vaãn luoân hieän höõu (thuyeát duy vaät). Taát caû nhöõng
coá gaéng ñoù cho thaáy raèng caâu hoûi veà vaán ñeà nguoàn goác laø moät thaéc maéc
muoân thuôû vaø phoå quaùt. Vieäc tìm kieám naøy laø moät neùt ñaëc tröng cuûa con 28
ngöôøi.
286. Chính trí thoâng minh cuûa loaøi ngöôøi coù khaû naêng tìm ra caâu
traû lôøi cho caâu hoûi veà nguoàn goác. Thaät vaäy, söï hieän höõu cuûa Thieân 32
Chuùa, Ñaáng Taïo Hoaù, coù theå ñöôïc nhaän bieát moät caùch chaéc chaén
baèng aùnh saùng cuûa lyù trí con ngöôøi, nhôø caùc coâng trình cuûa Ngaøi106, 37
maëc duø söï nhaän bieát ñoù thöôøng bò môø toái vaø leäch laïc vì sai laàm.
Chính vì vaäy caàn coù ñöùc tin cuûng coá vaø soi saùng lyù trí ñeå hieåu bieát
chaân lyù naøy caùch chính xaùc. “Nhôø ñöùc tin, chuùng ta hieåu raèng vuõ
truï ñaõ ñöôïc hình thaønh bôûi lôøi cuûa Thieân Chuùa; vì theá nhöõng caùi
höõu hình laø do nhöõng caùi voâ hình maø coù” (Dt 11,3).
287. Chaân lyù veà coâng trình taïo döïng raát quan troïng ñoái vôùi toaøn boä
cuoäc soáng con ngöôøi, neân Thieân Chuùa, do loøng nhaân haäu cuûa Ngaøi, 107
ñaõ muoán maïc khaûi cho Daân Ngaøi nhaän bieát nhöõng ñieàu höõu ích veà
vaán ñeà naøy. Vöôït treân söï hieåu bieát töï nhieân maø baát cöù ngöôøi naøo
cuõng coù theå coù ñöôïc veà Ñaáng Taïo Hoùa107, Thieân Chuùa ñaõ daàn daàn
106
X. CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, De Revelatione, canon 1: DS 3026.
107
X. Cv 17,24-29; Rm 1,19-20.
maïc khaûi cho Israel maàu nhieäm taïo döïng. Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ
choïn caùc toå phuï, Ñaáng ñaõ ñöa Israel ra khoûi Ai caäp, Ñaáng ñaõ taïo
döïng vaø huaán luyeän Israel khi tuyeån choïn daân naøy laøm daân rieâng
cuûa Ngaøi108, chính Ngaøi ñaõ töï maïc khaûi mình laø Ñaáng laøm chuû moïi
daân toäc treân maët ñaát, vaø caû toaøn coõi ñaát, mình laø Ñaáng duy nhaát
“ñaõ döïng neân trôøi ñaát” (Tv 115,15; 124,8; 134,3).
280 288. Vieäc maïc khaûi veà coâng trình taïo döïng nhö vaäy khoâng theå taùch
rôøi khoûi vieäc maïc khaûi vaø thöïc hieän Giao Öôùc cuûa Thieân Chuùa duy
nhaát vôùi daân Ngaøi. Coâng trình taïo döïng ñöôïc maïc khaûi nhö böôùc
ñaàu höôùng tôùi Giao Öôùc naøy, nhö chöùng töø ñaàu tieân vaø phoå quaùt
cuûa tình yeâu toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa109. Vì theá, chaân lyù veà coâng
2569 trình taïo döïng cuõng ñöôïc dieãn taû ngaøy caøng maïnh meõ trong söù
ñieäp cuûa caùc Tieân tri110, trong lôøi caàu nguyeän cuûa caùc Thaùnh vònh111
vaø cuûa phuïng vuï, trong suy tö veà söï khoân ngoan112 cuûa daân Chuùa
choïn.
289. Trong taát caû nhöõng lôøi Thaùnh Kinh noùi veà coâng trình taïo
390 döïng, ba chöông ñaàu cuûa saùch Saùng Theá coù moät choã ñöùng ñoäc ñaùo.
Veà phöông dieän vaên chöông, nhöõng baûn vaên ñoù coù theå do nhieàu
nguoàn khaùc nhau. Caùc taùc giaû ñöôïc linh höùng ñaõ ñaët caùc baûn vaên
naøy ôû ñaàu Saùch Thaùnh ñeå long troïng dieãn taû nhöõng chaân lyù veà
coâng trình taïo döïng, veà nguoàn goác vaø cuøng ñích cuûa coâng trình ñoù
trong Thieân Chuùa, veà traät töï vaø söï toát laønh cuûa noù, veà ôn goïi cuûa
111 con ngöôøi, vaø cuoái cuøng veà thaûm kòch toäi loãi vaø nieàm hy voïng vaøo
ôn cöùu ñoä. Nhöõng lôøi naøy, ñöôïc ñoïc döôùi aùnh saùng cuûa Chuùa Kitoâ,
trong söï thoáng nhaát cuûa Thaùnh Kinh, vaø trong Truyeàn thoáng soáng
ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh, vaãn laø nguoàn chính yeáu cho vieäc daïy giaùo lyù
veà nhöõng maàu nhieäm cuûa “luùc khôûi ñaàu”: vieäc taïo döïng, söï sa ngaõ,
lôøi höùa ban ôn cöùu ñoä.
II. TAÏO DÖÏNG - COÂNG TRÌNH CUÛA BA NGOÂI CHÍ THAÙNH

CREATIO – SANCTISSIMAE TRINITATIS OPUS
290. “Luùc khôûi ñaàu Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng trôøi ñaát” (St 1,1): nhöõng
lôøi ñaàu tieân naøy cuûa Thaùnh Kinh xaùc quyeát ba ñieàu: Thieân Chuùa
vónh cöûu ñaõ ban moät khôûi ñieåm cho taát caû nhöõng gì hieän höõu beân
ngoaøi Ngaøi. Duy chæ mình Ngaøi laø Ñaáng Taïo Hoaù (ñoäng töø “taïo
döïng”- tieáng hipri laø bara - luoân coù chuû töø laø Thieân Chuùa). Taát caû
108
X. Is 43,1.
109
X. St 15,5; Gr 33,19-26.
110
X. Is 44,24.
111
X. Tv 104.
112
X. Cn 8,22-31.
nhöõng gì hieän höõu (ñöôïc dieãn taû baèng thuaät ngöõ “trôøi ñaát”) ñeàu tuøy 326
thuoäc vaøo Ñaáng ñaõ cho chuùng hieän höõu.
291. “Luùc khôûi ñaàu ñaõ coù Ngoâi Lôøi… vaø Ngoâi Lôøi laø Thieân Chuùa…. 241
Nhôø Ngoâi Lôøi, vaïn vaät ñöôïc taïo thaønh vaø khoâng coù Ngöôøi, thì
chaúng coù gì ñöôïc taïo thaønh” (Ga 1,1-3). Taân Öôùc maïc khaûi raèng:
Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng taát caû nhôø Ngoâi Lôøi vónh cöûu laø Con yeâu
daáu cuûa Ngaøi. “Trong Ngöôøi, muoân vaät ñöôïc taïo thaønh, treân trôøi 331
cuøng döôùi ñaát…. Taát caû ñeàu do Thieân Chuùa taïo döïng nhôø Ngöôøi vaø
cho Ngöôøi. Ngöôøi coù tröôùc muoân loaøi muoân vaät, taát caû ñeàu toàn taïi
trong Ngöôøi” (Cl 1,16-17). Ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh cuõng xaùc quyeát
moät caùch töông töï veà hoaït ñoäng taïo döïng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn:
Ngaøi, Ñaáng chuùng ta tuyeân xöng laø “Ñaáng ban söï soáng”113, laø “Thaàn
Khí Saùng Taïo” (“Veni, Creator Spiritus”: “Laïy Thaàn Khí Saùng Taïo, 703
xin ngöï ñeán”), laø “Nguoàn maïch cuûa söï thieän haûo”114.
292. Haønh ñoäng taïo döïng cuûa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, laø
moät, moät caùch khoâng theå taùch bieät, vôùi haønh ñoäng taïo döïng cuûa
Chuùa Cha, laø ñieàu ñaõ ñöôïc thoaùng thaáy trong Cöïu Öôùc115, ñaõø ñöôïc
maïc khaûi trong Taân Öôùc, nay ñöôïc quy luaät ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh
xaùc ñònh roõ raøng: “Chæ coù moät Thieân Chuùa duy nhaát […]: Ngaøi laø
Cha, laø Thieân Chuùa, laø Ñaáng Taïo Hoaù, laø Taùc Giaû, laø Ñaáng laøm
neân moïi söï, Ñaáng töï mình taùc taïo moïi söï, nghóa laø nhôø Lôøi vaø ñöùc
Khoân Ngoan cuûa Ngaøi”116; “Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn” laø nhö
“nhöõng baøn tay” cuûa Ngaøi117. Taïo döïng laø coâng trình chung cuûa Ba 699
Ngoâi Chí Thaùnh. 257
III. “TRAÀN GIAN ÑÖÔÏC TAÏO DÖÏNG

ÑEÅ LAØM VINH DANH THIEÂN CHUÙA”
“MUNDUS AD DEI GLORIAM CONDITUS EST”
293. Chaân lyù caên baûn, maø Thaùnh Kinh vaø Truyeàn Thoáng khoâng
ngöøng giaûng daïy vaø cöû haønh, laø: “Traàn gian ñöôïc taïo döïng ñeå laøm 337, 344
vinh danh Thieân Chuùa”118. Thaùnh Bonaventura giaûi thích: Thieân
Chuùa ñaõ taïo döïng moïi söï “khoâng phaûi ñeå gia taêng vinh quang,
113
114
Phuïng vuï Byzantin, 2um Sticherum Vesperarum Dominicae Pentecostes: Pentekostarion
(Rome 1883), 408.
115
X. Tv 33,6; 104,30; St 1,2-3.
116
117
118
CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, De Deo rerum omnium Creatore, canon 5: DS
3025.
1361 nhöng ñeå bieåu loä vaø truyeàn thoâng vinh quang cuûa Ngaøi”119. Quaû
thaät, Thieân Chuùa khoâng theå coù lyù do naøo khaùc ñeå taïo döïng, ngoaøi
tình yeâu vaø söï toát laønh cuûa Ngaøi: “Khi tay Ngaøi ñöôïc môû ra baèng
chìa khoaù cuûa tình yeâu, thì caùc thuï taïo xuaát hieän”120. Coâng ñoàng
Vaticanoâ I giaûi thích:
759 “Thieân Chuùa, do söï toát laønh vaø uy quyeàn toaøn naêng cuûa Ngaøi,
khoâng phaûi ñeå gia taêng hoaëc ñaït ñöôïc vinh phuùc cuûa Ngaøi, nhöng
ñeå bieåu loä söï troïn haûo cuûa Ngaøi qua nhöõng ñieàu thieän haûo Ngaøi
ban cho caùc thuï taïo, do yù ñònh hoaøn toaøn töï do cuûa Ngaøi, luùc
khôûi ñaàu thôøi gian, ñaõ taïo döïng moïi loaøi töø hö voâ, caû loaøi thieâng
121
lieâng laãn loaøi coù theå xaùc” .
2809 294. Vinh quang cuûa Thieân Chuùa coát taïi vieäc bieåu loä vaø truyeàn
thoâng söï toát laønh cuûa Ngaøi, vì ñoù maø traàn gian ñaõ ñöôïc taïo döïng.
“Theo yù muoán nhaân haäu cuûa Ngaøi, Ngaøi ñaõ tieàn ñònh cho ta laøm
nghóa töû nhôø Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñeå ta haèng ngôïi khen aân suûng raïng
1722 ngôøi, aân suûng Ngaøi ban taëng cho ta” (Ep 1,5-6). “Thaät vaäy, vinh
quang cuûa Thieân Chuùa laø con ngöôøi soáng, vaø söï soáng cuûa con ngöôøi
laø ñöôïc nhìn thaáy Thieân Chuùa. Neáu söï maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa
qua coâng trình taïo döïng ñaõ ñem ñeán söï soáng cho moïi loaøi treân traùi
ñaát, thì vieäc Ngoâi Lôøi bieåu loä Chuùa Cha laïi caøng ñem laïi söï soáng
gaáp boäi cho nhöõng ai thaáy Thieân Chuùa” 122. Muïc ñích toái haäu cuûa
coâng trình taïo döïng laø Thieân Chuùa, “Ñaáng döïng neân moïi loaøi, cuoái
cuøng seõ ‘coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi’ (1 Cr 15,28), ñem laïi vinh
1992 quang cho Ngaøi vaø ñoàng thôøi ñem laïi vinh phuùc cho chuùng ta”123.
IV. MAÀU NHIEÄM TAÏO DÖÏNG

MYSTERIUM CREATIONIS
Thieân Chuùa taïo döïng baèng söï khoân ngoan vaø tình yeâu
295. Chuùng ta tin Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng traàn gian theo söï khoân
ngoan cuûa Ngaøi124. Traàn gian khoâng phaûi laø saûn phaåm cuûa baát cöù
moät luaät taát yeáu, moät ñònh meänh muø quaùng hoaëc moät söï ngaãu
nhieân naøo. Chuùng ta tin traàn gian xuaát phaùt töø yù muoán töï do cuûa
Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ muoán cho caùc thuï taïo ñöôïc tham döï vaøo höõu
119
Thaùnh Boânaventura, In secundum librum Sententiarum, dist. 1, p. 2, a. 2, q. 1, concl.: Opera
omnia, v. 2 (Ad Claras Aquas 1885) 44.
120
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Commentum in secundum librum Sententiarum, Prologus: Opera
omnia, v. 8 (Paris 1873) 2.
121
122
123
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 2: AAS 58 (1966) 948.
124
X. Kn 9,9.
theå, söï khoân ngoan vaø söï toát laønh cuûa Ngaøi. “Ngaøi ñaõ döïng neân
muoân vaät, vaø do yù Ngaøi muoán, moïi loaøi lieàn coù vaø ñöôïc döïng neân” 216, 1951
(Kh 4,11). “Coâng trình Ngaøi, laïy Chuùa, quaû thieân hình vaïn traïng!
Chuùa hoaøn thaønh taát caû thaät khoân ngoan” (Tv 104,24). “Chuùa nhaân
aùi ñoái vôùi moïi ngöôøi, toû loøng nhaân haäu vôùi muoân loaøi Chuùa ñaõ döïng
neân” (Tv 145,9).
Thieân Chuùa taïo döïng “töø hö voâ”

296. Chuùng ta tin Thieân Chuùa taïo döïng maø khoâng caàn moät thöù gì
ñaõ hieän höõu tröôùc, cuõng khoâng caàn moät söï trôï giuùp naøo125. Coâng 285
trình taïo döïng cuõng khoâng phaûi laø moät söï xuaát phaùt taát yeáu töø baûn
theå Thieân Chuùa126. Thieân Chuùa taïo döïng moät caùch töï do “töø hö voâ”
(“ex nihilo”)127:
“Neáu Thieân Chuùa laøm neân traàn gian töø moät chaát lieäu coù tröôùc,
thì coù gì laø cao caû? Moät ngöôøi thôï giöõa chuùng ta, khi nhaän ñöôïc
vaät lieäu töø ai ñoù, cuõng laøm ra ñöôïc nhöõng gì anh ta muoán. Nhöng
quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa ñöôïc chöùng toû trong ñieàu naøy, laø töø
128
hö voâ, Ngaøi laøm neân baát cöù nhöõng gì Ngaøi muoán” .
297. Thaùnh Kinh laøm chöùng ñöùc tin veà vieäc taïo döïng “töø hö voâ” 338
nhö moät chaân lyù ñaày höùa heïn vaø hy voïng. Moät baø meï ñaõ khuyeán
khích baûy ngöôøi con mình chòu töû ñaïo nhö sau:
“Meï khoâng roõ caùc con ñaõ thaønh hình trong loøng meï theá naøo.
Khoâng phaûi meï ban cho caùc con thaàn khí vaø söï soáng. Cuõng
khoâng phaûi meï saép ñaët caùc phaàn cô theå cho moãi ngöôøi trong caùc
con. Chính Ñaáng Taïo Hoaù caøn khoân ñaõ naén ñuùc neân loaøi ngöôøi,
vaø ñaõ saùng taïo nguoàn goàc muoân loaøi. Chính Ngaøi do loøng thöông
xoùt, cuõng seõ traû laïi cho caùc con thaàn khí vaø söï soáng, bôûi vì baây
giôø caùc con troïng Luaät Leä cuûa Ngaøi hôn baûn thaân mình…. Meï xin
con haõy nhìn xem trôøi ñaát vaø muoân loaøi trong ñoù, maø nhaän bieát
raèng Thieân Chuùa ñaõ laøm neân taát caû töø hö voâ, vaø loaøi ngöôøi cuõng
ñöôïc taïo thaønh nhö vaäy” (2 Mcb 7,22-23.28).
298. Bôûi vì Thieân Chuùa coù theå taïo döïng töø hö voâ, neân Ngaøi, “Ñaáng 1375
laøm cho keû cheát ñöôïc soáng vaø khieán nhöõng gì khoâng coù hoùa coù”
(Rm 4,17), cuõng coù theå, nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, ban söï soáng phaàn
hoàn cho caùc toäi nhaân baèng caùch taïo cho hoï moät quaû tim tinh
125
X. CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c.1: DS 3002.
126
X. CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, De Deo rerum omnium Creatore, canones 1-4:
DS 3023-3024.
127
CÑ Lateâranoâ IV, Cap. 2, De fide catholica: DS 800; CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei
Filius, De Deo rerum omnium Creatore, canon 5: DS 3025.
128
Thaùnh Theâoâphiloâ Antioâchia, Ad Autolycum, 2, 4: SC 20, 102 (PG 6, 1052).
992 tuyeàn129, vaø ban söï soáng phaàn xaùc cho ngöôøi ñaõ cheát qua vieäc phuïc
sinh. Vaø bôûi vì Ngaøi ñaõ coù theå laáy Lôøi cuûa Ngaøi maø laøm cho aùnh
saùng böøng leân töø boùng toái130, neân Ngaøi cuõng coù theå ban aùnh saùng
ñöùc tin cho nhöõng keû chöa bieát Ngaøi131.
Thieân Chuùa taïo döïng moät theá giôùi traät töï vaø toát laønh
299. Neáu Thieân Chuùa taïo döïng moät caùch khoân ngoan, thì coâng
trình taïo döïng laø coù traät töï: “Chuùa ñaõ saép xeáp coù chöøng coù möïc, ñaõ
339 tính toaùn vaø caân nhaéc caû roài” (Kn 11,20). Traàn gian ñöôïc taïo döïng
trong Ngoâi Lôøi vónh cöûu vaø nhôø Ngoâi Lôøi vónh cöûu, Ñaáng laø “hình
aûnh cuûa Thieân Chuùa voâ hình” (Cl 1,15), traàn gian ñoù laø daønh cho
con ngöôøi vaø höôùng tôùi con ngöôøi, laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa 132,
vaø ñöôïc keâu goïi ñeå soáng trong töông quan caù vò vôùi Thieân Chuùa.
Trí khoân cuûa chuùng ta, ñöôïc tham döï vaøo aùnh saùng cuûa Ñaáng
41, 1147 Thöôïng trí thaàn linh, coù theå hieåu ñöôïc nhöõng ñieàu Thieân Chuùa noùi
vôùi chuùng ta qua coâng trình taïo döïng133, tuy phaûi coá gaéng nhieàu, vaø
trong tinh thaàn khieâm toán vaø kính troïng tröôùc Ñaáng Taïo Hoùa vaø
coâng trình cuûa Ngaøi134. Coâng trình taïo döïng, ñöôïc phaùt sinh do söï
toát laønh cuûa Thieân Chuùa, neân noù ñöôïc döï phaàn vaøo söï toát laønh naøy
(“Vaø Thieân Chuùa thaáy theá laø toát ñeïp, … laø raát toát ñeïp”:
St 1,4.10.12.18.21.31). Quaû thaät, Thieân Chuùa ñaõ muoán coâng trình
taïo döïng laø nhö moät quaø taëng daønh cho con ngöôøi, nhö moät gia saûn
358 ñöôïc gôûi gaém vaø uûy thaùc cho con ngöôøi. Nhieàu laàn Hoäi Thaùnh ñaõ
phaûi bieän hoä cho söï toát laønh cuûa coâng trình taïo döïng, bao goàm caû
2415 söï toát laønh cuûa theá giôùi vaät chaát135.
Thieân Chuùa vöøa sieâu vieät treân coâng trình taïo döïng,
vöøa hieän dieän nôi coâng trình taïo döïng
42 300. Thieân Chuùa voâ cuøng cao caû hôn caùc coâng trình cuûa Ngaøi136:
223 “Uy phong Ngaøi vöôït quaù trôøi cao” (Tv 8,2). “Ngaøi cao caû khoân doø
khoân thaáu” (Tv 145,3). Nhöng bôûi vì Ngaøi laø Ñaáng Taïo Hoùa toái cao
vaø töï do, laø caên nguyeân ñeä nhaát cuûa taát caû nhöõng gì hieän höõu, neân
129
X. Tv 51,12.
130
X. St 1,3.
131
X. 2 Cr 4,6.
132
X. St 1,26.
133
X. Tv 19,2-5.
134
X. G 42,3.
135
X. Thaùnh Leâoâ Caû, Epistula Quam laudabiliter: DS 286; CÑ Bracarense I, Anathematismi
praesertim contra Priscillianistas, 5-13: DS 455-463; CÑ Lateâranoâ IV, Cap. 2, De fide
catholica: DS 800; CÑ Florentinoâ, Decretum pro Iacobitis: DS 1333; CÑ Vaticanoâ I, Hieán
cheá tín lyù Dei Filius, c. 1: DS 3002.
136
X. Hc 43,30.
Ngaøi hieän dieän nôi thaâm saâu nhaát cuûa caùc thuï taïo cuûa Ngaøi:
“Chính ôû nôi Ngaøi maø chuùng ta soáng, cöû ñoäng vaø hieän höõu”
(Cv 17,28). Theo lôøi thaùnh Augustinoâ: Ngaøi “thaâm saâu hôn söï thaâm
saâu nhaát cuûa toâi vaø cao vôøi hôn toät ñænh cuûa toâi”137.
Thieân Chuùa giöõ gìn vaø naâng ñôõ coâng trình taïo döïng
301. Sau khi taïo döïng, Thieân Chuùa khoâng boû maëc thuï taïo cuûa
Ngaøi. Khoâng nhöõng Thieân Chuùa cho chuùng höõu theå vaø hieän höõu,
nhöng Ngaøi coøn luoân luoân giöõ gìn chuùng “hieän höõu”, cho chuùng coù
theå hoaït ñoäng vaø daãn ñöa chuùng ñeán cuøng ñích cuûa chuùng. Nhaän
bieát söï leä thuoäc tuyeät ñoái nhö vaäy vaøo Ñaáng Taïo Hoaù laø nguoàn 1951
maïch cuûa söï khoân ngoan vaø töï do, cuûa nieàm vui vaø söï tin töôûng: 396
“Quaû theá, Chuùa yeâu thöông moïi loaøi hieän höõu, khoâng gheâ tôûm
baát cöù loaøi naøo Chuùa ñaõ laøm ra, vì giaû nhö Chuùa gheùt loaøi naøo,
thì ñaõ chaúng döïng neân. Neáu nhö Ngaøi khoâng muoán, laøm sao moät
vaät toàn taïi noåi? Neáu nhö Ngaøi khoâng cho hieän höõu, laøm sao noù
coù theå ñöôïc duy trì? Laïy Chuùa Teå laø Ñaáng yeâu söï soáng, Chuùa xöû
khoan dung vôùi moïi loaøi, vì moïi loaøi ñeàu laø cuûa Chuùa” (Kn 11,24-
26).
V. THIEÂN CHUÙA THÖÏC HIEÄN KEÁ HOAÏCH CUÛA NGAØI:

SÖÏ QUAN PHOØNG CUÛA THIEÂN CHUÙA
DEUS CONSILIUM SUUM DUCIT IN REM: DIVINA PROVIDENTIA
302. Coâng trình taïo döïng coù söï toát laønh vaø hoaøn haûo rieâng, nhöng
chöa tuyeät ñoái troïn veïn khi xuaát phaùt töø baøn tay Ñaáng Taïo Hoaù.
Traàn gian ñöôïc taïo döïng “trong tình traïng leân ñöôøng” (“in statu
viae”) höôùng ñeán söï hoaøn haûo cuoái cuøng maø Thieân Chuùa ñaõ ñònh
cho chuùng. Nhöõng saép xeáp nhôø ñoù Thieân Chuùa daãn ñöa coâng trình
taïo döïng cuûa Ngaøi tôùi söï hoaøn haûo ñoù, chuùng ta goïi laø söï quan
phoøng cuûa Thieân Chuùa.
“Quaû thaät, nhôø söï quan phoøng cuûa Ngaøi, Thieân Chuùa gìn giöõ vaø
ñieàu khieån taát caû nhöõng gì Ngaøi ñaõ taïo döïng, ‘töø chaân trôøi naøy
vöôn maïnh tôùi chaân trôøi kia, Ngaøi cai quaûn moïi loaøi thaät toát ñeïp’
(Kn 8,1). ‘Nhöng taát caû ñeàu traàn truïi vaø phôi baøy tröôùc maét Ngaøi’
(Dt 4,13), keå caû nhöõng ñieàu trong töông lai do haønh ñoäng töï do
138
cuûa caùc thuï taïo” .
303. Chöùng töø cuûa Thaùnh Kinh ñeàu ñoàng nhaát: Thieân Chuùa quan
phoøng chaêm soùc moïi söï caùch cuï theå vaø tröïc tieáp, Ngaøi quan taâm
ñeán taát caû moïi söï, töø nhöõng ñieàu nhoû nhaát ñeán nhöõng bieán coá
137
138
troïng ñaïi cuûa traàn gian vaø cuûa lòch söû. Saùch Thaùnh xaùc quyeát
maïnh meõ quyeàn chuû teå tuyeät ñoái cuûa Thieân Chuùa trong doøng chaûy
269 cuûa caùc bieán coá: “Thieân Chuùa chuùng ta ôû treân trôøi, muoán laøm gì laø
Chuùa laøm neân” (Tv 115,3); vaø Saùch Thaùnh noùi veà Ñöùc Kitoâ: “Ngöôøi
môû ra thì khoâng ai ñoùng laïi ñöôïc, Ngöôøi ñoùng laïi thì khoâng ai môû
ra ñöôïc” (Kh 3,7). “Loøng con ngöôøi aáp uû bao döï tính, duy keá hoaïch
cuûa Chuùa môùi tröôøng toàn” (Cn 19,21).
304. Chuùng ta nhaän thaáy ñieàu naøy laø, Chuùa Thaùnh Thaàn, taùc giaû chính
cuûa Thaùnh Kinh, thöôøng quy caùc haønh ñoäng veà Thieân Chuùa, maø khoâng
nhaéc ñeán caùc nguyeân nhaân ñeä nhò. Ñoù khoâng phaûi laø “caùch noùi” sô khai,
nhöng laø caùch saâu saéc ñeå nhaéc nhôù ñeán quyeàn toái thöôïng cuûa Thieân Chuùa
2568 vaø quyeàn chuû teå tuyeät ñoái cuûa Ngaøi treân lòch söû vaø traàn gian139, vaø nhö
vaäy ñeå daïy ngöôøi ta phaûi tín thaùc vaøo Ngaøi. Caùch caàu nguyeän cuûa caùc
Thaùnh vònh laø tröôøng huaán luyeän quan troïng veà nieàm tín thaùc naøy140.
2115 305. Chuùa Gieâsu ñoøi hoûi chuùng ta phoù thaùc vôùi tình con thaûo cho söï
quan phoøng cuûa Cha treân trôøi, Ñaáng chaêm soùc ñeán nhöõng nhu caàu
nhoû beù nhaát cuûa con caùi Ngaøi: “Anh em ñöøng lo laéng töï hoûi: ta seõ
aên gì? uoáng gì?.... Cha anh em treân trôøi thöøa bieát anh em caàn taát
caû nhöõng thöù ñoù. Tröôùc heát haõy tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa vaø ñöùc
coâng chính cuûa Ngaøi, coøn taát caû nhöõng thöù kia, Ngaøi seõ theâm cho”
(Mt 6,31-33)141.
Söï quan phoøng vaø caùc nguyeân nhaân ñeä nhò

306. Thieân Chuùa laø Chuùa teå cuûa keá hoaïch cuûa Ngaøi. Nhöng ñeå thöïc
1884 hieän keá hoaïch aáy, Ngaøi cuõng duøng ñeán söï coäng taùc cuûa caùc thuï taïo.
Ñaây khoâng phaûi laø daáu hieäu cuûa söï yeáu keùm, nhöng laø daáu chæ cuûa söï
cao caû vaø loøng nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa toaøn naêng. Quaû vaäy, Thieân
1951 Chuùa khoâng nhöõng ban cho caùc thuï taïo ñöôïc hieän höõu, nhöng coøn
ban cho chuùng phaåm giaù ñeå chuùng hoaït ñoäng, ñeå chuùng neân nguyeân
nhaân vaø nguyeân lyù cho nhau, vaø nhö vaäy ñeå chuùng coäng taùc vaøo vieäc
hoaøn thaønh keá hoaïch cuûa Ngaøi.
106 307. Ñoái vôùi con ngöôøi, Thieân Chuùa coøn ban cho dö ñaày khaû naêng
373 ñeå tham döï moät caùch töï do vaøo söï quan phoøng cuûa Ngaøi, khi trao
1954 cho hoï traùch nhieäm laøm chuû traùi ñaát vaø thoáng trò noù142. Nhö vaäy,
2427 Thieân Chuùa cho con ngöôøi trôû neân nhöõng nguyeân nhaân thoâng minh
vaø töï do ñeå hoaøn thaønh coâng trình taïo döïng, vaø thöïc hieän söï haøi
hoaø cuûa coâng trình aáy haàu möu ích cho chính mình vaø cho tha
nhaân. Con ngöôøi, nhöõng coäng taùc vieân thöôøng laø voâ yù thöùc, cuûa
139
X. Is 10,5-15; 45,5-7; Ñnl 32,39; Hc 11,14.
140
X. TV 22; 32; 35; 103; 138.
141
X. Mt 10,29-31.
142
X. St 1,26-28.
thaùnh yù Thieân Chuùa, coù theå tham gia moät caùch yù thöùc vaøo keá
hoaïch cuûa Thieân Chuùa baèng haønh ñoäng, baèng kinh nguyeän, vaø caû
baèng caùc ñau khoå cuûa mình143. Nhö vaäy, hoï trôû thaønh “nhöõng coäng 2738
söï vieân cuûa Thieân Chuùa” (1 Cr 3,9) 144 vaø cuûa Nöôùc Ngaøi145 caùch 618, 1505
troïn veïn.
308. Chaân lyù sau ñaây laø khoâng theå taùch rôøi khoûi ñöùc tin vaøo Thieân
Chuùa Taïo Hoaù: Thieân Chuùa haønh ñoäng trong moïi hoaït ñoäng cuûa
caùc thuï taïo cuûa Ngaøi. Ngaøi laø nguyeân nhaân ñeä nhaát, haønh ñoäng
trong vaø qua caùc nguyeân nhaân ñeä nhò: “Vì chính Thieân Chuùa taùc
ñoäng ñeán yù chí cuõng nhö haønh ñoäng cuûa anh em do loøng yeâu
thöông cuûa Ngaøi” (Pl 2,13)146. Chaân lyù naøy khoâng nhöõng khoâng laøm
giaûm bôùt phaåm giaù cuûa thuï taïo, nhöng coøn naâng noù leân. Thuï taïo,
ñöôïc taïo döïng töø hö voâ bôûi quyeàn naêng, söï khoân ngoan vaø loøng 970
nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa, khoâng theå laøm gì ñöôïc neáu bò caét khoûi
nguoàn goác cuûa mình; “vì khoâng coù Ñaáng Taïo Hoaù, thuï taïo seõ tan
bieán”147; thuï taïo laïi caøng khoâng theå ñaït tôùi cuøng ñích toái haäu cuûa
mình neáu khoâng coù söï trôï giuùp cuûa aân suûng148.
Thieân Chuùa quan phoøng vaø côù vaáp phaïm cuûa söï döõ
309. Neáu Thieân Chuùa laø Cha toaøn naêng, Ñaáng taïo döïng neân traàn
gian coù traät töï vaø toát ñeïp, chaêm soùc taát caû caùc thuï taïo cuûa Ngaøi, 164, 385
thì taïi sao laïi coù söï döõ? Tröôùc caâu hoûi vöøa khaån thieát vöøa khoâng
theå traùnh ñöôïc, vöøa bi thaûm vöøa bí nhieäm naøy, khoâng caâu traû lôøi
voäi vaøng naøo laø ñaày ñuû ñöôïc. Chæ coù toaøn boä ñöùc tin Kitoâ giaùo môùi
laø caâu traû lôøi cho caâu hoûi naøy: söï toát ñeïp cuûa coâng trình taïo döïng,
thaûm kòch toäi loãi, tình yeâu kieân nhaãn cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ ñi
böôùc tröôùc ñeán vôùi con ngöôøi qua caùc Giao Öôùc cuûa Ngaøi, qua vieäc
Con Ngaøi Nhaäp Theå ñem laïi ôn cöùu chuoäc, qua vieäc ban Chuùa
Thaùnh Thaàn, qua vieäc quy tuï Hoäi Thaùnh, qua söùc maïnh cuûa caùc bí
tích, qua vieäc keâu goïi tôùi cuoäc soáng vónh phuùc, maø ngay töø ñaàu caùc
thuï taïo coù töï do ñöôïc môøi goïi ñoùn nhaän, nhöng cuõng ngay töø ñaàu,
do moät huyeàn nhieäm khuûng khieáp, hoï coù theå töø choái! Khoâng coù
khía caïnh naøo cuûa söù ñieäp Kitoâ giaùo maø laïi khoâng phaûi laø moät
phaàn caâu traû lôøi cho caâu hoûi veà söï döõ. 2805
310. Nhöng taïi sao Thieân Chuùa laïi khoâng taïo döïng moät traàn gian 412
thaät hoaøn haûo ñeán noãi khoâng theå coù moät söï döõ naøo trong ñoù? Theo
143
X. Cl 1,24.
144
X. 1 Tx 3,2.
145
X. Cl 4,11.
146
X. 1Cr 12,6.
147
148
X. Mt 19,26; Ga 15,5; Pl 4,13.
quyeàn naêng voâ bieân cuûa Ngaøi, Thieân Chuùa luoân coù theå taïo döïng
ñöôïc moät theá giôùi toát hôn 149. Nhöng trong söï khoân ngoan vaø loøng
1042-1050 nhaân haäu voâ bieân cuûa Ngaøi, Thieân Chuùa ñaõ töï yù muoán döïng neân
moät traàn gian “trong tình traïng leân ñöôøng” höôùng veà söï hoaøn haûo
342 cuoái cuøng cuûa noù. Trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, quaù trình naøy
goàm coù vieäc nhöõng vaät naøy xuaát hieän vaø nhöõng vaät khaùc bieán ñi,
coù caùi hoaøn haûo hôn vaø coù caùi keùm hôn, coù xaây ñaép vaø cuõng coù taøn
phaù trong thieân nhieân. Nhö vaäy, cuøng vôùi söï toát laønh theå lyù, cuõng
coù söï döõ theå lyù, bao laâu coâng trình taïo döïng chöa ñaït tôùi möùc hoaøn
haûo cuûa noù150.
311. Caùc Thieân thaàn vaø caùc con ngöôøi, laø nhöõng thuï taïo thoâng
396 minh vaø töï do, phaûi tieán veà muïc ñích toái haäu cuûa mình, nhôø söï löïa
1849 choïn töï do vaø yeâu meán ñieàu gì laø öu tieân. Vì vaäy, hoï coù theå ñi sai
ñöôøng. Trong thöïc teá, hoï ñaõ phaïm toäi. Nhö vaäy, söï döõ luaân lyù, voâ
cuøng nghieâm troïng hôn so vôùi söï döõ theå lyù, ñaõ xaâm nhaäp vaøo traàn
gian. Thieân Chuùa khoâng bao giôø, baèng baát cöù caùch naøo, moät caùch
tröïc tieáp hay giaùn tieáp, laø nguyeân nhaân cuûa söï döõ luaân lyù151. Tuy
nhieân Ngaøi cho pheùp ñieàu ñoù, vì toân troïng söï töï do cuûa thuï taïo cuûa
Ngaøi, vaø moät caùch bí nhieäm, Ngaøi bieát töø söï döõ daãn ñöa tôùi ñieàu
thieän haûo:
“Quaû thaät, Thieân Chuùa toaøn naêng toát laønh voâ cuøng, neân khoâng
bao giôø cho pheùp moät söï döõ naøo xaûy ra trong caùc coâng trình cuûa
Ngaøi, neáu Ngaøi khoâng toaøn naêng vaø toát laønh ñeán ñoä Ngaøi coù theå
152
haønh ñoäng caùch toát ñeïp töø söï döõ” .
312. Nhö vaäy, vôùi thôøi gian, chuùng ta coù theå nhaän ra raèng: Thieân
Chuùa, trong söï quan phoøng toaøn naêng cuûa Ngaøi, coù theå daãn ñöa tôùi
ñieàu thieän haûo töø nhöõng haäu quaû cuûa söï döõ, cho duø laø söï döõ luaân
lyù, do caùc thuï taïo cuûa Ngaøi gaây neân: “Khoâng phaûi caùc anh ñaõ göûi
toâi ñeán ñaây, nhöng laø Thieân Chuùa…. Caùc anh ñaõ ñònh laøm ñieàu aùc
cho toâi, nhöng Thieân Chuùa laïi ñònh cho noù thaønh ñieàu toát ñeå… cöùu
598-600 soáng moät daân ñoâng ñaûo” (St 45,8; 50,20)153. Töø söï döõ luaân lyù lôùn lao
nhaát ngöôøi ta töøng phaïm, laø vieäc khöôùc töø vaø gieát cheát Con Thieân
Chuùa, söï döõ ñoù laø do toäi loãi cuûa taát caû moïi ngöôøi gaây neân, Thieân
Chuùa ñaõ daãn ñöa tôùi ñieàu thieän haûo cao troïng nhaát, nhôø aân suûng
1994 chan chöùa gaáp boäi cuûa Ngaøi154: Ñöùc Kitoâ ñöôïc toân vinh vaø chuùng ta
149
X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I, q. 25, a. 6: Ed. Leon. 4, 298-299.
150
X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa contra gentiles, 3, 71: Ed. Leon. 14, 209-211.
151
X. Thaùnh Augustinoâ, De libero arbitrio, 1, 1, 1: CCL 29, 211 (PL 32, 1221-1223); Thaùnh
Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I-II, q. 79, a. 1: Ed. Leon. 7, 76-77.
152
Thaùnh Augustinoâ, Enchiridion de fide, spe et caritate, 3, 11: CCL 46, 53 (PL 40, 236).
153
X. Tb 2,12-18 (baûn Vulgata).
154
X. Rm 5,20.
ñöôïc cöùu chuoäc. Tuy nhieân khoâng vì vaäy maø söï döõ trôû thaønh ñieàu
thieän haûo.
313. “Thieân Chuùa laøm cho moïi söï ñeàu sinh lôïi ích cho nhöõng ai yeâu
meán Ngaøi” (Rm 8,28). Chöùng töø cuûa caùc Thaùnh khoâng ngöøng cuûng
coá chaân lyù naøy. 227
Thaùnh Catarina Sieâna noùi vôùi “nhöõng ngöôøi baát bình vaø noåi daäy
choáng laïi nhöõng gì xaûy ñeán cho hoï”: “Moïi söï ñöôïc ban taëng bôûi
tình yeâu vaø ñöôïc quan phoøng cho phaàn roãi cuûa con ngöôøi, chöù
155
khoâng vì baát cöù muïc ñích naøo khaùc” .
Ngay tröôùc khi chòu töû ñaïo, thaùnh Toâma More an uûi con gaùi
mình: “Khoâng gì coù theå xaûy ra maø khoâng do Thieân Chuùa muoán.
Maø baát cöù ñieàu gì Ngaøi muoán, thì duø ñoái vôùi chuùng ta coù veû laø söï
156
döõ, nhöng thaät ra ñoù laø ñieàu thieän haûo nhaát” .
Vaø baø Giuliana Norwich vieát: “Nhôø ôn Chuùa, toâi ñaõ ñöôïc daïy
phaûi vöõng vaøng gaén boù vôùi ñöùc tin… vaø tin moät caùch maïnh meõ
raèng moïi söï seõ toát ñeïp…. Chính baïn seõ thaáy laø moïi söï seõ toát
157
ñeïp” .
314. Chuùng ta tin vöõng vaøng raèng Thieân Chuùa laø Chuùa cuûa traàn
gian vaø cuûa lòch söû. Nhöng thöôøng chuùng ta khoâng bieát ñöôïc caùc
ñöôøng loái cuûa söï quan phoøng cuûa Ngaøi. Chæ khi naøo tôùi chung cuoäc,
luùc maø söï hieåu bieát phieán dieän cuûa chuùng ta keát thuùc, khi chuùng ta
thaáy Thieân Chuùa “maët giaùp maët” (1 Cr 13,12), chuùng ta seõ hieåu 1040
bieát moät caùch troïn veïn caùc ñöôøng loái naøy, maø qua ñoù, keå caû nhôø
nhöõng thaûm kòch cuûa söï döõ vaø toäi loãi, Thieân Chuùa daãn ñöa coâng
trình taïo döïng cuûa Ngaøi tôùi söï nghæ ngôi cuûa ngaøy Sabat158 chung
cuoäc, vì ngaøy ñoù maø Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng trôøi ñaát. 2550
TOÙM LÖÔÏC
315. Thieân Chuùa, trong coâng trình taïo döïng traàn gian vaø con
ngöôøi, ñaõ cho thaáy chöùng töø ñaàu tieân vaø phoå quaùt veà tình yeâu toaøn
naêng vaø söï khoân ngoan cuûa Ngaøi, ñaây laø lôøi loan baùo ñaàu tieân veà
“keá hoaïch nhaân haäu” cuûa Ngaøi, moät keá hoaïch coù muïc ñích laø coâng
trình taïo döïng môùi trong Ñöùc Kitoâ.
155
Thaùnh Catarina Sieâna, Il dialogo della Divina Provvidenza 138: Ed. G. Cavallini (Roma
1995) 441.
156
Margarita Roper, Epistola ad Aliciam Alington (thaùng Taùm 1534): The Correspondence of
Sir Thomas More, ed. E.F. Rogers (Princeton 1947) 531-532.
157
Giuliana Norwich, Revelatio 13, 32: A Book of Showings to the Anchoress Julian of Norwich,
ed. E. Colledge-J. Walsh, vol. 2 (Toronto 1978) 426 vaø 422.
158
X. St 2,2.
316. Tuy coâng trình taïo döïng ñöôïc ñaëc bieät coi laø cuûa Chuùa Cha,
nhöng chaân lyù ñöùc tin cuõng daïy: Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa
Thaùnh Thaàn laø nguyeân lyù duy nhaát vaø khoâng theå phaân chia cuûa
coâng trình taïo döïng.
317. Moät mình Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng traàn gian moät caùch töï do,
tröïc tieáp, khoâng heà coù moät söï trôï giuùp naøo.
318. Khoâng moät thuï taïo naøo coù quyeàn naêng voâ bieân caàn thieát ñeå “taïo
döïng” theo ñuùng nghóa cuûa töø naøy, nghóa laø, laøm ra vaø cho hieän höõu
ñieàu gì tröôùc ñoù khoâng heà coù (keâu goïi noù hieän höõu “töø hö voâ”)159.
319. Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng traàn gian ñeå bieåu loä vaø truyeàn thoâng
vinh quang cuûa Ngaøi. Söï vinh quang maø vì ñoù Thieân Chuùa ñaõ taïo
döïng caùc thuï taïo cuûa Ngaøi, laø ñeå chuùng ñöôïc döï phaàn vaøo söï chaân
thieän myõ cuûa Ngaøi.
320. Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ taïo döïng traàn gian, gìn giöõ noù hieän höõu
nhôø Ngoâi Lôøi, laø Con cuûa Ngaøi, Ñaáng “duøng lôøi quyeàn naêng cuûa
mình maø duy trì vaïn vaät” (Dt 1,3), vaø nhôø Thaàn Khí Saùng Taïo cuûa
Ngaøi, Ñaáng ban söï soáng.
321. Söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa laø nhöõng saép xeáp nhôø ñoù
Thieân Chuùa, vôùi söï khoân ngoan vaø tình yeâu, daãn ñöa moïi thuï taïo
cuûa Ngaøi tôùi muïc ñích toái haäu cuûa chuùng.
322. Ñöùc Kitoâ môøi goïi chuùng ta phoù thaùc vôùi tình con thaûo vaøo söï
quan phoøng cuûa Cha treân trôøi160, vaø thaùnh Toâng Ñoà Pheâroâ nhaéc
laïi: “Moïi aâu lo, haõy truùt caû cho Ngaøi, vì Ngaøi chaêm soùc anh em”
(1 Pr 5,7)161.
323. Thieân Chuùa quan phoøng cuõng haønh ñoäng qua haønh ñoäng cuûa
caùc thuï taïo. Thieân Chuùa cho con ngöôøi ñöôïc coäng taùc moät caùch töï
do vaøo caùc keá hoaïch cuûa Ngaøi.
324. Vieäc Thieân Chuùa cho pheùp coù söï döõ theå lyù vaø söï döõ luaân lyù laø
moät maàu nhieäm maø Thieân Chuùa laøm saùng toû nhôø Con cuûa Ngaøi laø
Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi ñeå chieán thaéng söï döõ. Ñöùc
tin giuùp chuùng ta xaùc tín raèng, Thieân Chuùa ñaõ khoâng cho pheùp söï
döõ xuaát hieän, neáu Ngaøi khoâng laøm phaùt sinh ñieàu thieän haûo töø
chính söï döõ ñoù, baèng nhöõng ñöôøng loái maø chuùng ta chæ bieát ñöôïc
troïn veïn trong ñôøi soáng vónh cöûu.
159
X. Sacra Congregatio Studiorum, Decretum (27 iulii 1914): DS 3624.
160
X. Mt 6,26-34.
161
X. Tv 55,23.
Tieát 5
Trôøi vaø ñaát
Paragraphus 5
Caelum et terra
325. Tín bieåu cuûa caùc Toâng Ñoà tuyeân xöng Thieân Chuùa laø Ñaáng
“döïng neân trôøi ñaát”162; vaø tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli giaûi thích
theâm: “muoân vaät höõu hình vaø voâ hình”163.
326. Trong Thaùnh Kinh, kieåu noùi “trôøi ñaát” coù nghóa laø taát caû 290
nhöõng gì hieän höõu, laø toaøn boä coâng trình taïo döïng. Kieåu noùi naøy
cuõng neâu leân moái lieân heä, trong coâng trình taïo döïng, vöøa keát hôïp
vöøa phaân bieät trôøi vôùi ñaát: “Ñaát” laø theá giôùi cuûa con ngöôøi164. “Trôøi”
hoaëc “caùc taàng trôøi” coù theå chæ baàu trôøi 165, nhöng cuõng coù theå chæ 1023, 2794
“nôi” rieâng cuûa Thieân Chuùa, laø Cha chuùng ta, Ñaáng “ngöï treân trôøi”
(Mt 5, 16)166; vaø do ñoù, “trôøi” cuõng chæ vinh quang caùnh chung. Sau
heát, “trôøi” chæ “nôi” cuûa caùc thuï taïo thieâng lieâng – töùc laø caùc Thieân
thaàn – laø nhöõng vò haàu caän Thieân Chuùa.
327. Baûn tuyeân xöng ñöùc tin cuûa Coâng ñoàng Lateâranoâ IV khaúng
ñònh: Thieân Chuùa “ngay vaøo luùc khôûi ñaàu thôøi gian, ñaõ cuøng moät 296
luùc taïo döïng töø hö voâ caû hai loaøi thuï taïo, thieâng lieâng vaø vaät chaát,
nghóa laø Thieân thaàn vaø traàn gian, vaø sau cuøng laø con ngöôøi, ñöôïc
taïo döïng vöøa tinh thaàn vöøa theå xaùc.”167
I. CAÙC THIEÂN THAÀN

ANGELI
Söï hieän höõu cuûa caùc Thieân thaàn laø moät chaân lyù ñöùc tin
328. Söï hieän höõu cuûa caùc höõu theå thieâng lieâng, khoâng coù theå xaùc,
maø Thaùnh Kinh thöôøng goïi laø caùc Thieân thaàn, laø moät chaân lyù ñöùc 150
tin. Chöùng töø cuûa Thaùnh Kinh cuõng roõ raøng nhö söï nhaát trí cuûa
Thaùnh Truyeàn.
162
DS 30.
163
DS 150.
164
X. Tv 115,16.
165
X. 19,2.
166
X. Tv 115,16.
167
CÑ Lateâranoâ IV, Cap. I, De Fide catholica: DS 800; CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei
Filius, c. 1: DS 3002; ÑGH Phaoloâ VI, Sollemnis Professio fidei, 8: AAS 60 (1968) 436.
Caùc Thieân thaàn laø ai ?

329. Thaùnh Augustinoâ noùi veà caùc vò ñoù: “‘Thieân thaàn’ laø teân goïi chæ
chöùc vuï chöù khoâng chæ baûn chaát. Neáu baïn tìm teân goïi chæ baûn chaát
cuûa vò naøy, thì ñoù laø thieâng lieâng; neáu baïn tìm teân chæ chöùc vuï, thì
ñoù laø Thieân thaàn; vò aáy laø gì, thì laø thieâng lieâng, vò aáy laøm gì, thì
laø Thieân thaàn”168. Caùc Thieân thaàn, töï baûn theå, laø nhöõng toâi tôù vaø
söù giaû cuûa Thieân Chuùa. Vì caùc ngaøi “khoâng ngöøng chieâm ngöôõng
nhan Cha Thaày, Ñaáng ngöï treân trôøi” (Mt 18,10), neân caùc ngaøi laø
nhöõng vò “thöïc hieän Lôøi Chuùa, luoân saün saøng phuïng leänh Ngaøi”
(Tv 103,20).
330. Vì laø nhöõng thuï taïo hoaøn toaøn thieâng lieâng, caùc Thieân thaàn coù
trí tueä vaø yù chí: caùc ngaøi laø nhöõng thuï taïo coù ngoâi vò 169, vaø baát
töû170. Caùc ngaøi troåi vöôït hôn moïi thuï taïo höõu hình veà maët hoaøn
haûo. Vinh quang röïc rôõ cuûa caùc ngaøi minh chöùng ñieàu aáy171.
Ñöùc Kitoâ “vôùi taát caû caùc Thieân thaàn cuûa Ngöôøi”
331. Ñöùc Kitoâ laø trung taâm cuûa theá giôùi Thieân thaàn. Caùc vò ñeàu laø
söù giaû cuûa Ngöôøi: “Khi Con Ngöôøi ñeán trong vinh quang cuûa Ngöôøi,
coù taát caû caùc thieân söù theo haàu…” (Mt 25,31). Caùc Thieân thaàn laø cuûa
Ñöùc Kitoâ, bôûi vì caùc vò aáy ñaõ ñöôïc taïo döïng nhôø Ngöôøi vaø trong
291 Ngöôøi: “Vì trong Ngöôøi, muoân vaät ñöôïc taïo thaønh, treân trôøi cuøng
döôùi ñaát, höõu hình vôùi voâ hình, daãu laø haøng duõng löïc thaàn thieâng
hay laø baäc quyeàn naêng thöôïng giôùi. Taát caû ñeàu do Thieân Chuùa taïo
döïng nhôø Ngöôøi vaø cho Ngöôøi” (Cl 1,16). Caùc vò coøn thuoäc veà Ngöôøi
hôn nöõa, bôûi vì Ngöôøi ñaõ duøng caùc vò laøm söù giaû cuûa keá hoaïch cöùu
ñoä cuûa Ngöôøi: “Naøo taát caû caùc vò ñoù khoâng phaûi laø nhöõng baäc
thieâng lieâng chuyeân lo phuïng thôø Chuùa, ñöôïc sai ñi phuïc vuï ñeå möu
ích cho nhöõng keû seõ ñöôïc thöøa höôûng ôn cöùu ñoä sao?” (Dt 1,14).
332. Khôûi töø luùc taïo döïng172 vaø suoát doøng lòch söû cöùu ñoä, caùc Thieân
thaàn coù maët ñeå hoaëc xa hoaëc gaàn loan baùo ôn cöùu ñoä vaø phuïc vuï
cho vieäc thöïc hieän ôn cöùu ñoä theo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa. Caùc
Thieân thaàn ñoùng cöûa vöôøn ñòa ñaøng173, baûo veä oâng Loùt174, cöùu baø
Agar vaø con trai baø175, chaën tay oâng Abraham176. Leà Luaät ñöôïc
168
Thaùnh Augustinoâ, Enarratio in Psalmum 103, 1, 15: CCL 40, 1488 (PL 37, 1348-1349).
169
X. ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Humani generis: DS 3891.
170
X. Lc 20,36.
171
X. Ñn 10,9-12.
172
X. G 38,7.
173
X. St 3,24.
174
X. St 19.
175
X. St 21,17.
176
X. St 22,11.
truyeàn thoâng qua thöøa taùc vuï cuûa caùc Thieân thaàn177, caùc ngaøi höôùng
daãn daân Chuùa178, loan baùo nhöõng cuoäc chaøo ñôøi179, vaø nhöõng ôn keâu
goïi180, trôï giuùp caùc Tieân tri181, ñoù laø chuùng ta chæ neâu leân moät soá thí
duï. Cuoái cuøng, thieân thaàn Gabriel loan baùo vieäc chaøo ñôøi cuûa vò
Tieàn hoâ vaø cuûa chính Chuùa Gieâsu182.
333. Töø cuoäc Nhaäp Theå cho tôùi cuoäc Thaêng Thieân, cuoäc ñôøi cuûa
Ngoâi Lôøi nhaäp theå ñöôïc haàu caän baèng söï toân thôø vaø phuïc vuï cuûa
caùc Thieân thaàn. “Khi ñöa Tröôûng Töû vaøo theá giôùi loaøi ngöôøi, Thieân
Chuùa noùi: ‘Moïi Thieân thaàn cuûa Thieân Chuùa, phaûi thôø laïy Ngöôøi’”
(Dt 1,6). Ca khuùc ngôïi khen cuûa caùc Thieân thaàn khi Ñöùc Kitoâ giaùng 559
sinh khoâng ngöøng vang voïng trong lôøi ca tuïng cuûa Hoäi Thaùnh:
“Vinh danh Thieân Chuùa…” (Lc 2,14). Caùc Thieân thaàn baûo veä Chuùa
Gieâsu khi Ngöôøi coøn thô aáu183, phuïc vuï Ngöôøi trong hoang ñòa184, an
uûi Ngöôøi trong côn haáp hoái185, khi Ngöôøi ñaõ coù theå ñöôïc caùc vò cöùu
khoûi tay keû thuø186, nhö daân Israel xöa187. Caùc Thieân thaàn cuõng rao
giaûng Tin Möøng ”188 khi loan baùo Tin Möøng veà vieäc Nhaäp Theå189 vaø
veà vieäc Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Kitoâ 190. Caùc ngaøi loan baùo vieäc Ñöùc Kitoâ
laïi ñeán191, vaø khi Ngöôøi ñeán, caùc ngaøi seõ coù maët ñeå phuïc vuï vieäc
xeùt xöû cuûa Ngöôøi192.
Caùc Thieân thaàn trong ñôøi soáng Hoäi Thaùnh

334. Töø ñoù, toaøn boä ñôøi soáng Hoäi Thaùnh höôûng nhôø söï trôï giuùp bí
nhieäm vaø ñaày uy quyeàn cuûa caùc Thieân thaàn193.
335. Trong phuïng vuï, Hoäi Thaùnh keát hôïp mình vôùi caùc Thieân thaàn 1138
ñeå toân thôø Thieân Chuùa ba laàn thaùnh194; Hoäi Thaùnh khaån caàu caùc
177
X. Cv 7,53.
178
X. Xh 23,20-23.
179
X. Tl 13.
180
X. Tl 6,11-24; Is 6,6.
181
X. 1 V 19,5.
182
X. Lc 1,11.26.
183
X. Mt 1,20; 2,13.19.
184
X. Mc 1,13; Mt 4,11.
185
X. Lc 22,43.
186
X. Mt 26,53.
187
X. 2 Mcb 10,29-30; 11,8.
188
X. Lc 2,10.
189
X. Lc 2,8-14.
190
X. Mc 16,5-7.
191
X. Cv 1,10-11.
192
X. Mt 13,41; 24,31; Lc 12,8-9.
193
X. Cv 5,18-20; 8,26-29; 10,3-8; 12,6-11; 27,23-25.
194
X. Kinh “Thaùnh, Thaùnh, Thaùnh”: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 392.
Thieân thaàn trôï giuùp (nhö trong kinh In Paradisum deducant te

angeli, Xin caùc Thieân thaàn Chuùa daãn ñöa baïn veà thieân ñaøng cuûa
phuïng vuï caàu cho caùc tín höõu qua ñôøi195, hoaëc trong “Thaùnh thi
Cherubim” cuûa phuïng vuï Byzantin196); ñaëc bieät hôn, Hoäi Thaùnh cöû
haønh vieäc kính nhôù moät soá Thieân thaàn (thaùnh Micae, thaùnh
Gabriel, thaùnh Raphael, caùc Thieân thaàn Hoä thuû).
1020 336. Cuoäc ñôøi con ngöôøi, töø luùc khôûi ñaàu197 cho ñeán luùc cheát198, ñeàu
ñöôïc bao boïc baèng söï baûo veä199 vaø lôøi chuyeån caàu200 cuûa caùc Thieân
thaàn. “Beân caïnh moãi tín höõu ñeàu coù moät Thieân thaàn laøm Ñaáng baûo
trôï vaø muïc töû, höôùng daãn hoï ñeán söï soáng”201. Ñôøi soáng Kitoâ höõu,
ngay taïi traàn gian naøy, ñaõ ñöôïc tham döï trong ñöùc tin vaøo coäng
ñoaøn vinh phuùc cuûa caùc Thieân thaàn vaø cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc
hôïp nhaát trong Thieân Chuùa.
II. THEÁ GIÔÙI HÖÕU HÌNH

MUNDUS VISIBILIS
290 337. Chính Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng theá giôùi höõu hình trong toaøn
boä söï phong phuù, ña daïng vaø traät töï cuûa noù. Thaùnh Kinh trình baøy
coâng trình cuûa Ñaáng Taïo Hoaù moät caùch bieåu töôïng nhö moät chuoãi
saùu ngaøy “laøm vieäc” cuûa Thieân Chuùa, keát thuùc vôùi söï “nghæ ngôi”
vaøo ngaøy thöù baûy202. Lieân quan ñeán coâng trình taïo döïng, Thaùnh
Kinh daïy nhöõng chaân lyù ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa maïc khaûi vì ôn cöùu
ñoä chuùng ta203, giuùp chuùng ta “nhaän ra baûn chaát saâu xa, giaù trò vaø
293 traät töï cuûa toaøn theå thuï taïo ñeå ca ngôïi Thieân Chuùa”204.
338. Khoâng coù gì hieän höõu maø khoâng maéc nôï Thieân Chuùa Taïo Hoaù
297 veà söï hieän höõu cuûa mình. Traàn gian baét ñaàu khi noù ñöôïc döïng neân
töø hö voâ nhôø Lôøi Thieân Chuùa. Taát caû moïi höõu theå hieän höõu, toaøn
boä thieân nhieân, toaøn boä lòch söû nhaân loaïi ñeàu baét nguoàn töø bieán coá
ñaàu tieân ñoù: quaû vaäy, ñaây laø khôûi ñieåm, qua ñoù traàn gian ñöôïc hình
thaønh vaø baét ñaàu thôøi gian205.
195
Nghi thöùc an taùng, 50, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1969) 23.
196
Liturgia Byzantina sancti Ioannis Chrysotomi, Hymnus cherubinorum: Liturgies Eastern and
Western, ed. F.E. Brightman (Oxford 1896) 377.
197
X. Mt 18,10.
198
X. Lc 16,22.
199
X. Tv 34,8; 91,10-13.
200
X. G 33,23-24; Dc 1,12; Tb 12,12.
201
Thaùnh Basilioâ, Adversus Eunomium, 3, 1: SC 305, 148 (PG 29, 656).
202
X. St 1,1-2,4.
203
204
205
X. Thaùnh Augustinoâ, De Genesi contra Manichaeos, 1, 2, 4: PL 36, 175.
339. Moãi thuï taïo ñeàu coù söï toát laønh vaø hoaøn haûo rieâng cuûa noù. Veà 2501
moãi coâng trình cuûa “saùu ngaøy”, Saùch Thaùnh ñeàu vieát: “Vaø Thieân
Chuùa thaáy theá laø toát ñeïp”. “Chính nhôø vieäc taïo döïng, maø moïi söï
vaät ñöôïc thieát laäp vôùi söï beàn vöõng, chaân thaät vaø toát laønh rieâng, vaø 299
theo nhöõng ñònh luaät vaø traät töï rieâng”206. Caùc thuï taïo khaùc nhau,
trong baûn chaát rieâng cuûa mình, moãi thuï taïo moät caùch, ñeàu phaûn
chieáu moät tia saùng cuûa söï khoân ngoan voâ bieân vaø söï toát laønh voâ
bieân cuûa Thieân Chuùa. Chính vì vaäy con ngöôøi phaûi toân troïng söï toát
laønh rieâng cuûa töøng thuï taïo, traùnh khoâng söû duïng caùc söï vaät moät
caùch voâ traät töï, vì laøm nhö vaäy laø coi thöôøng Ñaáng Taïo Hoùa vaø keùo 226
theo nhöõng haäu quaû nguy haïi cho con ngöôøi vaø cho moâi tröôøng cuûa
con ngöôøi.
340. Thieân Chuùa muoán caùc thuï taïo leä thuoäc laãn nhau. Maët trôøi, 1937
maët traêng, caây seán vaø boâng hoa nhoû, phöôïng hoaøng vaø chim seû:
caûnh thieân hình vaïn traïng cuûa caùc söï vaät lôùn nhoû khaùc nhau noùi
leân raèng khoâng thuï taïo naøo coù theå töï tuùc. Chuùng chæ hieän höõu
trong söï leä thuoäc laãn nhau, ñeå boå tuùc cho nhau trong vieäc phuïc vuï
laãn nhau.
341. Veû ñeïp cuûa traàn gian: Traät töï vaø söï haøi hoøa cuûa theá giôùi thuï
taïo laø keát quaû do söï ña daïng cuûa caùc söï vaät vaø söï ña daïng cuûa caùc
lieân heä giöõa chuùng vôùi nhau. Con ngöôøi daàn daàn khaùm phaù ra caùc
moái lieân heä aáy nhö caùc ñònh luaät cuûa thieân nhieân. Chuùng khieán cho 283
caùc nhaø baùc hoïc phaûi thaùn phuïc. Veû ñeïp cuûa coâng trình taïo döïng 2500
phaûn chieáu veû ñeïp voâ bieân cuûa Ñaáng Taïo Hoaù. Veû ñeïp naøy phaûi gôïi
leân nôi trí tueä vaø yù chí con ngöôøi söï toân kính vaø quy phuïc.
342. Phaåm traät caùc thuï taïo ñöôïc dieãn taû qua thöù töï “saùu ngaøy”, töø
baäc keùm hoaøn haûo tôùi baäc hoaøn haûo hôn. Thieân Chuùa yeâu thöông 310
taát caû caùc thuï taïo cuûa Ngaøi207, vaø chaêm soùc chuùng, caû ñeán nhöõng
con chim seû. Tuy nhieân Chuùa Gieâsu noùi: “Anh em coøn quyù giaù hôn
muoân vaøn chim seû” (Lc 12,6-7), hoaëc choã khaùc: “Ngöôøi thì quyù hôn
chieân bieát maáy!” (Mt 12,12).
343. Con ngöôøi laø toät ñænh cuûa coâng trình taïo döïng. Trình thuaät 355
cuûa Saùch Thaùnh dieãn taû ñieàu naøy khi phaân bieät roõ raøng vieäc taïo
döïng loaøi ngöôøi vôùi vieäc taïo döïng caùc loaøi khaùc208.
344. Coù söï lieân ñôùi vôùi nhau giöõa moïi thuï taïo vì taát caû ñeàu coù 293, 1939
chung moät Ñaáng Taïo Hoaù, vaø taát caû ñeàu quy höôùng veà vinh quang 2416
cuûa Ngaøi:
206
207
X. Tv 145,9.
208
X. St 1,26.
“Chuùc tuïng Chuùa, laïy Chuùa cuûa con, cuøng vôùi taát caû caùc thuï taïo
cuûa Chuùa, ñaëc bieät laø vôùi anh Maët Trôøi, anh aáy laø ngaøy, vaø Chuùa
duøng anh aáy ñeå soi saùng chuùng con. Anh aáy ñeïp vaø toaû chieáu aùnh
huy hoaøng röïc rôõ; anh aáy laø moät tín hieäu chæ veà Chuùa, laïy Ñaáng
Toái Cao….
1218 Chuùc tuïng Chuùa, laïy Chuùa cuûa con, vì chò Nöôùc, chò aáy höõu ích vaø
khieâm nhöôøng, quyù giaù vaø thanh khieát….
Chuùc tuïng Chuùa, laïy Chuùa cuûa con, vì chò Ñaát laø meï chuùng con,
meï naâng ñôõ vaø quaûn lyù chuùng con, meï saûn xuaát ñuû loaïi traùi caây,
vôùi muoân hoa saëc sôõ vaø caây coû….
Caùc baïn haõy chuùc tuïng vaø ngôïi khen Chuùa cuûa toâi, haõy taï ôn vaø
209
heát söùc khieâm toán phuïc vuï Ngaøi” .
2168 345. Ngaøy sabat keát thuùc “saùu ngaøy” laøm vieäc. Saùch Thaùnh noùi:
“Ngaøy thöù baûy, Thieân Chuùa ñaõ hoaøn thaønh coâng vieäc Ngaøi laøm”, vaø
nhö vaäy “trôøi ñaát ñaõ hoaøn taát”; vaø ngaøy thöù baûy Thieân Chuùa “nghæ
ngôi”, Ngaøi “ban phuùc laønh cho ngaøy thöù baûy vaø thaùnh hoùa ngaøy
ñoù” (St 2,1-3). Nhöõng lôøi ñöôïc linh höùng naøy chöùa ñöïng raát nhieàu
giaùo huaán boå ích.
2169 346. Trong coâng trình taïo döïng, Thieân Chuùa ñaõ ñaët moät neàn moùng vaø
nhöõng ñònh luaät vöõng beàn210, tín höõu coù theå döïa vaøo ñoù moät caùch tin
töôûng. Chuùng seõ laø daáu chæ vaø baûo chöùng cuûa söï trung thaønh khoâng heà lay
chuyeån cuûa Giao Öôùc cuûa Thieân Chuùa211. Veà phaàn mình, con ngöôøi phaûi
trung thaønh vôùi neàn moùng naøy vaø toân troïng nhöõng ñònh luaät maø Ñaáng
Taïo Hoaù ñaõ khaéc ghi treân ñoù.
1145-1152 347. Coâng trình taïo döïng ñaõ ñöôïc thöïc hieän höôùng veà ngaøy sabat,
töùc laø höôùng ñeán vieäc phuïng töï vaø toân thôø Thieân Chuùa. Vieäc phuïng
töï ñaõ ñöôïc khaéc ghi trong traät töï cuûa coâng trình taïo döïng212. Luaät
doøng thaùnh Beâneâñictoâ daïy: “Khoâng ñöôïc ñaët vieäc gì leân treân vieäc
thôø phöôïng Thieân Chuùa”213, nhö vaäy laø neâu roõ traät töï ñuùng ñaén cho
nhöõng ñieàu con ngöôøi phaûi quan taâm.
2172 348. Ngaøy sabat naèm ôû trung taâm cuûa Leà Luaät Israel. Tuaân giöõ caùc giôùi
raên laø soáng phuø hôïp vôùi söï khoân ngoan vaø yù muoán cuûa Thieân Chuùa ñaõ
ñöôïc dieãn taû trong coâng trình taïo döïng cuûa Ngaøi.
2174 349. Ngaøy thöù taùm. Nhöng ñoái vôùi chuùng ta, ñaõ böøng leân moät ngaøy
môùi: ngaøy Ñöùc Kitoâ soáng laïi. Ngaøy thöù baûy hoaøn taát coâng trình taïo
209
Thaùnh Phanxicoâ Assisi, Canticum Fratris Solis: Opuscula sancti Patris Francisci Assisiensis,
ed. C. Esser (Grottaferrata 1978) 84-86.
210
X. Dt 4,3-4.
211
X. Gr 31,35-37; 33,19-26.
212
X. St 1,14.
213
Thaùnh Beâneâñictoâ, Regula, 43, 3: CSEL 75, 106 (PL 66, 675).
döïng thöù nhaát. Ngaøy thöù taùm khôûi ñaàu moät coâng trình taïo döïng 1046
môùi. Nhö vaäy, coâng trình taïo döïng ñaït tôùi toät ñænh nôi coâng trình
cao caû nhaát, laø coâng trình Cöùu chuoäc. Coâng trình taïo döïng thöù nhaát
gaëp ñöôïc yù nghóa vaø toät ñænh cuûa noù trong coâng trình taïo döïng môùi
nôi Ñöùc Kitoâ, söï huy hoaøng cuûa cuoäc taïo döïng môùi naøy vöôït xa söï
huy hoaøng cuûa cuoäc taïo döïng thöù nhaát214.
TOÙM LÖÔÏC
350. Thieân thaàn laø nhöõng thuï taïo thieâng lieâng, khoâng ngöøng toân
vinh Thieân Chuùa vaø phuïc vuï caùc keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa
ñoái vôùi caùc thuï taïo khaùc: “Caùc Thieân thaàn coäng taùc vaøo moïi ñieàu
thieän haûo cuûa chuùng ta”215.
351. Caùc Thieân thaàn haàu caän Ñöùc Kitoâ, laø Chuùa cuûa mình. Caùc
ngaøi phuïc vuï Ngöôøi, ñaëc bieät trong vieäc thöïc hieän söù vuï cöùu ñoä cuûa
Ngöôøi ñoái vôùi nhaân loaïi.
352. Hoäi Thaùnh toân kính caùc Thieân thaàn, laø nhöõng vò trôï giuùp Hoäi
Thaùnh trong cuoäc löõ haønh traàn theá, vaø laø nhöõng vò baûo veä moïi höõu
theå nhaân linh.
353. Thieân Chuùa ñaõ muoán caùc thuï taïo cuûa Ngaøi coù söï ña daïng,
moãi loaøi coù söï toát laønh rieâng, taát caû leä thuoäc laãn nhau vaø tuaân theo
traät töï cuûa mình. Ngaøi ñaõ ñònh cho taát caû caùc thuï taïo vaät chaát
phuïc vuï cho lôïi ích cuûa nhaân loaïi. Con ngöôøi, vaø nhôø hoï, toaøn boä
coâng trình taïo döïng, ñeàu ñöôïc quy höôùng veà vinh quang Thieân
Chuùa.
354. Toân troïng nhöõng leà luaät ñaõ ñöôïc khaéc ghi trong coâng trình
taïo döïng vaø nhöõng moái töông quan xuaát phaùt töø baûn chaát cuûa moïi
vaät, laø moät nguyeân taéc khoân ngoan vaø laø moät neàn taûng cuûa luaân lyù.
214
X. Canh thöùc Vöôït qua, Lôøi nguyeän sau baøi ñoïc thöù nhaát: Saùch Leã Roâma, editio typica
(Typis Polyglottis Vaticanis 1970) 276.
215
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I, 114, 3, ad 3: Ed. Leon. 5, 535.
Tieát 6
Con ngöôøi
Paragraphus 6
Homo
1700 355. “Thieân Chuùa saùng taïo con ngöôøi theo hình aûnh mình; Thieân
343 Chuùa saùng taïo con ngöôøi theo hình aûnh Thieân Chuùa. Thieân Chuùa
saùng taïo con ngöôøi coù nam coù nöõ” (St 1,27). Con ngöôøi coù moät ñòa vò
ñoäc toân trong coâng trình taïo döïng: con ngöôøi laø “hình aûnh cuûa Thieân
Chuùa” (I); trong baûn tính rieâng cuûa mình, con ngöôøi keát hôïp theá giôùi
thieâng lieâng vaø theá giôùi vaät chaát (II); con ngöôøi ñöôïc taïo döïng “coù nam
coù nöõ” (III); Thieân Chuùa cho con ngöôøi soáng thaân maät vôùi Ngaøi (IV).
I. “THEO HÌNH AÛNH THIEÂN CHUÙA”

“AD IMAGINEM DEI”
356. Trong taát caû caùc thuï taïo höõu hình, chæ con ngöôøi coù khaû naêng
1703, 2258 “nhaän bieát vaø yeâu meán Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình”216; laø “thuï taïo duy
nhaát treân traùi ñaát Thieân Chuùa döïng neân vì chính hoï”217; chæ con
ngöôøi ñöôïc keâu goïi tham döï vaøo söï soáng cuûa Thieân Chuùa, baèng söï
nhaän bieát vaø tình yeâu. Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng vì muïc ñích aáy, vaø
225 ñoù laø lyù do caên baûn cuûa phaåm giaù con ngöôøi:
“Vì lyù do naøo Chuùa ñaõ ñaët con ngöôøi vaøo moät phaåm giaù cao troïng
nhö vaäy? Chính tình yeâu khoân taû ñaõ khieán Chuùa nhìn ñeán thuï
295 taïo cuûa Chuùa nôi chính Chuùa, Chuùa ñaõ ‘say meâ’ noù; vì tình yeâu
Chuùa ñaõ döïng neân noù, vì tình yeâu Chuùa ñaõ cho noù hieän höõu, ñeå
218
noù neám ñöôïc söï Toát laønh vónh cöûu cuûa Chuùa” .
1935 357. Moãi caù nhaân con ngöôøi, bôûi vì ñöôïc döïng neân theo hình aûnh
cuûa Thieân Chuùa, neân coù phaåm giaù cuûa moät ngoâi vò: khoâng chæ laø
1877 moät söï vaät naøo ñoù, nhöng laø moät ai ñoù. Con ngöôøi coù khaû naêng
nhaän thöùc veà baûn thaân mình, laøm chuû mình, töï hieán mình caùch töï
do vaø ñi vaøo söï hieäp thoâng vôùi nhöõng ngoâi vò khaùc; nhôø aân suûng,
moãi nguôøi ñöôïc keâu goïi vaøo Giao öôùc vôùi Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình,
ñeå daâng leân Ngaøi moät lôøi ñaùp laïi cuûa ñöùc tin vaø tình yeâu, maø
khoâng ai khaùc coù theå thay theá choã cuûa mình ñöôïc.
216
217
218
Thaùnh Catarina Sieâna, II dialogo della Divina provvidenza, 13: ed. G. Cavallini (Roma
1995) 43.
358. Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng moïi söï cho con ngöôøi219; coøn con 299
ngöôøi ñöôïc taïo döïng ñeå phuïc vuï Thieân Chuùa vaø yeâu meán Ngaøi vaø 901
daâng leân Ngaøi toaøn theå thuï taïo:
“Vaäy ai ñöôïc taïo döïng sau cuøng vaø ñöôïc vinh döï döôøng aáy? Thöa
ñoù laø con ngöôøi, moät sinh vaät cao caû vaø kyø dieäu, vaø ñoái vôùi Thieân
Chuùa, noù quyù giaù hôn moïi thuï taïo; vì con ngöôøi maø trôøi, ñaát,
bieån vaø toaøn theå thuï taïo ñöôïc hieän höõu: Thieân Chuùa ñaõ tha thieát
muoán cöùu ñoä con ngöôøi, ñeán noãi ñaõ khoâng buoâng tha Con Moät
cuûa Ngaøi vì hoï: Thieân Chuùa cuõng khoâng ngöøng vaän duïng moïi
220
caùch ñeå naâng con ngöôøi leân ñaët ôû beân höõu Ngaøi” .
359. “Quaû thaät, chæ trong maàu nhieäm cuûa Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå, maø 1701
maàu nhieäm veà con ngöôøi môùi thaät söï ñöôïc saùng toû”221:
“Thaùnh Phaoloâ cho chuùng ta bieát coù hai ngöôøi laø nguoàn goác cuûa
nhaân loaïi, laø oâng Añam vaø Ñöùc Kitoâ…. Añam ñaàu tieân ñöôïc taïo 388, 411
döïng laø moät ngöôøi laõnh nhaän söï soáng. Coøn Añam cuoái cuøng laø
Ñaáng thieâng lieâng ban söï soáng. Ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc taïo döïng bôûi
Ñaáng cuoái cuøng, do Ñaáng naøy, ngöôøi ñaàu tieân laõnh nhaän linh hoàn
ñeå ñöôïc soáng…. Khi taïo döïng Añam ñaàu tieân, Añam cuoái cuøng ñaõ
khaéc ghi hình aûnh mình trong ñoù. Töø ñoù Añam cuoái cuøng ñaõ
nhaän laáy vai troø vaø teân goïi cuûa Añam ñaàu tieân, ñeå khoâng boû maát
nhöõng gì ñaõ ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh cuûa mình. Añam ñaàu
tieân, Añam cuoái cuøng: Añam ñaàu tieân coù khôûi ñaàu, Añam cuoái
cuøng khoâng coù keát thuùc, bôûi vì Ñaáng cuoái cuøng naøy môùi thaät söï
laø Ñaáng ñaàu tieân, nhö chính Ngöôøi ñaõ noùi: ‘Ta laø Ñaàu vaø laø
222
Cuoái’” .
360. Vì cuøng xuaát phaùt töø moät nguoàn goác chung, taát caû moïi ngöôøi 225, 404
laøm thaønh moät loaøi ngöôøi duy nhaát. “Töø moät ngöôøi duy nhaát, 775, 831
Thieân Chuùa ñaõ taïo thaønh toaøn theå nhaân loaïi” (Cv 17,26)223: 842
“Caùi nhìn kyø dieäu khieán chuùng ta coù theå chieâm ngaém nhaân loaïi
trong söï thoáng nhaát vì cuøng coù chung moät nguoàn goác bôûi Ñaáng
Taïo Hoaù; trong söï thoáng nhaát veà baûn tính vì moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc
taïo döïng nhö nhau, goàm moät thaân xaùc vaät chaát vaø moät linh hoàn
thieâng lieâng baát töû; trong söï thoáng nhaát veà muïc ñích maø moïi
ngöôøi cuøng theo ñuoåi, veà nhieäm vuï phaûi ñaûm nhaän trong cuoäc
soáng naøy; trong söï thoáng nhaát veà nôi cö nguï laø traùi ñaát vôùi
nhöõng taøi nguyeân, maø moïi ngöôøi, do quyeàn töï nhieân cuûa mình,
219
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 12: AAS 58 (1966) 1034; Ibid., 24:
AAS 58 (1966) 1045; Ibid., 39: AAS 58 (1966) 1056-1057.
220
Thaùnh Gioan Kim khaåu, Sermones in Genesim, 2, 1: PG 54, 587-588.
221
222
Thaùnh Pheâroâ Kim ngoân, Sermones, 117, 1-2: CCL 24A, 709 (PL 52, 520).
223
X. Tb 8,6.
ñeàu coù quyeàn söû duïng ñeå nuoâi döôõng vaø phaùt trieån söï soáng; sau
cuøng, trong söï thoáng nhaát veà cuøng ñích sieâu nhieân, laø chính
Thieân Chuùa, Ñaáng maø taát caû ñeàu phaûi quy höôùng veà; trong söï
thoáng nhaát veà nhöõng phöông theá ñeå ñaït tôùi cuøng ñích ñoù; trong
söï thoáng nhaát veà ôn Cöùu chuoäc maø Ñöùc Kitoâ ñaõ thöïc hieän cho
224
moïi ngöôøi” .
1939 361. Quy luaät “cuûa söï con ngöôøi caàn ñeán nhau vaø cuûa ñöùc meán”225,
baûo ñaûm cho chuùng ta raèng moïi ngöôøi thaät söï ñeàu laø anh em, tuy
khoâng loaïi tröø söï khaùc bieät raát nhieàu giöõa caùc caù nhaân, caùc neàn
vaên hoùa, vaø caùc daân toäc.
II. “MOÄT HÖÕU THEÅ COÙ XAÙC COÙ HOÀN”

“CORPORE ET ANIMA UNUS”
362. Ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa, con ngöôøi laø moät
1146, 2332 höõu theå vöøa coù yeáu toá theå xaùc laïi vöøa coù yeáu toá tinh thaàn. Trình
thuaät Thaùnh Kinh dieãn taû thöïc taïi ñoù baèng moät ngoân ngöõ bieåu
töôïng khi khaúng ñònh raèng “Thieân Chuùa laáy buïi töø ñaát naën ra con
ngöôøi, thoåi sinh khí vaøo loã muõi, vaø con ngöôøi trôû neân moät sinh vaät”
(St 2,7). Nhö vaäy con ngöôøi toaøn dieän ñöôïc döïng neân do yù muoán
cuûa Thieân Chuùa.
1703 363. Trong Thaùnh Kinh, töø linh hoàn thöôøng chæ söï soáng con
ngöôøi226 hoaëc toaøn boä nhaân vò227. Nhöng töø ñoù cuõng duøng ñeå chæ caùi
thaâm saâu nhaát trong con ngöôøi228, giaù trò nhaát trong con ngöôøi 229,
nhôø ñoù con ngöôøi laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa moät caùch ñaëc bieät
hôn: “linh hoàn” laø nguyeân lyù tinh thaàn trong con ngöôøi.
1004 364. Thaân xaùc cuûa con ngöôøi ñöôïc döï phaàn vaøo phaåm giaù laø “hình
aûnh cuûa Thieân Chuùa”: noù laø thaân xaùc nhaân linh (corpus humanum)
chính vì ñöôïc linh hoàn thieâng lieâng laøm cho sinh ñoäng, vaø toaøn boä
nhaân vò ñöôïc ñaët ñònh trôû neân ñeàn thôø Chuùa Thaùnh Thaàn, trong
Thaân Theå Ñöùc Kitoâ230.
“Laø moät thöïc theå coù xaùc coù hoàn, con ngöôøi, nhôø chính ñieàu kieän
coù xaùc cuûa mình, quy tuï nôi mình nhöõng yeáu toá cuûa theá giôùi vaät
chaát, cho neân, nhôø con ngöôøi, caùc yeáu toá aáy ñaït tôùi tuyeät ñænh
cuûa chuùng vaø coù theå töï do daâng lôøi ca ngôïi Ñaáng Taïo Hoùa. Vì vaäy
224
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Summi Pontificatus: AAS 31 (1939) 427; x. CÑ Vaticanoâ II,
Tuyeân ngoân Nostra aetate, 1: AAS 58 (1966) 740.
225
ÑGH Pioâ XII, Thoâng Ñieäp Summi Pontificatus: AAS 31 (1939) 426.
226
X. Mt 16,25-26; Ga 15,13.
227
X. Cv 2,41.
228
X. Mt 26,38; Ga 12,27.
229
X. Mt 10,28; 2 Mcb 6,30.
230
X. 1 Cr 6,19-20; 15,44-45.
con ngöôøi khoâng ñöôïc khinh mieät söï soáng theå xaùc, nhöng traùi 2289
laïi, con ngöôøi phaûi coi thaân xaùc mình laø toát ñeïp vaø ñaùng toân
troïng vì thaân xaùc aáy do Thieân Chuùa taïo döïng vaø seõ ñöôïc soáng laïi
231
trong ngaøy sau heát” .
365. Söï thoáng nhaát xaùc hoàn thaâm saâu ñeán ñoä linh hoàn phaûi ñöôïc
coi laø “moâ theå” cuûa thaân xaùc232; nghóa laø, nhôø linh hoàn thieâng lieâng
maø thaân xaùc, voán ñöôïc caáu taïo baèng vaät chaát, laø moät thaân xaùc
nhaân linh (corpus humanum) vaø soáng ñoäng; tinh thaàn vaø vaät chaát
nôi con ngöôøi khoâng phaûi laø hai baûn tính ñöôïc noái keát laïi, nhöng
söï keát hôïp cuûa chuùng taïo thaønh moät baûn tính duy nhaát.
366. Hoäi Thaùnh daïy raèng moãi linh hoàn thieâng lieâng ñöôïc taïo döïng
tröïc tieáp bôûi Thieân Chuùa233 chöù khoâng phaûi do cha meï “sinh saûn”;
Hoäi Thaùnh cuõng daïy chuùng ta raèng, linh hoàn thì baát töû234; linh hoàn 1005
khoâng hö hoaïi khi lìa khoûi xaùc trong giôø cheát, vaø seõ taùi hôïp vôùi 997
thaân xaùc trong ngaøy soáng laïi sau heát.
367. Ñoâi khi linh hoàn ñöôïc phaân bieät vôùi tinh thaàn. Chaúng haïn
thaùnh Phaoloâ caàu nguyeän ñeå troïn con ngöôøi chuùng ta: “tinh thaàn, 2083
linh hoàn vaø thaân xaùc” ñöôïc gìn giöõ, “khoâng gì ñaùng traùch, trong
ngaøy Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta, quang laâm” (1 Tx 5,23). Hoäi
Thaùnh daïy raèng söï phaân bieät naøy khoâng ñem laïi söï nhò phaân
trong linh hoàn235. Töø “tinh thaàn” muoán noùi laø con ngöôøi, ngay töø
khi ñöôïc taïo döïng, ñaõ ñöôïc quy höôùng veà cuøng ñích sieâu nhieân cuûa
mình236, vaø linh hoàn cuûa con ngöôøi coù khaû naêng ñöôïc naâng leân caùch
nhöng khoâng ñeå hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa237.
368. Truyeàn thoáng linh ñaïo cuûa Hoäi Thaùnh cuõng nhaán maïnh ñeán 478, 582
traùi tim, maø theo yù nghóa cuûa Thaùnh Kinh, laø nôi “thaâm saâu thaân 1431, 1764
maät” (“trong ñaùy loøng”: Gr 31,33), ñoù laø nôi con ngöôøi quyeát ñònh 2517, 2562
theo hoaëc khoâng theo Thieân Chuùa238. 2843
231
232
X. CÑ Vienna (naêm 1312), Hieán cheá Fidei catholicae: DS 902.
233
X. ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Humani generis (naêm 1950): DS 3896; ÑGH Phaoloâ VI,
Sollemnis Professio fidei, 8: AAS 60 (1968) 436.
234
X. CÑ Lateâranoâ (naêm 1513), Toâng saéc Apostolici regiminis: DS 1440.
235
X. CÑ Constantinoâpoâli IV (naêm 870), canon 11: DS 657.
236
X. CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c. 2: DS 3005; CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc
vuï Gaudium et Spes, 22: AAS 58 (1966) 1042-1043.
237
X. ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Humani generis (naêm 1950): DS 3891.
238
X. Ñnl 6,5; 29,3; Is 29,13; Ed 36,26; Mt 6,21; Lc 8,15; Rm 5,5.
2331-2336 III. “THIEÂN CHUÙA ÑAÕ TAÏO DÖÏNG CON NGÖÔØI

COÙ NAM COÙ NÖÕ”
“MASCULUM ET FEMINAM CREAVIT EOS”
Thieân Chuùa muoán con ngöôøi bình ñaúng nhöng khaùc bieät
nhau
369. Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñöôïc taïo döïng, nghóa laø hoï hieän höõu
do yù muoán cuûa Thieân Chuùa: moät ñaøng, hoï hoaøn toaøn bình ñaúng vôùi
tö caùch laø nhöõng nhaân vò; ñaøng khaùc, hoï laø nam vaø laø nöõ theo caùch
hieän höõu rieâng. “Laø ngöôøi nam”, “laø ngöôøi nöõ”, ñeàu laø thöïc taïi toát
laønh do yù muoán cuûa Thieân Chuùa: ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ coù moät
phaåm giaù khoâng theå maát ñöôïc, do Thieân Chuùa, Ñaáng Taïo Hoaù, tröïc
tieáp ban cho hoï239. Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, vôùi cuøng moät phaåm giaù,
ñeàu laø “hình aûnh cuûa Thieân Chuùa”. “Laø ngöôøi nam” hay “laø ngöôøi
nöõ”, hoï ñeàu phaûn aùnh söï khoân ngoan vaø loøng nhaân haäu cuûa Ñaáng
Taïo Hoaù.
42, 239 370. Ñöøng dieãn taû Thieân Chuùa theo hình aûnh loaøi ngöôøi. Ngaøi khoâng laø
nam, cuõng khoâng laø nöõ. Thieân Chuùa laø thuaàn tuyù thieâng lieâng, trong tính
thieâng lieâng ñoù khoâng coù choã cho söï phaân bieät phaùi tính. Nhöng “nhöõng
neùt hoaøn haûo” cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ phaûn aùnh moät chuùt naøo ñoù söï
troïn haûo voâ bieân cuûa Thieân Chuùa: nhöõng hoaøn haûo cuûa ngöôøi meï240, cuûa
ngöôøi cha vaø ngöôøi choàng241 cuõng vaäy.
“Cho nhau” _ “Tuy hai maø moät”

1605 371. Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, ñöôïc taïo döïng ñoàng thôøi, ñöôïc Thieân
Chuùa muoán laø ngöôøi naøy phaûi soáng cho ngöôøi kia. Lôøi Chuùa muoán
chuùng ta hieåu ñieàu ñoù qua nhieàu caâu Thaùnh Kinh: “Con ngöôøi ôû
moät mình thì khoâng toát. Ta seõ laøm cho noù moät trôï taù töông xöùng
vôùi noù” (St 2,18). Khoâng moät con vaät naøo coù theå laø “töông xöùng” vôùi
con ngöôøi242. Thieân Chuùa laáy xöông söôøn ngöôøi nam taïo thaønh
ngöôøi nöõ vaø daãn ñeán cho ngöôøi nam; vöøa troâng thaáy ngöôøi nöõ,
ngöôøi nam phaûi thoát leân moät tieáng thaùn phuïc, moät lôøi reo möøng
cuûa tình yeâu vaø cuûa söï hieäp thoâng: “Ñaây laø xöông bôûi xöông toâi,
thòt bôûi thòt toâi” (St 2,23). Ngöôøi nam nhaän ra ngöôøi nöõ nhö moä t
“caùi toâi” khaùc cuûa cuøng baûn tính nhaân loaïi.
372. Ngöôøi nam, vaø ngöôøi nöõ ñöôïc taïo döïng “ngöôøi naøy cho ngöôøi
kia”: khoâng phaûi Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng hoï “chæ coù moät nöûa” vaø
239
X. St 2,7.22.
240
X. Is 49,14-15; 66,13; Tv 131,2-3.
241
X. Os 11,1-4; Gr 3,4-19.
242
X. St 2,19-20.
“khoâng ñaày ñuû”; Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng hoï ñeå hoï hieäp thoâng caùc
ngoâi vò, trong ñoù moãi ngöôøi coù theå thaønh “söï trôï giuùp” cho ngöôøi
kia, bôûi vì moät ñaøng, hoï laø nhöõng nhaân vò bình ñaúng vôùi nhau
(“xöông bôûi xöông toâi…”) vaø ñaøng khaùc, laø ngöôøi nam vaø laø ngöôøi
nöõ, hoï boå tuùc cho nhau243. Trong hoân nhaân, Thieân Chuùa ñaõ keát hôïp
hoï ñeán ñoä, moät khi neân “moät xöông moät thòt” (St 2,24), hoï coù theå 1652, 2366
löu truyeàn söï soáng con ngöôøi: “Haõy sinh soâi naûy nôû thaät nhieàu, cho
ñaày maët ñaát” (St 1,28). Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, vôùi tö caùch laø ñoâi
vôï choàng vaø cha meï, khi löu truyeàn söï soáng con ngöôøi cho doøng doõi
mình, moät caùch ñoäc ñaùo, coäng taùc vaøo coâng trình cuûa Ñaáng Taïo
Hoaù244.
373. Trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ coù ôn 307
goïi ñeå laøm chuû traùi ñaát245 vôùi tö caùch laø “nhöõng ngöôøi quaûn lyù” cuûa
Thieân Chuùa. Quyeàn laøm chuû naøy khoâng ñöôïc trôû thaønh moät söï
thoáng trò ñoäc ñoaùn vaø phaù hoaïi. Vì laø hình aûnh cuûa Ñaáng Taïo Hoaù, 2415
“Ñaáng yeâu thöông moïi loaøi hieän höõu” (Kn 11,24), ngöôøi nam vaø
ngöôøi nöõ ñöôïc keâu goïi tham döï vaøo söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa
ñoái vôùi caùc thuï taïo khaùc. Do ñoù, hoï coù traùch nhieäm veà traàn gian maø
Thieân Chuùa ñaõ giao phoù cho hoï.
IV. CON NGÖÔØI TRONG VÖÔØN ÑÒA ÑAØNG

HOMO IN PARADISO
374. Con ngöôøi ñaàu tieân khoâng nhöõng ñöôïc taïo döïng laø toát laønh,
maø coøn ñöôïc soáng trong tình thaân nghóa vôùi Ñaáng Taïo Hoùa cuûa 54
mình, trong söï haøi hoøa vôùi chính mình vaø vôùi vaïn vaät xung quanh.
Tình thaân nghóa vaø söï haøi hoøa naøy chæ thua keùm vinh quang cuûa
coâng trình taïo döïng môùi trong Ñöùc Kitoâ.
375. Hoäi Thaùnh, khi giaûi thích moät caùch chính thoáng ngoân ngöõ
bieåu töôïng cuûa Thaùnh Kinh döôùi aùnh saùng cuûa Taân Öôùc vaø Truyeàn
Thoáng, daïy raèng: nguyeân toå chuùng ta, oâng Añam vaø baø Evaø, ñaõ 1997
ñöôïc taïo döïng trong tình traïng thaùnh thieän vaø coâng chính nguyeân
thuûy246. AÂn suûng cuûa söï thaùnh thieän nguyeân thuûy ñoù laø ñöôïc tham
döï vaøo söï soáng cuûa Thieân Chuùa247.
376. Moïi chieàu kích cuûa ñôøi soáng con ngöôøi ñöôïc cuûng coá baèng söï
raïng ngôøi cuûa aân suûng naøy. Bao laâu coøn soáng thaân maät vôùi Thieân
Chuùa, con ngöôøi seõ khoâng phaûi cheát248, cuõng khoâng phaûi ñau khoå 249.
243
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Mulieris dignitatem, 7: AAS 80 (1988) 1664-1665.
244
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 50: AAS 58 (1966) 1070-1071.
245
X. St 1,28.
246
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 5a, Decretum de peccato originali, canon 1: DS 1511.
247
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 2: AAS 57 (1965) 5-6.
248
X. St 2,17; 3,19.
1008 Söï haøi hoøa noäi taâm nôi moãi nhaân vò, söï haøi hoøa giöõa ngöôøi nam vaø
1502 ngöôøi nöõ250, vaø cuoái cuøng laø söï haøi hoøa giöõa ñoâi vôï choàng ñaàu tieân
vôùi toaøn theå thuï taïo, taïo neân tình traïng ñöôïc goïi laø “söï coâng chính
nguyeân thuûy”.
377. “Quyeàn laøm chuû” traàn gian maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho con
ngöôøi ngay töø luùc ñaàu, ñöôïc thöïc hieän tröôùc tieân nôi chính con
2514 ngöôøi, laø vieäc laøm chuû chính baûn thaân mình. Con ngöôøi coøn nguyeân
veïn vaø coù traät töï trong chính baûn thaân, vì coøn töï do ñoái vôùi ba thöù
duïc voïng251 khieán con ngöôøi quy phuïc caùc laïc thuù cuûa giaùc quan, söï
ham meâ cuûa caûi traàn theá vaø ñeà cao chính mình, ñi ngöôïc laïi nhöõng
leänh truyeàn cuûa lyù trí.
2415 378. Daáu chæ cuûa söï thaân thieän cuûa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa laø
2427 vieäc Thieân Chuùa ñaët con ngöôøi trong vöôøn ñòa ñaøng252. Con ngöôøi
soáng ôû ñoù “ñeå caøy caáy vaø canh giöõ ñaát ñai” (St 2,15): lao ñoäng
khoâng phaûi laø moät hình khoå253, nhöng laø söï coäng taùc cuûa ngöôøi
nam vaø ngöôøi nöõ vôùi Thieân Chuùa trong vieäc kieän toaøn coâng trình
taïo döïng höõu hình.
379. Toaøn boä söï haøi hoøa cuûa tình traïng coâng chính nguyeân thuûy
naøy, maø keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa nhaém daønh cho con ngöôøi, ñaõ bò
maát ñi vì toäi cuûa nguyeân toå chuùng ta.
TOÙM LÖÔÏC
380. “Laïy Cha, Cha ñaõ döïng neân con ngöôøi gioáng hình aûnh Cha,
vaø trao cho vieäc troâng coi vuõ truï, ñeå khi phuïng söï moät mình Cha laø
Ñaáng Taïo Hoùa, con ngöôøi cai quaûn moïi loaøi thuï taïo”254.
381. Con ngöôøi ñöôïc tieàn ñònh ñeå hoïa laïi hình aûnh cuûa Con Thieân
Chuùa laøm ngöôøi – “Ñaáng laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa voâ hình" (Cl
1,15) ñeå Ñöùc Kitoâ trôû neân tröôûng töû giöõa moät ñaøn em ñoâng ñuùc255.
382. Con ngöôøi laø “moät höõu theå coù xaùc coù hoàn”256. Giaùo lyù ñöùc tin
xaùc quyeát raèng linh hoàn thì thieâng lieâng vaø baát töû, ñöôïc Thieân
Chuùa taïo döïng caùch tröïc tieáp.
249
X. St 3,16.
250
X. St 2,25.
251
X. 1 Ga 2,16.
252
X. St 2,8.
253
X. St 3,17-19.
254
Kinh nguyeän Thaùnh Theå IV, 118: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 467.
255
X. Ep 1,3-6; Rm 8,29.
256
383. “Thieân Chuùa khoâng taïo döïng con ngöôøi ñôn ñoäc: ngay töø ñaàu,
‘Ngaøi saùng taïo con ngöôøi coù nam coù nöõ’ (St 1,27), söï chung soáng
cuûa hoï ñaõ taïo neân hình thöùc ñaàu tieân cuûa söï hieäp thoâng giöõa caùc
ngoâi vò”257.
384. Maïc khaûi cho chuùng ta bieát tình traïng thaùnh thieän vaø coâng
chính nguyeân thuyû cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ tröôùc khi phaïm toäi :
do tình thaân nghóa cuûa hoï vôùi Thieân Chuùa maø cuoäc soáng cuûa hoï
trong vöôøn ñòa ñaøng ñöôïc haïnh phuùc.
Tieát 7
Söï sa ngaõ
Paragraphus 7
Lapsus
385. Thieân Chuùa voâ cuøng toát laønh vaø moïi coâng trình cuûa Ngaøi ñeàu
toát ñeïp. Tuy nhieân, khoâng ai thoaùt ñöôïc kinh nghieäm veà ñau khoå,
veà nhöõng söï döõ trong thieân nhieân – nhöõng söï döõ coi nhö gaén lieàn
vôùi nhöõng giôùi haïn rieâng cuûa caùc thuï taïo –, vaø nhaát laø vaán naïn veà
söï döõ luaân lyù. Söï döõ töø ñaâu ñeán? Thaùnh Augustinoâ noùi: “Toâi ñaõ tìm 309
xem söï döõ töø ñaâu vaø khoâng thaáy caâu giaûi ñaùp”258, vaø cuoäc tìm kieám
ñau thöông rieâng cuûa thaùnh nhaân chæ tìm ñöôïc caâu giaûi ñaùp luùc
ngaøi hoái caûi trôû veà vôùi Thieân Chuùa haèng soáng. Bôûi vì “maàu nhieäm
cuûa söï gian aùc” (2 Tx 2,7) chæ ñöôïc saùng toû döôùi aùnh saùng cuûa maàu
nhieäm ñaïo thaùnh259. Vieäc maïc khaûi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa trong 457
Ñöùc Kitoâ ñaõ bieåu loä tình traïng lan traøn cuûa söï döõ vaø ñoàng thôøi söï
ñaày traøn chan chöùa cuûa aân suûng260. Vì vaäy chuùng ta phaûi xem xeùt
vaán naïn veà nguoàn goác cuûa söï döõ vôùi caùi nhìn ñöùc tin höôùng veà 1848
Ñaáng duy nhaát ñaõ chieán thaéng söï döõ261. 539
257
258
259
X. 1 Tm 3,16.
260
X. Rm 5,20.
261
X. Lc 11,21-22; Ga 16,11; 1 Ga 3,8.
I. ÔÛ ÑAÂU TOÄI LOÃI ÑAÕ LAN TRAØN,

ÔÛ ÑOÙ AÂN SUÛNG CAØNG CHÖÙA CHAN GAÁP BOÄI
UBI ABUNDAVIT PECCATUM, SUPERABUNDAVIT GRATIA
Thöïc taïi cuûa toäi loãi

386. Toäi loãi hieän dieän trong lòch söû loaøi ngöôøi: Thaät laø voâ ích khi
tìm caùch laøm ngô hoaëc gaùn nhöõng caùi teân khaùc cho thöïc taïi taêm toái
1847 ñoù. Muoán hieåu toäi laø gì, tröôùc heát phaûi nhaän bieát moái lieân heä thaâm
saâu cuûa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, bôûi vì ngoaøi moái töông quan ñoù,
chuùng ta khoâng theå khaùm phaù ra aùc tính cuûa toäi loãi trong caên tính
ñích thöïc cuûa noù, laø choái boû vaø choáng ñoái Thieân Chuùa, cho duø toäi
loãi vaãn ñeø naëng treân ñôøi soáng con ngöôøi vaø treân lòch söû.
387. Thöïc taïi cuûa toäi loãi, vaø caùch rieâng cuûa toäi toå toâng, chæ ñöôïc
laøm saùng toû döôùi aùnh saùng cuûa maïc khaûi Thieân Chuùa. Khoâng nhaän
1848 bieát ñieàu maïc khaûi ñem laïi cho chuùng ta veà Thieân Chuùa, chuùng ta
khoâng theå bieát roõ toäi loãi laø gì, vaø bò caùm doã muoán giaûi thích toäi loãi
nhö moät khieám khuyeát trong quaù trình taêng tröôûng, nhö moät yeáu
keùm veà taâm lyù, moät sai laàm, moät haäu quaû taát yeáu cuûa moät cô caáu
xaõ hoäi thoaùi hoaù, v.v…. Chæ khi naøo nhaän bieát ñöôïc keá hoaïch cuûa
Thieân Chuùa veà con ngöôøi, ngöôøi ta môùi hieåu raèng toäi loãi laø laïm
1739 duïng söï töï do, voán ñöôïc Thieân Chuùa ban cho caùc ngoâi vò ñöôïc taïo
döïng ñeå hoï coù theå yeâu meán Ngaøi vaø yeâu meán nhau.
Toäi toå toâng - moät chaân lyù caên baûn cuûa ñöùc tin
431 388. Thöïc taïi cuûa toäi loãi cuõng ñöôïc laøm saùng toû cuøng vôùi söï tieán
trieån cuûa maïc khaûi. Maëc daàu daân Thieân Chuùa thôøi Cöïu Öôùc ñaõ bieát
208 ñeán thaân phaän ñau thöông cuûa con ngöôøi döôùi aùnh saùng cuûa vieäc sa
ngaõ ñöôïc thuaät laïi trong saùch Saùng Theá, hoï vaãn khoâng theå naém
baét ñöôïc yù nghóa toái haäu cuûa vieäc sa ngaõ ñoù, yù nghóa toái haäu naøy
chæ ñöôïc bieåu loä döôùi aùnh saùng cuûa caùi Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa
359 Chuùa Gieâsu Kitoâ 262. Caàn phaûi nhaän bieát Ñöùc Kitoâ laø nguoàn maïch
cuûa aân suûng, thì môùi nhaän ra oâng Añam laø nguoàn goác cuûa toäi loãi.
Thaàn Khí baøo chöõa, do Ñöùc Kitoâ phuïc sinh sai ñeán, ñaõ ñeán toá caùo
“theá gian sai laàm veà toäi loãi” (Ga l6,8), khi Ngaøi maïc khaûi Ñöùc Kitoâ
laø Ñaáng cöùu chuoäc traàn gian.
389. Giaùo lyù veà toäi toå toâng, coù theå noùi ñöôïc, laø “maët traùi” cuûa Tin
422 Möøng naøy: Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Cöùu Ñoä cuûa taát caû moïi ngöôøi, moïi
ngöôøi ñeàu caàn ôn cöùu ñoä, vaø ôn cöùu ñoä ñöôïc ban cho moïi ngöôøi nhôø
Ñöùc Kitoâ. Hoäi Thaùnh, ngöôøi coù caûm thöùc veà Ñöùc Kitoâ263, bieát raèng
262
X. Rm 5,12-21.
263
X. 1 Cr 2,16.
khoâng theå coâng kích maïc khaûi veà toäi toå toâng maø khoâng xuùc phaïm
ñeán maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ.
Ñeå hieåu trình thuaät veà söï sa ngaõ

390. Trình thuaät veà söï sa ngaõ (St 3) söû duïng kieåu noùi hình töôïng, 289
nhöng xaùc quyeát moät söï kieän thuôû ñaàu, ñaõ xaûy ra vaøo luùc khôûi ñaàu
lòch söû nhaân loaïi264. Maïc khaûi cho chuùng ta söï chaéc chaén cuûa ñöùc
tin raèng toaøn boä lòch söû nhaân loaïi ñeàu mang daáu tích cuûa toäi toå
toâng, do nguyeân toå chuùng ta ñaõ phaïm moät caùch töï do265.
II. SÖÏ SA NGAÕ CUÛA CAÙC THIEÂN THAÀN

ANGELORUM LAPSUS
391. Ñaøng sau söï löïa choïn baát tuaân cuûa nguyeân toå chuùng ta, coù moät
tieáng noùi duï doã, choáng laïi Thieân Chuùa266, ñaõ vì ghen töông maø laøm 2538
cho nguyeân toå sa vaøo coõi cheát267. Thaùnh Kinh vaø Truyeàn thoáng cuûa
Hoäi Thaùnh coi höõu theå naøy laø moät thieân thaàn sa ngaõ, goïi laø Satan
hay ma quyû268. Hoäi Thaùnh daïy raèng thoaït ñaàu ñoù laø moät Thieân
thaàn toát laønh do Thieân Chuùa taïo döïng. “Chaéc chaén ma quyû vaø caùc
thaàn döõ khaùc ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng ñeàu toát laønh theo baûn
tính, nhöng chính chuùng ñaõ laøm cho mình neân aùc xaáu”269.
392. Thaùnh Kinh coù noùi ñeán toäi cuûa caùc thieân thaàn naøy270. Söï “sa 1850
ngaõ” ñoù coát taïi moät löïa choïn töï do cuûa caùc thuï taïo thieâng lieâng
naøy, hoï choái boû Thieân Chuùa vaø Nöôùc cuûa Ngaøi moät caùch trieät ñeå vaø
khoâng theå thay ñoåi. Chuùng ta thaáy ñöôïc söï phaûn aùnh cuûa cuoäc noåi
loaïn naøy trong nhöõng lôøi Teân Caùm Doã noùi vôùi caùc nguyeân toå chuùng
ta: “Caùc ngöôøi seõ trôû neân nhö Thieân Chuùa” (St 3,5). “Ma quyû phaïm
toäi töø luùc khôûi ñaàu” (1 Ga 3,8); “noù laø keû noùi doái vaø laø cha söï gian 2482
doái” (Ga 8,44).
393. Tính caùch khoâng theå thay ñoåi cuûa söï löïa choïn cuûa caùc thieân
thaàn, chöù khoâng phaûi vì thieáu loøng thöông xoùt voâ bieân cuûa Thieâ n 1033-1037
Chuùa, laøm cho toäi cuûa chuùng khoâng theå ñöôïc tha thöù. “Quaû vaäy, sau
264
265
CÑ Triñentinoâ, Sess. 5a, Decretum de peccato originali, canon 3: DS 1513; ÑGH Pioâ XII,
Thoâng ñieäp Humani generis: DS 3897; ÑGH Phaoloâ VI, Dieãn vaên (ngaøy 11/7/1966): AAS
58 (1966) 649-655.
266
X. St 3,1-5.
267
X. Kn 2,24.
268
X. Ga 8,44; Kh 12,9.
269
CÑ Lateâranoâ IV (naêm 1215), Cap. 1, De fide catholica: DS 800.
270
X. 2 Pr 2,4.
khi sa ngaõ, chính chuùng khoâng chuùt thoáng hoái, cuõng nhö con ngöôøi
1022 sau khi cheát”271.
394. Thaùnh Kinh chöùng toû aûnh höôûng tai haïi cuûa keû maø Chuùa
Gieâsu goïi laø “teân saùt nhaân … ngay töø ñaàu” (Ga 8,44), noù cuõng ñaõ ra
söùc laøm cho Chuùa Gieâsu ñi treäch ra khoûi söù vuï Ngöôøi ñaõ laõnh nhaän
nôi Chuùa Cha272. “Con Thieân Chuùa xuaát hieän, laø ñeå phaù huûy coâng
vieäc cuûa ma quyû” (l Ga 3,8). Trong caùc haäu quaû cuûa caùc vieäc laøm cuûa
550 ma quyû, nghieâm troïng nhaát laø söï quyeán ruõ doái traù daãn ñöa con
2846-2849 ngöôøi ñeán choã baát tuaân Thieân Chuùa.
309 395. Tuy nhieân, quyeàn naêng cuûa Satan khoâng phaûi laø voâ haïn. Noù
chæ laø moät thuï taïo, coù quyeàn naêng vì laø thuaàn tuyù thieâng lieâng,
nhöng vaãn luoân luoân laø thuï taïo: noù khoâng theå ngaên chaën coâng
trình xaây döïng Nöôùc Thieân Chuùa. Maëc daàu Satan hoaït ñoäng trong
traàn gian do thuø haän choáng laïi Thieân Chuùa vaø Nöôùc Ngaøi trong
1673 Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø maëc daàu hoaït ñoäng cuûa noù gaây ra nhöõng thieät
haïi nghieâm troïng cho moãi ngöôøi vaø cho xaõ hoäi – trong laõnh vöïc tinh
412 thaàn vaø moät caùch giaùn tieáp caû trong laõnh vöïc vaät chaát –, hoaït ñoäng
aáy ñöôïc cho pheùp bôûi Chuùa quan phoøng, Ñaáng ñieàu khieån lòch söû cuûa
loaøi ngöôøi vaø cuûa traàn gian caùch maïnh meõ vaø dòu daøng. Vieäc Thieân
2850-2854 Chuùa cho pheùp ma quyû hoaït ñoäng quaû laø moät maàu nhieäm lôùn lao,
nhöng “chuùng ta bieát raèng: Thieân Chuùa laøm cho moïi söï ñeàu sinh lôïi
ích cho nhöõng ai yeâu meán Ngaøi” (Rm 8,28).
III. TOÄI TOÅ TOÂNG

PECCATUM ORIGINALE
Thöû thaùch söï töï do

1730 396. Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng con ngöôøi theo hình aûnh Ngaøi vaø cho
311 hoï soáng trong tình baèng höõu vôùi Ngaøi. Laø moät thuï taïo tinh thaàn,
con ngöôøi chæ coù theå soáng trong tình baèng höõu ñoù baèng caùch töï do
suy phuïc Thieân Chuùa. Ñieàu ñoù ñöôïc dieãn taû trong leänh caám con
ngöôøi khoâng ñöôïc aên traùi cuûa caây cho bieát ñieàu thieän, ñieàu aùc, “vì
ngaøy naøo ngöôi aên, chaéc chaén ngöôi seõ phaûi cheát” (St 2,l7). “Caây
cho bieát ñieàu thieän ñieàu aùc” (St 2,l7) laø moät bieåu töôïng dieãn taû
ranh giôùi khoâng theå vöôït qua maø con ngöôøi, trong tö caùch laø thuï
taïo, phaûi nhìn nhaän moät caùch töï do vaø toân troïng moät caùch tin
301 töôûng. Con ngöôøi leä thuoäc Ñaáng Taïo Hoaù; noù phaûi quy phuïc caùc
ñònh luaät cuûa coâng trình taïo döïng vaø caùc quy taéc luaân lyù quy ñònh
vieäc söû duïng söï töï do.
271
Thaùnh Gioan Ñamaseânoâ, Expositio fidei 18 [De fide orthodoxa 2,4]: PTS 12, 50 (PG 94,
877).
272
X. Mt 4,1-11.
Toäi ñaàu tieân cuûa con ngöôøi

397. Con ngöôøi, bò ma quyû caùm doã, ñaõ daäp taét trong traùi tim mình 1707, 2541
loøng tin töôûng ñoái vôùi Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình273, vaø laïm duïng söï
töï do cuûa mình, ñaõ baát tuaân meänh leänh cuûa Thieân Chuùa. Ñoù laø toäi 1850
ñaàu tieân cuûa con ngöôøi274. Moïi toäi loãi sau ñoù ñeàu laø baát tuaân Thieân 215
Chuùa vaø thieáu tin töôûng vaøo loøng nhaân haäu cuûa Ngaøi.
398. Trong toäi naøy, con ngöôøi ñaõ choïn mình hôn Thieân Chuùa vaø
qua ñoù ñaõ khinh thöôøng Thieân Chuùa: con ngöôøi ñaõ choïn chính baûn 2084
thaân choáng laïi Thieân Chuùa, choáng laïi nhöõng ñoøi buoäc cuûa thaân
phaän thuï taïo cuûa mình, vaø do ñoù choáng laïi caû lôïi ích rieâng cuûa
mình. Con ngöôøi, ñöôïc taïo döïng trong tình traïng thaùnh thieän, ñöôïc
Thieân Chuùa nhaém cho noù ñöôïc “thaàn hoùa” troïn veïn trong vinh 2113
quang. Do ma quyû caùm doã, con ngöôøi ñaõ muoán trôû neân “nhö Thieân
Chuùa”275 maø “khoâng caàn Thieân Chuùa, vöôït qua Thieân Chuùa, vaø
khoâng theo Thieân Chuùa”276.
399. Thaùnh Kinh cho thaáy nhöõng haäu quaû bi ñaùt cuûa söï baát tuaân
ñaàu tieân ñoù. OÂng Añam vaø baø Evaø ñaõ laäp töùc ñaùnh maát söï thaùnh
thieän nguyeân thuûy277. Hoï ñaâm ra sôï haõi Thieân Chuùa278, vì hoï ñaõ
taïo ra moät hình aûnh sai laàm veà Ngaøi, hình aûnh cuûa moät vò Thaàn
ham hoá caùc ñaëc quyeàn cuûa mình279.
400. Söï haøi hoaø maø toå toâng ñang höôûng nhôø söï coâng chính nguyeân
thuyû, ñaõ bò phaù huûy; quyeàn ñieàu khieån cuûa caùc khaû naêng tinh thaàn
cuûa linh hoàn treân theå xaùc ñaõ bò ñaäp tan280; söï keát hôïp cuûa ngöôøi 1607
nam vaø ngöôøi nöõ trôû neân caêng thaúng281; nhöõng lieân heä giöõa hoï bò 2514
ñaùnh daáu baèng ham muoán vaø thoáng trò282. Söï haøi hoøa vôùi coâng
trình taïo döïng bò phaù vôõ: theá giôùi höõu hình trôû neân xa laï vaø thuø
nghòch vôùi con ngöôøi283. Vì con ngöôøi, muoân loaøi ñaõ phaûi leä thuoäc
vaøo caûnh hö naùt284. Cuoái cuøng, haäu quaû ñaõ ñöôïc baùo tröôùc caùch
minh nhieân ñoái vôùi toäi baát tuaân285, nay thaønh hieän thöïc: con ngöôøi
273
X. St 3,1-11.
274
X. Rm 5,19.
275
St 3,5.
276
Thaùnh Maximoâ Hieån tu, Ambiguorum liber: PG 91, 1156.
277
X. Rm 3,23.
278
X. St 3,9-10.
279
X. St 3,5.
280
X. St 3,7.
281
X. St 3,11-13.
282
X. St 3,16.
283
X. St 3,17.19.
284
X. Rm 8,20.
285
X. St 2,17.
602, 1008 töø tro buïi seõ trôû veà buïi tro286. Söï cheát ñaõ xaâm nhaäp vaøo lòch söû
nhaân loaïi287.
401. Sau toäi ñaàu tieân naøy, moät “cuoäc xaâm laêng” thaät söï cuûa toäi loãi
1865, 2259traøn ngaäp traàn gian: Cain gieát em laø Abel288, söï sa ñoaï lan roäng
khaép nôi nhö laø haäu quaû cuûa toäi loãi289; trong lòch söû Israel, toäi loãi
cuõng thöôøng ñöôïc bieåu loä moät caùch ñaëc bieät nhö söï baát trung ñoái
vôùi Thieân Chuùa cuûa Giao Öôùc vaø nhö söï vi phaïm luaät Moâisen.
Ngay caû sau vieäc Cöùu Chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ, giöõa caùc Kitoâ höõu, toäi loãi
coøn xuaát hieän baèng nhieàu caùch khaùc nhau290. Thaùnh Kinh vaø
Truyeàn Thoáng Hoäi Thaùnh khoâng ngöøng nhaéc ñeán söï hieän dieän vaø
1739 tính phoå quaùt cuûa toäi loãi trong lòch söû loaøi ngöôøi :
“Nhöõng ñieàu maïc khaûi cho bieát, kinh nghieäm rieâng cuûa chuùng ta
cuõng xaùc nhaän. Khi nhìn vaøo trong loøng, con ngöôøi thaáy mình bò
loâi keùo veà nhöõng ñieàu sai traùi, vaø nguïp laën trong muoân vaøn söï
döõ, voán laø nhöõng ñieàu khoâng theå xuaát phaùt töø Ñaáng Taïo Hoùa toát
laønh. Khi töø choái khoâng nhìn nhaän Thieân Chuùa nhö nguoàn goác
cuûa mình, con ngöôøi cuõng ñaõ phaù ñoå söï quy höôùng caàn thieát veà
cuøng ñích toái haäu, ñoàng thôøi phaù vôõ toaøn boä söï hoøa hôïp cuûa mình
ñoái vôùi chính baûn thaân, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc vaø ñoái vôùi moïi
291
loaøi thuï taïo” .
Haäu quaû cuûa toäi Añam treân nhaân loaïi

402. Moïi ngöôøi ñeàu bò lieân luïy vôùi toäi Añam. Thaùnh Phaoloâ khaúng
ñònh: “Vì moät ngöôøi duy nhaát ñaõ khoâng vaâng lôøi Thieân Chuùa, maø
muoân ngöôøi thaønh toäi nhaân” (Rm 5,l9), muoân ngöôøi ôû ñaây coù nghóa
laø moïi ngöôøi: “Vì moät ngöôøi duy nhaát, maø toäi loãi ñaõ xaâm nhaäp traàn
gian, vaø toäi loãi gaây neân söï cheát; nhö theá, söï cheát ñaõ lan traøn tôùi
moïi ngöôøi, bôûi vì moïi ngöôøi ñaõ phaïm toäi” (Rm 5,l2). Ñoái laïi tính
430, 605 phoå quaùt cuûa toäi loãi vaø söï cheát, thaùnh Toâng Ñoà neâu leân tính phoå
quaùt cuûa ôn cöùu ñoä trong Ñöùc Kitoâ: “Cuõng nhö vì moät ngöôøi duy
nhaát ñaõ sa ngaõ maø moïi ngöôøi bò Thieân Chuùa keát aùn, thì nhôø moät
ngöôøi duy nhaát ñaõ thöïc hieän leõ coâng chính, moïi ngöôøi cuõng ñöôïc
Thieân Chuùa laøm cho neân coâng chính, nghóa laø ñöôïc soáng”
(Rm 5,l8).
403. Noi theo thaùnh Phaoloâ, Hoäi Thaùnh luoân daïy raèng tình traïng
2606 cuøng khoán ñang ñeø naëng leân con ngöôøi, cuõng nhö vieäc hoï höôùng
286
X. St 3,19.
287
X. Rm 5,l2.
288
X. St 4,3-15.
289
X. St 6,5.12; Rm 1,18-32.
290
X. 1 Cr 1-6; Kh 2-3.
291
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, l3: AAS 58 (1966) 1035.
chieàu veà söï döõ vaø veà söï cheát laø nhöõng ñieàu khoâng theå hieåu ñöôïc,
neáu khoâng xeùt ñeán moái lieân heä cuûa chuùng vôùi toäi Añam vaø vôùi vieäc
oâng ñaõ truyeàn laïi cho chuùng ta moät toäi maø moïi ngöôøi chuùng ta phaûi
mang laáy töø khi sinh ra, vaø toäi naøy laø “caùi cheát cuûa linh hoàn”292.
Döïa treân söï chaéc chaén naøy cuûa ñöùc tin, Hoäi Thaùnh ban pheùp Röûa 1250
Toäi ñeå tha toäi cho caû nhöõng treû em chöa töøng phaïm toäi rieâng293.
404. Toäi Añam ñaõ trôû neân toäi cuûa taát caû doøng doõi cuûa oâng nhö theá
naøo? Toaøn theå nhaân loaïi ñeàu ôû trong Añam “nhö moät thaân theå duy
nhaát cuûa moät con ngöôøi duy nhaát”294. Do “tính thoáng nhaát” naøy cuûa 360
nhaân loaïi, moïi ngöôøi ñeàu bò lieân luïy vôùi toäi Añam, cuõng nhö moïi
ngöôøi ñeàu ñöôïc thoâng phaàn vaøo söï coâng chính cuûa Ñöùc Kitoâ. Daãu 50
sao, vieäc löu truyeàn toäi toå toâng laø moät maàu nhieäm maø chuùng ta
khoâng theå hieåu caùch ñaày ñuû. Nhöng nhôø maïc khaûi, chuùng ta bieát
oâng Añam ñaõ nhaän ñöôïc söï thaùnh thieän vaø coâng chính nguyeân
thuyû khoâng phaûi chæ cho rieâng oâng, nhöng cho toaøn theå baûn tính
nhaân loaïi: Khi nghe theo Teân Caùm Doã, oâng Añam vaø baø Evaø ñaõ
phaïm moät toäi caù nhaân, nhöng toäi ñoù aûnh höôûng ñeán baûn tính nhaân
loaïi, moät baûn tính maø hoï seõ löu truyeàn trong tình traïng ñaõ sa
ngaõ295. Ñoù laø moät toäi ñöôïc löu truyeàn cho toaøn theå nhaân loaïi qua
vieäc sinh saûn, nghóa laø qua vieäc löu truyeàn moät baûn tính nhaân loaïi
ñaõ maát söï thaùnh thieän vaø coâng chính nguyeân thuyû. Do ñoù, toäi toå
toâng ñöôïc goïi laø “toäi” theo nghóa loaïi suy: ñoù laø moät thöù toäi con
ngöôøi bò “nhieãm” chöù khoâng phaûi ñaõ “phaïm”; moät tình traïng, chöù
khoâng phaûi moät haønh vi.
405. Toäi toå toâng, maëc daàu truyeàn ñeán moãi ngöôøi 296, nhöng khoâng
heà mang tính caùch moät toäi cuûa baûn thaân nôi baát kyø ai trong con
chaùu oâng Añam. Khoâng coøn söï thaùnh thieän vaø söï coâng chính
nguyeân thuyû, nhöng baûn tính nhaân loaïi khoâng hoaøn toaøn bò huyû
hoaïi: baûn tính nhaân loaïi bò thöông taät trong caùc söùc löïc töï nhieân
rieâng cuûa mình, u meâ doát naùt, phaûi chòu ñau khoå, bò söï cheát thoáng
trò, vaø höôùng chieàu veà toäi loãi (söï höôùng chieàu veà ñieàu xaáu ñöôïc goïi
laø duïc voïng: concupiscentia). Bí tích Röûa Toäi, khi ban cho con ngöôøi 2515
ñôøi soáng aân suûng cuûa Chuùa Kitoâ, xoùa boû toäi toå toâng vaø ñöa con
ngöôøi trôû veà cuøng Thieân Chuùa, nhöng nhöõng haäu quaû cuûa toäi toå
toâng treân baûn tính, ñaõ bò suy yeáu vaø höôùng chieàu veà ñieàu xaáu, vaãn
toàn taïi nôi con ngöôøi vaø keâu goïi con ngöôøi vaøo cuoäc chieán ñaáu 1264
thieâng lieâng.
292
293
294
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Quaestiones disputatae de malo, 4, 1, c.: Ed. Leon. 23, 105.
295
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 5a, Decretum de peccato originali, canones 1-2: DS 1511-1512.
296
406. Giaùo lyù cuûa Hoäi Thaùnh veà söï löu truyeàn toäi toå toâng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh
caùch ñaëc bieät vaøo theá kyû V, chuû yeáu laø döôùi aûnh höôûng söï quan taâm cuûa
thaùnh Augustinoâ choáng laïi chuû thuyeát cuûa oâng Peâlagioâ, vaø vaøo theá kyû
XVI, choáng laïi cuoäc Caûi Caùch cuûa nhöõng ngöôøi theä phaûn. OÂng Peâlagioâ chuû
tröông raèng, baèng söùc maïnh töï nhieân cuûa yù chí töï do, khoâng caàn söï trôï
giuùp cuûa aân suûng, con ngöôøi vaãn coù theå soáng toát laønh veà maët luaân lyù; nhö
vaäy, oâng naøy giaûn löôïc aûnh höôûng cuûa toäi Añam thaønh aûnh höôûng cuûa
moät göông xaáu. Traùi laïi, nhöõng nhaø Caûi Caùch theä phaûn ñaàu tieân chuû
tröông raèng, vì toäi toå toâng, con ngöôøi ñaõ bò hö hoûng hoaøn toaøn vaø con
ngöôøi khoâng coøn söï töï do; hoï ñoàng hoùa toäi maø moãi ngöôøi laõnh nhaän do löu
truyeàn vôùi söï nghieâng chieàu veà söï döõ (duïc voïng), moät söï nghieâng chieàu
khoâng theå cöôõng laïi ñöôïc. Hoäi Thaùnh ñaõ tuyeân boá veà yù nghóa cuûa maïc
khaûi lieân quan ñeán toäi toå toâng, ñaëc bieät taïi Coâng ñoàng Arausicanoâ II naêm
529297, vaø taïi Coâng ñoàng Triñentinoâ naêm 1546298.
Moät cuoäc chieán cam go

407. Giaùo lyù veà toäi toå toâng, gaén lieàn vôùi giaùo lyù veà ôn Cöùu chuoäc
2015 nhôø Ñöùc Kitoâ, mang laïi cho ta moät caùi nhìn ñeå phaân ñònh saùng
2852 suoát veà tình traïng cuûa con ngöôøi vaø haønh ñoäng cuûa hoï ôû traàn gian.
Vì toäi toå toâng, ma quyû ñaõ coù ñöôïc moät quyeàn thoáng trò naøo ñoù treân
con ngöôøi, maëc daàu con ngöôøi vaãn coøn töï do. Toäi toå toâng khieán con
ngöôøi “bò caàm giöõ döôùi quyeàn cuûa keû naém quyeàn thoáng trò cuûa söï
cheát, töùc laø ma quyû”299. Neáu khoâng bieát raèng baûn tính nhaân loaïi ñaõ
bò toån thöông, bò nghieâng chieàu veà söï döõ, ngöôøi ta coù theå maéc
nhöõng sai laàm nghieâm troïng trong caùc laõnh vöïc giaùo duïc, chính trò,
1888 hoaït ñoäng xaõ hoäi300 vaø luaân lyù.
408. Caùc haäu quaû cuûa toäi toå toâng vaø cuûa taát caû caùc toäi caù nhaân cuûa
con ngöôøi ñaõ ñöa traàn gian, trong toång theå cuûa noù, vaøo moät tình
traïng toäi loãi maø thaùnh Gioan ñaõ goïi baèng kieåu noùi: “toäi traàn gian”
(Ga l,29). Kieåu noùi naøy cuõng ñöôïc duøng ñeå neâu leân aûnh höôûng tieâu
cöïc maø caùc thoaû thuaän taäp theå vaø caùc cô caáu xaõ hoäi, laø hoa traùi cuûa
1865 toäi loãi con ngöôøi, aùp ñaët leân caùc nhaân vò301.
409. Hoaøn caûnh bi ñaùt nhö vaäy cuûa traàn gian, ñang “naèm döôùi aùch
thoáng trò cuûa AÙc thaàn” (1 Ga 5,19)302 laøm cho ñôøi soáng con ngöôøi
2516 trôû thaønh moät cuoäc chieán ñaáu:
297
CÑ Arausicanoâ II, Canones 1-2: DS 371-372.
298
CÑ Triñentinoâ, Sess. 5a, Decretum de peccato originali: DS 1510-1516.
299
CÑ Triñentinoâ, Sess. 5a, Decretum de peccato originali, canon 1: DS 1511; x. Dt 2,14.
300
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 25: AAS 83 (1991) 823-824.
301
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Reconciliatio et paenitentia, 16: AAS 77 (1985) 213-
217.
302
X. 1 Pr 5,8.
“Toaøn boä lòch söû cuûa nhaân loaïi laø lòch söû cuûa cuoäc chieán cam go
choáng laïi quyeàn löïc cuûa söï döõ, khôûi ñaàu ngay töø luùc bình minh
cuûa lòch söû vaø seõ keùo daøi ñeán ngaøy cuoái cuøng nhö lôøi Chuùa phaùn.
Naèm giöõa cuoäc chieán naøy, con ngöôøi phaûi luoân luoân chieán ñaáu ñeå
gaén boù vôùi ñieàu thieän haûo vaø chæ sau khi heát söùc coá gaéng vaø vôùi
söï trôï giuùp cuûa ôn Chuùa, con ngöôøi môùi ñaït ñöôïc söï thoáng nhaát
303
noäi taâm” .
IV. “CHA ÑAÕ KHOÂNG BOÛ MAËC CON NGÖÔØI

DÖÔÙI QUYEÀN LÖÏC SÖÏ CHEÁT”
“NON DERELIQUISTI EUM IN MORTIS IMPERIO”
410. Sau khi sa ngaõ, con ngöôøi khoâng bò Thieân Chuùa boû rôi. Traùi 55, 705
laïi, Thieân Chuùa goïi con ngöôøi304 vaø, moät caùch bí nhieäm, loan baùo 1609, 2568
cho con ngöôøi cuoäc chieán thaéng treân söï döõ vaø vieäc naâng con ngöôøi
sa ngaõ daäy305. Ñoaïn naøy trong saùch Saùng Theá ñöôïc goïi laø “Tieàn Tin
Möøng” bôûi vì ñoù laø lôøi loan baùo ñaàu tieân veà Ñaáng Messia Cöùu
Chuoäc, veà cuoäc chieán ñaáu giöõa con raén vaø Ngöôøi Nöõ, vaø veà chieán
thaéng chung cuoäc cuûa moät haäu dueä Ngöôøi Nöõ naøy. 675
411. Truyeàn thoáng Kitoâ giaùo nhaän ra trong ñoaïn naøy lôøi tieân baùo 359, 615
moät vò “Añam môùi”306, Ñaáng ñaõ laáy söï “vaâng lôøi cho ñeán cheát… treân
thaäp giaù” (Pl 2,8) cuûa mình, maø söûa laïi moät caùch ñaày traøn chan
chöùa toäi baát tuaân cuûa oâng Añam307. Ñaøng khaùc, nôi Ngöôøi Nöõ ñöôïc
tieân baùo trong Tieàn Tin Möøng, nhieàu Giaùo phuï vaø tieán só Hoäi
Thaùnh nhaän ra Ñöùc Maria, Meï Ñöùc Kitoâ, nhö laø moät baø “Evaø môùi”.
Ñöùc Maria laø ngöôøi ñaàu tieân vaø theo moät caùch theá ñoäc nhaát voâ nhò,
ñöôïc thöøa höôûng chieán thaéng cuûa Ñöùc Kitoâ treân toäi loãi: Baø ñöôïc gìn 491
giöõ khoûi moïi veát nhô cuûa toäi toå toâng308 vaø trong suoát cuoäc ñôøi traàn
theá cuûa mình, nhôø aân suûng ñaëc bieät cuûa Thieân Chuùa, Baø ñaõ khoâng
heà phaïm moät toäi naøo309.
412. Nhöng taïi sao Thieân Chuùa khoâng ngaên caûn con ngöôøi ñaàu 310, 395
tieân phaïm toäi? Thaùnh Leâoâ Caû traû lôøi: “Ñieàu chuùng ta nhaän ñöôïc
nhôø aân suûng khoân taû cuûa Ñöùc Kitoâ cao caû hôn ñieàu chuùng ta bò maát
vì söï ghen töông cuûa ma quyû”310. Vaø thaùnh Toâma Aquinoâ noùi:
“Khoâng coù gì ngaên caûn baûn tính loaøi ngöôøi, sau toäi loãi, laïi ñöôïc 272
303
304
X. St 3,9.
305
X. St 3,15.
306
X. 1 Cr 15,21-22.45.
307
X. Rm 5,19-20.
308
X. ÑGH Pioâ IX, Toâng saéc Ineffabilis Deus: DS 2803.
309
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, canon 23: DS 1573.
310
Thaùnh Leâoâ Caû, Sermo 73, 4: CCL 88A, 453 (PL 54, 151).
naâng leân moät möùc cao hôn: thaät vaäy, Thieân Chuùa cho pheùp söï döõ
xaûy ra ñeå töø ñoù Ngaøi ruùt ra moät ñieàu thieän haûo hôn. Do ñoù, thaùnh
Phaoloâ ñaõ noùi trong Rm 5,20: ‘ÔÛ ñaâu toäi loãi ñaõ lan traøn, ôû ñoù aân
suûng caøng chöùa chan gaáp boäi’; vaø do ñoù, trong baøi Coâng boá Tin
1994 Möøng Phuïc Sinh coù caâu: ‘OÂi toäi hoàng phuùc (felix culpa), nhôø coù toäi,
ta môùi coù ñöôïc Ñaáng Cöùu Chuoäc cao caû döôøng naøy!’”311.
TOÙM LÖÔÏC
413. “Thieân Chuùa khoâng laøm ra caùi cheát, chaúng vui gì khi sinh
maïng tieâu vong…. Nhöng chính vì quyû döõ ganh tò maø caùi cheát ñaõ
xaâm nhaäp theá gian” (Kn 1,13; 2,24).
414. Satan hoaëc ma quyû vaø caùc aùc thaàn khaùc laø nhöõng thieân thaàn
sa ngaõ bôûi vì chuùng ñaõ töï do khöôùc töø phuïc vuï Thieân Chuùa vaø keá
hoaïch cuûa Ngaøi. Löïa choïn cuûa chuùng laø moät löïa choïn döùt khoaùt
choáng laïi Thieân Chuùa. Chuùng ra söùc loâi keùo con ngöôøi vaøo cuoäc noåi
loaïn cuûa chuùng choáng laïi Thieân Chuùa.
415. “Ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân trong tình traïng coâng chính,
nhöng con ngöôøi, bò ma quyû duï doã, ngay töø khôûi ñaàu lòch söû, ñaõ
laïm duïng söï töï do cuûa mình, naâng mình leân choáng laïi Thieân Chuùa
vaø muoán ñaït tôùi cöùu caùnh cuûa mình ngoaøi Thieân Chuùa”312.
416. OÂng Añam, vôùi tö caùch laø con ngöôøi ñaàu tieân, vì toäi cuûa mình, ñaõ
ñaùnh maát söï thaùnh thieän vaø coâng chính nguyeân thuûy maø oâng ñaõ laõnh
nhaän töø Thieân Chuùa, khoâng phaûi cho rieâng mình oâng nhöng cho taát
caû moïi ngöôøi.
417. Vì toäi ñaàu tieân cuûa hoï, oâng Añam vaø baø Evaø ñaõ löu truyeàn cho
haäu dueä moät baûn tính nhaân loaïi ñaõ bò thöông taät, neân ñaõ maát ñi söï
thaùnh thieän vaø söï coâng chính nguyeân thuûy. Söï maát maùt ñoù ñöôïc goïi laø
“toäi toå toâng”.
418. Haäu quaû cuûa toäi toå toâng laø baûn tính nhaân loaïi bò suy yeáu
trong caùc söùc löïc töï nhieân cuûa mình, u meâ doát naùt, phaûi ñau khoå,
bò söï cheát thoáng trò vaø höôùng chieàu veà toäi loãi (söï höôùng chieàu naøy
ñöôïc goïi laø “duïc voïng”).
419. “Cuøng vôùi Coâng ñoàng Triñentinoâ, chuùng toâi xaùc quyeát raèng toäi
toå toâng ñöôïc löu truyeàn laïi cuøng vôùi baûn tính loaøi ngöôøi, ‘khoâng
311
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 1, a. 3, ad 3: Ed. Leon. 11, 14; lôøi naøy cuûa
thaùnh Toâma tröng daãn caâu trong baøi Coâng boá Tin möøng Phuïc sinh “Exsultet”.
312
phaûi do baét chöôùc, nhöng qua truyeàn sinh’ vaø toäi aáy ‘thuoäc veà rieâng
moãi ngöôøi’”313.
420. Chieán thaéng cuûa Ñöùc Kitoâ treân toäi loãi ñaõ ban cho chuùng ta
nhöõng ñieàu thieän haûo cao quyù hôn nhöõng gì toäi loãi ñaõ laáy maát cuûa
chuùng ta: “ÔÛ ñaâu toäi loãi ñaõ lan traøn, ôû ñoù aân suûng caøng chöùa chan
gaáp boäi” (Rm 5,20).
421. “Caùc Kitoâ höõu tin raèng traàn gian naøy ñaõ ñöôïc döïng neân vaø
baûo toàn bôûi tình yeâu cuûa Ñaáng Taïo Hoaù, quaû thaät noù ñaõ rôi vaøo
aùch noâ leä toäi loãi, nhöng ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt bôûi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng chòu
ñoùng ñinh vaø phuïc sinh ñeå ñaäp tan quyeàn löïc cuûa AÙc thaàn”314.
313
314
CHÖÔNG HAI
TOÂI TIN KÍNH MOÄT CHUÙA GIEÂSU KITOÂ,
CON MOÄT THIEÂN CHUÙA
CAPUT SECUNDUM
CREDO IN IESUM CHRISTUM, FILIUM DEI UNICUM
Tin Möøng: Thieân Chuùa ñaõ sai Con mình tôùi

389 422. “Khi thôøi gian tôùi hoài vieân maõn, Thieân Chuùa ñaõ sai Con mình
tôùi, sinh laøm con moät ngöôøi phuï nöõ vaø soáng döôùi Leà luaät, ñeå chuoäc
nhöõng ai soáng döôùi Leà luaät, haàu chuùng ta nhaän ñöôïc ôn laøm nghóa
töû” (Gl 4,4-5). Ñaây laø Tin Möøng Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Thieân
Chuùa1: Thieân Chuùa ñaõ vieáng thaêm daân Ngaøi2. Ngaøi ñaõ thöïc hieän
nhöõng lôøi höùa vôùi toå phuï Abraham vaø con chaùu oâng3. Ngaøi ñaõ thöïc
2763 hieän vöôït quaù moïi ñieàu chuùng ta mong öôùc: Ngaøi ñaõ sai Con yeâu
daáu cuûa Ngaøi tôùi4.
423. Chuùng toâi tin vaø chuùng toâi tuyeân xöng raèng: Chuùa Gieâsu
Nazareth, moät ngöôøi Do thaùi sinh bôûi moät phuï nöõ Israel taïi Beâlem
döôùi thôøi vua Heâroâñeâ Caû vaø hoaøng ñeá Ceâsareâ Augustoâ I, voán laøm
ngheà thôï moäc, ñaõ chòu cheát treân thaäp giaù taïi Gieârusalem, thôøi toång
traán Phongtioâ Philatoâ döôùi trieàu hoaøng ñeá Tibeârioâ, Chuùa Gieâsu aáy
laø Con vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa, ñaõ laøm ngöôøi, “Ngöôøi bôûi Thieân
Chuùa maø ñeán” (Ga 13,3), laø “Ñaáng töø trôøi xuoáng” (Ga 3,13; 6,33),
Ñaáng ñaõ ñeán trong xaùc phaøm5, bôûi vì “Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân ngöôøi
phaøm, vaø cö nguï giöõa chuùng ta. Chuùng toâi ñaõ ñöôïc nhìn thaáy vinh
quang cuûa Ngöôøi, vinh quang maø Chuùa Cha ban cho Ngöôøi, laø Con
Moät ñaày traøn aân suûng vaø söï thaät. Töø nguoàn sung maõn cuûa Ngöôøi,
taát caû chuùng ta ñaõ laõnh nhaän heát ôn naøy ñeán ôn khaùc” (Ga
1,14.16).
683 424. Ñöôïc taùc ñoäng bôûi aân suûng Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñöôïc Chuùa
Cha loâi keùo, chuùng toâi tin vaø tuyeân xöng veà Chuùa Gieâsu raèng: “Thaày
552 laø Ñöùc Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng” (Mt l6,l6). Treân taûng ñaù
1
X. Mc 1,1.
2
X. Lc 1,68.
3
X. Lc l,55.
4
X. Mc l,11.
5
X. l Ga 4,2.
ñöùc tin, maø oâng Pheâroâ ñaõ tuyeân xöng, Ñöùc Kitoâ ñaõ xaây döïng Hoäi
Thaùnh cuûa Ngöôøi.6
“Loan baùo Tin Möøng veà söï phong phuù khoân löôøng cuûa Ñöùc
Kitoâ” (Ep 3,8)
425. Löu truyeàn ñöùc tin Kitoâ giaùo, tröôùc tieân laø loan baùo Chuùa
Gieâsu Kitoâ, ñeå daãn ñöa ngöôøi ta ñeán choã tin vaøo Ngöôøi. Ngay töø
ñaàu, caùc moân ñeä tieân khôûi ñaõ khao khaùt loan baùo Ñöùc Kitoâ: “Phaàn
chuùng toâi, nhöõng gì tai ñaõ nghe, maét ñaõ thaáy, chuùng toâi khoâng theå
khoâng noùi ra” (Cv 4,20). Caùc oâng ñaõ keâu môøi con ngöôøi trong moïi 850, 858
thôøi ñaïi vaøo höôûng nieàm vui hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ:
“Ñieàu vaãn coù ngay töø luùc khôûi ñaàu, ñieàu chuùng toâi ñaõ nghe, ñieàu
chuùng toâi ñaõ thaáy taän maét, ñieàu chuùng toâi ñaõ chieâm ngöôõng, vaø
tay chuùng toâi ñaõ chaïm ñeán, ñoù laø Lôøi Söï Soáng. Quaû vaäy, söï soáng
ñaõ ñöôïc toû baøy, chuùng toâi ñaõ thaáy vaø laøm chöùng, chuùng toâi loan
baùo cho anh em söï soáng ñôøi ñôøi: söï soáng aáy vaãn höôùng veà Chuùa
Cha vaø nay ñaõ ñöôïc toû baøy cho chuùng toâi. Ñieàu chuùng toâi ñaõ thaáy
vaø ñaõ nghe, chuùng toâi loan baùo cho caû anh em nöõa, ñeå chính anh
em cuõng ñöôïc hieäp thoâng vôùi chuùng toâi, maø chuùng toâi thì hieäp
thoâng vôùi Chuùa Cha vaø vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con cuûa Ngaøi.
Nhöõng ñieàu naøy, chuùng toâi vieát ra ñeå nieàm vui cuûa chuùng ta ñöôïc
neân troïn veïn” (1 Ga 1,1-4).
Troïng taâm cuûa vieäc daïy giaùo lyù: Ñöùc Kitoâ

426. “Phaûi xaùc quyeát ngay raèng, ôû trung taâm cuûa vieäc daïy giaùo lyù, 1698
chuû yeáu chuùng ta gaëp moät nhaân vaät: ñoù laø Chuùa Gieâsu Kitoâ
Nazareth, ‘Con Moät cuûa Chuùa Cha’…. Ngöôøi ñaõ chòu khoå hình vaø ñaõ
chòu cheát vì chuùng ta; vaø Ngöôøi, töø khi soáng laïi, luoân luoân soáng vôùi
chuùng ta…. Daïy giaùo lyù laø giuùp ngöôøi ta nhaän ra toaøn boä keá hoaïch
vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa trong con ngöôøi Ñöùc Kitoâ; laø tìm hieåu yù 513
nghóa caùc haønh ñoäng vaø lôøi noùi cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø caùc daáu laï Ngöôøi
ñaõ thöïc hieän”7. Muïc ñích cuûa vieäc daïy giaùo lyù laø “daãn ñöa con ngöôøi
ñeán hieäp thoâng vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ; chæ moät mình Ngöôøi môùi coù
theå daãn ngöôøi ta ñeán tình yeâu cuûa Chuùa Cha trong Chuùa Thaùnh
Thaàn vaø ñeán choã ñöôïc thoâng phaàn vaøo söï soáng cuûa Ba Ngoâi Chí 260
Thaùnh”8.
6
X. Mt 16,18; Thaùnh Leâoâ Caû, Sermo 4, 3: CCL 88, 19-20 (PL 54, 151); Sermo 51,1: CCL 88A,
296-297 (PL 54, 309); Sermo 62, 2: CCL 88A, 377-378 (PL 54, 350-351); Sermo 83, 3: CCL
88A, 521-522 (PL 54, 432).
7
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 5: AAS 71 (1979) 1280-1281.
8
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 5: AAS 71 (1979) 1281.
2145 427. “Trong vieäc daïy giaùo lyù, phaûi giaûng daïy Ñöùc Kitoâ, laø Ngoâi Lôøi
nhaäp theå vaø laø Con Thieân Chuùa, nhöõng ñieàu khaùc phaûi ñöôïc quy
chieáu veà Ngöôøi; chæ moät mình Ñöùc Kitoâ giaûng daïy, coøn baát cöù ai
khaùc giaûng daïy ñeàu phaûi laø phaùt ngoân vieân cuûa Ngöôøi, phaûi ñeå Ñöùc
876 Kitoâ noùi qua mieäng löôõi hoï…. Moïi giaùo lyù vieân ñeàu phaûi coù theå aùp
duïng cho mình lôøi noùi huyeàn nhieäm naøy cuûa Chuùa Gieâsu: ‘Ñaïo lyù
toâi daïy khoâng phaûi laø cuûa toâi, nhöng laø cuûa Ñaáng ñaõ sai toâi’” (Ga 7,l6)9.
428. Ai ñöôïc keâu goïi rao giaûng Tin Möøng Ñöùc Kitoâ, tröôùc heát phaûi
tìm “moái lôïi tuyeät vôøi laø ñöôïc bieát Ñöùc Kitoâ”; ngöôøi aáy phaûi “ñaønh
maát heát”, “ñeå ñöôïc Ñöùc Kitoâ vaø ñöôïc keát hôïp vôùi Ngöôøi”, vaø ñeå
“bieát Ngöôøi quyeàn naêng theá naøo nhôø ñaõ phuïc sinh, cuøng ñöôïc thoâng
phaàn nhöõng ñau khoå cuûa Ngöôøi, nhôø neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi
Ngöôøi trong caùi cheát cuûa Ngöôøi, vôùi hy voïng coù ngaøy cuõng ñöôïc
soáng laïi töø trong coõi cheát” (Pl 3,8-11).
851 429. Töø vieäc nhaän bieát Ñöùc Kitoâ vôùi taâm tình yeâu meán, seõ naûy sinh
öôùc ao loan baùo Ngöôøi, öôùc ao “rao giaûng Tin Möøng” veà Ngöôøi, vaø öôùc
ao daãn ñöa ngöôøi khaùc ñeán choã “chaáp nhaän” ñöùc tin vaøo Chuùa Gieâsu
Kitoâ. Nhöng ñoàng thôøi, ngöôøi ta cuõng caûm thaáy nhu caàu phaûi luoân
hieåu bieát ñöùc tin aáy moät caùch toát hôn. Nhaèm muïc ñích ñoù, theo thöù
töï cuûa Tín bieåu, tröôùc heát caùc töôùc hieäu chính cuûa Chuùa Gieâsu seõ
ñöôïc trình baøy: Ñöùc Kitoâ, Con Thieân Chuùa, Chuùa (Muïc 2). Tieáp ñoù
Tín bieåu tuyeân xöng caùc maàu nhieäm chính yeáu cuûa cuoäc ñôøi Ñöùc
Kitoâ: caùc maàu nhieäm veà vieäc Nhaäp Theå cuûa Ngöôøi (Muïc 3), caùc maàu
nhieäm veà cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi (Muïc 4 vaø 5) vaø sau cuøng caùc
maàu nhieäm veà söï Toân Vinh Ngöôøi (Muïc 6 vaø 7).
9
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 6: AAS 71 (1979) 1281-1282.
Muïc 2
“Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ,
laø Con Moät Ñöùc Chuùa Cha,
cuøng laø Chuùa chuùng toâi”
Articulus 2
“Et in Iesum Christum, Filium Eius unicum, Dominum nostrum”
I. CHUÙA GIEÂSU
IESUS
430. Trong tieáng Do thaùi, “Gieâsu” coù nghóa laø “Thieân Chuùa Cöùu 210
Ñoä”. Khi Truyeàn tin, thieân thaàn Gabriel daïy ñaët teân cho Ngöôøi laø
Gieâsu; teân goïi naøy vöøa dieãn taû caên tính cuûa Ngöôøi, vöøa dieãn taû söù
vuï cuûa Ngöôøi10. Bôûi vì khoâng ai “coù quyeàn tha toäi, ngoaøi moät mình
Thieân Chuùa” (Mc 2,7), cho neân, trong Chuùa Gieâsu laø Con vónh cöûu
cuûa Ngaøi, ñaõ laøm ngöôøi, chính Thieân Chuùa “seõ cöùu daân Ngaøi khoûi 402
toäi loãi cuûa hoï” (Mt 1,21). Nhö vaäy, nôi Chuùa Gieâsu, Thieân Chuùa
toùm keát toaøn boä lòch söû cöùu ñoä cuûa Ngaøi cho nhaân loaïi.
431. Trong lòch söû cöùu ñoä, Thieân Chuùa khoâng chæ baèng loøng vôùi
vieäc giaûi thoaùt Israel khoûi “caûnh noâ leä” (Ñnl 5,6) khi ñöa hoï ra
khoûi Ai caäp. Ngaøi coøn cöùu hoï khoûi toäi loãi cuûa hoï nöõa. Bôûi vì toäi 1441, 1850
luoân laø moät xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa11, neân chæ mình Ngaøi môùi 388
coù quyeàn tha toäi12. Vì vaäy, khi Israel caøng yù thöùc roõ hôn veà tính
phoå quaùt cuûa toäi loãi, hoï caøng khoâng theå tìm kieám ôn cöùu ñoä ngoaøi
vieäc khaån caàu danh Thieân Chuùa, Ñaáng Cöùu Chuoäc13.
432. Danh “Gieâsu” noùi leân raèng chính Danh Thaùnh Thieân Chuùa 589, 2666
hieän dieän nôi baûn thaân cuûa Con Ngaøi14, Ñaáng ñaõ laøm ngöôøi ñeå cöùu
chuoäc moïi ngöôøi khoûi toäi loãi moät caùch döùt khoaùt. “Gieâsu” laø moät
Danh thaàn linh, Danh duy nhaát mang laïi ôn cöùu ñoä15, vaø töø nay 389
moïi ngöôøi coù theå keâu caàu Danh cuûa Ngöôøi, bôûi vì qua vieäc Nhaäp
Theå, chính Ngöôøi ñaõ töï keát hôïp vôùi taát caû moïi ngöôøi16 ñeán ñoä “döôùi
10
X. Lc 1,31.
11
X.Tv 51,6.
12
X.Tv 51,11.
13
X. Tv 79,9.
14
X. Cv 5,41; 3 Ga 7.
15
X. Ga 3,18; Cv 2,21.
16
X. Rm 10,6-13.
gaàm trôøi naøy, khoâng coù moät danh naøo khaùc ñaõ ñöôïc ban cho nhaân
161 loaïi, ñeå chuùng ta phaûi nhôø vaøo danh ñoù maø ñöôïc cöùu ñoä”
(Cv 4,12)17.
433. Thaùnh danh Thieân Chuùa Cöùu Ñoä ñöôïc vò thöôïng teá keâu caàu
moãi naêm moät laàn ñeå xin ôn xaù toäi cho Israel, khi oâng laáy maùu cuûa
615 hy leã raûy leân baøn xaù toäi trong nôi Cöïc Thaùnh18. Baøn xaù toäi xöa laø
nôi Thieân Chuùa hieän dieän19. Khi thaùnh Phaoloâ noùi veà Chuùa Gieâsu:
“Thieân Chuùa ñaõ ñaët Ngöôøi laøm nôi xaù toäi nhôø maùu cuûa Ngöôøi” (Rm
3,25), oâng muoán noùi raèng trong baûn tính nhaân loaïi cuûa Chuùa Gieâsu,
“Thieân Chuùa ñaõ cho theá gian ñöôïc hoøa giaûi vôùi Ngaøi” (2 Cr 5,l9).
434. Vieäc phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu laøm hieån vinh thaùnh danh
2812 Thieân Chuùa Cöùu Ñoä 20, bôûi vì töø luùc ñoù Danh Gieâsu baøy toû caùch troïn
veïn quyeàn naêng toái thöôïng cuûa “Danh hieäu troåi vöôït treân muoân
ngaøn danh hieäu” (Pl 2,9-l0). Caùc Thaàn döõ khieáp sôï Danh Ngöôøi21,
vaø nhaân Danh Ngöôøi, caùc moân ñeä Chuùa Gieâsu laøm nhieàu pheùp laï22,
bôûi vì taát caû nhöõng gì hoï xin Chuùa Cha nhaân danh Chuùa Gieâsu,
2614 Chuùa Cha ñeàu ban cho hoï23.
2667-2668 435. Danh Chuùa Gieâsu naèm ôû trung taâm cuûa kinh nguyeän Kitoâ
giaùo. Taát caû caùc lôøi nguyeän trong phuïng vuï ñeàu keát thuùc baèng coâng
1676 thöùc: “Nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng con”. Toät ñænh cuûa Kinh
Kính Möøng Maria laø caâu “vaø Gieâsu, con loøng Baø goàm phuùc laï”. Lôøi
taâm nguyeän cuûa Giaùo Hoäi Ñoâng phöông, goïi laø “Lôøi khaån nguyeän
Chuùa Gieâsu” (oratio Iesu) thöa leân raèng: “Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ,
Con Thieân Chuùa, xin thöông xoùt con laø keû coù toäi”. Nhieàu Kitoâ höõu
ñaõ cheát khi mieäng chæ keâu danh thaùnh “Gieâsu”, nhö thaùnh nöõ
Jeanne d’Arc24.
II. ÑÖÙC KITOÂ

CHRISTUS
436. Danh hieäu “Kitoâ” laø moät töø Hy Laïp, dòch töø “Messia” cuûa tieáng
690, 695 Do thaùi, coù nghóa laø “ngöôøi ñöôïc xöùc daàu”. Danh hieäu naøy trôû
thaønh teân rieâng cuûa Chuùa Gieâsu bôûi vì Ngöôøi ñaõ chu toaøn caùch
hoaøn haûo söù vuï thaàn linh maø danh hieäu aáy bao haøm. Quaû vaäy,
17
X. Cv 9,14; Gc 2,7.
18
X. Lv 16,15-16; Gv 50,22; Dt 9,7.
19
X. Xh 25,22; Lv 16,2; Ds 7,89; Dt 9,5.
20
X. Ga 12,28.
21
X. Cv 16,16-18; 19,13-16.
22
X. Mc 16,17.
23
X. Ga l5,l6.
24
X. La reùhabilitation de Jeanne la Pucelle. L’enqueâte ordonneùe par Charles VII en 1450 et le
codicille de Guillaume Bouilleù, ed. P. Doncoeur-Y. Lanhers (Paris 1956) 39. 45. 56.
trong Israel, nhöõng ai ñöôïc thaùnh hieán cho Thieân Chuùa ñeå thi
haønh moät söù vuï Ngaøi giao phoù, ñeàu ñöôïc xöùc daàu nhaân danh Thieân
Chuùa. Ñoù laø tröôøng hôïp cuûa caùc vua25, caùc tö teá26 vaø ñoâi khi, caùc
tieân tri27. Ñoù phaûi laø, moät caùch tuyeät haûo, tröôøng hôïp cuûa Ñaáng
Messia, laø ngöôøi Thieân Chuùa sai ñeán ñeå thieát laäp Nöôùc cuûa Ngaøi
caùch vónh vieãn28. Ñaáng Messia phaûi ñöôïc xöùc daàu baèng Thaàn Khí
cuûa Chuùa29 vôùi tö caùch laø vua, ñoàng thôøi laø tö teá30, vaø cuõng vôùi tö
caùch laø tieân tri.31 Chuùa Gieâsu ñaõ thöïc hieän nieàm hy voïng veà Ñaáng
Messia cuûa Israel trong ba nhieäm vuï cuûa Ngöôøi laø Tö teá, Tieân tri 711-716
vaø Vöông ñeá. 783
437. Thieân thaàn ñaõ loan baùo cho caùc muïc ñoàng vieäc Giaùng Sinh cuûa 486, 525
Chuùa Gieâsu, vôùi tính caùch laø vieäc ra ñôøi cuûa Ñaáng Messia ñaõ ñöôïc
höùa ban cho Israel: “Hoâm nay, moät Ñaáng Cöùu Ñoä ñaõ sinh ra cho
anh em trong thaønh Vua Ñavid, Ngöôøi laø Ñaáng Kitoâ, laø Ñöùc Chuùa”
(Lc 2,11). Ngay töø ñaàu, Chuùa Gieâsu laø “Ñaáng Chuùa Cha ñaõ hieán
thaùnh vaø sai ñeán theá gian” (Ga l0,36), vôùi tö caùch laø “Ñaáng Thaùnh”
(Lc 1,35) ñöôïc cöu mang trong loøng daï trinh khieát cuûa Ñöùc Maria32.
Thaùnh Giuse ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi ñoùn baø Maria vôï oâng veà, “vì
ngöôøi con baø cöu mang laø do quyeàn naêng Chuùa Thaùnh Thaàn” (Mt
1,20), ñeå Chuùa Gieâsu, “cuõng goïi laø Ñaáng Kitoâ” (Mt 1,16), ñöôïc sinh
ra do vôï oâng Giuse trong doøng toäc thieân sai (in generatione
messianica) cuûa vua Ñavid.33
438. Vieäc ñöôïc thaùnh hieán laøm Ñaáng Messia cuûa Chuùa Gieâsu bieåu 727
loä söù vuï thaàn linh cuûa Ngöôøi. “Trong danh hieäu ‘Kitoâ’ bao goàm
Ñaáng xöùc daàu, Ñaáng ñöôïc xöùc daàu, vaø chính vieäc xöùc daàu: Ñaáng xöùc
daàu laø Chuùa Cha, Ñaáng ñöôïc xöùc daàu laø Chuùa Con, trong Chuùa
Thaùnh Thaàn, Ñaáng laø Vieäc xöùc daàu”34. Vieäc xöùc daàu thaùnh hieán
vónh cöûu cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc maïc khaûi trong cuoäc ñôøi traàn theá cuûa
Ngöôøi khi Ngöôøi chòu pheùp röûa bôûi oâng Gioan, khi “Thieân Chuùa ñaõ 535
duøng Thaùnh Thaàn vaø quyeàn naêng maø xöùc daàu taán phong Ngöôøi”
(Cv 10,38) “ñeå Ngöôøi ñöôïc toû ra cho daân Israel” (Ga l,3l) trong tö
caùch laø Ñaáng Messia cuûa Thieân Chuùa. Nhöõng vieäc Ngöôøi laøm vaø
25
X. l Sm 9,16; 10,1; 16,1.12-13; 1 V 1,39.
26
X. Xh 29,7; Lv 8,12.
27
X. 1V 19,16.
28
X. Tv 2,2; Cv 4,26-27.
29
X. Is 11,2.
30
X. Zc 4,14; 6,13.
31
X. Is 61,1; Lc 4,16-21.
32
X. Lc 1,35.
33
X. Rm l,3; 2 Tm 2,8; Kh 22,l6.
34
nhöõng lôøi Ngöôøi daïy giuùp cho chuùng ta nhaän bieát Ngöôøi laø “Ñaáng
Thaùnh cuûa Thieân Chuùa”35.
528-529439. Nhieàu ngöôøi Do Thaùi, vaø caû moät soá ngöôøi ngoaïi cuøng chia seû
nieàm hy voïng cuûa Israel, ñaõ nhaän ra nôi Chuùa Gieâsu nhöõng neùt cô
547 baûn cuûa “Con vua Ñavid”, Ñaáng Messia maø Thieân Chuùa ñaõ höùa ban
cho Israel36. Chuùa Gieâsu ñaõ chaáp nhaän danh hieäu Messia, Ngöôøi coù
quyeàn laøm nhö vaäy37, nhöng Ngöôøi chaáp nhaän moät caùch deø daët, bôûi
vì danh hieäu naøy bò moät soá ngöôøi ñöông thôøi vôùi Ngöôøi hieåu theo
moät quan nieäm quaù phaøm traàn38, ñaëc bieät mang tính chaát chính
trò.39
552 440. Khi thaùnh Pheâroâ tuyeân xöng Ngöôøi laø Ñaáng Messia, Chuùa
Gieâsu chaáp nhaän lôøi tuyeân xöng ñöùc tin ñoù, nhöng Ngöôøi loan baùo
ngay cuoäc khoå naïn ñaõ gaàn ñeán cuûa “Con Ngöôøi” 40. Ngöôøi toû cho
thaáy yù nghóa ñích thöïc cuûa vöông quyeàn Messia cuûa Ngöôøi, vöøa
trong caên tính sieâu vieät cuûa Con Ngöôøi, “Ñaáng töø trôøi xuoáng” (Ga
3,l3)41, vöøa trong söù vuï cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi vôùi tö caùch laø Ngöôøi
Toâi trung ñau khoå: “Con Ngöôøi ñeán, khoâng phaûi ñeå ñöôïc ngöôøi ta
phuïc vuï, nhöng laø ñeå phuïc vuï, vaø hieán daâng maïng soáng laøm giaù
550 chuoäc muoân ngöôøi” (Mt 20,28)42. Do ñoù yù nghóa ñích thöïc cuûa vöông
445 quyeàn Ngöôøi chæ ñöôïc bieåu loä caùch toät ñænh treân Thaäp Giaù.43 Chæ
sau khi Ngöôøi soáng laïi, thaùnh Pheâroâ môùi coù theå coâng boá vöông
quyeàn Messia cuûa Ngöôøi tröôùc maët daân Thieân Chuùa: “Vaäy toaøn theå
nhaø Israel phaûi bieát chaéc ñieàu naøy: Chuùa Gieâsu maø anh em ñaõ treo
treân Thaäp Giaù, Thieân Chuùa ñaõ ñaët Ngöôøi laøm Chuùa vaø laøm Ñaáng
Kitoâ” (Cv 2,36).
III. CON MOÄT THIEÂN CHUÙA

FILIUS DEI UNICUS
441. Trong Cöïu Öôùc “Con Thieân Chuùa” laø danh hieäu ñöôïc ban cho
caùc Thieân thaàn44, cho daân Chuùa choïn45, cho con caùi Israel46, vaø cho
35
X. Mc l,24; Ga 6,69; Cv 3,l4.
36
X. Mt 2,2; 9,27, 12,23; 15,22; 20,30; 21,9.15.
37
X. Ga 4,25-26; 11,27.
38
X. Mt 22,41-46.
39
X. Ga 6,l5; Lc 24,2l.
40
X. Mt l6,l6-23.
41
X. Ga 6,62; Ñn 7,13.
42
X. Is 53,10-12.
43
X. Ga l9,19-22; Lc 23,39-43.
44
X. Ñnl (LXX) 32,8; G l,6.
45
X. Xh 4,22; Os 11,1; Gr 3,l9; Gv 36,14; Kn l8,l3.
46
X. Ñnl l4,l; Os 2,l.
caùc vua cuûa hoï 47. Trong nhöõng tröôøng hôïp aáy, danh hieäu “Con
Thieân Chuùa” noùi leân vieäc Thieân Chuùa nhaän moät soá thuï taïo laøm
nghóa töû, vaø vieäc naøy taïo neân nhöõng moái lieân heä thaân tình ñaëc bieät
giöõa Thieân Chuùa vaø thuï taïo cuûa Ngaøi. Khi vò Vua Messia cuûa lôøi
höùa ñöôïc goïi laø “Con Thieân Chuùa” 48, ñieàu naøy, xeùt theo nghóa vaên
töï cuûa caùc baûn vaên neâu treân, khoâng nhaát thieát haøm yù raèng Ngöôøi
coù baûn tính vöôït troåi phaøm nhaân. Nhöõng ngöôøi ñaõ goïi Chuùa Gieâsu
laø Ñaáng Messia cuûa Israel49 coù leõ cuõng khoâng coù yù muoán noùi gì
hôn50.
442. Tröôøng hôïp thaùnh Pheâroâ thì khaùc, khi oâng tuyeân xöng Chuùa
Gieâsu laø “Ñaáng Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng”51, bôûi vì Chuùa
Gieâsu ñaõ long troïng traû lôøi oâng: “Khoâng phaûi phaøm nhaân maïc khaûi 552
cho anh ñieàu aáy, nhöng laø Cha cuûa Thaày, Ñaáng ngöï treân trôøi”
(Mt l6,l7). Töông töï nhö vaäy, khi ñeà caäp ñeán cuoäc hoái caûi cuûa mình
treân ñöôøng ñi Ñamas, thaùnh Phaoloâ ñaõ noùi: “Thieân Chuùa ñaõ daønh
rieâng toâi ngay töø khi toâi coøn trong loøng meï, vaø ñaõ goïi toâi nhôø aân
suûng cuûa Ngaøi. Ngaøi ñaõ ñoaùi thöông maïc khaûi Con cuûa Ngaøi cho
toâi, ñeå toâi loan baùo Tin Möøng veà Con cuûa Ngaøi cho caùc daân ngoaïi”
(Gl 1,l5-16). “Laäp töùc, oâng baét ñaàu rao giaûng Chuùa Gieâsu trong caùc
hoäi ñöôøng, raèng Ngöôøi laø Con Thieân Chuùa” (Cv 9,20). Ngay töø
ñaàu52, ñieàu naøy ñaõ laø trung taâm cuûa ñöùc tin toâng truyeàn53, ñöùc tin
maø thaùnh Pheâroâ, vôùi tö caùch laø neàn taûng Hoäi Thaùnh, ñaõ tuyeân
xöng tröôùc heát54. 424
443. Neáu thaùnh Pheâroâ coù theå nhaän ra tính chaát sieâu vieät trong tö
caùch Con Thieân Chuùa cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng Messia, thì ñoù laø bôûi
vì chính Ngöôøi ñaõ noùi leân ñieàu ñoù caùch roõ raøng. Tröôùc Thöôïng Hoäi
Ñoàng, khi nhöõng keû toá caùo hoûi Ngöôøi: “Vaäy oâng laø Con Thieân Chuùa
sao?”, Chuùa Gieâsu traû lôøi: “Ñuùng nhö caùc oâng noùi, chính toâi ñaây”
(Lc 22,70)55. Tröôùc ñoù ñaõ laâu, Chuùa Gieâsu ñaõ töï xöng mình laø
“Con”, laø ngöôøi bieát roõ Chuùa Cha56, laø ngöôøi phaân bieät mình vôùi
caùc “toâi tôù” maø Thieân Chuùa ñaõ sai ñeán tröôùc vôùi daân Ngaøi57, laø
47
X. 2 Sm 7,l4; Tv 82,6.
48
X. 1 Sbn 17,13; Tv 2,7.
49
X. Mt 27,54.
50
X. Lc 23,47.
51
X. Mt 16,16.
52
X. 1 Tx 1,10.
53
X. Ga 20,3l.
54
X. Mt l6,l8.
55
X. Mt 26,64; Mc 14,62.
56
X. Mt 11,27; 21,37-38.
57
X. Mt 21,34-36.
ngöôøi troåi vöôït treân caû caùc Thieân thaàn58. Chuùa Gieâsu phaân bieät tö
caùch laøm “Con” cuûa Ngöôøi vôùi tö caùch laøm con cuûa caùc moân ñeä
2786 Ngöôøi vì khoâng bao giôø Ngöôøi noùi “Cha chuùng ta”59, tröø luùc truyeàn
daïy hoï: “Anh em haõy caàu nguyeän nhö theá naøy: ‘Laïy Cha chuùng
con’” (Mt 6,9); vaø Ngöôøi nhaán maïnh söï khaùc bieät giöõa “Cha cuûa
Thaày, cuõng laø Cha cuûa anh em” (Ga 20,17).
536, 554 444. Vaøo hai thôøi ñieåm quan troïng, luùc Ñöùc Kitoâ chòu Pheùp Röûa vaø
luùc Ngöôøi Hieån Dung, caùc saùch Tin Möøng nhaéc ñeán tieáng Chuùa Cha
goïi Chuùa Gieâsu laø “Con yeâu daáu” cuûa Ngaøi 60. Chính Chuùa Gieâsu
cuõng töï xöng laø “Con Moät” cuûa Thieân Chuùa (Ga 3,16) vaø qua danh
hieäu ñoù, xaùc quyeát söï tieàn höõu vónh cöûu (aeternam
praeexsistentiam) cuûa mình61. Ngöôøi ñoøi phaûi tin vaøo “danh Con
Moät Thieân Chuùa” (Ga 3,l8). Lôøi tuyeân xöng naøy cuûa Kitoâ giaùo ñaõ
xuaát hieän ngay töø tieáng keâu cuûa vieân ñaïi ñoäi tröôûng tröôùc maët
Chuùa Gieâsu treân thaäp giaù: “Quaû thaät, ngöôøi naøy laø Con Thieân
Chuùa” (Mc l5,39). Chæ trong maàu nhieäm Vöôït Qua, ngöôøi tin töôùc
hieäu “Con Thieân Chuùa” môùi coù theå hieåu ñöôïc yù nghóa cao caû nhaát
cuûa töôùc hieäu ñoù.
653 445. Sau khi Ngöôøi phuïc sinh, tö caùch Con Thieân Chuùa cuûa Ñöùc
Kitoâ toû raïng trong quyeàn naêng cuûa nhaân tính ñöôïc toân vinh cuûa
Ngöôøi. “Töø coõi cheát soáng laïi nhôø Thaùnh Thaàn, Ngöôøi ñaõ ñöôïc ñaët
laøm Con Thieân Chuùa vôùi taát caû quyeàn naêng” (Rm l,4)62. Caùc Toâng
Ñoà coù theå tuyeân xöng: “Chuùng toâi ñaõ ñöôïc nhìn thaáy vinh quang
cuûa Ngöôøi, vinh quang maø Chuùa Cha ban cho Ngöôøi laø Con Moät
ñaày traøn aân suûng vaø söï thaät” (Ga l,l4).
IV. CHUÙA
DOMINUS
446. Trong baûn dòch caùc saùch Cöïu öôùc ra tieáng Hy laïp, YHWH,
danh khoâng theå xöng maø Thieân Chuùa duøng ñeå töï maïc khaûi cho oâng
Moâisen63, ñöôïc dòch laø Kyrios (“Chuùa”). Töø ñoù, töôùc hieäu “Chuùa” trôû
thaønh danh xöng thoâng duïng nhaát ñeå noùi leân chính thaàn tính cuûa
209 Thieân Chuùa Israel. Taân Öôùc duøng töôùc hieäu “Chuùa”, theo nghóa
maïnh nhö treân, cho Chuùa Cha, vaø ñoàng thôøi, vaø ñaây laø ñieàu môùi
58
X. Mt 24,36.
59
X. Mt 5,48; 6,8; 7,21; Lc 11,13.
60
X. Mt 3,17; 17,5.
61
X. Ga 10,36.
62
X. Cv 13,33.
63
X. Xh 3,14.
meû, cuõng duøng cho Chuùa Gieâsu, qua ñoù nhìn nhaän Ngöôøi chính laø
Thieân Chuùa64.
447. Chính Chuùa Gieâsu nhaän töôùc hieäu aáy cho mình moät caùch maëc
nhieân khi tranh luaän vôùi caùc ngöôøi Phariseâu veà yù nghóa thaùnh vònh
11065, nhöng khi noùi chuyeän vôùi caùc Toâng Ñoà thì Ngöôøi nhaän moät
caùch minh nhieân66. Trong suoát cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Ngöôøi, 548
nhöõng cöû chæ thoáng trò cuûa Chuùa Gieâsu treân thieân nhieân, treân beänh
taät, treân ma quyû, treân söï cheát vaø toäi loãi, chöùng toû Ngöôøi coù quyeàn
toái thöôïng cuûa Thieân Chuùa.
448. Trong caùc saùch Tin Möøng, khi thöa chuyeän vôùi Chuùa Gieâsu,
ngöôøi ta raát thöôøng goïi Ngöôøi laø “Chuùa”. Töôùc hieäu naøy cho thaáy
loøng toân kính vaø tin töôûng cuûa nhöõng ngöôøi ñeán vôùi Chuùa Gieâsu vaø
mong ñôïi Ngöôøi cöùu giuùp vaø chöõa laønh67. Döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa 208, 683
Thaùnh Thaàn, khi thöa nhö vaäy, ngöôøi ta nhìn nhaän maàu nhieäm
thaàn linh cuûa Chuùa Gieâsu68. Khi gaëp gôõ Chuùa Gieâsu Phuïc sinh, vieäc
goïi töôùc hieäu aáy trôû thaønh vieäc thôø laïy: “Laïy Chuùa cuûa con! laïy
Thieân Chuùa cuûa con!” (Ga 20,28). Luùc ñoù, vieäc goïi Ngöôøi nhö vaäy
coøn mang yù nghóa kính yeâu vaø thaân aùi, laø ñieåm rieâng cuûa truyeàn
thoáng Kitoâ giaùo: “Chuùa ñoù!” (Ga 21,7). 641
449. Khi daønh cho Chuùa Gieâsu töôùc hieäu thaàn linh laø “Chuùa”,
nhöõng lôøi tuyeân xöng ñöùc tin tieân khôûi cuûa Hoäi Thaùnh xaùc quyeát
ngay töø ñaàu69 raèng quyeàn naêng, danh döï vaø vinh quang thuoäc veà 461
Chuùa Cha cuõng thuoäc veà Chuùa Gieâsu70, bôûi vì Ngöôøi “voán dó laø 653
Thieân Chuùa” (Pl 2,6), vaø bôûi vì Chuùa Cha ñaõ laøm toû hieän quyeàn chuû
teå naøy cuûa Chuùa Gieâsu khi cho Ngöôøi soáng laïi töø coõi cheát vaø toân
döông Ngöôøi trong vinh quang cuûa Ngaøi71.
450. Ngay töø ñaàu lòch söû Kitoâ giaùo, vieäc xaùc quyeát quyeàn chuû teå cuûa 668-672
Chuùa Gieâsu treân traàn gian vaø treân lòch söû72 cuõng coù nghóa laø nhìn
nhaän raèng, con ngöôøi khoâng ñöôïc ñeå cho töï do caù nhaân cuûa mình
suy phuïc moät caùch tuyeät ñoái baát cöù quyeàn bính traàn theá naøo, nhöng 2242
chæ suy phuïc moät mình Thieân Chuùa laø Cha vaø Chuùa Gieâsu Kitoâ:
Hoaøng ñeá Ceâsar khoâng phaûi laø “Chuùa”73. Hoäi Thaùnh “tin raèng
64
X. 1 Cr 2,8.
65
X. Mt 22,41-46; Cv 2,34-36; Dt 1,13.
66
X. Ga 13,13.
67
X. Mt 8,2; 14,30; 15,22.
68
X. Lc 1,43; 2,11.
69
X. Cv 2,34-36.
70
X. Rm 9,5; Tt 2,13; Kh 5,13.
71
X. Rm 10,9; 1 Cr 12,3; Pl 2,9-11.
72
X. Kh 11,15.
73
X. Mc 12,17; Cv 5,29.
mình gaëp ñöôïc chìa khoùa, trung taâm vaø cöùu caùnh cuûa toaøn theå lòch
söû nhaân loaïi nôi Chuùa vaø Thaày cuûa mình”74.
2664-2665 451. Kinh nguyeän Kitoâ giaùo ñöôïc ghi daáu baèng töôùc hieäu “Chuùa”,
duø laø lôøi môøi goïi caàu nguyeän “Chuùa ôû cuøng anh chò em”, duø laø caâu
keát thuùc lôøi nguyeän: “Nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng con”, hay caû
2817 trong tieáng keâu ñaày tin töôûng vaø hy voïng “Maran atha” (“Chuùa
ñeán!”) hoaëc “Marana tha” (“Laïy Chuùa, xin ngöï ñeán!”) (l Cr l6,22).
“Amen. Laïy Chuùa Gieâsu, xin ngöï ñeán” (Kh 22,20).
TOÙM LÖÔÏC
452. Thaùnh Danh Gieâsu coù nghóa laø “Thieân Chuùa Cöùu Ñoä”. Haøi
nhi sinh bôûi Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñöôïc goïi laø “Gieâsu”: “Vì chính
Ngöôøi seõ cöùu daân Ngöôøi khoûi toäi loãi cuûa hoï” (Mt 1,21). “Döôùi gaàm
trôøi naøy, khoâng coù moät danh naøo khaùc ñaõ ñöôïc ban cho nhaân loaïi,
ñeå chuùng ta phaûi nhôø vaøo danh ñoù maø ñöôïc cöùu ñoä” (Cv 4,12).
453. Danh hieäu “Kitoâ” coù nghóa laø “Ñaáng ñöôïc xöùc daàu”, “Ñaáng
Messia”. Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Kitoâ bôûi vì “Thieân Chuùa ñaõ duøng
Thaùnh Thaàn vaø quyeàn naêng maø xöùc daàu taán phong Ngöôøi” (Cv
10,38). Ngöôøi laø “Ñaáng phaûi ñeán” (Lc 7,19), laø ñoái töôïng cuûa nieàm hy
voïng cuûa Israel75.
454. Danh hieäu “Con Thieân Chuùa” noùi leân moái töông quan duy
nhaát vaø vónh cöûu cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ vôùi Thieân Chuùa, Cha cuûa
Ngöôøi. Ngöôøi laø Con Moät cuûa Chuùa Cha76 vaø laø chính Thieân
Chuùa77. Ai muoán trôû thaønh Kitoâ höõu, ngöôøi aáy nhaát thieát phaûi tin
raèng Chuùa Gieâsu laø Con Thieân Chuùa78.
455. Danh hieäu “Chuùa” noùi leân quyeàn toái thöôïng cuûa Thieân Chuùa.
Tuyeân xöng hay keâu caàu Chuùa Gieâsu laø Chuùa, laø tin vaøo thaàn tính
cuûa Ngöôøi. “Khoâng ai coù theå noùi raèng: ‘Ñöùc Gieâsu laø Chuùa’, neáu
ngöôøi aáy khoâng ôû trong Thaàn Khí” (1 Cr 12,3).
74
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 10: AAS 58 (1966) 1033; x. Ibid., 45:
AAS 58 (1966) 1066.
75
X. Cv 28,20.
76
X. Ga 1,14.18; 3,16.18.
77
X. Ga 1,1.
78
X. Cv 8,37; 1 Ga 2,23.
Muïc 3
“Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn,
maø Ngöôøi xuoáng thai,
sinh bôûi baø Maria ñoàng trinh”
Articulus 3
Iesus Christus “conceptus est de Spiritu Sancto,
natus ex Maria Virgine”
Tieát 1
Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi
Paragraphus 1
Filius Dei homo factus est
I. TAÏI SAO NGOÂI LÔØI LAØM NGÖÔØI?

CUR VERBUM CARO FACTUM EST?
456. Cuøng vôùi Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli, chuùng ta tuyeân xöng:
“Vì loaøi ngöôøi chuùng ta vaø ñeå cöùu ñoä chuùng ta, Ngöôøi ñaõ töø trôøi
xuoáng theá. Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn, Ngöôøi ñaõ nhaäp theå
trong loøng Trinh Nöõ Maria vaø ñaõ laøm ngöôøi”79.
457. Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi ñeå cöùu ñoä chuùng ta, baèng caùch giao hoøa 607
chuùng ta vôùi Thieân Chuùa: Thieân Chuùa “ñaõ yeâu thöông chuùng ta vaø
sai Con cuûa Ngaøi ñeán laøm cuûa leã ñeàn toäi cho chuùng ta” (1 Ga 4,10).
“Chuùa Cha ñaõ sai Con cuûa Ngaøi ñeán laøm Ñaáng cöùu ñoä theá gian”
(1 Ga 4,14). “Chuùa Gieâsu ñaõ xuaát hieän ñeå xoaù boû toäi loãi” (1 Ga 3,5):
“Baûn tính chuùng ta vì beänh taät neân caàn ñöôïc chöõa laønh, vì sa 385
ngaõ neân caàn ñöôïc naâng daäy, vì ñaõ cheát neân caàn ñöôïc phuïc sinh.
Chuùng ta ñaõ ñaùnh maát vieäc thoâng phaàn vaøo söï thieän, neân caàn
ñöôïc daãn trôû veà söï thieän. Chuùng ta bò vaây haõm trong boùng toái,
neân caàn ñeán aùnh saùng. Chuùng ta bò tuø ñaày neân mong ngöôøi cöùu
chuoäc; bò thua traän, neân caàn ngöôøi trôï giuùp, bò aùp böùc döôùi aùch
noâ leä neân chôø ngöôøi giaûi phoùng. Ñoù laïi laø nhöõng lyù do nhoû beù vaø
79
DS 150.
khoâng xöùng ñaùng ñeå laøm cho Thieân Chuùa ñoäng loøng hay sao?
Nhöõng lyù do aáy khoâng ñuû ñeå Thieân Chuùa xuoáng vieáng thaêm baûn
tính nhaân loaïi, trong luùc nhaân loaïi ñang ôû trong tình traïng khoán
80
cuøng vaø baát haïnh hay sao?”
219 458. Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi ñeå chuùng ta nhaän bieát tình yeâu cuûa
Thieân Chuùa: “Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi chuùng ta ñöôïc bieåu
loä nhö theá naøy: Thieân Chuùa ñaõ sai Con Moät ñeán theá gian ñeå nhôø
Con Moät cuûa Ngaøi maø chuùng ta ñöôïc soáng” (l Ga 4,9). “Thieân Chuùa
yeâu theá gian ñeán noãi ñaõ ban Con Moät, ñeå ai tin vaøo Con cuûa Ngaøi
thì khoûi phaûi cheát, nhöng ñöôïc soáng muoân ñôøi” (Ga 3,l6).
520, 823 459. Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi ñeå trôû thaønh göông maãu thaùnh thieän cho
2012 chuùng ta. “Anh em haõy mang laáy aùch cuûa toâi vaø haõy hoïc vôùi toâi…” (Mt
11,29). “Chính Thaày laø con ñöôøng, laø söï thaät vaø laø söï soáng. Khoâng ai
coù theå ñeán vôùi Chuùa Cha maø khoâng qua Thaày” (Ga l4,6). Vaø treân nuùi
Hieån Dung, Chuùa Cha ñaõ truyeàn: “Haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi” (Mc
1717, 1965 9,7)81. Ngöôøi ñuùng laø göông maãu cuûa caùc moái phuùc thaät vaø laø chuaån
möïc cuûa Luaät môùi: “Anh em haõy yeâu thöông nhau, nhö Thaày ñaõ yeâu
thöông anh em” (Ga l5,l2). Tình yeâu naøy ñoøi hoûi ngöôøi ta thaät söï hieán
thaân ñeå ñi theo Ngöôøi82.
1265, 1391 460. Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi ñeå laøm cho chuùng ta ñöôïc “thoâng phaàn
baûn tính Thieân Chuùa” (2 Pr l,4). “Chính vì ñieàu naøy maø Ngoâi Lôøi
cuûa Thieân Chuùa laøm ngöôøi, Ñaáng laø Con Thieân Chuùa trôû neân Con
Ngöôøi, ñoù laø ñeå cho loaøi ngöôøi, khi keát hôïp vôùi Ngoâi Lôøi cuûa Thieân
Chuùa vaø nhaän quyeàn laøm nghóa töû, thì ñöôïc trôû neân con caùi Thieân
1988 Chuùa”83. “Chính Ngöôøi ñaõ laøm ngöôøi, ñeå chuùng ta ñöôïc trôû thaønh
nhöõng vò thaàn”84. “Con Moät Thieân Chuùa, bôûi muoán cho chuùng ta
ñöôïc tham döï vaøo thaàn tính cuûa Ngöôøi, neân ñaõ mang laáy baûn tính
cuûa chuùng ta, ñeå Ñaáng ñaõ laøm ngöôøi, laøm cho ngöôøi ta trôû thaønh
nhöõng vò thaàn”85.
II. NHAÄP THEÅ

INCARNATIO
461. Laáy laïi caùch noùi cuûa thaùnh Gioan (“Ngoâi Lôøi ñaõ trôû thaønh
653, 661 nhuïc theå”: Ga 1,14), Hoäi Thaùnh duøng töø “Nhaäp Theå” ñeå goïi söï kieän
449 Con Thieân Chuùa nhaän laáy baûn tính nhaân loaïi, ñeå thöïc hieän vieäc
80
Thaùnh Greâgoârioââ Nyssenoâ, Oratio catechetica 15,3: TD 7,78 (PG 45, 48).
81
X. Ñnl 6,4-5.
82
X. Mc 8,34.
83
84
Thaùnh Athanasioâ Alexandrinoâ, De Incarnatione, 54, 3: SC 199, 458 (PG 25, 192).
85
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Officium de festo corporis Christi, Ad Matutinas, In primo Nocturno,
Lectio 1: Opera omnia, v.29 (Parisiis 1876) 336.
cöùu ñoä chuùng ta trong baûn tính aáy. Trong moät thaùnh thi do thaùnh
Phaoloâ ghi laïi, Hoäi Thaùnh haùt möøng maàu nhieäm Nhaäp Theå nhö
sau:
“Anh em haõy coù nhöõng taâm tình nhö chính Ñöùc Kitoâ Gieâsu: Chuùa
Gieâsu Kitoâ, voán dó laø Thieân Chuùa, maø khoâng nghó phaûi nhaát
quyeát duy trì ñòa vò ngang haøng vôùi Thieân Chuùa, nhöng ñaõ hoaøn
toaøn truùt boû vinh quang, maëc laáy thaân noâ leä, trôû neân gioáng phaøm
nhaân, soáng nhö ngöôøi traàn theá. Ngöôøi laïi coøn haï mình, vaâng lôøi
cho ñeán noãi baèng loøng chòu cheát, cheát treân caây thaäp töï” (Pl 2,5-
86
8) .
462. Thö göûi tín höõu Do Thaùi cuõng noùi veà maàu nhieäm aáy nhö sau:
“Vì vaäy, khi vaøo traàn gian, Ñöùc Kitoâ noùi: Chuùa ñaõ khoâng öa hy leã
vaø hieán teá, nhöng ñaõ taïo cho con moät thaân theå. Chuùa cuõng chaúng
thích leã toaøn thieâu vaø leã xaù toäi. Baáy giôø con môùi thöa: Laïy Thieân
Chuùa, naøy con ñaây, con ñeán ñeå thöïc thi yù Ngaøi” (Dt 10,5-7, trích
Tv 40,7-9, baûn LXX).
463. Tin vaøo vieäc Nhaäp Theå thaät cuûa Con Thieân Chuùa laø daáu hieäu 90
ñaëc tröng cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo. “Caên cöù vaøo ñieàu naøy, anh em
nhaän ra Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa: Thaàn Khí naøo tuyeân xöng
Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Ñaáng ñaõ ñeán, vaø trôû neân ngöôøi phaøm, thì Thaàn
Khí aáy bôûi Thieân Chuùa” (l Ga 4,2). Ñoù cuõng laø nieàm xaùc tín haân
hoan cuûa Hoäi Thaùnh ngay töø buoåi ñaàu, khi haùt möøng “maàu nhieäm
cao caû cuûa ñaïo thaùnh”: “Ñöùc Kitoâ xuaát hieän trong thaân phaän ngöôøi
phaøm” (l Tm 3,l6).
III. THIEÂN CHUÙA THAÄT VAØØ NGÖÔØI THAÄT

VERUS DEUS ET VERUS HOMO
464. Bieán coá ñoäc nhaát voâ nhò laø vieäc Nhaäp Theå cuûa Con Thieân
Chuùa khoâng coù nghóa laø Chuùa Gieâsu Kitoâ moät phaàn laø Thieân Chuùa,
moät phaàn laø ngöôøi; cuõng khoâng coù nghóa Ngöôøi laø keát quaû cuûa moät
söï pha troän laãn loän giöõa hai baûn tính thaàn linh vaø nhaân loaïi.
Ngöôøi ñaõ thaät söï laøm ngöôøi, maø vaãn thaät söï laø Thieân Chuùa. Chuùa
Gieâsu Kitoâ laø Thieân Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät. Hoäi Thaùnh ñaõ
phaûi baûo veä vaø laøm saùng toû chaân lyù ñöùc tin naøy suoát nhöõng theá kyû 88
ñaàu tieân, tröôùc caùc laïc thuyeát ñaõ laøm sai laïc chaân lyù ñoù.
465. Caùc laïc thuyeát ñaàu tieân khoâng phuû nhaän thaàn tính cuûa Ñöùc
Kitoâ, cho baèng choái boû nhaân tính thaät cuûa Ngöôøi (AÛo thaân thuyeát
theo chuû tröông Ngoä ñaïo). Ngay töø thôøi caùc Toâng Ñoà, ñöùc tin Kitoâ
86
X. Thaùnh ca Kinh Chieàu I Chuùa Nhaät: Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, editio typica, v.1, p. 545.
629. 718 et 808; v.2, p. 844. 937. 1037 et 1129; v.3, p. 548. 669. 793 et 916; v.4, p. 496. 617.
741 et 864 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973-1974).
giaùo nhaán maïnh ñeán vieäc Nhaäp Theå thaät cuûa Con Thieân Chuùa,
Ñaáng ñaõ ñeán trong xaùc phaøm87. Nhöng vaøo theá kyû thöù III, ñeå
choáng laïi Phaoloâ Samosateânoâ, taïi Coâng ñoàng hoïp ôû Antioâchia, Hoäi
Thaùnh phaûi khaúng ñònh raèng: Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Con Thieân Chuùa
do baûn tính chöù khoâng phaûi do ñöôïc nhaän laøm nghóa töû. Coâng ñoàng
chung thöù I, hoïp taïi Niceâa vaøo naêm 325, tuyeân xöng trong Tín bieåu
cuûa mình raèng: Con Thieân Chuùa “ñöôïc sinh ra maø khoâng phaûi ñöôïc
taïo thaønh, ñoàng baûn theå vôùi Ñöùc Chuùa Cha” (trong tieáng Hy Laïp laø
242 homousion)88, vaø Hoäi Thaùnh ñaõ keát aùn Arioâ laø ngöôøi ñaõ khaúng ñònh
raèng “Con Thieân Chuùa ñaõ xuaát phaùt töø hö voâ” 89 vaø “coù moät baûn theå
hay yeáu tính khaùc vôùi Chuùa Cha”90.
466. Laïc thuyeát cuûa Nestoârioâ cho raèng trong Ñöùc Kitoâ ngoâi vò nhaân
loaïi ñöôïc lieân keát vôùi Ngoâi Vò thaàn linh cuûa Con Thieân Chuùa.
Choáng laïi laïc thuyeát naøy, Thaùnh Cyrilloâ Aleâxanñria vaø Coâng ñoàng
chung thöù III hoïp taïi EÂpheâsoâ naêm 431 tuyeân xöng raèng: “Ngoâi Lôøi
ñaõ laøm ngöôøi, khi moät thaân theå do moät linh hoàn coù lyù trí laøm cho
soáng ñoäng ñöôïc keát hôïp vôùi Ngaøi theo Ngoâi Vò”91. Nhaân tính cuûa
Ñöùc Kitoâ khoâng coù moät chuû theå naøo khaùc ngoaøi Ngoâi Vò thaàn linh
cuûa Con Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ nhaän laáy nhaân tính aáy laøm cuûa
mình töø luùc töôïng thai. Chính vì vaäy, Coâng ñoàng chung EÂpheâsoâ vaøo
495 naêm 431 coâng boá raèng Ñöùc Maria, nhôø söï töôïng thai nhaân loaïi cuûa
Con Thieân Chuùa trong loøng baø, baø ñaõ raát thaät söï trôû thaønh Meï
Thieân Chuùa: “[Ñöùc Maria laø] Meï Thieân Chuùa…, khoâng phaûi vì baûn
tính cuûa Ngoâi Lôøi vaø thaàn tính cuûa Ngaøi ñaõ baét ñaàu ñöôïc sinh ra
bôûi Ñöùc Trinh Nöõ raát thaùnh, nhöng vì töø Ñöùc Trinh Nöõ ñaõ sinh ra
thaân xaùc thaùnh thieâng ñoù, do moät linh hoàn coù lyù trí laøm cho soáng
ñoäng, vaø Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa ñaõ keát hôïp vôùi thaân xaùc ñoù theo
Ngoâi Vò, neân coù theå noùi Ngoâi Lôøi ñaõ ñöôïc sinh ra theo xaùc phaøm”92.
467. Nhöõng ngöôøi chuû tröông thuyeát Nhaát Tính (Monophysitae)
khaúng ñònh: baûn tính nhaân loaïi khoâng coøn toàn taïi nôi Ñöùc Kitoâ,
khi baûn tính ñoù ñöôïc Ngoâi Vò thaàn linh cuûa Con Thieân Chuùa ñaûm
nhaän. Ñeå choáng laïi laïc thuyeát naøy, Coâng ñoàng chung thöù IV, hoïp
taïi Chalceâñoânia naêm 451, tuyeân xöng:
“Theo sau caùc thaùnh phuï, chuùng toâi ñoàng thanh daïy phaûi tuyeân
xöng Moät Chuùa Con Duy Nhaát laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta,
hoaøn haûo trong thaàn tính vaø cuõng hoaøn haûo trong nhaân tính; laø
Thieân Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät, goàm coù moät linh hoàn coù lyù trí
87
X. 1 Ga 4,2-3; 2 Ga 7.
88
89
CÑ Niceâa, Epistula synodalis “Epeideâ teâs” ad Aegyptios: DS 130.
90
91
CÑ EÂpheâsoâ, Epistula II Cyrilli Alexandrini ad Nestorium: DS 250.
92
CÑ EÂpheâsoâ, Epistula II Cyrilli Alexandrini ad Nestorium: DS 251.
vaø moät thaân xaùc; ñoàng baûn theå vôùi Ñöùc Chuùa Cha theo thaàn tính
maø cuõng ñoàng baûn tính vôùi chuùng ta theo nhaân tính, ‘gioáng
93
chuùng ta veà moïi phöông dieän ngoaïi tröø toäi loãi’; sinh bôûi Ñöùc
Chuùa Cha theo thaàn tính töø tröôùc muoân ñôøi, vaø trong nhöõng thôøi
cuoái cuøng naøy, vì chuùng ta vaø ñeå cöùu ñoä chuùng ta, Ngöôøi ñöôïc
sinh ra theo nhaân tính töø Trinh Nöõ Maria, Meï Thieân Chuùa.
Cuøng moät Ñaáng duy nhaát laø Ñöùc Kitoâ, laø Chuùa, laø Con Moät, phaûi
ñöôïc nhìn nhaän trong hai baûn tính moät caùch khoâng laãn loän,
khoâng thay ñoåi, khoâng phaân chia, khoâng taùch bieät, söï khaùc bieät
giöõa hai baûn tính khoâng heà bò maát ñi do vieäc keát hôïp, nhöng caùc
ñaëc ñieåm cuûa moãi baûn tính ñaõ ñöôïc baûo toàn khi keát hôïp vôùi nhau
94
trong moät Ngoâi Vò vaø moät Ñaáng duy nhaát” .
468. Sau Coâng ñoàng Chalceâñoânia moät soá ngöôøi bieán nhaân tính cuûa
Ñöùc Kitoâ thaønh nhö moät chuû theå coù ngoâi vò rieâng. Choáng laïi nhöõng
ngöôøi naøy, Coâng ñoàng chung thöù V, hoïp taïi Constantinoâpoâli, naêm
553, tuyeân xöng raèng: “Chæ coù moät Ngoâi Vò duy nhaát, laø Ñöùc Gieâsu
Kitoâ, Chuùa chuùng ta, Moät Ngoâi Vò trong Ba Ngoâi Chí Thaùnh”95. Bôûi 254
vaäy, moïi söï trong nhaân tính cuûa Ñöùc Kitoâ ñeàu phaûi ñöôïc quy veà
Ngoâi Vò thaàn linh cuûa Ngöôøi vôùi tö caùch laø chuû theå rieâng cuûa Ngöôøi
96
, khoâng nhöõng caùc pheùp laï, nhöng caû nhöõng ñau khoå97 vaø chính
caùi cheát: chuùng toâi tuyeân xöng raèng “Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng 616
ta, Ñaáng bò ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù veà phaàn xaùc, laø Thieân Chuùa
thaät, laø Chuùa vinh quang, vaø laø moät Ngoâi trong Ba Ngoâi chí
thaùnh”98.
469. Nhö vaäy, Hoäi Thaùnh tuyeân xöng raèng Chuùa Gieâsu laø Thieân
Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät moät caùch khoâng theå taùch bieät. Ngöôøi
thaät söï laø Con Thieân Chuùa ñaõ laøm ngöôøi, laø anh em cuûa chuùng ta,
maø vaãn khoâng ngöøng laø Thieân Chuùa, Chuùa chuùng ta: 212
Phuïng vuï Roâma haùt kính: “Ngaøi vaãn laø Ngaøi nhö tröôùc [Ngaøi laø
Thieân Chuùa], vaø Ngaøi ñaõ ñaûm nhaän laáy ñieàu maø tröôùc ñoù Ngaøi
99
khoâng laø [Ngaøi laøm ngöôøi]” . Coøn phuïng vuï cuûa thaùnh Gioan
Kim Khaåu coâng boá vaø haùt kính: “Laïy Con duy nhaát vaø Ngoâi Lôøi
cuûa Thieân Chuùa, duø baát töû, nhöng ñeå cöùu ñoä chuùng con, Chuùa ñaõ
ñoaùi thöông nhaäp theå trong loøng Ñöùc Maria, Meï raát thaùnh cuûa
93
X. Dt 4,15.
94
CÑ Chalceâñoânia, : DS 301-302.
95
CÑ Constantinoâpoâli II, Sess. 8a. Canon 4: DS 424.
96
X. CÑ EÂpheâsoâ, Anathematismi Cyrilli Alexandrini, 4: DS 255.
97
X. CÑ Constantinoâpoâli II, Sess. 8a. Canon 3: DS 423.
98
X. CÑ Constantinoâpoâli II, Sess. 8a. Canon 10: DS 432.
99
Leã troïng kính Ñöùc Maria Meï Thieân Chuùa, Ñieäp ca kinh “Benedictus”: Caùc Giôø Kinh Phuïng
Vuï, editio typica, v.1 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 394; x. Thaùnh Leâoâ Caû, Sermo 21, 2:
CCL 138, 87 (PL 54, 192).
Thieân Chuùa vaø troïn ñôøi ñoàng trinh. Chuùa ñaõ laøm ngöôøi vaø ñaõ
chòu ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù maø khoâng heà bieán ñoåi. Laïy Ñöùc
Kitoâ, laø Thieân Chuùa, Chuùa ñaõ duøng caùi cheát cuûa mình maø ñaäp
tan söï cheát, Chuùa laø Moät trong Ba Ngoâi Chí Thaùnh, ñöôïc toân
vinh cuøng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, xin cöùu ñoä chuùng
100
con!”
IV. CON THIEÂN CHUÙA LAØM NGÖÔØI NHÖ THEÁ NAØO?

QUOMODO FILIUS DEI EST HOMO?
470. Trong söï keát hôïp kyø dieäu cuûa maàu nhieäm Nhaäp Theå, “baûn
tính nhaân loaïi ñöôïc ñaûm nhaän, chöù khoâng bò hoaø tan”101, neân qua
caùc theá kyû, Hoäi Thaùnh haèng tuyeân xöng Chuùa Kitoâ coù moät linh hoàn
nhaân loaïi thaät vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa trí tueä vaø yù chí, vaø moät thaân
xaùc nhaân loaïi thaät. Nhöng ñoàng thôøi Hoäi Thaùnh ñaõ phaûi luoân nhaéc
laïi raèng baûn tính nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ thuoäc haún veà Ngoâi Vò
thaàn linh cuûa Con Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ ñaûm nhaän noù. Taát caû
nhöõng gì Ñöùc Kitoâ laø vaø taát caû nhöõng gì Ngöôøi laøm trong baûn tính
516 nhaân loaïi, ñeàu xuaát phaùt töø “moät Ñaáng trong Ba Ngoâi Thieân Chuùa”.
626 Vì vaäy, Con Thieân Chuùa truyeàn thoâng cho nhaân tính cuûa Ngöôøi
caùch thöùc hieän höõu rieâng cuûa Ngoâi Vò mình trong Ba Ngoâi. Nhö
vaäy, trong linh hoàn cuõng nhö trong thaân xaùc cuûa Ngöôøi, Ñöùc Kitoâ
dieãn taû theo caùch theá nhaân loaïi cung caùch haønh xöû cuûa Thieân Chuùa
Ba Ngoâi102:
“Con Thieân Chuùa ñaõ laøm vieäc vôùi ñoâi tay nhaân loaïi, suy nghó
baèng trí oùc nhaân loaïi, haønh ñoäng theo yù chí nhaân loaïi, yeâu meán
2599 baèng quaû tim nhaân loaïi. Sinh laøm con Ñöùc Trinh Nöõ Maria,
Ngöôøi ñaõ thaät söï trôû neân moät ngöôøi giöõa chuùng ta, gioáng chuùng
103
ta trong moïi söï, ngoaïi tröø toäi loãi” .
Linh hoàn vaø tri thöùc nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ
471. Apoâlinarioâ Laoñicenseâ cho raèng trong Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Lôøi ñaõ
thay theá linh hoàn hay tinh thaàn. Ñeå choáng laïi ñieàu sai laïc naøy, Hoäi
Thaùnh tuyeân xöng: Ngoâi Con haèng höõu cuõng ñaõ ñaûm nhaän moät
363 linh hoàn nhaân loaïi coù lyù trí104.
472. Linh hoàn nhaân loaïi naøy, maø Con Thieân Chuùa ñaõ ñaûm nhaän,
ñaõ ñöôïc phuù baåm moät tri thöùc nhaân loaïi thaät söï. Tri thöùc naøy, theo
100
Officium Horarum Byzantinum, Hymnus “Ho monogeneâs: Opologion to mega” (Romae
1876) 82.
101
102
X. Ga 14,9-10.
103
104
X. Thaùnh Ñamasoâ I, Epistula Oti te apostolike kathedra: DS 149.
ñuùng nghóa, töï noù khoâng theå coù tính chaát voâ haïn: noù ñöôïc hình
thaønh trong caùc ñieàu kieän lòch söû cuûa cuoäc soáng trong khoâng gian
vaø thôøi gian. Do ñoù, Con Thieân Chuùa khi laøm ngöôøi, ñaõ coù theå chaáp
nhaän “ngaøy caøng theâm khoân ngoan, theâm cao lôùn vaø theâm aân
nghóa” (Lc 2,52) vaø thaäm chí Ngöôøi coøn phaûi tìm hieåu veà nhöõng
ñieàu maø trong ñieàu kieän nhaân loaïi, phaûi ñöôïc hoïc hoûi qua kinh
nghieäm105. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi vieäc Ngöôøi töï nguyeän haï mình
“maëc laáy thaân noâ leä”106.
473. Nhöng, ñoàng thôøi, tri thöùc nhaân loaïi thaät söï naøy cuûa Con Thieân
Chuùa cuõng dieãn taû söï soáng thaàn linh cuûa Ngoâi Vò cuûa Ngöôøi107. “Con
Thieân Chuùa bieát heát moïi söï; vaø con ngöôøi maø Ngöôøi tieáp nhaän cuõng
bieát nhö theá, khoâng phaûi do baûn tính, nhöng do keát hôïp vôùi Ngoâi
Lôøi. Nhaân tính, ñöôïc keát hôïp vôùi Ngoâi Lôøi, bieát heát moïi söï vaø bieåu
hieän nhöõng ñaëc tính thaàn linh xöùng vôùi uy quyeàn nôi mình”108.
Tröôùc heát, ñoù laø tröôøng hôïp Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi coù moät söï 240
hieåu bieát thaâm saâu vaø tröïc tieáp veà Cha cuûa Ngöôøi109. Trong tri thöùc
nhaân loaïi cuûa mình, Chuùa Con cuõng cho thaáy Ngöôøi coù khaû naêng
thaàn linh nhìn thaáu nhöõng tö töôûng thaàm kín trong loøng daï ngöôøi
ta110.
474. Tri thöùc nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ, vì ñöôïc keát hôïp vôùi Ñöùc
Khoân Ngoan thaàn linh trong Ngoâi Lôøi nhaäp theå, hieåu bieát ñaày ñuû
caùc keá hoaïch vónh cöûu maø Ngöôøi ñeán ñeå maïc khaûi111. Ñieàu Ngöôøi
noùi laø Ngöôøi khoâng bieát trong laõnh vöïc naøy112, thì ôû choã khaùc
Ngöôøi tuyeân boá laø Ngöôøi khoâng coù söù vuï maïc khaûi ñieàu aáy113.
YÙ muoán nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ

475. Moät caùch töông töï, trong Coâng ñoàng chung thöù VI, Hoäi Thaùnh
ñaõ tuyeân xöng raèng Ñöùc Kitoâ coù hai yù muoán vaø hai hoaït ñoäng theo
hai baûn tính Thieân Chuùa vaø nhaân loaïi, khoâng ñoái khaùng nhöng 2008
hôïp taùc vôùi nhau, cho neân Ngoâi Lôøi laøm ngöôøi, trong söï phuïc tuøng 2824
theo nhaân tính ñoái vôùi Chuùa Cha, ñaõ muoán ñieàu maø Ngöôøi ñaõ quyeá t
ñònh, theo thaàn tính, cuøng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, veà
105
X. Mc 6,38; 8,27; Ga 11,34.
106
X. Pl 2,7.
107
X. Thaùnh Greâgoârioââ Caû, Epistula Sicut aqua: DS 475.
108
Thaùnh Maximoâ Hieån tu, Quaestiones et dubia, Q.I, 67: CCG 10, 155 (66: PG 90, 840).
109
X. Mc 14,36; Mt 11,27; Ga 1,18; 8,55.
110
X. Mc 2,8; Ga 2,25; 6,61.
111
X. Mc 8,31; 9,31;10,33-34; 14,18-20.26-30.
112
X. Mc 13,32.
113
X. Cv 1,7.
ôn cöùu ñoä chuùng ta114. Hoäi Thaùnh nhaän bieát raèng “yù muoán nhaân
loaïi cuûa Ngöôøi luoân theo yù muoán thaàn linh, khoâng mieãn cöôõng,
khoâng ñoái khaùng, vaø hôn nöõa, yù muoán nhaân loaïi cuûa Ngöôøi ñaõ phuïc
tuøng yù muoán thaàn linh vaø toaøn naêng cuûa Ngöôøi”115.
Thaân xaùc thaät cuûa Ñöùc Kitoâ

476. Bôûi vì Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi khi ñaûm nhaän moät nhaân tính
thaät, neân thaân xaùc cuûa Ñöùc Kitoâ coù nhöõng neùt xaùc ñònh roõ raøng116.
1159-1162 Do ñoù, dung nhan nhaân loaïi cuûa Chuùa Gieâsu coù theå ñöôïc “hoaï
2129-2132 laïi”117 Trong Coâng ñoàng chung thöù VII118, Hoäi Thaùnh coâng nhaän
vieäc Ngöôøi ñöôïc trình baøy qua caùc aûnh töôïng thaùnh laø hôïp phaùp.
477. Ñoàng thôøi, Hoäi Thaùnh cuõng luoân luoân coâng nhaän: trong thaân
xaùc cuûa Chuùa Gieâsu, “Thieân Chuùa voán laø Ñaáng voâ hình, ñaõ xuaát
hieän höõu hình cho chuùng ta”119. Thaät vaäy, caùc ñaëc ñieåm caù nhaân
cuûa thaân xaùc Ñöùc Kitoâ dieãn taû Ngoâi Vò thaàn linh cuûa Con Thieân
Chuùa. Con Thieân Chuùa ñaõ nhaän laøm cuûa mình nhöõng neùt nhaân
daïng cuûa thaân xaùc Ngöôøi, cho neân khi ñöôïc hoaï laïi nôi moät aûnh
töôïng thaùnh naøo ñoù, nhöõng neùt naøy coù theå ñöôïc toân kính, bôûi vì
khi tín höõu toân kính aûnh töôïng thaùnh, laø hoï “toân thôø chính Ñaáng
maø aûnh töôïng thaùnh aáy dieãn taû”120.
Traùi tim cuûa Ngoâi Lôøi nhaäp theå

478. Trong cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi, trong luùc Ngöôøi haáp hoái vaø trong
487 luùc Ngöôøi chòu khoå naïn, Chuùa Gieâsu bieát vaø yeâu thöông moïi ngöôøi
368 vaø töøng ngöôøi chuùng ta, vaø Ngöôøi ñaõ töï hieán maïng vì moãi ngöôøi
2669 chuùng ta. Con Thieân Chuùa “ñaõ yeâu meán toâi vaø hieán maïng vì toâi”
(Gl 2,20). Ngöôøi ñaõ yeâu meán taát caû chuùng ta baèng moät traùi tim
nhaân loaïi. Do ñoù Traùi Tim cöïc thaùnh cuûa Chuùa Gieâsu, bò ñaâm thaâu
vì toäi loãi chuùng ta vaø ñeå cöùu ñoä chuùng ta 121, “ñöôïc coi laø daáu chæ vaø
766 bieåu töôïng ñaëc bieät cuûa tình yeâu, qua ñoù Ñaáng Cöùu Chuoäc thaàn linh
114
X. CÑ Constantinoâpoâli III (naêm 681), Sess. 18a, Definitio de duabus in Christo voluntatibus
et operationibus: DS 556-559.
115
CÑ Constantinoâpoâli III, Sess. 18a, Definitio de duabus in Christo voluntatibus et
operationibus: DS 556.
116
X. CÑ Lateâranoâ (naêm 649), Canon 4: DS 504.
117
X. Gl 3,1.
118
CÑ Niceâa II (naêm 787), Act. 7a, Definitio de sacris imaginibus: DS 600-603.
119
Kinh Tieàn Tuïng Leã Giaùng Sinh, II: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 396.
120
CÑ Niceâa II, Act. 7a, Definitio de sacris imaginibus: DS 601.
121
X. Ga 19,34.
haèng lieân læ yeâu meán Chuùa Cha vónh cöûu vaø yeâu meán taát caû moïi
ngöôøi”122.
TOÙM LÖÔÏC
479. Vaøo thôøi gian Thieân Chuùa ñaõ ñònh, Con Moät cuûa Chuùa Cha,
laø Ngoâi Lôøi vónh cöûu vaø laø hình aûnh baûn theå cuûa Chuùa Cha, ñaõ
nhaäp theå: Ngöôøi ñaõ ñaûm nhaän baûn tính nhaân loaïi maø khoâng maát
ñi baûn tính Thieân Chuùa.
480. Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Thieân Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät trong söï
duy nhaát cuûa Ngoâi Vò Thieân Chuùa cuûa Ngöôøi; vì vaäy Ngöôøi laø
Ñaáng Trung Gian duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi.
481. Chuùa Gieâsu Kitoâ coù hai baûn tính, thaàn tính vaø nhaân tính,
khoâng laãn loän, nhöng keát hôïp trong Ngoâi Vò duy nhaát cuûa Con
Thieân Chuùa.
482. Vì laø Thieân Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät, Ñöùc Kitoâ coù moät tri
thöùc vaø moät yù muoán nhaân loaïi, hoaøn toaøn hoaø hôïp vaø quy phuïc tri
thöùc vaø yù muoán thaàn linh cuûa Ngöôøi, maø Ngöôøi coù chung vôùi Chuùa
Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn.
483. Vì vaäy, Nhaäp Theå laø maàu nhieäm kyø dieäu cuûa söï keát hôïp giöõa
baûn tính Thieân Chuùa vaø baûn tính nhaân loaïi trong Ngoâi Vò duy
nhaát cuûa Ngoâi Lôøi.
122
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Haurietis aquas: DS 3924; x. Ibid., Thoâng ñieäp Mystici corporis:
DS 3812.
Tieát 2
“…Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn
maø Ngöôøi xuoáng thai,
sinh bôûi baø Maria ñoàng trinh”
Paragraphus 2
“…Conceptus est de Spiritu Sancto, natus ex Maria Virgine”
I. BÔÛI PHEÙP ÑÖÙC CHUÙA THAÙNH THAÀN

MAØ NGÖÔØI XUOÁNG THAI...
CONCEPTUS EST DE SPIRITU SANCTO …
484. Bieán coá Truyeàn tin cho Ñöùc Maria môû ñaàu “thôøi gian tôùi hoài
vieân maõn” (Gl 4,4), nghóa laø, luùc hoaøn thaønh caùc lôøi höùa vaø caùc söï
461 chuaån bò. Ñöùc Maria ñöôïc môøi goïi cöu mang Ñaáng maø nôi Ngöôøi
“taát caû söï vieân maõn cuûa thaàn tính hieän dieän caùch cuï theå” (Cl 2,9).
Lôøi phuùc ñaùp thaàn linh cho vaán naïn cuûa Meï: “Vieäc aáy seõ xaûy ra
caùch naøo, vì toâi khoâng bieát ñeán vieäc vôï choàng?” (Lc l,34) ñaõ ñöôïc
ñöa ra laø nhôø quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn: “Thaùnh Thaàn seõ
721 ngöï xuoáng treân baø” (Lc l,35).
485. Söù vuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn luoân luoân ñöôïc keát hôïp vôùi söù vuï
689, 723 cuûa Chuùa Con vaø quy höôùng veà söù vuï cuûa Chuùa Con123. Chuùa Thaùnh
Thaàn, laø “Chuùa vaø laø Ñaáng ban söï soáng”, ñöôïc sai ñeán ñeå thaùnh
hoaù cung loøng Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø laøm cho Meï thuï thai moät
caùch thaàn linh, khi taùc ñoäng ñeå Meï cöu mang Con vónh cöûu cuûa
Chuùa Cha trong nhaân tính ñöôïc ñaûm nhaän töø nhaân tính cuûa Meï.
486. Con Moät cuûa Chuùa Cha, vôùi tö caùch moät con ngöôøi ñöôïc thuï
thai trong cung loøng Ñöùc Trinh Nöõ Maria, laø “Ñöùc Kitoâ”, nghóa laø
437 Ñaáng ñöôïc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn124, töø luùc khôûi ñaàu söï
hieän höõu nhaân loaïi cuûa Ngöôøi, maëc duø vieäc Ngöôøi toû mình ra seõ
ñöôïc thöïc hieän daàn daàn: cho caùc muïc ñoàng125, cho caùc ñaïo só126, cho
oâng Gioan Taåy giaû127, cho caùc moân ñeä128. Vì vaäy, toaøn boä cuoäc ñôøi
cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ seõ bieåu loä “Thieân Chuùa ñaõ duøng Thaùnh Thaàn
123
X. Ga 16,14-15.
124
X. Mt 1,20; Lc 1,35.
125
X. Lc 2,8-20.
126
X. Mt 2,1-12.
127
X. Ga 1,31-34.
128
X. Ga 2,11.
vaø quyeàn naêng maø xöùc daàu taán phong Ngöôøi” (Cv l0,38) nhö theá
naøo.
II. … SINH BÔÛI BAØ MARIA ÑOÀNG TRINH

… NATUS EX MARIA VIRGINE
487. Nhöõng gì ñöùc tin Coâng giaùo tin veà Meï Maria, ñeàu ñaët neàn 963
taûng treân nhöõng gì ñöùc tin ñoù tin veà Ñöùc Kitoâ, nhöng nhöõng gì ñöùc
tin daïy veà Meï Maria, laïi laøm saùng toû ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ.
Ñöùc Maria ñöôïc tieàn ñònh

488. “Thieân Chuùa ñaõ sai Con mình tôùi” (Gl 4,4), nhöng ñeå taïo moät
thaân xaùc129 cho Ngöôøi, Thieân Chuùa ñaõ muoán coù söï töï do coäng taùc
cuûa moät thuï taïo. Vôùi muïc ñích aáy, töø muoân ñôøi Thieân Chuùa ñaõ
choïn, ñeå laøm Meï cuûa Con mình, moät ngöôøi con gaùi Israel, moät
thieáu nöõ Do Thaùi ôû Nazareth mieàn Galileâa, “moät trinh nöõ ñaõ ñính
hoân vôùi moät ngöôøi teân laø Giuse, thuoäc doøng doõi vua Ñavid, trinh nöõ
aáy teân laø Maria” (Lc 1,26-27):
“Chuùa Cha raát nhaân töø ñaõ muoán coù söï öng thuaän cuûa ngöôøi Meï
ñaõ ñöôïc tieàn ñònh, tröôùc khi Chuùa Con nhaäp theå, ñeå nhö vaäy,
moät ngöôøi nöõ ñaõ mang ñeán söï cheát nhö theá naøo, thì moät ngöôøi
130
nöõ cuõng seõ mang laïi söï soáng nhö vaäy” .
489. Suoát thôøi Cöïu Öôùc, söù vuï cuûa Ñöùc Maria ñaõ ñöôïc chuaån bò bôûi 722
söù vuï cuûa nhöõng phuï nöõ thaùnh thieän. Ngay töø ñaàu, laø baø Evaø: baát
chaáp söï baát tuaân phuïc cuûa mình, baø ñaõ nhaän ñöôïc Lôøi Höùa raèng 410
moät haäu dueä cuûa baø seõ chieán thaéng ma quyû131 vaø Lôøi Höùa raèng baø 145
seõ laø meï cuûa taát caû chuùng sinh132. Do lôøi höùa ñoù, baø Sara, maëc duø
ñaõ cao nieân, vaãn thuï thai moät ngöôøi con trai133. Traùi vôùi moïi nieàm
hy voïng nhaân loaïi, Thieân Chuùa ñaõ choïn nhöõng gì bò coi nhö baát löïc
vaø yeáu ñuoái134 ñeå chöùng toû Ngaøi luoân trung tín vôùi lôøi Ngaøi ñaõ höùa:
baø Anna, meï cuûa tieân tri Samuel135, baø Ñeâboâra, baø Ruth, baø 64
Juñitha, baø Esther vaø nhieàu phuï nöõ khaùc. Ñöùc Maria “troåi vöôït
giöõa nhöõng ngöôøi khieâm haï vaø ngheøo heøn cuûa Chuùa, nhöõng ngöôøi
hy voïng vaø ñoùn nhaän ôn cöùu ñoä töø nôi Ngaøi vôùi loøng tin töôûng.
Cuoái cuøng, sau söï troâng ñôïi laâu daøi Lôøi Chuùa ñaõ höùa, thôøi gian ñaõ
129
X. Dt l0,5.
130
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60; x. Ibid., 61: AAS 57
(1965) 63.
131
X. St 3,l5.
132
X. St 3,20.
133
X. St l8,l0-l4; 2l,l-2.
134
X. l Cr l,27.
135
X. l Sm l.
ñeán hoài vieân maõn vaø moät Nhieäm cuïc môùi ñaõ baét ñaàu vôùi Ñöùc
Maria, ngöôøi Con Gaùi Sion cao troïng nhaát”136.
Voâ nhieãm nguyeân toäi

490. Ñeå laøm Meï Ñaáng Cöùu ñoä, Ñöùc Maria “ñaõ ñöôïc Chuùa ban cho
caùc hoàng aân xöùng vôùi nhieäm vuï cao caû aáy”137. Luùc Truyeàn tin, thieân
2676, 2853 thaàn Gabriel ñaõ chaøo Meï laø “ngöôøi ñaày ôn phuùc”138. Thaät vaäy, Meï
2001 caàn ñöôïc höôùng daãn hoaøn toaøn bôûi aân suûng cuûa Thieân Chuùa, ñeå coù
theå ñaùp laïi lôøi loan baùo ôn goïi cuûa mình baèng söï öng thuaän töï do
cuûa ñöùc tin.
491. Qua caùc theá kyû, Hoäi Thaùnh ñaõ yù thöùc raèng Ñöùc Maria, vì ñöôïc
411 Thieân Chuùa ban cho “ñaày ôn phuùc”139, neân ñöôïc cöùu chuoäc ngay töø
luùc töôïng thai. Tín ñieàu Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi, do Ñöùc Giaùo Hoaøng
Pioâ IX coâng boá naêm l854, tuyeân xöng:
“Raát Thaùnh Trinh Nöõ Maria ngay töø luùc ñaàu tieân töôïng thai, bôûi
aân suûng vaø ñaëc aân cuûa Thieân Chuùa toaøn naêng, troâng vaøo coâng
nghieäp cuûa Ñöùc Kitoâ Gieâsu Ñaáng Cöùu ñoä loaøi ngöôøi, ñaõ ñöôïc gìn
140
giöõ tinh tuyeàn khoûi moïi veát nhô cuûa nguyeân toäi” .
492. Nhöõng aùnh raïng ngôøi naøy cuûa “moät söï thaùnh thieän hoaøn toaøn
ñoäc nhaát voâ nhò”, ñaõ ñöôïc ban cho Meï “ngay töø luùc ñaàu tieân töôïng
thai”141, taát caû ñeàu töø Ñöùc Kitoâ maø ñeán vôùi Meï: Meï ñaõ “ñöôïc cöùu
2011 chuoäc caùch heát söùc kyø dieäu nhôø xeùt ñeán coâng nghieäp Con Meï”142.
1077 Chuùa Cha ñaõ “thi aân giaùng phuùc” cho Meï, hôn baát cöù thuï taïo naøo
khaùc, cho Meï “höôûng muoân vaøn aân phuùc cuûa Thaùnh Thaàn, töø coõi
trôøi, trong Ñöùc Kitoâ” (Ep 1,3). Ngaøi “ñaõ choïn” Meï “trong Ñöùc Kitoâ,
tröôùc caû khi taïo thaønh vuõ truï, ñeå tröôùc thaùnh nhan Ngaøi”, Meï “trôû
neân tinh tuyeàn thaùnh thieän, nhôø tình thöông cuûa Ngaøi” (x. Ep l,4).
493. Caùc Giaùo phuï thuoäc truyeàn thoáng Ñoâng phöông goïi Meï Thieân
Chuùa laø Ñaáng Toaøn Thaùnh (Panaghia) vaø toân vinh Meï laø “Ñaáng
khoâng heà vöông nhieãm moät veát nhô toäi loãi naøo, nhö theå moät taïo
vaät môùi ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn naén ñuùc vaø taïo döïng”143. Nhôø aân
suûng cuûa Thieân Chuùa, Ñöùc Maria suoát ñôøi vaãn tinh tuyeàn khoâng heà
phaïm moät toäi rieâng naøo.
136
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 55: AAS 57 (1965) 59-60.
137
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60.
138
X. Lc l,28.
139
X. Lc 1,28.
140
ÑGH Pioâ IX, Toâng saéc Ineffabilis Deus: DS 2803.
141
142
143
“Xin Chuùa cöù laøm cho toâi nhö lôøi söù thaàn noùi…”
494. Khi ñöôïc loan baùo raèng, maëc duø khoâng bieát ngöôøi nam, mình 2617
seõ haï sinh “Con Ñaáng Toái Cao”, bôûi quyeàn naêng Chuùa Thaùnh
Thaàn144, Ñöùc Maria tin chaéc chaén raèng, ñoái vôùi Thieân Chuùa, khoâng
coù gì laø khoâng theå laøm ñöôïc, neân vôùi “söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin”145, 148
Meï ñaõ traû lôøi: “Vaâng, toâi ñaây laø nöõ tyø cuûa Chuùa, xin Chuùa cöù laøm
cho toâi nhö lôøi söù thaàn noùi” (Lc l,37-38). Nhö vaäy, khi noùi leân söï
öng thuaän cuûa mình ñoái vôùi lôøi Thieân Chuùa, Ñöùc Maria trôû thaønh 968
Meï Chuùa Gieâsu vaø vôùi troïn taâm hoàn, Meï chaáp nhaän yù ñònh cöùu ñoä
cuûa Thieân Chuùa, maø khoâng toäi loãi naøo ngaên caûn Meï, Meï töï hieán
hoaøn toaøn cho con ngöôøi vaø coâng trình cuûa Con Meï, ñeå, moät caùch
tuøy thuoäc vaøo Ngöôøi vaø cuøng vôùi Ngöôøi, nhôø aân suûng cuûa Thieân
Chuùa, Meï phuïc vuï maàu nhieäm Cöùu Chuoäc146.
Thaùnh Ireâneâ noùi: “Nhôø vaâng phuïc, Ñöùc Meï ñaõ trôû neân nguyeân
147
nhaân ôn cöùu ñoä cho chính mình vaø cho toaøn theå nhaân loaïi” . Töø
ñoù, cuøng vôùi thaùnh nhaân, nhieàu Giaùo phuï xöa cuõng giaûng daïy
raèng: “Nuùt daây do söï baát tuaân cuûa baø Evaø thaét laïi, nay ñöôïc gôõ
ra nhôø söï vaâng phuïc cuûa Ñöùc Maria; ñieàu maø trinh nöõ Evaø ñaõ
buoäc laïi do söï cöùng loøng tin, Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñaõ thaùo ra nhôø
148
ñöùc tin” ; vaø so saùnh vôùi baø Evaø, caùc ngaøi goïi Ñöùc Maria laø “Meï 726
chuùng sinh”, vaø raát thöôøng quaû quyeát raèng: “Söï cheát qua baø Evaø,
149
söï soáng qua Ñöùc Maria” .
Ñöùc Maria, Meï Thieân Chuùa

495. Trong caùc saùch Tin Möøng, Ñöùc Maria ñöôïc goïi laø “Thaân maãu
Chuùa Gieâsu” (Ga 2,l; l9,25)150. Caû tröôùc khi Con Meï chaøo ñôøi, döôùi
söï thuùc ñaåy cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Meï ñaõ ñöôïc goïi laø “Thaân maãu
Chuùa toâi” (Lc 1,43). Quaû thaät, Ñaáng maø Meï ñaõ cöu mang laøm ngöôøi
bôûi pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng thaät söï laø Con Meï theo xaùc
phaøm, chính laø Con vónh cöûu cuûa Chuùa Cha, laø Ngoâi Hai trong Ba 466, 2677
Ngoâi chí thaùnh. Vì vaäy, Hoäi Thaùnh tuyeân xöng Ñöùc Maria thaät söï
laø Meï Thieân Chuùa (Theotokos)151.
144
X. Lc l,28-37.
145
X. Rm 1,5.
146
147
148
X. Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 3, 22, 4: SC 211, 442-444 (PG 7, 959-960).
149
150
X. Mt 13,55.
151
X. CÑ EÂpheâsoâ, Epistula II Cyrilli Alexandrini ad Nestorium: DS 251.
Söï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria

496. Ngay trong caùc coâng thöùc ñöùc tin ñaàu tieân152, Hoäi Thaùnh ñaõ
tuyeân xöng raèng Chuùa Gieâsu ñöôïc thuï thai trong loøng Ñöùc Trinh
Nöõ Maria laø chæ do quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn maø thoâi, vaø
Hoäi Thaùnh cuõng khaúng ñònh khía caïnh theå lyù cuûa bieán coá naøy:
Chuùa Gieâsu ñöôïc thuï thai “bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, khoâng coù maàm
gioáng nam nhaân”153. Caùc Giaùo Phuï nhaän ra vieäc thuï thai ñoàng
trinh laø daáu chæ cuûa vieäc Con Thieân Chuùa thaät söï ñaõ ñeán trong baûn
tính nhaân loaïi nhö chuùng ta.
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia (ñaàu theá kyû II) daïy: “Toâi ñaõ nhaän thaáy
anh em… xaùc tín raèng Chuùa chuùng ta, thaät söï xuaát thaân töø doøng
154
doõi vua Ñavid theo xaùc phaøm , laø Con Thieân Chuùa theo yù ñònh
155
vaø quyeàn naêng Thieân Chuùa , Ngöôøi ñaõ thaät söï ñöôïc sinh ra bôûi
moät trinh nöõ;… Ngöôøi ñaõ thaät söï chòu ñoùng ñinh trong thaân xaùc
vì chuùng ta, thôøi quan Phongxioâ Philatoâ…. Ngöôøi ñaõ thaät söï chòu
156
khoå hình cuõng nhö ñaõ thaät söï soáng laïi” .
497. Caùc trình thuaät Tin Möøng157 hieåu vieäc thuï thai ñoàng trinh nhö
moät coâng trình cuûa Thieân Chuùa, vöôït quaù moïi hieåu bieát vaø moïi khaû
naêng nhaân loaïi158: Thieân thaàn ñaõ noùi vôùi oâng Giuse veà Ñöùc Maria,
hieàn theâ cuûa oâng raèng: “Ngöôøi con baø cöu mang laø do quyeàn naêng
Chuùa Thaùnh Thaàn” (Mt l,20). Hoäi Thaùnh nhaän ra ñaây laø vieäc thöïc
hieän lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa qua mieäng tieân tri Isaia: “Naøy ñaây,
Trinh Nöõ seõ thuï thai vaø sinh haï moät con trai” (Is 7,l4), theo baûn
Hy laïp cuûa Mt 1,23.
498. Ñoâi luùc, ngöôøi ta luùng tuùng vì söï im laëng cuûa Tin Möøng Marcoâ vaø
caùc thö Taân Öôùc ñoái vôùi vieäc thuï thai ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria. Ngöôøi ta
cuõng töï hoûi khoâng bieát ñaây coù phaûi laø huyeàn thoaïi hay laø luaän ñieåm thaàn
hoïc khoâng chöùng côù lòch söû. Veà vaán ñeà naøy, phaûi traû lôøi raèng: ñöùc tin vaøo
vieäc Meï Maria thuï thai Chuùa Gieâsu maø coøn ñoàng trinh, ñaõ bò ngöôøi Do
Thaùi vaø löông daân voâ tín choáng ñoái maõnh lieät, cheá dieãu hoaëc hieåu sai 159:
ñöùc tin ñoù khoâng phaùt sinh töø huyeàn thoaïi ngoaïi giaùo hoaëc töø söï moâ
phoûng naøo ñoù theo caùc yù töôûng ñöông thôøi. YÙ nghóa cuûa bieán coá naøy chæ coù
152
X. DS 10-64.
153
CÑ Lateâranoâ (naêm 649), Canon 3: DS 503.
154
X. Rm 1,3.
155
X. Ga 1,13.
156
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Smyrnaeos, 1-2: SC 10bis, 132-134 (Funk 1, 274-276).
157
X. Mt 1,18-25; Lc 1,26-38.
158
X. Lc 1,34.
159
X. Thaùnh Justinoâ, Dialogus cum Triphone Iudaeo, 66-67: CA 2, 234-236 (PG 6, 628-629);
Origieâneâ, Contra Celsum, 1,32: SC 132, 162-164 (PG 8, 720-724); Ibid., 1, 69: SC 132, 270
(PG 8,788-789).
theå hieåu ñöôïc nhôø ñöùc tin, khi nhìn bieán coá ñoù “trong söï noái keát chính caùc 90
maàu nhieäm vôùi nhau”160, nghóa laø trong toaøn boä caùc maàu nhieäm cuûa Ñöùc
Kitoâ, töø vieäc Nhaäp Theå cho ñeán cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi. Thaùnh Ignatioâ
Antioâchia ñaõ neâu roõ söï noái keát naøy: “Thuû laõnh theá gian khoâng heà bieát
ñeán vieäc Ñöùc Maria ñoàng trinh, vieäc Meï sinh con cuõng nhö vieäc Chuùa chòu
cheát: ba maàu nhieäm naøy thaät veû vang nhöng ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa aâm 2717
thaàm thöïc hieän”161.
Ñöùc Maria “troïn ñôøi ñoàng trinh”

499. Vieäc suy nieäm saâu xa hôn trong ñöùc tin veà vieäc Ñöùc Maria
ñoàng trinh maø laøm meï, ñaõ ñöa Hoäi Thaùnh ñeán choã tuyeân xöng Ñöùc
Maria thaät söï vaø troïn ñôøi ñoàng trinh162, caû trong khi sinh haï Con
Thieân Chuùa laøm ngöôøi163. Thaät vaäy, vieäc sinh haï Ñöùc Kitoâ “khoâng
laøm suy giaûm nhöng thaùnh hieán söï trinh khieát veïn toaøn” cuûa
Meï164. Phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh toân vinh Meï laø Aeiparthenos,
“Ñaáng troïn ñôøi ñoàng trinh”165.
500. Veà ñieàu naøy, ñoâi khi ngöôøi ta phaûn ñoái raèng Thaùnh Kinh coù nhaéc
ñeán caùc anh em vaø chò em cuûa Chuùa Gieâsu166. Hoäi Thaùnh vaãn luoân hieåu
raèng nhöõng ñoaïn vaên naøy khoâng heà aùm chæ nhöõng ngöôøi con khaùc cuûa
Ñöùc Trinh Nöõ Maria: oâng Giacoâbeâ vaø oâng Giuse, “anh em cuûa Chuùa Gieâsu”
(Mt l3,55), thaät ra laø con cuûa moät baø Maria naøo ñoù laø moân ñeä cuûa Ñöùc
Kitoâ167, baø naøy ñöôïc caån thaän phaân bieät laø “baø Maria khaùc” (Mt 28,l). Ñaây
laø nhöõng ngöôøi anh em baø con hoï haøng gaàn, theo nhö caùch noùi quen duøng
trong Cöïu Öôùc168.
501. Chuùa Gieâsu laø ngöôøi Con duy nhaát cuûa Ñöùc Maria. Nhöng tình 969
maãu töû thieâng lieâng cuûa Meï 169 traûi roäng cho heát moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc
Chuùa Gieâsu ñeán cöùu ñoä. “Ngöôøi Con maø Meï sinh ra, Thieân Chuùa ñaõ
ñaët ‘laøm tröôûng töû giöõa moät ñaøn em ñoâng ñuùc’ (Rm 8,29), töùc laø caùc 970
tín höõu, maø Meï ñaõ coäng taùc vaøo vieäc sinh haï vaø daïy doã hoï vôùi tình
yeâu töø maãu”170.
160
161
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Ephesos, 19,1: SC 10bis, 74 (Funk 1, 228); x. 1 Cr 2,8.
162
X. CÑ Constantinoâpoâli II, Sess. 8a, Canon 6: DS 427.
163
X. Thaùnh Leâoâ Caû, Tomus ad Flavianum: DS 291; Ibid.: DS 294; Pelagius I, Epistula Humani
Generis: DS 442; CÑ Lateâranoâ, Canon 3: DS 503; CÑ Toâleâñoâ XVI, : DS 571; ÑGH Phaoloâ
IV, Toâng hieán Cum quorumdam hominum: DS 1880.
164
165
166
X. Mc 3,3l-35; 6,3; l Cr 9,5; Gl 1,19.
167
X. Mt 27,56.
168
X. St l3,8; l4,l6; 29,l5 v.v….
169
X. Ga 19,26-27; Kh 12,17.
170
Chöùc naêng laøm Meï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria trong keá
hoaïch cuûa Thieân Chuùa
90 502. Caùi nhìn cuûa ñöùc tin, lieân keát vôùi toaøn boä Maïc Khaûi, coù theå
khaùm phaù ra nhöõng lyù do huyeàn nhieäm maø vì ñoù, Thieân Chuùa,
trong keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi, ñaõ muoán Con cuûa Ngaøi sinh ra bôûi
moät trinh nöõ. Nhöõng lyù do naøy lieân quan ñeán Ngoâi Vò vaø söù vuï cöùu
chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ, cuõng nhö ñeán vieäc Ñöùc Maria chaáp nhaän goùp
phaàn vaøo söù vuï naøy vì taát caû moïi ngöôøi.
422 503. Söï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria cho thaáy maàu nhieäm Nhaäp Theå tuyeät
ñoái do Thieân Chuùa khôûi xöôùng. Chuùa Gieâsu chæ coù Thieân Chuùa laø Cha.171
“Khoâng bao giôø Ngöôøi taùch khoûi Chuùa Cha vì con ngöôøi maø Ngöôøi ñaõ ñaûm
nhaän…. Moät mình Ngöôøi vöøa laø Con Thieân Chuùa vöøa laø Con Ngöôøi. Xeùt veà
maët baûn tính, Ngöôøi laø Con cuûa Chuùa Cha treân trôøi theo thaàn tính, laø
Con cuûa Ñöùc Maria theo nhaân tính; nhöng thaät söï Ngöôøi laø Con Thieân
Chuùa trong hai baûn tính”172.
504. Chuùa Gieâsu ñöôïc thuï thai trong loøng Ñöùc Trinh Nöõ Maria bôûi pheùp
359 Chuùa Thaùnh Thaàn, bôûi vì Ngöôøi laø Añam môùi173, ngöôøi khôûi ñaàu coâng
trình taïo döïng môùi: “Ngöôøi thöù nhaát bôûi ñaát maø ra thì thuoäc veà ñaát; coøn
ngöôøi thöù hai thì töø trôøi maø ñeán” (l Cr l5,47). Ngay töø luùc Ngöôøi ñöôïc thuï
thai, nhaân tính Ñöùc Kitoâ ñaõ traøn ñaày Thaàn Khí, vì Thieân Chuùa “ban
Thaàn Khí cho Ngöôøi voâ ngaàn voâ haïn” (Ga 3,34). “Töø nguoàn sung maõn cuûa
Ngöôøi”, cuûa Ñaáng laø ñaàu cuûa nhaân loaïi ñöôïc cöùu chuoäc174 maø “chuùng ta ñaõ
laõnh nhaän heát ôn naøy ñeán ôn khaùc” (Ga l,l6).
505. Chuùa Gieâsu, Añam môùi, qua vieäc Ngöôøi ñöôïc thuï thai trong cung
loøng ñoàng trinh, ñaõ khôûi ñaàu cuoäc sinh haï môùi cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc
1265 nhaän laøm nghóa töû trong Chuùa Thaùnh Thaàn nhôø ñöùc tin. “Vieäc aáy seõ xaûy
ra caùch naøo ?” (Lc l,34)175. Vieäc tham döï vaøo söï soáng thaàn linh laø ñieàu
“khoâng phaûi do khí huyeát, cuõng chaúng do öôùc muoán cuûa nhuïc theå, hoaëc do
öôùc muoán cuûa ngöôøi ñaøn oâng, nhöng do bôûi Thieân Chuùa” (Ga l,l3). Söï soáng
môùi naøy ñöôïc ñoùn nhaän caùch trinh khieát, bôûi vì noù ñöôïc taëng ban cho con
ngöôøi, hoaøn toaøn do bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn. YÙ nghóa phu theâ cuûa ôn goïi
cuûa con ngöôøi ñeán vôùi Thieân Chuùa176 ñöôïc thöïc hieän caùch troïn haûo trong
chöùc naêng laøm meï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria.
171
X. Lc 2,48-49.
172
CÑ Frioul (naêm 796 hoaëc 797), : DS 619.
173
X. 1 Cr 15,45.
174
X. Cl 1,18.
175
X. Ga 3,9.
176
X. 2 Cr 11,2.
506. Ñöùc Maria laø moät Trinh Nöõ, bôûi vì söï ñoàng trinh cuûa Meï laø daáu chæ 148, 1814
ñöùc tin cuûa Meï, moät ñöùc tin khoâng pha troän chuùt nghi ngôø naøo177 vaø laø
daáu chæ söï töï hieán troïn veïn cuûa Meï cho thaùnh yù Thieân Chuùa178. Chính
nhôø ñöùc tin maø Ñöùc Maria trôû thaønh Meï Ñaáng Cöùu ñoä: “Ñöùc Maria thaät
laø dieãm phuùc vì Meï ñaõ tin vaøo Ñöùc Kitoâ hôn laø vì Meï ñaõ cöu mang thaân
xaùc Ngöôøi”179.
507. Ñöùc Maria vöøa laø Trinh Nöõ vöøa laø Meï, bôûi vì Meï laø hình aûnh cuûa
Hoäi Thaùnh, laø söï theå hieän toaøn haûo nhaát cuûa Hoäi Thaùnh180. “Nhôø ñoùn 967
nhaän lôøi Thieân Chuùa caùch trung thaønh, Hoäi Thaùnh ñöôïc laøm Meï: thaät
vaäy, nhôø vieäc rao giaûng vaø ban Pheùp Röûa, Hoäi Thaùnh sinh haï nhöõng
ngöôøi con, ñöôïc thuï thai bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø ñöôïc sinh ra bôûi Thieân
Chuùa, ñeå soáng ñôøi soáng môùi vaø baát töû. Vaø Hoäi Thaùnh laø Trinh Nöõ, bôûi ñaõ
gìn giöõ caùch toaøn veïn vaø tinh tuyeàn loøng tin vaøo Ñöùc Phu Quaân”181. 149
TOÙM LÖÔÏC
508. Trong soá caùc con chaùu baø Evaø, Thieân Chuùa ñaõ choïn Ñöùc
Trinh Nöõ Maria laøm Meï cuûa Con Ngaøi. Meï “ñaày ôn phuùc”, laø “hoa
traùi tuyeät vôøi nhaát cuûa coâng trình Cöùu chuoäc”182. Ngay töø luùc ñaàu
tieân khi ñöôïc thuï thai, Meï ñaõ ñöôïc gìn giöõ tinh tuyeàn khoûi veát nhô
nguyeân toäi vaø suoát ñôøi Meï, Meï vaãn luoân tinh tuyeàn khoâng heà phaïm
moät toäi rieâng naøo.
509. Ñöùc Maria thaät söï laø “Meï Thieân Chuùa” vì laø Meï cuûa Con vónh
cöûu cuûa Thieân Chuùa, ñaõ laøm ngöôøi, Ñaáng cuõng chính laø Thieân
Chuùa.
510. Ñöùc Maria “vaãn coøn ñoàng trinh khi thuï thai Con mình, ñoàng
trinh khi sinh Con, ñoàng trinh khi boàng aüm Ngöôøi, ñoàng trinh khi
cho Ngöôøi buù môùm, laø ngöôøi meï ñoàng trinh, vónh vieãn ñoàng
trinh”183: Meï laø “nöõ tyø cuûa Chuùa” (Lc 1,38) baèng toaøn boä höõu theå
cuûa mình.
511. Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñaõ coäng taùc vaøo “vieäc cöùu ñoä nhaân loaïi
baèng ñöùc tin vaø loøng tuaân phuïc töï do”184. Meï ñaõ noùi leân lôøi öng
177
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 63: AAS 57 (1965) 64.
178
X. l Cr 7,34-35.
179
Thaùnh Augustinoâ, De sancta virginitate 3, 3: CSEL 41, 237( PG 40, 398).
180
181
182
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 103: AAS 56 (1964) 125.
183
184
thuaän cuûa mình “thay cho toaøn theå baûn tính nhaân loaïi”185. Nhôø söï
vaâng phuïc cuûa mình, Meï ñaõ trôû thaønh baø Evaø môùi, laø Meï cuûa
chuùng sinh.
Tieát 3
Caùc maàu nhieäm cuûa cuoäc ñôøi Ñöùc Kitoâ
Paragraphus 3
Mysteria vitae Christi
512. Khi ñeà caäp ñeán cuoäc ñôøi Ñöùc Kitoâ, Tín bieåu chæ noùi veà caùc maàu
nhieäm Nhaäp Theå (ñöôïc thuï thai vaø ra ñôøi) vaø Vöôït Qua (chòu khoå
naïn, chòu ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù, chòu cheát, chòu mai taùng, xuoáng
nguïc toå toâng, soáng laïi, vaø leân trôøi). Tín bieåu khoâng noùi gì caùch
minh nhieân veà caùc maàu nhieäm cuûa cuoäc ñôøi aån daät vaø coâng khai
cuûa Chuùa Gieâsu; tuy nhieân, caùc ñeà muïc ñöùc tin lieân quan ñeán vieäc
1163 Nhaäp Theå vaø cuoäc Vöôït Qua cuûa Chuùa Gieâsu, laïi laøm saùng toû toaøn
boä cuoäc ñôøi traàn theá cuûa Ngöôøi. “Taát caû nhöõng vieäc Chuùa Gieâsu laøm
vaø nhöõng ñieàu Ngöôøi daïy, keå töø ñaàu cho tôùi ngaøy Ngöôøi ñöôïc röôùc
leân trôøi” (Cv l,l-2), caàn phaûi ñöôïc nhìn xem döôùi aùnh saùng caùc maàu
nhieäm Giaùng Sinh vaø Phuïc Sinh.
426, 561 513. Tuøy theo hoaøn caûnh, vieäc daïy giaùo lyù seõ trình baøy taát caû söï
phong phuù cuûa caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Gieâsu. ÔÛ ñaây, chuùng toâi
chæ neâu leân moät soá yeáu toá chung cho taát caû moïi maàu nhieäm cuûa
cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi (I), roài sau ñoù phaùc hoaï caùc maàu nhieäm chính
yeáu trong cuoäc ñôøi aån daät (II) vaø coâng khai (III) cuûa Chuùa Gieâsu.
I. CAÛ CUOÄC ÑÔØI ÑÖÙC KITOÂ LAØ MOÄT MAÀU NHIEÄM

TOTA VITA CHRISTI MYSTERIUM EST
514. Coù nhieàu ñieàu lieân quan ñeán Chuùa Gieâsu maø loaøi ngöôøi toø moø
muoán bieát, nhöng laïi khoâng ñöôïc caùc saùch Tin Möøng noùi ñeán. Tin
Möøng haàu nhö khoâng noùi gì veà cuoäc soáng cuûa Ngöôøi ôû Nazareth, vaø
moät phaàn lôùn cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Ngöôøi cuõng khoâng ñöôïc keå
laïi186. Nhöõng gì ñaõ ñöôïc vieát ra trong caùc Tin Möøng, ñöôïc keå laïi laø
“ñeå anh em tin raèng Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Kitoâ, Con Thieân Chuùa, vaø
ñeå nhôø tin maø ñöôïc söï soáng nhôø danh Ngöôøi” (Ga 20,31).
185
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 30, a. 1, c: Ed. Leon. 11, 315.
186
X. Ga 20,30.
515. Caùc saùch Tin Möøng ñaõ ñöôïc vieát ra bôûi nhöõng ngöôøi trong soá 126
nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñaõ coù ñöùc tin187, vaø muoán cho nhöõng ngöôøi
khaùc ñöôïc tham döï vaøo ñöùc tin ñoù. Ñaõ ñöôïc bieát Chuùa Gieâsu laø ai
trong ñöùc tin, hoï coù theå thaáy vaø chæ cho ngöôøi khaùc thaáy nhöõng
daáu tích cuûa maàu nhieäm cuûa Ngöôøi trong suoát cuoäc ñôøi traàn theá cuûa
Ngöôøi. Töø nhöõng maûnh taõ quaán thaân ngaøy Ngöôøi Giaùng Sinh 188,
cho ñeán chuùt giaám luùc Ngöôøi chòu khoå hình189, vaø taám khaên lieäm
ngaøy Ngöôøi Phuïc Sinh190, moïi söï trong cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu ñeàu laø
daáu chæ cuûa maàu nhieäm cuûa Ngöôøi. Qua nhöõng cöû chæ, nhöõng pheùp
laï, nhöõng lôøi noùi cuûa Ngöôøi, Ngöôøi maïc khaûi “nôi Ngöôøi, taát caû söï
vieân maõn cuûa thaàn tính hieän dieän caùch cuï theå” (Cl 2,9). Nhö vaäy,
nhaân tính cuûa Ngöôøi xuaát hieän nhö moät “bí tích”, nghóa laø, moät daáu 609, 774
chæ vaø duïng cuï cuûa thaàn tính cuûa Ngöôøi, vaø cuûa ôn cöùu ñoä maø
Ngöôøi mang laïi: nhöõng gì höõu hình trong cuoäc ñôøi traàn theá cuûa
Ngöôøi, daãn chuùng ta ñeán vôùi maàu nhieäm voâ hình, laø ñòa vò laøm Con 477
Thieân Chuùa cuûa Ngöôøi vaø söù vuï cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi.
Nhöõng neùt chung cuûa caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Gieâsu
516. Caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät Maïc khaûi veà Chuùa Cha: 65
nhöõng lôøi Ngöôøi noùi, nhöõng vieäc Ngöôøi laøm, nhöõng luùc Ngöôøi im
laëng, nhöõng ñau khoå Ngöôøi chòu, caùch theá Ngöôøi soáng vaø giaûng
daïy. Chuùa Gieâsu coù theå noùi: “Ai thaáy Thaày laø thaáy Chuùa Cha”
(Ga l4,9), vaø Chuùa Cha noùi: “Ñaây laø Con Ta, Ngöôøi ñaõ ñöôïc Ta
tuyeån choïn, haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi” (Lc 9,35). Vì Chuùa chuùng ta
ñaõ laøm ngöôøi ñeå chu toaøn thaùnh yù cuûa Chuùa Cha191, neân ngay caû
nhöõng ñieåm nhoû nhaët nhaát trong caùc maàu nhieäm cuûa Ngöôøi ñeàu
bieåu loä cho chuùng ta thaáy tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi chuùng
ta192. 2708
517. Caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät maàu nhieäm Cöùu chuoäc. Ôn 606
Cöùu chuoäc ñeán vôùi chuùng ta tröôùc heát nhôø Maùu Ngöôøi ñoå ra treân 1115
thaäp giaù193, nhöng maàu nhieäm naøy ñöôïc thöïc hieän qua caû cuoäc ñôøi
Ñöùc Kitoâ: ngay trong vieäc Ngöôøi Nhaäp Theå, Ngöôøi ñaõ trôû neân
ngheøo ñeå laáy caùi ngheøo cuûa Ngöôøi maø laøm cho chuùng ta neân giaøu
coù194; trong cuoäc soáng aån daät, Ngöôøi vaâng phuïc195 ñeå söûa laïi söï baát
187
X. Mc 1,1; Ga 21,24.
188
X. Lc 2,7.
189
X. Mt 27,48.
190
X. Ga 20,7.
191
X. Dt 10,5-7.
192
X. 1 Ga 4,9.
193
X. Ep 1,7; Cl 1,13-14 (Vulgata); 1 Pr 1,18-19.
194
X. 2 Cr 8,9.
195
X. Lc 2,51.
phuïc tuøng cuûa chuùng ta; khi giaûng daïy, lôøi Ngöôøi noùi thanh taåy
nhöõng ngöôøi nghe196; khi chöõa beänh vaø tröø quyû, “Ngöôøi ñaõ mang
laáy caùc taät nguyeàn cuûa ta, vaø gaùnh laáy caùc beänh hoaïn cuûa ta”
(Mt 8,17)197; khi phuïc sinh, Ngöôøi laøm cho chuùng ta ñöôïc neân coâng
chính198.
518. Caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät maàu nhieäm Quy tuï: taát caû
nhöõng gì Chuùa Gieâsu ñaõ laøm, ñaõ noùi, vaø ñaõ chòu ñau khoå, ñeàu coù
muïc ñích laø ñeå phuïc hoài con ngöôøi sa ngaõ veà laïi ôn goïi ñaàu tieân cuûa
hoï:
668, 2748 “Khi nhaäp theå vaø laøm ngöôøi, Ñöùc Kitoâ ñaõ quy tuï nôi mình lòch söû
laâu daøi cuûa nhaân loaïi, vaø ñaõ ñem laïi ôn cöùu ñoä cho chuùng ta theo
con ñöôøng taét, ñeå nhöõng gì xöa kia chuùng ta ñaõ maát nôi Añam,
töùc laø khoâng coøn laø hình aûnh vaø gioáng nhö Thieân Chuùa nöõa, thì
199
nay chuùng ta ñöôïc nhaän laïi trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu” . “Chính vì
theá Ñöùc Kitoâ ñaõ traûi qua moïi tuoåi ñôøi, ñeå cho moïi ngöôøi laïi ñöôïc
200
hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa” .
Chuùng ta hieäp thoâng vôùi caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Gieâsu
793 519. Moïi söï phong phuù cuûa Ñöùc Kitoâ laø daønh cho moïi ngöôøi vaø laø
602 taøi saûn cuûa moïi ngöôøi201. Ñöùc Kitoâ khoâng soáng cho baûn thaân Ngöôøi,
nhöng cho chuùng ta, töø luùc Ngöôøi nhaäp theå “vì loaøi ngöôøi chuùng ta
vaø ñeå cöùu ñoä chuùng ta”202, cho ñeán khi Ngöôøi chòu cheát “vì toäi loãi
chuùng ta” (1 Cr 15,3) vaø soáng laïi “ñeå chuùng ta ñöôïc neân coâng
chính” (Rm 4,25). Caû baây giôø nöõa, Ngöôøi vaãn laø traïng sö cuûa chuùng
ta “tröôùc maët Chuùa Cha” (1 Ga 2,1), “vì Ngöôøi haèng soáng ñeå chuyeån
caàu” cho chuùng ta (Dt 7,25). Vôùi taát caû nhöõng gì Ngöôøi ñaõ soáng vaø
ñaõ chòu ñöïng moät laàn cho maõi maõi vì chuùng ta, giôø ñaây Ngöôøi luoân
hieän dieän “tröôùc maët Thieân Chuùa chuyeån caàu cho chuùng ta”
1085 (Dt 9,24) ñeán muoân ñôøi.
459 520. Trong caû cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu toû mình laø maãu möïc
359 cuûa chuùng ta203: chính Ngöôøi laø “con ngöôøi hoaøn haûo”204, Ngöôøi môøi
2607 goïi chuùng ta trôû neân moân ñeä cuûa Ngöôøi vaø böôùc ñi theo Ngöôøi; qua
196
X. Ga 15,3.
197
X. Is 53,4.
198
X. Rm 4,25.
199
200
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 3, 18, 7: SC 211, 366 (PG 7, 937); x. Id., Adversus haereses,
2, 22, 4: SC 294, 220-222 (PG 7, 784).
201
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptor hominis, 11: AAS 71 (1979) 278.
202
203
X. Rm 15,5; Pl 2,5.
204
vieäc töï haï cuûa Ngöôøi, Ngöôøi ban cho chuùng ta moät göông maãu ñeå
baét chöôùc205; qua vieäc caàu nguyeän cuûa Ngöôøi, Ngöôøi loâi keùo chuùng
ta caàu nguyeän206; qua söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi, Ngöôøi keâu goïi chuùng
ta töï nguyeän chaáp nhaän söï thieáu thoán vaø nhöõng côn baùch haïi207.
521. Taát caû nhöõng gì chính Ngöôøi ñaõ soáng, Ñöùc Kitoâ laøm cho
chuùng ta ñöôïc soáng nhöõng ñieàu ñoù trong Ngöôøi, vaø Ngöôøi soáng 2715
nhöõng ñieàu ñoù trong chuùng ta. “Khi nhaäp theå, Con Thieân Chuùa 1391
moät caùch naøo ñoù ñaõ neân moät vôùi moïi ngöôøi” 208. Chuùng ta ñöôïc keâu
goïi neân moät vôùi Ngöôøi; chính Ngöôøi laøm cho chuùng ta, vôùi tö caùch
laø nhöõng chi theå cuûa Thaân Theå Ngöôøi, ñöôïc hieäp thoâng vôùi nhöõng
gì Ngöôøi ñaõ soáng trong thaân theå Ngöôøi vì chuùng ta vaø neân nhö
maãu möïc cho chuùng ta:
Chuùng ta phaûi tieáp noái vaø hoaøn thaønh nôi baûn thaân chuùng ta caùc
giai ñoaïn cuûa cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu vaø caùc maàu nhieäm cuûa Ngöôøi,
vaø thöôøng xuyeân caàu xin… ñeå Ngöôøi hoaøn taát vaø kieän toaøn nhöõng
ñieàu aáy trong chuùng ta vaø trong toaøn theå Hoäi Thaùnh Ngöôøi…. Vì
Con Thieân Chuùa coù yù truyeàn thoâng, môû roäng vaø tieáp tuïc caùc maàu
nhieäm cuûa Ngöôøi trong chuùng ta vaø trong toaøn theå Hoäi Thaùnh
Ngöôøi,… hoaëc baèng caùc aân suûng Ngöôøi quyeát ñònh ban cho chuùng
ta hoaëc baèng nhöõng hieäu quaû Ngöôøi muoán thöïc hieän nôi chuùng ta
qua caùc maàu nhieäm aáy. Baèng caùch naøy, Ngöôøi muoán hoaøn taát caùc
209
maàu nhieäm cuûa Ngöôøi trong chuùng ta .
II. CAÙC MAÀU NHIEÄM CUÛA THÔØI THÔ AÁU

VAØ CUÛA QUAÕNG ÑÔØI AÅN DAÄT CUÛA CHUÙA GIEÂSU
MYSTERIA INFANTIAE ET VITAE OCCULTAE IESU
Nhöõng söï chuaån bò

522. Vieäc Con Thieân Chuùa ngöï ñeán trong theá gian laø moät bieán coá
heát söùc troïng ñaïi, ñeán ñoä Thieân Chuùa ñaõ muoán chuaån bò cho bieán
coá ñoù qua nhieàu theá kyû. Caùc nghi thöùc vaø caùc hy leã, caùc hình aûnh 711, 762
vaø caùc bieåu töôïng cuûa “Giao Öôùc Cuõ”210, taát caû ñeàu ñöôïc Thieân Chuùa
laøm cho hoäi tuï trong Ñöùc Kitoâ: Chính Ngaøi loan baùo Ñöùc Kitoâ qua
mieäng caùc Tieân tri keá tieáp nhau ôû Israel. Ngoaøi ra, Ngaøi coøn khôi
205
X. Ga 13,15.
206
X. Lc 11,1.
207
X. Mt 5,11-12.
208
209
Thaùnh Gioan Eudes, Le royaume de Jeùsus, 3,4: Oeuvres compleøtes, v.1 (Vannes 1905) 310-
311.
210
X. Dt 9,15.
daäy trong taâm hoàn caùc ngöôøi ngoaïi giaùo moät söï chôø ñôïi chöa roõ
raøng vieäc Con Thieân Chuùa ngöï ñeán.
712-720 523. Thaùnh Gioan Taåy Giaû laø vò Tieàn Hoâ tröïc tieáp cuûa Chuùa211, ñaõ
ñöôïc sai ñeán ñeå doïn ñöôøng212. Thaùnh nhaân laø “ngoân söù cuûa Ñaáng
Toái Cao” (Lc l,76), troåi vöôït taát caû moïi Tieân tri213, vaø laø vò Tieân tri
cuoái cuøng214. Thaùnh nhaân khôûi ñaàu Tin Möøng215; ngay töø trong loøng
meï ñaõ ñoùn chaøo Ñöùc Kitoâ ñeán216, vaø tìm thaáy nieàm vui trong vieäc
ñöôïc laøm “baïn cuûa chuù reå” (Ga 3,29), Ñaáng maø thaùnh nhaân chæ cho
bieát laø Chieân “Thieân Chuùa, Ñaáng xoaù boû toäi traàn gian” (Ga l,29).
Thaùnh nhaân ñi tröôùc Chuùa Gieâsu trong “thaàn trí vaø quyeàn naêng
cuûa ngoân söù EÂlia” (Lc 1,17), vaø laøm chöùng cho Ngöôøi baèng lôøi rao
giaûng cuûa mình, baèng pheùp röûa thoáng hoái cuûa mình vaø cuoái cuøng
baèng cuoäc töû ñaïo cuûa mình217.
1171 524. Moãi naêm khi cöû haønh phuïng vuï Muøa Voïng, Hoäi Thaùnh theå
hieän laïi nieàm mong ñôïi Ñaáng Messia: khi hieäp thoâng vôùi söï chuaån
bò laâu daøi ñeå ñoùn Ñaáng Cöùu ñoä ngöï ñeán laàn thöù nhaát, caùc tín höõu
canh taân loøng soát saéng ñoùn chôø Ngöôøi ngöï ñeán laàn thöù hai218. Khi
möøng sinh nhaät vaø cuoäc töû ñaïo cuûa vò Tieàn Hoâ, Hoäi Thaùnh hôïp nhaát
vôùi öôùc nguyeän cuûa thaùnh nhaân: “Ñöùc Kitoâ phaûi noåi baät leân, coøn toâi
phaûi lu môø ñi” (Ga 3,30).
Maàu nhieäm Giaùng Sinh

525. Chuùa Gieâsu ñaõ ra ñôøi trong caûnh baàn haøn cuûa chuoàng boø löøa,
trong moät gia ñình ngheøo219; caùc muïc ñoàng chaát phaùc laø nhöõng
chöùng nhaân ñaàu tieân cuûa bieán coá. Chính trong caûnh ngheøo heøn naøy
437 maø vinh quang thieân quoác ñöôïc toû loä220. Hoäi Thaùnh khoâng ngöøng
2443 hoan hæ haùt möøng vinh quang ñeâm aáy:
“Hoâm nay Ñöùc Trinh Nöõ sinh haï Ñaáng Haèng Höõu, vaø theá gian
daâng taëng hang ñaù cho Ñaáng Chí Toân. Caùc Thieân thaàn cuøng vôùi
caùc muïc ñoàng toân vinh Ngöôøi, caùc ñaïo só tieán böôùc theo aùnh sao:
bôûi vì moät Haøi Nhi beù nhoû, laø Thieân Chuùa vónh cöûu, ñaõ ñöôïc sinh
221
ra cho chuùng ta!”
211
X. Cv 13,24.
212
X. Mt 3,3.
213
X. Lc 7,26.
214
X. Mt 11,13.
215
X. Cv 1,22; Lc 16,16.
216
X. Lc 1,41.
217
X. Mc 6,17-29.
218
X. Kh 22,17.
219
X. Lc 2,6-7.
220
X. Lc 2,8-20.
221
Thaùnh Roâmanoâ Meâloâñoâ, Kontakion, 10, In diem Nativitatis Christi, Prooemium: SC 110, 50.
526. “Trôû neân treû nhoû” trong töông quan vôùi Thieân Chuùa laø ñieàu
kieän ñeå vaøo Nöôùc Trôøi222; ñeå ñöôïc vaäy, caàn phaûi töï haï 223, phaûi trôû
neân beù moïn; hôn nöõa, coøn phaûi “ñöôïc sinh ra moät laàn nöõa bôûi ôn
treân” (Ga 3,7), ñöôïc sinh ra töø Thieân Chuùa224 ñeå trôû neân con caùi
Thieân Chuùa225. Maàu nhieäm Giaùng Sinh ñöôïc thöïc hieän nôi chuùng ta
khi Ñöùc Kitoâ “ñöôïc thaønh hình” nôi chuùng ta226. Vieäc Giaùng Sinh
cuûa Chuùa Gieâsu laø maàu nhieäm cuûa “vieäc trao ñoåi kyø dieäu” naøy:
“Cuoäc trao ñoåi sao maø kyø dieäu! Ñaáng Taïo Hoaù cuûa nhaân loaïi,
nhaän laáy moät thaân xaùc coù linh hoàn, khaáng haï sinh bôûi moät
Trinh Nöõ; khi laøm ngöôøi maø chaúng caàn maàm gioáng nam nhaân,
227
Ngöôøi ñaõ roäng ban cho chuùng ta thaàn tính cuûa Ngöôøi” . 460
Caùc maàu nhieäm cuûa thôøi thô aáu cuûa Chuùa Gieâsu
527. Vieäc caét bì cho Chuùa Gieâsu, ngaøy thöù taùm sau khi Ngöôøi ra
ñôøi228, laø daáu chæ vieäc Ngöôøi ñöôïc thaùp nhaäp vaøo doøng doõi cuûa toå
phuï Abraham, vaøo daân cuûa Giao Öôùc, laø daáu chæ söï suy phuïc Leà
luaät cuûa Ngöôøi229, cuûa vieäc Ngöôøi ñeán vôùi phuïng töï Israel, neàn
phuïng töï maø Ngöôøi seõ tham döï suoát ñôøi Ngöôøi. Daáu chæ naøy baùo 580
tröôùc “pheùp caét bì cuûa Ñöùc Kitoâ”, töùc laø bí tích Röûa Toäi230. 1214
528. Hieån Linh laø söï toû mình ra cuûa Chuùa Gieâsu, nhö Ñaáng Messia 439
cuûa Israel, laø Con Thieân Chuùa, vaø laø Ñaáng Cöùu Ñoä traàn gian. Cuøng
vôùi vieäc Chuùa Gieâsu chòu pheùp röûa ôû soâng Jorñanoâ vaø vôùi tieäc cöôùi
Cana231, leã naøy möøng kính vieäc “caùc ñaïo só” töø phöông Ñoâng ñeán
thôø laïy Chuùa Gieâsu232. Nôi caùc “ñaïo só” naøy, laø ñaïi dieän cho caùc toân
giaùo löông daân laân caän, Tin Möøng nhaän ra nhöõng hoa quaû ñaàu muøa
cuûa caùc daân toäc seõ ñoùn nhaän Tin Möøng cöùu ñoä nhôø maàu nhieäm
Nhaäp Theå. Vieäc caùc ñaïo só ñeán Gieârusalem ñeå baùi laïy Vua daân Do
Thaùi233 cho thaáy caùc vò aáy ñeán Israel, döôùi aùnh saùng tieân baùo Ñaáng
222
X. Mt 18,3-4.
223
X. Mt 23,12.
224
X. Ga 1,13.
225
X. Ga 1,12.
226
X. Gl 4,19.
227
X. Leã troïng kính Ñöùc Maria Meï Thieân Chuùa, Ñieäp Ca Kinh Chieàu I vaø II: Caùc Giôø Kinh
Phuïng Vuï, editio typica, v.1 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 385 vaø 397.
228
X. Lc 2,21.
229
X. Gl 4,4.
230
X. Cl 2,11-13.
231
X. Leã troïng möøng Chuùa Hieån Linh, Ñieäp Ca kinh “Magnificat”, Kinh Chieàu II: Caùc Giôø Kinh
Phuïng Vuï, editio typica, v.1 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 465.
232
X. Mt 2,1.
233
X. Mt 2,2.
Messia cuûa ngoâi sao Ñavid234, ñeå tìm kieám Ñaáng seõ laø vua cuûa caùc
daân toäc235. Vieäc hoï ñeán coù nghóa laø caùc daân ngoaïi chæ coù theå gaëp
ñöôïc Chuùa Gieâsu vaø thôø laïy Ngöôøi laø Con Thieân Chuùa vaø laø Ñaáng
Cöùu ñoä traàn gian, baèng caùch höôùng veà daân Do Thaùi236 vaø nhôø daân
aáy maø laõnh nhaän lôøi höùa veà Ñaáng Messia nhö ñaõ ñöôïc ghi cheùp
trong Cöïu Öôùc237. Cuoäc Hieån Linh cho thaáy ñoâng ñaûo daân ngoaïi
711-716 ñöôïc gia nhaäp vaøo gia ñình cuûa caùc Toå Phuï238, vaø ñöôïc höôûng
122 “phaåm giaù cuûa Israel”239.
583 529. Vieäc daâng Chuùa Gieâsu vaøo Ñeàn thôø240 cho thaáy Ngöôøi coù tö
caùch laø “con ñaàu loøng” thuoäc veà Thieân Chuùa nhö sôû höõu rieâng cuûa
Ngaøi241. Cuøng vôùi oâng Simeâon vaø baø Anna, toaøn theå daân Israel ñeán
gaëp gôõ Ñaáng Cöùu Ñoä maø hoï troâng chôø (truyeàn thoáng Byzantin goïi
439 bieán coá naøy nhö vaäy). Chuùa Gieâsu ñöôïc nhìn nhaän laø Ñaáng Messia
ñöôïc mong ñôïi ñaõ quaù laâu, laø “aùnh saùng muoân daân”, laø “vinh quang
cuûa Israel”, nhöng cuõng laø “daáu hieäu cho ngöôøi ñôøi choáng baùng”.
614 Löôõi göôm cuûa ñau khoå ñöôïc tieân baùo cho Ñöùc Maria, loan baùo moät
vieäc daâng hieán khaùc, hoaøn haûo vaø duy nhaát, laø vieäc daâng hieán treân
thaäp giaù, vieäc daâng hieán naøy seõ mang laïi ôn cöùu ñoä maø Thieân
Chuùa “ñaõ daønh saün cho muoân daân”.
530. Vieäc troán sang Ai Caäp vaø söï kieän taøn saùt treû voâ toäi242 cho thaáy
söï choáng ñoái cuûa boùng toái ñoái vôùi aùnh saùng: “Ngöôøi ñaõ ñeán nhaø
574 mình, nhöng ngöôøi nhaø chaúng chòu ñoùn nhaän” (Ga 1,11). Caû cuoäc
ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ seõ ñöôïc ghi daáu baèng söï baùch haïi. Nhöõng ai thuoäc
veà Ngöôøi, ñeàu tham döï vaøo ñieàu ñoù vôùi Ngöôøi243. Vieäc Ngöôøi rôøi boû
Ai Caäp ñeå trôû veà244 gôïi nhôù cuoäc Xuaát Haønh245 vaø giôùi thieäu Chuùa
Gieâsu laø Ñaáng giaûi phoùng toái haäu.
Caùc maàu nhieäm cuûa quaõng ñôøi aån daät cuûa Chuùa Gieâsu
531. Phaàn lôùn cuoäc ñôøi Ngöôøi, Chuùa Gieâsu ñaõ chia seû thaân phaän
cuûa ñaïi ña soá con ngöôøi: moät cuoäc soáng thöôøng ngaøy khoâng coù veû
234
X. Ds 24,17; Kh 22,16.
235
X. Ds 24,17-19.
236
X. Ga 4,22.
237
X. Mt 2,4-6.
238
X. Thaùnh Leâoâ Caû, Sermo 33, 3: CCL 138, 173 (PL 54, 242).
239
Canh thöùc Vöôït Qua, Lôøi nguyeän sau baøi ñoïc thöù III: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
240
X. Lc 2,22-39.
241
X. Xh 13,12-13.
242
X. Mt 2,13-18.
243
X. Ga 15,20.
244
X. Mt 2,15.
245
X. Os 11,1.
cao troïng naøo, moät cuoäc soáng lao ñoäng tay chaân, moät cuoäc soáng suy 2427
phuïc Luaät Thieân Chuùa trong Do Thaùi giaùo246, moät cuoäc soáng trong
coäng ñoaøn. Veà toaøn boä quaõng ñôøi naøy, chuùng ta ñöôïc maïc khaûi laø
Chuùa Gieâsu ñaõ vaâng phuïc cha meï Ngöôøi247 vaø “ngaøy caøng theâm
khoân ngoan, theâm cao lôùn, vaø theâm aân nghóa ñoái vôùi Thieân Chuùa
vaø ngöôøi ta” (Lc 2,52).
532. Söï vaâng phuïc cuûa Chuùa Gieâsu ñoái vôùi Meï Ngöôøi vaø cha nuoâi
cuûa Ngöôøi laø chu toaøn caùch troïn haûo ñieàu raên thöù tö. Söï vaâng phuïc 2214-2220
ôû traàn gian laø hình aûnh cuûa söï vaâng phuïc con thaûo cuûa Ngöôøi ñoái
vôùi Cha treân trôøi cuûa Ngöôøi. Vieäc Chuùa Gieâsu haèng ngaøy vaâng
phuïc thaùnh Giuse vaø Meï Maria loan baùo vaø tham döï tröôùc vaøo söï
tuaân phuïc cuûa lôøi caàu nguyeän trong vöôøn Caây Daàu: “Xin ñöøng cho yù 612
con theå hieän…” (Lc 22,42). Söï vaâng phuïc cuûa Ñöùc Kitoâ trong caùc
hoaøn caûnh thöôøng ngaøy cuûa cuoäc ñôøi aån daät ñaõ khôûi ñaàu coâng trình
taùi taïo nhöõng gì maø oâng Añam ñaõ phaù huyû vì baát tuaân248.
533. Cuoäc ñôøi aån daät ôû Nazareth cho pheùp moïi ngöôøi hieäp thoâng
vôùi Chuùa Gieâsu qua nhöõng loái soáng thoâng thöôøng nhaát:
“Ngoâi nhaø Nazareth laø maùi tröôøng nôi chuùng ta baét ñaàu hoïc veà
cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu; ñaây laø tröôøng daïy Tin Möøng. Tröôùc heát laø 2717
baøi hoïc veà thinh laëng. Öôùc gì chuùng ta bieát quyù chuoäng söï thinh
laëng, vì ñoù laø baàu khí tuyeät vôøi vaø toái caàn cho taâm hoàn…. Keá ñeán
laø baøi hoïc veà ñôøi soáng gia ñình: Öôùc gì Nazareth daïy chuùng ta 2204
bieát gia ñình laø gì, söï hieäp thoâng tình yeâu cuûa gia ñình laø gì, veû
ñeïp quan troïng vaø böøng saùng cuûa gia ñình laø gì, tính chaát thaùnh
thieâng vaø baát khaû xaâm phaïm cuûa gia ñình laø gì…. Sau cuøng laø baøi
hoïc veà lao ñoäng. OÂi Nazareth, ngoâi nhaø cuûa “Con baùc thôï moäc”,
chính taïi ñaây, chuùng ta muoán hieåu bieát vaø ñeà cao boån phaän lao
ñoäng cuûa con ngöôøi, tuy nhoïc nhaèn nhöng ñem laïi ôn cöùu chuoäc….
Sau heát, taïi ñaây chuùng toâi muoán chaøo möøng moïi ngöôøi lao ñoäng
treân toaøn theá giôùi, vaø chæ cho hoï moät maãu möïc vó ñaïi, laø ngöôøi 2427
249
anh thaàn linh cuûa hoï” .
534. Vieäc tìm thaáy Chuùa Gieâsu trong Ñeàn thôø250 laø bieán coá duy 583
nhaát phaù vôõ söï im laëng cuûa caùc saùch Tin Möøng veà nhöõng naêm 2599
thaùng aån daät cuûa Chuùa Gieâsu. ÔÛ ñaây, Chuùa Gieâsu cho chuùng ta
thoaùng thaáy maàu nhieäm cuûa söï taän hieán cuûa Ngöôøi cho söù vuï xuaát
phaùt töø tö caùch laøm Con Thieân Chuùa cuûa Ngöôøi. “Cha meï khoâng
246
X. Gl 4,4.
247
X. Lc 2,51.
248
X. Rm 5,19.
249
ÑGH Phaoloâ VI, Homilia in templo Annuntiationis beatae Mariae Virginis in Nazareth (5-1-
1964): AAS 56 (1964) 167-168.
250
X. Lc 2,41-52.
964 bieát laø con coù boån phaän ôû nhaø cuûa Cha con sao?” (Lc 2,49) Ñöùc
Maria vaø thaùnh Giuse “khoâng hieåu” lôøi naøy, nhöng ñoùn nhaän lôøi aáy
trong ñöùc tin, vaø Ñöùc Maria “haèng ghi nhôù nhöõng ñieàu aáy trong
loøng”, suoát nhöõng naêm daøi Chuùa Gieâsu aån mình trong söï thinh
laëng cuûa cuoäc ñôøi bình thöôøng.
III. CAÙC MAÀU NHIEÄM

CUÛA QUAÕNG ÑÔØI COÂNG KHAI CUÛA CHUÙA GIEÂSU
MYSTERIA VITAE PUBLICAE IESU
Chuùa Gieâsu chòu pheùp röûa

535. Chuùa Gieâsu khôûi ñaàu251 quaõng ñôøi coâng khai baèng vieäc Ngöôøi
719-720 chòu pheùp röûa cuûa oâng Gioan taïi soâng Gioñan252. OÂng Gioan rao
giaûng “pheùp röûa toû loøng thoáng hoái ñeå ñöôïc ôn tha toäi” (Lc 3,3).
Ñoâng ñaûo nhöõng ngöôøi toäi loãi, thu thueá, binh lính253, Phariseâu vaø
Sañoc254, cuøng nhöõng coâ gaùi ñieám255, ñeán xin oâng laøm pheùp röûa.
“Baáy giôø Chuùa Gieâsu ñeán”. Vò Taåy Giaû ngaàn ngaïi, nhöng Chuùa
701 Gieâsu yeâu caàu: Ngöôøi chòu pheùp röûa. Luùc ñoù, Chuùa Thaùnh Thaàn, laáy
hình chim boà caâu, ngöï xuoáng treân Chuùa Gieâsu, vaø coù tieáng phaùn töø
trôøi: “Ñaây laø Con yeâu daáu cuûa Ta” (Mt 3,l3-l7). Ñaây laø vieäc Chuùa
Gieâsu toû mình ra (“Hieån Linh”) vôùi tö caùch laø Ñaáng Messia cuûa
438 Israel vaø laø Con Thieân Chuùa.
536. Pheùp Röûa cuûa Chuùa Gieâsu, veà phaàn Ngöôøi, laø söï chaáp nhaän vaø
606 khôûi ñaàu söù vuï cuûa Ngöôøi, vôùi tö caùch laø Ngöôøi Toâi Trung Ñau Khoå.
Ngöôøi chaáp nhaän bò lieät vaøo haøng toäi nhaân256. Chính Ngöôøi laø
“Chieân Thieân Chuùa, Ñaáng xoaù toäi traàn gian” (Ga 1,29); nay Ngöôøi
1224 tham döï tröôùc vaøo “pheùp röûa” laø caùi cheát ñaãm maùu cuûa Ngöôøi257.
Ngöôøi ñeán ñeå chu toaøn “ñöùc coâng chính” (Mt 3,l5), nghóa laø, Ngöôøi
hoaøn toaøn quy phuïc thaùnh yù cuûa Cha Ngöôøi: vì tình yeâu, Ngöôøi
baèng loøng chòu pheùp röûa laø caùi cheát ñeå chuùng ta ñöôïc ôn tha thöù
444 toäi loãi258. Ñaùp laïi söï chaáp nhaän aáy, coù tieáng cuûa Chuùa Cha tuyeân boá
727 Ngaøi hoaøn toaøn haøi loøng veà Con cuûa mình259. Chuùa Thaùnh Thaàn,
maø Chuùa Gieâsu ñaõ coù ñaày traøn töø luùc ñöôïc Ngöôøi ñöôïc thuï thai, nay
251
X. Lc 3,23.
252
X. Cv 1,22.
253
X. Lc 3,10-14.
254
X. Mt 3,7.
255
X. Mt 21,32.
256
X. Is 53,12.
257
X. Mc 10,38; Lc 12,50.
258
X. Mt 26,39.
259
X. Lc 3,22; Is 42,1.
ñeán ñeå “ôû laïi” treân Ngöôøi260. Chuùa Gieâsu seõ laø nguoàn maïch ban 739
Thaùnh Thaàn cho toaøn theå nhaân loaïi. Trong pheùp röûa cuûa Ngöôøi,
“caùc taàng trôøi”, maø toäi cuûa oâng Añam ñaõ ñoùng laïi, nay ñöôïc “môû ra
cho Ngöôøi” (Mt 3,l6); vaø doøng nöôùc nhôø vieäc Chuùa Gieâsu vaø Chuùa
Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng ñöôïc thaùnh hoùa, ñeå chuaån bò cho moät coâng
trình taïo döïng môùi.
537. Kitoâ höõu, nhôø bí tích Röûa Toäi, ñöôïc ñoàng hoaù moät caùch bí tích 1262
vôùi Chuùa Gieâsu, Ñaáng, trong pheùp röûa cuûa mình, ñaõ tham döï tröôùc
vaøo caùi Cheát vaø söï Soáng Laïi cuûa mình; hoï phaûi tieán vaøo maàu
nhieäm cuûa söï khieâm toán quy phuïc vaø thoáng hoái naøy, böôùc xuoáng
nöôùc cuøng vôùi Chuùa Gieâsu ñeå cuøng vôùi Ngöôøi böôùc leân, vaø phaûi
ñöôïc taùi sinh bôûi nöôùc vaø Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå trôû neân con yeâu
daáu cuûa Chuùa Cha trong Chuùa Con vaø “soáng moät ñôøi soáng môùi”
(Rm 6,4):
“Chuùng ta haõy cuøng chòu mai taùng vôùi Ñöùc Kitoâ baèng Pheùp Röûa, 628
ñeå cuøng ñöôïc phuïc sinh vôùi Ngöôøi; haõy cuøng böôùc xuoáng vôùi
Ngöôøi, ñeå ñoàng thôøi cuõng ñöôïc naâng leân; chuùng ta haõy cuøng ñi
261
leân vôùi Ngöôøi, ñeå ñoàng thôøi cuõng ñöôïc toân vinh” .
“Nhôø nhöõng gì ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh nôi Ñöùc Kitoâ, chuùng ta bieát
raèng: sau khi chuùng ta ñöôïc taåy röûa trong nöôùc vaø Chuùa Thaùnh
Thaàn töø trôøi ngöï xuoáng treân chuùng ta, thì chuùng ta ñöôïc xöùc daàu
vinh quang thieân quoác vaø trôû thaønh con caùi Thieân Chuùa nhôø coù
262
tieáng cuûa Chuùa Cha nhaän cho laøm nghóa töû” .
Chuùa Gieâsu chòu caùm doã

538. Caùc saùch Tin Möøng coù noùi ñeán moät thôøi gian Chuùa Gieâsu soáng
coâ tòch trong hoang ñòa, ngay sau khi Ngöôøi nhaän pheùp röûa cuûa oâng
Gioan. “Thaàn Khí lieàn ñaåy Ngöôøi vaøo hoang ñòa” (Mc 1,12) vaø Chuùa
Gieâsu ôû laïi ñoù boán möôi ngaøy khoâng aên; Ngöôøi soáng giöõa caùc daõ thuù 394
vaø caùc Thieân thaàn haàu haï Ngöôøi.263 Cuoái thôøi gian naøy, Satan caùm
doã Ngöôøi ba laàn nhaèm ñaët vaán ñeà veà thaùi ñoä con thaûo cuûa Ngöôøi ñoái
vôùi Thieân Chuùa. Chuùa Gieâsu ñaõ ñaåy lui caùc cuoäc taán coâng naøy, chuùng 518
thu toùm côn caùm doã cuûa oâng Añam trong vöôøn ñòa ñaøng vaø nhöõng
côn caùm doã cuûa daân Israel trong hoang ñòa, roài ma quyû boû Ngöôøi maø
ñi, “chôø ñôïi thôøi cô” (Lc 4,l3).
539. Caùc taùc giaû Tin Möøng neâu roõ yù nghóa cöùu ñoä cuûa bieán coá bí
nhieäm naøy. Chuùa Gieâsu laø Añam môùi, Ngöôøi vöõng loøng trung thaønh 397
ôû choã Añam cuõ ñaõ ñaàu haøng côn caùm doã. Chuùa Gieâsu thöïc hieän
260
X. Ga 1,32-33; Is 11,2.
261
Thaùnh Greâgoârioââ Nazianzeânoâ, Oratio 40, 9: SC 358, 216 (PG 36, 369).
262
Thaùnh Hilarioâ, In evangelium Matthaei, 2, 6: SC 254, 110 (PL 9, 927).
263
X. Mt 1,13.
caùch hoaøn haûo ôn goïi cuûa daân Israel: traùi haún vôùi nhöõng keû xöa kia
ñaõ thaùch thöùc Thieân Chuùa suoát boán möôi naêm trong hoang ñòa264,
Chuùa Gieâsu ñöôïc maïc khaûi nhö Ngöôøi Toâi Trung cuûa Thieân Chuùa,
hoaøn toaøn vaâng phuïc thaùnh yù Thieân Chuùa. Trong vieäc naøy, Chuùa
385 Gieâsu toaøn thaéng ma quyû: Ngöôøi ñaõ troùi keû maïnh vaø thu laïi taøi saûn
noù ñaõ cöôùp265. Chieán thaéng cuûa Chuùa Gieâsu tröôùc keû caùm doã trong
hoang ñòa baùo tröôùc chieán thaéng cuûa cuoäc khoå naïn, laø söï vaâng phuïc
609 tuyeät ñoái trong tình yeâu con thaûo cuûa Ngöôøi ñoái vôùi Chuùa Cha.
2119 540. Caùm doã Chuùa Gieâsu phaûi chòu cho thaáy caùch theá Con Thieân
Chuùa laø Ñaáng Messia, traùi ngöôïc haún ñieàu Satan xuùi giuïc Ngöôøi vaø
519, 2849 ngöôøi ta muoán gaùn cho Ngöôøi266. Chính vì theá, Ñöùc Kitoâ chieán
thaéng Teân caùm doã laø chieán thaéng cho chuùng ta: “Vò Thöôïng Teá cuûa
chuùng ta khoâng phaûi laø Ñaáng khoâng bieát caûm thöông nhöõng noãi
yeáu heøn cuûa ta, vì Ngöôøi ñaõ chòu thöû thaùch veà moïi phöông dieän
1438 cuõng nhö ta, nhöng khoâng phaïm toäi” (Dt 4,15). Moãi naêm, qua boán
möôi ngaøy Muøa Chay, Hoäi Thaùnh keát hôïp vôùi maàu nhieäm Chuùa
Gieâsu trong hoang ñòa.
“Nöôùc Thieân Chuùa ñaõ ñeán gaàn”

541. “Sau khi oâng Gioan bò noäp, Chuùa Gieâsu ñeán mieàn Galileâa, rao
giaûng Tin Möøng cuûa Thieân Chuùa. Ngöôøi noùi: ‘Thôøi kyø ñaõ maõn, vaø
2816 Trieàu ñaïi Thieân Chuùa ñaõ ñeán gaàn. Anh em haõy saùm hoái vaø tin vaøo
763 Tin Möøng’” (Mc 1,14-15). “Ñeå chu toaøn thaùnh yù Chuùa Cha, Ñöùc
Kitoâ ñaõ khôûi ñaàu Nöôùc Trôøi nôi traàn gian”267. Vaø thaùnh yù Chuùa
Cha laø “naâng loaøi ngöôøi leân, cho hoï ñöôïc döï phaàn vaøo söï soáng cuûa
Thieân Chuùa”268. Thieân Chuùa thöïc hieän ñieàu naøy baèng caùch quy tuï
ngöôøi ta quanh Con cuûa Ngaøi, laø Chuùa Gieâsu Kitoâ. Coäng ñoàng ñöôïc
669, 768 quy tuï naøy, chính laø Hoäi Thaùnh, laø “haït gioáng vaø ñieåm khôûi ñaàu
865 cuûa Nöôùc Thieân Chuùa” treân traàn gian269.
2233 542. Ñöùc Kitoâ laø trung taâm cuûa coäng ñoàng nhaân loaïi naøy trong “gia
ñình cuûa Thieân Chuùa”. Ngöôøi trieäu taäp hoï quanh Ngöôøi baèng lôøi
noùi, baèng nhöõng daáu chæ bieåu loä Nöôùc Thieân Chuùa, baèng vieäc sai
phaùi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi. Ngöôøi seõ laøm cho Nöôùc Ngöôøi ñeán, chuû
yeáu nhôø maàu nhieäm cao caû laø cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi, töùc laø caùi
Cheát treân thaäp giaù vaø söï Soáng laïi cuûa Ngöôøi. “Phaàn toâi, moät khi
ñöôïc giöông cao leân khoûi maët ñaát, toâi seõ keùo moïi ngöôøi leân vôùi toâi”
264
X. Tv 95,10.
265
X. Mc 3,27.
266
X. Mt 16,21-23.
267
268
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 2: AAS 57 (1965) 5-6.
269
(Ga 12,32). Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi tham döï vaøo söï keát hôïp
naøy vôùi Ñöùc Kitoâ270. 789
Chuùa Gieâsu loan baùo Nöôùc Thieân Chuùa

543. Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi gia nhaäp Nöôùc Thieân Chuùa. Nöôùc
naøy cuûa Ñaáng Messia tröôùc tieân ñöôïc loan baùo cho con caùi Israel271,
nhöng höôùng ñeán vieäc ñoùn nhaän moïi ngöôøi thuoäc moïi daân toäc272. Ñeå
vaøo Nöôùc Thieân Chuùa, caàn phaûi ñoùn nhaän lôøi cuûa Chuùa Gieâsu: 764
“Lôøi Chuùa ñöôïc ví nhö haït gioáng gieo trong ruoäng: ai nghe Lôøi
Chuùa vôùi ñöùc tin vaø gia nhaäp ñaøn chieân nhoû cuûa Ñöùc Kitoâ, thì ñaõ
ñoùn nhaän chính Nöôùc Ngöôøi; roài do söùc cuûa noù, haït gioáng naåy
273
maàm vaø lôùn leân cho tôùi muøa gaët” .
544. Nöôùc Thieân Chuùa thuoäc veà nhöõng ngöôøi ngheøo heøn vaø beù moïn, 709
nghóa laø, nhöõng ngöôøi ñoùn nhaän Nöôùc aáy vôùi taâm hoàn khieâm toán. 2443
Ñöùc Kitoâ ñöôïc sai ñeán ñeå “loan baùo Tin Möøng cho keû ngheøo heøn” 2546
(Lc 4,l8)274. Ngöôøi tuyeân boá raèng hoï coù phuùc, “vì Nöôùc Trôøi laø cuûa
hoï” (Mt 5,3); Chuùa Cha ñaõ thöông maïc khaûi cho nhöõng keû “beù
moïn” naøy ñieàu Ngöôøi giaáu khoâng cho baäc khoân ngoan thoâng thaùi
bieát275. Chuùa Gieâsu, töø maùng coû cho tôùi thaäp giaù, ñaõ chia seû kieáp
soáng cuûa nhöõng keû ngheøo heøn; Ngöôøi ñaõ töøng chòu ñoùi276, chòu
khaùt277, chòu thieáu thoán 278. Hôn theá nöõa, Ngöôøi töï ñoàng hoùa mình
vôùi moïi haïng ngöôøi ngheøo heøn vaø coi loøng yeâu thöông tích cöïc ñoái
vôùi hoï laø ñieàu kieän ñeå ñöôïc vaøo Nöôùc cuûa Ngöôøi279.
545. Chuùa Gieâsu môøi nhöõng keû toäi loãi vaøo baøn tieäc Nöôùc Thieân 1443
Chuùa: “Toâi khoâng ñeán ñeå keâu goïi ngöôøi coâng chính, maø ñeå keâu goïi 588
ngöôøi toäi loãi” (Mc 2,17)280. Ngöôøi môøi goïi hoï hoái caûi, vì khoâng hoái 1846
caûi thì khoâng theå vaøo Nöôùc Ngöôøi, nhöng Ngöôøi cuõng duøng lôøi noùi 1439
vaø haønh ñoäng cho hoï thaáy loøng thöông xoùt voâ bieân cuûa Cha Ngöôøi
ñoái vôùi hoï281, vaø “treân trôøi cuõng theá, ai naáy seõ vui möøng vì moät
ngöôøi toäi loãi aên naên saùm hoái” (Lc l5,7). Baèng chöùng cao caû nhaát
270
271
X. Mt 10,5-7.
272
X. Mt 8,11; 28,19.
273
274
X. Lc 7,22.
275
X. Mt 11,25.
276
X. Mc 2,23-26; Mt 21,18.
277
X. Ga 4,6-7; 19,28.
278
X. Lc 9,58.
279
X. Mt 25,31-46.
280
X. 1 Tm 1,15.
281
X. Lc 15,11-32.
cuûa tình yeâu naøy, laø vieäc Ngöôøi daâng hieán maïng soáng mình “cho
muoân ngöôøi ñöôïc tha toäi” (Mt 26,28).
2613 546. Chuùa Gieâsu keâu goïi ngöôøi ta vaøo Nöôùc Trôøi, baèng caùch duøng
caùc duï ngoân, laø neùt ñaëc tröng trong caùch giaûng daïy cuûa Ngöôøi282.
Qua caùc duï ngoân, Ngöôøi môøi vaøo döï tieäc Nöôùc Trôøi283, nhöng Ngöôøi
cuõng ñoøi phaûi coù moät löïa choïn trieät ñeå: ñeå ñaït ñöôïc Nöôùc Trôøi, caàn
phaûi cho ñi moïi söï284; lôøi noùi suoâng khoâng ñuû, caàn phaûi coù vieäc
laøm285. Caùc duï ngoân nhö nhöõng taám göông ñoái vôùi con ngöôøi: hoï
ñoùn nhaän Lôøi Chuùa chæ nhö maûnh ñaát khoâ khan hay maûnh ñaát
maàu môõ?286 Hoï laøm gì vôùi nhöõng neùn baïc ñaõ nhaän?287 Chuùa Gieâsu
vaø söï hieän dieän cuûa Nöôùc Trôøi trong traàn gian, moät caùch kín ñaùo,
naèm ôû trung taâm cuûa caùc duï ngoân. Caàn phaûi tieán vaøo Nöôùc Trôøi,
nghóa laø, phaûi trôû neân moân ñeä Ñöùc Kitoâ, môùi “hieåu bieát caùc maàu
542 nhieäm Nöôùc Trôøi” (Mt 13,11). Coøn ñoái vôùi nhöõng keû “ôû ngoaøi” (Mc
4,11), moïi söï ñeàu bí aån288.
Caùc daáu chæ Nöôùc Thieân Chuùa

670 547. Keøm theo nhöõng lôøi Ngöôøi noùi, Chuùa Gieâsu ñaõ laøm “nhöõng
pheùp maàu, ñieàm thieâng vaø daáu laï” (Cv 2,22) ñeå cho thaáy Nöôùc Trôøi
ñang hieän dieän nôi Ngöôøi. Chuùng chöùng toû Chuùa Gieâsu chính laø
439 Ñaáng Messia ñaõ ñöôïc tieân baùo289.
548. Caùc daáu laï do Chuùa Gieâsu thöïc hieän minh chöùng Chuùa Cha ñaõ
156 sai Ngöôøi ñeán290. Chuùng môøi goïi ta haõy tin vaøo Ngöôøi291. Nhöõng ai
2616 ñeán vôùi Ngöôøi baèng ñöùc tin, ñöùc tin cho hoï ñöôïc ñieàu hoï thænh
caàu292. Luùc ñoù, caùc pheùp laï cuûng coá loøng tin vaøo Ngöôøi, Ñaáng thöïc
574 hieän caùc coâng vieäc cuûa Cha Ngöôøi: chuùng chöùng toû Ngöôøi laø Con
Thieân Chuùa293. Nhöng chuùng cuõng coù theå laø côù vaáp ngaõ294. Quaû vaäy,
447 chuùng khoâng nhaèm thoûa maõn trí toø moø, vaø loøng öa chuoäng ma
thuaät. Baát chaáp nhöõng pheùp laï heát söùc toû töôøng cuûa Ngöôøi, Chuùa
282
X. Mc 4,33-34.
283
X. Mt 22,1-14.
284
X. Mt 13,44-45.
285
X. Mt 21,28-32.
286
X. Mt 13,3-9.
287
X. Mt 25,14-30.
288
X. Mt 13,10-15.
289
X. Lc 7,18-23.
290
X. Ga 5,36; 10,25.
291
X. Ga 10,38.
292
X. Mc 5,25-34; 10,52.
293
X. Ga 10,31-38.
294
X. Mt 11,6.
Gieâsu vaãn bò moät soá ngöôøi loaïi boû295, thaäm chí Ngöôøi coøn bò toá caùo
laø haønh ñoäng nhôø ma quyû296.
549. Khi giaûi thoaùt moät soá ngöôøi khoûi nhöõng söï döõ ñôøi naøy nhö ñoùi
khaùt297, baát coâng298, beänh taät vaø caùi cheát299, Chuùa Gieâsu ñaõ thöïc 1503
hieän caùc daáu chæ Ngöôøi laø Ñaáng Messia. Tuy nhieân, Ngöôøi khoâng
ñeán ñeå loaïi tröø moïi ñieàu xaáu khoûi traàn gian naøy300, nhöng ñeå giaûi
thoaùt con ngöôøi khoûi aùch noâ leä naëng neà nhaát, laø aùch noâ leä cuûa toäi 440
loãi301, thöù aùch noâ leä naøy ngaên caûn hoï trong ôn goïi cuûa hoï laø laøm
con caùi Thieân Chuùa, vaø gaây ra moïi hình thöùc noâ leä giöõa con ngöôøi.
550. Khi Nöôùc Thieân Chuùa trò ñeán laø luùc nöôùc Satan bò suïp ñoå302: 394
“Neáu toâi döïa vaøo Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa maø tröø quyû, thì quaû laø
trieàu ñaïi Thieân Chuùa ñaõ ñeán giöõa caùc oâng” (Mt l2,28). Nhöõng vieäc
tröø quyû do Chuùa Gieâsu thöïc hieän, giaûi phoùng ngöôøi ta khoûi quyeàn
thoáng trò cuûa ma quyû 303. Nhöõng vieäc aáy baùo tröôùc söï chieán thaéng 1673
cao caû cuûa Chuùa Gieâsu treân “thuû laõnh theá gian naøy”304. Nhôø thaäp
giaù cuûa Ñöùc Kitoâ maø Nöôùc Thieân Chuùa seõ ñöôïc thieát laäp vónh vieãn: 440, 2816
“Thieân Chuùa ñaõ cai trò töø caây goã”305.
“Chìa khoùa Nöôùc Trôøi”

551. Chuùa Gieâsu, khi khôûi ñaàu ñôøi soáng coâng khai cuûa Ngöôøi, ñaõ 858
choïn Nhoùm Möôøi Hai ngöôøi ñaøn oâng ñeå caùc oâng ôû vôùi Ngöôøi vaø
tham döï vaøo söù vuï cuûa Ngöôøi306. Ngöôøi cho caùc oâng tham döï vaøo
quyeàn haønh cuûa Ngöôøi vaø “sai caùc oâng ñi rao giaûng Nöôùc Thieân
Chuùa vaø chöõa laønh beänh nhaân” (Lc 9,2). Caùc oâng ñöôïc lieân keát vónh
vieãn vôùi Nöôùc cuûa Ñöùc Kitoâ, bôûi vì Ngöôøi seõ duøng caùc oâng maø ñieàu 765
khieån Hoäi Thaùnh:
“Thaày seõ trao Vöông Quoác cho anh em, nhö Cha Thaày ñaõ trao
cho Thaày, ñeå anh em ñöôïc ñoàng baøn aên uoáng vôùi Thaày trong
Vöông Quoác cuûa Thaày, vaø ngöï toaø xeùt xöû möôøi hai chi toäc Israel”
(Lc 22,29-30).
295
X. Ga 11,47-48.
296
X. Mc 3,22.
297
X. Ga 6,5-15.
298
X. Lc 19,8.
299
X. Mt 11,5.
300
X. Lc 12,13-14; Ga 18,36.
301
X. Ga 8,34-36.
302
X. Mt 12,26.
303
X. Lc 8,26-39.
304
X. Ga 12,31.
305
Veânantioâ Fortunatoâ, Hymnus “Vexilla Regis”: MGH 1/4/1, 34 (PL 88, 96).
306
X. Mc 3,13-19.
880 552. Trong nhoùm Möôøi Hai, oâng Simon Pheâroâ giöõ ñòa vò thöù
153 nhaát307; Chuùa Gieâsu uûy thaùc cho oâng moät söù vuï ñoäc ñaùo. Nhôø Chuùa
442 Cha maïc khaûi, oâng Pheâroâ tuyeân xöng “Thaày laø Ñaáng Kitoâ, Con
Thieân Chuùa haèng soáng” (Mt 16,16). Luùc ñoù Chuùa chuùng ta lieàn
tuyeân boá vôùi oâng: “Anh laø Pheâroâ, nghóa laø Taûng Ñaù, treân Taûng Ñaù
naøy, Thaày seõ xaây Hoäi Thaùnh cuûa Thaày, vaø quyeàn löïc töû thaàn seõ
khoâng thaéng noåi” (Mt l6,l8). Ñöùc Kitoâ, “Vieân ñaù soáng ñoäng”308, baûo
ñaûm raèng Hoäi Thaùnh maø Ngöôøi xaây döïng treân Taûng Ñaù Pheâroâ seõ
chieán thaéng quyeàn löïc töû thaàn. Nhôø ñöùc tin oâng ñaõ tuyeân xöng, oâng
424 Pheâroâ seõ maõi laø Taûng Ñaù kieân vöõng cuûa Hoäi Thaùnh. OÂng coù söù vuï
gìn giöõ ñöùc tin ñöôïc toaøn veïn vaø laøm cho caùc anh em mình neân
vöõng maïnh trong ñöùc tin309.
381 553. Chuùa Gieâsu uûy thaùc cho oâng Pheâroâ moät thaåm quyeàn ñaëc bieät:
“Thaày seõ trao cho anh chìa khoaù Nöôùc Trôøi; döôùi ñaát anh caàm buoäc
ñieàu gì, treân trôøi cuõng seõ caàm buoäc nhö vaäy; döôùi ñaát anh thaùo côûi
ñieàu gì, treân trôøi cuõng seõ thaùo côûi nhö vaäy” (Mt 16,19). “Quyeàn chìa
khoaù” laø quyeàn cai quaûn Nhaø cuûa Thieân Chuùa, töùc laø Hoäi Thaùnh.
Chuùa Gieâsu, “Muïc Töû nhaân laønh” (Ga 10,11) xaùc nhaän nhieäm vuï ñoù
1445 sau khi Ngöôøi phuïc sinh: “Haõy chaên daét chieân cuûa Thaày” (Ga 21,15-
17). Quyeàn “caàm buoäc vaø thaùo côûi” coù nghóa laø quyeàn tha toäi, quyeàn
ñöa ra nhöõng phaùn quyeát veà giaùo lyù vaø nhöõng quyeát ñònh veà kyû luaät
641, 881 trong Hoäi Thaùnh. Chuùa Gieâsu uûy thaùc quyeàn naøy cho Hoäi Thaùnh qua
thöøa taùc vuï cuûa caùc Toâng Ñoà310, vaø ñaëc bieät cuûa oâng Pheâroâ, ngöôøi duy
nhaát Chuùa minh nhieân trao phoù chìa khoùa Nöôùc Trôøi.
Neám tröôùc Nöôùc Trôøi: Chuùa Hieån Dung

554. Töø ngaøy oâng Pheâroâ tuyeân xöng Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Kitoâ, Con
Thieân Chuùa haèng soáng, Chuùa Gieâsu “baét ñaàu toû cho caùc moân ñeä
bieát, Ngöôøi phaûi ñi Gieârusalem, phaûi chòu nhieàu ñau khoå…, roài bò
gieát cheát, vaø ngaøy thöù ba seõ soáng laïi” (Mt 16,21). OÂng Pheâroâ khöôùc
töø lôøi loan baùo ñoù311, caùc moân ñeä khaùc cuõng khoâng hieåu gì hôn 312.
Chính trong boái caûnh naøy, ñaõ xaûy ra bieán coá kyø dieäu laø cuoäc Hieån
697, 2600 Dung cuûa Chuùa Gieâsu313 treân nuùi cao, tröôùc maët ba nhaân chöùng do
Ngöôøi löïa choïn, laø caùc oâng Pheâroâ, Giacoâbeâ vaø Gioan. Dung maïo vaø
y phuïc cuûa Chuùa Gieâsu trôû neân choùi saùng, oâng Moâisen vaø oâng EÂlia
hieän ra ñaøm ñaïo vôùi Ngöôøi, “noùi veà cuoäc xuaát haønh Ngöôøi saép hoaøn
307
X. Mc 3,16; 9,2; Lc 24,34; 1 Cr 15,5.
308
X. 1 Pr 2,4.
309
X. Lc 22,32.
310
X. Mt 18,18.
311
X. Mt 16,22-23.
312
X. Mt 17,23; Lc 9,45.
313
X. Mt 17,1-8; 2 Pr 1,16-18.
thaønh taïi Gieârusalem” (Lc 9,31). Moät ñaùm maây bao phuû caùc Ngaøi
vaø coù tieáng töø trôøi phaùn: “Ñaây laø Con Ta, ngöôøi ñaõ ñöôïc Ta tuyeån
choïn, haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi” (Lc 9,35). 444
555. Chuùa Gieâsu toû loä vinh quang thaàn linh cuûa mình trong choác
laùt, vaø nhö vaäy Ngöôøi xaùc nhaän lôøi tuyeân xöng cuûa oâng Pheâroâ.
Ngöôøi cuõng cho thaáy raèng, ñeå “vaøo trong vinh quang cuûa Ngöôøi” 2576, 2583
(Lc 24,26), Ngöôøi phaûi ñi qua thaäp giaù taïi Gieârusalem. OÂng Moâisen
vaø oâng EÂlia ñaõ thaáy vinh quang cuûa Thieân Chuùa treân nuùi; Leà luaät
vaø caùc Tieân tri ñaõ tieân baùo nhöõng ñau khoå cuûa Ñaáng Messia314.
Cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Gieâsu ñuùng laø do yù muoán cuûa Chuùa Cha:
Chuùa Con haønh ñoäng vôùi tö caùch laø Ngöôøi Toâi Trung cuûa Thieân 257
Chuùa315. Ñaùm maây noùi leân söï hieän dieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn: “Caû
Ba Ngoâi cuøng xuaát hieän, Chuùa Cha trong tieáng noùi, Chuùa Con
trong nhaân tính cuûa mình, Chuùa Thaùnh Thaàn trong ñaùm maây saùng
choùi”316:
“Laïy Chuùa Kitoâ laø Thieân Chuùa, Chuùa ñaõ hieån dung treân nuùi vaø,
tuyø theo khaû naêng, caùc moân ñeä Chuùa chieâm ngöôõng vinh quang
Chuùa, ñeå mai sau khi thaáy Chuùa chòu ñoùng ñinh thaäp giaù, hoï
hieåu raèng Chuùa ñaõ töï nguyeän chòu khoå hình. Roài hoï seõ loan baùo
cho theá giôùi bieát Chuùa chính laø vinh quang Chuùa Cha chieáu
317
toaû” .
556. Taïi ngöôõng cöûa ñôøi soáng coâng khai: pheùp röûa; taïi ngöôõng cöûa
cuoäc Vöôït Qua: bieán coá Hieån Dung. Qua pheùp röûa cuûa Chuùa Gieâsu,
“maàu nhieäm cuoäc taùi sinh laàn thöù nhaát” ñöôïc loan baùo: ñoù laø bí tích
Röûa Toäi cuûa chuùng ta; Hieån Dung laø “bí tích cuûa cuoäc taùi sinh laàn
thöù hai”: ñoù laø söï phuïc sinh rieâng cuûa chuùng ta.318 Ngay töø baây giôø,
chuùng ta ñöôïc tham döï vaøo söï phuïc sinh cuûa Chuùa, nhôø Chuùa
Thaùnh Thaàn, Ñaáng hoaït ñoäng trong caùc bí tích cuûa Thaân Theå Chuùa 1003
Kitoâ. Bieán coá Hieån Dung cho chuùng ta ñöôïc neám tröôùc vieäc ngöï ñeán
trong vinh quang cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng “seõ bieán ñoåi thaân xaùc yeáu
heøn cuûa chuùng ta neân gioáng thaân xaùc vinh hieån cuûa Ngöôøi”
(Pl 3,21). Nhöng bieán coá aáy cuõng nhaéc nhôû chuùng ta raèng: “Chuùng
ta phaûi chòu nhieàu gian khoå môùi ñöôïc vaøo Nöôùc Thieân Chuùa”
(Cv 14,22).
314
X. Lc 24,27.
315
X. Is 42,1.
316
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 45, a. 4, ad 2: Ed. Leon. 11, 433.
317
Phuïng vuï Byzantin. Kontakion in die Transfigurationis: Menaia tou olou eniautou, v. 6
(Romae 1901) 341.
318
“Khi oâng Pheâroâ öôùc ao soáng vôùi Ñöùc Kitoâ treân nuùi, oâng chöa hieåu
319
gì . Hôõi oâng Pheâroâ, Chuùa seõ chæ daønh cho oâng ñieàu ñoù, sau khi
cheát. Coøn hieän nay thì Chuùa noùi: Haõy xuoáng nuùi ñeå chòu lao nhoïc
ôû traàn gian, ñeå phuïc vuï ôû traàn gian, ñeå chòu sæ nhuïc, chòu ñoùng
ñinh ôû traàn gian. Ñaáng laø Söï Soáng, ñaõ xuoáng ñeå bò gieát; Ñaáng laø
Baùnh, ñaõ xuoáng ñeå chòu ñoùi; Ñaáng laø Ñöôøng, ñaõ xuoáng ñeå chòu
meät nhoïc treân ñöôøng; Ñaáng laø Nguoàn Maïch, ñaõ xuoáng ñeå chòu
320
khaùt; coøn oâng laïi töø choái lao nhoïc ö?” .
Chuùa Gieâsu leân Gieârusalem

557. “Khi ñaõ tôùi ngaøy Chuùa Gieâsu ñöôïc röôùc leân trôøi, Ngöôøi nhaát
quyeát ñi leân Gieârusalem” (Lc 9,5l)321. Qua quyeát ñònh naøy, Chuùa
Gieâsu toû cho thaáy Ngöôøi leân Gieârusalem trong tö theá saün saøng ñeå
chòu cheát ôû ñoù. Ngöôøi ñaõ loan baùo ñeán ba laàn cuoäc khoå naïn vaø Phuïc
Sinh cuûa Ngöôøi322. Khi tieán veà Gieârusalem, Ngöôøi noùi: “Moät ngoân
söù maø cheát ngoaøi thaønh Gieârusalem thì khoâng ñöôïc!” (Lc l3,33).
558. Chuùa Gieâsu gôïi laïi caùi cheát cuûa caùc Tieân tri, ñaõ bò gieát ôû
Gieârusalem323. Duø sao, Ngöôøi vaãn khaån khoaûn keâu goïi Gieârusalem
quy tuï quanh Ngöôøi: “Ñaõ bao laàn Ta muoán taäp hôïp con caùi ngöôi
laïi, nhö gaø meï taäp hoïp gaø con döôùi caùnh, maø caùc ngöôi khoâng chòu”
(Mt 23,37b). Khi nhìn thaáy Gieârusalem, Ngöôøi khoùc thöông thaønh
aáy324 vaø moät laàn nöõa thoát leân ao öôùc cuûa loøng Ngöôøi: “Phaûi chi
ngaøy hoâm nay ngöôi cuõng nhaän ra nhöõng gì ñem laïi bình an cho
ngöôi! Nhöng hieän giôø ñieàu aáy coøn bò che khuaát, maét ngöôi khoâng
thaáy ñöôïc” (Lc 19,42).
Chuùa Gieâsu vaøo thaønh Gieârusalem vôùi tö caùch laø Ñaáng

Messia
559. Gieârusalem seõ ñoùn nhaän Ñaáng Messia cuûa mình nhö theá naøo?
Chuùa Gieâsu, Ñaáng luoân troán traùnh moïi yù ñoà cuûa daân chuùng muoán
toân Ngöôøi laøm vua325, ñaõ choïn thôøi ñieåm vaø chuaån bò kyõ löôõng ñeå
tieán vaøo Gieârusalem, thaønh cuûa “Ñavid, toå tieân Ngöôøi” (Lc l,32) vôùi
tö caùch laø Ñaáng Messia326. Ngöôøi ñöôïc daân chuùng hoan hoâ nhö con
vua Ñavid, nhö Ñaáng mang laïi ôn cöùu ñoä (Hosanna coù nghóa laø “xin
319
X. Lc 9,23.
320
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 78, 6: PL 38, 492-493.
321
X. Ga 13,1.
322
X. Mc 8,31-33; 9,31-32; 10,32-34.
323
X. Mt 23,37a.
324
X. Lc 19,41.
325
X. Ga 6,15.
326
X. Mt 21,1-11.
cöùu”, “xin ban ôn cöùu ñoä!”). Nhöng “Ñöùc Vua vinh hieån” (Tv 24,7-l0)
laïi “ngoài treân löng löøa con” (Dcr 9,9) tieán vaøo thaønh: Ngöôøi khoâng
chinh phuïc Thieáu nöõ Sion, hình aûnh cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi, baèng
möu meïo hay baèng baïo löïc, nhöng baèng söï khieâm toán , laø baèng
chöùng cuûa söï thaät327. Vì vaäy, ngaøy hoâm ñoù, thaàn daân cuûa Nöôùc
Ngöôøi laø caùc treû em328 vaø “nhöõng ngöôøi ngheøo cuûa Thieân Chuùa”, hoï
tung hoâ Ngöôøi gioáng nhö caùc Thieân thaàn ñaõ loan baùo Ngöôøi cho caùc 333
muïc ñoàng329. Lôøi tung hoâ cuûa hoï: “Chuùc tuïng Ñaáng ngöï ñeán nhaân
danh Chuùa” (Tv 118,26) ñöôïc Hoäi Thaùnh duøng laïi trong kinh 1352
“Thaùnh! Thaùnh! Thaùnh!” ñeå môû ñaàu phuïng vuï Thaùnh Theå töôûng
nieäm cuoäc Vöôït Qua cuûa Chuùa.
560. Vieäc Chuùa Gieâsu tieán vaøo thaønh Gieârusalem toû cho thaáy Nöôùc 550, 2816
Thieân Chuùa ñang ñeán. Söï kieän ñoù, Ñöùc Vua Messia saép hoaøn thaønh
baèng cuoäc Vöôït Qua, laø söï Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa Ngöôøi. Phuïng
vuï Hoäi Thaùnh khôûi ñaàu Tuaàn Thaùnh baèng vieäc cöû haønh bieán coá
Chuùa Gieâsu tieán vaøo Gieârusalem, trong Chuùa Nhaät Leã Laù. 1169
TOÙM LÖÔÏC
561. “Caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät giaùo huaán lieân tuïc: nhöõng
luùc Ngöôøi thinh laëng, caùc daáu laï Ngöôøi laøm, vieäc Ngöôøi caàu
nguyeän, taám loøng yeâu thöông cuûa Ngöôøi ñoái vôùi con ngöôøi, söï quan
taâm ñaëc bieät cuûa Ngöôøi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi beù moïn vaø ngheøo heøn,
vieäc Ngöôøi hoaøn toaøn chaáp nhaän hieán mình treân thaäp giaù ñeå cöùu
chuoäc loaøi ngöôøi, vaø cuoái cuøng vieäc Ngöôøi soáng laïi, taát caû laø söï
thöïc hieän lôøi Ngöôøi vaø söï hoaøn taát Maïc Khaûi cuûa Ngöôøi”330.
562. Caùc moân ñeä Ñöùc Kitoâ phaûi neân gioáng Ngöôøi cho tôùi khi Ngöôøi
ñöôïc thaønh hình trong hoï331. “Chuùng ta ñöôïc thaâu nhaän vaøo caùc
maàu nhieäm cuûa cuoäc ñôøi Ngöôøi, neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi
Ngöôøi, cuøng cheát vaø cuøng soáng laïi vôùi Ngöôøi, cho tôùi khi cuøng cai
trò vôùi Ngöôøi”332.
563. Con ngöôøi, hoaëc muïc ñoàng hoaëc ñaïo só, khoâng theå gaëp ñöôïc
Thieân Chuùa ôû traàn gian naøy, neáu khoâng quyø xuoáng tröôùc maùng coû
Beâlem vaø thôø laïy Thieân Chuùa aån mình trong söï yeáu ñuoái cuûa moät
haøi nhi.
327
X. Ga 18,37.
328
X. Mt 21,15-16; Tv 8,3.
329
X. Lc 19,38; 2,14.
330
331
X. Gl 4,19.
332
564. Chuùa Gieâsu, qua vieäc tuaân phuïc Ñöùc Maria vaø thaùnh Giuse,
vaø qua vieäc lao ñoäng khieâm nhöôøng trong nhöõng naêm daøi ôû
Nazareth, neâu göông thaùnh thieän cho chuùng ta trong cuoäc soáng
haèng ngaøy trong gia ñình vaø trong vieäc lao ñoäng.
565. Chuùa Gieâsu, ngay töø luùc khôûi ñaàu ñôøi soáng coâng khai cuûa Ngöôøi,
luùc Ngöôøi chòu pheùp röûa, laø “Ngöôøi Toâi Trung” hoaøn toaøn hieán thaân
cho coâng trình Cöùu Ñoä, coâng trình naøy seõ ñöôïc hoaøn taát trong “pheùp
röûa” laø cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi.
566. Caùc côn caùm doã trong hoang ñòa cho thaáy Chuùa Gieâsu, Ñaáng
Messia khieâm nhöôøng, ñaõ chieán thaéng Satan nhôø vieäc Ngöôøi gaén
boù troïn veïn vôùi keá hoaïch cöùu ñoä theo yù muoán cuûa Chuùa Cha.
567. Ñöùc Kitoâ ñaõ khai maïc Nöôùc Trôøi nôi traàn gian. “Thaät söï, Nöôùc
naøy chieáu saùng tröôùc maët moïi ngöôøi qua lôøi noùi, haønh ñoäng vaø söï
hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ”333. Hoäi Thaùnh laø haït gioáng vaø ñieåm khôûi
ñaàu cuûa Nöôùc Trôøi. Chìa khoùa Nöôùc Trôøi ñöôïc trao cho oâng Pheâroâ.
568. Cuoäc Hieån Dung cuûa Chuùa Kitoâ nhaèm muïc ñích cuûng coá ñöùc
tin cuûa caùc Toâng Ñoà ñeå chuaån bò cho cuoäc khoå naïn: vieäc leo leân
“nuùi cao” chuaån bò cho vieäc leo leân ñoài Calvarioâ. Ñöùc Kitoâ, Ñaàu cuûa
Hoäi Thaùnh, bieåu loä ñieàu Thaân Theå Ngöôøi ao öôùc vaø laø ñieàu ñöôïc
phaûn aùnh trong caùc bí tích: ñoù laø “nieàm hy voïng ñaït tôùi vinh
quang” (Cl 1,27)334.
569. Chuùa Gieâsu töï nguyeän leân Gieârusalem duø bieát raèng taïi ñaây
Ngöôøi seõ phaûi cheát caùch khoå nhuïc vì söï thuø nghòch cuûa nhöõng keû
toäi loãi335.
570. Vieäc Chuùa Gieâsu tieán vaøo thaønh Gieârusalem cho thaáy Nöôùc
Trôøi ñang ñeán. Ñöùc Vua Messia, maø treû em vaø nhöõng ngöôøi coù taâm
hoàn ngheøo heøn ngheânh ñoùn, seõ hoaøn thaønh Nöôùc Trôøi baèng cuoäc
Vöôït Qua, laø caùi Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa Ngöôøi.
333
334
X. Thaùnh Leâoâ Caû, Sermo 51, 3: CCL 138A, 298-299 (PL 54, 310).
335
X. Dt 12,3.
Muïc 4
Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ
“chòu naïn ñôøi quan Phongtioâ Philatoâ,
chòu ñoùng ñinh treân caây thaùnh giaù,
cheát vaø taùng xaùc”
Articulus 4
Iesus Christus est “passus sub Pontio Pilato,
crucifixus, mortuus, et sepultus”
571. Maàu nhieäm Vöôït Qua, töùc laø maàu nhieäm thaäp giaù vaø söï soáng 1067
laïi cuûa Chuùa Kitoâ, laø trung taâm Tin Möøng maø caùc Toâng Ñoà, vaø sau
caùc ngaøi laø Hoäi Thaùnh, phaûi loan baùo cho traàn gian. Keá hoaïch cöùu
ñoä cuûa Thieân Chuùa ñöôïc hoaøn taát “moät laàn cho maõi maõi” (Dt 9,26)
nhôø caùi cheát cöùu chuoäc cuûa Con Thieân Chuùa laø Chuùa Gieâsu Kitoâ.
572. Hoäi Thaùnh vaãn trung thaønh vôùi caùch giaûi thích toaøn boä
Thaùnh Kinh maø chính Chuùa Gieâsu ñaõ ñöa ra tröôùc cuõng nhö sau
cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi336: “Naøo Ñaáng Kitoâ laïi chaúng phaûi chòu 599
khoå hình nhö theá, roài môùi vaøo trong vinh quang cuûa Ngöôøi sao?”
(Lc 24,26). Cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ xaûy ra cuï theå trong
lòch söû do vieäc Ngöôøi ñaõ “bò caùc kyø muïc, thöôïng teá cuøng kinh sö
loaïi boû” (Mc 8,31); vaø hoï ñaõ “noäp Ngöôøi cho daân ngoaïi nhaïo baùng,
ñaùnh ñoøn vaø ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù” (Mt 20,19).
573. Vì vaäy ñöùc tin coù theå noã löïc tìm hieåu kyõ caøng caùc tình tieát veà 158
caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu, ñöôïc caùc saùch Tin Möøng trung thaønh löu
truyeàn337 vaø ñöôïc caùc nguoàn lòch söû khaùc soi saùng, ñeå hieåu roõ hôn yù
nghóa cuûa coâng trình Cöùu Chuoäc.
336
X. Lc 24,27.44-45.
337
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 19: AAS 58 (1966) 826-827.
Tieát 1
Chuùa Gieâsu vaø Israel
Paragraphus 1
IESUS ET ISRAEL
530 574. Ngay töø ñaàu söù vuï coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu, nhöõng ngöôøi
Phariseâu vaø nhoùm Heâroâñeâ, cuøng vôùi caùc tö teá vaø kinh sö ñaõ toa raäp
vôùi nhau ñeå haïi Ngöôøi338. Vì moät soá haønh ñoäng cuûa Ngöôøi (nhö tröø
quyû339, tha toäi340, chöõa beänh ngaøy sabat341, ñöa ra nhöõng giaûi thích
rieâng veà söï thanh saïch theo phaùp lyù342, thaân thieän vôùi nhöõng ngöôøi
thu thueá vaø nhöõng keû toäi loãi coâng khai343), Chuùa Gieâsu bò moät soá
ngöôøi coù yù xaáu nghi ngôø laø Ngöôøi bò quyû aùm344. Ngöôøi bò toá caùo veà
591 toäi noùi phaïm thöôïng345, veà toäi laøm tieân tri giaû346, veà nhöõng toäi thaät
söï thuoäc veà toân giaùo maø Luaät phaït töû hình baèng caùch neùm ñaù347.
575. Vì vaäy, moät soá vieäc laøm vaø lôøi noùi cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ laø “daáu hieäu
cho ngöôøi ñôøi choáng baùng”348 ñoái vôùi giôùi laõnh ñaïo toân giaùo taïi
Gieârusalem, nhöõng ngöôøi maø Tin Möøng thaùnh Gioan thöôøng goïi laø “ngöôøi
Do Thaùi”349, hôn laø ñoái vôùi ñaïi chuùng daân Thieân Chuùa350. Caùc lieân heä giöõa
Chuùa Gieâsu vôùi nhoùm Phariseâu khoâng phaûi chæ laø baát ñoàng. Moät soá ngöôøi
Phariseâu ñaõ baùo cho Ngöôøi bieát moái nguy hieåm ñang ñe doïa Ngöôøi351.
Chuùa Gieâsu ca tuïng moät soá ngöôøi trong hoï, ví duï nhö vò kinh sö noùi trong
Mc 12,34, vaø nhieàu laàn Ngöôøi ñaõ duøng böõa taïi nhaø nhöõng ngöôøi
993 Phariseâu352. Chuùa Gieâsu xaùc nhaän nhöõng giaùo lyù chung trong nhoùm toân
giaùo öu tuù naøy cuûa daân Chuùa: vieäc keû cheát soáng laïi353, caùc hình thöùc ñaïo
338
X. Mc 3,6.
339
X. Mt 12,24.
340
X. Mc 2,7.
341
X. Mc 3,1-6.
342
X. Mc 7,14-23.
343
X. Mc 2,14-17.
344
X. Mc 3,22; Ga 8,48; 10,20.
345
X. Mc 2,7; Ga 5,18; 10,33.
346
X. Ga 7,12; 7,52.
347
X. Ga 8,59; 10,31.
348
X. Lc 2,34.
349
X. Ga 1,19; 2,18; 5,10; 7,13; 9,22; 18,12; 19,38; 20,19.
350
X. Ga 7,48-49.
351
X. Lc 13,31.
352
X. Lc 7,36; 14,1.
353
X. Mt 22,23-34; Lc 20,39.
ñöùc (boá thí, aên chay vaø caàu nguyeän)354, vaø thoùi quen goïi Thieân Chuùa laø
Cha, tính chaát trung taâm cuûa giôùi raên meán Chuùa yeâu ngöôøi355.
576. Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi Israel, Chuùa Gieâsu xem ra haønh ñoäng
nghòch vôùi nhöõng ñònh cheá caên baûn cuûa daân Chuùa choïn. Ngöôøi coù
veû nhö:
– choáng laïi vieäc tuaân phuïc Leà luaät, trong toaøn boä caùc giôùi luaät
thaønh vaên, vaø ñoái vôùi nhoùm Phariseâu, trong vieäc giaûi thích
truyeàn khaåu;
– choáng laïi vò trí trung taâm cuûa Ñeàn thôø Gieârusalem, xeùt nhö
nôi thaùnh, nôi duy nhaát Thieân Chuùa löu nguï;
– choáng laïi Ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa duy nhaát, Ñaáng khoâng ai coù
theå ñöôïc tham döï vaøo vinh quang cuûa Ngaøi.
I. CHUÙA GIEÂSU VAØ LEÀ LUAÄT

IESUS ET LEX
577. Khôûi ñaàu Baøi giaûng treân nuùi, Chuùa Gieâsu ñöa ra moät giaùo 1965
huaán long troïng trong ñoù Ngöôøi trình baøy Leà luaät, ñaõ ñöôïc Thieân
Chuùa ban taïi Sinai dòp Giao Öôùc ñaàu tieân, döôùi aùnh saùng cuûa aân
suûng cuûa Giao Öôùc Môùi:
“Anh em ñöøng töôûng Thaày ñeán ñeå baõi boû Luaät Moâisen hoaëc lôøi
caùc ngoân söù. Thaày ñeán khoâng phaûi laø ñeå baõi boû, nhöng laø ñeå 1967
kieän toaøn. Vì, Thaày baûo thaät anh em, tröôùc khi trôøi ñaát qua ñi,
thì moät chaám moät pheát trong Leà luaät cuõng seõ khoâng qua ñi, cho
ñeán khi moïi söï ñöôïc hoaøn thaønh. Vaäy ai baõi boû duø chæ laø moät
trong nhöõng ñieàu raên nhoû nhaát aáy, vaø daïy ngöôøi ta laøm nhö theá,
thì seõ bò goïi laø keû nhoû nhaát trong Nöôùc Trôøi. Coøn ai tuaân haønh,
vaø daïy laøm nhö theá, thì seõ ñöôïc goïi laø lôùn trong Nöôùc Trôøi” (Mt
5,17-19).
578. Chuùa Gieâsu, Ñaáng Messia cuûa Israel, do ñoù laø ngöôøi lôùn nhaát 1953
trong Nöôùc Trôøi, ñaõ phaûi chu toaøn Leà luaät, khi tuaân giöõ toaøn boä Leà
luaät, theo chính lôøi Ngöôøi noùi, cho ñeán caû nhöõng ñieàu raên nhoû
nhaát. Noùi cho ñuùng, chính Ngöôøi laø Ñaáng duy nhaát ñaõ coù theå laøm
ñieàu naøy moät caùch troïn haûo356. Nhöõng ngöôøi Do Thaùi, theo chính
hoï thuù nhaän, ñaõ khoâng bao giôø coù theå chu toaøn troïn boä Leà luaät maø
khoâng vi phaïm moät ñieàu raên nhoû nhaát naøo357. Vì vaäy trong leã Xaù
Toäi haèng naêm, con caùi Israel caàu xin Thieân Chuùa tha thöù cho
nhöõng loãi phaïm Leà luaät cuûa hoï. Thaät vaäy, Leà luaät taïo thaønh moät
354
X. Mt 6,2-18.
355
X. Mc 12,28-34.
356
X. Ga 8,46.
357
X. Ga 7,19; Cv 13,38-41; 15,10.
toång theå vaø, nhö thaùnh Giacoâbeâ nhaéc nhôû, “ai tuaân giöõ taát caû Leà
luaät, maø chæ sa ngaõ veà moät ñieåm thoâi, thì cuõng thaønh ngöôøi coù toäi
veà heát moïi ñieåm” (Gc 2,10)358.
579. Nhöõng ngöôøi Phariseâu raát troïng nguyeân taéc tuaân giöõ toaøn boä
Leà luaät, khoâng nhöõng chæ theo vaên töï, maø caû theo tinh thaàn nöõa.
Khi neâu nguyeân taéc ñoù cho Israel, hoï ñaõ daãn ñöa nhieàu ngöôøi Do
Thaùi thôøi Chuùa Gieâsu tôùi vieäc heát söùc nhieät thaønh giöõ ñaïo359. Ñieàu
naøy, neáu khoâng bò phaù huyû do vieäc xeùt ñoaùn moïi söï caùch “giaû
hình”360, thì nhaát ñònh ñaõ chuaån bò cho daân höôùng tôùi söï can thieäp
chöa töøng thaáy cuûa Thieân Chuùa, laø vieäc thi haønh troïn veïn Leà luaät
seõ ñöôïc hoaøn thaønh bôûi Ñaáng Coâng Chính duy nhaát thay cho moïi
toäi nhaân361.
580. Vieäc chu toaøn Leà luaät caùch troïn haûo chæ coù theå ñöôïc thöïc hieän
bôûi Ñaáng ban haønh Leà luaät cuûa Thieân Chuùa, laø Ngoâi Con, ñöôïc
527 sinh ra döôùi Leà luaät362. Nôi Chuùa Gieâsu, Leà luaät khoâng coøn ñöôïc
ghi treân bia ñaù nöõa, nhöng “vaøo loøng daï” vaø “vaøo taâm khaûm”
(Gr 31,33) cuûa Ngöôøi Toâi Trung, laø ngöôøi, vì ñaõ “trung thaønh laøm
saùng toû coâng lyù” (Is 42,3), neân ñöôïc ñaët laøm “Giao Öôùc vôùi daân”
(Is 42,6). Chuùa Gieâsu chu toaøn Leà luaät cho ñeán ñoä ñaûm nhaän treân
mình “lôøi nguyeàn ruûa cuûa Leà luaät”363 maø nhöõng ai “khoâng beàn chí
thi haønh taát caû nhöõng gì ñöôïc cheùp trong saùch Luaät” ñaõ chuoác
laáy364, bôûi vì Ñöùc Kitoâ ñaõ chòu cheát “maø chuoäc toäi loãi ngöôøi ta ñaõ
phaïm trong thôøi Giao Öôùc Cuõ” (Dt 9,15).
581. Tröôùc maét ngöôøi Do Thaùi vaø caùc nhaø laõnh ñaïo tinh thaàn cuûa hoï,
Chuùa Gieâsu xuaát hieän nhö moät “kinh sö”365. Ngöôøi thöôøng tranh luaän veà
caùch giaûi thích Leà luaät cuûa caùc kinh sö366. Nhöng ñoàng thôøi, Chuùa Gieâsu
taát yeáu phaûi ñoái ñaàu vôùi nhöõng tieán só Luaät bôûi vì khi trình baøy caùch giaûi
2054 thích cuûa mình, Ngöôøi khoâng töï giôùi haïn trong nhöõng caùch giaûi thích cuûa
hoï; “vì Ngöôøi giaûng daïy nhö moät Ñaáng coù thaåm quyeàn, chöù khoâng nhö caùc
kinh sö cuûa hoï” (Mt 7,28-29). Nôi Ngöôøi, cuøng moät Lôøi cuûa Thieân Chuùa ñaõ
töøng vang leân treân nuùi Sinai ñeå ban haønh Leà luaät ñöôïc ghi khaéc cho oâng
Moâisen, nay laïi vang doäi treân nuùi Baùt Phuùc367. Ñaáng laø Ngoâi Lôøi khoâng
baõi boû, nhöng kieän toaøn Leà luaät, baèng caùch ñöa ra lôøi giaûi thích toái haäu
358
X. Gl 3,10; 5,3.
359
X. Rm 10,2.
360
X. Mt 15,3-7; Lc 11,39-54.
361
X. Is 53,11; Dt 9,15.
362
X. Gl 4,4.
363
X. Gl 3,13.
364
X. Gl 3,10.
365
X. Ga 11,28; 3,2; Mt 22,23-24.34-36.
366
X. Mt 12,5; 9,12; Mc 2,23-27; Lc 6,6-9; Ga 7,22-23.
367
X. Mt 5,1.
vôùi moät uy quyeàn thaàn linh: “Anh em coøn nghe Luaät daïy ngöôøi xöa raèng….
Coøn Thaày, Thaày baûo cho anh em bieát” (Mt 5,33-34). Chính Ngöôøi, vôùi
cuøng moät thaåm quyeàn thaàn linh aáy, phuû nhaän moät soá “truyeàn thoáng cuûa
ngöôøi phaøm”368 (Mc 7,8) cuûa nhoùm Phariseâu, vì nhöõng truyeàn thoáng ñoù
huûy boû Lôøi Thieân Chuùa369.
582. Ñi xa hôn nöõa, Chuùa Gieâsu coøn kieän toaøn Leà luaät veà söï thanh saïch
cuûa caùc thöùc aên, moät ñieàu heát söùc quan troïng trong cuoäc soáng haèng ngaøy
cuûa ngöôøi Do Thaùi, khi Ngöôøi cho thaáy yù nghóa “quaûn giaùo” cuûa luaät aáy370
baèng lôøi giaûi thích thaàn linh: “Baát cöù caùi gì töø beân ngoaøi vaøo trong con
ngöôøi, thì khoâng theå laøm cho con ngöôøi ra oâ ueá…. Nhö vaäy laø Ngöôøi tuyeân
boá moïi thöùc aên ñeàu thanh saïch…. Caùi gì töø trong con ngöôøi xuaát ra, caùi ñoù
môùi laøm cho con ngöôøi ra oâ ueá. Vì töø beân trong, töø loøng ngöôøi, phaùt xuaát
nhöõng yù ñònh xaáu” (Mc 7,18-21). Khi laáy thaåm quyeàn thaàn linh maø ñöa ra 368
lôøi giaûi thích toái haäu veà Leà luaät, Chuùa Gieâsu ôû trong tình theá ñoái nghòch
vôùi moät soá kinh sö khoâng chaáp nhaän lôøi giaûi thích cuûa Ngöôøi, maëc duø lôøi 548
giaûi thích naøy ñöôïc cuûng coá baèng nhöõng daáu laï thaàn linh keøm theo371.
Ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng, trong vaán ñeà ngaøy sabat. Chuùa Gieâsu thöôøng döïa 2173
treân chính laäp luaän cuûa caùc kinh sö372, ñeå nhaéc nhôû raèng luaät nghæ ngôi
ngaøy sabat khoâng bò vi phaïm khi phuïc vuï Thieân Chuùa373 hay phuïc vuï
ngöôøi laân caän374, nhö tröôøng hôïp caùc laàn Ngöôøi chöõa laønh.
II. CHUÙA GIEÂSU VAØ ÑEÀN THÔØ

IESUS ET TEMPLUM
583. Chuùa Gieâsu, cuõng nhö caùc Tieân tri tröôùc Ngöôøi, toû loøng toân
kính raát saâu xa ñoái vôùi Ñeàn thôø Gieârusalem. ÔÛ ñoù, Ngöôøi ñaõ ñöôïc 529
thaùnh Giuse vaø Ñöùc Maria tieán daâng, boán möôi ngaøy sau khi Ngöôøi 534
ra ñôøi375. Luùc möôøi hai tuoåi, Ngöôøi quyeát ñònh ôû laïi trong Ñeàn thôø
ñeå nhaéc cha meï Ngöôøi nhôù raèng Ngöôøi phaûi lo vieäc cuûa Cha
Ngöôøi376. Trong quaõng ñôøi aån daät cuûa Ngöôøi, Ngöôøi ñeàu leân Ñeàn
thôø moãi naêm ít nhaát ñeå möøng leã Vöôït Qua 377; thöøa taùc vuï coâng
khai cuûa Ngöôøi ñöôïc ñaùnh daáu nhö theo nhòp ñieäu nhöõng laàn Ngöôøi
368
X. Mc 7,8.
369
X. Mc 7,13.
370
X. Gl 3,24.
371
X. Ga 5,36; 10,25.37-38; 12,37.
372
X. Mc 2,25-27; Ga 7,22-24.
373
X. Mt 12,5; Ds 28,9.
374
X. Lc 13,15-16; 14,3-4.
375
X. Lc 2,22-39.
376
X. Lc 2,46-49.
377
X. Lc 2,41.
haønh höông leân Gieâsusalem vaøo nhöõng dòp leã lôùn cuûa ngöôøi Do
Thaùi378.
584. Chuùa Gieâsu leân Ñeàn thôø vôùi tính caùch laø ñeán moät nôi ñeå gaëp
2599 gôõ Thieân Chuùa. Ñoái vôùi Ngöôøi, Ñeàn thôø laø nhaø cuûa Cha Ngöôøi, nhaø
caàu nguyeän, vaø Ngöôøi phaãn noä bôûi vì tieàn ñöôøng Ñeàn thôø ñaõ trôû
thaønh nôi buoân baùn379. Sôû dó Ngöôøi xua ñuoåi nhöõng keû buoân baùn ra
khoûi Ñeàn thôø, ñoù laø vì loøng yeâu meán nhieät thaønh ñoái vôùi Cha
Ngöôøi: “Ñöøng bieán nhaø Cha toâi thaønh nôi buoân baùn. Caùc moân ñeä
cuûa Ngöôøi nhôù laïi lôøi ñaõ cheùp trong Thaùnh Kinh: ‘Vì nhieät taâm lo
vieäc nhaø Chuùa, maø con phaûi thieät thaân’ (Tv 69,10)” (Ga 2,16-17).
Sau khi Ngöôøi phuïc sinh, caùc Toâng Ñoà vaãn giöõ moät loøng toân kính
ñaïo haïnh ñoái vôùi Ñeàn thôø380.
585. Tuy nhieân, ngay tröôùc cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu ñaõ
tieân baùo söï suïp ñoå cuûa coâng trình kieán truùc nguy nga aáy, taïi ñoù seõ
khoâng coøn taûng ñaù naøo naèm treân taûng ñaù naøo381. Ngöôøi loan baùo söï
vieäc aáy nhö laø moät daáu chæ cuûa thôøi ñaïi sau cuøng, thôøi ñaïi ñöôïc khai
môû baèng cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi382. Nhöng lôøi tieân baùo ñoù ñaõ bò
nhöõng keû laøm chöùng gian boùp meùo khi ñöôïc thuaät laïi trong cuoäc
thaåm vaán Ngöôøi tröôùc maët vò thöôïng teá383. Ngöôøi ta coøn duøng lôøi aáy
ñeå nhuïc maï Ngöôøi khi Ngöôøi bò ñoùng ñinh treân thaäp giaù384.
586. Chuùa Gieâsu khoâng heà coù thaùi ñoä thuø nghòch Ñeàn thôø385, chính
taïi ñoù Ngöôøi ñaõ giaûng daïy moät phaàn giaùo huaán quan troïng cuûa
Ngöôøi386, Ngöôøi ñaõ muoán noäp thueá Ñeàn thôø cho mình vaø cho oâng
Pheâroâ387 maø Ngöôøi vöøa môùi ñaët laøm neàn taûng cho Hoäi Thaùnh töông
lai cuûa Ngöôøi388. Hôn nöõa, Ngöôøi töï ñoàng hoùa mình vôùi Ñeàn thôø khi
töï giôùi thieäu mình laø nôi ôû vónh vieãn cuûa Thieân Chuùa giöõa loaøi
797 ngöôøi389. Chính vì vaäy maø vieäc thaân theå Ngöôøi bò saùt haïi390 loan
baùo vieäc Ñeàn thôø bò phaù huûy, ñieàu ñoù cho thaáy lòch söû cöùu ñoä ñaõ
böôùc vaøo moät thôøi ñaïi môùi: “Ñaõ ñeán giôø caùc ngöôøi seõ thôø phöôïng
378
X. Ga 2,13-14; 5,1.14; 7,1.10.14; 8,2; 10,22-23.
379
X. Mt 21,23.
380
X. Cv 2,46; 3,1; 5,20-21; v.v….
381
X. Mt 24,1-2.
382
X. Mt 24,3; Lc 13,35.
383
X. Mc 14,57-58.
384
X. Mt 27,39-40.
385
X. Mt 8,4; 23,21; Lc 17,14; Ga 4,22.
386
X. Ga 18,20.
387
X. Mt 17,24-27.
388
X. Mt 16,18.
389
X. Ga 2,21; Mt 12,6.
390
X. Ga 2,18-22.
Chuùa Cha, khoâng phaûi treân nuùi naøy hay taïi Gieârusalem” 1179
(Ga 4,21)391.
III. CHUÙA GIEÂSU VAØ ÑÖÙC TIN CUÛA ISRAEL

VAØO THIEÂN CHUÙA DUY NHAÁT VAØ LAØ ÑAÁNG CÖÙU ÑOÄ
IESUS ET FIDES ISRAEL IN DEUM UNICUM ET SALVATOREM
587. Neáu Leà luaät vaø Ñeàn thôø Gieârusalem ñaõ coù theå laø côù ñeå giôùi
caàm quyeàn toân giaùo Israel “choáng baùng”392 Chuùa Gieâsu, thì nhieäm
vuï cuûa Ngöôøi trong coâng trình Cöùu Chuoäc caùc toäi nhaân, moät coâng
trình tuyeät haûo cuûa Thieân Chuùa, môùi thaät söï laø vieân ñaù gaây vaáp
phaïm ñoái vôùi hoï393.
588. Chuùa Gieâsu ñaõ laø côù vaáp phaïm (scandalum) cho nhöõng ngöôøi
Phariseâu, khi Ngöôøi duøng böõa vôùi nhöõng ngöôøi thu thueá vaø toäi
loãi394 moät caùch raát thaân maät, gioáng nhö vôùi chính hoï395. Choáng laïi
nhöõng ngöôøi “töï haøo cho mình laø coâng chính maø khinh cheâ ngöôøi
khaùc” (Lc 18,9)396, Chuùa Gieâsu xaùc quyeát: “Toâi khoâng ñeán ñeå keâu 545
goïi ngöôøi coâng chính, maø ñeå keâu goïi ngöôøi toäi loãi saùm hoái aên naên”
(Lc 5,32). Ngöôøi coøn ñi xa hôn nöõa, khi tuyeân boá tröôùc maët nhoùm
Phariseâu raèng, moïi ngöôøi ñeàu coù toäi397, cho neân ai töï cho mình laø
khoâng caàn ñöôïc cöùu ñoä, laø ngöôøi ñui muø veà chính baûn thaân mình398.
589. Chuùa Gieâsu ñaõ laø côù vaáp phaïm ñaëc bieät bôûi vì Ngöôøi ñaõ ñoàng
hoùa caùch xöû söï nhaân töø cuûa Ngöôøi ñoái vôùi caùc toäi nhaân, vôùi caùch xöû
söï cuûa chính Thieân Chuùa ñoái vôùi hoï399. Ngöôøi coøn ñi ñeán choã muoán
cho ngöôøi ta hieåu raèng, qua vieäc Ngöôøi ñoàng baøn vôùi caùc toäi
nhaân400, Ngöôøi ñoùn nhaän nhöõng ngöôøi ñoù vaøo baøn tieäc cuûa Ñaáng
Messia401. Nhöng ñaëc bieät khi Ngöôøi tha toäi, Chuùa Gieâsu ñaõ ñaët caùc
nhaø caàm quyeàn toân giaùo cuûa Israel tröôùc moät tình theá tieán thoaùi
löôõng nan. Hoï ñaõ chaúng söûng soát noùi raát ñuùng sao: “Ai coù quyeàn
tha toäi, ngoaøi moät mình Thieân Chuùa?” (Mc 2,7)? Chuùa Gieâsu, khi 431, 1441
Ngöôøi tha toäi, thì hoaëc laø Ngöôøi noùi phaïm thöôïng, bôûi vì laø ngöôøi
maø daùm coi mình ngang haøng vôùi Thieân Chuùa402, hoaëc laø Ngöôøi noùi
391
X. Ga 4,23-24; Mt 27,51; Dt 9,11; Kh 21,22.
392
X. Lc 2,34.
393
X. Lc 20,17-18; Tv 118,22.
394
X. Lc 5,30.
395
X. Lc 7,36; 11,37; 14,1.
396
X. Ga 7,49; 9,34.
397
X. Ga 8,33-36.
398
X. Ga 9,40-41.
399
X. Mt 9,13; Os 6,6.
400
X. Lc 15,1-2.
401
X. Lc 15,23-32.
402
X. Ga 5,18; 10,33.
ñuùng, thì nhö vaäy, Con Ngöôøi cuûa Ngöôøi laøm hieän dieän vaø maïc
432 khaûi thaùnh Danh cuûa Thieân Chuùa403.
590. Chæ coù caên tính thaàn linh cuûa Con Ngöôøi Gieâsu môùi coù theå
bieän minh cho moät ñoøi hoûi tuyeät ñoái theá naøy: “Ai khoâng ñi vôùi toâi,
laø choáng laïi toâi” (Mt 12,30); cuõng vaäy, khi Ngöôøi noùi veà mình: “Ñaây
thì coøn hôn oâng Gioâna nöõa. …, coøn hôn vua Saloâmoân nöõa” (Mt
12,41-42), hoaëc lôùn hôn caû Ñeàn thôø404; Ngöôøi cuõng noùi veà mình, khi
nhaéc laïi lôøi vua Ñavid ñaõ goïi Ñaáng Messia laø Chuùa cuûa oâng405; khi
Ngöôøi xaùc quyeát: “Tröôùc khi coù oâng Abraham, thì toâi, Toâi Haèng
253 Höõu” (Ga 8,58); thaäm chí Ngöôøi coøn noùi: “Toâi vaø Chuùa Cha laø moät”
(Ga 10,30).
591. Chuùa Gieâsu yeâu caàu caùc nhaø caàm quyeàn toân giaùo ôû Gieârusalem
haõy tin vaøo Ngöôøi vì nhöõng coâng vieäc cuûa Cha Ngöôøi maø Ngöôøi ñaõ
thöïc hieän406. Nhöng haønh vi ñöùc tin nhö vaäy ñoøi phaûi cheát ñoái vôùi
baûn thaân, ñeå ñöôïc “sinh ra moät laàn nöõa bôûi ôn treân”407 vôùi söï loâi
526 keùo cuûa aân suûng cuûa Thieân Chuùa 408. Moät ñoøi hoûi hoái caûi trieät ñeå
nhö vaäy khi ñöùng tröôùc söï thöïc hieän caùc lôøi höùa caùch laï luøng 409
giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc söï sai laàm bi thaûm cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng
khi phaùn quyeát Chuùa Gieâsu ñaùng phaûi cheát vì laø keû noùi phaïm
thöôïng410. Nhö vaäy caùc thaønh vieân cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ haønh
574 ñoäng vöøa do “khoâng bieát vieäc hoï laøm”411, vöøa vì söï chai ñaù cöùng
loøng412 khoâng chòu tin413.
TOÙM LÖÔÏC
592. Chuùa Gieâsu khoâng baõi boû nhöng laøm cho neân troïn414 caùch heát
söùc hoaøn haûo415 Leà luaät Sinai: Ngöôøi ñaõ maïc khaûi yù nghóa toái haäu
cuûa Leà luaät416 vaø chuoäc laïi caùc vi phaïm Leà luaät.417
403
X. Ga 17,6.26.
404
X. Mt 12,6.
405
X. Mc 12,36-37.
406
X. Ga 10,36-38.
407
X. Ga 3,7.
408
X. Ga 6,44.
409
X. Is 53,1.
410
X. Mc 3,6; Mt 26,64-66.
411
X. Lc 23,34; Cv 3,17-18.
412
X. Mc 3,5; Rm 11,25.
413
X. Rm 11,20.
414
X. Mt 5,17-19.
415
X. Ga 8,46.
416
X. Mt 5,33.
417
X. Dt 9,15.
593. Chuùa Gieâsu toân troïng Ñeàn thôø: Ngöôøi leân Ñeàn thôø vaøo nhöõng
dòp leã haønh höông cuûa ngöôøi Do Thaùi vaø Ngöôøi yeâu meán vôùi moät
tình yeâu tha thieát nôi Thieân Chuùa ôû giöõa loaøi ngöôøi. Ñeàn thôø baùo
tröôùc maàu nhieäm cuûa Ngöôøi. Ngöôøi loan baùo söï suïp ñoå cuûa Ñeàn
thôø, nhö moät bieåu hieän vieäc chính Ngöôøi seõ bò gieát vaø vieäc lòch söû
cöùu ñoä böôùc vaøo moät thôøi ñaïi môùi trong ñoù Thaân Theå Ngöôøi seõ laø
Ñeàn thôø vónh vieãn.
594. Chuùa Gieâsu laøm nhöõng haønh vi, nhö vieäc tha toäi, bieåu loä raèng
Ngöôøi laø chính Thieân Chuùa Cöùu Ñoä418. Moät soá ngöôøi Do Thaùi,
khoâng nhaän bieát Chuùa Gieâsu laø Thieân Chuùa laøm ngöôøi419, chæ thaáy
Ngöôøi laø moät phaøm nhaân maø laïi töï cho mình laø Thieân Chuùa420,
neân ñaõ keát aùn Ngöôøi laø keû noùi phaïm thöôïng.
Tieát 2
Chuùa Gieâsu “chòu ñoùng ñinh treân caây thaùnh giaù, cheát”
Paragraphus 2
Iesus mortuus est crucifixus
I. VUÏ AÙN CHUÙA GIEÂSU

IESU PROCESSUS
Nhöõng chia reõ giöõa caùc nhaø caàm quyeàn Do Thaùi veà Chuùa
Gieâsu
595. Giöõa caùc nhaø caàm quyeàn toân giaùo ôû Gieârusalem, khoâng keå oâng
Nicoâñeâmoâ thuoäc nhoùm Phariseâu421 vaø oâng Giuse, ngöôøi Arimatheâa, moät
nhaân vaät quyeàn theá, caû hai laø nhöõng moân ñeä aâm thaàm cuûa Chuùa Gieâsu422,
nhöng töø laâu nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ coù söï baát ñoàng vôùi nhau veà Ngöôøi423,
ñeán ñoä, hoâm tröôùc cuoäc khoå naïn, thaùnh Gioan ñaõ coù theå noùi: “Ngay caû
trong giôùi laõnh ñaïo Do thaùi, cuõng coù nhieàu ngöôøi ñaõ tin vaøo Chuùa Gieâsu.
Nhöng hoï khoâng daùm xöng ra, vì sôï bò nhoùm Phariseâu khai tröø khoûi Hoäi
Ñöôøng” (Ga 12,42). Ñieàu naøy hoaøn toaøn khoâng coù gì laï neáu chuùng ta löu yù
raèng ngay sau leã Nguõ Tuaàn, “cuõng coù moät ñaùm raát ñoâng caùc tö teá ñoùn
418
X. Ga 5,16-18.
419
X. Ga 1,14.
420
X. Ga 10,33.
421
X. Ga 7,50.
422
X. Ga 19,38-39.
423
X. Ga 9,16-17; 10,19-21.
nhaän ñöùc tin” (Cv 6,7) vaø “coù nhöõng ngöôøi thuoäc phaùi Phariseâu ñaõ trôû
thaønh tín höõu” (Cv 15,5), ñeán ñoä thaùnh Giacoâbeâ ñaõ coù theå noùi vôùi thaùnh
Phaoloâ raèng: “Thöa anh, anh thaáy coù haøng vaïn ngöôøi Do thaùi ñaõ tin theo,
vaø taát caû ñeàu nhieät thaønh ñoái vôùi luaät Moâisen” (Cv 21,20).
596. Caùc nhaø caàm quyeàn toân giaùo ôû Gieârusalem ñaõ khoâng nhaát trí vôùi
nhau veà caùch xöû söï ñoái vôùi Chuùa Gieâsu424. Nhoùm Phariseâu doïa khai tröø
nhöõng ai ñi theo Ngöôøi425. Vôùi nhöõng ai sôï raèng “moïi ngöôøi seõ tin vaøo oâng
aáy, roài ngöôøi Roâma seõ ñeán phaù huûy caû nôi thaùnh cuûa ta laãn daân toäc ta!”
(Ga 11,48), thöôïng teá Caipha ñaõ ñeà nghò baèng lôøi tieân tri: “Caùc oâng cuõng
1753 chaúng nghó ñeán ñieàu lôïi cho caùc oâng laø: thaø moät ngöôøi cheát thay cho daân
coøn hôn laø toaøn daân bò tieâu dieät” (Ga 11,49-50). Thöôïng Hoäi Ñoàng tuyeân
boá Chuùa Gieâsu ñaùng phaûi cheát426 vì toäi noùi phaïm thöôïng, nhöng vì ñaõ maát
quyeàn tuyeân aùn töû hình427, neân hoï ñaõ noäp Chuùa Gieâsu cho ngöôøi Roâma vaø
toá caùo Ngöôøi veà toäi noåi loaïn chính trò428, ñieàu ñoù khieán Ngöôøi bò lieät ñoàng
haøng vôùi Barabbas, moät ngöôøi bò toáng nguïc “vì moät vuï baïo ñoäng”
(Lc 23,19). Caùc thöôïng teá cuõng ñöa ra nhöõng lôøi ñe doïa mang tính chaát
chính trò ñeå buoäc quan Philatoâ keát aùn töû hình Chuùa Gieâsu429.
Ngöôøi Do Thaùi khoâng coù toäi moät caùch taäp theå veà caùi cheát
cuûa Chuùa Gieâsu
597. Xeùt ñeán tính chaát phöùc taïp veà maët lòch söû cuûa vuï aùn Chuùa
Gieâsu, ñöôïc bieåu loä trong caùc trình thuaät cuûa caùc saùch Tin Möøng,
vaø baát cöù toäi caù nhaân naøo cuûa nhöõng ngöôøi tham gia vuï aùn naøy
(Giuña, Thöôïng Hoäi Ñoàng, Philatoâ) chæ mình Thieân Chuùa bieát, neân
chuùng ta khoâng theå quy traùch nhieäm cho moïi ngöôøi Do thaùi ôû
Gieârusalem, maëc duø ñaõ coù nhöõng tieáng la où cuûa ñaùm ñoâng bò löøa
gaït430, vaø nhöõng lôøi traùch cöù taäp theå trong caùc baøi giaûng keâu goïi
hoái caûi sau leã Nguõ Tuaàn431. Chính Chuùa Gieâsu treân thaäp giaù ñaõ tha
thöù cho hoï432, vaø sau Ngöôøi, thaùnh Pheâroâ cuõng coi nhöõng ngöôøi Do
thaùi ôû Gieârusalem vaø caû caùc thuû laõnh cuûa hoï laø ñaõ haønh ñoäng vì
1735 “khoâng hieåu bieát”433. Caøng khoâng ñöôïc môû roäng traùch nhieäm ñeán
nhöõng ngöôøi Do thaùi ôû nhöõng nôi choán khaùc vaø thôøi ñaïi khaùc, caên
cöù vaøo tieáng la où cuûa daân chuùng: “Maùu haén cöù ñoå xuoáng ñaàu chuùng
424
X. Ga 9,16; 10,19.
425
X. Ga 9,22.
426
X. Mt 26,66.
427
X. Ga 18,31.
428
X. Lc 23,2.
429
X. Ga 19,12.15.21.
430
X. Mc 15,11.
431
X. Cv 2,23.36; 3,13-14; 4,10; 5,30; 7,52; 10,39; 13,27-28; 1 Tx 2,14-15.
432
X. Lc 23,34.
433
X. Cv 3,17.
toâi vaø con chaùu chuùng toâi” (Mt 27,25), vì ñaây chæ laø moät coâng thöùc
thöøa nhaän baûn aùn434. Vì vaäy, Hoäi Thaùnh ñaõ tuyeân boá taïi Coâng ñoàng
Vaticanoâ II:
“Khoâng theå quy traùch nhieäm moät caùch khoâng phaân bieät veà
nhöõng toäi aùc ngöôøi ta ñaõ phaïm trong cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa
Gieâsu cho moïi ngöôøi Do thaùi thôøi ñoù, cuõng nhö cho ngöôøi Do thaùi
thôøi nay…. Khoâng theå noùi raèng Thieân Chuùa ñaõ loaïi boû ngöôøi Do 839
thaùi hoaëc ñaõ chuùc döõ cho hoï, coi ñoù nhö laø ñieàu ñöôïc daïy trong
435
Thaùnh Kinh” .
Moïi toäi nhaân ñeàu laø taùc giaû cuûa cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ
598. Trong giaùo huaán ñöùc tin cuûa mình vaø trong chöùng töø cuûa caùc
Thaùnh, Hoäi Thaùnh khoâng bao giôø queân chaân lyù naøy: “Caùc toäi nhaân
laø nhöõng taùc giaû vaø taùc vieân cuûa moïi cöïc hình maø Ñöùc Kitoâ ñaõ phaûi
chòu”436. Xeùt vì toäi loãi cuûa chuùng ta xuùc phaïm ñeán chính Ñöùc
Kitoâ437, Hoäi Thaùnh khoâng ngaàn ngaïi quy traùch nhieäm toái ña veà caùc
cöïc hình Chuùa Gieâsu phaûi chòu cho caùc Kitoâ höõu, moät traùch nhieäm
maø hoï raát thöôøng truùt treân moät mình ngöôøi Do thaùi:
“Chuùng ta phaûi coi nhöõng keû thöôøng xuyeân sa ngaõ trong toäi loãi laø 1851
nhöõng ngöôøi ñaõ phaïm loãi taày trôøi aáy. Bôûi leõ toäi loãi cuûa chuùng ta
ñaõ laøm Chuùa Kitoâ phaûi chòu khoå hình thaäp giaù, neân chaéc chaén,
chính nhöõng ai chìm ñaém trong gian taø vaø toäi aùc, laø nhöõng ngöôøi
ñaõ töï tay ñoùng ñinh Con Thieân Chuùa vaøo thaäp giaù moät laàn nöõa
vaø ñaõ coâng khai sæ nhuïc Ngöôøi. Quaû thaät, coù theå thaáy raèng nhö
vaäy toäi aùc cuûa chuùng ta laø naëng neà hôn cuûa ngöôøi Do thaùi, vì
nhöõng ngöôøi naøy, theo thaùnh Toâng Ñoà, ‘neáu bieát, hoï ñaõ chaúng
ñoùng ñinh Chuùa hieån vinh vaøo thaäp giaù’ (1 Cr 2,8); coøn chuùng ta,
chuùng ta tuyeân xöng raèng chuùng ta bieát Ngöôøi, neân khi chuùng ta
choái boû Ngöôøi baèng haønh ñoäng, thì moät caùch naøo ñoù coi nhö
438
chuùng ta ñaõ ra tay taøn nhaãn giaùng treân Ngöôøi” .
“Vaø ma quyû cuõng khoâng ñoùng ñinh Ngöôøi vaøo thaäp giaù, nhöng
chính baïn cuøng vôùi chuùng ñaõ ñoùng ñinh Ngöôøi, vaø baïn coøn ñoùng
ñinh Ngöôøi baèng caùch höôûng laïc thuù trong caùc neát xaáu vaø toäi
439
loãi” .
434
X. Cv 5,28; 18,6.
435
CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Nostra aetate, 4: AAS 58 (1966) 743.
436
Catechismus Romanus, 1, 5, 11: ed. P. Rodriguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 64. x.
Dt 12,3.
437
X. Mt 25,45; Cv 9,4-5.
438
439
Thaùnh Phanxicoâ Assisi, Admonitio, 5,3: Opuscula sancti Patris Francisci Assisiensis, ed. C.
Esser (Grottaferrata 1978) 66.
II. CAÙI CHEÁT CÖÙU CHUOÄC CUÛA ÑÖÙC KITOÂ

TRONG KEÁ HOAÏCH CÖÙU ÑOÄ CUÛA THIEÂN CHUÙA
MORS REDEMPTIVA CHRISTI IN DIVINO SALUTIS CONSILIO
“Chuùa Gieâsu bò noäp theo keá hoaïch Thieân Chuùa ñaõ ñònh”
599. Caùi cheát taøn nhaãn cuûa Chuùa Gieâsu khoâng phaûi laø keát quaû
517 ngaãu nhieân do söï keát hôïp cuûa nhöõng tình huoáng baát haïnh. Caùi
cheát ñoù thuoäc veà maàu nhieäm cuûa keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, nhö
thaùnh Pheâroâ giaûi thích cho ngöôøi Do thaùi ôû Gieârusalem ngay töø baøi
giaûng ñaàu tieân trong ngaøy leã Nguõ Tuaàn: Ngöôøi ñaõ bò noäp “theo keá
hoaïch Thieân Chuùa ñaõ ñònh vaø bieát tröôùc” (Cv 2,23). Thaùnh Kinh
noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø nhöõng keû ñaõ “noäp Chuùa Gieâsu” 440
chæ laø nhöõng ngöôøi thuï ñoäng laøm theo moät kòch baûn do Thieân Chuùa
vieát tröôùc.
600. Ñoái vôùi Thieân Chuùa moïi thôøi ñieåm trong tính thôøi söï cuûa noù
ñeàu laø hieän taïi. Vì vaäy, chính Thieân Chuùa thieát laäp keá hoaïch “tieàn
ñònh” vónh cöûu cuûa Ngaøi, Ngaøi bao goàm trong keá hoaïch aáy lôøi ñaùp
traû töï do cuûa moãi ngöôøi ñoái vôùi aân suûng cuûa Ngaøi: “Ñuùng vaäy,
Heâroâñeâ, Phongxioâ Philatoâ, cuøng vôùi chö daân vaø daân Israel ñaõ toa
raäp trong thaønh naøy, choáng laïi toâi tôù thaùnh cuûa Ngaøi laø Chuùa
Gieâsu, Ñaáng Ngaøi ñaõ xöùc daàu441. Nhö theá hoï ñaõ thöïc hieän taát caû
nhöõng gì quyeàn naêng vaø yù muoán cuûa Ngaøi ñaõ ñònh tröôùc” (Cv 4,27-
312 28). Thieân Chuùa cho pheùp xaûy ra nhöõng haønh vi xuaát phaùt töø söï
muø quaùng cuûa hoï442, ñeå hoaøn thaønh keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi443.
Ñöùc Kitoâ “ñaõ cheát vì toäi loãi chuùng ta theo nhö lôøi Thaùnh
Kinh”
601. Keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa veà vieäc “Ngöôøi Toâi Trung
Coâng Chính” bò gieát444 ñaõ ñöôïc baùo tröôùc trong Thaùnh Kinh nhö
moät maàu nhieäm Cöùu Chuoäc phoå quaùt, nghóa laø, giaûi thoaùt ngöôøi ta
khoûi aùch noâ leä toäi loãi445. Thaùnh Phaoloâ, trong lôøi tuyeân xöng ñöùc
tin maø ngaøi noùi mình ñaõ “laõnh nhaän”446, tuyeân xöng raèng “Ñöùc
652 Kitoâ ñaõ cheát vì toäi loãi chuùng ta ñuùng nhö lôøi Thaùnh Kinh” (1 Cr
713 15,3)447. Söï cheát mang laïi ôn cöùu chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ hoaøn thaønh
440
X. Cv 3,13.
441
X. Tv 2,1-2.
442
X. Mt 26,54; Ga 18,36; 19,11.
443
X. Cv 3,17-18.
444
X. Is 53,11; Cv 3,14.
445
X. Is 53,11-12; Ga 8,34-36.
446
X. 1 Cr 15,3.
447
X. Cv 3,18; 7,52; 13,29; 26,22-23.
moät caùch ñaëc bieät lôøi tieân tri veà Ngöôøi Toâi trung ñau khoå448. Chính
Chuùa Gieâsu ñaõ trình baøy yù nghóa cuoäc ñôøi vaø söï cheát cuûa Ngöôøi
döôùi aùnh saùng veà Ngöôøi Toâi trung ñau khoå449. Sau khi Ngöôøi soáng
laïi, Ngöôøi ñaõ giaûi thích Thaùnh Kinh nhö vaäy cho caùc moân ñeä
Emmaus450, roài cho chính caùc Toâng Ñoà451.
“Thieân Chuùa ñaõ bieán Ngöôøi thaønh hieän thaân cuûa toäi loãi vì
chuùng ta”
602. Chính vì theá thaùnh Pheâroâ coù theå dieãn taû ñöùc tin toâng truyeàn
veà keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa nhö sau: “Anh em ñaõ ñöôïc cöùu
thoaùt khoûi loái soáng phuø phieám do cha oâng anh em truyeàn laïi.
Nhöng anh em ñaõ ñöôïc cöùu chuoäc nhôø böûu huyeát cuûa Con Chieân
veïn toaøn, voâ tì tích, laø Ñöùc Kitoâ. Ngöôøi laø Ñaáng Thieân Chuùa ñaõ
bieát töø tröôùc, khi vuõ truï chöa ñöôïc döïng neân, vaø Ngöôøi ñaõ xuaát
hieän vì anh em trong thôøi cuoái cuøng naøy” (1 Pr 1,18-20). Caùc toäi
ngöôøi ta phaïm, tieáp theo sau toäi toå toâng, khieán ngöôøi ta phaûi 400
cheát452. Khi sai Con Moät cuûa Ngaøi ñeán trong thaân phaän toâi tôù 453,
töùc laø trong thaân phaän loaøi ngöôøi ñaõ sa ngaõ vaø taát phaûi cheát vì toäi
loãi454, “Ñaáng chaúng heà bieát toäi laø gì, thì Thieân Chuùa ñaõ bieán Ngöôøi 519
thaønh hieän thaân cuûa toäi loãi vì chuùng ta, ñeå laøm cho chuùng ta neân
coâng chính trong Ngöôøi” (2 Cr 5,21).
603. Vì khoâng phaïm toäi, Chuùa Gieâsu khoâng bao giôø bieát ñeán vieäc bò
Thieân Chuùa loaïi boû455. Nhöng trong tình yeâu cöùu chuoäc, moät tình
yeâu haèng keát hôïp Ngöôøi vôùi Chuùa Cha456, Ngöôøi ñaõ ñaûm nhaän laáy
chuùng ta, nhöõng keû ñang vì toäi loãi maø laïc ñöôøng lìa xa Thieân Chuùa,
ñeán ñoä treân thaäp giaù, Ngöôøi ñaõ coù theå thoát leân thay chuùng ta: “Laïy
Thieân Chuùa, Thieân Chuùa cuûa con, sao Ngaøi boû rôi con!”
(Mc 15,34)457. Vì ñaõ keát hôïp Ñöùc Kitoâ vôùi chuùng ta laø caùc toäi nhaân,
neân Thieân Chuùa “ñaõ chaúng tieác, nhöng ñaõ trao noäp chính Con Moät
cuûa Ngaøi vì heát thaûy chuùng ta” (Rm 8,32), ñeå chuùng ta “ñöôïc giao 2572
hoaø vôùi Thieân Chuùa nhôø caùi cheát cuûa Con Moät Ngaøi” (Rm 5,10).
448
X. Is 53,7-8; Cv 8,32-35.
449
X. Mt 20,28.
450
X. Lc 24,25-27.
451
X. Lc 24,44-45.
452
X. Rm 5,12; 1 Cr 15,56.
453
X. Pl 2,7.
454
X. Rm 8,3.
455
X. Ga 8,46.
456
X. Ga 8,29.
457
X. Tv 22,1.
Thieân Chuùa ñaõ khôûi xöôùng trong tình yeâu cöùu chuoäc moïi
ngöôøi
211 604. Khi trao noäp Con cuûa Ngaøi vì toäi loãi chuùng ta, Thieân Chuùa
2009 bieåu loä keá hoaïch cuûa Ngaøi laø moät keá hoaïch cuûa tình yeâu laân maãn,
1825 ñi tröôùc moïi coâng traïng cuûa chuùng ta: “Tình yeâu coát ôû ñieàu naøy:
khoâng phaûi chuùng ta ñaõ yeâu meán Thieân Chuùa, nhöng chính Ngaøi
ñaõ yeâu thöông chuùng ta, vaø sai Con cuûa Ngaøi ñeán laøm cuûa leã ñeàn
toäi cho chuùng ta” (1 Ga 4,10) 458. “Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát vì chuùng ta,
ngay khi chuùng ta coøn laø nhöõng ngöôøi toäi loãi, ñoù laø baèng chöùng
Thieân Chuùa yeâu thöông chuùng ta” (Rm 5,8).
605. Tình yeâu naøy khoâng loaïi tröø moät ai. Chuùa Gieâsu nhaéc laïi ñieàu
ñoù ñeå keát luaän duï ngoân veà con chieân laïc: “Cuõng vaäy, Cha cuûa anh
em, Ñaáng ngöï treân trôøi, khoâng muoán cho moät ai trong nhöõng keû beù
moïn naøy phaûi hö maát” (Mt 18,14). Ngöôøi quaû quyeát Ngöôøi “hieán
daâng maïng soáng laøm giaù chuoäc muoân ngöôøi” (Mt 20,28). Lôøi tuyeân
402 boá quan troïng naøy khoâng mang yù nghóa haïn cheá: lôøi ñoù ñaët song
ñoái taäp theå nhaân loaïi vôùi moät mình Ñaáng Cöùu Chuoäc, Ñaáng töï hieán
ñeå cöùu ñoä nhaân loaïi aáy459. Hoäi Thaùnh, theo sau caùc Toâng Ñoà460, daïy
634, 2793 raèng: Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát cho taát caû moïi ngöôøi khoâng tröø moät ai.
“Tröôùc kia, hieän nay cuõng nhö sau naøy, khoâng coù moät ai maø Ngöôøi
[Ñöùc Kitoâ] khoâng chòu khoå naïn cho”461.
III. ÑÖÙC KITOÂ ÑAÕ TÖÏ HIEÁN CHO CHUÙA CHA

VÌ TOÄI LOÃI CHUÙNG TA
CHRISTUS SE IPSUM PATRI SUO PRO NOSTRIS OBTULIT PECCATIS
Caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø cuûa leã daâng hieán Chuùa Cha
517 606. Con Thieân Chuùa, Ñaáng töø trôøi xuoáng, khoâng phaûi ñeå laøm theo
yù Ngöôøi, nhöng ñeå laøm theo yù Ñaáng ñaõ sai Ngöôøi” 462, “khi vaøo traàn
gian, Ngöôøi noùi: ‘Laïy Thieân Chuùa, naøy con ñaây, con ñeán ñeå thöïc thi
yù Ngaøi’… theo yù ñoù, chuùng ta ñöôïc thaùnh hoùa, nhôø Chuùa Gieâsu Kitoâ
ñaõ hieán daâng thaân mình laøm leã teá, moät laàn cho maõi maõi” (Dt 10,5-
10). Ngay töø phuùt ñaàu tieân Ngöôøi nhaäp theå, Chuùa Con ñaõ gaén boù
vôùi keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa trong söù vuï cöùu chuoäc cuûa
mình: “Löông thöïc cuûa Thaày laø thi haønh yù muoán cuûa Ñaáng ñaõ sai
536 Thaày, vaø hoaøn taát coâng trình cuûa Ngaøi” (Ga 4,34). Hy leã cuûa Chuùa
458
X. 1 Ga 4,19.
459
X. Rm 5,18-19.
460
X. 2 Cr 5,15; 1 Ga 2,2.
461
CÑ Carisia (naêm 853), De libero arbitrio hominis et de praedestinatione, canon 4: Ds 624.
462
X. Ga 6,38.
Gieâsu “ñeàn buø toäi loãi caû theá gian” (1 Ga 2,2) laø söï dieãn taû tình yeâu
hieäp thoâng cuûa Ngöôøi vôùi Chuùa Cha: “Sôû dó Chuùa Cha yeâu meán toâi,
laø vì toâi hy sinh maïng soáng mình” (Ga 10,17). Theá gian phaûi “bieát
raèng Thaày yeâu meán Chuùa Cha vaø laøm ñuùng nhö Chuùa Cha ñaõ
truyeàn cho Thaày” (Ga 14,31).
607. Söï khao khaùt gaén boù vôùi keá hoaïch yeâu thöông cöùu chuoäc cuûa
Chuùa Cha truyeàn caûm höùng cho caû cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu463, bôûi vì 457
cuoäc khoå naïn cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi laø lyù do vieäc Ngöôøi nhaäp theå:
“Laïy Cha, xin cöùu con khoûi giôø naøy! Nhöng chính vì giôø naøy maø
con ñaõ ñeán” (Ga 12,27). “Cheùn maø Chuùa Cha ñaõ trao cho Thaày, leõ
naøo Thaày chaúng uoáng?” (Ga 18,11). Vaø treân thaäp giaù, tröôùc khi moïi
söï “ñaõ hoaøn taát” (Ga 19,30), Ngöôøi noùi: “Toâi khaùt!” (Ga 19,28).
“Chieân xoaù toäi traàn gian”

608. Sau khi chaáp nhaän laøm pheùp röûa cho Chuùa Gieâsu giöõa caùc toäi 523
nhaân464, oâng Gioan Taåy Giaû ñaõ thaáy vaø giôùi thieäu Ngöôøi laø Chieân
Thieân Chuùa, Ñaáng xoaù toäi traàn gian465. Nhö vaäy oâng cho thaáy raèng
Chuùa Gieâsu ñoàng thôøi vöøa laø Ngöôøi Toâi trung ñau khoå, im laëng chòu
ñem ñi laøm thòt466 vaø mang laáy toäi loãi muoân ngöôøi467, vöøa laø Chieân
Vöôït Qua, bieåu töôïng cho vieäc Cöùu Chuoäc Israel trong cuoäc Vöôït
Qua ñaàu tieân 468. Caû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ dieãn taû söù vuï cuûa Ngöôøi:
phuïc vuï vaø hieán daâng maïng soáng laøm giaù chuoäc muoân ngöôøi469. 517
Chuùa Gieâsu töï do gaén boù vôùi tình yeâu cöùu chuoäc cuûa Chuùa
Cha
609. Khi gaén boù vôùi tình yeâu cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi loaøi ngöôøi trong
traùi tim nhaân loaïi cuûa mình, Chuùa Gieâsu “ñaõ yeâu thöông hoï ñeán 478
cuøng” (Ga 13,1), bôûi vì “khoâng coù tình thöông naøo cao caû hôn tình
thöông cuûa ngöôøi ñaõ hy sinh tính maïng vì baïn höõu cuûa mình” 515
(Ga 15,13). Nhö vaäy, nhaân tính cuûa Ngöôøi trong cuoäc khoå naïn vaø
caùi cheát, ñaõ trôû thaønh duïng cuï töï do vaø hoaøn haûo cuûa tình yeâu thaàn
linh cuûa Ngöôøi, moät tình yeâu muoán cöùu ñoä moïi ngöôøi470. Thaät vaäy,
Ngöôøi ñaõ töï do chaáp nhaän cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát vì tình yeâu ñoái 272, 539
vôùi Cha Ngöôøi vaø ñoái vôùi loaøi ngöôøi maø Ngöôøi muoán cöùu ñoä: “Maïng
463
X. Lc 12,50; 22,15; Mt 16,21-23.
464
X. Lc 3,21; Mt 3,14-15.
465
X. Ga 1,29.36.
466
X. Is 53,7; Gr 11,19.
467
X. Is 53,12.
468
X. Xh 12,3-14; Ga 19,36; 1 Cr 5,7.
469
X. Mc 10,45.
470
X. Dt 2,10.17-18; 4,15; 5,7-9.
soáng cuûa toâi, khoâng ai laáy ñi ñöôïc, nhöng chính toâi töï yù hy sinh
maïng soáng mình” (Ga 10,18). Do ñoù, Con Thieân Chuùa ñaõ töï do toät
baäc khi Ngöôøi tieán tôùi caùi Cheát471.
Trong Böõa Tieäc Ly, Chuùa Gieâsu thöïc hieän tröôùc vieäc töï
nguyeän daâng hieán maïng soáng cuûa mình
610. Chuùa Gieâsu ñaõ dieãn taû caùch heát söùc roõ raøng vieäc Ngöôøi töï
nguyeän daâng hieán chính mình trong böõa tieäc Ngöôøi aên vôùi möôøi
766 hai Toâng Ñoà472 “trong ñeâm bò noäp” (1 Cr 11,23). Hoâm tröôùc ngaøy
1337 chòu naïn, khi coøn hoaøn toaøn töï do, Chuùa Gieâsu ñaõ bieán böõa Tieäc
cuoái cuøng vôùi caùc Toâng Ñoà cuûa Ngöôøi thaønh leã töôûng nieäm vieäc
Ngöôøi töï nguyeän daâng hieán chính mình cho Chuùa Cha473 ñeå cöùu ñoä
nhaân loaïi: “Ñaây laø Mình Thaày, bò noäp vì anh em” (Lc 22,19). “Ñaây
laø Maùu Thaày, Maùu Giao Öôùc, ñoå ra cho muoân ngöôøi ñöôïc tha toäi”
(Mt 26,28).
1364 611. Bí tích Thaùnh Theå maø Chuùa Gieâsu ñaõ thieát laäp luùc ñoù, seõ laø
“vieäc töôûng nieäm”474 hy teá cuûa Ngöôøi. Ngöôøi bao goàm caùc Toâng Ñoà
vaøo söï daâng hieán chính mình Ngöôøi vaø daïy hoï löu truyeàn vieäc daâng
1341, 1566 hieán naøy maõi maõi475. Nhö vaäy, Chuùa Gieâsu ñaõ ñaët caùc Toâng Ñoà cuûa
Ngöôøi laøm tö teá cuûa Giao Öôùc Môùi: “Vì hoï, con xin thaùnh hieán
chính mình con, ñeå nhôø söï thaät, hoï cuõng ñöôïc thaùnh hieán” (Ga
17,19)476.
Côn haáp hoái trong vöôøn Gieâtseâmani

612. Chuùa Gieâsu ñaõ tham döï tröôùc cheùn cuûa Giao Öôùc Môùi khi
Ngöôøi töï hieán trong böõa Tieäc Ly 477, roài Ngöôøi nhaän laáy cheùn ñoù töø
tay Chuùa Cha trong côn haáp hoái cuûa Ngöôøi taïi vöôøn Gieâtseâmani 478,
532, 2600 khi Ngöôøi “vaâng lôøi cho ñeán noãi baèng loøng chòu cheát” (Pl 2,8)479.
Chuùa Gieâsu caàu nguyeän: “Laïy Cha, neáu coù theå ñöôïc, xin cho con
khoûi phaûi uoáng cheùn naøy…” (Mt 26,39). Nhö vaäy Ngöôøi dieãn taû noãi
khieáp sôï maø baûn tính nhaân loaïi cuûa Ngöôøi caûm nghieäm tröôùc caùi
Cheát. Thaät vaäy, baûn tính nhaân loaïi cuûa Chuùa Gieâsu, cuõng nhö cuûa
471
X. Ga 18,4-6; Mt 26,53.
472
X. Mt 16,20.
473
X. 1 Cr 5,7.
474
X. 1 Cr 11,25.
475
X. Lc 22,19.
476
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 22a, Doctrina de sanctissimo Missae Sacrificio, c. 2: DS 1752; Sess.
23a, Doctrina de sacramento Ordinis, c.1: DS 1764.
477
X. Lc 22,20.
478
X. Mt 26,42.
479
X. Dt 5,7-8.
chuùng ta, ñöôïc nhaém ñeán söï soáng vónh cöûu; nhöng khaùc vôùi chuùng
ta, baûn tính nhaân loaïi cuûa Ngöôøi hoaøn toaøn khoâng coù toäi480, maø toäi
môùi gaây neân söï cheát481; nhöng ñaëc bieät, baûn tính nhaân loaïi cuûa
Ngöôøi ñaõ ñöôïc ñaûm nhaän bôûi Ngoâi Vò thaàn linh cuûa “Ñaáng khôi
nguoàn söï soáng”482, “Ñaáng haèng soáng”483. Khi chaáp nhaän thaùnh yù
Chuùa Cha baèng yù chí nhaân loaïi cuûa mình484, Chuùa Gieâsu chaáp nhaän 1009
caùi Cheát coù giaù trò cöùu chuoäc cuûa mình, ñeå “toäi loãi cuûa chuùng ta,
chính Ngöôøi ñaõ mang vaøo thaân theå maø ñöa leân caây thaäp giaù” (1 Pr
2,24).
Caùi cheát cuûa Ñöùc Kitoâ laø hy leã duy nhaát vaø toái haäu
613. Caùi cheát cuûa Ñöùc Kitoâ ñoàng thôøi vöøa laø hy leã Vöôït Qua, mang 1366
laïi ôn Cöùu Chuoäc toái haäu cho loaøi ngöôøi485, nhôø Con Chieân, Ñaáng
xoaù toäi traàn gian486, vöøa laø hy leã cuûa Giao Öôùc Môùi487, cho con 2009
ngöôøi laïi ñöôïc hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa 488, khi giao hoøa con
ngöôøi vôùi Thieân Chuùa nhôø maùu ñoå ra cho muoân ngöôøi ñöôïc tha
toäi489.
614. Hy leã naøy cuûa Ñöùc Kitoâ laø duy nhaát, hy leã ñoù hoaøn taát vaø vöôït 529, 1330
hôn haún moïi hy leã490. Tröôùc heát, hy leã ñoù laø moät hoàng aân cuûa chính
Thieân Chuùa Cha: Chuùa Cha trao noäp Con cuûa Ngaøi ñeå giao hoøa
chuùng ta vôùi Ngaøi491. Ñoàng thôøi, ñaây laø söï daâng hieán cuûa Con 2100
Thieân Chuùa laøm ngöôøi, Ñaáng, vì tình yeâu492, töï yù daâng hieán maïng
soáng mình493 cho Cha cuûa Ngöôøi nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn494, ñeå ñeàn
buø söï baát tuaân cuûa chuùng ta.
480
X. Dt 4,15.
481
X. Rm 5,12.
482
X. Cv 3,15.
483
X. Kh 1,18; Ga 1,4; 5,26.
484
X. Mt 26,42.
485
X. 1 Cr 5,7; Ga 8,34-36.
486
X. Ga 1,29; 1 Pr 1,19.
487
X. 1 Cr 11,25.
488
X. Xh 24,8.
489
X. Mt 26,28; Lv 16,15-16.
490
X. Dt 10,10.
491
X. 1 Ga 4,10.
492
X. Ga 15,13.
493
X. Ga 10,17-18.
494
X. Dt 9,14.
Chuùa Gieâsu ñeàn thay söï baát tuaân cuûa chuùng ta baèng söï
vaâng phuïc cuûa Ngöôøi
1850 615. “Cuõng nhö vì moät ngöôøi duy nhaát ñaõ khoâng vaâng lôøi Thieân
Chuùa, maø muoân ngöôøi thaønh toäi nhaân, thì nhôø moät ngöôøi duy nhaát
ñaõ vaâng lôøi Thieân Chuùa, muoân ngöôøi cuõng seõ thaønh ngöôøi coâng
chính” (Rm 5,19). Chuùa Gieâsu, baèng söï vaâng phuïc cho ñeán cheát cuûa
433 Ngöôøi, ñaõ hoaøn thaønh vieäc ñeàn thay cuûa Ngöôøi Toâi trung ñau khoå,
laø hieán thaân laøm hy leã ñeàn toäi, mang laáy toäi loãi cuûa muoân ngöôøi vaø
laøm cho hoï neân coâng chính khi gaùnh laáy toäi loãi cuûa hoï 495. Chuùa
Gieâsu ñaõ ñeàn buø caùc loãi laàm cuûa chuùng ta vaø taï toäi vôùi Chuùa Cha vì
411 toäi loãi cuûa chuùng ta496.
Treân thaäp giaù, Chuùa Gieâsu hoaøn taát hy teá cuûa Ngöôøi
616. Tình yeâu thöông ñeán cuøng497 mang laïi cho hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ
giaù trò Cöùu Chuoäc vaø ñeàn buø, ñeàn toäi vaø taï toäi. Ngöôøi ñaõ bieát vaø
478 yeâu thöông taát caû chuùng ta khi Ngöôøi daâng hieán maïng soáng
mình498. “Tình yeâu Ñöùc Kitoâ thoâi thuùc chuùng toâi, vì chuùng toâi nghó
raèng: neáu moät ngöôøi ñaõ cheát thay cho moïi ngöôøi, thì moïi ngöôøi ñeàu
cheát” (2 Cr 5,14). Khoâng moät ai, duø laø ngöôøi thaùnh thieän nhaát, coù
khaû naêng mang laáy treân mình toäi loãi cuûa moïi ngöôøi vaø hieán mình
468 laøm hy leã vì moïi ngöôøi. Nôi Ñöùc Kitoâ, söï hieän höõu cuûa Ngoâi Vò
Chuùa Con vöøa vöôït hôn haún vöøa bao goàm taát caû caùc nhaân vò, khieán
cho Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu cuûa toaøn theå nhaân loaïi, vaø laøm cho hy teá cuûa
519 Ngöôøi coù giaù trò cöùu chuoäc cho taát caû moïi ngöôøi.
1992 617. Coâng ñoàng Triñentinoâ daïy: “Baèng cuoäc khoå naïn raát thaùnh cuûa
Ngöôøi treân caây thaäp giaù, Ñöùc Kitoâ ñaõ laäp coâng cho chuùng ta ñöôïc
neân coâng chính”499, qua ñoù neâu roõ tính duy nhaát cuûa hy teá cuûa Ñöùc
1235 Kitoâ, Ñaáng laø taùc giaû cuûa ôn cöùu ñoä vónh cöûu 500. Vì vaäy khi toân
kính Thaùnh Giaù, Hoäi Thaùnh ca haùt raèng: “Kính chaøo Thaùnh Giaù,
nieàm hy voïng duy nhaát cuûa chuùng con!”501
495
X. Is 53,10-12.
496
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, c. 7: DS 1529.
497
X. Ga 13,1.
498
X. Gl 2,20; Ep 5,2.25.
499
CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, c. 1: DS 1529.
500
X. Dt 5,9.
501
Additio liturgica ad Hymnum “Vexilla Regis”: Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, editio typica, v, 2
(Typis Polyglottis Vaticanis 1974) 313; v. 4 (Typis Polyglottis Vaticanis 1974) 1129.
Söï tham döï cuûa chuùng ta vaøo hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ
618. Thaùnh giaù laø hy teá duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng trung gian
duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi502. Nhöng bôûi vì, trong
Ngoâi Vò Thieân Chuùa nhaäp theå cuûa Ngöôøi, “moät caùch naøo ñoù Ngöôøi
ñaõ töï keát hôïp vôùi toaøn theå moïi ngöôøi” 503, neân Ngöôøi ñaõ “ban cho
moïi ngöôøi moät khaû naêng ñeå, theo caùch Thieân Chuùa bieát, hoï ñöôïc
keát hôïp vaøo maàu nhieäm Vöôït Qua”504. Ngöôøi keâu goïi caùc moân ñeä 1368, 1460
vaùc thaäp giaù mình maø theo Ngöôøi505, bôûi vì Ngöôøi ñaõ chòu khoå naïn
vì chuùng ta, ñaõ ñeå laïi moät göông maãu cho chuùng ta doõi böôùc theo 307, 2100
Ngöôøi506. Quaû thaät, Ngöôøi cuõng muoán nhöõng ngöôøi ñaàu tieân höôûng
nhôø hy teá cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi ñöôïc keát hôïp vaøo hy teá aáy 507. Ñieàu
ñoù ñöôïc thöïc hieän, moät caùch cao caû nhaát, nôi Meï Ngöôøi, Meï ñöôïc 964
keát hôïp vaøo maàu nhieäm cuoäc khoå naïn cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi moät
caùch maät thieát hôn baát cöù ai khaùc508.
“Ñaây laø chieác thang thaät vaø duy nhaát cuûa thieân ñaøng, vaø ngoaøi
509
thaäp giaù, khoâng coù chieác thang naøo khaùc ñeå leân trôøi” .
TOÙM LÖÔÏC
619. “Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát vì toäi loãi chuùng ta, ñuùng nhö lôøi Thaùnh
Kinh” (1 Cr 15,3).
620. Ôn cöùu ñoä cuûa chuùng ta xuaát phaùt töø söï khôûi xöôùng cuûa tình
yeâu Thieân Chuùa ñoái vôùi chuùng ta “chính Ngaøi ñaõ yeâu thöông chuùng
ta, vaø sai Con cuûa Ngaøi ñeán laøm cuûa leã ñeàn toäi cho chuùng ta” (1 Ga
4,10). “Trong Ñöùc Kitoâ, Thieân Chuùa ñaõ cho theá gian ñöôïc giao hoaø
vôùi Ngaøi” (2 Cr 5,19).
621. Chuùa Gieâsu ñaõ töï hieán moät caùch töï do ñeå cöùu ñoä chuùng ta.
Ngöôøi toû cho thaáy vaø thöïc hieän tröôùc vieäc ban taëng naøy trong böõa
Tieäc Ly: “Ñaây laø mình Thaày, bò noäp vì anh em” (Lc 22,19).
622. Coâng trình Cöùu Chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ coát taïi ñieàu naøy: Ngöôøi
“ñeán… hieán daâng maïng soáng laøm giaù chuoäc muoân ngöôøi” (Mt 20,28),
502
X. 1 Tm 2,5.
503
504
505
X. Mt 16,24.
506
X. 1 Pr 2,21.
507
X. Mc 10,39; Ga 21,18-19; Cl 1,24.
508
X. Lc 2,35.
509
Thaùnh Roâsa Lima: P.Hansen, Vita mirabilis […] venerabilis sororis Rosae de sancta Maria
Limensis (Romae 1664) 137.
nghóa laø, “Ngöôøi yeâu thöông hoï ñeán cuøng” (Ga 13,1), ñeå hoï ñöôïc cöùu
chuoäc khoûi loái soáng phuø phieám do cha oâng hoï truyeàn laïi510.
623. Nhôø söï vaâng phuïc vì tình yeâu ñoái vôùi Chuùa Cha, vaâng phuïc
troïn veïn cho ñeán noãi “cheát treân caây thaäp töï” (Pl 2,8), Chuùa Gieâsu
ñaõ hoaøn thaønh söù vuï ñeàn toäi511 cuûa Ngöôøi Toâi trung ñau khoå, Ñaáng
laøm cho muoân ngöôøi neân coâng chính vaø chính Ngöôøi gaùnh laáy toäi
loãi cuûa hoï512.
Tieát 3
Chuùa Gieâsu Kitoâ ñöôïc “taùng xaùc”
Paragraphus 3
Iesus Christus sepultus est
624. Chuùa Gieâsu “ñaõ phaûi neám söï cheát, laø ñeå cho moïi ngöôøi ñöôïc
cöùu ñoä, nhôø ôn Thieân Chuùa” (Dt 2,9). Trong keá hoaïch cöùu ñoä cuûa
Ngaøi, Thieân Chuùa ñaõ ñònh cho Con cuûa Ngaøi khoâng nhöõng phaûi
cheát “vì toäi loãi chuùng ta” (1 Cr 15,3), nhöng coøn phaûi “neám söï
362, 1005 cheát”, nghóa laø, bieát tình traïng cuûa söï cheát, tình traïng linh hoàn
Ngöôøi vaø thaân theå Ngöôøi taùch rôøi nhau moät thôøi gian, töø luùc Ngöôøi
taét thôû treân thaäp giaù cho ñeán luùc Ngöôøi soáng laïi. Tình traïng Chuùa
Gieâsu chòu cheát laø maàu nhieäm cuûa vieäc mai taùng vaø vieäc xuoáng
nguïc toå toâng. Ñoù laø maàu nhieäm cuûa ngaøy Thöù Baûy Tuaàn Thaùnh
trong ñoù Ñöùc Kitoâ, ñöôïc ñaët trong moà513, bieåu loä söï nghæ ngôi cao caû
343 cuûa Thieân Chuùa vaøo ngaøy sabat514, sau khi hoaøn taát coâng trình cöùu
ñoä loaøi ngöôøi515, ñem laïi bình an cho khaép traàn gian516.
Thaân theå Ñöùc Kitoâ ôû trong moä

625. Khoaûng thôøi gian Ñöùc Kitoâ ôû trong moä thaät söï noái keát tình
traïng coøn chòu ñau ñôùn tröôùc cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi, vôùi tình
traïng vinh hieån hieän taïi cuûa Ñaáng Phuïc Sinh. Chính Ngoâi Vò cuûa
“Ñaáng Haèng Soáng” coù theå noùi: “Ta ñaõ cheát, vaø nay Ta soáng ñeán
muoân thuôû muoân ñôøi” (Kh 1,18):
510
X. 1 Pr 1,18.
511
X. Is 53,10.
512
X. Is 53,11; Rm 5,19.
513
X. Ga 19,42.
514
X. Dt 4,4-9.
515
X. Ga 19,30.
516
X. Cl 1,18-20.
“Ñaây laø maàu nhieäm cuûa söï saép ñaët cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi caùi
Cheát vaø söï Soáng Laïi töø coõi cheát cuûa Con Ngaøi, laø baèng caùi cheát,
linh hoàn quaû thaät bò taùch bieät khoûi thaân theå, vaø Ngaøi ñaõ khoâng
ngaên caûn haäu quaû taát yeáu cuûa töï nhieân; tuy nhieân, nhôø söï Soáng
Laïi, moïi söï ñaõ laïi keát hôïp vôùi nhau nôi Ngöôøi, ñeán ñoä Ngöôøi
thaät söï trôû thaønh giao ñieåm cuûa söï cheát vaø söï soáng: ñeå Ñaáng ñaõ
thieát laäp ñieàu töï nhieân bò taùch bieät baèng caùi cheát, thì chính
517
Ngöôøi ñaõ laø nguyeân lyù keát hôïp nhöõng gì ñaõ bò taùch bieät” .
626. Bôûi vì “Ñaáng khôi nguoàn söï soáng” ñaõ bò gieát518 cuõng laø “Ñaáng
haèng soáng ñaõ phuïc sinh”519, neân taát yeáu laø Ngoâi Vò thaàn linh cuûa
Con Thieân Chuùa vaãn tieáp tuïc ñaûm nhaän linh hoàn vaø thaân theå cuûa
Ngöôøi khi caû hai bò taùch bieät vôùi nhau vì caùi cheát: 470, 650
“Vì vaäy, maëc daàu Ñöùc Kitoâ, nhö moät ngöôøi, ñaõ cheát, vaø linh hoàn
thaùnh cuûa Ngöôøi ñaõ lìa khoûi thaân theå tinh tuyeàn cuûa Ngöôøi,
nhöng thaàn tính khoâng taùch bieät khoûi beân naøo, khoâng heà taùch
bieät khoûi linh hoàn cuõng khoâng heà taùch bieät khoûi thaân theå: Ngoâi
Vò duy nhaát cuûa Ngöôøi khoâng bò chia ra thaønh hai. Quaû vaäy,
thaân theå vaø linh hoàn ngay töø ñaàu ñaõ hieän höõu trong Ngoâi Vò cuûa
Ngoâi Lôøi; vaø maëc daàu hoàn xaùc bò taùch bieät nhau trong söï cheát,
nhöng caû hai vaãn luoân hieän höõu nôi Ngoâi Vò duy nhaát cuûa Ngoâi
520
Lôøi” .
“Chuùa khoâng ñeå Ñaáng Thaùnh cuûa Ngaøi phaûi hö naùt”

627. Caùi cheát cuûa Ñöùc Kitoâ caùi cheát thaät, vì ñaõ chaám döùt cuoäc ñôøi 1009
nhaân loaïi nôi traàn theá cuûa Ngöôøi. Nhöng vì söï keát hôïp cuûa Ngoâi Vò
Chuùa Con vôùi thaân theå cuûa Ngöôøi, neân thaân theå aáy khoâng trôû 1683
thaønh moät xaùc cheát gioáng nhö trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc, “vì leõ
caùi cheát khoâng taøi naøo khoáng cheá ñöôïc Ngöôøi maõi” (Cv 2,24), vaø do
ñoù, “quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa ñaõ gìn giöõ thaân theå Ñöùc Kitoâ khoûi
hö naùt”521. Veà Ñöùc Kitoâ, ñoàng thôøi ngöôøi ta vöøa coù theå noùi: “Ngöôøi
ñaõ bò khai tröø khoûi coõi nhaân sinh” (Is 53,8), vöøa coù theå noùi: “Caû
thaân xaùc con cuõng nghæ ngôi trong nieàm hy voïng. Vì Chuùa chaúng
ñaønh boû maëc linh hoàn con trong coõi aâm ty, cuõng khoâng ñeå Vò
Thaùnh cuûa Ngaøi phaûi hö naùt” (Cv 2,26-27)522. Söï Soáng Laïi cuûa Ñöùc
Kitoâ “ngaøy thöù ba” (1 Cr 15,4; Lc 24,46)523 laø daáu chæ cuûa ñieàu ñoù,
517
Thaùnh Greâgoârioââ Nyssenoâ, Oratio catechetica 16, 9: TD 7, 90 (PG 45, 52).
518
X. Cv 3,15.
519
X. Lc 24,5-6.
520
Thaùnh Gioan Ñamasceânoâ, Expositio fidei, 71 [De fide orthodoxa 3, 27]: PTS 12, 170 (PG 94,
1098).
521
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, 51, 3, ad 2; Ed. Leon. 11, 490.
522
X. Tv 16,9-10.
523
X. Mt 12,40; Ga 2,1; Os 6,2.
cuõng bôûi vì ngöôøi ta cho raèng söï hö naùt ñöôïc bieåu loä töø ngaøy thöù
tö524.
“Cuøng chòu mai taùng vôùi Ñöùc Kitoâ...”

537 628. Bí tích Röûa Toäi, maø daáu chæ nguyeân thuyû vaø ñaày ñuû cuûa bí tích
naøy laø vieäc dìm xuoáng nöôùc, noùi leân caùch hieäu nghieäm vieäc Kitoâ
höõu xuoáng moä ñeå ngöôøi aáy cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ cheát cho toäi loãi, haàu
tieán vaøo moät ñôøi soáng môùi: “Vì ñöôïc dìm vaøo trong caùi cheát cuûa
1215 Ngöôøi, chuùng ta ñaõ cuøng ñöôïc mai taùng vôùi Ngöôøi. Bôûi theá, cuõng
nhö Ngöôøi ñaõ ñöôïc soáng laïi töø coõi cheát nhôø quyeàn naêng vinh hieån
cuûa Chuùa Cha, thì chuùng ta cuõng ñöôïc soáng moät ñôøi soáng môùi” (Rm
6,4)525.
TOÙM LÖÔÏC
629. Chuùa Gieâsu ñaõ neám söï cheát vì moïi ngöôøi526. Con Thieân Chuùa
laøm ngöôøi ñaõ cheát thaät söï vaø ñaõ ñöôïc mai taùng thaät söï.
630. Trong thôøi gian Ñöùc Kitoâ ôû trong moä, Ngoâi Vò thaàn linh cuûa
Ngöôøi vaãn luoân ñaûm nhaän caû linh hoàn caû thaân theå cuûa Ngöôøi, tuy
luùc ñoù hai beân bò caùi cheát taùch bieät. Vì vaäy, thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ
ñaõ cheát maø “khoâng phaûi hö naùt” (Cv 13,37).
Muïc 5
Chuùa Gieâsu Kitoâ “xuoáng nguïc toå toâng,
ngaøy thöù ba bôûi trong keû cheát maø soáng laïi”
Articulus 5
Iesus Christus “descendit ad inferos,
tertia die resurrexit a mortuis”
631. Chuùa Gieâsu “ñaõ xuoáng taän caùc vuøng saâu thaúm döôùi maët ñaát.
Ñaáng ñaõ xuoáng, cuõng chính laø Ñaáng ñaõ leân” (Ep 4,9-10). Tín bieåu cuûa
caùc Toâng Ñoà tuyeân xöng trong cuøng moät muïc, vieäc Ñöùc Kitoâ xuoáng
nguïc toå toâng vaø vieäc ngaøy thöù ba Ngöôøi bôûi trong keû cheát maø soáng
524
X. Ga 11,39.
525
X. Cl 2,12; Ep 5,26.
526
X. Dt 2,9.
laïi, bôûi vì trong cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi, chính töø trong loøng caùi
cheát maø Ngöôøi laøm voït leân söï soáng:
“Ñöùc Kitoâ, Con yeâu quyù cuûa Cha,
Ñaáng ñaõ töø coõi aâm ty trôû laïi,
ñem aùnh saùng thanh bình soi chieáu vaïn daân,
527
Ngöôøi haèng soáng hieån trò muoân ñôøi. Amen” .
Tieát 1
Ñöùc Kitoâ xuoáng nguïc toå toâng
Paragraphus 1
Christus descendit ad inferos
632. Nhöõng xaùc quyeát thöôøng xuyeân cuûa Taân Öôùc, theo ñoù Chuùa
Gieâsu “troãi daäy töø coõi cheát” (1 Cr 15,20)528, giaû thieát laø, tröôùc khi
Ngöôøi soáng laïi, Ngöôøi ñaõ ôû nôi cuûa nhöõng ngöôøi cheát529. Lôøi rao
giaûng cuûa caùc Toâng Ñoà veà vieäc Chuùa Gieâsu xuoáng nguïc toå toâng coù yù
nghóa ñaàu tieân naøy: Chuùa Gieâsu ñaõ cheát gioáng nhö moïi ngöôøi, vaø
linh hoàn Ngöôøi ñaõ xuoáng vôùi hoï, ôû nôi cuûa nhöõng ngöôøi cheát.
Nhöng Ngöôøi xuoáng ñoù vôùi tö caùch laø Ñaáng Cöùu Ñoä, ñeå loan baùo
Tin Möøng cho caùc vong linh bò caàm giöõ ôû ñoù530.
633. Thaùnh Kinh goïi nôi ôû cuûa nhöõng ngöôøi cheát, maø Ñöùc Kitoâ khi
cheát ñaõ xuoáng, laø aâm phuû, Sheol (tieáng Do thaùi) hoaëc Hades (tieáng
Hy laïp)531, bôûi vì nhöõng keû ôû ñoù khoâng ñöôïc nhìn thaáy Thieân
Chuùa532. Thaät vaäy, tình traïng cuûa moïi ngöôøi ñaõ cheát, duø hoï coâng
chính hay xaáu xa, ñeàu nhö vaäy, trong khi mong ñôïi Ñaáng Cöùu
Chuoäc533, ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø soá phaän cuûa hoï ñeàu nhö nhau,
nhö Chuùa Gieâsu cho thaáy trong duï ngoân anh Lazaroâ ngheøo khoå
ñöôïc ñem “vaøo loøng oâng Abraham”534. “Khi xuoáng nguïc toå toâng,
Chuùa Kitoâ ñaõ giaûi thoaùt linh hoàn nhöõng ngöôøi coâng chính ñang ôû
trong loøng oâng Abraham maø mong ñôïi Ñaáng Cöùu Ñoä” 535. Chuùa
527
Canh thöùc Vöôït qua, Coâng boá Tin möøng Phuïc sinh (“Exsultet”): Saùch Leã Roâma, editio typica
(Typis Polyglottis Vaticanis 1970) 273 et 275.
528
X. Cv 3,15; Rm 8,11.
529
X. Dt 13,20.
530
X. 1 Pr 3,18-19.
531
X. Pl 2,10; Cv 2,24; Kh 1,18; Ep 4,9.
532
X. Tv 6,6; 88,11-13.
533
X. Tv 89,49; 1 Sm 28,19; Ed 32,17-32.
534
X. Lc 16,22-26.
535
Catechismus Romanus, 1, 6, 3: ed. Rodriguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 71.
1033 Gieâsu khoâng xuoáng nguïc toå toâng ñeå giaûi thoaùt nhöõng keû ñaõ bò keát
aùn536 hoaëc ñeå phaù huûy ñòa nguïc ñoïa ñaøy537, nhöng ñeå giaûi thoaùt
nhöõng ngöôøi coâng chính ñaõ ñi tröôùc Ngöôøi538.
634. “Tin Möøng ñaõ ñöôïc loan baùo ngay cho caû nhöõng keû cheát” (1 Pr
4,6). Vieäc xuoáng nguïc toå toâng laø söï hoaøn thaønh, moät caùch sung
maõn, vieäc loan baùo Tin Möøng cöùu ñoä. Ñaây laø chaëng cuoái cuøng trong
söù vuï laøm Ñaáng Messia cuûa Chuùa Gieâsu, trong moät thôøi gian ngaén
nguûi, nhöng trong moät yù nghóa thaät heát söùc roäng lôùn cuûa vieäc môû
roäng coâng trình cöùu chuoäc cho moïi ngöôøi thuoäc moïi thôøi vaø moïi nôi,
605 bôûi vì taát caû nhöõng ai ñöôïc cöùu ñoä ñeàu ñöôïc tham döï vaøo coâng trình
Cöùu Chuoäc.
635. Vì vaäy, Ñöùc Kitoâ ñaõ xuoáng coõi thaâm saâu cuûa söï cheát539 ñeå “caùc
keû cheát nghe tieáng Con Thieân Chuùa, ai nghe thì seõ ñöôïc soáng”
(Ga 5,25). Chuùa Gieâsu, “Ñaáng khôi nguoàn söï soáng”540, ñaõ “nhôø caùi
cheát cuûa Ngöôøi, Ngöôøi ñaõ tieâu dieät teân laõnh chuùa gaây ra söï cheát, töùc
laø ma quyû, vaø ñaõ giaûi thoaùt nhöõng ai vì sôï cheát maø suoát ñôøi soáng
trong tình traïng noâ leä” (Dt 2,14-l5). Töø nay, Ñöùc Kitoâ phuïc sinh
“naém giöõ chìa khoùa cuûa Töû thaàn vaø AÂm phuû” (Kh 1,18) vaø “khi vöøa
nghe Danh Thaùnh Gieâsu, caû treân trôøi döôùi ñaát vaø trong nôi aâm phuû,
muoân vaät phaûi baùi quyø” (Pl 2,10).
“Hoâm nay maët ñaát hoaøn toaøn thinh laëng, hoaøn toaøn thinh laëng
vaø hoaøn toaøn coâ quaïnh; hoaøn toaøn thinh laëng vì Ñöùc Vua an
giaác; traùi ñaát ñaõ sôï haõi roài yeân tónh, vì Thieân Chuùa ñang nguû
trong xaùc phaøm, vaø Ngöôøi ñaùnh thöùc nhöõng keû ñang nguû töø bao
ñôøi…. Chaéc chaén Ngöôøi ñi tìm nguyeân toå nhö tìm con chieân laïc.
Ngöôøi muoán ñeán thaêm taát caû nhöõng ai ñang ngoài trong toái taêm
vaø trong boùng söï cheát; Ñaáng vöøa laø Thieân Chuùa, vöøa laø con chaùu
cuûa nguyeân toå ñeán ñeå giaûi thoaùt oâng Añam ñang bò caàm giöõ cuøng
vôùi baø Evaø bò caàm giöõ khoûi nhöõng söï ñau buoàn. Ta laø Thieân
Chuùa cuûa ngöôi, nhöng vì ngöôi, Ta ñaõ trôû thaønh con cuûa ngöôi….
Haõy troãi daäy, hôõi ngöôøi nguû meâ: vì Ta döïng neân ngöôi khoâng
phaûi ñeå cho ngöôi ôû laïi ñaây trong goâng cuøm aâm phuû. Haõy troãi
541
daäy töø coõi cheát; Ta laø Söï Soáng cuûa nhöõng keû ñaõ cheát” .
536
X. CÑ Roâma (naêm 745), De descensu Christi ad inferos: DS 587.
537
X. ÑGH Beâneâñictoâ XII, Libellus Cum dudum (naêm 1341), 18: DS 1011; ÑGH Cleâmenteâ VI,
Epistula Super quibusdam (naêm 1351), c. 15, 13: DS 1077.
538
X. CÑ Toâleâñoâ IV (naêm 633), Capitulum, 1: DS 485; Mt 27,52-53.
539
X. Mt 12,40; Rm 10,7; Ep 4,9.
540
X. Cv 3,15.
541
Antiqua homilia in sancto et magno Sabbato: PG 43, 440. 452. 461.
TOÙM LÖÔÏC
636. Baèng kieåu noùi “Chuùa Gieâsu xuoáng nguïc toå toâng”, Tín bieåu
tuyeân xöng Chuùa Gieâsu thaät söï ñaõ cheát vaø nhôø caùi Cheát cuûa Ngöôøi
vì chuùng ta, Ngöôøi ñaõ chieán thaéng caû söï cheát laãn ma quyû, “teân laõnh
chuùa gaây ra söï cheát” (Dt 2,14).
637. Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát, vôùi linh hoàn ñöôïc keát hôïp cuøng Ngoâi Vò
thaàn linh, Ngöôøi ñaõ xuoáng nôi ôû cuûa nhöõng keû cheát. Ngöôøi ñaõ môû
cöûa trôøi cho nhöõng ngöôøi coâng chính ñaõ ñi tröôùc Ngöôøi.
Tieát 2
Ngaøy thöù ba bôûi trong keû cheát maø soáng laïi
Paragraphus 2
Tertia die resurrexit a mortuis
638. “Chuùng toâi xin loan baùo cho anh em Tin Möøng naøy: ñieàu
Thieân Chuùa höùa vôùi cha oâng chuùng ta, thì Ngaøi ñaõ thöïc hieän cho
chuùng ta laø con chaùu caùc oâng, khi laøm cho Chuùa Gieâsu soáng laïi”
(Cv l3,32-33). Söï Soáng Laïi cuûa Chuùa Gieâsu laø chaân lyù cao caû nhaát
cuûa ñöùc tin chuùng ta vaøo Ñöùc Kitoâ, vôùi tính caùch laø moät chaân lyù 90
trung taâm ñaõ ñöôïc tin vaø theå hieän trong cuoäc soáng bôûi coäng ñoaøn
Kitoâ giaùo tieân khôûi, ñaõ ñöôïc löu truyeàn bôûi Thaùnh Truyeàn nhö chaân
lyù neàn taûng, ñaõ ñöôïc xaùc laäp bôûi caùc vaên kieän cuûa Taân Öôùc, vaø ñöôïc
rao giaûng, ñoàng thôøi cuøng vôùi thaäp giaù, nhö laø phaàn thieát yeáu cuûa
maàu nhieäm Vöôït Qua: 651, 991
“Ñöùc Kitoâ ñaõ soáng laïi töø coõi cheát,
Nhôø caùi Cheát cuûa Ngöôøi, Ngöôøi ñaõ chieán thaéng söï cheát,
542
Ngöôøi ñaõ ban söï soáng cho nhöõng keû ñaõ cheát” .
I. BIEÁN COÁ LÒCH SÖÛ VAØ SIEÂU VIEÄT

EVENTUS HISTORICUS ET TRANSCENDENS
639. Maàu nhieäm cuûa söï Soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät bieán coá coù
thaät, vôùi nhöõng cuoäc toû hieän ñaõ ñöôïc kieåm chöùng theo lòch söû, nhö
Taân Öôùc laøm chöùng. Khoaûng naêm 56, thaùnh Phaoloâ ñaõ coù theå vieát
cho tín höõu Coârintoâ: “Tröôùc heát, toâi ñaõ truyeàn laïi cho anh em ñieàu
maø chính toâi ñaõ laõnh nhaän, ñoù laø: Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát vì toäi loãi chuùng
ta ñuùng nhö lôøi Kinh Thaùnh, roài Ngöôøi ñaõ ñöôïc mai taùng, vaø ngaøy
542
Phuïng vuï Byznatin, Troparium in die Paschatis: Pentekostarion (Romae 1884) 6.
thöù ba ñaõ soáng laïi, ñuùng nhö lôøi Kinh Thaùnh. Ngöôøi ñaõ hieän ra vôùi
oâng Keâpha, roài vôùi nhoùm Möôøi Hai” (1 Cr l5,3-4). ÔÛ ñaây vò Toâng Ñoà
noùi ñeán truyeàn thoáng soáng ñoäng veà söï Soáng laïi maø ngaøi ñaõ hoïc ñöôïc
sau cuoäc hoái caûi cuûa ngaøi ôû coång thaønh Ñamas543.
Ngoâi moä troáng

640. “Sao caùc baø laïi tìm Ngöôøi Soáng ôû giöõa keû cheát? Ngöôøi khoâng
coøn ñaây nöõa, nhöng ñaõ soáng laïi roài” (Lc 24,5-6). Trong caùc bieán coá
Vöôït Qua, yeáu toá ñaàu tieân maø ta gaëp laø ngoâi moä troáng. Töï noù, ñieàu
naøy khoâng phaûi laø moät baèng chöùng tröïc tieáp. Vieäc thaân theå Ñöùc
Kitoâ khoâng coøn trong moä coù theå ñöôïc giaûi thích caùch khaùc544. Daàu
vaäy, ngoâi moä troáng vaãn laø moät daáu chæ caên baûn ñoái vôùi moïi ngöôøi.
Vieäc phaùt hieän ngoâi moä troáng laø böôùc ñaàu daãn caùc moân ñeä ñeán vieäc
nhìn nhaän chính söï kieän Soáng laïi. Tröôùc heát ñoù laø tröôøng hôïp cuûa
caùc phuï nöõ thaùnh thieän545, roài ñeán oâng Pheâroâ546. Ngöôøi moân ñeä
“Chuùa Gieâsu thöông meán” (Ga 20,2), khi vaøo trong moä vaø thaáy
“nhöõng baêng vaûi ñeå ôû ñoù” (Ga 20,6), khaúng ñònh raèng oâng ñaõ thaáy
vaø ñaõ tin547. Ñieàu naøy giaû thieát raèng khi thaáy ngoâi moä troáng548 oâng
999 ñaõ nhaän ra raèng vieäc thaân theå Chuùa Gieâsu khoâng coøn ñoù khoâng
phaûi laø moät vieäc do ngöôøi phaøm vaø Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng ñôn
thuaàn trôû laïi cuoäc soáng traàn theá nhö tröôøng hôïp anh Lazaroâ549.
Nhöõng laàn hieän ra cuûa Ñaáng Phuïc Sinh

641. Baø Maria Magñaleâna vaø caùc phuï nöõ thaùnh thieän, nhöõng ngöôøi
ñaõ ñeán ñeå hoaøn thaønh vieäc xöùc daàu cho thaân theå cuûa Chuùa
Gieâsu550, voán ñöôïc mai taùng caùch voäi vaõ vaøo chieàu ngaøy Thöù Saùu vì
ñaõ ñeán ngaøy sabat551, laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc gaëp Ñaáng Phuïc
Sinh552. Nhö vaäy, caùc phuï nöõ laø nhöõng söù giaû ñaàu tieân loan baùo söï
soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ cho chính caùc Toâng Ñoà553. Sau ñoù Chuùa Gieâsu
hieän ra vôùi caùc oâng, tröôùc heát laø vôùi oâng Pheâroâ, sau ñoù vôùi nhoùm
553 Möôøi Hai554. Vì vaäy oâng Pheâroâ, ngöôøi ñaõ ñöôïc keâu goïi ñeå cuûng coá
543
X. Cv 9,3-18.
544
X. Ga 20,13; Mt 28,11-15.
545
X. Lc 24,3.22-23.
546
X. Lc 24,12.
547
X. Ga 20,8.
548
X. Ga 20,5-7.
549
X. Ga 11,44.
550
X. Mc 16,1; Lc 24,1.
551
X. Ga 19,31.42.
552
Mt 28,9-10; Ga 20,11-18.
553
X. Lc 24,9-10.
554
X. 1 Cr 15,5.
ñöùc tin cuûa caùc anh em mình555, ñaõ thaáy Ñaáng Phuïc Sinh tröôùc caùc
anh em vaø döïa treân chöùng töø cuûa oâng maø coäng ñoaøn keâu leân: “Chuùa
ñaõ soáng laïi thaät roài, vaø ñaõ hieän ra vôùi oâng Simon” (Lc 24,34). 448
642. Taát caû nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong nhöõng ngaøy leã Vöôït Qua ñoù,
ñoøi buoäc moãi vò Toâng Ñoà, ñaëc bieät laø oâng Pheâroâ, xaây döïng moät kyû
nguyeân môùi, kyû nguyeân ñaõ baét ñaàu töø saùng ngaøy Vöôït Qua. Vôùi tö 659, 881
caùch laø nhöõng chöùng nhaân cuûa Ñaáng Phuïc Sinh, caùc ngaøi maõi laø
nhöõng taûng ñaù neàn moùng cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi. Ñöùc tin cuûa coäng
ñoaøn caùc tín höõu tieân khôûi ñöôïc xaây döïng treân lôøi chöùng cuûa nhöõng
con ngöôøi cuï theå maø caùc Kitoâ höõu quen bieát vaø phaàn ñoâng luùc ñoù
coøn soáng giöõa hoï. “Nhöõng chöùng nhaân veà cuoäc Phuïc Sinh cuûa Ñöùc
Kitoâ”556 tröôùc heát laø oâng Pheâroâ vaø Nhoùm Möôøi Hai, nhöng khoâng 860
chæ coù caùc vò aáy: oâng Phaoloâ noùi ñeán hôn naêm traêm ngöôøi ñaõ ñöôïc
Chuùa Gieâsu hieän ra moät löôït, roài vôùi oâng Giacoâbeâ vaø vôùi taát caû caùc
Toâng Ñoà557.
643. Tröôùc nhöõng lôøi chöùng ñoù, khoâng theå giaûi thích raèng söï phuïc sinh
cuûa Ñöùc Kitoâ naèm beân ngoaøi traät töï theå lyù, vaø khoâng theå khoâng coâng
nhaän söï phuïc sinh ñoù coù tính caùch laø moät söï kieän lòch söû. Qua caùc söï
kieän, ngöôøi ta thaáy roõ laø ñöùc tin cuûa caùc moân ñeä ñaõ bò lung lay taän goác do
cuoäc khoå naïn vaø caùi Cheát treân thaäp giaù cuûa Thaày hoï, maø chính Ngöôøi ñaõ
baùo tröôùc558. Söï chaán ñoäng taâm hoàn do cuoäc khoå naïn gaây neân laø maïnh meõ
ñeán noãi caùc moân ñeä (hoaëc ít nhaát moät soá ngöôøi trong hoï) khoâng tin ngay
lôøi loan baùo veà vieäc Soáng Laïi. Caùc saùch Tin Möøng khoâng heà trình baøy cho
chuùng ta thaáy moät coäng ñoaøn ñaày höùng khôûi thaàn bí; nhöng cho chuùng ta
thaáy nhöõng moân ñeä maát tinh thaàn (“buoàn raàu”: Lc 24,17) vaø hoaûng sôï559.
Vì vaäy hoï ñaõ khoâng tin caùc phuï nöõ thaùnh thieän töø ngoâi moä trôû veà, vaø
nhöõng lôøi cuûa caùc baø, hoï “cho laø chuyeän vôù vaån” (Lc 24,11)560. Khi Chuùa
Gieâsu hieän ra vôùi Nhoùm Möôøi Moät chieàu ngaøy Vöôït Qua, “Ngöôøi khieån
traùch caùc oâng khoâng tin vaø cöùng loøng, bôûi leõ caùc oâng khoâng chòu tin
nhöõng keû ñaõ ñöôïc thaáy Ngöôøi, sau khi Ngöôøi soáng laïi” (Mc 16,14).
644. Caùc moân ñeä, caû khi ñöùng tröôùc thöïc taïi Chuùa Gieâsu phuïc sinh, vaãn
coøn nghi ngôø561; ñoái vôùi caùc oâng, coi nhö khoâng theå naøo coù vieäc aáy: hoï
töôûng laø thaáy ma562, “caùc oâng coøn chöa tin vì möøng quaù, vaø coøn ñang ngôõ
ngaøng” (Lc 24,41). OÂng Toâma cuõng ñaõ nghi ngôø nhö vaäy563, vaø trong dòp
555
X. Lc 22,31-32.
556
X. Cv 1,22.
557
X. 1 Cr 15,4-8.
558
X. Lc 22,31-32.
559
X. Ga 20,19.
560
X. Mc 16,11.13.
561
X. Lc 24,38.
562
X. Lc 24,39.
563
X. Ga 20,24-27.
hieän ra laàn cuoái cuøng maø saùch Mattheâu thuaät laïi, “coù maáy oâng laïi hoaøi
nghi” (Mt 28,17). Vì vaäy, giaû thuyeát cho raèng söï Phuïc Sinh laø “saûn phaåm”
cuûa loøng tin (hay söï deã tin) cuûa caùc Toâng Ñoà, khoâng coù cô sôû. Hoaøn toaøn
traùi laïi, ñöùc tin cuûa caùc oâng vaøo söï Phuïc Sinh phaùt xuaát töø kinh nghieäm
tröïc tieáp veà thöïc taïi Chuùa Gieâsu soáng laïi, döôùi taùc ñoäng cuûa aân suûng cuûa
Thieân Chuùa.
Traïng thaùi nhaân tính ñaõ phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ
645. Chuùa Gieâsu phuïc sinh lieân heä tröïc tieáp vôùi caùc moân ñeä cuûa
Ngöôøi qua ñuïng chaïm564 vaø qua vieäc chia seû thöïc phaåm565. Nhö vaäy,
999 Ngöôøi môøi goïi hoï nhìn nhaän Ngöôøi khoâng phaûi laø ma566, nhöng
nhaát laø ñeå caùc oâng thaáy roõ raèng thaân theå phuïc sinh cuûa Ngöôøi
ñang hieän dieän vôùi caùc oâng, chính laø thaân theå ñaõ bò haønh haï vaø bò
ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù, bôûi vì thaân theå ñoù vaãn coøn mang caùc daáu
veát cuûa cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi567. Tuy nhieân, thaân theå ñích thöïc
vaø hieän thöïc naøy ñoàng thôøi coù nhöõng ñaëc tính môùi cuûa moät thaân
theå vinh hieån: thaân theå ñoù khoâng coøn bò raøng buoäc trong khoâng
gian vaø thôøi gian nöõa, nhöng coù theå töï do hieän dieän ôû ñaâu vaø luùc
naøo Ngöôøi muoán568, bôûi vì nhaân tính cuûa Ngöôøi khoâng coøn coù theå bò
raøng buoäc ôû traàn theá nöõa vaø chæ thuoäc veà quyeàn naêng thaàn linh cuûa
Chuùa Cha569. Cuõng vì vaäy, Chuùa Gieâsu phuïc sinh hoaøn toaøn töï do
ñeå hieän ra nhö Ngöôøi muoán: döôùi hình daïng moät ngöôøi laøm vöôøn 570
hoaëc “döôùi moät hình daïng khaùc” (Mc 16,12), khoâng gioáng hình
daïng caùc moân ñeä ñaõ quen, chính laø ñeå khôi daäy ñöùc tin cuûa caùc
oâng571.
646. Söï Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng phaûi laø vieäc trôû laïi vôùi cuoäc
soáng traàn theá, gioáng nhö tröôøng hôïp cuûa nhöõng keû Ngöôøi ñaõ cho
soáng laïi tröôùc cuoäc Vöôït Qua: con gaùi oâng Giairoâ, ngöôøi thanh nieân
Naim, anh Lazaroâ. Caùc söï kieän naøy laø nhöõng bieán coá kyø dieäu,
934 nhöng nhöõng ngöôøi ñöôïc höôûng pheùp laï ñoù, nhôø quyeàn naêng cuûa
549 Chuùa Gieâsu, chæ trôû laïi vôùi cuoäc soáng traàn theá “thoâng thöôøng”. Moät
luùc naøo ñoù hoï seõ laïi cheát. Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ thì hoaøn toaøn
khaùc haún. Trong thaân theå phuïc sinh cuûa Ngöôøi, Ngöôøi chuyeån töø
traïng thaùi phaûi cheát sang moät söï soáng khaùc vöôït treân thôøi gian vaø
khoâng gian. Thaân theå cuûa Chuùa Gieâsu trong söï Phuïc Sinh ñaày traøn
564
X. Lc 24,39; Ga 20,27.
565
X. Lc 24,30.41-43; Ga 21,9.13-15.
566
X. Lc 24,39.
567
X. Lc 24,40; Ga 20,20.27.
568
X. Mt 28,9.16-17; Lc 24,15.36; Ga 20,14.19.26; 21,4.
569
X. Ga 20,17.
570
X. Ga 20,14-15.
571
X. Ga 20,14.16; 21,4.7.
quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn; thaân theå naøy tham döï vaøo söï
soáng thaàn linh trong traïng thaùi vinh quang cuûa Ngöôøi, ñeán ñoä
thaùnh Phaoloâ ñaõ coù theå noùi Ñöùc Kitoâ laø moät ngöôøi thieân giôùi572.
Söï Phuïc Sinh xeùt nhö moät bieán coá sieâu vieät
647. Thaùnh thi Exultet trong ñeâm Canh thöùc Vöôït Qua haùt: “OÂi!
Ñeâm thaät dieãm phuùc, ñeâm duy nhaát bieát ñöôïc thôøi giôø Ñöùc Kitoâ töø
coõi cheát phuïc sinh”573. Thaät vaäy, khoâng ai chöùng kieán taän maét
chính bieán coá Phuïc Sinh vaø khoâng moät taùc giaû saùch Tin Möøng naøo
moâ taû bieán coá ñoù. Khoâng ai coù theå noùi söï Phuïc Sinh ñaõ xaûy ra veà
maët theå lyù nhö theá naøo. Baûn chaát thaâm saâu nhaát cuûa bieán coá ñoù, 1000
töùc laø söï chuyeån qua moät cuoäc soáng khaùc, laïi caøng khoù nhaän bieát
baèng giaùc quan. Söï Phuïc Sinh, moät bieán coá lòch söû coù theå ñöôïc xaùc
nhaän baèng daáu chæ laø ngoâi moä troáng vaø baèng thöïc taïi laø nhöõng laàn
gaëp gôõ cuûa caùc Toâng Ñoà vôùi Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, vaãn maõi naèm
trong trung taâm cuûa maàu nhieäm ñöùc tin, vì bieán coá ñoù sieâu vieät vaø
vöôït haún treân lòch söû. Chính vì vaäy, Ñöùc Kitoâ phuïc sinh khoâng toû
mình ra cho theá gian574, nhöng cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi, “nhöõng
keû töøng theo Ngöôøi töø Galileâ leân Gieârusalem. Giôø ñaây chính hoï
laøm chöùng cho Ngöôøi tröôùc maët daân” (Cv 13,31).
II. SÖÏ PHUÏC SINH, COÂNG TRÌNH CUÛA BA NGOÂI CHÍ THAÙNH
RESURRECTIO – SANCTISSIMAE TRINITATIS OPUS
648. Söï Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Kitoâ laø ñoái töôïng cuûa ñöùc tin, vì ñoù laø 258
söï can thieäp sieâu vieät cuûa chính Thieân Chuùa trong coâng trình taïo 989
döïng vaø trong lòch söû. Trong bieán coá naøy, Ba Ngoâi Thieân Chuùa vöøa
cuøng hoaït ñoäng chung, vöøa bieåu loä tính caùch rieâng bieät cuûa moãi
Ngoâi. Söï Phuïc Sinh ñöôïc thöïc hieän do quyeàn naêng cuûa Chuùa Cha,
Ñaáng “ñaõ laøm soáng laïi” (Cv 2,24) Ñöùc Kitoâ, Con cuûa Ngaøi, vaø baèng 663
caùch ñoù, Chuùa Cha ñöa nhaân tính cuûa Ngöôøi, cuøng vôùi thaân theå cuûa 445
Ngöôøi, vaøo Ba Ngoâi moät caùch hoaøn haûo. Chuùa Gieâsu ñöôïc maïc khaûi
moät caùch vónh vieãn laø “Ñaáng ñaõ töø coõi cheát soáng laïi nhôø Thaùnh
Thaàn, Ngöôøi ñaõ ñöôïc ñaët laøm Con Thieân Chuùa vôùi taát caû quyeàn
naêng” (Rm 1,4). Thaùnh Phaoloâ nhaán maïnh ñeán vieäc Thieân Chuùa 272
bieåu loä quyeàn naêng575 qua hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng
laøm cho nhaân tính ñaõ cheát cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc soáng laïi vaø keâu
goïi nhaân tính ñoù vaøo traïng thaùi vinh hieån cuûa Chuùa.
572
X. 1 Cr 15,35-50.
573
Canh thöùc Vöôït qua, Coâng boá Tin Möøng Phuïc Sinh (“Exsultet”): Saùch Leã Roâma, editio typica
574
X. Ga 14,22.
575
X. Rm 6,4; 2 Cr 13,4; Pl 3,10; Ep 1,19-22; Dt 7,16.
649. Veà phaàn Chuùa Con, Ngöôøi thöïc hieän vieäc Phuïc Sinh cuûa chính
mình baèng söùc maïnh cuûa quyeàn naêng thaàn linh cuûa mình. Chuùa Gieâsu
loan baùo raèng Con Ngöôøi seõ phaûi chòu ñau khoå, chòu cheát roài soáng laïi
(ñoäng töø vôùi nghóa chuû ñoäng576). Nôi khaùc, Ngöôøi xaùc quyeát caùch minh
nhieân: “Toâi hy sinh maïng soáng mình ñeå roài laáy laïi…. Toâi coù quyeàn hy
sinh vaø coù quyeàn laáy laïi maïng soáng aáy” (Ga 10,17-18). “Chuùng ta tin
raèng Chuùa Gieâsu ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi” (1 Tx 4,14).
650. Caùc Giaùo phuï chieâm ngaém söï Phuïc Sinh, khôûi töø Ngoâi Vò thaàn
626 linh cuûa Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Vò naøy vaãn keát hôïp vôùi linh hoàn Ngöôøi vaø
thaân theå Ngöôøi, khi hai phaàn ñaõ bò taùch bieät bôûi caùi cheát: “Nhôø söï
duy nhaát cuûa baûn tính Thieân Chuùa hieän dieän ôû caû hai phaàn cuûa con
ngöôøi, neân hai phaàn bò chia lìa vaø taùch bieät, laïi ñöôïc taùi hôïp vaø
lieân keát vôùi nhau. Nhö vaäy söï cheát laø do söï taùch rôøi nhöõng phaàn
1005 voán keát hôïp, coøn söï Phuïc Sinh laø do söï keát hôïp caùc phaàn bò taùch
rôøi”577.
III. YÙ NGHÓA VAØ AÛNH HÖÔÛNG CÖÙU ÑOÄ CUÛA SÖÏ PHUÏC SINH
SENSUS ET MOMENTUM RESURRECTIONIS SALVIFICUM
651. “Neáu Ñöùc Kitoâ ñaõ khoâng soáng laïi, thì lôøi rao giaûng cuûa chuùng
toâi troáng roãng, vaø caû ñöùc tin cuûa anh em cuõng troáng roãng” (1 Cr
15,14). Tröôùc heát, söï Phuïc Sinh taïo neân vieäc xaùc nhaän taát caû
nhöõng gì chính Ñöùc Kitoâ ñaõ laøm vaø ñaõ giaûng daïy. Taát caû caùc chaân
lyù, keå caû nhöõng chaân lyù maø taâm trí nhaân loaïi khoâng theå ñaït tôùi,
129 ñeàu ñöôïc bieän minh, moät khi Ñöùc Kitoâ phuïc sinh ñöa ra lyù chöùng
274 toái haäu, maø Ngöôøi ñaõ höùa, veà thaåm quyeàn thaàn linh cuûa Ngöôøi.
652. Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ laø vieäc hoaøn thaønh nhöõng lôøi höùa
cuûa Cöïu Öôùc578 vaø cuûa chính Chuùa Gieâsu trong cuoäc ñôøi traàn theá
994 cuûa Ngöôøi579. Kieåu noùi “ñuùng nhö lôøi Thaùnh Kinh”580 neâu roõ raèng söï
601 phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ hoaøn thaønh caùc lôøi tieân baùo naøy.
445 653. Chaân lyù veà thaàn tính cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc xaùc nhaän baèng söï
phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Ngöôøi ñaõ noùi: “Khi caùc oâng giöông cao Con
Ngöôøi leân, baáy giôø caùc oâng seõ bieát laø Toâi Haèng Höõu” (Ga 8,28). Söï
phuïc sinh cuûa Ñaáng bò ñoùng ñinh chöùng minh raèng Ngöôøi thaät söï
576
X. Mc 8,31; 9,9.31; 10,34.
577
Thaùnh Greâgoârioââ Nysseânoâ, De tridui inter mortem et ressurectionem Domini nostri Iesu
Christi spatio: Gregorii Nysseni opera, ed. W. Jaeger-H. Langerbeck, v. 9 (Leiden 1967)
293-294 (PG 46, 417); x. Statuta Ecclesiae Antiqua: DS 325; ÑGH Anastasioâ II, Thö In
prolixitate epistulae: DS 359; Thaùnh Hormidas, Thö Inter ea quae: DS 369; CÑ Toâleâñoâ XI, :
DS 539.
578
X. Lc 24,26-27.44-48.
579
X. Mt 28,6; Mc 16,7; Lc 24,6-7.
580
X. 1 Cr 15,3-4; Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli: DS 150.
laø “Ñaáng Haèng Höõu”, laø Con Thieân Chuùa vaø laø chính Thieân Chuùa.
Thaùnh Phaoloâ ñaõ coù theå tuyeân boá vôùi ngöôøi Do thaùi: “Chuùng toâi xin
loan baùo cho anh em Tin Möøng naøy: ñieàu Thieân Chuùa höùa vôùi cha
oâng chuùng ta, thì Ngaøi ñaõ thöïc hieän cho chuùng ta laø con chaùu caùc
ngaøi, khi laøm cho Chuùa Gieâsu soáng laïi, ñuùng nhö lôøi ñaõ cheùp trong
thaùnh vònh thöù hai: Con laø Con cuûa Cha, ngaøy hoâm nay Cha ñaõ
sinh ra Con” (Cv 13,32-33)581. Söï Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc lieân
keát chaët cheõ vôùi maàu nhieäm Nhaäp Theå cuûa Con Thieân Chuùa. Söï
phuïc sinh laø vieäc hoaøn thaønh maàu nhieäm naøy theo keá hoaïch vónh
cöûu cuûa Thieân Chuùa. 422, 461
654. Trong maàu nhieäm Vöôït Qua coù hai khía caïnh: Ñöùc Kitoâ, nhôø
söï Cheát cuûa Ngöôøi, giaûi thoaùt chuùng ta khoûi toäi loãi, nhôø söï Phuïc
Sinh cuûa Ngöôøi, môû ñöôøng cho chuùng ta tieán vaøo cuoäc soáng môùi. 1987
Tröôùc heát, ñaây laø söï coâng chính hoaù, phuïc hoài chuùng ta trong aân
suûng cuûa Thieân Chuùa582, ñeå “cuõng nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ ñöôïc soáng laïi töø
coõi cheát…, thì chuùng ta cuõng ñöôïc soáng moät ñôøi soáng môùi” (Rm 6,4).
Ñôøi soáng môùi naøy coát taïi vieäc chieán thaéng caùi cheát cuûa toäi loãi, vaø
vieäc tham döï môùi vaøo aân suûng583. Ñôøi soáng môùi hoaøn thaønh ôn 1996
ñöôïc laøm nghóa töû, bôûi vì ngöôøi ta trôû thaønh anh em cuûa Ñöùc Kitoâ,
nhö chính Chuùa Gieâsu goïi caùc moân ñeä Ngöôøi sau cuoäc phuïc sinh
cuûa Ngöôøi: “Veà baùo cho anh em cuûa Thaày” (Mt 28,10)584. Anh em
ñaây khoâng phaûi do baûn tính, nhöng do hoàng aân cuûa aân suûng, bôûi vì
ôn ñöôïc laøm nghóa töû cho chuùng ta thaät söï thoâng phaàn vaøo söï soáng
cuûa Ngöôøi Con Moät, söï soáng ñoù ñaõ ñöôïc maïc khaûi troïn veïn trong
söï Phuïc Sinh cuûa Ngöôøi.
655. Cuoái cuøng, söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ – vaø chính Ñöùc Kitoâ phuïc
sinh – laø nguyeân lyù vaø nguoàn maïch cho chuùng ta ngaøy sau ñöôïc soáng 989
laïi: “Ñöùc Kitoâ ñaõ soáng laïi töø coõi cheát, môû ñöôøng cho nhöõng ai ñaõ an
giaác ngaøn thu.... Nhö moïi ngöôøi vì lieân ñôùi vôùi Añam maø phaûi cheát,
thì moïi ngöôøi nhôø lieân ñôùi vôùi Ñöùc Kitoâ, cuõng ñöôïc Thieân Chuùa cho
soáng” (1 Cr 15,20-22). Trong khi mong ñôïi vieäc hoaøn thaønh naøy, Ñöùc 1002
Kitoâ phuïc sinh soáng trong traùi tim caùc tín höõu cuûa Ngöôøi. Nôi Ngöôøi,
caùc Kitoâ höõu ñöôïc neám “nhöõng söùc maïnh cuûa theá giôùi töông lai”
(Dt 6,5) vaø ñôøi soáng cuûa hoï ñöôïc Ñöùc Kitoâ loâi cuoán vaøo trong loøng
ñôøi soáng thaàn linh585, “ñeå nhöõng ai ñang soáng, khoâng coøn soáng cho
chính mình nöõa, maø soáng cho Ñaáng ñaõ cheát vaø soáng laïi vì mình”
(2 Cr 5,15).
581
X. Tv 2,7.
582
X. Rm 4,25.
583
X. Ep 2,4-5; 1 Pr 1,3.
584
X. Ga 20,17.
585
X. Cl 3,1-3.
TOÙM LÖÔÏC
656. Ñöùc tin vaøo söï phuïc sinh coù ñoái töôïng laø moät bieán coá, vöøa
ñöôïc xaùc nhaän theo lòch söû baèng lôøi chöùng cuûa caùc moân ñeä, nhöõng
ngöôøi ñaõ thaät söï gaëp Ñaáng Phuïc Sinh, ñoàng thôøi vöøa coù tính sieâu
vieät moät caùch bí nhieäm, xeùt nhö laø vieäc nhaân tính cuûa Ñöùc Kitoâ
tieán vaøo trong vinh quang cuûa Thieân Chuùa.
657. Ngoâi moä troáng vaø nhöõng baêng vaûi xeáp ôû ñoù töï chuùng noùi leân
raèng, thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ, nhôø quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, ñaõ
thoaùt khoûi xieàng xích cuûa söï cheát vaø söï hö naùt. Nhöõng daáu chæ ñoù
chuaån bò caùc moân ñeä ñeå hoï gaëp gôõ Ñaáng Phuïc Sinh.
658. Ñöùc Kitoâ, “tröôûng töû trong soá nhöõng ngöôøi töø coõi cheát”
(Cl 1,18), laø nguyeân lyù cuûa söï soáng laïi cuûa chính chuùng ta, ngay
baây giôø nhôø söï coâng chính hoùa linh hoàn chuùng ta586, vaø sau naøy
nhôø söï laøm cho thaân theå chuùng ta ñöôïc soáng587.
Muïc 6
Chuùa Gieâsu “leân trôøi,
ngöï beân höõu Ñöùc Chuùa Cha pheùp taéc voâ cuøng”
Articulus 6
Iesus “ascendit ad caelos,
sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis”
659. “Sau khi noùi vôùi hoï, Chuùa Gieâsu ñöôïc ñöa leân trôøi vaø ngöï beân
645 höõu Thieân Chuùa” (Mc 16,19). Thaân theå Ñöùc Kitoâ ñaõ ñöôïc vinh hieån
ngay khi Ngöôøi soáng laïi; ñieàu naøy ñöôïc chöùng toû qua caùc ñaëc tính
môùi vaø sieâu phaøm maø thaân theå cuûa Ngöôøi ñöôïc höôûng töø ñoù vaø maõi
maõi veà sau588. Nhöng trong boán möôi ngaøy, khi Ngöôøi aên uoáng
thaân maät vôùi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi589, vaø daïy doã hoï veà Nöôùc
Trôøi590, thì vinh quang cuûa Ngöôøi vaãn coøn ñöôïc che giaáu döôùi
586
X. Rm 6,4.
587
X. Rm 8,11.
588
X. Lc 24,31; Ga 20,19.26.
589
X. Cv 10,41.
590
X. Cv 1,3.
nhöõng neùt cuûa moät nhaân tính thoâng thöôøng591. Laàn hieän ra cuoái 66
cuøng cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc keát thuùc baèng vieäc nhaân tính cuûa Ngöôøi
tieán vaøo vinh quang thaàn linh moät caùch vónh vieãn; vinh quang naøy
ñöôïc töôïng tröng baèng ñaùm maây592 vaø trôøi593, nôi töø nay Ngöôøi ngöï 697
beân höõu Thieân Chuùa594. Moät caùch ngoaïi leä vaø duy nhaát, Ngöôøi seõ toû
mình ra cho thaùnh Phaoloâ “nhö cho moät ñöùa treû sinh non” (1 Cr
15,8) vaø trong laàn cuoái cuøng naøy, Ngöôøi ñaët oâng laøm Toâng Ñoà595. 642
660. Tính chaát coøn che giaáu cuûa vinh quang cuûa Ñaáng Phuïc Sinh
trong thôøi gian naøy ñöôïc soi saùng qua nhöõng lôøi bí nhieäm Ngöôøi
noùi vôùi baø Maria Magñaleâna: “Thaày chöa leân cuøng Chuùa Cha.
Nhöng haõy ñi gaëp anh em Thaày vaø baûo hoï: ‘Thaày leân cuøng Cha cuûa
Thaày, cuõng laø Cha cuûa anh em, leân cuøng Thieân Chuùa cuûa Thaày,
cuõng laø Thieân Chuùa cuûa anh em’” (Ga 20,17). Ñieàu naøy noùi leân söï
khaùc bieät cuûa vieäc bieåu loä giöõa vinh quang cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh
vaø vinh quang cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc toân vinh beân höõu Chuùa Cha. Bieán
coá Leân Trôøi, vöøa coù tính lòch söû ñoàng thôøi vöøa coù tính sieâu vieät,
ñaùnh daáu söï chuyeån ñoåi töø vinh quang naøy ñeán vinh quang kia.
661. Böôùc cuoái cuøng naøy vaãn lieân keát chaët cheõ vôùi böôùc ñaàu tieân,
nghóa laø vôùi vieäc töø trôøi xuoáng theá, ñöôïc thöïc hieän trong vieäc Nhaäp 461
Theå. Chæ coù Ñaáng “töø Chuùa Cha maø ñeán” môùi coù theå “trôû veà cuøng
Chuùa Cha”: ñoù laø Ñöùc Kitoâ596. “Khoâng ai ñaõ leân trôøi, ngoaïi tröø Con
Ngöôøi, Ñaáng töø trôøi xuoáng” (Ga 3,13)597. Nhaân loaïi, vôùi söùc töï
nhieân cuûa mình, khoâng theå vaøo ñöôïc “Nhaø Cha”598, khoâng theå ñaït
tôùi söï soáng vaø söï vinh phuùc cuûa Thieân Chuùa. Chæ coù Ñöùc Kitoâ môùi
coù theå môû loái cho con ngöôøi tieán vaøo: “Ngöôøi leân trôøi khoâng phaûi
ñeå lìa xa thaân phaän yeáu heøn cuûa chuùng con, nhöng ñeå chuùng con laø
chi theå cuûa Ngöôøi, tin töôûng ñöôïc theo Ngöôøi ñeán nôi maø chính 792
Ngöôøi laø Ñaàu vaø laø Thuû laõnh cuûa chuùng con ñaõ ñeán tröôùc”599.
662. “Phaàn toâi, moät khi ñöôïc giöông cao leân khoûi maët ñaát, toâi seõ keùo
moïi ngöôøi leân vôùi toâi” (Ga 12,32). Vieäc bò giöông cao treân thaäp giaù coù
yù chæ vaø loan baùo vieäc ñöôïc ñöa leân trôøi cuûa maàu nhieäm Thaêng
Thieân. Thaäp giaù laø khôûi ñaàu cuûa Thaêng Thieân. Chuùa Gieâsu Kitoâ, vò 1545
Thöôïng Teá duy nhaát cuûa Giao Öôùc môùi vaø vónh cöûu, “ñaõ chaúng vaøo
591
X. Mc 16,12; Lc 24,15; Ga 20,14-15; 21,4.
592
X. Cv 1,9; Lc 9,34-35; Xh 13,22.
593
X. Lc 24,51.
594
X. Mc 16,19; Cv 2,33; 7,56; Tv 110,1.
595
X. 1 Cr 9,1; Ga 1,16.
596
X. Ga 16,28.
597
X. Ep 4,8-10.
598
X. Ga 14,2.
599
Kinh Tieàn Tuïng Leã Chuùa Thaêng Thieân, I: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis
Vaticanis 1970) 410.
moät cung thaùnh do tay ngöôøi phaøm laøm ra… nhöng Ngöôøi ñaõ vaøo
chính coõi trôøi, ñeå giôø ñaây ra ñöùng tröôùc maët Thieân Chuùa chuyeån caàu
cho chuùng ta” (Dt 9,24). Treân trôøi, Ñöùc Kitoâ thöïc thi chöùc tö teá cuûa
Ngöôøi moät caùch thöôøng haèng, “Ngöôøi haèng soáng ñeå chuyeån caàu cho
hoï” “nhôø Ngöôøi maø tieán laïi gaàn Thieân Chuùa” (Dt 7,25). Vôùi tö caùch
1137 laø “Thöôïng Teá ñem phuùc loäc cuûa theá giôùi töông lai” (Dt 9,11), Ngöôøi
laø trung taâm vaø laø chuû söï cuûa phuïng vuï toân vinh Chuùa Cha treân
trôøi600.
663. Ñöùc Kitoâ, töø nay, ngöï beân höõu Chuùa Cha: “Khi noùi raèng
Ngöôøi ngöï beân höõu Chuùa Cha, chuùng ta muoán noùi ñeán danh döï vaø
vinh quang cuûa thaàn tính, trong ñoù Con Thieân Chuùa, vôùi tö caùch laø
Thieân Chuùa vaø ñoàng baûn theå vôùi Chuùa Cha, ñaõ hieän höõu töø tröôùc
muoân ñôøi, nay sau khi trôû thaønh xaùc phaøm, Ngöôøi ngöï moät caùch coù
theå noùi ñöôïc laø theå lyù, vôùi thaân theå Ngöôøi ñaõ ñaûm nhaän, trong chính
648 vinh quang ñoù”601.
664. Vieäc Ñöùc Kitoâ ngöï beân höõu Chuùa Cha coù nghóa laø söï khai maïc
541 Nöôùc cuûa Ñaáng Messia, söï hoaøn thaønh thò kieán cuûa tieân tri Ñaniel
veà Con Ngöôøi: “Ngöôøi ñöôïc trao cho quyeàn thoáng trò, vinh quang vaø
Nöôùc; muoân ngöôøi thuoäc moïi daân toäc, quoác gia vaø ngoân ngöõ ñeàu
phaûi phuïng söï Ngöôøi. Quyeàn thoáng trò cuûa Ngöôøi laø quyeàn vónh
cöûu, khoâng bao giôø mai moät; Nöôùc Ngöôøi seõ chaúng heà suy vong”
(Ñn 7,14). Keå töø luùc aáy, caùc Toâng Ñoà trôû thaønh chöùng nhaân cuûa
“Nöôùc seõ khoâng bao giôø cuøng”602.
TOÙM LÖÔÏC
665. Cuoäc Thaêng Thieân cuûa Ñöùc Kitoâ ñaùnh daáu vieäc nhaân tính cuûa
Chuùa Gieâsu vónh vieãn tieán vaøo quyeàn naêng thieân giôùi cuûa Thieân
Chuùa, töø ñoù Ngöôøi seõ laïi ñeán603, nhöng trong khoaûng thôøi gian ñoù,
vieäc Thaêng Thieân ñaõ che giaáu Ngöôøi khoûi maét ngöôøi ta604.
666. Chuùa Gieâsu Kitoâ, laø Ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh, ñaõ ñi tröôùc chuùng ta
vaøo Nöôùc vinh hieån cuûa Chuùa Cha, ñeå chuùng ta, laø chi theå cuûa
Thaân Theå Ngöôøi, soáng trong nieàm hy voïng moät ngaøy kia seõ ñöôïc
vónh vieãn ôû vôùi Ngöôøi.
600
X. Kh 4,6-11.
601
Thaùnh Gioan Ñamasceânoâ, Expositio fidei, 75 [De fide orthodoxa, 4, 2]: PTS 12, 173 (PG 94,
1104).
602
X. Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli: DS 150.
603
X. Cv 1,11.
604
X. Cl 3,3.
667. Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñaõ tieán vaøo cung thaùnh treân trôøi moät laàn
cho maõi maõi, khoâng ngöøng chuyeån caàu cho chuùng ta vôùi tö caùch laø
Ñaáng trung gian, Ñaáng luoân luoân tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn cho
chuùng ta.
Muïc 7
“Ngaøy sau bôûi trôøi”,
Ngöôøi “laïi xuoáng phaùn xeùt keû soáng vaø keû cheát”
Articulus 7
“inde venturus est iudicare vivos et mortuos”
I. “NGÖÔØI SEÕ TRÔÛ LAÏI TRONG VINH QUANG”

“ITERUM VENTURUS EST CUM GLORIA”
Ñöùc Kitoâ ñaõ hieån trò nhôø Hoäi Thaùnh…

668. “Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát vaø soáng laïi chính laø ñeå laøm Chuùa keû soáng
cuõng nhö keû cheát” (Rm 14,9). Vieäc Ñöùc Kitoâ leân trôøi cho thaáy nhaân
tính cuûa Ngöôøi cuõng ñöôïc tham döï vaøo quyeàn naêng vaø uy quyeàn cuûa
chính Thieân Chuùa. Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Chuùa: Ngöôøi naém moïi 450
quyeàn bính treân trôøi döôùi ñaát. Ngöôøi “vöôït treân moïi quyeàn löïc thaàn
thieâng, treân moïi töôùc vò coù theå coù ñöôïc” vì Chuùa Cha “ñaõ ñaët taát caû
döôùi chaân Ngöôøi” (Ep 1,20-22). Ñöùc Kitoâ laø Chuùa cuûa taát caû vuõ
truï605 vaø cuûa lòch söû. Nôi Ngöôøi, lòch söû cuûa con ngöôøi, keå caû toaøn
boä coâng trình taïo döïng, tìm gaëp ñöôïc “nôi quy tuï” cuûa mình606, toät 518
ñænh sieâu vieät cuûa mình.
669. Laø Chuùa, Ñöùc Kitoâ cuõng laø Ñaàu Hoäi Thaùnh, Thaân Theå cuûa 792
Ngöôøi607. Ñöôïc ñöa leân trôøi vaø ñöôïc toân vinh sau khi chu toaøn söù 1088
vuï, Ñöùc Kitoâ vaãn hieän dieän nôi traàn theá trong Hoäi Thaùnh cuûa
Ngöôøi. Coâng trình cöùu chuoäc laø nguoàn maïch cuûa quyeàn bính maø
Ñöùc Kitoâ thöïc thi trong Hoäi Thaùnh baèng söùc maïnh cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn608. “Nöôùc cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ hieän dieän moät caùch maàu 541
605
X. Ep 4,10; 1 Cr 15,24.27-28.
606
X. Ep 1,10.
607
X. Ep 1,22.
608
X. Ep 4,11-13.
nhieäm”609 trong Hoäi Thaùnh, laø “haït gioáng vaø ñieåm khôûi ñaàu cuûa
Nöôùc Trôøi nôi traàn theá”610.
670. Khôûi töø cuoäc Thaêng Thieân, keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa böôùc vaøo
giai ñoaïn hoaøn thaønh. Chuùng ta ñang soáng trong “giôø cuoái cuøng”
1042 (1 Ga 2,18)611. “Quaû vaäy, nhöõng thôøi ñaïi cuoái cuøng ñaõ ñeán vôùi
chuùng ta vaø söï canh taân traàn gian ñaõ ñöôïc thieát laäp moät caùch
khoâng theå ñaûo ngöôïc, vaø trong thôøi ñaïi naøy söï canh taân ñoù ñaõ ñöôïc
tieàn döï moät caùch hieän thöïc naøo ñoù: thaät vaäy, Hoäi Thaùnh nôi traàn
825 gian ñöôïc ghi daáu baèng söï thaùnh thieän thaät, tuy coøn baát toaøn” 612.
547 Nöôùc Ñöùc Kitoâ ñaõ bieåu loä söï hieän dieän cuûa mình nhôø nhöõng daáu
chæ kyø dieäu613 ñi keøm theo vieäc loan baùo Nöôùc ñoù nhôø Hoäi Thaùnh614.
... cho tôùi khi moïi söï quy phuïc Ngöôøi

671. Tuy nhieân, Nöôùc Ñöùc Kitoâ, ñang hieän dieän trong Hoäi Thaùnh
cuûa Ngöôøi, chöa phaûi laø tuyeät ñoái vôùi “quyeàn naêng vaø vinh quang”
(Lc 21,27)615 do vieäc Vua ngöï ñeán traàn gian. Nöôùc naøy coøn bò caùc
theá löïc söï döõ taán coâng616, maëc duø chuùng ñaõ bò ñaùnh baïi taän goác reã
1043 do cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ. Cho tôùi khi moïi söï quy phuïc
769, 773 Ngöôøi617, “cho tôùi khi coù trôøi môùi ñaát môùi, nôi coâng lyù ngöï trò, Hoäi
Thaùnh löõ haønh, trong caùc bí tích vaø caùc ñònh cheá cuûa mình, voán laø
nhöõng ñieàu thuoäc thôøi ñaïi naøy, vaãn mang hình daùng cuûa thôøi ñaïi
choùng qua naøy vaø chính Hoäi Thaùnh ñang soáng giöõa caùc thuï taïo coøn
ñang reân sieát vaø quaèn quaïi nhö saép sinh nôû vaø mong ñôïi cuoäc toû
hieän cuûa caùc con caùi Thieân Chuùa”618. Vì vaäy, caùc Kitoâ höõu caàu
1043, 2046 nguyeän, nhaát laø trong bí tích Thaùnh Theå619, ñeå Ñöùc Kitoâ mau laïi
2817 ñeán620, baèng caùch thöa vôùi Ngöôøi: “Laïy Chuùa, xin ngöï ñeán !”
(Kh 22,20)621.
672. Ñöùc Kitoâ, tröôùc cuoäc Thaêng Thieân cuûa Ngöôøi, ñaõ khaúng ñònh
raèng chöa ñeán giôø Ngöôøi thieát laäp Nöôùc cuûa Ñaáng Messia moät caùch
609
610
611
X. 1 Pr 4,7.
612
613
X. Mc 16,17-18.
614
X. Mc 16,20.
615
X. Mt 25,31.
616
X. 2 Tx 2,7.
617
X. 1 Cr 15,28.
618
619
X. 1 Cr 11,26.
620
X. 2 Pr 3,11-12.
621
X. 1 Cr 16,22; Kh 22,17.
vinh hieån maø Israel mong ñôïi622, Nöôùc ñoù phaûi mang laïi cho moïi
ngöôøi, theo lôøi caùc tieân tri623, moät traät töï vónh vieãn cuûa coâng lyù, cuûa
tình yeâu, vaø cuûa hoaø bình. Thôøi gian hieän taïi, theo Chuùa, laø thôøi
gian cuûa Thaàn Khí vaø cuûa vieäc laøm chöùng624, nhöng cuõng laø thôøi 732
gian ñöôïc ghi daáu baèng noãi khoù khaên hieän taïi625 vaø baèng söï thöû
thaùch cuûa söï döõ626, thôøi gian naøy khoâng buoâng tha Hoäi Thaùnh627,
vaø khôûi ñaàu cuoäc chieán cuûa nhöõng ngaøy sau cuøng628. Ñaây laø thôøi 2612
gian cuûa söï mong ñôïi vaø tænh thöùc629.
Vieäc Ngöï ñeán vinh hieån cuûa Ñöùc Kitoâ, nieàm hy voïng cuûa
Israel
673. Sau cuoäc Thaêng Thieân, vieäc Ngöï ñeán trong vinh quang cuûa
Ñöùc Kitoâ luoân gaàn keà630, maëc duø chuùng ta “khoâng bieát thôøi giôø vaø 1040, 1048
kyø haïn Chuùa Cha ñaõ toaøn quyeàn saép ñaët” (Cv 1,7)631. Bieán coá caùnh
chung naøy coù theå xaûy ra baát cöù luùc naøo632, maëc duø chính bieán coá ñoù
cuõng nhö cuoäc thöû thaùch cuoái cuøng phaûi xaûy ra tröôùc bieán coá ñoù,
coøn ñöôïc “trì hoaõn”633.
674. Vieäc Ngöï ñeán cuûa Ñaáng Messia vinh hieån vaøo baát cöù luùc naøo
trong lòch söû tuøy thuoäc 634 vaøo vieäc Ngöôøi ñöôïc nhaän bieát bôûi “toaøn
theå Israel”635 maø moät phaàn daân aáy coøn cöùng loøng636 “khoâng tin”
(Rm 11,20) vaøo Chuùa Gieâsu. Thaùnh Pheâroâ noùi vôùi ngöôøi Do Thaùi ôû
Gieârusalem sau leã Nguõ Tuaàn: “Anh em haõy saùm hoái vaø trôû laïi cuøng
Thieân Chuùa, ñeå Ngaøi xoùa boû toäi loãi cho anh em. Nhö vaäy, thôøi kyø
an laïc maø Chuùa ban cho anh em seõ ñeán, khi Ngaøi sai Ñaáng Kitoâ
Ngaøi ñaõ daønh cho anh em, laø Chuùa Gieâsu. Chuùa Gieâsu coøn phaûi
ñöôïc giöõ laïi treân trôøi, cho ñeán thôøi phuïc hoài vaïn vaät, thôøi maø
Thieân Chuùa ñaõ duøng mieäng caùc vò thaùnh ngoân söù cuûa Ngaøi maø loan
baùo töï ngaøn xöa” (Cv 3,19-21). Thaùnh Phaoloâ cuõng nhaéc laïi ñieàu
622
X. Cv 1,6-7.
623
X. Is 11,1-9.
624
X. Cv 1,8.
625
X. 1 Cr 7,26.
626
X. Ep 5,16.
627
X. 1 Pr 4,17.
628
X. 1 Ga 2,18; 4,3; 1 Tm 4,1.
629
X. Mt 25,1-13; Mc 13,33-37.
630
X. Kh 22,20.
631
X. Mc 13,32.
632
X. Mt 24,44; 1 Tx 5,2.
633
X. 2 Tx 2,3-12.
634
X. Rm 11,31.
635
X. Rm 11,26; Mt 23,39.
636
X. Rm 11,25.
ñoù: “Thaät vaäy, neáu vì hoï bò gaït ra moät beân maø theá giôùi ñöôïc hoøa
giaûi vôùi Thieân Chuùa, thì vieäc hoï ñöôïc thaâu nhaän laïi laø gì, neáu
840 khoâng phaûi laø töø coõi cheát böôùc vaøo coõi soáng?” (Rm 11,15). Vieäc gia
nhaäp cuûa ñoâng ñuû ngöôøi Do Thaùi637 vaøo ôn cöùu ñoä cuûa Ñaáng Messia,
sau vieäc gia nhaäp ñoâng ñuû cuûa caùc daân ngoaïi638, seõ laøm cho daân
Chuùa ñaït “tôùi taàm voùc vieân maõn cuûa Ñöùc Kitoâ” (Ep 4,13), trong ñoù,
58 “Thieân Chuùa coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi” (1 Cr 15,28).
Cuoäc thöû thaùch cuoái cuøng cuûa Hoäi Thaùnh

769 675. Tröôùc cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, Hoäi Thaùnh phaûi traûi qua
moät cuoäc thöû thaùch cuoái cuøng, laøm lung laïc ñöùc tin cuûa nhieàu tín
höõu639. Cuoäc baùch haïi, luoân ñi theo Hoäi Thaùnh treân ñöôøng löõ thöù
traàn gian640, seõ laøm loä roõ “maàu nhieäm söï döõ” döôùi hình thöùc moät söï
ñaùnh löøa veà toân giaùo, coù veû nhö mang ñeán cho ngöôøi ta moät giaûi
phaùp veà caùc vaán ñeà cuûa hoï vôùi giaù phaûi traû laø söï choái boû chaân lyù.
Söï ñaùnh löøa veà toân giaùo ôû möùc cao nhaát laø cuûa teân Phaûn Kitoâ,
nghóa laø, cuûa moät chuû nghóa Messia giaû hieäu, trong ñoù con ngöôøi töï
toân vinh chính mình thay vì toân vinh Thieân Chuùa vaø Ñaáng Messia
cuûa Ngaøi ñaõ ñeán trong xaùc phaøm641.
676. Söï ñaùnh löøa cuûa teân Phaûn Kitoâ ñaõ ñöôïc phaùc hoaï treân traàn gian moãi
khi ngöôøi ta cho raèng mình thöïc hieän ñöôïc trong lòch söû nieàm hy voïng veà
Ñaáng Messia, moät nieàm hy voïng voán chæ coù theå ñöôïc hoaøn thaønh vöôït quaù
giôùi haïn lòch söû, nhôø cuoäc phaùn xeùt caùnh chung: Hoäi Thaùnh ñaõ baùc boû söï
giaû maïo naøy veà Vöông quoác töông lai, vaø caû döôùi moät hình thöùc giaûm nheï
cuûa söï giaû maïo ñoù, coù teân laø thuyeát ngaøn naêm (millenarismus)642, nhaát laø
döôùi moät hình thöùc chính trò cuûa moät chuû thuyeát Messia ñaõ bò tuïc hoaù
2425 (messianismus saecularizatus), “ñoài baïi töï baûn chaát”643.
1340 677. Hoäi Thaùnh chæ tieán vaøo vinh quang Nöôùc Trôøi sau cuoäc Vöôït
Qua cuoái cuøng naøy, trong ñoù Hoäi Thaùnh ñi theo Chuùa cuûa mình
trong söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ngöôøi644. Vì vaäy Nöôùc Trôøi seõ
khoâng ñöôïc thöïc hieän baèng moät chieán thaéng cuûa Hoäi Thaùnh trong
lòch söû645, theo moät ñaø tieán töø döôùi ñi leân naøo ñoù, nhöng baèng söï
chieán thaéng cuûa Thieân Chuùa treân cuoäc taán coâng cuoái cuøng cuûa söï
637
X. Rm 11,12.
638
X. Rm 11,25; Lc 21,24.
639
X. Lc 18,8; Mt 24,12.
640
X. Lc 21,12; Ga 15,19-20.
641
X. 2 Tx 2,4-12; 1 Tx 5,2-3; 2 Ga 7; 1 Ga 2,18.22.
642
X. Sanctum Officium, Decretum de millenarismo (19-7-1944): DS 3839.
643
X. ÑGH Pioâ XI, Thoâng ñieäp Divini Redemptoris (19-3-1937): AAS 29. (1937) 65-106; CÑ
Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 20-21: AAS 58 (1966) 1040-1042.
644
X. Kh 19,1-9.
645
X. Kh 13,8.
döõ646, söï chieán thaéng ñoù laøm cho Taân nöông cuûa Ngaøi töø trôøi 2853
xuoáng647. Chieán thaéng cuûa Thieân Chuùa treân söï noåi loaïn cuûa söï döõ
seõ mang hình thöùc cuoäc Phaùn Xeùt cuoái cuøng648, sau cuoäc ñaûo loän
cuoái cuøng khaép vuõ truï cuûa traàn gian ñang qua ñi649.
II. “ÑEÅÂ PHAÙN XEÙT KEÛ SOÁNG VAØ KEÛ CHEÁT” 1038-1041
“IUDICARE VIVOS ET MORTUOS”
678. Chuùa Gieâsu, sau caùc Tieân tri650 vaø oâng Gioan Taåy Giaû651, trong
lôøi rao giaûng cuûa mình, ñaõ loan baùo cuoäc Phaùn Xeùt vaøo ngaøy taän 1470
theá. Luùc ñoù nhöõng caùch soáng cuûa moãi ngöôøi652 vaø söï kín nhieäm
trong caùc taâm hoàn653 ñöôïc ñöa ra aùnh saùng. Luùc ñoù toäi cöùng loøng
tin, töùc laø toäi coi thöôøng aân suûng do Thieân Chuùa ban, seõ bò keát
aùn654. Caùch ñoái xöû vôùi ñoàng loaïi seõ bieåu loä laø ngöôøi ta ñaõ ñoùn nhaän
hay ñaõ töø choái aân suûng vaø tình yeâu Thieân Chuùa655. Chuùa Gieâsu seõ
phaùn trong ngaøy taän theá: “Moãi laàn caùc ngöôi laøm nhö theá cho moät
trong nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta ñaây, laø caùc ngöôi ñaõ laøm
cho chính Ta vaäy” (Mt 25,40).
679. Ñöùc Kitoâ laø Chuùa cuûa söï soáng vónh cöûu. Thaåm quyeàn ñaày ñuû
ñeå xeùt xöû moät caùch vónh vieãn veà caùc coâng vieäc vaø caùc taâm hoàn cuûa
moïi ngöôøi laø thuoäc veà Ngöôøi, vôùi tö caùch laø Ñaáng Cöùu Chuoäc traàn
gian. Ngöôøi “ñaõ ñaït ñöôïc” quyeàn naøy nhôø thaäp giaù cuûa Ngöôøi. Chuùa
Cha cuõng “ñaõ ban cho Ngöôøi Con moïi quyeàn xeùt xöû” (Ga 5,22)656.
Nhöng Chuùa Con khoâng ñeán ñeå xeùt xöû, maø ñeå cöùu ñoä657, vaø ñeå ban
söï soáng Ngöôøi coù nôi chính mình658. Qua vieäc töø choái aân suûng khi
coøn soáng ôû ñôøi naøy, moãi ngöôøi töï xeùt xöû chính mình659, laõnh nhaän
tuyø theo caùc coâng vieäc cuûa mình660, vaø cuõng coù theå töï keát aùn mình 1021
muoân ñôøi khi töø choái Thaàn Khí tình yeâu661.
646
X. Kh 20,7-10.
647
X. Kh 21,2-4.
648
X. Kh 20,12.
649
X. 2 Pr 3,12-13.
650
X. Ñn 7,10; Ge 3,4; Ml 3,19.
651
X. Mt 3,7-12.
652
X. Mc 12,38-40.
653
X. Lc 12,1-3; Ga 3,20-21; Rm 2,16; 1 Cr 4,5.
654
X. Mt 11,20-24; 12,41-42.
655
X. Mt 5,22; 7,1-5.
656
X. Ga 5,27; Mt 25,31; Cv 10,42; 17,31; 2 Tm 4,1.
657
X. Ga 3,17.
658
X. Ga 5,26.
659
X. Ga 3,18;12,48.
660
X. 1 Cr 3,12-15.
661
X. Mt 12,32; Dt 6,4-6; 10,26-31.
TOÙM LÖÔÏC
680. Chuùa Kitoâ ñaõ hieån trò nhôø Hoäi Thaùnh, nhöng moïi söï ôû traàn
gian naøy chöa quy phuïc Ngöôøi. Chieán thaéng cuûa Nöôùc Ñöùc Kitoâ seõ
chæ ñeán sau cuoäc taán coâng cuoái cuøng cuûa caùc theá löïc söï döõ.
681. Trong Ngaøy Phaùn Xeùt, luùc cuøng taän traàn gian, Ñöùc Kitoâ seõ
ñeán trong vinh quang ñeå hoaøn thaønh cuoäc chieán thaéng vónh vieãn
cuûa söï laønh treân söï döõ, caû hai, nhö luùa toát vaø coû luøng, ñaõ cuøng
phaùt trieån trong suoát doøng lòch söû.
682. Ñöùc Kitoâ vinh hieån, khi ngöï ñeán vaøo luùc cuøng taän thôøi gian ñeå
phaùn xeùt keû soáng vaø keû cheát, seõ laøm toû loä nhöõng ñieàu kín nhieäm
trong caùc taâm hoàn vaø seõ traû laïi cho moãi ngöôøi tuyø theo caùc coâng
vieäc cuûa hoï vaø tuyø theo vieäc hoï ñaõ ñoùn nhaän hoaëc töø choái aân suûng.
CHÖÔNG BA
TOÂI TIN KÍNH ÑÖÙC CHUÙA THAÙNH THAÀN
CAPUT TERTIUM
CREDO IN SPIRITUM SANCTUM
683. “Khoâng ai coù theå noùi raèng: ‘Ñöùc Gieâsu laø Chuùa’, neáu ngöôøi aáy 424, 2670
khoâng ôû trong Thaàn Khí” (1 Cr 12,3). “Thieân Chuùa ñaõ sai Thaàn
Khí cuûa Con mình ñeán ngöï trong loøng anh em maø keâu leân: ‘Abba, 152
Cha ôi!’” (Gl 4,6). Söï nhaän bieát ñoù cuûa ñöùc tin chæ coù theå coù ñöôïc
trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñeå ñöôïc hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ, tröôùc
heát caàn phaûi ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn ñaùnh ñoäng. Ngaøi ñeán vôùi
chuùng ta tröôùc vaø khôi daäy ñöùc tin trong chuùng ta. Nhôø pheùp Röûa
Toäi cuûa chuùng ta, laø bí tích ñaàu tieân cuûa ñöùc tin, maø söï soáng, voán
baét nguoàn nôi Chuùa Cha vaø ñöôïc ban cho chuùng ta trong Chuùa Con,
ñöôïc truyeàn thoâng moät caùch thaân maät vaø caù vò bôûi Chuùa Thaùnh
Thaàn trong Hoäi Thaùnh:
Bí tích Röûa Toäi “ban cho chuùng ta ôn taùi sinh trong Chuùa Cha, 249
nhôø Con cuûa Ngaøi, trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Bôûi vì nhöõng ai
mang Thaàn Khí Thieân Chuùa, thì ñöôïc daãn ñeán vôùi Ngoâi Lôøi,
nghóa laø ñeán vôùi Chuùa Con; nhöng Chuùa Con trình dieän hoï vôùi
Chuùa Cha vaø Chuùa Cha ban cho hoï söï baát dieät. Vì vaäy, khoâng coù
Thaàn Khí thì khoâng theå thaáy Con Thieân Chuùa, vaø khoâng coù
Chuùa Con thì khoâng ai coù theå ñeán gaàn Chuùa Cha, bôûi vì Chuùa
Con laø söï nhaän bieát Chuùa Cha, vaø söï nhaän bieát Con Thieân Chuùa
1
laø nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn” .
684. Chuùa Thaùnh Thaàn, baèng aân suûng cuûa mình, laø Ñaáng ñaàu tieân
trong vieäc khôi daäy ñöùc tin cuûa chuùng ta vaø trong söï soáng môùi, söï
soáng ñoù laø nhaän bieát Chuùa Cha vaø Ñaáng Chuùa Cha ñaõ sai ñeán laø
Chuùa Gieâsu Kitoâ2. Tuy nhieân Chuùa Thaùnh Thaàn laïi laø Ñaáng cuoái
cuøng trong cuoäc maïc khaûi caùc Ngoâi Vò trong Ba Ngoâi Chí Thaùnh.
Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, “Nhaø thaàn hoïc”, giaûi thích tieán trình 236
naøy qua ñöôøng loái sö phaïm laø “söï haï coá” cuûa Thieân Chuùa:
“Cöïu Öôùc ñaõ giaûng daïy moät caùch toû töôøng veà Chuùa Cha, nhöng
moät caùch hôi lôø môø veà Chuùa Con. Roài Taân Öôùc cho chuùng ta thaáy
caùch roõ raøng veà Chuùa Con, vaø trình baøy moät caùch lôø môø naøo ñoù
1
Thaùnh Ireâneâ, Demonstratio praedicationis apostolicae, 7: SC 62, 41-42.
2
X. Ga 17,3.
veà thaàn tính cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Coøn baây giôø, chính Thaàn
Khí ngöï giöõa chuùng ta vaø coâng boá cho chuùng ta moät caùch toû
töôøng hôn veà Ngaøi. Quaû vaäy, seõ laø khoâng khoân ngoan, neáu thaàn
tính cuûa Chuùa Cha chöa ñöôïc tuyeân xöng, maø ñaõ giaûng daïy caùch
toû töôøng veà Chuùa Con; vaø neáu thaàn tính cuûa Chuùa Con chöa ñöôïc
ñoùn nhaän, thì vieäc giaûng daïy veà Chuùa Thaùnh Thaàn, noùi moät caùch
quaù ñaùng, laø nhö chaát theâm moät gaùnh khaù naëng cho chuùng ta: …
Nhôø nhöõng tieáp caän aâm thaàm thích hôïp hôn vaø … nhöõng tieán
daàn leân, roài nhöõng phaùt trieån vaø taêng tieán ‘töø söï saùng suûa naøy
ñeán söï saùng suûa khaùc’, aùnh saùng cuûa maàu nhieäm Ba Ngoâi chieáu
3
toaû nhöõng tia saùng raïng ngôøi” .
685. Vì vaäy, tin vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn laø tuyeân xöng raèng Ngaøi laø
Moät trong Ba Ngoâi Chí Thaùnh, ñoàng baûn theå vôùi Chuùa Cha vaø
Chuùa Con, “ñöôïc phuïng thôø vaø toân vinh cuøng vôùi Ñöùc Chuùa Cha vaø
236 Ñöùc Chuùa Con”4. Do ñoù, vaán ñeà veà maàu nhieäm thaàn linh cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn ñaõ ñöôïc trình baøy trong “thaàn hoïc veà Ba Ngoâi”. Vì
vaäy ôû ñaây chuùng ta chæ baøn veà Chuùa Thaùnh Thaàn trong “Nhieäm
cuïc” thaàn linh.
258 686. Chuùa Thaùnh Thaàn cuøng hoaït ñoäng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con
töø luùc khôûi ñaàu cho ñeán khi hoaøn taát keá hoaïch cöùu ñoä chuùng ta.
Nhöng chæ trong “thôøi sau heát”, baét ñaàu töø cuoäc Nhaäp Theå cöùu
chuoäc cuûa Chuùa Con, Chuùa Thaùnh Thaàn môùi ñöôïc maïc khaûi vaø
truyeàn thoâng, ñöôïc nhaän bieát vaø ñoùn nhaän vôùi tö caùch laø moät Ngoâi
Vò. Luùc ñoù keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc hoaøn thaønh trong Ñöùc
Kitoâ, Ñaáng laø “Tröôûng töû” vaø laø Ñaàu cuûa coâng trình taïo döïng môùi,
ñaõ coù theå ñöôïc thaønh hình cuï theå trong nhaân loaïi nhôø vieäc tuoân ñoå
Thaàn Khí: Hoäi Thaùnh, caùc Thaùnh thoâng coâng, pheùp tha toäi, xaùc
phaøm seõ soáng laïi, vaø söï soáng ñôøi ñôøi.
Muïc 8
“Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn”
Articulus 8
“Credo in Spiritum Sanctum”
243 687. “Khoâng ai bieát ñöôïc nhöõng gì nôi Thieân Chuùa, neáu khoâng phaûi
laø Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa” (1 Cr 2,11). Tuy nhieân, Thaàn Khí,
3
Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, Oratio 31 (Theologica 5), 26: SC 250, 326 (PG 36, 161-164).
4
Ñaáng maïc khaûi Thieân Chuùa, laøm cho chuùng ta nhaän bieát Ñöùc Kitoâ,
Ngoâi Lôøi haèng soáng cuûa Thieân Chuùa, laïi khoâng noùi veà chính mình
Ngaøi. “Ngaøi ñaõ duøng caùc Tieân tri maø phaùn daïy”5 ñeå giuùp chuùng ta
nghe ñöôïc Lôøi cuûa Chuùa Cha. Nhöng chuùng ta khoâng nghe tieáng
Chuùa Thaùnh Thaàn. Chuùng ta chæ nhaän bieát Ngaøi trong tieán trình
Ngaøi maïc khaûi Ngoâi Lôøi cho chuùng ta vaø chuaån bò cho chuùng ta
ñoùn nhaän Ngoâi Lôøi trong ñöùc tin. Thaàn chaân lyù, Ñaáng “veùn maøn”
Ñöùc Kitoâ cho chuùng ta, khoâng noùi veà chính mình Ngaøi6. Söï aån
mình mang tính chaát thaàn linh caùch rieâng bieät nhö vaäy giaûi thích
taïi sao Ngaøi laø “Ñaáng maø theá gian khoâng theå ñoùn nhaän, vì theá
gian khoâng thaáy vaø cuõng chaúng bieát Ngaøi” coøn nhöõng ai tin vaøo
Ñöùc Kitoâ, thì nhaän bieát Ngaøi, bôûi vì Ngaøi luoân ôû vôùi hoï (Ga 14,17).
688. Hoäi Thaùnh, söï hieäp thoâng soáng ñoäng trong ñöùc tin cuûa caùc
Toâng Ñoà do chính Hoäi Thaùnh löu truyeàn, laø moâi tröôøng ñeå chuùng
ta nhaän bieát Chuùa Thaùnh Thaàn:
– trong Thaùnh Kinh do Ngaøi linh höùng;
– trong Thaùnh Truyeàn, maø caùc Giaùo phuï laø nhöõng chöùng nhaân
luoân hieän ñaïi;
– trong Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, ñöôïc Ngaøi trôï löïc;
– trong phuïng vuï bí tích, qua caùc lôøi noùi vaø caùc bieåu töôïng cuûa bí
tích, trong ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho chuùng ta ñöôïc hieäp
thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ;
– trong kinh nguyeän, chính Ngaøi chuyeån caàu cho chuùng ta;
– trong caùc ñaëc suûng vaø caùc thöøa taùc vuï, nhôø ñoù Hoäi Thaùnh ñöôïc
xaây döïng;
– trong caùc daáu chæ cuûa ñôøi soáng toâng ñoà vaø thöøa sai;
– trong chöùng töø cuûa caùc Thaùnh, qua ñoù Ngaøi bieåu loä söï thaùnh
thieän cuûa Ngaøi vaø tieáp tuïc coâng trình cöùu ñoä.
I. SÖÙ VUÏ PHOÁI HÔÏP CUÛA CHUÙA CON VAØ CHUÙA THAÙNH THAÀN
CONIUNCTA FILII ET SPIRITUS MISSIO
689. Ñaáng maø Chuùa Cha ñaõ sai ñeán trong taâm hoàn chuùng ta, Thaàn
Khí cuûa Con Ngaøi7, Ñaáng aáy thaät söï laø Thieân Chuùa. Laø Ñaáng ñoàng 245
baûn theå vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con, Ngaøi khoâng theå bò taùch bieät
khoûi Chuùa Cha vaø Chuùa Con, trong ñôøi soáng thaâm saâu cuûa Ba Ngoâi
cuõng nhö trong hoàng aân tình yeâu cuûa Ba Ngoâi daønh cho traàn gian.
Nhöng ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh, khi toân thôø Ba Ngoâi Chí Thaùnh ban
5
6
X. Ga 16,13.
7
X. Gl 4,6.
söï soáng, ñoàng baûn theå vaø khoâng theå phaân chia, cuõng tuyeân xöng söï
254 phaân bieät giöõa caùc Ngoâi Vò. Khi Chuùa Cha sai Lôøi cuûa Ngaøi ñeán,
485 Ngaøi luoân sai Thaàn Khí cuûa Ngaøi nöõa: moät söù vuï phoái hôïp trong ñoù
Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc phaân bieät, nhöng khoâng theå
taùch bieät. Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng xuaát hieän vì Ngöôøi laø hình aûnh höõu
hình cuûa Thieân Chuùa voâ hình, nhöng chính Chuùa Thaùnh Thaàn laø
Ñaáng maïc khaûi Ñöùc Kitoâ.
436 690. Chuùa Gieâsu laø Ñöùc Kitoâ, “Ñaáng ñöôïc xöùc daàu”, bôûi vì Thaàn
Khí laø söï Xöùc daàu cuûa Ngöôøi, vaø moïi söï xaûy ra khôûi töø cuoäc Nhaäp
Theå, ñeàu baét nguoàn töø söï sung maõn naøy8. Sau cuøng, khi Ñöùc Kitoâ
ñöôïc toân vinh9, ñeán löôït Ngöôøi, Ngöôøi coù theå sai Thaàn Khí töø nôi
Chuùa Cha ñeán vôùi nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi: Ngöôøi truyeàn thoâng cho
hoï vinh quang cuûa mình10, nghóa laø truyeàn thoâng Chuùa Thaùnh
Thaàn, Ñaáng toân vinh Ngöôøi11. Töø luùc ñoù, söù vuï phoái hôïp naøy ñöôïc
môû roäng ñeán nhöõng ngöôøi ñöôïc Chuùa Cha nhaän laøm nghóa töû trong
788 thaân theå cuûa Con Ngaøi: söù vuï cuûa Thaàn Khí nghóa töû seõ laø keát hôïp
hoï vôùi Ñöùc Kitoâ vaø laøm cho hoï soáng trong Ngöôøi.
“Vieäc Xöùc daàu noùi leân yù nghóa laø khoâng coù khoaûng caùch naøo giöõa
Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn; cuõng nhö lyù trí vaø giaùc quan
khoâng nhaän thaáy moät trung gian naøo giöõa da thòt vaø daàu xöùc, thì
söï keát hôïp giöõa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng khoâng theå
phaân chia nhö vaäy, ñeán ñoä ai muoán tieáp xuùc vôùi Ñöùc Kitoâ baèng
ñöùc tin, caàn phaûi tieáp xuùc vôùi daàu tröôùc ñaõ: quaû vaäy, khoâng coù
chi theå naøo, maø khoâng coù Chuùa Thaùnh Thaàn. Vì vaäy, vieäc tuyeân
xöng quyeàn laøm Chuùa cuûa Chuùa Con ñöôïc thöïc hieän trong Chuùa
448 Thaùnh Thaàn do nhöõng keû ñoùn nhaän Chuùa Con, nhöõng ngöôøi naøy
ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn töø muoân phöông ñeán gaëp khi hoï ñeán vôùi
12
Chuùa Con baèng ñöùc tin” .
II. DANH XÖNG, CAÙC DANH HIEÄU VAØ CAÙC BIEÅU TÖÔÏNG
CUÛA CHUÙA THAÙNH THAÀN
SPIRITUS SANCTI NOMEN, APPELLATIONES ET SYMBOLA
Danh xöng rieâng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn

691. “Chuùa Thaùnh Thaàn” laø danh xöng rieâng cuûa Ñaáng chuùng ta
phuïng thôø vaø toân vinh cuøng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con. Hoäi
8
X. Ga 3,34.
9
X. Ga 7,39.
10
X. Ga 17,22.
11
X. Ga 16,14.
12
Thaùnh Greâgoârioâ Nysseânoâ, Adversus Macedonianos de Spiritu Sancto, 16: Gregorii Nysseni
opera, ed. W. Jaeger-H. Langerbeck, v. 3/1 (Leiden 1958) 102-103 (PG 45, 1321).
Thaùnh ñaõ laõnh nhaän danh xöng naøy töø Chuùa Gieâsu vaø tuyeân xöng
danh naøy trong bí tích Röûa Toäi cuûa nhöõng ngöôøi con môùi cuûa
mình13.
Töø “Thaàn Khí” xuaát phaùt töø chöõ Ruah trong tieáng Do thaùi vaø coù nghóa
ñaàu tieân laø hôi thôû, khoâng khí, gioù. Chuùa Gieâsu duøng ñuùng hình aûnh khaû
giaùc “gioù” ñeå gôïi yù cho oâng Nicoâñeâmoâ hieåu söï môùi meû sieâ u vieät cuûa Ñaáng,
theo Ngoâi Vò, laø Hôi Thôû cuûa Thieân Chuùa, laø Thaàn Khí14. Ñaøng khaùc,
“Thaùnh” vaø “Thaàn” laø nhöõng thuoäc tính thaàn linh chung cho Ba Ngoâi Vò
thaàn linh. Nhöng Thaùnh Kinh, phuïng vuï vaø ngoân ngöõ thaàn hoïc, khi keát
hôïp hai töø ñoù laïi vôùi nhau, muoán noùi caùch rieâng ñeán Ngoâi Vò khoân taû cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn, khoâng theå naøo laãn loän vôùi nhöõng caùch söû duïng khaùc
cuûa caùc töø “thaùnh” vaø “thaàn”.
Nhöõng danh hieäu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn

692. Khi Chuùa Gieâsu loan baùo vaø höùa raèng Chuùa Thaùnh Thaàn seõ
ngöï ñeán, Ngöôøi goïi Chuùa Thaùnh Thaàn laø “Ñaáng Baøo Chöõa”
(Paracletus), hoaëc saùt chöõ laø “Ñaáng ñöôïc goïi ñeán beân mình”, ad-
vocatus (Ga 14,16.26; 15,26; 16,7). Paracletus cuõng thöôøng ñöôïc 1433
dòch laø “Ñaáng An uûi”, vaø Chuùa Gieâsu laø Ñaáng An uûi thöù nhaát15.
Chính Chuùa goïi Chuùa Thaùnh Thaàn laø “Thaàn chaân lyù”16.
693. Ngoaøi danh xöng rieâng cuûa Ngaøi, raát thöôøng ñöôïc duøng trong
saùch Coâng Vuï Toâng Ñoà vaø caùc Thaùnh Thö, ta coøn thaáy nhöõng danh
hieäu nôi thaùnh Phaoloâ nhö sau: Thaàn Khí cuûa lôøi höùa (Ep 1,13;
Gl 3,14), Thaàn Khí nghóa töû (Rm 8,15; Gl 4,6), Thaàn Khí cuûa Ñöùc
Kitoâ (Rm 8,9) Thaàn Khí cuûa Chuùa (2 Cr 3,17), Thaàn Khí cuûa Thieân
Chuùa (Rm 8,9.14; 15,19; 1 Cr 6,11; 7,40); vaø nôi thaùnh Pheâroâ: Thaàn
Khí cuûa vinh quang (1 Pr 4,14).
Nhöõng bieåu töôïng chæ Chuùa Thaùnh Thaàn

694. Nöôùc. Trong bí tích Röûa Toäi, nöôùc laø moät bieåu töôïng noùi leân taùc 1218
ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, vì vaäy, sau lôøi khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn,
nöôùc trôû thaønh daáu chæ bí tích höõu hieäu cuûa vieäc taùi sinh: gioáng nhö trong
laàn sinh ra thöù nhaát chuùng ta ñöôïc cöu mang trong nöôùc, thì cuõng vaäy,
nöôùc Röûa Toäi thaät söï noùi leân raèng vieäc chuùng ta ñöôïc sinh vaøo ñôøi soáng
thaàn linh ñöôïc ban trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhöng, “chuùng ta ñeàu ñaõ
chòu pheùp röûa trong cuøng moät Thaàn Khí”, “vaø taát caû chuùng ta ñaõ ñöôïc ñaày
traøn moät Thaàn Khí duy nhaát” (1 Cr 12,13): Vì vaäy ñích thaân Thaàn Khí
13
X. Mt 28,19.
14
X. Ga 3,5-8.
15
X. 1 Ga 2,1 (parakleton).
16
X. Ga 16,13.
cuõng laø Nöôùc haèng soáng, chaûy ra töø Ñöùc Kitoâ chòu ñoùng ñinh thaäp giaù17
nhö töø nguoàn maïch cuûa mình, vaø voït ra thaønh söï soáng vónh cöûu trong
2652 chuùng ta18.
1293 695. Söï xöùc daàu. Söï xöùc daàu cuõng laø moät bieåu töôïng noùi veà Chuùa Thaùnh
Thaàn, ñeán ñoä töø naøy trôû thaønh ñoàng nghóa vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn19.
Trong nghi thöùc khai taâm Kitoâ giaùo, vieäc xöùc daàu laø daáu chæ bí tích cuûa
pheùp Theâm Söùc, maø caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông goïi caùch chính xaùc laø “Söï
Xöùc daàu thaùnh” (“Christmatio”). Nhöng ñeå hieåu thaät roõ, phaûi trôû laïi vôùi
cuoäc xöùc daàu ñaàu tieân bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn: cuoäc xöùc daàu cho Chuùa
436 Gieâsu. “Kitoâ” (tieáng Do thaùi laø Messia) coù nghóa laø “ngöôøi ñöôïc xöùc daàu”
baèng Thaàn Khí Thieân Chuùa. Trong Cöïu Öôùc, coù moät soá nhaân vaät laø
“nhöõng ngöôøi ñöôïc xöùc daàu” cuûa Chuùa20, noåi baät laø vua Ñavid21. Nhöng
Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Ñöôïc Xöùc Daàu cuûa Thieân Chuùa moät caùch ñoäc nhaát voâ
nhò: nhaân tính maø Chuùa Con ñaûm nhaän, “ñöôïc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh
Thaàn” moät caùch troïn veïn. Chuùa Gieâsu ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn thieát ñaët
laøm “Ñöùc Kitoâ”22. Ñöùc Trinh Nöõ Maria thuï thai Ñöùc Kitoâ bôûi Chuùa Thaùnh
Thaàn, Ñaáng ñaõ duøng Thieân thaàn loan baùo raèng Ngöôøi laø Ñöù c Kitoâ khi
Ngöôøi giaùng sinh23, vaø laø Ñaáng thuùc ñaåy oâng Simeâon ñeán ñeàn thôø ñeå oâng
1504 ñöôïc thaáy Ñöùc Kitoâ cuûa Chuùa24; Ñöùc Kitoâ ñöôïc ñaày Thaùnh Thaàn25, vaø söùc
maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn xuaát phaùt töø Ñöùc Kitoâ trong nhöõng haønh vi
chöõa laønh vaø cöùu ñoä cuûa Ngöôøi26. Cuoái cuøng chính Chuùa Thaùnh Thaàn laøm
cho Chuùa Gieâsu soáng laïi töø coõi cheát27. Luùc ñoù Chuùa Gieâsu, ñöôïc thieát ñaët
laøm Ñöùc Kitoâ moät caùch troïn veïn trong nhaân tính ñaõ chieán thaéng söï cheát
cuûa Ngöôøi28, tuoân ñoå Chuùa Thaùnh Thaàn caùch traøn ñaày cho ñeán khi “caùc
Thaùnh”, trong söï keát hôïp vôùi nhaân tính cuûa Con Thieân Chuùa, laøm neân
“con ngöôøi tröôûng thaønh tôùi taàm voùc vieân maõn cuûa Ñöùc Kitoâ” (Ep 4,13),
laøm neân “Ñöùc Kitoâ toaøn theå” (“totum Christum”) theo caùch noùi cuûa thaùnh
794 Augustinoâ29.
696. Löûa. Trong khi nöôùc laø bieåu töôïng cuûa vieäc sinh saûn vaø sinh soâi naûy
1127 nôû cuûa söï soáng ñöôïc ban trong Chuùa Thaùnh Thaàn, thì löûa laø bieåu töôïng
cuûa söùc maïnh coù söùc bieán ñoåi cuûa caùc hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
17
X. Ga 19,34; 1 Ga 5,8.
18
X. Ga 4,10-14; 7,38; Xh 17,1-6; Is 55,1; Dcr 14,8; 1 Cr 10,4; Kh 21,6; 22,17.
19
X. 1 Ga 2,20.27; 2 Cr 1,21.
20
X. Xh 30,22-32.
21
X. 1 Sm 16,13.
22
X. Lc 4,18-19; Is 61,1.
23
X. Lc 2,11.
24
X. Lc 2,26-27.
25
X. Lc 4,1.
26
X. Lc 6,19; 8,46.
27
X. Rm 1,4; 8,11.
28
X. Cv 2,36.
29
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 341,1,1: PL 39, 1493; Ibid. 9,11: PL 34, 1499.
Tieân tri EÂlia, ngöôøi “xuaát hieän… chaúng khaùc naøo ngoïn löûa, lôøi cuûa oâng töïa
ñuoác chaùy böøng böøng” (Hc 48,1), baèng lôøi caàu nguyeän, oâng keùo löûa töø trôøi 2586
xuoáng thieâu chaùy hy leã treân nuùi Carmel30, löûa naøy nhö hình aûnh cuûa ngoïn
löûa laø Chuùa Thaùnh Thaàn, laøm bieán ñoåi nhöõng gì löûa ñoù chaïm tôùi. OÂng
Gioan Taåy Giaû, ngöôøi ñi tröôùc Chuùa “ñaày thaàn khí vaø quyeàn naêng cuûa
ngoân söù EÂlia” (Lc 1,17), ñaõ loan baùo Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng “seõ laøm pheùp röûa 718
cho anh em trong Thaùnh Thaàn vaø löûa” (Lc 3,16), trong Ñaáng laø Thaàn Khí
maø Chuùa Gieâsu seõ noùi veà Ngaøi: “Thaày ñaõ ñeán neùm löûa vaøo maët ñaát, vaø
Thaày nhöõng öôùc mong phaûi chi löûa aáy ñaõ buøng leân” (Lc 12,49). Döôùi hình
aûnh nhöõng caùi löôõi “nhö baèng löûa”, Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï treân caùc moân
ñeä vaøo saùng ngaøy leã Nguõ Tuaàn vaø xuoáng ñaày loøng caùc oâng31. Truyeàn thoáng
linh ñaïo seõ giöõ laïi bieåu töôïng ngoïn löûa nhö bieåu töôïng dieãn caûm nhaát cuûa
haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn32: “Anh em ñöøng daäp taét Thaàn Khí” (1
Tx 5,19).
697. AÙng maây vaø aùnh saùng. Hai bieåu töôïng naøy laø khoâng theå taùch bieät
trong caùc cuoäc toû hieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Trong caùc cuoäc thaàn hieän
thôøi Cöïu Öôùc, aùng maây khi môø toái, khi choùi saùng, vöøa maïc khaûi Thieân
Chuùa haèng soáng vaø cöùu ñoä, vöøa che khuaát söï sieâu vieät cuûa vinh quang
Ngaøi; vôùi oâng Moâisen treân nuùi Sinai33, trong Leàu Hoäi Ngoä34 vaø suoát cuoäc
haønh trình trong hoang ñòa35; vôùi vua Saloâmoân dòp cung hieán Ñeàn Thôø36.
Roài nhöõng hình aûnh naøy ñöôïc Ñöùc Kitoâ hoaøn thaønh trong Chuùa Thaùnh
Thaàn. Chính Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï ñeán treân Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø 484
“phuû boùng” treân Baø, ñeå Baø thuï thai vaø haï sinh Chuùa Gieâsu37. Treân nuùi 554
Hieån Dung, chính Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán trong ñaùm maây bao phuû Chuùa
Gieâsu, oâng Moâisen vaø oâng EÂlia, cuøng vôùi caùc oâng Pheâroâ, Giacoâbeâ vaø
Gioan, vaø “töø ñaùm maây coù tieáng phaùn raèng: ‘Ñaây laø Con Ta, Ngöôøi ñaõ
ñöôïc Ta tuyeån choïn, haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi’” (Lc 9,35). Cuoái cuøng, cuõng
chính ñaùm maây naøy “quyeän laáy Chuùa Gieâsu khuaát maét” caùc moân ñeä trong
ngaøy Thaêng Thieân38 vaø seõ maïc khaûi Con Ngöôøi trong vinh quang cuûa 659
Ngöôøi vaøo ngaøy Ngöôøi ngöï ñeán39.
698. Daáu aán laø moät bieåu töôïng raát gaàn vôùi bieåu töôïng xöùc daàu. Thaät vaäy, 1295-1296
Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng “Chuùa Cha ñaõ ghi daáu xaùc nhaän” (Ga 6,27), vaø trong
30
X. 1 V 18,38-39.
31
X. Cv 2,3-4.
32
X. Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù, Llama de amor viva: Biblioteca Mistica Carmelitana, v. 13
(Burgos 1931) 1-102; 103-213.
33
X. Xh 24,15-18.
34
X. Xh 33,9-10.
35
X. Xh 40,36-38; 1 Cr 10,1-2.
36
X. 1 V 8,10-12.
37
X. Lc 1,35.
38
X. Cv 1,9.
39
X. Lc 21,27.
Ngöôøi, Chuùa Cha cuõng ghi daáu xaùc nhaän chuùng ta40. Hình aûnh “daáu aán”,
bôûi vì noùi leân hieäu quaû khoâng theå xoaù nhoaø cuûa vieäc xöùc daàu baèng Chuùa
1121 Thaùnh Thaàn trong caùc bí tích Röûa Toäi, Theâm Söùc, Truyeàn Chöùc Thaùnh,
neân ñaõ ñöôïc duøng trong moät soá truyeàn thoáng thaàn hoïc ñeå dieãn taû “aán tín”
khoâng theå xoaù ñöôïc, ñöôïc ghi daáu bôûi ba bí tích khoâng theå ñöôïc taùi ban
ñoù.
292 699. Baøn tay. Chuùa Gieâsu ñaët tay ñeå chöõa laønh cho caùc beänh nhaân41 vaø
chuùc laønh cho caùc treû em42. Caùc Toâng Ñoà cuõng laøm nhö vaäy nhaân danh
1288 Ngöôøi43. Hôn nöõa, chính qua vieäc ñaët tay cuûa caùc Toâng Ñoà maø Chuùa
Thaùnh Thaàn ñöôïc ban44. Thö göûi tín höõu Do Thaùi keå vieäc ñaët tay vaøo soá
“caùc muïc caên baûn” cuûa giaùo huaán cuûa mình45. Hoäi Thaùnh ñaõ giöõ laïi daáu
1300, 1573 chæ naøy cuûa vieäc tuoân ñoå traøn ñaày Thaùnh Thaàn trong caùc kinh Khaån caàu
1668 Chuùa Thaùnh Thaàn [Epiclesis] trong caùc bí tích.
700. Ngoùn tay. Chuùa Gieâsu “duøng ngoùn tay Thieân Chuùa maø tröø quyû”46.
2056 Neáu Leà luaät cuûa Thieân Chuùa ñöôïc ghi treân caùc bia ñaù “do chính tay Thieân
Chuùa vieát” (Xh 31,18), thì “laù thö cuûa Ñöùc Kitoâ”, ñöôïc trao cho caùc toâng ñoà
chaêm soùc, “ñaõ ñöôïc vieát… baèng Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa haèng soáng,
khoâng phaûi ghi treân nhöõng taám bia baèng ñaù, nhöng treân nhöõng taám bia
baèng thòt, töùc laø loøng ngöôøi” (2 Cr 3,3). Thaùnh thi “Veni Creator Spiritus”
(“Laïy Thaàn Khí Saùng Taïo, xin ngöï ñeán”) khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn
baèng nhöõng lôøi naøy: “Chuùa laø ngoùn tay trong baøn tay maët cuûa Chuùa
Cha”47.
1219 701. Chim boà caâu. Vaøo cuoái traän luït ñaïi hoàng thuûy (ñaây laø moät bieåu töôïng
chæ bí tích Röûa Toäi), chim boà caâu ñöôïc oâng Noâeâ thaû ra ñaõ trôû veà, ngaäm
moät nhaùnh oâ liu xanh töôi, baùo cho bieát maët ñaát laïi ñaõ coù theå cö nguï
535 ñöôïc48. Khi Chuùa Gieâsu tieán leân töø doøng nöôùc pheùp röûa cuûa Ngöôøi, Chuùa
Thaùnh Thaàn laáy hình chim boà caâu ñaùp xuoáng vaø ngöï treân Ngöôøi49. Chuùa
Thaùnh Thaàn ñaùp xuoáng traùi tim ñaõ ñöôïc thanh taåy cuûa nhöõng ngöôøi laõnh
bí tích Röûa Toäi vaø nghæ ngôi ôû ñoù. Trong moät soá nhaø thôø, Thaùnh Theå ñöôïc
löu giöõ trong moät bình baèng kim loaïi coù hình chim boà caâu (goïi laø
columbarium) treo beân treân baøn thôø. Trong truyeàn thoáng ngheä thuaät aûnh
töôïng Kitoâ giaùo, chim boà caâu laø bieåu töôïng ñeå chæ Chuùa Thaùnh Thaàn.
40
X. 2 Cr 1,22; Ep 1,13; 4,30.
41
X. Mc 6,5; 8,23.
42
X. Mc 10,16.
43
X. Mc 16,18; Cv 5,12; 14,3.
44
X. Cv 8,17-19; 13,3; 19,6.
45
X. Dt 6,2.
46
X. Lc 11,20.
47
Chuùa Nhaät Hieän Xuoáng, Thaùnh Thi Kinh Chieàu I vaø II: Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, editio
typica, v.2 (Typis Polyglottis Vaticanis 1974) 795 vaø 812.
48
X. St 8,8-12.
49
X. Mt.3,16 vaø song song.
III. THAÀN KHÍ VAØ LÔØI THIEÂN CHUÙA

TRONG THÔØI ÑAÏI CUÛA CAÙC LÔØI HÖÙA
SPIRITUS ET VERBUM DEI IN PROMISSIONUM TEMPORE
702. Töø luùc khôûi ñaàu cho ñeán khi “thôøi gian ñeán hoài vieân maõn”50,
söù vuï phoái hôïp cuûa Ngoâi Lôøi vaø cuûa Thaàn Khí Chuùa Cha tuy coøn aån
giaáu, nhöng ñaõ hoaït ñoäng. Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa chuaån bò cho 122
thôøi ñaïi cuûa Ñaáng Messia, vaø caû hai Ñaáng, luùc naøy chöa ñöôïc maïc
khaûi troïn veïn, nhöng ñaõ ñöôïc höùa ban ñeå nhaân loaïi chôø mong vaø
ñoùn nhaän khi caùc Ngaøi toû hieän. Vì vaäy, khi ñoïc Cöïu Öôùc51, Hoäi
Thaùnh tìm hieåu kyõ caøng52 nhöõng gì Thaàn Khí, “Ñaáng ñaõ duøng caùc
Tieân tri maø phaùn daïy”53, coù yù muoán noùi vôùi chuùng ta veà Ñöùc Kitoâ. 107
ÔÛ ñaây, ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh duøng töø “caùc Tieân tri” chæ chung taát caû 243
nhöõng vò ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn linh höùng trong vieäc loan baùo soáng ñoäng
vaø trong vieäc soaïn thaûo caùc Saùch Thaùnh, thuoäc Cöïu Öôùc cuõng nhö Taân
Öôùc. Truyeàn thoáng Do thaùi phaân bieät Leà luaät (naêm saùch ñaàu tieân hoaëc
Nguõ Thö), caùc Tieân tri (caùc saùch chuùng ta goïi laø lòch söû vaø tieân tri) vaø caùc
Vaên phaåm (chuû yeáu laø caùc saùch khoân ngoan vaø caùc Thaùnh vònh)54.
Trong coâng trình taïo döïng

703. Lôøi Thieân Chuùa vaø Hôi Thôû cuûa Ngaøi laø nguoàn goác cuûa söï 292
hieän höõu vaø söï soáng cuûa moïi thuï taïo55:
“Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï trò, thaùnh hoùa vaø laøm cho caùc thuï taïo coù
sinh khí, bôûi vì Ngaøi laø Thieân Chuùa ñoàng baûn theå vôùi Chuùa Cha
vaø Chuùa Con…. Vì Ngaøi laø Thieân Chuùa neân Ngaøi ñem laïi söùc
maïnh cho moïi thuï taïo vaø gìn giöõ chuùng trong Chuùa Cha vaø Chuùa 291
56
Con” .
704. “Coøn ñoái vôùi con ngöôøi, Thieân Chuùa duøng caùc baøn tay cuûa
Ngaøi [nghóa laø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn] ñeå nhaøo naén noù…
vaø veõ hình daùng rieâng cuûa Ngaøi treân xaùc phaøm ñaõ ñöôïc nhaøo naén,
ñeán ñoä daàu noù laø höõu hình, noù cuõng mang daùng daáp thaàn linh”57. 356
50
X. Gl 4,4.
51
X. 2 Cr 3,14.
52
X. Ga 5,39.46.
53
54
X. Lc 24,44.
55
X. Tv 33,6; 104,30; St 1,2; 2,7; Gv 3,20-21; Xh 37,10.
56
Officium Horarum Byzantinum. Matutinum pro die Dominica modi secundi, Antiphonae 1 et 2:
Parakletikeâs (Romae 1885) 107.
57
Thaùnh Ireâneâ, Demonstratio praedicationis apostolicae, 11: SC 62, 48-49.
Thaàn Khí cuûa lôøi höùa

410 705. Con ngöôøi, bò bieán daïng bôûi toäi loãi vaø caùi cheát, vaãn coøn laø
“theo hình aûnh Thieân Chuùa”, theo hình aûnh Chuùa Con, nhöng “bò
töôùc maát vinh quang Thieân Chuùa”58, khoâng coøn “gioáng nhö Thieân
Chuùa”. Lôøi höùa vôùi toå phuï Abraham khai maïc nhieäm cuïc cöùu ñoä;
2809 vaøo cuoái nhieäm cuïc naøy, chính Chuùa Con seõ ñaûm nhaän “hình aûnh”59
vaø seõ phuïc hoài cho noù laïi “gioáng” vôùi Chuùa Cha, khi traû laïi cho con
ngöôøi vinh quang, töùc laø Thaàn Khí “ban söï soáng”.
60 706. Traùi vôùi moïi hy voïng phaøm nhaân, Thieân Chuùa höùa cho toå phuï
Abraham moät doøng doõi nhö hoa traùi cuûa ñöùc tin vaø cuûa quyeàn naêng
Chuùa Thaùnh Thaàn60. Nôi doøng doõi cuûa oâng, moïi daân toäc treân maët
ñaát seõ ñöôïc chuùc phuùc61. Doøng doõi ñoù seõ laø Ñöùc Kitoâ 62, trong Ngöôøi
söï tuoân ñoå Thaùnh Thaàn seõ thöïc hieän vieäc quy tuï neân moät caùc con
caùi Thieân Chuùa ñang taûn maùt63. Töï raøng buoäc mình baèng moät lôøi
theà64, Thieân Chuùa cam keát seõ ban Con chí aùi cuûa Ngaøi65, cuõng nhö
seõ ban Thaàn Khí cuûa Lôøi höùa, Ñaáng chuaån bò coâng cuoäc cöùu chuoäc
daân maø Thieân Chuùa ñaõ thuû ñaéc cho mình66.
Trong nhöõng cuoäc Thaàn hieän vaø trong Leà luaät

707. Nhöõng cuoäc Thaàn hieän (nhöõng cuoäc toû hieän cuûa Thieân Chuùa),
töø thôøi caùc Toå phuï cho ñeán oâng Moâisen, vaø töø oâng Joââsueâ cho ñeán
caùc thò kieán môû ñaàu söù vuï cuûa caùc Tieân tri lôùn, soi saùng con ñöôøng
cuûa Lôøi höùa. Truyeàn thoáng Kitoâ giaùo luoân nhaän bieát Ngoâi Lôøi
Thieân Chuùa toû mình cho ngöôøi ta thaáy ñöôïc vaø nghe ñöôïc trong caùc
cuoäc Thaàn hieän ñoù, Ngaøi ñoàng thôøi vöøa “ñöôïc maïc khaûi” vöøa “bò che
khuaát” trong aùng maây cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
1961-1964 708. Ñöôøng loái sö phaïm naøy cuûa Thieân Chuùa toû loä roõ raøng trong
122 vieäc ban Leà luaät67. Leà luaät ñaõ ñöôïc ban nhö moät “ngöôøi quaûn giaùo”
ñeå daãn daân tôùi Ñöùc Kitoâ68. Nhöng söï baát löïc cuûa Leà luaät, khoâng theå
cöùu ñoä con ngöôøi ñaõ maát “söï gioáng nhö” Thieân Chuùa, vaø söï yù thöùc
58
X. Rm 3,23.
59
X. Ga 1,14; Pl 2,7.
60
X. St 18,1-15; Lc 1,26-38.54-55; Ga 1,12-13; Rm 4,16-21.
61
X. St 12,3.
62
X. Gl 3,16.
63
X. Ga 11,52.
64
X. Lc 1,73.
65
X. St 22,17-18; Rm 8,32; Ga 3,16.
66
X. Ep 1,13-14; Gl 3,14.
67
X. Xh 19-20; Ñnl 1-11; 29-30.
68
X. Gl 3,24.
maïnh hôn veà toäi, do Leà luaät mang laïi69 ñaõ khôi daäy loøng khao khaùt
Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhöõng lôøi than vaõn cuûa caùc Thaùnh vònh laøm 2585
chöùng ñieàu ñoù.
Trong thôøi caùc Vua vaø thôøi Löu Ñaøy

709. Leà luaät, daáu chæ cuûa Lôøi höùa vaø cuûa Giao Öôùc, leõ ra phaûi ñieàu
khieån traùi tim cuõng nhö caùc theå cheá cuûa daân phaùt sinh töø ñöùc tin
cuûa toå phuï Abraham. “Neáu caùc ngöôi thöïc söï nghe tieáng Ta vaø giöõ
giao öôùc cuûa Ta … Ta seõ coi caùc ngöôi laø moät vöông quoác tö teá, moät
daân thaùnh” (Xh 19,5-6)70. Nhöng, sau thôøi Ñavid, Israel ñaõ sa chöôùc
caùm doã muoán thieát laäp moät nöôùc gioáng nhö caùc daân toäc khaùc. Tuy
nhieân, nöôùc, ñoái töôïng cuûa Lôøi höùa ñöôïc ban cho Ñavid 71 seõ laø coâng
trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn; nöôùc ñoù seõ thuoäc veà nhöõng ngöôøi 2579
ngheøo theo Thaàn Khí. 544
710. Vieäc queân laõng Leà luaät vaø baát trung vôùi Giao Öôùc daãn ñeán caùi
cheát: cuoäc löu ñaøy coù veû laø söï thaát baïi cuûa caùc Lôøi höùa, maø thaät ra
laø söï trung tín bí nhieäm cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng cöùu ñoä, vaø laø khôûi
ñaàu cuûa cuoäc phuïc hoài nhö ñaõ höùa, nhöng theo Thaàn Khí. Daân
Thieân Chuùa caàn phaûi traûi qua cuoäc thanh taåy naøy72; cuoäc löu ñaøy
mang boùng daùng caây thaäp giaù trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, vaø
soá soùt nhöõng ngöôøi ngheøo trôû veà töø cuoäc löu ñaøy, laø moät trong
nhöõng hình aûnh roõ raøng nhaát cuûa Hoäi Thaùnh.
Söï mong ñôïi Ñaáng Messia vaø Thaàn Khí cuûa Ngöôøi
711. “Naøy Ta saép laøm moät vieäc môùi” (Is 43,19). Hai ñöôøng höôùng 64, 522
tieân tri ñöôïc phaùc hoaï, moät ñöôøng daãn ñeán söï mong ñôïi Ñaáng
Messia; ñöôøng kia höôùng ñeán vieäc loan baùo moät Thaàn Khí môùi, hai
ñöôøng höôùng naøy ñoàng quy nôi “soá soùt” nhoû beù, nôi daân cuûa nhöõng
ngöôøi ngheøo73, hoï ñang mong ñôïi “nieàm an uûi cuûa Israel” vaø “söï cöùu
chuoäc Gieârusalem” (Lc 2,25.38) trong nieàm hy voïng.
ÔÛ treân, chuùng ta ñaõ thaáy Chuùa Gieâsu hoaøn thaønh nhöõng lôøi tieân tri
noùi veà Ngöôøi nhö theá naøo. ÔÛ ñaây, chuùng ta giôùi haïn vaøo nhöõng lôøi tieân tri
trong ñoù töông quan giöõa Ñaáng Messia vaø Thaàn Khí cuûa Ngöôøi xuaát hieän
roõ raøng hôn.
69
X. Rm 3,20.
70
X. 1 Pr 2,9.
71
X. 2 Sm 7; Tv 89; Lc 1,32-33.
72
X. Lc 24,26.
73
X. Sp 2,3.
439 712. Nhöõng neùt phaùc hoaï dung maïo Ñaáng Messia ñöôïc mong ñôïi,
baét ñaàu ñöôïc bieåu loä trong saùch Emmanuel 74 (khi “ngoân söù Isaia …
ñaõ thaáy vinh quang” cuûa Ñöùc Kitoâ: Ga 12,41), ñaëc bieät trong ñoaïn
vaên Is 11,1-2:
“Töø goác toå Giesseâ, seõ ñaâm ra moät nhaùnh nhoû,
Töø coäi reã aáy, seõ moïc leân moät maàm non.
Thaàn Khí Chuùa seõ ngöï treân vò naøy:
Thaàn khí khoân ngoan vaø minh maãn,
Thaàn khí möu löôïc vaø duõng maõnh,
Thaàn khí hieåu bieát vaø kính sôï Chuùa”.
713. Nhöõng neùt phaùc hoaï veà Ñaáng Messia ñöôïc maïc khaûi chuû yeáu
601 trong caùc baøi ca veà Ngöôøi Toâi trung 75. Nhöõng baøi ca naøy loan baùo yù
nghóa cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Gieâsu, vaø cho thaáy caùch Ngöôøi seõ ñoå
traøn Thaàn Khí ñeå cho muoân ngöôøi ñöôïc soáng: khoâng phaûi töø beân
ngoaøi, nhöng baèng caùch “maëc laáy thaân noâ leä” cuûa chuùng ta (Pl 2,7).
Khi mang laáy caùi cheát cuûa chuùng ta treân mình Ngöôøi, Ngöôøi coù theå
truyeàn thoâng cho chuùng ta Thaàn Khí rieâng cuûa Ngöôøi, Thaàn Khí söï
soáng cuûa Ngöôøi.
714. Chính vì vaäy, Ñöùc Kitoâ khôûi ñaàu coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng
cuûa Ngöôøi baèng caùch aùp duïng cho mình ñoaïn sau ñaây cuûa tieân tri
Isaia (Lc 4,18-19)76:
“Thaàn Khí Chuùa ngöï treân toâi,
Vì Chuùa ñaõ xöùc daàu taán phong toâi,
ñeå toâi loan baùo Tin Möøng cho keû ngheøo heøn,
Ngaøi ñaõ sai toâi ñi coâng boá cho keû bò giam caàm bieát hoï ñöôïc tha,
cho ngöôøi muø bieát hoï ñöôïc saùng maét,
traû laïi töï do cho ngöôøi bò aùp böùc,
coâng boá moät naêm hoàng aân cuûa Chuùa”.
715. Caùc baûn vaên tieân tri tröïc tieáp lieân quan ñeán vieäc sai Chuùa
Thaùnh Thaàn ñeán, laø nhöõng lôøi saám trong ñoù Thieân Chuùa laáy ngoân
ngöõ Lôøi höùa maø noùi vaøo traùi tim cuûa daân Ngaøi, baèng cung gioïng
214 yeâu thöông vaø trung tín 77, saùng ngaøy leã Nguõ Tuaàn, thaùnh Pheâroâ seõ
tuyeân boá vieäc hoaøn thaønh nhöõng ñieàu ñoù78. Theo nhöõng lôøi höùa ñoù,
trong “thôøi sau heát”, Thaàn Khí Thieân Chuùa seõ ñoåi môùi traùi tim
1965 ngöôøi ta baèng caùch ghi khaéc Leà luaät môùi trong hoï; Ngaøi seõ quy tuï
vaø giao hoaø nhöõng daân toäc ñaõ bò phaân taùn vaø chia reõ; Ngaøi seõ bieán
74
X. Is 6-12.
75
X. Is 42,1-9; Mt 12,18-21; Ga 1,32-34, atque etiam Is 49,16; Mt 3,17; Lc 2,32, et denique Is
50,4-10 et 52,13-15; 53,12.
76
X. Is 61,1-2.
77
X. Ed 11,19; 36,25-28; 37,1-14; Gr 31,31-34; Ge 3,1-5.
78
X. Cv 2,17-21.
ñoåi coâng trình taïo döïng thöù nhaát vaø Thieân Chuùa seõ ôû ñoù vôùi ngöôøi
ta trong hoaø bình.
716. Ñoaøn daân “cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo”79, nhöõng ngöôøi khieâm nhu
vaø hieàn laønh, hoaøn toaøn phoù thaùc cho keá hoaïch bí nhieäm cuûa
Thieân Chuùa cuûa mình, nhöõng ngöôøi mong chôø coâng lyù khoâng bôûi
ngöôøi ta nhöng bôûi Ñaáng Messia, ñoaøn daân aáy cuoái cuøng laø coâng
trình cao caû maø aâm thaàm cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, traûi suoát thôøi
gian cuûa caùc Lôøi höùa, ñeå chuaån bò cho cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ. 368
Phaåm chaát taâm hoàn cuûa nhöõng ngöôøi ñoù, ñaõ ñöôïc thanh taåy vaø soi
saùng bôûi Thaàn Khí, ñöôïc dieãn taû trong caùc Thaùnh vònh. Nôi nhöõng
ngöôøi ngheøo naøy, Thaàn Khí chuaån bò cho Chuùa “moät daân hoaøn
haûo”80.
IV. THAÀN KHÍ CUÛA ÑÖÙC KITOÂ LUÙC THÔØI GIAN VIEÂN MAÕN
SPIRITUS CHRISTI IN PLENITUDINE TEMPORUM
Gioan, Vò Tieàn hoâ, Tieân tri vaø Taåy giaû

717. “Coù moät ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa sai ñeán, teân laø Gioan” 523
(Ga 1,6). OÂng Gioan ñöôïc “ñaày Thaùnh Thaàn, ngay khi coøn trong
loøng meï” (Lc 1,15)81, do chính Ñöùc Kitoâ maø Ñöùc Trinh Nöõ Maria
vöøa thuï thai bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhö vaäy, vieäc Ñöùc Maria
“vieáng thaêm” baø EÂlisabeth ñaõ trôû thaønh vieäc Thieân Chuùa vieáng
thaêm daân Ngaøi82.
718. OÂng Gioan chính laø “tieân tri EÂlia phaûi ñeán”83: ngoïn löûa cuûa 696
Thaàn Khí ôû trong oâng vaø laøm cho oâng (vôùi tö caùch laø ngöôøi “tieàn
hoâ”) “chaïy tröôùc” Chuùa, Ñaáng ngöï ñeán. Nôi oâng Gioan, vò Tieàn hoâ,
Chuùa Thaùnh Thaàn hoaøn taát vieäc “chuaån bò moät daân saün saøng ñoùn
Chuùa” (Lc 1,17).
719. OÂng Gioan “coøn hôn moät Tieân tri nöõa”84. Nôi oâng, Chuùa
Thaùnh Thaàn hoaøn thaønh vieäc “duøng caùc Tieân tri maø phaùn daïy”.
OÂng Gioan keát thuùc haøng nguõ caùc Tieân tri khôûi ñaàu töø oâng EÂlia85.
OÂng loan baùo nieàm an uûi Israel ñaõ gaàn keà, laø “tieáng” cuûa Ñaáng An 2684
86
UÛi, Ñaáng ngöï ñeán . Chính oâng, nhö Thaàn chaân lyù cuõng seõ laøm,
79
X. Sp 2,3; Tv 22,27; 34,3; Is 49,13; 61,1; v.v….
80
X. Lc 1,17.
81
X. Lc 1,41.
82
X. Lc 1,68.
83
X. Mt 17,10-13.
84
X. Lc 7,26.
85
X. Mt 11,13-14.
86
X. Ga 1,23; Is 40,1-3.
“ñeán ñeå laøm chöùng, vaø laøm chöùng veà aùnh saùng” (Ga 1,7)87. Nôi oâng
Gioan, Thaàn Khí hoaøn thaønh “ñieàu caùc tieân tri tìm hieåu” vaø caùc
Thieân thaàn “öôùc mong”88: “Ngöôi thaáy Thaàn Khí xuoáng vaø ngöï treân
ai, thì ngöôøi ñoù chính laø Ñaáng laøm pheùp röûa trong Thaùnh Thaàn.
Toâi ñaõ thaáy, neân xin chöùng thaät raèng Ngöôøi laø Ñaáng Thieân Chuùa
tuyeån choïn…. Ñaây laø Chieân Thieân Chuùa” (Ga 1,33-36).
720. Cuoái cuøng, vôùi oâng Gioan Taåy Giaû, Chuùa Thaùnh Thaàn khôûi söï
vaø bieåu hieän tröôùc nhöõng gì Ngaøi seõ thöïc hieän vôùi Ñöùc Kitoâ vaø
trong Ñöùc Kitoâ: ñoù laø phuïc hoài cho con ngöôøi söï “gioáng nhö” Thieân
535 Chuùa. Pheùp röûa cuûa oâng Gioan laø pheùp röûa thoáng hoái, coøn Pheùp
Röûa trong nöôùc vaø trong Thaàn Khí seõ laø söï taùi sinh89.
“Möøng vui leân, hôõi ngöôøi ñaày aân phuùc”

721. Ñöùc Maria, Meï raát thaùnh cuûa Thieân Chuùa, troïn ñôøi ñoàng
trinh, laø coâng trình tuyeät taùc cuûa söù vuï phoái hôïp giöõa Chuùa Con vaø
Thaàn Khí luùc thôøi gian vieân maõn. Trong keá hoaïch cöùu ñoä, bôûi vì
484 Thaàn Khí Thieân Chuùa ñaõ chuaån bò Meï, laàn ñaàu tieân Chuùa Cha ñaõ
tìm ñöôïc Choã ÔÛ, nôi Con cuûa Ngaøi vaø Thaàn Khí cuûa Ngaøi coù theå cö
nguï giöõa loaøi ngöôøi. Theo yù nghóa naøy, Truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh
thöôøng ñoïc nhöõng baûn vaên ñeïp nhaát vieát veà ñöùc Khoân Ngoan trong
töông quan vôùi Ñöùc Maria90: trong phuïng vuï Ñöùc Maria ñöôïc ca
ngôïi vaø ñöôïc trình baøy nhö laø “Toaø Ñaáng Khoân Ngoan”. Nôi Ñöùc
Maria, “nhöõng kyø coâng cuûa Thieân Chuùa” maø Thaàn Khí saép hoaøn
thaønh trong Ñöùc Kitoâ vaø trong Hoäi Thaùnh, baét ñaàu ñöôïc bieåu loä.
489 722. Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ duøng aân suûng cuûa Ngaøi maø chuaån bò
Ñöùc Maria. Meï cuûa Ñaáng “nôi Ngöôøi, taát caû söï vieân maõn cuûa thaàn
tính hieän dieän caùch cuï theå” (Cl 2,9) taát phaûi “ñaày ôn phuùc”. Ñöùc
Maria ñaõ ñöôïc thuï thai, trong aân suûng thuaàn tuyù, khoâng heà coù toäi,
vôùi tö caùch laø ngöôøi khieâm toán nhaát trong caùc thuï taïo, xöùng ñaùng
nhaát trong moïi ngöôøi ñeå ñoùn nhaän hoàng aân khoân taû cuûa Ñaáng
Toaøn Naêng. Thieân thaàn Gabriel chaøo Meï caùch chính xaùc laø “Con
2676 gaùi Sion”: “Kính möøng” (= “Möøng vui leân”)91. Chính Meï, trong baøi
thaùnh ca cuûa mình92, ñaõ laøm cho lôøi taï ôn cuûa toaøn daân Thieân
Chuùa vaø cuûa Hoäi Thaùnh leân tôùi Chuùa Cha trong Chuùa Thaùnh Thaàn,
khi Meï cöu mang nôi mình Chuùa Con vónh cöûu.
87
X. Ga 15,26; 5,33.
88
X. 1 Pr 1,10-12.
89
X. Ga 3,5.
90
X. Cn 8,1- 9,6; Hc 24.
91
X. Sp 3,14; Dcr 2,14.
92
X. Lc 1,46-55.
723. Nôi Ñöùc Maria, Chuùa Thaùnh Thaàn thöïc hieän keá hoaïch nhaân
aùi cuûa Chuùa Cha. Bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñöùc Trinh Nöõ ñaõ thuï thai 485
vaø sinh haï Con Thieân Chuùa. Söï ñoàng trinh maø vaãn sinh con cuûa 506
Meï laø ñoäc nhaát voâ nhò nhôø quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø
cuûa ñöùc tin93.
724. Nôi Ñöùc Maria, Chuùa Thaùnh Thaàn laøm toû hieän Con cuûa Chuùa
Cha ñaõ trôû thaønh Con cuûa Ñöùc Trinh Nöõ. Meï laø buïi gai böøng chaùy 208
cuûa cuoäc Thaàn hieän toái haäu: chính Meï, ñöôïc ñaày traøn Chuùa Thaùnh 2619
Thaàn, toû cho thaáy Ngoâi Lôøi trong xaùc phaøm khieâm haï cuûa Ngöôøi,
vaø laøm cho nhöõng keû ngheøo heøn94 vaø nhöõng cuûa ñaàu muøa cuûa caùc
daân toäc95 nhaän bieát Ngöôøi.
725. Cuoái cuøng, qua Ñöùc Maria, Chuùa Thaùnh Thaàn baét ñaàu laøm cho 963
ñöôïc hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ, nhöõng ngöôøi laø ñoái töôïng cuûa tình
yeâu nhaân aùi cuûa Thieân Chuùa (“nhöõng ngöôøi thieän taâm” cuûa Thieân
Chuùa96), vaø nhöõng ngöôøi khieâm haï luoân luoân laø nhöõng ngöôøi ñaàu
tieân ñoùn nhaän Ngöôøi: caùc muïc ñoàng, caùc ñaïo só, oâng Simeâon vaø baø
Anna, coâ daâu chuù reå ôû Cana vaø caùc moân ñeä ñaàu tieân.
726. Vaøo cuoái söù vuï naøy cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñöùc Maria trôû neân
“Ngöôøi Ñaøn Baø”, baø Evaø môùi, “Meï cuûa chuùng sinh”, Meï cuûa “Ñöùc 494, 2618
Kitoâ toaøn theå” (“totius Christi” Mater)97. Chính vôùi tö caùch naøy, Meï
hieän dieän vôùi nhoùm Möôøi Hai, “ñoàng taâm nhaát trí chuyeân caàn caàu
nguyeän” (Cv 1,14), vaøo luùc bình minh cuûa “thôøi ñaïi cuoái cuøng” maø
Thaàn Khí saép khai maïc vaøo saùng ngaøy leã Nguõ Tuaàn vôùi vieäc laøm toû
hieän Hoäi Thaùnh.
Ñöùc Kitoâ Gieâsu

727. Toaøn boä söù vuï cuûa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn trong thôøi 438
gian vieân maõn taäp trung vaøo söï kieän Chuùa Con laø Ñaáng Ñöôïc Xöùc 695
Daàu baèng Thaàn Khí cuûa Chuùa Cha khôûi töø cuoäc Nhaäp Theå cuûa 536
Ngöôøi: Chuùa Gieâsu laø Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Messia.
Toaøn boä chöông hai cuûa Tín bieåu phaûi ñöôïc ñoïc döôùi aùnh saùng naøy.
Toaøn boä coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ laø söù vuï phoái hôïp cuûa Chuùa Con vaø cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn. ÔÛ ñaây, chuùng ta seõ chæ ñeà caäp nhöõng gì lieân quan ñeán
lôøi Chuùa Gieâsu höùa ban Thaùnh Thaàn vaø vieäc Ngöôøi thöïc hieän lôøi höùa ñoù
sau khi Ngöôøi ñöôïc toân vinh.
93
X. Lc 1,26-38; Rm 4,18-21; Gl 4,26-28.
94
X. Lc 2,15-19.
95
X. Mt 2,11.
96
X. Lc 2,14.
97
X. Ga 19,25-27.
728. Chuùa Gieâsu khoâng maïc khaûi troïn veïn Chuùa Thaùnh Thaàn, cho
tôùi khi Ngöôøi ñöôïc toân vinh qua caùi Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa Ngöôøi.
Tuy nhieân, Ngöôøi cuõng daàn daàn gôïi yù veà Chuùa Thaùnh Thaàn khi
Ngöôøi giaûng daïy daân chuùng, khi Ngöôøi maïc khaûi Thòt cuûa Ngöôøi seõ
laø cuûa aên cho theá gian ñöôïc soáng98. Ngöôøi cuõng gôïi yù cho oâng
Nicoâñeâmoâ99, cho ngöôøi phuï nöõ Samaria100 vaø nhöõng ngöôøi tham döï
Leã Leàu101. Ngöôøi noùi caùch toû töôøng cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi nhaân
2615 khi daïy hoï caàu nguyeän102 vaø khi baùo tröôùc vieäc hoï phaûi laø nhaân
chöùng cho Ngöôøi103.
729. Chæ khi ñeán Giôø Chuùa Gieâsu phaûi ñöôïc toân vinh, Ngöôøi môùi
höùa raèng Chuùa Thaùnh Thaàn seõ ngöï ñeán, vì caùi Cheát vaø söï Soáng laïi
cuûa Ngöôøi seõ laø söï hoaøn thaønh Lôøi ñaõ höùa vôùi caùc Toå phuï104: Thaàn
chaân lyù, Ñaáng Baøo Chöõa khaùc, seõ ñöôïc Chuùa Cha ban nhôø lôøi caàu
xin cuûa Chuùa Gieâsu; chính Ngaøi seõ ñöôïc Chuùa Cha sai ñeán nhaân
danh Chuùa Gieâsu; Chuùa Gieâsu seõ sai Chuùa Thaùnh Thaàn töø Chuùa
Cha maø ñeán, bôûi vì Ngaøi xuaát phaùt töø Chuùa Cha. Chuùa Thaùnh
Thaàn seõ ñeán, vaø chuùng ta seõ nhaän bieát Ngaøi, Ngaøi seõ ôû cuøng chuùng
ta maõi maõi, Ngaøi seõ cö nguï vôùi chuùng ta; Ngaøi seõ daïy doã chuùng ta
moïi söï vaø nhaéc cho chuùng ta nhôù taát caû nhöõng gì Chuùa Gieâsu ñaõ
noùi, vaø Ngaøi seõ laøm chöùng cho Ñöùc Kitoâ; Ngaøi seõ daãn chuùng ta ñeán
chaân lyù troïn veïn vaø seõ toân vinh Ñöùc Kitoâ. Coøn ñoái vôùi theá gian,
Ngaøi seõ chöùng minh raèng theá gian sai laàm veà toäi loãi, veà söï coâng
388, 1433 chính, vaø veà vieäc xeùt xöû.
730. Cuoái cuøng, Giôø cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ ñeán105: Chuùa Gieâsu phoù
thaùc thaàn khí cuûa Ngöôøi trong tay Chuùa Cha106 vaøo ñuùng luùc Ngöôøi
toaøn thaéng söï cheát baèng caùi Cheát cuûa mình, ñeán ñoä khi “soáng laïi
töø coõi cheát nhôø quyeàn naêng vinh hieån cuûa Chuùa Cha” (Rm 6,4),
Ngöôøi lieàn “thoåi hôi” ban Chuùa Thaùnh Thaàn treân caùc moân ñeä cuûa
850 Ngöôøi107. Töø Giôø ñoù, söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn
trôû thaønh söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh: “Nhö Chuùa Cha ñaõ sai Thaày, thì
Thaày cuõng sai anh em” (Ga 20,21)108.
98
X. Ga 6,27.51.62-63.
99
X. Ga 3,5-8.
100
X. Ga 4,10.14.23-24.
101
X. Ga 7,37-39.
102
X. Lc 11,13.
103
X. Mt 10,19-20.
104
X. Ga 14,16-17.26; 15,26; 16,7-15; 17,26.
105
X. Ga 13,1; 17,1.
106
X. Lc 23,46; Ga 19,30.
107
X. Ga 20,22.
108
X. Mt 28,19; Lc 24,47-48; Cv 1,8.
V. THAÀN KHÍ VAØ HOÄI THAÙNH TRONG THÔØI ÑAÏI CUOÁI CUØNG
SPIRITUS ET ECCLESIA IN ULTIMIS TEMPORIBUS
Leã Nguõ Tuaàn

731. Ngaøy leã Nguõ Tuaàn (vaøo cuoái baûy tuaàn möøng leã Vöôït Qua), cuoäc 2623
Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc hoaøn thaønh baèng vieäc tuoân ñoå Chuùa 767
Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñöôïc bieåu loä, ñöôïc ban, vaø ñöôïc truyeàn thoâng
vôùi tö caùch laø moät Ngoâi Vò thaàn linh: Chuùa Kitoâ töø nguoàn sung
maõn cuûa Ngöôøi tuoân ñoå caùch ñaày traøn Thaàn Khí cuûa Ngöôøi 109. 1302
732. Trong ngaøy ñoù, maàu nhieäm Ba Ngoâi Chí Thaùnh ñöôïc maïc khaûi 244
troïn veïn. Sau ngaøy ñoù, Nöôùc maø Ñöùc Kitoâ ñaõ loan baùo, ñöôïc môû ra
cho nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi: trong söï khieâm haï cuûa xaùc phaøm vaø
trong ñöùc tin, hoï ñaõ ñöôïc tham döï vaøo söï hieäp thoâng cuûa Ba Ngoâi 672
Chí Thaùnh. Chuùa Thaùnh Thaàn, nhôø vieäc Ngaøi ngöï ñeán, maø Ngaøi
khoâng ngöøng ngöï ñeán, daãn ñöa traàn gian vaøo “thôøi ñaïi cuoái cuøng”,
thôøi ñaïi cuûa Hoäi Thaùnh, vaøo Nöôùc ñaõ ñöôïc sôû höõu laøm gia saûn,
nhöng chöa hoaøn taát:
“Chuùng ta ñaõ thaáy AÙnh saùng thaät, chuùng ta ñaõ laõnh nhaän Thaùnh
Thaàn Thieân Chuùa, chuùng ta ñaõ tìm ñöôïc ñöùc tin chaân chính:
chuùng ta toân thôø Ba Ngoâi baát khaû phaân ly, vì chính Ba Ngoâi ñaõ
110
cöùu ñoä chuùng ta” .
Chuùa Thaùnh Thaàn - Hoàng aân cuûa Thieân Chuùa

733. “Thieân Chuùa laø Tình Yeâu” (1 Ga 4,8.16) vaø tình yeâu laø hoàng 218
aân ñaàu tieân, chöùa ñöïng taát caû moïi söï khaùc. Tình yeâu naøy “Thieân
Chuùa ñaõ ñoå vaøo loøng chuùng ta, nhôø Thaùnh Thaàn maø Ngaøi ban cho
chuùng ta” (Rm 5,5).
734. Bôûi vì do toäi maø chuùng ta cheát hoaëc ít nhaát laø bò thöông, neân
hieäu quaû ñaàu tieân cuûa hoàng aân tình yeâu laø ôn tha thöù caùc toäi cuûa 1987
chuùng ta. Chính “ôn thoâng hieäp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn” (2 Cr
13,13) trong Hoäi Thaùnh phuïc hoài nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa Toäi trôû
laïi tình traïng “gioáng nhö” Thieân Chuùa maø hoï ñaõ ñaùnh maát vì toäi
loãi.
735. Luùc ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho chuùng ta “baûo chöùng” hoaëc
“nhöõng aân hueä khôûi ñaàu” cuûa phaàn gia saûn cuûa chuùng ta111: ñoù laø
chính söï soáng cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh, laø yeâu thöông “nhö chính
109
X. Cv 2,33-36.
110
Officium Horarum Byzantinum. Vespertinum in die Pentecostes, Sticherum 4: Pentekostarion
(Romae 1884) 390.
111
X. Rm 8,23; 2 Cr 1,22.
1822 Ngaøi ñaõ yeâu thöông chuùng ta”112. Tình yeâu naøy (Ñöùc meán cuûa 1 Cr
13) laø nguyeân lyù cuûa ñôøi soáng môùi trong Ñöùc Kitoâ, nay coù theå thöïc
hieän ñöôïc bôûi vì chuùng ta ñaõ laõnh nhaän “söùc maïnh cuûa Thaùnh
Thaàn khi Ngaøi ngöï xuoáng” (Cv 1,8).
736. Nhôø söùc maïnh ñoù cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, caùc con caùi Thieân
1832 Chuùa coù theå mang laïi hoa traùi. Ñaáng ñaõ thaùp chuùng ta vaøo Caây
Nho thaät, seõ laøm cho chuùng ta mang laïi hoa traùi cuûa Thaàn Khí, laø
“baùc aùi, hoan laïc, bình an, nhaãn nhuïc, nhaân haäu, töø taâm, trung tín,
hieàn hoøa, tieát ñoä” (Gl 5,22-23). Thaàn Khí laø söï soáng cuûa chuùng ta;
chuùng ta caøng töø boû chính mình113, Thaàn Khí caøng laøm cho chuùng
ta hoaït ñoäng114.
“Nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng ta ñöôïc phuïc hoài ñeå vaøo thieân
ñaøng, ñöôïc daãn leân Nöôùc Trôøi, ñöôïc ban ôn laøm nghóa töû: chuùng
ta ñöôïc vöõng loøng ñeå goïi Thieân Chuùa laø Cha cuûa mình, vaø thoâng
phaàn vaøo aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ, ñöôïc goïi laø con caùi aùnh saùng vaø
115
döï phaàn vaøo vinh quang vónh cöûu” .
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Hoäi Thaùnh

737. Söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc thöïc hieän
787-798 trong Hoäi Thaùnh, laø Thaân Theå Ñöùc Kitoâ vaø Ñeàn Thôø Chuùa Thaùnh
1093-1109 Thaàn. Söù vuï phoái hôïp naøy töø nay ñöa caùc tín höõu cuûa Ñöùc Kitoâ vaøo
söï hieäp thoâng cuûa Ngöôøi vôùi Chuùa Cha trong Chuùa Thaùnh Thaàn:
Thaàn Khí chuaån bò ngöôøi ta, Ngaøi ñeán vôùi hoï tröôùc baèng aân suûng
cuûa Ngaøi ñeå loâi keùo hoï ñeán vôùi Ñöùc Kitoâ. Chính Ngaøi laøm toû hieän
Chuùa phuïc sinh cho hoï, nhaéc cho hoï nhôù Lôøi cuûa Ngöôøi vaø môû trí
cho hoï hieåu ñöôïc söï Cheát vaø söï Soáng Laïi cuûa Ngöôøi. Ngaøi laøm cho
maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ hieän dieän cho hoï, nhaát laø trong bí tích
Thaùnh Theå, ñeå hoøa giaûi hoï, vaø cho hoï ñöôïc hieäp thoâng vôùi Thieân
Chuùa, ñeå laøm cho hoï “mang laïi nhieàu hoa traùi”116.
738. Nhö vaäy, söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh khoâng phaûi laø ñöôïc theâm vaøo
850, 777 söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhöng laø bí tích cuûa
söù vuï ñoù: Hoäi Thaùnh, töï baûn chaát vaø trong taát caû caùc chi theå cuûa
mình, ñöôïc sai ñi ñeå loan baùo vaø laøm chöùng, hieän taïi hoùa vaø truyeàn
baù maàu nhieäm hieäp thoâng cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh (ñaây seõ laø noäi
dung cuûa muïc keá tieáp):
“Taát caû chuùng ta ñaõ laõnh nhaän cuøng moät Thaàn Khí duy nhaát laø
Thaùnh Thaàn, neân moät caùch naøo ñoù chuùng ta ñöôïc keát hôïp vôùi
112
X. 1 Ga 4,11-12.
113
X. Mt 16,24-26.
114
X. Gl 5,25.
115
Thaùnh Basilioâ Caû, Liber de Spiritu Sancto, 15,36: SC 17bis, 370 (PG 32, 132).
116
X. Ga 15,5.8.16.
nhau vaø vôùi Thieân Chuùa. Maëc daàu chuùng ta nhieàu ngöôøi, vaø maëc
daàu Ñöùc Kitoâ ñaõ laøm cho Thaàn Khí cuûa Chuùa Cha vaø cuûa Ngöôøi
cö nguï trong moãi ngöôøi chuùng ta, Thaàn Khí vaãn laø moät vaø khoâng
theå phaân chia, Ngaøi quy tuï nhöõng thaàn trí rieâng reõ… trong söï
hôïp nhaát nhôø chính Ngaøi vaø laøm cho taát caû nhö neân moät trong
Ngaøi. Cuõng nhö söùc maïnh cuûa Mình Thaùnh Chuùa Kitoâ laøm cho
nhöõng ai aên Mình Thaùnh Ngöôøi ñöôïc thuoäc veà moät thaân theå duy
nhaát nhö theá naøo, thì cuõng moät caùch ñoù, theo toâi nghó, Thaàn Khí
duy nhaát vaø khoâng theå phaân chia cuûa Thieân Chuùa ñang ngöï
trong moïi ngöôøi, cuõng ñöa moïi ngöôøi ñeán söï hôïp nhaát tinh thaàn
117
nhö vaäy” .
739. Bôûi vì Chuùa Thaùnh Thaàn laø söï Xöùc Daàu cuûa Ñöùc Kitoâ, neân
Ñöùc Kitoâ, laø Ñaàu cuûa thaân theå, tuoân ñoå Thaùnh Thaàn cho caùc chi 1076
theå cuûa Ngöôøi ñeå nuoâi döôõng vaø chöõa laønh hoï, caét ñaët hoï vaøo trong
caùc phaän vuï ñoái vôùi nhau, laøm cho hoï ñöôïc soáng, sai hoï ñi laøm
chöùng, lieân keát hoï vaøo vieäc Ngöôøi daâng mình leân Chuùa Cha vaø vaøo
vieäc Ngöôøi chuyeån caàu cho khaép caû traàn gian. Qua caùc bí tích cuûa
Hoäi Thaùnh, Ñöùc Kitoâ truyeàn thoâng cho caùc chi theå cuûa Ngöôøi Thaàn
Khí cuûa Ngöôøi, laø Ñaáng Thaùnh vaø laø Ñaáng Thaùnh Hoùa (ñaây seõ laø
noäi dung cuûa Phaàn Thöù Hai cuûa Saùch Giaùo Lyù naøy).
740. “Nhöõng kyø coâng cuûa Thieân Chuùa” ñang noùi ôû ñaây, ñöôïc ban
cho caùc tín höõu trong caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh, seõ mang laïi hoa
traùi trong ñôøi soáng môùi trong Ñöùc Kitoâ theo Thaàn Khí (ñaây seõ laø
noäi dung cuûa Phaàn Thöù Ba cuûa Saùch Giaùo Lyù naøy).
741. “Thaàn Khí giuùp ñôõ chuùng ta laø nhöõng keû yeáu heøn, vì chuùng ta
khoâng bieát caàu nguyeän theá naøo cho phaûi; nhöng chính Thaàn Khí
caàu thay nguyeän giuùp chuùng ta, baèng nhöõng tieáng reân sieát khoân taû”
(Rm 8,26). Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng thöïc hieän caùc coâng trình cuûa
Thieân Chuùa, laø Thaày daïy caàu nguyeän (ñaây seõ laø noäi dung cuûa Phaàn
Thöù Tö cuûa Saùch Giaùo Lyù naøy).
TOÙM LÖÔÏC
742. “Ñeå chöùng thöïc anh em laø con caùi, Thieân Chuùa ñaõ sai Thaàn
Khí cuûa Con mình ñeán ngöï trong loøng anh em maø keâu leân: Abba,
Cha ôi” (Gl 4,6).
743. Töø luùc khôûi ñaàu cho ñeán luùc hoaøn taát thôøi gian, khi Thieân
Chuùa sai Con cuûa Ngaøi, Ngaøi luoân luoân sai Thaàn Khí cuûa Ngaøi : Söù
vuï cuûa hai Ngoâi ñöôïc phoái hôïp vaø khoâng theå taùch bieät nhau..
117
Thaùnh Cyrilloâ Alexandria, Commentarius in Iohannem 11, 11: PG 74, 561.
744. Khi thôøi gian ñeán hoài vieân maõn, Chuùa Thaùnh Thaàn hoaøn
thaønh nôi Ñöùc Maria moïi coâng cuoäc chuaån bò ñeå Ñöùc Kitoâ ngöï ñeán
giöõa daân cuûa Thieân Chuùa. Qua haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn
nôi Ñöùc Maria, Chuùa Cha ban cho traàn gian Ñaáng Emmanuel,
Ñaáng laø “Thieân Chuùa ôû cuøng chuùng ta” (Mt 1,23).
745. Con Thieân Chuùa qua vieäc Xöùc Daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn
ñöôïc thaùnh hieán laøm Ñöùc Kitoâ (Ñaáng Messia) trong cuoäc Nhaäp Theå
cuûa Ngöôøi118.
746. Chuùa Gieâsu, nhôø söï Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa Ngöôøi, ñöôïc thieát
ñaët laøm Chuùa vaø laøm Ñöùc Kitoâ trong vinh quang119. Chính Ngöôøi,
töø nguoàn sung maõn cuûa mình, tuoân ñoå Chuùa Thaùnh Thaàn treân caùc
Toâng Ñoà vaø treân Hoäi Thaùnh.
747. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng maø Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu ñaõ tuoân ñoå cho
caùc chi theå cuûa Ngöôøi, xaây döïng, ban sinh khí vaø thaùnh hoùa Hoäi
Thaùnh. Hoäi Thaùnh laø bí tích cuûa söï hieäp thoâng giöõa Ba Ngoâi Chí
Thaùnh vaø loaøi ngöôøi.
Muïc 9
“Toâi tin Hoäi Thaùnh Coâng giaùo”
Articulus 9
“Credo Sanctam Ecclesiam Catholicam”
748. “AÙnh saùng muoân daân chính laø Ñöùc Kitoâ, neân Thaùnh Coâng
ñoàng ñang nhoùm hoïp trong Chuùa Thaùnh Thaàn heát loøng mong öôùc
chieáu giaõi treân moïi ngöôøi aùnh saùng cuûa Ñöùc Kitoâ, phaûn chieáu treân
dung nhan Hoäi Thaùnh, baèng vieäc rao truyeàn Tin Möøng cho moïi thuï
taïo”120. Nhöõng lôøi treân ñaây môû ñaàu “Hieán cheá tín lyù veà Hoäi Thaùnh”
cuûa Coâng ñoàng Vaticanoâ II. Nhö vaäy, Coâng ñoàng cho thaáy ñeà muïc
ñöùc tin veà Hoäi Thaùnh hoaøn toaøn tuøy thuoäc vaøo nhöõng ñeà muïc quy
chieáu veà Chuùa Gieâsu Kitoâ. Hoäi Thaùnh khoâng coù aùnh saùng naøo khaùc
ngoaøi aùnh saùng cuûa Ñöùc Kitoâ; Hoäi Thaùnh coù theå so saùnh, theo hình
aûnh caùc Giaùo phuï thích duøng, vôùi maët traêng, moïi aùnh saùng cuûa noù
ñeàu laø phaûn chieáu aùnh saùng maët trôøi.
118
X. Tv 2,6-7.
119
X. Cv 2,36.
120
CÑ Vaticanoâ II, Hieán Cheá tín lyù Lumen Gentium, 1: AAS 57 (1965) 5.
749. Ñeà muïc veà Hoäi Thaùnh cuõng hoaøn toaøn tuøy thuoäc ñeà muïc tröôùc,
veà Chuùa Thaùnh Thaàn. “Bôûi vì khi ñaõ cho thaáy Chuùa Thaùnh Thaàn
laø nguoàn maïch vaø laø Ñaáng ban phaùt moïi söï thaùnh thieän, baây giôø
chuùng toâi tuyeân xöng raèng chính Ngaøi ñaõ ban cho Hoäi Thaùnh söï
thaùnh thieän”121. Hoäi Thaùnh, theo caùch dieãn taû cuûa caùc Giaùo phuï, laø
nôi “Thaàn Khí troå hoa”122.
750. Tin raèng Hoäi Thaùnh coù ñaëc tính laø “Thaùnh thieän” vaø “Coâng 811
giaùo”, vaø Hoäi Thaùnh coù ñaëc tính “Duy nhaát” vaø “Toâng truyeàn” (nhö
Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli theâm vaøo), laø ñieàu khoâng theå taùch
bieät khoûi ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa laø Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø
Chuùa Thaùnh Thaàn. Trong Tín bieåu cuûa caùc Toâng Ñoà, chuùng ta
tuyeân xöng chuùng ta tin Hoäi Thaùnh (“Toâi tin coù Hoäi Thaùnh”), chöù 169
khoâng phaûi “toâi tin kính Hoäi Thaùnh”, ñeå chuùng ta khoâng laãn loän
Thieân Chuùa vôùi caùc coâng trình cuûa Ngaøi vaø ñeå chuùng ta quy moät
caùch roõ raøng veà loøng nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa taát caû moïi hoàng aân
maø Ngaøi ñaõ ñaët vaøo Hoäi Thaùnh cuûa Ngaøi123.
Tieát 1
Hoäi Thaùnh trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa
Paragraphus 1
Ecclesia in consilio Dei
I. DANH XÖNG VAØ HÌNH AÛNH VEÀ HOÄI THAÙNH

ECCLESIAE NOMINA ET IMAGINES
751. “Hoäi Thaùnh” trong tieáng La tinh laø Ecclesia (tieáng Hy laïp laø
Ekkleøsia, Ek-kalein, “goïi ra, trieäu taäp”) coù nghóa laø “moät cuoäc trieäu
taäp”. Danh töø naøy ñöôïc duøng ñeå chæ moät cuoäc taäp hoïp daân chuùng124,
thoâng thöôøng mang tính chaát toân giaùo. Töø naøy thöôøng ñöôïc baûn
Cöïu Öôùc baèng tieáng Hy Laïp söû duïng ñeå chæ vieäc taäp hoïp daân Chuùa
choïn tröôùc maët Thieân Chuùa, nhaát laø cuoäc taäp hoïp ôû nuùi Sinai khi
Israel laõnh nhaän Leà luaät vaø ñöôïc Thieân Chuùa thieát laäp laøm daân
thaùnh cuûa Ngaøi125. Khi goïi mình laø “Ecclesia” (Hoäi Thaùnh), coäng
ñoaøn tieân khôûi cuûa nhöõng ngöôøi tin vaøo Ñöùc Kitoâ töï nhaän mình laø
121
122
Thaùnh Hippoâlytoâ Roâma, Traditio apostolica, 35: ed. B. Botte (Munster i. W. 1989) 82.
123
X. Catechismus Romanus, 1, 10, 22: ed. P. Rodriguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989)
118.
124
X. Cv 19,39.
125
X. Xh 19.
thöøa keá cuûa cuoäc taäp hoïp daân Chuùa trong Cöïu Öôùc. Trong coäng
ñoaøn môùi naøy, Thieân Chuùa “trieäu taäp” daân cuûa Ngaøi töø khaép cuøng
coõi ñaát. Töø “Kyriakeø”, töø goác cuûa “Church” trong tieáng Anh, vaø
“Kirche” trong tieáng Ñöùc, coù nghóa laø “ñieàu thuoäc veà Chuùa”.
1140 752. Trong ngoân ngöõ Kitoâ giaùo, töø Ecclesia (Hoäi Thaùnh) duøng ñeå
832, 830 chæ moät cuoäc taäp hoïp phuïng vuï126, nhöng cuõng ñeå chæ moät coäng
ñoaøn caùc tín höõu ôû moät ñòa phöông127 vaø toaøn theå coäng ñoaøn caùc tín
höõu treân khaép theá giôùi128. Ba nghóa naøy thaät ra khoâng theå taùch
bieät nhau. “Hoäi Thaùnh” laø daân ñöôïc Thieân Chuùa quy tuï töø khaép theá
gian. Hoäi Thaùnh hieän dieän trong nhöõng coäng ñoaøn ñòa phöông vaø
trôû neân hieän thöïc trong moät coäng ñoaøn phuïng vuï, ñaëc bieät laø coäng
ñoaøn cöû haønh Thaùnh Theå. Hoäi Thaùnh soáng nhôø Lôøi vaø Mình
Thaùnh Ñöùc Kitoâ vaø nhö vaäy, Hoäi Thaùnh trôû thaønh Thaân Theå Ñöùc
Kitoâ.
Caùc bieåu töôïng veà Hoäi Thaùnh

753. Trong Thaùnh Kinh, chuùng ta gaëp nhieàu hình aûnh vaø bieåu
töôïng coù töông quan maät thieát vôùi nhau, ñöôïc Maïc Khaûi duøng ñeå
noùi veà maàu nhieäm khoân löôøng cuûa Hoäi Thaùnh. Caùc hình aûnh trong
781 Cöïu öôùc ñeàu laø nhöõng bieán theå cuûa moät yù töôûng caên baûn, yù töôûng
veà “daân Thieân Chuùa”. Trong Taân Öôùc129, taát caû nhöõng hình aûnh
naøy coù moät taâm ñieåm môùi laø Ñöùc Kitoâ, Ñaáng trôû thaønh “Ñaàu” cuûa
789 daân naøy130, moät daân töø nay laø Thaân Theå cuûa Ngöôøi. Chung quanh
taâm ñieåm ñoù, nhöõng hình aûnh ñöôïc toång hôïp “ruùt ra hoaëc töø ñôøi
soáng chaên nuoâi hay troàng troït, hoaëc töø vieäc xaây döïng, hoaëc töø ñôøi
soáng gia ñình vaø hoân nhaân”131.
754. “Quaû thaät, Hoäi Thaùnh laø chuoàng chieân maø cöûa vaøo duy nhaát vaø caàn
thieát cuûa chuoàng chieân ñoù laø Ñöùc Kitoâ132. Hoäi Thaùnh cuõng laø ñaøn chieân
maø chính Thieân Chuùa ñaõ tieân baùo Ngaøi seõ laø muïc töû cuûa ñaøn chieân ñoù133,
857 vaø nhöõng con chieân cuûa ñaøn aáy, tuy do caùc muïc töû phaøm nhaân chaên daét,
nhöng luoân ñöôïc daãn daét vaø nuoâi döôõng bôûi chính Ñöùc Kitoâ, vò Muïc töû
nhaân laønh vaø Thuû laõnh caùc muïc töû134, Ñaáng ñaõ hieán maïng soáng mình cho
caùc con chieân135”136.
126
X. 1 Cr 11,18; 14,19.28.34-35.
127
X. 1 Cr 1,2; 16,1.
128
X. 1 Cr 15,9; Gl 1,13; Plm 3,6.
129
X. Ep 1,22; Cl 1,18.
130
131
132
X. Ga 10,1-10.
133
X. Is 40,11; Ed 34,11-31.
134
X. Ga 10,11; 1 Pr 5,4.
135
X. Ga 10,11-15.
755. “Hoäi Thaùnh laø thöûa ruoäng, hay caùnh ñoàng cuûa Thieân Chuùa137. Trong
caùnh ñoàng ñoù, moïc leân caây oâliu coå thuï maø goác reã thaùnh laø caùc Toå phuï, vaø
nôi caây naøy, söï giao hoaø giöõa nhöõng ngöôøi Do thaùi vaø caùc daân ngoaïi ñaõ
ñöôïc vaø seõ ñöôïc thöïc hieän138. Hoäi Thaùnh ñöôïc Nhaø Laøm Vöôøn thieân quoác
troàng nhö moät caây nho ñöôïc tuyeån choïn139. Ñöùc Kitoâ laø caây nho thaät, ban
söùc soáng vaø söï sinh soâi naûy nôû caùc ngaønh, töùc laø chuùng ta, nhöõng keû ñöôïc
ôû trong Ngöôøi nhôø Hoäi Thaùnh, vaø khoâng coù Ngöôøi, chuùng ta khoâng theå
laøm gì ñöôïc140”141. 795
756. “Hoäi Thaùnh cuõng thöôøng ñöôïc goïi laø toaø nhaø cuûa Thieân Chuùa.142
Chính Chuùa ñaõ töï ví Ngöôøi nhö vieân ñaù maø caùc thôï xaây nhaø loaïi boû,
nhöng ñaõ trôû neân vieân ñaù goùc töôøng (Mt 21,42 vaø ss; Cv 4,11; 1 Pr 2,7; 857
Tv 118,22). Treân neàn moùng naøy, Hoäi Thaùnh ñöôïc xaây döïng bôûi caùc Toâng
Ñoà143 vaø nhôø neàn moùng naøy Hoäi Thaùnh coù ñöôïc söï vöõng vaøng vaø keát caáu.
Toaø nhaø naøy ñöôïc goïi baèng nhieàu teân khaùc nhau: nhaø Thieân Chuùa144 nôi
gia ñình cuûa Ngaøi cö nguï, choã ôû cuûa Thieân Chuùa trong Thaàn Khí145, leàu
cuûa Thieân Chuùa giöõa loaøi ngöôøi146, vaø nhaát laø Ñeàn thaùnh, ñöôïc töôïng 797
tröng baèng caùc ñeàn thaùnh baèng ñaù ñöôïc caùc Thaùnh Giaùo phuï ca tuïng, vaø
trong phuïng vuï ñöôïc so saùnh, moät caùch khoâng phaûi voâ lyù, vôùi Thaønh
thaùnh, laø Gieârusalem môùi. Quaû thaät, ôû traàn gian naøy, chuùng ta nhö nhöõng 1045
vieân ñaù soáng ñoäng ñöôïc söû duïng ñeå xaây neân Thaønh thaùnh ñoù147. OÂng
Gioan ñaõ chieâm ngöôõng Thaønh thaùnh ñoù töø trôøi, töø nôi Thieân Chuùa maø
xuoáng trong cuoäc canh taân traàn gian, ‘saün saøng nhö taân nöông trang ñieåm
ñeå ñoùn taân lang’ (Kh 21,1-2)”148.
757. “Hoäi Thaùnh cuõng ñöôïc goïi laø ‘thaønh Gieârusalem treân trôøi’, vaø ‘Meï 507
chuùng ta’ (Gl 4,26)149; ñöôïc moâ taû nhö Hieàn Theâ tinh tuyeàn cuûa Con Chieân 796
khoâng tì oá150, ñöôïc Ñöùc Kitoâ ‘yeâu thöông vaø hieán mình ñeå thaùnh hoùa’ (Ep 1616
5,25-26), ñöôïc Ngöôøi keát hôïp baèng moät giao öôùc baát khaû tieâu huûy, vaø ñöôïc
Ngöôøi ‘nuoâi naáng vaø chaêm soùc’ khoâng ngöøng (Ep 5,29)”151.
136
137
X. 1 Cr 3,9.
138
X. Rm 11,13-26.
139
X. Mt 21,33-43 vaø song song; Is 5,1-7.
140
X. Ga 15,1-5.
141
142
X. 1 Cr 3,9.
143
X. 1 Cr 3,11.
144
X. 1 Tm 3,15.
145
X. Ep 2,19-22.
146
X. Kh 21,3.
147
X. 1 Pr 2,5.
148
149
X. Kh 12,17.
150
X. Kh 19,7; 21,2.9; 22,17.
151
II. NGUOÀN GOÁC, NEÀN TAÛNG VAØ SÖÙ VUÏ CUÛA HOÄI THAÙNH
ORIGO, FUNDATIO ET MISSIO ECCLESIAE
758. Ñeå tìm hieåu maàu nhieäm Hoäi Thaùnh, tröôùc heát caàn phaûi suy tö
257 veà nguoàn goác cuûa Hoäi Thaùnh trong keá hoaïch cuûa Ba Ngoâi Chí
Thaùnh roài vieäc Hoäi Thaùnh ñöôïc hình thaønh daàn daàn trong lòch söû.
Moät keá hoaïch xuaát phaùt töø traùi tim cuûa Chuùa Cha
293 759. “Chuùa Cha haèng höõu, bôûi keá hoaïch hoaøn toaøn töï do vaø bí
nhieäm do söï khoân ngoan vaø nhaân haäu cuûa Ngaøi, ñaõ taïo döïng traàn
gian, ñaõ quyeát ñònh naâng ngöôøi ta leân cho tham döï ñôøi soáng thaàn
linh”, Ngaøi keâu goïi moïi ngöôøi tôùi ñôøi soáng ñoù trong Con cuûa Ngaøi.
“Ngaøi ñaõ quyeát ñònh taäp hoïp nhöõng ngöôøi tin vaøo Ñöùc Kitoâ thaønh
Hoäi Thaùnh thaùnh thieän”. “Gia ñình” naøy “cuûa Thieân Chuùa” ñöôïc
thieát laäp vaø töøng böôùc ñöôïc hình thaønh qua caùc giai ñoaïn cuûa lòch
söû nhaân loaïi theo söï an baøi cuûa Chuùa Cha: Thaät vaäy, “Hoäi Thaùnh
ñaõ ñöôïc hình dung tröôùc, töø luùc khôûi ñaàu traàn gian, ñöôïc chuaån bò
moät caùch kyø dieäu trong lòch söû daân Israel vaø trong Giao Öôùc cuõ,
ñöôïc thieát laäp trong thôøi ñaïi cuoái cuøng, ñöôïc toû hieän baèng vieäc
Thaàn Khí ñöôïc tuoân ñoå, vaø seõ ñöôïc hoaøn taát caùch vinh hieån vaøo luùc
taän theá”152.
Hoäi Thaùnh ñöôïc hình dung tröôùc, töø luùc khôûi ñaàu traàn gian
760. Caùc Kitoâ höõu thôøi sô khai cho raèng: “Traàn gian ñaõ ñöôïc taïo
döïng vì Hoäi Thaùnh”153. Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng traàn gian ñeå traàn
gian ñöôïc hieäp thoâng vaøo ñôøi soáng thaàn linh cuûa Ngaøi, söï hieäp
294 thoâng naøy ñöôïc thöïc hieän qua vieäc “trieäu taäp” ngöôøi ta trong Ñöùc
309 Kitoâ, vaø “söï trieäu taäp” naøy laø Hoäi Thaùnh. Hoäi Thaùnh laø muïc ñích
cuûa moïi söï154, vaø caû nhöõng thaêng traàm ñau thöông, nhö vieäc caùc
thieân thaàn sa ngaõ vaø loaøi ngöôøi phaïm toäi, ñaõ chaúng ñöôïc Thieân
Chuùa cho pheùp xaûy ra neáu nhö ñoù khoâng laø cô hoäi vaø phöông theá
ñeå bieåu döông toaøn theå söùc maïnh cuûa caùnh tay Ngaøi, toaøn theå möùc
ñoä cuûa tình yeâu Ngaøi muoán daønh cho traàn gian:
“Quaû vaäy, cuõng nhö yù muoán cuûa Thieân Chuùa laø moät coâng trình,
vaø coâng trình ñoù coù teân laø traàn gian, thì cuõng vaäy, yù ñònh cuûa
Ngaøi laø cöùu ñoä loaøi ngöôøi, vaø coâng trình cöùu ñoä aáy coù teân laø Hoäi
155
Thaùnh” .
152
153
Hermas, Pastor, 8, 1 (Visio 2, 4, 1): SC 53, 96; x. Aristides, Apologia, 16, 7: BP 11, 125;
Thaùnh Justinoâ, Apologia 2, 7: CA 1, 216-218 (PG 6, 456).
154
X. Thaùnh EÂpiphanioâ, Panarion 1, 1, 5, Haereses 2, 4: GCS 25, 174 (PG 41, 181).
155
Thaùnh Cleâmenteâ Alexandria, Paedagogus, 1, 6, 27, 2: GCS 12, 106 (PG 8, 281).
Hoäi Thaùnh ñöôïc chuaån bò trong Giao Öôùc Cuõ

761. Vieäc taäp hoïp daân Thieân Chuùa baét ñaàu ngay töø luùc toäi loãi phaù
huûy söï hieäp thoâng giöõa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa vaø giöõa con
ngöôøi vôùi nhau. Vieäc taäp hoïp Hoäi Thaùnh laø nhö söï phaûn öùng cuûa
Thieân Chuùa tröôùc caûnh hoãn ñoän do toäi loãi gaây ra. Coâng cuoäc taùi
hôïp aâm thaàm naøy ñöôïc thöïc hieän giöõa loøng taát caû caùc daân toäc: “Heã 55
ai kính sôï Thieân Chuùa vaø aên ngay ôû laønh, thì duø thuoäc baát cöù daân
toäc naøo, cuõng ñeàu ñöôïc Ngaøi tieáp nhaän” (Cv 10,35)156.
762. Vieäc chuaån bò xa cho cuoäc taäp hoïp daân Thieân Chuùa baét ñaàu 122, 522
baèng ôn goïi cuûa oâng Abraham, Thieân Chuùa höùa cho oâng trôû thaønh 60
cha töông lai cuûa moät daân toäc vó ñaïi157. Vieäc chuaån bò gaàn baét ñaàu
baèng vieäc tuyeån choïn Israel laøm daân Thieân Chuùa158. Nhôø vieäc ñöôïc
tuyeån choïn, Israel phaûi laø daáu chæ cuoäc taäp hoïp trong töông lai goàm
taát caû caùc daân toäc159. Nhöng caùc Tieân tri toá caùo Israel ñaõ phaûn boäi 84
Giao öôùc vaø ñaõ haønh xöû nhö moät gaùi ñieám160. Caùc ngaøi loan baùo
moät Giao Öôùc môùi vaø vónh cöûu161. “Giao öôùc môùi naøy, chính Ñöùc
Kitoâ ñaõ thieát laäp”162.
Hoäi Thaùnh ñöôïc Ñöùc Kitoâ thieát laäp

763. Chuùa Con laø Ñaáng thöïc hieän keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Chuùa Cha
vaøo luùc thôøi gian ñeán hoài vieân maõn: ñoù laø lyù do Ngöôøi ñöôïc sai
ñeán163. “Chuùa Gieâsu ñaõ khôûi ñaàu Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi baèng vieäc
rao giaûng Tin Möøng, nghóa laø rao giaûng Nöôùc Thieân Chuùa ngöï ñeán,
Nöôùc ñaõ ñöôïc höùa trong Thaùnh Kinh töø nhieàu theá kyû164. Ñeå chu 541
toaøn yù Chuùa Cha, Ñöùc Kitoâ ñaõ khai maïc Nöôùc Trôøi nôi traàn theá.
Hoäi Thaùnh laø Nöôùc cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ hieän dieän trong maàu nhieäm165.
764. “Quaû thaät, Nöôùc Thieân Chuùa saùng toû tröôùc maët moïi ngöôøi
trong lôøi noùi, haønh ñoäng vaø söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ” 166. Ai ñoùn 543
156
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 9: AAS 57 (1965) 12; Ibid., 13: AAS 57
(1965) 17-18; Ibid., 16: AAS 57 (1965) 20.
157
X. St 12,2; 15,5-6.
158
X. Xh 19,5-6; Ñnl 7,6.
159
X. Is 2,2-5; Mk 4,1-4.
160
X. Os 1; Is 1,2-4; Gr 2; v.v….
161
X. Gr 31,31-34; Is 55,3.
162
163
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 3: AAS 57 (1965) 6; Id., Saéc leänh Ad
Gentes, 3: AAS 58 (1966) 949.
164
165
166
nhaän lôøi cuûa Chuùa Gieâsu laø ñoùn nhaän “chính Nöôùc Thieân Chuùa”167.
Maàm moáng vaø ñieåm khôûi ñaàu cuûa Nöôùc Thieân Chuùa laø “moät ñoaøn
chieân nhoû beù” (Lc 12,32), goàm nhöõng ngöôøi ñöôïc Chuùa Gieâsu ñeán
trieäu taäp quanh Ngöôøi vaø chính Ngöôøi laø muïc töû cuûa hoï 168. Nhöõng
ngöôøi ñoù hoïp thaønh gia ñình ñích thöïc cuûa Chuùa Gieâsu169. Nhöõng ai
1691 Ngöôøi ñaõ quy tuï quanh Ngöôøi, Ngöôøi ñaõ daïy cho hoï moät “caùch haønh
2558 ñoäng” môùi, vaø caû moät kinh nguyeän rieâng170.
765. Chuùa Gieâsu ñaõ thieát laäp cho coäng ñoaøn cuûa Ngöôøi moät cô caáu
toàn taïi cho tôùi khi Nöôùc Thieân Chuùa ñöôïc hoaøn thaønh troïn veïn.
551, 860 Tröôùc heát, Ngöôøi tuyeån choïn nhoùm Möôøi Hai vôùi oâng Pheâroâ laøm
thuû laõnh171. Nhöõng vò naøy, ñaïi dieän cho möôøi hai chi toäc Israel 172,
laø nhöõng taûng ñaù neàn moùng cuûa Gieârusalem môùi173. Nhoùm Möôøi
Hai174 vaø caùc moân ñeä khaùc175 ñöôïc tham döï vaøo söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ,
vaøo quyeàn naêng cuûa Ngöôøi, vaø caû soá phaän cuûa Ngöôøi176. Baèng taát caû
caùc haønh ñoäng naøy, Ñöùc Kitoâ chuaån bò vaø xaây döïng Hoäi Thaùnh cuûa
Ngöôøi.
813 766. Nhöng Hoäi Thaùnh ñöôïc sinh ra moät caùch chuû yeáu töø vieäc hieán
610, 1340 thaân troïn veïn cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå cöùu ñoä chuùng ta, vieäc hieán thaân aáy
ñöôïc theå hieän tröôùc trong vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå vaø ñöôïc
thöïc hieän treân thaäp giaù. “Söï khôûi ñaàu vaø taêng tröôûng cuûa Hoäi
Thaùnh ñöôïc ñaùnh daáu baèng vieäc maùu vaø nöôùc traøo ra töø caïnh söôøn
617 roäng môû cuûa Chuùa Gieâsu bò ñoùng ñinh treân thaäp giaù”177. “Chính töø
caïnh söôøn cuûa Ñöùc Kitoâ yeân nghæ treân thaäp giaù ñaõ phaùt sinh bí
478 tích kyø dieäu laø toaøn theå Hoäi Thaùnh”.178 Nhö baø Evaø ñöôïc taïo ra töø
caïnh söôøn cuûa oâng Añam, thì cuõng vaäy, Hoäi Thaùnh ñöôïc sinh töø
traùi tim bò ñaâm thaâu cuûa Ñöùc Kitoâ cheát treân thaäp giaù179.
167
168
X. Mt 10,16; 26,31; Ga 10,1-21.
169
X. Mt 12,49.
170
X. Mt 5-6.
171
X. Mc 3,14-15.
172
X. Mt 19,28; Lc 22,30.
173
X. Kh 21,12-14.
174
X. Mc 6,7.
175
X. Lc 10,1-2.
176
X. Mt 10,25; Ga 15,20.
177
178
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 5: AAS 56 (1964) 99.
179
X. Thaùnh Ambroâsioâ, Expositio evangelii secundum Lucam 2,85-89: CCL 14, 69-72 (PL 15,
1666-1668).
Hoäi Thaùnh – ñöôïc toû hieän bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn

767. “Vaäy sau khi coâng trình maø Chuùa Cha trao cho Chuùa Con thöïc
hieän nôi traàn theá ñaõ ñöôïc hoaøn taát, thì Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc sai 731
ñeán vaøo ngaøy leã Nguõ Tuaàn, ñeå Ngaøi thaùnh hoaù Hoäi Thaùnh moät
caùch lieân læ”180. Luùc ñoù “Hoäi Thaùnh ñöôïc toû hieän moät caùch coâng
khai tröôùc maët daân chuùng, vaø Tin Möøng baét ñaàu ñöôïc truyeàn baù
cho muoân daân qua vieäc rao giaûng”181. Bôûi vì laø “cuoäc trieäu taäp” moïi
ngöôøi ñeán vôùi ôn cöùu ñoä, neân töï baûn chaát cuûa mình, Hoäi Thaùnh coù
tính chaát thöøa sai, ñöôïc Ñöùc Kitoâ sai ñeán vôùi moïi daân toäc ñeå laøm 849
cho hoï thaønh moân ñeä182.
768. Chuùa Thaùnh Thaàn “daïy doã vaø höôùng daãn Hoäi Thaùnh baèng
nhieàu hoàng aân theo phaåm traät vaø theo ñaëc suûng”183, ñeå Hoäi Thaùnh
thöïc hieän söù vuï cuûa mình. “Töø ñoù, ñöôïc trang bò baèng caùc hoàng aân
cuûa Ñaáng Saùng Laäp vaø trong khi trung thaønh tuaân giöõ caùc giôùi luaät
cuûa Ngöôøi veà baùc aùi, khieâm nhöôøng vaø töø boû, Hoäi Thaùnh laõnh nhaän
söù vuï loan baùo vaø thieát laäp Nöôùc cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Thieân Chuùa
nôi moïi daân toäc, vaø taïo thaønh maàm moáng vaø ñieåm khôûi ñaàu cuûa
Nöôùc naøy treân traùi ñaát”184. 541
Hoäi Thaùnh – ñöôïc hoaøn taát trong vinh quang

769. “Hoäi Thaùnh … seõ chæ ñöôïc hoaøn taát trong vinh quang thieân
quoác”185, trong cuoäc Ngöï ñeán vinh hieån cuûa Ñöùc Kitoâ. Cho ñeán ngaøy 671, 2818
ñoù, “Hoäi Thaùnh vaãn tieán böôùc treân ñöôøng löõ thöù giöõa nhöõng cuoäc
baùch haïi cuûa theá gian vaø nhöõng ôn an uûi cuûa Thieân Chuùa”186. Nôi
traàn theá, Hoäi Thaùnh bieát mình ñang ôû choán löu ñaøy, ñang treân
ñöôøng löõ thöù xa caùch Chuùa187, Hoäi Thaùnh khao khaùt cuoäc ngöï ñeán
troïn veïn cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, khao khaùt “giôø seõ ñöôïc keát hôïp 675
cuøng Vua cuûa mình trong vinh quang”188. Söï hoaøn taát cuûa Hoäi
Thaùnh, vaø qua ñoù, söï hoaøn taát cuûa traàn gian trong vinh quang seõ
chæ xaûy ra sau nhieàu thöû thaùch lôùn lao. Chæ khi ñoù “moïi ngöôøi coâng
chính töø oâng Añam, ‘töø oâng Abel ngöôøi coâng chính cho ñeán ngöôøi 1045
180
181
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes,4: AAS 58 (1966) 950.
182
X. Mt 28,19-20; CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 2: AAS 58 (1966) 948; Ibid., 5-6: AAS
58 (1966) 951-955.
183
184
185
186
Thaùnh Augustinoâ, De civitate Dei, 18, 51: CSEL 40/2, 354 (PL 41, 614); x. CÑ Vaticanoâ II,
Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 8: AAS 57 (1965) 12.
187
X. 2 Cr 5,6; CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 6: AAS 57 (1965) 9.
188
ñöôïc tuyeån choïn cuoái cuøng’ seõ ñöôïc quy tuï trong Hoäi Thaùnh phoå
quaùt beân caïnh Chuùa Cha”189.
III. MAÀU NHIEÄM HOÄI THAÙNH

ECCLESIAE MYSTERIUM
770. Hoäi Thaùnh soáng trong lòch söû, nhöng ñoàng thôøi sieâu vieät treân
812 lòch söû. “Chæ taâm trí ñöôïc soi saùng bôûi ñöùc tin”190 môùi coù theå nhaän
ra trong thöïc taïi höõu hình cuûa Hoäi Thaùnh moät thöïc taïi thieâng
lieâng mang söï soáng thaàn linh.
Hoäi Thaùnh - vöøa höõu hình vöøa thieâng lieâng

827 771. “Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Trung Gian duy nhaát, ñaõ thieát laäp vaø khoâng
ngöøng naâng ñôõ Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi, moät coäng ñoaøn ñöùc tin, ñöùc
caäy vaø ñöùc meán, nhö moät cô caáu höõu hình nôi traàn theá, qua Hoäi
Thaùnh ñoù Ngöôøi ban phaùt chaân lyù vaø aân suûng cho moïi ngöôøi”. Hoäi
Thaùnh ñoàng thôøi:
1880 – “vöøa laø moät xaõ hoäi… coù toå chöùc theo phaåm traät, vöøa laø Thaân
Theå maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ”;
– “vöøa laø moät taäp theå höõu hình vöøa laø moät coäng ñoaøn thieâng
lieâng”;
954 – “vöøa laø moät Hoäi Thaùnh ñöôïc phong phuù bôûi nhöõng cuûa caûi
traàn theá vöøa laø moät Hoäi Thaùnh ñöôïc phong phuù bôûi nhöõng cuûa
caûi thieân quoác”.
Caùc chieàu kích treân ñoàng thôøi “caáu thaønh moät thöïc taïi phöùc hôïp
duy nhaát, keát hôïp hai yeáu toá nhaân loaïi vaø thaàn linh”191:
“Hoäi Thaùnh coù ñaëc ñieåm laø vöøa mang tính nhaân loaïi vöøa mang
tính thaàn linh, vöøa höõu hình vöøa haøm chöùa nhöõng thöïc taïi voâ
hình, vöøa nhieät thaønh trong haønh ñoäng vöøa sieâu thoaùt trong
chieâm nieäm, vöøa hieän dieän trong traàn gian vöøa xa laï vôùi traàn
gian; tuy nhieân, trong Hoäi Thaùnh, yeáu toá nhaân loaïi quy höôùng veà
yeáu toá thaàn linh vaø tuyø thuoäc vaøo ñoù; yeáu toá höõu hình quy höôùng
veà yeáu toá voâ hình; yeáu toá hoaït ñoäng quy höôùng veà yeáu toá chieâm
nieäm, vaø hieän taïi quy höôùng veà thaønh ñoâ töông lai maø chuùng ta
192
ñang tìm kieám” .
“OÂi thaät khieâm cung! OÂi thaät cao troïng! Leàu taïm baèng goã tuøng
vaø thaùnh ñieän cuûa Thieân Chuùa, leàu taïm traàn theá vaø cung ñieän
thieân quoác; ngoâi nhaø baèng ñaát seùt vaø laâu ñaøi hoaøng gia; thaân theå
189
190
191
192
cuûa söï cheát vaø ñeàn thôø cuûa aùnh saùng; vaø sau cuøng, ñoái töôïng bò
khinh mieät bôûi nhöõng keû kieâu caêng, vaø hieàn theâ cuûa Ñöùc Kitoâ!
Toâi ñen nhöng toâi ñeïp, hôõi caùc thieáu nöõ Gieârusalem: maëc daàu lao
ñoäng vaø ñau khoå cuûa cuoäc löu ñaøy laâu daøi laøm naøng xanh xao,
193
nhöng naøng laïi ñöôïc trang ñieåm baèng veû ñeïp thieân quoác” .
Hoäi Thaùnh – maàu nhieäm hôïp nhaát ngöôøi ta vôùi Thieân Chuùa
772. Trong Hoäi Thaùnh, Ñöùc Kitoâ hoaøn thaønh vaø maïc khaûi maàu
nhieäm rieâng cuûa Ngöôøi nhö muïc ñích cuûa keá hoaïch cuûa Thieân
Chuùa: “quy tuï muoân loaøi trong trôøi ñaát döôùi quyeàn moät thuû laõnh laø 518
Ñöùc Kitoâ” (Ep l,l0). Thaùnh Phaoloâ goïi cuoäc keát hôïp phu phuï cuûa
Ñöùc Kitoâ vôùi Hoäi Thaùnh laø “moät maàu nhieäm cao caû” (Ep 5,32). Bôûi
vì ñöôïc keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ nhö vôùi Phu Quaân cuûa mình 194, neân
chính Hoäi Thaùnh cuõng trôû thaønh moät maàu nhieäm195. Khi chieâm
ngaém maàu nhieäm nôi Hoäi Thaùnh, thaùnh Phaoloâ ñaõ thoát leân: “Ñöùc 796
Kitoâ ñang ôû giöõa anh em, Ñaáng ban cho chuùng ta nieàm hy voïng ñaït
tôùi vinh quang” (Cl 1,27).
773. Trong Hoäi Thaùnh, söï hieäp thoâng naøy giöõa ngöôøi ta vôùi Thieân
Chuùa nhôø ñöùc meán “khoâng bao giôø maát ñöôïc” (1 Cr l3,8) laø muïc
ñích chi phoái taát caû nhöõng gì laø phöông tieän bí tích gaén lieàn vôùi
theá giôùi ñang qua ñi naøy 196. “Toaøn boä cô caáu cuûa Hoäi Thaùnh ñeàu 671
höôùng veà söï thaùnh thieän cuûa caùc chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ. Söï thaùnh
thieän aáy laïi ñöôïc xaùc ñònh theo ‘maàu nhieäm cao caû’, laø maàu nhieäm
Hieàn Theâ duøng taëng phaåm tình yeâu cuûa rieâng mình ñaùp traû laïi
taëng phaåm cuûa Ñaáng Phu Quaân”197. Ñöùc Maria troåi vöôït taát caû 972
chuùng ta veà söï thaùnh thieän, voán laø maàu nhieäm cuûa Hoäi Thaùnh, nhö
moät Hieàn Theâ khoâng tyø oá, khoâng veát nhaên198. Vì vaäy, “chieàu kích
Maria cuûa Hoäi Thaùnh troåi vöôït treân chieàu kích Pheâroâ”199.
Hoäi Thaùnh - bí tích phoå quaùt cuûa ôn cöùu ñoä

774. Töø mysterion trong tieáng Hy Laïp ñöôïc dòch sang tieáng La tinh baèng
hai töø laø mysterium (maàu nhieäm) vaø sacramentum (bí tích). Trong caùch 1075
giaûi thích veà sau naøy, töø sacramentum (bí tích) dieãn taû daáu chæ höõu hình
cuûa thöïc taïi aån giaáu cuûa ôn cöùu ñoä, thöïc taïi aån giaáu ñoù ñöôïc dieãn taû baèng
193
Thaùnh Beânañoâ, In Canticum sermo 27, 7, 14: Opera, ed. J. Leclecq-C.H Talbot-H. Rochais,
v.1 (Romae 1957) 191.
194
X. Ep 5,25-27.
195
X. Ep 3,9-l1.
196
197
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Mulieris dignitatem, 27: AAS 80 (1988) 1718.
198
X. Ep 5,27.
199
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Mulieris dignitatem 27: AAS 80 (1988) 1718, nota 55.
töø mysterium (maàu nhieäm). Theo nghóa naøy, chính Ñöùc Kitoâ laø maàu
nhieäm cuûa ôn cöùu ñoä: “Maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa khoâng laø gì khaùc ngoaøi
Ñöùc Kitoâ”200. Coâng trình cöùu ñoä do nhaân tính thaùnh thieän vaø coù söùc thaùnh
515 hoùa cuûa Ñöùc Kitoâ thöïc hieän laø bí tích cuûa ôn cöùu ñoä. Bí tích naøy ñöôïc bieåu
2014 loä vaø hoaït ñoäng trong caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh (maø caùc Giaùo Hoäi Ñoâng
phöông cuõng goïi laø caùc “maàu nhieäm thaùnh”). Baûy bí tích laø nhöõ ng daáu chæ
vaø nhöõng duïng cuï Chuùa Thaùnh Thaàn duøng ñeå tuoân ñoå aân suûng cuûa Ñöùc
Kitoâ laø Ñaàu, treân Hoäi Thaùnh laø Thaân Theå cuûa Ngöôøi. Nhö vaäy, Hoäi
1116 Thaùnh chöùa ñöïng vaø truyeàn thoâng aân suûng voâ hình maø mình laø daáu chæ.
Trong yù nghóa loaïi suy naøy, chính Hoäi Thaùnh ñöôïc goïi laø moät “bí tích”.
775. “Trong Ñöùc Kitoâ, Hoäi Thaùnh laø bí tích, nghóa laø daáu chæ vaø
duïng cuï cuûa söï keát hôïp maät thieát vôùi Thieân Chuùa vaø cuûa söï hôïp
nhaát cuûa toaøn theå nhaân loaïi”201: laø bí tích cuûa söï keát hôïp maät thieát
con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa: ñoù laø muïc ñích ñaàu tieân cuûa Hoäi Thaùnh.
Bôûi vì söï hieäp thoâng giöõa con ngöôøi baét reã trong söï keát hôïp vôùi
360 Thieân Chuùa, neân Hoäi Thaùnh cuõng laø bí tích cuûa söï hôïp nhaát cuûa
nhaân loaïi. Trong Hoäi Thaùnh, söï hôïp nhaát ñoù ñaõ baét ñaàu, bôûi vì Hoäi
Thaùnh quy tuï nhöõng ngöôøi “thuoäc moïi daân, moïi chi toäc, moïi nöôùc
vaø moïi ngoân ngöõ” (Kh 7,9); ñoàng thôøi, Hoäi Thaùnh laø “daáu chæ vaø
duïng cuï” ñeå thöïc hieän troïn veïn söï hôïp nhaát naøy maø cho ñeán nay
vaãn coøn phaûi ñaït tôùi.
1088 776. Vôùi tính caùch laø bí tích, Hoäi Thaùnh laø duïng cuï cuûa Ñöùc Kitoâ.
“Hoäi Thaùnh cuõng ñöôïc Ñöùc Kitoâ söû duïng nhö duïng cuï ñeå cöùu chuoäc
moïi ngöôøi”202, “Hoäi Thaùnh laø bí tích phoå quaùt cuûa ôn cöùu ñoä”203 qua
ñoù Ñöùc Kitoâ “bieåu loä vaø ñoàng thôøi thöïc hieän maàu nhieäm tình yeâu
cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi con ngöôøi”204. Hoäi Thaùnh laø “keá hoaïch höõu
hình cuûa tình yeâu Thieân Chuùa ñoái vôùi nhaân loaïi”205, trong keá hoaïch
naøy, Thieân Chuùa muoán cho “nhaân loaïi phoå quaùt hoïp thaønh Daân
duy nhaát cuûa Thieân Chuùa, quy tuï thaønh Thaân theå duy nhaát cuûa
Ñöùc Kitoâ, xaây döïng neân moät Ñeàn thôø duy nhaát cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn”206.
200
Thaùnh Augustinoâ, Epistula 187, 11, 34: CSEL 57, 113 (PL 33, 845).
201
202
203
204
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 45: AAS 58 (1966) 1066.
205
ÑGH Phaoloâ VI, Allocutio ad Sacri Collegii Cardinalium Patres (22-6-1973): AAS 65 (1973)
391.
206
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 7: AAS 58 (1966) 956; x. Id., Hieán cheá tín lyù Lumen
Gentium, 17: AAS 57 (1965) 20-21.
TOÙM LÖÔÏC
777. Töø Hoäi Thaùnh (Ecclesia) coù nghóa goác laø “cuoäc trieäu taäp”. Töø
naøy chæ söï taäp hoïp nhöõng ngöôøi ñöôïc Lôøi Chuùa trieäu taäp, ñeå hôïp
thaønh daân Thieân Chuùa, vaø nhöõng ngöôøi naøy, ñöôïc nuoâi döôõng
baèng Mình Thaùnh Ñöùc Kitoâ, chính hoï trôû thaønh Thaân Theå Ñöùc
Kitoâ.
778. Hoäi Thaùnh vöøa laø con ñöôøng, ñoàng thôøi vöøa laø muïc ñích cuûa
keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa: Ñöôïc hình dung tröôùc trong coâng trình
taïo döïng, ñöôïc chuaån bò trong Cöïu Öôùc, ñöôïc thaønh laäp do caùc lôøi
vaø haønh ñoäng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñöôïc thöïc hieän nhôø thaäp giaù
cöùu chuoäc vaø söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi, Hoäi Thaùnh ñöôïc laøm toû hieän
nhö maàu nhieäm cöùu ñoä qua vieäc tuoân ñoå Chuùa Thaùnh Thaàn. Hoäi
Thaùnh seõ ñöôïc hoaøn taát trong vinh quang thieân quoác nhö cuoäc taäp
hoïp moïi ngöôøi ñöôïc cöùu chuoäc töø coõi ñaát207.
779. Hoäi Thaùnh vöøa höõu hình vöøa thieâng lieâng, vöøa laø moät xaõ hoäi
coù phaåm traät vöøa laø thaân theå maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ. Hoäi Thaùnh
laø duy nhaát, ñöôïc taïo thaønh bôûi hai yeáu toá nhaân loaïi vaø thaàn linh.
Ñoù laø maàu nhieäm Hoäi Thaùnh, maàu nhieäm naøy chæ coù theå ñöôïc ñoùn
nhaän baèng ñöùc tin.
780. Treân traàn gian naøy, Hoäi Thaùnh laø bí tích cöùu ñoä, laø daáu chæ
vaø duïng cuï cuûa söï hieäp thoâng giöõa Thieân Chuùa vôùi con ngöôøi.
Tieát 2
Hoäi Thaùnh – Daân Thieân Chuùa,
Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, Ñeàn Thôø Chuùa Thaùnh Thaàn
Paragraphus 2
Ecclesia – Populus Dei, Corpus Christi, Templum Spiritus Sancti
I. HOÄI THAÙNH – DAÂN THIEÂN CHUÙA

ECCLESIA – POPULUS DEI
781. “Quaû thaät, trong moïi thôøi vaø trong moïi daân, baát cöù ai kính sôï
Thieân Chuùa vaø thöïc haønh söï coâng chính ñeàu ñöôïc Ngaøi ñoùn nhaän.
Tuy nhieân, Thieân Chuùa khoâng muoán thaùnh hoaù vaø cöùu ñoä ngöôøi ta
rieâng reõ töøng ngöôøi moät, khoâng lieân keát vôùi nhau, nhöng Ngaøi
207
X. Kh 14,4.
muoán thieát laäp hoï thaønh moät Daân, laø daân nhaän bieát Ngaøi trong
chaân lyù, vaø phuïng söï Ngaøi moät caùch thaùnh thieän. Vì vaäy, Ngaøi ñaõ
choïn daân Israel laøm daân cuûa Ngaøi, thieát laäp vôùi hoï moät Giao öôùc,
giaùo huaán hoï daàn daàn, baèng caùch bieåu loä chính mình Ngaøi vaø yù
muoán cuûa Ngaøi trong lòch söû cuûa hoï vaø thaùnh hieán hoï cho Ngaøi.
Tuy nhieân, taát caû nhöõng ñieàu ñoù chæ laø chuaån bò vaø hình boùng cuûa
Giao Öôùc môùi vaø hoaøn haûo, seõ ñöôïc kyù keát trong Ñöùc Kitoâ…. Ñoù laø
Giao Öôùc môùi Ñöùc Kitoâ ñaõ thieát laäp trong maùu Ngöôøi, Ngöôøi keâu
goïi nhöõng ngöôøi Do thaùi vaø daân ngoaïi laøm thaønh moät Daân, lieân
keát nhau höôùng veà söï hôïp nhaát khoâng theo xaùc thòt nhöng trong
Thaàn Khí 208.
Nhöõng ñaëc tính cuûa daân Thieân Chuùa

871 782. Daân Thieân Chuùa coù nhöõng ñaëc tính, phaân bieät hoï moät caùch roõ
raøng vôùi taát caû nhöõng taäp theå trong lòch söû veà toân giaùo, chuûng toäc,
chính trò hoaëc vaên hoùa:
2787 – Ñaây laø daân cuûa Thieân Chuùa: Thieân Chuùa khoâng thuoäc rieâng moät daân
naøo. Nhöng Ngaøi thuû ñaéc cho mình moät daân töø nhöõng ngöôøi tröôùc
kia khoâng phaûi laø moät daân: “laø gioáng noøi ñöôïc tuyeån choï n, laø haøng
tö teá vöông giaû, laø daân thaùnh” (1 Pr 2,9).
1267 – Ngöôøi ta trôû neân phaàn töû cuûa daân naøy, khoâng nhôø söï sinh ra theo
theå lyù, nhöng nhôø söï sinh ra “bôûi ôn treân”, “bôûi nöôùc vaø Thaàn Khí”
(Ga 3,3-5), nghóa laø, nhôø ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø nhôø bí tích Röûa
Toäi.
695 – “Daân naøy coù Ñaáng laøm Ñaàu laø Chuùa Gieâsu Kitoâ (Ñaáng Ñöôïc Xöùc
Daàu, Ñaáng Messia): bôûi vì cuøng moät Söï Xöùc Daàu, laø Chuùa Thaùnh
Thaàn, chaûy töø Ñaàu vaøo Thaân theå, neân ñaây laø “Daân thuoäc veà Ñaáng
Ñöôïc Xöùc Daàu”.
1741 – “Daân naøy coù phaåm giaù vaø söï töï do cuûa caùc con caùi Thieân Chuùa, Chuùa
Thaùnh Thaàn ngöï trong traùi tim cuûa hoï nhö trong moät ñeàn thôø”209.
1972 – “Daân naøy coù Luaät laø giôùi raên môùi cuûa yeâu thöông nhö chính Ñöùc
Kitoâ ñaõ yeâu thöông chuùng ta”210. Ñoù laø Luaät “môùi” cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn211.
849 – Söù vuï cuûa daân naøy laø laøm muoái ñaát vaø aùnh saùng theá gian212. “Daân
naøy laø haït gioáng chaéc chaén nhaát mang laïi söï hôïp nhaát, nieàm hy
voïng vaø ôn cöùu ñoä cho toaøn theå nhaân loaïi”213.
208
209
210
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 9: AAS 57 (1965) 13; x. Ga 13,14.
211
X. Rm 8,2; Gl 5,25.
212
X. Mt 5,13-16.
213
– Cuoái cuøng, muïc ñích cuûa daân naøy laø “Nöôùc Thieân Chuùa, ñaõ ñöôïc 769
chính Thieân Chuùa khôûi söï nôi traàn theá vaø ngaøy caøng lan roäng, cho
ñeán khi ñöôïc chính Ngaøi hoaøn taát trong ngaøy taän theá”214.
Daân tö teá, tieân tri vaø vöông ñeá

783. Chuùa Cha ñaõ duøng Thaùnh Thaàn xöùc daàu vaø thieát ñaët Chuùa
Gieâsu Kitoâ laøm “Tö teá, Tieân tri vaø Vöông ñeá”. Toaøn theå daân Thieân 436
Chuùa tham döï vaøo ba chöùc naêng naøy cuûa Ñöùc Kitoâ vaø laõnh traùch 873
nhieäm veà söù vuï vaø veà söï phuïc vuï, xuaát phaùt töø ba chöùc naêng ñoù215.
784. Khi moät ngöôøi gia nhaäp daân Thieân Chuùa nhôø ñöùc tin vaø nhôø
bí tích Röûa Toäi, thì ngöôøi ñoù ñöôïc tham döï vaøo ôn goïi duy nhaát cuûa 1268
daân ñoù: vaøo ôn goïi laøm tö teá cuûa daân Thieân Chuùa. “Chuùa Kitoâ ñöôïc
caát nhaéc laøm Thöôïng teá giöõa loaøi ngöôøi, ñaõ laøm cho daân môùi
‘thaønh moät nöôùc, thaønh nhöõng tö teá cho Thieân Chuùa, Cha cuûa
Ngöôøi’. Thaät vaäy, nhöõng ai ñaõ laõnh Pheùp Röûa, nhôø ôn taùi sinh vaø 1546
vieäc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeàu ñöôïc thaùnh hieán ñeå trôû
thaønh ngoâi nhaø thieâng lieâng vaø haøng tö teá thaùnh”216.
785. “Daân thaùnh cuûa Thieân Chuùa cuõng ñöôïc tham döï vaøo chöùc
naêng tieân tri cuûa Ñöùc Kitoâ”. Chuû yeáu nhôø caûm thöùc sieâu nhieân cuûa 92
ñöùc tin, moät caûm thöùc rieâng cuûa toaøn theå daân Thieân Chuùa, giaùo
daân vaø giaùo phaåm, khi hoï “luoân luoân gaén boù vôùi ñöùc tin ñaõ ñöôïc
truyeàn laïi cho caùc Thaùnh moät laàn cho maõi maõi”217, khi hoï ñaøo saâu
ñeå hieåu bieát ñöùc tin hôn, vaø trôû thaønh chöùng nhaân cho Ñöùc Kitoâ
giöõa traàn gian naøy.
786. Cuoái cuøng, daân Thieân Chuùa ñöôïc tham döï vaøo chöùc naêng
vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ. Ñöùc Kitoâ thöïc thi quyeàn vöông ñeá cuûa
Ngöôøi khi Ngöôøi loâi keùo moïi ngöôøi ñeán vôùi mình qua caùi Cheát vaø
söï Soáng laïi cuûa Ngöôøi218. Ñöùc Kitoâ, laø Vua vaø laø Chuùa cuûa vuõ truï,
ñaõ trôû neân toâi tôù moïi ngöôøi, vì “Ngöôøi ñeán khoâng phaûi ñeå ñöôïc
ngöôøi ta phuïc vu,ï nhöng laø ñeå phuïc vuï vaø hieán daâng maïng soáng
laøm giaù cöùu chuoäc muoân ngöôøi” (Mt 20,28). Ñoái vôùi Kitoâ höõu, “cai
trò laø phuïc vuï” Ñöùc Kitoâ219; Hoäi Thaùnh ñaëc bieät “nhaän ra trong 2449
nhöõng ngöôøi ngheøo khoù vaø ñau khoå hình aûnh cuûa Ñaáng Saùng Laäp
ngheøo khoù vaø ñau khoå cuûa mình”220. Daân Thieân Chuùa thöïc hieän 2443
214
215
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris Hominis 18-21: AAS 71 (1979) 301-320.
216
217
218
X. Ga 12,32.
219
220
“phaåm giaù vöông ñeá” cuûa mình khi soáng theo ôn goïi phuïc vuï cuøng
vôùi Ñöùc Kitoâ.
“Quaû thaät, taát caû nhöõng ngöôøi ñöôïc taùi sinh trong Ñöùc Kitoâ, daáu
thaùnh giaù laøm cho hoï trôû thaønh Vua, vieäc xöùc daàu baèng Chuùa
Thaùnh Thaàn thaùnh hieán hoï laøm tö teá, ñeå, ngoaïi tröø söï phuïc vuï
ñaëc bieät cuûa thöøa taùc vuï cuûa chuùng toâi, taát caû caùc Kitoâ höõu coù
tinh thaàn vaø coù lyù trí ñeàu nhaän ra mình thuoäc doøng doõi vöông ñeá
vaø coù chöùc vuï tö teá. Thaät vaäy, coù gì mang tính vöông ñeá ñoái vôùi
moät taâm hoàn cho baèng höôùng daãn thaân xaùc mình quy phuïc Thieân
Chuùa? Vaø coù gì mang tính tö teá cho baèng daâng leân Chuùa moät
löông taâm trong saïch vaø daâng nhöõng leã vaät tinh tuyeàn cuûa loøng
221
ñaïo haïnh treân baøn thôø cuûa traùi tim?”
II. HOÄI THAÙNH – THAÂN THEÅ ÑÖÙC KITOÂ

ECCLESIA – CORPUS CHRISTI
Hoäi Thaùnh laø söï hieäp thoâng vôùi Chuùa Gieâsu

787. Ngay töø ñaàu, Chuùa Gieâsu ñaõ keát hôïp caùc moân ñeä Ngöôøi vaøo
cuoäc ñôøi Ngöôøi222; Ngöôøi ñaõ maïc khaûi cho hoï maàu nhieäm Nöôùc
Trôøi223; vaø cho hoï ñöôïc tham döï vaøo söù vuï, nieàm vui 224 vaø nhöõng
ñau khoå cuûa Ngöôøi225. Chuùa Gieâsu coøn noùi ñeán moät söï hieäp thoâng
755 maät thieát hôn nöõa giöõa Ngöôøi vôùi nhöõng ai ñi theo Ngöôøi: “Haõy ôû
laïi trong Thaày nhö Thaày ôû laïi trong anh em…. Thaày laø caây nho,
anh em laø caønh” (Ga 15,4-5). Vaø Ngöôøi loan baùo moät söï hieäp thoâng
bí nhieäm vaø thaät söï giöõa thaân theå cuûa Ngöôøi vaø thaân theå cuûa
chuùng ta: “Ai aên thòt vaø uoáng maùu toâi thì ôû laïi trong toâi vaø toâi ôû laïi
trong ngöôøi aáy” (Ga 6,56).
788. Khi khoâng coøn hieän dieän höõu hình vôùi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi,
Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng ñeå hoï phaûi moà coâi 226. Ngöôøi höùa Ngöôøi seõ ôû
vôùi hoï cho ñeán taän theá227. Ngöôøi sai Thaàn Khí cuûa Ngöôøi ñeán vôùi
690 hoï228. Nhö vaäy söï hieäp thoâng vôùi Chuùa Gieâsu moät caùch naøo ñoù ñaõ
trôû neân maät thieát hôn: “Quaû thaät, baèng vieäc truyeàn thoâng Thaàn
Khí cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu ñaõ thieát laäp caùc anh em Ngöôøi, ñöôïc
221
Thaùnh Leâoâ Caû, Sermo 4, 1: CCL 138, 16-17 (PL 54, 149).
222
X. Mc 1,l6-20; 3,l3-l9.
223
X. Mt l3,l0-l7.
224
X. Lc l0,l7-20.
225
X. Lc 22,28-30.
226
X. Ga l4,l8.
227
X. Mt 28,20.
228
X. Ga 20,22; Cv 2,33.
trieäu taäp töø muoân daân, thaønh thaân theå cuûa Ngöôøi moät caùch maàu
nhieäm”229.
789. Vieäc so saùnh Hoäi Thaùnh vôùi moät thaân theå laøm saùng toû söï
raøng buoäc thaân maät giöõa Hoäi Thaùnh vaø Ñöùc Kitoâ. Hoäi Thaùnh
khoâng chæ ñöôïc quy tuï quanh Ñöùc Kitoâ; Hoäi Thaùnh ñöôïc neân moät
trong Ngöôøi, trong Thaân Theå cuûa Ngöôøi. Coù ba khía caïnh cuûa Hoäi 521
Thaùnh – Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, caàn ñöôïc löu yù ñaëc bieät: söï hôïp nhaát
cuûa moïi chi theå vôùi nhau nhôø hoï keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ; Ñöùc Kitoâ laø
Ñaàu cuûa Thaân Theå; vaø Hoäi Thaùnh laø Hieàn Theâ cuûa Ñöùc Kitoâ.
“Moät Thaân Theå duy nhaát”

790. Khi ñaùp laïi Lôøi Thieân Chuùa vaø trôû neân chi theå cuûa Thaân Theå 947
Ñöùc Kitoâ, caùc tín höõu ñöôïc keát hôïp maät thieát vôùi Ñöùc Kitoâ: “Trong
thaân theå ñoù, söï soáng cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc truyeàn thoâng cho caùc tín
höõu laø nhöõng keû, nhôø caùc bí tích, ñaõ ñöôïc keát hôïp moät caùch bí
nhieäm vaø thaät söï vôùi Ñöùc Kitoâ chòu naïn vaø ñöôïc toân vinh”230. Ñieàu
naøy ñaëc bieät laø thaät ñoái vôùi bí tích Röûa Toäi, nhôø bí tích naøy chuùng 1227
ta ñöôïc keát hôïp vôùi caùi Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ231, vaø ñoái 1329
vôùi bí tích Thaùnh Theå, nhôø bí tích naøy “khi chuùng ta ñöôïc tham döï
thaät söï vaøo Thaân Theå cuûa Chuùa, chuùng ta ñöôïc naâng leân ñeán söï
hieäp thoâng vôùi Ngöôøi vaø vôùi nhau”232.
791. Söï hôïp nhaát trong Thaân Theå khoâng laøm maát tính ña daïng cuûa
caùc chi theå: “Trong vieäc xaây döïng Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ, coù söï ña 814
daïng cuûa caùc chi theå vaø caùc phaän vuï. Chæ coù moät Thaàn Khí, Ñaáng 1937
phaân phaùt caùc hoàng aân khaùc nhau cuûa Ngaøi, theo söï phong phuù cuûa
Ngaøi vaø theo nhu caàu cuûa caùc thöøa taùc vuï ñeå mang laïi lôïi ích cho
Hoäi Thaùnh”233. Söï hôïp nhaát cuûa Nhieäm Theå laøm phaùt sinh vaø coå voõ
ñöùc meán giöõa caùc tín höõu. “Töø ñoù, neáu moät chi theå ñau khoå, thì taát
caû caùc chi theå ñeàu ñau khoå; coøn neáu moät chi theå ñöôïc vinh döï, thì
taát caû caùc chi theå ñeàu chung vui” 234. Sau cuøng, söï hôïp nhaát cuûa
Thaân Theå Ñöùc Kitoâ chieán thaéng moïi chia reõ nhaân loaïi: “Quaû theá,
baát cöù ai trong anh em ñöôïc thanh taåy ñeå thuoäc veà Ñöùc Kitoâ, ñeàu
maëc laáy Ñöùc Kitoâ; khoâng coøn chuyeän phaân bieät Do thaùi hay Hy laïp,
noâ leä hay töï do, ñaøn oâng hay ñaøn baø; nhöng taát caû anh em chæ laø
moät trong Ñöùc Kitoâ” (Gl 3,27-28).
229
230
231
X. Rm 6,4-5; 1 Cr 12,13.
232
233
234
Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu cuûa Thaân Theå naøy

669 792. Ñöùc Kitoâ laø “Ñaàu cuûa Thaân Theå, nghóa laø Ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh”
(Cl 1,18). Ngöôøi laø Nguyeân Lyù cuûa caû coâng trình taïo döïng vaø coâng
trình cöùu chuoäc. Khi ñöôïc sieâu thaêng vaøo trong vinh quang cuûa
Chuùa Cha, “Ngöôøi ñöùng haøng ñaàu trong moïi söï” (Cl 1,18), nhaát laø
1119 trong Hoäi Thaùnh, vaø qua Hoäi Thaùnh, Ngöôøi môû roäng Nöôù c cuûa
Ngöôøi treân moïi söï.
661 793. Chính Ngöôøi keát hôïp chuùng ta vôùi cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi :
Moïi chi theå phaûi trôû neân gioáng nhö Ngöôøi “cho ñeán khi Ñöùc Kitoâ
ñöôïc hình thaønh” nôi hoï (Gl 4,l9). “Chính vì theá chuùng ta… ñöôïc
519 ñaûm nhaän laáy caùc maàu nhieäm cuûa cuoäc ñôøi Ngöôøi, hieäp thoâng vôùi
nhöõng ñau khoå cuûa Ngöôøi nhö thaân theå hieäp thoâng vôùi Ñaàu, cuøng
chòu ñau khoå vôùi Ngöôøi, ñeå cuøng ñöôïc toân vinh vôùi Ngöôøi”235.
872 794. Chính Ngöôøi laøm cho chuùng ta ñöôïc taêng tröôûng236: Ñeå laøm
cho chuùng ta taêng tröôûng trong Ngöôøi, laø Ñaàu cuûa chuùng ta237, Ñöùc
Kitoâ phaân phoái caùc hoàng aân vaø caùc thöøa taùc vuï trong Thaân Theå
Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh, nhôø ñoù chuùng ta giuùp ñôõ laãn nhau treân con
ñöôøng cöùu ñoä.
695 795. Vì vaäy, Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh laø “Ñöùc Kitoâ toaøn theå”
(Christus totus). Hoäi Thaùnh laø moät vôùi Ñöùc Kitoâ. Caùc Thaùnh yù thöùc
moät caùch raát soáng ñoäng veà söï hôïp nhaát naøy:
“Vaäy chuùng ta haõy vui möøng vaø caûm taï, vì khoâng nhöõng chuùng ta
trôû thaønh Kitoâ höõu, maø coøn trôû thaønh chính Ñöùc Kitoâ. Thöa anh
em, anh em coù hieåu aân suûng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng laø Ñaàu, treân
chuùng ta khoâng? Anh em haõy caûm phuïc vaø vui möøng: chuùng ta
ñöôïc trôû thaønh Ñöùc Kitoâ. Quaû vaäy, neáu Ngöôøi laø Ñaàu vaø chuùng ta
laø chi theå, thì con ngöôøi toaøn theå (totus homo) chính laø Ngöôøi vaø
chuùng ta…. Vaäy söï vieân maõn cuûa Ñöùc Kitoâ, laø Ñaàu vaø caùc chi theå.
Nhöng Ñaàu vaø caùc chi theå laø gì? Ñoù laø Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi
238
Thaùnh” .
“Ñaáng Cöùu Chuoäc chuùng ta ñaõ toû cho thaáy, Ngöôøi cuøng vôùi Hoäi
239
Thaùnh maø Ngöôøi ñaõ ñaûm nhaän, laø nhö moät ngöôøi duy nhaát” .
240
1474 “Ñaàu vaø caùc chi theå laø nhö moät ngöôøi huyeàn nhieäm duy nhaát” .
Moät caâu noùi cuûa thaùnh nöõ Jeanne d’Arc tröôùc toaø aùn toùm taét ñöùc
tin cuûa caùc Thaùnh tieán só vaø cuõng dieãn taû löông tri cuûa tín höõu:
235
236
X. Cl 2,19.
237
X. Ep 4,11-16.
238
Thaùnh Augustinoâ, In Iohannis evangelium tractatus, 21, 8: CCL 36, 216-217 (PL 35, 1568).
239
Thaùnh Greâgoârioâ Caû, Moralia in Iob, Praefatio, 6, 14: CCL 143, 19 (PL 75, 525).
240
“Veà Chuùa chuùng ta vaø Hoäi Thaùnh thì toâi nghó caû hai chæ laø moät,
241
khoâng phaûi raéc roái laøm gì” .
Hoäi Thaùnh laø Hieàn Theâ cuûa Ñöùc Kitoâ

796. Söï hôïp nhaát giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh, giöõa Ñaàu vaø caùc chi
theå cuûa Thaân Theå, cuõng bao haøm söï phaân bieät giöõa hai beân trong
moät töông quan caù vò. Khía caïnh naøy thöôøng ñöôïc dieãn taû baèng
hình aûnh phu quaân vaø hieàn theâ. Ñeà taøi Ñöùc Kitoâ phu quaân cuûa Hoäi 757
Thaùnh ñaõ ñöôïc caùc Tieân tri chuaån bò vaø oâng Gioan Taåy Giaû loan 219
baùo242. Chính Chuùa cuõng töï xöng nhö laø “chaøng reå” (Mc 2,l9) 243.
Thaùnh Toâng Ñoà trình baøy Hoäi Thaùnh vaø moãi tín höõu, chi theå cuûa 772
Thaân Theå Ngöôøi, nhö laø Hieàn Theâ “ñöôïc keát hoân” vôùi Chuùa Kitoâ ñeå 1602
neân moät Thaàn Khí vôùi Ngöôøi244. Hoäi Thaùnh laø Hieàn Theâ tinh tuyeàn
cuûa Con Chieân tinh tuyeàn245, maø Ñöùc Kitoâ ñaõ yeâu thöông, Ngöôøi ñaõ
hieán maïng soáng mình vì Hoäi Thaùnh “ñeå thaùnh hoaù vaø thanh taåy
Hoäi Thaùnh” (Ep 5,26), Ngöôøi lieân keát Hoäi Thaùnh vôùi mình baèng 1616
moät giao öôùc vónh cöûu, vaø khoâng ngöøng chaêm soùc Hoäi Thaùnh nhö
thaân theå rieâng cuûa Ngöôøi246:
“Ñaây laø Ñöùc Kitoâ toaøn theå, goàm Ñaàu vaø thaân theå, vaø laø moät do
bôûi nhieàu ngöôøi…. Vaäy hoaëc laø ñaàu noùi, hoaëc laø caùc chi theå noùi,
thì ñeàu laø Ñöùc Kitoâ noùi: Ngöôøi noùi trong cöông vò laø Ñaàu (ex
persona capitis), vaø Ngöôøi noùi trong cöông vò laø Thaân Theå (ex
persona corporis). Nhöng noùi gì? ‘Caû hai seõ thaønh moät xöông moät
thòt. Maàu nhieäm naøy thaät laø cao caû. Toâi muoán noùi veà Ñöùc Kitoâ vaø
Hoäi Thaùnh’ (Ep 5,3l-32). Vaø chính Chuùa cuõng noùi trong Tin
Möøng: “Nhö vaäy, hoï khoâng coøn laø hai, nhöng chæ laø moät xöông
moät thòt” (Mt l9,6). Vaäy nhö anh em ñaõ bieát, thaät söï thì coù hai
ngöôøi, nhöng caû hai ñaõ neân moät khi thaønh vôï thaønh choàng…. Vôùi
tö caùch laø Ñaàu, Ngöôøi töï xöng laø ‘Phu quaân’; vôùi tö caùch laø Thaân
247
Theå, Ngöôøi töï xöng laø ‘Hieàn theâ’” .
III. HOÄI THAÙNH – ÑEÀN THÔØ CUÛA CHUÙA THAÙNH THAÀN

ECCLESIA – TEMPLUM SPIRITUS SANCTI
797. “Tinh thaàn hay linh hoàn chuùng ta töông quan vôùi caùc chi theå 813
theá naøo, thì Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng nhö theá ñoái vôùi caùc chi theå
241
Thaùnh Jeanne d’Arc, Dictum: Proceøs de condamnation, ed. P. Tisset (Paris 1960) 166.
242
X. Ga 3,29.
243
X. Mt 22,l-l4; 25,l-l3.
244
X. 1 Cr 6,l5-l7; 2 Cr 11,2.
245
X. Kh 22,l7; Ep l,4; 5,27.
246
X. Ep 5,29.
247
Thaùnh Augustinoâ, Enarratio in Psalmum 74, 4: CCL 39, 1027 (PL 37, 948-949).
cuûa Ñöùc Kitoâ, ñoái vôùi Thaân Theå Ñöùc Kitoâ laø Hoäi Thaùnh”248. “Cuõng
phaûi quy veà Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ, nhö veà moät nguyeân lyù khoâng
höõu hình, vieäc taát caû caùc phaàn cuûa Thaân Theå ñöôïc keát hôïp vôùi
nhau, cuõng nhö vôùi Ñaàu cao troïng cuûa mình, vì Thaàn Khí hieän dieän
troïn veïn nôi Ñaàu, troïn veïn nôi Thaân Theå, troïn veïn nôi moãi moät
chi theå”249. Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho Hoäi Thaùnh trôû neân “Ñeàn
586 thôø cuûa Thieân Chuùa haèng soáng” (2 Cr 6,l6)250:
“Quaû vaäy, hoàng aân cuûa Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc uyû thaùc cho Hoäi
Thaùnh… vaø söï hieäp thoâng cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ ñöôïc kyù thaùc cho Hoäi
Thaùnh, ñoù laø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ngaøi laø baûo chöùng cuûa söï baát
dieät, laø söùc maïnh cuûng coá ñöùc tin cuûa chuùng ta vaø laø chieác thang
ñöa chuùng ta leân tôùi Thieân Chuùa…. Quaû vaäy, ôû ñaâu coù Hoäi Thaùnh,
thì ôû ñoù coù Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa; vaø ôû ñaâu coù Thaàn Khí cuûa
251
Thieân Chuùa, thì ôû ñoù coù Hoäi Thaùnh vaø moïi aân suûng” .
737 798. Chuùa Thaùnh Thaàn laø “nguyeân lyù cuûa moïi haønh ñoäng taùc sinh
1091-1109 vaø thaät söï coù giaù trò cöùu ñoä trong moãi phaàn cuûa Thaân Theå”252. Ngaøi
hoaït ñoäng baèng nhieàu caùch ñeå xaây döïng toaøn thaân trong ñöùc
meán253: baèng Lôøi Thieân Chuùa laø “Lôøi coù söùc xaâ y döïng” (Cv 20,32);
baèng bí tích Röûa Toäi nhôø ñoù Ngaøi laøm neân Thaân Theå Ñöùc Kitoâ254;
baèng caùc bí tích giuùp cho caùc chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc taêng tröôûng
vaø ñöôïc chöõa laønh; baèng aân suûng cuûa caùc Toâng Ñoà, laø ñieàu troåi vöôït
trong caùc hoàng aân cuûa Ngaøi255; baèng caùc nhaân ñöùc, giuùp caùc tín höõu
haønh ñoäng theo söï laønh, vaø cuoái cuøng baèng nhieàu aân suûng ñaëc bieät
791 (ñöôïc goïi laø “caùc ñaëc suûng”) giuùp caùc tín höõu “coù ñuû khaû naêng vaø
saün loøng ñaûm nhaän caùc coâng vieäc vaø phaän vuï khaùc nhau, ñeå möu
ích cho vieäc canh taân, xaây döïng vaø phaùt trieån Hoäi Thaùnh”256.
Caùc ñaëc suûng

951, 2003 799. Caùc ñaëc suûng, hoaëc ngoaïi thöôøng hoaëc ñôn giaûn vaø khieâm toán,
laø nhöõng aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeàu höõu ích cho Hoäi
Thaùnh caùch tröïc tieáp hay giaùn tieáp, theo möùc ñoä caùc ñaëc suûng ñoù
quy veà vieäc xaây döïng Hoäi Thaùnh, veà vieäc möu ích cho con ngöôøi vaø
veà nhöõng nhu caàu cuûa traàn gian.
248
249
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Mystici corporis: DS 3808.
250
X. 1 Cr 3,16-17; Ep 2,21.
251
252
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Mystici corporis: DS 3808.
253
X. Ep 4,16.
254
X. 1 Cr l2,l3.
255
256
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 12: AAS 57 (1965) 16; x. Id., Saéc leänh
Apostolicam actuositatem, 3: AAS 58 (1966) 839-840.
800. Caùc ñaëc suûng phaûi ñöôïc ñoùn nhaän vôùi loøng bieát ôn, khoâng
nhöõng bôûi ngöôøi laõnh nhaän caùc ñaëc suûng ñoù, maø coøn bôûi taát caû caùc
phaàn töû cuûa Hoäi Thaùnh. Ñoù laø söï phong phuù thaät kyø dieäu cuûa aân
suûng cho söùc soáng toâng ñoà vaø cho söï thaùnh thieän cuûa toaøn Thaân
Theå Ñöùc Kitoâ; mieãn laø ñoù phaûi laø nhöõng hoàng aân thaät söï xuaát phaùt
bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø ñöôïc thöïc thi hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi
nhöõng thuùc ñaåy ñích thöïc cuûa Ngaøi, nghóa laø theo ñöùc meán, laø
thöôùc ño thaät cuûa caùc ñaëc suûng257.
801. Theo nghóa naøy, roõ raøng laø söï phaân ñònh caùc ñaëc suûng luoân
luoân laø caàn thieát. Khoâng coù ñaëc suûng naøo ñöôïc mieãn khoûi töông
quan vôùi vaø quy phuïc caùc Muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh. Caùc ngaøi “coù 894
thaåm quyeàn ñaëc bieät, khoâng phaûi ñeå daäp taét Thaàn Khí, nhöng phaûi
thöû thaùch taát caû vaø giöõ laïi ñieàu gì laø toát” 258, ñeå taát caû caùc ñaëc suûng,
trong söï khaùc bieät vaø boå sung laãn nhau, cuøng coäng taùc “vì lôïi ích
chung” (1 Cr 12,7)259. 1905
TOÙM LÖÔÏC
802. Chuùa Gieâsu Kitoâ “ñaõ töï hieán ñeå cöùu chuoäc chuùng ta cho thoaùt
khoûi moïi ñieàu baát chính, vaø ñeå thanh luyeän chuùng ta, khieán chuùng
ta thaønh daân rieâng cuûa Ngöôøi” (Tt 2,14).
803. “Anh em laø gioáng noøi ñöôïc tuyeån choïn, laø haøng tö teá vöông
giaû, laø daân thaùnh, daân rieâng cuûa Thieân Chuùa” (1 Pr 2,9).
804. Chuùng ta gia nhaäp daân Thieân Chuùa nhôø ñöùc tin vaø nhôø bí
tích Röûa Toäi. “Taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc keâu goïi gia nhaäp daân
môùi cuûa Thieân Chuùa”260, ñeå trong Ñöùc Kitoâ “ngöôøi ta laøm thaønh
moät gia ñình duy nhaát vaø moät daân duy nhaát cuûa Thieân Chuùa”261.
805. Hoäi Thaùnh laø Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ. Nhôø Thaàn Khí vaø nhôø
haønh ñoäng cuûa Ngaøi trong caùc bí tích, nhaát laø bí tích Thaùnh Theå,
Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi, laøm cho coäng ñoaøn caùc tín
höõu neân Thaân Theå cuûa Ngöôøi.
806. Trong söï hôïp nhaát cuûa Thaân Theå naøy, coù söï ña daïng cuûa caùc
chi theå vaø caùc chöùc naêng. Taát caû caùc chi theå ñeàu ñöôïc lieân keát vôùi
nhau, nhaát laø vôùi nhöõng ngöôøi ñau khoå, nhöõng ngöôøi ngheøo vaø
nhöõng ngöôøi bò baùch haïi.
257
X. 1 Cr 13.
258
259
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 30: AAS 57 (1965) 37; ÑGH Gioan
Phaoloâ II, Toâng huaán Christifideles laici, 24: AAS 81 (1989) 435.
260
261
807. Hoäi Thaùnh laø moät Thaân Theå coù Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu: Hoäi Thaùnh
soáng do Ngöôøi, trong Ngöôøi, vaø cho Ngöôøi; chính Ngöôøi soáng vôùi
Hoäi Thaùnh vaø trong Hoäi Thaùnh.
808. Hoäi Thaùnh laø Hieàn Theâ cuûa Ñöùc Kitoâ: Ngöôøi ñaõ yeâu meán Hoäi
Thaùnh vaø ñaõ noäp mình vì Hoäi Thaùnh. Ngöôøi ñaõ thanh taåy Hoäi
Thaùnh baèng Maùu Ngöôøi. Ngöôøi laøm cho Hoäi Thaùnh trôû thaønh Meï,
sinh ra taát caû caùc con caùi cuûa Thieân Chuùa.
809. Hoäi Thaùnh laø Ñeàn Thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Thaàn Khí laø
nhö linh hoàn cuûa Nhieäm Theå, laø nguyeân lyù cuûa söï soáng cuûa Nhieäm
Theå, nguyeân lyù cuûa söï hôïp nhaát trong khaùc bieät, nguyeân lyù cuûa söï
phong phuù caùc hoàng aân vaø ñaëc suûng cuûa Nhieäm Theå.
810. “Nhö vaäy Hoäi Thaùnh phoå quaùt xuaát hieän nhö moät daân ñöôïc
quy tuï trong söï hôïp nhaát cuûa Chuùa Cha, vaø Chuùa Con vaø Chuùa
Thaùnh Thaàn”262.
Tieát 3
Hoäi Thaùnh duy nhaát, thaùnh thieän,
coâng giaùo vaø toâng truyeàn
Paragraphus 3
Ecclesia est una, sancta, catholica et apostolica
750 811. “Ñaây laø Hoäi Thaùnh duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ, maø trong Tín bieåu
chuùng ta tuyeân xöng laø duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø toâng
truyeàn”263. Boán ñaëc tính naøy noái keát vôùi nhau moät caùch khoâng theå
taùch bieät264, vaø neâu roõ nhöõng neùt caên baûn cuûa Hoäi Thaùnh vaø cuûa söù
vuï cuûa Hoäi Thaùnh. Hoäi Thaùnh khoâng töï mình coù caùc thuoäc tính aáy;
832, 865 Ñöùc Kitoâ, nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, ñaõ laøm cho Hoäi Thaùnh ñöôïc duy
nhaát, thaùnh thieän coâng giaùo vaø toâng truyeàn, vaø cuõng chính Ngöôøi
keâu goïi Hoäi Thaùnh haõy thöïc hieän töøng ñieàu trong caùc ñaëc tính ñoù.
812. Chæ ñöùc tin môùi coù theå nhaän bieát raèng Hoäi Thaùnh coù caùc ñaëc
156, 770 tính naøy töø nguoàn maïch thaàn linh. Nhöng nhöõng bieåu hieän lòch söû
cuûa caùc ñaëc tính ñoù cuõng laø nhöõng daáu chæ noùi leân caùch roõ raøng
tröôùc lyù trí nhaân loaïi. Coâng ñoàng Vaticanoâ I nhaéc laïi: “Bôûi söï
262
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 4: AAS 57 (1965) 7; x. Thaùnh Cyprianoâ, De
dominica Oratione, 23: CCL 3A, 105 (PL 4, 553).
263
264
X. Sanctum Officium, Epistula ad Episcopos Angliae (14-9-1864): DS 2888.
thaùnh thieän troåi vöôït, … söï hôïp nhaát coâng giaùo vaø söï vöõng beàn
khoâng gì thaéng noåi cuûa mình, Hoäi Thaùnh töï mình ñaõ laø moät lyù do
quan troïng vaø thöôøng xuyeân veà tính khaû tín, vaø laø moät baèng chöùng
khoâng theå phi baùc veà söù vuï thaàn linh cuûa mình”265.
I. HOÄI THAÙNH DUY NHAÁT

ECCLESIA EST UNA
“Maàu nhieäm thaùnh thieâng cuûa tính duy nhaát cuûa Hoäi
Thaùnh”266
813. Hoäi Thaùnh laø duy nhaát vì nguoàn maïch cuûa mình: “Khuoân maãu 172
möïc toái cao vaø nguyeân lyù cuûa maàu nhieäm naøy, laø söï hôïp nhaát trong
Ba Ngoâi cuûa Thieân Chuùa duy nhaát laø Chuùa Cha vaø Chuùa Con trong
Chuùa Thaùnh Thaàn”267. Hoäi Thaùnh laø duy nhaát vì Ñaáng Saùng Laäp 766
cuûa mình: “Quaû thaät, chính Chuùa Con nhaäp theå … ñaõ nhôø caây thaäp
giaù cuûa mình maø giao hoaø moïi ngöôøi vôùi Thieân Chuùa … taùi laäp söï
hôïp nhaát moïi ngöôøi trong moät daân toäc vaø moät thaân theå”268. Hoäi
Thaùnh laø duy nhaát vì “linh hoàn” cuûa mình: “Chuùa Thaùnh Thaàn, 797
Ñaáng ngöï trong caùc tín höõu, ñaày traøn vaø ñieàu khieån toaøn Hoäi
Thaùnh, laøm cho caùc tín höõu hieäp thoâng vôùi nhau caùch kyø dieäu vaø
keát hôïp taát caû trong Ñöùc Kitoâ caùch raát maät thieát, cho neân Ngaøi laø
nguyeân lyù cuûa söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh”269. Vì vaäy, theo baûn
chaát, Hoäi Thaùnh laø duy nhaát:
“OÂi maàu nhieäm laï luøng thay! Coù Chuùa Cha duy nhaát cuûa vuõ truï,
coù Ngoâi Lôøi duy nhaát cuûa vuõ truï, vaø Chuùa Thaùnh Thaàn duy nhaát,
vaø chính Ngaøi ôû khaép nôi. Cuõng coù moät ngöôøi Meï Ñoàng Trinh
270
duy nhaát; maø toâi thích goïi ngöôøi meï ñoù laø Hoäi Thaùnh” .
814. Tuy nhieân, ngay töø khôûi ñaàu, Hoäi Thaùnh duy nhaát ñoù cho thaáy
mình raát ña daïng, ñieàu naøy vöøa xuaát phaùt töø nhöõng hoàng aân khaùc 791, 873
nhau cuûa Thieân Chuùa ñoàng thôøi vöøa töø voâ soá nhöõng ngöôøi laõnh
nhaän caùc hoàng aân ñoù. Nhöõng ña daïng cuûa caùc daân toäc vaø caùc neàn 1202
vaên hoaù ñöôïc quy tuï thaønh söï duy nhaát cuûa daân Thieân Chuùa. Giöõa
caùc phaàn töû cuûa Hoäi Thaùnh coù söï ña daïng veà caùc hoàng aân, caùc chöùc
naêng, caùc hoaøn caûnh vaø caùc caùch soáng; “trong söï hieäp thoâng cuûa 832
Hoäi Thaùnh, coù söï hieän dieän caùch chính ñaùng cuûa caùc Giaùo Hoäi ñòa
265
266
267
268
269
270
Thaùnh Cleâmenteâ Alexandria, Paedagogus, 1, 6, 42: GCS 12, 115 (PG 8, 300).
phöông vôùi nhöõng truyeàn thoáng rieâng”271. Nhöõng phong phuù lôùn lao
cuûa söï ña daïng naøy khoâng nghòch laïi tính duy nhaát cuûa Hoäi Thaùnh.
Tuy nhieân toäi loãi vaø nhöõng haäu quaû naëng neà cuûa noù khoâng ngöøng
ñe doaï hoàng aân laø söï duy nhaát. Vì vaäy thaùnh Toâng Ñoà ñaõ khuyeân
phaûi duy trì “söï hôïp nhaát maø Thaàn Khí ñem laïi, baèng caùch aên ôû
thuaän hoaø gaén boù vôùi nhau” (Ep 4,3).
1827 815. Nhöõng moái daây cuûa söï duy nhaát naøy laø gì? Treân heát moïi söï,
ñoù laø ñöùc meán, laø “moái daây lieân keát tuyeät haûo” (Cl 3,l4). Nhöng söï
830, 837 duy nhaát cuûa Hoäi Thaùnh löõ haønh cuõng ñöôïc naâng ñôõ baèng nhöõng
moái daây hieäp thoâng höõu hình:
173 – Nhôø vieäc tuyeân xöng moät ñöùc tin duy nhaát ñaõ tieáp nhaän töø caùc Toâng
Ñoà;
– Nhôø söï cöû haønh chung vieäc phöôïng töï thaàn linh, nhaát laø caùc bí tích;
– Nhôø söï keá nhieäm toâng truyeàn qua bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, ñieàu
naøy duy trì söï hoøa hôïp huynh ñeä cuûa gia ñình Thieân Chuùa272.
816. “Ñaây laø Hoäi Thaùnh duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ, … maø Ñaáng Cöùu Ñoä
chuùng ta, sau khi Ngöôøi phuïc sinh, ñaõ trao cho oâng Pheâroâ chaên
daét, vaø truyeàn cho oâng vaø caùc toâng ñoà khaùc phaûi truyeàn baù vaø cai
quaûn…. Ñöôïc thieát laäp treân traàn gian nhö moät xaõ hoäi coù phaåm traät,
Hoäi Thaùnh aáy toàn taïi trong (subsistit in) Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, do
Vò keá nhieäm thaùnh Pheâroâ vaø caùc Giaùm muïc hieäp thoâng vôùi ngaøi
ñieàu khieån”273.
Saéc leänh veà Ñaïi Keát (de Oecumenismo) cuûa Coâng ñoàng Vaticanoâ
II giaûi thích: “Quaû vaäy, nhôø Hoäi Thaùnh duy nhaát coâng giaùo cuûa
Ñöùc Kitoâ, laø söï trôï giuùp thoâng thöôøng cuûa ôn cöùu ñoä, ngöôøi ta coù
830 theå ñaït ñöôïc caùch vieân maõn caùc phöông tieän cöùu ñoä. Thaät söï,
chuùng toâi tin, Chuùa ñaõ uûy thaùc taát caû saûn nghieäp Taân Öôùc cho
rieâng Toâng Ñoà Ñoaøn do thaùnh Pheâroâ laõnh ñaïo, ñeå taïo thaønh moät
Thaân Theå duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ nôi traàn theá; taát caû nhöõng ai
thuoäc veà daân Thieân Chuùa moät caùch naøo ñoù, ñeàu phaûi ñöôïc thaùp
274
nhaäp moät caùch ñaày ñuû vaøo Thaân Theå naøy” .
Nhöõng veát thöông cuûa söï duy nhaát

817. Thaät ra, “trong Hoäi Thaùnh duy nhaát vaø ñoäc nhaát naøy cuûa
Thieân Chuùa, ngay töø buoåi sô khai, ñaõ xuaát hieän moät soá raïn nöùt maø
thaùnh Toâng Ñoà ñaõ naëng lôøi khieån traùch laø ñaùng leân aùn. Trong
271
272
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 2: AAS 57 (1965) 91-92; Id., Hieán cheá
tín lyù Lumen Gentium, 14: AAS 57 (1965) 18-19; Boä Giaùo Luaät, ñieàu 205.
273
274
nhöõng theá kyû sau ñoù, coøn phaùt sinh nhöõng xung ñoät traàm troïng
hôn vaø nhöõng coäng ñoaøn khoâng nhoû ñaõ taùch bieät khoûi söï hieäp
thoâng ñaày ñuû vôùi Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, coù khi khoâng phaûi khoâng
do loãi cuûa nhöõng ngöôøi ôû caû hai beân 275. Nhöõng söï ñoaïn tuyeät, laøm 2089
toån thöông söï duy nhaát cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ (ñöôïc phaân bieät laø
laïc giaùo, boäi giaùo vaø ly giaùo)276, ñaõ xaûy ra do toäi loãi cuûa con ngöôøi:
“ÔÛ ñaâu coù toäi loãi, ôû ñoù coù loän xoän, ly giaùo, laïc giaùo, vaø xung ñoät;
coøn ôû ñaâu coù nhaân ñöùc, ôû ñoù coù söï duy nhaát, söï keát hôïp, nhôø ñoù
277
taát caû caùc tín höõu chæ coù moät traùi tim, vaø moät linh hoàn” .
818. Ngaøy nay nhöõng ngöôøi sinh ra trong caùc coäng ñoaøn phaùt sinh
töø nhöõng cuoäc ly khai aáy “vaø ñang soáng ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ,
khoâng theå bò toá caùo veà toäi chia reõ, vaø Hoäi Thaùnh Coâng giaùo quyù
meán hoï vôùi loøng toân troïng vaø yeâu thöông huynh ñeä…. Ñöôïc coâng 1271
chính hoùa bôûi ñöùc tin trong bí tích Röûa Toäi, hoï ñöôïc thaùp nhaäp vaøo
Ñöùc Kitoâ, vaø vì vaäy hoï coù quyeàn mang danh Kitoâ höõu, vaø xöùng
ñaùng ñöôïc con caùi cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo nhìn nhaän laø anh em
trong Chuùa”278.
819. Hôn nöõa, “nhieàu yeáu toá cuûa söï thaùnh hoùa vaø cuûa chaân lyù”279
hieän höõu beân ngoaøi nhöõng giôùi haïn höõu hình cuûa Hoäi Thaùnh Coâng
giaùo: “Lôøi Chuùa baèng vaên töï, ñôøi soáng trong aân suûng, ñöùc tin, ñöùc
caäy, ñöùc meán, vaø nhöõng hoàng aân noäi taâm khaùc cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn cuøng nhöõng yeáu toá höõu hình”280. Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ duøng
nhöõng Giaùo Hoäi vaø nhöõng coäng ñoaøn giaùo hoäi ñoù nhö nhöõng
phöông tieän cöùu ñoä, söùc maïnh cuûa nhöõng phöông tieän naøy xuaát
phaùt töø söï sung maõn cuûa aân suûng vaø cuûa chaân lyù maø Ñöùc Kitoâ ñaõ
giao phoù cho Hoäi Thaùnh Coâng giaùo. Taát caû nhöõng ñieàu thieän haûo
ñoù ñeàu xuaát phaùt töø Ñöùc Kitoâ vaø daãn ñeán Ngöôøi281, vaø töï chuùng laø
lôøi keâu goïi tieán ñeán “söï hôïp nhaát phoå quaùt”282.
Treân ñöôøng tieán ñeán hôïp nhaát

820. “Ñöùc Kitoâ töø ban ñaàu ñaõ roäng ban cho Hoäi Thaùnh ôn hôïp
nhaát. Chuùng toâi tin raèng söï hôïp nhaát aáy toàn taïi maõi trong Hoäi
Thaùnh Coâng Giaùo vaø chuùng toâi hy voïng söï hôïp nhaát ngaøy caøng
275
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 3: AAS 57 (1965) 92-93.
276
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 751.
277
OÂrigieâneâ, In Ezechielem holimia, 9, 1: SC 352, 296 (PG 13, 732).
278
279
280
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 3: AAS 57 (1965) 93; x. Id., Hieán cheá tín lyù
Lumen Gentium, 15: AAS 57 (1965) 19.
281
282
phaùt trieån cho ñeán ngaøy taän theá”283. Ñöùc Kitoâ vaãn luoân luoân ban
cho Hoäi Thaùnh ôn hôïp nhaát, nhöng Hoäi Thaùnh phaûi luoân luoân caàu
nguyeän vaø haønh ñoäng ñeå duy trì, taêng cöôøng vaø hoaøn chænh söï hôïp
2748 nhaát nhö Ñöùc Kitoâ muoán. Vì theá, chính Chuùa Gieâsu caàu nguyeän
trong giôø khoå naïn vaø khoâng ngöøng caàu xin Chuùa Cha cho caùc moân
ñeä ñöôïc hôïp nhaát: “Ñeå taát caû neân moät, nhö Cha ôû trong Con vaø
Con ôû trong Cha ñeå hoï cuõng ôû trong chuùng ta. Nhö vaäy, theá gian seõ
tin raèng Cha ñaõ sai Con” (Ga l7,2l). Loøng ao öôùc laäp laïi söï hôïp
nhaát cuûa taát caû caùc Kitoâ höõu laø moät hoàng aân cuûa Ñöùc Kitoâ vaø moät
lôøi keâu goïi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn284.
821. Ñeå ñaùp laïi lôøi keâu goïi hôïp nhaát cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Hoäi
Thaùnh caàn:
– canh taân thöôøng xuyeân ñeå ngaøy caøng trung thaønh hôn vôùi ôn goïi cuûa
mình; söï canh taân naøy laø ñoäng löïc cuûa phong traøo hôïp nhaát285.
827 – hoái caûi taän ñaùy loøng “ñeå soáng phuø hôïp hôn vôùi Tin Möøng”286, vì
chính söï baát trung vôùi aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ laø nguyeân nhaân gaây
chia reõ giöõa caùc chi theå;
2791 – caàu nguyeän chung, vì “söï hoái caûi taän ñaùy loøng vaø söï thaùnh thieän
trong ñôøi soáng, cuøng vôùi nhöõng lôøi kinh chung vaø rieâng caàu cho söï
hôïp nhaát caùc Kitoâ höõu, phaûi ñöôïc coi nhö laø linh hoàn cuûa moïi phong
traøo ñaïi keát vaø coù theå xöùng ñaùng ñöôïc meänh danh laø söï ñaïi keát
trong tinh thaàn”287;
– hieåu bieát nhau trong tình huynh ñeä288;
– ñaøo taïo tinh thaàn ñaïi keát cho caùc tín höõu vaø nhaát laø cho caùc linh
muïc289;
– ñoái thoaïi giöõa caùc nhaø thaàn hoïc vaø gaëp gôõ giöõa caùc Kitoâ höõu cuûa caùc
Giaùo Hoäi vaø caùc coäng ñoaøn khaùc nhau290;
– hôïp taùc giöõa caùc Kitoâ höõu trong caùc laõnh vöïc khaùc nhau ñeå phuïc vuï
con ngöôøi291.
822. “Toaøn theå Hoäi Thaùnh, tín höõu cuõng nhö muïc töû, ñeàu coù boån
phaän quan taâm ñeán vieäc taùi laäp söï hôïp nhaát”292. Nhöng cuõng caàn yù
283
284
285
286
287
288
289
290
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 4: AAS 57 (1965) 94; Ibid., 9: AAS 57
(1965) 98; Ibid., 11: AAS 57 (1965) 99.
291
292
thöùc raèng “yù nguyeän thaùnh thieän muoán giao hoaø toaøn theå Kitoâ höõu
trong söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh duy nhaát vaø ñoäc nhaát cuûa Ñöùc
Kitoâ, vöôït quaù söùc löïc vaø khaû naêng loaøi ngöôøi”. Vì theá, chuùng ta
ñaët heát hy voïng “vaøo lôøi Ñöùc Kitoâ caàu nguyeän cho Hoäi Thaùnh, vaøo
tình thöông cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi chuùng ta vaø vaøo quyeàn naêng cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn”293.
II. HOÄI THAÙNH THAÙNH THIEÄN

ECCLESIA EST SANCTA
823. “Chuùng toâi tin Hoäi Thaùnh … maõi maõi thaùnh thieän. Thaät vaäy,
Ñöùc Kitoâ, Con Thieân Chuùa, Ñaáng cuøng vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa 459
Thaùnh Thaàn ñöôïc ca tuïng laø ‘Ñaáng Thaùnh duy nhaát’, ñaõ yeâu daáu 796
Hoäi Thaùnh nhö Hieàn Theâ cuûa mình, vaø ñaõ töï hieán vì Hoäi Thaùnh,
ñeå thaùnh hoùa Hoäi Thaùnh, vaø keát hôïp Hoäi Thaùnh vôùi mình nhö
Thaân Theå cuûa mình, vaø ban cho dö ñaày hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn ñeå laøm vinh danh Thieân Chuùa”294. Vì vaäy Hoäi Thaùnh laø “daân
thaùnh cuûa Thieân Chuùa”295 vaø caùc phaàn töû cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc goïi
laø “caùc Thaùnh”296. 946
824. Hoäi Thaùnh, nhôø keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, ñöôïc chính Ngöôøi
thaùnh hoùa; nhôø Ngöôøi vaø trong Ngöôøi, Hoäi Thaùnh cuõng coù khaû
naêng thaùnh hoùa: “Taát caû caùc coâng vieäc cuûa Hoäi Thaùnh ñeàu höôùng
veà muïc ñích laø thaùnh hoùa con ngöôøi trong Ñöùc Kitoâ vaø toân vinh
Thieân Chuùa”297. Hoäi Thaùnh ñöôïc giao cho “ñaày ñuû caùc phöông tieän
cöùu ñoä”298. Trong Hoäi Thaùnh, “chuùng ta ñaït ñeán söï thaùnh thieän nhôø 816
aân suûng cuûa Thieân Chuùa”299.
825. “Hoäi Thaùnh nôi traàn theá ñöôïc ghi daáu ñaëc bieät baèng söï thaùnh 670
thieän ñích thöïc, tuy chöa troïn haûo” 300. Caùc chi theå cuûa Hoäi Thaùnh
coøn phaûi ñaït tôùi söï thaùnh thieän troïn haûo: “Ñöôïc ban cho nhöõng
phöông tieän cöùu ñoä doài daøo vaø cao caû nhö theá, taát caû caùc Kitoâ höõu,
duø trong hoaøn caûnh vaø baäc soáng naøo, moãi ngöôøi trong con ñöôøng 2013
cuûa mình, ñeàu ñöôïc Chuùa keâu goïi ñaït tôùi söï thaùnh thieän troïn haûo
nhö Chuùa Cha laø Ñaáng troïn haûo”301.
293
294
295
296
X. Cv 9,l3; 1 Cr 6,l; l6,l.
297
298
299
300
301
1827 826. Ñöùc meán laø linh hoàn cuûa söï thaùnh thieän maø moïi ngöôøi ñöôïc
2658 keâu goïi ñaït tôùi: “Ñöùc meán höôùng daãn, hình thaønh vaø ñöa tôùi muïc
ñích, taát caû caùc phöông tieän thaùnh hoaù”302:
“Toâi hieåu raèng neáu Hoäi Thaùnh laø moät thaân theå goàm nhöõng boä
phaän khaùc nhau, thì khoâng theå thieáu boä phaän caàn thieát nhaát vaø
cao quyù nhaát; toâi hieåu raèng Hoäi Thaùnh coù moät traùi tim vaø traùi
tim aáy böøng chaùy Tình Yeâu. Toâi hieåu raèng chæ coù Tình Yeâu khieán
864 caùc chi theå cuûa Hoäi Thaùnh hoaït ñoäng, neáu Tình Yeâu bò taøn luïi,
thì caùc Toâng Ñoà seõ khoâng loan baùo Tin Möøng nöõa, caùc vò Töû Ñaïo
seõ töø choái ñoå maùu mình ra…. Toâi hieåu raèng Tình Yeâu bao goàm nôi
mình taát caû caùc Ôn Goïi, Tình Yeâu laø moïi söï, vaø Tình Yeâu bao
truøm khaép khoâng gian vaø thôøi gian… taét moät lôøi, Tình Yeâu thì
303
vónh cöûu” .
1425-1429 827. “Trong khi Ñöùc Kitoâ thaät söï laø Ñaáng ‘thaùnh thieän, voâ toäi, tinh
tuyeàn’, khoâng heà bieát ñeán toäi, nhöng ñeán ñeå ñeàn caùc toäi rieâng cuûa
daân, thì, vì mang trong loøng mình nhöõng keû toäi loãi, vöøa thaùn h
821 thieän vöøa phaûi luoân ñöôïc thanh taåy, Hoäi Thaùnh luoân tieáp tuïc vieäc
saùm hoái vaø canh taân”304. Taát caû caùc chi theå cuûa Hoäi Thaùnh, keå caû
caùc thöøa taùc vieân, ñeàu phaûi nhaän mình laø keû toäi loãi 305. Trong taát caû
moïi ngöôøi, coû luøng cuûa toäi loãi coøn laãn loän vôùi luùa toát cuûa Tin Möøng
cho ñeán taän theá306. Vì vaäy, Hoäi Thaùnh quy tuï nhöõng ngöôøi toäi loãi
ñaõ ñöôïc laõnh nhaän ôn cöùu ñoä cuûa Ñöùc Kitoâ, nhöng coøn ñang treân
ñöôøng thaùnh hoùa:
Vì vaäy, Hoäi Thaùnh “thaùnh thieän, duø mang trong loøng mình
nhöõng ngöôøi toäi loãi; bôûi vì Hoäi Thaùnh khoâng coù söï soáng naøo khaùc
ngoaøi söï soáng cuûa aân suûng; quaû thaät, neáu caùc chi theå cuûa Hoäi
Thaùnh ñöôïc nuoâi döôõng baèng söï soáng naøy, thì hoï ñöôïc thaùnh
hoaù, neáu hoï taùch mình khoûi söï soáng naøy, thì hoï rôi vaøo toäi loãi vaø
caùc xaáu xa cuûa taâm hoàn, nhöõng ñieàu ñoù ngaên caûn khoâng cho söï
thaùnh thieän raïng ngôøi cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc lan toaû. Vì vaäy, Hoäi
Thaùnh chòu ñau khoå vaø thoáng hoái vì nhöõng toäi loãi ñoù, tuy coù
quyeàn giaûi thoaùt caùc con caùi mình khoûi toäi loãi nhôø Maùu Ñöùc Kitoâ
307
vaø hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn” .
1173 828. Khi phong thaùnh cho moät soá tín höõu, nghóa laø khi long troïng
tuyeân boá nhöõng tín höõu naøy ñaõ thöïc haønh caùc nhaân ñöùc moät caùch
302
303
Thaùnh Teâreâsa Haøi ñoàng Gieâsu, Manuscrit B, 3v: Manuscrits autobiographiques (Paris 1992)
299.
304
Unitatis redintegratio, 3: AAS 57 (1965) 92-94; Ibid., 6: AAS 57 (1965) 96-97.
305
X. 1 Ga 1,8-10.
306
X. Mt 13,24-30.
307
anh duõng vaø ñaõ soáng trung thaønh vôùi aân suûng cuûa Thieân Chuùa, Hoäi
Thaùnh nhìn nhaän quyeàn naêng cuûa Thaàn Khí thaùnh thieän ñang ngöï
nôi mình vaø Hoäi Thaùnh naâng ñôõ nieàm hy voïng cuûa caùc tín höõu khi
ñöa caùc thaùnh laøm göông maãu vaø laøm ngöôøi chuyeån caàu cho hoï308.
“Trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên nhaát suoát doøng lòch söû Hoäi
Thaùnh, caùc Thaùnh nam nöõ luoân laø nguoàn maïch vaø laø khôûi ñieåm cuûa
söï canh taân”309. “Quaû thaät, söï thaùnh thieän cuûa Hoäi Thaùnh laø nguoàn
maïch bí aån vaø laø thöôùc ño khoâng theå sai laàm cuûa hoaït ñoäng toâng 2045
ñoà vaø nhieät tình truyeàn giaùo cuûa Hoäi Thaùnh”310.
829. “Trong khi Hoäi Thaùnh ñaõ ñaït tôùi söï troïn haûo khoâng tì oá, 1172
khoâng veát nhaên, nôi Ñöùc Trinh Nöõ dieãm phuùc, thì caùc Kitoâ höõu
vaãn coøn phaûi coá gaéng, ñeå chieán thaéng toäi loãi maø tieán tôùi trong söï
thaùnh thieän; vì vaäy hoï ngöôùc maét nhìn leân Ñöùc Maria”311: nôi Ñöùc
Meï, Hoäi Thaùnh ñaõ hoaøn toaøn thaùnh thieän. 972
III. HOÄI THAÙNH COÂNG GIAÙO

ECCLESIA EST CATHOLICA
“Coâng giaùo” laø gì?

830. Thuaät ngöõ “coâng giaùo” (catholica) coù nghóa laø “phoå quaùt”, hoaëc
“theo tính toaøn boä” hoaëc “theo söï toaøn veïn”. Hoäi Thaùnh laø coâng
giaùo theo caû hai nghóa:
Hoäi Thaùnh laø coâng giaùo bôûi vì trong Hoäi Thaùnh coù Ñöùc Kitoâ
hieän dieän. “ÔÛ ñaâu coù Ñöùc Kitoâ Gieâsu, ôû ñoù coù Hoäi Thaùnh Coâng 795
giaùo”312. Nôi Hoäi Thaùnh, toàn taïi söï sung maõn cuûa Thaân Theå Ñöùc 815-816
Kitoâ, ñöôïc keát hôïp vôùi Ñaàu cuûa mình313, ñieàu ñoù coù nghóa laø Hoäi
Thaùnh ñaõ nhaän ñöôïc töø Ñöùc Kitoâ “ñaày ñuû caùc phöông tieän cöùu
ñoä”314 theo nhö Ngöôøi muoán: lôøi tuyeân xöng ñöùc tin chính xaùc vaø
troïn veïn, ñôøi soáng bí tích toaøn veïn vaø thöøa taùc vuï thaùnh chöùc
trong söï keá nhieäm toâng truyeàn. Theo yù nghóa caên baûn naøy, Hoäi
Thaùnh ñaõ laø coâng giaùo töø ngaøy leã Nguõ Tuaàn315 vaø maõi maõi seõ laø
coâng giaùo cho ñeán ngaøy Chuùa quang laâm.
308
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 40: AAS 57 (1965) 44-45; Ibid., 48-51:
AAS 57 (1965) 53-58.
309
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Christifideles laici, 16: AAS 81 (1989) 417.
310
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Christifideles laici, 17: AAS 81 (1989) 419-420.
311
312
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Smyrnaeos, 8, 2: SC 10bis, 138 (Funk 1, 282).
313
X. Ep 1,22-23.
314
315
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 4: AAS 58 (1966) 950-951.
849 831. Hoäi Thaùnh laø coâng giaùo bôûi vì Hoäi Thaùnh ñöôïc Ñöùc Kitoâ sai
ñeán vôùi toaøn theå nhaân loaïi316:
“Moïi ngöôøi ñöôïc keâu goïi vaøo daân môùi cuûa Thieân Chuùa. Vì theá
daân naøy, vaãn laø moät daân duy nhaát, phaûi ñöôïc môû roäng khaép traàn
gian vaø qua moïi theá heä, ñeå keá hoaïch cuûa thaùnh yù Thieân Chuùa
ñöôïc hoaøn thaønh: töø nguyeân thuûy Ngaøi ñaõ taïo döïng moät baûn tính
360 nhaân loaïi duy nhaát, vaø ñaõ quyeát ñònh quy tuï neân moät caùc con caùi
ñaõ taûn maùt cuûa Ngaøi…. Ñaëc tính phoå quaùt naøy, laøm vinh döï cho
daân Thieân Chuùa, laø moät hoàng aân cuûa chính Chuùa, nhôø ñoù Hoäi
518 Thaùnh Coâng Giaùo, moät caùch höõu hieäu vaø lieân læ, höôùng tôùi vieäc
quy tuï toaøn theå nhaân loaïi cuøng moïi ñieàu thieän haûo cuûa hoï, döôùi
quyeàn Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu, trong söï hôïp nhaát cuûa Thaàn Khí cuûa
317
Ngöôøi” .
Moãi Giaùo Hoäi ñòa phöông cuõng laø “coâng giaùo”

814 832. “Hoäi Thaùnh Ñöùc Kitoâ thaät söï hieän dieän trong moïi coäng ñoaøn
hôïp phaùp caùc tín höõu ôû caùc ñòa phöông, caùc coäng ñoaøn naøy gaén boù
vôùi caùc Muïc töû cuûa mình vaø trong Taân Öôùc ñöôïc goïi laø caùc Hoäi
Thaùnh…. Trong caùc coäng ñoaøn ñoù, caùc tín höõu ñöôïc quy tuï nhôø vieäc
rao giaûng Tin Möøng Ñöùc Kitoâ, vaø maàu nhieäm Böõa Tieäc cuûa Chuùa
ñöôïc cöû haønh…. Trong caùc coäng ñoaøn ñoù, tuy thöôøng laø nhoû beù vaø
811 ngheøo naøn hay soáng taûn maùt, vaãn coù Ñöùc Kitoâ hieän dieän, nhôø söùc
maïnh cuûa Ngöôøi maø Hoäi Thaùnh duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo
vaø toâng truyeàn ñöôïc keát hôïp”318.
833. Danh xöng “Giaùo Hoäi ñòa phöông”, tröôùc heát laø moät giaùo phaän,
ñöôïc duøng ñeå chæ moät coäng ñoaøn caùc tín höõu soáng hieäp thoâng trong
ñöùc tin vaø caùc bí tích vôùi Giaùm muïc cuûa hoï laø ngöôøi ñaõ thuï phong
886 trong söï keá nhieäm toâng truyeàn319. Caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông naøy
ñöôïc thaønh laäp “theo hình aûnh Hoäi Thaùnh phoå quaùt”, chính trong
vaø töø caùc Giaùo Hoäi aáy maø moät Hoäi Thaùnh coâng giaùo duy nhaát hieän
höõu320.
834. Caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông coù ñaëc tính coâng giaùo caùch ñaày ñuû
882, 1369 nhôø hieäp thoâng vôùi moät trong caùc Giaùo Hoäi ñoù, töùc laø vôùi Giaùo Hoäi
Roâma, laø Giaùo Hoäi “chuû trì trong ñöùc meán”321. “Quaû vaäy, toaøn theå
Hoäi Thaùnh, nghóa laø caùc tín höõu ôû khaép moïi nôi, caàn phaûi hoaø hôïp
316
X. Mt 28,19.
317
318
319
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Christus Dominus, 11: AAS 58 (1966) 677; Boä Giaùo Luaät, caùc
ñieàu 368-369; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, caùc ñieàu 177,1. 178. 311,1. 312.
320
321
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Romanos, Inscr.: SC 10bis, 106 (Funk 1, 252).
vôùi Giaùo Hoäi Roâma vì söï öu vieät cao troïng hôn cuûa noù”322. “Quaû
vaäy, töø buoåi ñaàu, khi Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa xuoáng mang laáy xaùc
phaøm nôi chuùng ta, taát caû caùc Giaùo Hoäi cuûa caùc Kitoâ höõu ôû khaép
moïi nôi ñaõ coi vaø vaãn coi Giaùo Hoäi cao quyù ôû Roâma nhö caên baûn vaø
neàn taûng vöõng chaéc duy nhaát: vì theo chính lôøi höùa cuûa Ñaáng Cöùu
Ñoä, caùc cöûa ñòa nguïc khoâng bao giôø thaéng ñöôïc Giaùo Hoäi aáy”323.
835. “Vaäy chuùng ta phaûi caån thaän, ñöøng nghó raèng Hoäi Thaùnh phoå quaùt
nhö laø moät toång hôïp, hay coù theå noùi, moät hieäp hoäi lieân minh … caùc Giaùo
Hoäi ñòa phöông…. Chính Hoäi Thaùnh, do ôn goïi vaø söù vuï phoå quaùt, khi beùn
reã vaøo nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau, lieân quan ñeán traät töï daân söï, xaõ hoäi
vaø nhaân loaïi, thì ñaõ maëc laáy nhöõng boä maët beân ngoaøi vaø nhöõng ñaëc ñieåm
khaùc nhau trong baát cöù mieàn naøo cuûa traùi ñaát”324. Söï ña daïng phong phuù
veà caùc kyû luaät giaùo hoäi, caùc nghi thöùc phuïng vuï, caùc di saûn rieâng veà thaàn
hoïc vaø tu ñöùc cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, “khi keát hôïp neân moät, cho
thaáy moät caùch saùng choùi tính coâng giaùo cuûa Hoäi Thaùnh khoâng bò phaân 1202
chia”325.
Ai thuoäc veà Hoäi Thaùnh Coâng giaùo?

836. “Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc keâu goïi tôùi söï hôïp nhaát mang tính coâng 831
giaùo cuûa daân Thieân Chuùa…., vaø thuoäc veà hoaëc quy höôùng veà söï hôïp
nhaát ñoù baèng nhöõng caùch khaùc nhau: hoaëc laø caùc tín höõu coâng giaùo,
hoaëc laø nhöõng ngöôøi khaùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ, hoaëc cuoái cuøng laø taát
caû moïi ngöôøi moät caùch phoå quaùt, ñöôïc keâu goïi höôûng ôn cöùu ñoä nhôø
aân suûng cuûa Thieân Chuùa”326.
837. “Ñöôïc thaùp nhaäp hoaøn toaøn vaøo coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh, laø 771
nhöõng ai coù Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ, chaáp nhaän cô caáu troïn veïn cuûa
Hoäi Thaùnh vaø taát caû caùc phöông tieän cöùu ñoä ñaõ ñöôïc thieát laäp
trong Hoäi Thaùnh, vaø ñöôïc keát hôïp trong cô caáu höõu hình cuûa Hoäi
Thaùnh vôùi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng höôùng daãn Hoäi Thaùnh nhôø Ñöùc Giaùo 882
Hoaøng vaø caùc Giaùm muïc, baèng nhöõng moái daây laø vieäc tuyeân xöng 815
ñöùc tin, laø caùc bí tích, laø söï cai quaûn vaø hieäp thoâng trong Hoäi
Thaùnh. Tuy nhieân, moät ngöôøi duø ñaõ ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Hoäi
Thaùnh, nhöng neáu khoâng kieân trì trong ñöùc meán, thì ngöôøi ñoù vaãn
khoâng ñöôïc cöùu ñoä, vì quaû thaät, hoï ôû trong loøng Hoäi Thaùnh “baèng
thaân xaùc”, chöù khoâng phaûi “baèng traùi tim”327.
322
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 3, 3, 2: SC 211, 32 (PG 7, 849); x. CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá
tín lyù Pater aeternus, c. 2: DS 3057.
323
Thaùnh Maximoâ Hieån tu, Opuscula theologica et polemica: PG 91, 137-140.
324
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng huaán Evangelii nuntiandi, 62: AAS 68 (1976) 52.
325
326
327
818 838. “Vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa Toäi, mang danh xöng laø Kitoâ
höõu, nhöng khoâng tuyeân xöng ñöùc tin toaøn veïn hoaëc khoâng duy trì
söï hôïp nhaát hieäp thoâng döôùi quyeàn Ñaáng keá nhieäm thaùnh Pheâroâ,
1271 Hoäi Thaùnh bieát mình vaãn lieân keát vôùi hoï vì nhieàu lyù do”328. “Quaû
vaäy, nhöõng ai tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø ñaõ laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi
theo ñuùng nghi thöùc, thì cuõng hieäp thoâng moät caùch naøo ñoù vôùi Hoäi
Thaùnh coâng giaùo, maëc daàu laø söï hieäp thoâng khoâng troïn veïn”329. Vôùi
caùc Giaùo Hoäi Chính thoáng, söï hieäp thoâng naøy saâu ñaäm ñeán möùc
“chæ coøn thieáu moät chuùt laø ñaït tôùi söï sung maõn phaûi coù, cho pheùp
1399 cöû haønh chung bí tích Thaùnh Theå cuûa Chuùa”330.
Hoäi Thaùnh vaø nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo

856 839. “Nhöõng ai chöa ñoùn nhaän Tin Möøng, cuõng quy höôùng veà daân
Thieân Chuùa baèng nhöõng hình thöùc khaùc nhau”331.
Töông quan cuûa Hoäi Thaùnh vôùi daân Do Thaùi. Hoäi Thaùnh, daân
Thieân Chuùa trong Taân Öôùc, khi nhìn kyõ vaøo maàu nhieäm cuûa chính
63 mình, khaùm phaù ra moái lieân heä giöõa mình vôùi daân Do Thaùi332, laø
daân “ñöôïc Chuùa laø Thieân Chuùa chuùng ta ngoû lôøi tröôùc” 333. Khaùc vôùi
caùc toân giaùo khaùc ngoaøi Kitoâ giaùo, ñöùc tin Do Thaùi ñaõ laø lôøi ñaùp laïi
147 ñoái vôùi maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa trong Cöïu Öôùc. Chính daân Do
Thaùi naøy “ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa nhaän laøm con, ñöôïc Ngaøi cho thaáy
vinh quang, ban taëng caùc giao öôùc, Leà luaät, moät neàn phuïng töï vaø
caùc lôøi höùa; hoï laø con chaùu caùc toå phuï; vaø … chính Ñöùc Kitoâ, xeùt
theo huyeát thoáng, cuõng cuøng moät noøi gioáng vôùi hoï” (Rm 9,4-5), “quaû
theá, khi Thieân Chuùa ñaõ ban ôn vaø keâu goïi, thì Ngaøi khoâng heà ñoåi
yù” (Rm 11,29).
674 840. Ñaøng khaùc, khi nhìn veà töông lai, daân Thieân Chuùa cuûa Cöïu Öôùc vaø
daân môùi cuûa Thieân Chuùa ñeàu höôùng tôùi nhöõng muïc tieâu töông töï: ñoù laø söï
mong chôø Ñaáng Messia ngöï ñeán (hoaëc trôû laïi). Nhöng moät beân, laø mong
chôø söï trôû laïi cuûa Ñaáng Messia, ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi, ñöôïc nhaän bieát laø
Chuùa vaø laø Con Thieân Chuùa; coøn beân kia, laø mong chôø, vaøo ngaøy taän theá,
vieäc Ngöï ñeán cuûa Ñaáng Messia, maø dung maïo cuûa Ngöôøi coøn aån khuaát, söï
328
329
330
ÑGH Phaoloâ VI, Allocutio in Aede Sixtina, decem exactis annis a sublatis mutuis
excommunicationibus inter Romanam et Constantinopolitanam Ecclesias (14-12-1975):
AAS 68 (1976) 121; x. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 13-18: AAS 57
(1965) 100-104.
331
332
X. CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Nostra aetate, 4: AAS 58 (1966) 742-743.
333
Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, Nghi thöùc Cöû haønh cuoäc Thöông Khoù cuûa Chuùa, Caàu nguyeän cho moïi
ngöôøi VI: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1970) 254.
mong chôø naøy keøm theo bi kòch laø khoâng bieát hay khoâng nhaän Ñöùc Kitoâ 597
Gieâsu.
841. Töông quan cuûa Hoäi Thaùnh vôùi ngöôøi Hoài giaùo. “YÙ ñònh cöùu
ñoä coøn bao goàm nhöõng ai nhaän bieát Ñaáng Taïo Hoaù, trong soá ñoù
tröôùc tieân phaûi keå ñeán nhöõng ngöôøi Hoài giaùo, nhöõng ngöôøi töï nhaän
mình giöõ ñöùc tin cuûa toå phuï Abraham, cuøng vôùi chuùng ta toân thôø
Thieân Chuùa duy nhaát, nhaân töø, Ñaáng seõ phaùn xeùt con ngöôøi trong
ngaøy sau heát”334.
842. Moái lieân heä cuûa Hoäi Thaùnh vôùi caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo
tröôùc heát xuaát phaùt töø choã taát caû nhaân loaïi cuøng coù chung moät 360
nguoàn goác vaø moät muïc ñích:
“Thaät vaäy, moïi daân toäc ñeàu hoïp thaønh moät coäng ñoaøn, coù chung
moät nguoàn goác, vì Thieân Chuùa ñaõ cho toaøn theå nhaân loaïi sinh
soáng treân khaép maët ñòa caàu, hoï cuõng coù cuøng moät muïc ñích toái
haäu, laø Thieân Chuùa, Ñaáng traûi roäng söï quan phoøng, chöùng tích
loøng nhaân haäu vaø keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi ñeán taát caû moïi
ngöôøi, cho ñeán khi nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn ñöôïc hôïp nhaát trong
335
Thaønh thaùnh” .
843. Hoäi Thaùnh nhìn nhaän trong caùc toân giaùo khaùc moät söï tìm 28
kieám “trong boùng toái vaø trong hình aûnh” vò Thieân Chuùa khoâng
ñöôïc bieát ñeán, nhöng gaàn guõi, bôûi vì chính Ngaøi ban cho moïi ngöôøi
söï soáng, hôi thôû vaø moïi söï, vaø bôûi vì chính Ngaøi muoán taát caû moïi
ngöôøi ñeàu ñöôïc cöùu ñoä. Nhö vaäy, Hoäi Thaùnh xem baát cöù ñieàu gì toát 856
ñeïp vaø chaân thaät coù theå gaëp ñöôïc trong caùc toân giaùo, nhö moät söï
chuaån bò cho vieäc ñoùn nhaän Tin Möøng vaø ñieàu ñoù “ñöôïc ban bôûi
Ñaáng soi saùng moïi ngöôøi, ñeå cuoái cuøng hoï ñöôïc soáng”336.
844. Tuy nhieân trong caùch thöïc haønh tín ngöôõng cuûa mình, ngöôøi
ta cuõng bieåu loä nhöõng giôùi haïn vaø nhöõng sai laàm laøm meùo moù hình
aûnh Thieân Chuùa: 29
“Bò ma quyû gaït gaãm, ngöôøi ta raát thöôøng sai laïc trong caùc suy
nghó cuûa mình, vaø ñaùnh ñoåi chaân lyù cuûa Thieân Chuùa laáy ñieàu giaû
doái, phuïc vuï loaøi thuï taïo hôn laø Ñaáng Taïo Hoaù, hoaëc hoï soáng vaø
cheát nhö khoâng coù Thieân Chuùa treân traàn gian naøy, neân bò rôi
337
vaøo tuyeät voïng toät cuøng” .
334
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 16: AAS 57 (1965) 20; x. Id., Tuyeân ngoân
Nostra aetate, 3: AAS 58 (1966) 741-742.
335
336
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 16: AAS 57 (1965) 20; x. Id., Tuyeân ngoân
Nostra aetate, 2: AAS 58 (1966) 740-741; ÑGH Phaoloâ VI, Toâng huaán Evangelii nuntiandi,
53: AAS 68 (1976) 41.
337
845. Ñeå quy tuï laïi taát caû con caùi cuûa Ngaøi ñaõ bò toäi loãi laøm taûn maùt
30 vaø laïc loái, Chuùa Cha ñaõ muoán taäp hoïp toaøn theå nhaân loaïi vaøo Hoäi
Thaùnh cuûa Con Ngaøi. Hoäi Thaùnh laø nôi trong ñoù nhaân loaïi phaûi
tìm laïi ñöôïc söï hôïp nhaát cuûa mình vaø ôn cöùu ñoä cuûa mình. Hoäi
953 Thaùnh laø “traàn gian ñaõ ñöôïc giao hoaø”338. Hoäi Thaùnh laø con taøu
“ñöôïc caêng buoàm baèng thaùnh giaù cuûa Chuùa, theo luoàng gioù cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn, an toaøn vöôït bieån traàn gian naøy”339, theo moät
hình aûnh khaùc quen thuoäc vôùi caùc Giaùo phuï, Hoäi Thaùnh ñöôïc hình
dung baèng con taøu cuûa oâng Noâeâ, con taøu duy nhaát cöùu khoûi côn luït
1219 ñaïi hoàng thuûy340.
“Ngoaøi Hoäi Thaùnh khoâng coù ôn cöùu ñoä”

846. Phaûi hieåu theá naøo veà lôøi khaúng ñònh thöôøng ñöôïc caùc Giaùo
phuï nhaéc laïi naøy? Theo nghóa tích cöïc, khaúng ñònh naøy coù nghóa laø
toaøn boä ôn cöùu ñoä xuaát phaùt töø Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu nhôø Hoäi Thaùnh laø
Thaân Theå cuûa Ngöôøi:
“Döïa vaøo Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Truyeàn, Coâng ñoàng daïy raèng:
Hoäi Thaùnh löõ haønh naøy laø caàn thieát ñeå ñöôïc cöùu ñoä. Quaû vaäy, chæ
moät mình Ñöùc Kitoâ laø trung gian vaø laø con ñöôøng cuûa ôn cöùu ñoä,
Ngöôøi hieän dieän giöõa chuùng ta trong Thaân Theå Ngöôøi laø Hoäi
Thaùnh; qua vieäc minh nhieân coâng boá söï caàn thieát cuûa ñöùc tin vaø
161, 1257 Pheùp Röûa, chính Ngöôøi ñaõ ñoàng thôøi xaùc nhaän söï caàn thieát cuûa
Hoäi Thaùnh, maø ngöôøi ta böôùc vaøo ñoù nhôø Pheùp Röûa nhö qua moät
caùi cöûa. Vì vaäy, nhöõng ai khoâng phaûi laø khoâng bieát raèng Hoäi
Thaùnh Coâng giaùo ñöôïc Thieân Chuùa thieát laäp nhôø Chuùa Gieâsu
Kitoâ nhö phöông tieän cöùu roãi caàn thieát, maø vaãn khoâng muoán gia
nhaäp, hoaëc khoâng muoán kieân trì soáng trong Hoäi Thaùnh naøy, thì
341
khoâng theå ñöôïc cöùu ñoä” .
847. Lôøi khaúng ñònh naøy khoâng nhaém tôùi nhöõng ngöôøi khoâng bieát
Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi maø khoâng do loãi cuûa hoï:
“Quaû vaäy, nhöõng ngöôøi khoâng bieát ñeán Tin Möøng cuûa Ñöùc Kitoâ
vaø Hoäi Thaùnh Ngöôøi maø khoâng do loãi cuûa hoï, nhöng thaønh taâm
tìm kieám Thieân Chuùa, vaø döôùi taùc ñoäng cuûa aân suûng, coá gaéng chu
toaøn thaùnh yù cuûa Ngaøi baèng caùc coâng vieäc theo söï höôùng daãn cuûa
342
löông taâm, thì hoï coù theå ñaït ñöôïc ôn cöùu ñoä muoân ñôøi” .
338
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 96, 7, 9: PL 38, 588.
339
Thaùnh Ambroâsioâ, De virginitate 18,119: Sancti Ambrosii Episcopi Mediolanensis opera, v.
14/2 (Milano-Roma 1989) 96 (PL 16, 297).
340
X. 1 Pr 3,20-21.
341
342
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 16: AAS 57 (1965) 20; x. Sanctum
Officium, Epistula ad Archiepiscopum Bostoniensem (8-8-1949): DS 3866-3872.
848. “Maëc daàu Thieân Chuùa coù theå duøng nhöõng ñöôøng loái chæ mình 1260
Ngaøi bieát ñeå ñöa nhöõng ngöôøi khoâng bieát Tin Möøng, maø khoâng do
loãi cuûa hoï, ñeán vôùi ñöùc tin, maø khoâng coù ñöùc tin thì khoâng theå laøm
vui loøng Ngaøi343, Hoäi Thaùnh vaãn coù boån phaän, vaø ñoàng thôøi laø moät
quyeàn thaùnh thieâng, phaûi rao giaûng Tin Möøng”344 cho taát caû moïi
ngöôøi.
Truyeàn giaùo - moät ñoøi hoûi baét nguoàn töø

tính coâng giaùo cuûa Hoäi Thaùnh
849. Leänh truyeàn giaùo. “Ñöôïc Thieân Chuùa sai ñeán vôùi muoân daân ñeå 738, 767
neân ‘bí tích cöùu ñoä phoå quaùt’, do nhöõng ñoøi hoûi saâu saéc cuûa tính
coâng giaùo, vaâng theo leänh truyeàn cuûa Ñaáng Saùng Laäp cuûa mình,
Hoäi Thaùnh coá gaéng loan baùo Tin Möøng cho taát caû moïi ngöôøi”345.
“Vaäy anh em haõy ñi vaø laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä, laøm
pheùp röûa cho hoï nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn, daïy baûo
hoï tuaân giöõ moïi ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho anh em. Vaø ñaây, Thaày ôû
cuøng anh em moïi ngaøy cho ñeán taän theá” (Mt 28,l9-20).
850. Nguoàn goác vaø muïc ñích cuûa vieäc truyeàn giaùo. Leänh truyeàn
giaùo cuûa Chuùa baét nguoàn töø tình yeâu vónh cöûu cuûa Ba Ngoâi Chí 257
Thaùnh: “Töï baûn chaát, Hoäi Thaùnh löõ haønh phaûi truyeàn giaùo, vì
chính Hoäi Thaùnh baét nguoàn töø söù vuï cuûa Chuùa Con vaø söù vuï cuûa 730
Chuùa Thaùnh Thaàn, theo yù ñònh cuûa Thieân Chuùa Cha”346. Muïc ñích
toái haäu cuûa vieäc truyeàn giaùo laø laøm cho loaøi ngöôøi ñöôïc tham döï
vaøo söï hieäp thoâng giöõa Chuùa Cha vaø Chuùa Con trong Thaàn Khí
tình yeâu cuûa chính caùc Ngaøi347.
851. Ñoäng löïc cuûa vieäc truyeàn giaùo. Hoäi Thaùnh luoân nhaän laáy boån
phaän vaø söùc maïnh thuùc ñaåy vieäc truyeàn giaùo cuûa mình töø chính
tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi: Quaû vaäy, “tình
yeâu Ñöùc Kitoâ thoâi thuùc chuùng toâi…” (2 Cr 5,l4) 348. Thaät vaäy, “Thieân 221, 429
Chuùa muoán cho moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø nhaän bieát chaân lyù” (1 Tm 74, 217
2,4). Thieân Chuùa muoán taát caû moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä nhôø nhaän bieát 2104
chaân lyù. Ôn cöùu ñoä ñöôïc gaëp thaáy trong chaân lyù. Nhöõng ai vaâng
theo söï thuùc ñaåy cuûa Thaùnh Thaàn chaân lyù, thì ñaõ ôû treân ñöôøng cöùu
ñoä; nhöng chaân lyù naøy ñaõ ñöôïc uyû thaùc cho Hoäi Thaùnh, neân Hoäi 890
Thaùnh phaûi ñaùp öùng khaùt voïng cuûa nhöõng ngöôøi ñoù laø mang chaân
343
X. Dt 11,6.
344
345
346
347
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris missio, 23: AAS 83 (1991) 269-270.
348
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Apostolicam actuositatem, 6: AAS 58 (1966) 842-843; ÑGH Gioan
Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris missio, 11: AAS 83 (1991) 259-260.
lyù ñeán cho hoï. Bôûi vì Hoäi Thaùnh tin vaøo keá hoaïch phoå quaùt cuûa ôn
cöùu ñoä, neân Hoäi Thaùnh phaûi truyeàn giaùo.
852. Nhöõng neûo ñöôøng truyeàn giaùo. “Chuùa Thaùnh Thaàn laø Ñaáng
chuû xöôùng toaøn boä vieäc truyeàn giaùo cuûa Hoäi Thaùnh”349. Chính Ngaøi
daãn daét Hoäi Thaùnh treân caùc neûo ñöôøng truyeàn giaùo. “Hoäi Thaùnh
tieáp tuïc vaø trieån khai qua doøng lòch söû söù vuï cuûa chính Ñöùc Kitoâ,
Ñaáng ñaõ ñöôïc sai ñi rao giaûng Tin Möøng cho nhöõng ngöôøi ngheøo;
2044 ñöôïc Thaàn Khí Ñöùc Kitoâ thuùc ñaåy, Hoäi Thaùnh phaûi tieán böôùc treân
chính con ñöôøng Ñöùc Kitoâ ñaõ ñi, laø con ñöôøng khoù ngheøo, vaâng
phuïc, phuïc vuï vaø töï hieán cho ñeán cheát, töø ñoù Ngöôøi ñaõ chieán thaéng
nhôø söï soáng laïi cuûa Ngöôøi”350. Theo caùch ñoù, “maùu laø haït gioáng troå
2473 sinh caùc Kitoâ höõu”351.
853. Nhöng treân ñöôøng löõ haønh, Hoäi Thaùnh cuõng caûm nghieäm “khoaûng
caùch giöõa söù ñieäp maø Hoäi Thaùnh phaûi rao giaûng vaø söï yeáu heøn nhaân loaïi
1428 cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc uûy thaùc Tin Möøng”352. Chæ baèng con ñöôøng “saùm hoái
vaø canh taân”353 vaø “qua cöûa heïp cuûa Thaäp Giaù”354, Daân Thieân Chuùa môùi coù
theå môû roäng Nöôùc Ñöùc Kitoâ355. “Cuõng nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ hoaøn thaønh coâng
trình cöùu chuoäc trong ngheøo khoù vaø bò baùch haïi, Hoäi Thaùnh cuõng ñöôïc
2443 keâu goïi tieán böôùc treân chính con ñöôøng ñoù, ñeå truyeàn thoâng cho ngöôøi ta
nhöõng hoa traùi cuûa ôn cöùu ñoä”356.
854. Do chính söù vuï cuûa mình, “Hoäi Thaùnh ñoàng haønh vôùi toaøn theå nhaân
loaïi vaø caûm nghieäm cuøng moät soá phaän traàn theá vôùi traàn gian, vaø Hoäi
Thaùnh hieän höõu nhö men, nhö linh hoàn cuûa xaõ hoäi nhaân loaïi phaûi ñöôïc
canh taân trong Ñöùc Kitoâ vaø phaûi ñöôïc bieán ñoåi thaønh gia ñình cuûa Thieân
2105 Chuùa”357. Vì theá noã löïc truyeàn giaùo ñoøi hoûi söï kieân nhaãn. Coâng vieäc
truyeàn giaùo baét ñaàu baèng vieäc rao giaûng Tin Möøng cho caùc daân toäc vaø caùc
nhoùm ngöôøi chöa tin vaøo Ñöùc Kitoâ358; tieáp ñeán laø thieát laäp nhöõng coäng
ñoaøn Kitoâ höõu, laø daáu chæ söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa treân traàn gian359,
vaø thaønh laäp nhöõng Giaùo Hoäi ñòa phöông360; tieán trình hoäi nhaäp vaên hoùa
204 ñöôïc thuùc ñaåy, ñeå Tin Möøng nhaäp theå vaøo caùc neàn vaên hoùa cuûa caùc daân
349
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris missio, 21: AAS 83 (1991) 268.
350
351
Tertullianoâ, Apologeticum, 50, 13: CCL 1, 171 (PL 1, 603).
352
353
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 8: AAS 57 (1965) 12; x. Ibid., 15: AAS 57
(1965) 20.
354
355
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris missio, 12-20: AAS 83 (1991) 260-268.
356
357
358
359
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 15: AAS 58 (1966) 964.
360
toäc361; tieán trình ñoù seõ khoâng thieáu luùc gaëp söï choáng ñoái. “Ñoái vôùi ngöôøi
ta, caùc taäp theå vaø caùc daân toäc, Hoäi Thaùnh chæ tieáp xuùc vaø thaâm nhaäp daàn
daàn, vaø nhö vaäy ñoùn nhaän hoï vaøo söï sung maõn cuûa tính coâng giaùo”362.
855. Coâng vieäc truyeàn giaùo cuûa Hoäi Thaùnh ñoøi hoûi noã löïc ñeå hôïp nhaát caùc 821
Kitoâ höõu363. “Söï chia reõ giöõa caùc Kitoâ höõu ngaên trôû Hoäi Thaùnh thöïc hieän
ñaày ñuû tính coâng giaùo ñaëc thuø cuûa mình nôi nhöõng con caùi ñoù, nhöõng
ngöôøi ñaõ lieân keát vôùi Hoäi Thaùnh baèng Pheùp Röûa, nhöng coøn bò taùch bieät
chöa hieäp thoâng troïn veïn vôùi Hoäi Thaùnh. Hôn nöõa, chính Hoäi Thaùnh
cuõng khoù dieãn taû söï sung maõn cuûa tính coâng giaùo veà moïi phöông dieän
trong ñôøi soáng thöïc teá”364.
856. Nhieäm vuï truyeàn giaùo bao haøm söï ñoái thoaïi ñaày toân troïng ñoái vôùi 839
nhöõng ai chöa ñoùn nhaän Tin Möøng365. Caùc tín höõu coù theå nhaän ñöôïc ñieàu
boå ích cho chính mình töø cuoäc ñoái thoaïi naøy, nhôø hoïc bieát theâm raèng “baát
cöù ñieàu gì thuoäc veà chaân lyù vaø aân suûng ñaõ coù nôi caùc daân toäc, ñeàu ñöôïc
nhaän ra nhö moät söï hieän dieän bí aån cuûa Thieân Chuùa”366. Chính caùc tín 843
höõu loan baùo Tin Möøng cho nhöõng ngöôøi khoâng bieát, ñeå cuûng coá, boå tuùc,
vaø naâng cao chaân lyù vaø söï thieän maø Thieân Chuùa ñaõ tuoân ñoå cho ngöôøi ta,
cho caùc daân toäc, vaø ñeå thanh luyeän hoï khoûi söï sai laàm vaø söï döõ “ñeå Thieân
Chuùa ñöôïc vinh danh, ma quyû phaûi hoå theïn, vaø con ngöôøi ñöôïc haïnh
phuùc”367.
IV. HOÄI THAÙNH TOÂNG TRUYEÀN

ECCLESIA EST APOSTOLICA
857. Hoäi Thaùnh coù ñaëc tính toâng truyeàn vì ñöôïc ñaët neàn treân caùc 75
Toâng Ñoà, vaø ñieàu naøy ñöôïc hieåu theo ba nghóa:
– Hoäi Thaùnh ñaõ vaø ñang ñöôïc xaây döïng treân “neàn moùng laø caùc
Toâng Ñoà” (Ep 2,20)368, laø nhöõng chöùng nhaân ñaõ ñöôïc chính
Ñöùc Kitoâ tuyeån choïn vaø sai ñi369;
– Vôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng haèng ngöï trong 171
Hoäi Thaùnh, Hoäi Thaùnh gìn giöõ vaø löu truyeàn giaùo huaán370, kho
361
362
363
364
365
366
367
368
X. Kh 21,14.
369
X. Mt 28,16-20; Cv 1,8; 1 Cr 9,1; 15,7-8; Gl 1,1; v.v….
370
X. Cv 2,42.
taøng quyù baùu, nhöõng lôøi laønh thaùnh nghe ñöôïc töø caùc Toâng
Ñoà371;
– Hoäi Thaùnh tieáp tuïc ñöôïc giaûng daïy, thaùnh hoùa vaø höôùng daãn
880, 1575 bôûi caùc Toâng Ñoà cho ñeán khi Ñöùc Kitoâ trôû laïi nhôø nhöõng vò keá
nhieäm caùc ngaøi trong nhieäm vuï muïc töû: Giaùm muïc ñoaøn, “vôùi
söï trôï giuùp cuûa caùc linh muïc, hôïp nhaát vôùi Ñaáng keá nhieäm
thaùnh Pheâroâ laø muïc töû toái cao cuûa Hoäi Thaùnh”372.
“Laïy Chuùa laø Muïc Töû haèng höõu, Chuùa khoâng boû rôi ñoaøn chieân
Chuùa, nhöng nhôø caùc Thaùnh Toâng Ñoà, Chuùa luoân che chôû giöõ gìn
ñeå ñoaøn chieân ñöôïc höôùng daãn nhôø caùc vò laõnh ñaïo Chuùa ñaõ ñaët
373
laøm muïc töû nhaân danh Con Chuùa…” .
Söù vuï cuûa caùc Toâng Ñoà

551 858. Chuùa Gieâsu laø Ñaáng ñöôïc Chuùa Cha sai ñi. Ngay töø ñaàu söù vuï
cuûa Ngöôøi, Ngöôøi “goïi ñeán vôùi mình nhöõng keû Ngöôøi muoán…. Ngöôøi
laäp nhoùm Möôøi Hai, ñeå caùc oâng ôû vôùi Ngöôøi, vaø ñeå Ngöôøi sai caùc
oâng ñi rao giaûng” (Mc 3,13-14). Töø ñoù, hoï laø “nhöõng ngöôøi ñöôïc sai
ñi” (thuaät ngöõ Hy Laïp Apostoloi noùi leân yù nghóa ñoù). Qua hoï, Ñöùc
425, 1086 Kitoâ tieáp tuïc söù vuï rieâng cuûa Ngöôøi: “Nhö Chuùa Cha ñaõ sai Thaày,
thì Thaày cuõng sai anh em” (Ga 20,2l)374. Nhö vaäy, thöøa taùc vuï cuûa
hoï laø söï tieáp tuïc söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ. Chính Ngöôøi noùi vôùi nhoùm
Möôøi Hai: “Ai ñoùn tieáp anh em, laø ñoùn tieáp Thaày” (Mt l0,40)375.
859. Chuùa Gieâsu keát hôïp hoï vaøo söù vuï maø Ngöôøi laõnh nhaän töø
Chuùa Cha: cuõng nhö “Chuùa Con khoâng theå töï mình laøm gì”
(Ga 5,19.30) nhöng laõnh nhaän taát caû töø Chuùa Cha, Ñaáng ñaõ sai
Ngöôøi, thì nhöõng ngöôøi Chuùa Gieâsu sai ñi cuõng vaäy, hoï khoâng theå
laøm ñöôïc gì neáu khoâng coù Ngöôøi376, töø nôi Ngöôøi, hoï ñaõ laõnh nhaän
leänh truyeàn sai ñi vaø quyeàn naêng ñeå hoaøn thaønh ñieàu ñoù. Vì theá,
caùc Toâng Ñoà cuûa Ñöùc Kitoâ bieát raèng hoï ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa laøm
cho trôû thaønh “nhöõng thöøa taùc vieân cuûa Taân Öôùc ”(2 Cr 3,6),
876 “nhöõng thöøa taùc vieân cuûa Thieân Chuùa” (2 Cr 6,4), “nhöõng söù giaû
thay maët Ñöùc Kitoâ” (2 Cr 5,20), “nhöõng ñaày tôù cuûa Ñöùc Kitoâ, nhöõng
ngöôøi quaûn lyù caùc maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa” (1 Cr 4,l).
860. Trong nhieäm vuï cuûa caùc Toâng Ñoà, coù moät khía caïnh khoâng theå
642 ñöôïc löu truyeàn: ñoù laø caùc ngaøi laø nhöõng chöùng nhaân ñaëc tuyeån veà
371
X. 2 Tm 1,13-14.
372
373
Kinh Tieàn Tuïng Leã Caùc Thaùnh Toâng Ñoà I: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis
374
X. Ga 13,20; 17,18.
375
X. Lc l0,l6.
376
X. Ga l5,5.
söï soáng laïi cuûa Chuùa vaø laø nhöõng neàn moùng cuûa Hoäi Thaùnh.
Nhöng cuõng coù moät khía caïnh tröôøng toàn trong nhieäm vuï cuûa caùc
ngaøi: Ñöùc Kitoâ ñaõ höùa vôùi caùc ngaøi raèng Ngöôøi seõ ôû vôùi caùc ngaøi
cho ñeán taän theá377. “Söù vuï thaàn linh, maø Ñöùc Kitoâ uûy thaùc cho caùc
Toâng Ñoà, seõ toàn taïi cho ñeán taän theá, bôûi vì Tin Möøng, ñöôïc truyeàn
laïi bôûi caùc ngaøi, phaûi luoân luoân laø nguyeân lyù cuûa toaøn boä söï soáng 765
ñoái vôùi Hoäi Thaùnh. Chính vì vaäy caùc Toâng Ñoà … ñaõ caån thaän thieát 1536
ñaët nhöõng ngöôøi keá nhieäm”378.
Caùc Giaùm muïc – nhöõng vò keá nhieäm caùc Toâng Ñoà

861. “Ñeå söù vuï ñaõ ñöôïc uûy thaùc cho caùc ngaøi vaãn ñöôïc tieáp tuïc sau
khi caùc ngaøi qua ñôøi, caùc Toâng Ñoà ñaõ trao cho caùc coäng söï vieân tröïc 77
tieáp cuûa mình, nhö trao moät di chuùc, nhieäm vuï phaûi hoaøn thaønh vaø
cuûng coá coâng trình caùc ngaøi ñaõ khôûi söï, khuyeân nhuû hoï löu yù ñeán
heát ñoaøn chieân maø trong ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ ñaët hoï chaên daét
Hoäi Thaùnh cuûa Thieân Chuùa. Caùc ngaøi ñaõ thieát ñaët nhöõng ngöôøi
nhö vaäy vaø quy ñònh raèng sau ñoù, khi nhöõng ngöôøi naøy cheát, thì 1087
nhöõng ngöôøi ñaøn oâng khaùc ñaõ ñöôïc thöû thaùch seõ laõnh nhaän thöøa
taùc vuï cuûa hoï”379.
862. “Cuõng nhö nhieäm vuï ñöôïc Chuùa uûy thaùc cho moät mình oâng
Pheâroâ, vò thöù nhaát cuûa caùc Toâng Ñoà, phaûi ñöôïc löu truyeàn cho caùc 880
vò keá nhieäm oâng, laø moät nhieäm vuï tröôøng toàn, thì cuõng vaäy, nhieäm
vuï cuûa caùc Toâng Ñoà laø phaûi chaên daét Hoäi Thaùnh, vaø ñöôïc thöïc thi
lieân tuïc bôûi vieäc truyeàn chöùc thaùnh cho caùc Giaùm muïc, nhieäm vuï 1556
ñoù cuõng tröôøng toàn”. Vì vaäy, Hoäi Thaùnh daïy raèng: “Chính Chuùa ñaõ
thieát ñaët caùc Giaùm muïc keá nhieäm caùc Toâng Ñoà laøm caùc muïc töû cuûa
Hoäi Thaùnh, neân ai nghe caùc ngaøi laø nghe Ñöùc Kitoâ, coøn ai khinh
mieät caùc ngaøi laø khinh mieät Ñöùc Kitoâ vaø Ñaáng ñaõ sai Ñöùc Kitoâ
ñeán”380.
Vieäc toâng ñoà

863. Toaøn theå Hoäi Thaùnh coù ñaëc tính toâng truyeàn vì, nhôø caùc vò keá 900
nhieäm thaùnh Pheâroâ vaø caùc Toâng Ñoà, Hoäi Thaùnh vaãn giöõ nguyeân
nguoàn goác cuûa mình trong söï hieäp thoâng ñöùc tin vaø söï soáng. Hoäi
Thaùnh coøn coù ñaëc tính toâng truyeàn vì “ñöôïc sai ñi” khaép traàn gian;
taát caû caùc chi theå cuûa Hoäi Thaùnh, tuy baèng nhöõng caùch khaùc nhau,
377
X. Mt 28,20.
378
379
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 20: AAS 57 (1965) 23; x. Thaùnh Cleâmenteâ
Roâma, Epistula ad Corinthios, 42, 4: SC 167, 168-170 (Funk, 1, 152); Ibid. 44, 2: SC 167,
172 (Funk, 1, 154-156).
380
2472 ñeàu tham döï vaøo tính chaát “ñöôïc sai ñi” naøy. “Quaû vaäy, ôn goïi Kitoâ
höõu, töï baûn chaát, cuõng laø ôn goïi laøm vieäc toâng ñoà”. Ñöôïc goïi laø
“Vieäc toâng ñoà”, laø “moïi hoaït ñoäng cuûa Nhieäm Theå” nhaèm “laøm cho
Nöôùc Ñöùc Kitoâ ôû moïi nôi treân traàn theá” ñöôïc roäng môû381.
864. “Vì Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñöôïc Chuùa Cha sai ñeán, laø nguoàn maïch vaø
laø nguoàn goác cuûa moïi vieäc toâng ñoà trong Hoäi Thaùnh, neân vieäc toâng
ñoà”, cuûa caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh cuõng nhö cuûa caùc giaùo
daân, “coù sinh hoa keát quaû hay khoâng ñeàu tuøy thuoäc vaøo söï keát hôïp
828 soáng ñoäng cuûa chính hoï vôùi Ñöùc Kitoâ” 382. Vieäc toâng ñoà, tuyø theo caùc
ôn goïi, caùc nhu caàu thôøi ñaïi, caùc hoàng aân khaùc nhau cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn, mang nhöõng hình thöùc heát söùc ña daïng. Nhöng ñöùc
824 meán, ñöôïc muùc nguoàn ñaëc bieät töø bí tích Thaùnh Theå, luoân “nhö laø
1324 linh hoàn cuûa moïi vieäc toâng ñoà”383.
811 865. Hoäi Thaùnh laø Hoäi Thaùnh duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø
541 toâng truyeàn trong caên tính saâu xa vaø toái haäu cuûa mình, bôûi vì nôi
Hoäi Thaùnh, “Nöôùc Trôøi”, “Nöôùc Thieân Chuùa” 384 ñaõ hieän höõu vaø seõ
ñöôïc hoaøn thaønh trong ngaøy taän theá, Nöôùc ñoù ñaõ ñeán nôi Ngoâi Vò
cuûa Ñöùc Kitoâ vaø trong traùi tim cuûa nhöõng ai ñöôïc thaùp nhaäp vaøo
Ngöôøi, ñang lôùn leân caùch aâm thaàm cho ñeán khi nöôùc ñoù toû hieän
troïn veïn luùc caùnh chung. Luùc ñoù, taát caû moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc Ngöôøi
cöùu chuoäc, ñaõ ñöôïc Ngöôøi “thaùnh hoùa vaø laøm cho neân tinh tuyeàn
tröôùc toân nhan Thieân Chuùa trong tình yeâu”385, seõ ñöôïc quy tuï
thaønh daân duy nhaát cuûa Thieân Chuùa, “Hieàn Theâ cuûa Con Chieân” 386,
“Thaønh Thaùnh töï trôøi, töø nôi Thieân Chuùa maø xuoáng, choùi loïi söï
huy hoaøng cuûa Thieân Chuùa”387; vaø “töôøng thaønh xaây treân möôøi hai
neàn moùng, treân ñoù coù teân möôøi hai Toâng Ñoà cuûa Con Chieân” (Kh
21,14).
TOÙM LÖÔÏC
866. Hoäi Thaùnh duy nhaát: Hoäi Thaùnh chæ coù moät Chuùa, tuyeân xöng
moät ñöùc tin, sinh bôûi moät Pheùp Röûa, hoïp thaønh moät Thaân Theå,
ñöôïc laøm cho soáng bôûi moät Thaàn Khí, nhaém ñeán moät nieàm hy
381
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Apostolicam actuositatem, 2: AAS 58 (1966) 838.
382
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Apostolicam actuositatem, 4: AAS 58 (1966) 840; x. Ga 15,5.
383
384
X. Kh 19,6.
385
X. Ep 1,4.
386
X. Kh 21,9.
387
X. Kh 21,10-11.
voïng388, khi nieàm hy voïng naøy hoaøn thaønh, moïi chia reõ seõ ñöôïc
vöôït thaéng.
867. Hoäi Thaùnh thaùnh thieän: Thieân Chuùa chí thaùnh laø Ñaáng saùng
laäp Hoäi Thaùnh; Ñöùc Kitoâ, Phu Quaân cuûa Hoäi Thaùnh ñaõ töï hieán ñeå
thaùnh hoùa Hoäi Thaùnh; Thaàn Khí thaùnh thieän laøm cho Hoäi Thaùnh
ñöôïc soáng. Duø bao goàm nhöõng ngöôøi toäi loãi, Hoäi Thaùnh vaãn laø
“coäng ñoaøn khoâng toäi loãi ñöôïc taïo thaønh töø nhöõng ngöôøi toäi loãi”.
Nôi caùc Thaùnh, Hoäi Thaùnh chieáu toûa söï thaùnh thieän cuûa mình. Nôi
Ñöùc Maria, Hoäi Thaùnh ñaõ thaùnh thieän troïn veïn.
868. Hoäi Thaùnh coâng giaùo: Hoäi Thaùnh loan baùo toaøn boä ñöùc tin,
mang trong mình vaø ban phaùt ñaày ñuû caùc phöông tieän cöùu ñoä; Hoäi
Thaùnh ñöôïc sai ñeán vôùi taát caû caùc daân toäc; Hoäi Thaùnh ngoû lôøi vôùi
taát caû moïi ngöôøi; Hoäi Thaùnh bao truøm moïi thôøi ñaïi; Hoäi Thaùnh “töï
baûn chaát, coù ñaëc tính laø truyeàn giaùo”389.
869. Hoäi Thaùnh toâng truyeàn: Hoäi Thaùnh ñöôïc xaây döïng treân
nhöõng neàn moùng vöõng chaéc laø möôøi hai Toâng Ñoà cuûa Con Chieân 390;
Hoäi Thaùnh khoâng theå bò huûy dieät391; Hoäi Thaùnh ñöôïc gìn giöõ moät
caùch khoâng theå sai laàm trong chaân lyù; Ñöùc Kitoâ ñieàu khieån Hoäi
Thaùnh qua thaùnh Pheâroâ vaø caùc Toâng Ñoà khaùc, caùc ngaøi ñang hieän
dieän nôi nhöõng ngöôøi keá nhieäm caùc ngaøi, laø Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø
Giaùm muïc ñoaøn.
870. “Hoäi Thaùnh duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ maø trong Tín bieåu chuùng
ta tuyeân xöng laø duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø toâng truyeàn,…
Hoäi Thaùnh naøy toàn taïi trong Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, do vò keá nhieäm
thaùnh Pheâroâ vaø caùc Giaùm muïc hieäp thoâng vôùi ngaøi ñieàu khieån, maëc
duø nhieàu yeáu toá thaùnh hoùa vaø chaân lyù vaãn ñöôïc gaëp thaáy beân ngoaøi
cô caáu Hoäi Thaùnh Coâng giaùo”392.
388
X. Ep 4,3-5.
389
390
X. Kh 21,14.
391
X. Mt 16,18.
392
Tieát 4
Caùc Kitoâ höõu:
Phaåm traät, giaùo daân, ñôøi soáng thaùnh hieán
Paragraphus 4
Christifideles: Hierarchia, laici, vita consecrata
1268-1269 871. “Caùc Kitoâ höõu laø nhöõng ngöôøi, ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ
nhôø pheùp Röûa Toäi, ñöôïc thieát laäp thaønh daân Thieân Chuùa, vaø do ñoù
ñöôïc tham döï, theo caùch cuûa mình, vaøo chöùc vuï tö teá, tieân tri vaø
782-786 vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ, ñöôïc keâu goïi, tuyø theo ñieàu kieän rieâng cuûa
moãi ngöôøi, ñeå thöïc thi söù vuï maø Thieân Chuùa ñaõ uyû thaùc cho Hoäi
Thaùnh phaûi hoaøn thaønh trong traàn gian”393.
872. “Giöõa taát caû caùc Kitoâ höõu, do vieäc hoï ñöôïc taùi sinh trong Ñöùc
1934 Kitoâ, coù söï bình ñaúng thaät söï veà phaåm giaù vaø haønh ñoäng, nhôø ñoù,
794 taát caû moïi ngöôøi, tuyø theo ñòa vò vaø nhieäm vuï rieâng cuûa moãi ngöôøi,
coäng taùc vaøo vieäc xaây döïng Thaân Theå Ñöùc Kitoâ”394.
814, 1937 873. Chính nhöõng khaùc bieät Chuùa ñaõ muoán ñaët giöõa caùc chi theå
cuûa Thaân Theå Ngöôøi, phuïc vuï cho söï hôïp nhaát vaø cho söù vuï cuûa
Thaân Theå Ngöôøi. “Bôûi vì trong Hoäi Thaùnh coù nhieàu thöøa taùc vuï
khaùc nhau nhöng ñeàu cuøng chung moät söù vuï. Nhieäm vuï ñöôïc Ñöùc
Kitoâ trao phoù cho caùc Toâng Ñoà vaø nhöõng vò keá nhieäm caùc ngaøi laø
nhaân danh Ngöôøi vaø laáy quyeàn Ngöôøi maø giaûng daïy, thaùnh hoùa vaø
cai quaûn. Coøn caùc giaùo daân, nhöõng ngöôøi ñöôïc tham döï vaøo chöùc vuï
tö teá, tieân tri vaø vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ, chu toaøn nhöõng phaàn vieäc
cuûa mình trong söù vuï cuûa toaøn daân Thieân Chuùa trong Hoäi Thaùnh
vaø trong traàn gian”395. Cuoái cuøng, “trong caû hai thaønh phaàn naøy
[phaåm traät vaø giaùo daân], coù nhöõng Kitoâ höõu, qua vieäc tuyeân giöõ
nhöõng lôøi khuyeân Phuùc AÂm…, ñöôïc thaùnh hieán caùch ñaëc bieät cho
Thieân Chuùa, vaø laøm ích cho söù vuï cöùu ñoä cuûa Hoäi Thaùnh”396.
393
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 204, 1; x. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 31: AAS 57
(1965) 37-38.
394
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 208; x. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 32: AAS 57
(1965) 38-39.
395
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Apostolicam actuositatem, 2: AAS 58 (1966) 838-839.
396
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 207, 2.
I. CÔ CAÁU PHAÅM TRAÄT CUÛA HOÄI THAÙNH

HIERARCHICA ECCLESIAE CONSTITUTIO
Taïi sao coù thöøa taùc vuï trong Hoäi Thaùnh?

874. Chính Ñöùc Kitoâ laø nguoàn maïch cuûa thöøa taùc vuï trong Hoäi 1544
Thaùnh. Chính Ngöôøi ñaõ thieát laäp thöøa taùc vuï, vaø trao ban thaåm
quyeàn, söù vuï, phöông höôùng vaø muïc ñích cho thöøa taùc vuï trong Hoäi
Thaùnh:
“Ñeå daân Thieân Chuùa ñöôïc chaên daét vaø luoân ñöôïc taêng tröôûng,
Chuùa Kitoâ ñaõ thieát laäp caùc thöøa taùc vuï khaùc nhau trong Hoäi
Thaùnh cuûa Ngöôøi haàu möu ích cho toaøn thaân. Thaät vaäy, caùc thöøa
taùc vieân, nhöõng ngöôøi söû duïng quyeàn thaùnh chöùc, phuïc vuï caùc
anh chò em mình, ñeå moïi ngöôøi thuoäc daân Thieân Chuùa … ñaït tôùi
397
ôn cöùu ñoä” .
875. “Laøm sao hoï tin Ñaáng hoï khoâng ñöôïc nghe? Laøm sao maø
nghe, neáu khoâng coù ai rao giaûng? Laøm sao maø rao giaûng, neáu
khoâng ñöôïc sai ñi?” (Rm 10,14-15). Khoâng coù ai, khoâng coù caù nhaân 166
naøo hay coäng ñoaøn naøo, coù theå töï loan baùo Tin Möøng cho chính
mình. “Coù ñöùc tin laø nhôø nghe giaûng” (Rm 10,17). Khoâng ai coù theå
töï ban cho mình leänh truyeàn vaø söù vuï loan baùo Tin Möøng. Ngöôøi
ñöôïc Chuùa sai ñi noùi vaø haønh ñoäng khoâng phaûi do quyeàn bính
rieâng, nhöng do söùc maïnh quyeàn bính cuûa Ñöùc Kitoâ; ngöôøi ñoù noùi
vôùi coäng ñoaøn khoâng phaûi vôùi tö caùch laø moät thaønh vieân cuûa coäng
ñoaøn, nhöng nhaân danh Ñöùc Kitoâ. Khoâng ai coù theå töï ban cho
mình aân suûng, aân suûng phaûi ñöôïc ban taëng. Ñieàu naøy giaû thieát
phaûi coù nhöõng thöøa taùc vieân cuûa aân suûng, ñöôïc Ñöùc Kitoâ ban cho
quyeàn bính vaø tö caùch. Töø nôi Ñöùc Kitoâ, caùc Giaùm muïc vaø linh muïc
laõnh nhaän söù vuï vaø khaû naêng (“quyeàn thaùnh chöùc”) ñeå haønh ñoäng
trong cöông vò Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu (in persona Christi Capitis), coøn 1548
caùc phoù teá laõnh nhaän söùc maïnh phuïc vuï daân Thieân Chuùa, qua “vieäc
phuïc vuï” Lôøi Chuùa, phuïng vuï vaø vieäc baùc aùi, trong söï hieäp thoâng
vôùi Giaùm muïc vaø haøng linh muïc cuûa ngaøi. Thöøa taùc vuï naøy, trong
ñoù nhöõng ngöôøi ñöôïc Ñöùc Kitoâ sai ñi nhôø hoàng aân Thieân Chuùa,
thöïc hieän vaø ban taëng nhöõng gì hoï khoâng theå töï thöïc hieän vaø ban
taëng cho chính mình, ñöôïc truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh goïi laø “bí tích”.
Thöøa taùc vuï cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc trao ban qua moät bí tích rieâng. 1536
876. Ñöôïc gaén lieàn caùch noäi taïi vôùi baûn chaát bí tích cuûa thöøa taùc vuï
cuûa Hoäi Thaùnh laø ñaëc tính phuïc vuï (indoles servitii) cuûa thöøa taùc 1551
vuï ñoù. Thaät vaäy, caùc thöøa taùc vieân hoaøn toaøn tuøy thuoäc Ñöùc Kitoâ laø
Ñaáng trao söù vuï vaø thaåm quyeàn, neân hoï thaät söï laø “nhöõng noâ leä
397
cuûa Ñöùc Kitoâ”398, theo göông Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ töï nguyeän nhaän
427 laáy “thaân noâ leä” (Pl 2,7) vì chuùng ta. Bôûi vì lôøi vaø aân suûng maø hoï laø
thöøa taùc vieân, khoâng phaûi laø cuûa hoï, nhöng laø cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng
ñaõ uûy thaùc cho hoï vì nhöõng ngöôøi khaùc, neân hoï ñaõ töï nguyeän trôû
thaønh noâ leä cuûa moïi ngöôøi399.
877. Cuõng vaäy, do baûn chaát bí tích cuûa thöøa taùc vuï trong Hoäi
1559 Thaùnh, neân thöøa taùc vuï ñoù coù ñaëc tính taäp theå (indolem
collegialem). Thaät vaäy, Chuùa Gieâsu, töø luùc khôûi ñaàu thöøa taùc vuï cuûa
mình, ñaõ thieát laäp nhoùm Möôøi Hai, “maàm moáng cuûa daân Israel
môùi, ñoàng thôøi laø nguoàn goác cuûa phaåm traät coù chöùc thaùnh”400. Cuøng
ñöôïc tuyeån choïn moät traät, vaø cuøng ñöôïc sai ñi moät traät, söï hôïp
nhaát huynh ñeä cuûa caùc ngaøi seõ phuïc vuï söï hieäp thoâng huynh ñeä cuûa
taát caû caùc tín höõu; söï hieäp thoâng naøy seõ laø phaûn aûnh vaø laøm chöùng
cho söï hieäp thoâng cuûa Ba Ngoâi Thieân Chuùa401. Vì vaäy, Giaùm muïc
naøo cuõng thöïc thi thöøa taùc vuï cuûa mình trong Giaùm muïc ñoaøn,
trong söï hieäp thoâng vôùi Giaùm muïc Roâma laø vò keá nhieäm thaùnh
Pheâroâ vaø laø ñaàu cuûa Giaùm muïc ñoaøn; caùc linh muïc thöïc thi thöøa
taùc vuï cuûa mình trong linh muïc ñoaøn giaùo phaän, döôùi söï höôùng daãn
cuûa Giaùm muïc cuûa mình.
878. Sau cuøng, do baûn chaát bí tích cuûa thöøa taùc vuï trong Hoäi
Thaùnh, neân thöøa taùc vuï ñoù coù ñaëc tính caù vò (indolem personalem).
Neáu caùc thöøa taùc vieân cuûa Ñöùc Kitoâ haønh ñoäng trong söï hieäp
thoâng, thì hoï cuõng luoân luoân haønh ñoäng caùch caù vò. Moãi ngöôøi ñöôïc
keâu goïi caùch caù vò: “Phaàn anh, haõy theo Thaày” (Ga 21,22)402, ñeå,
trong söù vuï chung, ngöôøi ñoù phaûi laø moät chöùng nhaân caù vò, khi
laõnh traùch nhieäm caùch caù vò tröôùc maët Ñaáng trao ban söù vuï, vaø khi
1484 haønh ñoäng “trong cöông vò cuûa Ngöôøi” (“in Eius persona”) haàu phuïc
vuï caùc nhaân vò: “Toâi röûa anh nhaân danh Cha…”; “Toâi tha toäi cho
anh…”.
879. Vì vaäy, thöøa taùc vuï bí tích trong Hoäi Thaùnh laø moät vieäc phuïc
vuï ñöôïc thöïc thi nhaân danh Ñöùc Kitoâ. Thöøa taùc vuï ñoù coù ñaëc tính
caù vò vaø hình thöùc taäp ñoaøn. Ñieàu ñoù ñöôïc theå hieän trong nhöõng
moái lieân heä giöõa Giaùm muïc ñoaøn vaø ñaàu Giaùm muïc ñoaøn, laø vò keá
nhieäm thaùnh Pheâroâ, vaø trong töông quan giöõa traùch nhieäm muïc vuï
cuûa Giaùm muïc ñoái vôùi giaùo phaän cuûa mình vaø söï quan taâm chung
cuûa Giaùm muïc ñoaøn ñoái vôùi Hoäi Thaùnh phoå quaùt.
398
X. Rm 1,1.
399
X. 1 Cr 9,19.
400
401
X. Ga 17,21-23.
402
X. Mt 4,19.21; Ga 1,43.
Giaùm muïc ñoaøn vaø vò ñöùng ñaàu laø Ñöùc Giaùo Hoaøng
880. “Ñöùc Kitoâ, khi thaønh laäp nhoùm Möôøi Hai, ñaõ thieát laäp caùc oâng
theo caùch thöùc moät taäp theå, moät nhoùm beàn vöõng; Ngöôøi ñaõ ñaët oâng
Pheâroâ, ñöôïc choïn trong soá hoï, ñöùng ñaàu taäp theå ñoù”403. “Cuõng nhö 552, 862
do Chuùa thieát laäp, thaùnh Pheâroâ vaø caùc Toâng Ñoà khaùc laäp thaønh
moät Toâng Ñoà Ñoaøn, thì Giaùm muïc Roâma, vò keá nhieäm thaùnh Pheâroâ
vaø caùc Giaùm muïc, nhöõng ngöôøi keá nhieäm caùc Toâng Ñoà, cuõng ñöôïc
keát hôïp vôùi nhau nhö vaäy”404.
881. Chuùa ñaõ ñaët moät mình oâng Simon, maø Ngöôøi ñaët teân laø
Pheâroâ, laøm ñaù taûng cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi. Ngöôøi ñaõ trao cho oâng 553
caùc chìa khoùa cuûa Hoäi Thaùnh405; vaø ñaët oâng laøm muïc töû cuûa toaøn
theå ñoaøn chieân406. “Tuy nhieân, nhieäm vuï thaùo gôõ vaø caàm buoäc, ñaõ
ñöôïc ban cho oâng Pheâroâ, roõ raøng cuõng ñaõ ñöôïc trao ban cho Toâng
Ñoà ñoaøn, hôïp nhaát vôùi ñaàu cuûa mình”407. Nhieäm vuï muïc töû naøy cuûa
thaùnh Pheâroâ vaø cuûa caùc Toâng Ñoà khaùc thuoäc veà neàn moùng cuûa Hoäi 642
Thaùnh. Nhieäm vuï ñoù ñöôïc tieáp tuïc bôûi caùc Giaùm muïc döôùi quyeàn
toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roâma.
882. Ñöùc Giaùo Hoaøng, laø Giaùm muïc Roâma vaø vò keá nhieäm thaùnh 834
Pheâroâ, “laø nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu hình vaø tröôøng toàn cuûa söï 1369
hôïp nhaát, caû cuûa coäng ñoaøn caùc Giaùm muïc, caû cuûa coäng ñoaøn caùc 837
tín höõu”408. “Thaät vaäy, do nhieäm vuï cuûa mình laø Ñaïi dieän Ñöùc Kitoâ
vaø Muïc töû cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh, Giaùm muïc Roâma coù quyeàn troïn
veïn, toái cao vaø phoå quaùt trong Hoäi Thaùnh vaø ngaøi luoân coù quyeàn töï
yù thöïc thi thaåm quyeàn ñoù”409.
883. “Giaùm muïc ñoaøn khoâng coù thaåm quyeàn, neáu khoâng keát hôïp
vôùi Giaùm muïc Roâma laø thuû laõnh cuûa hoï”. Nhö vaäy, Giaùm muïc ñoaøn
“cuõng coù quyeàn troïn veïn vaø toái cao trong Hoäi Thaùnh phoå quaùt,
nhöng chæ coù theå thi haønh thaåm quyeàn naøy vôùi söï öng thuaän cuûa
Giaùm muïc Roâma”410.
403
404
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 22: AAS 57 (1965) 25; x. Boä Giaùo Luaät,
ñieàu 330.
405
X. Mt 16,18-19.
406
X. Ga 21,15-17.
407
408
409
Christus Dominus, 2: AAS 58 (1966) 673; Ibid., 9: AAS 58 (1966) 676.
410
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 22: AAS 57 (1965) 26; x. Boä Giaùo Luaät,
ñieàu 336.
884. “Giaùm muïc ñoaøn thöïc thi thaåm quyeàn trong Hoäi Thaùnh phoå
quaùt moät caùch troïng theå trong Coâng ñoàng chung”411. “Nhöng khoâng
bao giôø coù theå coù Coâng ñoàng chung, neáu khoâng ñöôïc vò keá nhieäm
thaùnh Pheâroâ pheâ chuaån hay ít ra chaáp nhaän”412.
885. “Giaùm muïc ñoaøn vöøa dieãn taû tính ña daïng vaø tính phoå quaùt
cuûa daân Thieân Chuùa vì goàm nhieàu ngöôøi, vöøa dieãn taû söï hôïp nhaát
cuûa ñoaøn chieân cuûa Ñöùc Kitoâ, vì ñöôïc taäp hoïp döôùi quyeàn moät vò
laøm ñaàu”413.
1560 886. “Moãi Giaùm muïc laø nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu hình cuûa söï
833 hôïp nhaát trong Giaùo Hoäi ñòa phöông cuûa ngaøi”414. Nhö vaäy, “moãi
Giaùm muïc thöïc thi quyeàn muïc vuï cuûa mình treân phaàn daân Thieân
Chuùa ñöôïc uûy thaùc cho mình”415, vôùi söï trôï giuùp cuûa caùc linh muïc
vaø phoù teá. Nhöng, vôùi tö caùch laø thaønh vieân Giaùm muïc ñoaøn, moãi
2448 Giaùm muïc tham döï vaøo söï quan taâm ñeán taát caû caùc Giaùo Hoäi416, caùc
ngaøi thöïc thi söï quan taâm ñoù tröôùc heát baèng vieäc “ñieàu haønh toát
Giaùo Hoäi rieâng nhö moät phaàn cuûa Hoäi Thaùnh phoå quaùt”, nhö vaäy
caùc ngaøi “möu ích cho toaøn nhieäm theå, cuõng laø thaân theå cuûa caùc
Giaùo Hoäi”417. Moái quan taâm naøy ñöôïc ñaëc bieät höôùng ñeán nhöõng
ngöôøi ngheøo418, nhöõng ngöôøi bò baùch haïi vì ñöùc tin, cuõng nhö ñeán
caùc thöøa sai ñang hoaït ñoäng treân toaøn traùi ñaát.
887. Caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông laân caän vaø coù chung neàn vaên hoùa
taïo thaønh nhöõng giaùo tænh, hay nhöõng taäp theå lôùn hôn ñöôïc goïi laø
giaùo mieàn hay ñòa haït thöôïng phuï419. Caùc Giaùm muïc cuûa nhöõng taäp
theå naøy coù theå hoïp Coâng nghò hay Coâng ñoàng giaùo tænh. “Cuõng vaäy,
ngaøy nay caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù theå goùp phaàn moät caùch ña
daïng vaø phong phuù ñeå yù kieán taäp ñoaøn ñöôïc aùp duïng cuï theå”420.
85-87 Nhieäm vuï giaûng daïy

2032-2040
888. Caùc Giaùm muïc, vôùi caùc linh muïc laø nhöõng coäng söï vieân cuûa
ngaøi, “coù nhieäm vuï tröôùc tieân laø phaûi loan baùo Tin Möøng cuûa Thieân
411
412
413
414
415
416
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Christus Dominus, 3: AAS 58 (1966) 674.
417
418
X. Gl 2,10.
419
X. Canones Apostolorum, 34 [Constitutiones apostolicae, 8, 47, 34]: SC 336, 284 (Funk,
Didascalia et Constitutiones Apostolorum, 1, 572-574).
420
Chuùa cho moïi ngöôøi”421, theo leänh truyeàn cuûa Chuùa422. Caùc ngaøi “laø 2068
söù giaû cuûa ñöùc tin, daãn ñöa nhöõng moân ñeä môùi ñeán vôùi Ñöùc Kitoâ,
vaø laø nhöõng vò thaày ñích thöïc” “ñöôïc ban thaåm quyeàn cuûa Ñöùc
Kitoâ”423 ñeå giaûng daïy ñöùc tin toâng truyeàn.
889. Ñöùc Kitoâ, Ñaáng laø chaân lyù, ñeå gìn giöõ Hoäi Thaùnh trong ñöùc
tin tinh tuyeàn do caùc Toâng Ñoà löu truyeàn, ñaõ muoán cho Hoäi Thaùnh
cuûa Ngöôøi ñöôïc tham döï vaøo söï baát khaû ngoä cuûa rieâng Ngöôøi. “Nhôø 92
caûm thöùc sieâu nhieân cuûa ñöùc tin”, daân Thieân Chuùa “gaén boù caùch
kieân vöõng vôùi ñöùc tin”, döôùi söï höôùng daãn cuûa Huaán quyeàn soáng
ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh424.
890. Söù vuï cuûa Huaán quyeàn gaén lieàn vôùi tính chaát vónh vieãn cuûa 851
Giao Öôùc ñöôïc Thieân Chuùa laäp vôùi daân Ngaøi trong Ñöùc Kitoâ; Huaán
quyeàn phaûi baûo veä daân Thieân Chuùa khoûi nhöõng sai laïc vaø khieám
khuyeát, vaø baûo ñaûm cho daân khaû naêng khaùch quan ñeå tuyeân xöng
ñöùc tin chaân chính moät caùch khoâng sai laàm. Nhö vaäy, nhieäm vuï
muïc töû cuûa Huaán quyeàn laø tænh thöùc lo cho daân Thieân Chuùa vöõng 1785
beàn trong chaân lyù, moät chaân lyù coù söùc giaûi phoùng. Ñeå Huaán quyeàn
hoaøn thaønh nhieäm vuï naøy, Ñöùc Kitoâ ñaõ ban cho caùc muïc töû ñaëc
suûng baát khaû ngoä trong caùc vaán ñeà veà ñöùc tin vaø phong hoùa. Vieä c
thöïc thi ñaëc suûng naøy coù theå mang nhöõng daïng khaùc nhau:
891. “Do nhieäm vuï cuûa ngaøi, Giaùm muïc Roâma, laø ñaàu cuûa Giaùm
muïc ñoaøn, ñöôïc höôûng ôn baát khaû ngoä ñoù khi, vôùi tö caùch laø muïc töû
vaø thaày daïy toái cao cuûa moïi Kitoâ höõu, laø ngöôøi cuûng coá anh em
mình trong ñöùc tin, ngaøi coâng boá moät ñaïo lyù veà ñöùc tin hoaëc phong
hoùa baèng moät haønh vi chung thaåm…. Ôn baát khaû ngoä ñöôïc höùa ban
cho Hoäi Thaùnh cuõng coù nôi Giaùm muïc ñoaøn, khi caùc ngaøi thöïc thi
Huaán quyeàn toái thöôïng cuøng vôùi vò keá nhieäm thaùnh Pheâroâ”, nhaát
laø trong moät Coâng ñoàng chung425. Khi Hoäi Thaùnh duøng Huaán quyeàn
toái thöôïng ñeå “daïy phaûi tin moät ñieàu gì nhö laø do Thieân Chuùa maïc
khaûi”426 vaø nhö laø giaùo huaán cuûa Ñöùc Kitoâ, thì ngöôøi ta “phaûi gaén
boù vôùi nhöõng xaùc quyeát ñoù baèng söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin”427. “Kho
taøng Maïc khaûi thaàn linh traûi roäng bao nhieâu, thì ôn baát khaû ngoä
naøy traûi roäng baáy nhieâu”428.
421
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 4: AAS 58 (1966) 995.
422
X. Mt 16,15.
423
424
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 12: AAS 57 (1965) 16; x. Id., Hieán cheá tín
lyù Dei Verbum, 10: AAS 58 (1966) 822.
425
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 25: AAS 57 (1965) 30; x. CÑ Vaticanoâ I,
Hieán cheá tín lyù Pastor aeternus, c. 4: DS 3074.
426
427
428
892. Ôn trôï giuùp thaàn linh cuõng ñöôïc ban cho caùc vò keá nhieäm caùc
Toâng Ñoà khi giaùo huaán cuøng vôùi vò keá nhieäm thaùnh Pheâroâ, vaø caùch
rieâng cho Giaùm muïc Roâma, Muïc töû cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh, khi
caùc ngaøi thöïc thi Huaán quyeàn thoâng thöôøng maø daïy moät ñaïo lyù
giuùp hieåu toát hôn Maïc khaûi trong caùc vaán ñeà veà ñöùc tin vaø phong
hoaù, daàu caùc ngaøi khoâng xaùc quyeát caùch baát khaû ngoä, hoaëc khoâng
dieãn taû “moät caùch chung thaåm”. Caùc Kitoâ höõu “phaûi gaén boù vôùi
Huaán quyeàn thoâng thöôøng naøy baèng söï vaâng phuïc ñaïo haïnh cuûa
taâm hoàn”429, söï vaâng phuïc ñaïo haïnh naøy, tuy khaùc bieät vôùi söï öng
thuaän cuûa ñöùc tin, nhöng noái daøi söï öng thuaän cuûa ñöùc tin.
Nhieäm vuï thaùnh hoùa

893. Giaùm muïc cuõng laø “ngöôøi phuïc vuï aân suûng cuûa chöùc tö teá toái
1561 cao”430, nhaát laø trong bí tích Thaùnh Theå do chính ngaøi daâng vaø
ngaøi baûo ñaûm vieäc hieán daâng nhôø caùc linh muïc, laø caùc coäng söï vieân
cuûa ngaøi. Thaät vaäy, bí tích Thaùnh Theå laø taâm ñieåm cuûa ñôøi soáng
Giaùo hoäi ñòa phöông. Giaùm muïc vaø caùc linh muïc thaùnh hoaù Giaùo
hoäi baèng kinh nguyeän vaø vieäc laøm cuûa mình, nhôø thöøa taùc vuï Lôøi
Chuùa vaø caùc bí tích. Caùc ngaøi thaùnh hoaù Giaùo Hoäi nhôø göông maãu
cuûa mình, “ñöøng laáy quyeàn maø thoáng trò nhöõng ngöôøi Thieân Chuùa
ñaõ giao phoù cho anh em, nhöng haõy neâu göông saùng cho ñoaøn
chieân” (1 Pr 5, 3). Nhö vaäy, “cuøng vôùi ñoaøn chieân ñöôïc uûy thaùc cho
mình, caùc ngaøi coù theå ñaït tôùi söï soáng vónh cöûu”431.
Nhieäm vuï cai quaûn

894. “Nhö vò ñaïi dieän vaø söù giaû cuûa Ñöùc Kitoâ, caùc Giaùm muïc cai
quaûn caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông ñöôïc trao phoù cho mình baèng nhöõng
lôøi khuyeân baûo, khích leä, göông saùng cuûa mình, vaø cuõng baèng thaåm
quyeàn vaø vaø quyeàn thaùnh chöùc”432, maø caùc ngaøi phaûi thöïc thi ñeå
801 xaây döïng trong tinh thaàn phuïc vuï, laø tinh thaàn cuûa Thaày mình433.
1558 895. “Quyeàn naêng naøy, maø caùc ngaøi thi haønh moät caùch caù vò, nhaân
danh Ñöùc Kitoâ, laø moät quyeàn naêng rieâng, thoâng thöôøng vaø tröïc
tieáp; tuy vieäc thöïc thi quyeàn naøy cuoái cuøng phaûi ñöôïc höôùng daãn
bôûi thaåm quyeàn toái cao cuûa Hoäi Thaùnh”434. Nhöng khoâng ñöôïc coi
caùc Giaùm muïc nhö nhöõng ñaïi dieän cuûa Giaùm muïc Roâma: thaåm
quyeàn thoâng thöôøng vaø tröïc tieáp cuûa vò naøy treân toaøn Hoäi Thaùnh
429
430
431
432
433
X. Lc 22,26-27.
434
khoâng huûy boû, nhöng traùi laïi, cuûng coá vaø baûo veä thaåm quyeàn cuûa
caùc Giaùm muïc. Thaåm quyeàn naøy phaûi ñöôïc thöïc thi trong söï hieäp
thoâng vôùi toaøn theå Hoäi Thaùnh döôùi söï höôùng daãn cuûa Giaùm muïc
Roâma.
896. Vò Muïc Töû nhaân laønh phaûi laø göông maãu vaø “khuoân maãu” cho
nhieäm vuï muïc töû cuûa Giaùm muïc. YÙ thöùc veà nhöõng yeáu ñuoái cuûa 1550
mình, Giaùm muïc “coù theå caûm thoâng vôùi nhöõng ai doát naùt vaø laàm
laïc. Ngaøi khoâng neân töø choái laéng nghe nhöõng keû thuoäc quyeàn, maø
ngaøi aân caàn saên soùc nhö nhöõng ngöôøi con thaät cuûa mình…. Coøn caùc
tín höõu phaûi gaén boù vôùi Giaùm muïc cuûa mình nhö Hoäi Thaùnh gaén
boù vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø nhö Chuùa Gieâsu Kitoâ gaén boù vôùi Chuùa
Cha”435.
“Taát caû anh em haõy vaâng phuïc Giaùm muïc, nhö Chuùa Gieâsu Kitoâ
vaâng phuïc Chuùa Cha; haõy vaâng phuïc linh muïc ñoaøn nhö vaâng
phuïc caùc Toâng Ñoà; vaø haõy kính troïng caùc phoù teá nhö kính troïng
leänh truyeàn cuûa Chuùa. Chôù gì khoâng ai laøm ñieàu gì coù lieân quan
436
ñeán Hoäi Thaùnh moät caùch taùch bieät vôùi Giaùm muïc” .
II. CAÙC KITOÂ HÖÕU GIAÙO DAÂN

CHRISTIFIDELES LAICI
897. “Danh xöng giaùo daân ôû ñaây ñöôïc duøng ñeå chæ taát caû caùc Kitoâ 873
höõu tröø nhöõng thaønh vieân coù chöùc thaùnh vaø baäc tu trì ñaõ ñöôïc Hoäi
Thaùnh coâng nhaän, nghóa laø caùc Kitoâ höõu, ñaõ ñöôïc thaùp nhaäp vaøo
Ñöùc Kitoâ nhôø pheùp Röûa Toäi, ñaõ ñöôïc thieát ñaët vaøo daân Thieân
Chuùa, ñöôïc tham döï vaøo nhieäm vuï tö teá, tieân tri vaø vöông ñeá cuûa
Ñöùc Kitoâ theo caùch thöùc cuûa mình, theo phaàn vuï cuûa mình maø thöïc
thi söù vuï cuûa toaøn daân Kitoâ giaùo trong Hoäi Thaùnh vaø treân traàn
gian”437.
Ôn goïi cuûa caùc giaùo daân

898. “Ôn goïi rieâng cuûa caùc giaùo daân laø tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa 2105
baèng vieäc quaûn trò vaø saép xeáp caùc thöïc taïi traàn gian theo yù Thieân
Chuùa…. Vaäy moät caùch ñaëc bieät, nhieäm vuï cuûa hoï laø phaûi soi saùng vaø
saép xeáp theá naøo, ñeå caùc thöïc taïi traàn gian, voán lieân keát maät thieát
vôùi hoï, khoâng ngöøng ñöôïc thöïc hieän vaø phaùt trieån theo Ñöùc Kitoâ,
ñeå ca ngôïi Ñaáng Taïo Hoùa vaø Ñaáng Cöùu Chuoäc”438.
435
436
X. Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Smyrnaeos, 8, 1: SC 10bis, 138 (Funk 1, 282).
437
438
2442 899. Caùc saùng kieán cuûa caùc Kitoâ höõu giaùo daân laø ñaëc bieät caàn thieát
khi phaûi khaùm phaù vaø phaùt minh ra nhöõng phöông tieän ñeå ñem
caùc ñoøi hoûi cuûa ñaïo lyù vaø ñôøi soáng Kitoâ giaùo thaám nhaäp vaøo caùc
thöïc taïi xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá. Caùc saùng kieán naøy laø moät yeáu
toá bình thöôøng cuûa ñôøi soáng Hoäi Thaùnh:
“Caùc Kitoâ höõu, vaø cuï theå hôn, laø caùc giaùo daân, ñöùng ôû tuyeán ñaàu
cuûa ñôøi soáng Hoäi Thaùnh; nhôø hoï, Hoäi Thaùnh laø nguyeân lyù soáng
ñoäng cuûa xaõ hoäi nhaân loaïi. Vì vaäy, hoï ñaëc bieät phaûi luoân yù thöùc
roõ raøng hôn raèng khoâng nhöõng hoï thuoäc veà Hoäi Thaùnh, maø hoï
coøn laø Hoäi Thaùnh, nghóa laø, laø coäng ñoaøn caùc Kitoâ höõu treân traàn
theá döôùi söï höôùng daãn cuûa vò laøm ñaàu chung laø Giaùm muïc Roâma,
439
vaø cuûa caùc Giaùm muïc hieäp thoâng vôùi ngaøi. Hoï laø Hoäi Thaùnh” .
900. Bôûi vì vieäc toâng ñoà ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa trao phoù cho hoï, cuõng
863 nhö cho moïi Kitoâ höõu khaùc, qua bí tích Röûa Toäi vaø Theâm Söùc, neân
caùc giaùo daân coù boån phaän vaø coù quyeàn lôïi laøm vieäc, hoaëc moät caùch
caù nhaân, hoaëc ñöôïc quy tuï trong caùc hieäp hoäi, ñeå söù ñieäp cöùu ñoä cuûa
Thieân Chuùa ñöôïc moïi ngöôøi ôû khaép traùi ñaát nhaän bieát vaø ñoùn
nhaän; nghóa vuï naøy coøn khaån caáp hôn khi chæ nhôø hoï, ngöôøi ta môùi
coù theå ñöôïc nghe Tin Möøng vaø nhaän bieát Ñöùc Kitoâ. Haønh ñoäng cuûa
hoï trong caùc coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh laø heát söùc caàn thieát, ñeán noãi
neáu khoâng coù haønh ñoäng ñoù, thì vieäc toâng ñoà cuûa caùc muïc töû
thöôøng khoâng theå ñaït ñöôïc hieäu quaû ñaày ñuû440.
Giaùo daân tham döï vaøo nhieäm vuï tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ
784, 1268 901. “Caùc giaùo daân, vì ñaõ ñöôïc thaùnh hieán cho Ñöùc Kitoâ vaø ñöôïc
xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn, ñöôïc keâu goïi vaø ñöôïc chuaån bò
caùch kyø dieäu ñeå Thaàn Khí luoân mang laïi nhöõng hoa traùi doài daøo
hôn nôi hoï. Thaät vaäy, taát caû caùc coâng vieäc cuûa hoï, nhöõng lôøi caàu
nguyeän vaø vieäc daán thaân laøm toâng ñoà, ñôøi soáng hoân nhaân vaø gia
ñình, vieäc lao ñoäng haèng ngaøy, vieäc thö giaõn tinh thaàn vaø theå xaùc,
neáu ñöôïc thöïc hieän trong Thaàn Khí, vaø caû nhöõng khoù khaên trong
cuoäc soáng neáu ñöôïc chòu ñöïng caùch kieân nhaãn, thì taát caû ñeàu trôû
neân nhöõng hieán leã thieâng lieâng ñeïp loøng Thieân Chuùa, nhôø Chuùa
Gieâsu Kitoâ (x. 1 Pr 2,5), nhöõng hieán leã ñoù ñöôïc daâng leân Chuùa Cha
moät caùch raát thaønh kính, khi cöû haønh Thaùnh leã, cuøng vôùi leã vaät laø
Mình Thaùnh Chuùa. Nhö vaäy, caùc giaùo daân, vôùi tö caùch laø nhöõng
439
ÑGH Pioâ XII, Allocutio ad Patres Cardinales recenter creatos (20-2-1946): AAS 38 (1946)
149; trích daãn bôûi ÑGH Gioan-Phaoloâ II, Toâng huaán Christifideles laici, 9: AAS 81 (1989)
406.
440
ngöôøi toân thôø baèng haønh ñoäng moät caùch thaùnh thieän ôû khaép nôi,
cuõng daâng chính traàn gian leân Thieân Chuùa”441. 358
902. Ñaëc bieät, caùc cha meï tham döï vaøo nhieäm vuï thaùnh hoùa “baèng caùch
soáng ñôøi soáng phu phuï theo tinh thaàn Kitoâ giaùo vaø lo cho con caùi ñöôïc
höôûng neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo”442.
903. Caùc giaùo daân, neáu coù nhöõng phaåm chaát ñoøi phaûi coù, coù theå 1143
ñöôïc chaáp nhaän laõnh caùc thöøa taùc vuï ñoïc saùch vaø giuùp leã moät caùch
beàn vöõng443. “ÔÛ ñaâu nhu caàu Hoäi Thaùnh ñoøi hoûi, vì thieáu thöøa taùc
vieân, caùc giaùo daân, duø khoâng coù chöùc ñoïc saùch vaø giuùp leã, cuõng coù
theå laøm thay moät soá vieäc cuûa caùc thöøa taùc vieân, cuï theå laø thöïc thi
thöøa taùc vuï Lôøi Chuùa, chuû toïa caùc buoåi ñoïc kinh phuïng vuï, ban
Pheùp Röûa vaø cho röôùc leã, theo caùc quy ñònh cuûa giaùo luaät”444.
Giaùo daân tham gia vaøo nhieäm vuï tieân tri cuûa Ñöùc Kitoâ
904. “Ñöùc Kitoâ … chu toaøn nhieäm vuï tieân tri cuûa Ngöôøi, khoâng 785
nhöõng nhôø Phaåm traät … nhöng coøn nhôø caùc giaùo daân, nhöõng keû
Ngöôøi ñaõ ñaët laøm chöùng nhaân vaø ban cho hoï caûm thöùc ñöùc tin vaø 92
ôn ngoân ngöõ”445.
“Daïy doã … ñeå daãn ñeán ñöùc tin … laø nhieäm vuï cuûa baát cöù vò giaûng
446
thuyeát naøo, vaø cuõng laø cuûa baát cöù tín höõu naøo” .
905. Caùc giaùo daân cuõng chu toaøn söù vuï tieân tri cuûa mình baèng vieäc
phuùc aâm hoùa, “nghóa laø loan baùo Ñöùc Kitoâ baèng chöùng töø ñôøi soáng 2044
vaø baèng lôøi noùi”. Nôi caùc giaùo daân, “vieäc phuùc aâm hoùa naøy … mang
moät saéc thaùi ñaëc thuø vaø moät hieäu quaû ñaëc bieät vì ñöôïc thöïc hieän
trong nhöõng hoaøn caûnh bình thöôøng cuûa ñôøi soáng”447.
“Quaû thaät, vieäc toâng ñoà nhö vaäy khoâng chæ coát taïi chöùng töø ñôøi
soáng; vieäc toâng ñoà thaät tìm nhöõng cô hoäi ñeå loan baùo Ñöùc Kitoâ
baèng lôøi noùi hoaëc cho nhöõng ngöôøi chöa tin … hoaëc cho caùc tín 2472
448
höõu” .
441
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 34: AAS 57 (1965) 40; x. Ibid., 10: AAS 57
(1965) 14-15.
442
443
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 230, 1.
444
445
446
447
448
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Apostolicam actuositatem, 6: AAS 58 (1966) 843; x. Id., Saéc leänh
Ad Gentes, 15: AAS 58 (1966) 965.
906. Nhöõng ai trong caùc Kitoâ höõu giaùo daân coù khaû naêng vaø ñaõ ñöôïc huaán
luyeän, cuõng coù theå goùp phaàn mình vaøo vieäc daïy giaùo lyù449, vaøo vieäc giaûng
2495 daïy caùc khoa hoïc thaùnh450, vaøo caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi451.
907. “Tuyø theo kieán thöùc, thaåm quyeàn vaø uy tín baûn thaân, caùc Kitoâ höõu
coù quyeàn, vaø ñoâi khi coù caû boån phaän phaûi baøy toû cho caùc vò Muïc töû coù chöùc
thaùnh bieát yù kieán cuûa hoï lieân quan tôùi lôïi ích cuûa Hoäi Thaùnh, hoï cuõng coù
quyeàn boäc loä yù kieán cuûa hoï cho caùc Kitoâ höõu khaùc, mieãn laø baûo veä ñöôïc söï
toaøn veïn cuûa tín lyù vaø luaân lyù, cuõng nhö loøng kính troïng caùc vò Muïc töû, vaø
phaûi löu yù ñeán coâng ích vaø phaåm giaù cuûa tha nhaân”452.
Giaùo daân tham gia vaøo nhieäm vuï vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ
786 908. Ñöùc Kitoâ, nhôø vieäc Ngöôøi vaâng phuïc cho ñeán cheát453, ñaõ
truyeàn thoâng cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi hoàng aân laø söï töï do vöông
ñeá ñeå “baèng söï töø boû mình vaø baèng ñôøi soáng thaùnh thieän, hoï coù theå
chieán thaéng vöông quoác cuûa toäi loãi nôi chính baûn thaân hoï”454.
“Baát cöù ai cheá ngöï ñöôïc thaân xaùc mình vaø laøm chuû baûn thaân moät
caùch naêng ñoäng thích hôïp, khoâng ñeå linh hoàn mình bò khích
ñoäng bôûi caùc ñam meâ, thì, vì kieàm cheá toát baûn thaân baèng moät
loaïi quyeàn naêng vöông ñeá, ngöôøi ñoù ñöôïc goïi laø vua, ngöôøi ñoù
bieát cai trò baûn thaân vaø laø thaåm phaùn cuûa mình, khoâng bò loâi
455
cuoán vaøo toäi loãi maø thaønh noâ leä” .
909. “Ngoaøi ra, khi caùc cô cheá vaø hoaøn caûnh cuûa traàn gian gaây neân
1887 dòp toäi, ngöôøi giaùo daân cuõng phaûi hôïp söùc laøm cho caùc cô cheá vaø
hoaøn caûnh ñoù trôû neân laønh maïnh, sao cho chuùng phuø hôïp vôùi caùc
quy luaät cuûa ñöùc coâng baèng, vaø naâng ñôõ hôn laø choáng laïi vieäc thöïc
thi caùc nhaân ñöùc. Baèng haønh ñoäng nhö vaäy, hoï laøm cho neàn vaên
hoaù vaø caùc coâng trình nhaân loaïi ñöôïc thaám nhuaàn nhöõng giaù trò
luaân lyù”456.
910. “Caùc giaùo daân … coù theå caûm thaáy mình ñöôïc keâu goïi hay ñaõ
ñöôïc keâu goïi ñeå coäng taùc vôùi caùc Muïc töû trong vieäc phuïc vuï coäng
ñoaøn Hoäi Thaùnh, ñeå laøm cho ñôøi soáng coäng ñoaøn ñöôïc taêng tröôûng
vaø phong phuù, khi hoï thöïc thi nhöõng thöøa taùc vuï raát ña daïng, tuøy
449
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 774. 776. 780.
450
451
452
453
X. Pl 2,8-9.
454
455
Thaùnh Ambroâsioâ, Expositio psalmi CXVIII, 14, 30: CSEL 62, 318 (PL 15, 1476).
456
theo aân suûng vaø caùc ñaëc suûng, maø Chuùa ñaõ muoán roäng ban cho 799
hoï”457.
911. Trong Hoäi Thaùnh, trong vieäc thöïc thi quyeàn cai quaûn, “caùc Kitoâ höõu
giaùo daân coù theå coäng taùc chieáu theo quy taéc cuûa luaät”458. Nhö vaäy coù söï
hieän dieän cuûa hoï trong caùc Coâng ñoàng ñòa phöông459, caùc Coâng nghò giaùo
phaän460, caùc Hoäi ñoàng muïc vuï461; trong vieäc thöïc thi traùch nhieäm muïc vuï
trong moät giaùo xöù462; coäng taùc trong caùc Hoäi ñoàng kinh teá463; tham gia vaøo
caùc Toøa aùn giaùo hoäi464, v.v….
912. Caùc Kitoâ höõu phaûi “caån thaän phaân bieät ñaâu laø quyeàn lôïi vaø 2245
nghóa vuï cuûa hoï vôùi tö caùch laø phaàn töû cuûa Hoäi Thaùnh, ñaâu laø
quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa hoï vôùi tö caùch laø phaàn töû cuûa xaõ hoäi
nhaân loaïi. Hoï phaûi coá gaéng noái keát caû hai moät caùch haøi hoaø, maø
nhôù raèng, hoï phaûi ñöôïc höôùng daãn bôûi löông taâm Kitoâ höõu, trong
baát cöù coâng vieäc traàn theá naøo, vì khoâng moät hoaït ñoäng nhaân loaïi
naøo, daàu trong caùc coâng vieäc traàn theá, coù theå vöôït khoûi quyeàn
thoáng trò cuûa Thieân Chuùa”465.
913. “Nhö vaäy, moãi giaùo daân, do chính nhöõng hoàng aân ñaõ ñöôïc ban
cho mình, laø chöùng nhaân vaø ñoàng thôøi laø duïng cuï soáng ñoäng cuûa
chính söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh, ‘tuøy theo möùc ñoä Ñöùc Kitoâ ban cho’
(Ep 4,7)”466.
III. ÑÔØI SOÁNG THAÙNH HIEÁN

VITA CONSECRATA
914. “Baäc soáng … ñöôïc thieát laäp do vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân 2103
Phuùc AÂm, tuy khoâng lieân quan ñeán cô caáu phaåm traät cuûa Hoäi
Thaùnh, vaãn thuoäc veà ñôøi soáng vaø söï thaùnh thieän cuûa Hoäi Thaùnh
moät caùch vöõng beàn”467.
Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm vaø ñôøi soáng thaùnh hieán
915. Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, voán coù nhieàu, ñöôïc ñeà ra cho taát caû
caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ. Söï hoaøn haûo cuûa ñöùc meán, maø taát caû caùc 1973-1974
457
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng huaán Evangelii nuntiandi, 73: AAS 68 (1976) 61.
458
459
460
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 463, 1-2.
461
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 511. 512. 536.
462
463
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 492, 1. 537.
464
465
466
467
Kitoâ höõu ñöôïc keâu goïi tôùi, ñoái vôùi nhöõng ai töï nguyeän ñaûm nhaän ôn
goïi soáng ñôøi soáng thaùnh hieán, bao haøm nghóa vuï tuaân giöõ ñöùc khieát
tònh trong söï ñoäc thaân vì Nöôùc Trôøi, ñöùc khoù ngheøo vaø ñöùc vaâng
phuïc. Vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân naøy, trong moät baäc soáng vöõng
beàn ñöôïc Hoäi Thaùnh coâng nhaän, laø ñaëc tính cuûa “ñôøi soáng thaùnh
hieán” cho Thieân Chuùa468.
2687 916. Baäc soáng “ñôøi soáng thaùnh hieán” xuaát hieän nhö moät trong
nhöõng caùch ñeå soáng moät caùch “thaân maät hôn” söï thaùnh hieán ñaõ baét
nguoàn töø bí tích Röûa Toäi vaø daâng hieán troïn veïn cho Thieân Chuùa469.
Trong ñôøi soáng thaùnh hieán, caùc Kitoâ höõu muoán mình, döôùi söï taùc
ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, böôùc theo Ñöùc Kitoâ caùch gaàn guõi hôn,
töï hieán cho Thieân Chuùa ñaùng meán treân heát moïi söï, vaø theo ñuoåi söï
troïn haûo cuûa ñöùc meán ñeå phuïc vuï Nöôùc Trôøi, baøy toû vaø loan baùo
933 trong Hoäi Thaùnh söï vinh quang cuûa theá giôùi töông lai470.
Moät caây lôùn coù nhieàu caønh

2684 917. “Nhö trong moät caây lôùn moïc leân töø haït gioáng do Thieân Chuùa
gieo troàng vaø ñaâm caønh caùch kyø dieäu vaø ña daïng trong caùnh ñoàng
cuûa Chuùa, [ñaõ phaùt sinh] nhöõng hình thöùc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng
ñan tu hoaëc coäng ñoaøn, vaø nhöõng gia ñình khaùc nhau…, hoï laøm gia
taêng saûn nghieäp, vöøa sinh ích cho caùc thaønh vieân, vöøa sinh ích cho
toaøn Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ”471.
918. “Ngay töø thôøi sô khai cuûa Hoäi Thaùnh, ñaõ coù nhöõng ngöôøi nam vaø
ngöôøi nöõ, coù yù muoán nhôø vieäc thöïc haønh caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm ñeå böôùc
theo Ñöùc Kitoâ caùch töï do hôn, vaø baét chöôùc Ngöôøi caùch khaéng khít hôn,
vaø moãi ngöôøi moät caùch, hoï soáng moät cuoäc ñôøi taän hieán cho Thieân Chuùa.
Nhieàu ngöôøi trong soá ñoù, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn linh höùng, hoaëc ñaõ soáng
cuoäc ñôøi coâ tòch, hoaëc ñaõ laäp ra nhöõng gia ñình tu só maø Hoäi Thaùnh, baèng
thaåm quyeàn cuûa mình, ñaõ saün loøng chaáp nhaän vaø pheâ chuaån”472.
919. Caùc Giaùm muïc phaûi luoân coá gaéng phaân ñònh nhöõng hoàng aân
môùi cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn phoù thaùc cho
Hoäi Thaùnh cuûa Ngaøi; vieäc pheâ chuaån nhöõng hình thöùc môùi cuûa ñôøi
soáng thaùnh hieán ñöôïc daønh rieâng cho Toaø Thaùnh473.
468
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 42-43: AAS 57 (1965) 47-50; Id., Saéc leänh
Perfectae caritatis, 1: AAS 58 (1966) 702-703.
469
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Perfectae caritatis, 5: AAS 58 (1966) 704-705.
470
471
472
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Perfectae caritatis, 1: AAS 58 (1966) 702.
473
Ñôøi aån tu
920. Caùc aån só, daàu khoâng luoân luoân tuyeân giöõ caùch coâng khai ba
lôøi khuyeân Phuùc AÂm, ñaõ “hieán daâng ñôøi mình ñeå ngôïi khen Thieân
Chuùa vaø möu caàu phaàn roãi cho theá giôùi baèng vieäc soáng caùch bieät
vôùi theá gian hôn, trong söï thinh laëng ñôn ñoäc, trong vieäc chuyeân
caàn caàu nguyeän vaø trong söï saùm hoái”474.
921. Caùc aån só toû cho thaáy phöông dieän noäi taâm hôn cuûa maàu 2719
nhieäm Hoäi Thaùnh, laø söï thaân maät caù vò vôùi Ñöùc Kitoâ. Duø maét
ngöôøi ta khoâng thaáy, nhöng ñôøi aån tu laø söï rao giaûng thaàm laëng veà
Ñöùc Kitoâ, Ñaáng maø aån só hieán daâng ñôøi mình cho Ngöôøi, bôûi vì
Ngöôøi laø taát caû moïi söï ñoái vôùi hoï. Ñaây laø moät ôn goïi ñaëc bieät nhaèm 2015
gaëp ñöôïc vinh quang cuûa Ñaáng chòu ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù, trong
hoang ñòa, trong chính cuoäc chieán ñaáu thieâng lieâng.
Caùc trinh nöõ vaø goùa phuï soáng ñôøi soáng thaùnh hieán
922. Töø thôøi caùc Toâng Ñoà, ñaõ coù nhöõng trinh nöõ475 vaø goùa phuï Kitoâ 1618-1620
höõu476 ñöôïc Chuùa keâu goïi ñeå gaén boù vôùi Ngöôøi moät caùch khoâng chia
seû trong söï töï do hôn cuûa traùi tim, theå xaùc vaø tinh thaàn, hoï ñaõ
quyeát ñònh, vaø ñöôïc Hoäi Thaùnh pheâ chuaån, soáng trong baäc ñoàng
trinh hoaëc tieát duïc vónh vieãn “vì Nöôùc Trôøi” (Mt 19,12).
923. Caùc trinh nöõ “laø nhöõng ngöôøi noùi leân söï quyeát taâm laønh
thaùnh theo saùt Ñöùc Kitoâ, hoï ñöôïc Giaùm muïc giaùo phaän cung hieán 1537
cho Thieân Chuùa theo nghi thöùc phuïng vuï ñöôïc pheâ chuaån, hoï ñính
hoân caùch huyeàn nhieäm vôùi Ñöùc Kitoâ, Con Thieân Chuùa, vaø hieán 1672
thaân phuïc vuï Hoäi Thaùnh”477. Qua nghi thöùc troïng theå naøy (Nghi
thöùc Thaùnh hieán caùc Trinh nöõ), “trinh nöõ trôû thaønh moät nhaân vò
ñöôïc thaùnh hieán, moät daáu chæ sieâu vieät cuûa tình yeâu cuûa Hoäi Thaùnh
ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ, moät hình aûnh caùnh chung cuûa Hieàn theâ thieâ n
quoác vaø cuûa ñôøi soáng töông lai”478.
924. Gaàn guõi vôùi nhöõng hình thöùc khaùc cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán 479,
baäc ñoàng trinh ñaët ngöôøi nöõ soáng giöõa traàn gian (hoaëc nöõ ñan só)
trong kinh nguyeän, saùm hoái, phuïc vuï anh chò em vaø laøm vieäc toâng
474
475
X. 1 Cr 7,34-36.
476
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Vita consecrata, 7: AAS 88 (1996) 382.
477
478
Nghi thöùc Thaùnh hieán caùc Trinh nöõ, Praenotanda, 1, editio typica (Typis Polyglottis
Vaticanis 1970) 7.
479
ñoà, tuøy theo baäc soáng vaø ñaëc suûng ñöôïc ban cho moãi ngöôøi480. Caùc
trinh nöõ ñöôïc thaùnh hieán coù theå ñöôïc lieân keát laïi, ñeå tuaân giöõ
quyeát ñònh cuûa mình caùch trung thaønh hôn481.
Ñôøi tu doøng
925. Ñôøi tu doøng, ñaõ xuaát hieän taïi Ñoâng phöông trong nhöõng theá
kyû ñaàu cuûa Kitoâ giaùo482 vaø ñöôïc thöïc hieän trong caùc doøng tu do Hoäi
Thaùnh thieát laäp theo giaùo luaät483, phaân bieät vôùi nhöõng hình thöùc
1672 khaùc cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán veà phöông dieän phuïng töï, vieäc tuyeân
khaán coâng khai caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, chung soáng ñôøi huynh ñeä,
laøm baèng chöùng cho söï keát hôïp giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh484.
926. Ñôøi tu doøng xuaát phaùt töø maàu nhieäm Hoäi Thaùnh. Ñoù laø moät
hoàng aân Hoäi Thaùnh laõnh nhaän töø Chuùa mình vaø hoàng aân ñoù, Hoäi
Thaùnh trao laïi, xeùt nhö moät baäc soáng beàn vöõng, cho tín höõu ñöôïc
Thieân Chuùa keâu goïi tuyeân khaán caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm. Nhö vaäy,
Hoäi Thaùnh coù theå vöøa bieåu loä Ñöùc Kitoâ vöøa nhaän bieát mình nhö
796
Hieàn Theâ cuûa Ñaáng Cöùu Ñoä. Ñôøi tu doøng, döôùi nhöõng hình thöùc
khaùc nhau, ñöôïc môøi goïi ñeå noùi leân chính tình yeâu cuûa Thieân Chuùa,
trong ngoân ngöõ cuûa thôøi ñaïi chuùng ta.
927. Taát caû caùc tu só, duø thuoäc doøng mieãn tröø hay khoâng mieãn
tröø485, ñeàu coù choã trong soá nhöõng coäng söï vieân cuûa Giaùm muïc giaùo
phaän trong nhieäm vuï muïc töû cuûa ngaøi486. Ngay töø luùc khôûi ñaàu vieäc
854 phuùc aâm hoaù, vieäc gieo troàng vaø phaùt trieån truyeàn giaùo cuûa Hoäi
Thaùnh ñoøi söï hieän dieän cuûa ñôøi tu doøng döôùi moïi hình thöùc487.
“Lòch söû chöùng minh coâng lao to lôùn cuûa caùc Hoäi doøng trong vieäc
truyeàn baù ñöùc tin vaø trong vieäc hình thaønh caùc Giaùo Hoäi môùi:
khoâng nhöõng coâng lao cuûa caùc Ñan vieän coå xöa vaø caùc Doøng tu thôøi
Trung coå, maø coøn cuûa nhöõng Coäng ñoaøn trong thôøi ñaïi chuùng ta”488.
480
X. Nghi thöùc Thaùnh hieán Trinh nöõ, Praenotanda,2, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 7.
481
482
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 15: AAS 57 (1965) 102.
483
484
485
486
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Christus Dominus, 33-35: AAS 58 (1966) 690-692.
487
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 18: AAS 58 (1966) 968-969; Ibid., 40: AAS 58 (1966)
987-988.
488
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris missio, 69: AAS 83 (1991) 317.
Caùc tu hoäi ñôøi

928. “Tu hoäi ñôøi laø moät tu hoäi cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán, trong ñoù
caùc Kitoâ höõu soáng giöõa theá giôùi coá gaéng vöôn tôùi söï troïn haûo cuûa
ñöùc meán vaø goùp phaàn vaøo vieäc thaùnh hoaù traàn gian moät caùch ñaëc
bieät töø beân trong”489.
929. “Baèng ñôøi soáng ñöôïc daâng hieán troïn veïn vaø hoaøn toaøn cho
vieäc thaùnh hoùa traàn gian”490, caùc thaønh vieân cuûa nhöõng tu hoäi naøy
“tham gia vaøo nhieäm vuï loan baùo Tin Möøng cuûa Hoäi Thaùnh, giöõa 901
theá giôùi vaø töø theá giôùi”491, trong ñoù, söï hieän dieän cuûa hoï taùc ñoäng
nhö men trong boät492. Baèng chöùng cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu cuûa hoï
nhaèm quy höôùng caùc vieäc traàn theá theo Thieân Chuùa vaø hình thaønh
traàn gian baèng söùc maïnh cuûa Tin Möøng. Baèng nhöõng moái raøng
buoäc thaùnh, hoï soáng caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm vaø gìn giöõ söï hieäp
thoâng vaø tình huynh ñeä vôùi nhau, phuø hôïp vôùi tính caùch theá tuïc
rieâng trong loái soáng cuûa hoï493.
Caùc tu ñoaøn toâng ñoà

930. Beân caïnh nhöõng hình thöùc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng thaùnh
hieán, “laø caùc tu ñoaøn toâng ñoà, maø caùc thaønh vieân theo ñuoåi muïc
ñích toâng ñoà rieâng cuûa tu ñoaøn, duø khoâng coù lôøi khaán doøng, vaø
soáng chung nhö anh chò em theo moät loái soáng rieâng, ñeå vöôn tôùi söï
troïn haûo cuûa ñöùc meán qua vieäc tuaân giöõ hieán phaùp. Trong soá caùc tu
ñoaøn aáy, coù nhöõng tu ñoaøn maø caùc thaønh vieân ñaûm nhaän caùc lôøi
khuyeân Phuùc AÂm” tuyø theo hieán phaùp cuûa hoï494.
Thaùnh hieán vaø söù vuï: loan baùo Ñöùc Vua ngöï ñeán
931. Ngöôøi ñaõ ñöôïc Pheùp Röûa daønh rieâng cho Thieân Chuùa, nay
hieán thaân cho Ngaøi laø Ñaáng ñaùng meán treân heát moïi söï, nhö vaäy
ngöôøi ñoù coá gaéng ñeå, moät caùch maät thieát hôn, ñöôïc thaùnh hieán cho
vieäc phuïc vuï Thieân Chuùa vaø daán thaân möu ích cho Hoäi Thaùnh. Nhôø
baäc soáng ñôøi soáng thaùnh hieán, Hoäi Thaùnh bieåu loä Ñöùc Kitoâ vaø cho
thaáy Chuùa Thaùnh Thaàn haønh ñoäng trong Hoäi Thaùnh moät caùch kyø
dieäu nhö theá naøo. Nhöõng ai tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm coù
söù vuï ñaàu tieân laø soáng söï thaùnh hieán cuûa mình. Vì hoï “daán thaân
phuïc vuï Hoäi Thaùnh do chính söï thaùnh hieán cuûa mình, cho neân hoï
489
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 710.
490
ÑGH Pioâ XII, Toâng hieán Provida Mater: AAS 39 (1947) 118.
491
492
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Perfectae caritatis, 11: AAS 58 (1966) 707.
493
494
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 713, 1-2.
buoäc phaûi hoaït ñoäng caùch ñaëc bieät cho coâng cuoäc truyeàn giaùo, theo
theå thöùc rieâng cuûa hoäi doøng”495.
775 932. Trong Hoäi Thaùnh, nhö laø moät bí tích, nghóa laø moät daáu chæ vaø
duïng cuï cuûa söï soáng cuûa Thieân Chuùa, ñôøi tu doøng xuaát hieän nhö
moät daáu chæ ñaëc bieät cuûa maàu nhieäm Cöùu Chuoäc. Böôùc theo vaø baét
chöôùc Ñöùc Kitoâ “moät caùch gaàn guõi hôn”, bieåu loä söï huyû mình ra
khoâng cuûa Ngöôøi “moät caùch roõ raøng hôn”, laø hieän dieän “moät caùch
saâu saéc hôn”, trong traùi tim Ñöùc Kitoâ, vôùi nhöõng ngöôøi ñöông thôøi
cuûa mình. Nhöõng ai ñi treân con ñöôøng “heïp hôn” naøy khích ñoäng
anh chò em baèng göông saùng cuûa mình, vaø “ñöa ra moät baèng chöùng
saùng choùi vaø noåi baät raèng, traàn gian khoâng theå ñöôïc bieán hình vaø
ñöôïc daâng leân cho Thieân Chuùa neáu khoâng coù tinh thaàn cuûa caùc moái
phuùc”496.
933. Duø chöùng taù cuûa hoï coù ñaëc tính coâng khai, nhö trong baäc tu
doøng, hoaëc ôû möùc rieâng tö hôn, thaäm chí bí maät nöõa, thì ñoái vôùi taát
672 caû nhöõng ngöôøi soáng ñôøi soáng thaùnh hieán, ngaøy Ngöï ñeán cuûa Ñöùc
Kitoâ vaãn luoân laø nguoàn goác vaø ñònh höôùng cuûa cuoäc ñôøi hoï:
769 “Quaû thaät, bôûi vì daân Thieân Chuùa khoâng coù moät thaønh trì vónh
vieãn ôû ñôøi naøy, … neân baäc soáng thaùnh hieán vöøa bieåu loä nhöõng söï
toát ñeïp cuûa thieân quoác ñaõ hieän dieän nôi traàn theá naøy cho taát caû
nhöõng ai tin, vöøa laøm chöùng raèng moät ñôøi soáng môùi vaø vónh cöûu
ñaõ ñöôïc thuû ñaéc nhôø söï Cöùu Chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ, vöøa tieân baùo söï
497
phuïc sinh töông lai vaø vinh quang cuûa Nöôùc Trôøi” .
TOÙM LÖÔÏC
934. “Do söï thieát ñònh cuûa Thieân Chuùa, trong Hoäi Thaùnh, giöõa caùc
Kitoâ höõu coù nhöõng thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh, theo luaät ñöôïc goïi
laø giaùo só, vaø nhöõng ngöôøi khaùc, ñöôïc goïi laø giaùo daân”. Cuoái cuøng,
trong caû hai thaønh phaàn ñoù, coù nhöõng Kitoâ höõu, qua vieäc tuyeân giöõ
caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, ñöôïc thaùnh hieán cho Thieân Chuùa vaø nhö
vaäy phuïc vuï söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh498.
935. Ñöùc Kitoâ sai caùc Toâng Ñoà cuûa Ngöôøi vaø nhöõng vò keá nhieäm
caùc ngaøi ñi rao giaûng ñöùc tin vaø thieát laäp Nöôùc Ngöôøi. Ngöôøi cho
hoï tham gia vaøo söù vuï cuûa Ngöôøi. Bôûi Ngöôøi, hoï laõnh nhaän quyeàn
haønh ñoäng trong cöông vò cuûa Ngöôøi (in Eius persona).
495
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 783; x. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Redemptoris missio, 69: AAS
83 (1991) 317-318.
496
497
498
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 207, 1-2.
936. Chuùa ñaõ ñaët thaùnh Pheâroâ laøm neàn taûng höõu hình cuûa Hoäi
Thaùnh cuûa Ngöôøi. Ngöôøi ñaõ ban cho oâng caùc chìa khoaù cuûa Hoäi
Thaùnh. Giaùm muïc Giaùo Hoäi Roâma, vò keá nhieäm thaùnh Pheâroâ, laø
“thuû laõnh cuûa Giaùm muïc ñoaøn, laø Ñaáng Ñaïi dieän Ñöùc Kitoâ vaø laø
Muïc töû cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh treân traàn gian”499.
937. Giaùm muïc Roâma “do söï thieát ñònh cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc
höôûng quyeàn troïn veïn, toái cao, tröïc tieáp vaø phoå quaùt trong vieäc
chaêm soùc caùc linh hoàn”500.
938. Caùc Giaùm muïc, ñöôïc thieát ñaët bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, keá
nhieäm caùc Toâng Ñoà. “Moãi Giaùm muïc laø nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu
hình cuûa söï hôïp nhaát trong caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông cuûa caùc
ngaøi”501.
939. Caùc Giaùm muïc, ñöôïc caùc linh muïc laø caùc coäng söï vieân cuûa
ngaøi, vaø caùc phoù teá giuùp ñôõ, coù nhieäm vuï giaûng daïy ñöùc tin moät
caùch xaùc thöïc, cöû haønh phuïng töï thaàn linh nhaát laø bí tích Thaùnh
Theå, cai quaûn caùc Giaùo Hoäi cuûa mình vôùi tö caùch caùc muïc töû thaät.
Söï quan taâm ñeán taát caû caùc Giaùo Hoäi cuõng thuoäc nhieäm vuï cuûa caùc
ngaøi, cuøng vôùi vaø döôùi quyeàn Giaùm muïc Roâma.
940. “Vì tính chaát rieâng cuûa baäc giaùo daân laø soáng giöõa traàn gian vaø
giöõa caùc coâng vieäc traàn theá, neân hoï ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi, ñeå,
moät khi nhieät thaønh theo tinh thaàn Kitoâ giaùo, hoï thöïc thi vieäc toâng
ñoà cuûa mình trong traàn gian nhö men trong boät”502.
941. Caùc giaùo daân tham döï vaøo chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ: moät khi
luoân ñöôïc keát hôïp hôn vôùi Ngöôøi, hoï trieån khai aân suûng cuûa bí tích
Röûa Toäi vaø Theâm Söùc trong moïi phöông dieän cuûa ñôøi soáng caù vò,
gia ñình, xaõ hoäi vaø Hoäi Thaùnh, vaø nhö vaäy, hoï thöïc hieän ôn goïi
neân thaùnh daønh cho taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi.
942. Caùc giaùo daân, vì söù vuï tieân tri cuûa mình, “cuõng ñöôïc keâu goïi
ñeå laøm chöùng cho Ñöùc Kitoâ trong moïi söï, giöõa loøng coäng ñoàng
nhaân loaïi”503.
943. Caùc giaùo daân, vì söù vuï vöông ñeá cuûa mình, nhôø söï töø boû mình
vaø söï thaùnh thieän cuûa ñôøi soáng, coù theå nhoå taän goác quyeàn thoáng trò
cuûa toäi loãi trong chính baûn thaân mình vaø trong traàn gian504.
499
500
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Christus Dominus, 2: AAS 58 (1966) 673.
501
502
503
504
944. Ñôøi soáng thaùnh hieán cho Thieân Chuùa coù ñaëc ñieåm laø coâng
khai tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm veà khoù ngheøo, khieát tònh vaø
vaâng phuïc trong moät baäc soáng beàn vöõng ñöôïc Hoäi Thaùnh coâng
nhaän.
945. Ngöôøi ñaõ ñöôïc Pheùp Röûa daønh rieâng cho Thieân Chuùa, nay
hieán thaân cho Ngaøi laø Ñaáng ñaùng meán treân heát moïi söï, trong baäc
soáng cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán, ngöôøi ñoù coá gaéng ñeå, moät caùch maät
thieát hôn, daâng mình cho vieäc phuïc vuï Thieân Chuùa vaø daán thaân
möu ích cho toaøn theå Hoäi Thaùnh.
Tieát 5
Caùc Thaùnh thoâng coâng
Paragraphus 5
Sanctorum communio
946. Sau khi tuyeân xöng: “Hoäi Thaùnh haèng coù ôû khaép theá naøy”, tín
bieåu caùc Toâng Ñoà theâm: “Caùc Thaùnh thoâng coâng”. Moät caùch naøo ñoù,
823 muïc naøy laø lôøi giaûi thích cho muïc tröôùc: “Hoäi Thaùnh laø gì, neáu
khoâng phaûi laø coäng ñoaøn cuûa taát caû caùc Thaùnh?”505. Quaû thaät, Hoäi
Thaùnh laø söï hieäp thoâng cuûa caùc Thaùnh.
947. “Bôûi vì taát caû caùc tín höõu laø moät thaân theå duy nhaát, neân ñieàu
thieän haûo cuûa ngöôøi naøy ñöôïc truyeàn thoâng cho ngöôøi khaùc…. Bôûi
ñoù, giöõa nhöõng ñieàu khaùc, … phaûi tin laø coù söï truyeàn thoâng nhöõng
ñieàu thieän haûo trong Hoäi Thaùnh. Thaønh phaàn chuû yeáu laø Ñöùc Kitoâ,
bôûi vì Ngöôøi laø Ñaàu…. Do ñoù, ñieàu thieän haûo cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc
790 truyeàn thoâng … cho taát caû caùc chi theå; vaø söï truyeàn thoâng naøy ñöôïc
thöïc hieän qua caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh”506. “Thaät vaäy, Thaàn Khí
duy nhaát ñieàu khieån Hoäi Thaùnh laøm cho baát cöù ñieàu gì ñöôïc thu
thaäp trong Hoäi Thaùnh, ñeàu laø cuûa chung”507.
948. Vì vaäy, thuaät ngöõ “caùc Thaùnh thoâng coâng” coù hai nghóa: “hieäp
1331 thoâng trong caùc thöïc taïi thaùnh (sancta)” vaø “hieäp thoâng giöõa nhöõng
ngöôøi thaùnh (sancti)”.
505
Thaùnh Nicetas Remesianae, Instructio ad competentes, 5, 3, 23 [Explanatio Symboli, 10]:
TPL 1, 119 (PL 52, 871).
506
Thaùnh Toâma Aquinoâ, In Symbolum Apostolorum scilicet “Credo in Deum” Expositio, 13:
Opera omnia, v. 27 (Parisiis 1875) 224.
507
Catechismus Romanus, 1, 10, 24: ed. P. Rodríguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 119.
“Sancta sanctis! (Caùc thöïc taïi thaùnh cho nhöõng ngöôøi thaùnh)” laø
lôøi chuû teá xöôùng leân trong nhieàu phuïng vuï Ñoâng phöông, luùc
naâng cao Mình Maùu Thaùnh tröôùc khi cho röôùc leã. Caùc Kitoâ höõu
(sancti) ñöôïc nuoâi döôõng baèng Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ (sancta) ñeå
taêng tröôûng trong söï hieäp thoâng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn
(Koinoânia) vaø truyeàn thoâng söï hieäp thoâng ñoù cho traàn gian.
I. HIEÄP THOÂNG CAÙC CUÛA CAÛI THIEÂNG LIEÂNG

BONORUM SPIRITUALIUM COMMUNIO
949. Trong coäng ñoaøn tieân khôûi ôû Gieârusalem, caùc moân ñeä “chuyeân
caàn nghe caùc Toâng Ñoà giaûng daïy, luoân luoân hieäp thoâng vôùi nhau,
sieâng naêng tham döï leã beû baùnh, vaø caàu nguyeän khoâng ngöøng”
(Cv 2,42).
Söï hieäp thoâng trong ñöùc tin. Ñöùc tin cuûa caùc tín höõu laø ñöùc tin 185
cuûa Hoäi Thaùnh, ñöôïc ñoùn nhaän töø caùc Toâng Ñoà, laø kho taøng cuûa söï
soáng, moät kho taøng khi ñöôïc truyeàn thoâng thì laïi theâm phong phuù.
950. Söï hieäp thoâng caùc bí tích. “Quaû vaäy, hoa traùi cuûa taát caû caùc bí 1130
tích thuoäc veà heát moïi tín höõu; nhôø caùc bí tích naøy, gioáng nhö nhôø
nhöõng moái daây thaùnh thieâng, hoï ñöôïc gaén lieàn vaø keát hôïp vôùi Ñöùc
Kitoâ, nhaát laø nhôø bí tích Röûa Toäi, qua ñoù, nhö qua moät caùi cöûa, hoï
tieán vaøo Hoäi Thaùnh. Caùc Giaùo phuï giaûi thích raèng, ‘caùc Thaùnh
thoâng coâng’ trong Tín bieåu phaûi ñöôïc hieåu laø söï hieäp thoâng caùc bí
tích…. Danh xöng [hieäp thoâng] naøy phuø hôïp vôùi taát caû caùc bí tích, vì
taát caû ñeàu keát hôïp chuùng ta vôùi Thieân Chuùa…; tuy nhieân danh xöng
aáy thích hôïp hôn cho bí tích Thaùnh Theå, laø bí tích thöïc hieän söï 1331
hieäp thoâng naøy”508.
951. Söï hieäp thoâng caùc ñaëc suûng: Trong söï hieäp thoâng cuûa Hoäi 799
Thaùnh, Chuùa Thaùnh Thaàn “ban phaùt caùc aân suûng ñaëc bieät cho caùc
tín höõu thuoäc moïi baäc soáng” ñeå xaây döïng Hoäi Thaùnh509. “Thaàn Khí
toû mình ra nôi moãi ngöôøi moät caùch, laø vì ích chung” (1 Cr 12,7).
952. “Ñoái vôùi hoï, moïi söï ñeàu laø cuûa chung” (Cv 4,32): “Kitoâ höõu 2402
thaät söï khoâng sôû höõu moät ñieàu gì, maø khoâng cho raèng ñoù laø cuûa
chung cho mình cuøng vôùi taát caû nhöõng ngöôøi khaùc; vì vaäy hoï phaûi
mau maén vaø saün saøng laøm nheï bôùt söï cuøng khoán cuûa nhöõng ngöôøi
tuùng thieáu”510. Kitoâ höõu laø ngöôøi quaûn lyù taøi saûn cuûa Chuùa511.
953. Söï hieäp thoâng ñöùc meán: Trong maàu nhieäm caùc Thaùnh thoâng 1827
coâng, “khoâng ai trong chuùng ta soáng cho chính mình, cuõng nhö
508
509
510
511
X. Lc 16,1-3.
khoâng ai cheát cho chính mình” (Rm 14,7). “Neáu moät boä phaän naøo
ñau, thì moïi boä phaän cuøng ñau; Neáu moät boä phaän naøo ñöôïc veû
vang, thì moïi boä phaän cuõng vui chung. Vaäy anh em, anh em laø
2011 Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ vaø moãi ngöôøi laø moät boä phaän” (1 Cr 12,26-
27). Ñöùc meán “khoâng tìm tö lôïi” (1 Cr 13,5)512. Vieäc nhoû nhaát trong
caùc haønh vi cuûa chuùng ta ñöôïc laøm trong ñöùc meán ñeàu sinh lôïi ích
cho moïi ngöôøi, trong söï lieân ñôùi hoã töông vôùi taát caû moïi ngöôøi, keû
soáng vaø keû cheát, söï lieân ñôùi ñoù ñöôïc ñaët neàn trong maàu nhieäm “caùc
845, 1469 Thaùnh thoâng coâng”. Moïi toäi loãi ñeàu laøm toån thöông söï hieäp thoâng
naøy.
II. HIEÄP THOÂNG GIÖÕA HOÄI THAÙNH THIEÂN QUOÁC

VAØ HOÄI THAÙNH TRAÀN THEÁ
COMMUNIO INTER ECCLESIAM CAELESTEM ET TERRESTREM
771 954. Ba tình traïng cuûa Hoäi Thaùnh. “Cho tôùi khi Chuùa ngöï ñeán
trong söï uy nghi cuûa Ngöôøi, coù taát caû caùc Thieân thaàn vôùi Ngöôøi, vaø
khi söï cheát ñaõ bò huûy dieät, moïi söï ñeàu quy phuïc Ngöôøi, thì trong soá
caùc moân ñeä cuûa Chuùa, coù nhöõng ngöôøi ñang tieáp tuïc cuoäc löõ haønh
treân traàn theá, coù nhöõng ngöôøi ñaõ hoaøn taát cuoäc soáng ñôøi naøy vaø
ñang ñöôïc thanh luyeän, laïi coù nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc hieån vinh, ñang
1031, 1023 chieâm ngöôõng ‘caùch toû töôøng chính Thieân Chuùa Tam Vò Nhaát Theå,
nhö Ngaøi laø’”513:
“Tuy nhieân, taát caû chuùng ta, theo möùc ñoä vaø caùch thöùc khaùc
nhau, ñeàu hieäp thoâng trong cuøng moät ñöùc meán ñoái vôùi Thieân
Chuùa vaø ñoái vôùi ngöôøi laân caän, vaø cuøng haùt leân baøi ca chuùc tuïng
vinh quang Thieân Chuùa chuùng ta. Thaät vaäy, taát caû nhöõng ai
thuoäc veà Ñöùc Kitoâ, coù Thaàn Khí cuûa Ngöôøi, ñeàu hoïp thaønh moät
514
Hoäi Thaùnh duy nhaát vaø lieân keát vôùi nhau trong Ngöôøi” .
955. “Vì vaäy, söï keát hôïp giöõa nhöõng ngöôøi coøn ñi ñöôøng vôùi caùc
anh em ñaõ yeân nghæ trong bình an cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng heà bò giaùn
ñoaïn, maø traùi laïi, theo ñöùc tin tröôøng toàn cuûa Hoäi Thaùnh, söï hôïp
nhaát ñoù coøn ñöôïc taêng cöôøng baèng vieäc truyeàn thoâng cho nhau
nhöõng lôïi ích thieâng lieâng”515.
1370 956. Söï chuyeån caàu cuûa caùc Thaùnh: “Vì ñöôïc gaén boù maät thieát hôn
vôùi Ñöùc Kitoâ, caùc Thaùnh treân trôøi cuûng coá toaøn theå Hoäi Thaùnh moät
2683 caùch vöõng chaéc hôn trong söï thaùnh thieän…. Caùc ngaøi khoâng ngöøng
chuyeån caàu vôùi Chuùa Cha cho chuùng ta, trong khi daâng caùc coâng
512
X. 1 Cr 10,24.
513
514
515
nghieäp caùc ngaøi ñaõ laäp ñöôïc nôi traàn theá nhôø Ñaáng Trung Gian
duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi laø Ñöùc Kitoâ Gieâsu…. Nhôø
vaäy söï yeáu ñuoái cuûa chuùng ta ñöôïc giuùp ñôõ raát nhieàu baèng söï quan
taâm huynh ñeä cuûa caùc ngaøi”516:
“Anh em ñöøng khoùc, bôûi vì toâi seõ coù ích cho anh em hôn, ôû nôi
517
toâi saép tôùi, hôn laø luùc toâi ôû ñaây” .
518
“Toâi muoán ôû treân trôøi, ñeå laøm vieäc laønh döôùi theá” .
957. Hieäp thoâng vôùi caùc Thaùnh. “Chuùng ta khoâng chæ kính nhôù caùc 1173
Thaùnh treân trôøi vì göông saùng cuûa caùc ngaøi, nhöng hôn theá nöõa,
coøn ñeå söï hôïp nhaát cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh trong Thaàn Khí ñöôïc
taêng cöôøng nhôø vieäc thöïc thi ñöùc meán huynh ñeä. Thaät vaäy, cuõng
nhö söï hieäp thoâng giöõa nhöõng ngöôøi ñi ñöôøng ñöa chuùng ta tôùi gaàn
Ñöùc Kitoâ hôn, thì söï lieân keát vôùi caùc Thaùnh cuõng keát hôïp chuùng ta
vôùi Ñöùc Kitoâ, töï nôi Ngöôøi, vôùi tö caùch laø nguoàn maïch vaø laø Ñaàu,
tuoân chaûy moïi aân suûng vaø söï soáng cuûa chính daân Thieân Chuùa”519:
“Quaû vaäy, chuùng ta toân thôø Ñöùc Kitoâ vì Ngöôøi laø Con Thieân
Chuùa; vaø chuùng ta yeâu meán moät caùch chính ñaùng caùc vò Töû Ñaïo,
xeùt nhö laø nhöõng moân ñeä vaø nhöõng ngöôøi baét chöôùc Chuùa, vì söï
heát söùc toát laønh cuûa caùc ngaøi ñoái vôùi Ñaáng laø Vua vaø Thaày cuûa
mình; öôùc gì chuùng ta ñöôïc laø baïn ñoàng haønh vaø ñoàng moân vôùi
520
caùc ngaøi” .
958. Hieäp thoâng vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi. “Bôûi bieát raát chaéc 1371
chaén raèng coù söï hieäp thoâng nhö theá trong toaøn Nhieäm Theå cuûa
Chuùa Gieâsu Kitoâ, neân ngay töø buoåi ñaàu cuûa Kitoâ giaùo, Hoäi Thaùnh
löõ haønh ñaõ heát söùc thaønh kính nhôù ñeán nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi,
vaø bôûi vì ‘daâng hy leã ñeå ñeàn toäi cho nhöõng ngöôøi ñaõ cheát, ñeå hoï
ñöôïc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi, laø moät yù nghó ñaïo ñöùc vaø thaùnh thieän’ 1032, 1689
(2 Mcb 12,45), neân Hoäi Thaùnh cuõng daâng lôøi caàu cho hoï”521. Lôøi caàu
nguyeän cuûa chuùng ta cho hoï khoâng nhöõng coù theå giuùp ñôõ hoï, maø
coøn laøm cho söï chuyeån caàu cuûa hoï cho chuùng ta neân höõu hieäu.
959. Trong gia ñình duy nhaát cuûa Thieân Chuùa. “Vì taát caû chuùng ta
ñeàu laø con caùi Thieân Chuùa vaø hôïp thaønh moät gia ñình trong Ñöùc 1027
Kitoâ, neân khi chuùng ta hieäp thoâng vôùi nhau trong ñöùc meán hoã
516
517
Thaùnh Ñoâminicoâ, khi haáp hoái, noùi vôùi caùc anh em mình: Relatio iuridica 4 (Frater
Radulphus de Faventia) 42: Acta sanctorum, Augustus I, 636; x. Iordanus de Saxonia, Vita
4, 69: Acta Sanctorum, Augustus I, 551.
518
Thaùnh Teâreâxa Haøi ñoàng Gieâsu, Verba (17-7-1897): Derniers Entretiens (Paris 1971) 270.
519
520
Martyrium sancti Polycarpi 17, 3: SC 10bis, 232 (Funk 1, 336).
521
töông vaø trong cuøng moät lôøi ngôïi khen Chuùa Ba Ngoâi Chí Thaùnh,
chuùng ta soáng phuø hôïp vôùi ôn goïi thaâm saâu cuûa Hoäi Thaùnh”522.
TOÙM LÖÔÏC
960. Hoäi Thaùnh laø “söï hieäp thoâng cuûa caùc Thaùnh”: thuaät ngöõ naøy
tröôùc heát chæ söï hieäp thoâng trong “caùc thöïc taïi thaùnh” (sancta),
nhaát laø bí tích Thaùnh Theå, bí tích naøy “bieåu thò vaø thöïc hieän söï
hôïp nhaát cuûa caùc tín höõu, nhöõng ngöôøi hôïp thaønh moät Thaân Theå
trong Ñöùc Kitoâ”523.
961. Thuaät ngöõ naøy cuõng chæ söï hieäp thoâng cuûa “nhöõng ngöôøi
thaùnh” (sancti) trong Ñöùc Kitoâ, Ñaáng “ñaõ cheát cho moïi ngöôøi”. Söï
hieäp thoâng naøy thaâm saâu ñeán noãi, ñieàu gì moãi ngöôøi laøm hoaëc
chòu, trong vaø vì Ñöùc Kitoâ, cuõng ñeàu mang laïi hoa traùi cho moïi
ngöôøi.
962. “Chuùng toâi tin söï hieäp thoâng cuûa taát caû caùc Kitoâ höõu, nghóa laø
cuûa nhöõng ngöôøi löõ haønh nôi traàn theá, nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi vaø
ñang ñöôïc thanh luyeän, vaø nhöõng ngöôøi ñang vui höôûng vinh phuùc
thieân quoác, taát caû hôïp thaønh moät Hoäi Thaùnh duy nhaát; vaø chuùng
toâi cuõng tin raèng trong söï hieäp thoâng ñoù, chuùng toâi ñöôïc höôûng
nhôø tình yeâu thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa caùc Thaùnh cuûa
Ngaøi, caùc Ñaáng luoân laéng nghe nhöõng lôøi caàu khaån cuûa chuùng
toâi”524.
Tieát 6
Ñöùc Maria - Meï Ñöùc Kitoâ, Meï Hoäi Thaùnh
Paragraphus 6
Maria – Mater Christi, Mater Ecclesiae
484-507 963. Sau khi chuùng ta ñaõ noùi veà nhieäm vuï cuûa Ñöùc Trinh Nöõ dieãm
721-726 phuùc trong maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, giôø ñaây
chuùng ta phaûi löu yù ñeán choã ñöùng cuûa Meï trong maàu nhieäm Hoäi
Thaùnh. “Thaät vaäy, Ñöùc Trinh Nöõ Maria … ñöôïc nhaän bieát vaø toân
kính vôùi tö caùch laø Meï thaät cuûa Thieân Chuùa laø Ñaáng Cöùu Chuoäc….
Meï cuõng ‘thaät laø Meï caùc chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ’… bôûi vì ñaõ coäng taùc
522
523
524
baèng ñöùc meán ñeå caùc tín höõu ñöôïc sinh ra trong Hoäi Thaùnh, ñöôïc
laøm chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh”525. “Ñöùc Maria, …
Meï Ñöùc Kitoâ, cuõng laø Meï … Hoäi Thaùnh”526.
I. TÌNH MAÃU TÖÛ CUÛA ÑÖÙC MARIA ÑOÁI VÔÙI HOÄI THAÙNH
MATERNITAS MARIAE RELATE AD ECCLESIAM
Ñöùc Maria hôïp nhaát troïn veïn vôùi Con mình…

964. Nhieäm vuï cuûa Ñöùc Maria ñoái vôùi Hoäi Thaùnh khoâng theå taùch
bieät khoûi söï hôïp nhaát cuûa Meï vôùi Ñöùc Kitoâ, vaø tröïc tieáp xuaát phaùt
töø söï hôïp nhaát ñoù. “Söï lieân keát cuûa Ñöùc Maria vôùi Ngöôøi Con trong
coâng cuoäc cöùu ñoä ñöôïc bieåu loä töø luùc Meï thuï thai Ñöùc Kitoâ caùch
trinh khieát cho ñeán luùc Chuùa chòu cheát”527. Trong giôø khoå naïn cuûa
Ngöôøi, söï lieân keát ñoù ñöôïc bieåu loä caùch ñaëc bieät:
“Ñöùc Trinh Nöõ dieãm phuùc ñaõ tieán böôùc trong cuoäc löõ haønh ñöùc 534
tin, vaø Meï ñaõ trung thaønh gìn giöõ söï hôïp nhaát vôùi Con cho ñeán
taän thaäp giaù, Meï ñöùng ñoù khoâng ngoaøi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
Meï ñaõ cuøng chòu ñau khoå caùch khuûng khieáp vôùi Ngöôøi Con Moät
cuûa mình vaø lieân keát mình vôùi hy leã cuûa Ngöôøi baèng tình maãu
töû, ñoàng thuaän caùch yeâu thöông vôùi leã phaåm bò saùt teá do loøng Meï 618
sinh ra; vaø cuoái cuøng, Meï ñöôïc chính Ñöùc Kitoâ Gieâsu ñang haáp
hoái treân thaäp giaù ban laøm meï ngöôøi moân ñeä, baèng nhöõng lôøi
528
naøy: ‘Thöa Baø, ñaây laø con Baø’ (x. Ga 19,26-27)” .
965. Ñöùc Maria, sau cuoäc Thaêng thieân cuûa Con mình, “ñaõ trôï giuùp
Hoäi Thaùnh sô khai baèng lôøi caàu nguyeän cuûa mình”529. Cuøng vôùi caùc
Toâng Ñoà vaø moät soá ngöôøi phuï nöõ khaùc, “chuùng ta thaáy … Ñöùc Maria
cuõng duøng lôøi caàu nguyeän cuûa mình maø khaån caàu hoàng aân laø Thaàn
Khí, Ñaáng ñaõ phuû boùng treân ngaøi trong ngaøy Truyeàn tin”530.
… caû trong cuoäc Leân trôøi cuûa Meï…

966. “Sau cuøng, Ñöùc Trinh Nöõ Voâ nhieãm, ñöôïc gìn giöõ tinh tuyeàn 491
khoûi moïi tì veát nguyeân toäi, sau khi hoaøn taát cuoäc ñôøi traàn theá, ñaõ
ñöôïc ñöa leân höôûng vinh quang thieân quoác caû xaùc caû hoàn, vaø ñöôïc
Chuùa toân vinh laøm Nöõ Vöông vuõ truï, ñeå Meï ñöôïc ñoàng hình ñoàng
525
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 53: AAS 57 (1965) 57-58; x. Thaùnh
Augustinoâ, De sancta virginitate 6, 6: CSEL 41, 240 (PL 40, 399).
526
ÑGH Phaoloâ VI, Allocutio ad Conciliares Patres, tertia exacta Oecumenicae Synodi Sessione
(21-11-1964): AAS 56 (1964) 1015.
527
528
529
530
daïng caùch sung maõn hôn vôùi Con mình, laø Chuùa caùc chuùa vaø laø
Ñaáng ñaõ chieán thaéng toäi loãi vaø söï cheát” 531. Cuoäc Leân trôøi cuûa Ñöùc
Trinh Nöõ raát thaùnh laø söï tham döï ñoäc nhaát voâ nhò vaøo söï Phuïc
sinh cuûa Con mình vaø laø vieäc theå hieän tröôùc söï phuïc sinh cuûa caùc
Kitoâ höõu khaùc:
“Laïy Meï Thieân Chuùa, khi sinh con, Meï vaãn khieát trinh; khi yeân
nghæ, Meï vaãn khoâng lìa boû traàn gian: Meï ñaõ ñeán vôùi Ñaáng laø
nguoàn maïch söï soáng, chính Meï, ngöôøi ñaõ cöu mang Thieân Chuùa
haèng soáng vaø chính Meï, baèng lôøi khaån caàu cuûa Meï, seõ cöùu linh
532
hoàn chuùng con khoûi cheát” .
… chính Meï laø Meï chuùng ta trong laõnh vöïc aân suûng
967. Vì söï hoaøn toaøn gaén boù cuûa Meï vôùi thaùnh yù Chuùa Cha, vôùi
coâng trình cöùu chuoäc cuûa Con mình, vaø vôùi moïi taùc ñoäng cuûa Chuùa
2679 Thaùnh Thaàn, Ñöùc Trinh Nöõ Maria laø göông maãu veà ñöùc tin vaø ñöùc
meán cho Hoäi Thaùnh. Vì vaäy, chính Meï laø “thaønh phaàn öu vieät vaø
tuyeät ñoái ñoäc nhaát voâ nhò cuûa Hoäi Thaùnh”533, vaø Meï cuõng laø “söï
507 thöïc hieän maãu möïc”, laø “ñieån hình” cuûa Hoäi Thaùnh534.
968. Nhöng nhieäm vuï cuûa Meï ñoái vôùi Hoäi Thaùnh vaø toaøn theå nhaân
494 loaïi coøn ñöôïc môû roäng hôn nöõa. Chính Meï “ñaõ coäng taùc moät caùch
tuyeät ñoái ñoäc nhaát voâ nhò vaøo coâng trình cuûa Ñaáng Cöùu Ñoä, baèng
söï vaâng phuïc, baèng ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán noàng nhieät, ñeå
phuïc hoài söï soáng sieâu nhieân cho caùc linh hoàn. Vì lyù do ñoù, Meï laø
Meï cuûa chuùng ta trong laõnh vöïc aân suûng”535.
501 969. “Tình maãu töû naøy cuûa Ñöùc Maria trong Nhieäm cuïc aân suûng
keùo daøi khoâng ngöøng, khôûi töø söï öng thuaän Meï ñaõ trung tín baøy toû
149 trong cuoäc Truyeàn tin, vaø chòu ñöïng caùch khoâng do döï döôùi chaân
thaäp giaù, cho tôùi söï hoaøn taát vónh vieãn cuûa moïi ngöôøi ñöôïc tuyeån
1370 choïn. Thaät vaäy, sau khi Meï ñöôïc leân trôøi, nhieäm vuï cöùu ñoä cuûa Meï
khoâng chaám döùt, nhöng qua vieäc lieân læ chuyeån caàu cuûa mình, Meï
tieáp tuïc ñem laïi cho chuùng ta nhöõng hoàng aân cuûa ôn cöùu ñoä vónh
cöûu…. Vì vaäy, trong Hoäi Thaùnh, Ñöùc Trinh Nöõ dieãm phuùc ñöôïc keâu
caàu baèng caùc töôùc hieäu laø Traïng Sö, Ñaáng Cöùu Giuùp, Ñaáng Phuø Hoä,
Ñaáng Trung Gian”536.
531
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 59: AAS 57 (1965) 62; x. ÑGH Pioâ XII,
Toâng hieán Munificentissimus Deus (1-11-1950): DS 3903.
532
Troparium in die dormitionis beatae Mariae Virginis: Opologion to mega (Romae 1876) 215.
533
534
535
536
970. “Nhieäm vuï laøm meï cuûa Ñöùc Maria ñoái vôùi loaøi ngöôøi … khoâng heà laøm 2008
lu môø hay suy giaûm söï trung gian duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ, nhöng toû cho
thaáy uy löïc cuûa söï trung gian aáy. Thaät vaäy, moïi doøng chaûy mang ôn cöùu
ñoä cuûa Ñöùc Trinh Nöõ … ñeàu baét nguoàn töø coâng nghieäp ñaày traøn chan chöùa
cuûa Ñöùc Kitoâ, döïa treân söï trung gian cuûa Ngöôøi, hoaøn toaøn leä thuoäc vaøo söï
trung gian ñoù, vaø muùc laáy moïi söùc maïnh töø ñoù”537. “Quaû vaäy, khoâng bao
giôø moät thuï taïo naøo coù theå ñöôïc lieät keâ cuøng vôùi Ngoâi Lôøi nhaäp theå vaø laø
Ñaáng Cöùu Chuoäc; nhöng cuõng nhö chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc tham döï 1545
baèng nhieàu caùch khaùc nhau hoaëc bôûi caùc thöøa taùc vieân hoaëc bôûi giaùo daân,
vaø cuõng nhö söï toát laønh duy nhaát cuûa Thieân Chuùa thaät söï ñöôïc tuoân ñoå
baèng nhieàu caùch khaùc nhau cho caùc thuï taïo, thì cuõng vaäy, söï trung gian
duy nhaát cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc khoâng loaïi boû nhöng khôi daäy söï coäng taùc
khaùc nhau nôi caùc thuï taïo, nhôø ñöôïc tham döï vaøo moät nguoàn maïch duy
nhaát”538. 308
II. VIEÄC SUØNG KÍNH ÑÖÙC TRINH NÖÕ DIEÃM PHUÙC

BEATAE VIRGINIS CULTUS
971. “Heát moïi ñôøi seõ khen toâi dieãm phuùc” (Lc 1,48): “Loøng suøng 1172
kính cuûa Hoäi Thaùnh ñoái vôùi Ñöùc Trinh Nöõ Maria dieãm phuùc thuoäc
veà chính baûn chaát cuûa phuïng töï Kitoâ giaùo” 539. Ñöùc Trinh Nöõ dieãm
phuùc “ñaùng ñöôïc Hoäi Thaùnh toân vinh baèng moät phuïng töï ñaëc bieät.
Thaät vaäy, töø nhöõng thôøi raát xa xöa, Ñöùc Trinh Nöõ dieãm phuùc ñaõ
ñöôïc toân kính döôùi töôùc hieäu “Meï Thieân Chuùa”, vaø caùc tín höõu ñaõ
khaån caàu cuøng aån naùu döôùi söï che chôû cuûa Meï trong moïi côn gian
nan khoán khoù…. Phuïng töï ñoù, tuy laø ñoäc nhaát voâ nhò, nhöng töï baûn
chaát vaãn khaùc bieät vôùi phuïng töï toân thôø ñöôïc daâng leân Ngoâi Lôøi
nhaäp theå, cuõng nhö daâng leân Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø
phuïng töï toân kính Ñöùc Maria chuû yeáu laø coå voõ phuïng töï toân thôø
Chuùa Ba Ngoâi”540; söï toân kính ñoù ñöôïc dieãn taû trong caùc leã phuïng
vuï daønh cho Meï Thieân Chuùa541 vaø trong caùc kinh nguyeän kính Ñöùc 2678
Maria, nhö kinh Maân Coâi, “baûn toùm löôïc toaøn boä Tin Möøng”542.
III. ÑÖÙC MARIA - HÌNH AÛNH CAÙNH CHUNG CUÛA HOÄI THAÙNH
MARIA – ICON ESCHATOLOGICA ECCLESIAE
972. Sau khi ñaõ trình baøy veà Hoäi Thaùnh, veà nguoàn goác, söù vuï vaø
ñích ñieåm cuûa Hoäi Thaùnh, chuùng ta khoâng theå keát luaän baèng caùch
537
538
539
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng huaán Marialis cultus 56: AAS 66 (1974) 162.
540
541
542
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng huaán Marialis cultus, 42: AAS 66 (1974) 152-153.
773 naøo toát hôn laø höôùng nhìn veà Ñöùc Maria, ñeå nôi Meï, chuùng ta
chieâm ngaém Hoäi Thaùnh laø gì trong maàu nhieäm cuûa mình, trong
“cuoäc löõ haønh ñöùc tin” cuûa mình, vaø Hoäi Thaùnh seõ laø gì trong queâ
höông töông lai, khi keát thuùc cuoäc haønh trình cuûa mình, ôû ñoù, “ñeå
laøm vinh danh Chuùa Ba Ngoâi Chí Thaùnh vaø khoâng theå phaân chia”,
“trong söï hieäp thoâng cuûa taát caû caùc Thaùnh”543, coù moät ngöôøi ñang
829 mong ñôïi Hoäi Thaùnh, ngöôøi maø Hoäi Thaùnh toân kính vôùi tö caùch laø
Meï cuûa Chuùa mình vaø laø Meï rieâng cuûa mình.
“Cuõng nhö ôû treân trôøi, nôi Meï ñaõ ñöôïc vinh quang caû xaùc caû hoàn,
Meï Chuùa Gieâsu laø hình aûnh vaø laø khôûi ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh seõ
ñöôïc hoaøn thaønh ôû ñôøi sau nhö theá naøo, thì cuõng vaäy, nôi traàn
theá, cho ñeán khi ngaøy cuûa Chuùa ñeán, Meï saùng choùi nhö daáu chæ
cuûa nieàm hy voïng vöõng chaéc vaø nieàm an uûi cho daân löõ haønh cuûa
544
2853 Thieân Chuùa” .
TOÙM LÖÔÏC
973. Ñöùc Maria, khi noùi lôøi “Xin vaâng” trong ngaøy Truyeàn tin vaø
nhö vaäy baøy toû söï ñoàng thuaän cuûa mình ñoái vôùi maàu nhieäm Nhaäp
Theå, ñaõ coäng taùc vaøo toaøn boä coâng trình Con cuûa Meï phaûi hoaøn
thaønh. Chính ngaøi laø Meï ôû baát cöù nôi naøo Con cuûa Meï laø Ñaáng
Cöùu Ñoä, vaø laø Ñaàu cuûa Nhieäm Theå.
974. Ñöùc Trinh Nöõ Maria raát thaùnh, sau khi hoaøn taát cuoäc ñôøi
traàn theá cuûa mình, ñöôïc ñöa caû xaùc caû hoàn leân höôûng vinh quang
thieân quoác, nôi Meï tham döï vaøo vinh quang cuûa cuoäc Phuïc Sinh
cuûa Con mình, theå hieän tröôùc söï phuïc sinh cuûa taát caû caùc chi theå
cuûa Thaân Theå Ngöôøi.
975. “Chuùng toâi tin Meï raát thaùnh cuûa Thieân Chuùa, baø Evaø môùi, Meï
Hoäi Thaùnh, giôø ñaây ôû treân trôøi, vaãn tieáp tuïc nhieäm vuï laøm meï ñoái
vôùi caùc chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ”545.
543
544
545
Muïc 10
“Toâi tin pheùp tha toäi”
Articulus 10
“Credo remissionem peccatorum”
976. Tín bieåu caùc Toâng Ñoà keát hôïp ñöùc tin veà ôn tha toäi khoâng
nhöõng vôùi ñöùc tin vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn maø coøn vôùi ñöùc tin veà Hoäi
Thaùnh vaø veà söï hieäp thoâng cuûa caùc Thaùnh. Chuùa Kitoâ phuïc sinh,
khi ban Chuùa Thaùnh Thaàn cho caùc Toâng Ñoà cuûa Ngöôøi, Ngöôøi ban
cho hoï quyeàn naêng thaàn linh rieâng cuûa Ngöôøi ñeå tha toäi: “Anh em
haõy nhaän laáy Thaùnh Thaàn. Anh em tha toäi cho ai thì ngöôøi aáy
ñöôïc tha, anh em caàm giöõ ai, thì ngöôøi aáy bò caàm giöõ” (Ga 20,22-
23).
(Phaàn Thöù Hai cuûa Saùch Giaùo Lyù naøy seõ trình baøy roõ raøng veà ôn
tha toäi qua bí tích Röûa Toäi, bí tích Giaûi Toäi vaø caùc bí tích khaùc,
nhaát laø bí tích Thaùnh Theå. Vì vaäy, ôû ñaây, chuùng ta chæ noùi caùch
vaén taét ñeán moät soá yeáu toá caên baûn.)
I. COÙ MOÄT PHEÙP RÖÛA ÑEÅ THA TOÄI 1263

UNUM BAPTISMA IN REMISSIONEM PECCATORUM
977. Chuùa chuùng ta ñaõ gaén lieàn ôn tha toäi vôùi ñöùc tin vaø bí tích
Röûa Toäi: “Anh em haõy ñi khaép töù phöông thieân haï, loan baùo Tin
Möøng cho moïi loaøi thuï taïo. Ai tin vaø chòu Pheùp Röûa, seõ ñöôïc cöùu
ñoä” (Mc 16,15-16). Bí tích Röûa Toäi laø bí tích ñaàu tieân vaø chính yeáu
ñeå tha toäi, bôûi vì bí tích naøy keát hôïp chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát
vì toäi loãi chuùng ta, vaø ñaõ soáng laïi vì söï coâng chính hoaù cuûa chuùng
ta546, ñeå “chuùng ta cuõng ñöôïc soáng moät ñôøi soáng môùi” (Rm 6,4).
978. “Khi laàn ñaàu chuùng ta tuyeân xöng ñöùc tin vaø ñöôïc taåy saïch
nhôø Pheùp Röûa thaùnh thieâng, thì ôn tha thöù ñöôïc ban cho chuùng ta
moät caùch heát söùc dö daät, ñeán noãi khoâng coøn toäi loãi naøo phaûi taåy
xoùa, duø laø toäi toå toâng hay nhöõng toäi rieâng do thieáu soùt hoaëc do loãi
phaïm, khoâng coøn phaûi chòu hình phaït naøo ñeå ñeàn toäi. Tuy nhieân,
khoâng ai ñöôïc giaûi thoaùt khoûi moïi yeáu ñuoái cuûa baûn tính nhôø aân
suûng cuûa bí tích Röûa Toäi: nhöng ñuùng hôn, chuùng ta vaãn phaûi chieán
ñaáu choáng laïi nhöõng quaáy nhieãu cuûa duïc voïng, noù khoâng ngöøng xuùi 1264
giuïc chuùng ta phaïm toäi”547.
546
X. Rm 4,25.
547
979. Trong cuoäc chieán choáng vieäc höôùng chieàu veà söï döõ naøy, ai laø
ngöôøi coù ñuû nghò löïc vaø caûnh giaùc ñeå traùnh ñöôïc moïi veát thöông
cuûa toäi loãi? “Vì vaäy, bôûi vì trong Hoäi Thaùnh caàn phaûi coù quyeàn tha
1446 toäi theo moät theå thöùc khaùc vôùi bí tích Röûa Toäi, neân chìa khoaù Nöôùc
Trôøi ñaõ ñöôïc kyù thaùc cho Hoäi Thaùnh, nhôø ñoù toäi cuûa moïi hoái nhaân
coù theå ñöôïc tha thöù, cho duø hoï coù phaïm toäi maõi ñeán ngaøy cuoái cuøng
cuûa cuoäc ñôøi”548.
1422-1484 980. Nhôø Bí tích Thoáng Hoái, ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi coù theå ñöôïc giao
hoaø vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi Hoäi Thaùnh:
“Caùc Giaùo phuï coù lyù khi goïi bí tích Thoáng Hoái laø ‘moät Pheùp Röûa
549
cöïc nhoïc’ . Bí tích Thoáng Hoái naøy laø caàn thieát cho nhöõng ngöôøi
sa ngaõ sau khi chòu Pheùp Röûa, ñeå ñöôïc cöùu ñoä, nhö Pheùp Röûa laø
550
caàn thieát cho nhöõng ngöôøi chöa ñöôïc taùi sinh” .
II. QUYEÀN CHÌA KHOAÙ

POTESTAS CLAVIUM
981. Ñöùc Kitoâ, sau cuoäc Phuïc Sinh cuûa Ngöôøi, ñaõ sai caùc Toâng Ñoà
Ngöôøi ñi “nhaân danh Ngöôøi, maø rao giaûng cho muoân daân… keâu goïi
hoï saùm hoái ñeå ñöôïc ôn tha toäi” (Lc 24,47). Caùc Toâng Ñoà vaø nhöõng
vò keá nhieäm caùc ngaøi chu toaøn “chöùc vuï giao hoaø” (2 Cr 5,18) khoâng
nhöõng baèng vieäc loan baùo cho ngöôøi ta ôn tha thöù cuûa Thieân Chuùa,
1444 maø Ñöùc Kitoâ ñaõ coù coâng ñaït ñöôïc cho chuùng ta, vaø baèng vieäc keâu
goïi ngöôøi ta hoái caûi vaø tin, maø coøn baèng vieäc truyeàn thoâng cho hoï
ôn tha thöù toäi loãi nhôø bí tích Röûa Toäi, vaø baèng vieäc giao hoaø hoï vôùi
Thieân Chuùa vaø vôùi Hoäi Thaùnh nhôø quyeàn chìa khoaù caùc ngaøi ñaõ
laõnh nhaän töø Ñöùc Kitoâ:
553 “Hoäi Thaùnh ñaõ laõnh nhaän chìa khoùa Nöôùc Trôøi, ñeå trong Hoäi
Thaùnh nhôø Maùu Ñöùc Kitoâ vaø taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn,
vieäc tha thöù toäi loãi ñöôïc theå hieän. Trong Hoäi Thaùnh, linh hoàn ñaõ
cheát do toäi loãi ñöôïc hoài sinh ñeå ñöôïc cuøng soáng vôùi Ñöùc Kitoâ, nhôø
551
aân suûng cuûa Ngöôøi maø chuùng ta ñöôïc cöùu ñoä” .
1463 982. Khoâng coù toäi naøo, duø naëng neà ñeán maáy, maø Hoäi Thaùnh khoâng
theå tha thöù. “Khoâng ngöôøi naøo, duø gian aùc vaø xaáu xa ñeán ñaâu, laïi
khoâng theå hy voïng chaéc chaén mình ñöôïc tha thöù, mieãn laø ngöôøi ñoù
605 thaät söï thoáng hoái veà caùc laàm laïc cuûa mình”552. Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ
cheát cho taát caû moïi ngöôøi, muoán raèng: caùc cöûa cuûa söï tha thöù trong
548
549
X. Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, Oratio 39, 17: SC 358, 188 (PG 36, 356).
550
CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento Paenitentiae, c. 2: DS 1672.
551
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 214, 11: ed. P. Verbraken: Revue Beùneùdictine 72 (1962) 21 (PL
38, 1071-1072).
552
Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi luoân roäng môû cho baát cöù ai boû toäi loãi trôû
veà553.
983. Vieäc daïy giaùo lyù phaûi coá gaéng khôi daäy vaø nuoâi döôõng nôi caùc 1442
tín höõu nieàm tin veà söï cao caû khoân saùnh cuûa hoàng aân maø Chuùa
phuïc sinh ñaõ laøm cho Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi: ñoù laø söù vuï vaø quyeàn
naêng tha thöù thaät söï caùc toäi loãi, nhôø thöøa taùc vuï cuûa caùc Toâng Ñoà
vaø cuûa nhöõng vò keá nhieäm caùc ngaøi:
“Chuùa muoán caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi coù moät quyeàn naêng lôùn lao: 1465
Ngöôøi muoán caùc toâi tôù thaáp heøn cuûa Ngöôøi nhaân danh Ngöôøi maø
554
thöïc hieän taát caû nhöõng gì Ngöôøi ñaõ laøm khi coøn taïi theá” .
“[Caùc tö teá] ñaõ laõnh nhaän quyeàn naêng maø Thieân Chuùa ñaõ khoâng
ban cho caùc Thieân thaàn hoaëc caùc Toång laõnh Thieân thaàn…. Baát cöù
ñieàu gì caùc tö teá laøm nôi ñaát thaáp, thì treân trôøi cao, Thieân Chuùa
555
ñeàu pheâ chuaån” .
“Neáu trong Hoäi Thaùnh khoâng coù ôn tha toäi, thì khoâng coù moät hy
voïng naøo: neáu trong Hoäi Thaùnh khoâng coù ôn tha toäi, thì khoâng
coù hy voïng naøo veà ñôøi soáng töông lai vaø söï giaûi thoaùt vónh cöûu.
Chuùng ta haõy taï ôn Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ ban cho Hoäi
Thaùnh cuûa Ngaøi hoàng aân naøy”556.
TOÙM LÖÔÏC
984. Tín bieåu keát hôïp söï “tha toäi” vôùi lôøi Tuyeân xöng ñöùc tin veà
Chuùa Thaùnh Thaàn. Quaû thaät, Ñöùc Kitoâ phuïc sinh ñaõ kyù thaùc cho
caùc Toâng Ñoà quyeàn tha toäi, khi Ngöôøi ban Chuùa Thaùnh Thaàn cho
caùc ngaøi.
985. Bí tích Röûa Toäi laø bí tích ñaàu tieân vaø chính yeáu ñeå tha toäi: bí
tích naøy keát hôïp chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ cheát vaø soáng laïi,
vaø ban cho chuùng ta Chuùa Thaùnh Thaàn.
986. Do yù muoán cuûa Ñöùc Kitoâ, Hoäi Thaùnh coù quyeàn tha toäi cho
nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi; Hoäi Thaùnh thöïc thi quyeàn naøy, moät
caùch thoâng thöôøng, qua caùc Giaùm muïc vaø caùc linh muïc trong bí
tích Thoáng Hoái.
553
X. Mt 18,21-22.
554
Thaùnh Ambroâsioâ, De Paenitentia 1, 8, 34: CSEL 73, 135-136 (PL 16, 476-477).
555
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, De sacerdotio 3, 5: SC 272, 148 (PG 48, 643).
556
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 213, 8, 8: ed. G. Morin, Sancti Augustini sermones post Maurinos
reperti (Guelferbytanus 1, 9) (Romae 1930) 448 (PL 38, 1064).
987. “Trong vieäc tha toäi, caû caùc tö teá, caû caùc bí tích ñeàu laø nhöõng
duïng cuï, qua ñoù Chuùa Kitoâ, laø Taùc giaû vaø laø Ñaáng ban phaùt ôn cöùu
ñoä, thöïc hieän vieäc tha toäi vaø söï coâng chính trong chuùng ta”557.
Muïc 11
“Toâi tin xaùc loaøi ngöôøi ngaøy sau soáng laïi”
Articulus 11
“Credo carnis resurrectionem”
988. Tín bieåu cuûa Kitoâ giaùo – laø Baûn tuyeân xöng ñöùc tin cuûa chuùng
ta vaøo Thieân Chuùa laø Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn,
vaø vaøo haønh ñoäng taïo döïng, cöùu ñoä vaø thaùnh hoaù cuûa Ngaøi – ñöôïc
keát thuùc vôùi lôøi tuyeân xöng veà söï soáng laïi cuûa nhöõng ngöôøi cheát,
vaøo luùc cuøng taän thôøi gian, vaø veà söï soáng vónh cöûu.
989. Chuùng ta tin moät caùch chaéc chaén vaø hy voïng moät caùch chính
655 xaùc raèng: cuõng nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ thaät söï soáng laïi töø coõi cheát vaø
soáng muoân ñôøi, thì cuõng vaäy, nhöõng ngöôøi coâng chính sau caùi cheát
cuûa mình seõ soáng muoân ñôøi vôùi Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, Ñaáng seõ laøm
cho hoï soáng laïi vaøo ngaøy sau heát558. Söï soáng laïi cuûa chuùng ta, cuõng
648 nhö söï soáng laïi cuûa Ngöôøi, seõ laø coâng trình cuûa Ba Ngoâi Chí
Thaùnh:
“Neáu Thaàn Khí ngöï trong anh em, Thaàn Khí cuûa Ñaáng ñaõ laøm
cho Chuùa Gieâsu soáng laïi töø coõi cheát, thì Ñaáng ñaõ laøm cho Chuùa
Gieâsu soáng laïi töø coõi cheát, cuõng seõ duøng Thaàn Khí cuûa Ngaøi ñang
ngöï trong anh em, maø laøm cho thaân xaùc cuûa anh em ñöôïc söï
559
soáng môùi” (Rm 8,11) .
990. Töø “thaân xaùc” ñöôïc duøng ôû ñaây ñeå chæ con ngöôøi trong thaân phaän
yeáu ñuoái vaø phaûi cheát cuûa noù560. “Xaùc soáng laïi” coù nghóa laø sau khi cheát,
364 khoâng nhöõng linh hoàn baát töû ñöôïc coù söï soáng, maø caû “thaân xaùc phaûi cheát”
(Rm 8,11) cuûa chuùng ta cuõng seõ ñöôïc ñaûm nhaän laïi söï soáng.
557
Catechismus Romanus, 1, 11, 6: ed. P. Rodríguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 124-
125.
558
X. Ga 6,39-40.
559
X. 1 Tx 4,14; 1 Cr 6,14; 2 Cr 4,14; Pl 3,10-11.
560
X. St 6,3; Tv 56,5; Is 40,6.
991. Tin söï soáng laïi cuûa nhöõng ngöôøi cheát laø moät yeáu toá caên baûn 638
cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo ngay töø hoài ñaàu. “Nieàm tin cuûa caùc Kitoâ höõu,
söï soáng laïi cuûa nhöõng ngöôøi cheát. Chuùng toâi tin ñieàu ñoù”561:
“Sao trong anh em coù ngöôøi laïi noùi: khoâng coù chuyeän keû cheát
soáng laïi? Neáu keû cheát khoâng soáng laïi, thì Ñöùc Kitoâ ñaõ khoâng
soáng laïi! Maø neáu Ñöùc Kitoâ ñaõ khoâng soáng laïi, thì lôøi rao giaûng
cuûa chuùng toâi troáng roãng, vaø caû ñöùc tin cuûa anh em cuõng troáng
roãng…. Nhöng khoâng phaûi theá! Ñöùc Kitoâ ñaõ soáng laïi töø coõi cheát,
môû ñöôøng cho nhöõng ai ñaõ an giaác ngaøn thu” (1 Cr 15,12-14.20).
I. SÖÏ PHUÏC SINH CUÛA ÑÖÙC KITOÂ VAØ CUÛA CHUÙNG TA

RESURRECTIO CHRISTI ET NOSTRA
Maïc khaûi tieäm tieán veà söï Phuïc Sinh

992. Vieäc keû cheát soáng laïi ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa maïc khaûi daàn daàn
cho daân Ngaøi. Nieàm hy voïng vaøo söï soáng laïi veà thaân xaùc cuûa
nhöõng ngöôøi cheát ñaõ phoå bieán nhö moät heä luaän noäi taïi cuûa ñöùc tin
vaøo Thieân Chuùa, laø Ñaáng taïo döïng toaøn boä con ngöôøi, caû hoàn caû 297
xaùc. Ñaáng taïo döïng trôøi ñaát cuõng laø Ñaáng trung tín giöõ Giao Öôùc
cuûa Ngaøi vôùi toå phuï Abraham vaø doøng doõi oâng. Chính trong hai
vieãn töôïng [taïo döïng vaø giao öôùc] naøy, nieàm tin vaøo söï phuïc sinh
baét ñaàu ñöôïc bieåu loä. Trong nhöõng côn thöû thaùch cuûa mình, caùc vò
Töû Ñaïo nhaø Macabeâoâ ñaõ tuyeân xöng:
“Bôûi leõ chuùng toâi cheát vì Luaät phaùp cuûa Vua vuõ truï, neân Ngaøi seõ
cho chuùng toâi soáng laïi ñeå höôûng söï soáng ñôøi ñôøi” (2 Mcb 7,9).
“Thaø cheát vì tay ngöôøi ñôøi ñang khi döïa vaøo lôøi Thieân Chuùa höùa
562
maø hy voïng seõ ñöôïc Ngaøi cho soáng laïi” (2 Mcb 7,14) .
993. Nhöõng ngöôøi Phariseâu563 vaø nhieàu ngöôøi ñöông thôøi vôùi 575
Chuùa564 ñaõ mong ñôïi söï phuïc sinh. Chuùa Gieâsu ñaõ giaûng daïy ñieàu
ñoù moät caùch xaùc quyeát. Vôùi nhöõng ngöôøi Sañuceâoâ phuû nhaän söï phuïc
sinh, Ngöôøi traû lôøi: “Chaúng phaûi vì khoâng bieát Kinh Thaùnh vaø
quyeàn naêng Thieân Chuùa maø caùc oâng laàm sao?” (Mc 12,24). Ñöùc tin
veà söï phuïc sinh döïa treân ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng “khoâng
phaûi laø Thieân Chuùa cuûa keû cheát nhöng laø cuûa keû soáng” (Mc 12,27). 205
994. Hôn nöõa: Chuùa Gieâsu keát hôïp ñöùc tin veà söï phuïc sinh vôùi
Ngoâi Vò rieâng cuûa Ngöôøi: “Chính Thaày laø söï Soáng laïi vaø laø söï
Soáng” (Ga 11,25). Chính Chuùa Gieâsu seõ laøm cho soáng laïi trong
561
Tertullianoâ, De resurrectione mortuorum 1, 1: CCL 2, 921 (PL 2, 841).
562
X. 2 Mcb 7,29; Ñn 12,1-13.
563
X. Cv 23,6.
564
X. Ga 11,24.
ngaøy sau heát nhöõng ai ñaõ tin vaøo Ngöôøi565 vaø nhöõng ai ñaõ aên Thòt
646 vaø uoáng Maùu Ngöôøi566. Ngay baây giôø, Ngöôøi ñaõ ñöa ra moät daáu chæ
vaø moät baûo chöùng khi traû laïi söï soáng cho moät soá ngöôøi ñaõ cheát567,
nhö vaäy Ngöôøi loan baùo söï phuïc sinh rieâng cuûa Ngöôøi tuy söï phuïc
sinh cuûa Ngöôøi thuoäc moät traät töï khaùc. Ngöôøi noùi veà bieán coá ñoäc
652 nhaát naøy nhö daáu chæ Joâna568, nhö daáu chæ Ñeàn Thôø569: Ngöôøi loan
baùo söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi ngaøy thöù ba sau khi Ngöôøi bò gieát570.
860 995. Laøm chöùng nhaân cho Ñöùc Kitoâ laø “laøm chöùng nhaân veà söï phuïc
sinh cuûa Ngöôøi” (Cv 1,22)571, laø ñaõ aên, ñaõ uoáng “vôùi Ngöôøi sau khi
Ngöôøi töø trong keû cheát soáng laïi” (Cv 10,41). Nieàm hy voïng Kitoâ
giaùo veà söï phuïc sinh ñöôïc ghi daáu caùch tuyeät ñoái baèng nhöõng cuoäc
gaëp gôõ Ñöùc Kitoâ phuïc sinh. Chuùng ta seõ phuïc sinh nhö Ngöôøi, vôùi
655 Ngöôøi vaø nhôø Ngöôøi.
643 996. Ngay töø ñaàu, ñöùc tin Kitoâ giaùo veà söï phuïc sinh ñaõ gaëp nhöõng
phaûn öùng khoâng hieåu vaø choáng ñoái572. “Trong ñöùc tin Kitoâ giaùo,
khoâng coù vieäc naøo bò choáng ñoái caùch maïnh meõ, dai daúng, quyeát lieät
vaø haêng haùi cho baèng vaán ñeà thaân xaùc soáng laïi”573. Thoâng thöôøng,
ngöôøi ta chaáp nhaän laø söï soáng cuûa nhaân vò, sau khi cheát, ñöôïc tieáp
tuïc moät caùch thieâng lieâng. Nhöng laøm sao tin ñöôïc raèng thaân xaùc
hieån nhieân laø phaûi cheát naøy laïi coù theå phuïc sinh vaøo ñôøi soáng vónh
cöûu?
Ngöôøi cheát seõ phuïc sinh theá naøo?

997. “Phuïc sinh” laø gì? Khi cheát, linh hoàn vaø thaân xaùc bò taùch bieät,
366 thaân xaùc con ngöôøi bò hö hoaïi trong khi linh hoàn cuûa noù ñeán gaëp
Thieân Chuùa, maø vaãn mong ñôïi ñöôïc keát hôïp laïi vôùi thaân xaùc ñöôïc
toân vinh cuûa mình. Thieân Chuùa, baèng söï toaøn naêng cuûa Ngaøi, seõ
vónh vieãn traû laïi söï soáng baát hoaïi cho thaân xaùc chuùng ta, keát hôïp
thaân xaùc ñoù vôùi linh hoàn chuùng ta, baèng söùc maïnh cuûa cuoäc phuïc
sinh cuûa Chuùa Gieâsu.
565
X. Ga 5,24-25; 6,40.
566
X. Ga 6,54.
567
X. Mc 5,21-43; Lc 7,11-17; Ga 11.
568
X. Mt 12,39.
569
X. Ga 2,19-22.
570
X. Mc 10,34.
571
X. Cv 4,33.
572
X. Cv 17,32; 1 Cr 15,12-13.
573
Thaùnh Augustinoâ, Enarratio in Psalmum 88, 2, 5: CCL 39, 1237 (PL 37, 1134).
998. Ai seõ phuïc sinh? Taát caû moïi ngöôøi ñaõ cheát ñeàu seõ phuïc sinh: 1038
“Ai ñaõ laøm ñieàu laønh, thì seõ soáng laïi ñeå ñöôïc soáng, ai ñaõ laøm ñieàu
döõ, thì seõ soáng laïi ñeå bò keát aùn” (Ga 5,29)574.
999. Phuïc sinh theá naøo? Ñöùc Kitoâ ñaõ phuïc sinh vôùi thaân xaùc rieâng 640
cuûa Ngöôøi: “Nhìn chaân tay Thaày coi, chính Thaày ñaây maø!”
(Lc 24,39); nhöng Ngöôøi khoâng trôû laïi vôùi ñôøi soáng traàn theá. Cuõng 645
vaäy, trong Ngöôøi, “taát caû moïi ngöôøi seõ soáng laïi vôùi thaân xaùc rieâng
cuûa mình, thaân xaùc hieän giôø hoï ñang mang”575, nhöng thaân xaùc naøy
“seõ ñöôïc bieán ñoåi thaønh thaân xaùc cuûa söï vinh quang”576, thaønh
“thaân theå coù thaàn khí” (1 Cr 15,44):
“Nhöng coù ngöôøi seõ noùi: Keû cheát soáng laïi theá naøo? Hoï laáy thaân
theå naøo maø trôû veà? Ñoà ngoác! Ngöôi gieo caùi gì, caùi aáy phaûi cheát
môùi ñöôïc soáng; caùi ngöôi gieo khoâng phaûi laø hình theå seõ moïc leân,
nhöng laø moät haït trô truïi…. Gieo xuoáng thì hö naùt, maø soáng laïi
thì baát dieät; … nhöõng keû cheát seõ soáng laïi maø khoâng coøn hö naùt….
Quaû vaäy, caùi thaân phaûi hö naùt naøy seõ maëc laáy söï baát dieät; vaø caùi
thaân phaûi cheát naøy seõ maëc laáy söï baát töû” (l Cr 15,35-37.42.52-
53).
1000. Söï “phuïc sinh theá naøo” ñoù, vöôït quaù trí töôûng töôïng vaø söï 647
hieåu bieát cuûa chuùng ta; ñieàu ñoù chæ coù theå ñaït tôùi baèng ñöùc tin.
Nhöng vieäc chuùng ta tham döï vaøo bí tích Thaùnh Theå ñaõ cho chuùng
ta ñöôïc neám tröôùc söï bieán hình cuûa thaân xaùc chuùng ta nhôø Ñöùc
Kitoâ:
“Cuõng nhö baùnh laø hoa maàu ruoäng ñaát, sau khi nhaän ñöôïc lôøi
khaån caàu Thieân Chuùa, khoâng coøn laø baùnh thöôøng nöõa, nhöng laø
Thaùnh Theå vôùi hai thöïc taïi traàn theá vaø thieân quoác: cuõng vaäy, 1405
thaân xaùc chuùng ta khi ñoùn nhaän Thaùnh Theå thì khoâng coøn bò hö
577
hoaïi, nhöng ñaõ mang nieàm hy voïng phuïc sinh” .
1001. Khi naøo phuïc sinh? Moät caùch vónh vieãn, “trong ngaøy sau heát” 1038
(Ga 6,39-40.44.54; 11,24); “ngaøy taän theá”578. Quaû vaäy, söï phuïc sinh 673
cuûa nhöõng ngöôøi cheát ñöôïc gaén lieàn vôùi cuoäc Quang laâm cuûa Ñöùc
Kitoâ:
“Vì khi hieäu leänh ban ra, khi tieáng Toång laõnh Thieân thaàn vaø
tieáng keøn cuûa Thieân Chuùa vang leân, thì chính Chuùa seõ töø trôøi
ngöï xuoáng, vaø nhöõng ngöôøi cheát trong Ñöùc Kitoâ seõ soáng laïi tröôùc
tieân” (l Tx 4,16).
574
X. Ñn 12,2.
575
CÑ Lateâranoâ IV, Cap. 1, De fide catholica: DS 801.
576
X. Pl 3,21.
577
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 4, 18, 5: SC 100, 610-612 (PG 7,1028-1029).
578
Phuïc sinh vôùi Ñöùc Kitoâ

1002. Neáu thaät söï laø, Ñöùc Kitoâ seõ cho chuùng ta phuïc sinh trong
“ngaøy sau heát”, thì cuõng thaät söï laø, moät caùch naøo ñoù, chuùng ta ñaõ
phuïc sinh vôùi Ñöùc Kitoâ roài. Thaät vaäy, nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, ñôøi
soáng Kitoâ höõu, ngay nôi traàn theá, ñaõ laø söï tham döï vaøo caùi Cheát vaø
655 söï Soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ:
“Anh em ñaõ cuøng ñöôïc mai taùng vôùi Ñöùc Kitoâ khi chòu Pheùp Röûa,
laïi cuøng ñöôïc soáng laïi vôùi Ngöôøi, vì tin vaøo quyeàn naêng cuûa
Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ laøm cho Ngöôøi soáng laïi töø coõi cheát…. Anh
em ñaõ ñöôïc soáng laïi cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ, neân haõy tìm kieám nhöõng
gì thuoäc thöôïng giôùi, nôi Ñöùc Kitoâ ñang ngöï beân höõu Thieân
Chuùa” (Cl 2,12; 3,1).
1003. Ñöôïc lieân keát vôùi Ñöùc Kitoâ nhôø bí tích Röûa Toäi, caùc tín höõu
thaät söï ñaõ tham döï vaøo söï soáng thieân quoác cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc
1227 sinh579, nhöng söï soáng naøy coøn “tieàm taøng vôùi Ñöùc Kitoâ nôi Thieân
2796 Chuùa” (Cl 3,3). Chính Thieân Chuùa ñaõ cho chuùng ta ñöôïc “cuøng soán g
laïi vaø cuøng ngöï trò vôùi Ñöùc Kitoâ Gieâsu treân coõi trôøi” (Ep 2,6). Ñöôïc
nuoâi döôõng baèng Mình Thaùnh Ñöùc Kitoâ trong bí tích Thaùnh Theå,
chuùng ta ñaõ thuoäc veà Thaân Theå cuûa Ngöôøi. Khi chuùng ta ñöôïc phuïc
sinh vaøo ngaøy sau heát, “luùc ñoù”, chuùng ta seõ xuaát hieän “vôùi Ngöôøi
vaø cuøng Ngöôøi höôûng phuùc vinh quang” (Cl 3,4).
1004. Trong khi mong ñôïi ngaøy ñoù, thaân xaùc vaø linh hoàn cuûa tín
534
364 höõu ñaõ ñöôïc tham döï vaøo phaåm giaù ñöôïc hieän höõu “trong Ñöùc
1397 Kitoâ”; vì vaäy, phaûi toân troïng thaân xaùc cuûa mình, vaø caû thaân xaùc
cuûa ngöôøi khaùc, nhaát laø khi thaân xaùc ñoù phaûi chòu ñau ñôùn:
“Thaân xaùc … phuïng söï Chuùa, vì Chuùa laøm chuû thaân xaùc; Thieân
Chuùa ñaõ laøm cho Ñöùc Kitoâ soáng laïi; chính Ngaøi cuõng seõ duøng
quyeàn naêng cuûa mình maø laøm cho chuùng ta soáng laïi. Naøo anh em
chaúng bieát raèng thaân xaùc anh em laø phaàn thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ
sao? … Anh em ñaâu coøn thuoäc veà mình nöõa…. Vaäy anh em haõy toân
vinh Thieân Chuùa nôi thaân xaùc anh em” (1 Cr 6,13-15.19-20).
II. CHEÁT TRONG ÑÖÙC KITOÂ GIEÂSU

IN CHRISTO IESU MORI
1005. Ñeå ñöôïc phuïc sinh vôùi Ñöùc Kitoâ, chuùng ta phaûi cheát vôùi Ñöùc
Kitoâ, phaûi “lìa boû thaân xaùc ñeå ñöôïc ôû beân Chuùa” (2 Cr 5,8). Khi ra
ñi580, nghóa laø cheát, linh hoàn bò taùch bieät khoûi thaân xaùc. Linh hoàn
579
X. Pl 3,20.
580
X. Pl 1,23.
seõ laïi keát hôïp vôùi thaân xaùc cuûa mình trong ngaøy keû cheát soáng 624
laïi581. 650
Söï cheát
1006. “Ñoái dieän vôùi söï cheát, bí aån veà thaân phaän con ngöôøi leân ñeán 164, 1500
möùc cao nhaát”582. Theo moät nghóa naøo ñoù, söï cheát phaàn xaùc laø ñieàu
töï nhieân, nhöng ñoái vôùi ñöùc tin, thaät ra, söï cheát laø “löông boång maø
toäi loãi traû cho ngöôøi ta” (Rm 6,23)583. Vaø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi cheát
trong aân suûng Ñöùc Kitoâ, söï cheát laø tham döï vaøo caùi Cheát cuûa Chuùa,
ñeå hoï cuõng coù theå tham döï vaøo söï Phuïc sinh cuûa Ngöôøi584.
1007. Söï cheát laø keát thuùc cuoäc ñôøi traàn theá. Cuoäc ñôøi chuùng ta ñöôïc
ño baèng thôøi gian, trong quaõng thôøi gian ñoù, chuùng ta thay ñoåi,
chuùng ta giaø ñi, vaø cuõng nhö ñoái vôùi moïi sinh vaät treân traùi ñaát, söï
cheát xuaát hieän nhö moät keát thuùc bình thöôøng cuûa cuoäc ñôøi. Khía
caïnh naøy cuûa söï cheát mang laïi söï khaån tröông cho cuoäc ñôøi chuùng
ta: Nhaéc ñeán vieäc phaûi cheát giuùp chuùng ta nhôù raèng chuùng ta chæ
coù moät thôøi gian giôùi haïn ñeå thöïc hieän cuoäc ñôøi chuùng ta:
“Giöõa tuoåi thanh xuaân, baïn haõy töôûng nhôù Ñaáng ñaõ döïng neân
mình. Ñöøng chôø … buïi ñaát laïi trôû veà vôùi ñaát, khi phaøm nhaân traû
laïi cho Thieân Chuùa hôi thôû Ngaøi ñaõ ban cho mình” (Gv 12, 1.7).
1008. Söï cheát laø haäu quaû cuûa toäi loãi. Laø ngöôøi giaûi thích xaùc thöïc 401
nhöõng khaúng ñònh cuûa Thaùnh Kinh585 vaø Thaùnh Truyeàn, Huaán
quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh daïy raèng caùi cheát ñaõ ñi vaøo traàn gian vì toäi
loãi cuûa con ngöôøi586. Maëc duø con ngöôøi coù baûn tính laø phaûi cheát,
nhöng Thieân Chuùa ñaõ ñònh cho con ngöôøi khoâng phaûi cheát. Vì vaäy
söï cheát ñi ngöôïc laïi vôùi nhöõng keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa Taïo Hoaù, 376
vaø noù ñaõ ñi vaøo traàn gian vôùi tính caùch laø haäu quaû cuûa toäi loãi 587.
“Söï cheát … veà phaàn xaùc, maø leõ ra con ngöôøi ñaõ thoaùt khoûi neáu ñaõ
khoâng phaïm toäi”588, cuõng laø “thuø ñòch… cuoái cuøng” (1 Cr 15,26) maø
con ngöôøi phaûi chieán thaéng.
1009. Söï cheát ñöôïc Ñöùc Kitoâ bieán ñoåi. Chuùa Gieâsu, Con Thieân
Chuùa, cuõng ñaõ chòu cheát vì cheát laø ñaëc ñieåm cuûa thaân phaän nhaân 612
loaïi. Nhöng chính Ngöôøi, tuy run sôï khi ñoái dieän vôùi söï cheát589, ñaõ
581
X. ÑGH Phaoloâ VI, Sollemnis Professio fidei, 28: AAS 60 (1968) 444.
582
583
X. St 2,17.
584
X. Rm 6,3-9; Pl 3,10-11.
585
X. St 2,17; 3,3.19; Kn 1,13; Rm 5,12; 6,23.
586
587
X. Kn 2,23-24.
588
589
X. Mc 14,33-34; Dt 5,7-8.
ñaûm nhaän noù trong moät haønh vi suy phuïc thaùnh yù Cha Ngöôøi caùch
troïn veïn vaø töï nguyeän. Söï vaâng phuïc cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ bieán ñoåi
lôøi chuùc döõ cuûa söï cheát thaønh lôøi chuùc laønh590.
1681-1690 YÙ nghóa cuûa söï cheát theo Kitoâ giaùo

1010. Nhôø Ñöùc Kitoâ, söï cheát theo Kitoâ giaùo coù moät yù nghóa tích
cöïc. “Ñoái vôùi toâi, soáng laø Ñöùc Kitoâ vaø cheát laø moät moái lôïi” (Pl 1,21).
“Ñaây laø lôøi ñaùng tin caäy: Neáu ta cuøng cheát [vôùi Ngöôøi], ta seõ cuøng
soáng [vôùi Ngöôøi]” (2 Tm 2,11). Söï môùi meû chuû yeáu cuûa caùi cheát theo
1220 Kitoâ giaùo laø ñieàu naøy: nhôø Pheùp Röûa, Kitoâ höõu ñaõ “cheát vôùi Ñöùc
Kitoâ” moät caùch bí tích, ñeå soáng moät ñôøi soáng môùi; neáu chuùng ta
cheát trong aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ, söï cheát theå lyù seõ hoaøn taát vieäc
“cheát vôùi Ñöùc Kitoâ” ñoù, vaø nhö vaäy noù hoaøn thaønh vieäc thaùp nhaäp
chuùng ta vaøo Ngöôøi trong haønh vi cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi:
“Toâi thaø cheát trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu, hôn laø cai trò toaøn coõi traùi
ñaát. Toâi tìm kieám Ngöôøi, Ñaáng ñaõ cheát cho chuùng ta; toâi khao
khaùt Ngöôøi, Ñaáng ñaõ phuïc sinh vì chuùng ta. Giôø toâi ñöôïc sinh ra
ñaõ ñeán gaàn. … Anh em haõy ñeå toâi nhaän laõnh aùnh saùng tinh
591
tuyeàn; khi toâi tôùi ñöôïc ñoù, toâi seõ laø moät con ngöôøi” .
1011. Trong söï cheát Thieân Chuùa keâu goïi con ngöôøi ñeán vôùi Ngaøi.
Vì vaäy, ñoái vôùi caùi cheát, Kitoâ höõu coù theå mong öôùc gioáng nhö thaùnh
1025 Phaoloâ: “Ao öôùc cuûa toâi laø ra ñi ñeå ñöôïc ôû vôùi Ñöùc Kitoâ” (Pl 1,23);
vaø hoï coù theå bieán ñoåi caùi cheát rieâng cuûa mình thaønh moät haønh vi
vaâng phuïc vaø yeâu meán ñoái vôùi Chuùa Cha theo göông Ñöùc Kitoâ592:
“Tình yeâu cuûa toâi ñaõ bò ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù; … Moät maïch nöôùc
ñang soáng vaø ñang noùi ôû trong toâi, noùi vôùi toâi töï beân trong raèng:
593
‘Haõy ñeán vôùi Chuùa Cha’” .
594
“Con noùng loøng ñöôïc nhìn thaáy Chuùa, neân con muoán cheát” .
595
“Toâi khoâng cheát, toâi ñang böôùc vaøo coõi soáng” .
1012. Caùi nhìn cuûa Kitoâ giaùo veà söï cheát 596
ñöôïc dieãn taû moät caùch roõ
raøng trong phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh:
590
X. Rm 5,19-21.
591
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Romanos, 6, 1-2: SC 10bis 114 (Funk 1, 258-260).
592
X. Lc 23,26.
593
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Romanos, 7, 2: SC 10bis 116 (Funk 1, 260).
594
Thaùnh Teâreâsa Gieâsu, Poesía 7: Biblioteca Mística Carmelitana, v.6 (Burgos 1919) 86.
595
Thaùnh Teâreâsa Haøi ñoàng Gieâsu, Lettre (9-6-1897): Correspondance Geùneùrale, v. 2 (Paris
1973) 1015.
596
X. 1 Tx 4,13-14.
“Laïy Chuùa, ñoái vôùi caùc tín höõu Chuùa, söï soáng thay ñoåi chöù khoâng
maát ñi; vaø khi nôi nöông naùu ôû traàn gian bò huûy dieät tieâu tan thì
597
laïi ñöôïc moät choã ôû vónh vieãn treân trôøi” .
1013. Söï cheát laø keát thuùc cuoäc löõ haønh traàn theá cuûa con ngöôøi, laø
keát thuùc thôøi gian cuûa aân suûng vaø cuûa loøng thöông xoùt maø Thieân
Chuùa ban cho con ngöôøi ñeå hoï thöïc hieän cuoäc ñôøi traàn theá cuûa
mình theo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa vaø ñeå hoï quyeát ñònh soá phaän
toái haäu cuûa mình. “Sau khi keát thuùc doøng ñôøi duy nhaát laø cuoäc ñôøi
traàn theá cuûa chuùng ta”598, chuùng ta seõ khoâng trôû laïi vôùi nhöõng cuoäc
ñôøi traàn theá khaùc. “Phaän con ngöôøi laø phaûi cheát moät laàn, roài sau
ñoù chòu phaùn xeùt” (Dt 9,27). Khoâng coù vieäc “ñaàu thai”
(“reincarnatio”) sau khi cheát.
1014. Hoäi Thaùnh khuyeân chuùng ta haõy chuaån bò cho giôø cheát cuûa
chuùng ta (“Laïy Chuùa, xin cöùu chuùng con khoûi cheát ñoät ngoät vaø baát
ngôø”: Kinh Caàu Caùc Thaùnh cuõ), haõy khaán xin Meï Thieân Chuùa
chuyeån caàu cho chuùng ta “trong giôø laâm töû” (kinh Kính Möøng) vaø 2676-2677
haõy phoù thaùc cho thaùnh Giuse laø boån maïng cuûa ôn cheát laønh:
“Trong moïi haønh ñoäng vaø suy nghó, con phaûi xöû söï nhö con saép
cheát töùc thì. Neáu con coù löông taâm toát laønh, con seõ khoâng quaù sôï
söï cheát. Xa laùnh toäi loãi thì toát hôn laø troán traùnh söï cheát. Neáu
hoâm nay con khoâng saün saøng, thì laøm sao ngaøy mai con saün saøng
599
ñöôïc?”
“Laïy Chuùa, chuùc tuïng Chuùa vì chò cheát theå xaùc, khoâng ngöôøi naøo
soáng maø coù theå thoaùt ñöôïc chò. Khoán cho nhöõng ai cheát trong
nhöõng toäi troïng; phuùc cho nhöõng ai, maø chò gaëp, ñang ôû trong
thaùnh yù Chuùa, bôûi vì caùi cheát thöù hai seõ khoâng laøm gì haïi cho
600
hoï” .
TOÙM LÖÔÏC
1015. “Thaân xaùc laø then choát cuûa ôn cöùu ñoä”601. Chuùng ta tin vaøo
Thieân Chuùa, Ñaáng taïo döïng thaân xaùc. Chuùng ta tin vaøo Ngoâi Lôøi
ñaõ trôû neân xaùc phaøm ñeå cöùu chuoäc thaân xaùc. Chuùng ta tin “xaùc loaøi
ngöôøi ngaøy sau soáng laïi”, laø toät ñænh cuûa coâng trình taïo döïng vaø
cöùu chuoäc thaân xaùc.
597
Kinh Tieàn Tuïng I caàu cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
598
599
De imitatione Christi, 1, 23, 5-8: ed. T. Lupo (Cittaø del Vaticano 1982) 70.
600
Thaùnh Phanxicoâ Assisi, Canticum Fratris Solis: Opuscula sancti Patris Francisci Assisiensis,
ed. C. Esser (Grottaferrata 1978) 85-86.
601
Tertullianoââ, De resurrectione mortuorum, 8, 2: CCL 2, 931 (PL 2, 852).
1016. Do söï cheát, linh hoàn bò taùch bieät khoûi thaân xaùc, nhöng khi
phuïc sinh, Thieân Chuùa seõ traû laïi söï soáng baát hoaïi cho thaân xaùc ñaõ
ñöôïc bieán ñoåi cuûa chuùng ta, Ngaøi laïi keát hôïp noù vôùi linh hoàn chuùng
ta. Cuõng nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ phuïc sinh vaø soáng muoân ñôøi, taát caû
chuùng ta seõ soáng laïi trong ngaøy sau heát.
1017. “Chuùng ta tin … söï phuïc sinh thaät cuûa thaân xaùc naøy, maø giôø
ñaây chuùng ta ñang mang”602. Tuy nhieân, ñöôïc gieo xuoáng moà laø
thaân xaùc hö hoaïi, phuïc sinh laø thaân xaùc baát hoaïi603, “thaân xaùc coù
thaàn khí” (1 Cr 15,44).
1018. Do haäu quaû cuûa toäi toå toâng, con ngöôøi phaûi chòu cheát veà phaàn
xaùc, “maø leõ ra con ngöôøi ñaõ thoaùt khoûi neáu ñaõ khoâng phaïm toäi”604.
1019. Chuùa Gieâsu, Con Thieân Chuùa, ñaõ töï nguyeän chòu cheát vì
chuùng ta trong söï suy phuïc thaùnh yù Thieân Chuùa, Cha cuûa Ngöôøi,
moät caùch troïn veïn vaø töï nguyeän. Baèng caùi cheát cuûa Ngöôøi, Ngöôøi
ñaõ chieán thaéng söï cheát, vaø nhö vaäy môû ra cho taát caû moïi ngöôøi khaû
naêng ñöôïc cöùu ñoä.
Muïc 12
“Toâi tin haèng soáng vaäy”
Articulus 12
“Credo vitam aeternam”
1523-1525 1020. Kitoâ höõu naøo keát hôïp söï cheát rieâng cuûa mình vôùi söï cheát cuûa
Chuùa Gieâsu, thì coi söï cheát nhö vieäc ñeán vôùi Chuùa vaø ñi vaøo söï
soáng muoân ñôøi. Khi Hoäi Thaùnh, laàn cuoái cuøng, ñoïc lôøi xaù giaûi cuûa
Ñöùc Kitoâ ñeå tha thöù cho Kitoâ höõu haáp hoái, xöùc daàu ban söùc maïnh
vaø trao Chuùa Kitoâ laø cuûa aên ñaøng nhö löông thöïc cho cuoäc haønh
trình, Hoäi Thaùnh dòu daøng traán an ngöôøi aáy:
“Hôõi linh hoàn Kitoâ höõu, haõy ra ñi khoûi traàn gian naøy, nhaân danh
Chuùa Cha toaøn naêng, Ñaáng ñaõ taïo döïng neân con, nhaân danh
Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng, Ñaáng ñaõ chòu khoå
hình vì con, nhaân danh Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñaõ ñöôïc tuoân
ñoå treân con; hoâm nay xin cho con ñöôïc bình an ñeán choã cuûa con
vaø nôi löu nguï cuûa con beân Thieân Chuùa trong thaønh thaùnh Sion,
602
CÑ Lyon II, Professio fidei Michaelis Palaeologi imperatoris: DS 854.
603
X. 1 Cr 15,42.
604
cuøng vôùi Ñöùc thaùnh Trinh Nöõ Maria, Meï Thieân Chuùa, vôùi thaùnh
Giuse, vôùi taát caû caùc Thieân thaàn vaø caùc Thaùnh cuûa Thieân Chuùa.…
Xin cho con ñöôïc trôû veà cuøng Ñaáng ñaõ laáy buøn ñaát taïo döïng neân
con. Khi con lìa boû ñôøi naøy, xin thaùnh Maria, caùc Thieân thaàn vaø 336, 2677
toaøn theå caùc Thaùnh ñoùn tieáp con…. Xin cho con ñöôïc nhìn thaáy
maët giaùp maët Ñaáng Cöùu Chuoäc con vaø con ñöôïc chieâm ngöôõng
605
Thieân Chuùa ñeán muoân ñôøi” .
I. PHAÙN XEÙT RIEÂNG

IUDICIUM PARTICULARE
1021. Söï cheát keát thuùc ñôøi soáng con ngöôøi, xeùt nhö quaõng thôøi gian
môû ngoû ñeå ñoùn nhaän hay khöôùc töø aân suûng cuûa Thieân Chuùa ñöôïc
bieåu loä trong Ñöùc Kitoâ 606. Taân Öôùc noùi veà söï phaùn xeùt chuû yeáu 1038
trong vieãn töôïng moät cuoäc gaëp gôõ sau cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ khi Ngöôøi
ngöï ñeán laàn thöù hai, nhöng cuõng nhieàu laàn khaúng ñònh söï thöôûng 679
phaït moãi ngöôøi ngay sau khi hoï cheát, tuøy theo coâng vieäc vaø ñöùc tin
cuûa hoï. Duï ngoân veà ngöôøi ngheøo khoù Lazaroâ607, vaø lôøi Ñöùc Kitoâ
treân thaäp giaù noùi vôùi ngöôøi troäm laønh608, cuõng nhö nhöõng baûn vaên
khaùc trong Taân Öôùc609 noùi ñeán soá phaän cuoái cuøng cuûa linh hoàn610,
moät soá phaän coù theå khaùc nhau giöõa ngöôøi naøy vôùi ngöôøi khaùc.
1022. Moãi ngöôøi, ngay sau khi cheát, laõnh nhaän trong linh hoàn baát 393
töû cuûa mình söï traû coâng muoân ñôøi cho mình trong moät cuoäc phaùn
xeùt rieâng, cuoäc phaùn xeùt ñoù quy chieáu ñôøi soáng hoï vôùi Ñöùc Kitoâ ñeå
hoaëc hoï phaûi traûi qua vieäc thanh luyeän611, hoaëc hoï laäp töùc ñöôïc vaøo
höôûng vinh phuùc treân trôøi612 hoaëc hoï laäp töùc bò luaän phaït muoân
ñôøi613.
605
Ordo Unctionis infirmorum eorumque pastoralis curae, Ordo commendationis morientium,
146-147, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1972) 60-61.
606
X. 2 Tm 1,9-10.
607
X. Lc 16,22.
608
X. Lc 23,43.
609
X. 2 Cr 5,8; Pl 1,23; Dt 9,27; 12,23.
610
X. Mt 16,26.
611
X. CÑ Lyon II, Professio fidei Michaelis Palaeologi imperatoris: DS 856; CÑ Florentinoâ,
Decretum pro Graecis: DS 1304; CÑ Triñentinoâ, Sess. 25a, Decretum de purgatorio: DS
1820.
612
X. CÑ Lyon II, Professio fidei Michaelis Palaeologi imperatoris: DS 857; ÑGH Gioan XXII,
Toâng saéc Ne super his: DS 991; ÑGH Beâneâñictoâ XII, Hieán cheá Beneditus Deus: DS 1000-
1001; CÑ Florentinoâ, Decretum pro Graecis: DS 1305.
613
X. CÑ Lyon II, Professio fidei Michaelis Palaeologi imperatoris: DS 858; ÑGH Beâneâñictoâ
XII, Hieán cheá Benedictus Deus: DS 1002; CÑ Florentinoâ, Decretum pro Graecis: DS 1306.
614
1470 “Vaøo luùc ñôøi xeá boùng, baïn seõ bò xeùt xöû veà tình yeâu” .
II. THIEÂN ÑAØNG

CAELUM
1023. Nhöõng ai cheát trong aân suûng vaø tình baèng höõu cuûa Thieân
954 Chuùa, vaø nhöõng ai ñaõ ñöôïc thanh luyeän troïn veïn, thì ñöôïc soáng
muoân ñôøi vôùi Ñöùc Kitoâ. Muoân ñôøi hoï seõ gioáng nhö Thieân Chuùa, bôûi
vì hoï thaáy Ngaøi “nhö Ngaøi laø” (1 Ga 3,2), “maët giaùp maët” (1 Cr
13,12)615:
“Baèng thaåm quyeàn toâng ñoà, chuùng toâi ñònh tín raèng: Theo söï an
baøi chung cuûa Thieân Chuùa, töø sau cuoäc Thaêng thieân cuûa Ñaáng
Cöùu Ñoä chuùng ta laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, linh hoàn cuûa taát caû caùc
Thaùnh … vaø cuûa moïi Kitoâ höõu ñaõ cheát sau khi laõnh nhaän Pheùp
Röûa thaùnh thieâng cuûa Ñöùc Kitoâ, neáu hoï khoâng coù gì phaûi thanh
luyeän, sau khi hoï cheát, … hoaëc neáu luùc ñoù nôi hoï ñaõ hoaëc seõ coù gì
phaûi thanh luyeän, maø ñaõ thanh luyeän xong sau khi cheát … thì
ngay caû tröôùc khi hoï ñaûm nhaän laïi thaân xaùc cuûa mình vaø tröôùc
cuoäc phaùn xeùt chung, caùc linh hoàn naøy ñaõ, ñang vaø seõ ñöôïc ôû
treân trôøi, treân Nöôùc Trôøi vaø treân Thieân Ñaøng cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ,
ñöôïc nhaäp ñoaøn caùc thaùnh Thieân thaàn, vaø sau cuoäc khoå naïn vaø
caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, caùc linh hoàn naøy ñaõ vaø ñang ñöôïc
xem thaáy baûn tính thaàn linh baèng söï höôûng kieán tröïc tieáp vaø
616
giaùp maët, khoâng qua trung gian moät thuï taïo naøo” .
1024. Ñôøi soáng troïn haûo naøy vôùi Ba Ngoâi Chí Thaùnh, vieäc hieäp
thoâng söï soáng vôùi Ngaøi, vôùi Ñöùc Trinh Nöõ Maria, vôùi caùc Thieân
thaàn vaø taát caû caùc Thaùnh, ñöôïc goïi laø “thieân ñaøng”. Thieân ñaøng laø
260, 326 muïc ñích toái haäu vaø laø söï hoaøn thaønh caùc nguyeän voïng saâu xa nhaát
2734, 1718 cuûa con ngöôøi, laø tình traïng vinh phuùc tuyeät haûo vaø vónh vieãn.
1011 1025. Soáng treân thieân ñaøng laø “ôû vôùi Ñöùc Kitoâ”617. Nhöõng ngöôøi
ñöôïc tuyeån choïn soáng “trong Ngöôøi”, nhöng ôû ñoù hoï vaãn giöõ, thaäm
chí hoï tìm ñöôïc, caên tính rieâng cuûa mình, danh xöng rieâng cuûa
mình618.
“Quaû vaäy, söï soáng laø ñöôïc ôû vôùi Ñöùc Kitoâ, bôûi vì ôû ñaâu coù Ñöùc
619
Kitoâ, ôû ñoù laø Nöôùc Trôøi” .
614
Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù, Avisos y sentencias, 57: Biblioteca Mística Carmelitana, v. 13
(Burgos 1931) 238.
615
X. Kh 22,4.
616
ÑGH Beâneâñictoâ XII, Hieán cheá Benedictus Deus: DS 1000; x. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín
lyù Lumen Gentium, 49: AAS 57 (1965) 54.
617
X. Ga 14,3; Pl 1,23; 1 Tx 4,17.
618
X. Kh 2,17.
619
Thaùnh Ambroâsioâ, Expositio evangelii secumdum Lucam, 10, 121: CCL 14, 379 (PL 15, 1927).
1026. Chuùa Gieâsu Kitoâ, nhôø söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ngöôøi, ñaõ
“môû cöûa” thieân ñaøng cho chuùng ta. Söï soáng cuûa caùc Thaùnh coát taïi
vieäc sôû höõu sung maõn caùc hoa traùi cuûa ôn Cöùu Chuoäc maø Ñöùc Kitoâ
ñaõ hoaøn thaønh, Ngöôøi laø Ñaáng keát hôïp vaøo vinh quang thieân quoác
cuûa Ngöôøi nhöõng ai ñaõ tin vaøo Ngöôøi vaø ñaõ trung thaønh vôùi thaùnh
yù Ngöôøi. Thieân Ñaøng laø coäng ñoàng vinh phuùc cuûa taát caû nhöõng 793
ngöôøi ñaõ ñöôïc thaùp nhaäp troïn veïn vaøo Ñöùc Kitoâ.
1027. Maàu nhieäm hieäp thoâng vinh phuùc vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi taát
caû nhöõng ngöôøi ôû trong Ñöùc Kitoâ, vöôït quaù moïi hieåu bieát vaø moïi
trình baøy. Thaùnh Kinh noùi vôùi chuùng ta veà maàu nhieäm naøy baèng 959, 1720
caùc hình aûnh: söï soáng, aùnh saùng, söï bình an, tieäc cöôùi, röôïu Nöôùc
Trôøi, nhaø Cha, thaønh Gieârusalem thieân quoác, thieân ñaøng: “Ñieàu
maét chaúng heà thaáy, tai chaúng heà nghe, loøng ngöôøi khoâng heà nghó
tôùi, ñoù laïi laø ñieàu Thieân Chuùa ñaõ doïn saün cho nhöõng ai meán yeâu
Ngaøi” (1 Cr 2,9).
1028. Thieân Chuùa, vì söï sieâu vieät cuûa Ngaøi, khoâng ai coù theå troâng 1722
thaáy Ngaøi nhö Ngaøi laø, neáu chính Ngaøi khoâng môû maàu nhieäm cuûa
Ngaøi cho con ngöôøi chieâm ngöôõng tröïc tieáp, vaø neáu chính Ngaøi
khoâng ban cho con ngöôøi khaû naêng ñoù. Vieäc chieâm ngöôõng Thieân
Chuùa nhö vaäy trong vinh quang thieân quoác cuûa Ngaøi, ñöôïc Hoäi
Thaùnh goïi laø “söï höôûng kieán vinh phuùc” (visio beatifica): 163
“Baïn seõ vinh quang vaø haïnh phuùc bieát bao vì ñöôïc pheùp nhìn
thaáy Chuùa, ñöôïc haân haïnh höôûng nieàm vui cöùu ñoä vaø aùnh saùng
vónh cöûu cuøng vôùi Chuùa Kitoâ, Thieân Chuùa cuûa baïn, … baïn seõ
höôûng nieàm vui cuûa söï baát töû cuøng vôùi nhöõng ngöôøi coâng chính
620
vaø caùc baïn höõu cuûa Thieân Chuùa trong Nöôùc Trôøi” .
1029. Trong vinh quang treân trôøi, caùc Thaùnh vaãn tieáp tuïc thi haønh 956
thaùnh yù cuûa Thieân Chuùa moät caùch haân hoan ñoái vôùi nhöõng ngöôøi
khaùc vaø ñoái vôùi toaøn theå caùc thuï taïo. Caùc ngaøi ñaõ hieån trò cuøng vôùi
Ñöùc Kitoâ; cuøng vôùi Ngöôøi, caùc ngaøi “seõ hieån trò ñeán muoân thuôû
muoân ñôøi” (Kh 22,5)621. 668
III. SÖÏ THANH LUYEÄN CUOÁI CUØNG HOAËC LUYEÄN NGUÏC

FINALIS PURIFICATIO SEU PURGATORIUM
1030. Nhöõng ngöôøi cheát trong aân suûng vaø tình thaân nghóa cuûa
Thieân Chuùa, nhöng chöa ñöôïc thanh luyeän hoaøn toaøn, thì tuy hoï
chaéc chaén seõ ñöôïc cöùu ñoä muoân ñôøi, hoï coøn phaûi chòu thanh luyeän
sau khi cheát, ñeå ñaït ñöôïc söï thaùnh thieän caàn thieát haàu tieán vaøo
höôûng nieàm vui thieân ñaøng.
620
Thaùnh Cyprianoââ, Epistula 58, 10: CSEL 3/2, 665 (56, 10: PL 4, 367-368).
621
X. Mt 25,21.23.
954, 1472 1031. Hoäi Thaùnh goïi söï thanh luyeän cuoái cuøng naøy cuûa nhöõng
ngöôøi ñöôïc choïn laø Luyeän nguïc, söï thanh luyeän naøy khaùc haún vôùi
hình phaït cuûa nhöõng keû bò luaän phaït. Hoäi Thaùnh coâng boá ñaïo lyù
ñöùc tin lieân quan ñeán luyeän nguïc, chuû yeáu trong caùc Coâng ñoàng
Florentinoâ622 vaø Triñentinoâ623. Truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh, döïa
treân moät soá baûn vaên cuûa Thaùnh Kinh624, noùi ñeán löûa thanh luyeän:
“Ñoái vôùi moät soá toäi nheï, phaûi tin laø tröôùc phaùn xeùt chung coù löûa
thanh luyeän, theo ñieàu Ñaáng laø Chaân lyù ñaõ noùi raèng neáu ai noùi
phaïm ñeán Chuùa Thaùnh Thaàn, ngöôøi ñoù seõ chaúng ñöôïc tha caû ñôøi
naøy laãn ñôøi sau (Mt 12,32). Trong lôøi ñoù, chuùng ta coù theå hieåu laø
moät soá toäi coù theå ñöôïc tha ôû ñôøi naøy, coøn moät soá toäi coù theå ñöôïc
625
tha ôû ñôøi sau” .
958 1032. Ñaïo lyù naøy cuõng döïa treân taäp quaùn caàu nguyeän cho nhöõng
ngöôøi quaù coá, ñieàu naøy ñaõ ñöôïc Thaùnh Kinh noùi ñeán: “Bôûi ñoù oâng
Giuña Maccabeââoâ ñaõ daâng hy leã ñeàn toäi cho nhöõng ngöôøi quaù coá, ñeå
hoï ñöôïc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi” (2 Mcb 12,46). Ngay nhöõng thôøi
ñaàu, Hoäi Thaùnh vaãn kính nhôù ngöôøi quaù coá vaø daâng lôøi caàu nguyeän
1371 cho hoï, nhaát laø daâng Hy leã Thaùnh Theå626, ñeå moät khi ñaõ ñöôïc
thanh luyeän hoï coù theå ñöôïc vinh phuùc höôûng kieán Thieân Chuùa. Hoäi
Thaùnh cuõng khuyeân laøm vieäc boá thí, höôûng caùc aân xaù vaø laøm caùc
1479 vieäc ñeàn taï ñeå caàu cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi:
“Vaäy chuùng ta haõy giuùp ñôõ hoï vaø haõy nhôù ñeán hoï. Neáu hy leã cuûa
627
oâng Job ñaõ ñeàn ñöôïc toäi cho caùc con oâng : taïi sao baïn laïi hoà
nghi, laø lieäu nhöõng leã teá chuùng ta daâng leân ñeå caàu cho ngöôøi quaù
coá coù ñem ñeán cho hoï moät an uûi naøo khoâng? … Chuùng ta ñöøng
ngaàn ngaïi giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, vaø daâng lôøi caàu
628
nguyeän cho hoï” .
IV. HOÛA NGUÏC

INFERNUS
1033. Chuùng ta khoâng theå ñöôïc keát hôïp vôùi Thieân Chuùa, neáu chuùng
ta khoâng töï nguyeän yeâu meán Ngaøi. Nhöng chuùng ta khoâng theå yeâu
meán Ngaøi, neáu chuùng ta phaïm toäi troïng choáng laïi Ngaøi, choáng laïi
ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta hoaëc choáng laïi chính chuùng ta: “Keû
622
X. CÑ Florentinoâ, Decretum pro Graecis: DS 1304.
623
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 25a, Decretum de purgatorio: DS 1820; Sess. 6a, Decretum de
iustificatione, canon 30: DS 1580.
624
Thí duï: 1 Cr 3,15; 1 Pr 1,7.
625
Thaùnh Greâgoârioâ Caû, Dialogi, 4, 41, 3: SC 265, 148 (4, 39; PL 77, 396).
626
CÑ Lyon II, Professio fidei Michaelis Palaeologi imperatoris: DS 856.
627
X. G 1,5.
628
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, In epistulam I ad Corinthios homilia 41, 5: PG 61, 361.
khoâng yeâu thöông thì ôû laïi trong söï cheát. Phaøm ai gheùt anh em
mình, aáy laø keû saùt nhaân, vaø anh em bieát: khoâng keû saùt nhaân naøo
coù söï soáng ñôøi ñôøi ôû laïi trong noù” (1 Ga 3,15). Chuùa chuùng ta caûnh
caùo raèng chuùng ta seõ bò taùch bieät khoûi Ngöôøi, neáu chuùng ta boû qua
khoâng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu khaån thieát cuûa ngöôøi ngheøo vaø
nhöõng ngöôøi beù moïn, laø caùc anh em cuûa Ngöôøi 629. Cheát trong toäi 1861
troïng maø chuùng ta khoâng thoáng hoái vaø khoâng ñoùn nhaän tình yeâu
thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, coù nghóa laø chuùng ta bò taùch bieät khoûi
Ngaøi ñeán muoân ñôøi, vì söï choïn löïa töï do rieâng cuûa chuùng ta. Tình
traïng chính mình töï loaïi tröø mình caùch vónh vieãn nhö vaäy (“auto-
exclusio”) khoûi söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi caùc Thaùnh, 393
ñöôïc goïi baèng töø “hoaû nguïc”. 633
1034. Chuùa Gieâsu thöôøng noùi veà löûa khoâng heà taét cuûa “hoaû
nguïc”630, daønh cho nhöõng ai cho ñeán cheát vaãn khoâng tin vaø khoâng
chòu hoái caûi, ôû ñoù caû linh hoàn vaø thaân xaùc coù theå bò hö maát631.
Chuùa Gieâsu duøng nhöõng lôøi nghieâm khaéc loan baùo: “Con Ngöôøi seõ
sai caùc Thieân thaàn cuûa Ngöôøi taäp trung… moïi keû laøm ñieàu gian aùc,
maø toáng ra khoûi Nöôùc cuûa Ngöôøi, roài quaêng chuùng vaøo loø löûa” (Mt
13,41-42), vaø chính Ngöôøi seõ coâng boá lôøi keát aùn: “Quaân bò nguyeàn
ruûa kia, ñi ñi cho khuaát maét Ta maø vaøo löûa ñôøi ñôøi!” (Mt 25,41).
1035. Ñaïo lyù cuûa Hoäi Thaùnh khaúng ñònh coù hoûa nguïc vaø tính vónh 393
cöûu cuûa hoaû nguïc. Linh hoàn cuûa nhöõng keû cheát trong tình traïng toäi
loãi, ngay sau khi cheát, seõ xuoáng chòu hình phaït hoaû nguïc, chòu “löûa
muoân ñôøi”632. Hình phaït chuû yeáu cuûa hoaû nguïc coát taïi vieäc muoân
ñôøi bò taùch bieät khoûi Thieân Chuùa, Ñaáng maø chæ nôi Ngaøi con ngöôøi
môùi coù theå coù söï soáng vaø söï vinh phuùc, laø nhöõng muïc ñích cuûa vieäc
con ngöôøi ñöôïc taïo döïng, vaø laø nhöõng ñieàu con ngöôøi haèng khaùt
voïng.
1036. Nhöõng khaúng ñònh cuûa Thaùnh Kinh vaø ñaïo lyù cuûa Hoäi Thaùnh
veà hoûa nguïc laø lôøi keâu goïi laõnh traùch nhieäm qua ñoù con ngöôøi phaûi 1734
söû duïng söï töï do cuûa mình lieân quan ñeán soá phaän muoân ñôøi cuûa 1428
mình. Ñoàng thôøi laø lôøi keâu goïi khaån thieát phaûi hoái caûi: “Haõy qua
cöûa heïp maø vaøo, vì cöûa roäng vaø ñöôøng theânh thang thì ñöa ñeán
629
X. Mt 25,31-46.
630
X. Mt 5,22.29; 13,42.50; Mc 9,43-48.
631
X. Mt 10,28.
632
X. Symbolum Quicumque: DS 76; Synodus Constantinopolitana (naêm 543), Anathematismi
contra Origenem, 7: DS 409; Ibid., 9: DS 411; CÑ Lateâranoâ IV, Cap.1, De fide catholica:
DS 801; CÑ Lyon II, Professio fidei Michaelis Palaeologi imperatoris: DS 858; ÑGH
Beâneâñictoâ XII, Hieán cheá Benedictus Deus: DS 1002; CÑ Florentinoâ, Decretum pro
Iacobitis: DS 1351; CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, canon 25: DS 1575;
dieät vong, maø nhieàu ngöôøi laïi ñi qua ñoù; coøn cöûa heïp vaø ñöôøng chaät
thì ñöa ñeán söï soáng, nhöng ít ngöôøi tìm ñöôïc loái aáy” (Mt 7,13-14):
“Vì chuùng ta khoâng bieát ngaøy vaø giôø, neân theo lôøi Chuùa daïy,
chuùng ta luoân phaûi tænh thöùc, ñeå, khi doøng ñôøi ñoäc nhaát cuûa söï
soáng traàn theá cuûa chuùng ta chaám döùt, chuùng ta xöùng ñaùng vaøo döï
tieäc cöôùi vôùi Ngöôøi vaø ñöôïc lieät keâ vaøo soá ngöôøi ñöôïc chuùc phuùc
(x. Mt 25,31-46), keûo cuõng nhö nhöõng toâi tôù xaáu xa vaø löôøi bieáng
(x. Mt 25,26) chuùng ta ñöôïc leänh phaûi vaøo löûa muoân ñôøi (x. Mt
25,41), vaøo choán toái taêm beân ngoaøi, nôi khoùc loùc vaø nghieán
633
raêng” .
1037. Thieân Chuùa khoâng tieàn ñònh cho ai xuoáng hoûa nguïc634; ñieàu
naøy ñoøi söï töï yù thuø gheùt Thieân Chuùa (toäi troïng) vaø coá chaáp trong
162 tình traïng ñoù ñeán cuøng. Hoäi Thaùnh, trong phuïng vuï Thaùnh Theå vaø
1014, 1821 trong kinh nguyeän haèng ngaøy cuûa caùc tín höõu, khaån caàu loøng
thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng khoâng muoán “cho ai phaûi dieät
vong, nhöng muoán cho moïi ngöôøi ñi tôùi choã aên naên hoái caûi” (2 Pr
3,9):
“Vì vaäy, laïy Chuùa, xin vui loøng chaáp nhaän leã vaät cuûa chuùng con
laø toâi tôù Chuùa, vaø cuûa toaøn theå gia ñình Chuùa…. Xin an baøi cho
ñôøi chuùng con ñöôïc soáng trong bình an cuûa Chuùa, cöùu chuùng con
thoaùt khoûi aùn phaït ñôøi ñôøi vaø nhaän chuùng con vaøo ñoaøn nhöõng
635
ngöôøi Chuùa choïn” .
678-679 V. PHAÙN XEÙT CUOÁI CUØNG

ULTIMUM IUDICIUM
1038. Vieäc phuïc sinh cuûa taát caû moïi ngöôøi ñaõ cheát, “ngöôøi laønh vaø
998, 1001 keû döõ” (Cv 24,15), ñi tröôùc cuoäc Phaùn Xeùt cuoái cuøng. Ñoù seõ laø “giôø
moïi keû ôû trong moà seõ nghe tieáng … Con Ngöôøi vaø seõ ra khoûi ñoù: ai
ñaõ laøm ñieàu laønh, thì seõ soáng laïi ñeå ñöôïc soáng; ai ñaõ laøm ñieàu döõ,
thì seõ soáng laïi ñeå bò keát aùn” (Ga 5,28-29). Luùc ñoù Ñöùc Kitoâ seõ ñeán
“trong vinh quang cuûa Ngöôøi, coù taát caû caùc thieân söù theo haàu…. Caùc
daân thieân haï seõ ñöôïc taäp hôïp tröôùc maët Ngöôøi; vaø Ngöôøi seõ taùch
bieät hoï vôùi nhau, nhö muïc töû taùch bieät chieân vôùi deâ, Ngöôøi seõ cho
chieân ñöùng beân phaûi Ngöôøi, coøn deâ ôû beân traùi…. Theá laø hoï ra ñi ñeå
chòu cöïc hình muoân kieáp, coøn nhöõng ngöôøi coâng chính ra ñi ñeå
höôûng söï soáng muoân ñôøi” (Mt 25,31.32.46).
633
634
X. CÑ Arausicanoâ II, Conclusio: DS 397; CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de
iustificatione, canon 17: DS 1567.
635
Kinh Nguyeän Thaùnh Theå I, hoaëc Leã Quy Roâma, 88: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
1039. Ñoái dieän vôùi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng laø Chaân lyù, chaân lyù veà moái 678
töông quan cuûa töøng ngöôøi vôùi Thieân Chuùa seõ ñöôïc bieåu loä moät
caùch vónh vieãn636. Vieäc Phaùn Xeùt cuoái cuøng seõ maïc khaûi, ñeán taän
nhöõng haäu quaû cuoái cuøng cuûa noù, ñieàu thieän haûo maø moãi ngöôøi ñaõ
laøm, hoaëc ñaõ boû khoâng laøm, trong suoát ñôøi soáng traàn theá cuûa hoï:
“Baát cöù ñieàu gì nhöõng keû döõ laøm, ñeàu bò ghi laïi, maø hoï khoâng
bieát, khi ‘Thieân Chuùa ta ngöï ñeán, Ngaøi khoâng nín laëng’ (Tv
50,3)…. Roài Ngaøi quay sang nhöõng keû ôû beân traùi vaø noùi: Ta ñaõ
ñaët nhöõng ngöôøi ngheøo khoù beù moïn cuûa Ta treân traàn theá cho caùc
ngöôi. Ta nhö laø Ñaàu, Ta ñang ngöï beân höõu Chuùa Cha treân trôøi,
nhöng caùc chi theå cuûa Ta nôi traàn theá phaûi ñau khoå, tuùng thieáu.
Neáu caùc ngöôi cho caùc chi theå cuûa Ta baát cöù caùi gì, thì caùi ñoù ñaõ
leân tôùi Ñaàu. Caùc ngöôi phaûi bieát raèng, Ta ñaõ ñaët nhöõng ngöôøi
ngheøo khoù beù moïn cuûa Ta cho caùc ngöôi khi coøn ôû traàn theá, Ta
ñaët hoï laøm nhöõng ngöôøi phuïc vuï caùc ngöôi ñeå ñem caùc vieäc laøm
cuûa caùc ngöôi vaøo kho taøng cuûa Ta. Vaø caùc ngöôi ñaõ chaúng ñaët gì
637
vaøo tay hoï, vì vaäy caùc ngöôi chaúng gaëp ñöôïc gì ôû nôi Ta” .
1040. Cuoäc Phaùn Xeùt cuoái cuøng seõ dieãn ra khi Ñöùc Kitoâ trôû laïi moät
caùch vinh quang. Chæ coù Chuùa Cha môùi bieát ngaøy giôø; chæ moät mình 637
Ngaøi quyeát ñònh vieäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ. Luùc ñoù, qua Con cuûa
Ngaøi laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa Cha seõ coâng boá phaùn quyeát chung
thaåm cuûa Ngaøi veà toaøn theå lòch söû. Chuùng ta seõ nhaän bieát yù nghóa
toái haäu cuûa toaøn boä coâng trình taïo döïng vaø cuûa toaøn boä Nhieäm cuïc
cöùu ñoä vaø chuùng ta seõ hieåu nhöõng ñöôøng loái kyø dieäu qua ñoù söï quan
phoøng cuûa Thieân Chuùa ñaõ daãn ñöa moïi söï ñeán muïc ñích toái haäu cuûa
chuùng. Cuoäc Phaùn Xeùt cuoái cuøng seõ maïc khaûi ñöùc coâng chính cuûa 314
Thieân Chuùa chieán thaéng moïi söï baát chính maø caùc thuï taïo cuûa Ngaøi
ñaõ loãi phaïm, vaø tình yeâu cuûa Ngaøi maïnh hôn söï cheát638.
1041. Söù ñieäp cuûa vieäc Phaùn Xeùt cuoái cuøng laø keâu goïi hoái caûi, trong 1432
khi Thieân Chuùa coøn cho ngöôøi ta “thôøi gian thuaän tieän” vaø “ngaøy
cöùu ñoä” (2 Cr 6,2). Söù ñieäp naøy gôïi leân söï kính sôï thaùnh thieän ñoái
vôùi Thieân Chuùa. Noù thuùc ñaåy ngöôøi ta ñeán söï coâng chính cuûa Nöôùc
Trôøi. Söù ñieäp naøy loan baùo “ngaøy hoàng phuùc vaãn haèng mong ñôïi” 2854
(Tt 2,13), töùc laø ngaøy trôû laïi cuûa Chuùa, Ñaáng seõ ñeán “ñeå ñöôïc toân
vinh giöõa caùc thaàn thaùnh cuûa Ngöôøi vaø ñöôïc ngöôõng moä giöõa moïi
keû ñaõ tin” (2 Tx 1,10).
636
X. Ga 12,48.
637
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 18, 4, 4: CCL 41, 247-249 (PL 38, 130-131).
638
X. Dc 8,6.
VI. HY VOÏNG TRÔØI MÔÙI ÑAÁT MÔÙI

CAELORUM NOVORUM ET TERRAE NOVAE SPES
769 1042. Luùc cuøng taän thôøi gian, Nöôùc Thieân Chuùa seõ ñaït tôùi söï vieân
maõn cuûa mình. Sau cuoäc Phaùn Xeùt chung, nhöõng ngöôøi coâng chính,
ñöôïc toân vinh caû xaùc caû hoàn, seõ hieån trò muoân ñôøi vôùi Ñöùc Kitoâ, vaø
670 chính toaøn theå traàn gian seõ ñöôïc ñoåi môùi:
Luùc ñoù Hoäi Thaùnh “seõ ñöôïc hoaøn taát trong vinh quang thieân
quoác, khi … cuøng vôùi nhaân loaïi, caû toaøn theå traàn gian, ñöôïc keát
310 hôïp maät thieát vôùi con ngöôøi vaø nhôø con ngöôøi maø ñaït tôùi muïc
639
ñích cuûa mình, cuõng ñöôïc canh taân troïn veïn trong Ñöùc Kitoâ”
1043. Thaùnh Kinh goïi söï canh taân huyeàn dieäu naøy, noù seõ bieán ñoåi
671 nhaân loaïi vaø traàn gian, laø “trôøi môùi ñaát môùi” (2 Pr 3,13)640. Ñoù seõ
280 laø söï hoaøn thaønh chung cuoäc keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa: “Quy tuï
518 muoân loaøi trong trôøi ñaát… trong Ñöùc Kitoâ” (Ep 1,10).
1044. Trong traàn gian môùi641, trong thaønh Gieârusalem thieân quoác,
Thieân Chuùa seõ coù nôi cö ngöï cuûa Ngaøi giöõa con ngöôøi. “Ngaøi seõ lau
saïch nöôùc maét hoï, seõ khoâng coøn söï cheát; cuõng chaúng coøn tang toùc,
keâu than vaø ñau khoå nöõa, vì nhöõng ñieàu cuõ ñaõ bieán maát”
(Kh 21,4)642.
1045. Ñoái vôùi con ngöôøi, söï hoaøn taát naøy seõ laø söï thöïc hieän vónh
775 vieãn vieäc hôïp nhaát nhaân loaïi maø Thieân Chuùa ñaõ muoán töø taïo thieân
laäp ñòa, vaø Hoäi Thaùnh löõ haønh ñaõ “nhö laø bí tích” cuûa söï hôïp nhaát
aáy643. Nhöõng ai ñöôïc keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ seõ laøm thaønh coäng ñoaøn
nhöõng ngöôøi ñöôïc cöùu chuoäc, “Thaønh thaùnh” cuûa Thieân Chuùa
1404 (Kh 21,2), “Hieàn theâ cuûa Con Chieân” (Kh 21,9). Coäng ñoaøn naøy seõ
khoâng coøn bò toån thöông bôûi toäi loãi, bôûi caùc ñieàu oâ ueá644, bôûi tính
ích kyû töøng huûy dieät hoaëc laøm toån thöông coäng ñoàng nhaân loaïi nôi
traàn theá. Söï höôûng kieán vinh phuùc (visio beatifica) trong ñoù Thieân
Chuùa toû mình ra caùch voâ taän cho nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn, seõ laø
nguoàn maïch vónh cöûu cuûa vinh phuùc, cuûa bình an vaø cuûa söï hieäp
thoâng vôùi nhau.
1046. Ñoái vôùi vuõ truï, Maïc khaûi khaúng ñònh raèng nhaân loaïi vaø vuõ
truï vaät chaát coù chung moät vaän meänh saâu xa:
349 “Muoân loaøi thuï taïo nhöõng ngong ngoùng ñôïi chôø ngaøy Thieân Chuùa
maïc khaûi vinh quang cuûa con caùi Ngaøi… Vaãn coøn nieàm troâng caäy
639
640
X. Kh 21,1.
641
X. Kh 21,5.
642
X. Kh 21,27.
643
644
X. Kh 21,27.
laø coù ngaøy cuõng seõ ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng phaûi leä thuoäc vaøo caûnh
hö naùt… Thaät vaäy, chuùng ta bieát raèng: cho ñeán baây giôø, muoân loaøi
thuï taïo cuøng reân sieát vaø quaèn quaïi nhö saép sinh nôû. Khoâng phaûi
muoân loaøi maø thoâi, caû chuùng ta cuõng reân sieát trong loøng … khi
troâng ñôïi söï cöùu chuoäc thaân xaùc chuùng ta” (Rm 8,19-23).
1047. Vì vaäy, vuõ truï höõu hình ñöôïc tieàn ñònh ñeå chính noù ñöôïc bieán
ñoåi: “Chính noù phaûi ñöôïc phuïc hoài nhö tình traïng ban ñaàu, khoâng
coù trôû ngaïi naøo, maø phuïc vuï nhöõng ngöôøi coâng chính”645, trong khi
tham döï vaøo söï toân vinh hoï trong Chuùa Gieâsu Kitoâ phuïc sinh.
1048. “Chuùng ta khoâng bieát ñöôïc thôøi gian hoaøn taát cuûa traùi ñaát vaø 673
nhaân loaïi, chuùng ta cuõng chaúng bieát caùch thöùc vuõ truï seõ bieán ñoåi ra
sao. Quaû thaät boä maët bieán daïng vì toäi loãi cuûa traàn gian naøy seõ qua
ñi, nhöng chuùng ta ñöôïc daïy raèng Thieân Chuùa ñaõ chuaån bò moät nôi
löu nguï môùi vaø moät traàn theá môùi, trong ñoù söï coâng chính löu nguï,
vaø vinh phuùc cuûa noù seõ thoûa maõn vaø vöôït quaù moïi khaùt voïng veà
bình an, voán ñaõ traøo leân trong traùi tim con ngöôøi”646.
1049. “Tuy nhieân, söï troâng ñôïi ñaát môùi khoâng ñöôïc laøm suy giaûm,
traùi laïi phaûi khích ñoäng hôn söï quan taâm phaùt trieån traùi ñaát naøy,
nôi maø thaân theå gia ñình nhaân loaïi môùi ñang taêng tröôûng vaø ñaõ coù
khaû naêng ñöa ra moät neùt phaùc hoaï naøo ñoù cuûa thôøi ñaïi môùi. Vì
vaäy, tuy phaûi phaân bieät roõ reät söï tieán boä traàn theá vôùi söï taêng 2820
tröôûng Nöôùc Ñöùc Kitoâ, nhöng tieán boä naøy trôû thaønh raát quan troïng
ñoái vôùi Nöôùc Thieân Chuùa tuøy theo möùc ñoä noù coù theå goùp phaàn vaøo
vieäc toå chöùc xaõ hoäi nhaân loaïi moät caùch toát ñeïp hôn”647.
1050. “Thaät vaäy, sau khi chuùng ta ñaõ theo leänh Chuùa, vaø trong 1709
Thaàn Khí cuûa Ngöôøi, truyeàn baù khaép coõi ñaát nhöõng söï toát laønh cuûa
phaåm giaù nhaân loaïi, cuûa söï hieäp thoâng huynh ñeä vaø cuûa söï töï do,
nghóa laø taát caû nhöõng hoa traùi toát ñeïp cuûa baûn tính vaø söï nghieäp
cuûa chuùng ta, thì sau ñoù chuùng ta seõ gaëp laïi chuùng, nhöng trong
tình traïng ñaõ ñöôïc thanh luyeän khoûi moïi tì oá, ñöôïc chieáu saùng vaø
ñöôïc bieán hình, khi Ñöùc Kitoâ trao laïi cho Chuùa Cha Nöôùc vónh cöûu
vaø phoå quaùt”648. Luùc ñoù, trong ñôøi soáng vónh cöûu, Thieân Chuùa “coù 260
toaøn quyeàn treân muoân loaøi” (1 Cr 15,28):
“Söï soáng thaät vaø theo baûn chaát coát taïi ñieàu naøy: Thieân Chuùa
Cha, nhôø Chuùa Con vaø trong Chuùa Thaùnh Thaàn, ñoå traøn caùc
hoàng aân thieân quoác treân taát caû khoâng tröø ai. Nhôø loøng thöông
645
646
647
648
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 39: AAS 58 (1966) 1057; x. Id., Hieán
cheá tín lyù Lumen Gentium, 2: AAS 57 (1965) 5-6.
xoùt cuûa Ngaøi, caû chuùng ta laø nhöõng con ngöôøi, chuùng ta cuõng ñaõ
649
laõnh nhaän lôøi höùa vónh vieãn laø ñöôïc soáng muoân ñôøi” .
TOÙM LÖÔÏC
1051. Ngay sau khi qua ñôøi, moãi ngöôøi trong linh hoàn baát töû cuûa
mình, trong cuoäc phaùn xeùt rieâng, nhaän laáy söï thöôûng phaït muoân
ñôøi cuûa mình töø nôi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng phaùn xeùt keû soáng vaø keû cheát.
1052. “Chuùng toâi tin laø linh hoàn cuûa taát caû nhöõng ai ñaõ cheát trong
ôn nghóa cuûa Ñöùc Kitoâ… ñeàu laø thaønh phaàn daân Thieân Chuùa sau
khi cheát, caùi cheát seõ hoaøn toaøn bò tieâu dieät trong ngaøy phuïc sinh,
ngaøy maø nhöõng linh hoàn naøy ñöôïc keát hôïp vôùi thaân xaùc cuûa
mình”650.
1053. “Chuùng toâi tin raèng ñoaøn nguõ ñoâng ñaûo caùc linh hoàn, ñöôïc
quy tuï vôùi Chuùa Gieâsu vaø Ñöùc Maria treân thieân ñaøng, hoïp thaønh
Hoäi Thaùnh thieân quoác, nôi caùc vò, khi höôûng vinh phuùc vónh cöûu,
ñöôïc thaáy Thieân Chuùa nhö Ngaøi laø, vaø theo caáp ñoä vaø caùch thöùc
khaùc nhau, caùc vò cuõng ñöôïc döï phaàn vôùi caùc Thaùnh Thieân thaàn
vaøo quyeàn cai quaûn thaàn linh maø Ñöùc Kitoâ vinh hieån ñang thöïc
thi, khi caùc vò chuyeån caàu cho chuùng ta vaø baèng söï quan taâm
huynh ñeä, caùc vò giuùp ñôõ raát nhieàu cho söï yeáu heøn cuûa chuùng ta”651.
1054. Nhöõng ngöôøi cheát trong aân suûng vaø tình thaân nghóa cuûa
Thieân Chuùa, nhöng chöa ñöôïc thanh luyeän hoaøn toaøn, thì tuy hoï
chaéc chaén seõ ñöôïc cöùu ñoä muoân ñôøi, hoï coøn phaûi chòu thanh luyeän
sau khi cheát, ñeå ñaït ñöôïc söï thaùnh thieän caàn thieát haàu tieán vaøo
höôûng nieàm vui cuûa Thieân Chuùa.
1055. Do maàu nhieäm “caùc Thaùnh thoâng coâng”, Hoäi Thaùnh trao phoù
nhöõng ngöôøi quaù coá cho loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa vaø daâng
nhöõng lôøi caàu khaån, nhaát laø daâng Hy leã Thaùnh Theå caàu cho hoï.
1056. Hoäi Thaùnh, theo göông Ñöùc Kitoâ, luoân khuyeán caùo caùc tín
höõu veà moät thöïc taïi ñaùng buoàn vaø bi thaûm laø söï cheát muoân ñôøi652,
coøn ñöôïc goïi laø “hoûa nguïc”.
1057. Hình phaït chuû yeáu cuûa hoûa nguïc coát taïi vieäc muoân ñôøi bò
taùch bieät khoûi Thieân Chuùa, Ñaáng maø chæ nôi Ngaøi con ngöôøi môùi coù
649
Thaùnh Cyrilloâ Gieârusalem, Catecheses illuminandorum, 18, 29: Opera, v. 2, ed. J. Rupp
(Monaci 1870) 332 (PG 33, 1049).
650
651
652
X. Sacra Congregatio pro Clericis, Directorium catechisticum generale, 69: AAS 64 (1972)
141.
theå coù söï soáng vaø söï vinh phuùc, laø nhöõng muïc ñích cuûa vieäc con
ngöôøi ñöôïc taïo döïng, vaø laø nhöõng ñieàu con ngöôøi haèng khaùt voïng.
1058. Hoäi Thaùnh caàu nguyeän ñeå khoâng ai bò hö maát: “Laïy Chuùa, …
xin … ñöøng ñeå con lìa xa Chuùa bao giôø”653. Neáu thaät söï laø khoâng ai
coù theå töï cöùu ñöôïc mình, thì cuõng thaät söï laø, Thieân Chuùa muoán
“cho moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä” (1 Tm 2,4) vaø ñoái vôùi Thieân Chuùa,
“moïi söï ñeàu coù theå ñöôïc” (Mt 19,26).
1059. “Hoäi Thaùnh Roâma tin vaø tuyeân xöng caùch chaéc chaén raèng, …
vaøo ngaøy Phaùn xeùt chung, taát caû moïi ngöôøi cuøng vôùi thaân xaùc cuûa
mình, seõ trình dieän tröôùc toøa aùn cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå traû leõ veà caùc
haønh vi cuûa mình”654.
1060. Nöôùc Thieân Chuùa, luùc cuøng taän thôøi gian, seõ ñaït tôùi söï vieân
maõn cuûa mình. Luùc ñoù, nhöõng ngöôøi coâng chính seõ hieån trò muoân
ñôøi vôùi Ñöùc Kitoâ, baèng caû thaân xaùc vaø linh hoàn ñaõ ñöôïc toân vinh,
vaø chính toaøn theå vuõ truï vaät chaát cuõng seõ ñöôïc bieán ñoåi. Luùc ñoù,
trong cuoäc soáng vónh cöûu, Thieân Chuùa “coù toaøn quyeàn treân muoân
loaøi” (1 Cr 15,28).
“AMEN”
1061. Tín bieåu, cuõng nhö quyeån cuoái cuøng cuûa Thaùnh Kinh655, keát thuùc
baèng moät töø Do thaùi: Amen. Chuùng ta thöôøng gaëp chính töø naøy ôû cuoái 2856
caùc kinh nguyeän cuûa Taân Öôùc. Cuõng vaäy, Hoäi Thaùnh cuõng chaám döùt
caùc kinh nguyeän cuûa mình baèng Amen.
1062. Trong tieáng Do thaùi, töø Amen coù cuøng ngöõ caên vôùi töø “tin”. Ngöõ
caên naøy dieãn taû söï vöõng beàn, söï ñaùng tin, söï trung tín. Nhö vaäy,
chuùng ta hieåu taïi sao töø “Amen” coù theå ñöôïc duøng ñeå noùi veà söï trung 214
tín cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi chuùng ta, vaø veà loøng tin caäy cuûa chuùng ta
vaøo Ngaøi.
1063. Trong saùch tieân tri Isaia, chuùng ta thaáy coù kieåu noùi “Thieân 215
Chuùa chaân thaät”, saùt chöõ laø “Thieân Chuùa Amen”, nghóa laø, Thieân
Chuùa trung tín vôùi caùc lôøi Ngaøi ñaõ höùa: “Trong xöù, ai caàu phuùc cho
mình, seõ nhaân danh Thieân Chuùa chaân thaät maø caàu phuùc”
(Is 65,16). Chuùa chuùng ta thöôøng duøng töø “Amen”656, ñoâi khi vôùi
653
Lôøi nguyeän tröôùc Hieäp Leã, 132: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 474.
654
CÑ Lyon II, Professio fidei Michaelis Palaeologi imperatoris: DS 859; CÑ Triñentinoâ, Sess.
6a, Decretum de iustificatione, c. 16: DS 1549.
655
X. Kh 22,21.
656
X. Mt 6,2.5.16.
156 hình thöùc laëp laïi657, ñeå nhaán maïnh söï ñaùng tin cuûa giaùo huaán cuûa
Ngöôøi, vaø quyeàn bính cuûa Ngöôøi döïa treân chaân lyù cuûa Thieân Chuùa.
1064. Vì vaäy, töø “Amen” ôû cuoái Tín bieåu laëp laïi vaø xaùc nhaän thuaät
ngöõ ñaàu tieân cuûa Tín bieåu: “Toâi tin”. Tin laø thöa “Amen” ñoái vôùi caùc
lôøi, caùc lôøi höùa vaø caùc ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa, vaø laø phoù thaùc baûn
thaân moät caùch tuyeät ñoái cho Ñaáng laø “Amen” cuûa tình yeâu voâ taän
vaø cuûa söï trung tín troïn veïn. Vaäy ñôøi soáng Kitoâ höõu moãi ngaøy seõ laø
197, 2101 “Amen” cho lôøi “Toâi tin” trong baûn Tuyeân xöng ñöùc tin khi chuùng
ta laõnh nhaän Pheùp Röûa:
“Tín bieåu cuûa baïn phaûi laø nhö göông soi cho baïn. Haõy ngaém nhìn
baïn trong ñoù, ñeå xem baïn coù tin taát caû nhöõng gì baïn tuyeân xöng
laø baïn tin hay khoâng, vaø haèng ngaøy haõy vui möøng trong ñöùc tin
658
cuûa baïn” .
1065. Chính Chuùa Gieâsu Kitoâ laø “Amen” (Kh 3,14). Chính Ngöôøi laø
“Amen” vónh vieãn cuûa tình yeâu cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi chuùng ta. Chính
Ngöôøi ñaûm nhaän vaø thöïc hieän “Amen” cuûa chuùng ta daâng leân Chuùa
Cha: “Quaû thaät, moïi lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa ñeàu laø ‘Coù’ nôi Ngöôøi. Vì
theá, cuõng nhôø Ngöôøi maø chuùng ta hoâ leân ‘Amen’ ñeå toân vinh Thieân
Chuùa” (2 Cr 1,20):
“Chính nhôø Ngöôøi, vôùi Ngöôøi, vaø trong Ngöôøi,
maø moïi danh döï vaø vinh quang
ñeàu quy veà Chuùa laø Cha toaøn naêng
trong söï hôïp nhaát cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán muoân ñôøi.
659
AMEN” .
657
X. Ga 5,19.
658
659
Vinh tuïng ca keát thuùc Kinh Nguyeän Thaùnh Theå: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
Polyglottis Vaticanis 1970) 455, 460, 464, et 471.
Phaàn thöù hai: Cöû haønh maàu nhieäm Kitoâ giaùo
PHAÀN THÖÙ HAI
CÖÛ HAØNH
MAÀU NHIEÄM KITOÂ GIAÙO
PARS SECUNDA
MYSTERII CHRISTIANI CELEBRATIO

Phaàn thöù hai: Cöû haønh maàu nhieäm Kitoâ giaùo 333
Taïi sao coù phuïng vuï ?

1066. Trong Tín bieåu, Hoäi Thaùnh tuyeân xöng maàu nhieäm Thieân
Chuùa Ba Ngoâi vaø “thieân yù nhieäm maàu laø keá hoaïch yeâu thöông” (Ep 50
1,9) cuûa Ngaøi ñoái vôùi taát caû caùc thuï taïo: Chuùa Cha hoaøn taát “thieân
yù nhieäm maàu” cuûa Ngaøi khi ban Con yeâu daáu vaø Thaùnh Thaàn Ngaøi
ñeå cöùu ñoä traàn gian vaø ñeå toân vinh Danh Ngaøi. Ñoù laø maàu nhieäm
cuûa Ñöùc Kitoâ1 ñöôïc maïc khaûi vaø thöïc hieän trong lòch söû, theo moät
keá hoaïch, moät “söï an baøi” ñöôïc toå chöùc caùch khoân ngoan maø thaùnh
Phaoloâ goïi laø “maàu nhieäm Thieân Chuùa ñaõ an baøi” (Ep 3,9) vaø 236
truyeàn thoáng giaùo phuï goïi laø “Nhieäm cuïc cuûa Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå”
hay “Nhieäm cuïc cöùu ñoä”.
l067. “Coâng trình cöùu chuoäc nhaân loaïi vaø toân vinh Thieân Chuùa
caùch troïn haûo naøy, ñaõ ñöôïc tieân baùo trong Cöïu Öôùc qua nhöõng coâng
trình vó ñaïi cuûa Chuùa, nay ñöôïc Ñöùc Kitoâ thöïc hieän, ñaëc bieät baèng
maàu nhieäm Vöôït Qua, nghóa laø baèng cuoäc töû naïn hoàng phuùc, söï
soáng laïi töø coõi cheát vaø leân trôøi vinh hieån cuûa Ngöôøi; qua ñoù, ‘Ngöôøi
ñaõ cheát ñeå tieâu dieät söï cheát cuûa chuùng ta vaø soáng laïi ñeå taùi laäp söï
soáng’. Chính töø caïnh söôøn Ñöùc Kitoâ an nghæ treân thaäp giaù maø bí
tích kyø dieäu cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh ñaõ ñöôïc phaùt sinh”2. Vì vaäy,
trong phuïng vuï, Hoäi Thaùnh chuû yeáu cöû haønh maàu nhieäm Vöôït Qua,
qua maàu nhieäm ñoù Ñöùc Kitoâ ñaõ thöïc hieän coâng trình cöùu ñoä chuùng 571
ta.
1068. Hoäi Thaùnh loan baùo vaø cöû haønh maàu nhieäm naøy cuûa Ñöùc
Kitoâ trong phuïng vuï cuûa mình, ñeå caùc tín höõu ñöôïc soáng nhôø maàu
nhieäm ñoù vaø laøm chöùng cho maàu nhieäm ñoù trong traàn gian:
“Nhôø phuïng vuï, nhaát laø trong hy teá Thaùnh Theå cuûa Chuùa, ‘coâng
trình cöùu chuoäc chuùng ta ñöôïc thöïc hieän’. Phuïng vuï goùp phaàn raát
nhieàu ñeå giuùp caùc tín höõu, qua cuoäc soáng mình, dieãn taû vaø bieåu loä
cho ngöôøi khaùc maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ vaø baûn chaát ñích thöïc cuûa
Hoäi Thaùnh”3.
Thuaät ngöõ “phuïng vuï” nghóa laø gì ?

1069. Thuaät ngöõ “phuïng vuï” (“liturgia”), theo goác chöõ, coù nghóa laø
“coâng vuï”, “vieäc phuïc vuï nhaân danh daân cho daân”. Trong truyeàn
thoáng Kitoâ giaùo, thuaät ngöõ naøy coù nghóa laø daân Thieân Chuùa döï
phaàn vaøo “coâng vieäc cuûa Thieân Chuùa”4. Qua phuïng vuï, Ñöùc Kitoâ,
Ñaáng Cöùu Chuoäc vaø Thöôïng Teá cuûa chuùng ta, tieáp tuïc coâng trình
1
X. Ep 3,4.
2
3
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 2: AAS 56 (1964) 97-98.
4
X. Ga 17,4.
cöùu chuoäc chuùng ta trong Hoäi Thaùnh, vôùi Hoäi Thaùnh vaø nhôø Hoäi
Thaùnh cuûa Ngöôøi.
1070. Thuaät ngöõ “phuïng vuï” trong Taân Öôùc ñöôïc duøng ñeå chæ
khoâng nhöõng vieäc cöû haønh phuïng töï thaàn linh5, maø coøn caû vieäc
loan baùo Tin Möøng6 vaø vieäc thöïc thi baùc aùi7. Trong taát caû nhöõng
tröôøng hôïp naøy, vaán ñeà laø phuïc vuï Thieân Chuùa vaø phuïc vuï con
ngöôøi. Trong cöû haønh phuïng vuï, Hoäi Thaùnh laø ngöôøi phuïc vuï, theo
hình aûnh Chuùa mình, laø Ñaáng duy nhaát “lo vieäc teá töï”8, Hoäi Thaùnh
783 ñöôïc tham döï vaøo chöùc tö teá (phuïng töï), tieân tri (loan baùo) vaø
vöông ñeá (phuïc vuï baùc aùi) cuûa Ngöôøi:
“Vì theá, phuïng vuï ñaùng ñöôïc xem laø vieäc thöïc thi traùch vuï tö teá
cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ; trong ñoù, coâng cuoäc thaùnh hoùa con ngöôøi
ñöôïc bieåu thò baèng nhöõng daáu chæ khaû giaùc vaø ñöôïc thöïc hieän
caùch rieâng bieät theo töøng daáu chæ, vaø trong ñoù phuïng töï coâng
coäng veïn toaøn ñöôïc thöïc thi bôûi Nhieäm Theå Chuùa Gieâsu Kitoâ,
nghóa laø bôûi Ñaáng laø Ñaàu cuøng vôùi caùc chi theå cuûa Ngöôøi. Do ñoù,
moïi cöû haønh phuïng vuï, vì laø coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ tö teá vaø cuûa
Thaân Theå Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh, ñeàu laø haønh ñoäng thaùnh thieâng
tuyeät haûo, khoâng coù moät haønh ñoäng naøo khaùc cuûa Hoäi Thaùnh höõu
hieäu baèng, xeùt caû veà danh hieäu laãn ñaúng caáp”9.
Phuïng vuï xeùt nhö nguoàn maïch söï soáng

1071. Phuïng vuï, laø coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ, cuõng laø haønh ñoäng cuûa
Hoäi Thaùnh Ngöôøi. Phuïng vuï thöïc hieän vaø bieåu thò Hoäi Thaùnh nhö
1692 daáu chæ höõu hình cuûa söï hieäp thoâng giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi
nhôø Ñöùc Kitoâ. Phuïng vuï daãn caùc tín höõu vaøo söï soáng môùi cuûa coäng
ñoaøn. Phuïng vuï ñoøi buoäc moïi ngöôøi phaûi tham döï “moät caùch yù thöùc,
tích cöïc vaø coù keát quaû”10.
1072. “Phuïng vuï khoâng phaûi laø taát caû hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh”11:
vieäc rao giaûng Tin Möøng, ñöùc tin vaø söï hoái caûi phaûi ñi tröôùc phuïng
vuï; luùc ñoù phuïng vuï môùi coù theå mang laïi hoa traùi cuûa mình trong
ñôøi soáng caùc tín höõu: ñôøi soáng môùi theo Chuùa Thaùnh Thaàn, vieäc
daán thaân vaøo söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh vaø vieäc phuïc vuï cho söï hôïp
nhaát cuûa Hoäi Thaùnh.
5
X. Cv 13,2; Lc 1,23.
6
X. Rm 15,16; Pl 2,14-17.30.
7
X. Rm 15,27; 2 Cr 9,12; Pl 2,25.
8
X. Dt 8,2.6.
9
10
11
Kinh nguyeän vaø phuïng vuï

1073. Phuïng vuï coøn laø tham döï vaøo kinh nguyeän cuûa Ñöùc Kitoâ
daâng leân Chuùa Cha trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Moïi kinh nguyeän
Kitoâ giaùo ñeàu baét nguoàn vaø keát thuùc trong phuïng vuï. Nhôø phuïng
vuï, con ngöôøi noäi taâm ñöôïc beùn reã saâu vaø ñaët neàn taûng12 treân tình
yeâu cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng “raát möïc yeâu meán chuùng ta” (Ep 2,4)
trong Con yeâu daáu cuûa Ngaøi. Ñaây chính laø “coâng trình kyø dieäu cuûa
Thieân Chuùa”, laø ñôøi soáng ñöôïc höôùng daãn vaø ñöôïc noäi taâm hoùa bôûi
moïi lôøi caàu nguyeän, “moïi luùc trong Thaàn Khí” (Ep 6,18). 2558
Vieäc daïy giaùo lyù vaø phuïng vuï

1074. “Phuïng vuï laø choùp ñænh maø hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh vöôn
tôùi, ñoàng thôøi laø nguoàn maïch tuoân traøo taát caû söùc maïnh cuûa Hoäi
Thaùnh”13. Do ñoù, phuïng vuï laø choã raát ñaëc bieät ñeå daïy giaùo lyù cho
daân Thieân Chuùa. “Daïy giaùo lyù, töï baûn chaát, gaén lieàn vôùi moïi cöû
haønh phuïng vuï vaø bí tích, vì chính trong caùc bí tích, nhaát laø bí tích
Thaùnh Theå, Ñöùc Kitoâ Gieâsu haønh ñoäng caùch sung maõn ñeå bieán ñoåi
con ngöôøi”14.
1075. Vieäc daïy giaùo lyù trong phuïng vuï nhaèm ñöa con ngöôøi vaøo 426
maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ (mystagon), daãn töø höõu hình ñeán voâ hình, töø
daáu chæ ñeán thöïc taïi, töø “caùc bí tích” tôùi “caùc maàu nhieäm”. Vieäc 774
trình baøy nhö vaäy laø traùch nhieäm cuûa caùc saùch ñòa phöông vaø
mieàn. Coøn Saùch naøy, nhaèm phuïc vuï toaøn theå Hoäi Thaùnh, trong ñoù
coù nhieàu khaùc bieät veà nghi thöùc vaø vaên hoùa15, neân chæ trình baøy
nhöõng gì laø caên baûn vaø chung cho toaøn theå Hoäi Thaùnh lieân quan
tôùi phuïng vuï xeùt nhö laø maàu nhieäm vaø vieäc cöû haønh (Ñoaïn 1), roài
ñeán baûy bí tích vaø caùc aù bí tích (Ñoaïn 2).
12
X. Ep 3,16-17.
13
14
15
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 3-4: AAS 56 (1964) 98.
NHIEÄM CUÏC BÍ TÍCH
SECTIO PRIMA
OECONOMIA SACRAMENTALIS
1076. Ngaøy leã Nguõ Tuaàn, nhôø vieäc tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn,
Hoäi Thaùnh ñöôïc bieåu loä cho traàn gian1. Hoàng aân cuûa Thaàn Khí
khai môû moät thôøi ñaïi môùi trong “vieäc phaân phaùt caùc maàu nhieäm”:
ñoù laø thôøi ñaïi cuûa Hoäi Thaùnh, trong thôøi gian keùo daøi naøy, Ñöùc
Kitoâ, nhôø phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi, bieåu loä, laøm hieän dieän
vaø truyeàn thoâng coâng trình cöùu ñoä cuûa Ngöôøi “cho tôùi khi Chuùa
ñeán” (1 Cr 11,26). Trong thôøi ñaïi naøy cuûa Hoäi Thaùnh, Ñöùc Kitoâ töø
739 nay soáng vaø haønh ñoäng trong vaø vôùi Hoäi Thaùnh Ngöôøi moät caùch
môùi, rieâng cho thôøi ñaïi môùi naøy. Ngöôøi haønh ñoäng qua caùc bí tích;
truyeàn thoáng chung cuûa Hoäi Thaùnh, Ñoâng phöông cuõng nhö Taây
phöông, goïi ñoù laø “Nhieäm cuïc bí tích”: nhieäm cuïc naøy coát taïi vieäc
truyeàn thoâng (hoaëc “phaân phaùt”) hoa traùi cuûa maàu nhieäm Vöôït Qua
cuûa Ñöùc Kitoâ trong vieäc cöû haønh phuïng vuï “bí tích” cuûa Hoäi Thaùnh.
Do ñoù, tröôùc heát, caàn phaûi trình baøy “vieäc phaân phaùt bí tích”
(Chöông moät). Nhôø ñoù, chuùng ta seõ thaáy roõ hôn baûn chaát vaø nhöõng
khía caïnh coát yeáu cuûa vieäc cöû haønh phuïng vuï (Chöông hai).
1
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 6: AAS 56 (1964) 100; Id., Hieán cheá
tín lyù Lumen Gentium, 2: AAS 57 (1965) 6.
CHÖÔNG MOÄT
MAÀU NHIEÄM VÖÔÏT QUA
TRONG THÔØI ÑAÏI CUÛA HOÄI THAÙNH
CAPUT PRIMUM
MYSTERIUM PASCHALE IN ECCLESIAE TEMPORE
Muïc 1
Phuïng vuï - Coâng trình cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh
Articulus 1
Liturgia – Sanctissimae Trinitatis Opus
I. CHUÙA CHA, NGUOÀN MAÏCH VAØ CUØNG ÑÍCH

CUÛA PHUÏNG VUÏ
PATER, LITURGIAE FONS ET FINIS
1077. “Chuùc tuïng Thieân Chuùa laø Thaân Phuï Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa
chuùng ta. Trong Ñöùc Kitoâ, töø coõi trôøi, Ngaøi ñaõ thi aân giaùng phuùc 492
cho ta höôûng muoân vaøn ôn phuùc cuûa Thaùnh Thaàn. Trong Ñöùc Kitoâ,
Ngaøi ñaõ choïn ta tröôùc caû khi taïo thaønh vuõ truï, ñeå tröôùc thaùnh
nhan Ngaøi, ta trôû neân tinh tuyeàn thaùnh thieän, nhôø tình thöông cuûa
Ngaøi. Theo yù muoán vaø loøng nhaân aùi cuûa Ngaøi, Ngaøi ñaõ tieàn ñònh
cho ta laøm nghóa töû nhôø Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñeå ta haèng ngôïi khen aân
suûng raïng ngôøi, aân suûng Ngaøi ban taëng cho ta trong Thaùnh Töû yeâu
daáu” (Ep 1,3-6).
1078. “Chuùc laønh” laø haønh ñoäng thaàn linh ban söï soáng, vaø nguoàn 2626
goác cuûa haønh ñoäng naøy laø Chuùa Cha. Vieäc chuùc laønh cuûa Ngaøi vöøa
laø moät lôøi noùi vöøa laø moät hoàng aân (bene-dictio, eu-logia). Khi aùp
duïng cho con ngöôøi, töø naøy coù nghóa “chuùc tuïng”, nghóa laø toân thôø
vaø taï ôn Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình.
1079. Töø luùc khôûi ñaàu cho ñeán luùc cuøng taän thôøi gian, toaøn boä coâng
trình cuûa Thieân Chuùa ñeàu laø chuùc laønh. Töø baøi thô phuïng vuï veà
cuoäc taïo döïng ñaàu tieân cho ñeán nhöõng thaùnh ca veà thaønh
Gieârusalem thieân quoác, caùc taùc giaû ñöôïc linh höùng ñeàu loan baùo
chöông trình cöùu ñoä nhö moät lôøi chuùc laønh trieàn mieân cuûa Thieân
Chuùa.
1080. Töø luùc khôûi ñaàu, Thieân Chuùa ñaõ chuùc laønh cho caùc sinh vaät,
ñaëc bieät cho ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Giao öôùc vôùi oâng Noeâ vaø vôùi
taát caû moïi sinh vaät canh taân lôøi chuùc laønh sinh soâi naûy nôû naøy, baát
chaáp toäi loãi cuûa con ngöôøi ñaõ khieán ñaát ñai “bò chuùc döõ”. Nhöng
khôûi töø toå phuï Abraham, lôøi chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa môùi ñi saâu
vaøo lòch söû loaøi ngöôøi, moät lòch söû ñang höôùng veà coõi cheát, ñeå laøm
cho noù tieán veà coõi soáng, tieán veà nguoàn maïch cuûa noù: nhôø ñöùc tin
cuûa “cha caùc keû tin”, ngöôøi ñaõ ñoùn nhaän lôøi chuùc laønh, maø lòch söû
cöùu ñoä ñöôïc khôûi ñaàu.
1081. Nhöõng lôøi chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa ñöôïc baøy toû qua caùc
bieán coá kyø dieäu vaø coù yù nghóa cöùu ñoä: ñoù laø vieäc sinh haï Isaac, vieäc
xuaát haønh ra khoûi Ai Caäp (Vöôït Qua vaø Xuaát Haønh), vieäc trao ban
Ñaát Höùa, vieäc tuyeån choïn Ñavid, söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa
trong Ñeàn Thôø, cuoäc löu ñaøy coù yù nghóa thanh luyeän vaø söï hoài
höông cuûa “ít ngöôøi coøn soùt laïi”. Leà Luaät, caùc Tieân tri vaø caùc Thaùnh
vònh, deät neân phuïng vuï cuûa daân Chuùa choïn, vöøa nhaéc nhôù nhöõng
lôøi chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa, vöøa ñaùp laïi nhöõng lôøi chuùc laønh ñoù
baèng nhöõng caâu ca ngôïi vaø chuùc tuïng taï ôn.
1082. Trong phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh, lôøi chuùc laønh cuûa Thieân
Chuùa ñöôïc maïc khaûi vaø truyeàn thoâng caùch sung maõn: Chuùa Cha
ñöôïc nhaän bieát vaø ñöôïc toân thôø vôùi tö caùch laø nguoàn goác vaø cuøng
ñích cuûa moïi chuùc laønh trong coâng trình taïo döïng vaø cöùu ñoä; trong
Ngoâi Lôøi cuûa Ngaøi, Ñaáng ñaõ nhaäp theå, chòu cheát vaø soáng laïi vì
chuùng ta, Chuùa Cha ñoå traøn treân chuùng ta nhöõng lôøi chuùc laønh cuûa
Ngaøi, vaø nhôø Ngoâi Lôøi, Ngaøi tuoân ñoå vaøo loøng chuùng ta hoàng aân
chöùa ñöïng moïi hoàng aân: ñoù laø Chuùa Thaùnh Thaàn.
2627 1083. Nhö vaäy, chuùng ta hieåu ñöôïc chieàu kích keùp cuûa phuïng vuï
Kitoâ giaùo xeùt nhö lôøi ñaùp laïi cuûa ñöùc tin vaø tình yeâu ñoái vôùi nhöõng
lôøi “chuùc laønh thieâng lieâng” Chuùa Cha ñaõ ban cho chuùng ta. Moät
ñaøng, ñöôïc keát hôïp vôùi Chuùa cuûa mình vaø döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn2, Hoäi Thaùnh chuùc tuïng Chuùa Cha “vì phuùc loäc khoân taû
Ngaøi ban” (2 Cr 9,15), baèng vieäc toân thôø, ca ngôïi vaø taï ôn. Ñaøng
khaùc, cho tôùi khi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa ñöôïc hoaøn taát, Hoäi
1360 Thaùnh khoâng ngöøng daâng leân Chuùa Cha “leã vaät laø nhöõng hoàng aân
Ngaøi ban”, vaø caàu khaån Ngaøi ban Thaùnh Thaàn xuoáng treân leã vaät
naøy, treân chính Hoäi Thaùnh, treân caùc tín höõu vaø treân toaøn theå traàn
gian, ñeå, nhôø hieäp thoâng vaøo söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ-
Thöôïng teá, vaø nhôø söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhöõng lôøi
2
X. Lc 10,21.
chuùc laønh naøy cuûa Thieân Chuùa ñem laïi hoa traùi söï soáng “ñeå ta
haèng ngôïi khen aân suûng raïng ngôøi, aân suûng Ngaøi ban taëng cho ta”
(Ep 1,6).
II. COÂNG TRÌNH CUÛA ÑÖÙC KITOÂ TRONG PHUÏNG VUÏ

CHRISTI OPUS IN LITURGIA
Ñöùc Kitoâ ñöôïc toân vinh

1084. Ñöùc Kitoâ, Ñaáng “ngöï beân höõu Chuùa Cha” vaø tuoân ñoå Thaùnh 662
Thaàn treân Thaân Theå cuûa Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh, töø nay hoaït ñoäng
qua caùc bí tích do chính Ngöôøi thieát laäp ñeå truyeàn thoâng aân suûng
cuûa Ngöôøi. Caùc bí tích laø nhöõng daáu chæ khaû giaùc (caùc lôøi noùi vaø caùc 1127
haønh ñoäng) maø loaøi ngöôøi chuùng ta hieän nay vaãn coù theå hieåu ñöôï c.
Caùc bí tích thöïc hieän caùch höõu hieäu aân suûng maø chuùng noùi leân, nhôø
haønh ñoäng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø nhôø quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn.
1085. Trong phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh, Ñöùc Kitoâ chuû yeáu bieåu loä vaø
hoaøn thaønh maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ngöôøi. Trong cuoäc ñôøi traàn
theá, Chuùa Gieâsu ñaõ loan baùo maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ngöôøi baèng
lôøi giaûng daïy vaø tham döï tröôùc vaøo maàu nhieäm ñoù baèng caùc haønh
ñoäng cuûa Ngöôøi. Khi Giôø cuûa Ngöôøi ñeán 3, Chuùa Gieâsu ñaõ soáng bieán
coá ñoäc nhaát cuûa lòch söû, moät bieán coá khoâng qua ñi: Chuùa Gieâsu chòu
cheát, chòu mai taùng, soáng laïi töø coõi cheát vaø ngöï beân höõu Chuùa Cha
“moät laàn cho maõi maõi” (Rm 6,10; Dt 7,27; 9,12). Ñoù laø bieán coá xaùc
thöïc, ñaõ xaûy ra trong lòch söû cuûa chuùng ta, nhöng laø bieán coá ñoäc
nhaát. Taát caû nhöõng bieán coá khaùc cuûa lòch söû ñaõ xaûy ra moät laàn roài
qua ñi, chìm vaøo dó vaõng. Traùi laïi, maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ñöùc
Kitoâ khoâng theå chæ toàn taïi trong quaù khöù, bôûi vì chính Ngöôøi ñaõ
duøng caùi cheát cuûa Ngöôøi maø huyû dieät söï cheát, vaø baát cöù ñieàu gì Ñöùc 519
Kitoâ laø, baát cöù ñieàu gì Ngöôøi ñaõ laøm vaø ñaõ chòu vì taát caû moïi ngöôøi,
nhöõng ñieàu ñoù ñeàu tham döï vaøo tính vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa, vaø
nhö vaäy ñeàu vöôït treân moïi thôøi gian vaø luoân laø hieän taïi. Bieán coá
Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh vaãn ñang toàn taïi vaø loâi keùo moïi söï tôùi söï 1165
soáng.
... töø Hoäi Thaùnh thôøi caùc Toâng Ñoà...

1086. “Nhö Ñöùc Kitoâ ñöôïc Chuùa Cha sai ñi theá naøo, thì chính 858
Ngöôøi cuõng sai caùc Toâng Ñoà, ñöôïc ñaày traøn Thaùnh Thaàn, nhö vaäy,
khoâng nhöõng ñeå khi coâng boá Tin Möøng cho moïi thuï taïo, caùc Toâng
Ñoà loan baùo raèng Con Thieân Chuùa ñaõ nhôø söï cheát vaø söï soáng laïi
3
X. Ga 13,1; 17,1.
cuûa Ngöôøi, maø giaûi thoaùt chuùng ta khoûi quyeàn löïc Satan vaø söï cheát,
vaø ñöa chuùng ta vaøo Nöôùc cuûa Chuùa Cha, nhöng coøn ñeå caùc Toâng
Ñoà thöïc thi coâng trình cöùu ñoä, maø caùc oâng ñaõ rao giaûng, nhôø Hy Leã
vaø caùc bí tích, laø trung taâm ñieåm cuûa toaøn theå ñôøi soáng phuïng vuï”4.
1087. Nhö vaäy, Ñöùc Kitoâ Phuïc sinh, khi ban Chuùa Thaùnh Thaàn cho
caùc Toâng Ñoà, ñaõ trao cho caùc oâng quyeàn thaùnh hoùa cuûa Ngöôøi 5: Caùc
oâng trôû neân nhöõng daáu chæ bí tích cuûa Ñöùc Kitoâ. Nhôø quyeàn naêng
cuûa cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn, caùc oâng trao quyeàn thaùnh hoùa aáy
cho nhöõng ngöôøi keá nhieäm. Vieäc “keá nhieäm Toâng Ñoà” naøy xaây döïng
861 neân toaøn boä ñôøi soáng phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh; chính vieäc keá
1536 nhieäm ñoù mang tính bí tích vaø ñöôïc löu truyeàn qua bí tích Truyeàn
Chöùc thaùnh.
... ñang hieän dieän trong phuïng vuï traàn theá...

1088. “Ñeå thöïc hieän moät coâng cuoäc lôùn lao nhö vaäy (phaân phaùt
776 hoaëc truyeàn thoâng coâng trình cöùu ñoä cuûa Ngöôøi), Ñöùc Kitoâ luoân
669 hieän dieän trong Hoäi Thaùnh Ngöôøi, nhaát laø trong caùc hoaït ñoäng
phuïng vuï. Ngöôøi hieän dieän trong Hy teá Thaùnh leã cuõng nhö trong
con ngöôøi thöøa taùc vieân, “Ñaáng xöa ñaõ töï hieán treân thaùnh giaù, thì
1373 nay chính Ngöôøi daâng hieán qua thöøa taùc vuï cuûa caùc tö teá”, vaø nhaát
laø Ngöôøi hieän dieän döôùi hình baùnh hình röôïu Thaùnh Theå. Ngöôøi
hieän dieän baèng quyeàn naêng cuûa Ngöôøi trong caùc bí tích, ñeán noãi
khi moät ai ñoù laøm Pheùp Röûa, thì ñoù laø chính Ñöùc Kitoâ laøm Pheùp
Röûa. Ngöôøi hieän dieän trong Lôøi cuûa Ngöôøi, vì chính laø Ngöôøi ñang
noùi, khi Kinh Thaùnh ñöôïc ñoïc leân trong Hoäi Thaùnh. Cuoái cuøng,
Ngöôøi hieän dieän khi Hoäi Thaùnh caàu nguyeän vaø haùt Thaùnh vònh,
nhö chính Ngöôøi ñaõ höùa: ‘ÔÛ ñaâu coù hai ba ngöôøi hoïp laïi nhaân danh
Thaày, thì coù Thaày ôû ñaáy, giöõa hoï’ (Mt 18, 20)”6.
1089. “Trong coâng cuoäc lôùn lao nhö vaäy, qua ñoù Thieân Chuùa ñöôïc
796 toân vinh caùch hoaøn haûo vaø con ngöôøi ñöôïc thaùnh hoaù, Ñöùc Kitoâ
haèng lieân keát vôùi Hoäi Thaùnh laø Hieàn Theâ raát yeâu quyù cuûa Ngöôøi,
vaø Hoäi Thaùnh keâu caàu Ngöôøi laø Chuùa cuûa mình vaø nhôø Ngöôøi maø
phuïng thôø Chuùa Cha haèng höõu”7.
... Phuïng vuï traàn theá tham döï vaøo phuïng vuï treân trôøi
1137-1139 1090. “Trong phuïng vuï traàn theá, chuùng ta tham döï nhö moät caùch
neám tröôùc phuïng vuï treân trôøi, ñöôïc cöû haønh trong thaønh thaùnh
4
5
X. Ga 20,21-23.
6
7
Gieârusalem, nôi chuùng ta laø löõ khaùch ñang tieán veà, ôû ñoù, Ñöùc Kitoâ
ñang ngöï beân höõu Thieân Chuùa, laø thöøa taùc vieân cuûa cung thaùnh, vaø
cuûa nhaø taïm ñích thöïc; chuùng ta hôïp cuøng toaøn theå ñaïo binh treân
trôøi ñoàng thanh ca ngôïi toân vinh Chuùa; chuùng ta kính nhôù caùc
Thaùnh, vaø hy voïng ñöôïc ñoàng phaän vôùi caùc ngaøi; chuùng ta mong
ñôïi Ñaáng Cöùu Ñoä laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta, cho ñeán khi
Ngöôøi, laø söï soáng cuûa chuùng ta, xuaát hieän, vaø chuùng ta seõ xuaát hieän
vôùi Ngöôøi trong vinh quang”8.
III. CHUÙA THAÙNH THAÀN VAØ HOÄI THAÙNH TRONG PHUÏNG VUÏ
SPIRITUS SANCTUS ET ECCLESIA IN LITURGIA
1091. Trong phuïng vuï, Chuùa Thaùnh Thaàn laø nhaø sö phaïm veà ñöùc
tin cho Daân Thieân Chuùa, laø Ñaáng thöïc hieän “nhöõng kyø coâng cuûa 798
Thieân Chuùa”, töùc laø caùc bí tích cuûa Giao Öôùc Môùi. Ñieàu Chuùa
Thaùnh Thaàn mong muoán vaø thöïc hieän trong loøng Hoäi Thaùnh, ñoù laø
chuùng ta ñöôïc soáng baèng söï soáng cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh. Khi
Chuùa Thaùnh Thaàn gaëp ñöôïc nôi chuùng ta lôøi ñaùp laïi cuûa ñöùc tin maø
Ngaøi ñaõ khôi leân, thì ñoù laø moät söï coäng taùc thaät söï. Vì vaäy phuïng
vuï laø coâng trình chung cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Hoäi Thaùnh.
1092. Trong vieäc phaân phaùt caùch bí tích maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ,
Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng haønh ñoäng cuøng moät caùch thöùc nhö trong 737
caùc thôøi ñaïi khaùc cuûa Nhieäm cuïc cöùu ñoä: Ngaøi chuaån bò cho Hoäi
Thaùnh gaëp gôõ Chuùa cuûa mình; Ngaøi nhaéc nhôù vaø laøm toû hieän Ñöùc
Kitoâ cho ñöùc tin cuûa coäng ñoaøn; Ngaøi laøm cho hieän dieän vaø hieän taïi
hoaù maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ baèng quyeàn naêng bieán ñoåi cuûa Ngaøi;
sau cuøng, Thaùnh Thaàn cuûa söï hieäp thoâng keát hôïp Hoäi Thaùnh vaøo
ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ.
Chuùa Thaùnh Thaàn chuaån bò cho vieäc ñoùn nhaän Ñöùc Kitoâ
1093. Trong Nhieäm cuïc bí tích, Chuùa Thaùnh Thaàn hoaøn taát caùc
hình boùng cuûa Cöïu Uôùc. Bôûi vì Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Kitoâ “ñaõ ñöôïc 762
chuaån bò caùch kyø dieäu trong lòch söû daân Israel vaø trong Cöïu Öôùc”9,
neân phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh giöõ laïi moät soá yeáu toá cuûa phuïng töï
Cöïu Öôùc, xeùt nhö moät phaàn khoâng theå thieáu vaø khoâng theå thay
theá, coi ñoù laø cuûa mình:
– Chuû yeáu laø vieäc ñoïc Cöïu Öôùc; 121
– Lôøi caàu nguyeän cuûa caùc Thaùnh vònh; 2585
8
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 8: AAS 56 (1964) 101; x. Id., Hieán cheá tín
lyù Lumen Gentium, 50: AAS 57 (1965) 55-57.
9
1081 – vaø nhaát laø töôûng nhôù caùc bieán coá cöùu ñoä vaø nhöõng thöïc taïi ñaày
yù nghóa ñaõ ñöôïc hoaøn taát trong maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ (Lôøi
Höùa vaø Giao Öôùc, Xuaát Haønh vaø Vöôït Qua, Vöông Quoác vaø
Ñeàn Thôø, Löu Ñaøy vaø Hoài Höông).
128-130 1094. Chính treân söï hoaø hôïp naøy giöõa hai Giao Öôùc10, maø giaùo lyù
veà cuoäc Vöôït Qua cuûa Chuùa ñöôïc xaây döïng11, roài ñeán giaùo lyù cuûa caùc
Toâng Ñoà vaø cuûa caùc Giaùo phuï. Giaùo lyù naøy khai môû nhöõng ñieàu coøn
bò che giaáu trong vaên töï cuûa Cöïu Öôùc: ñoù laø maàu nhieäm cuûa Ñöùc
Kitoâ. Caùch giaûi thích naøy ñöôïc goïi laø “tieân tröng”, vì noù cho thaáy
söï môùi meû cuûa Ñöùc Kitoâ khôûi töø nhöõng “hình boùng” (bieåu tröng)
loan baùo veà Ngöôøi qua caùc söï kieän, lôøi noùi vaø bieåu töôïng cuûa Giao
öôùc cuõ. Nhôø vieäc ñoïc laïi Cöïu Öôùc trong Thaùnh Thaàn chaân lyù khôûi
ñi töø Ñöùc Kitoâ, caùc hình boùng ñöôïc bieåu loä ra12. Chaúng haïn, côn luït
hoàng thuûy vaø con taøu oâng Noâeâ laø hình boùng baùo tröôùc ôn cöùu ñoä
nhôø bí tích Röûa Toäi13; coät maây vaø vieäc vöôït qua Bieån Ñoû cuõng cuøng
yù nghóa ñoù; nöôùc töø taûng ñaù laø hình boùng caùc hoàng aân thieâng lieâng
cuûa Ñöùc Kitoâ14; manna trong hoang ñòa laø hình boùng tieân baùo
Thaùnh Theå, “Baùnh bôûi trôøi, baùnh ñích thöïc” (Ga 6,32).
1095. Vì vaäy, ñaëc bieät trong muøa Voïng, muøa Chay vaø nhaát laø ñeâm
281 Canh thöùc Vöôït Qua, Hoäi Thaùnh ñoïc laïi vaø soáng trôû laïi taát caû caùc
bieán coá lôùn lao ñoù cuûa lòch söû cöùu ñoä trong “ngaøy hoâm nay” cuûa
phuïng vuï cuûa mình. Nhöng ñieàu ñoù cuõng ñoøi hoûi vieäc daïy giaùo lyù
phaûi giuùp caùc tín höõu môû roäng taâm hoàn ñeå hieåu ñöôïc yù nghóa
117 “thieâng lieâng” aáy cuûa Nhieäm cuïc cöùu ñoä, ñuùng nhö phuïng vuï cuûa
Hoäi Thaùnh baøy toû vaø giuùp chuùng ta soáng.
1096. Phuïng vuï Do thaùi vaø Phuïng vuï Kitoâ giaùo. Vieäc hieåu bieát roõ
hôn veà ñöùc tin vaø ñôøi soáng toân giaùo cuûa daân Do Thaùi, nhö hoï tuyeân
xöng vaø soáng cho ñeán nay, coù theå giuùp chuùng ta hieåu roõ hôn moät soá
khía caïnh cuûa phuïng vuï Kitoâ giaùo. Ñoái vôùi ngöôøi Do thaùi cuõng nhö
vôùi Kitoâ höõu, Kinh Thaùnh laø phaàn coát yeáu cuûa caû hai neàn phuïng
vuï: coâng boá Lôøi Chuùa, ñaùp laïi Lôøi Chuùa, kinh nguyeän ca ngôïi vaø
chuyeån caàu cho ngöôøi soáng vaø keû cheát, söï khaån caàu loøng thöông xoùt
Chuùa. Phuïng vuï Lôøi Chuùa, trong cô caáu ñaëc tröng cuûa noù, baét
1174 nguoàn töø phuïng vuï Do thaùi. Caùc Giôø Kinh phuïng vuï cuõng nhö caùc
baûn vaên vaø coâng thöùc phuïng vuï khaùc, cuõng song song vôùi phuïng vuï
Do thaùi, keå caû caùc kinh nguyeän ñaùng kính nhaát cuûa chuùng ta, nhö
1352 kinh “Laïy Cha”. Caùc Kinh nguyeän Thaùnh Theå cuõng ñöôïc caûm höùng
10
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 14-16: AAS 58 (1966) 824-825.
11
X. Lc 24,13-49.
12
X. 2 Cr 3,14-16.
13
X. 1 Pr 3,21.
14
X. 1 Cr 10,1-6.
töø nhöõng kieåu maãu cuûa truyeàn thoáng Do thaùi. Lieân heä giöõa phuïng
vuï Do thaùi vaø phuïng vuï Kitoâ giaùo, keå caû nhöõng khaùc bieät trong noäi
dung, coù theå thaáy roõ caùch ñaëc bieät trong caùc ngaøy leã lôùn cuûa Naêm
phuïng vuï, nhö leã Vöôït Qua. Caùc Kitoâ höõu vaø ngöôøi Do thaùi cuøng cöû
haønh leã Vöôït Qua: ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi ñoù laø leã Vöôït Qua cuûa lòch
söû höôùng tôùi töông lai; coøn ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, leã Vöôït Qua ñaõ 840
ñöôïc hoaøn thaønh trong söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ, tuy
vaãn luoân troâng ñôïi söï hoaøn taát chung cuoäc.
1097. Trong phuïng vuï cuûa Giao Öôùc Môùi, moïi hoaït ñoäng phuïng vuï,
ñaëc bieät vieäc cöû haønh thaùnh leã vaø caùc bí tích, ñeàu laø cuoäc gaëp gôõ
giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh. Coäng ñoaøn phuïng vuï ñöôïc hôïp nhaát
“nhôø ôn thoâng hieäp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn”, Ñaáng quy tuï caùc con
caùi Thieân Chuùa trong Thaân Theå duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ. Coäng ñoaøn
naøy vöôït treân caùc moái lieân heä phaøm nhaân, chuûng toäc, vaên hoùa vaø
xaõ hoäi.
1098. Coäng ñoaøn phaûi chuaån bò ñeå gaëp gôõ Chuùa mình, sao cho laø
moät daân ñaõ hoaøn toaøn saün saøng15. Vieäc chuaån bò caùc taâm hoàn nhö
vaäy laø coâng vieäc chung cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø cuûa coäng ñoaøn,
ñaëc bieät laø cuûa caùc thöøa taùc vieân cuûa coäng ñoaøn. AÂn suûng cuûa Chuùa 1430
Thaùnh Thaàn tìm caùch khôi daäy ñöùc tin, söï hoái caûi taâm hoàn vaø söï
ñoàng thuaän theo thaùnh yù Chuùa Cha. Phaûi coù nhöõng chuaån bò naøy
ñeå coù theå ñoùn nhaän nhöõng aân suûng khaùc ñöôïc truyeàn thoâng trong
chính vieäc cöû haønh, vaø caùc hoa traùi cuûa cuoäc soáng môùi maø vieäc cöû
haønh nhaém saûn sinh ra sau ñoù.
Chuùa Thaùnh Thaàn nhaéc nhôù maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ

1099. Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Hoäi Thaùnh cuøng coäng taùc ñeå Ñöùc Kitoâ
vaø coâng trình cöùu ñoä cuûa Ngöôøi ñöôïc bieåu loä trong phuïng vuï. Ñaëc
bieät trong bí tích Thaùnh Theå, vaø moät caùch töông töï trong caùc bí
tích khaùc, phuïng vuï laø Söï Töôûng nieäm maàu nhieäm cöùu ñoä. Chuùa
Thaùnh Thaàn laø kyù öùc soáng ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh16. 91
1100. Lôøi Chuùa. Tröôùc heát, Chuùa Thaùnh Thaàn gôïi cho coäng ñoaøn 1134
phuïng vuï nhôù laïi yù nghóa cuûa bieán coá cöùu ñoä khi Ngaøi ban söùc soáng
cho Lôøi Chuùa ñang ñöôïc loan baùo, ñeå chuùng ta coù theå ñoùn nhaän vaø
soáng Lôøi Chuùa:
“Trong cöû haønh phuïng vuï, Thaùnh Kinh laø heát söùc quan troïng. 103, 131
Thaät vaäy, nhöõng baøi trích töø Thaùnh Kinh ñöôïc ñoïc leân, roài ñöôïc
giaûi thích trong baøi giaûng, nhöõng Thaùnh vònh trong Thaùnh Kinh
ñöôïc haùt leân; vaø do söï gôïi höùng vaø thuùc ñaåy cuûa Thaùnh Kinh maø
15
X. Lc 1,17.
16
X. Ga 14,26.
nhöõng lôøi kinh, lôøi nguyeän vaø caùc baøi phuïng ca tuoân traøo; vaø
cuõng töø Thaùnh Kinh maø caùc haønh ñoäng cuõng nhö caùc daáu chæ coù
ñöôïc yù nghóa cuûa chuùng”17.
1101. Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho ngöôøi ñoïc cuõng nhö ngöôøi nghe,
117 tuyø theo vieäc hoï chuaån bò taâm hoàn, söï hieåu bieát thieâng lieâng veà Lôøi
Chuùa. Qua caùc lôøi, caùc haønh ñoäng vaø caùc bieåu töôïng, deät thaønh vieäc
cöû haønh, Chuùa Thaùnh Thaàn ñöa caùc tín höõu vaø caùc thöøa taùc vieân
vaøo trong töông quan soáng ñoäng vôùi Ñöùc Kitoâ, laø Lôøi vaø Hình AÛnh
cuûa Chuùa Cha, ñeå hoï coù theå laøm sao cho yù nghóa cuûa caùc ñieàu hoï
nghe, hoï chieâm ngaém vaø hoï haønh ñoäng trong cuoäc cöû haønh, ñöôïc
ñöa vaøo trong ñôøi soáng cuûa hoï.
1102. “Chính Lôøi cuûa ôn cöùu ñoä nuoâi döôõng ñöùc tin trong taâm hoàn
caùc tín höõu; nhôø ñöùc tin ñoù maø coäng ñoaøn caùc tín höõu khôûi ñaàu vaø
lôùn leân”18. Vieäc loan baùo Lôøi Chuùa khoâng döøng laïi nôi moät lôøi
143 giaûng daïy naøo ñoù: noù ñoøi hoûi söï ñaùp laïi cuûa ñöùc tin, xeùt nhö moät
öng thuaän vaø daán thaân, ñeå coù moät Giao öôùc giöõa Thieân Chuùa vôùi
daân Ngaøi. Chuùa Thaùnh Thaàn coøn ban ôn ñöùc tin, cuûng coá vaø laøm
taêng tröôûng ñöùc tin trong coäng ñoaøn. Coäng ñoaøn phuïng vuï tröôùc
heát laø söï hieäp thoâng trong ñöùc tin.
1362 1103. Kinh Töôûng nieäm (Anamnesis). Vieäc cöû haønh phuïng vuï luoân
quy chieáu veà nhöõng laàn can thieäp cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa trong lòch
söû. “Nhieäm cuïc maïc khaûi naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùc vieäc laøm vaø
lôøi noùi coù lieân heä maät thieát vôùi nhau, theo nghóa laø … caùc lôøi … coâng
boá caùc vieäc laøm vaø laøm saùng toû maàu nhieäm ñöôïc chöùa ñöïng trong
ñoù”19. Trong phuïng vuï Lôøi Chuùa, Chuùa Thaùnh Thaàn “nhaéc” cho
coäng ñoaøn “nhôù” taát caû nhöõng gì Ñöùc Kitoâ ñaõ laøm cho chuùng ta.
Theo baûn chaát cuûa caùc haønh ñoäng phuïng vuï vaø theo caùc truyeàn
thoáng nghi leã cuûa caùc Giaùo hoäi, vieäc cöû haønh “nhaéc nhôù laïi” kyø
coâng cuûa Thieân Chuùa trong phaàn Töôûng nieäm (Anamnesis) ñöôïc
trieån khai daøi hay ngaén. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng nhaéc cho Hoäi
Thaùnh nhôù laïi nhö vaäy, cuõng thuùc giuïc Hoäi Thaùnh taï ôn vaø ca ngôïi
(Doxologia).
Chuùa Thaùnh Thaàn hieän taïi hoùa maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ
1104. Phuïng vuï Kitoâ giaùo khoâng nhöõng gôïi nhôù caùc bieán coá ñaõ giaûi
thoaùt chuùng ta, maø coøn laøm cho caùc bieán coá ñoù hieän dieän vaø taùc
1085 ñoäng trong hieän taïi. Maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc cöû
haønh, chöù khoâng phaûi ñöôïc taùi dieãn; chæ coù caùc cuoäc cöû haønh laø
17
18
19
ñöôïc taùi dieãn; trong moãi laàn cöû haønh ñeàu coù söï tuoân ñoå Chuùa
Thaùnh Thaàn, Ñaáng laøm cho maàu nhieäm duy nhaát ñöôïc hieän taïi
hoaù.
1105. Kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn (Epiclesis – “khaån caàu-
treân”) laø lôøi khaån caàu cuûa vò tö teá naøi xin Chuùa Cha sai Chuùa 1153
Thaùnh Thaàn, Ñaáng Thaùnh Hoùa ñeán, ñeå caùc leã vaät trôû thaønh Mình
vaø Maùu Ñöùc Kitoâ, vaø khi laõnh nhaän Mình Maùu Thaùnh Chuùa, chính
caùc tín höõu cuõng trôû thaønh leã vaät soáng ñoäng daâng leân Thieân Chuùa.
1106. Cuøng vôùi kinh Töôûng Nieäm (Anamnesis), kinh Khaån caàu
Chuùa Thaùnh Thaàn (Epiclesis) naèm ôû trung taâm moãi cuoäc cöû haønh
bí tích, ñaëc bieät laø bí tích Thaùnh Theå:
“Baïn hoûi: laøm theá naøo Baùnh trôû neân Mình Ñöùc Kitoâ vaø Röôïu trôû 1375
neân Maùu Ñöùc Kitoâ? Toâi xin thöa vôùi baïn: Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï
ñeán vaø thöïc hieän nhöõng ñieàu ñoù, nhöõng ñieàu vöôït treân moïi lôøi
noùi vaø moïi tö töôûng…. Baïn chæ caàn nghe bieát ñoù laø bôûi Chuùa
Thaùnh Thaàn; cuõng nhö do Meï Thieân Chuùa vaø bôûi Chuùa Thaùnh
Thaàn, Chuùa ñaõ nhaän laáy xaùc phaøm cho Ngöôøi vaø nôi chính mình
Ngöôøi”20.
1107. Quyeàn naêng bieán ñoåi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong phuïn g vuï
laøm cho Nöôùc Chuùa mau ñeán vaø maàu nhieäm cöùu ñoä choùng hoaøn taát. 2816
Trong vieäc chôø ñôïi vaø trong nieàm hy voïng, Ngaøi thaät söï laøm cho
chuùng ta ñöôïc tham döï tröôùc vaøo söï hieäp thoâng sung maõn cuûa
Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Ñöôïc Chuùa Cha, Ñaáng nhaän lôøi khaån caàu cuûa
Hoäi Thaùnh, sai ñeán, Chuùa Thaùnh Thaàn ban söï soáng cho nhöõng ai
ñoùn nhaän Ngaøi vaø ngay töø baây giôø, ñoái vôùi nhöõng keû aáy, Ngaøi laø
“baûo chöùng” phaàn gia nghieäp cuûa hoï21.
Ôn hieäp thoâng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn

1108. Muïc ñích cuûa söù vuï Chuùa Thaùnh Thaàn trong moïi hoaït ñoäng
phuïng vuï laø ñeå chuùng ta ñöôïc hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ ñeå laøm neân 788
Thaân Theå Ngöôøi. Chuùa Thaùnh Thaàn nhö nhöïa soáng trong caây nho
cuûa Chuùa Cha, mang laïi hoa traùi nôi caùc ngaønh nho22. Trong phuïng 1091
vuï, söï coäng taùc maät thieát giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Hoäi Thaùnh
ñöôïc thöïc hieän. Chính Ngaøi, Thaàn Khí cuûa söï hieäp thoâng, luoân
hieän dieän trong Hoäi Thaùnh, vaø do ñoù, Hoäi Thaùnh laø bí tích lôùn cuûa 775
söï hieäp thoâng cuûa Thieân Chuùa, moät bí tích quy tuï caùc con caùi Thieân
Chuùa coøn ñang taûn maùc. Hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong
20
Thaùnh Gioan Ñamasceânoâ, Expositio fidei, 86 [De fide orthodoxa, 4, 13] : PTS 12, 194-195
(PG 94, 1141. 1145).
21
X. Ep 1,14; 2 Cr 1,22.
22
X. Ga 15,1-17 ; Gl 5,22.
phuïng vuï laø, moät caùch khoâng theå taùch rôøi, söï hieäp thoâng vôùi Ba
Ngoâi Chí Thaùnh vaø söï hieäp thoâng huynh ñeä23.
1109. Kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn (Epiclesis) cuõng laø lôøi
nguyeän xin cho coäng ñoaøn ñöôïc hieäp thoâng troïn veïn trong maàu
nhieäm Ñöùc Kitoâ. “AÂn suûng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, tình yeâu cuûa Chuùa
Cha vaø ôn thoâng hieäp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn” (2 Cr 13,13) phaûi
luoân ôû vôùi chuùng ta vaø ñem laïi hieäu quaû vöôït ra ngoaøi luùc cöû haønh
thaùnh leã. Vì vaäy, Hoäi Thaùnh caàu xin Chuùa Cha sai Chuùa Thaùnh
Thaàn ñeán ñeå Ngaøi laøm cho ñôøi soáng caùc tín höõu trôû thaønh cuûa leã
soáng ñoäng daâng leân Thieân Chuùa, nhôø söï bieán ñoåi thieâng lieâng theo
1368 hình aûnh Ñöùc Kitoâ, nhôø chaêm lo cho söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh
vaø nhôø tham döï vaøo söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh baèng vieäc laøm chöùng vaø
phuïc vuï baùc aùi.
TOÙM LÖÔÏC
1110. Trong phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh, Chuùa Cha ñöôïc chuùc tuïng
vaø toân thôø vôùi tö caùch laø nguoàn maïch moïi chuùc laønh trong coâng
trình taïo döïng vaø cöùu ñoä; qua ñoù Ngaøi ñaõ chuùc laønh cho chuùng ta
trong Con cuûa Ngaøi ñeå ban Thaàn Khí nghóa töû cho chuùng ta.
1111. Coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ trong phuïng vuï mang tính bí tích
bôûi vì maàu nhieäm cöùu ñoä cuûa Ngöôøi ñöôïc quyeàn naêng Chuùa Thaùnh
Thaàn laøm cho hieän dieän; bôûi vì Thaân Theå cuûa Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh
cuõng laø bí tích (daáu chæ vaø duïng cuï) nhôø ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn ban
phaùt maàu nhieäm cöùu ñoä; vaø bôûi vì Hoäi Thaùnh löõ haønh, qua caùc
haønh ñoäng phuïng vuï cuûa mình, ñöôïc tham döï nhö neám tröôùc
Phuïng vuï thieân quoác.
1112. Söù vuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong phuïng vuï cuûa Hoäi
Thaùnh laø chuaån bò cho coäng ñoaøn gaëp gôõ Ñöùc Kitoâ; laø nhaéc nhôù vaø
laøm toû hieän Ñöùc Kitoâ cho ñöùc tin cuûa coäng ñoaøn; laø, nhôø quyeàn
naêng bieán ñoåi cuûa Ngaøi, laøm cho coâng trình cöùu ñoä cuûa Ñöùc Kitoâ
hieän dieän vaø taùc ñoäng trong hieän taïi, vaø laøm cho hoàng aân hieäp
thoâng ñöôïc sinh hoa keát quaû trong Hoäi Thaùnh.
23
X. 1 Ga 1,3-7.
Muïc 2
Maàu nhieäm Vöôït Qua trong caùc bí tích
cuûa Hoäi Thaùnh
Articulus 2
Mysterium paschale in Ecclesiae sacramentis
1113. Toaøn boä ñôøi soáng phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh xoay quanh Hy teá 1210
Thaùnh Theå vaø caùc bí tích24. Trong Hoäi Thaùnh coù baûy bí tích: Röûa
Toäi, Theâm Söùc hay Xöùc Daàu Thaùnh, Thaùnh Theå, Thoáng Hoái, Xöùc
Daàu Beänh Nhaân, Truyeàn Chöùc Thaùnh vaø Hoân Phoái25. Trong muïc
naøy, seõ baøn ñeán ñaëc tính chung veà tín lyù cuûa baûy bí tích cuûa Hoäi
Thaùnh. Nhöõng ñaëc tính chung veà vieäc cöû haønh seõ ñöôïc trình baøy ôû
chöông II, vaø nhöõng ñieåm ñaëc thuø cuûa töøng bí tích seõ ñöôïc trình
baøy ôû ñoaïn II.
I. CAÙC BÍ TÍCH CUÛA ÑÖÙC KITOÂ

CHRISTI SACRAMENTA
1114. “Döïa vaøo giaùo lyù cuûa caùc Saùch Thaùnh, vaøo caùc truyeàn thoáng
Toâng Ñoà … vaø söï ñoàng taâm nhaát trí cuûa caùc Giaùo phuï”26, chuùng toâi
tuyeân xöng raèng “taát caû caùc bí tích cuûa Luaät Môùi … ñeàu do Ñöùc
Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta thieát laäp”27.
1115. Nhöõng lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa Chuùa Gieâsu, trong quaõng
ñôøi aån daät cuõng nhö trong thöøa taùc vuï coâng khai cuûa Ngöôøi, ñeàu coù 512-560
tính chaát cöùu ñoä. Chuùng tham döï tröôùc vaøo quyeàn naêng cuûa maàu
nhieäm Vöôït Qua cuûa Ngöôøi. Chuùng loan baùo vaø chuaån bò nhöõng gì
Ngöôøi seõ ban cho Hoäi Thaùnh khi moïi söï ñöôïc hoaøn taát. Caùc maàu
nhieäm cuûa cuoäc ñôøi Ñöùc Kitoâ laø neàn taûng cho nhöõng gì Ngöôøi ban
phaùt trong caùc bí tích nhôø caùc thöøa taùc vieân cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi,
bôûi vì “ñieàu höõu hình nôi Ñaáng cöùu ñoä chuùng ta ñöôïc chuyeån vaøo
trong caùc bí tích”28.
24
25
X. CÑ Lyon II, Professio fidei Michaelis Palaeologi imperatoris : DS 860; CÑ Florentinoâ,
Decretum pro Armenis : DS 1310; CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Canones de sacramentis in
genere, canon 1: DS 1601.
26
CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Decretum de sacramentis, Prooemium: DS 1600.
27
CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Canones de sacramentis in genere, canon 1: DS 1601.
28
Thaùnh Leâoâ Caû, Sermo 74, 2: CCL 138A, 457 (PL 54, 398).
1504 1116. Laø “nhöõng naêng löïc phaùt ra” töø thaân theå Ñöùc Kitoâ29, Ñaáng
774 haèng soáng vaø ban söï soáng, laø nhöõng haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn, Ñaáng hoaït ñoäng trong thaân theå Ñöùc Kitoâ laø Hoäi Thaùnh, caùc
bí tích laø “nhöõng kyø coâng cuûa Thieân Chuùa” trong Giao Öôùc môùi vaø
vónh cöûu.
II. CAÙC BÍ TÍCH CUÛA HOÄI THAÙNH

ECCLESIAE SACRAMENTA
1117. Nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng daãn ñöa Hoäi Thaùnh vaøo “söï
thaät toaøn veïn” (Ga 16,13), Hoäi Thaùnh daàn daàn nhaän ra kho taøng
naøy maø mình ñaõ laõnh nhaän töø Ñöùc Kitoâ vaø xaùc ñònh vieäc “ban
120 phaùt” kho taøng aáy, cuõng nhö Hoäi Thaùnh ñaõ laøm vôùi Thö Quy caùc
Saùch Thaùnh vaø giaùo lyù ñöùc tin, vôùi tö caùch laø ngöôøi quaûn lyù trung
tín caùc maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa30. Vì vaäy, theo doøng thôøi gian,
Hoäi Thaùnh xaùc ñònh trong soá caùc cöû haønh phuïng vuï cuûa mình, coù
baûy cöû haønh laø nhöõng bí tích, theo nghóa heïp cuûa töø naøy, do Chuùa
thieát laäp.
1118. Caùc bí tích laø “cuûa Hoäi Thaùnh” theo hai nghóa: chuùng laø “do
Hoäi Thaùnh” vaø “cho Hoäi Thaùnh”. Caùc bí tích laø “do Hoäi Thaùnh” bôûi
vì Hoäi Thaùnh laø bí tích cuûa haønh ñoäng cuûa Ñöùc Kitoâ Ñaáng ñang
1396 hoaït ñoäng trong Hoäi Thaùnh nhôø söù vuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Vaø
caùc bí tích laø “cho Hoäi Thaùnh”, “nhôø chuùng maø Hoäi Thaùnh ñöôïc xaây
döïng”31 bôûi vì chuùng bieåu loä vaø truyeàn thoâng cho con ngöôøi, ñaëc
bieät trong bí tích Thaùnh Theå, maàu nhieäm cuûa söï hieäp thoâng cuûa
Thieân Chuùa-Tình Yeâu, Ñaáng laø Moät Chuùa Ba Ngoâi.
792 1119. Hoäi Thaùnh, cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu laøm neân nhö “moät con
ngöôøi maàu nhieäm”32, haønh ñoäng trong caùc bí tích vôùi tö caùch laø
“coäng ñoaøn tö teá” “coù toå chöùc”33. Nhôø bí tích Röûa Toäi vaø Theâm Söùc,
daân tö teá coù khaû naêng cöû haønh phuïng vuï; ngoaøi ra, coù moät soá Kitoâ
höõu, ñöôïc laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, “ñöôïc thieát ñaët
nhaân danh Ñöùc Kitoâ ñeå chaên daét Hoäi Thaùnh baèng lôøi vaø aân suûng
cuûa Thieân Chuùa”34.
1547 1120. Thöøa taùc vuï coù chöùc thaùnh hay “chöùc tö teá thöøa taùc”35 laø ñeå
phuïc vuï chöùc tö teá do bí tích Röûa Toäi. Chöùc tö teá thöøa taùc baûo ñaûm
29
X. Lc 5,17; 6,19; 8,46.
30
X. Mt 13,52; 1 Cr 4,1.
31
Thaùnh Augustinoâ, De civitate Dei, 22, 17: CSEL 40/2, 625 (PL 41, 779);
x. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 64, a. 2, ad 3: Ed. Leon. 12, 43.
32
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Mystici corporis: AAS 35 (1943) 226.
33
34
35
raèng trong caùc bí tích, chính Ñöùc Kitoâ haønh ñoäng nhôø Chuùa Thaùnh
Thaàn cho Hoäi Thaùnh. Söù vuï cöùu ñoä maø Chuùa Cha uûy thaùc cho Chuùa
Con khi xuoáng theá laøm ngöôøi, ñöôïc trao cho caùc Toâng Ñoà vaø qua
caùc ngaøi cho nhöõng ngöôøi keá nhieäm caùc ngaøi: nhöõng vò naøy laõnh
nhaän Thaùnh Thaàn cuûa Chuùa Gieâsu ñeå haønh ñoäng nhaân danh Ngöôøi
vaø trong cöông vò cuûa Ngöôøi36. Nhö vaäy, thöøa taùc vuï coù chöùc thaùnh
laø sôïi daây mang tính bí tích noái keát haønh ñoäng phuïng vuï vôùi
nhöõng gì caùc Toâng Ñoà ñaõ noùi vaø ñaõ laøm, vaø qua caùc Toâng Ñoà, vôùi
nhöõng gì Ñöùc Kitoâ, Ñaáng laø nguoàn maïch vaø neàn taûng cuûa caùc bí
tích, ñaõ noùi vaø ñaõ laøm.
1121. Ba bí tích Röûa Toäi, Theâm Söùc vaø Truyeàn Chöùc Thaùnh, ngoaøi
vieäc trao ban aân suûng, coøn ban moät daáu aán bí tích hoaëc “aán tín”, 272, 1304
nhôø ñoù, Kitoâ höõu ñöôïc tham döï vaøo chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ vaø laø 1582
thaønh phaàn trong Hoäi Thaùnh theo nhöõng baäc soáng vaø nhöõng phaän
vuï khaùc nhau. Vieäc ñoàng hình ñoàng daïng nhö vaäy vôùi Ñöùc Kitoâ vaø
vôùi Hoäi Thaùnh, do Chuùa Thaùnh Thaàn thöïc hieän, laø khoâng theå bò
taåy xoùa37, nhöng toàn taïi maõi maõi trong Kitoâ höõu, vôùi tính caùch moät
söï chuaån bò tích cöïc ñeå ñoùn nhaän aân suûng, vôùi tính caùch moät lôøi
höùa vaø baûo chöùng ñöôïc Thieân Chuùa che chôû, vaø vôùi tính caùch moät
ôn goïi ñeå phuïng thôø Thieân Chuùa vaø phuïc vuï Hoäi Thaùnh. Vì vaäy caùc
bí tích naøy khoâng bao giôø coù theå ñöôïc taùi ban.
III. CAÙC BÍ TÍCH CUÛA ÑÖÙC TIN

SACRAMENTA FIDEI
1122. Ñöùc Kitoâ ñaõ sai caùc Toâng Ñoà cuûa Ngöôøi ñi ñeå “nhaân danh
Ngöôøi maø rao giaûng cho muoân daân… keâu goïi hoï saùm hoái ñeå ñöôïc ôn
tha toäi” (Lc 24,47). “Anh em haõy ñi vaø laøm cho muoân daân trôû
thaønh moân ñeä, laøm Pheùp Röûa cho hoï nhaân danh Cha, vaø Con, vaø
Thaùnh Thaàn” (Mt 28,19). Söù vuï laøm Pheùp Röûa, töùc laø söù vuï bí tích, 849
ñöôïc bao haøm trong söù vuï rao giaûng Tin Möøng, bôûi vì bí tích ñöôïc
chuaån bò baèng Lôøi Chuùa vaø baèng ñöùc tin, laø söï öng thuaän vaâng 1236
theo Lôøi ñoù:
“Daân Thieân Chuùa ñöôïc quy tuï tröôùc tieân baèng Lôøi cuûa Thieân
Chuùa haèng soáng…. Chính thöøa taùc vuï bí tích ñoøi phaûi coù vieäc rao
giaûng Lôøi Chuùa, bôûi vì caùc bí tích laø bí tích cuûa ñöùc tin, moät ñöùc
tin ñöôïc sinh ra vaø ñöôïc nuoâi döôõng baèng Lôøi Chuùa”38.
1123. “Caùc bí tích coù muïc ñích thaùnh hoùa con ngöôøi, xaây döïng thaân
theå Ñöùc Kitoâ vaø sau cuøng laø thôø phöôïng Thieân Chuùa; laø nhöõng daáu
chæ, chuùng coøn coù muïc ñích giaùo huaán nöõa. Caùc bí tích khoâng
36
X. Ga 20,21-23; Lc 24,47; Mt 28,18-20.
37
CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Canones de sacramentis in genere, canon 9: DS 1609.
38
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 4: AAS 58 (1966) 995-996.
nhöõng giaû thieát phaûi coù ñöùc tin tröôùc, maø chuùng coøn nuoâi döôõng,
1154 cuûng coá vaø dieãn taû ñöùc tin baèng caùc lôøi ñoïc vaø caùc nghi thöùc; bôûi
vaäy, chuùng ñöôïc goïi laø caùc bí tích cuûa ñöùc tin”39.
166 1124. Ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh coù tröôùc ñöùc tin cuûa tín höõu, laø ngöôøi
ñöôïc môøi goïi gaén boù vôùi ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh. Khi cöû haønh caùc bí
tích, Hoäi Thaùnh tuyeân xöng ñöùc tin ñaõ laõnh nhaän töø caùc Toâng Ñoà.
1327 Töø ñoù coù caâu thaønh ngöõ coå: “Lex orandi, lex credendi”, nghóa laø
“Luaät caàu nguyeän, luaät ñöùc tin” (hay nhö lôøi OÂng Prospeâroâ
Aquitanoâ, vaøo theá kyû thöù 5: “Legem credendi lex statuat
supplicandi”, nghóa laø “Luaät cuûa vieäc khaån caàu aán ñònh luaät cuûa
ñöùc tin”)40. Luaät cuûa vieäc caàu nguyeän laø luaät cuûa ñöùc tin. Hoäi
Thaùnh tin nhö Hoäi Thaùnh caàu nguyeän. Phuïng vuï laø yeáu toá caáu
78 thaønh cuûa Truyeàn Thoáng thaùnh thieän vaø soáng ñoäng41.
1205 1125. Vì vaäy, khoâng moät nghi thöùc bí tích naøo coù theå ñöôïc söûa ñoåi
hay tuyø tieän theâm bôùt theo sôû thích cuûa thöøa taùc vieân hay coäng
ñoaøn. Chính thaåm quyeàn toái cao cuûa Hoäi Thaùnh cuõng khoâng theå
thay ñoåi phuïng vuï theo sôû thích cuûa mình, nhöng chæ ñöôïc laøm vaäy
trong söï vaâng phuïc ñöùc tin vaø toân kính caùch ñaïo haïnh maàu nhieäm
cuûa phuïng vuï.
1126. Ngoaøi ra, bôûi vì caùc bí tích dieãn taû vaø phaùt huy söï hieäp
815 thoâng ñöùc tin trong Hoäi Thaùnh, neân luaät caàu nguyeän (lex orandi) laø
moät trong nhöõng tieâu chuaån coát yeáu cuûa vieäc ñoái thoaïi nhaèm taùi
laäp söï hôïp nhaát caùc Kitoâ höõu42.
IV. CAÙC BÍ TÍCH CUÛA ÔN CÖÙU ÑOÄ

SACRAMENTA SALUTIS
1084 1127. Khi ñöôïc cöû haønh caùch xöùng ñaùng trong ñöùc tin, caùc bí tích
ban aân suûng maø chuùng bieåu loä 43. Caùc bí tích ñeàu höõu hieäu, bôûi vì
chính Ñöùc Kitoâ haønh ñoäng trong chuùng: chính Ngöôøi laø Ñaáng röûa
toäi, chính Ngöôøi laø Ñaáng haønh ñoäng trong caùc bí tích cuûa Ngöôøi ñeå
truyeàn thoâng aân suûng maø bí tích bieåu loä. Chuùa Cha luoân nhaän lôøi
1105 caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh cuûa Con Ngaøi, vì trong kinh Khaån caàu
696 Chuùa Thaùnh Thaàn (Epiclesis) cuûa moãi bí tích, Hoäi Thaùnh bieåu loä
ñöùc tin cuûa mình vaøo quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Cuõng nhö
löûa bieán ñoåi moïi thöù noù chaïm tôùi thaønh löûa, Chuùa Thaùnh Thaàn
39
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum concilium, 59: AAS 56 (1964) 116.
40
Indiculus, c. 8 : DS 246 (PL 51, 209).
41
42
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 2: AAS 57 (1965) 91-92 ; Ibid., 15: AAS
57 (1965) 101-102.
43
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Canones de sacramentis in genere, canon 5: DS 1605; Ibid.,
canon 6: DS 1606.
cuõng bieán ñoåi nhöõng gì ñöôïc trao phoù cho quyeàn naêng cuûa Ngaøi
thaønh söï soáng thaàn linh.
1128. Ñaây laø yù nghóa cuûa ñieàu Hoäi Thaùnh khaúng ñònh44: caùc bí tích
höõu hieäu “do söï” - ex opere operato – (do chính haønh ñoäng bí tích
ñöôïc thöïc hieän) nghóa laø chuùng höõu hieäu nhôø coâng trình cöùu ñoä cuûa
Ñöùc Kitoâ ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh moät laàn cho maõi maõi. Töø ñoù, coù heä
luaän naøy laø: “Bí tích khoâng mang laïi hieäu quaû nhôø söï coâng chính
cuûa ngöôøi trao ban hay ngöôøi laõnh nhaän, nhöng nhôø quyeàn naêng 1584
cuûa Thieân Chuùa”45. Khi moät bí tích ñöôïc cöû haønh theo ñuùng yù
höôùng cuûa Hoäi Thaùnh, thì quyeàn naêng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Thaàn
Khí Ngöôøi haønh ñoäng trong vaø qua bí tích aáy, chöù khoâng leä thuoäc
vaøo söï thaùnh thieän baûn thaân cuûa thöøa taùc vieân. Tuy nhieân, caùc hoa
traùi cuûa caùc bí tích cuõng tuyø thuoäc vaøo söï chuaån bò noäi taâm cuûa
ngöôøi laõnh nhaän.
1129. Hoäi Thaùnh khaúng ñònh raèng, ñoái vôùi caùc tín höõu, caùc bí tích 1257
cuûa Giao Öôùc Môùi laø caàn thieát cho ôn cöùu ñoä46. “AÂn suûng bí tích” laø 2003
aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc Ñöùc Kitoâ ban cho rieâng töøng
bí tích. Chuùa Thaùnh Thaàn chöõa laønh vaø bieán ñoåi nhöõng ai ñoùn
nhaän Ngaøi baèng caùch laøm cho hoï neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi
Con Thieân Chuùa. Hoa traùi cuûa ñôøi soáng bí tích laø, Thaàn Khí cuûa ôn
laøm nghóa töû laøm cho caùc tín höõu ñöôïc tham döï baûn tính Thieân
Chuùa baèng caùch keát hôïp hoï moät caùch soáng ñoäng vôùi Ngöôøi Con duy 460
nhaát, laø Ñaáng Cöùu Ñoä47.
V. CAÙC BÍ TÍCH CUÛA ÑÔØI SOÁNG VÓNH CÖÛU

SACRAMENTA VITAE AETERNAE
1130. Hoäi Thaùnh cöû haønh maàu nhieäm cuûa Chuùa mình “cho tôùi khi
Chuùa ñeán” (1 Cr 11,26), luùc “Thieân Chuùa coù toaøn quyeàn treân muoân
loaøi” (1 Cr 15,28). Ngay töø thôøi caùc Toâng Ñoà, phuïng vuï ñaõ ñöôïc
höôùng ñeán cuøng ñích cuûa mình qua lôøi reân xieát cuûa Thaàn Khí trong 2817
Hoäi Thaùnh: “Marana tha! – Laïy Chuùa, xin ngöï ñeán!” (1 Cr 16,22).
Nhö theá, Phuïng vuï chia seû noãi khaùt khao cuûa Chuùa Gieâsu: “Thaày
nhöõng khaùt khao mong moûi aên leã Vöôït Qua naøy vôùi anh em... cho
ñeán khi leã naøy ñöôïc neân troïn veïn trong Nöôùc Thieân Chuùa” (Lc 22,
15.16). Trong caùc bí tích cuûa Ñöùc Kitoâ, Hoäi Thaùnh ñaõ nhaän ñöôïc 950
baûo chöùng gia taøi cuûa mình, ñaõ ñöôïc döï phaàn vaøo ñôøi soáng vónh
cöûu, ñang khi “troâng chôø ngaøy hoàng phuùc vaãn haèng mong ñôïi, ngaøy
Ñöùc Kitoâ Gieâsu laø Thieân Chuùa vó ñaïi vaø laø Ñaáng Cöùu Ñoä chuùng ta,
44
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Canones de sacramentis in genere, canon 8: DS 1608.
45
X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 68, a. 8, c.: Ed. Leon. 12, 100.
46
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 4a, Canones de sacramentis in genere, canon 8: DS 1604.
47
X. 2 Pr 1,4.
xuaát hieän vinh quang” (Tt 2,13). “Thaàn Khí vaø Taân Nöông noùi: Xin
Ngaøi ngöï ñeán... Laïy Chuùa Gieâsu, xin ngöï ñeán” (Kh 22, 17.20).
Thaùnh Toâma toùm löôïc caùc chieàu kích khaùc nhau cuûa daáu chæ bí
tích nhö sau: “Bí tích laø daáu chæ nhaéc nhôù ñieàu ñaõ xaåy ra tröôùc
noù, töùc laø cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ; laø daáu chæ cho thaáy ñieàu
ñöôïc thöïc hieän nôi chuùng ta nhôø cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ, töùc
laø aân suûng; laø daáu chæ tieân baùo, töùc laø baùo tröôùc vinh quang
töông lai”48.
TOÙM LÖÔÏC
1131. Caùc bí tích laø nhöõng daáu chæ höõu hieäu cuûa aân suûng, do Ñöùc
Kitoâ thieát laäp vaø uûy thaùc cho Hoäi Thaùnh; qua caùc bí tích, söï soáng
thaàn linh ñöôïc trao ban cho chuùng ta. Caùc nghi thöùc khaû giaùc ñöôïc
duøng ñeå cöû haønh bí tích, bieåu thò vaø thöïc hieän aân suûng rieâng cuûa
töøng bí tích. Caùc bí tích mang laïi hoa traùi nôi nhöõng ngöôøi laõnh
nhaän coù söï chuaån bò noäi taâm caàn thieát.
1132. Hoäi Thaùnh cöû haønh caùc bí tích vôùi tö caùch laø moät coäng ñoaøn
tö teá coù toå chöùc, goàm chöùc tö teá do bí tích Röûa Toäi, vaø chöùc tö teá
cuûa caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh.
1133. Chuùa Thaùnh Thaàn chuaån bò cho caùc bí tích baèng Lôøi Chuùa
vaø baèng ñöùc tin ñoùn nhaän Lôøi Chuùa nôi nhöõng taâm hoàn ñaõ chuaån
bò toát. Luùc ñoù caùc bí tích cuûng coá vaø dieãn taû ñöùc tin.
1134. Ñôøi soáng bí tích ñem laïi hoa traùi vöøa cho caù nhaân vöøa cho
Hoäi Thaùnh. Moät ñaøng, ñoái vôùi moïi tín höõu, hoa traùi naøy laø ñôøi
soáng cho Thieân Chuùa trong Chuùa Gieâsu Kitoâ; ñaøng khaùc, ñoái vôùi
Hoäi Thaùnh, hoa traùi naøy laø söï taêng tröôûng trong ñöùc meán vaø trong
söù vuï laøm chöùng cuûa Hoäi Thaùnh.
48
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 60, a. 3, c.: Ed. Leon. 12,6.
CHÖÔNG HAI
CÖÛ HAØNH MAÀU NHIEÄM VÖÔÏT QUA
TRONG CAÙC BÍ TÍCH
CAPUT SECUNDUM
SACRAMENTALIS CELEBRATIO MYSTERII PASCHALIS
1135. Vieäc daïy giaùo lyù veà phuïng vuï ñoøi hoûi tröôùc heát phaûi hieåu bieát
Nhieäm cuïc bí tích (Chöông moät). Döôùi aùnh saùng ñoù, tính chaát môùi
meû cuûa vieäc cöû haønh caùc bí tích ñöôïc toû hieän. Vì vaäy, chöông naøy
seõ baøn ñeán vieäc cöû haønh caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh. Chuùng ta seõ
trình baøy ñieåm chung cuûa vieäc cöû haønh baûy bí tích trong caùc truyeàn
thoáng phuïng vuï khaùc nhau; sau ñoù seõ laø ñieåm ñaëc thuø cuûa töøng bí
tích. Vieäc daïy giaùo lyù caên baûn veà caùc cöû haønh bí tích seõ traû lôøi
nhöõng caâu hoûi ñaàu tieân maø caùc tín höõu ñaët ra veà vaán ñeà naøy:
– Ai cöû haønh?
– Cöû haønh nhö theá naøo?
– Cöû haønh khi naøo?
– Cöû haønh ôû ñaâu?
Muïc 1
Cöû haønh phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh
Articulus 1
Ecclesiae liturgiam celebrare
I. AI CÖÛ HAØNH?
QUIS CELEBRAT?
1136. Phuïng vuï laø “haønh ñoäng” cuûa Ñöùc Kitoâ toaøn theå (Christus 795
totus). Nhöõng ai giôø ñaây cöû haønh phuïng vuï vöôït quaù caùc daáu chæ, laø 1090
nhöõng ngöôøi ñang ôû trong phuïng vuï thieân quoác, ôû ñoù, vieäc cöû haønh
hoaøn toaøn laø hieäp thoâng vaø leã hoäi.
2642 Nhöõng ngöôøi cöû haønh Phuïng vuï thieân quoác

1137. Saùch Khaûi Huyeàn cuûa thaùnh Gioan, ñöôïc ñoïc trong phuïng vuï
cuûa Hoäi Thaùnh, tröôùc tieân cho chuùng ta thaáy moät caùi ngai ñöôïc ñaët
treân trôøi; vaø Ñaáng ngöï treân ngai1: ñoù laø “Chuùa” (Is 6,1)2. Roài ñeán
662 “Moät Con Chieân troâng nhö theå ñaõ bò gieát” (Kh 5,6) 3: ñoù laø Ñöùc Kitoâ
bò ñoùng ñinh vaø ñaõ soáng laïi, laø vò Thöôïng Teá duy nhaát cuûa cung
thaùnh ñích thöïc4, chính Ngöôøi “vöøa laø ngöôøi daâng vöøa laø leã vaät
ñöôïc daâng leân, vöøa laø ngöôøi taëng vöøa laø quaø ñöôïc hieán taëng”5. Cuoái
cuøng laø “con soâng coù nöôùc tröôøng sinh, … chaûy ra töø ngai cuûa Thieân
Chuùa vaø cuûa Con Chieân” (Kh 22,1), ñoù laø moät trong nhöõng bieåu
töôïng ñeïp nhaát veà Chuùa Thaùnh Thaàn6.
1138. “Nhöõng ai ñöôïc quy tuï” trong Ñöùc Kitoâ tham döï vaøo vieäc
335 phuïc vuï laø ca ngôïi Thieân Chuùa vaø vieäc chu toaøn keá hoaïch cuûa Ngaøi
laø: caùc Quyeàn thaàn treân trôøi7, toaøn theå thuï taïo (töôïng tröng baèng
boán Con vaät), caùc thöøa taùc vieân thôøi Cöïu vaø Taân Öôùc (24 Kyø muïc),
daân môùi cuûa Thieân Chuùa (144 ngaøn ngöôøi)8, ñaëc bieät laø caùc vò töû
1370 ñaïo “nhöõng ngöôøi ñaõ bò gieát vì ñaõ rao giaûng lôøi Thieân Chuùa”
(Kh 6,9), vaø Meï chí thaùnh cuûa Thieân Chuùa (Ngöôøi Phuï nöõ 9; Hieàn
theâ cuûa Con Chieân10), cuoái cuøng laø “moät ñoaøn ngöôøi thaät ñoâng
khoâng taøi naøo ñeám noåi, thuoäc moïi daân, moïi chi toäc, moïi nöôùc, vaø
moïi ngoân ngöõ” (Kh 7,9).
1139. Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Hoäi Thaùnh cho chuùng ta ñöôïc tham döï
vaøo Phuïng vuï vónh cöûu naøy, khi chuùng ta cöû haønh maàu nhieäm cöùu
ñoä trong caùc bí tích.
Nhöõng ngöôøi cöû haønh phuïng vuï bí tích

752, 1348 1140. Toaøn theå Coäng ñoaøn, Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ keát hôïp vôùi
Ñaàu cuûa mình, cöû haønh phuïng vuï. “Caùc hoaït ñoäng phuïng vuï khoâng
phaûi laø nhöõng hoaït ñoäng rieâng tö, nhöng laø nhöõng cöû haønh cuûa Hoäi
Thaùnh, laø ‘bí tích cuûa söï hôïp nhaát’, nghóa laø daân thaùnh ñöôïc quy tuï
vaø ñieàu haønh döôùi quyeàn caùc Giaùm muïc. Vì vaäy, caùc cöû haønh ñoù
1
X. Kh 4,2.
2
X. Ed 1,26-28.
3
X. Ga 1,29.
4
X. Dt 4,14-15; 10,19-21; etc.
5
Liturgia Byzantina. Anaphora Iohannis Chrysostomi: F.E. Brightman, Liturgies Eastern and
Western (Oxford 1896) 378 (PG 63, 913).
6
X. Ga 4,10-14; Kh 21,6.
7
X. Kh 4-5; Is 6,2-3.
8
X. Kh 7,1-8; 14,1.
9
X. Kh 12.
10
X. Kh 21,9.
thuoäc veà thaân theå phoå quaùt cuûa Hoäi Thaùnh, chuùng laøm toû hieän vaø
aûnh höôûng ñeán toaøn thaân theå; tuy nhieân caùc cöû haønh ñoù cuõng lieân
quan ñeán töøng chi theå theo nhöõng caùch khaùc nhau, tuøy theo söï
khaùc bieät veà phaåm traät, phaän vuï vaø söï tham döï hieän thöïc”11. Vì 1372
vaäy, “moãi khi caùc nghi thöùc, theo baûn chaát rieâng cuûa töøng nghi
thöùc, ñöôïc cöû haønh chung, vôùi söï tham döï ñoâng ñaûo vaø tích cöïc cuûa
caùc tín höõu, thì phaûi nhaán maïnh raèng vieäc cöû haønh chung nhö vaäy,
bao nhieâu coù theå, phaûi ñöôïc quyù chuoäng hôn vieäc cöû haønh caùc nghi
thöùc ñoù moät caùch ñôn ñoäc vaø coù veû rieâng tö”12.
1141. Coäng ñoaøn cöû haønh phuïng vuï laø coäng ñoaøn cuûa nhöõng ngöôøi
ñaõ laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi, “nhôø söï taùi sinh vaø söï xöùc daàu baèng
Chuùa Thaùnh Thaàn, hoï ñöôïc thaùnh hieán ñeå trôû thaønh ngoâi nhaø
thieâng lieâng vaø haøng tö teá thaùnh, ñeå daâng leân nhöõng cuûa leã thieâng
lieâng qua taát caû caùc coâng vieäc cuûa Kitoâ höõu”13. “Chöùc tö teá coäng
ñoàng” naøy laø chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, vò Tö Teá duy nhaát, maø taát caû
caùc chi theå cuûa Ngöôøi ñeàu ñöôïc tham döï vaøo14: 1120
“Meï Hoäi Thaùnh tha thieát öôùc mong moïi tín höõu ñeàu ñöôïc höôùng
daãn tham döï caùc vieäc cöû haønh phuïng vuï caùch ñaày ñuû, yù thöùc vaø
tích cöïc. Vieäc tham döï nhö vaäy do chính baûn chaát phuïng vuï ñoøi
hoûi, vaø daân Kitoâ giaùo, ‘laø gioáng noøi ñöôïc tuyeån choïn, laø haøng tö
teá vöông giaû, laø daân thaùnh, daân rieâng cuûa Thieân Chuùa’ (1 Pr
2,9)15, do bí tích Röûa Toäi, coù quyeàn lôïi vaø nhieäm vuï trong vieäc
tham döï nhö vaäy”16 . 1268
1142. “Nhöng moïi chi theå khoâng coù cuøng moät chöùc naêng” (Rm
12,4). Moät soá chi theå ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi, trong vaø qua
Hoäi Thaùnh, ñeå ñaëc bieät phuïc vuï coäng ñoaøn. Nhöõng thöøa taùc vieân
naøy ñöôïc tuyeån choïn vaø ñöôïc thaùnh hieán nhôø bí tích Truyeàn Chöùc
Thaùnh, qua ñoù, Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho hoï coù khaû naêng haønh
ñoäng trong cöông vò cuûa Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu (in persona Christi-
Capitis) ñeå phuïc vuï moïi chi theå cuûa Hoäi Thaùnh17. Thöøa taùc vieân coù
chöùc thaùnh laø nhö “hoïa aûnh” cuûa Ñöùc Kitoâ Tö Teá. Bôûi vì, trong bí 1549
tích Thaùnh Theå, bí tích cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc bieåu loä caùch ñaày ñuû,
neân thöøa taùc vuï giaùm muïc noåi baät nhaát trong vieäc chuû söï Thaùnh 1561
Leã, vaø hieäp thoâng vôùi ngaøi, laø thöøa taùc vuï linh muïc vaø phoù teá.
11
12
13
14
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 10: AAS 57 (1965) 14; Ibid., 34: AAS 57
(1965) 40; Id., Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 2: AAS 58 (1966) 991-992.
15
X. 1 Pr 2,4-5.
16
17
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 2: AAS 58 (1966) 992; Ibid., 15: AAS 58
(1966) 1014.
1143. Ñeå giuùp caùc phaän vuï cuûa chöùc tö teá coäng ñoàng cuûa caùc tín
903 höõu, coøn coù nhöõng taùc vuï ñaëc bieät khaùc, khoâng ñöôïc thaùnh hieán
nhôø bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, vaø nhieäm vuï cuûa nhöõng taùc vuï
naøy ñöôïc caùc Giaùm muïc quy ñònh theo caùc truyeàn thoáng phuïng vuï
vaø caùc nhu caàu muïc vuï. “Caû nhöõng ngöôøi giuùp leã, ñoïc saùch, daãn giaûi
1672 vaø caùc ca vieân, cuõng thaät söï ñaûm nhaän moät taùc vuï phuïng vuï”18.
1144. Nhö vaäy, trong vieäc cöû haønh caùc bí tích, toaøn theå coäng ñoaøn
ñeàu laø “ngöôøi cöû haønh phuïng vuï”, moãi ngöôøi tuøy theo phaän vuï cuûa
mình, nhöng “trong söï hôïp nhaát cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn”, Ñaáng
hoaït ñoäng trong moïi ngöôøi. “Trong caùc cöû haønh phuïng vuï, thöøa taùc
vieân hay tín höõu, moãi ngöôøi theo phaän vuï cuûa mình, chæ laøm vaø
laøm troïn veïn nhöõng gì thuoäc phaän vuï cuûa mình theo baûn chaát cuûa
söï vieäc vaø caùc quy taéc phuïng vuï”19.
II. CÖÛ HAØNH THEÁ NAØO?

QUOMODO CELEBRANDUM?
1333-1340 Caùc daáu chæ vaø bieåu töôïng

1145. Vieäc cöû haønh bí tích ñöôïc deät baèng caùc daáu chæ vaø caùc bieåu
53 töôïng. Theo ñöôøng loái sö phaïm cuûa Thieân Chuùa trong vieäc cöùu ñoä,
yù nghóa cuûa caùc daáu chæ vaø caùc bieåu töôïng ñöôïc beùn reã trong coâng
trình taïo döïng vaø trong vaên hoaù nhaân loaïi, ñöôïc xaùc ñònh trong caùc
bieán coá cuûa Giao Öôùc cuõ, vaø ñöôïc baøy toû caùch ñaày ñuû trong con
ngöôøi vaø coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ.
1146. Nhöõng daáu chæ cuûa theá giôùi loaøi ngöôøi. Trong ñôøi soáng con
ngöôøi, caùc daáu chæ vaø caùc bieåu töôïng chieám moät vò trí quan troïng.
Con ngöôøi, moät höõu theå vöøa theå xaùc vöøa tinh thaàn, dieãn taû vaø caûm
362, 2702 nhaän caùc thöïc taïi tinh thaàn nhôø caùc daáu chæ vaø caùc bieåu töôïng vaät
chaát. Vôùi tính caùch laø moät höõu theå coù tính xaõ hoäi, con ngöôøi caàn
1879 caùc daáu chæ vaø caùc bieåu töôïng ñeå giao tieáp vôùi tha nhaân nhôø ngoân
ngöõ, caùc cöû chæ, caùc haønh ñoäng. Veà töông quan cuûa con ngöôøi vôùi
Thieân Chuùa cuõng theá.
299 1147. Thieân Chuùa noùi vôùi con ngöôøi qua thuï taïo höõu hình. Vuõ truï
vaät chaát ñöôïc phoâ dieãn tröôùc trí tueä con ngöôøi, ñeå hoï ñoïc ñöôïc nôi
vuõ truï caùc daáu veát cuûa Ñaáng Taïo Hoaù cuûa hoï20. AÙnh saùng vaø ñeâm
toái, gioù vaø löûa, nöôùc vaø ñaát, caây coái vaø hoa traùi ñeàu noùi veà Thieân
Chuùa; chuùng noùi leân moät caùch bieåu töôïng caû söï cao caû laãn söï gaàn
guõi cuûa Ngaøi.
18
19
20
X. Kn 13,1; Rm 1,19-20; Cv 14,17.
1148. Vì ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng, nhöõng thöïc taïi khaû giaùc naøy
coù theå trôû thaønh phöông tieän dieãn taû haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa,
Ñaáng thaùnh hoùa loaøi ngöôøi, vaø dieãn taû haønh ñoäng cuûa con ngöôøi,
nhöõng keû phuïng thôø Thieân Chuùa. Veà caùc daáu chæ vaø bieåu töôïng
trong ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa con ngöôøi cuõng vaäy: taém röûa vaø xöùc daàu,
beû baùnh vaø chia seû moät cheùn coù theå dieãn taû söï hieän dieän taùc thaùnh
cuûa Thieân Chuùa vaø loøng tri aân cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Ñaáng Taïo Hoaù
cuûa mình.
1149. Caùc toân giaùo lôùn cuûa nhaân loaïi cho thaáy roõ, moät caùch thöôøng 843
raát aán töôïng, yù nghóa veà vuõ truï vaø veà caùc bieåu töôïng cuûa caùc nghi
thöùc toân giaùo. Phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh ñoùn nhaän, hoäi nhaäp vaø
thaùnh hoaù caùc yeáu toá cuûa coâng trình taïo döïng vaø cuûa vaên hoùa nhaân
loaïi, khi mang laïi cho chuùng phaåm tính laø trôû thaønh nhöõng daáu chæ
cuûa aân suûng, cuûa coâng cuoäc taïo döïng môùi trong Chuùa Gieâsu Kitoâ.
1150. Nhöõng daáu chæ cuûa Giao Öôùc. Daân Chuùa choïn laõnh nhaän töø 1334
Thieân Chuùa nhöõng daáu chæ vaø nhöõng bieåu töôïng ñaëc bieät phaân bieät
ñôøi soáng phuïng vuï cuûa hoï: ñaây khoâng chæ laø nhöõng cöû haønh long
troïng caùc chu kyø vuõ truï vaø caùc cöû chæ xaõ hoäi, nhöng coøn laø nhöõng
daáu chæ cuûa Giao Öôùc, nhöõng bieåu töôïng cuûa caùc kyø coâng cuûa Thieân
Chuùa ñoái vôùi daân Ngaøi. Trong soá caùc daáu chæ phuïng vuï naøy cuûa
Giao Öôùc cuõ, coù theå keå vieäc caét bì, vieäc xöùc daàu vaø vieäc thaùnh hieán
caùc vua vaø caùc tö teá, vieäc ñaët tay, caùc hy leã, vaø nhaát laø leã Vöôït Qua.
Hoäi Thaùnh coi caùc daáu chæ ñoù nhö hình aûnh tieân baùo caùc bí tích cuûa
Giao Öôùc môùi.
1151. Nhöõng daáu chæ ñöôïc Ñöùc Kitoâ söû duïng. Khi giaûng daïy, Chuùa 1335
Gieâsu thöôøng söû duïng nhöõng daáu chæ cuûa coâng trình taïo döïng ñeå
giuùp nhaän bieát caùc maàu nhieäm cuûa Nöôùc Thieân Chuùa.21 Ngöôøi chöõa
laønh vaø minh hoaï lôøi giaûng daïy cuûa Ngöôøi baèng nhöõng daáu chæ vaät
chaát hay nhöõng cöû chæ coù tính bieåu tröng22. Ngöôøi ban moät yù nghóa
môùi cho caùc söï kieän vaø caùc daáu chæ cuûa Giao Öôùc cuõ, nhaát laø cho
cuoäc Xuaát Haønh vaø leã Vöôït Qua23, bôûi vì chính Ngöôøi laø yù nghóa
cuûa taát caû caùc daáu chæ ñoù.
1152. Caùc daáu chæ bí tích. Töø sau Leã Nguõ Tuaàn, Chuùa Thaùnh Thaàn
thöïc hieän vieäc thaùnh hoùa qua caùc daáu chæ bí tích cuûa Hoäi Thaùnh
cuûa Ngaøi. Caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh khoâng xoùa boû, nhöng thanh
luyeän, ñoùn nhaän taát caû söï phong phuù cuûa caùc daáu chæ vaø caùc bieåu
töôïng cuûa theá giôùi vaät chaát vaø ñôøi soáng xaõ hoäi. Hôn nöõa, caùc bí tích
coøn hoaøn taát nhöõng tieân tröng vaø hình boùng cuûa Giao Öôùc cuõ, bieåu
21
X. Lc 8,10.
22
X. Ga 9,6; Mc 7,33-35; 8,22-25.
23
X. Lc 9,31; 22,7-20.
thò vaø thöïc hieän ôn cöùu ñoä do Ñöùc Kitoâ mang laïi, vaø cho thaáy tröôùc
cuõng nhö cho neám tröôùc vinh quang thieân quoác.
Caùc lôøi noùi vaø caùc haønh ñoäng

1153. Vieäc cöû haønh bí tích laø cuoäc gaëp gôõ cuûa caùc con caùi Thieân
Chuùa vôùi Cha mình, trong Ñöùc Kitoâ vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø cuoäc
53 gaëp gôõ naøy dieãn ra nhö moät cuoäc ñoái thoaïi, qua caùc haønh ñoäng vaø
caùc lôøi noùi. Tuy caùc haønh ñoäng bieåu töôïng chính laø moät thöù ngoân
ngöõ, nhöng caàn coù Lôøi Chuùa vaø lôøi ñaùp laïi cuûa ñöùc tin ñi keøm theo
vaø laøm soáng ñoäng caùc haønh ñoäng aáy, ñeå haït gioáng cuûa Nöôùc Chuùa
mang laïi hoa traùi nôi thöûa ñaát toát. Caùc haønh ñoäng phuïng vuï noùi
leân ñieàu Lôøi Chuùa dieãn taû: ñoù laø saùng kieán nhöng khoâng cuûa Thieân
Chuùa, ñoàng thôøi laø lôøi ñaùp laïi cuûa ñöùc tin cuûa daân Ngaøi.
11001154. Phuïng vuï Lôøi Chuùa laø phaàn khoâng theå thieáu trong caùc cöû
haønh bí tích. Ñeå nuoâi döôõng ñöùc tin cuûa caùc tín höõu, caùc daáu chæ
103 cuûa Lôøi Chuùa phaûi ñöôïc ñeà cao: Saùch Lôøi Chuùa (saùch Baøi Ñoïc hay
saùch Tin Möøng), vieäc toân kính Lôøi Chuùa (röôùc kieäu, xoâng höông,
aùnh saùng), vò trí coâng boá Lôøi Chuùa (giaûng ñaøi), vieäc tuyeân ñoïc Lôøi
Chuùa cho deã nghe deã hieåu, baøi giaûng cuûa thöøa taùc vieân laøm saùng toû
Lôøi Chuùa vöøa ñöôïc coâng boá, nhöõng lôøi ñaùp laïi cuûa coäng ñoaøn
(nhöõng lôøi tung hoâ, caùc Thaùnh vònh ñeå suy nieäm, caùc kinh caàu, vieäc
tuyeân xöng ñöùc tin).
1155. Lôøi phuïng vuï vaø haønh ñoäng phuïng vuï, khoâng theå taùch bieät
1127 nhau xeùt nhö nhöõng daáu chæ vaø giaùo huaán, cuõng khoâng theå taùch
bieät nhau xeùt nhö caû hai thöïc hieän ñieàu chuùng bieåu thò. Chuùa
Thaùnh Thaàn khoâng nhöõng giuùp hieåu ñöôïc Lôøi Chuùa qua vieäc khôi
daäy ñöùc tin, chính Ngaøi coøn thöïc hieän, qua caùc bí tích, “nhöõng kyø
coâng” cuûa Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc Lôøi Chuùa loan baùo: Ngaøi laøm cho
hieän dieän vaø truyeàn thoâng coâng trình cuûa Chuùa Cha ñaõ ñöôïc Con
yeâu daáu thöïc hieän.
Baøi ca vaø aâm nhaïc

1156. “Truyeàn thoáng aâm nhaïc cuûa Hoäi Thaùnh phoå quaùt ñaõ taïo neân
moät kho taøng voâ giaù, vöôït treân caùc hình thöùc ngheä thuaät khaùc,
nhaát laø vì thaùnh ca gaén lieàn vôùi caùc lôøi noùi, neân ñaõ trôû thaønh moät
phaàn caàn thieát hoaëc khoâng theå thieáu cuûa phuïng vuï troïng theå”24.
Vieäc saùng taùc vaø ca haùt caùc Thaùnh vònh ñöôïc linh höùng, thöôøng coù
caùc nhaïc cuï phuï hoïa, ñaõ gaén chaët vôùi caùc cöû haønh phuïng vuï cuûa
Cöïu Öôùc. Hoäi Thaùnh tieáp tuïc vaø phaùt huy truyeàn thoáng naøy: “Haõy
cuøng nhau ñoái ñaùp nhöõng baøi Thaùnh vònh, thaùnh thi vaø thaùnh ca
24
do Thaàn Khí linh höùng; haõy ñem caû taâm hoàn maø ca haùt chuùc tuïng
Chuùa” (Ep 5,19)25. “Haùt laø caàu nguyeän hai laàn”26.
1157. Baøi ca vaø aâm nhaïc chu toaøn chöùc naêng laøm daáu chæ cuûa mình
moät caùch coù yù nghóa hôn, “khi chuùng lieân keát chaët cheõ hôn vôùi
haønh ñoäng phuïng vuï”27, theo ba tieâu chuaån chính sau ñaây: veû ñeïp 2502
dieãn caûm cuûa lôøi caàu nguyeän, söï ñoàng thanh tham döï cuûa coäng
ñoaøn vaøo nhöõng luùc ñaõ ñöôïc quy ñònh, vaø tính caùch long troïng cuûa
cuoäc cöû haønh. Nhö vaäy, baøi ca vaø aâm nhaïc döï phaàn vaøo muïc ñích
cuûa caùc lôøi noùi vaø caùc haønh ñoäng phuïng vuï: ñoù laø laøm vinh danh
Thieân Chuùa vaø thaùnh hoùa caùc tín höõu28:
“Bao laàn con ñaõ rôi leä khi nghe caùc thaùnh thi, thaùnh ca cuûa
Chuùa, nhöõng aâm thanh dòu daøng vang leân trong thaùnh ñöôøng cuûa
Chuùa, con ñaõ xuùc ñoäng bieát bao! Caùc aâm thanh ñoù roùt vaøo tai
con, vaø chaân lyù ñöôïc tinh luyeän trong traùi tim con, töø ñoù nieàm
höng phaán ñaïo ñöùc suïc soâi leân vaø nöôùc maét tuoân traøn, nhöõng
ñieàu ñoù laøm cho con haïnh phuùc”29.
1158. Söï hoøa hôïp cuûa caùc daáu chæ (ca haùt, aâm nhaïc, lôøi noùi vaø haønh
ñoäng) seõ caøng coù yù nghóa hôn vaø mang nhieàu hoa traùi hôn neáu caøng
ñöôïc dieãn taû trong söï phong phuù veà vaên hoùa ñaëc thuø cuûa daân Thieân 1201
Chuùa ñang cöû haønh30. Vì vaäy, “nhöõng baøi thaùnh ca mang tính daân 1674
toäc phaûi ñöôïc coå voõ caùch kheùo leùo, ñeå gioïng caùc tín höõu coù theå vang
leân trong nhöõng buoåi thöïc haønh ñaïo ñöùc vaø linh thaùnh vaø trong
chính caùc haønh ñoäng phuïng vuï” theo caùc quy taéc cuûa Hoäi Thaùnh31.
Tuy nhieân “lôøi ca trong caùc baøi thaùnh ca phaûi phuø hôïp vôùi giaùo lyù
Coâng giaùo vaø toát nhaát laø neân ñöôïc ruùt ra töø Thaùnh Kinh vaø töø caùc
nguoàn maïch phuïng vuï”32.
Caùc aûnh töôïng thaùnh 476-477

2129-2132
1159. AÛnh töôïng thaùnh, aûnh töôïng phuïng vuï, chuû yeáu trình baøy
Ñöùc Kitoâ. AÛnh töôïng khoâng theå trình baøy Thieân Chuùa voâ hình vaø
khoân taû; vieäc Nhaäp Theå cuûa Con Thieân Chuùa ñaõ môû ñaàu moät
“nhieäm cuïc” môùi cuûa caùc aûnh töôïng:
“Xöa kia Thieân Chuùa, Ñaáng khoâng coù thaân xaùc vaø dieän maïo,
khoâng bao giôø ñöôïc trình baøy baèng aûnh töôïng. Nhöng nay, sau
25
X. Cl 3,16-17.
26
X. Thaùnh Augustinoâ, Enarratio in Psalmum 72, 1: CCL 39, 986 (PL 36, 914).
27
28
29
30
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 119: AAS 56 (1964) 129-130.
31
32
khi Ngöôøi ñaõ töï trôû neân höõu hình trong xaùc phaøm vaø soáng giöõa
loaøi ngöôøi, toâi coù theå hoïa moät hình aûnh veà ñieàu toâi thaáy nôi
Thieân Chuùa…. Vaäy sau khi dung nhan ñöôïc maïc khaûi, chuùng ta
chieâm ngaém vinh quang cuûa Chuùa”33.
1160. Ngheä thuaät aûnh töôïng Kitoâ giaùo duøng hình aûnh ñeå truyeàn
ñaït söù ñieäp Tin Möøng, söù ñieäp maø Saùch Thaùnh löu truyeàn baèng lôøi.
Hình aûnh vaø lôøi noùi laøm saùng toû laãn nhau:
“Chuùng toâi tuyeân boá caùch vaén taét raèng, chuùng toâi gìn giöõ nguyeân
veïn moïi truyeàn thoáng hoaëc thaønh vaên, hoaëc baát thaønh vaên cuûa
Hoäi Thaùnh, ñaõ ñöôïc kyù thaùc cho chuùng toâi. Moät trong nhöõng
truyeàn thoáng naøy laø vieäc söû duïng aûnh töôïng, voán phuø hôïp vôùi
vieäc rao giaûng lòch söû Tin Möøng. Vieäc söû duïng aûnh töôïng goùp
phaàn noùi leân söï chaéc chaén xaùc thöïc, chöù khoâng phaûi chæ laø daùng
veû, cuûa vieäc Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa nhaäp theå, vaø goùp phaàn mang
laïi lôïi ích cho chuùng toâi. Nhöõng gì soi saùng cho nhau, thì chaéc
chaén coù nhöõng yù nghóa hoã töông”34.
1161. Taát caû caùc daáu chæ cuûa vieäc cöû haønh phuïng vuï ñeàu quy höôùng
veà Ñöùc Kitoâ: keå caû caùc aûnh töôïng cuûa Meï Thieân Chuùa vaø cuûa caùc
thaùnh. Thaät vaäy, caùc aûnh töôïng naøy noùi veà Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñöôïc
toân vinh nôi caùc ngaøi. Caùc aûnh töôïng naøy cho thaáy “ngaàn aáy nhaân
chöùng ñöùc tin nhö ñaùm maây bao quanh” (Dt 12,1), caùc ngaøi ñang
tieáp tuïc tham döï vaøo coâng trình cöùu ñoä traàn gian vaø chuùng ta ñöôïc
lieân keát vôùi caùc ngaøi, nhaát laø khi cöû haønh caùc bí tích. Qua aûnh
töôïng cuûa caùc ngaøi, ñieàu ñöôïc maïc khaûi cho ñöùc tin cuûa chuùng ta laø,
con ngöôøi, ñöôïc taïo döïng “theo hình aûnh Thieân Chuùa”, cuoái cuøng
ñöôïc bieán hình neân “gioáng nhö Thieân Chuùa”35, vaø caû caùc Thieân
thaàn, laø nhöõng vò ñaõ ñöôïc quy tuï laïi trong Ñöùc Kitoâ:
“Theo giaùo huaán cuûa caùc Thaùnh Giaùo phuï ñöôïc Thieân Chuùa linh
höùng, vaø theo truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo (maø chuùng
ta bieát raèng ñoù laø truyeàn thoáng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng
chaéc chaén ñang ngöï trong Hoäi Thaùnh), chuùng toâi aán ñònh vôùi taát
caû söï chaéc chaén vaø chính ñaùng raèng, cuõng nhö hình töôïng caây
Thaùnh Giaù quyù troïng vaø ban söï soáng, caùc aûnh töôïng ñaùng kính
vaø thaùnh thieän, hoaëc ñöôïc veõ vaø laép gheùp, hoaëc baèng nhöõng chaát
lieäu thích hôïp khaùc, phaûi ñöôïc ñaët trong caùc thaùnh ñöôøng cuûa
Thieân Chuùa, treân caùc bình thaùnh vaø y phuïc thaùnh, treân caùc böùc
töôøng vaø caùc böùc hoaï, trong nhaø vaø treân caùc ñöôøng phoá: ñoù laø
aûnh töôïng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, laø Thieân Chuùa vaø laø Ñaáng Cöùu
33
Thaùnh Gioan Ñamasceânoâ, De sacris imaginibus oratio, 1, 16: PTS 17, 89 et 92 (PG 94, 1245
et 1248).
34
CÑ Niceâa II (naêm 787), Terminus: COD 135.
35
X. Rm 8,29; 1 Ga 3,2.
Ñoä chuùng ta, cuõng nhö aûnh töôïng cuûa Ñöùc Baø tinh tuyeàn, laø Meï
thaùnh cuûa Thieân Chuùa, aûnh töôïng cuûa caùc Thieân thaàn ñaùng kính,
cuûa taát caû caùc Thaùnh vaø nhöõng ngöôøi coâng chính”36.
1162. “Veû ñeïp vaø maøu saéc cuûa caùc aûnh töôïng kích thích vieäc caàu 2502
nguyeän cuûa toâi. Ñoù laø moät böõa tieäc laøm no thoaû maét toâi, cuõng nhö
quang caûnh ñoàng queâ kích thích traùi tim toâi ca tuïng Thieân Chuùa”37.
Vieäc chieâm ngaém caùc aûnh töôïng thaùnh, cuøng vôùi vieäc suy nieäm Lôøi
Chuùa vaø vieäc ca haùt caùc thaùnh thi phuïng vuï, seõ taïo neân moät söï hoaø
hôïp caùc daáu chæ trong cuoäc cöû haønh, laøm cho maàu nhieäm ñöôïc cöû
haønh in saâu vaøo taâm khaûm caùc tín höõu, roài ñöôïc bieåu loä ra trong
ñôøi soáng môùi cuûa hoï.
III. CÖÛ HAØNH KHI NAØO?

QUANDO CELEBRANDUM?
Thôøi gian phuïng vuï

1163. “Hoäi Thaùnh laø Meï hieàn, yù thöùc mình coù boån phaän cöû haønh
coâng trình cöùu ñoä cuûa Phu Quaân thaàn linh cuûa mình, baèng moät söï
töôûng nieäm thaùnh thieâng, vaøo nhöõng ngaøy coá ñònh trong suoát caû
naêm. Moãi tuaàn, vaøo ngaøy ñöôïc goïi laø ngaøy cuûa Chuùa (Chuùa nhaät),
Hoäi Thaùnh töôûng nieäm cuoäc phuïc sinh cuûa Chuùa, ñieàu maø moãi naêm
moät laàn Hoäi Thaùnh coøn cöû haønh trong ñaïi leã Vöôït Qua, cuøng vôùi
cuoäc khoå hình hoàng phuùc cuûa Ngöôøi. Hoäi Thaùnh trình baøy toaøn boä 512
maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ qua chu kyø moät naêm…. Khi cöû haønh caùc maàu
nhieäm cöùu chuoäc nhö vaäy, Hoäi Thaùnh môû ra cho caùc tín höõu kho
taøng quyeàn naêng vaø coâng nghieäp cuûa Chuùa mình, khieán caùc maàu
nhieäm naøy moät caùch naøo ñoù luoân hieän dieän trong moïi luùc; caùc tín
höõu tieáp xuùc vôùi caùc maàu nhieäm ñoù, vaø ñöôïc ñaày traøn ôn cöùu ñoä”38.
1164. Daân Thieân Chuùa, theo luaät Moâisen, ñaõ coù nhöõng leã möøng coá
ñònh khôûi töø cuoäc Vöôït Qua ñeå ghi nhôù nhöõng haønh ñoäng kyø dieäu
cuûa Thieân Chuùa Cöùu ñoä, ñeå taï ôn Ngaøi vì nhöõng kyø coâng ñoù, ñeå
nhôù maõi nhöõng kyø coâng ñoù vaø ñeå daïy cho caùc theá heä sau soáng xöùng
ñaùng vôùi nhöõng kyø coâng ñoù. Ñeán thôøi Hoäi Thaùnh, trong khoaûng
thôøi gian töø cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, ñöôïc thöïc hieän moät laàn
cho maõi maõi, cho ñeán ngaøy cuoäc Vöôït Qua ñöôïc hoaøn taát trong
Nöôùc Thieân Chuùa, phuïng vuï ñöôïc cöû haønh vaøo nhöõng ngaøy ñaõ aán
ñònh, ñöôïc ñoùng aán baèng tính caùch môùi meû cuûa maàu nhieäm Ñöùc
Kitoâ.
36
CÑ Niceâa II, Definitio de sacris imaginibus: DS 600.
37
Thaùnh Gioan Ñamasceânoâ, De sacris imaginibus oratio, 1, 47: PTS 17, 151 (PG 94, 1268).
38
2659, 28361165. Khi Hoäi Thaùnh cöû haønh maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ, coù moät töø luoân
ñöôïc nhaéc ñeán trong kinh nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh: ñoù laø töø “Hoâm
nay”, laø aâm vang Lôøi Kinh Chuùa daïy39, vaø aâm vang tieáng goïi cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn40. Ngaøy “hoâm nay” naøy cuûa Thieân Chuùa haèng
soáng maø con ngöôøi ñöôïc môøi goïi böôùc vaøo, chính laø “Giôø” cuûa cuoäc
1085 Vöôït Qua cuûa Chuùa Gieâsu, Giôø ñoù xuyeân suoát vaø höôùng daãn toaøn boä
lòch söû:
“Söï soáng ñöôïc môû ra cho vaïn vaät vaø taát caû ñöôïc ñaày traøn aùnh
saùng vónh cöûu, vaø Ñaáng laø Vaàng Ñoâng cuûa caùc vaàng ñoâng xaâm
chieám vuõ truï: Ñaáng ñöôïc sinh ra tröôùc Sao Mai, baát töû vaø cao caû,
laø Ñöùc Kitoâ chieáu soi vaïn vaät hôn caû maët trôøi. Vì vaäy, ngaøy böøng
saùng, laâu daøi, vónh cöûu vaø khoâng theå taøn luïi ñaõ xuaát hieän cho
chuùng ta laø nhöõng keû tin vaøo Ngöôøi: ñoù laø cuoäc Vöôït Qua thaàn
bí”41.
2174-2188 Ngaøy cuûa Chuùa

1166. “Theo truyeàn thoáng Toâng Ñoà baét nguoàn töø chính ngaøy Ñöùc
Kitoâ soáng laïi, Hoäi Thaùnh cöû haønh maàu nhieäm Vöôït Qua vaøo moãi
1343 ngaøy thöù taùm, ngaøy thaät xöùng ñaùng ñöôïc goïi laø ngaøy cuûa Chuùa
hoaëc Chuùa Nhaät”42. Ngaøy phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ vöøa laø “ngaøy thöù
nhaát trong tuaàn” gôïi laïi ngaøy ñaàu tieân cuûa coâng trình taïo döïng, vöøa
laø “ngaøy thöù taùm”, trong ngaøy ñoù Ñöùc Kitoâ, sau khi “an nghæ” trong
ngaøy sabat vó ñaïi cuûa Ngöôøi, ñaõ khôûi ñaàu ngaøy “Chuùa ñaõ laøm ra”
(Tv 118,24), “ngaøy khoâng coù chieàu taø”43. “Böõa tieäc cuûa Chuùa” laø
trung taâm cuûa ngaøy naøy, bôûi vì trong ñoù, toaøn theå coäng ñoaøn caùc
tín höõu ñöôïc gaëp Chuùa phuïc sinh, Ñaáng môøi hoï vaøo baøn tieäc cuûa
Ngöôøi44:
“Ngaøy cuûa Chuùa, ngaøy Phuïc Sinh, ngaøy cuûa caùc Kitoâ höõu, laø ngaøy
cuûa chuùng ta. Vì theá ngaøy naøy ñöôïc goïi laø ngaøy cuûa Chuùa, bôûi vì
trong ngaøy ñoù Chuùa, laø Ñaáng chieán thaéng, leân vôùi Chuùa Cha.
Neáu ngöôøi ngoaïi giaùo goïi ngaøy naøy laø ngaøy cuûa maët trôøi, chuùng
ta cuõng saün saøng coâng nhaän nhö vaäy: vì hoâm nay, aùnh saùng cuûa
traàn gian ñaõ moïc leân, hoâm nay maët trôøi coâng chính ñaõ xuaát
hieän, caùc tia saùng cuûa maët trôøi naøy mang laïi ôn chöõa laønh”45.
39
X. Mt 6,11.
40
X. Dt 3,7-4,11; Tv 95,8.
41
Pseuñoâ-Hippoâlytoâ Roma, In sanctum Pascha, 1, 1-2: Studia patristica mediolanensia 15, 230-
232 (PG 59, 755).
42
43
X. Matutinum in die Paschatis ritus Byzantini, Oda 9, troparium: Pentekostarion (Romae
1884) 11.
44
X. Ga 21,12; Lc 24,30.
45
Thaùnh Hieâroânimoâ, In die Dominica Paschae homilia: CCL 78, 550 (PL 30, 218-219).
1167. Ngaøy Chuùa Nhaät ñaëc bieät laø ngaøy hoïp maët ñeå cöû haønh
phuïng vuï, trong ñoù, caùc tín höõu quy tuï laïi “ñeå, khi nghe Lôøi Chuùa
vaø tham döï bí tích Thaùnh Theå, hoï kính nhôù cuoäc khoå naïn, söï soáng
laïi vaø vinh quang cuûa Chuùa Gieâsu, ñoàng thôøi hoï caûm taï Thieân
Chuùa, Ñaáng ñaõ taùi sinh hoï trong nieàm hy voïng soáng ñoäng, nhôø söï
soáng laïi töø coõi cheát cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ”46:
“Laïy Ñöùc Kitoâ, khi chuùng con suy ngaém nhöõng kyø coâng vinh
quang vaø nhöõng daáu chæ laï luøng ñöôïc thöïc hieän trong ngaøy Chuùa
Nhaät cuûa cuoäc phuïc sinh thaùnh vaø vinh hieån cuûa Chuùa, chuùng
con thoát leân: Chuùc tuïng ngaøy cuûa Chuùa, bôûi vì trong ngaøy naøy
coâng trình taïo döïng ñaõ ñöôïc khôûi ñaàu, … traàn gian ñöôïc cöùu
chuoäc, … nhaân loaïi ñöôïc canh taân…. Trong ngaøy naøy, trôøi ñaát
böøng saùng leân vaø caû traàn gian ngaäp traøn aùnh saùng. Chuùc tuïng
ngaøy cuûa Chuùa, bôûi vì trong ngaøy naøy caùc cöûa thieân ñaøng ñöôïc
môû ra ñeå oâng Añam vaø moïi keû bò löu ñaøy tieán vaøo ñoù maø khoâng
sôï haõi”47.
Naêm phuïng vuï

1168. Khôûi töø Tam Nhaät Vöôït Qua, nhö töø nguoàn aùnh saùng cuûa
mình, thôøi ñaïi môùi cuûa cuoäc phuïc sinh tuoân ñoå söï röïc rôõ cuûa noù 2698
treân suoát naêm phuïng vuï. Daàn daàn, nhôø heát phaàn naøy ñeán phaàn
khaùc cuûa nguoàn maïch naøy, troïn caû naêm ñöôïc bieán hình nhôø phuïng
vuï. Ñoù quaû thaät laø “naêm hoàng aân cuûa Chuùa”48. Nhieäm cuïc cöùu ñoä
hoaït ñoäng trong khung thôøi gian, nhöng töø khi nhieäm cuïc ñoù ñöôïc
hoaøn taát trong cuoäc Vöôït Qua cuûa Chuùa Gieâsu vaø trong vieäc tuoân
ban Chuùa Thaùnh Thaàn, thì luùc taän cuøng cuûa lòch söû ñaõ ñöôïc tieàn döï
nhö “söï neám tröôùc” vaø Nöôùc Thieân Chuùa böôùc vaøo thôøi gian cuûa
chuùng ta.
1169. Vì vaäy, Leã Phuïc Sinh khoâng chæ ñôn giaûn laø moät ngaøy leã
giöõa bao leã khaùc: noù chính laø “Ngaøy Leã cuûa caùc ngaøy leã”, “Leã Troïng
cuûa caùc leã troïng”, cuõng nhö Thaùnh Theå laø bí tích cuûa caùc bí tích (bí 1330
tích troïng ñaïi). Thaùnh Athanasioâ goïi leã Phuïc Sinh laø “Chuùa Nhaät 560
vó ñaïi”49, cuõng nhö Tuaàn Thaùnh ñöôïc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông goïi laø
“Tuaàn Leã vó ñaïi”. Maàu nhieäm Phuïc Sinh, trong ñoù Ñöùc Kitoâ tieâu
dieät söï cheát, thaám nhaäp vaøo thôøi gian giaø coãi cuûa chuùng ta baèng
söùc maïnh ñaày quyeàn naêng cuûa Ngöôøi, cho ñeán khi moïi söï phaûi quy
phuïc Ngöôøi.
46
47
Fanqýth, Breviarium iuxta ritum Ecclesiae Antiochenae Syrorum, v. 6 (Mossul 1886) 193b.
48
X. Lc 4,19.
49
Thaùnh Athanasioâ Alexandria, Epistula festivalis, 1 (naêm 329), 10: PG 26, 1366.
1170. Taïi Coâng ñoàng Niceâa (naêm 325), taát caû caùc Giaùo Hoäi ñoàng yù möøng
leã Phuïc Sinh Kitoâ giaùo vaøo Chuùa Nhaät sau ngaøy traêng troøn (14 thaùng
Nisan), sau ngaøy xuaân phaân. Vì coù nhöõng phöông phaùp khaùc nhau ñeå tính
ngaøy 14 thaùng Nisan, neân ngaøy möøng leã Phuïc sinh trong caùc Giaùo hoäi
Ñoâng phöông vaø Taây phöông ñaõ khoâng luoân truøng khôùp vôùi nhau. Vì vaäy,
ngaøy nay caùc Giaùo Hoäi naøy ñang tìm caùch thoûa thuaän ñeå ngaøy ñaïi leã Phuïc
sinh cuûa Chuùa laïi coù theå ñöôïc möøng chung trong cuøng moät ngaøy.
1171. Naêm phuïng vuï laø söï trieån khai nhöõng khía caïnh khaùc nhau
cuûa maàu nhieäm Vöôït Qua duy nhaát. Ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng cho chu
524 kyø caùc leã xoay quanh maàu nhieäm Nhaäp Theå (Truyeàn Tin, Giaùng
Sinh, Hieån Linh), ñeå töôûng nieäm vieäc khôûi ñaàu ôn cöùu ñoä cuûa
chuùng ta vaø truyeàn thoâng cho chuùng ta nhöõng hoa traùi ñaàu muøa cuûa
maàu nhieäm Vöôït Qua.
Vieäc kính caùc Thaùnh trong naêm Phuïng vuï

1172. “Trong khi cöû haønh caùc maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ theo chu kyø
971 haèng naêm, Hoäi Thaùnh toân kính vôùi moät tình yeâu ñaëc bieät Ñöùc
2030 Maria dieãm phuùc, Meï Thieân Chuùa, Ñaáng ñöôïc noái keát vôùi Con
mình trong coâng trình cöùu ñoä baèng moái daây baát khaû phaân ly. Nôi
Meï, Hoäi Thaùnh ngöôõng moä vaø taùn döông hoa traùi tuyeät vôøi nhaát
cuûa ôn cöùu chuoäc, vaø vui möøng chieâm ngaém nôi Meï nhö trong moät
hình aûnh raát tinh tuyeàn, moïi ñieàu maø chính Hoäi Thaùnh öôùc mong
vaø hy voïng trôû thaønh”50.
957 1173. Trong chu kyø haèng naêm, khi kính nhôù caùc Thaùnh töû ñaïo vaø
caùc vò Thaùnh khaùc, Hoäi Thaùnh “coâng boá maàu nhieäm Vöôït Qua” nôi
caùc ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñoù, laø “nhöõng vò ñaõ cuøng chòu ñau khoå
vaø cuøng ñöôïc vinh hieån vôùi Ñöùc Kitoâ, vaø Hoäi Thaùnh trình baøy cho
caùc tín höõu nhöõng maãu göông cuûa caùc ngaøi, ñeå loâi keùo taát caû ñeán
vôùi Chuùa Cha nhôø Ñöùc Kitoâ, vaø nhôø coâng nghieäp cuûa caùc ngaøi, Hoäi
Thaùnh nhaän ñöôïc nhöõng ôn laønh cuûa Thieân Chuùa”51.
Caùc Giôø Kinh phuïng vuï

1174. Maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, cuoäc Nhaäp Theå vaø Vöôït Qua cuûa
Ngöôøi, maø chuùng ta cöû haønh trong bí tích Thaùnh Theå, ñaëc bieät nôi
coäng ñoaøn quy tuï ngaøy Chuùa nhaät, thaám nhaäp vaø bieán ñoåi thôøi
2698 gian cuûa töøng ngaøy nhôø vieäc cöû haønh caùc Giôø Kinh phuïng vuï, coøn
goïi laø kinh “Thaàn Vuï”52. Trung thaønh vôùi nhöõng lôøi khuyeân cuûa caùc
50
51
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 104: AAS 56 (1964) 126; x. Ibid., 108:
AAS 56 (1964) 126; Ibid., 111: AAS 56 (1964) 127.
52
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, IV, 83-101: AAS 56 (1964) 121-125.
Toâng Ñoà laø “haõy caàu nguyeän khoâng ngöøng”53, vieäc cöû haønh naøy “ñaõ
ñöôïc thieát laäp ñeå suoát caû ngaøy ñeâm ñöôïc thaùnh hieán baèng vieäc ca
ngôïi Thieân Chuùa”54. Caùc Giôø Kinh phuïng vuï laø “kinh nguyeän coâng
khai cuûa Hoäi Thaùnh”55, trong ñoù caùc tín höõu (giaùo só, tu só vaø giaùo
daân) thöïc thi chöùc tö teá vöông giaû cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh bí tích
Röûa Toäi. Khi ñöôïc cöû haønh “theo hình thöùc ñöôïc Hoäi Thaùnh pheâ
chuaån”, caùc Giôø Kinh phuïng vuï “thaät söï laø tieáng cuûa chính Hieàn
Theâ noùi vôùi Phu Quaân; thaäm chí coøn laø lôøi caàu nguyeän cuûa Ñöùc
Kitoâ cuøng vôùi Thaân theå Ngöôøi daâng leân Chuùa Cha”56.
1175. Caùc Giôø Kinh phuïng vuï phaûi trôû thaønh kinh nguyeän cuûa toaøn theå
Daân Chuùa. Trong caùc giôø kinh ñoù, chính Ñöùc Kitoâ “tieáp tuïc thöïc thi phaän
vuï tö teá qua Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi”57; moãi ngöôøi, theo phaän vuï rieâng bieät
cuûa mình trong Hoäi Thaùnh vaø theo hoaøn caûnh soáng, ñeàu tham döï vaøo caùc
giôø kinh naøy: caùc linh muïc, bôûi vì, laø nhöõng ngöôøi chuyeân lo vieäc muïc vuï,
hoï ñöôïc keâu goïi chuyeân caàn caàu nguyeän vaø phuïc vuï Lôøi Chuùa58; caùc tu só
nam nöõ vì ñaëc suûng cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán59; moïi tín höõu theo khaû naêng
cuûa mình. “Caùc muïc töû cuûa caùc linh hoàn phaûi lieäu sao ñeå caùc Giôø Kinh
chính yeáu, nhaát laø giôø Kinh Chieàu, caùc ngaøy Chuùa nhaät vaø leã troïng, ñöôïc
cöû haønh chung trong nhaø thôø. Khuyeân caùc giaùo daân haõy ñoïc Kinh Thaàn
vuï, hoaëc cuøng vôùi caùc linh muïc, hoaëc khi hoï hoïp nhau, vaø keå caû ñoïc rieâng
moät mình nöõa”60.
1176. Vieäc cöû haønh caùc Giôø Kinh phuïng vuï ñoøi hoûi khoâng nhöõng 2700
phaûi hoøa hôïp tieáng noùi vôùi taâm hoàn caàu nguyeän, maø coøn “phaûi lo
cho mình coù kieán thöùc doài daøo hôn veà phuïng vuï vaø Thaùnh Kinh,
nhaát laø veà caùc Thaùnh vònh”61.
1177. Caùc thaùnh thi vaø kinh caàu cuûa caùc Giôø Kinh phuïng vuï ñaõ ñöa 2586
lôøi caàu nguyeän cuûa caùc Thaùnh vònh vaøo thôøi gian cuûa Hoäi Thaùnh,
khi chuùng dieãn taû tính bieåu töôïng cuûa thôøi khaéc trong ngaøy, cuûa
thôøi gian phuïng vuï hoaëc cuûa ngaøy leã ñöôïc cöû haønh. Hôn nöõa, baøi
ñoïc Lôøi Chuùa trong moãi Giôø Kinh (vôùi caùc caâu Xöôùng Ñaùp theo sau)
vaø, trong moät soá Giôø Kinh, vieäc ñoïc caùc taùc phaåm cuûa caùc Giaùo phuï
vaø caùc toân sö linh ñaïo, cho thaáy moät caùch saâu saéc hôn yù nghóa cuûa
maàu nhieäm ñöôïc cöû haønh, giuùp thaáu hieåu caùc Thaùnh vònh vaø chuaån
53
X. 1 Tx 5,15; Ep 6,l8.
54
55
56
57
58
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 86: AAS 56 (1964) 121; Ibid., 96:
AAS 56 (1964) 123; Id., Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 5: AAS 58 (1966) 998.
59
60
61
bò cho vieäc caàu nguyeän trong thinh laëng. Phöông phaùp Lectio
divina (Ñoïc veà Chuùa), trong ñoù Lôøi Chuùa ñöôïc ñoïc, ñöôïc suy nieäm
ñeå trôû thaønh lôøi caàu nguyeän, nhö vaäy cuõng ñaõ coù goác reã töø vieäc cöû
haønh phuïng vuï.
1178. Caùc Giôø Kinh phuïng vuï, ñöôïc coi nhö söï noái daøi cuûa vieäc cöû
haønh thaùnh leã, khoâng loaïi tröø, nhöng xeùt nhö moät boå sung, keâu goïi
1378 caùc vieäc ñaïo ñöùc khaùc nhau cuûa Daân Chuùa, ñaëc bieät laø vieäc thôø
phöôïng vaø toân suøng Thaùnh Theå.
IV. CÖÛ HAØNH ÔÛ ÑAÂU?

UBI CELEBRANDUM?
1179. Vieäc phuïng töï cuûa Giao Öôùc Môùi “trong Thaàn Khí vaø söï thaät”
(Ga 4,24) khoâng bò raøng buoäc vaøo moät nôi duy nhaát. Toaøn theå traùi
ñaát laø thaùnh vaø ñöôïc uûy thaùc cho con caùi loaøi ngöôøi. Khi caùc tín
höõu ñöôïc quy tuï taïi moät nôi, thì ñieàu quan troïng nhaát laø, chính hoï
laø “nhöõng vieân ñaù soáng ñoäng”, ñöôïc gom laïi ñeå “xaây neân ngoâi ñeàn
586 thôø thieâng lieâng” (1 Pr 2,5). Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh laø
ngoâi ñeàn thôø thieâng lieâng, töø ñoù maïch nöôùc haèng soáng tuoân traøo.
Ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, chính chuùng
ta laø “ñeàn thôø cuûa Thieân Chuùa haèng soáng” (2 Cr 6,16).
2106 1180. Khi vieäc thöïc haønh töï do toân giaùo khoâng bò ngaên caûn62, caùc
Kitoâ höõu xaây döïng nhöõng toøa nhaø daønh rieâng cho vieäc phuïng thôø
Thieân Chuùa. Nhöõng thaùnh ñöôøng höõu hình naøy khoâng chæ ñôn giaûn
laø nhöõng nôi tuï hoïp, nhöng chuùng cho thaáy vaø laøm toû hieän Hoäi
Thaùnh soáng ñoäng ôû nôi ñoù, laø nôi löu nguï cuûa Thieân Chuùa vôùi
nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc hoøa giaûi vaø keát hôïp trong Ñöùc Kitoâ.
2691 1181. “Nhaø caàu nguyeän laø nôi bí tích Thaùnh Theå cöïc thaùnh ñöôïc cöû
haønh vaø caát giöõ, nôi caùc tín höõu ñöôïc quy tuï, nôi söï hieän dieän cuûa
Con Thieân Chuùa, Ñaáng Cöùu ñoä chuùng ta, ñöôïc hieán daâng treân baøn
thôø hy teá vì chuùng ta, ñöôïc toân thôø ñeå phuø trôï vaø an uûi caùc tín höõu,
nhaø ñoù phaûi ñeïp, phaûi thích hôïp cho vieäc caàu nguyeän vaø cho caùc
nghi thöùc thaùnh thieâng”63. Trong “ngoâi nhaø cuûa Thieân Chuùa”, söï
chaân thaät vaø haøi hoøa cuûa caùc daáu chæ taïo neân ngoâi nhaø naøy, phaûi
bieåu loä Ñöùc Kitoâ ñang hieän dieän vaø haønh ñoäng ôû chính nôi naøy64:
617, 1383 1182. Baøn thôø cuûa Giao Öôùc Môùi laø Thaäp Giaù cuûa Chuùa65, töø ñoù tuoân traøo
caùc bí tích cuûa maàu nhieäm Vöôït Qua. Treân baøn thôø, laø trung taâm cuûa
62
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Dignitatis humanae, 4: AAS 58 (1966) 932-933.
63
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 5: AAS 58 (1966) 998; x. Id., Hieán cheá
Sacrosanctum Concilium, 122-127: AAS 56 (1964) 130-132.
64
65
X. Dt 13,10.
thaùnh ñöôøng, hy teá thaäp giaù ñöôïc hieän taïi hoùa döôùi nhöõng daáu chæ bí tích.
Baøn thôø cuõng laø baøn tieäc cuûa Chuùa maø daân Thieân Chuùa ñöôïc môøi ñeán
tham döï66. Trong moät soá phuïng vuï Ñoâng phöông, baøn thôø coøn laø bieåu
töôïng cuûa ngoâi moä (Ñöùc Kitoâ ñaõ thaät söï cheát vaø thaät söï soáng laïi).
1183. Nhaø Taïm phaûi ñöôïc ñaët “ôû nôi cao quyù nhaát vaø moät caùch toân kính 1379
nhaát trong caùc nhaø thôø”67. Söï cao quyù, vò trí vaø söï an toaøn68 cuûa nhaø taïm 2120
Thaùnh Theå phaûi taïo söï thuaän lôïi cho vieäc thôø phöôïng Chuùa ñang hieän
dieän thöïc söï trong bí tích cöïc thaùnh treân baøn thôø.
Daàu Thaùnh (myron), maø vieäc xöùc daàu naøy laø daáu chæ bí tích cho aán tín 1241
ôn Chuùa Thaùnh Thaàn, theo truyeàn thoáng ñöôïc baûo quaûn vaø toân kính taïi
moät nôi an toaøn trong cung thaùnh. Daàu Döï toøng vaø Daàu Beänh nhaân coù
theå ñöôïc ñaët chung ôû ñoù.
1184. Gheá ngoài cuûa giaùm muïc (toaø) hay cuûa linh muïc “phaûi noùi leân phaän
vuï cuûa vò ñoù laø chuû toïa coäng ñoaøn vaø höôùng daãn vieäc caàu nguyeän”69.
Giaûng ñaøi: “Phaåm giaù cuûa Lôøi Chuùa ñoøi phaûi coù moät nôi thích hôïp 103
trong nhaø thôø, ñeå coâng boá Lôøi Chuùa vaø, trong phaàn phuïng vuï Lôøi Chuùa, 1348
söï chuù yù cuûa caùc tín höõu töï nhieân höôùng veà ñoù”70.
1185. Vieäc quy tuï daân Thieân Chuùa baét ñaàu baèng bí tích Röûa Toäi; neân
thaùnh ñöôøng phaûi coù nôi ñeå cöû haønh bí tích Röûa Toäi (gieáng röûa toäi) vaø
giuùp ngöôøi ta nhôù ñeán caùc lôøi höùa trong bí tích Röûa Toäi (nöôùc thaùnh).
Vieäc canh taân ñôøi soáng theo bí tích Röûa Toäi ñoøi hoûi vieäc thoáng hoái.
Thaùnh ñöôøng phaûi laø nôi thích hôïp ñeå baøy toû loøng thoáng hoái vaø laõnh
nhaän ôn tha thöù, nghóa laø phaûi coù nôi thích hôïp ñeå ñoùn tieáp caùc hoái nhaân.
Thaùnh ñöôøng cuõng phaûi laø moät khoâng gian môøi goïi ngöôøi ta hoài taâm 2717
vaø caàu nguyeän trong thinh laëng, ñieàu ñoù keùo daøi kinh nguyeän cao caû laø bí
tích Thaùnh Theå vaø noäi taâm hoaù kinh nguyeän cao caû ñoù.
1186. Sau cuøng, thaùnh ñöôøng coù moät yù nghóa caùnh chung. Ñeå tieán
vaøo Nhaø Chuùa, ngöôøi ta phaûi böôùc qua ngöôõng cöûa, ñieàu naøy laø 1130
bieåu töôïng cuûa vieäc vöôït qua theá giôùi ñaày thöông tích vì toäi loãi ñeå
böôùc vaøo theá giôùi cuûa ñôøi soáng môùi maø moïi ngöôøi ñöôïc keâu goïi böôùc
vaøo. Thaùnh ñöôøng höõu hình laø bieåu töôïng cuûa nhaø Cha maø daân
Thieân Chuùa ñang tieán veà; nôi ñoù, Cha “seõ lau saïch nöôùc maét hoï”
66
X. Quy cheá toång quaùt Saùch Leã Roâma, 259: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis
Vaticanis 1970) 75.
67
ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Mysterium fidei: AAS 57 (1965) 771.
68
69
Quy cheá toång quaùt Saùch Leã Roâma, 271: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis
Vaticanis 1970) 77.
70
Vaticanis 1970) 77.
(Kh 21,4). Vì vaäy, thaùnh ñöôøng coøn laø nhaø cuûa taát caû caùc con caùi
Thieân Chuùa, luoân môû roäng vaø chaøo ñoùn moïi ngöôøi.
TOÙM LÖÔÏC
1187. Phuïng vuï laø coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ toaøn theå - goàm Ñaàu vaø
Thaân Theå. Vò Thöôïng Teá cuûa chuùng ta khoâng ngöøng cöû haønh
Phuïng vuï aáy trong Phuïng vuï treân trôøi, cuøng vôùi Meï Thieân Chuùa,
caùc Toâng Ñoà, caùc thaùnh vaø ñoâng ñaûo nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc vaøo
Nöôùc Trôøi.
1188. Trong moät cöû haønh Phuïng vuï, toaøn theå coäng ñoaøn ñeàu laø
“ngöôøi cöû haønh phuïng vuï”, moãi ngöôøi theo chöùc naêng cuûa mình.
Chöùc tö teá cuûa bí tích Röûa Toäi laø chöùc tö teá cuûa toaøn Thaân Theå
Ñöùc Kitoâ. Nhöng moät soá tín höõu ñöôïc truyeàn chöùc do bí tích
Truyeàn Chöùc Thaùnh ñeå ñaïi dieän Ñöùc Kitoâ nhö laø Ñaàu cuûa Thaân
Theå.
1189. Cöû haønh phuïng vuï bao goàm caùc daáu chæ vaø bieåu töôïng laáy töø
coâng trình taïo döïng (aùnh saùng, nöôùc, löûa), töø ñôøi soáng con ngöôøi
(taém giaët, xöùc daàu, beû baùnh), vaø töø lòch söû cöùu ñoä (caùc nghi thöùc
Vöôït Qua). Ñöôïc ñöa vaøo laõnh vöïc ñöùc tin vaø ñöôïc quyeàn naêng
Chuùa Thaùnh Thaàn taùc ñoäng, nhöõng yeáu toá vuõ truï, nhöõng nghi thöùc
cuûa loaøi ngöôøi, nhöõng cöû chæ gôïi nhôù ñeán Chuùa seõ trôû thaønh
phöông theá mang caùc hoaït ñoäng cöùu ñoä vaø thaùnh hoùa cuûa Ñöùc Kitoâ.
1190. Phuïng vuï Lôøi Chuùa laø phaàn thieát yeáu cuûa phuïng vuï. YÙ nghóa
cuûa vieäc cöû haønh ñöôïc dieãn taû qua Lôøi Chuùa ñöôïc coâng boá vaø qua
vieäc ñoàng thuaän cuûa ñöùc tin trong lôøi ñaùp laïi. .
1191. Baøi ca vaø aâm nhaïc noái keát chaët cheõ vôùi hoaït ñoäng phuïng vuï.
Ñeå söû duïng toát phaûi chuù yù ñeán caùc ñieàu naøy: “veû ñeïp dieãn caûm cuûa
lôøi caàu nguyeän, vieäc tham gia caùch ñoàng taâm nhaát trí cuûa coäng
ñoaøn vaø ñaëc tính thaùnh thieâng cuûa cuoäc cöû haønh”.
1192. Caùc aûnh töôïng thaùnh, hieän dieän trong caùc thaùnh ñöôøng vaø
trong nhaø cuûa chuùng ta, coù muïc ñích khôi daäy vaø nuoâi döôõng ñöùc
tin vaøo maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoââ. Qua hình aûnh cuûa Ñöùc Kitoâ vaø
caùc coâng trình cöùu ñoä cuûa Ngöôøi, chuùng ta toân thôø chính Ngöôøi.
Qua caùc aûnh töôïng thaùnh cuûa Meï Thieân Chuùa, cuûa caùc Thieân thaàn
vaø cuûa caùc Thaùnh, chuùng ta toân kính nhöõng vò maø caùc aûnh töôïng
naøy bieåu thò.
1193. Chuùa nhaät, “Ngaøy cuûa Chuùa”, laø ngaøy chính yeáu ñeå cöû haønh
bí tích Thaùnh Theå vì laø ngaøy cuûa maàu nhieäm Phuïc Sinh. Ñoù laø
ngaøy quy tuï coäng ñoaøn phuïng vuï, ngaøy cuûa gia ñình Kitoâ giaùo,
ngaøy cuûa nieàm vui vaø ngaøy nghæ vieäc. Ngaøy Chuùa nhaät laø “neàn taûng
vaø coát loõi cuûa caû naêm phuïng vuï”71.
1194. “Hoäi Thaùnh trieån khai toaøn boä maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ qua chu
kyø moät naêm, töø maàu nhieäm Nhaäp Theå vaø Giaùng Sinh ñeán Thaêng
Thieân, ñeán ngaøy leã Nguõ Tuaàn, vaø cho ñeán vieäc mong ñôïi nieàm hy
voïng hoàng phuùc vaø cuoäc Ngöï ñeán cuûa Chuùa”72.
1195. Khi kính nhôù caùc Thaùnh, tröôùc heát laø Meï Thieân Chuùa, keá
ñeán laø caùc Thaùnh Toâng Ñoà, caùc Thaùnh Töû ñaïo vaø caùc Thaùnh khaùc,
vaøo nhöõng ngaøy nhaát ñònh trong naêm Phuïng vuï, Hoäi Thaùnh nôi
traàn theá bieåu loä söï hieäp thoâng vôùi phuïng vuï thieân quoác. Hoäi Thaùnh
toân vinh Ñöùc Kitoâ, vì ôn cöùu ñoä Ngöôøi ñaõ hoaøn thaønh nôi nhöõng
chi theå ñaõ ñöôïc toân vinh cuûa Ngöôøi. Göông saùng cuûa caùc ngaøi
khích leä Hoäi Thaùnh treân ñöôøng veà vôùi Chuùa Cha.
1196. Caùc tín höõu cöû haønh caùc Giôø Kinh phuïng vuï, ñöôïc keát hôïp
vôùi Ñöùc Kitoâ, vò Thöôïng Teá cuûa chuùng ta, qua lôøi caàu nguyeän caùc
Thaùnh vònh, suy nieäm Lôøi Chuùa, caùc baøi thaùnh ca vaø nhöõng lôøi
chuùc tuïng. Nhôø ñoù, hoï ñöôïc lieân keát vôùi lôøi nguyeän lieân læ vaø phoå
quaùt cuûa Ñöùc Kitoâ maø toân vinh Chuùa Cha vaø caàu xin ôn Chuùa
Thaùnh Thaàn xuoáng treân khaép traàn gian. .
1197. Ñöùc Kitoâ laø Ñeàn Thôø ñích thöïc cuûa Thieân Chuùa, laø “nôi vinh
quang cuûa Chuùa Cha ngöï trò”. Nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa, caùc
tín höõu cuõng trôû neân ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, neân nhöõng
vieân ñaù soáng ñoäng xaây neân Hoäi Thaùnh.
1198. Trong tình traïng taïi theá, Hoäi Thaùnh caàn coù nhöõng nôi ñeå
coäng ñoaøn taäp hoïp: caùc thaùnh ñöôøng höõu hình cuûa chuùng ta laø
nhöõng nôi thaùnh, laø hình aûnh cuûa Thaønh thaùnh Gieârusalem thieân
quoác, nôi chuùng ta laø nhöõng löõ khaùch ñang tieán veà.
1199. Chính trong nhöõng thaùnh ñöôøng naøy, Hoäi Thaùnh cöû haønh
vieäc thôø phöôïng coâng khai ñeå toân vinh Thieân Chuùa Ba Ngoâi, laéng
nghe Lôøi Chuùa, ca haùt nhöõng lôøi chuùc tuïng, daâng leân lôøi caàu
nguyeän cuûa mình vaø daâng hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng hieän dieän caùch
bí tích giöõa coäng ñoaøn. Nhöõng thaùnh ñöôøng naày coøn laø nôi giuùp tín
höõu hoài taâm vaø caàu nguyeän rieâng.
71
72
Muïc 2
Söï ña daïng cuûa phuïng vuï
vaø söï duy nhaát cuûa maàu nhieäm
Articulus 2
Diversitas liturgica et unitas mysterii
Caùc truyeàn thoáng phuïng vuï vaø tính coâng giaùo cuûa Hoäi
Thaùnh
1200. Töø coäng ñoaøn tieân khôûi ôû Gieârusalem cho ñeán ngaøy Ñöùc Kitoâ
ngöï ñeán, caùc Giaùo Hoäi cuûa Thieân Chuùa, trung thaønh vôùi ñöùc tin
2625 toâng truyeàn, ñeàu cöû haønh ôû moïi nôi cuøng moät maàu nhieäm Vöôït
Qua. Maàu nhieäm ñöôïc cöû haønh trong phuïng vuï, chæ laø moät, nhöng
nhöõng hình thöùc cuûa vieäc cöû haønh maàu nhieäm ñoù thì khaùc nhau.
1201. Maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ phong phuù khoân löôøng ñeán noãi khoâng
2663 moät truyeàn thoáng phuïng vuï naøo coù theå dieãn taû troïn veïn ñöôïc. Lòch
söû hình thaønh vaø phaùt trieån caùc nghi leã naøy cho thaáy chuùng boå tuùc
cho nhau moät caùch kyø dieäu. Khi caùc Giaùo Hoäi soáng nhöõng truyeàn
thoáng phuïng vuï naøy trong söï hieäp thoâng ñöùc tin vaø hieäp thoâng caùc
bí tích cuûa ñöùc tin, caùc Giaùo Hoäi ñoù ñaõ laøm phong phuù cho nhau vaø
1158 lôùn leân trong söï trung thaønh vôùi Thaùnh Truyeàn vaø vôùi söù vuï chung
cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh73.
814 1202. Caùc truyeàn thoáng phuïng vuï khaùc nhau ñaõ ñöôïc khai sinh vì
chính söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh. Caùc Giaùo Hoäi trong cuøng moät khu vöïc
ñòa dö vaø vaên hoùa ñaõ cöû haønh maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ baèng nhöõng
1674 caùch dieãn taû ñaëc bieät, ñaëc tröng veà vaên hoaù: trong vieäc löu truyeàn
“kho taøng Ñöùc Tin”74, trong caùc bieåu töôïng phuïng vuï, trong vieäc toå
chöùc hieäp thoâng huynh ñeä, trong söï hieåu bieát thaàn hoïc veà caùc maàu
nhieäm vaø trong caùc ñieån hình cuûa söï thaùnh thieän. Nhö vaäy, nhôø
ñôøi soáng phuïng vuï cuûa töøng Giaùo Hoäi, Ñöùc Kitoâ, Ñaáng laø AÙn h Saùng
vaø Ôn Cöùu Ñoä cho muoân daân, ñöôïc bieåu loä cho daân toäc vaø neàn vaên
hoùa maø Hoäi Thaùnh ñöôïc sai ñeán vaø ñaõ beùn reã vaøo ñoù. Hoäi Thaùnh
835 coù ñaëc tính Coâng giaùo: Hoäi Thaùnh coù theå hoäi nhaäp vaøo söï duy nhaát
73
X. ÑGH Phaoloâ VI, Toâng huaán Evangelii nuntiandi, 63-64: AAS 68 (1976) 53-55.
74
X. 2 Tm 1,14.
cuûa mình taát caû nhöõng söï phong phuù ñích thöïc cuûa caùc neàn vaên 1937
hoùa, sau khi ñaõ thanh taåy chuùng75.
1203. Caùc truyeàn thoáng phuïng vuï, hoaëc caùc nghi leã, ngaøy nay ñang ñöôïc
söû duïng trong Hoäi Thaùnh laø nghi leã La tinh (chuû yeáu laø nghi leã Roâma,
nhöng cuõng coù caùc nghi leã cuûa moät soá Giaùo Hoäi ñòa phöông nhö nghi leã
thaùnh Ambroâsioâ, hoaëc nghi leã cuûa moät soá doøng tu), vaø caùc nghi leã
Byzantinoâ, Alexandrinoâ hoaëc Copticoâ, Syriacoâ, Armeânioâ, Maroânita vaø
Chalñeâoâ. “Trung thaønh vaâng theo truyeàn thoáng, thaùnh Coâng ñoàng tuyeân
boá raèng Meï Hoäi Thaùnh coi taát caû caùc nghi leã ñaõ ñöôïc chính thöùc coâng
nhaän ñeàu bình ñaúng treân phaùp lyù vaø ñöôïc toân troïng nhö nhau, laïi muoán
caùc nghi leã aáy ñöôïc duy trì trong töông lai vaø ñöôïc coå voõ baèng moïi caùch”76.
Phuïng vuï vaø caùc neàn vaên hoùa

1204. Vì vaäy vieäc cöû haønh phuïng vuï phaûi phuø hôïp vôùi tinh thaàn vaø 2684
vaên hoùa cuûa caùc daân toäc khaùc nhau77. Ñeå maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ
ñöôïc loan baùo “cho muoân daân bieát, ñeå hoï tin maø vaâng phuïc Thieân
Chuùa” (Rm 16,26), thì maàu nhieäm ñoù phaûi ñöôïc loan baùo, cöû haønh 854, 1232
vaø soáng trong taát caû caùc neàn vaên hoùa, sao cho maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ
khoâng xoaù boû, nhöng cöùu chuoäc vaø kieän toaøn caùc neàn vaên hoaù ñoù78.
Ñoâng ñaûo caùc con caùi Thieân Chuùa cuøng vôùi neàn vaên hoaù nhaân loaïi
rieâng cuûa hoï vaø nhôø neàn vaên hoaù ñoù, moät neàn vaên hoaù ñaõ ñöôïc Ñöùc 2527
Kitoâ ñoùn nhaän vaø bieán ñoåi, ñaõ ñeán vôùi Chuùa Cha, ñeå toân vinh Ngaøi
trong moät Thaàn Khí duy nhaát.
1205. “Phaûi löu yù raèng trong phuïng vuï, nhaát laø trong phuïng vuï caùc 1125
bí tích, coù moät phaàn baát bieán, vì do Chuùa thieát laäp, maø Hoäi Thaùnh
laø ngöôøi canh giöõ, vaø nhöõng phaàn coù theå thay ñoåi, maø Hoäi Thaùnh
coù quyeàn, vaø ñoâi khi coù boån phaän thích nghi vôùi caùc neàn vaên hoùa
cuûa caùc daân toäc môùi ñoùn nhaän Tin Möøng”79.
1206. “Söï ña daïng cuûa phuïng vuï coù theå laø nguoàn maïch cuûa söï
phong phuù, nhöng cuõng coù theå gaây ra nhöõng caêng thaúng, nhöõng
hieåu laàm laãn nhau vaø thaäm chí nhöõng vuï ly giaùo. Trong laõnh vöïc
naøy, hieån nhieân laø söï ña daïng khoâng ñöôïc laøm toån thöông söï hôïp
nhaát, vaø söï ña daïng ñoù chæ coù theå ñöôïc dieãn taû nhôø loøng trung
thaønh ñoái vôùi ñöùc tin chung, ñoái vôùi caùc daáu chæ bí tích maø Hoäi
Thaùnh ñaõ nhaän töø Ñöùc Kitoâ, vaø ñoái vôùi söï hieäp thoâng phaåm traät.
75
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 23: AAS 57 (1965) 28-29; Id., Saéc leänh
Unitatis redintegratio, 4: AAS 57 (1964) 95.
76
77
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 37-40: AAS 56 (1964) 110-111.
78
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 53: AAS 71 (1979) 1319-1321.
79
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Vicesimus quintus annus, 16: AAS 81 (1989) 912-913; x. CÑ
Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 21: AAS 56 (1964) 105-106.
Söï thích nghi vôùi caùc neàn vaên hoùa ñoøi phaûi hoái caûi noäi taâm, vaø neáu
caàn, phaûi ñoaïn tuyeät vôùi nhöõng thoùi quen laâu ñôøi khoâng phuø hôïp
vôùi ñöùc tin coâng giaùo”80.
TOÙM LÖÔÏC
1207. Vieäc cöû haønh phuïng vuï neân ñöôïc dieãn taû trong neàn vaên hoùa
cuûa daân maø Hoäi Thaùnh ñang hieän dieän, nhöng khoâng ñöôïc leä
thuoäc vaøo ñoù. Maët khaùc, phuïng vuï cuõng coù vai troø khai sinh vaø ñaøo
taïo caùc neàn vaên hoùa.
1208. Caùc truyeàn thoáng phuïng vuï khaùc nhau, hay caùc nghi leã, ñöôïc
chính thöùc coâng nhaän, vì chuùng bieåu thò vaø thoâng hieäp cuøng moät
maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, bieåu loä tính coâng giaùo cuûa Hoäi Thaùnh.
1209. Tieâu chuaån baûo ñaûm cho söï duy nhaát giöõa söï ña daïng cuûa
caùc truyeàn thoáng phuïng vuï, laø söï trung thaønh vôùi truyeàn thoáng
Toâng Ñoà, nghóa laø: hieäp thoâng trong ñöùc tin vaø caùc bí tích do caùc
Toâng Ñoà truyeàn laïi, söï hieäp thoâng naøy ñöôïc bieåu thò vaø baûo ñaûm
nhôø vieäc keá nhieäm Toâng Ñoà.
80
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Vicesimus quintus annus, 16: AAS 81 (1989) 913.
ÑOAÏN THÖÙ HAI
BAÛY BÍ TÍCH CUÛA HOÄI THAÙNH
SECTIO SECUNDA
SEPTEM ECCLESIAE SACRAMENTA
1210. Caùc bí tích cuûa Luaät Môùi ñöôïc thieát laäp bôûi Ñöùc Kitoâ; coù baûy 1113
bí tích: Röûa Toäi, Theâm Söùc, Thaùnh Theå, Thoáng Hoái, Xöùc Daàu Beänh
Nhaân, Truyeàn Chöùc Thaùnh vaø Hoân Phoái. Baûy bí tích naøy lieân quan
ñeán taát caû caùc giai ñoaïn vaø thôøi ñieåm quan troïng trong ñôøi soáng
Kitoâ höõu: chuùng laøm cho ñôøi soáng ñöùc tin cuûa caùc Kitoâ höõu ñöôïc
sinh ra vaø lôùn leân, ñöôïc chöõa laønh vaø ñöôïc trao söù vuï. Veà ñieàu naøy,
coù moät söï töông töï naøo ñoù giöõa nhöõng giai ñoaïn cuûa ñôøi soáng töï
nhieân vaø nhöõng giai ñoaïn cuûa ñôøi soáng thieâng lieâng1.
1211. Theo söï töông töï ñoù, tröôùc tieân, chuùng ta seõ trình baøy ba bí
tích khai taâm Kitoâ giaùo (Chöông moät), tieáp ñeán laø caùc bí tích chöõa
laønh (Chöông hai), cuoái cuøng laø caùc bí tích phuïc vuï söï hieäp thoâng
vaø söù vuï cuûa caùc tín höõu (Chöông ba). Thöù töï naøy dó nhieân khoâng
phaûi laø caùch duy nhaát, nhöng cho thaáy caùc bí tích hôïp thaønh moät
caáu truùc trong ñoù moãi bí tích ñaëc thuø coù moät vò trí sinh ñoäng.
Trong caáu truùc naøy, bí tích Thaùnh Theå giöõ moät ñòa vò ñoäc ñaùo vì laø
“bí tích cuûa caùc bí tích”: “Taát caû caùc bí tích khaùc ñeàu quy höôùng veà 1374
bí tích Thaùnh Theå nhö veà cuøng ñích”2.
1
X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 65, a. 1, c: Ed. Leon. 12, 56-57.
2
CHÖÔNG MOÄT
CAÙC BÍ TÍCH KHAI TAÂM KITOÂ GIAÙO
CAPUT PRIMUM
INITIATIONIS CHRISTIANAE SACRAMENTA
1212. Ba bí tích khai taâm Kitoâ giaùo: Röûa Toäi, Theâm Söùc vaø Thaùnh
Theå, ñaët neàn taûng cho toaøn boä ñôøi soáng Kitoâ höõu. “Vieäc tham döï
vaøo baûn tính Thieân Chuùa, maø aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ ban cho con
ngöôøi, coù moät söï töông töï naøo ñoù vôùi ñôøi soáng töï nhieân, laø ñöôïc
sinh ra, lôùn leân vaø ñöôïc nuoâi döôõng. Thaät vaäy, ñöôïc taùi sinh baèng
bí tích Röûa Toäi, caùc tín höõu ñöôïc cuûng coá baèng bí tích Theâm Söùc,
vaø sau cuøng ñöôïc boài boå baèng baùnh tröôøng sinh trong bí tích
Thaùnh Theå. Nhö vaäy, nhôø caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, caøng
ngaøy hoï caøng ñöôïc laõnh nhaän nhöõng kho taøng cuûa ñôøi soáng thaàn
linh vaø tieán ñeán söï troïn haûo cuûa ñöùc meán3.
Muïc 1
Bí tích Röûa Toäi
Articulus 1
Sacramentum Baptismi
1213. Bí tích Röûa Toäi laø neàn taûng cuûa toaøn boä ñôøi soáng Kitoâ höõu,
laø coång vaøo ñôøi soáng thieâng lieâng, vaø laø cöûa môû ra ñeå laõnh nhaän
caùc bí tích khaùc. Nhôø bí tích Röûa Toäi, chuùng ta ñöôïc giaûi thoaùt khoûi
toäi loãi vaø ñöôïc taùi sinh laøm con caùi Thieân Chuùa, ñöôïc trôû thaønh chi
theå cuûa Ñöùc Kitoâ, ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Hoäi Thaùnh vaø ñöôïc tham döï
söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh4: “Coù theå ñònh nghóa moät caùch ñuùng ñaén vaø
3
X. ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Divinae consortium naturae: AAS 63 (1971) 657; x. Nghi thöùc
gia nhaäp Kitoâ giaùo cho ngöôøi lôùn, Praenotanda 1-2 (Typis Polyglottis Vaticanis 1972) 7.
4
X. CÑ Floârentinoâ, Decretum pro Armenis: DS 1314; Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 204,1. 849; Boä
Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 675,1.
thích hôïp raèng bí tích Röûa Toäi laø bí tích taùi sinh chuùng ta bôûi nöôùc
trong Lôøi Chuùa”5.
I. BÍ TÍCH NAØY ÑÖÔÏC GOÏI THEÁ NAØO?

QUOMODO HOC SACRAMENTUM APPELLATUR?
1214. Bí tích Röûa Toäi ñöôïc goïi theo nghi thöùc trung taâm maø noù
ñöôïc thöïc hieän: Röûa (tieáng Hy Laïp laø Baptizein) coù nghóa laø “chìm
xuoáng”, “dìm xuoáng”. Vieäc “dìm xuoáng” nöôùc töôïng tröng cho vieäc 628
mai taùng ngöôøi döï toøng vaøo söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø töø ñoù hoï böôùc
ra nhôø ñöôïc soáng laïi vôùi Ngöôøi6, vôùi tö caùch laø moät “thuï taïo môùi”
(2 Cr 5,17; Gl 6,15).
1215. Bí tích naøy cuõng ñöôïc goïi laø “Pheùp Röûa ban ôn Thaùnh Thaàn,
ñeå chuùng ta ñöôïc taùi sinh vaø ñoåi môùi” (Tt 3,5), bôûi vì bí tích naøy
bieåu loä vaø thöïc hieän vieäc sinh ra bôûi nöôùc vaø Thaùnh Thaàn, maø neáu
khoâng coù vieäc ñoù thì “khoâng ai coù theå vaøo Nöôùc Thieân Chuùa” 1257
(Ga 3,5).
1216. “Pheùp Röûa naøy coøn ñöôïc goïi laø ôn soi saùng, vì nhöõng ai hoïc
bieát ñieàu naøy (veà giaùo lyù) thì ñöôïc soi saùng trong taâm trí” 7. Ngöôøi
ñöôïc Röûa Toäi, vì trong Pheùp Röûa hoï ñöôïc ñoùn nhaän Ngoâi Lôøi laø
“aùnh saùng thaät chieáu soi moïi ngöôøi” (Ga 1,9), neân sau khi “ñöôïc soi
saùng”8, hoï trôû thaønh “con caùi söï saùng”9 vaø chính hoï laø “aùnh saùng” 1243
(Ep 5,8):
Bí tích Röûa Toäi “laø hoàng aân cao ñeïp nhaát vaø kyø dieäu nhaát trong
caùc hoàng aân cuûa Thieân Chuùa.... Chuùng ta goïi bí tích ñoù laø hoàng
aân, aân suûng, Röûa Toäi, xöùc daàu, soi saùng, y phuïc baát hoaïi, söï taém
röûa cuûa ôn taùi sinh, aán tín vaø taát caû nhöõng gì quyù giaù nhaát. Noù
ñöôïc goïi laø hoàng aân, bôûi vì ñöôïc ban cho nhöõng ngöôøi tröôùc ñoù
chaúng coù gì; laø aân suûng, bôûi vì ñöôïc ban caû cho nhöõng ngöôøi toäi
loãi; laø söï dìm xuoáng, bôûi vì toäi loãi bò choân vuøi trong nöôùc; laø xöùc
daàu, bôûi vì bí tích naøy laø thaùnh thieâng vaø vöông giaû (nhö nhöõng
ngöôøi ñöôïc xöùc daàu); laø ôn soi saùng, bôûi vì noù saùng ngôøi vaø choùi
loïi; laø y phuïc, bôûi vì noù che phuû söï xaáu xa cuûa chuùng ta; laø taém
röûa, bôûi vì bí tích naøy röûa saïch; laø aán tín, bôûi vì noù laø söï baûo
toaøn vaø laø daáu chæ cuûa uy quyeàn”10.
5
Catechismus Romanus 2, 2, 5: ed. Rodríguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 179.
6
X. Rm 6,3-4; Cl 2,12.
7
Thaùnh Justinoâ, Apologia, 1, 61: CA 1, 168 (PG 6, 421).
8
X. Dt 10,32.
9
X. 1 Tx 5,5.
10
Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, Oratio 40, 3-4: SC 358, 202-204 (PG 36, 361-364).
II. BÍ TÍCH RÖÛA TOÄI TRONG NHIEÄM CUÏC CÖÙU ÑOÄ

BAPTISMUS IN OECONOMIA SALUTIS
Nhöõng hình aûnh trong Giao Öôùc cuõ tieân baùo bí tích Röûa Toäi
1217. Trong phuïng vuï Canh thöùc Vöôït Qua, khi laøm pheùp nöôùc röûa
toäi, Hoäi Thaùnh long troïng töôûng nhôù nhöõng bieán coá troïng ñaïi trong
lòch söû cöùu ñoä, nhöõng bieán coá naøy laø hình aûnh tieân baùo maàu nhieäm
bí tích Röûa Toäi:
“Laïy Chuùa, Chuùa duøng quyeàn naêng voâ hình maø laøm cho caùc bí
tích trôû neân höõu hieäu laï luøng. Vaø qua doøng lòch söû cöùu ñoä, Chuùa
ñaõ bao laàn duøng nöôùc do chính Chuùa taïo döïng, ñeå baøy toû hieäu
naêng cuûa Pheùp Röûa”11.
344 1218. Töø taïo thieân laäp ñòa, nöôùc, thuï taïo khieâm toán vaø laï luøng naøy,
694 laø nguoàn maïch söï soáng vaø söï sinh soâi naûy nôû. Kinh Thaùnh xem
nöôùc nhö ñöôïc “aáp uû” bôûi Thaàn Khí Thieân Chuùa12.
“Laïy Chuùa, ngay töø luùc vuõ truï khôûi nguyeân, Thaùnh Thaàn Chuùa
ñaõ bay laø laø treân maët nöôùc, ñeå töø ñoù nöôùc haøm chöùa naêng löïc
thaùnh hoaù muoân loaøi”13.
701, 845 1219. Hoäi Thaùnh nhìn con taøu cuûa oâng Noâeâ laø hình aûnh tieân baùo
ôn cöùu ñoä nhôø bí tích Röûa Toäi: “Trong con taøu aáy, moät soá ít, caû
thaûy laø taùm ngöôøi, ñöôïc cöùu thoaùt nhôø nöôùc” (1 Pr 3,20).
“Chuùa laïi duøng nöôùc hoàng thuyû laøm hình aûnh tieân baùo Pheùp Röûa
ban ôn taùi sinh, vì nöôùc bieåu thò quyeàn naêng Chuùa, vöøa tieâu dieät
toäi loãi laïi vöøa khai môû moät ñôøi soáng môùi”14.
1220. Neáu nöôùc nguoàn töôïng tröng cho söï soáng, thì nöôùc bieån laø
1010 bieåu töôïng cuûa söï cheát. Vì vaäy, nöôùc coù theå laø hình boùng cuûa maàu
nhieäm thaäp giaù. Qua bieåu töôïng naøy, bí tích Röûa Toäi noùi leân söï
hieäp thoâng vôùi söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ.
1221. Ñaëc bieät cuoäc vöôït qua Bieån Ñoû, vieäc giaûi thoaùt thaät söï nhaø
Israel khoûi kieáp noâ leä ôû Ai Caäp, loan baùo ôn giaûi thoaùt nhôø Pheùp
Röûa.
11
Canh thöùc Vöôït qua, Laøm pheùp nöôùc, 42: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis
12
X. St 1,2.
13
14
“Chuùa ñaõ giaûi thoaùt con chaùu oâng Abraham khoûi voøng noâ leä maø
daãn qua Bieån Ñoû raùo chaân, ñeå hoï töôïng tröng cho moät daân toäc
môùi, laø nhöõng ngöôøi ñöôïc laõnh Pheùp Röûa sau naøy”15.
1222. Cuoái cuøng, bí tích Röûa Toäi ñöôïc tieân baùo trong vieäc vöôït qua
soâng Jorñanoâ, nhôø ñoù daân Thieân Chuùa nhaän ñöôïc hoàng aân laø Ñaát
ñaõ ñöôïc höùa ban cho doøng doõi oâng Abraham, laø hình aûnh cuûa ñôøi
soáng vónh cöûu. Lôøi höùa veà gia taøi hoàng phuùc naøy seõ ñöôïc thöïc hieän
trong Giao Öôùc Môùi.
Pheùp Röûa cuûa Ñöùc Kitoâ

1223. Taát caû caùc hình aûnh tieân baùo cuûa Giao Öôùc cuõ ñaõ ñöôïc hoaøn
taát trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu. Ngöôøi baét ñaàu ñôøi soáng coâng khai sau
khi ñeå cho thaùnh Gioan Taåy Giaû laøm pheùp röûa cho mình trong
soâng Jorñanoâ16. Sau khi phuïc sinh, Ngöôøi trao cho caùc Toâng Ñoà söù
vuï naøy: “Anh em haõy ñi vaø laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä,
laøm Pheùp Röûa cho hoï nhaân danh Cha, vaø Con, vaø Thaùnh Thaàn, 232
daïy baûo hoï tuaân giöõ moïi ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho anh em”
(Mt 28,19-20)17.
1224. Chuùa chuùng ta ñaõ töï nguyeän chòu pheùp röûa cuûa thaùnh Gioan,
moät pheùp röûa daønh cho nhöõng keû toäi loãi, ñeå giöõ troïn ñöùc coâng 536
chính18. Cöû chæ naøy cuûa Chuùa Gieâsu bieåu loä “söï haï mình” cuûa
Ngöôøi19. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng xöa kia bay löôïn laø laø treân maët
nöôùc trong coâng trình taïo döïng thöù nhaát, nay ngöï xuoáng treân Ñöùc
Kitoâ nhö khuùc nhaïc daïo ñaàu cuûa coâng trình taïo döïng môùi, vaø Chuùa
Cha toû cho thaáy Chuùa Gieâsu laø Con chí aùi cuûa Ngaøi20.
1225. Trong cuoäc Vöôït Qua cuûa mình, Ñöùc Kitoâ ñaõ khai môû caùc
nguoàn maïch cuûa bí tích Röûa Toäi cho taát caû moïi ngöôøi. Quaû vaäy,
Ngöôøi ñaõ noùi veà cuoäc khoå naïn Ngöôøi seõ phaûi chòu taïi Gieârusalem
nhö moät “Pheùp Röûa” maø Ngöôøi phaûi laõnh nhaän21. Maùu vaø nöôùc 766
chaûy ra töø caïnh söôøn bò ñaâm thaâu cuûa Chuùa Gieâsu chòu ñoùng
ñinh22, laø nhöõng ñieån hình cuûa bí tích Röûa Toäi vaø Thaùnh Theå, laø
15
16
X. Mt 3,13.
17
X. Mc 16,15-16.
18
X. Mt 3,15.
19
X. Pl 2,7.
20
X. Mt 3,16-17.
21
X. Mc 10,38; Lc 12,50
22
X. Ga 19,34.
nhöõng bí tích cuûa ñôøi soáng môùi23: töø luùc ñoù, ngöôøi ta coù theå ñöôïc
“sinh ra bôûi nöôùc vaø Thaàn Khí” ñeå vaøo Nöôùc Thieân Chuùa (Ga 3,5).
“Haõy xem, baïn ñöôïc röûa toäi ôû ñaâu, bí tích Röûa Toäi laø töø ñaâu neáu
khoâng phaûi laø töø Thaùnh Giaù cuûa Ñöùc Kitoâ, töø söï cheát cuûa Ngöôøi.
Toaøn boä maàu nhieäm laø ôû ñoù, bôûi vì Ngöôøi ñaõ chòu khoå hình vì
baïn. Trong Ngöôøi, baïn ñöôïc cöùu chuoäc; trong Ngöôøi, baïn ñöôïc cöùu
ñoä”24.
Bí tích Röûa Toäi trong Hoäi Thaùnh

1226. Töø ngaøy leã Nguõ Tuaàn, Hoäi Thaùnh ñaõ cöû haønh vaø ban bí tích
Röûa Toäi. Thaät vaäy, thaùnh Pheâroâ tuyeân boá vôùi ñaùm ñoâng ñang boái
849 roái vì baøi giaûng cuûa ngaøi: “Anh em haõy saùm hoái, vaø moãi ngöôøi haõy
chòu Pheùp Röûa nhaân danh Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñeå ñöôïc ôn tha toäi; vaø
anh em seõ nhaän ñöôïc hoàng aân laø Thaùnh Thaàn” (Cv 2,38). Caùc Toâng
Ñoà vaø nhöõng coäng söï vieân cuûa caùc ngaøi ban bí tích Röûa Toäi cho
nhöõng ai tin vaøo Chuùa Gieâsu: nhöõng ngöôøi Do Thaùi, nhöõng ngöôøi
kính sôï Thieân Chuùa vaø nhöõng ngöôøi ngoaïi giaùo25. Bí tích Röûa Toäi
luoân gaén lieàn vôùi ñöùc tin. Thaùnh Phaoloâ tuyeân boá vôùi vieân cai nguïc
canh giöõ oâng ôû Philippheâ: “Haõy tin vaøo Chuùa Gieâsu, thì oâng vaø caû
nhaø seõ ñöôïc cöùu ñoä”. Trình thuaät keå tieáp: “Laäp töùc, oâng aáy ñöôïc
chòu Pheùp Röûa cuøng vôùi taát caû ngöôøi nhaø” (Cv 16,31-33).
1227. Theo thaùnh Phaoloâ Toâng Ñoàâ, nhôø bí tích Röûa Toäi, tín höõu
ñöôïc hieäp thoâng vaøo söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ; hoï ñöôïc mai taùng vaø
790 soáng laïi vôùi Ngöôøi:
“Khi chuùng ta ñöôïc dìm vaøo nöôùc thanh taåy, ñeå thuoäc veà Ñöùc
Kitoâ Gieâsu, laø chuùng ta ñöôïc dìm vaøo trong caùi cheát cuûa Ngöôøi.
Vì ñöôïc dìm vaøo trong caùi cheát cuûa Ngöôøi, chuùng ta ñaõ cuøng ñöôïc
mai taùng vôùi Ngöôøi. Bôûi theá, cuõng nhö Ngöôøi ñaõ ñöôïc soáng laïi töø
coõi cheát nhôø quyeàn naêng vinh hieån cuûa Chuùa Cha, thì chuùng ta
cuõng ñöôïc soáng moät ñôøi soáng môùi” (Rm 6,3-4)26.
Nhöõng ngöôøi chòu Pheùp Röûa ñaõ “maëc laáy Ñöùc Kitoâ”27. Nhôø Chuùa
Thaùnh Thaàn, bí tích Röûa Toäi laø Pheùp Röûa ñeå thanh taåy, thaùnh hoùa
vaø coâng chính hoùa28.
1228. Nhö vaäy, bí tích Röûa Toäi laø Pheùp Röûa baèng nöôùc nhôø ñoù “haït
gioáng baát hoaïi” cuûa Lôøi Chuùa ñem laïi hieäu quaû cuûa noù laø ban söï
23
X.1 Ga 5,6-8.
24
Thaùnh Ambroâsioâ, De Sacramentis, 2,2,6: CSEL 73, 27-28 (PL 16,425-426).
25
X. Cv 2,41; 8,12-13; 10,48; 16,15.
26
X. Cl 2,12.
27
X. Gl 3,27.
28
X. 1 Cr 6,11; 12,13.
soáng29. Thaùnh Augustinoâ noùi veà bí tích Röûa Toäi: “Lôøi lieân keát vôùi
moät yeáu toá vaät chaát vaø noù trôû thaønh moät bí tích”30.
III. BÍ TÍCH RÖÛA TOÄI ÑÖÔÏC CÖÛ HAØNH THEÁ NAØO?

QUOMODO BAPTISMI CELEBRATUR SACRAMENTUM?
Khai taâm Kitoâ giaùo

1229. Ngay töø thôøi caùc Toâng Ñoà, ñeå trôû thaønh Kitoâ höõu ngöôøi ta
phaûi traûi qua con ñöôøng khai taâm goàm nhieàu giai ñoaïn. Haønh trình
naøy coù theå nhanh hay chaäm, nhöng luoân hoäi ñuû nhöõng ñieàu coát yeáu
nhö sau: loan baùo Lôøi Chuùa, ñoùn nhaän Tin Möøng keøm theo laø hoái
caûi, tuyeân xöng ñöùc tin, Röûa Toäi, ban Thaùnh Thaàn, laõnh nhaän
Thaùnh Theå.
1230. Vieäc khai taâm naøy, qua caùc thôøi ñaïi vaø theo nhöõng hoaøn caûnh khaùc
nhau, ñaõ bieán ñoåi nhieàu. Vaøo caùc theá kyû ñaàu tieân cuûa Hoäi Thaùnh, vieäc
khai taâm Kitoâ giaùo ñöôïc trieån khai ñaùng keå, vôùi moät giai ñoaïn döï toøng 1248
laâu daøi vaø moät chuoãi caùc nghi thöùc doïn ñöôøng, ñaùnh daáu con ñöôøng chuaån
bò cuûa thôøi kyø döï toøng baèng nhöõng coät moác phuïng vuï vaø daãn ñeán vieäc cöû
haønh caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo.
1231. ÔÛ ñaâu vieäc cöû haønh bí tích Röûa Toäi cho caùc nhi ñoàng ñaõ thaønh thoùi
quen phoå bieán, thì vieäc cöû haønh naøy trôû thaønh moät haønh vi duy nhaát,
gom laïi moät caùch raát toùm taét caùc giai ñoaïn chuaån bò cho vieäc khai taâm
Kitoâ giaùo. Theo baûn chaát cuûa noù, vieäc ban Pheùp Röûa cho caùc nhi ñoàng ñoøi
hoûi moät giai ñoaïn döï toøng sau Pheùp Röûa. Ñaây khoâng chæ laø caàn thieát phaûi
daïy doã sau Pheùp Röûa, nhöng coøn caàn laøm trieån nôû aân suûng cuûa bí tích
Röûa Toäi trong söï taêng tröôûng cuûa con ngöôøi. Ñaây laø phaän vuï ñaëc thuø cuûa 13
vieäc daïy giaùo lyù.
1232. Töø Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñoái vôùi Giaùo Hoäi La tinh “thôøi kyø döï
toøng daønh cho ngöôøi thaønh nieân, chia thaønh nhieàu giai ñoaïn” ñaõ ñöôïc taùi
laäp31. Caùc nghi thöùc cuûa thôøi kyø naøy ñöôïc trình baøy trong quyeån “Ordo
initiationis christianae adultorum” (“Nghi thöùc gia nhaäp Kitoâ giaùo daønh
cho ngöôøi lôùn”) (1972). Ngoaøi ra Coâng ñoàng coøn cho pheùp, “ngoaøi nhöõng
yeáu toá ñaõ coù trong truyeàn thoáng Kitoâ giaùo”, caùc xöù truyeàn giaùo ñöôïc chaáp 1204
nhaän “caû nhöõng yeáu toá vaãn thaáy ñöôïc söû duïng nôi moãi daân toäc, mieãn laø
caùc yeáu toá ñoù coù theå ñöôïc thích nghi vôùi nghi thöùc Kitoâ giaùo”32.
29
X. 1 Pr 1,23; Ep 5,26.
30
Thaùnh Augustinoâ, In Iohannis evangelium tractatus, 80, 3: CCL 36, 529 (PL 35, 1840).
31
32
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 65: AAS 56 (1964) 117; x. Ibid., 37-40:
AAS 56 (1964) 110-111.
1233. Vì vaäy, ngaøy nay trong taát caû caùc nghi leã La tinh vaø Ñoâng phöông,
vieäc khai taâm Kitoâ giaùo daønh cho ngöôøi thaønh nieân baét ñaàu baèng vieäc hoï
böôùc vaøo giai ñoaïn döï toøng, vaø vieäc khai taâm ñoù ñaït tôùi toät ñænh trong
1290 moät cuoäc cöû haønh duy nhaát goàm caû ba bí tích Röûa Toäi, Theâm Söùc vaø
Thaùnh Theå33. Trong caùc nghi leã Ñoâng phöông, vieäc khai taâm Kitoâ giaùo
daønh cho nhi ñoàng baét ñaàu vôùi bí tích Röûa Toäi, lieàn sau ñoù laø Theâm Söùc
vaø Thaùnh Theå; coøn trong nghi leã La tinh, vieäc khai taâm keùo daøi trong
nhöõng naêm hoïc giaùo lyù roài sau ñoù ñöôïc keát thuùc vôùi bí tích Theâm Söùc vaø
bí tích Thaùnh Theå laø toät ñænh cuûa vieäc khai taâm Kitoâ giaùo34.
Tính caùch “daãn vaøo maàu nhieäm” cuûa cuoäc cöû haønh
1234. YÙ nghóa vaø aân suûng cuûa bí tích Röûa Toäi ñöôïc trình baøy roõ
raøng trong caùc nghi thöùc cöû haønh. Khi chaêm chuù theo doõi caùc cöû
chæ vaø lôøi noùi cuûa cuoäc cöû haønh, caùc tín höõu ñöôïc khai taâm veà caùc
söï phong phuù maø bí tích naày bieåu loä vaø thöïc hieän nôi moãi ngöôøi
taân toøng.
617 1235. Daáu Thaùnh Giaù luùc baét ñaàu vieäc cöû haønh ghi daáu aán cuûa Ñöùc
Kitoâ treân keû saép thuoäc veà Ngöôøi, vaø noùi leân aân suûng cöùu chuoäc maø
2157 Ñöùc Kitoâ mang laïi cho chuùng ta nhôø thaäp giaù cuûa Ngöôøi.
1236. Vieäc coâng boá Lôøi Chuùa doïi chieáu chaân lyù ñöôïc maïc khaûi cho
caùc öùng vieân vaø coäng ñoaøn, vaø khôi leân lôøi ñaùp laïi cuûa ñöùc tin, voán
khoâng theå taùch rôøi khoûi bí tích Röûa Toäi. Bí tích Röûa Toäi, moät caùch
1122 ñaëc bieät, laø “bí tích cuûa ñöùc tin”, bôûi vì noù laø cöûa ngoõ bí tích daãn
vaøo ñôøi soáng ñöùc tin.
1237. Bôûi vì bí tích Röûa Toäi noùi leân söï giaûi thoaùt khoûi toäi loãi vaø keû
xuùi giuïc toäi loãi laø ma quyû, neân moät (hay nhieàu) lôøi nguyeän tröø taø
1673 ñöôïc ñoïc treân öùng vieân. Hoï ñöôïc xöùc daàu döï toøng hay ñöôïc vò chuû
söï ñaët tay, vaø hoï minh nhieân töø boû Satan. Ñöôïc chuaån bò nhö vaäy
xong, hoï coù theå tuyeân xöng ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh maø hoï seõ ñöôïc
189 “trao phoù” cho ñöùc tin ñoù nhôø bí tích Röûa Toäi35.
1217 1238. Roài Nöôùc röûa toäi ñöôïc thaùnh hieán baèng Kinh khaån caàu Chuùa
Thaùnh Thaàn (hoaëc ngay luùc naøy hoaëc ñaõ laøm trong ñeâm Canh thöùc
Vöôït Qua). Hoäi Thaùnh caàu xin Thieân Chuùa ñeå nhôø Con Ngaøi, quyeàn
naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng treân nöôùc naøy, ñeå nhöõng ai
saép ñöôïc thanh taåy trong nöôùc naøy, thì ñöôïc “sinh ra bôûi nöôùc vaø
Thaàn khí” (Ga 3,5).
33
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 14: AAS 58 (1966) 963; Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 851.
865-866.
34
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 851,2. 868.
35
X. Rm 6,17.
1239. Tieáp ñeán laø nghi thöùc chính yeáu cuûa bí tích: ñoù laø chính vieäc 1214
röûa toäi, noù bieåu loä vaø thöïc hieän caùi cheát ñoái vôùi toäi loãi vaø vieäc böôùc
vaøo ñôøi soáng cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh nhôø ñöôïc ñoàng hình ñoàng
daïng vôùi Ñöùc Kitoâ trong maàu nhieäm Vöôït Qua. Pheùp Röûa ñöôïc thöïc
hieän moät caùch coù yù nghóa nhaát, qua ba laàn dìm xuoáng nöôùc röûa toäi.
Nhöng töø xa xöa, vieäc naøy cuõng coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ñoå
nöôùc ba laàn treân ñaàu öùng vieân.
1240. Trong Giaùo Hoäi La tinh, vieäc ñoå nöôùc ba laàn ñoù ñöôïc keøm theo lôøi
noùi cuûa thöøa taùc vieân: “T..., cha röûa con, nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh
Thaàn”. Trong caùc phuïng vuï Ñoâng phöông, ngöôøi döï toøng höôùng veà phía
Ñoâng vaø linh muïc ñoïc: “Toâi tôù cuûa Thieân Chuùa, laø T..., ñöôïc röûa toäi nhaân
danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn”. Moãi laàn keâu caàu töøng Ngoâi vò trong
Ba Ngoâi Chí Thaùnh, vò chuû söï seõ dìm ngöôøi döï toøng xuoáng nöôùc roài keùo
leân.
1241. Vieäc xöùc daàu thaùnh, daàu ñöôïc pha höông lieäu do Giaùm muïc 1294, 1574
thaùnh hieán, coù yù nghóa laø hoàng aân Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc ban cho
ngöôøi taân toøng. Hoï trôû neân moät Kitoâ höõu, nghóa laø ngöôøi “ñöôïc xöùc
daàu” baèng Chuùa Thaùnh Thaàn, ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ, Ñaáng
ñaõ ñöôïc xöùc daàu laøm Tö teá, Tieân tri vaø Vöông ñeá36. 783
1242. Trong phuïng vuï cuûa caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông, vieäc xöùc daàu
sau Pheùp Röûa laø bí tích Xöùc Daàu Thaùnh (bí tích Theâm Söùc). Trong
phuïng vuï Roâma, nghi thöùc naøy baùo tröôùc vieäc xöùc daàu thaùnh laàn 1291
thöù hai seõ do Giaùm muïc trao ban: ñoù laø bí tích Theâm Söùc, bí tích
naøy nhö “cuûng coá” vaø kieän toaøn vieäc xöùc daàu trong bí tích Röûa Toäi.
1243. AÙo traéng noùi leân caùch töôïng tröng ngöôøi chòu Pheùp Röûa ñaõ
maëc laáy Ñöùc Kitoâ37, ñaõ soáng laïi cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ. Caây neán ñöôïc
thaép saùng töø neán phuïc sinh noùi leân raèng Ñöùc Kitoâ ñaõ chieáu doïi
aùnh saùng cho ngöôøi taân toøng. Trong Ñöùc Kitoâ, nhöõng ngöôøi chòu 1216
Pheùp Röûa laø “aùnh saùng cho traàn gian” (Mt 5,14)38.
Ngöôøi taân toøng luùc ñoù laø con caùi Thieân Chuùa trong Ngöôøi Con
Duy Nhaát. Hoï coù theå ñoïc lôøi kinh cuûa nhöõng ngöôøi con Thieân
Chuùa: kinh Laïy Cha. 2769
1244. Röôùc leã laàn ñaàu. Ngöôøi taân toøng, ñaõ trôû neân con Thieân Chuùa,
vaø ñaõ maëc aùo cöôùi, ñöôïc ñoùn nhaän vaøo “tieäc cöôùi cuûa Con Chieân” vaø
laõnh nhaän löông thöïc cuûa ñôøi soáng môùi, laø Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ.
Caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông yù thöùc caùch soáng ñoäng veà tính duy nhaát 1292
cuûa vieäc khai taâm Kitoâ giaùo, neân ban bí tích Thaùnh Theå cho taát caû
nhöõng ngöôøi vöøa ñöôïc röûa toäi vaø theâm söùc, keå caû caùc nhi ñoàng, vì
36
X. Nghi thöùc Röûa toäi cho treû em, 62 (Typis Polyglottis Vaticanis 1969) 32.
37
X. Gl 3,27.
38
X. Pl 2,15.
nhôù laïi lôøi Chuùa: “Cöù ñeå treû em ñeán vôùi Thaày, ñöøng ngaên caám
chuùng” (Mc 10,14). Giaùo Hoäi La tinh, daønh vieäc röôùc leã laïi cho caùc
em ñaõ ñeán tuoåi khoân, neân dieãn taû vieäc môû ngoû cuûa bí tích Röûa Toäi
höôùng ñeán bí tích Thaùnh Theå, baèng caùch ñöa nhi ñoàng vöøa chòu
Pheùp Röûa ñeán gaàn baøn thôø ñeå ñoïc kinh Laïy Cha.
1245. Pheùp laønh troïng theå keát thuùc cuoäc cöû haønh bí tích Röûa Toäi.
Khi röûa toäi cho treû sô sinh, pheùp laønh ban cho ngöôøi meï coù moät
taàm quan troïng ñaëc bieät.
IV. AI COÙ THEÅ LAÕNH NHAÄN BÍ TÍCH RÖÛA TOÄI?

QUIS BAPTISMUM RECIPERE POTEST?
1246. “Taát caû vaø chæ nhöõng ngöôøi chöa chòu Pheùp Röûa, môùi coù khaû
naêng laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi”39.
Röûa toäi cho ngöôøi thaønh nieân

1247. Töø thuôû ban ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh, vieäc röûa toäi cho ngöôøi
thaønh nieân laø hình thöùc thoâng thöôøng nhaát ôû nhöõng nôi Tin Möøng
môùi ñöôïc rao giaûng. Luùc ñoù thôøi kyø döï toøng (chuaån bò cho bí tích
Röûa Toäi) laø moät giai ñoaïn quan troïng. Vì laø vieäc khai taâm veà ñöùc
tin vaø ñôøi soáng Kitoâ giaùo, thôøi kyø naøy phaûi chuaån bò cho ngöôøi döï
toøng ñoùn nhaän hoàng aân cuûa Thieân Chuùa trong bí tích Röûa Toäi,
Theâm Söùc vaø Thaùnh Theå.
1230 1248. Thôøi kyø döï toøng, hoaëc thôøi gian huaán luyeän caùc döï toøng, coù
muïc ñích giuùp ñöông söï, khi ñaùp laïi saùng kieán cuûa Thieân Chuùa vaø
hôïp nhaát vôùi moät coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh, coù theå hoái caûi vaø laøm
cho ñöùc tin cuûa mình ñöôïc tröôûng thaønh. Ñaây chính laø vieäc huaán
luyeän “toaøn boä ñôøi soáng Kitoâ giaùo”, nhôø ñoù, “caùc moân ñeä ñöôïc keát
hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ laø Thaày cuûa mình. Nhö vaäy caùc döï toøng phaûi ñöôïc
khai taâm caùch thích ñaùng veà maàu nhieäm cöùu ñoä, vaø veà vieäc thöïc
haønh luaân lyù cuûa Tin Möøng, vaø nhôø caùc nghi thöùc thaùnh thieâng
ñöôïc tuaàn töï cöû haønh theo töøng giai ñoaïn, hoï ñöôïc daãn vaøo ñôøi
soáng ñöùc tin, ñôøi soáng phuïng vuï vaø ñôøi soáng baùc aùi cuûa daân Thieân
Chuùa”40.
1259 1249. Nhöõng ngöôøi döï toøng “ñaõ ñöôïc keát hôïp vôùi Hoäi Thaùnh roài, ñaõ
laø ngöôøi nhaø cuûa Ñöùc Kitoâ roài vaø thöôøng ñaõ soáng moät ñôøi ñöùc tin,
39
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 864; x. Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 679.
40
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 14: AAS 58 (1966) 962-963; x. Nghi thöùc gia nhaäp Kitoâ
giaùo cho ngöôøi lôùn, Praenotanda 19 (Typis Polyglottis Vaticanis 1972) 11; Ibid., De
tempore catechumenatus eiusque ritibus 98, 36.
ñöùc caäy vaø ñöùc meán roài”41. Hoï ñöôïc “Meï Hoäi Thaùnh yeâu thöông
chaêm soùc nhö con caùi mình roài”42.
Röûa toäi cho nhi ñoàng

1250. Vì ñöôïc sinh ra vôùi baûn tính con ngöôøi sa ngaõ vaø hoen oá do 403
nguyeân toäi, caùc nhi ñoàng cuõng caàn ñöôïc taùi sinh trong bí tích Röûa
Toäi43, ñeå chuùng ñöôïc giaûi thoaùt khoûi quyeàn löïc toái taêm vaø ñöôïc ñöa
vaøo mieàn töï do cuûa caùc con caùi Thieân Chuùa maø taát caû moïi ngöôøi
ñöôïc môøi goïi44. Tính caùch hoaøn toaøn nhöng khoâng cuûa ôn cöùu ñoä
ñöôïc bieåu loä caùch ñaëc bieät trong bí tích Röûa Toäi cho caùc nhi ñoàng. 1996
Vì vaäy Hoäi Thaùnh vaø cha meï em nhoû, neáu khoâng cho em ñöôïc Röûa
Toäi ít laâu sau khi sinh ra, thì laøm em thieät maát aân suûng voâ giaù laø
ñöôïc trôû neân con caùi Thieân Chuùa45.
1251. Caùc cha meï Kitoâ giaùo nhaän bieát raèng, vieäc thöïc haønh naøy
cuõng ñi ñoâi vôùi nhieäm vuï cuûa hoï laø nhöõng ngöôøi nuoâi döôõng söï
soáng maø Thieân Chuùa ñaõ uyû thaùc cho hoï46.
1252. Vieäc Röûa Toäi cho caùc nhi ñoàng laø moät truyeàn thoáng raát xa xöa cuûa
Hoäi Thaùnh. Coù nhöõng baèng chöùng roõ raøng veà truyeàn thoáng naøy töø theá kyû
thöù hai. Nhöng raát coù theå ngay töø luùc caùc Toâng Ñoà baét ñaàu rao giaûng, khi
coù nhöõng gia ñình maø “caû nhaø” ñeàu chòu Pheùp Röûa47 thì ngöôøi ta cuõng ñaõ
Röûa Toäi cho caû caùc nhi ñoàng48.
Ñöùc tin vaø bí tích Röûa Toäi

1253. Bí tích Röûa Toäi laø bí tích cuûa ñöùc tin49. Nhöng ñöùc tin caàn 1123
ñeán coäng ñoaøn caùc tín höõu. Moãi Kitoâ höõu chæ coù theå tin trong ñöùc
tin cuûa Hoäi Thaùnh. Ñöùc tin caàn phaûi coù ñeå ñöôïc chòu Pheùp Röûa,
chöa phaûi laø ñöùc tin hoaøn haûo vaø tröôûng thaønh, nhöng laø moät khôûi
ñaàu caàn ñöôïc taêng tröôûng. Hoäi Thaùnh hoûi ngöôøi döï toøng hoaëc ngöôøi
ñôõ ñaàu: “Con xin gì cuøng Hoäi Thaùnh Chuùa?” Vaø hoï traû lôøi: “Con xin 168
ñöùc tin”.
41
42
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 14: AAS 57 (1965) 19; x. Boä Giaùo Luaät, caùc
ñieàu 206. 788.
43
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 5a, Decretum de peccato originali, c. 4: DS 1514.
44
X. Cl 1,12-14.
45
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 867; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 686,1.
46
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 11: AAS 57 (1965) 15-16; Ibid., 41: AAS
57 (1965) 47; Id., Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 48: AAS 58 (1966) 1067-1069; Boä
Giaùo Luaät, caùc ñieàu 774,2. 1136.
47
X. Cv 16,15.33; 18,8; 1 Cr 1,16.
48
X. Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Huaán thò Pastoralis actio, 4: AAS 72 (1980) 1139.
49
X. Mc 16,16.
1254. Ñöùc tin cuûa moïi ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, caû nhi ñoàng caû
ngöôøi thaønh nieân, caàn ñöôïc taêng tröôûng sau bí tích Röûa Toäi. Vì
2101 vaäy, haèng naêm, trong ñeâm Canh thöùc Vöôït Qua, Hoäi Thaùnh cöû
haønh vieäc laëp laïi caùc lôøi höùa Pheùp Röûa. Vieäc chuaån bò laõnh nhaän bí
tích Röûa Toäi môùi chæ ñöa tôùi ngöôõng cöûa cuûa ñôøi soáng môùi. Bí tích
Röûa Toäi laø nguoàn maïch cuûa ñôøi soáng môùi trong Ñöùc Kitoâ, töø ñoù
tuoân traøo toaøn boä ñôøi soáng Kitoâ höõu.
1255. Ñeå aân suûng cuûa bí tích Röûa Toäi coù theå ñöôïc trieån nôû, söï hoã
1311 trôï cuûa cha meï laø raát quan troïng. Cha meï ñôõ ñaàu cuõng coù nhieäm
vuï trong coâng vieäc naøy. Hoï phaûi laø nhöõng tín höõu kieân vöõng, coù
khaû naêng vaø saün saøng giuùp ñôõ ngöôøi môùi chòu Pheùp Röûa, nhi ñoàng
cuõng nhö ngöôøi thaønh nieân, treân con ñöôøng cuûa ñôøi soáng Kitoâ
höõu50. Nhieäm vuï cuûa cha meï ñôõ ñaàu thöïc söï laø moät chöùc vuï chính
thöùc (officium) trong Hoäi Thaùnh51. Toaøn theå coäng ñoaøn giaùo hoäi
ñeàu döï phaàn traùch nhieäm trong vieäc laøm trieån nôû vaø giöõ gìn aân
suûng ñaõ ñöôïc laõnh nhaän trong bí tích Röûa Toäi.
V. AI COÙ THEÅ BAN BÍ TÍCH RÖÛA TOÄI?

QUIS BAPTIZARE POTEST?
1239-1240 1256. Thöøa taùc vieân thoâng thöôøng cuûa bí tích Röûa Toäi laø Giaùm
muïc, linh muïc, vaø trong Giaùo Hoäi La tinh, caû phoù teá nöõa52. Trong
tröôøng hôïp khaån thieát, thì baát cöù ngöôøi naøo, keå caû nhöõng ngöôøi
chöa chòu Pheùp Röûa, maø coù yù höôùng caàn thieát, ñeàu coù theå cöû haønh
Pheùp Röûa53, baèng caùch söû duïng coâng thöùc Röûa Toäi nhaân danh Chuùa
1752 Ba Ngoâi. YÙ höôùng caàn thieát laø muoán laøm ñieàu Hoäi Thaùnh laøm khi
ban Pheùp Röûa. Lyù do cuûa vieäc ngöôøi ngoaïi giaùo cuõng coù theå cöû
haønh Pheùp Röûa nhö vaäy, laø vì Hoäi Thaùnh thaáy roõ raèng Thieân Chuùa
muoán cöùu ñoä moïi ngöôøi54 vaø bí tích Röûa Toäi laø caàn thieát ñeå ñöôïc
cöùu ñoä55.
VI. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA BÍ TÍCH RÖÛA TOÄI

NECESSITAS BAPTISMI
1129 1257. Chính Chuùa khaúng ñònh raèng bí tích Röûa Toäi laø caàn thieát ñeå
ñöôïc cöùu ñoä56. Vì vaäy, Ngöôøi ñaõ truyeàn leänh cho caùc moân ñeä Ngöôøi
50
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 872-874.
51
52
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 861, 1; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 677, 1.
53
54
X. 1 Tm 2,4.
55
X. Mc 16,16.
56
X. Ga 3,5.
rao giaûng Tin Möøng vaø laøm Pheùp Röûa cho muoân daân57. Bí tích Röûa 161, 846
Toäi caàn thieát cho ôn cöùu ñoä ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc loan baùo
Tin Möøng vaø coù khaû naêng xin laõnh nhaän bí tích naøy58. Ngoaøi bí
tích Röûa Toäi, Hoäi Thaùnh khoâng bieát ñeán moät phöông theá naøo khaùc
ñeå baûo ñaûm cho ngöôøi ta ñöôïc vaøo vinh phuùc vónh cöûu; vì vaäy, Hoäi
Thaùnh khoâng xao laõng söù vuï mình ñaõ laõnh nhaän töø nôi Chuùa laø
phaûi laøm cho taát caû nhöõng ngöôøi coù theå laõnh bí tích naøy ñöôïc sinh
ra “bôûi nöôùc vaø Chuùa Thaùnh Thaàn”. Thieân Chuùa ñaõ raøng buoäc ôn
cöùu ñoä vôùi bí tích Röûa Toäi, nhöng chính Ngaøi khoâng bò raøng buoäc
bôûi caùc bí tích cuûa Ngaøi.
1258. Töø ñaàu, Hoäi Thaùnh luoân xaùc tín raèng nhöõng ngöôøi chòu cheát
vì ñöùc tin, maëc daàu chöa laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi, thì hoï ñaõ ñöôïc
taåy röûa baèng caùi cheát cuûa hoï vì Ñöùc Kitoâ vaø vôùi Ñöùc Kitoâ. Ñöôïc taåy
röûa baèng maùu nhö vaäy, cuõng nhö öôùc muoán chòu Pheùp Röûa, vaãn 2473
mang laïi hieäu quaû cuûa bí tích Röûa Toäi, tuy ñoù khoâng phaûi laø bí tích.
1259. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi döï toøng cheát tröôùc khi laõnh nhaän bí 1249
tích Röûa Toäi, vieäc hoï khao khaùt toû töôøng muoán laõnh nhaän bí tích
naøy, lieân keát vôùi vieäc thoáng hoái caùc toäi loãi cuûa hoï vaø vôùi ñöùc meán,
baûo ñaûm cho hoï ôn cöùu ñoä maø hoï ñaõ khoâng theå laõnh nhaän qua bí
tích.
1260. “Vì Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát cho taát caû moïi ngöôøi, vaø vì ôn goïi toái
haäu cuûa con ngöôøi thaät söï laø duy nhaát, ñoù laø ôn goïi bôûi Thieân
Chuùa, neân chuùng ta phaûi hieåu raèng, Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho
moïi ngöôøi khaû naêng ñöôïc tham döï vaøo maàu nhieäm Vöôït Qua, baèng
caùch naøo ñoù chæ coù Chuùa bieát”59. Baát kyø ai, duø khoâng bieát Tin Möøng 848
cuûa Ñöùc Kitoâ vaø khoâng bieát Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi, nhöng tìm kieám
chaân lyù vaø thöïc thi yù muoán cuûa Thieân Chuùa theo nhö hoï hieåu bieát,
thì coù theå ñöôïc cöùu ñoä. Coù theå giaû thieát raèng, nhöõng ngöôøi nhö vaäy
haún ñaõ minh nhieân khao khaùt laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi, neáu hoï
ñaõ bieát ñeán söï caàn thieát cuûa bí tích naøy.
1261. Veà caùc treû em cheát maø chöa ñöôïc laõnh bí tích Röûa Toäi, Hoäi
Thaùnh chæ bieát phoù daâng caùc em cho loøng thöông xoùt cuûa Thieân
Chuùa, nhö Hoäi Thaùnh ñaõ laøm trong nghi leã an taùng daønh cho caùc
em. Thaät vaäy, loøng thöông xoùt cao caû cuûa Thieân Chuùa, “Ñaáng muoán
cho moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä” (1 Tm 2,4) vaø loøng thöông meán cuûa
57
X. Mt 28,20. X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Decretum de sacramentis, Canones de sacramento
Baptismi, canon 5: DS 1618; CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 14: AAS 57
(1965) 18; Id., Saéc leänh Ad Gentes, 5: AAS 58 (1966) 951-952.
58
X. Mc 16,16.
59
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, 22: AAS 58 (1966) 1043; x. Id., Hieán cheá
tín lyù Lumen Gentium, 16: AAS 57 (1965) 20; Id., Saéc leänh Ad Gentes, 7: AAS 58 (1966)
955.
Chuùa Gieâsu ñoái vôùi treû em khieán Ngöôøi ñaõ noùi: “Cöù ñeå treû em ñeán
1257 vôùi Thaày, ñöøng ngaên caám chuùng” (Mc 10,14) cho pheùp chuùng ta hy
voïng raèng, coù moät con ñöôøng cöùu ñoä daønh cho nhöõng treû em cheát
maø chöa chòu Pheùp Röûa. Hoäi Thaùnh cuõng heát söùc khaån thieát keâu
1250 goïi, ñöøng ngaên caûn caùc treû em khoâng cho chuùng ñeán vôùi Ñöùc Kitoâ
nhôø hoàng aân cuûa bí tích Röûa Toäi.
VII. AÂN SUÛNG CUÛA BÍ TÍCH RÖÛA TOÄI

GRATIA BAPTISMI
1234 1262. Nhöõng hieäu quaû khaùc nhau cuûa bí tích Röûa Toäi ñöôïc noùi leân
qua caùc yeáu toá khaû giaùc cuûa nghi thöùc bí tích. Vieäc dìm xuoáng nöôùc
laø bieåu töôïng cuûa söï cheát vaø vieäc thanh taåy, nhöng cuõng laø bieåu
töôïng cuûa söï taùi sinh vaø söï canh taân. Vaäy hai hieäu quaû chính laø
vieäc thanh taåy toäi loãi vaø söï taùi sinh trong Chuùa Thaùnh Thaàn60.
Ñeå tha toäi…

977 1263. Nhôø bí tích Röûa Toäi, taát caû moïi toäi loãi ñeàu ñöôïc tha: toäi toå
toâng vaø taát caû caùc toäi caù nhaân, cuõng nhö taát caû caùc hình phaït do
1425 toäi61. Thaät vaäy, nôi nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc taùi sinh, khoâng coøn gì
ngaên caûn hoï böôùc vaøo Nöôùc Thieân Chuùa, duø laø toäi cuûa oâng Añam,
duø laø toäi cuûa baûn thaân, duø laø nhöõng haäu quaû cuûa toäi, maø haäu quaû
nghieâm troïng nhaát laø phaûi xa lìa Thieân Chuùa.
1264. Tuy nhieân, moät soá haäu quaû taïm thôøi cuûa toäi vaãn coøn toàn taïi
nôi ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, nhö ñau khoå, beänh taät, söï cheát, hoaëc
nhöõng moûng doøn trong cuoäc soáng nhö tính tình yeáu ñuoái, v.v…, hoaëc
976, 2514 caû söï höôùng chieàu veà toäi maø Truyeàn thoáng goïi laø duïc voïng
1426 (concupiscentia) hay noùi caùch aån duï laø “buøi nhuøi nhoùm löûa cuûa toäi”
(fomes peccati): “Duïc voïng, ñöôïc ñeå laïi ñeå chuùng ta chieán ñaáu,
khoâng coù khaû naêng laøm haïi nhöõng ai khoâng chieàu theo noù maø coøn
maïnh meõ choáng laïi noù nhôø aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ Gieâsu. Hôn nöõa,
405 “khoâng ñoaït giaûi neáu khoâng thi ñaáu theo luaät leä” (2 Tm 2,5)62.
“Thuï taïo môùi”

1265. Bí tích Röûa Toäi khoâng nhöõng röûa saïch moïi toäi loãi, maø coøn
505
505 laøm cho ngöôøi taân toøng trôû neân “moät thuï taïo môùi”63, thaønh nghóa
töû cuûa Thieân Chuùa64, “ñöôïc thoâng phaàn baûn tính Thieân Chuùa”65,
60
X. Cv 2,38; Ga 3,5.
61
X. CÑ Florentinoâ, Decretum pro Armenis: DS 1316.
62
63
X. 2 Cr 5,17.
64
X. Gl 4,5-7.
thaønh chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ66 vaø ñoàng thöøa töï vôùi Ngöôøi67, vaø thaønh 460
ñeàn thôø Chuùa Thaùnh Thaàn68.
1266. Chuùa Ba Ngoâi Chí Thaùnh ban cho ngöôøi chòu Pheùp Röûa ôn
thaùnh hoùa, ôn coâng chính hoùa: 1992
– laøm cho ngöôøi ñoù coù khaû naêng tin vaøo Thieân Chuùa, troâng caäy
Ngaøi vaø yeâu meán Ngaøi nhôø caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn; 1812
– laøm cho ngöôøi ñoù coù khaû naêng soáng vaø haønh ñoäng theo söï taùc
ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nhôø caùc hoàng aân cuûa Chuùa 1831
Thaùnh Thaàn;
– laøm cho ngöôøi ñoù taêng tröôûng trong ñieàu thieän haûo nhôø caùc
nhaân ñöùc luaân lyù. 1810
Nhö vaäy, toaøn boä cô caáu cuûa ñôøi soáng sieâu nhieân cuûa Kitoâ höõu
ñeàu baét nguoàn töø bí tích Röûa Toäi.
Ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Hoäi Thaùnh laø Thaân Theå Ñöùc Kitoâ
1267. Bí tích Röûa Toäi laøm cho chuùng ta thaønh chi theå cuûa Thaân 782
Theå Ñöùc Kitoâ. “Chuùng ta laø phaàn thaân theå cuûa nhau” (Ep 4,25). Bí
tích Röûa Toäi thaùp nhaäp chuùng ta vaøo Hoäi Thaùnh. Töø gieáng röûa toäi,
daân duy nhaát cuûa Thieân Chuùa cuûa Giao Öôùc Môùi ñöôïc sinh ra, daân
naøy vöôït leân treân moïi ranh giôùi töï nhieân hoaëc nhaân baûn veà daân
toäc, vaên hoùa, chuûng toäc vaø giôùi tính: “Taát caû chuùng ta ñeàu ñaõ chòu
Pheùp Röûa trong cuøng moät Thaàn Khí ñeå trôû neân moät thaân theå”
(1 Cr 12,13).
1268. Nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa trôû neân “nhöõng vieân ñaù soáng
ñoäng maø xaây neân ngoâi ñeàn thôø thieâng lieâng… laøm haøng tö teá
thaùnh” (1 Pr 2,5). Nhôø bí tích Röûa Toäi, hoï ñöôïc tham döï vaøo chöùc
tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, vaøo söù vuï tieân tri vaø vöông ñeá cuûa Ngöôøi, hoï laø 1141
“gioáng noøi ñöôïc tuyeån choïn, laø haøng tö teá vöông giaû, laø daân thaùnh,
daân rieâng cuûa Thieân Chuùa, ñeå loan truyeàn nhöõng kyø coâng cuûa Ngaøi,
Ñaáng ñaõ goïi … [hoï] ra khoûi mieàn u toái, vaøo nôi ñaày aùnh saùng dieäu
huyeàn” (1 Pr 2,9). Bí tích Röûa Toäi cho hoï tham döï vaøo chöùc tö teá
coäng ñoàng cuûa caùc tín höõu. 784
1269. Ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa ñaõ trôû thaønh phaàn töû cuûa Hoäi
Thaùnh, hoï khoâng coøn thuoäc veà mình nöõa69, nhöng thuoäc veà Ñaáng
ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi vì chuùng ta70. Töø nay, hoï ñöôïc môøi goïi ñeå
65
X. 2 Pr 1,4.
66
X. 1 Cr 6,15; 12,27.
67
X. Rm 8,17.
68
X. 1 Cr 6,19.
69
X. 1 Cr 6,19.
70
X. 2 Cr 5,15.
phuïc tuøng laãn nhau71 vaø phuïc vuï ngöôøi khaùc72 trong söï hieäp thoâng
cuûa Hoäi Thaùnh, ñöôïc môøi goïi “vaâng lôøi vaø phuïc tuøng” caùc vò laõnh
ñaïo cuûa Hoäi Thaùnh73 vôùi loøng kính troïng vaø quyù meán74. Cuõng nhö
bí tích Röûa Toäi laø nguoàn maïch cuûa caùc traùch nhieäm vaø boån phaän,
871 ngöôøi chòu Pheùp Röûa cuõng ñöôïc höôûng caùc quyeàn lôïi trong loøng Hoäi
Thaùnh: ñöôïc laõnh nhaän caùc bí tích, ñöôïc nuoâi döôõng baèng Lôøi Chuùa
vaø ñöôïc naâng ñôõ baèng caùc trôï giuùp thieâng lieâng khaùc cuûa Hoäi
Thaùnh75.
1270. Nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, “ñöôïc taùi sinh laøm con
2472 Thieân Chuùa (nhôø bí tích Röûa Toäi), coù boån phaän tuyeân xöng tröôùc
maët moïi ngöôøi ñöùc tin maø hoï ñaõ laõnh nhaän töø Thieân Chuùa qua Hoäi
Thaùnh”76 vaø tham döï vaøo hoaït ñoäng toâng ñoà vaø truyeàn giaùo cuûa
daân Thieân Chuùa77.
Moái daây bí tích cuûa söï hôïp nhaát caùc Kitoâ höõu
818, 838 1271. Bí tích Röûa Toäi ñaët neàn taûng cho söï hieäp thoâng giöõa taát caû
caùc Kitoâ höõu, keå caû vôùi nhöõng ngöôøi chöa hoaøn toaøn hieäp thoâng vôùi
Hoäi Thaùnh Coâng giaùo: “Thaät vaäy, nhöõng ngöôøi tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø
ñaõ chòu Pheùp Röûa ñuùng nghi thöùc, vaãn hieäp thoâng moät caùch naøo ñoù
vôùi Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, tuy laø söï hieäp thoâng khoâng hoaøn haûo….
Ñaõ ñöôïc coâng chính hoùa nhôø ñöùc tin khi chòu Pheùp Röûa, nhöõng
ngöôøi ñoù ñaõ ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ, vì vaäy hoï coù quyeàn
mang danh Kitoâ höõu vaø xöùng ñaùng ñöôïc caùc con caùi cuûa Hoäi Thaùnh
Coâng giaùo nhìn nhaän laø anh em trong Chuùa”78. “Vaäy bí tích Röûa
Toäi laø moái daây bí tích lieân keát caùch chaët cheõ söï hôïp nhaát giöõa taát
caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc taùi sinh nhôø bí tích ñoù”79.
AÁn tín thieâng lieâng khoâng theå taåy xoùa

1272. Ngöôøi chòu Pheùp Röûa, ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ nhôø bí
1121 tích Röûa Toäi, ñöôïc neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ80. Bí tích
naøy ghi treân Kitoâ höõu moät daáu chæ thieâng lieâng khoâng theå taåy xoùa
71
X. Ep 5,21; 1 Cr 16,15-16.
72
X. Ga 13,12-15.
73
X. Dt 13,17.
74
X. 1 Tx 5,12-13.
75
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 37: AAS 57 (1965) 42-43; Boä Giaùo Luaät,
caùc ñieàu 208-223; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 675,2.
76
77
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 17: AAS 57 (1965) 21; Id., Saéc leänh Ad
Gentes, 7: AAS 58 (1966) 956; Ibid., 23: AAS 58 (1966) 974-975.
78
79
80
X. Rm 8,29.
(aán tín), moät daáu chæ cho thaáy hoï thuoäc veà Ñöùc Kitoâ. Khoâng moät toäi
loãi naøo xoùa ñöôïc aán tín naøy, maëc duø toäi loãi ngaên caûn bí tích Röûa
Toäi mang laïi nhöõng hieäu quaû cuûa ôn cöùu ñoä81. Bí tích Röûa Toäi chæ
ñöôïc ban moät laàn cho maõi maõi, neân khoâng theå ñöôïc taùi ban.
1273. Ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Hoäi Thaùnh nhôø bí tích Röûa Toäi, caùc tín
höõu nhaän ñöôïc aán tín bí tích, aán tín naøy thaùnh hieán hoï ñeå lo vieäc
phuïng töï Kitoâ giaùo82. AÁn tín Pheùp Röûa laøm cho hoï coù khaû naêng vaø
ñoøi buoäc hoï phaûi phuïc vuï Thieân Chuùa baèng vieäc tham döï soáng ñoäng
vaøo phuïng vuï thaùnh cuûa Hoäi Thaùnh vaø phaûi thöïc thi chöùc tö teá 1070
Pheùp Röûa cuûa hoï qua vieäc laøm chöùng baèng moät ñôøi soáng thaùnh
thieän vaø baèng moät ñöùc meán ñaày hieäu naêng83.
1274. “AÁn tín cuûa Chuùa”84 laø daáu aán Chuùa Thaùnh Thaàn ghi treân
chuùng ta “ñeå chôø ngaøy cöùu chuoäc” (Ep 4,30)85. “Bí tích Röûa Toäi laø 197
daáu aán cuûa ñôøi soáng vónh cöûu”86. Tín höõu naøo “gìn giöõ daáu aán” cho
ñeán cuøng, nghóa laø, trung thaønh vôùi nhöõng ñoøi buoäc cuûa bí tích Röûa
Toäi cuûa mình, thì coù theå cheát “vôùi daáu chæ cuûa ñöùc tin”87, vôùi ñöùc tin
cuûa bí tích Röûa Toäi cuûa mình, trong söï mong ñôïi ñöôïc vinh phuùc 2016
höôûng kieán Thieân Chuùa – ñoù laø söï hoaøn taát ñöùc tin – vaø trong
nieàm hy voïng soáng laïi.
TOÙM LÖÔÏC
1275. Vieäc khai taâm Kitoâ giaùo ñöôïc thöïc hieän baèng ba bí tích: bí
tích Röûa Toäi khôûi ñaàu cuoäc soáng môùi; bí tích Theâm Söùc cuûng coá
ñôøi soáng ñoù; bí tích Thaùnh Theå nuoâi döôõng tín höõu baèng Mình vaø
Maùu Ñöùc Kitoâ ñeå bieán ñoåi hoï trong Ngöôøi.
1276. “Haõy ñi vaø laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä, laøm Pheùp
Röûa cho hoï nhaân danh Cha, vaø Con vaø Thaùnh Thaàn, daïy baûo hoï
tuaân giöõ moïi ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho anh em” (Mt 28,19-20).
1277. Bí tích Röûa Toäi laø vieäc sinh ra trong ñôøi soáng môùi trong Ñöùc
Kitoâ. Theo yù muoán cuûa Chuùa, bí tích Röûa Toäi caàn thieát cho ôn cöùu
ñoä cuõng nhö chính Hoäi Thaùnh maø bí tích Röûa Toäi thaùp nhaäp vaøo.
81
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Decretum de sacramentis, Canones de sacramentis in genere,
canon 9: DS 1609 ; Ibid., Canones de sacramento Baptismi, canon 6: DS 1619.
82
83
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 10: AAS 57 (1965) 15-16.
84
X. Thaùnh Augustinoâ, Epistula 98, 5: CSEL 34, 527 (PL 33, 362).
85
X. Ep 1,13-14; 2 Cr 1,21-22.
86
Thaùnh Ireâneâ, Demonstratio praedicationis apostolicae, 3: SC 62, 32.
87
Kinh nguyeän Thaùnh Theå I coøn goïi laø Leã Quy Roâma: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
1278. Nghi thöùc chính yeáu cuûa bí tích Röûa Toäi laø dìm ngöôøi döï
toøng vaøo trong nöôùc hay ñoå nöôùc treân ñaàu hoï trong khi keâu caàu
danh Ba Ngoâi Chí Thaùnh laø Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh
Thaàn.
1279. Hieäu quaû cuûa bí tích Röûa Toäi hay aân suûng cuûa bí tích Röûa
Toäi laø moät thöïc teá phong phuù bao goàm: vieäc tha toäi toå toâng vaø taát
caû caùc toäi caù nhaân; vieäc sinh ra vaøo ñôøi soáng môùi, nhôø ñoù con ngöôøi
trôû thaønh nghóa töû cuûa Chuùa Cha, chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ vaø ñeàn thôø
cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Ngöôøi chòu Pheùp Röûa ñöôïc thaùp nhaäp vaøo
Hoäi Thaùnh laø Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, vaø tham döï vaøo chöùc tö teá cuûa
Ñöùc Kitoâ.
1280. Bí tích Röûa Toäi ghi vaøo linh hoàn moät daáu thieâng lieâng khoâng
theå taåy xoùa, goïi laø “aán tín”. AÁn tín naøy thaùnh hieán ngöôøi ñöôïc röûa
toäi cho vieäc phuïng töï Kitoâ giaùo. Vì aán tín naøy, neân bí tích Röûa Toäi
khoâng theå ñöôïc taùi ban88.
1281. Nhöõng ngöôøi chòu cheát vì ñöùc tin cuõng nhö ngöôøi döï toøng vaø
taát caû nhöõng ai tuy khoâng nhaän bieát Hoäi Thaùnh, nhöng thaønh taâm
tìm kieám Thieân Chuùa döôùi taùc ñoäng cuûa ôn thaùnh vaø coá gaéng chu
toaøn thaùnh yù Ngaøi, vaãn coù theå ñaït ñöôïc ôn cöùu ñoä, duø cheát maø
chöa laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi.89
1282. Töø thôøi raát xa xöa, bí tích Röûa Toäi ñaõ ñöôïc ban cho treû em,
vì ñaây laø aân suûng vaø hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, chöù khoâng do coâng
traïng cuûa con ngöôøi. Caùc em ñöôïc röûa toäi trong ñöùc tin cuûa Hoäi
Thaùnh. Vieäc böôùc vaøo ñôøi soáng Kitoâ höõu daãn ñeán söï töï do ñích
thöïc.
1283. Veà phaàn caùc treû em cheát maø chöa ñöôïc röûa toäi, phuïng vuï Hoäi
Thaùnh môøi goïi chuùng ta tin töôûng vaøo loøng nhaân töø cuûa Thieân
Chuùa vaø caàu nguyeän cho caùc em ñöôïc ôn cöùu ñoä.
1284. Trong tröôøng hôïp khaån thieát, moïi ngöôøi ñeàu coù theå Röûa Toäi,
mieãn laø coù yù laøm ñieàu Hoäi Thaùnh muoán laøm vaø ñoå nöôùc leân ñaàu
ngöôøi laõnh nhaän trong khi ñoïc: “Toâi röûa anh (chò) nhaân danh Cha
vaø Con vaø Thaùnh Thaàn”.
88
canon 9: DS 1609 ; Ibid., Canones de sacramento Baptismi, canon 11: DS 1624.
89
Muïc 2
Bí tích Theâm Söùc
Articulus 2
Sacramentum Confirmationis
1285. Bí tích Theâm Söùc cuøng vôùi bí tích Röûa Toäi vaø Thaùnh Theå taïo
thaønh toång theå “caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo”, maø söï thoáng nhaát
cuûa noù phaûi ñöôïc giöõ gìn. Vì theá, phaûi giaûi thích cho caùc tín höõu
bieát vieäc laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc laø caàn thieát ñeå hoaøn taát aân
suûng cuûa bí tích Röûa Toäi90. Thaät vaäy, nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp
Röûa “nhôø bí tích Theâm Söùc, ñöôïc lieân keát vôùi Hoäi Thaùnh caùch hoaøn
haûo hôn, ñöôïc dö ñaày söùc maïnh ñaëc bieät cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø
nhö vaäy, vôùi tö caùch laø nhöõng nhaân chöùng thaät cuûa Ñöùc Kitoâ, hoï
caøng coù boån phaän khaån thieát hôn phaûi loan truyeàn vaø ñoàng thôøi
baûo veä ñöùc tin baèng lôøi noùi vaø vieäc laøm”91.
I. BÍ TÍCH THEÂM SÖÙC TRONG NHIEÄM CUÏC CÖÙU ÑOÄ

CONFIRMATIO IN OECONOMIA SALUTIS
1286. Trong Cöïu Öôùc caùc tieân tri ñaõ loan baùo raèng Thaàn Khí Chuùa
seõ ngöï xuoáng treân Ñaáng Messia thieân haï ñôïi troâng92 vì söù vuï cöùu 702-716
ñoä cuûa Ngöôøi93. Vieäc Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng treân Chuùa
Gieâsu, khi Ngöôøi ñöôïc oâng Gioan laøm pheùp röûa, laø daáu chæ cho thaáy
chính Ngöôøi laø Ñaáng phaûi ñeán, chính Ngöôøi laø Ñaáng Messia, laø
Con Thieân Chuùa94. Chuùa Gieâsu ñaõ ñöôïc thuï thai bôûi Chuùa Thaùnh
Thaàn; troïn cuoäc ñôøi vaø söù vuï cuûa Ngöôøi ñeàu hieäp thoâng troïn veïn
vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng “Chuùa Cha ban cho Ngöôøi voâ ngaàn voâ
haïn” (Ga 3,34).
1287. Tuy nhieân, vieäc traøn ñaày Thaàn Khí khoâng phaûi chæ daønh cho
Ñaáng Messia, maø phaûi ñöôïc truyeàn thoâng cho toaøn theå daân cuûa 739
Ñaáng Messia95. Nhieàu laàn, Ñöùc Kitoâ ñaõ höùa vieäc tuoân ban Thaàn
Khí nhö vaäy96, vaø Ngöôøi ñaõ thöïc hieän lôøi höùa ñoù tröôùc tieân vaøo
90
X. Nghi thöùc Bí tích Theâm Söùc, Praenotanda 1 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 16.
91
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 11: AAS 57 (1965) 15; x. Nghi thöùc Bí tích
Theâm Söùc, Praenotanda 2 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 16.
92
X. Is 11,2.
93
X. Lc 4,16-22; Is 61,1.
94
X. Mt 3,13-17; Ga 1,33-34.
95
X. Ed 36,25-27; Ge 3,1-2.
96
X. Lc 12,12; Ga 3,5-8; 7,37-39; 16,7-15; Cv 1,8.
ngaøy leã Vöôït Qua97, vaø sau ñoù, moät caùch hoaønh traùng hôn, vaøo
ngaøy leã Nguõ Tuaàn98. Ñöôïc traøn ñaày Chuùa Thaùnh Thaàn, caùc Toâng
Ñoà baét ñaàu rao giaûng “nhöõng kyø coâng cuûa Thieân Chuùa” (Cv 2,11),
vaø thaùnh Pheâroâ coâng boá raèng vieäc tuoân ñoå Thaùnh Thaàn naøy laø daáu
chæ thôøi ñaïi Messia99. Luùc ñoù nhöõng ai tin lôøi rao giaûng cuûa caùc
Toâng Ñoà vaø chòu Pheùp Röûa, thì ñeán löôït hoï cuõng ñöôïc laõnh nhaän
hoàng aân Chuùa Thaùnh Thaàn100.
1288. “Töø ñoù, thöïc hieän yù muoán cuûa Ñöùc Kitoâ, caùc Toâng Ñoà ñaõ ñaët
699 tay ban hoàng aân Thaàn Khí cho caùc taân toøng ñeå kieän toaøn aân suûng
cuûa bí tích Röûa Toäi101. Chính vì vaäy, nhö trong thö göûi tín höõu Do
thaùi, giaùo lyù veà caùc pheùp röûa vaø veà vieäc ñaët tay ñaõ ñöôïc keå vaøo soá
caùc yeáu toá cuûa giaùo huaán sô ñaúng cuûa Kitoâ giaùo102. Vieäc ñaët tay
ñöôïc coâng nhaän caùch ñuùng ñaén theo truyeàn thoáng coâng giaùo laø
nguoàn goác cuûa bí tích Theâm Söùc, vaø moät caùch naøo ñoù, bí tích naøy
laøm cho aân suûng ngaøy leã Nguõ Tuaàn luoân toàn taïi trong Hoäi
Thaùnh”103.
1289. Töø raát xa xöa, ñeå bieåu thò roõ hôn hoàng aân Chuùa Thaùnh
695 Thaàn, vieäc xöùc daàu thôm (daàu Chrisma) ñöôïc lieân keát vôùi vieäc ñaët
tay. Vieäc xöùc daàu naøy laøm saùng toû danh xöng “Kitoâ höõu”
(Christianus) coù nghóa laø “ngöôøi ñöôïc xöùc daàu” vaø baét nguoàn töø
danh xöng cuûa chính Ñöùc Kitoâ (Christus): “Thieân Chuùa ñaõ duøng
436 Thaùnh Thaàn vaø quyeàn naêng maø xöùc daàu taán phong Ngöôøi” (Cv
10,38). Nghi thöùc Xöùc Daàu naøy toàn taïi ñeán ngaøy nay trong nghi leã
Ñoâng cuõng nhö Taây phöông. Vì vaäy, ôû Ñoâng phöông, bí tích naøy
1297 ñöôïc goïi laø bí tích Daàu Chrisma (Christmatio laø vieäc xöùc baèng daàu
Myron, nghóa laø Daàu thaùnh). ÔÛ Taây phöông, thuaät ngöõ bí tích
Theâm Söùc (Confirmatio) noùi leân raèng bí tích naøy vöøa kieän toaøn bí
tích Röûa Toäi, vöøa cuûng coá aân suûng cuûa bí tích Röûa Toäi.
Hai truyeàn thoáng: Ñoâng phöông vaø Taây phöông

1290. Trong nhöõng theá kyû ñaàu, bí tích Theâm Söùc thöôøng ñöôïc cöû haønh
chung vôùi bí tích Röûa Toäi, thaønh moät “bí tích keùp”, theo kieåu noùi cuûa
thaùnh Cyprianoâ104. Ngoaøi caùc lyù do khaùc, coøn coù söï gia taêng vieäc ban bí
tích Röûa Toäi cho caùc nhi ñoàng trong suoát naêm, vaø coù theâm nhieàu giaùo xöù
97
X. Ga 20,22.
98
X. Cv 2,1-4.
99
X. Cv 2,17-18.
100
X. Cv 2,38.
101
X. Cv 8,15-17; 19,5-6.
102
X. Dt 6,2.
103
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Divinae consortium naturae: AAS 63 (1971) 659.
104
X. Thaùnh Cyprianoâ, Epistula 73,21: CSEL 3/2, 795 (PL 3, 1169).
(ôû ñoàng queâ), caùc giaùo phaän lôùn daàn, nhöõng ñieàu naøy khieán Giaùm muïc
khoâng theå hieän dieän trong taát caû caùc cöû haønh röûa toäi ñöôïc nöõa. ÔÛ Taây
phöông, bôûi vì ngöôøi ta muoán daønh cho Giaùm muïc vieäc hoaøn taát bí tích
Röûa Toäi, neân ñaõ taùch bieät veà thôøi gian cuûa hai bí tích naøy. Ñoâng phöông
vaãn duy trì vieäc lieân keát hai bí tích treân, neân bí tích Theâm Söùc ñöôïc ban
do vò linh muïc cöû haønh Pheùp Röûa. Tuy nhieân, vò naøy chæ coù theå ban bí 1233
tích Theâm Söùc vôùi daàu thaùnh ñaõ ñöôïc Giaùm muïc thaùnh hieán105.
1291. Moät thoùi quen cuûa Giaùo Hoäi Roâma giuùp phaùt trieån caùch thöïc haønh
cuûa Taây phöông, ñoù laø vieäc xöùc daàu thaùnh hai laàn sau khi Röûa Toäi. Laàn 1242
ñaàu do linh muïc thöïc hieän treân ngöôøi taân toøng vöøa böôùc ra khoûi gieáng röûa
toäi; vieäc xöùc daàu naøy chæ ñöôïc hoaøn taát baèng vieäc xöùc daàu laàn thöù hai do
Giaùm muïc ghi treân traùn moãi ngöôøi taân toøng106. Vieäc xöùc daàu thaùnh laàn
thöù nhaát do linh muïc thöïc hieän, vaãn thuoäc veà nghi thöùc röûa toäi; noù noùi
leân söï tham döï cuûa nguôøi chòu Pheùp Röûa vaøo caùc chöùc vuï tieân tri, tö teá vaø
vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ. Neáu bí tích Röûa Toäi ñöôïc ban cho ngöôøi thaønh
nieân, thì chæ coù moät laàn xöùc daàu sau khi röûa toäi: ñoù laø vieäc xöùc daàu cuûa bí
tích Theâm Söùc.
1292. Caùch thöïc haønh cuûa caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông nhaán maïnh hôn 1244
ñeán tính thoáng nhaát cuûa vieäc khai taâm Kitoâ giaùo. Caùch thöïc haønh cuûa
Giaùo Hoäi La tinh dieãn taû roõ raøng hôn söï hieäp thoâng cuûa Kitoâ höõu môùi vôùi
Giaùm muïc cuûa mình, laø ngöôøi baûo ñaûm vaø ngöôøi phuïc vuï cho söï hôïp nhaát
cuûa Hoäi Thaùnh, cho ñaëc tính coâng giaùo vaø toâng truyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, vaø
nhôø ñoù laø moái daây lieân keát vôùi caùc nguoàn goác Toâng Ñoà cuûa Hoäi Thaùnh
Ñöùc Kitoâ.
II. CAÙC DAÁU CHÆ VAØ NGHI THÖÙC CUÛA BÍ TÍCH THEÂM SÖÙC
CONFIRMATIONIS SIGNA ET RITUS
1293. Trong nghi thöùc cuûa bí tích naøy, phaûi löu yù ñeán daáu chæ xöùc
daàu vaø ñieàu maø vieäc xöùc daàu noùi leân vaø ghi daáu: ñoù laø aán tín thieâng
lieâng.
Vieäc xöùc daàu, theo yù nghóa bieåu töôïng cuûa Kinh Thaùnh vaø vaên 695
hoaù coå thôøi, coù raát nhieàu yù nghóa: daàu laø daáu chæ söï sung maõn107 vaø
nieàm vui108, daàu duøng ñeå thanh taåy (xöùc daàu tröôùc vaø sau khi taém),
daàu laøm cho deûo dai (xöùc daàu cho caùc löïc só vaø caùc ñoâ vaät); daàu laø
daáu chæ chöõa laønh bôûi vì noù laøm giaûm ñau caùc veát baàm vaø veát
thöông109; daàu laøm noåi baät veû ñeïp, söùc khoûe vaø söùc maïnh.
105
X. Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, caùc ñieàu 695,1. 696,1.
106
X. Thaùnh Hippoâlytoâ Roâma, Traditio apostolica, 21: ed. B. Botte (Münster i.W. 1989) 50. 52.
107
X. Ñnl 11,14; etc.
108
X. Tv 23,5; 104,15.
109
X. Is 1,6; Lc 10,34.
1152 1294. Taát caû caùc yù nghóa ñoù cuûa vieäc xöùc daàu ñeàu ñöôïc gaëp laïi
trong ñôøi soáng bí tích. Vieäc xöùc daàu döï toøng tröôùc bí tích Röûa Toäi
coù yù nghóa thanh taåy vaø taêng söùc. Vieäc xöùc daàu beänh nhaân dieãn taû
söï chöõa laønh vaø an uûi. Vieäc xöùc daàu Thaùnh sau bí tích Röûa Toäi,
trong bí tích Theâm Söùc vaø Truyeàn Chöùc Thaùnh, laø daáu chæ söï
thaùnh hieán. Nhôø bí tích Theâm Söùc, caùc Kitoâ höõu, nghóa laø nhöõng
ngöôøi ñaõ ñöôïc xöùc daàu, tham döï nhieàu hôn vaøo söù vuï cuûa Chuùa
Gieâsu Kitoâ vaø vaøo söï traøn ñaày Chuùa Thaùnh Thaàn nhö Ngöôøi, ñeå caû
cuoäc ñôøi cuûa hoï toûa ngaùt höông thôm cuûa Ñöùc Kitoâ110.
698 1295. Nhôø vieäc xöùc daàu naøy, ngöôøi laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc
nhaän ñöôïc moät daáu chæ, laø aán tín cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. AÁn tín laø
bieåu töôïng cuûa moät nhaân vaät111, laø daáu chæ uy quyeàn cuûa ngöôøi
ñoù112, daáu chæ quyeàn sôû höõu cuûa ngöôøi ñoù treân moät ñoái töôïng naøo
ñoù113 – bôûi vaäy ngaøy xöa, caùc binh só ñöôïc ghi daáu baèng aán tín cuûa
vò chæ huy hoï, caùc noâ leä cuõng ñöôïc ghi daáu baèng aán tín cuûa chuû
mình –; aán tín chöùng thöïc moät vaên kieän phaùp lyù114 hay moät taøi
lieäu115 vaø coù khi aán tín nieâm phong laøm cho taøi lieäu ñoù trôû thaønh
moät taøi lieäu maät116.
1296. Chính Ñöùc Kitoâ tuyeân boá Ngöôøi ñöôïc ghi daáu baèng aán tín cuûa
1121 Cha Ngöôøi117. Kitoâ höõu cuõng ñöôïc ghi daáu baèng moät aán tín: “Ñaáng
cuûng coá chuùng toâi cuøng vôùi anh em trong Ñöùc Kitoâ, vaø ñaõ xöùc daàu
cho chuùng ta, Ñaáng aáy laø Thieân Chuùa. Chính Ngaøi cuõng ñaõ ñoùng
aán tín treân chuùng ta vaø ñoå Thaàn Khí vaøo loøng chuùng ta laøm baûo
chöùng” (2 Cr 1,21-22)118. AÁn tín naøy cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn xaùc
nhaän moät ngöôøi hoaøn toaøn thuoäc veà Ñöùc Kitoâ, ñeå vónh vieãn phuïc vuï
Ngöôøi, nhöng aán tín ñoù cuõng laø moät lôøi höùa laø ñöôïc Thieân Chuùa
che chôû trong cuoäc thöû thaùch lôùn lao thôøi caùnh chung119.
Vieäc cöû haønh bí tích Theâm Söùc

1297. Moät nghi thöùc quan troïng ñi tröôùc vieäc cöû haønh bí tích Theâm
1183 söùc, nhöng moät caùch naøo ñoù cuõng döï phaàn trong vieäc cöû haønh naøy,
ñoù laø vieäc thaùnh hieán daàu thaùnh. Chính Giaùm muïc, trong Thaùnh leã
Daàu ngaøy thöù naêm Tuaàn Thaùnh, thaùnh hieán daàu thaùnh ñeå söû duïng
110
X. 2 Cr 2,15.
111
X. St 38,18; Dc 8,6.
112
X. St 41,42.
113
X. Ñnl 32,34.
114
X. 1 V 21,8.
115
X. Gr 32,10;
116
X. Is 29,11.
117
X. Ga 6,27.
118
X. Ep 1,13; 4,30.
119
X. Kh 7,2-3; 9,4; Ed 9,4-6.
trong toaøn giaùo phaän cuûa ngaøi. Trong caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông, 1241
vieäc thaùnh hieán naøy cuõng daønh rieâng cho vò Thöôïng phuï.
Trong Phuïng vuï Antioâchia, kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn
(Epiclesis) trong nghi thöùc thaùnh hieán daàu thaùnh (tieáng Hy laïp
laø myron) laø nhö sau: “Laïy Cha... xin sai Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán
treân chuùng con vaø treân daàu naøy ñang ñaët tröôùc maët chuùng con
ñaây vaø xin Cha thaùnh hieán daàu naøy, ñeå ñoái vôùi moïi ngöôøi ñöôïc
xöùc vaø ñöôïc ghi daáu, noù seõ laø daàu thaùnh, daàu tö teá, daàu vöông ñeá,
y phuïc saùng laùng, aùo choaøng cuûa ôn cöùu ñoä, söï che chôû ñôøi soáng,
hoàng aân thieâng lieâng, ôn thaùnh hoùa linh hoàn vaø thaân xaùc, söï
hoan laïc cuûa taâm hoàn, söï ngoït ngaøo vónh cöûu, nieàm vui vöõng beàn,
aán tín khoâng theå taåy xoùa, khieân thuaãn cuûa ñöùc tin, vaø muõ chieán
gaây kinh hoaøng choáng laïi moïi haønh ñoäng cuûa Keû Thuø”120.
1298. Khi bí tích Theâm Söùc ñöôïc cöû haønh taùch bieät khoûi bí tích Röûa Toäi,
nhö trong nghi thöùc Roâma, thì phuïng vuï bí tích baét ñaàu baèng vieäc laëp laïi
lôøi höùa Pheùp Röûa vaø vieäc tuyeân xöng ñöùc tin cuûa ngöôøi saép nhaän bí tích
Theâm Söùc. Ñieàu naøy cho thaáy caùch roõ raøng laø bí tích Theâm Söùc coù söï lieân
tuïc vôùi bí tích Röûa Toäi121. Khi moät ngöôøi thaønh nieân ñöôïc röûa toäi, thì lieàn
sau ñoù hoï seõ laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc vaø tham döï vaøo bí tích Thaùnh
Theå122.
1299. Trong nghi thöùc Roâma, Giaùm muïc giô tay treân toaøn theå
nhöõng ngöôøi laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc. Töø thôøi caùc Thaùnh Toâng
Ñoà, cöû chæ naøy laø daáu chæ hoàng aân cuûa Thaàn Khí. Vaø Giaùm muïc caàu
khaån vieäc tuoân ñoå Thaàn Khí nhö sau:
“Laïy Thieân Chuùa toaøn naêng, laø Cha Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng
con, Chuùa ñaõ taùi sinh caùc toâi tôù Chuùa ñaây bôûi nöôùc vaø Thaùnh
Thaàn khi giaûi thoaùt hoï khoûi toäi loãi, thì laïy Chuùa, xin haõy ban
Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng An UÛi ñeán trong nhöõng ngöôøi naøy; xin 1831
ban cho hoï thaàn trí khoân ngoan vaø thoâng hieåu, thaàn trí lo lieäu
vaø söùc maïnh, thaàn trí suy bieát vaø ñaïo ñöùc, xin ban cho nhöõng
ngöôøi naøy ñaày ôn kính sôï Chuùa. Nhôø Ñöùc Kitoâ, Chuùa chuùng
con”123.
1300. Tieáp theo laø nghi thöùc chính yeáu cuûa bí tích. Trong nghi leã
Latinh, “bí tích Theâm Söùc ñöôïc trao ban baèng vieäc xöùc daàu thaùnh
treân traùn, ñoàng thôøi vôùi vieäc ñaët tay vaø ñoïc lôøi naøy: ‘T…, haõy laõnh 699
nhaän aán tín ôn Chuùa Thaùnh Thaàn’”124. Trong caùc Giaùo hoäi Ñoâng
120
Pontificale iuxta ritum Ecclesiae Syrorum Occidentalium id est Antiochiae, Pars I, Versio
latina (Typis Polyglottis Vaticanis 1941) 36-37.
121
122
123
Nghi thöùc Bí tích Theâm Söùc, 25 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 26.
124
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Divinae consortium naturae: AAS 63 (1971) 657.
phöông theo nghi leã Byzantin, vieäc xöùc daàu thaùnh ñöôïc thöïc hieän
sau kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn, treân nhöõng phaàn coù yù nghóa
hôn cuûa thaân theå: traùn, maét, muõi, tai, moâi, ngöïc, löng, hai tay vaø
hai chaân; moãi laàn xöùc daàu, chuû söï noùi: “Toâi ghi daáu cho anh baèng
hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn”125.
1301. Caùi hoân bình an keát thuùc nghi thöùc bí tích, noùi leân vaø bieåu loä
söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh vôùi Giaùm muïc vaø vôùi taát caû caùc tín
höõu126.
III. NHÖÕNG HIEÄU QUAÛ CUÛA BÍ TÍCH THEÂM SÖÙC

CONFIRMATIONIS EFFECTUS
1302. Vieäc cöû haønh cho thaáy roõ hieäu quaû cuûa bí tích Theâm Söùc laø
731 söï tuoân ñoå traøn ñaày Chuùa Thaùnh Thaàn, nhö xöa Ngaøi ñaõ ñöôïc tuoân
ñoå treân caùc Toâng Ñoà ngaøy leã Nguõ Tuaàn.
1303. Vì vaäy, bí tích Theâm Söùc mang laïi söï gia taêng vaø thaám
1262-1274 nhuaàn saâu xa hôn aân suûng cuûa bí tích Röûa Toäi:
– giuùp chuùng ta beùn reã saâu hôn vaøo vieäc laøm con caùi Thieân
Chuùa, trong ñoù chuùng ta keâu leân: “Abba, Cha ôi!” (Rm 8,15);
– keát hôïp chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ caùch khaêng khít hôn;
– gia taêng trong chuùng ta caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn;
– laøm cho daây lieân keát cuûa chuùng ta vôùi Hoäi Thaùnh ñöôïc hoaøn
haûo hôn127;
– ban cho chuùng ta söùc maïnh ñaëc bieät cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå
chuùng ta duøng lôøi noùi vaø vieäc laøm maø truyeàn baù vaø baûo veä ñöùc
tin vôùi tö caùch laø nhöõng chöùng nhaân ñích thöïc cuûa Ñöùc Kitoâ,
ñeå chuùng ta can ñaûm tuyeân xöng danh Ñöùc Kitoâ vaø khoâng bao
2044 giôø hoå theïn vì Thaäp Giaù128:
“Vaäy anh em nhôù, anh em ñaõ laõnh nhaän aán tín cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn: Thaàn Khí khoân ngoan vaø thoâng hieåu, Thaàn Khí lo lieäu vaø
söùc maïnh, Thaàn Khí suy bieát vaø ñaïo ñöùc, Thaàn Khí cuûa söï kính
sôï Thieân Chuùa, vaø haõy gìn giöõ nhöõng gì anh em ñaõ laõnh nhaän.
Chuùa Cha ñaõ ghi aán tín cho anh em, Chuùa Kitoâ ñaõ taêng söùc cho
anh em vaø ñaõ ñaët baûo chöùng, laø Chuùa Thaùnh Thaàn, vaøo traùi tim
129
anh em” .
125
Rituale per le Chiese orientali di rito bizantino in lingua greca, Pars 1 (Libreria Editrice
Vaticana 1954) 36.
126
X. Thaùnh Hippoâlytoâ Roâma, Traditio apostolica, 21: ed. B. Botte (Münster i.W. 1989) 54.
127
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 11: AAS 57 (1965).
128
X. CÑ Florentinoâ, Decretum pro Armenis: DS 1319; CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen
Gentium, 11: AAS 57 (1965) 15; Ibid., 12 : AAS 57 (1965) 16.
129
Thaùnh Ambroâsioâ, De mysteriis, 7, 42 : CSEL 73, 106 (PL 16, 402-403).
1304. Bí tích Theâm Söùc laø söï kieän toaøn bí tích Röûa Toäi, vaø cuõng 1121
nhö bí tích Röûa Toäi, bí tích Theâm Söùc chæ ñöôïc ban moät laàn maø
thoâi. Bí tích Theâm Söùc in vaøo linh hoàn moät daáu aán thieâng lieâng
khoâng theå taåy xoùa ñöôïc, moät “aán tín”130, ñoù laø daáu aán Ñöùc Kitoâ ñaõ
ghi cho Kitoâ höõu baèng aán tín cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, khi ban
xuoáng cho hoï söùc maïnh töø treân cao ñeå hoï trôû neân chöùng nhaân cuûa
Ngöôøi131.
1305. “AÁn tín” naøy kieän toaøn chöùc tö teá coäng ñoàng cuûa caùc tín höõu 1268
maø hoï ñaõ laõnh nhaän trong bí tích Röûa Toäi. “Ngöôøi laõnh bí tích
Theââm Söùc nhaän ñöôïc söùc maïnh ñeå coâng khai tuyeân xöng ñöùc tin
vaøo Ñöùc Kitoâ baèng lôøi noùi, nhö do moät chöùc vuï chính thöùc (quasi ex
officio)”132.
IV. AI COÙ THEÅ LAÕNH NHAÄN BÍ TÍCH THEÂM SÖÙC?

QUIS HOC SACRAMENTUM RECIPERE POTEST?
1306. Moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa Toäi maø chöa ñöôïc Theâm Söùc, ñeàu coù
theå vaø phaûi laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc133. Bôûi vì caùc bí tích Röûa
Toäi, Theâm Söùc vaø Thaùnh Theå taïo thaønh moät theå thoáng nhaát, neân 1212
“caùc tín höõu buoäc phaûi laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc vaøo thôøi gian
thích hôïp”134, bôûi vì neáu khoâng coù bí tích Theâm Söùc vaø Thaùnh Theå,
thì tuy bí tích Röûa Toäi vaãn chaéc chaén thaønh söï vaø höõu hieäu, nhöng
vieäc khai taâm Kitoâ giaùo vaãn chöa ñöôïc troïn veïn.
1307. Thoùi quen cuûa Giaùo Hoäi La tinh, ñaõ töø nhieàu theá kyû, laáy “tuoåi bieát
phaân bieät toát xaáu” nhö thôøi ñieåm phaûi quy chieáu ñeå laõnh nhaän bí tích
Theâm Söùc. Nhöng trong tröôøng hôïp nguy töû, caùc nhi ñoàng phaûi ñöôïc
Theâm Söùc, maëc daàu chuùng chöa ñeán tuoåi bieát phaân bieät toát xaáu135.
1308. Neáu ñoâi khi chuùng ta goïi bí tích Theâm Söùc laø “bí tích cuûa söï
tröôûng thaønh Kitoâ giaùo”, thì ñöøng vì vaäy maø laãn loän tuoåi tröôûng
thaønh veà ñöùc tin vôùi tuoåi tröôûng thaønh cuûa söï taêng tröôûng töï
nhieân; cuõng ñöøng queân raèng aân suûng cuûa bí tích Röûa Toäi laø moät aân
suûng cuûa söï tuyeån choïn nhöng khoâng (cuûa Thieân Chuùa) chöù khoâng 1250
do coâng traïng (cuûa chuùng ta), noù khoâng caàn moät “xaùc nhaän” naøo ñeå
trôû thaønh coù hieäu löïc. Thaùnh Toâma nhaéc nhôù ñieàu ñoù:
“Tuoåi taùc phaàn xaùc khoâng laøm haïi ñeán linh hoàn. Bôûi ñoù caû trong
tuoåi thô, con ngöôøi cuõng coù theå ñaït söï troïn haûo cuûa tuoåi tinh
130
canon 9: DS 1609.
131
X. Lc 24,48-49.
132
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 72, a. 5, ad 2 : Ed. Leon. 12, 130.
133
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 889,1.
134
135
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 891. 883,3.
thaàn: veà ñieàu naøy saùch Khoân Ngoan daïy: ‘Tuoåi thoï ñaùng kính
khoâng phaûi bôûi soáng laâu, cuõng khoâng do soá tuoåi’ (Kn 4,8). Vì vaäy,
coù nhieàu treû em, nhôø söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn maø chuùng
ñaõ laõnh nhaän, ñaõ anh duõng chieán ñaáu ñeán ñoå maùu vì Ñöùc
Kitoâ”136.
1309. Vieäc chuaån bò cho bí tích Theâm Söùc phaûi nhaém daãn ñöa Kitoâ
höõu ñeán söï keát hôïp thaân maät hôn vôùi Ñöùc Kitoâ, ñeán söï keát hôïp
2670 soáng ñoäng hôn vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, vôùi hoaït ñoäng cuûa Ngaøi, vôùi
caùc hoàng aân cuûa Ngaøi, vôùi söï thaân thieát tröôùc nhöõng môøi goïi cuûa
Ngaøi, ñeå hoï coù theå ñaûm nhaän caùch toát hôn nhöõng traùch nhieäm
toâng ñoà cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Do ñoù, giaùo lyù Theâm Söùc phaûi coá
gaéng khôi daäy yù thöùc mình thuoäc veà Hoäi Thaùnh cuûa Chuùa Gieâsu
Kitoâ, Hoäi Thaùnh phoå quaùt cuõng nhö coäng ñoaøn giaùo xöù. Coäng ñoaøn
naøy coù traùch nhieäm ñaëc bieät trong vieäc chuaån bò cho nhöõng ngöôøi
saép chòu pheùp Theâm Söùc137.
1310. Ñeå laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc, phaûi ôû trong tình traïng aân
suûng. Phaûi ñeán vôùi bí tích Hoøa Giaûi ñeå ñöôïc thanh taåy haàu ñoùn
nhaän hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Phaûi caàu nguyeän tha thieát
hôn ñeå chuaån bò laõnh nhaän söùc maïnh vaø caùc aân suûng cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn vôùi taâm hoàn vaâng phuïc vaø saün saøng138.
1311. Ñoái vôùi bí tích Theâm Söùc, cuõng nhö ñoái vôùi bí tích Röûa Toäi,
1255 caùc öùng vieân phaûi coù cha hay meï ñôõ ñaàu, ñeå ñöôïc trôï giuùp thieâng
lieâng. Neân choïn chính ngöôøi ñôõ ñaàu Röûa Toäi ñeå laøm roõ neùt söï
thoáng nhaát cuûa hai bí tích naøy139.
V. THÖØA TAÙC VIEÂN BÍ TÍCH THEÂM SÖÙC

CONFIRMATIONIS MINISTER
1312. Thöøa taùc vieân nguyeân thuûy cuûa bí tích Theâm Söùc laø Giaùm
muïc140.
1233 ÔÛ Ñoâng phöông, thoâng thöôøng linh muïc naøo ban bí tích Röûa Toäi,
seõ ban luoân bí tích Theâm Söùc trong cuøng moät cöû haønh. Tuy nhieân,
linh muïc phaûi duøng daàu thaùnh ñaõ ñöôïc vò Thöôïng phuï hay Giaùm
muïc thaùnh hieán, ñeå noùi leân tính duy nhaát toâng truyeàn cuûa Hoäi
Thaùnh maø caùc daây lieân keát cuûa tính duy nhaát ñoù ñöôïc cuûng coá nhôø
bí tích Theâm Söùc. Trong Giaùo Hoäi La tinh trình töï naøy cuõng ñöôïc
136
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 72, a. 8, ad 2 : Ed. Leon. 12, 133.
137
X. Nghi thöùc Bí tích Theâm Söùc, Praenotanda, 3 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 16.
138
X. Cv 1,14.
139
X. Nghi thöùc Bí tích Theâm Söùc, Praenotanda, 5 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 17; Ibid., 6
(Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 17; Boä Giaùo Luaät, ñieàu 893, 1-2.
140
aùp duïng khi röûa toäi cho ngöôøi thaønh nieân, hay khi ñoùn nhaän vaøo
hieäp thoâng troïn veïn vôùi Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, moät ngöôøi ñaõ chòu
Pheùp Röûa trong moät coäng ñoaøn Kitoâ giaùo khaùc, maø chöa laõnh nhaän
bí tích Theâm Söùc thaønh söï141.
1313. Trong nghi leã La tinh, thöøa taùc vieân thoâng thöôøng cuûa bí tích 1290
Theâm Söùc laø Giaùm muïc142. Khi caàn, Giaùm muïc coù theå uyû quyeàn cho
caùc linh muïc ban bí tích Theâm Söùc143; nhöng ngaøi khoâng ñöôïc queân
raèng, vieäc ban bí tích Theâm Söùc ñöôïc daønh cho ngaøi, ñoù chính laø lyù
do khieán vieäc cöû haønh bí tích Theâm Söùc ñaõ ñöôïc taùch bieät khoûi bí
tích Röûa Toäi moät khoaûng thôøi gian. Caùc Giaùm muïc laø nhöõng ngöôøi
keá nhieäm caùc Toâng Ñoà, caùc ngaøi ñaõ ñöôïc laõnh nhaän söï vieân maõn
cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh. Vieäc chính caùc ngaøi cöû haønh bí
tích Theâm Söùc, noùi leân caùch roõ raøng raèng, bí tích Theâm Söùc ñem
laïi hieäu quaû laø nhöõng ngöôøi laõnh nhaän bí tích naøy ñöôïc keát hôïp
moät caùch chaët cheõ hôn vôùi Hoäi Thaùnh, vôùi caùc nguoàn goác toâng
truyeàn cuûa Hoäi Thaùnh vaø vôùi söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh laø laøm chöùng 1285
cho Ñöùc Kitoâ.
1314. Neáu moät Kitoâ höõu ñang trong tình traïng nguy töû, thì baát cöù
linh muïc naøo cuõng coù theå ban bí tích Theâm Söùc cho hoï144. Thaät 1307
vaäy, Hoäi Thaùnh muoán raèng khoâng ngöôøi con naøo cuûa mình, keå caû
treû nhoû nhaát, phaûi lìa ñôøi maø tröôùc ñoù chöa ñöôïc Chuùa Thaùnh
Thaàn kieän toaøn baèng hoàng aân do söï sung maõn cuûa Ñöùc Kitoâ.
TOÙM LÖÔÏC
1315. “Caùc Toâng Ñoà ôû Gieârusalem nghe bieát daân mieàn Samari ñaõ
ñoùn nhaän Lôøi Thieân Chuùa, thì cöû oâng Pheâroâ vaø oâng Gioan ñeán vôùi
hoï. Khi ñeán nôi, hai oâng caàu nguyeän cho hoï, ñeå hoï nhaän ñöôïc
Thaùnh Thaàn. Vì Thaùnh Thaàn chöa ngöï xuoáng moät ai trong nhoùm
hoï, hoï môùi chæ chòu Pheùp Röûa nhaân danh Chuùa Gieâsu. Baáy giôø hai
oâng ñaët tay treân hoï, vaø hoï nhaän ñöôïc Thaùnh Thaàn” (Cv 8,14-17).
1316. Bí tích Theâm Söùc kieän toaøn aân suûng Röûa Toäi. Ñaây laø bí tích
ban Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå giuùp chuùng ta tieán saâu hôn vaøo ôn laøm
con caùi Thieân Chuùa, thaùp nhaäp chuùng ta caùch maät thieát hôn vaøo
Ñöùc Kitoâ, laøm cho daây lieân keát vôùi Hoäi Thaùnh ñöôïc chaët cheõ hôn,
gaén boù thieát thöïc hôn vôùi söù maïng cuûa Hoäi Thaùnh vaø giuùp chuùng
ta laøm chöùng cho ñöùc tin Kitoâ giaùo baèng lôøi noùi vaø vieäc laøm.
141
142
143
144
1317. Nhö bí tích Röûa Toäi, bí tích Theâm Söùc cuõng in vaøo taâm hoàn
tín höõu moät daáu aán thieâng lieâng, moät aán tín khoâng taåy xoùa ñöôïc.
Vì theá, moãi ngöôøi chæ coù theå laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc moät laàn
maø thoâi.
1318. ÔÛ Ñoâng phöông, bí tích Theâm Söùc ñöôïc trao ban lieàn sau bí
tích Röûa Toäi; tieáp ñoù, laø vieäc tham döï bí tích Thaùnh Theå – moät
truyeàn thoáng laøm noåi baät söï thoáng nhaát cuûa ba bí tích khai taâm
Kitoâ giaùo. Giaùo Hoäi La tinh ban bí tích Theâm Söùc cho caùc em ñaõ
tôùi tuoåi khoân; vaø thöôøng daønh quyeàn ban bí tích naøy cho Giaùm muïc
ñeå thaáy roõ bí tích naøy cuûng coá söï lieân keát vôùi Hoäi Thaùnh.
1319. Ngöôøi muoán laõnh bí tích Theâm Söùc phaûi laø ngöôøi ñaõ ñaït tôùi
tuoåi khoân, phaûi tuyeân xöng ñöùc tin, phaûi ñang trong tình traïng aân
suûng, coù yù muoán laõnh nhaän bí tích vaø ñöôïc chuaån bò ñeå laõnh nhaän
vai troø moân ñeä vaø chöùng nhaân cuûa Ñöùc Kitoâ, trong coäng ñoaøn giaùo
hoäi cuõng nhö trong caùc laõnh vöïc traàn theá.
1320. Nghi thöùc chính yeáu cuûa bí tích Theâm Söùc laø vieäc xöùc daàu
thaùnh treân traùn ngöôøi ñaõ laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi (Giaùo Hoäi
Ñoâng phöông coøn xöùc daàu treân nhöõng phaàn khaùc cuûa thaân theå),
cuøng vôùi vieäc ñaët tay cuûa thöøa taùc vieân vaø ñoïc: “Haõy laõnh nhaän aán
tín ôn Chuùa Thaùnh Thaàn” (nghi leã La tinh) hay "AÁn tín ôn Chuùa
Thaùnh Thaàn” (nghi leã Byzantin).
1321. Khi bí tích Theâm Söùc ñöôïc cöû haønh taùch khoûi bí tích Röûa
Toäi, daây lieân heä vôùi bí tích Röûa Toäi ñöôïc dieãn taû, ngoaøi caùc vieäc
khaùc, baèng vieäc laëp laïi lôøi höùa trong bí tích Röûa Toäi. Vieäc trao ban
bí tích Theâm Söùc trong Thaùnh leã nhaèm nhaán maïnh tính thoáng
nhaát cuûa caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo.
Muïc 3
Bí Tích Thaùnh Theå
Articulus 3
Sacramentum Eucharistiae
1212 1322. Bí tích Thaùnh Theå hoaøn taát vieäc khai taâm Kitoâ giaùo. Nhöõng
ngöôøi ñaõ ñöôïc naâng leân haøng tö teá vöông giaû nhôø bí tích Röûa Toäi,
vaø ñöôïc neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ caùch saâu xa hôn
nhôø bí tích Theâm Söùc, nay nhôø bí tích Thaùnh Theå ñöôïc tham döï
vaøo chính hy teá cuûa Chuùa cuøng vôùi toaøn theå coäng ñoaøn.
1323. “Ñang khi aên böõa Tieäc ly, trong ñeâm Ngöôøi bò noäp, Ñaáng Cöùu
Ñoä chuùng ta ñaõ thieát laäp Hy teá Thaùnh Theå baèng Mình vaø Maùu
Ngöôøi, ñeå nhôø ñoù, Hy teá thaäp giaù tröôøng toàn qua caùc thôøi ñaïi, cho
tôùi khi Ngöôøi ñeán, vaø cuõng ñeå uûy thaùc cho Hieàn Theâ yeâu quyù cuûa
Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh, vieäc töôûng nhôù söï Cheát vaø Soáng laïi cuûa
Ngöôøi: Ñaây laø bí tích tình yeâu, laø daáu chæ söï hôïp nhaát, laø moái daây
baùc aùi, laø böõa tieäc Vöôït Qua, nôi chuùng ta laõnh nhaän Ñöùc Kitoâ, linh
hoàn ñöôïc traøn ñaày aân suûng vaø nhaän ñöôïc baûo ñaûm cho vinh quang
töông lai”145. 1402
I. THAÙNH THEÅ, NGUOÀN MAÏCH VAØ TOÄT ÑÆNH

CUÛA ÑÔØI SOÁNG HOÄI THAÙNH
EUCHARISTIA – FONS ET CULMEN VITAE ECCLESIALIS
1324. Bí tích Thaùnh Theå laø nguoàn maïch vaø choùp ñænh cuûa toaøn theå 864
ñôøi soáng Kitoâ giaùo146. “Nhöõng bí tích khaùc cuõng nhö moïi thöøa taùc
vuï trong Hoäi Thaùnh, vaø caùc hoaït ñoäng toâng ñoà, ñeàu gaén lieàn vôùi bí
tích Thaùnh Theå vaø quy höôùng veà bí tích ñoù. Thaät vaäy, pheùp Thaùnh
Theå Chí Thaùnh chöùa ñöïng toaøn boä cuûa caûi thieâng lieâng cuûa Hoäi
Thaùnh, ñoù laø chính Ñöùc Kitoâ, Chieân Vöôït Qua cuûa chuùng ta”147.
1325. “Vieäc hieäp thoâng vaøo söï soáng cuûa Thieân Chuùa vaø söï hôïp nhaát 775
cuûa daân Thieân Chuùa, nhôø hai ñieàu ñoù maø Hoäi Thaùnh toàn taïi, ñöôïc
dieãn taû caùch xaùc ñaùng vaø thöïc hieän caùch kyø dieäu nhôø bí tích Thaùnh
Theå. Trong bí tích naøy, haønh ñoäng Thieân Chuùa thaùnh hoaù traàn
gian trong Ñöùc Kitoâ vaø vieäc phuïng töï maø con ngöôøi daâng leân Ñöùc
Kitoâ vaø nhôø Ngöôøi maø daâng leân Chuùa Cha trong Chuùa Thaùnh
Thaàn, caû hai ñeàu ñaït tôùi toät ñænh”148.
1326. Sau cuøng, nhôø vieäc cöû haønh bí tích Thaùnh Theå, chuùng ta ñaõ 1090
ñöôïc keát hôïp vôùi phuïng vuï treân trôøi vaø tham döï tröôùc vaøo ñôøi soáng
vónh cöûu, trong ñoù “Thieân Chuùa coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi”
(1 Cr 15,28).
1327. Toùm laïi, bí tích Thaùnh Theå laø baûn toaùt yeáu vaø toång luaän cuûa
ñöùc tin cuûa chuùng ta: “Caùch chuùng ta suy nghó phuø hôïp vôùi bí tích
Thaùnh Theå, vaø ngöôïc laïi bí tích Thaùnh Theå xaùc nhaän caùch suy
nghó cuûa chuùng ta”149. 1124
145
146
147
148
Thaùnh boä Nghi leã, Huaán thò Eucharisticum mysterium, 6: AAS 59 (1967) 545.
149
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 4, 18, 5: SC 100 (PG 7, 1028).
II. BÍ TÍCH THAÙNH THEÅ ÑÖÔÏC GOÏI THEÁ NAØO?

QUOMODO HOC APPELLATUR SACRAMENTUM?
1328. Söï phong phuù voâ taän cuûa bí tích naøy ñöôïc dieãn taû qua nhieàu
teân goïi khaùc nhau maø ngöôøi ta daønh cho bí tích naøy. Moãi moät
trong caùc teân goïi ñoù gôïi leân moät soá phöông dieän. Ngöôøi ta goïi bí
tích Thaùnh Theå laø:
2637 Leã Taï Ôn, bôûi vì ñaây chính laø haønh ñoäng caûm taï Thieân Chuùa.
1082 Caùc töø Eucharistein (Lc 22,19; 1 Cr 11,24) vaø eulogein (Mt 26,26;
Mc 14,22) nhaéc laïi nhöõng lôøi chuùc tuïng cuûa daân Do Thaùi – nhaát laø
1359 trong böõa aên – ñeå tung hoâ caùc kyø coâng cuûa Thieân Chuùa: taïo döïng,
cöùu chuoäc vaø thaùnh hoùa.
1382 1329. Böõa aên toái cuûa Chuùa150, bôûi vì Hoäi Thaùnh töôûng nieäm böõa
Tieäc Ly Chuùa cuøng aên vôùi caùc moân ñeä Ngöôøi hoâm tröôùc ngaøy Ngöôøi
chòu naïn, vaø ñaây nhö laø vieäc tham döï tröôùc vaøo Tieäc Cöôùi cuûa Con
Chieân151 trong thaønh Gieârusalem thieân quoác.
Vieäc Beû Baùnh, vì nghi thöùc naøy, neùt ñaëc thuø cuûa böõa aên Do
Thaùi, ñaõ ñöôïc Chuùa Gieâsu söû duïng khi Ngöôøi daâng lôøi chuùc tuïng vaø
phaân phoái baùnh vôùi tö caùch ngöôøi chuû tieäc152, ñaëc bieät trong böõa
Tieäc Ly153. Nhôø cöû chæ naøy, caùc moân ñeä nhaän ra Ngöôøi sau khi
Ngöôøi soáng laïi154; vaø caùc Kitoâ höõu tieân khôûi ñaõ duøng thuaät ngöõ “Beû
Baùnh” ñeå noùi veà caùc buoåi cöû haønh Thaùnh Theå cuûa hoï155. Nhö vaäy
hoï muoán noùi leân raèng, taát caû nhöõng ai cuøng aên moät taám baùnh duy
790 nhaát ñöôïc beû ra, laø Ñöùc Kitoâ, thì ñöôïc hieäp thoâng vôùi Ngöôøi vaø laøm
thaønh moät thaân theå trong Ngöôøi156.
Coäng ñoaøn Thaùnh Theå (Synaxis), bôûi vì bí tích Thaùnh Theå ñöôïc
cöû haønh trong coäng ñoaøn caùc tín höõu, ñoù laø caùch dieãn taû höõu hình
1348 veà Hoäi Thaùnh157.
1341 1330. Vieäc Töôûng Nieäm cuoäc khoå naïn vaø phuïc sinh cuûa Chuùa.
Hy teá thaùnh, bôûi vì hy teá duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ Ñaáng Cöùu Ñoä
ñöôïc hieän taïi hoaù vaø bao goàm caû leã vaät cuûa Hoäi Thaùnh. Bí tích
2643 Thaùnh Theå coøn ñöôïc goïi laø Hy teá Thaùnh leã, “leã teá ngôïi khen”
614 (Dt 13,15)158, leã teá thieâng lieâng,159 hy teá tinh tuyeàn160 vaø thaùnh
150
X. 1 Cr 11,20.
151
X. Kh 19,9.
152
X. Mt 14,19; 15,36; Mc 8,6.19.
153
X. Mt 26,26; 1 Cr 11,24.
154
X. Lc 24,13-35.
155
X. Cv 2,42.46; 20,7.11.
156
X. 1 Cr 10,16-17.
157
X. 1 Cr 11,17-34.
158
X. Tv 116,13.17.
thieän, bôûi vì bí tích naøy hoaøn taát vaø vöôït treân moïi hy teá cuûa Giao
Öôùc cuõ.
Phuïng vuï thaùnh vaø thaàn linh, bôûi vì taát caû phuïng vuï cuûa Hoäi
Thaùnh coù trung taâm vaø caùch dieãn taû coâ ñoïng nhaát trong vieäc cöû
haønh bí tích naøy; cuõng theo nghóa ñoù bí tích Thaùnh Theå coøn ñöôïc
goïi laø cuoäc cöû haønh Caùc maàu nhieäm thaùnh. Bí tích naøy cuõng ñöôïc
goïi laø Bí Tích Cöïc Thaùnh, bôûi vì laø bí tích cuûa caùc bí tích. Danh 1169
xöng naøy ñeå chæ caùc hình daïng Thaùnh Theå ñöôïc löu giöõ trong Nhaø
Taïm.
1331. Söï hieäp leã, bôûi vì nhôø bí tích naøy, chuùng ta ñöôïc keát hôïp vôùi 950
Ñöùc Kitoâ, laø Ñaáng cho chuùng ta tham döï vaøo Mình vaø Maùu Ngöôøi,
ñeå laøm thaønh moät thaân theå duy nhaát161; bí tích naøy cuõng ñöôïc goïi
laø Nhöõng söï thaùnh (ta hagia; sancta)162 – ñaây laø yù nghóa ñaàu tieân
cuûa maàu nhieäm “caùc Thaùnh thoâng coâng” maø Tín bieåu cuûa caùc Toâng
Ñoà noùi ñeán –, Baùnh caùc Thieân thaàn, Baùnh bôûi trôøi, Thuoác tröôøng 948
sinh163, Cuûa aên ñaøng…. 1405
1332. Thaùnh Leã (Leã Misa), bôûi vì phuïng vuï trong ñoù maàu nhieäm
cöùu ñoä ñöôïc hoaøn taát, ñöôïc keát thuùc baèng vieäc sai caùc tín höõu ra ñi 849
(missio), ñeå hoï chu toaøn thaùnh yù Thieân Chuùa trong ñôøi soáng haèng
ngaøy cuûa hoï.
III. BÍ TÍCH THAÙNH THEÅ TRONG NHIEÄM CUÏC CÖÙU ÑOÄ

EUCHARISTIA IN OECONOMIA SALUTIS
Caùc daáu chæ laø baùnh vaø röôïu

1333. ÔÛ trung taâm vieäc cöû haønh bí tích Thaùnh Theå coù baùnh vaø 1350
röôïu, maø nhôø lôøi cuûa Ñöùc Kitoâ vaø vieäc khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn,
seõ trôû thaønh Mình vaø Maùu cuûa Ñöùc Kitoâ. Trung thaønh vôùi meänh
leänh cuûa Chuùa, ñeå nhôù ñeán Ngöôøi, cho tôùi khi Ngöôøi laïi ñeán trong
vinh quang, Hoäi Thaùnh tieáp tuïc laøm ñieàu Chuùa ñaõ laøm hoâm tröôùc
ngaøy Ngöôøi chòu khoå hình: “Ngöôøi caàm laáy baùnh...”, “Ngöôøi caàm laáy
cheùn röôïu...”. Caùc daáu chæ laø baùnh vaø röôïu, khi ñaõ trôû neân Mình vaø
Maùu Ñöùc Kitoâ caùch maàu nhieäm, vaãn tieáp tuïc noùi leân söï thieän haûo
cuûa coâng trình taïo döïng. Vì vaäy trong phaàn Daâng leã, chuùng ta taï 1147
159
X. 1 Pr 2,5.
160
X. Ml 1,11.
161
X. 1 Cr 10,16-17.
162
X. Constitutiones apostolicae, 8, 13. 12: SC 336, 208 (Funk, Didaschalia et Constitutiones
Apostolorum, 1, 516); Didacheù, 9, 5: SC 248, 178 (Funk, Patres apostolici, 1, 22); Ibid.,
10,6: SC 248, 180 (Funk, Patres apostolici, 1, 24).
163
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Ephesios, 20, 2: SC 10bis, 76 (Funk 1, 230).
1148 ôn Ñaáng Taïo Hoaù vì ñaõ ban baùnh vaø röôïu164, laø keát quaû cuûa “coâng
lao cuûa con ngöôøi,” nhöng tröôùc heát ñoù laø “hoa maàu ruoäng ñaát” vaø
“saûn phaåm töø caây nho”, töùc laø nhöõng hoàng aân cuûa Ñaáng Taïo Hoaù.
Hoäi Thaùnh nhaän ra cöû chæ cuûa Melchisedech, laø vua vaø laø tö teá, oâng
“mang baùnh vaø röôïu ra” (St 14,18), laø hình aûnh tieân baùo cho hieán
leã cuûa mình165.
1150 1334. Thôøi Giao Öôùc cuõ, trong soá caùc hoa traùi ñaàu muøa cuûa ruoäng
ñaát, baùnh vaø röôïu ñöôïc daâng leân laøm leã vaät, vôùi tính caùch moät daáu
1363 chæ cuûa loøng bieát ôn ñoái vôùi Ñaáng Taïo Hoaù. Nhöng chuùng coøn mang
moät yù nghóa môùi trong boái caûnh cuoäc Xuaát Haønh: Caùc baùnh khoâng
men maø ngöôøi Do Thaùi haèng naêm vaãn aên trong dòp leã Vöôït Qua,
gôïi nhôù ñeán söï voäi vaõ cuûa cuoäc ra ñi thoaùt khoûi Ai Caäp; kyû nieäm veà
manna trong sa maïc luoân nhaéc nhôù daân Israel raèng hoï soáng baèng
baùnh laø Lôøi Chuùa166. Cuoái cuøng, baùnh aên haèng ngaøy laø saûn phaåm
cuûa Ñaát höùa, laø baûo chöùng vieäc Thieân Chuùa trung tín vôùi caùc lôøi
höùa cuûa Ngaøi. “Cheùn chuùc tuïng” (1 Cr 10,16) vaøo cuoái böõa tieäc Vöôït
Qua cuûa ngöôøi Do Thaùi, ñaõ theâm cho röôïu moät yù nghóa caùnh chung
ngoaøi nieàm vui leã hoäi, ñoù laø söï troâng chôø Ñaáng Messia ñeán taùi taïo
Gieârusalem. Khi thieát laäp bí tích Thaùnh Theå cuûa Ngöôøi, Chuùa
Gieâsu ñaõ ban moät yù nghóa môùi vaø döùt khoaùt cho vieäc daâng lôøi chuùc
tuïng treân baùnh vaø cheùn röôïu.
1151 1335. Caùc pheùp laï hoùa baùnh ra nhieàu, khi Chuùa daâng lôøi chuùc tuïng,
beû baùnh ra vaø trao cho caùc moân ñeä Ngöôøi ñeå nuoâi döôõng ñaùm ñoâng,
laø hình aûnh tieân baùo söï voâ cuøng phong phuù cuûa taám baùnh duy nhaát
laø Thaùnh Theå cuûa Ngöôøi167. Daáu chæ nöôùc hoaù thaønh röôïu ôû Cana168
ñaõ loan baùo Giôø vinh quang cuûa Chuùa Gieâsu. Daáu chæ naøy bieåu loä söï
hoaøn taát cuûa böõa tieäc cöôùi trong Nöôùc cuûa Chuùa Cha, nôi caùc tín
höõu uoáng röôïu môùi169 ñaõ trôû thaønh Maùu Ñöùc Kitoâ.
1336. Lôøi loan baùo ñaàu tieân veà bí tích Thaùnh Theå ñaõ gaây chia reõ
caùc moân ñeä, gioáng nhö lôøi loan baùo veà cuoäc khoå naïn ñaõ laøm cho hoï
vaáp phaïm: “Lôøi naøy chöôùng tai quaù! Ai maø nghe noåi?” (Ga 6,60).
Thaùnh Theå vaø Thaùnh Giaù laø nhöõng hoøn ñaù gaây vaáp ngaõ. Vaãn laø
cuøng moät maàu nhieäm, vaø maàu nhieäm ñoù khoâng ngöøng laø côù gaây
chia reõ. “Caû anh em nöõa, anh em cuõng muoán boû ñi hay sao?”
(Ga 6,67): Caâu hoûi naøy cuûa Chuùa vang voïng qua caùc thôøi ñaïi, vôùi
164
X. Tv 104,13-15.
165
X. Kinh nguyeän Thaùnh Theå I coøn goïi laø Leã Quy Roâma, 95: Saùch Leã Roâma, editio typica
166
X. Ñnl 8,3.
167
X. Mt 14,13-21; 15,32-39.
168
X. Ga 2,11.
169
X. Mc 14,25.
tính caùch moät lôøi môøi goïi cuûa tình yeâu cuûa Ngöôøi ñeå khaùm phaù ra
raèng, chæ moät mình Ngöôøi môùi coù “nhöõng lôøi ñem laïi söï soáng ñôøi
ñôøi” (Ga 6,68), vaø vieäc ñoùn nhaän hoàng aân Thaùnh Theå cuûa Ngöôøi
trong ñöùc tin laø ñoùn nhaän chính Ngöôøi. 1327
Vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå

1337. Khi yeâu thöông nhöõng keû thuoäc veà mình, Chuùa ñaõ yeâu hoï 610
ñeán cuøng. Khi bieát ñaõ ñeán Giôø lìa boû theá gian maø veà cuøng Cha
mình, trong moät böõa tieäc, Ngöôøi ñaõ röûa chaân cho hoï vaø ban cho hoï
giôùi luaät yeâu thöông170. Ñeå löu laïi cho hoï baûo chöùng cuûa tình yeâu
naøy, ñeå khoâng bao giôø lìa xa nhöõng keû thuoäc veà mình, vaø ñeå hoï
ñöôïc tham döï vaøo cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi, Ngöôøi ñaõ thieát laäp bí
tích Thaùnh Theå, vôùi tính caùch moät vieäc ñeå nhôù ñeán caùi Cheát vaø söï
Soáng laïi cuûa Ngöôøi, vaø Ngöôøi truyeàn cho caùc Toâng Ñoà Ngöôøi,
“nhöõng vò Ngöôøi ñaët laøm tö teá cuûa Giao Öôùc Môùi”171 phaûi cöû haønh
bí tích naøy cho tôùi khi Ngöôøi laïi ñeán. 611
1338. Ba Tin Möøng Nhaát Laõm vaø thaùnh Phaoloâ löu truyeàn cho chuùng ta
baûn töôøng thuaät vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå; veà phaàn mình, thaùnh
Gioan thuaät laïi nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu taïi hoäi ñöôøng Capharnaum,
nhöõng lôøi ñoù thaät söï chuaån bò cho vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå: chính
Ñöùc Kitoâ töï xöng mình laø Baùnh Haèng Soáng, töø trôøi xuoáng172.
1339. Chuùa Gieâsu choïn thôøi gian möøng leã Vöôït Qua ñeå thöïc hieän 1169
ñieàu Ngöôøi ñaõ baùo tröôùc ôû Capharnaum: Ngöôøi ban Mình vaø Maùu
Ngöôøi cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi:
“Ñaõ ñeán ngaøy leã Baùnh Khoâng Men, ngaøy phaûi saùt teá chieân Vöôït
Qua. Chuùa Gieâsu sai oâng Pheâroâ vôùi oâng Gioan ñi vaø daën: ‘Caùc
anh haõy ñi doïn cho chuùng ta aên leã Vöôït Qua’. … Caùc oâng ra ñi ...
vaø doïn tieäc Vöôït Qua. Khi giôø ñaõ ñeán, Chuùa Gieâsu vaøo baøn cuøng
vôùi caùc Toâng Ñoà. Ngöôøi noùi vôùi caùc oâng: ‘Thaày nhöõng khaùt khao
mong moûi aên leã Vöôït Qua naøy vôùi anh em tröôùc khi chòu khoå
hình. Bôûi vì, Thaày noùi cho anh em hay, Thaày seõ khoâng bao giôø
aên leã Vöôït Qua naøy nöõa, cho ñeán khi leã naøy ñöôïc neân troïn veïn
trong Nöôùc Thieân Chuùa’.... Roài Ngöôøi caàm laáy baùnh, daâng lôøi taï
ôn, beû ra, trao cho caùc oâng vaø noùi: ‘Ñaây laø Mình Thaày, hieán teá vì
anh em. Anh em haõy laøm vieäc naøy, maø töôûng nhôù ñeán Thaày’. Vaø
tôùi tuaàn röôïu cuoái böõa aên, Ngöôøi cuõng laøm nhö vaäy vaø noùi: ‘Cheùn
naøy laø giao öôùc môùi, laäp baèng Maùu Thaày, maùu ñoå ra vì anh em’”
(Lc 22,7-20)173.
170
X. Ga 13,1-17.
171
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 22a, Doctrina de ss. Missae Sacrificio, c. 1: DS 1740.
172
X. Ga 6.
173
X. Mt 26,17-29; Mc 14,12-25; 1 Cr 11,23-25.
1340. Khi cöû haønh böõa Tieäc Ly vôùi caùc Toâng Ñoà cuûa Ngöôøi trong
1151 khung caûnh böõa tieäc Vöôït Qua, Chuùa Gieâsu ñaõ ban cho leã Vöôït Qua
cuûa ngöôøi Do Thaùi moät yù nghóa döùt khoaùt. Quaû thaät, cuoäc Vöôït Qua
cuûa Chuùa Gieâsu ñeå veà cuøng Cha Ngöôøi, qua caùi Cheát vaø söï Soáng
laïi, thaät söï laø cuoäc Vöôït Qua môùi, ñöôïc tham döï tröôùc trong böõa
Tieäc Ly vaø ñöôïc cöû haønh trong bí tích Thaùnh Theå, cuoäc Vöôït Qua
ñoù hoaøn thaønh leã Vöôït Qua cuûa ngöôøi Do Thaùi vaø tham döï tröôùc
677 vaøo leã Vöôït Qua chung cuoäc cuûa Hoäi Thaùnh trong vinh quang Nöôùc
Thieân Chuùa.
“Caùc con haõy laøm vieäc naøy maø nhôù ñeán Thaày”
1341. Meänh leänh Chuùa Gieâsu truyeàn phaûi laëp laïi nhöõng cöû chæ vaø
lôøi noùi cuûa Ngöôøi “cho tôùi khi Chuùa ñeán” (1 Cr 11,26), khoâng chæ
ñoøi hoûi phaûi nhôù ñeán Chuùa Gieâsu vaø nhöõng gì Ngöôøi ñaõ laøm. Meänh
leänh naøy nhaém ñeán vieäc cöû haønh phuïng vuï, do caùc Toâng Ñoà vaø
611, 1363 nhöõng ngöôøi keá nhieäm caùc ngaøi, ñeå töôûng nieäm Ñöùc Kitoâ, töôûng
nieäm cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi, caùi Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa Ngöôøi, vaø
vieäc chuyeån caàu cuûa Ngöôøi beân Chuùa Cha.
2624 1342. Ngay töø ñaàu, Hoäi Thaùnh ñaõ trung thaønh tuaân giöõ meänh leänh
naøy cuûa Chuùa. Veà Hoäi Thaùnh taïi Gieârusalem coù baøi töôøng thuaät
nhö sau:
“Caùc tín höõu chuyeân caàn nghe caùc Toâng Ñoà giaûng daïy, luoân luoân
hieäp thoâng vôùi nhau, sieâng naêng tham döï leã beû baùnh, vaø caàu
nguyeän khoâng ngöøng.... Hoï ñoàng taâm nhaát trí, ngaøy ngaøy chuyeân
caàn ñeán Ñeàn Thôø. Khi laøm leã beû baùnh taïi tö gia, hoï duøng böõa vôùi
loøng ñôn sô vui veû” (Cv 2,42.46).
1166, 2177 1343. Ñaëc bieät vaøo “ngaøy thöù nhaát trong tuaàn”, nghóa laø ngaøy Chuùa
Nhaät, ngaøy Chuùa Gieâsu phuïc sinh, caùc Kitoâ höõu tuï hoïp ñeå “beû
baùnh” (Cv 20,7). Töø ñoù ñeán nay, vieäc cöû haønh bí tích Thaùnh Theå
tieáp tuïc toàn taïi y nhö vaäy, ñeán ñoä ngaøy nay chuùng ta vaãn gaëp ñöôïc
vieäc cöû haønh ñoù, ôû baát cöù ñaâu trong Hoäi Thaùnh, vôùi cuøng moät caáu
truùc caên baûn. Bí tích Thaùnh Theå vaãn maõi maõi laø trung taâm cuûa ñôøi
soáng Hoäi Thaùnh.
1404 1344. Nhö vaäy, töø cöû haønh naøy sang cöû haønh khaùc ñeå loan baùo
maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Chuùa Gieâsu, “cho tôùi khi Chuùa ñeán” (1 Cr
11,26), daân Thieân Chuùa treân ñöôøng löõ haønh, “qua ñöôøng heïp cuûa
thaäp giaù”174, ñang tieán veà baøn tieäc thieân quoác, nôi taát caû moïi ngöôøi
ñöôïc tuyeån choïn seõ ngoài vaøo baøn tieäc cuûa Nöôùc Thieân Chuùa.
174
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad Gentes, 1 : AAS 58 (1966) 947.
IV. CÖÛ HAØNH PHUÏNG VUÏ THAÙNH THEÅ

CELEBRATIO LITURGICA EUCHARISTIAE
Thaùnh leã cuûa moïi thôøi ñaïi

1345. Töø theá kyû II, chuùng ta coù chöùng töø cuûa thaùnh Justinoâ töû ñaïo
veà nhöõng neùt chính cuûa vieäc cöû haønh thaùnh leã. Nhöõng neùt chính
ñoù vaãn ñöôïc giöõ nguyeân cho ñeán ngaøy nay, trong taát caû caùc truyeàn
thoáng phuïng vuï lôùn. Ñeå giaûi thích cho hoaøng ñeá ngoaïi giaùo Antoânioâ
Pioâ (138-161) nhöõng gì caùc Kitoâ höõu ñaõ laøm, thaùnh Justinoâ vieát
vaøo khoaûng naêm 155 nhö sau:
“Vaøo ngaøy Maët Trôøi nhö ngöôøi ta thöôøng goïi, moïi ngöôøi ôû thaønh
phoá hay ôû noâng thoân ñeàu hoïp laïi moät nôi.
Vaø ngöôøi ta ñoïc kyù söï cuûa caùc Toâng Ñoà hoaëc saùch cuûa caùc Tieân
tri, tuyø thôøi gian cho pheùp.
Khi ngöôøi ñoïc keát thuùc, vò chuû söï leân tieáng nhaén nhuû vaø khuyeán
khích moïi ngöôøi baét chöôùc nhöõng ñieàu toát laønh ñoù.
Sau ñoù, taát caûù chuùng toâi cuøng ñöùng daäy vaø daâng lôøi caàu nguyeän 175
cho chính chuùng toâi... vaø cho moïi ngöôøi khaùc ôû khaép nôi, … ñeå
chuùng toâi soáng ngay chính trong caùc vieäc laøm vaø trong vieäc tuaân
giöõ caùc giôùi raên, haàu chuùng toâi ñaït ñöôïc ôn cöùu ñoä vónh cöûu.
Khi keát thuùc vieäc caàu nguyeän, chuùng toâi trao hoân bình an cho
nhau.
Tieáp ñeán, ngöôøi ta mang ñeán cho vò chuû söï baùnh vaø moät cheùn
röôïu coù pha nöôùc.
Vò chuû söï caàm laáy baùnh röôïu, daâng lôøi taùn tuïng vaø toân vinh Cha
cuûa vuõ truï, nhaân danh Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñoïc
moät kinh taï ôn daøi (tieáng Hy Laïp: eucharistian) veà vieäc chuùng
toâi ñöôïc coi laø xöùng ñaùng vôùi caùc hoàng aân naøy.
Khi vò chuû söï keát thuùc caùc lôøi nguyeän vaø vieäc taï ôn, moïi ngöôøi
hieän dieän ñoàng thanh ñaùp: Amen.
Sau khi vò chuû söï hoaøn taát nghi thöùc taï ôn vaø toaøn daân ñaõ ñaùp
laïi, thì caùc vò maø chuùng toâi goïi laø phoù teá, phaân phaùt baùnh vaø
röôïu coù pha nöôùc ‘ñaõ ñöôïc thaùnh theå hoaù’ (‘eucharistizata’) cho
moãi ngöôøi hieän dieän tham döï vaø ñem ñeán cho nhöõng ngöôøi vaéng
maët”176.
1346. Phuïng vuï Thaùnh leã dieãn tieán theo moät caáu truùc caên baûn ñaõ
ñöôïc duy trì qua caùc theá kyû cho ñeán thôøi ñaïi chuùng ta. Phuïng vuï
175
Thaùnh Justinoâ, Apologia, 1, 67 : CA 1, 184-186 (PG 6, 429).
176
Thaùnh leã ñöôïc trieån khai trong hai phaàn chính, laøm thaønh moät theå
thoáng nhaát:
– Taäp hoïp, Phuïng vuï Lôøi Chuùa vôùi caùc baøi ñoïc, baøi giaûng vaø lôøi
nguyeän phoå quaùt;
– Phuïng vuï Thaùnh Theå vôùi vieäc tieán daâng baùnh röôïu; kinh taï
ôn thaùnh hieán [Kinh nguyeän Thaùnh Theå] vaø hieäp leã.
Phuïng Vuï Lôøi Chuùa vaø Phuïng Vuï Thaùnh Theå cuøng taïo thaønh
103 “moät haønh vi phuïng töï duy nhaát”177; thaät vaäy, baøn tieäc ñöôïc doïn ra
cho chuùng ta trong Thaùnh Leã vöøa laø baøn tieäc Lôøi Thieân Chuùa, vöøa
laø baøn tieäc Mình Chuùa”178.
1347. Ñoù khoâng phaûi laø dieãn tieán böõa tieäc Vöôït Qua cuûa Chuùa
Gieâsu phuïc sinh vôùi caùc moân ñeä Ngöôøi sao? Khi ñi ñöôøng, Ngöôøi
giaûi thích Kinh Thaùnh cho hoï, roài khi vaøo baøn aên vôùi hoï, “Ngöôøi
caàm laáy baùnh, daâng lôøi chuùc tuïng, vaø beû ra trao cho hoï”
(Lc 24,30)179.
Dieãn tieán vieäc cöû haønh

1348. Taát caû moïi ngöôøi taäp hoïp laïi. Caùc Kitoâ höõu taäp hoïp laïi moät
1140 nôi ñeå cöû haønh Thaùnh Theå. Trong ñoù, chính Ñöùc Kitoâ ñöùng ñaàu
coäng ñoaøn, Ngöôøi laø nhaân vaät hoaït ñoäng chính cuûa bí tích Thaùnh
Theå. Ngöôøi laø Thöôïng teá cuûa Giao Öôùc Môùi. Chính Ngöôøi chuû trì
caùch voâ hình moïi vieäc cöû haønh Thaùnh Theå. Thay maët Ngöôøi, Giaùm
1548 muïc hay linh muïc (haønh ñoäng trong cöông vò cuûa Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu)
chuû trì coäng ñoaøn, leân tieáng sau caùc baøi ñoïc, ñoùn nhaän leã vaät vaø
ñoïc Kinh nguyeän Thaùnh Theå. Moïi ngöôøi ñeàu coù phaàn chuû ñoäng cuûa
mình trong cuoäc cöû haønh, moãi ngöôøi theo caùch cuûa mình: ngöôøi thì
ñoïc Saùch Thaùnh, ngöôøi thì mang leã vaät, ngöôøi thì trao Mình Thaùnh
Chuùa vaø toaøn daân bieåu loä söï tham döï cuûa mình baèng lôøi ñaùp Amen.
1184 1349. Phuïng vuï Lôøi Chuùa goàm “caùc taùc phaåm cuûa caùc Tieân tri”,
nghóa laø Cöïu Öôùc, vaø “kyù söï cuûa caùc Toâng Ñoà”, nghóa laø caùc thaùnh
thö vaø caùc saùch Tin Möøng; sau ñoù laø baøi giaûng ñeå khuyeán khích
vieäc ñoùn nhaän caùc lôøi naøy xeùt nhö ñoù thaät söï laø Lôøi Chuùa 180, vaø
ñem ra thöïc haønh, tieáp ñeán laø lôøi chuyeån caàu cho moïi ngöôøi, theo
lôøi thaùnh Toâng Ñoà daïy: “Tröôùc heát, toâi khuyeân ai naáy daâng lôøi caàu
xin, khaån nguyeän, naøi van, taï ôn cho taát caû moïi ngöôøi, cho vua
chuùa vaø taát caû nhöõng ngöôøi caàm quyeàn” (1 Tm 2,1-2).
177
178
179
X. Lc 24,13-35.
180
X. 1 Tx 2,13.
1350. Daâng leã vaät (offertorium). Ngöôøi ta mang, hay ñoâi khi röôùc
caùch long troïng, baùnh vaø röôïu leân baøn thôø. Baùnh röôïu naøy seõ ñöôïc
chuû teá, nhaân danh Ñöùc Kitoâ, daâng leân trong Hy teá Thaùnh Theå, ñeå
trôû thaønh Mình Maùu Ñöùc Kitoâ. Ñaây chính laø cöû chæ cuûa Ñöùc Kitoâ,
trong böõa Tieäc Ly, “caàm laáy baùnh vaø cheùn röôïu”. “Chæ coù Hoäi 1359
Thaùnh môùi daâng leân Ñaáng Taïo Hoaù leã vaät tinh tuyeàn naøy, khi
daâng leân Ngaøi cuøng vôùi lôøi taï ôn, leã vaät töø caùc thuï taïo cuûa Ngaøi”181.
Vieäc daâng leã vaät treân baøn thôø laëp laïi cöû chæ cuûa Melchisedech vaø
phoù daâng caùc taëng phaåm cuûa Ñaáng Taïo Hoaù vaøo tay Ñöùc Kitoâ.
Trong hy teá cuûa Ngöôøi, chính Ñöùc Kitoâ kieän toaøn moïi coá gaéng daâng 614
hy teá cuûa con ngöôøi.
1351. Töø thuôû ban ñaàu, khi mang baùnh vaø röôïu ñeán cöû haønh thaùnh
leã, caùc Kitoâ höõu cuõng mang theo taëng phaåm cuûa mình ñeå chia seû
vôùi nhöõng ngöôøi tuùng thieáu. Tuïc leä quyeân goùp182 naøy, nay vaãn coøn, 1397
ñöôïc gôïi höùng töø göông maãu cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng trôû neân ngheøo ñeå 2186
laøm cho chuùng ta neân giaøu coù183:
“Nhöõng ai sung tuùc maø muoán thì cho tuyø yù mình, vaø nhöõng gì
quyeân goùp ñöôïc, seõ ñöôïc trao cho vò chuû söï, vaø ngaøi seõ giuùp ñôõ
cho caùc coâ nhi quaû phuï, nhöõng ngöôøi vì beänh taät hay vì moät lyù do
naøo khaùc phaûi thieáu thoán, caùc tuø nhaân, caùc di daân, taét moät lôøi,
ngaøi cöùu giuùp cho taát caû nhöõng ai ñang tuùng thieáu”184.
1352. Kinh nguyeän Thaùnh Theå. Vôùi kinh nguyeän Thaùnh Theå, lôøi
kinh taï ôn vaø thaùnh hieán, chuùng ta böôùc vaøo trung taâm vaø toät ñænh
cuûa cuoäc cöû haønh:
Trong Kinh Tieàn Tuïng, Hoäi Thaùnh daâng lôøi taï ôn Chuùa Cha, nhôø Ñöùc
Kitoâ, trong Chuùa Thaùnh Thaàn, veà taát caû caùc coâng trình cuûa Ngaøi, caùc coâng
trình taïo döïng, cöùu chuoäc vaø thaùnh hoùa. Luùc ñoù toaøn theå coäng ñoaøn keát
hôïp vôùi lôøi ca voâ taän cuûa Hoäi Thaùnh treân trôøi, caùc Thieân thaàn vaø toaøn theå
caùc Thaùnh, taùn tuïng Thieân Chuùa ba laàn thaùnh. 559
1353. Trong Kinh Epiclesis, Hoäi Thaùnh khaån caàu Chuùa Cha sai Thaàn Khí 1105
cuûa Ngaøi (hay quyeàn naêng chuùc laønh cuûa Ngaøi185) xuoáng treân baùnh röôïu
ñeå nhôø quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, baùnh röôïu trôû neân Mình Maùu
Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø ñeå nhöõng ai tham döï bí tích Thaùnh Theå ñöôïc trôû
thaønh moät thaân theå vaø moät tinh thaàn duy nhaát (moät soá truyeàn thoáng
phuïng vuï ñaët lôøi kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn sau Kinh Töôûng
Nieäm).
181
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 4, 18, 4: SC 100, 606 (PG 7, 1027); x. Ml 1,11.
182
X. 1 Cr 16,1.
183
X. 2 Cr 8,9.
184
185
X. Kinh nguyeän Thaùnh Theå I coøn goïi laø Leã Quy Roâma, 90: Saùch Leã Roâma, editio typica
1375 Trong phaàn töôøng thuaät vieäc Chuùa thieát laäp bí tích Thaùnh Theå, söùc
maïnh cuûa lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø quyeàn naêng cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn, laøm cho Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ, laø hy teá Ngöôøi ñaõ daâng
treân thaäp giaù moät laàn cho maõi maõi, hieän dieän caùch bí tích döôùi hình baùnh
hình röôïu.
1103 1354. Trong Kinh Töôûng Nieäm tieáp theo sau ñoù, Hoäi Thaùnh kính nhôù
cuoäc khoå naïn, söï phuïc sinh vaø söï quang laâm vinh hieån cuûa Ñöùc Kitoâ
Gieâsu; Hoäi Thaùnh trình leân Chuùa Cha hy teá laø Con cuûa Ngaøi, Ñaáng giao
hoaø chuùng ta vôùi Ngaøi.
Trong caùc lôøi chuyeån caàu, Hoäi Thaùnh cho thaáy bí tích Thaùnh Theå ñöôïc
954 cöû haønh trong söï hieäp thoâng vôùi toaøn theå Hoäi Thaùnh treân trôøi döôùi theá,
vôùi keû soáng vaø ngöôøi cheát, vaø trong söï hieäp thoâng vôùi caùc vò muïc töû cuûa
Hoäi Thaùnh, Ñöùc Giaùo Hoaøng, Ñöùc Giaùm muïc giaùo phaän, haøng linh muïc vaø
phoù teá cuûa ngaøi vaø taát caû caùc Giaùm muïc toaøn caàu cuøng vôùi caùc Giaùo Hoäi
cuûa caùc ngaøi.
1382 1355. Trong phaàn Hieäp leã, tröôùc ñoù coù kinh Laïy Cha vaø nghi thöùc
beû baùnh, caùc tín höõu laõnh nhaän “baùnh bôûi trôøi” vaø “cheùn cöùu ñoä”, laø
Mình vaø Maùu Thaùnh Ñöùc Kitoâ, Ñaáng töï hieán “ñeå cho theá gian ñöôïc
soáng” (Ga 6,51):
“Bôûi vì baùnh naøy vaø röôïu naøy, theo caùch noùi xöa laø ‘ñaõ ñöôïc
thaùnh theå hoaù’ (‘eucharistizata’)186, neân chuùng toâi goïi löông thöïc
1327 naøy laø Thaùnh Theå, khoâng ai ñöôïc chia seû löông thöïc naøy, ngoaøi
keû tin raèng giaùo lyù cuûa chuùng toâi laø chaân thaät, vaø ñaõ ñöôïc Röûa
Toäi ñeå ñöôïc tha thöù toäi loãi vaø ñöôïc taùi sinh, vaø soáng nhö Ñöùc
Kitoâ ñaõ daïy”187.
V. HY TEÁ BÍ TÍCH: TAÏ ÔN, TÖÔÛNG NIEÄM, HIEÄN DIEÄN

SACRIFICIUM SACRAMENTALE:
GRATIARUM ACTIO, MEMORIALE, PRAESENTIA
1356. Neáu ngay töø ban ñaàu, caùc Kitoâ höõu ñaõ cöû haønh thaùnh leã vôùi
moät hình thöùc veà caên baûn khoâng thay ñoåi, duø traûi qua nhieàu khaùc
bieät lôùn veà thôøi ñaïi vaø caùc neàn phuïng vuï, thì chính laø bôûi vì chuùng
ta bieát mình bò raøng buoäc bôûi meänh leänh Chuùa ñaõ ban, hoâm tröôùc
ngaøy Ngöôøi chòu khoå hình: “Anh em haõy laøm vieäc naøy maø töôûng
nhôù ñeán Thaày” (1 Cr 11,24-25).
1357. Chuùng ta chu toaøn meänh leänh naøy cuûa Chuùa, khi chuùng ta cöû
haønh vieäc töôûng nieäm hy teá cuûa Ngöôøi. Khi laøm ñieàu naøy, chuùng ta
daâng leân Chuùa Cha nhöõng gì maø chính Ngaøi ñaõ ban cho chuùng ta:
caùc taëng phaåm töø cuoäc taïo döïng cuûa Ngaøi, laø baùnh vaø röôïu, nhôø
186
X. Thaùnh Justinoâ, Apologia, 1, 65: CA 1, 180 (PG 6, 428).
187
Thaùnh Justinoâ, Apologia, 1, 66: CA 1, 180 (PG 6, 428).
quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø caùc lôøi cuûa Ñöùc Kitoâ, trôû neân
Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ: nhö theá, Ñöùc Kitoâ hieän dieän moät caùch thaät
söï vaø maàu nhieäm.
1358. Vì vaäy, chuùng ta phaûi khaûo saùt bí tích Thaùnh Theå vôùi tính
caùch laø:
– vieäc taï ôn vaø ca ngôïi Chuùa Cha;
– vieäc töôûng nieäm hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa thaân theå Ngöôøi;
– söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ, nhôø quyeàn naêng cuûa Lôøi Ngöôøi vaø
quyeàn naêng cuûa Thaàn Khí Ngöôøi.
Vieäc taï ôn vaø ca ngôïi Chuùa Cha

1359. Thaùnh Theå, laø bí tích cuûa ôn cöùu ñoä ñöôïc Ñöùc Kitoâ thöïc hieän
treân thaäp giaù, cuõng laø hy teá ca ngôïi ñeå taï ôn vì coâng trình taïo
döïng. Trong hy teá Thaùnh Theå, toaøn boä coâng trình taïo döïng ñöôïc 293
Thieân Chuùa yeâu thöông ñöôïc trình leân Chuùa Cha qua caùi Cheát vaø
söï Soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ. Nhôø Ñöùc Kitoâ, Hoäi Thaùnh coù theå daâng
hy teá ca ngôïi ñeå taï ôn vì taát caû nhöõng gì laø toát, laø ñeïp, laø ñuùng maø
Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän trong coâng trình taïo döïng vaø trong nhaân
loaïi.
1360. Bí tích Thaùnh Theå laø hy teá ñeå taï ôn Chuùa Cha, laø lôøi chuùc 1083
tuïng qua ñoù Hoäi Thaùnh dieãn taû loøng tri aân cuûa mình ñoái vôùi Thieân
Chuùa vì moïi ñieàu Ngaøi ban, vì moïi ñieàu Ngaøi ñaõ thöïc hieän trong
coâng trình taïo döïng, cöùu chuoäc vaø thaùnh hoùa. Bí tích Thaùnh Theå
tröôùc heát coù nghóa laø taï ôn.
1361. Bí tích Thaùnh Theå cuõng laø hy teá ca ngôïi, qua ñoù Hoäi Thaùnh
nhaân danh toaøn theå thuï taïo ca tuïng vinh quang Thieân Chuùa. Hy teá 294
ca ngôïi naøy chæ coù theå ñöôïc thöïc hieän nhôø Ñöùc Kitoâ: Ngöôøi keát hôïp
caùc tín höõu vaøo baûn thaân Ngöôøi, vaøo lôøi ca ngôïi cuûa Ngöôøi, vaøo söï
chuyeån caàu cuûa Ngöôøi, vaø nhö vaäy hy teá ca ngôïi ñöôïc daâng leân
Chuùa Cha nhôø Ñöùc Kitoâ, vôùi Ngöôøi, ñeå ñöôïc chaáp nhaän trong
Ngöôøi.
Vieäc töôûng nieäm hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Thaân Theå
Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh
1362. Bí tích Thaùnh Theå laø vieäc töôûng nieäm cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc
Kitoâ, laø hieän taïi hoaù hy teá duy nhaát cuûa Ngöôøi, vaø daâng hy teá duy
nhaát ñoù caùch bí tích, trong phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh laø Thaân Theå
Ngöôøi. Trong taát caû caùc Kinh nguyeän Thaùnh Theå, chuùn g ta ñeàu
thaáy, sau caùc lôøi töôøng thuaät veà vieäc Chuùa thieát laäp Thaùnh Theå,
moät kinh nguyeän ñöôïc goïi laø kinh Töôûng Nieäm (anamnesis hoaëc 1103
memoriale).
1099 1363. Theo yù nghóa cuûa Thaùnh Kinh, töôûng nieäm khoâng chæ laø nhôù
laïi nhöõng bieán coá cuûa quaù khöù, nhöng coøn laø coâng boá caùc kyø coâng
Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän cho loaøi ngöôøi 188. Khi cöû haønh phuïng vuï
veà caùc bieán coá naøy, chuùng hieän dieän vaø ñöôïc hieän taïi hoaù moät caùch
naøo ñoù. Daân Israel hieåu veà vieäc mình ñöôïc giaûi thoaùt khoûi Ai Caäp
theo caùch nhö vaäy: Moãi laàn leã Vöôït Qua ñöôïc cöû haønh, caùc bieán coá
thôøi Xuaát Haønh laïi hieän dieän trong kyù öùc cuûa caùc tín höõu, ñeå hoï
ñieàu chænh cuoäc soáng cuûa mình cho phuø hôïp vôùi caùc bieán coá ñoù.
1364. Vieäc töôûng nieäm trong Giao Öôùc môùi mang moät yù nghóa môùi.
611 Khi cöû haønh bí tích Thaùnh Theå, Hoäi Thaùnh töôûng nieäm cuoäc Vöôït
Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, thì cuoäc Vöôït Qua naøy trôû neân hieän dieän: Hy teá
maø Ñöùc Kitoâ daâng leân moät laàn cho maõi maõi treân thaäp giaù, luoân
luoân ñöôïc hieän taïi hoaù189. “Moãi laàn hy teá thaäp giaù, qua ñoù ‘Ñöùc Kitoâ
1085 ñaõ chòu hieán teá laøm chieân leã Vöôït Qua cuûa chuùng ta’ (1 Cr 5,7),
ñöôïc cöû haønh treân baøn thôø, thì coâng trình cöùu chuoäc chuùng ta ñöôïc
thöïc hieän”190.
1365. Bôûi vì laø vieäc töôûng nieäm cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, neân bí
2100 tích Thaùnh Theå cuõng laø moät hy teá. Tính chaát hy teá cuûa bí tích
Thaùnh Theå ñöôïc bieåu loä trong chính caùc lôøi thieát laäp bí tích naøy:
“Ñaây laø Mình Thaày, hieán teá vì anh em”. “Cheùn naøy laø giao öôùc môùi,
1846 laäp baèng maùu Thaày, maùu ñoå ra vì anh em” (Lc 22,19-20). Trong bí
tích Thaùnh Theå, Ñöùc Kitoâ ban chính thaân mình ñaõ bò noäp vì chuùng
ta treân thaäp giaù, ban chính maùu maø Ngöôøi ñaõ ñoå ra “cho muoân
ngöôøi ñöôïc tha toäi” (Mt 26,28).
613 1366. Vì vaäy, bí tích Thaùnh Theå laø moät Hy teá bôûi vì bí tích naøy
laøm cho Hy teá thaäp giaù hieän dieän, bôûi vì bí tích naøy laø vieäc töôûng
nieäm Hy teá ñoù, vaø bôûi vì bí tích naøy aùp duïng hieäu quaû cuûa Hy teá
ñoù:
Ñöùc Kitoâ “laø Thieân Chuùa vaø Chuùa chuùng ta, … ñaõ töï hieán cho
Chuùa Cha baèng caùi cheát treân baøn thôø thaäp giaù moät laàn cho maõi
maõi, ñeå thöïc hieän ôn cöùu chuoäc muoân ñôøi cho loaøi ngöôøi. Tuy
nhieân, bôûi vì caùi cheát cuûa Ngöôøi khoâng chaám döùt chöùc tö teá cuûa
Ngöôøi [Dt 7,24.27], neân trong böõa Tieäc Ly, ‘trong ñeâm bò noäp’ [1
Cr 11,23], … Ngöôøi ñaõ ñeå laïi cho Hieàn Theâ yeâu daáu cuûa Ngöôøi laø
Hoäi Thaùnh moät hy teá höõu hình (nhö baûn tính con ngöôøi ñoøi hoûi);
trong hy teá höõu hình naøy, hy teá ñaãm maùu ñöôïc thöïc hieän moät
laàn duy nhaát treân thaäp giaù ñöôïc hieän dieän, vaø vieäc töôûng nieäm
hy teá ñaãm maùu ñoù seõ coøn maõi cho ñeán ngaøy taän theá, vaø söùc
188
X. Xh 13,3.
189
X. Dt 7, 25-27.
190
maïnh cöùu ñoä cuûa hy teá ñoù seõ ñöôïc aùp duïng ñeå tha thöù caùc toäi loãi
chuùng ta phaïm haèng ngaøy”191.
1367. Hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ vaø hy teá Thaùnh Theå laø moät hy teá duy 1545
nhaát. “Cuõng cuøng moät hieán vaät, cuõng cuøng moät Ñaáng xöa ñaõ töï
hieán treân thaäp giaù, nay cuõng chính Ngöôøi daâng leân qua thöøa taùc vuï
tö teá, chæ khaùc bieät veà caùch tieán daâng”192: “Vì trong hy teá thaàn linh
ñöôïc thöïc hieän trong thaùnh leã, cuõng chính Ñöùc Kitoâ Ñaáng ñaõ töï
hieán moät laàn baèng caùch ñoå maùu treân baøn thôø thaäp giaù, nay ñöôïc
hieán daâng vaø saùt teá moät caùch khoâng ñoå maùu, neân hy teá naøy thaät söï
coù giaù trò ñeàn toäi”193.
1368. Bí tích Thaùnh Theå cuõng laø hy teá cuûa Hoäi Thaùnh. Hoäi Thaùnh,
laø Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ, tham döï vaøo leã teá cuûa Ñaáng laø Ñaàu cuûa
mình. Cuøng vôùi Ngöôøi, toaøn theå Hoäi Thaùnh ñöôïc daâng leân. Hoäi
Thaùnh keát hôïp mình vôùi vieäc chuyeån caàu cuûa Ngöôøi beân Chuùa Cha,
ñeå caàu cho taát caû moïi ngöôøi. Trong bí tích Thaùnh Theå, hy teá cuûa 618, 2031
Ñöùc Kitoâ cuõng trôû thaønh hy teá cuûa caùc chi theå trong Thaân Theå
Ngöôøi. Ñôøi soáng cuûa caùc tín höõu, lôøi ca ngôïi, söï ñau khoå, lôøi caàu
nguyeän, vieäc lao ñoäng cuûa hoï, ñöôïc keát hôïp vôùi cuøng nhöõng khía 1109
caïnh ñoù trong ñôøi soáng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø vôùi toaøn boä leã teá cuûa
Ngöôøi, vaø nhö vaäy chuùng coù moät giaù trò môùi. Hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ
hieän dieän treân baøn thôø ñem laïi cho moïi theá heä Kitoâ höõu khaû naêng
ñöôïc keát hôïp vôùi leã teá cuûa Ngöôøi.
Trong caùc hang toaïi ñaïo, Hoäi Thaùnh thöôøng ñöôïc dieãn taû nhö
moät ngöôøi nöõ ñang caàu nguyeän, hai tay giang ra trong cöû chæ caàu
nguyeän. Nhö Ñöùc Kitoâ giang tay treân thaäp giaù, thì nhôø Ngöôøi,
vôùi Ngöôøi vaø trong Ngöôøi, Hoäi Thaùnh daâng chính mình vaø
chuyeån caàu cho taát caû moïi ngöôøi.
1369. Toaøn theå Hoäi Thaùnh ñöôïc keát hôïp vôùi leã teá vaø lôøi chuyeån caàu
cuûa Ñöùc Kitoâ. Ñaûm nhaän thöøa taùc vuï cuûa thaùnh Pheâroâ trong Hoäi 834, 882
Thaùnh, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñöôïc lieân keát vôùi moïi cöû haønh Thaùnh leã,
trong ñoù, ngaøi ñöôïc nhaéc ñeán vôùi tö caùch laø daáu chæ vaø thöøa taùc
vieân cuûa söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh toaøn caàu. Giaùm muïc ñòa
phöông luoân coù traùch nhieäm veà Thaùnh leã, caû khi moät linh muïc cöû 1561
haønh; teân ngaøi ñöôïc ñoïc leân trong Thaùnh leã ñeå noùi leân raèng ngaøi 1566
ñöùng ñaàu Giaùo Hoäi ñòa phöông, giöõa haøng linh muïc vaø vôùi söï trôï
giuùp cuûa caùc phoù teá. Coäng ñoaøn cuõng chuyeån caàu cho taát caû caùc
thöøa taùc vieân ñang daâng leã cho coäng ñoaøn vaø cuøng vôùi coäng ñoaøn:
191
CÑ Triñentinoâ, Sess. 22a, Doctrina de ss. Missae sacrificio, c.1: DS 1740.
192
CÑ Triñentinoâ, Sess. 22a, Doctrina de ss. Missae sacrificio, c. 2: DS 1743.
193
Ibid.
“Bí tích Thaùnh Theå chæ ñöôïc coi laø thaønh söï khi ñöôïc cöû haønh
döôùi söï chuû toïa cuûa Giaùm muïc hay cuûa ngöôøi ñöôïc ngaøi giao
traùch nhieäm”194.
“Qua thöøa taùc vuï cuûa caùc linh muïc, hy teá thieâng lieâng cuûa caùc tín
höõu ñöôïc hoaøn taát trong söï keát hôïp vôùi hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng
Trung Gian duy nhaát, hy teá naøy nhôø tay caùc linh muïc, nhaân
danh toaøn theå Hoäi Thaùnh, ñöôïc daâng leân trong thaùnh leã moät
caùch bí tích vaø khoâng ñoå maùu, cho tôùi khi Chuùa ñeán”195.
1370. Khoâng nhöõng caùc chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ coøn ôû traàn gian, maø
956 caû nhöõng vò ñang höôûng vinh quang treân trôøi cuõng ñöôïc keát hôïp
969 vôùi leã teá cuûa Ñöùc Kitoâ: Hoäi Thaùnh daâng hy teá Thaùnh Theå trong söï
hieäp thoâng vôùi Ñöùc Trinh Nöõ Maria raát thaùnh, vaø nhôù ñeán ngaøi
cuõng nhö ñeán taát caû caùc Thaùnh nam nöõ. Trong Thaùnh leã, Hoäi
Thaùnh moät caùch naøo ñoù ñöùng döôùi Thaùnh Giaù, cuøng vôùi Meï Maria,
keát hôïp vôùi leã teá vaø lôøi chuyeån caàu cuûa Ñöùc Kitoâ.
958, 1689 1371. Hy teá Thaùnh Theå cuõng ñöôïc daâng leân ñeå caàu cho caùc tín höõu
1032 ñaõ qua ñôøi, “cho nhöõng ngöôøi ñaõ cheát trong Ñöùc Kitoâ maø chöa ñöôïc
thanh luyeän troïn veïn”196, ñeå hoï ñöôïc vaøo höôûng aùnh saùng vaø bình
an cuûa Ñöùc Kitoâ:
“Caùc con haõy choân xaùc naøy ôû baát cöù nôi ñaâu: ñöøng lo laéng gì veà
chuyeän ñoù; meï chæ xin caùc con ñieàu naøy, laø baát cöù caùc con ôû ñaâu,
caùc con haõy nhôù tôùi meï nôi baøn thôø cuûa Chuùa”197.
“Sau ñoù [trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå] chuùng ta caàu cho caùc
Giaùo hoaøng vaø caùc Giaùm muïc ñaõ an nghæ, vaø caùch chung, cho caùc
tín höõu ñaõ qua ñôøi giöõa chuùng ta, vì chuùng ta tin raèng caùc linh
hoàn seõ ñöôïc trôï giuùp toái ña nhôø lôøi caàu nguyeän cho hoï, khi Cuûa
Leã hieán teá thaùnh vaø ñaùng kính sôï ñang hieän dieän…. Khi daâng leân
Thieân Chuùa nhöõng lôøi chuyeån caàu cuûa chuùng ta cho nhöõng ngöôøi
ñaõ an giaác, duø hoï laø nhöõng toäi nhaân, chuùng ta daâng chính Ñöùc
Kitoâ bò saùt teá vì toäi loãi chuùng ta, ñeå xin ôn giao hoaø vôùi Thieân
Chuùa, Baïn cuûa loaøi ngöôøi, cho hoï vaø cho chuùng ta”198.
1372. Thaùnh Augustinoâ toùm taét moät caùch tuyeät vôøi giaùo lyù naøy,
1140 moät giaùo lyù thuùc giuïc chuùng ta tham döï ngaøy caøng troïn veïn hôn
vaøo hy teá cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc chuùng ta maø chuùng ta cöû haønh
trong Thaùnh leã:
194
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Smyrnaeos, 8, 1: SC 10bis, 138 (Funk 1, 282).
195
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Presbyterorum Ordinis, 2: AAS 58 (1966) 993.
196
CÑ Triñentinoâ, Sess. 22a, Doctrina de ss. Missae sacrificio, c. 2: DS 1743.
197
Thaùnh Augustinoâ, Confessiones, 9, 11, 27 : CCL 27, 149 (PL 32, 775); lôøi thaùnh nöõ Moânica,
tröôùc khi cheát, troái cho anh em thaùnh Augustinoâ.
198
Thaùnh Cyrilloâ Gieârusalem, Catecheses mystagogicae, 5, 9-10: SC 126, 158-160 (PG 30,
1116-1117).
“Chính toaøn theå ñoâ thaønh ñaõ ñöôïc cöùu chuoäc, töùc laø coäng ñoaøn vaø
taäp theå caùc Thaùnh, laø moät hy teá phoå quaùt ñöôïc daâng leân Thieân
Chuùa nhôø vò Thöôïng Teá, Ñaáng trong hình daïng moät keû noâ leä, ñaõ
töï hieán mình chòu khoå naïn vì chuùng ta, ñeå chuùng ta trôû thaønh
Thaân theå cuûa Ñaáng laø Ñaàu cao caû döôøng aáy…. Ñaây laø hy teá cuûa
caùc Kitoâ höõu: ‘Chuùng ta cuõng vaäy: tuy nhieàu nhöng chæ laø moät
thaân theå trong Ñöùc Kitoâ’ (Rm 12,5). Hy teá naøy ñöôïc Hoäi Thaùnh
tieáp tuïc cöû haønh qua bí tích baøn thôø maø caùc tín höõu ñaõ bieát,
trong ñoù Hoäi Thaùnh hieán daâng chính mình trong Hy teá maø Hoäi
Thaùnh tieán daâng”199.
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ nhôø quyeàn naêng cuûa Lôøi Ngöôøi
vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn
1373. “Ñöùc Kitoâ Gieâsu, Ñaáng ñaõ cheát, hôn nöõa ñaõ soáng laïi, vaø ñang
ngöï beân höõu Thieân Chuùa maø chuyeån caàu cho chuùng ta” (Rm 8,34)
ñang hieän dieän trong Hoäi Thaùnh Ngöôøi döôùi nhieàu hình thöùc200:
trong Lôøi cuûa Ngöôøi, trong kinh nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi, “ôû
ñaâu coù hai ba ngöôøi hoïp laïi nhaân danh Thaày, thì coù Thaày ôû ñaáy,
giöõa hoï” (Mt 18,20), trong nhöõng ngöôøi ngheøo khoå, nhöõng beänh
nhaân, nhöõng ngöôøi bò caàm tuø201, trong caùc bí tích maø chính Ngöôøi
laø taùc giaû, trong Hy teá Thaùnh leã vaø trong con ngöôøi thöøa taùc vieân.
Nhöng “nhaát laø Ngöôøi hieän dieän döôùi caùc hình daïng Thaùnh 1088
Theå”202.
1374. Caùch thöùc hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ döôùi caùc hình daïng Thaùnh
Theå laø ñoäc nhaát voâ nhò. Ngöôøi naâng bí tích Thaùnh Theå vöôït leân 1211
treân caùc bí tích khaùc vaø vì vaäy bí tích naøy laø “nhö söï troïn haûo cuûa
ñôøi soáng thieâng lieâng vaø cuøng ñích cuûa moïi bí tích”203. Trong bí tích
Thaùnh Theå cöïc thaùnh, Mình vaø Maùu cuøng vôùi linh hoàn vaø thaàn
tính cuûa Chuùa chuùng ta laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, vaø nhö vaäy laø Ñöùc Kitoâ
toaøn theå (totus Christus), hieän dieän moät caùch ñích thöïc, thaät söï, vaø
theo baûn theå204. “Söï hieän dieän naøy ñöôïc goïi laø ‘thaät söï’, khoâng theo
nghóa loaïi tröø, nghóa laø khoâng coi caùc hình thöùc hieän dieän khaùc
nhö khoâng ‘thaät söï’, nhöng theo nghóa ñaëc bieät, bôûi vì ñaây laø caùch
hieän dieän theo baûn theå, vaø qua ñoù Ñöùc Kitoâ toaøn theå vaø troïn veïn
(totus atque integer Christus), vöøa laø Thieân Chuùa vöøa laø con ngöôøi,
hieän dieän moät caùch chaéc chaén”205.
199
Thaùnh Augustinoâ, De civitate Dei, 10,6: CSEL 40/1, 456 (PL 41, 284).
200
201
X. Mt 25,31-46.
202
203
204
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 13a, Decretum de ss. Eucharistia, c. 1: DS 1651.
205
ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Mysterium Fidei, 39: AAS 57 (1965) 764.
1375. Trong bí tích naøy, Ñöùc Kitoâ hieän dieän nhôø söï bieán ñoåi baùnh
vaø röôïu thaønh Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ. Caùc Giaùo phuï maïnh meõ
1105 khaúng ñònh ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh vaøo hieäu löïc cuûa lôøi Ñöùc Kitoâ vaø
nhôø taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong vieäc thöïc hieän söï bieán
ñoåi naøy. Thaùnh Gioan Kim Khaåu tuyeân boá:
“Khoâng phaûi ngöôøi ta, nhöng chính Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ chòu ñoùng
ñinh vì chuùng ta, laøm cho caùc leã vaät trôû thaønh Mình vaø Maùu Ñöùc
1128 Kitoâ. Vò tö teá, hình aûnh cuûa Ñöùc Kitoâ, ñoïc caùc lôøi naøy, nhöng
hieäu quaû vaø aân suûng laø do Thieân Chuùa. Ngaøi ñoïc ‘Naøy laø Mình
Thaày’. Lôøi naøy bieán ñoåi caùc leã vaät”206.
Vaø thaùnh Ambroâsioâ noùi veà söï bieán ñoåi nhö sau:
Chuùng ta haõy tin chaéc raèng: “Ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà baûn chaát
ñaõ taïo ra, nhöng laø ñieàu lôøi chuùc laønh ñaõ thaùnh hieán. Söùc maïnh
cuûa lôøi chuùc laønh vöôït treân söùc maïnh cuûa baûn chaát, vì nhôø lôøi
chuùc laønh maø chính baûn chaát ñaõ bieán ñoåi”207. “Lôøi Ñöùc Kitoâ coù
298 khaû naêng laøm ra, töø hö khoâng, caùi tröôùc ñoù chöa töøng hieän höõu,
chaúng leõ lôøi ñoù laïi khoâng theå bieán ñoåi nhöõng söï vaät ñang hieän
höõu thaønh nhöõng söï vaät tröôùc ñoù chöa coù hay sao? Vieäc ban baûn
chaát ñaàu tieân cho söï vaät cuõng töông ñöông nhö bieán ñoåi baûn chaát
cuûa chuùng”208.
1376. Coâng ñoàng Triñentinoâ ñaõ toùm taét ñöùc tin coâng giaùo baèng lôøi
tuyeân boá: “Vì Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Cöùu Chuoäc chuùng ta, ñaõ phaùn daïy:
Ñieàu Ngöôøi daâng leân döôùi hình baùnh, ñích thöïc laø Thaân Mình
Ngöôøi, neân Hoäi Thaùnh luoân luoân xaùc tín nhö vaäy, vaø thaùnh Coâng
ñoàng naøy moät laàn nöõa tuyeân boá: Nhôø lôøi thaùnh hieán baùnh vaø röôïu
ñaõ dieãn ra söï bieán ñoåi troïn veïn baûn theå baùnh thaønh baûn theå Mình
Thaùnh Ñöùc Kitoâ, Chuùa chuùng ta, vaø bieán ñoåi troïn veïn baûn theå röôïu
thaønh baûn theå Maùu Thaùnh Ngöôøi; Hoäi Thaùnh coâng giaùo goïi vieäc
bieán ñoåi naøy moät caùch thích hôïp vaø chính xaùc laø söï bieán ñoåi baûn
theå (transsubstantiatio)209.
1377. Söï hieän dieän Thaùnh Theå cuûa Ñöùc Kitoâ baêét ñaàu töø luùc thaùnh
hieán [a momento consecrationis, quen goïi laø luùc truyeàn pheùp ] vaø
keùo daøi bao laâu caùc hình daïng Thaùnh Theå coøn toàn taïi. Ñöùc Kitoâ
hieän dieän troïn veïn trong moãi hình baùnh vaø röôïu, vaø trong moãi
phaàn nhoû cuûa hình baùnh vaø röôïu, nhö vaäy vieäc beû baùnh khoâng
phaân chia Ñöùc Kitoâ210.
206
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, De proditione Iudae homilia, 1, 6: PG 49, 380.
207
Thaùnh Ambroâsioâ, De mysteriis, 9, 50: CSEL 73, 110 (PL 16, 405).
208
Ibid., 9, 52: CSEL 73, 112 (PL 16, 407).
209
CÑ Triñentinoâ, Sess. 13a, Decretum de ss. Eucharistia, c. 4: DS 1642.
210
1378. Vieäc toân thôø Thaùnh Theå. Trong phuïng vuï Thaùnh leã, chuùng ta 1178
baøy toû ñöùc tin vaøo söï hieän dieän thaät söï cuûa Ñöùc Kitoâ trong caùc
hình baùnh vaø röôïu baèng nhieàu caùch, nhö baùi goái hay cuùi mình saâu
ñeå toû daáu toân thôø Chuùa. “Hoäi Thaùnh Coâng giaùo ñaõ vaø vaãn luoân toân 103, 2628
thôø Thaùnh Theå, khoâng chæ trong maø coøn ngoaøi Thaùnh leã nöõa, baèng
caùch baûo quaûn heát söùc caån thaän Baùnh ñaõ ñöôïc thaùnh hieán
(consecratas Hostias), ñaët leân cho caùc tín höõu toân thôø caùch long
troïng, vaø röôùc kieäu Thaùnh Theå vôùi ñoâng ñaûo daân chuùng vui möøng
tham döï”211.
1379. Nhaø Taïm, tröôùc heát ñöôïc duøng ñeå löu giöõ Thaùnh Theå caùch xöùng 1183
ñaùng ñeå coù theå mang ñeán cho caùc beänh nhaân vaø nhöõng ngöôøi vaéng maët
röôùc leã ngoaøi thaùnh leã. Nhôø ñaøo saâu ñöùc tin vaøo söï hieän dieän thaät söï cuûa
Ñöùc Kitoâ trong bí tích Thaùnh Theå, Hoäi Thaùnh yù thöùc veà yù nghóa cuûa vieäc
thinh laëng toân thôø Ñöùc Kitoâ hieän dieän trong caùc hình daïng Thaùnh Theå. 2691
Vì vaäy, Nhaø Taïm phaûi ñaët nôi ñaëc bieät xöùng ñaùng trong nhaø thôø, vaø phaûi
ñöôïc thieát keá nhö theá naøo ñeå neâu cao vaø baøy toû chaân lyù veà söï hieän dieän
thaät söï cuûa Ñöùc Kitoâ trong Bí tích Cöïc thaùnh naøy.
1380. Thaät raát thích hôïp, vieäc Ñöùc Kitoâ ñaõ muoán hieän dieän vôùi Hoäi
Thaùnh cuûa Ngöôøi theo caùch thöùc ñoäc nhaát voâ nhò naøy. Bôûi vì Ñöùc
Kitoâ döôùi hình daïng höõu hình, ñaõ rôøi boû nhöõng keû thuoäc veà Ngöôøi, 669
neân Ngöôøi muoán ban cho chuùng ta söï hieän dieän caùch bí tích cuûa
Ngöôøi; bôûi vì Ngöôøi ñaõ töï hieán treân thaäp giaù ñeå cöùu ñoä chuùng ta,
neân Ngöôøi muoán chuùng ta töôûng nieäm tình yeâu maø Ngöôøi ñaõ yeâu
thöông ta “ñeán cuøng” (Ga 13,1), ñeán ñoä ban caû maïng soáng mình.
Thaät vaäy, trong söï hieän dieän bí tích cuûa Ngöôøi, Ngöôøi vaãn ôû giöõa
chuùng ta caùch maàu nhieäm vôùi tö caùch laø Ñaáng ñaõ yeâu meán vaø noäp
mình vì chuùng ta212, vaø Ngöôøi hieän dieän döôùi nhöõng daáu chæ dieãn taû 478
vaø truyeàn thoâng tình yeâu naøy:
“Quaû thaät, Hoäi Thaùnh vaø traàn gian raát caàn söï toân thôø bí tích
Thaùnh Theå. Chuùa Gieâsu ñang chôø ñôïi chuùng ta trong bí tích tình
yeâu naøy. Ñöøng töø choái thôøi gian ñeán gaëp Ngöôøi ñeå toân thôø, ñeå 2715
chieâm ngaém traøn ñaày ñöùc tin vaø saün saøng ñeàn taï nhöõng toäi loã i
vaø toäi aùc naëng neà cuûa traàn gian. Chuùng ta haõy khoâng ngöøng toân
thôø Thaùnh Theå”213.
1381. Thaùnh Toâma ñaõ noùi: “Khoâng theå nhaän bieát baèng giaùc quan
Mình thaät vaø Maùu thaät cuûa Ñöùc Kitoâ hieän dieän trong bí tích naøy,
nhöng chæ baèng ñöùc tin, moät ñöùc tin döïa vaøo thaåm quyeàn cuûa 156
Thieân Chuùa. Vì theá, khi chuù giaûi caâu Luca 22,19: ‘Naøy laø Mình
211
ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Mysterium Fidei, 56: AAS 57 (1965) 769.
212
X. Gl 2,20.
213
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thö Dominicae Cenae, 3: AAS 72 (1980) 119; x. Enchiridion
Vaticanum, 7, 177.
Thaày seõ bò noäp vì caùc con’, thaùnh Cyrilloâ ñaõ noùi: ‘Baïn ñöøng hoà nghi
ñieàu naøy coù thaät hay khoâng, nhöng toát hôn neân ñoùn nhaän baèng ñöùc
tin caùc lôøi cuûa Ñaáng Cöùu Ñoä, bôûi vì Ngöôøi laø chaân lyù, Ngöôøi khoâng
215 löøa doái bao giôø’”214:
“Con soát saéng thôø laïy Chuùa, oâi Thaàn tính aån mình
ñang thaät söï hieän dieän döôùi caùc hình daïng naøy;
troïn veïn taâm hoàn con suy phuïc Chuùa,
bôûi vì khi chieâm ngaém Chuùa, troïn hoàn con bieán tan.
Thò giaùc, vò giaùc vaø xuùc giaùc
khoâng chaïm ñöôïc ñeán Chuùa,
nhöng chæ tin vöõng ñieàu ñaõ ñöôïc nghe daïy;
con tin taát caû nhöõng gì Con Thieân Chuùa ñaõ noùi,
215
khoâng gì thaät hôn lôøi chaân lyù naøy” .
VI. BAØN TIEÄC VÖÔÏT QUA

CONVIVIUM PASCHALE
1382. Thaùnh leã, moät caùch khoâng theå taùch bieät, vöøa laø vieäc töôûng
nieäm Hy teá thaäp giaù muoân ñôøi toàn taïi, vöøa laø baøn tieäc thaùnh
thieâng ñeå hieäp thoâng vôùi Mình vaø Maùu Chuùa. Nhöng vieäc cöû haønh
950 hy teá Thaùnh Theå hoaøn toaøn höôùng ñeán söï keát hôïp maät thieát cuûa
caùc tín höõu vôùi Ñöùc Kitoâ qua vieäc röôùc leã. Röôùc leã laø laõnh nhaän
chính Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ töï hieán vì chuùng ta.
1182 1383. Baøn thôø, quanh ñoù Hoäi Thaùnh ñöôïc quy tuï ñeå cöû haønh bí tích
Thaùnh Theå, noùi leân hai phöông dieän cuûa cuøng moät maàu nhieäm: baøn
thôø hy teá vaø baøn tieäc cuûa Chuùa; hôn nöõa, baøn thôø Kitoâ giaùo laø bieåu
töôïng cuûa chính Ñöùc Kitoâ ñang hieän dieän giöõa coäng ñoaøn caùc tín
höõu, vöøa nhö leã vaät ñöôïc daâng leân ñeå chuùng ta ñöôïc giao hoaø, vöøa
nhö löông thöïc treân trôøi trao ban chính mình cho chuùng ta. Thaùnh
Ambroâsioâ noùi: “Baøn thôø cuûa Ñöùc Kitoâ laø gì, neáu khoâng phaûi laø hình
aûnh Thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ?”216, vaø trong ñoaïn vaên khaùc, thaùnh
nhaân noùi: “Baøn thôø töôïng tröng Thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Thaân
theå cuûa Ñöùc Kitoâ thì ôû treân baøn thôø” 217. Phuïng vuï dieãn taû tính
thoáng nhaát naøy cuûa hy teá vaø röôùc leã trong nhieàu lôøi nguyeän. Giaùo
Hoäi Roâma caàu nguyeän trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå nhö sau:
“Laïy Chuùa toaøn naêng, chuùng con naøi xin Chuùa sai Söù thaàn daâng
leã vaät naøy leân baøn thôø cao sang tröôùc toân nhan uy linh Chuùa, ñeå
214
ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Mysterium Fidei, 18: AAS 57 (1965) 757; x. Thaùnh Toâma
Aquinoâ, Summa theologiae, III, q. 75, a. 1, c: Ed. Leon. 12, 156; Thaùnh Cyrilloâ Alexandria,
Commentarius in Lucam, 22,19: PG 72, 912.
215
AHMA 50, 589.
216
Thaùnh Ambroâsioâ, De sacramentis, 5, 7: CSEL 73, 61 (PL 16, 447).
217
heát thaûy khi tham döï baøn tieäc naøy laø röôùc Mình vaø Maùu cöïc
thaùnh Con Chuùa, chuùng con ñöôïc traøn ñaày aân phuùc bôûi trôøi”218.
“Taát caû caùc con haõy nhaän laáy maø aên”: Röôùc leã
1384. Chuùa tha thieát môøi chuùng ta ñoùn röôùc Ngöôøi trong bí tích 2835
Thaùnh Theå: “Thaät, toâi baûo thaät caùc oâng: neáu caùc oâng khoâng aên thòt
vaø uoáng Maùu Con Ngöôøi, caùc oâng khoâng coù söï soáng nôi mình”
(Ga 6,53).
1385. Ñeå ñaùp laïi lôøi môøi ñoù, chuùng ta phaûi doïn mình cho giaây phuùt
cöïc troïng cöïc thaùnh naøy. Thaùnh Phaoloâ khuyeân ta neân töï vaán
löông taâm: “Baát cöù ai aên Baùnh hay uoáng Cheùn cuûa Chuùa caùch baát
xöùng, thì phaïm ñeán Mình vaø Maùu Chuùa. Ai naáy phaûi töï xeùt mình,
roài haõy aên Baùnh vaø uoáng Cheùn naøy. Thaät vaäy, ai aên vaø uoáng maø
khoâng phaân bieät ñöôïc Thaân Theå Chuùa, laø aên vaø uoáng aùn phaït
mình” (1 Cr 11,27-29). Ai bieát mình ñang maéc toäi troïng, thì phaûi
laõnh nhaän bí tích Hoøa Giaûi tröôùc khi ñi leân röôùc leã. 1457
1386. Tröôùc söï cao troïng cuûa bí tích naøy, tín höõu chæ coù theå laëp laïi,
moät caùch khieâm toán vaø vôùi ñöùc tin soát saéng, lôøi vieân ñaïi ñoäi
tröôûng219: “Laïy Chuùa, con chaúng ñaùng Chuùa ngöï vaøo nhaø con,
nhöng xin Chuùa phaùn moät lôøi, thì linh hoàn con seõ laønh maïnh”220.
Trong phuïng vuï thaùnh cuûa thaùnh Gioan Kim Khaåu, caùc tín höõu caàu
nguyeän cuõng trong tinh thaàn aáy:
“Laïy Con Thieân Chuùa, hoâm nay xin cho con ñöôïc hieäp thoâng vaøo
baøn tieäc huyeàn nhieäm cuûa Chuùa. Bôûi vì con khoâng tieát loä cho caùc 732
keû thuø ñieàu kín nhieäm cuûa Chuùa, cuõng khoâng taëng Chuùa caùi hoân
cuûa Giuña. Nhöng nhö ngöôøi troäm laønh, con keâu leân cuøng Chuùa:
Laïy Chuùa, xin nhôù ñeán con trong Nöôùc Chuùa”221.
1387. Ñeå doïn mình ñoùn nhaän bí tích naøy caùch xöùng ñaùng, caùc tín
höõu phaûi giöõ chay theo quy ñònh cuûa Hoäi Thaùnh222. Thaùi ñoä beân 2043
ngoaøi (cöû chæ, caùch aên maëc) phaûi bieåu loä loøng toân kính, söï trang
troïng vaø nieàm vui cuûa giaây phuùt ñöôïc Chuùa laø thöôïng khaùch cuûa
chuùng ta.
218
Kinh nguyeän Thaùnh Theå I hay Leã Quy Roâma, 94: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
219
X. Mt 8,8.
220
Nghi thöùc Hieäp leã, 133: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1970) 474.
221
Liturgia Byzantina. Anaphora Iohannis Chrysostomi, Prex ante Communionem: F.E.
Brightman, Liturgies Eastern and Western (Oxford 1896) 394 (PG 63, 920).
222
1388. Caên cöù vaøo yù nghóa cuûa bí tích Thaùnh Theå, caùc tín höõu, neáu
hoäi ñuû caùc ñieàu kieän caàn thieát223, röôùc leã khi tham döï Thaùnh leã.224
“Vieäc tham döï Thaùnh leã caùch hoaøn haûo hôn, ñöôïc noàng nhieät
khuyeán khích, ñoù laø sau khi vò chuû teá röôùc leã, caùc tín höõu röôùc
Mình Chuùa bôûi cuøng moät hy teá”225.
2042 1389. Hoäi Thaùnh buoäc caùc tín höõu phaûi tham döï Thaùnh leã vaøo caùc
ngaøy Chuùa nhaät vaø caùc leã buoäc226 vaø röôùc leã moãi naêm ít laø moät laàn,
neáu coù theå ñöôïc trong muøa Phuïc Sinh227, sau khi ñaõ chuaån bò taâm
hoàn baèng bí tích Hoøa Giaûi. Nhöng Hoäi Thaùnh tha thieát khuyeán
khích caùc tín höõu röôùc leã vaøo caùc ngaøy Chuùa Nhaät vaø caùc leã khaù
2837 long troïng, hay thöôøng xuyeân hôn nöõa, keå caû vieäc röôùc leã haèng
ngaøy.
1390. Vì Ñöùc Kitoâ hieän dieän caùch bí tích döôùi moãi hình daïng, neân
vieäc röôùc leã döôùi hình baùnh maø thoâi vaãn nhaän ñöôïc troïn veïn hieäu
quaû aân suûng cuûa bí tích Thaùnh Theå. Vì caùc lyù do muïc vuï, caùch röôùc
leã naøy ñaõ ñöôïc quy ñònh caùch hôïp phaùp trong nghi leã La tinh, nhö
laø hình thöùc thoâng thöôøng nhaát. Nhöng “daáu chæ cuûa vieäc röôùc leã
ñöôïc ñaày ñuû hôn khi ñöôïc trao ban döôùi hai hình daïng. Vì theo
caùch naøy, daáu chæ cuûa baøn tieäc Thaùnh Theå trôû neân roõ neùt hôn”228.
Ñaây laø caùch röôùc leã thoâng thöôøng trong caùc nghi leã Ñoâng phöông.
Hieäu quaû cuûa vieäc röôùc leã

1391. Vieäc röôùc leã laøm taêng tröôûng söï hieäp thoâng cuûa chuùng ta vôùi
Ñöùc Kitoâ. Laõnh nhaän bí tích Thaùnh Theå khi röôùc leã mang laïi hieäu
460 quaû chính yeáu laø keát hôïp thaân maät vôùi Ñöùc Kitoâ Gieâsu. Thaät vaäy,
Chuùa noùi: “Ai aên thòt vaø uoáng maùu toâi, thì ôû laïi trong toâi, vaø toâi ôû
laïi trong ngöôøi aáy” (Ga 6,56). Söï soáng trong Ñöùc Kitoâ coù neàn taûng
nôi baøn tieäc Thaùnh Theå: “Nhö Chuùa Cha laø Ñaáng haèng soáng ñaõ sai
toâi, vaø toâi soáng nhôø Chuùa Cha theá naøo, thì keû aên toâi, cuõng seõ nhôø
521 toâi maø ñöôïc soáng nhö vaäy” (Ga 6,57).
“Trong caùc ngaøy leã cuûa Chuùa, khi laõnh nhaän Mình cuûa Chuùa Con,
caùc tín höõu coâng boá cho nhau Tin Möøng: baûo chöùng cuûa söï soáng
ñaõ ñöôïc trao ban, cuõng nhö xöa kia Thieân thaàn baùo cho baø Maria
223
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 916-917: AAS 75 (1983 II) 165-166.
224
Trong cuøng moät ngaøy, caùc tín höõu coù theå röôùc leã hai laàn, vaø chæ hai laàn maø thoâi: Pontificia
Commissio Codici Iuris Canonici authentice interpretando, Responsa ad proposita dubia, 1 :
AAS 76 (1984), 746.
225
226
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Orientalium Ecclesiarum, 15: AAS 57 (1965) 81.
227
228
Vaticanis 1970) 68.
Mañaleâna: ‘Ñöùc Kitoâ ñaõ phuïc sinh!’ Giôø ñaây cuõng vaäy, söï soáng vaø
söï phuïc sinh cuõng ñöôïc trao ban cho ai laõnh nhaän Ñöùc Kitoâ”229.
1392. Nhöõng gì löông thöïc vaät chaát mang laïi cho söï soáng theå xaùc, 1212
thì vieäc röôùc leã thöïc hieän ñieàu naøy caùch kyø dieäu cho ñôøi soáng
thieâng lieâng cuûa chuùng ta. Vieäc hieäp thoâng vôùi thaân mình Ñöùc Kitoâ
phuïc sinh, moät thaân mình “nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, ñaõ ñöôïc soáng
vaø coù söùc ban söï soáng”230, baûo toaøn, phaùt trieån vaø canh taân ñôøi
soáng aân suûng ñaõ nhaän ñöôïc trong bí tích Röûa Toäi. Söï taêng tröôûng
nhö vaäy cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu caàn ñöôïc nuoâi döôõng baèng vieäc röôùc
Thaùnh Theå, laø Baùnh cho cuoäc löõ haønh cuûa chuùng ta, maõi cho ñeán
giôø cheát; luùc ñoù Baùnh seõ ñöôïc ban cho chuùng ta nhö Cuûa aên ñaøng. 1524
1393. Vieäc röôùc leã ngaên caùch chuùng ta khoûi toäi loãi. Mình Ñöùc Kitoâ
chuùng ta laõnh nhaän khi röôùc leã, laø thaân mình “bò noäp vì chuùng ta”
vaø Maùu chuùng ta uoáng, laø maùu “ñoå ra cho nhieàu ngöôøi ñöôïc tha toäi.” 613
Vì vaäy, bí tích Thaùnh Theå khoâng theå keát hôïp chuùng ta vôùi Ñöùc
Kitoâ, neáu ñoàng thôøi khoâng thanh taåy chuùng ta khoûi caùc toäi ñaõ
phaïm vaø gìn giöõ chuùng ta khoûi caùc toäi trong töông lai:
“Moãi laàn chuùng ta röôùc leã, chuùng ta loan truyeàn Chuùa ñaõ chòu
cheát231. Neáu chuùng ta loan truyeàn caùi cheát cuûa Chuùa, thì cuõng
loan truyeàn ôn tha toäi. Neáu moãi laàn Maùu Ngöôøi ñoå ra, laø ñoå ra ñeå
tha toäi, thì toâi phaûi luoân laõnh nhaän Maùu Ngöôøi, ñeå Ngöôøi luoân
tha toäi cho toâi. Toâi laø keû luoân phaïm toäi, neân toâi luoân phaûi coù moät
phöông döôïc”232.
1394. Nhö löông thöïc vaät chaát duøng ñeå phuïc hoài söùc löïc bò tieâu
hao, thì bí tích Thaùnh Theå cuõng taêng söùc maïnh cho ñöùc meán cuûa 1863
chuùng ta, voán coù xu höôùng bò suy yeáu trong ñôøi soáng haèng ngaøy; vaø
ñöùc meán soáng ñoäng naøy xoùa boû caùc toäi nheï233. Khi töï hieán cho
chuùng ta, Ñöùc Kitoâ moät laàn nöõa ban söï soáng cho tình yeâu cuûa
chuùng ta vaø ban cho chuùng ta khaû naêng phaù huyû nhöõng ñam meâ voâ
traät töï cuûa chuùng ta ñoái vôùi caùc thuï taïo vaø khaû naêng gaén boù vôùi 1436
Ngöôøi:
“Vì yeâu thöông, Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát cho chuùng ta, neân moãi khi
töôûng nieäm cuoäc töû naïn cuûa Ngöôøi trong Thaùnh leã, chuùng ta xin
Ngöôøi ban tình yeâu cho chuùng ta nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï
ñeán; chuùng ta khieâm toán khaån nguyeän raèng, nhôø tình yeâu maø
Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát vì chuùng ta, vaø nhôø aân suûng Chuùa Thaùnh Thaàn
maø chuùng ta ñaõ laõnh nhaän, chuùng ta coù theå coi theá gian nhö ñaõ
229
Fanqýth, Breviarium iuxta ritum Ecclesiae Antiochenae Syrorum, v. 1 (Mossul 1886) 237a-b.
230
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 5: AAS 58 (1966) 997.
231
X. 1 Cr 11,26.
232
Thaùnh Ambroâsioâ, De sacramentis, 4, 28: CSEL 73, 57-58 (PL 16, 446).
233
bò ñoùng ñinh, vaø chuùng ta bò ñoùng ñinh cho theá gian; ... khi ñaõ
laõnh nhaän hoàng aân tình yeâu, chuùng ta haõy cheát cho toäi loãi vaø
soáng cho Thieân Chuùa”234.
1395. Nhôø tình yeâu maø bí tích Thaùnh Theå ñaõ ñoát leân trong chuùng
1855 ta, bí tích naøy gìn giöõ chuùng ta khoûi caùc toäi troïng trong töông lai.
Chuùng ta caøng tham döï vaøo söï soáng cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø caøng tieán
theâm trong tình baèng höõu vôùi Ngöôøi, thì caøng khoù phaïm toäi troïng
maø caét ñöùt söï lieân keát vôùi Ngöôøi. Bí tích Thaùnh Theå khoâng ñöôïc
1446 thieát laäp ñeå tha caùc toäi troïng. Ñoù laø chöùc naêng rieâng cuûa bí tích
Hoøa Giaûi. Bí tích Thaùnh Theå coù chöùc naêng rieâng, laø bí tích cuûa
nhöõng ngöôøi ñang soáng trong söï hieäp thoâng ñaày ñuû vôùi Hoäi Thaùnh.
1118 1396. Söï hôïp nhaát cuûa Nhieäm Theå: Bí tích Thaùnh Theå laøm neân
Hoäi Thaùnh. Nhöõng ai ñaõ laõnh nhaän Thaùnh Theå, ñeàu ñöôïc keát hôïp
caùch chaët cheõ hôn vôùi Ñöùc Kitoâ. Nhôø ñoù, Ñöùc Kitoâ keát hôïp moïi tín
höõu thaønh moät thaân theå duy nhaát laø Hoäi Thaùnh. Vieäc thaùp nhaäp
1267 vaøo Hoäi Thaùnh nhö vaäy, voán ñaõ ñöôïc bí tích Röûa Toäi thöïc hieän,
nay ñöôïc vieäc röôùc leã canh taân, cuûng coá vaø laøm cho thaâm saâu hôn.
Trong bí tích Röûa Toäi, chuùng ta ñaõ ñöôïc keâu goïi ñeå laøm thaønh moät
thaân theå duy nhaát235. Bí tích Thaùnh Theå thöïc hieän lôøi keâu goïi naøy:
“Khi ta naâng cheùn chuùc tuïng maø caûm taï Thieân Chuùa, haù chaúng
phaûi laø döï phaàn vaøo Maùu Ñöùc Kitoâ ö ? Vaø khi ta cuøng beû Baùnh
Thaùnh, ñoù chaúng phaûi laø döï phaàn vaøo Thaân Theå Ngöôøi sao? Bôûi vì
chæ coù moät taám Baùnh, vaø taát caû chuùng ta chia seû cuøng moät Baùnh
790 aáy, neân tuy nhieàu ngöôøi, chuùng ta cuõng chæ laø moät thaân theå” (1 Cr
10,16-17):
“Neáu anh em laø Thaân Theå vaø laø caùc chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ, thì
maàu nhieäm cuûa anh em ñang ñöôïc ñaët treân Baøn cuûa Chuùa: anh
1064 em laõnh nhaän maàu nhieäm cuûa anh em. Anh em ñaùp Amen (Vaâng,
ñuùng nhö theá) ñoái vôùi ñieàu anh em laø, vaø anh em xaùc nhaän baèng
caâu ñaùp ñoù. Anh em nghe: ‘Mình Thaùnh Chuùa Kitoâ’ vaø anh em
ñaùp: ‘Amen’. Vaäy haõy laø chi theå cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, ñeå lôøi
ñaùp Amen cuûa anh em laø chaân thaät”236.
1397. Bí tích Thaùnh Theå ñoøi buoäc daán thaân cho ngöôøi ngheøo: Ñeå
2449 laõnh nhaän trong söï thaät Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ bò noäp vì chuùng ta,
chuùng ta phaûi nhaän ra Ñöùc Kitoâ trong nhöõng keû ngheøo nhaát, laø caùc
anh em cuûa Ngöôøi.237
“Baïn neám Maùu Thaùnh Chuùa, vaäy maø baïn laïi khoâng nhaän ra
ngöôøi anh em; ... Baïn laøm hoå theïn Baøn tieäc naøy, khi ngöôøi ñöôïc
234
Thaùnh Fulgentioâ Ruspenseâ, Contra gesta Fabiani, 28, 17: CCL 19A, 813-814 (PL 65, 789).
235
X. 1 Cr 12,13.
236
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 272: PL 38, 1247.
237
X. Mt 25,40.
coi laø xöùng ñaùng tham döï Baøn tieäc naøy, laïi bò baïn coi laø khoâng
xöùng ñaùng ñöôïc chia phaàn aên cuûa baïn. Thieân Chuùa ñaõ giaûi thoaùt
baïn khoûi moïi toäi loãi vaø cho baïn vaøo baøn tieäc, vaäy maø quaû thaät
baïn ñaõ chaúng nhaân haäu hôn chuùt naøo”238.
1398. Bí tích Thaùnh Theå vaø söï hôïp nhaát caùc Kitoâ höõu. Tröôùc söï
cao caû cuûa maàu nhieäm naøy, thaùnh Augustinoâ ñaõ thoát leân: “OÂi bí
tích tình yeâu! OÂi daáu chæ hôïp nhaát! OÂi moái daây baùc aùi!”239 Ngöôøi ta
caøng ñau loøng vì söï chia reõ trong Hoäi Thaùnh voán laøm cho caùc Kitoâ 817
höõu khoâng theå tham döï chung vôùi nhau baøn tieäc cuûa Chuùa, thì
nhöõng lôøi nguyeän daâng leân Chuùa caøng khaån thieát hôn, ñeå nhöõng
ngaøy hôïp nhaát troïn veïn, cuûa moïi keû tin vaøo Ngöôøi, ñöôïc trôû laïi.
1399. Caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông, duø khoâng hieäp thoâng troïn veïn vôùi 838
Giaùo Hoäi Coâng giaùo, vaãn cöû haønh bí tích Thaùnh Theå vôùi moät tình yeâu cao
caû. “Caùc Giaùo Hoäi aáy, maëc duø ly khai, vaãn coù caùc bí tích ñích thöïc, chuû
yeáu laø chöùc tö teá vaø bí tích Thaùnh Theå, nhôø söï keá nhieä m caùc Toâng Ñoà,
neân vaãn lieân keát raát chaët cheõ vôùi chuùng ta”240. Vì vaäy, “moät hieäp thoâng
naøo ñoù trong caùc söï thaùnh, trong nhöõng tröôøng hôïp thuaän lôïi vaø vôùi söï
chaáp thuaän cuûa giaùo quyeàn, khoâng nhöõng laø coù theå, maø coøn ñöôïc khuyeán
khích”241.
1400. Caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi phaùt sinh töø cuoäc Caûi Caùch, ñaõ ly khai
khoûi Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, “ñaëc bieät laø vì thieáu bí tích Truyeàn Chöùc 1536
Thaùnh, neân khoâng coøn giöõ ñöôïc baûn chaát ñích thöïc vaø nguyeân veïn cuûa
maàu nhieäm Thaùnh Theå”242. Vì vaäy, ñoái vôùi Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, vieäc
röôùc leã chung vôùi nhöõng Coäng ñoaøn naøy laø khoâng theå ñöôïc. Nhöng khi caùc
coäng ñoaøn naøy “töôûng nieäm söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa Chuùa trong Tieäc
Thaùnh, hoï tuyeân xöng raèng söï soáng chæ coù nghóa trong söï hieäp thoâng vôùi
Ñöùc Kitoâ vaø hoï mong ñôïi ngaøy trôû laïi vinh quang cuûa Ngöôøi”243.
1401. Khi coù nhu caàu khaån caáp, theo phaùn ñoaùn cuûa Ñaáng Baûn Quyeàn ñòa 1483
phöông, caùc thöøa taùc vieân Coâng giaùo ñöôïc pheùp ban caùc bí tích (Thaùnh
Theå, Hoøa Giaûi, Xöùc Daàu beänh nhaân) cho caùc Kitoâ höõu khoâng hieäp thoâng
troïn veïn vôùi Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, nhöng hoï phaûi töï yù xin laõnh nhaän
caùc bí tích ñoù: luùc ñoù, hoï phaûi tuyeân xöng ñöùc tin coâng giaùo veà caùc bí tích
naøy vaø coù söï chuaån bò ñaày ñuû244. 1385
238
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, In epistulam I ad Corinthios, homilia 27, 5: PG 61, 230.
239
Thaùnh Augustinoâ, In Iohannis evangelium tractatus, 26, 13: CCL 36, 266 (PL 35, 1613); x.
240
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 15 : AAS 57 (1965) 102.
241
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegratio, 15: AAS 57 (1965) 102; x. Boä Giaùo Luaät,
ñieàu 844,3.
242
243
244
VII.BÍ TÍCH THAÙNH THEÅ

– “BAÛO CHÖÙNG CHO VINH QUANG TÖÔNG LAI”
EUCHARISTIA – “FUTURAE GLORIAE PIGNUS”
1402. Trong moät kinh nguyeän coå xöa, Hoäi Thaùnh tung hoâ maàu
1323 nhieäm Thaùnh Theå nhö sau: “OÂi Tieäc Thaùnh, trong ñoù Ñöùc Kitoâ
ñöôïc röôùc laáy laøm löông thöïc, vieäc töôûng nieäm cuoäc khoå naïn cuûa
Ngöôøi ñöôïc nhaéc laïi, taâm trí ñöôïc traøn ñaày aân suûng, vaø baûo chöùng
cho vinh quang mai sau ñöôïc ban cho chuùng ta”245. Neáu bí tích
Thaùnh Theå laø vieäc töôûng nieäm cuoäc Vöôït Qua cuûa Chuùa, neáu nhôø
vieäc röôùc leã taïi baøn thôø maø chuùng ta ñöôïc “traøn ñaày aân phuùc bôûi
trôøi”246, thì bí tích Thaùnh Theå cuõng laø söï tham döï tröôùc vaøo vinh
1130 quang thieân quoác.
1403. Trong böõa Tieäc ly, chính Chuùa höôùng caùc moân ñeä Ngöôøi ñeán
söï hoaøn taát leã Vöôït Qua trong Nöôùc Thieân Chuùa: “Thaày baûo cho
anh em bieát: töø nay, Thaày khoâng coøn uoáng thöù saûn phaåm naøy cuûa
caây nho, cho ñeán ngaøy Thaày cuøng anh em uoáng thöù röôïu môùi trong
Nöôùc cuûa Cha Thaày” (Mt 26,29)247. Moãi laàn cöû haønh bí tích Thaùnh
Theå, Hoäi Thaùnh nhôù laïi lôøi höùa naøy vaø höôùng troâng “Ñaáng ñang
ñeán” (Kh 1,4). Trong kinh nguyeän, Hoäi Thaùnh keâu caàu Ngöôøi ngöï
671 ñeán: “Marana tha” (1 Cr 16,22), “Laïy Chuùa Gieâsu, xin ngöï ñeán”
(Kh 22,20), “Öôùc gì aân suûng cuûa Ngaøi ñeán vaø traàn gian naøy qua
ñi”248.
1404. Hoäi Thaùnh bieát raèng giôø ñaây Chuùa ñaõ ñeán trong bí tích
Thaùnh Theå cuûa Ngöôøi, vaø Ngöôøi ôû ñoù giöõa chuùng ta. Tuy nhieân, söï
hieän dieän naøy coøn bò che phuû. Chính vì vaäy, chuùng ta cöû haønh bí
tích Thaùnh Theå “ñang khi chuùng con mong ñôïi nieàm hy voïng hoàng
1041 phuùc vaø ngaøy trôû laïi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng cöùu ñoä chuùng
con”249, trong khi chuùng ta khaån nguyeän ñöôïc “cuøng nhau taän
höôûng vinh quang Cha muoân ñôøi, khi Cha lau saïch nöôùc maét chuùng
con, vì khi ñöôïc thaáy töôøng taän Cha laø Thieân Chuùa chuùng con, thì
1028 muoân ñôøi chuùng con seõ trôû neân gioáng Cha vaø seõ ca ngôïi Cha khoân
cuøng”250.
245
Leã Troïng kính Mình vaø Maùu thaùnh Chuùa Kitoâ, Ñieäp ca kinh “Magnificat” Kinh Chieàu II:
Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, editio typica, v. 3 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 502.
246
Kinh nguyeän Thaùnh Theå I hay Leã Quy Roâma, 96: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
247
X. Lc 22,18; Mc 14,25.
248
Didacheù, 10, 6: SC 248, 180 (Funk, Patres apostolici, 1, 24).
249
Nghi thöùc Hieäp leã, 126 [Lôøi nguyeän sau kinh Laïy Cha]: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
Polyglottis Vaticanis 1970) 472; x. Tt 2,13.
250
Kinh nguyeän Thaùnh Theå III, 116: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 465.
1405. Veà nieàm hy voïng lôùn lao naøy, nieàm hy voïng veà trôøi môùi ñaát 1042
môùi, nôi coâng lyù löu nguï caùch chaéc chaén251, chuùng ta khoâng coù baûo
chöùng naøo vöõng chaéc hôn vaø daáu chæ naøo ñöôïc bieåu loä roõ raøng hôn,
laø bí tích Thaùnh Theå. Thaät vaäy, moãi khi maàu nhieäm naøy ñöôïc cöû
haønh, thì “coâng trình cöùu chuoäc chuùng ta ñöôïc thöïc hieän”252 vaø
“chuùng ta beû cuøng moät taám baùnh, laø phöông döôïc tröôøng sinh baát
töû, vaø cuûa aên ñeå chuùng ta khoâng cheát, nhöng ñem laïi söï soáng muoân 1000
ñôøi trong Chuùa Gieâsu Kitoâ”253.
TOÙM LÖÔÏC
1406. Chuùa Gieâsu noùi: “Toâi laø baùnh haèng soáng töø trôøi xuoáng. Ai aên
baùnh naøy, seõ ñöôïc soáng muoân ñôøi…. Ai aên thòt vaø uoáng maùu toâi, thì
ñöôïc soáng muoân ñôøi…. Ai aên thòt vaø uoáng maùu toâi, thì ôû laïi trong
toâi, vaø toâi ôû laïi trong ngöôøi aáy” (Ga 6,51.54.56).
1407. Bí tích Thaùnh Theå laø trung taâm vaø toät ñænh cuûa ñôøi soáng
Hoäi Thaùnh, vì trong bí tích naøy, Ñöùc Kitoâ lieân keát Hoäi Thaùnh vaø
taát caû caùc chi theå cuûa Ngöôøi vaøo hy teá chuùc tuïng vaø taï ôn ñöôïc
daâng leân Chuùa Cha treân thaäp giaù moät laàn cho maõi maõi. Qua hy teá
naøy, Ngöôøi tuoân ñoå caùc aân suûng cöùu ñoä treân Thaân Theå cuûa Ngöôøi
laø Hoäi Thaùnh.
1408. Vieäc cöû haønh Thaùnh Leã luoân bao goàm: vieäc coâng boá Lôøi
Chuùa; vieäc taï ôn Thieân Chuùa Cha vì moïi ôn laønh, nhaát laø vì Ngaøi
ñaõ ban Con cuûa Ngaøi cho chuùng ta; vieäc thaùnh hieán baùnh röôïu vaø
vieäc tham döï vaøo baøn tieäc phuïng vuï nhôø laõnh nhaän Mình vaø Maùu
Thaùnh Chuùa. Caùc yeáu toá naøy keát thaønh moät haønh vi phuïng töï duy
nhaát.
1409. Bí tích Thaùnh Theå laø vieäc töôûng nieäm cuoäc Vöôït Qua cuûa
Ñöùc Kitoâ: nghóa laø coâng trình cöùu ñoä ñöôïc thöïc hieän qua ñôøi soán g,
caùi Cheát vaø söï Phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ. Coâng trình naøy ñöôïc haønh
ñoäng phuïng vuï laøm cho hieän dieän.
1410. Ñöùc Kitoâ, vò thöôïng teá ñôøi ñôøi cuûa Giao Öôùc Môùi, Ñaáng ñang
hoaït ñoäng nhôø thöøa taùc vuï cuûa caùc tö teá, daâng hy teá Thaùnh Theå.
Cuõng chính Ñöùc Kitoâ, Ñaáng thaät söï hieän dieän trong hình baùnh
röôïu, laø leã vaät cuûa hy teá Thaùnh Theå.
251
X. 2 Pr 3,13.
252
253
1411. Chæ caùc tö teá ñaõ ñöôïc phong chöùc thaùnh thaønh söï môùi coù
quyeàn chuû toïa thaùnh leã vaø thaùnh hieán (truyeàn pheùp) ñeå baùnh vaø
röôïu trôû thaønh Mình vaø Maùu Thaùnh Chuùa.
1412. Daáu chæ chính yeáu cuûa bí tích Thaùnh Theå laø baùnh mì vaø
röôïu nho. Lôøi chuùc laønh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc khaån caàu
xuoáng treân baùnh vaø röôïu naøy vaø vò tö teá ñoïc lôøi thaùnh hieán (truyeàn
pheùp) ñöôïc Chuùa Gieâsu noùi trong böõa Tieäc ly: “Naøy laø Mình Thaày,
seõ bò noäp vì caùc con... Naøy laø Cheùn Maùu Thaày…”.
1413. Nhôø lôøi thaùnh hieán (truyeàn pheùp), ñaõ coù söï bieán ñoåi baûn theå
baùnh vaø röôïu thaønh Mình vaø Maùu Thaùnh Chuùa. Trong hình baùnh
röôïu ñaõ ñöôïc truyeàn pheùp, chính Ñöùc Kitoâ, haèng soáng vaø vinh
hieån, hieän dieän caùch ñích thöïc, thaät söï vaø theo baûn theå, vôùi troïn
mình, maùu, linh hoàn vaø thaàn tính cuûa Ngöôøi254.
1414. Vôùi tính caùch laø moät hy teá, bí tích Thaùnh Theå ñöôïc daâng leân
ñeå ñeàn toäi cho ngöôøi soáng cuõng nhö keû cheát vaø ñeå ñaït ñöôïc nhöõng
ôn laønh hoàn xaùc töø Thieân Chuùa.
1415. Ai muoán ñoùn nhaän Ñöùc Kitoâ qua vieäc hieäp leã, phaûi ôû trong
tình traïng aân suûng. Ai bieát mình ñang maéc toäi troïng, khoâng ñöôïc
röôùc leã neáu chöa laõnh nhaän ôn tha toäi trong bí tích Hoøa Giaûi.
1416. Vieäc röôùc Mình vaø Maùu Thaùnh Ñöùc Kitoâ gia taêng söï keát hôïp
cuûa ngöôøi röôùc leã vôùi Chuùa, tha thöù cho hoï caùc toäi nheï vaø gìn giöõ
hoï khoûi caùc toäi troïng. Vì vieäc röôùc leã cuûng coá moái lieân heä tình yeâu
giöõa ngöôøi röôùc leã vôùi Ñöùc Kitoâ, neân vieäc laõnh nhaän bí tích naøy
cuõng cuûng coá söï hieäp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh laø Thaân Theå maàu
nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ.
1417. Hoäi Thaùnh tha thieát khuyeân tín höõu neân röôùc leã moãi khi
tham döï Thaùnh leã. Hoäi Thaùnh buoäc tín höõu röôùc leã moãi naêm ít laø
moät laàn.
1418. Vì Ñöùc Kitoâ hieän dieän thaät söï trong bí tích baøn thôø, neân
chuùng ta phaûi toân vinh Ngöôøi baèng moät phuïng töï toân thôø. “Vieäc
vieáng Thaùnh Theå laø moät baèng chöùng baøy toû loøng bieát ôn, moät daáu
chæ tình yeâu vaø moät boån phaän thôø laïy ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ, Chuùa
chuùng ta”255.
1419. Tröôùc khi lìa boû theá gian maø veà cuøng Cha, Ñöùc Kitoâ ban cho
chuùng ta, trong bí tích Thaùnh Theå, baûo chöùng vinh quang nôi
Ngöôøi: vieäc tham döï Thaùnh leã uoán loøng chuùng ta neân gioáng traùi
tim Chuùa, naâng ñôõ söùc löïc chuùng ta treân ñöôøng löõ thöù traàn gian,
254
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 13a, Decretum de ss. Eucharistia, c. 3: DS 1640; Ibid., canon 1: DS
1651.
255
ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Mysterium fidei: AAS 57 (1965) 771.
laøm cho chuùng ta khao khaùt cuoäc soáng vónh cöûu vaø ngay töø baây giôø
keát hôïp chuùng ta vôùi Hoäi Thaùnh treân trôøi, vôùi Ñöùc Trinh Nöõ dieãm
phuùc vaø vôùi taát caû caùc Thaùnh.
CHÖÔNG HAI
CAÙC BÍ TÍCH CHÖÕA LAØNH
CAPUT SECUNDUM
SACRAMENTA SANATIONIS
1420. Nhôø caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, con ngöôøi laõnh nhaän
ñöôïc söï soáng môùi trong Ñöùc Kitoâ. Nhöng chuùng ta mang söï soáng
naøy “trong nhöõng bình saønh” (2 Cr 4,7). Söï soáng naøy hieän nay coøn
“ñang tieàm taøng vôùi Ñöùc Kitoâ nôi Thieân Chuùa” (Cl 3,3). Chuùng ta
coøn soáng trong ngoâi nhaø ôû döôùi ñaát cuûa chuùng ta1, vaãn coøn gaùnh
chòu khoå ñau, beänh taät vaø caùi cheát. Söï soáng môùi naøy cuûa con caùi
Thieân Chuùa coù theå bò suy yeáu vaø thaäm chí bò maát ñi do toäi loãi.
1421. Chuùa Gieâsu Kitoâ, vò thaày thuoác chöõa laønh linh hoàn vaø thaân
xaùc chuùng ta, Ñaáng ñaõ tha toäi cho ngöôøi baïi lieät vaø ban ôn cöùu ñoä
cho caû thaân xaùc cuûa ngöôøi aáy2, ñaõ muoán Hoäi Thaùnh Ngöôøi, baèng
söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, tieáp tuïc coâng cuoäc chöõa laønh vaø
cöùu ñoä cuûa Ngöôøi, caû cho caùc chi theå cuûa Ngöôøi. Ñoù laø muïc ñích cuûa
hai bí tích chöõa laønh: bí tích Thoáng Hoái vaø bí tích Xöùc Daàu Beänh
Nhaân.
Muïc 4
Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoøa
Articulus 4
Sacramentum Poenitentiae et Reconciliationis
980 1422. “Nhöõng ai ñeán vôùi bí tích Thoáng Hoái ñeàu nhaän ñöôïc, do loøng
khoan dung cuûa Thieân Chuùa, söï tha thöù cho vieäc hoï ñaõ xuùc phaïm
ñeán Ngaøi vaø ñoàng thôøi, ñöôïc giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh, voán ñaõ bò toäi
loãi laøm toån thöông, nhöng vaãn noã löïc laáy tình yeâu, göông maãu vaø
kinh nguyeän maø laøm cho hoï ñöôïc hoái caûi”3.
1
X. 2 Cr 5,1.
2
X. Mc 2,1-12.
3
I. BÍ TÍCH NAØY ÑÖÔÏC GOÏI THEÁ NAØO?

QUOMODO HOC SACRAMENTUM APPELLATUR?
1423. Bí tích naøy ñöôïc goïi laø bí tích cuûa söï hoái caûi: bôûi vì noù thöïc 1989
hieän caùch bí tích lôøi keâu goïi hoái caûi cuûa Chuùa Gieâsu 4, söï trôû veà vôùi
Chuùa Cha, Ñaáng maø ngöôøi ta ñaõ lìa xa khi phaïm toäi5.
Bí tích naøy ñöôïc goïi laø bí tích Thoáng Hoái, bôûi vì noù coáng hieán 1440
moät tieán trình hoái caûi, coù chieàu kích caù nhaân vaø giaùo hoäi, cho toäi
nhaân Kitoâ höõu thoáng hoái vaø ñeàn toäi.
1424. Bí tích naøy ñöôïc goïi laø bí tích xöng toäi: bôûi vì vieäc thuù nhaän, 1456
xöng thuù caùc toäi loãi tröôùc moät tö teá laø yeáu toá caên baûn cuûa bí tích
naøy. Theo moät yù nghóa thaâm saâu hôn, bí tích naøy cuõng laø moät vieäc
“tuyeân xöng”, nhaän bieát vaø ca ngôïi söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa
vaø loøng khoan dung cuûa Ngaøi ñoái vôùi con ngöôøi laø toäi nhaân.
Bí tích naøy ñöôïc goïi laø bí tích ban ôn tha thöù, vì nhôø lôøi xaù giaûi 1449
bí tích cuûa vò tö teá, Thieân Chuùa ban cho hoái nhaân ôn “tha thöù vaø
bình an”6.
Bí tích naøy ñöôïc goïi laø bí tích Giao Hoaø, vì ban cho toäi nhaân 1442
tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng giao hoaø: “Anh em haõy laøm hoøa vôùi
Thieân Chuùa” (2 Cr 5,20). Ai soáng bôûi tình yeâu thöông xoùt cuûa
Thieân Chuùa, seõ saün saøng ñaùp laïi tieáng Chuùa môøi goïi: “Haõy ñi laøm
hoaø vôùi ngöôøi anh em aáy ñaõ” (Mt 5,24).
II. TAÏI SAO CAÀN BÍ TÍCH GIAO HOAØ

SAU KHI ÑAÕ LAÕNH NHAÄN BÍ TÍCH RÖÛA TOÄI?
CUR SACRAMENTUM QUODDAM
RECONCILIATIONIS POST BAPTISMUM?
1425. “Anh em ñaõ ñöôïc taåy röûa, ñöôïc thaùnh hoùa, ñöôïc neân coâng 1263
chính nhôø danh Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø nhôø Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa
chuùng ta” (1 Cr 6,11). Phaûi yù thöùc söï cao caû cuûa hoàng aân Thieân
Chuùa ñaõ ban cho chuùng ta trong caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, thì
môùi hieåu ñöôïc raèng toäi loãi laø moät ñieàu ñoái nghòch laïi vôùi moät ngöôøi
ñaõ maëc laáy Ñöùc Kitoâ7. Nhöng thaùnh Gioan Toâng Ñoà ñaõ noùi: “Neáu
chuùng ta noùi laø chuùng ta khoâng coù toäi, chuùng ta töï löøa doái mình, vaø
söï thaät khoâng ôû trong chuùng ta” (1 Ga 1,8). Chính Chuùa cuõng ñaõ
daïy chuùng ta caàu nguyeän: “Xin tha toäi cho chuùng con” (Lc 11,4), vaø 2838
4
X. Mc 1,15.
5
X. Lc 15,18.
6
X. Nghi thöùc Thoáng Hoái, 46, 55 (Typis Polyglottis Vaticanis 1974) 27. 37.
7
X. Gl 3,27.
Ngöôøi keát hôïp vieäc chuùng ta tha thöù cho nhau nhöõng xuùc phaïm laãn
nhau vôùi ôn Thieân Chuùa tha thöù caùc toäi loãi chuùng ta.
1426. Vieäc hoái caûi trôû veà vôùi Ñöùc Kitoâ, vieäc taùi sinh trong bí tích
Röûa Toäi, hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ
ñöôïc laõnh nhaän laøm löông thöïc, laøm cho chuùng ta trôû neân “tinh
tuyeàn thaùnh thieän tröôùc thaùnh nhan Thieân Chuùa” (Ep 1,4), cuõng
nhö chính Hoäi Thaùnh, laø Hieàn Theâ cuûa Ñöùc Kitoâ, cuõng “thaùnh
thieän vaø tinh tuyeàn” tröôùc maët Ngöôøi (Ep 5,27). Tuy nhieân, söï soáng
môùi ñöôïc laõnh nhaän trong cuoäc khai taâm Kitoâ giaùo khoâng tieâu huyû
söï moûng gioøn vaø yeáu ñuoái cuûa baûn tính con ngöôøi, cuõng nhö söï
höôùng chieàu theo toäi loãi, maø truyeàn thoáng goïi laø duïc voïng
405, 978 (concupiscentia), voán toàn taïi nôi nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, ñeå
1264 vôùi söï trôï löïc cuûa aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ, hoï vöôït qua ñöôïc nhöõng
thöû thaùch trong cuoäc chieán ñaáu cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu8. Ñaây laø cuoäc
chieán ñaáu cuûa söï hoái caûi nhaèm ñaït tôùi söï thaùnh thieän vaø ñôøi soáng
vónh cöûu maø Chuùa khoâng ngöøng môøi goïi chuùng ta9.
III. SÖÏ HOÁI CAÛI CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI ÑAÕ CHÒU PHEÙP RÖÛA
BAPTIZATORUM CONVERSIO
541 1427. Chuùa Gieâsu keâu goïi hoái caûi. Lôøi keâu goïi naøy laø moät phaàn coát
yeáu cuûa vieäc loan baùo Nöôùc Thieân Chuùa: “Thôøi kyø ñaõ maõn, vaø Trieàu
Ñaïi Thieân Chuùa ñaõ ñeán gaàn. Anh em haõy saùm hoái vaø tin vaøo Tin
Möøng” (Mc 1,15). Trong vieäc rao giaûng cuûa Hoäi Thaùnh, lôøi keâu goïi
naøy tröôùc heát nhaèm ñeán nhöõng ngöôøi chöa bieát Ñöùc Kitoâ vaø Tin
Möøng cuûa Ngöôøi. Nhö vaäy, bí tích Röûa Toäi laø vò trí ñaàu tieân vaø caên
baûn cuûa vieäc hoái caûi. Chính nhôø tin vaøo Tin Möøng vaø nhôø bí tích
1226 Röûa Toäi10 maø ngöôøi ta töø boû söï döõ vaø ñaït ñöôïc ôn cöùu ñoä, nghóa laø
ñöôïc ôn tha thöù moïi toäi loãi vaø ñöôïc höôûng hoàng aân söï soáng môùi.
1428. Lôøi keâu goïi hoái caûi cuûa Ñöùc Kitoâ vaãn tieáp tuïc vang voïng
1036 trong ñôøi soáng caùc Kitoâ höõu. Cuoäc hoái caûi thöù hai naøy laø moät
nhieäm vuï lieân tuïc cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh vì “mang trong loøng
853 mình nhöõng toäi nhaân, vöøa thaùnh thieän vöøa luoân caàn ñöôïc thanh
luyeän, Hoäi Thaùnh phaûi khoâng ngöøng thoáng hoái vaø canh taân”11. Noã
löïc hoái caûi naøy khoâng chæ laø coâng vieäc cuûa con ngöôøi. Vieäc thoáng
hoái laø haønh ñoäng cuûa moät “taâm hoàn tan naùt”12 ñöôïc aân suûng loâi keùo
8
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 5a, Decretum de peccato originali, c. 5: DS 1515.
9
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, c. 16: DS 1545; CÑ Vaticanoâ II, Hieán
cheá tín lyù Lumen Gentium, 40: AAS 57 (1965) 44-45.
10
X. Cv 2,38.
11
12
X. Tv 51,19.
vaø thuùc ñaåy13, ñeå ñaùp laïi tình yeâu thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa,
Ñaáng ñaõ yeâu thöông chuùng ta tröôùc14. 1996
1429. Coù theå laáy cuoäc hoái caûi cuûa thaùnh Pheâroâ, sau khi choái Thaày
mình ba laàn, laøm baèng chöùng cho ñieàu ñoù. Caùi nhìn cuûa loøng
thöông xoùt voâ bieân cuûa Chuùa Gieâsu khieán oâng khoùc loùc thoáng hoái15
vaø, sau khi Chuùa soáng laïi, oâng ñaõ ba laàn khaúng ñònh tình yeâu cuûa
oâng ñoái vôùi Ngöôøi16. Cuoäc hoái caûi thöù hai cuõng mang chieàu kích
coäng ñoaøn. Ñieàu naøy ñöôïc thaáy roõ trong lôøi keâu goïi cuûa Chuùa vôùi
toaøn theå Hoäi Thaùnh: “Haõy hoái caûi!” (Kh 2,5.16).
Thaùnh Ambroâsioâ noùi veà hai cuoäc hoái caûi: “Hoäi Thaùnh coù nöôùc vaø
nöôùc maét, nöôùc cuûa bí tích Röûa Toäi, vaø nöôùc maét cuûa bí tích
Thoáng Hoái”17.
IV. THOÁNG HOÁI NOÄI TAÂM

INTERIOR POENITENTIA
1430. Cuõng nhö caùc tieân tri thuôû tröôùc, lôøi keâu goïi hoái caûi vaø thoáng
hoái cuûa Chuùa Gieâsu khoâng nhaèm tröôùc tieân ñeán nhöõng vieäc beân
ngoaøi, “maëc aùo vaûi thoâ, raéc tro treân ñaàu”, giöõ chay vaø khoå cheá,
nhöng nhaèm ñeán söï hoái caûi taâm hoàn, söï thoáng hoái noäi taâm. Neáu 1098
khoâng coù söï hoái caûi noäi taâm, caùc vieäc thoáng hoái beân ngoaøi seõ voâ
hieäu vaø doái traù; ngöôïc laïi, söï hoái caûi noäi taâm thuùc ñaåy dieãn taû taâm
tình aáy baèøng nhöõng daáu chæ höõu hình, baèng nhöõng cöû chæ vaø nhöõng
vieäc laøm thoáng hoái18.
1431. Thoáng hoái noäi taâm laø ñònh höôùng môùi caùch trieät ñeå cho caû
cuoäc ñôøi, laø trôû veà, laø trôû laïi cuøng Thieân Chuùa vôùi caû taâm hoàn,
ñoaïn tuyeät vôùi toäi loãi, quay löng vôùi söï döõ, vaø gheâ tôûm nhöõng haønh 1451
ñoäng xaáu xa chuùng ta ñaõ phaïm. Ñoàng thôøi thoáng hoái noäi taâm cuõng
bao goàm öôùc muoán vaø quyeát taâm thay ñoåi ñôøi soáng, vôùi nieàm hy
voïng vaøo loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa vaø loøng tin töôûng vaøo söï
trôï giuùp cuûa aân suûng cuûa Ngaøi. Cuoäc hoái caûi noäi taâm naøy ñöôïc keøm
theo baèng söï ñau khoå vaø buoàn phieàn höõu ích ñöôïc caùc Giaùo phuï goïi
laø noãi thoáng khoå cuûa taâm hoàn, söï caén röùt cuûa traùi tim19. 368
13
X. Ga 6,44; 12,32.
14
X. 1 Ga 4,10.
15
X. Lc 22,61-62.
16
X. Ga 21,15-17.
17
Thaùnh Ambroâsioâ, Epistula extra collectionem, 1 [41], 12: CSEL 82/3, 152 (PL 16, 1116).
18
X. Ge 2,12-13; Is 1,16-17; Mt 6,1-6. 16-18.
19
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento Paenitentiae, c. 4: DS 1676-1678; Id.,
Sess. 14a, Canones de Paenitentia, canon 5: DS 1705; Catechismus Romanus, 2, 5, 4: ed. P.
Rodríguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 289.
1432. Loøng ngöôøi naëng neà vaø cöùng coûi. Con ngöôøi phaûi ñöôïc Thieân
1989 Chuùa ban cho moät traùi tim môùi20. Hoái caûi tröôùc heát laø coâng trình
cuûa aân suûng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng laøm cho loøng chuùng ta trôû laïi
vôùi Ngaøi: “Xin ñöa chuùng con veà vôùi Ngaøi, laïy Chuùa, ñeå chuùng con
trôû veà” (Ac 5,21). Thieân Chuùa ban cho chuùng ta söùc maïnh ñeå chuùng
ta baét ñaàu laïi. Taâm hoàn chuùng ta, moät khi khaùm phaù ra söï cao caû
cuûa tình yeâu Thieân Chuùa, seõ bò chaán ñoäng vì söï khuûng khieáp vaø
naëng neà cuûa toäi loãi vaø baét ñaàu sôï khoâng daùm phaïm toäi xuùc phaïm
Thieân Chuùa vaø sôï bò xa lìa Ngaøi. Loøng ngöôøi hoái caûi, khi nhìn leân
Ñaáng ñaõ bò toäi loãi chuùng ta ñaâm thaâu21.
“Haõy chieâm ngaém Maùu Ñöùc Kitoâ vaø nhaän bieát raèng Maùu aáy quyù
giaù bieát bao ñoái vôùi Thieân Chuùa laø Cha Ngöôøi, Maùu aáy, khi ñoå ra
ñeå cöùu ñoä chuùng ta, ñaõ mang laïi cho toaøn theá giôùi ôn thoáng
hoái”22.
729 1433. Khôûi töø cuoäc Vöôït Qua, Chuùa Thaùnh Thaàn toá caùo theá gian veà
toäi loãi, vì theá gian ñaõ khoâng tin vaøo Ñaáng23 Chuùa Cha ñaõ sai ñeán.
692, 1848 Nhöng cuõng chính Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng toá caùo toäi loãi, laïi laø
Ñaáng An UÛi24, Ñaáng ban cho taâm hoàn con ngöôøi aân suûng ñeå hoï
thoáng hoái vaø hoái caûi25.
V. NHIEÀU HÌNH THÖÙC THOÁNG HOÁI

TRONG ÑÔØI SOÁNG KITOÂ HÖÕU
MULTIPLICES POENITENTIAE FORMAE IN VITA CHRISTIANA
1434. Vieäc thoáng hoái noäi taâm cuûa Kitoâ höõu coù theå ñöôïc bieåu loä baèng
1969 nhieàu caùch raát khaùc nhau. Kinh Thaùnh vaø caùc Giaùo phuï nhaán maïnh nhaát
ba hình thöùc: giöõ chay, caàu nguyeän vaø boá thí26 laø nhöõng caùch dieãn taû söï
hoái caûi ñoái vôùi baûn thaân, ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi tha nhaân. Beân
caïnh söï thanh taåy trieät ñeå baèng bí tích Röûa Toäi hoaëc baèng vieäc töû ñaïo,
caùc ngaøi coøn noùi ñeán nhöõng phöông theá ñeå ñaït ñöôïc ôn tha thöù toäi loãi, ñoù
laø coá gaéng giao hoaø vôùi anh em, nhöõng gioït leä thoáng hoái, chaêm lo cho ôn
cöùu ñoä cuûa tha nhaân27, khaån caàu caùc thaùnh vaø thöïc haønh baùc aùi, “vì loøng
yeâu thöông che phuû muoân vaøn toäi loãi” (1 Pr 4,8).
20
X. Ed 36,26-27.
21
X. Ga 19,37; Dcr 12,10.
22
Thaùnh Cleâmenteâ Roâma, Epistula ad Corinthios, 7,4: SC 167, 110 (Funk 1, 108).
23
X. Ga 16,8-9.
24
X. Ga 15,26.
25
X. Cv 2,36-38; ÑGH Gioan Phaloâ II, Thoâng ñieäp Dominum et vivificantem, 27-48: AAS 78
(1986) 837-868.
26
X. Tb 12,8; Mt 6,1-18.
27
X. Gc 5,20.
1435. Vieäc hoái caûi ñöôïc thöïc hieän trong ñôøi soáng haèng ngaøy baèng nhöõng
haønh ñoäng giao hoaø, quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo, thöïc thi vaø baûo veä coâng
lyù vaø leõ phaûi28, baèng vieäc thuù nhaän loãi laàm vôùi anh em, söûa loãi cho nhau,
kieåm ñieåm ñôøi soáng, töï vaán löông taâm, linh höôùng, chaáp nhaän ñau khoå,
kieân trì khi bò baùch haïi vì leõ coâng chính. Con ñöôøng chaéc chaén nhaát cuûa
söï thoáng hoái laø vaùc thaäp giaù mình haèng ngaøy maø ñi theo Chuùa Gieâsu29.
1436. Bí tích Thaùnh Theå vaø bí tích Thoáng Hoái. Vieäc hoái caûi vaø thoáng hoái
haèng ngaøy gaëp ñöôïc nguoàn maïch vaø löông thöïc cuûa mình nôi bí tích
Thaùnh Theå, bôûi vì nôi Thaùnh Theå, hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ hieän dieän, hy leã
naøy giao hoaø chuùng ta vôùi Thieân Chuùa; nhôø bí tích Thaùnh Theå, nhöõng ai
soáng bôûi söùc soáng cuûa Ñöùc Kitoâ seõ ñöôïc nuoâi döôõng vaø ñöôïc boå söùc; bí tích
naøy laø “thuoác giaûi ñoäc, giaûi thoaùt chuùng ta khoûi caùc loãi phaïm haèng ngaøy
vaø gìn giöõ chuùng ta khoûi caùc toäi troïng”30. 1394
1437. Vieäc ñoïc Kinh Thaùnh, ñoïc caùc Giôø Kinh phuïng vuï vaø kinh Laïy
Cha, baát cöù haønh vi chaân thaønh naøo trong vieäc phuïng töï vaø ñaïo ñöùc, ñeàu
khôi daäy nôi chuùng ta tinh thaàn hoái caûi vaø thoáng hoái vaø goùp phaàn ñem laïi
ôn tha toäi cho chuùng ta.
1438. Nhöõng thôøi gian vaø nhöõng ngaøy thoáng hoái trong naêm phuïng vuï 540
(muøa Chay, moãi ngaøy thöù saùu töôûng nieäm Chuùa chòu cheát), laø nhöõng thôøi
ñieåm ñaëc bieät ñeå thöïc haønh vieäc thoáng hoái trong Hoäi Thaùnh31. Nhöõng
thôøi gian naøy ñaëc bieät thích hôïp cho caùc cuoäc linh thao, caùc buoåi cöû haønh
phuïng vuï thoáng hoái, caùc cuoäc haønh höông thoáng hoái, nhöõng vieäc haõm
mình töï nguyeän nhö giöõ chay vaø boá thí, chia seû huynh ñeä (caùc coâng taùc töø 2043
thieän vaø truyeàn giaùo).
1439. Chuùa Gieâsu ñaõ moâ taû tieán trình hoái caûi vaø thoáng hoái moät caùch
tuyeät vôøi trong duï ngoân quen ñöôïc goïi laø duï ngoân “Ñöùa con hoang ñaøng” 545
maø troïng taâm cuûa noù laø “Ngöôøi cha nhaân haäu”32: söï quyeán ruõ cuûa moät thöù
töï do sai laïc, vieäc rôøi boû nhaø cha; söï ñau khoå cuøng cöïc sau khi phung phí
taát caû taøi saûn; söï nhuïc nhaõ saâu xa khi thaáy mình phaûi ñi chaên heo, vaø
coøn teä hôn nöõa, öôùc muoán aên caùm heo maø khoâng ñöôïc; vieäc suy nghó laïi
veà nhöõng ñieàu thieän haûo ñaõ bò ñaùnh maát; söï hoái haän vaø quyeát ñònh nhaän
mình coù loãi tröôùc maët cha; con ñöôøng trôû veà; vieäc ñoùn nhaän bao dung cuûa
ngöôøi cha; nieàm vui cuûa ngöôøi cha: Ñoù laø nhöõng neùt tieâu bieåu cuûa tieán
trình hoái caûi. AÙo ñeïp, nhaãn vaø tieäc möøng laø nhöõng bieåu töôïng cuûa moät ñôøi
soáng môùi, thanh saïch. xöùng ñaùng, traøn ngaäp nieàm vui, ñoù laø ñôøi soáng cuûa
ngöôøi trôû veà cuøng Thieân Chuùa, giöõa loøng gia ñình cuûa Ngaøi, laø Hoäi Thaùnh.
28
X. Am 5,24; Is 1,17,
29
X. Lc 9,23.
30
31
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 109-110: AAS 56 (1964) 127; Boä
Giaùo Luaät, caùc ñieàu 1249-1253; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, caùc ñieàu 880-883.
32
X. Lc 15,11-24.
Chæ traùi tim Ñöùc Kitoâ, Ñaáng thaáu suoát caùc taàng saâu thaúm cuûa tình yeâu cuûa
Cha Ngöôøi, môùi coù theå maïc khaûi cho chuùng ta taän ñaùy loøng thöông xoùt
cuûa Thieân Chuùa moät caùch ñôn sô vaø ñaày veû ñeïp nhö vaäy.
VI. BÍ TÍCH THOÁNG HOÁI VAØ GIAO HOAØ

SACRAMENTUM POENITENTIAE ET RECONCILIATIONIS
1850 1440. Tröôùc heát, toäi laø söï xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa, laø caét ñöùt söï
hieäp thoâng vôùi Ngaøi. Ñoàng thôøi toäi laøm toån thöông cho söï hieäp
thoâng vôùi Hoäi Thaùnh. Vì vaäy, vieäc hoái caûi vöøa mang laïi ôn tha thöù
cuûa Thieân Chuùa vaø ñoàng thôøi, vöøa mang laïi söï giao hoaø vôùi Hoäi
Thaùnh, ñoù laø ñieàu bí tích Thoáng Hoái vaø Giao hoaø dieãn taû vaø thöïc
hieän trong phuïng vuï33.
Chæ moät mình Thieân Chuùa coù quyeàn tha toäi

270, 431 1441. Chæ moät mình Thieân Chuùa môùi coù quyeàn tha toäi 34. Bôûi vì
Chuùa Gieâsu laø Con Thieân Chuùa, neân Ngöôøi noùi veà mình: “ÔÛ döôùi
ñaát naøy, Con Ngöôøi coù quyeàn tha toäi” (Mc 2,10), vaø Ngöôøi thöïc thi
quyeàn thaàn linh naøy: “Con ñaõ ñöôïc tha toäi roài” (Mc 2,5)35. Hôn nöõa,
589 döïa vaøo quyeàn bính thaàn linh cuûa mình, Ñöùc Kitoâ coøn ban quyeàn
ñoù cho nhöõng con ngöôøi36 ñeå hoï thöïc thi quyeàn tha toäi nhaân danh
Ngöôøi.
1442. Ñöùc Kitoâ ñaõ muoán toaøn theå Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi, trong kinh
nguyeän, ñôøi soáng vaø caùc hoaït ñoäng cuûa mình, laø daáu chæ vaø duïng cuï
cho ôn tha thöù vaø giao hoaø maø Ngöôøi ñaõ thuû ñaéc cho chuùng ta,
983 baèng maùu chaâu baùu cuûa Ngöôøi. Tuy nhieân, Ngöôøi ñaõ uûy thaùc vieäc
thöïc thi quyeàn tha toäi cho thöøa taùc vuï Toâng Ñoà. Chính thöøa taùc vuï
naøy ñaõ laõnh nhaän “chöùc vuï giao hoaø” (2 Cr 5,18). Vò Toâng Ñoà ñöôïc
sai ñi nhaân danh Ñöùc Kitoâ; vaø chính Thieân Chuùa, qua vò Toâng Ñoà,
khuyeân baûo vaø naøi xin: “Haõy laøm hoaø vôùi Thieân Chuùa” (2 Cr 5,20).
Giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh

1443. Trong ñôøi soáng coâng khai cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu khoâng
nhöõng ñaõ tha toäi, maø coøn bieåu loä hieäu quaû cuûa vieäc tha toäi naøy:
Ngöôøi ñaõ ñöa caùc toäi nhaân ñöôïc tha thöù veà laïi vôùi coäng ñoaøn daân
Thieân Chuùa, coäng ñoaøn maø toäi loãi ñaõ khieán hoï phaûi xa lìa, hay
thaäm chí khieán hoï bò loaïi tröø. Moät daáu chæ toû töôøng cuûa vieäc naøy
545 laø, Chuùa Gieâsu ñaõ ñoùn nhaän caùc toäi nhaân vaøo baøn tieäc cuûa Ngöôøi,
33
34
X. Mc 2,7.
35
Lc 7,48.
36
X. Ga 20,21-23.
hôn nöõa, chính Ngöôøi ngoài ñoàng baøn vôùi hoï, cöû chæ naøy, moät caùch
huøng hoàn, vöøa dieãn taû ôn tha thöù cuûa Thieân Chuùa37 vaø ñoàng thôøi,
vöøa noùi leân söï trôû veà giöõa loøng daân Thieân Chuùa38.
1444. Khi Chuùa ban cho caùc Toâng Ñoà ñöôïc tham döï vaøo quyeàn 981
rieâng cuûa Ngöôøi laø quyeàn tha toäi, Ngöôøi cuõng ban cho hoï quyeàn
giao hoaø caùc toäi nhaân vôùi Hoäi Thaùnh. Chieàu kích giaùo hoäi cuûa
nhieäm vuï naøy cuûa caùc Toâng Ñoà ñöôïc dieãn taû caùch ñaëc bieät trong
nhöõng lôøi long troïng Ñöùc Kitoâ noùi vôùi oâng Pheâroâ: “Thaày seõ trao
cho anh chìa khoaù Nöôùc Trôøi: döôùi ñaát, anh caàm buoäc ñieàu gì, treân
trôøi cuõng seõ caàm buoäc nhö vaäy; döôùi ñaát, anh thaùo côûi ñieàu gì, treân
trôøi cuõng seõ thaùo côûi nhö vaäy” (Mt 16,19). “Nhieäm vuï caàm buoäc vaø
thaùo côûi, ñaõ ñöôïc ban cho thaùnh Pheâroâ, cuõng ñöôïc ban cho taäp theå
caùc Toâng Ñoà, keát hôïp vôùi vò thuû laõnh cuûa mình (x. Mt 18,18; 28,16-
20)”39.
1445. Caùc thuaät ngöõ caàm buoäc vaø thaùo côûi coù nghóa laø: ai bò anh 553
em loaïi ra khoûi söï hieäp thoâng vôùi anh em, thì ngöôøi aáy cuõng bò loaïi
ra khoûi söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa; ai ñöôïc anh em ñoùn nhaän
laïi vaøo söï hieäp thoâng vôùi anh em, thì Thieân Chuùa cuõng ñoùn nhaän
laïi ngöôøi aáy vaøo söï hieäp thoâng vôùi Ngaøi. Vieäc giao hoaø vôùi Hoäi
Thaùnh khoâng theå taùch bieät khoûi söï giao hoaø vôùi Thieân Chuùa.
Bí tích cuûa söï tha thöù

1446. Ñöùc Kitoâ ñaõ thieát laäp bí tích Thoáng Hoái naøy cho taát caû caùc 979
chi theå cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi, laø nhöõng toäi nhaân, tröôùc heát cho
nhöõng keû, sau bí tích Röûa Toäi, laïi rôi vaøo toäi troïng, vaø nhö theá 1856
ñaùnh maát aân suûng Pheùp Röûa vaø laøm toån thöông cho söï hieäp thoâng
cuûa Hoäi Thaùnh. Bí tích Thoáng Hoái cho nhöõng ngöôøi naøy cô hoäi môùi 1990
ñeå hoái caûi vaø tìm laïi ñöôïc ôn coâng chính hoaù. Caùc Giaùo phuï trình
baøy bí tích naøy nhö “caùi phao (cöùu ñoä) thöù hai sau khi ñaém taøu, töùc
laø sau khi ñaùnh maát aân suûng”40.
1447. Qua caùc theá kyû, hình thöùc cuï theå, qua ñoù Hoäi Thaùnh thöïc thi
quyeàn tha toäi ñaõ laõnh nhaän töø Chuùa, ñaõ coù nhieàu thay ñoåi. Trong
caùc theá kyû ñaàu, vieäc giao hoaø cho caùc Kitoâ höõu naøo ñaõ phaïm nhöõng
toäi ñaëc bieät nghieâm troïng sau khi hoï ñaõ laõnh Pheùp Röûa (thí duï thôø
ngaãu töôïng, gieát ngöôøi hay ngoaïi tình), ñöôïc lieân keát vôùi moät kyû
luaät raát khaét khe; theo kyû luaät naøy, hoái nhaân phaûi laøm vieäc ñeàn toäi
coâng khai vì caùc toäi loãi cuûa hoï, thöôøng keùo daøi nhieàu naêm, tröôùc
37
X. Lc 15.
38
X. Lc 19,9.
39
40
CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, c. 14: DS 1542; x. Tertullianoâ, De
paenitentia, 4, 2: CCL 1, 326 (PL 1, 1343).
khi hoï ñöôïc laõnh nhaän ôn giao hoaø. Thaät ra cuõng raát ít ngöôøi bò
lieät vaøo “haøng hoái nhaân” (chæ lieân quan tôùi moät soá toäi naëng neà) vaø
trong moät soá mieàn, hoái nhaân chæ ñöôïc nhaän ôn giao hoaø moät laàn
trong ñôøi. Vaøo theá kyû thöù 7, caùc nhaø truyeàn giaùo ngöôøi Ailen, döïa
theo truyeàn thoáng caùc ñan vieän Ñoâng phöông, ñaõ mang vaøo luïc ñòa
Chaâu AÂu hình thöùc “thoáng hoái rieâng”, khoâng ñoøi hoûi nhöõng vieäc
thoáng hoái coâng khai vaø keùo daøi tröôùc khi ñöôïc giao hoaø vôùi Hoäi
Thaùnh. Töø ñoù, bí tích ñöôïc thöïc hieän caùch kín ñaùo giöõa hoái nhaân
vaø tö teá. Caùch thöïc haønh môùi naøy döï lieäu ngöôøi ta coù theå ñöôïc giao
hoaø nhieàu laàn vaø nhö vaäy môû ñöôøng cho vieäc naêng laõnh nhaän bí
tích naøy. Caùch thöïc haønh naøy cuõng cho pheùp gom vaøo trong cuøn g
moät cöû haønh bí tích, vieäc tha thöù caùc toäi troïng vaø caùc toäi nheï.
Trong nhöõng neùt chính, Hoäi Thaùnh vaãn coøn thöïc haønh hình thöùc
thoáng hoái naøy cho tôùi ngaøy nay.
1448. Maëc daàu coù nhöõng thay ñoåi veà kyû luaät vaø vieäc cöû haønh qua
caùc theá kyû, ngöôøi ta nhaän thaáy bí tích naøy vaãn giöõ nguyeân moät caáu
truùc caên baûn. Bí tích naøy goàm hai yeáu toá coát yeáu nhö nhau: moät
ñaøng, laø caùc haønh ñoäng cuûa con ngöôøi hoái caûi döôùi söï taùc ñoäng cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn: thoáng hoái, thuù toäi vaø ñeàn toäi; ñaøng khaùc, laø
haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa qua söï can thieäp cuûa Hoäi Thaùnh. Hoäi
Thaùnh, qua Giaùm muïc vaø caùc linh muïc cuûa ngaøi, nhaân danh Chuùa
Gieâsu Kitoâ, ban ôn tha toäi vaø aán ñònh vieäc ñeàn toäi, Hoäi Thaùnh
cuõng caàu nguyeän cho toäi nhaân vaø cuøng laøm vieäc thoáng hoái vôùi hoï.
Nhö vaäy toäi nhaân ñöôïc chöõa laønh vaø ñöôïc hieäp thoâng laïi vôùi Hoäi
Thaùnh.
1481 1449. Coâng thöùc giaûi toäi trong Giaùo Hoäi La tinh dieãn taû nhöõng yeáu
toá coát yeáu cuûa bí tích naøy: Chuùa Cha hay thöông xoùt laø nguoàn maïch
234 cuûa ôn tha thöù. Ngaøi thöïc hieän vieäc giao hoaø vôùi caùc toäi nhaân nhôø
cuoäc Vöôït Qua cuûa Con Ngaøi vaø nhôø hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn, qua lôøi caàu nguyeän vaø thöøa taùc vuï cuûa Hoäi Thaùnh:
“Thieân Chuùa laø Cha hay thöông xoùt, ñaõ nhôø söï cheát vaø soáng laïi
cuûa Con Chuùa, maø giao hoaø theá gian vôùi Chuùa vaø ban Thaùnh
Thaàn ñeå tha toäi; xin Chuùa duøng taùc vuï cuûa Hoäi Thaùnh, maø ban
cho anh (chò) ôn tha thöù vaø bình an. Vaäy, toâi tha toäi cho anh
(chò) nhaân danh Cha, vaø Con, vaø Thaùnh Thaàn”41.
41
Nghi thöùc Thoáng Hoái, 46. 55 (Typis Polyglottis Vaticanis 1974) 27. 37.
VII. CAÙC HAØNH VI CUÛA HOÁI NHAÂN

POENITENTIS ACTUS
1450. “Vieäc thoáng hoái ñoøi buoäc toäi nhaân töï nguyeän chòu ñöïng moïi
söï; aên naên toäi trong traùi tim, xöng toäi ra ngoaøi mieäng, khieâm toán
trong vieäc laøm vaø ñeàn toäi moät caùch coù hieäu quaû”42.
AÊn naên toäi

1451. Trong caùc haønh vi cuûa hoái nhaân, ñaàu tieân laø aên naên toäi. Ñoù
laø “ñau ñôùn trong loøng vaø cheâ gheùt toäi ñaõ phaïm, doác loøng chöøa töø 431
nay khoâng phaïm toäi nöõa”43.
1452. Khi söï aên naên toäi xuaát phaùt töø loøng yeâu meán Chuùa treân heát 1822
moïi söï, thì ñöôïc goïi laø aên naên toäi “caùch troïn” (aên naên do ñöùc meán).
Caùch aên naên toäi naøy xoaù boû caùc toäi nheï; vaø cuõng ñem laïi ôn tha
thöù caùc toäi troïng, neáu hoái nhaân quyeát taâm ñi xöng toäi caøng sôùm
caøng toát44.
1453. AÊn naên toäi “caùch chaúng troïn” (hoaëc hoái haän) cuõng laø moät
hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, moät thuùc ñaåy cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Noù
phaùt sinh khi thaáy söï xaáu xa cuûa toäi loãi hoaëc vì sôï bò luaän phaït ñôøi
ñôøi vaø sôï caùc hình phaït khaùc maø keû toäi loãi phaûi chòu (aên naên do sôï
haõi). Söï khích ñoäng löông taâm nhö vaäy coù theå laø khôûi ñaàu cuûa moät
tieán trình noäi taâm, tieán trình naøy seõ ñöôïc hoaøn taát döôùi taùc ñoäng
cuûa aân suûng nhôø ôn xaù giaûi bí tích. Vieäc aên naên toäi caùch chaúng
troïn töï noù khoâng ñem laïi ôn tha thöù caùc toäi troïng, nhöng chuaån bò
taâm hoàn ñoùn nhaän ôn tha toäi trong bí tích Thoáng Hoái45.
1454. Ñeå laõnh nhaän bí tích Giao Hoaø, hoái nhaân caàn chuaån bò baèng vieäc
xeùt mình döôùi aùnh saùng Lôøi Chuùa. Nhöõng baûn vaên thích hôïp nhaát cho
vieäc naøy ñöôïc tìm thaáy trong Möôøi Ñieàu Raên vaø trong giaùo huaán luaân lyù
cuûa caùc saùch Tin Möøng vaø caùc Thö Toâng Ñoà: trong Baøi giaûng treân nuùi,
trong nhöõng giaùo huaán cuûa caùc Toâng Ñoà46.
Xöng toäi
1455. Vieäc xöng toäi (caùo mình), ngay treân bình dieän thuaàn tuùy 1424
nhaân loaïi, giaûi thoaùt chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta giao hoaø vôùi
ngöôøi khaùc caùch deã daøng hôn. Qua vieäc xöng toäi, con ngöôøi nhìn
42
Catechismus Romanus, 2, 5, 21 : ed. P. Rodríguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 299; x.
43
44
45
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento Paenitentiae, c. 4: DS 1678 ; Id., Sess.
14a, Canones de sacramento Paenitentiae, c. 5: DS 1705.
46
X. Rm 12-15; 1 Cr 12-13 ; Gl 5 ; Ep 4-6.
1734 thaúng vaøo toäi loãi mình ñaõ phaïm, nhaän laáy traùch nhieäm veà caùc toäi
ñoù, vaø töø ñoù moät laàn nöõa môû loøng cho Thieân Chuùa vaø cho söï hieäp
thoâng vôùi Hoäi Thaùnh ñeå coù theå coù moät töông lai môùi.
1456. Vieäc xöng toäi vôùi moät tö teá laø phaàn coát yeáu cuûa bí tích Thoáng
1855 Hoái: “Khi xöng toäi, caùc hoái nhaân phaûi keå taát caû caùc toäi troïng maø hoï
yù thöùc ñöôïc sau khi xeùt mình kyõ löôõng, duø nhöõng toäi troïng naøy raát
thaàm kín vaø chæ phaïm ñeán hai ñieàu cuoái cuûa Thaäp Giôùi47, vì nhöõng
toäi naøy laøm toån thöông linh hoàn caùch traàm troïng hôn, vaø chuùng
coøn nguy hieåm hôn nhöõng toäi phaïm caùch toû töôøng”48:
“Moãi khi caùc Kitoâ höõu coá gaéng xöng thuù taát caû caùc toäi loãi maø hoï
1505 nhôù ñöôïc, chaéc chaén laø hoï ñaõ trình baøy taát caû cho loøng thöông
xoùt Chuùa ñeå ñöôïc tha thöù. Coøn nhöõng ai laøm khaùc ñi vaø coá tình
giaáu moät soá toäi, thì hoï ñaõ chaúng trình baøy ñieàu gì cho loøng nhaân
haäu Chuùa ñeå ñöôïc tha thöù qua vò tö teá. ‘Vì neáu beänh nhaân xaáu hoå
khoâng cho thaày thuoác coi veát thöông, thì thuoác khoâng chöõa ñöôïc
ñieàu maø noù khoâng bieát’”49.
2042 1457. Theo luaät Hoäi Thaùnh, “moïi tín höõu, sau khi ñeán tuoåi khoân, buoäc
phaûi xöng caùc toäi troïng cuûa mình moät caùch trung thöïc, moät naêm ít laø moät
1385 laàn”50. Ai yù thöùc mình ñaõ phaïm toäi troïng, thì khoâng ñöôïc röôùc leã, maëc daàu
ñaõ heát söùc aên naên, tröôùc khi laõnh nhaän ôn xaù giaûi bí tích51, tröø khi coù lyù
do heä troïng ñeå röôùc leã vaø khoâng theå ñeán vôùi moät cha giaûi toäi52. Treû em
phaûi laõnh nhaän bí tích Thoáng Hoái tröôùc khi röôùc leã laàn ñaàu53.
1458. Vieäc xöng caùc loãi phaïm haèng ngaøy (caùc toäi nheï), tuy khoâng
thaät söï caàn thieát, vaãn ñöôïc Hoäi Thaùnh thieát tha khuyeán khích54.
1783 Quaû thaät, vieäc naêng xöng caùc toäi nheï giuùp chuùng ta reøn luyeän
löông taâm, ñeå chieán ñaáu choáng laïi caùc khuynh höôùng xaáu, ñeå cho
Ñöùc Kitoâ chöõa laønh chuùng ta, vaø ñeå chuùng ta tieán tôùi trong ñôøi
soáng theo Chuùa Thaùnh Thaàn. Naêng höôûng nhôø hoàng aân cuûa loøng
thöông xoùt cuûa Chuùa Cha qua bí tích naøy, chuùng ta ñöôïc thuùc ñaåy
ñeå trôû neân hay thöông xoùt nhö Ngaøi55:
47
X. Xh 20,17; Mt 5,28.
48
49
CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento Paenitentiae, c. 5: DS 1680; x. Thaùnh
Hieâroânimoâ, Commentarius in Ecclesiasten, 10,11 : CCL 72, 338 (PL 23, 1096).
50
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 989; x. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento Paenitentiae,
c. 5: DS 1683 ; Id., Sess. 14a, Canones de sacramento Paenitentiae, c. 8: DS 1708.
51
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 13, Decretum de ss. Eucharistia, c. 7: DS 1647; Ibid., canon 11: DS
1661.
52
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 916; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 711.
53
54
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento Paenitentiae, c. 5: DS 1680; Boä Giaùo
Luaät, ñieàu 988, 2.
55
X. Lc 6,36.
“Ai thuù nhaän vaø xöng toäi mình laø ñaõ coäng taùc vôùi Thieân Chuùa.
Thieân Chuùa toá caùo caùc toäi cuûa baïn; neáu chính baïn cuõng caùo toäi
mình, thì baïn ñöôïc keát hôïp vôùi Thieân Chuùa. Con ngöôøi vaø toäi
nhaân laø nhö hai thöïc taïi: khi noùi veà con ngöôøi, thì ñoù laø vieäc
Thieân Chuùa laøm; khi noùi veà toäi nhaân, thì ñoù laø chuyeän chính con
ngöôøi laøm. Baïn haõy phaù ñi ñieàu baïn ñaõ laøm, ñeå Thieân Chuùa cöùu
ñoä ñieàu Ngaøi ñaõ laøm…. Khi baïn baét ñaàu gheùt ñieàu baïn ñaõ laøm,
luùc ñoù nhöõng vieäc toát ñeïp cuûa baïn khôûi söï, bôûi vì baïn ñaõ caùo
mình veà caùc vieäc xaáu cuûa baïn. Xöng thuù caùc vieäc xaáu laø baét ñaàu
caùc vieäc toát. Baïn ñang thöïc hieän söï thaät vaø baïn ñang ñeán cuøng
AÙnh saùng”56. 2468
Vieäc ñeàn toäi

1459. Coù nhieàu toäi gaây thieät haïi cho tha nhaân. Phaûi laøm heát söùc coù
theå, ñeå söûa sai laïi (thí duï, traû laïi ñoà vaät ñaõ laáy caép, phuïc hoài danh 2412
döï cho ngöôøi mình ñaõ vu khoáng, boài thöôøng caùc thöông tích). Rieâng 2487
ñöùc coâng baèng ñaõ ñoøi hoûi ñieàu ñoù. Nhöng hôn nöõa, toäi loãi gaây
thöông toån vaø laøm suy yeáu chính toäi nhaân, vaø caû moái lieân heä giöõa
hoï vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi tha nhaân. Vieäc xaù giaûi xoaù boû toäi loãi,
nhöng khoâng mang laïi phöông döôïc cho moïi xaùo troän do toäi loãi gaây
neân57. Ñöôïc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi, toäi nhaân coøn phaûi hoài phuïc ñaày
ñuû söùc khoeû thieâng lieâng. Vì vaäy, hoï coøn phaûi laøm moät vieäc gì ñoù 1473
ñeå söûa laïi toäi loãi cuûa hoï: phaûi “ñeàn buø” caùch thích hôïp hoaëc “ñeàn
taï” veà caùc toäi loãi cuûa mình. Vieäc ñeàn toäi naøy cuõng ñöôïc goïi laø
“thoáng hoái”.
1460. Vieäc ñeàn toäi, maø vò giaûi toäi aán ñònh, phaûi chuù yù ñeán tình
traïng rieâng cuûa hoái nhaân vaø möu caàu ñieàu thieän haûo thieâng lieâng
cho hoï. Bao nhieâu coù theå, vieäc ñeàn toäi phaûi töông xöùng vôùi söï traàm
troïng vaø baûn chaát cuûa caùc toäi ñaõ phaïm. Coù theå ñeàn toäi baèng caùch 2447
caàu nguyeän, daâng cuùng, baèng nhöõng vieäc töø thieän, phuïc vuï tha
nhaân, baèng caùc vieäc haõm mình, hy sinh, vaø nhaát laø kieân trì ñoùn
nhaän thaùnh giaù chuùng ta phaûi vaùc. Nhöõng vieäc ñeàn toäi nhö theá
giuùp chuùng ta neân gioáng Ñöùc Kitoâ, Ñaáng duy nhaát, ñaõ ñeàn buø toäi
loãi chuùng ta58 moät laàn cho maõi maõi. Chuùng seõ laøm cho chuùng ta trôû 618
neân ñoàng thöøa töï vôùi Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, bôûi vì “chuùng ta cuøng
chòu ñau khoå vôùi Ngöôøi” (Rm 8,17)59:
“Chuùng ta khoâng theå laøm vieäc ñeàn toäi ñeå ñeàn vì toäi loãi chuùng ta,
neáu khoâng nhôø Chuùa Gieâsu Kitoâ: töï söùc mình chuùng ta khoâng
56
Thaùnh Augustinoâ, In Iohannis evangelium tractatus, 12,13: CCL 36, 128 (PL 35, 1491).
57
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Canones de sacramento Paenitentiae, canon 12: DS 1712.
58
X. Rm 3,25; 1 Ga 2,1-2.
59
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento Paenitentiae, c. 8: DS 1690.
theå laøm ñöôïc gì, nhöng cuøng vôùi Ngöôøi laø ‘Ñaáng ban söùc maïnh
cho chuùng ta, chuùng ta laøm ñöôïc moïi vieäc’60. Con ngöôøi khoâng coù
gì ñeå töï phuï, nhöng taát caû vinh quang cuûa chuùng ta laø ôû nôi Ñöùc
2011 Kitoâ, … trong Ngöôøi, chuùng ta ñeàn toäi, baèng caùch ‘laøm ra nhöõng
hoa quaû xöùng ñaùng cuûa loøng thoáng hoái’61, do Ngöôøi, nhöõng hoa
quaû aáy coù söùc maïnh; bôûi Ngöôøi, chuùng ñöôïc daâng leân Chuùa Cha;
vaø nhôø Ngöôøi, chuùng ñöôïc Chuùa Cha chaáp nhaän”62.
VIII. THÖØA TAÙC VIEÂN CUÛA BÍ TÍCH THOÁNG HOÁI

HUIUS SACRAMENTI MINISTER
981 1461. Bôûi vì Ñöùc Kitoâ ñaõ trao cho caùc Toâng Ñoà cuûa Ngöôøi thöøa taùc
vuï giao hoaø63, neân caùc giaùm muïc, nhöõng ngöôøi keá nhieäm caùc ngaøi,
vaø caùc linh muïc, laø nhöõng coäng söï vieân cuûa caùc giaùm muïc, tieáp tuïc
thi haønh thöøa taùc vuï naøy. Thaät vaäy, caùc giaùm muïc vaø caùc linh muïc,
nhôø bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, coù quyeàn tha taát caû toäi loãi “nhaân
danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn”.
1462. Vieäc xaù giaûi toäi loãi giao hoaø chuùng ta vôùi Thieân Chuùa vaø
886 cuõng giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh. Vì vaäy, Giaùm muïc, vò thuû laõnh höõu
hình cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông, töø raát xa xöa, vaãn ñöôïc coi laø ngöôøi
coù quyeàn vaø coù thöøa taùc vuï giao hoaø moät caùch chính yeáu: ngaøi laø
1567 ngöôøi ñieàu phoái kyû luaät thoáng hoái 64. Caùc linh muïc, laø coäng söï vieân
cuûa ngaøi, thi haønh thöøa taùc vuï naøy trong phaïm vi naêng quyeàn maø
hoï laõnh nhaän hoaëc do giaùm muïc cuûa mình (hay do beà treân doøng tu)
hoaëc do Ñöùc Giaùo Hoaøng, theo luaät Hoäi Thaùnh65.
1463. Coù moät soá toäi naëng ñaëc bieät, ai phaïm seõ bò vaï tuyeät thoâng, laø hình
phaït naëng nhaát theo giaùo luaät, caám khoâng cho nhaän laõnh caùc bí tích vaø
khoâng ñöôïc thi haønh moät soá taùc vuï trong Hoäi Thaùnh66, vaø vieäc xaù giaûi
hình phaït naøy chæ coù theå ñöôïc ban, theo giaùo luaät, do Ñöùc Giaùo Hoaøng, do
Giaùm muïc giaùo phaän hay do caùc linh muïc ñöôïc caùc vò treân uûy quyeàn67.
Trong tröôøng hôïp nguy töû, baát cöù linh muïc naøo, duø khoâng coù naêng quyeàn
982 giaûi toäi, vaãn coù theå tha heát moïi toäi vaø moïi vaï tuyeät thoâng68.
60
X. Pl 4,13.
61
X. Lc 3,8.
62
63
X. Ga 20,23; 2 Cr 5,18.
64
65
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 844. 967-969. 972; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 722, 3-4.
66
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 1331; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, caùc ñieàu 1431. 1434.
67
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 1354-1357; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 1420.
68
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 976; pro peccatorum vero absolutione, Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông,
ñieàu 725.
1464. Caùc tö teá phaûi khuyeán khích caùc tín höõu ñeán vôùi bí tích
Thoáng Hoái, vaø phaûi toû ra luoân saün saøng cöû haønh bí tích naøy moãi
khi caùc Kitoâ höõu yeâu caàu moät caùch hôïp lyù69.
1465. Khi cöû haønh bí tích Thoáng Hoái, tö teá chu toaøn thöøa taùc vuï
cuûa vò Muïc töû nhaân laønh ñi tìm chieân laïc, cuûa ngöôøi Samaritanoâ 983
nhaân haäu baêng boù caùc veát thöông, cuûa ngöôøi Cha chôø ñôïi ñöùa con
hoang ñaøng vaø ñoùn nhaän noù khi noù trôû veà, cuûa vò thaåm phaùn coâng
chính khoâng thieân vò ai, vaø xeùt xöû vöøa coâng baèng vöøa hay thöông
xoùt. Taét moät lôøi, tö teá laø daáu chæ vaø laø duïng cuï cuûa tình yeâu thöông
xoùt cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi toäi nhaân.
1466. Vò giaûi toäi khoâng phaûi laø chuû nhaân, nhöng laø thöøa taùc vieân 1551
cuûa ôn tha thöù cuûa Thieân Chuùa. Thöøa taùc vieân cuûa bí tích naøy phaûi
gaén boù mình vôùi yù höôùng vaø tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ70. Ngaøi phaûi coù 2690
moät söï hieåu bieát ñaõ ñöôïc kieåm chöùng veà luaân lyù Kitoâ giaùo, coù kinh
nghieäm veà caùc vaán ñeà nhaân baûn, bieát toân troïng vaø dòu daøng ñoái vôùi
ngöôøi sa ngaõ; ngaøi phaûi yeâu meán söï thaät, trung thaønh vôùi Huaán
Quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh vaø kieân trì giuùp hoái nhaân ñöôïc chöõa laønh vaø
tröôûng thaønh ñaày ñuû. Ngaøi phaûi caàu nguyeän vaø ñeàn toäi cho hoái
nhaân, trong khi phoù thaùc hoï cho loøng thöông xoùt cuûa Chuùa.
1467. Vì söï thaùnh thieâng vaø cao caû raát hieån nhieân cuûa thöøa taùc vuï
naøy vaø vì söï toân troïng phaûi coù ñoái vôùi con ngöôøi, Hoäi Thaùnh tuyeân
boá raèng moïi tö teá nghe xöng toäi, baét buoäc phaûi giöõ bí maät tuyeät ñoái 2490
veà caùc toäi maø hoái nhaân ñaõ xöng vôùi hoï, neáu loãi phaïm seõ bò nhöõng
hình phaït nghieâm khaéc nhaát71. Caùc linh muïc cuõng khoâng ñöôïc söû
duïng nhöõng hieåu bieát do vieäc xöng toäi cung caáp cho hoï veà ñôøi soáng
cuûa caùc hoái nhaân. Bí maät naøy, khoâng chaáp nhaän caùc luaät tröø, ñöôïc
goïi laø “aán tín bí tích”, bôûi vì taát caû nhöõng gì hoái nhaân ñaõ baøy toû
vôùi linh muïc, ñeàu ñöôïc “nieâm aán” bôûi bí tích.
IX. CAÙC HIEÄU QUAÛ CUÛA BÍ TÍCH THOÁNG HOÁI

EFFECTUS HUIUS SACRAMENTI
1468. “Taát caû hieäu quaû cuûa bí tích Thoáng Hoái laø ñöa chuùng ta veà laïi
trong aân suûng cuûa Thieân Chuùa vaø keát hôïp chuùng ta vôùi Ngaøi baèng
tình thaân nghóa thaém thieát”72. Vì vaäy, muïc ñích vaø hieäu quaû cuûa bí
tích naøy laø söï giao hoaø vôùi Thieân Chuùa. Nôi nhöõng ngöôøi laõnh
nhaän bí tích Thoáng Hoái vôùi loøng aên naên vaø söï chuaån bò ñaïo ñöùc, 2305
69
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 986; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 735; CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh
Presbyterorum ordinis, 13: AAS 58 (1966) 1012.
70
71
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 983-984. 1388,1; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 1456.
72
“bí tích naøy seõ mang laïi söï bình an vaø thö thaùi trong löông taâm,
keøm theo laø nieàm an uûi daøo daït trong taâm hoàn”73. Thaät vaäy, bí tích
Giao Hoaø vôùi Thieân Chuùa mang laïi moät “cuoäc phuïc sinh thieâng
lieâng” thaät söï, hoaøn traû laïi phaåm giaù vaø nhöõng ñieàu thieän haûo cho
ñôøi soáng laøm con Thieân Chuùa, maø cao quùi nhaát laø tình thaân nghóa
vôùi Thieân Chuùa74.
953 1469. Bí tích naøy giao hoaø chuùng ta vôùi Hoäi Thaùnh. Toäi loãi laøm suy
yeáu hay caét ñöùt söï hieäp thoâng huynh ñeä. Bí tích Thoáng Hoái canh
taân hoaëc taùi taïo söï hieäp thoâng ñoù. Theo nghóa naøy, bí tích khoâng
nhöõng chöõa laønh hoái nhaân, laøm cho hoï ñöôïc hieäp thoâng laïi vôùi Hoäi
Thaùnh, maø coøn coù moät hieäu quaû mang laïi söùc soáng cho ñôøi soáng
Hoäi Thaùnh, voán ñaõ phaûi chòu ñöïng toäi loãi cuûa moät trong caùc chi theå
cuûa mình75. Toäi nhaân, moät khi ñaõ ñöôïc phuïc hoài hay ñöôïc cuûng coá
trong maàu nhieäm caùc thaùnh thoâng coâng, thì ñöôïc taêng cöôøng nhôø
949 söï hieäp thoâng caùc gia saûn thieâng lieâng giöõa moïi chi theå soáng ñoäng
cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, hoaëc coøn ñang treân ñöôøng löõ haønh, hoaëc
ñaõ ôû nôi queâ höông thieân quoác76:
“Nhöng phaûi theâm raèng vieäc giao hoaø naøy vôùi Thieân Chuùa nhö
coøn daãn tôùi nhöõng söï giao hoaø khaùc, ñeå haøn gaén nhieàu ñoå vôõ
khaùc do toäi gaây ra: khi ñöôïc tha thöù, hoái nhaân giao hoaø vôùi chính
mình nôi phaàn thaâm saâu nhaát cuûa höõu theå mình, nôi ngöôøi ñoù
tìm laïi ñöôïc söï thaät noäi taïi cuûa mình; hoái nhaân ñöôïc giao hoaø vôùi
anh em maø moät caùch naøo ñoù hoï ñaõ xuùc phaïm vaø gaây thöông toån;
hoái nhaân ñöôïc giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh; hoái nhaân ñöôïc giao hoaø
vôùi taát caû caùc thuï taïo”77.
1470. Trong bí tích naøy, khi phoù mình cho söï phaùn xeùt ñaày thöông
678, 1039 xoùt cuûa Thieân Chuùa, moät caùch naøo ñoù, toäi nhaân tham döï tröôùc vaøo
söï phaùn xeùt maø hoï phaûi chòu khi cuoäc ñôøi ôû traàn gian cuûa hoï keát
thuùc. Vì baây giôø, trong cuoäc ñôøi naøy, chuùng ta coøn ñöôïc choïn löïa
giöõa coõi soáng vaø coõi cheát: neáu khoâng nhôø con ñöôøng hoái caûi, chuùng
ta khoâng theå vaøo ñöôïc Nöôùc Thieân Chuùa, nôi maø vì toäi troïng chuùng
ta bò loaïi tröø ra khoûi ñoù78. Khi aên naên trôû laïi vôùi Ñöùc Kitoâ nhôø
Thoáng Hoái vaø ñöùc tin, toäi nhaân seõ töø coõi cheát böôùc vaøo coõi soáng vaø
“khoûi bò xeùt xöû" (Ga 5,24).
73
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento Paenitentiae, 3: DS 1674.
74
X. Lc 15,32.
75
X. 1 Cr 12,26.
76
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium, 48-50: AAS 57 (1965) 53-57.
77
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Reconciliatio et paenitentia, 31, V: AAS 77 (1985) 265.
78
X. 1 Cr 5,11; Gl 5,19-21; Kh 22,15.
X. CAÙC AÂN XAÙ

INDULGENTIAE
1471. Giaùo lyù vaø vieäc thöïc haønh veà caùc aân xaù trong Hoäi Thaùnh lieân heä
maät thieát vôùi caùc hieäu quaû cuûa bí tích Thoáng Hoái.
AÂn xaù laø gì ?

“AÂn xaù laø vieäc tha thöù tröôùc maët Thieân Chuùa khoûi nhöõng hình phaït
taïm ñaùng chòu vì nhöõng toäi loãi ñaõ phaïm, duø nhöõng toäi ñoù ñaõ ñöôïc tha thöù.
Ñeå höôûng nhôø aân xaù, Kitoâ höõu phaûi hoäi ñuû nhöõng ñieàu kieän ñöôïc thaåm
quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh quy ñònh, vì vôùi tö caùch laø thöøa taùc vieân cuûa Ôn cöùu
chuoäc, Hoäi Thaùnh coù thaåm quyeàn phaân phaùt vaø chia seû kho taøng coâng
phuùc cuûa Ñöùc Kitoâ vaø caùc Thaùnh”79.
“AÂn xaù coù theå laø töøng phaàn hay toaøn phaàn, tuyø theo möùc ñoä giaûi thoaùt
töøng phaàn hay troïn veïn caùc hình phaït taïm ñaùng phaûi chòu vì toäi”80. “Tín
höõu naøo cuõng coù theå höôûng caùc aân xaù … cho chính mình, hay cho nhöõng
ngöôøi ñaõ qua ñôøi”81.
Nhöõng hình phaït do toäi

1472. Ñeå hieåu giaùo lyù vaø vieäc thöïc haønh naøy cuûa Hoäi Thaùnh, chuùng ta
phaûi bieát toäi loãi coù haäu quaû keùp. Toäi troïng laøm cho chuùng ta khoâng ñöôïc 1861
hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, vaø do ñoù laøm cho chuùng ta khoâng coøn khaû
naêng höôûng söï soáng muoân ñôøi; söï maát maùt naøy ñöôïc goïi laø “hình phaït ñôøi
ñôøi” do toäi loãi. Maët khaùc, baát cöù toäi naøo, duø laø toäi nheï, ñeàu keùo theo noù
moät söï quyeán luyeán leäch laïc vôùi caùc thuï taïo, neân caàn ñöôïc thanh taåy, hoaëc
ngay ôû ñôøi naøy, hoaëc sau khi cheát, trong tình traïng ñöôïc goïi laø luyeän 1031
nguïc. Söï thanh taåy naøy giaûi thoaùt khoûi ñieàu ñöôïc goïi laø “hình phaït taïm”
do toäi. Hai hình phaït naøy khoâng ñöôïc coi nhö moät caùch baùo thuø naøo ñoù do
Thieân Chuùa giaùng xuoáng töø beân ngoaøi, nhöng ñuùng hôn phaûi coi nhö laø
xuaát phaùt töø chính baûn chaát cuûa toäi. Vieäc hoái caûi do ñöùc meán noàng naøn coù
theå ñöa ñeán moät söï thanh taåy troïn veïn cho toäi nhaân, ñeán ñoä khoâng coøn
hình phaït naøo toàn taïi nöõa82.
1473. Söï tha thöù toäi loãi vaø taùi laäp hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa khieán
chuùng ta ñöôïc tha caùc hình phaït ñôøi ñôøi do toäi. Nhöng nhöõng hình phaït
taïm do toäi vaãn coøn. Kitoâ höõu, trong khi nhaãn naïi chòu ñöïng nhöõng ñau
khoå vaø thöû thaùch ñuû loaïi, vaø trong vieäc ñoùn nhaän caùi cheát vôùi taâm hoàn
thanh thaûn khi ngaøy ñoù ñeán, phaûi coá gaéng ñoùn nhaän nhöõng hình phaït 2447
79
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Indulgentiarum doctrina, Normae 1: AAS 59 (1967) 21.
80
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Indulgentiarum doctrina, Normae 2: AAS 59 (1967) 21.
81
82
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Canones de sacramento Paenitentiae, canones 12-13: DS 1712-
1713; Id., Sess. 25a, Decretum de purgatorio: DS 1820.
taïm do toäi nhö laø moät aân suûng; hoï phaûi coá gaéng côûi boû hoaøn toaøn “con
ngöôøi cuõ” vaø maëc laáy “con ngöôøi môùi”83, nhôø nhöõng coâng vieäc ñaày tình
thöông xoùt vaø baùc aùi, cuõng nhö nhôø caàu nguyeän vaø nhieàu vieäc thoáng hoái
khaùc nhau.
Trong maàu nhieäm “caùc thaùnh thoâng coâng”

946-959 1474. Kitoâ höõu khoâng ñôn ñoäc khi coá gaéng thanh taåy mình khoûi toäi loãi vaø
thaùnh hoùa baûn thaân vôùi söï trôï giuùp cuûa ôn Chuùa. “Ñôøi soáng cuûa moãi con
caùi Thieân Chuùa ñöôïc keát hôïp moät caùch laï luøng, trong Ñöùc Kitoâ vaø nhôø
Ñöùc Kitoâ, vôùi ñôøi soáng cuûa taát caû caùc anh em Kitoâ höõu trong söï hôïp nhaát
795 sieâu nhieân cuûa Nhieäm Theå Ñöùc Kitoâ, nhö trong moät con ngöôøi huyeàn
nhieäm”84.
1475. Trong maàu nhieäm “caùc thaùnh thoâng coâng”, “giöõa caùc tín höõu, caû
nhöõng vò ñaõ ñaït tôùi queâ höông thieân quoác, caû nhöõng ngöôøi coøn ñeàn toäi nôi
luyeän nguïc, caû nhöõng ngöôøi ñang löõ haønh treân traàn gian, coù moät daây lieân
keát vöõng beàn trong tình yeâu vaø moät söï trao ñoåi doài daøo taát caû caùc ñieàu
thieän haûo”85. Trong söï trao ñoåi kyø dieäu naøy, söï thaùnh thieän cuûa moät ngöôøi
sinh lôïi cho nhöõng ngöôøi khaùc, vöôït xa söï thieät haïi maø toäi loãi cuûa moät
ngöôøi coù theå gaây ra cho nhöõng ngöôøi khaùc. Nhö vaäy, söï trôû veà vôùi maàu
nhieäm “caùc thaùnh thoâng coâng” cho pheùp toäi nhaân thoáng hoái ñöôïc thanh
taåy khoûi caùc hình phaït do toäi moät caùch nhanh choùng vaø höõu hieäu hôn.
1476. Chuùng ta goïi nhöõng ñieàu thieän haûo thieâng lieâng cuûa maàu nhieäm
“caùc Thaùnh thoâng coâng” laø kho taøng cuûa Hoäi Thaùnh, “thaät ra ñaây khoâng
phaûi laø nhö toång soá caùc ñieàu thieän haûo gioáng nhö toång soá cuûa caûi vaät chaát
ñöôïc tích luõy qua bao theá kyû, nhöng laø giaù trò voâ cuøng voâ taän tröôùc nhan
617 Thieân Chuùa cuûa nhöõng vieäc ñeàn toäi vaø nhöõng coâng phuùc cuûa Chuùa Kitoâ,
taát caû ñöôïc daâng leân ñeå toaøn theå nhaân loaïi ñöôïc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi vaø
ñöôïc hieäp thoâng vôùi Chuùa Cha; chính Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng Cöùu Chuoäc, trong
Ngöôøi coù, vaø coù moät caùch dö daät, nhöõng vieäc ñeàn toäi vaø nhöõng coâng phuùc
do Ôn cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi”86.
1477. “Ngoaøi ra, kho taøng naøy coøn bao goàm giaù trò voâ löôïng voâ bieân vaø
luoân luoân môùi tröôùc nhan Thieân Chuùa cuûa nhöõng lôøi caàu nguyeän vaø nhöõng
969 vieäc laønh cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria dieãm phuùc vaø cuûa taát caû caùc Thaùnh. Laø
nhöõng ngöôøi böôùc theo chaân Chuùa Kitoâ nhôø aân suûng cuûa Ngöôøi, caùc ngaøi
ñaõ thaùnh hoaù baûn thaân, vaø chu toaøn coâng vieäc ñöôïc Chuùa Cha chaáp nhaän;
ñeán ñoä, khi haønh ñoäng ñeå chính mình ñöôïc cöùu ñoä, caùc ngaøi cuõng goùp
83
X. Ep 4,24.
84
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Indulgentiarum doctrina, 5: AAS 59 (1967) 11.
85
86
phaàn laøm cho caùc anh em mình ñöôïc cöùu ñoä trong söï hôïp nhaát cuûa nhieäm
theå”87.
Nhaän ñöôïc aân xaù cuûa Thieân Chuùa nhôø Hoäi Thaùnh
1478. “Ngöôøi ta nhaän ñöôïc aân xaù nhôø Hoäi Thaùnh; Hoäi Thaùnh, nhôø quyeàn 981
caàm buoäc vaø thaùo côûi do Chuùa Gieâsu Kitoâ ban, can thieäp vì lôïi ích cuûa moät
Kitoâ höõu naøo ñoù vaø môû cho hoï kho taøng coâng phuùc cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa
caùc thaùnh, ñeå hoï nhaän ñöôïc nôi Chuùa Cha giaøu loøng thöông xoùt ôn tha
thöù nhöõng hình phaït taïm hoï ñaùng phaûi chòu do toäi. Nhö vaäy, Hoäi Thaùnh
khoâng nhöõng muoán giuùp ñôõ tín höõu ñoù, maø coøn thuùc ñaåy hoï laøm nhöõng
vieäc ñaïo ñöùc, thoáng hoái vaø baùc aùi”88.
1479. Bôûi vì caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi ñang chòu thanh luyeän cuõng laø nhöõng
thaønh vieân trong maàu nhieäm caùc thaùnh thoâng coâng, neân chuùng ta coù theå 1032
giuùp hoï, ngoaøi caùc caùch khaùc, baèng caùch laõnh nhaän caùc aân xaù (ñeå nhöôøng)
cho hoï, nhôø ñoù, hoï ñöôïc tha caùc hình phaït taïm hoï ñang phaûi chòu do toäi
loãi cuûa hoï.
XI. CÖÛ HAØNH BÍ TÍCH THOÁNG HOÁI

CELEBRATIO SACRAMENTI POENITENTIAE
1480. Cuõng nhö taát caû caùc bí tích, bí tích Thoáng Hoái laø moät haønh
ñoäng phuïng vuï. Ñaây laø nhöõng yeáu toá thoâng thöôøng cuûa vieäc cöû
haønh: Lôøi chaøo hoûi vaø chuùc laønh cuûa tö teá, vieäc ñoïc Lôøi Chuùa ñeå soi
saùng löông taâm vaø khôi daäy loøng aên naên, vaø vieäc khuyeân nhuû
thoáng hoái; vieäc xöng toäi goàm nhìn nhaän toäi loãi vaø xöng ra vôùi tö teá;
tö teá aán ñònh vaø hoái nhaân chaáp nhaän vieäc ñeàn toäi; lôøi xaù giaûi cuûa
tö teá; hoái nhaân ca ngôïi taï ôn vaø ra veà vôùi pheùp laønh cuûa tö teá.
1481. Phuïng vuï Byzantin coù nhieàu coâng thöùc xaù giaûi, mang hình thöùc caàu 1449
khaån, dieãn taû caùch tuyeät vôøi maàu nhieäm tha thöù: “Thieân Chuùa ñaõ duøng
tieân tri Nathan maø tha thöù cho Ñavid khi oâng xöng thuù toäi mình. Ngaøi ñaõ
tha thöù cho oâng Pheâroâ khi oâng khoùc loùc ñau ñôùn, ñaõ tha thöù cho ngöôøi kyõ
nöõ khi coâ nhoû leä treân chaân Chuùa, ñaõ tha thöù cho ngöôøi thu thueá vaø cho
ñöùa con hoang ñaøng. Xin chính Thieân Chuùa tha thöù cho baïn, qua toâi, laø
keû toäi loãi, ôû ñôøi naøy vaø ñôøi sau, vaø khoâng keát aùn baïn, khi ñoøi baïn phaûi ra
tröôùc toaø phaùn xeùt khuûng khieáp cuûa Ngaøi, Ngaøi laø Ñaáng ñöôïc chuùc tuïng
muoân ñôøi. Amen”89.
1482. Bí tích Thoáng Hoái cuõng coù theå dieãn ra trong khung caûnh moät cöû
haønh coäng ñoaøn, trong ñoù caùc hoái nhaân cuøng nhau chuaån bò xöng toäi vaø
87
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Indulgentiarum doctrina, 5: AAS 59 (1967) 11-12.
88
X. ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Indulgentiarum doctrina, 8: AAS 59 (1967) 16-17; CÑ
Triñentinoâ, Sess. 25a, Decretum de indulgentiis: DS 1835.
89
Eukologion to mega (Athens 1992) 222.
cuøng nhau caûm taï sau khi ñöôïc ôn tha thöù. ÔÛ ñaây, vieäc xöng toäi caù nhaân
vaø vieäc xaù giaûi töøng ngöôøi ñöôïc chen vaøo trong moät cöû haønh phuïng vuï Lôøi
Chuùa, vôùi caùc baøi ñoïc vaø baøi giaûng, xeùt mình chung, cuøng nhau xin ôn tha
thöù, ñoïc kinh Laïy Cha vaø cuøng nhau taï ôn. Vieäc cöû haønh coäng ñoaøn naøy
dieãn taû roõ neùt hôn chieàu kích Hoäi Thaùnh cuûa vieäc thoáng hoái. Tuy nhieân,
daàu cöû haønh caùch naøo, bí tích Thoáng Hoái, töï baûn chaát cuûa noù, vaãn luoân
luoân laø moät haønh ñoäng phuïng vuï, vì vaäy luoân coù chieàu kích Hoäi Thaùnh vaø
1140 coù tính coâng khai90.
1401 1483. Trong nhöõng tröôøng hôïp coù nhu caàu nghieâm troïng, coù theå cöû haønh
bí tích Giao Hoaø taäp theå töùc laø xöng toäi chung vaø xaù giaûi chung. Tröôøng
hôïp coù nhu caàu nghieâm troïng nhö vaäy coù theå xaûy ra, laø khi trong côn
nguy töû maø moät hay nhieàu tö teá khoâng ñuû thôøi giôø nghe töøng hoái nhaân
xöng toäi. Tröôøng hôïp coù nhu caàu nghieâm troïng cuõng coù theå laø, khi coù ñoâng
hoái nhaân maø khoâng coù ñuû cha giaûi toäi ñeå nghe töøng ngöôøi xöng toäi ñuùng
caùch trong moät thôøi gian thích hôïp, ñeán noãi caùc hoái nhaân khoâng ñöôïc
laõnh ôn cuûa bí tích hoaëc khoâng ñöôïc röôùc leã trong thôøi gian laâu daøi maø
khoâng do loãi cuûa hoï. Trong tröôøng hôïp naøy, ñeå vieäc xaù giaûi ñöôïc thaønh söï,
caùc tín höõu phaûi quyeát taâm laø seõ ñi xöng toäi rieâng nhöõng toäi troïng cuûa
mình vaøo thôøi gian thích hôïp91. Giaùm muïc giaùo phaän coù quyeàn thaåm ñònh
nhöõng ñieàu kieän caàn thieát ñeå giaûi toäi taäp theå92. Soá löôïng ñoâng ñaûo caùc tín
höõu trong nhöõng dòp leã lôùn hay caùc cuoäc haønh höông, khoâng ñöôïc coi laø
tröôøng hôïp coù nhu caàu nghieâm troïng93.
1484. “Vieäc xöng toäi rieâng vaø xöng toäi ñaày ñuû cuøng vôùi vieäc xaù giaûi
taïo thaønh phöông caùch thoâng thöôøng duy nhaát, nhôø ñoù caùc tín höõu
ñöôïc giao hoaø vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi Hoäi Thaùnh; chæ coù söï baát löïc
theå lyù hay luaân lyù môùi mieãn chuaån vieäc xöng toäi nhö treân” 94. Ñieàu
naøy coù nhöõng lyù do saâu xa. Ñöùc Kitoâ haønh ñoäng trong moãi bí tích.
878 Ngöôøi ñích thaân noùi vôùi töøng toäi nhaân: “Naøy con, con ñaõ ñöôïc tha
toäi roài” (Mc 2,5); Ngöôøi laø thaày thuoác cuùi mình treân töøng beänh
nhaân ñang caàn Ngöôøi chöõa laønh95; Ngöôøi naâng hoï daäy vaø daãn hoï
veà hieäp thoâng laïi vôùi anh em. Vì vaäy, vieäc xöng toäi rieâng laø hình
thöùc coù yù nghóa nhaát trong vieäc giao hoaø vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi
Hoäi Thaùnh.
90
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 26-27: AAS 56 (1964) 107.
91
92
93
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 961,1-2.
94
Nghi thöùc Thoáng Hoái, Praenotanda, 31 (Typis Polyglottis Vaticanis 1974) 21.
95
X. Mc 2,17.
TOÙM LÖÔÏC
1485. Chieàu ngaøy Phuïc Sinh, Chuùa Gieâsu hieän ra vôùi caùc Toâng Ñoà
vaø noùi: “Anh em haõy nhaän laáy Thaùnh Thaàn. Anh em tha toäi cho ai,
thì ngöôøi aáy ñöôïc tha; anh em caàm giöõ ai, thì ngöôøi aáy bò caàm giöõ”
(Ga 20,22-23).
1486. Vieäc tha thöù toäi loãi ñaõ phaïm sau bí tích Röûa Toäi ñöôïc trao
ban nhôø moät bí tích rieâng ñöôïc goïi laø bí tích Hoái caûi, bí tích Giaûi
toäi, bí tích Thoáng Hoái, hoaëc bí tích Giao hoaø.
1487. Ai phaïm toäi, ñeàu xuùc phaïm ñeán danh döï vaø tình yeâu cuûa
Thieân Chuùa, xuùc phaïm ñeán phaåm giaù rieâng cuûa mình, laø ngöôøi
ñöôïc môøi goïi laøm con Thieân Chuùa vaø xuùc phaïm ñeán giaù trò linh
thieâng cuûa Hoäi Thaùnh maø moãi Kitoâ höõu phaûi laø vieân ñaù soáng ñoäng.
1488. Trong aùnh saùng ñöùc tin, khoâng coù gì xaáu hôn laø toäi loãi;
khoâng coù haäu quaû naøo thaûm haïi hôn cho chính toäi nhaân, cho Hoäi
Thaùnh vaø cho caû theá giôùi.
1489. Vieäc trôû veà hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, söï hieäp thoâng ñaõ bò
ñaùnh maát do toäi, xuaát phaùt töø aân suûng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñaày
loøng nhaân töø luoân quan taâm cöùu ñoä con ngöôøi. Phaûi van xin hoàng
aân quyù giaù naøy cho baûn thaân cuõng nhö cho moïi keû khaùc.
1490. Ñoäng thaùi trôû veà vôùi Thieân Chuùa ñöôïc goïi laø hoái caûi vaø
thoáng hoái, goàm söï ñau buoàn vaø gheâ tôûm caùc toäi ñaõ phaïm vaø quyeát
taâm khoâng phaïm toäi nöõa. Vì vaäy, söï hoái caûi bao truøm caû quaù khöù
laãn töông lai, ñöôïc nuoâi döôõng baèng söï troâng caäy vaøo loøng thöông
xoùt cuûa Thieân Chuùa.
1491. Bí tích Thoáng Hoái bao goàm ba haønh vi cuûa hoái nhaân vaø söï
xaù giaûi cuûa tö teá. Ba haønh vi cuûa hoái nhaân laø: thoáng hoái; xöng toä i
vôùi tö teá; quyeát taâm laøm vieäc ñeàn toäi vaø caùc vieäc ñeàn buø.
1492. Thoáng hoái (hay aên naên toäi) phaûi do ñoäng löïc ñöùc tin thuùc
ñaåy. Neáu thoáng hoái phaùt xuaát töø loøng yeâu meán Chuùa, thì ñoù laø aên
naên toäi “caùch troïn”; neáu phaùt xuaát töø nhöõng ñoäng löïc khaùc, thì ñoù
laø aên naên toäi “caùch chaúng troïn”.
1493. Ai muoán ñöôïc giao hoaø vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi Hoäi Thaùnh,
phaûi xöng thuù cuøng tö teá taát caû nhöõng toäi troïng chöa xöng vaø nhôù
ñöôïc sau khi ñaõ xeùt mình kyõ löôõng. Hoäi Thaùnh tha thieát khuyeân
xöng caùc toäi nheï, maëc duø ñieàu naøy khoâng baét buoäc.
1494. Vò giaûi toäi chæ ñònh cho hoái nhaân thi haønh moät soá vieäc “ñeàn
toäi” hoaëc “thoáng hoái” naøo ñoù, ñeå ñeàn buø nhöõng thieät haïi do toäi gaây
ra, vaø ñeå taùi laäp nhöõng taäp quaùn rieâng cuûa ngöôøi moân ñeä Ñöùc Kitoâ.
1495. Chæ caùc tö teá ñöôïc Hoäi Thaùnh ban naêng quyeàn giaûi toäi, môùi
coù theå tha toäi nhaân danh Ñöùc Kitoâ.
1496. Nhöõng hieäu quaû thieâng lieâng cuûa bí tích Thoáng Hoái laø:
– ñöôïc giao hoaø vôùi Thieân Chuùa, vaø nhö vaäy, hoái nhaân ñöôïc
nhaän laïi aân suûng;
– ñöôïc giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh;
– ñöôïc tha thöù hình phaït ñôøi ñôøi ñaùng phaûi chòu vì caùc toäi troïng
ñaõ phaïm;
– ñöôïc tha thöù, ít nhaát moät phaàn, caùc hình phaït taïm laø haäu quaû
cuûa toäi;
– ñöôïc bình an thö thaùi trong löông taâm vaø ñöôïc an uûi thieâng
lieâng;
– ñöôïc gia taêng söùc maïnh thieâng lieâng ñeå chieán ñaáu trong cuoäc
ñôøi Kitoâ höõu.
1497. Vieäc xöng thuù caù nhaân vaø xöng thuù taát caû caùc toäi troïng, tieáp
theo laø vieäc xaù giaûi, laø phöông thöùc thoâng thöôøng duy nhaát ñeå laõnh
nhaän ôn giao hoaø vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi Hoäi Thaùnh.
1498. Nhôø caùc aân xaù, caùc tín höõu coù theå ñaït ñöôïc cho chính mình
vaø caû cho caùc linh hoàn trong luyeän nguïc, ôn tha thöù caùc hình phaït
taïm, laø haäu quaû cuûa toäi.
Muïc 5
Bí Tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân
Articulus 5
Unctio infirmorum
1499. “Qua vieäc xöùc daàu beänh nhaân vaø lôøi caàu nguyeän cuûa caùc linh
muïc, toaøn theå Hoäi Thaùnh phoù thaùc caùc beänh nhaân cho Chuùa chòu
naïn vaø vinh hieån ñeå Ngöôøi naâng ñôõ vaø cöùu chöõa hoï; hôn nöõa, Hoäi
Thaùnh coøn khuyeân baûo hoï töï nguyeän keát hôïp vôùi cuoäc khoå naïn vaø
söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ, ñeå möu ích cho daân Thieân Chuùa”96.
96
I. NEÀN TAÛNG CUÛA BÍ TÍCH XÖÙC DAÀU BEÄNH NHAÂN

TRONG NHIEÄM CUÏC CÖÙU ÑOÄ
EIUS IN OECONOMIA SALUTIS FUNDAMENTA
Beänh taät trong ñôøi soáng con ngöôøi

1500. Beänh taät vaø ñau khoå luoân luoân laø nhöõng vaán ñeà nghieâm
troïng nhaát aûnh höôûng treân ñôøi soáng con ngöôøi. Trong côn beänh,
con ngöôøi caûm nghieäm söï baát löïc, caùc giôùi haïn vaø söï höõu haïn cuûa
mình. Moïi beänh taät ñeàu coù theå khieán chuùng ta nhìn xa ñeán caùi 1006
cheát.
1501. Beänh taät coù theå ñöa ñeán söï lo laéng, töï kheùp kín, ñoâi khi
tuyeät voïng vaø noåi loaïn choáng laïi Thieân Chuùa. Nhöng noù cuõng coù
theå laøm cho con ngöôøi chín chaén hôn, giuùp hoï phaân ñònh ñieàu gì
khoâng phaûi laø chính yeáu trong ñôøi hoï, ñeå quay veà vôùi ñieàu chính
yeáu. Beänh taät raát thöôøng gôïi leân söï tìm hieåu veà Thieân Chuùa, gôïi
leân söï trôû laïi vôùi Ngaøi.
Beänh nhaân tröôùc maët Thieân Chuùa

1502. Con ngöôøi thôøi Cöïu Öôùc soáng trong beänh taät tröôùc toân nhan
Thieân Chuùa. Hoï than thôû vôùi Thieân Chuùa veà beänh taät cuûa mình97
vaø xin Ngaøi, laø Chuùa söï soáng vaø söï cheát, chöõa laønh98. Beänh taät trôû
thaønh con ñöôøng hoái caûi99, vaø ôn tha thöù cuûa Thieân Chuùa laø khôûi 164
ñaàu vieäc chöõa laønh100. Daân Israel caûm nghieäm raèng, beänh taät coù 376
lieân heä caùch bí nhieäm vôùi toäi loãi vaø söï döõ, vaø söï trung thaønh vôùi
Thieân Chuùa, theo Leà Luaät cuûa Ngaøi, seõ traû laïi söï soáng: “vì Ta laø
Chuùa, Ñaáng chöõa laønh ngöôi” (Xh 15,26). Coù Tieân tri ñaõ thoaùng
nhaän ra raèng ñau khoå coù theå coù giaù trò cöùu chuoäc ñoái vôùi toäi loãi cuûa
nhöõng ngöôøi khaùc101. Sau cuøng, tieân tri Isaia loan baùo raèng Thieân
Chuùa seõ ñem ñeán cho Sion moät thôøi ñaïi, luùc ñoù Ngaøi seõ tha thöù
moïi toäi loãi vaø chöõa laønh moïi beänh taät102.
Ñöùc Kitoâ – thaày thuoác

1503. Loøng thöông caûm cuûa Ñöùc Kitoâ ñoái vôùi caùc beänh nhaân vaø 549
nhieàu vieäc chöõa laønh moïi thöù beänh taät Ngöôøi ñaõ thöïc hieän103 laø
97
X. Tv 38.
98
X. Tv 6,3; Is 38.
99
X. Tv 38,5; 39,9.12.
100
X. Tv 32,5; 107,20; Mc 2,5-12.
101
X. Is 53,11.
102
X. Is 33,24.
103
X. Mt 4,24.
moät daáu chæ hieån nhieân cho thaáy raèng Thieân Chuùa ñaõ vieáng thaêm
Daân Ngaøi104 vaø Nöôùc Thieân Chuùa ñaõ gaàn keà. Chuùa Gieâsu khoâng
nhöõng coù quyeàn chöõa laønh maø coøn coù quyeàn tha toäi 105: Ngöôøi ñeán
1421 ñeå chöõa laønh con ngöôøi toaøn dieän, caû xaùc caû hoàn; Ngöôøi laø thaày
thuoác maø caùc beänh nhaân caàn ñeán106. Loøng thöông caûm cuûa Ngöôøi
ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi chòu ñau khoå, ñaõ ñi ñeán choã Ngöôøi töï
neân moät vôùi hoï: “Ta ñau yeáu, caùc ngöôi ñaõ thaêm vieáng” (Mt 25,36).
Tình yeâu ñaëc bieät cuûa Ngöôøi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñau yeáu, traûi qua
caùc theá kyû, ñaõ khoâng ngöøng khôi daäy söï quan taâm ñaëc bieät cuûa caùc
2288 Kitoâ höõu ñoái vôùi taát caû nhöõng ai chòu ñau khoå phaàn xaùc hay phaàn
hoàn. Tình yeâu naøy laøm phaùt sinh nhöõng coá gaéng khoâng meät moûi ñeå
naâng ñôõ nhöõng ngöôøi ñau khoå ñoù.
1504. Chuùa Gieâsu thöôøng ñoøi buoäc caùc beänh nhaân phaûi tin107.
Ngöôøi duøng nhöõng daáu chæ ñeå chöõa laønh: nöôùc mieáng vaø vieäc ñaët
tay108, buøn ñaát vaø vieäc röûa saïch109. Caùc beänh nhaân tìm caùch chaïm
695 ñeán Ngöôøi110 “vì coù moät naêng löïc töï nôi Ngöôøi phaùt ra, chöõa laønh
1116 heát moïi ngöôøi” (Lc 6,19). Vì vaäy, trong caùc bí tích, Ñöùc Kitoâ tieáp
tuïc “chaïm” ñeán chuùng ta ñeå chöõa laønh chuùng ta.
1505. Xuùc ñoäng tröôùc quaù nhieàu ñau khoå, Ñöùc Kitoâ khoâng nhöõng
cho pheùp caùc beänh nhaân chaïm ñeán Ngöôøi, maø coøn laáy nhöõng ñau
khoå cuûa chuùng ta laøm cuûa Ngöôøi: “Ngöôøi ñaõ mang laáy caùc taät
nguyeàn cuûa ta vaø gaùnh laáy caùc beänh hoaïn cuûa ta” (Mt 8,17)111. Tuy
nhieân, Ngöôøi ñaõ khoâng chöõa laønh taát caû caùc beänh nhaân. Nhöõng
vieäc chöõa laønh cuûa Ngöôøi laø nhöõng daáu chæ raèng Nöôùc Thieân Chuùa
ñang ñeán. Chuùng loan baùo moät söï chöõa laønh trieät ñeå hôn: ñoù laø söï
440 chieán thaéng toäi loãi vaø söï cheát, nhôø cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi. Treân
thaäp giaù, Ñöùc Kitoâ ñaõ mang vaøo thaân theå Ngöôøi taát caû gaùnh naëng
cuûa söï döõ112 vaø Ngöôøi ñaõ xoaù “toäi traàn gian” (Ga 1,29), maø beänh taät
cuûa traàn gian chæ laø moät haäu quaû. Baèng cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát
treân thaäp giaù cuûa Ngöôøi, Ñöùc Kitoâ ñem laïi cho ñau khoå moät yù
nghóa môùi: töø nay ñau khoå coù theå laøm cho chuùng ta neân ñoàng hình
ñoàng daïng vôùi Ngöôøi vaø keát hôïp chuùng ta vaøo cuoäc khoå naïn sinh
307 ôn cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi.
104
X. Lc 7,16.
105
X. Mc 2,5-12.
106
X. Mc 2,17.
107
X. Mc 5,34.36; 9,23.
108
Mc 7,32-36; 8,22-25.
109
X. Ga 9,6-15.
110
X. Mc 3,10; 6,56.
111
X. Is 53,4.
112
X. Is 53,4-6.
“Haõy chöõa laønh caùc beänh nhaân…”

1506. Ñöùc Kitoâ môøi goïi caùc moân ñeä vaùc thaùnh giaù cuûa mình113 maø
theo Ngöôøi. Khi theo Ngöôøi, caùc moân ñeä coù ñöôïc moät taàm nhìn môùi
veà caùc beänh taät vaø caùc beänh nhaân. Chuùa Gieâsu ñaõ cho hoï döï phaàn
vaøo ñôøi soáng ngheøo khoù vaø phuïc vuï cuûa Ngöôøi. Ngöôøi cho hoï tham 859
döï vaøo thöøa taùc vuï caûm thöông vaø chöõa laønh cuûa Ngöôøi: “Caùc oâng
ñi rao giaûng, keâu goïi ngöôøi ta aên naên saùm hoái. Caùc oâng tröø ñöôïc
nhieàu quyû, xöùc daàu cho nhieàu ngöôøi ñau oám vaø chöõa hoï khoûi beänh”
(Mc 6,12-13).
1507. Chuùa phuïc sinh ñaõ laëp laïi söù vuï naøy (“Nhaân danh Thaày... hoï
ñaët tay treân nhöõng ngöôøi beänh, thì nhöõng ngöôøi naøy seõ ñöôïc maïnh
khoûe”: Mc 16,17-18) vaø xaùc nhaän söù vuï ñoù qua caùc daáu chæ Hoäi
Thaùnh thöïc hieän trong khi keâu caàu Danh Ngöôøi114. Caùc daáu chæ naøy
bieåu loä caùch ñaëc bieät Chuùa Gieâsu thaät söï laø “Thieân Chuùa cöùu ñoä”115. 430
1508. Chuùa Thaùnh Thaàn ban caùch ñaëc bieät cho moät soá ngöôøi ñoaøn 798
suûng chöõa laønh116 ñeå bieåu loä söùc maïnh cuûa aân suûng cuûa Ñaáng phuïc
sinh. Tuy nhieân nhöõng lôøi caàu nguyeän soát saéng nhaát cuõng khoâng
luoân luoân chöõa laønh taát caû moïi beänh taät. Thaùnh Phaoloâ phaûi hoïc
nôi Chuùa ñieàu naøy: “Ôn cuûa Thaày ñaõ ñuû cho anh, vì söùc maïnh cuû a
Thaày ñöôïc bieåu loä troïn veïn trong söï yeáu ñuoái” (2 Cr 12,9); vaø
nhöõng ñau khoå phaûi chòu coù theå coù yù nghóa naøy: “Nhöõng gian nan
thöû thaùch Ñöùc Kitoâ coøn phaûi chòu, toâi xin mang laáy vaøo thaân cho 618
ñuû möùc, vì lôïi ích cho Thaân Theå Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh” (Cl 1,24).
1509. “Haõy chöõa laønh ngöôøi ñau yeáu!” (Mt 10,8). Hoäi Thaùnh ñaõ
nhaän nôi Chuùa meänh leänh naøy vaø coá gaéng thi haønh meänh leänh ñoù
qua vieäc chaêm soùc caùc beänh nhaân vaø vieäc nguyeän caàu ñeå ñoàng haønh
vôùi hoï. Hoäi Thaùnh tin vaøo söï hieän dieän soáng ñoäng cuûa Ñöùc Kitoâ, vò
thaày thuoác cuûa caû phaàn hoàn phaàn xaùc. Söï hieän dieän naøy ñaëc bieät
taùc ñoäng trong caùc bí tích, nhaát laø bí tích Thaùnh Theå, laø baùnh ban 1405
söï soáng ñôøi ñôøi117 vaø lieân heä cuûa baùnh naøy vôùi söï chöõa laønh phaàn
xaùc ñaõ ñöôïc thaùnh Phaoloâ noùi ñeán118.
1510. Hoäi Thaùnh töø thôøi caùc Toâng Ñoà ñaõ bieát ñeán moät nghi thöùc
rieâng daønh cho caùc beänh nhaân. Thaùnh Giacoâbeâ ñaõ laøm chöùng veà
ñieàu naøy: “Ai trong anh em ñau yeáu ö? Ngöôøi aáy haõy môøi caùc kyø
muïc cuûa Hoäi Thaùnh ñeán; hoï seõ caàu nguyeän cho ngöôøi aáy, sau khi
113
X. Mt 10,38.
114
X. Cv 9,34; 14,3.
115
X. Mt 1,21; Cv 4,12.
116
X. 1 Cr 12,9.28.30.
117
X. Ga 6,54.58.
118
X. 1 Cr 11,30.
xöùc daàu nhaân danh Chuùa. Lôøi caàu nguyeän do loøng tin seõ cöùu ngöôøi
beänh; ngöôøi aáy ñöôïc Chuùa naâng daäy vaø neáu ngöôøi aáy ñaõ phaïm toäi,
1117 thì seõ ñöôïc Chuùa thöù tha” (Gc 5,14-15). Truyeàn thoáng ñaõ nhìn nhaän
nghi thöùc naøy laø moät trong baûy bí tích cuûa Hoäi Thaùnh119.
Bí tích cuûa caùc beänh nhaân

1511. Hoäi Thaùnh tin vaø tuyeân xöng, trong baûy bí tích, coù moät bí
tích ñaëc bieät daønh ñeå cuûng coá nhöõng ngöôøi bò thöû thaùch vì beänh
taät: ñoù laø bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân:
“Vieäc xöùc daàu thaùnh cho caùc beänh nhaân ñaõ ñöôïc Ñöùc Kitoâ Chuùa
chuùng ta thieát laäp moät caùch thaät söï vaø ñuùng nghóa nhö laø moät bí
tích cuûa Giao Öôùc Môùi, ñöôïc thaùnh Marcoâ nhaéc ñeán120, vaø ñöôïc
giôùi thieäu vaø coâng boá cho caùc tín höõu nhôø thaùnh Giacoâbeâ, vò
Toâng Ñoà vaø laø ngöôøi anh em cuûa Chuùa”121.
1512. Trong truyeàn thoáng phuïng vuï cuûa Ñoâng cuõng nhö Taây phöông, töø
xa xöa, ñaõ coù nhöõng baèng chöùng veà bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân vôùi daàu
ñaõ ñöôïc laøm pheùp. Qua caùc theá kyû, bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân, caøng
ngaøy caøng ít ñöôïc söû duïng, chæ ñöôïc ban cho nhöõng ngöôøi saép cheát. Vì vaäy
bí tích naøy coù teân goïi laø vieäc “Xöùc daàu cuoái cuøng”. Maëc duø coù söï chuyeån
bieán naøy, phuïng vuï khoâng bao giôø boû qua vieäc caàu xin Chuùa cho beänh
nhaân ñöôïc hoài phuïc söùc khoeû, neáu ñieàu naøy phuø hôïp vôùi ôn cöùu ñoä cuûa
hoï122.
1513. Toâng Hieán Sacram unctionem infirmorum (Vieäc Xöùc Daàu
Thaùnh cho beänh nhaân) ban haønh ngaøy 30.11.1972, theo ñöôøng
höôùng Coâng ñoàng Vaticanoâ II123, xaùc ñònh töø nay, trong nghi leã
Roâma, phaûi thöïc haønh nhö sau:
“Bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân ñöôïc ban cho nhöõng ai beänh taät
nguy kòch, baèng vieäc xöùc treân traùn vaø treân hai baøn tay vôùi daàu oâ
liu hoaëc, tuyø nghi, daàu thöïc vaät khaùc, ñaõ ñöôïc laøm pheùp ñuùng
luaät, vaø chæ ñoïc moät laàn: ‘Nhôø vieäc xöùc daàu thaùnh naøy vaø nhôø
loøng töø bi nhaân haäu cuûa Chuùa, xin Chuùa duøng ôn Chuùa Thaùnh
119
X. Thaùnh Innoâcentioâ I, Epistula Si instituta ecclesiastica: DS 216; CÑ Florentinoâ, Decretum
pro Armenis: DS 1324-1325; CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento extremae
Unctionis, c. 1-2: DS 1695-1696; Id., Sess. 14a, Canones de extrema Unctione, canones 1-2:
DS 1716-1717.
120
X. Mc 6,13.
121
CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento extremae Unctionis, c. 1: DS 1695; X. Gc
5,14-15.
122
CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento extremae Unctionis, c. 2: DS 1696.
123
Thaàn maø giuùp ñôõ con, ñeå Ngaøi giaûi thoaùt con khoûi moïi toäi loãi,
cöùu chöõa con vaø thöông laøm cho con thuyeân giaûm’”124.
II. AI LAÕNH NHAÄN

VAØ AI BAN BÍ TÍCH XÖÙC DAÀU BEÄNH NHAÂN?
QUIS RECIPIT ET QUIS HOC CONFERT SACRAMENTUM?
Trong tröôøng hôïp beänh naëng...

1514. Xöùc Daàu Beänh Nhaân “khoâng phaûi laø bí tích chæ daønh cho
nhöõng ngöôøi haáp hoái. Do ñoù, thôøi gian thích hôïp ñeå laõnh nhaän bí
tích naøy laø khi tín höõu baét ñaàu laâm côn nguy töû vì beänh taät hay giaø
yeáu”125.
1515. Neáu beänh nhaân ñaõ laõnh bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân vaø ñöôïc
hoài phuïc, roài sau ñoù trôû beänh naëng, thì coù theå laõnh bí tích naøy laàn
nöõa. Trong cuøng moät côn beänh keùo daøi, bí tích naøy coù theå ñöôïc taùi
ban neáu côn beänh trôû neân traàm troïng hôn. Tröôùc khi chòu moät cuoäc
giaûi phaãu quan troïng, tín höõu neân laõnh nhaän bí tích Xöùc Daàu Beänh
Nhaân. Cuõng vaäy, ngöôøi lôùn tuoåi cuõng neân laõnh nhaän khi söùc löïc hoï
suy yeáu daàn.
“... Haõy môøi caùc kyø muïc cuûa Hoäi Thaùnh ñeán”
1516. Chæ coù caùc tö teá (giaùm muïc vaø linh muïc) laø thöøa taùc vieân bí
tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân126. Caùc muïc töû coù traùch nhieäm phaûi daïy
cho caùc tín höõu veà nhöõng ôn ích cuûa bí tích naøy. Caùc tín höõu phaûi
ñoäng vieân beänh nhaân ñeå môøi tö teá ñeán ban bí tích. Caùc beänh nhaân
phaûi chuaån bò taâm hoàn ñeå laõnh nhaän bí tích naøy, vôùi söï trôï giuùp
cuûa muïc töû vaø toaøn theå giaùo xöù, nhöõng ngöôøi ñöôïc môøi ñeán hoã trôï
beänh nhaân, moät caùch ñaëc bieät, baèng lôøi caàu nguyeän vaø söï quan taâm
huynh ñeä.
124
ÑGH Phaoloâ VI, Toâng hieán Sacram Unctionem infirmorum: AAS 65 (1973) 8; x. Boä Giaùo
Luaät, ñieàu 847,1.
125
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 73: AAS 56 (1964) 118-119 ; x. Boä Giaùo
Luaät, caùc ñieàu 1004,1. 1005. 1007; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 738.
126
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento extremae Unctionis, c. 3: DS 1697; Id.,
Sess. 14a, Canones de extrema Unctione, canon 4: DS 1719; Boä Giaùo Luaät, ñieàu 1003; Boä
Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 739,1.
III. BÍ TÍCH NAØY ÑÖÔÏC CÖÛ HAØNH THEÁ NAØO?

QUOMODO HOC CELEBRATUR SACRAMENTUM?
1517. Cuõng nhö moïi bí tích khaùc, bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân laø
1140 moät cöû haønh phuïng vuï coù tính coäng ñoaøn127, duø cöû haønh ôû gia ñình,
ôû beänh vieän hay ôû nhaø thôø, cho moät hay moät nhoùm beänh nhaân. Raát
neân cöû haønh bí tích naøy trong thaùnh leã, laø cuoäc töôûng nieäm cuoäc
Vöôït Qua cuûa Chuùa. Neáu hoaøn caûnh cho pheùp, coù theå cöû haønh bí
tích Thoáng Hoái tröôùc khi ban bí tích Xöùc Daàu, vaø tieáp ñoù laø bí tích
Thaùnh Theå. Bí tích Thaùnh Theå, laø bí tích cuûa cuoäc Vöôït Qua cuûa
Ñöùc Kitoâ, luoân luoân phaûi laø bí tích cuoái cuøng cuûa cuoäc löõ haønh traàn
1524 theá, laø “Cuûa aên ñaøng” cho vieäc “böôùc qua” ñôøi soáng vónh cöûu.
1518. Lôøi [Chuùa] vaø bí tích laøm neân moät theå thoáng nhaát baát khaû
phaân ly. Sau nghi thöùc thoáng hoái, phaàn phuïng vuï Lôøi Chuùa khai
môû vieäc cöû haønh bí tích. Nhöõng lôøi cuûa Ñöùc Kitoâ, chöùng töø cuûa caùc
Toâng Ñoà khôi daäy ñöùc tin cho beänh nhaân vaø cho coäng ñoaøn, ñeå caàu
xin Chuùa ban söùc maïnh Thaàn Khí cuûa Ngöôøi.
1519. Vieäc cöû haønh bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân chuû yeáu goàm coù caùc
phaàn nhö sau: “Caùc kyø muïc cuûa Hoäi Thaùnh”128 thinh laëng ñaët tay
treân beänh nhaân; caùc ngaøi caàu nguyeän cho beänh nhaân trong ñöùc tin
cuûa Hoäi Thaùnh129, ñoù laø kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn
(Epiclesis) ñaëc thuø cuûa bí tích naøy; roài caùc ngaøi xöùc daàu cho beänh
nhaân baèng daàu ñaõ ñöôïc laøm pheùp, neáu coù theå ñöôïc, bôûi Giaùm muïc.
Caùc haønh ñoäng phuïng vuï naøy cho thaáy bí tích naøy mang laïi bieát
bao aân suûng cho caùc beänh nhaân.
IV. HIEÄU QUAÛ CUÛA BÍ TÍCH XÖÙC DAÀU BEÄNH NHAÂN

EFFECTUS CELEBRATIONIS HUIUS SACRAMENTI
733 1520. Hoàng aân ñaëc bieät cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. AÂn suûng ñaàu tieân
cuûa bí tích naøy laø ôn an uûi, bình an vaø can ñaûm cho taâm hoàn ñeå
thaéng vöôït nhöõng khoù khaên do tình traïng cuûa côn beänh traàm troïng
hay cuûa tuoåi giaø söùc yeáu. AÂn suûng naøy laø hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn, ñeå canh taân söï phoù thaùc vaø tin töôûng vaøo Thieân Chuùa, vaø
ban söùc maïnh ñeå choáng laïi caùc caùm doã cuûa Thaàn döõ, caùm doã laøm
cho taâm hoàn thaát voïng vaø lo aâu tröôùc caùi cheát130. Söï trôï giuùp naøy
cuûa Chuùa nhôø söùc maïnh cuûa Thaàn Khí Ngöôøi nhaèm chöõa laønh linh
hoàn beänh nhaân, nhöng cuõng chöõa laønh caû thaân xaùc, neáu ñoù laø
127
128
X. Gc 5,14.
129
X. Gc 5,15.
130
X. Dt 2,15.
thaùnh yù Thieân Chuùa131. Ngoaøi ra, “neáu ngöôøi aáy ñaõ phaïm toäi, thì seõ
ñöôïc Chuùa thöù tha” (Gc 5,15)132.
1521. Keát hôïp vôùi cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ. Nhôø aân suûng cuûa bí
tích naøy, beänh nhaân laõnh nhaän söùc maïnh vaø hoàng aân ñeå keát hôïp
chaët cheõ hôn vôùi cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ: moät caùch naøo ñoù hoï 1535
ñöôïc thaùnh hieán ñeå mang laïi hoa traùi nhôø ñoàng hình ñoàng daïng
vôùi cuoäc khoå naïn sinh ôn cöùu chuoäc cuûa Ñaáng cöùu ñoä. Ñau khoå, voán
laø haäu quaû cuûa toäi nguyeân toå, nay mang moät yù nghóa môùi: ñoù laø döï
phaàn vaøo coâng trình cöùu ñoä cuûa Chuùa Gieâsu. 1499
1522. AÂn suûng coù chieàu kích Hoäi Thaùnh. Caùc tín höõu laõnh nhaän bí
tích naøy, “nhôø saün saøng keát hôïp vôùi söï ñau khoå vaø caùi cheát cuûa Ñöùc
Kitoâ”, goùp phaàn “möu ích cho daân Thieân Chuùa”133. Khi cöû haønh bí 953
tích naøy trong maàu nhieäm caùc Thaùnh thoâng coâng, Hoäi Thaùnh caàu
nguyeän cho beänh nhaân; beänh nhaân, ñeán löôït mình, nhôø aân suûng
cuûa bí tích naøy, goùp phaàn vaøo söï thaùnh hoùa Hoäi Thaùnh vaø möu ích
cho moïi ngöôøi, vì taát caû nhöõng ngöôøi ñoù maø Hoäi Thaùnh chòu ñau
khoå vaø töï hieán cho Chuùa Cha nhôø Ñöùc Kitoâ.
1523. Chuaån bò cho cuoäc vöôït qua cuoái cuøng. Neáu bí tích Xöùc Daàu 1020
Beänh Nhaân ñöôïc ban cho nhöõng ngöôøi ñang chòu beänh taät vaø ñau
yeáu naëng, thì caøng thích hôïp hôn cho nhöõng ngöôøi “saép lìa ñôøi”134,
neân noù cuõng ñöôïc goïi laø “bí tích cuûa nhöõng ngöôøi ra ñi”
(sacramentum exeuntium)135. Bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân hoaøn taát
vieäc laøm cho chuùng ta neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi caùi Cheát vaø söï
Soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ, cuõng nhö bí tích Röûa Toäi ñaõ khôûi söï ñieàu 1294
ñoù. Bí tích naøy hoaøn taát caùc laàn xöùc daàu thaùnh ghi daáu suoát cuoäc
ñôøi Kitoâ höõu; vieäc xöùc daàu cuûa bí tích Röûa Toäi ñaõ ñoùng aán cuoä c
soáng môùi trong chuùng ta; vieäc xöùc daàu cuûa bí tích Theâm Söùc taêng
söùc maïnh cho chuùng ta ñeå chieán ñaáu trong cuoäc soáng naøy. Vieäc xöùc
daàu laàn cuoái naøy gìn giöõ luùc keát thuùc cuoäc ñôøi chuùng ta baèng söï che
chôû vöõng vaøng trong nhöõng traän chieán cuoái cuøng tröôùc khi tieán vaøo 1020
Nhaø Cha136.
131
X. CÑ Florentinoâ, Decretum pro Armenis: DS 1325.
132
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Canones de extrema Unctione, canon 2: DS 1717.
133
134
CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento extremae Unctionis, c. 3: DS 1698.
135
Ibid.
136
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 14a, Doctrina de sacramento extremae Unctionis, Prooemium: DS
1694.
V. CUÛA AÊN ÑAØNG, BÍ TÍCH CUOÁI CUØNG CUÛA KITOÂ HÖÕU

VIATICUM, ULTIMUM CHRISTIANI SACRAMENTUM
1392 1524. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi saép lìa ñôøi, ngoaøi bí tích Xöùc Daàu Beänh
Nhaân, Hoäi Thaùnh coøn ban bí tích Thaùnh Theå laøm Cuûa aên ñaøng.
Vieäc laõnh nhaän Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ, vaøo luùc saép veà vôùi Chuùa
Cha, coù moät yù nghóa vaø taàm quan troïng ñaëc bieät. Ñaây laø haït gioáng
cuûa ñôøi soáng vónh cöûu vaø laø söùc maïnh cuûa söï phuïc sinh, theo lôøi
Chuùa noùi: “Ai aên thòt vaø uoáng maùu toâi thì ñöôïc soáng muoân ñôøi, vaø
toâi seõ cho ngöôøi aáy soáng laïi vaøo ngaøy sau heát” (Ga 6,54). Bí tích
Thaùnh Theå, laø bí tích cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi, giôø ñaây
laø bí tích cuûa vieäc chuyeån töø coõi cheát ñi vaøo coõi soáng, töø traàn gian
naøy veà vôùi Chuùa Cha137.
1680 1525. Cuõng nhö caùc bí tích Röûa Toäi, Theâm Söùc vaø Thaùnh Theå hôïp
thaønh moät theå thoáng nhaát ñöôïc goïi laø “caùc bí tích khai taâm Kitoâ
giaùo”, ngöôøi ta coù theå noùi caùc bí tích Thoáng Hoái, Xöùc Daàu Beänh
Nhaân vaø Thaùnh Theå nhö Cuûa aên ñaøng, vaøo luùc cuoái ñôøi Kitoâ höõu,
2299 hôïp thaønh “caùc bí tích chuaån bò veà Queâ trôøi” hay laø caùc bí tích
hoaøn taát cuoäc löõ haønh traàn theá.
TOÙM LÖÔÏC
1526. “Ai trong anh em ñau yeáu ö ? Ngöôøi aáy haõy môøi caùc kyø muïc
cuûa Hoäi Thaùnh ñeán, hoï seõ caàu nguyeän cho ngöôøi aáy, sau khi xöùc
daàu nhaân danh Chuùa. Lôøi caàu nguyeän do loøng tin seõ cöùu ngöôøi
beänh; ngöôøi aáy ñöôïc Chuùa naâng daäy, vaø neáu ngöôøi aáy ñaõ phaïm toäi,
thì seõ ñöôïc Chuùa thöù tha" (Gc 5,14-15).
1527. Bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân coù muïc ñích ban aân suûng ñaëc
bieät cho tín höõu ñang bò thöû thaùch vì nhöõng khoù khaên do tình
traïng beänh naëng hay tuoåi giaø söùc yeáu.
1528. Thôøi gian thích hôïp ñeå laõnh nhaän bí tích Xöùc Daàu Beänh
Nhaân laø khi tín höõu baét ñaàu laâm côn nguy töû vì beänh taät hay giaø
yeáu.
1529. Moãi khi laâm troïng beänh, Kitoâ höõu coù theå laõnh nhaän bí tích
Xöùc Daàu, vaø khi beänh tình trôû neân nguy kòch, coù theå nhaän laïi bí
tích naøy.
1530. Chæ caùc tö teá (linh muïc vaø Giaùm muïc) môùi coù theå ban bí tích
Xöùc Daàu Beänh Nhaân. Ñeå trao ban, caùc ngaøi söû duïng daàu do Giaùm
137
X. Ga 13,1.
muïc laøm pheùp, hay trong tröôøng hôïp khaån caáp, do chính linh muïc
ñang cöû haønh laøm pheùp.
1531. Nghi thöùc chính yeáu cuûa bí tích naøy goàm vieäc xöùc daàu treân
traùn vaø hai tay cuûa beänh nhaân (theo nghi leã Roâma) hoaëc treân caùc
phaàn thaân theå khaùc (theo nghi leã Ñoâng phöông), vieäc xöùc daàu coù
keøm theo lôøi caàu nguyeän phuïng vuï cuûa tö teá cöû haønh, caàu xin aân
suûng ñaëc bieät cuûa bí tích naøy.
1532. AÂn suûng ñaëc bieät cuûa bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân coù nhöõng
hieäu quaû nhö sau:
– giuùp beänh nhaân ñöôïc keát hôïp vôùi cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ,
ñeå möu ích cho baûn thaân vaø cho toaøn theå Hoäi Thaùnh;
– mang laïi cho beänh nhaân söï an uûi, bình an vaø loøng can ñaûm,
ñeå chòu ñöïng theo tinh thaàn Kitoâ giaùo nhöõng ñau khoå do beänh
taät hay tuoåi giaø;
– ban ôn tha toäi, neáu beänh nhaân khoâng theå xöng toäi ñöôïc;
– ñem laïi söï hoài phuïc söùc khoeû, neáu ñieàu ñoù höõu ích cho ôn cöùu
ñoä thieâng lieâng;
– chuaån bò ñeå böôùc vaøo ñôøi soáng vónh cöûu.
CHÖÔNG BA
CAÙC BÍ TÍCH PHUÏC VUÏ SÖÏ HIEÄP THOÂNG
CAPUT TERTIUM
SACRAMENTA IN SERVITIUM COMMUNIONIS
1533. Caùc bí tích Röûa Toäi, Theâm Söùc vaø Thaùnh Theå laø nhöõng bí
1212 tích khai taâm Kitoâ giaùo. Ba bí tích naøy ñaët neàn taûng cho ôn goïi
chung cuûa taát caû caùc moân ñeä Ñöùc Kitoâ, ôn goïi ñeán söï thaùnh thieän
vaø ñeán söù vuï rao giaûng Tin Möøng cho traàn gian. Ba bí tích naøy
mang laïi nhöõng aân suûng caàn thieát cho ñôøi soáng theo Chuùa Thaùnh
Thaàn trong cuoäc löõ haønh ñôøi naøy tieán veà queâ höông vónh cöûu.
1534. Hai bí tích khaùc, Truyeàn Chöùc Thaùnh vaø Hoân Phoái, höôùng veà
ôn cöùu ñoä cuûa tha nhaân. Chuùng cuõng mang laïi ôn cöùu ñoä cho baûn
thaân, nhöng chuùng thöïc hieän ñieàu ñoù qua vieäc phuïc vuï tha nhaân.
Hai bí tích naøy trao ban moät söù vuï ñaëc bieät trong Hoäi Thaùnh, vaø
phuïc vuï cho vieäc xaây döïng daân Thieân Chuùa.
1535. Trong caùc bí tích naøy, nhöõng ai ñaõ ñöôïc thaùnh hieán bôûi caùc
784 bí tích Röûa Toäi vaø Theâm Söùc1 ñeå laõnh nhaän chöùc tö teá coäng ñoàng
cuûa taát caû caùc tín höõu, ñeàu coù theå laõnh nhaän caùc vieäc thaùnh hieán
ñaëc bieät. Nhöõng ngöôøi laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh ñöôïc
thaùnh hieán ñeå “daãn daét Hoäi Thaùnh baèng Lôøi vaø aân suûng cuûa Thieân
Chuùa”2 nhaân danh Ñöùc Kitoâ. Veà phaàn mình, “caùc ñoâi phoái ngaãu
Kitoâ höõu, thì ñöôïc ban söùc maïnh vaø nhö ñöôïc thaùnh hieán baèng moät
bí tích ñaëc bieät ñeå chu toaøn caùc chöùc vuï vaø phaåm giaù cuûa baäc soáng
cuûa mình”3.
1
2
3
Muïc 6
Bí Tích Truyeàn Chöùc Thaùnh
Articulus 6
Sacramentum Ordinis
1536. Truyeàn Chöùc Thaùnh laø bí tích qua ñoù, söù vuï Ñöùc Kitoâ ñaõ uûy 860
thaùc cho caùc Toâng Ñoà cuûa Ngöôøi ñöôïc tieáp tuïc thöïc thi trong Hoäi
Thaùnh cho ñeán taän theá: vì vaäy, ñaây laø bí tích cuûa thöøa taùc vuï Toâng
Ñoà. Bí tích naøy goàm ba caáp baäc: chöùc Giaùm muïc, chöùc linh muïc vaø
chöùc phoù teá.
(Veà vieäc Ñöùc Kitoâ thieát laäp vaø trao ban thöøa taùc vuï Toâng Ñoà, xem caùc
soá 874-896. ÔÛ ñaây, chæ baøn veà ñôøi soáng bí tích qua ñoù, thöøa taùc vuï naøy
ñöôïc löu truyeàn).
I. TAÏI SAO GOÏI LAØ BÍ TÍCH TRUYEÀN CHÖÙC THAÙNH?

CUR HOC SACRAMENTI ORDINIS NOMEN?
1537. Vaøo thôøi coå Roâma, ngöôøi ta duøng töø Ordo ñeå chæ nhöõng taäp
theå daân söï, nhaát laø taäp theå cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo. Ordinatio
chæ vieäc ñoùn nhaän vaøo moät taäp theå (ordo) naøo ñoù. Trong Hoäi Thaùnh
coù nhöõng taäp theå nhö vaäy maø truyeàn thoáng, döïa treân cô sôû Thaùnh
Kinh4, ngay töø xöa goïi laø taxeis (tieáng Hy laïp) hay ordines (tieáng
La tinh, nghóa laø haøng, baäc). Chaúng haïn, Phuïng vuï noùi ñeán haøng
Giaùm muïc (ordo episcoporum), haøng linh muïc (ordo presbyterorum),
haøng phoù teá (ordo diaconorum). Nhieàu nhoùm khaùc cuõng ñöôïc goïi laø
ordo: caùc döï toøng, caùc trinh nöõ, caùc ñoâi phoái ngaãu, caùc baø goaù…. 922, 923
1631
1538. Vieäc ñoùn nhaän vaøo moät trong nhöõng taäp theå ñoù cuûa Hoäi
Thaùnh thöôøng ñöôïc dieãn ra baèng moät nghi thöùc, goïi laø ordinatio,
qua moät haønh vi toân giaùo vaø phuïng vuï: ñoù coù theå laø moät söï thaùnh
hieán, moät söï chuùc laønh hay moät bí tích. Ngaøy nay, töø ordinatio
(truyeàn chöùc) daønh rieâng cho vieäc cöû haønh bí tích ñeå ñoùn nhaän moät
ngöôøi vaøo haøng Giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá; vieäc truyeàn chöùc
naøy hôn haún vieäc ñôn thuaàn baàu cöû, chæ ñònh, uûy nhieäm hay thieát
laäp bôûi coäng ñoaøn, bôûi vì vieäc truyeàn chöùc ban hoàng aân Chuùa
Thaùnh Thaàn, cho pheùp thöïc thi moät quyeàn thaùnh chöùc5, quyeàn naøy 875
chæ coù theå xuaát phaùt töø chính Ñöùc Kitoâ, qua Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi.
Vieäc truyeàn chöùc (ordinatio) cuõng ñöôïc goïi laø söï thaùnh hieán
4
X. Dt 5,6; 7,11; Tv 110,4.
5
(consecratio), bôûi vì ñaây laø moät söï taùch rieâng ra vaø giao nhieäm vuï
bôûi chính Ñöùc Kitoâ ñeå phuïc vuï Hoäi Thaùnh Ngöôøi. Vieäc ñaët tay cuûa
699 Giaùm muïc cuøng vôùi lôøi nguyeän thaùnh hieán, laøm thaønh daáu chæ höõu
hình cuûa söï thaùnh hieán naøy.
II. BÍ TÍCH TRUYEÀN CHÖÙC THAÙNH

TRONG NHIEÄM CUÏC CÖÙU ÑOÄ
SACRAMENTUM ORDINIS IN OECONOMIA SALUTIS
Chöùc tö teá cuûa Giao Öôùc Cuõ

1539. Daân Chuùa choïn ñöôïc Thieân Chuùa thieát laäp nhö moät “vöông
quoác tö teá, moät daân thaùnh” (Xh 19,6)6. Nhöng giöõa daân Israel,
Thieân Chuùa laïi choïn moät trong möôøi hai chi toäc, ñoù laø chi toäc Leâvi,
ñöôïc ñaët rieâng ra ñeå lo coâng taùc phuïng vuï7; chính Thieân Chuùa laø
phaàn gia nghieäp cuûa chi toäc naøy8. Moät nghi thöùc rieâng bieät ñaõ
thaùnh hieán caùc tö teá ñaàu tieân cuûa Giao Öôùc Cuõ9. Hoï “ñöôïc ñaët leân
vì loaøi ngöôøi trong caùc moái töông quan vôùi Thieân Chuùa, ñeå daâng leã
phaåm cuõng nhö teá vaät ñeàn toäi”10.
2099 1540. Chöùc tö teá naøy ñöôïc thieát laäp ñeå rao giaûng lôøi Thieân Chuùa11
vaø taùi laäp söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa baèng caùc hy leã vaø lôøi caàu
nguyeän, nhöng noù vaãn khoâng coù khaû naêng thöïc hieän ôn cöùu ñoä,
neân tuy laëp laïi khoâng ngöøng vieäc daâng caùc hy leã, noù vaãn khoâng ñaït
ñöôïc söï thaùnh hoaù vónh vieãn12; ñieàu maø chæ coù hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ
môùi thöïc hieän ñöôïc.
1541. Tuy nhieân, phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh vaãn nhaän ra trong chöùc
tö teá cuûa oâng Aaron vaø vieäc phuïc vuï cuûa caùc thaày Leâvi, cuõng nhö
vieäc thieát laäp nhoùm baûy möôi “Kyø muïc”13, nhöõng hình aûnh baùo
tröôùc cho thöøa taùc vuï coù chöùc thaùnh cuûa Giao Öôùc Môùi. Trong nghi
leã La tinh, Hoäi Thaùnh caàu xin trong lôøi nguyeän thaùnh hieán ñeå
truyeàn chöùc Giaùm muïc nhö sau:
“Laïy Cha laø Thieân Chuùa vaø laø Cha Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng
con, ... Cha ñaõ duøng lôøi aân suûng maø ban boá caùc quy taéc trong Hoäi
Thaùnh. Töø nguyeân thuûy, Cha ñaõ tieàn ñònh cho doøng doõi nhöõng
ngöôøi coâng chính phaùt xuaát töø toå phuï Abraham. Cha ñaõ thieát laäp
6
X. Is 61,6.
7
X. Ds 1,48-53.
8
X. Gs 13,33.
9
X. Xh 29,1-30; Lv.8.
10
X. Dt 5,1.
11
X. Ml 2,7-9.
12
X. Dt 5,3; 7,27; 10,1-4.
13
X. Ds 11,24-25.
nhöõng vò thuû laõnh vaø tö teá, vaø khoâng ñeå thaùnh ñieän Cha thieáu
ngöôøi phuïc vuï...”14.
1542. Khi truyeàn chöùc linh muïc, Hoäi Thaùnh caàu nguyeän:
“Laïy Chuùa laø Cha chí thaùnh, ... ngay ôû thôøi Cöïu Öôùc xa xöa ñaõ
phaùt sinh nhöõng chöùc vuï ñöôïc thieát laäp qua caùc nhieäm tích: vì
khi Cha ñaët oâng Moâisen vaø oâng Aaron cai trò vaø thaùnh hoaù daân
chuùng, Cha ñaõ choïn nhöõng ngöôøi coù phaåm haøm vaø ñòa vò thaáp
hôn ñeå giuùp ñôõ taäp theå vaø coâng vieäc cuûa caùc oâng. Vì vaäy, trong
hoang ñòa, Cha ñaõ phaân phaùt thaàn trí cuûa oâng Moâisen cho baûy
möôi ngöôøi coù trí thoâng minh…. Cuõng vaäy, Cha ñaõ thoâng ban söï
sung maõn cuûa oâng Aaron cho con chaùu oâng”15.
1543. Vaø trong lôøi nguyeän thaùnh hieán ñeå truyeàn chöùc Phoù Teá, Hoäi
Thaùnh tuyeân xöng:
“Laïy Cha laø Thieân Chuùa toaøn naêng, … Cha ban cho Thaân Theå aáy
(laø Hoäi Thaùnh cuûa Cha) taêng tröôûng vaø trieån nôû thaønh Ñeàn Thôø
môùi meû roäng lôùn. Baèng caùc nhieäm vuï thaùnh, Cha thieát laäp ba
caáp thöøa taùc vieân phuïc vuï Danh Cha, nhö Cha ñaõ choïn con chaùu
oâng Leâvi töø thuôû ñaàu, ñeå chu toaøn thöøa taùc vuï nôi ñeàn thaùnh
cuõ”16.
Chöùc tö teá duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ

1544. Taát caû hình aûnh cuûa Giao Öôùc Cuõ baùo tröôùc veà chöùc tö teá ñaõ
ñöôïc hoaøn taát nôi Ñöùc Kitoâ Gieâsu, “Ñaáng trung gian duy nhaát giöõa
Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi” (1 Tm 2,5). OÂng Melchisedech, “tö teá cuûa
Thieân Chuùa toái cao” (St 14,18), ñöôïc truyeàn thoáng Kitoâ giaùo xem
nhö hình aûnh baùo tröôùc chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng duy nhaát laø
“Thöôïng teá theo phaåm traät Melchisedech” (Dt 5,10; 6,20), “thaùnh
thieän, veïn toaøn, voâ toäi” (Dt 7,26), “Ngöôøi chæ daâng hieán leã moät laàn, 874
maø vónh vieãn laøm cho nhöõng keû Ngöôøi ñaõ thaùnh hoaù ñöôïc neân
hoaøn haûo” (Dt 10,14), nghóa laø Ngöôøi chæ daâng moät hy leã thaäp giaù.
1545. Hy leã cöùu chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ laø duy nhaát, ñöôïc thöïc hieän 1367
moät laàn cho maõi maõi. Tuy nhieân, hy leã naøy hieän dieän trong hy leã
Thaùnh Theå cuûa Hoäi Thaùnh. Cuõng coù theå noùi y nhö vaäy veà chöùc tö 662
14
Pontificale Romanum. De Ordinatione Episcopi, presbyterorum et diaconorum, De
Ordinatione Episcopi. Prex ordinationis, 47, editio typica altera (Typis Polyglottis Vaticanis
1990) 24.
15
Ordinatione presbyterorum. Prex ordinationis, 159, editio typica altera (Typis Polyglottis
Vaticanis 1990) 91-92.
16
Ordinatione diaconorum. Prex ordinationis, 207, editio typica altera (Typis Polyglottis
teá duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ: chöùc tö teá cuûa Ngöôøi hieän dieän nhôø chöùc
tö teá thöøa taùc maø tính duy nhaát cuûa chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng
bò suy giaûm: “Thaät vaäy, Ñöùc Kitoâ laø vò Tö teá ñích thöïc duy nhaát,
coøn nhöõng ngöôøi khaùc chæ laø thöøa taùc vieân cuûa Ngöôøi”17.
Hai caùch tham döï vaøo chöùc tö teá duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ
1546. Ñöùc Kitoâ, laø thöôïng teá vaø trung gian duy nhaát, ñaõ laøm cho
Hoäi Thaùnh thaønh vöông quoác tö teá ñeå phuïng söï Thieân Chuùa laø Cha
1268 cuûa Ngöôøi18. Nhö vaäy, toaøn theå coäng ñoaøn caùc tín höõu laø tö teá. Caùc
tín höõu thöïc thi chöùc tö teá do Pheùp Röûa qua vieäc hoï tham döï, moãi
ngöôøi theo ôn goïi rieâng cuûa mình, vaøo söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ laø Tö teá,
Tieân tri vaø Vöông ñeá. Nhôø caùc bí tích Röûa Toäi vaø Theâm Söùc, caùc
tín höõu “ñöôïc thaùnh hieán ñeå trôû neân... moät haøng tö teá thaùnh”19.
1142 1547. Chöùc tö teá thöøa taùc hay phaåm traät cuûa caùc Giaùm muïc vaø linh
muïc vaø chöùc tö teá coäng ñoàng cuûa taát caû caùc tín höõu, “moãi chöùc theo
caùch cuûa mình, tham döï vaøo chöùc tö teá duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ”20;
tuy khaùc nhau veà baûn chaát, nhöng “caû hai tuyø thuoäc laãn nhau”21.
Theo nghóa naøo? Chöùc tö teá coäng ñoàng cuûa caùc tín höõu ñöôïc thöïc
1120 hieän qua vieäc laøm taêng tröôûng aân suûng Pheùp Röûa, ñôøi soáng tin caäy
meán, ñôøi soáng theo Chuùa Thaùnh Thaàn; coøn chöùc tö teá thöøa taùc laø
ñeå phuïc vuï chöùc tö teá coäng ñoàng, giuùp laøm taêng tröôûng aân suûng
Pheùp Röûa cuûa moïi Kitoâ höõu. Ñoù laø moät trong nhöõng phöông tieän
Ñöùc Kitoâ khoâng ngöøng söû duïng ñeå xaây döïng vaø daãn daét Hoäi Thaùnh
Ngöôøi. Vì vaäy maø chöùc tö teá thöøa taùc ñöôïc trao ban qua moät bí tích
rieâng, laø bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh.
Trong cöông vò Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu

875 1548. Chính Ñöùc Kitoâ hieän dieän vôùi Hoäi Thaùnh Ngöôøi trong vieäc
792 phuïc vuï cuûa caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh; Ngöôøi hieän dieän vôùi
tö caùch laø Ñaàu cuûa thaân theå Ngöôøi, laø Muïc Töû cuûa ñoaøn chieân cuûa
Ngöôøi, laø Thöôïng Teá cuûa hy leã cöùu chuoäc, laø Thaày daïy chaân lyù. Ñoù
laø ñieàu Hoäi Thaùnh muoán dieãn taû khi xaùc quyeát raèng vò tö teá, nhôø bí
tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, haønh ñoäng trong cöông vò Ñöùc Kitoâ laø
Ñaàu (in persona Christi Capitis)22:
17
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Commentarium in epistolam ad Hebraeos, c. 7, lect. 4: Opera omnia, v.
21 (Parisiis 1876) 647.
18
X. Kh 1,6; 5,9-10; 1 Pr 2,5.9.
19
20
21
22
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 10: AAS 57 (1965) 14; Ibid., 28: AAS 57
(1965) 34; Id., Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 33: AAS 56 (1964) 108; Id., Saéc leänh
“Cuøng moät vò Tö Teá laø chính Ñöùc Kitoâ Gieâsu, coøn thöøa taùc vieân
cuûa Ngöôøi thaät ra ñaûm nhaän cöông vò thaùnh thieâng cuûa Ngöôøi.
Bôûi vì vò naøy, nhôø söï thaùnh hieán linh muïc maø oâng ñaõ laõnh nhaän,
oâng ñöôïc ñoàng hoaù vôùi Vò Thöôïng Teá, vaø oâng ñöôïc quyeàn haønh
ñoäng vôùi quyeàn naêng vaø cöông vò cuûa chính Ñöùc Kitoâ (virtute ac
persona ipsius Christi)”23.
“Ñöùc Kitoâ laø nguoàn maïch moïi chöùc tö teá: vì vò tö teá cuûa luaät cuõ laø
hình boùng cuûa Ngöôøi; coøn vò tö teá cuûa luaät môùi haønh ñoäng trong
cöông vò cuûa Ñöùc Kitoâ”24.
1549. Nhôø thöøa taùc vuï thaùnh chöùc, nhaát laø cuûa caùc Giaùm muïc vaø
linh muïc, söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ vôùi tö caùch laø Ñaàu Hoäi Thaùnh,
trôû neân höõu hình giöõa coäng ñoaøn tín höõu25. Theo kieåu noùi raát hay
cuûa thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Giaùm muïc laø typos tou Patros, nhö laø
hình aûnh soáng ñoäng cuûa Chuùa Cha26. 1142
1550. Söï hieän dieän nhö vaäy cuûa Ñöùc Kitoâ trong thöøa taùc vieân
khoâng ñöôïc hieåu laø vò naøy ñaõ ñöôïc gìn giöõ khoûi moïi yeáu ñuoái cuûa 896
con ngöôøi, khoûi tinh thaàn thoáng trò, khoûi sai laàm vaø khoûi caû toäi loãi.
Söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng baûo ñaûm cho taát caû caùc
haønh vi cuûa thöøa taùc vieân baèng cuøng moät caùch thöùc. Khi thöøa taùc
vieân cöû haønh caùc bí tích, thì ñieàu baûo ñaûm naøy ñöôïc trao ban, neân 1128
thaäm chí toäi loãi cuûa thöøa taùc vieân cuõng khoâng theå ngaên caûn hieäu
quaû cuûa aân suûng; coøn trong nhieàu haønh vi khaùc, daáu aán con ngöôøi
cuûa thöøa taùc vieân ñeå laïi nhöõng veát tích, khoâng phaûi luoân luoân laø 1584
daáu chæ cuûa söï trung thaønh vôùi Tin Möøng vaø vì vaäy nhöõng haønh vi
ñoù coù theå laøm phöông haïi ñeán söï sinh hoa keát quaû trong vieäc toâng
ñoà cuûa Hoäi Thaùnh.
1551. Chöùc tö teá naøy laø chöùc tö teá thöøa taùc. “Nhieäm vuï ñoù, ñöôïc
Chuùa trao phoù cho caùc muïc töû cuûa daân Ngöôøi, thaät söï laø moät vieäc 876
phuïc vuï”27. Noù hoaøn toaøn höôùng tôùi Ñöùc Kitoâ vaø höôùng tôùi con
ngöôøi. Chöùc tö teá thöøa taùc hoaøn toaøn leä thuoäc vaøo Ñöùc Kitoâ vaø vaøo
chöùc tö teá duy nhaát cuûa Ngöôøi, vaø ñöôïc thieát laäp vì con ngöôøi vaø
coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh. Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh thoâng ban 1538
“quyeàn thaùnh chöùc”, khoâng laø gì khaùc hôn laø quyeàn naêng thaùnh
thieâng cuûa Ñöùc Kitoâ. Vì vaäy, vieäc thöïc thi quyeàn naøy phaûi raäp theo
Christus Dominus, 11: AAS 58 (1966) 677; Id., Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 2: AAS 58
(1966) 992; Ibid., 6: AAS 58 (1966) 999.
23
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Mediator Dei: AAS 14 (1947) 548.
24
25
26
X. Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Trallianos, 3, 1; SC 10bis, 96 (Funk 1, 244); Id.,
Epistula ad Magnesios, 6,1: SC 10bis, 84 (Funk 1, 234).
27
maãu göông cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng vì yeâu thöông ñaõ trôû neân ngöôøi roát
608 heát vaø laø toâi tôù cuûa moïi ngöôøi 28. “Chuùa ñaõ tuyeân boá roõ raøng raèng
vieäc chaêm soùc ñoaøn chieân laø baèng chöùng tình yeâu ñoái vôùi Ngöôøi”29.
… “nhaân danh toaøn theå Hoäi Thaùnh”

1552. Chöùc tö teá thöøa taùc khoâng nhöõng coù nhieäm vuï ñaïi dieän cho
Ñöùc Kitoâ, Ñaáng laø Ñaàu Hoäi Thaùnh, tröôùc coäng ñoaøn tín höõu, maø
coøn haønh ñoäng nhaân danh toaøn theå Hoäi Thaùnh, khi daâng leân
Thieân Chuùa lôøi caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh30, vaø nhaát laø khi daâng
Hy leã Thaùnh Theå31.
1553. “Nhaân danh toaøn theå Hoäi Thaùnh” khoâng coù nghóa laø caùc tö teá
laø nhöõng ñaïi bieåu cuûa coäng ñoaøn. Lôøi caàu nguyeän vaø leã vaät cuûa Hoäi
Thaùnh khoâng theå taùch rôøi khoûi lôøi caàu nguyeän vaø leã vaät cuûa Ñöùc
Kitoâ, Ñaáng laø Ñaàu Hoäi Thaùnh. Ñaây luoân luoân laø vieäc phuïng töï cuûa
Ñöùc Kitoâ trong vaø nhôø Hoäi Thaùnh Ngöôøi. Toaøn theå Hoäi Thaùnh, laø
Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, caàu nguyeän vaø daâng mình cho Chuùa Cha,
“chính nhôø Ngöôøi, vôùi Ngöôøi vaø trong Ngöôøi”, trong söï hôïp nhaát
795 cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Toaøn thaân theå, goàm Ñaàu vaø caùc chi theå, caàu
nguyeän vaø daâng mình; vì vaäy, nhöõng ai ôû trong thaân theå ñoù, ñaëc
bieät laø caùc thöøa taùc vieân cuûa thaân theå ñoù, ñöôïc goïi laø thöøa taùc vieân
khoâng nhöõng cuûa Ñöùc Kitoâ maø coøn cuûa Hoäi Thaùnh nöõa. Bôûi vì chöùc
tö teá thöøa taùc ñaïi dieän cho Ñöùc Kitoâ, neân noù coù theå ñaïi dieän cho
Hoäi Thaùnh.
III. BA CAÁP BAÄC CUÛA BÍ TÍCH TRUYEÀN CHÖÙC THAÙNH

TRES SACRAMENTI ORDINIS GRADUS
1536 1554. “Thöøa taùc vuï trong Hoäi Thaùnh, do Chuùa thieát laäp, ñöôïc thöïc
thi trong nhöõng caáp baäc khaùc nhau do nhöõng ngöôøi, maø töø thôøi xa
xöa, ñaõ ñöôïc goïi laø Giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá” 32. Giaùo lyù Coâng
giaùo, ñöôïc dieãn taû trong phuïng vuï, trong Huaán Quyeàn vaø trong
caùch thöïc haønh khoâng thay ñoåi cuûa Hoäi Thaùnh, thöøa nhaän coù hai
caáp baäc tham döï theo thöøa taùc vuï vaøo chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ: ñoù
laø haøng Giaùm muïc vaø haøng linh muïc. Haøng phoù teá coù nhieäm vuï
giuùp ñôõ vaø phuïc vuï caùc vò treân. Vì theá töø tö teá (sacerdos), theo caùch
söû duïng hieän nay, duøng ñeå chæ caùc Giaùm muïc vaø caùc linh muïc,
nhöng khoâng chæ caùc phoù teá. Tuy nhieân, giaùo lyù Coâng giaùo daïy raèng
nhöõng caáp baäc tham döï vaøo chöùc tö teá (Giaùm muïc vaø linh muïc) vaø
28
X. Mc 10,43-45; 1 Pr 5,3.
29
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, De sacerdotio, 2,4: SC 272, 118 (PG 48, 635); x. Ga 21,15-17.
30
31
32
caáp baäc phuïc vuï (phoù teá), caû ba ñeàu ñöôïc trao ban qua moät haønh vi 1538
bí tích ñöôïc goïi laø “ordinatio”, nghóa laø qua bí tích Truyeàn Chöùc
Thaùnh:
“Chôù gì moïi ngöôøi toân troïng caùc phoù teá nhö Chuùa Gieâsu Kitoâ, toân
troïng Giaùm muïc nhö hình aûnh cuûa Chuùa Cha vaø toân troïng caùc
linh muïc nhö nghò vieân cuûa Thieân Chuùa vaø nhö coâng hoäi caùc
Toâng Ñoà: khoâng coù nhöõng vò naøy, khoâng theå noùi veà Hoäi
Thaùnh”33.
Truyeàn chöùc Giaùm muïc – Söï vieân maõn cuûa bí tích Truyeàn
Chöùc Thaùnh
1555. “Trong soá caùc thöøa taùc vuï khaùc nhau ñöôïc thöïc thi trong Hoäi
Thaùnh töø buoåi sô khai, thì theo chöùng töø cuûa Truyeàn Thoáng, vò trí
chuû yeáu thuoäc veà phaän vuï cuûa nhöõng ngöôøi, ñöôïc thieát ñaët trong
haøng Giaùm muïc, qua söï keá nhieäm lieân tuïc töø ban ñaàu, laø nhöõng 861
ngöôøi coù nhöõng maàm moáng haït gioáng Toâng Ñoà”34.
1556. Ñeå hoaøn thaønh söù vuï cao caû cuûa mình, “caùc Toâng Ñoà ñöôïc
Ñöùc Kitoâ ñoå traøn ñaày Chuùa Thaùnh Thaàn caùch ñaëc bieät, vaø chính
caùc Toâng Ñoà trao ban hoàng aân thieâng lieâng cho caùc coäng söï vieân 862
cuûa mình qua vieäc ñaët tay, ñieàu ñoù ñöôïc löu truyeàn cho ñeán chuùng
ta trong vieäc thaùnh hieán Giaùm muïc”35.
1557. Coâng ñoàng Vaticanoâ II daïy: “Vieäc thaùnh hieán Giaùm muïc
mang laïi söï vieân maõn cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, maø taäp tuïc
phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh vaø caùc Thaùnh Giaùo phuï goïi laø chöùc tö teá
toái cao, laø toät ñænh cuûa thöøa taùc vuï thaùnh”36.
1558. “Vieäc thaùnh hieán Giaùm muïc, cuøng vôùi nhieäm vuï thaùnh hoaù, 895
cuõng trao ban nhieäm vuï giaûng daïy vaø cai quaûn…. Roõ raøng laø nhôø
vieäc ñaët tay vaø nhôø caùc lôøi thaùnh hieán, aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn ñöôïc truyeàn thoâng vaø aán tín thaùnh thieâng ñöôïc in aán, ñeán ñoä 1121
caùc Giaùm muïc, moät caùch troåi vöôït vaø coù theå thaáy ñöôïc, ñaûm nhaän
caùc vai troø cuûa chính Ñöùc Kitoâ laø Thaày, Muïc töû vaø Thöôïng teá, vaø
haønh ñoäng trong cöông vò cuûa Ngöôøi (in Eius persona agant)”37.
“Nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñöôïc ban cho caùc Giaùm muïc, caùc
ngaøi trôû thaønh nhöõng Thaày daïy ñöùc tin, Thöôïng teá, vaø Muïc töû thaät
söï vaø ñích thöïc”38.
33
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Trallianos, 3,1: SC 10bis, 96 (Funk 1, 244).
34
35
36
37
38
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Christus Dominus, 2: AAS 58 (1966) 674.
1559. “Moät vò naøo ñoù ñöôïc thieát ñaët laøm thaønh vieân cuûa Giaùm muïc
ñoaøn, nhôø vieäc thaùnh hieán cuûa bí tích vaø nhôø söï hieäp thoâng phaåm
887 traät vôùi vò thuû laõnh vaø caùc thaønh vieân cuûa Giaùm muïc ñoaøn”39. Ñaëc
tính vaø baûn chaát coäng ñoaøn cuûa haøng Giaùm muïc ñöôïc bieåu loä baèng
nhieàu caùch, trong ñoù coù moät thöïc haønh töø xa xöa cuûa Hoäi Thaùnh, laø
muoán coù nhieàu Giaùm muïc tham döï vieäc thaùnh hieán moät taân Giaùm
muïc40. Ñeå truyeàn chöùc hôïp phaùp moät Giaùm muïc, ngaøy nay phaûi coù
söï can thieäp ñaëc bieät cuûa Giaùm muïc Roâma, vì ngaøi laø daây lieân keát
882
höõu hình toái cao cuûa söï hieäp thoâng caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông trong
moät Hoäi Thaùnh duy nhaát, vaø laø ngöôøi baûo ñaûm cho söï töï do cuûa caùc
Giaùo Hoäi ñoù.
833 1560. Moãi Giaùm muïc, vôùi tö caùch laø vò ñaïi dieän cuûa Ñöùc Kitoâ, coù
traùch nhieäm muïc vuï trong Giaùo Hoäi ñòa phöông ñaõ ñöôïc trao phoù
886 cho ngaøi, nhöng ñoàng thôøi, moät caùch taäp ñoaøn vôùi moïi anh em cuûa
ngaøi trong haøng Giaùm muïc, ngaøi quan taâm ñeán taát caû caùc Giaùo
Hoäi: “Duø moãi Giaùm muïc laø muïc töû thaùnh thieâng cuûa phaàn ñoaøn
chieân ñöôïc trao phoù cho ngaøi, nhöng vì laø ngöôøi keá nhieäm hôïp
phaùp cuûa caùc Toâng Ñoà do Chuùa thieát laäp vaø truyeàn leänh, neân ngaøi
phaûi laø ngöôøi baûo ñaûm cho nhieäm vuï toâng ñoà cuûa Hoäi Thaùnh cuøng
vôùi caùc Giaùm muïc khaùc”41.
1369 1561. Nhöõng ñieàu treân ñaây giaûi thích taïi sao bí tích Thaùnh Theå do
moät Giaùm muïc cöû haønh laïi coù moät yù nghóa heát söùc ñaëc bieät, xeùt
nhö söï dieãn taû moät Hoäi Thaùnh quy tuï quanh baøn thôø, döôùi söï chuû
toïa cuûa vò ñaïi dieän höõu hình cuûa Ñöùc Kitoâ, laø Muïc töû nhaân laønh vaø
laø Ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi42.
Truyeàn chöùc linh muïc - coäng söï vieân cuûa Giaùm muïc
1562. “Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Chuùa Cha ñaõ thaùnh hoaù vaø sai vaøo traàn
gian, qua caùc Toâng Ñoà cuûa Ngöôøi, ñaõ laøm cho caùc vò keá nhieäm caùc
ngaøi, nghóa laø caùc Giaùm muïc, ñöôïc tham döï vaøo vieäc thaùnh hieán vaø
vaøo söù vuï cuûa Ngöôøi. Caùc Giaùm muïc laïi giao traùch nhieäm thöøa taùc
vuï cuûa mình moät caùch hôïp phaùp cho nhieàu ngöôøi döôùi quyeàn trong
Hoäi Thaùnh, theo caáp baäc khaùc nhau”43. “Traùch nhieäm thöøa taùc vuï
39
40
41
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Fidei donum: AAS 49 (1957) 237; x. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín
lyù Lumen gentium, 23: AAS 57 (1965) 27-28; Id., Saéc leänh Christus Dominus, 4: AAS 58
(1966) 674-675; Ibid., 36: AAS 58 (1966) 692; Ibid., 37: AAS 58 (1966) 693; Id., Saéc leänh
Ad gentes, 5: AAS 58 (1966) 951-952; Ibid., 6: AAS 58 (1966) 952-953; Ibid., 38: AAS 58
(1966) 984-986.
42
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 41: AAS 56 (1964) 111 ; Id., Hieán cheá
tín lyù Lumen gentium, 26: AAS 57 (1965) 31-32.
43
cuûa caùc Giaùm muïc ñöôïc trao cho caùc linh muïc, ôû caáp baäc phuï thuoäc,
ñeå moät khi ñaõ ñöôïc thieát ñaët vaøo haøng linh muïc, caùc vò naøy laø
nhöõng coäng taùc vieân cuûa haøng Giaùm muïc haàu chu toaøn caùch thích
ñaùng söù vuï toâng ñoà ñaõ ñöôïc Ñöùc Kitoâ trao phoù”44.
1563. “Chöùc vuï cuûa caùc linh muïc, vì ñöôïc lieân keát vôùi haøng Giaùm
muïc, neân ñöôïc tham döï vaøo quyeàn bính maø chính Ñöùc Kitoâ ñaõ
duøng ñeå xaây döïng, thaùnh hoùa vaø cai quaûn Thaân Theå Ngöôøi. Vì vaäy,
chöùc tö teá cuûa caùc linh muïc, tuy ñoøi phaûi coù caùc bí tích khai taâm
Kitoâ giaùo, nhöng coøn ñöôïc trao ban baèng moät bí tích rieâng, nhôø ñoù
caùc linh muïc ñöôïc ghi daáu baèng moät aán tín ñaëc bieät, qua vieäc xöùc
daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø nhö vaäy caùc vò naøy neân ñoàng hình 1121
ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ Tö Teá, ñeán noãi coù theå haønh ñoäng trong
cöông vò cuûa Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu”45.
1564. “Tuy khoâng coù quyeàn cao nhaát cuûa chöùc thöôïng teá vaø tuøy
thuoäc caùc Giaùm muïc trong khi thöïc thi naêng quyeàn cuûa mình, caùc
linh muïc vaãn ñöôïc lieân keát vôùi caùc Giaùm muïc trong danh döï tö teá,
vaø nhôø bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, caùc linh muïc ñöôïc thaùnh hieán
theo hình aûnh Ñöùc Kitoâ, vò Thöôïng Teá vónh cöûu46, ñeå rao giaûng Tin
Möøng, höôùng daãn caùc tín höõu, vaø cöû haønh vieäc phuïng töï thaàn linh
vôùi tö caùch laø nhöõng tö teá ñích thöïc cuûa Giao Öôùc Môùi”47. 611
1565. Nhôø bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, caùc tö teá tham döï vaøo tính
phoå quaùt cuûa söù vuï ñöôïc Ñöùc Kitoâ trao phoù cho caùc Toâng Ñoà. Hoàng 849
aân thieâng lieâng caùc ngaøi nhaän laõnh trong vieäc truyeàn chöùc, chuaån
bò caùc ngaøi, khoâng phaûi cho moät söù vuï giôùi haïn vaø thu heïp, nhöng
cho söù vuï cöùu ñoä raát roäng lôùn coù tính phoå quaùt, “cho ñeán taän cuøng
traùi ñaát” (Cv 1,8)48, ñeán ñoä caùc ngaøi “saün saøng ñi rao giaûng Tin
Möøng ôû baát cöù nôi naøo”49.
1566. “Caùc ngaøi thöïc thi nhieäm vuï thaùnh thieâng cuûa mình caùch 1369
tuyeät haûo nhaát trong phuïng töï Thaùnh Theå, qua ñoù, khi haønh ñoäng
trong cöông vò Ñöùc Kitoâ vaø coâng boá maàu nhieäm cuûa Ngöôøi, caùc ngaøi
keát hôïp leã daâng cuûa caùc tín höõu vôùi hy leã cuûa Ñaáng laø Ñaàu cuûa hoï,
vaø trong Hy teá Thaùnh leã, cho tôùi khi Chuùa ñeán, caùc ngaøi hieän taïi
hoùa vaø aùp duïng hy leã duy nhaát cuûa Giao Öôùc Môùi, laø hy leã cuûa Ñöùc 611
Kitoâ, Ñaáng ñaõ töï hieán laøm leã vaät tinh tuyeàn daâng leân Chuùa Cha
44
45
46
X. Dt 5,1-10; 7,24; 9,11-28.
47
48
49
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Optatam totius, 20: AAS 58 (1966) 726.
moät laàn cho maõi maõi”50. Toaøn boä thöøa taùc vuï tö teá cuûa caùc ngaøi
muùc ñöôïc söùc maïnh töø hy leã duy nhaát naøy51.
1462 1567. “Laø coäng söï vieân bieát lo xa, laø phuï taù vaø laø duïng cuï cuûa haøng
Giaùm muïc, ñöôïc keâu goïi ñeå phuïc vuï daân Thieân Chuùa, caùc linh muïc
cuøng vôùi Giaùm muïc cuûa mình taïo thaønh linh muïc ñoaøn
2179 (presbyterium) duy nhaát, tuy ñaûm nhaän nhöõng chöùc vuï khaùc nhau.
Trong moãi coäng ñoaøn tín höõu ñòa phöông, moät caùch naøo ñoù caùc linh
muïc laø hieän thaân cuûa Giaùm muïc, maø caùc ngaøi haèng lieân keát vôùi
loøng tin töôûng vaø quaûng ñaïi, caùc ngaøi laõnh nhaän moät phaàn caùc
nhieäm vuï vaø söï quan taâm cuûa Giaùm muïc, vaø thöïc thi phaàn vieäc aáy
baèng söï chaêm soùc haèng ngaøy”52. Caùc linh muïc khoâng theå thöïc thi
nhieäm vuï cuûa mình neáu khoâng tuøy thuoäc vaøo Giaùm muïc vaø hieäp
thoâng vôùi ngaøi. Lôøi höùa vaâng phuïc Giaùm muïc khi chòu chöùc vaø caùi
hoân bình an cuûa Giaùm muïc vaøo cuoái phuïng vuï truyeàn chöùc, cho
thaáy Giaùm muïc nhaän caùc linh muïc nhö coäng söï vieân, nhö con caùi,
nhö anh em, nhö baïn höõu cuûa mình, vaø phaàn caùc linh muïc, phaûi
yeâu meán vaø vaâng phuïc Giaùm muïc.
1537 1568. “Taát caû caùc linh muïc, ñöôïc thieát ñaët vaøo haøng linh muïc nhôø
vieäc truyeàn chöùc, lieân keát maät thieát vôùi nhau baèng tình huynh ñeä
do bí tích; nhöng caùch ñaëc bieät trong moät giaùo phaän, nôi caùc ngaøi
ñöôïc chæ ñònh phuïc vuï döôùi quyeàn moät Giaùm muïc rieâng, caùc ngaøi
hôïp thaønh moät linh muïc ñoaøn duy nhaát”53. Tính duy nhaát cuûa linh
muïc ñoaøn ñöôïc bieåu loä qua moät taäp tuïc phuïng vuï, ñoù laø trong nghi
thöùc truyeàn chöùc linh muïc, sau Giaùm muïc, chính caùc linh muïc cuõng
ñaët tay [leân ñaàu vò tieán chöùc].
Truyeàn chöùc Phoù teá – “ñeå phuïc vuï”

1569. “ÔÛ baäc thaáp hôn cuûa phaåm traät, coù caùc phoù teá, nhöõng ngöôøi
ñöôïc ñaët tay, khoâng phaûi ñeå laõnh nhaän chöùc tö teá, nhöng laø ñeå
phuïc vuï”54. Khi truyeàn chöùc phoù teá, chæ moät mình Giaùm muïc ñaët
tay; ñieàu naøy cho thaáy phoù teá ñöôïc lieân keát ñaëc bieät vôùi Giaùm muïc
trong caùc traùch nhieäm “phuïc vuï”55 cuûa ngaøi.
50
51
52
53
54
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 29: AAS 57 (1965) 36; x. Id., Saéc leänh
Christus Dominus, 15: AAS 58 (1966) 679.
55
X. Thaùnh Hippoâlytoâ Roâma, Traditio apostolica, 8: ed. B. Botte (Mušnster i. W. 1989) 22-24.
1570. Caùc phoù teá tham döï vaøo söù vuï vaø aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ56 moät
caùch ñaëc bieät. Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh ghi cho hoï moät aán tín 1121
khoâng theå taåy xoùa, vaø laøm cho hoï neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi
Ñöùc Kitoâ, Ñaáng trôû thaønh “ngöôøi phuïc vuï”, nghóa laø toâi tôù cuûa moïi
ngöôøi57. Ngoaøi caùc nhieäm vuï khaùc, phaàn vieäc cuûa caùc phoù teá laø phuï
giuùp Giaùm muïc vaø caùc linh muïc trong vieäc cöû haønh caùc maàu nhieäm
thaàn linh, nhaát laø maàu nhieäm Thaùnh Theå, trao Mình Thaùnh Chuùa,
chöùng kieán vaø chuùc laønh cho bí tích Hoân Phoái, coâng boá vaø giaûng
Tin Möøng, chuû söï leã nghi an taùng vaø daán thaân vaøo caùc vieäc phuïc
vuï baùc aùi58.
1571. Sau Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Giaùo Hoäi La tinh taùi laäp chöùc phoù teá
“xeùt nhö moät baäc rieâng vaø vónh vieãn cuûa phaåm traät”59, trong khi caùc Giaùo
Hoäi Ñoâng phöông vaãn duy trì chöùc vuï naøy töø xöa. Chöùc phoù teá vónh vieãn
naøy, coù theå ñöôïc ban cho nhöõng ngöôøi nam ñaõ laäp gia ñình, laøm phong 1579
phuù cho Hoäi Thaùnh trong vaán ñeà söù vuï. Quaû vaäy, thaät laø thích hôïp vaø höõu
ích, khi coù nhöõng ngöôøi chu toaøn thöøa taùc vuï phoù teá trong Hoäi Thaùnh caû
trong ñôøi soáng phuïng vuï vaø muïc vuï caû trong caùc coâng taùc xaõ hoäi vaø baùc aùi,
“nhôø vieäc ñaët tay ñaõ ñöôïc caùc Toâng Ñoà truyeàn laïi, hoï ñöôïc neân vöõng
maïnh vaø ñöôïc keát hôïp maät thieát hôn vôùi baøn thaùnh, ñeå chu toaøn thöøa taùc
vuï cuûa mình moät caùch höõu hieäu hôn nhôø aân suûng bí tích cuûa chöùc phoù teá60.
IV. VIEÄC CÖÛ HAØNH BÍ TÍCH TRUYEÀN CHÖÙC THAÙNH

HUIUS SACRAMENTI CELEBRATIO
1572. Vieäc cöû haønh truyeàn chöùc cho Giaùm muïc, linh muïc hay phoù
teá, vì taàm quan troïng cuûa vieäc ñoù ñoái vôùi ñôøi soáng Giaùo Hoäi ñòa
phöông, neân coù caùc tín höõu tham döï ñoâng ñaûo bao nhieâu coù theå. Toát
nhaát laø cöû haønh vaøo ngaøy Chuùa Nhaät vaø taïi nhaø thôø Chaùnh Toaø
vôùi söï long troïng tuyø theo hoaøn caûnh. Caû ba leã truyeàn chöùc, Giaùm
muïc, linh muïc vaø phoù teá, ñeàu theo cuøng moät dieãn tieán. Vieäc truyeàn
chöùc ñöôïc cöû haønh trong Thaùnh leã.
1573. Nghi thöùc chính yeáu cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, cho caû
ba baäc, goàm vieäc Giaùm muïc ñaët tay treân ñaàu vò thuï phong, cuøng vôùi 699
lôøi nguyeän thaùnh hieán, khaån caàu Thieân Chuùa tuoân ñoå Chuùa Thaùnh
56
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 41: AAS 57 (1965) 46; Id., Saéc leänh Ad
gentes, 16: AAS 58 (1966) 967.
57
X. Mc 10,45; Lc 22,27; Thaùnh Poâlycarpoâ, Epistula ad Philippenses, 5, 2: SC 10bis 182 (Funk
1, 300).
58
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 29: AAS 57 (1965) 36; Id., Hieán cheá
Sacrosanctum Concilium, 35, 4: AAS 56 (1964) 109; Id., Saéc leänh Ad gentes, 16: AAS 58
(1966) 967.
59
60
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad gentes, 16: AAS 58 (1966) 967.
Thaàn vaø nhöõng hoàng aân cuûa Ngaøi, phuø hôïp vôùi thöøa taùc vuï maø öùng
1585 vieân ñöôïc truyeàn chöùc61.
1574. Cuõng nhö trong caùc bí tích khaùc, nghi thöùc truyeàn chöùc coù keøm
theo moät soá nghi thöùc phuï. Tuy raát khaùc bieät trong nhöõng truyeàn thoáng
phuïng vuï khaùc nhau, nhöng caùch chung, caùc nghi thöùc phuï naøy ñeàu dieãn
taû nhieàu khía caïnh cuûa aân suûng bí tích. Trong nghi leã La tinh, coù nhöõng
nghi thöùc khôûi ñaàu goàm: vieäc giôùi thieäu vaø tuyeån choïn tieán chöùc, huaán duï
cuûa Giaùm muïc, khaûo haïch tieán chöùc, kinh caàu caùc Thaùnh; nhöõng nghi
thöùc naøy xaùc nhaän öùng vieân ñöôïc tuyeån choïn ñuùng theo caùch laøm cuûa Hoäi
Thaùnh, vaø chuaån bò cho haønh vi long troïng laø vieäc thaùnh hieán. Sau nghi
thöùc truyeàn chöùc, coøn coù nhöõng nghi thöùc keøm theo ñeå dieãn taû vaø thöïc
hieän caùch bieåu töôïng maàu nhieäm vöøa cöû haønh: ñoái vôùi taân Giaùm muïc vaø
1294 taân linh muïc coù vieäc xöùc daàu thaùnh, laø daáu chæ cuûa vieäc xöùc daàu baèng
Chuùa Thaùnh Thaàn caùch ñaëc bieät laøm cho thöøa taùc vuï cuûa caùc ngaøi ñöôïc
sinh hoa keát quaû; vieäc trao cho taân Giaùm muïc saùch Tin Möøng, nhaãn, muõ
796 vaø gaäy nhö daáu chæ cho söù vuï toâng ñoà cuûa ngaøi laø rao giaûng Lôøi Chuùa, söï
trung thaønh cuûa ngaøi ñoái vôùi Hoäi Thaùnh laø Hieàn Theâ cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø
nhieäm vuï cuûa ngaøi laø muïc töû cuûa ñoaøn chieân cuûa Chuùa; vieäc trao cho taân
linh muïc dóa vaø cheùn thaùnh, laø daáu chæ cuûa leã vaät cuûa daân thaùnh62 maø taân
linh muïc ñöôïc keâu goïi ñeå daâng leân Thieân Chuùa; vieäc trao saùch Tin Möøng
cho taân phoù teá laø ngöôøi ñaõ laõnh nhaän söù vuï rao giaûng Tin Möøng cuûa Ñöùc
Kitoâ.
V. AI COÙ THEÅ BAN BÍ TÍCH NAØY?

QUIS POTEST HOC SACRAMENTUM CONFERRE?
1575. Ñöùc Kitoâ ñaõ tuyeån choïn caùc Toâng Ñoà vaø cho hoï tham döï vaøo
söù vuï vaø quyeàn bính cuûa Ngöôøi. Khi leân ngöï beân höõu Chuùa Cha,
857 Ngöôøi khoâng boû rôi ñoaøn chieân cuûa Ngöôøi, nhöng nhôø caùc Toâng Ñoà,
Ngöôøi gìn giöõ ñoaøn chieân döôùi söï baûo veä khoâng ngöøng cuûa Ngöôøi,
vaø vaãn ñang höôùng daãn ñoaøn chieân ñoù nhôø caùc muïc töû, nhöõng
ngöôøi ngaøy nay ñang tieáp noái coâng trình cuûa Ngöôøi63. Vì vaäy, Ñöùc
Kitoâ “ban cho” ngöôøi naøy laøm Toâng Ñoà, ngöôøi khaùc laøm muïc töû64.
Chính Ngöôøi tieáp tuïc haønh ñoäng qua caùc Giaùm muïc65.
61
X. ÑGH Pioâ XII, Toâng hieán Sacramentum ordinis: DS 3858.
62
X. Pontificale Romanum. De Ordinatione Episcopi, presbyterorum et diaconorum, De
Ordinatione presbyterorum. Traditio panis et vini, 163, editio typica altera (Typis
63
X. Kinh tieàn tuïng leã caùc Toâng Ñoà I: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 426.
64
X. Ep 4,11.
65
1576. Bôûi vì bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh laø bí tích cuûa thöøa taùc vuï 1536
Toâng Ñoà, neân vieäc truyeàn thoâng “hoàng aân thieâng lieâng”66 vaø “haït
gioáng Toâng Ñoà”67 thuoäc veà caùc Giaùm muïc, vôùi tö caùch laø nhöõng vò
keá nhieäm caùc Toâng Ñoà. Caùc Giaùm muïc ñaõ ñöôïc truyeàn chöùc caùch
thaønh söï, nghóa laø nhöõng vò ôû trong chuoãi keá nhieäm Toâng Ñoà, trao
ban caùch thaønh söï caû ba caáp baäc cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh68.
VI. AI COÙ THEÅ LAÕNH NHAÄN BÍ TÍCH NAØY?

QUIS POTEST HOC RECIPERE SACRAMENTUM?
1577. “Chæ ngöôøi nam (vir) ñaõ ñöôïc Röûa Toäi môùi laõnh nhaän bí tích
Truyeàn Chöùc Thaùnh caùch thaønh söï”69. Chuùa Gieâsu ñaõ tuyeån choïn 551
nhöõng ngöôøi nam (viri) ñeå thaønh laäp nhoùm Möôøi Hai Toâng Ñoà70, vaø
caùc Toâng Ñoà cuõng laøm nhö vaäy khi tuyeån choïn caùc coäng söï vieân71,
nhöõng ngöôøi keá nhieäm caùc ngaøi trong nhieäm vuï cuûa caùc ngaøi72. 861
Giaùm muïc ñoaøn, cuøng vôùi caùc linh muïc ñöôïc lieân keát vôùi caùc ngaøi 862
trong chöùc tö teá, laøm cho Nhoùm Möôøi Hai hieän dieän vaø taùc ñoäng
trong hieän taïi, cho tôùi khi Chuùa laïi ñeán. Hoäi Thaùnh bieát mình bò
raøng buoäc vôùi söï choïn löïa naøy cuûa Chuùa. Do ñoù, khoâng theå coù vieäc
truyeàn chöùc cho caùc ngöôøi nöõ73.
1578. Khoâng ai coù quyeàn ñoøi hoûi ñeå laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc
Thaùnh. Thaät vaäy, khoâng ai ñöôïc töï nhaän laáy cho mình nhieäm vuï 2121
naøy. Phaûi ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi laõnh nhieäm vuï ñoù 74. Ai nghó
mình nhaän ra nhöõng daáu chæ ôn goïi cuûa Thieân Chuùa ñeå laõnh nhaän
thöøa taùc vuï thaùnh, phaûi khieâm toán trình baøy nguyeän voïng cuûa
mình leân thaåm quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh. Hoäi Thaùnh coù traùch nhieäm
vaø coù quyeàn goïi moät ngöôøi naøo ñoù laõnh nhaän caùc chöùc thaùnh. Cuõng
nhö moïi aân suûng, bí tích naøy chæ ñöôïc laõnh nhaän vôùi tính caùch laø
moät hoàng aân nhöng khoâng.
66
67
68
X. ÑGH Innoâcenteâ III, Professio fidei Waldensibus praescripta: DS 794; CÑ Lateâranoâ IV,
Cap. 1, De fide catholica : DS 802; Boä Giaùo Luaät, ñieàu 1012; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông,
caùc ñieàu 744. 747.
69
70
X. Mc 3,14-19; Lc 6,12-16.
71
X. 1 Tm 3,1-13; 2 Tm 1-6; Tt 1,5-9.
72
X. Thaùnh Cleâmenteâ Roâma, Epistula ad Corinthios, 42,4: SC 167, 168-170 (Funk 1, 152);
Ibid., 44,3: SC 167, 172 (Funk 1, 156).
73
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Mulieris dignitatem, 26-27: AAS 80 (1988) 1715-1720;
Id., Toâng thö Ordinatio sacerdotalis: AAS 86 (1994) 545-548; Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc tin,
Tuyeân ngoân Inter insigniores: AAS 69 (1977) 98-116; Id., Responsum ad dubium circa
doctrinam in Epist. Ap. “Ordinatio Sacerdotalis” traditam: AAS 87 (1995) 1114.
74
X. Dt 5,4.
1579. Taát caû caùc thöøa taùc vieân ñöôïc truyeàn chöùc cuûa Giaùo hoäi La
tinh, tröø caùc phoù teá vónh vieãn, thöôøng ñöôïc tuyeån choïn töø nhöõng
1618 nam tín höõu, nhöõng ngöôøi ñang soáng ñoäc thaân vaø muoán giöõ mình
ñoäc thaân “vì Nöôùc Trôøi” (Mt 19,12). Ñöôïc keâu goïi taän hieán cho
Chuùa moät caùch khoâng chia seû, ñeå lo caùc vieäc cuûa Ngaøi75, hoï daán
thaân troïn veïn cho Thieân Chuùa vaø cho con ngöôøi. Söï ñoäc thaân laø
daáu chæ cuûa ñôøi soáng môùi maø thöøa taùc vieân cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc
thaùnh hieán ñeå phuïc vuï. Ñöôïc chaáp nhaän vôùi taâm hoàn vui töôi, söï
2233 ñoäc thaân loan baùo Nöôùc Thieân Chuùa moät caùch raïng rôõ76.
1580. Trong caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông, ñaõ töø nhieàu theá kyû, coù moät
taäp tuïc khaùc: caùc Giaùm muïc chæ ñöôïc tuyeån choïn trong soá nhöõng
ngöôøi ñoäc thaân, coøn nhöõng ngöôøi ñaõ laäp gia ñình coù theå ñöôïc
truyeàn chöùc linh muïc vaø phoù teá. Thöïc haønh naøy, ñaõ töø laâu, vaãn
ñöôïc coi laø hôïp phaùp; caùc linh muïc naøy thöïc thi thöøa taùc vuï höõu
hieäu trong caùc coäng ñoaøn cuûa hoï 77. Tuy nhieân, söï ñoäc thaân cuûa caùc
linh muïc raát ñöôïc traân troïng trong caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông vaø
nhieàu linh muïc ñaõ töï nguyeän soáng ñoäc thaân vì Nöôùc Thieân Chuùa. ÔÛ
Ñoâng phöông cuõng nhö Taây phöông, ai ñaõ laõnh nhaän bí tích
Truyeàn Chöùc Thaùnh, khoâng coøn ñöôïc pheùp keát hoân.
VII. NHÖÕNG HIEÄU QUAÛ CUÛA BÍ TÍCH TRUYEÀN CHÖÙC THAÙNH

EFFECTUS SACRAMENTI ORDINIS
AÁn tín khoâng theå taåy xoùa

1581. Bí tích naøy laøm cho ngöôøi thuï phong neân ñoàng hình ñoàng
1548 daïng vôùi Ñöùc Kitoâ nhôø aân suûng ñaëc bieät cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå
hoï trôû thaønh duïng cuï cuûa Ñöùc Kitoâ haàu phuïc vuï Hoäi Thaùnh Ngöôøi.
Nhôø vieäc truyeàn chöùc, hoï nhaän ñöôïc khaû naêng haønh ñoäng vôùi tö
caùch laø ngöôøi ñaïi dieän cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng laø Ñaàu Hoäi Thaùnh,
trong ba nhieäm vuï cuûa Ngöôøi laø Tö teá, Tieân tri vaø Vöông ñeá.
1121 1582. Cuõng nhö tröôøng hôïp bí tích Röûa Toäi vaø Theâm Söùc, vieäc
tham döï naøy vaøo nhieäm vuï cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc trao ban chæ moät laàn
cho maõi maõi. Chính bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh cuõng in moät aán tín
thieâng lieâng khoâng theå taåy xoùa neân khoâng theå ban bí tích laïi, cuõng
nhö khoâng theå ban ñeå thi haønh trong moät khoaûng thôøi gian giôùi
haïn78.
75
X. 1 Cr 7,32.
76
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 16: AAS 58 (1966) 1015-1016.
77
78
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 23a, Doctrina de sacramento Ordinis, c. 4: DS 1767; CÑ Vaticanoâ II,
Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 21: AAS 57 (1965) 25 ; Ibid., 28: AAS 57 (1965) 34; Ibid.,
29: AAS 57 (1965) 36; Id., Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 2: AAS 58 (1966) 992.
1583. Ngöôøi ñaõ laõnh nhaän chöùc thaùnh caùch thaønh söï, vì nhöõng lyù do
nghieâm troïng, coù theå ñöôïc baõi mieãn khoûi nhöõng boån phaän vaø nhieäm vuï
gaén lieàn vôùi vieäc truyeàn chöùc, hay coù theå bò caám thi haønh caùc ñieàu ñoù79,
nhöng khoâng theå trôû veà baäc giaùo daân theo nghóa heïp, bôûi vì aán tín ñöôïc
ghi do vieäc truyeàn chöùc vaãn coøn maõi80. Ôn goïi vaø söù vuï ñaõ laõnh nhaän
trong ngaøy ngöôøi ñoù chòu chöùc thaùnh ghi daáu treân ngöôøi ñoù moät caùch
tröôøng toàn.
1584. Bôûi vì xeùt cho cuøng, chính Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng haønh ñoäng vaø 1128
thöïc hieän ôn cöùu ñoä qua thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh, neân söï baát
xöùng cuûa vò naøy khoâng ngaên caûn ñöôïc Ñöùc Kitoâ haønh ñoäng81.
Thaùnh Augustinoâ ñaõ noùi caùch maïnh meõ:
“Quaû thaät, thöøa taùc vieân naøo kieâu caêng, thì bò lieät vaøo haøng ma
quyû; nhöng hoï khoâng laøm oâ nhieãm ñöôïc hoàng aân cuûa Ñöùc Kitoâ, 1550
hoàng aân ñoù chaûy qua hoï vaãn tinh tuyeàn, hoàng aân ñoù ñi qua hoï
vaãn trong suoát vaø ñi tôùi ñaát ñai phì nhieâu…. Söùc maïnh thieâng
lieâng cuûa bí tích gioáng nhö aùnh saùng: nhöõng ai caàn ñöôïc soi saùng
seõ nhaän ñöôïc aùnh saùng tinh tuyeàn, vaø neáu aùnh saùng coù ñi ngang
qua nhöõng gì dô baån, thì aùnh saùng cuõng khoâng bò dô baån”82.
AÂn suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn

1585. AÂn suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn do bí tích naøy trao ban laø ôn
ñöôïc ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ laø Tö Teá, laø Thaày vaø laø
Muïc Töû, maø ngöôøi thuï phong ñöôïc thieát ñaët laøm thöøa taùc vieân cuûa
Ngöôøi.
1586. Giaùm muïc laõnh nhaän tröôùc tieân laø ôn can ñaûm (“Thaùnh
Thaàn Thuû Laõnh” hoaëc Thaùnh Thaàn, Ñaáng thieát ñaët caùc thuû laõnh:
lôøi nguyeän taán phong Giaùm muïc trong nghi leã La tinh 83): ôn naøy
giuùp ngaøi höôùng daãn vaø baûo veä Hoäi Thaùnh cuûa ngaøi moät caùch can
ñaûm hôn vaø khoân ngoan hôn, nhö moät ngöôøi cha vaø moät muïc töû,
vôùi moät tình yeâu voâ vò lôïi ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi vaø moät tình yeâu 2448
öu tieân ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo khoå, beänh taät, vaø thieáu thoán84.
Ôn naøy thuùc ñaåy ngaøi loan baùo Tin Möøng cho moïi ngöôøi, trôû neân
79
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 290-293. 1336,1, 3 vaø 5. 1338,2.
80
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 23a, Canones de sacramento Ordinis, canon 4: DS 1774.
81
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 7a, Canones de sacramentis in genere, canon 12: DS 1612; CÑ
Constantienseâ, Errores Iohannis Wyclif, 4: DS 1154.
82
Thaùnh Augustinoâ, In Iohannis evangelium tractatus, 5, 15: CCL 36, 50 (PL 35, 1422).
83
Ordinatione Episcopi. Prex ordinationis, 47, editio typica altera (Typis Polyglottis Vaticanis
1990) 24.
84
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Christus Dominus, 13: AAS 58 (1966) 678-679; Ibid., 16: AAS 58
(1966) 680-681.
maãu möïc cho ñoaøn chieân cuûa mình, ñi tieân phong treân ñöôøng thaùnh
thieän khi keát hôïp neân moät vôùi Ñöùc Kitoâ, laø Tö Teá vaø laø Leã Vaät,
trong bí tích Thaùnh Theå, vaø khoâng sôï hieán maïng soáng vì ñoaøn
chieân cuûa mình:
1558 “Laïy Cha, Ñaáng haèng thaáu suoát caùc taâm hoàn, xin ban ôn cho toâi
tôù Cha ñaây, maø Cha ñaõ choïn vaøo haøng Giaùm muïc, ñeå ngaøi höôùng
daãn ñoaøn chieân thaùnh cuûa Cha, vaø trình leân Cha chöùc tö teá cao
caû moät caùch khoâng coù gì ñaùng traùch, ngaøy ñeâm phuïc vuï Cha,
khoâng ngöøng laøm nguoâi loøng Cha, vaø hieán daâng nhöõng leã vaät cuûa
Hoäi Thaùnh Cha; nhôø chöùc tö teá cao caû, xin cho ngaøi coù quyeàn tha
thöù toäi loãi theo leänh truyeàn cuûa Cha, phaân phoái caùc chöùc vuï theo
meänh leänh Cha vaø thaùo côûi moïi raøng buoäc theo quyeàn Cha ban
cho caùc Toâng Ñoà; xin ban cho ngaøi laøm thoaû loøng Cha baèng söï
dòu daøng vaø taám loøng trong saïch, daâng leân Cha höông thôm dòu
ngoït, nhôø Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Cha...”85.
1564 1587. Hoàng aân thieâng lieâng, ñöôïc trao ban qua vieäc truyeàn chöùc
linh muïc, ñöôïc dieãn taû baèng kinh nguyeän sau ñaây cuûa nghi leã
Byzantin. Khi ñaët tay, vò Giaùm muïc caàu nguyeän:
“Laïy Chuùa, xin ban traøn ñaày hoàng aân cuûa Thaùnh Thaàn Chuùa cho
ngöôøi ñöôïc Chuùa thöông naâng leân haøng linh muïc, ñeå hoï xöùng
ñaùng ñöùng tröôùc baøn thôø Chuùa moät caùch khoâng coù gì ñaùng traùch,
ñeå hoï loan baùo Tin Möøng cuûa Nöôùc Chuùa, coâng boá Lôøi chaân lyù
cuûa Chuùa, daâng leân Chuùa leã vaät vaø teá phaåm thieâng lieâng, vaø
canh taân daân Chuùa nhôø söï taåy röûa taùi sinh; ñeå khi gaëp Chuùa
Gieâsu Kitoâ Con Moät Chuùa, laø Thieân Chuùa cao caû vaø laø Ñaáng cöùu
ñoä chuùng con khi Ngöôøi ngöï ñeán laàn thöù hai, hoï ñöôïc laõnh nhaän
phaàn thöôûng vì ñaõ chu toaøn caùc coâng vieäc do thaùnh chöùc cuûa
mình, nhôø loøng nhaân haäu voâ cuøng cuûa Chuùa”86.
1569 1588. Caùc phoù teá “ñöôïc maïnh söùc bôûi aân suûng bí tích, phuïc vuï daân
Thieân Chuùa trong caùc vieäc phuïc vuï phuïng vuï, lôøi Chuùa vaø baùc aùi,
trong söï hieäp thoâng vôùi Giaùm muïc vaø haøng linh muïc cuûa ngaøi”87.
1589. Tröôùc söï cao caû cuûa aân suûng vaø cuûa nhieäm vuï tö teá, caùc
Thaùnh Tieán só ñaõ caûm nghieäm tieáng goïi khaån thieát phaûi hoái caûi ñeå,
troïn caû ñôøi mình, ñaùp traû laïi Ñaáng duøng bí tích thieát ñaët caùc ngaøi
laøm thöøa taùc vieân. Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, khi coøn laø moät
linh muïc treû, ñaõ phaùt bieåu nhö sau:
“Tröôùc tieân phaûi thanh luyeän mình roài môùi thanh luyeän keû khaùc;
phaûi hoïc söï khoân ngoan, roài môùi daïy doã söï khoân ngoan cho
85
Thaùnh Hippoâlytoâ Roâma, Traditio apostolica, 3: ed. B. Botte (Mušnster i.W. 1989) 8-10.
86
Liturgia Byzantina. 2 oratio chirotoniae presbyteralis: Eukologion to mega (Roma 1873) 136.
87
ngöôøi khaùc; phaûi trôû neân aùnh saùng, roài môùi chieáu soi ngöôøi khaùc;
phaûi ñeán gaàn Chuùa roài môùi daãn ngöôøi khaùc ñeán gaàn Ngaøi; phaûi
ñöôïc thaùnh hoaù, roài môùi thaùnh hoaù (ngöôøi khaùc); caàm tay daãn
daét vaø khuyeân baûo caùch khoân ngoan88. Toâi bieát, chuùng ta laø thöøa
taùc vieân cuûa Ñaáng naøo, chuùng ta ôû ñaâu, vaø chuùng ta höôùng veà
ñaâu. Toâi bieát, Thieân Chuùa cao caû nhö theá naøo, söï yeáu ñuoái cuûa
con ngöôøi nhö theá naøo vaø noù laïi ñöôïc ban quyeàn naêng ra sao89.
[Vaäy linh muïc laø ai ? Laø] ngöôøi baûo veä chaân lyù, ngöôøi seõ ñöùng
vôùi caùc Thieân thaàn, seõ toân vinh vôùi caùc Toång laõnh Thieân thaàn,
seõ mang hy leã leân baøn thôø thieân quoác, seõ chia seû chöùc tö teá vôùi
Ñöùc Kitoâ, seõ taùi taïo vaïn vaät, seõ phuïc hoài hình aûnh Thieân Chuùa
nôi thuï taïo, seõ laø coâng nhaân cho theá giôùi thieân quoác; vaø, cho toâi
noùi ñieàu cao caû hôn nöõa, linh muïc seõ laø moät vò thaàn vaø laøm cho
nhöõng ngöôøi khaùc neân nhöõng vò thaàn”90. 460
Cha sôû thaùnh xöù Ars noùi: “Linh muïc tieáp noái coâng trình cöùu
chuoäc ôû traàn gian naøy”…. “Neáu ai hieåu roõ linh muïc treân traàn gian
naøy, ngöôøi aáy seõ cheát khoâng phaûi vì sôï haõi, maø vì yeâu meán”….
“Chöùc linh muïc laø tình yeâu cuûa traùi tim Chuùa Gieâsu”91.
TOÙM LÖÔÏC
1590. Thaùnh Phaoloâ noùi vôùi moân ñeä Timoâtheâoâ cuûa mình: “Toâi nhaéc
anh phaûi khôi daäy ñaëc suûng cuûa Thieân Chuùa, ñaëc suûng anh ñaõ
nhaän ñöôïc khi toâi ñaët tay treân anh” (2 Tm 1,6) vaø "Ai mong ñöôïc
laøm giaùm quaûn, ngöôøi aáy öôùc muoán moät nhieäm vuï cao ñeïp" (1 Tm
3,1). Ngaøi noùi vôùi oâng Titoâ: "Toâi ñaõ ñeå anh ôû laïi ñaûo Keâta, chính laø
ñeå anh hoaøn thaønh coâng vieäc toå chöùc, vaø ñaët nhöõng kyø muïc trong
moãi thaønh nhö toâi ñaõ truyeàn cho anh" (Tt 1,5).
1591. Toaøn theå Hoäi Thaùnh laø moät daân tö teá. Nhôø bí tích Röûa Toäi,
moïi tín höõu tham döï vaøo chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ. Söï tham döï naøy
ñöôïc goïi laø “chöùc tö teá coäng ñoàng cuûa caùc tín höõu”. Treân neàn taûng
cuûa chöùc tö teá naøy vaø ñeå phuïc vuï cho chöùc tö teá naøy, coøn coù söï
tham döï khaùc vaøo söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ, ñoù laø chöùc tö teá thöøa taùc
ñöôïc trao ban qua bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh; nhieäm vuï cuûa chöùc
tö teá naøy laø phuïc vuï coäng ñoaøn, nhaân danh vaø trong cöông vò cuûa
Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu.
88
Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, Oratio 2, 71: SC 247, 184 (PG 35, 480).
89
90
91
B. Nodet, Le Cureù d’Ars, Sa penseùe – son coeur (Le Puy 1966) 98.
1592. Töï baûn chaát, chöùc tö teá thöøa taùc khaùc vôùi chöùc tö teá coäng
ñoàng, vì ban moät quyeàn thaùnh chöùc ñeå phuïc vuï caùc tín höõu. Caùc
thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh thöïc thi söï phuïc vuï cuûa mình ñoái vôùi
daân Thieân Chuùa qua vieäc giaûng daïy (munus docendi), cöû haønh
phuïng vuï (munus liturgicum) vaø höôùng daãn muïc vuï (munus
regendi).
1593. Töø ban ñaàu, thöøa taùc vuï coù chöùc thaùnh ñöôïc trao ban vaø theå
hieän theo ba caáp baäc: Giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá. Caùc thöøa taùc
vuï ñöôïc trao ban qua bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh laø khoâng theå
thay theá trong caáu truùc höõu cô cuûa Hoäi Thaùnh: khoâng theå noùi veà
Hoäi Thaùnh neáu khoâng coù Giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá92.
1594. Giaùm muïc laõnh nhaän caùch vieân maõn bí tích Truyeàn Chöùc
Thaùnh: bí tích naøy ñöa ngaøi vaøo Giaùm muïc ñoaøn vaø trôû thaønh thuû
laõnh höõu hình cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông ñöôïc uyû thaùc cho ngaøi. Vôùi
tö caùch laø ngöôøi keá nhieäm caùc Toâng Ñoà vaø laø thaønh vieân cuûa Giaùm
muïc ñoaøn, caùc Giaùm muïc tham döï vaøo traùch nhieäm toâng ñoà vaø söù
vuï cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh döôùi quyeàn Ñöùc Giaùo Hoaøng, Ñaáng keá
nhieäm thaùnh Pheâroâ.
1595. Caùc linh muïc lieân keát vôùi caùc Giaùm muïc trong phaåm chöùc tö
teá vaø tuøy thuoäc caùc ngaøi trong coâng taùc muïc vuï. Caùc linh muïc ñöôïc
môøi goïi ñeå trôû thaønh coäng söï vieân khoân ngoan cuûa caùc Giaùm muïc,
hoïp thaønh linh muïc ñoaøn (presbyterium) quanh Giaùm muïc cuûa
mình, cuøng chia seû traùch nhieäm vôùi ngaøi veà Giaùo Hoäi ñòa phöông.
Caùc linh muïc ñöôïc Giaùm muïc trao traùch nhieäm chaêm soùc moät coäng
ñoaøn giaùo xöù, hay chæ ñònh moät coâng vieäc phuïc vuï Hoäi Thaùnh.
1596. Caùc phoù teá laø nhöõng thöøa taùc vieân ñöôïc phong chöùc ñeå ñaûm
nhaän nhöõng traùch nhieäm phuïc vuï Hoäi Thaùnh. Caùc phoù teá khoâng
laõnh nhaän chöùc tö teá thöøa taùc, nhöng vieäc phong chöùc trao cho hoï
nhöõng nhieäm vuï quan troïng trong thöøa taùc vuï rao giaûng Lôøi Chuùa,
lo vieäc phuïng töï, chaêm soùc coäng ñoaøn vaø thöïc thi baùc aùi. Ñoù laø
nhöõng nhieäm vuï caùc vò aáy phaûi chu toaøn döôùi quyeàn muïc vuï cuûa
Giaùm muïc.
1597. Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh ñöôïc trao ban qua vieäc ñaët tay
cuûa Giaùm muïc tieáp theo laø lôøi nguyeän thaùnh hieán (truyeàn chöùc)
troïng theå, caàu xin Chuùa ban cho tieán chöùc nhöõng aân suûng cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn, caàn thieát cho thöøa taùc vuï. Bí tích Truyeàn Chöùc
Thaùnh ghi daáu aán tín khoâng theå taåy xoùa.
1598. Hoäi Thaùnh chæ truyeàn chöùc cho ngöôøi nam ñaõ ñöôïc Röûa Toäi,
sau khi kieåm tra chaéc chaén hoï coù khaû naêng thi haønh chöùc vuï ñöôïc
92
X. Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Trallianos, 3, 1: SC 10bis, 96 (Funk 1, 244).
giao. Chæ coù thaåm quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh coù traùch nhieäm vaø coù
quyeàn goïi moät ngöôøi naøo ñoù laõnh nhaän chöùc thaùnh.
1599. Trong Giaùo Hoäi La tinh, thöôøng chæ truyeàn chöùc linh muïc
cho caùc öùng vieân töï nguyeän soáng ñoäc thaân vaø coâng khai bieåu loä yù
muoán naøy vì yeâu meán Nöôùc Thieân Chuùa vaø phuïc vuï tha nhaân.
1600. Quyeàn trao ban ba caáp baäc cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh
thuoäc veà caùc Giaùm muïc.
Muïc 7
Bí Tích Hoân Phoái
Articulus 7
Sacramentum Matrimonii
1601. “Do giao öôùc hoân nhaân, moät ngöôøi nam vaø moät ngöôøi nöõ taïo
thaønh moät söï hieäp thoâng troïn caû cuoäc soáng; töï baûn chaát, giao öôùc
aáy höôùng veà lôïi ích cuûa ñoâi baïn, cuõng nhö ñeán vieäc sinh saûn vaø
giaùo duïc con caùi; Chuùa Kitoâ ñaõ naâng giao öôùc hoân nhaân giöõa hai
ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa Toäi leân haøng bí tích”93.
I. HOÂN NHAÂN TRONG KEÁ HOAÏCH CUÛA THIEÂN CHUÙA

MATRIMONIUM IN CONSILIO DEI
1602. Kinh Thaùnh môû ñaàu baèng vieäc taïo döïng ngöôøi nam vaø ngöôøi 369
nöõ theo hình aûnh vaø gioáng nhö Thieân Chuùa94 vaø keát thuùc baèng 796
vieãn aûnh veà “tieäc cöôùi Con Chieân” (Kh 19,9)95. Töø ñaàu ñeán cuoái,
Kinh Thaùnh noùi veà hoân nhaân vaø maàu nhieäm hoân nhaân, veà vieäc
thieát laäp vaø yù nghóa maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho hoân nhaân, veà
nguoàn goác vaø muïc ñích cuûa hoân nhaân, veà nhöõng vieäc thöïc hieän
khaùc nhau cuûa hoân nhaân qua doøng lòch söû cöùu ñoä, veà nhöõng khoù
khaên cuûa hoân nhaân phaùt sinh do toäi loãi, vaø vieäc canh taân hoân
nhaân “trong Chuùa” (1 Cr 7,39), trong Giao Öôùc Môùi cuûa Ñöùc Kitoâ
vaø cuûa Hoäi Thaùnh96.
93
Boä Giaùo Luaät, ñieàu 1055,1.
94
X. St 1,26-27.
95
X. Kh 19,7.
96
X. Ep 5,31-32.
Hoân nhaân trong traät töï cuûa coâng trình taïo döïng
1603. “Coäng ñoàng thaân maät cuûa ñôøi soáng vaø tình yeâu hoân nhaân, ñaõ
371 ñöôïc Ñaáng Taïo Hoaù thieát laäp vaø quy ñònh nhöõng luaät leä cho noù.
Chính Thieân Chuùa laø taùc giaû cuûa hoân nhaân”97. Ôn goïi hoân nhaân ñaõ
ñöôïc khaéc ghi trong chính baûn tính cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ,
2331 nhö chính hoï phaùt xuaát töø baøn tay Ñaáng Taïo Hoaù. Hoân nhaân
khoâng phaûi chæ laø moät ñònh cheá cuûa phaøm nhaân, maëc duø ñaõ coù
khoâng ít nhöõng bieán ñoåi maø hoân nhaân ñaõ traûi qua suoát caùc theá kyû,
trong caùc neàn vaên hoaù, cô caáu xaõ hoäi vaø thaùi ñoä tinh thaàn khaùc
nhau. Nhöõng söï khaùc bieät naøy khoâng ñöôïc laøm queân ñi nhöõng neùt
chung vaø tröôøng toàn. Duø phaåm giaù cuûa ñònh cheá naøy khoâng phaûi ôû
ñaâu cuõng saùng toû nhö nhau98, nhöng trong taát caû caùc neàn vaên hoaù,
vaãn coù moät yù thöùc naøo ñoù veà söï cao caû cuûa vieäc keát hôïp trong hoân
nhaân. “Ôn cöùu ñoä cuûa caù nhaân vaø cuûa xaõ hoäi nhaân loaïi vaø xaõ hoäi
2210 Kitoâ giaùo, lieân keát chaët cheõ vôùi tình traïng laønh maïnh cuûa coäng
ñoàng hoân nhaân vaø gia ñình”99.
1604. Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ taïo döïng con ngöôøi vì tình yeâu, cuõng
ñaõ keâu goïi hoï ñeán tình yeâu, ñoù laø ôn goïi neàn taûng vaø baåm sinh cuûa
355 moïi nhaân vò. Thaät vaäy, con ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh vaø
gioáng nhö Thieân Chuùa100, Ñaáng chính “laø Tình Yeâu” (1 Ga 4,8.16).
Vì Thieân Chuùa ñaõ döïng hoï coù nam coù nöõ, neân tình yeâu hoã töông
cuûa hoï laø moät hình aûnh cuûa tình yeâu tuyeät ñoái vaø baát dieät Thieân
Chuùa daønh ñeå yeâu con ngöôøi. Döôùi maét Ñaáng Taïo Hoùa, tình yeâu
naøy laø toát, laø raát toát101. Vaø tình yeâu naøy, ñöôïc Thieân Chuùa chuùc
phuùc, ñöôïc nhaém ñeán vieäc sinh soâi naûy nôû vaø trong coâng trình
chung, nhaém ñeán vieäc baûo toàn coâng trình taïo döïng: “Thieân Chuùa
ban phuùc laønh cho hoï, vaø Thieân Chuùa phaùn vôùi hoï: ‘Haõy sinh soâi
naûy nôû thaät nhieàu, cho ñaày maët ñaát, vaø thoáng trò maët ñaát’”
(St 1,28).
372 1605. Kinh Thaùnh ñaõ khaúng ñònh raèng, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ
ñöôïc taïo döïng cho nhau: “Con ngöôøi ôû moät mình thì khoâng toát”
(St 2,18). Ngöôøi nöõ laø “thòt bôûi thòt” cuûa ngöôøi nam102, nghóa laø
bình ñaúng vôùi ngöôøi nam, raát gaàn guõi vôùi ngöôøi nam, maø Thieân
Chuùa ñaõ ban cho ngöôøi nam vôùi tö caùch laø moät “trôï taù”103, nhö vaäy
97
98
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 47: AAS 58 (1966) 1067.
99
100
X. St 1,27.
101
X. St 1,31.
102
X. St 2,23.
103
X. St 2,18.
laø ngöôøi thay maët Thieân Chuùa ñeå trôï giuùp chuùng ta104. “Bôûi theá,
ngöôøi ñaøn oâng lìa cha meï maø gaén boù vôùi vôï mình, vaø caû hai thaønh
moät xöông moät thòt” (St 2,24). Chính Chuùa cho thaáy caâu naøy noùi
leân söï hôïp nhaát cuoäc ñôøi hai ngöôøi caùch baát dieät, khi Ngöôøi nhaéc 1614
laïi yù ñònh “luùc khôûi ñaàu” cuûa Ñaáng Taïo Hoaù105: “Nhö vaäy, hoï khoâng
coøn laø hai, nhöng chæ laø moät xöông moät thòt” (Mt 19,6).
Hoân nhaân döôùi söï kieåm soaùt cuûa toäi loãi

1606. Moïi ngöôøi ñeàu coù kinh nghieäm veà söï döõ chung quanh mình
vaø nôi chính mình. Kinh nghieäm naøy cuõng ñöôïc caûm nghieäm trong
caùc moái töông quan giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Söï hôïp nhaát cuûa
hoï luùc naøo cuõng bò ñe doïa bôûi söï baát hoaø, oùc thoáng trò, söï baát
trung, loøng ghen töông vaø söï xung ñoät, nhöõng ñieàu ñoù coù theå ñöa
ñeán haän thuø vaø ñoaïn tuyeät. Söï xaùo troän naøy coù theå ñöôïc bieåu loä
moät caùch nhieàu hay ít gay gaét, vaø coù theå ñöôïc khaéc phuïc nhieàu hay
ít tuøy theo caùc neàn vaên hoaù, caùc thôøi ñaïi vaø caùc caù nhaân, nhöng
hình nhö söï xaùo troän ñoù coù tính phoå quaùt.
1607. Theo ñöùc tin, söï xaùo troän naøy, maø chuùng ta caûm nghieäm moät
caùch ñau loøng, khoâng xuaát phaùt töø baûn tính cuûa ngöôøi nam vaø 1849
ngöôøi nöõ, cuõng khoâng do baûn chaát cuûa caùc moái töông quan giöõa hoï,
nhöng do toäi loãi. Nguyeân toäi, moät söï chia lìa khoûi Thieân Chuùa, ñöa
ñeán haäu quaû ñaàu tieân laø chia lìa söï hieäp thoâng nguyeân thuûy giöõa 400
ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Töông quan cuûa hoï bò xaùo troän do vieäc ñoå
loãi cho nhau106; söï haáp daãn laãn nhau, laø hoàng aân rieâng cuûa Ñaáng
Taïo Hoaù107, bò ñoåi thaønh nhöõng töông quan thoáng trò vaø ham
muoán108; ôn goïi ñeïp ñeõ cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ laø sinh soâi naûy
nôû ñeå taêng soá vaø thoáng trò maët ñaát 109 ñaõ trôû neân naëng neà vì nhöõng
hình phaït [laø ñau ñôùn] khi sinh con vaø [cöïc nhoïc] khi lao ñoäng laø m
ra côm baùnh110.
1608. Duø vaäy, traät töï cuûa coâng trình taïo döïng vaãn toàn taïi, tuy bò 55
xaùo troän naëng neà. Ñeå chöõa laønh nhöõng veát thöông do toäi loãi, ngöôøi
nam vaø ngöôøi nöõ caàn ñeán söï trôï giuùp cuûa aân suûng maø Thieân Chuùa,
vì loøng thöông xoùt voâ bieân cuûa Ngaøi, khoâng bao giôø töø choái ban cho
hoï111. Khoâng coù söï trôï giuùp naøy, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ khoâng theå
104
X. Tv 121,2.
105
X. Mt 19,4.
106
X. St 3,12.
107
X. St 2,22.
108
X. St 3,16.
109
X. St 1,28.
110
X. St 3,16-19.
111
St 3,21.
thöïc hieän ñöôïc söï keát hôïp caû cuoäc ñôøi cuûa hoï, ñieàu maø “luùc khôûi
ñaàu” Thieân Chuùa ñaõ nhaém ñeán khi Ngaøi taïo döïng neân hoï.
Hoân nhaân döôùi giaùo huaán cuûa Leà Luaät

410 1609. Vì loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi, Thieân Chuùa khoâng boû rôi con
ngöôøi toäi loãi. Nhöõng hình phaït theo sau toäi loãi, nhö ñau ñôùn khi
sinh con112, lao ñoäng “ñoå moà hoâi traùn” (St 3,19) cuõng laø nhöõng
phöông thuoác ngaên bôùt nhöõng taùc haïi cuûa toäi. Sau khi con ngöôøi sa
ngaõ, hoân nhaân giuùp vöôït thaéng tình traïng co cuïm vaøo baûn thaân,
“chuû nghóa ích kyû”, chæ yeâu mình, tìm khoaùi laïc rieâng, vaø giuùp con
ngöôøi môû ra cho tha nhaân, trôï giuùp laãn nhau, vaø ban taëng chính
mình.
1610. YÙ thöùc luaân lyù veà söï duy nhaát vaø söï baát khaû phaân ly cuûa hoân
1963, 2387 nhaân ñöôïc phaùt trieån daàn döôùi giaùo huaán cuûa Luaät cuõ. Tuïc ña theâ
cuûa caùc toå phuï vaø caùc vua chöa bò ñaåy lui caùch roõ raøng. Nhöng Luaät
ñöôïc ban cho oâng Moâisen ñaõ nhaém ñeán vieäc baûo veä ngöôøi nöõ choáng
laïi söï ñoäc ñoaùn thoáng trò cuûa ngöôøi nam, maëc duø luaät naøy cuõng
keøm theo, nhö lôøi Chuùa noùi, nhöõng daáu veát cuûa “söï cöùng loøng” cuûa
ngöôøi nam, do ñoù oâng Moâisen ñaõ cho pheùp raãy vôï113.
219, 23801611. Nhìn giao öôùc cuûa Thieân Chuùa vôùi daân Israel döôùi hình aûnh
cuûa moät tình yeâu hoân nhaân duy nhaát vaø chung thuûy114, caùc Tieân tri
ñaõ chuaån bò yù thöùc cuûa Daân Chuùa choïn ñeå hoï hieåu bieát saâu xa hôn
veà tính duy nhaát vaø tính baát khaû phaân ly cuûa hoân nhaân115. Caùc
2361 saùch Ruùt vaø Toâbia ñaõ neâu leân nhöõng chöùng töø caûm ñoäng veà yù nghóa
cao quyù cuûa hoân nhaân, cuûa loøng chung thuûy vaø söï aâu yeám phu phuï.
Truyeàn thoáng luoân nhaän thaáy trong saùch Dieãm Ca söï dieãn taû ñoäc
ñaùo veà tình yeâu cuûa con ngöôøi, nhö laø tieáng voïng cuûa tình yeâu
Thieân Chuùa, moät tình yeâu “maõnh lieät nhö töû thaàn” vaø “nöôùc luõ
khoâng daäp taét noåi” (Dc 8,6-7).
Hoân nhaân trong Chuùa

1612. Giao öôùc hoân nhaân giöõa Thieân Chuùa vaø daân Israel cuûa Ngaøi
521 ñaõ chuaån bò cho Giao öôùc môùi vaø vónh cöûu. Trong giao öôùc môùi naøy,
Con Thieân Chuùa, Ñaáng nhaäp theå vaø hieán daâng maïng soáng, moät
caùch naøo ñoù ñaõ lieân keát Ngöôøi vôùi toaøn theå nhaân loaïi ñöôïc Ngöôøi
cöùu ñoä116, nhö vaäy Ngöôøi chuaån bò cho “tieäc cöôùi cuûa Con Chieân”117.
112
X. St 3,16.
113
X. Mt 19,8; Ñnl 24,1.
114
X. Os 1-3; Is 54; 62; Gr 2-3; 31, Ed 16; 23.
115
X. Ml 2,13-17.
116
117
X. Kh 19,7.9.
1613. Khôûi ñaàu ñôøi soáng coâng khai, Chuùa Gieâsu ñaõ thöïc hieän daáu
laï ñaàu tieân cuûa Ngöôøi118 – theo lôøi yeâu caàu cuûa Meï Ngöôøi – trong
moät tieäc cöôùi. Hoäi Thaùnh coi vieäc Chuùa Gieâsu hieän dieän trong tieäc
cöôùi Cana coù moät taàm quan troïng ñaëc bieät. Hoäi Thaùnh coi ñoù laø söï
xaùc nhaän tính thieän haûo cuûa hoân nhaân vaø laø lôøi loan baùo raèng hoân
nhaân töø ñaây veà sau laø daáu chæ höõu hieäu veà söï hieän dieän cuûa Ñöùc
Kitoâ.
1614. Trong khi Ngöôøi rao giaûng, Chuùa Gieâsu ñaõ daïy moät caùch roõ 2336
raøng veà yù nghóa nguyeân thuûy cuûa söï keát hôïp giöõa ngöôøi nam vaø
ngöôøi nöõ, ñuùng nhö Ñaáng Taïo Hoaù ñaõ muoán ngay töø luùc khôûi ñaàu. 2382
Vieäc oâng Moâisen cho pheùp raãy vôï laø moät nhöôïng boä tröôùc loøng chai
daï ñaù119. Söï keát hôïp hoân nhaân giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ laø baát
khaû phaân ly: chính Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän söï keát hôïp ñoù: “Söï gì
Thieân Chuùa ñaõ phoái hôïp, loaøi ngöôøi khoâng ñöôïc phaân ly” (Mt 19,6).
1615. Lôøi nhaán maïnh roõ raøng veà tính baát khaû phaân ly cuûa daây hoân 2364
nhaân laøm cho nhieàu ngöôøi ngôõ ngaøng vaø coi ñoù laø moät ñoøi hoûi
khoâng theå thöïc hieän ñöôïc120. Tuy nhieân, Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng ñaët
cho caùc ñoâi phoái ngaãu moät gaùnh khoâng theå mang noåi vaø quaù naëng
neà121, naëng neà hôn luaät Moâisen. Khi ñeán ñeå taùi laäp traät töï ban ñaàu
cuûa coâng trình taïo döïng, ñaõ bò xaùo troän vì toäi loãi, chính Ngöôøi ban
söùc maïnh vaø aân suûng ñeå con ngöôøi soáng ñôøi hoân nhaân theo chieàu
kích môùi cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Khi böôùc theo Ñöùc Kitoâ baèng caùch
töø boû mình vaø vaùc thaäp giaù mình122, caùc ñoâi phoái ngaãu coù theå “hieåu
ñöôïc”123 yù nghóa nguyeân thuûy cuûa hoân nhaân vaø soáng vôùi yù nghóa ñoù
nhôø söï trôï giuùp cuûa Ñöùc Kitoâ. AÂn suûng naøy cuûa hoân nhaân Kitoâ giaùo
laø hoa traùi cuûa Thaäp Giaù Ñöùc Kitoâ, nguoàn maïch cuûa toaøn boä ñôøi 1642
soáng Kitoâ höõu.
1616. Toâng Ñoà Phaoloâ laøm saùng toû ñieàu ñoù khi noùi: “Ngöôøi laøm
choàng haõy yeâu thöông vôï, nhö chính Ñöùc Kitoâ yeâu thöông Hoäi
Thaùnh vaø hieán mình vì Hoäi Thaùnh; nhö vaäy, Ngöôøi thaùnh hoaù vaø
thanh taåy Hoäi Thaùnh” (Ep 5,25-26). Thaùnh nhaân coøn noùi theâm:
“Chính vì theá, ngöôøi ñaøn oâng seõ lìa cha meï maø gaén boù vôùi vôï mình,
vaø caû hai seõ thaønh moät xöông moät thòt. Maàu nhieäm naøy thaät laø cao
caû. Toâi muoán noùi veà Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh” (Ep 5,31-32).
1617. Toaøn boä ñôøi soáng Kitoâ höõu mang daáu chæ cuûa tình yeâu phu 796
theâ giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh. Bí tích Röûa Toäi, cöûa daãn vaøo daân
118
X. Ga 2,1-11.
119
X. Mt 19,8.
120
X. Mt 19,10.
121
X. Mt 11,29-30.
122
X. Mc 8,34.
123
X. Mt 19,11.
Thieân Chuùa, ñaõ laø moät maàu nhieäm hoân öôùc; bí tích ñoù coù theå noùi
ñöôïc laø nhö moät thanh taåy chuaån bò hoân leã124 dieãn ra tröôùc böõa tieäc
cöôùi, laø bí tích Thaùnh Theå. Hoân nhaân Kitoâ giaùo, ñeán löôït mình, trôû
thaønh daáu chæ höõu hieäu, trôû thaønh bí tích cuûa giao öôùc giöõa Ñöùc
Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh. Bôûi vì noù noùi leân vaø truyeàn thoâng aân suûng cuûa
giao öôùc ñoù, neân hoân nhaân giöõa hai ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa Toäi laø moät
bí tích thaät söï cuûa Giao Öôùc Môùi125.
Trinh khieát vì Nöôùc [Trôøi]

2232 1618. Ñöùc Kitoâ laø troïng taâm cuûa toaøn boä ñôøi soáng Kitoâ giaùo. Daây
lieân keát vôùi Ngöôøi chieám vò trí haøng ñaàu so vôùi moïi daây lieân keát
khaùc veà gia ñình hay xaõ hoäi126. Ngay thuôû ban ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh,
ñaõ coù nhöõng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ töø boû lôïi ích lôùn lao cuûa hoân
1579 nhaân ñeå theo Con Chieân ñi baát cöù nôi naøo Ngöôøi ñi127, ñeå chuyeân lo
vieäc cuûa Chuùa, ñeå tìm caùch laøm ñeïp loøng Ngöôøi 128, vaø ñeå ñi ñoùn
Taân Lang ñang ñeán129. Chính Ñöùc Kitoâ ñaõ môøi goïi moät soá ngöôøi ñi
theo Ngöôøi trong caùch soáng naøy, caùch soáng maø Ngöôøi luoân laø maãu
möïc:
“Coù nhöõng ngöôøi khoâng keát hoân vì töø khi loït loøng meï, hoï ñaõ
khoâng coù khaû naêng; coù nhöõng ngöôøi khoâng theå keát hoân vì bò
ngöôøi ta hoaïn; laïi coù nhöõng ngöôøi töï yù khoâng keát hoân vì Nöôùc
Trôøi. Ai hieåu ñöôïc thì hieåu” (Mt 19,12).
922-924 1619. Trinh khieát vì Nöôùc Trôøi laø söï trieån khai aân suûng bí tích
Röûa Toäi, laø daáu chæ noåi baät cho söï öu tieân tuyeät ñoái cuûa moái lieân
keát vôùi Ñöùc Kitoâ vaø cho söï soát saéng mong chôø Ngöôøi laïi ñeán, vaø
cuõng laø moät daáu chæ nhaéc nhôù raèng hoân nhaân laø moät thöïc taïi cuûa
theá giôùi hieän taïi ñang qua ñi130.
1620. Caû hai, bí tích Hoân nhaân vaø ñôøi soáng trinh khieát vì Nöôùc
Thieân Chuùa, ñeàu phaùt xuaát töø chính Chuùa. Chính Ngaøi ban cho caû
2349 hai, yù nghóa vaø aân suûng caàn thieát ñeå soáng theo thaùnh yù Ngaøi131.
124
X. Ep 5,26-27.
125
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 24a, Doctrina de sacramento Matrimonii: DS 1800; Boä Giaùo Luaät,
ñieàu 1055,1.
126
X. Lc 14,26; Mc 10,28-31.
127
X. Kh 14,4.
128
X. 1 Cr 7,32.
129
X. Mt 25,6.
130
X. Mc 12,25; 1 Cr 7,31.
131
X. Mt 19,3-12.
Vieäc ñaùnh giaù söï trinh khieát vì Nöôùc Trôøi132 vaø yù nghóa Kitoâ giaùo
cuûa Hoân nhaân laø khoâng theå taùch rôøi nhau vaø hoã trôï cho nhau:
“Ai haï giaù hoân nhaân, thì ngöôøi ñoù cuõng haï giaù söï vinh quang cuûa
ñöùc trinh khieát; ai ca ngôïi hoân nhaân, thì ngöôøi ñoù caøng khaâm
phuïc ñöùc trinh khieát. Bôûi vì ñieàu gì coøn phaûi so saùnh vôùi moät
ñieàu xaáu hôn môùi thaáy laø toát, thì ñoù chöa phaûi laø hoaøn toaøn toát;
coøn ñieàu gì toát hôn nhöõng caùi moïi ngöôøi cho laø toát, thì ñoù môùi laø
ñieàu toát tuyeät haûo”133.
II. CÖÛ HAØNH BÍ TÍCH HOÂN PHOÁI

MATRIMONII CELEBRATIO
1621. Trong nghi leã La tinh, bí tích Hoân Phoái giöõa hai tín höõu
coâng giaùo thöôøng ñöôïc cöû haønh trong thaùnh leã, vì taát caû caùc bí tích
ñeàu lieân keát vôùi maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ134. Trong thaùnh 1323
leã, vieäc töôûng nieäm Giao Öôùc Môùi ñöôïc thöïc hieän, trong ñoù Ñöùc
Kitoâ ñaõ keát hôïp Ngöôøi caùch vónh vieãn vôùi Hieàn Theâ yeâu daáu cuûa
Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh, vì Hoäi Thaùnh ñoù maø Ngöôøi ñaõ noäp mình135.
Vì vaäy, ñoâi phoái ngaãu phaûi ñoùng aán söï öng thuaän trao taëng chính
mình cho nhau baèng leã daâng cuoäc ñôøi hoï, khi hoï keát hôïp söï öng
thuaän ñoù vôùi leã daâng hieän taïi cuûa Ñöùc Kitoâ vì Hoäi Thaùnh Ngöôøi, 1368
ñöôïc hieän thöïc trong Hy leã Thaùnh Theå, vaø khi hoï röôùc leã, ñeå nhôø
hieäp thoâng vôùi chính Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ, hoï laøm neân “moät
thaân theå” trong Ñöùc Kitoâ136.
1622. “Nghi leã hoân phoái laø moät haønh vi bí tích ñeå thaùnh hoùa, neân
phaûi ñöôïc cöû haønh moät caùch thaønh söï, xöùng ñaùng vaø sinh hieäu
quaû”137. Vì vaäy, ñeå doïn mình cöû haønh bí tích Hoân Phoái, hai ngöôøi
phaûi laõnh nhaän bí tích Giao Hoaø. 1422
1623. Theo truyeàn thoáng La tinh, chính ñoâi taân hoân, vôùi tö caùch laø
caùc thöøa taùc vieân cuûa aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ, töï trao ban bí tích
Hoân Phoái cho nhau, khi baøy toû söï öng thuaän keát hoân tröôùc maët Hoäi
Thaùnh. Trong truyeàn thoáng caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông, caùc tö teá,
Giaùm muïc hay linh muïc, laø nhöõng nhaân chöùng cho söï öng thuaän hoã
132
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 42: AAS 57 (1965) 48; Id., Saéc leänh
Perfectae caritatis, 12: AAS 58 (1966) 707; Id., Saéc leänh Optatam totius, 10: AAS 58 (1966)
720-721.
133
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, De virginitate, 10,1: SC 125, 122 (PG 48, 540); x. ÑGH Gioan
Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris consortio, 16: AAS 74 (1982) 98.
134
135
136
X. 1 Cr 10,17.
137
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris consortio, 67: AAS 74 (1982) 162.
töông ñöôïc trao ñoåi giöõa caùc ngöôøi phoái ngaãu138, nhöng lôøi chuùc
laønh cuûa caùc ngaøi cuõng caàn thieát ñeå bí tích neân thaønh söï139.
1624. Caùc neàn phuïng vuï khaùc nhau coù nhieàu lôøi nguyeän chuùc laønh
vaø lôøi nguyeän khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn, xin Thieân Chuùa ban
traøn ñaày aân suûng vaø phuùc laønh cuûa Ngaøi cho ñoâi taân hoân, ñaëc bieät
cho ngöôøi vôï. Trong lôøi nguyeän khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn cuûa bí
736 tích naøy, ñoâi taân hoân laõnh nhaän Chuùa Thaùnh Thaàn xeùt nhö söï
hieäp thoâng tình yeâu giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh140. Chính Chuùa
Thaùnh Thaàn laø daáu aán hoân öôùc cuûa hoï, Ngaøi luoân luoân laø nguoàn
maïch cho tình yeâu daâng hieán cuûa hoï, vaø laø söùc maïnh giuùp hoï
chung thuûy vôùi nhau.
III. SÖÏ ÖNG THUAÄN KEÁT HOÂN

CONSENSUS MATRIMONIALIS
1625. Hoân öôùc ñöôïc kyù keát giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, caû hai ñaõ
1734 ñöôïc röûa toäi vaø töï do ñeå keát hoân, vaø hoï töï nguyeän baøy toû söï öng
thuaän cuûa mình. “Töï do” nghóa laø:
– khoâng bò eùp buoäc;
– khoâng bò ngaên trôû theo luaät töï nhieân hay giaùo luaät.
2201 1626. Hoäi Thaùnh coi vieäc trao ñoåi söï öng thuaän giöõa hai ngöôøi phoái
ngaãu nhö laø yeáu toá caàn thieát “laøm neân hoân nhaân”141. Neáu thieáu söï
öng thuaän, thì khoâng coù hoân nhaân.
1627. Söï öng thuaän laø moät “haønh vi nhaân linh, qua ñoù hai ngöôøi
phoái ngaãu trao thaân cho nhau vaø ñoùn nhaän nhau”142: “Anh nhaän em
laøm vôï anh…”; “Em nhaän anh laøm choàng em…”143. Söï öng thuaän naøy
keát hôïp hai ngöôøi phoái ngaãu vôùi nhau, ñaït ñeán söï hoaøn hôïp
(consummationem) khi hai ngöôøi “trôû neân moät xaùc thòt”144.
1628. Söï öng thuaän phaûi laø moät haønh vi yù chí cuûa moãi ngöôøi phoái
1735 ngaãu, töï do khoâng bò taùc ñoäng vì baïo löïc hay vì sôï haõi nghieâm
troïng töø beân ngoaøi145. Khoâng coù theá löïc nhaân loaïi naøo coù theå thay
138
X. Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 817.
139
X. Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 828.
140
X. Ep 5,32.
141
142
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 48: AAS 58 (1966) 1067; Boä Giaùo
Luaät, ñieàu 1057,2.
143
Nghi thöùc cöû haønh Hoân Nhaân, 62, Editio typica altera (Typis Polyglottis Vaticanis 1991) 17.
144
X. St 2,24; Mc 10,8; Ep 5,31.
145
theá söï öng thuaän ñoù146. Neáu thieáu söï töï do naøy, thì hoân nhaân
khoâng thaønh söï.
1629. Vì lyù do naøy (hay vì nhöõng lyù do khaùc laøm cho hoân nhaân trôû neân
voâ hieäu vaø tieâu hoân)147 Hoäi Thaùnh, sau khi xeùt duyeät caùc ñieàu kieän qua
toaø aùn hoân phoái coù thaåm quyeàn, coù theå tuyeân boá “söï voâ hieäu cuûa hoân
nhaân”, nghóa laø hoân nhaân ñoù ñaõ khoâng heà thaønh söï. Trong tröôøng hôïp
naøy, hai ngöôøi ñöôïc töï do keát hoân, nhöng hoï vaãn phaûi giöõ nhöõng nghóa vuï
töï nhieân do söï keát hôïp tröôùc148.
1630. Tö teá (hay phoù teá), chöùng kieán vieäc cöû haønh Hoân Phoái, nhaân
danh Hoäi Thaùnh nhaän lôøi öng thuaän cuûa ñoâi taân hoân vaø ban cho hoï
lôøi chuùc laønh cuûa Hoäi Thaùnh. Söï hieän dieän cuûa thöøa taùc vieân Hoäi
Thaùnh (vaø cuûa caû nhöõng nhaân chöùng) dieãn taû caùch roõ raøng raèng,
hoân nhaân laø moät thöïc taïi coù chieàu kích Hoäi Thaùnh.
1631. Vì lyù do naøy, Hoäi Thaùnh thöôøng ñoøi buoäc caùc tín höõu cuûa
mình phaûi keát hoân theo theå thöùc cuûa Hoäi Thaùnh149. Coù nhieàu lyù do
ñeå giaûi thích quy ñònh naøy:
– Hoân nhaân mang tính bí tích laø moät haønh vi phuïng vuï. Bôûi 1069
vaäy neân ñöôïc cöû haønh trong phuïng vuï coâng khai cuûa Hoäi
Thaùnh;
– Hoân nhaân ñöa ngöôøi ta vaøo moät baäc soáng trong Hoäi Thaùnh, 1537
mang laïi nhöõng quyeàn lôïi vaø nghóa vuï trong Hoäi Thaùnh giöõa
ñoâi phoái ngaãu vaø ñoái vôùi con caùi;
– Bôûi vì hoân nhaân laø moät baäc soáng trong Hoäi Thaùnh, neân caàn
thieát phaûi coù söï chaéc chaén veà hoân nhaân (vì vaäy baét buoäc phaûi
coù caùc nhaân chöùng);
– Tính chaát coâng khai cuûa söï öng thuaän baûo veä söï öng thuaän ñoù 2365
sau khi noù ñaõ ñöôïc thöïc hieän, vaø trôï giuùp ngöôøi ta chung thuyû
vôùi lôøi öng thuaän ñoù.
1632. Ñeå söï öng thuaän cuûa hai ngöôøi phoái ngaãu laø moät haønh vi töï
do vaø coù traùch nhieäm, vaø ñeå cho hoân öôùc coù ñöôïc nhöõng neàn taûng
nhaân baûn vaø Kitoâ giaùo moät caùch vöõng chaéc vaø laâu beàn, vieäc chuaån
bò hoân nhaân laø heát söùc quan troïng:
– Göông saùng vaø söï giaùo duïc do cha meï vaø gia ñình luoân laø con ñöôøng 2206
ñaëc bieät cho vieäc chuaån bò naøy.
– Nhieäm vuï cuûa caùc muïc töû vaø cuûa coäng ñoaøn Kitoâ höõu, nhö laø “cuûa gia
ñình Thieân Chuùa”, laø caàn thieát ñeå trao ban nhöõng giaù trò nhaân baûn
146
147
148
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 1071,1.3.
149
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 24a, Decretum “Tametsi”: DS 1813-1816; Boä Giaùo Luaät, ñieàu 1108.
vaø Kitoâ giaùo veà hoân nhaân vaø gia ñình150, nhaát laø trong thôøi ñaïi
chuùng ta, nhieàu baïn treû ñaõ caûm nghieäm nhöõng caûnh gia ñình tan vôõ,
caùc gia ñình naøy khoâng coøn mang laïi ñaày ñuû ñöôïc söï khai taâm nhö
vaäy:
“Nhöõng ngöôøi treû phaûi ñöôïc giaùo duïc caùch thích hôïp vaø ñuùng luùc,
toát nhaát laø trong khung caûnh gia ñình mình, veà phaåm giaù, nhieäm
vuï vaø coâng vieäc cuûa tình yeâu phu phuï, ñeå sau khi ñaõ ñöôïc daïy doã
baûo toaøn ñöùc khieát tònh, luùc ñeán tuoåi thích hôïp, hoï coù theå töø thôøi
151
2350 kyø ñính hoân trong traéng böôùc vaøo ñôøi soáng hoân nhaân” .
Hoân nhaân hoãn hôïp vaø khaùc ñaïo

1633. Trong nhieàu mieàn, raát thöôøng coù nhöõng hoân nhaân hoãn hôïp (giöõa
ngöôøi coâng giaùo vaø ngöôøi ñöôïc röûa toäi ngoaøi coâng giaùo). Tình traïng naøy
ñoøi hoûi phaûi coù söï löu taâm ñaëc bieät cuûa nhöõng ngöôøi phoái ngaãu cuõng nhö
cuûa caùc muïc töû. Tröôøng hôïp hoân nhaân khaùc ñaïo (giöõa ngöôøi coâng giaùo vaø
ngöôøi khoâng ñöôïc röûa toäi) laïi caøng phaûi caån thaän quan taâm hôn nöõa.
1634. Vieäc nhöõng ngöôøi phoái ngaãu thuoäc nhöõng Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc nhau
khoâng taïo neân moät ngaên trôû khoâng theå vöôït qua ñoái vôùi hoân nhaân, khi
hai ngöôøi ñoùng goùp cho nhau nhöõng gì moãi ngöôøi ñaõ laõnh nhaän nôi coäng
ñoaøn cuûa mình, vaø hoïc hoûi laãn nhau caùch soáng trung thaønh vôùi Ñöùc Kitoâ.
Nhöng khoâng ñöôïc coi thöôøng nhöõng khoù khaên trong caùc cuoäc hoân nhaân
hoãn hôïp. Nhöõng khoù khaên naøy xuaát phaùt töø söï chia reõ giöõa caùc Kitoâ höõu,
ñeán nay vaãn chöa ñöôïc giaûi quyeát. Ñoâi phoái ngaãu coù nguy cô phaûi caûm
nghieäm caùch bi thaûm söï chia reõ cuûa caùc Kitoâ höõu ngay trong gia ñình cuûa
mình. Vieäc khaùc ñaïo caøng coù theå khieán cho caùc khoù khaên noùi treân trôû neân
817 traàm troïng hôn. Nhöõng khaùc bieät veà ñöùc tin, chính quan nieäm veà hoân
nhaân, vaø caû nhöõng naõo traïng toân giaùo khaùc nhau, coù theå taïo thaønh coäi
nguoàn cho nhöõng caêng thaúng trong hoân nhaân, nhaát laø ñoái vôùi vaán ñeà giaùo
duïc con caùi. Töø ñoù coù theå ñöa ñeán moät nguy cô laø söï döûng döng veà toân
giaùo.
1635. Theo luaät hieän haønh cuûa Giaùo Hoäi La tinh, hoân nhaân hoãn hôïp chæ
hôïp phaùp khi coù pheùp minh nhieân cuûa giaùo quyeàn152. Coøn tröôøng hôïp khaùc
ñaïo, thì phaûi coù pheùp chuaån minh nhieân ñeå mieãn chuaån khoûi ngaên trôû,
thì hoân nhaân khaùc ñaïo môùi thaønh söï153. Muoán ñöôïc pheùp hay ñöôïc chuaån,
phaûi giaû thieát raèng caû hai ñöông söï bieát roõ vaø khoâng loaïi tröø nhöõng muïc
ñích vaø ñaëc tính chính yeáu cuûa hoân nhaân; rieâng beân coâng giaùo cam keát thi
haønh nhöõng ñoøi buoäc, laø giöõ ñöùc tin cuûa mình, vaø baûo ñaûm cho con caùi
150
151
152
153
ñöôïc röûa toäi vaø giaùo duïc trong Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, vaø phaûi thoâng baùo
cho beân khoâng coâng giaùo bieát roõ nhöõng ñieàu aáy154.
1636. Trong nhieàu mieàn, nhôø cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát, moät soá coäng ñoaøn 821
Kitoâ höõu ñaõ toå chöùc sinh hoaït muïc vuï chung cho caùc ñoâi hoân nhaân hoãn
hôïp. Nhieäm vuï cuûa sinh hoaït naøy laø giuùp cho caùc ñoâi phoái ngaãu bieát soáng
hoaøn caûnh ñaëc bieät cuûa hoï döôùi aùnh saùng ñöùc tin. Sinh hoaït ñoù cuõng phaûi
giuùp hoï vöôït thaéng nhöõng caêng thaúng giöõa caùc boån phaän cuûa hoï ñoái vôùi
nhau vaø ñoái vôùi caùc coäng ñoaøn Giaùo Hoäi cuûa hoï. Sinh hoaït muïc vuï chung
phaûi khuyeán khích laøm taêng tröôûng nhöõng gì ñoái vôùi hoï laø chung trong
ñöùc tin, vaø toân troïng nhöõng gì coøn laøm hoï chia reõ.
1637. Trong caùc hoân nhaân khaùc ñaïo, ngöôøi phoái ngaãu coâng giaùo coù moät
nhieäm vuï ñaëc bieät: “Choàng ngoaïi ñaïo ñöôïc thaùnh hoaù nhôø vôï vaø vôï ngoaïi
ñaïo ñöôïc thaùnh hoaù nhôø ngöôøi choàng coù ñaïo” (1 Cr 7,14). Thaät laø moät
nieàm vui lôùn cho ngöôøi phoái ngaãu Kitoâ höõu vaø cho Hoäi Thaùnh neáu “vieäc
thaùnh hoaù” naøy ñöa ngöôøi phoái ngaãu kia töï nguyeän trôû laïi vôùi ñöùc tin Kitoâ
giaùo155. Tình yeâu phu phuï chaân thaønh, vieäc thöïc haønh caùch khieâm toán vaø
nhaãn naïi nhöõng ñöùc tính thuoäc gia ñình vaø vieäc kieân trì caàu nguyeän coù
theå chuaån bò cho ngöôøi phoái ngaãu khoâng coù ñöùc tin ñoùn nhaän ñöôïc ôn hoái
caûi.
IV. NHÖÕNG HIEÄU QUAÛ CUÛA BÍ TÍCH HOÂN PHOÁI

EFFECTUS SACRAMENTI MATRIMONII
1638. “Töø cuoäc hoân nhaân thaønh söï giöõa nhöõng ngöôøi phoái ngaãu naûy
sinh moät moái daây lieân keát vónh vieãn vaø ñoäc höõu töï baûn chaát; ngoaøi
ra, trong hoân nhaân Kitoâ giaùo, nhöõng ngöôøi phoái ngaãu ñöôïc cuûng coá
vaø nhö ñöôïc thaùnh hieán do moät bí tích ñaëc bieät ñeå chu toaøn nghóa
vuï vaø naâng cao phaåm giaù baäc soáng cuûa mình”156.
Daây Hoân Phoái

1639. Söï öng thuaän, qua ñoù hai ngöôøi phoái ngaãu töï hieán cho nhau
vaø ñoùn nhaän nhau, ñöôïc chính Thieân Chuùa ñoùng aán157. Töø hoân öôùc
cuûa hoï “phaùt sinh moät ñònh cheá vöõng chaéc theo yù ñònh cuûa Thieân
Chuùa vaø coù giaù trò tröôùc maët xaõ hoäi” 158. Hoân öôùc cuûa ñoâi phoái ngaãu
ñöôïc loàng vaøo trong giao öôùc giöõa Thieân Chuùa vôùi nhaân loaïi: “Tình
yeâu phu phuï ñích thöïc ñöôïc ñoùn nhaän vaøo trong tình yeâu Thieân
Chuùa”159.
154
155
X. 1 Cr 7,16.
156
157
X. Mc 10,9.
158
159
1640. Daây hoân phoái ñöôïc chính Thieân Chuùa thieát ñaët, ñeán ñoä hoân
nhaân thaønh nhaän vaø hoaøn hôïp (ratum et consummatum) giöõa hai
ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, khoâng bao giôø coù theå ñöôïc thaùo gôõ. Daây lieân
keát naøy, laø do moät haønh vi nhaân linh töï do cuûa ñoâi phoái ngaãu vaø
do söï hoaøn hôïp hoân phoái, laø moät thöïc taïi töø nay khoâng theå ruùt laïi,
vaø laø nguoàn goác cuûa moät giao öôùc ñaõ ñöôïc baûo ñaûm bôûi söï trung tín
2365 cuûa Thieân Chuùa. Hoäi Thaùnh khoâng coù quyeàn tuyeân boá traùi ngöôïc
vôùi söï an baøi khoân ngoan naøy cuûa Thieân Chuùa160.
AÂn suûng cuûa bí tích Hoân Phoái

1641. “Caùc ñoâi phoái ngaãu Kitoâ höõu coù hoàng aân rieâng cho baäc soáng
cuûa mình trong daân Thieân Chuùa”161. AÂn suûng rieâng bieät naøy cuûa bí
tích Hoân Phoái laø ñeå kieän toaøn tình yeâu phu phuï, cuûng coá söï hôïp
nhaát baát khaû phaân ly cuûa hoï. Nhôø aân suûng naøy, “hoï giuùp nhau neân
thaùnh trong ñôøi soáng hoân nhaân vaø trong vieäc ñoùn nhaän vaø giaùo duïc
con caùi”162.
1615 1642. Ñöùc Kitoâ laø nguoàn maïch cuûa aân suûng naøy. “Cuõng nhö xöa
kia, Thieân Chuùa ñeán gaëp daân Ngaøi baèng moät giao öôùc tình yeâu vaø
796 trung thaønh, thì ngaøy nay, Ñaáng Cöùu Ñoä loaøi ngöôøi vaø laø Phu Quaân
cuûa Hoäi Thaùnh, cuõng ñeán gaëp caùc ñoâi phoái ngaãu Kitoâ höõu qua bí
tích Hoân Phoái”163. Ngöôøi ôû laïi vôùi hoï, ban söùc maïnh cho hoï ñeå hoï
nhaän laáy thaäp giaù cuûa mình maø böôùc theo Ngöôøi, ñeå hoï choãi daäy
sau khi sa ngaõ, ñeå hoï tha thöù cho nhau, ñeå hoï vaùc laáy gaùnh naëng
cuûa nhau164, ñeå hoï “tuøng phuïc laãn nhau vì loøng kính sôï Ñöùc Kitoâ”
(Ep 5,21), vaø yeâu thöông nhau baèng moät tình yeâu sieâu nhieân, teá nhò
vaø sinh soâi naûy nôû. Thieân Chuùa ban cho hoï, ngay töø ñôøi naøy, trong
nhöõng nieàm vui cuûa tình yeâu vaø cuûa ñôøi soáng gia ñình hoï, ñöôïc
neám tröôùc tieäc cöôùi Con Chieân:
“Laøm sao chuùng ta coù theå moâ taû ñöôïc nieàm haïnh phuùc cuûa cuoäc
hoân nhaân ñöôïc Hoäi Thaùnh noái keát, ñöôïc hy leã cuûng coá, ñöôïc lôøi
chuùc laønh ñoùng aán, ñöôïc caùc Thieân thaàn coâng boá vaø ñöôïc Cha
treân trôøi chuaån nhaän? Coù ñoâi baïn naøo baèng ñoâi baïn tín höõu,
ñöôïc keát hôïp do cuøng moät nieàm hy voïng, cuøng moät öôùc nguyeän,
cuøng moät kyû luaät, cuøng moät coâng vieäc phuïc vuï. Caû hai laø anh em
(con moät Cha), laø ñoàng phuïc vuï (cho moät Chuû); khoâng bò phaân reõ
160
161
162
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 11: AAS 57 (1965) 15-16; x. Ibid., 41: AAS
57 (1965) 47.
163
164
X. Gl 6,2.
trong tinh thaàn vaø trong xaùc thòt, thaät söï laø hai trong moät xaùc
thòt. ÔÛ ñaâu xaùc thòt neân moät, thì tinh thaàn cuõng neân moät”165.
V. NHÖÕNG ÑIEÀU THIEÄN HAÛO

VAØ NHÖÕNG ÑOØI HOÛI CUÛA TÌNH YEÂU PHU PHUÏ
AMORIS CONIUGALIS BONA ET EXIGENTIAE
1643. “Tình yeâu phu phuï laø moät toång theå bao goàm moïi yeáu toá cuûa 2361
con ngöôøi: nhöõng ñoøi hoûi cuûa thaân xaùc vaø baûn naêng, nhöõng söùc
maïnh cuûa giaùc quan vaø tình caûm, nhöõng khaùt khao cuûa tinh thaàn
vaø yù chí; tình yeâu ñoù nhaém ñeán söï hôïp nhaát baûn thaân saâu xa, moät
söï hôïp nhaát roõ raøng laø vöôït quaù vieäc chæ neân moät veà theå xaùc, ñeå
trôû thaønh moät traùi tim vaø moät taâm hoàn; tình yeâu aáy thaät söï ñoøi
hoûi söï baát khaû phaân ly vaø loøng chung thuûy khi trao hieán cho nhau
moät caùch döùt khoaùt, vaø môû ngoû cho vieäc sinh saûn. Noùi toùm laïi, ñaây
laø nhöõng ñaëc ñieåm thoâng thöôøng cuûa baát cöù tình yeâu phu phuï töï
nhieân naøo, nhöng mang moät yù nghóa môùi meû, moät yù nghóa khoâng
nhöõng thanh luyeän vaø cuûng coá nhöõng ñaëc ñieåm ñoù, maø coøn naâng
cao chuùng leân ñeán ñoä chuùng ñöôïc coi laø bieåu hieän cuûa nhöõng ñieàu
thieän haûo rieâng bieät cuûa Kitoâ giaùo”166.
Tính duy nhaát vaø tính baát khaû phaân ly cuûa hoân nhaân
1644. Töï baûn chaát cuûa noù, tình yeâu phu phuï ñoøi hoûi söï duy nhaát vaø
söï baát khaû phaân ly cuûa coäng ñoàng nhaân vò cuûa hoï trong suoát cuoäc
ñôøi hoï: “Hoï khoâng coøn laø hai, nhöng chæ laø moät xöông moät thòt.
Vaäy, söï gì Thieân Chuùa ñaõ phoái hôïp, loaøi ngöôøi khoâng ñöôïc phaân ly”
(Mt 19,6)167. “Hoï ñöôïc môøi goïi khoâng ngöøng lôùn leân trong tình hieäp
thoâng vôùi nhau qua vieäc trung thaønh moãi ngaøy vôùi lôøi cam keát hoân
nhaân laø trao hieán troïn veïn cho nhau”168. Söï hieäp thoâng phaøm nhaân
naøy ñöôïc cuûng coá, thanh luyeän vaø hoaøn thieän nhôø söï hieäp thoâng
trong Ñöùc Kitoâ, ñöôïc ban taëng nhôø bí tích Hoân Phoái. Söï hieäp thoâng
ñoù caøng thaâm saâu hôn nhôø cuøng soáng ñöùc tin chung vôùi nhau vaø
cuøng laõnh nhaän bí tích Thaùnh Theå chung vôùi nhau.
1645. “Tính duy nhaát cuûa hoân nhaân maø Chuùa ñaõ xaùc nhaän, ñöôïc 369
bieåu loä caùch roõ raøng qua vieäc phaåm giaù caù nhaân bình ñaúng giöõa
ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñöôïc nhìn nhaän trong söï yeâu thöông laãn
nhau caùch troïn veïn”169. Tuïc ña theâ laø traùi ngöôïc vôùi phaåm giaù bình
165
Tertullianoâ, Ad uxorem, 2, 8, 6-7: CCL 1, 393 (PL 1, 1415-1416); x. ÑGH Gioan Phaoloâ II,
Toâng huaán Familiaris Consortio, 13: AAS 74 (1982) 94.
166
167
X. St 2,24.
168
169
ñaúng naøy vaø vôùi tình yeâu phu phuï, vì tình yeâu naøy laø duy nhaát vaø
ñoäc chieám (unicus et exclusivus)170.
2364-2365 Söï chung thuûy trong tình yeâu phu phuï

1646. Töï baûn chaát cuûa noù, tình yeâu phu phuï ñoøi hoûi ñoâi phoái ngaãu
phaûi chung thuûy moät caùch baát khaû xaâm phaïm. Ñaây laø heä quaû cuûa
vieäc chính ñoâi phoái ngaãu ñaõ töï hieán cho nhau. Tình yeâu phaûi laø
vónh vieãn; tình yeâu khoâng theå coù tính caùch “cho tôùi khi coù moät
quyeát ñònh môùi”. “Söï neân moät thaân maät, nghóa laø vieäc hai ngöôøi
trao hieán cho nhau, cuõng nhö lôïi ích cuûa con caùi, ñoøi hoûi ñoâi phoái
ngaãu phaûi hoaøn toaøn chung thuyû vaø ñoøi buoäc nôi hoï söï duy nhaát
baát khaû phaân ly”171.
1647. Ñoäng löïc saâu xa nhaát cuûa söï chung thuûy caên cöù treân söï trung
tín cuûa Thieân Chuùa vôùi giao öôùc cuûa Ngaøi, söï trung tín cuûa Ñöùc
Kitoâ vôùi Hoäi Thaùnh. Nhôø bí tích Hoân Phoái, ñoâi phoái ngaãu ñöôïc ban
ôn ñeå theå hieän vaø laøm chöùng cho söï chung thuyû ñoù. Do bí tích, tính
baát khaû phaân ly cuûa hoân nhaân ñoùn nhaän moät yù nghóa môùi meû vaø
saâu xa hôn.
1648. Raøng buoäc suoát ñôøi mình vôùi moät ngöôøi khaùc coù theå ñöôïc coi
laø raát khoù, thaäm chí laø ñieàu khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Do ñoù, ñieàu
heát söùc quan troïng laø phaûi loan baùo Tin Möøng naøy: Thieân Chuùa
yeâu thöông chuùng ta baèng moät tình yeâu vónh vieãn vaø khoâng ruùt laïi,
ñoâi phoái ngaãu ñöôïc döï phaàn vaøo tình yeâu ñoù cuûa Thieân Chuùa, moät
tình yeâu höôùng daãn vaø naâng ñôõ hoï, vaø nhôø söï chung thuûy vôùi nhau,
hoï coù theå laø chöùng nhaân cho tình yeâu trung tín cuûa Thieân Chuùa.
Nhöõng ñoâi phoái ngaãu naøo, nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa, laøm chöùng
ñöôïc nhö vaäy, thöôøng laø trong nhöõng hoaøn caûnh heát söùc khoù khaên,
ñaùng ñöôïc coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh bieát ôn vaø hoã trôï172.
1649. Tuy nhieân, coù nhöõng hoaøn caûnh thöïc teá ñoâi phoái ngaãu khoâng theå
tieáp tuïc soáng chung ñöôïc, vì raát nhieàu lyù do khaùc nhau. Trong nhöõng
2383 tröôøng hôïp naøy, Hoäi Thaùnh chaáp nhaän söï ly thaân vaø chaám döùt vieäc soáng
chung cuûa ñoâi phoái ngaãu. Hoï vaãn laø choàng, laø vôï cuûa nhau tröôùc maët
Thieân Chuùa; hoï khoâng ñöôïc töï do ñeå kyù keát moät hoân öôùc môùi. Trong hoaøn
caûnh khoù khaên nhö vaäy, giaûi phaùp toát nhaát, neáu coù theå, laø hoøa giaûi vôùi
nhau. Coäng ñoaøn Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi trôï giuùp nhöõng ngöôøi ñoù soáng ñôøi
Kitoâ höõu trong hoaøn caûnh cuûa hoï, luoân chung thuyû vôùi daây hoân phoái vaãn
baát khaû phaân ly cuûa hoï173.
170
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris consortio, 19: AAS 74 (1982) 102.
171
172
173
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris Consortio, 83: AAS 74 (1982) 184; Boä Giaùo
Luaät, caùc ñieàu 1151-1155.
1650. Nhieàu ngöôøi Coâng giaùo, ôû moät soá nôi, ñaõ ly dò vaø taùi hoân theo luaät
ñôøi. Hoäi Thaùnh, vì trung thaønh vôùi lôøi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ (“Ai raãy vôï 2384
maø cöôùi vôï khaùc laø phaïm toäi ngoaïi tình ñoái vôùi vôï mình; vaø ai boû choàng
ñeå laáy choàng khaùc, thì cuõng phaïm toäi ngoaïi tình”: Mc 10,11-12), neân
khoâng theå coâng nhaän vieäc taùi hoân nhö vaäy laø thaønh söï, neáu hoân nhaân laàn
ñaàu ñaõ thaønh söï. Neáu nhöõng ngöôøi ñaõ ly dò laïi taùi hoân theo luaät ñôøi, thì
hoï ôû trong tình traïng vi phaïm luaät Thieân Chuùa moät caùch khaùch quan. Keå
töø luùc ñoù, hoï khoâng ñöôïc röôùc leã, bao laâu coøn soáng trong tình traïng naøy.
Cuõng vì vaäy, hoï khoâng theå ñaûm nhaän moät soá traùch nhieäm trong Hoäi
Thaùnh. Söï giao hoaø qua bí tích Thoáng Hoái chæ coù theå ñöôïc ban cho nhöõng
ai thoáng hoái vì mình ñaõ vi phaïm daáu chæ cuûa giao öôùc vaø cuûa söï trung
thaønh vôùi Ñöùc Kitoâ, vaø töï buoäc mình soáng tieát duïc troïn veïn.
1651. Ñoái vôùi nhöõng Kitoâ höõu ñang soáng trong tình traïng nhö vaäy maø
vaãn giöõ ñöùc tin vaø ao öôùc giaùo duïc con caùi hoï theo Kitoâ giaùo, caùc tö teá vaø
toaøn theå coäng ñoaøn phaûi toû ra aân caàn quan taâm, ñeå hoï ñöøng töï coi nhö bò
taùch lìa khoûi Hoäi Thaùnh: hoï coù theå vaø phaûi tham gia vaøo ñôøi soáng cuûa Hoäi
Thaùnh vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi:
“Hoï ñöôïc khuyeán khích nghe Lôøi Chuùa, tham döï Hy teá Thaùnh leã,
kieân trì caàu nguyeän, goùp phaàn vaøo caùc vieäc baùc aùi vaø caùc vieäc
phuïc vuï ñöùc coâng baèng cuûa coäng ñoaøn, giaùo duïc con caùi trong ñöùc
tin Kitoâ giaùo, soáng tinh thaàn thoáng hoái vaø laøm caùc vieäc ñeàn toäi,
ñeå nhö vaäy, haèng ngaøy hoï naøi xin Thieân Chuùa ban aân suûng”174.
Saün saøng ñoùn nhaän con caùi 2366-2367

1652. “Töï baûn chaát, chính ñònh cheá hoân nhaân vaø tình yeâu phu phuï
höôùng tôùi vieäc truyeàn sinh vaø giaùo duïc con caùi vaø qua nhöõng vieäc 372
ñoù, chuùng nhö ñaït tôùi toät ñænh vinh quang cuûa mình”175.
“Con caùi laø hoàng aân cao quyù nhaát cuûa hoân nhaân vaø mang laïi toái
ña nieàm haïnh phuùc cho chính caùc cha meï. Chính Thieân Chuùa ñaõ
phaùn: ‘Con ngöôøi ôû moät mình thì khoâng toát’ (St 2,18); Ngaøi laø
Ñaáng ‘thuôû ban ñaàu… ñaõ laøm ra con ngöôøi coù nam coù nöõ’ (Mt
19,4); chính Ngaøi muoán ban cho con ngöôøi ñöôïc tham gia ñaëc
bieät vaøo coâng trình taïo döïng cuûa Ngaøi, neân Ngaøi ñaõ chuùc laønh
cho ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ vaø phaùn: ‘Haõy sinh soâi naûy nôû’ (St
1,28). Töø ñoù, vinh döï ñích thöïc cuûa tình yeâu phu phuï vaø toaøn boä
keá hoaïch cuûa ñôøi soáng gia ñình phaùt sinh töø tình yeâu ñoù, tuy
khoâng haï giaù nhöõng muïc ñích khaùc cuûa hoân nhaân, ñeàu höôùng
ñeán vieäc ñoâi phoái ngaãu phaûi can ñaûm saün saøng coäng taùc vôùi tình
174
175
yeâu cuûa Ñaáng Taïo Hoaù vaø Cöùu Ñoä, Ñaáng nhôø hoï laøm cho gia
ñình cuûa Ngaøi ngaøy caøng phaùt trieån vaø phong phuù”176.
1653. Söï phong phuù cuûa tình yeâu phu phuï coøn traûi roäng ñeán caùc
keát quaû cuûa ñôøi soáng luaân lyù, tinh thaàn vaø sieâu nhieân, ñöôïc cha meï
truyeàn cho con caùi hoï qua vieäc giaùo duïc. Cha meï laø nhöõng nhaø giaùo
duïc ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát cuûa con caùi hoï177. Theo nghóa naøy,
2231 nhieäm vuï caên baûn cuûa hoân nhaân vaø gia ñình laø phuïc vuï cho söï
soáng178.
1654. Nhöõng ñoâi phoái ngaãu khoâng ñöôïc Thieân Chuùa ban cho coù con
caùi, vaãn coù theå coù ñôøi soáng hoân nhaân ñaày yù nghóa treân bình dieän
nhaân baûn, cuõng nhö bình dieän Kitoâ giaùo. Hoân nhaân cuûa hoï coù theå
toaû saùng baèng söï sinh soâi naûy nôû loøng baùc aùi, söï ñoùn nhaän vaø hy
sinh.
VI. HOÄI THAÙNH TAÏI GIA

ECCLESIA DOMESTICA
1655. Ñöùc Kitoâ ñaõ muoán ñöôïc sinh ra vaø lôùn leân trong gia ñình
759 thaùnh cuûa thaùnh Giuse vaø Meï Maria. Hoäi Thaùnh khoâng laø gì khaùc
hôn laø “gia ñình cuûa Thieân Chuùa”. Ngay töø nhöõng buoåi ñaàu, haït
nhaân cuûa Hoäi Thaùnh thöôøng goàm nhöõng ngöôøi trôû thaønh tín höõu
“cuøng vôùi caû nhaø”179. Khi trôû laïi, hoï ao öôùc cho “caû nhaø mình” cuõng
ñöôïc cöùu ñoä180. Nhöõng gia ñình trôû thaønh tín höõu naøy, laø nhöõng
tieåu ñaûo cuûa ñôøi soáng Kitoâ giaùo giöõa moät theá giôùi ngoaïi giaùo.
1656. Ngaøy nay, giöõa moät theá giôùi thöôøng xa laï vaø thaäm chí thuø
nghòch vôùi ñöùc tin, gia ñình caùc tín höõu laø heát söùc quan troïng, vôùi
tính caùch laø nhöõng loø löûa ñöùc tin soáng ñoäng vaø chieáu saùng. Vì vaäy,
Coâng ñoàng Vaticanoâ II duøng moät thuaät ngöõ coå xöa, goïi gia ñình laø
2204 Hoäi Thaùnh taïi gia (Ecclesia domestica)181. Trong toå aám gia ñình,
cha meï phaûi laø “nhöõng ngöôøi ñaàu tieân truyeàn daïy ñöùc tin cho con
caùi mình, baèng lôøi noùi vaø göông saùng, cuõng nhö coå voõ ôn goïi rieâng
cuûa töøng ñöùa con, ñaëc bieät quan taâm ñeán ôn goïi thaùnh thieâng”182.
1268 1657. Nôi ñaây, moät caùch ñaëc bieät, ngöôøi cha, ngöôøi meï, con caùi,
moïi phaàn töû trong gia ñình, thöïc thi chöùc tö teá do Pheùp Röûa “trong
176
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 50: AAS 58 (1966) 1070-1071.
177
X. CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Gravissimum educationis, 3: AAS 58 (1966) 731.
178
179
X. Cv 18,8.
180
X. Cv 16,31; 11,14.
181
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 11: AAS 57 (1965) 16; x. ÑGH Gioan
Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris consortio, 21: AAS 74 (1982) 105.
182
vieäc laõnh nhaän caùc bí tích, trong kinh nguyeän vaø taï ôn, qua chöùng
töø cuûa moät ñôøi soáng thaùnh thieän, qua söï töø boû, vaø qua loøng baùc aùi
soáng ñoäng”183. Baèng caùch ñoù, gia ñình laø tröôøng hoïc ñaàu tieân veà ñôøi
soáng Kitoâ höõu vaø laø “moät tröôøng hoïc laøm ngöôøi caùch phong phuù 2214-2231
hôn”184. ÔÛ ñoù, ngöôøi ta hoïc ñöôïc söï kieân nhaãn vaø nieàm vui cuûa lao
ñoäng, tình yeâu thöông huynh ñeä, söï tha thöù quaûng ñaïi, thaäm chí
tha thöù nhieàu laàn, vaø nhaát laø vieäc phuïng thôø Thieân Chuùa qua kinh
nguyeän vaø qua söï hieán daâng cuoäc ñôøi mình.
1658. Cuõng phaûi nhaéc ñeán moät soá ngöôøi, phaûi soáng trong nhöõng
hoaøn caûnh cuï theå – vaø thöôøng laø ngoaøi yù muoán – ñaëc bieät gaàn guõi
vôùi traùi tim Chuùa Gieâsu, hoï ñaùng ñöôïc Hoäi Thaùnh, nhaát laø caùc muïc
töû, yeâu thöông vaø quan taâm chaêm soùc: ñoù laø ñoâng ñaûo nhöõng ngöôøi
soáng ñoäc thaân. Nhieàu ngöôøi trong soá naøy khoâng laäp gia ñình ñöôïc,
thöôøng vì ñieàu kieän ngheøo khoå. Trong hoaøn caûnh cuûa mình, coù
nhöõng ngöôøi soáng theo tinh thaàn caùc moái phuùc, phuïc vuï Thieân 2231
Chuùa vaø tha nhaân moät caùch göông maãu. Phaûi môû ra cho taát caû
nhöõng ngöôøi naøy, caùnh cöûa cuûa caùc gia ñình laø “Hoäi Thaùnh taïi gia” 2233
vaø caùnh cöûa cuûa gia ñình lôùn laø Hoäi Thaùnh. “Treân ñôøi naøy, khoâng
ai phaûi thieáu gia ñình: vì Hoäi Thaùnh laø nhaø vaø laø gia ñình cho taát
caû moïi ngöôøi, nhaát laø cho nhöõng ai ‘ñang vaát vaû mang gaùnh naëng
neà’ (Mt 11,28)”185.
TOÙM LÖÔÏC
1659. Thaùnh Phaoloâ noùi: “Ngöôøi laøm choàng haõy yeâu thöông vôï nhö
chính Ñöùc Kitoâ yeâu thöông Hoäi Thaùnh…. Maàu nhieäm naøy thaät cao
caû, Toâi muoán noùi veà Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh” (Ep 5,25.32).
1660. Hoân öôùc maø nhôø ñoù ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ taïo neân moät
coäng ñoàng soáng chung vaø yeâu nhau thaân maät, ñaõ ñöôïc Ñaáng Taïo
Hoaù thieát laäp vaø saép xeáp theo nhöõng quy luaät rieâng. Töï baûn chaát,
hoân nhaân höôùng tôùi thieän ích cuûa ñoâi phoái ngaãu, cuõng nhö vieäc
sinh saûn vaø giaùo duïc con caùi. Hoân nhaân giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu
Pheùp Röûa ñöôïc Ñöùc Kitoâ naâng leân haøng bí tích186.
1661. Bí tích Hoân Phoái bieåu thò söï keát hôïp giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi
Thaùnh. Bí tích naøy ban ôn giuùp caùc ñoâi phoái ngaãu yeâu thöông nhau
nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ yeâu thöông Hoäi Thaùnh. AÂn suûng cuûa bí tích kieän
183
184
185
186
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 48: AAS 58 (1966) 1067-1068; Boä
Giaùo Luaät, ñieàu 1055,1.
toaøn tình yeâu töï nhieân cuûa caùc ñoâi phoái ngaãu, cuûng coá söï hôïp nhaát
baát khaû phaân ly cuûa hoï vaø thaùnh hoùa hoï treân ñöôøng tieán veà ñôøi
soáng vónh cöûu187.
1662. Hoân nhaân ñaët neàn taûng treân söï öng thuaän cuûa caû hai beân kyù
keát hoân öôùc, nghóa laø treân yù muoán vónh vieãn hieán thaân cho nhau ñeå
soáng giao öôùc tình yeâu chung thuûy vaø sinh soâi naûy nôû.
1663. Hoân nhaân laøm cho caùc ngöôøi phoái ngaãu soáng moät baäc soáng
coâng khai trong Hoäi Thaùnh, neân phaûi cöû haønh hoân nhaân caùch coâng
khai trong khung caûnh moät cöû haønh phuïng vuï, tröôùc söï chöùng kieán
cuûa vò tö teá (hay cuûa ngöôøi chöùng hoân ñöôïc Hoäi Thaùnh cho pheùp),
caùc nhaân chöùng vaø coäng ñoaøn tín höõu.
1664. Caùc ñaëc tính chính yeáu cuûa hoân nhaân laø duy nhaát, baát khaû
phaân ly vaø ñoùn nhaän con caùi. Tuïc ña theâ ñi ngöôïc laïi tính duy
nhaát cuûa hoân nhaân. Ly dò phaân ly ñieàu Thieân Chuùa ñaõ phoái hôïp.
Töø choái sinh saûn, ñôøi soáng hoân nhaân maát ñi "hoàng aân cao quyù
nhaát" laø con caùi188.
1665. Vieäc taùi hoân cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ly dò khi ngöôøi phoái ngaãu
coøn soáng, nghòch laïi yù ñònh vaø leà luaät cuûa Thieân Chuùa maø Ñöùc
Kitoâ ñaõ daïy. Nhöõng ngöôøi naøy khoâng bò taùch ra khoûi Hoäi Thaùnh,
nhöng khoâng ñöôïc röôùc leã; hoï vaãn soáng ñôøi Kitoâ höõu, nhaát laø giaùo
duïc con caùi trong ñöùc tin.
1666. Gia ñình Kitoâ giaùo laø nôi con caùi tieáp nhaän lôøi rao giaûng ñaàu
tieân veà ñöùc tin. Vì vaäy, thaät laø hôïp lyù khi goïi gia ñình laø “Hoäi
Thaùnh taïi gia”, coäng ñoàng aân suûng vaø caàu nguyeän, tröôøng daïy caùc
nhaân ñöùc nhaân baûn vaø ñöùc meán Kitoâ giaùo.
187
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 24a, Doctrina de sacramento Matrimonii: DS 1799.
188
CHÖÔNG BOÁN
NHÖÕNG CÖÛ HAØNH PHUÏNG VUÏ KHAÙC
CAPUT QUARTUM
CETERAE LITURGICAE CELEBRATIONES
Muïc 1
Caùc AÙ Bí Tích
Articulus 1
Sacramentalia
1667. “Meï Hoäi Thaùnh ñaõ thieát laäp caùc aù bí tích. Ñoù laø nhöõng daáu
chæ thaùnh thieâng, nhôø ñoù, phaàn naøo phoûng theo caùc bí tích, nhöõng
hieäu quaû, ñaëc bieät laø nhöõng hieäu quaû thieâng lieâng, ñöôïc bieåu thò vaø
ñöôïc thoâng ban nhôø lôøi khaån caàu cuûa Hoäi Thaùnh. Nhôø caùc aù bí tích,
con ngöôøi ñöôïc chuaån bò laõnh nhaän hieäu quaû chính yeáu cuûa caùc bí
tích vaø nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau cuûa cuoäc ñôøi ñöôïc thaùnh hoaù”1.
Nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa caùc aù bí tích

1668. Hoäi Thaùnh thieát laäp caùc aù bí tích ñeå thaùnh hoaù moät soá thöøa
taùc vuï cuûa Hoäi Thaùnh, moät soá baäc soáng, nhöõng hoaøn caûnh raát ña
daïng cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, vaø caû vieäc söû duïng nhöõng söï vaät höõu
ích cho con ngöôøi. Theo nhöõng quyeát ñònh muïc vuï cuûa caùc Giaùm
muïc, caùc aù bí tích coù theå ñaùp öùng nhöõng nhu caàu rieâng bieät veà vaên
hoùa vaø lòch söû cuûa daân Kitoâ giaùo trong moät mieàn hay trong moät
thôøi ñaïi. Caùc aù bí tích luoân goàm moät lôøi caàu nguyeän, thöôøng keøm
theo moät daáu chæ cuï theå, nhö ñaët tay, daáu thaùnh giaù, raåy nöôùc 699, 2157
thaùnh (ñeå nhôù ñeán bí tích Röûa Toäi).
1669. Caùc aù bí tích baét nguoàn töø chöùc tö teá do Pheùp Röûa: Moïi ngöôøi 784
ñaõ chòu Pheùp Röûa ñeàu ñöôïc môøi goïi ñeå trôû neân moät lôøi chuùc laønh2
1
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 60: AAS 56 (1964) 116; Boä Giaùo Luaät,
ñieàu 1166; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 867.
2
X. St 12,2.
2626 vaø ñeå chuùc laønh3. Vì vaäy, ngöôøi giaùo daân coù theå chuû söï moät soá vieäc
chuùc laønh4; coøn vieäc chuùc laønh naøo caøng lieân quan ñeán ñôøi soáng
Hoäi Thaùnh vaø bí tích, thì caøng daønh rieâng cho caùc thöøa taùc vieân coù
chöùc thaùnh (Giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá) chuû söï5.
1128 1670. Caùc aù bí tích khoâng ban aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn theo
2001 kieåu caùc bí tích, nhöng nhôø lôøi caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh, chuùng
chuaån bò cho vieäc ñoùn nhaän aân suûng vaø taïo ñieàu kieän cho vieäc coäng
taùc vôùi aân suûng. “Ñoái vôùi caùc tín höõu ñaõ ñöôïc chuaån bò chu ñaùo, haàu
nhö moïi bieán coá trong cuoäc ñôøi ñeàu ñöôïc thaùnh hoùa baèng aân suûng
cuûa Thieân Chuùa, tuoân traøo töø maàu nhieäm Vöôït Qua, laø cuoäc khoå
naïn, caùi cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ, chính Ngöôøi ban söùc
maïnh cho taát caû caùc bí tích vaø aù bí tích; vaø haàu nhö khoâng coù vieäc
söû duïng chính ñaùng caùc cuûa caûi vaät chaát naøo, laïi khoâng theå ñöa tôùi
muïc ñích thaùnh hoùa con ngöôøi vaø ca ngôïi Thieân Chuùa”6.
Nhöõng hình thöùc khaùc nhau cuûa caùc aù bí tích

1078 1671. Trong soá caùc aù bí tích, tröôùc heát phaûi keå ñeán caùc pheùp laønh (cho
ngöôøi, cho baøn aên, cho caùc söï vaät, cho caùc nôi choán). Moïi pheùp laønh ñeàu
laø lôøi ca ngôïi Thieân Chuùa vaø lôøi caàu nguyeän ñeå ñaït ñöôïc caùc hoàng aân cuûa
Ngaøi. Trong Ñöùc Kitoâ, caùc Kitoâ höõu ñöôïc Chuùa Cha chuùc laønh baèng “muoân
vaøn ôn phuùc cuûa Thaùnh Thaàn” (Ep 1,3). Vì vaäy, Hoäi Thaùnh ban pheùp laønh
baèng vieäc keâu caàu danh Chuùa Gieâsu vaø thöôøng laøm daáu thaùnh giaù cuûa Ñöùc
Kitoâ.
1672. Moät soá pheùp laønh (benedictiones) coù giaù trò laâu daøi: ñeå thaùnh hieán
cho Thieân Chuùa nhöõng con ngöôøi, hoaëc nhöõng söï vaät vaø nôi choán daønh
rieâng ñeå söû duïng trong phuïng vuï. Trong soá caùc pheùp laønh cho con ngöôøi –
khoâng ñöôïc laãn loän caùc pheùp laønh naøy vôùi bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh –
923 coù pheùp laønh cho Vieän phuï hoaëc Vieän maãu caùc ñan vieän, vieäc thaùnh hieán
925, 903 caùc trinh nöõ vaø goùa phuï, nghi thöùc khaán höùa soáng baäc tu trì, vaø pheùp
laønh cho moät soá thöøa taùc vieân cuûa Hoäi Thaùnh (nhöõng ngöôøi ñoïc saùch, giuùp
leã, giaùo lyù vieân, v.v…). Vaøi thí duï veà vieäc laøm pheùp caùc söï vaät, coù theå keå
vieäc cung hieán hoaëc laøm pheùp nhaø thôø hay baøn thôø, laøm pheùp daàu thaùnh,
caùc bình vaø caùc phaåm phuïc thaùnh, laøm pheùp chuoâng, v.v….
1673. Khi Hoäi Thaùnh, moät caùch coâng khai vaø vôùi thaåm quyeàn, nhaân danh
395 Chuùa Gieâsu Kitoâ, caàu xin ñeå moät ngöôøi hay moät ñoà vaät ñöôïc Thieân Chuùa
550 baûo veä khoûi aûnh höôûng cuûa AÙc thaàn vaø giaûi thoaùt khoûi aùch thoáng trò cuûa
3
X. Lc 6,28; Rm 12,14; 1 Pr 3,9.
4
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 79: AAS 56 (1964) 120; x. Boä Giaùo
Luaät, ñieàu 1168.
5
X. De Benedictionibus, Praenotanda generalia, 16 et 18, Editio typica (Typis Polyglottis
Vaticanis 1984) 13.14-15.
6
noù, thì ngöôøi ta goïi ñoù laø Tröø taø (exorcismus). Chuùa Gieâsu ñaõ thöïc hieän
ñieàu ñoù7, vaø chính bôûi Ngöôøi, Hoäi Thaùnh coù quyeàn vaø coù nhieäm vuï tröø taø8.
Vôùi hình thöùc ñôn giaûn, vieäc tröø taø ñaõ coù trong nghi thöùc cöû haønh bí tích
Röûa Toäi. Coøn vieäc tröø taø long troïng, goïi laø “tröø taø ñaïi theå”, chæ ñöôïc thöïc 1237
hieän bôûi moät linh muïc, vôùi söï cho pheùp cuûa Giaùm muïc. Trong vieäc naøy,
phaûi tieán haønh caùch khoân ngoan, tuaân thuû nghieâm ngaët caùc quy ñònh cuûa
Hoäi Thaùnh9. Vieäc tröø taø nhaèm truïc xuaát ma quyû hoaëc giaûi thoaùt khoûi aûnh
höôûng cuûa noù, nhôø quyeàn bính thieâng lieâng Chuùa Gieâsu ñaõ uûy thaùc cho
Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi. Tröôøng hôïp beänh taät, nhaát laø caùc beänh taâm thaàn,
thì khaùc haún, vieäc chöõa trò caùc beänh naøy laø coâng vieäc cuûa y khoa. Vì vaäy,
ñieàu heát söùc quan troïng laø, tröôùc khi cöû haønh nghi thöùc tröø taø, phaûi raát
chaéc chaén raèng ñaây laø tröôøng hôïp quyû aùm chöù khoâng phaûi laø moät beänh
taät naøo ñoù.
Loøng ñaïo ñöùc bình daân

1674. Ngoaøi phuïng vuï bí tích vaø caùc aù bí tích, vieäc daïy giaùo lyù coøn
phaûi keå ñeán nhöõng hình thöùc ñaïo ñöùc cuûa caùc tín höõu vaø nhöõng
hình thöùc cuûa loøng ñaïo ñöùc bình daân. Caûm thöùc toân giaùo cuûa daân 2688
Kitoâ giaùo luoân luoân ñöôïc dieãn ñaït baèng nhöõng hình thöùc ña daïng
cuûa loøng ñaïo ñöùc, keøm theo ñôøi soáng bí tích cuûa Hoäi Thaùnh, nhö
vieäc toân kính caùc di tích thaùnh, kính vieáng caùc ñeàn thaùnh, nhöõng
cuoäc haønh höông, nhöõng cuoäc röôùc kieäu, chaëng ñaøng thaùnh giaù, caùc
vuõ ñieäu toân giaùo, kinh Maân Coâi, ñeo aûnh thaùnh, v.v…10. 2669-2678
1675. Nhöõng hình thöùc ñaïo ñöùc naøy tieáp noái chöù khoâng thay theá ñôøi soáng
phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh: “Quaû vaäy, phaûi saép xeáp vieäc thöïc haønh nhöõng
hình thöùc ñaïo ñöùc ñoù theo caùc muøa phuïng vuï, sao cho chuùng hoaø nhòp vôùi
phuïng vuï thaùnh, moät caùch naøo ñoù phaùt xuaát töø phuïng vuï, daãn ñöa daân tôùi
phuïng vuï, vì töï baûn chaát cuûa noù, phuïng vuï öu vieät hôn haún nhöõng hình
thöùc ñaïo ñöùc ñoù”11.
1676. Caùc muïc töû caàn phaûi phaân ñònh ñeå naâng ñôõ vaø uûng hoä loøng ñaïo ñöùc
bình daân, vaø neáu caàn, ñeå thanh luyeän vaø ñieàu chænh caûm thöùc toân giaùo
tieàm aån döôùi nhöõng vieäc suøng kính naøy, ñeå lieäu sao cho ngöôøi ta tieán
trieån trong vieäc nhaän bieát maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ. Vieäc thöïc haønh 426
7
X. Mc 1,25-26.
8
X. Mc 3,15; 6,7.13; 16,17.
9
10
X. CÑ Niceâa II, Definitio de sacris imaginibus: DS 601; Ibid.: DS 603; CÑ Triñentinoâ, Sess.
25a, Decretum de invocatione, veneratione et reliquiis sanctorum, et sacris imaginibus: DS
1822.
11
nhöõng hình thöùc ñaïo ñöùc naøy laø theo söï chaêm soùc vaø xeùt ñoaùn cuûa caùc
Giaùm muïc, vaø theo nhöõng quy ñònh chung cuûa Hoäi Thaùnh12.
“Loøng ñaïo ñöùc bình daân, trong coát loõi cuûa noù, laø moät taäp hôïp
nhöõng giaù trò maø, vôùi söï khoân ngoan Kitoâ giaùo, ñaùp traû laïi
nhöõng vaán naïn lôùn cuûa cuoäc soáng. Söï khoân ngoan coâng giaùo bình
daân coù khaû naêng toång hôïp soáng ñoäng; nhö vaäy, moät caùch ñaày
saùng taïo, hoï coù theå noùi ñeán cuøng moät traät nhöõng gì thuoäc veà
Thieân Chuùa vaø nhöõng gì thuoäc veà phaøm nhaân; Ñöùc Kitoâ vaø Meï
Maria, tinh thaàn vaø theå xaùc; hieäp thoâng vaø ñònh cheá; caù nhaân vaø
coäng ñoaøn; ñöùc tin vaø queâ höông, lyù trí vaø tình caûm. Söï khoân
ngoan naøy laø moät thuyeát nhaân baûn Kitoâ giaùo, khaúng ñònh caùch
trieät ñeå phaåm giaù cuûa moïi nhaân vò vôùi tö caùch laø con Thieân
Chuùa, xaây döïng tình huynh ñeä caên baûn, daïy chuùng ta gaëp gôõ
thieân nhieân vaø hieåu bieát lao ñoäng, ñem laïi cho ta nhöõng lyù do ñeå
soáng vui töôi vaø thoaûi maùi, caû trong cuoäc soáng heát söùc cam go.
Ñoái vôùi daân, söï khoân ngoan naøy coøn laø moät nguyeân lyù ñeå phaân
ñònh, moät baûn naêng theo Tin Möøng, nhôø ñoù hoï nhaän bieát töùc
khaéc, khi naøo söï phuïc vuï trong Hoäi Thaùnh laø daønh cho Tin
Möøng, vaø khi naøo söï phuïc vuï ñoù trôû neân troáng roãng vaø bò boùp
ngheït vì nhöõng lôïi loäc khaùc”13.
TOÙM LÖÔÏC
1677. AÙ bí tích laø nhöõng daáu chæ thaùnh thieâng do Hoäi Thaùnh thieát
laäp ñeå chuaån bò cho con ngöôøi ñoùn nhaän hieäu quaû cuûa caùc bí tích
vaø ñeå thaùnh hoùa moät soá hoaøn caûnh trong cuoäc soáng.
1678. Trong caùc aù bí tích, caùc pheùp laønh coù moät vò trí ñaëc bieät.
Chuùng vöøa laø lôøi ca ngôïi Thieân Chuùa vì nhöõng kyø coâng vaø hoàng aân
cuûa Ngaøi, vöøa laø lôøi Hoäi Thaùnh chuyeån caàu ñeå con ngöôøi coù theå söû
duïng nhöõng hoàng aân cuûa Thieân Chuùa theo tinh thaàn Tin Möøng.
1679. Ngoaøi phuïng vuï, ñôøi soáng Kitoâ höõu coøn ñöôïc nuoâi döôõng
baèng nhöõng vieäc ñaïo ñöùc ña daïng, baét nguoàn töø nhöõng neàn vaên
hoùa khaùc nhau. Khi duøng aùnh saùng ñöùc tin soi saùng nhöõng vieäc
ñaïo ñöùc naøy, Hoäi Thaùnh coå vuõ nhöõng vieäc ñaïo ñöùc bình daân theå
hieän nhöõng neùt thích hôïp vôùi Tin Möøng vaø söï khoân ngoan nhaân
baûn, goùp phaàn laøm phong phuù ñôøi soáng Kitoâ höõu.
12
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 54 : AAS 71 (1979) 1321-1322.
13
III Conferencia General del Episcopado Latinoamericano, Puebla. La Evangelizacioùn en el
presente y en el futuro de Ameùrica Latina, 448 (Bogota 1979) 131; x. ÑGH Phaoloâ VI, Toâng
huaán Evangelii nuntiandi, 48: AAS 68 (1976) 37-38.
Muïc 2
Leã nghi an taùng theo Kitoâ giaùo
Articulus 2
Exsequiae christianae
1680. Taát caû caùc bí tích, nhaát laø caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, ñeàu 1525
höôùng tôùi muïc tieâu laø cuoäc Vöôït Qua cuoái cuøng cuûa con caùi Thieân
Chuùa; cuoäc Vöôït Qua naøy, nhôø caùi cheát, daãn ñöa hoï vaøo cuoäc soáng
trong Nöôùc Trôøi. Luùc ñoù seõ hoaøn taát ñieàu hoï tuyeân xöng trong ñöùc
tin vaø nieàm hy voïng: “Toâi troâng ñôïi keû cheát soáng laïi, vaø söï soáng
ñôøi sau”14.
I. CUOÄC VÖÔÏT QUA CUOÁI CUØNG CUÛA KITOÂ HÖÕU

CHRISTIANI ULTIMUM PASCHA
1681. YÙ nghóa caùi cheát trong Kitoâ giaùo ñöôïc maïc khaûi döôùi aùnh 1010-1014
saùng cuûa maàu nhieäm Vöôït Qua laø söï Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa Ñöùc
Kitoâ, nieàm hy voïng duy nhaát cuûa chuùng ta. Kitoâ höõu cheát trong
Ñöùc Kitoâ Gieâsu, laø lìa boû thaân xaùc naøy ñeå ñöôïc ôû beân Chuùa15.
1682. Ñoái vôùi Kitoâ höõu, ngaøy cheát, luùc keát thuùc ñôøi soáng bí tích cuûa
hoï, laø luùc baét ñaàu hoaøn taát cuoäc taùi sinh voán ñaõ khôûi söï trong bí
tích Röûa Toäi, laø luùc baét ñaàu vónh vieãn neân “gioáng hình aûnh Chuùa
Con” voán ñaõ ñöôïc ban cho hoï nhôø vieäc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh
Thaàn, vaø laø luùc baét ñaàu ñöôïc tham döï baøn tieäc Nöôùc Trôøi, voán ñaõ
ñöôïc tham döï tröôùc trong bí tích Thaùnh Theå, maëc duø hoï coøn caàn
ñeán nhöõng thanh luyeän cuoái cuøng ñeå ñöôïc maëc aùo cöôùi.
1683. Hoäi Thaùnh, nhö moät ngöôøi Meï, ñaõ mang Kitoâ höõu trong loøng
mình moät caùch bí tích trong suoát cuoäc löõ thöù traàn gian cuûa hoï, nay 1020
ñoàng haønh vôùi hoï ñeán cuoái ñöôøng ñeå trao hoï “vaøo tay Chuùa Cha”.
Trong Ñöùc Kitoâ, Hoäi Thaùnh daâng leân Chuùa Cha ñöùa con cuûa aân 627
suûng cuûa Ngaøi, vaø trong nieàm hy voïng, göûi vaøo loøng ñaát haït gioáng
thaân xaùc seõ soáng laïi trong vinh quang16. Söï hieán daâng naøy ñöôïc cöû
haønh ñaày ñuû trong Hy leã Thaùnh Theå; nhöõng lôøi chuùc laønh tröôùc
hoaëc sau Thaùnh leã laø nhöõng aù bí tích.
14
15
X. 2 Cr 5,8.
16
X. 1 Cr 15,42-44.
II. CÖÛ HAØNH LEÃ NGHI AN TAÙNG

EXSEQUIARUM CELEBRATIO
1684. Leã nghi an taùng theo Kitoâ giaùo laø moät cöû haønh phuïng vuï cuûa Hoäi
Thaùnh. Qua ñoù, thöøa taùc vuï Hoäi Thaùnh vöøa muoán dieãn taû söï hieäp thoâng
höõu hieäu vôùi ngöôøi ñaõ qua ñôøi, vöøa giuùp coäng ñoaøn coù maët trong leã an
taùng tham döï söï hieäp thoâng naøy vaø loan baùo cho hoï veà ñôøi soáng vónh cöûu.
1685. Caùc nghi thöùc khaùc nhau cuûa leã an taùng dieãn taû ñaëc tính Vöôït Qua
cuûa caùi cheát theo Kitoâ giaùo vaø ñaùp öùng nhöõng hoaøn caûnh vaø truyeàn thoáng
cuûa töøng mieàn, caû trong vaán ñeà maøu saéc phuïng vuï17.
1686. Saùch Nghi Thöùc An Taùng (Ordo exsequiarum) cuûa phuïng vuï Roâma
trình baøy ba maãu cöû haønh, töông öùng vôùi ba nôi dieãn ra caùc nghi thöùc (taïi
nhaø tang, taïi nhaø thôø vaø taïi nghóa trang), vaø theo taàm quan troïng maø gia
ñình, caùc phong tuïc ñòa phöông, vaên hoùa vaø loøng ñaïo ñöùc bình daân, daønh
cho caùc nôi ñoù. Tuy nhieân, thöù töï vieäc cöû haønh laø chung cho moïi truyeàn
thoáng phuïng vuï, vaø goàm boán giai ñoaïn chính:
1687. Ñoùn tieáp coäng ñoaøn. Moät lôøi chaøo trong ñöùc tin môû ñaàu cuoäc cöû
haønh. Caùc thaân nhaân ngöôøi quaù coá ñöôïc ñoùn nhaän baèng moät lôøi “an uûi”
(theo nghóa cuûa Taân Öôùc: Söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong nieàm hy
voïng18). Coäng ñoaøn caàu nguyeän ñöôïc quy tuï, cuõng ñang mong ñôïi “nhöõng
lôøi ñem laïi söï soáng ñôøi ñôøi”. Caùi cheát cuûa moät thaønh vieân trong coäng ñoaøn
(hay ngaøy giaùp naêm, gioã baûy ngaøy, gioã ba möôi ngaøy) phaûi laø moät dòp
khieán ngöôøi ta vöôït quaù nhöõng vieãn caûnh cuûa “theá gian naøy” vaø caùc tín
höõu ñöôïc loâi cuoán ñeán nhöõng vieãn caûnh chaân thaät cuûa ñöùc tin vaøo Ñöùc
Kitoâ Phuïc Sinh.
1688. Phuïng vuï Lôøi Chuùa trong nghi thöùc an taùng caàn ñöôïc chuaån bò chu
ñaùo, vì coäng ñoaøn hieän dieän coù theå goàm nhöõng tín höõu ít khi tham döï
phuïng vuï, vaø nhöõng thaân höõu cuûa ngöôøi quaù coá khoâng phaûi laø Kitoâ höõu.
Ñaëc bieät, baøi giaûng khoâng ñöôïc theo hình thöùc ñieáu vaên19 vaø phaûi laøm
saùng toû maàu nhieäm caùi cheát theo Kitoâ giaùo baèng aùnh saùng cuûa Ñöùc Kitoâ
phuïc sinh.
1371 1689. Hy leã Thaùnh Theå. Khi nghi thöùc an taùng cöû haønh trong nhaø thôø, bí
tích Thaùnh Theå laø taâm ñieåm cuûa thöïc taïi Vöôït Qua cuûa caùi cheát theo Kitoâ
giaùo20. Luùc ñoù, Hoäi Thaùnh baøy toû söï hieäp thoâng höõu hieäu cuûa mình vôùi
ngöôøi quaù coá: khi daâng leân Chuùa Cha, trong Chuùa Thaùnh Thaàn, hy leã laø
caùi Cheát vaø söï Soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ, Hoäi Thaùnh khaån caàu cho ngöôøi con
cuûa mình ñöôïc thanh luyeän khoûi moïi toäi loãi vaø caùc haäu quaû cuûa toäi, vaø
17
18
X. 1 Tx 4,18.
19
X. Nghi thöùc an taùng, De primo typo exsequiarum, 41, Editio typica (Typis Polyglottis
Vaticanis 1969) 21.
20
X. Nghi thöùc an taùng, Praenotanda, 1, Editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1969) 7.
ñöôïc ñoùn nhaän vaøo söï vieân maõn cuûa cuoäc Vöôït Qua nôi baøn tieäc Nöôùc
Trôøi21. Nhôø bí tích Thaùnh Theå ñöôïc cöû haønh nhö vaäy, coäng ñoaøn tín höõu,
ñaëc bieät laø gia ñình ngöôøi quaù coá, hoïc soáng hieäp thoâng vôùi ngöôøi “ñaõ an
nghæ trong Chuùa”, baèng vieäc hieäp thoâng vôùi thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ maø 958
ngöôøi quaù coá laø moät chi theå soáng ñoäng, roài baèng vieäc caàu nguyeän cho
ngöôøi aáy vaø vôùi ngöôøi aáy.
1690. Nghi thöùc töø bieät ngöôøi quaù coá laàn cuoái cuøng (trong moät soá ngoân
ngöõ goác la tinh, “adieu”, “addio”, “adiós” = ad Deum, nghóa laø “ñeán vôùi
Thieân Chuùa”) laø lôøi Hoäi Thaùnh “phoù daâng ngöôøi naøy cho Chuùa”. “Coäng
ñoaøn Kitoâ höõu chaøo töø bieät laàn cuoái cuøng moät chi theå cuûa mình, tröôùc khi
xaùc ngöôøi ñoù ñöôïc mai taùng”22. Truyeàn thoáng Byzantin dieãn taû yù nghóa
naøy baèng caùi hoân töø bieät ngöôøi quaù coá: 2300
“Vôùi lôøi chaøo cuoái cuøng naøy, chuùng ta haùt tieãn ngöôøi ra ñi khoûi
cuoäc ñôøi naøy vaø lìa xa chuùng ta, nhöng ñaây cuõng laø cuoäc hieäp
thoâng vaø ñoaøn tuï, vì daàu phaûi cheát, chuùng ta cuõng khoâng bao giôø
phaûi chia lìa nhau; quaû thaät, taát caû chuùng ta ñang ñi cuøng moät
ñöôøng vaø seõ gaëp laïi nhau ôû cuøng moät nôi. Chuùng ta seõ khoâng bao
giôø bò chia lìa, vì chuùng ta ñang soáng cho Ñöùc Kitoâ vaø giôø ñaây
chuùng ta ñang ñöôïc keát hôïp vôùi Ngöôøi, ñang ñi ñeán vôùi Ngöôøi….
Taát caû caùc tín höõu chuùng ta seõ ñöôïc cuøng nhau ôû vôùi Ñöùc Kitoâ”23.
21
X. Nghi thöùc an taùng, De primo typo exsequiarum, 56, Editio typica (Typis Polyglottis
Vaticanis 1969) 26.
22
X. Nghi thöùc an taùng, Praenotanda, 10, Editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1969) 9.
23
Thaùnh Simeâon Thessaloânica, De ordine sepulturae, 367: PG 155, 685.
Phaàn thöù ba: Ñôøi soáng trong Ñöùc Kitoâ
PHAÀN THÖÙ BA
ÑÔØI SOÁNG TRONG ÑÖÙC KITOÂ
PARS TERTIA
VITA IN CHRISTO
Phaàn thöù ba: Ñôøi soáng trong Ñöùc Kitoâ 505
1691. “Hôõi Kitoâ höõu, haõy yù thöùc phaåm giaù cuûa baïn, vaø ñaõ ñöôïc
thoâng phaàn baûn tính thaàn linh, baïn ñöøng quay trôû laïi vôùi söï thaáp
heøn tröôùc kia. Baïn haõy nhôù baïn thuoäc veà Ñaàu naøo vaø laø chi theå cuûa 790
ai. Baïn haõy nhôù raèng baïn ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt khoûi quyeàn löïc toái
taêm vaø ñöôïc ñöa vaøo aùnh saùng vaø Nöôùc cuûa Thieân Chuùa”1.
1692. Tín bieåu tuyeân xöng söï cao caû cuûa caùc hoàng aân Thieân Chuùa
ñaõ roäng ban cho loaøi ngöôøi trong coâng trình taïo döïng cuûa Ngaøi vaø
hôn nöõa nhôø ôn cöùu chuoäc vaø thaùnh hoaù. Ñieàu ñöùc tin tuyeân xöng,
ñöôïc caùc bí tích truyeàn thoâng: nhôø caùc bí tích taùi sinh, caùc Kitoâ höõu
trôû neân “con Thieân Chuùa” (1 Ga 3,1)2, “ñöôïc thoâng phaàn baûn tính
Thieân Chuùa” (2 Pr 1,4). Khi nhaän bieát phaåm giaù môùi cuûa mình nhôø
ñöùc tin, caùc Kitoâ höõu ñöôïc keâu goïi ñeå töø nay aên ôû cho xöùng vôùi Tin
Möøng cuûa Ñöùc Kitoâ3. Nhôø caùc bí tích vaø kinh nguyeän, hoï nhaän ñöôïc
aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø caùc hoàng aân cuûa Thaàn Khí cuûa Ngöôøi, laøm
cho hoï coù khaû naêng thöïc hieän ñieàu ñoù.
1693. Ñöùc Kitoâ Gieâsu luoân laøm ñieàu ñeïp loøng Chuùa Cha4. Ngöôøi
luoân soáng trong söï hieäp thoâng troïn veïn vôùi Chuùa Cha. Cuõng moät
caùch ñoù, caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi ñöôïc môøi goïi soáng tröôùc toân nhan
Chuùa Cha, “Ñaáng thaáu suoát nhöõng gì kín ñaùo” (Mt 6,6), ñeå trôû neân
“hoaøn thieän nhö Cha treân trôøi laø Ñaáng hoaøn thieän” (Mt 5,48).
1694. Ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ5 nhôø Pheùp Röûa, caùc Kitoâ höõu 1267
ñaõ cheát cho toäi loãi vaø soáng cho Thieân Chuùa trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu6,
vaø nhö vaäy hoï ñöôïc tham döï vaøo söï soáng cuûa Ñaáng Phuïc Sinh7. Khi
böôùc theo Ñöùc Kitoâ vaø keát hôïp vôùi Ngöôøi8, caùc Kitoâ höõu coù theå coá
gaéng baét chöôùc Thieân Chuùa, nhö nhöõng ngöôøi con raát yeâu daáu vaø
böôùc ñi trong tình yeâu9, baèng vieäc uoán naén caùc yù nghó, lôøi noùi vaø
haønh ñoäng cuûa mình, sao cho hoï coù nôi mình taâm tö nhö ñaõ coù
trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu10 vaø soáng theo göông Ngöôøi11.
1695. Caùc Kitoâ höõu, “ñöôïc neân coâng chính nhôø danh Chuùa Gieâsu
Kitoâ vaø nhôø Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa chuùng ta” (1 Cr 6,11), ñöôï c
thaùnh hoaù vaø ñöôïc goïi laø thaùnh12, hoï trôû thaønh “ñeàn thôø cuûa Chuùa
1
Thaùnh Leâoâ Caû, Sermo 21, 3: CCL 138, 88 (PL 54, 192-193).
2
X. Ga 1,12.
3
X. Pl 1,27.
4
X. Ga 8,29.
5
X. Rm 6,5.
6
X. Rm 6,11.
7
X. Cl 2,12.
8
X. Ga 15,5.
9
X. Ep 5,1-2.
10
X. Pl 2,5.
11
X. Ga 13,12-16.
12
X. 1 Cr 1,2.
Thaùnh Thaàn” (1 Cr 6,19). Chính “Thaàn Khí cuûa Chuùa Con” daïy hoï
caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha13, vaø khi ñaõ trôû neân söï soáng cuûa hoï, Ngaøi
thuùc ñaåy hoï haønh ñoäng14, ñeå mang laïi hoa traùi cuûa Thaàn Khí15, nhôø
thöïc hieän ñöùc meán. Khi chöõa laønh caùc veát thöông cuûa toäi loãi, Chuùa
Thaùnh Thaàn canh taân noäi taâm chuùng ta baèng söï bieán ñoåi thieâng
lieâng16, Ngaøi soi saùng chuùng ta vaø cuûng coá ñeå vôùi tö caùch laø “con
caùi aùnh saùng” (Ep 5,8), chuùng ta soáng “löông thieän, coâng chính vaø
chaân thaät” (Ep 5,9).
1970 1696. Con ñöôøng cuûa Ñöùc Kitoâ “ñöa ñeán söï soáng” (Mt 7,14), coøn con
ñöôøng ñoái nghòch “ñöa ñeán dieät vong” (Mt 7,13)17. Duï ngoân Tin
Möøng veà hai con ñöôøng luoân hieän dieän trong vieäc daïy giaùo lyù cuûa
Hoäi Thaùnh. Noù cho thaáy taàm quan troïng cuûa caùc quyeát ñònh luaân lyù
ñoái vôùi ôn cöùu ñoä cuûa chuùng ta. “Coù hai con ñöôøng, moät daãn ñeán söï
soáng, moät daãn ñeán söï cheát: hai beân khaùc nhau moät trôøi moät vöïc”18.
1697. Trong vieäc daïy giaùo lyù, phaûi trình baøy heát söùc roõ raøng nieàm
vui vaø nhöõng ñoøi hoûi cuûa con ñöôøng cuûa Ñöùc Kitoâ19. Vieäc daïy giaùo
lyù veà “ñôøi soáng môùi” (Rm 6,4) trong Ngöôøi seõ laø:
737tt – Daïy giaùo lyù veà Chuùa Thaùnh Thaàn, vò Thaày noäi taâm cuûa ñôøi
soáng theo Ñöùc Kitoâ, ngöôøi khaùch troï dòu hieàn vaø ngöôøi baïn
linh höùng, höôùng daãn, söûa chöõa vaø cuûng coá ñôøi soáng naøy;
1938tt – Daïy giaùo lyù veà aân suûng, bôûi vì nhôø aân suûng maø chuùng ta ñöôïc
cöùu ñoä, vaø cuõng nhôø aân suûng maø caùc coâng vieäc cuûa chuùng ta coù
theå mang laïi hoa traùi cho söï soáng muoân ñôøi;
1716tt – Daïy giaùo lyù veà caùc moái phuùc, bôûi vì con ñöôøng cuûa Ñöùc Kitoâ
ñöôïc toùm keát trong caùc moái phuùc, laø con ñöôøng duy nhaát daãn
ñeán vinh phuùc muoân ñôøi maø traùi tim con ngöôøi haèng khao
khaùt;
1846tt – Daïy giaùo lyù veà toäi loãi vaø ôn tha thöù, bôûi vì con ngöôøi, neáu
khoâng nhaän bieát mình laø toäi nhaân, thì khoâng theå nhaän ra
chaân lyù veà baûn thaân mình, chaân lyù naøy laø ñieàu kieän ñeå haønh
ñoäng ñuùng ñaén, vaø, neáu ôn tha thöù khoâng ñöôïc ban cho hoï, hoï
khoâng theå chòu ñöïng noåi chaân lyù naøy;
1803tt – Daïy giaùo lyù veà caùc nhaân ñöùc nhaân baûn, giuùp chuùng ta nhaän ra
veû ñeïp vaø söï loâi cuoán cuûa nhöõng thaùi ñoä chaân chính höôùng veà
ñieàu thieän;
13
X. Gl 4,6.
14
X. Gl 5,25.
15
X. Gl 5,22.
16
X. Ep 4,23.,
17
X. Ñnl 30,15-20 .
18
Ñiñakeâ, 1,1: SC 248, 140 (Funk 1, 2).
19
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Catechesi tradendae, 29: AAS 71 (1979) 1301.
– Daïy giaùo lyù veà caùc nhaân ñöùc Kitoâ giaùo: tin, caäy, meán, ñöôïc gôïi 1812tt
höùng raát nhieàu töø maãu göông cuûa caùc Thaùnh;
– Daïy giaùo lyù veà giôùi raên meán Chuùa yeâu ngöôøi ñöôïc trieån khai 2067
trong Möôøi Ñieàu Raên;
– Daïy giaùo lyù veà Hoäi Thaùnh, bôûi vì ñôøi soáng Kitoâ höõu chæ coù theå 946tt
taêng tröôûng, ñöôïc quaûng baù vaø ñöôïc löu truyeàn nhôø söï trao ñoåi
ña daïng “caùc lôïi ích thieâng lieâng” trong maàu nhieäm “caùc
Thaùnh thoâng coâng”.
1698. Ñieåm quy chieáu ñaàu tieân vaø toái thöôïng cuûa vieäc daïy giaùo lyù 426
nhö vaäy seõ luoân luoân laø chính Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng laø “con
ñöôøng, laø söï thaät, vaø laø söï soáng” (Ga 14,6). Khi nhìn ngaém Ngöôøi
baèng ñöùc tin, caùc Kitoâ höõu coù theå hy voïng chính Ngöôøi seõ thöïc
hieän nôi hoï nhöõng ñieàu Ngöôøi ñaõ höùa, vaø khi yeâu meán Ngöôøi baèng
tình yeâu maø Ngöôøi ñaõ yeâu meán hoï, hoï coù theå thöïc hieän ñöôïc nhöõng
vieäc phuø hôïp vôùi phaåm giaù cuûa mình:
“Toâi xin baïn haõy coi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta, laø Ñaàu thaät
cuûa baïn vaø baïn laø moät trong caùc chi theå cuûa Ngöôøi…. Ngöôøi ñoái
vôùi baïn cuõng nhö ñaàu ñoái vôùi caùc chi theå; moïi söï cuûa Ngöôøi, laø
cuûa baïn: tinh thaàn, traùi tim, thaân theå, linh hoàn vaø moïi khaû naêng
cuûa Ngöôøi, … baïn phaûi söû duïng taát caû nhö cuûa rieâng baïn ñeå phuïc
vuï, ca ngôïi, yeâu meán vaø toân vinh Thieân Chuùa. Nhöng baïn thuoäc
veà Ngöôøi, nhö chi theå thuoäc veà ñaàu, vì vaäy Ngöôøi heát söùc khao
khaùt söû duïng taát caû caùc taøi naêng cuûa baïn, nhö laø cuûa Ngöôøi, ñeå
phuïc vuï vaø toân vinh Cha Ngöôøi”20.
“Ñoái vôùi toâi, soáng laø Ñöùc Kitoâ” (Pl 1,21).
20
Thaùnh Gioan Eudes, Le Coeur admirable de la Treøs Sacreùe Meøre de Dieu, 1, 5: Oeuvres
completes, v. 6 (Paris 1908) 113-114.
ÔN GOÏI CUÛA CON NGÖÔØI:
SOÁNG TRONG THAÀN KHÍ
SECTIO PRIMA
VOCATIO HOMINIS: VITA IN SPIRITU
1699. Ñôøi soáng trong Thaàn Khí hoaøn thaønh ôn goïi cuûa con ngöôøi
(Chöông Moät). Ñôøi soáng naøy coát taïi ñöùc meán thaàn linh vaø söï lieân
ñôùi nhaân loaïi (Chöông Hai). Ñôøi soáng naøy ñöôïc trao ban caùch
nhöng khoâng nhö ôn cöùu ñoä (Chöông Ba).
CHÖÔNG MOÄT
PHAÅM GIAÙ CUÛA NHAÂN VÒ
CAPUT PRIMUM
PERSONAE HUMANAE DIGNITAS
356 1700. Phaåm giaù cuûa nhaân vò baét nguoàn töø vieäc con ngöôøi ñöôïc taïo
döïng theo hình aûnh vaø gioáng nhö Thieân Chuùa (Muïc 1); phaåm giaù
naøy ñöôïc hoaøn thaønh trong ôn goïi ñeán höôûng vinh phuùc thaàn linh
(Muïc 2). Traùch nhieäm cuûa con ngöôøi laø töï nguyeän höôùng tôùi söï
hoaøn thaønh ñoù (Muïc 3). Baèng nhöõng haønh vi coù yù thöùc cuûa mình
(Muïc 4), nhaân vò soáng phuø hôïp hay khoâng phuø hôïp vôùi ñieàu thieän
haûo maø Thieân Chuùa ñaõ höùa vaø löông taâm chöùng nhaän (Muïc 5).
Ngöôøi ta töï xaây döïng baûn thaân mình vaø taêng tröôûng noäi taâm: hoï söû
duïng toaøn boä ñôøi soáng caûm giaùc vaø tinh thaàn cuûa hoï laøm chaát lieäu
cho söï taêng tröôûng cuûa mình (Muïc 6). Nhôø aân suûng trôï giuùp, hoï
taêng tröôûng veà nhaân ñöùc (Muïc 7), xa laùnh toäi loãi, vaø neáu ñaõ phaïm
1
1439 toäi, hoï seõ nhö ñöùa con hoang ñaøng , phoù thaùc cho loøng thöông xoùt
cuûa Cha chuùng ta treân trôøi (Muïc 8). Nhö vaäy, con ngöôøi ñaït tôùi söï
troïn haûo cuûa ñöùc meán.
1
X. Lc 15,11-31.
Muïc 1
Con ngöôøi laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa
Articulus 1
Homo imago Dei
1701. “Ñöùc Kitoâ, … chính khi maïc khaûi veà maàu nhieäm cuûa Chuùa 359
Cha vaø veà tình yeâu cuûa Ngaøi, ñaõ bieåu loä cho con ngöôøi caùch raát ñaày
ñuû veà chính hoï vaø cho hoï thaáy ôn goïi raát cao caû cuûa hoï” 2. Trong
Ñöùc Kitoâ, “Thaùnh Töû laø hình aûnh Thieân Chuùa voâ hình” (Cl 1,15)3,
con ngöôøi ñöôïc taïo döïng “theo hình aûnh vaø gioáng nhö” Ñaáng Taïo
Hoaù. Trong Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Cöùu chuoäc vaø Cöùu ñoä, hình aûnh thaàn
linh, ñaõ bò bieán daïng nôi con ngöôøi vì nguyeân toäi, nay ñöôïc phuïc
hoài trong veû ñeïp nguyeân thuyû cuûa noù vaø coøn ñöôïc neân cao troïng
nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa4.
1702. Hình aûnh thaàn linh hieän dieän trong töøng con ngöôøi. Hình 1878
aûnh ñoù röïc saùng trong söï hieäp thoâng cuûa caùc nhaân vò, gioáng nhö söï
duy nhaát giöõa caùc Ngoâi Vò thaàn linh vôùi nhau (x. Chöông Hai).
1703. Ñöôïc phuù ban moät linh hoàn thieâng lieâng vaø baát töû5, nhaân vò 363
laø “thuï taïo duy nhaát nôi traàn theá maø Thieân Chuùa ñaõ muoán vì chính
noù”6. Ngay töø luùc töôïng thai cuûa mình, nhaân vò ñöôïc ñònh höôùng tôùi
vinh phuùc vónh cöûu. 2258
1704. Nhaân vò ñöôïc tham döï vaøo aùnh saùng vaø söùc maïnh cuûa Thaàn
Khí Thieân Chuùa. Nhôø lyù trí, noù coù khaû naêng ñeå hieåu bieát traät töï 339
muoân loaøi do Ñaáng Taïo Hoaù thieát laäp. Nhôø yù chí, noù coù khaû naêng
ñeå höôùng mình tôùi ñieàu thieän haûo thaät cuûa mình. Noù theo ñuoåi söï
troïn haûo cuûa mình baèng caùch tìm kieám vaø yeâu meán nhöõng ñieàu 30
thieän haûo ñích thöïc7.
1705. Vì coù linh hoàn vaø caùc taøi naêng tinh thaàn laø lyù trí vaø yù chí,
con ngöôøi ñöôïc phuù ban söï töï do, laø “daáu chæ tuyeät haûo cuûa hình 1730
aûnh thaàn linh”8.
2
3
X. 2 Cr 4,4.
4
5
6
7
8
1706. Nhôø lyù trí, con ngöôøi nhaän ra tieáng Thieân Chuùa thuùc ñaåy
mình “laøm ñieàu toát vaø traùnh ñieàu xaáu” 9. Moãi ngöôøi phaûi vaâng theo
1776 leà luaät naøy, moät leà luaät ñang vang voïng trong löông taâm, moät leà
luaät ñöôïc chu toaøn trong söï meán Chuùa yeâu ngöôøi. Vieäc thöïc thi ñôøi
soáng luaân lyù chöùng toû phaåm giaù cuûa nhaân vò.
397 1707. “Tuy nhieân, ngay töø luùc khôûi ñaàu lòch söû, con ngöôøi bò thaàn
Döõ caùm doã, neân ñaõ laïm duïng töï do cuûa mình”10. Hoï sa chöôùc caùm
doã vaø laøm ñieàu xaáu. Con ngöôøi vaãn coøn khaùt khao ñieàu toát, nhöng
baûn tính con ngöôøi ñaõ mang veát thöông cuûa nguyeân toäi. Con ngöôøi
trôû thaønh bò nghieâng chieàu veà ñieàu xaáu vaø deã bò sai laàm:
“Con ngöôøi ñaõ bò chia reõ trong chính baûn thaân mình. Vì vaäy,
toaøn boä ñôøi soáng con ngöôøi, caû caù nhaân caû taäp theå, ñeàu bieåu hieän
nhö moät cuoäc chieán bi thaûm, giöõa ñieàu toát vaø ñieàu xaáu, giöõa aùnh
11
saùng vaø toái taêm” .
617 1708. Baèng cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi, Ñöùc Kitoâ ñaõ giaûi thoaùt chuùng
ta khoûi Satan vaø toäi loãi. Ngöôøi laäp coâng cho chuùng ta coù söï soáng môùi
trong Chuùa Thaùnh Thaàn. AÂn suûng cuûa Ngöôøi phuïc hoài nhöõng gì toäi
loãi ñaõ laøm hö hoûng nôi chuùng ta.
1265 1709. Ai tin vaøo Ñöùc Kitoâ thì trôû neân con caùi Thieân Chuùa. Ôn ñöôïc
laøm nghóa töû naøy bieán ñoåi ngöôøi aáy, giuùp hoï soáng theo maãu göông
Ñöùc Kitoâ. Ôn naøy ban cho hoï khaû naêng haønh ñoäng ñuùng ñaén vaø
thöïc thi ñieàu toát. Ñöôïc keát hôïp vôùi Ñaáng Cöùu ñoä cuûa mình, ngöôøi
moân ñeä ñaït tôùi söï troïn haûo cuûa ñöùc meán, laø söï thaùnh thieän. Ñöôïc
hoaøn thieän trong aân suûng, ñôøi soáng luaân lyù seõ ñöôïc trieån nôû thaønh
1050 söï soáng vónh cöûu trong vinh quang treân trôøi.
TOÙM LÖÔÏC
1710. “Ñöùc Kitoâ… ñaõ bieåu loä cho con ngöôøi caùch raát ñaày ñuû veà
chính hoï vaø cho hoï thaáy ôn goïi raát cao caû cuûa hoï”12.
1711. Ñöôïc phuù ban moät linh hoàn thieâng lieâng, lyù trí vaø yù chí, ngay
töø luùc töôïng thai, nhaân vò ñaõ ñöôïc quy höôùng veà Thieân Chuùa vaø
ñöôïc tieàn ñònh höôùng tôùi vinh phuùc muoân ñôøi. Noù theo ñuoåi söï
troïn haûo cuûa mình baèng caùch tìm kieám vaø yeâu meán nhöõng ñieàu
thieän haûo ñích thöïc13.
9
10
11
12
13
1712. “Söï töï do ñích thöïc laø daáu chæ tuyeät haûo cuûa hình aûnh thaàn
linh nôi con ngöôøi”14.
1713. Con ngöôøi phaûi vaâng theo luaät luaân lyù thuùc ñaåy hoï “laøm ñieàu toát
vaø traùnh ñieàu xaáu”15. Luaät naøy vang voïng trong löông taâm cuûa hoï.
1714. Con ngöôøi, vì nguyeân toäi, ñaõ bò toån thöông trong baûn tính
cuûa mình, neân deã bò sai laàm vaø nghieâng chieàu veà söï döõ khi söû
duïng töï do cuûa mình.
1715. Ai tin vaøo Ñöùc Kitoâ thì coù söï soáng môùi trong Chuùa Thaùnh
Thaàn. Ñôøi soáng luaân lyù, ñöôïc taêng tröôûng vaø hoaøn thieän trong aân
suûng, seõ ñöôïc hoaøn taát trong vinh quang treân trôøi.
Muïc 2
Ôn goïi cuûa chuùng ta laø ñeán höôûng vinh phuùc
Articulus 2
Nostra ad beatitudinem vocatio
I. CAÙC MOÁI PHUÙC

BEATITUDINES
1716. Caùc moái phuùc laø trung taâm lôøi rao giaûng cuûa Chuùa Gieâsu. 2546
Vieäc coâng boá caùc moái phuùc laø laëp laïi caùc lôøi höùa ñaõ ñöôïc ban cho
daân Chuùa choïn khôûi töø toå phuï Abraham. Caùc moái phuùc kieän toaøn
caùc lôøi höùa naøy, baèng caùch khoâng coøn chæ höôùng ñeán vieäc thöøa
höôûng moät maûnh ñaát nöõa, nhöng laø höôùng ñeán Nöôùc Trôøi:
“Phuùc thay ai coù taâm hoàn ngheøo khoù,
vì Nöôùc Trôøi laø cuûa hoï.
Phuùc thay ai hieàn laønh,
vì hoï seõ ñöôïc Ñaát Höùa laøm gia nghieäp.
Phuùc thay ai saàu khoå,
vì hoï seõ ñöôïc Thieân Chuùa uûi an.
Phuùc thay ai khaùt khao neân ngöôøi coâng chính,
vì hoï seõ ñöôïc Thieân Chuùa cho thoûa loøng.
Phuùc thay ai xoùt thöông ngöôøi,
vì hoï seõ ñöôïc Thieân Chuùa xoùt thöông.
Phuùc thay ai coù taâm hoàn trong saïch,
vì hoï seõ ñöôïc nhìn thaáy Thieân Chuùa.
14
15
Phuùc thay ai xaây döïng hoaø bình,

vì hoï seõ ñöôïc goïi laø con Thieân Chuùa.
Phuùc thay ai bò baùch haïi vì soáng coâng chính,
vì Nöôùc Trôøi laø cuûa hoï.
Phuùc thay anh em khi vì Thaày maø bò ngöôøi ta sæ vaû,
baùch haïi vaø vu khoáng ñuû ñieàu xaáu xa.
Anh em haõy vui möøng hôùn hôû,
vì phaàn thöôûng daønh cho anh em ôû treân trôøi thaät lôùn lao”
(Mt 5,3-12).
459 1717. Caùc moái phuùc phaùc hoaï dung maïo cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø
moâ taû tình yeâu cuûa Ngöôøi; chuùng dieãn taû ôn goïi cuûa caùc tín höõu,
nhöõng ngöôøi ñöôïc ñoàng phaän trong vinh quang cuûa cuoäc khoå naïn
vaø söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi; chuùng minh hoaï nhöõng haønh ñoäng vaø
thaùi ñoä ñaëc tröng cuûa ñôøi soáng Kitoâ giaùo; chuùng laø nhöõng lôøi höùa
1820 nghòch lyù, naâng ñôõ nieàm hy voïng trong nhöõng luùc gian truaân;
chuùng loan baùo cho caùc moân ñeä nhöõng phuùc laønh vaø aân thöôûng ñaõ
ñöôïc quyeát ñònh tuy coøn aån khuaát; chuùng ñaõ ñöôïc khôûi ñaàu trong
ñôøi soáng cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø cuûa taát caû caùc Thaùnh.
II. KHAO KHAÙT HAÏNH PHUÙC

FELICITATIS DESIDERIUM
27 1718. Caùc moái phuùc ñaùp öùng khao khaùt töï nhieân laø ñöôïc haïnh
1024 phuùc. Khao khaùt naøy coù nguoàn goác thaàn linh; Thieân Chuùa ñaõ ñaët
nieàm khao khaùt ñoù trong traùi tim con ngöôøi ñeå loâi keùo hoï ñeán vôùi
Ngaøi, Ñaáng duy nhaát coù theå laøm thoûa maõn söï khao khaùt naøy:
“Chaéc chaén moïi ngöôøi chuùng ta ñeàu muoán soáng haïnh phuùc; vaø
trong doøng gioáng loaøi ngöôøi, khoâng ai khoâng ñoàng yù vôùi ñieàu
16
naøy, caû tröôùc khi noù ñöôïc phaùt bieåu caùch roõ raøng” .
2541 “Laïy Chuùa, con phaûi tìm Chuùa theá naøo? Quaû thaät, khi con tìm
Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa con, laø con tìm ñôøi soáng haïnh phuùc. Con
muoán tìm Chuùa, ñeå linh hoàn con ñöôïc soáng. Vì thaân xaùc con soáng
17
nhôø linh hoàn con vaø linh hoàn con soáng nhôø Chuùa” .
18
“Chæ coù Thieân Chuùa môùi laøm no thoaû” .
1950 1719. Caùc moái phuùc cho thaáy muïc tieâu cuûa söï hieän höõu nhaân linh,
muïc ñích toái haäu cuûa caùc haønh vi nhaân linh: Thieân Chuùa keâu goïi
chuùng ta ñeán höôûng vinh phuùc rieâng cuûa Ngaøi. Ôn goïi naøy ñöôïc göûi
cho töøng ngöôøi moät caùch caù vò, nhöng cuõng cho toaøn theå Hoäi
16
Thaùnh Augustinoâ, De moribus Ecclesiae catholicae, 1, 3, 4: CSEL 90, 6 (PL 32, 1312).
17
18
Thaùnh Toâma Aquinoâ, In Symbolum Apostolorum scilicet “Credo in Deum” expositio, c. 15:
Thaùnh, laø daân môùi cuûa nhöõng ngöôøi ñoùn nhaän lôøi höùa vaø soáng
trong loøng tin vaøo lôøi höùa ñoù.
III. VINH PHUÙC KITOÂ GIAÙO

BEATITUDO CHRISTIANA
1720. Taân Öôùc duøng nhieàu kieåu noùi ñeå dieãn taû vinh phuùc maø Thieân 1027
Chuùa keâu goïi con ngöôøi ñeán höôûng: söï ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân
Chuùa19; söï nhìn thaáy Thieân Chuùa: “Phuùc thay ai coù taâm hoàn trong
saïch, vì hoï seõ ñöôïc nhìn thaáy Thieân Chuùa” (Mt 5,8)20; vaøo höôûng
nieàm vui cuûa Chuùa21; vaøo choán yeân nghæ cuûa Thieân Chuùa22:
“ÔÛ ñoù chuùng ta seõ yeân nghæ vaø chieâm ngaém, chuùng ta seõ chieâm
ngaém vaø yeâu meán, chuùng ta seõ yeâu meán vaø ca ngôïi. Ñoù seõ laø
cuøng ñích voâ taän. Vaäy chuùng ta coøn coù cuøng ñích naøo khaùc, neáu
khoâng phaûi laø ñaït tôùi Nöôùc voâ cuøng voâ taän?”23
1721. Thieân Chuùa ñaõ ñaët chuùng ta ôû traàn gian ñeå chuùng ta nhaän
bieát Ngaøi, phuïc vuï Ngaøi vaø yeâu meán Ngaøi ñeå nhö vaäy chuùng ta ñaït
tôùi thieân ñaøng. Vinh phuùc laøm cho chuùng ta “ñöôïc thoâng phaàn baûn
tính Thieân Chuùa” (2 Pr 1,4) vaø söï soáng muoân ñôøi24. Vôùi vinh phuùc
naøy, con ngöôøi böôùc vaøo vinh quang cuûa Ñöùc Kitoâ25 vaø vaøo vui
höôûng söï soáng cuûa Chuùa Ba Ngoâi. 260
1722. Vinh phuùc nhö vaäy vöôït quaù söï hieåu bieát vaø söùc löïc rieâng cuûa 1028
con ngöôøi. Vinh phuùc ñoù ñöôïc ban do hoàng aân nhöng khoâng cuûa
Thieân Chuùa. Vì vaäy, noù ñöôïc goïi laø sieâu nhieân, cuõng nhö aân suûng
chuaån bò con ngöôøi vaøo vui höôûng Thieân Chuùa.
“‘Phuùc thay nhöõng ngöôøi coù traùi tim trong saïch, vì hoï seõ ñöôïc
nhìn thaáy Thieân Chuùa’. Nhöng vì söï cao caû vaø vinh quang khoân
taû cuûa Ngaøi, neân ‘khoâng ai troâng thaáy Ngaøi maø coøn soáng ñöôïc’,
tuy nhieân, Chuùa Cha, Ñaáng khoâng theå ñaït thaáu, do tình yeâu vaø
loøng nhaân haäu cuûa Ngaøi, vaø bôûi vì Ngaøi coù theå laøm ñöôïc moïi söï,
cuõng ñaõ ban cho nhöõng ai yeâu meán Ngaøi ñieàu naøy, laø ñöôïc nhìn
thaáy Ngaøi: vì ‘nhöõng gì ñoái vôùi loaøi ngöôøi laø khoâng theå ñöôïc, thì 294
ñoái vôùi Thieân Chuùa laïi laø coù theå’”26.
1723. Vinh phuùc ñöôïc höùa ban ñaët chuùng ta tröôùc nhöõng löïa choïn
luaân lyù coù tính quyeát ñònh. Vinh phuùc ñoù môøi goïi chuùng ta thanh 2519
19
X. Mt 4,17
20
X. 1 Ga 3,2; 1 Cr 13,12.
21
X. Mt 25,21.23.
22
X. Dt 4,7-11.
23
Thaùnh Augustinoâ, De civitate Dei, 22, 30: CSEL 40/2, 670 (PL 41, 804).
24
X. Ga 17,3.
25
X. Rm 8,18.
26
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 4, 20, 5: SC 100, 638.
luyeän traùi tim khoûi nhöõng baûn naêng xaáu vaø tìm kieám tình yeâu cuûa
Thieân Chuùa treân heát moïi söï. Noù daïy chuùng ta bieát raèng haïnh phuùc
thaät khoâng coát taïi cuûa caûi traàn theá hoaëc tieän nghi, cuõng khoâng
phaûi trong vinh quang nhaân loaïi hay quyeàn löïc, cuõng khoâng phaûi
trong coâng trình nhaân loaïi naøo, cho duø laø höõu ích, nhö khoa hoïc,
kyõ thuaät vaø ngheä thuaät, cuõng khoâng ôû trong baát cöù taïo vaät naøo,
227 nhöng duy chæ ôû nôi Thieân Chuùa, laø nguoàn maïch moïi ñieàu thieän
haûo vaø moïi tình yeâu:
“Ngaøy nay, giaøu sang laø vò thaàn vó ñaïi; nhieàu ngöôøi, haøng lôùp
ngöôøi töï nguyeän suøng baùi vò thaàn naøy. Hoï ño löôøng haïnh phuùc
baèng taøi saûn; hoï ño löôøng caû söï ñaùng kính cuõng baèng taøi saûn....
Ñieàu ñoù phaùt sinh do söï xaùc tín cuûa chuùng ta … theo ñoù thì coù
tieàn thì moïi söï ñeàu coù theå. Vì vaäy giaøu sang laø moät trong nhöõng
ngaãu töôïng cuûa thôøi ñaïi ngaøy nay, vaø danh tieáng laø moät ngaãu
töôïng khaùc…. Danh tieáng, ñöôïc ngöôøi ta bieát ñeán, coù tieáng taêm ôû
traàn gian, ñöa ñeán choã chính danh tieáng ñöôïc coi laø ñieàu thieän
haûo, laø ñieàu thieän haûo cao caû, laø ñoái töôïng cho ngöôøi ta kính
troïng… Ñoù coù theå ñöôïc goïi laø söï noåi tieáng treân baùo chí”27.
1724. Möôøi Ñieàu Raên, Baøi giaûng treân nuùi vaø giaùo lyù cuûa caùc Toâng
Ñoà moâ taû cho chuùng ta nhöõng con ñöôøng daãn ñeán Nöôùc Trôøi.
Chuùng ta tieán töøng böôùc treân nhöõng con ñöôøng naøy qua nhöõng
haønh vi haèng ngaøy, ñöôïc naâng ñôõ bôûi aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn. Ñöôïc sinh soâi naûy nôû baèng lôøi Ñöùc Kitoâ, chuùng ta töø töø
mang laïi hoa traùi trong Hoäi Thaùnh ñeå toân vinh Thieân Chuùa28 .
TOÙM LÖÔÏC
1725. Caùc moái phuùc laëp laïi vaø kieän toaøn caùc lôøi höùa cuûa Thieân
Chuùa khôûi töø toå phuï Abraham baèng vieäc quy höôùng caùc lôøi höùa ñoù
ñeán Nöôùc Trôøi. Chuùng ñaùp öùng nieàm khao khaùt haïnh phuùc maø
Thieân Chuùa ñaõ ñaët trong traùi tim con ngöôøi.
1726. Caùc moái phuùc daïy chuùng ta bieát cuøng ñích toái haäu maø Thieân
Chuùa keâu goïi chuùng ta ñaït tôùi: Nöôùc Thieân Chuùa, nhìn thaáy Thieân
Chuùa, thoâng phaàn baûn tính thaàn linh, söï soáng muoân ñôøi, laøm con
Thieân Chuùa vaø yeân nghæ trong Thieân Chuùa.
1727. Vinh phuùc ñöôïc soáng muoân ñôøi laø hoàng aân nhöng khoâng cuûa
Thieân Chuùa; vinh phuùc naøy, cuõng nhö aân suûng daãn ñöa chuùng ta
ñeán ñoù, ñeàu laø hoàng aân sieâu nhieân.
27
Gioan Henri Newman, Discourses addressed to Mixed Congregations, 5 [Saintliness the
Standard of Christian Principle] (Westminster 1966) 89-91.
28
X. duï ngoân Ngöôøi gieo gioáng, Mt 13,3-23.
1728. Caùc moái phuùc ñaët chuùng ta tröôùc nhöõng löïa choïn luaân lyù coù
tính quyeát ñònh veà cuûa caûi traàn theá; chuùng thanh luyeän traùi tim
chuùng ta ñeå daïy chuùng ta yeâu meán Thieân Chuùa treân heát moïi söï.
1729. Vinh phuùc treân trôøi aán ñònh nhöõng tieâu chuaån ñeå phaân ñònh
vieäc söû duïng cuûa caûi traàn theá theo Leà luaät cuûa Thieân Chuùa.
Muïc 3
Söï töï do cuûa con ngöôøi
Articulus 3
Hominis libertas
1730. Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng con ngöôøi coù lyù trí, khi ban cho hoï
phaåm giaù cuûa moät ngoâi vò, coù khaû naêng khôûi xöôùng vaø ñieàu khieån
caùc haønh vi cuûa mình. “Thieân Chuùa ñaõ muoán con ngöôøi ‘töï quyeát
ñònh laáy’ (Hc 15,14), ñeå chính hoï töï nguyeän tìm kieám Ñaáng Taïo
Hoaù cuûa mình vaø töï do ñaït tôùi söï hoaøn haûo sung maõn vaø haïnh 30
phuùc baèng vieäc keát hôïp vôùi Ngaøi”29.
“Con ngöôøi coù lyù trí, vaø do ñoù gioáng nhö Thieân Chuùa; con ngöôøi
ñöôïc döïng neân coù töï do trong söï quyeát ñònh vaø coù quyeàn treân
chính mình”30.
I. TÖÏ DO VAØ TRAÙCH NHIEÄM

LIBERTAS ET RESPONSABILITAS
1731. Töï do laø khaû naêng, baét nguoàn töø lyù trí vaø yù chí, coù theå haønh
ñoäng hay khoâng haønh ñoäng, coù theå laøm vieäc naøy hoaëc vieäc khaùc, vaø
nhö vaäy, töï mình laøm nhöõng haønh ñoäng coù yù thöùc. Nhôø coù yù chí töï
do, moãi ngöôøi töï quyeát ñònh veà chính baûn thaân mình. Trong con
ngöôøi, söï töï do laø moät söùc maïnh ñeå taêng tröôûng vaø tröôûng thaønh
trong chaân lyù vaø ñieàu thieän. Söï töï do ñaït tôùi möùc hoaøn haûo, khi noù 1721
ñöôïc quy höôùng veà Thieân Chuùa, laø vinh phuùc cuûa chuùng ta.
1732. Bao laâu söï töï do chöa ñöôïc xaùc ñònh caùch vónh vieãn nôi söï 396
thieän toái thöôïng, laø Thieân Chuùa, thì noù vaãn coøn coù khaû naêng löïa
choïn giöõa ñieàu toát vaø ñieàu xaáu, nghóa laø coù theå tieán tôùi söï troïn haûo
hoaëc coù theå sai loãi vaø phaïm toäi. Töï do laø neùt ñaëc tröng cuûa caùc 1849
29
30
haønh vi nhaân linh. Töï do laø nguoàn maïch ñeå ñöôïc ca tuïng hoaëc bò
2006 khieån traùch, nguoàn maïch cuûa coâng traïng hoaëc toäi traïng.
1803 1733. Ai caøng laøm ñieàu toát, ngöôøi ñoù caøng trôû neân töï do. Khoâng coù
töï do ñích thöïc neáu khoâng phuïc vuï ñieàu thieän vaø chaân lyù. Choïn söï
baát tuaân vaø ñieàu xaáu, laø laïm duïng töï do vaø söï löïa choïn naøy ñöa
chuùng ta vaøo voøng noâ leä toäi loãi31.
1036 1734. Vì coù töï do, con ngöôøi phaûi chòu traùch nhieäm veà caùc haønh vi
1804 cuûa mình theo möùc ñoä caùc haønh vi naøy do chính hoï muoán. Söï tieán
tôùi veà nhaân ñöùc, söï nhaän bieát ñieàu thieän vaø söï khoå cheá laøm gia
taêng vieäc laøm chuû cuûa yù chí ñoái vôùi caùc haønh vi cuûa mình.
1735. Vieäc quy toäi vaø traùch nhieäm cuûa moät haønh ñoäng naøo ñoù coù
597 theå ñöôïc giaûm thieåu vaø thaäm chí ñöôïc loaïi boû vì lyù do khoâng bieát,
khoâng chuù yù, do aùp löïc, do sôï haõi, do thoùi quen, do quaù gaén boù, vaø
do caùc nguyeân nhaân khaùc veà taâm thaàn hoaëc xaõ hoäi.
2568 1736. Moïi haønh vi ñöôïc muoán caùch tröïc tieáp ñeàu quy traùch nhieäm
veà taùc giaû haønh vi ñoù:
Chaúng haïn, Chuùa hoûi oâng Añam sau khi oâng phaïm toäi trong vöôøn ñòa
ñaøng: “Ngöôi ñaõ laøm gì theá?” (St 3,13). Cuõng moät caùch ñoù, Chuùa hoûi oâng
Cain32. Tieân tri Nathan cuõng hoûi nhö vaäy vôùi vua Ñavid sau khi vua phaïm
toäi ngoaïi tình vôùi vôï oâng Uria vaø ra leänh gieát oâng naøy33.
Moät haønh vi coù theå laø chuû yù caùch giaùn tieáp, khi noù laø haäu quaû cuûa söï
cheånh maûng ñoái vôùi ñieàu phaûi bieát hay phaûi laøm, thí duï gaâ y ra moät tai
naïn vì khoâng bieát luaät giao thoâng.
2263 1737. Moät haäu quaû, do taùc giaû khoâng chuû yù gaây neân, coù theå ñöôïc dung
thöù; thí duï ngöôøi meï bò kieät söùc vì chaêm soùc ñöùa con ñau yeáu. Moät haäu
quaû xaáu seõ khoâng bò quy toäi, neáu noù khoâng phaûi laø muïc ñích hay phöông
tieän cuûa moät haønh ñoäng coá yù, thí duï moät ngöôøi bò thieät maïng vì cöùu ngöôøi
ñang gaëp nguy hieåm. Ñeå moät haäu quaû xaáu bò quy toäi, haäu quaû naøy phaûi coù
theå ñöôïc thaáy tröôùc, vaø taùc giaû coù khaû naêng traùnh ñöôïc haäu quaû ñoù, thí duï
tröôøng hôïp laøm cheát ngöôøi do laùi xe trong tình traïng say röôïu.
1738. Söï töï do ñöôïc thöïc thi trong caùc töông quan giöõa ngöôøi vôùi
ngöôøi. Moãi nhaân vò, ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa, coù
quyeàn töï nhieân ñöôïc coâng nhaän nhö moät höõu theå töï do vaø coù traùch
nhieäm. Moïi ngöôøi coù boån phaän toân troïng quyeàn ñoù cuûa moãi ngöôøi.
Quyeàn söû duïng söï töï do laø moät ñoøi hoûi khoâng theå taùch bieät khoûi
phaåm giaù cuûa nhaân vò, ñaëc bieät trong laõnh vöïc luaân lyù vaø toân
31
X. Rm 6,17.
32
X. St 4,10.
33
X. 2 Sm 12,7-15.
giaùo34. Quyeàn naøy phaûi ñöôïc luaät daân söï coâng nhaän vaø baûo veä trong 2106
caùc giôùi haïn cuûa coâng ích vaø traät töï coâng coäng chính ñaùng35. 210
II. SÖÏ TÖÏ DO CUÛA CON NGÖÔØI TRONG NHIEÄM CUÏC CÖÙU ÑOÄ
LIBERTAS HUMANA IN OECONOMIA SALUTIS
1739. Söï töï do vaø toäi loãi. Söï töï do cuûa con ngöôøi thì coù giôùi haïn vaø
coù theå laàm laïc. Quaû thaät, con ngöôøi ñaõ sa ngaõ. Con ngöôøi ñaõ phaïm 387
toäi caùch töï do. Khi töø choái keá hoaïch yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa,
con ngöôøi ñaõ töï löøa doái mình; vaø trôû thaønh noâ leä cuûa toäi loãi. Söï tha
hoaù ñaàu tieân naøy ñaõ sinh ra nhieàu söï tha hoaù khaùc. Lòch söû nhaân
loaïi, ngay töø nhöõng luùc khôûi ñaàu, laøm chöùng raèng nhöõng tai hoïa vaø 401
aùp böùc ñaõ phaùt sinh töø traùi tim con ngöôøi, nhö haäu quaû cuûa vieäc söû
duïng sai söï töï do.
1740. Nhöõng nguy hieåm ñe doïa söï töï do. Vieäc thöïc thi söï töï do 2108
khoâng bao haøm quyeàn ñöôïc noùi moïi söï vaø laøm moïi söï. Thaät laø sai
laàm khi cho raèng “con ngöôøi, moät chuû theå cuûa töï do, laø moät caù
nhaân töï ñuû cho mình, vaø muïc tieâu toái haäu cuûa caù nhaân ñoù, laø thoaû
maõn caùc sôû thích cuûa mình baèng caùch höôûng thuï caùc cuûa caûi traàn
theá”36. Ngoaøi ra, nhöõng ñieàu kieän veà traät töï kinh teá vaø xaõ hoäi,
chính trò vaø vaên hoùa phaûi coù ñeå thöïc thi töï do caùch chính ñaùng, raát
thöôøng khoâng ñöôïc bieát tôùi vaø bò vi phaïm. Nhöõng tình traïng ñen 1887
toái vaø baát coâng naøy laøm baêng hoaïi ñôøi soáng luaân lyù vaø caùm doã keû
maïnh cuõng nhö ngöôøi yeáu phaïm toäi nghòch ñöùc baùc aùi. Con ngöôøi,
khi taùch bieät mình khoûi luaät luaân lyù, laøm toån thöông söï töï do rieâng
cuûa mình, töï troùi buoäc mình, caét ñöùt tình huynh ñeä vôùi ñoàng loaïi
vaø noåi loaïn choáng laïi chaân lyù thaàn linh.
1741. Söï giaûi thoaùt vaø cöùu ñoä. Ñöùc Kitoâ, nhôø thaäp giaù vinh quang
cuûa Ngöôøi, ñaõ mang laïi ôn cöùu ñoä cho taát caû moïi ngöôøi. Ngöôøi cöùu
chuoäc hoï khoûi toäi loãi ñang caàm giöõ hoï laøm noâ leä. “Chính ñeå chuùng
ta ñöôïc töï do maø Ñöùc Kitoâ ñaõ giaûi thoaùt chuùng ta” (Gl 5,1). Trong
Ngöôøi, chuùng ta ñöôïc hieäp thoâng vôùi chaân lyù giaûi thoaùt chuùng ta37.
Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ ñöôïc ban cho chuùng ta vaø nhö thaùnh Toâng
Ñoà daïy: “ÔÛ ñaâu coù Thaàn Khí cuûa Chuùa thì ôû ñoù coù töï do” (2 Cr 782
3,17). Ngay baây giôø, chuùng ta ñöôïc vinh döï veà söï töï do cuûa con caùi
Thieân Chuùa38.
1742. Söï töï do vaø aân suûng. AÂn suûng cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng heà ñoái 2002
nghòch vôùi söï töï do cuûa chuùng ta, khi söï töï do naøy phuø hôïp vôùi yù
34
X. CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Dignitatis humanae, 2: AAS 58 (1966) 930-931.
35
36
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Libertatis conscientia, 13: AAS 79 (1987) 559.
37
X. Ga 8,32.
38
X. Rm 8,21.
nghóa cuûa chaân lyù vaø ñieàu thieän maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët trong traùi
tim con ngöôøi. Traùi laïi, nhö kinh nghieäm Kitoâ giaùo chöùng toû nhaát
laø trong vieäc caàu nguyeän, chuùng ta caøng ngoan ngoaõn ñoái vôùi
1784 nhöõng thuùc ñaåy cuûa aân suûng, thì caøng ñöôïc gia taêng söï töï do noäi
taâm cuûa chuùng ta vaø söï vöõng vaøng cuûa chuùng ta trong caùc thöû
thaùch, cuõng nhö tröôùc nhöõng aùp löïc vaø cöôõng baùch cuûa theá giôùi beân
ngoaøi. Baèng taùc ñoäng cuûa aân suûng, Chuùa Thaùnh Thaàn giaùo duïc
chuùng ta veà söï töï do thieâng lieâng, ñeå laøm cho chuùng ta trôû thaønh
nhöõng coäng söï vieân töï nguyeän cho coâng trình cuûa Ngaøi trong Hoäi
Thaùnh vaø trong traàn gian:
“Laïy Thieân Chuùa toaøn naêng vaø nhaân haäu, xin ñaåy xa nhöõng gì
caûn böôùc tieán cuûa chuùng con treân ñöôøng veà vôùi Chuùa, ñeå moät khi
xaùc hoàn thanh thaûn, chuùng con ñöôïc hoaøn toaøn töï do thöïc hieän yù
Chuùa”39.
TOÙM LÖÔÏC
1743. “Thieân Chuùa ñaõ muoán con ngöôøi töï quyeát ñònh laáy”
(Hc 15,14) ñeå hoï coù theå töï nguyeän gaén boù vôùi Ñaáng Taïo Hoaù cuûa
mình vaø nhö vaäy coù theå ñaït tôùi vinh phuùc hoaøn haûo40.
1744. Söï töï do laø khaû naêng ñeå haønh ñoäng hay khoâng haønh ñoäng
vaø nhö vaäy töï mình laøm nhöõng haønh ñoäng coù yù thöùc. Söï töï do ñaït
tôùi möùc hoaøn haûo khi noù ñöôïc quy höôùng veà Thieân Chuùa laø söï
thieän toái thöôïng.
1745. Töï do laø neùt ñaëc tröng cuûa caùc haønh vi nhaân linh. Vì coù töï
do, con ngöôøi phaûi chòu traùch nhieäm veà caùc haønh vi mình chuû yù
laøm. Haønh ñoäng chuû yù thuoäc veà chính taùc giaû.
1746. Vieäc quy toäi vaø traùch nhieäm cuûa moät haønh ñoäng naøo ñoù coù
theå ñöôïc giaûm thieåu hay ñöôïc loaïi boû vì lyù do khoâng bieát, do aùp
löïc, do sôï haõi, vaø do caùc nguyeân nhaân khaùc veà taâm thaàn hoaëc xaõ
hoäi.
1747. Quyeàn söû duïng söï töï do laø moät ñoøi hoûi khoâng theå taùch bieät
khoûi phaåm giaù cuûa nhaân vò, ñaëc bieät trong laõnh vöïc toân giaùo vaø
luaân lyù. Nhöng vieäc thöïc thi söï töï do khoâng bao haøm quyeàn tieân
quyeát ñöôïc laøm moïi söï hoaëc noùi moïi söï.
1748. “Chính ñeå chuùng ta ñöôïc töï do maø Ñöùc Kitoâ ñaõ giaûi thoaùt
chuùng ta” (Gl 5,1).
39
Chuùa Nhaät XXXII Muøa thöôøng nieân, Lôøi nguyeän nhaäp leã : Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
40
Muïc 4
Tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi nhaân linh
Articulus 4
Actuum humanorum moralitas
1749. Söï töï do laøm cho con ngöôøi thaønh moät chuû theå luaân lyù. Con
ngöôøi, khi haønh ñoäng moät caùch coù chuû yù, coù theå noùi ñöôïc laø cha ñeû 1732
caùc haønh vi cuûa mình. Caùc haønh vi nhaân linh, nghóa laø, caùc haønh
vi ñaõ ñöôïc löïa choïn caùch töï do theo phaùn ñoaùn cuûa löông taâm, ñeàu
coù tính luaân lyù: chuùng laø nhöõng haønh vi toát hoaëc xaáu.
I. CAÙC NGUOÀN MAÏCH CUÛA TÍNH LUAÂN LYÙ

FONTES MORALITATIS
1750. Tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi nhaân linh tuøy thuoäc vaøo:
– ñoái töôïng ñöôïc löïa choïn;
– muïc ñích nhaém tôùi hoaëc yù höôùng;
– caùc hoaøn caûnh cuûa haønh ñoäng.
Ñoái töôïng, yù höôùng vaø caùc hoaøn caûnh taïo neân caùc “nguoàn maïch”,
coøn goïi laø caùc yeáu toá caáu thaønh, cuûa tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi
nhaân linh.
1751. Ñoái töôïng ñöôïc löïa choïn laø ñieàu thieän ñöôïc yù chí chuû yù nhaém
tôùi. Ñoù laø chaát lieäu cuûa haønh vi nhaân linh. Ñoái töôïng ñöôïc löïa choïn
xeáp loaïi haønh vi cuûa yù chí veà maët luaân lyù, theo nhö lyù trí nhaän bieát
vaø phaùn ñoaùn ñoái töôïng aáy phuø hôïp hay khoâng phuø hôïp vôùi ñieàu
thieän ñích thöïc. Nhöõng quy taéc khaùch quan cuûa tính luaân lyù vaïch 1794
cho thaáy traät töï hôïp lyù veà ñieàu toát vaø ñieàu xaáu, moät traät töï ñöôïc
löông taâm xaùc nhaän.
1752. Ñoái dieän vôùi ñoái töôïng, yù höôùng ôû veà phía chuû theå haønh ñoäng.
Vì yù höôùng laø töø nguoàn maïch chuû yù cuûa moät haønh ñoäng vaø xaùc ñònh
haønh ñoäng ñoù nhôø muïc ñích, neân noù laø yeáu toá caên baûn trong vieäc
ñaùnh giaù tính luaân lyù cuûa haønh ñoäng. Muïc ñích laø ñieåm ñaàu tieân cuûa
yù höôùng vaø ñöa ra muïc tieâu maø haønh ñoäng theo ñuoåi. YÙ höôùng laø 2520
ñoäng thaùi cuûa yù chí höôùng tôùi muïc ñích; nhaém ñeán ñích ñieåm cuûa
haønh ñoäng. YÙ höôùng laø vieäc nhaém tôùi ñieàu thieän ñöôïc mong ñôïi khi
baét ñaàu haønh ñoäng. YÙ höôùng khoâng bò thu heïp vaøo vieäc ñònh höôùng
cho töøng haønh ñoäng rieâng leû, nhöng coù theå quy höôùng nhieàu haønh
ñoäng nhaém ñeán cuøng moät muïc tieâu; yù höôùng coù theå ñònh höôùng caû
1731 cuoäc ñôøi nhaém ñeán muïc ñích toái haäu. Chaúng haïn, moät vieäc phuïc vuï
ñöôïc thöïc hieän coù muïc ñích laø giuùp ñôõ ngöôøi laân caän, nhöng ñoàng
thôøi noù coù theå ñöôïc linh höùng bôûi tình yeâu Thieân Chuùa, xeùt nhö muïc
ñích toái haäu cuûa moïi haønh ñoäng cuûa chuùng ta. Cuøng moät haønh ñoäng
cuõng coù theå ñöôïc gôïi höùng do nhieàu yù höôùng, nhö phuïc vuï ñeå nhaän
ñöôïc moät ñaëc aân hoaëc ñeå khoe khoang.
1753. Moät yù höôùng toát (thí duï: giuùp ñôõ ngöôøi laân caän) khoâng theå
2479 laøm cho moät haønh ñoäng töï noù laø sai traùi (nhö noùi doái, noùi xaáu), trôû
thaønh toát hay ñuùng. Muïc ñích khoâng bieän minh cho caùc phöông
596 tieän. Nhö vaäy vieäc keát aùn ngöôøi voâ toäi khoâng theå ñöôïc bieän minh
nhö moät phöông tieän hôïp phaùp ñeå cöùu daân. Traùi laïi, moät yù höôùng
xaáu ñöôïc theâm vaøo (nhö tìm hö danh) coù theå laøm cho moät haønh vi
töï noù coù theå laø toát (nhö vieäc boá thí41) trôû thaønh xaáu.
1754. Caùc hoaøn caûnh, goàm caû nhöõng haäu quaû, laø nhöõng yeáu toá phuï
thuoäc cuûa moät haønh vi luaân lyù. Chuùng goùp phaàn laøm gia taêng hay
giaûm thieåu tính chaát toát hay xaáu veà maët luaân lyù cuûa caùc haønh vi
nhaân linh (thí duï soá löôïng cuûa moät vuï aên caép naøo ñoù). Chuùng cuõng
coù theå laøm giaûm thieåu hay gia taêng traùch nhieäm cuûa taùc giaû (nhö
1735 haønh ñoäng vì sôï cheát). Töï chuùng, caùc hoaøn caûnh khoâng theå thay
ñoåi phaåm chaát luaân lyù cuûa chính caùc haønh vi; chuùng khoâng theå laøm
cho moät haønh vi töï noù laø xaáu, coù theå trôû neân toát hay ñuùng.
II. HAØNH VI TOÁT VAØ HAØNH VI XAÁU

ACTUS BONI ET ACTUS MALI
1755. Moät haønh vi toát veà maët luaân lyù ñoàng thôøi giaû thieát ñoái töôïng,
muïc ñích vaø caùc hoaøn caûnh ñeàu phaûi toát. Muïc ñích xaáu laøm hö hoaïi
haønh ñoäng, maëc duø ñoái töôïng cuûa haønh ñoäng töï noù laø toát (nhö caàu
nguyeän vaø aên chay ñeå ñöôïc ngöôøi ta troâng thaáy).
Ñoái töôïng ñöôïc löïa choïn coù theå moät mình noù laøm cho toaøn boä
haønh ñoäng trôû neân xaáu. Coù nhöõng haønh ñoäng cuï theå – nhö toäi taø
daâm – maø vieäc löïa choïn chuùng laø luoân luoân sai laàm, bôûi vì vieäc löïa
choïn chuùng ñaõ bao haøm moät söï leäch laïc cuûa yù chí, nghóa laø, moät
ñieàu xaáu luaân lyù.
1756. Vì vaäy, laø sai laàm, neáu thaåm ñònh tính luaân lyù cuûa caùc haønh
vi nhaân linh, maø chæ quan taâm ñeán yù höôùng gôïi höùng cho caùc haønh
vi ñoù, hoaëc caùc hoaøn caûnh nhö laø “saân khaáu” cuûa caùc haønh vi ñoù
(moâi tröôøng, aùp löïc xaõ hoäi, söï cöôõng baùch hoaëc nhu caàu phaûi haønh
ñoäng...). Coù nhöõng haønh vi, töï noù vaø trong noù, hoaøn toaøn ñoäc laäp
khoûi caùc hoaøn caûnh vaø caùc yù höôùng, luoân laø baát hôïp phaùp moät caùch
1789 nghieâm troïng do ñoái töôïng cuûa chuùng; chaúng haïn loäng ngoân vaø theà
41
X. Mt 6,2-4.
gian, saùt nhaân vaø ngoaïi tình. Khoâng ñöôïc pheùp laøm ñieàu xaáu, ñeå töø
ñoù ñaït tôùi ñieàu toát.
TOÙM LÖÔÏC
1757. Ñoái töôïng, yù höôùng vaø caùc hoaøn caûnh taïo neân ba “nguoàn
maïch” cuûa tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi nhaân linh.
1758. Ñoái töôïng ñöôïc löïa choïn xeáp loaïi haønh vi cuûa yù chí veà maët
luaân lyù, theo nhö lyù trí nhaän bieát vaø phaùn ñoaùn ñoái töôïng aáy laø toát
hay xaáu.
1759. “Khoâng vieäc xaáu naøo ñöôïc bieän minh baèng yù höôùng toát”42.
Muïc ñích khoâng bieän minh cho caùc phöông tieän.
1760. Moät haønh vi toát veà maët luaân lyù ñoàng thôøi giaû thieát phaûi coù
ñoái töôïng, muïc ñích vaø caùc hoaøn caûnh ñeàu toát.
1761. Coù nhöõng haønh ñoäng cuï theå maø vieäc löïa choïn chuùng laø luoân
luoân sai laàm, bôûi vì vieäc löïa choïn chuùng ñaõ bao haøm moät söï leäch
laïc cuûa yù chí, nghóa laø, moät ñieàu xaáu luaân lyù. Khoâng ñöôïc pheùp
laøm ñieàu xaáu ñeå töø ñoù ñaït tôùi ñieàu toát.
Muïc 5
Tính luaân lyù cuûa caùc ñam meâ
Articulus 5
Passionum moralitas
1762. Nhaân vò ñöôïc quy höôùng tôùi vinh phuùc nhôø nhöõng haønh vi
chuû yù cuûa mình: caùc ñam meâ hoaëc tình caûm maø noù caûm nghieäm, coù
theå chuaån bò hoaëc goùp phaàn giuùp noù ñaït tôùi vinh phuùc ñoù.
I. CAÙC ÑAM MEÂ

PASSIONES
1763. Thuaät ngöõ “caùc ñam meâ” thuoäc veà gia saûn Kitoâ giaùo. Caùc tình
caûm hoaëc caùc ñam meâ laø nhöõng caûm xuùc, nhöõng chuyeån bieán hay
nhöõng rung ñoäng cuûa söï nhaïy caûm, chuùng thuùc ñaåy con ngöôøi haønh
42
Thaùnh Toâma Aquinoâ, In duo praecepta caritatis et in decem Legis praecepta expositio, c. 6:
ñoäng hay khoâng haønh ñoäng, theo ñieàu ñöôïc caûm nhaän hoaëc töôûng
töôïng laø toát hoaëc xaáu.
1764. Caùc ñam meâ laø nhöõng yeáu toá töï nhieân cuûa taâm lyù con ngöôøi.
Chuùng taïo thaønh nôi chuyeån tieáp vaø baûo ñaûm moái lieân keát giöõa ñôøi
368 soáng caûm giaùc vaø ñôøi soáng tinh thaàn. Chuùa chuùng ta coi traùi tim
con ngöôøi nhö laø nguoàn maïch töø ñoù phaùt xuaát caùc chuyeån bieán cuûa
ñam meâ43.
1765. Coù nhieàu thöù ñam meâ. Ñam meâ caên baûn nhaát laø tình yeâu,
ñöôïc gôïi leân do söï haáp daãn cuûa ñieàu thieän. Tình yeâu gaây neân söï
khao khaùt ñieàu thieän mình chöa coù vaø nieàm hy voïng ñaït ñöôïc ñieàu
thieän ñoù. Ñoäng thaùi naøy ñöôïc hoaøn thaønh trong vieäc thöôûng thöùc
ñieàu thieän ñaõ sôû höõu vaø trong söï vui möøng veà ñieàu ñoù. Söï hieåu bieát
ñieàu aùc gaây neân loøng thuø gheùt, gheâ tôûm vaø sôï haõi ñieàu aùc saép ñeán.
Ñoäng thaùi naøy ñöôïc hoaøn thaønh trong söï buoàn saàu khi ñieàu aùc hieän
dieän, vaø trong söï phaãn noä choáng laïi ñieàu aùc ñoù.
1766. “Yeâu laø muoán ñieàu toát cho moät ai ñoù” 44. Taát caû nhöõng tình
1704 caûm khaùc ñeàu baét nguoàn töø ñoäng thaùi goác naøy cuûa traùi tim con
ngöôøi veà ñieàu toát. Khoâng gì khaùc ñöôïc yeâu meán tröø ñieàu toát45. “Vì
vaäy caùc tình caûm laø xaáu, neáu laø tình yeâu xaáu, caùc tình caûm laø toát,
neáu laø tình yeâu toát”46.
II. CAÙC ÑAM MEÂ VAØ ÑÔØI SOÁNG LUAÂN LYÙ

PASSIONES ET VITA MORALIS
1767. Caùc ñam meâ, töï chuùng, thì khoâng toát cuõng khoâng xaáu. Chuùng
ñöôïc ñaùnh giaù veà maët luaân lyù tuøy theo möùc ñoä chuùng leä thuoäc thaät
1860 söï vaøo lyù trí hoaëc yù chí. Caùc ñam meâ ñöôïc goïi laø coù chuû yù “hoaëc khi
chuùng ñöôïc ñieàu khieån bôûi yù chí, hoaëc khi chuùng khoâng bò ngaên
caûn bôûi yù chí”47. Muoán ñaït tôùi söï hoaøn haûo cuûa ñieàu thieän veà maët
luaân lyù hay nhaân linh, caùc ñam meâ phaûi ñöôïc ñieàu khieån bôûi lyù
trí48.
1768. Nhöõng caûm giaùc maïnh meõ cuûa taâm hoàn khoâng quyeát ñònh
tính luaân lyù hay söï thaùnh thieän cuûa caùc nhaân vò; chuùng chæ laø kho
chöùa voâ taän nhöõng hình aûnh vaø tình caûm trong ñoù ñôøi soáng luaân lyù
ñöôïc dieãn taû. Veà maët luaân lyù, caùc ñam meâ laø toát khi ñöa ñeán moät
haønh ñoäng toát, vaø laø xaáu trong tröôøng hôïp ngöôïc laïi. YÙ chí ngay
43
X. Mc 7,21.
44
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I-II, q. 26, a. 4, c: Ed. Leon. 6, 190.
45
X. Thaùnh Augustinoâ, De Trinitate, 8, 3, 4: CCL 50, 271-272 (PL 42, 949).
46
47
48
X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I-II, q. 24, a. 3, c: Ed. Leon. 6, 181.
thaúng quy höôùng caùc ñoäng thaùi giaùc quan, maø noù ñaûm nhaän, veà
ñieàu toát vaø veà vinh phuùc; coøn yù chí xaáu thì ngaû theo caùc ñam meâ
hoãn loaïn vaø laøm cho chuùng theâm toài teä. Caùc caûm xuùc vaø caûm giaùc
coù theå ñöôïc thaêng hoa thaønh caùc nhaân ñöùc, hoaëc bò thoaùi hoaù 1803
thaønh caùc thoùi xaáu. 1865
1769. Trong ñôøi soáng Kitoâ höõu, chính Chuùa Thaùnh Thaàn kieän toaøn
coâng trình cuûa Ngaøi, khi ñoäng vieân toaøn boä nhaân vò, keå caû nhöõng
ñau khoå, sôï haõi vaø buoàn phieàn cuûa hoï, nhö ta thaáy trong côn haáp
hoái vaø cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa. Trong Ñöùc Kitoâ, nhöõng tình caûm
nhaân loaïi coù theå ñöôïc hoaøn taát trong ñöùc meán vaø vinh phuùc thaàn
linh.
1770. Söï troïn haûo veà maët luaân lyù laø con ngöôøi ñöôïc ñoäng vieân 30
höôùng tôùi ñieàu thieän khoâng nhöõng baèng yù chí cuûa mình, maø coøn
baèng söï thích thuù giaùc quan nöõa, theo nhö lôøi thaùnh vònh: “Caû taám
thaân con cuøng laø taác daï nhöõng höôùng leân Chuùa Trôøi haèng soáng maø
hôùn hôû reo möøng” (Tv 84,3).
TOÙM LÖÔÏC
1771. Thuaät ngöõ “ñam meâ” chæ nhöõng tình caûm hay caûm giaùc. Nhôø
nhöõng caûm xuùc cuûa mình, con ngöôøi linh caûm ñieàu toát hoaëc nghi
ngôø ñieàu xaáu.
1772. Nhöõng ñam meâ chính laø yeâu vaø gheùt, öôùc muoán vaø sôï haõi,
vui, buoàn vaø phaãn noä.
1773. Trong caùc ñam meâ, xeùt nhö nhöõng ñoäng thaùi cuûa caûm giaùc,
khoâng coù ñieàu toát hoaëc ñieàu xaáu veà maët luaân lyù. Nhöng nôi chuùng
coù ñieàu toát hoaëc ñieàu xaáu veà maët luaân lyù laø do chuùng leä thuoäc hay
khoâng leä thuoäc vaøo lyù trí vaø yù chí.
1774. Nhöõng caûm xuùc vaø tình caûm coù theå ñöôïc thaêng hoa thaønh
caùc nhaân ñöùc, hoaëc bò thoaùi hoaù thaønh caùc thoùi xaáu.
1775. Söï troïn haûo cuûa ñieàu toát veà maët luaân lyù laø con ngöôøi ñöôïc
ñoäng vieân höôùng tôùi ñieàu thieän khoâng nhöõng baèng yù chí, maø coøn
baèng caû “traùi tim” cuûa hoï nöõa.
Muïc 6
Löông taâm
Articulus 6
Conscientia moralis
1954 1776. “Con ngöôøi khaùm phaù ra taän ñaùy löông taâm moät leà luaät, maø
chính con ngöôøi khoâng töï ñaët ra cho mình, nhöng con ngöôøi phaûi
tuaân theo leà luaät ñoù, vaø tieáng noùi cuûa leà luaät ñoù, luoân luoân keâu goïi
con ngöôøi yeâu meán vaø laøm ñieàu toát cuõng nhö traùnh ñieàu xaáu, vaøo
luùc caàn thieát, tieáng noùi aáy vang leân trong traùi tim con ngöôøi…. Quaû
thaät, con ngöôøi coù moät leà luaät ñöôïc Thieân Chuùa khaéc ghi trong traùi
tim hoï…. Löông taâm laø haït nhaân bí aån nhaát vaø laø cung thaùnh cuûa
con ngöôøi, nôi con ngöôøi ôû moät mình vôùi Thieân Chuùa, vaø tieáng noùi
cuûa Ngaøi vang doäi trong thaúm saâu loøng hoï”49.
I. PHAÙN ÑOAÙN CUÛA LÖÔNG TAÂM

IUDICIUM CONSCIENTIAE
1777. Löông taâm50, hieän dieän trong traùi tim cuûa nhaân vò, ra leänh
cho noù, vaøo ñuùng luùc, phaûi laøm laønh laùnh döõ. Löông taâm cuõng phaùn
ñoaùn caùc löïa choïn cuï theå, laø chuaån y nhöõng löïa choïn toát, phaûn ñoái
nhöõng löïa choïn xaáu51. Löông taâm chöùng nhaän thaåm quyeàn veà chaân
766, 2071 lyù lieân quan ñeán Ñaáng laø söï thieän toái thöôïng, maø nhaân vò caûm
nghieäm ñöôïc söï loâi keùo cuûa Ngaøi vaø ñoùn nhaän caùc leänh truyeàn cuûa
Ngaøi. Ngöôøi khoân ngoan, khi laéng nghe löông taâm, coù theå nghe
Thieân Chuùa noùi.
1778. Löông taâm laø söï phaùn ñoaùn cuûa lyù trí, nhôø ñoù, nhaân vò
1749 nhaän thöùc ñöôïc phaåm chaát luaân lyù cuûa moät haønh vi cuï theå mình
saép laøm, ñang laøm hay ñaõ laøm. Con ngöôøi, trong moïi ñieàu mình
noùi hoaëc laøm, buoäc phaûi trung thaønh theo ñieàu mình bieát laø chính
ñaùng vaø trung thöïc. Con ngöôøi, nhôø phaùn ñoaùn cuûa löông taâm cuûa
mình, caûm thaáy vaø nhaän bieát nhöõng quy ñònh cuûa Leà luaät thaàn
linh:
“Löông taâm laø moät leà luaät cuûa tinh thaàn chuùng ta, nhöng laïi vöôït
quaù tinh thaàn chuùng ta, noù ñöa ra cho chuùng ta nhöõng quy ñònh,
noù noùi leân traùch nhieäm vaø boån phaän, söï sôï haõi vaø nieàm hy
49
50
X. Rm 2,14-16.
51
X. Rm 1,32.
voïng…. Löông taâm laø söù giaû cuûa Ñaáng, trong traät töï töï nhieân
cuõng nhö trong traät töï aân suûng, noùi vôùi chuùng ta sau moät böùc
maøn, daïy doã vaø höôùng daãn chuùng ta. Löông taâm laø vò ñaïi dieän
thöù nhaát trong taát caû caùc ñaïi dieän cuûa Ñöùc Kitoâ”52.
1779. Ñieàu quan troïng laø moãi ngöôøi phaûi hieän dieän vôùi chính mình,
ñeå laéng nghe vaø tuaân theo tieáng löông taâm cuûa mình. Söï ñoøi hoûi 1886
soáng noäi taâm laø raát caàn thieát, vì ñôøi soáng thöôøng daãn chuùng ta ñeán
nguy cô laø chuùng ta bò loâi keùo khoûi moïi suy tö, kieåm ñieåm hay hoài
taâm:
“Baïn haõy quay veà vôùi löông taâm cuûa baïn, haõy töï vaán löông
taâm.... Thöa anh em, haõy quay veà vôùi noäi taâm vaø trong moïi söï
anh em laøm, haõy nhìn leân chöùng nhaân laø Thieân Chuùa”53.
1780. Phaåm giaù cuûa nhaân vò bao haøm vaø ñoøi hoûi söï ngay chính cuûa
löông taâm. Löông taâm goàm coù vieäc nhaän thöùc caùc nguyeân taéc luaân
lyù (synderesim), vieäc aùp duïng nhöõng nguyeân taéc ñoù vaøo caùc hoaøn
caûnh cuï theå nhôø phaân ñònh thöïc tieãn caùc lyù leõ vaø caùc lôïi ích, vaø
cuoái cuøng, vieäc phaùn ñoaùn veà caùc haønh vi cuï theå phaûi laøm hay ñaõ
laøm. Chaân lyù veà ñieàu thieän luaân lyù, ñaõ ñöôïc lyù trí neâu leân, ñöôïc
nhaän bieát caùch thöïc tieãn vaø cuï theå nhôø phaùn ñoaùn khoân ngoan cuûa
löông taâm. Ngöôøi choïn theo phaùn ñoaùn naøy ñöôïc goïi laø keû khoân 1806
ngoan.
1781. Löông taâm cho pheùp ñaûm nhaän traùch nhieäm veà nhöõng haønh 1731
vi ñaõ thöïc hieän. Neáu con ngöôøi laøm ñieàu xaáu, phaùn ñoaùn ngay
chính cuûa löông taâm nôi ngöôøi ñoù coù theå laø chöùng nhaân cho chaân lyù
phoå quaùt cuûa ñieàu toát, ñoàng thôøi cuõng laø chöùng nhaân cho söï xaáu xa
cuûa vieäc löïa choïn rieâng cuûa ngöôøi ñoù. AÙn leänh do phaùn ñoaùn cuûa
löông taâm cuõng laø baûo chöùng cho nieàm hy voïng vaø loøng thöông xoùt.
Khi xaùc nhaän loãi laàm ñaõ phaïm, löông taâm nhaéc nhôû chuùng ta phaûi
caàu xin ôn tha thöù, phaûi laøm ñieàu toát vaø phaûi khoâng ngöøng vun
troàng nhaân ñöùc nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa:
“Chuùng ta seõ ñöôïc an loøng tröôùc maët Thieân Chuùa. Vì neáu loøng
chuùng ta coù caùo toäi chuùng ta, Thieân Chuùa coøn cao caû hôn loøng
chuùng ta, vaø Ngaøi bieát heát moïi söïï” (1 Ga 3,19-20).
1782. Con ngöôøi coù quyeàn haønh ñoäng caùch töï do theo löông taâm, ñeå
coù theå ñaûm nhaän nhöõng quyeát ñònh luaân lyù moät caùch caù vò. “Khoâng
ñöôïc cöôõng böùc ai haønh ñoäng traùi vôùi löông taâm cuûa hoï. Cuõng
52
Gioan Henri Newman, A Letter to the Duke of Norfolk, 5: Certain Difficulties felt by
Anglicans in Catholic Teaching, v.2 (Westminster 1969) 248.
53
Thaùnh Augustinoâ, In epistulam Ioannis ad Parthos tractatus, 8, 9: PL 35, 2041.
2106 khoâng ñöôïc ngaên caûn hoï haønh ñoäng theo löông taâm cuûa hoï, nhaát laø
trong vaán ñeà toân giaùo”54.
II. VIEÄC HUAÁN LUYEÄN LÖÔNG TAÂM

CONSCIENTIAE EFFORMATIO
1783. Löông taâm phaûi ñöôïc trôû neân vöõng chaéc hôn vaø söï phaùn
ñoaùn luaân lyù phaûi ñöôïc soi saùng. Moät löông taâm ñöôïc huaán luyeän
toát thì ngay chính vaø chaân thaät. Noù seõ ñöa ra nhöõng phaùn ñoaùn
theo lyù trí, phuø hôïp vôùi ñieàu thieän ñích thöïc maø Ñaáng Taïo Hoaù
khoân ngoan muoán. Vieäc giaùo duïc löông taâm laø caàn thieát cho con
ngöôøi, vì hoï ñang bò chi phoái bôûi caùc aûnh höôûng tieâu cöïc vaø bò caùm
doã bôûi toäi loãi, neân thích laøm theo yù rieâng hôn vaø khöôùc töø nhöõng
2039 ñaïo lyù ñöôïc ñöa ra moät caùch coù thaåm quyeàn.
1784. Vieäc giaùo duïc löông taâm laø nhieäm vuï cuûa caû cuoäc ñôøi. Ngay
töø nhöõng naêm ñaàu tieân, vieäc giaùo duïc gôïi leân cho treû em söï nhaän
bieát vaø thöïc haønh luaät noäi taâm ñöôïc löông taâm coâng nhaän. Moät
neàn giaùo duïc khoân ngoan daïy nhaân ñöùc; ñeà phoøng vaø chöõa laønh con
ngöôøi khoûi sôï haõi, khoûi yeâu mình caùch muø quaùng (“tính ích kyû”) vaø
khoûi kieâu caêng, khoûi nhöõng maëc caûm toäi loãi vaø thaùi ñoä töï maõn,
phaùt sinh töø söï yeáu ñuoái vaø nhöõng loãi laàm cuûa con ngöôøi. Vieäc giaùo
1742 duïc löông taâm baûo ñaûm cho söï töï do vaø taïo neân söï bình an trong
traùi tim.
1785. Trong vieäc huaán luyeän löông taâm, Lôøi Chuùa laø aùnh saùng soi
ñöôøng cho chuùng ta. Chuùng ta phaûi thaám nhuaàn Lôøi Chuùa vaøo
trong ñöùc tin vaø kinh nguyeän, vaø phaûi ñem ra thöïc haønh. Chuùng ta
cuõng phaûi kieåm ñieåm löông taâm baèng caùch nhìn leân thaäp giaù cuûa
Chuùa. Caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trôï giuùp chuùng ta, chuùng
ta coøn ñöôïc giuùp ñôõ bôûi lôøi chöùng vaø lôøi khuyeân nhuû cuûa nhöõng
890 ngöôøi khaùc vaø ñöôïc höôùng daãn bôûi ñaïo lyù cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc ñöa
ra moät caùch coù thaåm quyeàn55.
III. LÖÏA CHOÏN THEO LÖÔNG TAÂM

SECUNDUM CONSCIENTIAM ELIGERE
1786. Löông taâm, ñöùng tröôùc moät löïa choïn luaân lyù, coù theå ñöa ra,
hoaëc moät phaùn ñoaùn ngay chính phuø hôïp vôùi lyù trí vaø Leà luaät thaàn
linh, hoaëc traùi laïi, moät phaùn ñoaùn sai laàm, xa rôøi lyù trí vaø Leà luaät
thaàn linh.
1787. Con ngöôøi ñoâi khi gaëp nhöõng hoaøn caûnh laøm cho phaùn ñoaùn
luaân lyù khoâng ñöôïc chaéc chaén vaø khoù quyeát ñònh. Tuy nhieân, hoï phaûi
54
55
X. CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Dignitatis humanae, 14: AAS 58 (1966) 940.
luoân tìm kieám ñieàu ñuùng vaø toát, vaø phaân ñònh ra thaùnh yù cuûa Thieân
Chuùa ñöôïc dieãn taû trong Leà luaät thaàn linh. 1955
1788. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy, con ngöôøi phaûi coá gaéng giaûi thích caùc
döõ kieän cuûa kinh nghieäm vaø caùc daáu chæ thôøi ñaïi, nhôø ñöùc khoân
ngoan, nhôø nhöõng lôøi khuyeân baûo cuûa nhöõng ngöôøi khoân ngoan vaø
nhôø söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø cuûa caùc hoàng aân cuûa 1806
Ngaøi.
1789. Moät soá quy taéc ñöôïc aùp duïng trong moïi tröôøng hôïp:
– Khoâng bao giôø ñöôïc laøm ñieàu xaáu ñeå ñaït tôùi ñieàu toát. 1756
– “Khuoân vaøng thöôùc ngoïc”: “Taát caû nhöõng gì anh em muoán 1970
ngöôøi ta laøm cho mình, thì chính anh em cuõng haõy laøm cho
ngöôøi ta” (Mt 7,12)56.
– Ñöùc meán luoân ñoøi hoûi toân troïng ngöôøi laân caän vaø löông taâm 1827
cuûa hoï. “Nhö vaäy, phaïm ñeán anh em vaø laøm thöông toån löông 1971
taâm yeáu ñuoái cuûa hoï laø phaïm ñeán Ñöùc Kitoâ” (1 Cr 8,12). “Toát
nhaát laø … traùnh nhöõng gì coù theå gaây côù cho anh em mình vaáp
ngaõ” (Rm 14,21).
IV. PHAÙN ÑOAÙN SAI LAÀM

IUDICIUM ERRONEUM
1790. Con ngöôøi phaûi luoân tuaân theo phaùn ñoaùn chaéc chaén cuûa
löông taâm mình. Neáu chuû yù haønh ñoäng nghòch vôùi phaùn ñoaùn ñoù,
con ngöôøi töï keát aùn chính mình. Nhöng coù theå löông taâm ôû trong
tình traïng thieáu hieåu bieát, vaø ñöa ra nhöõng phaùn ñoaùn sai laàm veà
caùc haønh vi phaûi laøm hoaëc ñaõ laøm.
1791. Söï thieáu hieåu bieát naøy thöôøng coù theå ñöôïc quy cho traùch
nhieäm caù vò. Ñieàu ñoù xaûy ra, “khi con ngöôøi ít lo tìm kieám ñieàu thaät 1704
vaø ñieàu toát, cuõng nhö khi vì thoùi quen phaïm toäi maø löông taâm daàn
daàn haàu nhö bò muø quaùng”57. Trong caùc tröôøng hôïp ñoù, nhaân vò bò
quy toäi vì ñieàu xaáu noù ñaõ laøm.
1792. Söï thieáu hieåu bieát Ñöùc Kitoâ vaø Tin Möøng cuûa Ngöôøi, caùc 133
göông xaáu cuûa keû khaùc, söï noâ leä caùc ñam meâ, vieäc ñoøi hoûi moät söï töï
laäp hieåu theo nghóa xaáu veà löông taâm, vieäc khöôùc töø thaåm quyeàn vaø
ñaïo lyù cuûa Hoäi Thaùnh, söï thieáu hoái caûi vaø baùc aùi… coù theå laø nguoàn
goác cuûa nhöõng leäch laïc cuûa phaùn ñoaùn trong thaùi ñoä luaân lyù.
1793. Traùi laïi, neáu söï thieáu hieåu bieát laø khoâng theå vöôït thaéng 1860
ñöôïc, hoaëc neáu phaùn ñoaùn sai laàm khoâng do traùch nhieäm cuûa chuû
theå luaân lyù, thì nhaân vò khoâng theå bò quy toäi veà ñieàu xaáu noù ñaõ
56
X. Lc 6,31; Tb 4,15.
57
laøm. Tuy nhieân, ñieàu xaáu aáy vaãn laø moät ñieàu xaáu, moät khieám
khuyeát, moät söï voâ traät töï. Vaäy caàn thieát laø phaûi laøm sao ñeå löông
taâm ñöôïc söûa chöõa khoûi nhöõng sai laàm cuûa noù.
1794. Löông taâm toát vaø trong saïch ñöôïc soi saùng bôûi ñöùc tin chaân
thaät. Vì ñöùc meán xuaát phaùt ñoàng thôøi töø “taâm hoàn trong saïch,
löông taâm ngay thaúng vaø ñöùc tin khoâng giaû hình” (1 Tm 1,5)58.
1751 “Löông taâm ngay thaúng caøng chieám öu theá thì caùc nhaân vò vaø caùc
taäp theå caøng traùnh ñöôïc söï quyeát ñònh muø quaùng vaø caøng noã löïc
soáng phuø hôïp vôùi nhöõng quy ñònh khaùch quan cuûa luaân lyù”59.
TOÙM LÖÔÏC
1795. “Löông taâm laø haït nhaân bí aån nhaát vaø laø cung thaùnh cuûa con
ngöôøi, nôi con ngöôøi ôû moät mình vôùi Thieân Chuùa, vaø tieáng noùi cuûa
Ngaøi vang doäi trong thaúm saâu loøng hoï”60.
1796. Löông taâm laø söï phaùn ñoaùn cuûa lyù trí, nhôø ñoù, nhaân vò nhaän
thöùc ñöôïc phaåm chaát luaân lyù cuûa moät haønh vi cuï theå.
1797. Ñoái vôùi keû laøm ñieàu xaáu, phaùn ñoaùn cuûa löông taâm coøn laø
baûo chöùng cho söï hoái caûi vaø nieàm hy voïng.
1798. Moät löông taâm ñöôïc huaán luyeän toát thì ngay chính vaø chaân
thaät. Noù seõ ñöa ra nhöõng phaùn ñoaùn theo lyù trí, phuø hôïp vôùi ñieàu
thieän ñích thöïc maø Ñaáng Taïo Hoaù khoân ngoan muoán. Moãi ngöôøi
phaûi ñaûm nhaän caùc phöông tieän ñeå huaán luyeän löông taâm mình.
1799. Löông taâm, tröôùc moät söï löïa choïn luaân lyù, coù theå ñöa ra,
hoaëc moät phaùn ñoaùn ngay thaúng phuø hôïp vôùi lyù trí vaø Leà luaät thaàn
linh, hoaëc traùi laïi, moät phaùn ñoaùn sai laàm, xa rôøi lyù trí vaø Leà luaät
thaàn linh.
1800. Con ngöôøi luoân phaûi tuaân theo phaùn ñoaùn chaéc chaén cuûa
löông taâm mình.
1801. Löông taâm coù theå ôû trong tình traïng thieáu hieåu bieát hoaëc ñöa
ra nhöõng phaùn ñoaùn sai laàm. Söï thieáu hieåu bieát naøy vaø nhöõng sai
laàm ñoù khoâng phaûi luoân traùnh ñöôïc söï quy toäi.
1802. Lôøi Chuùa laø aùnh saùng soi ñöôøng cho chuùng ta. Phaûi thaám
nhuaàn Lôøi Chuùa vaøo ñöùc tin vaø kinh nguyeän, vaø ñem ra thöïc haønh.
Nhö vaäy, löông taâm ñöôïc huaán luyeän.
58
X. 1 Tm 3,9; 2 Tm 1,3; 1 Pr 3,21; Cv 24,16.
59
60
Muïc 7
Caùc nhaân ñöùc
Articulus 7
Virtutes
1803. “Nhöõng gì laø chaân thaät, cao quyù, nhöõng gì laø chính tröïc tinh
tuyeàn, nhöõng gì laø ñaùng meán vaø ñem laïi danh thôm tieáng toát,
nhöõng gì laø ñöùc haïnh, ñaùng khen, thì xin anh em haõy ñeå yù” (Pl
4,8).
Nhaân ñöùc laø moät xu höôùng thöôøng xuyeân vaø kieân trì ñeå laøm ñieàu 1733
thieän. Noù khieán nhaân vò khoâng nhöõng thöïc hieän nhöõng haønh vi
toát, maø coøn coáng hieán nhöõng ñieàu toát nhaát cuûa baûn thaân mình.
Ngöôøi nhaân ñöùc höôùng veà ñieàu thieän vôùi taát caû söùc maïnh giaùc quan 1768
vaø tinh thaàn cuûa mình; hoï theo ñuoåi vaø löïa choïn ñieàu thieän baèng
nhöõng haønh ñoäng cuï theå cuûa mình:
“Muïc ñích cuûa moät ñôøi soáng nhaân ñöùc laø trôû neân gioáng Thieân
Chuùa”61.
I. CAÙC NHAÂN ÑÖÙC NHAÂN BAÛN

VIRTUTES HUMANAE
1804. Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn laø nhöõng thaùi ñoä vöõng chaéc, nhöõng
xu höôùng kieân trì, nhöõng troïn haûo thöôøng xuyeân cuûa lyù trí vaø yù chí,
nhaèm ñieàu khieån caùc haønh vi cuûa chuùng ta, ñieàu tieát caùc ñam meâ
cuûa chuùng ta, vaø höôùng daãn neáp soáng chuùng ta cho phuø hôïp vôùi lyù
trí vaø ñöùc tin. Caùc nhaân ñöùc naøy ñem laïi cho con ngöôøi söï thoaûi
maùi, söï töï chuû vaø nieàm vui, ñeå soáng moät cuoäc ñôøi toát laønh veà maët 2500
luaân lyù. Ngöôøi nhaân ñöùc laø ngöôøi thöïc thi ñieàu thieän caùch töï
nguyeän.
Caùc nhaân ñöùc luaân lyù ñöôïc thuû ñaéc theo caùch thöùc nhaân loaïi.
Chuùng laø hoa traùi vaø maàm moáng cuûa nhöõng haønh vi toát veà maët
luaân lyù; chuùng chuaån bò moïi naêng löïc cuûa con ngöôøi cho vieäc hieäp
thoâng vôùi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa. 1827
61
Thaùnh Greâgoârioâ Nysseânoâ, De beatitudinibus, oratio 1: Gregorii Nysseni opera, ed. W.
Jaeger, v. 7/2 (Leiden 1992) 82 (PG 44, 1200).
Neùt ñaëc bieät cuûa caùc nhaân ñöùc truï

1805. Coù boán nhaân ñöùc giöõ nhieäm vuï “coät truï”. Vì vaäy, chuùng ñöôïc goïi
laø caùc nhaân ñöùc “truï”; moïi nhaân ñöùc khaùc ñeàu quy tuï quanh boán nhaân
ñöùc naøy. Ñoù laø khoân ngoan, coâng baèng, can ñaûm vaø tieát ñoä. “Con
ngöôøi meán chuoäng ñöùc coâng baèng ö ? Thì chính Ñöùc Khoân Ngoan saûn
sinh caùc nhaân ñöùc: Quaû vaäy, Ñöùc Khoân Ngoan daïy cho bieát soáng tieát
ñoä, caån troïng, coâng baèng vaø duõng maõnh” (Kn 8,7). Caùc nhaân ñöùc naøy
coøn ñöôïc ca ngôïi trong nhieàu ñoaïn vaên cuûa Thaùnh Kinh baèng nhöõng
danh xöng khaùc.
1806. Khoân ngoan laø nhaân ñöùc giuùp lyù trí saün saøng trong moïi hoaøn
caûnh phaân ñònh ñöôïc ñieàu thieän ñích thöïc vaø löïa choïn nhöõng
phöông tieän thích hôïp ñeå ñaït tôùi ñieàu thieän ñoù. Ngöôøi “khoân ngoan
thì ñaén ño töøng böôùc” (Cn 14,15). “Anh em haõy soáng chöøng möïc vaø
1788 tieát ñoä ñeå coù theå caàu nguyeän ñöôïc” (1 Pr 4,7). Sau oâng Aristote,
thaùnh Toâma ñaõ vieát: “Khoân ngoan laø quy taéc ñuùng ñaén ñeå haønh
ñoäng”62. Khoâng ñöôïc laãn loän ñöùc khoân ngoan vôùi tính nhuùt nhaùt
hay sôï seät, traùo trôû hay löøa ñaûo. Ñöùc khoân ngoan ñöôïc goïi laø ngöôøi
höôùng daãn caùc nhaân ñöùc (auriga virtutum): thaät vaäy, noù höôùng daãn
caùc nhaân ñöùc khaùc baèng caùch chæ ra quy taéc vaø möùc ñoä cuûa chuùng.
1780 Ñöùc khoân ngoan tröïc tieáp höôùng daãn söï phaùn ñoaùn cuûa löông taâm.
Ngöôøi khoân ngoan quyeát ñònh vaø saép ñaët caùch haønh ñoäng cuûa mình
theo söï phaùn ñoaùn naøy. Nhôø nhaân ñöùc naøy, chuùng ta aùp duïng caùc
nguyeân taéc luaân lyù vaøo nhöõng tröôøng hôïp cuï theå maø khoâng bò sai
laàm, vaø chuùng ta vöôït qua ñöôïc nhöõng hoà nghi veà ñieàu toát phaûi laøm
vaø ñieàu xaáu phaûi traùnh.
1807. Coâng baèng laø nhaân ñöùc luaân lyù coát taïi moät yù chí lieân læ vaø
vöõng chaéc, quyeát taâm traû laïi nhöõng gì mình maéc nôï vôùi Thieân Chuùa
2095 vaø vôùi ngöôøi laân caän. Coâng baèng ñoái vôùi Thieân Chuùa ñöôïc goïi laø
“nhaân ñöùc thôø phöôïng”. Ñoái vôùi ngöôøi ta, coâng baèng laø toân troïng
quyeàn lôïi cuûa moãi ngöôøi vaø thieát laäp söï haøi hoaø trong caùc töông quan
2401 nhaân loaïi, söï haøi hoøa naøy ñöa tôùi vieäc khoâng thieân vò ñoái vôùi caùc
nhaân vò vaø ñoái vôùi coâng ích. Ngöôøi coâng baèng, thöôøng ñöôïc nhaéc ñeán
trong Thaùnh Kinh, coù neùt ñaëc bieät laø söï ngay thaúng thöôøng xuyeân
trong caùc yù nghó cuûa mình vaø ngay thaúng trong caùch haønh ñoäng ñoái
vôùi ngöôøi laân caän. “Ngöôi khoâng ñöôïc thieân vò ngöôøi yeáu theá, cuõng
khoâng ñöôïc neå maët ngöôøi quyeàn quyù, nhöng haõy xeùt xöû coâng minh
cho ngöôøi ñoàng baøo” (Lv 19,15). “Ngöôøi laøm chuû haõy ñoái xöû coâng
baèng vaø ñoàng ñeàu vôùi caùc noâ leä, vì bieát raèng caû anh em nöõa cuõng coù
moät Chuû ôû treân trôøi” (Cl 4,1).
62
X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, II-II, q. 47, a. 2, sed contra: Ed. Leon. 8, 349.
1808. Can ñaûm laø nhaân ñöùc luaân lyù giuùp chuùng ta kieân trì vaø quyeát
taâm theo ñuoåi ñieàu thieän giöõa nhöõng khoù khaên trong ñôøi. Noù cuûng coá
söï quyeát taâm choáng laïi caùc caùm doã vaø vöôït qua caùc chöôùng ngaïi trong
ñôøi soáng luaân lyù. Ñöùc can ñaûm giuùp chuùng ta coù khaû naêng chieán thaéng 2848
söï sôï haõi, thaäm chí caû söï cheát, ñöông ñaàu vôùi söï thöû thaùch vaø caùc cuoäc 2473
baùch haïi. Noù giuùp chuùng ta ñi ñeán choã töø boû vaø hy sinh maïng soáng
mình ñeå baûo veä leõ phaûi. “Chuùa laø söùc maïnh toâi, laø Ñaáng toâi ca ngôïi”
(Tv 118,14). “Trong theá gian, anh em seõ phaûi gian nan khoán khoù.
Nhöng can ñaûm leân! Thaày ñaõ thaéng theá gian” (Ga 16,33).
1809. Tieát ñoä laø nhaân ñöùc luaân lyù giuùp chuùng ta ñieàu tieát söùc loâi
cuoán cuûa nhöõng thuù vui vaø giöõ söï chöøng möïc trong vieäc söû duïng caùc
cuûa caûi traàn theá. Noù giuùp yù chí laøm chuû caùc baûn naêng vaø kieàm cheá 2341
caùc ham muoán trong nhöõng giôùi haïn cuûa söï löông thieän. Ngöôøi tieát
ñoä quy höôùng caùc theøm muoán giaùc quan cuûa mình veà ñieàu thieän, giöõ
ñöôïc söï caån troïng laønh maïnh, vaø khoâng chieàu theo söùc maïnh cuûa
mình maø böôùc theo caùc duïc voïng cuûa traùi tim mình63. Ñöùc tieát ñoä 2517
thöôøng ñöôïc ca tuïng trong Cöïu Öôùc: “Con ñöøng buoâng theo caùc
tham voïng cuûa con, nhöng haõy kieàm cheá caùc duïc voïng” (Hc 18,30).
Trong Taân Öôùc, nhaân ñöùc naøy ñöôïc goïi laø “söï chöøng möïc” hay “söï
ñieàu ñoä”. Chuùng ta phaûi soáng “chöøng möïc, coâng chính vaø ñaïo ñöùc ôû
theá gian naøy” (Tt 2,12).
“Soáng toát laønh khoâng laø gì khaùc hôn laø yeâu meán Thieân Chuùa heá t
traùi tim, heát linh hoàn vaø heát taâm trí mình, … tình yeâu naøy phaûi
ñöôïc gìn giöõ troïn veïn vaø khoâng hö hoaïi, ñoù laø phaàn cuûa ñöùc tieát
ñoä, khoâng bò suy yeáu bôûi moät roái loaïn naøo, ñoù laø phaàn cuûa ñöùc
can ñaûm, khoâng phuïc vuï moät ai khaùc, ñoù laø phaàn cuûa ñöùc coâng
baèng, tænh thöùc khi phaân ñònh caùc söï vieäc keûo daàn daàn söï löøa
ñaûo hoaëc phaûn boäi leûn vaøo, ñoù laø phaàn cuûa ñöùc khoân ngoan”64.
Caùc nhaân ñöùc vaø aân suûng

1810. Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn coù ñöôïc laø nhôø söï giaùo duïc, nhôø caùc
haønh vi chuû yù vaø nhôø luoân coá gaéng kieân trì, caùc nhaân ñöùc naøy ñöôïc 1266
thanh luyeän vaø naâng cao nhôø aân suûng thaàn linh. Nhôø söï trôï giuùp
cuûa Thieân Chuùa, caùc nhaân ñöùc naøy toâi luyeän tính tình vaø ñem laïi
söï thoaûi maùi trong vieäc thöïc thi ñieàu thieän. Ngöôøi nhaân ñöùc haïnh
phuùc khi thöïc thi caùc nhaân ñöùc ñoù.
1811. Con ngöôøi bò toån thöông bôûi toäi loãi, khoâng deã maø giöõ ñöôïc söï
quaân bình luaân lyù. Ôn cöùu ñoä cuûa Ñöùc Kitoâ ñem laïi cho chuùng ta aân
suûng caàn thieát ñeå kieân trì trong vieäc tìm kieám caùc nhaân ñöùc. Moãi 2015
63
X. Hc 5,2; 37,27-31.
64
Thaùnh Augustinoâ, De moribus Ecclesiae catholicae, 1, 25, 46: CSEL 90, 51 (PL 32, 1330-
1331).
ngöôøi phaûi luoân caàu xin ôn soi saùng vaø ôn söùc maïnh, luoân chaïy ñeán
vôùi caùc bí tích, luoân coäng taùc vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, nghe theo lôøi
keâu goïi cuûa Ngaøi ñeå yeâu meán ñieàu toát vaø giöõ mình khoûi ñieàu xaáu.
2086-2094 II. CAÙC NHAÂN ÑÖÙC ÑOÁI THAÀN

2656-2658 VIRTUTES THEOLOGALES
1812. Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn ñöôïc beùn reã trong caùc nhaân ñöùc ñoái
thaàn, laø nhöõng nhaân ñöùc thích öùng caùc taøi naêng cuûa con ngöôøi ñeå
döï phaàn vaøo baûn tính thaàn linh65. Quaû vaäy, caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn
tröïc tieáp quy chieáu veà Thieân Chuùa. Chuùng giuùp caùc Kitoâ höõu soáng
1266 trong töông quan vôùi Ba Ngoâi Chí Thaùnh. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn
coù Thieân Chuùa Nhaát Theå Tam Vò laø nguoàn goác, ñoäng löïc vaø ñoái
töôïng.
1813. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn taïo neàn moùng, laøm sinh ñoäng, vaø laø
neùt ñaëc thuø cuûa caùc haønh vi luaân lyù cuûa Kitoâ höõu. Chuùng ñònh hình
vaø mang laïi söï soáng cho taát caû caùc nhaân ñöùc luaân lyù. Caùc nhaân ñöùc
naøy ñöôïc Thieân Chuùa phuù baåm trong linh hoàn cuûa caùc tín höõu, giuùp
hoï coù khaû naêng haønh ñoäng nhö con caùi cuûa Ngaøi vaø ñaùng höôûng söï
2008 soáng vónh cöûu. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn laø baûo chöùng cho söï hieän
dieän vaø haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong caùc naêng löïc cuûa
con ngöôøi. Coù ba nhaân ñöùc ñoái thaàn laø: ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc
meán66.
142-175 Ñöùc tin

1814. Ñöùc tin laø nhaân ñöùc ñoái thaàn, nhôø ñoù chuùng ta tin vaøo Thieân
Chuùa vaø taát caû nhöõng gì Ngaøi ñaõ noùi vaø ñaõ maïc khaûi cho chuùng ta,
vaø nhöõng gì Hoäi Thaùnh daïy chuùng ta tin, bôûi vì Thieân Chuùa chính
506 laø Chaân lyù. Nhôø ñöùc tin, “con ngöôøi töï nguyeän phoù thaùc toaøn thaân
cho Thieân Chuùa”67. Vì vaäy ai tin, ngöôøi ñoù coá gaéng nhaän bieát vaø thi
haønh yù muoán cuûa Thieân Chuùa. “Ngöôøi coâng chính nhôø ñöùc tin seõ
ñöôïc soáng” (Rm 1,17). Ñöùc tin soáng ñoäng “haønh ñoäng nhôø ñöùc meán”
(Gl 5,6).
1815. Hoàng aân ñöùc tin toàn taïi trong ngöôøi khoâng phaïm toäi nghòch
vôùi ñöùc tin68. Nhöng “ñöùc tin khoâng coù haønh ñoäng laø ñöùc tin cheát”
(Gc 2,26). Neáu thieáu ñöùc caäy vaø ñöùc meán, ñöùc tin seõ khoâng keát hôïp
ñaày ñuû tín höõu vôùi Ñöùc Kitoâ vaø khoâng laøm cho hoï trôû neân chi theå
soáng ñoäng cuûa Thaân Theå Ngöôøi.
65
X. 2 Pr 1,4.
66
X. 1 Cr 13,13.
67
68
1816. Ngöôøi moân ñeä Ñöùc Kitoâ khoâng nhöõng phaûi gìn giöõ ñöùc tin vaø
soáng bôûi ñöùc tin, maø coøn phaûi tuyeân xöng, can ñaûm laøm chöùng vaø 2471
truyeàn baù ñöùc tin: “Moïi tín höõu … phaûi saün saøng tuyeân xöng Ñöùc
Kitoâ tröôùc maët ngöôøi ta, vaø böôùc theo Ngöôøi treân ñöôøng thaäp giaù,
giöõa nhöõng cuoäc baùch haïi maø Hoäi Thaùnh luoân luoân gaëp phaûi”69.
Vieäc phuïc vuï vaø laøm chöùng cho ñöùc tin laø nhöõng ñieàu phaûi coù ñeå
ñöôïc cöùu ñoä. “Phaøm ai tuyeân boá nhaän Thaày tröôùc maët thieân haï, thì
Thaày cuõng seõ tuyeân boá nhaän ngöôøi aáy tröôùc maët Cha Thaày, Ñaáng
ngöï treân trôøi. Coøn ai choái Thaày tröôùc maët thieân haï, thì Thaày cuõng
seõ choái ngöôøi aáy tröôùc maët Cha Thaày, Ñaáng ngöï treân trôøi” (Mt
10,32-33).
Ñöùc caäy
1817. Ñöùc caäy laø nhaân ñöùc ñoái thaàn, nhôø ñoù chuùng ta khao khaùt
Nöôùc Trôøi vaø ñôøi soáng vónh cöûu laø vinh phuùc cuûa chuùng ta, khi ñaët 1024
loøng tin töôûng cuûa chuùng ta vaøo caùc lôøi höùa cuûa Ñöùc Kitoâ vaø caäy
döïa vaøo söï trôï giuùp cuûa aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, chöù khoâng
vaøo söùc maïnh cuûa chuùng ta. “Chuùng ta haõy tieáp tuïc tuyeân xöng
nieàm hy voïng cuûa chuùng ta caùch vöõng vaøng, vì Ñaáng ñaõ höùa laø
Ñaáng trung tín” (Dt 10,23). Thieân Chuùa “ñaõ tuoân ñoå ñaày traøn ôn
Thaùnh Thaàn xuoáng treân chuùng ta, nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ñaáng Cöùu
Ñoä chuùng ta. Nhö vaäy, moät khi neân coâng chính nhôø aân suûng cuûa
Ñöùc Kitoâ, chuùng ta ñöôïc thöøa höôûng söï soáng ñôøi ñôøi nhö chuùng ta
vaãn hy voïng” (Tt 3,6-7).
1818. Ñöùc caäy ñaùp öùng khaùt voïng höôûng vinh phuùc maø Thieân Chuùa 27
ñaõ ñaët trong traùi tim moãi ngöôøi; ñaûm nhaän nhöõng söï mong ñôïi
ñang gôïi höùng cho caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi; thanh luyeän nhöõng
mong ñôïi ñoù ñeå quy höôùng chuùng veà Nöôùc trôøi; baûo veä khoûi söï naûn
chí cuûa taâm hoàn; naâng ñôõ khi bò boû rôi; môû roäng traùi tim baèng söï
mong ñôïi vinh phuùc vónh cöûu. Söï thuùc ñaåy cuûa ñöùc caäy gìn giöõ
chuùng ta khoûi tính ích kyû vaø ñöa chuùng ta ñeán vôùi vinh phuùc cuûa
ñöùc meán.
1819. Ñöùc caäy Kitoâ giaùo ñaûm nhaän vaø kieän toaøn loøng troâng caäy cuûa
daân Chuùa choïn; nguoàn goác vaø maãu göông cuûa loøng troâng caäy ñoù laø 146
loøng troâng caäy cuûa toå phuï Abraham, ngöôøi ñaõ maõn nguyeän vôùi caùc
lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa nôi Isaac, vaø ñaõ ñöôïc thanh luyeän nhôø söï
thöû thaùch laø cuoäc hy teá70. “OÂng vaãn troâng caäy vaø vöõng tin, do ñoù oâng
ñaõ trôû thaønh toå phuï nhieàu daân toäc” (Rm 4,18).
69
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 42: AAS 57 (1965) 48; x. Id., Tuyeân ngoân
Dignitatis humanae, 14: AAS 58 (1966) 940.
70
X. St 17,4-8; 22,1-18.
1820. Töø luùc khôûi ñaàu vieäc giaûng daïy cuûa Chuùa Gieâsu, ñöùc caäy Kitoâ
1716 giaùo ñöôïc khai trieån trong lôøi loan baùo caùc moá i phuùc. Caùc moái phuùc
naâng nieàm hy voïng cuûa chuùng ta höôùng leân trôøi, nhö leân mieàn Ñaát
höùa môùi; vaïch ñöôøng tôùi ñoù qua nhöõng thöû thaùch ñang chôø ñôïi caùc
moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu. Nhöng nhôø coâng nghieäp cuûa Chuùa Gieâsu
Kitoâ vaø cuûa cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi, Thieân Chuùa gìn giöõ chuùng ta
trong nieàm hy voïng “khoâng phaûi thaát voïng” (Rm 5,5). Chuùng ta coù
nieàm hy voïng “nhö caùi neo chaéc chaén vaø beàn vöõng cuûa taâm hoàn”,
thaû saâu vaøo “nôi Chuùa Gieâsu ñaõ vaøo nhö ngöôøi tieàn phong môû
ñöôøng cho chuùng ta” (Dt 6,19-20). Ñöùc caäy cuõng laø vuõ khí baûo veä
chuùng ta trong cuoäc chieán ñaáu ñeå ñöôïc cöùu ñoä: “Haõy maëc aùo giaùp laø
ñöùc tin vaø ñöùc meán, ñoäi muõ chieán laø nieàm hy voïng ôn cöùu ñoä” (1 Tx
5,8). Ñöùc caäy mang laïi cho chuùng ta nieàm vui ngay caû trong thöû
thaùch: “Haõy vui möøng vì coù nieàm hy voïng, cöù kieân nhaãn luùc gaëp
gian truaân” (Rm 12,12). Ñöùc caäy ñöôïc dieãn taû vaø nuoâi döôõng trong
kinh nguyeän, nhaát laø trong Lôøi Kinh cuûa Chuùa, laø baûn toaùt yeáu cuûa
2772 taát caû nhöõng gì maø ñöùc caäy khieán chuùng ta öôùc ao.
1821. Vì vaäy, chuùng ta coù theå troâng caäy ñöôïc höôûng vinh quang
thieân quoác ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa höùa ban cho nhöõng ai yeâu meán
Ngaøi71 vaø thi haønh yù muoán cuûa Ngaøi72. Trong baát cöù hoaøn caûnh
2016 naøo, moãi ngöôøi phaûi troâng caäy, nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa, seõ
kieân trì ñeán cuøng73, vaø ñaït ñöôïc nieàm vui thieân quoác nhö phaàn
1037 thöôûng vónh cöûu Thieân Chuùa ban vì caùc vieäc toát laønh ñaõ ñöôïc thöïc
hieän nhôø aân suûng Ñöùc Kitoâ. Vôùi ñöùc caäy, Hoäi Thaùnh caàu nguyeän
cho “moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä” (1 Tm 2,4). Hoäi Thaùnh mong ñöôïc keát
hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, Phu Quaân cuûa mình, trong vinh quang thieân
quoác:
“Troâng caäy ñi, hoàn toâi hôõi, haõy troâng caäy! Ngöôi khoâng bieát ngaøy
naøo vaø giôø naøo. Haõy chuyeân caàn tænh thöùc, vì moïi söï qua ñi
nhanh choùng, maëc daàu vì quaù noùng loøng neân ngöôi hoaøi nghi
ñieàu chaéc chaén vaø caûm thaáy khoaûng thôøi gian vaén voûi laïi quaù
daøi. Haõy nhôù raèng, ngöôi caøng chieán ñaáu, caøng chöùng toû tình yeâu
cuûa ngöôi ñoái vôùi Thieân Chuùa, vaø moät ngaøy kia, ngöôi seõ caøng
vui söôùng hôn vôùi Ñaáng loøng ngöôi yeâu meán, trong nieàm haïnh
phuùc vaø say meâ baát taän”74.
71
X. Rm 8,28-30.
72
X. Mt 7,21.
73
X. Mt 10,22; CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, c. 13: DS 1541.
74
Thaùnh Teâreâsa Avila, Exclamaciones del alma a Dios, 15, 3: Biblioteca Mística Carmelitana,
v. 4 (Burgos 1917) 290.
Ñöùc meán
1822. Ñöùc meán laø nhaân ñöùc ñoái thaàn, nhôø ñoù chuùng ta yeâu meán 1723
Thieân Chuùa treân heát moïi söï vì chính Ngaøi, vaø vì yeâu meán Thieân
Chuùa, chuùng ta yeâu meán ngöôøi laân caän nhö chính mình.
1823. Chuùa Gieâsu laáy ñöùc meán laøm ñieàu raên môùi75. Khi yeâu thöông 1970
nhöõng keû thuoäc veà Ngöôøi “ñeán cuøng” (Ga 13,1), Ngöôøi bieåu loä tình yeâu
cuûa Chuùa Cha maø Ngöôøi ñaõ ñoùn nhaän. Khi yeâu meán nhau, caùc moân ñeä
baét chöôùc tình yeâu cuûa Chuùa Gieâsu maø hoï cuõng ñaõ ñoùn nhaän. Vì vaäy,
Chuùa Gieâsu noùi: “Chuùa Cha ñaõ yeâu meán Thaày theá naøo, Thaày cuõng yeâu
meán anh em nhö vaäy. Anh em haõy ôû laïi trong tình thöông cuûa Thaày”
(Ga 15,9). Vaø Ngöôøi coøn noùi: “Ñaây laø ñieàu raên cuûa Thaày: Anh em haõy
yeâu thöông nhau nhö Thaày ñaõ yeâu thöông anh em” (Ga 15,12).
1824. Laø hoa traùi cuûa Thaàn Khí vaø laø söï vieân maõn cuûa Leà luaät, ñöùc 735
meán giöõ caùc ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa Ñöùc Kitoâ cuûa Ngaøi:
“Haõy ôû laïi trong tình thöông cuûa Thaày. Neáu anh em giöõ caùc ñieàu
raên cuûa Thaày, anh em seõ ôû laïi trong tình thöông cuûa Thaày”
(Ga 15,9-10)76.
1825. Ñöùc Kitoâ ñaõ chòu cheát vì yeâu meán chuùng ta, khi chuùng ta coøn 604
laø “thuø nghòch” (Rm 5,10). Chuùa ñoøi chuùng ta raèng, cuõng nhö
Ngöôøi, chuùng ta phaûi yeâu meán caû keû thuø cuûa chuùng ta77, raèng chuùng
ta phaûi trôû thaønh ngöôøi laân caän cho nhöõng keû ôû xa nhaát78, raèng
chuùng ta phaûi yeâu thöông treû em79 vaø ngöôøi ngheøo nhö chính
Ngöôøi80.
Thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ ñaõ moâ taû moät caùch tuyeät vôøi veà ñöùc meán:
“Ñöùc meán thì nhaãn nhuïc, hieàn haäu, khoâng ghen töông, khoâng
veânh vang, khoâng töï ñaéc, khoâng laøm ñieàu baát chính, khoâng tìm
tö lôïi, khoâng noùng giaän, khoâng nuoâi haän thuø, khoâng möøng khi
thaáy söï gian aùc, nhöng vui khi thaáy ñieàu chaân thaät. Ñöùc meán tha
thöù taát caû, tin töôûng taát caû, hy voïng taát caû, chòu ñöïng taát caû”
(1 Cr 13,4-7).
1826. Thaùnh Toâng Ñoà coøn noùi: khoâng coù ñöùc meán, “toâi chaúng laø gì”.
Vaø baát cöù ñieàu gì laø ñaëc aân, coâng vieäc phuïc vuï, thaäm chí nhaân ñöùc…
neáu toâi khoâng coù ñöùc meán, thì cuõng “chaúng ích gì cho toâi”81. Ñöùc
meán cao troïng hôn moïi nhaân ñöùc. Ñöùc meán ñöùng ñaàu caùc nhaân ñöùc
75
X. Ga 13,34.
76
X. Mt 22,40; Rm 13,8-10.
77
X. Mt 5,44.
78
X. Lc 10,27-37.
79
X. Mc 9,37.
80
X. Mt 25,40.45.
81
X. 1 Cr 13,1-3.
ñoái thaàn: “Hieän nay ñöùc tin, ñöùc caäy, ñöùc meán, caû ba ñeàu toàn taïi,
nhöng cao troïng hôn caû laø ñöùc meán” (1 Cr 13,13).
1827. Vieäc thöïc thi taát caû caùc nhaân ñöùc ñöôïc neân sinh ñoäng vaø
815 ñöôïc gôïi höùng bôûi ñöùc meán. Nhaân ñöùc naøy laø “moái daây lieân keát
826 tuyeät haûo” (Cl 3,14); laø moâ theå cuûa caùc nhaân ñöùc; lieân keát vaø phoái
hôïp caùc nhaân ñöùc; laø nguoàn maïch vaø cuøng ñích cuûa vieäc thöïc haønh
caùc nhaân ñöùc Kitoâ giaùo. Ñöùc meán cuûng coá vaø thanh luyeän khaû naêng
yeâu thöông cuûa con ngöôøi. Ñöùc meán naâng khaû naêng naøy leân möùc
troïn haûo sieâu nhieân cuûa tình yeâu cuûa Thieân Chuùa.
1828. Vieäc thöïc haønh ñôøi soáng luaân lyù, ñöôïc sinh ñoäng nhôø ñöùc
meán, ñem laïi cho Kitoâ höõu söï töï do thieâng lieâng cuûa con caùi Thieân
1972 Chuùa. Ngöôøi ñoù ñöùng tröôùc Thieân Chuùa, khoâng coøn nhö moät keû noâ
leä, trong söï sôï haõi toâi ñoøi, hay nhö ngöôøi laøm coâng aên löông, nhöng
nhö laø ngöôøi con ñaùp laïi tình yeâu cuûa “Thieân Chuùa ñaõ yeâu thöông
chuùng ta tröôùc” (1 Ga 4,19):
“Neáu chuùng ta xa laùnh ñieàu xaáu vì sôï hình phaït, chuùng ta seõ
soáng trong taâm traïng cuûa ngöôøi noâ leä; neáu chaïy theo söï caùm doã
cuûa phaàn thöôûng, … chuùng ta seõ gioáng nhö ngöôøi laøm thueâ; nhöng
neáu vì chính söï ñaùng kính vaø vì tình yeâu cuûa Ñaáng ban haønh leà
luaät…, chuùng ta môùi thaät söï soáng trong taâm tình cuûa con caùi”82.
1829. Nieàm vui, söï bình an vaø loøng thöông xoùt laø nhö hoa traùi cuûa
2540 ñöùc meán. Ñöùc meán ñoøi hoûi phaûi laøm ñieàu toát vaø söûa loãi cho nhau
trong tình huynh ñeä; ñöùc meán thì nhaân haäu; noù khôi daäy söï töông
thaân töông aùi, khoâng tìm tö lôïi, vaø quaûng ñaïi; ñöùc meán laø tình
baèng höõu vaø söï hieäp thoâng:
“Yeâu thöông laø söï hoaøn taát cuûa moïi coâng vieäc cuûa chuùng ta. Ñoù laø
muïc ñích: chuùng ta chaïy vì ñoù, chuùng ta chaïy ñeán ñoù; vaø khi tôùi
ñoù, chuùng ta seõ yeân nghæ”83.
III. CAÙC HOÀNG AÂN VAØ HOA TRAÙI CUÛA CHUÙA THAÙNH THAÀN
SPIRITUS SANCTI DONA ET FRUCTUS
1830. Ñôøi soáng luaân lyù cuûa caùc Kitoâ höõu ñöôïc naâng ñôõ bôûi caùc hoàng
aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñoù laø nhöõng xu höôùng thöôøng xuyeân
giuùp cho con ngöôøi deã daøng tuaân theo söï thuùc ñaåy cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn.
1831. Baûy hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø: ôn khoân ngoan, ôn
1299 thoâng minh, ôn bieát lo lieäu, ôn can ñaûm, ôn hieåu bieát, ôn ñaïo ñöùc
vaø ôn kính sôï Thieân Chuùa. Caùc ôn naøy ñaït tôùi söï sung maõn cuûa
82
Thaùnh Basilioâ Caû, Regulae fusius tractatae, prol. 3: PG 31, 896.
83
Thaùnh Augustinoâ, In epistulam Ioannis ad Parthos tractatus, 10, 4: PL 35, 2056-2057.
chuùng nôi Ñöùc Kitoâ, Con Vua Ñavid84. Caùc ôn naøy hoaøn thaønh caùc
nhaân ñöùc cuûa nhöõng ngöôøi laõnh nhaän chuùng, vaø ñöa caùc nhaân ñöùc 1266
ñoù tôùi möùc troïn haûo. Caùc ôn naøy giuùp caùc tín höõu deã daøng vaâng
phuïc caùch mau maén nhöõng linh höùng cuûa Thieân Chuùa.
“Xin Thaàn Khí toát laønh cuûa Chuùa,
daãn con ñi treân mieàn ñaát phaúng phiu” (Tv 143,10).
“Phaøm ai ñöôïc Thaàn Khí Thieân Chuùa höôùng daãn, ñeàu laø con caùi
Thieân Chuùa…. Vaäy ñaõ laø con, thì cuõng laø thöøa keá, maø ñöôïc Thieân
Chuùa cho thöøa keá, thì töùc laø ñoàng thöøa keá vôùi Ñöùc Kitoâ”â
(Rm 8,14.17).
1832. Caùc hoa traùi cuûa Thaàn Khí laø nhöõng ñieàu troïn haûo maø Chuùa 736
Thaùnh Thaàn ban cho chuùng ta, nhö hoa quaû ñaàu muøa cuûa vinh
quang vónh cöûu. Truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh keå ra möôøi hai hoa traùi:
“Baùc aùi, hoan laïc, bình an, kieân nhaãn, quaûng ñaïi, nhaân töø, töø taâm,
khoan dung, trung tín, khieâm nhu, tieát ñoä, khieát tònh” (Gl 5,22-23
vulg.).
TOÙM LÖÔÏC
1833. Nhaân ñöùc laø moät xu höôùng thöôøng xuyeân vaø kieân trì ñeå laøm
ñieàu thieän.
1834. Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn laø nhöõng xu höôùng thöôøng xuyeân vaø
kieân trì cuûa lyù trí vaø yù chí nhaèm ñieàu khieån caùc haønh vi cuûa chuùng
ta, ñieàu tieát caùc ñam meâ vaø höôùng daãn neáp soáng chuùng ta cho phuø
hôïp vôùi lyù trí vaø ñöùc tin. Caùc nhaân ñöùc ñoù coù theå ñöôïc quy tuï
quanh boán nhaân ñöùc truï: khoân ngoan, coâng baèng, can ñaûm vaø tieát
ñoä.
1835. Ñöùc khoân ngoan giuùp lyù trí saün saøng trong moïi hoaøn caûnh
phaân ñònh ñieàu thieän ñích thöïc vaø löïa choïn nhöõng phöông tieän
thích hôïp ñeå ñaït tôùi ñieàu thieän ñoù.
1836. Ñöùc coâng baèng coát taïi moät yù chí lieân læ vaø vöõng chaéc, quyeát
taâm traû laïi nhöõng gì mình maéc nôï vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi ngöôøi
laân caän.
1837. Ñöùc can ñaûm giuùp chuùng ta kieân trì vaø quyeát taâm theo ñuoåi
ñieàu thieän giöõa nhöõng khoù khaên trong ñôøi.
1838. Ñöùc tieát ñoä giuùp chuùng ta ñieàu tieát söùc loâi cuoán cuûa nhöõng thuù
vui vaø giöõ söï chöøng möïc trong vieäc söû duïng caùc cuûa caûi traàn theá.
84
X. Is 11,1-2.
1839. Caùc nhaân ñöùc luaân lyù taêng tröôûng nhôø giaùo duïc, nhôø caùc
haønh vi chuû yù vaø nhôø luoân coá gaéng kieân trì. AÂn suûng cuûa Thieân
Chuùa thanh luyeän vaø naâng cao caùc nhaân ñöùc ñoù.
1840. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn giuùp caùc Kitoâ höõu soáng trong töông
quan vôùi Ba Ngoâi Chí Thaùnh. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn coù Thieân
Chuùa laø nguoàn goác, ñoäng löïc vaø ñoái töôïng; Ngaøi laø Thieân Chuùa
ñöôïc nhaän bieát nhôø ñöùc tin, ñöôïc troâng caäy vaø ñöôïc yeâu meán vì
chính Ngaøi.
1841. Coù ba nhaân ñöùc ñoái thaàn laø: ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán85.
Ba nhaân ñöùc naøy ñònh hình vaø mang laïi söï soáng cho taát caû caùc
nhaân ñöùc luaân lyù.
1842. Nhôø ñöùc tin, chuùng ta tin vaøo Thieân Chuùa vaø chuùng ta tin
taát caû nhöõng gì Ngaøi ñaõ maïc khaûi cho chuùng ta, vaø nhöõng gì Hoäi
Thaùnh daïy chuùng ta tin.
1843. Nhôø ñöùc caäy, chuùng ta khao khaùt vaø chôø mong vôùi loøng tin
töôûng vöõng chaéc, Thieân Chuùa seõ ban cho chuùng ta söï soáng vónh
cöûu vaø caùc aân suûng ñeå xöùng ñaùng höôûng söï soáng ñoù.
1844. Nhôø ñöùc meán, chuùng ta yeâu meán Thieân Chuùa treân heát moïi söï
vaø vì yeâu meán Thieân Chuùa, chuùng ta yeâu meán ngöôøi laân caän nhö
chính mình. Ñöùc meán laø “moái daây lieân keát tuyeät haûo” (Cl 3,14) vaø
laø moâ theå cuûa moïi nhaân ñöùc.
1845. Baûy hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc ban cho caùc Kitoâ
höõu laø ôn khoân ngoan, ôn thoâng minh, ôn bieát lo lieäu, ôn can ñaûm,
ôn hieåu bieát, ôn ñaïo ñöùc vaø ôn kính sôï Thieân Chuùa.
Muïc 8
Toäi loãi
Articulus 8
Peccatum
I. LOØNG THÖÔNG XOÙT VAØ TOÄI LOÃI

MISERICORDIA ET PECCATUM
1846. Tin Möøng laø söï maïc khaûi, trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, loøng
thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi caùc toäi nhaân86. Thieân thaàn loan
85
X. 1 Cr 13,13.
baùo ñieàu naøy cho oâng Giuse: “OÂng phaûi ñaët teân con treû laø Gieâsu, vì 430
chính Ngöôøi seõ cöùu daân Ngöôøi khoûi toäi loãi cuûa hoï” (Mt 1,21). Cuõng
chính ñieàu ñoù ñöôïc noùi ñeán trong Thaùnh Theå, bí tích cuûa Ôn cöùu 1365
chuoäc: “Ñaây laø maùu Thaày, maùu Giao Öôùc, ñoå ra cho muoân ngöôøi
ñöôïc tha toäi” (Mt 26,28).
1847. Thieân Chuùa, “Ñaáng … ñaõ taïo döïng baïn khoâng caàn coù baïn,
khoâng coâng chính hoaù baïn neáu khoâng coù baïn”87. Vieäc ñoùn nhaän loøng 387, 1455
thöông xoùt cuûa Ngaøi ñoøi hoûi chuùng ta phaûi thuù nhaän toäi loãi cuûa
chuùng ta: “Neáu chuùng ta noùi laø chuùng ta khoâng coù toäi, chuùng ta töï
löøa doái mình, vaø söï thaät khoâng ôû trong chuùng ta. Neáu chuùng ta thuù
nhaän toäi loãi, Thieân Chuùa laø Ñaáng trung thaønh vaø coâng chính, seõ tha
toäi cho chuùng ta vaø seõ thanh taåy chuùng ta saïch moïi ñieàu baát chính”
(1 Ga 1,8-9).
1848. Cuõng nhö Thaùnh Phaoloâ quaû quyeát: “ÔÛ ñaâu toäi loãi ñaõ lan
traøn, ôû ñoù aân suûng caøng chöùa chan gaáp boäi” (Rm 5,20). Nhöng ñeå
thöïc hieän coâng trình cuûa mình, aân suûng phaûi vaïch traàn toäi loãi 385
nhaèm hoái caûi traùi tim chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta “neân coâng
chính ñeå ñöôïc soáng ñôøi ñôøi, nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta”
(Rm 5,21). Cuõng nhö thaày thuoác xem xeùt veát thöông tröôùc khi chöõ a
laønh noù, Thieân Chuùa, nhôø Ngoâi Lôøi cuûa Ngaøi vaø Thaàn Khí cuûa
Ngaøi, chieáu aùnh saùng soáng ñoäng vaøo toäi loãi:
“Söï hoái caûi ñoøi buoäc phaûi xaùc tín veà toäi loãi; noù bao haøm moät
phaùn ñoaùn töø beân trong cuûa löông taâm, vaø ñieàu naøy laø baèng
chöùng veà söï haønh ñoäng cuûa Thaàn chaân lyù trong höõu theå thaúm
saâu cuûa con ngöôøi, vaø ñoàng thôøi cuõng laø khôûi ñieåm cuûa vieäc ban
taëng môùi cuûa aân suûng vaø tình yeâu: “Haõy laõnh nhaän Chuùa Thaùnh
Thaàn”. Nhö vaäy, trong vieäc xaùc tín veà toäi loãi, chuùng ta nhaän ra
moät hoàng aân keùp: hoàng aân veà chaân lyù cuûa löông taâm vaø hoàng aân
veà söï chaéc chaén cuûa ôn cöùu chuoäc. Thaàn chaân lyù laø Ñaáng an uûi”88.
1433
II. ÑÒNH NGHÓA TOÄI LOÃI
PECCATI DEFINITIO
1849. Toäi laø moät loãi phaïm ñoái nghòch vôùi lyù trí, chaân lyù, löông taâm 311
ngay thaúng; toäi laø söï thieáu vaéng tình yeâu ñích thöïc ñoái vôùi Thieân
Chuùa vaø ñoái vôùi ngöôøi laân caän, vì söï quyeán luyeán leäch laïc vôùi moät soá
ñieàu toát ñeïp naøo ñoù. Toäi laøm toån thöông baûn tính con ngöôøi vaø vi
86
X. Lc 15.
87
88
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Dominum et vivificantem, 31: AAS 78 (1986) 843.
phaïm ñeán tình lieân ñôùi nhaân loaïi. Toäi ñöôïc ñònh nghóa laø “moät haønh
1952 vi, lôøi noùi, hoaëc öôùc muoán traùi nghòch vôùi Leà luaät vónh cöûu”89.
1440 1850. Toäi laø moät söï xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa: “Con ñaéc toäi vôùi
Chuùa, vôùi moät mình Chuùa, daùm laøm ñieàu döõ traùi maét Ngaøi”
(Tv 51,6). Toäi choáng laïi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi chuùng ta
vaø ñöa traùi tim chuùng ta lìa xa khoûi tình yeâu ñoù. Cuõng nhö toäi ñaàu
tieân, toäi laø moät söï baát tuaân, moät söï noåi loaïn choáng Thieân Chuùa vì
397 ao öôùc muoán “seõ neân nhö nhöõng vò thaàn bieát ñieàu thieän, ñieàu aùc”
(St 3,5) ñeå nhaän bieát vaø quyeát ñònh ñieàu toát vaø ñieàu xaáu. Nhö vaäy,
toäi laø “yeâu mình ñeán möùc khinh cheâ Thieân Chuùa”90. Vì söï töï toân
615 kieâu caêng naøy, neân toäi ñoái nghòch haún vôùi söï tuaân phuïc cuûa Chuùa
Gieâsu, söï tuaân phuïc ñoù ñaõ hoaøn thaønh ôn cöùu ñoä91.
1851. Chính trong cuoäc khoå naïn, trong ñoù loøng thöông xoùt cuûa Ñöùc
Kitoâ seõ chieán thaéng toäi loãi, maø toäi loãi bieåu loä caùch roõ nhaát tính
hung baïo vaø söï ña daïng cuûa noù: söï cöùng loøng tin, söï caêm thuø ñeán
598 möùc gieát ngöôøi, söï choái boû vaø nhaïo baùng cuûa caùc thuû laõnh vaø cuûa
daân chuùng, söï heøn nhaùt cuûa quan Philatoâ, söï taøn baïo cuûa binh lính,
söï phaûn boäi cuûa oâng Giuña quaù cay ñaéng cho Chuùa Gieâsu, vieäc choái
boû cuûa oâng Pheâroâ vaø söï boû rôi cuûa caùc moân ñeä. Tuy nhieân, chính
2746, 616 vaøo giôø cuûa boùng toái vaø cuûa Thuû laõnh theá gian naøy92, cuoäc hy teá cuûa
Ñöùc Kitoâ ñaõ aâm thaàm trôû neân nguoàn maïch, töø ñoù tuoân traøn caùch
khoâng bao giôø caïn ôn tha thöù toäi loãi chuùng ta.
III. CAÙC TOÄI LOÃI KHAÙC NHAU

PECCATORUM DIVERSITAS
1852. Toäi loãi raát ña daïng. Thaùnh Kinh ñöa ra nhieàu danh saùch caùc
toäi loãi. Thö göûi tín höõu Galata ñoái chieáu caùc coâng vieäc cuûa xaùc thòt
vôùi hoa traùi cuûa Thaàn Khí: “Nhöõng vieäc do tính xaùc thòt gaây ra thì
ai cuõng roõ, ñoù laø: daâm boân, oâ ueá, phoùng ñaõng, thôø quaáy, phuø pheùp,
haän thuø, baát hoaø, ghen tuoâng, noùng giaän, tranh chaáp, chia reõ, beø
phaùi, ganh tò, say söa, cheø cheùn vaø nhöõng ñieàu khaùc gioáng nhö vaäy.
Toâi baûo tröôùc cho maø bieát, nhö toâi ñaõ töøng baûo: nhöõng keû laøm caùc
ñieàu ñoù seõ khoâng ñöôïc thöøa höôûng Nöôùc Thieân Chuùa” (Gl 5,19-
21)93.
1751 1853. Toäi loãi coù theå ñöôïc phaân bieät theo ñoái töôïng cuûa chuùng, cuõng nhö
ñoái vôùi moïi haønh vi nhaân linh, hoaëc theo caùc nhaân ñöùc maø chuùng ñoái
89
Thaùnh Augustinoâ, Contra Faustum manichaeum, 22, 27: CSEL 25, 621 (PL 42, 418); x. Thaùnh
Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I-II, q. 71, a. 6: Ed. Leon. 7,8-9.
90
91
X. Pl 2,6-9.
92
X. Ga 14,30.
93
X. Rm 1,28-32; 1 Cr 6,9-10; Ep 5,3-5; Cl 3,5-9; 1 Tm 1,9-10; 2 Tm 3,2-5.
nghòch do thaùi quaù hay do baát caäp, hoaëc theo caùc ñieàu raên maø chuùng vi
phaïm. Toäi loãi cuõng coù theå ñöôïc phaân loaïi theo töông quan cuûa chuùng vôùi 2067
Thieân Chuùa, vôùi ngöôøi laân caän hoaëc vôùi chính baûn thaân; chuùng coù theå
ñöôïc phaân chia thaønh caùc toäi veà tinh thaàn vaø caùc toäi veà theå xaùc, hoaëc toäi
trong tö töôûng, lôøi noùi, vieäc laøm vaø boû soùt khoâng laøm. Coäi reã cuûa toäi laø ôû 368
trong traùi tim con ngöôøi, trong yù chí töï do cuûa hoï, theo lôøi Chuùa daïy: “Töï
loøng phaùt xuaát nhöõng yù ñònh gian taø, nhöõng toäi gieát ngöôøi, ngoaïi tình, taø
daâm, troäm caép, laøm chöùng gian vaø vu khoáng. Ñoù môùi laø nhöõng caùi laøm
cho con ngöôøi ra oâ ueá” (Mt 15,19-20). Ñöùc meán cuõng cö nguï trong traùi tim
con ngöôøi, ñoù laø nguyeân lyù cuûa caùc coâng vieäc toát laønh vaø thanh saïch, neân
toäi cuõng laøm toån thöông ñöùc meán.
IV. MÖÙC ÑOÄ NGHIEÂM TROÏNG CUÛA TOÄI:

TOÄI TROÏNG VAØ TOÄI NHEÏ
GRAVITAS PECCATI: PECCATUM MORTALE ET VENIALE
1854. Phaûi ñaùnh giaù caùc toäi theo möùc ñoä nghieâm troïng cuûa chuùng.
Söï phaân bieät giöõa toäi troïng vaø toäi nheï, nhö ñaõ thaáy trong Thaùnh
Kinh, laø khaù phoå bieán trong Truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh94. Kinh
nghieäm cuûa con ngöôøi xaùc nhaän ñieàu naøy.
1855. Toäi troïng phaù huûy ñöùc meán trong traùi tim con ngöôøi, do vi
phaïm nghieâm troïng Leà luaät cuûa Thieân Chuùa; toäi troïng laøm cho con 1395
ngöôøi quay löng laïi vôùi Thieân Chuùa laø muïc ñích toái haäu cuûa mình
vaø vinh phuùc cuûa mình, khi daønh öu tieân cho moät ñieàu toát thaáp
keùm hôn Ngaøi.
Toäi nheï vaãn coøn ñeå ñöùc meán toàn taïi, maëc duø coù xuùc phaïm vaø
gaây toån thöông cho ñöùc meán.
1856. Toäi troïng ñaùnh vaøo nguyeân lyù soáng coøn trong chuùng ta, laø
ñöùc meán, neân caàn phaûi coù moät khôûi ñaàu môùi cuûa loøng thöông xoù t 1446
cuûa Thieân Chuùa vaø söï hoái caûi cuûa traùi tim, ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän
moät caùch thoâng thöôøng trong bí tích Giao Hoaø:
“Khi … yù chí chieàu theo moät ñieàu töï noù nghòch laïi vôùi ñöùc meán, laø
nhaân ñöùc nhôø ñoù con ngöôøi ñöôïc quy höôùng veà muïc ñích toái haäu,
thì do ñoái töôïng cuûa noù, toäi naøy laø toäi troïng... hoaëc nghòch vôùi
loøng meán Chuùa, nhö loäng ngoân, boäi theà, v.v... hoaëc nghòch vôùi
loøng yeâu ngöôøi, nhö saùt nhaân, ngoaïi tình, v.v.... Coøn khi yù chí
cuûa toäi nhaân chieàu theo moät ñieàu töï noù laø moät söï voâ traät töï naøo
ñoù, nhöng khoâng nghòch vôùi tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø
ngöôøi laân caän, nhö noùi naêng böøa baõi, cöôøi côït loá laêng, v.v..., thì
ñoù laø nhöõng toäi nheï”95.
94
X. 1 Ga 5,16-17.
95
1857. Ñeå moät toäi laø toäi troïng, ñoøi phaûi coù ñoàng thôøi ba ñieàu kieän:
Toäi troïng laø toäi maø “ñoái töôïng cuûa noù laø moät chaát lieäu nghieâm
troïng, vaø ngoaøi ra, toäi ñoù ñöôïc chaáp nhaän vôùi ñaày ñuû yù thöùc, vaø vôùi
söï öng thuaän chuû yù”96.
2072 1858. Chaát lieäu nghieâm troïng ñöôïc xaùc ñònh trong Möôøi Ñieàu Raên,
theo caâu traû lôøi cuûa Chuùa Gieâsu vôùi ngöôøi thanh nieân giaøu coù: “Chôù
gieát ngöôøi, chôù ngoaïi tình, chôù troäm caép, chôù laøm chöùng gian, chôù
laøm haïi ai, haõy thôø cha kính meïï” (Mc 10,19). Tính nghieâm troïng
cuûa toäi coù theå laø nhieàu hôn hay ít hôn: toäi gieát ngöôøi thì nghieâm
troïng hôn toäi troäm caép. Cuõng phaûi xeùt ñeán caû phaåm chaát cuûa
2214 nhöõng ngöôøi bò xuùc phaïm: toäi haønh hung ngöôøi thaân thì töï noù naëng
hôn toäi haønh hung ngöôøi laï.
1734 1859. Toäi troïng ñoøi phaûi coù söï nhaän thöùc ñaày ñuû vaø söï öng thuaän
hoaøn toaøn. Ñieàu naøy giaû thieát phaûi coù söï hieåu bieát ñaëc tính toäi loãi
cuûa haønh vi, hieåu bieát söï ñoái nghòch cuûa haønh vi ñoái vôùi Leà luaät
cuûa Thieân Chuùa. Toäi troïng cuõng bao haøm moät söï öng thuaän chuû yù,
ñuû ñeå laø moät löïa choïn caù vò. Söï laøm boä khoâng bieát vaø söï chai ñaù
cuûa traùi tim97 khoâng giaûm thieåu, nhöng gia taêng tính caùch coá yù cuûa
toäi.
1735 1860. Söï khoâng hieåu bieát ngoaøi yù muoán coù theå giaûm thieåu, vaø thaäm
chí xoaù boû, tính caùch quy toäi cuûa moät loãi phaïm naëng. Nhöng khoâng
ai ñöôïc coi laø khoâng bieát nhöõng nguyeân taéc cuûa luaät luaân lyù ñaõ
1767 ñöôïc ghi khaéc trong löông taâm moãi ngöôøi. Nhöõng thuùc ñaåy cuûa caûm
giaùc, caùc ñam meâ, vaø caû caùc aùp löïc beân ngoaøi, hoaëc nhöõng roái loaïn
do beänh taät, cuõng coù theå giaûm thieåu tính caùch coá yù vaø töï do cuûa loãi
phaïm. Toäi do aùc taâm, do söï chuû yù löïa choïn ñieàu xaáu, laø nghieâm
troïng nhaát.
1742 1861. Toäi troïng laø moät khaû naêng caên baûn cuûa söï töï do nhaân loaïi,
cuõng nhö chính tình yeâu. Toäi troïng phaù huyû ñöùc meán, laøm maát ôn
thaùnh hoùa, nghóa laø maát tình traïng aân suûng. Neáu toäi troïng khoâng
ñöôïc chuoäc laïi baèng vieäc thoáng hoái vaø ôn tha thöù cuûa Thieân Chuùa,
1033 noù seõ ñöa tôùi vieäc bò loaïi ra khoûi Nöôùc Thieân Chuùa vaø caùi cheát
muoân ñôøi trong hoûa nguïc, vì söï töï do cuûa chuùng ta coù khaû naêng
thöïc hieän nhöõng löïa choïn vónh vieãn, khoâng theå hoài laïi ñöôïc. Tuy
nhieân, maëc daàu chuùng ta coù theå phaùn ñoaùn moät haønh vi naøo ñoù töï
noù laø moät loãi phaïm naëng, chuùng ta vaãn phaûi phoù thaùc vieäc phaùn
xeùt caùc nhaân vò cho söï coâng baèng vaø loøng thöông xoùt cuûa Thieân
Chuùa.
96
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Reconciliatio et paenitentia, 17: AAS 77 (1985) 221.
97
X. Mc 3,5-6; Lc 16,19-31.
1862. Ngöôøi ta phaïm toäi nheï khi khoâng tuaân giöõ nhöõng tieâu chuaån
ñöôïc quy ñònh bôûi luaät luaân lyù trong ñieàu nheï, hay caû khi khoâng
tuaân theo luaät luaân lyù trong ñieàu naëng, nhöng khoâng coù söï nhaän
thöùc ñaày ñuû hay khoâng coù söï öng thuaän hoaøn toaøn.
1863. Toäi nheï laøm suy yeáu ñöùc meán; noù dieãn taû söï quyeán luyeán voâ 1394
traät töï ñoái vôùi cuûa caûi traàn theá; noù ngaên caûn söï tieán trieån cuûa linh
hoàn trong vieäc thöïc haønh nhaân ñöùc vaø trong vieäc thöïc thi ñieàu
thieän luaân lyù; toäi nheï ñaùng chòu nhöõng hình phaït taïm thôøi. Toäi 1472
nheï coù chuû yù vaø nhaát ñònh khoâng thoáng hoái khieán chuùng ta daàn daàn
ñi ñeán choã phaïm toäi troïng. Tuy nhieân, toäi nheï khoâng phaù vôõ giao
öôùc vôùi Thieân Chuùa. Vôùi aân suûng cuûa Thieân Chuùa, toäi nheï coù theå
ñöôïc con ngöôøi söûa chöõa laïi. “Toäi nheï khoâng laøm maát ôn thaùnh hoùa,
söï thaân nghóa vôùi Thieân Chuùa, ñöùc meán vaø vinh phuùc vónh cöûu”98.
“Bao laâu coøn mang thaân xaùc, con ngöôøi khoâng theå khoâng coù ít laø
caùc toäi nheï. Nhöng caùc toäi maø chuùng ta goïi laø nheï, baïn chôù coi
thöôøng: neáu baïn coi laø nheï khi baïn caân chuùng, thì baïn haõy run
sôï khi baïn ñeám chuùng. Nhieàu vaät nhoû laøm thaønh moät khoái lôùn,
nhieàu gioït nöôùc laøm ñaày moät con soâng, nhieàu haït luùa laøm thaønh
moät ñoáng luùa. Vaäy thì coøn hy voïng gì? Tröôùc heát, haõy ñi xöng
toäi…”99.
1864. “Moïi toäi, keå caû toäi noùi phaïm thöôïng, cuõng seõ ñöôïc tha cho
loaøi ngöôøi, chöù toäi noùi phaïm ñeán Thaàn Khí seõ chaúng ñöôïc tha”100
(Mt 12,31). Loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa khoâng coù giôùi haïn,
nhöng ai coá tình töø choái ñoùn nhaän loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa
qua vieäc thoáng hoái, thì ngöôøi ñoù cuõng khöôùc töø ôn tha thöù toäi loãi
cho mình vaø ôn cöùu ñoä do Chuùa Thaùnh Thaàn ban taëng101. Söï cöùng 2091
loøng nhö vaäy coù theå ñöa tôùi choã khoâng thoáng hoái trong giôø sau heát 1037
vaø bò aùn phaït muoân ñôøi.
V. TOÄI LOÃI SINH SOÂI NAÛY NÔÛ

PECCATI MULTIPLICATIO
1865. Toäi taïo neân xu höôùng veà toäi; vaø do vieäc laëp ñi laëp laïi cuøng 401
moät haønh vi, seõ sinh ra thoùi xaáu. Töø ñoù phaùt xuaát nhöõng nghieâng
chieàu leäch laïc laøm môø toái löông taâm vaø laøm hö hoûng söï ñaùnh giaù
cuï theå veà ñieàu toát vaø ñieàu xaáu. Nhö vaäy toäi loãi coù khuynh höôùng 1768
sinh soâi naûy nôû vaø maïnh theâm leân, nhöng noù khoâng theå phaù huûy
taän caên caûm thöùc luaân lyù.
98
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Reconciliatio et paenitentia, 17: AAS 77 (1985) 221.
99
Thaùnh Augustinoâ, In epistulam Ioannis ad Parthos tractatus, 1, 6: PL 35, 1982.
100
X. Mc 3,29; Lc 12,10.
101
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Dominum et vivificantem, 46: AAS 78 (1986) 864-865.
1866. Caùc thoùi xaáu coù theå ñöôïc xeáp loaïi döïa theo caùc nhaân ñöùc maø
chuùng ñoái nghòch, hay ñöôïc quy vaøo caùc moái toäi ñaàu nhö kinh
nghieäm Kitoâ giaùo ñaõ phaân bieät, döïa theo thaùnh Gioan Casianoâ102
vaø thaùnh Greâgoârioâ Caû103. Chuùng ñöôïc goïi laø caùc moái toäi ñaàu bôûi vì
chuùng sinh ra nhöõng toäi khaùc, nhöõng thoùi xaáu khaùc. Caùc moái toäi
2539 ñaàu laø: kieâu ngaïo, haø tieän, ganh tò, noùng giaän, daâm duïc, meâ aên
uoáng, laøm bieáng.
1867. Truyeàn thoáng daïy giaùo lyù cuõng nhaéc ñeán “caùc toäi keâu thaáu
2268 ñeán trôøi”. Keâu thaáu ñeán trôøi laø: maùu cuûa Abel104; toäi cuûa daân
Soâñoâma105; tieáng than cuûa daân bò aùp böùc ôû Ai caäp106; tieáng reân sieát
cuûa ngöôøi ngoaïi kieàu, cuûa caùc coâ nhi vaø quaû phuï107; söï baát coâng veà
löông boång108.
1868. Toäi laø moät haønh vi caù vò. Ngoaøi ra, chuùng ta coù traùch nhieäm
trong caùc toäi do nhöõng ngöôøi khaùc phaïm, khi chuùng ta coäng taùc vaøo
caùc toäi ñoù, baèng caùch:
1736 – tham gia moät caùch tröïc tieáp vaø töï nguyeän vaøo caùc toäi ñoù;
– ra leänh, xuùi giuïc, khen ngôïi hoaëc taùn thaønh nhöõng toäi ñoù;
– khoâng toá caùo hoaëc khoâng ngaên caûn caùc toäi ñoù, khi coù boån
phaän phaûi can ngaên;
– che chôû nhöõng ngöôøi laøm ñieàu xaáu.
1869. Nhö vaäy, toäi laøm cho ngöôøi ta trôû thaønh ñoàng phaïm vôùi
nhau, vaø laøm cho duïc voïng, baïo löïc vaø baát coâng thoáng trò nôi hoï.
Toäi taïo neân nhöõng hoaøn caûnh xaõ hoäi vaø nhöõng cô cheá nghòch laïi
408 loøng nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa. Caùc “cô caáu toäi aùc” vöøa laø söï dieãn
1887 taû vöøa laø haäu quaû cuûa caùc toäi caù vò. Chuùng xuùi giuïc caùc naïn nhaân
cuûa chuùng ñeán löôït mình cuõng laøm ñieàu xaáu. Hieåu nghóa loaïi suy,
chuùng laøm thaønh “toäi xaõ hoäi”109.
TOÙM LÖÔÏC
1870. “Thieân Chuùa ñaõ giam haõm moïi ngöôøi trong toäi khoâng vaâng
phuïc, ñeå thöông xoùt moïi ngöôøi” (Rm 11,32).
102
X. Thaùnh Gioan Cassianoâ, Conlatio, 5, 2: CSEL 13, 121 (PL 49, 611).
103
X. Thaùnh Greâgoârioâ Caû, Moralia in Iob, 31, 45, 87: CCL 143B, 1610 (PL 76, 621).
104
X. St 4,10.
105
X. St 18,20; 19,13.
106
X. Xh 3,7-10.
107
X. Xh 22,20-22.
108
X. Ñnl 24,14-15; Gc 5,4.
109
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Reconciliatio et paenitentia, 16: AAS 77 (1985) 216.
1871. Toäi laø “moät haønh vi, lôøi noùi, hoaëc öôùc muoán traùi nghòch vôùi Leà
luaät vónh cöûu”110. Toäi laø moät söï xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa. Toäi
choáng laïi Thieân Chuùa baèng söï baát tuaân, ñoái nghòch vôùi söï tuaân
phuïc cuûa Chuùa Gieâsu.
1872. Toäi laø moät haønh vi ñoái nghòch vôùi lyù trí. Noù laøm toån thöông baûn
tính con ngöôøi vaø vi phaïm ñeán tình lieân ñôùi nhaân loaïi.
1873. Coäi reã cuûa moïi toäi loãi laø ôû trong traùi tim con ngöôøi. Caùc loaïi
toäi vaø möùc ñoä nghieâm troïng cuûa chuùng ñöôïc xem xeùt chuû yeáu theo
ñoái töôïng cuûa chuùng.
1874. Löïa choïn moät caùch coù chuû yù, nghóa laø, bieát roõ vaø töï nguyeän,
moät söï vieäc ñoái nghòch vôùi Leà luaät thaàn linh vaø vôùi muïc ñích toái
haäu cuûa con ngöôøi moät caùch nghieâm troïng, ñoù laø phaïm toäi troïng.
Toäi troïng phaù huûy ñöùc meán trong chuùng ta, maø neáu khoâng coù ñöùc
meán, thì khoâng theå ñöôïc höôûng vinh phuùc vónh cöûu. Neáu khoâng coù
söï thoáng hoái, toäi troïng keùo theo noù söï cheát muoân ñôøi.
1875. Toäi nheï gaây neân moät xaùo troän luaân lyù, coù theå söûa chöõa laïi
ñöôïc nhôø ñöùc meán vaãn coøn toàn taïi trong chuùng ta.
1876. Phaïm ñi phaïm laïi caùc toäi, duø laø caùc toäi nheï, seõ sinh ra
nhöõng thoùi xaáu, trong ñoù ñaëc bieät coù caùc moái toäi ñaàu.
110
Thaùnh Augustinoâ, Contra Faustum manichaeum, 22, 27: CSEL 25, 621 (PL 42, 418).
CHÖÔNG HAI
COÄNG ÑOÀNG NHAÂN LOAÏI
CAPUT SECUNDUM
COMMUNITAS HUMANA
355 1877. Ôn goïi cuûa nhaân loaïi laø bieåu loä hình aûnh cuûa Thieân Chuùa vaø
ñöôïc bieán ñoåi thaønh hình aûnh Con Moät cuûa Chuùa Cha. Ôn goïi naøy
mang moät hình thöùc caù vò, bôûi vì moãi ngöôøi ñeàu ñöôïc keâu goïi tieán
vaøo vinh phuùc thaàn linh; ôn goïi naøy cuõng lieân quan ñeán toång theå
coäng ñoàng nhaân loaïi.
Muïc 1
Caù vò vaø xaõ hoäi
ARTICULUS 1
PERSONA ET SOCIETAS
I. TÍNH CAÙCH COÄNG ÑOÀNG CUÛA ÔN GOÏI NHAÂN LINH

INDOLES COMMUNITARIA VOCATIONIS HUMANAE
1878. Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc keâu goïi ñeán moät cuøng ñích chung, laø
1702 chính Thieân Chuùa. Coù moät söï töông töï naøo ñoù giöõa söï hieäp thoâng
caùc Ngoâi Vò Thieân Chuùa vôùi tình huynh ñeä maø con ngöôøi phaûi thieát
laäp vôùi nhau trong chaân lyù vaø tình yeâu1. Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân
caän khoâng theå taùch rôøi khoûi tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa.
1936 1879. Nhaân vò caàn ñôøi soáng xaõ hoäi. Ñôøi soáng naøy khoâng phaûi laø
moät ñieàu gì töø beân ngoaøi ñöôïc theâm vaøo cho nhaân vò, nhöng laø moät
ñoøi hoûi cuûa baûn tính cuûa nhaân vò. Con ngöôøi, nhôø söï trao ñoåi vôùi
nhöõng ngöôøi khaùc, nhôø söï phuïc vuï laãn nhau vaø nhôø ñoái thoaïi vôùi
anh em, phaùt trieån moïi taøi naêng cuûa mình; nhö vaäy, hoï ñaùp laïi ôn
goïi cuûa mình2.
1
2
1880. Xaõ hoäi laø moät toång theå nhöõng caù vò ñöôïc lieân keát vôùi nhau 771
moät caùch höõu cô theo moät nguyeân lyù hôïp nhaát naøo ñoù, vöôït quaù
moãi caù vò. Laø moät coäng ñoàng vöøa höõu hình, vöøa tinh thaàn, xaõ hoäi
toàn taïi trong thôøi gian: noù tieáp nhaän quaù khöù vaø chuaån bò töông
lai. Nhôø xaõ hoäi, moãi ngöôøi trôû thaønh “ngöôøi thöøa töï”, laõnh nhaän
“caùc neùn baïc” laøm phong phuù caên tính cuûa mình vaø hoï phaûi laøm
cho chuùng taêng theâm hoa traùi3. Theo leõ phaûi, moãi ngöôøi phaûi taän
taâm vôùi caùc coäng ñoàng maø mình laø thaønh vieân, vaø phaûi toân troïng
caùc ngöôøi caàm quyeàn coù nhieäm vuï möu caàu coâng ích.
1881. Moãi coäng ñoàng ñöôïc ñònh nghóa baèng muïc tieâu cuûa mình vaø
do ñoù, tuaân theo nhöõng quy taéc ñaëc thuø, nhöng “nguyeân lyù, chuû theå
vaø muïc ñích cuûa taát caû caùc ñònh cheá xaõ hoäi laø, vaø phaûi laø, nhaân
vò”4. 1929
1882. Moät soá xaõ hoäi, nhö gia ñình vaø coäng ñoàng daân söï, phuø hôïp
moät caùch tröïc tieáp hôn vôùi baûn tính con ngöôøi. Chuùng laø caàn thieát
cho con ngöôøi. Ñeå khuyeán khích nhieàu ngöôøi tham gia vaøo ñôøi soáng 1913
xaõ hoäi, phaûi uûng hoä vieäc thaønh laäp caùc hieäp hoäi vaø caùc toå chöùc,
ñöôïc töï do löïa choïn, “veà caùc vaán ñeà kinh teá, xaõ hoäi, veà vaên hoaù vaø
giaûi trí, veà caùc sinh hoaït theå thao, veà ngheà nghieäp cuûa caùc ngheä
thuaät khaùc nhau, veà caùc vaán ñeà chính trò; treân bình dieän quoác gia
cuõng nhö treân bình dieän quoác teá”5. “Vieäc xaõ hoäi hoùa” naøy ñoàng thôøi
dieãn taû moät xu höôùng töï nhieân thuùc ñaåy con ngöôøi hôïp taùc vôùi
nhau, ñeå theo ñuoåi nhöõng muïc tieâu vöôït quaù nhöõng khaû naêng caù
nhaân. Coâng cuoäc naøy laøm taêng theâm caùc phaåm chaát cuûa con ngöôøi,
nhaát laø oùc saùng kieán vaø tinh thaàn traùch nhieäm. Noù cuõng giuùp baûo
ñaûm caùc quyeàn cuûa con ngöôøi6.
1883. Vieäc xaõ hoäi hoùa cuõng cho thaáy nhöõng nguy cô. Söï can thieäp
quaù ñaùng cuûa Nhaø Nöôùc coù theå ñe doïa söï töï do vaø caùc saùng kieán caù
vò. Giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh ñeà ra moät nguyeân taéc ñöôïc goïi
nguyeân taéc boå trôï (subsidiarietatis principium): theo ñoù, “moät toå
chöùc ôû caáp cao hôn khoâng ñöôïc can thieäp vaøo sinh hoaït noäi boä cuûa 2431
moät toå chöùc ôû caáp döôùi, vaø töôùc maát nhöõng nhieäm vuï rieâng cuûa caáp
döôùi, maø toát hôn phaûi naâng ñôõ toå chöùc caáp döôùi nhöõng khi caàn, vaø
trôï giuùp ñeå haønh ñoäng cuûa hoï ñöôïc phoái hôïp vôùi caùc thaønh phaàn
lieân heä khaùc, nhaèm phuïc vuï coâng ích”7.
3
X. Lc 19,13.15.
4
5
ÑGH Gioan XXIII, Thoâng ñieäp Mater et Magistra, 60: AAS 53 (1961) 416.
6
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 25: AAS 58 (1966) 1045-1046; ÑGH
Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 16: AAS 83 (1991) 813.
7
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 48: AAS 83 (1991) 854; x. ÑGH Pioâ XI,
Thoâng ñieäp Quadragesimo anno: AAS 23 (1931) 184-186.
1884. Thieân Chuùa khoâng muoán giöõ cho rieâng mình vieäc thöïc thi
307 moïi quyeàn haønh. Ngaøi trao laïi cho moãi thuï taïo nhöõng nhieäm vuï
maø noù coù khaû naêng thöïc thi, theo nhöõng khaû naêng cuûa baûn tính
rieâng cuûa mình. Caùch cai quaûn naøy phaûi ñöôïc baét chöôùc trong ñôøi
soáng xaõ hoäi. Caùch Thieân Chuùa haønh ñoäng trong vieäc cai quaûn traàn
gian chöùng toû Ngaøi raát quan taâm ñeán söï töï do nhaân loaïi, ñieàu naøy
phaûi gôïi höùng khoân ngoan cho nhöõng ngöôøi cai quaûn caùc coäng ñoàng
nhaân loaïi. Hoï phaûi xöû söï nhö nhöõng thöøa taùc vieân cuûa söï quan
302 phoøng cuûa Thieân Chuùa.
1885. Nguyeân taéc boå trôï ñoái nghòch vôùi moïi hình thöùc duy taäp theå.
Noù vaïch ra nhöõng giôùi haïn cho vieäc can thieäp cuûa Nhaø Nöôùc. Noù
tìm caùch hoøa hôïp caùc töông quan giöõa caùc caù nhaân vôùi caùc xaõ hoäi.
Noù höôùng tôùi vieäc thieát laäp moät traät töï quoác teá ñích thöïc.
II. SÖÏ HOÁI CAÛI VAØ XAÕ HOÄI

CONVERSIO ET SOCIETAS
1886. Xaõ hoäi laø caàn thieát ñeå ôn goïi nhaân linh ñöôïc thöïc hieän. Ñeå
ñaït tôùi muïc tieâu naøy, phaûi toân troïng baäc thang ñuùng ñaén cuûa caùc
1779 giaù trò, laø “nhöõng gì thuoäc vaät chaát vaø töï nhieân ñöôïc ñaët ôû döôùi
nhöõng gì thuoäc noäi taâm vaø tinh thaàn”8.
“Vì vaäy, xaõ hoäi cuûa con ngöôøi … tröôùc heát phaûi ñöôïc coi nhö moät
thöïc taïi ñaëc bieät lieân quan tôùi taâm hoàn; nhôø xaõ hoäi, ngöôøi ta
thoâng chuyeån cho nhau caùc kieán thöùc, trong aùnh saùng cuûa chaân
lyù; ngöôøi ta coù theå khaúng ñònh caùc quyeàn lôïi vaø chu toaøn caùc boån
2500 phaän; ngöôøi ta khích leä nhau tìm kieám nhöõng ñieàu thieän haûo cho
taâm hoàn; ngöôøi ta chia seû cho nhau söï thöôûng thöùc moïi vui thuù
laønh maïnh; ngöôøi ta luoân coá gaéng trao cho ngöôøi khaùc nhöõng gì
toát ñeïp nhaát cuûa mình; ngöôøi ta chaêm chuù hoïc hoûi ñeå nhöõng
phong phuù tinh thaàn cuûa ngöôøi khaùc trôû thaønh cuûa mình. Nhöõng
ñieàu toát laønh naøy vöøa coù aûnh höôûng, vöøa höôùng daãn, taát caû
nhöõng gì lieân quan ñeán caùc hoïc thuyeát, caùc vaán ñeà kinh teá, caùc toå
chöùc xaõ hoäi, caùc traøo löu vaø theå cheá chính trò, phaùp cheá, vaø sau
cuøng, caùc toå chöùc khaùc, taát caû nhöõng gì thieát laäp neân vaø khoâng
ngöøng laøm phaùt trieån coäng ñoàng nhaân loaïi töø beân ngoaøi”9.
1887. Vieäc ñaûo loän caùc phöông tieän vôùi caùc muïc ñích10 daãn tôùi vieäc
coi phöông tieän nhö muïc ñích toái haäu, hay xem nhöõng caù vò chæ laø
nhöõng phöông tieän ñeå ñaït muïc ñích, ñieàu naøy sinh ra nhöõng cô caáu
909 baát coâng “laøm cho caùch soáng Kitoâ giaùo, phuø hôïp vôùi caùc giôùi raên
8
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 36: AAS 83 (1991) 838.
9
ÑGH Gioan XXIII, Thoâng ñieäp Pacem in terris, 36: AAS 55 (1963) 266.
10
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 41: AAS 83 (1991) 844.
cuûa Ñaáng Laøm Luaät toái thöôïng, trôû neân khoù khaên, hoaëc haàu nhö laø
khoâng theå”11. 1869
1888. Vì vaäy, ñeå ñaït ñöôïc nhöõng caûi toå xaõ hoäi thaät söï giuùp phuïc vuï 407
con ngöôøi, phaûi chaïy ñeán vôùi caùc khaû naêng tinh thaàn vaø luaân lyù 1430
cuûa caù vò, vaø vôùi söï ñoøi hoûi thöôøng xuyeân laø söï hoái caûi noäi taâm cuûa
caù vò. Vieäc öu tieân cho söï hoái caûi traùi tim khoâng heà loaïi tröø,
nhöng traùi laïi, coøn baét buoäc ñem laïi nhöõng laønh maïnh hoaù thích
hôïp cho caùc cô cheá vaø ñieàu kieän soáng, khi caùc cô cheá vaø ñieàu kieän
soáng ñoù ñöa ñeán toäi loãi, ñeå chuùng trôû thaønh phuø hôïp vôùi caùc quy
taéc cuûa ñöùc coâng baèng, khoâng choáng ñoái nhöng cuûng coá ñieàu thieän
haûo12.
1889. Khoâng coù söï trôï giuùp cuûa aân suûng, con ngöôøi khoâng bieát
“khaùm phaù ra con ñöôøng, thöôøng laø nhoû heïp, giöõa moät beân laø söï
heøn nhaùt muoán nhöôïng boä ñieàu xaáu vaø moät beân laø söùc maïnh, töï
löøa doái mình raèng mình coù theå chieán thaéng ñieàu xaáu, nhöng thaät
söï laïi laøm cho ñieàu xaáu nhaân roäng theâm”13. Con ñöôøng ñoù laø con 1825
ñöôøng cuûa ñöùc meán, nghóa laø cuûa loøng meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi. Ñöùc
meán laø ñieàu raên mang tính xaõ hoäi cao nhaát. Ñöùc meán toân troïng
ngöôøi khaùc vaø caùc quyeàn lôïi cuûa hoï. Ñöùc meán ñoøi hoûi söï thöïc thi
ñöùc coâng baèng vaø chæ coù ñöùc meán môùi laøm cho chuùng ta coù khaû
naêng thöïc hieän ñieàu ñoù. Ñöùc meán gôïi höùng cho moät cuoäc ñôøi töï
hieán: “Ai tìm caùch giöõ maïng soáng mình, thì seõ maát; coøn ai lieàu maát
maïng soáng mình, thì seõ baûo toàn ñöôïc maïng soáng” (Lc 17,33).
TOÙM LÖÔÏC
1890. Coù moät söï töông töï naøo ñoù giöõa söï hieäp thoâng caùc Ngoâi Vò
Thieân Chuùa vôùi tình huynh ñeä maø con ngöôøi phaûi thieát laäp vôùi
nhau.
1891. Nhaân vò, ñeå töï phaùt trieån theo baûn tính cuûa mình, caàn ñôøi
soáng xaõ hoäi. Moät soá xaõ hoäi, nhö gia ñình vaø coäng ñoàng daân söï, phuø
hôïp moät caùch tröïc tieáp hôn vôùi baûn tính con ngöôøi.
1892. “Nguyeân lyù, chuû theå vaø muïc ñích cuûa taát caû caùc ñònh cheá xaõ
hoäi laø, vaø phaûi laø, nhaân vò”14.
1893. Phaûi khuyeán khích vieäc tham gia roäng raõi vaøo caùc hieäp hoäi
vaø caùc toå chöùc maø ngöôøi ta ñöôïc töï do löïa choïn.
11
ÑGH Pioâ XII, Nuntius radiophonicus (1 iunii 1941): AAS 33 (1941) 197.
12
13
14
1894. Theo nguyeân taéc boå trôï, Nhaø Nöôùc hay moät toå chöùc lôùn hôn,
khoâng ñöôïc thay theá saùng kieán vaø traùch nhieäm cuûa nhöõng caù vò vaø
caùc toå chöùc trung gian.
1895. Xaõ hoäi phaûi coå voõ vieäc thöïc thi caùc nhaân ñöùc, chöù khoâng
ñöôïc caûn trôû. Baäc thang ñuùng ñaén veà caùc giaù trò phaûi gôïi höùng cho
xaõ hoäi.
1896. ÔÛ ñaâu toäi loãi phaù huyû baàu khí xaõ hoäi, thì phaûi chaïy ñeán vôùi
söï hoái caûi cuûa caùc traùi tim vaø vôùi aân suûng cuûa Thieân Chuùa. Ñöùc
meán thuùc ñaåy nhöõng cuoäc caûi toå chính ñaùng. Khoâng coù giaûi phaùp
naøo cho vaán ñeà xaõ hoäi ngoaøi Tin Möøng15.
Muïc 2
Söï tham gia vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi
Articulus 2
In vita sociali participatio
I. QUYEÀN BÍNH
AUCTORITAS
1897. “Xaõ hoäi loaøi ngöôøi seõ khoâng theå ñöôïc toå chöùc toát, cuõng khoâng
2234 theå thònh vöôïng, neáu khoâng coù nhöõng ngöôøi, ñöôïc trao quyeàn bính
hôïp phaùp, ñeå gìn giöõ caùc cô cheá, vaø laøm moïi ñieàu caàn thieát ñeå tích
cöïc baûo trôï cho lôïi ích cuûa moïi phaàn töû”16. Ñöôïc goïi laø “quyeàn
bính”, laø tö caùch nhôø ñoù nhöõng caù vò hay nhöõng cô cheá ñöa ra
nhöõng luaät leä vaø leänh truyeàn cho ngöôøi ta, vaø mong ñôïi ngöôøi ta
tuaân phuïc.
1898. Moïi coäng ñoàng nhaân loaïi ñeàu caàn coù moät quyeàn bính ñeå quaûn
trò noù17. Quyeàn bính naøy ñaët neàn taûng treân baûn tính nhaân loaïi.
Quyeàn bính laø caàn thieát cho söï thoáng nhaát cuûa coäng ñoàng daân söï.
Nhieäm vuï cuûa noù coát taïi vieäc baûo ñaûm toái ña cho coâng ích cuûa xaõ
hoäi.
2235 1899. Quyeàn bính, theo traät töï luaân lyù ñoøi hoûi, phaùt xuaát töø Thieân
Chuùa: “Moãi ngöôøi phaûi phuïc tuøng chính quyeàn, vì khoâng coù quyeàn
bính naøo maø khoâng bôûi Thieân Chuùa, vaø nhöõng quyeàn bính hieän
15
16
17
X. ÑGH Leâoâ XIII, Thoâng ñieäp Diuturnum illud: Leonis XIII Acta 2, 271; Id., Thoâng ñieäp
Immortale Dei: Leonis XIII Acta 5, 120.
höõu laø do Thieân Chuùa thieát laäp. Nhö vaäy, ai choáng ñoái quyeàn bính
laø choáng laïi traät töï Thieân Chuùa ñaët ra, vaø keû naøo choáng laïi Ngaøi,
seõ chuoác laáy aùn phaït ” (Rm 13,1-2)18.
1900. Boån phaän vaâng phuïc ñoøi buoäc moïi ngöôøi phaûi toân troïng 2238
quyeàn bính cho xöùng hôïp; vaø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang thöïc thi
nhieäm vuï, phaûi toân troïng vaø tuøy coâng traïng cuûa hoï maø toû loøng bieát
ôn vaø quyù meán.
Trong taùc phaåm cuûa thaùnh Giaùo Hoaøng Cleâmenteâ thaønh Roâma,
coù moät lôøi kinh coå xöa nhaát caàu cho chính quyeàn19: 2240
“Laïy Chuùa, xin ban cho hoï söùc khoûe, bình an, hoøa thuaän vaø beàn
vöõng, ñeå hoï thöïc thi ñuùng ñaén quyeàn haønh Chuùa ñaõ trao cho hoï.
Laïy Chuùa laø Chuû teå, laø Vua trôøi vónh cöûu, chính Chuùa ban cho
con caùi loaøi ngöôøi vinh quang, danh döï vaø quyeàn bính treân moïi
vaät traàn theá. Laïy Chuùa, xin höôùng daãn keá hoaïch cuûa hoï theo
ñieàu gì laø toát, laø ñeïp tröôùc maët Chuùa, ñeå khi thi haønh moät caùch
ñaïo ñöùc nhieäm vuï maø Chuùa ñaõ trao cho, trong an bình vaø quaûng
ñaïi, hoï nhaän ñöôïc ôn Chuùa phuø hoä”20.
1901. Moät khi quyeàn bính thuoäc veà traät töï do Thieân Chuùa aán ñònh,
thì “vieäc xaùc ñònh theå cheá vaø vieäc chæ ñònh nhöõng ngöôøi ñieàu haønh,
phaûi ñöôïc daønh cho yù muoán töï do cuûa caùc coâng daân”21.
Söï khaùc nhau cuûa caùc theå cheá chính trò coù theå ñöôïc chaáp nhaän
veà maët luaân lyù, mieãn laø caùc theå cheá naøy phuïc vuï lôïi ích chính ñaùng
cuûa coäng ñoàng ñaõ thöøa nhaän chuùng. Caùc theå cheá coù baûn chaát traùi 2242
ngöôïc vôùi luaät töï nhieân, vôùi traät töï coâng coäng vaø vôùi caùc quyeàn caên
baûn cuûa con ngöôøi, thì khoâng theå ñem laïi coâng ích cho nhöõng quoác
gia ñang bò aùp ñaët phaûi theo nhöõng theå cheá ñoù.
1902. Quyeàn bính khoâng ruùt ra tính hôïp phaùp luaân lyù töï chính 1930
mình. Hoï khoâng ñöôïc xöû söï caùch chuyeân cheá, nhöng phaûi haønh
ñoäng vì coâng ích vôùi tö caùch laø “moät söùc maïnh luaân lyù ñaët neàn taûng
treân söï töï do vaø yù thöùc traùch nhieäm”22:
“Luaät phaùp nhaân loaïi chæ coù tính caùch laø luaät khi phuø hôïp vôùi leõ 1951
phaûi: vaø theo ñoù, roõ raøng laø noù xuaát phaùt töø Leà luaät vónh cöûu; khi
xa lìa leõ phaûi, noù ñöôïc goïi laø moät luaät baát coâng: noù khoâng coøn coù
tính caùch laø luaät, nhöng ñuùng hôn, noù mang tính caùch baïo löïc”23.
18
X. 1 Pr 2,13-17.
19
X. 1 Tm 2,1-2.
20
Thaùnh Cleâmenteâ Roâma, Epistula ad Corinthios, 61, 1-2: SC 167, 198-200 (Funk 1, 178-180).
21
22
23
Thaùnh Toâma Aqunoâ, Summa theologiae, I-II, q. 93, a. 3, ad. 2: Ed. Leon. 7, 164.
1903. Quyeàn bính chæ ñöôïc thöïc thi moät caùch hôïp phaùp khi noù möu
caàu coâng ích cuûa taäp theå lieân heä, vaø duøng nhöõng phöông tieän ñöôïc
pheùp veà maët luaân lyù ñeå ñaït ñöôïc coâng ích ñoù. Neáu caùc nhaø laõnh
ñaïo ñöa ra nhöõng luaät baát coâng hay söû duïng nhöõng bieän phaùp traùi
luaân lyù, thì nhöõng meänh leänh ñoù khoâng theå baét buoäc löông taâm.
2242 “Trong tröôøng hôïp naøy, quyeàn bính khoâng coøn hieäu löïc, vaø trôû
thaønh moät laïm duïng ñaùng xaáu hoå”24.
1904. “Vì vaäy, toát hôn laø, moïi quyeàn haønh phaûi ñöôïc quaân bình vôùi
nhöõng quyeàn haønh khaùc vaø nhöõng thaåm quyeàn khaùc, ñeå gìn giöõ
nhöõng giôùi haïn cuûa noù. Ñoù laø nguyeân taéc ‘Nhaø Nöôùc phaùp cheá’,
trong ñoù luaät phaùp laø toái thöôïng, chöù khoâng phaûi yù muoán ñoäc ñoaùn
cuûa moät soá ngöôøi”25.
II. COÂNG ÍCH

BONUM COMMUNE
1905. Theo baûn tính xaõ hoäi cuûa con ngöôøi, lôïi ích caù nhaân taát
801 nhieân ñöôïc lieân keát vôùi coâng ích. Coâng ích chæ coù theå ñöôïc ñònh
1881 nghóa trong töông quan vôùi nhaân vò:
“Caùc baïn ñöøng soáng coâ laäp hay kheùp kín nôi mình, nhö theå caùc
baïn ñaõ ñöôïc coâng chính hoùa roài, nhöng haõy hôïp laïi neân moät ñeå
cuøng tìm kieám ñieàu höõu ích cho moïi ngöôøi”26.
1906. Phaûi hieåu coâng ích laø “toaøn theå nhöõng ñieàu kieän cuûa ñôøi soáng
xaõ hoäi giuùp caû nhöõng taäp theå, caû nhöõng phaàn töû rieâng reõ, ñaït tôùi
söï hoaøn haûo rieâng cuûa mình moät caùch ñaày ñuû vaø deã daøng hôn”27.
Coâng ích lieân quan ñeán ñôøi soáng cuûa moïi ngöôøi. Noù ñoøi hoûi moãi
ngöôøi phaûi khoân ngoan, nhaát laø nhöõng ai ñang caàm quyeàn. Coâng
ích goàm ba yeáu toá caên baûn:
1929 1907. Tröôùc heát, coâng ích giaû thieát phaûi toân troïng caù vò theo ñuùng
nghóa. Vì coâng ích, caùc nhaø caàm quyeàn phaûi toân troïng caùc quyeàn
caên baûn vaø baát khaû nhöôïng cuûa nhaân vò. Xaõ hoäi phaûi ñeå cho moãi
thaønh vieân thöïc hieän ôn goïi cuûa mình. Ñaëc bieät, coâng ích naèm
trong nhöõng ñieàu kieän ñeå thöïc thi caùc söï töï do töï nhieân, caùc söï töï
do ñoù laø caàn thieát ñeå ôn goïi nhaân linh ñöôïc phaùt trieån: nhö quyeàn
“haønh ñoäng theo quy taéc ngay thaúng cuûa löông taâm mình, quyeàn
baûo veä ñôøi tö vaø quyeàn töï do chính ñaùng, caû trong vaán ñeà toân
2106 giaùo”28.
24
25
26
Epistula Pseudo Barnabae, 4. 10: SC 172, 100-102 (Funk 1, 48).
27
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 26: AAS 58 (1966) 1046; x. Ibid., 74:
AAS 58 (1966) 1096.
28
1908. Thöù hai, coâng ích ñoøi hoûi söï thònh vöôïng xaõ hoäi vaø söï phaùt
trieån cuûa chính taäp theå. Söï phaùt trieån laø toùm keát cuûa taát caû moïi 2441
traùch nhieäm xaõ hoäi. Vì coâng ích, quyeàn bính coù nhieäm vuï phaân xöû
giöõa caùc quyeàn lôïi rieâng tö khaùc nhau. Nhöng quyeàn bính phaûi giuùp
moãi ngöôøi coù ñöôïc nhöõng gì caàn thieát ñeå coù ñöôïc moät cuoäc soáng
thaät söï nhaân baûn: löông thöïc, aùo quaàn, söùc khoûe, vieäc laøm, giaùo duïc
vaø vaên hoùa, ñöôïc thoâng tin ñaày ñuû, quyeàn xaây döïng gia ñình29,
v.v....
1909. Cuoái cuøng, coâng ích bao haøm hoøa bình, nghóa laø, söï beàn vöõng 2304
vaø söï an ninh cuûa moät traät töï chính ñaùng. Vì vaäy, coâng ích giaû
thieát raèng quyeàn bính, baèng nhöõng phöông tieän trung thöïc, phaûi
baûo ñaûm an ninh cho xaõ hoäi vaø cho caùc thaønh vieân cuûa xaõ hoäi. 2310
Coâng ích thieát laäp quyeàn töï veä chính ñaùng cuûa caù vò vaø taäp theå.
1910. Neáu moãi coäng ñoàng nhaân loaïi ñeàu coù moät coâng ích cho pheùp
mình nhaän bieát mình theo ñuùng nghóa, thì ngöôøi ta thaáy söï hoaøn 2244
thaønh ñaày ñuû nhaát cuûa moät coâng ích nhö vaäy trong coäng ñoàng
chính trò. Nhaø Nöôùc coù nhieäm vuï baûo veä vaø thaêng tieán coâng ích cuûa
xaõ hoäi daân söï, cuûa caùc coâng daân vaø caùc toå chöùc trung gian.
1911. Nhöõng leä thuoäc giöõa con ngöôøi vôùi nhau trôû neân chaët cheõ
hôn. Nhöõng leä thuoäc ñoù daàn daàn ñöôïc môû roäng khaép theá giôùi. Söï
hôïp nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi, khi quy tuï nhöõng thaønh vieân coù
cuøng moät phaåm giaù theo baûn tính, ñoøi hoûi coù moät coâng ích phoå 2438
quaùt. Coâng ích naøy ñoøi söï toå chöùc cuûa coäng ñoàng caùc quoác gia, “coù
khaû naêng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu khaùc nhau cuûa con ngöôøi trong
caùc laõnh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi nhö thöïc phaåm, söùc khoûe, giaùo
duïc..., cuõng nhö trong moät soá hoaøn caûnh ñaëc bieät coù theå xaûy ra nôi
naøy nôi khaùc, … nhö laøm nheï bôùt nhöõng khoán khoå cuûa nhöõng ngöôøi
tò naïn raûi raùc khaép theá giôùi, hoaëc giuùp ñôõ cho nhöõng ngöôøi di cö vaø
gia ñình hoï”30.
1912. Coâng ích luoân höôùng tôùi vieäc thaêng tieán con ngöôøi: “Traät töï
cuûa caùc söï vieäc phaûi leä thuoäc traät töï cuûa caùc caù vò chöù khoâng ngöôïc 1881
laïi”31. Traät töï naøy ñöôïc ñaët neàn trong chaân lyù, ñöôïc xaây döïng treân
coâng baèng, ñöôïc coù söï soáng bôûi tình yeâu.
III. TRAÙCH NHIEÄM VAØ SÖÏ THAM GIA

RESPONSABILITAS ET PARTICIPATIO
1913. Tham gia laø söï daán thaân töï nguyeän vaø quaûng ñaïi cuûa caù vò
vaøo nhöõng giao dòch xaõ hoäi. Caàn thieát laø, taát caû moïi ngöôøi phaûi
29
30
31
tham gia vaøo vieäc möu caàu coâng ích, moãi ngöôøi theo ñòa vò vaø vai
troø mình ñaûm nhaän. Boån phaän naøy gaén lieàn vôùi phaåm giaù cuûa
nhaân vò.
1914. Tröôùc heát, söï tham gia ñöôïc theå hieän baèng vieäc ñaûm nhaän
1734 nhieäm vuï trong caùc phaàn vieäc thuoäc traùch nhieäm caù vò: khi quan
taâm chaêm soùc gia ñình mình, khi laøm vieäc cuûa mình moät caùch coù
löông taâm, laø con ngöôøi tham gia vaøo coâng ích cuûa nhöõng ngöôøi
khaùc vaø cuûa xaõ hoäi32.
2239 1915. Caùc coâng daân phaûi tích cöïc tham gia caøng nhieàu caøng toát vaøo
ñôøi soáng coäng ñoàng. Caùch tham gia coù theå khaùc nhau töø nöôùc naøy
ñeán nöôùc khaùc, hoaëc töø neàn vaên hoaù naøy ñeán neàn vaên hoaù khaùc.
“Phaûi khen ngôïi ñöôøng loái haønh ñoäng cuûa nhöõng quoác gia ñang ñeå
cho caùc coâng daân ñöôïc tham gia toái ña vaøo vieäc nöôùc trong söï töï do
ñích thöïc”33.
1916. Cuõng nhö moïi boån phaän ñaïo ñöùc, söï tham gia cuûa moïi ngöôøi
1888 trong vieäc hoaït ñoäng cho coâng ích, bao haøm söï hoái caûi khoâng ngöøng
ñöôïc canh taân cuûa caùc thaønh vieân cuûa xaõ hoäi. Phaûi keát aùn nghieâm
khaéc söï gian laän vaø nhöõng maùnh lôùi khaùc maø moät soá ngöôøi duøng
ñeå troán traùnh caùc ñoøi buoäc cuûa luaät phaùp vaø caùc quy ñònh cuûa boån
phaän xaõ hoäi, vì chuùng khoâng theå ñi ñoâi vôùi nhöõng ñoøi hoûi cuûa ñöùc
2409 coâng baèng. Phaûi quan taâm phaùt trieån nhöõng cô cheá giuùp caûi thieän
caùc ñieàu kieän cuûa ñôøi soáng con ngöôøi34.
1917. Nhöõng ngöôøi ñang thöïc thi nhieäm vuï cuûa quyeàn bính coù boån
phaän khaúng ñònh nhöõng giaù trò ñem laïi söï tín nhieäm nôi caùc thaønh
vieân cuûa taäp theå, vaø khuyeán khích hoï tham gia phuïc vuï ñoàng loaïi
cuûa mình. Söï tham gia baét ñaàu töø vieäc giaùo duïc vaø vaên hoùa. “Chuùng
ta coù lyù do chính ñaùng ñeå nghó raèng: töông lai nhaân loaïi naèm trong
1818 tay nhöõng ngöôøi coù khaû naêng trao cho caùc theá heä ñeán sau nhöõng lyù
do ñeå soáng vaø ñeå hy voïng”35.
TOÙM LÖÔÏC
1918. “Khoâng coù quyeàn bính naøo maø khoâng bôûi Thieân Chuùa, vaø
nhöõng quyeàn bính hieän höõu laø do Thieân Chuùa thieát laäp” (Rm 13,1).
1919. Moïi coäng ñoàng nhaân loaïi ñeàu caàn coù quyeàn bính ñeå coäng
ñoaøn ñöôïc duy trì vaø phaùt trieån.
32
33
34
35
1920. “Coäng ñoàng chính trò vaø coâng quyeàn ñaët neàn taûng treân baûn
tính con ngöôøi, cho neân cuõng naèm trong moät traät töï do Thieân Chuùa
aán ñònh”36.
1921. Quyeàn bính ñöôïc thöïc thi moät caùch hôïp phaùp khi noù ñöôïc aùp
duïng ñeå theo ñuoåi coâng ích cuûa xaõ hoäi. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu ñoù, quyeàn
bính phaûi duøng nhöõng phöông theá coù theå chaáp nhaän ñöôïc veà maët
luaân lyù .
1922. Söï khaùc bieät veà caùc theå cheá chính trò laø ñieàu hôïp phaùp, mieãn
laø chuùng phuïc vuï coâng ích cuûa coäng ñoàng.
1923. Quyeàn bính chính trò phaûi ñöôïc khai trieån trong nhöõng giôùi
haïn cuûa traät töï luaân lyù vaø phaûi baûo ñaûm nhöõng ñieàu kieän ñeå thöïc
thi quyeàn töï do.
1924. Coâng ích laø “toaøn theå nhöõng ñieàu kieän cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi
giuùp caû nhöõng taäp theå, caû nhöõng phaàn töû rieâng reõ, ñaït tôùi söï hoaøn
haûo rieâng cuûa mình moät caùch ñaày ñuû vaø deã daøng hôn”37.
1925. Coâng ích goàm ba yeáu toá caên baûn: toân troïng vaø phaùt huy caùc
quyeàn lôïi caên baûn cuûa con ngöôøi; söï thònh vöôïng hay söï phaùt trieån
caùc lôïi ích tinh thaàn vaø vaät chaát cuûa xaõ hoäi; hoøa bình vaø an ninh
cho taäp theå vaø cho caùc thaønh vieân cuûa taäp theå.
1926. Phaåm giaù cuûa nhaân vò bao haøm vieäc möu caàu coâng ích. Moãi
ngöôøi phaûi quan taâm coå voõ vaø naâng ñôõ nhöõng toå chöùc nhaèm caûi
thieän caùc ñieàu kieän cuûa ñôøi soáng con ngöôøi.
1927. Nhaø nöôùc coù boån phaän baûo veä vaø phaùt huy coâng ích cuûa xaõ
hoäi daân söï. Coâng ích cuûa toaøn theå gia ñình nhaân loaïi ñoøi phaûi coù
moät toå chöùc xaõ hoäi naøo ñoù coù taàm voùc quoác teá.
Muïc 3
Coâng baèng xaõ hoäi
Articulus 3
Iustitia socialis
1928. Xaõ hoäi baûo ñaûm coâng baèng xaõ hoäi, khi taïo ñieàu kieän ñeå caùc
ñoaøn theå vaø moãi caù nhaân coù ñöôïc nhöõng gì hoï coù quyeàn höôûng theo 2832
36
37
baûn tính vaø ôn goïi cuûa hoï. Coâng baèng xaõ hoäi ñöôïc lieân keát vôùi coâng
ích vaø vôùi vieäc thöïc thi quyeàn bính.
I. TOÂN TROÏNG NHAÂN VÒ

PERSONAE HUMANAE OBSERVANTIA
1929. Khoâng theå coù coâng baèng xaõ hoäi, neáu khoâng coù söï toân troïng
1881 phaåm giaù sieâu vieät cuûa con ngöôøi. Nhaân vò laø muïc ñích toái haäu cuûa
xaõ hoäi, vì xaõ hoäi ñöôïc quy höôùng veà nhaân vò:
“Vieäc baûo veä vaø thaêng tieán phaåm giaù cuûa nhaân vò ñöôïc Ñaáng Taïo
Hoùa uyû thaùc cho chuùng ta, vaø baát cöù ôû thôøi ñaïi naøo trong lòch söû,
caùc ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñeàu maéc nôï veà ñieàu ñoù, vì nhieäm vuï
ñaõ laõnh nhaän”38.
1930. Söï toân troïng nhaân vò bao haøm vieäc toân troïng caùc quyeàn phaùt
1700 xuaát töø phaåm giaù cuûa nhaân vò, xeùt nhö moät thuï taïo. Caùc quyeàn ñoù
1902 coù tröôùc xaõ hoäi vaø ñöôïc aán ñònh cho xaõ hoäi. Caùc quyeàn ñoù ñaët neàn
cho tính hôïp phaùp veà maët luaân lyù cuûa moïi quyeàn bính: khi khinh
mieät hay phuû nhaän caùc quyeàn ñoù trong luaät thieát ñònh cuûa mình, laø
xaõ hoäi phaù huyû tính hôïp phaùp veà maët luaân lyù cuûa chính mình39.
Khoâng coù söï toân troïng nhö vaäy, quyeàn bính chæ coù theå döïa treân söùc
maïnh hay baïo löïc, ñeå baét buoäc nhöõng ngöôøi döôùi quyeàn mình phaûi
tuaân phuïc. Hoäi Thaùnh coù boån phaän nhaéc nhôû nhöõng ngöôøi thieän
chí veà nhöõng quyeàn naøy vaø phaân bieät chuùng vôùi nhöõng yeâu saùch
thaùi quaù hoaëc sai laàm.
1931. Ñeå toân troïng nhaân vò, phaûi toân troïng nguyeân taéc naøy: “Moãi
2212 ngöôøi phaûi coi ngöôøi laân caän, khoâng tröø moät ai, nhö ‘caùi toâi thöù hai
cuûa mình’, neân tröôùc heát phaûi quan taâm ñeán söï soáng cuûa hoï vaø
nhöõng phöông tieän caàn thieát giuùp hoï soáng xöùng vôùi nhaân phaåm”40.
Khoâng moät luaät phaùp naøo töï mình coù theå xoùa boû ñöôïc caùc noãi sôï
haõi, nhöõng thaønh kieán, nhöõng thaùi ñoä kieâu caêng vaø ích kyû, vaãn
ngaên trôû vieäc xaây döïng nhöõng xaõ hoäi thaät söï huynh ñeä. Nhöõng
1825 thaùi ñoä ñoù chæ chaám döùt nhôø ñöùc meán laø nhaân ñöùc nhaän ra moãi
ngöôøi ñeàu laø “ngöôøi laân caän”, laø anh em.
1932. Boån phaän “trôû neân ngöôøi laân caän” cuûa ngöôøi khaùc vaø tích cöïc
phuïc vuï hoï laïi caøng khaån thieát hôn, khi hoï ngheøo khoå hôn veà baát
2449 cöù phöông dieän naøo. “Moãi laàn caùc ngöôi laøm nhö theá cho moät trong
nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta ñaây, laø caùc ngöôi ñaõ laøm cho
chính Ta vaäy” (Mt 25,40).
38
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis, 47: AAS 80 (1988) 581.
39
X. ÑGH Gioan XXIII, Thoâng ñieäp Pacem in terris, 61: AAS 55 (1963) 274.
40
1933. Boån phaän naøy ñöôïc môû roäng tôùi nhöõng ngöôøi suy nghó hay
haønh ñoäng khaùc vôùi chuùng ta. Giaùo huaán cuûa Ñöùc Kitoâ ñoøi buoäc
phaûi ñi ñeán choã tha thöù moïi xuùc phaïm. Giaùo huaán ñoù coøn môû roäng
giôùi raên yeâu thöông, laø neùt ñoäc ñaùo cuûa Leà luaät môùi, ñeán taát caû caùc
keû thuø41. Söï giaûi phoùng theo tinh thaàn Tin Möøng khoâng theå ñi ñoâi 2303
vôùi söï oaùn gheùt keû thuø, xeùt nhö moät caù vò, nhöng phaûi oaùn gheùt
ñieàu xaáu maø ngöôøi, xeùt nhö keû thuø, ñaõ laøm.
II. SÖÏ BÌNH ÑAÚNG

VAØ NHÖÕNG KHAÙC BIEÄT GIÖÕA CON NGÖÔØI
AEQUALITAS ET DIFFERENTIAE INTER HOMINES
1934. Taát caû moïi ngöôøi, ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh cuûa Thieân
Chuùa duy nhaát, ñöôïc phuù ban moät linh hoàn coù lyù trí nhö nhau, neân
coù cuøng moät baûn tính vaø cuøng moät nguoàn goác. Ñöôïc cöùu chuoäc nhôø
hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ, moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi tham döï cuøng moät
vinh phuùc thaàn linh: vì vaäy moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc höôûng cuøng moät 225
phaåm giaù.
1935. Söï bình ñaúng giöõa con ngöôøi vôùi nhau chuû yeáu döïa treân 357
phaåm giaù caù vò vaø caùc quyeàn phaùt xuaát töø phaåm giaù ñoù:
“Trong nhöõng quyeàn caên baûn cuûa caù vò, phaûi vöôït leân treân vaø
loaïi boû moïi caùch thöùc kyø thò hoaëc xaõ hoäi hoaëc vaên hoùa, phaùi
tính, chuûng toäc, maøu da, ñòa vò xaõ hoäi, ngoân ngöõ hoaëc toân giaùo, vì
nhö vaäy laø traùi vôùi yù ñònh cuûa Thieân Chuùa”42.
1936. Khi chaøo ñôøi, con ngöôøi khoâng coù taát caû nhöõng gì caàn thieát 1879
ñeå phaùt trieån ñôøi soáng theå xaùc vaø tinh thaàn cuûa mình. Con ngöôøi
caàn ñeán nhöõng ngöôøi khaùc. Nhöõng khaùc bieät ñaõ xuaát hieän veà tuoåi
taùc, veà nhöõng khaû naêng theå lyù, veà nhöõng khaû naêng trí tueä vaø luaân
lyù, veà nhöõng trao ñoåi maø moãi ngöôøi ñaõ coù theå coù ñöôïc, veà söï phaân
phoái cuûa caûi43. “Nhöõng neùn baïc” khoâng ñöôïc phaân phoái moät caùch
baèng nhau44.
1937. Nhöõng khaùc bieät naøy naèm trong chöông trình cuûa Thieân 340
Chuùa, Ñaáng muoán ngöôøi naøy ñoùn nhaän nhöõng gì mình caàn töø ngöôøi
khaùc, vaø muoán nhöõng ai laõnh ñöôïc “nhöõng neùn baïc” ñaëc bieät, phaûi
bieát truyeàn thoâng chuùng cho nhöõng ngöôøi caàn ñeán chuùng. Caùc khaùc 791
bieät khuyeán khích vaø nhieàu khi ñoøi buoäc caùc caù vò soáng quaûng ñaïi,
nhaân haäu vaø chia seû; chuùng cuõng thuùc ñaåy caùc neàn vaên hoùa laøm
phong phuù laãn nhau: 1202
41
X. Mt 5,43-44.
42
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 29: AAS 58 (1966) 1048-1049.
43
44
X. Mt 25,14-30; Lc 19,11-27.
“Taïi sao Cha laïi ban nhöõng nhaân ñöùc khaùc nhau nhö vaäy, maø
khoâng ban moïi nhaân ñöùc cho moät ngöôøi, nhöng ban nhaân ñöùc
naøy cho ngöôøi naøy, nhaân ñöùc kia cho keû khaùc? … Cha ñaëc bieät seõ
ban cho ngöôøi naøy ñöùc meán; ngöôøi khaùc ñöùc coâng baèng; keû naøy
ñöùc khieâm nhöôøng; keû kia ñöùc tin soáng ñoäng.... Vaø nhö vaäy Cha
ñaõ ban nhieàu hoàng aân vaø aân suûng, caû thieâng lieâng caû traàn theá …
Cha ñaõ ban moïi söï moät caùch raát khoâng ñoàng ñeàu, Cha khoâng ban
moïi söï cho moät ngöôøi, ñeå caùc con nhaát thieát coù cô hoäi thöïc thi
baùc aùi, ngöôøi naøy ñoái vôùi ngöôøi kia; … Cha ñaõ muoán ngöôøi naøy
caàn ñeán ngöôøi khaùc vaø laø thöøa taùc vieân cuûa Cha ñeå phaân phaù t
caùc aân suûng vaø hoàng aân maø hoï ñaõ laõnh nhaän töø nôi Cha”45.
2437 1938. Nhöng cuõng coù nhöõng söï baát bình ñaúng baát coâng maø haøng
trieäu ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ phaûi gaùnh chòu. Nhöõng baát bình ñaúng
ñoù roõ raøng nghòch laïi vôùi Tin Möøng:
“Phaåm giaù bình ñaúng cuûa caùc caù vò ñoøi hoûi raèng ñieàu kieän cuûa ñôøi
soáng phaûi trôû neân nhaân baûn hôn vaø bình ñaúng. Thaät vaäy, nhöõng
2317 baát bình ñaúng thaùi quaù veà kinh teá vaø xaõ hoäi giöõa nhöõng thaønh
phaàn hay giöõa nhöõng daân toäc cuûa moät gia ñình nhaân loaïi duy
nhaát laø moät côù vaáp phaïm, vaø ñi ngöôïc vôùi söï coâng baèng xaõ hoäi,
coâng lyù, phaåm giaù cuûa nhaân vò vaø neàn hoøa bình xaõ hoäi vaø quoác
teá”46.
III. TÌNH LIEÂN ÑÔÙI NHAÂN LOAÏI

HUMANA SOLIDARIETAS
2213 1939. Nguyeân taéc lieân ñôùi, coøn ñöôïc goïi laø nguyeân taéc cuûa “tình
thaân nghóa” hay “baùc aùi xaõ hoäi”, laø moät ñoøi hoûi tröïc tieáp cuûa tình
huynh ñeä nhaân baûn vaø Kitoâ giaùo47.
“Ñieàu sai laàm ñaàu tieân, maø ngaøy nay ñang phoå bieán moät caùch
roäng raõi vaø nguy hieåm, laø ngöôøi ta queân maát quy luaät cuûa tình
lieân ñôùi nhaân loaïi vaø cuûa ñöùc meán, quy luaät naøy ñöôïc thieát ñaët
360 vaø baét buoäc vöøa do nguoàn goác chung cuûa chuùng ta vaø do söï bình
ñaúng cuûa baûn tính coù lyù trí cuûa moïi ngöôøi, duø thuoäc baát cöù daân
toäc naøo, vöøa do hy teá cöùu chuoäc Chuùa Gieâsu daâng leân Chuùa Cha
vónh cöûu, nôi baøn thôø thaäp giaù, vì nhaân loaïi toäi loãi”48.
2402 1940. Tình lieân ñôùi tröôùc heát ñöôïc bieåu loä trong vieäc phaân phoái cuûa
caûi vaø vieäc traû löông lao ñoäng. Tình lieân ñôùi cuõng bao haøm söï noã
45
Thaùnh Catarina Sieâna, Il dialogo della Divina provvidenza, 7: ed. G. Cavallini (Roma 1995)
23-24.
46
47
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis, 38-40: AAS 80 (1988) 564-569;
Id., Thoâng ñieäp Centesimus annus, 10: AAS 83 (1991) 805-806.
48
ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Summi Pontificatus: AAS 31 (1939) 426.
löïc cho moät traät töï xaõ hoäi coâng baèng hôn, trong ñoù nhöõng caêng
thaúng coù theå ñöôïc giaûi quyeát toát hôn vaø chuùng coù theå gaëp ñöôïc giaûi
phaùp lieân keát deã daøng hôn.
1941. Nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi vaø kinh teá khoâng theå ñöôïc giaûi quyeát 2317
neáu khoâng coù söï trôï giuùp cuûa moïi hình thöùc lieân ñôùi: lieân ñôùi giöõa
nhöõng ngöôøi ngheøo vôùi nhau, giöõa ngöôøi giaøu vôùi ngöôøi ngheøo, giöõa
nhöõng ngöôøi lao ñoäng vôùi nhau, giöõa chuû vaø thôï trong xí nghieäpï,
lieân ñôùi giöõa caùc quoác gia vaø giöõa caùc daân toäc. Tình lieân ñôùi quoác teá
laø moät ñoøi hoûi cuûa traät töï luaân lyù. Hoøa bình theá giôùi cuõng moät
phaàn tuøy thuoäc tình lieân ñôùi naøy.
1942. Nhaân ñöùc lieân ñôùi vöôït quaù phaïm vi caùc cuûa caûi vaät chaát.
Khi phaân phaùt caùc cuûa caûi tinh thaàn cuûa ñöùc tin, Hoäi Thaùnh ñaõ 1887
giuùp phaùt trieån nhöõng cuûa caûi traàn theá nhieàu hôn nöõa, Hoäi Thaùnh
ñaõ thöôøng môû ra nhöõng con ñöôøng môùi cho cuoäc phaùt trieån naøy.
Nhö vaäy, qua doøng thôøi gian, Lôøi Chuùa ñaõ ñöôïc thöïc hieän: “Tröôùc
heát haõy tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa vaø ñöùc coâng chính cuûa Ngaøi, 2632
coøn taát caû nhöõng thöù kia, Ngaøi seõ theâm cho” (Mt 6,33):
“Hai ngaøn naêm qua, trong linh hoàn Hoäi Thaùnh, vaãn coù moät taâm
tình soáng ñoäng ñaõ vaø ñang thuùc ñaåy nhieàu ngöôøi soáng ñôøi baùc aùi
ñeán möùc anh huøng - caùc ñan só caøy saâu cuoác baãm, nhöõng nhaø giaûi
phoùng noâ leä, nhöõng ngöôøi chöõa trò beänh nhaân, caùc söù giaû mang
ñöùc tin, vaên minh vaø khoa hoïc ñeán vôùi moïi theá heä vaø daân toäc,
nhaèm taïo ra nhöõng ñieàu kieän xaõ hoäi coù khaû naêng giuùp moïi ngöôøi
coù ñöôïc moät ñôøi soáng xöùng ñaùng vôùi phaåm giaù con ngöôøi vaø
phaåm giaù Kitoâ höõu”49.
TOÙM LÖÔÏC
1943. Xaõ hoäi baûo ñaûm coâng baèng xaõ hoäi, khi taïo ñieàu kieän ñeå caùc
ñoaøn theå vaø moãi caù nhaân coù ñöôïc nhöõng gì hoï coù quyeàn höôûng.
1944. Toâân troïng nhaân vò cuûa nhöõng ngöôøi khaùc laø coi hoï nhö “caùi
toâi thöù hai”. Söï toân troïng nhaân vò giaû thieát vieäc toân troïng caùc
quyeàn caên baûn phaùt xuaát töø phaåm giaù noäi taïi cuûa nhaân vò.
1945. Söï bình ñaúng giöõa con ngöôøi vôùi nhau döïa treân phaåm giaù
caù vò vaø caùc quyeàn phaùt xuaát töø phaåm giaù ñoù.
1946. Nhöõng khaùc bieät giöõa caùc nhaân vò naèm trong keá hoaïch cuûa
Thieân Chuùa, Ñaáng muoán chuùng ta vaø ngöôøi khaùc caàn ñeán nhau.
Nhöõng khaùc bieät aáy phaûi khôi daäy ñöùc meán.
49
ÑGH Pioâ XII, Nuntius radiophonicus (1/6/1941): AAS 33 (1941) 204.
1947. Phaåm giaù bình ñaúng cuûa caùc nhaân vò ñoøi hoûi phaûi coá gaéng
giaûm thieåu nhöõng baát bình ñaúng thaùi quaù veà kinh teá vaø xaõ hoäi.
Phaåm giaù ñoù thuùc ñaåy vieäc huyû boû nhöõng baát bình ñaúng baát coâng.
1948. Nhaân ñöùc lieân ñôùi laø moät nhaân ñöùc mang tính Kitoâ giaùo raát
cao. Noù thöïc thi vieäc chia seû caùc cuûa caûi tinh thaàn hôn laø chia seû
caùc cuûa caûi vaät chaát.
CHÖÔNG BA
ÔN CÖÙU ÑOÄ CUÛA THIEÂN CHUÙA:
LEÀ LUAÄT VAØ AÂN SUÛNG
CAPUT TERTIUM
SALUS DEI: LEX ET GRATIA
1949. Con ngöôøi, ñöôïc keâu goïi höôûng vinh phuùc, nhöng bò toån
thöông bôûi toäi loãi, neân caàn ôn cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa. Söï trôï giuùp
thaàn linh ñeán vôùi con ngöôøi trong Ñöùc Kitoâ, nhôø Leà luaät ñeå höôùng
daãn hoï, vaø trong aân suûng ñeå naâng ñôõ hoï:
“Anh em haõy bieát run sôï maø gaéng söùc lo sao cho mình ñöôïc cöùu
ñoä. Vì chính Thieân Chuùa taùc ñoäng ñeán yù chí cuõng nhö haønh ñoäng
cuûa anh em do loøng yeâu thöông cuûa Ngaøi” (Pl 2,12-13).
Muïc 1
Luaät luaân lyù
Articulus 1
Lex moralis
1950. Luaät luaân lyù laø coâng trình cuûa ñöùc Khoân Ngoan cuûa Thieân
Chuùa. Theo nghóa Thaùnh Kinh, luaät naøy coù theå ñöôïc ñònh nghóa
nhö vieäc daïy doã cuûa moät ngöôøi cha, nhö moät khoa sö phaïm cuûa 53
Thieân Chuùa. Luaät luaân lyù quy ñònh cho con ngöôøi nhöõng con ñöôøng, 1719
nhöõng quy taéc haønh ñoäng daãn ñöa hoï tôùi vinh phuùc Thieân Chuùa ñaõ
höùa; vaø ngaên caám nhöõng con ñöôøng daãn ñeán söï döõ khieán con ngöôøi
xa lìa Thieân Chuùa vaø tình yeâu cuûa Ngaøi. Luaät luaân lyù ñoàng thôøi
vöøa kieân ñònh trong caùc meänh leänh cuûa noù, vöøa ñaùng meán trong
caùc lôøi höùa cuûa noù.
1951. Luaät laø moät quy taéc haønh ñoäng ñöôïc quyeàn bính coù thaåm
quyeàn coâng boá vì coâng ích. Luaät luaân lyù giaû thieát moät traät töï höõu lyù
ñöôïc thieát laäp giöõa caùc thuï taïo, vì lôïi ích cuûa chuùng vaø nhaèm vaøo
muïc ñích cuûa chuùng, do quyeàn naêng, söï khoân ngoan vaø söï toát laønh 295
cuûa Ñaáng Taïo Hoaù. Moïi luaät ñeàu gaëp ñöôïc chaân lyù ñaàu tieân vaø toái
haäu cuûa mình trong Leà Luaät vónh cöûu. Luaät ñöôïc coâng boá vaø thieát
laäp bôûi lyù trí, xeùt nhö vieäc tham gia vaøo söï quan phoøng cuûa Thieân
306 Chuùa haèng soáng, laø Ñaáng Taïo Hoaù vaø Ñaáng Cöùu Chuoäc moïi ngöôøi.
“Luaät ñöôïc meänh danh laø chæ thò cuûa lyù trí”1.
“Trong taát caû caùc sinh linh, chæ con ngöôøi ñöôïc vinh döï, laø chæ
con ngöôøi xöùng ñaùng ñoùn nhaän Leà luaät töø Thieân Chuùa, vaø nhö
moät sinh vaät coù lyù trí, coù khaû naêng ñeå hieåu bieát vaø nhaän ñònh,
301 con ngöôøi phaûi duøng chính söï töï do coù lyù trí maø suy phuïc Ñaáng
ñaõ baét moïi söï suy phuïc mình”2.
1952. Coù nhöõng caùch dieãn taû khaùc nhau cuûa Luaät luaân lyù, vaø thaät
söï, taát caû ñeàu lieân keát vôùi nhau: Leà luaät vónh cöûu, laø nguoàn maïch
cuûa moïi luaät trong Thieân Chuùa; luaät töï nhieân; Luaät ñöôïc maïc khaûi
goàm Luaät cuõ vaø Luaät môùi hoaëc Luaät Tin Möøng; sau cuøng laø caùc daân
luaät vaø giaùo luaät.
578 1953. Luaät luaân lyù gaëp ñöôïc söï vieân maõn vaø söï thoáng nhaát cuûa
mình trong Ñöùc Kitoâ. Chuùa Gieâsu Kitoâ laø con ñöôøng cuûa söï troïn
haûo. Chính Ngöôøi laø muïc ñích cuûa Leà luaät, bôûi vì chæ coù Ngöôøi daïy
doã vaø ban söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa. “Cöùu caùnh cuûa Leà luaät laø
Ñöùc Kitoâ, khieán baát cöù ai tin ñeàu ñöôïc neân coâng chính” (Rm 10,4).
I. LUAÄT LUAÂN LYÙ TÖÏ NHIEÂN

LEX MORALIS NATURALIS
307 1954. Con ngöôøi tham döï vaøo söï khoân ngoan vaø söï toát laønh cuûa
Ñaáng Taïo Hoaù, Ñaáng ñaõ cho hoï quyeàn laøm chuû moïi haønh vi cuûa hoï
1776 vaø khaû naêng töï höôùng ñeán chaân lyù vaø ñieàu thieän. Luaät töï nhieân
dieãn taû caûm thöùc luaân lyù nguyeân thuûy, nhôø ñoù con ngöôøi duøng lyù trí
maø phaân ñònh ñieàu gì laø toát vaø ñieàu gì laø xaáu, ñieàu gì laø chaân lyù vaø
ñieàu gì laø doái traù:
“Luaät töï nhieân ñaõ ñöôïc vieát vaø ñöôïc ghi khaéc trong taâm hoàn moãi
ngöôøi, bôûi vì chính lyù trí con ngöôøi ra leänh haønh ñoäng moät caùch
ngay thaúng vaø traùnh phaïm toäi. Nhöng quy ñònh naøy cuûa lyù trí
con ngöôøi khoâng theå coù giaù trò laø luaät, neáu noù khoâng phaûi tieáng
noùi vaø thoâng dòch vieân cuûa moät lyù trí cao hôn, maø taâm trí vaø söï
töï do cuûa chuùng ta ñeàu phaûi suy phuïc”3.
1787 1955. Luaät thaàn linh vaø töï nhieân4 vaïch cho con ngöôøi thaáy con
ñöôøng phaûi theo ñeå thöïc thi ñieàu toát vaø ñaït tôùi muïc ñích cuûa mình.
1
ÑGH Leâoâ XIII, Thoâng ñieäp Libertas praestantissimum: Leonis XIII Acta 8, 218; x. Thaùnh
Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I-II, q. 90, a. 1: Ed. Leon. 7, 149-150.
2
Tertullianoâ, Adversus Marcionem, 2, 4, 5: CCL 1, 479 (PL 2, 315).
3
ÑGH Leâoâ XIII, Thoâng ñieäp Libertas praestantissimum: Leonis XIII Acta 8, 219.
4
Luaät töï nhieân neâu ra nhöõng meänh leänh ñaàu tieân vaø caên baûn ñieàu
khieån ñôøi soáng luaân lyù. Luaät töï nhieân coù neàn taûng laø taâm tình 396
khao khaùt vaø quy phuïc Thieân Chuùa, Ñaáng laø nguoàn maïch vaø thaåm
phaùn cuûa moïi ñieàu thieän haûo, vaø cuõng coù neàn taûng laø caûm thöùc veà
tha nhaân nhö ngöôøi bình ñaúng vôùi mình. Luaät naøy ñöôïc trình baøy
thaønh nhöõng ñieàu raên chính trong Möôøi Ñieàu Raên. Luaät naøy ñöôïc 2070
goïi laø töï nhieân (naturalis), khoâng phaûi vì lieân quan ñeán nhöõng höõu
theå khoâng coù lyù trí, nhöng bôûi vì lyù trí coâng boá luaät ñoù thuoäc rieâng
veà baûn tính nhaân linh (ad naturam humanam proprie pertinet):
“Caùc quy luaät naøy ñöôïc ghi cheùp ôû ñaâu neáu khoâng phaûi laø trong
quyeån saùch cuûa thöù aùnh saùng ñöôïc goïi laø chaân lyù? Ñoù laø nôi moïi
leà luaät chính ñaùng ñöôïc vieát ra; töø ñoù ñöôïc chuyeån vaøo traùi tim
con ngöôøi ñeå hoï thöïc thi söï coâng chính; luaät naøy khoâng phaûi di
cö vaøo traùi tim con ngöôøi, nhöng nhö ñöôïc in vaøo ñoù, cuõng nhö
moät hình aûnh töø moät chieác nhaãn aán treân saùp maø khoâng rôøi boû
chieác nhaãn”5.
“Luaät töï nhieân khoâng gì khaùc laø aùnh saùng trí tueä do Thieân Chuùa
ñaët trong ta; nhôø ñoù, chuùng ta nhaän bieát ñieàu phaûi laøm vaø ñieàu
phaûi traùnh. Thieân Chuùa ñaõ ban aùnh saùng naøy vaø luaät naøy cho
con ngöôøi trong coâng trình taïo döïng”6.
1956. Hieän dieän trong traùi tim moãi ngöôøi vaø ñöôïc thieát laäp bôûi lyù
trí, luaät töï nhieân coù giaù trò phoå quaùt trong caùc meänh leänh cuûa noù, 2261
vaø quyeàn bính cuûa noù traûi roäng ñeán taát caû moïi ngöôøi. Luaät naøy
dieãn taû phaåm giaù cuûa nhaân vò vaø ñaët neàn taûng cho caùc quyeàn lôïi vaø
nghóa vuï caên baûn cuûa nhaân vò:
“Thaät söï coù moät luaät chaân thaät laø leõ phaûi, phuø hôïp vôùi baûn tính,
ñöôïc tuoân ñoå trong moïi ngöôøi, beàn vöõng, vónh cöûu, noù keâu goïi
boån phaän phaûi thi haønh, noù ngaên caûn söï gian laän phaûi xa laùnh….
Thay luaät naøy baèng moät luaät nghòch laïi laø phaïm thaùnh, khoâng
ñöôïc pheùp ruùt boû ñieàu gì khoûi luaät naøy, vaø cuõng khoâng theå hoaøn
toaøn huyû boû luaät naøy”7.
1957. Vieäc aùp duïng luaät töï nhieân raát ña daïng; coù theå suy nghó ñeå
thích öùng vôùi nhöõng ñieàu kieän ña daïng cuûa ñôøi soáng, tuøy theo nôi
choán, thôøi ñaïi vaø hoaøn caûnh. Tuy nhieân, trong söï khaùc bieät cuûa caùc
neàn vaên hoùa, luaät töï nhieân vaãn laø moät quy taéc noái keát con ngöôøi
vôùi nhau, aán ñònh nhöõng nguyeân taéc chung, tröø nhöõng khaùc bieät
khoâng theå traùnh khoûi.
5
Thaùnh Augustinoâ, De Trinitate, 14, 15, 21: CCL 50A, 451 (PL 42, 1052).
6
Thaùnh Toâma Aquinoâ, In duo praecepta caritatis et in decem Legis praecepta expositio, c. 1:
7
Marcoâ Tullioâ Ciceâroâ, De re publica, 3, 22, 33: Scripta quae manserunt omnia, Bibliotheca
Teubneriana fasc. 39, ed. K. Ziegler, (Leipzig 1969) 96.
2072 1958. Luaät töï nhieân laø baát bieán8 vaø tröôøng toàn qua moïi thay ñoåi
cuûa lòch söû. Noù toàn taïi qua nhöõng traøo löu tö töôûng vaø taäp tuïc, vaø
naâng ñôõ söï phaùt trieån cuûa chuùng. Nhöõng quy taéc dieãn taû luaät töï
nhieân, veà baûn chaát vaãn luoân coù hieäu löïc. Maëc daàu nhöõng nguyeân lyù
cuûa luaät töï nhieân coù bò choái boû, thì chính noù cuõng khoâng theå bò huyû
dieät vaø khoâng theå bò gaït ra khoûi traùi tim con ngöôøi. Luaät töï nhieân
luoân troãi daäy trong ñôøi soáng cuûa caùc caù nhaân vaø caùc xaõ hoäi:
“Laïy Chuùa, chaéc chaén toäi troäm caép bò tröøng phaït bôûi Leà luaät cuûa
Chuùa, vaø bôûi luaät ñaõ ñöôïc ghi trong traùi tim con ngöôøi, luaät maø
chính söï gian aùc cuõng khoâng xoùa boû ñöôïc”9.
1959. Luaät töï nhieân, laø coâng trình toát nhaát cuûa Ñaáng Taïo Hoaù,
mang laïi nhöõng neàn taûng vöõng chaéc, treân ñoù con ngöôøi coù theå xaây
1879 döïng toaø nhaø laø caùc quy luaät luaân lyù ñeå höôùng daãn nhöõng choïn löïa
cuûa hoï. Luaät töï nhieân cuõng ñaët neàn moùng luaân lyù heát söùc caàn thieát
ñeå xaây döïng coäng ñoàng nhaân loaïi. Vaø sau cuøng, noù cung caáp neàn
moùng caàn thieát cho luaät daân söï, luaät naøy ñöôïc quy chieáu veà luaät töï
nhieân, hoaëc baèng caùch suy nghó ñeå ruùt ra nhöõng keát luaän töø caùc
nguyeân taéc cuûa luaät töï nhieân, hoaëc baèng nhöõng boå sung mang tính
chaát thieát ñònh vaø phaùp lyù.
2071 1960. Nhöõng meänh leänh cuûa luaät töï nhieân khoâng ñöôïc moïi ngöôøi
nhaän thöùc moät caùch roõ raøng vaø tröïc tieáp. Trong ñieàu kieän hieän taïi,
aân suûng vaø Maïc khaûi laø caàn thieát cho con ngöôøi toäi loãi, ñeå caùc chaân
lyù toân giaùo vaø luaân lyù “coù theå ñöôïc nhaän bieát bôûi moïi ngöôøi moät
caùch khoâng chuùt trôû ngaïi, moät caùch chaéc chaén vöõng vaøng, vaø
37 khoâng pha troän moät sai laàm naøo”10. Luaät töï nhieân mang laïi cho Leà
luaät ñöôïc maïc khaûi vaø cho aân suûng moät neàn taûng, ñaõ ñöôïc Thieân
Chuùa chuaån bò saün vaø phuø hôïp vôùi coâng cuoäc cuûa Thaàn Khí.
II. LUAÄT CUÕ

LEX VETUS
1961. Thieân Chuùa, Ñaáng Taïo Hoaù vaø Ñaáng Cöùu Ñoä cuûa chuùng ta,
ñaõ choïn Israel nhö daân rieâng cuûa Ngaøi, vaø ñaõ maïc khaûi cho hoï Leà
62 Luaät cuûa Ngaøi vaø nhö vaäy chuaån bò cho cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ.
Luaät Moâisen dieãn taû nhieàu chaân lyù maø lyù trí coù theå ñaït tôùi moät
caùch töï nhieân. Ngöôøi ta gaëp ñöôïc caùc chaân lyù naøy ñöôïc coâng boá vaø
ñöôïc chöùng thöïc trong Giao öôùc cöùu ñoä.
8
9
Thaùnh Augustinoâ, Confessiones 2, 4, 9: CCL 27, 21 (PL 32, 678).
10
CÑ Vaticanoâ I, Hieán cheá tín lyù Dei Filius, c. 2: DS 3005; ÑGH Pioâ XII, Thoâng ñieäp Humani
generis: DS 3876.
1962. Luaät cuõ laø caáp ñoä ñaàu tieân cuûa Leà Luaät ñöôïc maïc khaûi. Caùc
quy ñònh luaân lyù cuûa luaät cuõ ñöôïc toùm laïi trong Möôøi Ñieàu Raên. 2058
Caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên ñaët neàn taûng cho ôn goïi cuûa
con ngöôøi, voán ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa. Caùc ñieàu
raên ñoù ngaên caám nhöõng gì nghòch laïi tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa
vaø ñoái vôùi ngöôøi laân caän, vaø quy ñònh nhöõng ñoøi hoûi caên baûn cuûa
tình yeâu ñoù. Möôøi Ñieàu Raên laø aùnh saùng ñöôïc ban taëng cho löông
taâm cuûa moãi ngöôøi, giuùp hoï nhaän ra lôøi keâu goïi cuûa Thieân Chuùa, vaø
nhöõng con ñöôøng Ngaøi bieåu loä cho hoï, vaø baûo veä hoï khoûi ñieàu xaáu:
“Thieân Chuùa ñaõ vieát treân caùc baûng Luaät, taát caû nhöõng gì maø con
ngöôøi khoâng ñoïc noåi trong traùi tim hoï”11.
1963. Theo truyeàn thoáng Kitoâ giaùo, Leà Luaät thì thaùnh thieän12,
thieâng lieâng13, vaø toát laønh14, nhöng vaãn chöa troïn haûo. Nhö moät 1610
nhaø sö phaïm15, luaät ñoù cho thaáy ñieàu phaûi laøm, nhöng töï noù khoâng
ban söùc maïnh, aân suûng cuûa Thaàn Khí ñeå ngöôøi ta chu toaøn noù. Vì 2542
khoâng xoùa ñöôïc toäi loãi, neân luaät cuõ vaãn coøn laø luaät cuûa tình traïng
noâ leä. Theo thaùnh Phaoloâ, luaät cuõ coù nhieäm vuï toá caùo vaø vaïch traàn
toäi loãi, vì toäi loãi taïo ra thöù “luaät cuûa duïc voïng”16 trong traùi tim con 2515
ngöôøi. Tuy nhieân, Leà Luaät vaãn laø chaëng ñaàu tieân treân con ñöôøng
daãn ñeán Nöôùc Trôøi. Noù chuaån bò vaø giuùp daân Chuùa choïn vaø moãi
Kitoâ höõu saün saøng ñeå hoái caûi vaø tin vaøo Thieân Chuùa Cöùu Ñoä. Vôùi
tính caùch laø lôøi cuûa Thieân Chuùa, Luaät cuõ ñem laïi ñaïo lyù toàn taïi ñeán
muoân ñôøi.
1964. Luaät cuõ laø moät söï chuaån bò naøo ñoù cho Tin Möøng. “Leà Luaät 122
laø moân sö phaïm vaø lôøi tieân baùo veà caùc ñieàu seõ ñeán”17. Luaät cuõ noùi
tieân tri vaø baùo tröôùc coâng trình giaûi phoùng khoûi toäi loãi seõ ñöôïc hoaøn
thaønh vôùi Ñöùc Kitoâ, cung caáp cho Taân Öôùc nhöõng hình aûnh, “nhöõng
tieân tröng”, nhöõng bieåu töôïng, ñeå dieãn taû ñôøi soáng theo Thaàn Khí.
Cuoái cuøng, luaät ñöôïc kieän toaøn bôûi ñaïo lyù cuûa caùc saùch khoân ngoan vaø
caùc Tieân Tri, caùc vò naøy quy höôùng luaät cuõ tôùi Giao öôùc Môùi vaø Nöôùc
Trôøi.
“Döôùi cheá ñoä cuûa Giao Öôùc Cuõ, nhieàu ngöôøi ñaõ coù ñöôïc ñöùc meán
vaø aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø mong chôø nhöõng lôøi höùa
thieâng lieâng vaø vónh cöûu. Vaø nhôø ñoù, hoï ñaõ ñöôïc lieân keát vôùi
Luaät môùi. Ngöôïc laïi, trong thôøi Giao Öôùc Môùi, laïi coù nhöõng con
ngöôøi vaãn soáng theo xaùc thòt, chöa ñaït tôùi söï troïn haûo cuûa Luaät
11
Thaùnh Augustinoâ, Enarratio in Psalmum 57, 1: CCL 39, 708 (PL 36, 673).
12
X. Rm 7,12.
13
X. Rm 7,14.
14
X. Rm 7,16.
15
X. Gl 3,24.
16
X. Rm 7.
17
1828 môùi, vaäy nhöõng ngöôøi trong thôøi Giao Öôùc Môùi naøy phaûi ñöôïc
daãn tôùi caùc coâng vieäc nhaân ñöùc baèng söï sôï haõi caùc hình phaït, vaø
baèng nhöõng lôøi höùa traàn theá naøo ñoù. Duø Luaät cuõ coù daïy caùc ñieàu
raên cuûa ñöùc meán, nhöng Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ñöôïc ban
xuoáng nhôø luaät ñoù, maø nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, ‘Thieân Chuùa ñaõ
ñoå tình yeâu cuûa Ngaøi vaøo loøng chuùng ta’ (Rm 5,5)”18.
III. LUAÄT MÔÙI HAY LUAÄT TIN MÖØNG

LEX NOVA SEU LEX EVANGELICA
1965. Luaät môùi hay Luaät Tin Möøng laø söï troïn haûo nôi traàn theá cuûa
459 Luaät thaàn linh, töï nhieân vaø ñöôïc maïc khaûi. Ñaây laø coâng trình cuûa
581 Ñöùc Kitoâ, ñöôïc trình baøy caùch ñaëc bieät trong Baøi giaûng treân nuùi.
Ñaây cuõng laø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø nhôø Ngaøi, noù trôû
thaønh luaät noäi taâm cuûa ñöùc meán: “Ta hoaøn thaønh moät Giao Öôùc
Môùi vôùi nhaø Israel vaø nhaø Giuña.... Ta seõ ghi vaøo loøng trí chuùng,
715 seõ khaéc vaøo taâm khaûm chuùng leà luaät cuûa Ta; Ta seõ laø Thieân Chuùa
cuûa chuùng coøn chuùng seõ laø Daân cuûa Ta” (Dt 8,8.10)19.
1999 1966. Luaät môùi laø aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc ban cho
caùc tín höõu nhôø tin vaøo Ñöùc Kitoâ. Luaät naøy hoaït ñoäng nhôø ñöùc
meán, vaø duøng Baøi giaûng treân nuùi cuûa Chuùa ñeå daïy chuùng ta ñieàu
phaûi laøm, vaø duøng caùc bí tích ñeå truyeàn thoâng aân suûng giuùp chuùng
ta thöïc hieän ñieàu ñoù:
“Neáu ai soát saéng vaø bình taâm suy nieäm baøi giaûng ñöôïc Chuùa
chuùng ta laø Chuùa Gieâsu Kitoâ coâng boá treân nuùi, nhö chuùng ta ñoïc
trong saùch Tin Möøng theo thaùnh Mattheâu, toâi nghó raèng ngöôøi
ñoù seõ gaëp ñöôïc ôû ñoù, vì laø nhöõng lôøi raên daïy toát nhaát, moät quy
luaät troïn haûo cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Baøi giaûng naøy chöùa ñöïng
taát caû nhöõng meänh leänh maø nhôø ñoù ñôøi soáng Kitoâ höõu ñöôïc naën
ñuùc neân”20.
577 1967. Luaät Tin Möøng hoaøn thaønh21, tinh luyeän, vöôït qua vaø kieän
toaøn Luaät cuõ. Trong caùc moái phuùc, Luaät môùi hoaøn thaønh caùc lôøi
höùa thaàn linh khi naâng cao chuùng leân vaø quy höôùng chuùng veà
“Nöôùc Trôøi”. Luaät Tin Möøng daønh cho nhöõng ai saün saøng ñoùn nhaän
nieàm hy voïng môùi naøy vôùi loøng tin: nhöõng ngöôøi ngheøo, ngöôøi
khieâm toán, ngöôøi ñau khoå, ngöôøi coù traùi tim trong saïch, ngöôøi bò
baùch haïi vì Ñöùc Kitoâ, nhö vaäy Luaät Tin Möøng phaùc hoaï nhöõng con
ñöôøng chöa töøng thaáy cuûa Nöôùc Trôøi.
18
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, I-II, q. 107, a. 1, ad 2: Ed. Leon. 7, 279.
19
X. Gr 31,31-34.
20
Thaùnh Augustinoâ, De sermone Domini in monte, 1, 1, 1: CCL 35, 1-2 (PL 34, 1229-1231).
21
X. Mt 5,17-19.
1968. Luaät Tin Möøng hoaøn thaønh caùc meänh leänh cuûa Leà Luaät. Baøi
giaûng cuûa Chuùa khoâng huûy boû hay laøm giaûm giaù trò caùc quy ñònh
luaân lyù cuûa Luaät cuõ, nhöng ruùt ra nhöõng söùc maïnh coøn aån kín cuûa
chuùng, vaø laøm cho töø nôi chuùng phaùt sinh ra nhöõng ñoøi hoûi môùi: 129
Luaät Tin Möøng maïc khaûi toaøn boä chaân lyù thaàn linh vaø nhaân linh
cuûa Luaät cuõ. Luaät môùi khoâng theâm nhöõng meänh leänh môùi töø beân
ngoaøi, nhöng ñi ñeán choã bieán ñoåi goác reã cuûa caùc haønh vi, laø traùi
tim, nôi con ngöôøi choïn löïa giöõa thanh saïch vaø oâ ueá22, nôi hình 582
thaønh ñöùc tin, ñöùc caäy, ñöùc meán, vaø cuøng vôùi chuùng, caùc nhaân ñöùc
khaùc. Nhö vaäy, Tin Möøng ñöa Leà Luaät tôùi söï vieân maõn cuûa noù nhôø
baét chöôùc söï troïn haûo cuûa Cha treân trôøi23, nhôø vieäc tha thöù cho keû
thuø vaø caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi baùch haïi, gioáng nhö loøng
quaûng ñaïi cuûa Thieân Chuùa24.
1969. Luaät môùi thöïc thi caùc haønh vi toân giaùo: boá thí, caàu nguyeän vaø 1434
chay tònh, khi quy höôùng caùc vieäc ñoù veà “Chuùa Cha, Ñaáng thaáu suoát
nhöõng gì kín ñaùo”, khaùc vôùi nhöõng ngöôøi muoán “ñöôïc ngöôøi ta thaáy”. 25
Lôøi caàu nguyeän cuûa Luaät môùi laø kinh “Laïy Cha”26.
1970. Luaät Tin Möøng bao haøm söï choïn löïa döùt khoaùt giöõa “hai con 1696
ñöôøng”27, vaø thöïc hieän caùc lôøi daïy cuûa Chuùa28; Luaät Tin Möøng ñöôïc 1789
toùm löôïc trong khuoân vaøng thöôùc ngoïc: “Taát caû nhöõng gì anh em
muoán ngöôøi ta laøm cho mình, thì chính anh em cuõng haõy laøm cho
ngöôøi ta, vì Luaät Moâisen vaø lôøi caùc ngoân söù laø theá ñoùù” (Mt 7,12)29.
Toaøn boä Luaät Tin Möøng ñöôïc chöùa ñöïng trong ñieàu raên môùi cuûa 1823
Chuùa Gieâsu30, laø chuùng ta haõy yeâu thöông nhau nhö Ngöôøi ñaõ yeâu
thöông chuùng ta31.
1971. Phaûi theâm vaøo baøi giaûng cuûa Chuùa giaùo lyù luaân lyù trong giaùo
huaán cuûa caùc Toâng Ñoà, nhö caùc ñoaïn Rm 12-15; 1 Cr 12-13; Cl 3-4;
Ep 4-5; v.v.... Giaùo huaán naøy löu truyeàn ñaïo lyù cuûa Chuùa vôùi quyeàn
bính cuûa caùc Toâng Ñoà, ñaëc bieät trong vieäc trình baøy caùc nhaân ñöùc
xuaát phaùt töø ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø laø caùc nhaân ñöùc ñöôïc ñöùc
meán, hoàng aân chuû yeáu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, laøm cho sinh ñoäng.
“Loøng baùc aùi khoâng ñöôïc giaû hình giaû boä.... thöông meán nhau vôùi
tình huynh ñeä... Haõy vui möøng vì coù nieàm hy voïng, cöù kieân nhaãn
22
X. Mt 15,18-19.
23
X. Mt 5,48.
24
X. Mt 5,44.
25
X. Mt 6,1-6.16-18.
26
X. Mt 6,9-13.
27
X. Mt 7,13-14.
28
X. Mt 7,21-27.
29
X. Lc 6,31.
30
X. Ga 13,34.
31
X. Ga 15,12.
luùc gaëp gian truaân, vaø chuyeân caàn caàu nguyeän. Haõy chia seû vôùi
nhöõng ngöôøi trong daân thaùnh ñang laâm caûnh thieáu thoán, vaø aân caàn
1789 tieáp ñaõi khaùch ñeán nhaø” (Rm 12,9-13). Giaùo lyù naøy cuõng daïy chuùng
ta giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà löông taâm döôùi aùnh saùng cuûa moái töông
quan giöõa chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ vaø vôùi Hoäi Thaùnh32.
782 1972. Luaät môùi ñöôïc goïi laø luaät cuûa tình yeâu, bôûi vì daïy chuùng ta
haønh ñoäng vì tình yeâu maø Chuùa Thaùnh Thaàn tuoân ñoå, hôn laø vì sôï
haõi; Luaät môùi ñöôïc goïi laø luaät cuûa aân suûng, bôûi vì mang laïi söùc
maïnh cuûa aân suûng ñeå haønh ñoäng nhôø ñöùc tin vaø caùc bí tích; Luaät
môùi ñöôïc goïi laø luaät cuûa söï töï do33, bôûi vì giaûi thoaùt chuùng ta khoûi
nhöõng raøng buoäc veà nghi thöùc vaø phaùp lyù cuûa luaät cuõ, khieán chuùng
ta saün saøng töï nguyeän haønh ñoäng theo söï thuùc ñaåy cuûa ñöùc meán,
1828 vaø sau heát laøm cho chuùng ta chuyeån töø thaân phaän cuûa moät toâi tôù
“khoâng bieát vieäc chuû laøm”, sang tình traïng laø baïn höõu cuûa Ñöùc
Kitoâ “vì taát caû nhöõng gì Thaày nghe ñöôïc nôi Cha Thaày, Thaày ñaõ
cho anh em bieát” (Ga 15,15), hoaëc coøn tôùi ñòa vò laø moät ngöôøi con
thöøa töï nöõa34.
2053 1973. Luaät môùi, ngoaøi caùc ñieàu raên cuûa mình, cuõng bao goàm nhöõng
lôøi khuyeân Phuùc AÂm. Söï phaân bieät cuûa truyeàn thoáng giöõa caùc ñieàu
raên cuûa Thieân Chuùa vôùi caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm ñöôïc thieát laäp
915 lieân quan ñeán ñöùc meán, laø söï troïn haûo cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Caùc
ñieàu raên nhaèm giuùp traùnh nhöõng gì khoâng phuø hôïp vôùi ñöùc meán.
Caùc lôøi khuyeân coù muïc tieâu giuùp traùnh nhöõng gì, maëc daàu khoâng
ñoái nghòch, nhöng coù theå ngaên caûn söï phaùt trieån cuûa ñöùc meán35.
1974. Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm bieåu loä söï sung maõn soáng ñoäng cuûa
moät ñöùc meán khoâng bao giôø haøi loøng, vì ñaõ khoâng cho ñi nhieàu hôn
nöõa. Caùc lôøi khuyeân chöùng toû söï thuùc ñaåy cuûa ñöùc meán vaø khích
2013 ñoäng söï saün saøng thieâng lieâng cuûa chuùng ta. Luaät môùi chuû yeáu coát
taïi caùc ñieàu raên laø meán Chuùa yeâu ngöôøi. Caùc lôøi khuyeân chæ ra
nhöõng con ñöôøng tröïc tieáp hôn, nhöõng phöông tieän deã daøng hôn vaø
phaûi ñöôïc thöïc thi tuøy theo ôn goïi cuûa moãi ngöôøi:
“Thieân Chuùa khoâng muoán moãi ngöôøi ñeàu phaûi giöõ taát caû caùc lôøi
khuyeân, nhöng chæ nhöõng lôøi khuyeân naøo thích hôïp vôùi söï khaùc
bieät cuûa caùc nhaân vò, caùc thôøi ñaïi, caùc hoaøn caûnh vaø caùc söùc löïc,
nhö ñöùc meán ñoøi hoûi; thaät vaäy, chính ñöùc meán, nhö laø nöõ hoaøng
cuûa moïi nhaân ñöùc, moïi giôùi raên, moïi lôøi khuyeân, vaø cuoái cuøng,
moïi leà luaät vaø moïi haønh ñoäng Kitoâ giaùo, neân ñöùc meán ban cho
32
X. Rm 14; 1 Cr 5-10.
33
X. Gc 1,25; 2,12.
34
X. Gl 4,1-7.21-31; Rm 8,15-17.
35
X. Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, II-II, q. 184, a. 3: Ed. Leon. 10, 453-454.
taát caû nhöõng ñieàu ñoù choã ñöùng, traät töï, thôøi gian vaø giaù trò cuûa
chuùng”36.
TOÙM LÖÔÏC
1975. Theo Thaùnh Kinh, luaät laø lôøi daïy doã cuûa ngöôøi cha laø Thieân
Chuùa, quy ñònh cho con ngöôøi nhöõng con ñöôøng daãn tôùi vinh phuùc
Thieân Chuùa ñaõ höùa vaø ngaên caám nhöõng con ñöôøng cuûa söï döõ.
1976. Luaät laø “moät quy ñònh naøo ñoù cuûa lyù trí höôùng veà coâng ích,
ñöôïc coâng boá bôûi ngöôøi coù traùch nhieäm cuûa coäng ñoàng”37.
1977. Ñöùc Kitoâ laø muïc ñích cuûa Leà Luaät38. Chæ coù Ngöôøi daïy doã vaø
ban söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa.
1978. Luaät töï nhieân laø söï tham döï cuûa con ngöôøi vaøo söï khoân
ngoan vaø söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa, vì con ngöôøi ñaõ ñöôïc taïo
döïng theo hình aûnh cuûa Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình. Luaät töï nhieân
dieãn taû phaåm giaù cuûa nhaân vò vaø ñaët neàn taûng cho caùc quyeàn lôïi vaø
nghóa vuï caên baûn cuûa nhaân vò.
1979. Luaät töï nhieân laø baát bieán vaø tröôøng toàn qua doøng lòch söû.
Nhöõng quy taéc dieãn taû luaät töï nhieân, veà baûn chaát vaãn luoân coù hieäu
löïc. Luaät töï nhieân laø neàn taûng caàn thieát cho vieäc xaây döïng caùc quy
luaät luaân lyù vaø cho luaät daân söï.
1980. Luaät cuõ laø caáp ñoä ñaàu tieân cuûa Leà Luaät ñöôïc maïc khaûi.
Nhöõng meänh leänh luaân lyù cuûa Luaät cuõ ñöôïc toùm laïi trong Möôøi
Ñieàu Raên.
1981. Luaät Moâisen chöùa ñöïng nhieàu chaân lyù maø lyù trí coù theå ñaït
tôùi moät caùch töï nhieân. Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi caùc chaân lyù aáy bôûi
vì ngöôøi ta ñaõ khoâng ñoïc noåi chuùng trong traùi tim cuûa mình.
1982. Luaät cuõ laø moät söï chuaån bò naøo ñoù cho Tin Möøng.
1983. Luaät môùi laø aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc laõnh nhaän
nhôø ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø hoaït ñoäng nhôø ñöùc meán. Luaät môùi
ñöôïc dieãn taû caùch ñaëc bieät trong Baøi giaûng treân nuùi cuûa Chuùa vaø
duøng caùc bí tích ñeå truyeàn thoâng aân suûng cho chuùng ta.
1984. Luaät Tin Möøng hoaøn thaønh, vöôït qua vaø ñöa Luaät cuõ ñeán söï
troïn haûo cuûa noù: kieän toaøn caùc lôøi höùa cuûa Luaät cuõ baèng caùc moái
36
Thaùnh Phanxicoâ Saleâsioâ, Traiteù de l’amour de Dieu, 8, 6: Oeuvres, v. 5 (Annecy 1894) 75.
37
38
X. Rm 10,4.
phuùc cuûa Nöôùc Trôøi, kieän toaøn caùc meänh leänh cuûa Luaät cuõ baèng söï
bieán ñoåi goác reã cuûa caùc haønh vi, laø traùi tim.
1985. Luaät môùi laø luaät cuûa tình yeâu, luaät cuûa aân suûng, luaät cuûa söï
töï do.
1986. Ngoaøi caùc ñieàu raên, Luaät môùi coøn chöùa ñöïng nhöõng lôøi
khuyeân Phuùc AÂm. “Söï thaùnh thieän cuûa Hoäi Thaùnh coøn ñöôïc khích
leä moät caùch ñaëc bieät bôûi nhieàu lôøi khuyeân, maø trong Tin Möøng
Chuùa ñaõ ñeà ra ñeå caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi phaûi tuaân giöõ”39.
Muïc 2
AÂn suûng vaø söï coâng chính hoùa
Articulus 2
Gratia et iustificatio
I. SÖÏ COÂNG CHÍNH HOÙA

IUSTIFICATIO
1987. AÂn suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn coù söùc maïnh coâng chính hoùa
734 chuùng ta, nghóa laø, röûa chuùng ta saïch toäi loãi, vaø truyeàn thoâng cho
chuùng ta söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa nhôø ñöùc tin vaøo Chuùa
Gieâsu Kitoâ40 vaø nhôø bí tích Röûa Toäi41:
“Neáu chuùng ta ñaõ cuøng cheát vôùi Ñöùc Kitoâ, chuùng ta seõ cuøng soáng
vôùi Ngöôøi: ñoù laø nieàm tin cuûa chuùng ta. Thaät vaäy, chuùng ta bieát
raèng: moät khi Ñöùc Kitoâ ñaõ soáng laïi töø coõi cheát, thì khoâng bao giôø
Ngöôøi cheát nöõa, caùi cheát chaúng coøn quyeàn chi ñoái vôùi Ngöôøi.
Ngöôøi ñaõ cheát laø cheát ñoái vôùi toäi loãi, vaø moät laàn laø ñuû. Nay
Ngöôøi soáng, laø soáng cho Thieân Chuùa. Anh em cuõng vaäy, haõy coi
mình nhö ñaõ cheát ñoái vôùi toäi loãi, nhöng nay laïi soáng cho Thieân
Chuùa trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu” (Rm 6, 8-11).
1988. Nhôø quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng ta ñöôïc tham döï
654 vaøo cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ khi cheát cho toäi loãi, vaø ñöôïc tham döï
vaøo söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi khi ñöôïc sinh vaøo ñôøi soáng môùi; chuùng ta
39
40
X. Rm 3,22.
41
X. Rm 6,3-4.
laø nhöõng chi theå cuûa Thaân Theå Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh42, laø nhöõng
ngaønh nho ñöôïc gheùp vaøo Caây nho laø chính Ñöùc Kitoâ43:
“Nhôø Thaàn Khí chuùng ta ñöôïc döï phaàn vaøo Thieân Chuùa. Nhôø söï 460
truyeàn thoâng Thaàn Khí, chuùng ta ñöôïc trôû neân nhöõng ngöôøi ñoàng
phaän vôùi baûn tính thaàn linh…. Vì theá, nhöõng ai coù Thaàn Khí ngöï
nôi mình, ñeàu ñöôïc thaàn linh hoùa”44.
1989. Coâng trình ñaàu tieân cuûa aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø söï 1427
hoái caûi, vieäc naøy thöïc hieän söï coâng chính hoaù theo lôøi rao giaûng
cuûa Chuùa Gieâsu luùc khôûi ñaàu Tin Möøng: “Anh em haõy saùm hoái, vì
Nöôùc Trôøi ñaõ ñeán gaàn” (Mt 4,17). Döôùi taùc ñoäng cuûa aân suûng, con
ngöôøi quay veà vôùi Thieân Chuùa vaø quay löng laïi vôùi toäi loãi, vaø nhö
vaäy ñoùn nhaän ôn tha thöù vaø söï coâng chính töø treân cao. “Söï coâng
chính hoùa … khoâng chæ laø söï tha toäi, nhöng coøn laø söï thaùnh hoaù vaø
canh taân con ngöôøi noäi taâm”45.
1990. Söï coâng chính hoùa giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi toäi loãi laø ñieàu 1446
ñoái nghòch laïi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, vaø thanh taåy traùi tim hoï
khoûi toäi loãi. Söï coâng chính hoaù laø do saùng kieán cuûa loøng thöông xoùt
cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ban ôn tha thöù. Noù giao hoaø con ngöôøi vôùi
Thieân Chuùa. Noù giaûi thoaùt khoûi söï noâ leä toäi loãi vaø noù chöõa laønh. 1733
1991. Söï coâng chính hoaù ñoàng thôøi laø vieäc ñoùn nhaän söï coâng chính
cuûa Thieân Chuùa nhôø ñöùc tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ. ÔÛ ñaây, söï coâng
chính cho thaáy söï ngay thaúng cuûa tình yeâu cuûa Thieân Chuùa. Cuøng
vôùi söï coâng chính hoùa, ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán ñöôïc ñoå traøn 1812
vaøo traùi tim chuùng ta vaø söï vaâng phuïc thaùnh yù Thieân Chuùa ñöôïc
ban cho chuùng ta.
1992. Söï coâng chính hoùa laø coâng traïng nhôø cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc 617
Kitoâ cho chuùng ta, Ngöôøi laø Ñaáng ñaõ töï hieán treân thaäp giaù nhö cuûa
leã soáng ñoäng, thaùnh thieän vaø ñeïp loøng Thieân Chuùa, vaø Maùu Ngöôøi
trôû neân duïng cuï ñeàn toäi vì toäi loãi cuûa moïi ngöôøi. Söï coâng chính hoùa 1266
ñöôïc ban nhôø Pheùp Röûa, laø bí tích cuûa ñöùc tin. Noù laøm cho chuùng
ta neân phuø hôïp vôùi söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng nhôø
quyeàn naêng cuûa loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi laøm cho chuùng ta neân
coâng chính töï beân trong. Söï coâng chính hoaù coù muïc tieâu laø vinh
quang cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø hoàng aân cuûa ñôøi soáng 294
vónh cöûu46.
“Nhöng ngaøy nay, söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc theå
hieän maø khoâng caàn ñeán Luaät Moâisen. Ñieàu naøy, saùch Luaät vaø caùc
42
X. 1 Cr 12.
43
X. Ga 15,1-4.
44
Thaùnh Athanasioâ Alexandria, Epistula ad Serapionem, 1, 24: PG 26, 585-588.
45
CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, c. 7: DS 1528.
46
ngoân söù laøm chöùng. Quaû theá, ngöôøi ta ñöôïc Thieân Chuùa laøm cho
neân coâng chính nhôø loøng tin vaøo Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Taát caû nhöõng
ai tin ñeàu ñöôïc nhö theá, baát luaän laø ai. Thaät vaäy, moïi ngöôøi ñaõ
phaïm toäi vaø bò töôùc maát vinh quang Thieân Chuùa, nhöng hoï ñöôïc
trôû neân coâng chính do hoàng aân Thieân Chuùa ban khoâng, nhôø coâng
trình cöùu chuoäc thöïc hieän trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu. Thieân Chuùa ñaõ
ñaët Ngöôøi laøm nôi xaù toäi nhôø maùu cuûa Ngöôøi cho nhöõng ai coù
loøng tin. Nhö vaäy, Thieân Chuùa cho thaáy Ngaøi laø Ñaángï Coâng
Chính. Tröôùc kia, trong thôøi Thieân Chuùa nhaãn naïi, Ngaøi ñaõ boû
qua caùc toäi loãi ngöôøi ta phaïm. Nhöng baây giôø, Ngaøi muoán cho
thaáy raèng Ngaøi vöøa laø Ñaáng Coâng Chính, vöøa laøm cho keû tin vaøo
Ñöùc Gieâsu ñöôïc neân coâng chính” (Rm 3,21-26).
2008 1993. Söï coâng chính hoaù thieát laäp söï coäng taùc giöõa aân suûng cuûa
Thieân Chuùa vaø söï töï do cuûa con ngöôøi. Veà phía con ngöôøi, söï coâng
chính hoùa ñöôïc dieãn taû trong söï öng thuaän cuûa ñöùc tin ñoái vôùi lôøi
Thieân Chuùa, Ñaáng môøi goïi con ngöôøi hoái caûi, vaø trong söï coäng taùc
cuûa ñöùc meán vôùi söï thuùc ñaåy cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng khôûi
xöôùng vaø gìn giöõ söï öng thuaän ñoù:
2068 “Khi Thieân Chuùa ñaùnh ñoäng traùi tim con ngöôøi nhôø söï soi saùng
cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, con ngöôøi khoâng phaûi laø khoâng laøm gì
khi ñoùn nhaän söï linh höùng naøy, vì hoï coù theå khöôùc töø söï linh
höùng ñoù; tuy nhieân, neáu khoâng coù aân suûng cuûa Thieân Chuùa, hoï
khoâng theå ñaït tôùi söï coâng chính tröôùc maët Ngaøi baèng yù chí töï do
cuûa mình”47.
1994. Söï coâng chính hoùa laø coâng trình voâ cuøng tuyeät haûo cuûa tình
yeâu Thieân Chuùa ñöôïc bieåu loä trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu vaø ñöôïc Chuùa
312 Thaùnh Thaàn ban taëng. Thaùnh Augustinoâ cho raèng “vieäc coâng chính
hoùa keû voâ ñaïo laø moät coâng trình coøn lôùn lao hôn caû trôøi ñaát…. Quaû
vaäy, trôøi ñaát seõ qua ñi; coøn ôn cöùu ñoä vaø coâng chính hoùa nhöõng
ngöôøi ñöôïc tieàn ñònh seõ toàn taïi”48. Thaùnh nhaân coøn cho raèng söï
coâng chính hoùa caùc keû toäi loãi vöôït treân coâng trình taïo döïng caùc
412 Thieân thaàn trong söï coâng chính, vì ñieàu naøy laøm chöùng loøng
thöông xoùt lôùn lao hôn cuûa Thieân Chuùa.
741 1995. Chuùa Thaùnh Thaàn laø vò thaày noäi taâm. Söï coâng chính hoaù,
khi laøm cho “con ngöôøi noäi taâm” ñöôïc sinh ra49, bao haøm söï thaùnh
hoaù toaøn theå con ngöôøi:
“Tröôùc ñaây anh em ñaõ duøng chi theå cuûa mình maø laøm nhöõng ñieàu
oâ ueá vaø söï voâ luaân, ñeå trôû thaønh voâ luaân, thì nay anh em cuõng
haõy duøng chi theå laøm noâ leä söï coâng chính ñeå trôû neân thaùnh
47
48
Thaùnh Augustinoâ, In Iohannis evangelium tractatus, 72,3: CCL 36, 508 (PL 35, 1823).
49
X. Rm 7,22; Ep 3,16.
thieän.... Nhöng giôø ñaây, anh em ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt khoûi aùch toäi
loãi, maø trôû thaønh noâ leä cuûa Thieân Chuùa; anh em thu ñöôïc keát
quaû laø ñöôïc trôû neân thaùnh thieän, vaø roát cuoäc ñöôïc soáng ñôøi ñôøi”
(Rm 6,19.22).
II. AÂN SUÛNG

GRATIA
1996. Söï coâng chính hoaù cuûa chuùng ta laø do aân suûng cuûa Thieân 153
Chuùa. AÂn suûng laø moät hoàng aân, moät söï trôï giuùp nhöng khoâng maø
Thieân Chuùa ban cho chuùng ta ñeå chuùng ta ñaùp laïi lôøi keâu goïi cuûa
Ngaøi: trôû thaønh con caùi Thieân Chuùa50, laøm nghóa töû51, tham döï vaøo
baûn tính Thieân Chuùa52, vaø vaøo söï soáng muoân ñôøi53.
1997. AÂn suûng laø söï tham döï vaøo söï soáng Thieân Chuùa, ñöa chuùng 375, 260
ta vaøo söï thaân maät cuûa söï soáng Chuùa Ba Ngoâi: nhôø bí tích Röûa Toäi,
Kitoâ höõu tham döï vaøo aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaàu cuûa Thaân Theå
Ngöôøi. Vôùi tö caùch laø “nghóa töû”, hoï coù theå goïi Thieân Chuùa laø
“Cha”, trong söï keát hôïp vôùi Ngöôøi Con Moät. Hoï laõnh nhaän söï soáng
cuûa Thaàn Khí, Ñaáng thoåi hôi ñöùc meán treân hoï vaø laø Ñaáng hình
thaønh Hoäi Thaùnh.
1998. Ôn goïi vaøo söï soáng vónh cöûu naøy laø moät ôn sieâu nhieân. Noù 1719
hoaøn toaøn tuøy thuoäc vaøo saùng kieán nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa,
bôûi vì chæ mình Ngaøi coù theå töï maïc khaûi vaø töï ban taëng chính mình.
Ôn goïi ñoù vöôït treân moïi taøi naêng cuûa trí tueä vaø söùc maïnh cuûa yù chí
nhaân linh, cuõng nhö cuûa moïi thuï taïo54.
1999. AÂn suûng cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät hoàng aân nhöng khoâng, Thieân
Chuùa ban cho chuùng ta töø söï soáng cuûa Ngaøi, nhôø Chuùa Thaùnh 1966
Thaàn tuoân ñoå vaøo linh hoàn chuùng ta ñeå chöõa trò noù khoûi toäi loãi vaø
thaùnh hoùa noù: Ñoù laø ôn thaùnh hoùa hay ôn thaàn linh hoùa, ñöôïc laõnh
nhaän trong bí tích Röûa Toäi. AÂn suûng naøy laø nguoàn maïch cuûa coâng
trình thaùnh hoùa trong chuùng ta55:
“Phaøm ai ôû trong Ñöùc Kitoâ ñeàu laø thuï taïo môùi. Caùi cuõ ñaõ qua vaø
caùi môùi ñaõ coù ñaây roài. Moïi söï aáy ñeàu do bôûi Thieân Chuùa laø Ñaáng
ñaõ nhôø Ñöùc Kitoâ maø cho chuùng ta ñöôïc giao hoaø vôùi Ngaøi” (2 Cr
5,17-18).
50
X. Ga 1,12-18.
51
X. Rm 8,14-17.
52
X. 2 Pr 1,3-4.
53
X. Ga 17,3.
54
X. 1 Cr 2,7-9.
55
X. Ga 4,14; 7,38-39.
2000. Ôn thaùnh hoùa laø moät hoàng aân thöôøng xuyeân, moät traïng thaùi
beàn vöõng vaø sieâu nhieân, kieän toaøn chính linh hoàn ñeå noù coù khaû
naêng soáng vôùi Thieân Chuùa vaø haønh ñoäng vì tình yeâu cuûa Ngaøi.
Chuùng ta phaân bieät ôn thöôøng suûng (gratia habitualis) laø traïng
thaùi tröôøng toàn ñeå soáng vaø haønh ñoäng theo lôøi keâu goïi cuûa Thieân
Chuùa, vaø caùc ôn hieän suûng (gratiae actuales) laø nhöõng can thieäp
cuûa Thieân Chuùa, hoaëc vaøo luùc khôûi ñaàu cuoäc hoái caûi, hoaëc trong
tieán trình cuûa coâng cuoäc thaùnh hoùa.
490 2001. Söï chuaån bò cuûa con ngöôøi ñeå ñoùn nhaän aân suûng ñaõ laø moät
coâng trình cuûa aân suûng. Ñieàu naøy laø caàn thieát ñeå khôi daäy vaø naâng
ñôõ söï coäng taùc cuûa chuùng ta vaøo vieäc coâng chính hoùa nhôø ñöùc tin,
vaø vaøo vieäc thaùnh hoùa nhôø ñöùc meán. Thieân Chuùa kieän toaøn nôi
chuùng ta ñieàu Ngaøi ñaõ khôûi söï, “vì Ngaøi khôûi söï baèng caùch taùc
ñoäng ñeå chuùng ta öôùc muoán, Ngaøi kieän toaøn baèng caùch coäng taùc vôùi
nhöõng ngöôøi ñaõ muoán”56:
“Thaät ra, khi chuùng ta laøm vieäc, laø chuùng ta coäng taùc vôùi Ñaáng
ñang laøm vieäc, bôûi vì loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi ñi böôùc tröôùc ñeán
vôùi chuùng ta. Ngaøi ñi böôùc tröôùc, ñeå chuùng ta ñöôïc chöõa laønh, vaø
Ngaøi doõi theo sau ñeå sau khi ñöôïc chöõa laønh, chuùng ta neân cöôøng
traùng; Ngaøi ñi böôùc tröôùc, ñeå chuùng ta ñöôïc keâu goïi, Ngaøi doõi
theo sau ñeå chuùng ta ñöôïc vinh quang; Ngaøi ñi böôùc tröôùc, ñeå
chuùng ta soáng moät caùch ñaïo ñöùc, Ngaøi doõi theo sau ñeå chuùng ta
ñöôïc luoân luoân soáng vôùi Ngaøi, bôûi vì khoâng coù Ngaøi, chuùng ta
khoâng theå laøm ñöôïc gì”57.
1742 2002. Saùng kieán töï do cuûa Thieân Chuùa ñoøi hoûi söï ñaùp traû töï do cuûa
con ngöôøi, bôûi vì Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng con ngöôøi theo hình aûnh
Ngaøi, khi ban cho hoï, cuøng vôùi söï töï do, khaû naêng nhaän bieát vaø
yeâu meán Ngaøi. Linh hoàn chæ töï nguyeän môùi coù theå tieán vaøo söï hieäp
thoâng cuûa tình yeâu. Thieân Chuùa tröïc tieáp ñuïng chaïm vaø ñaùnh ñoäng
traùi tim con ngöôøi. Ngaøi ñaët trong con ngöôøi söï khaùt voïng chaân lyù
vaø ñieàu thieän maø chæ mình Ngaøi coù theå laøm thoûa maõn. Caùc lôøi höùa
ban “söï soáng ñôøi ñôøi” ñaùp laïi khaùt voïng naøy, vöôït quaù moïi hy voïng:
“Laïy Chuùa, sau nhöõng coâng trình raát toát ñeïp cuûa Chuùa, maëc daàu
Chuùa ñaõ thanh thaûn laøm neân chuùng, Chuùa ñaõ nghæ ngôi ngaøy thöù
baûy, chính laø ñeå noùi tröôùc vôùi chuùng con qua tieáng noùi trong
Saùch cuûa Chuùa raèng, sau nhöõng coâng trình raát toát ñeïp cuûa chuùng
con maø chính Chuùa ñaõ ban cho chuùng con, thì chuùng con seõ nghæ
2550 ngôi trong ngaøy sabat cuûa ñôøi soáng vónh cöûu trong Chuùa”58.
56
Thaùnh Augustinoâ, De gratia et libero arbitrio, 17, 33: PL 44, 901.
57
Thaùnh Augustinoâ, De natura et gratia, 31, 35: CSEL 49, 258-259 (PL 44, 264).
58
2003. AÂn suûng, tröôùc heát vaø ñaëc bieät, laø hoàng aân cuûa Thaàn Khí, 1108
Ñaáng coâng chính hoùa vaø thaùnh hoùa chuùng ta. Nhöng aân suûng cuõng
goàm caùc hoàng aân Thaàn Khí roäng ban cho chuùng ta ñeå lieân keát
chuùng ta vaøo coâng trình cuûa Ngaøi, ñeå laøm cho chuùng ta coù khaû
naêng coäng taùc vaøo coâng trình cöùu ñoä nhöõng ngöôøi khaùc vaø laøm
phaùt trieån Thaân Theå Ñöùc Kitoâ laø Hoäi Thaùnh. Ñoù laø caùc aân suûng bí 1127
tích (gratiae sacramentales), laø nhöõng hoàng aân rieâng cho nhöõng bí
tích khaùc nhau. Ngoaøi ra, coøn coù caùc aân suûng ñaëc bieät (gratiae
speciales) goïi laø caùc ñaëc suûng (charismata) theo töø Hi laïp, maø
thaùnh Phaoloâ söû duïng, coù nghóa laø ñaëc aân, hoàng aân nhöng khoâng,
phuùc lôïi59. Duø coù ñaëc tính naøo ñi nöõa, ñoâi khi laø ngoaïi thöôøng, nhö
ôn laøm pheùp laï hay ôn noùi tieáng laï, caùc ñaëc suûng ñeàu quy höôùng veà 799-801
ôn thaùnh hoùa vaø coù muïc tieâu laø coâng ích cuûa Hoäi Thaùnh. Caùc ñaëc
suûng ñeàu phuïc vuï ñöùc meán laø nhaân ñöùc xaây döïng Hoäi Thaùnh60.
2004. Trong caùc aân suûng ñaëc bieät, phaûi keå ñeán caùc ôn chöùc phaän
(gratiae status) laø nhöõng ôn ñöôïc ban ñeå thöïc thi caùc traùch nhieäm
cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø caùc thöøa taùc vuï trong Hoäi Thaùnh:
“Chuùng ta coù nhöõng ñaëc suûng khaùc nhau tuøy theo aân suûng Thieân
Chuùa ban cho moãi ngöôøi. Ñöôïc ôn laøm ngoân söù, thì phaûi noùi sao
cho phuø hôïp vôùi ñöùc tin. Ñöôïc ôn phuïc vuï, thì phaûi phuïc vuï. Ai
daïy baûo, thì cöù daïy baûo. Ai khuyeân raên, thì cöù khuyeân raên. Ai
phaân phaùt, thì phaûi chaân thaønh. Ai chuû toïa, thì phaûi coù nhieät
taâm. Ai laøm vieäc baùc aùi, thì vui veû maø laøm” (Rm 12,6-8).
2005. AÂn suûng, vì laø sieâu nhieân, neân vöôït taàm kinh nghieäm cuûa
chuùng ta, vaø chæ coù theå ñöôïc nhaän bieát baèng ñöùc tin. Vì vaäy, chuùng
ta khoâng theå döïa treân tình caûm hay caùc vieäc laøm cuûa chuùng ta ñeå
töø ñoù suy ra raèng chuùng ta ñaõ ñöôïc coâng chính hoùa hay ñöôïc cöùu
ñoä61. Tuy nhieân, theo lôøi Chuùa phaùn: “Cöù xem hoï sinh hoa quaû naøo,
thì bieát hoï laø ai” (Mt 7,20), vieäc nhìn xem caùc hoàng aân cuûa Thieân
Chuùa, trong ñôøi soáng chuùng ta vaø trong ñôøi soáng caùc Thaùnh, mang
laïi cho chuùng ta moät baûo chöùng laø aân suûng ñang hoaït ñoäng trong
chuùng ta vaø khôi daäy nôi chuùng ta moät ñöùc tin luoân vöõng maïnh
hôn, vaø moät thaùi ñoä ngheøo khoù ñaày tín thaùc.
Moät trong nhöõng minh hoïa ñeïp nhaát cuûa thaùi ñoä naøy laø caâu traû
lôøi cuûa thaùnh nöõ Jeanne d’Arc tröôùc moät caâu hoûi gaøi baãy cuûa caùc
quan toøa cuûa Giaùo Hoäi: “Khi bò hoûi: coâ coù bieát mình ñang soáng
trong aân suûng cuûa Thieân Chuùa hay khoâng, coâ traû lôøi: ‘Neáu toâi
59
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 12: AAS 57 (1965) 16-17.
60
X. 1 Cr 12.
61
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, c. 9: DS 1533-15324.
chöa coù, xin Chuùa ban cho toâi; neáu toâi coù roài, xin Chuùa thöông
gìn giöõ toâi trong aân suûng Ngaøi’”62.
III. COÂNG TRAÏNG

MERITUM
“Chuùa ñöôïc toân vinh trong coäng ñoaøn caùc Thaùnh,
vaø khi tuyeân döông coâng traïng cuûa caùc ngaøi,
63
Chuùa tuyeân döông chính hoàng aân cuûa Chuùa” .
1723 2006. Töø “coâng traïng” thöôøng ñöôïc duøng ñeå chæ söï traû coâng maø
coäng ñoàng hay xaõ hoäi ñaùnh giaù haønh ñoäng cuûa moät thaønh vieân cuûa
mình, xeùt nhö ñieàu ñoù toát hay xaáu, ñaùng ñöôïc thöôûng hay bò phaït.
1807 Coâng traïng thuoäc veà nhaân ñöùc coâng baèng theo nguyeân taéc veà söï
bình ñaúng, laø nguyeân taéc chi phoái nhaân ñöùc ñoù.
2007. Tröôùc maët Thieân Chuùa, theo nghóa heïp veà quyeàn lôïi, con
42 ngöôøi khoâng coù coâng traïng gì. Giöõa Thieân Chuùa vaø chuùng ta coù söï
baát bình ñaúng khoâng theå ño löôøng, bôûi vì chuùng ta ñoùn nhaän moïi
söï töø nôi Ngaøi, laø Ñaáng Taïo Hoaù cuûa chuùng ta.
2008. Coâng traïng cuûa con ngöôøi tröôùc maët Thieân Chuùa trong ñôøi
soáng Kitoâ höõu laø do Thieân Chuùa ñaõ töï yù muoán lieân keát con ngöôøi
306 vôùi coâng trình cuûa aân suûng cuûa Ngaøi. Haønh ñoäng ñaày tình phuï töû
cuûa Thieân Chuùa, baèng söï thuùc ñaåy cuûa aân suûng, laø tröôùc heát, thöù
ñeán môùi laø haønh ñoäng töï do cuûa con ngöôøi trong söï coäng taùc cuûa
hoï, cho neân caùc coâng traïng cuûa caùc vieäc toát laønh tröôùc heát phaûi
155, 970 ñöôïc quy veà aân suûng cuûa Thieân Chuùa, roài môùi quy veà tín höõu. Ngoaøi
ra chính coââng traïng cuûa con ngöôøi phaûi quy veà Thieân Chuùa, bôûi vì
caùc vieäc toát laønh cuûa hoï ñeàu dieãn ra trong Ñöùc Kitoâ, nhôø nhöõng
khôûi xöôùng vaø trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
2009. Nhôø aân suûng, ôn ñöôïc laøm nghóa töû cho chuùng ta ñöôïc tham
döï vaøo baûn tính Thieân Chuùa, coù theå ñem laïi cho chuùng ta moät coâng
traïng ñích thöïc theo ñöùc coâng chính nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa.
Ñaây laø moät quyeàn coù ñöôïc nhôø aân suûng, quyeàn sung maõn cuûa tình
yeâu, laøm cho chuùng ta neân nhöõng ngöôøi “ñoàng thöøa töï” vôùi Ñöùc
Kitoâ vaø xöùng ñaùng ñöôïc höôûng phaàn gia taøi ñaõ ñöôïc höùa ban laø ñôøi
soáng vónh cöûu64. Coâng traïng do caùc vieäc toát laønh cuûa chuùng ta laø
nhöõng hoàng aân cuûa loøng nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa65. “AÂn suûng ñaõ
62
Thaùnh Gioana Arc [Jeanne d’Arc], Dictum: Proceøs de condamnation, ed. P. Tisset (Paris
1960) 62.
63
Kinh tieàn tuïng leã Caùc Thaùnh I: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 428; x. Thaùnh Augustinoâ, “Tieán só veà aân suûng”, Enarratio in Psalmum 102, 7: CCL
40, 1457 (PL 37, 1321).
64
65
ñöôïc ban tröôùc, giôø ñaây nôï ñöôïc traû.... Caùc hoàng aân cuûa Thieân Chuùa 604
laø nhöõng coâng traïng cuûa baïn”66.
2010. Vì söï khôûi xöôùng trong laõnh vöïc aân suûng thuoäc veà Thieân
Chuùa, neân khoâng ai coù theå coù coâng traïng gì ñeå laõnh nhaän aân suûng 1998
ñaàu tieân nôi coäi nguoàn vieäc hoái caûi, ôn tha thöù vaø söï coâng chính
hoùa. Döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø cuûa ñöùc meán, chuùng
ta môùi coù theå laäp coâng cho baûn thaân vaø cho tha nhaân ñeå ñöôïc
nhöõng aân suûng höõu ích cho vieäc thaùnh hoaù, cho vieäc gia taêng aân
suûng vaø ñöùc meán cuûa chuùng ta, cuõng nhö ñeå ñaït tôùi söï soáng vónh
cöûu. Theo söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta cuõng coù theå laäp
coâng ñeå ñaùng laõnh nhaän nhöõng lôïi ích traàn theá, nhö söùc khoeû, tình
baèng höõu. Nhöõng aân suûng vaø hoàng aân naøy laø ñoái töôïng cuûa kinh
nguyeän Kitoâ giaùo. Vieäc caàu nguyeän ñem laïi aân suûng caàn thieát cho
chuùng ta ñeå caùc haønh ñoäng coù ñöôïc coâng traïng.
2011. Tình yeâu Ñöùc Kitoâ trong chuùng ta laø nguoàn maïch moïi coâng 492
traïng cuûa chuùng ta tröôùc maët Thieân Chuùa. AÂn suûng, khi keát hôïp
chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ baèng moät tình yeâu naêng ñoäng, baûo ñaûm
phaåm tính sieâu nhieân cuûa caùc haønh vi cuûa chuùng ta vaø do ñoù, baûo
ñaûm coâng traïng cuûa caùc vieäc ñoù tröôùc maët Thieân Chuùa cuõng nhö
tröôùc maët ngöôøi ta. Caùc Thaùnh luoân yù thöùc maõnh lieät raèng caùc
coâng traïng cuûa caùc ngaøi hoaøn toaøn laø aân suûng:
“Sau cuoäc löu ñaøy traàn theá, con hy voïng seõ ñöôïc veà vui höôûng
Chuùa nôi Queâ höông, nhöng con khoâng muoán thu thaäp coâng
traïng ñeå ñöôïc leân trôøi, con muoán laøm vieäc chæ vì tình yeâu Chuùa
maø thoâi.... Luùc cuoäc ñôøi xeá boùng, con seõ ñeán tröôùc maët Chuùa vôùi 1460
ñoâi baøn tay traéng, vì, laïy Chuùa, con khoâng xin Chuùa ñeám caùc
vieäc con laøm. Moïi söï coâng chính cuûa chuùng con ñeàu mang tì veát
tröôùc maét Chuùa. Vì vaäy, con muoán ñöôïc maëc laáy söï coâng chính
cuûa chính Chuùa vaø ñoùn nhaän töø tình yeâu Chuùa phaàn sôû höõu
muoân ñôøi laø chính Chuùa…”67.
IV. SÖÏ THAÙNH THIEÄN KITOÂ GIAÙO

SANCTITAS CHRISTIANA
2012. “Thieân Chuùa laøm cho moïi söï ñeàu sinh lôïi ích cho nhöõng ai yeâu
meán Ngaøi…. Vì nhöõng ai Ngaøi ñaõ bieát töø tröôùc, thì Ngaøi ñaõ tieàn ñònh 459
cho hoï neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Con cuûa Ngaøi, ñeå Con cuûa Ngaøi
laøm tröôûng töû giöõa moät ñaøn em ñoâng ñuùc. Nhöõng ai Thieân Chuùa ñaõ
tieàn ñònh, thì Ngaøi cuõng keâu goïi; nhöõng ai Ngaøi ñaõ keâu goïi, thì Ngaøi
66
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 298, 4-5: SPM 1, 98-99 (PL 38, 1367).
67
Thaùnh Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu, Acte d’offrande aø l’Amour miseùricordieux: Reùcreùations
pieuses – Prieøres (Paris 1992) 514-515.
cuõng laøm cho neân coâng chính; nhöõng ai Ngaøi ñaõ laøm cho neân coâng
chính, thì Ngaøi cuõng cho höôûng phuùc vinh quang” (Rm 8,28-30).
915, 2545 2013. “Taát caû caùc Kitoâ höõu, baát cöù theo baäc soáng hay ñòa vò naøo,
ñeàu ñöôïc keâu goïi tieán ñeán söï vieân maõn cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø
825 ñeán söï troïn haûo cuûa ñöùc meán”68. Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc keâu goïi neân
thaùnh: “Vaäy anh em haõy neân hoaøn thieän, nhö Cha anh em treân
trôøi laø Ñaáng hoaøn thieän” (Mt 5,48):
“Ñeå ñaït ñöôïc söï troïn haûo ñoù, caùc tín höõu phaûi söû duïng nhöõng söùc
maïnh mình ñaõ laõnh nhaän tuyø theo möùc ñoä Ñöùc Kitoâ ñaõ ban, ñeå
... khi thöïc haønh thaùnh yù Chuùa Cha trong moïi söï, hoï seõ hieán
thaân vôùi heát taâm hoàn cho vinh quang Thieân Chuùa vaø cho vieäc
phuïc vuï ngöôøi laân caän. Nhö vaäy, söï thaùnh thieän cuûa daân Thieân
Chuùa seõ troå sinh hoa traùi doài daøo, nhö ñaõ thaáy moät caùch roõ raøng
trong lòch söû Hoäi Thaùnh qua ñôøi soáng cuûa bao vò thaùnh”69.
2014. Söï tieán boä veà ñôøi soáng thieâng lieâng höôùng ñeán söï keát hôïp
774 ngaøy caøng maät thieát hôn vôùi Ñöùc Kitoâ. Söï keát hôïp naøy ñöôïc goïi laø
“thaàn bí” (“mystica”), bôûi vì tham döï vaøo maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ nhôø
caùc bí tích – “caùc maàu nhieäm thaùnh” (“sancta mysteria”) –, vaø trong
Ngöôøi, tham döï vaøo maàu nhieäm cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh. Thieân
Chuùa keâu goïi taát caû chuùng ta ñeán söï keát hôïp maät thieát naøy vôùi
Ngaøi, maëc duø nhöõng aân suûng ñaëc bieät vaø nhöõng daáu chæ ngoaïi
thöôøng cuûa ñôøi soáng thaàn bí naøy chæ ñöôïc ban cho moät soá ngöôøi, ñeå
bieåu loä hoàng aân nhöng khoâng ñöôïc ban cho moïi ngöôøi.
2015. Con ñöôøng cuûa söï troïn haûo phaûi ñi qua thaäp giaù. Khoâng theå coù
407, 2725 söï thaùnh thieän, neáu khoâng coù söï töø boû vaø cuoäc chieán ñaáu thieâng
1438 lieâng.70 Söï tieán boä veà ñôøi soáng thieâng lieâng bao haøm söï khoå cheá vaø
hy sinh haõm mình, laø nhöõng ñieàu töøng böôùc daãn tôùi vieäc soáng trong
bình an vaø hoan laïc cuûa caùc moái phuùc:
“Ai treøo leân, ngöôøi ñoù khoâng bao giôø ngöøng töø baét ñaàu naøy tieáp
sau baét ñaàu kia, qua nhöõng baét ñaàu khoâng chaám döùt. Ngöôøi ñoù
khoâng bao giôø ngöøng ao öôùc ñieàu ngöôøi ñoù ñaõ bieát roài”71.
2016. Caùc con caùi cuûa Meï thaùnh chuùng ta laø Hoäi Thaùnh, hy voïng
162, 1821 moät caùch chính ñaùng ñöôïc Thieân Chuùa laø Cha ban ôn beàn ñoã ñeán
cuøng vaø söï traû coâng vì nhöõng coâng vieäc toát laønh ñaõ ñöôïc thöïc hieän
nhôø aân suûng cuûa Ngaøi trong söï hieäp thoâng vôùi Chuùa Gieâsu72. Caùc
1274 tín höõu, tuaân giöõ cuøng moät quy luaät soáng, ñöôïc tham döï vaøo “nieàm
68
69
70
X. 2 Tm 4.
71
Thaùnh Greâgoârioâ Nysseânoâ, In Canticum homilia 8: Gregorii Nysseni opera, ed. W. Jaeger-H.
Langerbeck, v. 6 (Leiden 1960) 247 (PG 44, 941).
72
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, canon 26: DS 1576.
hy voïng hoàng phuùc” cuûa nhöõng ngöôøi maø loøng thöông xoùt cuûa
Thieân Chuùa ñaõ quy tuï trong “Thaønh thaùnh laø Gieârusalem môùi, töø
trôøi, töø nôi Thieân Chuùa maø xuoáng, saün saøng nhö taân nöông trang
ñieåm ñeå ñoùn taân lang” (Kh 21,2).
TOÙM LÖÔÏC
2017. AÂn suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñem laïi cho chuùng ta söï
coâng chính cuûa Thieân Chuùa. Khi keát hôïp chuùng ta, nhôø ñöùc tin vaø
Pheùp Röûa, vaøo cuoäc khoå naïn vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, Thaàn
Khí laøm cho chuùng ta ñöôïc tham döï vaøo söï soáng cuûa Ngöôøi.
2018. Cuõng nhö söï hoái caûi, söï coâng chính hoaù coù hai phöông dieän.
Döôùi taùc ñoäng cuûa aân suûng, con ngöôøi quay veà vôùi Thieân Chuùa vaø
quay löng laïi vôùi toäi loãi, vaø nhö vaäy, ñoùn nhaän ôn tha thöù vaø söï
coâng chính töø treân cao.
2019. Söï coâng chính hoùa bao haøm söï tha thöù toäi loãi, söï thaùnh hoùa
vaø söï canh taân con ngöôøi noäi taâm.
2020. Söï coâng chính hoaù laø coâng traïng nhôø cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc
Kitoâ cho chuùng ta. Noù ñöôïc ban cho chuùng ta nhôø Pheùp Röûa. Noù
laøm cho chuùng ta neân phuø hôïp vôùi söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa,
Ñaáng laøm cho chuùng ta neân coâng chính. Söï coâng chính hoaù coù muïc
tieâu laø vinh quang cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø hoàng aân
cuûa ñôøi soáng vónh cöûu. Noù laø coâng trình heát söùc tuyeät vôøi cuûa loøng
thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa
2021. AÂn suûng laø söï trôï giuùp Thieân Chuùa ban cho chuùng ta, ñeå
chuùng ta ñaùp laïi lôøi keâu goïi laø trôû thaønh nghóa töû cuûa Ngaøi. AÂn
suûng ñöa chuùng ta vaøo söï thaân maät cuûa söï soáng Chuùa Ba Ngoâi.
2022. Trong coâng trình cuûa aân suûng, saùng kieán cuûa Thieân Chuùa ñi
böôùc tröôùc, chuaån bò vaø khôi daäy lôøi ñaùp traû töï do cuûa con ngöôøi.
AÂn suûng ñaùp öùng nhöõng khaùt voïng saâu xa cuûa söï töï do cuûa con
ngöôøi; aân suûng keâu goïi söï töï do ñoù coäng taùc vôùi mình, vaø kieän toaøn
söï töï do ñoù.
2023. Ôn thaùnh hoùa laø moät hoàng aân nhöng khoâng, Thieân Chuùa ban
cho chuùng ta töø söï soáng cuûa Ngaøi, nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn tuoân ñoå
vaøo linh hoàn chuùng ta, ñeå chöõa trò noù khoûi toäi loãi vaø thaùnh hoùa noù.
2024. Ôn thaùnh hoùa laøm cho chuùng ta neân “ñeïp loøng Thieân Chuùa”.
Coøn caùc ñaëc suûng, laø nhöõng aân suûng ñaëc bieät cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn, quy veà ôn thaùnh hoùa, vaø coù muïc tieâu laø coâng ích cuûa Hoäi
Thaùnh. Thieân Chuùa cuõng haønh ñoäng qua nhieàu ôn hieän suûng, ñöôïc
phaân bieät vôùi ôn thöôøng suûng tröôøng toàn trong chuùng ta.
2025. Tröôùc maët Thieân Chuùa chuùng ta khoâng coù coâng traïng gì, neáu
Thieân Chuùa ñaõ khoâng coù moät keá hoaïch töï do, muoán lieân keát con
ngöôøi vôùi coâng trình cuûa aân suûng cuûa Ngaøi. Coâng traïng tröôùc heát
thuoäc veà aân suûng cuûa Thieân Chuùa, thöù ñeán môùi thuoäc veà söï coäng
taùc cuûa con ngöôøi. Coâng traïng cuûa con ngöôøi quy veà Thieân Chuùa.
2026. Vì chuùng ta ñöôïc laøm nghóa töû, aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn coù theå ñem laïi cho chuùng ta moät coâng traïng ñích thöïc theo
ñöùc coâng chính nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa. Tình yeâu trong
chuùng ta laø nguoàn maïch chuû yeáu cuûa moïi coâng traïng tröôùc maët
Thieân Chuùa.
2027. Khoâng ai coù theå coù coâng traïng gì ñeå laõnh nhaän aân suûng ñaàu
tieân laø coäi nguoàn cuûa vieäc hoái caûi. Döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn, chuùng ta coù theå laäp coâng cho baûn thaân vaø cho tha nhaân ñeå
ñöôïc moïi aân suûng höõu ích nhaèm ñaït tôùi söï soáng vónh cöûu, cuõng nhö
nhöõng lôïi ích traàn theá caàn thieát.
2028. “Taát caû caùc Kitoâ höõu, baát cöù theo baäc soáng hay ñòa vò naøo,
ñeàu ñöôïc keâu goïi tieán ñeán söï vieân maõn cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø
ñeán söï troïn haûo cuûa ñöùc meán”73. “Söï troïn haûo Kitoâ giaùo chæ coù moät
giôùi haïn, ñoù laø khoâng coù giôùi haïn naøo caû”74.
2029. “Ai muoán theo Thaày, phaûi töø boû chính mình, vaùc thaäp giaù
mình maø theo ” (Mt 16,24).
Muïc 3
Hoäi Thaùnh, Meï vaø Thaày
Articulus 3
Ecclesia, mater et magistra
2030. Chính trong Hoäi Thaùnh, trong söï hieäp thoâng vôùi taát caû
nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi maø Kitoâ höõu chu toaøn
ôn goïi cuûa mình. Töø Hoäi Thaùnh, hoï ñoùn nhaän Lôøi Thieân Chuùa chöùa
ñöïng caùc ñaïo lyù cuûa “Luaät Ñöùc Kitoâ” 75. Töø Hoäi Thaùnh, hoï laõnh
828 nhaän aân suûng cuûa caùc bí tích naâng ñôõ hoï treân “ñöôøng”. Töø Hoäi
Thaùnh, hoï hoïc maãu göông cuûa söï thaùnh thieän; hoï nhaän ra hình
73
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium 40: AAS 57 (1965).
74
Thaùnh Greâgoârioâ Nysseânoâ, De vita Moysis, 1, 5: ed. M. Simonetti (Vicenza 1984) 10 (PG 44,
300).
75
X. Gl 6,2.
aûnh vaø nguoàn maïch cuûa söï thaùnh thieän naøy nôi Ñöùc Trinh Nöõ
Maria raát thaùnh, phaân ñònh ra söï thaùnh thieän naøy qua chöùng töø
chaân chính cuûa nhöõng ngöôøi ñang soáng theo söï thaùnh thieän; hoï
khaùm phaù söï thaùnh thieän naøy trong truyeàn thoáng linh ñaïo vaø
trong lòch söû laâu daøi cuûa caùc Thaùnh, nhöõng vò ñaõ ñi tröôùc hoï vaø 1172
phuïng vuï ñang möøng kính caùc ngaøi theo chu kyø caùc Thaùnh.
2031. Ñôøi soáng luaân lyù laø moät vieäc phöôïng töï thieâng lieâng. “Chuùng 1368
ta daâng hieán thaân xaùc mình laøm cuûa leã soáng ñoäng, thaùnh thieän,
ñeïp loøng Thieân Chuùa”76, trong Thaân Theå Ñöùc Kitoâ maø chuùng ta
hoïp thaønh, vaø trong söï hieäp thoâng vôùi hieán leã Thaùnh Theå cuûa
Ngöôøi. Trong phuïng vuï vaø trong vieäc cöû haønh caùc bí tích, lôøi caàu
nguyeän vaø ñaïo lyù ñöôïc keát hôïp vôùi aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ, ñeå soi
saùng vaø nuoâi döôõng caùch haønh ñoäng cuûa Kitoâ höõu. Cuõng nhö toaøn
boä ñôøi soáng Kitoâ höõu, ñôøi soáng luaân lyù gaëp ñöôïc nguoàn maïch vaø toät
ñænh cuûa mình trong Hy leã Thaùnh Theå.
I. ÑÔØI SOÁNG LUAÂN LYÙ VAØ HUAÁN QUYEÀN CUÛA HOÄI THAÙNH 85-87
VITA MORALIS ET MAGISTERIUM ECCLESIAE 888-892
2032. Hoäi Thaùnh, laø “coät truï vaø ñieåm töïa cuûa chaân lyù” (1 Tm 3,15),
“ñaõ laõnh nhaän töø caùc Toâng Ñoà meänh leänh long troïng cuûa Ñöùc Kitoâ
laø phaûi loan baùo chaân lyù cöùu ñoä”77. “Hoäi Thaùnh phaûi loan baùo caùc 2246
nguyeân taéc luaân lyù trong moïi thôøi vaø ôû moïi nôi, keå caû nhöõng 2420
nguyeân taéc veà traät töï xaõ hoäi, cuõng nhö phaûi phaùn ñoaùn veà taát caû
caùc thöïc taïi nhaân sinh, trong möùc ñoä maø caùc quyeàn caên baûn cuûa
con ngöôøi hay vieäc cöùu ñoä cuûa caùc linh hoàn ñoøi hoûi”78.
2033. Huaán quyeàn cuûa caùc muïc töû Hoäi Thaùnh veà vaán ñeà luaân lyù
thöôøng ñöôïc thöïc thi trong vieäc daïy giaùo lyù vaø giaûng daïy, vôùi söï
trôï giuùp cuûa caùc coâng trình cuûa caùc nhaø thaàn hoïc vaø caùc taùc giaû
linh ñaïo. Nhö vaäy, töø ñôøi noï ñeán ñôøi kia, döôùi söï höôùng daãn vaø 84
caûnh giaùc cuûa caùc muïc töû, “kho taøng” luaân lyù Kitoâ giaùo ñöôïc löu
truyeàn, kho taøng ñoù laø moät toång hôïp ñaëc tröng caùc quy luaät, caùc
meänh leänh vaø caùc nhaân ñöùc phaùt xuaát töø ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø
ñöôïc ban söï soáng bôûi ñöùc meán. Moät caùch theo truyeàn thoáng, vieäc
daïy giaùo lyù naøy laáy Möôøi Ñieàu Raên, cuøng vôùi Tín bieåu vaø kinh Laïy
Cha, laøm neàn taûng, vì Möôøi Ñieàu Raên loan baùo nhöõng nguyeân taéc
cuûa ñôøi soáng luaân lyù, höõu hieäu cho taát caû moïi ngöôøi.
2034. Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Giaùm muïc, vôùi tö caùch laø “nhöõng
thaày daïy ñích thöïc, nghóa laø nhöõng ngöôøi giaûng daïy baèng quyeàn
76
X. Rm 12,1.
77
78
bính cuûa Ñöùc Kitoâ, rao giaûng cho daân ñöôïc trao phoù cho caùc ngaøi,
nhöõng ñieàu phaûi tin vaø phaûi aùp duïng vaøo caùch aên neát ôû”79. Huaán
quyeàn thoâng thöôøng vaø phoå quaùt cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Giaùm
muïc hieäp thoâng vôùi ngaøi, daïy caùc tín höõu chaân lyù phaûi tin, ñöùc meán
phaûi thöïc thi, vinh phuùc phaûi troâng caäy.
2035. Caáp ñoä toái thöôïng cuûa vieäc tham döï vaøo quyeàn bính cuûa Ñöùc
Kitoâ ñöôïc baûo ñaûm bôûi ñaëc suûng laø ôn baát khaû ngoä. “Kho taøng maïc
khaûi thaàn linh traûi roäng bao nhieâu, thì ôn naøy traûi roäng baáy
nhieâu”80; ôn naøy cuõng traûi roäng tôùi taát caû caùc yeáu toá cuûa ñaïo lyù,
trong ñoù coù ñaïo lyù veà luaân lyù, neáu khoâng coù nhöõng yeáu toá naøy, caùc
chaân lyù cöùu ñoä cuûa ñöùc tin seõ khoâng theå ñöôïc baûo toaøn, trình baøy
hay tuaân giöõ81.
1960 2036. Quyeàn bính cuûa Huaán quyeàn cuõng traûi roäng ñeán caùc meänh
leänh ñaëc thuø cuûa luaät töï nhieân, bôûi vì vieäc tuaân giöõ caùc meänh leänh
ñoù, do Ñaáng Taïo Hoaù ñoøi hoûi, laø caàn thieát ñeå ñöôïc cöùu ñoä. Khi nhaéc
laïi caùc quy ñònh cuûa luaät töï nhieân, Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh
thöïc thi phaàn chính yeáu cuûa nhieäm vuï tieân tri cuûa mình, laø loan
baùo cho moïi ngöôøi hoï thaät söï laø gì, vaø nhaéc nhôû hoï phaûi laø gì tröôùc
maët Thieân Chuùa82.
2037. Luaät cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc kyù thaùc cho Hoäi Thaùnh, vôùi tính
caùch laø con ñöôøng cuûa söï soáng vaø cuûa chaân lyù, ñöôïc trao cho caùc tín
höõu. Vì vaäy, caùc tín höõu coù quyeàn83 ñöôïc giaùo huaán veà caùc meänh
leänh cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa, chuùng thanh luyeän trí phaùn ñoaùn vaø
nhôø aân suûng, chöõa laønh lyù trí con ngöôøi ñaõ bò toån thöông. Caùc tín
höõu coù nghóa vuï tuaân giöõ caùc hieán cheá vaø saéc leänh do quyeàn bính
hôïp phaùp cuûa Hoäi Thaùnh coâng boá. Nhöõng quyeát ñònh naøy, maëc daàu
2041 mang tính kyû luaät, vaãn ñoøi söï mau maén vaâng phuïc trong ñöùc meán.
2038. Trong vieäc giaûng daïy vaø aùp duïng luaân lyù Kitoâ giaùo, Hoäi
Thaùnh caàn ñeán söï taän taâm cuûa caùc muïc töû, kieán thöùc cuûa caùc nhaø
thaàn hoïc vaø söï ñoùng goùp cuûa moïi Kitoâ höõu vaø moïi ngöôøi thieän chí.
2442 Ñöùc tin vaø vieäc thöïc haønh Tin Möøng ñem laïi cho moãi ngöôøi moät
kinh nghieäm veà ñôøi soáng “trong Ñöùc Kitoâ”, kinh nghieäm naøy soi
saùng cho hoï vaø giuùp hoï coù khaû naêng ñaùnh giaù nhöõng thöïc taïi thaàn
linh vaø nhaân linh theo Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa84. Nhö vaäy, Chuùa
Thaùnh Thaàn coù theå duøng nhöõng keû thaáp heøn nhaát, ñeå soi saùng cho
nhöõng ngöôøi thoâng thaùi vaø nhöõng ngöôøi coù chöùc phaän cao troïng hôn.
79
80
81
X. Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Tuyeân ngoân Mysterium Ecclesiae, 3: AAS 65 (1973) 401.
82
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Dignitatis humanae, 14: AAS 58 (1966) 940.
83
84
X.1 Cr 2,10-15.
2039. Caùc thöøa taùc vuï phaûi ñöôïc thöïc thi trong tinh thaàn phuïc vuï
huynh ñeä vaø taän tuïy ñoái vôùi Hoäi Thaùnh, nhaân danh Chuùa85. Ñoàng
thôøi khi ñöa ra phaùn ñoaùn luaân lyù veà caùc haønh vi caù vò cuûa mình,
löông taâm cuûa moãi ngöôøi phaûi traùnh ñöøng kheùp kín trong söï quan
taâm caù nhaân. Heát söùc coù theå, phaûi coá gaéng töï môû roäng ñeå quan taâm
ñeán lôïi ích cuûa moïi ngöôøi, nhö ñöôïc trình baøy trong luaät luaân lyù töï
nhieân vaø ñöôïc maïc khaûi, vaø tieáp ñoù trong luaät Hoäi Thaùnh vaø trong
ñaïo lyù ñích thöïc cuûa Huaán quyeàn veà caùc vaán ñeà luaân lyù. Khoâng
ñöôïc ñoái nghòch löông taâm caù vò vaø lyù trí vôùi luaät luaân lyù hay vôùi 1783
Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh.
2040. Nhö vaäy, giöõa caùc Kitoâ höõu, moät tinh thaàn con thaûo ñích
thöïc ñoái vôùi Hoäi Thaùnh coù theå taêng tröôûng. Tinh thaàn ñoù laø söï
trieån nôû bình thöôøng cuûa aân suûng Pheùp Röûa, aân suûng naøy ñaõ sinh
chuùng ta vaøo trong loøng Hoäi Thaùnh vaø laøm cho chuùng ta trôû neân
nhöõng chi theå cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ. Hoäi Thaùnh, vôùi söï quan
taâm töø maãu cuûa mình, ban cho chuùng ta loøng thöông xoùt cuûa Thieân
Chuùa, loøng thöông xoùt naøy vöôït treân moïi toäi loãi cuûa chuùng ta, vaø
haønh ñoäng moät caùch ñaëc bieät trong bí tích Hoøa Giaûi. Hoäi Thaùnh,
nhö moät ngöôøi meï aân caàn, cuõng roäng ban cho chuùng ta moãi ngaøy,
trong phuïng vuï cuûa mình, löông thöïc laø Lôøi vaø Thaùnh Theå cuûa 167
Chuùa.
II. CAÙC ÑIEÀU RAÊN CUÛA HOÄI THAÙNH

PRAECEPTA ECCLESIAE
2041. Caùc ñieàu raên cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc ñaët trong ñöôøng höôùng
moät ñôøi soáng luaân lyù gaén lieàn vôùi ñôøi soáng phuïng vuï vaø ñöôïc ñôøi
soáng phuïng vuï nuoâi döôõng. Tính caùch baét buoäc cuûa caùc luaät thieát
ñònh naøy ñöôïc coâng boá bôûi caùc quyeàn bính muïc vuï, coù muïc ñích
cung caáp cho caùc tín höõu möùc toái thieåu raát caàn thieát veà tinh thaàn
caàu nguyeän vaø veà noã löïc luaân lyù, ñeå gia taêng loøng meán Chuùa yeâu
ngöôøi.
2042. Ñieàu raên thöù nhaát (“Vaøo caùc Chuùa nhaät vaø caùc ngaøy leã buoäc, caùc tín 1389
höõu phaûi tham döï Thaùnh Leã vaø traùnh nhöõng coâng vieäc noâ dòch”) ñoøi caùc
tín höõu thaùnh hoùa ngaøy töôûng nieäm cuoäc phuïc sinh cuûa Chuùa, cuõng nhö 2180
nhöõng leã phuïng vuï chính ñeå toân kính caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa, cuûa Ñöùc
Trinh Nöõ Maria dieãm phuùc vaø cuûa caùc Thaùnh, tröôùc heát baèng vieäc tham 2177
döï cuoäc cöû haønh bí tích Thaùnh Theå, trong ñoù coäng ñoaøn Kitoâ höõu ñöôïc quy
tuï, vaø traùnh khoâng laøm nhöõng vieäc lao ñoäng vaø nhöõng vieäc töï baûn chaát coù
theå caûn trôû vieäc thaùnh hoùa nhöõng ngaøy ñoù86.
85
X. Rm 12,8.11.
86
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 1246-1248; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, caùc ñieàu 880,3. 881,1.2.4.
Ñieàu raên thöù hai (“Xöng toäi trong moät naêm ít laø moät laàn”) baûo ñaûm
1457 vieäc chuaån bò röôùc Thaùnh Theå baèng vieäc laõnh nhaän bí tích Hoøa Giaûi, noái
tieáp coâng vieäc hoái caûi vaø tha thöù cuûa bí tích Röûa Toäi87.
1389 Ñieàu raên thöù ba (“Röôùc Mình Thaùnh Chuùa ít laø moät laàn trong muøa
Phuïc Sinh”) baûo ñaûm möùc toái thieåu trong vieäc röôùc Mình vaø Maùu Thaùnh
Chuùa, ñöôïc lieân keát vôùi caùc leã trong muøa Phuïc Sinh, vì Phuïc Sinh laø
nguoàn goác vaø laø trung taâm cuûa phuïng vuï Kitoâ giaùo88.
1387 2043. Ñieàu raên thöù tö (“Kieâng thòt vaø giöõ chay trong nhöõng ngaøy thoáng
1438 hoái do Hoäi Thaùnh quy ñònh) baûo ñaûm thôøi gian khoå cheá vaø thoáng hoái ñeå
chuaån bò cho chuùng ta möøng caùc leã phuïng vuï, vaø giuùp chuùng ta laøm chuû
ñöôïc caùc baûn naêng vaø ñaït tôùi söï töï do cuûa traùi tim89.
1351 Ñieàu raên thöù naêm (“Ñoùng goùp cho caùc nhu caàu cuûa Hoäi Thaùnh”) daïy caùc
tín höõu coù boån phaän ñoùng goùp cho caùc nhu caàu vaät chaát cuûa Hoäi Thaùnh,
moãi ngöôøi tuøy theo khaû naêng cuûa mình90.
III. ÑÔØI SOÁNG LUAÂN LYÙ VAØ CHÖÙNG TÖØ TRUYEÀN GIAÙO
VITA MORALIS ET TESTIMONIUM MISSIONARIUM
2044. Loøng trung thaønh cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh Pheùp Röûa laø ñieàu
852, 905 kieän tieân quyeát ñoái vôùi vieäc loan baùo Tin Möøng vaø ñoái vôùi söù vuï
cuûa Hoäi Thaùnh trong traàn gian. Ñeå toû cho moïi ngöôøi thaáy söùc
maïnh cuûa noù veà chaân lyù vaø söï raïng ngôøi, söù ñieäp cöùu ñoä phaûi ñöôïc
chöùng thöïc baèng chöùng töø cuûa ñôøi soáng caùc Kitoâ höõu. “Chính chöùng
töø cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø caùc vieäc toát laønh ñöôïc thöïc thi vôùi tinh
thaàn sieâu nhieân, coù söùc maïnh loâi keùo ngöôøi ta ñeán vôùi ñöùc tin vaø
ñeán vôùi Thieân Chuùa”91.
753 2045. Bôûi vì laø caùc chi theå cuûa Thaân Theå maø Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu92, caùc
Kitoâ höõu goùp phaàn vaøo vieäc xaây döïng Hoäi Thaùnh baèng söï kieân trì
trong xaùc tín cuûa mình vaø trong ñôøi soáng luaân lyù cuûa mình. Hoäi
828 Thaùnh ñöôïc taêng soá, lôùn leân vaø trieån nôû baèng söï thaùnh thieän cuûa
caùc tín höõu cuûa mình93, cho tôùi khi chính hoï laøm thaønh “con ngöôøi
tröôûng thaønh, tôùi taàm voùc vieân maõn cuûa Ñöùc Kitoâ” (Ep 4,13).
671, 2819 2046. Baèng ñôøi soáng theo Ñöùc Kitoâ cuûa mình, caùc Kitoâ höõu laøm cho
Nöôùc Thieân Chuùa mau ñeán, ñoù laø “Nöôùc cuûa coâng baèng, cuûa tình
87
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 989; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 719.
88
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 920; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, caùc ñieàu 708. 881,3.
89
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 1249-1251; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 882.
90
X. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 222; Boä Giaùo Luaät Ñoâng phöông, ñieàu 25; x. Boä Giaùo Luaät, ñieàu 455.
91
92
X. Ep 1,22.
93
yeâu vaø cuûa bình an”94. Nhöng khoâng vì theá maø hoï xao laõng nhieäm
vuï traàn theá cuûa mình; chính hoï, trung thaønh vôùi Thaày mình, chu
toaøn nhieäm vuï ñoù vôùi söï ngay thaúng, vôùi söï nhaãn naïi vaø vôùi tình
yeâu.
TOÙM LÖÔÏC
2047. Ñôøi soáng luaân lyù laø moät vieäc phöôïng töï thieâng lieâng. Caùch
haønh ñoäng cuûa Kitoâ höõu ñöôïc nuoâi döôõng trong phuïng vuï vaø trong
vieäc cöû haønh caùc bí tích.
2048. Caùc ñieàu raên cuûa Hoäi Thaùnh lieân quan ñeán ñôøi soáng luaân lyù vaø
Kitoâ giaùo, gaén lieàn vôùi ñôøi soáng phuïng vuï, vaø ñöôïc ñôøi soáng phuïng vuï
nuoâi döôõng.
2049. Huaán quyeàn cuûa caùc muïc töû Hoäi Thaùnh veà vaán ñeà luaân lyù
thöôøng ñöôïc thöïc thi trong vieäc daïy giaùo lyù vaø giaûng daïy, döïa treân
neàn taûng Möôøi Ñieàu Raên, vì Möôøi Ñieàu Raên loan baùo nhöõng nguyeân
taéc cuûa ñôøi soáng luaân lyù, höõu hieäu cho taát caû moïi ngöôøi.
2050. Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Giaùm muïc, vôùi tö caùch laø nhöõng thaày
daïy ñích thöïc, rao giaûng cho daân Thieân Chuùa nhöõng ñieàu phaûi tin vaø
phaûi aùp duïng vaøo caùch aên neát ôû. Caùc ngaøi cuõng coù quyeàn phaùn ñoaùn
veà caùc vaán ñeà luaân lyù trong laõnh vöïc cuûa luaät töï nhieân vaø cuûa lyù trí.
2051. Ôn baát khaû ngoä cuûa Huaán quyeàn cuûa caùc muïc töû traûi roäng tôùi
taát caû caùc yeáu toá cuûa ñaïo lyù, trong ñoù coù ñaïo lyù veà luaân lyù, neáu
khoâng coù nhöõng yeáu toá naøy, caùc chaân lyù cöùu ñoä cuûa ñöùc tin seõ
khoâng theå ñöôïc baûo toaøn, trình baøy hay tuaân giöõ.
MÖÔØI ÑIEÀU RAÊN
DECEM PRAECEPTA
Xuaát haønh 20,2-17 Ñeä nhò luaät 5,6-21 Coâng thöùc giaùo lyù95
2. “Ta laø Chuùa, Thieân 6. “Ta laø Chuùa, Thieân “Thöù nhaát: Thôø
Chuùa cuûa ngöôi, ñaõ Chuùa cuûa ngöôi, ñaõ phöôïng moät Ñöùc Chuùa
94
Leã troïng Chuùa Gieâsu Kitoâ Vua vuõ truï, Kinh Tieàn tuïng: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis
95
Catechismus Catholicus, cura et studio P. Card. Gasparri concinnatus (Typis Polyglottis
Vaticanis 1933) 23-24. Chuù thích rieâng cuûa baûn dòch tieáng Vieät: Muïc Luïc, Ñaïo Ñöùc Chuùa
Trôøi coù Möôøi Ñieàu Raên (Saigon: Imprimerie de la Mission Taân Ñònh, 1951), 35.
ñöa ngöôi ra khoûi ñaát ñöa ngöôi ra khoûi Ai Trôøi vaø kính meán
Ai caäp, khoûi caûnh noâ caäp, khoûi caûnh noâ leä. Ngöôøi treân heát moïi
leä. söï.
3. Ngöôi khoâng ñöôïc 7. Ngöôi khoâng ñöôïc
coù thaàn naøo khaùc ñoái coù thaàn naøo khaùc ñoái
nghòch vôùi Ta. nghòch vôùi Ta.
4. Ngöôi khoâng ñöôïc
taïc töôïng, veõ hình baát
cöù vaät gì ôû treân trôøi
cao, cuõng nhö döôùi ñaát
thaáp, hoaëc ôû trong
nöôùc phía döôùi maët
ñaát, ñeå maø thôø.
5. Ngöôi khoâng ñöôïc
phuû phuïc tröôùc nhöõng
thöù ñoù maø phuïng thôø:
vì Ta, Chuùa, Thieân
Chuùa cuûa ngöôi, laø
moät vò thaàn ghen
töông. Ñoái vôùi nhöõng
keû gheùt Ta, Ta phaït
con chaùu ñeán ba boán
ñôøi vì toäi loãi cuûa cha
oâng.
6. Coøn vôùi nhöõng ai
yeâu meán Ta vaø giöõ caùc
meänh leänh cuûa Ta, thì
Ta troïn nieàm nhaân
nghóa ñeán ngaøn ñôøi.
7. Ngöôi khoâng ñöôïc 11. Ngöôi khoâng ñöôïc Thöù hai: Chôù keâu teân
duøng danh Chuùa, duøng danh Chuùa, Ñöùc Chuùa Trôøi voâ côù.
Thieân Chuùa cuûa ngöôi, Thieân Chuùa cuûa ngöôi,
moät caùch baát xöùng, vì moät caùch baát xöùng, vì
Chuùa khoâng dung tha Thieân Chuùa khoâng
keû duøng danh Ngaøi dung tha keû duøng
moät caùch baát xöùng. danh Ngaøi moät caùch
baát xöùng.
8. Ngöôi haõy nhôù 12. Ngöôi haõy giöõù Thöù ba: Giöõ ngaøy
ngaøy sabat, maø coi ñoù ngaøy sabat, maø coi ñoù Chuùa nhaät.
laø ngaøy thaùnh. laø ngaøy thaùnh.
9. Trong saùu ngaøy,
ngöôi seõ lao ñoäng vaø
laøm moïi coâng vieäc cuûa
ngöôi.
10. Coøn ngaøy thöù baûy

laø ngaøy sabat kính
Chuùa, Thieân Chuùa cuûa
ngöôi. Ngaøy ñoù, ngöôi
khoâng ñöôïc laøm coâng
vieäc naøo, caû ngöôi
cuõng nhö con trai con
gaùi, toâi tôù nam nöõ, gia
suùc vaø ngoaïi kieàu ôû
trong thaønh cuûa
ngöôi.
11. Vì trong saùu ngaøy,
Chuùa ñaõ döïng neân
trôøi ñaát, bieån khôi vaø
muoân loaøi trong ñoù,
nhöng Ngaøi ñaõ nghæ
ngaøy thöù baûy. Bôûi
vaäy, Chuùa ñaõ chuùc
phuùc cho ngaøy sabat
vaø coi ñoù laø ngaøy
thaùnh.
12. Ngöôi haõy thôø cha 16. Ngöôi haõy thôø cha Thöù boán: Thaûo kính
kính meï, ñeå ñöôïc soáng kính meï. cha meï.
laâu treân ñaát maø Chuùa,
Thieân Chuùa cuûa ngöôi,
ban cho ngöôi.
13. Ngöôi khoâng ñöôïc 17. Ngöôi khoâng ñöôïc Thöù naêm: Chôù gieát
gieát ngöôøi. gieát ngöôøi. ngöôøi.
14. Ngöôi khoâng ñöôïc 18. Ngöôi khoâng ñöôïc Thöù saùu: Chôù laøm söï
ngoaïi tình. ngoaïi tình. daâm duïc.
15. Ngöôi khoâng ñöôïc 19. Ngöôi khoâng ñöôïc Thöù baûy: Chôù laáy cuûa
troäm caép. troäm caép. ngöôøi.
16. Ngöôi khoâng ñöôïc 20. Ngöôi khoâng ñöôïc Thöù taùm: Chôù laøm
laøm chöùng gian haïi laøm chöùng doái haïi chöùng doái.
ngöôøi. ngöôøi.
17. Ngöôi khoâng ñöôïc 21. Ngöôi khoâng ñöôïc Thöù chín: Chôù muoán
ham muoán nhaø ngöôøi ham muoán vôï ngöôøi vôï choàng ngöôøi.
ta. ta.
– Ngöôi khoâng ñöôïc – Ngöôi khoâng ñöôïc Thöù möôøi: Chôù tham
ham muoán vôï ngöôøi theøm muoán… baát cöù cuûa ngöôøi”.
ta, toâi tôù nam nöõ, con vaät gì cuûa ngöôøi ta”.
boø con löøa hay baát cöù
vaät gì cuûa ngöôøi ta”.
ÑOAÏN THÖÙ HAI
MÖÔØI ÑIEÀU RAÊN
SECTIO SECUNDA
DECEM PRAECEPTA
“Thöa Thaày, toâi phaûi laøm gì...?”

2052. “Thöa Thaày, toâi phaûi laøm ñieàu gì toát ñeå ñöôïc höôûng söï soáng
ñôøi ñôøi ?” Ñeå traû lôøi cho ngöôøi thanh nieân ñaët caâu hoûi, Chuùa Gieâsu
neâu leân tröôùc tieân söï caàn thieát phaûi nhaän bieát Thieân Chuùa nhö
“Ñaáng toát laønh maø thoâi”, nhö Ñieàu Thieän tuyeät haûo vaø nhö nguoàn
maïch cuûa moïi ñieàu toát laønh. Roài Chuùa Gieâsu tuyeân boá vôùi ngöôøi ñoù:
“Neáu anh muoán vaøo coõi soáng, thì haõy giöõ caùc ñieàu raên”. Vaø Ngöôøi
1858 lieät keâ caùc ñieàu raên veà tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän: “Ngöôi
khoâng ñöôïc gieát ngöôøi, ngöôi khoâng ñöôïc ngoaïi tình, ngöôi khoâng
ñöôïc troäm caép, ngöôi khoâng ñöôïc laøm chöùng gian, ngöôi phaûi thôø
cha kính meï”. Sau cuøng, Chuùa Gieâsu toùm taét caùc ñieàu raên keå treân
moät caùch tích cöïc raèng: “Ngöôi phaûi yeâu ñoàng loaïi nhö yeâu chính
mình” (Mt 19,16-19).
2053. Chuùa Gieâsu coøn theâm vaøo caâu traû lôøi ñaàu tieân: “Neáu anh
muoán neân hoaøn thieän, thì haõy ñi baùn taøi saûn cuûa anh vaø ñem cho
ngöôøi ngheøo, anh seõ ñöôïc moät kho taøng treân trôøi; roài haõy ñeán theo
toâi” (Mt 19,21). Caâu traû lôøi naøy khoâng huûy boû caâu traû lôøi tröôùc.
Muoán ñi theo Ñöùc Kitoâ, phaûi tuaân giöõ caùc ñieàu raên. Luaät cuõ khoâng
1968 bò baõi boû1, nhöng con ngöôøi ñöôïc môøi goïi tìm thaáy laïi Leà luaät nôi
con ngöôøi cuûa Thaày mình, Ñaáng chu toaøn Leà luaät caùch troïn haûo.
Trong ba Tin Möøng Nhaát Laõm, lôøi keâu goïi cuûa Chuùa Gieâsu ngoû vôùi
anh thanh nieân giaøu coù, ñeå ñi theo Ngöôøi vôùi loøng vaâng phuïc cuûa
ngöôøi moân ñeä vaø tuaân giöõ caùc ñieàu raên, coøn ñöôïc keát hôïp vôùi lôøi
keâu goïi soáng ngheøo khoù vaø khieát tònh2. Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm
1973 khoâng theå bò taùch bieät khoûi caùc ñieàu raên.
581 2054. Chuùa Gieâsu ñaõ laáy laïi möôøi ñieàu raên, nhöng Ngöôøi ñaõ bieåu loä
söùc maïnh cuûa Thaàn Khí ñang taùc ñoäng nôi caùc maët chöõ aáy; Ngöôøi
ñaõ rao giaûng söï coâng chính “vöôït treân söï coâng chính cuûa caùc kinh
sö vaø nhöõng ngöôøi Phariseâu”3, cuõng nhö söï coâng chính cuûa caùc daân
1
X. Mt 5,17.
2
X. Mt 19,6-12.21.23-29.
3
X. Mt 5,20.
ngoaïi4. Ngöôøi cho thaáy taát caû nhöõng ñoøi hoûi cuûa caùc ñieàu raên. “Anh
em ñaõ nghe luaät daïy ngöôøi xöa raèng: chôù gieát ngöôøi... Coøn Thaày,
Thaày baûo cho anh em bieát: Ai giaän anh em mình, thì ñaùng bò ñöa
ra toøa” (Mt 5,21-22).
2055. Khi ngöôøi ta ñaët cho Ngöôøi caâu hoûi: “Ñieàu raên naøo laø ñieàu
raên troïng nhaát?” (Mt 22,36), Chuùa Gieâsu ñaùp: “Ngöôi phaûi yeâu meán 129
Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, heát loøng, heát linh hoàn vaø heát trí
khoân ngöôi: ñoù laø ñieàu raên quan troïng nhaát vaø ñieàu raên thöù nhaát.
Coøn ñieàu raên thöù hai, cuõng gioáng ñieàu raên aáy, laø: Ngöôi phaûi yeâu
ngöôøi thaân caän nhö chính mình. Taát caû Leà Luaät vaø caùc saùch ngoân
söù ñeàu tuøy thuoäc vaøo hai ñieàu raên aáy” (Mt 22,37-40)5. Möôøi Ñieàu
Raên phaûi ñöôïc giaûi thích döôùi aùnh saùng cuûa ñieàu raên, tuy hai
nhöng laø moät, laø ñöùc meán, ñoù laø söï vieân maõn cuûa Leà Luaät:
“Caùc ñieàu raên nhö: Ngöôi khoâng ñöôïc ngoaïi tình, khoâng ñöôïc
gieát ngöôøi, khoâng ñöôïc troäm caép, khoâng ñöôïc ham muoán, cuõng
nhö caùc ñieàu raên khaùc, ñeàu toùm laïi trong lôøi naøy: Ngöôi phaûi yeâu
ngöôøi thaân caän nhö chính mình. Ñaõ yeâu thöông thì khoâng laøm
haïi ngöôøi ñoàng loaïi, yeâu thöông laø chu toaøn Leà Luaät vaäy” (Rm
13, 9-10).
Möôøi Ñieàu Raên trong Thaùnh Kinh

2056. Töø “Decalogus” theo saùt maët chöõ coù nghóa laø “Möôøi lôøi” (Xh
34,28; Ñnl 4,13; 10,4). “Möôøi lôøi” naøy Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi cho
daân Ngaøi treân nuùi thaùnh. Ngaøi ñaõ vieát “Möôøi lôøi” naøy “töï ngoùn tay 700
Ngaøi”6, khaùc vôùi caùc meänh leänh khaùc do oâng Moâisen vieát 7. Möôøi lôøi 62
naøy, theo moät nghóa raát ñaëc bieät, laøm thaønh nhöõng lôøi cuûa Thieân
Chuùa. Nhöõng lôøi ñoù ñöôïc löu truyeàn cho chuùng ta trong saùch Xuaát
Haønh8 vaø saùch Ñeä Nhò Luaät9. Töø thôøi Cöïu Öôùc, caùc Saùch Thaùnh
luoân quy chieáu veà “Möôøi lôøi”10, nhöng trong Taân Öôùc yù nghóa ñaày
ñuû cuûa nhöõng lôøi ñoù seõ ñöôïc maïc khaûi nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ.
2057. Tröôùc heát, Möôøi Ñieàu Raên phaûi ñöôïc hieåu trong boái caûnh cuûa
cuoäc Xuaát Haønh, laø bieán coá giaûi phoùng vó ñaïi cuûa Thieân Chuùa, ôû 2084
trung taâm cuûa Giao Öôùc cuõ. Duø ñöôïc vieát vôùi tính caùch nhöõng
meänh leänh tieâu cöïc, nhöõng caám ñoaùn, hay vôùi tính caùch nhöõng
meänh leänh tích cöïc (nhö “ngöôi haõy toân kính cha ngöôi vaø meï
4
X. Mt 5,46-47.
5
X. Ñnl 6,5; Lv 19,18.
6
X. Xh 31,18; Ñnl 5,22.
7
X. Ñnl 31,9.24.
8
X. Xh 20,1-17.
9
X. Ñnl 5,6-22.
10
X. chaúng haïn, Os 4,2; Gr 7,9; Ed 18,5-9.
ngöôi”), “Möôøi lôøi” chæ ra nhöõng ñieàu kieän cho moät ñôøi soáng ñaõ
ñöôïc giaûi thoaùt khoûi aùch noâ leä toäi loãi. Möôøi Ñieàu Raên laø con ñöôøng
cuûa söï soáng:
“Anh (em) phaûi yeâu meán Chuùa, Thieân Chuùa cuûa anh (em), ñi theo
ñöôøng loái cuûa Ngaøi, vaø tuaân giöõ caùc meänh leänh, thaùnh chæ, quyeát
ñònh cuûa Ngaøi, ñeå anh (em) ñöôïc soáng, ñöôïc theâm ñoâng ñuùc” (Ñnl
30,16).
2170 Söùc maïnh giaûi thoaùt naøy cuûa Möôøi Ñieàu Raên xuaát hieän, thí duï
trong ñieàu raên nghæ ngaøy sabat, aùp duïng cho caû caùc ngoaïi kieàu vaø
caùc noâ leä:
“Ngöôi haõy nhôù, ngöôi ñaõ laøm noâ leä taïi ñaát Ai caäp, vaø Chuùa,
Thieân Chuùa cuûa ngöôi, ñaõ dang caùnh tay maïnh meõ, uy quyeàn ñöa
ngöôi ra khoûi ñoù” (Ñnl 5,15).
1962 2058. “Möôøi lôøi” toùm taét vaø coâng boá Leà Luaät cuûa Thieân Chuùa:
“Nhöõng lôøi aáy, Chuùa ñaõ phaùn vôùi toaøn theå ñaïi hoäi anh em, treân
nuùi, töø trong ñaùm löûa, giöõa maây ñen muø mòt, Ngaøi noùi lôùn tieáng vaø
khoâng theâm gì caû. Ngaøi ñaõ vieát nhöõng lôøi aáy treân hai bia ñaù, vaø
ban cho toâi” (Ñnl 5,22). Vì vaäy, hai bia naøy ñöôïc goïi laø “Chöùng
Öôùc” (Xh 25,16). Nhöõng bia ñoù chöùa ñöïng caùc ñieàu khoaûn cuûa Giao
Öôùc ñaõ ñöôïc kyù keát giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngaøi. Caùc “Bia Chöùng
Öôùc” (Xh 31,18; 32,15; 34,29) naøy phaûi ñöôïc ñaët vaøo “Hoøm Bia”
(Xh 25,16; 40,1-2).
707 2059. “Möôøi lôøi” ñöôïc Thieân Chuùa coâng boá trong moät cuoäc thaàn
hieän (“Chuùa ñaõ phaùn vôùi anh em, maët ñoái maët, treân nuùi, töø trong
ñaùm löûa”: Ñnl 5,4). Möôøi lôøi naøy thuoäc veà maïc khaûi, Thieân Chuùa toû
cho bieát veà chính Ngaøi vaø veà vinh quang cuûa Ngaøi. Khi ban caùc
ñieàu raên, Thieân Chuùa ban taëng chính mình Ngaøi vaø thaùnh yù cuûa
Ngaøi. Khi toû cho bieát caùc thaùnh yù Ngaøi, Thieân Chuùa maïc khaûi
2823 chính mình cho daân Ngaøi.
2060. Vieäc ban taëng caùc ñieàu raên vaø Leà Luaät laø thaønh phaàn cuûa
Giao Öôùc ñöôïc kyù keát bôûi Thieân Chuùa vôùi daân Ngaøi. Theo saùch
Xuaát Haønh, vieäc maïc khaûi “Möôøi lôøi” ñöôïc ban giöõa vieäc chuaån bò
laäp giao öôùc11 vaø vieäc keát thuùc giao öôùc12 – sau khi daân ñaõ cam keát
“thi haønh” ñieàu Chuùa phaùn vaø “tuaân phuïc” ñieàu ñoù13. Möôøi Ñieàu
Raên chæ ñöôïc löu truyeàn sau khi nhaéc nhôù ñeán Giao Öôùc. (“Chuùa,
62 Thieân Chuùa chuùng ta, ñaõ laäp moät Giao Öôùc vôùi chuùng ta taïi nuùi
Horeb”: Ñnl 5,2).
11
X. Xh 19.
12
X. Xh 24.
13
X. Xh 24,7.
2061. Caùc ñieàu raên nhaän ñöôïc yù nghóa ñaày ñuû cuûa noù trong Giao
Öôùc. Theo Thaùnh Kinh, caùch haønh ñoäng theo luaân lyù cuûa con ngöôøi
coù ñöôïc ñaày ñuû yù nghóa cuûa noù trong vaø nhôø Giao Öôùc. Ñieàu thöù
nhaát cuûa “Möôøi lôøi” nhaéc laïi raèng chính Thieân Chuùa ñaõ yeâu thöông
daân Ngaøi tröôùc:
“Chính vì hình phaït toäi loãi laø söï kieän chuyeån töø ñòa ñaøng cuûa söï
töï do sang tình traïng noâ leä cuûa traàn gian naøy, maø caâu ñaàu tieân
cuûa Möôøi Ñieàu Raên, lôøi thöù nhaát cuûa caùc leänh truyeàn cuûa Thieân
Chuùa, noùi ñeán töï do: ‘Ta laø Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, ñaõ ñöa
ngöôi ra khoûi Ai caäp, khoûi caûnh noâ leä’ (Xh 20,2; Ñnl 5,6)”14. 2086
2062. Caùc ñieàu raên theo nghóa heïp chæ giöõ vai troø thöù yeáu; chuùng
dieãn taû nhöõng heä luaän cuûa vieäc con ngöôøi thuoäc veà Thieân Chuùa nhö
Giao Öôùc quy ñònh. Ñôøi soáng luaân lyù laø lôøi ñaùp cho khôûi xöôùng ñaày
yeâu thöông cuûa Chuùa. Ñoù laø söï nhaän bieát, söï suy phuïc Thieân Chuùa 142
vaø thôø phöôïng taï ôn. Ñoù laø söï coäng taùc vaøo döï ñònh maø Thieân 2002
Chuùa ñang theo ñuoåi trong lòch söû.
2063. Giao Öôùc vaø cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vôùi con ngöôøi
cuõng ñöôïc xaùc nhaän qua söï kieän laø taát caû caùc boån phaän ñeàu ñöôïc
phaùt bieåu ôû ngoâi thöù nhaát (“Ta laø Chuùa…”) vaø noùi vôùi moät chuû theå
khaùc (“Ngöôi…”). Trong taát caû caùc ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa, ñaïi töø 878
nhaân xöng ôû soá ít ñeå chæ ngöôøi ñoùn nhaän. Khi baøy toû thaùnh yù cho
toaøn daân, Thieân Chuùa cuõng ñoàng thôøi baøy toû thaùnh yù cuûa Ngaøi cho
rieâng töøng caù nhaân moät:
“Chuùa truyeàn daïy phaûi yeâu meán Thieân Chuùa vaø daïy giöõ söï coâng
baèng ñoái vôùi ngöôøi laân caän, ñeå con ngöôøi khoûi baát chính vaø baát
xöùng tröôùc maët Thieân Chuùa. Nhö vaäy, nhôø Möôøi Ñieàu Raên,
Thieân Chuùa huaán luyeän ñeå con ngöôøi soáng trong tình baèng höõu
vôùi Ngaøi vaø hoaø thuaän vôùi ngöôøi laân caän…. Vaø vì vaäy, nhöõng lôøi
cuûa Möôøi Ñieàu Raên vaãn tröôøng toàn ñoái vôùi chuùng ta (caùc Kitoâ
höõu), nhöõng lôøi ñoù khoâng bò huûy boû, nhöng ñöôïc môû roäng vaø
trieån nôû nhôø cuoäc Ngöï ñeán cuûa Chuùa trong xaùc phaøm”15.
Möôøi Ñieàu Raên trong Truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh

2064. Trung thaønh vôùi Saùch Thaùnh vaø theo göông Chuùa Gieâsu,
Truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh nhìn nhaän Möôøi Ñieàu Raên coù taàm quan
troïng vaø yù nghóa haøng ñaàu.
2065. Töø thôøi thaùnh Augustinoâ, “Möôøi Ñieàu Raên” ñaõ coù moät vò trí quan
troïng trong vieäc daïy giaùo lyù cho döï toøng vaø tín höõu. Vaøo theá kyû XV, Möôøi
Ñieàu Raên quen ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng coâng thöùc tích cöïc, theo vaên vaàn,
14
OÂrigieâneâ, In Exodum homilia 8,1: SC 321, 242 (PG 12, 350).
15
Thaùnh Ireâneâ, Adversus haereses, 4, 16, 3-4: SC 100, 566-570 (PG 7, 1017-1018).
deã nhôù, vaãn coøn thoâng duïng ôû nhieàu nôi tôùi ngaøy nay. Caùc saùch giaùo lyù
cuûa Hoäi Thaùnh thöôøng trình baøy luaân lyù Kitoâ giaùo theo thöù töï cuûa “Möôøi
Ñieàu Raên”.
2066. Vieäc phaân chia vaø ñaùnh soá caùc ñieàu raên coù thay ñoåi theo doøng thôøi
gian. Saùch Giaùo Lyù naøy döïa theo caùch phaân chia cuûa thaùnh Augustinoâ ñaõ
trôû thaønh truyeàn thoáng trong Hoäi Thaùnh Coâng giaùo. Caùc heä phaùi Luther
cuõng theo caùch phaân chia naøy. Caùc Giaùo phuï Hi laïp phaân chia hôi khaùc;
caùch phaân chia ñoù coøn gaëp thaáy trong caùc Giaùo Hoäi Chính thoáng vaø caùc
coäng ñoaøn Caûi caùch.
2067. Möôøi Ñieàu Raên neâu ra caùc ñoøi hoûi cuûa loøng meán Chuùa yeâu
1853 ngöôøi. Ba ñieàu raên ñaàu ñeà caäp ñeán tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa, vaø
baûy ñieàu raên sau, ñeán tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän.
“Cuõng nhö Chuùa ñaõ ñuùc keát taát caû Leà Luaät vaø caùc Tieân tri vaøo
trong hai ñieàu raên cuûa loøng yeâu meán..., thì cuõng vaäy, Möôøi Ñieàu
Raên ñöôïc ban trong hai baûng. Ba ñieàu ñöôïc khaéc treân moät baûng,
vaø baûy ñieàu treân baûng kia”16.
2068. Coâng ñoàng Triñentinoâ daïy raèng: caùc Kitoâ höõu buoäc phaûi giöõ
1993 Möôøi Ñieàu Raên, vaø ngöôøi ñaõ ñöôïc coâng chính hoùa cuõng coù boån phaän
phaûi tuaân giöõ caùc ñieàu raên aáy17. Coâng ñoàng Vaticanoâ II cuõng khaúng
888 ñònh: “Caùc Giaùm muïc vì laø nhöõng vò keá nhieäm caùc Toâng Ñoà, nhaän
töø nôi Chuùa... söù vuï daïy doã muoân daân vaø rao giaûng Tin Möøng cho
moïi thuï taïo, ñeå moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä nhôø ñöùc tin, Pheùp Röûa vaø
vieäc chu toaøn caùc Ñieàu Raên”18.
Tính thoáng nhaát cuûa Möôøi Ñieàu Raên

2534 2069. Möôøi Ñieàu Raên taïo thaønh moät toång theå thoáng nhaát khoâng
theå taùch bieät. Moãi “lôøi” quy chieáu veà töøng lôøi vaø veà taát caû caùc lôøi
khaùc; caùc lôøi töông thuoäc laãn nhau. Hai Baûng Luaät soi saùng cho
nhau, hôïp thaønh moät toång theå thoáng nhaát höõu cô. Vi phaïm moät
ñieàu raên laø vi phaïm taát caû caùc ñieàu raên khaùc19. Khoâng theå toân
troïng ngöôøi khaùc maø khoâng chuùc tuïng Thieân Chuùa, Ñaáng Taïo Hoaù
cuûa hoï. Khoâng theå toân thôø Thieân Chuùa maø khoâng yeâu thöông taát
caû moïi ngöôøi laø thuï taïo cuûa Ngaøi. Möôøi Ñieàu Raên thoáng nhaát ñôøi
soáng ñoái thaàn vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa con ngöôøi.
16
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 33, 2: CCL 41, 414 (PL 38, 208).
17
X. CÑ Triñentinoâ, Sess. 6a, Decretum de iustificatione, canones 19-20: DS 1569-1570.
18
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 24: AAS 57 (1965).
19
X. Gc 2,10-11.
Möôøi Ñieàu Raên vaø luaät töï nhieân

2070. Möôøi Ñieàu Raên thuoäc veà maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa; ñoàng
thôøi daïy chuùng ta bieát nhaân tính ñích thöïc cuûa con ngöôøi. Möôøi 1955
Ñieàu Raên laøm saùng toû nhöõng boån phaän thieát yeáu, do ñoù, moät caùch
giaùn tieáp, cho thaáy nhöõng quyeàn caên baûn gaén lieàn vôùi baûn tính cuûa
nhaân vò. Möôøi Ñieàu Raên laø moät caùch trình baøy ñaëc saéc cuûa “luaät töï
nhieân”:
“Töø nguyeân thuûy, Thieân Chuùa ñaõ ghi saâu trong loøng ngöôøi caùc
leänh truyeàn cuûa luaät töï nhieân – maø neáu khoâng thi haønh thì
khoâng ñöôïc cöùu ñoä –. Sau ñoù Ngaøi chæ caàn nhaéc laïi caùc ñieàu luaät
aáy cho hoï. Ñoù chính laø Möôøi Ñieàu Raên”20.
2071. Möôøi Ñieàu Raên laø maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa, duø vôùi lyù trí 1960
con ngöôøi coù theå töï bieát ñöôïc, nhöng ñeå hieåu bieát ñaày ñuû vaø chaéc
chaén veà caùc ñoøi hoûi cuûa luaät töï nhieân, loaøi ngöôøi toäi loãi caàn ñeán
maïc khaûi naøy:
“Trong tình traïng toäi loãi, aùnh saùng lyù trí bò lu môø vaø yù chí bò sai
leäch, con ngöôøi caàn ñeán moät trình baøy ñaày ñuû veà caùc ñieàu khoaûn
cuûa Möôøi Ñieàu Raên”21.
Chuùng ta bieát ñöôïc caùc ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa nhôø maïc khaûi
thaàn linh ñöôïc trình baøy trong Hoäi Thaùnh vaø nhôø tieáng noùi cuûa 1777
löông taâm.
Tính baét buoäc cuûa Möôøi Ñieàu Raên

2072. Vì neâu leân nhöõng boån phaän caên baûn cuûa con ngöôøi ñoái vôùi 1858
Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi ngöôøi laân caän, Möôøi Ñieàu Raên, trong noäi
dung chính yeáu cuûa noù, maïc khaûi nhöõng nghóa vuï quan troïng. Möôøi 1958
Ñieàu Raên, moät caùch caên baûn, laø baát bieán vaø coù giaù trò baét buoäc moïi
luùc vaø moïi nôi. Khoâng ai coù theå mieãn chuaån Möôøi Ñieàu Raên, ñaõ
ñöôïc Thieân Chuùa ghi khaéc trong traùi tim con ngöôøi.
2073. Vieäc tuaân phuïc caùc ñieàu raên cuõng bao haøm nhöõng baét buoäc
maø theo chaát lieäu töï noù laø nheï. Chaúng haïn ñieàu raên thöù naêm caám
nhuïc maï keû khaùc baèng lôøi noùi; ñieàu naøy khoâng theå laø moät loãi phaïm
nghieâm troïng neáu khoâng do caùc hoaøn caûnh hoaëc yù höôùng cuûa ngöôøi
noùi lôøi nhuïc maï ñoù.
20
21
Thaùnh Bonaventura, In quattuor libros Sententiarum, 3, 37, 1, 3: Opera omnia, v. 3 (Ad
Claras Aquas 1887) 819-820.
“Khoâng coù Thaày, anh em khoâng laøm gì ñöôïc”

2074. Chuùa Gieâsu noùi: “Thaày laø caây nho, anh em laø caønh. Ai ôû laïi
2732 trong Thaày vaø Thaày ôû laïi trong ngöôøi aáy, thì ngöôøi aáy sinh nhieàu
hoa traùi, vì khoâng coù Thaày, anh em chaúng laøm gì ñöôïc” (Ga 15,5).
Hoa traùi ñöôïc noùi ñeán trong lôøi naøy laø söï thaùnh thieän cuûa moät ñôøi
521 soáng ñöôïc sinh soâi naûy nôû nhôø keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ. Khi chuùng ta
tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ, chuùng ta truyeàn thoâng caùc maàu nhieäm
cuûa Ngöôøi vaø tuaân giöõ caùc ñieàu raên cuûa Ngöôøi, thì chính Ngöôøi laø
Ñaáng Cöùu Ñoä ñeán trong chuùng ta ñeå yeâu thöông Cha Ngöôøi vaø caùc
anh em Ngöôøi, cuõng laø Cha chuùng ta vaø caùc anh em chuùng ta. Nhôø
Thaàn Khí, baûn thaân Chuùa Gieâsu trôû thaønh quy luaät soáng ñoäng vaø
noäi taâm cho caùch haønh ñoäng cuûa chuùng ta. “Ñaây laø ñieàu raên cuûa
Thaày: anh em haõy yeâu thöông nhau nhö Thaày ñaõ yeâu thöông anh
em” (Ga 15,12).
TOÙM LÖÔÏC
2075. “Toâi phaûi laøm ñieàu gì toát ñeå ñöôïc höôûng söï soáng ñôøi ñôøi?”
– “Neáu anh … muoán vaøo coõi soáng, thì haõy giöõ caùc ñieàu raên”
(Mt 19,16-17).
2076. Qua caùch haønh ñoäng vaø lôøi giaûng daïy cuûa Ngöôøi, Chuùa
Gieâsu ñaõ xaùc nhaän giaù trò tröôøng toàn cuûa Möôøi Ñieàu Raên.
2077. Vieäc ban Möôøi Ñieàu Raên ñöôïc thöïc hieän giöõa Giao Öôùc ñöôïc
Thieân Chuùa kyù keát vôùi daân Ngaøi. Caùc Ñieàu Raên cuûa Thieân Chuùa
nhaän ñöôïc yù nghóa ñích thöïc cuûa chuùng trong Giao Öôùc vaø nhôø
Giao Öôùc.
2078. Trung thaønh vôùi Thaùnh Kinh vaø theo göông Chuùa Gieâsu,
Truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh nhìn nhaän Möôøi Ñieàu Raên coù taàm quan
troïng vaø yù nghóa haøng ñaàu.
2079. Möôøi Ñieàu Raên taïo thaønh moät toång theå thoáng nhaát höõu cô,
trong ñoù moãi “lôøi” hay ”ñieàu raên” ñeàu quy chieáu veà toaøn theå. Vi
phaïm moät ñieàu raên laø vi phaïm toaøn boä leà luaät22.
2080. Möôøi Ñieàu Raên laø moät caùch dieãn ñaït ñaëc saéc cuûa luaät töï
nhieân. Chuùng ta bieát ñöôïc Möôøi Ñieàu Raên nhôø maïc khaûi cuûa Thieân
Chuùa vaø nhôø lyù trí cuûa con ngöôøi.
2081. Trong noäi dung caên baûn cuûa chuùng, Möôøi Ñieàu Raên ñöa ra
nhöõng baét buoäc quan troïng. Tuy nhieân, vieäc tuaân giöõ caùc ñieàu raên
naøy cuõng bao haøm nhöõng baét buoäc maø theo chaát lieäu töï noù laø nheï.
22
X. Gc 2, 10-11.
2082. Ñieàu gì Thieân Chuùa truyeàn daïy, Ngaøi ñeàu ban aân suûng ñeå
chuùng ta coù theå thöïc hieän.
CHÖÔNG MOÄT
“NGÖÔI PHAÛI YEÂU MEÁN ÑÖÙC CHUÙA,
THIEÂN CHUÙA CUÛA NGÖÔI, HEÁT LOØNG,
HEÁT LINH HOÀN VAØ HEÁT TRÍ KHOÂN NGÖÔI”
CAPUT PRIMUM
“DILIGES DOMINUM DEUM TUUM IN TOTO CORDE TUO
ET IN TOTA ANIMA TUA ET IN TOTA MENTE TUA”
2083. Chuùa Gieâsu toùm taét caùc boån phaän cuûa con ngöôøi ñoái vôùi
Thieân Chuùa baèng giôùi raên naøy: “Ngöôi phaûi yeâu meán Ñöùc Chuùa,
367 Thieân Chuùa cuûa ngöôi, heát loøng, heát linh hoàn vaø heát trí khoân
ngöôi” (Mt 22,37)1. Ñaây laø aâm vang tröïc tieáp cuûa lôøi hieäu trieäu long
troïng: “Nghe ñaây, hôõi Israel! Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa chuùng ta, laø
Ñöùc Chuùa duy nhaát” (Ñnl 6,4).
Thieân Chuùa ñaõ yeâu thöông chuùng ta tröôùc. Tình yeâu cuûa Thieân
199 Chuùa duy nhaát ñöôïc nhaéc ñeán trong lôøi thöù nhaát cuûa “Möôøi lôøi”.
Caùc ñieàu raên sau ñoù giaûi thích caâu traû lôøi cuûa tình yeâu maø con
ngöôøi ñöôïc keâu goïi ñeå ñaùp laïi Thieân Chuùa.
Muïc 1
Ñieàu Raên Thöù Nhaát
Articulus 1
Primum praeceptum
“Ta laø Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, ñaõ ñöa ngöôi ra khoûi
ñaát Ai caäp, khoûi caûnh noâ leä. Ngöôi khoâng ñöôïc coù thaàn naøo khaùc
ñoái nghòch vôùi Ta. Ngöôi khoâng ñöôïc taïc töôïng, veõ hình baát cöù
vaät gì ôû treân trôøi cao cuõng nhö döôùi ñaát thaáp, hoaëc ôû trong nöôùc
1
X. Lc 10,27: “… heát söùc löïc ngöôi”.
phía döôùi maët ñaát, ñeå maø thôø. Ngöôi khoâng ñöôïc phuû phuïc tröôùc
nhöõng thöù ñoù maø phuïng thôø” (Xh 20,2-5)2.
“Ñaõ coù lôøi cheùp raèng: ‘Ngöôi phaûi baùi laïy Ñöùc Chuùa laø Thieân
Chuùa cuûa ngöôi vaø phaûi thôø phöôïng moät mình Ngaøi maø thoâi’”
(Mt 4,10).
I. “CHÍNH ÑÖÙC CHUÙA, THIEÂN CHUÙA CUÛA NGÖÔI,

LAØ ÑAÁNG NGÖÔI PHAÛI PHUÏNG THÔØ;
CHÍNH NGAØI LAØ ÑAÁNG NGÖÔI PHAÛI PHUÏNG SÖÏ”
“DOMINUM DEUM TUUM ADORABIS ET IPSI SERVIES”
2084. Thieân Chuùa töï maïc khaûi baèng caùch nhaéc laïi haønh ñoäng ñaày
quyeàn naêng, nhaân haäu vaø giaûi phoùng cuûa Ngaøi trong lòch söû : “Ta 2057
ñaõ ñöa ngöôi ra khoûi Ai caäp, khoûi caûnh noâ leä” (Ñnl 5,6). Lôøi ñaàu
tieân chöùa ñöïng giôùi raên thöù nhaát cuûa Leà luaät: “Chính Ñöùc Chuùa,
Thieân Chuùa cuûa anh (em) laø Ñaáng anh (em) phaûi kính sôï, chính
Ngaøi laø Ñaáng anh (em) phaûi phuïng thôø…. Anh em khoâng ñöôïc theo
nhöõng thaàn khaùc” (Ñnl 6,13-14). Lôøi hieäu trieäu ñaàu tieân vaø ñoøi hoûi
chính ñaùng cuûa Thieân Chuùa laø con ngöôøi phaûi ñoùn nhaän vaø toân thôø 398
Ngaøi.
2085. Thieân Chuùa duy nhaát vaø chaân thaät tröôùc heát maïc khaûi vinh 200
quang cuûa Ngaøi cho Israel3. Maïc khaûi veà ôn goïi vaø chaân lyù veà con
ngöôøi ñöôïc gaén lieàn vôùi maïc khaûi veà Thieân Chuùa. Con ngöôøi coù ôn 1701
goïi phaûi bieåu loä Thieân Chuùa qua caùch haønh ñoäng cuûa mình, phuø
hôïp vôùi vieäc mình ñöôïc taïo döïng “theo hình aûnh vaø gioáng nhö”
Thieân Chuùa (St 1,26):
“Thöa oâng Triphon, chöa bao giôø coù Thieân Chuùa naøo khaùc vaø töø
muoân ñôøi, cuõng khoâng heà coù Thieân Chuùa naøo khaùc (...) ngoaøi
Ñaáng ñaõ taïo döïng vaø xeáp ñaët vuõ truï. Chuùng toâi khoâng nghó raèng
Thieân Chuùa cuûa chuùng toâi khaùc vôùi Thieân Chuùa cuûa oâng. Chính
Ngaøi laø Ñaáng ñaõ ñöa toå tieân oâng ra khoûi ñaát Ai caäp ‘baèng baøn
tay huøng maïnh vaø caùnh tay giöông cao’. Chuùng toâi khoâng ñaët hy
voïng vaøo baát cöù vò naøo khaùc, vì khoâng coù, nhöng vaøo cuøng moät
Ñaáng laø Thieân Chuùa cuûa oâng, Thieân Chuùa cuûa caùc toå phuï
Abraham, Isaac vaø Giacob”4.
2086. “Ñieàu raên thöù nhaát bao goàm ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán. Vì 212
khi chuùng ta noùi ñeán Thieân Chuùa, laø chuùng ta tuyeân xöng moät caùch
ñuùng ñaén khoâng sai soùt, Ngaøi laø Ñaáng thöôøng haèng, baát bieán, maõi
maõi vaãn laø chính Ngaøi, trung tín; do ñoù, khi chuùng ta ñoùn nhaän caùc
2
X. Ñnl 5, 6-9.
3
X. Xh 19,16-25; 24,15-18.
4
Thaùnh Justinoâ, Dialogus cum Tryphone Iudaeo, 11,1. CA 2, 40 (PG 6, 497).
saám ngoân cuûa Ngaøi, thì caàn thieát laø chuùng ta phaûi hoaøn toaøn tin
vaøo Ngaøi vaø nhaän bieát quyeàn bính cuûa Ngaøi. Thaät vaäy, ai chieâm
ngaém quyeàn naêng, loøng nhaân haäu vaø vieäc thi aân giaùng phuùc cuûa
Ngaøi, maø laïi coù theå khoâng ñaët troïn taát caû hy voïng nôi Ngaøi? Vaø ai
chieâm ngöôõng kho taøng cuûa söï toát laønh vaø loøng yeâu thöông cuûa
Ngaøi, ñaõ ñöôïc tuoân ñoå treân chuùng ta, maø laïi coù theå khoâng yeáu meán
Ngaøi? Vì vaäy, caû khi khôûi ñaàu, caû khi keát thuùc caùc ñieàu Ngaøi
truyeàn daïy trong Thaùnh Kinh, Thieân Chuùa duøng lôøi naøy: Ta laø
2061 Chuùa”5.
1814-1816 Ñöùc tin

2087. Ñôøi soáng luaân lyù cuûa chuùng ta baét nguoàn töø ñöùc tin vaøo
143 Thieân Chuùa, Ñaáng maïc khaûi tình yeâu cuûa Ngaøi cho chuùng ta.
Thaùnh Phaoloâ noùi ñeán söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin6 nhö laø nghóa vuï
haøng ñaàu. Thaùnh nhaân cho thaáy raèng chính söï “khoâng nhaän bieát
Thieân Chuùa” laø nguyeân nhaân vaø lôøi giaûi thích cho moïi leäch laïc luaân
lyù7. Boån phaän cuûa chuùng ta ñoái vôùi Thieân Chuùa laø tin vaøo Ngaøi vaø
laøm chöùng veà Ngaøi.
2088. Ñieàu raên thöù nhaát ñoøi hoûi chuùng ta, moät caùch khoân ngoan vaø
tænh thöùc, phaûi nuoâi döôõng vaø giöõ gìn ñöùc tin cuûa chuùng ta, vaø phaûi
loaïi boû taát caû nhöõng gì nghòch vôùi ñöùc tin. Coù nhieàu caùch phaïm toäi
nghòch vôùi ñöùc tin:
157 Coá tình nghi ngôø trong laõnh vöïc ñöùc tin laø toäi thôø ô hay khoâng
nhìn nhaän nhöõng ñieàu Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi vaø Hoäi Thaùnh daïy
phaûi tin, laø chaân thaät. Voâ tình nghi ngôø laø söï do döï khi tin, laø söï
khoù khaên khi vöôït qua nhöõng vaán naïn veà ñöùc tin hay thaäm chí söï
lo laéng do boùng toái cuûa ñöùc tin gôïi leân. Söï nghi ngôø, neáu ñöôïc coå voõ
caùch coù chuû yù, coù theå daãn tôùi söï muø quaùng cuûa taâm trí.
162 2089. Söï voâ tín laø thôø ô vôùi chaân lyù maïc khaûi hay coá tình töø choái
817 chaáp nhaän chaân lyù ñoù. “Laïc giaùo laø ngoan coá choái boû moät chaân lyù
phaûi tin vôùi ñöùc tin ñoái thaàn vaø Coâng giaùo hoaëc ngoan coá hoà nghi
veà chaân lyù aáy sau khi ñaõ laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi; boäi giaùo laø
choái boû toaøn boä ñöùc tin Kitoâ giaùo; ly giaùo laø töø choái vaâng phuïc Ñöùc
Giaùo Hoaøng hoaëc töø choái hieäp thoâng vôùi caùc chi theå cuûa Hoäi Thaùnh
thuoäc quyeàn ngaøi”8.
5
Catechismus Romanus, 3, 2, 4: ed. P. Rodríguez (Cittaø del Vaticano-Pamplona 1989) 408-409.
6
X. Rm 1,5; 16,26.
7
X. Rm 1,18-32.
8
Ñöùc caäy 817-821
2090. Khi Thieân Chuùa töï maïc khaûi vaø keâu goïi con ngöôøi, con ngöôøi
khoâng theå ñaùp laïi troïn veïn tình yeâu thaàn linh baèng söùc rieâng
mình. Hoï phaûi troâng caäy, Thieân Chuùa seõ ban cho hoï khaû naêng ñeå 1996
yeâu laïi Ngaøi vaø khaû naêng ñeå haønh ñoäng theo caùc giôùi raên cuûa ñöùc
meán. Ñöùc caäy laø söï mong ñôïi ñaày tin töôûng söï chuùc laønh cuûa Thieân
Chuùa vaø söï vinh phuùc höôûng kieán Thieân Chuùa; ñöùc caäy cuõng laø vieäc
sôï xuùc phaïm ñeán tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø sôï bò tröøng phaït.
2091. Ñieàu raên thöù nhaát cuõng nhaém ñeán caùc toäi nghòch vôùi ñöùc
caäy, laø söï ngaõ loøng vaø söï töï phuï:
Baèng söï ngaõ loøng, con ngöôøi khoâng coøn hy voïng Thieân Chuùa seõ
ban ôn cöùu ñoä cho mình, khoâng coøn hy voïng nhöõng söï trôï giuùp ñeå 1864
mình ñaït tôùi ôn cöùu ñoä, hay khoâng coøn hy voïng ôn tha thöù caùc toäi
loãi cuûa mình. Ñieàu naøy nghòch vôùi söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa,
nghòch vôùi söï coâng chính cuûa Ngaøi – bôûi vì Thieân Chuùa luoân trung
tín vôùi caùc lôøi höùa cuûa Ngaøi –, vaø nghòch vôùi loøng thöông xoùt cuûa
Ngaøi.
2092. Coù hai loaïi töï phuï. Hoaëc con ngöôøi quaù caäy döïa vaøo caùc khaû 2732
naêng cuûa mình (hy voïng mình coù theå ñöôïc cöùu ñoä maø khoâng caàn söï
trôï giuùp cuûa ôn treân), hoaëc yû laïi vaøo söï toaøn naêng vaø loøng thöông
xoùt cuûa Thieân Chuùa (hy voïng seõ ñaït ñöôïc ôn tha thöù cuûa Ngaøi maø
khoâng caàn hoái caûi vaø ñaït tôùi vinh quang cuûa Ngaøi maø khoâng caàn
laäp coâng).
Ñöùc meán 1822-1829
2093. Ñöùc tin vaøo tình yeâu Thieân Chuùa bao haøm ôn goïi vaø söï baét
buoäc phaûi ñaùp laïi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa baèng moät ñöùc meán chaân
thaønh. Ñieàu raên thöù nhaát daïy chuùng ta phaûi yeâu meán Thieân Chuùa
treân heát moïi söï, vaø yeâu meán moïi thuï taïo nhôø Ngaøi vaø vì Ngaøi9.
2094. Ngöôøi ta coù theå phaïm toäi nghòch vôùi tình yeâu Thieân Chuùa
baèng nhieàu caùch: söï laõnh ñaïm laø toäi thôø ô hay töø choái khoâng quan
taâm ñeán tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, khoâng coâng nhaän tình yeâu ñoù
luoân ñi böôùc tröôùc vaø phuû nhaän söùc maïnh cuûa tình yeâu ñoù. Söï voâ
ôn laø toäi queân laõng hay töø choái nhaän bieát tình yeâu cuûa Thieân Chuùa
vaø queân laõng hay töø choái ñaùp laïi tình yeâu naøy baèng tình yeâu cuûa
mình. Söï nguoäi laïnh laø toäi do döï hay thôø ô trong vieäc ñaùp laïi tình
yeâu cuûa Thieân Chuùa, cuõng coù theå bao haøm söï töø choái daán thaân theo
ñöùc meán. Söï löôøi bieáng hay ueå oaûi veà maët thieâng lieâng coù theå ñöa 2733
tôùi söï töø khöôùc nieàm vui xuaát phaùt töø Thieân Chuùa vaø khinh cheâ söï
9
X. Ñnl 6,4-5.
2303 thieän haûo cuûa Thieân Chuùa. Söï caêm gheùt Thieân Chuùa laø do kieâu
ngaïo, choáng laïi tình yeâu cuûa Ngaøi, phuû nhaän söï toát laønh cuûa Ngaøi
vaø coá yù nguyeàn ruûa Thieân Chuùa, Ñaáng caám caùc toäi loãi vaø ñaët ra caùc
hình phaït.
II. “NGÖÔI PHAÛI THÔØ PHÖÔÏNG MOÄT MÌNH NGAØI MAØ THOÂI”
“ILLI SOLI SERVIES”
2095. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn “tin, caäy, meán” ñònh hình vaø ñem laïi
söùc soáng cho caùc nhaân ñöùc luaân lyù. Nhö vaäy, ñöùc meán ñöa daãn
chuùng ta ñeán choã traû laïi cho Thieân Chuùa ñieàu maø, vì laø caùc thuï taïo,
1807 chuùng ta maéc nôï Ngaøi theo ñöùc coâng baèng. Nhaân ñöùc thôø phöôïng
giuùp chuùng ta soáng taâm tình naøy.
2628 Thôø laïy

2096. Haønh vi ñaàu tieân cuûa nhaân ñöùc thôø phöôïng laø thôø laïy. Thôø
laïy Thieân Chuùa, nghóa laø nhaän bieát Ngaøi laø Thieân Chuùa, laø Ñaáng
Taïo Hoaù vaø Cöùu Ñoä, laø Chuùa vaø Chuùa teå cuûa moïi loaøi ñang hieän
höõu, laø Tình Yeâu voâ bieân vaø hay thöông xoùt. Döïa vaøo saùch Ñeä Nhò
Luaät (Ñnl 6,13), Chuùa Gieâsu noùi: “Ngöôi phaûi baùi laïy Ñöùc Chuùa, laø
Thieân Chuùa cuûa ngöôi, vaø phaûi thôø phöôïng moät mình Ngaøi maø
thoâi” (Lc 4,8).
2807 2097. Thôø laïy Thieân Chuùa laø toân kính vaø tuyeät ñoái quy phuïc Ngaøi
vì nhaän bieát “tính hö voâ cuûa thuï taïo”, nghóa laø thuï taïo khoâng theå
hieän höõu neáu khoâng bôûi Thieân Chuùa. Thôø laïy Thieân Chuùa laø ca
ngôïi Ngaøi, nhö Ñöùc Maria trong kinh “Magnificat” (“Linh hoàn toâi
ngôïi khen Ñöùc Chuùa”), laø chuùc tuïng Ngaøi, haï mình khieâm toán
tuyeân xöng vôùi loøng bieát ôn raèng Thieân Chuùa ñaõ laøm nhöõng vieäc
troïng ñaïi vaø Danh Ngaøi chí thaùnh10. Vieäc thôø laïy Thieân Chuùa duy
nhaát giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi thaùi ñoä töï kheùp kín, khoûi aùch noâ leä
toäi loãi vaø khoûi toäi thôø ngaãu töôïng laø traàn gian.
2558 Caàu nguyeän

2098. Caùc haønh vi tin, caäy, meán, maø ñieàu raên thöù nhaát truyeàn daïy,
ñöôïc chu toaøn trong kinh nguyeän. Naâng taâm hoàn leân tôùi Thieân
Chuùa laø caùch dieãn taû vieäc chuùng ta thôø laïy Ngaøi: lôøi kinh ca ngôïi
vaø taï ôn, lôøi kinh chuyeån caàu vaø caàu xin. Caàu nguyeän laø ñieàu kieän
2742 heát söùc caàn thieát ñeå coù theå tuaân giöõ caùc ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa:
“Phaûi caàu nguyeän luoân, khoâng ñöôïc naûn chí” (Lc 18,1).
10
X. Lc 1,46-49.
Hy leã
2099. Laø ñieàu chính ñaùng, vieäc daâng leân Thieân Chuùa nhöõng hy leã
vôùi tính caùch laø daáu chæ cuûa vieäc thôø laïy vaø taï ôn, khaån caàu vaø
hieäp thoâng: “Moïi coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän ñeå ñöôïc gaén boù vôùi
Thieân Chuùa trong söï hieäp thoâng thaùnh thieän vaø nhö vaäy chuùng ta 613
coù theå ñöôïc haïnh phuùc, ñeàu laø hy leã ñích thöïc”11.
2100. Hy leã beân ngoaøi, ñeå coù theå laø hy leã thaät, phaûi laø söï dieãn taû
cuûa hy leã tinh thaàn: “Teá phaåm daâng Ngaøi laø taâm thaàn tan naùt ...” 2711
(Tv 51,19). Caùc tieân tri thôøi Giao Öôùc cuõ thöôøng toá caùo caùc hy leã
ñöôïc thöïc hieän maø khoâng coù söï tham döï noäi taâm12 hay khoâng ñöôïc
lieân keát vôùi tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän13. Chuùa Gieâsu nhaéc laïi
lôøi cuûa tieân tri OÂseâ: “Ta muoán loøng nhaân chöù ñaâu caàn leã teá” 614
(Mt 9,13; 12,7)14. Chæ coù moät hy leã troïn haûo duy nhaát laø hy leã Ñöùc
Kitoâ ñaõ daâng treân thaäp giaù, baèng söï taän hieán cho tình yeâu cuûa 618
Chuùa Cha vaø ñeå cöùu ñoä chuùng ta15. Khi chuùng ta keát hôïp mình vôùi
hy leã cuûa Ngöôøi, chuùng ta coù theå bieán cuoäc ñôøi mình thaønh hy leã
daâng leân Thieân Chuùa.
Caùc lôøi höùa vaø lôøi khaán

2101. Trong nhieàu hoaøn caûnh, Kitoâ höõu ñöôïc keâu goïi ñeå tuyeân caùc
lôøi höùa vôùi Thieân Chuùa. Caùc bí tích Röûa Toäi, Theâm Söùc, Hoân Phoái 1237
vaø Truyeàn Chöùc Thaùnh luoân keøm theo nhöõng lôøi höùa. Do loøng ñaïo
ñöùc caù nhaân, Kitoâ höõu cuõng coù theå höùa vôùi Thieân Chuùa ñeå thöïc
hieän moät haønh vi, moät kinh nguyeän, vieäc boá thí, vieäc haønh höông,
v.v…. Vieäc trung thaønh tuaân giöõ caùc lôøi ñaõ höùa vôùi Thieân Chuùa
chöùng toû söï toân troïng ñoái vôùi uy linh Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi tình 1064
yeâu daâng leân Thieân Chuùa haèng trung tín.
2102. “Lôøi khaán töùc laø lôøi höùa, coù suy nghó vaø töï do, vôùi Thieân
Chuùa veà moät ñieàu thieän khaû thi vaø toát hôn; vì thuoäc veà nhaân ñöùc
thôø phöôïng, lôøi khaán phaûi ñöôïc thöïc hieän”16. Lôøi khaán laø moät haønh
vi ñaïo ñöùc, nhôø ñoù Kitoâ höõu töï hieán cho Thieân Chuùa hay höùa thöïc
hieän moät ñieàu thieän daâng kính Ngaøi. Vì vaäy, baèng vieäc chu toaøn
caùc lôøi khaán cuûa mình, hoï daâng leân Thieân Chuùa ñieàu hoï ñaõ höùa vaø
ñaõ ñöôïc thaùnh hieán cho Ngaøi. Saùch Coâng Vuï Toâng Ñoà cho chuùng ta
thaáy thaùnh Phaoloâ lo laéng chu toaøn nhöõng ñieàu ngaøi ñaõ khaán17.
11
Thaùnh Augustinoâ, De civitate Dei, 10, 6: CSEL 401, 454-455 (PL 41, 283).
12
X. Am 5,21-25.
13
X. Is 1,10-20.
14
X. Hs 6,6.
15
X. Dt 9,13-14.
16
17
X. Cv 18,18; 21,23-24.
1973 2103. Hoäi Thaùnh coâng nhaän giaù trò göông maãu cuûa nhöõng lôøi khaán
soáng theo caùc lôøi khuyeân Phuùc aâm18:
914 “Hoäi Thaùnh laø Meï chuùng ta, vui möøng khi thaáy trong loøng mình
coù nhieàu con caùi nam nöõ muoán theo saùt hôn vaø toû loä caùch roõ raøng
söï töï huûy cuûa Ñaáng Cöùu Ñoä, khi chaáp nhaän söï ngheøo khoù trong
söï töï do cuûa con caùi Thieân Chuùa vaø töø boû yù rieâng: hoï töï nguyeän
tuøng phuïc moät con ngöôøi vì Thieân Chuùa trong vaán ñeà neân troïn
laønh, hôn caû möùc ñoøi buoäc cuûa giôùi raên, haàu neân gioáng caùch troïn
veïn hôn vôùi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng vaâng phuïc”19.
Trong moät soá tröôøng hôïp, Hoäi Thaùnh coù theå mieãn chuaån nhöõng
lôøi khaán vaø lôøi höùa, vì nhöõng lyù do töông xöùng20.
Boån phaän xaõ hoäi veà toân giaùo vaø quyeàn töï do toân giaùo
2467 2104. “Moïi ngöôøi ñeàu buoäc phaûi ñi tìm chaân lyù, ñaëc bieät laø nhöõng
gì lieân quan tôùi Thieân Chuùa vaø Hoäi Thaùnh cuûa Ngaøi. Khi ñaõ nhaän
ra chaân lyù, hoï phaûi tieáp nhaän vaø trung thaønh tuaân giöõ”21. Boån
phaän naøy xuaát phaùt töø “chính baûn tính cuûa con ngöôøi”22. Boån phaän
naøy khoâng maâu thuaãn vôùi söï chaân thaønh toân troïng caùc toân giaùo
khaùc “thöôøng cuõng mang laïi nhöõng tia saùng cuûa chaân lyù ñang chieáu
851 soi cho moïi ngöôøi”23 vaø cuõng khoâng maâu thuaãn vôùi ñöùc meán ñang
thuùc baùch caùc Kitoâ höõu “phaûi xöû söï caùch yeâu thöông, khoân ngoan,
kieân nhaãn ñoái vôùi nhöõng ai coøn laàm laïc hay thieáu hieåu bieát veà vaán
ñeà ñöùc tin”24.
2105. Boån phaän phaûi daønh cho Thieân Chuùa söï toân thôø ñích thöïc
lieân quan ñeán con ngöôøi xeùt theo caù nhaân cuõng nhö xaõ hoäi. Ñaây laø
“ñaïo lyù truyeàn thoáng coâng giaùo veà boån phaän luaân lyù cuûa con ngöôøi
854 vaø cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi toân giaùo thaät vaø Hoäi Thaùnh duy nhaát cuûa Ñöùc
Kitoâ”25. Khi khoâng ngöøng loan baùo Tin Möøng cho con ngöôøi, Hoäi
Thaùnh coá gaéng laøm sao ñeå con ngöôøi “coù theå laøm cho tinh thaàn
898 Kitoâ giaùo thaám nhuaàn vaøo caùc taâm trí, phong tuïc, luaät leä vaø cô caáu
cuûa coäng ñoaøn nôi hoï soáng”26. Boån phaän xaõ hoäi cuûa caùc Kitoâ höõu laø
toân troïng vaø khôi daäy nôi moãi ngöôøi tình yeâu ñoái vôùi chaân lyù vaø
ñieàu thieän haûo. Boån phaän naøy buoäc hoï phaûi truyeàn baù neàn phöôïng
töï cuûa toân giaùo duy nhaát vaø chaân thaät, ñang toàn taïi trong Hoäi
18
19
20
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 692. 1196-1197.
21
22
23
24
25
26
Thaùnh coâng giaùo vaø toâng truyeàn27. Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi trôû thaønh
aùnh saùng theá gian28. Nhôø ñoù, Hoäi Thaùnh baøy toû vöông quyeàn cuûa
Ñöùc Kitoâ treân vaïn vaät, ñaëc bieät laø treân caùc xaõ hoäi loaøi ngöôøi29.
2106. “Trong vaán ñeà toân giaùo, khoâng ai bò eùp buoäc phaûi haønh ñoäng 160
traùi vôùi löông taâm mình, cuõng nhö khoâng bò ngaên trôû, ñeå haønh 1782
ñoäng theo löông taâm caùch rieâng tö hay coâng khai, hoaëc moät mình
hoaëc chung vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, trong nhöõng giôùi haïn hoï ñöôïc 1738
pheùp”30. Quyeàn naøy ñaët neàn treân chính baûn tính cuûa nhaân vò, maø
phaåm giaù cuûa hoï cho hoï ñöôïc töï do ñeå gaén boù vôùi chaân lyù thaàn
linh, moät chaân lyù sieâu vieät treân traät töï traàn theá. Do ñoù, quyeàn naøy
“vaãn toàn taïi caû nôi nhöõng ngöôøi khoâng thöïc hieän nghóa vuï tìm
kieám vaø gaén boù vôùi chaân lyù”31.
2107. “Neáu vì nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät, nhö trong moät soá daân toäc
hieän nay, moät toân giaùo naøo ñoù ñöôïc luaät phaùp nhaø nöôùc nhìn nhaän
caùch ñaëc bieät, thì caàn thieát laø, ñoàng thôøi, moïi ngöôøi vaãn phaûi coâng
nhaän vaø toân troïng quyeàn töï do toân giaùo cuûa moïi coâng daân cuõng nhö
cuûa nhöõng coäng ñoàng toân giaùo khaùc”32.
2108. Quyeàn töï do toân giaùo khoâng phaûi laø söï cho pheùp veà maët luaân 1740
lyù ñeå gaén boù vôùi ñieàu sai laïc33 cuõng khoâng laø quyeàn ñöôïc sai laïc34,
nhöng ñaây laø quyeàn töï nhieân cuûa nhaân vò, quyeàn ñöôïc töï do theo
daân luaät, nghóa laø, ñöôïc chính quyeàn baûo veä khoûi nhöõng aùp löïc beân
ngoaøi, trong vaán ñeà toân giaùo, trong nhöõng giôùi haïn chính ñaùng.
Quyeàn töï nhieân naøy phaûi ñöôïc luaät phaùp xaõ hoäi coâng nhaän, phaûi laø
moät quyeàn coâng daân35.
2109. Quyeàn töï do toân giaùo, töï baûn chaát cuûa noù, khoâng theå laø voâ giôùi 2244
36
haïn , cuõng khoâng theå bò giôùi haïn chæ vì lyù do “traät töï coâng coäng” ñöôïc
quan nieäm theo caùch “duy thöïc nghieäm” hay “duy töï nhieân”37. “Nhöõng giôùi
haïn chính ñaùng” gaén lieàn vôùi quyeàn töï do toân giaùo cho moãi hoaøn caûnh xaõ
hoäi, phaûi ñöôïc xaùc ñònh bôûi söï khoân ngoan chính trò, theo nhöõng ñoøi hoûi
27
28
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Apostolicam actuositatem, 13: AAS 58 (1966) 850.
29
X. ÑGH Leâoâ XIII, Thoâng ñieäp Immortale Dei : Leonis XIII Acta, 5, 118-150; ÑGH Pioâ XI,
Thoâng ñieäp Quas primas: AAS 17 (1925) 593-610.
30
CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Dignitatis humanae, 2: AAS 58 (1966) 930; x. Id., Hieán cheá muïc
vuï Gaudium et spes, 26: AAS 58 (1966) 1046.
31
32
33
X. ÑGH Leâoâ XIII, Thoâng ñieäp Libertas praestantissimum: Leonis XIII Acta 8, 229-230.
34
X. ÑGH Pioâ XII, Allocutio iis qui interfuerunt Conventui quinto nationali Italico Unionis
Iurisconsultorum catholicorum (6/12/1953): AAS 45 (1953) 799.
35
36
X. ÑGH Pioâ VI, Breve Quod aliquantum (10/3/1791): Collectio Brevium atque Instructionum
SS. D. N. Pii Papae VI… (Romae 1800) 54-55.
37
X. ÑGH Pioâ IX, Thoâng ñieäp Quanta cura: DS 2890.
cuûa coâng ích vaø ñöôïc quyeàn bính daân söï xaùc nhaän “theo nhöõng quy taéc
1906 phaùp lyù, phuø hôïp vôùi traät töï luaân lyù khaùch quan”38.
III. “NGÖÔI KHOÂNG ÑÖÔÏC COÙ THAÀN NAØO KHAÙC

ÑOÁI NGHÒCH VÔÙI TA”
“NON HABEBIS DEOS ALIENOS CORAM ME”
2110. Ñieàu raên thöù nhaát caám toân kính nhöõng thaàn khaùc ngoaøi
Chuùa duy nhaát, Ñaáng ñaõ töï maïc khaûi cho daân Ngaøi. Ñieàu raên naøy
caám söï meâ tín vaø thaùi ñoä voâ ñaïo. Söï meâ tín, moät caùch naøo ñoù, laø söï
thaùi quaù moät caùch leäch laïc veà toân giaùo. Voâ ñaïo laø moät thieáu soùt
nghòch vôùi nhaân ñöùc thôø phöôïng.
Meâ tín
2111. Meâ tín laø söï leäch laïc trong caûm thöùc toân giaùo vaø trong caùch
theå hieän caûm thöùc naøy. Meâ tín cuõng coù theå xaûy ra ngay trong vieäc
thôø phöôïng Thieân Chuùa chaân thaät, chaúng haïn nhö gaùn moät yù
nghóa ma thuaät cho moät soá thöïc haønh voán chính ñaùng hay caàn
thieát. Neáu cho raèng chæ caàn ñoïc caùc lôøi kinh hay laøm caùc daáu chæ bí
tích laø coù hieäu quaû, baát chaáp nhöõng taâm tình phaûi coù beân trong, laø
ngöôøi ta rôi vaøo meâ tín39.
Thôø ngaãu töôïng

2112. Ñieàu raên thöù nhaát leân aùn söï ña thaàn. Ñieàu raên naøy ñoøi hoûi
210 con ngöôøi khoâng ñöôïc tin vaøo thaàn naøo khaùc ngoaøi Thieân Chuùa,
khoâng ñöôïc toân kính caùc thaàn linh naøo khaùc ngoaøi Ñaáng duy nhaát.
Thaùnh Kinh luoân nhaéc nhôû phaûi töø boû caùc ngaãu töôïng “chæ laø vaøng
baïc, chæ do tay ngöôøi theá taïo thaønh”, “coù maét coù mieäng, khoâng nhìn
khoâng noùi”.... Caùc ngaãu töôïng laø haõo huyeàn neân ai thôø ngaãu töôïng
seõ trôû thaønh haõo huyeàn: “Keû laøm ra hoaëc tin ôû töôïng thaàn, cuõng
gioáng nhö chuùng vaäy” (Tv 115,4-5.8)40. Traùi laïi, Thieân Chuùa laø
“Thieân Chuùa Haèng Soáng” (Gs 3,10)41, Ñaáng laøm cho soáng vaø can
thieäp vaøo lòch söû.
2113. Thôø ngaãu töôïng khoâng phaûi chæ laø nhöõng vieäc thôø phöôïng sai
398 laïc cuûa daân ngoaïi. Noù coøn laø caùm doã thöôøng xuyeân ñoái vôùi ñöùc tin.
2534 Thôø ngaãu töôïng coát taïi vieäc thaàn thaùnh hoaù nhöõng gì khoâng phaûi
laø Thieân Chuùa. Thôø ngaãu töôïng laø khi con ngöôøi toân thôø vaø kính
baùi moät thuï taïo thay vì Thieân Chuùa, cho duø ñoù laø thaàn linh hay ma
38
39
X. Mt 23,16-22.
40
X. Is 44,; Gr 10,1-16; Ñn 14,1-30; Br 6; Kn 13,1 - 15,19.
41
X. Tv 42,3.
quyû (chaúng haïn ñaïo thôø Satan), quyeàn löïc, khoaùi laïc, chuûng toäc, toå
tieân, Nhaø Nöôùc, tieàn baïc, v.v…. Chuùa Gieâsu daïy: “Anh em khoâng 2289
theå vöøa laøm toâi Thieân Chuùa, vöøa laøm toâi tieàn cuûa ñöôïc” (Mt 6,24). 2473
Raát nhieàu vò töû ñaïo ñaõ cheát vì khoâng chòu thôø laïy “Con Thuù”42, duø
chæ giaû vôø thoâi. Thôø ngaãu töôïng laø khöôùc töø quyeàn chuû teå duy nhaát
cuûa Thieân Chuùa; vì vaäy, noù khoâng theå ñi ñoâi vôùi söï hieäp thoâng vôùi
Thieân Chuùa43.
2114. Ñôøi soáng con ngöôøi ñöôïc thoáng nhaát trong vieäc toân thôø Ñaáng
duy nhaát. Ñieàu raên daïy toân thôø Chuùa duy nhaát ñôn giaûn hoaù con
ngöôøi vaø cöùu hoï khoûi söï phaân taùn voâ haïn. Thôø ngaãu töôïng laø söï
leäch laïc cuûa caûm thöùc toân giaùo, moät caûm thöùc voán baåm sinh nôi con
ngöôøi. Ngöôøi thôø ngaãu töôïng laø ngöôøi “gaùn yù nieäm baát dieät veà
Thieân Chuùa cho baát cöù thöù gì khoâng phaûi laø Thieân Chuùa”44.
Boùi toaùn vaø ma thuaät

2115. Thieân Chuùa coù theå maïc khaûi töông lai cho caùc Tieân tri hay
caùc Thaùnh khaùc cuûa Ngaøi. Tuy vaäy, thaùi ñoä ñuùng ñaén cuûa Kitoâ höõu
coát taïi vieäc phoù thaùc mình moät caùch ñaày tin töôûng trong tay Chuùa 305
Quan Phoøng veà nhöõng gì lieân quan ñeán töông lai, vaø töø boû moïi thöù
toø moø khoâng laønh maïnh veà vaán ñeà naøy. Tuy nhieân, khoâng bieát tieân
lieäu laïi coù theå laø moät söï thieáu traùch nhieäm.
2116. Phaûi loaïi boû moïi hình thöùc boùi toaùn: caäy nhôø Satan hay ma
quyû, goïi hoàn ngöôøi cheát hay nhöõng thöïc haønh khaùc, laø nhöõng vieäc
ngöôøi ta nghó caùch sai laàm raèng seõ “veùn môû” ñöôïc töông lai45. Coi
töû vi, chieâm tinh, xem chæ tay, giaûi moäng, xin xaêm, boùi toaùn quaù
khöù vò lai, ñoàng boùng, laø nhöõng hình thöùc bieåu loä yù muoán thoáng trò
thôøi gian, lòch söû vaø cuoái cuøng laø con ngöôøi, vaø ñoàng thôøi, bieåu loä
öôùc muoán lieân minh vôùi caùc theá löïc bí aån. Nhöõng ñieàu naøy laø
nghòch laïi vôùi söï cung kính vaø toân troïng, ñöôïc keát hôïp vôùi söï kính
sôï ñaày yeâu meán, maø chuùng ta phaûi daønh cho moät mình Thieân Chuùa
maø thoâi.
2117. Caùc thöïc haønh ma thuaät hay phaùp thuaät maø ngöôøi ta muoán
duøng ñeå cheá ngöï caùc söùc maïnh bí aån, baét chuùng phuïc vuï mình vaø
naém ñöôïc quyeàn löïc sieâu phaøm treân ngöôøi khaùc – duø laø ñeå chöõa
beänh – ñeàu nghòch laïi nhaân ñöùc thôø phöôïng caùch nghieâm troïng.
Caùc vieäc naøy caøng ñaùng leân aùn hôn, khi coù duïng yù laøm haïi ngöôøi
khaùc, hay caäy nhôø ñeán söï can thieäp cuûa ma quyû. Mang buøa cuõng laø
ñieàu ñaùng traùch. Chieâu hoàn thöôøng goàm caùc thöïc haønh boùi toaùn
42
X. Kh 13-14.
43
X. Gl 5,20; Ep 5,5.
44
Origieâneâ, Contra Celsum, 2, 40: SC 132, 378 (PG 11, 861).
45
X. Ñnl 18,10; Gr 29,8.
hay ma thuaät. Hoäi Thaùnh cuõng khuyeân caùc tín höõu phaûi xa laùnh
vieäc ñoù. Khi duøng caùc phöông thuoác, goïi laø gia truyeàn, khoâng ñöôïc
keâu caàu caùc quyeàn löïc söï döõ, cuõng khoâng ñöôïc lôïi duïng söï caû tin
cuûa nhöõng ngöôøi khaùc.
Voâ toân giaùo

2118. Ñieàu raên thöù nhaát cuûa Thieân Chuùa keát aùn nhöõng toäi chính
yeáu cuûa söï voâ toân giaùo: haønh ñoäng thöû thaùch Thieân Chuùa baèng lôøi
noùi hay vieäc laøm, söï phaïm thaùnh vaø söï maïi thaùnh.
2119. Haønh ñoäng thöû thaùch Thieân Chuùa laø duøng lôøi noùi hay vieäc
394 laøm ñeå thöû söï toát laønh vaø söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa. Ñaây laø
ñieàu Satan muoán thaáy nôi Chuùa Gieâsu, khi xuùi giuïc Ngöôøi gieo
mình töø treân noùc Ñeàn Thôø xuoáng, vaø qua cöû chæ ñoù, eùp buoäc Thieân
Chuùa phaûi haønh ñoäng46. Chuùa Gieâsu duøng Lôøi Thieân Chuùa ñoái laïi
noù: “Anh em ñöøng thaùch thöùc Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa anh em”
(Ñnl 6,16). Thaùch ñoá, haøm chöùa moät söï thöû thaùch nhö vaäy, laøm toån
thöông loøng toân kính vaø tin töôûng maø chuùng ta phaûi daønh cho
Ñaáng Taïo Hoaù vaø laø Chuùa cuûa chuùng ta. Thöû thaùch Thieân Chuùa
2088 luoân haøm chöùa thaùi ñoä hoaøi nghi veà tình yeâu cuûa Ngaøi, söï quan
phoøng vaø quyeàn naêng cuûa Ngaøi47.
2120. Söï phaïm thaùnh laø söï xuùc phaïm hay coù thaùi ñoä baát xöùng ñoái
vôùi caùc bí tích vaø caùc haønh ñoäng phuïng vuï khaùc, vaø caû ñoái vôùi caùc
ngöôøi, caùc ñoà vaät vaø caùc nôi ñaõ thaùnh hieán cho Thieân Chuùa. Söï
phaïm thaùnh laø moät toäi nghieâm troïng, ñaëc bieät khi phaïm ñeán bí
tích Thaùnh Theå, bôûi vì trong bí tích naøy, chính Mình Thaùnh Ñöùc
1374 Kitoâ hieän dieän moät caùch theo baûn theå vôùi chuùng ta48.
2121. Söï maïi thaùnh49 ñöôïc ñònh nghóa laø mua hay baùn nhöõng thöïc
taïi thieâng lieâng. Khi phuø thuûy Simon muoán mua quyeàn naêng
thieâng lieâng maø oâng thaáy ñang hoaït ñoäng nôi caùc Toâng Ñoà, thaùnh
Pheâroâ ñaõ traû lôøi: “Tieàn baïc cuûa anh tieâu tan luoân vôùi anh cho roài,
vì anh töôûng coù theå laáy tieàn maø mua aân hueä cuûa Thieân Chuùa”
(Cv 8,20). Nhö theá, vò Toâng Ñoà ñaõ haønh ñoäng phuø hôïp vôùi lôøi Chuùa
Gieâsu: “Anh em ñaõ ñöôïc cho khoâng, thì cuõng phaûi cho khoâng nhö
1578 vaäy”50 (Mt 10,8). Khoâng theå chieám laáy nhöõng cuûa caûi thieâng lieâng
cho mình vaø tuyø yù söû duïng chuùng nhö sôû höõu chuû hay oâng chuû cuûa
chuùng, bôûi vì nhöõng ñieàu ñoù xuaát phaùt töø nguoàn maïch laø Thieân
46
X. Lc 4,9.
47
X. 1 Cr 10,9; Xh 17,2-7; Tv 95,9.
48
X. Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 1367. 1376.
49
X. Cv 8,9-24.
50
X. Is 55,1.
Chuùa. Con ngöôøi chæ coù theå ñoùn nhaän caùch nhöng khoâng töø Thieân
Chuùa.
2122. “Ngoaøi nhöõng cuûa daâng cuùng do nhaø chöùc traùch coù thaåm
quyeàn aán ñònh, thöøa taùc vieân khoâng ñöôïc xin gì ñeå ban caùc bí tích,
vaø luoân luoân phaûi lieäu sao ñöøng ñeå nhöõng ngöôøi ngheøo khoâng ñöôïc
höôûng nhôø ôn caùc bí tích vì söï tuùng thieáu cuûa mình”51. Thaåm quyeàn
Hoäi Thaùnh aán ñònh “nhöõng cuûa daâng cuùng” naøy theo nguyeân taéc
daân Kitoâ giaùo phaûi caáp döôõng cho caùc thöøa taùc vieân cuûa Hoäi
Thaùnh. “Thôï thì ñaùng ñöôïc nuoâi aên”52 (Mt 10,10).
Voâ thaàn
2123. “Coù nhieàu ngöôøi ñöông thôøi vôùi chuùng ta khoâng heà nhaän ra 29
hoaëc khöôùc töø caùch minh nhieân töông quan maät thieát vaø soáng ñoäng
keát hôïp con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, cho neân voâ thaàn phaûi ñöôïc keå
laø moät trong nhöõng vaán ñeà heä troïng nhaát trong thôøi ñaïi naøy”53.
2124. Töø “voâ thaàn” chæ nhieàu hieän töôïng raát khaùc nhau. Hình thöùc
thoâng thöôøng laø chuû nghóa duy vaät thöïc tieãn; chuû nghóa naøy giôùi
haïn nhöõng nhu caàu vaø tham voïng cuûa mình vaøo khoâng gian vaø thôøi
gian. Chuû nghóa nhaân baûn voâ thaàn, moät caùch sai laàm, coi con ngöôøi
“laø muïc ñích cho chính mình, laø ngöôøi duy nhaát laøm neân vaø ñieàu
khieån lòch söû rieâng cuûa mình”54. Moät hình thöùc khaùc cuûa chuû nghóa
voâ thaàn hieän nay muoán giaûi phoùng con ngöôøi baèng cuoäc giaûi phoùng
kinh teá vaø xaõ hoäi; “hình thöùc voâ thaàn naøy cho raèng töï baûn chaát toân
giaùo ngaên caûn söï giaûi phoùng ñoù, vì khi neâu leân cho con ngöôøi nieàm
hy voïng vaøo cuoäc soáng haõo huyeàn mai haäu, toân giaùo ñaõ laøm cho hoï
xao laõng vieäc xaây döïng thaønh ñoâ traàn theá”55.
2125. Voâ thaàn töï noù ñoái nghòch vôùi nhaân ñöùc thôø phöôïng, vì töø
choái hay phuû nhaän söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa56. Traùch nhieäm veà 1535
ñieàu naøy coù theå ñöôïc giaûm thieåu nhieàu ít, vì caùc yù höôùng vaø hoaøn
caûnh. Trong vieäc khai sinh vaø phoå bieán söï voâ thaàn, “caùc tín höõu coù
theå coù moät phaàn traùch nhieäm khoâng nhoû, tuyø möùc ñoä, hoaëc bôûi xao
laõng vieäc giaùo duïc ñöùc tin, hoaëc bôûi trình baøy sai laïc veà giaùo lyù,
hoaëc do nhöõng thieáu soùt trong ñôøi soáng toân giaùo, luaân lyù vaø xaõ hoäi.
Phaûi noùi raèng hoï ñaõ che giaáu hôn laø baøy toû dung maïo ñích thöïc cuûa
Thieân Chuùa vaø cuûa toân giaùo”57.
51
52
X. Lc 10,7; 1 Cr 9,4-18; 1 Tm 5,17-18.
53
54
55
56
X. Rm 1,18.
57
396 2126. Voâ thaàn thöôøng ñöôïc ñaët neàn treân moät quan nieäm khoâng
ñuùng veà quyeàn töï laäp cuûa con ngöôøi, ñeán ñoä phuû nhaän moïi leä thuoäc
vaøo Thieân Chuùa58. Tuy nhieân, vieäc nhìn nhaän Thieân Chuùa khoâng
heà nghòch vôùi phaåm giaù con ngöôøi, “vì phaåm giaù ñoù ñöôïc ñaët neàn
vaø ñöôïc kieän toaøn nôi chính Thieân Chuùa”59. Hoäi Thaùnh bieát roõ “söù
154 ñieäp cuûa mình phuø hôïp vôùi nhöõng öôùc muoán thaàm kín nhaát cuûa
traùi tim con ngöôøi”60.
Chuû thuyeát baát khaû tri

2127. Chuû thuyeát baát khaû tri coù nhieàu hình thöùc. Trong moät soá
tröôøng hôïp, ngöôøi theo chuû thuyeát naøy khoâng phuû nhaän Thieân
Chuùa, maø traùi laïi, coøn cho laø coù söï hieän höõu cuûa moät höõu theå sieâu
vieät khoâng theå töï maïc khaûi vaø khoâng ai coù theå noùi ñöôïc gì veà höõu
36 theå ñoù. Trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc, ngöôøi theo chuû thuyeát naøy
khoâng ñeà caäp ñeán söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa, vì cho raèng khoâng
theå chöùng minh, xaùc nhaän hay phuû nhaän veà söï hieän höõu ñoù.
2128. Ñoâi khi chuû thuyeát baát khaû tri coù theå haøm chöùa moät coá gaéng
tìm kieám naøo ñoù veà Thieân Chuùa, nhöng cuõng coù theå bieåu hieän moät
1036 söï laõnh ñaïm thôø ô, chaïy troán tröôùc vaán ñeà toái haäu veà söï hieän höõu,
vaø moät söï löôøi bieáng cuûa löông taâm luaân lyù. Chuû thuyeát baát khaû tri
raát thöôøng töông ñöông vôùi söï voâ thaàn thöïc haønh.
1159-1162 IV. “NGÖÔI KHOÂNG ÑÖÔÏC LAØM CHO MÌNH

BAÁT CÖÙ HÌNH TÖÔÏNG NAØO VEÀ THIEÂN CHUÙA...”
“NON FACIES TIBI SCULPTILE…”
2129. Meänh leänh thaàn linh bao haøm vieäc caám moïi hình thöùc trình
baøy Thieân Chuùa baèng baøn tay con ngöôøi. Saùch Ñeä Nhò Luaät giaûi
thích: “Anh em ñaõ khoâng thaáy hình boùng naøo, ngaøy Chuùa phaùn vôùi
anh em taïi nuùi Hoâreb töø trong ñaùm löûa; vì theá ñöøng coù ra hö hoûng
maø laøm cho mình moät töôïng mang hình aûnh baát cöù caùi gì...”
(Ñnl 4,15-16). Chính Thieân Chuùa, Ñaáng tuyeät ñoái sieâu vieät, ñaõ töï
maïc khaûi cho Israel. “Ngaøi laø taát caû”, nhöng ñoàng thôøi, Ngaøi “vöôït
300 treân moïi coâng trình Ngaøi thöïc hieän” (Hc 43,29-30). Ngaøi laø “taùc giaû
2500 cuûa muoân veû ñeïp” (Kn 13,3).
2130. Tuy nhieân, trong Cöïu Öôùc, Thieân Chuùa ñaõ truyeàn leänh hay
cho pheùp laøm nhöõng hình aûnh, moät caùch bieåu töôïng seõ ñöa tôùi ôn
58
59
60
cöùu ñoä nhôø Ngoâi Lôøi nhaäp theå: ví duï con raén ñoàng61, Hoøm Bia Giao
Öôùc vaø caùc cheârubim62.
2131. Coâng ñoàng chung thöù baûy, ôû Niceâa (naêm 787), döïa vaøo maàu 476
nhieäm Ngoâi Lôøi nhaäp theå, ñaõ bieän minh cho vieäc suøng kính aûnh
töôïng thaùnh, nhö aûnh töôïng Ñöùc Kitoâ, vaø caû aûnh töôïng Meï Thieân
Chuùa, caùc Thieân thaàn vaø taát caû caùc Thaùnh, choáng laïi nhöõng ngöôøi
baøi aûnh töôïng. Nhôø cuoäc Nhaäp theå cuûa mình, Con Thieân Chuùa ñaõ
khai môû moät “nhieäm cuïc” veà caùc aûnh töôïng.
2132. Vieäc suøng kính cuûa Kitoâ giaùo ñoái vôùi caùc aûnh töôïng, khoâng
nghòch laïi ñieàu raên thöù nhaát caám thôø ngaãu töôïng. Thaät vaäy, “khi
toân kính moät aûnh töôïng, chuùng ta höôùng taâm hoàn leân ñeán nguyeân
aûnh”63, vaø “toân kính moät aûnh töôïng laø toân kính chính vò ñöôïc phaùc
hoaï trong aûnh töôïng”64. Ñoái vôùi caùc aûnh töôïng thaùnh, chuùng ta chæ
toân kính (veneratio), chöù khoâng toân thôø (adoratio) laø vieäc chæ daønh
cho moät mình Thieân Chuùa:
“Söï suøng kính toân giaùo khoâng nhaém tôùi caùc aûnh töôïng vì chính
chuùng, nhö moät thöïc taïi naøo ñoù, nhöng nhaém tôùi vieäc chuùng laø
nhöõng hình aûnh ñöa daãn chuùng ta ñeán cuøng Thieân Chuùa nhaäp
theå. Vieäc toân kính khoâng döøng laïi ôû chính aûnh töôïng, nhöng
vöôn tôùi ñieàu maø aûnh töôïng bieåu thò”65.
TOÙM LÖÔÏC
2133. “Haõy yeâu meán Chuùa, Thieân Chuùa cuûa anh em heát loøng, heát
daï, heát söùc anh em” (Ñnl 6,5).
2134. Ñieàu raên thöù nhaát keâu goïi con ngöôøi tin vaøo Thieân Chuùa,
troâng caäy nôi Ngaøi vaø yeâu meán Ngaøi treân heát moïi söï.
2135. “Ngöôi phaûi thôø laïy Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa ngöôi”
(Mt 4,10). Thôø laïy Thieân Chuùa, keâu caàu Ngaøi, daâng leân Ngaøi vieäc
phuïng thôø xöùng hôïp, chu toaøn caùc lôøi khaán höùa vôùi Ngaøi, laø nhöõng
haønh vi thuoäc nhaân ñöùc thôø phöôïng, phaùt xuaát töø söï vaâng phuïc
ñieàu raên thöù nhaát.
61
X. Ds 21,4-9; Kn 16,5-14; Ga 3,14-15.
62
X. Xh 25,10-22; 1 V 6,23-28; 7,23-26.
63
Thaùnh Basilioâ Caû, Liber de Spiritu Sancto, 18, 45: SC 17bis, 406 (PG 32, 149).
64
CÑ Niceâa II, Definitio de sacris imaginibus: DS 601; x. CÑ Triñentinoâ, Sess. 25a, Decretum
de invocatione, veneratione et reliquiis sanctorum, et sacris imaginibus: DS 1821-1825; CÑ
Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 125: AAS 56 (1964) 132; Id., Hieán cheá tín
lyù Lumen gentium, 67: AAS 57 (1965) 65-66.
65
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, II-II, q. 81, a. 3, ad 3: Ed. Leon. 9, 180.
2136. Phaûi daønh cho Thieân Chuùa vieäc phuïng töï ñích thöïc, laø boån
phaän cuûa con ngöôøi, xeùt theo caù nhaân cuõng nhö xaõ hoäi.
2137. Con ngöôøi phaûi coù quyeàn töï do tuyeân xöng toân giaùo caùch
rieâng tö vaø caùch coâng khai66.
2138. Meâ tín laø söï leäch laïc trong vieäc thôø phöôïng phaûi daønh cho
Thieân Chuùa thaät. Meâ tín ñöôïc bieåu loä trong vieäc thôø ngaãu töôïng,
cuõng nhö trong caùc hình thöùc boùi toaùn vaø ma thuaät.
2139. Ñieàu raên thöù nhaát caám caùc toäi cuûa söï voâ toân giaùo laø: haønh
ñoäng thöû thaùch Thieân Chuùa baèng lôøi noùi hay vieäc laøm, söï phaïm
thaùnh vaø söï maïi thaùnh.
2140. Söï voâ thaàn, vì töø choái hay phuû nhaän söï hieän höõu cuûa Thieân
Chuùa, laø moät toäi nghòch vôùi ñieàu raên thöù nhaát.
2141. Vieäc suøng kính caùc aûnh töôïng thaùnh ñaët neàn treân maàu
nhieäm Nhaäp Theå cuûa Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa. Vieäc ñoù khoâng nghòch
vôùi ñieàu raên thöù nhaát.
Muïc 2
Ñieàu Raên Thöù Hai
Articulus 2
Secundum praeceptum
“Ngöôi khoâng ñöôïc duøng danh Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi moät
caùch baát xöùng”67 (Xh 20,7).
“Anh em coøn nghe luaät daïy ngöôøi xöa raèng: Chôù boäi theà... coøn
Thaày, Thaày baûo cho anh em bieát: ñöøng theà chi caû” (Mt 5,33-34).
2807-2815 I. DANH CHUÙA LAØ THAÙNH

SANCTUM EST NOMEN DOMINI
2142. Ñieàu raên thöù hai daïy phaûi toân kính Danh Chuùa. Cuõng nhö
ñieàu raên thöù nhaát, ñieàu raên naøy thuoäc veà nhaân ñöùc thôø phöôïng vaø,
moät caùch ñaëc bieät hôn, quy ñònh vieäc söû duïng ngoân töø cuûa chuùng ta
trong caùc vaán ñeà thaùnh.
66
67
X. Ñnl 5,11.
2143. Trong taát caû caùc lôøi maïc khaûi, coù moät lôøi ñoäc ñaùo, ñoù laø lôøi
maïc khaûi veà Danh cuûa Chuùa. Thieân Chuùa trao phoù Danh Ngaøi cho 203
nhöõng keû tin vaøo Ngaøi; Ngaøi töï maïc khaûi cho hoï trong maàu nhieäm
baûn thaân Ngaøi. Vieäc ban taëng Danh Thaùnh thuoäc laõnh vöïc tín
nhieäm vaø thaân thieát. “Danh Chuùa laø thaùnh”. Vì vaäy, con ngöôøi 435
khoâng theå laïm duïng Danh ñoù. Hoï phaûi ghi nhôù Danh ñoù trong söï
thinh laëng toân thôø ñaày yeâu meán68. Chæ ñöôïc nhaéc ñeán Danh Chuùa
trong lôøi noùi cuûa mình ñeå chuùc tuïng, ca ngôïi vaø toân vinh Danh
Chuùa69.
2144. Söï toân kính Danh Chuùa dieãn taû loøng toân kính caàn phaûi coù
ñoái vôùi maàu nhieäm cuûa chính Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi moïi thöïc taïi
thaùnh thieâng maø maàu nhieäm naøy gôïi leân. Caûm thöùc veà söï thaùnh
thieâng thuoäc nhaân ñöùc thôø phöôïng:
“Caûm thöùc kính sôï vaø caûm thöùc veà söï thaùnh thieâng coù phaûi laø
nhöõng caûm thöùc Kitoâ giaùo khoâng? Khoâng ai coù theå hoaøi nghi
caùch höõu lyù veà vaán ñeà naøy. Ñoù laø nhöõng caûm thöùc maø chuùng ta
coù, vaø coù moät caùch maõnh lieät, neáu chuùng ta ñöôïc chieâm ngaém
Thieân Chuùa uy linh. Ñoù laø nhöõng caûm thöùc maø chuùng ta coù, neáu
chuùng ta yù thöùc söï hieän dieän cuûa Ngaøi. Chuùng ta phaûi coù nhöõng
caûm thöùc ñoù, tuøy theo möùc ñoä chuùng ta tin Ngaøi ñang hieän dieän.
Khoâng coù nhöõng caûm thöùc ñoù, töùc laø khoâng yù thöùc vaán ñeà naøy,
khoâng tin Ngaøi ñang hieän dieän”70.
2145. Tín höõu phaûi laøm chöùng cho Danh Chuùa, baèng caùch tuyeân 2472
xöng ñöùc tin cuûa mình maø khoâng sôï seät71. Vieäc rao giaûng vaø daïy 427
giaùo lyù phaûi ñöôïc thaám nhuaàn baèng söï toân thôø vaø kính troïng ñoái
vôùi Danh Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta.
2146. Ñieàu raên thöù hai caám laïm duïng Danh Thieân Chuùa, nghóa laø
moïi caùch söû duïng baát xöùng ñoái vôùi Danh cuûa Thieân Chuùa, cuûa Chuùa
Gieâsu Kitoâ, Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø toaøn theå caùc Thaùnh.
2147. Nhöõng lôøi höùa vôùi tha nhaân nhaân danh Thieân Chuùa ñeàu lieân 2101
heä ñeán danh döï, söï trung tín, söï chaân thaät vaø quyeàn bính thaàn
linh. Nhöõng lôøi höùa ñoù phaûi ñöôïc tuaân giöõ bôûi ñöùc coâng baèng.
Khoâng giöõ caùc lôøi höùa ñoù laø laïm duïng Danh Thieân Chuùa, vaø moät
caùch naøo ñoù, laøm cho Thieân Chuùa thaønh keû noùi doái72.
68
X. Gcr 2,17.
69
X. Tv 29,2; 96,2; 113,1-2.
70
John Henri Newman, Parochial and Plain Sermons, v. 5, Sermon 2 [Reverence, a Belief in
God’s Presence] (Westminster 1967) 21-22.
71
X. Mt 10,32; 1 Tm 6,12.
72
X. 1 Ga 1,10.
2148. Noùi phaïm thöôïng vi phaïm tröïc tieáp ñieàu raên thöù hai. Toäi
naøy coát taïi vieäc noùi nhöõng lôøi caêm gheùt, than traùch, thaùch ñoá -
trong loøng hay ngoaøi mieäng – nghòch vôùi Thieân Chuùa, vieäc noùi xaáu
Thieân Chuùa, vieäc baát kính ñoái vôùi Ngaøi trong lôøi noùi, vaø vieäc laïm
duïng Danh Thieân Chuùa. Thaùnh Giacoâbeâ khieån traùch: “Chaúng phaûi
hoï noùi xuùc phaïm ñeán Danh Thaùnh cao ñeïp (cuûa Chuùa Gieâsu) maø
anh em ñöôïc mang ñoù sao?” (Gc 2,7). Luaät caám noùi phaïm thöôïng,
cuõng caám noùi nhöõng lôøi nghòch vôùi Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Kitoâ, caùc
Thaùnh vaø nhöõng söï thaùnh. Cuõng laø toäi noùi phaïm thöôïng khi naïi
ñeán Danh Thieân Chuùa ñeå che ñaäy nhöõng haønh vi toäi aùc, ñeå baét caùc
daân toäc laøm noâ leä, ñeå tra taán hoaëc gieát ngöôøi. Laïm duïng Danh
Thieân Chuùa ñeå phaïm toäi aùc laø gaây côù cho ngöôøi ta khöôùc töø toân
giaùo.
1756 Noùi phaïm thöôïng laø nghòch vôùi söï toân troïng phaûi coù ñoái vôùi
Thieân Chuùa vaø Danh thaùnh cuûa Ngaøi. Noùi phaïm thöôïng töï baûn
chaát laø moät toäi nghieâm troïng73.
2149. Keâu teân Chuùa voâ côù, duø khoâng coù yù phaïm thöôïng cuõng laø
thieáu toân kính ñoái vôùi Chuùa. Ñieàu raên thöù hai cuõng caám söû duïng
Danh Thieân Chuùa vaøo vieäc ma thuaät.
“Danh Thieân Chuùa thaät cao caû, khi ñöôïc keâu caàu caùch toân kính,
xöùng vôùi söï vó ñaïi vaø uy nghi cuûa Ngaøi. Danh Thieân Chuùa laø
thaùnh, khi ñöôïc keâu caàu vôùi loøng toân kính vaø sôï xuùc phaïm tôùi
Ngaøi”74.
II. KEÂU DANH CHUÙA CAÙCH GIAN DOÁI

NOMEN DOMINI FALSO PRONUNTIATUM
2150. Ñieàu raên thöù hai caám theà gian. Theà laø laáy Thieân Chuùa laøm
chöùng cho ñieàu mình xaùc quyeát, laø keâu caàu söï chaân thaät thaàn linh
laøm baûo chöùng cho söï chaân thaät cuûa mình. Lôøi theà raøng buoäc Danh
Chuùa. “Thieân Chuùa cuûa anh em, laø Ñaáng anh em phaûi kính sôï;
chính Ngaøi laø Ñaáng anh em phaûi phuïng thôø; anh em seõ nhaân danh
Ngaøi maø theà” (Ñnl 6,13).
2151. Vieäc loaïi tröø thoùi theà gian laø moät boån phaän ñoái vôùi Thieân
215 Chuùa. Thieân Chuùa, vôùi tö caùch laø Ñaáng Taïo Hoaù vaø laø Chuùa, laø quy
luaät cuûa moïi chaân lyù. Lôøi noùi cuûa con ngöôøi coù theå phuø hôïp hay traùi
nghòch vôùi Thieân Chuùa, Ñaáng laø chaân lyù. Lôøi theà, khi laø chaân thaät
vaø chính ñaùng, laøm saùng toû moái töông quan giöõa lôøi noùi cuûa con
ngöôøi vôùi chaân lyù cuûa Thieân Chuùa. Lôøi theà gian laø keâu caàu Thieân
Chuùa laøm chöùng cho söï doái traù.
73
74
Thaùnh Augustinoâ, De sermone Domini in monte, 2, 5, 19: CCL 35, 109 (PL 34, 1278).
2152. Ngöôøi boäi theà laø ngöôøi duøng lôøi theà ñeå höùa moät ñieàu gì,
nhöng khoâng coù yù chu toaøn lôøi ñaõ höùa, hay sau khi ñaõ duøng lôøi theà
ñeå höùa, laïi khoâng giöõ lôøi höùa. Söï boäi theà laø loãi phaïm nghieâm troïng
veà loøng toân kính ñoái vôùi Chuùa cuûa moïi lôøi noùi. Buoäc mình baèng
vieäc theà laøm ñieàu xaáu laø nghòch vôùi söï thaùnh thieän cuûa Danh Chuùa.
2153. Trong baøi giaûng treân nuùi, Chuùa Gieâsu ñaõ trình baøy ñieàu raên 2476
thöù hai: “Anh em coøn nghe luaät daïy ngöôøi xöa raèng: Chôù boäi theà
nhöng haõy troïn lôøi theà vôùi Chuùa. Coøn Thaày, Thaày baûo cho anh em 1756
bieát, ñöøng theà chi caû... Nhöng heã ‘coù’ thì phaûi noùi ‘coù’; ‘khoâng’ thì
phaûi noùi ‘khoâng’. Theâm thaét ñieàu gì laø do aùc quyû” (Mt 5,33-34.37)75.
Chuùa Gieâsu daïy moïi lôøi theà ñeàu bao haøm moái töông quan vôùi Thieân
Chuùa, vaø trong moïi lôøi noùi, phaûi toân troïng söï hieän dieän cuûa Thieân
Chuùa vaø chaân lyù cuûa Ngaøi. Caån troïng khi naïi ñeán Thieân Chuùa
trong lôøi aên tieáng noùi, phaûi ñi ñoâi vôùi söï chuù yù ñaày toân kính ñoái vôùi 2466
söï hieän dieän cuûa Ngaøi: trong moãi lôøi xaùc quyeát cuûa chuùng ta, chuùng
ta laøm chöùng hoaëc khinh thöôøng söï hieän dieän ñoù.
2154. Theo göông thaùnh Phaoloâ76 truyeàn thoáng Hoäi Thaùnh vaãn
hieåu lôøi cuûa Chuùa Gieâsu laø khoâng caám theà neáu coù lyù do nghieâm
troïng vaø chính ñaùng (chaúng haïn, tröôùc toøa aùn). “Lôøi theà töùc laø lôøi
keâu caàu Danh Chuùa laøm chöùng cho chaân lyù, chæ coù theå ñöôïc tuyeân
theä trong söï thaät, trong söï suy xeùt vaø trong coâng lyù”77.
2155. Söï thaùnh thieän cuûa Danh thaùnh ñoøi buoäc khoâng ñöôïc naïi ñeán
Danh ñoù maø laøm nhöõng vieäc phuø phieám, vaø khoâng ñöôïc theà trong
nhöõng hoaøn caûnh coù theå bò giaûi thích nhö laø ñoàng tình vôùi quyeàn
löïc ñoøi buoäc theà caùch baát coâng. Khi bò chính quyeàn baát hôïp phaùp 1903
ñoøi buoäc phaûi theà, coù theå töø choái. Phaûi töø choái theà, khi ñöôïc yeâu
caàu theà vì nhöõng muïc ñích nghòch vôùi nhaân phaåm hay nghòch vôùi
söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh.
III. DANH HIEÄU KITOÂ HÖÕU [TEÂN THAÙNH]

NOMEN CHRISTIANUM
2156. Bí tích Röûa Toäi ñöôïc ban “nhaân danh Cha, Con vaø Thaùnh 232
Thaàn” (Mt 28,19). Trong Pheùp Röûa, Danh Chuùa thaùnh hoùa con
ngöôøi, vaø Kitoâ höõu nhaän ñöôïc moät teân rieâng trong Hoäi Thaùnh. Teân 1267
naøy coù theå laø teân cuûa moät vò Thaùnh naøo ñoù, nghóa laø, cuûa moät moân
ñeä ñaõ soáng ñôøi trung thaønh maãu möïc vôùi Chuùa. Vò thaùnh boån maïng
neâu göông soáng ñöùc meán vaø luoân chuyeån caàu cho ta. “Teân thaùnh”
cuõng coù theå dieãn taû moät maàu nhieäm hay moät nhaân ñöùc Kitoâ giaùo
75
X. Gc 5,12.
76
X. 2 Cr 1,23; Gl 1,20.
77
naøo ñoù. “Cha meï, nhöõng ngöôøi ñôõ ñaàu vaø cha sôû phaûi lieäu sao ñeå
ñöøng ñaët teân xa laï vôùi yù nghóa Kitoâ giaùo”78.
2157. Kitoâ höõu baét ñaàu moät ngaøy cuûa mình, caùc kinh nguyeän vaø
1235 hoaït ñoäng cuûa mình baèng daáu thaùnh giaù “nhaân danh Cha vaø Con
vaø Thaùnh Thaàn. Amen”. Ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa daâng troïn veïn
ngaøy mình soáng ñeå toân vinh Thieân Chuùa vaø keâu caàu Ñaáng Cöùu Ñoä
1668 ban aân suûng giuùp hoï haønh ñoäng trong Thaàn Khí nhö moät ngöôøi con
cuûa Chuùa Cha. Daáu thaùnh giaù laøm cho chuùng ta neân maïnh meõ
trong caùc côn caùm doã vaø trong nhöõng khoù khaên.
2158. Thieân Chuùa goïi töøng ngöôøi baèng teân cuûa hoï79. Teân cuûa moãi
ngöôøi laø thaùnh thieâng. Teân laø hình aûnh cuûa nhaân vò. Noù ñoøi hoûi
ñöôïc toân troïng, nhö daáu chæ phaåm giaù cuûa ngöôøi mang teân ñoù.
2159. Moãi ngöôøi seõ mang teân cuûa mình maõi maõi. Trong Vöông
quoác, phaåm chaát huyeàn nhieäm vaø ñoäc ñaùo cuûa moãi nhaân vò, ñaõ ñöôïc
ghi daáu baèng Danh Thieân Chuùa, seõ toaû saùng troïn veïn. “Ai thaéng ...
Ta cuõng seõ ban cho noù moät vieân soûi traéng, treân soûi ñoù coù khaéc moät
teân môùi; chaúng ai bieát ñöôïc teân aáy, ngoaøi keû laõnh nhaän” (Kh 2,17).
“Kìa Con Chieân ñöùng treân nuùi Sion, cuøng vôùi Con Chieân, coù moät
traêm boán möôi boán ngaøn ngöôøi mang danh cuûa Con Chieân vaø cuûa
Cha Con Chieân ghi treân traùn” (Kh 14,1).
TOÙM LÖÔÏC
2160. “Laïy Chuùa, laø Chuùa chuùng con, laãy löøng thay danh Chuùa
treân khaép caû ñòa caàu” (Tv 8,2).
2161. Ñieàu raên thöù hai daïy phaûi toân kính Danh Chuùa. Danh Chuùa
laø thaùnh.
2162. Ñieàu raên thöù hai caám moïi laïm duïng baát xöùng ñoái vôùi Danh
Thieân Chuùa. Noùi phaïm thöôïng laø toäi söû duïng Danh cuûa Thieân
Chuùa, cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø caùc Thaùnh
moät caùch xuùc phaïm.
2163. Theà gian laø keâu caàu Thieân Chuùa laøm chöùng cho moät ñieàu doái
traù. Boäi theà laø moät loãi phaïm nghieâm troïng ñoái vôùi Chuùa, Ñaáng
luoân trung tín vôùi caùc lôøi Ngaøi ñaõ höùa.
2164. “Ñöøng theà nhaân danh Ñaáng Taïo Hoaù, cuõng ñöøng theà nhaân
danh thuï taïo, tröø khi hoäi ñuû ba ñieàu naøy: ta noùi leân söï thaät, vì nhu
caàu, vaø vôùi loøng kính troïng”80.
78
79
X. Is 43,1; Ga 10,3.
2165. Qua bí tích Röûa Toäi, Kitoâ höõu nhaän ñöôïc moät teân rieâng
trong Hoäi Thaùnh. Cha meï, ngöôøi ñôõ ñaàu vaø cha sôû caàn löu taâm ñeå
ñaët cho hoï moät teân Kitoâ giaùo. Vò thaùnh boån maïng neâu göông soáng
ñöùc meán vaø luoân chuyeån caàu cho ta.
2166. Kitoâ höõu baét ñaàu caùc kinh nguyeän vaø hoaït ñoäng cuûa mình
baèng daáu thaùnh giaù “nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn.
Amen”.
2167. Thieân Chuùa goïi töøng ngöôøi baèng teân cuûa hoï81.
Muïc 3
Ñieàu Raên Thöù Ba
Articulus 3
Tertium praeceptum
“Ngöôi haõy nhôù ngaøy sabat, maø coi ñoù laø ngaøy thaùnh. Trong saùu
ngaøy, ngöôi seõ lao ñoäng vaø laøm moïi coâng vieäc cuûa ngöôi. Coøn
ngaøy thöù baûy laø ngaøy sabat kính Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa
ngöôi. Ngaøy ñoù, ngöôi khoâng ñöôïc laøm coâng vieäc naøo” (Xh 20,8-
10)82.
“Ngaøy sabat ñöôïc taïo neân cho con ngöôøi, chöù khoâng phaûi con
ngöôøi cho ngaøy sabat. Bôûi ñoù, Con Ngöôøi laøm chuû luoân caû ngaøy
sabat” (Mc 2,27-28).
I. NGAØY SABAT 346-348

DIES SABBATI
2168. Ñieàu raên thöù ba cuûa Möôøi Ñieàu Raên nhaéc nhôù söï thaùnh thieän
cuûa ngaøy sabat. “Ngaøy thöù baûy laø moät ngaøy sabat; moät ngaøy nghæ
hoaøn toaøn, daâng Chuùa ” (Xh 31,15).
2169. Khi noùi veà ngaøy sabat, Saùch Thaùnh nhaéc nhôù coâng trình taïo 2057
döïng. “Vì trong saùu ngaøy, Ñöùc Chuùa ñaõ döïng neân trôøi ñaát, bieån
khôi vaø muoân loaøi trong ñoù, nhöng Ngaøi ñaõ nghæ ngaøy thöù baûy. Bôûi
vaäy, Ñöùc Chuùa ñaõ chuùc phuùc cho ngaøy sabat vaø coi ñoù laø ngaøy
thaùnh” (Xh 20,11).
80
Thaùnh Ignatioâ Loyola, Exercitia spiritualia, 38: MHSI 100, 174.
81
X. Is 43,1.
82
X. Ñnl 5,12-15.
2170. Trong ngaøy cuûa Chuùa, Saùch Thaùnh cuõng nhaéc laïi cuoäc töôûng
nieäm bieán coá giaûi phoùng Israel khoûi aùch noâ leä Ai caäp. “Ngöôi haõy
nhôù ngöôi ñaõ laøm noâ leä taïi ñaát Ai caäp vaø Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa
cuûa ngöôi, ñaõ dang caùnh tay maïnh meõ uy quyeàn ñöa ngöôi ra khoûi
ñoù. Bôûi vaäy, Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi ñaõ truyeàn cho ngöôi
cöû haønh ngaøy sabat” (Ñnl 5,15).
2171. Thieân Chuùa ban cho Israel ngaøy sabat, ñeå hoï giöõ laøm moät
daáu chæ giao öôùc khoâng theå bò phaù vôõ83. Ngaøy sabat ñöôïc hieán daâng
cho Chuùa, laø ngaøy ñöôïc daønh caùch thaùnh thieän ñeå ca ngôïi Thieân
Chuùa, ca ngôïi coâng trình taïo döïng cuûa Ngaøi vaø nhöõng haønh ñoäng
cöùu ñoä cuûa Ngaøi daønh cho Israel.
2172. Caùch haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa laø maãu möïc cho caùch haønh
2184 ñoäng cuûa con ngöôøi. Neáu Thieân Chuùa “nghæ xaû hôi” ngaøy thöù baûy
(Xh 31,17), thì con ngöôøi cuõng phaûi “ngöng” lao ñoäng, vaø cho pheùp
ñeå nhöõng ngöôøi khaùc, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo, “laáy laïi söùc” 84.
Ngaøy sabat laøm cho caùc coâng vieäc haèng ngaøy ngöng laïi vaø cho taïm
nghæ ngôi. Ñaây laø ngaøy phaûn khaùng laïi khía caïnh noâ leä cuûa vieäc lao
ñoäng vaø söï suøng kính tieàn baïc85.
582 2173. Tin Möøng thuaät laïi nhieàu laàn Chuùa Gieâsu bò toá caùo ñaõ vi
phaïm luaät ngaøy sabat. Nhöng Chuùa Gieâsu khoâng bao giôø xuùc phaïm
söï thaùnh thieän cuûa ngaøy naøy86. Ngöôøi duøng uy quyeàn giaûi thích yù
nghóa ñích thöïc cuûa ngaøy naøy: “Ngaøy sabat ñöôïc taïo neân cho con
ngöôøi, chöù khoâng phaûi con ngöôøi cho ngaøy sabat” (Mc 2,27). Vôùi
loøng nhaân töø, Ñöùc Kitoâ cho mình thaåm quyeàn “laøm ñieàu laønh chöù
khoâng phaûi ñieàu döõ, cöùu soáng chöù khoâng gieát cheát” trong ngaøy
sabat87. Ngaøy sabat laø ngaøy cuûa loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa vaø
laø ngaøy toân vinh Thieân Chuùa88. “Con Ngöôøi laøm chuû luoân caû ngaøy
sabat” (Mc 2,28).
II. NGAØY CUÛA CHUÙA

DIES DOMINI
“Ñaây laø ngaøy Chuùa ñaõ laøm ra, naøo ta haõy vui möøng hoan hyû”
(Tv 118,24).
83
X. Xh 31,16.
84
X. Xh 23,12.
85
X. Nh 13,15-22; 2 Sbn 36,21.
86
X. Mc 1,21; Ga 9,16.
87
X. Mc 3,4.
88
X. Mt 12,5; Ga 7,23.
Ngaøy Phuïc sinh: Coâng trình taïo döïng môùi

2174. Chuùa Gieâsu ñaõ soáng laïi töø coõi cheát vaøo “ngaøy thöù nhaát trong 638
tuaàn” (Mc 16,2)89. Vì laø “ngaøy thöù nhaát”, neân ngaøy Phuïc sinh cuûa
Ñöùc Kitoâ nhaéc nhôù coâng trình taïo döïng laàn thöù nhaát. Vì laø “ngaøy 349
thöù taùm” lieàn sau ngaøy sabat90, neân mang yù nghóa moät coâng trình
taïo döïng môùi ñaõ ñöôïc khai môû vôùi söï Phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ. Ñoái
vôùi caùc Kitoâ höõu, ngaøy naøy trôû thaønh ngaøy thöù nhaát cuûa moïi ngaøy,
ngaøy leã thöù nhaát cuûa moïi ngaøy leã, ngaøy cuûa Chuùa (Heø kuriakeø
heømera, dies dominica), ngaøy “Chuùa nhaät”:
“Vaøo ngaøy cuûa maët trôøi, taát caû chuùng toâi tuï hoïp nhau, bôûi vì ñoù
laø ngaøy thöù nhaát [lieàn sau ngaøy sabat Do thaùi, nhöng cuõng laø
ngaøy thöù nhaát], ngaøy maø Thieân Chuùa ñöa vaät chaát ra khoûi toái
taêm ñeå taïo döïng traàn gian, vaø bôûi vì Chuùa Gieâsu Kitoâ Ñaáng Cöùu
Ñoä chuùng toâi, cuõng cuøng ngaøy ñoù, ñaõ soáng laïi töø coõi cheát”91.
Ngaøy Chuùa nhaät - söï hoaøn thaønh ngaøy sabat

2175. Ngaøy Chuùa nhaät khaùc bieät roõ raøng vôùi ngaøy sabat. Ñoái vôùi 1166
caùc Kitoâ höõu, caùc leà luaät phuïng vuï cuûa ngaøy sabat ñöôïc aùp duïng
vaøo ngaøy Chuùa nhaät laø ngaøy tieáp noái ngaøy sabat moãi tuaàn, xeùt veà
maët thôøi gian. Trong cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, ngaøy Chuùa nhaät
hoaøn thaønh yù nghóa thieâng lieâng cuûa ngaøy sabat Do thaùi, vaø loan
baùo söï an nghæ muoân ñôøi cuûa con ngöôøi trong Thieân Chuùa. Thaät
vaäy, phuïng töï cuûa Leà luaät ñaõ chuaån bò cho maàu nhieäm cuûa Ñöùc
Kitoâ, vaø ñieàu gì ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong phuïng töï ñoù ñeàu phaùc hoaï
moät neùt naøo ñoù quy höôùng veà Ñöùc Kitoâ92:
“Nhöõng ai soáng theo luaät cuõ, nay ñaït tôùi nieàm hy voïng môùi, hoï
khoâng coøn giöõ ngaøy sabat nöõa, nhöng soáng theo ngaøy cuûa Chuùa,
vì trong ngaøy ñoù ñôøi soáng chuùng ta ñöôïc khôûi ñaàu nhôø Ngöôøi vaø
nhôø caùi cheát cuûa Ngöôøi”93.
2176. Vieäc cöû haønh ngaøy Chuùa nhaät tuaân theo quy ñònh luaân lyù töï
nhieân ñaõ ñöôïc ghi khaéc trong traùi tim con ngöôøi, qua ñoù “quy ñònh
vieäc phuïng töï beân ngoaøi daâng leân Thieân Chuùa nhö daáu chæ cuûa moät
lôïi ích chung lieân quan ñeán moïi ngöôøi”94. Vieäc phuïng töï ngaøy Chuùa
nhaät hoaøn thaønh meänh leänh luaân lyù cuûa Giao Öôùc cuõ, laáy laïi chu
kyø vaø tinh thaàn cuûa luaät ñoù, baèng caùch haøng tuaàn toân vinh Ñaáng
Taïo Hoaù vaø Ñaáng Cöùu Chuoäc cuûa daân Ngaøi.
89
X. Mt 28,1; Lc 24,1; Ga 20,1.
90
X. Mc 16,1; Mt 28,1.
91
Thaùnh Justinoâ, Apologia, 1, 67: CA 1, 188 (PG 6, 429-432).
92
X. 1 Cr 10,11.
93
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Magnesios, 9, 1: SC 10bis, 88 (Funk 1, 236-238).
94
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, II-II, q. 122, a. 4, c: Ed. Leon. 9, 478.
Thaùnh leã ngaøy Chuùa nhaät

1167 2177. Vieäc giöõ ngaøy Chuùa nhaät vaø cöû haønh bí tích Thaùnh Theå cuûa
Chuùa laø trung taâm cuûa ñôøi soáng Hoäi Thaùnh. “Theo truyeàn thoáng
toâng ñoà, maàu nhieäm Vöôït Qua ñöôïc cöû haønh trong ngaøy Chuùa nhaät,
ngaøy ñoù phaûi ñöôïc giöõ nhö laø ngaøy leã buoäc chính yeáu trong Hoäi
Thaùnh toaøn caàu”95.
2043 “Vaø cuõng phaûi giöõ nhö laø ngaøy leã buoäc chính yeáu nhöõng ngaøy leã
Sinh Nhaät Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta, leã Hieån Linh, leã
Thaêng Thieân, leã Mình vaø Maùu Raát Thaùnh Ñöùc Kitoâ, leã thaùnh
Maria Meï Thieân Chuùa, leã Ñöùc Meï Voâ Nhieãm vaø leã Ñöùc Meï Hoàn
Xaùc Leân Trôøi, leã thaùnh Giuse, leã hai thaùnh Toâng Ñoà Pheâroâ vaø
Phaoloâ, vaø sau cuøng laø leã caùc Thaùnh”96.
1343 2178. Töø thôøi caùc Toâng Ñoà, caùc Kitoâ höõu ñaõ coù thoùi quen taäp hoïp
nhau ngaøy Chuùa nhaät97. Thö göûi tín höõu Do thaùi nhaéc nhôù raèng:
“Chuùng ta ñöøng boû caùc buoåi hoäi hoïp nhö vaøi ngöôøi quen laøm, traùi
laïi phaûi khuyeán khích nhau” (Dt 10,25).
“Truyeàn thoáng coøn giöõ ñöôïc moät baøi huaán ñöùc vaãn luoân hôïp thôøi:
“Haõy tôùi nhaø thôø sôùm, laïi gaàn Chuùa vaø xöng thuù toäi loãi, haõy
thoáng hoái baèng kinh nguyeän…. Tham döï vaøo phuïng vuï thaùnh ñeán
heát lôøi nguyeän hieäp leã vaø ñöøng ra veà tröôùc khi coù lôøi giaûi taùn….
Nhö chuùng toâi thöôøng noùi: ngaøy naøy ñöôïc ban cho anh em ñeå caàu
nguyeän vaø nghæ ngôi. Ñaây laø ngaøy Chuùa ñaõ taïo neân, ta haõy phaán
khôûi vaø möøng vui trong ngaøy ñoù”98.
1567 2179. “Giaùo xöù laø moät coäng ñoaøn Kitoâ höõu nhaát ñònh ñöôïc thieát laäp
caùch beàn vöõng trong Giaùo Hoäi ñòa phöông, vaø traùch nhieäm muïc vuï
ñöôïc uûy thaùc cho cha sôû nhö laø chuû chaên rieâng cuûa giaùo xöù aáy, döôùi
2691 quyeàn Giaùm muïc giaùo phaän”99. Giaùo xöù laø nôi moïi tín höõu coù theå
2226 taäp hoïp ñeå cöû haønh bí tích Thaùnh Theå moãi Chuùa nhaät. Giaùo xöù ñöa
daân Kitoâ höõu vaøo sinh hoaït thoâng thöôøng cuûa ñôøi soáng phuïng vuï,
vaø taäp hoïp hoï ñeå cöû haønh phuïng vuï, giaûng daïy cho hoï giaùo lyù cöùu
ñoä cuûa Ñöùc Kitoâ; thöïc thi ñöùc meán cuûa Chuùa trong caùc coâng vieäc töø
thieän vaø huynh ñeä100:
“Baïn cuõng coù theå caàu nguyeän ôû nhaø; nhöng quaû thaät, baïn khoâng
theå caàu nguyeän nhö ôû nhaø thôø ñöôïc, vì ôû nhaø thôø coù ñoâng ngöôøi,
ñoàng thanh keâu leân Thieân Chuùa…. ÔÛ nhaø thôø coøn coù ñieàu hôn
95
96
97
X. Cv 2,42-46; 1 Cr 11,17.
98
Pseuñoâ-EÂuseâbioâ Alexandria, Sermo de die Dominica: PG 861, 416 vaø 421.
99
100
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Christifideles laici, 26: AAS 81 (1989) 437-440.
nöõa, ñoù laø söï ñoàng taâm nhaát trí, coù daây lieân keát cuûa ñöùc meán vaø
kinh nguyeän cuûa caùc linh muïc”101.
Nghóa vuï giöõ ngaøy Chuùa nhaät

2180. Moät ñieàu raên cuûa Hoäi Thaùnh xaùc ñònh Luaät cuûa Chuùa vaø quy 2042
ñònh moät caùch cuï theå: “Caùc tín höõu buoäc phaûi tham döï Thaùnh leã 1389
ngaøy Chuùa nhaät vaø caùc ngaøy leã buoäc khaùc”102. “Ngöôøi naøo tham döï
Thaùnh leã theo nghi thöùc Coâng giaùo trong chính ngaøy leã hoaëc chieàu
ngaøy aùp leã ôû baát cöù nôi naøo, thì ñaõ giöõ troïn luaät buoäc phaûi tham döï
Thaùnh Leã”103.
2181. Bí tích Thaùnh Theå ngaøy Chuùa nhaät ñaët neàn taûng vaø cuûng coá
toaøn boä cuoäc soáng Kitoâ höõu. Vì vaäy, caùc tín höõu baét buoäc phaûi tham
döï thaùnh leã vaøo caùc ngaøy leã buoäc, tröø khi ñöôïc bieän minh baèng moät
lyù do quan troïng (chaúng haïn, bò beänh, phaûi chaêm soùc treû sô sinh),
hay ñöôïc muïc töû rieâng cuûa mình mieãn chuaån104. Ai coá tình vi phaïm
nghóa vuï naøy, laø phaïm toäi caùch nghieâm troïng.
2182. Vieäc tham döï cuoäc cöû haønh chung bí tích Thaùnh Theå Chuùa 815
nhaät laø baèng chöùng söï lieân keát vaø trung thaønh vôùi Ñöùc Kitoâ vaø vôùi
Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi. Nhö vaäy caùc tín höõu chöùng toû söï hieäp thoâng
cuûa mình trong ñöùc tin vaø ñöùc meán. Hoï cuøng nhau laøm chöùng cho
söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa vaø cho nieàm hy voïng cuûa mình vaøo
ôn cöùu ñoä. Hoï laøm cho nhau neân vöõng maïnh döôùi söï höôùng daãn cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn.
2183. “Neáu khoâng theå tham döï vieäc cöû haønh Thaùnh Theå vì thieáu
thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh hay vì baát cöù moät lyù do nghieâm troïng
naøo khaùc, tha thieát khuyeân nhuû caùc tín höõu neân tham döï phuïng vuï
Lôøi Chuùa ñöôïc cöû haønh theo nhöõng quy ñònh cuûa Giaùm muïc giaùo
phaän, trong nhaø thôø giaùo xöù, neáu coù, hoaëc taïi moät nôi thaùnh naøo
khaùc, hoaëc neân caàu nguyeän trong moät thôøi gian thích hôïp, caùch
rieâng tö hoaëc vôùi gia ñình, hoaëc vôùi caùc nhoùm gia ñình, tuyø dòp”105.
Ngaøy cuûa aân suûng – ngaøy ngöng lao ñoäng

2184. Cuõng nhö Thieân Chuùa “khi laøm xong moïi coâng vieäc cuûa Ngaøi, 2172
ngaøy thöù baûy, Thieân Chuùa nghæ ngôi” (St 2,2), ñôøi soáng con ngöôøi
cuõng ñöôïc ghi daáu baèng nhòp luaân chuyeån giöõa lao ñoäng vaø nghæ
101
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, De incomprehensibili Dei natura seu contra Anomoeos, 3, 6: SC
28bis, 218 (PL 48, 725).
102
103
104
105
ngôi. Theå cheá veà ngaøy Chuùa nhaät goùp phaàn khieán moïi ngöôøi ñöôïc
höôûng moät thôøi gian ñaày ñuû ñeå nghæ ngôi vaø nhaøn roãi, ñieàu ñoù cho
pheùp hoï vun troàng ñôøi soáng gia ñình, vaên hoùa, xaõ hoäi vaø toân giaùo
cuûa mình106.
2428 2185. Ngaøy Chuùa nhaät vaø caùc ngaøy leã buoäc, caùc tín höõu phaûi traùnh
ñöøng daán thaân vaøo caùc vieäc lao ñoäng hay caùc hoaït ñoäng naøo ngaên
caûn vieäc phuïng töï phaûi daønh cho Thieân Chuùa, ngaên caûn nieàm vui
rieâng trong ngaøy cuûa Chuùa, ngaên caûn vieäc thöïc thi caùc coâng vieäc töø
thieän vaø ngaên caûn söï thö giaõn thích hôïp veà tinh thaàn cuõng nhö veà
theå xaùc107. Luaät nghæ ngôi ngaøy Chuùa nhaät coù theå ñöôïc mieãn chuaån,
khi coù nhöõng nhu caàu cuûa gia ñình hay lôïi ích lôùn lao cuûa xaõ hoäi.
Nhöng tín höõu cuõng phaûi coi chöøng, ñöøng ñeå nhöõng mieãn chuaån
hôïp phaùp naøy daãn ñeán nhöõng thoùi quen gaây thieät haïi cho toân giaùo,
cho cuoäc soáng gia ñình hay cho söùc khoûe.
“Loøng yeâu meán chaân lyù tìm kieám söï nhaøn roãi thaùnh thieän; nhu
caàu caáp thieát cuûa loøng yeâu meán saün saøng ñoùn nhaän khoù nhoïc
chính ñaùng”108.
2186. Khi höôûng nhöõng giôø nhaøn roãi, caùc Kitoâ höõu neân nhôù ñeán
anh chò em cuûa mình, nhöõng ngöôøi cuøng coù nhu caàu vaø quyeàn lôïi
nhö mình, nhöng khoâng theå nghæ ngôi vì ngheøo khoù vaø tuùng cöïc.
2447 Theo truyeàn thoáng ñaïo ñöùc Kitoâ giaùo, ngaøy Chuùa nhaät ñöôïc daønh
ñeå laøm caùc vieäc laønh vaø khieâm toán phuïc vuï caùc beänh nhaân, caùc
ngöôøi taøn taät vaø caùc ngöôøi giaø yeáu. Caùc Kitoâ höõu cuõng phaûi thaùnh
hoaù ngaøy Chuùa nhaät baèng caùch daønh thôøi giôø vaø söï chaêm soùc cho
gia ñình mình vaø cho caùc ngöôøi laân caän, laø nhöõng ñieàu khoù coù theå
laøm trong nhöõng ngaøy trong tuaàn. Ngaøy Chuùa nhaät cuõng laø thôøi
gian ñeå suy tö, thinh laëng, trau doài vaên hoaù vaø suy nieäm, nhöõng
ñieàu ñoù giuùp cho söï taêng tröôûng cuûa ñôøi soáng noäi taâm Kitoâ höõu.
2187. Vieäc thaùnh hoùa caùc ngaøy Chuùa nhaät vaø leã troïng ñoøi hoûi moät noã löïc
chung. Moãi Kitoâ höõu phaûi traùnh baét nhöõng ngöôøi khaùc, neáu khoâng caàn
2289 thieát, laøm ñieàu gì khieán hoï khoâng theå giöõ ngaøy cuûa Chuùa. Khi caùc taäp tuïc
(theå thao, nhaø haøng, v.v…) vaø caùc nhu caàu xaõ hoäi (caùc dòch vuï coâng coäng,
v.v…) ñoøi buoäc moät soá ngöôøi phaûi lao ñoäng ngaøy Chuùa nhaät, thì moãi ngöôøi
vaãn coù traùch nhieäm phaûi tìm ñuû thôøi gian ñeå nghæ ngôi. Vôùi ñöùc tieát ñoä vaø
ñöùc meán, caùc tín höõu phaûi traùnh nhöõng söï thaùi quaù vaø baïo löïc ñoâi khi naûy
sinh do caùc cuoäc giaûi trí taäp theå. Duø coù nhöõng nhu caàu caáp baùch veà kinh
teá, coâng quyeàn vaãn phaûi lo cho caùc coâng daân coù thôøi gian ñeå nghæ ngôi vaø
ñeå lo vieäc phuïng töï thaàn linh. Chuû nhaân cuõng coù boån phaän töông töï ñoái
vôùi caùc coâng nhaân cuûa mình.
106
107
108
Thaùnh Augustinoâ, De civitate Dei, 19, 19: CSEL 402, 407 (PL 41, 647).
2188. Khi toân troïng söï töï do toân giaùo vaø coâng ích cuûa moïi ngöôøi, 2105
caùc Kitoâ höõu phaûi coá gaéng laøm cho caùc ngaøy Chuùa nhaät vaø caùc
ngaøy leã cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc luaät phaùp coâng nhaän. Hoï phaûi neâu
göông coâng khai cho moïi ngöôøi veà vieäc caàu nguyeän, söï toân troïng vaø
söï vui töôi, vaø phaûi baûo veä caùc truyeàn thoáng cuûa mình nhö moät
ñoùng goùp quyù baùu cho ñôøi soáng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi nhaân loaïi. Neáu
luaät phaùp cuûa moät nöôùc hay nhöõng lyù do khaùc baét buoäc phaûi lao
ñoäng ngaøy Chuùa nhaät, thì trong ngaøy naøy, vaãn phaûi soáng nhö laø
ngaøy cuûa söï giaûi thoaùt cuûa chuùng ta, söï giaûi thoaùt khieán chuùng ta
ñöôïc tham döï vaøo “hoäi vui, döï ñaïi hoäi giöõa caùc con ñaàu loøng cuûa
Thieân Chuùa, laø nhöõng keû ñaõ ñöôïc ghi teân treân trôøi” (Dt 12,22-23).
TOÙM LÖÔÏC
2189. “Ngöôi haõy giöõ ngaøy sabat maø coi ñoù laø ngaøy thaùnh” (Ñnl
5,12). “Ngaøy thöù baûy laø moät ngaøy sabat, moät ngaøy nghæ hoaøn toaøn
daâng cho Ñöùc Chuùa ” (Xh 31,15).
2190. Ngaøy sabat, voán laø ngaøy töôûng nhôù vieäc hoaøn thaønh coâng
trình taïo döïng laàn thöù nhaát, ñöôïc thay theá baèng ngaøy Chuùa nhaät,
laø ngaøy töôûng nhôù coâng trình taïo döïng môùi, ñöôïc khai môû baèng söï
Phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ.
2191. Hoäi Thaùnh cöû haønh ngaøy Phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ vaøo ngaøy
thöù taùm, ñöôïc goïi moät caùch xaùc ñaùng laø ngaøy cuûa Chuùa hay ngaøy
Chuùa nhaät109.
2192. “Theo truyeàn thoáng toâng ñoà, maàu nhieäm Vöôït Qua ñöôïc cöû
haønh trong ngaøy Chuùa nhaät, ngaøy ñoù phaûi ñöôïc giöõ nhö laø ngaøy leã
buoäc chính yeáu trong Hoäi Thaùnh toaøn caàu”110. “Caùc tín höõu buoäc
phaûi tham döï Thaùnh leã ngaøy Chuùa nhaät vaø caùc ngaøy leã buoäc
khaùc”111.
2193. “Ngaøy Chuùa nhaät vaø caùc ngaøy leã buoäc khaùc, caùc tín höõu …
coøn phaûi kieâng laøm vieäc xaùc vaø nhöõng coâng vieäc gaây trôû ngaïi cho
vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa, cho nieàm vui rieâng trong ngaøy cuûa
Chuùa, hoaëc cho vieäc nghæ ngôi caàn thieát cuûa tinh thaàn vaø theå
xaùc”112.
109
110
111
112
2194. Theå cheá veà ngaøy Chuùa nhaät goùp phaàn laøm cho “moïi ngöôøi coù
ñuû thôøi gian nghæ ngôi vaø nhaøn roãi ñeå vun troàng ñôøi soáng gia ñình,
vaên hoùa, xaõ hoäi vaø toân giaùo”113.
2195. Moãi Kitoâ höõu phaûi traùnh baét ngöôøi khaùc, neáu khoâng caàn
thieát, laøm ñieàu gì khieán hoï khoâng theå giöõ ngaøy Chuùa nhaät.
113
CHÖÔNG HAI
“NGÖÔI PHAÛI YEÂU THÖÔNG
NGÖÔØI LAÂN CAÄN NHÖ CHÍNH MÌNH”
CAPUT SECUNDUM
“DILIGES PROXIMUM TUUM TAMQUAM TEIPSUM”
Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä: “Anh em haõy yeâu thöông nhau
nhö Thaày ñaõ yeâu thöông anh em” (Ga 13,34).
2196. Ñeå traû lôøi caâu hoûi veà ñieàu raên troïng nhaát, Chuùa Gieâsu noùi:
“Ñieàu raên ñöùng ñaàu laø: ‘Nghe ñaây, hôõi Israel, Ñöùc Chuùa, Thieân
Chuùa chuùng ta laø Ñöùc Chuùa duy nhaát; ngöôi phaûi yeâu meán Ñöùc
Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi heát loøng, heát linh hoàn, heát trí khoân
vaø heát söùc löïc ngöôi’; ñieàu raên thöù hai laø: ‘Ngöôi phaûi yeâu ngöôøi laâân
caän nhö chính mình’. Chaúng coù ñieàu raên naøo khaùc lôùn hôn caùc ñieàu
raên ñoù” (Mc 12,29-31).
Thaùnh Phaoloâ Toâng Ñoà cuõng nhaéc ñieàu naøy: “Ai yeâu ngöôøi thì ñaõ 2822
chu toaøn Leà Luaät. Thaät theá, caùc ñieàu raên nhö: Ngöôi khoâng ñöôïc
ngoaïi tình, khoâng ñöôïc gieát ngöôøi, khoâng ñöôïc troäm caép, khoâng
ñöôïc ham muoán, cuõng nhö caùc ñieàu raên khaùc ñeàu toùm laïi trong lôøi
naøy: ‘Ngöôi phaûi yeâu ngöôøi laân caän nhö chính mình’. Ñaõ yeâu
thöông, thì khoâng laøm haïi ngöôøi ñoàng loaïi; yeâu thöông laø chu toaøn
Leà Luaät vaäy” (Rm 13,8-10).
Muïc 4
Ñieàu Raên Thöù Tö
Articulus 4
Quartum praeceptum
“Ngöôi haõy thôø cha kính meï ñeå ñöôïc soáng laâu treân ñaát maø Ñöùc
Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, ban cho ngöôi” (Xh 20,12).
“Ngöôøi haèng vaâng phuïc caùc ngaøi” (Lc 2,51).
Chính Chuùa Gieâsu cuõng nhaán maïnh veà “ñieàu raên naøy cuûa Thieân
Chuùa”1. Thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ daïy: “Keû laøm con, haõy vaâng lôøi
cha meï, theo tinh thaàn cuûa Chuùa, vì ñoù laø ñieàu phaûi ñaïo. Haõy
toân kính cha meï. Ñoù laø ñieàu raên thöù nhaát coù keøm theo lôøi höùa:
ñeå ngöôi ñöôïc haïnh phuùc vaø höôûng thoï treân maët ñaát naøy”
(Ep 6,1-3)2.
2197. Ñieàu raên thöù tö môû ñaàu baûng hai cuûa Möôøi Ñieàu Raên. Ñieàu
raên naøy neâu leân traät töï cuûa ñöùc meán. Thieân Chuùa muoán raèng, sau
Ngaøi, chuùng ta phaûi toân kính cha meï, laø nhöõng vị chuùng ta phaûi
chòu ôn veà söï soáng, vaø laø nhöõng vò ñaõ löu truyeàn cho chuùng ta söï
nhaän bieát Thieân Chuùa. Chuùng ta cuõng buoäc phaûi toân kính taát caû
1897 nhöõng ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa trao ban quyeàn bính cuûa Ngaøi ñeå
möu ích cho chuùng ta.
2198. Ñieàu raên naøy ñöôïc dieãn taû baèng hình thöùc tích cöïc veà nhöõng
boån phaän phaûi chu toaøn. Ñieàu raên naøy loan baùo nhöõng ñieàu raên
tieáp theo, lieân quan ñeán vieäc phaûi toân troïng caùch ñaëc bieät söï soáng,
hoân nhaân, cuûa caûi traàn theá vaø lôøi noùi. Ñieàu raên naøy thieát laäp moät
2419 trong nhöõng neàn taûng cho giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh.
2199. Ñieàu raên thöù tö roõ reät nhaém ñeán con caùi, trong töông quan
cuûa hoï vôùi cha vaø meï hoï, bôûi vì ñaây laø töông quan phoå quaùt nhaát.
Ñieàu raên naøy cuõng lieân quan tôùi caùc quan heä hoï haøng giöõa caùc
thaønh vieân trong gia toäc, ñoøi chuùng ta phaûi toân kính, meán yeâu vaø
bieát ôn oâng baø toå tieân. Cuoái cuøng, ñieàu raên naøy coøn môû roäng tôùi caùc
boån phaän cuûa hoïc troø ñoái vôùi thaày coâ, thôï vôùi chuû, keû thuoäc caáp ñoái
vôùi ngöôøi chæ huy, coâng daân ñoái vôùi toå quoác, vaø vôùi taát caû nhöõng
ngöôøi ñieàu haønh, cai trò ñaát nöôùc.
Ñieàu raên naøy bao haøm vaø hieåu ngaàm nhöõng boån phaän cuûa cha
meï, ngöôøi giaùm hoä, thaày coâ, ngöôøi laõnh ñaïo, caùc nguyeân thuû, caùc
nhaø caàm quyeàn, nghóa laø taát caû nhöõng ai ñang thöïc thi quyeàn bính
treân ngöôøi khaùc hay treân moät coäng ñoàng caùc nhaân vò.
2200. Söï tuaân phuïc ñieàu raên thöù tö coù keøm theo phaàn thöôûng:
“Ngöôi haõy thôø cha kính meï ñeå ñöôïc soáng laâu treân ñaát maø Chuùa,
Thieân Chuùa cuûa ngöôi, ban cho ngöôi” (Xh 20,12)3. Vieäc tuaân giöõ
2304 ñieàu raên naøy ñem laïi, cuøng vôùi nhöõng hoa traùi thieâng lieâng, nhöõng
lôïi ích traàn theá laø söï an bình vaø thònh vöôïng. Ngöôïc laïi, vieäc
khoâng tuaân giöõ ñieàu raên naøy seõ gaây nhieàu thieät haïi lôùn lao cho caùc
coäng ñoàng vaø caùc nhaân vò.
1
X. Mc 7, 8-13.
2
X. Ñnl 5,16.
3
X. Ñnl 5,16.
I. GIA ÑÌNH TRONG KEÁ HOAÏCH CUÛA THIEÂN CHUÙA

FAMILIA IN DEI CONSILIO
Baûn chaát cuûa gia ñình

2201. Coäng ñoàng phu phuï ñöôïc thieát laäp do söï öng thuaän cuûa ñoâi 1625
phoái ngaãu. Hoân nhaân vaø gia ñình ñöôïc saép xeáp höôùng veà thieän ích
cuûa ñoâi phoái ngaãu, veà vieäc sinh saûn vaø giaùo duïc con caùi. Tình yeâu
cuûa ñoâi phoái ngaãu vaø vieäc sinh saûn con caùi taïo ra nhöõng töông
quan caù vò vaø nhöõng traùch nhieäm haøng ñaàu, giöõa caùc phaàn töû trong
gia ñình.
2202. Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ keát hôïp vôùi nhau trong hoân nhaân, 1882
cuøng vôùi con caùi hoï, taïo thaønh moät gia ñình. Theå cheá naøy ñi tröôùc
moïi coâng nhaän cuûa coâng quyeàn; hôn nöõa coâng quyeàn phaûi nhìn
nhaän theå cheá naøy. Gia ñình seõ ñöôïc coi nhö ñieåm quy chieáu thoâng
thöôøng caên cöù theo ñoù maø ñaùnh giaù caùc hình thöùc khaùc cuûa lieân heä
gia toäc.
2203. Khi taïo döïng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, Thieân Chuùa ñaõ thieát 369
laäp gia ñình con ngöôøi vaø ñaët neàn taûng caên baûn cho gia ñình. Caùc
phaàn töû trong gia ñình laø nhöõng nhaân vò bình ñaúng veà phaåm giaù.
Vì coâng ích cuûa caùc phaàn töû trong gia ñình vaø cuûa xaõ hoäi, gia ñình
coù nhöõng traùch nhieäm, quyeàn lôïi vaø boån phaän ña daïng.
Gia ñình Kitoâ giaùo 1655-1658
2204. “Gia ñình Kitoâ giaùo baøy toû vaø theå hieän moät caùch ñaëc bieät söï
hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh, vì leõ ñoù... phaûi ñöôïc goïi laø moät ‘Hoäi 533
Thaùnh taïi gia’”4. Gia ñình Kitoâ giaùo laø moät coäng ñoaøn ñöùc tin, ñöùc
caäy vaø ñöùc meán; gia ñình coù moät taàm quan troïng ñoäc ñaùo trong Hoäi
Thaùnh, nhö thaáy roõ trong Taân Öôùc5.
2205. Gia ñình Kitoâ giaùo laø söï hieäp thoâng giöõa caùc nhaân vò, laø daáu
veát vaø hình aûnh cuûa söï hieäp thoâng giöõa Chuùa Cha vaø Chuùa Con 1702
trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Hoaït ñoäng sinh saûn vaø giaùo duïc cuûa gia
ñình laø phaûn aùnh coâng trình taïo döïng cuûa Chuùa Cha. Gia ñình
ñöôïc keâu goïi tham döï vaøo vieäc caàu nguyeän vaø hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ.
Vieäc caàu nguyeän haèng ngaøy vaø vieäc ñoïc Lôøi Chuùa cuûng coá gia ñình
trong ñöùc meán. Gia ñình Kitoâ giaùo coù söù vuï loan baùo Tin Möøng vaø
truyeàn giaùo.
4
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris consortio, 21: AAS 74 (1982) 105; x. CÑ
Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 11: AAS 57 (1965) 16.
5
X. Ep 5,21 - 6,4; Cl 3,18-21; 1 Pr 3,1-7.
2206. Caùc töông quan trong gia ñình mang laïi söï ñoàng caûm veà caûm
xuùc, tình caûm, vaø tình nghóa, chuû yeáu phaùt xuaát töø söï toân troïng laãn
nhau giöõa caùc nhaân vò. Gia ñình laø moät coäng ñoàng öu vieät ñöôïc keâu
goïi ñeå thöïc hieän moät keá hoaïch chung cuûa ñoâi phoái ngaãu vaø söï coäng
taùc chu ñaùo cuûa cha meï trong vieäc giaùo duïc con caùi6.
II. GIA ÑÌNH VAØ XAÕ HOÄI

FAMILIA ET SOCIETAS
1880 2207. Gia ñình laø teá baøo nguyeân thuyû cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Gia ñình
372 laø moät xaõ hoäi töï nhieân, trong ñoù, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñöôïc keâu
goïi trao taëng baûn thaân mình trong tình yeâu vaø trong vieäc trao taëng
söï soáng. Quyeàn bính, söï beàn vöõng vaø söï soáng cuûa caùc töông quan
1603 trong gia ñình laøm neân caùc neàn taûng cho söï töï do, söï an toaøn vaø
tình huynh ñeä trong xaõ hoäi. Gia ñình laø moät coäng ñoàng, trong ñoù,
töø thôøi thô aáu, con ngöôøi coù theå hoïc ñöôïc nhöõng giaù trò luaân lyù, baét
ñaàu toân thôø Thieân Chuùa vaø söû duïng söï töï do moät caùch ñuùng ñaén.
Ñôøi soáng gia ñình laø khôûi ñieåm cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi.
2208. Gia ñình phaûi soáng theá naøo ñeå caùc thaønh vieân cuûa gia ñình
hoïc bieát quan taâm vaø bieát ñaûm nhaän vieäc chaêm soùc nhöõng ngöôøi
treû vaø nhöõng ngöôøi giaø, ngöôøi ñau yeáu, ngöôøi khuyeát taät vaø ngöôøi
ngheøo khoå. Nhieàu gia ñình nhieàu khi khoâng coù khaû naêng mang laïi
söï trôï giuùp naøy. Luùc ñoù, vieäc cung caáp nhöõng nhu caàu naøy thuoäc veà
nhöõng ngöôøi khaùc, nhöõng gia ñình khaùc vaø, theo nguyeân taéc boå trôï,
thuoäc veà xaõ hoäi: “Coù loøng ñaïo ñöùc tinh tuyeàn vaø khoâng tyø oá tröôùc
maët Thieân Chuùa Cha, laø thaêm vieáng coâ nhi quaû phuï laâm caûnh gian
truaân, vaø giöõ mình cho khoûi moïi veát nhô cuûa theá gian” (Gc 1,27).
2209. Gia ñình phaûi ñöôïc giuùp ñôõ vaø baûo veä baèng nhöõng bieän phaùp
xaõ hoäi thích hôïp. Nôi naøo caùc gia ñình khoâng ñuû khaû naêng chu
toaøn caùc nhieäm vuï cuûa mình, thì caùc toå chöùc xaõ hoäi khaùc coù boån
phaän trôï giuùp caùc gia ñình ñoù vaø naâng ñôõ theå cheá gia ñình. Theo
nguyeân taéc boå trôï, nhöõng coäng ñoàng lôùn hôn phaûi löu yù ñeå khoâng
1883 tieám quyeàn caùc gia ñình ñoù, cuõng khoâng xen vaøo ñôøi soáng cuûa hoï.
2210. Taàm quan troïng cuûa gia ñình ñoái vôùi ñôøi soáng vaø söï an sinh
cuûa xaõ hoäi7 bao haøm traùch nhieäm ñaëc bieät cuûa xaõ hoäi trong vieäc
naâng ñôõ vaø cuûng coá hoân nhaân vaø gia ñình. Chính quyeàn daân söï
phaûi coi ñaây laø moät boån phaän quan troïng, laø “nhaän bieát, baûo veä vaø
cuûng coá phaåm chaát ñích thöïc cuûa hoân nhaân vaø gia ñình, laø baûo veä
neàn luaân lyù coâng coäng, vaø coå voõ söï thònh vöôïng cuûa gia ñình”8.
6
7
8
2211. Coäng ñoàng chính trò coù boån phaän toân troïng, trôï giuùp vaø nhaát
laø baûo ñaûm cho gia ñình coù ñöôïc caùc quyeàn sau ñaây:
– Quyeàn töï do laäp gia ñình, quyeàn sinh con caùi vaø giaùo duïc
chuùng theo nhöõng xaùc tín luaân lyù vaø toân giaùo cuûa mình;
– Quyeàn baûo toaøn söï vöõng beàn cuûa daây lieân keát phu phuï vaø theå
cheá gia ñình;
– Quyeàn töï do tuyeân xöng ñöùc tin, löu truyeàn vaø giaùo duïc ñöùc tin
cho con caùi baèng nhöõng phöông tieän vaø theå cheá caàn thieát;
– Quyeàn tö höõu, töï do kinh doanh, coù vieäc laøm, coù nhaø ôû, quyeàn
di cö;
– Quyeàn ñöôïc chaêm soùc y teá, trôï caáp tuoåi giaø, phuï caáp gia ñình,
theo theå cheá cuûa quoác gia;
– Quyeàn ñöôïc baûo veä veà an ninh vaø cuoäc soáng laønh maïnh, nhaát
laø traùnh caùc nguy cô nhö xì ke ma tuùy, söï khieâu daâm, thoùi
nghieän röôïu, v.v....
– Quyeàn töï do lieân keát vôùi caùc gia ñình khaùc ñeå laäp caùc hieäp hoäi
vaø nhö theá, ñöôïc coù ñaïi dieän tröôùc caùc quyeàn bính daân söï9.
2212. Ñieàu raên thöù tö laøm saùng toû caùc töông quan khaùc trong xaõ
hoäi: Anh chò em ruoät, laø con caùi cuûa cha meï chuùng ta; anh chò em
hoï, laø con chaùu cuûa toå tieân chuùng ta; ñoàng baøo laø con caùi cuûa toå 225
quoác chuùng ta; nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa laø con caùi cuûa Meï
chuùng ta laø Hoäi Thaùnh; moãi nhaân vò laø con trai hoaëc con gaùi cuûa
Ñaáng muoán chuùng ta goïi Ngaøi laø “Cha chuùng con”. Vì vaäy, caùc
töông quan cuûa chuùng ta vôùi tha nhaân ñöôïc nhaän bieát nhö laø
nhöõng töông quan nhaân vò. Ngöôøi laân caän khoâng phaûi laø moät “caù
theå” naøo ñoù giöõa taäp theå nhaân loaïi, nhöng laø “moät ai ñoù”, coù nguoàn 1931
goác roõ raøng, ñaùng ñöôïc moïi ngöôøi quan taâm vaø toân troïng.
2213. Caùc coäng ñoàng nhaân loaïi do caùc caù vò hoïp laïi maø thaønh. Vieäc
quaûn trò toát caùc coäng ñoàng naøy khoâng chæ giôùi haïn trong vieäc baûo
ñaûm caùc quyeàn, vaø vieäc chu toaøn caùc boån phaän, maø caû söï trung tín
vôùi caùc kheá öôùc. Nhöõng töông quan coâng baèng giöõa chuû vôùi thôï,
giöõa nhaø caàm quyeàn vôùi caùc coâng daân, giaû thieát phaûi coù loøng nhaân
haäu töï nhieân xöùng hôïp vôùi phaåm giaù cuûa caùc nhaân vò, laø nhöõng
ngöôøi quan taâm ñeán söï coâng baèng vaø tình huynh ñeä. 1939
9
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris consortio, 46: AAS 74 (1982) 137-138.
III. BOÅN PHAÄN CUÛA CAÙC PHAÀN TÖÛ TRONG GIA ÑÌNH
OFFICIA MEMBRORUM FAMILIAE
Boån phaän cuûa con caùi

2214. Tình phuï töû thaàn linh laø nguoàn maïch cuûa tình phuï töû nhaân
loaïi10; chính tình phuï töû ñoù ñaët neàn taûng cho vieäc toân kính cha meï.
Loøng toân kính cuûa con caùi, coøn nhoû hay ñaõ tröôûng thaønh, ñoái vôùi
1858 cha vaø meï mình11 ñöôïc nuoâi döôõng baèng tình caûm töï nhieân xuaát
phaùt töø moái daây keát hôïp hoï. Loøng toân kính ñoù ñöôïc ñoøi buoäc bôûi
moät ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa12.
2215. Loøng toân kính cha meï (loøng hieáu thaûo) döïa treân söï bieát ôn
ñoái vôùi nhöõng ngöôøi, baèng vieäc trao ban söï soáng, baèng tình yeâu vaø
coâng lao cuûa mình, ñaõ sinh ra caùc con caùi mình, giuùp chuùng coù khaû
naêng lôùn leân veà tuoåi taùc, veà söï khoân ngoan vaø aân suûng. “Cha con,
con haõy heát loøng toân kính, vaø ñöøng queân ôn meï ñaõ mang naëng ñeû
ñau. Haõy luoân nhôù coâng ôn döôõng duïc sinh thaønh, coâng ôn aáy, con
seõ laáy chi ñaùp ñeàn cho caân xöùng ?” (Hc 7,27-28).
2216. Loøng hieáu thaûo ñöôïc baøy toû qua söï ngoan ngoaõn vaø vaâng
532 phuïc chaân thaønh. “Hôõi con, leänh cha con truyeàn, haõy lo tuaân giöõ;
lôøi meï con daïy, chôù boû ngoaøi tai… Nhöõng lôøi ñoù seõ höôùng daãn con
luùc con tôùi lui, seõ giöõ gìn con khi con naèm xuoáng, seõ cuøng con
chuyeän troø khi con thöùc daäy” (Cn 6,20-22). “Con khoân giöõ lôøi cha
nghieâm huaán, keû nhaïo baùng chaúng nghe lôøi söûa daïy” (Cn 13,1).
2217. Bao laâu coøn chung soáng vôùi cha meï, con caùi phaûi tuaân giöõ moïi ñieàu
cha meï daïy lieân quan ñeán lôïi ích baûn thaân hoaëc cuûa gia ñình. “Keû laøm con
haõy vaâng lôøi cha meï trong moïi söï, vì ñoù laø ñieàu ñeïp loøng Chuùa”
(Cl 3,20)13. Con caùi cuõng phaûi vaâng theo nhöõng lôøi daïy baûo höõu lyù cuûa
nhöõng ngöôøi giaùo duïc chuùng, vaø cuûa nhöõng ngöôøi cha meï ñaõ giao phoù
chuùng cho hoï chaêm soùc. Nhöng neáu ngöôøi con theo löông taâm, thaáy vaâng
theo moät leänh truyeàn naøo ñoù laø laøm ñieàu xaáu veà maët luaân lyù, thì khoâng
ñöôïc vaâng lôøi.
Khi tröôûng thaønh, con caùi vaãn phaûi toân kính cha meï. Con caùi phaûi bieát
ñoùn tröôùc nhöõng ñieàu cha meï mong muoán, saün saøng hoûi yù kieán vaø ñoùn
nhaän nhöõng lôøi khuyeân baûo chính ñaùng cuûa cha meï. Söï vaâng lôøi cuûa con
caùi ñoái vôùi cha meï ngöng khi con caùi khoâng coøn soáng chung vôùi cha meï
nöõa, nhöng loøng toân kính thì khoâng nhö theá, maø phaûi toàn taïi luoân maõi.
10
X. Ep 3,14.
11
X. Cn 1,8; Tb 4,3-4.
12
X. Xh 20,12.
13
X. Ep 6,1.
Thaät ra, loøng toân kính naøy coù goác reã töø loøng kính sôï Thieân Chuùa, laø moät
trong caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. 1831
2218. Ñieàu raên thöù tö coøn nhaéc cho nhöõng ngöôøi con, khi ñaõ tröôûng
thaønh, nhôù caùc traùch nhieäm cuûa hoï ñoái vôùi cha meï. Con caùi phaûi
trôï giuùp cho cha meï veà vaät chaát vaø tinh thaàn, bao nhieâu coù theå,
trong nhöõng naêm thaùng cuûa tuoåi giaø, hoaëc suoát thôøi gian beänh taät,
coâ ñôn hoaëc tuùng thieáu. Chuùa Gieâsu nhaéc laïi boån phaän bieát ôn
naøy14.
“Chuùa laøm cho ngöôøi cha ñöôïc veû vang vì con caùi, cho ngöôøi meï
theâm uy quyeàn ñoái vôùi caùc con. Ai thôø cha thì buø ñaép loãi laàm, ai
kính meï thì tích tröõ kho baùu. Ai thôø cha seõ ñöôïc vui möøng vì con
caùi, khi caàu nguyeän, hoï seõ ñöôïc laéng nghe. Ai toân vinh cha seõ
ñöôïc tröôøng thoï, ai vaâng leänh Chuùa seõ laøm cho meï an loøng”
(Hc 3,2-6).
“Con ôi, haõy saên soùc cha con, khi ngöôøi ñeán tuoåi giaø, bao laâu
ngöôøi coøn soáng, chôù laøm ngöôøi buoàn tuûi. Ngöôøi coù luù laãn, con
cuõng phaûi caûm thoâng, chôù caäy mình sung söùc maø khinh deå
ngöôøi... Ai boû rôi cha mình thì khaùc naøo keû loäng ngoân, ai choïc
giaän meï mình, seõ bò Chuùa nguyeàn ruûa” (Hc 3, 12-13.16).
2219. Loøng hieáu thaûo cuûng coá söï haøi hoaø trong toaøn boä ñôøi soáng
gia ñình, aûnh höôûng caû ñeán caùc töông quan giöõa anh chò em. Loøng
hieáu thaûo ñoái vôùi cha meï laøm raïng rôõ baàu khí gia ñình. “Trieàu
thieân cuûa ngöôøi giaø laø ñaøn con chaùu, vinh döï cuûa con caùi laø chính
ngöôøi cha” (Cn 17,6). “Anh em haõy aên ôû thaät khieâm toán, hieàn töø vaø
nhaãn naïi; haõy laáy tình baùc aùi maø chòu ñöïng laãn nhau” (Ep 4,2).
2220. Caùc Kitoâ höõu coøn phaûi bieát ôn ñaëc bieät nhöõng ai ñaõ giuùp
mình laõnh nhaän hoàng aân ñöùc tin, aân suûng bí tích Röûa Toäi vaø söï
soáng trong Hoäi Thaùnh. Nhöõng ngöôøi naøy coù theå laø cha meï, nhöõng
phaàn töû khaùc cuûa gia ñình, oâng baø, caùc vò muïc töû, caùc giaùo lyù vieân,
thaày coâ giaùo hay baïn beø. “Toâi hoài töôûng laïi loøng tin khoâng giaû hình
cuûa anh, loøng tin ñaõ coù nôi cuï Loâít, baø ngoaïi anh, nôi baø EÂunikeâ,
meï anh, cuõng nhö chính nôi anh, toâi xaùc tín nhö vaäy” (2 Tm 1,5).
Boån phaän cuûa cha meï

2221. Söï phong phuù cuûa tình yeâu phu phuï khoâng chæ giôùi haïn ôû
vieäc sinh saûn con caùi, maø coøn phaûi môû roäng ñeán caû vieäc giaùo duïc
luaân lyù vaø ñaøo taïo thieâng lieâng cho con caùi. “Nhieäm vuï cuûa cha meï 1653
trong vieäc giaùo duïc heát söùc quan troïng ñeán noãi, neáu thieáu, chaéc
chaén laø khoâng gì thay theá ñöôïc”15. Quyeàn vaø boån phaän giaùo duïc con
14
X. Mc 7,10-12.
15
CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Gravissimum educationis, 3: AAS 58 (1966) 731.
caùi laø quyeàn vaø boån phaän haøng ñaàu vaø baát khaû nhöôïng cuûa cha
meï16.
2222. Cha meï phaûi xem con caùi cuûa mình nhö nhöõng ngöôøi con cuûa
Thieân Chuùa vaø toân troïng chuùng nhö nhöõng nhaân vò. Hoï phaûi daïy
cho con caùi bieát chu toaøn Luaät Thieân Chuùa, baèng caùch cho con caùi
494 thaáy chính hoï cuõng vaâng phuïc thaùnh yù Cha treân trôøi.
2223. Cha meï laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân coù traùch nhieäm giaùo duïc con
caùi. Hoï theå hieän traùch nhieäm naøy tröôùc heát trong vieäc xaây döïng
gia ñình, trong ñoù, tình aâu yeám, loøng tha thöù, söï toân troïng laãn
nhau, loøng chung thuûy vaø söï phuïc vuï voâ vò lôïi phaûi laø nhöõng chuaån
1804 möïc. Gia ñình laø nôi thích hôïp cho vieäc giaùo duïc caùc nhaân ñöùc.
Vieäc giaùo duïc naøy ñoøi phaûi taäp boû mình, taäp phaùn ñoaùn laønh
maïnh, taäp töï chuû, laø nhöõng ñieàu kieän ñeå coù söï töï do ñích thöïc. Cha
meï phaûi daïy cho con caùi bieát “ñaët nhöõng gì laø vaät chaát vaø töï nhieân
phuï thuoäc nhöõng gì thuoäc noäi taâm vaø tinh thaàn”17. Cha meï coù traùch
nhieäm quan troïng laø phaûi neâu göông toát cho con caùi. Khi bieát nhìn
nhaän nhöõng thieáu soùt cuûa mình tröôùc maët con caùi, cha meï coù uy tín
hôn ñeå höôùng daãn vaø söûa daïy con caùi:
“Thöông con thì cho roi cho voït... Ai bieát giaùo duïc con seõ ñöôïc
thoûa loøng veà con” (Hc 30,1-2).
“Nhöõng baäc laøm cha meï ñöøng laøm cho con caùi töùc giaän, nhöng
haõy thay maët Chuùa giaùo duïc chuùng baèng caùch khuyeân raên vaø söûa
daïy” (Ep 6,4).
2224. Gia ñình laø moâi tröôøng töï nhieân ñeå khai taâm cho nhaân vò veà
1939 tình lieân ñôùi vaø veà caùc traùch nhieäm trong coäng ñoàng. Cha meï phaûi
daïy cho con caùi bieát giöõ mình khoûi nhöõng nguy hieåm vaø nhöõng sa
ñoïa ñang ñe doïa xaõ hoäi loaøi ngöôøi.
2225. Nhôø aân suûng cuûa bí tích Hoân Phoái, cha meï nhaän traùch
1656 nhieäm vaø ñaëc aân loan baùo Tin Möøng cho con caùi. Cha meï khai taâm
cho con caùi veà caùc maàu nhieäm ñöùc tin ngay töø luùc ñaàu ñôøi, chính hoï
laø “nhöõng söù giaû ñaàu tieân”18 cuûa ñöùc tin ñoái vôùi con caùi mình. Luùc
chuùng coøn thô aáu, cha meï phaûi cho con caùi hoaø nhaäp vaøo ñôøi soáng
cuûa Hoäi Thaùnh. Caùch soáng cuûa gia ñình coù theå nuoâi döôõng nhöõng
taâm tình toát ñeïp, nhöõng taâm tình ñoù vaãn luoân laø söï chuaån bò vaø söï
naâng ñôõ ñích thöïc cho ñöùc tin soáng ñoäng trong suoát cuoäc ñôøi.
2226. Vieäc giaùo duïc ñöùc tin cho con caùi phaûi ñöôïc cha meï baét ñaàu
ngay töø tuoåi aáu thô cuûa chuùng. Vieäc giaùo duïc naøy ñaõ khôûi ñaàu, khi
16
17
18
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 11: AAS 57 (1965) 16; x. Boä Giaùo Luaät, ñieàu
1136.
caùc phaàn töû trong gia ñình giuùp nhau lôùn leân trong ñöùc tin, nhôø
chöùng töø cuûa moät ñôøi soáng Kitoâ höõu theo Tin Möøng. Vieäc daïy giaùo
lyù trong gia ñình ñi tröôùc, ñoàng haønh vaø laøm phong phuù caùc hình
thöùc khaùc cuûa vieäc giaùo duïc ñöùc tin. Cha meï coù söù vuï daïy con caùi
caàu nguyeän vaø khaùm phaù ra ôn goïi laøm con Thieân Chuùa19. Giaùo xöù 2179
laø coäng ñoàng Thaùnh Theå vaø laø trung taâm ñôøi soáng phuïng vuï cuûa
caùc gia ñình Kitoâ giaùo; ñoù laø nôi toát nhaát ñeå daïy giaùo lyù cho con caùi
vaø cho cha meï chuùng.
2227. Veà phaàn mình, con caùi cuõng laøm cho cha meï chuùng taêng
tröôûng trong söï thaùnh thieän20. Moïi ngöôøi vaø moãi ngöôøi phaûi bieát 2013
quaûng ñaïi vaø luoân saün saøng tha thöù cho nhau khi gaëp nhöõng xuùc
phaïm, gaây goã, baát coâng vaø boû rôi. Tình yeâu thöông laãn nhau gôïi
leân ñieàu ñoù. Tình yeâu ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ ñoøi buoäc ñieàu ñoù21.
2228. Khi con caùi coøn nhoû, söï toân troïng vaø yeâu thöông cuûa cha meï
ñöôïc bieåu loä tröôùc heát qua vieäc chaêm soùc vaø löu taâm nhaèm daïy doã
con caùi mình, ñeå ñaùp öùng nhöõng nhu caàu vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa
chuùng. Khi chuùng lôùn leân, cuõng vaãn söï toân troïng vaø taän tuïy ñoù
thuùc ñaåy cha meï giaùo duïc con caùi ñeå chuùng bieát söû duïng lyù trí vaø söï
töï do cuûa mình moät caùch ñuùng ñaén.
2229. Cha meï laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân coù traùch nhieäm giaùo duïc con
caùi, neân coù quyeàn löïa choïn cho con caùi moät tröôøng hoïc ñaùp öùng
ñöôïc nhöõng xaùc tín rieâng cuûa mình. Quyeàn naøy laø moät quyeàn caên
baûn. Cha meï coù boån phaän, bao nhieâu coù theå, löïa choïn nhöõng tröôøng
hoïc naøo giuùp mình caùch toát nhaát, ñeå chu toaøn nhieäm vuï cuûa mình
laø nhaø giaùo duïc Kitoâ giaùo22. Coâng quyeàn coù boån phaän baûo ñaûm
quyeàn naøy cuûa caùc baäc cha meï vaø taïo nhöõng ñieàu kieän thöïc teá ñeå
cha meï thöïc thi quyeàn ñoù.
2230. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, con caùi coù boån phaän vaø coù quyeàn
löïa choïn ngheà nghieäp vaø baäc soáng cuûa mình. Con caùi ñaûm nhaän
nhöõng traùch nhieäm môùi trong töông quan ñaày tin töôûng ñoái vôùi cha
meï, saün saøng baøn hoûi vaø ñoùn nhaän caùc yù kieán vaø lôøi khuyeân cuûa
cha meï. Cha meï phaûi löu yù ñeå khoâng eùp buoäc con caùi trong vieäc
choïn ngheà nghieäp hoaëc choïn baïn traêm naêm. Boån phaän giöõ söï
chöøng möïc naøy khoâng ngaên caûn hoï – maø traùi laïi – trong vieäc trôï 1625
giuùp con caùi baèng nhöõng lôøi khuyeân khoân ngoan, nhaát laø khi con
caùi coù yù ñònh laäp gia ñình.
19
20
21
X. Mt 18,21-22; Lc 17,4.
22
X. CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Gravissimum educationis, 6: AAS 58 (1966) 733.
2231. Coù nhöõng ngöôøi khoâng laäp gia ñình, ñeå ñaûm nhaän vieäc chaêm
soùc cha meï hoaëc anh chò em mình, hoaëc ñeå doàn heát taâm trí vaøo
moät ngheà nghieäp hay vì nhöõng ñoäng löïc cao ñeïp khaùc. Hoï coù theå
goùp phaàn lôùn lao vaøo lôïi ích cuûa gia ñình nhaân loaïi.
IV. GIA ÑÌNH VAØ NÖÔÙC TRÔØI

FAMILIA ET REGNUM
2232. Caùc moái lieân heä trong gia ñình duø quan troïng, nhöng khoâng
phaûi tuyeät ñoái. Cuõng nhö ñöùa treû taêng tröôûng trong söï tröôûng
thaønh vaø söï töï laäp veà maët nhaân baûn vaø thieâng lieâng, thì cuõng vaäy,
ôn goïi rieâng cuûa noù, ôn goïi ñeán töø Thieân Chuùa, cuõng ñöôïc khaúng
ñònh moät caùch roõ raøng hôn vaø maïnh meõ hôn. Cha meï phaûi toân
troïng ôn goïi naøy vaø khuyeán khích con caùi ñaùp traû baèng vieäc ñi theo
ôn goïi ñoù. Phaûi xaùc tín raèng ôn goïi thöù nhaát cuûa Kitoâ höõu laø ñi
1618 theo Chuùa Gieâsu23. “Ai yeâu cha meï hôn Thaày thì khoâng xöùng vôùi
Thaày. Ai yeâu con trai, con gaùi hôn Thaày thì khoâng xöùng vôùi Thaày”
(Mt 10,37).
542 2233. Trôû thaønh moân ñeä Chuùa Gieâsu laø chaáp nhaän lôøi môøi goïi
thuoäc veà gia ñình Thieân Chuùa, soáng theo caùch soáng cuûa Ngöôøi: “Ai
thi haønh yù muoán cuûa Cha toâi, Ñaáng ngöï treân trôøi, ngöôøi aáy laø anh
chò em toâi, laø meï toâi” (Mt 12,50).
Cha meï phaûi ñoùn nhaän vaø toân troïng, vôùi taâm tình vui möøng vaø
taï ôn, ôn goïi maø Chuùa daønh cho moät ngöôøi naøo ñoù trong soá con caùi
mình ñeå ñi theo Ngöôøi trong söï trinh khieát vì Nöôùc Trôøi, trong ñôøi
soáng thaùnh hieán hay trong thöøa taùc vuï tö teá.
V. QUYEÀN BÍNH TRONG XAÕ HOÄI DAÂN SÖÏ

AUCTORITATES IN SOCIETATE CIVILI
2234. Ñieàu raên thöù tö cuõng truyeàn daïy chuùng ta phaûi toân troïng taát
1897 caû nhöõng ai ñaõ ñoùn nhaän töø Thieân Chuùa moät quyeàn bính trong xaõ
hoäi ñeå möu ích cho chuùng ta. Ñieàu raên naøy soi saùng caùc boån phaän
cuûa nhöõng ngöôøi thöïc thi quyeàn bính cuõng nhö cuûa caû nhöõng ngöôøi
ñöôïc höôûng phuùc lôïi cuûa quyeàn bính.
Boån phaän cuûa quyeàn bính daân söï

2235. Nhöõng ai thöïc thi moät quyeàn bính naøo ñoù, phaûi thöïc thi nhö
moät vieäc phuïc vuï: “Ai muoán laøm lôùn giöõa anh em thì phaûi laøm
1899 ngöôøi phuïc vuï anh em” (Mt 20,26). Vieäc thöïc thi quyeàn bính ñöôïc
quy ñònh veà maët luaân lyù bôûi nguoàn goác thaàn linh, baûn chaát hôïp lyù
23
X. Mt 16,25.
vaø ñoái töôïng ñaëc tröng cuûa noù. Khoâng ai coù theå truyeàn leänh hay
thieát laäp ñieàu gì traùi vôùi nhaân phaåm vaø luaät töï nhieân.
2236. Vieäc thöïc thi quyeàn bính nhaèm bieåu loä traät töï chính ñaùng
cuûa caùc giaù trò giuùp moïi ngöôøi deã daøng thöïc thi quyeàn töï do vaø
traùch nhieäm. Caáp treân phaûi khoân ngoan thöïc thi söï coâng baèng 2411
phaân phoái, baèng caùch quan taâm ñeán nhöõng nhu caàu vaø phaàn ñoùng
goùp cuûa moãi ngöôøi, vaø nhaèm möu caàu söï hoøa thuaän vaø bình an. Hoï
phaûi caûnh giaùc khoâng ñeå caùc chuaån möïc vaø quy ñònh hoï thieát laäp,
ñöa ñeán côn caùm doã, laø lôïi ích caù vò ñoái nghòch vôùi lôïi ích cuûa coäng
ñoàng24.
2237. Coâng quyeàn buoäc phaûi toân troïng caùc quyeàn lôïi caên baûn cuûa
nhaân vò. Hoï phaûi thöïc thi coâng baèng vôùi loøng nhaân ñaïo, trong khi 357
toân troïng quyeàn lôïi cuûa töøng ngöôøi, nhaát laø cuûa caùc gia ñình vaø cuûa
nhöõng ngöôøi cuøng khoán.
Caùc quyeàn lôïi chính trò gaén lieàn vôùi tö caùch coâng daân, coù theå vaø
phaûi ñöôïc coâng nhaän theo caùc ñoøi hoûi cuûa coâng ích. Caùc quyeàn aáy
khoâng theå bò coâng quyeàn ñình chæ khi khoâng coù lyù do hôïp phaùp vaø
töông xöùng. Vieäc thöïc thi caùc quyeàn lôïi chính trò ñöôïc saép xeáp
höôùng tôùi coâng ích cuûa quoác gia vaø cuûa coäng ñoàng nhaân loaïi.
Boån phaän cuûa coâng daân

2238. Nhöõng ngöôøi phuïc tuøng quyeàn bính phaûi coi caáp treân cuûa 1900
mình nhö nhöõng ngöôøi ñaïi dieän Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ ñaët hoï laøm
thöøa taùc vieân phaân phaùt caùc hoàng aân cuûa Ngaøi25: “Vì Chuùa, anh em
haõy tuaân phuïc moïi theå cheá do loaøi ngöôøi ñaët ra…. Haõy haønh ñoäng
nhö nhöõng ngöôøi töï do, khoâng phaûi nhö nhöõng ngöôøi laáy söï töï do
laøm maøn che söï gian aùc, nhöng nhö nhöõng toâi tôù cuûa Thieân Chuùa”
(1 Pr 2,13.16). Söï coäng taùc trung thaønh cuûa nhöõng ngöôøi phuïc tuøng
quyeàn bính bao haøm quyeàn, ñoâi khi laø boån phaän, phaûi leân tieáng
pheâ phaùn caùch coâng baèng nhöõng gì hoï coi laø coù haïi cho phaåm giaù
cuûa caùc nhaân vò vaø cho coâng ích.
2239. Boån phaän cuûa caùc coâng daân laø coäng taùc vôùi chính quyeàn daân 1915
söï ñeå möu ích cho xaõ hoäi trong tinh thaàn toân troïng chaân lyù, coâng
baèng, tình lieân ñôùi vaø söï töï do. Loøng yeâu meán vaø söï phuïc vuï Toå 2310
quoác phaùt xuaát töø boån phaän cuûa söï bieát ôn vaø theo traät töï cuûa ñöùc
meán. Vieäc tuøng phuïc quyeàn bính hôïp phaùp vaø söï phuïc vuï coâng ích
ñoøi hoûi caùc coâng daân thöïc thi nhieäm vuï cuûa mình trong ñôøi soáng
cuûa coäng ñoàng chính trò.
24
25
X. Rm 13,1-2.
2240. Vieäc tuøng phuïc quyeàn bính vaø tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm
ñoái vôùi coâng ích ñoøi hoûi caùc coâng daân, veà maët luaân lyù, phaûi ñoùng
2265 thueá, thöïc thi quyeàn baàu cöû vaø baûo veä queâ höông:
“Anh em nôï ai caùi gì, haõy traû cho ngöôøi ta caùi ñoù: noäp söu cho
ngöôøi ñoøi söu, traû thueá cho ngöôøi ñoøi thueá, sôï ngöôøi phaûi sôï, kính
ngöôøi phaûi kính” (Rm 13,7).
Caùc Kitoâ höõu “cö nguï treân queâ höông rieâng cuûa mình, nhöng nhö
nhöõng ngoaïi kieàu; hoï coù chung moïi söï vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, nhö
caùc coâng daân, vaø chòu ñöïng moïi söï nhö nhöõng löõ khaùch.... Hoï
tuaân theo luaät phaùp thieát ñònh nhöng caùch soáng cuûa hoï vöôït treân
luaät phaùp.... Thieân Chuùa ñaõ daønh cho hoï moät ñòa vò cao quyù ñeán
ñoä hoï khoâng boû ñi ñöôïc”26.
Thaùnh Toâng Ñoà cuõng khuyeán duï chuùng ta phaûi caàu nguyeän vaø taï
ôn Chuùa cho caùc vua vaø taát caû nhöõng ngöôøi thöïc thi quyeàn bính,
1900 “ñeå chuùng ta ñöôïc an cö laïc nghieäp maø soáng thaät ñaïo ñöùc vaø
nghieâm chænh” (1 Tm 2,2).
2241. Nhöõng quoác gia giaøu hôn buoäc phaûi ñoùn nhaän, bao nhieâu coù
theå, nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi ñeán tìm kieám an ninh vaø sinh keá maø
hoï khoâng coù ñöôïc nôi chính queâ höông hoï. Coâng quyeàn phaûi quan
taâm toân troïng quyeàn töï nhieân laø luaät ñaët ngöôøi khaùch döôùi söï che
chôû cuûa nhöõng ai ñoùn nhaän hoï.
Vì coâng ích, chính quyeàn coù theå quy ñònh moät soá ñieàu kieän phaùp lyù cho
quyeàn nhaäp cö, nhaát laø ñoøi hoûi caùc ngöôøi di cö phaûi toân troïng caùc boån
phaän ñoái vôùi quoác gia ñoùn nhaän hoï. Ngöôøi nhaäp cö buoäc phaûi toân troïng,
vôùi loøng bieát ôn, di saûn vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ñaát nöôùc ñoùn nhaän hoï,
tuaân thuû luaät phaùp vaø chia seû caùc nhieäm vuï trong nöôùc ñoù.
2242. Ngöôøi coâng daân bò buoäc theo löông taâm, khoâng ñöôïc tuaân
1903 theo nhöõng chæ thò cuûa chính quyeàn daân söï, khi nhöõng meänh leänh
ñoù ñi ngöôïc laïi caùc ñoøi hoûi trong laõnh vöïc luaân lyù, caùc quyeàn lôïi
2313 caên baûn cuûa con ngöôøi hoaëc caùc giaùo huaán cuûa Tin Möøng. Söï khöôùc
töø vaâng phuïc chính quyeàn daân söï, khi nhöõng ñoøi hoûi cuûa chính
quyeàn daân söï ñi ngöôïc laïi nhöõng ñoøi hoûi cuûa löông taâm ngay thaúng,
ñöôïc bieän minh baèng vieäc phaûi phaân bieät giöõa vieäc phuïc vuï Thieân
450 Chuùa vaø vieäc phuïc vuï coäng ñoàng chính trò. “Cuûa Ceâsar, traû veà
Ceâsar; cuûa Thieân Chuùa, traû veà Thieân Chuùa” (Mt 22,21). “Phaûi vaâng
lôøi Thieân Chuùa hôn vaâng lôøi ngöôøi phaøm” (Cv 5,29):
1901 “Khi coâng quyeàn vöôït quaù quyeàn haïn cuûa mình maø ñaøn aùp caùc
coâng daân, thì chính caùc coâng daân ñöøng töø choái nhöõng gì coâng ích
ñoøi hoûi caùch khaùch quan. Hoï ñöôïc pheùp baûo veä caùc quyeàn lôïi cuûa
mình vaø cuûa ñoàng baøo mình, choáng laïi söï laïm duïng cuûa quyeàn
26
Epistula ad Diognetum, 5, 5; 5, 10; 6, 10: SC 33 62-66 (Funk 1, 398-400).
bính naøy, vôùi söï toân troïng caùc giôùi haïn, maø Luaät töï nhieân vaø
Luaät Tin Möøng ñaõ vaïch ra”27.
2243. Haønh ñoäng duøng vuõ khí choáng laïi söï aùp böùc cuûa chính quyeàn 2309
laø khoâng hôïp phaùp, tröø khi ñoàng thôøi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän sau ñaây:
1) Trong tröôøng hôïp chaéc chaén caùc quyeàn lôïi caên baûn bò vi phaïm
moät caùch nghieâm troïng vaø keùo daøi;
2) Sau khi ñaõ duøng heát moïi phöông caùch khaùc;
3) Khoâng gaây ra nhöõng xaùo troän teä haïi hôn;
4) Coù ñuû cô sôû ñeå hy voïng thaønh coâng toát ñeïp.
5) Khoâng theå tieân lieäu hôïp lyù ñöôïc nhöõng giaûi phaùp toát hôn.
Coäng ñoàng chính trò vaø Hoäi Thaùnh

2244. Moïi theå cheá ñeàu, ít laø caùch maëc nhieân, ñöôïc caûm höùng bôûi 1910
moät taàm nhìn (visio) naøo ñoù veà con ngöôøi vaø veà vaän meänh cuûa con
ngöôøi, töø ñoù, theå cheá ruùt ra ñieåm quy chieáu cho caùc phaùn ñoaùn cuûa
mình, baäc thang caùc giaù trò vaø quy taéc haønh ñoäng cuûa mình. Ña soá 1881
caùc xaõ hoäi xaây döïng theå cheá cuûa mình döïa treân moät söï öu vieät naøo
ñoù cuûa con ngöôøi treân caùc söï vaät. Chæ coù toân giaùo ñöôïc Thieân Chuùa
maïc khaûi, môùi nhaän bieát caùch roõ raøng raèng nguoàn goác vaø vaän
meänh cuûa con ngöôøi ôû nôi Thieân Chuùa, Ñaáng Taïo Hoaù vaø Cöùu
Chuoäc. Hoäi Thaùnh môøi goïi caùc chính quyeàn quy chieáu caùc phaùn
ñoaùn vaø quyeát ñònh cuûa mình theo söï linh höùng cuûa chaân lyù veà
Thieân Chuùa vaø veà con ngöôøi. 2109
Caùc xaõ hoäi khoâng bieát ñeán hay khöôùc töø söï linh höùng naøy, nhaân
danh söï ñoäc laäp cuûa mình ñoái vôùi Thieân Chuùa, ñeàu ñi tôùi choã tìm
nôi chính mình hay vay möôïn ôû moät yù thöùc heä naøo ñoù nhöõng
ñieåm quy chieáu vaø vaän meänh cuûa mình vaø, vì khoâng chaáp nhaän
cho ngöôøi ta baûo veä moät tieâu chuaån khaùch quan veà ñieàu toát ñieàu
xaáu, caùc xaõ hoäi aáy töï cho mình moät quyeàn löïc ñoäc taøi, moät caùch
coâng khai hoaëc ngaám ngaàm, ñoái vôùi con ngöôøi vaø vaän meänh con
ngöôøi, nhö lòch söû ñaõ cho thaáy28.
2245. “Do nhieäm vuï vaø thaåm quyeàn cuûa mình, Hoäi Thaùnh khoâng
heà bò laãn loän vôùi moät coäng ñoàng chính trò…. Hoäi Thaùnh vöøa laø daáu 912
chæ, vöøa laø ngöôøi baûo veä tính caùch sieâu vieät cuûa nhaân vò”29. Hoäi
Thaùnh “toân troïng vaø coå voõ söï töï do chính trò vaø traùch nhieäm cuûa
caùc coâng daân”30.
27
28
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 45-46: AAS 83 (1991) 849-851.
29
30
2032 2246. Hoäi Thaùnh coù söù vuï “ñöa ra phaùn ñoaùn luaân lyù, caû trong
nhöõng vaán ñeà lieân quan tôùi laõnh vöïc chính trò, khi caùc quyeàn lôïi
caên baûn cuûa con ngöôøi hay ôn cöùu ñoä caùc linh hoàn ñoøi hoûi, baèng
2420 caùch söû duïng moïi phöông tieän vaø chæ nhöõng phöông tieän naøo phuø
hôïp vôùi Tin Möøng vaø hoaø hôïp vôùi lôïi ích cuûa moïi ngöôøi, tuyø theo
caùc thôøi ñaïi vaø caùc hoaøn caûnh khaùc nhau”31.
TOÙM LÖÔÏC
2247. “Haõy thôø cha kính meïï” (Ñnl 5,16; Mc 7,10).
2248. Theo ñieàu raên thöù tö, Thieân Chuùa muoán raèng, sau Ngaøi,
chuùng ta phaûi toân kính cha meï vaø nhöõng ngöôøi ñöôïc Ngaøi trao ban
quyeàn bính ñeå möu ích cho chuùng ta.
2249. Coäng ñoàng phu phuï ñöôïc thieát laäp treân giao öôùc vaø söï öng
thuaän cuûa ñoâi phoái ngaãu. Hoân nhaân vaø gia ñình ñöôïc saép xeáp
höôùng veà lôïi ích cuûa ñoâi phoái ngaãu, veà vieäc sinh saûn vaø giaùo duïc
con caùi.
2250. “Söï an sinh cuûa nhaân vò, cuûa xaõ hoäi nhaân loaïi vaø Kitoâ giaùo
lieân keát chaët cheõ vôùi tình traïng toát ñeïp cuûa coäng ñoàng hoân nhaân vaø
gia ñình”32.
2251. Con caùi phaûi toân kính, bieát ôn, vaâng lôøi chính ñaùng vaø trôï
giuùp cha meï. Loøng hieáu thaûo cuûa con caùi cuûng coá söï haøi hoaø cuûa
toaøn boä ñôøi soáng gia ñình.
2252. Cha meï laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân coù traùch nhieäm giaùo duïc
con caùi veà ñöùc tin, veà vieäc caàu nguyeän vaø veà moïi nhaân ñöùc. Bao
nhieâu coù theå, cha meï coù boån phaän ñaùp öùng nhöõng nhu caàu vaät chaát
vaø tinh thaàn cuûa con caùi mình.
2253. Cha meï phaûi toân troïng vaø khuyeán khích ôn goïi cuûa con caùi
mình. Hoï phaûi yù thöùc vaø daïy cho con caùi bieát raèng, ñi theo Chuùa
Gieâsu, laø ôn goïi thöù nhaát cuûa Kitoâ höõu.
2254. Coâng quyeàn buoäc phaûi toân troïng caùc quyeàn lôïi caên baûn cuûa
nhaân vò vaø caùc ñieàu kieän ñeå thöïc thi söï töï do cuûa nhaân vò.
2255. Caùc coâng daân coù boån phaän phaûi coäng taùc vôùi quyeàn bính daân
söï ñeå xaây döïng xaõ hoäi trong tinh thaàn toân troïng chaân lyù, söï coâng
baèng, tình lieân ñôùi vaø söï töï do.
31
32
2256. Theo löông taâm, coâng daân baét buoäc khoâng ñöôïc tuaân theo caùc
chæ thò cuûa quyeàn bính daân söï, khi nhöõng meänh leänh naøy ñi ngöôïc
laïi nhöõng ñoøi hoûi thuoäc laõnh vöïc luaân lyù. “Phaûi vaâng lôøi Thieân
Chuùa hôn vaâng lôøi ngöôøi phaøm” (Cv 5,29).
2257. Moïi xaõ hoäi ñeàu quy chieáu caùc phaùn ñoaùn vaø caùch haønh ñoäng
cuûa mình döïa treân moät taàm nhìn (visio) naøo ñoù veà con ngöôøi vaø
vaän meänh cuûa con ngöôøi. Ngoaøi aùnh saùng cuûa Tin Möøng veà Thieân
Chuùa vaø veà con ngöôøi, caùc xaõ hoäi seõ deã trôû thaønh “ñoäc taøi”.
Muïc 5
Ñieàu Raên Thöù Naêm
Articulus 5
Quintum praeceptum
“Ngöôi khoâng ñöôïc gieát ngöôøi” (Xh 20,13).

“Anh em ñaõ nghe Luaät daïy ngöôøi xöa raèng: ‘Chôù gieát ngöôøi’. Ai
gieát ngöôøi thì ñaùng bò ñöa ra toøa. Coøn Thaày, Thaày baûo cho anh
em bieát: ai giaän anh em mình, thì ñaùng bò ñöa ra toøa” (Mt 5,21-
22).
2258. “Söï soáng con ngöôøi phaûi ñöôïc coi laø ñieàu linh thaùnh, vì töø 356
luùc khôûi ñaàu cuûa mình, söï soáng ñoù ‘ñoøi phaûi coù haønh ñoäng cuûa
Ñaáng Taïo Hoaù’ vaø maõi maõi ñöôïc lieân keát moät caùch ñaëc bieät vôùi
Ñaáng Taïo Hoaù, laø cuøng ñích duy nhaát cuûa mình. Chæ coù Thieân Chuùa
laø Chuùa cuûa söï soáng töø khi söï soáng khôûi ñaàu cho tôùi khi keát thuùc:
khoâng ai, trong baát cöù hoaøn caûnh naøo, coù theå daønh cho mình quyeàn
tröïc tieáp ñem caùi cheát ñeán cho moät thuï taïo nhaân linh voâ toäi”33.
I. TOÂN TROÏNG SÖÏ SOÁNG CON NGÖÔØI

VITAE HUMANAE OBSERVANTIA
Baèng chöùng trong lòch söû thaùnh

2259. Trong trình thuaät ngöôøi anh laø Cain gieát em laø Abel 34, Saùch 401
Thaùnh cho thaáy, ngay töø nhöõng buoåi ñaàu cuûa lòch söû nhaân loaïi, ñaõ
coù söï giaän döõ vaø ham muoán nôi con ngöôøi, ñoù laø nhöõng haäu quaû cuûa
nguyeân toäi. Con ngöôøi trôû thaønh keû thuø cuûa ñoàng loaïi mình. Thieân
33
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum Vitae, Introductio, 5: AAS 80 (1988) 76-77.
34
X. St 4,8-12.
Chuùa vaïch roõ tính hieåm aùc cuûa toäi huynh ñeä töông taøn: “Ngöôi ñaõ
laøm gì vaäy? Töø döôùi ñaát, tieáng maùu cuûa em ngöôi ñang keâu leân Ta.
Giôø ñaây, ngöôi bò nguyeàn ruûa bôûi chính ñaát ñaõ töøng haù mieäng huùt
laáy maùu em ngöôi, do tay ngöôi ñoå ra” (St 4,10-11).
2260. Giao öôùc giöõa Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi ñöôïc deät baèng nhöõng
lôøi nhaéc nhôù veà hoàng aân cuûa Thieân Chuùa laø söï soáng con ngöôøi, vaø
veà baïo löïc saùt nhaân cuûa con ngöôøi:
“Ta seõ ñoøi moãi ngöôøi phaûi ñeàn maïng soáng cuûa ngöôøi anh em
mình…. Ai ñoå maùu con ngöôøi, thì maùu noù seõ bò con ngöôøi ñoå ra, vì
Thieân Chuùa ñaõ laøm ra con ngöôøi theo hình aûnh Thieân Chuùa”
(St 9,5-6).
Cöïu Öôùc luoân coi maùu nhö daáu chæ linh thaùnh cuûa söï soáng35.
Giaùo lyù naøy vaãn luoân laø ñieàu caàn thieát cho moïi thôøi ñaïi.
2261. Thaùnh Kinh xaùc ñònh luaät caám cuûa ñieàu raên thöù naêm: “Ngöôi
1756 khoâng ñöôïc gieát keû voâ toäi vaø coâng chính” (Xh 23,7). Coá yù gieát moät
keû voâ toäi laø moät troïng toäi choáng laïi phaåm giaù cuûa thuï taïo nhaân
1956 linh, choáng laïi “khuoân vaøng thöôùc ngoïc” (regula aurea) vaø söï thaùnh
thieän cuûa Ñaáng Taïo Hoaù. Luaät caám gieát ngöôøi coù giaù trò phoå quaùt:
baét buoäc moïi ngöôøi vaø moãi ngöôøi, moïi luùc vaø moïi nôi.
2262. Trong Baøi giaûng treân nuùi, Chuùa nhaéc laïi ñieàu raên naøy: “Chôù
gieát ngöôøi” (Mt 5,21), Ngöôøi coøn theâm vaøo ñoù leänh caám giaän döõ,
caêm gheùt vaø baùo thuø. Thaäm chí Ñöùc Kitoâ coøn ñoøi hoûi moân ñeä cuûa
2844 Ngöôøi phaûi ñöa caû maù beân kia36, phaûi yeâu keû thuø cuûa mình37. Chính
Ngöôøi ñaõ khoâng töï veä vaø baûo oâng Pheâroâ xoû göôm vaøo bao38.
Söï töï veä hôïp phaùp

2263. Söï töï veä hôïp phaùp cuûa caùc caù vò vaø caùc taäp theå khoâng phaûi laø
moät luaät tröø ñoái vôùi luaät caám gieát ngöôøi voâ toäi töùc laø vieäc gieát
1737 ngöôøi coù chuû yù. “Haønh vi cuûa ngöôøi töï veä nguyeân noù coù theå coù haäu
quaû keùp: moät ñaøng laø ñeå baûo toàn söï soáng cuûa chính mình; nhöng
ñaøng khaùc laïi coù vieäc gieát keû taán coâng”39. “Khoâng gì caám moät haønh
vi coù hai haäu quaû, chæ coù moät haäu quaû laø do chuû yù, coøn haäu quaû kia
khoâng do chuû yù”40.
2196 2264. Tình yeâu ñoái vôùi chính mình vaãn luoân laø nguyeân taéc caên baûn
cuûa luaân lyù. Vì vaäy, laøm theá naøo ñeå quyeàn ñöôïc soáng cuûa chính
35
X. Lv 17,14.
36
X. Mt 5,22-26.38-39.
37
X. Mt 5,44.
38
X. Mt 26,52.
39
40
mình ñöôïc toân troïng laø ñieàu hôïp phaùp. Ai baûo veä maïng soáng mình,
thì khoâng maéc toäi gieát ngöôøi, maëc daàu coù giaùng moät ngoïn ñoøn chí
töû vaøo keû taán coâng.
“Neáu ai baûo veä maïng soáng mình maø söû duïng baïo löïc quaù möùc caàn
thieát, thì haønh vi naøy seõ laø baát hôïp phaùp. Coøn neáu ngöôøi ñoù ñaåy
lui baïo löïc moät caùch chöøng möïc, thì ñoù seõ laø töï veä hôïp phaùp.…
Cuõng khoâng nhaát thieát laø ñeå ñöôïc cöùu, thì ngöôøi ta phaûi töø khöôùc
haønh vi töï veä chöøng möïc, haàu traùnh gieát cheát ngöôøi khaùc: bôûi vì
ngöôøi ta buoäc phaûi lo cho söï soáng cuûa mình hôn laø cho söï soáng
cuûa ngöôøi khaùc”41.
2265. Söï baûo veä hôïp phaùp khoâng nhöõng laø moät quyeàn, maø coøn laø
moät boån phaän quan troïng cuûa ngöôøi coù traùch nhieäm veà söï soáng cuûa 2240
nhöõng ngöôøi khaùc. Vieäc baûo veä coâng ích ñoøi phaûi ñaët keû xaâm phaïm
baát chính ra ngoaøi khaû naêng taùc haïi. Vì vaäy, nhöõng ai naém quyeàn 2308
bính hôïp phaùp coù quyeàn söû duïng caû ñeán vuõ khí ñeå ngaên chaën
nhöõng keû xaâm phaïm ñeán coäng ñoàng daân söï ñaõ ñöôïc uûy thaùc cho
traùch nhieäm cuûa hoï.
2266. Noã löïc cuûa Nhaø Nöôùc, nhaèm giôùi haïn söï lan traøn nhöõng caùch
haønh ñoäng laøm toån thöông caùc quyeàn con ngöôøi vaø nhöõng chuaån
möïc neàn taûng cuûa sinh hoaït daân söï, ñaùp öùng vôùi ñoøi hoûi baûo veä 1897-1899
coâng ích. Coâng quyeàn hôïp phaùp coù quyeàn vaø coù boån phaän ñeà ra
nhöõng hình phaït töông xöùng vôùi tính nghieâm troïng cuûa toäi phaïm.
Hình phaït coù muïc tieâu ñaàu tieân laø ñeàn buø söï voâ traät töï do loãi laàm 1449
gaây ra. Neáu phaïm nhaân töï nguyeän chaáp nhaän, thì hình phaït coù giaù
trò ñeàn toäi. Töø ñoù, ngoaøi vieäc baûo veä traät töï coâng coäng vaø an ninh
cho caùc nhaân vò, hình phaït coøn coù muïc tieâu chöõa trò: hình phaït,
trong möùc ñoä bao nhieâu coù theå, phaûi goùp phaàn caûi hoùa phaïm nhaân.
2267. Giaùo huaán truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh, sau khi ñaõ xaùc minh
ñaày ñuû caên tính vaø traùch nhieäm cuûa phaïm nhaân, khoâng loaïi tröø
vieäc keát aùn töû hình, neáu ñaây laø con ñöôøng khaû thi duy nhaát ñeå baûo
veä höõu hieäu maïng soáng con ngöôøi khoûi bò xaâm phaïm caùch baát coâng.
Tuy nhieân, neáu caùc phöông tieän khoâng ñoå maùu ñaõ ñuû ñeå baûo veä 2306
vaø che chôû söï an toaøn cuûa caùc nhaân vò khoûi keû xaâm phaïm, thì nhaø
caàm quyeàn chæ neân duøng nhöõng phöông tieän naøy, vì chuùng ñaùp öùng
toát hôn cho nhöõng hoaøn caûnh cuï theå cuûa coâng ích vaø phuø hôïp hôn
vôùi phaåm giaù cuûa nhaân vò.
Thaät ra, trong thôøi ñaïi chuùng ta, vì Nhaø Nöôùc coù nhieàu khaû
naêng ñeå cheá ngöï toäi aùc caùch höõu hieäu, laøm cho keû ñaõ phaïm toä i
khoâng coøn khaû naêng taùc haïi, maø khoâng töôùc ñoaït caùch vónh vieãn
khaû naêng chuoäc toäi cuûa hoï, neân nhöõng tröôøng hôïp tuyeät ñoái caàn
41
thieát phaûi khöû tröø phaïm nhaân, “töø nay seõ raát hieám, neáu khoâng
muoán noùi laø trong thöïc teá khoâng coøn nöõa”42.
Toäi gieát ngöôøi coù chuû yù

2268. Ñieàu raên thöù naêm coi vieäc gieát ngöôøi caùch tröïc tieáp vaø coù chuû
1867 yù laø moät troïng toäi. Keû saùt nhaân vaø nhöõng ngöôøi coäng taùc moät caùch
coù chuû yù phaïm toäi keâu thaáu tôùi trôøi ñoøi baùo thuø43.
Toäi gieát treû thô44, gieát anh em, gieát cha meï, gieát ngöôøi phoái ngaãu laø
nhöõng toäi aùc ñaëc bieät nghieâm troïng, vì caùc daây lieân keát töï nhieân bò phaù
huyû. Söï quan taâm tôùi noøi gioáng hoaëc tôùi söï chaêm soùc söùc khoeû coâng coäng
khoâng theå bieän minh cho baát cöù vieäc gieát ngöôøi naøo, duø do coâng quyeàn ra
leänh.
2269. Ñieàu raên thöù naêm cuõng caám laøm moät ñieàu gì vôùi yù höôùng gaây
cheát ngöôøi caùch giaùn tieáp. Luaät luaân lyù caám ñaët moät ngöôøi naøo ñoù
vaøo choã nguy töû neáu khoâng coù lyù do nghieâm troïng, cuõng nhö caám töø
choái giuùp ñôõ moät ngöôøi ñang laâm nguy.
Xaõ hoäi nhaân loaïi ñeå ngöôøi ta cheát ñoùi maø khoâng noã löïc trôï giuùp, laø
moät baát coâng ñaùng gheâ tôûm vaø laø troïng toäi. Caùc con buoân naøo do söï ham
lôïi cuûa mình maø gaây ra ñoùi keùm vaø cheát choùc cho anh em ñoàng loaïi, cuõng
phaïm toäi gieát ngöôøi caùch giaùn tieáp. Hoï bò quy toäi veà ñieàu naøy45.
2290 Gieát ngöôøi khoâng coù chuû yù khoâng bò quy toäi veà maët luaân lyù. Nhöng neáu
ai, khoâng coù lyù do töông xöùng, maø haønh ñoäng gaây cheát ngöôøi, thì maëc duø
khoâng coá yù gaây ra caùi cheát ñoù, vaãn khoâng ñöôïc tha thöù khoûi troïng toäi.
Toäi phaù thai

17032270. Söï soáng con ngöôøi, ngay töø luùc töôïng thai, phaûi ñöôïc toân
troïng vaø baûo veä caùch tuyeät ñoái. Ngay töø giaây phuùt baét ñaàu hieän
357 höõu, caùc thuï taïo nhaân linh phaûi ñöôïc nhìn nhaän coù caùc quyeàn lôïi
cuûa moät nhaân vò, trong ñoù coù quyeàn ñöôïc soáng laø quyeàn baát khaû
xaâm phaïm cuûa moïi thuï taïo voâ toäi46.
“Tröôùc khi cho ngöôi thaønh hình trong daï meï, Ta ñaõ bieát ngöôi;
tröôùc khi ngöôi loït loøng meï, Ta ñaõ thaùnh hoùa ngöôi” (Gr 1,5).
“Xöông coát con, Ngaøi khoâng laï laãm gì, khi con ñöôïc thaønh hình
trong nôi bí aån, ñöôïc theâu deät trong loøng ñaát thaúm saâu”
(Tv 139,15).
42
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Evangelium vitae, 56: AAS 87 (1995) 464.
43
X. St 4,10.
44
45
X. Am 8,4-10.
46
X. Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum Vitae, 1, 1: AAS 80 (1988) 79.
2271. Ngay töø theá kyû thöù nhaát, Hoäi Thaùnh ñaõ khaúng ñònh moïi vuï
phaù thai ñeàu laø toäi aùc luaân lyù. Giaùo huaán ñoù khoâng thay ñoåi. Giaùo
huaán ñoù vaãn luoân luoân khoâng theå thay ñoåi. Vieäc phaù thai tröïc tieáp,
nghóa laø, hoaëc ñöôïc muoán nhö muïc ñích hoaëc ñöôïc muoán nhö
phöông tieän, ñeàu traùi ngöôïc moät caùch nghieâm troïng vôùi luaät luaân
lyù.
“Khoâng ñöôïc phaù thai cuõng nhö khoâng ñöôïc gieát treû sô sinh”47.
“Thieân Chuùa laø Chuùa cuûa söï soáng, ñaõ giao phoù cho con ngöôøi
nhieäm vuï cao caû laø baûo toàn söï soáng, vaø hoï phaûi chu toaøn nhieäm
vuï ñoù caùch xöùng ñaùng vôùi con ngöôøi. Vì vaäy, söï soáng ngay töø luùc
töôïng thai, phaûi ñöôïc baûo veä heát söùc caån thaän: vieäc phaù thai vaø
gieát treû sô sinh laø nhöõng toäi aùc gheâ tôûm”48.
2272. Coäng taùc chính thöùc vaøo vieäc phaù thai laø moät troïng toäi. Theo
giaùo luaät, Hoäi Thaùnh phaït vaï tuyeät thoâng cho toäi aùc choáng laïi söï
soáng con ngöôøi naøy. “Ngöôøi naøo thi haønh vieäc phaù thai, vaø neáu vieäc
phaù thai coù hieäu quaû, thì bò vaï tuyeät thoâng tieàn keát (latae
sententiae)”49, “töùc khaéc do chính söï kieän phaïm toäi” 50, theo nhöõng 1463
ñieàu kieän ñaõ ñöôïc giaùo luaät döï lieäu51. Laøm nhö vaäy, Hoäi Thaùnh
khoâng coù yù ñaët giôùi haïn cho loøng thöông xoùt. Hoäi Thaùnh muoán cho
thaáy tính caùch nghieâm troïng cuûa toäi aùc ñaõ phaïm, söï thieät haïi
khoâng theå söûa chöõa ñöôïc ñaõ gaây ra cho ngöôøi voâ toäi bò gieát cheát,
cho cha meï cuûa em vaø cho toaøn xaõ hoäi.
2273. Quyeàn ñöôïc soáng laø quyeàn baát khaû nhöôïng cuûa moãi ngöôøi voâ 1930
toäi. Ñaây laø moät yeáu toá caáu thaønh cuûa xaõ hoäi daân söï vaø cuûa luaät
phaùp cuûa xaõ hoäi ñoù:
“Nhöõng quyeàn baát khaû nhöôïng cuûa nhaân vò phaûi ñöôïc xaõ hoäi daân söï vaø
coâng quyeàn nhìn nhaän vaø toân troïng. Nhöõng quyeàn naøy khoâng tuøy thuoäc
vaøo caùc caù nhaân, khoâng tuøy thuoäc vaøo caùc cha meï, cuõng khoâng phaûi laø
moät nhaân nhöôïng do xaõ hoäi vaø Nhaø Nöôùc laøm ra, nhöng nhöõng quyeàn naøy
thuoäc veà baûn tính con ngöôøi vaø gaén lieàn vôùi nhaân vò do chính haønh ñoäng
taïo döïng, laø nguoàn goác cuûa con ngöôøi. Trong nhöõng quyeàn caên baûn ñoù,
phaûi keå ñeán quyeàn ñöôïc soáng vaø ñöôïc toaøn veïn thaân theå maø moãi thuï taïo
nhaân linh ñöôïc höôûng, töø luùc töôïng thai cho ñeán khi cheát”52.
47
Ñiñakeâ 2,2: SC 248, 148 (Funk 1, 8); x. Epistula Pseudo Barnabae 19, 5: SC 172, 202 (Funk 1,
90); Epistula ad Diognetum 5, 6: SC 33, 62 (Funk 1, 398); Tertullianoâ, Apologeticum, 9, 8:
CCL 1, 103 (PL 1, 371-372).
48
49
50
51
52
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum Vitae, 3: AAS 80 (1988) 98-99.
“Khi luaät daân söï töôùc cuûa moät haïng ngöôøi quyeàn ñöôïc höôûng söï baûo veä
maø luaät phaùp phaûi mang laïi, thì Nhaø Nöôùc ñaõ phuû nhaän söï bình ñaúng cuû a
moïi coâng daân tröôùc luaät phaùp. Khi Nhaø Nöôùc khoâng ñem söùc maïnh cuûa
mình baûo veä quyeàn cuûa moãi ngöôøi, ñaëc bieät nhöõng ngöôøi yeáu keùm, thì
chính caùc neàn taûng cuûa moät Nhaø Nöôùc phaùp quyeàn bò lung lay…. Do vieäc
toân troïng vaø baûo veä treû em seõ chaøo ñôøi, ngay töø luùc töôïng thai, luaät phaùp
phaûi döï lieäu nhöõng hình phaït töông xöùng choáng laïi baát cöù söï coá yù vi
phaïm naøo ñeán caùc quyeàn cuûa treû em”53.
2274. Vì phaûi ñöôïc ñoái xöû nhö moät nhaân vò töø luùc töôïng thai, neân
phoâi thai phaûi ñöôïc baûo veä, chaêm soùc vaø chöõa trò trong söï toaøn veïn
cuûa noù, bao nhieâu coù theå, cuõng nhö baát cöù thuï taïo nhaân linh naøo
khaùc.
Vieäc khaùm thai tröôùc khi sinh laø ñieàu hôïp phaùp veà maët luaân lyù, “neáu
vieäc ñoù toân troïng söï soáng vaø söï toaøn veïn cuûa phoâi thai vaø cuûa thai nhi, vaø
neáu nhaém ñeán vieäc baûo toàn hay chöõa trò phoâi thai…. Nhöng vieäc khaùm
thai seõ traùi ngöôïc caùch nghieâm troïng vôùi luaät luaân lyù, neáu coù yù khaùm thai
ñeå caên cöù vaøo keát quaû, coù theå daãn ñeán phaù thai: Khaùm thai … khoâng ñöôïc
trôû thaønh töông ñöông vôùi vieäc tuyeân aùn töû hình”54.
2275. “Nhöõng can thieäp treân phoâi ngöôøi phaûi ñöôïc coi laø hôïp phaùp,
vôùi ñieàu kieän laø, phaûi toân troïng söï soáng vaø söï toaøn veïn cuûa phoâi
thai, vaø khoâng keøm theo nhöõng nguy cô khoâng töông xöùng cho phoâi
thai, nhöng phaûi nhaém tôùi vieäc chöõa trò, caûi thieän tình traïng söùc
khoûe, hoaëc ñeå cöùu soáng chính phoâi thai”55.
“Saûn xuaát nhöõng phoâi ngöôøi ñeå laïm duïng, nghóa laø ñeå söû duïng nhö
‘moät vaät lieäu sinh hoïc’, laø voâ luaân”56.
“Moät soá thöû nghieäm can thieäp treân boä nhieãm saéc theå hoaëc gien di
truyeàn khoâng phaûi ñeå trò lieäu, nhöng nhaèm saûn xuaát ra nhöõng con ngöôøi
ñöôïc tuyeån löïa theo phaùi tính hoaëc theo nhöõng ñaëc ñieåm khaùc ñöôïc ñònh
saün. Nhöõng vieäc laøm nhaân taïo ñoù nghòch laïi vôùi phaåm giaù cuûa nhaân vò, söï
toaøn veïn vaø caên tính ‘duy nhaát, khoâng truøng laép’ cuûa con ngöôøi”57.
Caùi cheát eâm dòu (Euthanasia)

1503 2276. Phaûi ñaëc bieät toân troïng söï soáng cuûa nhöõng ngöôøi taøn taï, yeáu
ôùt. Nhöõng ngöôøi beänh hoaïn hoaëc khuyeát taät (handicap) phaûi ñöôïc
naâng ñôõ ñeå soáng moät cuoäc soáng bình thöôøng, bao nhieâu coù theå.
53
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum Vitae, 3: AAS 80 (1988) 99.
54
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum Vitae, 1, 2: AAS 80 (1988) 79-80.
55
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum Vitae, 1, 3: AAS 80 (1988) 80-81.
56
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum Vitae, 1, 5: AAS 80 (1988) 83.
57
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum Vitae, 1, 6: AAS 80 (1988) 85.
2277. Caùi cheát eâm dòu tröïc tieáp, vôùi baát cöù lyù do naøo hoaëc duøng
phöông tieän naøo, coát taïi vieäc chaám döùt söï soáng cuûa nhöõng ngöôøi
taät nguyeàn, beänh hoaïn hoaëc haáp hoái. Veà phöông dieän luaân lyù, vieäc
naøy khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc.
Nhö vaäy, moät haønh ñoäng hoaëc moät thieáu soùt, töï noù hoaëc vôùi yù höôùng,
gaây ra caùi cheát ñeå chaám döùt söï ñau ñôùn, laø moät toäi gieát ngöôøi, nghòch laïi
moät caùch nghieâm troïng vôùi phaåm giaù cuûa nhaân vò vaø vôùi söï toân troïng
Thieân Chuùa haèng soáng, Ñaáng Taïo Hoaù cuûa con ngöôøi. Moät phaùn ñoaùn sai
laàm maéc phaûi caùch ngay tình, khoâng thay ñoåi baûn chaát cuûa haønh vi saùt
nhaân naøy, moät haønh vi luoân phaûi caám chæ vaø loaïi tröø58.
2278. Vieäc ngöng caùc phöông tieän y khoa, quaù toán keùm, maïo hieåm, ngoaïi
thöôøng hoaëc khoâng töông xöùng vôùi nhöõng keát quaû mong muoán, coù theå laø
hôïp phaùp. Ñaây laø söï töø choái “vieäc trò lieäu khaéc nghieät”. Theo caùch naøy, ta
khoâng muoán ñöa ñeán caùi cheát, nhöng chaáp nhaän vì khoâng theå ngaên caûn 1007
ñöôïc caùi cheát. Chính beänh nhaân phaûi quyeát ñònh, neáu hoï coù thaåm quyeàn
vaø khaû naêng, neáu khoâng, vieäc quyeát ñònh phaûi do nhöõng ngöôøi coù quyeàn
theo luaät phaùp, nhöng luoân phaûi toân troïng yù muoán hôïp lyù vaø quyeàn lôïi
hôïp phaùp cuûa ngöôøi beänh.
2279. Duø caùi cheát xem ra gaàn keà, vaãn phaûi chaêm soùc bình thöôøng cho
beänh nhaân, chöù khoâng theå ngöng moät caùch hôïp phaùp. Vieäc söû duïng caùc
loaïi thuoác giaûm ñau, ñeå laøm dòu bôùt söï ñau ñôùn cuûa ngöôøi haáp hoái, caû khi
coù nguy cô ruùt ngaén nhöõng ngaøy soáng cuûa hoï, veà maët luaân lyù coù theå ñöôïc
coi laø phuø hôïp vôùi nhaân phaåm, mieãn laø khoâng nhaém ñeán caùi cheát nhö
muïc ñích hay nhö phöông tieän, nhöng chæ tieân ñoaùn vaø phaûi chaáp nhaän
caùi cheát nhö ñieàu khoâng theå traùnh. Vieäc chaêm soùc ñeå giaûm ñau laø moät
hình thöùc tuyeät vôøi cuûa ñöùc meán voâ vò lôïi. Vì theá, coâng vieäc naøy caàn ñöôïc
khuyeán khích.
Toäi töï saùt

2280. Moãi ngöôøi chòu traùch nhieäm veà söï soáng cuûa mình tröôùc maët
Thieân Chuùa laø Ñaáng ñaõ ban söï soáng cho mình. Chính Ngaøi vaãn laø 2258
Chuû teå toái thöôïng cuûa söï soáng. Chuùng ta buoäc phaûi ñoùn nhaän söï
soáng vôùi loøng bieát ôn vaø gìn giöõ söï soáng ñeå toân vinh Ngaøi vaø ñeå
cöùu ñoä linh hoàn chuùng ta. Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi quaûn lyù chöù
khoâng phaûi nhöõng oâng chuû cuûa söï soáng maø Thieân Chuùa ñaõ trao phoù
cho chuùng ta. Chuùng ta khoâng coù quyeàn ñònh ñoaït veà söï soáng.
2281. Töï saùt nghòch vôùi khuynh höôùng töï nhieân cuûa thuï taïo nhaân
linh laø muoán baûo toàn vaø keùo daøi söï soáng cuûa mình. Töï saùt nghòch
laïi moät caùch nghieâm troïng vôùi tình yeâu chính ñaùng ñoái vôùi baûn
thaân. Töï saùt coøn xuùc phaïm ñeán tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän, bôûi
58
X. Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Tuyeân ngoân Jura et bona: AAS 72 (1980) 542-552.
vì noù caét ñöùt moät caùch baát coâng nhöõng moái daây lieân ñôùi vôùi gia
2212 ñình, quoác gia vaø nhaân loaïi maø chuùng ta vaãn coøn coù traùch nhieäm
ñoái vôùi caùc coäng ñoàng ñoù. Töï saùt ñoái nghòch vôùi tình yeâu cuûa Thieân
Chuùa haèng soáng.
2282. Neáu töï saùt vôùi yù ñònh neâu göông, nhaát laø ñoái vôùi giôùi treû, thì
toäi naøy coøn mang theâm tính nghieâm troïng laø laøm göông xaáu. Coäng
taùc coù chuû yù vaøo vieäc töï saùt laø traùi nghòch vôùi luaät luaân lyù.
Nhöõng roái loaïn taâm thaàn traàm troïng, lo aâu hay quaù sôï haõi tröôùc
moät thöû thaùch, tröôùc ñau khoå hoaëc cöïc hình, coù theå laøm giaûm thieåu
1735 traùch nhieäm cuûa ngöôøi töï saùt.
2283. Khoâng ñöôïc tuyeät voïng veà ôn cöùu ñoä vónh cöûu cuûa nhöõng
ngöôøi töï mình tìm ñeán caùi cheát. Thieân Chuùa coù theå ban cho hoï
nhöõng cô hoäi thoáng hoái ñeå ñöôïc ôn cöùu ñoä, baèng nhöõng ñöôøng loái
maø chæ moät mình Ngaøi bieát. Hoäi Thaùnh caàu nguyeän cho nhöõng
1037 ngöôøi töï huûy hoaïi maïng soáng mình.
II. TOÂN TROÏNG PHAÅM GIAÙ CON NGÖÔØI

OBSERVANTIA DIGNITATIS PERSONARUM
Toân troïng linh hoàn tha nhaân: göông xaáu

2284. Göông xaáu laø thaùi ñoä hoaëc caùch haønh ñoäng daãn ngöôøi khaùc
2847 ñeán choã laøm ñieàu xaáu. Ai laøm göông xaáu, ngöôøi ñoù trôû thaønh teân
caùm doã ngöôøi laân caän. Ngöôøi ñoù laøm haïi ñeán nhaân ñöùc vaø söï chính
tröïc; ngöôøi ñoù coù theå ñöa anh em mình ñeán caùi cheát veà phaàn
thieâng lieâng. Göông xaáu trôû thaønh moät troïng toäi, neáu baèng haønh
ñoäng hay baèng söï thieáu soùt, göông xaáu chuû yù loâi keùo tha nhaân ñeán
choã phaïm troïng toäi.
1903 2285. Göông xaáu trôû thaønh ñaëc bieät nghieâm troïng do theá giaù cuûa
nhöõng ngöôøi laøm göông xaáu hoaëc do söï yeáu ñuoái cuûa nhöõng ngöôøi
phaûi chòu göông xaáu. Ñieàu aáy ñaõ khieán Chuùa chuùng ta chuùc döõ: “Ai
laøm côù cho moät trong nhöõng keû beù moïn… sa ngaõ, thì thaø treo coái ñaù
lôùn vaøo coå noù maø xoâ cho chìm xuoáng ñaùy bieån coøn hôn”59 (Mt 18,6).
Göông xaáu laø nghieâm troïng, khi do nhöõng ngöôøi, theo baûn chaát
hoaëc nhieäm vuï, coù boån phaän daïy doã vaø giaùo duïc keû khaùc gaây ra.
Chuùa Gieâsu ñaõ quôû traùch caùc kinh sö vaø caùc Phariseâu veà ñieàu ñoù:
Ngöôøi ñaõ so saùnh hoï nhö soùi ñoäi loát chieân60.
1887 2286. Göông xaáu coù theå phaùt sinh do luaät phaùp hoaëc nhöõng theå
cheá, do thôøi trang hoaëc dö luaän.
59
X. 1 Cr 8,10-13.
60
X. Mt 7,15.
Nhö vaäy, maéc toäi laøm göông xaáu, laø nhöõng ai thieát laäp nhöõng luaät leä
hoaëc nhöõng cô caáu xaõ hoäi daãn ñeán vieäc phong hoùa bò suy ñoài vaø ñôøi soáng
ñaïo haïnh bò hö hoûng, hoaëc ñeán vieäc “nhöõng hoaøn caûnh xaõ hoäi, duø coá yù hay
khoâng, laøm cho ngöôøi ta khoù, hoaëc haàu nhö khoâng theå, thöïc hieän ñöôïc
moät ñôøi soáng Kitoâ giaùo phuø hôïp vôùi caùc ñieàu raên cuûa Nhaø Laøm Luaät toái
thöôïng”61. Cuõng maéc toäi laøm göông xaáu, laø caùc chuû nhaân ñaët ra nhöõng
luaät leä khuyeán khích gian laän, caùc baäc phuï huynh laøm cho con caùi “töùc
giaän”62, hoaëc nhöõng keû khích ñoäng dö luaän moät caùch gian manh, khieán dö 2498
luaän quay löng laïi vôùi nhöõng giaù trò luaân lyù.
2287. Ai söû duïng caùc quyeàn löïc mình ñang coù vaøo nhöõng hoaøn caûnh
daãn ngöôøi khaùc ñeán vieäc laøm ñieàu xaáu, thì mang toäi gaây göông xaáu
vaø chòu traùch nhieäm veà ñieàu xaáu mình ñaõ tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp
khuyeán khích. “Khoâng theå khoâng coù nhöõng côù laøm cho ngöôøi ta vaáp
ngaõ, nhöng khoán cho keû laøm côù cho ngöôøi ta vaáp ngaõ” ( Lc 17,1).
Toân troïng söùc khoûe

2288. Söï soáng vaø söùc khoûe theå lyù laø nhöõng ôn raát quyù giaù Thieân 1503
Chuùa giao phoù cho chuùng ta. Chuùng ta phaûi chaêm soùc chuùng caùch
hôïp lyù, duø vaãn phaûi löu taâm ñeán nhöõng nhu caàu cuûa tha nhaân vaø
cuûa coâng ích.
Vieäc chaêm soùc söùc khoûe cuûa caùc coâng daân phaûi ñöôïc söï trôï giuùp 1509
cuûa xaõ hoäi ñeå coù nhöõng ñieàu kieän soáng giuùp hoï lôùn leân vaø ñaït tôùi
möùc tröôûng thaønh: côm aên, aùo maëc, nhaø ôû, chaêm soùc söùc khoûe, giaùo
duïc caên baûn, vieäc laøm vaø trôï caáp xaõ hoäi.
2289. Maëc duø luaân lyù ñoøi phaûi toân troïng söï soáng theå xaùc, nhöng 364
luaân lyù khoâng daønh cho noù moät giaù trò tuyeät ñoái. Luaân lyù choáng laïi
naõo traïng taân ngoaïi giaùo, coù yù muoán coå voõ söï toân thôø thaân xaùc, hy 2113
sinh taát caû cho thaân xaùc, thôø ngaãu töôïng laø söï troïn haûo theå lyù vaø
söï chieán thaéng trong caùc hoaït ñoäng theå duïc theå thao. Moät naõo
traïng nhö vaäy, vì choïn loïc ngöôøi khoûe vaø loaïi boû ngöôøi yeáu, coù theå
ñi tôùi choã laøm baêng hoaïi caùc töông quan giöõa con ngöôøi.
2290. Ñöùc tieát ñoä giuùp traùnh moïi thaùi quaù nhö: aên uoáng quaù ñoä, 1809
laïm duïng röôïu, thuoác huùt vaø y döôïc. Nhöõng ngöôøi ôû trong traïng
thaùi say röôïu hoaëc say meâ toác ñoä khoâng chöøng möïc, gaây nguy hieåm
cho söï an toaøn cuûa tha nhaân hoaëc cuûa chính mình treân ñöôøng, treân
bieån hoaëc treân khoâng, ñeàu coù toäi caùch nghieâm troïng.
2291. Vieäc söû duïng ma tuùy gaây ra nhöõng taøn phaù heát söùc nghieâm
troïng cho söùc khoûe vaø maïng soáng con ngöôøi. Ngoaøi nhöõng chæ daãn
ñeå trò lieäu moät caùch tæ mæ, söû duïng ma tuùy laø moät toäi nghieâm troïng.
61
ÑGH Pioâ XII, Nuntius radiophonicus (1/6/1941): AAS 33 (1941) 197.
62
X. Ep 6,4 ; Cl 3,21.
Vieäc bí maät saûn xuaát vaø buoân baùn ma tuyù laø ñaùng gheâ tôûm; ñoù laø
söï coäng taùc tröïc tieáp, vì caùc hoaït ñoäng ñoù xuùi giuïc nhöõng vieäc söû
duïng choáng laïi luaät luaân lyù caùch nghieâm troïng.
Toân troïng con ngöôøi vaø nghieân cöùu khoa hoïc

2292. Nhöõng thí nghieäm khoa hoïc, veà y khoa hoaëc veà taâm lyù, treân
caùc caù vò hoaëc caùc nhoùm ngöôøi, coù theå goùp phaàn vaøo vieäc chöõa beänh
vaø söï tieán boä cuûa söùc khoeû coäng ñoàng.
159 2293. Vieäc nghieân cöùu khoa hoïc cô baûn vaø caû nghieân cöùu aùp duïng, laø moät
bieåu loä ñaày yù nghóa quyeàn baù chuû cuûa con ngöôøi treân coâng trình taïo döïng.
Khoa hoïc vaø kyõ thuaät laø nhöõng söï trôï giuùp raát quyù giaù khi ñöôïc ñöa vaøo
phuïc vuï con ngöôøi, vaø giuùp phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi ñeå möu ích
chung; nhöng khoa hoïc vaø kyõ thuaät töï chuùng khoâng theå ñem laïi yù nghóa
cho cuoäc ñôøi vaø cho söï tieán boä cuûa con ngöôøi. Khoa hoïc vaø kyõ thuaät quy
höôùng veà con ngöôøi, xuaát phaùt töø con ngöôøi vaø tieán boä nhôø con ngöôøi; vì
theá chính nôi con ngöôøi vaø caùc giaù trò luaân lyù cuûa con ngöôøi, khoa hoïc vaø
1703 kyõ thuaät môùi tìm ñöôïc söï chæ daãn cho muïc ñích cuûa chuùng vaø yù thöùc ñöôïc
nhöõng giôùi haïn cuûa chuùng.
2294. Thaät laø aûo töôûng, khi ñoøi cho vieäc nghieân cöùu khoa hoïc vaø nhöõng
aùp duïng khoa hoïc tính trung laäp veà luaân lyù. Ñaøng khaùc, nhöõng tieâu chuaån
ñònh höôùng khoâng theå ruùt ra chæ töø hieäu quaû kyõ thuaät, hoaëc töø söï höõu ích
cho nhöõng ngöôøi naøy nhöng laïi toån haïi cho nhöõng ngöôøi khaùc, hoaëc teä
hôn nöõa, töø nhöõng yù thöùc heä ñang chieám öu theá. Khoa hoïc vaø kyõ thuaät, do
baûn chaát cuûa noù, ñoøi hoûi phaûi tuyeät ñoái toân troïng caùc tieâu chuaån caên baûn
cuûa luaân lyù; phaûi nhaèm phuïc vuï nhaân vò, phuïc vuï caùc quyeàn baát khaû
nhöôïng cuûa nhaân vò, lôïi ích ñích thöïc vaø toaøn veïn cuûa nhaân vò, theo döï
2375 ñònh vaø yù muoán cuûa Thieân Chuùa.
2295. Nhöõng nghieân cöùu hoaëc thí nghieäm treân con ngöôøi khoâng theå
1753 hôïp phaùp hoaù nhöõng haønh vi töï chuùng laø nghòch vôùi phaåm giaù cuûa
caùc nhaân vò vaø vôùi luaät luaân lyù. Söï öng thuaän cuûa caùc ñöông söï, neáu
coù, cuõng khoâng bieän minh ñöôïc cho nhöõng haønh vi nhö vaäy. Thí
nghieäm treân con ngöôøi laø khoâng hôïp phaùp veà maët luaân lyù, neáu söï
thí nghieäm ñoù laøm cho maïng soáng hoaëc söï toaøn veïn taâm sinh lyù
cuûa ñöông söï rôi vaøo nhöõng nguy cô khoâng töông xöùng hoaëc khoâng
theå traùnh khoûi. Ngoaøi ra, thí nghieäm treân con ngöôøi laø khoâng phuø
hôïp vôùi phaåm giaù cuûa nhaân vò, neáu noù ñöôïc tieán haønh maø khoâng coù
söï öng thuaän coù yù thöùc cuûa ñöông söï hoaëc cuûa nhöõng ngöôøi coù
quyeàn ñoái vôùi ñöông söï.
2296. Vieäc gheùp caùc boä phaän cô theå laø phuø hôïp vôùi luaät luaân lyù, neáu caùc
nguy hieåm vaø ruûi ro veà theå lyù vaø taâm lyù nôi ngöôøi cho, töông xöùng vôùi lôïi
2301 ích ñöôïc tìm kieám nôi ngöôøi nhaän. Vieäc hieán caùc boä phaän sau khi cheát laø
moät haønh vi cao quyù ñaùng khen thöôûng, vaø phaûi ñöôïc khuyeán khích nhö
söï bieåu loä tình lieân ñôùi quaûng ñaïi. Khoâng theå chaáp nhaän veà maët luaân lyù,
neáu ngöôøi cho, hoaëc nhöõng thaân nhaân coù quyeàn treân ñöông söï, khoâng öng
thuaän caùch minh nhieân. Ngoaøi ra, khoâng theå chaáp nhaän veà maët luaân lyù,
vieäc tröïc tieáp cöa caét khieán taøn pheá, hoaëc tröïc tieáp gaây caùi cheát, duø nhaèm
laøm cho caùi cheát cuûa nhöõng ngöôøi khaùc chaäm laïi.
Toân troïng söï toaøn veïn cuûa thaân theå

2297. Naïn baét coùc vaø giöõ laøm con tin gieo kinh hoaøng vaø, baèng
nhöõng ñe doïa, taïo aùp löïc khoâng theå chòu noåi cho caùc naïn nhaân.
Nhöõng vieäc naøy laø baát hôïp phaùp veà maët luaân lyù. Khuûng boá ñe doïa,
gaây thöông tích vaø gieát ngöôøi caùch böøa baõi; vieäc naøy ñi ngöôïc laïi söï
coâng baèng vaø baùc aùi caùch nghieâm troïng. Tra taán, töùc laø duøng baïo
löïc veà theå lyù hay luaân lyù ñeå ñieàu tra, ñeå tröøng phaït toäi phaïm, ñeå
ñe doïa ñoái phöông, ñeå thoaû maõn loøng thuø gheùt, laø nghòch vôùi söï
toân troïng con ngöôøi vaø phaåm giaù con ngöôøi. Ngoaøi nhöõng tröôøng
hôïp ñöôïc thöïc hieän thaät söï vì lyù do trò lieäu, vieäc caét boû, huûy hoaïi
hoaëc trieät saûn coù chuû yù moät caùch tröïc tieáp treân nhöõng ngöôøi voâ toäi
ñeàu nghòch vôùi luaät luaân lyù63.
2298. Trong quaù khöù caùc chính phuû hôïp phaùp thöôøng söû duïng nhöõng bieän
phaùp taøn baïo ñeå duy trì leà luaät vaø traät töï, maø thöôøng caùc muïc töû cuûa Hoäi
Thaùnh ñaõ khoâng phaûn khaùng vieäc ñoù; chính nhöõng vò naøy coøn aùp duïng
caùc quy ñònh cuûa boä luaät Roâma veà tra taán trong toøa aùn rieâng cuûa mình.
Khoâng keå nhöõng söï kieän ñaùng tieác ñoù, Hoäi Thaùnh luoân luoân daïy boån phaän
phaûi nhaân töø vaø thöông xoùt; Hoäi Thaùnh ñaõ caám caùc giaùo só khoâng ñöôïc 2267
gaây ñoå maùu. Thôøi gian gaàn ñaây, ngöôøi ta thaáy roõ laø caùc bieän phaùp taøn baïo
ñoù khoâng caàn thieát cho traät töï coâng coäng, cuõng chaúng phuø hôïp vôùi nhöõng
quyeàn hôïp phaùp cuûa con ngöôøi. Traùi laïi, nhöõng bieän phaùp ñoù coøn ñöa ñeán
nhöõng suy thoaùi toài teä nhaát. Phaûi ñaáu tranh ñeå huûy boû nhöõng bieän phaùp
taøn baïo ñoù. Phaûi caàu nguyeän cho caùc naïn nhaân vaø caùc lyù hình.
Toân troïng ngöôøi cheát

2299. Phaûi löu taâm vaø chaêm soùc nhöõng ngöôøi haáp hoái ñeå giuùp hoï
soáng nhöõng giaây phuùt cuoái ñôøi cuûa mình caùch xöùng ñaùng vaø bình
an. Hoï phaûi ñöôïc thaân nhaân giuùp ñôõ baèng lôøi caàu nguyeän. Nhöõng
ngöôøi naøy phaûi lieäu sao cho beänh nhaân kòp thôøi laõnh nhaän caùc bí
tích ñeå chuaån bò gaëp gôõ Thieân Chuùa haèng soáng. 1525
2300. Thi haøi cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi phaûi ñöôïc cö xöû vôùi loøng 1681-1690
toân troïng vaø vôùi ñöùc meán, trong ñöùc tin vaø ñöùc caäy vaøo söï phuïc
sinh. Mai taùng ngöôøi cheát laø coâng vieäc cuûa loøng thöông xoùt ñoái vôùi
63
X. ÑGH Pioâ XI, Thoâng ñieäp Casti connubi: DS 3722-3723.
thaân theå con ngöôøi64; vieäc ñoù toû loøng quyù troïng con caùi Thieân Chuùa,
laø ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
2301. Vieäc moå vaø khaùm nghieäm töû thi coù theå ñöôïc chaáp nhaän veà maët
2296 luaân lyù, vôùi lyù do ñeå ñieàu tra phaùp lyù hoaëc nghieân cöùu khoa hoïc. Vieäc hieán
taëng nhöng khoâng caùc boä phaän cô theå sau khi cheát laø hôïp phaùp vaø coù theå
laø coù coâng phuùc.
Hoäi Thaùnh cho pheùp hoûa taùng neáu vieäc naøy khoâng bieåu loä söï hoaøi nghi
veà ñöùc tin vaøo söï phuïc sinh cuûa thaân xaùc65.
III. BAÛO VEÄ HOØA BÌNH

PACIS TUTELA
Hoøa bình
2302. Khi nhaéc laïi ñieàu raên: “Chôù gieát ngöôøi” (Mt 5,21), Chuùa
1765 chuùng ta ñoøi chuùng ta giöõ traùi tim bình an vaø Ngöôøi toá caùo tính voâ
luaân cuûa vieäc giaän döõ vaø söï caêm gheùt.
Giaän döõ laø moät öôùc muoán traû thuø. “Öôùc muoán baùo thuø vì ñieàu
xaáu cuûa keû ñaùng bò phaït, laø khoâng hôïp phaùp”: nhöng baét phaûi ñeàn
buø “nhaèm söûa chöõa laïi caùc thoùi xaáu vaø duy trì ñieàu toát cuûa ñöùc coâng
baèng” laø ñieàu ñaùng khen ngôïi66. Neáu giaän döõ ñeán ñoä chuû yù muoán
gieát cheát hay laøm bò thöông naëng ngöôøi laân caän, laø xuùc phaïm ñeán
ñöùc meán moät caùch nghieâm troïng; ñoù laø toäi troïng. Chuùa noùi: “Ai
giaän anh em mình, thì ñaùng bò ñöa ra toøa” (Mt 5,22).
2094 2303. Caêm gheùt coù chuû yù laø ñieàu nghòch vôùi ñöùc meán. Caêm gheùt
1933 ngöôøi laân caän laø coù toäi, khi moät ngöôøi chuû yù muoán ñieàu xaáu cho
ngöôøi khaùc. Caêm gheùt ngöôøi laân caän laø coù toäi naëng, khi moät ngöôøi
chuû yù muoán cho ngöôøi khaùc bò thieät haïi nghieâm troïng. “Coøn Thaày,
Thaày baûo anh em: haõy yeâu keû thuø vaø caàu nguyeän cho nhöõng keû
ngöôïc ñaõi anh em. Nhö vaäy, anh em môùi ñöôïc trôû neân con caùi cuûa
Cha anh em, Ñaáng ngöï treân trôøi” (Mt 5,44-45).
1909 2304. Söï toân troïng vaø söï phaùt trieån ñôøi soáng con ngöôøi ñoøi phaûi coù
hoaø bình. Hoaø bình khoâng phaûi chæ laø vaéng boùng chieán tranh, vaø
khoâng theå giaûn löôïc vaøo vieäc giöõ ñöôïc theá quaân bình giöõa caùc löïc
löôïng ñoái nghòch nhau. Hoaø bình khoâng theå coù ñöôïc treân traùi ñaát,
neáu khoâng coù söï baûo veä cuûa caûi cuûa caùc nhaân vò, khoâng coù söï
truyeàn thoâng töï do giöõa con ngöôøi, khoâng coù söï toân troïng phaåm giaù
cuûa con ngöôøi vaø cuûa caùc daân toäc, khoâng coù söï chuyeân chaêm thöïc
64
X. Tb 1,16-18.
65
66
thi tình huynh ñeä. Hoaø bình laø “söï oån ñònh cuûa traät töï” 67. Hoaø bình 1807
laø “söï nghieäp cuûa ñöùc coâng minh” (Is 32,17) vaø laø hieäu quaû cuûa ñöùc
meán68.
2305. Hoøa bình treân traàn theá laø hình aûnh vaø hoa traùi cuûa bình an
cuûa Ñöùc Kitoâ, “Thuû laõnh Hoøa Bình” thôøi Messia (Is 9,5). Nhôø maùu
ñoå ra “treân thaäp giaù, Ngöôøi ñaõ tieâu dieät söï thuø haän” ngay trong
thaân xaùc Ngöôøi69, Ngöôøi ñaõ giao hoaø loaøi ngöôøi vôùi Thieân Chuùa vaø 1468
laøm cho Hoäi Thaùnh trôû thaønh bí tích hôïp nhaát nhaân loaïi vaø keát
hôïp nhaân loaïi vôùi Thieân Chuùa 70. “Chính Ngöôøi laø bình an cuûa
chuùng ta” (Ep 2,14). Ngöôøi tuyeân boá: “Phuùc thay ai xaây döïng hoøa
bình” (Mt 5,9).
2306. Nhöõng ai khöôùc töø haønh ñoäng baïo löïc vaø ñoå maùu, söû duïng
nhöõng phöông tieän töï veä vöøa taàm nhöõng keû khaù yeáu ñuoái, ñeå baûo 2267
veä quyeàn lôïi cuûa con ngöôøi, laø nhöõng ngöôøi laøm chöùng cho ñöùc meán
cuûa Tin Möøng, mieãn laø ñieàu naøy khoâng phöông haïi ñeán caùc quyeàn
lôïi vaø boån phaän cuûa nhöõng ngöôøi khaùc vaø caùc taäp theå khaùc. Hoï laøm
chöùng caùch hôïp phaùp cho tính nghieâm troïng cuûa nhöõng nguy cô veà
theå lyù vaø luaân lyù, khi söû duïng baïo löïc, vôùi nhöõng taøn phaù vaø cheát
choùc cuûa baïo löïc71.
Traùnh chieán tranh

2307. Ñieàu raên thöù naêm caám chuû yù huûy hoaïi maïng soáng con ngöôøi.
Vì moïi cuoäc chieán ñeàu keùo theo nhöõng tai hoaï vaø nhöõng baát coâng,
neân Hoäi Thaùnh khaån thieát thuùc giuïc moãi ngöôøi caàu nguyeän vaø
haønh ñoäng, ñeå loøng nhaân laønh cuûa Thieân Chuùa giaûi thoaùt chuùng ta
khoûi aùch noâ leä ngaøn ñôøi cuûa chieán tranh72.
2308. Moãi coâng daân vaø moãi ngöôøi laõnh ñaïo ñeàu buoäc phaûi haønh
ñoäng ñeå traùnh chieán tranh.
Tuy nhieân, “bao laâu nguy cô chieán tranh toàn taïi, bao laâu chöa coù
quyeàn bính quoác teá naøo coù thaåm quyeàn vaø coù ñuû söùc maïnh, thì moät
khi ñaõ taän duïng moïi phöông theá daøn xeáp oân hoøa, caùc chính phuû coù 2266
theå ñöôïc pheùp söû duïng quyeàn baûo veä hôïp phaùp”73.
2309. Phaûi xem xeùt caån thaän caùc ñieàu kieän tæ mæ ñeå baûo veä hôïp 2243
phaùp baèng söùc maïnh quaân söï. Moät quyeát ñònh nhö theá raát nghieâm
67
Thaùnh Augustinoâ, De civitate Dei, 19,13: CSEL 402, 395 (PL 41, 640).
68
69
X. Ep 2,16 ; Cl 1,20-22.
70
71
72
73
troïng, neân phaûi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän nghieâm ngaët cuûa tính hôïp
phaùp veà luaân lyù. Cuøng moät traät, ñoøi phaûi coù:
– Thieät haïi do keû xaâm löôïc gaây ra cho quoác gia hoaëc cho coäng
ñoàng caùc quoác gia coù tính laâu daøi, nghieâm troïng vaø chaéc chaén;
– Taát caû caùc phöông theá khaùc ñeå chaám döùt tình traïng naøy roõ
raøng laø baát khaû hoaëc voâ hieäu;
– Phaûi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän quan troïng ñeå thaønh coâng;
– Vieäc söû duïng vuõ khí khoâng keùo theo nhöõng tai haïi vaø hoãn
loaïn nghieâm troïng hôn tai haïi ta ñang coá loaïi tröø. Khaû naêng
taøn phaù cuûa caùc phöông tieän chieán tranh hieän ñaïi laø söùc eùp
nghieâm troïng nhaát phaûi ñöôïc thaåm ñònh trong ñieàu kieän naày.
Treân ñaây laø nhöõng yeáu toá truyeàn thoáng ñöôïc lieät keâ trong hoïc thuyeát
“chieán tranh chính ñaùng”.
Vieäc thaåm ñònh caùc ñieàu kieän ñoù ñeå coù tính hôïp phaùp veà luaân lyù,
thuoäc veà söï phaùn ñoaùn khoân ngoan cuûa nhöõng ngöôøi coù boån phaän
1897 veà coâng ích.
2310. Trong tröôøng hôïp naøy, coâng quyeàn coù quyeàn vaø boån phaän ñeà
ra cho caùc coâng daân nhöõng nghóa vuï caàn thieát ñeå baûo veä toå quoác.
2239, 1909 Nhöõng ai phuïc vuï toå quoác trong quaân ñoäi, laø nhöõng ngöôøi phuïng
söï cho an ninh vaø töï do cuûa caùc daân toäc. Khi chu toaøn ñuùng ñaén
nhieäm vuï cuûa mình, hoï thaät söï goùp phaàn vaøo coâng ích vaø vaøo vieäc
gìn giöõ hoøa bình74.
2311. Coâng quyeàn phaûi döï lieäu moät caùch coâng baèng cho tröôøng hôïp
1782, 1790 nhöõng ngöôøi, vì lyù do löông taâm, töø choái söû duïng vuõ khí, trong khi
hoï vaãn buoäc phaûi phuïc vuï coäng ñoàng nhaân loaïi baèng moät hình thöùc
khaùc75.
2312. Hoäi Thaùnh vaø lyù trí con ngöôøi ñeàu tuyeân boá hieäu löïc tröôøng
toàn cuûa luaät luaân lyù, trong thôøi gian xaûy ra caùc cuoäc xung ñoät coù vuõ
trang. “Khoâng phaûi vì chieán tranh ñaõ chaúng may khai dieãn, maø do
ñoù caùc phía ñoái nghòch nhau ñöôïc pheùp muoán laøm gì thì laøm”76.
2313. Phaûi toân troïng vaø ñoái xöû caùch nhaân ñaïo vôùi thöôøng daân,
thöông binh vaø tuø binh.
Nhöõng haønh ñoäng chuû yù nghòch vôùi quyeàn cuûa caùc daân toäc vaø vôùi caùc
nguyeân taéc phoå quaùt cuûa quyeàn ñoù, vaø caû caùc meänh leänh buoäc thi haønh
nhöõng haønh ñoäng ñoù, ñeàu laø toäi aùc. Söï tuaân phuïc muø quaùng khoâng ñuû ñeå
nhöõng ai tuaân haønh caùc meänh leänh ñoù ñöôïc tha thöù. Nhö vaäy, vieäc tieâu
dieät moät daân toäc, moät quoác gia hoaëc moät nhoùm daân thieåu soá phaûi bò keát
74
75
76
aùn nhö moät toäi troïng. Boån phaän luaân lyù ñoøi buoäc phaûi choáng laïi caùc leänh
truyeàn “dieät chuûng”. 2242
2314. “Moïi haønh ñoäng hieáu chieán nhaèm tieâu dieät moät caùch khoâng
phaân bieät toaøn theå nhöõng thaønh phoá hoaëc nhöõng vuøng roäng lôùn
cuøng vôùi daân cö ôû ñoù, ñeàu laø toäi aùc choáng laïi Thieân Chuùa vaø chính
con ngöôøi, phaûi bò keát aùn caùch maïnh meõ vaø khoâng do döï”77. Nguy
cô cuûa chieán tranh hieän ñaïi laø taïo dòp cho nhöõng ngöôøi sôû höõu caùc
vuõ khí khoa hoïc, ñaëc bieät laø vuõ khí nguyeân töû, sinh hoïc hoaëc hoùa
hoïc, phaïm nhöõng thöù toäi aùc nhö theá.
2315. Thaät laø nghòch lyù, nhieàu ngöôøi xem vieäc tích luõy vuõ khí nhö
moät phöông theá ñeå can ngaên ñoái phöông khoûi gaây chieán. Hoï coi ñoù
laø phöông theá höõu hieäu nhaát, khaû dó baûo ñaûm hoøa bình giöõa caùc
quoác gia. Veà maët luaân lyù, phaûi raát deø daët ñoái vôùi phöông thöùc can
ngaên naøy. Vieäc chaïy ñua vuõ trang khoâng baûo ñaûm ñöôïc hoøa bình.
Vieäc ñoù khoâng nhöõng khoâng loaïi boû caùc nguyeân nhaân gaây chieán,
maø coøn coù nguy cô laøm cho caùc nguyeân nhaân ñoù trôû thaønh traàm
troïng hôn. Vieäc chi tieâu nhöõng khoaûn tieàn khoång loà ñeå chuaån bò vuõ
khí ngaøy caøng toái taân, ngaên caûn vieäc trôï giuùp caùc daân toäc ngheøo
ñoùi78; vieäc chi tieâu ñoù caûn trôû söï phaùt trieån cuûa caùc daân toäc. Töï
trang bò vuõ khí caùch thaùi quaù laøm gia taêng nhöõng nguyeân nhaân
xung ñoät vaø taïo theâm nguy cô laây lan caùc xung ñoät.
2316. Vieäc saûn xuaát vaø buoân baùn vuõ khí aûnh höôûng ñeán coâng ích 1906
cuûa caùc quoác gia vaø cuûa coäng ñoàng quoác teá. Vì vaäy, caùc nhaø caàm
quyeàn coù quyeàn vaø boån phaän quy ñònh veà vaán ñeà naøy. Nhöõng lôïi
nhuaän ngaén haïn tö nhaân hay coâng coäng khoâng theå bieän minh hôïp
phaùp cho caùc toå chöùc kinh doanh thuùc ñaåy baïo löïc vaø xung ñoät giöõa
caùc quoác gia, vaø gaây nguy haïi cho laõnh vöïc luaät phaùp quoác teá.
2317. Nhöõng baát coâng vaø baát bình ñaúng thaùi quaù trong laõnh vöïc 1938
kinh teá vaø xaõ hoäi, loøng tham lam, söï ngôø vöïc vaø tính kieâu caêng 2538
ñang sinh soâi naûy nôû giöõa ngöôøi ta vaø caùc quoác gia, khoâng ngöøng
ñe doïa neàn hoøa bình vaø gaây ra chieán tranh. Baát cöù ñieàu gì ñöôïc
thöïc hieän nhaèm khaéc phuïc nhöõng xaùo troän naøy, ñeàu goùp phaàn vaøo
vieäc xaây döïng hoaø bình vaø traùnh chieán tranh: 1941
“Bôûi vì con ngöôøi laø nhöõng keû toäi loãi, neân nguy cô chieán tranh
coøn ñe doaï hoï, vaø seõ coøn ñe doaï cho tôùi cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc
Kitoâ. Tuy nhieân, bôûi vì laø nhöõng ngöôøi ñöôïc lieân keát baèng ñöùc
meán, con ngöôøi thaéng vöôït ñöôïc toäi loãi, neân baïo löïc seõ bò thaé ng
vöôït, cho tôùi khi lôøi sau ñaây ñöôïc hoaøn thaønh: ‘Hoï seõ ñuùc göôm
ñao thaønh cuoác thaønh caøy, reøn giaùo maùc neân lieàm neân haùi. Daân
77
78
X. ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Populorum progressio, 53: AAS 59 (1967) 283.
naøy nöôùc noï seõ khoâng coøn vung kieám ñaùnh nhau vaø thieân haï
thoâi hoïc ngheà chinh chieán’ (Is 2,4)”79.
TOÙM LÖÔÏC
2318. “Chính Thieân Chuùa naém trong tay hoàn cuûa moïi sinh vaät
cuõng nhö hôi thôû cuûa taát caû ngöôøi phaøm” (G 12,10).
2319. Toaøn boä ñôøi soáng con ngöôøi, töø luùc töôïng thai cho ñeán khi
cheát, laø ñieàu linh thaùnh, bôûi vì Thieân Chuùa muoán döïng neân con
ngöôøi vì chính hoï, theo hình aûnh vaø gioáng nhö Thieân Chuùa haèng
soáng vaø thaùnh thieän.
2320. Gieát moät thuï taïo nhaân linh laø choáng laïi moät caùch nghieâm
troïng phaåm giaù con ngöôøi vaø söï thaùnh thieän cuûa Ñaáng Taïo Hoaù.
2321. Luaät caám gieát ngöôøi khoâng huyû boû quyeàn laøm cho keû xaâm
phaïm baát chính maát khaû naêng taùc haïi. Söï baûo veä hôïp phaùp laø moät
boån phaän quan troïng cuûa nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm veà maïng
soáng ngöôøi khaùc hay coâng ích.
2322. Ngay töø luùc töôïng thai, ñöùa beù ñaõ coù quyeàn ñöôïc soáng. Vieäc
phaù thai tröïc tieáp, nghóa laø, hoaëc ñöôïc muoán nhö muïc ñích hoaëc
ñöôïc muoán nhö phöông tieän, ñeàu laø moät haønh vi “oâ nhuïc”80, nghòch
laïi luaät luaân lyù moät caùch nghieâm troïng. Theo giaùo luaät, Hoäi Thaùnh
phaït vaï tuyeät thoâng cho toäi aùc choáng laïi söï soáng con ngöôøi naøy.
2323. Vì phaûi ñöôïc ñoái xöû nhö moät nhaân vò töø luùc töôïng thai, neân
phoâi thai phaûi ñöôïc baûo veä, chaêm soùc vaø chöõa trò trong söï toaøn veïn
cuûa noù, cuõng nhö baát cöù thuï taïo nhaân linh naøo khaùc.
2324. Caùi cheát eâm dòu (euthanasia) coù chuû yù, vôùi baát cöù hình thöùc
vaø lyù do naøo, ñeàu laø toäi gieát ngöôøi. Toäi naøy nghòch laïi caùch nghieâm
troïng vôùi phaåm giaù cuûa nhaân vò, vaø vôùi söï toân troïng Thieân Chuùa
haèng soáng, Ñaáng Taïo Hoaù cuûa con ngöôøi.
2325. Töï saùt laø nghòch laïi caùch nghieâm troïng vôùi ñöùc coâng baèng,
ñöùc caäy vaø ñöùc meán. Ñieàu raên thöù naêm caám töï saùt.
2326. Göông xaáu laø moät troïng toäi, neáu baèng haønh ñoäng hay baèng
söï thieáu soùt, noù chuû yù loâi keùo tha nhaân ñeán choã phaïm troïng toäi.
2327. Vì moïi cuoäc chieán ñeàu keùo theo nhöõng tai hoïa vaø nhöõng baát
coâng, neân chuùng ta phaûi laøm baát cöù ñieàu gì coù theå moät caùch höõu lyù,
79
80
ñeå traùnh chieán tranh. Hoäi Thaùnh caàu nguyeän: “Laïy Chuùa, xin cöùu
chuùng con khoûi oân dòch, naïn ñoùi vaø chieán tranh”.
2328. Hoäi Thaùnh vaø lyù trí con ngöôøi ñeàu tuyeân boá hieäu löïc tröôøng
toàn cuûa luaät luaân lyù, trong thôøi gian xaûy ra caùc cuoäc xung ñoät coù vuõ
trang. Nhöõng haønh ñoäng chuû yù nghòch vôùi quyeàn cuûa caùc daân toäc
vaø vôùi caùc nguyeân taéc phoå quaùt cuûa quyeàn ñoù, ñeàu laø toäi aùc.
2329. Vieäc chaïy ñua vuõ trang laø moät tai hoaï heát söùc nghieâm troïng
cho nhaân loaïi vaø xuùc phaïm ñeán ngöôøi ngheøo moät caùch khoâng theå
tha thöù ñöôïc81.
2330. “Phuùc thay ai xaây döïng hoøa bình, vì hoï seõ ñöôïc goïi laø con
Thieân Chuùa” (Mt 5,9).
Muïc 6
Ñieàu Raên Thöù Saùu
Articulus 6
Sextum praeceptum
“Ngöôi khoâng ñöôïc ngoaïi tình” (Xh 20,14)82.

“Anh em ñaõ nghe luaät daïy raèng: Chôù ngoaïi tình. Coøn Thaày, Thaày
baûo cho anh em bieát: Ai nhìn ngöôøi phuï nöõ maø theøm muoán, thì
trong loøng ñaõ ngoaïi tình vôùi ngöôøi aáy roài (Mt 5,27-28).
I. “THIEÂN CHUÙA TAÏO DÖÏNG CON NGÖÔØI, COÙ NAM COÙ NÖÕ...” 369-373
“MASCULUM ET FEMINAM CREAVIT EOS…”
2331. “Thieân Chuùa laø tình yeâu vaø nôi Ngaøi, Ngaøi soáng maàu nhieäm
cuûa söï hieäp thoâng ngoâi vò trong tình yeâu. Khi taïo döïng baûn tính
con ngöôøi theo hình aûnh mình, coù nam coù nöõ, Thieân Chuùa khaéc ghi
vaøo baûn tính aáy ôn goïi, cuøng vôùi khaû naêng vaø traùch nhieäm soáng
trong tình yeâu vaø söï hieäp thoâng”83. 1604
“Thieân Chuùa taïo döïng con ngöôøi theo hình aûnh mình…. Thieân
Chuùa taïo döïng con ngöôøi coù nam coù nöõ” (St 1,27). “Haõy sinh soâi
naûy nôû thaät nhieàu” (St 1,28). “Ngaøy Thieân Chuùa taïo döïng con
ngöôøi, Thieân Chuùa laøm ra con ngöôøi gioáng nhö Thieân Chuùa. Chuùa
81
82
X. Ñnl 5,18.
83
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris consortio, 11: AAS 74 (1982) 91-92.
taïo döïng con ngöôøi coù nam coù nöõ, Chuùa ban phuùc laønh cho hoï vaø
ñaët teân cho hoï laø ‘ngöôøi’, ngaøy hoï ñöôïc taïo döïng” (St 5,1-2).
2332. Tính duïc aûnh höôûng treân moïi phöông dieän cuûa nhaân vò,
362 trong söï hôïp nhaát cuûa linh hoàn vaø thaân xaùc cuûa noù. Tính duïc ñaëc
bieät lieân quan ñeán söùc maïnh tình caûm, khaû naêng yeâu thöông vaø
sinh saûn, vaø moät caùch toång quaùt hôn, khaû naêng keát noái caùc moái
daây hieäp thoâng vôùi ngöôøi khaùc.
2333. Moãi ngöôøi, nam cuõng nhö nöõ, phaûi nhaän bieát vaø chaáp nhaän
caên tính tính duïc cuûa mình. Söï khaùc bieät vaø söï boå sung veà theå lyù,
luaân lyù vaø tinh thaàn höôùng ñeán lôïi ích cuûa hoân nhaân vaø söï phaùt
1603 trieån ñôøi soáng gia ñình. Söï haøi hoøa cuûa ñoâi phoái ngaãu vaø cuûa xaõ hoäi
tuøy thuoäc phaàn naøo vaøo caùch thöïc hieän trong ñôøi soáng: söï boå sung
giöõa caùc phaùi tính, söï caàn ñeán nhau vaø söï trôï giuùp laãn nhau.
2334. “Khi taïo döïng con ngöôøi ‘coù nam coù nöõ’, Thieân Chuùa ñaõ ban
357 cho ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ söï bình ñaúng veà nhaân phaåm”84. “Con
ngöôøi laø moät nhaân vò, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ bình ñaúng vôùi nhau:
caû hai ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh vaø gioáng Thieân Chuùa höõu ngaõ
(personalis)”85.
2335. Moãi moät trong hai phaùi tính, bình ñaúng veà phaåm giaù, duø
theo caùch thöùc khaùc nhau, ñeàu laø hình aûnh cuûa quyeàn naêng vaø loøng
yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa. Söï keát hôïp giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi
nöõ trong hoân nhaân laø moät caùch naøo ñoù, nôi thaân xaùc, moâ phoûng
2205 loøng quaûng ñaïi vaø söï phong phuù cuûa Ñaáng Taïo Hoaù: “Ngöôøi ñaøn
oâng lìa cha meï maø gaén boù vôùi vôï mình, vaø caû hai thaønh moät xöông
moät thòt” (St 2,24). Chính töø söï keát hôïp naøy xuaát phaùt moïi theá heä
con ngöôøi86.
1614 2336. Chuùa Gieâsu ñaõ ñeán phuïc hoài cho thuï taïo tình traïng tinh
tuyeàn nguyeân thuûy cuûa noù. Trong Baøi giaûng treân nuùi, Ngöôøi ñaõ giaûi
thích caùch chính xaùc yù ñònh cuûa Thieân Chuùa: “Anh em ñaõ nghe luaät
daïy raèng: Chôù ngoaïi tình. Coøn Thaày, Thaày baûo cho anh em bieát: Ai
nhìn ngöôøi phuï nöõ maø theøm muoán, thì trong loøng ñaõ ngoaïi tình vôùi
ngöôøi aáy roài” (Mt 5,27-28). “Söï gì Thieân Chuùa ñaõ keát hôïp loaøi
ngöôøi khoâng ñöôïc phaân ly”87.
Truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh ñaõ hieåu: ñieàu raên thöù saùu ñeà caäp
ñeán moïi laõnh vöïc veà tính duïc cuûa con ngöôøi.
84
Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 49: AAS 58 (1966) 1070.
85
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Mulieris dignitatem, 6: AAS 80 (1988) 1663.
86
X. St 4,1-2.25-26; 5,1.
87
X. Mt 19,6.
II. ÔN GOÏI SOÁNG KHIEÁT TÒNH

VOCATIO AD CASTITATEM
2337. Söï khieát tònh laø vieäc hoaø nhaäp thaønh coâng tính duïc trong 2520, 2349
nhaân vò, vaø qua ñoù, laø söï thoáng nhaát noäi taâm cuûa con ngöôøi laø thöïc
taïi vöøa theå xaùc, vöøa tinh thaàn. Tính duïc laø nôi bieåu loä söï tuyø thuoäc
cuûa con ngöôøi vaøo theá giôùi vaät chaát vaø sinh hoïc; noù trôû thaønh caù vò
(personalis) vaø thaät söï nhaân baûn (humana) khi gaén vôùi töông quan
giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, trong vieäc hieán thaân cho nhau troïn veïn vaø
vónh vieãn giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ.
Nhö vaäy, nhaân ñöùc khieát tònh bao goàm toaøn boä nhaân vò vaø söï
troïn veïn cuûa vieäc hieán thaân.
Toaøn boä nhaân vò

2338. Ngöôøi khieát tònh giöõ ñöôïc toaøn boä söùc maïnh cuûa söï soáng vaø
tình yeâu, ñaõ ñöôïc ñaët nôi con ngöôøi mình. Söï toaøn veïn naøy baûo
ñaûm söï thoáng nhaát cuûa nhaân vò, choáng laïi moïi thaùi ñoä laøm toån
thöông ñeán söï thoáng nhaát ñoù. Noù khoâng chaáp nhaän cuoäc soáng hai
maët, lôøi noùi hai yù88.
2339. Ñöùc khieát tònh bao haøm vieäc taäp luyeän söï töï chuû, töùc laø moät
caùch taäp luyeän ñeå soáng söï töï do cuûa con ngöôøi. Löïa choïn laø ñieàu roõ
raøng: con ngöôøi hoaëc cheá ngöï caùc ñam meâ cuûa mình vaø ñöôïc bình
an; hoaëc ñeå chuùng baét mình laøm noâ leä vaø trôû neân baát haïnh89.
“Phaåm giaù con ngöôøi ñoøi hoï phaûi haønh ñoäng theo moät söï löïa choïn
coù yù thöùc vaø töï do, moät caùch caù vò, nghóa laø ñöôïc thuùc ñaåy vaø ñöôïc
höôùng daãn töø beân trong, chöù khoâng phaûi döôùi söï thoâi thuùc muø
quaùng beân trong hoaëc chæ döôùi söï cöôõng cheá beân ngoaøi. Con ngöôøi
ñaït ñeán phaåm giaù ñoù khi, nhôø töï giaûi thoaùt khoûi moïi noâ dòch cho
caùc ñam meâ, nhôø töï do löïa choïn ñieàu thieän, con ngöôøi theo ñuoåi 1767
muïc ñích cuûa mình vaø moät caùch höõu hieäu, tìm ñöôïc cho mình söï trôï
giuùp thích hôïp vaø söï chuyeân caàn thaønh thaïo”90.
2340. Ai muoán trung thaønh vôùi nhöõng lôøi höùa khi laõnh Pheùp Röûa
vaø choáng laïi caùc côn caùm doã, phaûi duøng nhöõng phöông theá töông
öùng: phaûi bieát mình, thöïc taäp vieäc khoå cheá thích hôïp vôùi hoaøn 2015
caûnh mình ñang soáng, tuaân giöõ caùc ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa, thöïc
haønh caùc nhaân ñöùc luaân lyù vaø trung thaønh vôùi vieäc caàu nguyeän.
“Nhôø söï tieát duïc, chuùng ta ñöôïc quy tuï laïi vaø tìm laïi ñöôïc söï thoáng
88
X. Mt 5,37.
89
X. Hc 1,22.
90
nhaát baûn thaân, maø töø ñoù chuùng ta ñaõ bò phaân taùn thaønh nhieàu
maûnh”91.
1809 2341. Ñöùc khieát tònh phuï thuoäc nhaân ñöùc truï laø ñöùc tieát ñoä, laø
nhaân ñöùc duøng lyù trí ñeå höôùng daãn caùc ñam meâ vaø caùc öôùc muoán
cuûa giaùc quan con ngöôøi.
2342. Söï töï chuû laø moät coâng vieäc beàn bæ laâu daøi, khoâng bao giôø
ñöôïc coi nhö ñaõ ñaït tôùi moät laàn laø xong. Söï töï chuû bao haøm söï coá
407 gaéng ñi coá gaéng laïi trong moïi ñoä tuoåi cuûa cuoäc ñôøi92. Coù theå ôû moät
soá giai ñoaïn naøo ñoù ñoøi phaûi coá gaéng nhieàu hôn, nhö khi nhaân caùch
ñöôïc hình thaønh, trong tuoåi thieáu nieân vaø thanh nieân (x. Tt 2,1-6).
2343. Ñöùc khieát tònh cuõng coù nhöõng quy luaät taêng tröôûng, phaûi traûi
2223 qua nhöõng baát toaøn vaø raát thöôøng laø toäi loãi nöõa. Con ngöôøi khieát
tònh vaø say meâ nhaân ñöùc “ngaøy qua ngaøy, nhö ñöôïc hình thaønh
baèng nhieàu löïa choïn töï do: nhôø ñoù hoï nhaän bieát, yeâu meán vaø chu
toaøn ñieàu thieän luaân lyù qua nhöõng giai ñoaïn taêng tröôûng cuûa hoï”93.
2344. Ñöùc khieát tònh laø moät coâng vieäc heát söùc caù vò, nhöng cuõng
2525 bao haøm moät noã löïc veà vaên hoùa, bôûi vì quaû thaät “söï thaêng tieán cuûa
nhaân vò vaø söï phaùt trieån cuûa chính xaõ hoäi leä thuoäc laãn nhau”94. Ñöùc
khieát tònh giaû thieát söï toân troïng ñoái vôùi caùc quyeàn con ngöôøi, ñaëc
bieät quyeàn ñöôïc ñoùn nhaän thoâng tin vaø söï giaùo duïc, ñeå bieát toân
troïng caùc giaù trò luaân lyù vaø tinh thaàn cuûa ñôøi soáng con ngöôøi.
1810 2345. Khieát tònh laø moät nhaân ñöùc luaân lyù. Nhöng ñoù cuõng laø hoàng
aân cuûa Thieân Chuùa, laø aân suûng, laø hoa traùi cuûa Thaàn Khí95. Chuùa
Thaùnh Thaàn ban cho ngöôøi ñaõ ñöôïc taùi sinh nhôø nöôùc Röûa Toäi, coù
khaû naêng moâ phoûng96 söï trong saïch cuûa Ñöùc Kitoâ.
Söï troïn veïn cuûa vieäc hieán thaân

1827 2346. Ñöùc meán laø moâ theå cuûa moïi nhaân ñöùc. Döôùi aûnh höôûng cuûa
ñöùc meán, ñöùc khieát tònh nhö laø tröôøng daïy vieäc hieán thaân. Söï töï
chuû ñöôïc quy höôùng tôùi söï töï hieán. Ñöùc khieát tònh höôùng daãn ngöôøi
thöïc thi nhaân ñöùc ñoù, ñeå hoï trôû thaønh chöùng nhaân veà loøng trung
210 tín vaø yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa tröôùc maët ngöôøi laân caän.
374 2347. Ñöùc khieát tònh naûy nôû trong tình baèng höõu. Nhaân ñöùc naøy
chæ cho ngöôøi moân ñeä bieát laøm theá naøo ñeå böôùc theo vaø baét chöôùc
91
92
X. Tt 2,1-6.
93
94
95
X. Gl 5,22-23.
96
X. 1 Ga 3,3.
Ñaáng ñaõ choïn chuùng ta nhö baïn höõu rieâng cuûa Ngöôøi97, ñaõ töï hieán
troïn veïn cho chuùng ta vaø cho chuùng ta tham döï vaøo thaàn tính cuûa
Ngöôøi. Ñöùc khieát tònh laø lôøi höùa cuûa söï baát töû.
Ñöùc khieát tònh ñöôïc bieåu loä caùch ñaëc bieät trong tình baèng höõu
ñoái vôùi ngöôøi laân caän. Tình baèng höõu, ñöôïc trieån nôû giöõa nhöõng
ngöôøi cuøng phaùi hoaëc khaùc phaùi, laø ñieàu thieän haûo lôùn lao cho moïi
ngöôøi. Tình baèng höõu daãn ñeán söï hieäp thoâng tinh thaàn.
Nhöõng caùch soáng khieát tònh

2348. Moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi ñeàu ñöôïc keâu goïi soáng khieát tònh.
Kitoâ höõu ñaõ maëc laáy Ñöùc Kitoâ98, khuoân maãu cuûa moïi ñôøi soáng khieát
tònh. Taát caû caùc Kitoâ höõu ñeàu ñöôïc keâu goïi soáng ñôøi khieát tònh tuøy
theo baäc soáng rieâng cuûa mình. Khi laõnh nhaän Pheùp Röûa, Kitoâ höõu
ñaõ cam keát ñieàu khieån söùc maïnh tình caûm cuûa mình trong ñöùc
khieát tònh.
2349. “Ngöôøi ta phaûi ñöôïc toâ ñieåm baèng ñöùc khieát tònh tuyø theo 1620
baäc soáng khaùc nhau: coù ngöôøi thì tuyeân giöõ trinh khieát hay ñoäc
thaân thaùnh hieán cho Thieân Chuùa, nhôø caùch thöùc troåi vöôït naøy, hoï
coù theå keát hôïp vôùi Thieân Chuùa caùch deã daøng hôn nhôø moät traùi tim
khoâng chia seû; coù ngöôøi laïi soáng theo hình thöùc ñaõ ñöôïc luaät luaân
lyù ñaët ra cho moïi ngöôøi, hoaëc ñöôïc keát hôïp baèng hoân nhaân hoaëc
soáng ñoäc thaân”99. Nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc lieân keát baèng hoân nhaân
ñöôïc keâu goïi soáng ñöùc khieát tònh phu phuï; coøn nhöõng ngöôøi khaùc
thì vun troàng ñöùc khieát tònh trong söï tieát duïc.
“Coù ba hình thöùc soáng ñöùc khieát tònh: moät laø cuûa baäc phu phuï,
thöù ñeán cuûa ngöôøi goùa buïa vaø thöù ba laø cuûa keû ñoàng trinh. Chuùng
ta khoâng ca tuïng hình thöùc naøy maø loaïi boû hình thöùc khaùc….
Chính ôû ñieåm naøy, kyû luaät cuûa Hoäi Thaùnh raát phong phuù”100.
2350. Nhöõng ngöôøi ñaõ ñính hoân ñöôïc keâu goïi vun troàng ñöùc khieát 1632
tònh trong söï tieát duïc. Trong thôøi gian thöû thaùch naøy, hoï seõ hoïc
bieát toân troïng laãn nhau, taäp chung thuûy vaø hy voïng ñöôïc ñoùn nhaän
nhau töø Thieân Chuùa. Hoï phaûi daønh nhöõng caùch bieåu loä loøng aâu
yeám, laø ñaëc tröng cuûa tình yeâu phu phuï, cho ñeán luùc ñaõ thaønh hoân.
Hoï phaûi giuùp nhau lôùn leân trong söï khieát tònh.
97
X. Ga 15,15.
98
X. Gl 3,27.
99
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Tuyeân ngoân Persona humana, 11: AAS 68 (1976) 90-91.
100
Thaùnh Ambroâsioâ, De viduis, 23: Sancti Ambrosii Episcopi Mediolanensis opera, v. 141
(Milano-Roma 1989) 266 (PL 16, 241-242).
Nhöõng xuùc phaïm nghòch ñöùc khieát tònh

2528 2351. Meâ daâm duïc laø söï ham muoán voâ traät töï hay höôûng thuï voâ ñoä
khoaùi laïc tình duïc. Khoaùi laïc tình duïc laø voâ traät töï veà maët luaân lyù,
khi chæ tìm khoaùi laïc ñeå höôûng thuï, chöù khoâng nhaèm muïc ñích sinh
saûn vaø keát hôïp trong tình yeâu.
2352. Thuû daâm hieåu laø vieäc chuû yù kích thích cô quan sinh duïc ñeå
ñaït ñöôïc khoaùi laïc tình duïc. “Döïa theo truyeàn thoáng beàn vöõng, caû
Huaán quyeàn caû caûm thöùc luaân lyù cuûa caùc Kitoâ höõu, khoâng hoaøi nghi
khaúng ñònh raèng, thuû daâm laø moät haønh vi töï baûn chaát laø voâ traät töï
caùch nghieâm troïng”. “Vôùi baát cöù lyù do naøo, vieäc chuû yù söû duïng khaû
naêng tình duïc ngoaøi quan heä phu phuï ñuùng ñaén cuõng laø sai muïc
ñích cuûa noù”. ÔÛ ñaây laø tìm khoaùi laïc tình duïc beân ngoaøi quan heä
tình duïc, “theo luaät luaân lyù ñoøi hoûi, laø quan heä thöïc hieän vieäc hieán
thaân troïn veïn cho nhau vaø vieäc sinh saûn con ngöôøi trong khuoân
khoå cuûa tình yeâu ñích thöïc”101.
Ñeå coù phaùn ñoaùn ñuùng ñaén veà traùch nhieän luaân lyù cuûa ñöông söï, cuõng
nhö ñöa ra moät ñöôøng höôùng muïc vuï, caàn löu yù ñeán tình traïng thieáu
tröôûng thaønh tình caûm, aùp löïc cuûa caùc thoùi quen ñaõ coù, taâm traïng lo aâu
cuõng nhö nhöõng yeáu toá khaùc veà taâm lyù vaø xaõ hoäi. Caùc nhaân toá treân coù theå
1735 laøm cho söï quy toäi luaân lyù ñöôïc giaûm nheï, thaäm chí ñeán möùc toái thieåu.
2353. Gian daâm laø quan heä xaùc thòt ngoaøi hoân nhaân giöõa moät
ngöôøi nam vaø moät ngöôøi nöõ coøn töï do. Toäi naøy traùi nghòch caùch
nghieâm troïng vôùi nhaân phaåm vaø tính duïc cuûa con ngöôøi, voán töï
nhieân quy höôùng tôùi lôïi ích cuûa ñoâi phoái ngaãu cuõng nhö tôùi vieäc
sinh saûn vaø giaùo duïc con caùi. Ngoaøi ra, gian daâm coøn laø moät göông
xaáu nghieâm troïng, khi laøm baêng hoaïi giôùi treû.
2523 2354. Hình aûnh khieâu daâm coát taïi vieäc ñem nhöõng haønh vi tính
duïc, coù thaät hay giaû vôø, ra khoûi voøng thaân maät cuûa nhöõng ngöôøi
trong cuoäc, chuû yù phôi baøy cho nhöõng ngöôøi khaùc. Hình aûnh khieâu
daâm xuùc phaïm ñeán ñöùc khieát tònh, bôûi vì laøm bieán chaát haønh vi
phu phuï, söï töï hieán thaân maät cho nhau cuûa ñoâi phoái ngaãu. Chuùng
xuùc phaïm caùch nghieâm troïng ñeán phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi tham
gia vaøo ñoù (dieãn vieân, keû kinh doanh, khaùn giaû), bôûi vì ngöôøi naøy
trôû thaønh ñoái töôïng mua vui thoâ loã vaø laø nguoàn lôïi nhuaän baát
chính cho ngöôøi khaùc. Hình aûnh khieâu daâm dìm heát ngöôøi naøy ñeán
ngöôøi khaùc vaøo söï aûo töôûng cuûa theá giôùi giaû traù. Ñoù laø moät troïng
toäi. Chính quyeàn phaûi ngaên caám vieäc saûn xuaát vaø phoå bieán nhöõng
hình aûnh khieâu daâm naøy.
101
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Tuyeân ngoân Persona humana, 9: AAS 68 (1976) 86.
2355. Maïi daâm laøm toån thöông phaåm giaù cuûa ngöôøi laøm ngheà naøy,
bieán phaåm giaù ñoù thaønh duïng cuï cho khoaùi laïc xaùc thòt. Ngöôøi traû
tieàn [mua daâm] phaïm toäi caùch nghieâm troïng nghòch vôùi chính baûn
thaân: hoï phaù huyû ñöùc khieát tònh maø bí tích Röûa Toäi ñoøi buoäc, vaø
laøm oâ ueá thaân xaùc cuûa mình laø ñeàn thôø Chuùa Thaùnh Thaàn102. Maïi
daâm laø moät tai hoaï cho xaõ hoäi. Thöôøng thì lieân quan ñeán ngöôøi nöõ,
nhöng cuõng coù ngöôøi nam, thieáu nhi hoaëc thieáu nieân (trong hai
tröôøng hôïp sau, laïi coù theâm toäi gaây göông xaáu). Maëc duø haønh ngheà
maïi daâm luoân laø troïng toäi, nhöng söï khoán cuøng, nhöõng haêm doaï vaø
söï thuùc ñaåy cuûa xaõ hoäi coù theå laøm giaûm thieåu tính quy toäi cuûa toäi 1735
loãi.
2356. Hieáp daâm laø duøng söùc maïnh, vôùi baïo löïc, baét keû khaùc quan
heä tính duïc vôùi mình. Toäi naøy laøm toån thöông ñöùc coâng baèng vaø
ñöùc meán. Hieáp daâm xuùc phaïm saâu xa ñeán quyeàn cuûa moãi ngöôøi laø
quyeàn ñöôïc toân troïng, quyeàn töï do vaø quyeàn ñöôïc toaøn veïn veà theå
lyù vaø luaân lyù. Toäi naøy gaây thöông toån nghieâm troïng, coù theå aûnh 2297
höôûng ñeán suoát cuoäc ñôøi cuûa naïn nhaân. Haønh vi naøy luoân laø moät 1756
ñieàu xaáu töø baûn chaát. Hieáp daâm laïi caøng nghieâm troïng hôn, khi 2388
cha meï (x. toäi loaïn luaân) hay nhöõng ngöôøi giaùo duïc hieáp daâm caùc
treû em ñöôïc uûy thaùc cho hoï.
Ñöùc khieát tònh vaø söï ñoàng tính luyeán aùi

2357. Ñoàng tính luyeán aùi laø nhöõng lieân heä giöõa nhöõng ngöôøi nam
hay nhöõng ngöôøi nöõ, caûm thaáy söï haáp daãn tính duïc, ñoäc chieám
(exclusive) hoaëc vöôït troäi (praevalenter) ñoái vôùi nhöõng ngöôøi cuøng
phaùi tính. Ñoàng tính luyeán aùi mang nhöõng hình thöùc raát khaùc
nhau qua caùc theá kyû vaø caùc neàn vaên hoùa. Nguoàn goác taâm thaàn cuûa
hieän töôïng naøy phaàn lôùn vaãn chöa giaûi thích ñöôïc. Döïa treân Thaùnh
Kinh, voán xem chuùng nhö nhöõng suy ñoài nghieâm troïng103, truyeàn
thoáng Hoäi Thaùnh luoân tuyeân boá: “Caùc haønh vi ñoàng tính luyeán aùi
töï baûn chaát laø voâ traät töï”104. Chuùng nghòch vôùi luaät töï nhieân.
Chuùng kheùp kín haønh vi tính duïc khoûi vieäc ban taëng söï soáng.
Chuùng khoâng phaùt xuaát töø tính boå sung thaät söï veà tình caûm vaø
tính duïc. Nhöõng haønh vi naøy khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc trong baát 2333
cöù tröôøng hôïp naøo.
2358. Moät soá khoâng nhoû nhöõng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ coù khuynh
höôùng ñoàng tính luyeán aùi thaâm caên. Ñoái vôùi ña soá nhöõng ngöôøi
naøy, söï nghieâng chieàu voâ traät töï moät caùch khaùch quan ñoù, laø moät
thöû thaùch. Hoï phaûi ñöôïc ñoùn nhaän vôùi söï toân troïng, thoâng caûm vaø
102
X. 1 Cr 6,15-20.
103
X. St 19,1-29; Rm 1,24-27; 1 Cr 6,9-10; 1 Tm 1,10.
104
teá nhò. Phaûi traùnh baát cöù daáu hieäu phaân bieät ñoái xöû baát coâng naøo
ñoái vôùi hoï. Nhöõng ngöôøi naøy ñöôïc keâu goïi thöïc hieän yù Thieân Chuùa
trong cuoäc soáng cuûa mình, vaø, neáu laø Kitoâ höõu, hoï ñöôïc keâu goïi keát
hôïp caùc khoù khaên hoï coù theå gaëp phaûi do hoaøn caûnh cuûa mình, vôùi
hy leã thaäp giaù cuûa Chuùa.
2359. Nhöõng ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi ñöôïc keâu goïi soáng khieát
2347 tònh. Nhôø caùc nhaân ñöùc giuùp töï chuû daïy cho bieát söï töï do noäi taâm,
vaø coù khi nhôø söï naâng ñôõ cuûa tình baèng höõu voâ vò lôïi, nhôø vieäc caàu
nguyeän vaø aân suûng bí tích, chính hoï coù theå vaø phaûi daàn daàn vaø
cöông quyeát tieán ñeán söï troïn haûo Kitoâ giaùo.
III. TÌNH YEÂU CUÛA ÑOÂI PHOÁI NGAÃU

CONIUGUM AMOR
2360. Tính duïc quy höôùng tôùi tình yeâu phu phuï giöõa ngöôøi nam vaø
1601 ngöôøi nöõ. Trong hoân nhaân, söï aùi aân theå xaùc cuûa ñoâi phoái ngaãu trôû
thaønh daáu chæ vaø baûo chöùng cuûa söï hieäp thoâng tinh thaàn. Giöõa
nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, daây lieân keát hoân nhaân ñöôïc thaùnh
hoùa baèng moät bí tích.
2361. “Tính duïc…, qua ñoù ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ hieán thaân cho
nhau baèng nhöõng haønh vi rieâng vaø ñaëc tröng cuûa ñoâi phoái ngaãu,
1643, 2332 khoâng chæ laø moät caùi gì ñoù thuaàn tuùy sinh hoïc, nhöng noù ñuïng
chaïm ñeán phaàn thaâm saâu nhaát cuûa nhaân vò. Tính duïc chæ ñöôïc thöïc
hieän moät caùch nhaân baûn ñích thöïc, neáu noù laø moät phaàn ñeå hoaøn
thaønh tình yeâu, qua ñoù ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ cam keát hieán thaân
troïn veïn cho nhau cho ñeán cheát”105:
1611 “Toâbia ngoài daäy, ra khoûi giöôøng vaø noùi vôùi Sara: ‘Ñöùng leân, em!
Chuùng ta haõy caàu nguyeän naøi xin Chuùa ñeå Ngaøi xoùt thöông vaø
ban ôn cöùu ñoä cho chuùng ta’. Coâ ñöùng leân, roài caû hai baét ñaàu caàu
nguyeän vaø naøi xin cho mình ñöôïc cöùu ñoä. Toâbia baét ñaàu nhö sau:
‘Laïy Thieân Chuùa cuûa toå tieân chuùng con, xin chuùc tuïng Chuùa....
Chính Chuùa ñaõ döïng neân oâng Añam, döïng neân cho oâng moät
ngöôøi trôï giuùp vaø naâng ñôõ laø baø Evaø, vôï oâng. Vaø doøng doõi loaøi
ngöôøi ñaõ sinh ra töø hai oâng baø. Chính Chuùa ñaõ noùi: Con ngöôøi ôû
moät mình thì khoâng toát, Ta seõ laøm cho noù moät ngöôøi trôï giuùp
gioáng nhö noù. Giôø ñaây, khoâng phaûi vì loøng duïc maø con laáy em
con ñaây, nhöng vì loøng chaân thaønh. Xin Chuùa ñoaùi thöông con vaø
em con, cho chuùng con ñöôïc chung soáng beân nhau ñeán tuoåi giaø’.
Roài hoï ñoàng thanh noùi: ‘Amen, Amen!’. Sau ñoù, hoï nguû luoân cho
ñeán saùng” (Tb 8,4-9).
105
2362. “Nhöõng haønh vi…, qua ñoù ñoâi phoái ngaãu keát hôïp vôùi nhau
caùch thaân maät vaø khieát tònh, ñeàu ngay chính vaø xöùng ñaùng, vaø khi
ñöôïc thöïc hieän caùch thaät söï nhaân baûn, nhöõng haønh vi aáy bieåu thò
vaø khích leä söï hieán thaân cho nhau, nhôø ñoù hai ngöôøi laøm cho nhau
theâm phong phuù trong taâm tình vui möøng vaø bieát ôn”106. Tính duïc
laø nguoàn maïch cuûa söï hoan laïc vaø thuù vui.
“Chính Ñaáng Taïo Hoaù ... cuõng ñaõ saép ñaët ñeå, trong nhieäm vuï
sinh saûn, ñoâi phoái ngaãu gaëp ñöôïc thuù vui vaø haïnh phuùc caû thaân
xaùc caû tinh thaàn. Vì vaäy, ñoâi phoái ngaãu chaúng laøm ñieàu gì xaáu,
khi tìm kieám vaø taän höôûng thuù vui ñoù. Hoï ñoùn nhaän nhöõng gì
Ñaáng Taïo Hoaù ñaõ nhaém ban cho hoï. Tuy nhieân, ñoâi phoái ngaãu
cuõng phaûi bieát giöõ mình trong nhöõng giôùi haïn cuûa söï tieát ñoä
chính ñaùng”107.
2363. Nhôø söï keát hôïp cuûa ñoâi phoái ngaãu, muïc ñích keùp cuûa hoân
nhaân ñöôïc theå hieän: lôïi ích cuûa chính ñoâi phoái ngaãu vaø söï löu
truyeàn söï soáng. Khoâng theå taùch bieät hai yù nghóa hoaëc hai giaù trò
naøy cuûa hoân nhaân, maø khoâng laøm bieán chaát ñôøi soáng tinh thaàn cuûa
ñoâi phoái ngaãu cuõng nhö phöông haïi ñeán nhöõng lôïi ích cuûa hoân
nhaân vaø töông lai cuûa gia ñình.
Nhö vaäy tình yeâu phu phuï cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñöôïc ñaët
döôùi moät ñoøi hoûi keùp laø söï chung thuûy vaø söï sinh saûn con caùi.
Söï chung thuyû phu phuï 1646-1648
2364. Ñoâi phoái ngaãu laøm neân “coäng ñoàng thaân maät cuûa söï soáng vaø 1603
tình yeâu phu phuï, ñaõ ñöôïc Ñaáng Taïo Hoaù thieát laäp vaø ban cho
nhöõng luaät leä rieâng. Coäng ñoàng ñoù ñöôïc thieát laäp baèng giao öôùc cuûa
ñoâi phoái ngaãu, nghóa laø baèng söï öng thuaän caù vò khoâng theå thu
hoài”108. Caû hai hieán thaân cho nhau caùch vónh vieãn vaø troïn veïn. Hoï
khoâng coøn laø hai, nhöng ñaõ trôû thaønh moät thaân xaùc duy nhaát. Giao
öôùc ñaõ ñöôïc ñoâi phoái ngaãu kyù keát caùch töï do, buoäc hoï coù boån phaän
phaûi baûo toàn söï duy nhaát vaø baát khaû phaân ly cuûa giao öôùc ñoù109. 1615
“Söï gì Thieân Chuùa ñaõ phoái hôïp, loaøi ngöôøi khoâng ñöôïc phaân ly”
(Mc 10,9)110.
2365. Loøng chung thuyû dieãn taû söï kieân trì tuaân giöõ lôøi ñaõ cam keát.
Thieân Chuùa laø Ñaáng trung tín. Bí tích Hoân Phoái daãn ñöa ngöôøi 1640
nam vaø ngöôøi nöõ vaøo söï trung tín cuûa Ñöùc Kitoâ ñoái vôùi Hoäi Thaùnh
106
107
ÑGH Pioâ XII, Allocutio iis quae interfuerunt Conventui Unionis Catholicae Italicae inter
Ostetrices, (29/10/1951): AAS 43 (1951) 851.
108
109
110
X. Mt 19,1-12; 1 Cr 7,10-11.
Ngöôøi. Nhôø söï khieát tònh phu phuï, hoï laøm chöùng veà maàu nhieäm ñoù
tröôùc maët traàn gian.
Thaùnh Gioan Kim Khaåu gôïi yù cho caùc baïn treû laäp gia ñình noùi
nhöõng lôøi sau ñaây vôùi vôï hoï: “Anh oâm em vaø anh yeâu em, anh
quyù em hôn caû linh hoàn mình. Vì cuoäc soáng hieän taïi chaúng laø gì
heát, neân anh caàu nguyeän, anh naøi xin, vaø anh laøm moïi söï, sao
cho chuùng ta ñöôïc coi laø xöùng ñaùng khi soáng cuoäc soáng hieän taïi,
haàu chuùng ta cuõng coù theå ñöôïc nhö vaäy trong cuoäc soáng ñôøi sau,
ñeå ñöôïc keát hôïp vôùi nhau trong söï an toaøn troïn haûo…. Anh ñaët
tình yeâu cuûa em leân treân taát caû; vaø seõ chaúng coù gì laøm cho anh
khoå taâm hôn laø anh phaûi lìa xa em”111.
1652-1653 Söï sinh saûn trong hoân nhaân

2366. Söï sinh saûn laø moät hoàng aân, moät muïc ñích cuûa hoân nhaân,
bôûi vì tình yeâu phu phuï töï nhieân höôùng veà vieäc sinh saûn. Ñöùa con
khoâng phaûi laø caùi gì töø beân ngoaøi ñöôïc theâm vaøo tình yeâu hoã töông
cuûa ñoâi phoái ngaãu; noù xuaát hieän ngay ôû troïng taâm cuûa vieäc hai
ngöôøi hieán thaân cho nhau; noù laø hoa traùi vaø laø söï hoaøn thaønh cuûa
vieäc hieán thaân cho nhau ñoù. Nhö vaäy Hoäi Thaùnh, voán “ñöùng veà phe
söï soáng”112, daïy raèng “baát cöù haønh vi hoân nhaân naøo, töï noù, vaãn
luoân ñöôïc nhaém ñeán vieäc sinh saûn söï soáng con ngöôøi” 113. “Ñaïo lyù
naøy, thöôøng ñöôïc Huaán quyeàn trình baøy, döïa treân söï lieân keát baát
khaû phaân ly, do Thieân Chuùa aán ñònh, ñieàu maø con ngöôøi khoâng
ñöôïc pheùp töï yù caét ñöùt, giöõa yù nghóa keát hôïp vaø yù nghóa sinh saûn,
caû hai ñeàu thuoäc veà moät haønh vi phu phuï”114.
2205 2367. Laø nhöõng ngöôøi ñöôïc keâu goïi trao taëng söï soáng, ñoâi phoái
ngaãu tham döï vaøo quyeàn naêng taïo döïng vaø tình phuï töû cuûa Thieân
Chuùa115. “Trong boån phaän löu truyeàn söï soáng con ngöôøi vaø giaùo duïc,
ñieàu phaûi ñöôïc coi nhö söù vuï rieâng cuûa mình, ñoâi phoái ngaãu bieát
raèng mình laø nhöõng coäng taùc vieân cuûa tình yeâu Thieân Chuùa vaø nhö
nhöõng ngöôøi dieãn ñaït tình yeâu cuûa Ngaøi. Vì vaäy, hoï seõ chu toaøn
nhieäm vuï cuûa mình baèng traùch nhieäm cuûa moät con ngöôøi vaø cuûa
moät Kitoâ höõu”116.
2368. Moät khía caïnh ñaëc bieät cuûa traùch nhieäm lieân quan ñeán vieäc
ñieàu hoøa sinh saûn. Khi coù lyù do chính ñaùng117, ñoâi phoái ngaãu coù theå
111
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, In epistulam ad Ephesios, homilia 20,8: PG 62, 146-147.
112
113
ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Humanae vitae, 11: AAS 60 (1968) 488.
114
ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Humanae vitae, 12: AAS 60 (1968) 488; x. ÑGH Pioâ XI, Thoâng
ñieäp Casti connubii: DS 3717.
115
X. Ep 3,14-15; Mt 23,9.
116
117
muoán taùch rôøi khoaûng caùch caùc laàn sinh con. Chính hoï coù boån
phaän phaûi chöùng thöïc raèng löïa choïn ñoù cuûa hoï khoâng do söï ích kyû
muø quaùng, nhöng laø moät löïa choïn phuø hôïp vôùi loøng quaûng ñaïi
chính ñaùng cuûa tình phuï töû coù traùch nhieäm. Ngoaøi ra, hoï phaûi
haønh ñoäng theo nhöõng tieâu chuaån khaùch quan cuûa luaân lyù:
“Khi caàn hoøa hôïp tình yeâu phu phuï vôùi vieäc sinh saûn con caùi coù
traùch nhieäm, phaûi yù thöùc raèng giaù trò luaân lyù cuûa haønh ñoäng
khoâng chæ leä thuoäc vaøo yù muoán thaønh thöïc vaø vieäc caân nhaéc caùc
lyù do, nhöng phaûi ñöôïc thaåm ñònh theo nhöõng tieâu chuaån khaùch
quan, ruùt ra töø baûn tính cuûa nhaân vò vaø baûn chaát cuûa caùc haønh vi
nôi nhaân vò: nhöõng tieâu chuaån ñoù toân troïng yù nghóa troïn veïn cuûa
söï hieán thaân cho nhau vaø cuûa vieäc sinh saûn con caùi, trong boái
caûnh tình yeâu ñích thöïc. Ñoù laø ñieàu khoâng theå thöïc hieän ñöôïc
neáu khoâng thöïc taâm vun troàng ñöùc khieát tònh phu phuï”118.
2369. “Khi duy trì hai khía caïnh caên baûn laø keát hôïp vaø sinh saûn,
haønh vi phu phuï giöõ ñöôïc toaøn veïn yù nghóa cuûa tình yeâu hoã töông
vaø chaân thöïc, vaø söï quy höôùng cuûa tình yeâu ñoù veà nhieäm vuï heát söùc
cao caû laø laøm cha laøm meï”119.
2370. Söï tieát duïc töøng thôøi kyø, nhöõng phöông phaùp ñieàu hoøa sinh
saûn döïa treân vieäc töï quan saùt vaø chu kyø nhöõng thôøi gian khoâng theå
thuï thai120, laø phuø hôïp vôùi caùc tieâu chuaån khaùch quan cuûa luaân lyù.
Nhöõng phöông phaùp naøy toân troïng thaân theå cuûa ñoâi phoái ngaãu,
khuyeán khích hoï aâu yeám nhau vaø coå voõ cho vieäc giaùo duïc veà töï do
ñích thöïc. Traùi laïi, töï baûn chaát ñeàu laø xaáu, “baát cöù haønh vi naøo
tröôùc, trong, hoaëc sau cuoäc trao ñoåi phu phuï, nhaèm muïc ñích hay
taïo phöông theá ngaên caûn söï sinh saûn”121.
“Nhö theá, thay vì laø moät ngoân ngöõ töï nhieân dieãn taû söï hieán thaân
hoã töông vaø troïn veïn giöõa ñoâi phoái ngaãu, vieäc ngaên caûn söï thuï
thai ñöa ra moät ngoân ngöõ bieåu loä söï maâu thuaãn khaùch quan, roõ
raøng khoâng coøn phaûi laø söï hieán thaân cho nhau caùch troïn veïn
nöõa: töø ñoù, khoâng nhöõng coù söï khöôùc töø tích cöïc khoâng môû ngoû
cho söï soáng, maø coøn coù söï giaû taïo veà chaân lyù noäi taïi cuûa chính
tình yeâu phu phuï, moät tình yeâu höôùng tôùi söï hieán thaân cho nhau
baèng toaøn boä nhaân vò…. Söï khaùc bieät veà nhaân hoïc ñoàng thôøi veà
luaân lyù giöõa vieäc ngaên caûn söï thuï thai vôùi vieäc toân troïng nhöõng
khoaûng caùch thôøi gian… bao haøm hai loaïi quan nieäm veà nhaân vò
vaø veà tính duïc, khoâng theå keát hôïp hai quan nieäm ñoù vôùi nhau”122.
118
119
120
X. ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Humanae vitae, 16: AAS 60 (1968) 491-492.
121
122
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris consortio, 32: AAS 74 (1982) 119-120.
2371. “Ngoaøi ra, moïi ngöôøi ñeàu phaûi yù thöùc raèng söï soáng con ngöôøi
vaø nhieäm vuï löu truyeàn söï soáng khoâng chæ bò giôùi haïn ôû ñôøi naøy:
1703 vieäc ñaùnh giaù chaân thaät vaø yù nghóa ñaày ñuû cuûa chuùng chæ coù theå
hieåu ñöôïc khi quy chieáu veà vaän meänh vónh cöûu cuûa con ngöôøi”123.
2372. Nhaø Nöôùc coù traùch nhieäm veà söï thònh vöôïng cuûa caùc coâng daân.
Treân danh nghóa naøy, Nhaø Nöôùc can thieäp ñeå ñònh höôùng söï gia taêng daân
soá laø ñieàu hôïp phaùp. Nhaø Nöôùc coù theå laøm ñieàu ñoù qua vieäc thoâng tin
khaùch quan vaø toân troïng töï do, nhöng khoâng ñöôïc duøng bieän phaùp ñoäc taøi
2209 vaø cöôõng baùch. Nhaø Nöôùc khoâng theå thay theá caùch hôïp phaùp saùng kieán
cuûa ñoâi phoái ngaãu, laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân coù traùch nhieäm veà vieäc sinh
saûn vaø giaùo duïc con caùi cuûa hoï124. Trong laõnh vöïc naøy, quyeàn bính khoâng
ñöôïc can thieäp baèng nhöõng phöông theá traùi vôùi luaät luaân lyù.
Con caùi laø taëng phaåm cuûa Thieân Chuùa

2373. Saùch Thaùnh vaø thöïc haønh truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh thaáy
trong nhöõng gia ñình ñoâng con moät daáu chæ cuûa söï chuùc laønh thaàn
linh vaø loøng quaûng ñaïi cuûa cha meï125.
1654 2374. Noãi ñau khoå cuûa nhöõng ñoâi phoái ngaãu keát hoân maø khoâng theå
sinh con thaät laø to lôùn. “OÂng Abraham thöa: Laïy Chuùa laø Chuùa
Thöôïng, Chuùa seõ ban cho con caùi gì? Con ra ñi maø khoâng con caùi’”
(St 15,2). Baø Rakhel noùi vôùi choàng mình laø Giacob: “Cho toâi coù con
ñi, khoâng thì toâi cheát maát!” (St 30,1).
2293 2375. Nhöõng nghieân cöùu nhaèm giaûm thieåu caùc tröôøng hôïp voâ sinh
cuûa con ngöôøi phaûi ñöôïc khuyeán khích, neáu chuùng phuïc vuï “con
ngöôøi, caùc quyeàn baát khaû nhöôïng cuõng nhö lôïi ích ñích thöïc vaø
toaøn veïn cuûa con ngöôøi, ñuùng theo keá hoaïch vaø yù muoán cuûa Thieân
Chuùa”126.
2376. Nhöõng kyõ thuaät phaù vôõ lieân heä phuï maãu qua söï can thieäp
cuûa moät ngöôøi ngoaøi cuoäc hoân nhaân (cho tinh dòch hoaëc noaõn baøo,
cho möôïn töû cung) laø nhöõng haønh vi ñaùng hoå theïn caùch nghieâm
troïng. Nhöõng kyõ thuaät naøy (thuï tinh nhaân taïo vaø thuï thai nhaân
taïo khaùc nguoàn) vi phaïm quyeàn cuûa ñöùa con, laø phaûi ñöôïc sinh ra
do cha vaø meï ñöôïc bieát laø ñaõ chính thöùc keát hoân. Nhöõng kyõ thuaät
naøy phaûn laïi “quyeàn ñoäc höõu [cuûa ñoâi phoái ngaãu], laø chæ nhôø nhau
maø caû hai môùi ñöôïc laøm cha, laøm meï”127.
123
124
X. ÑGH Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Populorum progressio, 37: AAS 59 (1967) 275-276; Id.,
Thoâng ñieäp Humanae vitae, 23: AAS 60 (1968) 497-498.
125
126
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum vitae, Introductio, 2: AAS 80 (1988) 73.
127
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Donum vitae, 2, 1: AAS 80 (1988) 87.
2377. Neáu ñöôïc thöïc hieän beân trong hoân nhaân (thuï tinh nhaân taïo vaø thuï
thai nhaân taïo cuøng nguoàn), nhöõng kyõ thuaät naøy coù leõ seõ ít toån haïi hôn;
nhöng veà maët luaân lyù, chuùng vaãn khoâng theå ñöôïc chaáp nhaän. Chuùng taùch
rôøi haønh vi tính duïc khoûi haønh vi sinh saûn. Haønh vi ñaët neàn cho söï hieän
höõu cuûa ñöùa con khoâng coøn laø haønh vi hieán thaân cho nhau cuûa hai nhaân
vò nöõa, nhöng laïi laø haønh vi “trao söï soáng vaø caên tính cuûa phoâi thai con
ngöôøi cho quyeàn löïc cuûa caùc baùc só vaø caùc nhaø sinh hoïc, vaø nhö vaäy thieát
laäp moät söï thoáng trò naøo ñoù cuûa kyõ thuaät treân nguoàn goác vaø soá phaän cuûa
nhaân vò. Söï thoáng trò nhö vaäy, töï baûn chaát, ñi ngöôïc vôùi phaåm giaù vaø söï
bình ñaúng, nhöõng ñieàu ñoù phaûi laø chung cho caû cha meï laãn con caùi”128. “Veà
phöông dieän luaân lyù, vieäc sinh saûn naøy maát ñi söï hoaøn haûo rieâng cuûa noù,
khi noù khoâng ñöôïc nhaém tôùi nhö laø keát quaû cuûa haønh vi phu phuï, hoaëc
haønh vi keát hôïp rieâng cuûa ñoâi phoái ngaãu…. Ngoaøi ra, chæ coù söï toân troïng
moái daây lieân keát giöõa nhöõng yù nghóa cuûa haønh vi phu phuï vaø söï toân troïng
tính thoáng nhaát cuûa höõu theå nhaân linh môùi laøm cho söï sinh saûn xöùng hôïp
vôùi phaåm giaù con ngöôøi”129.
2378. Ñöùa con khoâng phaûi laø moät cuûa nôï (debitum), nhöng laø moät
taëng phaåm (donum). “Taëng phaåm tuyeät haûo cuûa hoân nhaân” laø moät
nhaân vò. Ñöùa con khoâng theå ñöôïc coi nhö moät vaät sôû höõu, nhö
ngöôøi ta thöôøng nghó laø mình coù “quyeàn coù con”. Trong laõnh vöïc
naày, chæ ñöùa con môùi thaät söï coù nhöõng quyeàn: “quyeàn ñöôïc hieän
höõu vôùi tö caùch laø hoa traùi phaùt xuaát töø haønh vi rieâng cuûa tình yeâu
phu phuï cuûa cha meï noù, chính noù coù quyeàn ñöôïc toân troïng nhö moät
nhaân vò ngay töø luùc môùi töôïng thai”130.
2379. Tin Möøng cho thaáy söï voâ sinh theå lyù khoâng phaûi laø moät ñieàu
xaáu tuyeät ñoái. Ñoâi phoái ngaãu naøo, sau khi ñaõ taän duïng moïi trôï giuùp
chính ñaùng cuûa y khoa, vaãn phaûi chòu noãi ñau khoå voâ sinh, haõy keát
hôïp vôùi thaäp giaù cuûa Chuùa, laø nguoàn maïch moïi söï sinh soâi naûy nôû
thieâng lieâng. Hoï coù theå noùi leân loøng quaûng ñaïi cuûa mình, baèng
caùch nhaän laøm nghóa töû nhöõng ñöùa treû bò boû rôi vaø baèng caùch tham
gia vieäc phuïc vuï tha nhaân.
IV. NHÖÕNG XUÙC PHAÏM ÑEÁN PHAÅM GIAÙ HOÂN NHAÂN

OFFENSAE CONTRA MATRIMONII DIGNITATEM
Ngoaïi tình
2380. Ngoaïi tình. Töø naøy chæ söï khoâng chung thuyû phu phuï. Khi
hai ngöôøi, maø ít laø moät trong hai ñaõ coù daây hoân phoái, coù quan heä
tính duïc vôùi nhau, keå caû nhaát thôøi, thì phaïm toäi ngoaïi tình. Ñöùc
128
129
130
Kitoâ leân aùn toäi ngoaïi tình, ngay caû khi chæ laø ngoaïi tình trong öôùc
1611 muoán ñôn giaûn131. Ñieàu raên thöù saùu vaø Taân Öôùc tuyeät ñoái caám
ngoaïi tình132. Caùc Tieân tri toá giaùc tính nghieâm troïng cuûa toäi ngoaïi
tình. Caùc ngaøi thaáy toäi ngoaïi tình laø hình aûnh cuûa toäi thôø ngaãu
töôïng133.
2381. Ngoaïi tình laø moät söï baát coâng. Ngöôøi phaïm toäi ñoù boû khoâng
1640 thöïc hieän nhöõng cam keát cuûa mình. Ngöôøi ñoù laøm toån thöông daáu
chæ cuûa giao öôùc laø daây lieân keát hoân nhaân, vi phaïm quyeàn cuûa
ngöôøi phoái ngaãu kia, vaø xaâm phaïm theå cheá hoân nhaân khi vi phaïm
hoân öôùc, laø neàn taûng cuûa theå cheá ñoù. Ngöôøi ñoù laøm phöông haïi ñeán
ñieàu thieän haûo cuûa vieäc sinh saûn vaø cuûa con caùi, voán caàn ñeán söï keát
hôïp beàn vöõng cuûa cha meï.
Ly dò
2382. Chuùa Gieâsu nhaán maïnh ñeán yù ñònh nguyeân thuyû cuûa Ñaáng
1614 Taïo Hoaù, Ngaøi ñaõ muoán raèng hoân nhaân laø baát khaû phaân ly134.
Ngöôøi baõi boû nhöõng nhaân nhöôïng ñaõ ñöôïc xen vaøo trong Luaät cuõ135.
Giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, “hoân nhaân thaønh nhaän vaø
hoaøn hôïp (ratum et consummatum) khoâng theå ñöôïc thaùo gôõ do baát
cöù quyeàn bính nhaân loaïi naøo, vaø vì baát cöù lyù do naøo, tröø lyù do töû
vong”136.
1649 2383. Vieäc ly thaân (separatio) cuûa ñoâi phoái ngaãu, nhöng vaãn duy trì
daây lieân keát hoân nhaân, coù theå laø hôïp phaùp trong moät soá tröôøng
hôïp ñaõ ñöôïc Giaùo Luaät döï lieäu137.
Neáu vieäc ly dò daân söï vaãn coøn laø phöông caùch duy nhaát ñeå baûo ñaûm
moät soá quyeàn lôïi hôïp phaùp, nhö vieäc chaêm soùc con caùi hoaëc baûo veä gia
saûn, thì coù theå chòu ñöïng maø khoâng loãi phaïm veà luaân lyù.
1650 2384. Ly dò laø moät xuùc phaïm nghieâm troïng ñoái vôùi luaät töï nhieân.
Ly dò coá yù phaù vôõ kheá öôùc ñaõ ñöôïc ñoâi phoái ngaãu töï do öng thuaän,
ñeå soáng vôùi nhau cho ñeán cheát. Ly dò laøm toån thöông Giao öôùc cöùu
ñoä maø bí tích Hoân Phoái laø daáu chæ. Söï taùi hoân, maëc daàu ñöôïc luaät
daân söï coâng nhaän, caøng laøm cho tình traïng ñoå vôõ theâm nghieâm
troïng: ngöôøi taùi hoân, sau khi ly dò, soáng trong tình traïng ngoaïi
tình coâng khai vaø thöôøng xuyeân:
131
X. Mt 5,27-28.
132
X. Mt 5,32; 19,6; Mc 10,11-12; 1 Cr 6,9-10.
133
X. Os 2,7; Gr 5,7; 13,27.
134
X. Mt 5,31-32; 19,3-9; Mc 10,9; Lc 16,18; 1 Cr 7,10-11.
135
X. Mt 19,7-9.
136
137
“Ngöôøi nam, sau khi boû vôï, khoâng ñöôïc laáy ngöôøi khaùc. Ngöôøi nöõ
bò choàng boû, cuõng khoâng ñöôïc laøm vôï ngöôøi khaùc”138.
2385. Ly dò cuõng mang tính voâ luaân do söï xaùo troän noù ñöa vaøo teá
baøo gia ñình vaø vaøo xaõ hoäi. Söï xaùo troän naøy keùo theo nhöõng toån
haïi nghieâm troïng: cho ngöôøi phoái ngaãu bò ruoàng boû; cho con caùi, bò
toån thöông saâu xa bôûi söï phaân ly cuûa cha meï, vaø thöôøng bò daèng co
giöõa cha vaø meï; vì haäu quaû laây lan cuûa noù, ly dò thaät söï laø moät tai
öông cho xaõ hoäi.
2386. Coù theå xaûy ra laø moät ngöôøi trong ñoâi phoái ngaãu laø naïn nhaân
voâ toäi cuûa vieäc ly dò do toøa aùn daân söï coâng boá; luùc ñoù ngöôøi naøy
khoâng vi phaïm meänh leänh luaân lyù. Coù söï khaùc bieät ñaùng löu yù giöõa
ngöôøi phoái ngaãu thaønh thaät coá gaéng trung thaønh vôùi bí tích Hoân
Phoái vaø bò ruoàng boû caùch baát coâng, vôùi ngöôøi phoái ngaãu, do troïng
toäi veà phía mình, phaù huûy hoân nhaân ñaõ thaønh söï theo Giaùo
Luaät139. 1640
Nhöõng xuùc phaïm khaùc ñeán phaåm giaù hoân nhaân

2387. Chuùng ta hieåu ñöôïc bi kòch cuûa moät ngöôøi, vì muoán hoái caûi
ñeå theo Tin Möøng, baét buoäc phaûi töø boû moät hoaëc nhieàu ngöôøi vôï ñaõ
chung soáng nhieàu naêm. Tuy nhieân, tuïc ña theâ khoâng phuø hôïp vôùi 1610
luaät luaân lyù. “Tuïc ña theâ tuyeät ñoái nghòch laïi vôùi söï hieäp thoâng phu
phuï: quaû vaäy, tuïc ña theâ tröïc tieáp khöôùc töø yù ñònh cuûa Thieân Chuùa,
nhö ñaõ ñöôïc maïc khaûi ngay töø nhöõng buoåi ñaàu, bôûi vì noù khoâng
phuø hôïp vôùi phaåm giaù bình ñaúng vaø caù vò cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi
nöõ, nhöõng ngöôøi töï hieán cho nhau baèng moät tình yeâu troïn veïn, vaø
vì vaäy, töï baûn chaát laø moät tình yeâu duy nhaát vaø ñoäc höõu”140. Kitoâ
höõu naøo, tröôùc kia laø ngöôøi ña theâ, bò buoäc naëng theo ñöùc coâng
baèng, phaûi toân troïng nhöõng boån phaän ñaõ kyù keát lieân quan ñeán caùc
baø vôï ngaøy tröôùc vaø con caùi cuûa mình.
2388. Loaïn luaân chæ nhöõng quan heä tính duïc giöõa nhöõng ngöôøi hoï 2356
haøng cuøng huyeát toäc hoaëc hoï haøng gaàn, ôû moät caáp baäc caám keát hoân
vôùi nhau141. Thaùnh Phaoloâ leân aùn toäi loãi ñaëc bieät nghieâm troïng
naøy: “Ñi ñaâu cuõng chæ nghe noùi ñeán chuyeän daâm oâ xaûy ra giöõa anh
em... coù keû aên ôû vôùi vôï keá cuûa cha mình!... Nhaân danh Chuùa Gieâsu
Kitoâ… chuùng ta phaûi noäp con ngöôøi ñoù cho Satan ñeå phaàn xaùc noù bò
huûy dieät” (1 Cr 5,1.4-5)... Loaïn luaân phaù vôõ nhöõng töông quan gia
ñình vaø cho thaáy moät söï thoaùi hoùa trôû veà thuù tính. 2207
138
Thaùnh Basilioâ Caû, Moralia, regula 73: PG 31, 852.
139
140
Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 47: AAS 58 (1966) 1067.
141
X. Lv 18,7-20.
2389. Coù theå keå laø loaïn luaân, nhöõng laïm duïng tính duïc do nhöõng
ngöôøi tröôûng thaønh thöïc hieän ñoái vôùi treû con hoaëc thieáu nieân ñaõ
ñöôïc uûy thaùc cho hoï troâng coi. Loãi phaïm naøy taêng gaáp ñoâi: moät
2285 maët vì gaây göông xaáu xaâm phaïm ñeán söï toaøn veïn theå lyù vaø luaân lyù
cuûa caùc ngöôøi treû, vaø coøn ñeå laïi daáu aán suoát cuoäc ñôøi chuùng, maët
khaùc vì hoï xaâm phaïm traùch nhieäm giaùo duïc cuûa mình.
2390. Töï do soáng chung (libera iunctio) laø khi moät ngöôøi nam vaø
1631 moät ngöôøi nöõ töø choái thöïc hieän moät hình thöùc phaùp lyù vaø coâng
khai cho moái lieân heä bao haøm söï thaân maät veà tính duïc.
Kieåu noùi “Töï do soáng chung” laø doái traù, vì coù nghóa gì moät söï soáng
chung khoâng hoân nhaân, trong ñoù nhöõng nhaân vò khoâng bò raøng buoäc vôùi
nhau vaø nhö vaäy chöùng toû raèng hoï khoâng tin töôûng vaøo ngöôøi kia, vaøo
chính mình, hoaëc vaøo töông lai?
Kieåu noùi naøy chæ nhieàu tröôøng hôïp khaùc nhau: aên ôû vôùi nhau
khoâng cöôùi xin, töø choái keát hoân theo ñuùng tính chaát cuûa hoân nhaân,
khoâng theå raøng buoäc nhau baèng nhöõng cam keát daøi laâu142. Taát caû
nhöõng tröôøng hôïp naøy ñeàu xuùc phaïm ñeán phaåm giaù cuûa hoân nhaân;
chuùng phaù huûy chính yù nieäm veà gia ñình; chuùng laøm suy giaûm yù
2353 nghóa cuûa loøng chung thuûy. Chuùng nghòch vôùi luaät luaân lyù: haønh vi
tính duïc chæ ñöôïc chaáp nhaän trong hoân nhaân; ngoaøi hoân nhaân,
haønh vi naøy luoân luoân laø moät toäi troïng vaø ngöôøi vi phaïm bò loaïi ra
1385 khoûi söï hieäp thoâng bí tích.
2391. Ngaøy nay, nhieàu ngöôøi ñoøi hoûi “quyeàn thöû nghieäm”, khi coù yù
ñònh keát hoân. Nhöng duø quyeát taâm cuûa nhöõng ngöôøi coù quan heä
tính duïc tieàn hoân nhaân coù chaéc chaén ñeán ñaâu ñi nöõa, thì “nhöõng
quan heä ñoù cuõng khoâng cho pheùp baûo ñaûm caùch an toaøn nhu caàu hoã
töông giöõa caùc nhaân vò, laø ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, laø söï chaân
thaønh vaø söï chung thuyû, nhaát laø chaúng giuùp nhu caàu ñoù ñöôïc baûo
veä khoûi söï thay ñoåi nhöõng ham muoán vaø löïa choïn”143. Veà phöông
dieän luaân lyù, söï keát hôïp theå xaùc chæ hôïp phaùp khi moät coäng ñoàng
2364 soáng vónh vieãn giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñaõ ñöôïc thieát laäp. Tình
yeâu cuûa con ngöôøi khoâng chaáp nhaän “thöû nghieäm”. Tình yeâu ñoù ñoøi
hoûi söï hieán thaân cho nhau troïn veïn vaø vónh vieãn cuûa caû hai
ngöôøi144.
142
143
144
TOÙM LÖÔÏC
2392. “Tình yeâu laø ôn goïi caên baûn vaø thuoäc baûn tính cuûa moãi con
ngöôøi”145.
2393. Khi taïo döïng con ngöôøi coù nam coù nöõ, Thieân Chuùa ñaõ ban
cho ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ söï bình ñaúng veà nhaân phaåm. Moãi
ngöôøi, nam cuõng nhö nöõ, phaûi nhaän bieát vaø chaáp nhaän caên tính
tính duïc cuûa mình.
2394. Ñöùc Kitoâ laø khuoân maãu cuûa ñöùc khieát tònh. Moïi ngöôøi ñaõ
chòu Pheùp Röûa ñeàu ñöôïc keâu goïi soáng ñôøi khieát tònh tuøy theo baäc
soáng rieâng cuûa mình.
2395. Söï khieát tònh laø vieäc hoaø nhaäp thaønh coâng tính duïc trong
nhaân vò. Noù ñoøi hoûi vieäc taäp luyeän söï töï chuû caù vò.
2396. Trong soá caùc toäi nghòch vôùi ñöùc khieát tònh caùch nghieâm
troïng, phaûi keå: thuû daâm, gian daâm, hình aûnh khieâu daâm, vaø caùc
haønh ñoäng ñoàng tính luyeán aùi.
2397. Giao öôùc, ñaõ ñöôïc ñoâi phoái ngaãu kyù keát caùch töï do, bao haøm
tình yeâu chung thuyû. Giao öôùc ñoù ñoøi buoäc ñoâi phoái ngaãu gìn giöõ
hoân nhaân cuûa mình baát khaû phaân ly.
2398. Söï sinh saûn laø moät ñieàu thieän haûo, moät hoàng aân, moät muïc
ñích cuûa hoân nhaân. Khi ban taëng söï soáng, ñoâi phoái ngaãu tham döï
vaøo quyeàn phuï töû cuûa Thieân Chuùa.
2399. Vieäc ñieàu hoøa sinh saûn laø moät trong nhöõng phöông dieän theå
hieän tö caùch laøm cha laøm meï coù traùch nhieäm. Nhöng yù höôùng hôïp
phaùp cuûa ñoâi phoái ngaãu khoâng bieän minh cho vieäc söû duïng caùc
phöông theá khoâng theå chaáp nhaän veà maët luaân lyù (thí duï tröïc tieáp
trieät saûn hoaëc choáng thuï thai).
2400. Ngoaïi tình vaø ly dò, ña theâ vaø töï do soáng chung, laø nhöõng
xuùc phaïm nghieâm troïng ñeán phaåm giaù cuûa hoân nhaân.
145
Muïc 7
Ñieàu Raên Thöù Baûy
Articulus 7
Septimum praeceptum
“Ngöôi khoâng ñöôïc troäm caép” (Xh 20,15)146.

“Ngöôi khoâng ñöôïc troäm caép” (Mt 19,18).
2401. Ñieàu raên thöù baûy caám laáy hoaëc giöõ cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc
caùch baát coâng, hay laøm thieät haïi cuûa caûi cuûa hoï baát cöù baèng caùch
naøo. Ñieàu raên naøy daïy phaûi giöõ ñöùc coâng baèng vaø baùc aùi veà nhöõng
1807 cuûa caûi traàn theá vaø thaønh quaû lao ñoäng cuûa con ngöôøi. Vì coâng ích,
ñieàu raên naøy ñoøi phaûi toân troïng quyeàn chung höôûng (destinationem
universalem) caùc cuûa caûi, vaø quyeàn tö höõu. Kitoâ höõu coá gaéng trong
ñôøi soáng mình bieát duøng cuûa caûi traàn theá ñeå phuïc vuï Thieân Chuùa
952 vaø tình baùc aùi huynh ñeä.
I. QUYEÀN CHUNG HÖÔÛNG VAØ QUYEÀN TÖ HÖÕU CUÛA CAÛI

DESTINATIO UNIVERSALIS ET PROPRIETAS PRIVATA BONORUM
2402. Töø ban ñaàu, Thieân Chuùa ñaõ trao traùi ñaát vaø caùc taøi nguyeân
cuûa noù cho nhaân loaïi chung söùc quaûn lyù, ñeå con ngöôøi chaêm soùc,
226 cheá ngöï chuùng baèng lao ñoäng vaø höôûng duøng hoa traùi cuûa traùi
ñaát147. Cuûa caûi cuûa coâng trình taïo döïng ñöôïc daønh cho toaøn theå
nhaân loaïi. Tuy nhieân, traùi ñaát ñöôïc phaân chia ra giöõa ngöôøi ta vôùi
nhau ñeå baûo ñaûm an toaøn cho cuoäc soáng cuûa hoï, voán bò söï tuùng
thieáu vaø baïo löïc ñe doïa. Söï tö höõu cuûa caûi laø hôïp phaùp, ñeå baûo ñaûm
söï töï do vaø phaåm giaù con ngöôøi, ñeå giuùp moãi ngöôøi ñaùp öùng ñöôïc
caùc nhu caàu caên baûn cuûa mình vaø nhu caàu cuûa nhöõng ai hoï coù boån
1939 phaän chaêm lo. Söï tö höõu ñoù phaûi giuùp bieåu loä tình lieân ñôùi töï nhieân
giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi.
2403. Quyeàn tö höõu cuûa caûi, do mình laøm ra hay nhaän ñöôïc moät
caùch chính ñaùng, khoâng huûy boû vieäc ban taëng traùi ñaát cho toaøn theå
nhaân loaïi ngay töø nguyeân thuûy. Quyeàn chung höôûng cuûa caûi vaãn
ñöùng haøng ñaàu, maëc daàu söï thaêng tieán cuûa coâng ích ñoøi hoûi phaûi
toân troïng söï tö höõu, quyeàn tö höõu vaø vieäc thöïc thi quyeàn naøy.
146
X. Ñnl 5,19.
147
X. St 1,26-29.
2404. “Khi söû duïng cuûa caûi, con ngöôøi phaûi coi nhöõng cuûa caûi beân
ngoaøi maø mình sôû höõu caùch hôïp phaùp, khoâng chæ nhö cuûa rieâng
mình, nhöng coøn nhö cuûa chung, theo nghóa laø chuùng coù theå mang
laïi lôïi ích khoâng nhöõng cho mình, maø coøn cho nhöõng ngöôøi khaùc 307
nöõa”148. Vieäc sôû höõu cuûa caûi laøm cho chuû sôû höõu thaønh moät ngöôøi
quaûn trò cuûa Chuùa quan phoøng, ñeå laøm cho cuûa caûi naøy sinh hoa lôïi
vaø truyeàn thoâng caùc phuùc lôïi cuûa noù cho ngöôøi khaùc, tröôùc heát laø
cho nhöõng ngöôøi laân caän cuûa mình.
2405. Nhöõng tö lieäu saûn xuaát - vaät chaát hoaëc phi vaät chaát - nhö ñaát
ñai hoaëc cô xöôûng, nhöõng khaû naêng hay kyõ thuaät, ñoøi hoûi nhöõng
ngöôøi sôû höõu chuùng phaûi bieát chaêm soùc ñeå lôïi töùc cuûa chuùng ñem
laïi ích lôïi cho nhieàu ngöôøi nhaát. Nhöõng ngöôøi sôû höõu caùc cuûa caûi ñeå
tieâu duøng, phaûi söû duïng chuùng caùch ñieàu ñoä, daønh phaàn toát nhaát
cho khaùch, cho ngöôøi beänh hoaëc cho ngöôøi ngheøo.
2406. Vì coâng ích, chính quyeàn coù quyeàn vaø boån phaän ñieàu tieát vieäc 1903
thöïc thi hôïp phaùp quyeàn sôû höõu149.
II. TOÂN TROÏNG CAÙC NHAÂN VÒ VAØ CUÛA CAÛI CUÛA HOÏ
PERSONARUM ET EARUM BONORUM OBSERVANTIA
2407. Trong laõnh vöïc kinh teá, vieäc toân troïng nhaân phaåm ñoøi phaûi
thöïc thi ñöùc tieát ñoä, ñeå ñieàu tieát söï say meâ cuûa caûi traàn theá; ñöùc
coâng baèng, ñeå baûo veä caùc quyeàn cuûa ngöôøi laân caän vaø traû laïi cho hoï 1809
nhöõng gì thuoäc veà hoï; vaø tình lieân ñôùi, theo khuoân vaøng thöôùc ngoïc 1807
(regula aurea) vaø theo loøng quaûng ñaïi cuûa Chuùa, laø Ñaáng voán giaøu 1839
sang, ñaõ trôû neân ngheøo khoù vì chuùng ta, ñeå laáy caùi ngheøo cuûa Ngaøi
maø laøm cho chuùng ta trôû neân giaøu coù150.
Toân troïng cuûa caûi cuûa tha nhaân

2408. Ñieàu raên thöù baûy caám troäm caép, nghóa laø, caám chieám ñoaït
cuûa caûi cuûa tha nhaân traùi vôùi yù muoán hôïp lyù cuûa sôû höõu chuû. Khoâng
bò coi laø troäm caép, neáu coù theå phoûng ñoaùn ñöôïc söï öng thuaän cuûa
chuû nhaân hoaëc söï khöôùc töø cuûa hoï nghòch vôùi lyù trí vaø vôùi quyeàn
chung höôûng cuûa caûi traàn theá. Ñoù laø tröôøng hôïp coù nhu caàu roõ raøng
vaø khaån caáp, maø phöông theá duy nhaát ñeå ñaùp öùng cho caùc nhu caàu
caáp thôøi vaø thieát yeáu (thöùc aên, choã ôû, aùo quaàn...) laø laáy vaø söû duïng
cuûa caûi cuûa tha nhaân151.
148
149
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 71: AAS 58 (1966) 1093; ÑGH Gioan
Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Solicitudo rei socialis, 42: AAS 80 (1988) 572-574; Id., Thoâng ñieäp
Centesimus annus, 40: AAS 83 (1991) 843; Ibid., 48: AAS 83 (1991) 852-854.
150
X. 2 Cr 8,9.
151
2409. Moïi caùch laáy hoaëc giöõ caùch baát coâng cuûa caûi cuûa tha nhaân,
maëc daàu khoâng nghòch vôùi nhöõng quy ñònh cuûa daân luaät, vaãn
nghòch vôùi ñieàu raên thöù baûy. Chaúng haïn coá tình giöõ laïi cuûa caûi ñaõ
möôïn hoaëc cuûa rôi; gian laän trong vieäc buoân baùn152; traû löông baát
1867 coâng153; lôïi duïng söï khoâng bieát hoaëc nhu caàu cuûa tha nhaân ñeå taêng
giaù kieám lôøi154.
Veà phöông dieän luaân lyù, nhöõng vieäc sau ñaây cuõng baát hôïp phaùp: ñaàu
cô, nghóa laø laøm bieán ñoäng giaù caû caùch giaû taïo ñeå truïc lôïi nhöng laøm thieät
haïi cho tha nhaân; hoái loä, laø laøm sai leäch phaùn ñoaùn cuûa nhöõng ngöôøi phaûi
quyeát ñònh theo luaät phaùp; chieám ñoaït vaø söû duïng rieâng cuûa caûi chung cuûa
xí nghieäp; laøm vieäc caùch caåu thaû, gian laän thueá, giaû maïo caùc chi phieáu vaø
hoùa ñôn, chi tieâu quaù möùc, laõng phí. Chuû yù gaây thieät haïi cho caùc taøi saûn
tö nhaân hoaëc coâng coäng laø nghòch vôùi luaät luaân lyù vaø phaûi boài thöôøng.
2101 2410. Caùc lôøi höùa phaûi ñöôïc giöõ vaø caùc hôïp ñoàng phaûi ñöôïc tuaân
thuû nghieâm tuùc, tuyø theo möùc ñoä nhöõng cam keát trong hôïp ñoàng, laø
coâng baèng veà maët luaân lyù. Phaàn lôùn ñôøi soáng kinh teá vaø xaõ hoäi tuyø
thuoäc vaøo giaù trò cuûa caùc hôïp ñoàng giöõa caùc theå nhaân vaø phaùp
nhaân. Chaúng haïn nhö caùc hôïp ñoàng thöông maïi mua baùn, hôïp
ñoàng thueâ möôùn vaø hôïp ñoàng lao ñoäng. Moïi hôïp ñoàng ñeàu phaûi
ñöôïc kyù keát vaø phaûi ñöôïc thöïc hieän vôùi thieän yù.
1807 2411. Caùc hôïp ñoàng phaûi tuaân theo söï coâng baèng giao hoaùn, quy
ñònh nhöõng trao ñoåi giöõa caùc caù vò vaø giöõa caùc toå chöùc trong söï toân
troïng chính xaùc caùc quyeàn lôïi cuûa nhau. Söï coâng baèng giao hoaùn
ñoøi buoäc caùch nghieâm ngaët; noù ñoøi hoûi söï baûo toaøn caùc quyeàn tö
höõu, vieäc traû nôï vaø vieäc chu toaøn caùc nghóa vuï ñaõ cam keát caùch töï
do. Khoâng coù söï coâng baèng giao hoaùn, thì khoâng theå coù moät hình
thöùc coâng baèng naøo khaùc.
Ngöôøi ta phaân bieät coâng baèng giao hoaùn (iustitia commutativa) vôùi
coâng baèng phaùp lyù (iustitia legalis), lieân quan ñeán ñieàu ngöôøi coâng daân coù
boån phaän, theo leõ coâng baèng, ñoái vôùi coäng ñoàng, vaø vôùi coâng baèng phaân
phoái (iustitia distributiva) quy ñònh nhöõng gì coäng ñoàng phaûi thöïc hieän
cho caùc coâng daân, töông xöùng vôùi nhöõng ñoùng goùp vaø vôùi nhöõng nhu caàu
cuûa hoï.
1459 2412. Vì coâng baèng giao hoaùn, vieäc ñeàn buø söï baát coâng ñaõ phaïm
ñoøi phaûi traû laïi cuûa caûi ñaõ bò laáy caép cho sôû höõu chuû cuûa noù:
Chuùa Gieâsu khen oâng Giakeâu vì quyeát ñònh cuûa oâng: “Neáu toâi ñaõ chieám
ñoaït cuûa ai caùi gì, toâi xin ñeàn gaáp boán” (Lc 19,8). Nhöõng ai ñaõ tröïc tieáp
2487 hoaëc giaùn tieáp chieám ñoaït cuûa caûi cuûa tha nhaân, buoäc phaûi traû laïi, hoaëc
152
X. Ñnl 25,13-16.
153
X. Ñnl 24,14-15; Gc 5,4.
154
X. Am 8,4-6.
neáu ñoà vaät ñoù khoâng coøn nöõa, phaûi traû laïi baèng caùi töông ñöông veà baûn
chaát hoaëc tieàn maët, keøm theo tieàn lôøi vaø caùc lôïi nhuaän khaùc maø sôû höõu
chuû cuûa noù leõ ra, nhôø noù, ñaõ ñöôïc höôûng caùch hôïp phaùp. Cuõng vaäy, taát caû
nhöõng ngöôøi ñaõ tham gia baát cöù caùch naøo vaøo vieäc troäm caép, hoaëc ñaõ chuû
yù höôûng lôïi töø vieäc troäm caép ñoù, ñeàu buoäc phaûi traû laïi, moät caùch töông
xöùng theo traùch nhieäm cuûa mình vaø theo lôïi loäc cuûa mình; chaúng haïn
nhöõng ngöôøi ñaõ ra leänh hoaëc giuùp ñôõ, hoaëc che ñaäy vieäc troäm caép ñoù.
2413. Caùc troø chôi may ruûi (côø baïc v.v...) hoaëc caù cöôïc, töï chuùng khoâng
nghòch vôùi ñöùc coâng baèng. Nhöng caùc troø naøy trôû thaønh khoâng theå chaáp
nhaän ñöôïc veà maët luaân lyù, khi chuùng cöôùp ñi caùi caàn thieát ñeå ñaùp öùng
nhöõng nhu caàu cuûa baûn thaân vaø cuûa tha nhaân. Ñam meâ côø baïc laø soáng
trong nguy cô trôû thaønh noâ leä nghieâm troïng. Côø gian baïc laän laø moät loãi
naëng, tröø khi gaây thieät haïi raát nheï ñeán ñoä ngöôøi bò thieät khoâng theå, moät
caùch höõu lyù, coi ñoù nhö chuyeän quan troïng.
2414. Ñieàu raên thöù baûy caám caùc haønh vi vaø caùc saùng kieán – vôùi baát 2297
cöù lyù do naøo, vì ích kyû muø quaùng hoaëc vì yù thöùc heä, vì lôïi nhuaän
hoaëc do ñoäc taøi – daãn tôùi vieäc noâ leä hoùa con ngöôøi, khoâng nhìn
nhaän nhaân phaåm cuûa hoï, mua baùn hoaëc trao ñoåi hoï nhö haøng hoùa.
Ñaây laø toäi nghòch vôùi nhaân phaåm vaø nhöõng quyeàn caên baûn cuûa con
ngöôøi vì duøng baïo löïc bieán hoï thaønh moät vaät duïng hoaëc nguoàn lôïi.
Thaùnh Phaoloâ ñaõ ra leänh cho moät chuû nhaân Kitoâ höõu phaûi ñoái xöû
vôùi ngöôøi noâ leä Kitoâ höõu cuûa mình “thay vì moät ngöôøi noâ leä, thì
ñöôïc moät ngöôøi anh em raát thaân meán,... caû veà tình ngöôøi cuõng nhö
veà tình anh em trong Chuùa” (Plm 16).
Toân troïng söï toaøn veïn cuûa coâng trình taïo döïng
2415. Ñieàu raên thöù baûy daïy phaûi toân troïng söï toaøn veïn cuûa coâng 226, 358
trình taïo döïng. Thuù vaät cuõng nhö thöïc vaät vaø nhöõng vaät voâ tri
nhaèm phuïc vuï coâng ích cuûa nhaân loaïi trong quaù khöù, hieän taïi vaø
töông lai155. Vieäc söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân khoaùng chaát, thöïc
vaät vaø ñoäng vaät trong vuõ truï, khoâng theå ñöôïc taùch bieät khoûi vieäc
phaûi toân troïng nhöõng ñoøi hoûi cuûa luaân lyù. Quyeàn thoáng trò Ñaáng
Taïo Hoaù ñaõ ban cho con ngöôøi treân caùc vaät voâ tri vaø nhöõng sinh
vaät khaùc khoâng phaûi laø tuyeät ñoái. Quyeàn ñoù phaûi ñeå yù ñeán vieäc 373
chaêm soùc phaåm chaát ñôøi soáng cuûa tha nhaân, keå caû cuûa nhöõng theá
heä töông lai; quyeàn naøy ñoøi phaûi coù söï toân troïng ñaïo haïnh ñoái vôùi
söï toaøn veïn cuûa coâng trình taïo döïng 156. 378
2416. Thuù vaät laø nhöõng thuï taïo cuûa Thieân Chuùa. Ngaøi aân caàn quan
phoøng chaêm soùc chuùng157. Chæ baèng söï hieän höõu cuûa mình, chuùng
155
X. St 1,28-31.
156
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 37-38: AAS 83 (1991) 840-841.
157
X. Mt 6,26.
ñaõ ca tuïng vaø toân vinh Ngaøi158. Con ngöôøi cuõng phaûi ñoái xöû töû teá
344 vôùi chuùng. Phaûi nhaéc laïi raèng caùc thaùnh nhö Phanxicoâ Assisi hoaëc
Philippheâ Neâri ñaõ ñoái xöû dòu hieàn vôùi thuù vaät nhö theá naøo.
2417. Thieân Chuùa ñaõ trao phoù caùc thuù vaät cho con ngöôøi quaûn lyù,
con ngöôøi maø Ngaøi ñaõ döïng neân theo hình aûnh Ngaøi159. Vì vaäy vieäc
söû duïng thuù vaät laøm löông thöïc vaø y phuïc laø hôïp phaùp. Con ngöôøi
coù theå thuaàn hoùa chuùng ñeå chuùng trôï löïc con ngöôøi trong lao ñoäng
hoaëc giaûi trí. Nhöõng thí nghieäm y hoïc vaø khoa hoïc treân thuù vaät coù
theå chaáp nhaän ñöôïc veà maët luaân lyù, mieãn laø ôû trong nhöõng giôùi
2234 haïn hôïp lyù vaø goùp phaàn vaøo vieäc chöõa beänh hoaëc cöùu laáy maïng
soáng con ngöôøi.
2418. Haønh haï thuù vaät vaø phung phí maïng soáng cuûa chuùng caùch voâ
ích laø nghòch vôùi phaåm giaù con ngöôøi. Cuõng vaäy, chi phí nhöõng soá
tieàn quaù ñaùng cho thuù vaät, maø leõ ra phaûi öu tieân laøm giaûm bôùt söï
khoán cuøng cuûa con ngöôøi, laø moät vieäc baát xöùng. Ñöôïc pheùp öa thích
2446 thuù vaät, nhöng khoâng ñöôïc daønh cho chuùng tình yeâu, chæ daønh cho
con ngöôøi.
III. GIAÙO HUAÁN XAÕ HOÄI CUÛA HOÄI THAÙNH

SOCIALIS DOCTRINA ECCLESIAE
1960 2419. “Maïc khaûi Kitoâ giaùo… ñöa chuùng ta ñeán söï hieåu bieát saâu xa
hôn veà nhöõng luaät leä cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi” 160. Hoäi Thaùnh ñoùn nhaän
359 töø Tin Möøng maïc khaûi troïn veïn chaân lyù veà con ngöôøi. Khi chu toaøn
söù vuï loan baùo Tin Möøng, Hoäi Thaùnh nhaân danh Ñöùc Kitoâ, chöùng
toû cho con ngöôøi bieát phaåm giaù rieâng cuûa hoï vaø ôn goïi cuûa hoï ñeán
söï hieäp thoâng caùc nhaân vò; Hoäi Thaùnh daïy cho con ngöôøi bieát caùc
ñoøi hoûi cuûa coâng lyù vaø hoøa bình, theo söï khoân ngoan cuûa Thieân
Chuùa.
2032 2420. Hoäi Thaùnh ñöa ra phaùn ñoaùn luaân lyù trong laõnh vöïc kinh teá
vaø xaõ hoäi, “khi caùc quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi hoaëc ôn cöùu ñoä caùc
linh hoàn ñoøi hoûi vieäc ñoù”161. Treân bình dieän luaân lyù, Hoäi Thaùnh
haønh ñoäng do söù vuï khaùc vôùi söù vuï cuûa chính quyeàn: Hoäi Thaùnh
2246 quan taâm ñeán caùc khía caïnh traàn theá cuûa coâng ích vì lyù do chuùng
quy höôùng veà Söï Thieän toái thöôïng, laø muïc ñích toái haäu cuûa chuùng
ta. Hoäi Thaùnh coá gaéng thoâi thuùc nhöõng thaùi ñoä ñuùng ñaén lieân quan
ñeán cuûa caûi traàn theá vaø trong caùc töông quan kinh teá xaõ hoäi.
158
X. Ñn 3,79-81.
159
X. St 2,19-20; 9,1-4.
160
161
2421. Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc trieån khai vaøo theá kyû thöù
XIX khi Tin Möøng tieáp xuùc vôùi xaõ hoäi kyõ ngheä cô khí hieän ñaïi, vôùi nhöõng
cô caáu môùi cuûa noù ñeå saûn xuaát caùc saûn phaåm tieâu thuï, vôùi quan nieäm môùi
cuûa noù veà xaõ hoäi, veà quoác gia vaø quyeàn bính, vôùi caùc hình thöùc môùi cuûa noù
veà lao ñoäng vaø quyeàn sôû höõu. Söï trieån khai giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh veà
vaán ñeà kinh teá vaø xaõ hoäi, chöùng toû giaù trò tröôøng toàn cuûa giaùo huaán Hoäi
Thaùnh, ñoàng thôøi cho thaáy yù nghóa ñích thöïc cuûa Truyeàn thoáng luoân soáng
ñoäng vaø tích cöïc cuûa Hoäi Thaùnh162.
2422. Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh laø taäp hôïp caùc giaùo huaán
ñöôïc noái keát vôùi nhau, theo nhö ñaõ ñöôïc Hoäi Thaùnh giaûi thích veà
caùc bieán coá xaûy ra trong doøng lòch söû, döôùi aùnh saùng cuûa toaøn theå
lôøi ñaõ ñöôïc Chuùa Gieâsu Kitoâ maïc khaûi, vôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn. Giaùo huaán naøy seõ ñöôïc nhöõng ngöôøi thaønh taâm thieän
chí ñoùn nhaän hôn, khi noù gaây caûm höùng nhieàu hôn cho caùch haønh
ñoäng cuûa caùc tín höõu163. 2044
2423. Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh ñeà ra nhöõng nguyeân taéc ñeå
suy tö, quy ñònh nhöõng tieâu chuaån ñeå phaùn ñoaùn, vaø trình baøy
nhöõng keá hoaïch ñeå haønh ñoäng:
Moïi heä thoáng, theo ñoù caùc töông quan xaõ hoäi hoaøn toaøn ñöôïc xaùc ñònh
baèng caùc yeáu toá kinh teá, thì ñeàu nghòch vôùi baûn tính cuûa nhaân vò vaø vôùi
baûn chaát cuûa caùc haønh vi nhaân linh164.
2424. Lyù thuyeát naøo laáy lôïi nhuaän laøm quy luaät ñoäc höõu vaø muïc ñích toái
haäu cuûa hoaït ñoäng kinh teá, thì khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc veà maët luaân lyù.
Loøng ham muoán voâ traät töï veà tieàn baïc khoâng ngöøng gaây ra nhöõng haäu 2317
quaû leäch laïc. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân cuûa nhieàu cuoäc xung
ñoät laøm xaùo troän traät töï xaõ hoäi165.
Heä thoáng naøo hy sinh “nhöõng quyeàn caên baûn cuûa caùc caù nhaân vaø ñoaøn
theå cho toå chöùc saûn xuaát taäp theå”, thì nghòch vôùi phaåm giaù con ngöôøi166.
Moïi haønh ñoäng giaûn löôïc caùc nhaân vò thaønh nhöõng phöông tieän thuaàn tuùy
ñeå truïc lôïi, ñeàu noâ leä hoùa con ngöôøi, ñöa tôùi vieäc thôø ngaãu töôïng laø tieàn
baïc, vaø goùp phaàn truyeàn baù chuû thuyeát voâ thaàn. “Anh em khoâng theå vöøa
laøm toâi Thieân Chuùa, vöøa laøm toâi tieàn cuûa ñöôïc” (Mt 6,24; Lc 16,13).
2425. Hoäi Thaùnh chaáp nhaän caùc yù thöùc heä chuyeân cheá vaø voâ thaàn,
trong thôøi ñaïi ngaøy nay, ñöôïc noái keát vôùi moïi hình thaùi chuyeân cheá 676
162
163
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis, 1: AAS 80 (1988) 513-514;
Ibid., 41: AAS 80 (1988) 570-572.
164
165
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 63: AAS 58 (1966) 1085; ÑGH Gioan
Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Laborem exercens, 7: AAS 73 (1981) 592-594; Id., Thoâng ñieäp
Centesimus annus, 35: AAS 83 (1991) 836-838.
166
ñoäc taøi. Ñaøng khaùc, Hoäi Thaùnh cuõng phi baùc chuû nghóa caù nhaân
trong vieäc thöïc haønh cuûa “Chuû nghóa tö baûn” vaø vieäc cho luaät thò
tröôøng laø toái thöôïng treân lao ñoäng cuûa con ngöôøi 167. Vieäc ñieàu haønh
kinh teá chæ döïa treân keá hoaïch taäp trung laøm baêng hoaïi taän neàn
taûng caùc moái daây lieân keát xaõ hoäi; vieäc ñieàu haønh kinh teá chæ theo
luaät thò tröôøng xuùc phaïm ñeán söï coâng baèng xaõ hoäi, “bôûi vì coù
nhöõng ñoøi hoûi cuûa con ngöôøi khoâng theå thoaû maõn ñöôïc nhôø thò
tröôøng”168. Phaûi uûng hoä söï ñieàu haønh hôïp lyù ñoái vôùi thò tröôøng vaø
1886 caùc saùng kieán kinh teá, theo moät baäc thang giaù trò ñuùng ñaén vaø
nhaèm vaøo coâng ích.
IV. HOAÏT ÑOÄNG KINH TEÁ VAØ COÂNG BAÈNG XAÕ HOÄI
ACTIVITAS OECONOMICA ET IUSTITIA SOCIALIS
2426. Vieäc phaùt trieån caùc hoaït ñoäng kinh teá vaø söï gia taêng saûn
xuaát nhaèm phuïc vuï caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi. Ñôøi soáng kinh teá
khoâng chæ nhaèm ñeå laøm ra nhieàu saûn phaåm, gia taêng lôïi nhuaän
hoaëc quyeàn löïc; nhöng tröôùc tieân noù nhaém tôùi vieäc phuïc vuï caùc
nhaân vò, con ngöôøi toaøn dieän vaø toaøn theå coäng ñoàng nhaân loaïi.
Hoaït ñoäng kinh teá phaûi ñöôïc höôùng daãn theo nhöõng phöông phaùp
vaø luaät leä rieâng, phaûi ñöôïc thöïc thi trong caùc giôùi haïn cuûa traät töï
1928 luaân lyù, theo söï coâng baèng xaõ hoäi, ñeå phuø hôïp vôùi keá hoaïch cuûa
Thieân Chuùa veà con ngöôøi169.
307 2427. Lao ñoäng cuûa con ngöôøi xuaát phaùt tröïc tieáp töø nhöõng nhaân
vò, ñaõ ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, vaø ñöôïc keâu
goïi ñeå tieáp noái coâng trình taïo döïng, cuøng vôùi nhau vaø cho nhau,
378 baèng vieäc laøm chuû traùi ñaát170. Vì vaäy, lao ñoäng laø moät boån phaän:
“Ai khoâng chòu laøm vieäc thì cuõng ñöøng aên” (2 Tx 3,10) 171. Lao ñoäng
bieåu döông caùc hoàng aân cuûa Ñaáng Taïo Hoaù vaø nhöõng taøi naêng ñaõ
laõnh nhaän. Lao ñoäng cuõng coù giaù trò cöùu chuoäc. Khi chòu ñöïng
531 nhöõng vaát vaû172 cuûa lao ñoäng trong söï keát hôïp vôùi Chuùa Gieâsu,
ngöôøi thôï laøng Nazareth vaø ñaõ chòu ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù treân
ñoài Calvarioâ, con ngöôøi coäng taùc moät caùch naøo ñoù vôùi Con Thieân
Chuùa trong coâng trình cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi. Hoï bieåu loä mình laø
moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ, khi vaùc thaäp giaù haèng ngaøy trong hoaït ñoäng
167
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 10: AAS 83 (1991) 804-806; Ibid.,
13: AAS 83 (1991) 809-810; Ibid., 44: AAS 83 (1991) 848-849.
168
169
170
X. St 1,28; CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 34: AAS 58 (1966) 1052-
1053; ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 31: AAS 83 (1991) 831-832.
171
X. 1 Tx 4,11.
172
X. St 3,14-19.
hoï ñöôïc keâu goïi chu toaøn 173. Lao ñoäng coù theå laø moät phöông theá
thaùnh hoùa vaø laøm sinh ñoäng caùc thöïc taïi traàn theá trong Thaàn Khí
cuûa Ñöùc Kitoâ.
2428. Trong lao ñoäng, con ngöôøi thöïc thi vaø kieän toaøn moät phaàn 2834
caùc taøi naêng ñaõ ñöôïc ghi khaéc trong baûn tính cuûa mình. Giaù trò
haøng ñaàu cuûa lao ñoäng thuoäc veà con ngöôøi, laø taùc giaû vaø laø muïc tieâu 2185
cuûa lao ñoäng. Lao ñoäng cho con ngöôøi, chöù khoâng phaûi con ngöôøi
cho lao ñoäng174.
Moãi ngöôøi phaûi coù theå ruùt töø lao ñoäng caùc phöông tieän ñeå nuoâi
soáng mình vaø nhöõng ngöôøi thuoäc veà mình, vaø ñeå phuïc vuï coäng
ñoàng nhaân loaïi.
2429. Moãi ngöôøi coù quyeàn coù saùng kieán veà kinh teá, moãi ngöôøi neân
söû duïng caùch hôïp phaùp caùc taøi naêng cuûa mình, ñeå goùp phaàn laøm ra
nhieàu cuûa caûi cho moïi ngöôøi ñöôïc höôûng, vaø ñeå thu löôïm nhöõng hoa
traùi chính ñaùng do caùc noã löïc cuûa mình. Hoï phaûi quan taâm ñeå tuaân
theo nhöõng quy ñònh do caùc quyeàn bính hôïp phaùp ñeà ra vì coâng
ích175.
2430. Ñôøi soáng kinh teá lieân quan ñeán nhieàu quyeàn lôïi khaùc nhau,
thöôøng ñoái nghòch nhau. Töø ñoù thöôøng sinh ra caùc xung ñoät, laø ñaëc
ñieåm cuûa ñôøi soáng kinh teá176. Phaûi coá gaéng giaûi quyeát caùc xung ñoät
baèng thöông löôïng, döïa treân söï toân troïng caùc quyeàn lôïi vaø boån
phaän cuûa moãi thaønh phaàn xaõ hoäi: ban ñieàu haønh caùc xí nghieäp, ñaïi
dieän coâng nhaân, chaúng haïn caùc toå chöùc nghieäp ñoaøn, vaø ñoâi khi,
coâng quyeàn.
2431. Traùch nhieäm cuûa Nhaø Nöôùc. “Hoaït ñoäng kinh teá, nhaát laø
kinh teá thò tröôøng, khoâng theå trieån khai trong moät moâi tröôøng
khoâng coù theå cheá phaùp lyù vaø chính trò. Traùi laïi, hoaït ñoäng kinh teá
giaû thieát raèng caùc quyeàn töï do caù nhaân vaø quyeàn tö höõu phaûi ñöôïc
baûo ñaûm, cuõng nhö moät heä thoáng tieàn teä oån ñònh vaø caùc dòch vuï 1908
coâng coäng höõu hieäu. Nhö vaäy, nhieäm vuï chuû yeáu cuûa Nhaø Nöôùc laø
baûo ñaûm nhöõng vaán ñeà treân, ñeå nhöõng ngöôøi lao ñoäng vaø saûn xuaát
coù theå höôûng keát quaû do söùc lao ñoäng cuûa hoï, vaø nhôø ñoù hoï caûm
thaáy ñöôïc khích leä ñeå laøm vieäc moät caùch coù hieäu quaû vaø löông
thieän…. Moät nhieäm vuï khaùc cuûa Nhaø Nöôùc laø phaûi giaùm saùt vaø
höôùng daãn vieäc thöïc thi caùc quyeàn con ngöôøi trong laõnh vöïc kinh
teá; tuy nhieân, trong laõnh vöïc naøy, traùch nhieäm haøng ñaàu khoâng 1883
173
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Laborem exercens, 27: AAS 73 (1981) 644-647.
174
175
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 32: AAS 83 (1991) 832-833; Ibid.,
34: AAS 83 (1991) 835-836.
176
thuoäc veà Nhaø Nöôùc, nhöng thuoäc veà caùc caù nhaân, caùc nhoùm, vaø caùc
taäp theå khaùc nhau taïo neân xaõ hoäi”177.
2415 2432. Nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo xí nghieäp chòu traùch nhieäm tröôùc xaõ
hoäi veà maët kinh teá vaø sinh thaùi cuûa coâng vieäc laøm aên cuûa mình178.
Hoï buoäc phaûi quan taâm ñeán lôïi ích cuûa con ngöôøi chöù khoâng chæ lo
gia taêng lôïi nhuaän. Tuy nhieân, lôïi nhuaän laø caàn thieát. Chuùng cho
pheùp thöïc hieän nhöõng ñaàu tö ñeå baûo ñaûm töông lai cuûa caùc xí
nghieäp. Chuùng baûo ñaûm coâng aên vieäc laøm.
2433. Quyeàn coù vieäc laøm vaø choïn ngheà phaûi ñöôïc môû ngoû cho moïi
ngöôøi, khoâng ñöôïc kyø thò caùch baát coâng, cho ngöôøi nam vaø ngöôøi
nöõ, cho ngöôøi khoûe maïnh vaø ñau yeáu, cho ngöôøi ñòa phöông vaø
ngöôøi di cö179. Veà phaàn mình, tuøy hoaøn caûnh, xaõ hoäi phaûi giuùp ñôõ
ñeå caùc coâng daân tìm ñöôïc coâng aên vieäc laøm180.
2434. Tieàn löông coâng baèng laø keát quaû hôïp phaùp cuûa lao ñoäng.
1867 Khoâng traû hoaëc giöõ tieàn löông laïi, coù theå laø moät baát coâng nghieâm
troïng181. Ñeå ñònh giaù vieäc traû löông caùch coâng baèng, phaûi ñoàng thôøi
löu yù ñeán caùc nhu caàu vaø caùc ñoùng goùp cuûa moãi ngöôøi. “Caên cöù vaøo
nhieäm vuï vaø naêng suaát cuûa moãi ngöôøi, vaøo tình traïng cuûa xí nghieäp
vaø coâng ích, vieäc traû löông cho lao ñoäng phaûi baûo ñaûm cho con
ngöôøi khaû naêng xaây döïng moät caùch xöùng ñaùng cho mình vaø cho
nhöõng ngöôøi thuoäc veà mình moät ñôøi soáng vaät chaát, xaõ hoäi, vaên hoùa
vaø tinh thaàn”182. Söï thoûa thuaän giöõa chuû vaø thôï khoâng ñuû ñeå bieän
minh veà maët luaân lyù cho soá tieàn traû löông.
2435. Söï ñình coâng laø hôïp phaùp veà maët luaân lyù, khi ñoù laø moät
phöông theá khoâng theå traùnh ñöôïc, hoaëc thaäm chí laø caàn thieát, ñeå
ñaït ñöôïc lôïi ích töông xöùng. Söï ñình coâng laø khoâng theå chaáp nhaän
ñöôïc veà maët luaân lyù, khi keøm theo baïo ñoäng, hoaëc hôn theá nöõa,
neáu ñöôïc duøng ñeå nhaèm nhöõng muïc tieâu khoâng tröïc tieáp lieân heä
ñeán caùc ñieàu kieän laøm vieäc hoaëc nhöõng muïc tieâu nghòch vôùi coâng
ích.
2436. Khoâng ñoùng goùp leä phí cho nhöõng toå chöùc an sinh xaõ hoäi do
quyeàn bính hôïp phaùp quy ñònh, laø ñieàu baát coâng.
Naïn thaát nghieäp vì thieáu vieäc laøm haàu nhö luoân laøm toån thöông
phaåm giaù cuûa naïn nhaân vaø ñe doïa söï quaân bình cuûa ñôøi soáng.
177
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 48: AAS 83 (1991) 852-853.
178
179
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Laborem exercens, 19: AAS 73 (1981) 625-629; Ibid.,
22-23: AAS 73 (1981) 634-637.
180
181
X. Lv 19,13; Ñnl 24,14-15; Gc 5,4.
182
Ngoaøi söï thieät haïi maø caù nhaân ngöôøi ñoù phaûi gaùnh chòu, naïn thaát
nghieäp coøn ñem laïi nhieàu nguy cô cho gia ñình hoï183.
V. SÖÏ COÂNG BAÈNG VAØ TÌNH LIEÂN ÑÔÙI

GIÖÕA CAÙC QUOÁC GIA
IUSTITIA ET SOLIDARIETAS INTER POPULOS
2437. Treân bình dieän quoác teá, söï baát bình ñaúng veà caùc nguoàn taøi 1938
nguyeân vaø caùc phöông tieän kinh teá laø heát söùc lôùn lao, ñeán noãi noù
gaây neân moät “hoá saâu” thaät söï giöõa caùc quoác gia184. Moät beân laø
nhöõng quoác gia naém giöõ vaø gia taêng caùc phöông tieän phaùt trieån,
beân kia laø nhöõng quoác gia nôï naàn choàng chaát.
2438. Nhieàu nguyeân do khaùc nhau veà toân giaùo, chính trò, kinh teá
vaø taøi chính, khieán cho “vaán ñeà xaõ hoäi ngaøy nay mang moät chieàu 1911
kích quoác teá”185. Tình lieân ñôùi laø caàn thieát giöõa caùc quoác gia voán coù
lieân heä chính trò phuï thuoäc laãn nhau. Tình lieân ñôùi coøn heát söùc caàn
thieát khi vaán ñeà laø phaûi loaïi tröø nhöõng “cô cheá maùy moùc baát nhaân”
gaây chöôùng ngaïi cho söï phaùt trieån cuûa caùc quoác gia chaäm tieán186.
Thay vaøo caùc heä thoáng kinh taøi ñaày laïm duïng hoaëc thaäm chí boùc
loät187, nhöõng töông quan thöông maïi baát coâng giöõa caùc quoác gia, 2315
vieäc chaïy ñua vuõ trang, caàn phaûi coù moät noã löïc chung ñeå huy ñoäng
caùc nguoàn taøi nguyeân vaøo nhöõng muïc tieâu phaùt trieån luaân lyù, vaên
hoùa vaø kinh teá “tröôùc heát baèng vieäc laøm saùng toû nhöõng vaán ñeà
quan troïng nhaát vaø caùc baäc thang caùc lôïi ích, döïa theo ñoù … maø ñeà
ra nhöõng keá hoaïch”188.
2439. Caùc nöôùc giaøu coù traùch nhieäm luaân lyù nghieâm troïng ñoái vôùi
caùc nöôùc khoâng theå töï baûo ñaûm cho mình söï phaùt trieån hoaëc bò
ngaên caûn khoâng phaùt trieån ñöôïc vì nhöõng bieán coá lòch söû bi thaûm.
Ñaây laø moät boån phaän cuûa tình lieân ñôùi vaø baùc aùi; ñaây cuõng laø söï
baét buoäc cuûa ñöùc coâng baèng, neáu söï sung tuùc cuûa caùc nöôùc giaøu laø
do nhöõng taøi nguyeân ñaõ khoâng ñöôïc traû tieàn caùch coâng baèng.
2440. Vieäc vieän trôï tröïc tieáp laø giaûi phaùp thích hôïp ñaùp öùng nhöõng
nhu caàu tröôùc maét vaø ñoät xuaát, chaúng haïn do thieân tai, naïn dòch,
v.v…. Nhöng vieäc vieän trôï naøy khoâng ñuû ñeå buø ñaép nhöõng thieät haïi
nghieâm troïng do hoaøn caûnh tuùng thieáu, cuõng khoâng theå tröôøng kyø
ñaùp öùng caùc nhu caàu ñöôïc. Phaûi caûi toå caùc theå cheá kinh teá vaø taøi
183
184
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis, 14: AAS 80 (1988) 526-528.
185
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis, 9: AAS 80 (1988) 520-521.
186
Ibid., 45: AAS 80 (1988) 577-578.
187
188
chaùnh quoác teá, ñeå chuùng coå voõ caùch toát hôn nhöõng töông quan coâng
baèng vôùi caùc nöôùc keùm phaùt trieån189. Phaûi naâng ñôõ noã löïc cuûa caùc
nöôùc ngheøo ñang phaán ñaáu ñeå töï phaùt trieån vaø töï giaûi phoùng
mình190. Ñieàu naøy phaûi ñöôïc aùp duïng caùch heát söùc ñaëc bieät trong
laõnh vöïc lao ñoäng noâng nghieäp. Caùc noâng daân, nhaát laø ôû theá giôùi
thöù ba, laø thaønh phaàn heát söùc ñoâng ñaûo trong soá nhöõng ngöôøi
ngheøo.
2441. Gia taêng caûm thöùc veà Thieân Chuùa vaø söï hieåu bieát chính
1908 mình laø neàn taûng cuûa moïi phaùt trieån troïn veïn xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Söï
phaùt trieån naøy laøm sinh soâi naûy nôû caùc cuûa caûi vaät chaát vaø duøng
chuùng vaøo vieäc phuïc vuï con ngöôøi vaø söï töï do cuûa con ngöôøi. Söï
phaùt trieån naøy laøm giaûm bôùt noãi khoán cuøng vaø söï laïm duïng kinh
teá. Noù laøm gia taêng söï toân troïng ñoái vôùi caùc baûn saéc vaên hoùa vaø
ñoái vôùi vieäc môû ngoû höôùng tôùi chieàu kích sieâu vieät191.
2442. Söï can thieäp tröïc tieáp vaøo cô caáu chính trò vaø vaøo vieäc toå
chöùc ñôøi soáng xaõ hoäi khoâng thuoäc veà caùc muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh.
899 Nhieäm vuï naøy laø moät phaàn ôn goïi cuûa caùc tín höõu giaùo daân, laø
nhöõng ngöôøi haønh ñoäng baèng saùng kieán rieâng cuøng vôùi ñoàng baøo
cuûa mình. Haønh ñoäng xaõ hoäi coù theå bao haøm nhieàu ñöôøng loái cuï
theå. Haønh ñoäng ñoù phaûi luoân nhaém tôùi coâng ích vaø phuø hôïp vôùi söù
ñieäp Tin Möøng vaø vôùi giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh. Caùc tín höõu giaùo
daân coù boån phaän “ñem nhieät tình Kitoâ giaùo laøm sinh ñoäng caùc thöïc
taïi traàn theá, vaø trong ñoù toû ra mình laø nhöõng chöùng nhaân vaø
nhöõng ngöôøi xaây döïng coâng lyù vaø hoaø bình”192.
2544-2547 VI. YEÂU THÖÔNG NGÖÔØI NGHEØO

AMOR PAUPERUM
2443. Thieân Chuùa chuùc phuùc cho nhöõng ai giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo, vaø
keát aùn nhöõng ai quay löng laïi vôùi hoï. “Ai xin thì haõy cho; ai muoán
vay möôïn, thì ñöøng ngoaûnh maët ñi” (Mt 5,42). “Anh em ñaõ ñöôïc
cho khoâng, thì cuõng phaûi cho khoâng nhö vaäy” (Mt 10,8). Chuùa
Gieâsu Kitoâ nhaän bieát nhöõng keû ñöôïc tuyeån choïn cuûa Ngöôøi caên cöù
786, 525 vaøo nhöõng gì hoï ñaõ laøm cho nhöõng ngöôøi ngheøo193. Khi “keû ngheøo
544, 853 ñöôïc nghe Tin Möøng” (Mt 11,5)194, thì ñoù laø daáu chæ söï hieän dieän
cuûa Ñöùc Kitoâ.
189
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis, 16: AAS 80 (1988) 531.
190
191
Id., Thoâng ñieäp Centesimus annus, 51: AAS 83 (1991) 856-857.
192
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis, 47: AAS 80 (1988) 582; x. Ibid.,
42: AAS 80 (1988) 572-574.
193
X.Mt 25,31-36.
194
X. Lc 4,18.
2444. “Loøng yeâu meán cuûa Hoäi Thaùnh ñoái vôùi ngöôøi ngheøo... ñöôïc
tieáp noái lieân tuïc trong kinh nghieäm truyeàn thoáng cuûa Hoäi 1716
Thaùnh”195. Tình yeâu ñoù ñöôïc linh höùng bôûi Tin Möøng cuûa caùc moái
phuùc196, bôûi söï khoù ngheøo cuûa Chuùa Gieâsu197 vaø söï quan taâm cuûa
Ngöôøi ñoái vôùi keû ngheøo.198 Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi ngheøo cuõng laø
moät trong nhöõng ñoäng löïc thuùc ñaåy boån phaän laøm vieäc ñeå “coù gì
chia seû vôùi ngöôøi tuùng thieáu”199. Ñieàu naøy khoâng chæ giôùi haïn ôû söï
ngheøo khoù veà vaät chaát, nhöng coøn höôùng tôùi nhieàu hình thöùc ngheøo
ñoùi veà vaên hoùa vaø toân giaùo200.
2445. Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi ngheøo khoâng theå ñi ñoâi vôùi tình yeâu 2536
voâ ñoä ñoái vôùi cuûa caûi hoaëc vieäc söû duïng cuûa caûi caùch ích kyû:
“Giôø ñaây, hôõi nhöõng keû giaøu coù, caùc ngöôi haõy than van reân ræ veà 2547
nhöõng tai hoïa saép ñoå xuoáng treân ñaàu caùc ngöôi. Taøi saûn cuûa caùc
ngöôi ñaõ hö naùt, quaàn aùo cuûa caùc ngöôi ñaõ bò moái aên. Vaøng baïc
cuûa caùc ngöôi ñaõ bò ræ seùt; vaø chính ræ seùt aáy laø baèng chöùng buoäc
toäi caùc ngöôi; noù seõ nhö löûa thieâu huûy xaùc thòt caùc ngöôi. Caùc
ngöôi ñaõ lo tích tröõ trong nhöõng ngaøy sau heát naøy. Caùc ngöôi ñaõ
gian laän maø giöõ laïi tieàn löông cuûa nhöõng thôï ñi caét luùa trong
ruoäng cuûa caùc ngöôi. Kìa, tieàn löông aáy ñang keâu leân oaùn traùch
caùc ngöôi, vaø tieáng keâu cuûa nhöõng thôï gaët aáy ñaõ thaáu ñeán tai
Chuùa caùc ñaïo binh. Treân coõi ñaát naøy, caùc ngöôi ñaõ soáng xa hoa,
ñaõ buoâng theo khoaùi laïc, loøng caùc ngöôi ñaõ ñöôïc no ñaày thoûa
maõn trong ngaøy saùt haïi. Caùc ngöôøi ñaõ keát aùn, ñaõ gieát haïi ngöôøi
coâng chính, vaø hoï ñaõ chaúng cöôõng laïi caùc ngöôøi” (Gc 5,1-6).
2446. Thaùnh Gioan Kim Khaåu nhaéc laïi ñieàu naøy moät caùch maïnh
meõ: “Khoâng cho keû ngheøo ñöôïc chia seû cuûa caûi thuoäc veà mình, laø aên
caép cuûa hoï vaø cöôùp laáy maïng soáng cuûa hoï; … cuûa caûi chuùng ta ñang
naém giöõ, khoâng phaûi laø cuûa chuùng ta, nhöng laø cuûa hoï”201. “Phaûi 2402
thoûa maõn nhöõng ñoøi hoûi cuûa ñöùc coâng baèng tröôùc ñaõ, keûo nhöõng
taëng phaåm ñem cho, töôûng laø vì baùc aùi, maø thaät ra laø phaûi ñeàn traû
vì ñöùc coâng baèng”202.
“Khi taëng baát cöù thöù gì caàn thieát cho ngöôøi ngheøo, thì khoâng
phaûi chuùng ta taëng nhöõng gì cuûa chuùng ta, nhöng laø chuùng ta traû
195
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Centesimus annus, 57: AAS 83 (1991) 862-863.
196
X. Lc 6,20-22.
197
X. Mt 8,20.
198
X. Mc 12,41-44.
199
X. Ep 4,28.
200
201
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, In Lazarum, concio 2, 6: PG 48, 992.
202
laïi cho hoï nhöõng gì laø cuûa hoï; chuùng ta traû nôï theo ñöùc coâng
baèng, hôn laø chuùng ta laøm nhöõng vieäc töø thieän”203.
1460 2447. Caùc vieäc töø thieän laø nhöõng haønh vi baùc aùi, qua ñoù chuùng ta
giuùp ñôõ tha nhaân nhöõng gì caàn thieát cho theå xaùc vaø tinh thaàn cuûa
hoï204. Daïy doã, khuyeân nhuû, an uûi, khích leä laø nhöõng vieäc töø thieän
veà maët tinh thaàn, cuõng nhö tha thöù vaø nhaãn nhuïc chòu ñöïng. Caùc
vieäc töø thieän veà maët vaät chaát goàm coù: cho keû ñoùi aên, cho keû voâ gia
cö taïm truù, cho keû raùch röôùi aên maëc, thaêm vieáng beänh nhaân vaø keû
1038, 1969 tuø ñaøy, choân xaùc keû cheát205. Trong caùc coâng vieäc ñoù, boá thí cho
ngöôøi ngheøo206 laø moät trong nhöõng baèng chöùng chuû yeáu cuûa tình
baùc aùi huynh ñeä; ñoù cuõng laø vieäc thöïc thi ñöùc coâng baèng laøm ñeïp
loøng Thieân Chuùa207:
“Ai coù hai aùo, thì chia cho ngöôøi khoâng coù; ai coù gì aên, thì cuõng
laøm nhö vaäy” (Lc 3,11). “Toát hôn, haõy boá thí nhöõng gì ôû beân
trong, thì baáy giôø moïi söï seõ trôû neân trong saïch cho caùc ngöôi”
(Lc 11,41). “Giaû nhö coù ngöôøi anh em hay chò em khoâng coù aùo
che thaân vaø khoâng ñuû cuûa aên haèng ngaøy, maø coù ai trong anh em
laïi noùi vôùi hoï: ‘Haõy ñi bình an, maëc cho aám vaø aên cho no’, nhöng
laïi khoâng cho hoï nhöõng thöù thaân xaùc hoï ñang caàn, thì naøo coù ích
1004 lôïi gì ?” (Gc 2,15-16)208.
2448. “Söï khoán cuøng cuûa con ngöôøi xuaát hieän döôùi nhieàu hình thöùc
386 khaùc nhau: cuøng cöïc veà cuûa caûi vaät chaát, söï ñaøn aùp baát coâng, caùc
beänh taät theå lyù vaø taâm thaàn, sau cuøng laø caùi cheát; taát caû nhöõng söï
khoán cuøng cuûa con ngöôøi naøy laø daáu chæ cho thaáy tình traïng yeáu
ñuoái nguyeân thuûy, maø sau toäi ñaàu tieân cuûa oâng Añam, con ngöôøi
soáng trong ñoù, vaø ñoù cuõng laø daáu chæ cho thaáy söï caàn thieát cuûa ôn
cöùu ñoä; nhöõng noãi khoán cuøng ñoù ñaõ loâi keùo loøng thöông xoùt cuûa Ñöùc
Kitoâ, Ñaáng Cöùu ñoä, Ñaáng ñaõ muoán mang laáy nhöõng noãi khoán cuøn g
ñoù khi Ngöôøi ñoàng hoùa mình vôùi ‘nhöõng ngöôøi anh em beù nhoû nhaát
1586 cuûa Ta ñaây’ (Mt 25,40.45). Vì vaäy, nhöõng ngöôøi gaëp caûnh khoán
cuøng ñöôïc Hoäi Thaùnh daønh cho nhieàu öu aùi hôn; ngay töø ñaàu,
khoâng bò caûn trôû vì toäi loãi cuûa caùc phaàn töû cuûa mình, do boån phaän
cuûa mình, Hoäi Thaùnh ñaõ khoâng bao giôø ngöng an uûi, baûo veä vaø giaûi
thoaùt nhöõng ngöôøi ñoù. Thaät vaäy, Hoäi Thaùnh laøm ñieàu ñoù baèng voâ
soá coâng vieäc töø thieän, nhöõng vieäc naøy laø caàn thieát ôû moïi luùc vaø moïi
nôi”209.
203
Thaùnh Greâgoârioâ Caû, Regula pastoralis, 3, 21, 45: SC 382, 394 (PL 77, 87).
204
X. Is 58,6-7; Ñnl 13,3.
205
X. Mt 25,31-46.
206
X. Tb 4,5-11; Gv 17,18.
207
X. Mt 6,2-4.
208
X. 1 Ga 3,17.
209
Thaùnh boä Giaùo lyù Ñöùc Tin, Huaán thò Libertatis Conscientia, 68: AAS 79 (1987) 583.
2449. Ngay töø Cöïu Öôùc ñaõ coù nhöõng chæ thò phaùp lyù ñuû moïi loaïi
(naêm tha nôï, caám cho vay laáy laõi vaø caàm coá, nghóa vuï ñoùng thueá
thaäp phaân, traû löông moãi ngaøy, quyeàn ñöôïc moùt ôû ruoäng luùa vaø
vöôøn nho) ñaùp öùng lôøi khuyeân cuûa saùch Ñeä Nhò Luaät: “Vì trong ñaát
cuûa anh (em) seõ khoâng thieáu ngöôøi ngheøo. Neân toâi truyeàn cho anh
(em): haõy môû roäng tay giuùp ngöôøi anh em khoán khoå, ngheøo khoù cuûa
anh (em) trong mieàn ñaát cuûa anh (em)” (Ñnl 15,11). Chuùa Gieâsu
laøm cho lôøi naøy thaønh lôøi cuûa Ngöôøi: “Thaät vaäy, ngöôøi ngheøo thì
beân caïnh anh em luùc naøo cuõng coù; coøn Thaày, anh em khoâng coù maõi
ñaâu” (Ga 12,8). Noùi vaäy, Chuùa Gieâsu khoâng muoán giaûm nheï söï
maõnh lieät cuûa nhöõng lôøi tieân tri xöa kia: “Ta seõ laáy tieàn baïc mua
ñöùa cô baàn, ñem ñoâi deùp ñoåi laáy teân cuøng khoå” (Am 8,6), nhöng
Ngöôøi môøi goïi chuùng ta nhaän bieát söï hieän dieän cuûa Ngöôøi nôi 1397
nhöõng ngöôøi ngheøo laø anh em cuûa Ngöôøi210.
“Ngaøy kia, khi thaùnh Roâsa Lima bò meï baø traùch vì ñaõ ñoùn nhaän
nhöõng ngöôøi ngheøo, ngöôøi beänh vaøo nhaø, baø traû lôøi meï: ‘Khi
chuùng ta phuïc vuï nhöõng ngöôøi ñau yeáu, chuùng ta laø höông thôm
toát laønh cuûa Ñöùc Kitoâ’”211. 786
TOÙM LÖÔÏC
2450. “Ngöôi khoâng ñöôïc troäm caép” (Ñnl 5,19). “Nhöõng keû troäm
cöôùp, tham lam... seõ khoâng ñöôïc Nöôùc Thieân Chuùa laøm cô nghieäp”
(1 Cr 6,10).
2451. Ñieàu raên thöù baûy daïy phaûi giöõ ñöùc coâng baèng vaø baùc aùi veà
nhöõng cuûa caûi traàn theá vaø thaønh quaû lao ñoäng cuûa con ngöôøi .
2452. Cuûa caûi cuûa coâng trình taïo döïng ñöôïc daønh cho toaøn theå
nhaân loaïi. Quyeàn tö höõu cuûa caûi khoâng huûy boû quyeàn chung höôûng
nhöõng cuûa caûi naøy.
2453. Ñieàu raên thöù baûy caám troäm caép. Troäm caép laø chieám ñoaït cuûa
caûi cuûa tha nhaân, traùi vôùi yù muoán hôïp lyù cuûa sôû höõu chuû.
2454. Moïi caùch laáy hoaëc giöõ caùch baát coâng cuûa caûi cuûa tha nhaân,
ñeàu nghòch vôùi ñieàu raên thöù baûy. Baát coâng ñaõ loãi phaïm ñoøi hoûi
phaûi ñöôïc ñeàn buø. Coâng baèng giao hoaùn ñoøi phaûi traû laïi cuûa caûi ñaõ
bò laáy caép.
210
X. Mt 25,40.
211
P. Hansen, Vita mirabilis […] venerabilis sororis Rosae de sancta Maria Limensis (Romae
1664) 200.
2455. Luaät luaân lyù caám caùc haønh vi, vì lôïi nhuaän hoaëc do ñoäc taøi,
daãn tôùi vieäc noâ leä hoaù con ngöôøi, mua baùn hoaëc trao ñoåi hoï nhö
haøng hoaù.
2456. Quyeàn thoáng trò caùc taøi nguyeân khoaùng chaát, thöïc vaät vaø
ñoäng vaät trong vuõ truï Ñaáng Taïo Hoaù ñaõ ban cho con ngöôøi, khoâng
theå ñöôïc taùch bieät khoûi vieäc phaûi toân troïng nhöõng nghóa vuï luaân
lyù, keå caû nhöõng nghóa vuï ñoái vôùi caùc theá heä töông lai.
2457. Thuù vaät ñöôïc trao phoù cho con ngöôøi chaêm soùc; con ngöôøi
phaûi ñoái xöû töû teá vôùi chuùng. Chuùng coù theå ñöôïc duøng ñeå ñaùp öùng
nhöõng nhu caàu chính ñaùng cuûa con ngöôøi.
2458. Hoäi Thaùnh ñöa ra phaùn ñoaùn trong laõnh vöïc kinh teá vaø xaõ
hoäi, khi caùc quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi hoaëc ôn cöùu ñoä caùc linh
hoàn ñoøi hoûi vieäc ñoù. Hoäi Thaùnh quan taâm ñeán caùc khía caïnh traàn
theá cuûa coâng ích vì lyù do chuùng quy höôùng veà Söï Thieän toái thöôïng,
laø muïc ñích toái haäu cuûa chuùng ta.
2459. Chính con ngöôøi laø chuû theå, trung taâm vaø cuøng ñích cuûa toaøn
boä ñôøi soáng kinh teá vaø xaõ hoäi. Ñieàu quan troïng nhaát cuûa vaán ñeà xaõ
hoäi laø laøm theá naøo ñeå cuûa caûi ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng cho
moïi ngöôøi, thaät söï ñeán ñöôïc vôùi moïi ngöôøi, theo ñöùc coâng baèng vaø
vôùi söï trôï giuùp cuûa ñöùc baùc aùi.
2460. Giaù trò haøng ñaàu cuûa lao ñoäng thuoäc veà con ngöôøi, laø taùc giaû
vaø laø muïc tieâu cuûa lao ñoäng. Nhôø lao ñoäng cuûa mình, con ngöôøi
tham döï vaøo coâng trình taïo döïng. Khi ñöôïc keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ,
lao ñoäng coù theå coù giaù trò cöùu chuoäc.
2461. Söï phaùt trieån ñích thöïc laø söï phaùt trieån con ngöôøi toaøn dieän.
Vaán ñeà laø khaû naêng cuûa moãi nhaân vò phaûi ñöôïc gia taêng ñeå ñaùp laïi
ôn goïi cuûa mình, nghóa laø ñaùp lôøi Thieân Chuùa, Ñaáng keâu goïi
mình212.
2462. Vieäc boá thí cho ngöôøi ngheøo laø moät chöùng töø cuûa ñöùc meán
Kitoâ giaùo: ñoù cuõng laø vieäc thöïc thi ñöùc coâng baèng laøm ñeïp loøng
Thieân Chuùa.
2463. Giöõa bieát bao ngöôøi khoâng côm baùnh, khoâng nhaø cöûa, khoâng
choán nöông thaân, chuùng ta laïi khoâng nhaän ra anh Ladaroâ, ngöôøi
haønh khaát ñoùi khoå trong duï ngoân sao213? Laøm theá naøo laïi khoâng
nghe Chuùa Gieâsu noùi: “Caùc ngöôi ñaõ khoâng laøm cho chính Ta”
(Mt 25,45)?
212
213
X. Lc 16,19-31.
Muïc 8
Ñieàu Raên Thöù Taùm
Articulus 8
Octavum praeceptum
“Ngöôi khoâng ñöôïc laøm chöùng gian haïi ngöôøi” (Xh 20,16).
“Anh em coøn nghe luaät daïy ngöôøi xöa raèng: ‘Chôù boäi theà, nhöng
haõy troïn lôøi theà vôùi Chuùa’” (Mt 5,33).
2464. Ñieàu raên thöù taùm caám xuyeân taïc chaân lyù trong nhöõng töông
quan vôùi tha nhaân. Chæ thò luaân lyù naøy xuaát phaùt töø ôn goïi cuûa daân
thaùnh, laø laøm chöùng nhaân cho Thieân Chuùa cuûa mình, Ñaáng laø chaân
lyù vaø muoán chaân lyù. Nhöõng söï xuùc phaïm ñeán chaân lyù, baèng lôøi noùi
hay baèng haønh vi, ñeàu laø töø choái daán thaân theo söï ngay thaúng veà
luaân lyù. Nhöõng söï xuùc phaïm ñoù laø nhöõng baát trung caên baûn ñoái vôùi
Thieân Chuùa vaø, theo nghóa naøy, chuùng huyû hoaïi caùc neàn taûng cuûa
Giao Öôùc.
I. SOÁNG TRONG CHAÂN LYÙ

VIVERE IN VERITATE
2465. Cöïu Öôùc chöùng toû: Thieân Chuùa laø nguoàn maïch moïi chaân lyù. 215
Lôøi Ngaøi laø chaân lyù214. Luaät cuûa Ngaøi laø chaân lyù215. “Loøng thaønh
tín Chuùa traûi bao theá heä” (Tv 119,90)216. Bôûi vì Thieân Chuùa laø
“Ñaáng Chaân Thaät” (Rm 3,4), neân caùc phaàn töû cuûa daân Ngaøi ñöôïc
keâu goïi soáng trong chaân lyù217.
2466. Chaân lyù cuûa Thieân Chuùa ñöôïc toû hieän caùch troïn veïn nôi
Chuùa Gieâsu Kitoâ. Chính Ngöôøi, Ñaáng traøn ñaày aân suûng vaø chaân
lyù218, laø “aùnh saùng theá gian” (Ga 8,12). Chính Ngöôøi laø chaân lyù219.
Moïi keû tin vaøo Ngöôøi, thì khoâng coøn ôû trong boùng toái220. Moân ñeä
cuûa Chuùa Gieâsu ôû trong lôøi Ngöôøi, ñeå nhaän bieát chaân lyù coù söùc giaûi
thoaùt221 vaø thaùnh hoùa222. Böôùc theo Chuùa Gieâsu laø soáng bôûi Thaùnh
214
X. Cn 8,7; 2 Sm 7,28.
215
X. Tv 119,142.
216
X. Lc 1,50.
217
X. Tv 119,30.
218
X. Ga 1,14.
219
X. Ga 14,6.
220
X. Ga 12,46.
221
X. Ga 8,31-32.
222
X. Ga 17,17.
2153 Thaàn chaân lyù223, Ñaáng Chuùa Cha sai ñeán nhaân danh Ngöôøi224, vaø laø
Ñaáng seõ daãn ñöa ñeán “söï thaät toaøn veïn” (Ga 16,13). Chuùa Gieâsu
daïy caùc moân ñeä phaûi tuyeät ñoái yeâu meán chaân lyù: “Trong lôøi noùi cuûa
anh em, heã ‘coù’ thì phaûi noùi ‘coù’, ‘khoâng’ thì phaûi noùi ‘khoâng’” (Mt
5,37).
2467. Con ngöôøi töï baûn tính höôùng ñeán chaân lyù. Con ngöôøi buoäc
phaûi toân troïng vaø laøm chöùng cho chaân lyù. “Theo phaåm giaù cuûa
mình, moïi ngöôøi, bôûi vì laø nhöõng nhaân vò, … ñöôïc thoâi thuùc do baûn
2104 tính cuûa mình, vaø do nghóa vuï luaân lyù, buoäc phaûi tìm kieám chaân lyù,
tröôùc heát laø chaân lyù veà toân giaùo. Hoï cuõng buoäc phaûi gaén boù vôùi
chaân lyù ñaõ ñöôïc nhaän bieát, vaø xeáp ñaët toaøn boä ñôøi soáng mình theo
caùc ñoøi hoûi cuûa chaân lyù”225.
2468. Chaân lyù, xeùt nhö laø söï ngay thaúng trong caùch haønh ñoäng vaø
trong lôøi noùi cuûa con ngöôøi, coù teân goïi laø söï chaân thaät, söï thaønh
1458 thaät hoaëc taâm hoàn côûi môû. Chaân lyù hoaëc söï chaân thaät laø moät nhaân
ñöùc, coát taïi vieäc con ngöôøi toû ra mình thaønh thaät trong caùc haønh vi
cuûa mình vaø thaønh thaät trong caùc lôøi noùi cuûa mình, traùnh xa loái
soáng hai maët, doái traù vaø ñaïo ñöùc giaû.
2469. “Con ngöôøi khoâng theå… chung soáng vôùi nhau neáu khoâng tin
nhau, xeùt nhö nhöõng ngöôøi bieåu loä chaân lyù cho nhau”226. Nhaân ñöùc
1807 chaân thaät traû laïi cho ngöôøi khaùc caùch coâng baèng ñieàu ta maéc nôï
hoï. Chaân lyù giöõ söï trung dung chính ñaùng giöõa ñieàu phaûi ñöôïc noùi
ra vôùi ñieàu bí maät phaûi giöõ kín: chaân lyù bao haøm söï thaønh thaät vaø
söï kín ñaùo. Theo ñöùc coâng baèng, “con ngöôøi phaûi thaønh thaät bieåu loä
chaân lyù cho ngöôøi khaùc”227.
2470. Ngöôøi moân ñeä Ñöùc Kitoâ chaáp nhaän “soáng trong chaân lyù”,
nghóa laø, trong ñôøi soáng ñôn sô phuø hôïp vôùi maãu göông cuûa Chuùa
vaø ôû laïi trong chaân lyù cuûa Ngöôøi. “Neáu chuùng ta noùi laø chuùng ta
hieäp thoâng vôùi Ngöôøi, maø laïi ñi trong boùng toái, thì chuùng ta noùi
doái, vaø khoâng haønh ñoäng theo söï thaät” (1 Ga 1,6).
II. “LAØM CHÖÙNG CHO CHAÂN LYÙ”

“TESTIMONIUM PERHIBERE VERITATI”
2471. Tröôùc maët quan Philatoâ, Ñöùc Kitoâ tuyeân boá Ngöôøi ñaõ ñeán theá
gian laø ñeå laøm chöùng cho chaân lyù228. Kitoâ höõu khoâng ñöôïc “hoå theïn
223
X. Ga 14,17.
224
X. Ga 14,26.
225
226
227
228
X. Ga 18,37.
vì phaûi laøm chöùng cho Chuùa” (2 Tm 1,8). Trong nhöõng tröôøng hôïp 1816
ñoøi phaûi laøm chöùng cho ñöùc tin, Kitoâ höõu phaûi tuyeân xöng ñöùc tin
moät caùch khoâng uùp môû, theo göông thaùnh Phaoloâ tröôùc maët caùc
thaåm phaùn. Hoï phaûi giöõ “löông taâm khoâng coù gì ñaùng cheâ traùch
tröôùc maët Thieân Chuùa vaø ngöôøi ta” (Cv 24,16).
2472. Boån phaän cuûa caùc Kitoâ höõu laø tham gia vaøo ñôøi soáng Hoäi
Thaùnh, thuùc ñaåy hoï haønh ñoäng nhö nhöõng chöùng nhaân cuûa Tin 863, 905
Möøng vaø chu toaøn nhöõng nghóa vuï phaùt xuaát töø boån phaän ñoù. Laøm
chöùng laø löu truyeàn ñöùc tin baèng lôøi noùi vaø vieäc laøm. Laøm chöùng laø
moät haønh vi cuûa ñöùc coâng baèng nhaèm thieát laäp chaân lyù hoaëc laøm 1807
cho chaân lyù ñöôïc nhaän bieát229:
Moïi Kitoâ höõu, duø soáng ôû ñaâu, ñeàu phaûi laáy göông maãu ñôøi soáng
vaø chöùng töø lôøi noùi ñeå bieåu loä con ngöôøi môùi, maø hoï ñaõ maëc laáy
qua bí tích Röûa Toäi, vaø bieåu loä söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn,
Ñaáng ñaõ cuûng coá hoï qua bí tích Theâm Söùc230.
2473. Söï töû ñaïo laø vieäc laøm chöùng cao caû nhaát cho chaân lyù ñöùc tin; 852
ñoù laø söï laøm chöùng cho ñeán noãi phaûi cheát. Vò töû ñaïo laøm chöùng cho
Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi, maø hoï ñöôïc lieân keát vôùi
Ngöôøi baèng ñöùc meán. Vò töû ñaïo laøm chöùng cho chaân lyù ñöùc tin vaø
ñaïo lyù Kitoâ giaùo. Vò töû ñaïo chòu cheát baèng haønh vi cuûa ñöùc can
ñaûm. “Haõy ñeå toâi trôû neân moài ngon cho aùc thuù, nhôø chuùng maø toâi 1808
ñöôïc ñeán vôùi Thieân Chuùa”231. 1258
2474. Hoäi Thaùnh heát söùc quan taâm thu thaäp caùc kyû nieäm veà nhöõng
vò ñaõ laøm chöùng cho ñöùc tin cuûa mình cho ñeán cuøng. Ñoù laø Haïnh
caùc vò Töû Ñaïo. Caùc haïnh naøy laø nhöõng vaên thö löu tröõ veà Chaân Lyù
ñöôïc vieát baèng maùu:
“Nhöõng laõnh ñòa traàn gian vaø caùc vöông quoác ñôøi naøy khoâng ích 1011
gì cho toâi. Ñoái vôùi toâi, thaø cheát trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu, coøn hôn
ñöôïc thoáng trò caùc laõnh ñòa cuûa traùi ñaát naøy. Toâi tìm kieám Ngöôøi,
Ñaáng ñaõ cheát cho chuùng ta; toâi khao khaùt Ngöôøi, Ñaáng ñaõ soáng
laïi vì chuùng ta. Toâi saép ñöôïc sinh ra…”232.
“Con chuùc tuïng Chuùa, vì Chuùa ñaõ xeùt con xöùng ñaùng vôùi ngaøy
naøy vaø giôø naøy, ñeå con ñöôïc döï phaàn vaøo soá caùc vò töû ñaïo…. Chuùa
ñaõ thöïc hieän lôøi Chuùa höùa, laïy Thieân Chuùa, Ñaáng trung tín vaø
khoâng bieát noùi doái. Vì hoàng aân naøy vaø vì taát caû moïi söï, con ngôïi
khen Chuùa, con chuùc tuïng Chuùa, con toân vinh Chuùa nhôø vò
Thöôïng Teá vónh haèng treân trôøi laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con yeâu daáu
229
X. Mt 18,16.
230
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Ad gentes, 11: AAS 58 (1966) 959.
231
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Romanos, 4, 1: SC 10bis, 110 (Funk 1, 256).
232
Thaùnh Ignatioâ Antioâchia, Epistula ad Romanos, 6, 1: SC 10bis, 114 (Funk 1, 258-260).
cuûa Chuùa. Nhôø Ngöôøi, con toân vinh Chuùa cuøng vôùi Ngöôøi trong
Chuùa Thaùnh Thaàn, baây giôø vaø cho ñeán muoân ñôøi. Amen”233.
III. NHÖÕNG XUÙC PHAÏM ÑEÁN CHAÂN LYÙ

CONTRA VERITATEM OFFENSAE
2475. Caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ “maëc laáy con ngöôøi môùi, laø con
ngöôøi ñaõ ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa ñeå thaät söï soáng
coâng chính vaø thaùnh thieän” (Ep 4,24). “Moät khi ñaõ côûi boû söï gian
doái” (Ep 4,25), hoï phaûi “töø boû moïi thöù gian aùc, moïi ñieàu xaûo traù,
giaû hình vaø ghen töông cuøng moïi lôøi noùi xaáu gieøm pha” (1 Pr 2,1).
2152 2476. Laøm chöùng doái vaø theà gian. Khi ñöôïc phaùt bieåu coâng khai,
moät khaúng ñònh nghòch vôùi chaân lyù mang tính nghieâm troïng ñaëc
bieät. Tröôùc toøa aùn, lôøi noùi nhö theá trôû thaønh vieäc laøm chöùng doái234.
Khi quaû quyeát nhö theá maø coøn theà, thì ñoù laø theà gian. Nhöõng caùch
haønh ñoäng naøy goùp phaàn vaøo vieäc hoaëc keát aùn ngöôøi voâ toäi, hoaëc
gôõ toäi cho phaïm nhaân, hoaëc gia taêng hình phaït cho bò caùo235.
Nhöõng caùch haønh ñoäng naøy laøm phöông haïi caùch nghieâm troïng
ñeán vieäc thöïc thi coâng lyù vaø söï coâng baèng cuûa baûn aùn do caùc thaåm
phaùn tuyeân ra.
2477. Söï toân troïng thanh danh cuûa caùc nhaân vò caám moïi thaùi ñoä vaø
moïi lôøi noùi coù theå gaây thieät haïi caùch baát coâng cho hoï236. Seõ coù loãi
khi:
– Phaùn ñoaùn hoà ñoà, nghóa laø khi khoâng coù ñuû cô sôû maø, ngay caû
moät caùch thaàm laëng, cho moät khieám khuyeát veà luaân lyù nôi
ngöôøi laân caän, laø coù thaät.
– Noùi xaáu, nghóa laø khi khoâng coù lyù do chính ñaùng caùch khaùch
quan, maø laïi tieát loä nhöõng khieám khuyeát hoaëc loãi phaïm cuûa
keû khaùc cho nhöõng ngöôøi chöa bieát237;
– Vu khoáng, nghóa laø khi duøng nhöõng khaúng ñònh nghòch vôùi
chaân lyù maø laøm haïi thanh danh keû khaùc vaø taïo cô hoäi cho
ngöôøi ta phaùn ñoaùn sai laàm veà ngöôøi ñoù.
2478. Ñeå traùnh phaùn ñoaùn hoà ñoà, moãi ngöôøi, bao nhieâu coù theå,
phaûi coá gaéng giaûi thích theo nghóa toát, nhöõng tö töôûng, lôøi noùi vaø
vieäc laøm cuûa ngöôøi laân caän:
“Moãi Kitoâ höõu ñaïo ñöùc phaûi mau maén hieåu lôøi noùi hay yù ñònh toái
nghóa cuûa ngöôøi khaùc theo nghóa toát, hôn laø leân aùn. Neáu khoâng
233
Martyrium Polycarpi, 14, 2-3: SC 10bis, 228 (Funk 1, 330-332).
234
X. Cn 19,9.
235
X. Cn 18,5.
236
237
X. Hc 21,28.
coù lyù do naøo ñeå coù theå baøo chöõa, thì phaûi hoûi ngöôøi ñoù coù yù noùi
gì; neáu ngöôøi ñoù nghó hay hieåu caùch khoâng ñuùng laém, thì haõy söûa
chöõa caùch dòu daøng; neáu nhö vaäy chöa ñuû, thì phaûi tìm moïi
phöông theá thích hôïp giuùp ngöôøi ñoù hieåu ñuùng vaø thoaùt ñöôïc sai
laàm”238.
2479. Noùi xaáu vaø vu khoáng huyû hoaïi thanh danh vaø danh döï cuûa
ngöôøi laân caän. Maø danh döï laø baèng chöùng cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi nhaân
phaåm, vaø moãi ngöôøi coù quyeàn töï nhieân ñöôïc höôûng danh döï, thanh
danh vaø söï toân troïng. Vì vaäy, noùi xaáu vaø vu khoáng laø phaïm ñeán 1753
caùc nhaân ñöùc coâng baèng vaø baùc aùi.
2480. Moïi lôøi noùi vaø moïi thaùi ñoä sau ñaây ñeàu phaûi bò caám: nònh
hoùt, bôï ñôõ hoaëc taâng boác ñeå thuùc ñaåy vaø khuyeán khích keû khaùc laøm
ñieàu xaáu vaø haønh ñoäng caùch sai laàm. Bôï ñôõ laø moät loãi phaïm
nghieâm troïng, neáu laø ñoàng loõa vôùi caùc thoùi xaáu hoaëc caùc toäi nghieâm
troïng. YÙ muoán giuùp ñôõ hoaëc tình baèng höõu khoâng bieän minh ñöôïc
cho lôøi noùi hai loøng. Bôï ñôõ laø moät toäi nheï khi chæ coù yù ñeå laáy loøng
ngöôøi khaùc, ñeå traùnh moät ñieàu xaáu, thoaùt khoûi moät tình theá khoù
khaên hay ñeå ñaït ñöôïc nhöõng lôïi ích chính ñaùng.
2481. Khoe khoang hoaëc khoaùc laùc laø moät loãi phaïm nghòch vôùi
chaân lyù. Cuõng phaûi noùi nhö vaäy veà chaâm bieám, khi coù yù laøm maát
uy tín moät ai ñoù, baèng caùch dieãu côït, vôùi yù xaáu, moät ñieàu gì trong
caùch haønh ñoäng cuûa ngöôøi ñoù.
2482. “Noùi doái laø noùi ñieàu sai, vôùi yù ñònh ñaùnh löøa keû khaùc”239.
Chuùa toá giaùc söï noùi doái laø coâng vieäc cuûa ma quyû: “Cha caùc ngöôi laø
ma quyû …. Söï thaät khoâng ôû trong noù. Khi noù noùi doái laø noù noùi theo
baûn tính cuûa noù, bôûi vì noù laø keû noùi doái vaø laø cha söï gian doái” 392
(Ga 8,44).
2483. Noùi doái laø söï xuùc phaïm tröïc tieáp nhaát ñeán chaân lyù. Noùi doái
laø noùi hay haønh ñoäng nghòch vôùi chaân lyù ñeå daãn ñeán söï sai laàm.
Noùi doái, vì laøm haïi cho töông quan cuûa con ngöôøi vôùi chaân lyù vaø
vôùi ngöôøi laân caän, neân xuùc phaïm ñeán töông quan neàn taûng giöõa con
ngöôøi vaø lôøi noùi cuûa con ngöôøi vôùi Chuùa.
2484. Tính nghieâm troïng cuûa toäi noùi doái ñöôïc ño löôøng tuyø theo
baûn chaát cuûa chaân lyù maø toäi ñoù ñaõ laøm sai laïc, tuøy theo caùc hoaøn 1750
caûnh vaø caùc yù höôùng cuûa keû noùi doái, vaø nhöõng thieät haïi maø caùc naïn
nhaân cuûa noù phaûi höùng chòu. Neáu söï noùi doái töï noù chæ laø toäi nheï,
thì cuõng trôû thaønh toäi troïng, khi noù xuùc phaïm caùch nghieâm troïng
ñeán caùc nhaân ñöùc coâng baèng vaø baùc aùi.
238
Thaùnh Ignatioâ Loyola, Exercitia spiritualia, 22: MHSI 100, 164.
239
Thaùnh Augustinoâ, De mendacio, 4, 5: CSEL 41, 419 (PL 40, 491).
1756 2485. Söï noùi doái töï baûn chaát laø ñaùng leân aùn. Noù laøm maát giaù trò
cuûa lôøi noùi, voán coù muïc tieâu laø truyeàn thoâng cho keû khaùc chaân lyù
mình ñaõ bieát. Chuû yù ñöa ngöôøi khaùc vaøo sai laàm, baèng nhöõng
khaúng ñònh nghòch vôùi chaân lyù, laø loãi phaïm ñeán coâng baèng vaø baùc
aùi. Tính quy toäi caøng lôùn hôn, khi yù höôùng ñaùnh löøa coù nguy cô gaây
ra nhöõng haäu quaû tai haïi cho nhöõng ai bò lìa xa ñieàu chaân thaät.
2486. Söï noùi doái (bôûi vì xuùc phaïm ñeán nhaân ñöùc chaân thaät), thaät
söï laø moät baïo löïc ñoái vôùi tha nhaân. Noù laøm toån thöông ngöôøi ñoù veà
khaû naêng nhaän thöùc, laø ñieàu kieän cuûa moïi phaùn ñoaùn vaø moïi quyeát
ñònh. Noù laø maàm moáng söï chia reõ giöõa caùc taâm trí vaø maàm moáng
moïi ñieàu xaáu do chia reõ gaây ra. Noùi doái laø tai hoïa cho moïi xaõ hoäi;
1607 noù phaù huûy söï tin töôûng giöõa con ngöôøi vaø caét ñöùt caùc töông quan
deät neân xaõ hoäi.
2487. Baát cöù loãi phaïm naøo nghòch vôùi söï coâng baèng vaø chaân lyù ñeàu
1459 ñoøi phaûi coù boån phaän ñeàn buø, maëc duø taùc giaû cuûa noù ñaõ ñöôïc tha
thöù. Khi khoâng theå ñeàn buø loãi phaïm caùch coâng khai, thì phaûi laøm
caùch kín ñaùo; neáu khoâng theå ñeàn buø caùch tröïc tieáp cho ngöôøi bò
2412 haïi, thì phaûi ñeàn buø cho ngöôøi aáy moät caùch luaân lyù, vì lyù do baùc aùi.
Boån phaän ñeàn buø naøy cuõng lieân quan tôùi nhöõng loãi phaïm nghòch
vôùi thanh danh cuûa ngöôøi khaùc. Vieäc ñeàn buø naøy – ñeàn buø luaân lyù
(moralis reparatio) vaø coù khi laø ñeàn buø vaät chaát (materialis
reparatio), – phaûi ñöôïc thaåm ñònh theo möùc ñoä söï thieät haïi ñaõ gaây
ra. Söï ñeàn buø baét buoäc theo löông taâm.
IV. TOÂN TROÏNG CHAÂN LYÙ

VERITATIS OBSERVANTIA
1740 2488. Quyeàn truyeàn thoâng chaân lyù khoâng phaûi laø tuyeät ñoái. Moãi
ngöôøi phaûi soáng phuø hôïp vôùi giôùi luaät yeâu thöông huynh ñeä cuûa Tin
Möøng. Trong nhöõng tröôøng hôïp cuï theå, giôùi luaät naøy ñoøi hoûi phaûi
caân nhaéc caån thaän xem coù phaûi toû baøy söï thaät, hay khoâng toû baøy,
cho ngöôøi yeâu caàu.
2489. Ñöùc meán vaø söï toân troïng chaân lyù phaûi quyeát ñònh caâu traû lôøi
cho moïi yeâu caàu thoâng tin hay truyeàn thoâng. Lôïi ích vaø söï an toaøn
cuûa tha nhaân, söï toân troïng ñôøi tö, coâng ích, laø nhöõng lyù do ñuû ñeå
2284 laøm thinh khoâng noùi ñieàu ngöôøi khaùc khoâng ñöôïc bieát, hay ñeå duøng
lôøi leõ khoân ngoan. Boån phaän traùnh gaây göông xaáu thöôøng ñoøi buoäc
phaûi im laëng nghieâm ngaët. Khoâng ai bò buoäc phaûi toû baøy moät söï
thaät cho ngöôøi khoâng coù quyeàn ñöôïc bieát240.
1467 2490. Bí maät cuûa bí tích Giao Hoaø laø thaùnh thieâng vaø khoâng ñöôïc
tieát loä baát cöù vì lyù do naøo. “AÁn tín bí tích laø ñieàu baát khaû xaâm
240
X. Hc 27,17; Cn 25,9-10.
phaïm; vì theá, tuyeät ñoái caám cha giaûi toäi khoâng ñöôïc tieát loä hoái
nhaân baèng lôøi noùi hay baèng caùch naøo khaùc, vaø vì baát cöù lyù do
gì”241.
2491. Nhöõng bí maät ngheà nghieäp – chaúng haïn, cuûa caùc nhaø chính
trò, quaân nhaân, y só, luaät gia - hoaëc chuyeän taâm söï coù lôøi theà giöõ
kín, phaûi ñöôïc giöõ bí maät, tröø nhöõng tröôøng hôïp ngoaïi leä, laø khi
vieäc giöõ bí maät seõ gaây ra cho ngöôøi noùi, ngöôøi nghe, hoaëc moät ñeä
tam nhaân, nhöõng thieät haïi raát nghieâm troïng, vaø chæ coù theå traùnh
ñöôïc nhöõng ñieàu ñoù baèng vieäc noùi ra söï thaät. Nhöõng chuyeän rieâng
tö, maëc daàu khoâng coù lôøi theà giöõ kín, cuõng khoâng ñöôïc tieát loä neáu
coù haïi cho tha nhaân, tröø khi coù lyù do nghieâm troïng vaø töông xöùng.
2492. Moãi ngöôøi buoäc phaûi giöõ söï thaän troïng chính ñaùng ñoái vôùi 2522
ñôøi tö cuûa caùc nhaân vò. Nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm veà truyeàn
thoâng phaûi giöõ söï quaân bình chính ñaùng giöõa caùc ñoøi hoûi cuûa coâng
ích vôùi söï toân troïng caùc quyeàn caù nhaân. Söï xaâm phaïm cuûa thoâng
tin vaøo ñôøi tö cuûa nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng chính trò hoaëc hoaït ñoäng
coâng coäng laø ñaùng leân aùn, tuyø theo möùc ñoä noù phaïm ñeán söï rieâng
tö vaø söï töï do cuûa hoï.
V. SÖÛ DUÏNG CAÙC PHÖÔNG TIEÄN TRUYEÀN THOÂNG XAÕ HOÄI

USUS MEDIORUM COMMUNICATIONIS SOCIALIS
2493. Trong xaõ hoäi hieän ñaïi, caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi
coù moät vai troø khaù quan troïng trong vieäc thoâng tin, vieäc thaêng tieán
vaên hoùa vaø vieäc ñaøo taïo. Vai troø naøy gia taêng vì caùc tieán boä kyõ
thuaät, vì löôïng thoâng tin phong phuù vaø ña daïng, vì aûnh höôûng cuûa
noù treân dö luaän.
2494. Vieäc thoâng tin nhôø caùc phöông tieän truyeàn thoâng nhaèm phuïc 1906
vuï coâng ích242. Xaõ hoäi coù quyeàn ñöôïc bieát nhöõng thoâng tin döïa treân
söï thaät, söï töï do, ñöùc coâng baèng vaø tình lieân ñôùi.
“Vieäc thöïc thi ñuùng ñaén quyeàn naøy ñoøi hoûi noäi dung cuûa vieäc
truyeàn thoâng phaûi luoân xaùc thöïc vaø, vaãn giöõ ñöùc coâng baèng vaø
baùc aùi, phaûi luoân ñaày ñuû; ngoaøi ra, veà caùch thöùc, truyeàn thoâng
phaûi löông thieän vaø thích hôïp, nghóa laø, phaûi tuyeät ñoái tuaân giöõ
caùc luaät luaân lyù, caùc quyeàn hôïp phaùp vaø phaåm giaù cuûa con ngöôøi,
caû trong vieäc saên tin laãn vieäc loan tin”243.
2495. “Ñieàu caàn thieát laø moïi thaønh phaàn cuûa xaõ hoäi cuõng phaûi chu 906
toaøn caùc boån phaän coâng baèng vaø baùc aùi cuûa mình trong laõnh vöïc
naøy; vì vaäy, hoï cuõng phaûi söû duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ
241
242
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Inter mirifica, 11: AAS 56 (1964) 148-149.
243
CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Inter mirifica, 5: AAS 56 (1964) 147.
hoäi ñeå goùp phaàn laøm neân vaø truyeàn baù nhöõng dö luaän laønh
maïnh”244. Tình lieân ñôùi xuaát hieän nhö hieäu quaû cuûa söï truyeàn
thoâng chaân thaät vaø coâng baèng, vaø cuûa vieäc töï do löu haønh caùc yù
töôûng, laø nhöõng ñieàu coå voõ söï hieåu bieát vaø toân troïng tha nhaân.
2496. Nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi (ñaëc bieät nhöõng
phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng) coù theå laøm phaùt sinh moät taâm
hoàn thuï ñoäng naøo ñoù nôi nhöõng ngöôøi tieáp nhaän, khieán hoï trôû
thaønh nhöõng ngöôøi tieâu thuï thieáu caûnh giaùc ñoái vôùi nhöõng thoâng
2525 tin vaø hình aûnh ñöôïc phoå bieán. Bôûi vaäy, nhöõng ngöôøi tieáp nhaän
phaûi giöõ ñieàu ñoä vaø kyû luaät ñoái vôùi caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi
chuùng. Hoï phaûi taïo cho mình moät löông taâm saùng suoát vaø ngay
thaúng, nhôø ñoù hoï coù theå choáng laïi nhöõng aûnh höôûng thieáu löông
thieän moät caùch deã daøng hôn.
2497. Chính vì nhieäm vuï cuûa mình, nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm veà
vieäc thoâng tin, khi phoå bieán thoâng tin, coù nghóa vuï phuïc vuï chaân lyù
vaø khoâng ñöôïc xuùc phaïm tôùi ñöùc baùc aùi. Hoï cuõng phaûi coá gaéng ñeå
vöøa toân troïng baûn chaát caùc söï kieän, vöøa toân troïng nhöõng giôùi haïn
cuûa vieäc pheâ phaùn caùc nhaân vò. Hoï phaûi traùnh phæ baùng.
2237 2498. “Quyeàn bính daân söï coù nhöõng boån phaän ñaëc bieät trong vaán
ñeà naøy vì coâng ích…. Vì nhieäm vuï cuûa mình, hoï phaûi baûo veä vaø
beânh vöïc söï töï do ñích thöïc vaø chính ñaùng trong vieäc thoâng tin”245.
Baèng caùch ban haønh caùc luaät leä vaø xem xeùt vieäc aùp duïng caùc luaät
2286 leä ñoù, coâng quyeàn phaûi baûo ñaûm “keûo vieäc söû duïng sai caùc phöông
tieän truyeàn thoâng khieán gaây ra nhöõng thieät haïi nghieâm troïng cho
phong hoaù vaø cho nhöõng tieán boä cuûa xaõ hoäi” 246. Hoï phaûi tröøng phaït
vieäc vi phaïm quyeàn giöõ thanh danh vaø bí maät ñôøi tö cuûa moãi ngöôøi.
Chính quyeàn phaûi thoâng baùo kòp thôøi vaø ñuùng ñaén nhöõng thoâng tin
lieân heä ñeán lôïi ích cuûa ñaïi chuùng hoaëc giaûi ñaùp nhöõng baän taâm
chính ñaùng cuûa daân chuùng. Khoâng gì coù theå bieän minh cho vieäc
duøng nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng ñeå ñöa ra nhöõng thoâng tin
sai laïc nhaèm leøo laùi dö luaän. Nhöõng can thieäp cuûa chính quyeàn
khoâng ñöôïc laøm toån thöông söï töï do cuûa caùc caù nhaân vaø caùc nhoùm.
2499. YÙ thöùc luaân lyù toá giaùc tai hoaï cuûa caùc Nhaø Nöôùc ñoäc taøi,
xuyeân taïc chaân lyù moät caùch coù heä thoáng, duøng caùc phöông tieän
1903 truyeàn thoâng ñeå thoáng trò dö luaän veà chính trò, “giaät daây” caùc bò
caùo vaø chöùng nhaân trong caùc vuï aùn coâng khai vaø cho raèng hoï cuûng
coá ñöôïc aùch chuyeân cheá cuûa hoï baèng caùch ngaên chaën vaø ñaøn aùp
nhöõng gì hoï coi nhö “troïng toäi veà tö töôûng”.
244
245
246
VI. CHAÂN LYÙ, VEÛ ÑEÏP VAØ NGHEÄ THUAÄT THAÙNH

VERITAS, PULCHRITUDO ET ARS SACRA
2500. Nieàm vui tinh thaàn vaø veû ñeïp luaân lyù, ñi ñoâi vôùi vieäc thöïc thi 1804
ñieàu thieän. Cuõng vaäy, chaân lyù mang laïi nieàm vui vaø aùnh huy hoaøng
cuûa veû ñeïp tinh thaàn. Chaân lyù, töï noù, laø ñeïp. Chaân lyù ñöôïc dieãn taû
baèng lôøi noùi, söï dieãn taû höõu lyù cuûa nhaän thöùc veà thöïc taïi ñöôïc taïo
döïng vaø khoâng ñöôïc taïo döïng, laø caàn thieát cho con ngöôøi ñaõ ñöôïc
phuù ban trí tueä, nhöng chaân lyù cuõng coù theå ñöôïc con ngöôøi dieãn taû
baèng nhöõng hình thöùc khaùc nhau, ñeå boå tuùc cho nhau, nhaát laø khi
vaán ñeà phaûi gôïi leân laïi bao haøm ñieàu khoân taû, nhöõng ñieàu saâu
thaúm cuûa traùi tim con ngöôøi, nhöõng ñieàu cao vôøi cuûa linh hoàn vaø
maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa. Ngay tröôùc khi Ngaøi töï maïc khaûi cho
con ngöôøi baèng nhöõng lôøi chaân lyù, Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc maïc khaûi
cho hoï qua ngoân ngöõ phoå quaùt laø coâng trình taïo döïng, taùc phaåm
cuûa Ngoâi Lôøi cuûa Ngaøi, cuûa Ñöùc Khoân Ngoan cuûa Ngaøi: qua traät töï 341
vaø söï haøi hoaø cuûa vuõ truï – caû treû thô laãn nhaø khoa hoïc ñeàu khaùm
phaù ñöôïc –, “vì caùc thoï taïo caøng lôùn lao ñeïp ñeõ, thì caøng giuùp nhaän
ra Ñaáng taïo thaønh” (Kn 13,5), “vì chính Ñaáng Taïo Hoaù moïi loaøi laø 2129
taùc giaû cuûa muoân veû ñeïp” (Kn 13,3).
Thaät vaäy, Ñöùc Khoân Ngoan “toûa ra töø quyeàn naêng Thieân Chuùa
vaø röïc leân trong ngaàn töø vinh hieån Ñaáng Toaøn Naêng, neân khoâ ng
theå vöông moät tì oá; Ñöùc Khoân Ngoan phaûn chieáu aùnh saùng vónh
cöûu, laø taám göông trong phaûn aùnh hoaït ñoäng cuûa Thieân Chuùa, laø
hình aûnh loøng nhaân haäu cuûa Ngaøi” (Kn 7,25-26). “Ñöùc Khoân
Ngoan röïc rôõ hôn maët trôøi, troåi vöôït muoân tinh tuù; so vôùi Ñöùc
Khoân Ngoan, aùnh saùng coøn keùm xa. Bôûi tröôùc maøn ñeâm, aùnh
saùng ñaønh phaûi lui böôùc. Coøn Ñöùc Khoân Ngoan, chaúng gian taø
naøo thaéng noåi” (Kn 7,29-30). “Veû ñeïp cuûa Ñöùc Khoân Ngoan laøm
toâi say ñaém” (Kn 8,2).
2501. “Ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa” 247, con ngöôøi
cuõng dieãn taû chaân lyù veà töông quan cuûa mình vôùi Thieân Chuùa Saùng
Taïo baèng veû ñeïp cuûa caùc taùc phaåm ngheä thuaät cuûa mình. Thaät vaäy,
ngheä thuaät laø moät hình thöùc dieãn taû chæ rieâng con ngöôøi môùi coù;
vöôït leân treân vieäc coá gaéng thoaû maõn nhöõng nhu caàu sinh toàn, laø
ñieàu chung cuûa moïi sinh vaät, ngheä thuaät laø söï ñaày traøn chan chöùa,
ñöôïc ban taëng caùch nhöng khoâng, söï giaøu sang noäi taâm cuûa con
ngöôøi. Xuaát phaùt töø taøi naêng do Ñaáng Taïo Hoaù ban, vaø töø noã löïc
cuûa chính con ngöôøi, ngheä thuaät laø moät hình thöùc cuûa söï khoân
ngoan thöïc tieãn, keát hôïp kieán thöùc vôùi taøi kheùo leùo 248, ñeå taïo hình
theå cho chaân lyù cuûa moät thöïc taïi, baèng thöù ngoân ngöõ coù theå caûm
247
X. St 1,26.
248
X. Kn 7,17.
nhaän ñöôïc baèng maét thaáy vaø baèng tai nghe. Nhö vaäy ngheä thuaät
339 bao haøm moät söï töông töï naøo ñoù vôùi hoaït ñoäng cuûa Thieân Chuùa
trong coâng trình taïo döïng, theo möùc ñoä ngheä thuaät ñöôïc gôïi höùng
bôûi chaân lyù veà vaïn vaät vaø loøng yeâu meán vaïn vaät. Cuõng nhö baát cöù
hoaït ñoäng naøo khaùc cuûa con ngöôøi, ngheä thuaät khoâng coù muïc ñích
tuyeät ñoái nôi chính noù, nhöng ñöôïc quy höôùng veà con ngöôøi, vaø trôû
neân cao quyù nhôø muïc ñích toái haäu laø con ngöôøi249.
1156-1162 2502. Ngheä thuaät thaùnh seõ thaät vaø ñeïp, khi nhôø hình thöùc thích
hôïp, noù ñaùp öùng vôùi ôn goïi rieâng cuûa noù: trong ñöùc tin vaø trong söï
toân thôø, ngheä thuaät thaùnh gôïi leân vaø toân vinh maàu nhieäm sieâu vieät
cuûa Thieân Chuùa, veû ñeïp sieâu phaøm voâ hình cuûa chaân lyù vaø cuûa tình
yeâu, ñaõ xuaát hieän nôi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng “laø phaûn aùnh veû huy hoaøng,
laø hình aûnh trung thöïc cuûa baûn theå Thieân Chuùa” (Dt 1,3), “nôi
Ngöôøi, taát caû söï vieân maõn cuûa thaàn tính hieän dieän caùch cuï theå”
(Cl 2,9), Ngöôøi laø veû ñeïp thieâng lieâng ñang toaû chieáu nôi Ñöùc Trinh
Nöõ raát thaùnh Meï Thieân Chuùa, nôi caùc Thieân thaàn vaø caùc Thaùnh.
Ngheä thuaät thaùnh ñích thöïc ñöa con ngöôøi ñeán vieäc toân thôø, vieäc
caàu nguyeän vaø vieäc yeâu meán Thieân Chuùa laø Ñaáng Taïo Hoaù vaø Cöùu
Ñoä, Ñaáng Thaùnh Thieän vaø Thaùnh Hoùa.
2503. Vì vaäy, caùc Giaùm muïc, hoaëc chính caùc ngaøi hoaëc qua caùc vò
ñaïi dieän, phaûi löu taâm coå voõ ngheä thuaät thaùnh, coå truyeàn cuõng nhö
hieän ñaïi, trong moïi hình thöùc cuûa noù, vaø, cuõng vôùi söï löu taâm ñaïo
haïnh ñoù, loaïi tröø khoûi phuïng vuï vaø nhöõng nôi thôø phöôïng moïi ñieàu
khoâng phuø hôïp vôùi chaân lyù ñöùc tin vaø vôùi veû ñeïp ñích thöïc cuûa
ngheä thuaät thaùnh250.
TOÙM LÖÔÏC
2504. “Ngöôi khoâng ñöôïc laøm chöùng gian haïi ngöôøi” (Xh 20,16).
Caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ “maëc laáy con ngöôøi môùi laø con ngöôøi
ñaõ ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa ñeå thaät söï soán g coâng
chính vaø thaùnh thieän” (Ep 4,24).
2505. Chaân lyù hoaëc söï chaân thaät laø moät nhaân ñöùc, coát taïi vieäc con
ngöôøi toû ra mình thaønh thaät trong caùc haønh vi cuûa mình, vaø thaønh
thaät trong caùc lôøi noùi cuûa mình, traùnh xa loái soáng hai maët, doái traù
vaø ñaïo ñöùc giaû.
249
X. ÑGH Pioâ XII, Nuntius radiophonicus (25/12/1955): AAS 48 (1956) 26-41; Id., Nuntius
radiophonicus sociis sodalitatis iuvenum operariorum christianorum (J.O.C.) (3/9/1950):
AAS 42 (1950) 639-642.
250
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 122-127: AAS 56 (1964) 130-132.
2506. Kitoâ höõu khoâng ñöôïc “hoå theïn vì phaûi laøm chöùng cho Chuùa”
(2 Tm 1,8) baèng vieäc laøm cuõng nhö baèng lôøi noùi. Söï töû ñaïo laø vieäc
laøm chöùng cao caû nhaát cho chaân lyù ñöùc tin.
2507. Söï toân troïng thanh danh vaø danh döï cuûa caùc nhaân vò caám
moïi thaùi ñoä vaø moïi lôøi noùi nhaèm noùi xaáu hay vu khoáng.
2508. Noùi doái laø noùi ñieàu sai söï thaät, vôùi yù ñònh ñaùnh löøa ngöôøi
laân caän.
2509. Ai loãi phaïm nghòch vôùi chaân lyù thì buoäc phaûi ñeàn buø.
2510. “Khuoân vaøng thöôùc ngoïc” (“Regula aurea”), trong nhöõng
tröôøng hôïp cuï theå, giuùp chuùng ta phaân ñònh xem coù phaûi toû baøy söï
thaät, hay khoâng toû baøy, cho ngöôøi yeâu caàu.
2511. “AÁn tín bí tích laø ñieàu baát khaû xaâm phaïm”251. Caùc bí maät
ngheà nghieäp phaûi ñöôïc giöõ kín. Khoâng ñöôïc tieát loä nhöõng chuyeän
taâm söï coù theå laøm haïi cho nhöõng ngöôøi khaùc.
2512. Xaõ hoäi coù quyeàn ñöôïc bieát nhöõng thoâng tin döïa treân söï thaät,
söï töï do, ñöùc coâng baèng. Phaûi giöõ ñieàu ñoä vaø kyû luaät khi söû duïng
caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi.
2513. Myõ thuaät, nhöng chuû yeáu laø ngheä thuaät thaùnh, “töï baûn chaát,
nhaèm dieãn taû veû ñeïp voâ bieân cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc caûm nghieäm
moät caùch naøo ñoù qua nhöõng taùc phaåm cuûa con ngöôøi; ngheä thuaät
naøy caøng laøm cho Thieân Chuùa ñöôïc ca tuïng vaø toân vinh hôn, moät
khi nhöõng taùc phaåm ñoù khoâng nhaèm chuû ñích naøo khaùc, ngoaøi söï
goùp phaàn toái ña ñeå quy höôùng taâm trí con ngöôøi soát saéng veà cuøng
Thieân Chuùa”252.
Muïc 9
Ñieàu Raên Thöù Chín
Articulus 9
Nonum praeceptum
“Ngöôi khoâng ñöôïc ham muoán nhaø ngöôøi ta. Ngöôi khoâng ñöôïc
ham muoán vôï ngöôøi ta, toâi nam tôù nöõ, con boø, con löøa hay baát cöù
vaät gì cuûa ngöôøi ta” (Xh 20,17).
251
252
“Ai nhìn ngöôøi phuï nöõ maø theøm muoán thì trong loøng ñaõ ngoaïi
tình vôùi ngöôøi aáy roài” (Mt 5,28).
377, 400 2514. Thaùnh Gioan phaân bieät ba loaïi ham muoán hoaëc duïc voïng:
duïc voïng cuûa xaùc thòt, duïc voïng cuûa ñoâi maét, vaø loái soáng kieâu kyø253.
Theo truyeàn thoáng daïy giaùo lyù Coâng giaùo, ñieàu raên thöù chín caám
duïc voïng cuûa xaùc thòt, ñieàu raên thöù möôøi caám theøm muoán cuûa caûi
cuûa tha nhaân.
405 2515. Theo ngöõ nguyeân, “duïc voïng” coù theå chæ moïi hình thöùc öôùc
muoán cuûa con ngöôøi. Thaàn hoïc Kitoâ giaùo duøng töø naøy vôùi yù nghóa
ñaëc bieät chæ ham muoán cuûa giaùc quan ñi ngöôïc vôùi hoaït ñoäng cuûa lyù
trí con ngöôøi. Thaùnh Phaoloâ so saùnh noù vôùi söï noåi loaïn cuûa “xaùc
thòt” choáng laïi “tinh thaàn”254. Duïc voïng xuaát phaùt töø söï baát tuaân
cuûa toäi ñaàu tieân255. Noù laøm hoãn loaïn caùc naêng löïc luaân lyù con ngöôøi
vaø, duø töï noù khoâng phaûi laø toäi, nhöng noù höôùng con ngöôøi ñeán choã
phaïm toäi256.
362 2516. Bôûi vì con ngöôøi laø moät höõu theå phöùc hôïp, tinh thaàn vaø theå
xaùc, neân trong con ngöôøi ñaõ saün coù moät söï caêng thaúng naøo ñoù, moät
cuoäc chieán ñaáu naøo ñoù giöõa caùc khuynh höôùng cuûa “tinh thaàn” vaø
cuûa “xaùc thòt”. Nhöng thaät ra, cuoäc chieán ñoù laø di saûn cuûa toäi loãi,
vöøa laø haäu quaû, vöøa laø moät baèng chöùng cuûa toäi. Ñaây laø kinh
407 nghieäm haèng ngaøy veà cuoäc chieán thieâng lieâng:
“Ñoái vôùi thaùnh Toâng Ñoà, vaán ñeà khoâng phaûi laø khinh thöôøng hay
keát aùn thaân xaùc, vì cuøng vôùi linh hoàn thieâng lieâng, thaân xaùc taïo
neân baûn tính cuûa con ngöôøi vaø nhaân caùch chuû quan cuûa moãi
ngöôøi. Traùi laïi thaùnh Toâng Ñoà noùi ñeán nhöõng coâng vieäc, hay noùi
ñuùng hôn, ñeán nhöõng thoùi quen beàn vöõng toát hoaëc xaáu veà maët
luaân lyù – caùc nhaân ñöùc vaø caùc thoùi xaáu -, laø keát quaû cuûa söï vaâng
phuïc (trong tröôøng hôïp thöù nhaát) hoaëc cuûa söï choáng ñoái (trong
tröôøng hôïp thöù hai) ñoái vôùi haønh ñoäng cöùu ñoä cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn. Vì vaäy ngaøi vieát: ‘Neáu chuùng ta soáng nhôø Thaàn Khí, thì
cuõng haõy nhôø Thaàn Khí maø tieán böôùc’ (Gl 5,25)”257.
I. THANH TAÅY TRAÙI TIM

PURIFICATIO CORDIS
368 2517. Traùi tim laø nôi cuûa nhaân caùch luaân lyù: “Töï loøng phaùt xuaát
nhöõng yù ñònh gian taø, nhöõng toäi gieát ngöôøi, ngoaïi tình, taø daâm”
253
X. 1 Ga 2,16.
254
X. Gl 5,16.17.24; Ep 2,3.
255
X. St 3,11.
256
257
ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Dominum et vivificantem, 55: AAS 78 (1986) 877-878.
(Mt 15,19). Cuoäc chieán ñaáu choáng laïi duïc voïng xaùc thòt phaûi caàn
ñeán vieäc thanh taåy traùi tim vaø thöïc thi ñöùc tieát ñoä: 1809
“Haõy soáng ñôn sô, trong traéng, thì baïn seõ neân nhö treû thô,
khoâng bieát ñeán ñieàu aùc ñang huûy hoaïi ñôøi soáng con ngöôøi”258.
2518. Moái phuùc thöù saùu coâng boá: “Phuùc thay ai coù traùi tim trong
saïch, vì hoï seõ ñöôïc nhìn thaáy Thieân Chuùa” (Mt 5,8). Nhöõng ngöôøi
coù “traùi tim trong saïch” laø nhöõng ngöôøi bieát laøm cho trí tueä vaø yù
chí cuûa mình phuø hôïp vôùi nhöõng ñoøi hoûi cuûa söï thaùnh thieän cuûa
Thieân Chuùa, chuû yeáu trong ba laõnh vöïc: trong ñöùc meán259, trong söï
khieát tònh hoaëc söï ngay thaúng veà tính duïc260, trong söï yeâu meán
chaân lyù vaø ñöùc tin chính thoáng261. Coù moái daây lieân keát giöõa söï 94
trong saïch cuûa traùi tim, cuûa thaân theå vaø cuûa ñöùc tin:
Caùc tín höõu phaûi tin caùc ñieàu trong Tín bieåu, “ñeå nhôø tin, hoï
vaâng phuïc Thieân Chuùa, nhôø vaâng phuïc, hoï soáng ngay thaúng, nhôø
soáng ngay thaúng, hoï thanh luyeän traùi tim, vaø nhôø thanh luyeän
traùi tim, hoï coù theå hieåu ñieàu hoï tin”262. 158
2519. Nhöõng ngöôøi coù “traùi tim trong saïch” ñöôïc höùa laø seõ ñöôïc 2548
nhìn thaáy Thieân Chuùa maët giaùp maët vaø trôû neân gioáng nhö Ngaøi263.
Söï trong saïch cuûa traùi tim laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ñöôïc thaáy 2819
Thieân Chuùa. Ngay töø baây giôø, traùi tim trong saïch giuùp chuùng ta
bieát nhìn moïi söï theo caùi nhìn cuûa Thieân Chuùa, bieát ñoùn nhaän tha
nhaân nhö “ngöôøi laân caän”; traùi tim trong saùch khieán chuùng ta bieát
nhaän ra thaân theå con ngöôøi, cuûa mình vaø cuûa ngöôøi laân caän, nhö
ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhö söï bieåu loä veû ñeïp thaàn linh. 2501
II. CHIEÁN ÑAÁU ÑEÅ SOÁNG TRONG SAÏCH

PRO PURITATE DIMICATIO
2520. Bí tích Röûa Toäi ñem ñeán cho ngöôøi laõnh nhaän ôn thanh taåy 1264
khoûi moïi toäi loãi. Nhöng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa coøn phaûi tieáp tuïc
chieán ñaáu choáng laïi duïc voïng xaùc thòt vaø nhöõng ham muoán voâ traät
töï. Vôùi aân suûng cuûa Thieân Chuùa, hoï seõ ñaït ñöôïc ñieàu ñoù:
– Nhôø nhaân ñöùc vaø ôn khieát tònh, bôûi vì ñöùc khieát tònh cho pheùp 2337
yeâu thöông baèng traùi tim ngay thaúng vaø khoâng phaân chia;
– Nhôø yù höôùng trong saïch, coát taïi vieäc nhaém ñeán muïc ñích thaät 1752
cuûa con ngöôøi: vôùi caùi nhìn ñôn sô, ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa coá
258
Hermas, Pastor, 27, 1 (mandatum 2, 1): SC 53, 146 (Funk 1, 70).
259
X. 1 Tx 4,3-9; 2 Tm 2,22.
260
X. 1 Tx 4,7; Cl 3,5; Ep 4,19.
261
X. Tt 1,15; 1 Tm 1,3-4; 2 Tm 2,23-26.
262
Thaùnh Augustinoâ, De fide et Symbolo, 10, 25: CSEL 25, 32 (PL 40, 196).
263
X. 1 Cr 13,12; 1 Ga 3,2.
gaéng tìm kieám vaø chu toaøn thaùnh yù Thieân Chuùa trong moïi
söï264.
1762 – Nhôø caùi nhìn trong saïch, beân ngoaøi vaø trong loøng; nhôø kieåm
soaùt ñöôïc caùc giaùc quan vaø trí töôûng töôïng; nhôø khöôùc töø moïi
vui thuù trong nhöõng tö töôûng khoâng trong saïch, loâi keùo ta lìa
xa con ñöôøng caùc giôùi raên cuûa Thieân Chuùa: “Thaáy ñieàu xaáu, keû
ngu si ñoäng loøng ham muoán” (Kn 15,5):
2846 – Nhôø caàu nguyeän:
“Con cöù töôûng tieát duïc ñöôïc laø do töï söùc cuûa rieâng mình (...)
nhöng thöïc ra con ñaâu coù bieát. Con quaù khôø daïi neân khoâng bieát
raèng, neáu Chuùa khoâng ban ôn, thì khoâng ai coù theå soáng tieát duïc
ñöôïc. Con chaéc chaén Chuùa seõ ban ôn, neáu con tha thieát keâu caàu
vaø vöõng tin phoù thaùc nôi Chuùa”265.
2521. Söï trong saïch ñoøi phaûi coù söï neát na. Ñaây laø moät phaàn khoâng
theå thieáu cuûa ñöùc tieát ñoä. Söï neát na giöõ gìn söï thaân maät cuûa con
ngöôøi. Noù töø choái phoâ baøy nhöõng gì phaûi giöõ kín. Noù höôùng veà ñöùc
khieát tònh vaø cuõng chöùng toû söï deø daët cuûa ñöùc khieát tònh. Söï neát
na höôùng daãn caùi nhìn vaø cöû chæ cho phuø hôïp vôùi phaåm giaù cuûa con
ngöôøi vaø phaåm giaù cuûa söï keát hôïp cuûa hoï.
2492 2522. Söï neát na baûo veä maàu nhieäm cuûa con ngöôøi vaø maàu nhieäm
cuûa tình yeâu cuûa hoï. Noù môøi goïi nhaãn naïi vaø ñieàu ñoä trong quan heä
yeâu ñöông; noù ñoøi hoûi tuaân giöõ caùc ñieàu kieän cuûa söï daâng hieán vaø
cuûa nghóa vuï vónh vieãn giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Söï neát na
chính laø söï ñoan trang. Noù gôïi höùng cho vieäc löïa choïn y phuïc. Noù
giöõ thinh laëng hay deø daët, khi coù nguy cô toø moø thieáu laønh maïnh.
Söï neát na chính laø söï thaän troïng.
2354 2523. Coù söï neát na cuûa tình caûm cuõng nhö cuûa thaân xaùc. Chaúng
haïn, neát na choáng laïi vieäc phôi baøy thaân xaùc con ngöôøi ñeå thoûa
maõn thò duïc trong quaûng caùo, hoaëc choáng laïi vieäc caùc phöông tieän
truyeàn thoâng ñi quaù xa trong vieäc khai thaùc nhöõng ñieàu thaàm kín
thaân maät. Söï neát na gôïi höùng cho moät caùch soáng, giuùp choáng laïi
nhöõng quyeán ruõ cuûa thôøi trang vaø aùp löïc cuûa caùc traøo löu tö töôûng
thôøi thöôïng.
2524. Caùch thöùc giöõ söï neát na khaùc nhau theo töøng neàn vaên hoùa.
Tuy nhieân baát cöù ôû ñaâu, noù vaãn laø moät tröïc caûm veà phaåm giaù
thieâng lieâng ñaëc thuø cuûa con ngöôøi. Söï neát na phaùt sinh do söï yù
thöùc raèng mình laø moät chuû theå. Daïy cho treû em vaø thieáu nieân nam
nöõ bieát giöõ neát na laø khôi daäy söï toân troïng nhaân vò.
264
X. Rm 12,2; Cl 1,10.
265
2525. Ñöùc trong saïch Kitoâ giaùo ñoøi hoûi söï thanh taåy baàu khí xaõ 2344
hoäi. Ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi phaûi
quan taâm ñeán söï toân troïng vaø söï thaän troïng trong vieäc thoâng tin.
Söï trong saïch cuûa traùi tim giaûi thoaùt khoûi naïn khieâu daâm ñang lan
traøn vaø ñaåy xa nhöõng maøn trình dieãn nhaèm khuyeán khích söï toø
moø khoâng trong saïch vaø nhöõng hình aûnh khoâng ñöùng ñaén.
2526. Chuû tröông soáng phoùng tuùng phaùt xuaát töø quan nieäm sai laïc 1740
veà söï töï do cuûa con ngöôøi. Muoán coù töï do ñích thöïc, ñieàu tieân quyeát
laø con ngöôøi phaûi ñöôïc giaùo duïc veà luaät luaân lyù. Phaûi ñoøi hoûi nhöõng
ngöôøi coù traùch nhieäm giaùo duïc daïy cho ngöôøi treû bieát toân troïng söï
thaät, caùc phaåm chaát cuûa traùi tim vaø phaåm giaù luaân lyù vaø thieâng
lieâng cuûa con ngöôøi.
2527. “Tin Möøng cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng ngöøng ñoåi môùi ñôøi soáng vaø 1204
vaên hoùa cuûa con ngöôøi ñaõ sa ngaõ, choáng laïi vaø loaïi boû nhöõng sai
laàm vaø ñieàu xaáu, xuaát phaùt do söùc quyeán ruõ thöôøng xuyeân cuûa toäi
loãi. Tin Möøng khoâng ngöøng thanh taåy vaø naâng cao caùc phong hoùa
cuûa caùc daân toäc. Nhôø nhöõng nguoàn phong phuù töø treân cao, Tin
Möøng laøm troå sinh hoa traùi, nhö töø beân trong, caùc phaåm chaát tinh
thaàn vaø caùc truyeàn thoáng cuûa moãi daân toäc vaø moãi thôøi ñaïi. Tin
Möøng cuûng coá, kieän toaøn vaø phuïc hoài nhöõng ñieàu ñoù trong Ñöùc
Kitoâ”266.
TOÙM LÖÔÏC
2528. “Ai nhìn ngöôøi phuï nöõ maø theøm muoán thì trong loøng ñaõ
ngoaïi tình vôùi ngöôøi aáy roài” (Mt 5,28).
2529. Ñieàu raên thöù chín khôi daäy söï tænh thöùc choáng laïi söï ham
muoán hoaëc duïc voïng xaùc thòt.
2530. Cuoäc chieán ñaáu choáng laïi duïc voïng xaùc thòt phaûi caàn ñeán
vieäc thanh taåy traùi tim vaø thöïc thi ñöùc tieát ñoä.
2531. Söï trong saïch cuûa traùi tim seõ laøm cho chuùng ta ñöôïc nhìn
thaáy Thieân Chuùa: ngay töø baây giôø, traùi tim trong saïch giuùp chuùng
ta bieát nhìn moïi söï theo caùi nhìn cuûa Thieân Chuùa.
2532. Söï thanh taåy traùi tim ñoøi hoûi vieäc caàu nguyeän, thöïc thi ñöùc
khieát tònh, söï trong saïch cuûa yù höôùng vaø cuûa caùi nhìn.
2533. Söï trong saïch cuûa traùi tim ñoøi hoûi söï neát na, nghóa laø nhaãn
naïi, ñoan trang vaø thaän troïng. Söï neát na gìn giöõ söï thaân maät cuûa
con ngöôøi.
266
Muïc 10
Ñieàu Raên Thöù Möôøi
Articulus 10
Decimum praeceptum
“Ngöôi khoâng ñöôïc ham muoán ... baát cöù vaät gì cuûa ngöôøi ta”
(Xh 20,17).
“Ngöôi khoâng ñöôïc theøm muoán nhaø cuûa ngöôøi ta, ñoàng ruoäng, toâi
tôù nam nöõ, con boø, con löøa, hay baát cöù vaät gì cuûa ngöôøi ta”
(Ñnl 5,21).
“Kho taøng cuûa anh ôû ñaâu, thì loøng anh ôû ñoù” (Mt 6,21).
2534. Ñieàu raên thöù möôøi giaûi thích vaø boå tuùc ñieàu raên thöù chín, laø
ñieàu raên veà duïc voïng xaùc thòt. Ñieàu raên thöù möôøi caám söï ham
muoán cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc, laø coäi reã cuûa toäi troäm caép, cöôùp ñoaït
vaø gian laän, maø ñieàu raên thöù baûy ñaõ caám. “Duïc voïng cuûa ñoâi maét”
(1 Ga 2,16) ñöa ñeán baïo löïc vaø söï baát coâng, maø ñieàu raên thöù naêm
ñaõ caám267. Söï ham muoán, cuõng nhö söï gian daâm, baét nguoàn töø vieäc
2112 thôø ngaãu töôïng maø ba ñieàu raên ñaàu cuûa Leà Luaät ñaõ caám268. Ñieàu
2609 raên thöù möôøi nhaém ñeán yù höôùng cuûa traùi tim; vaø cuøng vôùi ñieàu raên
thöù chín, ñieàu raên thöù möôøi toùm keát taát caû caùc ñieàu raên cuûa Leà
Luaät.
I. SÖÏ VOÂ TRAÄT TÖÏ CUÛA CAÙC HAM MUOÁN

CUPIDITATUM INORDINATIO
2535. Söï ham muoán giaùc quan khieán chuùng ta öôùc muoán nhöõng
ñieàu thích thuù maø chuùng ta khoâng coù. Chaúng haïn muoán aên khi ñoùi,
hay mong ñöôïc söôûi aám khi laïnh. Nhöõng öôùc muoán naøy töï chuùng laø
1767 toát; nhöng chuùng thöôøng khoâng giöõ söï ñieàu ñoä cuûa lyù trí vaø thuùc
ñaåy chuùng ta ham muoán caùch baát chính ñieàu khoâng phaûi cuûa chuùng
ta vaø ñieàu thuoäc veà tha nhaân hay maéc nôï hoï.
2536. Ñieàu raên thöù möôøi caám söï tham lam vaø öôùc muoán sôû höõu cuûa
2445 caûi traàn theá caùch voâ chöøng möïc; caám söï ham muoán phaùt sinh do
ñam meâ voâ ñoä cuûa caûi vaø quyeàn löïc do cuûa caûi ñem laïi. Ñieàu raên
naøy cuõng caám öôùc muoán laøm ñieàu baát coâng gaây thieät haïi cho ngöôøi
laân caän veà cuûa caûi traàn theá cuûa hoï.
267
X. Mk 2,22.
268
X. Kn 14,12.
“Khi Leà luaät daïy: ‘Chôù tham cuûa ngöôøi’, thì coù nghóa laø chuùng ta
ñöøng ham muoán nhöõng gì cuûa ngöôøi khaùc. Thaät vaäy, söï khao
khaùt ham muoán cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc thì bao la, voâ taän vaø
chaúng bao giôø ñöôïc thoaû maõn, nhö ñaõ cheùp raèng: ‘Ngöôøi thích
tieàn baïc coù bao nhieâu cuõng khoâng laáy laøm ñuû’ (Gv 5,9)”269.
2537. Khoâng vi phaïm ñieàu raên naøy khi öôùc muoán nhöõng ñieàu thuoäc
veà ngöôøi laân caän, mieãn laø baèng nhöõng phöông theá chính ñaùng. Vieäc
daïy giaùo lyù truyeàn thoáng neâu ra moät caùch thöïc teá, “nhöõng ngöôøi
phaûi vaát vaû hôn nhöõng ngöôøi khaùc veà thoùi xaáu ham muoán naøy” vaø
vì vaäy phaûi “ñöôïc nhaéc nhôû caùch chuyeân caàn hôn ñeå tuaân giöõ ñieàu
raên naøy”:
“Ñoù laø... nhöõng nhaø buoân öôùc muoán haøng hoùa khan hieám vaø
naâng cao giaù caû, nhöõng ngöôøi chæ muoán ñoäc quyeàn mua baùn, ñeå
coù theå baùn vôùi giaù cao hôn vaø mua vôùi giaù reû hôn; nhöõng ngöôøi
muoán keû khaùc gaëp hoaïn naïn ñeå truïc lôïi, hoaëc baèng caùch baùn cho
hoï hoaëc baèng caùch mua cuûa hoï…; nhöõng thaày thuoác muoán cho
beänh taät laây lan; nhöõng luaät sö mong cho coù nhieà u vuï kieän caùo
quan troïng”270.
2538. Ñieàu raên thöù möôøi ñoøi hoûi phaûi loaïi tröø söï ganh tò khoûi traùi 2317
tim con ngöôøi. Khi muoán khuyeán giuïc vua Ñavid thoáng hoái, tieân tri
Nathan ñaõ keå cho vua caâu chuyeän cuûa moät ngöôøi ngheøo, chæ coù moät
con chieân vaø thöông yeâu noù nhö con mình, vaø moät ngöôøi giaøu, tuy
coù voâ soá chieân cöøu, nhöng laïi ganh tò vôùi ngöôøi kia vaø cuoái cuøng aên
caép con chieân cuûa ngöôøi ngheøo271. Söï ganh tò coù theå ñöa tôùi vieäc
laøm toài teä nhaát272. “Chính vì quyû döõ ganh tò maø caùi cheát ñaõ xaâm 391
nhaäp theá gian” (Kn 2,24):
“Chuùng ta ñaám ñaù nhau, ñoù laø vì söï ganh tò voõ trang cho chuùng
ta choáng laïi nhau.... Neáu moïi ngöôøi ñeàu coá phaù roái Thaân Theå cuûa
Ñöùc Kitoâ, thì roài chuùng ta seõ ñi tôùi ñaâu? Chuùng ta ñang laøm cho
Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ thaønh moät xaùc cheát…. Chuùng ta xöng
mình laø nhöõng chi theå cuûa cuøng moät thaân theå, vaäy maø chuùng ta
laïi caáu xeù nhau nhö nhöõng thuù röøng”273.
2539. Ganh tò laø moät trong baûy moái toäi ñaàu. Ganh tò chæ söï buoàn 1866
böïc khi thaáy keû khaùc coù cuûa caûi, vaø söï öôùc ao voâ ñoä muoán laáy cuûa
caûi ñoù laøm cuûa mình, thaäm chí baèng caùch baát chính. Khi ganh tò
laïi keøm theo öôùc muoán cho ngöôøi khaùc gaëp hoaïn naïn naëng neà, thì
ñoù laø moät toäi troïng:
269
270
271
X. 2 Sm 12,1-4.
272
X. St 4,3-8; 1 V 21,1-29.
273
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, In epistulam II ad Corinthios, homilia 27, 3-4: PG 61, 588.
Thaùnh Augustinoâ coi ganh tò laø “thoùi xaáu cuûa ma quyû”274.

“Ganh tò sinh ra thuø gheùt, noùi xaáu, vu khoáng, vui khi thaáy keû
khaùc gaëp hoaïn naïn, buoàn khi thaáy keû khaùc ñöôïc may laønh”275.
2540. Ganh tò laø moät hình thöùc cuûa söï buoàn böïc vaø vì vaäy laø söï
1829 khöôùc töø ñöùc meán; ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa phaûi chieán ñaáu choáng
laïi noù baèng söï nhaân haäu. Ganh tò thöôøng do kieâu ngaïo; ngöôøi ñaõ
chòu Pheùp Röûa phaûi taäp soáng khieâm nhöôøng:
“Phaàn toâi, toâi muoán Thieân Chuùa ñöôïc toân vinh. Coøn baïn, baïn
haõy vui möøng vì ngöôøi anh em ñöôïc thaønh coâng, vaø Thieân Chuùa
seõ ñöôïc toân vinh nhôø baïn, vaø moïi ngöôøi seõ noùi ‘Chuùc tuïng Thieân
Chuùa’, Ñaáng ñaõ coù nhöõng ngöôøi toâi tôù nhö theá, nhöõng ngöôøi ñaõ
ñöôïc töï do khoâng coøn ganh tò, nhöõng ngöôøi vui möøng veà ñieàu toát
cuûa tha nhaân”276.
II. NHÖÕNG ÖÔÙC MUOÁN CUÛA THAÀN KHÍ

SPIRITUS DESIDERIA
2541. Nhieäm cuïc leà luaät vaø aân suûng laøm cho traùi tim con ngöôøi
thoaùt khoûi söï ham muoán vaø söï ganh tò; nhieäm cuïc ñoù khai taâm cho
1718, 2764 loøng öôùc muoán Söï Thieän treân trôøi; daïy con ngöôøi bieát nhöõng öôùc
muoán cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng laøm cho traùi tim con ngöôøi no
thoaû.
397 Thieân Chuùa cuûa caùc lôøi höùa luoân caûnh giaùc con ngöôøi choáng laïi
söï quyeán ruõ cuûa ñieàu, töø nguyeân thuûy, xem ra “aên thì phaûi ngon,
troâng thì ñeïp maét vaø ñaùng quyù vì laøm cho mình ñöôïc tinh khoân”
(St 3,6).
1963 2542. Luaät ñöôïc giao phoù cho Israel khoâng bao giôø ñuû ñeå coâng
chính hoùa nhöõng ngöôøi tuaân phuïc luaät ñoù; Luaät ñoù coøn trôû thaønh
coâng cuï cho “duïc voïng”277. Söï thieáu quaân bình giöõa muoán vaø laøm 278
cho thaáy söï xung ñoät giöõa moät beân laø Luaät cuûa Thieân Chuùa, töùc laø
luaät cuûa taâm trí, vôùi beân kia laø moät luaät khaùc, “giam haõm toâi trong
luaät cuûa toäi laø luaät vaãn naèm saün trong caùc chi theå toâi” (Rm 7,23).
1992 2543. “Ngaøy nay, söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc theå hieän
maø khoâng caàn ñeán luaät Moâisen. Ñieàu naøy, saùch Luaät vaø caùc Tieân
tri laøm chöùng. Quaû theá, ngöôøi ta ñöôïc Thieân Chuùa laøm cho neân
coâng chính nhôø loøng tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ. Taát caû nhöõng ai tin
274
Thaùnh Augustinoâ, De disciplina christiana, 7, 7: CCL 46, 214 (PL 40, 673); Id., Epistula 108,
3, 8: CSEL 34, 620 (PL 33, 410).
275
Thaùnh Greâgoârioâ Caû, Moralia in Iob, 31, 45, 88: CCL 143b, 1610 (PL 76, 621).
276
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, In epistulam ad Romanos, homilia 7, 5: PG 60, 448.
277
X. Rm 7,7.
278
X. Rm 7,15.
ñeàu ñöôïc nhö theá” (Rm 3,21-22). Töø ñoù, caùc Kitoâ höõu “ñaõ ñoùng ñinh
tính xaùc thòt vaøo thaäp giaù, cuøng vôùi caùc duïc voïng vaø ñam meâ” (Gl
5,24); hoï ñöôïc Thaàn Khí höôùng daãn279 vaø ñi theo nhöõng öôùc muoán
cuûa Thaàn Khí280.
III. SÖÏ NGHEØO KHOÙ CUÛA TRAÙI TIM 2443-2449

CORDIS PAUPERTAS
2544. Chuùa Gieâsu truyeàn cho caùc moân ñeä yeâu meán Ngöôøi treân taát
caû moïi söï vaø moïi ngöôøi, vaø môøi goïi hoï töø boû “moïi söï hoï coù”281 vì
Ngöôøi vaø vì Tin Möøng282. Tröôùc cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi ít laâu,
Ngöôøi ñaõ cho hoï göông baø goùa ngheøo ôû Gieârusalem, baø naøy, trong
caûnh tuùng cöïc cuûa mình, ñaõ cho ñi taát caû nhöõng gì baø coù ñeå soáng283.
Leänh truyeàn giöõ traùi tim töï do ñoái vôùi cuûa caûi laø baét buoäc ñeå vaøo
ñöôïc Nöôùc Trôøi. 544
2545. Moïi Kitoâ höõu phaûi “ñieàu khieån caùc tình caûm cuûa mình caùch
ñuùng ñaén, keûo vieäc söû duïng cuûa caûi traàn gian vaø söï gaén boù vôùi söï
giaøu sang nghòch vôùi tinh thaàn khoù ngheøo cuûa Tin Möøng, caûn trôû 2013
hoï theo ñuoåi söï troïn haûo cuûa ñöùc meán”284.
2546. “Phuùc thay ai coù taâm hoàn ngheøo khoù” (Mt 5,3). Caùc moái phuùc
cho chuùng ta thaáy traät töï cuûa haïnh phuùc vaø aân suûng, cuûa veû ñeïp vaø 1716
söï bình an. Chuùa Gieâsu taùn döông nieàm vui cuûa nhöõng ngöôøi
ngheøo, Nöôùc Trôøi ñaõ laø cuûa hoï285:
“Toâi thaáy Ngoâi Lôøi goïi söï khieâm toán töï nguyeän cuûa taâm hoàn laø
‘söï ngheøo khoù trong tinh thaàn’, vaø thaùnh Toâng Ñoà neâu leân cho
chuùng ta taám göông ngheøo khoù cuûa Thieân Chuùa, khi ngaøi noùi:
‘Ngöôøi ñaõ töï yù trôû neân ngheøo khoù vì anh em’ (2 Cr 8,9)”286.
2547. Chuùa khoùc thöông nhöõng ngöôøi giaøu coù, bôûi vì hoï ñaõ ñöôïc an
uûi287 trong cuûa caûi dö daät. “Keû kieâu caêng tìm kieám vaø yeâu thích caùc
nöôùc traàn gian, coøn: Phuùc thay ai coù tinh thaàn ngheøo khoù, vì Nöôùc 305
Trôøi laø cuûa hoï”288. Vieäc phoù thaùc cho söï quan phoøng cuûa Cha treân
trôøi giaûi thoaùt khoûi nhöõng aâu lo veà ngaøy mai. Söï tín thaùc vaøo
279
X. Rm 8,14.
280
X. Rm 8,27.
281
X. Lc 14,33.
282
X. Mc 8,35.
283
X. Lc 21,4.
284
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 42: AAS 57 (a965) 49.
285
X. Lc 6,20.
286
Jaeger, v. 72 (Leiden 1992) 83 (PG 44, 1200).
287
X. Lc 6,24.
288
Thaùnh Augustinoâ, De sermone Domini in monte, 1, 1. 3: CCL 35, 4 (PL 34, 1232).
Thieân Chuùa chuaån bò cho vieäc höôûng vinh phuùc cuûa nhöõng ngöôøi
ngheøo289. Hoï seõ nhìn thaáy Thieân Chuùa.
IV. “TOÂI MUOÁN NHÌN THAÁY THIEÂN CHUÙA”

“DEUM VIDERE CUPIO”
2548. Söï öôùc muoán vinh phuùc ñích thöïc giuùp con ngöôøi thoaùt khoûi
2519 tình caûm voâ ñoä ñoái vôùi cuûa caûi cuûa traàn gian, ñeå öôùc muoán ñoù ñöôïc
hoaøn thaønh trong söï chieâm ngaém vaø vinh phuùc cuûa Thieân Chuùa.
“Quaû thaät, lôøi höùa [ñöôïc nhìn thaáy Thieân Chuùa] laø quaù ñoãi lôùn lao,
ñeán noãi vöôït quaù giôùi haïn cuoái cuøng cuûa vinh phuùc…. Vì, theo kieåu
noùi cuûa Thaùnh Kinh, nhìn thaáy cuõng ñoàng nghóa vôùi sôû höõu…. Cho
neân ai nhìn thaáy Thieân Chuùa, thì ñaõ ñaït ñöôïc moïi phuùc loäc maø
ngöôøi ta coù theå nghó töôûng ra ñöôïc”290.
2549. Daân Thaùnh coøn phaûi chieán ñaáu ñeå, nhôø aân suûng töø treân cao,
ñaït ñöôïc nhöõng phuùc lôïi Thieân Chuùa höùa ban. Ñeå sôû höõu vaø chieâm
ngaém Thieân Chuùa, caùc Kitoâ höõu phaûi cheá ngöï caùc ham muoán cuûa
2015 mình, vaø nhôø aân suûng Thieân Chuùa, vöôït thaéng ñöôïc caùc quyeán ruõ
cuûa thuù vui vaø quyeàn löïc.
2550. Treân con ñöôøng troïn haûo naøy, Thaàn Khí vaø Taân Nöông keâu
goïi nhöõng ai bieát laéng nghe291 tôùi söï hieäp thoâng troïn veïn vôùi Thieân
Chuùa:
“ÔÛ ñoù seõ coù vinh quang thaät, vì ôû ñoù khoâng ai ñöôïc ca ngôïi do bôûi
laàm laãn hay nònh bôï; danh döï thaät seõ khoâng bò khöôùc töø vôùi
ngöôøi xöùng ñaùng, maø cuõng khoâng ñöôïc ban cho keû baát xöùng;
nhöng cuõng chaúng coù keû baát xöùng naøo seõ töï cho laø mình xöùng
ñaùng ñeán nôi maø khoâng ai ñöôïc pheùp ñeán, tröø ra ngöôøi xöùng
ñaùng. ÔÛ ñoù seõ coù bình an thaät, vì khoâng ai seõ coøn phaûi chòu ñöïng
ñieàu gì ñoái nghòch, hoaëc do chính mình hoaëc do ngöôøi khaùc.
Chính Thieân Chuùa seõ laø phaàn thöôûng cuûa nhaân ñöùc, chính Ngaøi
laø Ñaáng ñaõ ban nhaân ñöùc vaø ñaõ höùa ban chính Ngaøi laøm phaàn
thöôûng cho nhaân ñöùc, maø khoâng coù phaàn thöôûng naøo toát hôn vaø
lôùn hôn ñöôïc…. ‘Ta seõ laø Thieân Chuùa cuûa caùc ngöôi, coøn caùc ngöôi
seõ laø daân cuûa Ta’ (Lv 26,12).... Ñaây cuõng ñuùng laø ñieàu thaùnh
Toâng Ñoà ñaõ noùi: ‘Thieân Chuùa coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi’
314 (1 Cr 15,28). Chính Ngaøi seõ laø muïc ñích cuûa nhöõng öôùc muoán cuûa
chuùng ta, Ngaøi seõ ñöôïc chieâm ngöôõng khoâng cuøng, ñöôïc yeâu meán
khoâng chaùn, ñöôïc ca ngôïi khoâng moûi meät. Vaø hoàng aân naøy, tình
289
X. Mt 6,25-34.
290
Jaeger, v. 72 (Leiden 1992) 138 (PG 44, 1265).
291
X. Kh 22,17.
caûm naøy, haønh vi naøy chaéc chaén seõ laø chung cho taát caû moïi
ngöôøi, cuõng nhö söï soáng vónh cöûu chung”292.
TOÙM LÖÔÏC
2551. “Kho taøng cuûa anh ôû ñaâu, thì loøng anh ôû ñoù” (Mt 6,21).
2552. Ñieàu raên thöù möôøi caám söï ham muoán voâ traät töï, phaùt sinh
do ñam meâ voâ ñoä cuûa caûi vaø quyeàn löïc do cuûa caûi ñem laïi.
2553. Ganh tò laø buoàn böïc khi thaáy keû khaùc coù cuûa caûi, vaø öôùc ao
voâ ñoä muoán laáy cuûa caûi ñoù laøm cuûa mình. Ganh tò laø moät trong baûy
moái toäi ñaàu.
2554. Ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa phaûi chieán ñaáu choáng laïi tính ganh
tò baèng söï nhaân haäu, khieâm nhöôøng vaø phoù mình cho söï quan
phoøng cuûa Thieân Chuùa.
2555. Caùc Kitoâ höõu “ñaõ ñoùng ñinh tính xaùc thòt vaøo thaäp giaù cuøng
vôùi caùc duïc voïng vaø ñam meâ” (Gl 5,24); hoï ñöôïc Thaàn Khí höôùng
daãn vaø ñi theo caùc öôùc muoán cuûa Ngaøi.
2556. Söï thaéng vöôït loøng quyeán luyeán cuûa caûi laø caàn thieát ñeå vaøo
Nöôùc Trôøi. “Phuùc thay ai coù taâm hoàn ngheøo khoù” (Mt 5,3).
2557. Ngöôøi coù loøng öôùc muoán noùi: “Toâi muoán nhìn thaáy Thieân
Chuùa”. Côn khaùt Thieân Chuùa ñöôïc thoaû maõn baèng nöôùc laø ñôøi soáng
vónh cöûu293.
292
Thaùnh Augustinoâ, De civitate Dei, 22, 30: CSEL 402, 665-666 (PL 41, 801-802).
293
X. Ga 4,14.
Phaàn thöù tö: Kinh nguyeän Kitoâ giaùo
PHAÀN THÖÙ TÖ
KINH NGUYEÄN KITOÂ GIAÙO
PARS QUARTA
ORATIO CHRISTIANA
Phaàn thöù tö: Kinh nguyeän Kitoâ giaùo 709

KINH NGUYEÄN
TRONG ÑÔØI SOÁNG KITOÂ HÖÕU
SECTIO PRIMA
ORATIO IN VITA CHRISTIANA
2558. “Maàu nhieäm ñöùc tin thaät laø cao caû”. Hoäi Thaùnh tuyeân xöng
maàu nhieäm aáy trong Tín bieåu caùc Toâng Ñoà (Phaàn I) vaø cöû haønh
trong phuïng vuï bí tích (Phaàn II) ñeå ñôøi soáng cuûa caùc tín höõu neân
ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ trong Chuùa Thaùnh Thaàn haàu
toân vinh Thieân Chuùa Cha (Phaàn III). Vaäy maàu nhieäm naøy ñoøi buoäc
caùc tín höõu phaûi tin, phaûi cöû haønh vaø phaûi soáng maàu nhieäm aáy
trong töông quan soáng ñoäng vaø caù vò vôùi Thieân Chuùa haèng soáng vaø
chaân thaät. Töông quan naøy laø caàu nguyeän.
CAÀU NGUYEÄN LAØ GÌ ?
QUID EST ORATIO ?
“Ñoái vôùi toâi, caàu nguyeän laø söï höôùng loøng leân, laø caùi nhìn ñôn sô
höôùng veà trôøi, laø tieáng keâu tri aân vaø yeâu meán caû trong côn thöû
thaùch laãn trong luùc vui möøng”1.
Caàu nguyeän xeùt nhö hoàng aân cuûa Thieân Chuùa

2559. “Caàu nguyeän laø naâng taâm hoàn leân cuøng Thieân Chuùa hay laø
caàu xin Thieân Chuùa ban cho nhöõng ñieàu xöùng hôïp”2. Chuùng ta caàu
nguyeän töø vò trí naøo? Töø choã cao cuûa tính kieâu caêng vaø yù rieâng cuûa
chuùng ta, hay “töø vöïc thaúm” (Tv 130,1) cuûa moät traùi tim khieâm
1
Thaùnh Teâreâxa Haøi ñoàng Gieâsu, Manuscrit C, 25r: Manuscrits autobiographiques (Paris 1992)
389-390.
2
1089).
nhöôøng vaø thoáng hoái? Ai haï mình xuoáng seõ ñöôïc toân leân 3. Khieâm
nhöôøng laø neàn taûng cuûa caàu nguyeän. “Chuùng ta khoâng bieát caàu
2613, 2736 nguyeän theá naøo cho phaûi” (Rm 8,26). Khieâm nhöôøng laø thaùi ñoä ñoùn
nhaän caùch nhöng khoâng hoàng aân caàu nguyeän: tröôùc maët Thieân
Chuùa, con ngöôøi laø keû aên xin4.
2560. “Neáu chò nhaän ra aân hueä Thieân Chuùa ban!” (Ga 4,10). Söï kyø
dieäu cuûa vieäc caàu nguyeän ñöôïc maïc khaûi ngay beân bôø gieáng, nôi
chuùng ta ñeán tìm nöôùc cho mình. Nôi ñoù, Ñöùc Kitoâ ñeán gaëp moïi
ngöôøi; Ngöôøi ñi böôùc tröôùc trong vieäc tìm chuùng ta vaø xin nöôùc
uoáng. Chuùa Gieâsu khaùt; lôøi xin cuûa Ngöôøi xuaát phaùt töø coõi saâu
thaúm cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng khaùt mong chuùng ta. Caàu nguyeän, duø
chuùng ta coù bieát ñieàu naøy hay khoâng, laø cuoäc gaëp gôõ giöõa söï khao
khaùt cuûa Thieân Chuùa vôùi söï khao khaùt cuûa chuùng ta. Thieân Chuùa
khaùt khao chuùng ta khao khaùt Ngaøi5.
2561. “Haún chò ñaõ xin, vaø ngöôøi aáy ñaõ ban cho chò nöôùc haèng soáng”
(Ga 4,10). Lôøi caàu xin cuûa chuùng ta, moät caùch nghòch lyù, laïi laø moät
lôøi ñaùp. Laø lôøi ñaùp laïi tieáng than traùch cuûa Thieân Chuùa haèng soáng:
“Chuùng ñaõ boû Ta laø maïch nöôùc tröôøng sinh ñeå laøm nhöõng hoà nöùt
raïn, khoâng giöõ ñöôïc nöôùc” (Gr 2,13); laø lôøi ñaùp cuûa ñöùc tin tröôùc
Lôøi höùa ban ôn cöùu ñoä caùch nhöng khoâng6; laø lôøi ñaùp cuûa tình yeâu
tröôùc noãi khaùt khao cuûa Ngöôøi Con duy nhaát7.
Caàu nguyeän xeùt nhö Giao Öôùc

2562. Lôøi caàu nguyeän cuûa con ngöôøi xuaát phaùt töø ñaâu? Cho duø caàu
nguyeän ñöôïc dieãn taû caùch naøo (qua cöû chæ vaø lôøi noùi), cuõng laø troïn
caû con ngöôøi caàu nguyeän. Nhöng ñeå chæ nôi xuaát phaùt vieäc caàu
nguyeän, Saùch Thaùnh ñoâi khi noùi ñeán linh hoàn hoaëc tinh thaàn,
nhöng thöôøng nhaát – hôn moät nghìn laàn – noùi ñeán traùi tim. Chính
traùi tim caàu nguyeän. Neáu traùi tim vaãn coøn xa Thieân Chuùa, thì lôøi
caàu nguyeän laø voâ ích.
368 2563. Traùi tim laø nôi ta ôû, nôi ta cö nguï (theo caùch noùi cuûa ngöôøi
Seâmít hay cuûa Thaùnh Kinh: nôi ta “böôùc xuoáng”). Traùi tim laø nôi
thaàm kín cuûa chuùng ta maø lyù trí cuûa chuùng ta cuõng nhö cuûa keû
khaùc khoâng theå thaáu hieåu ñöôïc; chæ coù Thaàn Khí Thieân Chuùa coù
theå thaêm doø vaø bieát ñöôïc noù. Traùi tim laø nôi dieãn ra quyeát ñònh,
3
X. Lc 18,9-14.
4
X. Thaùnh Augustinoâ, Sermo 56, 6, 9: ed. P. Verbraken: Revue Beùneùdictine 68 (1958) 31 (PL
38, 381).
5
X. Thaùnh Augustinoâ, De diversis quaestionibus octoginta tribus, 64, 4: CCL 44A, 140 (PL 40,
56).
6
X. Ga 7,37-39; Is 12,3; 51,1.
7
X. Ga 19,28; Dcr 12,10; 13,1.
trong coõi saâu thaúm nhaát cuûa caùc xu höôùng taâm thaàn cuûa chuùng ta.
Ñoù laø nôi cuûa chaân lyù, nôi chuùng ta choïn löïa giöõa söï soáng vaø söï 2699, 1696
cheát. Ñoù cuõng chính laø nôi ñeå gaëp gôõ, bôûi vì chuùng ta ñöôïc döïng
neân theo hình aûnh Thieân Chuùa, neân chuùng ta soáng (laø soáng) trong
töông quan: traùi tim laø nôi cuûa giao öôùc.
2564. Caàu nguyeän Kitoâ giaùo laø moät töông quan giao öôùc giöõa Thieân
Chuùa vaø con ngöôøi trong Ñöùc Kitoâ. Ñoù laø haønh ñoäng cuûa Thieân
Chuùa vaø haønh ñoäng cuûa con ngöôøi. Lôøi caàu nguyeän xuaát phaùt töø
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø töø chuùng ta, hoaøn toaøn höôùng veà Chuùa Cha,
trong söï keát hôïp vôùi yù chí nhaân loaïi cuûa Con Thieân Chuùa laøm
ngöôøi.
Caàu nguyeän xeùt nhö hieäp thoâng

2565. Trong Giao Öôùc Môùi, caàu nguyeän laø moái töông quan soáng
ñoäng cuûa con caùi Thieân Chuùa vôùi Cha voâ cuøng nhaân haäu cuûa mình,
vôùi Con cuûa Ngaøi laø Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn. AÂn
suûng cuûa Nöôùc Trôøi laø “söï keát hôïp cuûa toaøn theå Ba Ngoâi Chí 260
Thaùnh … vôùi toaøn theå taâm trí con ngöôøi” 8. Nhö vaäy, soáng caàu
nguyeän laø luoân soáng trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa Chí Thaùnh
vaø trong söï hieäp thoâng vôùi Ngaøi. Vieäc hieäp thoâng söï soáng naøy luùc
naøo cuõng coù theå thöïc hieän ñöôïc, vì nhôø bí tích Röûa Toäi, chuùng ta ñaõ
neân moät vôùi Ñöùc Kitoâ 9. Söï caàu nguyeän mang ñaëc tính Kitoâ giaùo khi
ñoù laø söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ vaø ñöôïc trieån nôû trong Hoäi Thaùnh
laø Thaân Theå Ngöôøi. Caùc chieàu kích cuûa caàu nguyeän cuõng chính laø 792
nhöõng chieàu kích cuûa tình yeâu Ñöùc Kitoâ10.
8
Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, Oratio 16, 9: PG 35, 945.
9
X. Rm 6,5.
10
X. Ep 3,18-21.
CHÖÔNG MOÄT
MAÏC KHAÛI VEÀ CAÀU NGUYEÄN
CAPUT PRIMUM
ORATIONIS REVELATIO
MOÏI NGÖÔØI ÑÖÔÏC KEÂU GOÏI CAÀU NGUYEÄN
VOCATIO UNIVERSALIS AD ORATIONEM
2566. Con ngöôøi ñi tìm Thieân Chuùa. Khi taïo döïng, Thieân Chuùa keâu
296 goïi moïi höõu theå töø hö voâ böôùc vaøo hieän höõu. “Vì ñöôïc ban vinh
quang vaø danh döï laøm muõ trieàu thieân” 1, con ngöôøi, sau caùc Thieân
thaàn, coù khaû naêng nhaän bieát “Danh Chuùa laãy löøng treân khaép ñòa
caàu”2. Thaäm chí sau khi ñaõ ñaùnh maát veû gioáng nhö Thieân Chuùa vì
phaïm toäi, con ngöôøi vaãn coøn mang hình aûnh cuûa Ñaáng Taïo Hoaù.
355 Con ngöôøi vaãn duy trì söï khao khaùt Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ laøm cho
28 hoï hieän höõu. Moïi toân giaùo ñeàu laøm chöùng cho söï tìm kieám caên baûn
naøy cuûa con ngöôøi3.
2567. Thieân Chuùa keâu goïi con ngöôøi tröôùc. Duø con ngöôøi queân laõng
Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình hay troán xa nhan Ngaøi, duø hoï chaïy theo
caùc ngaãu töôïng cuûa mình hay than traùch Thieân Chuùa ñaõ boû rôi hoï,
Thieân Chuùa haèng soáng vaø chaân thaät vaãn khoâng ngöøng keâu goïi töøng
ngöôøi ñeán gaëp Ngaøøi caùch huyeàn nhieäm trong vieäc caàu nguyeän.
30 Trong vieäc caàu nguyeän, böôùc tình yeâu cuûa Thieân Chuùa trung tín
luoân laø böôùc ñaàu tieân, coøn böôùc cuûa con ngöôøi luoân laø lôøi ñaùp laïi.
142 Cuõng nhö Thieân Chuùa töï maïc khaûi vaø maïc khaûi cho con ngöôøi bieát
veà chính hoï, thì vieäc caàu nguyeän cuõng xuaát hieän nhö moät lôøi keâu
goïi hoã töông, nhö moät thaûm traïng cuûa Giao Öôùc. Qua lôøi noùi vaø
haønh ñoäng, thaûm traïng naøy thuùc giuïc traùi tim. Thaûm traïng ñoù
ñöôïc toû cho thaáy trong suoát lòch söû cöùu ñoä.
1
X. Tv 8,6.
2
X. Tv 8,2.
3
X. Cv 17,27.
Muïc 1
Trong Cöïu Öôùc
Articulus 1
In Vetere Testamento
2568. Maïc khaûi veà caàu nguyeän trong Cöïu Öôùc dieãn ra giöõa vieäc con 410
ngöôøi sa ngaõ vaø ñöôïc naâng daäy, giöõa tieáng ñau thöông cuûa Thieân
Chuùa goïi nhöõng ñöùa con ñaàu tieân cuûa Ngaøøi: “Ngöôi ôû ñaâu?… Ngöôi 1736
ñaõ laøm gì?” (St 3,9.13), vaø lôøi ñaùp laïi cuûa Ngöôøi Con ñoäc nhaát luùc
Ngöôøi böôùc vaøo traàn gian: “Laïy Thieân Chuùa, naøy con ñaây, con ñeán
ñeå thöïc thi yù Ngaøi” (Dt 10,7)4. Nhö vaäy, vieäc caàu nguyeän gaén lieàn
vôùi lòch söû loaøi ngöôøi; caàu nguyeän laø töông quan vôùi Thieân Chuùa 2738
trong nhöõng bieán coá cuûa lòch söû.
Coâng trình taïo döïng – nguoàn maïch cuûa caàu nguyeän

2569. Tröôùc heát, ñaõ coù vieäc caàu nguyeän ngay töø nhöõng thöïc taïi cuûa 288
coâng trình taïo döïng. Chín chöông ñaàu saùch Saùng Theá moâ taû moái
töông quan naøy vôùi Thieân Chuùa nhö vieäc oâng Abel daâng cho Chuùa
nhöõng con ñaàu loøng cuûa baày chieân5, oâng EÂnoùc keâu caàu Danh Chuùa6
vaø “böôùc ñi vôùi Thieân Chuùa”7. Leã daâng cuûa oâng Noâeâ ñeïp loøng Thieân 58
Chuùa, Ngaøi chuùc phuùc cho oâng, vaø qua oâng, chuùc phuùc cho toaøn theå
coâng trình taïo döïng8, vì loøng oâng ngay chính vaø veïn toaøn; caû oâng
nöõa cuõng “ñi vôùi Thieân Chuùa” (St 6,9). Bieát bao ngöôøi coâng chính
trong moïi toân giaùo ñaõ caàu nguyeän theo caùch thöùc nhö theá.
Trong giao öôùc baát dieät vôùi moïi sinh linh9, Thieân Chuùa luoân keâu
goïi con ngöôøi caàu khaån Ngaøi. Nhöng nhaát laø töø toå phuï Abraham, 59
vieäc caàu nguyeän môùi thaät söï ñöôïc maïc khaûi trong Cöïu Öôùc.
Lôøi höùa vaø lôøi caàu nguyeän cuûa ñöùc tin

2570. Ngay khi Thieân Chuùa keâu goïi, “oâng Abraham ra ñi, nhö
Chuùa ñaõ phaùn vôùi oâng” (St 12,4): traùi tim oâng hoaøn toaøn “suy phuïc
Lôøi Chuùa”; oâng vaâng lôøi. Söï laéng nghe cuûa traùi tim quyeát ñònh tuaân 145
4
X. Dt 10,5-7.
5
X. St 4,4.
6
X. St 4,26.
7
X. St 5,24.
8
X. St 8,20 - 9,17.
9
X. St 9,8-16.
theo Thieân Chuùa laø ñieàu coát yeáu cuûa vieäc caàu nguyeän, caùc lôøi noùi
chæ quy veà ñoù. Nhöng vieäc caàu nguyeän cuûa oâng Abraham ñöôïc dieãn
taû tröôùc tieân baèng haønh ñoäng: laø con ngöôøi thinh laëng, oâng ñaõ
döïng moät baøn thôø ñeå kính Chuùa ôû moãi chaëng döøng chaân. Chæ maõi
sau naøy, laàn ñaàu tieân oâng môùi caàu nguyeän baèng lôøi: ñoù laø moät lôøi
than thôû kín ñaùo, nhaéc Thieân Chuùa nhôù ñeán caùc lôøi höùa cuûa Ngaøi,
maø xem ra nhö khoâng ñöôïc thöïc hieän10. Nhö vaäy, ngay töø ñaàu ñaõ
xuaát hieän moät trong nhöõng khía caïnh cuûa taán bi kòch caàu nguyeän:
ñoù laø thöû thaùch ñöùc tin vaøo söï trung tín cuûa Thieân Chuùa.
2571. Vì tin vaøo Thieân Chuùa11, ñi tröôùc nhan Ngaøi vaø trong giao
öôùc vôùi Ngaøi,12 toå phuï Abraham ñaõ saün saøng ñoùn tieáp Vò khaùch
494 huyeàn bí vaøo leàu traïi cuûa mình. Loøng hieáu khaùch ñaëc bieät cuûa toå
phuï taïi Mambreâ môû ñöôøng cho Thieân Chuùa loan baùo veà Ngöôøi Con
ñích thöïc cuûa lôøi höùa13. Töø luùc ñoù, khi ñöôïc Thieân Chuùa boäc loä cho
bieát yù ñònh cuûa Ngaøi, traùi tim cuûa toå phuï Abraham ñaõ hoøa theo
loøng traéc aån cuûa Chuùa mình ñoái vôùi loaøi ngöôøi vaø daùm chuyeån caàu
2635 cho hoï vôùi moät nieàm tin töôûng baïo daïn14.
2572. Trong cuoäc thanh luyeän cuoái cuøng veà ñöùc tin, Thieân Chuùa ñaõ
ñoøi oâng Abraham, ngöôøi “ñaõ nhaän ñöôïc lôøi höùa” (Dt 11,17), phaûi
saùt teá ñöùa con maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho oâng. OÂng Abraham vaãn
vöõng tin: “Leã toaøn thieâu, chính Thieân Chuùa seõ lieäu” (St 22,8), vì
nghó raèng “Thieân Chuùa coù quyeàn naêng cho ngöôøi cheát troãi daäy” (Dt
11,19). Nhö vaäy, vò toå phuï cuûa nhöõng ngöôøi tin ñaõ neân gioáng Chuùa
603 Cha, Ñaáng chaúng tha chính Con Moät cuûa Ngaøi, nhöng ñaõ trao noäp
Ngöôøi vì heát thaûy chuùng ta15. Nhôø caàu nguyeän con ngöôøi ñöôïc phuïc
hoài tình traïng “gioáng nhö Thieân Chuùa” vaø ñöôïc tham döï vaøo quyeàn
naêng cuûa tình yeâu Thieân Chuùa, laø quyeàn naêng cöùu ñoä muoân ngöôøi16.
2573. Thieân Chuùa ñaõ nhaéc laïi lôøi höùa cuûa Ngaøi vôùi oâng Giacob, toå
phuï cuûa möôøi hai chi toäc Israel 17. Tröôùc khi chaïm traùn vôùi anh
mình laø oâng EÂsau, oâng Giacob ñaõ vaät loän suoát ñeâm vôùi moät nhaân
vaät huyeàn bí. Vò naøy khoâng chòu noùi teân, nhöng ñaõ chuùc phuùc cho
oâng Giacob tröôùc khi boû ñi luùc bình minh. Truyeàn thoáng linh ñaïo
cuûa Hoäi Thaùnh ñaõ xem trình thuaät naøy laø bieåu töôïng cuûa vieäc caàu
10
X. St 15,2-3.
11
X. St 15,6.
12
X. St 17,1-2.
13
X. St 18,1-15; Lc 1,26-38.
14
X. St 18,16-33.
15
X. Rm 8,32.
16
X. Rm 4,16-21.
17
X. St 28,10-22.
nguyeän, xeùt nhö cuoäc chieán ñaáu cuûa ñöùc tin vaø söï chieán thaéng cuûa
loøng kieân trì18. 162
OÂng Moâisen vaø lôøi caàu nguyeän cuûa vò trung gian

2574. Khi lôøi höùa baét ñaàu ñöôïc thöïc hieän (Vöôït qua, Xuaát haønh,
ban Leà luaät vaø kyù Giao öôùc) thì lôøi caàu nguyeän cuûa oâng Moâisen laø 62
hình aûnh noåi baät cuûa lôøi kinh chuyeån caàu seõ ñöôïc hoaøn thaønh nôi
“Ñaáng Trung Gian duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi, laø
Chuùa Gieâsu Kitoâ” (1 Tm 2,5).
2575. ÔÛ ñaây cuõng vaäy, Thieân Chuùa ñaõ ñeán tröôùc. Ngaøi goïi oâng 205
Moâisen töø giöõa buïi caây ñang chaùy19. Bieán coá naøy trong truyeàn
thoáng linh ñaïo Do Thaùi vaø Kitoâ giaùo seõ toàn taïi nhö moät trong
nhöõng hình aûnh haøng ñaàu veà caàu nguyeän. Thaät vaäy, neáu “Thieân
Chuùa cuûa Abraham, Thieân Chuùa cuûa Isaac vaø Thieân Chuùa cuûa
Giacob” keâu goïi toâi tôù Ngaøi laø oâng Moâisen, ñoù laø vì chính Ngaøi laø
Thieân Chuùa haèng soáng, Ñaáng muoán cho con ngöôøi ñöôïc soáng. Ngaøøi
toû mình ra ñeå cöùu hoï, nhöng Ngaøi khoâng haønh ñoäng ñôn phöông
hoaëc khoâng ñeám xæa ñeán hoï. Vì theá, Ngaøi goïi oâng Moâisen ñeå sai
oâng ñi, ñeå oâng coäng taùc vaøo loøng traéc aån vaø coâng trình cöùu ñoä cuûa
Ngaøøi. Ñeå sai oâng ñi, haàu nhö Thieân Chuùa phaûi naên næ, vaø sau moät
tranh luaän laâu daøi, oâng Moâisen môùi thuaän theo yù muoán cuûa Thieân
Chuùa Cöùu Ñoä. Nhöng trong cuoäc ñoái thoaïi naøy, Thieân Chuùa ñaõ tín
nhieäm oâng Moâisen, coøn oâng Moâisen thì hoïc cho bieát caàu nguyeän:
oâng thoaùi thaùc, oâng thaéc maéc, vaø nhaát laø oâng yeâu caàu; vaø chính ñeå
ñaùp laïi lôøi yeâu caàu cuûa oâng maø Thieân Chuùa ñaõ boäc loä cho oâng
Thaùnh Danh khoân taû cuûa Ngaøi, Danh seõ ñöôïc maïc khaûi qua nhöõng
kyø coâng cuûa Ngaøi.
2576. “Thieân Chuùa ñaøm ñaïo vôùi oâng Moâisen, maët giaùp maët, nhö 555
hai ngöôøi baïn vôùi nhau” (Xh 33,11). Caùch caàu nguyeän cuûa oâng
Moâisen laø khuoân maãu cuûa vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm, nhôø ñoù
ngöôøi toâi tôù cuûa Thieân Chuùa môùi trung thaønh vôùi söù maïng cuûa
mình. OÂng Moâisen “noùi chuyeän” thöôøng xuyeân vaø laâu giôø vôùi Chuùa,
khi oâng leân nuùi ñeå laéng nghe vaø caàu khaån Ngaøi, khi oâng xuoáng gaëp
daân ñeå noùi laïi cho hoï nhöõng lôøi cuûa Thieân Chuùa vaø ñeå höôùng daãn
hoï. “Trong toaøn theå nhaø cuûa Ta, Moâisen laø ngöôøi trung thaønh
nhaát! Thaät vaäy, Ta noùi vôùi noù tröïc dieän, nhaõn tieàn” (Ds 12,7-8), vì
“oâng Moâisen laø ngöôøi hieàn laønh nhaát ñôøi” (Ds 12,3).
2577. Nhôø soáng thaân maät vôùi Thieân Chuùa thaønh tín, chaäm giaän vaø
giaøu loøng thöông xoùt20, oâng Moâisen ñaõ kín muùc ñöôïc söùc maïnh vaø 210
18
X. St 32,25-31; Lc 18,1-8.
19
X. Xh 3,1-10.
20
X. Xh 34,6.
söï kieân trì ñeå chuyeån caàu cho daân. OÂng khoâng caàu xin cho baûn
thaân, nhöng cho daân maø Thieân Chuùa ñaõ thuû ñaéc laøm daân rieâng cuûa
2635 Ngaøi. OÂng Moâisen ñaõ chuyeån caàu trong cuoäc chieán vôùi ngöôøi
Amalec21, vaø ñaõ chuyeån caàu cho coâ Myriam ñöôïc chöõa laønh22.
Nhöng nhaát laø sau khi daân boäi giaùo, oâng ñaõ “ñem thaân caûn loái”
tröôùc nhan Thieân Chuùa (Tv 106,23) ñeå cöùu daân23. Caùc lyù leõ trong
lôøi caàu nguyeän cuûa oâng Moâisen (lôøi chuyeån caàu cuõng laø moät cuoäc
chieán nhieäm maàu) seõ gôïi höùng cho söï baïo daïn cuûa nhöõng ngöôøi caàu
214 nguyeän thôøi danh trong daân Do Thaùi cuõng nhö trong Hoäi Thaùnh:
Thieân Chuùa laø tình yeâu, neân Ngaøi cuõng coâng baèng vaø thaønh tín.
Ngaøi khoâng theå maâu thuaãn vôùi chính mình, neân Ngaøi phaûi nhôù laïi
caùc kyø coâng cuûa Ngaøi; vì vinh quang cuûa Ngaøi, Ngaøi khoâng theå boû
rôi daân toäc mang Danh cuûa Ngaøi.
Vua Ñavid vaø lôøi caàu nguyeän cuûa vò vua

2578. Vieäc caàu nguyeän cuûa Daân Thieân Chuùa seõ ñöôïc trieån nôû döôùi
boùng nhaø Chuùa, hoøm bia Giao öôùc vaø sau naøy laø Ñeàn thôø. Tröôùc
heát, chính nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo daân – caùc muïc töû vaø tieân tri –
daïy cho daân caàu nguyeän. Caäu beù Samuel cuõng phaûi hoïc nôi meï
mình caùch “ñöùng tröôùc nhan Chuùa”24 vaø hoïc nôi tö teá EÂli ñeå bieát
caùch laéng nghe Lôøi Chuùa: “Laïy Chuùa, xin Ngaøi phaùn, vì toâi tôù Ngaøi
ñang laéng nghe” (1 Sm 3,9-10). Sau naøy, chính Samuel cuõng bieát
ñeán giaù trò vaø taàm quan troïng cuûa lôøi chuyeån caàu: “Phaàn toâi, khoâng
ñôøi naøo toâi phaïm toäi nghòch cuøng Chuùa laø thoâi caàu nguyeän cho anh
em. Toâi seõ cho anh em bieát ñöôøng ngay neûo chính” (1 Sm 12,23).
709 2579. Ñavid ñaëc bieät laø vò vua “ñeïp loøng Thieân Chuùa”, laø muïc töû
caàu nguyeän cho toaøn daân vaø nhaân danh toaøn daân, laø con ngöôøi maø
söï tuaân phuïc thaùnh yù Thieân Chuùa, vieäc ngôïi khen Thieân Chuùa vaø
loøng aên naên thoáng hoái cuûa oâng seõ laø maãu möïc cho vieäc caàu nguyeän
cuûa daân. Laøø ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa xöùc daàu, lôøi caàu nguyeän cuûa
436 vua Ñavid laø söï gaén boù trung thaønh vôùi lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa25,
laø loøng tín thaùc ñaày yeâu meán vaø haân hoan vaøo Ñaáng laø Vua vaø laø
Chuùa duy nhaát. Trong caùc Thaùnh vònh, vua Ñavid, ñöôïc Chuùa
Thaùnh Thaàn linh höùng, laø vò tieân tri haøng ñaàu cuûa truyeàn thoáng
caàu nguyeän Do Thaùi vaø Kitoâ giaùo. Lôøi caàu nguyeän cuûa Ñöùc Kitoâ,
Ñaáng Meâssia ñích thöïc vaø laø con vua Ñavid, seõ maïc khaûi vaø hoaøn
taát yù nghóa cuûa vieäc caàu nguyeän ñoù.
21
X. Xh 17,8-13.
22
X. Ds 12,13-14.
23
X. Xh 32,1-34,9.
24
1 Sm 1,9-18.
25
X. 2 Sm 7,18-29.
2580. Ñeàn thôø Gieârusalem, ngoâi nhaø caàu nguyeän maø vua Ñavid 583
muoán xaây döïng, seõ laø coâng trình cuûa con oâng, laø vua Saloâmon. Lôøi
nguyeän Cung hieán Ñeàn thôø 26 döïa vaøo Lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa vaø
Giao öôùc cuûa Ngaøi, vaøo söï hieän dieän taùc ñoäng cuûa Danh Ngaøi giöõa
daân Ngaøi vaø vaøo söï töôûng nieäm nhöõng kyø coâng thôøi Xuaát haønh.
Luùc ñoù nhaø vua giô tay leân trôøi vaø caàu khaån Chuùa cho chính mình,
cho toaøn daân, cho caùc theá heä töông lai, xin Thieân Chuùa tha toäi cho
hoï vaø ban cho nhöõng gì caàn thieát haèng ngaøy, ñeå muoân daân nhaän
bieát Ngaøi laø Thieân Chuùa duy nhaát vaø daân Chuùa heát loøng kính meán
Ngaøi.
EÂlia, caùc tieân tri vaø vieäc hoái caûi taâm hoàn
2581. Ñoái vôùi daân Thieân Chuùa, Ñeàn thôø laø nôi daïy cho hoï bieát caàu
nguyeän: caùc cuoäc haønh höông, caùc leã hoäi, hy teá, leã daâng ban chieàu,
daâng höông, baùnh “tröng hieán”, taát caû nhöõng daáu chæ naøy veà söï 1150
thaùnh thieän vaø vinh quang cuûa Thieân Chuùa Toái Cao nhöng raát gaàn
guõi, ñeàu laø nhöõng lôøi môøi goïi vaø laø nhöõng neûo ñöôøng ñöa ñeán vieäc
caàu nguyeän. Nhöng thaùi ñoä quaù chuoäng nghi leã thöôøng loâi keùo daân
ñeán moät caùch thôø phöôïng quaù beà ngoaøi. Vieäc giaùo duïc ñöùc tin vaø
hoái caûi taâm hoàn laø caàn thieát. Ñoù laø söù vuï cuûa caùc tieân tri tröôùc vaø
sau thôøi löu ñaøy.
2582. EÂlia laø toå phuï cuûa caùc tieân tri, thuoäc doøng doõi nhöõng keû tìm
kieám Ngaøi, nhöõng keû tìm kieám toân nhan Ngaøi27. Teân cuûa oâng, coù
nghóa “Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa toâi”, tieân baùo tieáng hoâ cuûa daân ñaùp
laïi lôøi caàu nguyeän cuûa oâng treân nuùi Carmel28. Thaùnh Giacoâbeâ nhaéc
ñeán göông oâng EÂlia ñeå khích leä chuùng ta caàu nguyeän: “Vì lôøi caàu
xin tha thieát cuûa ngöôøi coâng chính raát coù hieäu löïc” (Gc 5,16)29.
2583. Sau khi hoïc bieát thöông xoùt luùc aån mình taïi suoái Charith,
oâng EÂlia daïy cho baø goùa ôû Sarepta tin vaøo lôøi Thieân Chuùa vaø cuûng
coá ñöùc tin cuûa baø baèng lôøi caàu nguyeän tha thieát cuûa oâng: Thieân
Chuùa ñaõ laøm cho con trai baø goaù soáng laïi30.
Khi oâng EÂlia daâng hy leã treân nuùi Carmel, ñoù laø luùc thöû thaùch
quyeát lieät ñoái vôùi ñöùc tin cuûa daân Thieân Chuùa, thì löûa cuûa Chuùa ñaõ 696
thieâu huûy cuûa leã toaøn thieâu “vaøo giôø ngöôøi ta hieán daâng cuûa leã ban
chieàu” nhôø lôøi khaån caàu cuûa oâng EÂlia: “Xin ñaùp lôøi con, laïy Chuùa,
xin ñaùp lôøi con” (1 V 18,37). Caùc phuïng vuï Ñoâng phöông ñaõ duøng
26
X. 1 V 8,10-61.
27
X. Tv 24,6.
28
X. 1 V 18,39.
29
X. Gc 5,16-18.
30
X. 1 V 17,7-24.
laïi lôøi khaån caàu naøy cuûa oâng EÂlia trong kinh Khaån nguyeän xin ban
Chuùa Thaùnh Thaàn (Epiclesis) trong thaùnh leã31.
Sau cuøng, trôû laïi hoang ñòa, ñeán nôi Thieân Chuùa haèng soáng vaø
chaân thaät ñaõ toû mình ra cho daân Ngaøi, oâng EÂlia aån mình, nhö oâng
Moâisen, “trong moät hang ñaù” cho tôùi khi söï hieän dieän nhieäm maàu
32
555 cuûa Thieân Chuùa “ñi qua” . Nhöng chæ treân nuùi Hieån Dung, Ñaáng
maø oâng Moâisen vaø oâng EÂlia ñaõ tìm kieám toân nhan, môùi ñöôïc toû
loä33: caùc oâng nhaän ra vinh quang cuûa Thieân Chuùa nôi toân nhan Ñöùc
Kitoâ chòu ñoùng ñinh vaø phuïc sinh34.
2709 2584. Trong nhöõng luùc “rieâng moät mình vôùi Thieân Chuùa”, caùc tieân
tri muùc ñöôïc aùnh saùng vaø söùc maïnh cho söù vuï cuûa mình. Vieäc caàu
nguyeän cuûa caùc oâng khoâng phaûi laø chaïy troán theá giôùi baát trung,
nhöng laø laéng nghe Lôøi Thieân Chuùa, ñoâi khi tranh luaän hoaëc than
thôû vôùi Chuùa, luoân luoân chuyeån caàu cho daân ñeå chôø ñôïi vaø chuaån bò
cho söï can thieäp cuûa Thieân Chuùa Cöùu Ñoä, laø Chuùa cuûa lòch söû35.
Caùc Thaùnh vònh, lôøi caàu nguyeän cuûa coäng ñoaøn

1093 2585. Töø thôøi vua Ñavid cho tôùi khi Ñaáng Messia ñeán, nhöõng baûn
vaên caàu nguyeän trong Saùch Thaùnh chöùng toû lôøi caàu nguyeän cho
mình cuõng nhö cho tha nhaân ngaøy caøng saâu saéc hôn36. Daàn daàn caùc
Thaùnh vònh ñöôïc thu taäp thaønh moät boä goàm naêm cuoán: ñoù laø saùch
Thaùnh vònh (hay “Nhöõng lôøi ca ngôïi”), laø tuyeät taùc veà caàu nguyeän
trong Cöïu Öôùc.
2586. Caùc Thaùnh vònh nuoâi döôõng vaø dieãn taû vieäc caàu nguyeän cuûa
daân Thieân Chuùa vôùi tö caùch laø coäng ñoaøn, vaøo nhöõng ngaøy leã lôùn
taïi Gieârusalem vaø moãi ngaøy sabat trong caùc hoäi ñöôøng. Kinh
nguyeän naøy vöøa coù tính caù nhaân vöøa coù tính coäng ñoaøn, lieân quan
ñeán nhöõng ngöôøi ñang caàu nguyeän vaø taát caû moïi ngöôøi; vang leân töø
Thaùnh ñòa vaø töø caùc coäng ñoaøn Do Thaùi taûn maùc khaép nôi, nhöng
bao truøm toaøn theå coâng trình taïo döïng. Caùc Thaùnh vònh gôïi nhôù
caùc bieán coá cöùu ñoä trong quaù khöù vaø höôùng ñeán ngaøy hoaøn taát lòch
söû; giuùp nhôù laïi nhöõng lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc thöïc hieän,
vaø chôø ñôïi Ñaáng Messia, Ñaáng seõ hoaøn taát troïn veïn caùc lôøi höùa aáy.
Caùc Thaùnh vònh, ñaõ ñöôïc Ñöùc Kitoâ söû duïng ñeå caàu nguyeän vaø ñaõ
31
X. 1 V 18,20-39.
32
X. 1 V 19,1-14; Xh 33,19-23.
33
X. Lc 9,30-35.
34
X. 2 Cr 4,6.
35
X. Am 7,2.5; Is 6,5.8.11; Gr 1,6; 15,15-18; 20,7-18.
36
X. Er 9,6-15 ; Nhm 1,4-11; Gn 2,3-10 ; Tb 3,11-16 ; Gñt 9,2-14.
ñöôïc hoaøn taát nôi Ngöôøi, vaãn luoân chieám vò trí thieát yeáu trong kinh
nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi37. 1177
2587. Taäp Thaùnh vònh laø cuoán saùch, trong ñoù Lôøi cuûa Thieân Chuùa
trôû thaønh lôøi caàu nguyeän cuûa con ngöôøi. Trong caùc cuoán saùch khaùc
cuûa Cöïu Öôùc, thì “caùc lôøi noùi… loan baùo nhöõng coâng trình [Thieân
Chuùa ñaõ thöïc hieän cho con ngöôøi] vaø laøm saùng toû maàu nhieäm chöùa
ñöïng trong ñoù”38. Coøn trong taäp Thaùnh vònh, lôøi cuûa caùc taùc giaû
Thaùnh vònh vöøa dieãn taû nhöõng coâng trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa,
vöøa ca möøng Ngaøi vì nhöõng coâng trình ñoù. Cuøng moät Thaàn Khí
linh höùng caû coâng trình cuûa Thieân Chuùa, caû lôøi ñaùp laïi cuûa con
ngöôøi. Ñöùc Kitoâ seõ keát hôïp caû hai laïi vôùi nhau. Trong Ngöôøi, caùc
Thaùnh vònh khoâng ngöøng daïy ta caàu nguyeän. 2641
2588. Nhöõng caùch dieãn taû ña daïng cuûa lôøi caàu nguyeän trong Thaùnh
vònh ñöôïc hình thaønh töø phuïng töï Ñeàn thôø, cuõng nhö töø traùi tim
con ngöôøi. Duø laø thaùnh thi, lôøi keâu caàu trong côn nguy khoán hay baøi
ca taï ôn, lôøi khaån caàu caù nhaân hay coäng ñoaøn, baøi ca cung ñình hoaëc
khuùc haùt haønh höông, baøi suy nieäm giaùo huaán, caùc Thaùnh vònh ñeàu
phaûn chieáu nhöõng kyø coâng cuûa Thieân Chuùa trong lòch söû daân Ngaøi vaø
nhöõng tình huoáng maø taùc giaû Thaùnh vònh ñaõ soáng. Duø Thaùnh vònh coù
theå phaûn aùnh moät bieán coá trong quaù khöù, noù vaãn bình dò ñeán noãi con
ngöôøi thuoäc baát cöù hoaøn caûnh vaø thôøi ñaïi naøo cuõng coù theå söû duïng ñeå
caàu nguyeän.
2589. Moät soá neùt chung thöôøng noåi baät trong caùc Thaùnh vònh: söï
ñôn sô vaø boäc phaùt cuûa lôøi caàu nguyeän, loøng khao khaùt chính Thieân
Chuùa qua vaø vôùi taát caû nhöõng gì laø toát laønh trong coâng trình taïo
döïng cuûa Ngaøi, hoaøn caûnh khoù khaên cuûa tín höõu muoán yeâu meán
Thieân Chuùa treân heát moïi söï nhöng phaûi ñoái dieän vôùi bao keû thuø vaø
caùm doã, trong khi chôø ñôïi Thieân Chuùa trung tín ra tay haønh ñoäng,
vaãn xaùc tín vaøo tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø phoù thaùc theo thaùnh yù 304
Ngaøi. Lôøi caàu nguyeän cuûa caùc Thaùnh vònh luoân coù taâm tình ca ngôïi,
neân taäp saùch naøy coù moät teân goïi raát phuø hôïp vôùi ñieàu noù mang ñeán
cho chuùng ta: “Nhöõng lôøi ca ngôïi”. Vì ñöôïc söu taäp ñeå duøng trong
phöôïïng töï cuûa coäng ñoaøn, neân cuoán Thaùnh vònh vang leân lôøi môøi
goïi caàu nguyeän ñoàng thôøi haùt leân lôøi ñaùp: Hallelu-Yah! (“Alleluia”):
“Haõy ca ngôïi Chuùa!”
“Coøn gì toát hôn moät Thaùnh vònh? Vì theá vua Ñavid ñaõ noùi raát
ñuùng raèng: ‘Haõy ca ngôïi Chuùa vì Thaùnh vònh thaät laø toát ñeïp; haõy
daâng lôøi ca ngôïi haân hoan vaø eâm dòu leân Thieân Chuùa chuùng ta’.
Quaû vaäy, Thaùnh vònh laø lôøi chuùc tuïng cuûa daân, lôøi ca tuïng Thieân
37
X. Vaên kieän trình baøy vaø quy ñònh Caùc Giôø Kinh phuïng vuï, 100-109: Caùc Giôø Kinh Phuïng
Vuï, editio typica, v. 1 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 52-56.
38
Chuùa, lôøi ca ngôïi cuûa coäng ñoaøn, tieáng hoan hoâ cuûa moïi ngöôøi, lôøi
noùi cuûa vuõ truï, tieáng noùi cuûa Hoäi Thaùnh, lôøi tuyeân xöng ñöùc tin
ñaày giai ñieäu”39.
TOÙM LÖÔÏC
2590. Caàu nguyeän laø naâng taâm hoàn leân cuøng Thieân Chuùa hay laø
caàu xin Thieân Chuùa ban cho nhöõng ñieàu xöùng hôïp40.
2591. Thieân Chuùa khoâng ngöøng keâu goïi moãi ngöôøi ñeán gaëp gôõ
Ngaøi caùch huyeàn nhieäm trong vieäc caàu nguyeän. Suoát doøng lòch söû
cöùu ñoä, caàu nguyeän mang tính caùch moät lôøi môøi goïi hoã töông giöõa
Thieân Chuùa vaø con ngöôøi.
2592. Vieäc caàu nguyeän cuûa oâng Abraham vaø oâng Giacob ñöôïc trình
baøy nhö moät cuoäc chieán ñaáu cuûa ñöùc tin ñeå giöõ loøng tín thaùc vaøo
Thieân Chuùa trung tín vaø xaùc tín raèng Ngaøi seõ ban chieán thaéng cho
keû kieân trì.
2593. Lôøi caàu nguyeän cuûa oâng Moâisen ñaùp laïi saùng kieán cuûa Thieân
Chuùa haèng soáng muoán cöùu ñoä daân Ngaøi. Ñaây laø hình aûnh baùo
tröôùc lôøi chuyeån caàu cuûa Ñaáng Trung Gian duy nhaát laø Ñöùc Kitoâ
Gieâsu.
2594. Lôøi caàu nguyeän cuûa daân Thieân Chuùa ñöôïc trieån nôû döôùi boùng
Nhaø Chuùa, Hoøm Bia giao öôùc vaø Ñeàn Thôø, döôùi söï höôùng daãn cuûa
caùc muïc töû, ñaëc bieät laø vua Ñavid vaø cuûa caùc tieân tri.
2595. Caùc tieân tri keâu goïi daân hoái caûi taâm hoàn vaø, trong khi nhieät
thaønh tìm kieám toân nhan Thieân Chuùa, nhö tieân tri EÂlia, caùc ngaøi
chuyeån caàu cho daân.
2596. Caùc Thaùnh vònh laø tuyeät taùc veà caàu nguyeän trong Cöïu Öôùc,
goàm hai yeáu toá khoâng theå taùch rôøi: vöøa coù tính caù nhaân vöøa coù tính
coäng ñoaøn. Caùc Thaùnh vònh bao truøm moïi chieàu kích cuûa lòch söû,
giuùp nhôù laïi nhöõng lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc thöïc hieän vaø
chôø ñôïi Ñaáng Messia ngöï ñeán.
2597. Caùc Thaùnh vònh, ñaõ ñöôïc Ñöùc Kitoâ söû duïng ñeå caàu nguyeän
vaø ñaõ ñöôïc hoaøn taát nôi Ngöôøi, vaãn luoân chieám vò trí thieát yeáu
trong kinh nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi. Caùc Thaùnh vònh luoân
thích hôïp vôùi moïi ngöôøi thuoäc baát cöù hoaøn caûnh vaø thôøi ñaïi naøo.
39
Thaùnh Ambroâsioâ, Enarrationes in Psalmos, 1, 9: CSEL 64, 7 (PL 14, 968).
40
1089).
Muïc 2
Khi thôøi gian vieân maõn
Articulus 2
In plenitudine temporis
2598. Vaán ñeà caàu nguyeän ñöôïc maïc khaûi cho chuùng ta caùch troïn
veïn trong Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi vaø ôû giöõa chuùng ta. Khi tìm hieåu
vieäc caàu nguyeän cuûa Ngöôøi qua nhöõng gì caùc chöùng nhaân keå laï i
trong Tin Möøng, chuùng ta ñöôïc ñeán gaàn Ñaáng thaùnh laø Chuùa
Gieâsu, nhö ñeán gaàn Buïi caây ñang chaùy: tröôùc tieân chieâm ngöôõng
chính Ngöôøi caàu nguyeän, roài laéng nghe Ngöôøi daïy chuùng ta caàu
nguyeän, ñeå sau cuøng nhaän bieát Ngöôøi nhaän lôøi caàu nguyeän cuûa
chuùng ta nhö theá naøo.
Chuùa Gieâsu caàu nguyeän

2599. Con Thieân Chuùa, khi trôû thaønh Con Ñöùc Trinh Nöõ, cuõng ñaõ 470-473
hoïc caàu nguyeän theo traùi tim nhaân loaïi cuûa Ngöôøi. Chuùa Gieâsu ñaõ
hoïc nhöõng coâng thöùc caàu nguyeän nôi thaân maãu Ngöôøi laø ñaáng haèng
ghi nhôù vaø luoân suy nieäm trong loøng veà moïi ñieàu “cao caû” cuûa Ñaáng
Toaøn Naêng41. Ngöôøi caàu nguyeän baèng nhöõng lôøi kinh vaø aâm ñieäu
cuûa daân Ngöôøi, trong Hoäi ñöôøng Nazareth vaø trong Ñeàn Thôø. 584
Nhöng kinh nguyeän cuûa Ngöôøi coøn phaùt xuaát töø moät nguoàn maïch
saâu kín hôn, nhö chính Ngöôøi ñaõ heù môû cho thaáy luùc Ngöôøi leân
möôøi hai tuoåi: “Con coù boån phaän ôû nhaø cuûa Cha con” (Lc 2,49). ÔÛ
ñaây, tính caùch môùi meû cuûa vieäc caàu nguyeän trong thôøi vieân maõn 534
baét ñaàu ñöôïc maïc khaûi: ñoù laø lôøi caàu nguyeän cuûa Ngöôøi Con, maø
Chuùa Cha vaãn chôø mong nôi caùc con caùi cuûa Ngaøi, cuoái cuøng ñaõ
ñöôïc chính Ngöôøi Con Moät thöïc hieän trong nhaân tính cuûa Ngöôøi
cuøng vôùi con ngöôøi vaø vì con ngöôøi.
2600. Tin Möøng theo thaùnh Luca nhaán maïnh ñeán taùc ñoäng cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø yù nghóa cuûa vieäc caàu nguyeän trong thöøa taùc
vuï cuûa Ñöùc Kitoâ. Chuùa Gieâsu caàu nguyeän tröôùc nhöõng thôøi ñieåm
quyeát ñònh trong söù vuï cuûa Ngöôøi: tröôùc khi Chuùa Cha laøm chöùng
veà Ngöôøi luùc Ngöôøi chòu pheùp röûa42, luùc Ngöôøi Hieån Dung43, vaø 535, 554
tröôùc khi Ngöôøi hoaøn thaønh yù ñònh yeâu thöông cuûa Chuùa Cha baèng 612
41
X. Lc 1,49; 2,19.51.
42
X. Lc 3,21.
43
X. Lc 9,28.
cuoäc thöông khoù cuûa Ngöôøi44. Ngöôøi cuõng caàu nguyeän tröôùc nhöõng
thôøi ñieåm quyeát ñònh lieân quan ñeán söù vuï cuûa caùc Toâng Ñoà cuûa
858, 443 Ngöôøi: tröôùc khi goïi vaø choïn nhoùm Möôøi Hai45, tröôùc khi oâng
Pheâroâ tuyeân xöng Ngöôøi laø “Ñaáng Kitoâ cuûa Thieân Chuùa”46, vaø ñeå
loøng tin cuûa vò thuû laõnh caùc Toâng Ñoà khoûi bò suy yeáu trong côn thöû
thaùch47. Lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu tröôùc caùc bieán coá cöùu ñoä,
maø Chuùa Cha ñoøi Ngöôøi phaûi theå hieän, laø söï phoù thaùc khieâm
nhöôøng vaø ñaày tin töôûng cuûa yù chí nhaân loaïi cuûa Ngöôøi cho yù muoán
ñaày yeâu thöông cuûa Chuùa Cha.
2601. “Coù moät laàn Chuùa Gieâsu caàu nguyeän ôû nôi kia. Ngöôøi caàu
nguyeän xong, thì coù moät ngöôøi trong nhoùm moân ñeä noùi vôùi Ngöôøi:
‘Thöa Thaày, xin daïy chuùng con caàu nguyeän’” (Lc 11,1). Chaúng phaûi
laø ngöôøi moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ, vì chieâm ngöôõng Thaày mình caàu
nguyeän tröôùc, roài khao khaùt caàu nguyeän ñoù sao? Luùc ñoù, ngöôøi naøy
coù theå hoïc caàu nguyeän töø baäc Thaày cuûa vieäc caàu nguyeän. Khi chieâm
2765 ngöôõng vaø laéng nghe Ngöôøi Con, caùc con caùi hoïc bieát caàu nguyeän
vôùi Chuùa Cha.
2602. Chuùa Gieâsu thöôøng lui vaøo nôi thanh vaéng, leân nuùi, nhaát laø
616 luùc ñeâm khuya, ñeå caàu nguyeän 48. Vì trong cuoäc Nhaäp Theå, Ngöôøi ñaõ
thoâng phaàn nhaân tính, neân Ngöôøi mang laáy moïi ngöôøi trong kinh
nguyeän cuûa Ngöôøi, vaø Ngöôøi daâng hoï leân Chuùa Cha baèng vieäc töï
hieán chính mình Ngöôøi. Chính Ngöôøi, Ngoâi Lôøi “ñaõ maëc laáy xaùc
phaøm”, trong lôøi caàu nguyeän nhaân loaïi cuûa mình, thoâng phaàn vaøo
nhöõng gì “caùc anh em” cuûa Ngöôøi ñang soáng49; Ngöôøi caûm thoâng
nhöõng yeáu ñuoái cuûa hoï ñeå giaûi thoaùt hoï khoûi nhöõng yeáu ñuoái aáy50.
Chính vì muïc ñích naøy maø Chuùa Cha ñaõ sai Ngöôøi ñeán. Nhöõng lôøi
noùi cuõng nhö vieäc laøm cuûa Ngöôøi laø bieåu hieän roõ raøng veà nhöõng gì
Ngöôøi caàu nguyeän “trong thaàm kín”.
2603. Caùc taùc giaû saùch Tin Möøng giöõ laïi hai lôøi caàu nguyeän minh
2637 nhieân cuûa Ñöùc Kitoâ trong thôøi gian Ngöôøi thi haønh taùc vuï. Caû hai
ñeàu khôûi ñaàu baèng lôøi taï ôn. Trong lôøi nguyeän thöù nhaát51, Chuùa
Gieâsu tuyeân xöng, nhaän bieát vaø chuùc tuïng Chuùa Cha vì Chuùa Cha
ñaõ giaáu caùc maàu nhieäm Nöôùc Trôøi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi töôûng mình
2546 khoân ngoan, nhöng laïi maïc khaûi cho “nhöõng ngöôøi beù moïn” (nhöõng
ngöôøi ngheøo cuûa caùc moái phuùc). Söï rung caûm cuûa Ngöôøi, “Vaâng, laïy
44
X. Lc 22,41-44.
45
X. Lc 6,12.
46
X. Lc 9,18-20.
47
X. Lc 22,32.
48
X. Mc 1,35; 6,46; Lc 5,16.
49
X. Dt 2,12.
50
X. Dt 2,15; 4,15.
51
X. Mt 11,25-27; Lc 10,21-22.
Cha!” noùi leân nhöõng gì taän ñaùy loøng Ngöôøi, söï gaén boù cuûa Ngöôøi
vôùi “ñieàu ñeïp yù” Chuùa Cha, nhö voïng laïi lôøi “Xin vaâng” cuûa Meï 494
Ngöôøi luùc thuï thai Ngöôøi, vaø nhö khuùc daïo ñaàu cho lôøi Ngöôøi seõ
thöa vôùi Chuùa Cha trong côn haáp hoái. Toaøn boä kinh nguyeän cuûa
Chuùa Gieâsu ñeàu chaát chöùa taâm tình gaén boù yeâu thöông cuûa traùi tim
nhaân loaïi cuûa Ngöôøi ñoái vôùi “maàu nhieäm thaùnh yù” cuûa Chuùa Cha52.
2604. Lôøi caàu nguyeän thöù hai ñöôïc thaùnh Gioan53 ghi laïi vaøo luùc
tröôùc khi Ladaroâ ñöôïc cho soáng laïi. Lôøi taï ôn ñi tröôùc bieán coá: “Laïy
Cha, con caûm taï Cha, vì Cha ñaõ nhaän lôøi con” haøm yù laø Chuùa Cha
luoân nhaän lôøi Ngöôøi caàu xin; vaø Chuùa Gieâsu theâm ngay: “Con vaãn
bieát Cha luoân nghe lôøi Con” haøm yù Chuùa Gieâsu luoân naøi xin Chuùa
Cha. Nhö vaäy, lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu, ñöôïc khôûi ñaàu baèng
taâm tình taï ôn, maïc khaûi cho chuùng ta bieát phaûi caàu xin nhö theá
naøo: tröôùc khi nhaän ñöôïc hoàng aân, Chuùa Gieâsu ñaõ gaén boù vôùi Ñaáng
ban ôn, cuõng laø Ñaáng töï ban mình trong caùc hoàng aân cuûa Ngaøi.
Ñaáng ban ôn thì quyù troïng hôn hoàng aân boäi phaàn, chính Ngaøi laø
“Kho taøng” vaø taâm hoàn cuûa Con Ngaøi quy höôùng veà chính Ngaøi; 478
hoàng aân chæ laø ñieàu ñöôïc “ban theâm”54.
Lôøi nguyeän “tö teá” cuûa Chuùa Gieâsu55 coù moät vò trí ñoäc nhaát voâ nhò 2746
trong nhieäm cuïc cöùu ñoä (lôøi nguyeän naøy seõ ñöôïc suy nieäm ôû cuoái Ñoaïn thöù
nhaát). Thaät vaäy, lôøi caàu nguyeän naøy cho thaáy kinh nguyeän cuûa Ñöùc Kitoâ
Thöôïng Teá luoân laø lôøi caàu nguyeän cuûa ngaøy hoâm nay, vaø ñoàng thôøi cuõng
daïy chuùng ta caùch caàu nguyeän cuøng Chuùa Cha (vaán ñeà seõ ñöôïc baøn ñeán
trong Ñoaïn thöù hai).
2605. Khi ñeán Giôø hoaøn taát yù ñònh yeâu thöông cuûa Chuùa Cha, Chuùa
Gieâsu cho thoaùng thaáy chieàu saâu khoân doø cuûa lôøi caàu nguyeän cuûa
Ngöôøi Con, khoâng nhöõng tröôùc khi Ngöôøi töï nguyeän trao noäp chính
mình (“Laïy Cha, … xin ñöøng cho yù Con theå hieän, maø laø yù Cha”: Lc
22,42), maø caû ñeán nhöõng lôøi cuoái cuøng cuûa Ngöôøi treân thaäp giaù, luùc
maø caàu nguyeän vaø töï hieán trôû neân moät. “Laïy Cha, xin tha cho hoï, 614
vì hoï khoâng bieát vieäc hoï laøm” (Lc 23,34); “Toâi baûo thaät anh, hoâm
nay, anh seõ ñöôïc ôû vôùi toâi treân thieân ñaøng” (Lc 23,43); “Thöa Baø,
ñaây laø con cuûa Baø…. Ñaây laø Meï cuûa anh” (Ga 19, 26-27); “Toâi khaùt”
(Ga 19,28); “Laïy Thieân Chuùa, Thieân Chuùa cuûa con, sao Ngaøi boû rôi
con?” (Mc 15,34)56; “Theá laø ñaõ hoaøn taát” (Ga 19,30); “Laïy Cha, con
xin phoù thaùc hoàn con trong tay Cha” (Lc 23,46) cho ñeán caû “tieáng
keâu lôùn” khi Ngöôøi trao hôi thôû57.
52
X. Ep 1,9.
53
X. Ga 11,41-42.
54
X. Mc 6,21.33.
55
X. Ga 17.
56
X. Tv 22,2.
57
X. Mc 15,37; Ga 19,30.
403 2606. Taát caû nhöõng ñau khoå cuûa nhaân loaïi trong moïi thôøi, döôùi aùch
noâ leä toäi loãi vaø söï cheát, taát caû moïi lôøi van xin vaø chuyeån caàu suoát
lòch söû cöùu ñoä, ñeàu ñöôïc thu toùm vaøo Tieáng keâu lôùn cuûa Ngoâi Lôøi
Nhaäp Theå. Chuùa Cha ñoùn nhaän taát caû vaø, vöôït quaù moïi mong ñôïi,
653 Ngaøi nhaän lôøi taát caû khi cho Con Ngaøi soáng laïi. Nhö vaäy, toaøn theå
2587 kinh nguyeän trong nhieäm cuïc taïo döïng vaø cöùu ñoä ñöôïc thöïc hieän vaø
hoaøn taát. Taäp Thaùnh vònh trao cho chuùng ta chìa khoaù cuûa vieäc caàu
nguyeän trong Ñöùc Kitoâ. Chính trong “Ngaøy hoâm nay” cuûa bieán coá
Phuïc sinh, Chuùa Cha phaùn: “Con laø Con cuûa Cha, ngaøy hoâm nay
Cha ñaõ sinh ra Con. Con cöù xin, roài Cha ban taëng, muoân daân nöôùc
laøm saûn nghieäp rieâng, toaøn coõi ñaát laøm phaàn laõnh ñòa” (Tv 2,7-8)58.
Thö Do thaùi duøng nhöõng lôøi leõ bi thaûm ñeå dieãn taû lôøi caàu nguyeän
cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ ñem laïi chieán thaéng cöùu ñoä nhö theá naøo: “Khi
coøn soáng kieáp phaøm nhaân, Chuùa Gieâsu ñaõ lôùn tieáng keâu van
khoùc loùc maø daâng lôøi khaån nguyeän naøi xin leân Ñaáng coù quyeàn
naêng cöùu Ngöôøi khoûi cheát. Ngöôøi ñaõ ñöôïc nhaäm lôøi, vì coù loøng
toân kính. Daàu laø Con Thieân Chuùa, Ngöôøi ñaõ phaûi traûi qua nhieàu
ñau khoå môùi hoïc ñöôïc theá naøo laø vaâng phuïc; vaø khi chính baûn
thaân ñaõ tôùi möùc thaäp toaøn, Ngöôøi trôû neân nguoàn ôn cöùu ñoä vónh
cöûu cho taát caû nhöõng ai tuøng phuïc Ngöôøi” (Dt 5,7-9).
Chuùa Gieâsu daïy chuùng ta caàu nguyeän

2607. Khi Chuùa Gieâsu caàu nguyeän, laø Ngöôøi ñaõ daïy chuùng ta caàu
520 nguyeän. Con ñöôøng ñoái thaàn cuûa lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta laø lôøi
caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu daâng leân Cha Ngöôøi. Nhöng Tin Möøng
coøn löu laïi cho chuùng ta giaùo huaán minh nhieân cuûa Chuùa Gieâsu veà
vieäc caàu nguyeän. Laø nhaø sö phaïm, Ngöôøi baét ñaàu töø hieän traïng cuûa
chuùng ta, vaø töøng böôùc moät daãn daét chuùng ta ñeán vôùi Chuùa Cha.
Khi noùi vôùi ñaùm ñoâng daân chuùng ñang ñi theo Ngöôøi, Chuùa Gieâsu
khôûi ñi töø nhöõng gì hoï ñaõ bieát veà caàu nguyeän theo nhö Giao öôùc cuõ
vaø môû cho hoï thaáy neùt môùi meû cuûa Nöôùc Trôøi ñang ñeán. Ngöôøi maïc
khaûi cho hoï neùt môùi meû naøy qua caùc duï ngoân. Sau cuøng, vôùi caùc
moân ñeä laø nhöõng ngöôøi seõ phaûi laøm thaày daïy caàu nguyeän trong Hoäi
Thaùnh, thì Ngöôøi noùi roõ veà Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn.
541, 1430 2608. Ngay töø Baøi giaûng treân nuùi, Chuùa Gieâsu ñaõ nhaán maïnh ñeán
vieäc hoái caûi taâm hoàn: phaûi hoøa giaûi vôùi ngöôøi anh em tröôùc khi ñeán
daâng leã phaåm treân baøn thôø59, phaûi yeâu thöông keû thuø vaø caàu
nguyeän cho keû baùch haïi mình60, phaûi caàu nguyeän cuøng Chuùa Cha,
58
X. Cv 13,33.
59
X. Mt 5,23-24.
60
X. Mt 5,44-45.
Ñaáng hieän dieän “nôi kín ñaùo” (Mt 6,6), khoâng laûi nhaûi nhieàu lôøi61,
thaät loøng tha thöù trong caàu nguyeän62, coù taâm hoàn thanh khieát vaø lo
tìm kieám Nöôùc Trôøi63. Cuoäc hoái caûi naøy hoaøn toaøn höôùng veà Chuùa
Cha, vaø ñöôïm tình con thaûo.
2609. Taâm hoàn, moät khi ñaõ saün saøng hoái caûi nhö vaäy, seõ hoïc bieát 153
caàu nguyeän trong ñöùc tin. Tin laø gaén boù ñaày tình con thaûo vôùi
Thieân Chuùa, vöôït quaù nhöõng gì chuùng ta caûm thaáy vaø hieåu bieát. Söï 1814
gaén boù naøy coù theå thöïc hieän ñöôïc vì Ngöôøi Con yeâu daáu ñaõ môû loái
cho chuùng ta ñeán vôùi Chuùa Cha. Ngöôøi coù theå yeâu caàu chuùng ta
“tìm kieám” vaø “goõ”, vì chính Ngöôøi laø cöûa vaø laø con ñöôøng64.
2610. Chuùa Gieâsu ñaõ caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha vaø taï ôn tröôùc khi
nhaän ñöôïc caùc hoàng aân cuûa Chuùa Cha theá naøo, thì Ngöôøi cuõng daïy
chuùng ta baïo daïn nhö nhöõng ngöôøi con nhö vaäy: “Taát caû nhöõng gì
anh em caàu xin, anh em cöù tin laø mình ñaõ ñöôïc roài” (Mc 11,24). Söùc
maïnh cuûa caàu nguyeän laø nhö theá: “moïi söï ñeàu coù theå, ñoái vôùi ngöôøi 165
tin” (Mc 9,23) baèng moät ñöùc tin khoâng nghi nan65. Chuùa Gieâsu raát
buoàn phieàn “vì söï cöùng tin” cuûa ñaùm baø con thaân thuoäc cuûa Ngöôøi
(Mc 6,6), vaø vì loøng tin yeáu keùm cuûa caùc moân ñeä Ngöôøi66, traùi laïi
Ngöôøi thaùn phuïc tröôùc loøng tin maïnh meõ cuûa vieân só quan Roâma67
vaø ngöôøi phuï nöõ xöù Canaan68.
2611. Lôøi caàu nguyeän cuûa ñöùc tin khoâng heä taïi ôû choã thöa: “Laïy
Chuùa, Laïy Chuùa”, nhöng laø saün loøng thi haønh thaùnh yù cuûa Chuùa 2827
Cha69. Chuùa Gieâsu môøi goïi caùc moân ñeä Ngöôøi ñem vaøo lôøi caàu
nguyeän70 söï quan taâm coäng taùc vaøo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa.
2612. Nôi Chuùa Gieâsu, “trieàu ñaïi Thieân Chuùa ñaõ ñeán gaàn”
(Mc 1,15), Ngöôøi keâu goïi con ngöôøi hoái caûi, tin töôûng vaø tænh thöùc 672
nöõa. Khi caàu nguyeän, ngöôøi moân ñeä chaêm chuù höôùng veà Ñaáng hieän
coù vaø ñang ñeán, vöøa töôûng nhôù vieäc Ngöôøi ñeán laàn thöù nhaát trong
xaùc phaøm khieâm haï, vöøa hy voïng Ngöôøi ñeán laàn thöù hai trong vinh
quang71. Ñoái vôùi caùc moân ñeä, caàu nguyeän laø moät cuoäc chieán ñaáu 2725
61
X. Mt 6,7.
62
X. Mt 6,14-15.
63
X. Mt 6,21.25.33.
64
X. Mt 7,7-11.13-14.
65
X. Mt 21,21.
66
X. Mt 8,26.
67
X. Mt 8,10.
68
X. Mt 15,28.
69
X. Mt 7,21.
70
X. Mt 9,38; Lc 10,2; Ga 4,34.
71
X. Mc 13; Lc 21,34-36.
trong söï hieäp thoâng vôùi Thaày mình, vaø chính nhôø tænh thöùc trong
caàu nguyeän maø ta khoâng sa chöôùc caùm doã72.
2613. Coù ba duï ngoân chính veà caàu nguyeän ñöôïc thaùnh Luca löu laïi
cho chuùng ta:
546 – Duï ngoân thöù nhaát, “Ngöôøi baïn quaáy raày”73, môøi goïi caàu nguyeän caùch
khaån khoaûn: “Anh em cöù goõ cöûa thì cöûa seõ môû cho anh em”. Chuùa
Cha treân trôøi seõ ban cho ngöôøi caàu nguyeän baát cöù ñieàu gì ngöôøi aáy
caàn vaø nhaát laø ban Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng chöùa ñöïng moïi hoàng
aân.
– Duï ngoân thöù hai, “Baø goùa quaáy raày”74, taäp trung vaøo moät trong caùc
phaåm tính cuûa vieäc caàu nguyeän: “Phaûi caàu nguyeän luoân, khoâng ñöôïc
naûn chí”, vôùi söï kieân trì cuûa loøng tin. “Nhöng khi Con Ngöôøi ngöï
ñeán, lieäu Ngöôøi coøn thaáy loøng tin treân maët ñaát nöõa chaêng?"
2559 – Duï ngoân thöù ba, “Ngöôøi Phariseâu vaø ngöôøi thu thueá”75, lieân quan ñeán
söï khieâm toán trong loøng cuûa ngöôøi caàu nguyeän. “Laïy Thieân Chuùa,
xin thöông con laø keû toäi loãi”. Hoäi Thaùnh khoâng ngöøng laáy lôøi caàu
nguyeän aáy laøm lôøi caàu nguyeän cuûa mình: Kyrie eleison! (Xin Chuùa
thöông xoùt chuùng con!)
2614. Khi Chuùa Gieâsu kyù thaùc caùch coâng khai cho caùc moân ñeä
Ngöôøi maàu nhieäm caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha, thì Ngöôøi toû cho caùc
oâng kinh nguyeän cuûa caùc oâng - vaø cuõng laø cuûa chuùng ta - phaûi theá
naøo, moät khi Ngöôøi seõ trôû veà vôùi Chuùa Cha trong nhaân tính ñaõ
ñöôïc toân vinh cuûa Ngöôøi. Vaøo luùc ñoù ñieàu môùi meû laø “caàu xin nhaân
434 danh Ngöôøi”76. Loøng tin vaøo Ngöôøi ñöa caùc moân ñeä ñeán choã bieát
Chuùa Cha, vì Chuùa Gieâsu laø “Con Ñöôøng, laø Söï Thaät vaø laø Söï
Soáng” (Ga 14,6). Loøng tin mang laïi hoa traùi trong loøng meán: ñoù laø
tuaân giöõ lôøi Ngöôøi, caùc giôùi raên cuûa Ngöôøi, ñoù laø cuøng vôùi Ngöôøi ôû
laïi trong Chuùa Cha, Ñaáng yeâu meán chuùng ta trong Ngöôøi, ñeán ñoä ôû
laïi trong chuùng ta. Trong Giao öôùc môùi naøy, chuùng ta xaùc tín raèng
nhöõng lôøi caàu xin cuûa chuùng ta ñöôïc ñoaùi nhaän, nieàm xaùc tín ñoù
döïa treân neàn taûng laø lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu77.
728 2615. Hôn nöõa, khi lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta ñöôïc keát hôïp vôùi
lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu, Chuùa Cha “seõ ban cho anh em moät
Ñaáng Baûo Trôï khaùc, ñeán ôû vôùi anh em luoân maõi. Ñoù laø Thaàn Khí
söï thaät” (Ga 14,16-17). Neùt môùi meû naøy cuûa lôøi caàu nguyeän vaø cuûa
72
X. Lc 22,40.46.
73
X. Lc 11,5-13.
74
X. Lc 18,1-8.
75
X. Lc 18,9-14.
76
X. Ga 14,13.
77
X. Ga 14,13-14.
caùc ñieàu kieän [ñeå caàu nguyeän] xuaát hieän suoát dieãn töø caùo bieät78.
Trong Chuùa Thaùnh Thaàn, kinh nguyeän Kitoâ giaùo laø söï hieäp thoâng
tình yeâu vôùi Chuùa Cha, khoâng phaûi chæ nhôø Ñöùc Kitoâ maø coøn trong
Ngöôøi nöõa: “Cho ñeán nay, anh em ñaõ chaúng xin gì nhaân danh
Thaày. Cöù xin ñi, anh em seõ ñöôïc, ñeå nieàm vui cuûa anh em neân troïn
veïn” (Ga 16,24).
Chuùa Gieâsu nhaän lôøi caàu nguyeän

2616. Luùc Ngöôøi coøn ñang thi haønh taùc vuï, lôøi caàu nguyeän vôùi
Chuùa Gieâsu ñaõ ñöôïc chính Ngöôøi nhaän lôøi, qua caùc daáu laï, nhöõng
daáu laï naøy tieàn döï vaøo söùc maïnh cuûa söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa
Ngöôøi. Chuùa Gieâsu nhaän lôøi caàu nguyeän cuûa ñöùc tin, ñöôïc dieãn taû 548
baèng lôøi noùi (cuûa ngöôøi beänh phong79, cuûa oâng Giairoâ80, cuûa ngöôøi
phuï nöõ Canaan81, cuûa ngöôøi troäm laønh82), hay trong thinh laëng (cuûa
nhöõng keû khieâng ngöôøi baát toaïi83, cuûa ngöôøi ñaøn baø bò beänh loaïn
huyeát ñuïng chaïm vaøo aùo Ngöôøi84, nöôùc maét vaø daàu thôm cuûa ngöôøi
phuï nöõ toäi loãi85). Lôøi naøi xin tha thieát cuûa nhöõng ngöôøi muø: “Laïy
Con Vua Ñavid, xin thöông xoùt chuùng toâi” (Mt 9,27) hay “Laïy OÂng
Gieâsu, Con Vua Ñavid, xin ruû loøng thöông toâi” (Mc 10,48) ñöôïc söû
duïng laïi trong truyeàn thoáng Khaån nguyeän Chuùa Gieâsu (Oratio ad 2667
Iesum): “Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Thieân Chuùa, laø Chuùa, xin
thöông xoùt con laø keû toäi loãi”. Chuùa Gieâsu luoân ñaùp laïi lôøi caàu xin
Ngöôøi vôùi ñöùc tin, baèng caùch chöõa laønh beänh taät hoaëc thöù tha toäi
loãi: “Cöù veà bình an, loøng tin cuûa anh ñaõ cöùu chöõa anh”.
Thaùnh Augustinoâ ñaõ kheùo leùo toùm taét ba chieàu kích cuûa lôøi caàu
nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu: “Ngöôøi caàu nguyeän cho chuùng ta, vì
Ngöôøi laø vò Tö Teá cuûa chuùng ta; Ngöôøi caàu nguyeän trong chuùng ta
vì Ngöôøi laø Ñaàu cuûa chuùng ta; Ngöôøi ñöôïc chuùng ta caàu nguyeän,
vì Ngöôøi laø Thieân Chuùa cuûa chuùng ta. Vaäy chuùng ta phaûi nhaän
bieát tieáng noùi cuûa chuùng ta trong Ngöôøi, laãn tieáng noùi cuûa Ngöôøi
trong chuùng ta”86.
78
X. Ga 14,23-26 ; 15,7.16 ; 16,13-15.23-27.
79
X. Mc 1,40-41.
80
X. Mc 5,36.
81
X. Mc 7,29.
82
X. Lc 23,39-43.
83
X. Mc 2,5.
84
X. Mc 5,28.
85
X. Lc 7,37-38.
86
Thaùnh Augustinoâ, Enarratio in Psalmum 85, 1: CCL 39, 1176 (PL 36, 1081); x. Vaên kieän trình
baøy vaø quy ñònh Caùc Giôø Kinh phuïng vuï, 7: Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, editio typica, v. 1
Lôøi caàu nguyeän cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria

148 2617. Lôøi caàu nguyeän cuûa Ñöùc Maria ñöôïc maïc khaûi cho chuùng ta
vaøo buoåi bình minh cuûa luùc thôøi gian vieân maõn. Tröôùc cuoäc Nhaäp
Theå cuûa Con Thieân Chuùa vaø tröôùc vieäc ñoå traøn Thaùnh Thaàn xuoáng,
494 lôøi caàu nguyeän cuûa Meï coäng taùc caùch ñoäc ñaùo vaøo keá hoaïch öu aùi
cuûa Chuùa Cha: vaøo luùc Truyeàn tin ñeå Ñöùc Kitoâ ñöôïc thuï thai87, vaøo
luùc Hieän Xuoáng ñeå Hoäi Thaùnh, Thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ, ñöôïc hình
thaønh88. Hoàng aân cuûa Thieân Chuùa ñöôïc ñoùn nhaän nôi loøng tin cuûa
ngöôøi nöõ tì khieâm toán cuûa Ngaøi, söï ñoùn nhaän maø Ngaøi ñaõ ñôïi chôø
490 töø luùc khôûi söï thôøi gian. Ngöôøi nöõ aáy, ñaõ ñöôïc Ñaáng Toaøn Naêng
laøm cho “ñaày aân suûng”, ñaõ ñaùp laïi baèng vieäc tieán daâng troïn baûn
thaân mình: “Naøy toâi laø nöõ tyø cuûa Chuùa, xin thöïc hieän cho toâi nhö
lôøi cuûa Ngaøi”. Lôøi thöa Fiat (Xin vaâng) chính laø lôøi caàu nguyeän cuûa
Kitoâ giaùo: taát caû laø cuûa Chuùa bôûi vì chính Chuùa laø taát caû cuûa chuùng
ta.
2674 2618. Tin Möøng maïc khaûi cho chuùng ta Ñöùc Maria caàu nguyeän vaø
chuyeån caàu trong loøng tin nhö theá naøo: taïi Cana89, Thaân maãu Chuùa
Gieâsu caàu xin Con mình lo ñeán nhu caàu cuûa böõa tieäc cöôùi. Böõa tieäc
naøy laø daáu chæ cuûa moät Böõa tieäc khaùc, laø tieäc cöôùi Chieân Con, Ñaáng
ban taëng Mình Maùu Ngöôøi theo lôøi naøi xin cuûa Hoäi Thaùnh, Hieàn
726 Theâ cuûa Ngöôøi. Vaøo giôø cuûa Giao öôùc môùi, gaàn beân thaùnh giaù90, Ñöùc
Maria ñaõ ñöôïc nhaän lôøi, vôùi tö caùch laø Ngöôøi Nöõ, töùc laø baø Evaø
môùi, ñích thöïc laø “Meï cuûa chuùng sinh”.
2619. Do ñoù, baøi ca cuûa Ñöùc Maria91 (tieáng Latinh laø Magnificat vaø
tieáng Byzantin laø Megalinaùrion) laø baøi ca vöøa cuûa Meï Thieân Chuùa
vöøa cuûa Hoäi Thaùnh, baøi ca vöøa cuûa Thieáu nöõ Sion, vöøa cuûa daân môùi
cuûa Thieân Chuùa, baøi ca taï ôn vì söï vieân maõn cuûa caùc aân suûng ñöôïc
724 ban traøn ñaày trong Nhieäm cuïc cöùu ñoä, baøi ca cuûa “nhöõng ngöôøi
ngheøo” thaáy nieàm hy voïng cuûa mình ñöôïc thöïc hieän nhôø vieäc hoaøn
thaønh caùc lôøi höùa daønh cho cha oâng chuùng ta, “cho toå phuï Abraham
vaø cho con chaùu ñeán muoân ñôøi”.
TOÙM LÖÔÏC
2620. Trong Taân Öôùc, khuoân maãu tuyeät haûo cuûa caàu nguyeän laø lôøi
caàu nguyeän ñaày tình con thaûo cuûa Chuùa Gieâsu. Lôøi caàu nguyeän cuûa
87
X. Lc 1,38.
88
X. Cv 1,14.
89
X. Ga 2,1-12.
90
X. Ga 19,25-27.
91
X. Lc 1,46-55.
Chuùa Gieâsu – thöôøng ñöôïc thöïc hieän trong nôi vaéng veû vaø kín ñaùo
– bao haøm söï gaén boù ñaày tình yeâu vôùi thaùnh yù Chuùa Cha cho ñeán
taän thaäp giaù, vaø söï tin töôûng tuyeät ñoái laø ñöôïc nhaän lôøi.
2621. Chuùa Gieâsu daïy caùc moân ñeä caàu nguyeän vôùi taâm hoàn trong
saïch, vôùi ñöùc tin soáng ñoäng, luoân kieân nhaãn vaø söï baïo daïn cuûa
ngöôøi con. Ngöôøi ñoøi buoäc hoï phaûi tænh thöùc vaø môøi goïi hoï daâng
leân Thieân Chuùa nhöõng lôøi caàu xin nhaân danh Ngöôøi. Chính Chuùa
Gieâsu Kitoâ nhaän nhöõng lôøi caàu nguyeän daâng leân Ngöôøi.
2622. Kinh nguyeän cuûa Ñöùc Maria, trong lôøi “Xin vaâng” vaø trong
baøi ca “Magnificat” cuûa Meï, coù neùt ñaëc thuø laø söï quaûng ñaïi hieán
daâng troïn baûn thaân Meï trong ñöùc tin.
Muïc 3
Trong thôøi cuûa Hoäi Thaùnh
Articulus 3
In tempore Ecclesiae
2623. Ngaøy leã Nguõ Tuaàn, Thaàn Khí cuûa Lôøi höùa ñöôïc ñoå traøn 731
xuoáng caùc moân ñeä “ñang teà töïu ôû moät nôi” (Cv 2,1), “taát caû… ñoàng
taâm nhaát trí, chuyeân caàn caàu nguyeän” ñeå chôø ñoùn Ngaøi (Cv 1,14).
Thaàn Khí, Ñaáng daïy doã Hoäi Thaùnh vaø nhaéc cho Hoäi Thaùnh nhôù
moïi ñieàu Chuùa Gieâsu ñaõ noùi92, cuõng seõ huaán luyeän Hoäi Thaùnh veà
ñôøi soáng caàu nguyeän.
2624. Trong coäng ñoaøn tieân khôûi taïi Gieârusalem, caùc tín höõu 1342
“chuyeân caàn nghe caùc Toâng Ñoà giaûng daïy, luoân luoân hieäp thoâng vôùi
nhau, sieâng naêng tham döï leã beû baùnh, vaø caàu nguyeän khoâng
ngöøng” (Cv 2,42). Chuoãi thöù töï aáy laø neùt ñaëc thuø cuûa vieäc caàu
nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh: vieäc caàu nguyeän ñaët neàn taûng treân ñöùc tin
toâng truyeàn, ñöôïc chöùng thöïc baèng tình baùc aùi, ñöôïc nuoâi döôõng
baèng Thaùnh Theå.
2625. Nhöõng lôøi caàu nguyeän naøy tröôùc heát laø nhöõng lôøi caùc tín höõu
nghe vaø ñoïc trong Saùch Thaùnh, nhöng hoï laøm cho nhöõng lôøi aáy trôû
thaønh hieän taïi, ñaëc bieät laø nhöõng lôøi Thaùnh vònh, do chuùng ñöôïc
neân troïn trong Ñöùc Kitoâ93. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng nhaéc cho Hoäi 1092
Thaùnh ñang caàu nguyeän nhôù ñeán Ñöùc Kitoâ nhö vaäy, cuõng daãn ñöa
92
X. Ga 14,26.
93
X. Lc 24,27.44.
Hoäi Thaùnh ñeán chaân lyù troïn veïn vaø khôi daäy nhöõng maãu kinh môùi
ñeå dieãn taû maàu nhieäm khoân doø cuûa Ñöùc Kitoâ, maàu nhieäm aáy ñang
hoaït ñoäng trong ñôøi soáng, trong caùc bí tích vaø trong söù vuï cuûa Hoäi
Thaùnh Ngöôøi. Nhöõng maãu kinh naøy seõ ñöôïc khai trieån trong caùc
1200 truyeàn thoáng phuïng vuï vaø linh ñaïo quan troïng. Caùc hình thöùc caàu
nguyeän, nhö ñöôïc maïc khaûi trong caùc taùc phaåm cuûa caùc Toâng Ñoà
thuoäc Taân Öôùc, seõ maõi maõi laø maãu möïc cho kinh nguyeän Kitoâ giaùo.
I. CHUÙC TUÏNG VAØ THÔØ LAÏY

BENEDICTIO ET ADORATIO
1078 2626. Chuùc tuïng dieãn taû ñoäng thaùi saâu xa nhaát cuûa vieäc caàu
nguyeän Kitoâ giaùo. Ñoù laø söï gaëp gôõ giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi;
trong ñoù Thieân Chuùa ban ôn vaø con ngöôøi tieáp nhaän, hai beân môøi
goïi nhau vaø noái keát vôùi nhau. Lôøi kinh chuùc tuïng laø lôøi ñaùp cuûa con
ngöôøi ñoái vôùi nhöõng hoàng aân cuûa Thieân Chuùa: vì Thieân Chuùa chuùc
laønh, taâm hoàn con ngöôøi coù theå chuùc tuïng ñeå ñaùp laïi Ñaáng laø
nguoàn maïch moïi phuùc laønh.
1083 2627. Coù hai daïng caên baûn dieãn taû ñoäng thaùi naøy: coù khi laø daïng
ñi leân, töùc laø lôøi chuùc tuïng ñöôïc höôùng daãn bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn
nhôø Ñöùc Kitoâ daâng leân Chuùa Cha (chuùng ta chuùc tuïng Ngaøi vì Ngaøi
ñaõ chuùc laønh cho chuùng ta94); coù khi laø daïng ñi xuoáng, töùc laø khaån
caàu aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng nhôø Ñöùc Kitoâ, töø Chuùa
Cha maø xuoáng, (chính Ngaøi chuùc laønh cho chuùng ta)95.
2096-2097 2628. Thôø laïy laø thaùi ñoä ñaàu tieân cuûa con ngöôøi nhìn nhaän mình laø
thuï taïo tröôùc Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình. Thôø laïy laø taùn döông söï cao
caû cuûa Chuùa, Ñaáng ñaõ döïng neân chuùng ta96 vaø söï toaøn naêng cuûa
Ñaáng cöùu ñoä, Ñaáng giaûi thoaùt chuùng ta khoûi söï döõ. Thôø laïy laø phuû
phuïc tinh thaàn tröôùc “Ñöùc Vua vinh quang”97, vaø laø laëng thinh kính
caån tröôùc Thieân Chuùa, Ñaáng “luoân luoân cao caû hôn”98. Vieäc thôø laïy
Thieân Chuùa muoân truøng chí thaùnh vaø ñaùng meán voâ cuøng laøm cho
loøng ta khieâm toán vaø ñem laïi söï baûo ñaûm cho nhöõng lôøi caàu khaån
2559 cuûa chuùng ta.
II. LÔØI KINH CAÀU XIN

ORATIO PETITIONIS
2629. Töø vöïng dieãn taû vieäc khaån caàu trong Taân Öôùc coù saéc thaùi
phong phuù ña daïng: xin, naøi xin, naøi næ, keâu caàu, keâu xin, keâu cöùu
94
X. Ep 1,3-14; 2 Cr 1,3-7; 1 Pr 1,3-9.
95
X. 2 Cr 13,13; Rm 15,5-6.13; Ep 6,23-24.
96
X. Tv 95,1-6.
97
X. Tv 24,9-10.
98
Thaùnh Augustinoâ, Enarratio in Psalmum 62, 16: CCL 39, 804 (PL 36, 758).
vaø thaäm chí “chieán ñaáu trong caàu nguyeän”99. Nhöng hình thöùc
thoâng thöôøng nhaát, vì laø töï phaùt nhaát, laø caàu xin. Qua lôøi kinh caàu
xin, chuùng ta boäc loä yù thöùc veà moái töông quan cuûa chuùng ta vôùi 396
Thieân Chuùa: laø nhöõng thuï taïo, chuùng ta khoâng phaûi töï mình maø
coù, khoâng laøm chuû ñöôïc nhöõng nghòch caûnh, cuõng chaúng phaûi laø
cuøng ñích cuûa ñôøi mình. Hôn nöõa, vì laø Kitoâ höõu, chuùng ta bieát
mình laø nhöõng toäi nhaân ñaõ quay löng laïi vôùi Cha chuùng ta. Caàu
xin, moät caùch naøo ñoù, ñaõ laø trôû veà vôùi Ngaøi.
2630. Taân Öôùc haàu nhö khoâng coù nhöõng lôøi caàu nguyeän than van thöôøng
thaáy trong Cöïu Öôùc. Töø nay trôû ñi, trong Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, lôøi caàu
nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh mang nieàm hy voïng, cho duø hieän nay chuùng ta vaãn 2090
ñang troâng chôø vaø moãi ngaøy vaãn coøn caàn hoái caûi. Lôøi kinh caàu xin cuûa
Kitoâ giaùo coøn xuaát phaùt töø moät chieàu saâu khaùc, töø chieàu saâu ñöôïc thaùnh
Phaoloâ goïi laø lôøi reân sieát: töùc laø lôøi reân sieát cuûa thuï taïo “quaèn quaïi nhö
saép sinh nôû” (Rm 8,22); cuõng laø tieáng reân sieát cuûa chuùng ta “coøn troâng ñôïi
Thieân Chuùa… cöùu chuoäc thaân xaùc chuùng ta nöõa. Quaû theá, chuùng ta ñaõ ñöôïc
cöùu ñoä, nhöng vaãn coøn phaûi troâng mong” (Rm 8,23-24); sau cuøng laø nhöõng
“tieáng reân sieát khoân taû” cuûa chính Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng “giuùp ñôõ
chuùng ta laø nhöõng keû yeáu heøn, vì chuùng ta khoâng bieát caàu nguyeän theá naøo
cho phaûi” (Rm 8,26).
2631. Caàu xin ôn tha thöù laø ñoäng thaùi ñaàu tieân cuûa lôøi kinh caàu 2838
xin, (nhö lôøi ngöôøi thu thueá: “Xin thöông xoùt con laø keû toäi loãi”, Lc
18,13). Ñoù laø böôùc ñi ñaàu tieân ñeå coù theå caàu nguyeän ñuùng ñaén vaø
tinh tuyeàn. Loøng khieâm toán ñaày tin töôûng phoù thaùc ñaët chuùng ta
vaøo trong aùnh saùng cuûa söï hieäp thoâng vôùi Chuùa Cha vaø Con Ngaøi
laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø hieäp thoâng vôùi nhau100: khi ñoù “baát cöù ñieàu
gì chuùng ta xin, chuùng ta ñöôïc Ngaøi ban cho” (1 Ga 3,22). Chuùng ta
phaûi caàu xin ôn tha thöù tröôùc khi cöû haønh Thaùnh leã, cuõng nhö
tröôùc khi caàu nguyeän rieâng.
2632. Theo giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu101, troïng taâm lôøi kinh caàu
xin cuûa Kitoâ giaùo laø söï khao khaùt vaø tìm kieám Nöôùc Chuùa ñang 2816
ñeán. Vì theá caàn phaûi coù moät traät töï trong lôøi caàu xin: tröôùc tieân laø
Nöôùc Chuùa, roài ñeán nhöõng gì caàn thieát cho chuùng ta ñeå ñoùn nhaän 1942
vaø coäng taùc cho Nöôùc Chuùa trò ñeán. Vieäc coäng taùc nhö vaäy vaøo söù
vuï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nay laø söù vuï cuûa Hoäi
Thaùnh, laø ñoái töôïng caàu xin cuûa coäng ñoaøn thôøi caùc Toâng Ñoà 102.
Kinh nguyeän cuûa thaùnh Phaoloâ, vò Toâng Ñoà ngoaïi haïng, maïc khaûi
cho ta thaáy söï quan taâm thaùnh thieän ñeán taát caû caùc giaùo ñoaøn,
99
X. Rm 15,30; Cl 4,12.
100
X. 1 Ga 1,7-2,2.
101
X. Mt 6,10.33; Lc 11,2.13.
102
X. Cv 6,6; 13,3.
phaûi gôïi höùng cho kinh nguyeän Kitoâ giaùo nhö theá naøo103. Baèng caàu
2854 nguyeän, moïi ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa ñeàu hoaït ñoäng cho Nöôùc Chuùa
trò ñeán.
2633. Khi tham döï vaøo tình yeâu cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa nhö theá,
chuùng ta caàn hieåu raèng moïi nhu caàu ñeàu coù theå trôû thaønh ñoái töôïng
2830 cuûa lôøi kinh caàu xin. Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ ñoùn nhaän taát caû ñeå cöùu
chuoäc taát caû, ñöôïc toân vinh nhôø nhöõng lôøi caàu xin maø chuùng ta
nhaân danh Ngöôøi daâng leân Chuùa Cha104. Ñöôïc baûo ñaûm nhôø ñieàu
ñoù neân thaùnh Giacoâbeâ105 vaø thaùnh Phaoloâ khuyeán khích chuùng ta
caàu nguyeän trong moïi hoaøn caûnh106.
III. LÔØI KINH CHUYEÅN CAÀU

ORATIO INTERCESSIONIS
2634. Chuyeån caàu laø lôøi kinh caàu xin laøm cho chuùng ta ñeán gaàn vôùi
kinh nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu. Ngöôøi laø Ñaáng chuyeån caàu duy nhaát
432 nôi Chuùa Cha cho taát caû moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø cho keû toäi loãi 107.
“Ngöôøi coù theå ñem ôn cöùu ñoä vónh vieãn cho nhöõng ai nhôø Ngöôøi maø
tieán laïi gaàn Thieân Chuùa. Thaät vaäy, Ngöôøi haèng soáng ñeå chuyeån caàu
cho hoï” (Dt 7,25). Chính Chuùa Thaùnh Thaàn “caàu thay nguyeän
giuùp…, bôûi vì Ngaøi caàu thay nguyeän giuùp cho daân thaùnh theo ñuùng yù
Thieân Chuùa” (Rm 8,26-27).
2571 2635. Chuyeån caàu, nghóa laø caàu xin cho nhöõng ngöôøi khaùc, ngay töø
toå phuï Abraham, laø ñaëc ñieåm cuûa moät taâm hoàn hoøa nhòp vôùi loøng
töø bi nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa. Trong thôøi cuûa Hoäi Thaùnh, lôøi
chuyeån caàu cuûa Kitoâ höõu tham döï vaøo lôøi chuyeån caàu cuûa Ñöùc Kitoâ:
2577 ñaây laø caùch dieãn taû maàu nhieäm caùc Thaùnh thoâng coâng. Trong lôøi
chuyeån caàu, ngöôøi caàu nguyeän “ñöøng tìm lôïi ích cho rieâng mình,
nhöng haõy tìm lôïi ích cho ngöôøi khaùc” (Pl 2,4), thaäm chí hoï caàu
nguyeän caû cho nhöõng ngöôøi laøm haïi hoï108.
2636. Caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu tieân khôûi ñaõ nhieät thaønh soáng hình
thöùc chia seû naøy109. Thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ ñaõ cho caùc coäng ñoaøn
ñoù tham gia vaøo thöøa taùc vuï Tin Möøng cuûa ngaøi baèng caùch naøy110
nhöng ngaøi cuõng chuyeån caàu cho hoï nöõa111. Lôøi chuyeån caàu cuûa caùc
103
X. Rm 10,1; Ep 1,16-23; Pl 1,9-11; Cl 1,3-6; 4,3-4.12.
104
X. Ga 14,13.
105
X. Gc 1,5-8.
106
X. Ep 5,20; Pl 4,6-7; Cl 3,16-17; 1 Tx 5,17-18.
107
X. Rm 8,34; 1 Ga 2,1; 1 Tm 2,5-8.
108
Thaùnh Steâphanoâ, theo göông Chuùa Gieâsu, ñaõ caàu nguyeän cho caùc lyù hình cuûa mình: x. Cv
7,60; Lc 23,28.34.
109
X. Cv 12,5; 20,36; 21,5; 2 Cr 9,14.
110
X. Ep 6,18-20; Cl 4,3-4; 1 Tx 5,25.
111
X. 2 Tx 1,11; Cl 1,3; Pl 1,3-4.
Kitoâ höõu khoâng coù ranh giôùi: “cho taát caû moïi ngöôøi, cho vua chuùa
vaø taát caû nhöõng ngöôøi caàm quyeàn” (1 Tm 2,1), cho nhöõng ngöôøi 1900
baùch haïi112, cho ôn cöùu ñoä cuûa nhöõng ngöôøi töø khöôùc Tin Möøng113. 1037
IV. LÔØI KINH TAÏ ÔN

ORATIO ACTIONIS GRATIARUM
2637. Taï ôn laø neùt ñaëc tröng cuûa kinh nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh; Hoäi 224, 1328
Thaùnh, khi cöû haønh Thaùnh Leã, bieåu loä vaø trôû thaønh phuø hôïp hôn
vôùi baûn chaát cuûa mình. Thaät vaäy, trong coâng trình cöùu ñoä, Ñöùc
Kitoâ giaûi thoaùt thuï taïo khoûi toäi loãi vaø söï cheát, ñeå thaùnh hieán chuùng
moät laàn nöõa vaø quy höôùng chuùng veà Chuùa Cha ñeå toân vinh Ngaøi.
Lôøi kinh taï ôn cuûa caùc chi theå trong Thaân Theå ñöôïc tham döï vaøo 2603
lôøi taï ôn cuûa Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu.
2638. Cuõng nhö trong lôøi kinh caàu xin, moïi bieán coá vaø nhu caàu ñeàu
coù theå trôû thaønh leã phaåm taï ôn. Caùc thö cuûa thaùnh Phaoloâ thöôøng
khôûi ñaàu vaø keát thuùc baèng moät lôøi taï ôn, vaø Chuùa Gieâsu luoân hieän
dieän trong vieäc taï ôn ñoù. “Haõy taï ôn trong moïi hoaøn caûnh. Anh em
haõy laøm nhö vaäy, ñoù laø ñieàu Thieân Chuùa muoán trong Ñöùc Kitoâ
Gieâsu” (1 Tx 5,18). “Anh em haõy sieâng naêng caàu nguyeän; haõy tænh
thöùc maø caàu nguyeän vaø taï ôn” (Cl 4,2).
V. LÔØI KINH CA NGÔÏI

LAUDIS ORATIO
2639. Ca ngôïi laø hình thöùc caàu nguyeän nhìn nhaän Thieân Chuùa laø
Thieân Chuùa moät caùch tröïc tieáp nhaát. Lôøi kinh ca ngôïi taùn döông
Thieân Chuùa vì chính Ngaøi, toân vinh Ngaøi khoâng phaûi vì caùc coâng
trình cuûa Ngaøi, nhöng bôûi vì NGAØI HIEÄN HÖÕU. Khi ca ngôïi Thieân 213
Chuùa, chuùng ta ñöôïc thoâng phaàn haïnh phuùc cuûa nhöõng taâm hoàn
trong saïch, nhöõng keû yeâu meán Ngaøi trong ñöùc tin tröôùc khi ñöôïc
nhìn thaáy Ngaøi trong vinh quang. Nhôø lôøi kinh ca ngôïi, Thaàn Khí
keát hôïp vôùi thaàn trí chuùng ta ñeå chöùng nhaän chuùng ta laø con caùi
Thieân Chuùa114. Ngaøi laøm chöùng cho Ngöôøi Con Moät, trong Ngöôøi,
chuùng ta ñöôïc nhaän laøm nghóa töû vaø nhôø Ngöôøi, chuùng ta toân vinh
Chuùa Cha. Lôøi kinh ca ngôïi goàm toùm caùc hình thöùc caàu nguyeän
khaùc vaø daâng taát caû leân Ñaáng laø nguoàn maïch vaø cuøng ñích cuûa
chuùng: ñoù laø “chæ coù moät Thieân Chuùa laø Cha, Ñaáng taïo thaønh vaïn
vaät vaø laø cuøng ñích cuûa chuùng ta” (1 Cr 8,6).
112
X. Rm 12,14.
113
X. Rm 10,1.
114
X. Rm 8,16.
2640. Thaùnh Luca, trong saùch Tin Möøng cuûa mình, thöôøng nhaéc ñeán thaùi
ñoä thaùn phuïc vaø ca ngôïi tröôùc nhöõng pheùp laï cuûa Ñöùc Kitoâ. Trong saùch
Coâng vuï Toâng Ñoà, ngaøi cuõng nhaán maïnh caùc thaùi ñoä naøy tröôùc nhöõng
hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn: lôøi ca ngôïi cuûa coäng ñoaøn
Gieârusalem115, cuûa ngöôøi baát toaïi ñöôïc caùc oâng Pheâroâ vaø Gioan chöõa
laønh116, cuûa daân chuùng toân vinh Thieân Chuùa vì vieäc chöõa laønh ñoù117, cuûa
daân ngoaïi ôû Pixiñia “vui möøng toân vinh Lôøi Chuùa” (Cv 13,48).
2641. “Haõy cuøng nhau ñoái ñaùp nhöõng baøi Thaùnh vònh, thaùnh thi vaø
thaùnh ca do Thaàn Khí linh höùng; haõy ñem caû taâm hoàn maø ca haùt chuùc
tuïng Chuùa” (Ep 5,19)118. Nhö caùc taùc giaû ñöôïc linh höùng cuûa Taân Öôùc, caùc
coäng ñoaøn Kitoâ höõu tieân khôûi ñoïc laïi saùch Thaùnh vònh moät caùch môùi meû:
2587 hoï duøng caùc Thaùnh vònh ñeå haùt möøng maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ. Döôùi taùc
ñoäng môùi meû cuûa Thaàn Khí, hoï cuõng saùng taùc nhöõng thaùnh thi vaø thaùnh
ca, khôûi ñi töø bieán coá ñoäc ñaùo Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän nôi Con cuûa Ngaøi:
cuoäc Nhaäp theå, caùi Cheát toaøn thaéng söï cheát, söï Phuïc sinh vaø vieäc Leân
trôøi ngöï beân höõu Ngaøi119. Chính töø “nhöõng kyø coâng naøy” cuûa toaøn theå
nhieäm cuïc cöùu ñoä maø caùc tín höõu daâng leân lôøi vinh tuïng ca (doxologia), ca
ngôïi Thieân Chuùa120.
2642. Saùch Khaûi Huyeàn, lôøi maïc khaûi “veà nhöõng ñieàu saép phaûi xaûy ñeán”,
1137 coù nhöõng baøi thaùnh ca cuûa phuïng vuï thieân quoác121, nhöng cuõng coù lôøi
chuyeån caàu cuûa “caùc chöùng nhaân” (caùc vò töû ñaïo)122. Caùc Tieân tri vaø caùc
Thaùnh, taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ bò saùt haïi döôùi traàn gian ñeå laøm chöùng cho
Chuùa Gieâsu123, ñoaøn ngöôøi ñoâng ñaûo “ñaõ traûi qua côn thöû thaùch lôùn lao”,
vaø ñi tröôùc chuùng ta vaøo Nöôùc Trôøi, ñang haùt leân lôøi ca ngôïi vinh quang
cuûa “Ñaáng ñang ngöï treân ngai vaø Con Chieân”124. Hieäp thoâng vôùi caùc ngaøi,
Hoäi Thaùnh traàn gian cuõng haùt leân nhöõng baøi thaùnh ca, trong ñöùc tin vaø
giöõa côn thöû thaùch. Khi caàu xin vaø chuyeån caàu, ñöùc tin hy voïng, duø khoâng
coøn gì ñeå hy voïng, vaø taï ôn “Chuùa Cha laø nguoàn aùnh saùng”, Ñaáng ban
xuoáng “moïi hoàng aân toát laønh”125. Nhö theá, ñöùc tin laø moät lôøi ca ngôïi tinh
tuyeàn.
2643. Thaùnh leã chöùa ñöïng vaø dieãn taû moïi hình thöùc caàu nguyeän: ñoù
chính laø “leã phaåm tinh tuyeàn” cuûa toaøn Thaân theå Chuùa Kitoâ ñeå toân
115
X. Cv 2,47.
116
X. Cv 3,9.
117
X. Cv 4,21.
118
X. Cl 3,16.
119
X. Pl 2,6-11; Cl 1,15-20 ; Ep 5,14; 1Tm 3,16; 6,15-16; 2 Tm 2,11-13.
120
X. Ep 1,3-14; 3,20-21; Rm 16,25-27; Gñ 24-25.
121
X. Kh 4,8-11; 5,9-14; 7,10-12.
122
X. Kh 6,10.
123
X. Kh 18,24.
124
X. Kh 19,1-8.
125
X. Gc 1,17.
vinh Danh Ngöôøi126. Truyeàn thoáng Ñoâng vaø Taây phöông ñeàu goïi
Thaùnh leã laø “hy leã ca ngôïi” (“sacrificium laudis”). 1330
TOÙM LÖÔÏC
2644. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng daïy doã vaø nhaéc cho Hoäi Thaùnh
nhôù nhöõng gì Chuùa Gieâsu ñaõ noùi, cuõng daïy Hoäi Thaùnh veà ñôøi soáng
caàu nguyeän, baèng caùch gôïi leân nhöõng loái dieãn taû môùi trong nhöõng
hình thöùc vaãn coù: chuùc tuïng, caàu xin, chuyeån caàu, taï ôn vaø ca ngôïi.
2645. Vì Thieân Chuùa chuùc laønh cho con ngöôøi, neân taâm hoàn con
ngöôøi coù theå chuùc tuïng ñeå ñeàn ñaùp Ñaáng laø nguoàn maïch moïi phuùc
laønh.
2646. Lôøi caàu xin nhaèm vaøo caùc vieäc xin ôn tha thöù, tìm kieám Nöôùc
Chuùa, cuõng nhö caàu xin nhöõng ôn caàn thieát.
2647. Chuyeån caàu laø moät lôøi caàu xin cho nhöõng ngöôøi khaùc. Lôøi
chuyeån caàu khoâng coù bieân giôùi vaø bao truøm caû keû thuø.
2648. Moïi vui buoàn, moïi bieán coá vaø nhu caàu ñeàu coù theå laø chaát lieäu
ñeå taï ôn; lôøi taï ôn cuûa chuùng ta ñöôïc tham döï vaøo lôøi taï ôn cuûa
Ñöùc Kitoâ vaø laáp ñaày cuoäc soáng cuûa chuùng ta: “Haõy taï ôn Thieân
Chuùa trong moïi hoaøn caûnh” (1 Tx 5,18).
2649. Lôøi kinh ca ngôïi, hoaøn toaøn voâ vò lôïi, höôùng veà Thieân Chuùa;
lôøi kinh naøy haùt möøng Thieân Chuùa vì chính Ngaøi, toân vinh Ngaøi
khoâng phaûi vì caùc coâng trình Ngaøi thöïc hieän, nhöng bôûi vì NGAØI
HIEÄN HÖÕU.
126
X. Ml 1,11.
CHÖÔNG HAI
TRUYEÀN THOÁNG CAÀU NGUYEÄN
CAPUT SECUNDUM
ORATIONIS TRADITIO
2650. Vieäc caàu nguyeän khoâng chæ laø söï boäc phaùt do moät thuùc ñaåy
noäi taâm: ñeå caàu nguyeän, phaûi muoán caàu nguyeän. Neáu chæ bieát
Thaùnh Kinh maïc khaûi nhöõng gì veà caàu nguyeän thì chöa ñuû: coøn
phaûi hoïc caàu nguyeän nöõa. Thaät vaäy, Chuùa Thaùnh Thaàn, nhôø söï löu
truyeàn soáng ñoäng (Thaùnh Truyeàn) daïy con caùi Thieân Chuùa bieát caàu
75 nguyeän trong Hoäi Thaùnh ñang tin vaø ñang caàu nguyeän1.
94 2651. Truyeàn thoáng caàu nguyeän Kitoâ giaùo laø moät trong caùc hình
thaùi trieån nôû cuûa Truyeàn thoáng ñöùc tin, ñaëc bieät nhôø vieäc chieâm
nieäm vaø hoïc hoûi cuûa caùc tín höõu, nhöõng ngöôøi luoân ghi nhôù trong
loøng nhöõng bieán coá vaø lôøi daïy veà Nhieäm cuïc cöùu ñoä, vaø nhôø söï thaáu
trieät saâu xa nhöõng thöïc taïi thieâng lieâng maø hoï caûm nghieäm2.
Muïc 1
Nhöõng nguoàn maïch cuûa kinh nguyeän
Articulus 1
Ad orationis fontes
694 2652. Chuùa Thaùnh Thaàn laø “nöôùc tröôøng sinh”, “tuoân ban söï soáng
muoân ñôøi”3 vaøo taâm hoàn ngöôøi caàu nguyeän. Chính Ngaøi daïy chuùng
ta bieát ñoùn nhaän nöôùc ñoù taän nguoàn maïch: nôi Ñöùc Kitoâ. Trong ñôøi
soáng Kitoâ höõu, coù nhöõng maïch daãn ñeán nguoàn, nôi Ñöùc Kitoâ ñang
mong ñôïi chuùng ta ñeå cho chuùng ta uoáng thoaû thueâ Chuùa Thaùnh
Thaàn:
1
2
3
X. Ga 4,14.
Lôøi Chuùa
2653. Hoäi Thaùnh “nhieät lieät vaø ñaëc bieät khuyeán khích moïi Kitoâ 133
höõu … hoïc ñöôïc ‘söï hieåu bieát tuyeät vôøi veà Chuùa Gieâsu Kitoâ’ (Pl 3,8)
nhôø naêng ñoïc Saùch Thaùnh…. Nhöng hoï neân nhôù raèng kinh nguyeän
phaûi coù keøm theo vieäc ñoïc Thaùnh Kinh, ñeå trôû thaønh cuoäc ñoái thoaïi 1100
giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, vì ‘chuùng ta ngoû lôøi vôùi Ngaøi khi
caàu nguyeän, vaø chuùng ta nghe Ngaøi noùi luùc chuùng ta ñoïc caùc saám
ngoân thaàn linh’”4.
2654. Caùc linh phuï ñaõ duøng caâu Tin Möøng Mt 7,7 ñeå toùm löôïc tieán
trình taâm hoàn ñöôïc Lôøi Chuùa nuoâi döôõng khi caàu nguyeän, nhö sau:
“Anh em cöù tìm nhôø ñoïc, thì seõ thaáy nhôø suy nieäm; cöù goõ cöûa nhôø
caàu nguyeän, thì seõ môû ra cho anh em nhôø chieâm nieäm”5.
Phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh

2655. Söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, trong phuïng 1073
vuï bí tích cuûa Hoäi Thaùnh, laø coâng boá, hieän taïi hoùa vaø truyeàn thoâng
maàu nhieäm cöùu ñoä, söù vuï aáy ñöôïc tieáp noái trong taâm hoàn ngöôøi
ñang caàu nguyeän. Caùc linh phuï ñoâi khi so saùnh taâm hoàn vôùi baøn 368
thôø. Vieäc caàu nguyeän laøm cho phuïng vuï ñöôïc noäi taâm hoùa vaø trôû
thaønh rieâng cuûa baûn thaân, caû trong luùc cöû haønh laãn sau khi cöû
haønh. Vieäc caàu nguyeän, duø ôû “nôi kín ñaùo” (Mt 6,6), vaãn luoân laø lôøi
caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh vaø laø söï hieäp thoâng vôùi Ba Ngoâi Chí
Thaùnh6.
Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn 1812-1829
2656. Chuùng ta phaûi qua cöûa heïp cuûa ñöùc tin ñeå ñi vaøo caàu nguyeän
cuõng nhö ñi vaøo phuïng vuï. Qua caùc daáu chæ söï hieän dieän cuûa Chuùa,
chuùng ta tìm kieám vaø khao khaùt toân nhan Ngaøi, chuùng ta muoán
laéng nghe vaø tuaân giöõ lôøi Ngaøi.
2657. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng daïy chuùng ta cöû haønh phuïng vuï
ñang khi mong ñôïi ngaøy trôû laïi cuûa Ñöùc Kitoâ, giaùo duïc chuùng ta
bieát caàu nguyeän trong ñöùc caäy. Ngöôïc laïi, vieäc caàu nguyeän cuûa Hoäi
Thaùnh vaø cuûa caù nhaân nuoâi döôõng ñöùc caäy trong loøng chuùng ta.
Ñaëc bieät caùc Thaùnh vònh, vôùi ngoân töø cuï theå vaø ña daïng cuûa chuùng,
daïy chuùng ta ñaët loøng troâng caäy nôi Thieân Chuùa: “Toâi ñaõ heát loøng
troâng ñôïi Chuùa, Ngaøi nghieâng mình xuoáng vaø nghe tieáng toâi keâu”
4
CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum, 25: AAS 58 (1966) 829; x. Thaùnh Ambroâsioâ,
De officiis ministrorum, 1, 88: ed. N. Testard (Paris 1984) 138 (PL 16, 50).
5
Guigoâ II Cartusiensis, Scala claustralium, 2, 2: PL 184, 476.
6
X. Vaên kieän trình baøy vaø quy ñònh Caùc Giôø Kinh phuïng vuï, 9: Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï,
editio typica, v. 1 (Typis Polyglottis Vaticanus 1973) 25.
(Tv 40,2). “Xin Thieân Chuùa laø nguoàn hy voïng ban cho anh em ñöôïc
chan chöùa nieàm vui vaø bình an nhôø ñöùc tin, ñeå nhôø quyeàn naêng cuûa
Thaùnh Thaàn, anh em ñöôïc traøn treà hy voïng” (Rm 15,13).
2658. “Troâng caäy nhö theá, chuùng ta seõ khoâng phaûi thaát voïng, vì
Thieân Chuùa ñaõ ñoå tình yeâu cuûa Ngaøi vaøo loøng chuùng ta, nhôø Thaùnh
Thaàn maø Ngaøi ban cho chuùng ta” (Rm 5,5). Moät khi ñöôïc ñaøo taïo
nhôø ñôøi soáng phuïng vuï, vieäc caàu nguyeän seõ kín muùc ñöôïc moïi söï
trong tình yeâu maø Thieân Chuùa ñaõ yeâu meán chuùng ta trong Ñöùc
Kitoâ. Tình yeâu naøy giuùp chuùng ta ñaùp laïi Ngaøi baèng caùch yeâu
thöông nhö chính Ngaøi ñaõ yeâu thöông chuùng ta. Tình yeâu laø nguoàn
826 maïch duy nhaát cuûa caàu nguyeän; ai kín muùc nôi nguoàn maïch naøy,
ngöôøi ñoù ñaït tôùi choùp ñænh cuûa vieäc caàu nguyeän:
“Laïy Thieân Chuùa cuûa con, con yeâu meán Chuùa, vaø nieàm ao öôùc duy
nhaát cuûa con laø yeâu meán Chuùa cho ñeán hôi thôû cuoái cuøng cuûa ñôøi
con. Laïy Thieân Chuùa voâ cuøng khaû aùi, con yeâu meán Chuùa. Con thaø
cheát vì yeâu meán Chuùa, coøn hôn laø soáng maø khoâng yeâu meán Chuùa.
Laïy Chuùa, con yeâu meán Chuùa, vaø aân suûng duy nhaát maø con caàu
xin laø cho con ñöôïc yeâu meán Chuùa muoân ñôøi…. Laïy Thieân Chuùa
cuûa con, neáu mieäng löôõi con khoâng theå luùc naøo cuõng laëp laïi raèng
con yeâu meán Chuùa, con muoán raèng tim con luoân laëp laïi lôøi ñoù vôùi
Chuùa theo töøng nhòp thôû cuûa con”7.
“Ngaøy hoâm nay”

1165 2659. Coù nhöõng luùc chuùng ta hoïc caàu nguyeän baèng caùch laéng nghe
Lôøi Chuùa vaø tham döï maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ngöôøi; nhöng moïi
2837 luùc, trong caùc bieán coá haèng ngaøy, Ngöôøi ban Thaàn Khí cuûa Ngöôøi
305 ñeå giuùp ta caàu nguyeän. Giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu veà vieäc caàu
nguyeän vôùi Chuùa Cha cuõng gioáng nhö giaùo huaán veà Chuùa quan
phoøng8: thôøi gian ôû trong tay Chuùa Cha; chuùng ta gaëp gôõ Ngaøi
trong hieän taïi, khoâng phaûi hoâm qua hay ngaøy mai, nhöng chính
hoâm nay: “Ngaøy hoâm nay, öôùc gì anh em nghe tieáng Chuùa: caùc
ngöôi chôù cöùng loøng!” (Tv 95,8).
2660. Caàu nguyeän trong caùc bieán coá moãi ngaøy vaø moãi luùc, laø moät
trong nhöõng ñieàu bí aån cuûa Nöôùc Trôøi, ñöôïc maïc khaûi cho “nhöõng
ngöôøi beù moïn”, nhöõng toâi tôù Ñöùc Kitoâ, nhöõng ngöôøi ngheøo theo caùc
2546 moái phuùc. Thaät laø chính ñaùng vaø toát laønh khi caàu nguyeän ñeå coâng
2632 lyù vaø hoaø bình cuûa “Nöôùc Chuùa trò ñeán” coù aûnh höôûng treân tieán
trình lòch söû; nhöng cuõng quan troïng laø phaûi duøng caàu nguyeän maø
nhaøo naën khoái boät laø nhöõng hoaøn caûnh taàm thöôøng haèng ngaøy.
7
Thaùnh Gioan Maria Vianney, Oratio, apud B. Nodet, Le Cureù d’Ars, Sa penseùe-son coeur (Le
Puy 1966) 45.
8
X. Mt 6,11.34.
Moïi hình thöùc caàu nguyeän ñeàu coù theå laø thöù men maø Chuùa ñaõ saùnh
ví vôùi Nöôùc Chuùa9.
TOÙM LÖÔÏC
2661. Nhôø vieäc löu truyeàn soáng ñoäng laø Thaùnh Truyeàn, Chuùa
Thaùnh Thaàn daïy con caùi Thieân Chuùa, trong Hoäi Thaùnh, bieát caàu
nguyeän.
2662. Lôøi Chuùa, Phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh, caùc nhaân ñöùc Tin Caäy
Meán, laø nhöõng nguoàn maïch cuûa vieäc caàu nguyeän.
Muïc 2
Con ñöôøng caàu nguyeän
Articulus 2
Orationis via
2663. Trong truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa vieäc caàu nguyeän, moãi Giaùo 1201
Hoäi ñeà ra cho caùc tín höõu cuûa mình, theo boái caûnh lòch söû, xaõ hoäi
vaø vaên hoùa, moät ngoân ngöõ caàu nguyeän cuûa hoï: nhöõng lôøi leõ, giai
ñieäu, cöû chæ vaø hình aûnh. Huaán quyeàn10 coù traùch nhieäm phaân ñònh
xem nhöõng con ñöôøng caàu nguyeän aáy coù trung thaønh vôùi truyeàn
thoáng ñöùc tin toâng truyeàn khoâng; caùc muïc töû vaø giaùo lyù vieân coù
traùch nhieäm giaûi thích yù nghóa, luoân quy chieáu vaøo Chuùa Gieâsu
Kitoâ, cuûa nhöõng con ñöôøng caàu nguyeän naøy.
Kinh nguyeän daâng leân Chuùa Cha

2664. Kinh nguyeän Kitoâ giaùo khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc ngoaøi
Ñöùc Kitoâ. Vieäc caàu nguyeän cuûa chuùng ta, duø cuûa coäng ñoaøn hoaëc cuûa
caù nhaân, duø laø khaåu nguyeän hay taâm nguyeän, khoâng theå daâng leân
tôùi Chuùa Cha neáu chuùng ta khoâng caàu nguyeän “nhaân danh Chuùa 2780
Gieâsu”. Quaû vaäy, nhaân tính thaùnh thieän cuûa Chuùa Gieâsu laø con
ñöôøng, qua ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn daïy chuùng ta caàu nguyeän vôùi
Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta.
9
X. Lc 13,20-21.
10
Kinh nguyeän daâng leân Chuùa Gieâsu

2665. Kinh nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh, ñöôïc nuoâi döôõng baèng Lôøi Chuùa
451 vaø vieäc cöû haønh phuïng vuï, daïy chuùng ta caàu nguyeän vôùi Chuùa
Gieâsu. Maëc duø kinh nguyeän ñoù chuû yeáu daâng leân Chuùa Cha, nhöng
trong taát caû caùc truyeàn thoáng phuïng vuï, vaãn haøm chöùa nhöõng hình
thöùc caàu nguyeän daâng leân Ñöùc Kitoâ. Moät soá Thaùnh vònh, nhö hieän
ñöôïc thích öùng trong kinh nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh, vaø Taân Öôùc, ñaët
vaøo moâi mieäng vaø khaéc ghi trong taâm hoàn chuùng ta nhöõng lôøi
khaån nguyeän daâng leân Ñöùc Kitoâ: Laïy Con Thieân Chuùa, Ngoâi Lôøi
cuûa Thieân Chuùa, Chuùa, Ñaáng Cöùu ñoä, Chieân Thieân Chuùa, Ñöùc Vua,
Con chí aùi cuûa Thieân Chuùa, Con Ñöùc Trinh Nöõ, Vò Muïc töû nhaân
laønh, Söï Soáng cuûa chuùng con, AÙnh saùng cuûa chuùng con, Hy voïng
cuûa chuùng con, Söï Phuïc sinh cuûa chuùng con, Baïn cuûa loaøi ngöôøi.
2666. Nhöng Danh thaùnh haøm chöùa taát caû caùc töôùc hieäu treân laø
Danh thaùnh maø Con Thieân Chuùa ñaõ tieáp nhaän trong cuoäc Nhaäp
432 Theå: ñoù laø Danh thaùnh GIEÂSU. Danh Thieân Chuùa laø sieâu phaøm,
moâi mieäng loaøi cuûa chuùng ta khoâng ñöôïc ñoïc leân11, nhöng Ngoâi Lôøi
Thieân Chuùa, khi nhaän laáy baûn tính nhaân loaïi cuûa chuùng ta, ñaõ trao
Danh aáy cho chuùng ta, vaø chuùng ta coù theå keâu caàu Danh aáy:
435 “Gieâsu”, nghóa laø “Thieân Chuùa cöùu ñoä”12. Danh thaùnh Gieâsu bao
haøm moïi söï: Thieân Chuùa vaø con ngöôøi cuøng vôùi toaøn theå Nhieäm
cuïc taïo döïng vaø cöùu ñoä. Caàu nguyeän danh “Gieâsu”, laø khaån caàu
Ngöôøi, laø keâu goïi Ngöôøi. Danh cuûa Ngöôøi laø Danh duy nhaát haøm
chöùa söï hieän dieän maø Danh aáy bieåu thò. Chuùa Gieâsu laø Ñaán g phuïc
sinh, vaø baát cöù ai keâu caàu Danh Ngöôøi thì ñoùn nhaän Con Thieân
Chuùa, Ñaáng ñaõ yeâu thöông hoï vaø töï noäp mình vì hoï13.
2667. Lôøi khaån nguyeän naøy cuûa ñöùc tin, tuy ñôn sô, ñaõ ñöôïc khai trieån
döôùi nhieàu hình thöùc trong truyeàn thoáng kinh nguyeän Ñoâng vaø Taây
2616 phöông. Coâng thöùc thoâng duïng nhaát, ñöôïc caùc ñan só ôû nuùi Sinai, Syria vaø
nuùi Athos truyeàn laïi, laø lôøi khaån nguyeän: “Laïy Ñöùc Gieâsu Kitoâ, laø Con
Thieân Chuùa, vaø laø Chuùa chuùng con, xin thöông xoùt chuùng con laø nhöõng keû
toäi loãi”. Coâng thöùc naøy phoái hôïp thaùnh thi ca ngôïi Ñöùc Kitoâ trong Thö göûi
giaùo ñoaøn Philippheâ (2,6-11) vôùi lôøi van xin cuûa ngöôøi thu thueá vaø nhöõng
ngöôøi xin ñöôïc saùng maét14. Nhôø lôøi khaån nguyeän naøy, taâm hoàn ñöôïc hoøa
nhòp vôùi söï khoán cuøng cuûa con ngöôøi vaø loøng thöông xoùt cuûa Ñaáng Cöùu Ñoä
hoï.
435 2668. Lôøi khaån nguyeän Danh thaùnh Chuùa Gieâsu laø con ñöôøng ñôn giaûn
nhaát cuûa vieäc caàu nguyeän lieân læ. Ñöôïc thöôøng xuyeân laëp ñi laëp laïi bôûi moät
11
X. Xh 3,14; 33,19-23.
12
X. Mt 1,21.
13
X. Rm 10,13; Cv 2,21; 3,15-16; Gl 2,20.
14
X. Lc 18,13; Mc 10,46-52..
taâm hoàn chaêm chuù caùch khieâm toán, lôøi khaån nguyeän naøy khoâng bò phaân
taùn thaønh nhöõng lôøi “laûi nhaûi” (Mt 6,7), nhöng “naém giöõ Lôøi Chuùa vaø nhôø
kieân trì maø sinh hoa keát quaû”15. Lôøi khaån nguyeän naøy coù theå thöïc hieän
“luoân luoân”, vì ñaây khoâng phaûi laø moät coâng vieäc beân caïnh moät coâng vieäc
khaùc, nhöng chæ laø coâng vieäc duy nhaát, ñoù laø vieäc yeâu meán Thieân Chuùa,
coâng vieäc naøy laøm sinh ñoäng vaø bieán ñoåi moïi hoaït ñoäng trong Ñöùc Kitoâ
Gieâsu.
2669. Cuõng nhö vieäc khaån nguyeän Danh cöïc thaùnh cuûa Chuùa Gieâsu, kinh 478
nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh coøn toân suøng Thaùnh Taâm Ngöôøi. Vieäc toân suøng
naøy toân thôø Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå vaø Thaùnh Taâm cuûa Ngöôøi, Thaùnh Taâm vì 1674
yeâu thöông loaøi ngöôøi, ñaõ ñeå cho bò ñaâm thaâu vì toäi loãi chuùng ta. Kinh
nguyeän Kitoâ giaùo cuõng moä meán ñi Ñaøng Thaùnh Giaù, theo chaân Ñaáng cöùu
ñoä. Caùc chaëng töø dinh Toång traán ñeán ñoài Goâlgoâtha vaø Moä Thaùnh laøm
thaønh con ñöôøng cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ cöùu chuoäc traàn gian baèng
thaùnh giaù cuûa Ngöôøi.
“Laïy Chuùa Thaùnh Thaàn, xin ngöï ñeán”

2670. “Khoâng ai coù theå noùi raèng: ‘Ñöùc Gieâsu laø Chuùa’, neáu ngöôøi aáy 683
khoâng ôû trong Thaàn Khí” (1 Cr 12,3). Moãi khi chuùng ta baét ñaàu caàu
nguyeän vôùi Chuùa Gieâsu, thì chính Chuùa Thaùnh Thaàn duøng aân suûng 2001
döï phoøng cuûa Ngaøi, ñöa chuùng ta vaøo con ñöôøng caàu nguyeän. Ngaøi
daïy chuùng ta caàu nguyeän khi nhaéc chuùng ta nhôù ñeán Ñöùc Kitoâ, thì
leõ naøo chuùng ta laïi khoâng caàu nguyeän vôùi chính Ngaøi? Vì vaäy, Hoäi
Thaùnh môøi goïi chuùng ta caàu khaån Chuùa Thaùnh Thaàn moãi ngaøy, 1310
nhaát laø khi khôûi söï vaø keát thuùc moïi hoaït ñoäng quan troïng.
“Neáu nhö Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ñaùng ñöôïc toân thôø, thì laøm
sao Ngaøi thaàn hoùa toâi baèng bí tích Röûa Toäi ñöôïc? Coøn neáu Ngaøi
ñaùng ñöôïc toân thôø, thì leõ naøo Ngaøi laïi khoâng ñöôïc toân thôø caùch
ñaëc bieät?”16
2671. Coâng thöùc truyeàn thoáng ñeå xin Chuùa Thaùnh Thaàn laø keâu caàu
Chuùa Cha, nhôø Ñöùc Kitoâ, Chuùa chuùng ta, ñeå Chuùa Cha ban cho
chuùng ta Thaàn Khí An uûi17. Chuùa Gieâsu nhaán maïnh ñeán lôøi caàu xin
naøy nhaân danh Ngöôøi, khi Ngöôøi höùa ban hoàng aân laø Thaàn Khí söï
thaät18. Nhöng lôøi caàu nguyeän ñôn giaûn vaø tröïc tieáp nhaát theo
truyeàn thoáng laø: “Laïy Chuùa Thaùnh Thaàn, xin ngöï ñeán”. Moïi truyeàn
thoáng phuïng vuï ñaõ khai trieån lôøi nguyeän aáy trong caùc ñieäp ca vaø
thaùnh thi:
15
X. Lc 8,15.
16
Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, Oratio 31 (theologica 5), 28: SC 250, 332 (PG 36, 165).
17
X. Lc 11,13.
18
X. Ga 14,17; 15,26; 16,13.
“Laïy Chuùa Thaùnh Thaàn, xin ngöï ñeán, xin traøn ngaäp taâm hoàn caùc
tín höõu cuûa Chuùa, vaø xin nhoùm löûa tình yeâu Chuùa trong hoï”19.
“Laïy Ñöùc Vua thieân quoác, Ñaáng An uûi, Thaàn Khí söï thaät, Ñaáng
hieän dieän khaép nôi vaø traøn ngaäp vaïn söï, laø kho taøng moïi ñieàu
thieän haûo vaø laø nguoàn maïch söï soáng, xin ngöï ñeán, xin cö nguï
trong chuùng con, xin thanh taåy chuùng con saïch moïi veát nhô vaø
xin cöùu ñoä linh hoàn chuùng con, laïy Chuùa laø Ñaáng nhaân laønh”20.
695 2672. Chuùa Thaùnh Thaàn, maø daàu cuûa Ngaøi thaám nhaäp toaøn theå
con ngöôøi chuùng ta, laø Vò Thaày noäi taâm cuûa vieäc caàu nguyeän Kitoâ
giaùo. Chính Ngaøi laø Ñaáng kieán taïo truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa
vieäc caàu nguyeän. Quaû thaät, coù bao nhieâu ngöôøi caàu nguyeän thì coù
baáy nhieâu ñöôøng loái caàu nguyeän, nhöng cuøng moät Thaàn Khí hoaït
ñoäng trong moïi ngöôøi vaø cuøng vôùi moïi ngöôøi. Trong söï hieäp thoâng
cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, kinh nguyeän Kitoâ giaùo laø kinh nguyeän
trong Hoäi Thaùnh.
Hieäp thoâng vôùi Thaùnh Maãu cuûa Thieân Chuùa

689 2673. Trong vieäc caàu nguyeän, Chuùa Thaùnh Thaàn lieân keát chuùng ta
vôùi Ngoâi Vò cuûa Ngöôøi Con Moät trong nhaân tính ñaõ ñöôïc toân vinh
cuûa Ngöôøi. Nhôø vaø trong nhaân tính aáy, lôøi caàu nguyeän con thaûo cuûa
chuùng ta hieäp thoâng vôùi Thaân Maãu Chuùa Gieâsu trong Hoäi Thaùnh21.
494 2674. Töø khi Ñöùc Maria öng thuaän trong ñöùc tin luùc Truyeàn Tin vaø
khoâng ngaàn ngaïi giöõ vöõng söï öng thuaän ñoù döôùi chaân thaäp giaù,
tình maãu töû cuûa Meï töø ñoù lan roäng tôùi nhöõng ngöôøi anh em vaø chò
em cuûa Con Meï “coøn treân ñöôøng löõ haønh vaø ñang gaëp nhieàu hieåm
nguy gian khoù”22. Chuùa Gieâsu, Ñaáng trung gian duy nhaát, laø con
ñöôøng caàu nguyeän cuûa chuùng ta. Ñöùc Maria, Meï Ngöôøi vaø cuõng laø
Meï chuùng ta, trôû thaønh hình aûnh hoaøn toaøn trong suoát cuûa Ngöôøi.
Theo caùch trình baøy bích hoaï cuûa truyeàn thoáng Giaùo Hoäi Ñoâng vaø
Taây phöông: Meï “chæ ñöôøng”, Meï laø “Daáu chæ” cuûa Con ñöôøng laø
Chuùa Gieâsu.
970 2675. Chính töø söï coäng taùc ñaëc bieät naøy cuûa Ñöùc Maria vôùi hoaït
ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, maø caùc Giaùo Hoäi ñaõ trieån khai kinh
nguyeän daâng leân Thaùnh Maãu cuûa Thieân Chuùa, quy höôùng kinh
19
Leã troïng Chuùa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng, Ñieäp ca kinh “Magnificat” Kinh Chieàu I: Caùc Giôø
Kinh Phuïng Vuï, editio typica, v. 2 (Typis Polyglottis Vaticanis 1973) 798; x. Leã troïng Chuùa
Thaùnh Thaàn hieän xuoáng, Thaùnh leã chính ngaøy, Ca tieáp lieân: Lectionarium, v. 1, editio typica
(Typis Polyglottis Vaticanis 1970) 855-856.
20
Officium Horarum Byzantinum, Vespertinum in die Pentecostes, Sticherum 4 : Pentekostarion
(Romae 1884) 394.
21
X. Cv 1,14.
22
nguyeän aáy veà trung taâm laø Ngoâi Vò Ñöùc Kitoâ, ñöôïc bieåu loä trong caùc 512
maàu nhieäm cuûa Ngöôøi. Trong voâ soá thaùnh thi vaø ñieäp ca dieãn taû
kinh nguyeän naøy, coù hai ñoäng thaùi thöôøng thay ñoåi nhau: moät laø
“ngôïi khen” Chuùa vì “nhöõng ñieàu cao caû” Ngaøi ñaõ laøm cho Meï, 2619
ngöôøi nöõ tyø khieâm haï cuûa Ngaøi, vaø qua Meï, cho taát caû moïi ngöôøi23;
hai laø daâng leân Meï Chuùa Gieâsu nhöõng lôøi caàu khaån vaø ca ngôïi cuûa
con caùi Thieân Chuùa, vì giôø ñaây Meï bieát roõ nhaân loaïi, maø trong Meï,
nhaân loaïi aáy ñaõ ñöôïc Con Thieân Chuùa keát hôïp nhö hieàn theâ cuûa
Ngöôøi.
2676. Hai ñoäng thaùi noùi treân cuûa kinh nguyeän daâng leân Ñöùc Maria ñöôïc
dieãn taû caùch ñoäc ñaùo trong kinh Kính Möøng:
“Kính möøng Maria” (Ave, Maria – Laetare, Maria): lôøi chaøo cuûa thieân 722
söù Gabriel môû ñaàu kinh Kính möøng. Chính Thieân Chuùa, qua vò thieân söù
cuûa Ngaøi, chaøo Ñöùc Maria. Lôøi kinh cuûa chuùng ta daùm laëp laïi lôøi chaøo Ñöùc
Maria vôùi taâm tình cuûa Thieân Chuùa khi Ngaøi ñoaùi thöông nhìn ñeán ngöôøi
nöõ tyø heøn moïn cuûa Ngaøi24 vaø haân hoan vì nieàm vui maø Thieân Chuùa gaëp
ñöôïc nôi Ñöùc Maria25.
“Baø ñaày aân phuùc, Ñöùc Chuùa Trôøi ôû cuøng baø”: hai phaàn lôøi chaøo cuûa vò 490
thieân söù soi saùng cho nhau. Ñöùc Maria ñaày aân suûng vì Chuùa ôû cuøng Meï.
AÂn suûng, maø Meï ñöôïc ban traøn ñaày, chính laø söï hieän dieän cuûa Ñaáng laø
nguoàn maïch moïi aân suûng. “Reo vui leân… hôõi thieáu nöõ Gieârusalem… Ñöùc
Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi ñang ngöï giöõa ngöôi” (Sp 3,14.17a). Ñöùc
Maria, vì ñöôïc chính Chuùa ñeán vaø ngöï nôi Meï, neân Meï chính laø thieáu nöõ
Sion, laø Hoøm bia Giao Öôùc, nôi vinh quang Chuùa ngöï trò: chính Meï laø
“nhaø taïm Thieân Chuùa ôû cuøng nhaân loaïi” (Kh 21,3). Ñöôïc “ñaày ôn phuùc”,
Meï ñaõ taän hieán cho Ñaáng ñeán ngöï nôi Meï vaø laø Ñaáng Meï saép trao ban
cho theá gian.
“Baø coù phuùc laï hôn moïi ngöôøi nöõ vaø Gieâsu con loøng baø goàm phuùc laï”. 435
Sau lôøi chaøo cuûa thieân söù, chuùng ta laáy lôøi chaøo cuûa baø EÂlisabeth laøm lôøi
chaøo cuûa chuùng ta. “Ñöôïc traøn ñaày Thaùnh Thaàn” (Lc 1,41), baø EÂlisabeth laø
ngöôøi ñaàu tieân trong chuoãi daøi nhöõng theá heä tung hoâ Ñöùc Maria laø ngöôøi
coù phuùc26: “Em thaät coù phuùc vì ñaõ tin…” (Lc 1,45). Ñöùc Maria “coù phuùc laï
hôn moïi ngöôøi nöõ” vì Meï ñaõ tin raèng lôøi Chuùa seõ ñöôïc hoaøn thaønh. Nhôø
ñöùc tin, oâng Abraham ñaõ trôû thaønh phuùc laønh cho “moïi gia toäc treân maët 146
ñaát” (St 12,3). Nhôø ñöùc tin, Ñöùc Maria ñaõ trôû thaønh Meï cuûa caùc keû tin;
nhôø Meï, moïi daân toäc treân maët ñaát ñöôïc ñoùn nhaän Ñaáng laø chính phuùc
laønh cuûa Thieân Chuùa: “Gieâsu, con loøng baø goàm phuùc laï”.
23
X. Lc 1,46-55.
24
X. Lc 1,48.
25
X. Sp 3,17.
26
X. Lc 1,48.
495 2677. “Thaùnh Maria Ñöùc Meï Chuùa Trôøi caàu cho chuùng con…”. Cuøng vôùi
baø EÂlisabeth chuùng ta söûng soát: “Bôûi ñaâu toâi ñöôïc thaân maãu Chuùa toâi ñeán
vôùi toâi theá naøy?” (Lc 1,43). Ñöùc Maria, vì ñaõ taëng ban cho chuùng ta Chuùa
Gieâsu laø Con cuûa Meï, neân Meï laø Thaân maãu cuûa Thieân Chuùa vaø laø Thaân
maãu cuûa chuùng ta: chuùng ta coù theå phoù thaùc cho Meï moïi noãi aâu lo vaø
nhöõng lôøi caàu xin cuûa chuùng ta. Meï caàu nguyeän cho chuùng ta nhö Meï ñaõ
caàu nguyeän cho baûn thaân Meï: “Xin Chuùa cöù laøm cho toâi nhö lôøi söù thaàn
noùi” (Lc 1,38). Khi phoù thaùc ñeå Meï caàu nguyeän cho chuùng ta, chuùng ta
cuøng vôùi Meï phoù daâng baûn thaân chuùng ta cho thaùnh yù Thieân Chuùa:
“Nguyeän cho yù Cha theå hieän”.
“Caàu cho chuùng con laø keû coù toäi, khi nay vaø trong giôø laâm töû”. Khi xin
Ñöùc Meï caàu nguyeän cho chuùng ta, chuùng ta nhìn nhaän mình laø nhöõng
ngöôøi toäi loãi khoán cuøng vaø keâu caàu ñeán “Meï cuûa loøng thöông xoùt”, Meï
hoaøn toaøn thaùnh thieän. Chuùng ta trao phoù baûn thaân cho Meï “khi nay”, laø
ngaøy hoâm nay cuûa cuoäc ñôøi chuùng ta. Loøng tín thaùc cuûa chuùng ta ñöôïc môû
1020 roäng ñeå ngay töø baây giôø chuùng ta ñaõ trao phoù “giôø laâm töû” cuûa chuùng ta
cho Meï. Xin Meï hieän dieän trong giôø phuùt ñoù nhö Meï ñaõ hieän dieän luùc Con
Meï cheát treân thaäp giaù. Vaøo giôø chuùng ta qua ñôøi, vôùi tö caùch laø Meï chuùng
ta27, xin Meï ñoùn nhaän vaø daãn chuùng ta ñeán vôùi Con cuûa Meï, treân thieân
ñaøng.
971, 1674 2678. Loøng ñaïo ñöùc ôû Taây phöông thôøi Trung Coå ñaõ quaûng baù vieäc caàu
nguyeän baèng kinh Maân Coâi, nhö moät thöù thay theá bình daân cho Caùc Giôø
Kinh phuïng vuï. ÔÛ Ñoâng phöông, hình thöùc kinh caàu, nhö Akathistos vaø
Paraklisis, gaàn guõi hôn vôùi kinh nguyeän coäng ñoaøn trong caùc Giaùo hoäi
Byzantin; trong khi ñoù caùc truyeàn thoáng cuûa Armeni, Copte vaø Syri laïi
chuoäng caùc thaùnh thi vaø thaùnh ca bình daân kính Meï Thieân Chuùa. Nhöng
kinh Kính Möøng, caùc thaùnh thi kính Meï Thieân Chuùa cuûa thaùnh EÂphrem
hoaëc cuûa thaùnh Greâgoârioâ Narek, veà cô baûn vaãn löu giöõ cuøng moät truyeàn
thoáng caàu nguyeän.
967 2679. Ñöùc Maria laø Ngöôøi phuï nöõ caàu nguyeän troïn haûo, laø hình
aûnh cuûa Hoäi Thaùnh. Khi caàu nguyeän vôùi Meï, chuùng ta cuøng vôùi Meï
gaén boù vôùi yù ñònh cuûa Chuùa Cha, Ñaáng sai Con Moät Ngaøi ñeán ñeå
cöùu ñoä taát caû moïi ngöôøi. Nhö ngöôøi moân ñeä yeâu daáu, chuùng ta ñoùn
nhaän veà nhaø chuùng ta28 Meï Chuùa Gieâsu, ñaõ trôû thaønh Meï cuûa moïi
sinh linh. Chuùng ta coù theå caàu nguyeän cuøng vôùi Meï vaø keâu caàu Meï.
Kinh nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh nhö ñöôïc naâng ñôõ bôûi kinh nguyeän
972 cuûa Ñöùc Maria. Kinh nguyeän naøy ñöôïc keát hôïp vôùi Meï trong nieàm
hy voïng29.
27
X. Ga 19,27.
28
X. Ga 19,27.
29
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá tín lyù Lumen gentium, 68-69: AAS 57 (1965) 66-67.
TOÙM LÖÔÏC
2680. Vieäc caàu nguyeän chuû yeáu daâng leân Chuùa Cha, cuõng ñöôïc
daâng leân Chuùa Gieâsu, nhaát laø qua vieäc keâu caàu Thaùnh Danh
Ngöôøi: “Laïy Ñöùc Gieâsu Kitoâ, laø Con Thieân Chuùa vaø laø Chuùa chuùng
con, xin thöông xoùt chuùng con laø nhöõng keû toäi loãi”.
2681. “Khoâng ai coù theå noùi raèng: ‘Ñöùc Gieâsu laø Chuùa’, neáu ngöôøi aáy
khoâng ôû trong Thaàn Khí” (1 Cr 12,3). Hoäi Thaùnh môøi goïi chuùng ta
keâu caàu Chuùa Thaùnh Thaàn nhö Vò Thaày noäi taâm cuûa vieäc caàu
nguyeän Kitoâ giaùo.
2682. Vì Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñaõ coäng taùc caùch ñoäc ñaùo vôùi hoaït
ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, neân Hoäi Thaùnh öa thích caàu nguyeän
trong söï hieäp thoâng vôùi Meï, ñeå cuøng Meï taùn döông nhöõng vieäc cao
caû Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän nôi Meï vaø ñeå phoù thaùc cho Meï nhöõng
lôøi khaån caàu vaø ca ngôïi.
Muïc 3
Nhöõng ngöôøi höôùng daãn caàu nguyeän
Articulus 3
Duces ad orationem
Ñoâng ñaûo caùc chöùng nhaân

2683. Nhöõng chöùng nhaân ñaõ ñi tröôùc chuùng ta vaøo Nöôùc Thieân
Chuùa30, nhaát laø nhöõng vò ñöôïc Hoäi Thaùnh nhìn nhaän laø “caùc
Thaùnh”, hieäp thoâng vaøo truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa vieäc caàu
nguyeän, baèng göông saùng ñôøi soáng, baèng vieäc löu truyeàn caùc vaên
phaåm vaø baèng lôøi caàu nguyeän hieän nay cuûa caùc ngaøi. Caùc ngaøi ñang
chieâm ngöôõng Thieân Chuùa, ca tuïng Ngaøi vaø khoâng ngöøng chaêm soùc
nhöõng ngöôøi coøn ôû traàn gian. Caùc ngaøi, nhöõng vò ñaõ ñi vaøo “höôûng 956
nieàm vui” cuûa Chuùa mình, ñaõ ñöôïc ñaët leân troâng coi “nhieàu vieäc”31.
Söï chuyeån caàu cuûa caùc ngaøi laø vieäc caùc ngaøi phuïc vuï keá hoaïch cuû a
Thieân Chuùa caùch cao caû nhaát. Chuùng ta coù theå vaø phaûi caàu nguyeän
ñeå caùc ngaøi chuyeån caàu cho chuùng ta vaø cho toaøn theá giôùi.
30
X. Dt 12,1.
31
X. Mt 25,21.
2684. Trong maàu nhieäm caùc Thaùnh thoâng coâng, ñaõ coù nhieàu ñöôøng
917 höôùng linh ñaïo phaùt sinh suoát doøng lòch söû Hoäi Thaùnh. Ñaëc suûng
rieâng cuûa töøng chöùng nhaân cho tình yeâu Thieân Chuùa ñoái vôùi con
ngöôøi, coù theå ñöôïc truyeàn laïi, nhö “thaàn trí” cuûa oâng EÂlia ñöôïc
truyeàn laïi cho oâng EÂliseâ32 vaø cho oâng Gioan Taåy Giaû33, ñeå caùc moân
919 ñeä coù theå tham döï vaøo thaàn trí aáy34. Moät linh ñaïo naøo ñoù cuõng laø
1202 keát tinh cuûa nhöõng traøo löu phuïng vuï vaø thaàn hoïc khaùc nhau, vaø
laøm chöùng cho söï hoäi nhaäp ñöùc tin vaøo moät moâi tröôøng nhaân vaên
trong lòch söû. Caùc linh ñaïo Kitoâ giaùo tham döï vaøo truyeàn thoáng
soáng ñoäng cuûa vieäc caàu nguyeän vaø laø nhöõng höôùng daãn caàn thieát
cho caùc tín höõu. Caùc linh ñaïo naøy, tuy raát ña daïng, ñeàu toaû chieáu
aùnh saùng tinh tuyeàn vaø duy nhaát cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
“Thaàn Khí thaät söï laø nôi löu nguï cuûa caùc Thaùnh. Thaùnh nhaân
cuõng laø nôi löu nguï rieâng cuûa Thaàn Khí, vì thaùnh nhaân ñaõ töï
hieán ñeå ôû cuøng Thieân Chuùa vaø ñöôïc goïi laø ñeàn thôø cuûa Ngaøi”35.
Thöøa taùc vieân cuûa vieäc caàu nguyeän

1657 2685. Gia ñình Kitoâ höõu laø nôi ñaàu tieân ñeå daïy caàu nguyeän. Ñöôïc
xaây döïng treân neàn taûng bí tích Hoân phoái, gia ñình laø “Hoäi Thaùnh
taïi gia”, nôi ñoù caùc con caùi Thieân Chuùa hoïc caàu nguyeän “vôùi tính
caùch laø Hoäi Thaùnh” vaø kieân trì trong vieäc caàu nguyeän. Ñaëc bieät vôùi
caùc treû nhoû, kinh nguyeän haèng ngaøy trong gia ñình laø chöùng töø ñaàu
tieân veà kyù öùc soáng ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh luoân ñöôïc Chuùa Thaùnh
Thaàn khôi daäy.
1547 2686. Caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh cuõng laø nhöõng ngöôøi coù
traùch nhieäm trong vieäc ñaøo taïo cho anh chò em mình trong Ñöùc
Kitoâ bieát caàu nguyeän. Nhöõng ngöôøi naøy, laø caùc toâi tôù cuûa vò Muïc töû
nhaân laønh, ñöôïc truyeàn chöùc thaùnh ñeå daãn daét daân Thieân Chuùa
ñeán caùc nguoàn maïch soáng ñoäng cuûa vieäc caàu nguyeän: ñeán Lôøi Chuùa,
phuïng vuï, ñôøi soáng ñoái thaàn, ñeán “Ngaøy hoâm nay” cuûa Thieân Chuùa
trong nhöõng hoaøn caûnh cuï theå36.
916 2687. Nhieàu tu só ñaõ daâng hieán troïn ñôøi ñeå caàu nguyeän. Töø sa maïc
Ai caäp, caùc aån só, caùc ñan só nam nöõ ñaõ daønh thôøi giôø ñeå ca ngôïi
Thieân Chuùa vaø chuyeån caàu cho daân Ngaøi. Ñôøi soáng thaùnh hieán
khoâng theå toàn taïi vaø trieån nôû neáu khoâng coù kinh nguyeän. Ñôøi soáng
naøy laø moät trong nhöõng nguoàn maïch soáng ñoäng cuûa vieäc chieâm
nieäm vaø ñôøi soáng thieâng lieâng trong Hoäi Thaùnh.
32
X. 2 V 2,9.
33
X. Lc 1,17.
34
35
Thaùnh Basilioâ Caû, Liber de Spiritu Sancto, 26, 62: SC 17bis, 472 (PG 32, 184).
36
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Presbyterorum ordinis, 4-6: AAS 58 (1966) 995-1001.
2688. Vieäc daïy giaùo lyù cho thieáu nhi, thieáu nieân vaø ngöôøi tröôûng
thaønh ñeàu höôùng tôùi vieäc suy gaãm Lôøi Chuùa trong kinh nguyeän caù
nhaân, ñöôïc hieän taïi hoùa trong kinh nguyeän phuïng vuï, vaø ñöôïc noäi
taâm hoùa trong moïi luùc, ñeå sinh hoa keát quaû trong moät ñôøi soáng
môùi. Vieäc daïy giaùo lyù cuõng laø luùc ñeå coù theå phaân ñònh vaø giaùo duïc 1674
loøng ñaïo ñöùc bình daân37. Vieäc hoïc thuoäc loøng caùc kinh caên baûn raát
caàn cho ñôøi soáng caàu nguyeän; nhöng ñieàu quan troïng laø phaûi giuùp
ngöôøi ta caûm nhaän ñöôïc yù nghóa cuûa nhöõng kinh nguyeän naøy38.
2689. Caùc nhoùm caàu nguyeän hoaëc caùc “tröôøng caàu nguyeän” ngaøy
nay laø nhöõng daáu chæ vaø phöông tieän ñeå canh taân vieäc caàu nguyeän
trong Hoäi Thaùnh, neáu ñöôïc kín muùc töø nhöõng nguoàn maïch ñích
thöïc cuûa vieäc caàu nguyeän Kitoâ giaùo. Moái quan taâm ñeán söï hieäp
thoâng laø daáu chæ cuûa vieäc caàu nguyeän ñích thöïc trong Hoäi Thaùnh.
2690. Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho moät soá tín höõu caùc ôn khoân
ngoan, ñöùc tin vaø khaû naêng phaân ñònh nhaèm phuïc vuï lôïi ích chung
laø vieäc caàu nguyeän (vieäc linh höôùng). Nhöõng ngöôøi nam cuõng nhö
nöõ ñöôïc phuùc nhaän caùc ôn naøy laø nhöõng thöøa taùc vieân ñích thöïc
trong truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa vieäc caàu nguyeän:
Vì vaäy, linh hoàn naøo muoán tieán leân trong söï hoaøn thieän, theo lôøi
khuyeân cuûa thaùnh Gioan Thaùnh Giaù, “phaûi xem xeùt kyõ khi choïn
vò linh höôùng, vì thaày naøo troø naáy, cha naøo con naáy”. Ngaøi coøn
noùi: “Vò linh höôùng khoâng phaûi chæ thoâng thaùi vaø khoân ngoan,
nhöng coøn phaûi coù kinh nghieäm…. Neáu vò linh höôùng khoâng coù
kinh nghieäm veà moät tinh thaàn trong saïch vaø chaân thaät, thì
khoâng bieát daãn daét linh hoàn veà tinh thaàn ñoù, khi Thieân Chuùa
ban ñieàu ñoù cho ngöôøi naøy, vaø vò linh höôùng cuõng khoâng hieåu
ñöôïc ñieàu ñoù”39.
Nhöõng nôi thuaän tieän cho vieäc caàu nguyeän

2691. Nhaø Thôø, nhaø cuûa Thieân Chuùa, laø nôi thích hôïp cho kinh 1181
nguyeän phuïng vuï cuûa coäng ñoaøn giaùo xöù. Ñaây coøn laø nôi ñaëc bieät ñeå 2097
thôø laïy Ñöùc Kitoâ ñang hieän dieän thaät söï trong Bí tích cöïc thaùnh. 1379
Choïn moät nôi thích hôïp ñeå caàu nguyeän laø ñieàu phaûi quan taâm:
– Ñeå caàu nguyeän rieâng, nôi naøy coù theå laø moät “goùc caàu nguyeän” vôùi
Saùch Thaùnh vaø caùc aûnh töôïng, ñeå chuùng ta coù theå hieän dieän “nôi kín
ñaùo” tröôùc maët Cha chuùng ta40. Trong gia ñình Kitoâ giaùo, moät loaïi
nguyeän ñöôøng nhoû cuõng raát thuaän tieän cho vieäc caàu nguyeän chung.
37
38
39
Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù, Llama de amor viva, redactio secunda, stropha 3, declaratio, 30:
Biblioteca Mística Carmelitana, v. 13 (Burgos 1931) 171.
40
X. Mt 6,6.
– Nhöõng nôi coù caùc ñan vieän, nhöõng coäng ñoaøn naøy neân taïo ñieàu kieän
1175 ñeå caùc tín höõu ñöôïc tham döï caùc Giôø Kinh phuïng vuï, vaø giuùp hoï coù
ñöôïc söï coâ tòch caàn thieát ñeå caàu nguyeän rieâng soát saéng hôn41.
1674 – Nhöõng cuoäc haønh höông nhaéc nhôù chuùng ta ôû traàn gian nhöng ñang
tieán böôùc veà trôøi. Theo truyeàn thoáng ñaây laø nhöõng thôøi gian raát
thích hôïp ñeå canh taân vieäc caàu nguyeän. Ñoái vôùi caùc khaùch haønh
höông ñang tìm kieám cho mình nhöõng nguoàn maïch soáng ñoäng, caùc
ñeàn thaùnh laø nhöõng nôi ñaëc bieät ñeå hoï, “vôùi tính caùch laø Hoäi
Thaùnh”, soáng nhöõng theå thöùc caàu nguyeän cuûa Kitoâ giaùo.
TOÙM LÖÔÏC
2692. Hoäi Thaùnh löõ haønh lieân keát lôøi caàu nguyeän cuûa mình vôùi lôøi
caàu nguyeän cuûa caùc Thaùnh, tha thieát naøi xin caùc ngaøi chuyeån caàu
cho mình.
2693. Caùc linh ñaïo khaùc nhau cuûa Kitoâ giaùo tham gia vaøo truyeàn
thoáng soáng ñoäng cuûa vieäc caàu nguyeän vaø laø nhöõng höôùng daãn raát
quyù giaù cho ñôøi soáng thieâng lieâng.
2694. Gia ñình Kitoâ giaùo laø nôi ñaàu tieân ñeå daïy caàu nguyeän.
2695. Caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh, ñôøi soáng thaùnh hieán, vieäc
daïy giaùo lyù, caùc nhoùm caàu nguyeän, vieäc “linh höôùng”, laø nhöõng trôï
löïc höõu ích cho vieäc caàu nguyeän trong Hoäi Thaùnh.
2696. Nhöõng nôi thuaän tieän nhaát ñeå caàu nguyeän laø nhöõng goùc caàu
nguyeän cho caù nhaân hay caû gia ñình; caùc ñan vieän, caùc ñeàn thaùnh
ñeå haønh höông vaø, nhaát laø nhaø thôø, ñoái vôùi coäng ñoaøn giaùo xöù, laø
nôi thích hôïp ñeå caàu nguyeän phuïng vuï vaø laø nôi ñaëc bieät ñeå toân
thôø Thaùnh Theå.
41
CHÖÔNG BA
ÑÔØI SOÁNG CAÀU NGUYEÄN
CAPUT TERTIUM
ORATIONIS VITA
2697. Caàu nguyeän laø söï soáng cuûa moät traùi tim môùi. Caàu nguyeän
phaûi laøm cho chuùng ta ñöôïc soáng ñoäng moïi luùc. Tuy nhieân, chuùng
ta laïi queân Ñaáng laø Söï Soáng vaø laø Taát Caû cuûa chuùng ta. Vì theá, caùc
baäc thaày linh ñaïo, theo truyeàn thoáng cuûa Ñeä Nhò Luaät vaø cuûa caùc
tieân tri, ñeàu nhaán maïnh ñeán vieäc caàu nguyeän nhö laø “nhôù ñeán
Thieân Chuùa”, laø thöôøng xuyeân ñaùnh thöùc “kyù öùc cuûa traùi tim”.
“Chuùng ta phaûi nhôù ñeán Thieân Chuùa thöôøng xuyeân hôn laø chuùng ta 1099
hít thôû”1. Nhöng chuùng ta khoâng theå caàu nguyeän “trong moïi luùc”,
neáu khoâng coù nhöõng thôøi ñieåm chuû yù daønh ñeå caàu nguyeän: ñaây laø
nhöõng nhòp maïnh cuûa kinh nguyeän Kitoâ giaùo, chuyeân chuù hôn vaø
keùo daøi hôn.
2698. Truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh ñeà ra cho caùc tín höõu nhöõng 1168
chu kyø caàu nguyeän ñeå nuoâi döôõng vieäc caàu nguyeän lieân tuïc. Chu kyø
haèng ngaøy laø: kinh saùng vaø kinh chieàu, tröôùc vaø sau caùc böõa aên,
caùc Giôø Kinh phuïng vuï. Ngaøy Chuùa Nhaät, maø troïng taâm laø Thaùnh 1174
leã, ñöôïc thaùnh hoùa chuû yeáu baèng kinh nguyeän. Chu kyø naêm phuïng 2177
vuï vaø nhöõng ngaøy leã lôùn laø nhöõng nhòp caên baûn cho ñôøi soáng caàu
nguyeän cuûa caùc Kitoâ höõu.
2699. Chuùa daãn daét moãi ngöôøi baèng nhöõng ñöôøng loái vaø caùch thöùc
ñeïp yù Ngaøi. Moãi tín höõu cuõng ñaùp lôøi Ngaøi theo quyeát ñònh cuûa
loøng mình vaø nhöõng caùch dieãn ñaït caù vò kinh nguyeän cuûa mình.
Tuy nhieân, truyeàn thoáng Kitoâ giaùo ñaõ löu giöõ ba caùch dieãn ñaït quan
troïng cuûa ñôøi soáng caàu nguyeän: khaåu nguyeän, suy nieäm vaø caàu
nguyeän chieâm nieäm. Ñaëc ñieåm chung cuûa caû ba caùch dieãn ñaït naøy
laø söï taäp trung taâm hoàn. Thaùi ñoä tænh thöùc ñeå tuaân giöõ Lôøi Chuùa 2563
vaø luoân ôû trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa laøm cho ba caùch dieãn
ñaït naøy thaønh nhöõng nhòp maïnh cuûa ñôøi soáng caàu nguyeän.
1
Thaùnh Greâgoârioâ Nazianzeânoâ, Oratio 27 (theologica 1), 4: SC 250, 78 (PG 36, 16).
Muïc 1
Nhöõng caùch dieãn ñaït vieäc caàu nguyeän
Articulus 1
Expressiones orationis
I. KHAÅU NGUYEÄN
ORATIO VOCALIS
2700. Thieân Chuùa noùi vôùi con ngöôøi baèng Lôøi cuûa Ngaøi. Chính nhôø
1176 caùc lôøi, trong taâm trí hay ñoïc ra mieäng, maø vieäc caàu nguyeän cuûa
chuùng ta hình thaønh. Nhöng ñieàu toái quan troïng laø söï hieän dieän
cuûa traùi tim höôùng veà Ñaáng chuùng ta ngoû lôøi khi caàu nguyeän. “Lôøi
caàu nguyeän cuûa chuùng ta coù ñöôïc ñoaùi nhaän hay khoâng, khoâng heä
taïi ôû nhieàu lôøi, nhöng ôû söï tænh thöùc cuûa taâm trí”2.
2701. Khaåu nguyeän laø yeáu toá raát caàn thieát cho ñôøi soáng Kitoâ höõu.
Caùc moân ñeä bò loâi cuoán bôûi vieäc caàu nguyeän thaàm laëng cuûa Thaày
mình, ñaõ ñöôïc Ñöùc Kitoâ daïy cho moät kinh khaåu nguyeän: ñoù laø Kinh
Laïy Cha. Chuùa Gieâsu khoâng nhöõng caàu nguyeän theo phuïng vuï cuûa
2603 Hoäi ñöôøng, nhöng caùc saùch Tin Möøng coøn cho ta thaáy Ngöôøi lôùn
tieáng baøy toû lôøi caàu nguyeän rieâng cuûa Ngöôøi nöõa, töø vieäc haân hoan
612 chuùc tuïng Chuùa Cha3 cho ñeán luùc ngaët ngheøo ôû Gieâtseâmani4.
2702. Nhu caàu lieân keát caùc giaùc quan vôùi vieäc caàu nguyeän noäi taâm
1146 ñaùp öùng ñoøi hoûi cuûa baûn tính loaøi ngöôøi chuùng ta. Chuùng ta laø thaân
xaùc vaø tinh thaàn, vaø chuùng ta nghieäm thaáy nhu caàu phaûi dieãn ñaït
nhöõng taâm tình cuûa chuùng ta ra beân ngoaøi. Caàn caàu nguyeän vôùi
troùt caû con ngöôøi chuùng ta, ñeå mang laïi söùc löïc toái ña cho lôøi khaån
caàu cuûa chuùng ta.
2703. Nhu caàu naøy cuõng ñaùp öùng ñoøi hoûi cuûa Thieân Chuùa. Thieân
Chuùa tìm kieám nhöõng keû thôø phöôïng Ngaøi trong Thaàn Khí vaø Söï
Thaät, vaø do ñoù tìm kieám lôøi caàu nguyeän daâng leân töø coõi saâu thaúm
cuûa linh hoàn. Ngaøi cuõng muoán caùch dieãn ñaït beân ngoaøi keát hôïp
thaân xaùc vôùi lôøi caàu nguyeän noäi taâm, bôûi vì vieäc caàu nguyeän nhö
2097 theá seõ daâng leân Thieân Chuùa söï toân kính troïn veïn, laø ñieàu Ngaøi coù
quyeàn ñoøi hoûi.
2
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, De Anna, sermo 2, 2: PG 54, 646.
3
X. Mt 11,25-26.
4
X. Mc 14,36.
2704. Vì khaåu nguyeän phaùt bieåu ra beân ngoaøi vaø hôïp vôùi baûn tính
nhaân loaïi, neân raát thích hôïp vôùi vieäc caàu nguyeän cuûa ñaùm ñoâng.
Ngay caû lôøi caàu nguyeän thaàm kín nhaát cuõng khoâng theå khoâng caàn
ñeán khaåu nguyeän. Vieäc caàu nguyeän trôû thaønh noäi taâm tuyø möùc ñoä
chuùng ta yù thöùc veà Ñaáng maø chuùng ta thöa chuyeän5. Khi ñoù, khaåu
nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh trôû thaønh hình thöùc ñaàu tieân cuûa vieäc caàu
nguyeän chieâm nieäm.
II. SUY NIEÄM

MEDITATIO
2705. Suy nieäm tröôùc tieân laø moät söï tìm kieám. Taâm trí tìm hieåu lyù
do vaø caùch dieãn ñaït ñôøi soáng Kitoâ höõu nhö theá naøo, ñeå gaén boù vaø 158
ñaùp laïi ñieàu Chuùa ñoøi hoûi. Ñieàu khoù trong suy nieäm laø phaûi caàm
trí. Thoâng thöôøng, ngöôøi ta duøng moät cuoán saùch naøo ñoù ñeå hoã trôï;
vaø caùc Kitoâ höõu khoâng thieáu nhöõng saùch nhö vaäy: Saùch Thaùnh, ñaëc
bieät laø caùc saùch Tin Möøng, caùc aûnh töôïng thaùnh, caùc baûn vaên
phuïng vuï theo ngaøy hoaëc theo muøa, taùc phaåm cuûa caùc Linh phuï, 127
caùc saùch linh ñaïo, cuoán saùch vó ñaïi laø coâng trình taïo döïng vaø cuoán
saùch vó ñaïi laø lòch söû, trang saùch veà “Ngaøy hoâm nay” cuûa Thieân
Chuùa.
2706. Vieäc suy nieäm ñieàu ñaõ ñoïc ñöa ñeán choã aùp duïng cho rieâng
mình qua vieäc ñoái chieáu vôùi ñôøi mình. Ñeán ñaây moät cuoán saùch khaùc
laïi ñöôïc môû ra: ñoù laø cuoán saùch cuoäc ñôøi mình. Töø tö töôûng böôùc
sang thöïc taïi. Tuyø theo möùc ñoä khieâm toán vaø ñöùc tin, ta coù theå
khaùm phaù ra nhöõng giao ñoäng trong traùi tim vaø coù theå phaân ñònh
chuùng. Ñoù laø thöïc haønh chaân lyù haàu ñaït tôùi aùnh saùng: “Laïy Chuùa,
Chuùa muoán con laøm gì?”
2707. Coù bao nhieâu baäc thaày tu ñöùc thì coù baáy nhieâu phöông phaùp 2690
suy nieäm. Kitoâ höõu phaûi suy nieäm ñeàu ñaën, ñeå khoûi trôû neân gioáng
nhö ba loaïi ñaát ñaàu tieân trong duï ngoân ngöôøi gieo gioáng 6. Nhöng
phöông phaùp chæ laø ngöôøi höôùng daãn maø thoâi: ñieàu quan troïng laø
chuùng ta phaûi tieán böôùc, cuøng vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, treân con
ñöôøng duy nhaát cuûa caàu nguyeän laø Chuùa Kitoâ Gieâsu. 2664
2708. Vieäc suy nieäm vaän duïng tö töôûng, trí töôûng töôïng, caûm xuùc
vaø öôùc muoán. Söï huy ñoäng naøy laø caàn thieát ñeå ñaøo saâu caùc xaùc tín
ñöùc tin, ñeå khôi daäy söï hoái caûi taâm hoàn vaø cuûng coá yù chí muoán
böôùc theo Ñöùc Kitoâ. Vieäc caàu nguyeän cuûa Kitoâ giaùo öu tieân chaêm
chuù vaøo vieäc suy nieäm “caùc maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ”, nhö trong 516
5
X. Thaùnh Teâreâsa Gieâsu, Camino de perfeccioùn, 26: Biblioteca Mística Carmelitana, v. 3
(Burgos 1916) 122.
6
X. Mc 4,4-7.15-19.
2678 lectio divina (ñoïc vaø suy gaãm lôøi Chuùa) vaø kinh Maân Coâi. Hình
thöùc suy nghó vaø caàu nguyeän naøy raát coù giaù trò, nhöng vieäc caàu
nguyeän Kitoâ giaùo coøn phaûi tieán xa hôn nöõa: nhaèm hieåu bieát tình
yeâu cuûa Chuùa Gieâsu, nhaèm keát hôïp vôùi Ngöôøi.
III. CAÀU NGUYEÄN CHIEÂM NIEÄM

ORATIO CONTEMPLATIVA
2709. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø gì? Thaùnh nöõ Teâreâsa traû lôøi:
2562-2564 “Theo toâi, taâm nguyeän khoâng gì khaùc hôn laø cuoäc trao ñoåi thaân
tình giöõa baïn höõu, trong ñoù chuùng ta naêng daønh thôøi gian ñeå moät
mình ôû beân Thieân Chuùa, Ñaáng maø chuùng ta bieát laø Ngaøi yeâu
thöông chuùng ta”7.
Vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm tìm kieám “Ñaáng loøng ta yeâu meán”
(Dc 1,7)8. Chuùng ta tìm kieám Chuùa Gieâsu, vaø Chuùa Cha hieän dieän
trong Ngöôøi, bôûi vì khao khaùt Ngöôøi luoân laø khôûi ñaàu cho söï yeâu
meán Ngöôøi. Vaø chuùng ta tìm kieám Ngöôøi trong ñöùc tin tinh tuyeàn,
moät ñöùc tin khieán chuùng ta ñöôïc sinh ra bôûi Ngöôøi vaø ñöôïc soáng
trong Ngöôøi. Chuùng ta cuõng coù theå suy nieäm khi caàu nguyeän chieâm
nieäm, nhöng caùi nhìn luoân höôùng veà Chuùa.
2710. Vieäc choïn luùc naøo vaø bao laâu ñeå caàu nguyeän chieâm nieäm tuyø
thuoäc moät yù chí maïnh meõ, boäc loä nhöõng ñieàu kín nhieäm trong loøng.
2726 Khoâng phaûi chæ chieâm nieäm khi naøo coù thôøi giôø, nhöng chuùng ta
phaûi daønh thôøi giôø ñeå ôû vôùi Chuùa, vôùi quyeát taâm khoâng ruùt laïi thôøi
gian, duø vieäc gaëp gôõ coù cöïc khoå vaø khoâ khan. Khoâng theå suy nieäm
baát cöù luùc naøo, nhöng luoân luoân coù theå caàu nguyeän chieâm nieäm bôûi
vì noù khoâng leä thuoäc vaøo ñieàu kieän söùc khoeû, coâng taùc hay caûm xuùc.
Traùi tim laø nôi tìm kieám vaø gaëp gôõ, trong khoù ngheøo vaø tin töôûng.
2711. Khôûi söï caàu nguyeän chieâm nieäm cuõng töông töï nhö khôûi ñaàu
1348 Thaùnh leã: döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng ta phaûi hoài
taâm vaø caû höõu theå cuûa chuùng ta, soáng trong nhaø cuûa Chuùa, laø chính
chuùng ta, duïc loøng tin ñeå tieán vaøo söï hieän dieän cuûa Ñaáng ñang chôø
ñoùn chuùng ta, chuùng ta phaûi boû rôi maët naï vaø höôùng taâm hoàn veà
2100 Chuùa laø Ñaáng yeâu thöông chuùng ta, ñeå phoù daâng baûn thaân chuùng
ta cho Ngaøi nhö leã phaåm caàn ñöôïc thanh luyeän vaø bieán ñoåi.
2712. Vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm laø kinh nguyeän cuûa con caùi
Thieân Chuùa, cuûa toäi nhaân ñaõ ñöôïc tha thöù, saün saøng ñoùn nhaän tình
yeâu ñaõ yeâu thöông hoï, vaø muoán ñaùp laïi tình yeâu ñoù baèng yeâu meán
7
X. Thaùnh Teâreâsa Gieâsu, Libro de la vida, 8: Biblioteca Mística Carmelitana, v. 1 (Burgos
1915) 57.
8
X. Dc 3,1-4.
nhieàu hôn9. Nhöng ngöôøi ñoù bieát roõ tình yeâu baùo ñaùp cuûa hoï laø tình
yeâu Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ tuoân ñoå vaøo loøng hoï, bôûi vì taát caû moïi aân
suûng ñeàu ñeán töø Thieân Chuùa. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø phoù thaùc
caùch khieâm toán vaø khoù ngheøo cho thaùnh yù yeâu thöông cuûa Chuùa
Cha trong söï hôïp nhaát ngaøy caøng saâu xa hôn vôùi Con yeâu daáu cuûa 2822
Ngaøi.
2713. Nhö theá, vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm laø hình thöùc ñôn sô
nhaát cuûa maàu nhieäm caàu nguyeän. Vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm laø 2559
moät hoàng aân, moät aân suûng, chæ coù theå ñoùn nhaän trong söï khieâm
toán vaø khoù ngheøo. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø moät töông quan cuûa
Giao öôùc ñöôïc Thieân Chuùa thieát laäp nôi ñaùy loøng chuùng ta10. Caàu
nguyeän chieâm nieäm laø hieäp thoâng: Thieân Chuùa Ba Ngoâi Chí
Thaùnh, trong söï hieäp thoâng naøy, laøm cho con ngöôøi, laø hình aûnh
Thieân Chuùa, trôû neân “gioáng nhö Thieân Chuùa”.
2714. Caàu nguyeän chieâm nieäm cuõng laø nhòp maïnh caùch ñaëc bieät
cuûa vieäc caàu nguyeän. Trong caàu nguyeän chieâm nieäm, Chuùa Cha
cuûng coá chuùng ta neân maïnh meõ nhôø Thaàn Khí cuûa Ngaøi trong con
ngöôøi noäi taâm, ñeå Ñöùc Kitoâ cö nguï trong loøng chuùng ta nhôø ñöùc tin
vaø ñeå chuùng ta ñöôïc beùn reã saâu vaø ñöôïc xaây döïng vöõng chaéc trong
ñöùc meán11.
2715. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø caùi nhìn ñaày loøng tin, chieâm
ngaém Chuùa Gieâsu. Ngöôøi daân queâ laøng Ars xöa ñaõ caàu nguyeän
tröôùc Nhaø Taïm roài noùi vôùi cha sôû thaùnh cuûa oâng : “Toâi nhìn Chuùa
vaø Chuùa nhìn toâi”12. Söï chaêm chuù nhìn Chuùa nhö vaäy laø söï töø boû 1380
“caùi toâi”. Caùi nhìn cuûa Chuùa thanh luyeän taâm hoàn chuùng ta. AÙnh
saùng trong caùi nhìn cuûa Chuùa Gieâsu chieáu saùng con maét taâm hoàn
chuùng ta; aùnh saùng aáy daïy chuùng ta bieát nhìn moïi söï döôùi aùnh
saùng chaân lyù vaø loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi ñoái vôùi taát caû moïi
ngöôøi. Vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm cuõng höôùng caùi nhìn vaøo caùc
maàu nhieäm cuûa cuoäc ñôøi Ñöùc Kitoâ. Nhö theá, vieäc caàu nguyeän naøy 521
daïy “söï hieåu bieát noäi taâm veà Chuùa” ñeå yeâu meán vaø böôùc theo Ngöôøi
nhieàu hôn nöõa13.
2716. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø laéng nghe Lôøi Chuùa. Ñaây khoâng
phaûi laø moät thaùi ñoä thuï ñoäng, maø laø söï tuaân phuïc cuûa ñöùc tin, laø söï 494
chaáp nhaän tuyeät ñoái cuûa ngöôøi toâi tôù vaø laø söï gaén boù yeâu thöông
cuûa ngöôøi con. Söï laéng nghe naøy tham döï vaøo tieáng “Amen” cuûa
9
X. Lc 7,36-50; 19,1-10.
10
X. Gr 31,33.
11
X. Ep 3,16-17.
12
X. F. Trochu, Le Cureù d’Ars Saint Jean-Marie Vianney (Lyon-Paris 1927) 223-224.
13
X. Thaùnh Ignatioâ Loyola, Exercitia spiritualia, 104: MHSI 100, 224.
Ngöôøi Con ñaõ haï mình laøm Toâi tôù vaø tieáng “Fiat” cuûa ngöôøi nöõ tì
khieâm toán cuûa Chuùa.
533 2717. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø thinh laëng, “bieåu töôïng cuûa theá
giôùi ñang tôùi”14, hay “lôøi thaàm laëng cuûa tình yeâu”15. Caùc lôøi noùi
trong vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm khoâng phaûi laø nhöõng dieãn töø,
nhöng laø nhöõng coïng rôm nuoâi ngoïn löûa tình yeâu. Trong söï thinh
laëng naøy, laø ñieàu con ngöôøi “beân ngoaøi” khoâng theå chòu ñöïng noåi,
Chuùa Cha noùi cho chuùng ta bieát Ngoâi Lôøi cuûa Ngaøi nhaäp theå, chòu
498 ñau khoå, chòu cheát vaø soáng laïi; Thaàn Khí nghóa töû giuùp cho chuùng
ta tham döï vaøo lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu.
2718. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø söï keát hôïp vôùi lôøi caàu nguyeän cuûa
Ñöùc Kitoâ vì cho chuùng ta tham döï vaøo maàu nhieäm cuûa Ngöôøi. Maàu
nhieäm Ñöùc Kitoâ ñöôïc Hoäi Thaùnh cöû haønh trong Thaùnh Leã vaø ñöôïc
Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho soáng ñoäng trong chieâm nieäm, ñeå maàu
nhieäm ñoù ñöôïc baøy toû qua caùc haønh vi yeâu meán.
2719. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø söï hieäp thoâng tình yeâu mang laïi
165 söï soáng cho nhieàu ngöôøi, neáu chuùng ta chaáp nhaän böôùc ñi trong
ñeâm toái ñöùc tin. Ñeâm Vöôït Qua cuûa cuoäc Phuïc sinh phaûi xuyeân qua
ñeâm haáp hoái vaø ñeâm huyeät moä. Ñoù laø ba thôøi trong Giôø cuûa Chuùa
Gieâsu maø Thaàn Khí cuûa Ngöôøi (chöù khoâng phaûi “xaùc thòt yeáu ñuoá i”)
ñaõ ñeå cho Ngöôøi phaûi traûi qua; trong chieâm nieäm, chuùng ta ñöa ba
thôøi trong Giôø cuûa Ngöôøi vaøo ñôøi soáng. Chuùng ta phaûi chaáp nhaän
2730 “canh thöùc moät giôø vôùi Ngöôøi”16.
TOÙM LÖÔÏC
2720. Hoäi Thaùnh môøi goïi caùc tín höõu caàu nguyeän ñeàu ñaën: qua caùc
kinh nguyeän haèng ngaøy, caùc Giôø Kinh phuïng vuï, Thaùnh leã Chuùa
nhaät vaø caùc leã troïng cuûa naêm phuïng vuï.
2721. Truyeàn thoáng Kitoâ giaùo coù ba caùch dieãn ñaït quan troïng cuûa
ñôøi soáng caàu nguyeän: khaåu nguyeän, suy nieäm vaø caàu nguyeän chieâm
nieäm. Ñaëc ñieåm chung cuûa caû ba hình thöùc naøy laø taäp trung taâm
hoàn.
2722. Khaåu nguyeän, döïa treân söï keát hôïp cuûa thaân theå vôùi tinh thaàn
trong baûn tính con ngöôøi, noái keát thaân theå vôùi vieäc caàu nguyeän noäi
14
Thaùnh Isaac Niniveâ, Tractatus mystici, 66: ed. A.J. Wensinck (Amsterdam 1923) 315; ed. P.
Bedjan (Parisiis-Lipsiae 1909) 470.
15
Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù, Carta, 6: Biblioteca Mística Carmelitana, v. 13 (Burgos 1931) 262.
16
X. Mt 26,40-41.
taâm cuûa taâm hoàn, theo göông Ñöùc Kitoâ, Ñaáng caàu nguyeän vôùi Cha
cuûa Ngöôøi vaø daïy caùc moân ñeä kinh “Laïy Cha”.
2723. Suy nieäm laø tìm kieám trong tinh thaàn caàu nguyeän, vaän duïng
tö töôûng, trí töôûng töôïng, caûm xuùc vaø öôùc muoán. Muïc tieâu cuûa vieäc
suy nieäm laø ñeå cho ñieàu ñaõ suy tö trong ñöùc tin trôû neân cuûa rieâng
mình, qua vieäc ñoái chieáu vôùi thöïc traïng cuoäc ñôøi cuûa mình.
2724. Caàu nguyeän chieâm nieäm laø hình thöùc ñôn sô cuûa maàu nhieäm
caàu nguyeän. Ñoù laø caùi nhìn cuûa ñöùc tin chieâm ngaém Chuùa Gieâsu,
laéng nghe Lôøi Chuùa, meán yeâu thaàm laëng. Caàu nguyeän chieâm nieäm
laø söï keát hôïp vôùi lôøi caàu nguyeän cuûa Ñöùc Kitoâ, vì cho chuùng ta
tham döï vaøo maàu nhieäm cuûa Ngöôøi.
Muïc 2
Cuoäc chieán ñaáu cuûa vieäc caàu nguyeän
Articulus 2
Orationis dimicatio
2725. Vieäc caàu nguyeän laø moät quaø taëng cuûa aân suûng vaø laø lôøi ñaùp
laïi kieân vöõng töø phía chuùng ta. Noù luoân ñoøi phaûi coá gaéng. Nhöõng vò
caàu nguyeän noåi tieáng trong Cöïu Öôùc tröôùc Ñöùc Kitoâ, cuõng nhö Meï
Thieân Chuùa vaø caùc Thaùnh cuøng vôùi Chuùa Gieâsu ñeàu daïy chuùng ta:
caàu nguyeän laø moät cuoäc chieán ñaáu. Chieán ñaáu choáng laïi ai? Choáng
laïi chính chuùng ta vaø choáng laïi nhöõng möu moâ cuûa Teân caùm doã, laø 2612
keû muoán laøm taát caû ñeå con ngöôøi boû caàu nguyeän, boû keát hôïp vôùi 409
Thieân Chuùa cuûa mình. Chuùng ta caàu nguyeän nhö chuùng ta soáng, bôûi
vì chuùng ta soáng nhö chuùng ta caàu nguyeän. Neáu ai khoâng muoán
thöôøng xuyeân hoaït ñoäng theo Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ, thì khoâng
theå naøo thöôøng xuyeân caàu nguyeän nhaân danh Ngöôøi. “Cuoäc chieán
ñaáu thieâng lieâng” cuûa cuoäc ñôøi môùi cuûa Kitoâ höõu khoâng theå taùch rôøi
khoûi cuoäc chieán ñaáu cuûa vieäc caàu nguyeän. 2015
I. NHÖÕNG TRÔÛ NGAÏI CHO VIEÄC CAÀU NGUYEÄN

OBIECTIONES AD ORATIONEM
2726. Trong cuoäc chieán ñaáu cuûa vieäc caàu nguyeän, chuùng ta phaûi
ñöông ñaàu vôùi nhöõng quan nieäm sai laàm veà caàu nguyeän nôi chính
baûn thaân vaø chung quanh chuùng ta. Moät soá ngöôøi coi vieäc caàu
nguyeän chæ ñôn giaûn laø moät hoaït ñoäng coù tính caùch taâm lyù; moät soá
khaùc laïi coi laø moät coá gaéng taäp trung tinh thaàn ñeå ñaït tôùi tình
traïng taâm trí troáng roãng. Moät soá khaùc giaûn löôïc vieäc caàu nguyeän
vaøo nhöõng thaùi ñoä vaø lôøi noùi mang tính nghi thöùc. Trong voâ thöùc
cuûa nhieàu Kitoâ höõu, caàu nguyeän laø moät coâng vieäc khoâng theå ñi ñoâi
2710 vôùi taát caû nhöõng gì hoï phaûi laøm: hoï khoâng coù thôøi giôø. Nhöõng
ngöôøi tìm kieám Thieân Chuùa baèng caàu nguyeän laïi mau naûn chí, bôûi
vì hoï khoâng bieát raèng vieäc caàu nguyeän coøn xuaát phaùt töø Chuùa
Thaùnh Thaàn chöù khoâng phaûi chæ do mình maø thoâi.
2727. Chuùng ta coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng caùch suy nghó cuûa
“traàn gian naøy”; chuùng seõ xaâm nhaäp vaøo chuùng ta, neáu chuùng ta
khoâng caûnh giaùc, chaúng haïn:
37 – Coù ngöôøi cho raèng chæ nhöõng gì lyù trí vaø khoa hoïc chöùng minh
ñöôïc môùi laø chaân lyù (coøn caàu nguyeän laø moät maàu nhieäm vöôït
quaù yù thöùc vaø voâ thöùc cuûa chuùng ta);
– Coù ngöôøi ñeà cao giaù trò cuûa saûn xuaát vaø lôïi nhuaän (coøn vieäc
caàu nguyeän laø voâ ích vì phi saûn xuaát);
– Coù ngöôøi laáy khoaùi laïc vaø tieän nghi laøm thöôùc ño chaân thieän
2500 myõ (trong khi caàu nguyeän chính laø “yeâu meán Veû ñeïp” ñöôïc loâi
cuoán bôûi vinh quang cuûa Thieân Chuùa haèng soáng vaø chaân thaät).
– Coù ngöôøi coi caàu nguyeän laø chaïy troán khoûi traàn gian, ñeå choáng
laïi chuû nghóa duy hoaït ñoäng (trong khi caàu nguyeän Kitoâ giaùo
khoâng heà troán khoûi doøng ñôøi, hoaëc caét ñöùt vôùi cuoäc soáng).
2728. Cuoái cuøng, cuoäc chieán ñaáu maø chuùng ta phaûi ñöông ñaàu laø
caûm giaùc veà nhöõng thaát baïi trong vieäc caàu nguyeän: naûn chí vì khoâ
khan, buoàn phieàn vì mình khoâng hieán daâng taát caû cho Chuùa, bôûi vì
chuùng ta “coù nhieàu cuûa caûi”17, thaát voïng vì Chuùa khoâng theo yù
mình, tính kieâu ngaïo bò toån thöông vaø trôû neân chai lì khi buoäc
nhìn nhaän thaân phaän toäi nhaân baát xöùng, dò öùng vôùi vieäc caàu
nguyeän tinh roøng (gratuitatem orationis), v.v…. Nhöõng ñieàu naøy
luoân luoân daãn ñeán cuøng moät keát luaän: caàu nguyeän ñeå laøm gì? Ñeå
thaéng vöôït nhöõng chöôùng ngaïi naøy, chuùng ta phaûi chieán ñaáu moät
caùch khieâm nhöôøng, tin töôûng vaø kieân trì.
II. TAÂM HOÀN KHIEÂM TOÁN VAØ TÆNH THÖÙC

HUMILIS VIGILANTIA CORDIS
Tröôùc nhöõng khoù khaên cuûa vieäc caàu nguyeän

2729. Khoù khaên thöôøng xuyeân khi chuùng ta caàu nguyeän laø söï chia
trí. Coù theå chia trí veà caùc lôøi ñoïc vaø yù nghóa cuûa chuùng, trong khaåu
nguyeän; saâu xa hôn, veà Ñaáng chuùng ta ñang thöa chuyeän, trong
khaåu nguyeän (caàu nguyeän trong phuïng vuï hay rieâng tö), trong suy
17
X. Mc 10,22.
nieäm vaø caàu nguyeän chieâm nieäm. Baän taâm vôùi vieäc xua ñuoåi nhöõng
söï chia trí naøy laø ñaõ maéc baãy cuûa chuùng, trong khi chuùng ta chæ 2711
caàn trôû veà vôùi traùi tim mình laø ñuû: söï chia trí boäc loä cho thaáy ñieàu
mình ñang quyeán luyeán; khieâm toán yù thöùc ñöôïc ñieàu ñoù tröôùc maët
Chuùa, seõ nhaéc nhôû chuùng ta phaûi öu tieân yeâu meán Ngaøi, kieân quyeát
daâng taâm hoàn cho Ngaøi ñeå xin Ngaøi thanh taåy. Cuoäc chieán ñaáu laø ôû
choã ñoù: chuùng ta choïn Chuùa ñeå phuïc vuï Ngaøi18.
2730. Veà maët tích cöïc, cuoäc chieán ñaáu choáng laïi “caùi toâi” thích
chieám höõu vaø thoáng trò cuûa chuùng ta chính laø söï tænh thöùc, töùc laø
söï tieát ñoä cuûa taâm hoàn. Khi keâu goïi söï tænh thöùc, Chuùa Gieâsu luoân
quy chieáu veà vieäc Ngöôøi ñeán vaøo ngaøy cuoái cuøng vaø töøng ngaøy, vaøo
“Hoâm nay”. Chaøng Reå ñeán vaøo nöûa ñeâm, neân ta khoâng ñöôïc ñeå cho 2659
aùnh saùng ñöùc tin taøn luïi: “Nghó veà Ngaøi loøng con töï nhuû: haõy tìm
kieám Thaùnh Nhan” (Tv 27,8).
2731. Moät khoù khaên khaùc, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thaønh taâm
muoán caàu nguyeän, laø söï khoâ khan. Noù laø moät phaàn cuûa vieäc caàu
nguyeän, khi taâm hoàn bò töôùc ñoaït, khoâng coøn höùng thuù ñoái vôùi
nhöõng yù töôûng, nhöõng hoaøi nieäm vaø nhöõng taâm tình, keå caû veà maët
thieâng lieâng. Ñaây chính laø luùc phaûi coù ñöùc tin tinh tuyeàn, moät ñöùc
tin trung thaønh ôû laïi vôùi Chuùa Gieâsu “trong haáp hoái vaø trong huyeät
moä”. “Haït luùa gieo vaøo loøng ñaát, … neáu cheát ñi noù môùi sinh ñöôïc
nhieàu haït khaùc” (Ga 12,24). Neáu söï khoâ khan laø do thieáu goác reã,
bôûi vì lôøi rôi treân soûi ñaù, thì cuoäc chieán ñaáu lieân quan ñeán vieäc hoái
caûi19. 1426
Tröôùc nhöõng caùm doã trong vieäc caàu nguyeän

2732. Côn caùm doã thöôøng gaëp nhaát, kín ñaùo nhaát, laø chuùng ta 2609
thieáu ñöùc tin. Ñaây khoâng phaûi laø vieäc tuyeân boá roõ raøng khoâng tin 2089
Chuùa, cho baèng moät choïn löïa öu tieân trong thöïc teá. Khi chuùng ta
khôûi söï caàu nguyeän, haøng ngaøn coâng vieäc vaø lo toan, ñöôïc coi laø
caáp baùch, xuaát hieän nhö nhöõng ñieàu ñoøi ñöôïc öu tieân: moät laàn nöõa,
ñaây laø luùc chuùng ta thaáy roõ loøng mình vaø tình caûm öu tieân cuûa noù.
Coù khi chuùng ta quay veà vôùi Chuùa nhö choã caäy döïa cuoái cuøng,
nhöng lieäu chuùng ta coù thaät söï tin ñieàu ñoù khoâng? Coù khi chuùng ta
nhaän Chuùa laøm ñoàng minh, nhöng loøng vaãn coøn töï cao töï ñaïi. 2092
Trong moïi tröôøng hôïp, söï thieáu ñöùc tin cuûa chuùng ta cho thaáy raèng
chuùng ta chöa coù moät taâm hoàn khieâm toán: “Khoâng coù Thaày, anh em
chaúng laøm gì ñöôïc” (Ga 15,5). 2074
18
X. Mt 6,21.24.
19
X. Lc 8,6.13.
2094 2733. Moät caùm doã khaùc do söï töï cao töï ñaïi môû loái, laø söï nguoäi
laïnh. Caùc linh phuï coi ñaây laø moät hình thöùc suy nhöôïc tinh thaàn vì
nôùi loûng khoå cheá, giaûm thieåu canh thöùc, cheånh maûng taâm hoàn.
“Tinh thaàn thì haêng say, nhöng theå xaùc laïi yeáu heøn” (Mt 26,41).
Caøng treøo cao caøng teù naëng. Söï naûn chí, phieàn muoän, laø maët traùi
2559 cuûa söï töï cao töï ñaïi. Coøn ngöôøi khieâm toán khoâng laï gì veà söï khoán
khoå cuûa mình, chính ñieàu ñoù khieán hoï caøng phoù thaùc hôn, vaø kieân
trì ñöùng vöõng.
III. LOØNG TIN TÖÔÛNG CUÛA NGÖÔØI CON HIEÁU THAÛO

FILIALIS FIDUCIA
2734. Loøng tin töôûng cuûa ngöôøi con hieáu thaûo bò thöû thaùch - vaø
2629 ñöôïc chöùng thöïc - khi gaëp gian truaân20. Khoù khaên lôùn nhaát lieân
quan ñeán vieäc caàu xin, cho baûn thaân hay cho keû khaùc. Coù ngöôøi
thoâi khoâng caàu nguyeän nöõa, vì nghó raèng lôøi xin cuûa mình khoâng
ñöôïc nhaäm lôøi. ÔÛ ñaây, coù hai vaán naïn ñöôïc ñaët ra: Taïi sao chuùng
ta nghó raèng lôøi caàu xin cuûa chuùng ta khoâng ñöôïc nhaäm lôøi? Laøm
theá naøo ñeå lôøi caàu xin cuûa chuùng ta ñöôïc nhaäm lôøi, “mang laïi hieäu
quaû”?
Taïi sao chuùng ta phaøn naøn vì khoâng ñöôïc nhaäm lôøi?

2735. Tröôùc heát, coù moät nhaän xeùt naøy ñaùng laøm chuùng ta ngaïc
nhieân. Khi ngôïi khen Thieân Chuùa hay taï ôn Ngaøi vì caùc ôn laønh
Ngaøi ban, chuùng ta ít lo tìm hieåu xem lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta
coù ñeïp loøng Chuùa hay khoâng. Traùi laïi, khi caàu nguyeän xin ôn,
chuùng ta ñoøi thaáy hieäu quaû cuûa lôøi caàu xin ñoù. Vaäy hình aûnh naøo veà
2779 Thieân Chuùa thuùc ñaåy chuùng ta caàu nguyeän? Moät phöông tieän ñeå
chuùng ta söû duïng, hoaëc Ñaáng laø Cha cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa
chuùng ta?
2559 2736. Chuùng ta coù xaùc tín ñieàu naøy khoâng: “Chuùng ta khoâng bieát
caàu nguyeän theá naøo cho phaûi” (Rm 8,26)? Chuùng ta coù xin Thieân
Chuùa “nhöõng ñieàu thích hôïp” khoâng? Cha treân trôøi bieát roõ ñieàu
chuùng ta caàn, tröôùc khi chuùng ta xin Ngaøi21; nhöng Ngaøi chôø ñôïi
1730 lôøi caàu xin cuûa chuùng ta bôûi vì phaåm giaù cuûa con caùi Ngaøi laø ôû nôi
söï töï do cuûa hoï. Vì vaäy phaûi caàu nguyeän, vôùi Thaàn Khí töï do cuûa
Ngaøi, ñeå chuùng ta coù theå thaät söï bieát ñöôïc öôùc muoán cuûa Ngaøi22.
2737. “Anh em khoâng coù laø vì anh em khoâng xin. Anh em xin maø
khoâng ñöôïc laø vì anh em xin vôùi taø yù, ñeå laõng phí trong vieäc höôûng
20
X. Rm 5,3-5.
21
X. Mt 6,8.
22
X. Rm 8,27.
laïc” (Gc 4,2-3)23. Neáu chuùng ta caàu xin vôùi moät traùi tim bò chia seû,
“ngoaïi tình”24, thì Thieân Chuùa khoâng theå nhaäm lôøi chuùng ta, bôûi vì
Ngaøi muoán ñieàu toát laønh cho chuùng ta, muoán chuùng ta ñöôïc soáng.
“Hay anh em nghó raèng lôøi Kinh Thaùnh sau ñaây laø voâ nghóa: Thaàn
khí maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët trong chuùng ta öôùc muoán ñeán phaùt ghen
leân?” (Gc 4,5). Thieân Chuùa “phaùt ghen” vì chuùng ta, ñoù laø daáu chæ
cho thaáy Ngaøi thaät loøng yeâu thöông chuùng ta. Chuùng ta haõy öôùc
muoán theo Thaàn Khí cuûa Ngaøi vaø chuùng ta seõ ñöôïc nhaäm lôøi:
“Baïn ñöøng buoàn neáu baïn khoâng ñöôïc Thieân Chuùa ban ngay ñieàu
baïn xin; vì Ngaøi muoán cho baïn ñöôïc nhieàu ích lôïi hôn nöõa, nhôø
baïn kieân trì trong caàu nguyeän”25.
“Ngaøi muoán toâi luyeän nhöõng öôùc muoán cuûa chuùng ta trong caàu
nguyeän, ñeå chuùng ta coù khaû naêng ñoùn nhaän nhöõng gì Ngaøi saün
loøng ban”26.
Lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta ñaït ñöôïc hieäu quaû nhö theá
naøo?
2738. Maïc khaûi veà caàu nguyeän trong nhieäm cuïc cöùu ñoä daïy chuùng
ta raèng ñöùc tin döïa treân haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa trong lòch söû. 2568
Loøng tin töôûng cuûa ngöôøi con hieáu thaûo ñöôïc khôi daäy caùch tuyeät
vôøi baèng haønh ñoäng cuûa Ngaøi: baèng cuoäc khoå naïn vaø söï phuïc sinh
cuûa Con Ngaøi. Vieäc caàu nguyeän Kitoâ giaùo laø söï coäng taùc vôùi söï quan
phoøng cuûa Ngaøi, vôùi yù ñònh yeâu thöông cuûa Ngaøi ñoái vôùi nhaân loaïi. 307
2739. Theo thaùnh Phaoloâ, loøng tin töôûng naøy laø baïo daïn27, vì ñaët 2778
neàn taûng treân lôøi caàu nguyeän cuûa Thaàn Khí trong chuùng ta vaø treân
tình yeâu trung tín cuûa Chuùa Cha, Ñaáng ñaõ ban cho chuùng ta Con
Moät Ngaøi28. Söï bieán ñoåi taâm hoàn cuûa ngöôøi caàu nguyeän laø lôøi ñaùp
ñaàu tieân cho lôøi caàu xin cuûa chuùng ta.
2740. Lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu laøm cho lôøi caàu nguyeän Kitoâ
giaùo trôû thaønh lôøi caàu xin höõu hieäu. Ngöôøi laø maãu göông cho chuùng
ta; Ngöôøi caàu nguyeän trong chuùng ta vaø cuøng vôùi chuùng ta. Bôûi vì
taâm hoàn cuûa Chuùa Con khoâng tìm ñieàu gì khaùc ngoaøi ñieàu laøm ñeïp
loøng Chuùa Cha, thì laøm sao taâm hoàn caùc nghóa töû laïi chæ gaén boù
vôùi caùc hoàng aân hôn laø vôùi Ñaáng ban hoàng aân? 2604
23
X. taát caû vaên maïch Gc 1,5-8; 4,1-10; 5,16.
24
X. Gc 4,4.
25
EÂvagrioâ Ponticoâ, De oratione, 34: PG 79, 1173.
26
27
X. Rm 10,12-13.
28
X. Rm 8,26-39.
2741. Chuùa Gieâsu coøn ñöùng vaøo vò trí cuûa chuùng ta ñeå caàu nguyeän
cho chuùng ta. Moïi lôøi caàu xin cuûa chuùng ta ñeàu ñöôïc thaâu toùm laïi,
moät laàn cho maõi maõi, trong tieáng keâu lôùn cuûa Ngöôøi treân Thaäp Giaù
2606 vaø ñaõ ñöôïc Chuùa Cha nhaäm lôøi trong cuoäc Phuïc sinh cuûa Ngöôøi; vaø
do ñoù, Ngöôøi khoâng ngöøng chuyeån caàu cho chuùng ta beân Chuùa
Cha29. Neáu lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta ñöôïc noái keát chaët cheõ vôùi
lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu trong loøng tín thaùc vaø söï baïo daïn
cuûa ngöôøi con hieáu thaûo, thì chuùng ta seõ nhaän ñöôïc taát caû nhöõng gì
2614 chuùng ta caàu xin nhaân danh Ngöôøi, nhieàu hôn haún ôn noï ôn kia: ñoù
laø chính Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng goàm toùm moïi hoàng aân.
IV. KIEÂN TRÌ TRONG TÌNH YEÂU

IN AMORE PERSEVERARE
2098 2742. “Haõy caàu nguyeän khoâng ngöøng” (1 Tx 5,17). “Trong moïi hoaøn
caûnh vaø moïi söï, haõy nhaân danh Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta,
maø caûm taï Thieân Chuùa laø Cha” (Ep 5,20). “Theo Thaàn Khí höôùng
daãn, anh em haõy duøng moïi lôøi kinh vaø moïi tieáng van naøi maø caàu
nguyeän luoân maõi... Anh em haõy chuyeân caàn tænh thöùc vaø caàu xin
cho toaøn theå daân thaùnh” (Ep 6,18). “Chuùng ta khoâng ñöôïc truyeàn
daïy laø phaûi luoân lao ñoäng, canh thöùc, giöõ chay; nhöng chuùng ta coù
luaät laø phaûi caàu nguyeän khoâng ngöøng”30. Nhieät tình caàu nguyeän
lieân læ chæ coù theå phaùt xuaát töø tình yeâu. Choáng laïi söï naëng neà vaø
tính öôn löôøi cuûa chuùng ta, cuoäc chieán ñaáu cuûa vieäc caàu nguyeän laø
cuoäc chieán ñaáu cuûa tình yeâu khieâm nhöôøng, tin töôûng vaø kieân trì.
Tình yeâu naøy môû taâm hoàn chuùng ta ra tröôùc ba ñieàu hieån nhieân,
162 saùng toû vaø coù söùc soáng cuûa ñöùc tin:
2743. Luùc naøo chuùng ta cuõng coù theå caàu nguyeän: thôøi gian cuûa Kitoâ
höõu laø thôøi gian cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, Ñaáng ñang ôû vôùi chuùng ta
“moïi ngaøy” (Mt 28,20), cho duø coù phong ba baõo toá31. Thôøi giôø cuûa
chuùng ta ôû trong tay Thieân Chuùa:
“Moät ngöôøi ngay khi ñang ôû giöõa chôï hay ñi ñöôøng, vaãn coù theå
chaêm chuù caàu nguyeän; töông töï nhö theá, ngöôøi khaùc ñang laøm
vieäc trong xöôûng thôï hay ñang thuoäc da vaãn coù theå höôùng taâm
hoàn leân Thieân Chuùa; moät ngöôøi giuùp vieäc ñang ñi mua saém, hoaëc
taát taû ngöôïc xuoâi hoaëc laøm vieäc trong nhaø beáp … vaãn coù theå thoát
leân lôøi caàu nguyeän soát saéng töï ñaùy loøng”32.
2744. Caàu nguyeän laø moät nhu caàu soáng coøn. Kieåu noùi ñoái nghòch
khoâng keùm phaàn thuyeát phuïc laø: neáu khoâng ñeå Thaàn Khí höôùng
29
X. Dt 5,7; 7,25; 9,24.
30
EÂvagrioâ Ponticoâ, Capita practica ad Anatolium, 49: SC 171, 610 (PG 40, 1245).
31
X. Lc 8,24.
32
daãn, chuùng ta seõ laïi rôi vaøo aùch noâ leä cuûa toäi loãi 33. Laøm theá naøo
Thaàn Khí coù theå trôû thaønh “söï soáng cuûa chuùng ta”, neáu loøng chuùng
ta xa caùch Ngaøi?
“Khoâng coù gì saùnh ñöôïc vôùi caàu nguyeän: roõ raøng caàu nguyeän laø
ñieàu laøm cho nhöõng caùi khoâng theå thaønh caùi coù theå, nhöõng ñieàu
khoù thaønh ñieàu deã…. Khoâng theå naøo… ngöôøi caàu nguyeän… laïi phaûi
sa vaøo toäi loãi bao giôø”34. “Ai caàu nguyeän chaéc chaén seõ ñöôïc cöùu
ñoä; ai khoâng caàu nguyeän, chaéc chaén seõ bò aùn phaït”35.
2745. Caàu nguyeän vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu khoâng theå taùch bieät nhau
bôûi vì do cuøng moät tình yeâu vaø cuøng moät söï töø boû vì tình yeâu. Do 2660
cuøng moät söï hoøa hôïp ñaày yeâu meán cuûa ngöôøi con hieáu thaûo vôùi keá
hoaïch cuûa Chuùa Cha. Do cuøng moät söï hôïp nhaát coù söùc bieán ñoåi
trong Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng laøm chuùng ta neân gioáng Ñöùc Kitoâ
Gieâsu moãi ngaøy moät hôn. Do cuøng moät tình yeâu ñoái vôùi moïi ngöôøi,
laø chính tình yeâu Chuùa Gieâsu ñaõ yeâu meán chuùng ta. “Taát caû nhöõng
gì anh em xin cuøng Chuùa Cha nhaân danh Thaày thì Ngaøi ban cho
anh em. Ñieàu Thaày truyeàn daïy anh em laø haõy yeâu thöông nhau”
(Ga 15,16-17).
“Ai caàu nguyeän khoâng ngöøng, laø ngöôøi bieát lieân keát vieäc caàu
nguyeän vôùi nhöõng coâng vieäc phaûi laøm, vaø lieân keát nhöõng haønh
ñoäng thích hôïp vôùi vieäc caàu nguyeän; vì chöng, chæ coù caùch ñoù,
chuùng ta môùi coù theå ñoùn nhaän vaø thöïc hieän ñöôïc meänh leänh ‘haõy
caàu nguyeän khoâng ngöøng”’36.
Lôøi caàu nguyeän trong Giôø cuûa Chuùa Gieâsu
Ortio horae Iesu
2746. Khi ñeán Giôø cuûa Ngöôøi, Chuùa Gieâsu caàu nguyeän cuøng Chuùa
Cha37. Lôøi caàu nguyeän cuûa Ngöôøi, lôøi daøi nhaát ñöôïc saùch Tin Möøng
löu truyeàn, bao goàm toaøn boä Nhieäm cuïc taïo döïng vaø cöùu ñoä, cuõng
nhö caû caùi Cheát vaø söï Phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Lôøi caàu nguyeän trong 1085
Giôø cuûa Chuùa Gieâsu vaãn luoân coøn laø lôøi caàu nguyeän cuûa Ngöôøi, cuõng
nhö cuoäc Vöôït Qua cuûa Ngöôøi, ñaõ dieãn ra “moät laàn cho maõi maõi”,
vaãn luoân hieän dieän trong phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh Ngöôøi.
33
X. Gl 5,16-25.
34
35
Thaùnh Anphongsoâ Maria Liguori, Del gran mezzo della preghiera, pars 1, c. 1, ed. G.
Cacciatore (Roma 1962) 32.
36
OÂrigieâneâ, De oratione, 12, 2: GCS 3, 324-325 (PG 11, 452).
37
X. Ga 17.
2747. Truyeàn thoáng Kitoâ giaùo goïi lôøi nguyeän naøy moät caùch xaùc
ñaùng laø “lôøi nguyeän tö teá” cuûa Chuùa Gieâsu. Ñaây chính laø lôøi caàu
nguyeän cuûa Vò Thöôïng Teá cuûa chuùng ta, lôøi caàu nguyeän naøy khoâng
theå taùch rôøi khoûi cuoäc hieán teá cuûa Ngöôøi, khoûi cuoäc Vöôït Qua cuûa
Ngöôøi ñeå veà cuøng Chuùa Cha, trong ñoù chính Ngöôøi “ñöôïc thaùnh
hieán”38 troïn veïn cho Chuùa Cha.
518 2748. Trong lôøi caàu nguyeän cuûa cuoäc Vöôït Qua, cuûa cuoäc hieán teá
naøy, moïi söï “ñöôïc quy tuï”39 trong Ngöôøi: Thieân Chuùa vaø theá gian,
Ngoâi Lôøi vaø xaùc phaøm, söï soáng vónh cöûu vaø thôøi gian, tình yeâu töï
trao noäp vaø toäi phaûn boäi laïi tình yeâu, caùc moân ñeä ñang coù maët vaø
nhöõng ngöôøi seõ tin vaøo Ngöôøi nhôø lôøi cuûa caùc oâng, söï haï mình vaø
820 vinh quang. Ñoù laø lôøi caàu nguyeän cuûa söï Hôïp nhaát.
2749. Chuùa Gieâsu ñaõ hoaøn thaønh toaøn boä coâng trình cuûa Chuùa Cha
vaø lôøi caàu nguyeän cuõng nhö hy leã cuûa Ngöôøi traûi roäng tôùi luùc hoaøn
taát thôøi gian. Lôøi caàu nguyeän trong Giôø cuûa Ngöôøi hoaøn thaønh
nhöõng thôøi buoåi cuoái cuøng vaø daãn ñöa chuùng ñeán choã hoaøn taát.
Chuùa Gieâsu, Ngöôøi Con ñaõ ñöôïc Chuùa Cha trao cho moïi söï, ñaõ trao
hieán troïn veïn cho Chuùa Cha vaø ñoàng thôøi Ngöôøi toû ra mình hoaøn
toaøn töï do40, nhôø quyeàn naêng Chuùa Cha ban cho Ngöôøi treân moïi
xaùc phaøm. Ngöôøi Con, Ñaáng ñaõ trôû thaønh Ngöôøi Toâi Tôù, laø Chuùa,
laø Ñaáng Toaøn Naêng (Pantocrator). Vò Thöôïng Teá cao caû cuûa chuùng
ta, Ñaáng caàu nguyeän cho chuùng ta, cuõng laø Ñaáng caàu nguyeän trong
2616 chuùng ta, vaø laø Thieân Chuùa, Ñaáng nhaän lôøi chuùng ta caàu nguyeän.
2750. Khi ñaõ thuoäc veà Danh thaùnh cuûa Chuùa Gieâsu, chuùng ta coù
2815 theå ñoùn nhaän, töø beân trong, lôøi caàu nguyeän chính Ngöôøi daïy chuùng
ta: “Laïy Cha chuùng con”. Lôøi caàu nguyeän tö teá cuûa Ngöôøi, töø beân
trong, gôïi höùng cho nhöõng lôøi caàu xin quan troïng cuûa kinh Laïy
Cha: quan taâm ñeán Danh Cha41, nhieät tình vôùi Nöôùc Cha (vinh
quang42), chu toaøn YÙ Cha, keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi43 vaø söï giaûi
thoaùt khoûi söï döõ44.
2751. Cuoái cuøng, trong lôøi caàu nguyeän naøy, Chuùa Gieâsu maïc khaûi vaø
daïy chuùng ta söï “hieåu bieát” baát khaû phaân ly veà Chuùa Cha vaø Chuùa
240 Con45. Söï hieåu bieát aáy chính laø maàu nhieäm cuûa ñôøi soáng caàu nguyeän.
38
X. Ga 17,11.13.19.
39
X. Ep 1,10.
40
X. Ga 17,11.13.19.24.
41
X. Ga 17,6.11.12.26.
42
X. Ga 17,1.5.10.22.23-26.
43
X. Ga 17,2.4.6.9.11.12.24.
44
X. Ga 17,15.
45
X. Ga 17,3.6-10.25.
TOÙM LÖÔÏC
2752. Caàu nguyeän ñoøi phaûi coá gaéng vaø chieán ñaáu choáng laïi chính
chuùng ta vaø choáng laïi nhöõng möu moâ cuûa Teân caùm doã. Cuoäc chieán
ñaáu cuûa vieäc caàu nguyeän khoâng theå taùch rôøi khoûi cuoäc “chieán ñaáu
thieâng lieâng” voán caàn thieát ñeå Kitoâ höõu thöôøng xuyeân hoaït ñoäng
theo Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ: Chuùng ta caàu nguyeän nhö chuùng ta
soáng, bôûi vì chuùng ta soáng nhö chuùng ta caàu nguyeän.
2753. Trong cuoäc chieán ñaáu cuûa vieäc caàu nguyeän, chuùng ta phaûi
ñöông ñaàu vôùi nhöõng quan nieäm sai laàm veà caàu nguyeän, vôùi nhöõng
naõo traïng khaùc, vôùi kinh nghieäm veà nhöõng thaát baïi cuûa chuùng ta.
Ñoái vôùi nhöõng caùm doã naøy, voán gôïi leân söï nghi ngôø veà lôïi ích hoaëc
thaäm chí veà söï khaû dó cuûa vieäc caàu nguyeän, caàn phaûi ñaùp laïi baèng
söï khieâm nhöôøng, tin töôûng vaø kieân trì.
2754. Nhöõng khoù khaên chính trong vieäc caàu nguyeän laø söï chia trí
vaø söï khoâ khan. Phöông thuoác chöõa trò heä taïi ôû ñöùc tin, söï hoái caûi
vaø söï tænh thöùc cuûa taâm hoàn.
2755. Hai caùm doã thöôøng xuyeân ñe doïa vieäc caàu nguyeän: söï thieáu
loøng tin vaø söï nguoäi laïnh; söï nguoäi laïnh laø moät hình thöùc suy
nhöôïc tinh thaàn, do nôùi loûng vieäc khoå cheá vaø daãn tôùi söï naûn loøng.
2756. Loøng tin töôûng phoù thaùc cuûa con caùi Thieân Chuùa bò thöû
thaùch khi caûm thaáy mình khoâng luoân ñöôïc nhaäm lôøi. Tin Möøng
môøi goïi chuùng ta töï vaán xem lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta coù phuø
hôïp vôùi yù muoán cuûa Thaàn Khí hay khoâng.
2757. “Haõy caàu nguyeän khoâng ngöøng” (1 Tx 5,17). Luùc naøo chuùng
ta cuõng coù theå caàu nguyeän. Caàu nguyeän laø moät nhu caàu soáng coøn.
Caàu nguyeän vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu khoâng theå taùch rôøi nhau.
2758. Lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu trong Giôø cuûa Ngöôøi ñöôïc
goïi caùch xaùc ñaùng laø “lôøi nguyeän tö teá”46, bao goàm toaøn boä nhieäm
cuïc taïo döïng vaø cöùu ñoä. Lôøi caàu nguyeän naøy gôïi höùng cho nhöõng
lôøi caàu xin quan troïng cuûa kinh Laïy Cha.
46
X. Ga 17.
ÑOAÏN THÖÙ HAI
LÔØI KINH CHUÙA DAÏY: KINH LAÏY CHA
SECTIO SECUNDA
ORATIO DOMINICA: “PATER NOSTER”
2759. “Coù moät laàn Chuùa Gieâsu caàu nguyeän ôû nôi kia. Ngöôøi caàu
nguyeän xong, thì coù moät ngöôøi trong nhoùm moân ñeä noùi vôùi Ngöôøi:
‘Thöa Thaày, xin daïy chuùng con caàu nguyeän, cuõng nhö oâng Gioan ñaõ
daïy moân ñeä cuûa oâng’” (Lc 11,1). Ñaùp laïi lôøi xin aáy, Chuùa Gieâsu trao
cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi vaø cho Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi lôøi kinh
caên baûn cuûa Kitoâ giaùo. Thaùnh Luca ñöa ra baûn vaên ngaén cuûa lôøi
kinh naøy (coù naêm lôøi caàu xin1), coøn thaùnh Mattheâu thì ñöa ra baûn
giaûi thích nhieàu hôn (coù baûy lôøi caàu xin2). Truyeàn thoáng phuïng vuï
cuûa Hoäi Thaùnh ñaõ giöõ baûn vaên cuûa thaùnh Mattheâu (Mt 6, 9-13)*:
“Laïy Cha chuùng con ôû treân trôøi,
chuùng con nguyeän danh Cha caû saùng,
nöôùc Cha trò ñeán,
yù Cha theå hieän döôùi ñaát cuõng nhö treân trôøi.
Xin Cha cho chuùng con hoâm nay löông thöïc haèng ngaøy
vaø tha nôï chuùng con nhö chuùng con cuõng tha keû coù nôï chuùng con,
xin chôù ñeå chuùng con sa chöôùc caùm doã,
nhöng cöùu chuùng con cho khoûi söï döõ”.
2855 2760. Ngay töø buoåi ñaàu, caùch söû duïng cuûa phuïng vuï ñaõ keát thuùc
kinh Laïy Cha baèng moät vinh tuïng ca. Theo saùch Ñiñakeâ, vinh tuïng
ca naøy laø : “Vì uy löïc vaø vinh quang laø cuûa Cha ñeán muoân ñôøi”3.
Saùch Quy cheá Toâng Ñoà coøn theâm vaøo ñaàu caâu: “Vöông quyeàn” 4; bieåu
thöùc naøy coøn ñöôïc giöõ ñeán ngaøy nay trong lôøi caàu nguyeän ñaïi keát.
Truyeàn thoáng Byzantin sau thuaät ngöõ “vinh quang” laïi theâm “cuûa
2854 Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn”. Saùch Leã Roâma khai
trieån lôøi xin cuoái cuøng 5 thaønh vieãn aûnh roõ raøng veà söï mong ñôïi
1
X. Lc 11,2-4.
2
X. Mt 6,9-13.
* Chuù thích rieâng cuûa baûn dòch tieáng Vieät: UÛy ban Phuïng töï tröïc thuoäc Hoäi ñoàng Giaùm muïc
Vieät Nam, Nghi Thöùc Thaùnh Leã (Baûn dòch ñöôïc Toaø Thaùnh pheâ chuaån ngaøy 10.05.2005)
(Haø Noäi: Nhaø Xuaát baûn Toân Giaùo 2005), 98.
3
Ñiñakeâ, 8, 2: SC 248, 174 (Funk, Patres apostolici 1, 20).
4
Constitutiones apostolicae, 7, 24, 1: SC 336, 174 (Funk, Didascalia et Constitutiones
Apostolorum 1, 410).
5
X. Nghi thöùc hieäp leã: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1970) 472.
nieàm hy voïng hoàng phuùc6 vaø ngaøy trôû laïi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ,
Chuùa chuùng ta; sau ñoù laø lôøi tung hoâ cuûa coäng ñoaøn, laáy laïi vinh
tuïng ca cuûa saùch Quy cheá Toâng Ñoà.
Muïc 1
“Baûn toùm löôïc toaøn boä Tin Möøng”
Articulus 1
“Breviarium totius Evangelii”
2761. “Lôøi Kinh Chuùa daïy quaû thaät laø baûn toùm löôïc toaøn boä Tin
Möøng”7. “Sau khi daïy maãu kinh naøy, Chuùa Gieâsu theâm: ‘Cöù xin ñi,
anh em seõ ñöôïc’ (Ga 16,24). Vaäy moãi ngöôøi coù theå daâng leân Chuùa
nhöõng lôøi kinh khaùc nhau tuøy nhu caàu, nhöng luoân phaûi baét ñaàu
baèng kinh nguyeän caên baûn laø Lôøi Kinh Chuùa daïy nhö laø lôøi kinh
neàn taûng”8.
I. ÔÛ TAÂM ÑIEÅM CUÛA SAÙCH THAÙNH

IN SCRIPTURARUM CENTRO
2762. Sau khi cho thaáy caùc Thaùnh vònh laø chaát lieäu nuoâi döôõng
chính yeáu cuûa kinh nguyeän Kitoâ giaùo vaø ñöôïc quy tuï laïi nôi caùc lôøi
caàu xin trong kinh Laïy Cha nhö theá naøo, thaùnh Augustinoâ keát
luaän:
“Baïn haõy raûo qua moïi lôøi caàu nguyeän coù trong caùc Saùch Thaùnh,
nhö toâi thieát nghó, baïn seõ thaáy khoâng coù ñieàu gì maø Lôøi Kinh
Chuùa daïy laïi khoâng chöùa ñöïng vaø bao goàm”9.
2763. Taát caû saùch Cöïu Öôùc (Leà luaät, caùc Tieân tri vaø caùc Thaùnh 102
vònh) ñeàu ñöôïc öùng nghieäm nôi Ñöùc Kitoâ10. Tin Möøng chính laø “Tin
vui möøng” ñoù. Thaùnh Mattheâu ñaõ toùm löôïc vieäc loan baùo ñaàu tieân
cuûa Tin vui möøng ñoù trong Baøi giaûng treân nuùi 11. Maø lôøi kinh daâng
leân Cha chuùng ta naèm ôû trung taâm cuûa lôøi loan baùo naøy. Chính
trong boái caûnh ñoù maø moãi lôøi caàu xin trong Lôøi Kinh Chuùa daïy
ñöôïc saùng toû:
6
X. Tt 2,13.
7
Tertullianoâ, De oratione, 1, 6: CCL 1, 258 (PL 1, 1255).
8
Tertullianoâ, De oratione, 10: CCL 1, 263 (PL 1, 1268-1269).
9
10
X. Lc 24,44.
11
X. Mt 5-7.
“Lôøi Kinh Chuùa daïy laø lôøi caàu nguyeän tuyeät haûo…. Nhöng trong
2541 Lôøi kinh ñoù, khoâng nhöõng chuùng ta caàu xin nhöõng ñieàu chuùng ta
coù theå öôùc ao caùch chính ñaùng, maø coøn theo moät traät töï nhöõng
ñieàu ñaùng öôùc ao nöõa: nhö vaäy, lôøi kinh naøy khoâng nhöõng daïy
chuùng ta caàu xin, maø coøn huaán luyeän toaøn theå taâm tình cuûa
chuùng ta”12.
1965 2764. Baøi giaûng treân nuùi laø giaùo huaán ñeå soáng, kinh Laïy Cha laø lôøi
caàu nguyeän, nhöng trong caû hai, Thaàn Khí cuûa Chuùa ñem laïi theå
thöùc môùi cho nhöõng ao öôùc cuûa chuùng ta, cho nhöõng bieán chuyeån
noäi taâm laøm sinh ñoäng cuoäc ñôøi chuùng ta. Chuùa Gieâsu duøng lôøi
Ngöôøi daïy chuùng ta veà cuoäc ñôøi môùi vaø daïy chuùng ta naøi xin cuoäc
1969 ñôøi môùi naøy baèng caàu nguyeän. Söï trung thöïc cuûa cuoäc ñôøi chuùng ta
trong Ngöôøi seõ tuyø thuoäc vaøo söï trung thöïc cuûa lôøi caàu nguyeän cuûa
chuùng ta.
II. “LÔØI KINH CHUÙA DAÏY”

“ORATIO DOMINI”
2765. Caùch goïi truyeàn thoáng “Lôøi Kinh Chuùa daïy” muoán noùi raèng
kinh nguyeän chuùng ta daâng leân Cha chuùng ta laø do Chuùa Gieâsu chæ
2701 daïy vaø ban taëng. Lôøi kinh naøy, töø Chuùa Gieâsu ñeán vôùi chuùng ta,
quaû laø ñoäc nhaát voâ nhò: ñoù laø Lôøi Kinh “cuûa Chuùa”. Moät ñaøng, qua
nhöõng lôøi trong kinh naøy, Con Moät Thieân Chuùa quaû thaät ban cho
chuùng ta nhöõng lôøi maø Chuùa Cha ñaõ ban cho Ngöôøi 13: Ngöôøi laø
Thaày daïy chuùng ta caàu nguyeän. Ñaøng khaùc, laø Ngoâi Lôøi nhaäp theå,
neân trong traùi tim nhaân loaïi cuûa Ngöôøi, Ngöôøi bieát roõ nhu caàu cuûa
nhöõng anh chò em loaøi ngöôøi cuûa Ngöôøi, vaø Ngöôøi baøy toû nhöõng
nhu caàu ñoù cho chuùng ta: Ngöôøi laø maãu möïc cuûa vieäc caàu nguyeän
cuûa chuùng ta.
2766. Nhöng Chuùa Gieâsu khoâng ñeå laïi cho chuùng ta moät coâng thöùc
ñöôïc laëp ñi laëp laïi caùch maùy moùc14. Cuõng nhö trong baát cöù lôøi khaåu
nguyeän naøo, chính nhôø Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa, Chuùa Thaùnh Thaàn
daïy cho con caùi Thieân Chuùa bieát caàu nguyeän vôùi Cha hoï. Chuùa
Gieâsu khoâng nhöõng ban cho chuùng ta nhöõng lôøi caàu nguyeän cuûa
ngöôøi con hieáu thaûo, maø ñoàng thôøi Ngöôøi coøn ban taëng chuùng ta
Thaàn Khí ñeå nhöõng lôøi aáy trôû thaønh “thaàn khí vaø laø söï soáng” (Ga
6,63) trong chuùng ta. Hôn nöõa, chuùng ta coù lyù do vaø coù khaû naêng
daâng lôøi caàu nguyeän con thaûo laø vì Chuùa Cha “ñaõ sai Thaàn Khí cuûa
Con Ngaøi ñeán ngöï trong loøng chuùng ta maø keâu leân: ‘Abba, Cha ôi’”
(Gl 4,6). Bôûi vì lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta noùi leân nhöõng öôùc
12
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, II-II. q. 83, a. 9, c: Ed. Leon. 9, 201.
13
X. Ga 17,7.
14
X. Mt 6,7; 1V 18,26-29.
muoán cuûa chuùng ta tröôùc maët Chuùa Cha, neân Ñaáng “thaáu suoát taâm
can”, töùc laø Chuùa Cha, “bieát Thaàn Khí muoán noùi gì, vì Thaàn Khí
caàu thay nguyeän giuùp cho daân thaùnh theo ñuùng yù Thieân Chuùa”
(Rm 8,27). Vieäc caàu nguyeän daâng leân Cha chuùng ta ñöôïc ñöa vaøo
trong söù vuï huyeàn dieäu cuûa Chuùa Con vaø cuûa Thaàn Khí. 690
III. LÔØI KINH CUÛA HOÄI THAÙNH

ORATIO ECCLESIAE
2767. Ngay töø ñaàu, Hoäi Thaùnh ñaõ ñoùn nhaän vaø soáng hoàng aân
khoâng theå taùch rôøi goàm caùc lôøi cuûa Chuùa, vaø Chuùa Thaùnh Thaàn,
Ñaáng ban söï soáng cho caùc lôøi ñoù trong loøng caùc tín höõu. Caùc coäng
ñoaøn tieân khôûi caàu nguyeän baèng Lôøi Kinh Chuùa daïy “ba laàn trong
ngaøy”15 thay theá cho “möôøi taùm lôøi chuùc tuïng” vaãn ñöôïc söû duïng
trong vieäc ñaïo ñöùc cuûa Do Thaùi giaùo.
2768. Theo Truyeàn thoáng caùc Toâng Ñoà, Lôøi Kinh Chuùa daïy ñöôïc
beùn reã saâu chuû yeáu trong kinh nguyeän phuïng vuïï.
“Chuùa daïy chuùng ta caàu nguyeän chung cho caùc anh chò em. Vì
Ngöôøi khoâng noùi ‘Laïy Cha cuûa con, ngöï treân trôøi’, nhöng laø ‘Laïy
Cha chuùng con’, ñeå khaån caàu cho toaøn thaân theå Hoäi Thaùnh”16.
Trong moïi truyeàn thoáng phuïng vuï, Lôøi Kinh Chuùa daïy laø thaønh
phaàn khoâng theå thieáu cuûa caùc giôø kinh phuïng vuï chính. Nhöng
nhaát laø trong ba bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, ñaëc tính Hoäi Thaùnh
cuûa lôøi kinh naøy noåi baät:
2769. Trong bí tích Röûa Toäi vaø Theâm Söùc, nghi thöùc trao Kinh 1243
Laïy Cha noùi leân yù nghóa vieäc sinh haï môùi vaøo söï soáng thaàn linh.
Vì vieäc caàu nguyeän cuûa Kitoâ giaùo laø ngoû lôøi vôùi Thieân Chuùa baèng
chính lôøi cuûa Thieân Chuùa, neân nhöõng ngöôøi “ñaõ ñöôïc taùi sinh… nhôø
Lôøi Thieân Chuùa haèng soáng” (1 Pr 1,23) hoïc keâu caàu Cha cuûa mình,
baèng Lôøi duy nhaát maø Cha luoân ñoaùi nhaän. Vaø töø nay trôû ñi, hoï coù
theå laøm nhö theá, bôûi vì aán tín cuûa vieäc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh
Thaàn ñaõ ghi daáu khoâng theå xoùa nhoaø trong loøng hoï, treân tai hoï,
treân moâi hoï, treân troïn veïn thöïc taïi laøm con cuûa hoï. Chính vì leõ ñoù,
phaàn lôùn caùc baøi giaûi thích cuûa caùc Giaùo phuï veà kinh Laïy Cha ñeàu
nhaém ñeán caùc döï toøng vaø taân toøng. Khi Hoäi Thaùnh caàu nguyeän
baèng Lôøi Kinh Chuùa daïy, thì luoân luoân laø ñoaøn daân “nhö nhöõng treû
sô sinh” ñang caàu nguyeän vaø nhaän ñöôïc loøng thöông xoùt17.
2770. Trong Phuïng vuï Thaùnh Theå, Lôøi Kinh Chuùa daïy roõ raøng 1350
mang tính caùch laø lôøi kinh cuûa toaøn theå Hoäi Thaùnh, vôùi ñaày ñuû yù
15
Ñiñakeâ, 8, 3: SC 248, 174 (Funk, Patres apostolici, 1, 20).
16
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, In Matthaeum, homilia 19, 4: PG 57, 278.
17
X. 1 Pr 2,1-10.
nghóa vaø hieäu naêng. Ñöôïc ñaët giöõa Kinh nguyeän Thaùnh Theå
(Anaphora) vaø phuïng vuï hieäp leã, kinh Laïy Cha moät ñaøng goàm toùm
moïi lôøi caàu xin vaø chuyeån caàu ñaõ ñöôïc dieãn taû sau kinh Khaån caàu
Chuùa Thaùnh Thaàn (Epiclesis), vaø ñaøng khaùc, lôøi kinh naøy goõ cöûa
Baøn tieäc Nöôùc Trôøi maø vieäc Hieäp leã laø tieàn döï.
2771. Trong Thaùnh Leã, Kinh Laïy Cha coøn bieåu loä ñaëc tính caùnh
1403 chung cuûa caùc lôøi caàu xin trong kinh naøy. Ñaây laø lôøi kinh rieâng
“cuûa thôøi cuoái cuøng”, cuûa thôøi cöùu ñoä ñaõ baét ñaàu baèng vieäc tuoân ñoå
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø seõ keát thuùc baèng cuoäc trôû laïi cuûa Chuùa. Caùc
lôøi caàu xin daâng leân Cha chuùng ta, khaùc vôùi caùc lôøi kinh trong Cöïu
Öôùc, döïa treân maàu nhieäm cöùu ñoä ñaõ ñöôïc thöïc hieän, moät laàn cho
maõi maõi, trong Ñöùc Kitoâ chòu ñoùng ñinh vaø ñaõ phuïc sinh.
1820 2772. Töø nieàm tin khoâng lay chuyeån aáy, phaùt xuaát nieàm hy voïng
khôi daäy moãi moät trong baûy lôøi caàu xin. Nhöõng lôøi caàu xin naøy
dieãn taû tieáng reân sieát cuûa thôøi hieän taïi, cuûa thôøi kieân nhaãn vaø
mong ñôïi naøy, luùc maø “chuùng ta seõ nhö theá naøo, ñieàu aáy chöa ñöôïc
baøy toû” (1 Ga 3,2)18. Thaùnh Leã vaø kinh Laïy Cha ñeàu höôùng veà ngaøy
Chuùa quang laâm, “cho tôùi khi Chuùa ñeán” (1 Cr 11,26).
TOÙM LÖÔÏC
2773. Ñaùp laïi lôøi xin cuûa caùc moân ñeä (“Thöa Thaày, xin daïy chuùng
con caàu nguyeän”: Lc 11,1), Chuùa Gieâsu ñaõ trao cho caùc oâng lôøi kinh
caên baûn cuûa Kitoâ giaùo laø kinh Laïy Cha.
2774. “Lôøi Kinh Chuùa daïy quaû thaät laø baûn toùm löôïc toaøn boä Tin
Möøng”19, laø “lôøi kinh tuyeät haûo”20. Lôøi kinh naøy naèm ôû taâm ñieåm
cuûa Saùch Thaùnh.
2775. Lôøi kinh naøy ñöôïc goïi laø "Lôøi Kinh Chuùa daïy" vì lôøi kinh
naøy ñeán vôùi chuùng ta töø Chuùa Gieâsu, laø Thaày vaø laø maãu möïc cho
vieäc caàu nguyeän cuûa chuùng ta.
2776. Lôøi Kinh Chuùa daïy cuõng laø lôøi kinh cuûa Hoäi Thaùnh. Lôøi
kinh naøy laø thaønh phaàn khoâng theå thieáu cuûa caùc Giôø Kinh phuïng
vuï chính vaø cuûa caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo: Röûa Toäi, Theâm Söùc
vaø Thaùnh Theå. Ñöôïc ñöa vaøo trong Thaùnh Leã, lôøi kinh naøy bieåu loä
tính “caùnh chung” cuûa nhöõng lôøi caàu xin, trong khi mong ñôïi Chuùa,
“cho tôùi khi Chuùa ñeán” (1 Cr 11,26).
18
X. Cl 3,4.
19
20
Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa theologiae, II-II, 83, 9, c: Ed. Leon. 9, 201.
Muïc 2
“Laïy Cha chuùng con ôû treân trôøi”
Articulus 2
“Pater noster qui es in caelis”
I. “CHUÙNG TA DAÙM NGUYEÄN RAÈNG”

“AUDEMUS IN OMNI FIDUCIA ACCEDERE”
2777. Trong phuïng vuï Roâma, coäng ñoaøn tham döï thaùnh leã ñöôïc
môøi ñoïc kinh Laïy Cha vôùi söï baïo daïn cuûa ngöôøi con hieáu thaûo; caùc
phuïng vuï Ñoâng Phöông cuõng duøng nhöõng caùch dieãn taû töông töï vaø
trieån khai theâm: “Chuùng con daùm tin töôûng nguyeän raèng”, “xin laøm
cho chuùng con xöùng ñaùng”. Tröôùc buïi gai röïc chaùy, coù tieáng phaùn
baûo oâng Moâisen: “Chôù laïi gaàn! Côûi deùp ôû chaân ra!” (Xh 3,5). Duy
moät mình Chuùa Gieâsu coù theå böôùc qua ngöôõng cöûa cuûa söï thaùnh
thieän cuûa Thieân Chuùa, vì Ngöôøi laø Ñaáng “ñaõ taåy tröø toäi loãi”
(Dt 1,3), daãn chuùng ta ñeán tröôùc toân nhan Chuùa Cha: “Naøy Con
ñaây, cuøng vôùi nhöõng con caùi maø Cha ñaõ ban cho Con” (Dt 2,13).
“YÙ thöùc veà tình traïng noâ leä cuûa mình seõ dìm chuùng ta xuoáng ñaát,
thaân phaän phaøm traàn seõ tieâu tan thaønh buïi tro, tröø phi quyeàn
bính cuûa chính Chuùa Cha, Thaàn Khí cuûa Con Ngaøi thuùc ñaåy
chuùng ta keâu leân lôøi naøy. Thieân Chuùa ñaõ sai Thaàn Khí cuûa Con
Ngaøi keâu leân trong loøng chuùng ta: ‘Abba, Cha ôi!’ (Rm 8,15). Coù
khi naøo moät phaøm nhaân ñaùng cheát daùm goïi Thieân Chuùa laø Cha,
neáu quyeàn naêng cuûa thöôïng giôùi khoâng taùc ñoäng vaøo noäi taâm con
ngöôøi?”21 270
2778. Quyeàn naêng naøy cuûa Thaàn Khí, Ñaáng daãn ñöa chuùng ta vaøo
Lôøi Kinh Chuùa daïy, ñöôïc dieãn taû trong caùc phuïng vuï Ñoâng vaø Taây
phöông, baèng kieåu noùi ñeïp ñeõ, mang neùt ñaëc tröng Kitoâ giaùo, laø
“parrhesia”, coù nghóa laø söï ñôn sô thaúng thaén, loøng tin töôûng cuûa 2828
ngöôøi con thaûo, söï an taâm phaán khôûi, söï baïo daïn khieâm toán, söï
xaùc tín raèng chuùng ta ñöôïc yeâu thöông22.
21
Thaùnh Pheâroâ Kim ngoân, Sermo 71, 3: CCL 24A, 425 (PL 52, 401).
22
X. Ep 3,12; Dt 3,6; 4,16; 10,19; 1 Ga 2,28; 3,21; 5,14.
II. “LAÏY CHA!”

“PATER!”
2779. Tröôùc khi ñoïc lôøi ñaàu tieân cuûa Lôøi Kinh Chuùa daïy, caàn phaûi
khieâm toán thanh taåy taâm hoàn chuùng ta khoûi moät soá hình aûnh sai
laïc cuûa “theá gian naøy”. Loøng khieâm toán giuùp chuùng ta nhaän bieát
ñieàu naøy: “Khoâng ai bieát roõ Chuùa Cha, tröø ngöôøi Con vaø keû maø
ngöôøi Con muoán maïc khaûi cho” (Mt 11,27), nghóa laø “cho nhöõng
ngöôøi beù moïn” (Mt 11,25). Söï thanh taåy taâm hoàn lieân quan ñeán
nhöõng hình aûnh veà ngöôøi cha hoaëc ngöôøi meï, phaùt sinh do kinh
nghieäm baûn thaân hoaëc vaên hoùa, laøm aûnh höôûng ñeán töông quan
239 giöõa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa. Thieân Chuùa, Cha chuùng ta, sieâu vieät
treân moïi phaïm truø cuûa theá giôùi thuï taïo. Ñem nhöõng yù nieäm cuûa
chuùng ta trong vaán ñeà naøy ñeå gaùn cho Thieân Chuùa hoaëc ñeå choán g
laïi Ngaøi, laø taïo ra caùc ngaãu töôïng ñeå toân thôø hoaëc ñeå haï beä. Caàu
nguyeän cuøng Chuùa Cha laø ñi vaøo maàu nhieäm cuûa Ngaøi, nhö Ngaøi
hieän höõu vaø nhö Chuùa Con ñaõ maïc khaûi Ngaøi cho chuùng ta:
“Danh hieäu Thieân Chuùa laø Cha, chöa töøng ñöôïc baøy toû cho moät
ngöôøi naøo. Caû khi oâng Moâisen hoûi Thieân Chuùa laø ai, oâng chæ ñöôïc
nghe moät danh khaùc. Danh hieäu naøy ñöôïc maïc khaûi cho chuùng ta
trong Chuùa Con. Vì tröôùc khi ‘Con’ ñeán, chöa coù danh hieäu
‘Cha’”23.
240 2780. Chuùng ta coù theå keâu caàu Thieân Chuùa laø “Cha”, bôûi vì Con cuûa
Ngaøi nhaäp theå maïc khaûi cho chuùng ta vaø vì Thaàn Khí cuûa Ngaøi
laøm cho chuùng ta nhaän bieát Ngaøi. Ñieàu con ngöôøi khoâng theå nhaän
bieát vaø caùc cô binh Thieân thaàn khoâng theå nhìn ra, veà töông quan
ngoâi vò cuûa Chuùa Con vôùi Chuùa Cha24, thì Thaàn Khí cuûa Chuùa Con
ñaõ laøm cho chuùng ta, nhöõng ngöôøi tin Chuùa Gieâsu laø Ñöùc Kitoâ vaø
laø nhöõng ngöôøi ñöôïc sinh ra bôûi Thieân Chuùa25, ñöôïc tham döï vaøo
töông quan ñoù.
2665 2781. Khi caàu nguyeän cuøng Chuùa Cha, chuùng ta ôû trong söï hieäp
thoâng vôùi Ngaøi vaø vôùi Con cuûa Ngaøi laø Chuùa Gieâsu Kitoâ26. Luùc ñoù
chuùng ta nhaän bieát vaø coâng nhaän Ngaøi trong söï thaùn phuïc luoân
luoân môùi meû. Lôøi ñaàu tieân cuûa Lôøi Kinh Chuùa daïy, laø moät lôøi chuùc
tuïng toân thôø, tröôùc khi laø moät lôøi caàu khaån. Quaû thaät, ñaây laø vinh
quang cuûa Thieân Chuùa: chuùng ta nhaän bieát Thieân Chuùa thaät vôùi tö
caùch laø “Cha”. Chuùng ta taï ôn Ngaøi vì Ngaøi ñaõ maïc khaûi Danh
Ngaøi cho chuùng ta, vì Ngaøi ñaõ cho chuùng ta tin Ngaøi vaø ñöôïc soáng
döôùi söï hieän dieän cuûa Ngaøi.
23
Tertullianoâ, De oratione, 3, 1: CCL 1, 258-259 (PL 1, 1257)
24
X. 1 Ga 1,1.
25
X. 1 Ga 5,1.
26
X. 1 Ga 1,3.
2782. Chuùng ta coù theå thôø laïy Chuùa Cha bôûi vì Ngaøi ñaõ cho chuùng
ta ñöôïc taùi sinh vaøo söï soáng cuûa Ngaøi, khi nhaän chuùng ta laøm
nghóa töû trong ngöôøi Con Moät cuûa Ngaøi: nhôø bí tích Röûa Toäi, Ngaøi 1267
thaùp nhaäp chuùng ta vaøo thaân theå Ñöùc Kitoâ (Ñaáng ñöôïc xöùc daàu), vaø
nhôø vieäc Xöùc Daàu baèng Thaàn Khí cuûa Ngaøi, Ñaáng tuoân traøn töø Ñaàu
ñeán caùc chi theå, Ngaøi laøm cho chuùng ta neân “nhöõng Kitoâ” (“nhöõng
ngöôøi ñöôïc xöùc daàu”).
“Vì chöng, Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ tieàn ñònh cho chuùng ta ñöôïc ôn
laøm nghóa töû, ñaõ laøm cho chuùng ta ñöôïc ñoàng hình ñoàng daïng vôùi
thaân theå vinh quang cuûa Ñöùc Kitoâ. Vì vaäy, laø nhöõng ngöôøi ñöôïc
thoâng döï vaøo Ñöùc Kitoâ, anh em ñöôïc goïi, moät caùch khoâng phaûi laø
khoâng chính ñaùng, laø ‘nhöõng Kitoâ’”27.
“Con ngöôøi môùi, khi ñaõ ñöôïc taùi sinh vaø ñöôïc phuïc hoài cho Thieân
Chuùa nhôø aân suûng cuûa Ngaøi, thì tröôùc heát seõ thöa ‘Laïy Cha’, bôûi
vì ngöôøi ñoù ñaõ baét ñaàu laø con cuûa Ngaøi”28.
2783. Nhö vaäy, nhôø Lôøi Kinh Chuùa daïy, chuùng ta ñöôïc maïc khaûi 1701
cho bieát veà chính mình, ñoàng thôøi vôùi vieäc Chuùa Cha ñöôïc maïc
khaûi cho chuùng ta29:
“Hôõi con ngöôøi, baïn khoâng daùm ngöôùc maët leân trôøi, baïn ñöa maét
nhìn xuoáng ñaát, roài boãng nhieân, baïn nhaän ñöôïc aân suûng cuûa Ñöùc
Kitoâ, moïi toäi loãi cuûa baïn ñöôïc tha thöù. Töø moät ngöôøi ñaày tôù xaáu,
baïn ñöôïc trôû thaønh ngöôøi con ngoan…. Vaäy, baïn haõy ñöa maét
nhìn leân Chuùa Cha, Ñaáng ñaõ sinh ra baïn nhôø Pheùp Röûa, Ñaáng
ñaõ cöùu chuoäc baïn nhôø Con cuûa Ngaøi, vaø haõy thöa: ‘Laïy Cha
chuùng con…’. Nhöng baïn ñöøng ñoøi hoûi ñieàu gì rieâng bieät. Thieân
Chuùa laø Cha rieâng bieät ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ maø thoâi, vaø laø Cha
chung cuûa taát caû chuùng ta, bôûi vì Ngaøi ñaõ sinh ra moät mình Chuùa
Con, coøn chuùng ta thì ñöôïc Ngaøi taïo döïng. Vì theá, nhôø aân suûng
baïn haõy thöa: ‘Laïy Cha chuùng con’, ngoõ haàu baïn xöùng ñaùng laø
con cuûa Ngaøi”30.
2784. Hoàng aân nhöng khoâng, laø ñöôïc nhaän laøm nghóa töû, ñoøi buoäc 1428
chuùng ta phaûi hoái caûi khoâng ngöøng vaø phaûi coù moät ñôøi soáng môùi.
Caàu nguyeän vôùi Cha chuùng ta phaûi phaùt trieån nôi chuùng ta hai taâm
tình caên baûn naøy:
[Moät laø] Öôùc ao vaø quyeát chí muoán neân gioáng Ngaøi. Vì ñöôïc taïo
döïng theo hình aûnh Ngaøi, nhôø aân suûng, chuùng ta ñöôïc phuïc hoài
vieäc neân gioáng Ngaøi, vaø chuùng ta phaûi cö xöû caùch töông xöùng: 1997
27
Thaùnh Cyrilloâ Gieârusalem, Catecheses mystagogicae, 3, 1: SC 126, 120 (PG 33, 1088).
28
Thaùnh Cyprianoâ, De dominica Oratione, 9: CCL 3A, 94 (PL 4, 541).
29
30
Thaùnh Ambroâsioâ, De Sacramentis, 5, 19: CSEL 73, 66 (PL 16, 450).
“Khi goïi Thieân Chuùa laø Cha, chuùng ta phaûi haønh ñoäng nhö
nhöõng ngöôøi con cuûa Thieân Chuùa”31.
“Anh em khoâng theå goïi Thieân Chuùa laø Cha nhaân laønh neáu vaãn
coøn loøng ñoäc aùc vaø baát nhaân; bôûi vì anh em khoâng coøn giöõ ñöôïc
trong mình chöùng tích veà söï nhaân laønh cuûa Cha treân trôøi nöõa”32.
“Haõy luoân chieâm ngöôõng veû ñeïp cuûa Cha treân trôøi, vaø phaûi toâ
ñieåm taâm hoàn mình theo veû ñeïp ñoù”33.
2562 2785. [Hai laø] Loøng khieâm nhöôøng vaø tin töôûng, nhôø ñoù chuùng ta
hoái caûi vaø trôû neân “nhö treû nhoû” (Mt 18,3): vì Chuùa Cha maïc khaûi
mình cho “nhöõng ngöôøi beù moïn" (Mt 11,25):
“(Khi ñoïc kinh Laïy Cha,) chuùng ta phaûi chieâm ngaém duy mình
Thieân Chuùa vaø böøng chaùy löûa meán yeâu, nhôø ñoù, taâm trí ñöôïc tan
chaûy vaø ñaém chìm trong tình yeâu cuûa Ngaøi, seõ thöa chuyeän vôùi
Ngaøi moät caùch heát söùc thaân maät nhö vôùi ngöôøi Cha rieâng cuûa
mình, vôùi loøng hieáu thaûo ñaëc bieät”34.
“’Laïy Cha chuùng con’: Caùch xöng hoâ naøy vöøa gôïi leân loøng yeâu
meán – vì ñoái vôùi con caùi coøn gì yeâu quyù hôn ngöôøi cha? – vaø taâm
tình khaån nguyeän, vöøa khieán chuùng ta bieát chaéc seõ nhaän ñöôïc
nhöõng ñieàu chuùng ta saép caàu xin. Leõ naøo Thieân Chuùa töø choái lôøi
caàu xin cuûa con caùi, trong khi tröôùc ñoù Ngaøi ñaõ ban cho hoï ñöôïc
laøm con caùi cuûa Ngaøi?”35
III. LAÏY CHA “CHUÙNG CON”

PATER “NOSTER”
443 2786. Laïy Cha “chuùng con” nhaém ñeán Thieân Chuùa. Tónh töø “(cuûa)
chuùng con” khoâng noùi leân söï sôû höõu, nhöng noùi leân töông quan
hoaøn toaøn môùi meû giöõa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa.
2787. Khi thöa “Laïy Cha chuùng con”, tröôùc heát chuùng ta nhìn nhaän
782 raèng moïi lôøi höùa yeâu thöông cuûa Ngaøi, maø caùc tieân tri ñaõ loan baùo,
nay ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhôø Giao öôùc môùi vaø vónh cöûu trong Ñöùc
Kitoâ cuûa Ngaøi: Chuùng ta ñaõ trôû thaønh daân “cuûa Ngaøi” vaø töø nay
Ngaøi laø Thieân Chuùa “cuûa chuùng ta”. Töông quan môùi naøy laø söï
thuoäc veà nhau, do Chuùa ban caùch nhöng khoâng cho chuùng ta.
Chuùng ta phaûi laáy tình yeâu vaø loøng trung thaønh36 maø ñaùp laïi “aân
31
32
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, De angusta porta et in Orationem dominicam, 3: PG 51, 44.
33
Thaùnh Greâgoârioâ Nysseânoâ, Homiliae in Orationem dominicam, 2: Gregorii Nysseni opera, ed.
W. Jaeger-H. Langerbeck, v. 7/2 (Leiden 1992) 30 (PG 44, 1148).
34
Thaùnh Gioan Cassianoâ, Conlatio 9, 18, 1: CSEL 13, 265-266 (PL 49, 788).
35
36
X. Os 2,21-22; 6,1-6.
suûng vaø söï thaät”37 maø Ngaøi ñaõ ban cho chuùng ta trong Chuùa Gieâsu
Kitoâ.
2788. Vì Kinh Laïy Cha laø lôøi kinh cuûa daân Ngaøi trong “thôøi sau
heát”, cho neân thuaät ngöõ “(cuûa) chuùng con” cuõng dieãn taû nieàm hy
voïng vöõng vaøng cuûa chuùng ta vaøo lôøi höùa toái haäu cuûa Thieân Chuùa:
trong thaønh Gieârusalem môùi, Ngaøi seõ noùi vôùi keû chieán thaéng: “Ta
seõ laø Thieân Chuùa cuûa ngöôøi aáy vaø ngöôøi aáy seõ laø con cuûa Ta”
(Kh 21,7).
2789. Khi caàu nguyeän vôùi Cha “cuûa chuùng ta”, chuùng ta ñích thaân
höôùng veà Cha cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta. Chuùng ta
khoâng phaân chia thaàn tính, vì Chuùa Cha laø “nguoàn maïch vaø coäi 245
nguoàn” cuûa thaàn tính ñoù, nhöng qua ñoù chuùng ta tuyeân xöng raèng
töø ñôøi ñôøi Chuùa Con ñöôïc sinh ra bôûi Ngaøi, vaø Chuùa Thaùnh Thaàn
phaùt xuaát töø Ngaøi. Chuùng ta cuõng khoâng laãn loän caùc Ngoâi Vò, vì
chuùng ta tuyeân xöng söï hieäp thoâng cuûa chuùng ta laø vôùi Chuùa Cha
vaø Con cuûa Ngaøi laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, trong Chuùa Thaùnh Thaàn ñoäc 253
nhaát cuûa hai Ngoâi Vò ñoù. Ba Ngoâi Chí Thaùnh laø ñoàng baûn theå vaø
khoâng theå phaân chia. Khi chuùng ta caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha,
chuùng ta thôø laïy vaø toân vinh Ngaøi cuøng vôùi Chuùa Con vaø Chuùa
Thaùnh Thaàn.
2790. Theo ngöõ phaùp, “cuûa chuùng con” noùi leân moät thöïc taïi chung
cho nhieàu ngöôøi. Chæ coù moät Thieân Chuùa, Ngaøi ñöôïc nhaän bieát laø
Cha bôûi nhöõng keû, nhôø tin vaøo Con ñoäc nhaát cuûa Ngaøi, ñaõ ñöôïc
Ngaøi taùi sinh nhôø nöôùc vaø Chuùa Thaùnh Thaàn38. Hoäi Thaùnh chính 787
laø söï hieäp thoâng môùi naøy giöõa Thieân Chuùa vôùi con ngöôøi: vì ñöôïc
keát hôïp vôùi Ngöôøi Con ñoäc nhaát, Ñaáng ñaõ trôû neân “tröôûng töû giöõa
moät ñaøn em ñoâng ñuùc” (Rm 8,29), Hoäi Thaùnh ñöôïc hieäp thoâng vôùi
cuøng moät Chuùa Cha, trong cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn39. Khi caàu
nguyeän vôùi Cha “(cuûa) chuùng con”, moãi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi ñeàu
caàu nguyeän trong söï hieäp thoâng ñoù: “Caùc tín höõu… tuy ñoâng ñaûo, maø
chæ coù moät loøng moät yù” (Cv 4,32).
2791. Do ñoù, duø coøn coù söï chia reõ giöõa caùc Kitoâ höõu, lôøi kinh “Laïy 821
Cha chuùng con” vaãn laø gia saûn chung vaø laø lôøi môøi goïi khaån thieát
ñoái vôùi moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi. Vì hieäp thoâng nhôø ñöùc tin vaøo
Chuùa Kitoâ vaø nhôø bí tích Röûa Toäi, hoï phaûi döï phaàn vaøo lôøi nguyeän
cuûa Chuùa Gieâsu, ñeå caàu cho söï hôïp nhaát giöõa caùc moân ñeä Ngöôøi40.
37
X. Ga 1,17.
38
X. 1 Ga 5,1; Ga 3,5.
39
X. Ep 4,4-6.
40
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Unitatis redintegration, 8: AAS 57 (1965) 98; Ibid., 22: AAS 57
(1965) 105-106.
2792. Sau cuøng, neáu thaät loøng caàu nguyeän “Laïy Cha chuùng con”,
chuùng ta thoaùt ñöôïc chuû nghóa caù nhaân, bôûi vì tình yeâu, maø chuùng
ta ñoùn nhaän, giaûi thoaùt chuùng ta khoûi ñieàu ñoù. Thuaät ngöõ “chuùng
con” ôû ñaàu kinh Laïy Cha, cuõng nhö thuaät ngöõ “chuùng con” trong
boán lôøi xin cuoái cuøng, khoâng loaïi tröø moät ai. Ñeå thaät loøng ñoïc kinh
Laïy Cha41, chuùng ta phaûi vöôït qua moïi chia reõ vaø ñoái nghòch.
2793. Nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa khoâng theå thöa “Laïy Cha
604 chuùng con”, neáu khoâng daâng leân Chuùa Cha taát caû moïi ngöôøi, vì
Ngaøi ñaõ trao ban Con yeâu daáu cuûa Ngaøi cho moïi ngöôøi. Tình yeâu
cuûa Thieân Chuùa khoâng coù bieân giôùi, neân lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng
ta cuõng phaûi nhö vaäy42. Khi ñoïc “Laïy Cha chuùng con”, loøng chuùng
ta ñöôïc môû roäng theo möùc ñoä tình yeâu cuûa Chuùa Cha ñöôïc bieåu loä
trong Ñöùc Kitoâ: caàu nguyeän vôùi moïi ngöôøi vaø cho moïi ngöôøi chöa
nhaän bieát Cha, ñeå hoï ñöôïc quy tuï veà moät moái 43. Söï quan taâm ñuùng
theo yù Chuùa ñoái vôùi moïi ngöôøi vaø toaøn theå taïo vaät ñaõ thuùc ñaåy taát
caû nhöõng ngöôøi caàu nguyeän “vó ñaïi”: söï quan taâm ñoù phaûi ñöa lôøi
caàu nguyeän cuûa chuùng ta ñeán moät tình yeâu roäng môû, khi chuùng ta
daùm nguyeän raèng: “Laïy Cha chuùng con”.
IV. “ÔÛ TREÂN TRÔØI”

“QUI ES IN CAELIS”
326 2794. Thuaät ngöõ Thaùnh Kinh naøy khoâng muoán aùm chæ moät vò trí
naøo ñoù (“khoâng gian”), nhöng muoán noùi leân moät caùch thöùc hieän
höõu; khoâng noùi leân söï xa vôøi cuûa Thieân Chuùa, nhöng dieãn taû söï uy
nghi cao caû cuûa Ngaøi. Cha chuùng ta khoâng “ôû choã khaùc”, nhöng
Ngaøi “vöôït xa taát caû” nhöõng gì maø chuùng ta coù theå töôûng nghó veà
söï thaùnh thieän cuûa Ngaøi. Bôûi vì Thieân Chuùa laø Ñaáng chí thaùnh,
neân Ngaøi raát gaàn guõi nhöõng taâm hoàn thoáng hoái, khieâm cung:
“Vì vaäy, thaät chí lyù khi lôøi kinh ‘Laïy Cha chuùng con ôû treân trôøi’
ñöôïc hieåu veà traùi tim cuûa nhöõng ngöôøi coâng chính, bôûi vì Thieân
Chuùa ngöï nôi hoï nhö laø trong ñeàn thaùnh cuûa Ngaøi. Vì vaäy ai caàu
nguyeän thì öôùc ao cho Ñaáng mình keâu caàu seõ ñeán ngöï trong
mình”44.
“‘Trôøi’ coù theå ñöôïc hieåu veà nhöõng ai mang hình aûnh cuûa trôøi, nôi
ñoù Thieân Chuùa ngöï trò vaø di ñoäng”45.
2795. Thuaät ngöõ “ôû treân trôøi” höôùng chuùng ta ñeán maàu nhieäm Giao
öôùc maø chuùng ta ñang soáng, khi chuùng ta caàu nguyeän vôùi Cha
41
X. Mt 5,23-24; 6,14-15.
42
X. CÑ Vaticanoâ II, Tuyeân ngoân Nostra aetate, 5: AAS 58 (1966) 743-744.
43
X. Ga 11,52.
44
Thaùnh Augustinoâ, De sermone Domini in monte, 2, 5, 18: CCL 35, 108-109 (PL 34, 1277).
45
chuùng ta. Ngaøi “ôû treân trôøi”, ñoù laø nôi Ngaøi ngöï, laø nhaø cuûa Cha, 1024
neân cuõng laø “queâ höông” cuûa ta. Toäi loãi ñaõ khieán chuùng ta bò löu
ñaøy xa mieàn ñaát Giao öôùc46, coøn hoái caûi taâm hoàn seõ daãn ñöa chuùng
ta trôû veà cuøng Cha “ôû treân trôøi” 47. Quaû vaäy, trôøi ñaát ñöôïc giao hoøa
trong Ñöùc Kitoâ48, bôûi vì chæ coù Chuùa Con ñaõ “töø trôøi xuoáng”, vaø
chính Ngöôøi ñaõ daãn ñöa chuùng ta leân trôøi vôùi Ngöôøi, nhôø thaäp giaù,
söï Phuïc sinh vaø Thaêng thieân cuûa Ngöôøi49.
2796. Khi ñoïc kinh “Laïy Cha chuùng con ôû treân trôøi”, Hoäi Thaùnh
tuyeân xöng chuùng ta laø daân Thieân Chuùa, ñaõ ñöôïc cuøng ngöï trò vôùi 1003
Ñöùc Kitoâ Gieâsu treân coõi trôøi50, tuy coøn ñang tieàm taøng vôùi Ñöùc Kitoâ
nôi Thieân Chuùa51, vaø ñoàng thôøi, ñang “reân sieát laø vì nhöõng öôùc
mong ñöôïc thaáy ngoâi nhaø thieân quoác cuûa chuùng ta phuû leân chieác leàu
ôû döôùi ñaát naøy” (2 Cr 5,2)52:
Caùc Kitoâ höõu “ôû trong xaùc phaøm, nhöng khoâng soáng theo xaùc
phaøm. Hoï soáng nôi döông theá, nhöng coù quyeàn coâng daân treân
trôøi”53.
TOÙM LÖÔÏC
2797. Loøng tin töôûng ñôn sô vaø trung tín, söï phoù thaùc khieâm toán
vaø haân hoan laø nhöõng thaùi ñoä maø ngöôøi caàu nguyeän baèng kinh Laïy
Cha phaûi coù.
2798. Chuùng ta coù theå keâu caàu Thieân Chuùa laø “Cha”, bôûi vì Con
Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi cho chuùng ta. Nhôø bí tích Röûa Toäi, chuùng
ta ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Con Thieân Chuùa vaø ñöôïc thöøa nhaän laøm
con caùi Thieân Chuùa.
2799. Lôøi Kinh Chuùa daïy cho chuùng ta ñöôïc hieäp thoâng vôùi Chuùa
Cha vaø vôùi Con cuûa Ngaøi laø Chuùa Gieâsu Kitoâ. Lôøi kinh naøy ñoàng
thôøi maïc khaûi cho chuùng ta bieát veà chính mình54.
2800. Lôøi caàu nguyeän daâng leân Cha chuùng ta phaûi khôi daäy trong
chuùng ta öôùc muoán ñöôïc neân gioáng nhö Ngaøi, cuõng nhö giuùp chuùng
ta coù loøng khieâm toán vaø phoù thaùc.
46
X. St 3.
47
X. Gr 3,19-4,1a; Lc 15,18.21.
48
X. Is 45,8; Tv 85,12.
49
X. Ga 12,32; 14,2-3; 16,28; 20,17; Ep 4,9-10; Dt 1,3; 2,13.
50
X. Ep 2,6.
51
X. Cl 3,3.
52
X. Pl 3,20; Dt 13,14.
53
Epistula ad Diognetum, 5, 8-9: SC 33, 62-64 (Funk 1, 398).
54
2801. Khi goïi Thieân Chuùa laø “Cha chuùng con”, chuùng ta keâu caàu
ñeán Giao Öôùc Môùi trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, söï hieäp thoâng vôùi Ba
Ngoâi Chí Thaùnh vaø tình yeâu Thieân Chuùa, moät tình yeâu, nhôø Hoäi
Thaùnh, traûi roäng tôùi caùc chieàu kích cuûa traàn gian.
2802. Thuaät ngöõ “ôû treân trôøi” khoâng muoán aùm chæ moät vò trí naøo
ñoù, nhöng dieãn taû söï uy nghi cao caû cuûa Thieân Chuùa vaø söï hieän
dieän cuûa Ngaøi trong traùi tim nhöõng ngöôøi coâng chính. "Trôøi" laø
Nhaø Cha, neân laø queâ höông thaät söï maø chuùng ta höôùng tôùi, vaø hieän
chuùng ta ñaõ thuoäc veà queâ höông ñoù.
Muïc 3
Baûy lôøi caàu xin
Articulus 3
Septem petitiones
2803. Sau khi chuùng ta ñeán tröôùc Thieân Chuùa laø Cha ñeå thôø laïy,
yeâu meán vaø chuùc tuïng Ngaøi, Thaàn Khí nghóa töû khôi leân trong loøng
chuùng ta baûy lôøi caàu xin, baûy lôøi chuùc tuïng. Ba lôøi ñaàu tieân, mang
2627 tính ñoái thaàn, höôùng chuùng ta leân vinh quang cuûa Chuùa Cha. Boán
lôøi sau, nhö nhöõng con ñöôøng ñeán vôùi Thieân Chuùa, phoù daâng söï
khoán cuøng cuûa chuùng ta cho aân suûng cuûa Ngaøi. “Kìa vöïc thaúm keâu
gaøo vöïc thaúm” (Tv 42,8-10).
2804. Ba lôøi nguyeän ñaàu tieân höôùng chuùng ta leân Thieân Chuùa, caàu
xin nhöõng ñieàu thuoäc veà Ngaøi: Danh Cha, Nöôùc Cha, YÙ Cha. Ñaëc
tính cuûa tình yeâu laø tröôùc tieân nghó ñeán ngöôøi mình yeâu. Trong
moãi lôøi caàu xin cuûa ba lôøi nguyeän naøy, chuùng ta khoâng noùi gì ñeán
“chuùng con”, nhöng ñeå cho mình bò loâi cuoán bôûi “loøng khao khaùt
noàng nhieät”, bôûi “söï lo laéng” cuûa Ngöôøi Con yeâu daáu ñoái vôùi vinh
quang cuûa Cha Ngöôøi55. “Danh Cha caû saùng, Nöôùc Cha trò ñeán, YÙ
Cha theå hieän …”: Ba lôøi khaån nguyeän naøy ñaõ ñöôïc nhaäm lôøi trong
hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng cöùu ñoä; nhöng sau ñoù, nhöõng lôøi nguyeän
naøy höôùng ñeán hy voïng vaøo thaønh töïu chung cuoäc, bao laâu Thieân
Chuùa chöa coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi56.
2805. Caùc lôøi caàu xin sau theo tieán trình cuûa moät soá kinh Khaån caàu
1105 Chuùa Thaùnh Thaàn (Epiclesis) trong thaùnh leã: daâng leân nhöõng
mong ñôïi cuûa chuùng ta vaø xin Cha nhaân haäu ñoaùi nhìn. Caùc lôøi
55
X. Lc 22,15; 12,50.
56
X. 1 Cr 15,28.
nguyeän naøy phaùt xuaát töø chuùng ta vaø lieân quan ñeán chuùng ta, hieän
nay trong coõi ñôøi naøy: “Xin Cha cho chuùng con…, vaø tha nôï chuùng
con…, xin chôù ñeå chuùng con…, nhöng cöùu chuùng con…”. Lôøi caàu xin
thöù tö vaø thöù naêm lieân quan ñeán cuoäc soáng chuùng ta, hoaëc laø caàn
ñöôïc nuoâi döôõng, hoaëc laø caàn ñöôïc chöõa laønh khoûi toäi loãi. Hai lôøi
caàu xin cuoái cuøng lieân quan ñeán cuoäc chieán ñaáu nhaém söï soáng ñöôïc
vinh thaéng, töùc laø cuoäc chieán ñaáu cuûa chính vieäc caàu nguyeän.
2806. Nhôø ba lôøi caàu xin ñaàu tieân, chuùng ta ñöôïc cuûng coá trong ñöùc 2656-2658
tin, traøn ñaày ñöùc caäy vaø soát saéng nhôø ñöùc meán. Laø thuï taïo vaø coøn
laø toäi nhaân, chuùng ta phaûi caàu xin cho chuùng ta, töø ngöõ “chuùng ta”
naøy mang chieàu kích caû traàn gian vaø lòch söû, chuùng ta daâng caùi
“chuùng ta” ñoù cho tình yeâu voâ bieân cuûa Thieân Chuùa. Vì nhôø Danh
Ñöùc Kitoâ cuûa Ngaøi vaø Vöông quoác cuûa Thaàn Khí Ngaøi, maø Cha
chuùng ta hoaøn thaønh keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi, cho chuùng ta vaø
cho caû traàn gian.
I. “CHUÙNG CON NGUYEÄN DANH CHA CAÛ SAÙNG” 2142-2159

“SANCTIFICETUR NOMEN TUUM”
2807. Thuaät ngöõ “thaùnh hoaù” ôû ñaây khoâng mang yù nghóa nguyeân
nhaân (chæ coù Thieân Chuùa thaùnh hoaù, laøm cho neân thaùnh), nhöng
chuû yeáu coù yù nghóa traân troïng: nhaän bieát nhö thaùnh thieän, hay xöû
söï moät caùch thaùnh thieän. Vì theá trong taâm tình thôø laïy, lôøi keâu 2097
caàu naøy ñoâi khi ñöôïc hieåu nhö moät lôøi ca ngôïi vaø taï ôn57. Nhöng
Chuùa Gieâsu ñaõ daïy chuùng ta lôøi caàu xin naøy döôùi hình thöùc öôùc
nguyeän: caàu xin, öôùc muoán vaø mong ñôïi, lieân heä ñeán caû Thieân Chuùa
caû con ngöôøi. Ngay töø lôøi caàu xin ñaàu tieân cuûa kinh Laïy Cha, chuùng
ta ñaõ ñöôïc loâi cuoán vaøo maàu nhieäm noäi taïi cuûa Thieân Chuùa vaø
thaûm traïng cuûa coâng trình cöùu ñoä nhaân loaïi. Nguyeän cho “Danh
Cha caû saùng” ñöa chuùng ta vaøo “keá hoaïch yeâu thöông Ngaøi ñaõ ñònh
töø tröôùc” (Ep 1,9), “ñeå tröôùc thaùnh nhan Ngaøi, ta trôû neân tinh
tuyeàn thaùnh thieän, nhôø tình thöông cuûa Ngaøi” (Ep 1,4).
2808. Thieân Chuùa maïc khaûi Danh Ngaøi trong nhöõng thôøi ñieåm 203, 432
quyeát ñònh cuûa nhieäm cuïc cöùu ñoä, nhöng Ngaøi maïc khaûi Danh ñoù
baèng caùch thöïc hieän coâng trình cuûa Ngaøi. Maø coâng trình naøy chæ
ñöôïc thaønh töïu cho chuùng ta vaø trong chuùng ta, neáu Danh Ngaøi
ñöôïc thaùnh hoaù nôi chuùng ta vaø trong chuùng ta.
2809. Söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa laø trung taâm sieâu phaøm cuûa
maàu nhieäm vónh cöûu cuûa Ngaøi. Nhöõng gì veà Ngaøi ñöôïc toû hieän
trong coâng trình taïo döïng vaø trong lòch söû, ñöôïc Saùch Thaùnh goïi laø 293
57
X. Tv 111,9; Lc 1,49.
vinh quang, laø veû raïng ngôøi cuûa uy linh Ngaøi58. Khi taïo döïng nhaân
loaïi “theo hình aûnh Ngaøi vaø gioáng nhö Ngaøi” (St 1,26), Thieân Chuùa
trao trieàu thieân vinh quang cho con ngöôøi59, nhöng khi hoï phaïm
705 toäi, hoï “bò töôùc maát vinh quang Thieân Chuùa” 60. Töø ñoù, Thieân Chuùa
toû hieän söï thaùnh thieän cuûa Ngaøi baèng caùch maïc khaûi vaø ban taëng
Danh Ngaøi cho con ngöôøi, ñeå phuïc hoài hoï “theo hình aûnh cuûa Ngaøi,
Ñaáng ñaõ taïo döïng neân hoï” (Cl 3,10).
2810. Trong lôøi höùa vôùi toå phuï Abraham vaø lôøi theà keøm theo 61,
chính Thieân Chuùa nhaäp cuoäc, nhöng khoâng boäc loä Danh Ngaøi. Ngaøi
baét ñaàu maïc khaûi Danh Ngaøi cho oâng Moâisen62 vaø bieåu loä Danh
Ngaøi tröôùc maét toaøn daân, khi Ngaøi cöùu hoï khoûi Ai Caäp: “Chuùa laø
Ñaáng cao caû uy huøng” (Xh 15,1). Keå töø Giao öôùc Sinai, daân naøy laø
“cuûa Ngaøi” vaø hoï phaûi laø moät “daân thaùnh” (tieáng Do thaùi coøn coù
63 nghóa laø “daân ñöôïc hieán thaùnh”)63, bôûi vì Danh Thieân Chuùa cö nguï
nôi hoï.
2811. Tuy vaäy, baát chaáp Leà Luaät thaùnh maø Thieân Chuùa chí thaùnh 64
2143 ban vaø taùi ban cho daân, vaø maëc duø Chuùa, “vì Danh thaùnh cuûa
Ngaøi”, luoân kieân nhaãn, nhöng daân vaãn quay löng laïi vôùi Ñaáng
Thaùnh cuûa Israel vaø “tuïc hoùa Danh thaùnh Ngaøi giöõa chö daân”65.
Chính vì vaäy, nhöõng ngöôøi coâng chính trong Cöïu Öôùc, nhöõng ngöôøi
ngheøo, trôû veà töø cuoäc löu ñaøy, vaø caùc tieân tri luoân chaùy löûa nhieät
thaønh vôùi Danh Ngaøi.
434 2812. Sau cuøng, Danh cuûa Thieân Chuùa chí thaùnh ñöôïc maïc khaûi vaø
ñöôïc ban taëng cho chuùng ta trong Chuùa Gieâsu, trong xaùc theå, vôùi tö
caùch laø Ñaáng Cöùu Ñoä66: Danh Thieân Chuùa ñöôïc maïc khaûi baèng ñieàu
“Ngöôøi Laø”, baèng lôøi Ngöôøi vaø baèng hy leã cuûa Ngöôøi67. Ñoù laø trung
taâm cuûa lôøi nguyeän tö teá cuûa Ngöôøi: Laïy Cha chí thaùnh, “vì hoï, con
xin thaùnh hieán chính mình con, ñeå nhôø söï thaät, hoï cuõng ñöôïc
thaùnh hieán” (Ga 17,19). Bôûi vì Chuùa Gieâsu ñaõ “thaùnh hieán” Danh
cuûa Ngöôøi68, neân Ngöôøi “bieåu loä” cho chuùng ta Danh cuûa Chuùa
Cha69. Luùc Ngöôøi hoaøn taát cuoäc Vöôït Qua, Chuùa Cha ban cho Ngöôøi
58
X. Tv 8; Is 6,3.
59
X. Tv 8,6.
60
X. Rm 3,23.
61
X. Dt 6,13.
62
X. Xh 3,14.
63
X. Xh 19,5-6.
64
X. Lv 19,2: “Caùc ngöôi phaûi thaùnh thieän, vì Ta, Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa caùc ngöôi, Ta laø
Ñaáng Thaùnh”.
65
X. Ed 20; 36.
66
X. Mt 1,21; Lc 1,31.
67
X. Ga 8,28; 17,8; 17,17-19.
68
X. Ed 20,39; 36,20-21.
69
X. Ga 17,6.
moät Danh vöôït treân moïi danh: Ñöùc Gieâsu laø Chuùa ñeå toân vinh
Thieân Chuùa Cha70.
2813. Trong nöôùc Röûa Toäi, chuùng ta ñaõ “ñöôïc taåy röûa, ñöôïc thaùnh
hoaù, ñöôïc neân coâng chính nhôø danh Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø nhôø Thaàn
Khí cuûa Thieân Chuùa chuùng ta” (1 Cr 6,11). Chuùa Cha goïi chuùng ta 2013
trong suoát cuoäc ñôøi ñeå “soáng thaùnh thieän” (1 Tx 4,7), vaø bôûi vì nhôø
Thieân Chuùa maø chuùng ta ñöôïc hieän höõu trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu,
“Ñaáng ñaõ thaùnh hoùa chuùng ta” (1 Cr 1,30), neân vinh quang cuûa
Ngaøi vaø cuoäc ñôøi chuùng ta ñeàu tuyø thuoäc vaøo ñieàu naøy, laø Danh
Ngaøi ñöôïc thaùnh hoaù trong chuùng ta vaø bôûi chuùng ta. Lôøi caàu xin
ñaàu tieân cuûa chuùng ta thuùc baùch nhö vaäy.
“Thieân Chuùa laø Ñaáng Thaùnh Hoùa, thì ai coù theå thaùnh hoùa Thieân
Chuùa? Nhöng bôûi vì Ngaøi daïy: ‘Caùc ngöôi phaûi thaùnh thieän, vì Ta
laø Ñaáng Thaùnh’ (Lv 11,44), neân chuùng ta caàu xin, ñeå moät khi ñaõ
ñöôïc thaùnh hoùa nhôø bí tích Röûa Toäi, chuùng ta ñöôïc kieân trì trong
tình traïng chuùng ta ñaõ khôûi ñaàu. Haèng ngaøy chuùng ta phaûi caàu
xin ñieàu ñoù. Quaû thaät, ôn thaùnh hoaù haèng ngaøy laø caàn thieát cho
chuùng ta, vì ngaøy naøo chuùng ta cuõng phaïm loãi neân phaûi thanh
taåy khoâng ngöøng nhôø ôn thaùnh hoùa.… Chuùng ta phaûi caàu nguyeän
ñeå ôn thaùnh hoaù naøy luoân toàn taïi trong chuùng ta”71.
2814. Coù moät lieân heä khoâng theå taùch rôøi giöõa ñôøi soáng vaø kinh 2045
nguyeän cuûa chuùng ta, ñeå Danh Ngaøi ñöôïc thaùnh hoaù giöõa chö daân:
“Chuùng ta caàu xin Thieân Chuùa thaùnh hoaù Danh Ngaøi, nghóa laø
Ngaøi cöùu ñoä vaø thaùnh hoaù toaøn theå taïo vaät baèng söï thaùnh thieän
cuûa Ngaøi. Danh ñoù laø Danh ban ôn cöùu ñoä cho traàn gian ñaõ hö
maát. Nhöng chuùng ta caàu xin ñeå Danh Thieân Chuùa ñöôïc thaùnh
hoaù trong chuùng ta baèng haønh ñoäng cuûa chuùng ta. Bôûi vì neáu
chuùng ta soáng toát laønh, thì Danh Thieân Chuùa ñöôïc chuùc tuïng;
neáu chuùng ta soáng teä haïi, thì Danh Ngaøi bò phæ baùng. Haõy nghe
lôøi thaùnh Toâng Ñoà: ‘Chính vì caùc ngöôøi maø danh Thieân Chuùa bò
phæ baùng giöõa chö daân’ (Rm 2,24)72. Vì vaäy, chuùng ta caàu xin ñeå
Danh Thieân Chuùa laø thaùnh bao nhieâu, thì chuùng ta soáng xöùng
ñaùng vôùi söï thaùnh thieän cuûa Ngaøi baáy nhieâu”73.
“Khi chuùng ta nguyeän raèng: ‘Chuùng con nguyeän Danh Cha caû
saùng’, chuùng ta caàu xin cho Danh Ngaøi ñöôïc thaùnh hoaù trong
chuùng ta, laø nhöõng keû thuoäc veà Ngaøi, cuõng nhö trong moïi keû
khaùc, laø nhöõng ngöôøi maø ôn thaùnh Chuùa coøn ñang chôø ñôïi; do ñoù
chuùng ta saün saøng tuaân meänh leänh haõy caàu nguyeän cho taát caû
70
X. Pl 2,9-11.
71
Thaùnh Cyprianoâ, De dominica Oratione, 12: CCL 3A, 96-97 (PL 4, 544).
72
X. Ed 36,20-22.
73
Thaùnh Pheâroâ Kim Ngoân, Sermo 71, 4: CCL 24A, 425 (PL 52, 402).
moïi ngöôøi, keå caû keû thuø nöõa. Ñoù laø lyù do chuùng ta khoâng minh
nhieân ñoïc: xin cho Danh Cha ñöôïc thaùnh hoaù ‘ôû nôi chuùng con’,
bôûi vì chuùng ta muoán cho Danh Cha ñöôïc thaùnh hoaù ‘ôû nôi taát caû
moïi ngöôøi’”74.
2750 2815. Lôøi nguyeän ñaàu tieân naøy bao goàm taát caû caùc lôøi caàu xin khaùc,
ñöôïc ñoaùi nhaän nhôø lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Kitoâ, cuõng nhö saùu
lôøi caàu xin tieáp theo. Lôøi kinh daâng leân Chuùa Cha laø lôøi caàu
nguyeän cuûa chuùng ta, neáu ñöôïc caàu nguyeän nhaân danh Chuùa
Gieâsu75. Chuùa Gieâsu ñaõ caàu xin trong lôøi nguyeän tö teá cuûa Ngöôøi:
“Laïy Cha chí thaùnh, xin gìn giöõ trong Danh Cha nhöõng ngöôøi maø
Cha ñaõ ban cho con” (Ga 17,11).
II. “NÖÔÙC CHA TRÒ ÑEÁN”

“ADVENIAT REGNUM TUUM”
541 2816. Trong Taân Öôùc, cuøng moät töø Basileia coù theå dòch laø “vöông
quyeàn” (danh töø tröøu töôïng), “nöôùc” (danh töø cuï theå) hay “vöông
2632 trieàu” (danh töø chæ vieäc cai trò). Nöôùc Thieân Chuùa ñang ôû tröôùc
560 chuùng ta. Nöôùc ñoù ñaõ gaàn ñeán trong Ngoâi Lôøi nhaäp theå, ñaõ ñöôïc
1107 loan baùo trong toaøn boä Tin Möøng, vaø ñaõ ñeán trong söï cheát vaø soáng
laïi cuûa Ñöùc Kitoâ. Nöôùc Thieân Chuùa ñeán töø böõa Tieäc Ly vaø trong bí
tích Thaùnh Theå, Nöôùc ñoù ñang ôû giöõa chuùng ta. Nöôùc ñoù seõ ñeán
trong vinh quang, khi Ñöùc Kitoâ trao noù laïi cho Cha Ngöôøi:
“Coù theå noùi, Nöôùc Thieân Chuùa laø chính Ñöùc Kitoâ, Ñaáng chuùng ta
haèng ngaøy khaùt khao Ngöôøi ñeán, vaø chuùng ta mong moûi vieäc
Ngöôøi ngöï ñeán mau mau ñöôïc toû hieän cho chuùng ta. Ñaøng khaùc,
cuõng nhö Ngöôøi laø söï phuïc sinh bôûi vì chuùng ta ñöôïc soáng laïi
trong Ngöôøi, thì cuõng vaäy, Ngöôøi coù theå ñöôïc hieåu laø Nöôùc Thieân
Chuùa bôûi vì chuùng ta seõ ñöôïc hieån trò trong Ngöôøi”76.
451, 2632 2817. Lôøi caàu xin naøy laø lôøi “Marana tha”, laø tieáng keâu caàu cuûa
671 Thaàn Khí vaø Hieàn Theâ: “Laïy Chuùa Gieâsu, xin ngöï ñeán”:
“Giaû nhö lôøi caàu xin naøy khoâng ñoøi buoäc phaûi van xin Nöôùc Chuùa
mau ñeán ñi nöõa, thì chuùng ta cuõng bò thuùc giuïc keâu gaøo ñieàu ñoù
vì muoán oâm laáy nieàm hy voïng cuûa chuùng ta. Linh hoàn caùc vò töû
ñaïo naèm döôùi baøn thôø lôùn tieáng keâu leân Chuùa: ‘Laïy Chuùa, cho
ñeán bao giôø Ngaøi coøn trì hoaõn, khoâng xeùt xöû vaø khoâng baét nhöõng
ngöôøi soáng treân maët ñaát phaûi ñeàn nôï maùu chuùng con?’ (Kh 6,10).
Chaéc chaén caùc ngaøi seõ ñöôïc xeùt xöû coâng baèng vaøo ngaøy taän theá.
Laïy Chuùa, nguyeän Nöôùc Chuùa mau ñeán”77.
74
75
X. Ga 14,13; 15,16; 16,24.26.
76
77
Tertullianoâ, De oratione, 5, 2-4: CCL 1, 260 (PL 1, 1261-1262).
2818. Trong Kinh Laïy Cha, vaán ñeà chuû yeáu laø vieäc Nöôùc Thieân 769
Chuùa ñeán caùch chung cuoäc luùc Ñöùc Kitoâ trôû laïi78. Nhöng öôùc muoán
naøy khoâng laøm cho Hoäi Thaùnh xao laõng söù maïng cuûa mình ôû traàn
gian, traùi laïi caøng thuùc giuïc Hoäi Thaùnh daán thaân hôn nöõa. Vì töø
ngaøy leã Nguõ Tuaàn, cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa laø coâng
trình cuûa Thaàn Khí Chuùa, Ñaáng kieän toaøn coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ
nôi traàn gian vaø hoaøn taát coâng vieäc thaùnh hoùa79.
2819. “Nöôùc Thieân Chuùa laø söï coâng chính, bình an vaø hoan laïc 2046
trong Chuùa Thaùnh Thaàn” (Rm 14,17). Thôøi cuoái cuøng, maø chuùng ta
ñang soáng, laø thôøi kyø tuoân ñoå Chuùa Thaùnh Thaàn. Keå töø ñoù, cuoäc 2516
chieán ñaáu quyeát ñònh giöõa “xaùc thòt” vaø Thaàn Khí ñaõ khôûi ñaàu80:
“Chæ taâm hoàn thanh saïch môùi coù theå tin töôûng noùi leân: ‘Nguyeän 2519
Nöôùc Cha trò ñeán’. Quaû thaät, ai nghe lôøi thaùnh Phaoloâ daïy: ‘Vaäy
toäi loãi ñöøng coù thoáng trò thaân xaùc phaûi cheát cuûa anh em nöõa’ (Rm
6,12), vaø bieát giöõ haønh ñoäng, tö töôûng vaø lôøi noùi cuûa mình trong
saïch, ngöôøi ñoù môùi coù theå thöa vôùi Thieân Chuùa: ‘Nguyeän Nöôùc
Cha trò ñeán’”81.
2820. Trong söï phaân ñònh theo Thaàn Khí, caùc Kitoâ höõu phaûi bieát
phaân bieät giöõa söï thaêng tieán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa vôùi söï tieán boä 1049
cuûa vaên hoùa vaø xaõ hoäi hoï ñang soáng. Söï phaân bieät naøy khoâng phaûi
laø taùch bieät. Ôn goïi cuûa con ngöôøi vaøo söï soáng muoân ñôøi khoâng baõi
boû nhöng cuûng coá nhieäm vuï cuûa hoï laø phaûi söû duïng caùc naêng löïc vaø
phöông tieän do Ñaáng Taïo Hoùa ban, ñeå phuïc vuï coâng lyù vaø hoøa bình
treân traàn gian82.
2821. Lôøi caàu xin naøy ñöôïc naâng ñôõ vaø ñoaùi nhaän trong lôøi caàu 2746
nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu83, voán hieän dieän vaø höõu hieäu trong bí tích
Thaùnh Theå; lôøi caàu nguyeän naøy mang laïi hoa traùi trong ñôøi soá ng
môùi theo caùc moái phuùc84.
78
X. Tt 2,13.
79
X. Kinh Nguyeän Thaùnh Theå IV, 118: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 468.
80
X. Ga 5,16-25.
81
82
X. CÑ Vaticanoâ II, Hieán cheá muïc vuï Gaudium et spes, 22: AAS 58 (1966) 1042-1044; Ibid.,
32: AAS 58 (1966) 1051; Ibid., 39: AAS 58 (1966) 1057; Ibid., 45: AAS 58 (1966) 1065-
1066; ÑGH Phaoloâ VI, Toâng huaán Evangelii nuntiandi, 31: AAS 68 (1976) 26-27.
83
X. Ga 17,17-20.
84
X. Mt 5,13-16; 6,24; 7,12-13.
III. “YÙ CHA THEÅ HIEÄN DÖÔÙI ÑAÁT CUÕNG NHÖ TREÂN TRÔØI”
“FIAT VOLUNTAS TUA, SICUT IN CAELO, ET IN TERRA”
851 2822. YÙ muoán cuûa Cha chuùng ta laø “moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø nhaän
bieát chaân lyù” (1 Tm 2,3-4). Ngaøi “kieân nhaãn… vì Ngaøi khoâng muoán
2196 cho ai phaûi dieät vong” (2 Pr 3,9) 85. Meänh leänh cuûa Ngaøi, goàm toùm
moïi meänh leänh khaùc, vaø dieãn taû taát caû yù muoán cuûa Ngaøi, laø chuùng
ta haõy yeâu thöông nhau nhö Ngaøi ñaõ yeâu thöông chuùng ta86.
59 2823. Thieân Chuùa “cho ta ñöôïc bieát thieân yù nhieäm maàu: thieân yù
naøy laø keá hoaïch yeâu thöông Ngaøi ñaõ ñònh töø tröôùc … laø quy tuï
muoân loaøi trong trôøi ñaát döôùi quyeàn moät thuû laõnh laø Ñöùc Kitoâ.
Cuõng trong Ñöùc Kitoâ, Thieân Chuùa laø Ñaáng laøm neân moïi söï theo
quyeát ñònh vaø yù muoán cuûa Ngaøi, ñaõ tieàn ñònh cho chuùng ta ñaây laøm
cô nghieäp rieâng theo keá hoaïch cuûa Ngaøi” (Ep 1,9-11). Vì theá chuùng
ta tha thieát caàu xin ñeå keá hoaïch laân tuaát naøy ñöôïc thöïc hieän troïn
veïn döôùi ñaát, nhö ñaõ ñöôïc thöïc hieän treân trôøi.
475 2824. YÙ Cha ñöôïc thöïc hieän moät caùch tuyeät haûo vaø moät laàn cho
maõi maõi, trong Ñöùc Kitoâ, vaø qua yù chí nhaân loaïi cuûa Ngöôøi. Khi
vaøo traàn gian, Chuùa Gieâsu ñaõ noùi: “Laïy Thieân Chuùa, naøy con ñaây,
con ñeán ñeå thöïc thi yù Ngaøi” (Dt 10,7)87. Chæ mình Chuùa Gieâsu môùi
612 coù theå noùi: “Toâi haèng laøm nhöõng ñieàu ñeïp yù Ngaøi” (Ga 8,29). Khi
caàu nguyeän trong côn haáp hoái, Ngöôøi hoaøn toaøn vaâng phuïc yù Cha:
“Xin ñöøng cho yù con theå hieän, maø laø yù Cha” (Lc 22,42)88. Vì vaäy,
Chuùa Gieâsu “ñaõ töï hieán vì toäi loãi chuùng ta, theo yù muoán cuûa Thieân
Chuùa” (Gl 1,4). “Theo yù ñoù, chuùng ta ñöôïc thaùnh hoùa nhôø Chuùa
Gieâsu Kitoâ ñaõ hieán daâng thaân mình laøm leã teá” (Dt 10,10).
2825. Chuùa Gieâsu, “daàu laø Con Thieân Chuùa, ñaõ phaûi traûi qua nhieàu
ñau khoå môùi hoïc ñöôïc theá naøo laø vaâng phuïc” (Dt 5,8), phöông chi
chuùng ta, laø nhöõng thuï taïo vaø laø toäi nhaân, ñaõ ñöôïc nhaän laøm nghóa
615 töû trong Ngöôøi. Chuùng ta caàu xin Chuùa Cha cho yù muoán cuûa chuùng
ta ñöôïc keát hôïp vôùi yù muoán cuûa Con Ngaøi, ñeå chu toaøn thaùnh yù cuûa
Cha, laø keá hoaïch cöùu ñoä haàu cho traàn gian ñöôïc soáng. Trong coâng
vieäc naøy, chuùng ta hoaøn toaøn baát löïc, nhöng nhôø keát hôïp vôùi Chuùa
Gieâsu vaø nhôø quyeàn naêng Thaùnh Thaàn cuûa Ngaøi, chuùng ta coù theå
phoù daâng cho Chuùa Cha yù muoán cuûa chuùng ta vaø quyeát ñònh choïn
ñieàu Con Ngaøi luoân luoân choïn: ñoù laø laøm ñieàu ñeïp loøng Cha89.
85
X. Mt 18,14.
86
X. Ga 13,34; 1 Ga 3; 4; Lc 10, 25-37.
87
X. Tv 40,8-9.
88
X. Ga 4,34; 5,30; 6,38.
89
X. Ga 8,29.
“Khi gaén boù vôùi Ñöùc Kitoâ, chuùng ta coù theå neân moät loøng trí vôùi
Ngöôøi, vaø nhôø ñoù thöïc thi yù muoán cuûa Ngöôøi ñeå, yù Chuùa ñaõ neân
troïn treân trôøi theá naøo, thì cuõng ñöôïc theå hieän döôùi ñaát nhö
vaäy”90.
“Haõy xem Chuùa Gieâsu Kitoâ daïy chuùng ta soáng khieâm toán nhö theá
naøo, khi Ngöôøi cho chuùng ta thaáy raèng nhaân ñöùc cuûa chuùng ta
khoâng chæ tuøy thuoäc coâng söùc cuûa mình nhöng coøn nhôø aân suûng
töø treân cao. Ngoaøi ra, Ngöôøi ra leänh cho moãi ngöôøi chuùng ta khi
caàu nguyeän, phaûi quan taâm ñeán toaøn theá giôùi. Vì Ngöôøi khoâng
daïy: ‘Xin cho yù Cha theå hieän’ nôi toâi hay nôi anh em, nhöng noùi
chung laø ôû moïi nôi ‘döôùi ñaát’, ñeå sai laàm bò loaïi boû vaø chaân lyù
ñöôïc gieo troàng, ñeå thoùi xaáu bò huûy dieät, nhaân ñöùc ñöôïc naûy nôû,
vaø nhö vaäy ‘döôùi ñaát’ khoâng coøn gì khaùc vôùi ‘treân trôøi’ nöõa”91.
2826. Nhôø caàu nguyeän, chuùng ta coù theå nhaän ra ñaâu laø yù Thieân
Chuùa92, vaø kieân nhaãn ñeå thi haønh yù Ngaøi93. Chuùa Gieâsu daïy chuùng
ta vaøo Nöôùc Trôøi, khoâng phaûi baèng lôøi leõ, nhöng baèng vieäc thi
haønh “yù muoán cuûa Cha Thaày laø Ñaáng ngöï treân trôøi” (Mt 7,21).
2827. “Ai laøm theo yù Thieân Chuùa, thì Ngaøi nhaäm lôøi keû aáy” 2611
(Ga 9,31)94. Lôøi caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh ñaït ñöôïc quyeàn naêng
nhö theá laø vì ñöôïc thöïc hieän trong Danh Thaùnh cuûa Chuùa Gieâsu,
nhaát laø trong Thaùnh Leã, vaø nhôø lôøi chuyeån caàu hieäp thoâng vôùi Meï
Thieân Chuùa95, vaø vôùi toaøn theå caùc Thaùnh, laø nhöõng vò “laøm ñeïp
loøng” Chuùa, bôûi vì caùc vò ñoù ñaõ khoâng muoán ñieàu gì khaùc ngoaøi
thaùnh yù Ngaøi:
“‘YÙ Cha theå hieän döôùi ñaát cuõng nhö treân trôøi’, chuùng ta coù theå
dieãn taû maø khoâng sôï sai nhö sau: YÙ Cha theå hieän trong Ñöùc
Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng con theá naøo, thì trong Hoäi Thaùnh cuõng
nhö vaäy; nhö trong Phu Quaân ñaõ chu toaøn thaùnh yù cuûa Cha theá
naøo, thì trong Hieàn Theâ ñaõ keát öôùc vôùi Ngöôøi cuõng nhö vaäy”96. 796
IV. “XIN CHA CHO CHUÙNG CON

HOÂM NAY LÖÔNG THÖÏC HAÈNG NGAØY”
“PANEM NOSTRUM COTIDIANUM DA NOBIS HODIE”
2828. “Xin Cha cho chuùng con”: ñeïp thay loøng tin töôûng cuûa con caùi 2778
troâng chôø Cha ban cho moïi söï: “Ngaøi cho maët trôøi cuûa Ngaøi moïc
90
OÂrigieâneâ, De oratione, 26, 3: GCS 3, 361 (PG 11, 501).
91
Thaùnh Gioan Kim Khaåu, In Matthaeum homilia 19, 5: PG 57, 280.
92
X. Rm 12,2; Ep 5,17.
93
X. Dt 10,36.
94
X. 1 Ga 5,14.
95
X. Lc 1,38.49.
96
leân soi saùng keû xaáu cuõng nhö ngöôøi toát, vaø cho möa xuoáng treân
ngöôøi coâng chính cuõng nhö keû baát chính” (Mt 5,45), Ngaøi cho taát caû
moïi sinh vaät “ñeán böõa cho aên” (Tv 104,27). Chuùa Gieâsu daïy chuùng
ta lôøi caàu xin naøy: ñaây laø lôøi toân vinh Cha chuùng ta, bôûi vì lôøi caàu
xin naøy nhaän bieát Cha laø Ñaáng quaù toát laønh, vöôït xa moïi loøng toát.
2829. “Xin Cha cho chuùng con” cuõng laø lôøi caàu xin trong tinh thaàn
Giao Öôùc: chuùng ta thuoäc veà Ngaøi vaø Ngaøi thuoäc veà chuùng ta, lo
cho chuùng ta. Nhöng töø “chuùng con” nhaän bieát Ngaøi laø Cha cuûa moïi
1939 ngöôøi neân chuùng ta caàu xin Cha cho moïi ngöôøi, trong tình lieân ñôùi
vôùi caùc nhu caàu vaø ñau khoå cuûa hoï.
2830. “Löông thöïc”: Chuùa Cha, Ñaáng ban söï soáng cho chuùng ta,
2633 khoâng leõ laïi khoâng ban nhöõng gì caàn thieát cho söï soáng, taát caû
nhöõng ñieàu thieän haûo “thích hôïp”, vaät chaát cuõng nhö tinh thaàn.
Trong Baøi giaûng treân nuùi, Chuùa Gieâsu nhaán maïnh ñeán loøng tín
thaùc con thaûo, cuøng coäng taùc vôùi söï quan phoøng cuûa Cha chuùng ta97.
Ngaøi khoâng muoán chuùng ta laøm bieáng98, nhöng muoán giaûi phoùng
chuùng ta khoûi moïi lo aâu vaø baän taâm. Ñoù laø söï phoù thaùc hieáu thaûo
cuûa con caùi Thieân Chuùa:
“Ñoái vôùi nhöõng ai tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa vaø söï coâng chính
cuûa Ngaøi, Ngaøi höùa ban cho hoï moïi ñieàu khaùc. Bôûi vì moïi söï ñeàu
thuoäc veà Thieân Chuùa, neân ai coù Thieân Chuùa thì seõ khoâng thieáu
227 thoán söï gì, neáu hoï khoâng thieáu vaéng Thieân Chuùa”99.
2831. Nhöng söï toàn taïi cuûa nhöõng ngöôøi ñang ñoùi côm baùnh cho
thaáy moät chieàu saâu khaùc cuûa lôøi caàu xin naøy. Thaûm kòch ñoùi khaùt
treân theá giôùi môøi goïi caùc Kitoâ höõu ñang caàu nguyeän trong chaân lyù,
phaûi coù traùch nhieäm höõu hieäu ñoái vôùi caùc anh em, trong caùch haønh
ñoäng caù nhaân cuûa hoï cuõng nhö trong söï lieân ñôùi cuûa hoï vôùi gia
ñình nhaân loaïi. Lôøi caàu xin naøy trong kinh Laïy Cha khoâng ñöôïc
taùch bieät vôùi caùc duï ngoân Anh Lazaroâ ngheøo khoù100 vaø Cuoäc Phaùn
1038 Xeùt Chung101.
2832. Nhö men trong boät, söï môùi meû cuûa Nöôùc Chuùa phaûi laøm “daäy
1928 men” traùi ñaát baèng Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ102. Ñieàu naøy phaûi ñöôïc
toû hieän baèng vieäc thieát laäp coâng baèng trong caùc töông quan caù
nhaân vaø xaõ hoäi, kinh teá vaø quoác teá, maø ñöøng bao giôø queân raèng
khoâng theå coù cô caáu xaõ hoäi coâng baèng neáu khoâng coù nhöõng con
ngöôøi muoán soáng coâng baèng.
97
X. Mt 6,25-34.
98
X. 2 Tx 3,6-13.
99
100
X. Lc 16,19-31.
101
X. Mt 25,31-46.
102
X. CÑ Vaticanoâ II, Saéc leänh Apostolicam actuositatem, 5: AAS 58 (1966) 842.
2833. Ñoái töôïng caàu xin laø löông thöïc cuûa “chuùng con”: “moät” ñieàu 2790, 2546
cho “taát caû”. Tinh thaàn khoù ngheøo theo caùc moái phuùc laø nhaân ñöùc
chia seû: noù thuùc ñaåy thoâng chia vaø phaân phaùt nhöõng cuûa caûi vaät
chaát cuõng nhö tinh thaàn, khoâng vì cöôõng baùch nhöng do tình yeâu,
ngoõ haàu söï dö thöøa cuûa ngöôøi naøy buø ñaép söï tuùng thieáu cuûa nhöõng
ngöôøi khaùc103.
2834. “Caàu nguyeän vaø laøm vieäc”104. “Anh em haõy caàu nguyeän nhö
theå taát caû tuyø thuoäc vaøo Thieân Chuùa, vaø haõy laøm vieäc nhö theå taát 2428
caû tuyø thuoäc vaøo anh em”105. Caû khi chuùng ta ñaõ hoaøn taát coâng vieäc
cuûa mình, löông thöïc vaãn laø moät hoàng aân cuûa Cha chuùng ta; ñeïp
thay vieäc caàu xin Ngaøi vaø taï ôn Ngaøi veà löông thöïc ñoù. Ñoù laø yù
nghóa cuûa kinh chuùc laønh böõa aên trong gia ñình Kitoâ giaùo.
2835. Lôøi caàu xin naøy vaø traùch nhieäm keøm theo, cuõng coù giaù trò ñoái
vôùi moät naïn ñoùi khaùc khieán cho con ngöôøi phaûi dieät vong: “Ngöôøi
ta soáng khoâng chæ nhôø côm baùnh, nhöng coøn soáng nhôø moïi lôøi
mieäng Thieân Chuùa phaùn ra” (Mt 4,4)106, nghóa laø nhôø Lôøi vaø Thaàn
Khí cuûa Thieân Chuùa. Caùc Kitoâ höõu phaûi vaän duïng moïi noã löïc cuûa
mình ñeå “nhöõng ngöôøi ngheøo khoù ñöôïc loan baùo Tin Möøng”. Treân
traùi ñaát coøn nhöõng ngöôøi ñoùi khaùt, “khoâng phaûi ñoùi baùnh aên, cuõng 2443
khoâng phaûi khaùt nöôùc uoáng, maø laø ñoùi khaùt ñöôïc nghe Lôøi Chuùa”
(Am 8,11). Vì theá, yù nghóa ñaëc thuø Kitoâ giaùo cuûa lôøi caàu xin thöù tö
naøy lieân quan ñeán Baùnh tröôøng sinh: ñoù laø Lôøi Chuùa ñöôïc ñoùn
nhaän trong ñöùc tin, laø Mình Thaùnh Chuùa Kitoâ ñöôïc laõnh nhaän 1384
trong bí tích Thaùnh Theå107.
2836. “Hoâm nay” cuõng laø kieåu noùi bieåu loä söï phoù thaùc. Chuùa daïy 1165
chuùng ta ñieàu naøy108; chöù chuùng ta khoâng theå saùng cheá ra. Ñaëc bieät
khi noùi ñeán Lôøi Chuùa vaø Mình Thaùnh cuûa Con Ngaøi, töø “hoâm nay”
khoâng chæ noùi ñeán hieän taïi cuûa thôøi gian choùng qua, maø coøn laø
ngaøy “Hoâm nay” cuûa Thieân Chuùa:
“Neáu moãi ngaøy baïn laõnh nhaän löông thöïc, thì moãi ngaøy ñeàu laø
ngaøy hoâm nay cho baïn. Neáu Ñöùc Kitoâ hoâm nay laø cuûa baïn, thì
moãi ngaøy Ngöôøi soáng laïi cho baïn. Laøm sao laïi nhö theá ñöôïc?
‘Con laø con cuûa Cha, ngaøy hoâm nay Cha ñaõ sinh ra con’ (Tv 2,7).
Vì vaäy, Ngaøy Hoâm Nay laø khi Ñöùc Kitoâ soáng laïi”109.
103
X. 2 Cr 8,1-15.
104
E traditione benedictina. X. Thaùnh Beâneâñictoâ, Regula, 20: CSEL 75, 75-76 (PL 66, 479-
480); Ibid., 48: CSEL 75, 114-119 (PL 66, 703-704).
105
Caâu noùi ñöôïc coi laø cuûa thaùnh Inhaxioâ Loyola; x. Petrus de Ribadeneyra, Tractus de modo
gubernandi sancti Ignatii, c. 6, 14: MHSI 85, 631.
106
X. Ñnl 8,3.
107
X. Ga 6,26-58.
108
X. Mt 6,34; Xh 16,19.
109
2659 2837. “Haèng ngaøy”. Taân Öôùc khoâng söû duïng töø “haèng ngaøy”
(eùpiousios) ôû choã naøo khaùc. Theo nghóa thôøi gian, töø naøy laø söï laëp
laïi töø “hoâm nay” theo kieåu sö phaïm110, ñeå daïy chuùng ta phoù thaùc
2633 caùch trieät ñeå. Theo nghóa phaåm chaát, töø naøy coù nghóa laø ñieàu caàn
thieát cho söï soáng vaø, hieåu roäng hôn, moïi ñieàu thieän haûo ñuû ñeå toàn
taïi111. Theo nghóa vaên töï (eùpi-ousios: “super-substantiale”, vöôït treân
1405 ñieàu coát thieát), töø naøy tröïc tieáp noùi ñeán Baùnh tröôøng sinh, laø Mình
Thaùnh Chuùa Kitoâ, “phöông döôïc tröôøng sinh”112, maø neáu khoâng coù
löông thöïc naøy, chuùng ta seõ khoâng coù söï soáng nôi mình113. Sau
cuøng, keát hôïp vôùi ñieàu ñaõ noùi treân, yù nghóa thieân quoác laø roõ raøng:
1166 “ngaøy” laø ngaøy cuûa Chuùa, ngaøy cuûa Baøn tieäc Nöôùc Trôøi, maø bí tích
Thaùnh Theå laø moät söï tham döï tröôùc, nhö neám tröôùc Nöôùc Trôøi
ñang ñeán. Chính vì vaäy, phuïng vuï Thaùnh Theå phaûi ñöôïc cöû haønh
“haèng ngaøy”.
1389 “Vaäy Thaùnh Theå laø löông thöïc haèng ngaøy cuûa chuùng ta…. Ñaëc
tính cuûa löông thöïc thaàn thieâng naøy laø söï hôïp nhaát, ñeå moät khi
ñöôïc keát hôïp trong Mình Thaùnh Ngöôøi, trôû neân caùc chi theå cuûa
Ngöôøi, chuùng ta trôû thaønh ñieàu chuùng ta laõnh nhaän…. Vaø löông
thöïc haèng ngaøy laø khi anh em nghe caùc baøi ñoïc moãi ngaøy ôû nhaø
thôø; löông thöïc haèng ngaøy laø khi anh em nghe vaø haùt caùc thaùnh
thi. Bôûi vì nhöõng ñieàu ñoù laø caàn thieát cho cuoäc löõ haønh cuûa
chuùng ta”114.
“Cha treân trôøi thuùc duïc chuùng ta laø, vôùi tö caùch laø con caùi bôûi
trôøi, chuùng ta haõy caàu xin Baùnh bôûi trôøi115. Ñöùc Kitoâ ‘chính
Ngöôøi laø taám baùnh ñöôïc gieo troàng trong loøng Ñöùc Trinh Nöõ, daäy
men trong xaùc phaøm, laøm thaønh baùnh trong cuoäc khoå naïn, naáu
nöôùng trong loø huyeät moä, löu giöõ trong caùc nhaø thôø, ñöôïc daâng
leân treân caùc baøn thôø, haèng ngaøy cung caáp löông thöïc bôûi trôøi cho
caùc tín höõu’”116.
V. “VAØ THA NÔÏ CHUÙNG CON

NHÖ CHUÙNG CON CUÕNG THA KEÛ COÙ NÔÏ CHUÙNG CON”
“DIMITTE NOBIS DEBITA NOSTRA,
SICUT ET NOS DIMITTIMUS DEBITORIBUS NOSTRIS”
1425 2838. Lôøi caàu xin naøy thaät laï luøng. Neáu chæ coù phaàn ñaàu - “xin tha
nôï chuùng con” -, lôøi xin naøy coù theå ñaõ tieàm aån trong ba lôøi nguyeän
110
X. Xh 16,19-21.
111
X. 1 Tm 6,8.
112
113
X. Ga 6,53-56.
114
Thaùnh Augustinoâ, Sermo 57, 7, 7: PL 38, 389-390.
115
X. Ga 6,51.
116
Thaùnh Pheâroâ Kim Ngoân, Sermo 67, 7: CCL 24A, 404-405 (PL 52, 402).
ñaàu cuûa Lôøi Kinh Chuùa daïy, bôûi vì hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ laø “ñeå tha 1933
thöù toäi loãi”. Tuy nhieân, theo phaàn hai cuûa caâu, lôøi caàu xin cuûa
chuùng ta seõ khoâng ñöôïc nhaäm lôøi neáu tröôùc ñoù chuùng ta khoâng ñaùp 2631
öùng moät ñoøi buoäc cuûa noù. Lôøi caàu xin cuûa chuùng ta höôùng ñeán töông
lai; lôøi ñaùp öùng cuûa chuùng ta phaûi ñi tröôùc; noái keát hai phaàn cuûa lôøi
caàu xin laø töø “nhö”.
“vaø tha nôï chuùng con…”

2839. Vôùi loøng phoù thaùc baïo daïn, chuùng ta ñaõ baét ñaàu caàu nguyeän
vôùi Cha chuùng ta. Khi nguyeän xin Ngaøi cho Danh Ngaøi caû saùng,
chuùng ta ñaõ xin Ngaøi luoân thaùnh hoaù chuùng ta hôn nöõa. Nhöng, duø 1425
ñaõ maëc chieác aùo Röûa Toäi, chuùng ta vaãn khoâng ngöøng phaïm toäi, vaø
quay löng laïi vôùi Thieân Chuùa. Giôø ñaây, trong lôøi caàu xin môùi naøy,
chuùng ta trôû laïi vôùi Ngaøi, nhö ñöùa con hoang ñaøng117, vaø thuù nhaän
mình laø toäi nhaân tröôùc maët Ngaøi, nhö ngöôøi thu thueá118. Lôøi caàu 1439
xin cuûa chuùng ta baét ñaàu baèng “vieäc xöng thuù”, qua ñoù chuùng ta vöøa
thuù nhaän söï khoán cuøng cuûa chuùng ta, vaø ñoàng thôøi, vöøa tuyeân xöng
loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi. Nieàm hy voïng cuûa chuùng ta thaät vöõng
chaéc, bôûi vì, trong Con cuûa Ngaøi, “chuùng ta ñöôïc ôn cöùu chuoäc, ñöôïc
thöù tha toäi loãi” (Cl 1,14) 119. Chuùng ta gaëp ñöôïc daáu chæ höõu hieäu vaø 1422
chaéc chaén veà ôn tha thöù cuûa Ngaøi trong caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh
Ngaøi120.
2840. Tuy nhieân, coù ñieàu thaät ñaùng sôï, laø nguoàn ôn thöông xoùt naøy
cuûa Thieân Chuùa khoâng theå thaám nhaäp vaøo traùi tim chuùng ta, moät
khi chuùng ta khoâng tha thöù cho nhöõng ngöôøi xuùc phaïm ñeán chuùng
ta. Tình yeâu, cuõng nhö Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, khoâng theå phaân chia
ñöôïc: chuùng ta khoâng theå yeâu meán Thieân Chuùa maø chuùng ta khoâng
thaáy, neáu chuùng ta khoâng yeâu meán anh em, chò em maø chuùng ta
ñang thaáy121. Khi töø choái tha thöù cho anh chò em mình, loøng chuùng
ta ñoùng laïi vaø söï chai ñaù cuûa coõi loøng khieán tình yeâu tha thöù cuûa
Cha khoâng theå thaám nhaäp vaøo ñöôïc; trong vieäc xöng thuù toäi loãi cuûa 1864
mình, loøng chuùng ta môùi môû ra cho aân suûng cuûa Ngaøi.
2841. Lôøi caàu xin naøy heát söùc quan troïng, ñeán noãi ñaây laø lôøi caàu
xin duy nhaát maø Chuùa phaûi nhaéc laïi vaø trieån khai theâm trong Baøi
giaûng treân nuùi122. Con ngöôøi baát löïc tröôùc ñoøi hoûi quan troïng naøy
cuûa maàu nhieäm giao öôùc. “Nhöng ñoái vôùi Thieân Chuùa, thì moïi söï
ñeàu coù theå ñöôïc” (Mt 19,26).
117
X. Lc 15,11-32.
118
X. Lc 18,13.
119
X. Ep 1,7.
120
X. Mt 26,28; Ga 20,23.
121
X. 1 Ga 4,20.
122
X. Mt 5,23-34; 6,14-15; Mc 11,25.
“… nhö chuùng con cuõng tha keû coù nôï chuùng con”
2842. Töø “nhö” ôû ñaây khoâng phaûi laø tröôøng hôïp duy nhaát trong
giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu: “Anh em haõy neân hoaøn thieän nhö Cha
anh em treân trôøi laø Ñaáng hoaøn thieän” (Mt 5,48); “Anh em haõy coù
loøng nhaân töø nhö Cha anh em laø Ñaáng nhaân töø” (Lc 6,36); “Thaày
ban cho anh em moät ñieàu raên môùi laø anh em haõy yeâu thöông nhau;
anh em haõy yeâu thöông nhau nhö Thaày ñaõ yeâu thöông anh em”
(Ga 13,34). Chuùng ta khoâng theå tuaân giöõ ñieàu raên cuûa Chuùa, neáu
chæ baét chöôùc maãu göông cuûa Chuùa theo daùng veû beân ngoaøi. Vaán ñeà
521 ôû ñaây laø phaûi tham döï moät caùch soáng ñoäng vaø “taän ñaùy loøng” vaøo
söï thaùnh thieän, vaøo loøng thöông xoùt, vaøo tình yeâu cuûa Thieân Chuùa
chuùng ta. Chæ coù Thaàn Khí, “nhôø Ngaøi maø chuùng ta soáng” (Gl 5,25),
môùi coù theå laøm cho chuùng ta coù ñöôïc nhöõng taâm tình nhö Ñöùc Kitoâ
Gieâsu ñaõ coù123. Luùc ñoù hai vieäc tha thöù coù theå trôû neân moät, nghóa
laø, “bieát tha thöù cho nhau nhö Thieân Chuùa ñaõ tha thöù cho anh em
trong Ñöùc Kitoâ” (Ep 4,32).
2843. Nhö theá, nhöõng lôøi Chuùa daïy veà tha thöù, nghóa laø veà thöù
tình yeâu “yeâu ñeán taän cuøng cuûa tình yeâu” 124 laø moät thöïc taïi soáng
ñoäng. Duï ngoân veà ngöôøi ñaày tôù khoâng bieát thöông xoùt, keát thuùc
giaùo huaán cuûa Chuùa veà coäng ñoaøn giaùo hoäi125, ñöôïc keát thuùc baèng
lôøi naøy: “AÁy vaäy, Cha cuûa Thaày ôû treân trôøi cuõng seõ ñoái xöû vôùi anh
em nhö theá, neáu moãi ngöôøi trong anh em khoâng heát loøng tha thöù
368 cho anh em mình”. Thaät vaäy, ôû ñoù, ôû “taän ñaùy loøng”, maø moïi söï bò
caàm buoäc hay ñöôïc thaùo côûi. Vieäc khoâng caûm thaáy hay queân ñi söï
xuùc phaïm khoâng tuyø thuoäc khaû naêng chuùng ta; nhöng moät khi traùi
tim bieát töï hieán cho Chuùa Thaùnh Thaàn seõ bieát bieán ñoåi thöông ñau
thaønh loøng thöông xoùt, vaø thanh luyeän kyù öùc baèng caùch bieán ñoåi söï
xuùc phaïm thaønh lôøi chuyeån caàu.
2262 2844. Kinh nguyeän Kitoâ giaùo ñi ñeán choã tha thöù cho keû thuø126. Lôøi
caàu nguyeän bieán ñoåi ngöôøi moân ñeä baèng caùch laøm cho hoï neân ñoàng
hình ñoàng daïng vôùi Thaày cuûa mình. Tha thöù laø moät toät ñænh cuûa
kinh nguyeän Kitoâ giaùo; chæ traùi tim naøo hoaø ñieäu vôùi loøng traéc aån
cuûa Chuùa môùi coù theå ñoùn nhaän hoàng aân caàu nguyeän. Tha thöù coøn
minh chöùng raèng, trong theá giôùi naøy, tình yeâu maïnh hôn toäi loãi.
Caùc vò töû ñaïo, trong quaù khöù cuõng nhö hieän taïi, ñeàu laøm chöùng cho
Chuùa Gieâsu veà ñieàu naøy. Tha thöù laø ñieàu kieän caên baûn cho söï hoøa
123
X. Pl 2,1.5.
124
X. Ga 13,1.
125
X. Mt 18,23-35.
126
X. Mt 5,43-44.
giaûi giöõa con caùi Thieân Chuùa vôùi Cha cuûa hoï127 vaø giöõa con ngöôøi
vôùi nhau128.
2845. Vieäc tha thöù töï baûn chaát mang tính thaàn linh naøy khoâng coù 1441
giôùi haïn cuõng nhö möùc ñoä129. Neáu ñeà caäp ñeán “nhöõng xuùc phaïm” (laø
“toäi” theo Lc 11,4 hoaëc “nôï” theo Mt 6,12), thì thaät söï moïi ngöôøi
chuùng ta luoân luoân laø nhöõng keû maéc nôï: “Anh em ñöøng maéc nôï gì
ai, ngoaøi moùn nôï töông thaân töông aùi” (Rm 13,8). Söï hieäp thoâng
cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh laø nguoàn maïch vaø quy luaät chaân lyù cuûa baát
cöù töông quan naøo130. Chuùng ta phaûi soáng söï hieäp thoâng ñoù trong
caàu nguyeän, ñaëc bieät laø trong bí tích Thaùnh Theå131:
“Thieân Chuùa khoâng nhaän teá phaåm cuûa nhöõng keû gaây baát hoaø, vaø
Ngaøi truyeàn hoï haõy rôøi boû baøn thôø, vaø ñi laøm hoaø vôùi anh em
tröôùc ñaõ, ngoõ haàu coù theå giao hoaø vôùi Thieân Chuùa baèng nhöõng
lôøi naøi xin an bình. Hy leã ñeïp loøng Chuùa hôn caû laø söï bình an
cuûa chuùng ta, söï hoaø thuaän, tình ñoaøn keát cuûa ñoaøn daân trong söï
hôïp nhaát cuûa Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn”132.
VI. “XIN CHÔÙ ÑEÅ CHUÙNG CON SA CHÖÔÙC CAÙM DOÃ”

“NE NOS INDUCAS IN TENTATIONEM”
2846. Lôøi caàu xin naøy xuaát phaùt töø ñieàu tröôùc, vì toäi loãi cuûa chuùng
ta laø keát quaû cuûa söï öng theo caùm doã. Chuùng ta xin Cha chuùng ta
ñöøng “daãn” chuùng ta vaøo côn caùm doã. Khoù maø dòch kieåu noùi Hy laïp
baèng moät töø: Noù coù nghóa laø “ñöøng cho pheùp böôùc vaøo” 133, “ñöøng ñeå 164
chuùng con sa chöôùc caùm doã”. “Thieân Chuùa khoâng theå bò caùm doã laøm
ñieàu xaáu, vaø chính Ngaøi cuõng khoâng caùm doã ai” (Gc 1,13), traùi laïi,
Ngaøi muoán giaûi thoaùt chuùng ta khoûi côn caùm doã. Chuùng ta caàu xin
Ngaøi ñöøng ñeå ta ñi vaøo con ñöôøng daãn ñeán toäi loãi. Chuùng ta ñang ôû
trong cuoäc chieán ñaáu “giöõa xaùc thòt vaø Thaàn Khí”. Lôøi caàu xin naøy
khaån caàu Thaàn Khí cho chuùng ta bieát phaân ñònh vaø coù söùc maïnh. 2516
2847. Chuùa Thaùnh Thaàn giuùp chuùng ta bieát phaân ñònh ñaâu laø thöû
thaùch, voán caàn thieát ñeå con ngöôøi noäi taâm taêng tröôûng134 vaø nhaèm
“thöû thaùch nhaân ñöùc”135, vaø ñaâu laø caùm doã daãn ñeán toäi loãi vaø söï
cheát136. Chuùng ta coøn phaûi bieát phaân ñònh giöõa “bò caùm doã” vaø 2284
127
X. 2 Cr 5,18-21.
128
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Dives in misericordia, 14: AAS 72 (1980) 1221-1228.
129
X. Mt 18,21-22; Lc 17,3-4.
130
X. 1 Ga 3,19-24.
131
X. Mt 5,23-24.
132
Thaùnh Cyprianoâ, De dominica Oratione, 23: CCL 3A, 105 (PL 4, 535-536).
133
X. Mt 26,41.
134
X. Lc 8,13-15; Cv 14,22; 2 Tm 3,12.
135
X. Rm 5,3-5.
136
X. Gc 1,14-15.
“thuaän theo” côn caùm doã. Cuoái cuøng, phaân ñònh vaïch traàn söï doái
traù cuûa chöôùc caùm doã: beà ngoaøi, ñoái töôïng coù veû “ngon, troâng ñeïp
maét vaø ñaùng quyù” (St 3,6), nhöng thaät söï, keát quaû cuûa noù laø söï
cheát.
“Thieân Chuùa khoâng muoán aùp ñaët ñieàu toát cho ai, nhöng muoán hoï
töï nguyeän…. Hôn nöõa, caùm doã cuõng coù caùi lôïi. Ngoaïi tröø Thieân
Chuùa, khoâng ai bieát ñöôïc nhöõng gì taâm hoàn chuùng ta ñaõ laõnh
nhaän, keå caû chính chuùng ta, nhöõng ñieàu ñoù ñöôïc boäc loä ra nhôø
caùc côn caùm doã, keûo chuùng ta vaãn khoâng bieát mình caùch ñuùng
nghóa, nhöng khi ñaõ bieát mình, chuùng ta seõ nhaän ra tình traïng
teä haïi cuûa mình, vaø chuùng ta phaûi taï ôn Chuùa vì nhöõng ôn laønh,
ñöôïc boäc loä ra cho chuùng ta nhôø caùc côn caùm doã”137.
2848. Ñeå khoûi sa chöôùc caùm doã, caàn phaûi coù moät söï cöông quyeát
cuûa traùi tim. “Kho taøng cuûa anh ôû ñaâu thì loøng anh ôû ñoù…. Khoâng ai
coù theå laøm toâi hai chuû” (Mt 6,21.24). “Neáu chuùng ta soáng nhôø Thaàn
Khí, thì cuõng haõy nhôø Thaàn Khí maø tieán böôùc” (Gl 5,25). Trong
1808 vieäc “thuaän theo” Chuùa Thaùnh Thaàn nhö vaäy, Chuùa Cha seõ ban cho
chuùng ta söùc maïnh. “Khoâng moät caùm doã naøo ñaõ xaûy ra cho anh em
maø laïi vöôït quaù söùc loaøi ngöôøi. Thieân Chuùa laø Ñaáng trung tín: Ngaøi
seõ khoâng ñeå anh em bò caùm doã quaù söùc; nhöng khi ñeå anh em bò
caùm doã, Ngaøi seõ cho keát thuùc toát ñeïp, ñeå anh em coù söùc chòu ñöïng”
(1 Cr 10,13).
2849. Caàn phaûi caàu nguyeän thì môùi coù theå chieán ñaáu vaø chieán
thaéng ñöôïc. Chính nhôø vieäc caàu nguyeän maø Chuùa Gieâsu chieán
thaéng teân Caùm doã ngay töø buoåi ñaàu138, vaø trong cuoäc chieán cuoái
540, 612 cuøng khi haáp hoái139. Trong lôøi caàu xin naøy daâng leân Chuùa Cha, Ñöùc
2612 Kitoâ keát hôïp chuùng ta vaøo cuoäc chieán ñaáu vaø côn haáp hoái cuûa
Ngöôøi. Taâm hoàn phaûi tænh thöùc, hieäp thoâng vôùi söï tænh thöùc cuûa
Ngöôøi, laø ñieàu khoâng ngöøng ñöôïc nhaéc ñi nhaéc laïi140. Söï tænh thöùc
laø “keû canh giöõ traùi tim” vaø Chuùa Gieâsu xin Cha Ngöôøi gìn giöõ
chuùng ta trong Danh Cha141. Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ngöøng haønh
ñoäng, ñeå giuùp chuùng ta tænh thöùc142. Lôøi caàu xin naøy mang ñaày yù
nghóa bi thaûm khi nghó ñeán côn caùm doã cuoái cuøng cuûa cuoäc giao
162 tranh treân ñôøi naøy; lôøi caàu xin naøy xin ôn beàn ñoã ñeán cuøng. “Ñaây,
Ta ñeán nhö keû troäm. Phuùc thay keû ñang canh thöùc” (Kh 16,15).
137
OÂrigieâneâ, De oratione, 29, 15 et 17: GCS 3, 390-391 (PG 11, 541-544).
138
X. Mt 4,1-11.
139
X. Mt 26,36-44.
140
X. Mc 13,9.23.33-37; 14,38; Lc 12,35-40.
141
X. Ga 17,11.
142
X. 1 Cr 16,13; Cl 4,2; 1 Tx 5,6; 1 Pr 5,8.
VII. “NHÖNG CÖÙU CHUÙNG CON CHO KHOÛI SÖÏ DÖÕ”

“SED LIBERA NOS A MALO”
2850. Lôøi caàu xin cuoái cuøng daâng leân Chuùa Cha cuõng ñöôïc bao haøm
trong lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu: “Con khoâng xin Cha caát hoï
khoûi theá gian, nhöng xin Cha gìn giöõ hoï khoûi aùc thaàn” (Ga 17,15).
Lôøi caàu xin naøy lieân heä ñeán chuùng ta, caùch rieâng ñeán töøng ngöôøi,
nhöng bao giôø cuõng laø “chuùng con” ñang caàu nguyeän, trong söï hieäp
thoâng vôùi toaøn Hoäi Thaùnh, ñeå caàu cho toaøn theå gia ñình nhaân loaïi
ñöôïc giaûi thoaùt. Lôøi Kinh Chuùa daïy khoâng ngöøng môû ra cho chuùng
ta caùc chieàu kích cuûa nhieäm cuïc cöùu ñoä. Vieäc lieân keát cuûa chuùng ta
vôùi nhau trong thaûm traïng toäi loãi vaø söï cheát ñöôïc bieán ñoåi thaønh
söï lieân ñôùi trong Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, trong maàu nhieäm “caùc Thaùnh 309
thoâng coâng”143.
2851. Trong lôøi caàu xin naøy, Söï Döõ khoâng phaûi laø moät ñieàu tröøu
töôïng naøo ñoù, nhöng laø moät caù vò, laø Satan, laø AÙc thaàn, laø thieân
thaàn ñaõ choáng laïi Thieân Chuùa. Ma quyû (tieáng Hy laïp laø Dia-bolos) 391
laø “keû phaù ngang” keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa vaø “coâng trình cöùu ñoä”
cuûa Ngaøi ñöôïc thöïc hieän trong Ñöùc Kitoâ.
2852. Ma quyû “ngay töø ñaàu ñaõ laø teân saùt nhaân… laø keû noùi doái vaø laø
cha söï gian doái” (Ga 8,44), “laø Satan, teân chuyeân meâ hoaëc toaøn theå
thieân haï” (Kh 12,9). Vì noù maø toäi loãi vaø söï cheát ñaõ xaâm nhaäp traàn
gian vaø nhôø noù vónh vieãn bò ñaùnh baïi, maø toaøn theå thuï taïo ñaõ
“ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caûnh hö naùt vì toäi loãi vaø söï cheát”144. “Chuùng
ta bieát raèng phaøm ai ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa sinh ra, ngöôøi ñoù khoâng
phaïm toäi; nhöng coù Ñaáng Thieân Chuùa ñaõ sinh ra giöõ gìn ngöôøi aáy,
vaø AÙc thaàn khoâng ñuïng ñeán ngöôøi aáy ñöôïc. Chuùng ta bieát raèng
chuùng ta thuoäc veà Thieân Chuùa, coøn taát caû theá gian ñeàu naèm döôùi
aùch thoáng trò cuûa AÙc thaàn” (1 Ga 5,18-19):
“Chuùa quyeàn naêng, Ñaáng taåy saïch toäi loãi vaø tha thöù caùc loãi laàm
cuûa baïn, Ngaøi che chôû vaø gìn giöõ baïn choáng laïi caùc möu moâ cuûa
keû thuø laø ma quyû, ñeå keû thuø, voán coù thoùi quen gaây neân laàm loãi,
khoâng laøm baïn ngaïc nhieân. Nhöng ai phoù mình cho Thieân Chuùa
thì khoâng sôï ma quyû, bôûi vì ‘coù Thieân Chuùa beânh ñôõ chuùng ta, ai
coøn choáng laïi ñöôïc chuùng ta?’ (Rm 8,31)”145.
2853. Cuoäc chieán thaéng treân “thuû laõnh theá gian naøy”146 ñaõ hoaøn 677
taát, moät laàn cho maõi maõi, vaøo Giôø Chuùa Gieâsu töï nguyeän noäp mình
143
X. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Reconciliatio et paenitentia, 16: AAS 77 (1985) 214-
215..
144
Kinh nguyeän Thaùnh Theå IV, 123: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis
1970) 471.
145
Thaùnh Ambroâsioâ, De sacramentis, 5, 30: CSEL 73, 71-72 (PL 16, 454).
146
X. Ga 14,30.
chòu cheát ñeå ban cho chuùng ta söï soáng cuûa Ngöôøi. Ñoù laø luùc phaùn
xeùt theá gian naøy vaø thuû laõnh theá gian naøy “bò toáng ra ngoaøi” 147.
490 Haén “ñuoåi baét ngöôøi Phuï Nöõ” (Kh 12,13)148, nhöng khoâng baét ñöôïc
Baø; Baø laø Evaø môùi, “ñaày aân suûng” cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñöôïc gìn
giöõ khoûi toäi loãi vaø söï hö naùt cuûa caùi cheát (Söï Voâ nhieãm nguyeân toäi
972 vaø Leân trôøi cuûa Meï raát thaùnh cuûa Thieân Chuùa, Ñöùc Maria troïn ñôøi
ñoàng trinh). “Con Maõng Xaø noåi giaän vôùi ngöôøi Phuï Nöõ vaø ñi giao
chieán vôùi nhöõng ngöôøi coøn laïi trong doøng doõi baø” (Kh 12,17). Vì
theá, Thaàn Khí vaø Hoäi Thaùnh caàu nguyeän: “Laïy Chuùa Gieâsu, xin
ngöï ñeán” (Kh 22,17.20), bôûi vì khi Ngöôøi ngöï ñeán, Ngöôøi seõ giaûi
thoaùt chuùng ta khoûi AÙc thaàn.
2854. Khi xin ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc thaàn, chuùng ta cuõng xin ñöôïc
cöùu khoûi moïi söï döõ trong hieän taïi, quaù khöù, vaø töông lai, do ma quyû
laø thuû phaïm hay keû chuû möu. Trong lôøi caàu xin cuoái cuøng naøy, Hoäi
Thaùnh mang ñeán tröôùc Chuùa Cha moïi noãi khoán cuøng cuûa traàn gian.
Cuøng vôùi ôn ñöôïc giaûi thoaùt khoûi moïi söï döõ ñang ñeø neùn nhaân loaïi,
Hoäi Thaùnh naøi xin hoàng aân quyù giaù laø söï bình an vaø ôn beàn ñoã
2632 mong ñôïi ngaøy trôû laïi cuûa Ñöùc Kitoâ. Khi caàu nguyeän nhö theá, Hoäi
Thaùnh, trong söï khieâm toán cuûa ñöùc tin, tieàn döï söï quy tuï moïi ngöôøi
vaø moïi söï trong Ñaáng naêém “chìa khoùa cuûa Töû thaàn vaø AÂm phuû”
(Kh 1,18), “Ñaáng hieän coù, ñaõ coù vaø ñang ñeán, laø Ñaáng Toaøn Naêng”
(Kh 1,8)149.
“Laïy Chuùa, xin cöùu chuùng con khoûi moïi söï döõ, xin ñoaùi thöông
cho nhöõng ngaøy chuùng con ñang soáng ñöôïc bình an. Nhôø Chuùa
roäng loøng thöông cöùu giuùp, chuùng con seõ luoân luoân thoaùt khoûi toäi
loãi, vaø ñöôïc an toaøn khoûi moïi bieán loaïn, ñang khi chuùng con
mong ñôïi nieàm hy voïng hoàng phuùc, vaø ngaøy trôû laïi cuûa Chuùa
1041 Gieâsu Kitoâ, Ñaáng Cöùu Ñoä chuùng con”150.
VINH TUÏNG CA KEÁT THUÙC

DOXOLOGIA FINALIS
2760 2855. Vinh tuïng ca "Vì vöông quyeàn, uy löïc vaø vinh quang laø cuûa
Chuùa ñeán muoân ñôøi” ñeå keát thuùc, laáy laïi ba lôøi caàu xin ñaàu tieân
daâng leân Cha chuùng ta: vinh quang cuûa Danh Ngaøi, vöông quyeàn
cuûa Nöôùc Ngaøi, vaø uy löïc cuûa YÙ ñònh cöùu ñoä cuûa Ngaøi. Nhöng vieäc
laëp laïi naøy mang hình thöùc thôø laïy vaø taï ôn, nhö trong phuïng vuï
treân trôøi151. Thuû laõnh theá gian naøy ñaõ töï gaùn cho mình moät caùch
147
X. Ga 12,31; Kh 12,10.
148
X. Kh 12,13-16.
149
X. Kh 1,4.
150
Nghi thöùc hieäp leã: Saùch Leã Roâma, editio typica (Typis Polyglottis Vaticanis 1970) 472.
151
X. Kh 1,6; 4,11; 5,13.
doái traù ba töôùc hieäu ñoù veà vöông quyeàn, uy löïc vaø vinh quang152.
Ñöùc Kitoâ, laø Chuùa, ñaõ hoaøn traû caùc töôùc hieäu ñoù laïi cho Cha Ngöôøi
cuõng laø Cha chuùng ta, cho ñeán khi Ngöôøi giao traû Nöôùc Ngöôøi cho
Cha, luùc maàu nhieäm cöùu ñoä seõ ñöôïc hoaøn taát vónh vieãn, vaø “Thieân
Chuùa coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi”153.
2856. “Vaøo cuoái kinh, baïn thöa ‘Amen’, coù nghóa laø ‘Mong ñöôïc nhö 1061-1065
vaäy’154, vôùi töø Amen ñoù, baïn ñoùng aán moïi ñieàu chöùa ñöïng trong lôøi
kinh naøy maø Thieân Chuùa ñaõ truyeàn daïy”155.
TOÙM LÖÔÏC
2857. Trong kinh Laïy Cha, ba lôøi caàu xin ñaàu höôùng veà Vinh
Quang cuûa Chuùa Cha: Danh Cha caû saùng, Nöôùc Cha trò ñeán, YÙ Cha
theå hieän. Boán lôøi caàu xin sau trình leân Ngaøi nhöõng öôùc voïng cuûa
chuùng ta: caùc lôøi caàu xin naøy xoay quanh söï soáng cuûa chuùng ta: Xin
Ngaøi ban cho chuùng ta löông thöïc ñeå nuoâi soáng, chöõa laønh caùc toäi
loãi vaø ñöùng caän keà chuùng ta trong cuoäc chieán ñaáu cho söï chieán
thaéng cuûa Ñieàu Laønh treân Söï Döõ.
2858. Khi caàu xin “Danh Cha caû saùng”, chuùng ta böôùc vaøo keá hoaïch
cuûa Thieân Chuùa. Danh Ngaøi – ñöôïc maïc khaûi cho oâng Moâisen, roài
trong Chuùa Gieâsu – ñöôïc thaùnh hoaù qua chuùng ta vaø trong chuùng
ta, cuõng nhö nôi moïi daân toäc vaø nôi töøng con ngöôøi.
2859. Vôùi lôøi caàu xin thöù hai, Hoäi Thaùnh chuû yeáu nhaém tôùi vieäc laïi
ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Hoäi
Thaùnh cuõng caàu xin cho Nöôùc Thieân Chuùa lôùn leân trong ngaøy “hoâm
nay” cuûa ñôøi soáng chuùng ta.
2860. Trong lôøi nguyeän thöù ba, chuùng ta van xin Cha chuùng ta, xin
Ngaøi cho yù muoán cuûa chuùng ta ñöôïc keát hôïp vôùi yù muoán cuûa Con
Ngaøi, ñeå keá hoaïch cöùu ñoä ñöôïc hoaøn thaønh trong cuoäc soáng traàn
gian.
2861. Trong lôøi xin thöù tö, khi ñoïc “Xin Cha cho chuùng con”, chuùng
ta, trong söï hieäp thoâng vôùi anh em, noùi leân loøng tín thaùc con thaûo
ñoái vôùi Cha chuùng ta treân trôøi. Töø “löông thöïc” chæ thöïc phaåm vaät
chaát, caàn thieát ñeå nuoâi soáng thaân xaùc; nhöng cuõng coù nghóa laø
Baùnh söï soáng, ñoù laø Lôøi Chuùa vaø Mình Thaùnh Chuùa Kitoâ. Baùnh
naøy ñöôïc laõnh nhaän trong “ngaøy Hoâm nay” cuûa Thieân Chuùa nhö
152
X. Lc 4,5-6.
153
X. 1 Cr 15,24-28.
154
X. Lc 1,38.
155
cuûa nuoâi döôõng heát söù caàn thieát vaø coát yeáu cuûa Baøn Tieäc Nöôùc Trôøi
maø bí tích Thaùnh Theå laø moät söï tham döï tröôùc.
2862. Lôøi xin thöù naêm khaån caàu loøng Chuùa thöông xoùt ñeán nhöõng
söï xuùc phaïm cuûa chuùng ta. Loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa chæ
thaåm thaáu vaøo traùi tim chuùng ta neáu chuùng ta bieát tha thöù cho keû
thuø, theo göông maãu vaø vôùi söï trôï giuùp cuûa Ñöùc Kitoâ.
2863. Khi ñoïc “Xin chôù ñeå chuùng con sa chöôùc caùm doã”, chuùng ta
caàu xin Thieân Chuùa ñöøng ñeå chuùng ta ñi theo con ñöôøng daãn ñeán
toäi loãi. Lôøi caàu xin naøy van xin Thaàn Khí ban ôn phaân ñònh vaø söùc
maïnh; cuõng caàu xin ôn tænh thöùc vaø beàn ñoã ñeán cuøng.
2864. Trong lôøi caàu xin cuoái cuøng “Nhöng cöùu chuùng con cho khoûi
söï döõ”, Kitoâ höõu cuøng vôùi Hoäi Thaùnh caàu nguyeän leân Thieân Chuùa,
xin Ngaøi bieåu loä chieán thaéng Ñöùc Kitoâ ñaõ ñaït ñöôïc, treân “thuû laõnh
theá gian”, treân Satan, laø thieân thaàn, moät caùch caù vò, ñaõ choáng ñoái
Thieân Chuùa vaø keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi.
2865. Vôùi töø Amen cuoái cuøng, chuùng ta noùi leân lôøi “Fiat” cuûa chuùng
ta ñoái vôùi baûy lôøi caàu xin: “Mong ñöôïc nhö vaäy”.
Muïc luïc caùc choã trích daãn
MUÏC LUÏC CAÙC CHOÃ TRÍCH DAÃN

THAÙNH KINH 3, 1-5 391*
Cöïu Öôùc 3, 1-11 397*
3, 3 1008*
Saùng Theá
3, 5 392, 398*, 399*, 1850
1, 1 268*, 279, 280, 290 3, 6 2541, 2847
1, 1-2, 4 337* 3, 7 400*
1, 2 243*, 703*, 1218* 3, 8-10 29*
1, 2-3 292* 3, 9 410*, 2568
1, 3 298* 3, 9-10 399*
1, 4 299 3, 11 2515*
1, 10 299 3, 11-13 400*
1, 12 299 3, 12 1607*
1, 14 347* 3, 13 1736, 2568
1, 18 299 3, 14-19 2427*
1, 21 299 3, 15 70*, 410*, 489*
1, 26 225, 299*, 343*, 2085, 3, 16 376*, 400*, 1609
2501*, 2809 3, 16b 1607*
1, 26-27 1602* 3, 16-19 1607*
1, 26-28 307* 3, 17 400*
1, 26-29 2402* 3, 17-19 378*
1, 27 36*, 355, 383, 1604*, 3, 19 376*, 400*, 400*,
2331 1008*, 1609
1, 28 372, 373*, 1604, 1607*, 3, 20 489*
1652, 2331, 2427* 3, 21 1608*
1, 28-31 2415* 3, 24 332*
1, 31 299, 1604* 4, 1-2 2335*
2, 1-3 345 4, 3-8 2538*
2, 2 314*, 2184 4, 3-15 401*
2, 7 362, 369*, 703* 4, 4 2569*
2, 8 378* 4, 8-12 2259*
2, 15 378 4, 10 1736*, 1867*, 2268*
2, 17 376*, 396, 396, 400*, 4, 10-11 2259
1006*, 1008* 4, 26 2569*
2, 18 371*, 1605*, 1652 5, 1 2335*
2, 19-20 371, 2417* 5, 1-2 2331
2, 22 369*, 1607* 5, 24 2569*
2, 23 371, 1605* 6, 3 990*
2, 24 372, 1605, 1627*, 1644*, 6, 5 401*
2335 6, 9 2569
2, 25 376* 6, 12 401*
3 390*, 2795*
8, 8-12 701* 41, 42 1295*

8, 20-9, 17 2569* 45, 8 312
9, 1-4 2417* 49, 24 269
9, 5-6 2260 50, 20 312
9, 8-16 2569*
Xuaát haønh
9, 9 56*
9, 16 71* 3, 1-10 2575*
10, 5 56 3, 5 2777
10, 20-31 56* 3, 5-6 208*
11, 4-6 57* 3, 6 205, 207
12, 1 59 3, 7-10 1867*
12, 1-4 145* 3, 13-15 205
12, 2 762*, 1669* 3, 14 446*, 2666*, 2810*
12, 3 59, 706*, 2676 4, 22 238, 441*
12, 4 2570 12, 3-14 608*
13, 8 500* 13, 3 1363*
14, 16 500* 13, 12-13 529*
14, 18 58*, 1333, 1544 13, 22 659*
15, 2 2374 15, 1 2810
15, 2-3 2570* 15, 26 1502
15, 5 146*, 288* 16, 19 2836*
15, 5-6 762* 16, 19-21 2837*
15, 6 146*, 2571* 17, 1-6 694*
17, 1-2 2571* 17, 2-7 2119*
17, 4-8 1819* 17, 8-13 2577*
17, 5 59 19 751*, 2060*
18, 1-15 706*, 2571* 19, 5-6 709*, 762*, 2810*
18, 10-14 489* 19, 6 63*, 1539
18, 14 148*, 276* 19, 16-25 2085*
18, 16-33 2571* 19-20 708*
18, 20 1867* 20, 1-17 2056*
19 332* 20, 2 2061
19, 1-29 2357* 20, 2-5 2083
19, 13 1867* 20, 7 2141
21, 1-2 489* 20, 8-10 2167
21, 17 332* 20, 11 2169
22, 1-18 1819* 20, 12 2196, 2200, 2214*
22, 8 2572 20, 13 2257
22, 11 332* 20, 14 2330
22, 17-18 706* 20, 15 2400
23, 4 145* 20, 16 2463, 2504
28, 10-22 2573* 20, 17 1456*, 2513, 2533
29, 15 500* 22, 20-22 1867*
30, 1 2374 23, 7 2261
32, 25-31 2573* 23, 12 2172*
38, 18 1295* 23, 20-23 332*
Muïc luïc caùc choã trích daãn 797
24 2060* 11, 24-25 1541*

24, 7 2060* 12, 3 2576
24, 8 613* 12, 7-8 2576
24, 15-18 697*, 2085* 12, 13-14 2577*
25, 10-22 2130* 21, 4-9 2130*
25, 16 2058, 2058 24, 17 528*
25, 22 433* 24, 17-19 528*
29, 1-30 1539* 28, 9 582*
29, 7 436*
Ñeä nhò luaät
30, 22-32 695*
31, 15 2168, 2189 1-11 708*
31, 16 2171* 4, 13 2056
31, 17 2172 4, 15-16 2129
31, 18 700, 2056*, 2058 4, 19 57*
32 210* 4, 37 218*
32, 1-34, 9 2577* 5, 2 2060
32, 15 2058 5, 4 2059
33, 9-10 697* 5, 6 431, 2061, 2084, 2133
33, 11 2576 5, 6-9 2083*
33, 12-17 210* 5, 6-22 2056*
33, 18-19 210 5, 11 2141*
33, 19-23 2583, 2666* 5, 12 2189
34, 6 210, 214, 231, 2577* 5, 12-15 2167*
34, 7 211 5, 15 2057, 2170
34, 9 210* 5, 16 2196*, 2200*, 2247
34, 28 2056 5, 18 2330*
34, 29 2058 5, 19 2400*, 2450
40, 1-3 2058 5, 21 2533
40, 36-38 697* 5, 22 2056*, 2058
6, 4 228, 2083
Leâvi 6, 4-5 201, 459*, 2093*
8 1539* 6, 5 368*, 2055*, 2133
8, 12 436* 6, 13 2096, 2150
11, 44 2813 6, 13-14 2084
16, 2 433* 6, 16 2119
16, 15-16 433*, 613* 7, 6 762*
17, 14 2260* 7, 8 218*
18, 7-20 2388* 7, 9 215*
19, 2 2811 8, 3 1334*, 2835*
19, 13 2434* 10, 4 2056
19, 15 1807 10, 15 218*
19, 18 2055* 11, 14 1293*
26, 12 2550 14, 1 441*
15, 11 2449
Daân soá
18, 10 2116*
1, 48-53 1539* 24, 1 1610*
7, 89 433*
24, 14-15 1867*, 2409*, 2434* 8, 10-12 697*

25, 13-16 2409* 8, 10-61 2580*
28, 10 63 17, 7-24 2583*
29, 3 368* 18, 20-39 2583*
29-30 708* 18, 26-29 2766*
30, 15-20 1696* 18, 38-39 696*
30, 16 2057 18, 39 2582*
31, 9 2056* 19, 1-14 2583*
31, 24 2056* 19, 5 332*
32, 6 238* 19, 16 436*
32, 8 57*, 441* 21, 1-29 2538*
32, 34 1295* 21, 8 1295*
32, 39 304*
Caùc Vua quyeån 2
Gioâsueâ 2, 9 2684*
3, 10 2112
Söû bieân nieân quyeån 1
13, 33 1539*
17, 13 441*
Thuû laõnh
Söû bieân nieân quyeån 2
6, 11-24 332*
13 332* 36, 21 2172*
13, 18 206* EÙtra
Samuen quyeån 1 9, 6-15 2585*
1 489* Nôkhemia
1, 9-18 2578*
1, 4-11 2585*
3, 9-10 2578
13, 15-22 2172*
9, 16 436*
10, 1 436* Toâbia
12, 23 2578 1, 16-18 2300*
16, 1 436* 2, 12-18 vulg. 312*
16, 12-13 436* 3, 11-16 2585*
16, 13 695* 4, 3-4 2214*
28, 19 633* 4, 5-11 2447*
Samuen quyeån 2 4, 15 1789*
8, 4-9 2361
7 709*
8, 6 360*
7, 14 238*, 441*
12, 8 1434*
7, 18-29 2579*
12, 12 336*
7, 28 215, 2465*
13, 2 269*
12, 1-4 2538*
12, 7-15 1736* Giuñitha
Caùc Vua quyeån 1 9, 2-14 2585*
1, 39 436* EÙtte
6, 23-28 2130* 4, 17c 269*
7, 23-26 2130*
Macabeâ quyeån 2 24, 8-10 269

6, 30 363* 24, 9-10 2628
7, 9 992 27, 8 2730
7, 14 992 27, 10 239*
7, 22-23 297 29, 2 2143*
7, 28 297 32 304*
7, 29 992* 32, 5 1502*
10, 29-30 333* 33, 6 292*, 703*
11, 8 333* 34, 3 716*
12, 46 958, 1032 34, 8 336*
35 304*
Gioùp 38 1502*
1, 5 1032* 38, 5 1502*
1, 6 441* 39, 9 1502*
10, 8-12 2270* 39, 12 1502*
12, 10 2318 40, 2 2657
33, 23-24 336* 40, 5 150*
36, 26 223 40, 7-9 LXX 462
38, 7 332* 40, 8-9 2824*
42, 2 275 42, 3 2112*
42, 3 299* 42, 8 2803
50, 3 1039
Thaùnh vònh
51, 6 431*, 1850
2, 1-2 600* 51, 11 431
2, 2 436* 51, 12 298*
2, 6-7 745* 51, 19 1428, 2100
2, 7 441*, 653*, 2836 55, 23 322*
2, 7-8 2606 56, 5 990*
6, 3 1502* 68, 6 238*
6, 6 633* 69, 10 584
8 2809* 79, 9 431*
8, 2 300, 2160, 2566* 82, 6 441*
8, 3 559* 84, 3 1770
8, 6 2566*, 2809* 85, 11 214*
16, 9-10 627* 85, 12 2795*
19, 2 326* 88, 11-13 633*
19, 2-5 299* 89 709*
22 304* 89, 49 633*
22, 1 603* 91, 10-13 336*
22, 2 2605* 95, 1-6 2628*
22, 10-11 2270* 95, 8 1165*, 2659
22, 15 112* 95, 9 2119*
22, 27 716* 95, 10 539*
23, 5 1293* 96, 2 2143*
24, 6 2582* 102, 27-28 212
24, 7-10 559 103 304*
103, 20 329 146, 3-4 150*

104 288*
Chaâm ngoân
104, 13-15 1333*
104, 15 1293* 1, 8 2214*
104, 24 295 6, 20-22 2216
104, 27 2828 8, 1-9, 6 721*
104, 30 292*, 703* 8, 7 2465*
105, 3 30 8, 22-31 288*
106, 23 2577 13, 1 2216
107, 20 1502* 14, 15 1806
110 447 17, 6 2219
110, 1 659* 18, 5 2476*
110, 4 1537* 19, 9 2476*
111, 9 2807* 19, 21 303
113, 1-2 2143* 21, 1 269*
115, 3 268, 303 25, 9-10 2489*
115, 4-5 2112 Giaûng vieân
115, 8 2112
3, 20-21 703*
115, 15 216*, 287
12, 1 1007
115, 16 326*, 326*
12, 7 1007
116, 12 224
116, 13 1330* Dieãm ca
116, 17 1330* 1, 7 2709
117, 24 2173 3, 1-4 2709*
118, 14 1808 8, 6 1040*, 1295*
118, 22 587*, 756* 8, 6-7 1611
118, 24 2173
118, 26 559 Khoân ngoan
119, 30 2465* 1, 13 413, 1008*
119, 90 2465 2, 23-24 1008*
119, 105 141 2, 24 391*, 413, 2538*
119, 142 2465* 4, 8 1308
119, 160 215 7, 17 2501*
121, 2 1605* 7, 17-21 216*, 283
124, 8 287 7, 25-26 2500
130, 1 2559 7, 29-30 2500
131, 2 239* 8, 1 302
131, 2-3 370* 8, 2 2500
134, 3 287 8, 7 1805
135, 6 269 9, 9 295*
138 304* 10, 5 57*
138, 2 214 11, 20 299
139, 15 2270 11, 21 269
143, 10 1831 11, 23 269
145, 3 300 11, 24-26 301
145, 9 295, 342* 11, 24 373
13, 1 1147* 6, 5 208, 2584*

13, 1-9 32*, 216* 6, 6 332*
13, 1-15, 19 2112* 6, 8 2584*
13, 3 2129, 2500 6, 11 2584*
13, 5 41, 2500 6-12 712*
14, 12 2534* 7, 14 497
15, 5 2520 9, 5 2305
16, 5-14 2130* 10, 5-15 304*
18, 13 441* 11, 1-2 712, 1831*
11, 1-9 672*
Huaán ca
11, 2 436*, 536*, 1286*
1, 22 2339* 12, 3 2561*
3, 2-6 2218 29, 11 1295*
3, 12-13 2218 29, 13 368*
3, 16 2218 32, 17 2304*
5, 2 1809* 33, 24 1502*
5, 9 2536 38 1502*
7, 27-28 2215 40, 1-3 719*
11, 14 304* 40, 6 990*
15, 14 1730, 1743 40, 11 754*
17, 18 2447* 41, 1-9 713*
18, 30 1809 42, 1 536*, 555*
21, 28 2477* 42, 3 580
24 721* 42, 6 580
27, 17 2489* 43, 1 287*, 2158*, 2167*
30, 1-2 2223 43, 1-7 218*
36, 14 441* 43, 19 711
37, 27-31 1809* 44, 6 198, 212*
43, 27-28 2129 44, 9-20 2112*
43, 30 300* 44, 24 288*
48, 1 696 45, 5-7 304*
50, 22 433* 45, 8 2795*
Isaia 45, 15 206
45, 22-24 201
1, 2-4 762*
49, 1-6 713*
1, 6 1293*
49, 5-6 64*
1, 10-20 2100*
49, 13 716*
1, 16-17 1430*
49, 14-15 219*, 370*
1, 17 1435*
49, 15 239*
1, 24 269
50, 4 141*
2, 2-4 64*
50, 4-10 713*
2, 2-5 762*
51, 1 2561*
2, 4 2317
52, 13-15 713*
5, 1-7 755*
53, 1 591*
6, 1 1137
53, 4 517*, 1505*
6, 2-3 1138*
53, 4-6 1505*
6, 3 2809*
53, 7 608* 31, 33 368, 580, 2713*

53, 7-8 601* 31, 35-37 346*
53, 8 627 32, 10 1295*
53, 10 623* 32, 17 269*
53, 10-12 400*, 615* 33, 19-26 288*, 346*
53, 11 64*, 579*, 601*,
Ai ca
623*, 1502*
53, 11-12 601* 5, 21 1432
53, 12 536*, 608*, 713 Baruùc
54 1611*
6 2112*
54, 8 220
54, 10 220 EÂdeâkien
55, 1 694*, 2121* 1, 26-28 1137*
55, 3 762* 9, 4-6 1296*
58, 6-7 2447* 11, 19 715*
61, 1 436*, 695*, 716*, 1286* 14, 14 58
61, 1-2 714* 16 219*
61, 6 1539* 16 1611*
62 1611* 18, 5-9 2056*
62, 4-5 219* 20 2811*
65, 16 1063 20, 39 2812*
66, 13 239*, 370* 23 1611*
Gieâreâmia 32, 17-32 633*
34, 11-31 754*
1, 5 2270
36 64*, 2811*
1, 6 2584*
36, 20-21 2812*
2 762*
36, 20-22 2814*
2-3 1611*
36, 25-27 1287*
2, 13 2561
36, 25-28 715*
3, 4-19 370*
36, 26 368*
3, 19 441*
36, 26-27 1432*
3, 19-4, la 2795*
37, 1-14 715*
5, 7 2380*
37, 10 703*
7, 9 2056*
10, 1-16 2112* Ñanien
11, 19 608* 3, 57-58 2416*
13, 27 2380* 7, 10 678*
15, 15-18 2584* 7, 13 440*
17, 5-6 150* 7, 14 664
20, 7-18 2584* 10, 9-12 330*
27, 5 269* 12, 2 998*
29, 8 2116* 12, 1-13 992*
31 1611* 14, 1-30 2112*
31, 3 220
31, 31-34 64*, 715*, Hoâ-seâ
762*, 1965* 1 762*
1-3 1611* 2, 17 2143*

2 218* 4, 14 436*
2, 1 441* 6, 13 436*
2, 7 2380* 9, 9 559
2, 21-22 2787* 12, 10 1432*, 2561*
4, 2 2056* 13, 1 2561*
6, 1-6 2787* 14, 8 694*
6, 2 627*
Malakhi
6, 6 589*, 2100*
11 219* 1, 11 1330*, 1350*, 2643*
11, 1 219*, 441*, 530* 2, 6 217
11, 1-4 370* 2, 7-9 1540*
11, 9 208 2, 10 238*
2, 13-17 1611*
Gioâen 3, 19 678*
2, 12-13 1430*
3, 1-2 1287* Taân Öôùc
3, 1-5 715*
Tin Möøng theo thaùnh Maùttheâu
3-4 678*
1, 16 437
Amoát 1, 18-25 497*
5, 21-25 2100* 1, 20 333*, 437, 486*, 497
5, 24 1435* 1, 21 430, 452, 1507*,
7, 2 2584* 1846, 2666*, 2812*
7, 5 2584* 1, 23 497, 744
8, 4-6 2409* 2, 1 528*
8, 4-10 2269* 2, 1-12 486*
8, 6 2449 2, 2 439*, 528*
8, 11 2835 2, 4-6 528*
2, 11 724*
Gioâna
2, 13 333*
1, 3 29* 2, 13-18 530*
2, 1 627* 2, 15 530*
2, 3-10 2585* 2, 19 333*
Mikha 3, 3 523*
3, 7 535*
2, 2 2534*
3, 7-12 678*
4, 1-4 762*
3, 13 1223*
Xoâphoânia 3, 13-17 535, 1286*
2, 3 64*, 711*, 716* 3, 14-15 608*
3, 14 722*, 2676 3, 15 536, 1224*
3, 17 2676* 3, 16 536, 701*
3, 17a 2676 3, 16-17 1224*
3, 17 444*, 713*
Dacaria 4, 1-11 394*, 2849*
1, 12 336* 4, 4 2835
2, 14 722* 4, 10 2083, 2135
4, 11 333* 6, 2 1063*
4, 17 1720*, 1989 6, 2-4 1753*, 2447*
4, 19 878* 6, 2-18 575*
4, 21 878* 6, 5 1063*
4, 24 1503* 6, 6 1693*, 2608, 2655, 2691*
5-6 764* 6, 7 2608*, 2668, 2766*
5-7 2763* 6, 8 443*, 2736*
5, 1 581* 6, 9 268*, 443
5, 3 544, 2546 6, 9-13 1969, 2759, 2759*
5, 3-12 1716 6, 10 2632*
5, 8 1720, 2518 6, 11 1165*, 2659*
5, 9 2305, 2330 6, 12 2845
5, 11-12 520* 6, 14-15 2608*, 2792*, 2841*
5, 13-16 782*, 2821* 6, 16 1063*
5, 14 1243 6, 16-18 1430*
5, 16 326 6, 21 368*, 2533, 2551, 2604*,
5, 17 2053* 2608*, 2729*, 2848
5, 17-19 577, 592*, 1967* 6, 24 2113, 2424, 2729*,
5, 20 2054* 2821*, 2848
5, 21 2262, 2302 6, 25 2608*
5, 21-22 2054, 2257 6, 25-34 2547*, 2830*
5, 22 678*, 1034*, 2302 6, 26-34 322*
5, 22-26 2262* 6, 26 2416*
5, 23-24 2608*, 2792*, 6, 31-33 305
2841*, 2845* 6, 32 270*
5, 24 1424 6, 33 1942, 2604*, 2608*, 2632*
5, 27-28 2330, 2336, 2380* 6, 34 2659*, 2836*
5, 28 1456*, 2513, 2528 7, 1-5 678*
5, 29 1034* 7, 7-11 2609*
5, 29-30 226* 7, 12 1789, 1970
5, 31-32 2382* 7, 12-13 2821*
5, 32 2380* 7, 13-14 1036, 1970*, 2609*
5, 33 592*, 2463 7, 13 1696
5, 33-34 581, 2141, 2153 7, 14 1696
5, 37 2153, 2338*, 2466 7, 15 2285*
5, 38-39 2262* 7, 20 2005
5, 42 2443 7, 21 443*, 1821*, 2611*, 2826
5, 43-44 1933*, 2844* 7, 21-27 1970*
5, 44 1825*, 1968*, 2262* 7, 28-29 581
5, 44-45 2303, 2608* 8, 2 448*
5, 45 2828 8, 4 586*
5, 46-47 2054* 8, 8 1386*
5, 47 1693 8, 10 2610*
5, 48 443*, 1968*, 2013, 2842 8, 11 543*
6, 1-6 1430*, 1969* 8, 17 517, 1505
6, 1-18 1434* 8, 20 2444*
8, 26 2610* 12, 41-42 590, 678*

9, 12 581* 12, 49 764*
9, 13 589*, 2100 12, 50 2233
9, 27 439*, 2616 13, 3-9 546*
9, 38 2611* 13, 3-23 1724*
10, 5-7 543* 13, 10-15 546*
10, 8 1509, 2121, 2443 13, 10-17 787*
10, 10 2122 13, 11 546
10, 16 764* 13, 22 29*
10, 19-20 728* 13, 24-30 827*
10, 22 161, 1821* 13, 41 333*
10, 25 765* 13, 41-42 1034
10, 28 363*, 1034* 13, 42 1034*
10, 29-31 305* 13, 44-45 546*
10, 32 14*, 2145* 13, 50 1034*
10, 32-33 1816 13, 52 1117*
10, 37 2232 13, 55 495*, 500
10, 38 1506* 14, 13-21 1335*
10, 40 858 14, 19 1329*
11, 5 549*, 2443 14, 30 448*
11, 6 548* 15, 3-7 579*
11, 13 523* 15, 18-19 1968*
11, 13-14 719* 15, 19 2517
11, 20-24 678* 15, 19-20 1853
11, 25 153*, 544*, 2779, 2785 15, 22 439*, 448*
11, 25-26 2701* 15, 28 2610*
11, 25-27 2603* 15, 32-39 1335*
11, 27 151*, 240, 443*, 15, 36 1329*
473*, 2779 16-18 1969*
11, 28 1658 16, 16-23 440*
11, 29 459 16, 16 424, 442*, 552*
11, 29-30 1615* 16, 17 153, 442
12, 5 581*, 582*, 2173* 16, 18-19 881*
12, 6 586*, 590* 16, 18 424*, 442*, 586*, 869*
12, 7 2100 16, 19 553, 1444
12, 12 342 16, 21 554
12, 18-21 713* 16, 21-23 540*, 607*
12, 23 439* 16, 22-23 554*
12, 24 574* 16, 24 226*, 618*, 2029
12, 26 550* 16, 24-26 736*
12, 28 550 16, 25 2232*
12, 30 590 16, 25-26 363*
12, 31 1864 16, 26 1021*
12, 32 679*, 1031* 17, 1-8 554*
12, 39 994 17, 5 444*
12, 40 627*, 635* 17, 10-13 718*
17, 23 554* 21, 34-36 443*

17, 24-27 586* 21, 37-38 443*
18, 3 2785 21, 42 756*
18, 3-4 526* 22, 1-14 546*, 796*
18, 6 2285 22, 21 2242
18, 10 329, 336* 22, 23-24 581*
18, 14 605, 2822* 22, 23-34 575*
18, 16 2472* 22, 34-36 581*
18, 18 553*, 1444* 22, 36 2055
18, 20 1088, 1373 22, 37 2083
18, 21-22 982*, 2227*, 2845* 22, 37-40 2055
18, 23-35 2843* 22, 40 1824*
19, 1-12 2364* 22, 41-46 439*, 447*
19, 3-9 2382* 23, 9 2367*
19, 3-12 1620* 23, 12 526*
19, 4 1652 23, 16-22 2111*
19, 6 796, 1605, 1614, 1644, 23, 21 586*
2336*, 2380* 23, 37a 558*
19, 6-12 2053* 23, 37b 558
19, 7-9 2382* 23, 39 674*
19, 8 1610*, 1614* 24, 1-2 585*
19, 10 1615* 24, 3 585*
19, 11 1615* 24, 12 675*
19, 12 922, 1579, 1618 24, 13 161
19, 16-17 2075 24, 36 443*
19, 16-19 2052 24, 44 673*
19, 18 2400 25, 1-3 672*, 796*
19, 21 2053, 2053* 25, 6 1618*
19, 23-24 226* 25, 14-30 546*, 1936*
19, 23-29 2053* 25, 21 1029*, 1720*, 2683*
19, 26 276, 308*, 1058, 2841 25, 23 1029*, 1720*
19, 28 765* 25, 31 331, 333*, 671*, 679*
20, 19 572 25, 31-33 1038
20, 26 2235 25, 31-36 2443*
20, 28 440, 601*, 605, 622, 786 25, 31-46 544*, 1033*, 1373,
20, 30 439* 2447*, 2831*
21, 1-11 559* 25, 36 1503
21, 9 439* 25, 40 678, 1397*, 1825*,
21, 13 584* 1932, 2449*
21, 15 439* 25, 41 1034
21, 15-16 559* 25, 45 598*, 1825*, 2463
21, 18 544* 25, 46 1038
21, 21 2610* 26, 17-29 1339*
21, 28-32 546* 26, 20 610*
21, 32 535* 26, 26 1328, 1329*
21, 33-43 755*
26, 28 545, 610, 613, 1365, 1, 21 2173*

1846, 2839* 1, 24 438
26, 29 1403 1, 25-26 1673*
26, 31 764* 1, 35 2602*
26, 36-44 2849* 1, 40-41 2616*
26, 38 363* 1, 41 1504*
26, 39 536*, 612 2, 1-12 1421*
26, 40-41 2719* 2, 5-12 1502*, 1503*
26, 41 2733, 2846* 2, 5 1441, 1484, 2616*
26, 42 612*, 612* 2, 7 430, 574*, 574*, 589, 1441*
26, 52 2262* 2, 8 473*
26, 53 333*, 609* 2, 10 1441
26, 54 600* 2, 14-17 574*
26, 64-66 591* 2, 17 545, 1484*, 1503*
26, 64 443* 2, 19 796
26, 66 596* 2, 23-27 581*
27, 25 597 2, 23-26 544*
27, 39-40 585* 2, 25-27 582*
27, 48 515* 2, 27 2173
27, 51 586* 2, 27-28 2167
27, 52-53 633* 2, 28 2173
27, 54 441* 3, 1-6 574*
27, 56 500* 3, 4 2173*
28, 1 500, 2174, 2174* 3, 5-6 1859*
28, 6 652* 3, 5 591*
28, 9 645* 3, 6 574*, 591*
28, 9-10 641* 3, 10 1504*
28, 10 654 3, 13-19 551*, 787*
28, 11-15 640* 3, 13-14 858
28, 16-17 645* 3, 14-19 1577*
28, 16-20 857*, 1444* 3, 14-15 765*
28, 17 644 3, 15 1673*
28, 18-20 1120* 3, 16 552*
28, 19 189, 232, 265, 543*, 3, 22 548*, 574*
691*, 730*, 831*, 1122, 2156 3, 27 539*
28, 19-20 2, 767*, 849, 3, 29 1864*
1223, 1257*, 1276 3, 31-35 500*
28, 20 80, 788*, 860*, 2743 4, 4-7 2707*
4, 11 546
Tin Möøng theo thaùnh Maùccoâ
4, 15-19 2707*
1, 1 422*, 515* 4, 33-34 546*
1, 11 151, 422* 5, 21-43 994*
1, 13 333*, 538* 5, 25-34 548*
1, 14-15 541 5, 28 2616*
1, 15 1423*, 1427, 2612 5, 34 1504*
1, 16-20 787* 5, 36 1504*, 2616*
6, 3 500* 10, 28-31 1618*

6, 5 699* 10, 32-34 557*
6, 6 2610 10, 33-34 474*
6, 7 765*, 1673* 10, 34 649*, 994*
6, 12-13 1506 10, 38 536*, 1225*
6, 13 1511*, 1673* 10, 39 618*
6, 17-29 523* 10, 43-45 1551*
6, 38 472* 10, 45 608*, 1570*
6, 46 2602* 10, 46-52 2667*
6, 56 1504* 10, 47 2616
7, 8-13 2196* 10, 52 548*
7, 8 581* 11, 24 2610
7, 10-12 2218* 11, 25 2841*
7, 10 2247 12, 17 450*
7, 13 581* 12, 24 993
7, 14-23 574* 12, 25 1619*
7, 18-21 582 12, 27 993
7, 21 1764* 12, 28-34 575*
7, 29 2616* 12, 29-31 129*, 2196
7, 32-36 1504* 12, 29-30 202*
7, 33-35 1151* 12, 29 228
8, 6 1329* 12, 35-37 202*
8, 19 1329* 12, 36-37 590
8, 22-25 1151*, 1504* 12, 38-40 678*
8, 23 699* 12, 41-44 2444*
8, 27 472* 13 2612*
8, 31-33 557* 13, 9 2849*
8, 31 474*, 572, 649* 13, 23 2849*
8, 34 459*, 1615* 13, 32 474*, 673*
8, 35 2544* 13, 33-37 672*, 2849*
9, 2 552* 14, 12-25 1339*
9, 7 151*, 459 14, 18-20 474*
9, 9 649* 14, 22 1328
9, 23 1504*, 2610 14, 25 1335*, 1403*
9, 24 162* 14, 26-30 474*
9, 31 474*, 649 14, 33-34 1009*
9, 31-32 557* 14, 36 473*, 2701*
9, 37 1825* 14, 38 2849*
9, 43-48 1034* 14, 57-58 585*
10, 8 1627* 14, 62 443*
10, 9 1639*, 2364, 2382* 15, 11 597*
10, 11-12 1650, 2380* 15, 34 603, 2605
10, 14 1244, 1261 15, 37 2605*
10, 16 699* 15, 39 444
10, 19 1858 16, 1 641*, 2174*
10, 22 2728* 16, 2 2174
16, 5-7 333* 1, 55 422*

16, 7 652* 1, 68 422*, 717*
16, 11 643* 1, 73 706*
16, 12 645, 659* 1, 76 523
16, 13 643* 2, 6-7 525*
16, 14 643 2, 7 515*
16, 15-16 977, 1223* 2, 8-14 333*
16, 15 888* 2, 8-20 486*, 525*
16, 16 161*, 183, 1253*, 2, 10 333*
1256*, 1257* 2, 11 437, 448*, 695*
16, 17 434*, 1673* 2, 14 333, 559*, 725*
16, 17-18 670*, 1507 2, 15-19 724*
16, 18 699* 2, 19 2599*
16, 19 659, 659* 2, 21 527*
16, 20 2, 156*, 670* 2, 22-39 529*, 583*
2, 25 711*
Tin Möøng theo thaùnh Luca
2, 26-27 695*
1, 11 332* 2, 32 713*
1, 15 717 2, 34 575*, 587*
1, 17 523, 696, 716*, 718, 2, 35 149*, 618*
1098*, 2684* 2, 38 711*
1, 23 1070* 2, 41 583*
1, 26-38 497*, 706*, 723*, 2, 41-52 534*
2571* 2, 46-49 583*
1, 26-27 488 2, 48-49 503*
1, 26 332* 2, 49 2599
1, 28-37 494* 2, 51 517*, 531*, 2196, 2599*
1, 28 490, 491* 2, 52 472, 531
1, 31 430*, 2812* 3, 3 535
1, 32-33 709* 3, 8 1460
1, 32 559 3, 10-14 535*
1, 34 484, 497*, 505 3, 11 2447
1, 35 437*, 484, 486*, 697* 3, 16 696
1, 37 148, 269*, 273, 276 3, 21 608*, 2600*
1, 37-38 494 3, 22 536*
1, 38 64*, 148, 510, 2617*, 3, 23 535*
2677, 2827*, 2856* 4, 1 695*
1, 41 523*, 717*, 2676 4, 5-6 2855*
1, 43 448*, 495, 2677 4, 8 2096
1, 45 148, 2676 4, 9 2119*
1, 46-55 722*, 2619*, 2675* 4, 13 538
1, 46-49 2097* 4, 16- 21 436*
1, 48 148*, 971, 2676*, 2676* 4, 16-22 1286*
1, 49 273, 2599*, 2807*, 2827* 4, 18 544, 2443*
1, 50 2465* 4, 18-19 695*, 714
1, 54-55 706* 4, 19 1168*
5, 8 208 10, 2 2611*

5, 16 2602* 10, 7 2122*
5, 17 1116* 10, 16 87, 858*
5, 30 588* 10, 17-20 787*
5, 32 588 10, 21 1083*
6, 6-9 581* 10, 21-22 2603*
6, 12 2600* 10, 25-37 2822*
6, 12-16 1577* 10, 27 2083*
6, 19 695*, 1116*, 1504 10, 27-37 1825*
6, 20 2546* 10, 34 1293*
6, 20-22 2444* 11, 1 520*, 2601, 2759, 2773
6, 24 2547 11, 2 2632*
6, 28 1669* 11, 2-4 2759*
6, 31 1789*, 1970* 11, 4 1425, 2845
6, 36 1458*, 2842 11, 5-13 2613*
7, 11-17 994* 11, 13 443*, 728*, 2632*, 2671*
7, 16 1503 11, 20 700*
7, 18-23 547* 11, 21-22 385*
7, 19 453 11, 37 588*
7, 22 544* 11, 39-54 579*
7, 26 523*, 719* 11, 41 2447
7, 36 575*, 588* 12, 1-3 678*
7, 36-50 2712* 12, 7 342
7, 37-38 2616* 12, 8-9 333*
7, 48 1441* 12, 10 1864*
8, 6 2731* 12, 12 1287*
8, 10 1151* 12, 13 549*
8, 13 2731* 12, 14 549*
8, 13-15 2847* 12, 32 764
8, 15 368*, 2668* 12, 35-40 2849*
8, 24 2743* 12, 49 696
8, 26-39 550* 12, 50 536*, 607*, 1225*, 2804*
8, 46 695*, 1116* 13, 15-16 582*
9, 2 551 13, 20-21 2660*
9, 18-20 2600* 13, 31 575*
9, 23 1435* 13, 33 557
9, 28 2600* 13, 35 585*
9, 30-35 2583* 14, 1 575*, 588*
9, 31 554, 1151* 14, 3-4 582*
9, 33 556* 14, 26 1618*
9, 34-35 659*, 697 14, 33 2544*
9, 35 516, 554 15 1443*, 1846*
9, 45 554* 15, 1-2 589*
9, 51 557 15, 7 545
9, 58 544* 15, 11-24 1439
10, 1-2 765* 15, 11-31 1700*
15, 11-32 545*, 2839* 22, 19 610, 611*, 621,

18, 18 1423*, 2795* 1328, 1381
15, 21 2795* 22, 19-20 1365
15, 23-32 589* 22, 20 612*
15, 32 1468 22, 26-27 894*
16, 1 952* 22, 27 1570*
16, 3 952* 22, 28-30 787*
16, 13 2424 22, 29-30 551
16, 16 523* 22, 30 765*
16, 18 2382* 22, 31-32 641*, 643*
16, 19-31 1859*, 2463*, 2831* 22, 32 162*, 552*, 2600*
16, 22 336*, 1021* 22, 40 2612*
16, 22-26 633* 22, 41-44 2600*
17, 1 2287 22, 42 532, 2605, 2824
17, 3-4 2845* 22, 43 333*
17, 4 2227* 22, 46 2612*
17, 5 162* 22, 61-62 1429*
17, 14 586* 22, 70 443
17, 33 1889 23, 2 596*
18, 1 2098 23, 19 596
18, 1-8 2573*, 2613* 23, 28 2635*
18, 8 675* 23, 34 591*, 597*, 2605, 2635*
18, 9 588 23, 39-43 440*, 2616*
18, 9-14 2559*, 2613* 23, 40-43 2266*
18, 13 2631, 2667*, 2839* 23, 43 1021*, 2605
19, 1-10 2712* 23, 46 730*, 1011*, 2605
19, 8 549*, 2412 23, 47 441*
19, 9 1443* 24, 1 641*, 2174
19, 11-27 1936* 24, 3 640*
19, 13 1880* 24, 5-6 626*, 640
19, 15 1880* 24, 6-7 652*
19, 38 559* 24, 9-10 641*
19, 41 558* 24, 11 643
19, 42 558 24, 12 640*
20, 17-18 587* 24, 13-35 1329*, 1347*
20, 36 330* 24, 13-49 1094*
20, 39 575* 24, 15 645*, 659*
21, 4 2544* 24, 17 643
21, 12 675* 24, 21 439*
21, 24 58*, 674* 24, 22-33 640*
21, 27 671, 697* 24, 25-27 112*, 601*
21, 34-36 2612* 24, 26 555, 572, 710*
22, 7-20 1151*, 1339 24, 26-27 572, 652*
22, 15 167*, 2804* 24, 27 555*, 572, 2625*
22, 15-16 1130 24, 30 645*, 1166*
22, 18 1403* 24, 31 659*
24, 34 552*, 641 1, 36 608*

24, 36 641, 645* 1, 43 878*
24, 38 644* 2, 1 495
24, 39 644*, 645*, 645*, 999 2, 1-11 1613*
24, 40 645* 2, 1-12 2618*
24, 41 644 2, 11 486*, 1335*
24, 41-43 645* 2, 13-14 583*
24, 44 702*, 2625*, 2763* 2, 16-17 584
24, 44-45 572, 601* 2, 18 575*
24, 44-46 112* 2, 18-22 586*
24, 44-48 652* 2, 19-22 994*
24, 45 108* 2, 21 586*
24, 46 627 2, 25 473*
24, 47 981, 1120*, 1122 3, 2 581*
24, 47-48 730* 3, 3-5 782
24, 48-49 1304* 3, 5 720*, 1215, 1225, 1238,
24, 51 659* 1257*, 1262*, 2790*
3, 5-8 691*, 728*, 1287*
Tin Möøng theo thaùnh Gioan
3, 7 526, 591*
1, 1 241, 454*, 2780* 3, 9 505*
1, 1-3 291 3, 13 423, 440, 661
1, 3 268* 3, 14-15 2130*
1, 4 612* 3, 16 219, 444, 454*, 458, 706*
1, 6 717 3, 17 679*
1, 7 719 3, 18 432*, 444, 454*, 679*
1, 9 1216 3, 20-21 678*
1, 11 530 3, 29 523, 796*
1, 12 526*, 1692* 3, 30 524
1, 12-13 706* 3, 34 504, 690*, 1286
1, 12-18 1996* 3, 36 161*
1, 13 496*, 505, 526* 4, 6-7 544*
1, 14 423, 445, 454*, 461, 4, 10 728*, 2560, 2561
594*, 705*, 2466* 4, 10-14 694*, 1137*
1, 16 423, 504 4, 14 728*, 1999*, 2557*, 2652
1, 17 2787* 4, 21 586
1, 18 151, 454*, 473* 4, 22 528*, 586*
1, 19 575* 4, 23-24 586*, 728*
1, 23 719* 4, 24 1179
1, 29 408, 523, 536, 608, 4, 25-26 439*
613*, 1137*, 1505 4, 34 606, 2611*, 2824*
1, 31 438 5, 1 583*
1, 31-34 486* 5, 10 575*
1, 32-33 536* 5, 14 583*
1, 32-34 713* 5, 16-18 594*
1, 33-34 1286* 5, 18 574*, 589*
1, 33-36 719 5, 19 859, 1063*
5, 22 679 7, 16 427
5, 24 1470 7, 19 578*
5, 24-25 994* 7, 22-23 581*
5, 25 635 7, 22-24 582*
5, 26 612*, 679* 7, 23 2173*
5, 27 679* 7, 37-39 728*, 1287*, 2561*
5, 28-29 1038 7, 38 694*
5, 29 998 7, 38-39 1999*
5, 30 859, 2824* 7, 39 244*, 690*
5, 33 719* 7, 45 574*
5, 36 548*, 582 7, 48-49 575*
5, 39 702* 7, 49 588*
5, 46 702* 7, 50 595*
6 1338* 8, 2 583*
6, 5-15 549* 8, 12 2466
6, 15 439*, 559* 8, 28 211, 653, 2812*
6, 26-58 2835* 8, 29 603*, 1693*, 2824, 2825*
6, 27 698, 728*, 1296* 8, 31-32 89*, 2466*
6, 32 1094 8, 32 1741*
6, 33 423 8, 33-36 588*
6, 38 606*, 2824* 8, 34-36 549*, 601*, 613*
6, 39-40 989*, 1001 8, 44 391*, 392, 394,
6, 40 161*, 994* 2482, 2852
6, 44 259*, 591*, 1001, 1428* 8, 46 578*, 592*, 603*
6, 46 151 8, 48 574*
6, 51 728*, 1355, 1406, 2837* 8, 55 473*
6, 53 1384 8, 58 590
6, 53-56 2837* 8, 59 574*
6, 54 994*, 1001, 1406, 9, 6 1151*, 1564*
1509*, 1524 9, 6-15 1504*
6, 56 787, 1391, 1406 9, 7 1504*
6, 57 1391 9, 16 596*, 2173*
6, 58 1509* 9, 16-17 595*
6, 60 1336 9, 22 575*, 596*
6, 61 473* 9, 31 2827
6, 62 440* 9, 34 588*
6, 62-63 728* 9, 40-41 588*
6, 63 2766 10, 1-21 764*
6, 67 1336 10, 1-10 754*
6, 68 1336 10, 3 2158*
6, 69 438 10, 11 553, 754*
7, 1 583* 10, 11-15 754*
7, 10 583* 10, 16 60*
7, 12 574* 10, 17 606
7, 13 575* 10, 17-18 614*, 649
7, 14 583* 10, 18 609
10, 19 596* 13, 15 520*

10, 19-21 595* 13, 20 858*
10, 20 574* 13, 34 782*, 1823*, 1970*,
10, 22-23 583* 2195, 2822*, 2842
10, 25 548*, 582* 14, 1 151
10, 30 590 14, 2 661
10, 31 574* 14, 2-3 2795*
10, 31-38 548* 14, 3 1025*
10, 33 574*, 589*, 594* 14, 6 74*, 459, 1698,
10, 36 437, 444* 2466*, 2614
10, 36-38 591* 14, 9 516
10, 37-38 582* 14, 9-10 470*
10, 38 548* 14, 13 2614, 2633*, 2815*
11 994* 14, 13-14 2614*
11, 24 993*, 1001 14, 16-17 729*, 2615
11, 25 994 14, 16 692
11, 27 439* 14, 17 243*, 687, 2466*, 2671*
11, 28 581* 14, 18 788*
11, 34 472* 14, 22 647*
11, 39 627* 14, 23 260
11, 41-42 2604* 14, 23-26 2615*
11, 44 640* 14, 26 243*, 244*, 263*, 692,
11, 47-48 548* 729*, 1099*, 2466*, 2623*
11, 48 596 14, 30 1851*, 2853
11, 50 596 14, 31 606
11, 52 58, 60*, 706*, 2793* 15, 1-4 1988*
12, 8 2449 15, 1-5 755*
12, 24 2731 15, 1-17 1108*
12, 27 363*, 607 15, 3 517*
12, 28 434* 15, 4-5 787
12, 31 550*, 2853* 15, 5 308*, 737*, 859*, 864*,
12, 32 542, 662, 786*, 1694*, 2074, 2732
1428*, 2795* 15, 7 2615*
12, 37 582* 15, 8 737*
12, 41 712 15, 9 1823
12, 42 595 15, 9-10 1824
12, 46 2466* 15, 12 459, 1823, 1970*, 2074
12, 48 679*, 1039* 15, 13 363*, 609, 614*
13, 1 557*, 609, 616*, 622, 15, 15 1972, 2347*
730*, 1085*, 1380, 15, 16 434, 737*, 2615*, 2815*
1524*, 1823, 2843* 15, 16-17 2745
13, 1-17 1337* 15, 19-20 675*
13, 3 423 15, 20 530*, 765*
13, 12-15 1269* 15, 26 244*, 248, 263, 692,
13, 12-16 1694* 719*, 729*, 1433*, 2671*
13, 13 447* 16, 7 692
16, 7-15 729*, 1287* 18, 12 575*

16, 8 388 18, 20 586*
16, 8-9 1433 18, 31 596*
16, 11 385* 18, 36 549*, 600*
16, 13 91*, 243, 687*, 692*, 18, 37 217, 559*, 2471*
1117, 2466, 2671* 19, 11 600*
16, 13-15 2615* 19, 12 596*
16, 14 244*, 690* 19, 15 596*
16, 14-15 485* 19, 19-22 440*
16, 23-27 2615* 19, 21 596*
16, 24 2615, 2761, 2815* 19, 25 495
16, 26 2815* 19, 25-27 726*, 2618*
16, 28 661*, 2795* 19, 26-27 501*, 964, 2605
16, 33 1808 19, 27 2677*, 2679*
17 2604*, 2746*, 2758* 19, 28 544*, 607, 2561*, 2605
17, 1 730*, 1085*, 2750* 19, 30 607, 624*, 730*,
17, 2 2750* 2605, 2605*
17, 3 217*, 684*, 1721*, 19, 31 641*
1996*, 2751* 19, 34 478*, 694*, 1225*
17, 4 1069*, 2750* 19, 36 608*
17, 5 2750* 19, 37 1432*
17, 6 589*, 2750*, 2750*, 2812* 19, 38 575*
17, 6-10 2751* 19, 38-39 595*
17, 7 2765* 19, 42 624*, 641*
17, 8 2812* 20, 1 2174
17, 9 2750* 20, 2 640
17, 10 2750* 20, 5-7 640*
17, 11 2747*, 2749*, 2750*, 20, 6 640
2750*, 2815, 2849* 20, 7 515*
17, 12 2750*, 2750* 20, 8 640*
17, 13 2747*, 2749* 20, 11-18 641*
17, 15 2750*, 2850 20, 13 640*
17, 17 2466* 20, 14 645*, 645*
17, 17-19 2812* 20, 14-15 645*, 659*
17, 17-20 2821* 20, 16 645*
17, 18 858* 20, 17 443, 645*, 654*,
17, 19 611, 2747*, 2749*, 2812 660, 2795*
17, 21 820 20, 19 575*, 643*, 645*, 659*
17, 21-23 260*, 877* 20, 20 645*
17, 22 690*, 2750* 20, 21 730, 858
17, 23-26 2750* 20, 21-23 1087*, 1120*, 1441*
17, 24 2749*, 2750* 20, 22 730*, 788*, 1287*
17, 25 2751* 20, 22-23 976, 1485
17, 26 589*, 729*, 2750* 20, 23 1461*, 2839*
18, 4-6 609* 20, 24-27 644*
18, 11 607 20, 26 645*, 659*
20, 27 645*, 645* 2, 42 3*, 857*, 949, 1329*,

20, 28 448 1342, 2624
20, 30 514* 2, 42-46 2178*
20, 31 442*, 514 2, 46 584*, 1329*, 1342
21, 4 645*, 645*, 659* 2, 47 2640*
21, 7 448, 645* 3, 1 584*
21, 9 645* 3, 9 2640*
21, 12 1166* 3, 13 599*
21, 13-15 645* 3, 13-14 597*
21, 15-17 553, 881*, 3, 14 438, 601*
1429*, 1551* 3, 15 612*, 626*, 632, 635*
21, 18-19 618* 3, 15-16 2666*
21, 22 878 3, 17 597*
21, 24 515* 3, 17-18 591*, 600*
3, 18 601*
Coâng vuï toâng ñoà
3, 19-21 674
1, 1-2 512 4, 10 597*
1, 3 659* 4, 11 756*
1, 6-7 672* 4, 12 432, 452, 1507*
1, 7 474*, 673 4, 20 425
1, 8 672*, 730*, 735, 857*, 1287* 4, 21 2640*
1, 9 659*, 697* 4, 26-27 436*
1, 10-11 333* 4, 27-28 600
1, 11 665* 4, 32 952, 2790
1, 14 726, 1310*, 2617*, 4, 33 995*
2623, 2673* 5, 12 699*
1, 22 523*, 535*, 642*, 995 5, 18-20 334*
2, 1 2623 5, 20 584*
2, 1-4 1287* 5, 21 584*
2, 3-4 696* 5, 28 597*
2, 11 1287 5, 29 450*, 2242, 2256
2, 17-18 1287* 5, 30 597*
2, 17-21 715* 5, 41 432*
2, 21 432*, 2666* 6, 6 2632*
2, 22 547 6, 7 595
2, 23 597*, 599 7, 52 597*, 601*
2, 24 627, 633*, 648* 7, 53 332*
2, 26-27 627 7, 56 659*
2, 33 659*, 788* 7, 60 2635*
2, 33-36 731 8, 9-24 2121*
2, 34-36 447*, 449* 8, 12-13 1226*
2, 36 440, 597*, 695*, 8, 14-17 1315
731*, 746 8, 15-17 1288*
2, 36-38 1433* 8, 17-19 699*
2, 38 1226, 1262*, 1287*, 1427* 8, 20 2121
2, 41 363*, 1226* 8, 26-29 334*
8, 32-35 601* 17, 28 300

8, 37 454* 17, 31 679*
9, 3-18 639* 17, 32 996*
9, 4-5 598* 18, 6 597*
9, 13 823* 18, 8 1252*, 1655*
9, 14 432* 18, 18 2102*
9, 20 442 19, 5-6 1288*
9, 34 1507* 19, 6 699*
10, 3-8 334* 19, 13-16 434*
10, 35 761 19, 39 751*
10, 38 438, 453, 486, 1289 20, 7 1329*, 1343
10, 39 597* 20, 11 1329*
10, 41 659*, 995 20, 32 798
10, 42 679* 20, 36 2636*
10, 48 1226* 21, 5 2636*
11, 14 1655* 21, 20 595
12, 5 2636* 21, 23-24 2102*
12, 6-11 334* 23, 6 993*
13, 2 1070* 24, 15 1038
13, 3 699*, 2632* 24, 16 1794*, 2471
13, 24 523* 26, 22-23 601*
13, 27-28 597* 27, 23-25 334*
13, 29 601* 28, 20 453*
13, 31 647
Roâma
13, 32-33 638, 653
13, 33 445*, 2606* 1, 1 876*
13, 37 630 1, 3 437*, 496*
13, 38-41 578* 1, 4 445, 648, 695*
13, 48 2640 1, 5 143*, 494*, 2087*
14, 3 699*, 1507* 1, 17 1814
14, 15 32* 1, 18 2125*
14, 17 32*, 1147* 1, 18-25 57*
14, 22 556, 2847* 1, 18-32 401*, 2087*
15, 5 595 1, 19-20 32, 287*, 1147*
15, 10 578* 1, 24-27 2357*
16, 15 1226*, 1252* 1, 28-32 1852*
16, 16-18 434* 1, 32 1777*
16, 31 1655* 2, 14-16 1777*
16, 31-33 1226 2, 16 678*
16, 33 1252* 2, 24 2814
17, 24-29 287* 3, 4 2465
17, 26 360 3, 20 708*
17, 26-27 57* 3, 21-22 2543
17, 26-28 28 3, 21-26 1992
17, 27 2566* 3, 22 1987*
17, 27-28 32* 3, 23 399*, 705*, 2809*
3, 25 433, 1460* 7, 22 1995*

4, 3 146 8, 2 782*
4, 11 146 8, 3 602*
4, 16-21 706*, 2572* 8, 9 693
4, 17 298 8, 11 632, 658*, 693,
4, 18 146, 165, 1819 695*, 989, 990
4, 18-21 723* 8, 14 259*, 693, 1831, 2543*
4, 20 146 8, 14-17 1996*
4, 25 517*, 519, 654*, 977* 8, 15 257, 693, 1303, 2777
5, 3-5 2734*, 2847* 8, 15-17 1972*
5, 5 368*, 733, 1820, 8, 16 2639*
1964, 2658 8, 17 1265*, 1460, 1831
5, 8 604 8, 18 1721*
5, 10 603, 1825 8, 18-23 280*
5, 12 400*, 402, 602*, 8, 19-23 1046
612*, 1008* 8, 20 400*
5, 12-21 388* 8, 21 1741*
5, 18 402 8, 22 2630
5, 18-19 605* 8, 23 735*
5, 19 397*, 402, 532*, 8, 23-24 2630
615, 623* 8, 26 741, 2559, 2630, 2736
5, 19-20 411* 8, 26-27 2634
5, 19-21 1009* 8, 26-39 2739*
5, 20 312*, 385*, 412, 420, 1848 8, 27 2543*, 2736*, 2766
5, 21 1848 8, 28 313, 395
6, 3-4 1214*, 1227, 1987* 8, 28-30 1821*, 2012
6, 3-9 1006* 8, 29 257, 381*, 501, 1161*,
6, 4 537, 628, 648*, 654, 1272*, 2790
658*, 730, 977, 1697 8, 31 2852
6, 4-5 790* 8, 32 603, 706*, 2572*
6, 5 1694*, 2565* 8, 34 1373, 2634*
6, 8-11 1987 9, 4-5 839
6, 10 1085 9, 5 449
6, 11 1694* 10, 1 2632*, 2636*
6, 12 2819 10, 2 579*
6, 17 197, 1237*, 1733* 10, 4 1953, 1977*
6, 19 1995 10, 6-13 432*
6, 22 1995 10, 7 635*
6, 23 1006, 1008* 10, 9 14*, 186*, 449*
7 1963* 10, 12-13 2739*
7, 7 2542* 10, 13 2666*
7, 10 2542* 10, 14-15 875
7, 12 1963* 10, 17 875
7, 14 1963* 11, 12 674*
7, 15 2542* 11, 13-26 755*
7, 16 1963* 11, 15 674
11, 17-18 60* 1, 25 272

11, 20 591*, 674 1, 27 489*
11, 24 60* 1, 30 2813
11, 25 591, 674*, 674* 1-6 401*
11, 26 674* 2, 7-9 1998*
11, 28 60* 2, 7-16 221*
11, 29 839 2, 8 446*, 498*, 598
11, 31 674* 2, 9 1027
11, 32 1870 2, 10-11 152
12, 1 2031 2, 10-15 2038*
12, 2 2520*, 2826 2, 11 687
12, 4 1142 2, 16 389*
12, 5 1372 3, 9 307, 755, 756*
12, 6 114* 3, 11 756*
12, 6-8 2004 3, 12-15 679*
12, 8 2039* 3, 15 1031*
12, 9-13 1971 3, 16-17 797*
12, 11 2039* 4, 1 859, 1117*
12, 12 1820 4, 5 678*
12, 14 1669*, 2636* 4, 7 224
12-15 1454*, 1971* 5, 1 2388
13, 1-2 1899, 2238* 5, 4-5 2388
13, 1 1918 5, 6-8 129*
13, 7 2240 5, 7 608*, 610*, 613*
13, 8 2845 5-10 1971*
13, 8-10 1824*, 2196 5, 11 1470*
19, 9-10 2055 6, 1 823*
14 1971* 6, 9-10 1852*, 2380*, 2357*
14, 7 953 6, 10 2450
14, 9 668 6, 11 693, 1227*, 1425,
14, 17 2819 1695, 2813
14, 21 1789 6, 13-15 1004
15, 5 520* 6, 14 989*
15, 5-6 2627* 6, 15 1265*
15, 13 162*, 2627*, 2657 6, 15-16 796*
15, 16 1070* 6, 15-20 2355*
15, 19 693 6, 19 1265*, 1269*, 1695*
15, 27 1070* 6, 19-20 364*, 1004
15, 30 2629* 7, 10-11 2364*, 2382*
16, 25-27 2641* 7, 14 1637
16, 26 143*, 1204, 2087* 7, 16 1637*
7, 26 672*
1 Coârintoâ
7, 31 1619*
1, 2 752*, 1695* 7, 32 1579*, 1618*
1, 16 1252* 7, 34-35 506*
1, 18 268* 7, 34-36 922*
7, 39 1602 12, 26 1469*

7, 40 693 12, 27 1265*
8, 6 258*, 2639 12, 28 1508*
8, 10-13 2285* 12, 30 1508*
8, 12 1789 12-13 1454*, 1971*
9, 1 659*, 857* 13 735*, 800*
9, 4-18 2122* 13, 1-3 1826*
9, 5 500* 13, 4-7 1825
9, 19 876* 13, 5 953
9, 22 24 13, 8 773
10, 1-2 697* 13, 12 163, 164, 314, 1023*,
10, 1-6 1094* 1720*, 2519*
10, 1-11 129* 13, 13 1813*, 1826, 1841
10, 2 117* 14, 19 752*
10, 4 694* 14, 28 752*
10, 6 128* 14, 34 752*
10, 9 2119* 14, 35 752*
10, 11 117, 128*, 2175* 15, 3-5 186*
10, 13 2848 15, 3-4 639, 652*
10, 16-17 1329*, 1331*, 1396 15, 3 519, 601, 601, 619, 624
10, 16 1334 15, 4-8 642*
10, 17 1621* 15, 4 627
10, 24 953* 15, 5 552*, 641*
11, 17 2178* 15, 7-8 857*
11, 17-34 1329* 15, 8 659
11, 18 752* 15, 9 752*
11, 20 1329* 15, 12-13 996*
11, 23-25 1339* 15, 12-14 991
11, 23 610, 1366 15, 14 651
11, 24 1328, 1329* 15, 20 632, 991
11, 24-25 1356 15, 20-22 655
11, 25 611*, 613* 15, 21-22 411*
11, 26 671*, 1076, 1130, 15, 24-28 2855*
1344, 1393, 2772, 2776 15, 24 668*-
11, 27-29 1385 15, 26 1008*
11, 30 1509* 15, 27-28 668*
12 1988*, 2003* 15, 28 130, 294, 671*, 674,
12, 3 152, 449*, 455, 683, 1050, 1060, 1130,
2670, 2681 1326*, 2550, 2804*
12, 4-6 249* 15, 35-37 999
12, 6 308* 15, 35-50 646*
12, 7 801, 951 15, 42 999, 1017*
12, 9 1508* 15, 42-44 1683*
12, 13 694, 790*, 798*, 15, 44-45 364*
1227*, 1267, 1396* 15, 44 999, 1017
12, 26-27 953 15, 45 411*, 504*
15, 47 504 9, 12 1070*

15, 52-53 999 9, 14 2636*
15, 56 602* 9, 15 1083
16, 1 752*, 823*, 1351* 11, 2 505*, 796*
16, 13 2849* 12, 9 268, 273*, 1508
16, 15-16 1269* 13, 4 648*
16, 22 451, 671*, 1130, 1403 13, 13 249, 734, 1109, 2627*
2 Coârintoâ Galaùt
1 2627* 1, 1 857*
1, 3-7 2627* 1, 4 2824
1, 20 1065 1, 13 752*
1, 21 695* 1, 15-16 153*, 442
1, 21-22 1274*, 1296 1, 16 659*
1, 22 698*, 735*, 1107* 1, 19 500*
1, 23 2154* 1, 20 2154*
2, 15 1294* 2, 10 886*
3, 3 700 2, 20 478, 616*, 1380*, 2666*
3, 6 859 3, 1 476*
3, 14-16 1094* 3, 8 59*
3, 14 702* 3, 10 578*, 580*
3, 17 693, 1741 3, 13 580*
4, 4 1701* 3, 14 693, 706*
4, 6 298*, 2583* 3, 16 706*
4, 7 1420 3, 24 582*, 708*, 1963*
4, 14 989* 3, 27 1227*, 1243*, 1425, 2348*
5, 1 1420 3, 27-28 791
5, 2 2796 4, 1-7 1972*
5, 6 769* 4, 4 484, 488, 527*, 531*,
5, 7 164 580*, 702*
5, 8 1005, 1021*, 1681* 4, 4-5 422
5, 14 616, 851 4, 5-7 1265*
5, 15 605*, 655, 1269* 4, 6 683, 689*, 693, 742,
5, 17 1214, 1265* 1695*, 2766
5, 17-18 1999 4, 19 526*, 562*, 793
5, 18 981, 1442, 1461* 4, 21-31 1972*
5, 18-21 2844* 4, 26 757
5, 19 433, 620 4, 26-28 723*
5, 20 859, 1424, 1442 5 1454*
5, 21 602 5, 1 1741, 1748
6, 2 1041 5, 3 578*
6, 4 859 5, 6 162, 1814
6, 16 797, 1179 5, 16 2515*
6, 18 270 5, 16-25 2744*, 2819*
8, 1-15 2833* 5, 17 2515*
8, 9 517*, 1351*, 2407*, 2546 5, 19-21 1470*, 1852
5, 20 2113* 3, 9-12 221*

5, 22 1108*, 1695* 3, 12 2778*
5, 22-23 736, 2345* 3, 14-15 239*, 2367*
5, 22-23 (vulg.) 1832 3, 15 2214*
5, 24 2515*, 2543, 2555 3, 16 1995*
5, 25 736*, 782*, 1695*, 3, 16-17 1073*, 2714
2516, 2842, 2848 3, 18-21 2565*
6, 2 1642*, 2030* 3, 20-21 2641*
6, 15 1214 4-6 1454*, 1971*
4, 2 2219
EÂpheâxoâ
4, 3 814
1, 3 492, 1671 4, 3-5 866*
1, 3-6 381*, 1077 4, 4-6 172*, 249*, 2790*
1, 3-14 2627*, 2641* 4, 7 913
1, 4 492, 796*, 865*, 4, 8-10 661*
1426, 2807* 4, 9 633*, 635*
1, 4-5 52*, 257* 4, 9-10 631, 2795*
1, 5 257 4, 10 668*
1, 5-6 294 4, 11 1575*
1, 6 1083 4, 11-13 669*
1, 7 517*, 2839* 4, 11-16 794*
1, 9 1066, 2603, 2807* 4, 13 674, 695, 2045
1, 9-11 2823 4, 16 798*
1, 10 668*, 772, 1043, 2748* 4, 19 2518*
1, 13 693, 698*, 1296* 4, 23 1695*
1, 13-14 706*, 1274* 4, 24 1473*, 2475, 2504
1, 14 1107* 4, 25 1267, 2475
1, 16-23 2632* 4, 28 2444*
1, 18 158 4, 30 698, 1274, 1296*
1, 19-22 272, 648* 4, 32 2842
1, 20-22 668 5, 1-2 1694*
1, 22 669*, 753*, 2045* 5, 2 616*
1, 22-23 830* 5, 3-5 1852*
2, 3 2515* 5, 4 2204*
2, 4 211, 1073 5, 5 2113*
2, 4-5 654* 5, 8 1216, 1695
2, 6 1003, 2796* 5, 9 1695
2, 14 2305 5, 14 2641*
2, 16 2305 5, 16 672*
2, 19-22 756* 5, 17 2826*
2, 20 857 5, 19 1156, 2641
2, 21 797* 5, 20 2633*, 2742
3, 4 1066* 5, 21 1269*, 1642
3, 8 424 5, 21-6, 4 2204*
3, 9 1066 5, 25 616*, 1659
3, 9-11 772* 5, 25-26 757, 1616
5, 25-27 772* 3, 10-11 989*, 1006*

5, 26 628*, 796, 1228* 3, 20 1003*, 2796*
5, 26-27 1617* 3, 21 556, 999
5, 27 773, 796*, 1426 4, 6-7 2633*
5, 29 757, 796* 4, 8 1803
5, 31-32 796, 1602*, 1616 4, 13 273*, 308*, 1460
5, 31 1627*
Coâloâxeâ
5, 32 772, 1624*, 1659
6, 1-3 2196 1, 3-6 2632*
6, 1 2217* 1, 3 2636*
6, 4 2223, 2286* 1, 10 2520*
6, 18 1073, 1174*, 2742 1, 12-14 1250*
6, 18-20 2636* 1, 13-14 (vulg.) 517*
6, 23-24 2627* 1, 14 2839
1, 15 241, 299, 381, 1701
Philippheâ 1, 15-20 2641*
1, 3-4 2636* 1, 16 331
1, 9-11 2632* 1, 16-17 291
1, 21 1010, 1698 1, 18 504*, 658, 753*, 792, 792
1, 23 1005*, 1011, 1021*, 1025* 1, 18-20 624*
1, 27 1692* 1, 20-22 2305*
2, 1 2842* 1, 24 307*, 618*, 1508
2, 4 2635 1, 27 568, 772
2, 5 520*, 1694*, 2842* 2, 9 484, 515, 722, 2502
2, 5-8 461 2, 11-13 527
2, 6-11 2641*, 2667* 2, 12 628*, 1002, 1214*,
2, 6-9 1850* 1227*, 1694*
2, 6 449 2, 19 794*
2, 7 472*, 602*, 705*, 713, 3-4 1971*
876, 1224* 3, 1-3 655*
2, 8 411, 612, 623 3, 1 1002
2, 8-9 908* 3, 3 665*, 1003, 1420, 2796*
2, 9-10 434 3, 4 1003, 2772*
2, 9-11 449*, 2812* 3, 5-9 1852*
2, 10 633*, 635 3, 5 2518*
2, 10-11 201* 3, 10 2809
2, 12-13 1949 3, 14 815, 1827, 1844
2, 13 308 3, 16-17 1156*, 2633*
2, 14-17 1070* 3, 16 2641*
2, 15 1243* 3, 18-21 2204*
2, 25 1070* 3, 20 2217
2, 30 1070* 3, 21 2286*
3, 6 752* 4, 1 1807
3, 8 133 4, 2 2638, 2849*
3, 8-11 428 4, 3-4 2632*, 2636*
3, 10 648* 4, 11 307*
4, 12 2629*, 2632* 2, 2 2240

2, 3-4 2822
1 Theâxaloânica
2, 4 74, 851, 1058, 1256*,
1, 10 442* 1261, 1821
2, 13 104*, 1349* 2, 5 618*, 1544, 2574
2, 14-15 597* 2, 5-8 2634*
3, 2 307* 3, 1 1590
4, 3-9 2518* 3, 1-13 1577*
4, 7 2518*, 2813 3, 9 1794*
4, 11 2427* 3, 15 171, 756*, 2032
4, 13-14 1012* 3, 16 385*, 463, 2641*
4, 14 649, 989* 4, 1 672*
4, 16 1001 5, 17-18 2122*
4, 17 1025* 6, 8 2837*
4, 18 1687* 6, 12 2145*
5, 2 673* 6, 15-16 2641*
5, 2-3 675* 6, 16 52
5, 5 1216* 6, 20 84*
5, 6 2849*
5, 8 1820 2 Timoâtheâ
5, 12-13 1269* 1, 3 1794*
5, 15 1174* 1, 5 2220
5, 17 2742, 2757 1, 6 1577*, 1590
5, 17-18 2633* 1, 8 2471, 2506
5, 18 2638, 2648 1, 9 257
5, 19 696 1, 9-10 1021*
5, 23 367 1, 12 149
5, 25 2636* 1, 12-14 84*
1, 13-14 857*
2 Theâxaloânica
1, 14 1202*
1, 10 1041 2, 5 1264
1, 11 2636* 2, 8 437*
2, 3-12 673* 2, 11-13 2641*
2, 4-12 675* 2, 11 1010
2, 7 385, 671* 2, 22 2518*
3, 6-13 2830* 2, 23-26 2518*
3, 10 2427 3, 2-5 1852*
1 Timoâtheâ 3, 12 2847*
4 2015*
1, 3-4 2518*
4, 1 679*
1, 5 1794
1, 9-10 1852* Titoâ
1, 10 2357* 1, 5 1590
1, 15 545* 1, 5-9 1577*
1, 18-19 162 1, 15 2518*
2, 1 2636 2, 1-6 2342*
2, 1-2 1349, 1900* 2, 12 1809
2, 13 449*, 1041, 1130, 1404*, 5, 10 1544

2760*, 2818* 6, 2 699*, 1288*
2, 14 802 6, 4-6 679*
3, 5 1215 6, 5 655
3, 6-7 1817 6, 6 598
6, 13 2810*
Phileâmoân
6, 19-20 1820
16 2414 6, 20 1544
Do thaùi 7, 3 58*
7, 11 1537*
1, 1-2 65, 65*
7, 16 648*
1, 1-3 102*
7, 23-25 1476*
1, 3 241, 320, 2502,
7, 24 1366, 1564*
2777, 2795*
7, 25 519, 662, 2634, 2741*
1, 6 333
7, 25-27 1364*
1, 13 447*
7, 26 1544
1, 14 331
7, 27 1085, 1366, 1540*
2, 4 156*
8, 2 1070*
2, 9 624, 629*
8, 6 1070*
2, 10 609*
8, 8-10 1965
2, 12 2602*
9, 5 433*
2, 13 2777, 2795*
9, 7 433*
2, 14-15 635
9, 11 586*, 662
2, 14 407*, 636
9, 11-28 1476*, 1564*
2, 15 1520*, 2602*
9, 12 1085
2, 17-18 609*
9, 13-14 2100*
3-4, 11 117*
9, 14 614*
3, 6 2778*
9, 15 522*, 579*, 580, 592*
3, 7-4, 11 1165*
9, 24 519, 662, 2741*
4, 3-4 346*
9, 25 662
4, 4-9 624*
9, 26 571
4, 7-11 1720*
9, 27 1013, 1021*
4, 13 302
10, 1 128*
4, 14-15 1137*
10, 1-4 1540*
4, 15 467, 540, 609*,
10, 5 488*
612*, 2602*
10, 5-7 462, 516*, 2568
4, 16 2778*
10, 5-10 606
5, 1 1539*
10, 7 2824
5, 1-10 1564*
10, 10 614*, 2824
5, 3 1540*
10, 14 1544
5, 4 1578*
10, 16 64*
5, 6 1537*
10, 19 2778*
5, 7 2741*
10, 19-21 1137*
5, 7-8 612*, 1009*
10, 23 1817
5, 7-9 609*, 2606
10, 25 2178
5, 8 2825
10, 26-31 679*
5, 9 617*
10, 32 1216* 5, 14-15 1510, 1511*, 1526

10, 36 2826* 5, 15 1519*, 1520
11, 1 146 5, 16 2737*
11, 2 147 5, 16b 2582
11, 3 286 5, 16-18 2582*
11, 6 161, 848* 5, 20 1434*
11, 8 145
1 Pheâroâ
11, 17 145*, 2572
11, 19 2572 1 2627*
11, 39 147 1, 3-9 2627*
11, 40 147 1, 3 654*
12, 1 1161, 2683* 1, 7 1031*
12, 1-2 165 1, 10-12 719
12, 2 147 1, 18 622*
12, 3 569*, 598* 1, 18-20 602
12, 22-23 2188 1, 18-19 517*
12, 23 1021* 1, 19 613*
13, 3 2447* 1, 23 1228*, 2769
13, 10 1182* 2, 1 2475
13, 14 2796* 2, 1-10 2769*
13, 15 1330 2, 4-5 1179
13, 17 1269* 2, 4 552*
13, 20 632* 2, 5 756*, 901, 1141, 1268,
1330*, 1546*
Giacoâbeâ 2, 7 756*
1, 5-8 2633*, 2737* 2, 9 709*, 782, 803, 1141,
1, 13 2846 1268, 1546*
1, 14-15 2847* 2, 13 2238
1, 17 212, 2642 2, 13-17 1899*
1, 25 1972* 2, 16 2238
1, 27 2208 2, 21 618*
2, 7 432*, 2148 2, 24 612
2, 10 578 3, 1-7 2204*
2, 10-11 2069*, 2079* 3, 9 1669*
2, 12 1972* 3, 18-19 632*
2, 14-26 162* 3, 20 1219
2, 15-16 2447 3, 20-21 845*
2, 26 1815 3, 21 128*, 1094*, 1794*
4, 1-10 2737* 4, 6 634
4, 2-3 2737 4, 7 670*, 1806
4, 4 2737 4, 8 1434
4, 5 2737 4, 14 693
5, 1-6 2445 4, 17 672*
5, 4 1867*, 2409*, 2434* 5, 3 893, 1551*
5, 12 2153* 5, 4 754*
5, 14 1519 5, 7 322
5, 8 409*, 2849* 4 2822*

4, 2-3 465*
2 Pheâroâ
4, 2 423, 463
1, 3-4 1996* 4, 3 672*
1, 4 460, 1129*, 1265*, 1692, 4, 8 214, 221, 733, 1604*
1721, 1812* 4, 9 458, 516*
1, 16-18 554* 4, 10 457, 604, 614*, 620, 1428*
2, 4 392* 4, 11-12 735*
3, 9 1037, 2822 4, 14 457
3, 11-12 671* 4, 16 221, 733, 1604*
3, 12-13 677* 4, 19 604*, 1828
3, 13 1043, 1405* 4, 20 2840*
1 Gioan 5, 1 2780*, 2790*
5, 6-8 1225*
1, 1-4 425
5, 8 694*
1, 3 2781*
5, 14 2778*, 2827*
1, 3-7 1108*
5, 16-17 1854*
1, 5 214
5, 18-19 2852
1, 6 2470
5, 19 409
1, 7-2, 2 2631*
5, 20 217
1, 8 1425
1, 8-9 1847 2 Gioan
1, 8-10 827* 7 465*, 675*
1, 10 2147*
2, 1-2 1460* 3 Gioan
2, 1 519, 692*, 2634* 7 432*
2, 2 605*, 606
Giuña
2, 16 377*, 2514*, 2534*
2, 18 670, 672*, 675* 3 171*
2, 20 91*, 695* 24-25 2641*
2, 22 675* Khaûi huyeàn
2, 23 454*
1, 4 1403, 2854*
2, 27 91*, 695*
1, 6 1546, 2855*
2, 28 2778*
1, 8 2854
3 2822*
1, 18 612*, 625, 633*, 635, 2854
3, 1 1692
2- 3 401*
3, 2 163, 1023, 1161*,
2, 5 1429
1720*, 2519*, 2772
2, 16 1429
3, 3 2345*
2, 17 1025*, 2159
3, 5 457
3, 7 303
3, 8 385*, 392, 394
3, 14 1065
3, 14-15 1033
4, 2 1137*
3, 17 2447*
4- 5 1138*
3, 19-20 208, 1781
4, 6-11 662*
3, 19-24 2845*
4, 8-11 2642*
3, 21 2778*
4, 11 295, 2855*
3, 22 2631
5, 6 1137 22, 1 1137

5, 9-10 1546* 22, 4 1023*
5, 9-14 2642* 22, 5 1029
5, 13 449*, 2855* 22, 15 1470*
6, 9 1138 22, 16 437*, 528*
6, 10 2642, 2817 22, 17 524*, 671*, 694*,
7, 1-8 1138* 757*, 796*, 1130, 2550*, 2853
7, 2-3 1296* 22, 20 451, 673*, 1130,
7, 9 775, 1138 1403, 2853
7, 10-12 2642* 22, 21 1061*
9, 4 1296*
11, 15 450* Caùc Tín Bieåu
12 1138* (trích daãn theo DS)
12, 9 391*, 2852 1- 64 192*
12, 10 2853* 10-64 496*
12, 13-16 2853* 71 254
12, 17 501*, 757*, 2853 71-72 192*
13- 14 2113* 75 266
13, 8 677* 75-76 192*
14, 1 1138*, 2159 76 1035*
14, 4 778*, 1618* Tín bieåu cuûa caùc Toâng Ñoà 167,
16, 15 2849 sau 184, 194*, 196*,
18, 24 2642* 279, 325, 750, 946, 1331
19, 1-8 2642* 1862-70 192*
19, 1-9 677*
19, 6 865* Caùc Coâng Ñoàng Chung
19, 7 757*, 1602, 1612 (trích daãn theo DS,
19, 9 1329*, 1602, 1612 tröø CÑ Vaticanoâ II)
20, 7-10 677*
20, 12 677* CÑ Niceâa I
21, 1 1043* 126 465
21, 1-2 756* 130 465
21, 1-22, 5 117* Tín bieåu 465
21, 2 757*, 1045, 2016 CÑ Constantinoâpoâli I
21, 2-4 677*
Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli
21, 3 756*, 2676
125 242, 465
21, 4 1044, 1186
150 sau 184, 195*, 196*,
21, 5 1044*
21, 6 694*, 1137* 242, 243, 245, 245, 263,
21, 7 2788 279, 291, 325, 456, 519,
652, 664, 685, 687,
21, 9 757*, 865*, 1045, 1138*
702, 750, 1680
21, 10-11 865*
21, 12-14 765* Trong baûn goác
21, 14 857, 865, 869* Hy laïp 167
21, 22 586*
21, 27 1044*, 1045*
CÑ EÂpheâxoâ CÑ Vienna
250 466 902 365*
251 466, 495*
CÑ Constance
255 468*
1154 1584*
CÑ Chalceâñoânia
CÑ Florence
301-302 467
1300-1301 246
CÑ Constantinoâpoâli II 1302 248
421 253, 258, 258* 1304 1022*, 1031*
423 468* 1305 1022
424 468 1306 1022
427 499* 1310 1113*
432 468 1314 1213*
1315 1256*
CÑ Constantinoâpoâli III
1316 1263*
556 475 1319 1303*
556- 559 475* 1324-1325 1510*
CÑ Niceâa II 1325 1520*
1330 255
600 1161
1331 248, 255, 258
600-603 476
1333 299*
601 477, 1674*, 2132
1334-1336 120*
603 1674*
1351 1035*
COD 135 1160
CÑ Lateâranoâ V
CÑ Constantinoâpoâli IV
1440 366*
657 367
CÑ Triñentinoâ
CÑ Lateâranoâ IV
1501-1504 120*
800 202, 296, 299*, 327, 391
1510-1516 406*
800-802 192*
1511 375, 407, 1008*
801 999, 1035*
1511-1512 404*
802 1576*
1512 403*
804 253, 254
1513 390*, 405*
806 43
1514 403*, 1250*
CÑ Lyon II 1515 1264, 1426*, 2515*
850 248 1525 1993
851-861 192* 1528 1989
854 1017 1529 615*, 617, 1992*
856 1022, 1032* 1532 161*
857 1022 1533-1534 2005*
858 1022, 1035* 1541 1821*
859 1059 1542 1446*
860 1113* 1544 1815*
1545 1426*
1546 2009
1548 2009* 1712 1459*

1549 1059* 1712-1713 1472*
1567 1037* 1716-1717 1510*
1569-1570 2068* 1717 1520*
1573 411* 1719 1516*
1575 1035* 1740 1337, 1366
1576 2016* 1743 1367, 1371
1580 1031* 1752 611*
1600 1114 1764 611*
1601 1113*, 1114 1767 1582*
1604 1129* 1774 1583*
1605 1127* 1799 1661*
1606 1127* 1800 1617*
1608 1128* 1813-1816 1631*
1609 1121, 1272*, 1280*, 1304* 1820 1022*, 1031*, 1472*
1609-1619 1272* 1821-1825 2132*
1612 1584* 1822 1674*
1618 1257* 1835 1478*
1619 1272*
CÑ Vaticanoâ I
1624 1280
1638 1394*, 1436 3002 293, 296, 299*, 327*
1640 1413* 3003 302
1641 1377* 3004 36
1642 1376 3005 38*, 367, 1960
1647 1457* 3008 154, 156
1651 1374, 1413* 3009 156
1661 1457* 3010 155*, 156
1672 980 3012 161
1673 1450* 3013 812
1674 1468 3015 50*, 237
1676 1451 3016 90*, 498
1677 1452* 3017 159
1677-1678 1431* 3023-3024 296*
1678 1453* 3025 293, 296
1680 1456, 1456, 1458* 3026 36*, 47*, 286*
1683 1457* 3057 834
1690 1460* 3074 891*
1691 1460 CÑ Vaticanoâ II
1694 1523
Sacrosanctum Concilium
1695 1511
IV 1174*
1695-1696 1510*
2 771, 1068
1696 1512*
3-4 1075*
1697 1516*
4 1203
1698 1523
5 766, 1067
1705 1431*, 1453*
6 1076*, 1086, 1113*
1708 1457*
7 1070, 1088, 1089, 1181*, 1373
8 1090 119 1158*

9 1072 121 1158
10 824, 1074 122 2513
11 1071 122-127 1181*, 2503*
13 1675 125 2132*
14 1141 128 1183
21 1205* Inter mirifica
24 1100 5 2494
26 1140 8 2495
26-27 1482* 11 2494*
27 1140, 1517* 12 2498, 2498
28 1144
Lumen gentium
29 1143
1 748, 775, 1045, 2305*
33 1548*, 1552*
2 375, 541, 759, 769, 1050*,
35, 4 1570*
1076*, 1093
37-40 1204*, 1232*
3 541, 542*, 669, 763, 763*,
41 1561*
766, 960, 1364, 1405
47 1323, 1398*
4 767, 768, 810
55 1388
5 541, 543, 567, 669, 763, 764,
56 1346
764, 768, 769
59 1123
6 753, 754, 755, 756,
60 1667
757, 769*, 1621*
61 1621*, 1670
7 562, 788, 790, 790,
64 1232
791, 793, 798
65 1232
8 769*, 771, 786, 811, 816, 819,
67 1255*
819, 827, 853, 853, 870, 1428
71 1298*
9 753*, 761*, 762, 776,
73 1513*, 1514
781, 782
79 1669*
10 784, 901*, 1120, 1141,
81 1685*
1141*, 1273*, 1535*, 1538*,
83 1175
1546, 1547, 1547, 1548*,
84 1174, 1174
1552*, 1657
86 1175*
11 825, 1119, 1119, 1251*,
90 1176
1270, 1273*, 1285, 1303*,
96 1175*
1303*, 1324, 1422, 1440*,
98 1174, 1175*
1499, 1522, 1535, 1641,
100 1175
1641, 1656, 1656, 2204*,
102 1163, 1194
2225, 2226*
103 508, 971*, 1172
12 92, 93, 785, 798, 801,
104 1173
823, 889*, 951, 1303*, 2003*
106 1166, 1167, 1193, 2191*
13 761*, 804, 814, 831, 836
108 1173*
14 815*, 837, 846, 1249, 1257*
109-110 1438*
15 819*, 838, 853*
111 1173*
16 761*, 839, 841, 843, 844,
112 1156, 1157, 1157*
847, 1260*, 1281*
118 1158
17 776*, 1270*, 2032
18 874 52 499*
19 880 53 492, 963, 967
20 87*, 860, 861, 862, 55 489
1555, 1576 56 488, 490, 492, 493, 494,
21 1549*, 1556, 1557, 1558, 494*, 511
1575*, 1576, 1582* 57 499, 748, 964
22 880, 881, 882, 883, 884, 58 165, 964
885, 1444, 1559, 1559* 59 965, 966
23 833, 835, 882, 886, 886, 60 970
886, 887, 938, 1202*, 1560* 61 488*, 968
24 1551, 2068 62 969, 970, 2674
25 90, 888, 891, 891, 891*, 63 501, 506, 507*, 967
892, 2034, 2035* 64 507
26 832, 893, 893, 1312, 65 829
1462, 1561* 66 971
27 894, 895, 896 67 2132*
28 1548*, 1554, 1562, 68-69 2679*
1564, 1566, 1567, 1582* 68 972
29 1569, 1570*, 1571, 69 965, 972
1582*, 1588 Orientalium Ecclesiarum
30 801* 15 1389
31 871*, 897, 898, 932
Unitatis redintegratio
32 872*
1 820*
33 900*, 913
2 812, 813, 813, 815*, 1126*
34 901, 1141*
3 816, 817, 818, 819, 819*,
35 904, 905
824, 827*, 838, 1271
36 337, 786, 908, 909, 912,
4 94*, 820, 821*, 855, 1202*
943*, 1888*
5 822, 1126*
37 1269*
6 821*, 827*
39 823, 2045*
7 821*
40 828*, 1426*, 2013,
8 821, 2791*
2013, 2028
9 821*, 821*
41 1251*, 1570*, 1641*
10 821*
42 826, 1620*, 1816, 1986,
11 90, 821*
2103, 2545
12 821*
42-43 915*
13-18 838*
43 917
15 925*, 1399, 1399
44 914, 933
22 1271, 1400, 1400, 2791*
48 670, 671, 769, 773*, 776,
24 822
824, 825, 1001, 1013,
1036, 1042, 1373* Christus Dominus
48-50 1469* 2 882*, 937, 1558
48-51 828* 3 886*
49 954, 954, 955, 956, 1023* 4 1560*
50 957, 958, 1090* 9 882*
51 959 11 833*, 1548*
13 1586* 14 121*
15 1569* 15 122
16 1586* 16 129*
33-35 927* 17 124
36 1560* 18 125
37 1560* 19 126, 573*
Perfectae caritatis 20 124*
1 915*, 918 21 103*, 104, 131, 141, 1346*
2 2684* 22 131
5 916* 23 94*
7 2691* 24 94*, 104*, 132, 135
11 929 25 133, 2653
12 1620* Apostolicam actuositatem
Optatam totius 2 863, 873, 940
10 1620* 3 798*, 864
20 1565 4 864*
5 2832*
Gravissimum educationis
6 851*, 905, 2044
3 1653*, 2221
8 2446
6 2229*
13 2105, 2105*
Nostra aetate 16 1570*
1 360*, 842
Dignitatis humanae
2 843*, 2104
1 2104, 2105, 2105*
3 841*
2 1738*, 2104, 2106, 2106,
4 597, 839*
2108*, 2467
5 2793*
3 1782
Dei Verbum 4 1180*
2 51, 53, 64, 142, 1103, 2587 6 2107
3 54, 55, 62* 7 1738*, 2109
4 66 10 160
5 143*, 153, 158, 1814 11 160, 160
6 36*, 38* 14 1785*, 1816*, 2036*, 2104
7 74, 75, 76, 76, 77 15 2137
8 77, 78, 78, 79, 94, 94, 94,
Ad gentes
98, 1124*, 2650, 2651*
1 804, 849, 853, 1344
8, 3 120*
2 248*, 294, 767*, 850, 868
9 80, 81, 82
2-9 257*
10 84, 85, 86, 97, 889*,
3 763*
891, 2663*
4 767, 830*
10, 3 95
5 852, 857, 877, 1257*, 1560*
11 105, 106, 107, 136*, 337*
5-6 767*
12, 1 109*
6 830, 854, 1560*
12, 2 110
7 776, 848, 1260*
12, 3 111, 111*, 119
7, 23 1270*
13 101
9 856, 856
14-16 1094*
11 2472 22 1260, 1612*, 2820*

14 1233*, 1248, 1249 22, 1 359, 1701, 1710, 2783*,
15 854, 905* 2799*
16 1570*, 1571 22, 2 470, 470, 521, 618, 1701*
18 927* 22, 5 367*, 618
38 1560* 23, 1 2419
40 927* 24, 3 356, 358*, 1703, 1878*
Presbyterorum ordinis 25 1882*
2 1141*, 1142*, 1369, 1548*, 25, 1 1879*, 1881, 1892, 2344
1562, 1563, 1566*, 1582* 26 2106
4 888, 1102, 1122 26, 1 1906, 1924
4-6 2686* 26, 3 1912, 1907, 1908*
5 1175*, 1181, 1324, 1392 27, 1 1931
6 1548* 27, 3 2322
8 1568 29, 2 1935, 1936*
10 1565 29, 3 1938
13 1464*, 1466* 30, 1 1916*
15 1142* 31, 3 1915, 1917
16 1579*, 1580* 32 2820*
34 2427*
Gaudium et spes
36 49
2, 2 421
36, 2 159, 339
10 1958*
36, 3 308
10, 2 450
37, 2 409
12, 1 358*
38 520
12, 3 356
39 2820*
12, 4 383
39, 1 358*, 1048
13, 1 390*, 401, 415, 1707
39, 2 1049
13, 2 1707
39, 3 1050
14 1703
40, 2 854
14, 1 364, 382
43, 4 942
14, 2 33*
43, 6 853
15, 2 1704, 1711
44, 2 94*
16 1706, 1713, 1776, 1791,
45 2820*
1794, 1795
45, 1 776
17 1705, 1712, 1730, 2339
45, 2 450*
17, 1 1743*
47, 1 1603, 2210*, 2250
18 1006, 1008, 1018
47, 2 1603*, 2387*
18, 1 33
48 1251*
19-21 29*
48, 1 1603, 1627, 1639, 1646,
19, 1 27, 29, 2123
1652, 1660*, 2364
19, 3 2125
48, 2 1535, 1639, 1642
20-21 676*
48, 4 2227*
20, 1 2124, 2126*
49, 2 1645, 2334*, 2362
20, 2 2124
49, 3 1632
21, 3 2126
50 2368*
21, 7 2126
50, 1 372*, 1652, 1664 Concilium Arausicanum II

50, 2 2367, 2373* 371-372 406*
51, 3 2268, 2271, 2368 397 1037*
51, 4 2371
52, 1 1657, 2206 Synodus Constantinopolitana
52, 2 2210 409 1035*
58, 4 2527 411 1035*
62, 7 94
Concilium Bracarense I
63, 3 2424*
64 2426* 455-463 299*
65 2424 Concilium Toletanum IV
67, 2 2434
485 633*
67, 3 2184*, 2194
69, 1 2404, 2408* Concilium Toletanum VI
71, 4 2406* 490 245
74, 1 1906*
Concilium Lateranense
74, 2 1902
74, 3 1901, 1920 503 496, 499*
74, 5 2242 504 476*
76 2245 Concilium Toletanum XI
76, 3 2245
525-541 192*
76, 5 2246, 2420
527 245
78, 1-2 2304*
528 255
78, 3 813
530 253, 254
78, 5 2306*
539 650*
78, 6 2317
79, 3 2311* Concilium Toletanum XVI
79, 4 2308, 2312 571 499*
79, 5 2310*
80, 4 2314 Concilium Romanum
81, 3 2329 587 633*
81, 4 2307*
Concilium Foroiuliense
84, 2 1911
89, 1 1955 619 503
Concilium Carisiacum
Caùc Coâng Ñoàng vaø Coâng Nghò
624 605
(trích daãn theo DS)
Concilium Romanum Caùc Vaên Kieän Giaùo Hoaøng
Decretum Damasi Ñamasoâ I (thaùnh)
179-180 120*
Epistula ad Episcopos orientales
Concilium Carthaginiense 149 471*
Statuta Ecclesiae Antiqua
325 650*
Innocentioâ I (thaùnh) Beâneâñictoâ XII

Epistula “Si institula ecclesiastica”, Const. “Benedictus Deus”,
(19 Martii 416) (29 Ianuarii 1336)
216 1510* 1000 1023
1000-1001 1022*
Leâoâ Caû (thaùnh)
1002 1022*, 1035*
Epistula “Quam laudabiliter”,
Libellus “Cum dudum”, (1341)
(21 Iulii 447)
1011 633*
284 247*
286 299* Cleâmenteâ VI
Epistula “Lectis dilectionis tuae”, Epistula “Super quibusdam”,
(13 Iunii 449) (29 Septembris 1351)
291 499* 1077 633*
294 499*
Phaoloâ IV
Anastasioâ II Const. “Cum quorumdam hominum”,
Epistula “In prolixitate epistulae”, (7 Augusti 1555)
(497) 1880 499*
359 650*
Pioâ IV
Hormisdas (thaùnh) Bulla “Iniunctum nobis”,
Epistula “Inter ea quae”, Professio fidei Tridentina (13
(26 Martii 521) Novembris 1564)
369 650* 1862-1870 192*
Vigilioâ Pioâ VI
Professio fidei (552) Breve “Quod aliquantum”,
415 233* (10 Martii 1791)
2109*
Peâlagioâ I
Epistula “Humani generis”, Pioâ IX
(3 Februarii 557) Bulla “Ineffabilis Deus”,
442 499* (8 Decembris 1854)
DS 2803 411*, 491
Greâgoârioâ Caû (thaùnh)
Litt. enc. “Quanta cura”,
Epistula “Sicut aqua”, (600)
(8 Decembris 1864)
475 473*
2109*
Innoâcentieâ III
Leâoâ XIII
Epistula “Eius exemplo”, Professio
Litt. enc. “Diuturnum illud”,
fidei Waldensibus praescripta
(29 Iunii 1881)
(18 Decembris 1208)
1898*
794 1576*
Litt. enc. “Immortale Dei”,
Gioan XXII (1 Novembris 1885)
Bulla “Ne super his”, 1898*, 2105*
(3 Decembris 1334)
991 1022*
Litt. enc. “Libertas praestantissimum”, Const. ap. “Munificentissimus

(20 Iunii 1888) Deus”, (1 Novembris 1950)
1951, 1954, 2108* DS 3903 966*
Pioâ XI Litt. enc. “Haurietis aquas”,
(15 Maii 1956)
Litt. enc. “Quas primas”,
DS 3924 478
(11 Decembris 1925)
2105* Litt. enc. “Fidei donum”,
(21 Aprilis 1957)
Litt. enc. “Casti connubii”,
1560
(31 Decembris 1930)
2366* Allocutiones
DS 3722-3723 2297* 1 Iuni 1941 1887, 1942, 2286
20 Februarii 1946 899
Litt. enc. “Quadragesimo anno”,
3 Septembris 1950 2501
(15 Maii 1931)
29 Octobris 1951 2362
1883*
6 Decembris 1953 2108*
Litt. enc. “Divini Redemptoris”, 24 Decembris 1955 2501*
(19 Martii 1937)
676* Gioan XXIII
Litt. enc. “Mater et Magistra”,
Pioâ XII
(15 Maii 1961)
Litt. enc. “Summi pontificatus”, 60 1882
(20 Octobris 1939)
Litt. enc. “Pacem in terris”,
360, 361, 1939
(11 Aprilis 1963)
Litt. enc. “Mystici Corporis”, 36 1886
(29 Iunii 1943) 46 1897
1119 51 1903
DS 3808 797, 798 61 1930*
DS 3812 478*
Phaoloâ VI
Const. ap. “Provida Mater”,
(2 Februarii 1947) Litt. enc. “Mysterium fidei”,
929 (3 Septembris 1965)
1183, 1418
Litt. enc. “Mediator Dei”,
18 1381
(20 Novembris 1947)
39 1374
1548
56 1378
Const. ap. “Sacramentum Ordinis”,
Const. ap. “Indulgentiarum
(30 Novembris 1947)
doctrina”, (1 Ianuarii 1967)
DS 3858 1573*
1 1471
Litt. enc. “Humani generis”, 2 1471
(12 Augusti 1950) 5 1474, 1475, 1476, 1477
DS 3875 37 8 1478*
DS 3876 38, 1960
Litt. enc. “Populorum progressio”,
DS 3891 330*, 367*
(26 Martii 1967)
DS 3896 366*
37 2372*
DS 3897 390*
53 2315*
Credo populi Dei: sollemnis Gioan Phaoloâ II

Professio fidei, (30 Iunii 1968) Litt. enc. “Redemptor hominis”,
192* (4 Martii 1979)
8 327*, 366* 11 519
9 251, 265* 18-21 783*
12 1035*
Adh. ap. “Catechesi tradendae”,
15 975
(16 Octobris 1979)
16 419
1 4*
19 827
2 4*
20 182
5 426, 426
28 1005*, 1052
6 427
29 1053
9 561
30 962
13 7
Litt. enc. “Humanae vitae”, 18 5, 6*
(25 Iulii 1968) 20-22 23*
11 2366 23 1074
12 2366, 2369 25 23*
14 2370 29 1697*
16 2370* 53 1204*
23 2372* 54 1676*, 1676*, 2688*
Const. ap. “Divinae consortium 55 2688*
naturae”, (15 Augusti 1971) Epistula “Dominicae cenae” de
1212, 1288, 1300 mysterio et cultu Eucharistiae,
Const. ap. “Sacram Unctionem (14 Februarii 1980)
infirmorum”, (30 Novembris 3 1380
1972) Litt. enc. “Dives in misericordia”,
1513 (30 Novembis 1980)
Adh. ap. “Marialis cultus”, 14 2844*
(2 Februarii 1974) Litt. enc. “Laborem exercens”,
42 971* (14 Septembris 1981)
56 971 6 2428*
Adh. ap. “Evangelii nuntiandi”, 7 2424*
(8 Decembris 1975) 11 2430*
31 2820* 18 2436*
48 1676* 19 2433*
53 843* 22-23 2433*
62 835 27 2427*
63-64 1201* Adh. ap. “Familiaris consortio”,
73 910 (22 Novembris 1981)
Allocutiones 11 2331, 2361, 2392
5 Ianuarii 1964 in Nazareth 533 13 1642*, 1643
21 Novembris 1964 963 16 1620*
11 Iulii 1966 390* 19 1644, 1645*, 2387
22 Iunii 1973 776 20 1648*
14 Decembris 1975 838 21 1656*, 2204
22 2334 7 372*
28 1653* 26-27 1577*
30 2366 27 773, 773
32 2370 Litt. ap. “Vicesimus quintus
34 2343 annus”, (4 Decembris 1988)
36 2221* 16 1205, 1206
46 2211*
Adh. ap. “Christifideles laici”,
67 1622
(30 Decembris 1988)
80 2391*
9 899
81 2390*
16, 3 828
83 1649*
17, 3 828
84 1651, 2386*
24 801*
85 1658
26 2179*
Adh. ap. “Reconciliatio et
Litt. enc. “Redemptoris missio”,
paenitentia”, (2 Decembris
(7 Decembris 1990)
1984)
11 851*
16 408*, 1869*, 2850*
12-20 853*
17 1857, 1863
21 852*
31 1469
23 850*
Litt. enc, “Dominum et 42-47 854*
vivificantem”, (18 Maii 1986) 48-49 854*
27-48 1433* 50 855*
31 1848 52-54 854*
46 1864* 55 856*
55 2516 69 927, 931*
Litt. enc. “Redemptoris Mater”, Litt. enc. “Centesimus annus”,
(25 Martii 1987) (1 Maii 1991)
17 165 3 2421*
18 165 5 1896*
Litt. enc. “Sollicitudo rei socialis”, 10 1939*, 2425*
(30 Decembris 1987) 13 2425*
1 2422* 16 1882*
9 2438 24 2423*
14 2437 25 407*, 1889, 2236*
16 2440* 26 2440*
17 2438* 28 2438
32 2441* 29 2461*
38-40 1939* 31 2427*
41 2422* 32 2429*
42 2406*, 2442* 34 2425, 2429*
45 2438* 35 2424*, 2438*
47 1929, 2442 36 1886, 2223
Ep. ap. “Mulieris dignitatem”, 37 2432*
(15 Augustii 1988) 37-38 2415*
6 2334 40 2406*
41 1887* Caùc Thaùnh Boä

43 1914*
Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin
44 1904, 2425*
(Boä Thaùnh Vuï)
45 2244*
46 2244* Epistula ad Episcopos Angliae
48 1883, 2406*, 2431, 2433* (14 Septembris 1864)
51 2441* DS 2888 811*
57 2444, 2444* Decretum de millenarismo
Litt. enc. “Evangelium vitae”, (19 Iulii 1944)
(25 Martii 1995) DS 3839 676*
56 2267 Epistula ad Archiepiscopum
Adh. ap. “Vita consecrata”, Bostonien-sem (8 Augusti
(25 Martii 1996) 1949)
7 922 DS 3866-3872 847*
Allocutiones Decl. “Mysterium Ecclesiae”,
7 Decembris 1985 10 (24 Iunii 1973)
13 Aprilis 1986 63 3 2035
Decl. “Persona humana”,
Caùc Vaên Kieän Hoäi Thaùnh (29 Decembris 1975)
7 2391
Catechismus Romanus
8 2357
Praefatio 10 25 9 2352, 2352, 2352
Praefatio 11 24 11 2349
1, 1, 4 190, 191
Decl. “Inter insigniores”,
1, 2, 6 199
(15 Octobris 1976)
1, 2, 8 200
1577*
1, 2, 13 274
1, 5, 11 598, 598 Instr. “Pastoralis actio”,
1, 6, 3 633 (20 Octobris 1980)
1, 10, 1 749 1252*
1, 10, 20 770 Decl. “Iura et bona”, (5 Maii 1980)
1, 10, 22 750* 2277
1, 10, 24 947, 950 Instr. “Libertatis conscientia”,
1, 10, 27 952 (22 Martii 1986)
1, 11, 3 978 13 1740
1, 11, 4 979 68 2448
1, 11, 5 982
Instr. “Donum vitae”,
1, 11, 6 987
(22 Februarii 1987)
2, 2, 5 1213
Intr. 2 2375
2, 5, 4 1431*
Intr. 5 2258
2, 5, 18 1468
1, 1 2270*
2, 5, 21 1450
1, 2 2274
3, 2, 4 2086
1, 3 2275
3, 10, 13 2536
1, 5 2275
3, 10, 23 2537
1, 6 2275
2, 1 2376 213 2037*

2, 4 2377 220 2477*
2, 5 2377* 222 2043*
2, 8 2378 229 906*
3 2273, 2273 230, 1 903*
230, 3 903
Thaùnh Boä Giaùo Só
290-293 1583*
Directorium Catechisticum 330 880*
Generale 331 936
43 234 336 883*
47 234 337, 1 884
51 280 368-369 833*
69 1056 443, 4 911
Thaùnh Boä Nghi Leã 445 2043*
463, 1 911
Instr. “Eucharisticum mysterium”,
463, 2 911
(25 Maii 1967)
492, 1 911
6 1325
511 911
Thaùnh Boä Giaùo Duïc 515, 1 2179
Decretum (27 Iulii 1914): theses 517, 2 911
thomi-sticae 536 911, 911
DS 3624 318* 573 916*, 925*
591 927*
Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc 603, 1 920
Relatio finalis “Exeunte coetu 604, 1 923, 924
secundo”, (7 Decembris 1985) 604, 2 924*
II B a 4 10, 11 605 919*
Caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc 607 925*
654 2103*
Document de Puebla 1979
692 2103*
1676
710 928
713 929
Giaùo Luaät
731, 1 930
Quy cheá caùc Toâng Ñoà 731, 2 930
34 887* 747, 2 2032
748, 2 160*
Boä Giaùo Luaät 751 817*, 2089
129, 2 911 774 906*
204, 1 871, 1213* 774, 2 1251
205 815* 776 906*
206 1249* 780 906*
207, 1 934 783 931
207, 2 873, 934 788 1249*
208-223 1269* 822, 3 906*
208 872 835, 4 902
212, 3 907 844 1462*
844, 3 1399* 1007 1514*

844, 4 1401* 1012 1576*
847, 1 1513* 1024 1577
848 2122 1055, 1 1601, 1617*, 1660*
849 1213* 1056 2364*
851 1233* 1057, 1 1626, 1628
851, 2 1233* 1057, 2 1627*
855 2156 1063 1632*
861, 1 1256* 1071, 1, 3 1629*
861, 2 1256* 1083-1108 1629*
864 1246 1086 1635*
865 1233* 1103 1628*
866 1233*, 1298* 1108 1631*
867 1250* 1124 1635*
868 1233* 1125 1635*
872-874 1255* 1134 1638
882 1313* 1136 1251, 2225
883, 2 1312* 1141 1640*, 2382
883, 3 1307*, 1314* 1151-1155 1649*, 2383*
884, 2 1313 1166 1667*
889, 1 1306* 1168 1669*
890 1306 1172 1673*
891 1307* 1176, 3 2301*
893, 1 1311* 1191, 1 2102
893, 2 1311* 1196-1197 2103*
914 1457* 1199, 1 2154
916 1457* 1245 2181*
916-917 1388* 1246-1248 2042*
919 1387* 1246 2043*
920 1389*, 2042* 1246, 1 2177, 2177, 2192
961, 1 1483* 1247 2180, 2185*, 2192, 2193
961, 2 1483* 1248, 1 2180
962, 1 1483* 1248, 2 2183
967-969 1462* 1249-1253 1438*
972 1462* 1249-1251 2043*
976 1463* 1314 2272
982 2490 1323-1324 2272*
983, 1 2511 1331 1463*
983-984 1467* 1336, 1, 30. 50 1583*
986 1464* 1338, 2 1583*
988, 2 1458* 1354-1357 1463*
989 1457*, 2042* 1367 2120*
994 1471 1369 2148*
1003 1516* 1376 2120*
1004, 1 1514* 1388, 1 1467
1005 1514* 1398 2272
1421, 2 911 Phuïng vuï

NGHI LEÃ LA TINH
Boä Giaùo Luaät
Saùch Leã Roâma
caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông
Quy cheá toång quaùt
25 2043*
240 1390
177, 1 833
271 1182*, 1184
178 833
272 1184
311, 1 833
312 833 Daâng leã vaät
675, 1 1213* 1333
675, 2 1269* Kinh Tieàn Tuïng
677, 1 1256* Leã Giaùng sinh 477
679 1246 Leã Thaêng thieân 661
681 1250* Leã Chuùa Kitoâ Vua 2046
686, 1 1250* Leã caùc Toâng Ñoà 857, 1575*
695, 1 1290* Leã caùc Thaùnh 2005
696, 1 1290* Leã caàu hoàn 1012
708 2042* “Thaùnh, Thaùnh, Thaùnh”
711 1457* 335
719 2042*
Kinh Nguyeän Thaùnh Theå I hoaëc
722, 3-4 1462*
Leã Quy Roâma
725 1463*
88 1037
735 1464*
90 1353*
738 1514*
95 1333*
739, 1 1516*
96 1383, 1402
744 1576*
97 1274
747 1576*
817 1623* Kinh Nguyeän Thaùnh Theå
828 1623* III, 116 1404
867 1667* IV 2818
880-883 1438* IV, 118 55, 380, 2818*
880, 3 2042*, 2043* 123 2852*
881, 1 2042*, 2043* Lôøi nguyeän tröôùc Hieäp Leã
881, 2 2042* 132 1058
881, 3 2042* Vinh tuïng ca (sau Kinh nguyeän
881, 4 2042*, 2043* Thaùnh Theå)
882 2043* 1065
1420 1463*
Sau Kinh Laïy Cha
1431 1463*
1404, 2760*
1434 1463*
2854
1456 1467
133 1386
Lôøi nguyeän Nhaäp leã
Chuùa Nhaät XXVI
thöôøng nieân 277
Chuùa Nhaät XXXII 46, 55 1449

thöôøng nieân 1742 Nghi thöùc cöû haønh Hoân Phoái
Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh 62 1627
13 Caàu nguyeän cho moïi ngöôøi VI Saùch Caùc Pheùp
63, 839 Thaùnh hieán Daàu Thaùnh 1299
Canh thöùc Vöôït Qua 16 1669*
18 Exsultet 412, 631, 647 18 1669*
24 Lôøi nguyeän sau Baøi ñoïc 1 349* Nghi thöùc Thaùnh hieán Trinh nöõ
26 Lôøi nguyeän sau Baøi ñoïc 3 528 praenotanda 1 923
42 Laøm pheùp nöôùc 1217, praenotanda 2 924
1218, 1219, 1221
Nghi thöùc An taùng
Ca tieáp lieân 1686*
Leã Chuùa Thaùnh Thaàn HX. 2671* “Commendatio animae” 1020
Pontificale Romanum “In Paradisum deducant
te angeli” 335*
Leã phong chöùc Giaùm muïc, linh
1 (praenotanda) 1689*
muïc vaø phoù teá
10 (praenotanda) 1690
Lôøi nguyeän
41 1688
phong chöùc Giaùm muïc 1541
56 1689*
Lôøi nguyeän
phong chöùc linh muïc 1542 Caùc Giôø Kinh Phuïng vuï
Lôøi nguyeän Quy cheá toång quaùt
phong chöùc phoù teá 1543 7 2616*
Saùch Nghi thöùc Roâma 9 2655*
100-1099 2586*
Nghi thöùc khai taâm Kitoâ giaùo cho
ngöôøi lôùn Thaùnh Thi
1232* “O lux beata Trinitas” 257
praenotanda 1-2 1212* “Te Deum” 168
19 1248* “Veni, Creator Spiritus” 291,
98 1248* 700
“Vexilla Regis” 550, 617
Nghi thöùc Röûa Toäi treû em
62 1241* Ñieäp ca
Kinh Chieàu I vaø II Leã troïng
Nghi thöùc Röûa Toäi ngöôøi lôùn
Ñöùc Maria
168
Meï Thieân Chuùa 526
Nghi thöùc Theâm Söùc Ñieäp ca kinh Benedictus leã troïng
praenotanda 1 1285* Ñöùc Maria
praenotanda 2 1285* Meï Thieân Chuùa 469
praenotanda 3 1309* Ñieäp ca kinh Magnificat
praenotanda 5 1311* Kinh Chieàu II
praenotanda 6 1311* Leã Hieån Linh 528*
25 1299 Ñieäp ca kinh Magnificat Kinh
Nghi thöùc Thoáng Hoái Chieàu II Leã Mình Maùu
Coâng thöùc xaù giaûi 1424, 1449 Thaùnh Chuùa 1402
31 1484
Thaùnh ca Fanqith
Kinh Chieàu I Chuùa Nhaät 461* Breviarium iuxta ritum
Caùc ca nguyeän Ecclesiae Antiochenae
Syrorum, Vol. 6, p. 193b 1167
Ca nguyeän
Breviarium iuxta ritum
“Ave Maria” 1014, 2676, 2677
Ecclesiae Antiochenae
“O sacrum convivium” 1402
Syrorum, Vol. 1, 237a-b 1391
“Veni, Sancte Spiritus” 2671
Kinh caàu Caùc Thaùnh Caùc Vaên só Giaùo hoäi
1014
A.A.
CAÙC PHUÏNG VUÏ ÑOÂNG PHÖÔNG Antiqua homilia in sancto et
magno Sabbato
Phuïng vuï Byzantin
PG 43, 440. 452. 461. 635
cuûa thaùnh Gioan Kim Khaåu
Constitutiones apostolicae
Hymnus cherubinorum 335*
7, 24, 1: SC 336, 174 2760
Anaphora 42, 1137
8, 13, 12: SC 336, 208 1331
Prex ante Communionem 1386
De imitatione Christi
Phuïng vuï Byzantin 11, 23, 5-8 1014
1166 Didacheù
Troparium 1, 1: SC 248, 140 1696
“Ho monogeneâs” 469 2, 2: SC 248, 148 2271
In die Dormitionis 8, 2: SC 248, 174 2760
(15 Aug) 966 8, 3: SC 248, 174 2767
In die Paschatis 638 9, 5: SC 248, 178 1331*
Matutinum pro die Dominica 10, 6: SC 248, 180 1331*, 1403
modi secundi 703 Epistula ad Diognetum
Vespertium in die 5, 5: SC 33, 62-66 2240
Pentecostes 291, 732, 2671 5, 6: SC 33, 62 2271*
Kontakia 5, 8-9: SC 33, 62-64 2796
In die Transfigurationis 555 5, 10: SC 33, 62-66 2240
Romani Melodi 525 6, 10: SC 33, 62-66 2240
Eukologion Sermo de die Dominica
Formula absolutionis 1481 PG 86/1, 416 et 421 2178
Prex ordinationis 1587
Alfonsoâ Maria de Liguori
Rituale (thaùnh)
1300
Del gran mezzo della preghiera
Phuïng vuï Syria pars 1, c. 1 2744
Antiochiae, Epiclesis consecrationis Ambroâsioâ (thaùnh)
sancti chrismatis 1297
De mysteriis
7, 42: CSEL 73, 106
(PL 16, 402-403) 1303
9, 50: CSEL 73, 110 10, 121: CCL 14, 379

(PL 16, 405) 1375 (PL 15, 1927) 1025
De officiis ministrorum Expositio psalami CXVIII
1, 88 2653 14, 30: CSEL 62, 318
De Paenitentia (PL 15, 1476) 908
1, 8, 34: CSEL 73, 135-136 Anselmoâ (thaùnh)
(PL 16, 476-477) 983
Proslogion
De sacramentis Prooemium 158
2, 2, 6: CSEL 73, 27-28
(PL 16, 425-426) 1225 Aristides
4, 7: CSEL 73, 49 Apologia
(PL 16, 437) 1383 16, 7: BP 11, 125 760*
4, 28: CSEL 73, 57-58
Athanasioâ Alexandria (thaùnh)
(PL 16, 446) 1393
5, 7: CSEL 73, 61 De Incarnatione
(PL 16, 447) 1383 54, 3: SC 199, 458
5, 19: CSEL 73, 66 (PG 25, 192) 460
(PL 16, 450) 2783 Epistula festivalis
5, 26: CSEL 73,70 1, 10: PG 26, 1366 1169
(PL 16, 453) 2836 Epistula ad Serapionem
5, 30: CSEL 73, 71-72 1, 24: PG 26, 585-588 1988
(PL 16, 454) 2852
Augustinoâ (thaùnh)
De viduis
23: PL 16, 241-242 2349 Confessiones
1, 1, 1: CCL 27, 1 30
De virginitate
2, 4, 9: CCL 27, 21 1958
18, 119: PL 16, 297 845
3, 6, 11: CCL 27, 33 300
Enarrationes in Psalmos 6, 11, 20: CCL 27, 87 2520
1, 9: CSEL 64, 7 7, 7, 11: CCL 27, 99 385
(PL 14, 968) 2589 9, 6, 14: CCL 27, 141 1157
Epistula extra collectionem 9, 11, 27: CCL 27, 149 1371
1. 41, 12: CSEL 82/3,152 10, 20, 29: CCL 27, 170 1718
(PL 16, 1116) 1429 10, 28, 39: CCL 27, 175 45
Explanatio Symboli 10, 29, 40: CCL 27, 176 2340
1: CSEL 73, 3 13, 36, 51: CCL 27, 272 2002
(PL 17, 1193) 197 Contra epistulam Manichaei
7: CSEL 73, 10 quam vocant fundamenti
(PL 17, 1196) 194 5, 6: CSEL 25, 197
8: CSEL 73, 10-11 (PL 42, 176) 119
(PL 17, 1196) 191* Contra Faustum manichaeum
Expositio evangelii secundum 22, 27: CSEL 25, 621
Lucam (PL 42, 418) 1849, 1871
2, 85-89: CCL 14, 69-72 De catechizandis rudibus
(PL 15, 1666-1668) 766* 3, 5: CCL 46, 124
(PL 40, 313) 281*
De civitate Dei De natura et gratia

10, 6: CSEL 40/1, 454-455 31, 35: CSEL 49, 258-259
(PL 41, 283) 1372, 2099 (PL 44, 264) 2001
14, 7: CSEL 40/2, 13 De sancta virginitate
(PL 41, 410) 1766 3, 3: CSEL 41, 237
14, 28: CSEL 40/2, 56 (PL 40, 398) 506
(PL 41, 436) 1850 6, 6: CSEL 41, 240
18, 51: CSEL 40/2, 354 (PL 40, 399) 963
(PL 41, 614) 769
De sermone Domini in monte
19, 13: CSEL 40/2, 395
1, 1, 1: CCL 35, 1-2
(PL 41, 640) 2304
(PL 34, 1229-1231) 1966
19, 19: CSEL 40/2, 407
1, 1, 3: CCL 35, 4
(PL 41, 647) 2185
(PL 34, 1232) 2547
22, 17: CSEL 40/2, 625
2, 4, 16: CCL 35, 106
(PL 41, 779) 1118
(PL 34, 1276) 2785
22, 30: CSEL 40/2, 665-666
2, 5, 18: CCL 35, 108-109
(PL 41, 801-802) 1720, 2550
(PL 34, 1277) 2794
De diversis quaestionibus 2, 5, 19: CCL 35,109
octoginta tribus (PL 34, 1278) 2149
64, 4: CCL 44A, 140 2, 6, 24: CCL 35, 113
(PL 40, 56) 2560 (PL 34, 1279) 2827
De disciplina christiana De Trinitate
7, 7: CCL 46, 214 8, 3, 4: CCL 50, 271-272
(PL 40, 673) 2539 (PL 42, 949) 1766*
De fide et Symbolo 14, 15, 21: CCL 50A, 451
10, 25: CSEL 25, 32 (PL 42, 1052) 1955
(PL 40, 196) 2518 15, 26, 47: CCL 50A, 529
De Genesi contra Manichaeos (PL 42, 1095) 264
1, 2, 4: PL 36, 175 338 Enarratio in Psalmum
De gratia et libero arbitrio 57, 1: CCL 39, 708
17, 33: PL 44, 901 2001 (PL 36, 673) 1962
62, 16: CCL 39, 804
De libero arbitrio
(PL 36, 758) 2628
1, 1, 1: CCL 29, 211
72, 1: CCL 39, 986
(PL 32, 1221-1223) 311
(PL 36, 914) 1156*
De mendacio 74, 4: CCL 39, 1027
4, 5: CSEL 41, 419 (PL 37, 948-949) 796
(PL 40, 491) 2482 85, 1: CCL 39, 1176
De moribus Ecclesiae catholicae (PL 36, 1081) 2616
3, 4: CSEL 90, 6 88, 2, 5: CCL 39, 1237
(PL 32, 1312) 1718 (PL 37, 1134) 996
1, 25, 46: CSEL 90, 51 102, 7: CCL 40, 1457
(PL 32, 1330-1331) 1809 (PL 37, 1321) 2005
103, 1, 15: CCL 40, 1488
(PL 37, 1348-1349) 329
103, 4, 1: CCL 40, 1521 52, 6, 16: PL 38, 360 230

(PL 37, 1378) 102 56, 6, 9: PL 38, 381 2559*
Enchiridion de fide, spe et 57, 7, 7: PL 38, 389-390 2837
caritate 58, 11, 13: PL 38, 399 1064
3, 11: CCL 46, 53 78, 6: PL 38, 492-493 556
(PL 40, 236) 311 96, 7, 9: PL 38, 588 845*
169, 11, 13: PL 38, 923 1847
Epistulae
186, 1: PL 38, 999 510
98, 5: CSEL 34, 527
213, 8, 8: PL 38, 1064 983
(PL 33, 362) 1274
214, 11: PL 38, 1071-1072 981
108, 3, 8: CSEL 34, 620
241, 2: PL 38, 1134 32
(PL 33, 410) 2539
268, 2: PL 38, 1232 797
130, 8, 17: CSEL 44, 59
272: PL 38, 1247 1396
(PL 33, 500) 2737
298, 4-5: SPM 1, 98-99
130, 12, 22: CSEL 44, 66
(PL 38, 1367) 2009
(PL 33, 502) 2762
341, 1, 1: PL 39, 1493 695
187, 11, 34: CSEL 57, 113
341, 9, 11: PL 39, 1499 695
(PL 33, 845) 774
In epistulam Iohannis ad Parthos Augustinoâ de Dacia
tractatus Rotulus pugillaris
1, 6: PL 35, 1982 1863 I 118
8, 9: PL 35, 2041 1779
Barnaba
10, 4: PL 35, 2056-2057 1829
Epistula Pseudo-Barnabae
In Iohannis evangelium tractatus
4, 10: SC 172, 100-102 1905
5, 15: CCL 36, 50
19, 5: SC 172, 202 2271
(PL 35, 1422) 1584
12, 13: CCL 36, 128 Basilioâ Caû (thaùnh)
(PL 35, 1491) 1458 Adversus Eunomium
21, 8: CCL 36, 216-217 3, 1: SC 305, 148
(PL 35, 1568) 795 (PG 29, 656) 336
26, 13: CCL 36, 266
Liber de Spiritu Sancto
(PL 35, 1613) 1398
15, 36: SC 17 bis, 370
72, 3: CCL 36, 508
(PG 32, 132) 163, 736
(PL 35, 1823) 1994
18, 45: SC 17 bis, 406
80, 3: CCL 36, 529
(PG 32, 149) 2132
(PL 35, 1840) 1228
26, 62: SC 17 bis, 472
Quaestiones in Heptateucum (PG 32, 184) 2684
2, 73: CCL 33, 106
Moralia
(PL 34, 623) 129
Regula 73: PG 31, 852 2384
Sermones
Regulae fusius tractatae
18, 4, 4: CCL 41, 247-249
prol. 3: PG 31, 896 1828
(PL 38, 130-131) 1039
33, 2, 2: CCL 41, 414
(PL 38, 208) 2067
43, 7, 9: CCL 41, 512
(PL 38, 258) 158
Beâneâñictoâ (thaùnh) Cleâmenteâ Roâma (thaùnh)

Regula Epistula ad Corinthios
20: CSEL 75, 75-76 7, 4: SC 167, 110 1432
(PL 66, 479-480) 2834* 42, 4: SC 167, 168-170 861*,
43, 3: CSEL 75, 106 1577
(PL 66, 675) 347 44, 2: SC 167, 172 861*
48: CSEL 75, 114-119 44, 3: SC 167, 172 1577
(PL 66, 703-704) 2834* 61, 1-2: SC 167, 198-200 1900
Bernarñoâ Clairvaux (thaùnh) Cyprianoâ Carthage (thaùnh)
Homilia super “Missus est” De Ecclesiae catholicae unitate
4, 11 108 6: CCL 3, 253
In Canticum sermones (PL 4, 519) 181
27, 7, 14 771 De dominica Oratione
9: CCL 3A, 94
Bonaventura (thaùnh)
(PL 4, 541) 2782
In secudum librum Sententiarum 11: CCL 3A, 96
dist. 1, p. 2, a. 2, q. 1 293 (PL 4, 543) 2784
In quattuor libros Sententiarum 12: CCL 3A, 96-97
3, 37, 1, 3 2071 (PL 4, 544) 2813
13: CCL 3A, 97
Ceâsaria Junioâ (thaùnh)
(PL 4, 545) 2816
Epistula ad Richildam et 21: CCL 3A, 103
Radegundem (PL 4, 551) 2830
SC 345, 480 127 23: CCL 3A, 105
Ceâsarioâ Areâlatenseâ (thaùnh) (PL 4, 535-536) 810*, 2845
Expositio vel traditio Symboli Epistulae
(sermo 9) 58, 10: CSEL 3/2, 665
CCL 103, 47 232 (56, 10: PL 4, 367-368) 1028
Catarina Sieâna (thaùnh) Cyrilloâ Alexandria (thaùnh)

Il dialogo della Divina Commentarius in Iohannem
provvidenza 11, 11: PG 74, 561 738
7 1937 Commentarius in Lucam
13 356 22, 19: PG 72, 912 1381
138 313
Cyrilloâ Gieârusalem (thaùnh)
Cleâmenteâ Alexandria Catecheses illuminandorum
Paedagogus 5, 12: PG 33, 521-524 186
1, 6, 27, 2: GCS 12, 106 18, 29: PG 33, 1049 1050
(PG 8, 281) 760 Catecheses mystagogicae
1, 6, 42: GCS 12, 115 3, 1: SC 126, 120
(PG 8, 300) 813 (PG 33, 1088) 2782
5, 11: SC 126, 160
(PG 33, 1117) 2794
5, 13: SC 126, 162 Phanxicoâ Saleâsioâ (thaùnh)

(PG 33, 1120) 2819 Traiteù de l’amour de Dieu
5, 18: SC 126, 168 8, 6 1974
(PG 33, 1124) 2856
5, 9-10: SC 126, 158-160 Fulgentioâ Ruspenseâ (thaùnh)
(PG 30, 1116-1117) 1371 Contra gesta Fabiani
28, 17: CCL 91A, 813-814
Ñoâminicoâ (thaùnh)
(PL 65, 789) 1394
Relatio iuridica (Radulphus de
Faventia) Greâgoârioâ Caû (thaùnh)
4, 42 956* Dialogi
Vita (Iordanus de Saxonia) 4, 41, 3: SC 265, 148
4, 69 956* (4, 39: PL 77, 396) 1031
Homilia in Ezechielem
EÂgieâria
1, 7, 8: CCL 142, 87
Peregrinatio ad loca sancta (PL 76, 843) 94
46, 2: SC 296, 308;
Moralia in Iob
PLS 1, 1089-1090 281*
6, 14: CCL 143, 19
EÂlisabeth Chuùa Ba Ngoâi (chaân (PL 75, 525) 795
phöôùc) 31, 45, 87: CCL 143B, 1610
Ecrits spirituels (PL 76, 621) 1866
50 260 31, 45, 88: CCL 143B, 1610
(PL 76, 621) 2539
EÂpiphanioâ (thaùnh)
Regula pastoralis
Panarion 3, 21, 45: CS 382, 394
1, 1, 5: GCS 25, 174 (PL 77, 87) 2446
(PG 41, 181) 760*
Greâgoârioâ Nazianzeânoâ (thaùnh)
EÂvagrioâ Ponticoâ
Oratio
Capita practica ad Anatolium 2, 71: SC 247, 184
49: SC 171, 610 (PG 35, 480) 1589
(PL 40, 245) 2742 2, 73: SC 247, 186
De oratione (PG 35, 481) 1589
34: PG 79, 1173 2737 2, 74: SC 247, 186
(PG 35, 481) 1589
Faustus Reiensis
16, 9: PG 35, 945 2565
De Spiritu Sancto 27 (theologica 1), 4: SC
1, 2: CSEL 21, 104 250, 78 (PG 36, 16) 2697
(1, 1: PL 62, 11) 169 31 (theologica 5), 26: SC
Phanxicoâ Assisi (thaùnh) 250, 326 (PG 36, 161-164) 684
31 (theologica 5), 28: SC
Admonitio
250, 332 (PG 36, 165) 2670
5, 3 598
39, 17: SC 358, 188
Canticum Fratris Solis (PG 36, 356) 980
344, 1014 40, 3-4: SC 358, 202-204
(PG 36, 361-364) 1216
40, 9: SC 358, 216 In die Dominica Paschae homilia

(PG 36, 369) 537 CCL 78, 550
40, 41: SC 358, 292-294 (PL 30, 218-219) 1166
(PG 36, 417) 256
Hilarioâ Pictavienseâ (thaùnh)
Greâgoârioâ Nysseânoâ (thaùnh) In evangelium Matthaei
De beatitudinibus oratio 2, 6: SC 254, 110
1: PG 44, 1200 1803, 2546 (PL 9, 927) 537
6: PG 44, 1265 2548
Hippoâlytoâ Roâma (thaùnh)
De Spiritu Sancto
Traditio apostolica
16: PG 45, 1321 690
3 1586
De vita Moysis 8 1569*
1, 5: PG 44, 300 2028 21 1291*
Homiliae in Orationem 1301*
dominicam 35 749
2: PG 44, 1148 2784
Hugo de Santo Victore
In Canticum homilia
De Arca Noe
8: PG 44, 941 2015
2, 8: PL 176, 642 134
In Christi resurrectionem
1: PG 46, 417 650 Ignatioâ Antioâchia (thaùnh)
Oratio catechetica Epistula ad Ephesios
15, 3 TD 7, 78 19, 1: SC 10bis, 74 498
(PG 45, 48) 457 20, 2: SC 10bis, 76 1331, 1405,
16, 9 TD 7, 90 2837
(PG 45, 52) 625 Epistula ad Magnesios
6, 1: SC 10bis, 84 1549*
Guigoâ II Cartusienseâ
9, 1: SC 10bis, 88 2175
Scala claustralium
Epistula ad Romanos
2, 2: PL 184, 476 2654
Inscr.: SC 10bis,106 834
Hermas 4, 1: SC 10bis, 110 2473
Mandata pastoris 6, 1-2: SC 10bis, 114 1010, 2474
27, 1 (2, 1): SC 53, 146 2517 7, 2: SC 10bis, 116 1011
Visiones pastoris Epistula ad Smyrnaeos
2, 4, 1: SC 53, 96 760 1-2: SC 10bis 496
8, 1: SC 10bis 896, 1369
Hieâroânimoâ (thaùnh) 8, 2: SC 10bis 830
Commentarius in Ecclesiasten Epistula ad Trallianos
10, 11: CCL 72, 338 3, 1: SC 10bis 1549, 1554,
(PL 23, 1096) 1456 1593*
Commentarii in Isaiam
Ignatioâ Loyola (thaùnh)
Prologus: CCL 73, 1
(PL 24, 17) 133 Exercitia spiritualia
22 2478
38 2164
104 2715 In Matthaeum homilia

19, 4: PG 57, 278 2768
Jeanne d’Arc (thaùnh)
19, 5: PG 57, 280 2825
Dictum: Proceøs de condamnation
In epistulam I ad Corinthios
223, 435, 795, 2005
homilia
Gioan Thaùnh Giaù (thaùnh) 41, 5: PG 61, 361 1032
Avisos y sentencias 27, 5: PG 61, 230 1397
57 1022 In epistula II ad Corinthios
Carta homilia
6 2717 27, 3-4: PG 61, 588 2538
Llama de amor viva In Lazarum concio
696*, 2690 2, 6: PG 48, 992 2446
Subida del monte Carmelo Sermones in Genesim
2, 22, 3-5 65 2, 1: PG 54, 587-588 358
Gioan Cassianoâ (thaùnh) Gioan Ñamasceânoâ (thaùnh)

Conlatio De sacris imaginibus oratio
9, 18, 1: CSEL 13, 265-266 2785 1, 16: PTS 17, 89 et 92
(PG 94, 1245 et 1248) 1159
Gioan Kim Khaåu (thaùnh) 1, 47: PTS 17, 151
De incomprehensibili Dei natura (PG 94, 1268) 1162
seu contra Anomoeos Expositio fidei
3, 6: SC 28bis, 218 2179 18 393
De proditione Iudae homilia 68 2590, 2559
1, 6: PG 49, 380 1375 71 626
De sacerdotio 75 663
2, 4: SC 272, 118 86 1106
(PG 48, 635) 1551 Jean Eudes (thaùnh)
3, 5: SC 272, 148
Le Coeur admirable de la Treøs
(PG 48, 643) 983
Sacreùe Meøre de Dieu
De virginitate 1, 5 1698
10, 1: SC 125, 122
Le royaume de Jeùsus
(PG 48, 540) 1620
3, 4 521
De angusta porta et in Orationem
dominicam Gioan Maria Vianney (Cha sôû
3: PG 51, 44 2784 Ars) (thaùnh)
De Anna sermo (theo B. Nodet, Le Cureù d’Ars)
2, 2: PG 54, 646 2700 1589
4, 6: PG 54, 668 2743 Oratio 2658
4, 5: PG 54, 666 2744
Ireâneâ (thaùnh)
In epistulam ad Ephesios homilia
Adversus haereses
20, 8: PG 62, 146-147 2365
1, 10, 1-2: SC 264, 154-158
In epistulam ad Romanos homilia (PG 7, 550-551) 173
7, 5: PG 60, 448 2540
1, 10, 2: SC 264, 158-160 4, 21, 3: SC 100, 648

(PG 7, 531-534) 174 (PG 7, 1046) 53
3, 18, 7: SC 211, 366 5, 20, 1: SC 153, 254-256
(PG 7, 937) 518 (PG 7, 1177) 174
2, 22, 4: SC 294, 220-222 5, 32, 1: SC 153, 398
(PG 7, 784) 518* (PG 7, 1210) 1047
2, 30, 9: SC 294, 318-320 Demonstratio praedicationis
(PG 7, 822) 292 apostolicae
3, 3, 2: SC 211, 32 3: SC 62, 32 1274
(PG 7, 849) 834 7: SC 62, 41-42 683
3, 17, 1: SC 211, 392 11: SC 62, 48-49 704
(PG 7, 944) 53* 100 190
3, 18, 1: SC 211, 342-344
(PG 7, 932) 518 Isaac Niniveâ (thaùnh)
3, 18, 3: SC 211, 350 Tractatus mystici
(PG 7, 934) 438 66 2717
3, 19, 1: SC 211, 374
Iuliana de Norwich
(PG 7, 939) 460
3, 20, 2: SC 211, 392 Revelatio
(PG 7, 939) 53 13, 32 313
3, 20, 2: SC 211, 392 Iustinoâ (thaùnh)
(PG 7, 944) 53
Apologia
3, 22, 4: SC 211, 440
1, 61: CA 1, 168
(PG 7, 959) 494
(PG 6, 421) 1216
3, 24, 1: SC 211, 472
1, 65: CA 1, 176-180
(PG 7, 966) 175
(PG 6, 428) 1345
4, 4, 3: SC 100, 424
1, 66: CA 1, 180
(PG 7, 983) 1730
(PG 6, 428) 1355
4, 12, 4: SC 100, 518 1, 67: CA 1, 184-186
(PG 7, 1006) 53* (PG 6, 429) 1345
4, 15, 1: SC 100, 548
1, 67: CA 1, 188
(PG 7, 1012) 1964, 2070
(PG 6, 429-432) 2174
4, 16, 3-4: SC 100, 566-570
1, 67: CA 1, 186-188
(PG 7, 1017-1018) 2063
(PG 6, 429) 1351
4, 18, 4: SC 100, 606
2, 7: CA 1, 216-218
(PG 7, 1027) 1350
(PG 6, 456) 760*
4, 18, 5: SC 100, 610-612
(PG 7, 1028-1029) 1000 Dialogus cum Tryphone Iudaeo
4, 18, 5: SC 100, 610 66-67: CA 2, 234-236
(PG 7, 1028) 1327 (PG 6, 628-629) 498*
4, 20, 1: SC 100, 626 11, 1: CA 2, 40
(PG 7, 1032) 292 (PG 6, 497) 2085
4, 20, 5: SC 100, 638 1722 Leâoâ Caû (thaùnh)
4, 20, 7: SC 100, 648 Sermones
(PG 7, 1037) 294 4, 1: CCL 138, 16-17
(PL 54, 149) 786
4, 3: CCL 88, 19-20 Nicoâla a Fluše (sanctus)

(PL 54, 151) 424* Bruder-Klausen-Gebet
21, 2: CCL 138, 87 226
(PL 54, 192) 469*
21, 3: CCL 138, 88 OÂrigieâneâ
(PL 54, 192-193) 1691 Contra Celsum
33, 3: CCL 138, 173 1, 32: SC 132, 162-164
(PL 54, 242) 528 (PG 8, 720-724) 498*
51, 1: CCL 88A, 296-297 1, 69: SC 132, 270
(PL 54, 309) 424* (PG 8, 788-789) 498*
51, 3: CCL 138A, 298- 299 2, 40: SC 132, 378
(PL 54, 310) 568* (PG 11, 861) 2114
62, 2: CCL 88A, 377-378 De oratione
(PL 54, 350-351) 424* 12, 2: GCS 3, 324-325
73, 4: CCL 88A, 453 (PG 11, 452) 2745
(PL 54, 151) 412 26, 3: GCS 3, 361
74, 2: CCL 138A, 457 (PG 11, 501) 2825
(PL 54, 398) 1115 29, 15 et 17: GCS 3, 390-391
83, 3: CCL 88A, 521-522 (PG 11, 541-544) 2847
(PL 54, 432) 424*
In Ezechielem homiliae
Maximoâ Hieån tu (thaùnh) 9, 1: SC 352, 296
Ambiguorum liber (PG 13, 732) 817
PG 91, 1156 398 In Exodum homiliae
Opuscula theologica et polemica 4, 5: SC 321, 128
PG 91, 137-140 834 (PG 12, 320) 137
8, 1: SC 321, 242
Quaestiones et dubia
(PG 12, 350) 2061
Q. I, 67: CCG 10, 155
(66: PG 90, 840) 473 Homiliae in Leviticum
5, 5: SC 286, 228
Newman John Henri (PG 12, 454) 113
Apologia pro vita sua
Pheâroâ Kim Ngoân (thaùnh)
c.5 157
Sermones
Discourses addressed to Mixed
117, 1-2: CCL 24A, 709
Congregations
(PL 52, 520) 359
5 1723
71, 3: CCL 24A, 425
A Letter to the Duke of Norfolk (PL 52, 401) 2777
5 1778 71, 4: CCL 24A, 425
Parochial and Plain Sermons (PL 52, 402) 2814
v. 5 2144 67, 7: CCL 24A, 404-405
(PL 52, 402) 2837
Nicetas Remesianae (thaùnh)
Instructio ad competentes Polycarpoâ Smyrne (thaùnh)
5, 3, 23 946 Epistula ad Philippenses
5, 2: SC 10bis 182 1570*
Martyrium sancti Polycarpi De paenitentia

14, 2-3: SC 10bis 2474 4, 2: CCL 1, 326
17, 3: SC 10bis 957 (PL 1, 1343) 1446
Prospeâroâ Aquitanoâ De resurrectione mortuorum
1, 1: CCL 2, 921
Indiculus
(PL 2, 841) 991
c8: DS 246 (PL 51, 209) 1124
8, 2: CCL 2, 931
Pseuñoâ-Hippoâlytoâ Roâma (PL 2, 852) 1015
In sanctum Pascha Theâoâphiloâ Antioâchia (thaùnh)
1, 1-2: (PG 59, 755) 1165
Ad Autolycum
Roâsa Lima (thaùnh) 2, 4: SC 20, 102
Vita mirabilis (P. Hansen) (PL 6, 1052) 296
618, 2449 Teâreâsa Gieâsu (thaùnh)
Simeâon Thessalonica (thaùnh) Camino de perfeccioøn
De ordine sepulturae 26 2704
367: PG 155, 685 1690 Exclamaciones del alma a Dios
15, 3 1821
Tertullianoâ
Libro de la vida
Ad uxorem
8 2709
2, 8, 6-7: CCL 1, 393
(PL 1, 1415-1416) 1642 Poesia
7 1011
Adversus Marcionem
9 227
1, 3, 5: CCL 1, 444
(PL 2, 274) 228 Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu (thaùnh)
2, 4, 5: CCL 1, 479 Acte d’offrande aø l’Amour
(PL 2, 315) 1951 miseùricordieux
Apologeticum 2011
9, 8: CCL 1, 103 Manuscrit
(PL 1, 371-372) 2271* A83v 127
50, 13: CCL 1, 171 B3v 826
(PL 1, 603) 852 C25r 2559
De oratione Verba 956, 1011
1, 6: CCL 1, 258
Toâma Aquinoâ (thaùnh)
(PL 1, 1255) 2761, 2774
3, 1: CCL 1, 258-259 Commentum in secundum librum
(PL 1, 1257) 2779 Sententiarum
3, 4: CCL 1, 259 293
(PL 1, 1259) 2814 Commentarium in epistolam ad
5, 2-4: CCL 1, 260 Hebraeos
(PL 1, 1261-1262) 2817 c.7 1545
10: CCL 1, 263 Compendium theologiae
(PL 1, 1268-1269) 2761 1, 2 184
Expositio in Psalmos 2-2, q. 2, a. 9, c 37, 155

21, 11 112 2-2, q. 4, a. 1, c 163*
In duo praecepta caritatis et in 2-2, q. 47, a. 2 1806
decem Legis praecepta 2-2, q. 64, a. 7, c 2263, 2264
expositio 2-2, q. 81, a. 3, ad 3 2132
c.6 1759 2-2, q. 83, a. 9, c 2763, 2774
c.1 1955 2-2, q. 109, a. 3, c 2469
2-2, q. 109, a. 3, ad 1 par. 2469
In Symbolum Apostolorum
2-2, q. 122, a. 4, c 2176
scilicet “Credo in Deum”
2-2, q. 158, a. 1, ad 3 2302
expositio
2-2, q. 171, a. 5, ad 3 157
13 947
2-2, q. 184, a. 3 1973*
c. 15 1718
3, q. 1, a. 3, ad 3 412
Officium de festo corporis Christi 3, q. 22, a. 4, c 1548
460 3, q. 30, a. 1, c 511
Quaestiones disputatae de malo 3, q. 45, a. 4, ad 2 555, 556
4, 1, c. 404 3, q. 48, a. 2, ad 1 795
Summa contra gentiles 3, 51, 3, ad 2 627
1, 30 43 3, q. 60, a. 3, c 1130
3, 71 310* 3, q. 64, a. 2, ad 3 1118*
3, q. 65, a. 1, c 1210*
Summa theologiae
3, q. 65, a. 3, c 1211
1, q. 1, a. 1, c 38*
3, q. 68, a. 8, c 1128
1, q. 1, a. 10, ad 1 116
3, q. 71, a. 4, ad 3 904
1, q . 2, a. 3, c. 34
3, q. 72, a. 5, ad 2 1305
1, q . 25, a. 5, ad 1 271
3, q. 72, a. 8, ad 2 1308
1, q . 25, a. 6 310
3, q. 73, a. 3, c 1374
1, 114, 3, ad 3 350
3, q. 75, a. 1, c 1381
1-2, q. 24, a. 1, c 1767
1-2, q. 24, a. 3, c 1767* Toâma More (thaùnh)
1-2, q. 26, a. 4, c 1766 (Theo: Margarita Roper, Epistula
1-2, q. 71, a. 6 1849 ad Aliciam Alington)
1-2, q. 79, a. 1 311* 313
1-2, q. 88, a. 2, c 1856
1-2, q. 90, a. 1 1951 Vaên só ngoaøi Giaùo hoäi
1-2, q. 90, a. 4, c 1976
1-2, q. 93, a. 3, ad 2 1902 Ciceâroâ Marcoâ Tullioâ
1-2, q. 107, a. 1, ad 2 1964 De re publica
2-2, q. 1, a. 2, ad 2 170 3, 22, 33 1956
Muïc luïc phaân tích 857
Muïc luïc phaân tích
MUÏC LUÏC PHAÂN TÍCH
A, AÊ, AÂ
ABBA
Thaàn Khí cuûa Con Thieân Chuùa keâu leân trong taâm hoàn chuùng ta:
“Abba, Cha ôi!”, 683, 742, 1303, 2766, 2777.
ABEL, OÂNG (ABEL)
OÂng Abel ñöôïc kính troïng nhö ngöôøi coâng chính, 58;
Toäi gieát em laø oâng Abel, 401, 2559.
ABRAHAM, OÂNG (ABRAHAM)

Caùc lôøi höùa vôùi oâng Abraham, 422, 705, 706, 1222, 1716, 1725, 571,
2619;
Chuùa Gieâsu, haäu dueä cuûa oâng Abraham, 527;
Daân toäc sinh bôûi cha Abraham, 63, 709, 762, 1541;
Ñöùc tin cuûa ngöôøi Hoài giaùo vaø cuûa oâng Abraham, 841;
Giao Öôùc cuûa Thieân Chuùa vôùi oâng Abraham, 72, 992, 2571;
Lôøi caàu nguyeän cuûa oâng Abraham, 2569, 2570, 2592;
OÂng Abraham, maãu göông veà loøng troâng caäy, 165, 1819;
OÂng Abraham, maãu göông vaâng phuïc trong ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa,
144-46, 165, 2570, 2572, 2676;
Ôn goïi cuûa oâng Abraham, 59, 72, 762;
Söï chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa vaø oâng Abraham, 59, 1080.
AÑAM, OÂNG (ADAM),
AÂn suûng thaùnh thieän nguyeân thuyû vaø oâng Añam, 375, 399;
Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø oâng Añam, 359, 388, 402, 504, 505, 518, 532,
538, 539, 635;
Toäi cuûa oâng Añam vaø caùc haäu quaû, 402-05, 416-17, 1736.
AMEN
“Amen” trong phuïng vuï Thaùnh Theå, 1345;
“Amen”, töø cuoái cuøng cuûa kinh Tin Kính vaø cuûa Thaùnh Kinh, 1061;
Ñöùc Kitoâ, “Amen” chung cuoäc cuûa tình yeâu cuûa Chuùa Cha, 1065;
YÙ nghóa cuûa töø “Amen”, 1062-64, 1348, 1396, 2856, 2865.
AN SINH THEÅ LYÙ, SÖÏ (SALUS PHYSICA)
Baûo veä söï an sinh theå lyù, 2211;
Caàu nguyeän cho söï an sinh theå lyù, 1512;
“Haõy chöõa laønh nhöõng ngöôøi beänh” nhö nhieäm vuï cuûa Hoäi Thaùnh,
1509;
Phuïc hoài söùc khoeû nhö hieäu quaû cuûa bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân,
1532;
Tình traïng an sinh theå lyù khi can thieäp ñeå caûi thieän söùc khoeû cho
phoâi thai, 2275;
Toân troïng söï an sinh theå lyù, 2288-91.
AN TAÙNG, VIEÄC (EXSEQUIAE), x. Nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi;
Vieäc an taùng theo Kitoâ giaùo, 1680-90;
Vieäc an taùng caùc nhi ñoàng cheát maø chöa laõnh bí tích Röûa Toäi, 1261.
ANH EM, CAÙC (FRATER/RES)
Caùc anh em trong Chuùa, 818, 1271, 2074, 2790;
Caùc anh em vaø chò em cuûa Chuùa Gieâsu, 500;
Chuùa Gieâsu nhö anh em cuûa chuùng ta, 469;
Ñöùc meán ñoái vôùi “caùc anh em beù moïn”, 678, 952, 1033, 1397, 1932,
2447, 2449;
Ñöùc Kitoâ, tröôûng töû giöõa ñaøn em ñoâng ñaûo, 381, 501, 2012, 2448;
Hoäi Thaùnh nhö söï keát hôïp caùc anh em cuûa Ñöùc Kitoâ, 788;
Israel, daân toäc “cuûa nhöõng ngöôøi anh caû”, 63;
Laø anh em cuûa Ñöùc Kitoâ nghóa laø gì, 2233;
Laøm göông xaáu cho anh em, 2284;
Lôøi chöùng cho caùc anh em, 932;
Moïi ngöôøi laø anh em, 361, 1931;
Söï giao hoaø vôùi caùc anh em, 1424, 1469, 2608, 2840, 2843, 2845;
Söï toân troïng caùc anh em chò em rieâng, 2212, 2219, 2231;
Söï toân troïng caùc anh em nhaân loaïi, 1789, 2054, 2269, 2302;
Traùch nhieäm ñoái vôùi caùc anh em, 2831;
Vieäc caàu nguyeän cho caùc anh em, 2768.
AÙNH SAÙNG (LUX)
AÙnh saùng cuûa lyù trí, 37, 47, 156-57, 1955;
AÙnh saùng cuûa traàn gian, 1243, 2105, 2466;
AÙnh saùng ñöùc tin, 26, 89, 286, 298, 2730;
AÙnh saùng nhö bieåu töôïng, 697, 1027, 1147, 1189;
AÙnh saùng vaø boùng toái, 285, 1707;
Bí tích Röûa Toäi nhö aùnh saùng, 1216;
“Con caùi cuûa aùnh saùng”, 736, 1216, 1695;
Ñöùc Kitoâ nhö aùnh saùng, 280, 529, 748, 1202, 2715, 2466, 2665;
Lôøi Chuùa nhö aùnh saùng, 141, 1785;
Möôøi Ñieàu Raên nhö aùnh saùng, 1962;
Thieân Chuùa nhö aùnh saùng, 157, 214, 234, 242, 257.
AÙP BÖÙC, SÖÏ (OPPRESSIO), 1739, 2243, 2448.

AÊN CHAY, VIEÄC (IEIUNIUM)
Vieäc aên chay nhö moät hình thöùc thoáng hoái, 1434, 1438, 2043;
Vieäc aên chay nhö moät luaät Tin Möøng, 1969;
Vieäc aên chay nhö söï chuaån bò ñeå röôùc leã, 1387.
AÊN CHAY KIEÂNG THÒT, SÖÏ (ABSTINENTIA) ñeå chuaån bò cho nhöõng
leã theo phuïng vuï, 2043.
AÊN NAÊN, SÖÏ (CONTRITIO), 1451-54, x. Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø:
Haønh vi cuûa hoái nhaân.
AÂN SUÛNG (GRATIA), x. Söï soáng thaàn linh.
AÂn suûng cuûa bí tích Hoân Phoái, 1615, 1641-42;
AÂn suûng cuûa bí tích Röûa Toäi, 1262-74, 1308;
AÂn suûng cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1585-89;
AÂn suûng nguyeân thuyû, 375-76, 399;
AÂn suûng nhö hoàng aân cuûa Ñöùc Kitoâ, 388, 957;
AÂn suûng nhö hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, 35, 54, 1999, 2008;
Caùc aân suûng ñaëc bieät, 1527, 2014;
Caùc ñaëc suûng nhö aân suûng, 799, 951, 2003, 2024;
Caùc ôn chöùc phaän, 2004;
Cheát trong aân suûng cuûa Thieân Chuùa, 1023, 1030;
Coâng traïng vaø aân suûng, 1708, 2008-09, 2011, 2025-27;
Ñònh nghóa vaø yù nghóa cuûa aân suûng, 1996-2000, 2003, 2005, 2017;
Ñöùc Maria “ñaày aân suûng”, 411, 490-91, 493, 722;
Luaät môùi ñöôïc goïi laø luaät cuûa aân suûng, 1972;
Nhaân ñöùc vaø aân suûng, 1810-11, 2825;
Ôn beàn ñoã ñeán cuøng, 2016;
Ôn hieän suûng, 2000, 2024;
Ôn thaùnh hoaù, 824, 1266, 1999, 2000, 2023-24;
Ôn thöôøng suûng, 2000;
Söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ nhö nguoàn maïch cuûa aân suûng, 1407;
Söï töø choái vaø söï maát aân suûng, 412, 679, 1861;
Söï töï do vaø aân suûng, 1742, 2022;
Tình traïng aân suûng, 1310, 1319, 1415, 1861;
Vieäc caàu nguyeän nhö hoàng aân cuûa aân suûng, 2713, 2725.
Caùc hieäu quaû cuûa aân suûng
Hoàng aân laø caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn, caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn, vaø vieäc laäp coâng, 1266;
Ñôøi soáng toát laønh vaø thaùnh thieän, 409, 1889, 2082, 2541.
Ñöùc tin, 153-55, 158, 424, 684, 1098, 1102;
Ôn cöùu ñoä vaø ñôøi soáng vónh cöûu, 265, 836, 1697;
Phaåm giaù môùi, 1701;
Söï aên naên, 1453,

Söï coâng chính hoaù, 1987, 1989, 1992, 2018-20;
Söï hoái caûi, 1432, 1989;
Söï keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, 737;
Söï khieát tònh, 2345;
Söï nhaän bieát chaân lyù, 1960;
Söï nhaän laøm nghóa töû, 654, 1212, 2009;
Söï tha toäi, 277, 1263, 1708, 1987, 1989, 2023;
Söï thaùnh thieän, 824, 2023;
Söï xaây döïng Hoäi Thaùnh, 798.
Ñoùn nhaän aân suûng
Caùc bí tích vaø aân suûng, x. (Caùc) bí tích;
Söï chuaån bò ñeå ñoùn nhaän aân suûng, 2001, 2022;
Söï saün saøng ñeå ñoùn nhaän aân suûng, 1446, 1848.
AÁN TÍN BÍ TÍCH (CHARACTER SACRAMENTALIS), x. Daáu aán;
AÁn tín bí tích cuûa Pheùp Röûa, 698, 1121, 1272, 1273, 1280;
AÁn tín bí tích cuûa Pheùp Theâm Söùc, 698, 1121, 1304-05, 1317;
AÁn tín bí tích cuûa vieäc taán phong Giaùm muïc, 1558;
AÁn tín bí tích cuûa vieäc truyeàn chöùc, 698, 1121, 1563, 1570, 1581,
1583.
AÅN TU, SÖÏ (EREMITA), x. Ñôøi soáng thaùnh hieán.
AÂU YEÁM, SÖÏ (TENERITUDO)
Söï aâu yeám cuûa ñoâi phoái ngaãu, 1611, 2350;
Söï aâu yeám cuûa Thieân Chuùa, 239, 295, 2335.
B
BABEL, 57
BAÙCH HAÏI, SÖÏ (PERSECUTIO)
Söï baùch haïi Ñöùc Kitoâ, 530;
Söï baùch haïi Hoäi Thaùnh, 675, 769, 1816.
BAØI CA (CANTICUM)
Baøi ca ca ngôïi cuûa caùc Thieân thaàn trong cuoäc Giaùng sinh cuûa Ñöùc
Kitoâ, 333;
Thaùnh ca vaø aâm nhaïc, 1156-58, 1162, 1191;
Baøi ca cuûa Ngöôøi Toâi Trung, 713.
BAØI CA CUÛA ÑÖÙC MARIA (CANTICUM MARIAE), 722, 2629.
BAØI GIAÛNG (HOMILIA)
Baøi giaûng leã an taùng, 1688;
Baøi giaûng trong phuïng vuï Lôøi [Chuùa], 1346;

Taàm quan troïng cuûa baøi giaûng, 132, 1154.
BAØI GIAÛNG TREÂN NUÙI (SERMO MONTANUS)
Giaùo huaán vaø caùc meänh leänh trong Baøi giaûng treân nuùi, 2153, 2262,
2336, 2608, 2830;
Luaät thaàn linh trong Baøi giaûng treân nuùi, 577, 1965-66, 1968;
Baøi giaûng treân nuùi nhö söï höôùng daãn thieâng lieâng vaø nhö baûn vaên
ñeå suy nieäm, 1454, 1724, 1966.
BAØI THAÙNH CA (HYMNUS)
Baøi thaùnh ca ca ngôïi, 32, 2589;
Caùc baøi thaùnh ca trong phuïng vuï, 1100;
Caùc baøi thaùnh ca trong truyeàn thoáng, 1156.
BAØN AÊN (MENSA)
Baøn thôø nhö baøn aên cuûa Chuùa, 1182, 1383;
Chuùa Gieâsu ngoài vaøo baøn aên cuûa caùc toäi nhaân, 1443;
YÙ nghóa cuûa vieäc chuùc laønh böõa aên, 2834.
BAØN THÔØ (ALTARE)
Baøn thôø cuûa Chuùa do oâng Abraham thieát laäp, 2570;
Baøn thôø treân trôøi, 1383, 1589;
Giao Öôùc môùi vaø baøn thôø, 1182;
Hy leã thaäp giaù vaø baøn thôø, 1182, 1364, 1366-68, 1939;
Söï chuùc laønh baøn thôø, 1672;
Thaùnh Theå, bí tích cuûa baøn thôø, 1372;
Traùi tim nhö baøn thôø, 786, 2655;
Vieäc cöû haønh Thaùnh Theå vaø caùc yù nghóa cuûa baøn thôø, 1383.
BAØN TIEÄC (CONVIVIUM)
Baøn tieäc cuûa Nöôùc [Thieân Chuùa], 1642, 1682, 2618, 2770, 2837,
2861;
Baøn tieäc cöôùi Con Chieân, 546, 1244, 1335;
Baøn tieäc Thaùnh Theå, 1390, 1391, 1397, 1408, 1617;
Baøn tieäc thieân quoác, 1036, 1344;
Baøn tieäc Vöôït Qua, 1340, 1382-1401;
Caùc toäi nhaân vaø baøn tieäc cuûa Ñaáng Messia, 589;
Ngaøy Chuùa Nhaät vaø lôøi môøi ñeán baøn tieäc cuûa Chuùa, 1166;
Söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa vaø hình aûnh baøn tieäc cöôùi, 1027;
Söï hoái caûi vaø tieäc möøng, 1439.
BAØN TIEÄC VÖÔÏT QUA (CONVIVIUM PASCHALE), 1323.

BAØN XAÙ TOÄI (PROPITIATORIUS), 433.
BAÛN NAÊNG THEO TIN MÖØNG (INSTINCTUS EVANGELICUS),
1676, 1679.
BAÛN THEÅ (SUBSTANTIA)
Baûn theå (hoaëc baûn tính, hoaëc yeáu tính) chæ roõ Höõu Theå thaàn linh,
252;
Chuùa Con, moät baûn theå vôùi Chuùa Cha, 465;
Thieân Chuùa, Ba Ngoâi Vò, moät baûn theå, 200, 202, 255;
YÙ nghóa cuûa yù nieäm baûn theå, 252.
BAÛN TÍNH / THIEÂN NHIEÂN (NATURA)
Thieân nhieân ñöôïc taïo döïng
Caùc ñònh luaät cuûa thieân nhieân, 341;
Nguoàn goác thieân nhieân, 338;
Thieân nhieân trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 310;
Trong söï haøi hoaø vôùi thieân nhieân, 1676.
Baûn tính thaàn linh
Ba Ngoâi Vò cuûa moät baûn tính duy nhaát, 245;
Baûn tính thaàn linh cuûa Chuùa Gieâsu, 449, 465, 503;
Con ngöôøi ñöôïc tham döï vaøo baûn tính thaàn linh, 460, 1212, 1265,
1692, 1721, 1812, 1988, 1996;
Söï duy nhaát cuûa baûn tính thaàn linh, 252, 650;
Thieân Chuùa duy nhaát veà baûn tính, 200, 202, 253.
Baûn tính nhaân loaïi
Baûn tính nhaân loaïi cuûa Chuùa Gieâsu, 467-68, 470, 473, 503, 612;
Baûn tính nhaân loaïi nhö neàn taûng cuûa quyeàn bính, 1898;
Baûn tính phaûi cheát cuûa nhaân loaïi, 1008;
Caùc hieäp hoäi phuø hôïp vôùi baûn tính nhaân loaïi, 1882;
Cuøng moät baûn tính duy nhaát cuûa taát caû moïi ngöôøi, 1934;
Ñöùc Kitoâ ñaûm nhaän baûn tính nhaân loaïi, 461;
Luaät töï nhieân vaø baûn tính nhaân loaïi, 1955-56;
Nhöõng ñoøi hoûi cuûa baûn tính nhaân loaïi, 1879, 1891;
Nhöõng quyeàn vaø boån phaän thuoäc veà baûn tính nhaân loaïi, 2104, 2106,
2273, 2467;
Nhöõng veát thöông cuûa baûn tính nhaân loaïi, 1849;
Ôn goïi ñeán Hoân nhaân ñöôïc ghi khaéc trong chính baûn tính nhaân
loaïi, 1603;
Söï caáu thaønh baûn tính nhaân loaïi, 365;
Toäi vaø baûn tính nhaân loaïi höôùng chieàu veà söï döõ, 404-05, 407, 419,
978, 1250, 1426, 1707;
Vaän meänh cuûa baûn tính nhaân loaïi, 412.

BAÏN (AMICUS)
Ñöùc Kitoâ, baïn cuûa con ngöôøi, 1972;
Hieán maïng vì baïn, 609;
Thieân Chuùa, baïn cuûa con ngöôøi, 142, 2063, 2576.
BAÙNG BOÅ (PROFANARE), 2120.
BAÙNH (PANIS)
Söï röôùc leã chæ döôùi hình daïng baùnh, 1390;
Söï bieán ñoåi baùnh thaønh Mình Thaùnh Ñöùc Kitoâ, 1106, 1353, 1375-
76;
Söï beû baùnh, 1329, 1377;
Chuùa Gieâsu nhö baùnh haèng soáng, 1406;
Manna trong sa maïc nhö baùnh thaät bôûi trôøi, 1904;
Söï hoaù baùnh ra nhieàu, 1335, 2828-37;
Baùnh khoâng men, 1334;
Baùnh haèng ngaøy, 1334, 2828-37, 2861;
Baùnh ban söï soáng, 103, 1338, 1405, 2835;
Caùc daáu chæ baùnh vaø röôïu trong bí tích Thaùnh Theå, 1333-36.
BAÙNH KHOÂNG MEN (AZYMI), 1334, 1339.
BAÛO VEÄ, SÖÏ (DEFENSIO)
Söï baûo veä gia ñình, 2209, 2211;
Söï baûo veä hoaø bình, 2302-17;
Söï baûo veä phaåm giaù nhaân linh, 1929;
Söï baûo veä toå quoác, 2240.
BAÏO LÖÏC (VIOLENTIA)
Baïo löïc nhö haäu quaû do toäi, 1869, 2534;
Baïo löïc tình duïc, 2356;
Baïo löïc trong cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ, 1851;
Nhöõng lôïi nhuaän khôi daäy baïo löïc, 2316;
Noùi doái nhö moät hình thöùc baïo löïc, 2486;
Söï toân troïng söï soáng con ngöôøi vaø baïo löïc, 2260, 2297;
Tính nghieâm troïng cuûa baïo löïc, 1858;
Töø choái baïo löïc trong vieäc baûo veä hoaø bình, 3206.
NGHÓA VUÏ / SÖÏ BAÉT BUOÄC (OBLIGATIO), x. Boån phaän;
Nghóa vuï cuûa giaùo daân laø phaûi laøm vieäc toâng ñoà, 900;
Nghóa vuï cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán, 931;
Nghóa vuï phaûi baûo veä toå quoác, 2310;
Nghóa vuï phaûi ñaùp laïi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, 2093;
Nghóa vuï phaûi gìn giöõ tính duy nhaát vaø tính baát khaû phaân ly cuûa
Hoân nhaân, 2364;
Nghóa vuï phaûi hoã trôï caùc nhu caàu vaät chaát cuûa Hoäi Thaùnh, 2043;
Nghóa vuï phaûi mang laïi söï laønh maïnh hoaù cho caùc cô cheá vaø ñôøi
soáng, 1888;
Nghóa vuï phaûi tham döï phuïng vuï ngaøy Chuùa Nhaät vaø caùc ngaøy leã,
1389, 2180-83;
Nghóa vuï phaûi thaùnh hoaù caùc ngaøy Chuùa Nhaät vaø caùc ngaøy leã, 2187;
Nghóa vuï phaûi tìm kieám vaø gaén boù vôùi chaân lyù, 2467, 2497;
Nghóa vuï phaûi tuaân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 915;
Nghóa vuï phaûi vaâng phuïc ñöùc tin, 2086-87;
Nghóa vuï phaûi xöng caùc toäi, 1457;
Nhöõng nghóa vuï do caùc ñieàu raên, 2072;
Söï baõi mieãn khoûi nhöõng nghóa vuï gaén lieàn vôùi vieäc truyeàn chöùc,
1583;
Söï baét buoäc cuûa ñöùc coâng baèng, 2412, 2439, 2446;
Söï toân troïng traàn gian ñöôïc taïo döïng vaø nhöõng nghóa vuï ñoái vôùi caùc
theá heä töông lai, 2456.
BAÁT BÌNH ÑAÚNG, SÖÏ (INAEQUALITAS)
Nhöõng baát bình ñaúng veà kinh teá vaø xaõ hoäi vaø nhöõng lyù leõ phaûi
giaûm thieåu nhöõng baát bình ñaúng ñoù, 1947;
Söï baát bình ñaúng trong vieäc phaân phoái caùc taøi nguyeân vaø caùc
phöông tieän kinh teá, 1938, 2317, 2437.
BAÁT COÂNG, SÖÏ (INIUSTITIA), x. Quyeàn, Söï coâng chính (coâng baèng);
Nhöõng haäu quaû do söï baát coâng, 2317;
Nhöõng lyù do cuûa söï baát coâng, 1869, 2534;
Söï baát coâng xaõ hoäi, 1867;
Söï coâng chính thaàn linh vaø söï baát coâng nhaân loaïi, 1040;
Vieäc söûa chöõa laïi söï baát coâng, 2412.
BAÁT KHAÛ NGOÄ, SÖÏ (INFALLIBILITAS)
Ñaëc suûng baát khaû ngoä phaûi ñöôïc traûi roäng, 2035;
Söï baát khaû ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, 891;
Söï baát khaû ngoä cuûa Hoäi Thaùnh, 889-91;
Söï baát khaû ngoä cuûa Huaán quyeàn cuûa caùc Muïc töû, 2051.
BAÁT TRUNG, SÖÏ (INFIDELITAS)
Nhöõng xuùc phaïm choáng chaân lyù nhö nhöõng söï baát trung ñoái vôùi
Thieân Chuùa, 2464;
Söï baát trung ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø caùc haäu quaû cuûa söï baát trung
ñoù, 710, 821;
Söï baát trung phu phuï, 2380-81;
Söï thanh taåy daân Thieân Chuùa khoûi nhöõng söï baát trung, 64, 218;
Toäi nhö söï baát trung ñoái vôùi Thieân Chuùa, 401.
BAÁT TÖÛ, SÖÏ (IMMORTALITAS)

Bí tích Thaùnh Theå nhö “phöông döôïc baát töû”, 1405, 2837;
Söï baát töû cuûa linh hoàn, 366, 382.
BEÛ BAÙNH, SÖÏ (FRACTIO PANIS)
Söï beû baùnh nhö danh xöng cuûa bí tích Thaùnh Theå, 1329;
Söï beû baùnh vaø söï toaøn veïn cuûa Ñöùc Kitoâ, 1377;
Söï chuyeân caàn trong vieäc beû baùnh, 84, 949, 1342, 2624.
BÍ MAÄT CUÛA BÍ TÍCH GIAO HOAØ (SECRETUM SACRAMENTI
RECONCILIATIONIS), 1467, 2490.
BÍ TÍCH HOÂN PHOÁI (MATRIMONIUM), x. (Caùc) bí tích vaø Söï ly
dò;
Daây lieân keát vónh vieãn vaø ñoäc höõu cuûa Hoân nhaân, 1638;
Hoân nhaân döôùi khoa sö phaïm cuûa Leà Luaät, 1609-11;
Hoân nhaân döôùi söï kieåm soaùt cuûa toäi loãi, 1606-08;
Hoân nhaân nhö daáu chæ cuûa Giao Öôùc giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh,
1617;
Hoân nhaân trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 1601;
Hoân nhaân trong lôøi giaûng daïy cuûa Chuùa Gieâsu, 1612-15;
Hoân nhaân trong lôøi giaûng daïy cuûa toâng ñoà Phaoloâ, 1616;
Hoân nhaân trong Thaùnh Kinh, 1602;
Hoân nhaân trong traät töï cuûa coâng trình taïo döïng, 1603-05;
Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa tình yeâu phu phuï, 1643;
Nhöõng hieäu quaû cuûa bí tích Hoân Phoái, 1638-42;
Nhöõng Hoân Phoái hoãn hôïp vaø khaùc ñaïo, 1633-37;
Söï cao caû cuûa Hoân nhaân, 1603;
Söï chung thuyû phu phuï, 1646, 1648-49, 2364;
Söï hoaøn hôïp cuûa bí tích Hoân Phoái, 1640;
Söï khieát tònh trong hoân nhaân, 2349;
Söï ly dò roài laïi taùi hoân theo luaät ñôøi, 1650;
Söï töø boû Hoân nhaân, 1618;
Söï töï do ñeå keát hoân, 1625, 1628-29;
Söï voâ hieäu cuûa Hoân nhaân, 1629;
Tính duïc trong Hoân nhaân vaø yù nghóa cuûa noù, 2360-62, x. Tính duïc.
Söï sinh saûn, 2366-72, 2373-79;
Con caùi nhö hoàng aân cuûa söï sinh saûn, 2378;
Söï môû ngoû cho söï sinh saûn, 1652-54;
Söï sinh saûn nhö söï coäng taùc vôùi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng
Taïo Hoaù, 2367;
Söï sinh saûn vaø vieäc ñieàu hoaø sinh saûn, 2368;
Söï sinh saûn vaø vieäc nhaän nuoâi treû em, 2379;
Söï tieát duïc ñònh kyø vaø söï ngaên caûn vieäc thuï thai, 2370;
Söï voâ sinh nhö noãi ñau khoå to lôùn, 2374;

Söï voâ sinh vaø caùc kyõ thuaät, 2375-77;
Söï voâ sinh vaø yù nghóa cuûa ñôøi soáng phu phuï, 1654.
Caùc muïc ñích cuûa Hoân nhaân
Lôïi ích cuûa ñoâi phoái ngaãu, 1660;
Söï coäng taùc vôùi coâng trình cuûa Ñaáng Taïo Hoaù, 372;
Hoân nhaân ñöôïc quy höôùng tôùi ôn cöùu ñoä cuûa tha nhaân, 1534;
Hoân nhaân nhö ôn goïi cuûa con ngöôøi, 372, 1604-05;
Söï sinh saûn vaø vieäc giaùo duïc con caùi, 1652-53, 2366;
Söï löu truyeàn söï soáng, 372, 2363.
Tính baát khaû phaân ly cuûa Hoân nhaân, 1644-45;
Daây lieân keát hoân nhaân, 1639-40;
Söï chung thuyû cuûa tình yeâu phu phuï, 1646-48;
Söï ñôn nhaát vaø Hoân nhaân trong Luaät cuõ, 1610-11;
Söï löu truyeàn ñöùc tin trong Hoäi Thaùnh taïi gia, 1656;
Söï öng thuaän keát hoân nhö neàn taûng cuûa tính baát khaû phaân ly cuûa
Hoân nhaân, 1601, 1627, 2367;
Söï öng thuaän keát hoân nhö yeáu toá caên baûn, 1626;
Söï öng thuaän keát hoân, 1625;
Söï voâ hieäu cuûa Hoân nhaân, 1629;
Tính baát khaû phaân ly cuûa Hoân nhaân nhö ñoøi hoûi cuûa tình yeâu phu
phuï, 1644;
Tính baát khaû phaân ly cuûa Hoân nhaân trong nhöõng lôøi cuûa Chuùa
Gieâsu, 1614-15;
YÙ nghóa vaø baûn chaát cuûa söï öng thuaän keát hoân, 1627-28;
Hoân nhaân nhö moät bí tích, 1601-58;
AÂn suûng cuûa bí tích Hoân Phoái, 1641-42;
Bí tích Hoân Phoái nhö söï thaùnh hieán, 1535;
Caùc hieäu quaû chuû yeáu cuûa bí tích Hoân Phoái, 1638-40, 2365;
Hoân nhaân ñöôïc naâng leân tôùi phaåm giaù cuûa moät bí tích, 1601;
Hoân Phoái hoãn hôïp vaø söï khaùc ñaïo, 1633-37;
Söï chuaån bò cho bí tích Hoân Phoái, 1632;
Theå thöùc cuûa Hoäi Thaùnh ñeå cöû haønh bí tích Hoân Phoái, 1630-31;
Vieäc cöû haønh bí tích Hoân Phoái, 1621-24, 1627.
Nhöõng xuùc phaïm ñeán phaåm giaù Hoân nhaân, 2380-91;
Nhöõng quan heä tình duïc tröôùc khi kyù keát Hoân nhaân, 2391;
Söï ña theâ, 1645, 2387;
Söï keát hôïp töï do vaø söï chung soáng, 2390;
Söï ly dò, 2382-86;
Toäi loaïn luaân, 2388;
Toäi ngoaïi tình, 2380-81.
BÍ TÍCH RÖÛA TOÄI (BAPTISMUS), x. (Caùc) Bí tích;

Ai coù theå laõnh bí tích Röûa Toäi, 1246-47;
AÂn suûng cuûa bí tích Röûa Toäi, 1262-66, 1308;
AÂn suûng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø bí tích Röûa Toäi, 1255, 1262-74, 1279,
1997, 1999;
Bí tích Röûa Toäi cuûa caùc nhi ñoàng, 403, 1231, 1233, 1250-52, 1282,
1290;
Bí tích Röûa Toäi cuûa nhöõng ngöôøi thaønh nieân, 1247-49;
Caùc döï toøng, vieäc daïy doã vaø bí tích Röûa Toäi cuûa hoï, 281;
Caùc nhi ñoàng cheát maø chöa ñöôïc Röûa Toäi, 1261, 1283;
Caùc Toâng Ñoà vaø söù vuï phaûi laøm Pheùp Röûa, 1223, 1276;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø bí tích Röûa Toäi, 691, 694, 698, 701, 798, 1274,
2017, 2670;
Cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ vaø bí tích Röûa Toäi, 565, 1225;
Cuoäc khoå naïn vaø thaäp giaù cuûa Ñöùc Kitoâ nhö nguoàn maïch cuûa bí tích
Röûa Toäi, 1225;
Danh hieäu Kitoâ höõu vaø bí tích Röûa Toäi, 2156, 2165;
Ñôøi soáng Kitoâ höõu baét reã töø bí tích Röûa Toäi, 1266;
Ñöùc khieát tònh vaø bí tích Röûa Toäi, 2345, 2348, 2355;
Ñöùc tin vaø bí tích Röûa Toäi, 172, 1226, 1236, 1253-55;
Hoäi Thaùnh vaø bí tích Röûa Toäi, 846, 866, 1226-28, 1267;
Nhöõng danh xöng cuûa bí tích Röûa Toäi, 1214-16;
Nhöõng hình aûnh baùo tröôùc bí tích Röûa Toäi, 117, 527, 1094, 1217-22;
Nhöõng lôøi höùa trong bí tích Röûa Toäi, 1185, 1254, 2101, 2340;
Ôn cöùu ñoä cuûa ngöôøi döï toøng cheát maø chöa ñöôïc Röûa Toäi, 1259,
1281;
Pheùp Röûa baèng maùu, 1258;
Pheùp Röûa cuûa Chuùa Gieâsu, 535-37, 556, 565, 608, 701, 1223-25,
1286;
Pheùp Röûa cuûa oâng Gioan Taåy Giaû, 523, 720;
Pheùp Röûa nhö bí tích cuûa ñöùc tin, 1236, 1253;
Söï caàn thieát cuûa bí tích Röûa Toäi, 846, 1257-61, 1277;
Söï hoái caûi vaø bí tích Röûa Toäi, 1427-29;
Söï hôïp nhaát cuûa caùc Kitoâ höõu vaø bí tích Röûa Toäi, 855, 1271;
Söï thaùnh hieán trong ñôøi tu doøng vaø bí tích Röûa Toäi, 916, 931, 945;
Öôùc muoán bí tích Röûa Toäi, 1258-60, 1280;
Vieäc tuyeân xöng ñöùc tin vaø bí tích Röûa Toäi, 14, 167, 189, 1064;
YÙ nghóa cuûa bí tích Röûa Toäi, 628, 950, 1213-14, 1220, 1227-28,
1234-45, 1262, 1617.
Vieäc ñieàu haønh vaø caùc nghi thöùc cuûa bí tích Röûa Toäi
Caùc giaùo daân coù theå ban bí tích Röûa Toäi, 903;
Caùc thöøa taùc vieân cuûa bí tích Röûa Toäi, 1256, 1284;
Cha meï ñôõ ñaàu, cha meï, vaø bí tích Röûa Toäi, 1255, 1311;
Nghi thöùc Röûa Toäi, 1185, 1278, 1229-45, 2769;

Nghi thöùc tröø taø trong cuoäc cöû haønh bí tích Röûa Toäi, 1673;
Nöôùc vaø söùc maïnh bieåu töôïng cuûa noù trong bí tích Röûa Toäi, 694,
1214, 1217;
Truyeàn thoáng ñoïc kinh Laïy Cha trong bí tích Röûa Toäi, 2769;
Vieäc xöùc daàu vaø bí tích Röûa Toäi, 1294.
Bí tích Röûa Toäi vaø caùc bí tích, 1113, 1210, 1535;
Bí tích Thaùnh Theå vaø bí tích Röûa Toäi, 1244, 1392, 1396;
Bí tích Theâm Söùc vaø bí tích Röûa Toäi, 1288-91, 1298, 1304-06, 1312-
13;
Bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân vaø bí tích Röûa Toäi, 1523;
Söï khai taâm Kitoâ giaùo vaø bí tích Röûa Toäi, 1212, 1229-33, 1275,
1285, 1306, 1318, 1321, 1525, 1533;
Söï thoáng hoái vaø bí tích Röûa Toäi, 980, 1425, 1446-47, 2042.
Caùc hieäu quaû cuûa bí tích Röûa Toäi, 1262;
Hoàng aân ñöùc tin vaø hoàng aân ñôøi soáng môùi, 168, 1236, 1253-55;
Hoàng aân laø caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn, caùc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø
caùc nhaân ñöùc luaân lyù, 1266;
AÁn tín, daáu aán thieâng lieâng khoâng theå taåy xoaù, 1272-74, 1280;
Bí tích Röûa Toäi laøm cho chuùng ta neân caùc chi theå cuûa Thaân Theå Ñöùc
Kitoâ, 537, 818, 871, 950, 985, 1003, 1267-70, 1279, 1694, 2565,
2782, 2791, 2798;
Caùc quyeàn vaø caùc boån phaän do bí tích Röûa Toäi, 1269-70;
Hieäu quaû ban söï soáng cuûa Lôøi Chuùa, 1228;
Ôn cöùu ñoä chung cuoäc vaø bí tích Röûa Toäi, 1023, 2068;
Sinh laøm thuï taïo môùi trong Thaàn Khí, 168, 507, 683, 1010, 1227,
1262, 1265-66, 1277, 1279;
Söï coâng chính hoaù vaø bí tích Röûa Toäi, 1987, 1992, 2020, 2813;
Söï gia nhaäp vaøo Hoäi Thaùnh, vaøo daân Thieân Chuùa, 782, 784, 804,
846, 950, 1185, 1277;
Söï hieäp thoâng vôùi Hoäi Thaùnh, 838, 846, 1267-70, 1273, 1277, 1279;
Söï keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ chòu cheát, trong bí tích Röûa Toäi, 790, 1002,
1010, 1227;
Söï tha thöù toäi loãi, 404, 405, 628, 977-80, 981, 985, 1213, 1216,
1262-66, 1279, 1434, 1694, 2520;
Söï tham döï vaøo söï soáng cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 265;
Söï thaùnh hieán vaøo haøng tö teá thaùnh, 1119, 1141, 1305, 1546, 1591;
Söï thaùnh hoaù vaø bí tích Röûa Toäi, 2813;
Vieäc toâng ñoà, nhieäm vuï do bí tích Röûa Toäi, 871, 900, 1268.
BÍ TÍCH THAÙNH THEÅ (EUCHARISTIA), 1322-1419, x. (Caùc) bí
tích, Söï thaùnh hieán vaø Söï bieán ñoåi baûn theå;
Bí tích Thaùnh Theå nhö Hy leã, 1362-72;
Bí tích Thaùnh Theå nhö nguoàn maïch vaø toät ñænh cuûa ñôøi soáng Hoäi
Thaùnh, 1324;
Bí tích Thaùnh Theå nhö söï hieän dieän, 1373-75;
Bí tích Thaùnh Theå nhö söï taï ôn, 1359;
Bí tích Thaùnh Theå nhö söï töôûng nieäm, 1357, 1362.
Caùc danh hieäu cuûa bí tích Thaùnh Theå
Baùnh haèng ngaøy, 2837;
Bí tích cuûa caùc bí tích, 1169, 1211;
Bí tích cöïc thaùnh, 1330;
Böõa tieäc cuûa Chuùa, 1329;
Coäng ñoaøn Thaùnh Theå, 1329;
Hy leã ca ngôïi, 2643;
Hy leã thaùnh, 1330;
Hy teá Thaùnh Leã, 1330;
Phuïng vuï thaùnh vaø thaàn linh, 1330;
Söï beû baùnh, 1329;
Söï hieäp thoâng, 1331;
Söï töôûng nieäm cuoäc khoå naïn vaø söï phuïc sinh cuûa Chuùa, 1330;
Thaùnh Leã, 1332;
Thaùnh Theå, 1328.
Vieäc cöû haønh Thaùnh Theå
Nhöõng nôi daønh cho vieäc cöû haønh Thaùnh Theå, 1181, 1379;
Nôi cöû haønh Thaùnh Theå, 1180-81;
Phuïng vuï Lôøi Chuùa khi khoâng theå cöû haønh Thaùnh Theå, 2183;
Söï caàn thieát phaûi cöû haønh vaø laõnh nhaän Söï hieäp thoâng Thaùnh Theå
(röôùc leã), 1384;
Söï tham döï vieäc cöû haønh Thaùnh Theå, 2042, 2181-82;
Vieäc cöû haønh Thaùnh Theå ngaøy Chuùa Nhaät, 2177, 2181;
Vieäc cöû haønh Thaùnh Theå theo leänh Chuùa Gieâsu, 1341-44, 1356;
Vieäc cöû haønh Thaùnh Theå vaø söï hôïp nhaát caùc Kitoâ höõu, 838, 1398-
1401.
CAÙC YEÁU TOÁ CUÛA VIEÄC CÖÛ HAØNH THAÙNH THEÅ (= THAÙNH LEÃ)
Caùc yeáu toá chuû yeáu, 1346;
Daâng leã vaät, 1350;
Kinh khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn, 1105, 1353;
Kinh nguyeän Thaùnh Theå, 1352-54;
Phuïng vuï Lôøi Chuùa, 1349;
Söï hieäp leã, 1355, 1382, 1570;
Söï quyeân goùp, 1351;
Söï taäp hoïp caùc Kitoâ höõu, 1348.
SÖÏ HIEÄP THOÂNG THAÙNH THEÅ (Söï Röôùc Leã)

Khoâng ñöôïc leân Röôùc Leã, 1650;
Röôùc Leã döôùi hai hình daïng, 1390;
Söï thöôøng xuyeân cuûa vieäc Röôùc Leã, 1388-89;
Thöøa taùc vieân cuûa söï hieäp thoâng Thaùnh Theå, 1411;
Söï caàn thieát phaûi Röôùc Leã, 1355, 1415;
Söï chuaån bò caàn thieát ñeå Röôùc Leã, 1385-87;
Söï Röôùc Leã laàn ñaàu, 1244;
Toäi phaïm thaùnh choáng laïi söï hieäp thoâng Thaùnh Theå, 2120.
CAÙC DAÁU CHÆ CUÛA BÍ TÍCH THAÙNH THEÅ
Baøn thôø, 1383;
Baùnh vaø röôïu, 1333-35.
Caùc hieäu quaû cuûa bí tích Thaùnh Theå
Bieán ñoåi con ngöôøi nhôø Ñöùc Kitoâ, 1074;
Ñoøi buoäc daán thaân cho ngöôøi ngheøo, 1397;
Keát hôïp caùc Kitoâ höõu, 1398;
Keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, 790, 1003, 1391;
Keát hôïp vôùi phuïng vuï thieân quoác, 1370;
Tham döï vaøo hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ, 1322;
Thanh luyeän vaø taùch bieät khoûi toäi loãi, 1393-95, 1436, 1846;
Thaùnh Theå nhö baûo chöùng cuûa ñôøi soáng töông lai, 1000, 1326, 1402-
05, 1419;
Thaùnh Theå nhö cuûa aên thieâng lieâng, 1212, 1275, 1436, 2837;
Thaùnh Theå nhö nguoàn maïch cuûa söï hoái caûi vaø söï thoáng hoái, 1436;
Thaùnh Theå nhö söï gia taêng aân suûng ñaõ laõnh nhaän trong bí tích Röûa
Toäi, 1392;
Thaùnh Theå nhö söï taêng tröôûng cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 1392, 1397,
1644;
Thieát laäp coäng ñoaøn nhöõng ngöôøi tin, 805, 1396, 2637;
Truyeàn thoâng maàu nhieäm hieäp thoâng cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 950, 2845.
Lòch söû cuûa bí tích Thaùnh Theå
Thaùnh Leã cuûa moïi thôøi ñaïi, 1345;
Nhöõng nguoàn goác cuûa vieäc cöû haønh Thaùnh Theå, 2176;
Nhöõng hình aûnh baùo tröôùc bí tích Thaùnh Theå, 1094, 1335;
Vieäc cöû haønh ngaøy Chuùa Nhaät töø thôøi coå xöa, 1342-43, 2178;
Cô caáu cuûa vieäc cöû haønh Thaùnh Theå ñöôïc baûo toàn qua caùc theá kyû,
1346.
Caên tính cuûa bí tích Thaùnh Theå
Bí tích cuûa caùc bí tích, 1169, 1211;
Bí tích cuûa Ôn Cöùu Chuoäc, 1846;
Bí tích cuûa söï hieäp thoâng, 1382, 1395;
Bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, 1212, 1533;

Maàu nhieäm haønh ñoäng cuûa Ñöùc Kitoâ, 2718;
Nguoàn maïch ñöùc meán, 864, 1395;
Nguoàn maïch vaø toät ñænh cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 1324-27;
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ, 1357-58;
Söï hieän dieän cuûa Nöôùc töông lai, 1405, 2861;
Söï hieäp thoâng Mình vaø Maùu Chuùa, 1097, 1382;
Söï töôûng nieäm Giao Öôùc Môùi, 1621;
Söï töôûng nieäm hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ, 611, 1337, 1357-58, 1362-72,
1382;
Taï ôn vaø ca ngôïi Chuùa Cha, 1358-61.
Vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå
Caùc muïc ñích cuûa vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå, 610, 1341;
Chuùa Gieâsu vaø vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå, 1337-40;
“Haõy laøm vieäc naøy maø nhôù ñeán Thaày”, 1341-44.
Thöøa taùc vieân ñeå cöû haønh bí tích Thaùnh Theå, x. Linh muïc vaø
Giaùm muïc.
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong bí tích Thaùnh Theå
Ñöùc Kitoâ hieän dieän trong coäng ñoaøn Thaùnh Theå, 1348;
Ñöùc Kitoâ hieän dieän trong phuïng vuï Lôøi Chuùa, 1088, 1349;
Ñöùc Kitoâ hieän dieän trong vò tö teá, 1348;
Ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ hieän dieän trong bí tích Thaùnh Theå, 1381;
Söï bieán ñoåi baûn theå cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc coâng boá bôûi Coâng ñoàng
Triñentinoâ, 1376;
Söï hieän dieän coøn bò che phuû cuûa Ñöùc Kitoâ trong bí tích Thaùnh Theå,
1404;
Söï hieän dieän döôùi caùc hình daïng Thaùnh Theå, 1373;
Söï hieän dieän laâu daøi cuûa Ñöùc Kitoâ trong bí tích Thaùnh Theå, 1377;
Söï hieän dieän thaät vaø maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ trong bí tích Thaùnh
Theå, 1357, 1373-77;
Söï hieän dieän thaät, ñích thöïc vaø theo baûn theå cuûa troïn veïn Ñöùc Kitoâ,
1374;
Söï suøng kính vaø toân thôø Ñöùc Kitoâ hieän dieän trong bí tích Thaùnh
Theå, 1378-79;
YÙ nghóa söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong bí tích Thaùnh Theå, 1380.
BÍ TÍCH THEÂM SÖÙC (CONFIRMATIO SEU CHRISMA),
1285-1321, x. (Caùc) bí tích;
Ai coù theå laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc, 1306-11;
AÁn tín cuûa bí tích Theâm Söùc 698, 1121, 1304-05, 1317;
Chöùc tö teá cuûa caùc Kitoâ höõu vaø bí tích Theâm Söùc, 1546;
Luaät môùi vaø bí tích Theâm Söùc, 1210;
Ôn cöùu ñoä vaø bí tích Theâm Söùc, 1286-92;
Söï chuaån bò cho bí tích Theâm Söùc vaø caùc muïc ñích, 1309;
Tình traïng caàn thieát ñeå laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc, 1310, 1318-
19;
Tuoåi laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc, 1307-08;
Vieäc laøm chöùng vaø bí tích Theâm Söùc, 2472;
Vieäc toâng ñoàng giaùo daân vaø bí tích Theâm Söùc, 900, 941;
YÙ nghóa cuûa bí tích Theâm Söùc, 1289;
Bí tích Theâm Söùc vaø caùc bí tích
Söï khai taâm Kitoâ giaùo vaø bí tích Theâm Söùc, 695, 1212, 1275, 1285,
1533;
Hieäu quaû cuûa bí tích Theâm Söùc
AÁn tín khoâng theå taåy xoaù cuûa bí tích Theâm Söùc, 1304-05, 1317;
Daáu aán vaø bí tích Theâm Söùc, 698, 1121;
Söï gia taêng aân suûng cuûa bí tích Röûa Toäi, 1303, 1316;
Söï tuoân ban Thaàn Khí, 1302;
Nghi thöùc bí tích Theâm Söùc, 1297-1301;
Bí tích Theâm Söùc chæ ñöôïc ban moät laàn, 1304;
Caùc daáu chæ vaø nghi thöùc cuûa bí tích Theâm Söùc, 1293-1301, 1320;
Cha meï ñôõ ñaàu, 1311;
Daàu Thaùnh (sanctum chrisma), 1297;
Söï xöùc daàu, 695, 1242, 1291, 1294, 1300, 1523;
Thöøa taùc vieân cuûa bí tích Theâm Söùc, 1312-14, 1318;
Truyeàn thoáng ñoïc kinh Laïy Cha, 2769;
Vieäc cöû haønh taùch bieät vôùi bí tích Röûa Toäi, 1233, 1290, 1321;
Vieäc ñaët tay, 1288.
BÍ TÍCH THOÁNG HOÁI VAØ GIAO HOAØ
(POENITENTIA ET RECONCILIATIO), x. (Caùc) bí tích;
AÂn xaù, 1471;
Bí tích Röûa Toäi vaø söï tha toäi, 535, 977-78;
Bí tích Thaùnh Theå vaø söï tha toäi, 1393, 1395, 1436, 1846;
Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø do Ñöùc Kitoâ thieát laäp, 1446;
Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø ñöôïc thieát laäp cho taát caû moïi ngöôøi,
827, 1446;
Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø trong nhöõng tröôøng hôïp heát söùc
nghieâm troïng, 1463;
Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø vaø bí tích Röûa Toäi, 1425-26;
Bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân vaø söï tha toäi, 1532;
Caùc muïc ñích cuûa bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø, 1421, 1468;
Daáu aán bí tích cuûa vieäc xöng toäi, 1467, 2490;
Hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ nhö nguoàn maïch cuûa söï tha toäi cho con ngöôøi,
1851;
Laõnh nhaän bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø tröôùc khi cöû haønh bí tích
Hoân Phoái, 1622;
Laõnh nhaän söï xaù giaûi trong bí tích Thoáng Hoái tröôùc khi röôùc leã,
1415;
Leänh truyeàn phaûi laõnh nhaän bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø, 1457,
2042;
Quyeàn ban bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø cho caùc Kitoâ höõu khoâng
Coâng giaùo, 1401;
Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø nhö moät bí tích, 1210;
Tuoåi ñeå ñöôïc tha toäi, 1457;
YÙ nghóa caùnh chung cuûa bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø, 1470.
Caùc haønh vi cuûa hoái nhaân, 1491;
Söï xeùt mình, 1454, 1456;
SÖÏ AÊN NAÊN TOÄI, 1451-54;
AÊn naên toäi caùch troïn vaø aên naên toäi caùch chaúng troïn, 1492;
Chuùa Thaùnh Thaàn ban ôn aên naên toäi, 1433;
Khoâng theå thoáng hoái sau khi cheát, 393;
Söï aên naên toäi caàn thieát ñeå ñöôïc tha thöù, 982, 1259, 1861, 1864;
Söï aên naên toäi nhö söï ñau buoàn trong taâm hoàn, 1451;
Söï aên naên toäi vaø söï xöng toäi trong bí tích, 1452.
SÖÏ XÖNG TOÄI, 1455-58;
Söï caàn thieát phaûi xöng toäi, 1448;
Söï xöng caùc toäi nheï, 1493, 1863;
Söï xöng caùc toäi troïng laø caàn thieát ñeå ñöôïc giao hoaø, 1493;
Söï xöng toäi caù nhaân vaø cuoäc cöû haønh coäng ñoaøn, 1482;
Söï xöng toäi caù vò, hình thöùc giao hoaø coù yù nghóa nhaát, 1484;
Söï xöng toäi vaø söï hoái caûi, 1435.
SÖÏ XAÙ GIAÛI, 1480-84;
Caùc coâng thöùc xaù giaûi, 1449, 1481;
Caùc toäi troïng vaø söï xaù giaûi, 1415, 1457, 1497;
Phuïng vuï Byzantin vaø caùc coâng thöùc xaù giaûi, 1481;
Quyeàn tha toäi, 553, 976, 1441-42, 1444-45, 1461;
Söï tuyeät thoâng vaø söï xaù giaûi, 1463;
Söï xaù giaûi cho ngöôøi haáp hoái, 1020;
Söï xaù giaûi chung, 1483;
Vieäc cöû haønh coäng ñoaøn vaø söï xaù giaûi caù nhaân, 1482.
SÖÏ THA THÖÙ VAØ SÖÏ GIAO HOAØ, x. Söï tha toäi;
Hoäi Thaùnh nhö nôi cuûa söï giao hoaø, 755;
Nhöõng con ñöôøng cuûa söï giao hoaø, 981, 1449, 1455;
Söï giao hoaø moïi Kitoâ höõu trong söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh Ñöùc
Kitoâ, 822;
Söï giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh, 1443-45;

Söï tha thöù nhö ñieàu kieän neàn taûng cuûa söï giao hoaø, 2844;
Thieân Chuùa giao hoaø traàn gian vôùi Ngaøi trong Ñöùc Kitoâ, 433.
VIEÄC ÑEÀN TOÄI
Caùc hình thöùc thoáng hoái vaø caùc muïc ñích cuûa chuùng, 1460;
Caùc muïc ñích cuûa vieäc ñeàn toäi, 1494;
Do vò giaûi toäi aán ñònh, 1460;
Vieäc ñeàn toäi nhö moät haønh vi cuûa hoái nhaân, 1491.
Caùc danh hieäu cuûa bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø
Bí tích cuûa aân xaù, 1424, 1446;
Bí tích giao hoaø, 1385, 1424, 1440;
Bí tích hoái caûi, 1423;
Bí tích tha thöù, 1395;
Bí tích tha toäi, 1422;
Bí tích thoáng hoái, 1423;
Bí tích xöng toäi, 1424, 1455-58.
Vieäc cöû haønh phuïng vuï hoaëc nghi thöùc cuûa bí tích Thoáng Hoái
Caùc haønh vi cuûa hoái nhaân, x. Caùc haønh vi cuûa hoái nhaân;
Cô caáu neàn taûng, 1448, 1480;
Haønh vi cuûa tö teá, 1491;
Nhöõng thay ñoåi cuûa vieäc cöû haønh bí tích Thoáng Hoái qua caùc theá kyû,
1447-48;
Thöøa taùc vieân cuûa vieäc cöû haønh, 1461-62, 1466;
Vieäc cöû haønh coäng ñoaøn, 1482-83.
Caùc hieäu quaû cuûa bí tích Thoáng Hoái
Ban ôn tha thöù cho söï xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa, 1442;
Giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh, 980, 1422, 1469;
Giao hoaø vôùi Thieân Chuùa, 980, 1468;
Mang laïi “söï phuïc sinh thieâng lieâng”, 1468;
Nhaän laïi aân suûng, 1446, 1468;
Tham döï tröôùc cuoäc phaùn xeùt sau cuøng, 1470.
Söï caàn thieát cuûa bí tích Thoáng Hoái
Söï caàn thieát cuûa bí tích Thoáng Hoái ñeå ñöôïc giao hoaø vôùi Thieân Chuùa
vaø vôùi Hoäi Thaùnh, 1484;
Söï caàn thieát cuûa bí tích Thoáng Hoái ñeå ñöôïc ôn tha thöù caùc toäi troïng,
1395;
Söï caàn thieát cuûa bí tích Thoáng Hoái ñeå laõnh nhaän caùc bí tích khaùc,
1385;
Söï caàn thieát cuûa bí tích Thoáng Hoái ñeå nhaän laïi ôn coâng chính hoaù,
1446.
BÍ TÍCH TRUYEÀN CHÖÙC THAÙNH (ORDO), 1536, x. (Caùc) bí tích,

Thöøa taùc vuï;
Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh nhö con ñöôøng ñeå löu truyeàn söï keá
nhieäm toâng truyeàn, 1087;
Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh vaø söï thaùnh hieán, 1538;
Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, moät trong baûy bí tích, 1113, 1210;
Caùc baäc cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1142;
Caùc muïc ñích vaø yù nghóa cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1120,
1534, 2686;
Ñöùc Kitoâ nhö Thöøa taùc vieân cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1575;
Hình aûnh baùo tröôùc bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1541;
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1548-
50;
Thieân Chuùa ban ôn goïi ñeán bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1578;
YÙ nghóa cuûa töø Ordo, 1537-38.
Vieäc cöû haønh bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh
Giaùm muïc nhö thöøa taùc vieân cuûa vieäc cöû haønh, 1576;
Nghi thöùc cöû haønh cuûa ba baäc, 1573-74;
Nhöõng daáu chæ cuûa söï thaùnh hieán, 1538;
Nôi vaø thôøi gian cuûa vieäc cöû haønh, 1572.
Nhöõng hieäu quaû cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh
AÁn tín khoâng theå taåy xoaù cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1121,
1582-83;
Caùc phoù teá ñöôïc maïnh söùc bôûi aân suûng bí tích ñeå phuïc vuï daân Thieân
Chuùa, 1588;
Haønh ñoäng trong cöông vò Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu, 1142, 1548;
Khaû naêng haønh ñoäng vôùi tö caùch laø ngöôøi ñaïi dieän cuûa Ñöùc Kitoâ,
1581;
Ôn söùc maïnh cho Giaùm muïc, 1586;
Ôn söùc maïnh cho linh muïc, 1587;
Quyeàn tha toäi, 1461;
Söï baát xöùng cuûa vò thuï phong khoâng heà ngaên caûn Ñöùc Kitoâ haønh
ñoäng, 1584;
Söï ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ Tö Teá, 1585.
Ai coù theå laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh?
Caùc phoù teá laäp gia ñình, laø phoù teá vónh vieãn, 1579;
Khaû naêng laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh cuûa ngöôøi ñaõ ñöôïc
Röûa Toäi maø soáng ñoäc thaân (trong Giaùo Hoäi la tinh) 1579;
Khaû naêng laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh cuûa ngöôøi ñöôïc
Thieân Chuùa keâu goïi, 1578;
Khaû naêng laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh cuûa ngöôøi nam ñaõ
ñöôïc Röûa Toäi, 1577;
Khoâng ai coù quyeàn [ñoøi hoûi] laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh,
1578;
Kyû luaät nghieâm khaéc trong caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông, 1580.
Ba baäc cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1536, 1554;
CHÖÙC GIAÙM MUÏC, x. Giaùm muïc;
Söï can thieäp cuûa Giaùm muïc Roâma laø caàn thieát ñeå vieäc truyeàn chöùc
Giaùm muïc ñöôïc hôïp phaùp, 1559;
Söï thaùnh hieán mang laïi caùc nhieäm vuï thaùnh hoaù, giaûng daïy vaø cai
quaûn, 1558;
Söï trao ban söù vuï cuûa caùc Toâng Ñoà, 1556;
Söï vieân maõn cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1557.
CHÖÙC LINH MUÏC, x. Linh muïc vaø Tö teá;
AÁn tín khoâng theå taåy xoaù, 1563;
Caùc tö teá tham döï söù vuï phoå quaùt cuûa Ñöùc Kitoâ, 1565;
Chöùc tö teá cuûa caùc linh muïc giaû thieát phaûi coù caùc bí tích khai taâm
Kitoâ giaùo, 1563;
Söï thuï phong vaøo haøng linh muïc, 1568;
Söï trao ban thöøa taùc vuï nhôø caùc Giaùm muïc, 1562;
Vieäc xöùc daàu, 1563;
YÙ nghóa cuûa lôøi höùa vaâng phuïc Giaùm muïc, 1567.
CHÖÙC PHOÙ TEÁ, x. Phoù teá;
AÁn tín khoâng theå taåy xoaù, 1570;
Phoù teá ñöôïc quy höôùng veà thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc, 1569;
Vieäc ñaët tay chæ daønh cho Giaùm muïc, 1569.
BÍ TÍCH XÖÙC DAÀU BEÄNH NHAÂN (UNCTIO INFIRMORUM),
1499-1525, x. (Caùc) bí tích;
Bí tích Xöùc Daàu ñöôïc daønh cho ai, 1514,-15, 1528-29;
Bí tích Xöùc Daàu qua caùc theá kyû, 1512;
Caùc hieäu quaû cuûa bí tích Xöùc Daàu, 1520-23, 1532;
Caùc muïc ñích cuûa bí tích Xöùc Daàu, 1511, 1527;
Söï chuaån bò cho caùc tín höõu laõnh nhaän bí tích Xöùc Daàu, 1516;
Thöøa taùc vieân cuûa bí tích Xöùc Daàu, 1530;
Vieäc cöû haønh bí tích Xöùc Daàu theo nghi thöùc Roâma, 1513, 1517-19,
1531.
BIEÁN COÁ (EVENTUS), x. Lòch söû;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 122, x. Cuoäc Ngöï ñeán, Söï mong ñôïi, Söï
hoaøn taát;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc [Thieân Chuùa], 560, 570, 1720, 2632, 2660,
2817, 2857;
Cuoäc trôû laïi laàn thöù hai, 2612;
Lòch söû cöùu ñoä vaø bieán coá ñöôïc ñoïc laïi, 1095;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï Muøa Voïng, 524.

BIEÁN ÑOÅI BAÛN THEÅ, SÖÏ (TRANSSUBSTANTIATIO),
1373-77, 1413, x. Bí tích Thaùnh Theå.
BIEÁN HÌNH, CUOÄC (TRANSFIGURATIO), 554-56, 568.
BIEÁT ÔN, SÖÏ (GRATITUDO)
Söï bieát ôn cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ, 1418;
Söï bieát ôn cuûa con ngöôøi ñoái vôùi ngöôøi laân caän, 1648, 1900, 2199,
2215, 2218, 2220;
Söï bieát ôn cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Thieân Chuùa, 1148, 1334, 1360,
1418, 2062, 2097, 2099.
BÌNH ÑAÚNG, SÖÏ (AEQUALITAS)
Söï bình ñaúng giöõa caùc Kitoâ höõu, 872;
Söï bình ñaúng giöõa ngöôøi ta, 1934-35;
Söï bình ñaúng vaø söï khaùc bieät giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 369.
BOÛ RÔI / PHOÙ THAÙC TROÏN VEÏN, SÖÏ (RELICTIO)
Söï boû rôi [Thaày] cuûa caùc moân ñeä, 1851;
Söï phoù thaùc troïn veïn cho söï quan phoøng, 305, 322, 2115;
Söï phoù thaùc troïn veïn cho yù Thieân Chuùa, 2677.
Söï phoù thaùc troïn veïn cuûa Ñöùc Maria nôi Thieân Chuùa, 506;
Thieân Chuùa khoâng bao giôø boû rôi daân Ngaøi, 2577.
BOÙI TOAÙN, VIEÄC (DIVINATIO) nhö haønh ñoäng choáng laïi Thieân Chuùa,
2115-17, 2138.
BOÙNG TOÁI (TENEBRAE)
AÙnh saùng vaø boùng toái trong thuyeát nhò nguyeân vaø thuyeát cuûa
Manicheâ, 285;
Cuoäc chieán ñaáu cuûa con ngöôøi choáng laïi caùc quyeàn löïc cuûa boùng toái,
409;
Ñöùc tin daãn ra khoûi boùng toái, 2466.
BOÁ THÍ, VIEÄC (ELEEMOSYNA)
Vieäc boá thí nhö coâng vieäc cuûa ñöùc meán vaø cuûa loøng thöông xoùt,
2447, 2462;
Vieäc boá thí nhö moät hình thöùc thoáng hoái, 1434, 1438;
Vieäc boá thí trong Luaät môùi, 1969.
BOÅ TRÔÏ, NGUYEÂN TAÉC (SUBSIDIARITAS), 1883, 1885, 1894, 2209
BOÄI GIAÙO, SÖÏ (APOSTASIA)
OÂng Moâisen vaø söï boäi giaùo cuûa daân oâng, 2577;
Cuoäc thöû thaùch cuoái cuøng cuûa Hoäi Thaùnh vaø söï boäi giaùo, 675;
YÙ nghóa cuûa söï boäi giaùo, 2089;
Nhöõng veát thöông cho söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh vaø söï boäi giaùo,
817.
BOÅN PHAÄN (OFFICIUM)
Boån phaän baûo veä hôïp phaùp, 2265-66, 2321;
Boån phaän baûo veä toå quoác, 2310;
Boån phaän caûi thieän caùc ñieàu kieän cuûa ñôøi soáng con ngöôøi, 1926;
Boån phaän cho pheùp caùc coâng daân thöïc hieän ôn goïi cuûa hoï, 1907;
Boån phaän cuûa tình lieân ñôùi giöõa caùc daân toäc, 2439;
Boån phaän ñieàu tieát quyeàn sôû höõu, 2406;
Boån phaän laøm vieäc, 2427;
Boån phaän pheâ phaùn nhöõng vaán ñeà coù haïi cho nhaân phaåm vaø coâng
ích, 2238;
Boån phaän phuïc vuï chaân lyù baèng thoâng tin, 2497;
Boån phaän quy ñònh vieäc saûn xuaát vaø buoân baùn vuõ khí, 2316;
Boån phaän tham gia ñôøi soáng xaõ hoäi, 1913, 1916;
Boån phaän toân troïng caù vò, 1907, 2432;
Boån phaän toân troïng söï töï do cuûa ngöôøi khaùc, 1738;
Boån phaän vaâng phuïc quyeàn bính, 1900;
Caùc boån phaän cuûa caùc quyeàn bính daân söï, 2235-37, 2498;
Caùc boån phaän cuûa cha meï, 2221-2231;
Caùc boån phaän cuûa con caùi, 2214-2220;
Caùc boån phaän cuûa coâng daân, 2223-43;
Caùc boån phaän ñoái vôùi gia ñình, 2211;
Luaät töï nhieân nhö neàn taûng cuûa caùc boån phaän, 1956, 1978;
Möôøi Ñieàu Raên nhö aùnh saùng maïc khaûi caùc boån phaän caên baûn,
2070, 2072;
Söï phaân bieät caùc quyeàn vaø caùc boån phaän cuûa coâng daân vaø cuûa Kitoâ
höõu, 912;
Söï phaùt trieån nhö baûn toùm keát taát caû caùc boån phaän xaõ hoäi, 1908.
BUOÂN BAÙN, VIEÄC (COMMERCIUM)
Vieäc buoân baùn vuõ khí, 2316;
Nhöõng gian laän vaø vieäc buoân baùn, 2269, 2409.
BUOÀN, SÖÏ (TRISTITIA)
Söï buoàn laø höõu ích trong vieäc traùi tim hoái caûi, 1431;
Söï buoàn nhö moät ñam meâ chuû yeáu, 1772;
Söï buoàn nhö moät trôû ngaïi trong vieäc caàu nguyeän, 2728;
Söï buoàn trong vieäc ganh tò, 2539-40, 2553.
BÖÕA TIEÄC CUÛA CHUÙA (DOMINICA CENA)
Baùnh, röôïu vaø Böõa tieäc cuûa Chuùa, 1412;
Bí tích Thaùnh Theå vaø Böõa tieäc cuûa Chuùa, 1337, 1366;
Cheùn cuûa Giao Öôùc môùi vaø Böõa tieäc cuûa Chuùa, 612;
Leã Vöôït Qua cuûa Nöôùc Thieân Chuùa vaø Böõa tieäc cuûa Chuùa, 1166,
1403, 2816;
Nhöõng Coäng ñoaøn giaùo hoäi phaùt sinh töø cuoäc Caûi caùch, vaø Böõa tieäc
cuûa Chuùa, 1400;
Söï beû baùnh vaø Böõa tieäc cuûa Chuùa, 1329;
Söï thieát laäp Hy leã Thaùnh Theå vaø Böõa tieäc cuûa Chuùa, 1323;
Vieäc daâng leã vaät vaø Böõa tieäc cuûa Chuùa, 1350;
YÙ nghóa cuûa Böõa tieäc cuûa Chuùa, 1329.
C
CA NGÔÏI, (NHÖÕNG) SÖÏ (LAUS/DES), x. Phuïng vuï.
Bí tích Thaùnh Theå nhö vieäc ca ngôïi vaø taï ôn Chuùa Cha, 1358-61;
Caùc chuùc laønh [ñeàu coù phaàn] ca ngôïi, 1081, 1671;
Caùc thaùnh vònh nhö söï ca ngôïi, 2585, 2589;
Caùc vieäc traàn theá vaø söï ca ngôïi Ñaáng Taïo Hoaù, 898, 1670;
Ñôøi soáng thaùnh hieán ñeå ca ngôïi Thieân Chuùa, 920, 2687;
Lôøi kinh ca ngôïi, 2098, 2639-43;
Söï ca ngôïi Thieân Chuùa, 1138, 2171, 2513;
Veû ñeïp cuûa coâng trình taïo döïng nhö baøi thaùnh ca ca ngôïi, 32;
YÙ nghóa cuûa söï ca ngôïi, 2639.
CAÙ VÒ (PERSONA), x. Con ngöôøi vaø Xaõ hoäi;
Caù vò coù khaû naêng, 1704;
Caù vò nhö ñeàn thôø Chuùa Thaùnh Thaàn, 364;
Caù vò nhö hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, 1730;
Caù vò vaø coâng ích, 1738, 1905, 1912-13;
Caù vò vaø xaõ hoäi, 1878-89, 1929;
Caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø caù vò, 2492, 2494;
Caùc quyeàn vaø caùc boån phaän cuûa caùc caù vò, 1738, 2070, 2108, 2270,
2273;
Caên tính cuûa caù vò, 203, 2158;
Lao ñoäng vaø caù vò, 2428;
Nhaø Nöôùc vaø caù vò, 2237;
Nhaân vò ñöôïc nhaém cho höôûng vinh phuùc vónh cöûu, 1703;
Phaåm chaát sieâu vieät cuûa nhaân vò, 1295, 2245;
Söï khaùc nhau giöõa caùc caù vò, 1946;
Söï taïo döïng caù vò, 362;
Söï toaøn veïn cuûa caù vò, 2338-45;
Söï toân troïng caù vò vaø vieäc nghieân cöùu khoa hoïc, 2292-96;
Söï toân troïng caù vò, 1907, 1929-33, 2212, 2297-98, 2477, 2479, 2524;
Söï toân troïng caùc caù vò vaø cuûa caûi cuûa hoï, 2407-18;
Tính duïc vaø caù vò, 2332, 2337;
Phaåm giaù cuûa caù vò

Caùc thí nghieäm treân con ngöôøi vaø phaåm giaù cuûa caù vò, 2295;
Hình aûnh khieâu daâm, maïi daâm, hieáp daâm vaø phaåm giaù cuûa caù vò,
2354-56;
Neàn taûng cuûa phaåm giaù caù vò, 225, 357, 1700, 1730, 1934, 2126;
Nhöõng ñoøi hoûi cuûa phaåm giaù nhaân vò, 1780, 1930, 1938, 1944, 2339,
2467;
Phaåm giaù cuûa caù vò vaø söï coâng baèng xaõ hoäi, 1911, 1913, 1926, 1929,
1938, 2213, 2238, 2402;
Phaåm giaù cuûa caù vò vaø söï töï do toân giaùo, 1738, 1747, 2106;
Phaåm giaù cuûa nhaân vò, 1700-1876;
Söï can thieäp treân gien di truyeàn vaø phaåm giaù cuûa caù vò, 2275;
Söï cheát eâm dòu vaø phaåm giaù cuûa nhaân vò, 2277, 2324;
Söï thuï tinh nhaân taïo vaø phaåm giaù cuûa caù vò, 2377;
Söï toân troïng phaåm giaù cuûa caù vò, 1935, 2158, 2235, 2267, 2297,
2304;
Toäi vaø phaåm giaù cuûa caù vò, 1487, 2261, 2320, 2353, 2414.
CAÙC AÙ BÍ TÍCH (SACRAMENTALIA), 1667-76;
Ñònh nghóa vaø yù nghóa caùc aù bí tích, 1667, 1677;
Giaùo daân chuû söï caùc aù bí tích, 1669;
Nhöõng hình thöùc cuûa caùc aù bí tích, 1671-73, 1678;
Nhöõng söùc maïnh cuûa caùc aù bí tích, 1668, 1670.
(CAÙC) AÛNH THAÙNH (ICON/ES), x. Caùc aûnh töôïng thaùnh;
Söï chieâm ngaém aûnh thaùnh, 1162;
Söï suøng kính aûnh thaùnh, 1159, 1192, 2131;
YÙ nghóa cuûa aûnh thaùnh, 1161;
Söï höõu ích cuûa caùc aûnh thaùnh, 2705.
CAÙC AÛNH TÖÔÏNG (IMAGINES) thaùnh, 1159-62, x. (Caùc) aûnh thaùnh.
CAÙC AÂN XAÙ (INDULGENTIAE), 1471-79;
Caùc aân xaù daønh cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 1032, 1479;
Ñònh nghóa vaø yù nghóa caùc aân xaù, 1471;
Ñöôïc höôûng aân xaù cuûa Thieân Chuùa nhôø Hoäi Thaùnh, 1478,-79;
Hieäu quaû cuûa caùc aân xaù, 1498.
CAÙC BEÄNH NHAÂN, (AEGROTI), x. Bí tích Xöùc Daàu Beänh nhaân;
Bí tích Xöùc Daàu Beänh nhaân, 1511, 1516, 1519;
Caùc beänh nhaân nhö daáu chæ söï hieän dieän cuûa Chuùa Gieâsu, 1373;
Caùc beänh nhaân trong Cöïu Öôùc, 1502;
Chuùa Gieâsu vaø söï chöõa laønh caùc beänh nhaân, 699, 1503-06;
“Haõy chöõa laønh caùc beänh nhaân” nhö meänh leänh cuûa Chuùa Gieâsu,
1506-10;
Söï chaêm soùc vaø toân troïng caùc beänh nhaân, 2405, 2186.
(CAÙC) BÍ TÍCH (SACARAMENTUM/A), x. moãi bí tích.

Caùc bí tích caàn thieát ñeå ñöôïc cöùu ñoä, 1129;
Caùc bí tích ñöôïc thieát laäp bôûi Ñöùc Kitoâ, 1114;
Caùc bí tích ñöôïc tieân baùo trong caùc daáu chæ cuûa Giao Öôùc Cuõ, 1150;
Caùc bí tích höõu hieäu, 1127;
Caùc bí tích khoâng theå ñöôïc taùi ban, 698;
Caùc bí tích lieân quan ñeán caùc giai ñoaïn cuûa ñôøi soáng töï nhieân, 1210;
Caùc bí tích nhö “nhöõng kyø coâng” cuûa Thieân Chuùa trong Giao Öôùc
môùi, 1116;
Caùc bí tích nhö “nhöõng naêng löïc phaùt ra” töø thaân theå Ñöùc Kitoâ,
1116;
Caùc bí tích nhö nhöõng haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng
hoaït ñoäng, 1116;
Caùc neàn taûng cuûa caùc bí tích trong ñôøi soáng cuûa Ñöùc Kitoâ, 1115;
Ñònh nghóa, yù nghóa vaø caùc muïc ñích cuûa caùc bí tích, 774, 1084,
1131;
Hoäi Thaùnh nhö bí tích, 747, 774-76, 780, 1045, 1108, 1140;
Lôøi Chuùa caàn thieát cho caùc bí tích, 1122, 1133;
Muïc ñích cuûa caùc bí tích, 1123, 1680;
Nhieäm cuïc bí tích, 1076;
Nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh Pheùp Röûa coù quyeàn laõnh nhaän caùc bí tích,
1269;
Soá caùc bí tích, 1113, 1117;
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong caùc bí tích, 1088, 1127, 1509;
Thaùnh Theå nhö “bí tích cuûa caùc bí tích”, 1211, 1324, 1374.
Chieàu kích giaùo hoäi cuûa caùc bí tích
Caùc bí tích ban söï taêng tröôûng vaø söï chöõa laønh cho caùc chi theå cuûa
Ñöùc Kitoâ, 798;
Caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh: “nhôø Hoäi Thaùnh” vaø “cho Hoäi Thaùnh”,
1118;
Caùc bí tích nhö con ñöôøng khai taâm Kitoâ giaùo, 1212, 1275, 1425,
1533;
Caùc bí tích nhö daây lieân keát cuûa Hoäi Thaùnh, 815;
Caùc bí tích nhö nhöõng daáu chæ ôn tha thöù cuûa Thieân Chuùa, 2839;
Caùc bí tích truyeàn thoâng ñieàu thieän haûo cuûa Ñöùc Kitoâ cho moïi chi
theå, 947;
Söï hieäp thoâng caùc bí tích lieân keát chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ, 950;
Söù vuï veà bí tích cuûa Hoäi Thaùnh, 738-40, 1132;
Taàm quan troïng cuûa caùc bí tích trong vieäc daïy giaùo lyù veà phuïng vuï,
1074-75.
Giaùo lyù veà caùc bí tích
Giaùo lyù veà caùc bí tích cuûa Ñöùc Kitoâ, 1114-16;
Giaùo lyù veà caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh: “nhôø Hoäi Thaùnh” vaø “cho Hoäi
Thaùnh”, 1117-21;
Giaùo lyù veà caùc bí tích nuoâi döôõng, cuûng coá vaø dieãn taû giaùo lyù ñöùc tin,
1127-29;
Giaùo lyù veà caùc bí tích truyeàn thoâng aân suûng cöùu ñoä maø caùc bí tích
noùi leân, 1127-29;
Giaùo lyù veà caùc bí tích tieân baùo vinh quang töông lai cuûa ñôøi soáng
vónh cöûu, 1130.
Hieäu quaû cuûa caùc bí tích
Truyeàn Chöùc Thaùnh vaø Hoân Phoái nhö caùc bí tích quy höôùng veà ôn
cöùu ñoä cuûa ngöôøi khaùc, 1534-35;
Caùc bí tích naâng ñôõ vaø cuûng coá nhöõng ngöôøi ñi tôùi söï thaùnh thieän,
1133, 2030;
Caùc bí tích laøm cho Kitoâ höõu thaønh “con caùi Thieân Chuùa”, 1692;
Caùc bí tích ñeå keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, 790, 950;
Caùc bí tích haønh ñoäng do söï (ex opere operato), 1128;
Caùc bí tích thöïc hieän höõu hieäu aân suûng maø caùc bí tích noùi leân, 1084,
1127, 1131;
Caùc bí tích ban aân suûng bí tích, 2003;
Caùc bí tích ñeå tha toäi, 977, 987;
Caùc bí tích mang laïi “aán tín” bí tích hoaëc daáu chæ, 698, 1121;
Caùc bí tích ban söï trôï giuùp cho vieäc chöõa laønh, 1420-21;
Caùc bí tích truyeàn thoâng Chuùa Thaùnh Thaàn cho caùc chi theå cuûa
Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 739;
Caùc bí tích thieát laäp söï hôïp nhaát caùc Kitoâ höõu, 1126.
Bí tích Cöïc thaùnh
Söï toân thôø vaø suøng kính Bí tích Cöïc thaùnh, 1178, 1183, 1418, 2691;
Söï hieän dieän thaät söï cuûa Ñöùc Kitoâ trong Bí tích Cöïc thaùnh, 1374.
CAÙC BIEÁN COÁ CÖÙU ÑOÄ (EVENTUS SALVIFICI)
Caùc bieán coá vinh hieån cuûa Ñöùc Kitoâ vaø caùc hieäu quaû cuûa chuùng, 126;
Caùc Thaùnh vònh vaø söï töôûng nhôù caùc bieán coá cöùu ñoä, 2586;
Nhöõng chuùc laønh thaàn linh ñöôïc bieåu loä trong caùc bieán coá cöùu ñoä kyø
dieäu, 1081;
Phuïng vuï, söï töôûng nieäm caùc bieán coá cöùu ñoä, 1093, 1095, 1217;
Söï maïc khaûi baèng caùc bieán coá cöùu ñoä vaø baèng caùc lôøi noùi, 53, 1103,
2651;
Trong phuïng vuï, caùc bieán coá cöùu ñoä trôû thaønh taùc ñoäng trong hieän
taïi, 1104.
CAÙC BIEÅU TÖÔÏNG (SYMBOLA), x. Caùc daáu chæ;
Caùc bieåu töôïng cuûa Cöïu Öôùc, 522, 697;
Caùc bieåu töôïng phuïng vuï, 1145, 1150, 1189;
Caùc cöû chæ coù tính bieåu töôïng cuûa Chuùa Gieâsu, 1151;
Con ngöôøi caàn caùc daáu chæ vaø caùc bieåu töôïng, 1146, 1148, 1152.
CAÙC BOÅN PHAÄN TOÂN GIAÙO (OFFICIA RELIGIOSA)
Boån phaän baøy toû yù kieán rieâng veà lôïi ích cuûa Hoäi Thaùnh, 907;
Boån phaän caàu cho cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc [Thieân Chuùa], 2817;
Boån phaän cöû haønh coâng trình cöùu ñoä cuûa Ñöùc Kitoâ, 1163;
Boån phaän ñoái vôùi cha meï vaø beà treân, 2199, 2234;
Boån phaän giaùo duïc vaø trôï giuùp con caùi, 2221-31, 2252;
Boån phaän haønh ñoäng vôùi tö caùch con caùi Thieân Chuùa, 2784;
Boån phaän huaán luyeän löông taâm trong saùng vaø ngay thaúng, 2496;
Boån phaän laøm chöùng cho chaân lyù, 2467, 2472;
Boån phaän loaïi tröø thoùi theà gian, 2151;
Boån phaän loan baùo Tin Möøng, 848, 888;
Boån phaän nghe theo tieáng löông taâm rieâng, 1778;
Boån phaän söû duïng caùc hoàng aân cuûa Thieân Chuùa moät caùch ñuùng ñaén,
2820;
Boån phaän söû duïng söï nhaân töø vaø loøng thöông xoùt, 2298;
Boån phaän söûa chöõa laïi nhöõng baát coâng vaø giaû doái, 2487;
Boån phaän tham döï phuïng vuï, 1141;
Boån phaän thích nghi phuïng vuï vaøo caùc neàn vaên hoaù khaùc nhau,
1205;
Boån phaän tin vaøo Thieân Chuùa vaø laøm chöùng cho chaân lyù, 2087,
2471-72;
Boån phaän toân kính cha meï, 2214-20;
Boån phaän traùnh caùc göông xaáu, 2489;
Boån phaän trôï giuùp ngöôøi laân caän, 1932-33, 2198, 2444, 2446;
Boån phaän trôï giuùp vaø baûo veä gia ñình, 2209-10, 2211;
Boån phaän tuaân giöõ caùc ñieàu raên cuûa Hoäi Thaùnh, 578, 2037;
Boån phaän yeâu meán Thieân Chuùa, 2083, 2104-05, 2136.
CAÙC CHI THEÅ CUÛA THAÂN THEÅ ÑÖÙC KITOÂ
(MEMBRA CORPORIS CHRISTI)
Caùc Kitoâ höõu nhö caùc chi theå cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 521, 738-39,
793, 795-96, 1988;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö nguyeân lyù soáng ñoäng cho caùc chi theå cuûa
Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 798;
Nhöõng söï chia reõ giöõa caùc chi theå cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 821;
Söï hôïp nhaát vaø söï hieäp thoâng cuûa caùc chi theå cuûa Thaân Theå Ñöùc
Kitoâ, 790-91, 797, 947, 953, 1368, 1396, 1469;
Söï khaùc nhau giöõa caùc chi theå cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 791, 873;
Trôû thaønh caùc chi theå cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 1213, 1267.
CAÙC CHÖÙNG NHAÂN (TESTES)
Caùc chöùng nhaân cuûa ñöùc tin, 165;
Caùc chöùng nhaân trong bí tích Hoân Phoái, 1631;
Caùc chöùng nhaân veà söï phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu, 642;
Caùc giaùo daân nhö nhöõng chöùng nhaân cuûa Ñöùc Kitoâ, 904-05, 913,
942, 2242;
Caùc Toâng Ñoà vôùi tö caùch laø nhöõng chöùng nhaân, 857;
Ñoâi phoái ngaãu nhö nhöõng chöùng nhaân cuûa tình yeâu Thieân Chuùa,
1647-48;
Laø chöùng nhaân cuûa Ñöùc Kitoâ nghóa laø gì, 995;
Söï chuyeån caàu cuûa caùc chöùng nhaân ñaõ ñi tröôùc chuùng ta vaøo Nöôùc
[Thieân Chuùa], 2683;
Theâm Söùc, bí tích laøm cho trôû thaønh caùc chöùng nhaân cuûa Ñöùc Kitoâ,
1285, 1303.
CAÙC COÂNG DAÂN (CIVES)
Caùc boån phaän vaø caùc coâng daân, 1915, 2238-40, 2255;
Caùc Kitoâ höõu nhö caùc coâng daân cuûa [Nöôùc] trôøi, 2796;
Caùc quyeàn lôïi vaø caùc coâng daân, 2273;
Chieán tranh vaø caùc coâng daân, 2308;
Coâng ích vaø caùc coâng daân, 1910;
Ñôøi soáng coâng coäng vaø caùc coâng daân, 1915;
Hoäi Thaùnh vaø caùc coâng daân, 2245;
Lao ñoäng vaø caùc coâng daân, 2433;
Quyeàn bính vaø caùc coâng daân, 1901, 2242;
Söï coâng baèng giao hoaùn vaø caùc coâng daân, 2411;
Söï gia taêng daân soá phaûi ñöôïc ñònh höôùng, Nhaø Nöôùc vaø caùc coâng
daân, 2372;
Söï phuïc vuï trong quaân ñoäi vaø caùc coâng daân, 2310;
Söï töï do toân giaùo vaø caùc coâng daân, 2107;
Toå quoác vaø caùc coâng daân, 2199;
Vieäc phöôïng töï ngaøy Chuùa Nhaät nhö quyeàn lôïi cuûa caùc coâng daân,
2187;
Xaõ hoäi vaø söï an sinh cuûa caùc coâng daân, 2288;
Xaõ hoäi, caùc töông quan vaø caùc coâng daân, 2212-13.
(CAÙC) COÂNG ÑOÀNG (CONCILIUM/A)
Vieäc daïy giaùo lyù vaø Coâng ñoàng, 9;
Giaùm muïc ñoaøn vaø Coâng ñoàng, 884, 887, 891;
Ñöùc tin vaø Coâng ñoàng, 250;
Caùc tín bieåu vaø Coâng ñoàng, 192.
(CAÙC) COÂNG VIEÄC (OPUS/ERA)
Caùc coâng vieäc cuûa Ñöùc Kitoâ giuùp nhaän ra Ngöôøi laø “Ñaáng Thaùnh cuûa
Thieân Chuùa”, 438;
Caùc coâng vieäc cuûa ma quyû, 394;
Caùc coâng vieäc cuûa ngöôøi ta, 679, 901;
Caùc coâng vieäc cuûa Thieân Chuùa nhö con ñöôøng ñeå nhaän bieát Ngaøi,
32, 176, 236, 286;
Caùc coâng vieäc cuûa Thieân Chuùa, 198, 214, 295, 339, 1328;
Caùc coâng vieäc cuûa xaùc thòt, 1852;
Caùc vieäc baùc aùi vaø ñaày tình thöông xoùt, 1473, 1458, 1815, 1829,
1853, 2044, 2447;
Caùc vieäc thoáng hoái, 1430, 1460.
CAÙC CÔ CAÁU (STRUCTURAE)
Caùc cô caáu cuûa toäi, 1869;
Caùc cô caáu xaõ hoäi, 408, 2286.
CAÙC CÖÛ CHÆ (GESTUS)
Caùc cöû chæ caàn thieát ñeå hoái caûi, 1430, 1435;
Caùc cöû chæ phuïng vuï, 1149-50, 1234, 1341.
CAÙC DAÁU CHÆ (SIGNA) (trong caùc bí tích)
Caùc bí tích nhö caùc daáu chæ, 1084, 1123, 1130-31, 1152;
Caùc daáu chæ cuûa bí tích Röûa Toäi, 628, 694, 1235, 1238, 1241, 1243;
Caùc daáu chæ cuûa bí tích Theâm Söùc, 695, 1293-1301;
Caùc daáu chæ cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1574.
CAÙC GIAÙ TRÒ (VALORES)
Caùc giaù trò cuûa Hoân nhaân nhaân loaïi vaø Kitoâ giaùo, 1632, 1643, 2363;
Coi thöôøng caùc giaù trò luaân lyù vaø göông xaáu, 2286,
Gia ñình nhö nôi ñeå trao ban caùc giaù trò, 2207;
Khoa hoïc, kyõ thuaät vaø caùc giaù trò luaân lyù, 2293;
Phaåm traät caùc giaù trò vaø caùc theå cheá xaõ hoäi, 2244;
Phaåm traät caùc giaù trò vaø hoaït ñoäng kinh teá, 2425;
Phaåm traät caùc giaù trò vaø xaõ hoäi, 1886, 1895, 2236.
CAÙC GIAÙO HOÄI CAÛI CAÙCH (ECCLESIAE REFORMATAE), x. Söï caûi
caùch.
CAÙC GIAÙO HOÄI CHÍNH THOÁNG (ECCLESIAE ORTHODOXAE)
Kinh Tin Kính vaø caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng, 247;
Söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo vaø caùc Giaùo Hoäi Chính
Thoáng, 836.
CAÙC GIAÙO PHUÏ (PATRES ECCLESIAE), 11, 688.
CAÙC GIAÙO SÓ (CLERICI), caùc thöøa taùc vieân thaùnh, 934, 1174.
CAÙC GIÔØ VAØ PHUÏNG VUÏ (HORAE ET LITURGIA), x. Caùc giôø kinh
phuïng vuï.
CAÙC HOÀNG AÂN (DONA), x. Thieân Chuùa vaø Chuùa Thaùnh Thaàn.
CAÙC HIEÄP HOÄI (SOCIETATES)

Baûo ñaûm caùc ñieàu kieän cho caùc hieäp hoäi, 1928, 1943, 2211;
Khuyeán khích caùc hieäp hoäi, 1882, 1893;
Kinh teá vaø caùc hieäp hoäi, 2431;
Quyeàn vaøo hieäp hoäi, 900.
CAÙC HOAÏT ÑOÄNG THEÅ DUÏC THEÅ THAO
(LUDICRAE EXERCITATIONES), 2289.
CAÙC KINH CAÀU (LITANIAE), 1154, 1177.
CAÙC LOAÏI VAÊN (GENERA LITTERARIA) trong Thaùnh Kinh, 110.
CAÙC LÔØI KHUYEÂN PHUÙC AÂM (CONSILIA EVANGELICA)
Caùc ñieàu raên vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 2053;
Caùc tu hoäi ñôøi vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 929;
Ñôøi aån só vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 920;
Ñôøi soáng thaùnh hieán vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 914-16, 918, 944;
Ñôøi tu doøng vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 925;
Hoäi Thaùnh vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 2103;
Luaät môùi vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 1973-74, 1986;
Söù vuï vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 931;
Tu ñoaøn toâng ñoà vaø caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 930.
CAÙC MOÁI PHUÙC CUÛA TIN MÖØNG
(BEATITUDINES EVANGELICAE), 1716
Caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng cho thaáy muïc tieâu cuûa söï hieän höõu
nhaân linh, 1719;
Caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng ñaùp öùng öôùc muoán töï nhieân cuûa con
ngöôøi laø ñöôïc haïnh phuùc, 1718, 1725, 2548;
Caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng kieän toaøn caùc lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa,
1725;
Caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng nhö trung taâm cuûa lôøi giaûng daïy cuûa
Chuùa Gieâsu, 1716;
Caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng phaùc hoaï dung maïo Chuùa Gieâsu, 1717;
Giaùo huaán do caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng, 1726, 1728, 1820, 2546;
Ñôøi soáng thaùnh hieán vaø tinh thaàn cuûa caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng,
932;
Ñöùc meán cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc linh höùng bôûi caùc moái phuùc cuûa Tin
Möøng, 2444;
Ñöùc Kitoâ, maãu göông cuûa caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng, 459, 1697;
Leà Luaät vaø caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng, 581, 1967, 1984;
“Phuùc thay nhöõng ngöôøi ngheøo…”, 2546-47, 2603, 2660, 2833;
Tinh thaàn cuûa caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng, 1658, 2603;
Vieäc daïy giaùo lyù veà caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng, 1697;
YÙ nghóa vaø hieäu quaû cuûa caùc moái phuùc cuûa Tin Möøng, 1717.
CAÙC MOÂN ÑEÄ CUÛA CHUÙA GIEÂSU NAZARETH

(DISCIPULI IESU NAZARENI)
Böõa tieäc cuoái cuøng vaø caùc moân ñeä, 1339;
Caùc moân ñeä ñaàu tieân, 949;
Caùc moân ñeä loan baùo veà Chuùa Gieâsu, 425;
Caùc pheùp laï ñöôïc caùc moân ñeä laøm nhaân danh Chuùa Gieâsu, 434,
1506;
Caùch haønh ñoäng cuûa caùc moân ñeä, 1336;
Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc Chuùa Gieâsu sai ñeán treân caùc moân ñeä, 696,
730, 788, 2623;
Kinh nghieäm cuûa caùc moân ñeä tröôùc thöïc taïi Chuùa Gieâsu phuïc sinh,
643-44;
Lôøi chöùng veà söï Phuïc sinh ñöôïc caùc moân ñeä xaùc nhaän treân bình
dieän lòch söû, 656;
Söù vuï cuûa caùc moân ñeä, 542;
Vieäc caàu nguyeän ñöôïc daïy cho caùc moân ñeä, 2701, 2722, 2759;
Vieäc hieän ra cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh vôùi caùc moân ñeä, 645, 647.
CAÙC MUÏC TÖÛ CUÛA HOÄI THAÙNH (PASTORES ECCLESIAE)
Caùc Giaùm muïc nhö caùc Muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh, 862, 939, 1558;
Caùc giaùo daân trôï giuùp caùc Muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh, 900-01;
Caùc Muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc Ñöùc Kitoâ tuyeån choïn vaø sai ñi, 816,
1575;
Caùc nhieäm vuï cuûa caùc Muïc töû cuûa Hoäi Thaùnh, 801, 857, 1551, 1632,
2033, 2038, 2663;
Cha sôû nhö Muïc töû cuûa rieâng giaùo xöù, 2179;
Nhieäm vuï muïc töû cuûa thaùnh Pheâroâ vaø caùc Toâng Ñoà, 881.
CAÙC NEÙN BAÏC (TALENTA), 1880, 1936-37, 2429.
CAÙC NGOÂI VÒ THAÀN LINH (PERSONAE DIVINAE), x. Chuùa Ba
Ngoâi;
Caùc haønh ñoäng cuûa caùc Ngoâi Vò bieåu loä caùc ñaëc ñieåm cuûa caùc Ngaøi,
258, 267;
Caùc töông quan giöõa caùc Ngoâi Vò, 255;
Chuùa Cha, Ngoâi Vò Thöù Nhaát trong Ba Ngoâi, 198;
Chuùa Thaùnh Thaàn, Ngoâi Vò Thöù Ba trong Ba Ngoâi, 245, 684-86,
731;
Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Vò Thöù Hai trong Ba Ngoâi, 466, 468, 470, 473, 477,
481, 483, 626;
Söï duy nhaát veà baûn tính cuûa caùc Ngoâi Vò, 202, 253;
Söï phaân bieät caùc Ngoâi Vò, 254, 266, 689;
YÙ nghóa cuûa töø “caùc Ngoâi Vò” trong Ba Ngoâi, 252.
CAÙC NHAÂN ÑÖÙC TRUÏ (CARDINALES VIRTUTES), x. Nhaân ñöùc.
CAÙC NHI ÑOÀNG (INFANTES)

Chuùa Gieâsu vaø caùc treû em, 699, 1244, 1261;
Quyeàn ñöôïc soáng, 2322, x. Söï phaù thai;
Söï maïi daâm cuõng aûnh höôûng ñeán caùc treû nhoû, 2355;
Trôû neân nhö treû nhoû, 526, 2517, 2785, 2837.
Tuoåi ñeå laõnh bí tích Theâm Söùc, 1307;
Vieäc giaùo duïc löông taâm, 1784;
Vieäc nhaän con nuoâi, 2379;
Vieäc röôùc leã cuûa caùc nhi ñoàng, 1244.
CAÙC NÔI (LOCA) ñeå cöû haønh phuïng töï, 1179-86, 1198-99.
CAÙC PHÖÔNG TIEÄN THOÂNG TIN ÑAÏI CHUÙNG
(MEDIA PRO MASSA)
Caùc luaät choáng vieäc söû duïng sai caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi
chuùng, 2498;
Söï söû duïng ñuùng ñaén caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, 2496;
Söï söû duïng sai caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, 2523.
CAÙC QUYEÀN LÖÏC (POTENTIAE seu POTESTATES)
Caùc quyeàn löïc bí aån, 2116-17;
Caùc quyeàn löïc boùng toái, 409, 680;
Caùc quyeàn löïc taán coâng Nöôùc Ñöùc Kitoâ, 671;
Söï chieán thaéng cuûa Hoäi Thaùnh treân caùc quyeàn löïc söï cheát, 552.
CAÙC SINH VAÄT (ANIMALIA)
Söï khaùc nhau giöõa con ngöôøi vaø caùc sinh vaät, 371;
Söï toân troïng caùc sinh vaät, 2415, 2416, 2418;
Töông quan giöõa con ngöôøi vaø caùc sinh vaät, 2417, 2456-57.
(CAÙC) THAÙNH (SANCTUS/I)
Söï hieäp thoâng vôùi caùc thaùnh, 957;
Hoäi Thaùnh nhö söï hieäp thoâng cuûa caùc thaùnh, 946-59, 960-62, 1331;
Nhöõng aûnh töôïng thaùnh cuûa caùc thaùnh, 1161;
Söï chuyeån caàu cuûa caùc thaùnh, 956, 2683;
Söï kính nhôù caùc thaùnh, 1173, 1195;
Teân thaùnh nhö teân cuûa Pheùp Röûa, 2156;
Phaàn thöôûng cuûa caùc vieäc toát laønh cuûa caùc thaùnh, 1477;
Phaàn rieâng caùc thaùnh trong naêm phuïng vuï, 1172;
Caùc thaùnh nhö maãu göông cuûa söï thaùnh thieän, 2030;
Caùc thaùnh nhö nguoàn maïch vaø coäi nguoàn cuûa vieäc canh taân trong
Hoäi Thaùnh, 828;
Söï thaùnh thieän cuûa Hoäi Thaùnh toaû saùng nôi caùc thaùnh, 867;
YÙ nghóa vieäc toân phong caùc thaùnh, 828;
Söï toân kính caùc thaùnh, 61.
CAÙC THAÙNH VÒNH (PSALMI)

Boä naêm cuoán saùch Thaùnh vònh, 2585;
Caùc hình thöùc vaø caùch dieãn taû khaùc nhau cuûa caùc Thaùnh vònh, 2588;
Caùc Thaùnh vònh dieãn taû traùi tim cuûa “nhöõng ngöôøi ngheøo”, 716;
Caùc Thaùnh vònh nhö kinh nguyeän cuûa coäng ñoaøn, 2585-89;
Caùc Thaùnh vònh vaø phuïng vuï, 1156, 1177;
Ñònh nghóa caùc Thaùnh vònh, 2596;
Lôøi caàu nguyeän cuûa caùc Thaùnh vònh daïy troâng caäy vaø tin vaøo Thieân
Chuùa, 2657;
Nhöõng neùt chính yeáu cuûa caùc Thaùnh vònh, 2589;
Söï giaûng daïy veà caùc Thaùnh vònh, 1176;
Taàm quan troïng cuûa caùc Thaùnh vònh, 2597;
YÙ nghóa cuûa caùc Thaùnh vònh, 2586-88.
CAÙC THEÅ CHEÁ (INSTITUTIONES)
Caùc theå cheá nhaân loaïi vaø xaõ hoäi, 909, 1869, 1881-82, 1888, 1897,
1916, 2211, 2238, 2244, 2286;
Caùc theå cheá trong Cöïu Öôùc, 576, 709.
CAÙC THÍ NGHIEÄM KHOA HOÏC (SCIENTIFICA EXPERIMENTA)
Caùc thí nghieäm khoa hoïc nôi caùc suùc vaät, 2417;
Caùc thí nghieäm khoa hoïc vaø söï toân troïng caù vò, 2292, 2295.
(CAÙC) THUÏ TAÏO (CREATURA/AE)
Bí tích Röûa Toäi laøm cho trôû neân thuï taïo môùi, 1214, 1265-66, 1999;
Caùc Thieân thaàn vaø caùc thuï taïo, 350;
Caùc thuï taïo vaø vieäc chuùng coù ñieàu gioáng vôùi Thieân Chuùa, 41, 2500;
Nhöõng giôùi haïn cuûa caùc thuï taïo, 311, 385, 396, 1998;
Vaän meänh cuûa caùc thuï taïo, 260, 353;
Söù ñieäp cuûa caùc thuï taïo toû cho thaáy söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa,
46, 48;
Söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa nôi caùc thuï taïo, 300, 308;
Söï leä thuoäc laãn nhau cuûa caùc thuï taïo, 340, 344;
Söï quan phoøng vaø söï coäng taùc cuûa caùc thuï taïo, 301, 306, 312, 321,
323, 342, 373, 1884;
Söï quy phuïc cuûa caùc thuï taïo ñoái vôùi Thieân Chuùa, 49, 213, 396, 2097,
2628;
Söï quyeán luyeán cuûa taâm hoàn vôùi caùc thuï taïo, 1394, 1472;
Söï tham döï cuûa caùc thuï taïo vaøo söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa, 295,
319;
Söï toân troïng caùc thuï taïo, 1930, 2416;
Thieân Chuùa nhö coäi nguoàn cuûa caùc thuï taïo, 293, 327;
Tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tình yeâu ñoái vôùi caùc thuï taïo, 2069,
2093, 2095, 2113;
Töông quan giöõa caùc thuï taïo vaø con ngöôøi, 343;
Töông quan giöõa Thieân Chuùa vaø caùc thuï taïo, 42-43, 239, 295, 356,
441, 1703;
Veû ñeïp, söï toát laønh vaø söï troïn haûo cuûa caùc thuï taïo, 32, 339, 2500.
CAÙC THÖÏC TAÏI (REALITATES)
Caùc Kitoâ höõu giaùo daân vaø haønh ñoäng cuûa hoï trong caùc vaán ñeà traàn
theá, 898-99, 2442;
Caùc thöïc taïi nhö con ñöôøng ñeå nhaän bieát Thieân Chuùa, 32, 159,
1148;
Caùc thöïc taïi tinh thaàn vaø caùch ñaït tôùi caùc thöïc taïi ñoù, 1146;
Nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán trong caùc tu hoäi ñôøi vaø haønh ñoäng
cuûa hoï trong caùc vaán ñeà traàn theá, 929;
Toäi maïi thaùnh nhö vieäc mua hay baùn caùc thöïc taïi thieâng lieâng,
2121.
(CAÙC) TIEÂN TRI (PROPHETA/AE)
Caùc Tieân tri nhö nhöõng chöùng nhaân cuûa söï coâng chính cuûa Thieân
Chuùa, 2543;
Caùc Tieân tri nhö nhöõng chöùng nhaân cuûa tình yeâu Thieân Chuùa ñoái
vôùi Israel, 218;
Caùc Tieân tri toá giaùc, 2100, 2380;
Caùc Tieân tri vaø vieäc loan baùo Ñaáng Messia, 522,555,702;
Haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn qua caùc Tieân tri, 243;
Nhieäm vuï vaø söù vuï cuûa caùc Tieân tri trong Israel, 64, 201, 522, 762,
1964, 2581, 2595;
OÂng EÂlia, cha cuûa caùc Tieân tri, 2582;
OÂng Gioan Taåy Giaû, vò cuoái cuøng trong caùc Tieân tri, 523, 719;
YÙ nghóa vaø taàm quan troïng cuûa lôøi caàu nguyeän cuûa caùc Tieân tri,
2584.
CAÙC TOÅ CHÖÙC NGHIEÄP ÑOAØN
(CONSOCIATIONES OPERARIORUM), 2430.
CAÙC TOÅ PHUÏ (PATRIARCHAE)
Caùc toå phuï cuûa daân Do thaùi, 839;
Caùc toå phuï nhö goác reã cuûa Hoäi Thaùnh, 755;
Söï toân kính caùc toå phuï trong Cöïu Öôùc, 61.
CAÙC TREÛ EM (PUERI)
Caùc treû em laø thaàn daân cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 559;
Nhöõng laïm duïng tình duïc ñoái vôùi treû em, 2389;
Vieäc giaùo duïc caùc treû em veà ñöùc tin, 5, 2688;
Vieäc giaùo duïc caùc treû em veà söï neát na, 2524;
Vieäc röôùc leã laàn ñaàu cuûa caùc treû em, 1244;
Vieäc xöng toäi cuûa caùc treû em, 1457.
CAÙC TROØ CHÔI MAY RUÛI (FORTUNAE LUDI), 2413.
CAÙC TU ÑOAØN TOÂNG ÑOÀ (SOCIETATES VITAE APOSTOLICAE),

930.
CAÙC TU HOÄI ÑÔØI (INSTITUTA SAECULARIA), 928-29, x. Ñôøi soáng
thaùnh hieán.
CAÙC TÖÔNG QUAN (RELATIONES), x. Con ngöôøi vaø Xaõ hoäi.
CAÙC VAÁN NAÏN (QUAESTIONES)
Lôøi ñaùp traû cho nhöõng vaán naïn chính yeáu cuûa con ngöôøi, 68, 282,
1676.
CAÙC VÒ TÖÛ ÑAÏO (MARTYRES)
Caùch haønh ñoäng cuûa caùc vò töû ñaïo, 2113;
Haïnh caùc vò töû ñaïo, 2474;
Söï suøng kính caùc vò töû ñaïo, 957, 1173;
YÙ nghóa vieäc töû ñaïo, 2473.
CAÙCH HAØNH ÑOÄNG (AGENDI MODUS)
Caùch haønh ñoäng coù tính toân giaùo cuûa con ngöôøi, 28, 844;
Caùch haønh ñoäng theo Kitoâ giaùo vaø göông xaáu, 2284, 2286;
Luaät nhö quy luaät cuûa caùch haønh ñoäng, 1951,1958;
Thaùi ñoä ích kyû vaø ñöùc meán, 1931, 2831;
Tính luaân lyù cuûa caùch haønh ñoäng, 1753.
CAÙCH SUY NGHÓ (COGITANDI MODUS)
Caùch suy nghó “cuûa traàn gian naøy”, 2727;
Caùch suy nghó theo Kitoâ giaùo, 2105;
Caùch suy nghó vaø söï thuoäc veà caùc Giaùo Hoäi Kitoâ giaùo khaùc nhau
trong hoân nhaân, 1634.
CAÛI CAÙCH, CUOÄC (REFORMATIO), 406, 1400.
CAÙM DOÃ / THÖÛ THAÙCH (TENTATIO)
Caùc caùm doã Chuùa Gieâsu phaûi chòu, 538-40, 566;
Haønh ñoäng thöû thaùch Thieân Chuùa, 2119;
Nhöõng caùm doã trong vieäc caàu nguyeän, 2732-33, 2753, 2755;
Nhöõng trôï giuùp ñeå choáng laïi caùc caùm doã, 1808, 2157, 2340;
Thôø ngaãu töôïng nhö moät caùm doã thöôøng xuyeân ñoái vôùi ñöùc tin,
2113;
Vieäc caàu nguyeän ñeå traùnh caùm doã, 2612;
“Xin chôù ñeå chuùng con sa chöôùc caùm doã”, 2846-49, 2863.
CAÛM THÖÙC / GIAÙC QUAN / YÙ NGHÓA (SENSUS)
Caùc yù nghóa cuûa Thaùnh Kinh, 115-19;
Caûm thöùc bình daân toát laønh, 1676;
Caûm thöùc luaân lyù, 1954;
Caûm thöùc toân giaùo, 1676;
Caûm thöùc veà ñöùc tin, 91-93, 785, 889;

Caûm thöùc veà söï thaùnh thieâng, 2144;
Lieân keát caùc giaùc quan vôùi vieäc caàu nguyeän noäi taâm, 2702;
YÙ nghóa cuûa ñôøi soáng, 282.
CAN ÑAÛM, ÑÖÙC (FORTITUDO)
Ñöùc can ñaûm nhö hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 712, 1303, 1831;
Ñöùc can ñaûm nhö moät nhaân ñöùc truï, 1805, 1808;
Söï khaån caàu Thaàn Khí can ñaûm, 2846.
CAN NGAÊN, SÖÏ (DISSUASIO) chieán tranh, 2315.
CANH TAÂN, SÖÏ (RENOVATIO)
Bí tích Röûa Toäi, “vieäc taåy röûa cuûa söï taùi sinh vaø canh taân cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn”, 1215;
Caùc Thaùnh nhö nguoàn maïch vaø nguoàn goác cuûa söï canh taân, 828;
Söï canh taân Hoäi Thaùnh, 670, 821, 827, 1428;
Söï canh taân luùc cuøng taän thôøi gian, 1043.
CANH THÖÙC VÖÔÏT QUA (VIGILIA PASCHALIS), 281, 1217, 1254,
2719;
CAÙNH CHUNG (ESCHATOLOGIA), 676, 1186, 2771, 2776, cx. Cuoäc
phaùn xeùt, Hoaû nguïc, Söï cheát, Thieân ñaøng, Luùc thôøi gian vieân maõn, Ñôøi
soáng vónh cöûu.
CAÊM GHEÙT, SÖÏ (ODIUM)
Keát aùn söï caêm gheùt, 2262, 2302-03,
Nguoàn goác söï caêm gheùt, 1765, 2539;
Söï caêm gheùt anh em vaø toäi gieát ngöôøi, 1033;
Söï caêm gheùt Chuùa Gieâsu vaø Thieân Chuùa, 2094, 2148;
Söï caêm gheùt cuûa Satan, 395;
Söï caêm gheùt söï döõ vaø keû thuø, 1933.
CAÊN TÍNH (IDENTITAS)
Caùc caên tính vaên hoaù vaø söï toân troïng chuùng, 2441;
Caên tính cuûa caù vò, 203;
Caên tính cuûa Chuùa Gieâsu, 430, 440, 590;
Caên tính cuûa con ngöôøi phaûi ñöôïc laøm phong phuù, 1880;
Caên tính cuûa Hoäi Thaùnh, 865;
Caên tính cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc tuyeån choïn, 1025;
Ñoùn nhaän caên tính rieâng veà tính duïc, 2333.
CAÉT BÌ, SÖÏ (CIRCUMCISIO)
Söï caét bì cuûa Chuùa Gieâsu, 527;
Giao Öôùc cuõ vaø söï caét bì, 1150.
CAÀN THIEÁT, SÖÏ / NHU CAÀU (NECESSITAS), x. Söï tuùng thieáu;

Caùc tín höõu hoã trôï caùc nhu caàu vaät chaát cuûa Hoäi Thaùnh, 2043;
Söï caàn thieát cuûa bí tích Röûa Toäi, 1256-61;
Söï caàn thieát cuûa ñöùc tin, 161;
Söï caàn thieát cuûa Hoäi Thaùnh, 846;
Söï caàn thieát cuûa vieäc caàu nguyeän, 2638, 2744.
Söï trôï giuùp cho nhöõng ai coù nhu caàu, 1351, 1883, 2440, 2444, 2447,
2829;
CAÀU NGUYEÄN, VIEÄC (ORATIO), x. Kinh Laïy Cha, Caùc Thaùnh vònh
vaø Caùc Giôø kinh phuïng vuï;
Caàu nguyeän hoâm nay vaø haèng ngaøy, 2659-60;
Chuùa Gieâsu laéng nghe lôøi caàu nguyeän, 2616;
Ñònh nghóa söï caàu nguyeän, 2559;
Khaû naêng caàu nguyeän luoân ñöôïc ban, 2743;
Lôøi Kinh cuûa Chuùa, 2761, 2765;
Nhöõng chu kyø vaø thôøi gian caàu nguyeän, 2698;
Söï kieân trì caàu nguyeän, 2742, 2582;
Thieân Chuùa keâu goïi caàu nguyeän, 2567;
Thieân Chuùa laéng nghe lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta, 1127, 2737;
Vieäc caàu nguyeän cuûa Ñöùc Maria, 2617-19, 2622;
Vieäc caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh, 276, 2623-25;
Vieäc caàu nguyeän cuøng vôùi Ñöùc Maria, 2673-79, 2682;
Vieäc caàu nguyeän höõu hieäu, 2738-41;
Vieäc caàu nguyeän nhö moät nhu caàu soáng ñoäng, 2744;
Vieäc caàu nguyeän vaø söï tìm kieám Thieân Chuùa, 2566;
Vieäc caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha, 2664, 2680, 2779-85, 2792;
Vieäc caàu nguyeän vôùi Chuùa Gieâsu, 2616, 2664-69;
Vieäc caàu nguyeän vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, 2670-72;
Vieäc caàu nguyeän vôùi Ñöùc Maria, 971.
Nhöõng trôï giuùp cho vieäc caàu nguyeän, 2041, 2695;
Caùc thaùnh nhö nhöõng chöùng nhaân veà tu ñöùc, 2683-84;
Coäng ñoaøn caàu nguyeän, x. Coäng ñoaøn caàu nguyeän;
Gia ñình Kitoâ giaùo, 2205, 2685;
Nhöõng ngöôøi daïy, 2252, 2686, 2688-89, 2694;
Nhöõng nôi thích hôïp ñeå caàu nguyeän, 2691;
Vieäc daïy giaùo lyù, 2688;
Vieäc linh höôùng, 2690.
Nhöõng khoù khaên trong vieäc caàu nguyeän, 2731, 2735-37, 2754;
Caùc caùm doã, 2732-33, 2755;
Cuoäc chieán ñaáu cuûa vieäc caàu nguyeän, 2725;
Nhöõng chia trí, 2729;
Nhöõng thaát baïi trong vieäc caàu nguyeän, 2728;

Nhöõng trôû ngaïi cho vieäc caàu nguyeän, 2726-27;
Vieäc caàu nguyeän khoâng ñöôïc laéng nghe, 2737.
Nhöõng caùch dieãn ñaït vaø nhöõng hình thöùc cuûa vieäc caàu nguyeän,
2644, 2663, 2684;
Caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1174-78;
Caàu nguyeän trong moïi hoaøn caûnh, 2633;
Ñôøi soáng caàu nguyeän, 2697-99;
Kinh nguyeän Thaùnh Theå, 1352;
Kinh tieàn tuïng, 1352;
Kinh töôûng nieäm, 1354;
Lôøi kinh ca ngôïi, 2639-43, 2649;
Lôøi kinh chuùc tuïng, 2626-27;
Lôøi kinh chuyeån caàu, 2634-36, 2647;
Lôøi kinh taï ôn, 2637-38, 2648;
Lôøi reân sieát, 2630;
Söï khaån caàu: xin, naøi xin, naøi næ, keâu caàu, keâu xin, chieán ñaáu trong
vieäc caàu nguyeän, 2629-33, 2646;
Söï suy nieäm, 2705-08, 2723;
Söï toân thôø, 2096-97, 2628;
Vieäc caàu nguyeän chieâm nieäm, 2709-19, 2724.
Chuùa Gieâsu daïy caàu nguyeän, 2601, 2603-04, 2607;
Caàu nguyeän ñeå laøm theo yù Chuùa Cha, 2611;
Caàu nguyeän vôùi ñöùc tin vaø loøng tin töôûng, 2609-10;
Caàu xin nhaân danh Chuùa Gieâsu, 2614;
Caàu xin vôùi söï baïo daïn cuûa ngöôøi con, 2610;
Chuùa Gieâsu daïy caàu nguyeän baèng vieäc Ngöôøi caàu nguyeän, 2607;
Chuùa Gieâsu nhaán maïnh vieäc hoái caûi cuûa taâm hoàn, 2608;
Chuùa Gieâsu nhö maãu möïc cuûa vieäc caàu nguyeän, 520, 2601;
Tænh thöùc caàu nguyeän, 2612.
CAÙC DUÏ NGOÂN VEÀ VIEÄC CAÀU NGUYEÄN
Baø goaù quaáy raày, 2613;
Ngöôøi baïn quaáy raày, 2613;
Ngöôøi Phariseâu vaø ngöôøi thu thueá, 2613.
Caùc yù höôùng khaån caàu vaø chuyeån caàu
Caàu xin cho caùc beänh nhaân, 1499, 1510;
Caàu xin cho coâng cuoäc ñaïi keát, 821;
Caàu xin cho cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 2816;
Caàu xin cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 958, 1032;
Caàu xin Chuùa Thaùnh Thaàn, 2671;
Caàu xin ñöôïc giaûi thoaùt khoûi söï döõ, 2850-54;
Caàu xin löông thöïc haèng ngaøy, 2828-37;

Caàu xin ôn tha thöù, 2631, 2838-41.
Vieäc caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh
Caàu nguyeän nhaân danh Chuùa Gieâsu, 2664, 2668, 2671, 2815;
Coäng ñoaøn ñaàu tieân ôû Gieârusalem, 2424-25.
Kinh nguyeän phuïng vuï, 1073, 2655;
Moïi ngöôøi ñoàng taâm nhaát trí kieân trì caàu nguyeän trong ngaøy leã Nguõ
Tuaàn, 2623;
“Nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng con”, 435;
Vieäc caàu nguyeän ñi ñoâi vôùi vieäc ñoïc Thaùnh Kinh, 2653-54;
Vieäc caàu nguyeän tröïc tieáp vôùi Chuùa Gieâsu, 2665-69, 2680.
Vieäc caàu nguyeän vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu, 2564-65;
Danh Chuùa Gieâsu trong taâm ñieåm cuûa vieäc caàu nguyeän Kitoâ giaùo,
435, 2664;
Vieäc caàu nguyeän Kitoâ giaùo ñöôïc ghi daáu baèng töôùc hieäu “Chuùa”, 451;
Vieäc caàu nguyeän trong ñôøi soáng thaùnh hieán, 2687;
Vieäc caàu nguyeän trong ñôøi soáng haèng ngaøy, 2659-60;
Töông quan con thaûo vôùi Thieân Chuùa trong vieäc caàu nguyeän Kitoâ
giaùo, 2525, 2786-88;
YÙ nghóa cuûa töø Amen, 1061-65;
Truyeàn thoáng caàu nguyeän Kitoâ giaùo, 2650-51.
Vieäc caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu
Chuùa Gieâsu caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha, 2599;
Chuùa Gieâsu hoïc caàu nguyeän nôi Ñöùc Maria, 2599;
Haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong vieäc caàu nguyeän cuûa Chuùa
Gieâsu, 2600;
Vieäc caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu trong ñôøi soáng, 2598-2606, 2620;
Vieäc caàu nguyeän trong Giôø cuûa Chuùa Gieâsu, 2746-51, 2758.
Vieäc caàu nguyeän trong Chuùa Thaùnh Thaàn, 2615;
Chuùa Thaùnh Thaàn chuyeån caàu cho chuùng ta, 688, 741;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö nguoàn maïch cuûa vieäc caàu nguyeän, 2652;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö Thaày daïy caàu nguyeän, 2670, 2672.
Vieäc caàu nguyeän trong Cöïu Öôùc, 2658;
Coâng trình taïo döïng nhö nguoàn maïch cuûa vieäc caàu nguyeän, 2569;
Vieäc caàu nguyeän cuûa caùc Thaùnh vònh, 2585-89, 2596;
Vieäc caàu nguyeän cuûa caùc Tieân tri, 2581-84, 2595;
Vieäc caàu nguyeän cuûa oâng Abraham, 2570;
Vieäc caàu nguyeän cuûa oâng Moâisen, 2574-77, 2593;
Vieäc caàu nguyeän cuûa vua Ñavid, 2578-80, 2594.
Caùc ñaëc ñieåm cuûa taâm hoàn caàu nguyeän

Ñöùc caäy, 1820;
Söï khieâm toán nhö neàn taûng cuûa vieäc caàu nguyeän, 2559;
Söï tin töôûng, 2734;
Söï tænh thöùc, 2730.
CAÂY (ARBOR) cho bieát ñieàu thieän, ñieàu aùc, 396.
CHA MEÏ (PARENTES), x. Con caùi vaø Gia ñình;
Caùc boån phaän cuûa cha meï vaø toäi ngoaïi tình, 2381;
Caùc boån phaän cuûa con caùi ñoái vôùi cha meï, 2214-20;
Caùc boån phaän vaø caùc quyeàn cuûa cha meï, 1520, 2221-31;
Cha meï coù quyeàn löïa choïn tröôøng hoïc cho con caùi, 2229;
Chuùa Gieâsu phuïc tuøng cha meï Ngöôøi, 531, 583;
Con caùi nhö daáu chæ cuûa söï chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa, 1652, 2373;
Ñieàu raên veà tình yeâu ñoái vôùi cha meï, 2197, 2199, 2200;
Ñöùa con phaûi ñöôïc coi, khoâng phaûi laø moùn nôï, nhöng laø moät hoàng
aân cho cha meï, 2378;
Gia ñình nhö moâi tröôøng töï nhieân cuûa vieäc giaùo duïc con caùi, 2224;
“Haõy toân kính cha ngöôi vaø meï ngöôi”, 2196;
Nhöõng kyõ thuaät khoâng löông thieän cuûa vieäc thuï thai nhaân taïo,
2376;
Söï coäng taùc vaø ñoái thoaïi giöõa cha meï vaø con caùi, 2230;
Söï giaùo duïc con caùi trong ñöùc tin, 1656, 2206, 2222, 2225-26;
Söï thaùnh hoaù cha meï, 902;
Söï toân troïng ôn goïi cuûa con caùi, 2232-33;
Tình phuï töû cuûa Thieân Chuùa vaø tình phuï töû cuûa con ngöôøi, 239,
2214;
Traùch nhieäm cuûa cha meï trong vieäc giaùo duïc con caùi, 1653, 2221,
2223.
CHAÂN LYÙ (VERITAS), 2468, 2505;
“Laøm chöùng cho chaân lyù”, 2471-73, 2506;
Caùc nhaø nöôùc phaûi bò toá giaùc veà vieäc xuyeân taïc chaân lyù, 2499;
Caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø chaân lyù, 2497, 2499, 1512;
Caùc saùch ñöôïc linh höùng daïy chaân lyù, 107, 110, 136
Chaân lyù giaûi thoaùt, 1741;
Chaân lyù maïc khaûi ñöôïc hieåu bieát vaø ñöôïc löu truyeàn, 91, 94;
Chaân lyù nhö con ñöôøng cöùu ñoä, 851;
Chaân lyù trong caùc töông quan vôùi tha nhaân, 2464, 2469;
Chaân lyù vónh vieãn ñöôïc trao ban trong Taân Öôùc, 124;
Chaân lyù, veû ñeïp vaø ngheä thuaät thaùnh, 2500-03
Chæ nôi Thieân Chuùa, con ngöôøi môùi gaëp ñöôïc chaân lyù vaø vinh phuùc,
27;
Chuùa Gieâsu “laø Ñöôøng, laø Söï thaät vaø laø Söï soáng”, 2641,
Chuùa Thaùnh Thaàn daãn ñöa tôùi chaân lyù, 243, 2625;
Con ngöôøi töï baûn tính höôùng ñeán chaân lyù, 2467;
Ñònh nghóa chaân lyù, 2468, 2505;
Ñöùc tin nhö söï chaáp nhaän chaân lyù, 150;
Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh trong vieäc phuïc vuï chaân lyù, 890;
Lôøi theà vaø chaân lyù, 2151, 2164;
Nhöõng xuùc phaïm ñeán chaân lyù, 2464, 2475-87, 2509;
Phaåm traät chaân lyù, 90, 234;
Quyeàn truyeàn thoâng chaân lyù, 2488-92, 2510;
Soáng trong chaân lyù, 2465-70, 2504-05;
Söï coi thöôøng vaø khöôùc töø chaân lyù maïc khaûi, 2089;
Söï phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu nhö chaân lyù toái thöôïng cuûa ñöùc tin,
638;
Thieân Chuùa nhö chaân lyù, 144, 214, 215-17, 2465;
Tìm kieám chaân lyù, 1260, 1954, 1960, 2140;
Tín bieåu nhö baûn toaùt yeáu nhöõng chaân lyù chuû yeáu cuûa ñöùc tin, 188;
Toân troïng chaân lyù, 2488-92, 2511.
CHEÙN (CALIX)
Cheùn cuûa Giao Öôùc Môùi vaø cuûa Thaùnh Theå, 612, 1334-35, 1339,
1365, 1396, 1412;
Chuùa Gieâsu vaø cheùn Chuùa Cha ban cho Ngöôøi, 607;
YÙ nghóa toân giaùo cuûa vieäc chia seû moät cheùn, 1148.
CHEÁT, SÖÏ (MORS)
AÙn töû hình, 2267;
Caùc Kitoâ höõu trong tröôøng hôïp nguy töû, 1307, 1314, 1463, 1483,
1512;
Caùi nhìn cuûa Kitoâ giaùo veà söï cheát ñöôïc dieãn taû trong phuïng vuï,
1012;
Cheát “vôùi daáu chæ cuûa ñöùc tin”, 1274;
Cheát trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu, 1005-14;
Cheát trong toäi troïng, 1033;
Ñieàu kieän ñeå töø coõi cheát böôùc vaøo coõi soáng, 1470;
Gaây ra caùi cheát cho ngöôøi khaùc, 2261, 2269, 2277, 2296;
Nhöõng ngöôøi chòu cheát vì ñöùc tin, 1258;
Söï cheát ñöôïc Ñöùc Kitoâ bieán ñoåi, 1009;
Söï cheát muoân ñôøi trong hoaû nguïc, 1861;
Söï cheát nhö haäu quaû cuûa toäi, 1008;
Söï cheát nhö moät dòp ñeå suy nieäm, 1687;
Söï cheát nhö söï keát thuùc ñôøi soáng, 1007;
Söï cheát theo Kitoâ giaùo, 1010-14, 2299;
Söï cheát vaø söï soáng laïi, 992, 996;
Söï toân troïng thaân theå nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 2300;
“Vaøo luùc ñôøi xeá boùng, baïn seõ bò xeùt xöû veà tình yeâu”, 1022;
Vieäc chuaån bò cho söï cheát, 1014.
Nhöõng giaûi thích cuûa Kitoâ giaùo veà söï cheát
Daáu chæ söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi, 2448;
Haäu quaû cuûa toäi, 400-03, 1008;
Söï hoaøn thaønh moät cuoäc haï sinh môùi, 1682;
Söï keát thuùc ñôøi soáng traàn theá, 1007;
Söï tham döï vaøo caùi cheát cuûa Chuùa, 1006;
Söï tieán vaøo ñôøi soáng vónh cöûu, 1020;
YÙ nghóa tích cöïc cuûa söï cheát, 1010-14.
Söï cheát cuûa Chuùa Gieâsu, x. Ñöùc Kitoâ: Söï cheát;
Caùc ñaëc ñieåm cuûa söï cheát cuûa Chuùa Gieâsu, 627;
Chuùa Gieâsu chaáp nhaän söï cheát, 609, 612;
Ñöùc Kitoâ xuoáng nguïc toå toâng, 632-35;
Hieäu quaû cuûa söï cheát cuûa Chuùa Gieâsu, 1019;
Traùch nhieäm veà söï cheát cuûa Chuùa Gieâsu, 597;
YÙ nghóa cuûa söï cheát cuûa Chuùa Gieâsu, 571, 599, 601, 605, 613-14,
624.
Sau khi cheát
Cuoäc phaùn xeùt rieâng, 1021-22;
Cuoäc phaùn xeùt sau cuøng, 1038-41;
Hoaû nguïc, 1033-37, x. Hoaû nguïc;
Khoâng coù söï “luaân hoài” (“reincarnatio”) sau khi cheát, 1013;
Khoâng coøn coù theå thoáng hoái sau khi cheát, 393;
Linh hoàn vaø thaân theå, 1005;
Ôn goïi tham döï vaøo söï soáng cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 265;
Soáng treân trôøi laø “ôû cuøng Ñöùc Kitoâ”, 1023-26;
Söï phuïc sinh cuûa thaân xaùc, 990, 996-97;
Söï thanh luyeän cuoái cuøng hoaëc luyeän nguïc, 1030-32, 1472;
Vaän meänh cuûa linh hoàn, 366;
Vaän meänh cuûa nhöõng ngöôøi coâng chính, 989, 1027-29.
CHEÁT EÂM DÒU, CAÙI (EUTHANASIA), x. Söï ñau ñôùn.
Caùi cheát eâm dòu nhö khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc veà maët luaân lyù,
2277;
Söï phaân bieät giöõa caùi cheát eâm dòu vaø söï khöôùc töø “vieäc trò lieäu khaéc
nghieät”, 2278;
Tính nghieâm troïng cuûa caùi cheát eâm dòu coù chuû yù, 2324;
YÙ nghóa cuûa caùi cheát eâm dòu, 2277.
CHIA REÕ, NHÖÕNG SÖÏ (DIVISIONES)
Caùc haäu quaû cuûa nhöõng söï chia reõ cuûa caùc Kitoâ höõu, 855;
Kinh Laïy Cha nhö gia saûn chung khoâng bò caûn trôû bôûi nhöõng söï
chia reõ, 2791-92;
Lyù do cuûa nhöõng söï chia reõ cuûa caùc Kitoâ höõu, 821;
Nhöõng söï chia reõ cuûa caùc moân ñeä, 1336;
Nhöõng söï chia reõ cuûa caùc nhaø caàm quyeàn Gieârusalem lieân quan ñeán
Chuùa Gieâsu, 595-96;
Nhöõng söï chia reõ nhaân loaïi bò chieán thaéng bôûi söï hôïp nhaát cuû a
Nhieäm Theå, 791, 866.
CHÌA KHOAÙ NÖÔÙC [TRÔØI] (CLAVES REGNI), 551-553;
Caùc toäi loãi, söï tha thöù vaø chìa khoùa Nöôùc [Trôøi], 979, 981, 1444;
OÂng Pheâroâ vaø chìa khoaù Nöôùc [Trôøi], 553, 567, 881, 936, 1444;
Quyeàn chìa khoaù Nöôùc [Trôøi], 981-83.
CHIEÂM NGAÉM / CHIEÂM NIEÄM, SÖÏ (CONTEMPLATIO)
Bí tích Thaùnh Theå vaø söï chieâm ngaém, 1380;
Caàu nguyeän vaø chieâm nieäm, 2651, 2687;
Hoäi Thaùnh vaø söï chieâm nieäm, 771;
Söï chieâm ngaém aûnh töôïng caùc thaùnh, 1162;
Vieäc con ngöôøi chieâm ngaém Chuùa Gieâsu, 2715;
Vieäc con ngöôøi chieâm ngaém Thieân Chuùa, 1028.
CHIEÁN ÑAÁU, CUOÄC (DIMICATIO)
Baûn tính nhaân loaïi vaø cuoäc chieán ñaáu thieâng lieâng, 2516;
Bí tích Röûa Toäi, söï tha toäi vaø cuoäc chieán ñaáu choáng söï döõ, 978-79,
1264;
Caàu nguyeän nhö moät cuoäc chieán ñaáu, 2612, 2725-51, 2846, 2849;
Cuoäc chieán ñaáu choáng söï döõ, 409-10;
Ñôøi soáng con ngöôøi nhö moät cuoäc chieán ñaáu, 409, 1707;
Ñöùc tin vaø cuoäc chieán ñaáu, 162, 2573;
Nhöõng haäu quaû do nguyeân toäi vaø cuoäc chieán ñaáu thieâng lieâng, 405,
407-09;
Söï hoái caûi vaø cuoäc chieán ñaáu, 1426;
Söï thaùnh thieän Kitoâ giaùo vaø cuoäc chieán ñaáu thieâng lieâng, 2015;
Söï trong saïch vaø cuoäc chieán ñaáu ñeå ñaït tôùi ñieàu ñoù, 2520-27;
Xaùc thòt, tinh thaàn vaø cuoäc chieán ñaáu, 2516, 2819, 2846.
CHIEÁN THAÉNG, SÖÏ (VICTORIA)
Söï chieán thaéng cuûa Chuùa Gieâsu treân Satan, 539, 2853;
Söï chieán thaéng cuûa Ñöùc Kitoâ treân toäi loãi vaø söï cheát, 411, 420, 654,
1505;
Söï chieán thaéng cuûa Hoäi Thaùnh treân caùc quyeàn löïc cuûa söï cheát, 552;
Söï chieán thaéng cuûa Thieân Chuùa treân söï döõ luùc keát thuùc traàn gian,
677.
CHIEÁN TRANH (BELLUM)

Boån phaän phaûi traùnh chieán tranh, 2307-08;
Chieán tranh chính ñaùng, 2309;
Cuoäc chaïy ñua vuõ khí, 2315;
Luaät luaân lyù vaãn tröôøng toàn trong khoaûng thôøi gian chieán tranh,
2312-13;
Nghóa vuï phaûi choáng laïi caùc meänh leänh baát coâng, 2313;
Nhöõng söï baát coâng vaø nhöõng söï baát bình ñaúng veà kinh teá vaø xaõ hoäi
nhö nhöõng nguyeân do cuûa chieán tranh, 2317;
Vaéng boùng chieán tranh vaø hoaø bình, 2304;
Vuõ khí, 2314, 2316.
CHIM BOÀ CAÂU (COLUMBA)
YÙ nghóa cuûa chim boà caâu, 701;
Chuùa Thaùnh Thaàn, Pheùp Röûa cuûa Chuùa Gieâsu vaø chim boà caâu, 535.
CHÍNH THOÁNG GIAÙO (ORTHODOXIA),
x. Caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng.
CHÍNH TRÒ (POLITICUS)
Caùc Kitoâ höõu giaùo daân can thieäp vaøo cô caáu chính trò, 899, 2442;
Caùc quyeàn con ngöôøi vaø caùc chính quyeàn, 2273;
Caùc theå cheá chính trò vaø coâng ích, 1901-04, 2237;
Coäng ñoàng chính trò vaø Hoäi Thaùnh, 2244-46;
Haønh ñoäng choáng laïi söï aùp böùc cuûa chính quyeàn, 2243;
Phaùn ñoaùn luaân lyù cuûa Hoäi Thaùnh veà caùc vaán ñeà lieân quan ñeán laõnh
vöïc chính trò, 2246;
Quyeàn bính chính trò ñöôïc traûi roäng trong caùc giôùi haïn, 1923;
Söï khoáng cheá dö luaän veà chính trò, 2499;
Söï phaân bieät giöõa vieäc phuïc vuï Thieân Chuùa vôùi vieäc phuïc vuï coäng
ñoàng chính trò, 2242;
Vieäc caàu nguyeän cho chính quyeàn, 1900.
CHOÏN LÖÏA, (NHÖÕNG) SÖÏ (ELECTIO/NES)
AÂn suûng cuûa bí tích Röûa Toäi nhö aân suûng cuûa söï choïn löïa, 1308;
Choïn löïa theo löông taâm, 1777, 1786-89, 1799;
Ñoái töôïng cuûa söï choïn löïa vaø tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi, 1755;
Hoaû nguïc nhö söï choïn löïa töï do, 1033;
Israel, daân ñöôïc choïn, 60, 762;
Söï choïn löïa trieät ñeå Chuùa Gieâsu ñoøi hoûi nôi moãi ngöôøi, 546;
Söï töï do choïn löïa cuûa con ngöôøi, 311, 1470;
Vinh phuùc vaø nhöõng choïn löïa döùt khoaùt veà luaân lyù, 1723.
CHOÁNG TÖÔÏNG THAI, SÖÏ (CONTRACONCEPTIO)
Tình yeâu cuûa ñoâi phoái ngaãu, taâm trí môû ngoû cho söï soáng vaø söï ngaên
caûn vieäc töôïng thai, 2370;
Vieäc ñieàu hoaø sinh saûn vaø söï choáng töôïng thai, 2399.
CHUÙ GIAÛI, SÖÏ (EXEGESIS)
Nhieäm vuï cuûa caùc nhaø chuù giaûi, 119;
Söï chuù giaûi vaø vieäc giaûi thích ñuùng ñaén Thaùnh Kinh, 116.
CHUÛ NGHÓA BAÁT KHAÛ TRI (AGNOSTICISMUS), 2127, 2128.
CHUÛ NGHÓA CAÙ NHAÂN (INDIVIDUALISMUS), 2425, 2792.
CHUÛ NGHÓA DUY VAÄT (MATERIALISMUS), 285, 2124.
CHUÛ NGHÓA MESSIA (MESSIANISMUS)
Chuû nghóa Messia giaû hieäu, 675;
Thuyeát ngaøn naêm, 676.
CHUÛ NGHÓA TÖ BAÛN (CAPITALISMUS), x. Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi
Thaùnh vaø Ñöùc coâng baèng;
Phaùn ñoaùn cuûa Hoäi Thaùnh veà moät soá vaán ñeà cuûa chuû nghóa Tö baûn,
2425
CHUÛ NGHÓA VOÂ THAÀN (ATHEISMUS)
Caùc hình thöùc vaø yù nghóa cuûa chuû nghóa voâ thaàn, 2123-24;
Caùc lyù do cuûa chuû nghóa voâ thaàn, 2126, 2424;
Chuû nghóa baát khaû tri vaø chuû nghóa voâ thaàn, 2128;
Toäi voâ thaàn, 2125, 2140.
CHUÛ SÖÏ (PRAESIDERE)
Caùc phoù teá chuû söï leã nghi an taùng, 1570;
Ñöùc Kitoâ chuû söï moïi cöû haønh phuïng vuï, 1348;
Gheá cuûa vò chuû söï coäng ñoaøn, 1184;
Giaùm muïc chuû söï Giaùo hoäi ñòa phöông, 1369;
Giaùo daân coù theå chuû söï caùc chuùc laønh, 1669;
Giaùo daân coù theå chuû söï caùc kinh nguyeän phuïng vuï, 903;
Thöøa taùc vuï chuû söï bí tích Thaùnh Theå cuûa Giaùm muïc vaø cuûa caùc tö
teá, 1142, 1411.
CHUÙA (DOMINUS), 446-51, x. Ñöùc Kitoâ vaø Thieân Chuùa.
CHUÙA (KYRIOS), 209, 446.
CHUÙA BA NGOÂI (TRINITAS), x. Thieân Chuùa Cha, Chuùa Con-Ngoâi
Lôøi, Chuùa Thaùnh Thaàn;
Chuùa Ba Ngoâi nhö maàu nhieäm trung taâm cuûa ñöùc tin, 232, 234, 237,
261;
Gia ñình nhö hình aûnh cuûa söï hieäp thoâng Ba Ngoâi, 2205;
Ngoâi hoaëc Ngoâi Vò, 252;
Nhieäm cuïc thaàn linh nhö coâng trình chung cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 257-
60;
Phuïng vuï nhö coâng trình cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 1077-1109;
Söï duy nhaát cuûa Chuùa Ba Ngoâi vaø söï duy nhaát cuûa Hoäi Thaùnh, 813.
Söï hieän dieän cuûa Chuùa Ba Ngoâi nôi con ngöôøi, 260;
“Söï soáng noäi taïi” (“Theologia”) vaø “Söï maïc khaûi vaø truyeàn thoâng”
(“Oeconomia”), 236;
Thieân Chuùa nhaát theå tam vò, 202;
“Vaø Ñöùc Chuùa Con” (“Filioque”), 246-48, 264.
Vieäc caàu nguyeän nhö söï hieäp thoâng vôùi Chuùa Ba Ngoâi, 2655;
YÙ nieäm veà baûn theå, 252.
Söï dieãn taû veà Chuùa Ba Ngoâi
Trong bí tích Röûa Toäi, 233, 265;
Trong phuïng vuï, 249, 1066;
Trong söï coâng boá tín ñieàu, 251.
Caùc Ngoâi Vò thaàn linh, 252;
Caùc Ngoâi Vò ñoàng baûn theå, 242, 253;
Caùc Ngoâi Vò phaân bieät vôùi nhau, 254, 267;
Trong söï duy nhaát, 255, 689.
Maïc khaûi veà Thieân Chuùa Ba Ngoâi
Maïc khaûi veà Chuùa Ba Ngoâi, 244, 648, 732;
Maïc khaûi veà Chuùa Cha, 238, 240;
Maïc khaûi veà Chuùa Con, 240, 242;
Maïc khaûi veà Chuùa Thaùnh Thaàn, 243-48.
CHUÙA CHA, THIEÂN CHUÙA (PATER, DEUS), 232-60;
Chuùa Cha, Ngoâi Thöù Nhaát trong Ba Ngoâi, 198;
YÙ nghóa vieäc keâu caàu Thieân Chuùa nhö Cha, 238-39.
Caùc haønh ñoäng cuûa Chuùa Cha
Caùc haønh ñoäng cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi Chuùa Con laø Chuùa Gieâsu, 648;
Caùc haønh ñoäng cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi ngöôøi ta, 219, 443, 845, 1050,
1153, 2466, 2714;
Ba Ngoâi vaø Chuùa Cha, 253-55, 258;
Chuùa Cha nhö nguoàn maïch vaø muïc ñích cuûa phuïng vuï, 1077-83;
Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Chuùa Cha vaø ngöôøi ta, 104;
Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Lôøi cuûa Thieân Chuùa, 65;
Keá hoaïch cuûa Chuùa Cha, 759;
Nguoàn maïch vaø nguoàn goác cuûa toaøn boä thaàn tính, 245-46, 248;
Söï maïc khaûi veà Chuùa Cha, 79, 516;
Söï quan phoøng vaø tình yeâu cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi,
17, 305;
Thieân Chuùa laø Cha hay thöông xoùt, 1439, 1449;
Thieân Chuùa, Cha chung cuûa taát caû moïi ngöôøi, 172, 239-40;
Tieáng keâu “Abba, Cha ôi”, 742, 2777;
Töông quan giöõa Chuùa Cha vaø Chuùa Gieâsu Kitoâ, 151, 242, 454, 465,
467, 473, 482, 503, 532, 536, 590, 859, 1224;
Töông quan giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Chuùa Cha, 689, 703, 729;
YÙ cuûa Chuùa Cha, 541.
Caùc haønh ñoäng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Chuùa Cha
Caùc kinh nguyeän phaûi ñöôïc daâng leân Chuùa Cha, 434, 1109, 1352-53,
2605;
Caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha, 1695, 2564, 2601, 2610, 2613, 2664,
2735-36, 2742, x. Kinh Laïy Cha;
Laøm theo yù Chuùa Cha, 2603, 2611;
Loaøi ngöôøi ñeán vôùi Chuùa Cha, 51, 683, 1204;
Vieäc taï ôn vaø ca ngôïi Chuùa Cha, 1359-61.
CHUÙA GIEÂSU (IESUS), x. Ñöùc Kitoâ.
CHUÙA THAÙNH THAÀN (SPIRITUS SANCTUS)
AÂn suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø söï coâng chính hoaù, 1987-95,
2003;
Ba Ngoâi vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, 253-55, 263;
Caùc muïc ñích cuûa söù vuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1108;
Caàu nguyeän vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø phuø hôïp vôùi Chuùa Thaùnh
Thaàn, 2736, 2756;
Chuùa Thaùnh Thaàn ñoàng baûn theå vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con, 685,
689;
Chuùa Thaùnh Thaàn trong kinh Tin Kính, 190;
Con ngöôøi nhö ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 364, 782, 2519;
Con ngöôøi tham döï vaøo aùnh saùng vaø söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh
Thaàn, 1704;
Khaån caàu söï tuoân ñoå Chuùa Thaùnh Thaàn, 1083, 1196. 1299, 1353,
2670-72;
Khôûi ñaàu ñôøi soáng trong Chuùa Thaùnh Thaàn, 1231;
Kitoâ höõu ñöôïc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn, 1241;
Kitoâ höõu nhö ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1197, 1265;
Luaät môùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 782;
Nhöõng öôùc muoán cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho traùi tim no thoaû,
choáng laïi nhöõng öôùc muoán cuûa xaùc thòt, 2541-43;
Quyeàn naêng cuûa Thaàn Khí thaùnh thieän ñöôïc nhaän bieát trong caùc
cuoäc phong thaùnh, 828;
Söï canh taân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1215;
Söï hieän dieän vaø haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong caùc taøi
naêng cuûa con ngöôøi, 1813;
Söï Maïc khaûi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 243-45, 683, 686-87;
Toäi noùi phaïm thöôïng ñeán Chuùa Thaùnh Thaàn, 1864;
YÙ nghóa cuûa yù nieäm Thaàn Khí, 691.
Caùc danh hieäu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn

Caùc danh hieäu theo thaùnh Phaoloâ, 693;
Ñaáng An UÛi, 1433;
Ñaáng ban söï soáng, 291;
Ñaáng Baøo Chöõa, 692;
Nguoàn maïch söï toát laønh, 291;
Thaàn chaân lyù, 692, 1848, 2466;
Thaàn Khí Saùng Taïo, 291.
Caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1830-30;
AÂn suûng cuûa söï thoáng hoái vaø hoái caûi, 1433;
AÂn suûng, 2003;
Baûy hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1831, 1845;
Caùc hoàng aân trong bí tích Hoân Phoái, 1624;
Caùc hoàng aân trong bí tích Theâm Söùc, 1289, 1303;
Caùc hoàng aân trong bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1538, 1585-89;
Caùc hoàng aân trong bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân, 1520;
Caùc hoàng aân trong quyeàn tha toäi, 976;
Caùc hoàng aân trong söï thaùnh hieán Giaùm muïc, 1556, 1558;
Caùc ñaëc suûng, 799, 951;
Caùc hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 736, 1832;
Ñaëc suûng chöõa laønh, 1508;
Ñöùc meán nhö hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø cuûa söï vieân maõn
Leà Luaät, 1824;
Söï caàn thieát phaûi laõnh nhaän caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn,
1310;
Söï khoân ngoan, ñöùc tin vaø söï phaân ñònh, 2690;
Söï kính sôï Thieân Chuùa, 2217;
Tình yeâu, 733, 735, 2712.
Lôøi höùa tieân tri cuûa Thaàn Khí
Töø luùc khôûi ñaàu, 702;
Trong coâng trình taïo döïng, 703-04;
Lôøi höùa ñöôïc ban cho toå phuï Abraham, 705-06;
Trong caùc cuoäc thaàn hieän, 707-08;
Trong ñaát nöôùc vaø trong cuoäc löu ñaøy, 709-10;
Söï mong ñôïi Ñaáng Messia vaø Thaàn Khí cuûa Ngöôøi, 711-16;
Luùc thôøi gian vieân maõn, 717-30;
Nôi oâng Gioan Taåy giaû, 717-20;
Nôi Ñöùc Maria, 721-26;
Nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ, 727-30;
Trong ngaøy leã Nguõ Tuaàn, 731-32.
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Ñöùc Kitoâ

Chuùa Thaùnh Thaàn chuaån bò ñeå ñoùn nhaän Ñöùc Kitoâ, 1093-98, 1113;
Chuùa Thaùnh Thaàn maïc khaûi Chuùa Cha vaø Chuùa Con, 243-48, 687;
Chuùa Thaùnh Thaàn maïc khaûi Chuùa Gieâsu Kitoâ, 152, 683, 687, 689,
702, 727-30, 1092, 1112;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhaéc nhôù maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, 1099-1107;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö hoàng aân cuûa Ñöùc Kitoâ, 729, 1287;
Chuùa Thaùnh Thaàn trong cuoäc Phuïc Sinh, 648;
Chuùa Thaùnh Thaàn trong kinh nguyeän cuûa Ñöùc Kitoâ, 2600;
Chuùa Thaùnh Thaàn trong söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ, 1286;
Chuùa Thaùnh Thaàn trong thöøa taùc vuï cuûa Ñöùc Kitoâ, 535, 555;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, 1099, 1104-07;
Söù vuï phoái hôïp cuûa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, 485, 680, 690,
727;
Töông quan giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Chuùa Gieâsu, 739, 747, 797,
1108.
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Hoäi Thaùnh, 738-41;
Caùc coâng vieäc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong saùch Coâng Vuï Caùc Toâng
Ñoà, 2640;
Chuùa Thaùnh Thaàn ban caùc hoàng aân veà phaåm traät vaø veà ñaëc suûng,
768;
Chuùa Thaùnh Thaàn bieán ñoåi baùnh vaø röôïu, 1333;
Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc ban cho caùc Toâng Ñoà vaø cho söï keá nhieäm
toâng truyeàn, 1087;
Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn Hoäi Thaùnh treân caùc con ñöôøng söù vuï,
852;
Chuùa Thaùnh Thaàn laøm nhöõng phaàn ñaàu tieân cuûa toaøn boä söù vuï cuûa
Hoäi Thaùnh, 852;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö nguoàn maïch söï soáng vaø söï thaùnh thieän cuûa
Hoäi Thaùnh, 749, 767-68, 867;
Chuùa Thaùnh Thaàn tuyeån choïn nhöõng thöøa taùc vieân thích hôïp, 1142;
Chuùa Thaùnh Thaàn xaây döïng vaø thaùnh hoaù Hoäi Thaùnh, 747;
Haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong caùc bí tích, 1116, 1127-29,
1152, 1155, 1227, 1316;
Hoäi Thaùnh nhö ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 797-801;
Luaät môùi vaø luaät Tin Möøng nhö aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn,
1965-66;
“ÔÛ ñaâu coù Hoäi Thaùnh, ôû ñoù coù Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa” vaø ngöôïc
laïi, 797;
Söï hieäp thoâng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong phuïng vuï, 1108-09;
Söï tuoân ñoå Chuùa Thaùnh Thaàn trong bí tích Theâm Söùc, 1302, 1316.
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Ñöùc Maria

Chuùa Thaùnh Thaàn nhö taùc giaû cuûa cuoäc Nhaäp Theå cuûa Ngoâi Lôøi
trong Ñöùc Maria, 456, 484-86;
Ñöùc Maria ñöôïc chuaån bò bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, 493, 721-22.
Chuùa Thaùnh Thaàn trong Nhieäm cuïc cöùu ñoä
Chuùa Thaùnh Thaàn chuyeån caàu cho con ngöôøi, 2634;
Chuùa Thaùnh Thaàn coâng chính hoaù caùc toäi loãi, 1987;
Chuùa Thaùnh Thaàn daãn nhöõng ngöôøi tin vaøo chaân lyù, 79;
Chuùa Thaùnh Thaàn giaûi thích Thaùnh Kinh, 109-19, 137;
Chuùa Thaùnh Thaàn gìn giöõ vaø ban sinh khí cho coâng trình taïo döïng,
291, 703;
Chuùa Thaùnh Thaàn haønh ñoäng trong Nhieäm cuïc cöùu ñoä, 685;
Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn caùc tín höõu, 79, 91, 737, 1697, 1742;
Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn ñôøi soáng caàu nguyeän, 2623, 2644,
2803;
Chuùa Thaùnh Thaàn laøm taâm hoàn con ngöôøi hoái caûi, 1989;
Chuùa Thaùnh Thaàn linh höùng vaø löu truyeàn Maïc Khaûi, 76, 81, 105;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö nguoàn maïch moïi söï thaùnh thieän, 749;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö taùc giaû chính cuûa Thaùnh Kinh, 137, 304;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö Thaày daïy caàu nguyeän, 741, 2625, 2630,
2650, 2670, 2681, 2711, 2726, 2766;
Chuùa Thaùnh Thaàn phuïc hoài cho con ngöôøi söï gioáng nhö Thieân
Chuùa, 720, 734;
Chuùa Thaùnh Thaàn roäng ban caùc hoàng aân cho moïi ngöôøi, 2003;
Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng, cuûng coá vaø canh taân Kitoâ höõu, 1695,
1769;
Chuùa Thaùnh Thaàn taäp hoïp caùc Kitoâ höõu trong söï hôïp nhaát, 738;
Chuùa Thaùnh Thaàn trôï giuùp vaø naâng ñôõ ñöùc tin, 94, 152, 158, 175,
683-84;
Chuùa Thaùnh Thaàn tuoân ñoå trong nhöõng thôøi buoåi cuoái cuøng, 2819.
Caùc bieåu töôïng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn
AÙnh saùng, 697;
Baøn tay, 699;
Chim boà caâu, 535, 701;
Daáu aán, 698, 1295-96;
Löûa, 696;
Maây, 555, 697;
Ngoùn tay Thieân Chuùa, 700;
Nöôùc, 694, 1137, 2652;
Söï xöùc daàu, 695.
CHUAÅN BÒ, SÖÏ (PRAEPARATIO) ñeå laõnh nhaän caùc bí tích, x. moãi bí
tích.
CHUAÅN MÖÏC (NORMA), x. Quy luaät vaø Luaät luaân lyù;
Baøi giaûng treân nuùi nhö baûn toaùt yeáu caùc chuaån möïc luaân lyù, 1966;
Caùc chuaån möïc cuûa ñôøi soáng gia ñình, 2223;
Caùc chuaån möïc luaân lyù do Thieân Chuùa thieát laäp, 396;
Caùc chuaån möïc luaân lyù luoân coù hieäu löïc, 1789, 1958;
Ñöùc Kitoâ nhö chuaån möïc cuûa Luaät môùi, 459;
Nguoàn goác caùc chuaån möïc ñeå haønh ñoäng, 1950, 1955, 1959;
Phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc luaân lyù, 1794;
Söï khoân ngoan nhö chuaån möïc ñuùng ñaén ñeå haønh ñoäng, 1806;
Thieân Chuùa nhö chuaån möïc cuûa moïi chaân lyù, 2151.
CHUÙC LAØNH, SÖÏ (BENEDICTIO)
Bí tích Thaùnh Theå vaø söï chuùc laønh, 1328, 1360, 1402;
Caùc gia ñình ñoâng con vaø söï chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa, 2373;
Caùc hình thöùc chuùc laønh, 2627;
Caùi cheát nhö söï chuùc laønh, 1009;
Caàu nguyeän vaø söï chuùc laønh, 2589, 2767, 2781, 2803;
Chuùa Cha chuùc laønh cho Ñöùc Maria moät caùch ñoäc nhaát voâ nhò, 492,
2676;
Nhöõng ngöôøi ñöôïc röûa toäi xeùt nhö nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi ñeán höôûng
söï chuùc laønh, 1669;
Söï chuùc laønh cho baùnh vaø röôïu, 1000, 1334-35, 1347, 1353, 1412;
Söï chuùc laønh cho böõa aên, 2834;
Söï chuùc laønh cuûa Hoäi Thaùnh, 1082, 1217, 1245, 1624, 1630, 1671-
72;
Söï chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa, 1077-82, 1110, 2627, 2644;
YÙ nghóa cuûa söï chuùc laønh, 1078, 2626, 2645.
CHUNG THUYÛ PHU PHUÏ, SÖÏ (FIDELITAS CONIUGALIS), 1646-51,
2364-65;
Hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1624;
Ñoøi hoûi söï chung thuyû phu phuï, 1643-44, 1646, 2363;
Lôøi chöùng cuûa söï chung thuyû phu phuï, 1611, 2223;
Nhöõng ñoäng löïc cuûa söï chung thuyû phu phuï, 1647-48;
Söï ly dò vaø söï trung thaønh, cuûa ngöôøi phoái ngaãu bò boû rôi, vôùi bí tích
Hoân Phoái, 2386;
Söï ly thaân vaø söï chung thuyû phu phuï, 1649;
Söï soáng chung ngoaøi hoân nhaân vaø söï chung thuyû phu phuï, 2390;
YÙ nghóa cuûa söï chung thuyû phu phuï, 2365.
CHUÛNG TOÄC (STIRPS)
Söï kyø thò chuûng toäc, 1935;
Thôø “ngaãu töôïng laø chuûng toäc”, 2113.

CHUYEÅN CAÀU, SÖÏ (INTERCESSIO)
Lôøi kinh chuyeån caàu, 1096, 1354, 1509, 2634-36, 2734, 2770;
Söï chuyeån caàu cuûa caùc thaùnh, 956, 1434, 2156, 2683;
Söï chuyeån caàu cuûa caùc thieân thaàn, 336;
Söï chuyeån caàu cuûa caùc tu só, 2687;
Söï chuyeån caàu cuûa Ñöùc Kitoâ, 739, 1341, 1361, 1368, 1370, 2606;
Söï chuyeån caàu cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, 969, 1434, 2156, 2683;
Söï chuyeån caàu cuûa Hoäi Thaùnh, 1678;
Söï chuyeån caàu cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 958;
Söï chuyeån caàu trong Cöïu Öôùc, 210, 2574, 2577-78, 2584.
CHÖÕA LAØNH, SÖÏ (SANATIO)
Caùc bí tích chöõa laønh, x. bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø, bí tích Xöùc
Daàu Beänh Nhaân;
Ñaëc suûng chöõa laønh, 1508;
Daàu ñöôïc thaùnh hieán nhö daáu chæ cuûa söï chöõa laønh, 1293;
Nhöõng can thieäp cuûa y khoa vaø khoa hoïc ñeå chöõa laønh con ngöôøi,
2274-75, 2292;
Thieân Chuùa thöïc hieän söï chöõa laønh thieâng lieâng, 739, 798, 1210,
1484, 1502.
CON, CON CAÙI (FILIUS/II), x. Söï giaùo duïc, Gia ñình, Cha meï, Hoân
nhaân.
Caùc boån phaän cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi, 2221-31;
Caùc boån phaän cuûa con caùi, 2197, 2199, 2200, 2214-20;
Coäi nguoàn caùc quyeàn vaø caùc boån phaän ñoái vôùi con caùi, 1631;
Con caùi nhö hoàng aân quyù giaù nhaát cuûa tình yeâu phu phuï, 1664,
2373-79;
Con caùi nhö keát quaû cuûa tình yeâu phu phuï, 2366;
Con caùi nhö muïc ñích cuûa Hoân nhaân vaø cuûa ñôøi soáng phu phuï, 1652,
2201;
Nhöõng ñoøi hoûi vì lôïi ích cuûa con caùi, 1646, 2381;
Söï ñieàu hoaø sinh saûn, 2368;
Söï giaùo duïc con caùi, x. Söï giaùo duïc;
Söï ly dò cuûa cha meï vaø söï thieät haïi cho con caùi, 2385;
Söï soáng phaûi ñöôïc löu truyeàn cho con caùi, 372;
Söï töï do sinh saûn con caùi, 2211;
Vieäc nhaän nuoâi con caùi bò boû rôi, 2379.
CON CAÙI THIEÂN CHUÙA (FILII DEI)
Caùc bí tích nhö söï gaëp gôõ cuûa con caùi Thieân Chuùa vôùi Chuùa Cha,
1153;
Caùc döôõng töû cuûa Thieân Chuùa, 1, 52, 270, 294, 422, 654, 1709, 2009;
Caùc haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi con caùi cuûa Ngaøi, 104, 239,
305;
Con caùi Thieân Chuùa ñöôïc taùi sinh trong caùc bí tích, 1213, 1243,
1250, 1692;
Hoäi Thaùnh, Meï vaø nhaø cuûa con caùi Thieân Chuùa, 808, 1186;
Nhöõng trôï giuùp ñeå soáng cuoäc ñôøi laøm con caùi Thieân Chuùa, 736,
1568, 1813, 1831, 1996, 2157, 2650, 2766;
Phaåm giaù cuûa con caùi Thieân Chuùa, 2736;
Söï baïo daïn vôùi tình con thaûo trong vieäc caàu nguyeän, 2610, 2777;
Söï hieän dieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong con caùi Thieân Chuùa, 742,
2639;
Söï hoái caûi ñaày tình con thaûo veà vôùi Chuùa Cha, 2608;
Söï lieân keát vaø söï hôïp nhaát cuûa con caùi Thieân Chuùa, 706, 831, 845,
855, 959, 1097, 1108;
Söï phoù thaùc ñaày tình con thaûo cuûa con caùi Thieân Chuùa, 305, 2830;
Vieäc caàu nguyeän cuûa con caùi Thieân Chuùa, 2565, 2673, 2712, 2766.
CON CHIEÂN (AGNUS)
Caùc chöùng nhaân vaø vinh quang cuûa Con Chieân, 2642.
Ñöùc Kitoâ, Con Chieân, 523, 536, 602, 608, 613, 719, 1364;
Hoäi Thaùnh, hieàn theâ cuûa Con Chieân, 757, 796;
OÂng Abraham vaø Con Chieân toaøn thieâu, 2572;
Saùch Khaûi Huyeàn vaø Con Chieân, 1137, 2159;
“Tieäc cöôùi Con Chieân”, 1329, 1602, 1612, 1642, 2618.
CON ÑÖÔØNG (NHÖÕNG) (VIA/AE)
Chuùa Gieâsu nhö Con ñöôøng, 459, 846, 2664, 2676;
Duï ngoân Tin Möøng veà hai con ñöôøng, 1696;
Con ñöôøng cuûa Ñöùc Kitoâ, 1696-97;
Con ñöôøng cuûa keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 778;
Ñöôøng thaùnh giaù, 1674, 2669;
Nhöõng con ñöôøng truyeàn giaùo, 852;7
Nhöõng ñöôøng loái cuûa söï quan phoøng, 314;
Nhöõng con ñöôøng cuûa Nöôùc [Thieân Chuùa], 1967.
CON NGÖÔØI (HOMO)
Con ngöôøi chæ haïnh phuùc trong Thieân Chuùa, 1057;
Con ngöôøi leä thuoäc Ñaáng Taïo Hoaù, 396;
“Con ngöôøi môùi”, 1473, 2475;
Con ngöôøi nhö chuû theå luaân lyù, 1749;
Con ngöôøi nhö taùc giaû, trung taâm vaø muïc tieâu cuûa ñôøi soáng kinh teá
vaø xaõ hoäi, 2459;
Con ngöôøi sau khi sa ngaõ khoâng bò Thieân Chuùa boû maëc, 410;
Con ngöôøi trong vöôøn ñòa ñaøng, 374-79;
Maàu nhieäm cuûa con ngöôøi ñöôïc saùng toû trong maàu nhieäm cuûa Ngoâi
Lôøi, 359;
Muïc ñích toái haäu cuûa con ngöôøi, 260, 356, 1024;
Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 369, 371-72, 383, 400, 1605-06;
Toäi loãi nhö söï xuùc phaïm ñeán baûn tính nhaân loaïi, 1849.
Söï bình ñaúng vaø söï khaùc bieät cuûa ngöôøi ta
Moïi ngöôøi coù cuøng moät baûn tính, cuøng moät nguoàn goác vaø muïc ñích,
1934;
Phaåm giaù nhaân loaïi nhö neàn taûng cuûa söï bình ñaúng, 1935, 1945;
Söï baát bình ñaúng baát coâng, 1938;
Söï khaùc bieät veà khaû naêng, 1936-37.
Nhöõng haäu quaû do toäi loãi cuûa con ngöôøi, 399-400;
Baûn tính nhaân loaïi bò toån thöông, 405;
Con ngöôøi bò thieät haïi bôûi caùc coâng vieäc cuûa Satan, 395;
Con ngöôøi deã bò sai laàm vaø höôùng chieàu veà söï döõ, 1714;
Con ngöôøi laïm duïng söï töï do vaø nguyeân toäi, 396-401;
Con ngöôøi maát ñi söï gioáng nhö Thieân Chuùa, 705;
Cuoäc chieán ñaáu giöõa tinh thaàn vaø xaùc thòt, 2516;
Moïi ngöôøi bò lieân luî vì toäi cuûa oâng Añam, 402-03;
Söï cheát ñaõ ñi vaøo traàn gian, 1008;
Söï haøi hoaø cuûa coâng trình taïo döïng bò phaù huyû, 400;
Söï hieän dieän cuûa toäi ngay nôi caùc treû sô sinh, 403;
Söï tieâu huyû söï hieäp thoâng nguyeân thuyû, 1607;
Thaân phaän yeáu ñuoái vaø beù nhoû, 208, 396, 1500, 2448;
Toäi loãi xaâm nhaäp vaøo traàn gian, 401;
Vaän meänh chung cuûa vuõ truï vaät chaát vaø cuûa con ngöôøi, 1046.
Phaåm giaù nhaân loaïi
Phaåm giaù bò toån thöông do toäi loãi, 1487;
Phaåm giaù cuûa vieäc coäng taùc cuûa caùc thuï taïo vôùi Thieân Chuùa, 306-08;
Phaåm giaù ñoøi phaûi haønh ñoäng theo söï choïn löïa coù yù thöùc vaø töï do,
2339;
Phaåm giaù ñöôïc bieåu loä trong ñôøi soáng luaân lyù, 1706;
Phaåm giaù nhö nguoàn maïch cuûa caùc quyeàn cuûa con ngöôøi, 1930;
Phaåm giaù nhö nhau cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 2393;
Quyeàn ñöôïc thöïc thi söï töï do nhö moät ñoøi hoûi khoâng theå taùch bieät
khoûi phaåm giaù, 1738;
Söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa nhö nguyeân do cuûa phaåm giaù, 27,
357, 1700.
Con ngöôøi theo hình aûnh vaø gioáng nhö Thieân Chuùa
Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, 225, 356-
61, 1702, 2713;
Con ngöôøi theo hình aûnh vaø gioáng nhö Thieân Chuùa tröôùc vaø sau
coâng trình Cöùu Chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ, 1701;
Söï phuïc hoài söï gioáng vôùi Thieân Chuùa, 705, 2809.
Con ngöôøi tìm kieám Thieân Chuùa
Con ngöôøi luoân tìm kieám Thieân Chuùa vaø thaùnh yù Ngaøi, 2566, 2826;
Con ngöôøi tìm kieám Thieân Chuùa baèng lyù trí, 36, 50;
Con ngöôøi tìm kieám Thieân Chuùa trong Maïc khaûi, 35, 50, 52;
Nhöõng con ñöôøng ñeå tìm kieám Thieân Chuùa, 31, 34;
Söï khoù khaên cuûa vieäc nhaän bieát Thieân Chuùa chæ baèng aùnh saùng cuûa
lyù trí, 37;
Söï tìm kieám Thieân Chuùa baèng söùc rieâng cuûa con ngöôøi, 285;
Suoát doøng lòch söû, con ngöôøi tìm kieám Thieân Chuùa baèng nhieàu caùch,
28, 31, 34, 285;
Thieân Chuùa keâu goïi con ngöôøi tröôùc, 2567;
Thieân Chuùa khoâng ngöøng keâu goïi con ngöôøi, 30;
Thieân Chuùa noùi baèng ngoân ngöõ nhaân loaïi, 101, 109.
Con ngöôøi vaø nhaân loaïi
Nguoàn goác vaø muïc ñích chung cuûa nhaân loaïi, 842;
Söï caàn ñeán nhau giöõa moïi ngöôøi, 361, 1947-48;
Söï duy nhaát cuûa nhaân loaïi, 360.
Con ngöôøi vaø ôn goïi, x. Ôn goïi;
Ôn goïi ñeå laøm thaønh daân môùi cuûa Thieân Chuùa, 804, 831;
Ôn goïi ñeán ñôøi soáng trong Chuùa Thaùnh Thaàn, 1699;
Ôn goïi ñeán ñôøi soáng vónh cöûu, 1998;
Ôn goïi ñeán Hoân nhaân, 1603;
Ôn goïi ñeán söï keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, 521, 542;
Ôn goïi ñeán tình yeâu, 1604;
Ôn goïi ñeán vôùi Thieân Chuùa nhö ôn goïi chung cuûa taát caû moïi ngöôøi,
1878;
Ôn goïi thaàn linh nhö ôn goïi toái haäu, 1260;
Ôn goïi tieán vaøo Nöôùc [Thieân Chuùa], 543.
Con ngöôøi trong coâng trình taïo döïng
Caùc luaät cuûa coâng trình taïo döïng phaûi ñöôïc con ngöôøi toân troïng,
346;
Con ngöôøi laø thuï taïo duy nhaát xöùng ñaùng nhaän laáy luaät töø Thieân
Chuùa, 1951;
Phaåm traät cuûa caùc thuï taïo, 342;
Söï haøi hoaø nguyeân thuyû, 374-79, 384;
Söï leä thuoäc nhau cuûa caùc thuï taïo theo yù Thieân Chuùa, 340;
Söï toân troïng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi caùc thuï taïo, 339;
Taàm quan troïng cuûa con ngöôøi trong coâng trình taïo döïng, 343, 355;
Thieân Chuùa taïo döïng moïi söï vì con ngöôøi, 358;

Traùch nhieäm cuûa con ngöôøi ñoái vôùi traàn gian, 373.
Con ngöôøi nhö thuï taïo
Con ngöôøi coù linh hoàn vaø thaân theå, 327, 355, 362-65, 383;
Con ngöôøi ñöôïc ban lyù trí, 1704;
Con ngöôøi ñöôïc ban söï thoâng minh vaø yù chí töï do, 311, 396;
Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng bôûi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, 1, 315, 1604;
Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng coù nam coù nöõ, 1605, 2203, 2331, 2334;
Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng ñeå nhaän bieát vaø yeâu meán Thieân Chuùa vaø
ñeå phuïc vuï Ngaøi, 358;
Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng toát laønh, 374.
Caùc quyeàn cuûa con ngöôøi
Quyeàn choïn löïa tröôøng hoïc, 2229;
Quyeàn ñöôïc höôûng thanh danh, 2479, 2507;
Quyeàn haønh ñoäng moät caùch töï do vaø theo löông taâm, 1782;
Quyeàn töï do toân giaùo, 2106.
Nhöõng ñaëc ñieåm vaø caùch haønh ñoäng cuûa con ngöôøi
Con ngöôøi ñöôïc thuùc ñaåy ñeå laøm ñieàu thieän haûo, 1706-07;
Con ngöôøi ñeán vôùi thieân nhieân ñeå nhaän bieát Thieân Chuùa, 32,46;
Con ngöôøi ñöôïc ban linh hoàn thieâng lieâng vaø baát töû, 1703;
Con ngöôøi caàn söï trôï giuùp vaø ôn cöùu ñoä thaàn linh, 1949, 2090;
Con ngöôøi luoân chieán ñaáu vôùi söï döõ, 409;
Con ngöôøi öôùc muoán haïnh phuùc, 1718;
Con ngöôøi ñöôïc ban söï töï do nhö daáu chæ cuûa hình aûnh thaàn linh,
1705, 1730;
Con ngöôøi töï baûn tính höôùng ñeán chaân lyù, 2467;
Con ngöôøi töï baûn tính höôùng veà caùc nhaân ñöùc, 1803-04;
Con ngöôøi ñöôïc ban lyù trí vaø yù chí ñeå tìm kieám vaø yeâu meán chaân lyù
vaø ñieàu thieän haûo, `1704;
Con ngöôøi nhö höõu theå coù toân giaùo, 28, 44-45;
Con ngöôøi caàn ñôøi soáng xaõ hoäi, 1879-80;
Con ngöôøi nghe tieáng löông taâm, 1706, 1713;
Nhöõng troïn haûo cuûa con ngöôøi phaûn aùnh ñieàu gì ñoù veà söï troïn haûo
voâ bieân cuûa Thieân Chuùa, 370;
Tính duïc cuûa con ngöôøi, x. Tính duïc.
Nhöõng töông quan giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi
Chuùa Gieâsu, Ñaáng chuyeån caàu duy nhaát beân Thieân Chuùa cho taát caû
moïi ngöôøi, 2634;
Con ngöôøi töø choái Thieân Chuùa, 29, 398. 1739;
Ñöùc tin nhö söï ñaùp traû töï do cuûa con ngöôøi, 160, 307;
Ñöùc tin nhö söï gaén boù cuûa toaøn boä con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, 176;
Söï baát bình ñaúng khoâng theå ño löôøng giöõa Thieân Chuùa vaø con
ngöôøi, 2007;
Söï hieäp thoâng cuûa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa trong Hoäi Thaùnh, 773;
Söï quy phuïc cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Thieân Chuùa. 143, 154, 341, 2712;
Thieân Chuùa coù vò trí ñaàu tieân trong baûn Tuyeân xöng ñöùc tin, 199;
Vieäc caàu nguyeän nhö töông quan giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi,
2564.
Tính duïc, x. Hoân nhaân vaø Tính duïc.
CON TAØU CUÛA OÂNG NOÂEÂ (ARCA NOE), 845, 1094, 1219.
CON THIEÂN CHUÙA (FILIUS DEI), x. Ñöùc Kitoâ.
COÂNG CHÍNH HOAÙ, SÖÏ (IUSTIFICATIO)
Ñònh nghóa vaø yù nghóa cuûa söï coâng chính hoaù, 1987, 1989, 1991-92;
Hieäu quaû cuûa söï coâng chính hoaù, 1266, 1990;
Lyù leõ cuûa vieäc coâng chính hoaù ngöôøi ta, 402, 617, 654, 1987, 1992;
Nhöõng con ñöôøng ñeå ñoùn nhaän söï coâng chính hoaù, 1446, 1996, 2001;
Ôn tha thöù vaø söï coâng chính töø treân cao nhö moät phöông dieän cuûa
söï coâng chính hoaù, 2018;
Söï coâng chính hoaù nhö coâng trình heát söùc tuyeät vôøi cuûa tình yeâu cuûa
Söï hoái caûi ñi tröôùc söï coâng chính hoaù, 1989.
COÂNG ÍCH (BONUM COMMUNE)
Caùc ñieàu kieän cuûa coâng ích, 1907-09, 1924-25;
Caùc quyeàn chính trò ñöôïc coâng nhaän theo nhöõng ñoøi hoûi cuûa coâng
ích, 2237;
Coäng ñoàng chính trò, Nhaø nöôùc vaø coâng ích, 1910, 1927, 2239;
Haønh ñoäng, söï coâng baèng xaõ hoäi vaø coâng ích, 1807, 1928, 2239,
2442;
Hoäi Thaùnh vaø coâng ích, 2246, 2420, 2458;
Ích lôïi rieâng vaø coâng ích, 801, 951, 1905, 2039;
Kinh teá vaø coâng ích, 2425, 2429, 2432;
Luaät vaø coâng ích, 1951, 1976;
Nghóa vuï phaûi coå voõ coâng ích, 1913-14, 1916, 1926;
Nhöõng boån phaän cuûa con ngöôøi vaø coâng ích, 1880, 2237-41, 2288;
Quyeàn bính daân söï hôïp phaùp vaø coâng ích, 1888, 1897-98, 1901-03,
1921-22, 2238, 2309, 2406, 2498;
Quyeàn tö höõu vaø coâng ích, 2401, 2403;
Söï baûo veä hôïp phaùp ñoái vôùi coâng ích, 2238, 2242, 2265-67, 2310,
2321;
Söï di daân vaø coâng ích, 2241;
Söï ñình coâng vaø coâng ích, 2435;
Söï toân troïng traàn gian vaø coâng ích, 2415;
Söï töï do toân giaùo vaø coâng ích, 2109;

Truyeàn thoâng, thoâng tin vaø coâng ích, 2489, 2492, 2494, 2498;
Xaõ hoäi quoác teá vaø coâng ích, 1911, 1927;
YÙ nghóa vaø muïc ñích cuûa coâng ích, 1906, 1912, 1925.
COÂNG NGHÒ (SYNODUS), 887.
COÂNG THÖÙC (CAÙC) (FORMULA/AE)
Caùc coâng thöùc cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2065;
Coâng thöùc giaùo lyù cuûa caùc Ñieàu Raên, sau 2051;
Coâng thöùc tuyeân xöng ñöùc tin, 170;
Coâng thöùc xaù giaûi, 1449, 1481;
Nguoàn goác cuûa caùc coâng thöùc caàu nguyeän Kitoâ giaùo, 1096.
COÂNG TRAÏNG (MERITUM), 2006-11;
Ñöùc Kitoâ nhö nguoàn maïch caùc coâng traïng cuûa chuùng ta, 1476, 2011;
Ñònh nghóa vaø yù nghóa cuûa coâng traïng, 2006;
AÂn suûng vaø coâng traïng, 1708, 2008-09, 2011, 2025-27;
Con ngöôøi tham döï vaøo coâng traïng cuûa Ñöùc Kitoâ, 2008-09;
Caùc coâng traïng cuûa caùc thaùnh, 956, 1476;
Khoâng coù coâng traïng naøo töø phía con ngöôøi tröôùc maët Thieân Chuùa,
2007.
COÂNG TRÌNH TAÏO DÖÏNG (CREATIO / CREATUM)
Baûy ngaøy vaø coâng trình taïo döïng, 2169, 2190;
Caàu nguyeän vaø coâng trình taïo döïng, 2569, 2793;
Chuùa Ba Ngoâi vaø coâng trình taïo döïng, 258, 290-92, 316.
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø coâng trình taïo döïng, 243, 291, 703;
Coâng trình taïo döïng môùi trong Ñöùc Kitoâ, 315, 374;
Coâng trình taïo döïng xeùt nhö gia saûn ñöôïc trao phoù cho con ngöôøi,
299;
Cuûa caûi cuûa coâng trình taïo döïng daønh cho toaøn theå nhaân loaïi, 299,
2402, 2452;
Hoân nhaân trong traät töï cuûa coâng trình taïo döïng, 1603-05;
Kinh Tin Kính cuûa caùc Toâng Ñoà vaø ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng
Taïo Hoaù, 325-27;
Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa vaø coâng trình taïo döïng, 287-89, 337;
Nguyeân toäi vaø coâng trình taïo döïng, 400, 1608;
Nhaän bieát Thieân Chuùa nhôø coâng trình taïo döïng, 31, 32, 1147, 2500;
Nhöõng muïc ñích vaø quy luaät cuûa coâng trình taïo döïng, 293-94, 314,
319, 353, 358;
Nhöõng phaàn vieäc cuûa Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa trong coâng trình taïo
döïng, 291, 320;
Phaåm giaù cuûa con ngöôøi vaø coâng trình taïo döïng, 1700;
Söï baát toaøn cuûa coâng trình taïo döïng, 302, 307, 310, 378;
Söï hoaøn thaønh coâng trình taïo döïng, 668, 1015;

Söï lao ñoäng nhaân linh nhö söï coäng taùc cuûa con ngöôøi trong coâng
trình taïo döïng, 2427, 2460;
Söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa vaø coâng trình taïo döïng, 216, 301,
314;
Taï ôn Thieân Chuùa veà coâng trình taïo döïng, 1352, 1359-60;
Thieân Chuùa gìn giöõ cho coâng trình taïo döïng ñöôïc hieän höõu, 421;
Thieân Chuùa nhö ngheä nhaân cuûa coâng trình taïo döïng, 317, 337;
Toân troïng söï toaøn veïn cuûa coâng trình taïo döïng, 354, 2415-18;
Töông quan cuûa con ngöôøi vôùi coâng trình taïo döïng, 343, 355, 396,
1469;
Töông quan cuûa Ñöùc Kitoâ vôùi coâng trình taïo döïng, 792, 2105, 2637;
Veû ñeïp vaø söï toát laønh cuûa coâng trình taïo döïng, 299, 341, 353, 1333;
Vieäc daïy giaùo lyù veà coâng trình taïo döïng, 282-89;
YÙ ñònh cuûa Thieân Chuùa vaø coâng trình taïo döïng, 257, 280, 315, 759,
1066;
YÙ nghóa cuûa coâng trình taïo döïng, 326.
COÄNG ÑOAØN (COETUS)
Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng trong coäng ñoaøn, 1092, 1112;
Coäng ñoaøn caùc thaùnh, 946, 1372, 2006;
Coäng ñoaøn ngaøy Chuùa Nhaät, 1167, 1174, 2188;
Coäng ñoaøn nhaân loaïi, 1880;
Coäng ñoaøn phuïng vuï, 752, 1097, 1102, 1144, 1167, 1193, 2760;
Coäng ñoaøn Thaùnh Theå, 1329, 1348, 1383, 1566, 2777;
Hoäi Thaùnh nhö coäng ñoaøn caùc con ngöôøi, 541, 751-52, 771, 777-78;
Höôùng daãn vaø chuû toaï coäng ñoaøn, 1184, 1348;
Söï caàu nguyeän vaø coäng ñoaøn, 2585-86, 2589;
Söï chuaån bò vaø söï saün saøng cuûa coäng ñoaøn ñeå cöû haønh phuïng vuï,
1098, 1112, 1154, 1236, 1688;
Söï tham gia coäng ñoaøn, 1141, 1372, 2178;
Vieäc tuyeân xöng ñöùc tin trong coäng ñoaøn, 167.
COÄNG ÑOÀNG (COMMUNITAS)
Bí tích Röûa Toäi vaø coäng ñoàng, 1253, 1255;
Bí tích Thaùnh Theå vaø coäng ñoàng Kitoâ höõu, 1166, 1400;
Bí tích Theâm Söùc vaø nhöõng traùch nhieäm trong coäng ñoàng Hoäi
Thaùnh, 1309, 1319;
Chöùc tö teá vaø coäng ñoàng nhöõng ngöôøi tin, 1546, 1551;
Coäng ñoàng chính trò vaø gia ñình, 2209, 2211;
Coäng ñoàng chính trò vaø nhöõng quyeàn lôïi vaø boån phaän cuûa caùc coâng
daân, 2239, 2242;
Coäng ñoàng Hoäi Thaùnh vaø söï caàu nguyeän, 2632, 2691, 2696;
Coäng ñoàng Hoäi Thaùnh vaø vieäc toâng ñoà cuûa caùc giaùo daân, 900, 910;
Coäng ñoàng nhöõng ngöôøi tin, 1045;
Coäng ñoàng phoå quaùt, 842;
Coäng ñoàng phu phuï vaø gia ñình, 1644, 1666, 2201, 2204, 2206-07,
2249-50, 2364;
Coâng ích vaø coäng ñoàng, 1910-11, 1922;
Ñöùc tin vaø coäng ñoàng nhöõng ngöôøi tin, 1102;
Giaùo xöù nhö söï hieäp thoâng, 2179, 2226;
Hoaït ñoäng kinh teá, söï coâng baèng xaõ hoäi vaø coäng ñoàng nhaân loaïi,
2411, 2426, 2428;
Hoäi Thaùnh nhö söï hieäp thoâng, 751-52, 771, 833, 899;
Nhöõng gia ñình gaëp khoù khaên vaø coäng ñoàng, 1649, 1651;
Ôn goïi cuûa coäng ñoàng nhaân loaïi, 1877;
Phuïng vuï vaø coäng ñoàng, 1071, 1140-41, 1198;
Söï ñieàu khieån caùc coäng ñoàng nhaân loaïi, 1884, 1898, 1901, 1919,
2213;
Söï hieäp thoâng ñaàu tieân cuûa nhöõng ngöôøi tin vaø ñöùc tin cuûa hoï, 642,
949, 2624;
Söï tha thöù vaø ñöa veà laïi vôùi coäng ñoàng, 1443;
Söï töï do toân giaùo vaø caùc coäng ñoàng toân giaùo, 2107;
Söù vuï thieát laäp caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo, 854;
Vieäc an taùng nhöõng ngöôøi cheát vaø coäng ñoàng, 1684, 1687.
COÄNG TAÙC, SÖÏ (COLLABORATIO)
Caùc quyeàn bính daân söï vaø söï coäng taùc, 2236;
Söï coäng taùc giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, vaø söï coâng chính hoaù,
1993, 2001;
Söï coäng taùc cuûa caùc coâng daân vaø coâng ích, 2238;
Söï coäng taùc nhaân linh vaø lao ñoäng, 378;
Söï coäng taùc giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, vaø coâng traïng, 1008,
2025;
Söï coäng taùc giöõa cha meï, 2206;
Söï coäng taùc cuûa caùc giaùo daân trong Hoäi Thaùnh, 906, 911;
Söï coäng taùc cuûa Ñöùc Maria trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 488.
COÄNG TAÙC, SÖÏ (COOPERATIO)
Söï coäng taùc cuûa caùc Kitoâ höõu vaøo söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh, 821;
Söï coäng taùc cuûa cha meï trong gia ñình, 2206;
Söï coäng taùc cuûa con ngöôøi vôùi aân suûng cuûa Thieân Chuùa, 1993;
Söï coäng taùc cuûa con ngöôøi vôùi coâng vieäc cuûa Ñöùc Kitoâ, 970, 2632;
Söï coäng taùc cuûa con ngöôøi vôùi coâng vieäc cuûa Thaàn Khí, 1091, 1108;
Söï coäng taùc cuûa con ngöôøi vôùi döï ñònh thaàn linh, 306, 2062, 2738;
Söï coäng taùc cuûa Ñöùc Maria vôùi Thieân Chuùa, 488, 501, 968, 2675,
2682;
Söï coäng taùc vaøo vieäc phaù thai, 2272;

Söï coäng taùc vaøo vieäc söû duïng ma tuyù, 2291;
Söï coäng taùc vaøo vieäc töï saùt, 2282.
CUÛA AÊN ÑI ÑÖÔØNG (VIATICUM)
Bí tích Thaùnh Theå nhö cuûa aên ñi ñöôøng, 1331, 1392, 1517, 1524-25.
CUÛA CAÛI TRAÀN THEÁ (BONA TERRESTRIA)
Caùc moái phuùc vaø cuûa caûi traàn theá, 1728-29;
Cuûa caûi thieâng lieâng vaø cuûa caûi traàn theá, 1942, 2027;
Ñôøi soáng kinh teá vaø söï saûn xuaát cuûa caûi traàn theá, 2421, 2426;
Duïc voïng veà cuûa caûi traàn theá, 377, 2514, 2534, 2536, 2539, 2553;
Hoäi Thaùnh vaø vieäc Hoäi Thaùnh söû duïng cuûa caûi traàn theá, 2420, 2444;
Quyeàn chung höôûng phoå quaùt vaø quyeàn tö höõu cuûa caûi traàn theá,
2402-03, 2452, 2459;
Söï chaêm lo vaø toân troïng cuûa caûi traàn theá, 2288, 2407-08;
Söï phaân phoái cuûa caûi traàn theá, 1940, 1948, 2444, 2446, 2833;
Söï phung phí cuûa caûi traàn theá, 1439;
Söï quyeán luyeán leäch laïc vôùi cuûa caûi traàn theá, 1849, 1863, 2548;
Söï sung tuùc cuûa caûi traàn theá vaø nhöõng nguy hieåm thieâng lieâng,
2547, 2728;
Töø boû cuûa caûi traàn theá, 2544;
Vieäc laáy caép cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc, 2412;
Vieäc söû duïng vaø quaûn trò cuûa caûi traàn theá, 360, 1740, 1809, 1838,
2198, 2401, 2404-05, 2409.
CUÛA LEÃ (HOSTIA)
Ñöùc Kitoâ nhö cuûa leã soáng ñoäng, 1992;
Vieäc toân kính Baùnh ñaõ ñöôïc thaùnh hieán [Mình Thaùnh Chuùa] caû
ngoaøi Thaùnh leã, 1378;
CUÛA LEÃ (OBLATIO)
Cuûa leã cuûa Hoäi Thaùnh, 1368, 1553;
Cuûa leã laø Thaùnh Theå, 1326, 1414, 2643;
Cuûa leã cuûa Chuùa Gieâsu, 529, 606-07, 610-11, 614, 616, 2824;
Cuûa leã laø chính mình, 549, 2031, 2711;
Cuûa leã cuûa Ñöùc Trinh nöõ Maria, 494, 2617, 2622.
CUÛA LEÃ (VICTIMA) (Ñöùc Kitoâ), 457, 604, 1367, 1566.
CUÛA NUOÂI DÖÔÕNG (NUTRIMENTUM)
Bí tích Thaùnh Theå nhö cuûa nuoâi döôõng, 141, 728, 1020, 1244, 1335,
1394, 1426, 1436, 2861;
Cuûa nuoâi döôõng vaät chaát, 2288, 2417 , 2447, 2805, 2830, 2861;
Thaùnh Kinh nhö cuûa nuoâi döôõng, 104, 131-32, 141, 2861.
CUØNG TAÄN, CUØNG ÑÍCH (FINIS), x. Söï hoaøn thaønh, Söï hoaøn taát;
Caùi cheát nhö söï cuøng taän ñôøi soáng traàn theá, 1013, 1021;
Cuøng taän thôøi gian, 682, 686, 865, 1042, 1048, 1059;
Thieân Chuùa, nguyeân lyù vaø cuøng ñích cuûa moïi loaøi, 198.
CUOÄC KHOÅ NAÏN CUÛA ÑÖÙC KITOÂ (PASSIO CHRISTI), x. Ñöùc Kitoâ.
CUOÄC LEÂN TRÔØI (ASSUMPTIO) cuûa Ñöùc Maria, 966, x. Ñöùc Maria.
CUOÄC NGÖÏ ÑEÁN (ADVENTUS), x. Söï mong ñôïi, Söï hoaøn taát;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Leã Nguõ Tuaàn, 729, 732;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ vaø vieäc phaùn xeùt sau cuøng, 1040;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa ñöôïc thöïc hieän baèng caùc daáu
chæ vaø caùc pheùp laï, 542, 1505;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa vaø söï suïp ñoå cuûa nöôùc Satan,
550;
“Laïy Chuùa Gieâsu, xin ngöï ñeán”, 2853;
“Nöôùc Cha trò ñeán”, 2816-21, 2859;
Söï bieán hình nhö vieäc neám tröôùc cuoäc Ngöï ñeán vinh hieån cuûa Ñöùc
Kitoâ, 556;
Söï chuaån bò cho cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 522-24;
Söï mong ñôïi cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 840;
Thôøi gian khoâng ñöôïc bieát tröôùc veà cuoäc Ngöï ñeán vinh hieån cuûa Ñöùc
Kitoâ, 673-74, 1040, 2772.
CUOÄC QUANG LAÂM (PARUSIA), 1001, x. Luùc thôøi gian vieân maõn.
CUOÄC RÖÔÙC (PROCESSIO) (haønh ñoäng phuïng töï)
Cuoäc röôùc kieäu Thaùnh Theå, 1378;
Cuoäc röôùc nhö caùch dieãn ñaït cuûa loøng ñaïo ñöùc bình daân, 1674.
CUOÄC THAÊNG THIEÂN (ASCENSIO) cuûa Ñöùc Kitoâ, x. Ñöùc Kitoâ;
Vieäc cöû haønh ngaøy leã Thaêng Thieân, 2177.
CUOÄC TRUYEÀN TIN (ANNUNTIATIO), x. Ñöùc Maria vaø Thieân thaàn;
Gieâsu, danh xöng ñöôïc Thieân Chuùa ban trong cuoäc Truyeàn Tin, 430;
Lôøi caàu nguyeän cuûa Ñöùc Maria vaø cuoäc Truyeàn Tin, 2617;
Ngaøy leã Truyeàn Tin, 1171;
Söï öng thuaän cuûa Ñöùc Maria trong cuoäc Truyeàn Tin, 973;
Thieân thaàn chaøo “Baø ñaày aân suûng” trong cuoäc Truyeàn Tin, 490;
Thôøi gian vieân maõn khôûi ñaàu töø cuoäc Truyeàn Tin, 484;
Tình maãu töû cuûa Ñöùc Maria vaø cuoäc Truyeàn Tin, 969, 2674.
CÖÛ HAØNH (CELEBRATIO / CELEBRARE), x. nhöõng töø coù lieân quan
ñeán Cöû haønh, nhaát laø Phuïng vuï.
CÖÙU CHUOÄC, COÂNG TRÌNH (REDEMPTIO)
Coâng trình cöùu chuoäc cho nhieàu ngöôøi, 605;
Coâng trình cöùu chuoäc ôû trung taâm Tin Möøng Kitoâ giaùo, 571, 601;
Ñôøi soáng cuûa Ñöùc Kitoâ nhö maàu nhieäm cöùu chuoäc, 517, 635, 1067;
Ñöùc Maria phuïc vuï maàu nhieäm cöùu chuoäc, 494, 508;
Hoäi Thaùnh nhö duïng cuï cuûa coâng trình cöùu chuoäc moïi ngöôøi, 776;
Söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ nhö hy leã cuûa coâng trình cöùu chuoäc, 613, 616;
Söï loan baùo vaø lôøi höùa veà coâng trình cöùu chuoäc, 55, 64, 601;
Söï traûi roäng coâng trình cöùu chuoäc, 634;
YÙ nghóa cuûa coâng trình cöùu chuoäc chæ ñöôïc hieåu baèng ñöùc tin, 573.
CÖÏU ÖÔÙC (VETUS TESTAMENTUM), x. Thaùnh Kinh vaø Giao Öôùc cuõ;
Beänh taät cuûa con ngöôøi vaø Cöïu Öôùc, 1502;
Caùc hình aûnh bieåu töôïng trong Cöïu Öôùc, 2130;
Chuùa Ba Ngoâi, haønh ñoäng taïo döïng cuûa Ngaøi vaø Cöïu Öôùc, 292;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Cöïu Öôùc, 702
Ñaáng Messia ñaõ ñöôïc caùc Tieân tri baùo tröôùc trong Cöïu Öôùc, 1286;
Giaù trò cuûa Cöïu Öôùc, 121;
Maàu nhieäm Ba Ngoâi vaø Cöïu Öôùc, 237;
Maàu nhieäm Hoäi Thaùnh ñöôïc hình dung tröôùc trong Cöïu Öôùc, 753;
Nhöõng chæ thò phaùp lyù trong Cöïu Öôùc, 2449;
Nhöõng cuoäc thaàn hieän trong Cöïu Öôùc, 697;
Phuïng vuï vaø Cöïu Öôùc, 1093, 1349;
Quy ñieån Thaùnh Kinh vaø Cöïu Öôùc, 120;
Söï hoaøn thaønh caùc lôøi höùa vaø Cöïu Öôùc, 122, 528, 652, 1067;
Söï soáng linh thaùnh trong Cöïu Öôùc, 2260;
Söï toân kính Cöïu Öôùc vaø caùc hình aûnh cuûa Cöïu Öôùc, 61, 123, 138;
Trong Cöïu Öôùc Thieân Chuùa Cha ñaõ ñöôïc tuyeân xöng laø nguoàn maïch
chaân lyù, 684, 2465;
Töôùc hieäu “Con Thieân Chuùa” vaø Cöïu Öôùc, 441;
Töông quan giöõa Cöïu vaø Taân Öôùc, 128, 129, 140;
Vieäc caàu nguyeän vaø Cöïu Öôùc, 2568, 2569, 2585, 2596, 2630;
Vieäc daïy giaùo lyù khai môû ñieàu coøn bò che giaáu trong vaên töï cuûa Cöïu
Öôùc, 1094.
D
DANH (NOMEN)
Danh xöng Kitoâ höõu cuûa bí tích Röûa Toäi, 2156-59, 2165;
Danh Thieân Chuùa, x. Thieân Chuùa;
Danh Chuùa Gieâsu, 432.
DANH TIEÁNG (FAMA), x. Söï noåi tieáng.
DAÏY GIAÙO LYÙ, VIEÄC (CATECHESIS), x. Giaùo lyù Kitoâ giaùo;

Baûn chaát vaø muïc ñích cuûa vieäc daïy giaùo lyù, 4-7, 426, 983, 1095,
2688;
Ñöùc Kitoâ nhö trung taâm soáng ñoäng cuûa vieäc daïy giaùo lyù, 426-27,
1697-98, 2145;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø caùc ñieàu raên, 2065;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø coâng trình taïo döïng, 282;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø Huaán Quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, 2033, 2049;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø kinh Tin Kính, 188;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø loøng ñaïo ñöùc bình daân, 1674;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø phuïng vuï, 1074-75, 1095, 1135;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø söï caàu nguyeän, 2688, 2695;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø söï khai taâm Kitoâ giaùo, 1233, 1248;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø Thaùnh Kinh, 132;
Vieäc daïy giaùo lyù veà luaân lyù cuûa caùc giaùo huaán toâng truyeàn, 1971.
DAÂN (GENS)
Daân thaùnh, 782, 1268, 2810;
Daïy doã muoân daân, 849.
DAÂN SOÁ, VAÁN ÑEÀ (DEMOGRAPHIA), 2372.
DAÂN THIEÂN CHUÙA (POPULUS DEI), 781-86;
Caùc thöøa taùc vuï ñeå trôï giuùp daân Thieân Chuùa, 874;
Daân Thieân Chuùa trong Giao Öôùc cuõ vaø daân môùi cuûa Thieân Chuùa,
840;
Daân tieân tri cuûa Thieân Chuùa, 785;
Daân tö teá cuûa Thieân Chuùa, 784;
Daân vöông ñeá cuûa Thieân Chuùa, 786;
Ñöùc tin cuûa daân Thieân Chuùa, 93, 99;
Hoäi Thaùnh nhö daân Thieân Chuùa, 781-86;
Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa daân Thieân Chuùa, 782;
Nhöõng ngöôøi Do thaùi, nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo vaø daân Thieân
Chuùa, 839;
Söï khaùc bieät cuûa caùc daân toäc vaø caùc vaên hoaù trong daân Thieân Chuùa,
814;
Thuoäc veà daân Thieân Chuùa, 836, 871;
Tính phoå quaùt cuûa daân Thieân Chuùa, 831, 885;
Vieäc taäp hoïp daân Thieân Chuùa, 761-62, 776, 865;
Vieäc tuyeån choïn Israel nhö daân Thieân Chuùa, 762.
DAÂN TOÄC / QUOÁC GIA (NATIO)
Caùc vaán ñeà ñe doaï hoaø bình giöõa caùc daân toäc, 2316-17;
Coâng ích cuûa quoác gia nhö muïc ñích, 2237, 2310;
Coâng ích vaø söï toå chöùc caùc quoác gia, 1911;
Keá hoaïch thaàn linh ñoái vôùi caùc daân toäc, 56-57;
Ôn cöùu ñoä thaàn linh bao goàm taát caû caùc daân toäc, 64, 543;
Söï coâng baèng vaø tình lieân ñôùi giöõa caùc daân toäc, 1941, 2241, 2437-42;
Toäi dieät chuûng phaûi bò keát aùn, 2313.
DAÂNG LEÃ VAÄT (OFFERTORIUM), 1333, 1350.
DAÁU AÁN (SIGILLUM), 698, x. AÁn tín bí tích;
Daáu aán bí tích cuûa vieäc xöng toäi, 1467, 2490;
Daáu aán pheùp röûa, 1216, 1272-74, 2769;
Daáu aán trong bí tích Theâm Söùc, 1293, 1295-96, 1304;
Daáu aán trong bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1121, 1582;
Thaàn Khí ghi daáu aán cuûa Chuùa cho chuùng ta ñeå chôø ngaøy cöùu chuoäc,
1274.
DAÁU CHÆ (CAÙC) (SIGNUM/A), x. Caùc bieåu töôïng;
Baùnh vaø röôïu nhö caùc daáu chæ, 1333-36, 1412;
Ca haùt vaø aâm nhaïc nhö caùc daáu chæ trong phuïng vuï, 1157-58;
Caùc daáu chæ “cho ngöôøi ta choáng baùng” cuûa Chuùa Gieâsu, 575;
Caùc daáu chæ cuûa Giao Öôùc cuõ, 1150;
Caùc daáu chæ ñeå dieãn taû vaø caûm nhaän caùc thöïc taïi tinh thaàn, 1146-
48;
Caùc daáu chæ ñöôïc Ñöùc Kitoâ söû duïng, 1151;
Caùc daáu chæ phuïng vuï, 1149, 1161, 1189;
Caùc daáu chæ thôøi ñaïi ñöôïc giaûi thích, 1788;
Caùc daáu chæ trong caùc aù bí tích, 1167-68;
Chim boà caâu nhö daáu chæ, 701;
Daáu thaùnh giaù, 2157;
Hoäi Thaùnh nhö daáu chæ, 775;
Maùu nhö daáu chæ, 2260;
Nöôùc nhö daáu chæ, 694;
Vieäc ñaët tay nhö daáu chæ, 699, 1507;
Vieäc xöùc daàu nhö daáu chæ, 695, 1293-94.
DAÀU (OLEUM), x. Daàu Thaùnh, (Caùc) bí tích vaø Söï xöùc daàu;
Söï thaùnh hieán daàu, 1297;
YÙ nghóa vaø vieäc söû duïng söï xöùc daàu, 695, 1183, 1237, 1241, 1289,
1293-94.
DAÀU THAÙNH (CHRISMA), x. Bí tích Theâm Söùc;
Bí tích Theâm Söùc vaø Daàu Thaùnh, 1289, 1297, 1300, 1312, 1320;
Söï thaùnh hieán Daàu Thaùnh, 1297;
Söï löu giöõ Daàu Thaùnh, 1183;
Söï xöùc Daàu Thaùnh, 1241, 1289, 1291, 1294, 1312, 1574.
DAÀU THAÙNH (MYRON), x. Daàu Thaùnh (Chrisma).
DÒU NGOÏT, SÖÏ (SUAVITAS), 153, 395, 736, 2219.

DUÏ NGOÂN (CAÙC) (PARABOLA/ AE)
YÙ nghóa vaø caùc muïc ñích cuûa caùc duï ngoân, 546, 2607.
Caùc duï ngoân khaùc nhau
Duï ngoân anh Lazaroâ ngheøo khoù, 633, 1201, 2463, 2831;
Duï ngoân baø goaù quaáy raày, 2613;
Duï ngoân coû luøng, 681, 827;
Duï ngoân con chieân laïc, 605;
Duï ngoân cuoäc phaùn xeùt sau cuøng, 1038;
Duï ngoân ñöùa con hoang ñaøng, 1439, 1465;
Duï ngoân hai con ñöôøng, 1696;
Duï ngoân haït gioáng, 543;
Duï ngoân men trong boät, 2660, 2832;
Duï ngoân muïc töû nhaân laønh, 1465;
Duï ngoân neùn baïc, 1880, 1937;
Duï ngoân ngöôøi baïn quaáy raày, 2613;
Duï ngoân ngöôøi ñaày tôù khoâng bieát thöông xoùt, 2843;
Duï ngoân ngöôøi gieo gioáng, 2707;
Duï ngoân ngöôøi Phariseâu vaø ngöôøi thu thueá, 2613, 2839;
Duï ngoân ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu, 1465;
Duï ngoân thaåm phaùn coâng baèng, 1465.
DUÏC VOÏNG (CONCUPISCENTIA), x. Söï theøm muoán vaø Öôùc muoán;
Duïc voïng xaùc thòt, 2514, 2520;
Luaät vaø duïc voïng, 1963, 2542;
Toäi vaø duïc voïng, 1869;
Nguyeân toäi vaø duïc voïng, 376, 400, 405;
Caùc ñieàu raên vaø duïc voïng, 2529, 2534;
Cuoäc chieán ñaáu choáng laïi duïc voïng, 978, 1264, 1426, 2520, 2530
Söï thanh taåy traùi tim vaø duïc voïng, 2517, 2530;
YÙ nghóa vaø caùc loaïi duïc voïng, 2514-15.
DUY NHAÁT (UNA), x. Hoäi Thaùnh: Duy nhaát.
DUY NHAÁT (UNUS), x. Thieân Chuùa: Caùc danh hieäu vaø caùc phaåm tính
cuûa Thieân Chuùa.
DUY NHAÁT / HÔÏP NHAÁT, SÖÏ (UNITAS)
Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ nhö söï hôïp nhaát cuûa hai ngöôøi, 371-73,
1605;
Söï duy nhaát cuûa Cöïu vaø Taân Öôùc, 128-30, 140;
Söï duy nhaát cuûa Hoäi Thaùnh, 791, 813-19, 820-22, 1396, 1416;
Söï duy nhaát cuûa nhaân loaïi, 360, 775, 1045;
Söï duy nhaát noäi taâm cuûa con ngöôøi, 409, 2338;
Söï duy nhaát thaàn linh xeùt nhö Ba Ngoâi, 254-55, 1702, 1878, 1890;
Söï hôïp nhaát cuûa ñoâi phoái ngaãu, 1641, 643;
Söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh vaø Ñöùc Kitoâ, 795;
Söï hôïp nhaát cuûa linh hoàn vaø thaân theå, 362-68, 382.
DÖ LUAÄN (OPINIO PUBLICA), 2286, 2493, 2498, 2499, x. Söï noåi
tieáng.
Ñ
ÑA THAÀN, SÖÏ (POLYTHEISMUS), 2112.
ÑA THEÂ, TUÏC (POLYGAMIA)
Tuïc ña theâ trong Luaät cuõ, 1610;
Tuïc ña theâ choáng laïi phaåm giaù caù vò bình ñaúng cuûa ngöôøi nam vaø
ngöôøi nöõ, 1645;
Tuïc ña theâ nhö söï xuùc phaïm ñeán phaåm giaù cuûa Hoân nhaân, 2387.
ÑAÏI DIEÄN (VICARIUS)
Ñöùc Giaùo Hoaøng nhö ñaïi dieän cuûa Ñöùc Kitoâ, 882;
Giaùm muïc nhö ñaïi dieän cuûa Ñöùc Kitoâ, 894, 1560;
Löông taâm, “vò thöù nhaát trong moïi ñaïi dieän cuûa Ñöùc Kitoâ”, 1778.
ÑAÏI HOÀNG THUYÛ (DILUVIUM), hình aûnh baùo tröôùc bí tích Röûa Toäi,
1094, 1219.
ÑAÏI KEÁT, VIEÄC (OECUMENISMUS)
Bí tích Röûa Toäi nhö neàn taûng cuûa vieäc ñaïi keát, 818, 1271;
Nhöõng haäu quaû cuûa vieäc maát söï hôïp nhaát, 855;
Nhöõng hieäu quaû cuûa vieäc ñoái thoaïi ñaïi keát, 1636;
Nhöõng lyù leõ ñeå hoaït ñoäng cho söï hôïp nhaát ñaïi keát, 816, 819-22;
Nhöõng nguyeân do laøm maát söï hôïp nhaát, 817.
ÑAM MEÂ (CAÙC) (PASSIO / NES)
Caùc ñam meâ töï noù ñöôïc coi laø khoâng toát khoâng xaáu, 1767;
Ñam meâ giaûm thieåu loãi phaïm, 1860;
Ñònh nghóa, caùc coâng vieäc vaø nguoàn goác cuûa caùc ñam meâ, 1763-64;
Lyù leõ ñeå phaân ñònh tính luaân lyù cuûa caùc ñam meâ, 1768;
Söï caám nhöõng ñam meâ voâ ñieàu ñoä, 2536;
Söï hoaøn taát cuûa caùc ñam meâ, 1769;
Söï laøm chuû caùc ñam meâ, 908, 1804, 1809, 2239, 2341;
Söï noâ leä caùc ñam meâ, 1792;
Tính luaân lyù cuûa caùc ñam meâ, 1762-70;
Tình yeâu nhö ñam meâ neàn taûng, 1765.
ÑAÙM MAÂY (NUBES)

YÙ nghóa cuûa ñaùm maây trong cuoäc Bieán hình cuûa Chuùa Gieâsu, 555;
YÙ nghóa cuûa ñaùm maây trong laàn hieän ra cuoái cuøng cuûa Chuùa Gieâsu,
659;
YÙ nghóa cuûa ñaùm maây trong Cöïu vaø Taân Öôùc, 697, 1094.
ÑAÙNH GIAÙ, SÖÏ (AESTIMATIO) veà ñieàu thieän haûo vaø söï döõ, 1865.
ÑAÏO ÑÖÙC, LOØNG/VIEÄC (DEVOTIO)
Caùc lôøi höùa vaø lôøi khaán nhö nhöõng hình thöùc cuûa loøng ñaïo ñöùc,
2101-02;
Caùc vieäc ñaïo ñöùc cuûa daân nhö boå sung cho caùc Giôø kinh phuïng vuï,
1178;
Loøng ñaïo ñöùc bình daân vaø vieäc ñaïo ñöùc, 1676;
Vieäc ñaøo taïo loøng ñaïo ñöùc chaân thaät, 24.
ÑAÏO ÑÖÙC (ETHICA), x. Söï giaùo duïc.
ÑAU ÑÔÙN, SÖÏ (DOLOR), x. Söï ñau khoå;
Cheát eâm dòu (Euthanasia) nhö vieäc chaám döùt nhöõng ñau ñôùn, 2277;
Khoâng coù ñau ñôùn naøo trong vöôøn ñòa ñaøng, 376;
Kinh nghieäm nhaân loaïi veà söï ñau ñôùn, 164, 272, 385;
Laøm dòu bôùt nhöõng ñau ñôùn cuûa ngöôøi haáp hoái, 2279;
Nhöõng ñau ñôùn khi sinh con, 1607, 1609;
Söï ñau ñôùn cuûa traùi tim ñi keøm theo vieäc hoái caûi, 1431, 1490;
Söï ñau ñôùn nhö haäu quaû cuûa nguyeân toäi, 1521;
Vieäc chaáp nhaän nhöõng ñau ñôùn, 1435, 1460.
ÑAU KHOÅ, SÖÏ (AEGRITUDO), x. Söï ñau ñôùn;
Kinh nghieäm nhaân linh veà söï ñau khoå, 1500;
Nhöõng haäu quaû vaø aûnh höôûng cuûa söï ñau khoå, 1500-01;
Söï ñau khoå cuûa Chuùa Gieâsu, 572;
Söï ñau khoå nhö daáu chæ tình traïng yeáu ñuoái nguyeân thuyû cuûa con
ngöôøi, 2448;
Söï ñau khoå nhö haäu quaû cuûa toäi, 1264;
YÙ nghóa söï ñau khoå, 1502, 1505.
ÑAËC SUÛNG (CHARISMA), x. Chuùa Thaùnh Thaàn.
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñaëc suûng, 688, 798, 800, 809, 1508, 2003,
2024, 2684;
Ñaëc suûng cuûa nhöõng ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán, 924, 1175;
Ñaëc suûng baát khaû ngoä, 890, 2035;
Ñaëc suûng cuûa caùc giaùo daân, 910;
Ñaëc suûng veà chaân lyù vaø söï tröôûng thaønh trong ñöùc tin, 94;
Söï hieäp thoâng ñaëc suûng, 951;
Söï phaân ñònh caùc ñaëc suûng, 801;
YÙ nghóa vaø muïc ñích cuûa ñaëc suûng, 799, 800, 2003.
ÑAËT TAY, VIEÄC (IMPOSITIO MANUUM)
Chuùa Gieâsu ñaët tay chöõa laønh, 699, 1504;
Vieäc ñaët tay nhö daáu chæ cuûa Giao Öôùc, 1150;
Vieäc ñaët tay trong bí tích Theâm Söùc, 1288;
Vieäc ñaët tay trong bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1538, 1556, 1558,
1573;
YÙ nghóa cuûa vieäc ñaët tay, 699.
ÑAÁNG BAØO CHÖÕA (PARACLETUS), x. Chuùa Thaùnh Thaàn.
ÑAÁNG CÖÙU CHUOÄC (REDEMPTOR), x. Ñöùc Kitoâ.
ÑAÁNG CÖÙU ÑOÄ (SALVATOR), x. Ñöùc Kitoâ: Caùc danh hieäu;
Chuùa Gieâsu nhö Ñaáng Cöùu Ñoä con ngöôøi, 389, 457, 594, 2812.
ÑAÁNG MESSIA (MESSIAS), x. Ñöùc Kitoâ;
Caùc Kitoâ höõu mong ñôïi cuoäc trôû laïi cuûa Ñaáng Messia, 840;
Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Ñaáng Messia, 436-40, 528-29, 535, 540, 547;
Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng treân Chuùa Gieâsu khi Ngöôøi chòu pheùp
röûa, 1286;
Söù ñieäp ñaàu tieân veà Ñaáng Messia sau khi con ngöôøi sa ngaõ, 410;
Söï mong ñôïi cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñaáng Messia trong Israel, 702, 711-
16;
Vinh quang cuûa Chuùa Gieâsu nhö söï khai maïc Nöôùc cuûa Ñaáng
Messia, 664;
YÙ nghóa cuûa töø Messia, 436, 695.
ÑAÁNG TAÏO HOAÙ (CREATOR), x. Thieân Chuùa.
ÑAÁNG TRUNG GIAN (MEDIATOR), x. Ñöùc Kitoâ;
Ñöùc Maria trung gian, 969.
ÑAÁT, TRAÙI ÑAÁT (TERRA), 326, x. Traàn gian;
Coâng trình taïo döïng [trôøi] ñaát, 198, 290, x. Coâng trình taïo döïng;
Ñaát höùa, 1222;
Ñaát môùi, 1042-50;
Laøm chuû traùi ñaát, 307, 373, 2402-03.
ÑAÀU (CAPUT), x. Ñöùc Kitoâ vaø OÂng Pheâroâ.
ÑAÀU THAI, SÖÏ (REINCARNATIO), 1013.
ÑEÀN BUØ, SÖÏ (REPARATIO)
Bí tích Thaùnh Theå nhö leã teá ñeå ñeàn buø toäi loãi, 1414;
Boån phaän ñeàn buø, 2487;
Ñöùc Kitoâ ñeàn buø söï baát tuaân cuûa oâng Añam vaø toäi loãi cuûa chuùng ta,
411, 615;
Söï ñeàn buø caùc toäi lieân quan ñeán chaân lyù, 2509;
Söï ñeàn buø söï baát coâng, 2412, 2454.
ÑEÀN THAÙNH (SANCTUARIUM)
Caùc ñeàn thaùnh nhö nhöõng nôi thích hôïp cho vieäc caàu nguyeän, 2691;
Vieäc thaêm vieáng caùc ñeàn thaùnh nhö moät hình thöùc cuûa loøng ñaïo ñöùc
bình daân, 1674.
ÑEÀN THÔØ (TEMPLUM)
Chuùa Gieâsu vaø Ñeàn thôø, 576, 583-86, 593;
Con ngöôøi nhö ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 364, 1197, 1265,
1695, 2684;
Ñeàn thôø Gieârusalem, 2580;
Ñeàn thôø nhö söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa nôi ngöôøi ta, 593;
Ñöùc Kitoâ nhö ñeàn thôø thaät cuûa Thieân Chuùa, 1197;
Hoäi Thaùnh nhö ñeàn thôø, 756;
Hoäi Thaùnh nhö ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 797-98, 809.
ÑEÀN TOÄI, SÖÏ (PROPITIATIO), 1992, x. Söï xaù toäi.
ÑI THEO ÑÖÙC KITOÂ, VIEÄC (SEQUELA CHRISTI), 520, 618;
Hieäu quaû cuûa vieäc ñi theo Ñöùc Kitoâ, 1694;
Vieäc ñi theo Ñöùc Kitoâ nhö moät hình thöùc thoáng hoái, 1435;
Vieäc ñi theo Ñöùc Kitoâ nhö ôn goïi ñaàu tieân cuûa Kitoâ höõu, 2232, 2253;
Vieäc ñi theo Ñöùc Kitoâ trong ñôøi soáng thaùnh hieán, 916, 918, 923,
932, 1618;
Vieäc ñi theo Ñöùc Kitoâ trong tinh thaàn chaân lyù, 2466.
ÑIEÀU ÑOÄ, SÖÏ (SOBRIETAS), 1809, 2730.
ÑIEÀU THIEÄN HAÛO / ÑIEÀU TOÁT (BONUM)
Caùc bí tích nhö ñieàu thieän haûo cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc ban cho con
ngöôøi, 1116, 1129, 1499, 1522, 1532;
Caùc con caùi vaø ñieàu thieän haûo cuûa gia ñình, 1652, 2217;
Caùc ñam meâ vaø ñieàu thieän haûo, 1751, 1768, 1770-71, 1773, 1775;
Caùc Giaùm muïc möu ích cho taát caû caùc Giaùo Hoäi, 886;
Caùc giaùo daân vaø ñieàu thieän haûo cuûa Hoäi Thaùnh, 907;
Caùc thöøa taùc vuï trong Hoäi Thaùnh quy veà ñieàu thieän haûo, 874, 937,
1539;
“Caây cho bieát ñieàu thieän vaø ñieàu aùc”, 396;
Cha meï, quyeàn bính cuûa hoï vaø ñieàu thieän haûo cuûa con caùi, 2234,
2248;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñieàu thieän haûo cuûa con ngöôøi, 291, 798-99;
Con ngöôøi ñöôïc keâu goïi ñeå hoaøn thaønh ñieàu thieän haûo, 307, 409,
1706, 1713, 2002, 2541;
Coâng trình taïo döïng: “Vaø Thieân Chuùa thaáy theá laø… raát toát ñeïp”,
299;
Cuoäc chieán ñaáu cuûa con ngöôøi giöõa ñieàu thieän haûo vaø söï döõ, 1707;
Ñieàu thieän haûo cuûa söï hieäp thoâng cuûa caùc thaùnh, 947;
Söï döõ khoâng theå ñöôïc bieän minh nhö duïng cuï ñeå ñaït tôùi ñieàu thieän
haûo, 1756, 1761, 1789;
Söï döõ theå lyù cuøng hieän höõu vôùi ñieàu thieän haûo theå lyù cho ñeán cuøng,
310;
Ñôøi soáng thaùnh hieán vaø ñieàu thieän haûo cuûa Hoäi Thaùnh, 917, 931,
945;
Ñöùc Kitoâ nhö ñieàu thieän haûo cuûa con ngöôøi, 457, 519;
Hoân nhaân vaø ñieàu thieän haûo cuûa ñoâi phoái ngaãu, 1601, 1660, 2201,
2203, 2363;
Khoa hoïc vaø kyõ thuaät vaø ñieàu thieän haûo cuûa nhaân vò, 2294;
Luaät luaân lyù vaø ñieàu thieän haûo, 33, 1713, 1954-55;
Löông taâm luaân lyù vaø ñieàu thieän haûo, 1776-77, 1780-81, 1783, 1791,
1798;
Moïi thuï taïo ñöôïc ñònh höôùng tôùi ñieàu thieän haûo cuûa nhaân loaïi, 353;
Ngaøy Chuùa Nhaät vaø caùc coâng vieäc toát laønh, 2186;
Nhaân ñöùc vaø ñieàu thieän haûo, 1266, 1803-04, 1806-10, 1833, 1835,
1837;
Quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa coù theå laøm neân ñieàu thieän haûo töø söï
döõ, 311-12, 324, 412;
Söï chieán thaéng cuûa ñieàu thieän haûo treân söï döõ, 681;
Söï ñoøi hoûi phaûi trôû veà vôùi ñieàu thieän haûo trong xaõ hoäi, 1886;
Söï soáng vaø söï cöùu ñoä theå lyù nhö ñieàu thieän haûo ñöôïc Thieân Chuùa
ban, 2288;
Söï troïn haûo trong vieäc tìm kieám vaø laøm ñieàu thieän haûo, 1711, 1775,
2500;
Thieân Chuùa nhö ñieàu thieän haûo vónh cöûu vaø toái thöôïng, 356, 2052;
Thieân Chuùa nhö taùc giaû vaø nguoàn maïch cuûa moïi ñieàu thieän haûo, 14,
1723, 2052;
Tieâu chuaån khaùch quan cuûa ñieàu thieän haûo vaø söï döõ, 2244;
Tìm kieám ñieàu thieän haûo thieâng lieâng cuûa hoái nhaân, 1460;
Tìm kieám ñieàu thieän haûo, 1811, 1828, 2727, 2857;
Toäi loãi vaø ñieàu thieän haûo, 398, 1707, 1855, 1863, 1865, 2094.
ÑÌNH COÂNG, SÖÏ (CESSATIO AB OPERE), 2435.
ÑOAØN CHIEÂN (GREX)
Hoäi Thaùnh nhö ñoaøn chieân, 754, 764;
Caùc muïc töû cuûa ñoaøn chieân, 861, 881, 893, 1548, 1575, 1586.
ÑOÏC THAÙNH KINH, VIEÄC (LECTIO SACRAE SCRIPTURAE)
Caùc yù nghóa vaên töï, thieâng lieâng, aån duï, luaân lyù vaø daãn ñöôøng cuûa
vieäc ñoïc Thaùnh Kinh, 115-19;
Söï caàn thieát cuûa vieäc ñoïc Thaùnh Kinh, 133, 2653;
Vieäc ñoïc Thaùnh Kinh trong caùc bí tích, 1154, 1480, 1482;
Vieäc ñoïc Thaùnh Kinh trong gia ñình, 2205;
Vieäc ñoïc Thaùnh Kinh trong khi daïy giaùo lyù, 129;
Vieäc ñoïc Thaùnh Kinh trong phuïng vuï, 1093, 1177.
ÑOÏC THAÙNH KINH MAØ CAÀU NGUYEÄN, VIEÄC (LECTIO DIVINA)
Phuïng vuï vaø vieäc ñoïc Thaùnh Kinh maø caàu nguyeän, 1177;
Söï suy nieäm vaø vieäc ñoïc Thaùnh Kinh maø caàu nguyeän, 2708.
ÑOÙI, SÖÏ (FAMES)
Chuùa Gieâsu ñaõ töøng chòu ñoùi, 544, 556;
Chuùa Gieâsu giaûi thoaùt khoûi ñoùi khaùt, 549;
Ñoùi nghe Lôøi Chuùa, 2835;
Nuoâi döôõng nhöõng ngöôøi ñoùi nhö vieäc töø thieän, 1039, 2447;
Thaûm kòch ñoùi keùm treân theá giôùi vaø tình lieân ñôùi, 2831;
Tính nghieâm troïng cuûa vieäc gaây ra naïn ñoùi, 2269;
“Xin Cha cho chuùng con hoâm nay löông thöïc haèng ngaøy”, 2828,
2830.
ÑOÙN NHAÄN, CHAÁP NHAÄN (ACCEPTATIO / ACCIPERE)
“Ai ñoùn tieáp anh em, laø ñoùn tieáp Thaày”, 858;
Con ngöôøi ñoùn nhaän söï soáng thaàn linh, 505;
Chaáp nhaän ôn goïi cuûa con caùi, 2233;
Ñoùn nhaän aân suûng cuûa Thieân Chuùa, 2001;
Ñoùn nhaän aân suûng, 678, 682;
Ñoùn nhaän caùc ngoaïi kieàu, 2241;
Ñoùn nhaän loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, 1847, 1991;
Ñoùn nhaän lôøi cuûa Chuùa Gieâsu, 528, 543, 764, 1967, 2835;
Ñoùn nhaän Lôøi Thieân Chuùa, 839, 1719, 2030, 2086, 2835;
Ñoùn nhaän Maïc khaûi nhôø ñöùc tin, 35, 99;
Ñoùn nhaän ngöôøi laân caän, 2519;
Ñoùn nhaän nhöõng ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi, 2358;
Ñoùn nhaän nhöõng ngöôøi ngheøo, 2449;
Ñoùn nhaän ôn tha thöù, 1989;
Ñoùn nhaän Tin Möøng vaø khai taâm Kitoâ giaùo, 1229, 1247;
Ñoùn nhaän tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, 2712, 2792;
Söï chaáp nhaän cuûa Ñöùc Maria, 148, 502, 2617.
ÑOÄC THAÂN, SÖÏ (CAELIBATUS)
Caùc Giaùo Hoäi Ñoâng phöông vaø söï ñoäc thaân, 1580;
Ñôøi soáng thaùnh hieán vaø söï ñoäc thaân, 915;
Ñöùc khieát tònh vaø söï ñoäc thaân, 2349;
Giaùo Hoäi la tinh vaø söï ñoäc thaân cuûa caùc linh muïc, 1579, 1599;
Nhöõng ngöôøi ñoäc thaân vaø söï chaêm soùc muïc vuï, 1658.
ÑOÂI [PHOÁI NGAÃU] (PAR)

Hoân nhaân vaø ñoâi phoái ngaãu, 1603, 1624, 1636, 1642, 2363;
Söï chung thuyû vaø ñoâi phoái ngaãu, 2364;
Söï haøi hoaø cuûa ñoâi phoái ngaãu vaø nhöõng boå sung cho nhau veà theå lyù,
2333;
Söï voâ sinh cuûa con ngöôøi vaø ñoâi phoái ngaãu, 2377, 2374.
ÑOÁI THOAÏI, SÖÏ (DIALOGUS)
Söï ñoái thoaïi cuûa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, 27, 1153, 2063, 2575,
2653;
Söï ñoái thoaïi giöõa caùc Giaùo Hoäi ñeå ñaït ñöôïc söï hôïp nhaát caùc Kitoâ
höõu, 821, 1126;
Söï ñoái thoaïi giöõa ngöôøi ta nhö moät nhu caàu cuûa con ngöôøi, 1879;
Söï ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khaùc, vôùi trieát hoïc vaø khoa hoïc, 39;
Söï ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi khoâng ñoùn nhaän Tin Möøng, 856.
ÑOÂNG PHÖÔNG (ORIENTALIS), x. Hoäi Thaùnh vaø Phuïng vuï.
ÑOÀNG BAÛN THEÅ (CONSUBSTANTIALIS), x. Chuùa Ba Ngoâi;
Chuùa Con ñoàng baûn theå vôùi Chuùa Cha, 242, 262, 467, 663;
Chuùa Thaùnh Thaàn ñoàng baûn theå vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con, 685,
703;
Chuùa Ba Ngoâi vaø söï hieäp thoâng ñoàng baûn theå, 248, 253, 689, 2789.
ÑOÀNG HÌNH ÑOÀNG DAÏNG, SÖÏ (CONFIGURATIO)
Bí tích Röûa Toäi vaø söï ñoàng hình ñoàng daïng vôùi maàu nhieäm Vöôït
Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, 1239;
Söï ñoàng hình ñoàng daïng cuûa caùc beänh nhaân trong Ñöùc Kitoâ, 1505;
Söï ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ nôi Kitoâ höõu, 1121;
Söï ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ trong bí tích Truyeàn Chöùc
Thaùnh, 1322, 1585;
Söï ñoàng hình ñoàng daïng cuûa caùc hoái nhaân trong Ñöùc Kitoâ, 1460;
Bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân vaø söï ñoàng hình ñoàng daïng vôùi cuoäc
khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ, 1521, 1523.
ÑOÀNG TÍNH LUYEÁN AÙI, SÖÏ (HOMOSEXUALITAS), 2357-59, x. Tính
duïc.
ÑOÀNG TRAÙCH NHIEÄM, SÖÏ (CORRESPONSABILITAS) vaø coâng ích,
2240.
ÑOÀNG TRINH, SÖÏ (VIRGINITAS)
Söï ñoàng trinh vaø söï khieát tònh, 2349;
Söï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria, 496-99, 502-03, 506, 510, 723;
Söï ñoàng trinh vì Nöôùc Trôøi, 922, 1618-20.
ÑÖÙC CAÄY (SPES)
Caùc toäi choáng laïi ñöùc caäy, 2091-92;
Ñieàu raên thöù nhaát nhö nguoàn maïch cuûa ñöùc caäy, 2086;
Ñònh nghóa ñöùc caäy, 1817, 2090;
Ñôøi soáng vónh cöûu nhö ñöùc caäy Kitoâ giaùo, 1843;
Ñöùc caäy ñaùp öùng khaùt voïng haïnh phuùc cuûa con ngöôøi, 1818;
Ñöùc caäy naâng ñôõ vaø trôï giuùp ñöùc tin, 162;
Ñöùc caäy nhö moät nhaân ñöùc ñoái thaàn, 1813, 1817-21;
Hy voïng trôøi môùi ñaát môùi, 1042-50, 1405;
Lyù chöùng cuûa ñöùc caäy Kitoâ giaùo, 1681, 2785;
Loøng troâng caäy cuûa Israel, 64, 673-74;
Loøng troâng caäy cuûa oâng Abraham nhö maãu göông cho ñöùc caäy Kitoâ
giaùo, 1819;
Söï trôï giuùp cho ñöùc caäy, 274, 1717, 1820, 2657;
Vieäc caàu nguyeän nhö nguoàn maïch cuûa ñöùc caäy, 2657.
ÑÖÙC GIAÙO HOAØNG (SUMMUS PONTIFEX), 882.
Caùc nhieäm vuï, quyeàn löïc vaø quyeàn bính cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, 100,
882, 892, 937, 1463, 2034;
Ñöùc Giaùo Hoaøng ñöôïc lieân keát vôùi moïi cöû haønh bí tích Thaùnh Theå,
1369;
Giaùm muïc ñoaøn vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng, 880-87, 895, 1559.
Ôn baát khaû ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, 891;
Ôn trôï giuùp thaàn linh cho Ñöùc Giaùo Hoaøng, 892.
ÑÖÙC KITOÂ (CHRISTUS), x. Ñaáng Messia;
Caùc danh hieäu cuûa Ñöùc Kitoâ
Añam môùi, 359, 411, 504;
Amen, 1065;
AÙnh saùng muoân daân, AÙnh saùng cuûa con ngöôøi, 280, 748, 1243;
Baùnh haèng soáng, 1338, 1406, 2837;
Bình an cuûa chuùng ta, 2305;
Caây nho, 755, 2074;
Chaân lyù, 2466;
Chieân Thieân Chuùa, 608;
Chuùa Gieâsu, 430-35, 452, 2666;
Chuùa, 202, 209, 446-51, 455, 668-69;
Con Ngöôøi, 440, 460;
Tröôûng töû cuûa nhaân loaïi, 381, 2790;
Con Thieân Chuùa, 423-24, 441-45, 454, 1286, 2783;
Con vua Ñavid, 439, 559;
Ñaáng chuyeån caàu, Ñaáng trung gian, con ñöôøng daãn ñeán Thieân Chuùa,
51, 65-67, 257, 294, 2574, 2634;
Ñaáng Cöùu Chuoäc, 401, 616, 622, 679, 1026, 1069, 1235, 1476, 1992;
Ñaáng Cöùu Ñoä, 389, 846, 1019, 1359, 1507, 1584, 1741, 1846;
Ñaáng ñöôïc Thieân Chuùa sai ñeán, 422, 437;
Ñaáng ñöôïc xöùc daàu, 453;

Ñaáng giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi toäi loãi, 360, 420-21, 549, 976, 981-
82, 987, 2637;
Ñaáng haèng soáng, 625-26, 640, 662;
Ñaáng Messia, 440, 453, 547;
Ñaáng trung gian thaät vaø duy nhaát, 65-67, 480, 667, 771, 846;
Ñaàu cuûa daân Thieân Chuùa, Ñaàu cuûa Thaân Theå, 747, 753, 782, 792-95,
807, 947, 1698;
Ñeàn thôø cuûa Thieân Chuùa, 1197;
Ñöùc Kitoâ, 436-40, 453, 486, 629, 690, 695, 727, 745, 783, 1289;
Ñöôøng daãn tôùi Chuùa Cha, 2609;
Lôøi duy nhaát cuûa Thaùnh Kinh, 101-04;
Maãu göông cuûa söï thanh saïch, 2345, 2348, 2394;
Maãu göông cuûa tình yeâu, 782, 1616, 1825;
Maãu göông, 564, 896, 1477, 2740, 2825, 2862;
Maàu nhieäm cöùu ñoä, 774;
Muïc ñích cuûa Leà Luaät, 1953, 1965, 1977;
Muïc töû cuûa con ngöôøi, 160, 754;
Ngoâi Lôøi, 241, 456-60;
Ngöôøi toâi tôù, 565, 623, 608;
Nguoàn maïch cuûa aân suûng, 1642;
Nguoàn maïch cuûa ñöùc caäy, 1820;
Nguoàn maïch cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng vaø vieäc giaûng daïy, 49, 74-
76;
Söù giaû cuûa Nöôùc [Trôøi], 567, 865;
Söï giao hoaø giöõa Thieân Chuùa vôùi traàn gian, 433, 620, 1449, 2795,
2839;
Söï hoaøn thaønh Thaùnh Kinh, 2763;
Söï hoaøn thaønh thaùnh yù Chuùa Cha, 2824;
Söï maïc khaûi cuûa Chuùa Cha, 73, 221, 238-42, 2798;
Söï maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa, 50, 53, 151, 240, 272, 385, 2583,
2812;
Söï soáng laïi vaø söï soáng, 994;
Söï soáng, 2697;
Söï thaùnh hoaù con ngöôøi, 2813;
Thaåm phaùn, 1051, 1059;
Thaày daïy caàu nguyeän, 2601, 2607-15, 2621, 2674, 2707, 2722, 2759,
2765-66, 2773, 2775;
Thaày thuoác cuûa linh hoàn vaø thaân xaùc, 1421, 1458, 1484, 1503-05,
1509;
Thaày daïy, 108, 561;
Tieân tri, 783, 904;
Trung taâm ñieåm cuûa vieäc daïy giaùo lyù, 426-29;
Traïng sö, 519;

Trung taâm cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 1618;
Trung taâm cuûa Thaùnh Kinh, 112, 117, 122, 124, 126, 129, 133-34,
139, 158;
Trung taâm cuûa theá giôùi caùc thieân thaàn, 331, 333, 351;
Tö teá, 783, 1141;
Vua, 783, 786, 908, 2105.
Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh
Chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 941, 1544-45;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ vaø söï hoaøn thaønh Hoäi Thaùnh, 769;
Ñöùc Kitoâ ban caùc phaåm chaát cho Hoäi Thaùnh, 811, 889-90;
Ñöùc Kitoâ höôùng daãn Hoäi Thaùnh, 551, 852, 1547;
Ñöùc Kitoâ, coäi nguoàn cuûa Hoäi Thaùnh, 424, 763-67;
Ñöùc Kitoâ, coäi nguoàn cuûa Huaán Quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, 88;
Ñöùc Kitoâ, toät ñænh cuûa Hoäi Thaùnh, 820, 822-24, 830, 837, 869, 1076,
1547;
Ñöùc Kitoâ, cöûa duy nhaát, 754;
Ñöùc Kitoâ, khôûi ñaàu, neàn taûng, Ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh, 2, 424, 551-53,
771, 778, 807, 864, 874;
Hoäi Thaùnh, bí tích cuûa haønh ñoäng cuûa Ñöùc Kitoâ, 1118;
Hoäi Thaùnh, bí tích Röûa Toäi vaø Ñöùc Kitoâ, 1261;
Hoäi Thaùnh, Hieàn Theâ cuûa Ñöùc Kitoâ, 757, 772-73, 796, 808, 823, 867,
926, 1617;
Hoäi Thaùnh, ngöôøi baûo toaøn Lôøi Thieân Chuùa, 171;
Hoäi Thaùnh, söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ, 787-89;
Hoäi Thaùnh, Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 787-96, 805;
Hy leã töôûng nieäm Ñöùc Kitoâ, 1341, 1358, 1362-72, 1409, x. Hy leã;
Phuïng vuï vaø caùc maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, 1164-65, 1201, 1204,
x. Phuïng vuï;
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong Hoäi Thaùnh, 775, 779, 1119.
Thaân Theå Ñöùc Kitoâ
Baùnh haèng ngaøy vaø Thaân Theå [Mình Thaùnh] Ñöùc Kitoâ, 2835, 2837,
2861;
Bí tích Thaùnh Theå vaø Thaân Theå [Mình Thaùnh] Ñöùc Kitoâ, 1323,
1331, 1339, 1374-75, 1382, 1391, 1393, 1416;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 797-98, 1084, 1108;
Ñöùc Maria vaø Thaân Theå Christi, 466, 488, 973;
Leã vaät, Hy leã cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 606, 610, 621;
Nhaân tính thaät cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 476;
Söï bieán ñoåi baùnh thaønh Thaân Theå [Mình Thaùnh] Ñöùc Kitoâ, 1106,
1333, 1353, 1376, 1411, 1413;
Söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Thaân Theå cuûa Ngöôøi, 627, 630;
Söï hieäp thoâng cuûa caùc Kitoâ höõu vaø Thaân Theå [Mình Thaùnh] Ñöùc
Kitoâ, 948, 960;
Söï hieäp thoâng vaø Thaân Theå [Mình Thaùnh] Ñöùc Kitoâ, 1385;
Söï phuïc sinh cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 640, 645-46, 648, 657;
Söï toân kính Thaân Theå [Mình Thaùnh] Ñöùc Kitoâ, 103, 141;
Söï toân vinh Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 659.
Caùc maàu nhieäm cuûa ñôøi soáng Ñöùc Kitoâ
SÖÏ NHAÄP THEÅ CUÛA ÑÖÙC KITOÂ, x. Ngoâi Lôøi vaø Chuùa Ba Ngoâi;
Chuùa Gieâsu, 430-35, 452;
Chuùa, 446-51, 455;
Con Moät, 441-45, 454;
Ñöùc Kitoâ, 436-40, 453;
Ñöùc Kitoâ, hình aûnh höõu hình cuûa Thieân Chuùa, 241, 477, 1559;
Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Vò trong Ba Ngoâi, 249, 258-59;
Sinh bôûi Trinh Nöõ Maria, 487-507;
Söï chuaån bò cho cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 522-24;
Söï Nhaäp theå cuûa Ngoâi Lôøi, 456, 461-63;
Söï töôïng thai bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, 437, 484-86, 490-93, 496, 498-
99, 502, 504-05;
“Thieân Chuùa ñaõ sai Con mình ñeán” 422.
THÔØI THÔ AÁU
Cuoäc Hieån linh, 528;
Ñôøi soáng taïi Nazareth, 531-34.
Giaùng sinh, 525-26;
Söï baùo tin cho caùc muïc ñoàng, 437;
Söï caét bì, 527;
Söï chaïy troán sang Ai caäp vaø yù nghóa cuûa vieäc ñoù, 530;
Söï hieán daâng trong Ñeàn Thôø vaø yù nghóa cuûa vieäc ñoù, 529;
Thôøi thieáu nhi, 527-30.
ÑÔØI SOÁNG COÂNG KHAI
Böõa tieäc cuoái cuøng, 610-11, 1339-40;
Caùc anh em vaø chò em cuûa Chuùa Gieâsu, 500;
Cuoäc bieán hình (Hieån dung), 554-56, 568;
Khôûi ñaàu ñôøi soáng coâng khai, 535;
Nhöõng côn caùm doã, 538-40, 566;
Nhöõng cuoäc chöõa laønh, 517, 582, 695, 1151, 1503-05, 2616;
Nhöõng cuoäc tröø taø, 550, 1673;
Nhöõng toá caùo choáng Chuùa Gieâsu, 574-76;
Pheùp Röûa, 535-37, 1223-25;
Söï ñi leân Gieârusalem, 557-58, 569;
Söï hoaøn thaønh Leà Luaät vaø Ñöùc Kitoâ, 577-82, 592;
Söï loan baùo Nöôùc [Trôøi], 543-46;

Söï tieán vaøo Gieârusalem, 559-60, 570;
Söù vuï cuûa caùc Toâng Ñoà, 553, 858-60, 862, 873, 877, 935, 981, 1122,
1536, 1575.
SÖÏ PHUÏC TUØNG CUÛA ÑÖÙC KITOÂ
Ñöùc Kitoâ phuïc tuøng Leà Luaät, 527;
Ñöùc Kitoâ phuïc tuøng cha meï, 532, 564;
Ñöùc Kitoâ phuïc tuøng Chuùa Cha, 1009, 1019;
Hieäu quaû cuûa söï phuïc tuøng cuûa Ñöùc Kitoâ, 517;
SÖÏ CAÀU NGUYEÄN
Ñöùc Kitoâ daïy caàu nguyeän, 2607-15, 2621;
Ñöùc Kitoâ laéng nghe lôøi caàu nguyeän, 2616;
Chuùa Gieâsu caàu nguyeän, 2599-2606, 2701, 2741;
Chuùa Gieâsu nhö maãu göông troïn haûo veà caàu nguyeän, 2620;
Kinh Laïy Cha, 2759-2865, x. Kinh Laïy Cha;
Lôøi caàu nguyeän trong Giôø cuûa Chuùa Gieâsu, 2746-51, 2758;
Lôøi nguyeän tö teá cuûa Chuùa Gieâsu, 2604.
VIEÄC GIAÛNG DAÏY VAØ NHÖÕNG CHUÛ ÑEÀ CHÍNH
Tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa, 2055, 2083, 2093, 2133-34, x. Tình
yeâu;
Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, 2443, 2449, 2463;
Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän, 1970, 2196;
Caùc moái phuùc, 1716-17, 1820;
Ñöùc meán, 1823, 2055;
Söï chung thuyû phu phuï, 2380;
Hoaû nguïc (söï bò keát aùn muoân ñôøi), 1034;
Toäi thôø ngaãu töôïng, 2113;
Chuùa Gieâsu ñöôïc maïc khaûi bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, 728;
Vieäc theà, 2153-54;
Hoân nhaân, 1614-15, 2382;
Söï toân troïng cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc, 2412;
Caùc boån phaän ñoái vôùi gia ñình, 2218;
Söï thoáng hoái vaø giao hoaø, 1441, 1443;
Söï ngheøo khoù, 2544, 2546;
Toäi loãi, 1858;
Caùc ñieàu raên, 2054, 2076, 2083;
Söï thanh saïch, 2336;
Nöôùc Thieân Chuùa, 541-46, 2826;
Söï tha thöù, 1933, 2262, 2842;
Söï phuïc sinh, 993;
Göông xaáu, 2285;
“Ngaøy cuoái cuøng”, 678;

Söï caûnh giaùc cuûa traùi tim, 2730;
Ñôøi soáng vónh cöûu, 2052;
Lôøi keâu goïi hoái caûi, 1427, 1430, 1439, 1989, 2608.
CUOÄC KHOÅ NAÏN
Giôø cuûa cuoäc khoå naïn, 730;
Leã vaät cuûa cuoäc khoå naïn, 621;
Nhöõng hieäu quaû cuûa cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ, 1708, 1992, 2020;
Söï caàn thieát cuûa cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ, 607;
Söï ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù vaø hy leã cuûa cuoäc khoå naïn, 616-17;
Söï haáp hoái trong vöôøn Gietsemani, 612;
Söï lieân keát vôùi cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ, 1521-22, 1532;
Vuï aùn, 595-98;
YÙ nghóa cuûa cuoäc khoå naïn, 713.
SÖÏ CHEÁT
Ñöùc Kitoâ xuoáng nguïc toå toâng, 631-37;
Keá hoaïch cöùu ñoä vaø söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ, 571-72;
Nhöõng hieäu quaû vaø yù nghóa cuûa söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ, 634, 636-37;
Söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ nhö moät leã vaät, 606-18;
Söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ nhö söï Cöùu Chuoäc, 573, 599-605, 619;
Söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Pheùp Röûa nhö söï cheát cho toäi loãi cuøng vôùi
Ñöùc Kitoâ, 628, 790, 1214;
Söï mai taùng Ñöùc Kitoâ, 624-30.
SÖÏ PHUÏC SINH
Bí tích Thaùnh Theå, cuoäc töôûng nieäm söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa
Chuùa Gieâsu, 1163, 1166-67, 1337;
Cöïu Öôùc, caùc lôøi höùa vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, 652;
Ngaøy phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu nhö moät coâng trình taïo döïng môùi,
2174;
Ngaøy phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu, 1166-67, 2191;
Ngoâi moä troáng, 640;
Nhöõng cuoäc hieän ra cuûa Ñöùc Kitoâ, 641-44, 645;
Phöông dieän cöùu ñoä cuûa söï phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu, 654-55, 658;
Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ khaùc bieät vôùi nhöõng söï soáng laïi khaùc,
646;
Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ vaø söï phuïc sinh cuûa con ngöôøi, 992-1004;
Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ vì söï coâng chính hoaù con ngöôøi, 519;
Söï phuïc sinh nhö chaân lyù toái thöôïng, 638, 651, 653, 991;
Söï phuïc sinh nhö coâng trình cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh, 648;
Söï phuïc sinh, moät bieán coá coù thaät ñöôïc bieåu loä trong lòch söû, 639,
643-45, 656;
Söï phuïc sinh, moät bieán coá sieâu vieät, 645-48, 656;
Thaân theå Ñöùc Kitoâ ñöôïc gìn giöõ khoûi söï hö naùt, 627;
Tình traïng thaân theå cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, 645-46;
YÙ nghóa cuûa söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, 272, 638, 651-55.
CUOÄC THAÊNG THIEÂN
Cuoäc Thaêng thieân cuûa Ñöùc Kitoâ nhö söï hieän ra laàn cuoái cuøng, 659;
Nhöõng hieäu quaû cuûa cuoäc Thaêng thieân cuûa Ñöùc Kitoâ, 661, 663, 666-
67;
Söï toân vinh Ñöùc Kitoâ, 312;
YÙ nghóa cuoäc Thaêng thieân cuûa Ñöùc Kitoâ, 662, 664-65, 668.
CUOÄC NGÖÏ ÑEÁN CUÛA ÑÖÙC KITOÂ
Söï öôùc muoán vaø nieàm hy voïng Ñöùc Kitoâ seõ ngöï ñeán, 671, 673;
Hoäi Thaùnh vaø cuoäc Ngöï ñeán vinh hieån cuûa Ñöùc Kitoâ, 769;
Muïc ñích cuûa cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 217, 457-58, 460, 678-79,
681-82;
Cuoäc phaùn xeùt cuoái cuøng vaø cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 1038-40;
Thôøi ñieåm cuûa cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 673;
Cuoäc thöû thaùch cuoái cuøng cuûa Hoäi Thaùnh, 675-77;
Söï thaâu toùm traàn gian vaø cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 1042-43,
2818.
Maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ taùc ñoäng trong hieän taïi
Baét chöôùc Ñöùc Kitoâ, 1694;
Böôùc theo Ñöùc Kitoâ, 916, 918, 923, 932, 1435, 1697, 2053, 2232-33,
2253, 2466, 2708;
Cheát trong Ñöùc Kitoâ, 1005-14, 1681;
Ñöôïc phuïc sinh vôùi Ñöùc Kitoâ, 1002-04;
Giao Öôùc môùi cuûa Ñöùc Kitoâ, 762, 781;
Laø caùc chi theå cuûa Ñöùc Kitoâ, 1213, 1241, 1265, 1271-72, 1279;
Laø caùc chöùng nhaân cuûa Ñöùc Kitoâ, 942, 995, 1816;
Maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc cöû haønh trong phuïng vuï, 1174;
Maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc nhaän ra trong kinh nguyeän, 2708;
Nhöõng neùt chung cuûa maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, 516-18;
Soáng theo Ñöùc Kitoâ, 2046;
Soáng trong Ñöùc Kitoâ, 2038;
Söï hieäp thoâng cuûa con ngöôøi vôùi Ñöùc Kitoâ, 519, 521, 562;
Söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ, 957, 977, 985, 989, 1025, 1196, 1303,
1309, 1331, 1361, 1382, 1391, 1395-96, 2014, 2182;
Söï trôû laïi vôùi Ñöùc Kitoâ, 1426-28, 1470;
Tin vaøo Ñöùc Kitoâ, 161, 1709, 1715, 2074;
Tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ, 478, 609;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, 90, 1075;
Yeâu meán Ñöùc Kitoâ, 166.
Maàu nhieäm cuûa söï hôïp nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ

ÑÖÙC KITOÂ VAØ CHUÙA THAÙNH THAÀN
Ñöùc Kitoâ ban Thaàn Khí, 667, 730-31, 739, 1287;
Töông quan giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Ñöùc Kitoâ, 739, 747, 797,
1108;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, 1099, 1104-07.
CON VÓNH CÖÛU CUÛA THIEÂN CHUÙA, x. Chuùa Ba Ngoâi;
Caùc muïc ñích cuûa cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ, 217, 456-60;
Con Thieân Chuùa nghóa laø gì, 441-45;
Cuoäc Nhaäp Theå cuûa Ñöùc Kitoâ, 479, 485, 488, 497, 723;
Ñaáng trung gian cuûa coâng trình taïo döïng, 291-92;
Ñöùc Kitoâ nhö ñöôøng ñeán Chuùa Cha, 2609;
Ñöùc Kitoâ nhö söï Maïc khaûi cuûa Chuùa Cha, 73, 221, 238-42, 2798;
Ñöùc Maria Meï Ñöùc Kitoâ, 508-09;
Lôøi caàu nguyeän ñaày tình con thaûo cuûa Ñöùc Kitoâ, 2605;
Söï ñaûm nhaän baûn tính nhaân loaïi, 461-63, 485, 488, 497;
Söï hoaøn thaønh keá hoaïch thaàn linh, 128;
Toät ñænh vaø Ñaáng baûo toaøn toaøn theå traàn gian, 320, 703;
“Tröôûng töû giöõa ñaøn em ñoâng ñaûo”, 2790.
BAÛN TÍNH CUÛA ÑÖÙC KITOÂ
Baûn tính nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ, 470-78, 481-82;
Baûn tính thaàn linh cuûa Ñöùc Kitoâ, 211, 447;
Ñöùc Kitoâ phuïc tuøng Chuùa Cha, 536, 539, 606, 2600, 2824;
Ñöùc Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng, 153;
Ñöùc Kitoâ, Thieân Chuùa thaät vaø Ngöôøi thaät, 464-69, 480-82;
Söï phuïc sinh xaùc nhaän thaàn tính cuûa Ñöùc Kitoâ, 653;
Thaân theå Ñöùc Kitoâ, 476-77;
Traùi tim Ñöùc Kitoâ, 478;
Tri thöùc nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ, 472;
Trí tueä cuûa Ñöùc Kitoâ, 482;
YÙ chí nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ, 475.
THAÀN KHÍ CUÛA ÑÖÙC KITOÂ, x. Chuùa Thaùnh Thaàn;
Caùc Toâng Ñoà vaø Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ, 1120;
Haønh ñoäng theo Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ, 2752;
Haønh vi cuûa Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ, 2832;
Nöôùc [Thieân Chuùa] vaø Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ, 2832.
ÑÖÙC MARIA
Ñöùc Maria, Meï Ñöùc Kitoâ bôûi pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn, 437, 456, 484-
86, 723-26.
Söï suøng kính Ñöùc Maria

Caùc ngaøy leã phuïng vuï kính Ñöùc Maria, 2043, 2177;
Ñöùc tin lieân quan ñeán Ñöùc Maria ñöôïc ñaët neàn treân ñöùc tin lieân
quan ñeán Ñöùc Kitoâ, 487;
Söï suøng kính Ñöùc Maria trong naêm phuïng vuï, 1172, 1370;
Söï toân kính chöù khoâng phaûi söï toân thôø, 971;
Söï toân troïng danh Ñöùc Maria, 2146;
Vieäc caàu nguyeän vôùi Ñöùc Maria, 2675-79.
Caùc danh hieäu cuûa Ñöùc Maria
“Odigitria” hoaëc Ñaáng chæ ñöôøng, 2674;
“Panagia” hoaëc Ñaáng toaøn thaùnh, 493;
Baø Evaø Môùi, 411;
Ñaáng ñaày aân suûng, 722, 2676;
Ñaáng troïn ñôøi ñoàng trinh, 499-501.
Ñaáng voâ nhieãm, 491-92;
Hình aûnh caùnh chung cuûa Hoäi Thaùnh, 967, 972;
Meï caùc sinh linh, 494, 511;
Meï Ñöùc Kitoâ, 411;
Meï Hoäi Thaùnh, 963-70;
Meï leân trôøi, 966;
Meï Thieân Chuùa, 466, 495, 509;
Nöõ tyø cuûa Chuùa, 510;
Toaø Ñaáng Khoân Ngoan, 721;
Traïng sö, Ñaáng cöùu giuùp, Ñaáng phuø hoä, Ñaáng trung gian, 969.
Hoäi Thaùnh vaø Ñöùc Maria
Ñöùc Maria, söï thöïc hieän maãu möïc vaø ñieån hình cuûa Hoäi Thaùnh, 967;
Nôi Ñöùc Maria, Hoäi Thaùnh ñaït tôùi söï troïn haûo, 829;
Tình maãu töû thieâng lieâng cuûa Ñöùc Maria, 501;
Vò trí cuûa Ñöùc Maria trong maàu nhieäm Hoäi Thaùnh, 773, 963-72.
Ñöùc Maria trong Nhieäm cuïc Cöùu ñoä
Coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 721-26;
Cuoäc leân trôøi cuûa Ñöùc Maria, 966;
Cuoäc Truyeàn tin, 484, 490;
Ñöùc Maria tinh tuyeàn khoûi toäi loãi, 411;
Ñöùc Maria vò trung gian cuûa aân suûng, 969;
Söï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria, 496-98, 502-07;
Söï thuï thai bôûi pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn, 437, 456, 484-86, 495, 723;
Söï tieàn ñònh cuûa Ñöùc Maria, 488-89, 508;
Söï töôïng thai voâ nhieãm, 490-93;
Söï öng thuaän cuûa Ñöùc Maria, 148, 490, 494;
Vieäc Ñöùc Maria thaêm vieáng baø EÂlisabeth nhö vieäc Thieân Chuùa
thaêm vieáng daân Ngaøi, 717.
Ñöùc Maria nhö maãu möïc
Ñöùc Maria nhö maãu möïc cuûa ñöùc caäy, 64;
Ñöùc Maria nhö maãu möïc cuûa söï keát hôïp vôùi Con ngaøi, 964;
Ñöùc Maria nhö maãu möïc cuûa söï thaùnh thieän, 2030;
Ñöùc Maria nhö maãu möïc cuûa söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin, 144, 148-49,
494;
Ñöùc Maria nhö maãu möïc cuûa vieäc caàu nguyeän trong lôøi “Fiat” (“Xin
vaâng”) vaø trong kinh “Magnificat” (“Linh hoàn toâi ngôïi khen
Chuùa”), 2617, 2619;
Ñöùc Maria nhö maãu möïc vaø lôøi chöùng cuûa ñöùc tin, 165, 273.
ÑÖÙC MEÁN (CARITAS), x. Tình yeâu.
AÂn xaù vaø ñöùc meán, 1478;
Ñöùc meán “khoâng bao giôø maát ñöôïc” 25;
Ñöùc meán bò phaù huyû bôûi toäi troïng, 1855-56, 1861, 1874;
Ñöùc meán bò suy yeáu bôûi toäi nheï, 1855, 1863, 1875;
Ñöùc meán nhö yeâu meán ngöôøi laân caän, 1822-29;
Ñöùc meán xoaù boû caùc toäi nheï, 1394, 1472;
Ôn goïi ñeán ñöùc meán, 1694, 2013;
Söï bieáng nhaùc vaø laõnh ñaïm ñoái nghòch vôùi ñöùc meán, 2094;
Söï hieäp thoâng cuûa ñöùc meán, 953, 1475;
Thoâng tin vaø ñöùc meán, 2489, 2494-95, 2497;
Traùi tim nhö choã cuûa ñöùc meán, 1853;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø ñöùc meán, 25, 1967, 1971.
Ñöùc meán vaø caùc bí tích
Bí tích Giao Hoaø vaø ñöùc meán, 1434, 1466;
Bí tích Hoân Phoái vaø ñöùc meán, 1570, 1654;
Bí tích Röûa Toäi vaø ñöùc meán, 1269, 1273, 1997, 2156, 2165;
Bí tích Thaùnh Theå nhö bí tích cuûa ñöùc meán, 1323, 1394-95, 1416;
Caùc bí tích khai taâm vaø söï tieán boä trong ñöùc meán, 1212;
Caùc döï toøng vaø ñöùc meán, 1248-49;
Ñôøi soáng bí tích vaø söï tröôûng thaønh trong ñöùc meán, 1134.
Ñöùc meán nhö lôøi chöùng vaø söï phuïc vuï
Cuûa caûi vaät chaát vaø traät töï cuûa ñöùc meán, 2401, 2439, 2451,
2459,2545;
Caùc phoù teá vaø söï phuïc vuï ñöùc meán, 1570, 1588, 1596;
Caùc thaùnh nhö maãu göông ñöùc meán, 2156, 2165;
Caùc tu hoäi ñôøi vaø ñöùc meán, 928;
Ñôøi soáng tu doøng vaø ñöùc meán, 915-16, 926;
Ñöùc meán ñoái vôùi ngöôøi laân caän, 1789, 1878, 1931-32, 2447, 2462;
Ñöùc meán giöõa caùc chi theå cuûa Nhieäm Theå, 791;
Ñöùc meán nhö ñieàu raên mang tính xaõ hoäi, 1889;
Ñöùc meán nhö linh hoàn cuûa vieäc toâng ñoà, 864;
Ñöùc Maria nhö maãu göông ñöùc meán, 967-68;
Gia ñình nhö tröôøng hoïc cuûa ñöùc meán Kitoâ giaùo, 1657, 1666, 2204-
05;
Giaùo xöù nhö nôi choán cuûa ñöùc meán, 2179;
Hoäi Thaùnh nhö coäng ñoaøn ñöùc meán, 771, 815, 834;
Söï töø khöôùc haønh ñoäng baïo löïc vaø lôøi chöùng cuûa ñöùc meán, 2306;
Tình lieân ñôùi vaø ñöùc meán, 1939, 1942;
Tình yeâu toå quoác nhö traät töï cuûa ñöùc meán, 2239;
Tu ñoaøn toâng ñoà vaø ñöùc meán, 930.
Ñöùc meán nhö ñôøi soáng luaân lyù Kitoâ giaùo
Caùc ñaëc suûng vaø ñöùc meán, 800, 2003;
Caùc hoa traùi cuûa ñöùc meán, 1825, 1829;
Caàu nguyeän vaø ñöùc meán, 2098, 2662, 2806;
Ñöùc meán nhö moâ theå cuûa nhaân ñöùc, 826, 1827, 1841, 1844;
Ñöùc meán nhö muïc ñích cuûa caùc haønh ñoäng cuûa chuùng ta, 1829;
Ñöùc meán nhö söï troïn haûo cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 1844, 1973;
Hoaø bình nhö hoa traùi cuûa ñöùc meán, 2304;
Nhaân ñöùc thôø phöôïng vaø ñöùc meán, 2095;
Söï khieát tònh vaø ñöùc meán, 2346;
Söï töï do vaø ñöùc meán, 1740.
Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn cuûa ñöùc meán, 1813, 1822, 1826, 1841,
1844.
AÂn suûng cuûa Ñöùc Kitoâ nhö nguoàn maïch cuûa ñöùc meán, 2011;
Ñöùc meán nhö linh hoàn cuûa söï thaùnh thieän, 826;
Ñöùc meán nhö nguoàn maïch cuûa caùc coâng traïng, 2011, 2026;
Ñöùc meán nhö tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ngöôøi laân caän, 1822,
1840, 1844, 2055, 2086, 2093;
Ñöùc meán nhö yeâu meán theo tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ, 1823, 1825;
Ñöùc caäy vaø ñöùc meán, 1818, 2090;
Ñöùc tin vaø ñöùc meán, 162, 1794, 1814, 2093;
Luaät môùi vaø ñöùc meán, 1965-66, 1968, 1972-74;
Söï kieân trì trong ñöùc meán, 1824;
Söï töï do cuûa con caùi vaø ñöùc meán, 1828.
ÑÖÙC THAÙNH CHA (PAPA), x. Ñöùc Giaùo Hoaøng.
ÑÖÙC TIN (FIDES), x. Tin;
Bí tích Röûa Toäi vaø ñöùc tin, 1236, 1253-55;
Bí tích Röûa Toäi, bí tích Theâm Söùc vaø khaû naêng tuyeân xöng ñöùc tin,
1270, 1305, 1319;
Bí tích Thaùnh Theå nhö baûn toaùt yeáu vaø toång luaän cuûa ñöùc tin, 1327;
Caùc tín ñieàu ñöùc tin, 88-90;
Caùc toäi choáng laïi ñöùc tin, 2088-89;
Caûm thöùc sieâu nhieân cuûa ñöùc tin, 91-93, 889, 904;
Söï döõ vaø caâu giaûi ñaùp cuûa ñöùc tin, 309;
Ñoäng löïc cuûa ñöùc tin, 156;
Ñöùc tin cuûa caùc tín höõu nhö ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc laõnh nhaän
töø caùc Toâng Ñoà, 949;
Ñöùc tin nhö hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, 153;
Ñöùc tin nhö haønh vi nhaân linh khoâng choáng laïi söï töï do vaø trí
khoân, 154-55;
Ñöùc tin nhö nhaân ñöùc ñoái thaàn, 1813-16;
Gia ñình nhö coäng ñoàng ñöùc tin, 2204;
Hoäi Thaùnh nhö ngöôøi gìn giöõ ñöùc tin, 171, 181, 507;
Kho taøng ñöùc tin, 84-95, 173-75;
Khoa hoïc vaø ñöùc tin, 159;
Lôøi caàu nguyeän cuûa ñöùc tin, 2570, 2610-11, 2613, 2616;
Lôøi chöùng cuûa ñöùc tin, 1816, 2220, 2473-74;
Nhöõng lyù chöùng cuûa ñöùc tin, 156, 651;
Nhöõng maàu nhieäm trung taâm cuûa ñöùc tin, 234, 647, 2558;
Nhöõng ngöôøi Hoài giaùo vaø ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa duy nhaát, 841;
Nhöõng thöû thaùch vaø nhöõng khoù khaên trong ñôøi soáng ñöùc tin, 164;
Saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo vaø giaùo lyù ñöùc tin, 13-18, 23;
Söï cheát vì ñöùc tin, 1281, 2473-74;
Söï giaùo duïc veà ñöùc tin vaø vieäc daïy giaùo lyù, 4-6;
Söï giaùo duïc veà ñöùc tin, 1656, 2225-26;
Söï hoaøi nghi ñöùc tin, 644, 1381, 2088-89;
Söï khaùc bieät veà ñöùc tin giöõa ñoâi phoái ngaãu, 1633-37;
Söï khôûi ñaàu cuûa ñöùc tin, 683-84, 875;
Söï kieân trì trong ñöùc tin vaø söï baûo veä ñöùc tin, 162, 2088;
Söï loan baùo, söï giaùo duïc vaø söï truyeàn baù ñöùc tin, 3-10, 24, 91, 171,
425, 927, 935, 939;
Söï thôø ngaãu töôïng nhö caùm doã ñoái vôùi ñöùc tin, 2113;
Söï thöû thaùch cuoái cuøng veà ñöùc tin, 675;
“Söï töông hôïp cuûa ñöùc tin”, 114;
Thieân Chuùa vaø nhöõng ñieàu ñöôïc Thieân Chuùa xeáp ñaët nhö ñoái töôïng
cuûa ñöùc tin, 150-52, 170, 178, 182, 206;
Vieäc tuyeân xöng ñöùc tin nhö moät boån phaän vaø nhieäm vuï, 2145,
2471-72;
YÙ nghóa ñöùc tin, 26, 142-43, 150.
Nhöõng trôï giuùp cho vieäc giaùo duïc ñöùc tin
Caùc aûnh töôïng thaùnh, 1192;
Caùc bí tích, 1123, 1305;
Caùc Giaùm muïc laø thaày daïy ñöùc tin, 12, 888, 2034;
Chuùa Thaùnh Thaàn, 1098, 1520;
Göông maãu cuûa caùc tieàn nhaân, 147;
Göông maãu cuûa Ñöùc Maria, 148-49;
Göông maãu cuûa oâng Abraham, 144-45;
Hoäi Thaùnh Coâng giaùo laø nhaø giaùo duïc ñöùc tin, 168-69, 197, 868,
1124;
Huaán quyeàn, 890, 892;
Leà Luaät, 1963;
Lôøi Chuùa, 131, 1102, 1122, 1154;
Lôøi chöùng cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 2044;
Phuïng vuï, 1083, 1204, 1206;
Söï baûo veä vaø loan truyeàn ñöùc tin, 1285;
Söï yù thöùc veà söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa, 274;
Thôøi kyø döï toøng vaø söï khai taâm veà ñöùc tin, 1247-48.
Nhöõng hieäu quaû cuûa ñöùc tin
Löông taâm ngay thaúng vaø ñöùc meán, 1794;
Moät Hoäi Thaùnh trong moät ñöùc tin, 818-19;
Nguoàn maïch cuûa ñôøi soáng luaân lyù, 2087, 2716;
Nguoàn maïch cuûa söï caàu nguyeän vaø söï trôï giuùp, 2656, 2662, 2754;
Söï chaáp thuaän thaàn linh cho nhöõng ngöôøi thænh caàu, 548;
Söï ñaït tôùi maàu nhieäm Hoäi Thaùnh, 770, 779, 812;
Söï ñaït tôùi maàu nhieäm phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, 1000;
Söï ñaït tôùi maàu nhieäm söï cheát, 1006;
Söï ñaït tôùi maàu nhieäm Thaùnh Theå, 1381;
Söï ñoùn nhaän vaø hieåu bieát Maïc khaûi, 99, 158;
Söï gaén boù vôùi söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa, 273;
Söï hieäp thoâng phu phuï ñöôïc cuûng coá, 1644;
Söï nhaän bieát phaåm giaù rieâng, 1692;
Söï nhaän bieát Thieân Chuùa, 2614;
Söï phaân ñònh luaân lyù, 2038;
Söï tham döï vaøo nhieäm vuï tieân tri cuûa Ñöùc Kitoâ, 785;
Söï thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ, 818;
Söï thoáng hoái, 1492;
Söï thuoäc veà daân Thieân Chuùa, 782;
Vaán ñeà söï döõ, 309, 324.
Caùc coâng thöùc ñöùc tin vaø caùc tín bieåu [Kinh Tin Kính]
Caùc Phaàn vaø caùc Muïc cuûa kinh Tin Kính, 190-91;
Tín bieåu cuûa caùc Coâng ñoàng Niceâa-Constantinoâpoâli, 195;
Tín bieåu cuûa caùc Toâng Ñoà, 194;
Ngoân ngöõ ñöùc tin, 170-71, 185;
Söï tuyeân xöng khi laõnh Pheùp Röûa, 189;
YÙ nghóa cuûa tín bieåu, 186-88, 197.

Söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin
Ñöùc Maria vaø söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin, 144, 494;
Söï nghe Lôøi Chuùa vaø söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin, 2716;
Söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin nhö söï baét buoäc haøng ñaàu cuûa luaân lyù,
2087;
YÙ nghóa cuûa söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin, 143-44.
Nhöõng ñaëc ñieåm vaø baûn chaát cuûa ñöùc tin
AÂn suûng ñöôïc Thieân Chuùa ban, 153, 298, 162, 179, 2005;
Haønh vi caù vò vaø lôøi chöùng cho nhöõng ngöôøi khaùc, 166;
Haønh vi khoâng choáng laïi söï töï do vaø trí khoân, 154-55, 180;
Khôûi ñaàu ñôøi soáng vónh cöûu, 163-65;
Lôøi ñaùp traû cuûa con ngöôøi ñoái vôùi hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, 142;
Moät ñöùc tin duy nhaát, 172-75, 866;
Söï caàn thieát cuûa ñöùc tin, 161, 183, 846;
Söï chaéc chaén cuûa ñöùc tin, 157;
Söï gaén boù ñaày ñuû vôùi Thieân Chuùa, 143, 155, 176, 2609;
Söï hieåu bieát vaø söï taêng tröôûng veà ñöùc tin, 94-95, 156-59, 176;
Söï kieân trì trong ñöùc tin, 162;
Söï töï do cuûa ñöùc tin, 160.
ÑÖÙC TRINH NÖÕ MARIA (VIRGO MARIA), x. Ñöùc Maria.
E
EVAØ, BAØ (EVA)
Caùc haäu quaû bôûi söï baát tuaân cuûa oâng Añam vaø baø Evaø, 399, 404,
417;
Ñöùc Maria nhö baø “Evaø môùi”, 411, 489, 726, 2618, 2853;
Thieân Chuùa thöïc hieän lôøi höùa vôùi baø Evaø, 489;
Tình traïng nguyeân thuyû cuûa oâng Añam vaø baø Evaø, 375;
Vieäc söûa chöõa laïi söï baát tuaân cuûa baø Evaø, 494.
G
GANH TÒ, SÖÏ (INVIDIA)
Ganh tò nhö moät trong baûy moái toäi ñaàu, 2538-40, 2553-54.
GAÉN BOÙ, SÖÏ (ADHAESIO)
Söï gaén boù cuûa Chuùa Gieâsu vôùi keá hoaïch cuûa Chuùa Cha, 566, 2600,
2603, 2620;
Söï gaén boù cuûa Ñöùc Maria vôùi thaùnh yù Chuùa Cha, 967;
Söï gaén boù cuûa ñöùc tin vôùi caùc tín ñieàu cuûa Hoäi Thaùnh, 88;
Söï gaén boù cuûa ñöùc tin vôùi Thieân Chuùa, 150, 176, 1098, 1102, 2609,
1730, 2716.
GAËP GÔÕ, SÖÏ (OCCURSUS)
Phuïng vuï nhö söï gaëp gôõ giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh, 1097;
Söï gaëp gôõ Chuùa Gieâsu, 529, 995, 1021;
Söï gaëp gôõ giöõa Thieân Chuùa vaø ngöôøi ta, 1153, 2299, 2560, 2563,
2567, 2591, 2626, 2710.
GHEN TÖÔNG, SÖÏ (ZELOTYPIA)
Söï ghen töông cuûa Thieân Chuùa, 339, 584;
Söï ghen töông nhö coâng vieäc cuûa xaùc thòt, 1852;
Söï ghen töông trong hoân nhaân, 1606.
GHEÙP CAÙC BOÄ PHAÄN, VIEÄC (TRANSPLANTATIO ORGANORUM),
2296.
GIA ÑÌNH (FAMILIA), x. Hoân nhaân
Caùc boån phaän cuûa cha meï trong gia ñình, 2221-26;
Caùc boån phaän cuûa con caùi trong gia ñình, 2214-20;
Caùc boån phaän cuûa gia ñình ñoái vôùi nhöõng ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø,
2208;
Caùc gia ñình ñoâng con nhö daáu chæ söï chuùc laønh cuûa Thieân Chuùa,
2373;
Caùc quyeàn cuûa cha meï trong gia ñình, 2229-30;
Chöùc tö teá do Pheùp Röûa, 1657;
Daønh ngaøy Chuùa Nhaät ñeå chuù taâm ñeán gia ñình, 2186;
Gia ñình cuûa Chuùa Gieâsu, 533, 564;
Gia ñình cuûa Thieân Chuùa, 2232;
Gia ñình Kitoâ höõu, 2204-06;
Gia ñình nhö hình aûnh cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 2205;
Gia ñình nhö Hoäi Thaùnh taïi gia, 655-58, 1666, 2204-05, 2685;
Gia ñình nhö moät coäng ñoàng öu vieät, 2206;
Gia ñình nhö söï phaûn aùnh coâng trình taïo döïng cuûa Chuùa Cha, 2205;
Gia ñình nhö teá baøo caên baûn cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, 1882, 2207;
Gia ñình trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 2201-03;
Gia ñình vaø ñieàu raên thöù tö, 2197-2200;
Gia ñình vaø Nöôùc Thieân Chuùa, 2232;
Hoäi Thaùnh nhö gia ñình cuûa Thieân Chuùa, gia ñình cuûa Ñöùc Kitoâ, 1,
759, 764, 959, 1655, 2233;
Nhöõng caù vò khoâng gia ñình, 1658;
Nhöõng ñe doaï gia ñình, 2436;
Nhöõng xuùc phaïm ñeán gia ñình, 2390;
Quyeàn xaây döïng gia ñình, 1908;
Söï baûo veä cuûa xaõ hoäi cho gia ñình, 2209-11;
Söï chuaån bò ñeå xaây döïng gia ñình, 1632;
Söï giaùo duïc cuûa rieâng gia ñình, 1914;
Söï giaùo duïc vaø toân troïng con caùi, 2221-24, 2228-30;
Söï loan baùo Tin Möøng cho con caùi, 2225-26;
Söï môû ngoû cuûa gia ñình cho vieäc sinh saûn, 1652-54;
Söï thieát laäp, baûn chaát vaø caùc muïc ñích cuûa gia ñình, 2201-03, 2249,
2363;
Söï toân troïng cuûa con caùi ñoái vôùi cha meï, 2214-20;
Vieäc caàu nguyeän trong gia ñình, 2183, 2685, 2691, 2834.
GIA SAÛN (HEREDITAS)
Baûo chöùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1107;
Coâng trình taïo döïng nhö gia saûn daønh cho con ngöôøi vaø ñöôïc trao
phoù cho con ngöôøi, 299;
Coâng traïng ñeå ñaït ñöôïc gia saûn laø ñôøi soáng vónh cöûu, 2009.
GIAÛI THÍCH, SÖÏ (INTERPRETATIO)
Söï giaûi thích caùc haønh ñoäng, tö töôûng vaø lôøi noùi cuûa ngöôøi laân caän,
2478;
Söï giaûi thích caùc vaán ñeà cuûa chaân lyù, 1788, 2422;
Söï giaûi thích kho taøng ñöùc tin, 84-95;
Söï giaûi thích Leà Luaät, 581-82, 2173;
Söï giaûi thích Lôøi Chuùa, 85, 109, 111, 116, 119, 572, 601, 2055, 2336;
Söï giaûi thích Maïc khaûi, 82;
Söï giaûi thích Thaùnh Kinh, 109-19;
Söï giaûi thích töông lai vaø nhìn thaáy töông lai, 2116.
GIAÛI THOAÙT, SÖÏ (LIBERATIO)
Söï giaûi thoaùt ñöôïc thöïc hieän nhôø bí tích Röûa Toäi, 1221, 1237;
Söï giaûi thoaùt Israel, 1363, 2170;
Söï giaûi thoaùt khoûi toäi loãi, 1741, 1964;
Söï giaûi thoaùt vaø ôn cöùu ñoä, 1741;
Söï giaûi thoaùt veà kinh teá vaø xaõ hoäi, 2124;
Vieäc caàu nguyeän ñeå ñöôïc giaûi thoaùt khoûi söï döõ, 2750, 2850-54.
GIAÙM MUÏC (EPISCOPUS), x. Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh: Chöùc
Giaùm muïc;
Gheá ngoài (toaø) cuûa Giaùm muïc, 1184;
Giaùm muïc ñoaøn, 857, 877, 879-87, 1577;
Giaùm muïc nhö hình aûnh soáng ñoäng cuûa Thieân Chuùa Cha, 1549;
Giaùm muïc nhö vò keá nhieäm caùc Toâng Ñoà; 77, 861-62;
Giaùm muïc Roâma, x. Ñöùc Giaùo Hoaøng;
Giaùm muïc vaø linh muïc ñoaøn, 1567;
Nhöõng coäng söï vieân cuûa Giaùm muïc, 927, 1562-68, 1570;
Vieäc truyeàn chöùc Giaùm muïc, 1555-61, 1572.
Caùc nhieäm vuï cuûa Giaùm muïc
Giaùm muïc cai quaûn, 816, 873, 894-96;
Giaùm muïc chuû söï vieäc cöû haønh bí tích Thaùnh Theå, 1142, 1561;
Giaùm muïc giaûng daïy, 12, 85, 888, 1558, 1676, 2034, 2068;
Giaùm muïc nhö thöøa taùc vieân bí tích Giao Hoaø, 1462;
Giaùm muïc nhö thöøa taùc vieân bí tích Theâm Söùc, 1299, 1312-13;
Giaùm muïc nhö thöøa taùc vieân bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1538,
1569, 1576;
Giaùm muïc phaûi coù nhöõng quyeát ñònh ñaëc bieät, 919, 1483, 1673;
Giaùm muïc thaùnh hieán daàu thaùnh, 1297;
Giaùm muïc thaùnh hoaù, 893;
Nhieäm vuï cuûa Giaùm muïc cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông, 1560, 1594;
Nhieäm vuï cuûa Giaùm muïc trong vieäc khai taâm Kitoâ giaùo: trong caùc bí
tích Röûa Toäi, Theâm Söùc vaø Thaùnh Theå, 1120-21;
Traùch nhieäm cuûa Giaùm muïc ñoái vôùi bí tích Thaùnh Theå, 1369.
GIAÙM MUÏC, CHÖÙC (EPISCOPATUS), x. Giaùm muïc;
Chöùc Giaùm muïc nhö söï tham döï vaøo chöùc Tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 1554;
Chöùc Giaùm muïc nhö bí tích cuûa thöøa taùc vuï toâng truyeàn, 1536.
GIAÙM MUÏC ÑOAØN (COLLEGIUM EPISCOPALE)
(hoaëc Corpus episcopale)
Quyeàn bính vaø Giaùm muïc ñoaøn, 883-84;
Vieäc taán phong Giaùm muïc vaø Giaùm muïc ñoaøn, 1559;
Hoäi Thaùnh vaø Giaùm muïc ñoaøn, 857, 869;
Caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø tinh thaàn taäp theå, 886-87;
Caùc Giaùm muïc vaø Giaùm muïc ñoaøn, 877;
Giaùm muïc Roâma vaø Giaùm muïc ñoaøn, 936;
Söï dieãn taû cuûa Giaùm muïc ñoaøn, 885;
Ôn baát khaû ngoä cuûa Giaùm muïc ñoaøn, 891.
GIAÙM MUÏC ROÂMA (EPISCOPUS ROMANUS), x. Ñöùc Giaùo Hoaøng.
GIAN AÙC, SÖÏ (INIQUITAS)
Maàu nhieäm cuûa söï gian aùc, 385.
GIAN DAÂM, SÖÏ (FORNICATIO)
Ñònh nghóa söï gian daâm, 2353;
Tính voâ luaân cuûa söï gian daâm, 1755, 1852, 2353.
GIAN LAÄN, SÖÏ (FRAUS)
Coäi reã cuûa söï gian laän, 2534;
Göông xaáu trong vieäc thuùc ñaåy söï gian laän, 2286;
Keát aùn söï gian laän, 1916, 2409.
GIAN TRUAÂN (NHÖÕNG) (TRIBULATIO/NES)

Caùc moái phuùc nhö söï trôï giuùp trong nhöõng gian truaân, 1717;
Gian truaân caàn thieát ñeå vaøo Nöôùc Thieân Chuùa, 556;
Gian truaân vaø ñöùc can ñaûm, 1808;
Gian truaân vaø ñöùc caäy, 1820;
Gian truaân vaø söï tin töôûng cuûa ngöôøi con thaûo, 2374.
GIAÛNG ÑAØI (AMBO), 1184.
GIAO HOAØ, SÖÏ (RECONCILIATIO), x. Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø.
GIAO ÖÔÙC (TESTAMENTUM), x. Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc.
GIAO ÖÔÙC CUÕ (FOEDUS VETUS), x. Cöïu Öôùc;
Caùc daáu chæ vaø caùc bieåu töôïng cuûa Giao Öôùc, 1145, 1150-52, 1334;
Caùc ñieàu raên vaø yù nghóa cuûa Giao Öôùc, 2061-63;
Chöùc tö teá vaø Giao Öôùc, 1539, 1542, 1544;
Con ngöôøi ñöôïc keâu goïi tôùi Giao Öôùc vôùi Ñaáng Taïo Hoaù cuûa mình,
357;
Giaù trò tröôøng toàn cuûa Giao Öôùc, 121;
Giao Öôùc Sinai, 62, 204, 2810;
Leã vaät laø baùnh vôùi röôïu, vaø Giao Öôùc, 1334;
Luaät vaø Giao Öôùc, 346, 709, 2060-63, 2070;
Möôøi Ñieàu Raên vaø Giao Öôùc, 2057, 2077;
Ngaøy sabat nhö daáu chæ cuûa Giao Öôùc, 2171;
Nhöõng chuaån bò trong Giao Öôùc höôùng veà Ñöùc Kitoâ, 522, 762;
Nhöõng hình aûnh tieân tröng vaø Giao Öôùc, 1217, 1223, 1544;
OÂng Abraham vaø Giao Öôùc, 72, 992, 2571;
Phuïng vuï vaø Giao Öôùc, 1093, 1156;
Thieân Chuùa vaø Giao Öôùc vôùi daân Ngaøi, 238, 781, 1102, 1612, 2058;
Traùi tim nhö nôi cuûa Giao Öôùc, 2563;
Vieäc caàu nguyeän vaø Giao Öôùc giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, 2564,
2567, 2569, 2713, 2795, 2829, 2841.
GIAO ÖÔÙC MÔÙI (FOEDUS NOVUM), x. Taân Öôùc;
Baøn thôø vaø Giao Öôùc, 1182;
Bí tích Thaùnh Theå vaø Giao Öôùc, 610, 611, 1339, 1365, 1410, 1846;
Caùc bí tích vaø Giao Öôùc, 1091, 1116, 1129, 1222, 1541;
Caùc Tieân tri vaø söï mong ñôïi Giao Öôùc, 64;
Caùc Toâng Ñoà nhö caùc tö teá cuûa Giao Öôùc, 611, 859, 1337;
Cheùn Giao Öôùc, 612;
Ñöùc Kitoâ nhö Giao Öôùc vónh vieãn cuûa Thieân Chuùa, 73;
Ñöùc Kitoâ nhö Tö Teá duy nhaát cuûa Giao Öôùc, 662, 1348, 1365, 1410;
Hoäi Thaùnh vaø Giao Öôùc, 759, 778, 796, 839, 840;
Luaät cuõ vaø Giao Öôùc, 577, 1964, 2056;
Nôi cuûa phuïng töï vaø Giao Öôùc, 1179;
Söï caét bì cuûa Chuùa Gieâsu nhö daáu chæ cuûa Giao Öôùc, 527;
Söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ nhö hy leã cuûa Giao Öôùc Vöôït Qua, 613;
Vieäc caàu nguyeän trong Giao Öôùc, 2565, 2607, 2614, 2771, 2787,
2801;
Vieäc phuïng töï Chuùa Nhaät vaø Giao Öôùc, 2176.
GIAÙO DAÂN (LAICUS)
Caùc giaùo daân chuû söï vieäc chuùc laønh, 1669;
Caùc giaùo daân vaø caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1174-75;
Ôn goïi cuûa caùc giaùo daân, 898-900, 2442;
Söï tham döï cuûa giaùo daân vaøo nhieäm vuï tieân tri cuûa Ñöùc Kitoâ, 785,
904-07, 942;
Söï tham döï cuûa giaùo daân vaøo nhieäm vuï tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 901-03,
941;
Söï tham döï cuûa giaùo daân vaøo nhieäm vuï vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ, 908-
13, 943;
Vieäc toâng ñoà giaùo daân, 864, 900, 2442;
YÙ nghóa cuûa töø giaùo daân, 897.
GIAÙO DUÏC, SÖÏ (EDUCATIO), x. Söï huaán luyeän.
Caùc hieäu quaû vaø hoa traùi cuûa söï giaùo duïc, 1839, 1917;
Cha meï nhö nhöõng nhaø giaùo duïc ñaàu tieân vaø chính yeáu cuûa con caùi,
1653, 2206, 2372;
Hoân nhaân vaø söï giaùo duïc con caùi, 1601, 1652, 2201;
Nhöõng ngaên trôû trong vieäc giaùo duïc con caùi, 1634;
Quyeàn ñöôïc höôûng söï giaùo duïc ngay thaúng veà tính duïc, 2344;
Quyeàn ñöôïc höôûng söï giaùo duïc, 1908, 1911;
Quyeàn vaø boån phaän cuûa cha meï trong vieäc giaùo duïc con caùi, 1653,
2221, 2223, 2372;
Söï coäng taùc cuûa cha meï trong vieäc giaùo duïc con caùi, 2206;
Söï giaùo duïc Kitoâ giaùo cho con caùi nhö con ñöôøng cuûa söï thaùnh hoaù,
902;
Söï giaùo duïc löông taâm, 1783-85;
Söï giaùo duïc veà ñöùc tin Kitoâ giaùo nhö boån phaän vaø nhieäm vuï, 1635,
1651, 1656-66, 2685;
Söï giaùo duïc veà ñöùc tin vaø caùc haäu quaû neáu xao laõng vieäc naøy, 2125;
Söï giaùo duïc veà söï töï do, 2370, 2526;
Söï huaán luyeän veà toân giaùo, x. Söï huaán luyeän;
Söï töï do giaùo duïc con caùi veà ñöùc tin, vaø coäng ñoàng chính trò, 2211.
GIAÙO HUAÁN XAÕ HOÄI CUÛA HOÄI THAÙNH
(DOCTRINA SOCIALIS ECCLESIAE), 2419-25;
Caùc phöông dieän traàn theá trong giaùo huaán xaõ hoäi, 2420;
Doøng lòch söû ñöôïc giaûi thích döôùi aùnh saùng cuûa Tin Möøng trong giaùo
huaán xaõ hoäi, 2421-22;
Nhöõng keá hoaïch haønh ñoäng ñöôïc ñöa ra trong giaùo huaán xaõ hoäi,
2423-25;
Söï phaùt trieån cuûa giaùo huaán xaõ hoäi, 2412-22.
GIAÙO LYÙ KITOÂ GIAÙO (DOCTRINA CHRISTIANA), x. Vieäc daïy giaùo
lyù;
Baøi giaûng treân nuùi nhö giaùo lyù veà söï soáng, 2764;
Chaân lyù cuûa giaùo lyù Kitoâ giaùo trong lôøi chöùng cuûa vieäc töû ñaïo, 2473;
Giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu nhö giaùo huaán cuûa Chuùa Cha, 427;
Lôøi ca trong caùc baøi thaùnh ca phuø hôïp vôùi giaùo lyù coâng giaùo, 1158;
Nhöõng baûn toaùt yeáu giaùo lyù Kitoâ giaùo, 9-10;
Nhöõng coâng thöùc ngaén cuûa giaùo lyù Kitoâ giaùo, 186;
Nhöõng muïc ñích cuûa giaùo lyù Kitoâ giaùo, 25, 78, 98;
Saùng kieán cuûa giaùo daân laø caàn thieát ñeå ñem nhöõng ñoøi hoûi cuûa giaùo
lyù Kitoâ giaùo thaám nhaäp vaøo caùc thöïc taïi xaõ hoäi, 899;
Söï thieát laäp giaùo lyù Kitoâ giaùo, 5, 11, 427, 2179;
Tin Möøng, giaùo lyù toát nhaát trong taát caû, 127.
GIAÙO LYÙ VIEÂN (CATECHISTA)
Caùc giaùo lyù vieân, nhöõng thaày daïy caàu nguyeän, 2663;
Caùc phaåm chaát cuûa giaùo lyù vieân, 428;
Saùch giaùo lyù nhaém ñeán caùc giaùo lyù vieân, 12.
GIAÙO PHAÄN (DIOECESIS)
Ñònh nghóa giaùo phaän, 833.
GIAÙO XÖÙ (PAROECIA), 2179, 2226.
GIAØU SANG, SÖÏ (DIVITIAE)
Haïnh phuùc vaø söï giaøu sang, 1723;
Söï ñam meâ voâ ñoä ñoái vôùi söï giaøu sang, 2536;
Söï töï do cuûa traùi tim ñoái vôùi söï giaøu sang laø caàn thieát ñeå vaøo Nöôùc
[Thieân Chuùa], 2544, 2556;
Tình yeâu ngöôøi ngheøo vaø tình yeâu söï giaøu sang, 2445.
GIAÄN DÖÕ, SÖÏ (IRA)
Caùc ñam meâ vaø söï giaän döõ, 1772;
Söï döõ vaø söï giaän döõ, 1765;
Ñònh nghóa söï giaän döõ, 2302;
Söï giaän döõ nhö moät moái toäi ñaàu, 1866;
Söï giaän döõ vaø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, 208, 210;
Toäi gieát Abel vaø söï giaän döõ cuûa con ngöôøi, 2259.
GIEÁNG RÖÛA TOÄI (BAPTISTERIUM), 1185.
GIEÁT (OCCIDERE), 2258;
Söï töï veä hôïp phaùp, 2263-67;
Söï caám gieát trong Thaùnh Kinh, 2259-62;
Söï cheát eâm dòu (Euthanasia), 2276-79;

Söï giaän döõ vaø öôùc muoán gieát, 2302;
Söï gieát ngöôøi coù chuû yù, 2268-69;
Söï phaù thai, 2270-75;
Söï töï saùt, 2280-83.
GIEÁT NGÖÔØI, VIEÄC (HOMICIDIUM)
Cheát eâm dòu (euthanasia) coù chuû yù nhö vieäc gieát ngöôøi, 2324;
Chæ coù Thieân Chuùa laø Chuùa söï soáng, 2258;
Gieát ngöôøi khoâng chuû yù, 2263, 2269;
Gieát ngöôøi nhö moät toäi nghieâm troïng, 1447;
Gieát ngöôøi vì töï veä hôïp phaùp, 2263-65;
Gieát ngöôøi, toäi keâu thaáu ñeán trôøi, 1867;
Nguoàn goác cuûa vieäc gieát ngöôøi, 2517;
Nhöõng ngöôøi thuø gheùt nhö nhöõng keû gieát ngöôøi, 1033;
Tính nghieâm troïng vaø söï keát aùn vieäc gieát ngöôøi coù chuû yù, 1756,
2261, 2268;
Vieäc tha thöù cho toäi gieát ngöôøi, 1447.
GIOÁNG, SÖÏ (SIMILITUDO)
Coù söï töông ñoàng giöõa söï duy nhaát giöõa caùc Ngoâi Vò thaàn linh vaø
tình huynh ñeä cuûa con ngöôøi, 1878;
Nhöõng con ñöôøng ñeå phuïc hoài söï gioáng [vôùi Thieân Chuùa], 734, 2572;
Röûa Toäi, bí tích laøm cho neân gioáng vôùi Thieân Chuùa, 1682;
Söï gioáng vôùi Thieân Chuùa cuûa caùc thuï taïo, 41;
Söï gioáng vôùi Thieân Chuùa cuûa con ngöôøi, 225, 705, 1604, 1701-09,
2319, 2331, 2784.
GIÔØ CUÛA CHUÙA GIEÂSU (HORA IESU), 729-30, 1165, 2719, 2746.
GIUSE, THAÙNH (IOSEPH)
Chuùa Gieâsu phuïc tuøng thaùnh Giuse, 532;
Ngaøy leã kính thaùnh Giuse, 2117;
Nhieäm vuï vaø ôn goïi cuûa thaùnh Giuse, 437;
Thaùnh Giuse boån maïng söï cheát laønh, 1014;
Thieân thaàn truyeàn tin cho thaùnh Giuse, 497, 1846.
GOAÙ PHUÏ (VIDUA), 922, 1537, 1672, 2349.
GÖÔNG MAÃU (EXEMPLUM)
Caùc cha meï vaø göông maãu cuûa hoï cho con caùi, 1632, 1656, 2223;
Göông maãu cuûa caùc Giaùm muïc ñeå thaùnh hoaù Hoäi Thaùnh, 893-94;
Göông maãu cuûa caùc Thaùnh, 1173, 1195, 1697, 2683;
Göông maãu cuûa caùc Toâng Ñoà, 76;
Göông maãu phaûi ñöôïc baét chöôùc cuûa Chuùa Gieâsu, 83, 520, 564, 618,
1011, 1351, 1694, 2470, 2722, 2862;
Göông toát nhö boån phaän cuûa caùc Kitoâ höõu, 2188, 2472;
Göông xaáu cuûa caùc Kitoâ höõu vaø nhöõng haäu quaû cuûa noù, 29, 1792.
GÖÔNG XAÁU / CÔÙ VAÁP PHAÏM (SCANDALUM)
Boån phaän traùnh göông xaáu, 2489;
Côù vaáp phaïm cuûa Chuùa Gieâsu, 589;
Ñònh nghóa göông xaáu, 2284;
Göông xaáu phaùt sinh do luaät leä hay do nhöõng cô cheá, 2286;
Nhöõng baát bình ñaúng veà xaõ hoäi vaø kinh teá gaây ra göông xaáu, 1938;
Nhöõng ngöôøi khuyeán khích caùc göông xaáu, 2287;
Söï gian daâm, tranh aûnh khieâu daâm vaø söï maïi daâm nhö göông xaáu,
2353-55;
Tính nghieâm troïng cuûa göông xaáu, 2284-85, 2326;
Töï saùt nhö göông xaáu, 2282.
H
HAØ TIEÄN, TOÄI (AVARITIA), moät trong baûy moái toäi ñaàu, 1866.
HAÏ MÌNH, SÖÏ (HUMILIATIO) cuûa Chuùa Gieâsu, 272, 472, 520, 537,
2748.
HAI BAÛNG GHI KHAÉC MÖÔØI ÑIEÀU RAÊN
(TABULAE DECEM PRAECEPTORUM), 2058, 2067.
HAM MUOÁN, SÖÏ (CUPIDO), x. Duïc voïng vaø Öôùc muoán;
Cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc vaø söï ham muoán, 2534, 2536;
Nguyeân do cuûa söï ham muoán, 1607, 2259;
Vieäc cheá ngöï söï ham muoán, 377, 2552;
Nhöõng lyù leõ vöôït thaéng söï ham muoán, 2541.
HAÕM MÌNH, SÖÏ (MORTIFICATIO), 2015.
HAØI HOAØ, SÖÏ (HARMONIA)
Söï haøi hoaø trong gia ñình, 2219, 2251;
Söï haøi hoaø trong caùc töông quan nhaân loaïi, 1807;
Söï haøi hoaø giöõa nhöõng öôùc muoán nhaân loaïi vaø söù ñieäp cuûa Hoäi
Thaùnh, 2126;
Söï haøi hoaø giöõa con ngöôøi vaø caùc vaät thuï taïo, 374, 376, 379, 400,
1676;
Söï haøi hoaø giöõa caùc quyeàn vaø caùc boån phaän, 912;
Söï haøi hoaø giöõa phuïng vuï vaø loøng ñaïo ñöùc bình daân, 1675;
Söï haøi hoaø giöõa caùc vaät thuï taïo, 307, 341, 2500;
Söï haøi hoaø cuûa caùc daáu chæ trong caùc nhaø thôø cuûa Hoäi Thaùnh, 1158,
1162, 1181;
Söï haøi hoaø cuûa hai Giao Öôùc, 1094;
Söï haøi hoaø giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 2333.
HAØNG GIAÙO SÓ (CLERUS), x. Caùc giaùo só.
HAÈNG NGAØY (COTIDIANUS)
YÙ nghóa cuûa töø “haèng ngaøy” 2837;
HAØNH ÑOÄNG (ACTIO, AGERE)
Caùc thöøa taùc vieân haønh ñoäng trong cöông vò Ñöùc Kitoâ, 875, 935,
1548, 1563, 1581, 1584;
Caàu nguyeän vaø haønh ñoäng, 2157, 2166, 2570, 2670;
Coâng traïng cuûa haønh ñoäng, 2006, 2008;
Chaân lyù trong haønh ñoäng, 2468;
Chuùa Gieâsu haønh ñoäng, 576, 1575, 2076;
Haønh ñoäng cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 648;
Haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nôi Ñöùc Maria, 2675, 2682;
Haønh ñoäng cuûa Ñöùc Kitoâ, x. Ñöùc Kitoâ;
Haønh ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh, 771, 1072, 1074, 1083;
Haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa, 260, 292, 301, 308, 988, 1148, 1164,
1325, 1448, 2008, 2084, 2171, 2258, 2564, 2738;
Haønh ñoäng ñaïo ñöùc, x. Löông taâm;
Haønh ñoäng luaân lyù muùc laáy yù nghóa töø Giao Öôùc, 2061;
Haønh ñoäng muïc vuï, 2352, 2423;
Haønh ñoäng nhaân linh, 236,307, 1146, 1148, 1724, 1806, 2306, 2668,
2670;
Haønh ñoäng nhö chöùng nhaân Tin Möøng, 2472;
Haønh ñoäng nhö Kitoâ höõu, 3, 16, 1813, 2031, 2047, 2181;
Haønh ñoäng phuùc aâm hoaù, 900, 905;
Haønh ñoäng phuïng vuï, 15, 1070, 1074, 1088, 1097, 1108, 1111, 1136,
1140, 1153, 1155;
Haønh ñoäng taï ôn, 644, 1453, 1742;
Haønh ñoäng theo Thieân Chuùa, 798, 1695, 2000, 2752;
Haønh ñoäng trong quyeàn naêng cuûa tình yeâu, 1972;
Haønh ñoäng xaõ hoäi, 407, 1883, 2442;
Muïc tieâu cuûa haønh ñoäng, 1752;
Söï töï do vaø haønh ñoäng, 302, 323, 1731, 1744, 1745;
YÙ höôùng trong haønh ñoäng, 1752.
HAØNH HÖÔNG, VIEÄC / CUOÄC (PEREGRINATIO)
Cuoäc haønh höông cuûa Hoäi Thaùnh, 769;
Cuoäc haønh höông traàn theá cuûa con ngöôøi, 1013, 1419;
Nhöõng thôøi gian thích hôïp ñeå haønh höông, 1438;
Vieäc haønh höông nhö moät hình thöùc ñaïo ñöùc, 1674, 2101;
YÙ nghóa vieäc haønh höông, 2691.
HAØNH VI NHAÂN LINH (ACTUS HUMANUS), x. Haønh ñoäng, Con ngöôøi

vaø Caùc ñam meâ;
Caùc hoaøn caûnh vaø haäu quaû cuûa haønh vi nhaân linh, 1754;
Ñoái töôïng cuûa haønh vi nhaân linh, 1751;
Ñöùc tin nhö moät haønh vi nhaân linh, 154, 155, 180;
Haønh vi nhaân linh toát veà maët luaân lyù, 1755, 1760;
Haønh vi nhaân linh voâ traät töï veà maët luaân lyù, 1761;
Söï töï do cuûa haønh vi nhaân linh, 1731, 1744, 1745, 1782, 2008, 2106;
Söï öng thuaän keát hoân nhö moät haønh vi nhaân linh, 1625-32;
Tính luaân lyù cuûa haønh vi nhaân linh, 1709, 1749-56, 1757-61, 1805,
1813, 1853, 1954, 2085, 2157;
YÙ höôùng cuûa haønh vi nhaân linh, 1752-53, 1756.
HAÏNH PHUÙC (FELICITAS)
Caùc moái phuùc nhö con ñöôøng ñeán haïnh phuùc, 1697, 1718, 2546;
Con ngöôøi öôùc muoán haïnh phuùc, 33, 1718-19, 1818, 2548;
Thieân Chuùa ban haïnh phuùc, 27, 30, 384, 1028, 1035, 1723.
HAÈNG SOÁNG (VIVENS), Thieân Chuùa haèng soáng, 205, 2112, 1575.
HIEÀN HOAØ, SÖÏ (MANSUETUDO), 716, 736, 1716, 1832.
HIEÅN LINH, CUOÄC (EPIPHANIA)
YÙ nghóa cuûa cuoäc Hieån Linh, 528, 1171.
HIEÄN DIEÄN, SÖÏ (PRAESENTIA) cuûa Ñöùc Kitoâ
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong bí tích Thaùnh Theå, 1374, 1378-79,
2691;
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong phuïng vuï traàn theá, 1088.
HIEÄN DIEÄN, SÖÏ (PRAESENTIA) cuûa Thieân Chuùa
Caùc daáu chæ cuûa söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, 1148;
Con ngöôøi yù thöùc söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa vaø hieäu quaû cuûa söï yù
thöùc ñoù, 208, 2144;
Soáng trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, 2565.
HIEÄN HÖÕU, SÖÏ (EXSISTENTIA), x. Söï soáng.
HIEÄN HÖÕU CUÛA THIEÂN CHUÙA, SÖÏ (EXSISTENTIA DEI), x. Thieân
Chuùa.
HIEÁP DAÂM, SÖÏ (VIOLATIO), 2356.
HIEÄP THOÂNG, SÖÏ (COMMUNIO)
Caùc bí tích phuïc vuï söï hieäp thoâng, 790, 1126, 1533-35;
Hoäi Thaùnh vaø söï hieäp thoâng, x. Hoäi Thaùnh.
Phuïng vuï vaø söï hieäp thoâng, 1071, 1136;
Söï hieäp thoâng caùc ñaëc suûng, 951;
Söï hieäp thoâng caùc lôïi ích thieâng lieâng, 949, 952;
Söï hieäp thoâng cuûa caùc bí tích, 950;

Söï hieäp thoâng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 734, 1108-09, 1097;
Söï hieäp thoâng cuûa con ngöôøi vôùi caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Gieâsu,
519-21;
Söï hieäp thoâng cuûa con ngöôøi vôùi caùc Ngoâi Vò thaàn linh, 259, 732,
737, 850, 1107;
Söï hieäp thoâng cuûa con ngöôøi vôùi Ñöùc Kitoâ, 533, 725, 787, 790, 1331;
Söï hieäp thoâng cuûa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, 27, 45, 54, 154, 613,
780, 1489, 1804;
Söï hieäp thoâng cuûa Giaùm muïc vôùi caùc Kitoâ höõu, 84, 1301;
Söï hieäp thoâng cuûa Hoäi Thaùnh treân trôøi vaø döôùi theá, 954-59;
Söï hieäp thoâng ñöùc meán, 953;
Söï hieäp thoâng giöõa caùc Ngoâi Vò thaàn linh, 267, 738, 1693;
Söï hieäp thoâng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vôùi caùc Giaùm muïc, 85, 100, 816,
892, 895;
Söï hieäp thoâng giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 371-72, 383, 2331-32;
Söï hieäp thoâng giöõa ngöôøi ta, 357, 775, 1445, 1702, 2419;
Söï hieäp thoâng Thaùnh Theå (söï röôùc leã), x. Bí tích Thaùnh Theå;
Söï hieäp thoâng trong ñöùc tin, 154, 185, 188, 949, 1102, 1209;
Söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh, vaø gia ñình, 2204-05;
Söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh, vaø ly giaùo, 2089;
Söï hieäp thoâng trong Hoäi Thaùnh, vaø toäi loãi, 1440, 1446, 1448, 1455;
Söï hieäp thoâng vôùi nhöõng ngöôøi cheát, 958, 1684, 1689, 1690;
Tình baèng höõu nhö söï hieäp thoâng tinh thaàn, 2347;
Vieäc caàu nguyeän nhö söï hieäp thoâng, 2565, 2655, 2682, 2689, 2713,
2799, 2801;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø söï hieäp thoâng vôùi Ñöùc Kitoâ, 426.
HIEÄP THOÂNG CUÛA CAÙC THAÙNH, SÖÏ (COMMUNIO SANCTORUM),
946-62;
Caùc linh ñaïo khaùc nhau vaø söï hieäp thoâng cuûa caùc thaùnh, 2684;
Söï chuyeån caàu nhö dieãn taû söï hieäp thoâng cuûa caùc thaùnh, 1055, 2635;
YÙ nghóa söï hieäp thoâng cuûa caùc thaùnh, 1331.
HIEÁU KHAÙCH, SÖÏ (HOSPITALITAS), 1971.
HIEÅU BIEÁT, SÖÏ (COGNITIO)
Söï hieåu bieát chaân lyù, x. Lôøi môû ñaàu Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh
Coâng Giaùo, 74, 94, 851, 2822;
Söï hieåu bieát coâng trình taïo döïng nhö hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, 216,
283, 287;
Söï hieåu bieát cuûa con ngöôøi veà Ñöùc Kitoâ, 428-29, 471-74, 1792, 2708,
2715;
Söï hieåu bieát cuûa con ngöôøi veà Thieân Chuùa, 31-38, 40, 50, 158, 261,
286, 356, 2197, 2614;
Söï hieåu bieát ñieàu thieän haûo vaø söï döõ, 396, 1734;
Söï hieåu bieát ñöùc tin vaø saùch giaùo lyù, 23, 186;
Söï hieåu bieát thöïc taïi ñöôïc taïo döïng vaø khoâng ñöôïc taïo döïng, 2500;
Söï hieåu bieát vaø söï yù thöùc veà toäi, 708, 1859.
HÌNH AÛNH TIEÂN BAÙO, (CAÙC) (PRAEFIGURATIO/NES)
Caùc hình aûnh tieân baùo cuûa Giao Öôùc cuõ, 1223.
Hình aûnh tieân baùo bí tích Thaùnh Theå, 1335;
Hình aûnh tieân baùo trong Giao Öôùc cuõ veà bí tích Röûa Toäi, 1217-22;
Hình aûnh tieân baùo trong Giao Öôùc cuõ veà chöùc tö teá, 1544.
HÌNH PHAÏT (POENA)
AÙn töû hình, 2267;
Ñôøi soáng luaân lyù vaø vieäc sôï hình phaït cuûa Thieân Chuùa, 1828, 1964,
2090;
Hình phaït töông xöùng vôùi tính nghieâm troïng cuûa toäi, 2266;
Söï khaùc bieät giöõa hình phaït trong luyeän nguïc vaø trong hoaû nguïc,
1031;
Toäi vaø hình phaït cuûa toäi, 2061.
HOA QUAÛ ÑAÀU MUØA (PRIMITIAE)
Ñöùc Kitoâ nhö hoa quaû ñaàu muøa cuûa nhöõng ngöôøi cheát, 655;
Caùc hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nhö hoa quaû ñaàu muøa cuûa vinh
quang vónh cöûu, 1832;
Caùc ñaïo só nhö hoa quaû ñaàu muøa cuûa caùc daân toäc, 528;
Ñöùc Maria nhö hoa quaû ñaàu muøa cuûa Hoäi Thaùnh, 972.
HOAØ BÌNH / SÖÏ BÌNH AN (PAX), 2304;
Caùc coâng vieäc cuûa hoaø bình, 1716, 2442;
Caùc trôï giuùp cho hoaø bình, 1941, 2015, 2310;
Caùc vieäc ñe doaï hoaø bình, 1938, 2315, 2317.
Chuùa keâu goïi hoaø bình, 2302;
Hoaø bình nhö neàn taûng cuûa coâng ích, 1909;
Hoaø bình traàn theá nhö hình aûnh cuûa Ñöùc Kitoâ, 2305;
Söï baûo veä hoaø bình, 2302-2317;
Söï bình an nhö hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, 1424, 1468;
Söï bình an nhö hoa traùi cuûa ñöùc meán, 1829;
Söï bình an nhö hoa traùi cuûa Thaàn Khí, 736, 1832;
Söï giaùo duïc löông taâm vaø söï bình an, 1784.
HOAÛ NGUÏC / AÂM PHUÛ (INFERI)
Caùc cöûa hoaû nguïc (quyeàn löïc töû thaàn) vaø Hoäi Thaùnh, 552, 834;
Chuùa Gieâsu xuoáng aâm phuû (nguïc toå toâng), 624, 631, 632-35;
Con ngöôøi xuoáng hoaû nguïc, 1035.
HOAÛ NGUÏC (INFERNUS)

Giaùo lyù cuûa Hoäi Thaùnh veà hoaû nguïc, 1036;
Ñònh nghóa hoaû nguïc, 1033-34;
Hoaû nguïc nhö haäu quaû cuûa söï vónh vieãn khöôùc töø Thieân Chuùa, 1034;
Hoaû nguïc nhö söï quay ñi khoûi Thieân Chuùa caùch töï nguyeän vaø coù chuû
yù, 1037;
Söï taùch bieät muoân ñôøi khoûi Thieân Chuùa nhö hình phaït chuû yeáu cuûa
hoaû nguïc, 1035;
Toäi troïng nhö nguyeân nhaân cuûa söï cheát muoân ñôøi, 1861.
HOAÛ TAÙNG, SÖÏ (CREMATIO), 2301.
HOAØI NGHI, SÖÏ (DUBIUM)
Ñöùc khoân ngoan, nhaân ñöùc ñeå vöôït qua söï hoaøi nghi veà ñieàu thieän
haûo vaø söï döõ, 1806;
Söï hoaøi nghi chuû yù vaø khoâng chuû yù veà ñöùc tin, 2088;
Söï hoaøi nghi cuûa caùc moân ñeä veà söï phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu, 644;
Söï hoaøi nghi veà tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, 2119.
HOÁI CAÛI, SÖÏ (CONVERSIO)
AÂn suûng vaø söï hoái caûi, 1991, 2000, 2010, 2027;
Caùc nguoàn maïch cuûa söï hoái caûi, 1436-37;
Caàn thieát phaûi hoái caûi, 1490, 1848;
Söï döõ nhö con ñöôøng cuûa söï hoái caûi, 385, 1502;
Ñoäng löïc cuûa söï hoái caûi vaø cuûa söï Thoáng hoái, 1439;
Luaät cuõ vaø söï hoái caûi, 1963;
Löông taâm vaø söï hoái caûi, 1797;
Nhöõng hình thöùc khaùc nhau cuûa söï thoáng hoái, vaø söï hoái caûi, 1430-
32, 1434;
Nhöõng thöïc haønh beân ngoaøi cuûa söï hoái caûi, 1430, 1440;
Nöôùc [Thieân Chuùa] vaø söï hoái caûi, 1470, 2612;
Phaùn ñoaùn sai laïc vaø söï thieáu hoái caûi, 1792;
Söï caàn thieát cuûa vieäc hoái caûi cuûa traùi tim, 821, 1430-33, 1856, 1888,
2608-09, 2708;
Söï caàu nguyeän vaø söï hoái caûi, 2708, 2731, 2754, 2784;
Söï coâng chính hoaù vaø söï hoái caûi, 1989, 1993;
Söï hoái caûi cuûa thaùnh Phaoloâ, 442;
Söï hoái caûi cuûa thaùnh Pheâroâ, 1429;
Söï hoái caûi cuûa traùi tim vaø baøi giaûng treân nuùi, 2608;
Söï hoái caûi cuûa traùi tim vaø caùc Tieân Tri, 2581-84, 2595;
Söï hoái caûi noäi taâm laø caàn thieát cho nhöõng thay ñoåi cuûa xaõ hoäi,
1886-89, 1896;
Söï hoái caûi trong pheùp röûa cuûa oâng Gioan, 720, 523, 535;
Söï hoái caûi, hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1098, 1433;
Söï keâu goïi hoái caûi, 160, 545, 981, 1036, 1428;
Söï khai taâm Kitoâ giaùo vaø söï hoái caûi, 1229;
Söï moûng doøn cuûa con ngöôøi vaø söï hoái caûi, 1426;
Söï thoáng hoái vaø söï hoái caûi, 1422-23, 2042;
Söï töø choái hoái caûi, 591;
Söï töï phuï cuûa con ngöôøi vaø söï hoái caûi, 2092;
Thôøi kyø döï toøng daãn söï hoái caûi tôùi möùc tröôûng thaønh, 1248;
Thöïc haønh vieäc hoái caûi, 1435;
Toäi loãi, söï hoái caûi vaø söï thanh taåy, 1472, 1486, 1856.
HOAØN TAÁT, SÖÏ (CONSUMMATIO), x. Söï hoaøn thaønh;
Bí tích Thaùnh Theå nhö söï hoaøn taát caùc hy leã cuûa Giao Öôùc cuõ, 1330;
Kinh nguyeän cuûa Ñöùc Kitoâ vaø söï hoaøn taát thôøi gian, 2749;
Maàu nhieäm cöùu ñoä vaø söï hoaøn taát maàu nhieäm ñoù, 1170;
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö söï hoaøn taát ngaøy sabat, 2175-76;
Söï hoaøn taát caùc hình aûnh cuûa Giao Öôùc cuõ, 1093, 1152, 1544;
Söï hoaøn taát coâng trình cuûa Thieân Chuùa trong Ñöùc Kitoâ, 2749;
Söï hoaøn taát coâng trình taïo döïng trong söï phuïc sinh, 1015;
Söï hoaøn taát coâng trình taïo döïng vaøo ngaøy thöù baûy, 345;
Söï hoaøn taát cuûa Hoäi Thaùnh, 759, 769, 778, 1042;
Söï hoaøn taát cuûa keá hoaïch thaàn linh, 686;
Söï hoaøn taát cuûa Leà Luaät cuõ, 1967-68, 1984, 2053;
Söï hoaøn taát cuûa Leà Luaät trong Ñöùc Kitoâ, 577, 580-82, 592;
Söï hoaøn taát cuûa Leà Luaät trong tình yeâu, 1706, 1829, 2055, 2196;
Söï hoaøn taát cuûa lòch söû vaø cuûa coâng trình taïo döïng trong Ñöùc Kitoâ,
668;
Söï hoaøn taát cuûa Maïc khaûi trong Ñöùc Kitoâ, 67, 75, 134, 561,652, 729;
Söï hoaøn taát cuûa söï öng thuaän keát hoân, 1627, 2366;
Söï hoaøn taát lôøi Thieân Chuùa nôi Ñöùc Maria, 484, 497, 2676;
Söï hoaøn taát nieàm hy voïng Ñaáng Messia ngöï ñeán, 676;
Söï hoaøn taát phaåm giaù nhaân linh trong ôn goïi höôûng vinh phuùc,
1700;
Söï hoaøn taát sung maõn cuûa ñieàu thieän haûo luùc cuøng taän traàn gian,
681;
Söï hoaøn taát thaùnh yù Thieân Chuùa vaø söï caàu nguyeän, 2750, 2857;
Söï hoaøn taát trôøi môùi vaø ñaát môùi, 1045.
HOAØN THAØNH, SÖÏ (ADIMPLETIO)
Ñöùc Maria vaø söï hoaøn thaønh caùc lôøi cuûa Chuùa, 148-49, 2676;
Söï hoaøn thaønh caùc meänh leänh cuûa ñöùc coâng baèng, 2411;
Söï hoaøn thaønh Luaät cuõ, 580;
Söï phuïc sinh vaø söï hoaøn thaønh ñöùc caäy, 992.
HOAÏT ÑOÄNG (ACTIVITAS), x. Haønh ñoäng vaø Lao ñoäng;
Caùc hoaït ñoäng nhaân linh ñöôïc Thieân Chuùa höôùng daãn, 912, 1818,
2172, 2185;
Gia ñình Kitoâ höõu vaø hoaït ñoäng cuûa noù, 2205;
Hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh, 824, 828, 1442;
Hoaït ñoäng cuûa Thieân Chuùa, 2500, 2501;
Hoaït ñoäng kinh teá, 2426, 2431, 2424;
Hoaït ñoäng truyeàn giaùo, 856;
Kitoâ höõu vaùc thaäp giaù trong hoaït ñoäng haèng ngaøy, 2427;
Tieàn löông coâng baèng vaø hoaït ñoäng lao ñoäng, 2434;
Vieäc Toâng ñoà nhö hoaït ñoäng cuûa Nhieäm Theå, 863.
HOØM BIA GIAO ÖÔÙC (ARCA FOEDERIS)
Bia chöùng öôùc vaø Hoøm Bia Giao Öôùc, 2058;
Bieåu töôïng cuûa ôn cöùu ñoä vaø Hoøm Bia Giao Öôùc, 2130;
Lôøi caàu nguyeän cuûa daân Thieân Chuùa vaø Hoøm Bia Giao Öôùc, 2578,
2594.
HOÄI NHAÄP VAÊN HOAÙ, SÖÏ (INCULTURATIO)
Caùc linh ñaïo nhö lôøi chöùng cuûa ñöùc tin, 2684;
Hoäi Thaùnh vaø söï hoäi nhaäp vaên hoaù, 854;
Thích nghi caùc yeáu toá vaên hoaù rieâng cuûa moãi daân toäc vaøo vieäc khai
taâm Kitoâ giaùo, 1232.
HOÄI THAÙNH (ECCLESIA)
Caùc ñieàu raên cuûa Hoäi Thaùnh, 2041-43;
Caùc Thieân thaàn nhö söï trôï giuùp cuûa Hoäi Thaùnh, 334-36;
Ñöùc Maria vaø nhieäm vuï cuûa ngaøi trong maàu nhieäm Hoäi Thaùnh, 963-
72, 973;
Ñöùc Maria, Meï Hoäi Thaùnh, 963;
Gia ñình nhö “Hoäi Thaùnh taïi gia”, 1655-58, 2204, 2685;
Hoäi Thaùnh coù tính thöøa sai (truyeàn giaùo), 849-56;
Hoäi Thaùnh ñöôïc hoaøn taát trong vinh quang, 769, 1042;
Hoäi Thaùnh keâu goïi laõnh nhaän bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1578;
Hoäi Thaùnh nhö con ñöôøng ñeå ñaït tôùi söï aân xaù cuûa Thieân Chuùa,
1478-79;
Hoäi Thaùnh nhö maàm moáng vaø ñieåm khôûi ñaàu cuûa Nöôùc [Thieân
Chuùa], 541, 669, 764, 768;
Hoäi Thaùnh nhö toaø nhaø höõu hình, 1180, 1185-86, 2691;
Hoäi Thaùnh thaùnh thieän vaø voâ nhieãm, 1426;
“Ngoaøi Hoäi Thaùnh khoâng coù ôn cöùu ñoä”, 846-48;
Tinh thaàn con thaûo cuûa caùc Kitoâ höõu ñoái vôùi Hoäi Thaùnh, 2040.
Caùc ñaëc tính cuûa Hoäi Thaùnh, 750, 811, 865;
DUY NHAÁT, 813-22
Söï khaùc bieät trong söï duy nhaát, 814, 818-19;
Hoäi Thaùnh laø duy nhaát vì nguoàn maïch cuûa mình, vì Ñaáng Saùng Laäp
cuûa mình, vì linh hoàn cuûa mình, 813;
Söï truyeàn giaùo cuûa Hoäi Thaùnh ñoøi hoûi söï hôïp nhaát, 855;
Thaùnh Theå nhö bí tích cuûng coá söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh, 1416;
Nhöõng ngöôøi ñöôïc ban ôn hôïp nhaát caàu xin ôn hôïp nhaát, 820-22;
Nhöõng daây lieân keát cuûa söï hôïp nhaát, 815-16;
Nhöõng veát thöông cuûa söï hôïp nhaát, 817.
THAÙNH THIEÄN, 823-29;
Caùc lôøi khuyeân phuùc aâm nhö söï trôï giuùp ñeå ñaït tôùi söï thaùnh thieän,
1986;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö nguoàn maïch cuûa söï thaùnh thieän, 749;
Hoäi Thaùnh ñöôïc lieân keát vôùi Ñöùc Maria thaùnh thieän, 829;
Hoäi Thaùnh ñöôïc thaùnh hoaù bôûi Ñöùc Kitoâ, 823-24;
Hoäi Thaùnh thaùnh thieän vaø mang trong loøng mình caùc toäi nhaân, 825,
827, 1428;
Linh hoàn cuûa söï thaùnh thieän vaø cuûa ñöùc meán, 826.
COÂNG GIAÙO, 830-56;
Caùc töông quan vôùi caùc Giaùo Hoäi khoâng coâng giaùo, 838;
Coâng giaùo nhôø yù muoán cuûa Ñöùc Kitoâ, 831;
Moïi Giaùo Hoäi ñòa phöông nhö Hoäi Thaùnh coâng giaùo, 823-35;
Vieäc truyeàn giaùo nhö söï ñoøi hoûi cuûa tính coâng giaùo cuûa Hoäi Thaùnh,
849;
YÙ nghóa cuûa töø coâng giaùo, 830.
TOÂNG TRUYEÀN, 857-65;
Ñaëc tính toâng truyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, 863;
Nhöõng vò keá nhieäm ñöôïc chæ ñònh bôûi caùc Toâng Ñoà, 861;
Söï keá nhieäm cuûa caùc Giaùm muïc trong vò trí cuûa caùc Toâng Ñoà, 862;
Toâng truyeàn laø gì, hieåu theo ba nghóa, 857.
Söï caáu taïo cuûa Hoäi Thaùnh, x. Toâng Ñoà ñoaøn vaø Giaùm muïc ñoaøn;
Caùc Kitoâ höõu giaùo daân trong Hoäi Thaùnh, 897-913;
Caùc thöøa taùc vuï chöùc thaùnh laø khoâng theå ñöôïc thay theá trong cô caáu
cuûa Hoäi Thaùnh, 1593;
Caùc Toâng Ñoà nhö nhöõng taûng ñaù neàn moùng cuûa Hoäi Thaùnh, 642;
Cô caáu phaåm traät cuûa Hoäi Thaùnh, 771, 874-87;
Ñôøi tu doøng vaø thaùnh hieán, 914, 916, x. Ñôøi soáng thaùnh hieán;
Ñöùc Kitoâ nhö Ñaàu vaø coäi nguoàn cuûa Hoäi Thaùnh, 669, 874;
Ñöùc Kitoâ phaân phoái caùc hoàng aân vaø caùc thöøa taùc vuï trong Hoäi
Thaùnh, 794;
Ñöùc Kitoâ vaø söï hieän dieän cuûa Ngöôøi trong Hoäi Thaùnh, 1380.
Hoäi Thaùnh vaø nhöõng ngöôøi khoâng phaûi Kitoâ höõu, 839;
Hoäi Thaùnh roäng môû cho nhöõng ngöôøi ñang taûn maùc vaø laïc loái, 845;
Moái daây lieân keát giöõa Hoäi Thaùnh vaø caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo,
842-44;
Nhöõng töông quan cuûa Hoäi Thaùnh vôùi daân Do thaùi, 839-40;
Nhöõng töông quan cuûa Hoäi Thaùnh vôùi ngöôøi Hoài giaùo, 841;
Söï caàn thieát cuûa Hoäi Thaùnh ñeå ñaït tôùi ôn cöùu ñoä, 846-48.
Hoäi Thaùnh vaø xaõ hoäi
Hoäi Thaùnh nhö ngöôøi baûo veä tính chaát sieâu vieät cuûa nhaân vò, 2245;
Phaùn ñoaùn luaân lyù cuûa Hoäi Thaùnh veà caùc vaán ñeà chính trò, kinh teá
vaø xaõ hoäi, 2246, 2420.
Hoäi Thaùnh ñòa phöông vaø phoå quaùt
Bí tích Thaùnh Theå nhö trung taâm cuûa ñôøi soáng Giaùo Hoäi ñòa
phöông, 893;
Giaùm muïc nhö ñaàu vaø ngöôøi laõnh traùch nhieäm veà Giaùo Hoäi ñòa
phöông, 1369, 1560, 1594;
Giaùo Hoäi ñòa phöông nghóa laø gì, 833;
Giaùo xöù vaø Giaùo Hoäi ñòa phöông, 2179, 2226;
Hoäi Thaùnh phoå quaùt vaø Giaùo Hoäi ñòa phöông, 879, 886;
Moïi Giaùo Hoäi ñòa phöông nhö Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, 832-35;
Nhöõng leã truyeàn chöùc vaø Giaùo Hoäi ñòa phöông, 1572;
Nhöõng truyeàn thoáng ñöùc tin vaø Giaùo Hoäi ñòa phöông, 83, 174, 192,
1202;
Nhöõng vò coù traùch nhieäm veà Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø Hoäi Thaùnh
phoå quaùt, 1594-95;
Traùch nhieäm cuûa linh muïc ñoaøn ñoái vôùi Giaùo Hoäi ñòa phöông, 1595.
Hoäi Thaùnh nhö söï hieäp thoâng
Bí tích cuûa söï Hieäp thoâng trong phuïng vuï, 1108;
Caùc lôïi ích thieâng lieâng cuûa söï hieäp thoâng cuûa caùc thaùnh nhö kho
taøng cuûa Hoäi Thaùnh, 1476;
Coäng ñoàng tö teá, 1119;
Söï hieäp thoâng caùc ñaëc suûng, 951;
Söï hieäp thoâng cuûa caùc thaùnh, 946-48, 953;
Söï hieäp thoâng ñöùc meán, 953;
Söï hieäp thoâng ñöùc tin, 949;
Söï hieäp thoâng nhö ôn goïi thaâm saâu cuûa Hoäi Thaùnh, 959;
Söï hieäp thoâng vôùi caùc thaùnh, 954-57;
Söï hieäp thoâng vôùi Chuùa Gieâsu, 787-96;
Söï hieäp thoâng vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 958;
Söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi con ngöôøi, 2790.
Hoäi Thaùnh nhö Nhieäm Theå cuûa Ñöùc Kitoâ
Caùc bí tích vaø Hoäi Thaùnh, 774, 1116, 1123, 1267, 1279, 1621, 2040,
2782;
Caùc ñaëc suûng vaø Hoäi Thaùnh, 800;
Caùc Kitoâ höõu nhö nhöõng chi theå cuûa Hoäi Thaùnh, 521, 790, 953, 960,
1267, 1396, 1988, 2045;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Hoäi Thaùnh, 1105-06, 1111, 1353;
Ñöùc Kitoâ nhö Ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh, 1548;
Hoäi Thaùnh nhö Nhieäm Theå cuûa Ñöùc Kitoâ, 774, 776-77, 779, 787-96,
805-07, 1396;
Nhöõng ñau khoå cuûa con ngöôøi vaø Hoäi Thaùnh, 1508;
Nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi vaø Hoäi Thaùnh, 958;
Nhöõng ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán vaø Hoäi Thaùnh, 917;
Phuïng vuï vaø Hoäi Thaùnh, 1070, 1140, 1187-88;
Söï duy nhaát, söï khaùc bieät vaø söù vuï cuûa caùc chi theå cuûa Hoäi Thaùnh,
873-74, 947;
Söï xaây döïng Hoäi Thaùnh, 872, 1123, 2003;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø Hoäi Thaùnh, 4.
Thöøa taùc vuï cai quaûn
Nhieäm vuï cuûa Coâng ñoàng chung, 884;
Nhieäm vuï cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, 882;
Nhieäm vuï cuûa Giaùm muïc ñoaøn, 883, 885;
Nhieäm vuï cuûa moãi Giaùm muïc, 886;
Nhieäm vuï muïc töû cuûa thaùnh Pheâroâ, cuûa caùc Toâng Ñoà vaø cuûa caùc
Giaùm muïc nhö neàn taûng cuûa Hoäi Thaùnh, 881;
Quyeàn bính ñeå cai quaûn Hoäi Thaùnh, 553;
Söï coäng taùc cuûa caùc Kitoâ höõu, 911;
Thöøa taùc vuï cai quaûn nhö thöøa taùc vuï phuïc vuï, 876, 894-95;
Tính chaát taäp theå vaø caù vò cuûa thöøa taùc vuï trong Hoäi Thaùnh, 877-
78.
Thöøa taùc vuï thaùnh hoaù
Thieân Chuùa thaùnh hoaù trong Ñöùc Kitoâ, 790, 805, 947, 1076, 1082,
1084, 1110-12;
Caùc Giaùm muïc vaø caùc Tö teá nhö nhöõng ngöôøi phuïc vuï, 893, 118-20;
Thöøa taùc vuï Lôøi [Chuùa], 2031, 2038;
Vieäc caàu nguyeän, 2558, 2655;
Nhöõng caùch thöùc ñeå thaùnh hoaù, 893.
Caùc nhieäm vuï cuûa Hoäi Thaùnh
Baûo toaøn ñöùc tin, 168, 171, 173;
Baûo toaøn söï giaûng daïy toâng truyeàn baèng söï keá nhieäm lieân tuïc, 77;
Chu toaøn vieäc loan baùo Tin Möøng vaø vieäc daïy giaùo lyù, 7;
Gìn giöõ kho taøng ñöùc tin, 84, 97, 175;
Gìn giöõ vaø giaûi thích Lôøi Chuùa, 119;
Hoaøn thaønh söù vuï trong traàn gian, 767, 2044-45;
Laø daân Thieân Chuùa, 781-86;
Laø göông maãu cuûa söï thaùnh thieän Kitoâ giaùo, 2030;
Loan baùo maàu nhieäm Vöôït Qua, 571;

Phuïc vuï Thieân Chuùa, 783-86;
Quan taâm ñeán caùc khía caïnh traàn theá cuûa coâng ích, 2420;
Söï hoái caûi ñeå nhieäm vuï khoâng bò giaùn ñoaïn, 1428;
Tha toäi, 827, 979-83, 1442, 1478;
Thaùnh hoaù ngöôøi ta, 824;
Tuyeân xöng ñöùc tin vaøo moät Thieân Chuùa laø Chuùa Cha, Chuùa Con vaø
Chuùa Thaùnh Thaàn, 152, 258, 738;
Tuyeân xöng ñöùc tin vaøo vöông quyeàn cuûa Ñöùc Kitoâ, 2105;
Tuyeân xöng ñöùc tin, 172-75.
Nhieäm vuï giaûng daïy
Caùc Kitoâ höõu giaùo daân trong thöøa taùc vuï giaûng daïy, 906;
Giaùo huaán xaõ hoäi, 2419-25;
Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Giaùm muïc xeùt nhö nhöõng thaày daïy ñích
thöïc, 888, 2034;
Hoäi Thaùnh, Meï vaø Thaày, 2030-46;
Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, 85-87, x. Huaán quyeàn;
Loan baùo ôn cöùu ñoä, 2032;
Quyeàn bính cuûa Coâng ñoàng chung, 891;
Quyeàn bính cuûa Giaùm muïc ñoaøn vaø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, 891, 2035;
Quyeàn bính traûi roäng tôùi luaät töï nhieân, 2036;
Söï caàn thieát cuûa vieäc giaûng daïy veà ñöùc tin, 2037;
Thöøa taùc vuï giaûng daïy nhö söï phuïc vuï Lôøi Chuùa, 86;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø söï giaûng daïy, 2033;
YÙ nghóa cuûa thuaät ngöõ “nhieäm vuï giaûng daïy”, 890.
Maàu nhieäm Hoäi Thaùnh
Bí tích cuûa söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 738;
Bí tích phoå quaùt cuûa ôn cöùu ñoä, 849;
Daáu chæ cuûa Gieârusalem thieân quoác, 117;
Ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 797-98;
Hieàn Theâ cuûa Ñöùc Kitoâ, 796;
Maàm moáng vaø ñieåm khôûi ñaàu cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 541;
Maàu nhieäm keát hôïp con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, 772-73;
Maàu nhieäm vaø bí tích, 774-76;
Meï vaø Thaày, 2030-46;
Neàn taûng cuûa chaân lyù, 171;
Ngöôøi gìn giöõ kho taøng ñöùc tin, 171;
Nôi ñeå moãi Kitoâ höõu hoaøn thaønh ôn goïi cuûa mình, 2030;
Nôi ñeå nhaän bieát Chuùa Thaùnh Thaàn, 688;
Nöôùc cuûa caùc tö teá phuïng söï Thieân Chuùa, 1546, 1591;
Thaân Theå Ñöùc Kitoâ, 787-96;
Thöïc taïi lòch söû vaø thieâng lieâng, 770-71;
Traàn gian ñaõ ñöôïc giao hoaø, 845.

Coäi nguoàn cuûa Hoäi Thaùnh
Caùc Toâng Ñoà nhö nhöõng taûng ñaù neàn moùng cuûa Hoäi Thaùnh, 642;
Ñöùc Kitoâ nhö taûng ñaù soáng ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh, 552;
Hoäi Thaùnh ñaõ ñöôïc chuaån bò trong Giao Öôùc cuõ, 761-62;
Hoäi Thaùnh ñaõ ñöôïc hình dung tröôùc, töø luùc khôûi ñaàu traàn gian, 760;
Hoäi Thaùnh ñöôïc khôûi ñaàu bôûi Chuùa Gieâsu Kitoâ, 763-66, 874;
Hoäi Thaùnh trong keá hoaïch cuûa Chuùa Cha, 759, 761;
Söï khôûi ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh, 124, 763, 766-67, 1185;
Söï Maïc khaûi Hoäi Thaùnh ngaøy leã Nguõ Tuaàn, 767, 1076;
Thaùnh Pheâroâ, Taûng Ñaù maø treân ñoù Hoäi Thaùnh ñöôïc xaây döïng, 552,
881.
Caùc bieåu töôïng vaø caùc hình aûnh cuûa Hoäi Thaùnh
Caùc hình aûnh cuûa Hoäi Thaùnh, 507, 710, 753, 967, 2679;
Caây oâliva, 755;
Chuoàng chieân vaø ñaøn chieân, 754;
Ñeàn Thôø cuûa Thieân Chuùa, 756;
Ñöùc Maria, hình aûnh cuûa Hoäi Thaùnh, 507, 967, 972;
Gieârusalem treân cao, 757;
Meï, 169, 507, 757;
Thaày daïy ñöùc tin, 169;
Toaø nhaø, 756;
YÙ nghóa cuûa töø Hoäi Thaùnh, 751-52.
HOÄI THAÙNH TAÏI GIA (ECCLESIA DOMESTICA), x. Gia ñình vaø Hoân
nhaân.
“HOÂM NAY” (“HODIE”) cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa vieäc caàu nguyeän, 1165,
2659-60, 2836.
HÔI THÔÛ (FLATUS)
Hôi thôû nhö moät hình aûnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 691, x. Chuùa
Thaùnh Thaàn.
HUAÁN LUYEÄN, SÖÏ (EFFORMATIO)
Huaán luyeän veà caàu nguyeän, 2686;
Huaán luyeän ñeå daïy giaùo lyù, 906;
Huaán luyeän caùc döï toøng, 1248;
Huaán luyeän löông taâm, 1783-85;
Huaán luyeän nhöõng ngöôøi loan baùo Tin Möøng, 428;
Huaán luyeän thieâng lieâng cho con caùi, 2221;
Caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi vaø söï huaán luyeän, 2493.
HUAÁN QUYEÀN (MAGISTERIUM) cuûa Hoäi Thaùnh vaø cuûa caùc muïc töû,
85-87, 888-92;
Ñôøi soáng luaân lyù vaø Huaán quyeàn, 2032, 2036;
Huaán quyeàn cuûa caùc muïc töû trong Hoäi Thaùnh, 2033;
Huaán quyeàn thoâng thöôøng vaø phoå quaùt cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø cuûa
caùc Giaùm muïc, 2034;
Ôn baát khaû ngoä cuûa Huaán quyeàn, 2035;
Quyeàn bính vaø söï keá nhieäm lieân tuïc cuûa Huaán quyeàn, 77,88;
Söï lieân keát giöõa Thaùnh Truyeàn, Thaùnh Kinh vaø Huaán quyeàn, 95;
Söù vuï vaø nhieäm vuï cuûa Huaán quyeàn, 890.
HUYEÀN NHIEÄM (MYSTICUS), x. Hoäi Thaùnh: Thaân Theå huyeàn nhieäm
cuûa Ñöùc Kitoâ;
Ñôøi soáng huyeàn nhieäm (thaàn bí), 2014.
HUYEÀN THOAÏI (MYTHOLOGIA/ MYTHUS), 285, 498.
HUYNH ÑEÄ, TÌNH (FRATERNITAS)
Ñôøi soáng thaùnh hieán vaø tình huynh ñeä, 925, 929;
Giaùo duïc trong tình huynh ñeä, 2207;
Nhöõng nguy hieåm ñe doaï tình huynh ñeä, 1740;
Tình huynh ñeä ñöôïc xaây döïng nhôø loøng ñaïo ñöùc bình daân, 1676;
Tình huynh ñeä giöõa caùc linh muïc, 1568;
Tình lieân ñôùi nhö söï ñoøi hoûi cuûa tình huynh ñeä nhaân loaïi vaø Kitoâ
giaùo, 1939.
HÖÔNG TRAÀM (INCENSUM), 1154.
HÖÔÛNG KIEÁN Thieân Chuùa, SÖÏ (VISIO Dei)
Hoaû nguïc nhö söï maát [khoâng ñöôïc] höôûng kieán Thieân Chuùa, 633;
Nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi vaø söï höôûng kieán Thieân Chuùa, 1032;
Söï höôûng kieán Thieân Chuùa ñöôïc ban cho “nhöõng traùi tim trong
saïch”, 2519;
Söï höôûng kieán Thieân Chuùa xeùt nhö söï vinh phuùc toät baäc, 2548;
Söï vinh phuùc höôûng kieán Thieân Chuùa, 1028, 1045;
Thieân Chuùa keâu goïi ngöôøi ta ñeán höôûng kieán Ngaøi xeùt nhö ñeán vinh
phuùc, 1720.
HY LEÃ (CAÙC) (SACRIFICIUM/A)
Caùc hy leã trong Cöïu Öôùc: baùnh vaø röôïu ñöôïc daâng leân trong hy leã,
1334;
Daâng caùc hy leã cho Thieân Chuùa, 901, 2099-2100.
Caùc hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ
Hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ hoaøn thaønh vaø vöôït quaù caùc hy leã cuûa Cöïu Öôùc,
1330;
Hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ laø duy nhaát vaø vónh vieãn, 613-14, 1545;
Hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ nhö nguoàn maïch ôn tha toäi, 1851;
Hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ treân thaäp giaù cho taát caû moïi ngöôøi, 616-17;
Hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Ñöùc Trinh nöõ Maria, 964;
Hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ vaø hy leã Thaùnh Theå nhö moät hy leã duy nhaát,
1367;
Hy leã troïn haûo duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ, 2100;
Toaøn boä thöøa taùc vuï tö teá muùc laáy söùc maïnh töø hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ,
1566;
YÙ nghóa hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ, 545, 606.
Hy leã Thaùnh Theå, x. bí tích Thaùnh Theå;
Caùc muïc ñích cuûa vieäc cöû haønh Hy leã Thaùnh Theå, 1382, 1414;
Ñöùc Kitoâ daâng Hy leã Thaùnh Theå, 1410;
Hy leã Thaùnh Theå nhö nguoàn maïch vaø toät ñænh cuûa ñôøi soáng luaân lyù,
2031;
Hy leã Thaùnh Theå nhö töôûng nieäm hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ, 611, 1358,
1362-72;
Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong Hy leã Thaùnh Theå, 1088;
Söï tham döï cuûa con ngöôøi vaøo Hy leã Thaùnh Theå cuûa Ñöùc Kitoâ, 618,
1419;
Taàm quan troïng cuûa Hy leã Thaùnh Theå, 1113;
Thaùnh Theå nhö hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc hieän taïi hoaù, 1330;
Vieäc thieát laäp Hy leã Thaùnh Theå, 1323.
I
ISRAEL
Chuùa Gieâsu vaø Israel, 539, 574-94;
Chuùa Gieâsu, Ñaáng Messia cuûa Israel, 438, 528, 535;
Daân Israel ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån choïn, 781, 1539;
Giao Öôùc cuûa Thieân Chuùa vôùi Israel, 1611-12;
Hoäi Thaùnh ñöôïc hình dung tröôùc vaø ñöôïc chuaån bò nôi daân Israel,
759-62, 1093;
Israel vaø ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa, 212, 587-91, 594;
Israel vaø söï tuaân giöõ ngaøy sabat, 348, 2170-71;
Israel, Con cuûa Thieân Chuùa, 238, 441;
Israel, daân “cuûa nhöõng ngöôøi anh caû”, 63;
Israel, daân ñöôïc tuyeån choïn, 60, 762;
Israel, daân Thieân Chuùa, 62-64, 762;
Israel, daân tö teá, 63;
Leã Vöôït Qua cuûa Israel, 1363;
Lôøi caàu xin ôn cöùu ñoä cuûa ngöôøi Do thaùi, 2591-97;
Luaät Thieân Chuùa vaø daân Do thaùi, 708-10, 1965;
Nghi thöùc xaù toäi trong Israel, 433;

Ngöôøi Do thaùi khoâng coù toäi moät caùch taäp theå veà söï cheát cuûa Chuùa
Gieâsu, 597-99;
Ngöôøi Do thaùi vaø söï tuaân giöõ Leà Luaät, 578-79;
Loøng troâng caäy cuûa Israel, 64, 436, 453;
Phuïng vuï Do thaùi vaø phuïng vuï Kitoâ giaùo, 1096;
Söï loan baùo cuoäc Giaùng sinh cuûa Chuùa Gieâsu cho Israel, 437, 522,
719;
Söï Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa cho ngöôøi Do thaùi, 201, 228, 287-88,
2085;
Söï Maïc khaûi Danh Thieân Chuùa cho ngöôøi Do thaùi, 203-04, 209, 214;
Söï mong ñôïi vaø loøng troâng caäy cuûa Israel, 529, 673-74;
Söï tham döï cuûa Chuùa Gieâsu vaøo phuïng töï vaø Leà Luaät Israel, 527,
531, 578;
Thieân Chuùa cöùu Israel khoûi toäi, 431;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi Israel, 218-19;
Toäi trong lòch söû Israel, 401;
Töông quan cuûa Hoäi Thaùnh vôùi daân Do thaùi, 839;
Töông quan giöõa ngöôøi Do thaùi vaø Chuùa Gieâsu, 581.
K
KEÛ THUØ (INIMICUS)
Caùi cheát theå xaùc nhö “keû thuø cuoái cuøng” cuûa con ngöôøi, 1008;
Con ngöôøi laø keû thuø cuûa ngöôøi laân caän mình, 2259;
Gheùt keû thuø, 1933;
Yeâu meán keû thuø vaø tha thöù cho hoï, 1825, 1933, 1968, 2262, 2303,
2647, 2844.
KEÁ NHIEÄM TOÂNG ÑOÀ, SÖÏ (SUCCESSIO APOSTOLICA), 861, 1087.
Lyù leõ cuûa söï keá nhieäm toâng ñoà, 77;
Söï keá nhieäm toâng ñoà baûo ñaûm söï hieäp thoâng trong ñöùc tin, 1209.
Söï keá nhieäm toâng ñoà nhö daây lieân keát söï duy nhaát cuûa Hoäi Thaùnh,
815.
KEÁT AÙN, SÖÏ (DAMNATIO)
“AÊn vaø uoáng aùn phaït cho mình”, 1385;
Caùc quyeàn bính vaø söï keát aùn nhöõng ngöôøi choáng ñoái, 1899;
Cuoäc phaùn xeùt sau cuøng vaø söï keát aùn, 1039;
Lyù do cuûa söï keát aùn, 1037;
Nguyeân toäi vaø söï keát aùn con ngöôøi, 402;
Söï keát aùn caùc toäi nhaân, 1034;
Söï keát aùn nhöõng raïn nöùt trong Hoäi Thaùnh, 817;
Söï keát aùn thuyeát ña thaàn, 2112;

Söï keát aùn toäi loãi, 1458;
Söï keát aùn toäi voâ toân giaùo trong ñieàu raên thöù nhaát, 2118;
Söï keát aùn vieäc ngoaïi tình, 2380;
Söï keát aùn vieäc phaù thai, 2322;
Vieäc laøm chöùng gian vaø söï keát aùn ngöôøi voâ toäi, 2476.
KEÁT HÔÏP, SÖÏ (UNIO)
Söï keát hôïp cuûa Ñöùc Trinh nöõ Maria vôùi Ñöùc Kitoâ, 694;
Söï keát hôïp caùc Kitoâ höõu, 822;
Söï keát hôïp cuûa con ngöôøi vôùi Ñöùc Kitoâ vaø vôùi Thieân Chuùa, 542, 772-
73, 775, 864, 950, 1391, 2014, 2074;
Söï keát hôïp cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 383, 400, 1606, 1608, 1646,
2335, 2353, 2390-91;
Söï keát hôïp cuûa tinh thaàn vaø vaät chaát nôi con ngöôøi, 365, 650;
Söï keát hôïp hoân nhaân, 1603, 1614, x. Hoân nhaân;
Söï keát hôïp theo ngoâi hieäp (unio hypostatica) nôi Ñöùc Kitoâ, 470, 483.
KEÂU CAÀU, SÖÏ (INVOCATIO)
Söï keâu caàu caùc söùc maïnh bí aån, 2117;
Söï keâu caàu Chuùa Ba Ngoâi, 1278;
Söï keâu caàu Chuùa Thaùnh Thaàn, 1333;
Söï keâu caàu Ñöùc Kitoâ, 2665, 2667-68;
Söï keâu caàu Thieân Chuùa, 431, 1105, 2154, 2807.
KHAÙC BIEÄT, SÖÏ (DIVERSITAS) cuûa caùc thuï taïo, 339, 353, 1936-38.
KHAI TAÂM KITOÂ GIAÙO, SÖÏ (INITIATIO CHRISTIANA), 1229-33;
Caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, 1212-1419, 1420, 1533;
Caùc nghi thöùc La tinh vaø Ñoâng phöông ñeå khai taâm Kitoâ giaùo, 1233;
Caùc yeáu toá caên baûn cuûa söï khai taâm Kitoâ giaùo, 1229;
Nhöõng caùch thöïc hieän söï khai taâm Kitoâ giaùo, 1230, 1233, 1244;
Söï khai taâm Kitoâ giaùo cho caùc nhi ñoàng, 1231;
Söï khai taâm Kitoâ giaùo cho ngöôøi thaønh nieân, 1233, 1247;
Tính duy nhaát cuûa söï khai taâm Kitoâ giaùo, 1285, 1292, 1318, 1321;
Vieäc hoaøn thaønh söï khai taâm Kitoâ giaùo, 1289, 1306, 1322.
KHAÅN CAÀU, SÖÏ (SUPPLICATIO)
Nhöõng hình thöùc khaùc nhau cuûa söï khaån caàu, 2629;
Söï khaån caàu nhö moät hình thöùc cuûa vieäc caàu nguyeän, 2588;
Nhöõng lôøi khaån caàu ñöôïc laéng nghe, 2614.
KHAÅN CAÀU CHUÙA THAÙNH THAÀN, KINH (EPICLESIS)
Caùc daáu chæ vaø ñoäng löïc trong kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn,
699;
Hieäu quaû cuûa kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn 1238, 1297;
Kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn nhö trung taâm vieäc cöû haønh bí
tích Thaùnh Theå, 1106;
Kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn trong vieäc cöû haønh bí tích Hoân
Phoái, 1624;
Kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn trong vieäc cöû haønh bí tích Xöùc
Daàu Beänh Nhaân, 1519;
Kinh Laïy Cha nhö goàm toùm kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn,
2770;
YÙ nghóa cuûa kinh Khaån caàu Chuùa Thaùnh Thaàn, 1105, 1109, 1353.
KHEÁ ÖÔÙC (CONTRACTUS)
Hoân öôùc, x. Hoân nhaân vaø Toäi ngoaïi tình;
Söï quaûn trò caùc coäng ñoàng nhaân loaïi vaø söï trung thaønh vôùi caùc kheá
öôùc, 2213;
Vaán ñeà kinh teá, kheá öôùc vaø thieän yù, 2410;
KHIEÂM TOÁN, SÖÏ (HUMILITAS)
Söï khieâm toán caàn thieát ñeå caàu nguyeän, 2713;
Söï khieâm toán nhö neàn taûng cuûa vieäc caàu nguyeän, 2559, 2631;
“Tinh thaàn khoù ngheøo” nhö söï khieâm toán, 2546.
KHIEÁT TÒNH, SÖÏ (CASTITAS)
Chuùa Thaùnh Thaàn taïi coäi nguoàn cuûa nhaân ñöùc khieát tònh, 1832,
2345;
Ñôøi soáng thaùnh hieán vaø söï khieát tònh, 915, 944;
Ñöùc tieát ñoä, nhaân ñöùc ñieàu haønh söï khieát tònh, 2341;
Nhöõng traät töï cuûa söï khieát tònh, 2339, 2341, 2344, 2346, 2395;
Nhöõng xuùc phaïm ñeán söï khieát tònh, 2351-56, 2396;
Söï khieát tònh cuûa nhöõng ngöôøi ñính hoân, 1632, 2350;
Söï khieát tònh phu phuï vaø Hoân Nhaân, 2365, 2368;
Söï khieát tònh vaø baäc soáng, 2348-50;
Söï khieát tònh vaø bí tích Röûa Toäi, 2345, 2348, 2355;
Söï khieát tònh vaø ñöùc meán, 2346;
Söï khieát tònh vaø söï ñoàng tính luyeán aùi, 2357-59;
Söï môøi goïi ñeán söï khieát tònh, 2337, 2348, 2394;
Söï taêng tröôûng cuûa söï khieát tònh, 2343;
Tình baèng höõu vaø söï khieát tònh, 2347;
Traùi tim trong saïch vaø söï khieát tònh, 2518, 2520, 2532;
Vieäc ñi theo Ñöùc Kitoâ vaø söï khieát tònh, 2053;
YÙ nghóa cuûa söï khieát tònh, 2395.
KHIEÂU DAÂM, SÖÏ (PORNOGRAPHIA), 2211, 2354, 2396.
KHOA HOÏC (SCIENTIA)
Khoa hoïc vaø ñöùc tin, 159;
Khoa hoïc vaø söï phuïc vuï con ngöôøi, 2293-94;
Khoa hoïc nhö hoàng aân cuûa Thaàn Khí, 1831.

KHOA SÖ PHAÏM THAÀN LINH (PAEDAGOGIA DIVINA), 53, 708,
1950, 1964.
KHOÅ CHEÁ, SÖÏ (ASCESIS)
Söï laøm chuû cuûa yù chí vaø söï khoå cheá, 1734;
Söï tieán boä thieâng lieâng vaø söï khoå cheá, 2015;
Söï trung thaønh vôùi caùc lôøi höùa khi laõnh Pheùp Röûa vaø söï khoå cheá,
2340.
KHOÂN NGOAN, SÖÏ (PRUDENTIA)
Coâng ích ñoøi hoûi söï khoân ngoan, 1906;
Ñònh nghóa söï khoân ngoan, 1806, 1835;
Söï khoân ngoan nhö moät nhaân ñöùc truï, 1805-06;
Söï khoân ngoan trong phaùn ñoaùn luaân lyù vaø trong caùc lôøi khuyeân,
1788.
KHOÂN NGOAN CUÛA CON NGÖÔØI, SÖÏ (SAPIENTIA HOMINIS)
Söï khoân ngoan cuûa con ngöôøi nhö hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, 283,
1303, 1831;
Söï khoân ngoan cuûa con ngöôøi nhö söï phaùt xuaát cuûa quyeàn naêng cuûa
Thieân Chuùa, 2500.
KHOÂN NGOAN CUÛA THIEÂN CHUÙA, SÖÏ (SAPIENTIA DEI)
Caùc thuï taïo phaûn chieáu moät tia saùng cuûa söï khoân ngoan cuûa Thieân
Chuùa, 339, 369;
Chaân lyù cuûa Thieân Chuùa nhö söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa, 216;
Con ngöôøi tham döï vaøo söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa, 1954;
Ñöùc Kitoâ bò ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù nhö söï khoân ngoan cuûa Thieân
Chuùa, 272;
Luaät luaân lyù nhö coâng trình cuûa söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa,
1950;
Thieân Chuùa taïo döïng baèng söï khoân ngoan, 295, 299.
KHOÂNG BIEÁT, SÖÏ (IGNORANTIA)
Nhöõng gian laän lôïi duïng söï khoâng bieát, 2409;
Söï khoâng bieát cuûa löông taâm quen phaïm toäi, 1790-91, 1793;
Söï khoâng bieát khoâng coù chuû yù, 1860;
Söï khoâng bieát Thaùnh Kinh, 133;
Söï khoâng bieát Thieân Chuùa, 2087;
Söï laøm boä khoâng bieát, 1859;
Traùch nhieäm vaø söï khoâng bieát, 1735.
KHUÛNG BOÁ (TERRORISMUS), 2297.
KIEÂN NHAÃN, SÖÏ (PATIENTIA)
“Ñöùc meán thì kieân nhaãn”, 1825;
Kieân nhaãn chòu ñöïng nhö vieäc töø thieän tinh thaàn, 2447;
Söï kieân nhaãn cuûa ñöùc tin vaø vieäc caàu nguyeän, 2613;
Söï kieân nhaãn cuûa Thieân Chuùa, 2822;
Söï kieân nhaãn nhö hoa traùi cuûa Thaàn Khí, 736, 1832;
Söï kieân nhaãn trong gia ñình, 2219.
KIEÂN TRÌ, SÖÏ (PERSEVERANTIA)
Söï kieân trì ñeán cuøng (Ôn beàn ñoã ñeán cuøng) vaø söï traû coâng, 2016;
Söï kieân trì trong ñöùc tin, 162;
Söï kieân trì trong vieäc caàu nguyeän, 2728, 2742-43.
KIEÂU NGAÏO, SÖÏ (SUPERBIA), 1866, 2514;
Nhöõng haäu quaû do söï kieâu ngaïo, 2094, 2317, 2540, 2728;
Cuoäc chieán ñaáu choáng söï kieâu ngaïo, 1784.
KINH CHIEÀU (VESPERAE), 1175.
KINH MAÂN COÂI (ROSARIUM), 971, 2678, 2708.
KINH NGHIEÄM (EXPERIENTIA)
Kinh nghieäm cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 6, 2038;
Kinh nghieäm cuûa vò giaûi toäi veà caùc vaán ñeà nhaân baûn, 1466;
Kinh nghieäm cuûa vò linh höôùng, 2690;
Kinh nghieäm veà söï döõ, 272, 1606;
Kinh nghieäm veà söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi, 1550;
Söï giaûi thích caùc döõ kieän vaø caùc daáu chæ cuûa kinh nghieäm, 1788.
KINH NGUYEÄN THAÙNH THEÅ (ANAPHORA), 1352.
KINH NHAÄT TUÏNG (BREVIARIUM), x. Phuïng Vuï: Caùc Giôø kinh phuïng
vuï.
KINH TEÁ (OECONOMIA)
Caùc lyù thuyeát kinh teá khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, 2424;
Caùc muïc ñích cuûa kinh teá, 2426;
Con ngöôøi trong ñôøi soáng kinh teá, 2459;
Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh vaø kinh teá, 2420-21, 2423, 2458;
Kinh teá vaø söï toân troïng nhaân phaåm, 2407;
Nhöõng baát bình ñaúng vaø baát coâng trong kinh teá vaø caùc haäu quaû cuûa
chuùng, 1938, 2317, 2437;
Quyeàn coù saùng kieán veà kinh teá, 2429;
Söï coâng baèng xaõ hoäi vaø hoaït ñoäng kinh teá, 2426-36;
Söï ñieàu tieát caàn thieát cho kinh teá, 2425, 2431;
Tình lieân ñôùi vaø söï coâng baèng trong kinh teá, 1941, 2438, 2440,
2832.
KINH TÖÔÛNG NIEÄM (ANAMNESIS), 1103, 1106, 1354, 1362.

KÍNH TROÏNG, SÖÏ (HONOR)
Phaûi kính troïng caùc aûnh töôïng thaùnh, 2132;
Phaûi kính troïng caùc quyeàn bính, 1900;
Phaûi kính troïng cha meï, 2197-2200, 2214;
Phaûi kính troïng Thieân Chuùa, 449, 2116;
Quyeàn cuûa con ngöôøi laø ñöôïc kính troïng, 2479;
Thaân theå nhaân linh xöùng ñaùng ñöôïc kính troïng, 364, 2300.
KITOÂ GIAÙO (CHRISTIANISMUS), toân giaùo cuûa Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa
nhaäp theå, chöù khoâng phaûi “moät toân giaùo cuûa Saùch vôû”, 108.
KITOÂ HÖÕU (CHRISTIANUS)
Bí tích Röûa Toäi vaø ñôøi soáng môùi cuûa Kitoâ höõu, 537, 1010, 1229,
1241, 1266, 1272, 1997;
Cuûa nuoâi döôõng cuûa Kitoâ höõu, 1392;
Danh xöng Kitoâ höõu ñöôïc laõnh nhaän trong bí tích Röûa Toäi, 2165;
Daáu chæ thieâng lieâng cuûa bí tích Theâm Söùc trong Kitoâ höõu, 1304,
1309, 1317;
Daáu thaùnh giaù vaø Kitoâ höõu, 2157;
Kinh nguyeän vaø Kitoâ höõu, 707, 2743;
Kitoâ höõu chu toaøn ôn goïi cuûa mình trong Hoäi Thaùnh, 2030;
Nhöõng Kitoâ höõu ñaàu tieân, 83, 2636, 2641;
Söï cheát vaø Kitoâ höõu, 1011, 1020, 1314, 1681-82;
YÙ nghóa cuûa danh xöng Kitoâ höõu, 1289.
KYØ THÒ, SÖÏ (DISCRIMINATIO)
Coù coâng aên vieäc laøm maø khoâng bò kyø thò baát coâng, 2433;
Haønh ñoäng traùi vôùi yù ñònh thaàn linh, 1935;
Söï kyø thò baát coâng choáng nhöõng ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi, 2358.
L
LAÏC GIAÙO (HAERESIS)
Coäi nguoàn cuûa laïc giaùo, 817;
Ñònh nghóa laïc giaùo, 2089;
Nhöõng laïc giaùo ñaàu tieân, 465.
LAØM BIEÁNG, TOÄI (ACEDIA), 1866, 2733, 2755, x. Toäi löôøi bieáng
LAÕNH ÑAÏM, SÖÏ (INDIFFERENTIA) veà toân giaùo, 1634, 2094, 2128.
LAÕNH ÑAÏO, VÒ (DUX)
Caùc Giaùm muïc vaø Muïc töû nhö caùc vò laõnh ñaïo, 939, 1140, 1575,
2033, 2594;
Ñöùc Giaùo Hoaøng nhö vò laõnh ñaïo, 816, 895, 899;

Ñöùc Kitoâ laõnh ñaïo, 551, 1547;
Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh laõnh ñaïo, 93;
Löông taâm vaø söï khoân ngoan nhö caùc vò laõnh ñaïo, 1778, 1806;
Nhaø Nöôùc nhö vò laõnh ñaïo trong haønh ñoäng kinh teá, 2431;
Vieäc linh höôùng, 2690.
LAO ÑOÄNG (LABOR)
Giaù trò cuûa söï lao ñoäng cuûa con ngöôøi, 1368, 2428;
Lao ñoäng muïc vuï hoaëc toâng ñoà, 893, 924;
Nghæ ngôi khoûi lao ñoäng, 1193, 2172, 2184-88;
Nhöõng xung ñoät trong lao ñoäng, 2430;
Quyeàn coù vieäc laøm, 2211, 2433, 2436;
Söï ñình coâng laø hôïp phaùp veà maët luaân lyù, 2435;
Söï lao ñoäng tay chaân cuûa Chuùa Gieâsu, 531, 533, 564;
Söï traû löông lao ñoäng nhö tình lieân ñôùi, 1940;
Tieàn löông coâng baèng, 2434;
Traùch nhieäm cuûa Nhaø Nöôùc trong haønh ñoäng kinh teá, 2431;
YÙ nghóa cuûa söï lao ñoäng cuûa con ngöôøi, 378, 901, 1609, 1914, 2427.
LAÏY CHA, KINH (“PATER NOSTER”)
Kinh Laïy Cha nhö Lôøi Kinh cuûa Chuùa, 2765-66;
Kinh Laïy Cha nhö Lôøi Kinh cuûa Hoäi Thaùnh, 2767-72;
Kinh Laïy Cha ôû trung taâm cuûa Thaùnh Kinh, 2762-64.
Töøng caâu cuûa kinh Laïy Cha
“Laïy Cha”, 2779-85, 2798;
Laïy Cha “chuùng con”, 2786-93, 2801;
“ÔÛ treân trôøi”, 2794-96, 2802;
“Danh Cha caû saùng”, 2807-15, 2858;
“Nöôùc Cha trò ñeán”, 2816-21, 2859;
“YÙ Cha theå hieän…”, 2822-27, 2860;
“Xin Cha cho chuùng con hoâm nay löông thöïc haèng ngaøy”, 2828-37,
2861;
“Vaø tha nôï chuùng con”, 2838-45, 2862;
“Xin chôù ñeå chuùng con sa chöôùc caùm doã”, 2846-49, 2863;
“Nhöng cöùu chuùng con cho khoûi söï döõ”, 2850-54, 2864.
LAÏY CHUÙA, XIN NGÖÏ ÑEÁN (MARANA THA), 451.
LAÉNG NGHE (AUSCULTARE)
Laéng nghe Chuùa Gieâsu daïy chuùng ta caàu nguyeän, 2598;
Laéng nghe Lôøi Chuùa, 709, 900, 1651, 2578, 2584, 2656, 2716, 2724,
2835;
Thieân Chuùa Cha luoân nghe Chuùa Gieâsu, 2604;
Thieân Chuùa nghe tieáng keâu cuûa con ngöôøi, 2657.
“LAÂM BOÂ” (LIMBUS), 1261, x. Bí tích Röûa Toäi, Nghi thöùc An taùng.
(Tình traïng treû sô sinh cheát maø chöa chòu Pheùp Röûa)
LEÃ (FESTIVITAS)
Bí tích Thaùnh Theå vaø leã, 1389, 1391, 2042;
Caùc leã cuûa ngöôøi Do thaùi vaø Chuùa Gieâsu, 583;
Leã Phuïc Sinh nhö “Leã cuûa caùc leã”, 1169;
Ngaøy Chuùa Nhaät laø ngaøy thöù nhaát trong moïi ngaøy, leã thöù nhaát
trong moïi leã, 2174;
Phuïng vuï thieân quoác nhö cuoäc leã, 1136;
Söï chuaån bò möøng caùc leã phuïng vuï, 2043;
Thaùnh hoaù ngaøy leã, 2180, 2187-88, 2193.
LEÃ NGUÕ TUAÀN (PENTECOSTE)
Leã Nguõ Tuaàn, ngaøy bieåu loä coâng khai Chuùa Gieâsu, 767, 1076;
Leã Nguõ Tuaàn, ngaøy Maïc khaûi ñaày ñuû veà Chuùa Ba Ngoâi, 732;
Leã Nguõ Tuaàn, ngaøy tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn, 696, 731, 1287,
2623.
LÒCH SÖÛ (HISTORIA)
Coâng trình taïo döïng nhö söï khôûi ñaàu cuûa lòch söû, 338;
Hieåu bieát yù nghóa cuoái cuøng cuûa lòch söû, 388, 1040;
Hoäi Thaùnh vaø lòch söû, 759, 770;
Söï giaûi thích lòch söû vaø giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, 2422;
Söï quan phoøng trong lòch söû, 303, 314, 395;
Thieân Chuùa laø Chuùa vaø laø Thaày cuûa lòch söû, 269, 304, 450;
Thieân Chuùa sieâu vieät treân lòch söû, 212;
Toäi trong lòch söû, 386, 390, 401, 409;
Vieäc caàu nguyeän vaø lòch söû, 2568, 2591, 2596, 2660.
LÒCH SÖÛ CÖÙU ÑOÄ (HISTORIA SALUTIS) (lòch söû thaùnh)
Caùc Thieân thaàn trong lòch söû cöùu ñoä, 332;
Chuùa Gieâsu nhö söï thaâu toùm lòch söû cöùu ñoä, 430, 668;
Israel trong lòch söû cöùu ñoä, 431;
Phuïng vuï vaø caùc bieán coá cuûa lòch söû cöùu ñoä, 1103.
Söï khôûi ñaàu lòch söû cöùu ñoä, 280, 1080.
LINH ÑAÏO/ ÑÔØI SOÁNG THIEÂNG LIEÂNG/ ÑÔØI SOÁNG MÔÙI TRONG
THAÀN KHÍ (SPIRITUALITAS/ VITA SPIRITUALIS/ NOVA VITA
IN SPIRITU)
Bí tích Thaùnh Theå vaø ñôøi soáng thieâng lieâng, 1374, 1392;
Caùc linh ñaïo Kitoâ giaùo, 2693;
Daây lieân keát giöõa ñôøi soáng thieâng lieâng vaø caùc tín ñieàu, 89;
Ñôøi soáng môùi trong Thaàn Khí, 1698, 1708, 1715;
Lôøi Thieân Chuùa vaø vieäc caàu nguyeän nhö caùc nguoàn maïch cuûa ñôøi
soáng thieâng lieâng, 131, 2687, 2697;
Soáng theo Thaàn Khí, 1533, 2848;

Söï ña daïng cuûa caùc linh ñaïo, 2684;
Söï keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ trong ñôøi soáng thieâng lieâng, 2014;
Vieäc baûo veä söï töï do toân giaùo höôùng tôùi ñôøi soáng tinh thaàn, 2188.
LINH HOÀN (ANIMA)
Bí tích Röûa Toäi vaø Theâm Söùc in aán tín vaøo linh hoàn, 1280, 1304,
1317;
Bí tích Thaùnh Theå ñoå ñaày linh hoàn baèng aân suûng, 1323, 1402;
Bí tích Thaùnh Theå vaø söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong Mình vaø
Maùu, 1374;
Bí tích Thaùnh Theå vaø thaàn tính, 1374;
Caùc bí tích vaø ôn tha thöù, söï chöõa laønh linh hoàn, 978, 981, 1520;
Caùc daáu chæ cuûa linh hoàn thieâng lieâng, 33;
Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn ñöôïc tuoân ñoå vaøo caùc linh hoàn, 1813;
Caàu nguyeän vaø caùc linh hoàn nôi luyeän nguïc, 1498;
Caàu nguyeän vaø linh hoàn, 2559, 2562, 2590, 2700, 2703, 2709;
Chuùa Thaùnh Thaàn, linh hoàn cuûa Nhieäm Theå, 809;
Con ngöôøi ñöôïc phuù ban linh hoàn, 1934;
Ñöùc Kitoâ, thaày thuoác chöõa caùc linh hoàn, 658, 1421, 1509;
Ñöùc Maria ñöôïc ñöa leân trôøi caû hoàn vaø xaùc, 966, 972, 974;
Giôùi raên “Ngöôi seõ yeâu meán Chuùa… heát linh hoàn…”, 2055, 2083;
Linh hoàn cuûa Ñöùc Kitoâ, 466, 467, 470-72, 624-26, 630, 632, 637,
650;
Lôøi Thieân Chuùa, cuûa aên cuûa linh hoàn, 127, 131;
Luaät töï nhieân ñöôïc ghi khaéc trong caùc linh hoàn, 37, 1954;
Linh hoàn, 95, 1023, 1053, 2032, 2264, 2280, 2420, 2458;
Phuïc sinh, söï keát hôïp thaân xaùc vôùi linh hoàn, 990, 997, 1005, 1016;
Soá phaän toái haäu cuûa linh hoàn, 1021, 1051;
Söï hôïp nhaát giöõa linh hoàn vaø thaân xaùc nôi con ngöôøi, 327, 362, 364-
65, 382, 992, 1004, 1060, 1503, 2332;
Söï taïo döïng linh hoàn, 33, 366, 382;
Söï toân vinh thaân theå vaø linh hoàn, 1402, 1052;
Thaân theå vaø linh hoàn, 362-64;
Tinh thaàn, linh hoàn vaø thaân xaùc, 367;
Toäi vaø söï xaâm nhaäp cuûa noù vaøo linh hoàn, 400, 403, 1035, 1456,
1863;
YÙ nghóa cuûa linh hoàn, 363.
LINH HÖÙNG, SÖÏ (INSPIRATIO)
Söï linh höùng cuûa Thieân Chuùa, 105, 136, 2008;
Söï linh höùng trong Thaùnh Kinh, 76, 81, 105-08, 135;
Söï linh höùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 105, 107, 111.
LINH MUÏC (PRESBYTER), x. Tö teá;

Linh muïc nhö coäng söï vieân cuûa Giaùm muïc, 1595;
Linh muïc nhö hình aûnh cuûa Ñöùc Kitoâ, 1142;
Linh muïc nhö thöøa taùc vieân cuûa caùc bí tích, 1257, 1312, 1411, 1461-
62, 1530, 1623;
Linh muïc, chæ ngöôøi nam ñaõ ñöôïc röûa toäi, 1577;
Quyeàn tröø taø cuûa linh muïc, 1673;
Söï ñoäc thaân cuûa caùc linh muïc, 1580;
Söï truyeàn chöùc linh muïc, 1562-68, 1572.
LINH MUÏC ÑOAØN (PRESBYTERIUM), 1595;
Thöøa taùc vuï cuûa caùc tö teá vaø linh muïc ñoaøn, 877;
Söï duy nhaát cuûa linh muïc ñoaøn, 1567-68.
LINH THAO (EXERCITIA SPIRITUALIA), thích hôïp cho vieäc thoáng
hoái, 1438.
LOAØI NGÖÔØI (GENUS HUMANUM), x. Con ngöôøi vaø Nhaân loaïi;
Cuûa caûi cuûa coâng trình taïo döïng nhaèm daønh cho loaøi ngöôøi, 2402;
Loaøi ngöôøi tìm kieám Thieân Chuùa, 28;
Nguoàn goác vaø muïc ñích cuûa loaøi ngöôøi, 297, 842;
Ôn goïi cuûa loaøi ngöôøi, 1877;
Söï chaêm soùc cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi loaøi ngöôøi, 55-56, 353;
Söï duy nhaát cuûa loaøi ngöôøi, 360, 775-76, 1045;
Söï öôùc muoán haïnh phuùc cuûa loaøi ngöôøi, 1718;
Thieân Chuùa muoán cöùu ñoä loaøi ngöôøi, 56.
LOAÏI TRÖØ, SÖÏ (EXCLUSIO)
Hoaû nguïc nhö “söï töï loaïi tröø” cuûa con ngöôøi, 1033;
Söï loaïi tröø khoûi vieäc hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, 1445;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa khoâng loaïi tröø moät ai, 605;
Toäi loãi vaø söï loaïi tröø khoûi Nöôùc Thieân Chuùa, 1861.
LOAN BAÙO TIN MÖØNG, VIEÄC (EVANGELIZATIO)
Caùc cha meï vaø vieäc loan baùo Tin Möøng cho con caùi, 2225;
Coäi nguoàn vaø caùc muïc ñích cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng, 850;
Ñoäng löïc cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng, 851;
Hoäi Thaùnh vaø meänh leänh truyeàn giaùo, 849;
Nguoàn maïch cuûa söï öôùc muoán loan baùo Tin Möøng, 429;
Nhöõng con ñöôøng cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng, 852-56;
Nhöõng ngöôøi coäng taùc trong vieäc loan baùo Tin Möøng, 927-33;
Söù vuï cuûa caùc giaùo daân trong vieäc loan baùo Tin Möøng, 905;
Vieäc loan baùo Tin Möøng nhö quyeàn vaø boån phaän cuûa Hoäi Thaùnh,
848;
Vieäc loan baùo Tin Möøng vaø baèng chöùng cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh
Pheùp Röûa, 2044, 2472;
Vieäc loan baùo Tin Möøng vaø caùc bí tích, 1122;

Vieäc loan baùo Tin Möøng vaø phuïng vuï, 1072.
LOAÏN LUAÂN, TOÄI (INCESTUM)
Tính nghieâm troïng cuûa toäi loaïn luaân, 2356;
YÙ nghóa vaø caùc haäu quaû do toäi loaïn luaân, 2388.
LOØNG ÑAÏO ÑÖÙC/ LOØNG HIEÁU THAÛO (PIETAS)
Loøng ñaïo ñöùc bình daân vaø vieäc daïy giaùo lyù, 1674, 2688;
Loøng ñaïo ñöùc kính meán Ñöùc Trinh nöõ Maria, 971;
Loøng ñaïo ñöùc nhö hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1303, 1831;
Loøng hieáu thaûo, 2215.
LOØNG ÑAÏO ÑÖÙC BÌNH DAÂN (RELIGIOSITAS POPULARIS), 1674-
75.
LOØNG THÖÔNG XOÙT (MISERICORDIA)
Caùc toäi nhaân töø choái loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, 1864, 2091;
Chuùa Gieâsu bieåu loä loøng thöông xoùt cuûa Chuùa Cha, 545, 589, 1439,
1846;
Ñöùc Kitoâ muoán loøng thöông xoùt, 2100;
Ñöùc Maria, “Meï thöông xoùt”, 2677;
Hoäi Thaùnh ban loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa cho con ngöôøi,
2040;
Hoäi Thaùnh khaån caàu loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, 1037;
Loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, 210-11, 270;
Loøng thöông xoùt nhö hoa traùi cuûa ñöùc meán, 1829;
Nhöõng coâng vieäc cuûa loøng thöông xoùt, 1473;
Söï coâng chính nhö daáu chæ toät ñænh cuûa loøng thöông xoùt cuûa Thieân
Chuùa, 1994;
Söï ñoùn nhaän loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, 1847, 2840;
YÙ nghóa vaø caùc loaïi coâng vieäc cuûa loøng thöông xoùt, 2447.
LOØNG TRAÉC AÅN (COMPASSIO)
Loøng traéc aån cuûa Ñöùc Kitoâ ñoái vôùi ngöôøi ta, 1503, 1506, 2448, 2571,
2575, 2715;
Loøng traéc aån cuûa con ngöôøi tha thöù, 2843;
Loøng traéc aån cuûa Thieân Chuùa, 270.
LÔØI CAÀU NGUYEÄN [cho ngöôøi ñaõ qua ñôøi] (SUFFRAGIUM), 958, 1032,
1055, 1684-90.
LÔØI CHÖÙNG (TESTIMONIUM)
Boån phaän laøm chöùng, 1816, 2087, 2471;
“Chöùng Öôùc” nhö teân goïi caùc bia ghi Leà Luaät, 2058.
Hieäu quaû cuûa lôøi chöùng, 30;
Lôøi chöùng cuûa caùc Kitoâ höõu, 2506;
Lôøi chöùng cuûa caùc thaønh vieân caùc tu hoäi ñôøi, 929;
Lôøi chöùng cuûa caùc Thaùnh, 688;
Lôøi chöùng cuûa nhöõng ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán, 932-33;
Lôøi chöùng gian, 2464, 2476;
Lôøi chöùng trong vieäc giaùo duïc ñöùc tin, 2226;
Lôøi chöùng veà Ñaáng phuïc sinh trong coäng ñoàng ñaàu tieân cuûa nhöõng
ngöôøi tin, 642;
Lôøi chöùng veà ñöùc tin, 2472;
Taàm quan troïng cuûa lôøi chöùng, 2044;
Vieäc töû ñaïo nhö lôøi chöùng tuyeät haûo, 2473.
LÔØI CON NGÖÔØI (VERBUM HOMINIS)
Chaân lyù cuûa lôøi con ngöôøi, 2500;
Chaân lyù cuûa lôøi con ngöôøi vaø lôøi theà, 2151.
LÔØI HÖÙA (CAÙC) (PROMISSIO/NES)
Caùc lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa vaø söï hoaøn thaønh caùc lôøi höùa ñoù, 484,
652, 1065, 2787;
Ñaát höùa, 1222;
Ñöùc caäy nhö söï tin töôûng vaøo caùc lôøi höùa cuûa Ñöùc Kitoâ, 1817;
Israel xeùt nhö ngöôøi thöøa höôûng caùc lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa, 60;
Lôøi höùa cuûa bí tích Röûa Toäi, 1185, 1254, 1298;
Lôøi höùa cuûa caùc moái phuùc, 1716-17, 1725, 1967;
Lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa vaø lôøi caàu nguyeän cuûa ñöùc tin, 2570-74,
2579;
Lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa vôùi oâng Abraham, 705-06;
Lôøi höùa hoân öôùc, 1644;
Lôøi höùa long troïng vaø lôøi theà, 2147, 2150, 2152;
Lôøi höùa veà Chuùa Thaùnh Thaàn, 715, 729, 1287;
Lôøi höùa veà ñôøi soáng vónh cöûu, 2002;
Lôøi höùa veà söï phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu vaø söï hoaøn thaønh lôøi höùa
ñoù, 638, 653;
Lôøi höùa vôùi Thieân Chuùa hoaëc lôøi khaán, 2101-03;
Söï trung tín cuûa Thieân Chuùa vôùi caùc lôøi höùa, 212, 215, 422, 1063;
Thaàn Khí cuûa lôøi höùa, 705-06.
LÔØI KHAÁN (VOTUM) (cuûa tu só)
Mieãn chuaån khoûi caùc lôøi khaán, 2103;
Ñònh nghóa lôøi khaán cuûa tu só, 2102;
Giaù trò göông maãu cuûa lôøi khaán cuûa tu só, 2103.
LÔØI KINH CAÀU XIN (PETITIO), x. Vieäc caàu nguyeän.
LÔØI RAO GIAÛNG (PRAEDICATIO)
Hieäu quaû cuûa lôøi rao giaûng, 94;
Lôøi rao giaûng cuûa caùc Toâng Ñoà, 76-77;
Lôøi rao giaûng, 1151, 1716;

Lôøi Thieân Chuùa nhö cuûa nuoâi döôõng lôøi rao giaûng, 132;
Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ nhö lyù chöùng cho lôøi rao giaûng cuûa chuùng
ta, 651;
Taàm quan troïng cuûa lôøi rao giaûng, 875, 1122.
LÔØI RAO GIAÛNG TIEÂN KHÔÛI (KERYGMA), x. Söù ñieäp.
LÔØI THIEÂN CHUÙA (VERBUM DEI), x. Thaùnh Kinh vaø Vieäc daïy giaùo
lyù;
Caùc coâng trình cuûa Lôøi Thieân Chuùa, 131, 162, 338, 1177, 1454,
1785;
Ñoùn nhaän Lôøi Thieân Chuùa, 543, 764;
Ñöùc Kitoâ nhö Lôøi Thieân Chuùa, 65, 101, 04;
Kitoâ giaùo nhö toân giaùo cuûa Lôøi Thieân Chuùa, 108;
Lôøi duy nhaát cuûa Thieân Chuùa, 102;
Lôøi Thieân Chuùa laø nguoàn goác söï hieän höõu vaø söï soáng cuûa moïi thuï
taïo, 703;
Lôøi Thieân Chuùa nhö chaân lyù, 2465.
Lôøi Thieân Chuùa nhö nguoàn maïch cuûa vieäc caàu nguyeän, 2587, 2653-
54, 2716, 2769
Ngheä thuaät aûnh töôïng Kitoâ giaùo vaø Lôøi Thieân Chuùa, 1160;
Phuïng vuï Lôøi Chuùa, 1154, 1349;
Söï giaûi thích Lôøi Thieân Chuùa, 85-86, 113, 1101;
Söï hieåu bieát Lôøi Thieân Chuùa, 108, 119, 1155;
Söï loan baùo Lôøi Thieân Chuùa, 1102;
Söï nuoâi döôõng baèng Lôøi Thieân Chuùa, 2835;
Taàm quan troïng cuûa Lôøi Chuùa trong phuïng vuï, 1100, 1153, 1184;
Thaùnh Kinh vaø Lôøi Thieân Chuùa, 81, 104, 124;
Tính baát hoaïi cuûa haït gioáng Lôøi Thieân Chuùa, 1228.
LÔÏI NHUAÄN (NHÖÕNG) (COMMODUM/A)
Coâng ích vaø tö lôïi, 1908, 2236;
Ñôøi soáng kinh teá gaây neân nhöõng lôïi nhuaän khaùc nhau, 2430;
Ñöùc meán khoâng tìm tö lôïi, 953, 1825;
Lôïi nhuaän caù vò hoaëc tö lôïi, 1740, 2278, 2316.
LUAÂN LYÙ (MORALIS), x. Luaät luaân lyù.
LUAÄT, LEÀ LUAÄT (LEX)
Ñònh nghóa luaät, 1952;
Luaät chöù khoâng phaûi yù muoán ñoäc ñoaùn thoáng trò trong Nhaø nöôùc
Phaùp quyeàn, 1904;
Luaät nhaân loaïi phaùt xuaát töø luaät vónh cöûu, 1904;
Luaät thò tröôøng, 2425;
Nhieäm cuïc cuûa luaät vaø cuûa aân suûng giaûi thoaùt traùi tim, 2541;
Nhöõng caùch dieãn taû khaùc nhau cuûa luaät (luaät vónh cöûu, luaät töï
nhieân, luaät maïc khaûi, v.v…), 1952;
Söï vieân maõn cuûa Leà Luaät, 2196.
Leà Luaät trong Giao Öôùc cuõ
Caùc ñieàu raên chính yeáu cuûa Leà Luaät, 2055;
Caùc muïc ñích cuûa Leà Luaät, 62, 708;
Chuùa Gieâsu vaø Leà Luaät, 527, 576-82, 592, 2053, 2382;
Giaù trò vaø yù nghóa cuûa Leà Luaät, 1961-64;
Leà Luaät cuûa Thieân Chuùa nhö chaân lyù, 2465;
Leà Luaät trong Nöôùc vaø trong thôøi Löu ñaøy, 709;
Lôøi nguyeàn ruûa cuûa Leà Luaät, 580;
“Luaät vaøng” nhö baûn toaùt yeáu cuûa Leà Luaät, 1970;
Möôøi Ñieàu Raên nhö Leà Luaät cuûa Thieân Chuùa, 2058;
Söï ban Leà Luaät, 238, 700, 2060;
Toäi nhö söï vi phaïm Leà Luaät, 401;
Vieäc queân laõng Leà Luaät vaø caùc haäu quaû cuûa vieäc ñoù, 710.
Luaät luaân lyù, 1950-74;
Caùc toäi aùc choáng laïi söï soáng vaø luaät luaân lyù, 2269, 2271, 2282;
Hieäu löïc cuûa luaät luaân lyù trong luùc xaûy ra chieán tranh, 2312;
Nhöõng haønh söû choáng laïi luaät luaân lyù, 2291, 2295-97, 2357, 2409,
2455;
Söï ña theâ vaø luaät luaân lyù, 2387;
Söï khoâng bieát luaät luaân lyù, 1860;
Söï töï do vaø luaät luaân lyù, 1740, 2526;
Söï tuaân giöõ luaät luaân lyù cuûa Thieân Chuùa, 2222;
Söï vieân maõn vaø söï duy nhaát cuûa luaät luaân lyù trong Ñöùc Kitoâ, 1953;
Toäi nhö haønh vi choáng laïi luaät luaân lyù, 1849, 1855, 1859;
YÙ nghóa cuûa luaät luaân lyù, 1950.
Luaät töï nhieân, 1954-60;
Caùc theå cheá chính trò vaø luaät töï nhieân, 1901;
Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh vaø luaät töï nhieân, 2036;
Luaät ñöôïc maïc khaûi vaø luaät töï nhieân, 1960;
Luaät töï nhieân nhö neàn taûng vaø caên baûn cuûa caùc luaät khaùc, 1959;
Möôøi Ñieàu Raên vaø luaät töï nhieân, 2070-71, 2079;
Nhöõng haønh vi choáng laïi luaät töï nhieân, 2235, 2242;
Söï aùp duïng luaät töï nhieân trong caùc neàn vaên hoaù khaùc nhau, 1957;
Söï ly dò vaø luaät töï nhieân, 2384;
Tính baát di baát dòch cuûa luaät töï nhieân, 1958;
Tính phoå quaùt cuûa luaät töï nhieân, 1956;
YÙ nghóa cuûa luaät töï nhieân, 1954-55.
Luaät môùi cuûa Tin Möøng, 1965-71, x. Giao Öôùc môùi;

Chuùa Gieâsu nhö chuaån möïc cuûa Luaät môùi, 459;
Ñònh nghóa Luaät môùi, 1965-66;
Luaät môùi nhö luaät cuûa tình yeâu, cuûa aân suûng vaø cuûa söï töï do, 1972;
Luaät môùi nhö söï dieãn taû cuûa luaät thaàn linh, töï nhieân vaø ñöôïc maïc
khaûi, 1965;
Luaät môùi nhö söï hoaøn thaønh Luaät cuõ, 1967-68;
Luaät môùi vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, 1966.
LUAÄT CAÀU NGUYEÄN (LEX ORANDI)
YÙ nghóa cuûa thuaät ngöõ “luaät caàu nguyeän, luaät ñöùc tin” (“lex orandi,
lex credendi”), 1124;
YÙ nghóa ñaïi keát cuûa luaät caàu nguyeän, 1126.
LUYEÄN NGUÏC (PURGATORIUM), 1030-32, 1472, x. Söï hieäp thoâng cuûa
caùc Thaùnh.
LÖÛA (IGNIS)
Löûa muoân ñôøi, 1034-35;
Löûa nhö bieåu töôïng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 696;
Löûa thanh luyeän, 1031;
Löûa tình yeâu, 2671, 2717, 2785;
YÙ nghóa bieåu töôïng cuûa löûa, 1147, 1189.
LÖÔØI BIEÁNG, TOÄI (PIGRITIA), x. Toäi laøm bieáng;
Toäi löôøi bieáng nhö moät trong baûy moái toäi ñaàu, 1866;
Toäi löôøi bieáng thieâng lieâng, 2094.
LÖÔNG DAÂN (PAGANI), 522, 528, 781.
LÖÔNG TAÂM (CONSCIENTIA), 1776-1802;
Caùc quyeàn, caùc boån phaän vaø löông taâm, 912;
Caùch haønh ñoäng, nhöõng choïn löïa vaø löông taâm, 1786-89, 1799;
Ñònh nghóa vaø yù nghóa, 1776, 1778, 1795;
Ñöùc tin vaø löông taâm, 160, 162, 1802;
Leà luaät thaàn linh vaø löông taâm, 1706, 1776, 1778, 1786-87;
Nghe tieáng löông taâm, 1779, 1800;
Ôn cöùu ñoä vaø löông taâm, 847;
Phaåm giaù nhaân linh vaø löông taâm luaân lyù, 1700, 1780, 2524;
Phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng vaø söï huaán luyeän löông taâm, 2496;
Quyeàn bính vaø löông taâm, 1903;
Quyeàn haønh ñoäng theo löông taâm, 1786-89, 1799, 1907, 2106, 2242,
2256;
Quyeàn haønh ñoäng theo söï töï do cuûa löông taâm, 1782;
Söï hoái caûi vaø löông taâm, 1435, 1453, 1797, 1848;
Söï khoân ngoan vaø löông taâm, 1806;
Söï phaùn ñoaùn sai laàm vaø löông taâm, 1790-94, 1801;
Söï phaùn ñoaùn vaø löông taâm, 1777, 1800;
Söï söûa chöõa laïi veà luaân lyù vaø boån phaän cuûa löông taâm, 2487;
Söï tha toäi vaø löông taâm, 1454, 1468, 1493, 1496;
Söï töø choái söû duïng vuõ khí, do löông taâm thuùc ñaåy, 2311;
Tieáng löông taâm, 33, 46, 1706, 1776, 1779, 1795, 2071;
Tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi nhaân linh vaø löông taâm, 1749, 1751,
1796, x. Haønh vi nhaân linh vaø Tính luaân lyù;
Toäi loãi vaø söï lìa boû choáng laïi löông taâm ngay thaúng, 1849, 1860,
1865;
Traùch nhieäm cuûa caùc haønh vi vaø löông taâm, 1781;
Vieäc huaán luyeän löông taâm, 1783-85, 1798, 1802.
LÖU ÑAØY, CUOÄC (EXILIUM)
Ñôøi soáng traàn theá nhö cuoäc löu ñaøy, 1012;
Hoäi Thaùnh yù thöùc cuoäc löu ñaøy cuûa mình, 769;
Israel vaø cuoäc löu ñaøy, 710, 1081, 1093, 2795;
Söï cheát nhö cuoäc löu ñaøy cuûa thaân theå, 1005, 1681.
LÖU TRUYEÀN SÖÏ SOÁNG, SÖÏ (TRANSMISSIO VITAE), 372, 2363,
2366, 2368, x. Hoân nhaân.
LY DÒ, SÖÏ (DIVORTIUM)
Ñònh nghóa söï ly dò, 2384;
Haønh ñoäng cuûa ñöùc meán ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ ly dò, 1651;
Luaät ñôøi chaáp nhaän söï ly dò, 2383;
Nhöõng haäu quaû do söï ly dò giöõa ñoâi phoái ngaãu coâng giaùo, 1650,
1664, 2384-85, 2400;
Söï voâ toäi cuûa ngöôøi phoái ngaãu bò boû rôi caùch baát coâng, 2386;
Tính baát khaû phaân ly cuûa Hoân nhaân vaø söï ly dò, 2382.
LY GIAÙO (SCHISMA), 817-19, 2089, x. Laïc giaùo vaø Boäi giaùo.
LYÙ TRÍ (RATIO)
Lyù trí laøm con ngöôøi gioáng Thieân Chuùa, 1730;
Lyù trí con ngöôøi vaø ñöùc tin, 50, 156-59, 274, 1706;
Lyù trí vaø caùc ñam meâ, 1767;
Lyù trí vaø caùc luaät ñöôïc coâng boá, 1902, 1976;
Lyù trí vaø caùc nhaân ñöùc, 1804, 1806, 2341;
Lyù trí vaø luaät luaân lyù töï nhieân, 1954;
Lyù trí vaø söï nhaän bieát Thieân Chuùa, 35-39, 47, 237, 286;
Lyù trí, löông taâm luaân lyù vaø söï phaùn ñoaùn, 1778, 1783, 1796, 1798;
Toäi ñoái nghòch vôùi lyù trí, 1872.
M
MA QUYÛ (DAEMONIUM, DIABOLUS)
Bí tích Röûa Toäi nhö söï töø boû ma quyû, 1237;
Caùc coâng vieäc cuûa ma quyû, 394-95, 398, 2851-52;
Caùc cuoäc tröø quyû ñeå xua ñuoåi ma quyû, 517, 550, 1237, 1673;
Caùc thieân thaàn sa ngaõ, 391, 392, 414;
Caùc Toâng Ñoà vaø quyeàn xua ñuoåi ma quyû cuûa caùc ngaøi, 1506;
Chuùa Gieâsu vaø caùc côn caùm doã cuûa ma quyû, 538-40, 566, 2119;
Chuùa Gieâsu vaø quyeàn thoáng trò cuûa Ngöôøi treân ma quyû, 421, 447,
539, 550, 566, 635-36, 1086, 1708;
Cuoäc chieán ñaáu cuûa con ngöôøi choáng laïi quyeàn löïc cuûa boùng toái, 407,
409;
Nguoàn goác cuûa söï döõ, 397, 413, 1707, 2583, 2851;
Söï giaûi thoaùt khoûi ma quyû, 2850, 2853-54;
Vieäc thôø ngaãu töôïng vaø söï chaïy laïi vôùi ma quyû, 2113, 2116-17;
YÙ nghóa vaø töø nguyeân (etymon) cuûa töø ma quyû, 2851.
MA THUAÄT (MAGIA), 2115-17.
MA TUYÙ (PHARMACA NOCIVA)
Söï baûo veä gia ñình khoûi naïn ma tuyù, 2211;
Vieäc saûn xuaát, kinh doanh vaø söû duïng ma tuyù nhö troïng toäi, 2291.
MAÏC KHAÛI (REVELATIO)
Cöïu vaø Taân Öôùc nhö Maïc khaûi thaät, 129;
Ñöùc tin vaø söï ñaùp laïi Maïc khaûi, 142-43, 150, 176, 1814;
Khaû naêng cuûa con ngöôøi ñeå ñoùn nhaän Maïc khaûi, 35, 36;
Maïc khaûi cho “nhöõng ngöôøi beù moïn”, 544;
Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa ñöôïc dieãn taû baèng caùc ngoân ngöõ nhaân
loaïi, 101;
Maïc khaûi ñöa tôùi söï hieåu bieát saâu xa hôn veà nhöõng luaät leä cuûa ñôøi
soáng xaõ hoäi, 2419;
Maïc khaûi ñöôïc thöïc hieän daàn daàn, 53, 69;
Maïc khaûi nhö con ñöôøng tuyeät vôøi nhaát ñeå nhaän bieát Thieân Chuùa,
50;
Maïc khaûi nhö hoa traùi cuûa söï linh höùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn,
105;
Maïc khaûi nhö söï soi saùng veà caùc vaán ñeà toân giaùo vaø luaân lyù, 38;
Nguyeân do vaø caùc muïc ñích cuûa Maïc khaûi, 52, 68;
Nhöõng baèng chöùng beân ngoaøi ñeå tin vaøo Maïc khaûi, 156;
Nhöõng maïc khaûi “tö”, 67;
Seõ khoâng coù moät Maïc khaûi naøo khaùc nöõa, 66-67;
Söï caàn thieát cuûa Maïc khaûi, 74, 1960;
Söï hieåu bieát cuûa con ngöôøi veà Maïc khaûi, 157-58;
Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Truyeàn phaùt xuaát töø Maïc khaûi, 80-83, 124.
Caùc chuû ñeà cuûa Maïc khaûi
Maïc khaûi con ngöôøi nhö hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, 1701, 2419;
Maïc khaûi Möôøi Ñieàu Raên, 2060, 2071;
Maïc khaûi veà chaân lyù vónh vieãn, laø veà Chuùa Gieâsu Kitoâ, 124;
Maïc khaûi veà coâng trình taïo döïng, 287, 337;
Maïc khaûi veà keá hoaïch cöùu ñoä thaàn linh, 50-51;
Maïc khaûi veà loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi caùc toäi nhaân,
1846;
Maïc khaûi veà söï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria, 502;
Maïc khaûi veà söï phuïc sinh cuûa nhöõng ngöôøi cheát, 992;
Maïc khaûi veà thöïc taïi cuûa toäi loãi, 386-90;
Maïc khaûi veà trôøi môùi vaø ñaát môùi, 1048.
Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa, 51-67;
Ñôøi soáng Ñöùc Kitoâ nhö Maïc khaûi veà Chuùa Cha, 516;
Ñôøi soáng Ñöùc Kitoâ nhö söï hoaøn taát Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa, 561;
Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa cho Israel, 2085;
Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa trong Möôøi Ñieàu Raên, 2059, 2070-71;
Maïc khaûi Danh Thieân Chuùa, 203-14, 2143;
Maïc khaûi veà Chuùa Ba Ngoâi, 237, 732;
Maïc khaûi veà Chuùa Cha, 151, 238-42, 2779;
Maïc khaûi veà Chuùa Con, 152, 438, 647-48, 651;
Maïc khaûi veà Chuùa Thaùnh Thaàn, 243-48, 687-88;
Maïc khaûi veà söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa, 272;
Maïc khaûi veà Thieân Chuùa xeùt nhö veà Thieân Chuùa duy nhaát, 201-02.
Maïc khaûi trong lòch söû cöùu ñoä
Maïc khaûi cho Israel, 60-64, 72;
Maïc khaûi cho nguyeân toå chuùng ta, 54, 70.
Maïc khaûi cho oâng Noâeâ, 56-58, 71;
Maïc khaûi sau khi con ngöôøi sa ngaõ, 55;
Maïc khaûi trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, 65-67, 73;
Maïc khaûi töø luùc khôûi ñaàu, 54, 70.
Söï löu truyeàn Maïc khaûi
Löu truyeàn qua caùc Giaùm muïc, 77;
Löu truyeàn qua caùc Toâng Ñoà vaø caùc saùch Tin Möøng, 75-76;
Löu truyeàn qua Hoäi Thaùnh, 78-79, 82;
Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Truyeàn nhö hai caùch khaùc nhau ñeå löu
truyeàn Maïc khaûi, 81-82.
MAI TAÙNG, SÖÏ (SEPULTURA), 1690, 2300.
MAÏI DAÂM, SÖÏ (PROSTITUTIO), 2355.

MAÏI THAÙNH, TOÄI (SIMONIA), 2118, 2121.
MANNA, 1094, 1334.
MAÙU (SANGUIS), x. Bí tích Thaùnh Theå vaø Söï bieán ñoåi baûn theå;
“Ñaây laø Maùu Thaày”, 610, 1365;
Maùu cuûa caùc vò töû ñaïo nhö haït gioáng troå sinh caùc Kitoâ höõu, 852;
Maùu vaø nöôùc nhö nhöõng bieåu töôïng cuûa Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Kitoâ,
766, 1225;
Pheùp Röûa baèng maùu, 1258.
MAÀU NHIEÄM (MYSTERIUM)
Maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, 280, 512-60, 639, 654, 1067;
Maàu nhieäm cuûa coâng trình taïo döïng, 287, 295-301;
Maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa, 42, 206, 234, 1028, 2779;
Maàu nhieäm Hoäi Thaùnh, 770-76;
Maàu nhieäm söï hieän höõu cuûa söï döõ, 309, 385, 395;
Maàu nhieäm ñöùc tin, 2558;
Maàu nhieäm con ngöôøi, 359;
Maàu nhieäm ôn cöùu ñoä con ngöôøi, 122;
Maàu nhieäm söï hôïp nhaát cuûa Hoäi Thaùnh, 813-16.
MAÃU MÖÏC CUÛA ÑÔØI SOÁNG CHO CAÙC TÍN HÖÕU
(EXEMPLAR VITAE PRO FIDELIBUS)
Caùc Giaùm muïc, 893;
Caùc Thaùnh, 828;
Ñöùc Kitoâ, 459, 520, 896, 1618, 2348, 2620, 2740;
Ñöùc Trinh Nöõ Maria, 273, 967, 2030;
OÂng Abraham, 144, 1819;
Thieân Chuùa, 813, 2172.
MEÂ AÊN UOÁNG (GULA), moät trong baûy moái toäi ñaàu, 1866.
MEÂ DAÂM DUÏC (LUXURIA)
Meâ daâm duïc nhö moät moái toäi ñaàu, 1866;
YÙ nghóa cuûa söï meâ daâm duïc, 2351.
MEÂ TÍN, SÖÏ (SUPERSTITIO), 2110-11, 2138.
MEÄNH LEÄNH / ÑIEÀU RAÊN (PRAECEPTUM)
Caùc muïc ñích cuûa caùc meänh leänh trong Leà Luaät, 578;
Ñöùc tin vaø caùc meänh leänh, 2614;
Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh vaø meänh leänh, 2033;
Huaán quyeàn vaø quyeàn bính cuûa Huaán quyeàn lieân quan ñeán caùc meänh
leänh, 2036;
Luaät Tin Möøng vaø ñieàu raên yeâu thöông, 1974;
Löông taâm vaø meänh leänh, 1777;

Naêm ñieàu raên cuûa Hoäi Thaùnh, 2041-43;
Nhaän bieát caùc meänh leänh cuûa Luaät thaàn linh, 1778, 1960;
Phuïng vuï vaø meänh leänh cuûa Ñöùc Kitoâ, 1341;
Quyeàn ñöôïc nghe daïy doã caùc meänh leänh cöùu ñoä thaàn linh, 2037;
Söï baát tuaân caùc meänh leänh vaø toäi, 397;
Söï maïc khaûi caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2017;
Söï tuaân giöõ caùc meänh leänh, 348, 1050;
Söï tuaân giöõ caùc ngaøy leã buoäc, 2180-81, 2185;
Söï vi phaïm caùc meänh leänh cuûa Leà Luaät, 557;
Vieäc loan baùo ôn cöùu ñoä nhö meänh leänh ñöôïc ban cho Hoäi Thaùnh,
849, 2032;
YÙ Thieân Chuùa nhö meänh leänh cho chuùng ta, 2822.
Möôøi Ñieàu Raên
Caùc baûng cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2058;
Caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên nhö hoàng aân cuûa Thieân Chuùa,
2060;
Caùc muïc ñích cuûa caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2063;
Caùi nhìn chung Möôøi Ñieàu Raên, 2051-52;
Ñôøi soáng vónh cöûu vaø caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2052,
2075;
Giao Öôùc cuõ vaø caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2057, 2060-62,
2077;
Kinh Tin Kính vaø Möôøi Ñieàu Raên, 1064;
Luaät cuõ vaø caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 1980;
Luaät Tin Möøng vaø caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 1968, 2053,
2074;
Luaät töï nhieân vaø caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 1955, 2049,
2070-71, 2080;
Löông taâm vaø Möôøi Ñieàu Raên, 1962;
Nhöõng ñoøi hoûi vaø nhöõng baét buoäc cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2054, 2067,
2072-73, 2081;
Söï baát tuaân caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, vaø toäi, 1853, 1858;
Söï caàn thieát cuûa caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2071;
Söï giaûi thích vaø söï hieåu bieát caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên,
2055-56, 2061, 2077;
Söï haïnh phuùc nhö muïc ñích toái haäu cuûa caùc meänh leänh cuûa Möôøi
Ñieàu Raên, 16;
Söï tuaân giöõ caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2052-53;
Taàm quan troïng cuûa caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2065, 2076,
2078;
Thaùnh Kinh vaø caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2056-63, 2078;
Tính duy nhaát cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 2069, 2079;
Truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh vaø caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên,
2064-68, 2078;
Vieäc phaân chia vaø ñaùnh soá caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên,
2066;
Vieäc xöng toäi vaø Möôøi Ñieàu Raên, 1456;
YÙ nghóa caùc meänh leänh cuûa Möôøi Ñieàu Raên, 1724, 1962, 2033, 2057;
YÙ nghóa cuûa töø “Decalogus” (Möôøi Ñieàu Raên), 2056, 2058;
YÙ Thieân Chuùa ñöôïc dieãn ñaït trong Möôøi Ñieàu Raên, 2059, 2063.
Töøng ñieàu trong Möôøi Ñieàu Raên
Ñieàu raên thöù nhaát, 2084-2141;
Ñieàu raên thöù hai, 2142-67;
Ñieàu raên thöù ba, 2168-95;
Ñieàu raên thöù boán, 2197-2257;
Ñieàu raên thöù naêm, 2258-2330;
Ñieàu raên thöù saùu, 2331-2400;
Ñieàu raên thöù baûy, 2401-63;
Ñieàu raên thöù taùm, 2464-2513;
Ñieàu raên thöù chín, 2514-33;
Ñieàu raên thöù möôøi, 2534-57.
Ñieàu raên yeâu thöông
Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm vaø ñieàu raên yeâu thöông, 1973-74, 1986;
Ñieàu raên yeâu thöông nhö ñieàu raên thöù nhaát, 575, 1337, 2055;
Ñöùc meán nhö ñieàu raên môùi cuûa Ñöùc Kitoâ, 782, 1823, 1970, 2074;
Ñöùc meán, 1822, 1889;
Luaät cuõ vaø caùc ñieàu raên yeâu thöông, 1968, 1984-85;
Möôøi Ñieàu Raên nhö söï trieån khai caùc ñieàu raên, 16, 1697, 2067;
Söï tuaân giöõ caùc ñieàu raên cuûa Ñöùc Kitoâ, 1824;
Yeâu meán ngöôøi laân caän, 2196-2557;
Yeâu meán Thieân Chuùa, 2083-2195.
MONG ÑÔÏI, SÖÏ (EXSPECTATIO), x. Cuoäc Ngöï ñeán vaø Söï hoaøn taát;
Cuoäc Nhaäp Theå nhö vieäc hoaøn thaønh söï mong ñôïi, 422, 489;
Ñaát môùi vaø söï mong ñôïi, 1049;
Ñöùc caäy vaø söï mong ñôïi, 2090;
Ñöùc Maria vaø söï mong ñôïi caùc lôøi höùa, 489;
Israel vaø söï mong ñôïi cuûa Israel ñoái vôùi Ñaáng Messia, 62, 522, 529,
706, 711-16, 840, 1334;
Linh hoàn trong söï mong ñôïi vieäc phuïc sinh cuûa thaân theå, 997;
Muøa Voïng vaø söï mong ñôïi Ñaáng Messia, 524;
Nhöõng ngöôøi cheát trong söï mong ñôïi Ñaáng Cöùu Chuoäc, 633;
Phuïng vuï vaø söï mong ñôïi, 1096, 2760;
Söï mong ñôïi cuoäc trôû laïi cuûa Ñöùc Kitoâ, 1619, 2817;
Thôøi hieän taïi nhö thôøi cuûa söï mong ñôïi, 672;
Vieäc caàu nguyeän vaø söï mong ñôïi, 2772, 2854.

MOÅ TÖÛ THI, SÖÏ (AUTOPSIA), 2301.
MOÂN ÑEÄ CUÛA ÑÖÙC KITOÂ (DISCIPULUS CHRISTI)
Bí tích Theâm Söùc nhö söï ñaûm nhaän nhieäm vuï cuûa moân ñeä, 1319;
Caùc hoàng aân ñöôïc Ñöùc Kitoâ trao ban cho caùc moân ñeä, 908;
Caùc quyeàn naêng cuûa caùc moân ñeä, 983;
Lôøi môøi goïi cuûa Chuùa Gieâsu ñeå chuùng ta laøm moân ñeä cuûa Ngöôøi,
520;
Moân ñeä nhö anh em cuûa Ñöùc Kitoâ, 654;
Nhöõng ñoøi hoûi vaø nhöõng boån phaän caàn thieát cho caùc moân ñeä, 562,
915, 1693, 1816, 1823, 1986, 2262, 2347, 2427, 2466, 2612;
Ôn goïi chung cuûa caùc moân ñeä, 1533;
Ôn goïi cuûa caùc moân ñeä, 618, 767;
Söï caàu nguyeän cuûa caùc moân ñeä, 2612, 2621;
Söï hieäp thoâng giöõa Chuùa Gieâsu vaø caùc moân ñeä, 787-88;
Söï hôïp nhaát cuûa caùc moân ñeä, 820, 2791;
Söï trôï giuùp cho moân ñeä, 1275, 1494, 1709, 2601, 2844;
Trôû thaønh moân ñeä nghóa laø gì, 546, 2475, 2614;
Vieäc huaán luyeän caùc moân ñeä, 1248.
MÔÙI MEÛ, SÖÏ (NOVITAS)
Söï môùi meû cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 2832;
Söï môùi meû cuûa caùi cheát theo Kitoâ giaùo, 1010;
Söï môùi meû cuûa vieäc caàu nguyeän, 2599, 2614-15.
MÔØI GOÏI, SÖÏ (APPELLATIO)
Söï môøi goïi cuûa Thieân Chuùa vaø aân suûng, 2000;
Söï môøi goïi cuûa Thieân Chuùa vaø caùc trinh nöõ vaø goaù phuï ñöôïc thaùnh
hieán, 922;
Söï môøi goïi cuûa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, 29, 160, 545, 2461, 2566-
67;
Söï môøi goïi cuûa Thieân Chuùa vaø daân Do thaùi , 839;
Söï môøi goïi cuûa Thieân Chuùa vaø Möôøi Ñieàu Raên, 1962;
Söï môøi goïi cuûa Thieân Chuùa vôùi caùc con caùi, 2232-33;
Söï môøi goïi ñeán Chöùc Thaùnh, 1578;
Söï môøi goïi ñeán söï hôïp nhaát cuûa Nhieäm Theå vaø bí tích Thaùnh Theå,
1396;
Söï môøi goïi ñeán söï thaùnh thieän vaø caùc giaùo daân, 941;
Söï môøi goïi gia ñình Kitoâ giaùo, 2205-06;
Söï môøi goïi soáng ñöùc khieát tònh, 2349, 2359.
MUØ LOAØ, SÖÏ (CAECITAS)
Söï hoaøi nghi veà ñöùc tin vaø söï muø loaø cuûa tinh thaàn, 2088;
Söï muø loaø cuûa oâng Heâroâñeâ vaø oâng Philatoâ, vaø keá hoaïch cöùu ñoä, 600.
MUØA CHAY (QUADRAGESIMA), 540, 1095, 1438.

MUÏC VUÏ / MUÏC TÖÛ (PASTORALIS)
Caùc muïc ñích cuûa söù vuï muïc töû, 857;
Lôøi Thieân Chuùa nuoâi döôõng vieäc giaûng daïy muïc vuï, 132;
Nhieäm vuï muïc töû cuûa Huaán quyeàn, 890;
Sinh hoaït muïc vuï chung cho caùc ñoâi hoân phoái hoãn hôïp, 1636;
Söï cai quaûn vaø nhieäm vuï muïc töû cuûa caùc Giaùm muïc, 886, 896, 927,
1560;
Söï chaêm soùc muïc vuï cuûa giaùo xöù, 2179;
Söï phaân ñònh cuûa muïc töû, caàn thieát ñeå naâng ñôõ vaø uûng hoä loøng ñaïo
ñöùc bình daân, 1676.
MÖÔØI ÑIEÀU RAÊN (DECALOGUS), x. Caùc ñieàu raên.
N
NAÊM PHUÏNG VUÏ (ANNUS LITURGICUS), x. Muøa Voïng, Muøa Giaùng
Sinh, Muøa Chay, Muøa Phuïc Sinh, Leã Hieän Xuoáng;
Ngaøy Chuùa Nhaät, neàn taûng vaø haït nhaân cuûa naêm phuïng vuï, 1193;
Nhöõng thôøi gian thoáng hoái, 1438;
Söï moâ taû naêm phuïng vuï, 1168-71;
Vieäc caàu nguyeän vaø naêm phuïng vuï, 2698.
NAÂNG LEÂN, SÖÏ (ELEVATIO)
Söï naâng leân treân thaäp giaù, 662;
Söï naâng linh hoàn leân cuøng Thieân Chuùa, 2098, 2559.
NEÁT NA, SÖÏ (PUDOR)
Ñònh nghóa söï neát na, 2521-22;
Söï neát na cuûa thaân theå, 2523;
Söï neát na nhö daáu chæ cuûa nhaân phaåm, 2524;
Söï neát na nhö ñoøi hoûi cuûa söï trong saïch, 2521, 2533.
NGAI, CAÙI (THRONUS), 1137.
NGAY THAÚNG (RECTUS), x. Coâng chính.
NGAØY (DIES)
Boán möôi ngaøy, 538, 540, 659;
Caùc ngaøy leã buoäc vaø caùc ngaøy leã, 1389, 2177, 2181, 2185, 2187-88;
Ngaøy cheát, 1682;
Ngaøy cuûa Chuùa, 1166-67, 2170, 2174-88;
Ngaøy cuûa coâng trình taïo döïng, 337, 2169;
Ngaøy phaùn xeùt, 678, 681, 1040, 1059;
Ngaøy phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu, 2174;
Ngaøy thöù baûy, 345, sau 2051, 2168-73;

Ngaøy thöù taùm, 349;
Nhöõng ngaøy sau heát, 841, 994, 1001, 2730;
Söï phuïc sinh vaøo ngaøy sau cuøng, 364, 989.
NGAØY CHUÙA NHAÄT (DOMINICA DIES)
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö ngaøy chính cuûa vieäc cöû haønh Thaùnh Theå,
1193;
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö ngaøy cuûa söï Phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu, 1343;
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö ngaøy ñeå chaêm lo ñôøi soáng gia ñình, vaên hoaù,
xaõ hoäi vaø toân giaùo, 2184, 2194;
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö ngaøy thöù nhaát trong tuaàn, 1166-67, 2174;
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö söï hoaøn thaønh ngaøy sabat, 2175-76;
Nghóa vuï phaûi tham döï phuïng vuï ngaøy Chuùa Nhaät, 1389, 2042,
2180-83;
Söï baûo veä ngaøy Chuùa Nhaät nhö ngaøy leã nghæ, 2187-88;
Söï nghæ ngôi ngaøy Chuùa Nhaät, 2185-86, 2193;
Söï thaùnh hoaù ngaøy Chuùa Nhaät trong kinh nguyeän, 2698;
Vieäc cöû haønh ngaøy Chuùa Nhaät nhö trung taâm cuûa ñôøi soáng cuûa Hoäi
Thaùnh, 2177;
YÙ nghóa cuûa ngaøy Chuùa Nhaät, 1163, 2190.
NGAØY SABAT (SABBATUM)
Giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu veà ngaøy sabat, 582;
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö söï hoaøn thaønh ngaøy sabat, 2175-76, 2190;
Ngaøy sabat nhö keát thuùc saùu ngaøy laøm vieäc, 345;
Ngaøy sabat ôû troïng taâm luaät Israel, 348;
Söï nghæ ngôi vaø thaùnh hoaù ngaøy sabat, 2168-73, 2189.
NGHEÀ NGHIEÄP / SÖÏ TUYEÂN XÖNG / SÖÏ TUYEÂN GIÖÕ
(PROFESSIO)
Ngheà nghieäp vaø lao ñoäng, 2230, 2433;
Söï tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 873, 915, 925, 944;
Söï tuyeân xöng ñöùc tin, 14, x. Ñöùc tin;
Söï tuyeân xöng moät ñöùc tin nhö daây lieân keát söï duy nhaát cuûa Hoäi
Thaùnh, 815;
Vieäc tuyeân xöng ñöùc tin laàn ñaàu tieân, 189, 978;
Vieäc tuyeân xöng ñöùc tin nhö giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa vieäc khai taâm
Kitoâ giaùo, 1229.
NGHEÄ THUAÄT (ARS), x. AÛnh thaùnh vaø AÛnh töôïng thaùnh;
Ngheä thuaät thaùnh, 2500, 2502-03, 2513;
Söï töông ñoàng cuûa ngheä thuaät vôùi hoaït ñoäng cuûa Thieân Chuùa trong
coâng trình taïo döïng, 2501.
NGHI LEÃ (RITUS), x. Truyeàn thoáng vaø Phuïng vuï;

Nghi leã an taùng, x. Nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi;
Nghi leã caùc bí tích, 1131, x. moãi bí tích;
Nhöõng nghi leã khaùc nhau trong Hoäi Thaùnh phoå quaùt, 1201, 1203,
1208;
Nhöõng thay ñoåi cuûa caùc nghi leã, 1125.
NGHÆ NGÔI, SÖÏ (REQUIES)
Söï nghæ ngôi ngaøy Chuùa Nhaät, 2184-85, 2194;
Söï nghæ ngôi ngaøy sabat trong Möôøi Ñieàu Raên, 582, 2168-73, 2189.
NGHÓA TRANG (COEMETERIUM), 1686.
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC, VIEÄC (INVESTIGATIO SCIENTIFICA)
Caùc tieâu chuaån luaân lyù cuûa vieäc nghieân cöùu khoa hoïc, 2294.
NGOAÏI TÌNH, TOÄI (ADULTERIUM)
Ñònh nghóa toäi ngoaïi tình, 2380;
Tính nghieâm troïng cuûa toäi ngoaïi tình, 1756, 1856, 1858, 2380, 2400;
Toäi ngoaïi tình vaø ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa, 2052,2055, 2196;
Toäi ngoaïi tình vaø söï baát coâng ñoái vôùi phaåm giaù cuûa Hoân Nhaân,
2380-81;
Toäi ngoaïi tình vaø söï ly dò, 1650, 2384;
Toäi ngoaïi tình vaø söï öôùc muoán, 2336, 2528;
Toäi ngoaïi tình vaø traùi tim con ngöôøi, 1853, 2517.
NGOÂI LÔØI (VERBUM), x. Ñöùc Kitoâ;
Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân xaùc phaøm, 151, 241, 477;
“Luùc khôûi ñaàu ñaõ coù Ngoâi Lôøi”, 291;
Maàu nhieäm Nhaäp Theå cuûa Ngoâi Lôøi, 461-63, 479;
“Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân xaùc phaøm”, 423, 456-60;
Thieân Chuùa gìn giöõ coâng trình taïo döïng nhôø Ngoâi Lôøi, 320;
NGOÂI MOÄ (SEPULCRUM)
Baøn thôø nhö bieåu töôïng ngoâi moä cuûa Ñöùc Kitoâ, 1182;
Ngoâi moä troáng cuûa Ñöùc Kitoâ, 640, 657.
NGOÂI VÒ (HYPOSTASIS)
Ñöùc Kitoâ, moät Ngoâi Vò, 466, 468;
YÙ nghóa cuûa töø Ngoâi Vò, 252.
NGOÂN NGÖÕ (LINGUA)
Caùc lôøi cuûa Thieân Chuùa ñöôïc dieãn taû trong ngoân ngöõ nhaân loaïi, 101;
Lôøi noùi hai yù, 2338, 2480;
Ngoân ngöõ cuûa caùc daáu chæ vaø caùc bieåu töôïng trong ñôøi soáng con
ngöôøi, 1146;
Ngoân ngöõ cuûa coâng trình taïo döïng, 2500;
Ngoân ngöõ cuûa ñöùc tin, 170-71, 185;

Ngoân ngöõ cuûa vieäc caàu nguyeän, 2663;
Ngoân ngöõ nhaân loaïi lieân quan ñeán Thieân Chuùa, 40-43.
NGUÏC TOÅ TOÂNG (SHEOL), 633.
NGUYEÂN TOÄI (PECCATUM ORIGINALE)
Lyù do Thieân Chuùa cho pheùp nguyeân toäi xaûy ra, 412;
Nguyeân toäi nhö moät chaân lyù ñöùc tin, 388-89;
Nguyeân toäi nhö vieäc thöû thaùch söï töï do cuûa con ngöôøi, 396;
Söï baát tuaân nhö nguoàn goác cuûa nguyeân toäi, 215, 397-98;
Söï löu truyeàn nguyeân toäi cho taát caû moïi ngöôøi, 404;
Trình thuaät veà nguyeân toäi, 390;
YÙ nghóa cuûa giaùo lyù veà nguyeân toäi, 389.
Caùc haäu quaû do nguyeân toäi,
Caùc haäu quaû trong lòch söû con ngöôøi, 402-06, 1250, 1607, 1609,
1707, 2259, 2515;
Maát aân suûng cuûa söï thaùnh thieän nguyeân thuyû, 399;
Söï haøi hoaø bò phaù huyû, 400;
Söï khoù khaên trong vieäc nhaän bieát Thieân Chuùa, 37;
Söï xaâm nhaäp cuûa söï döõ, 401;
Toaøn theå traàn gian bò ñaët döôùi quyeàn Thaàn Döõ, 409.
NGÖÔØI CHA (PATER), x. Tình phuï töû vaø Cha meï.
NGÖÔØI CHOÀNG (MARITUS), x. Hoân nhaân.
NGÖÔØI DO THAÙI (HEBRAEI), x, Israel.
NGÖÔØI DÖÏ TOØNG (CATECHUMENUS)
Daàu döï toøng, 1294;
Hoäi Thaùnh vaø nhöõng ngöôøi döï toøng, 1249, 1537;
Kinh Laïy Cha vaø nhöõng ngöôøi döï toøng, 2769;
Ngöôøi döï toøng vaø ñöùc meán, 1248-49;
Ngöôøi döï toøng vaø vieäc tuyeân xöng ñöùc tin, 168, 256, 1253;
Ôn cöùu ñoä cuûa nhöõng ngöôøi döï toøng, 1259, 1281;
Vieäc huaán luyeän nhöõng ngöôøi döï toøng, 281.
NGÖÔØI LAÂN CAÄN (PROXIMUS)
Caùc ñieàu raên vaø tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän, 1962, 2052, 2067,
2401, 2464;
Caùc hình thöùc thoáng hoái vaø tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän, 1434;
Caùc vieäc töø thieän ñoái vôùi ngöôøi laân caän, 2447;
Coi ngöôøi laân caän nhö “caùi toâi khaùc”, 1931;
Lyù do phaûi yeâu meán vaø toân troïng ngöôøi laân caän, 678, 2212;
“Ngöôi seõ yeâu meán ngöôøi laân caän nhö chính mình ngöôi”, 2055,
2196;
Nhöõng xuùc phaïm vaø caùc toäi choáng laïi tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân
caän, 1459, 1849, 2302-03, 2409, 2477, 2485, 2539;
Söï coâng baèng ñoái vôùi ngöôøi laân caän, 1807, 1836;
Söï thanh saïch cuûa traùi tim nhö söï ñoøi hoûi phaûi ñoùn nhaän ngöôøi
khaùc nhö ngöôøi laân caän, 2519.
Söï toân troïng coâng trình taïo döïng vaø tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän,
2415;
Söï toân troïng vaø yeâu meán ngöôøi laân caän nhö söï ñoøi hoûi cuûa ñöùc meán,
1789, 1822, 1844;
Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän khoâng theå taùch bieät khoûi tình yeâu
ñoái vôùi Thieân Chuùa, 1033, 1878;
Tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi ngöôøi laân caän nhö söï hoaøn
thaønh Leà Luaät cuûa Thieân Chuùa, 1706;
Trôû neân ngöôøi laân caän cho nhöõng ngöôøi khaùc, 1825, 1932.
NGÖÔØI NAM (VIR), x. Con ngöôøi.
NGÖÔØI NÖÕ (MULIER)
Coâng trình taïo döïng ngöôøi nöõ theo hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, 355,
369-70, 2335;
Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 369, 371-72, 383, 400;
Ngöôøi nöõ ñöôïc thaùnh hieán, 918, 924;
Ngöôøi nöõ nhö hình aûnh cuûa Hoäi Thaùnh, 1368, 2853;
Nhìn ngöôøi nöõ maø theøm muoán ngöôøi ñoù, 2336;
Nhöõng ñoøi hoûi cuûa tình yeâu cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 2363;
Nhöõng töông quan giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 400, 1606-07;
Ôn goïi cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 373, 1603, 2207, 2331;
Phaåm giaù cuûa ngöôøi nöõ, 1645, 2334, 2393;
Phaùn quyeát cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo veà vieäc truyeàn chöùc cho ngöôøi
nöõ, 1577-78;
Söï baûo veä ngöôøi nöõ, 1610;
Söï boå tuùc, söï lieân keát vaø söï coäng taùc cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ,
378, 1605, 1614, 1616, 2333;
Söï ña theâ vaø ngöôøi nöõ, 2387;
Söï haøi hoaø giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ trong vöôøn ñòa ñaøng, 376,
384;
Söï keát hôïp baát hôïp phaùp cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 2353, 2390-
91;
Tính duïc quy höôùng veà tình yeâu phu phuï cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi
nöõ, 2337, 2353, 2360-61, 2522;
Toäi ngoaïi tình cuûa ngöôøi nöõ, 2384.
NGÖÔØI NÖÔÙC NGOAØI (ALIENIGENA), 2241.
NGÖÔØI TOÂI TÔÙ (SERVUS) (noùi veà Ñöùc Kitoâ)

Ñöùc Kitoâ, Ngöôøi toâi tôù cuûa Thieân Chuùa, vaâng phuïc Ngaøi caùch troïn
veïn, 539, 615;
Ñöùc Kitoâ, Ngöôøi toâi tôù cuûa moïi ngöôøi, 786;
Söù vuï cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi toâi tôù ñau khoå, 440, 601.
NGÖÔØI VÔÏ (UXOR), x. Hoân nhaân.
NHAØ NÖÔÙC (STATUS) (POLITICUS), x. Xaõ hoäi;
Boån phaän cuûa Nhaø Nöôùc phaûi baûo veä coâng ích, 1910;
Boån phaän cuûa Nhaø Nöôùc phaûi baûo veä quyeàn ñöôïc soáng, 2273;
Nhaø Nöôùc coù traùch nhieäm veà söï thònh vöôïng, 2372;
“Nhaø Nöôùc phaùp quyeàn”, 1904;
Nhaø Nöôùc vaø söï töï do caù vò, 1883;
Tai hoaï cuûa caùc nhaø nöôùc ñoäc taøi bò toá giaùc bôûi yù thöùc luaân lyù, 2499;
Thôø ngaãu töôïng laø Nhaø Nöôùc, 2113;
Traùch nhieäm cuûa Nhaø Nöôùc trong haønh ñoäng kinh teá, 2431.
NHAØ TAÏM (TABERNACULUM), 1183, 1379.
NHAÏC PHUÏNG VUÏ (MUSICA LITURGICA), 1156-58.
NHAÂN ÑÖÙC (VIRTUS), x. Moãi nhaân ñöùc.
Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn ñöôïc naâng leân baèng aân suûng, 1810-11;
Caùc nhaân ñöùc nhö hoàng aân cuûa bí tích Röûa Toäi, 1266;
Caùc nhaân ñöùc vaø caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1831;
Chaân lyù nhö moät nhaân ñöùc, 2468-69;
Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng qua caùc nhaân ñöùc, 798;
Daïy giaùo lyù veà caùc nhaân ñöùc nhaân baûn vaø Kitoâ giaùo, 1697,
Ñònh nghóa nhaân ñöùc, 1803-04, 1833;
Ñöùc meán nhö nguoàn goác vaø moâ theå cuûa moïi nhaân ñöùc, 25, 2346;
Ñöùc meán nhö nhaân ñöùc, 2337, 2341, 2345, 2347, 2349;
Giaùo duïc veà caùc nhaân ñöùc, 1784, 2223;
Nhöõng caûn trôû trong vieäc thöïc thi caùc nhaân ñöùc, 1863, 2284;
Tình lieân ñôùi nhö moät nhaân ñöùc, 1942, 1948.
Caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn
Baûy hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1831;
Caùc hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1832;
Ñònh nghóa caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1830.
Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn
Caùc nhaân ñöùc luaân lyù, 1266, 1804, 839;
Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn ñöôïc thanh taåy vaø ñöôïc naâng leân baèng aân
suûng, 1810-11;
Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn giöõ nhieäm vuï “coät truï”, 1805;
Ñònh nghóa caùc nhaân ñöùc nhaân baûn, 1804, 1834;
Ñöùc can ñaûm, 1808, 1837;

Ñöùc coâng baèng, 1807, 1836;
Ñöùc khoân ngoan, 1806, 1835;
Ñöùc tieát ñoä, 1809, 1838, 2290.
Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn
Ñònh nghóa vaø nhieäm vuï cuûa caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn, 1812-13, 1840-
41;
Ñöùc tin, 153, 1814-16, 1842.
Ñöùc caäy, 1817-21, 1843, 2090;
Ñöùc meán, 1822-29, 1844;
NHAÂN HAÄU, SÖÏ (BENEVOLENTIA)
Söï nhaân haäu rieâng cuûa Thieân Chuùa, 214;
Söï nhaân haäu cuûa con ngöôøi ñoái vôùi caùc sinh vaät, 2416;
Keá hoaïch nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa, 50-51, 257, 315, 2807, 2823;
Ñöùc meán vaø söï nhaân haäu, 1829;
Caùc coäng ñoàng nhaân loaïi vaø söï nhaân haäu, 2213, 2540, 2554;
Chuùa Thaùnh Thaàn ban söï nhaân haäu, 736, 1832.
NHAÂN LOAÏI (HUMANITAS), x. Doøng doõi nhaân loaïi;
Caùc haäu quaû do toäi cuûa oâng Añam treân nhaân loaïi, 400, 402-06;
Daân Thieân Chuùa vaø caùc coäng ñoàng cuûa nhaân loaïi, 782;
Soá phaän töông lai cuûa nhaân loaïi, 1917;
Söï hôïp nhaát vaø ôn cöùu ñoä trong Hoäi Thaùnh cho nhaân loaïi, 776, 845.
NHAÄN NGHÓA TÖÛ, SÖÏ (ADOPTIO)
Con ngöôøi ñöôïc nhaän laøm nghóa töû, nhôø Chuùa Gieâsu Kitoâ, 52, 257,
422, 460, 505, 654, 839, 1110, 1709, 2639, 2782, 2798, 2825;
Ñöùc Kitoâ laø con, khoâng phaûi nghóa töû, 2673, 2717,2740, 2745, 2766;
Hieäu quaû cuûa söï ñöôïc nhaän laøm nghóa töû, 654, 1709, 2784;
Keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa trong vieäc nhaän nghóa töû, 270, 2782;
Söï ñöôïc nhaän laøm nghóa töû laøm cho ngöôøi ta neân ñoàng thöøa töï vôùi
Ñöùc Kitoâ, 2009; 257, 1077;
Söï nhaän caùc treû em bò boû rôi laøm nghóa töû trong gia ñình, 2379;
Söï nhaän nghóa töû trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 1, 52, 257;
Söï nhaän nghóa töû vaø söï thöøa töï vinh phuùc vónh cöûu, 1, 294;
Söï töï do cuûa Thieân Chuùa trong vieäc nhaän nghóa töû, 52, 257, 1996;
Thieân Chuùa nhaän nghóa töû baèng caùc bí tích, 537, 1129, 1197, 1265,
1279.
NHAÄP THEÅ, CUOÄC (INCARNATIO), 461-63.
Baûn tính nhaân loaïi ñöôïc ñaûm nhaän chöù khoâng bò hoaø tan trong Con
Caùc Coâng ñoàng khaúng ñònh cuoäc Nhaäp theå cuûa Ñöùc Kitoâ, 465-68;
Caùc hieäu quaû cuûa cuoäc Nhaäp theå cuûa Con Thieân Chuùa, 432, 521;
Caùc laïc giaùo phuû nhaän nhaân tính cuûa Ñöùc Kitoâ, 465-68;
Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Thieân Chuùa thaät vaø laø Ngöôøi thaät maø khoâng
pha troän laãn loän, 464, 499;
Con Thieân Chuùa coù tri thöùc nhaân loaïi vaø tri thöùc thaàn linh, 474;
Con Thieân Chuùa laøm caùc coâng vieäc nhaân loaïi, 470;
Cuoäc Nhaäp theå cuûa Ñöùc Kitoâ nhìn theo phöông dieän lòch söû, 423;
Cuoäc Nhaäp theå vaø cuoäc Thaêng thieân, 661;
Ñöùc tin vaøo cuoäc Nhaäp theå cuûa Ñöùc Kitoâ, 463, 465;
Dung maïo nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ “ñöôïc hoaï laïi”, 476;
Linh hoàn nhaân loaïi ñöôïc ñaûm nhaän bôûi Con Thieân Chuùa, 472;
Maàu nhieäm Nhaäp theå, 359;
Ngoâi Lôøi xuaát hieän moät caùch höõu hình trong thaân theå Ñöùc Kitoâ,
477;
Söï keát hôïp cuûa Ngoâi Lôøi theo ngoâi hieäp (hypostasim), 466, 468, 483;
Vieäc chuaån bò cho cuoäc Nhaäp theå, 522-23;
YÙ chí nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ thuaän theo yù chí thaàn linh, 475;
YÙ nghóa cuûa cuoäc Nhaäp theå, 461, 464, 479, 483.
Nhöõng lyù do cuûa cuoäc Nhaäp theå
Caùc toäi ñöôïc taåy xoaù vaø ôn cöùu ñoä ñöôïc ñaït tôùi, 456-57;
Con ngöôøi ñöôïc trôû neân ñoàng phaän vôùi baûn tính thaàn linh, 460;
Maãu möïc cuûa söï thaùnh thieän cho ngöôøi ta, 459;
Söï khai maïc coâng trình taïo döïng môùi, 504;
Söï nhaän bieát tình yeâu Thieân Chuùa, 458.
NHEÏ (TOÄI) (VENIALE), x. Toäi.
NHIEÄM CUÏC CÖÙU ÑOÄ (OECONOMIA SALUTIS)
Caùc muïc ñích cuûa Nhieäm cuïc thaàn linh, 122, 260;
Ñaëc tính vónh vieãn cuûa Nhieäm cuïc cöùu ñoä, 66;
Nhieäm cuïc caùc bí tích, 1076-1209, x. (Caùc) bí tích;
Nhieäm cuïc cuûa Leà Luaät vaø cuûa aân suûng giaûi thoaùt traùi tim nhaân
loaïi, 2541;
Nhieäm cuïc Maïc khaûi ñöôïc xaây döïng baèng caùc bieán coá vaø caùc lôøi,
1103;
Nhieäm cuïc taïo döïng vaø cöùu ñoä trong kinh nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu,
2604, 2606, 2746, 2758;
Nhöõng phaù hoaïi ñe doaï Nhieäm cuïc thaàn linh, 57;
Söï khôûi ñaàu Nhieäm cuïc cöùu ñoä, 56, 489, 705;
Toaøn boä Nhieäm cuïc thaàn linh ñöôïc thöïc hieän bôûi Ba Ngoâi, 258-59,
1066;
Vieäc caàu nguyeän vaø Nhieäm cuïc cöùu ñoä, 2850.
NHIEÄT THAØNH, SÖÏ (ZELUS) veà toân giaùo, 579, 2442.
NHIEÀU NGÖÔØI (MULTI), x. Coâng trình cöùu chuoäc.
NHÌN THAÁY Thieân Chuùa (VIDERE Deum), 707, x. Cuoäc thaàn hieän;
Con ngöôøi öôùc muoán nhìn thaáy Thieân Chuùa, 2548-50, 2557;
Nhöõng ngöôøi coù traùi tim trong saïch seõ nhìn thaáy Thieân Chuùa, 1722,
2519, 2531.
NHO, RÖÔÏU/CAÂY (VINUM / VINEA / VITIS)
Daáu chæ baùnh vaø röôïu trong bí tích Thaùnh Theå, 1333-35;
Ñöùc Kitoâ laø caây nho thaät, 755;
Söï bieán ñoåi röôïu neân maùu Ñöùc Kitoâ, 1357-76, 1413, x. Söï bieán ñoåi
baûn theå;
“Thaày laø caây nho, anh em laø ngaønh”, 787, 1988, 2074.
NHOÙM CAÀU NGUYEÄN (ORATIONIS COETUS), 2689, 2695.
NHU CAÀU (EGESTAS), x. Söï caàn thieát.
NHÖÕNG BÍ MAÄT NGHEÀ NGHIEÄP
(SECRETA IN MUNERE CONSTITUTORUM), 2491.
NHÖÕNG KEÁT HÔÏP (IUNCTIONES) tröôùc Hoân nhaân, 2391.
(NHÖÕNG) NGÖÔØI COÂNG CHÍNH (IUSTUS/I)
Chuùa Gieâsu vaø nhöõng ngöôøi coâng chính, 545, 588, 633;
Ñôøi soáng vónh cöûu cuûa nhöõng ngöôøi coâng chính sau khi cheát, 769,
989. 1038;
Nhöõng ngöôøi coâng chính trong Thaùnh Kinh (Caùc oâng Abel, Noâ eâ,
Ñaniel, Job), 58;
Nöôùc cuûa nhöõng ngöôøi coâng chính cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ, 1042;
Phaåm chaát cuûa vieäc caàu nguyeän cuûa ngöôøi coâng chính, 2569, 2582.
NHÖÕNG NGÖÔØI DI CÖ (IMMIGRANTES)
Söï kieám ñöôïc vieäc laøm cuõng môû ngoû cho nhöõng ngöôøi di cö, 2433;
Caùc boån phaän cuûa caùc quyeàn bính chính trò ñoái vôùi nhöõng ngöôøi di
cö, 2241.
NHÖÕNG NGÖÔØI ÑAÕ QUA ÑÔØI (DEFUNCTI), cf. Exsequiae;
Bí tích Thaùnh Theå vaø nhöõng lôøi caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua
ñôøi, 1032, 1056, 1371, 1414;
Caùc aân xaù cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 1471, 1479;
Söï hieäp thoâng vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 958;
Söï toân troïng thaân theå nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 2300;
Vieäc cöû haønh leã an taùng, 1689.
NHÖÕNG NGÖÔØI ÑÍNH HOÂN (NUPTURIENTES)
Söï khieát tònh, söï tieát duïc vaø söï chung thuyû cuûa nhöõng ngöôøi ñính
hoân, 2350;
Söï chuaån bò cuûa nhöõng ngöôøi ñính hoân ñeå tieán tôùi Hoân Nhaân, 1632.
NHÖÕNG NGÖÔØI GIAØ (SENES)

Gia ñình vaø vieäc chaêm soùc nhöõng ngöôøi giaø, 2208;
Söï phuïc vuï nhöõng ngöôøi giaø, 2186.
NHÖÕNG NGÖÔØI HAÁP HOÁI (MORIBUNDI), 2279, 2299.
NHÖÕNG NGÖÔØI HOÀI GIAÙO (MUSULMANI), 841.
NHÖÕNG NGÖÔØI KHOÂNG COÙ KHAÛ NAÊNG LAO ÑOÄNG
(INCAPACITATE LABORANTES) (khuyeát taät), x. Caùc beänh nhaân;
Caùi cheát eâm dòu vaø nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng lao ñoäng, 2277;
Tình lieân ñôùi, söï chaêm soùc vaø söï toân troïng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi
khoâng coù khaû naêng lao ñoäng, 2208, 2276.
NHÖÕNG NGÖÔØI MUØ (CAECI)
Lôøi caàu xin cuûa nhöõng ngöôøi muø ñöôïc Chuùa Gieâsu laéng nghe, 2616.
NHÖÕNG NGÖÔØI NGHEØO (PAUPERES) / SÖÏ KHOÙ NGHEØO
(PAUPERTAS), x. Nhöõng ngöôøi tuùng thieáu.
Bí tích Thaùnh Theå baét buoäc lo cho nhöõng ngöôøi ngheøo, 1397;
Ñöùc Kitoâ khoù ngheøo, 517, 525, 544, 1351, 2407;
Nhöõng ngöôøi ngheøo trong tinh thaàn, 709, 716, 1716, 2544-47;
Nöôùc Trôøi vaø nhöõng ngöôøi ngheøo, 544;
Söï khoù ngheøo nhö con ñöôøng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Hoäi Thaùnh, 544,
786, 852;
Söï khoù ngheøo nhö moät lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 915;
Söï quan taâm, chaêm soùc vaø tình yeâu ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo, 886,
1033, 1435, 1825, 1941, 2208, 2405, 2443-49;
Tình lieân ñôùi cuûa caùc daân toäc giaøu ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo, 2439-
40;
Töø boû söï giaøu sang nhö moät caùch soáng, 2544-45;
Vieäc chaïy ñua vuõ trang nhö söï xuùc phaïm ñeán nhöõng ngöôøi ngheøo,
2329.
NHÖÕNG NGÖÔØI PHARISEÂU (PHARISAEI)
Caùch haønh ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi Phariseâu, 576, 579, 595, 993,
2054;
Nhöõng töông quan cuûa Chuùa Gieâsu vôùi nhöõng ngöôøi Phariseâu, 575;
Söï baát ñoàng giöõa Ñöùc Kitoâ vaø nhöõng ngöôøi Phariseâu, 574, 581, 588,
596, 2285.
NHÖÕNG NGÖÔØI PHOÁI NGAÃU (CONIUGES), x. Hoân nhaân vaø Söï ly dò.
(NHÖÕNG) NGÖÔØI THU THUEÁ (PUBLICANUS/I)
Chuùa Gieâsu vaø nhöõng ngöôøi thu thueá, 588;
Duï ngoân ngöôøi Phariseâu vaø ngöôøi thu thueá, 2613.
(NHÖÕNG) NGÖÔØI TIN (CREDENS/NTES)

Caùc nhieäm vuï cuûa nhöõng ngöôøi tin, 904-05;
Chuû nghóa Voâ thaàn vaø nhöõng ngöôøi tin, 2125;
Chöùc tö teá cuûa nhöõng ngöôøi tin, 1546;
Ñöùc Maria, Meï cuûa nhöõng ngöôøi tin, 2676;
Hoäi Thaùnh vaø nhöõng ngöôøi tin, 181, 752, 759, 836;
Lôøi chöùng cuûa nhöõng ngöôøi tin, 2471;
OÂng Abraham, “cha cuûa taát caû nhöõng ngöôøi tin”, 145-47, 1080;
Söï hôïp nhaát cuûa nhöõng ngöôøi tin trong Ñöùc Kitoâ, 790, 805, 813,
817, 947;
Söï taêng tröôûng veà ñöùc tin cuûa nhöõng ngöôøi tin, 94, 166, 1102.
NHÖÕNG NGÖÔØI TREÛ (IUVENES)
Caùc nguy hieåm cho nhöõng ngöôøi treû, 2282, 2353, 2389;
Vieäc giaùo duïc vaø huaán luyeän nhöõng ngöôøi treû, 5, 1632, 2688, 2526,
2685.
NHÖÕNG NGÖÔØI TUÙNG THIEÁU (EGENI), x. Nhöõng ngöôøi ngheøo.
Ñöùc meán ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tuùng thieáu, 1586, 1932, 2449.
NHÖÕNG LÔÏI ÍCH LUAÂN LYÙ VAØ THIEÂNG LIEÂNG
(BONA MORALIA ET SPIRITUALIA)
Baäc soáng thaùnh hieán vaø caùc lôïi ích thieân quoác, 933;
Bí tích Giao Hoaø vaø caùc lôïi ích cuûa söï soáng thaàn linh, 1468-69;
Ñöùc Kitoâ vaø nhöõng lôïi ích Ngöôøi ñaõ ban cho ngöôøi ta, 412, 420, 819;
Lôïi ích cuûa Hoân Nhaân vaø cuûa tình yeâu phu phuï, 1643, 2333, 2363;
Nhöõng lôïi ích thieâng lieâng, 293, 1050, 1948, 2121, 2548;
Nhöõng lôïi ích töông lai, 662, 2549;
Nhöõng lôïi ích vaø vieäc caàu nguyeän, 2010, 2559, 2590, 2736, 2830;
Nhöõng lôïi ích, löông taâm luaân lyù vaø söï phaân ñònh, 1780;
Söï hieäp thoâng caùc lôïi ích, 947, 949-53, 955;
Söï trao ñoåi caùc lôïi ích thieâng lieâng, 1475-76, 1697.
NIEÀM VUI (GAUDIUM)
Caùc nguoàn maïch cuûa nieàm vui, 30, 163, 301, 1804, 1829, 2015, 2362;
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö ngaøy cuûa nieàm vui, 1193;
Nhöõng ñieàu ngaên caûn höôûng nieàm vui, 2094;
Nieàm vui cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo, 2546;
Nieàm vui nhö hoa traùi cuûa Thaàn Khí, 736, 1832;
Nieàm vui treân trôøi, 1029-30.
NOÙI DOÁI, SÖÏ (MENDACIUM)
Caùc caùch phaân ñònh chaân lyù vaø söï noùi doái, 1954, 2847;
Ñònh nghóa vaø yù nghóa söï noùi doái, 2482;
Keát aùn söï noùi doái, 2485;
Ma quyû nhö cha söï noùi doái, 392, 2482;
Söï noùi doái cuûa Teân caùm doã nhö khôûi ñaàu cuûa toäi, 215;
Söï noùi doái nhö nhöõng xuùc phaïm ñeán chaân lyù, 2483;
Tính nghieâm troïng cuûa söï noùi doái, 2484, 2486.
NOÙI PHAÏM THÖÔÏNG, TOÄI (BLASPHEMIA)
Chuùa Gieâsu bò toá caùo veà toäi noùi phaïm thöôïng, 574;
Lôøi theà vaø toäi noùi phaïm thöôïng, 2149;
Tính nghieâm troïng cuûa toäi noùi phaïm thöôïng, 1031, 1756, 1856;
YÙ nghóa cuûa toäi noùi phaïm thöôïng, 2148, 2162.
NOÙI XAÁU, SÖÏ (DETRACTIO)
Caùc haäu quaû do söï noùi xaáu, 2479;
Söï noùi xaáu khoâng theå ñöôïc chaáp nhaän veà maët luaân lyù, 2477.
NOÂEÂ, OÂNG (NOE)
Giao öôùc cuûa Thieân Chuùa vôùi oâng Noâeâ, 56, 58, 71.
NOÂ LEÄ, SÖÏ (SERVITUS)
Thieân Chuùa cöùu Israel khoûi söï noâ leä ngöôøi Ai caäp, 62, 2061;
Chuùa Gieâsu giaûi thoaùt ngöôøi ta khoûi söï noâ leä toäi loãi, 549, 601, 635,
1741;
Söï giaûi thoaùt khoûi söï noâ leä toäi loãi, 2057, 2097, 2744;
Leänh caám khoâng ñöôïc baét caùc thuï taïo nhaân linh laøm noâ leä, 2414;
Söï noâ leä toäi loãi, 407, 421, 1733.
NOÃ LÖÏC, SÖÏ (NISUS)
Ñöùc khieát tònh nhö söï noã löïc caù vò, 2344;
Söï noã löïc cuûa caùc Kitoâ höõu, 1319, 2046;
Söï noã löïc cuûa gia ñình ñoái vôùi ngöôøi laân caän, 2208;
Söï noã löïc trong giao dòch xaõ hoäi, 1913, 1940, 1947;
Söï noã löïc trong Hoân nhaân, 2381, 2390;
Söï noã löïc truyeàn giaùo, 854;
Söï ñaùp traû cuûa ñöùc tin nhö moät noã löïc, 1102, 1248;
Söï töï chuû nhö moät noã löïc lieân læ, 2342.
NOÄI TAÂM (INTERIORITAS)
Söï töï vaán noäi taâm cuûa mình, 1779.
NÖÔÙC CUÛA SATAN (REGNUM SATANAE), 550, x. Ma quyû.
NÖÔÙC THIEÂN CHUÙA (REGNUM DEI), 1720, 2819;
Caùc daáu chæ bieåu loä cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 560;
Caùc daáu chæ cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 547-50, 670, 1505;
Caùc ñieàu kieän ñeå vaøo Nöôùc [Thieân Chuùa], 526, 543-44, 556, 577,
1215, 1427, 1470, 1716, 2544, 2556, 2826;
Caùc moái phuùc vaø Nöôùc Trôøi, 1716, 1726, 2546;
“Chìa khoaù Nöôùc [Trôøi]”, 551-53;
Chieán thaéng cuûa Nöôùc Ñöùc Kitoâ, 680;

Con ñöôøng ñeå môû roäng Nöôùc Thieân Chuùa, 853, 863;
Cuoäc bieán hình cuûa Ñöùc Kitoâ nhö söï neám tröôùc Nöôùc [Thieân Chuùa],
554;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu, 2046;
Ñoùn nhaän Nöôùc Thieân Chuùa, 764;
Gia ñình vaø Nöôùc Thieân Chuùa, 2232-33;
Hoäi Thaùnh nhö maàm moáng vaø ñieåm khôûi ñaàu Nöôùc Thieân Chuùa,
567, 669, 764, 768;
Hoäi Thaùnh nhö Nöôùc Ñöùc Kitoâ ñaõ hieän dieän trong maàu nhieäm, 763;
Luaät vaø Nöôùc Thieân Chuùa, 1963;
Nhöõng ngöôøi ñöôïc keâu goïi vaøo Nöôùc [Thieân Chuùa], 526, 543-44,
2603;
Loøng troâng caäy Nöôùc Thieân Chuùa, 1817;
“Nöôùc Cha trò ñeán”, 2804, 2816-21, 2859;
Nöôùc Ñöùc Kitoâ chöa tuyeät ñoái, 671;
“Nöôùc Thieân Chuùa ñaõ ñeán gaàn”, 541-42, 1503, 2612;
Nöôùc Thieân Chuùa nhö coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 709;
Nöôùc vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa, 664;
Söï ñoàng trinh vì Nöôùc Thieân Chuùa, 1579, 1599, 1618-19;
Söï hoaøn thaønh Nöôùc Thieân Chuùa, 677, 1042, 1060;
Söï loaïi ra khoûi Nöôùc Thieân Chuùa vaø caùc nguyeân do cuûa vieäc ñoù,
1852, 1861, 2450;
Söï loan baùo Nöôùc Thieân Chuùa, 543-46, 768;
Söï tieán boä vaø Nöôùc Thieân Chuùa, 2820;
Söï xaây döïng Nöôùc Thieân Chuùa, 395;
Tröôùc heát tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa, 305, 1942, 2632;
Vieäc caàu nguyeän vaø Nöôùc Thieân Chuùa, 2632, 2646, 2660.
Ô
ÔN BIEÁT LO LIEÄU (CONSILIUM) nhö hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn,
1303, 1831.
ÔN CÖÙU ÑOÄ (SALUS)
Nhöõng trôï giuùp cho linh hoàn ñöôïc ôn cöùu ñoä, 95;
Cuoäc Ngöï ñeán cuûa Ñöùc Kitoâ vì ôn cöùu ñoä con ngöôøi, 456-57, 519,
1019;
Caùc Thieân thaàn nhö nhöõng söù giaû cuûa keá hoaïch thaàn linh ban ôn
cöùu ñoä, 331-32;
Bí tích Röûa Toäi caàn thieát ñeå ñöôïc ôn cöùu ñoä, 1256-57, 1277;
Thieân Chuùa môû ngoû ôn cöùu ñoä cho con ngöôøi, 54, 56, 218, 431, 781,
1058, 2575;
Thieân Chuùa muoán ban ôn cöùu ñoä moïi ngöôøi trong chaân lyù, 851;
Hoàng aân cöùu ñoä ñöôïc ban nhôø Ñöùc Kitoâ, 1811;
Hoäi Thaùnh nhö duïng cuï vaø bí tích phoå quaùt cuûa ôn cöùu ñoä, 776, 780,
816;
Khoâng laõnh Pheùp Röûa coù ñöôïc cöùu ñoä khoâng, 1259, 1261;
Con ngöôøi caàn ôn cöùu ñoä, 1949, 2448;
Söï töï do nhaân linh vaø ôn cöùu ñoä, 1739-42;
Caùc phöông tieän cuûa ôn cöùu ñoä, 830, 980;
Thöøa taùc vuï cuûa Hoäi Thaùnh ñeå cöùu ñoä con ngöôøi, 874;
Söù vuï cöùu ñoä trong caùc coâng vieäc cuûa caùc tö teá, 1565;
Taàm quan troïng cuûa nhöõng quyeát ñònh luaân lyù ñeå ñöôïc ôn cöùu ñoä,
1696;
Söï toân troïng luaät töï nhieân caàn thieát ñeå ñöôïc ôn cöùu ñoä, 2036;
“Nhieäm cuïc cöùu ñoä”, 1066;
Moïi ngöôøi caàn ôn cöùu ñoä, 588;
Moïi söï ñöôïc quy höôùng veà ôn cöùu ñoä cuûa con ngöôøi, 313;
Caùc coâng trình cöùu ñoä bò ngaên caûn bôûi Thaàn Döõ, 2851;
Caàu nguyeän cho ôn cöùu ñoä, 2744;
Laøm cho linh hoàn mình ñöôïc cöùu ñoä, 1889;
Thaùnh Kinh ñeå cöùu ñoä con ngöôøi, 107, 122;
Caùc bí tích caàn thieát ñeå ñöôïc cöùu ñoä, 1129;
Hy leã thaäp giaù ñeå cöùu ñoä con ngöôøi, 600-02, 617;
Ôn cöùu ñoä chæ ñeán töø moät mình Thieân Chuùa, 169, 620;
Ôn cöùu ñoä vaø söï hieäp thoâng cuûa caùc Thaùnh, 1477;
Ôn cöùu ñoä cuûa caù vò vaø cuûa xaõ hoäi gaén lieàn vôùi haïnh phuùc phu phuï,
1603, 2250;
Söï phuïc vuï vaø lôøi chöùng cuûa ñöùc tin caàn thieát ñeå ñöôïc ôn cöùu ñoä,
1816;
Loøng troâng caäy ñöôïc ôn cöùu ñoä trong Israel, 64;
Loøng troâng caäy ñöôïc ôn cöùu ñoä, 2091;
Thaùnh Phaoloâ ñaët tính phoå quaùt cuûa ôn cöùu ñoä ñoái nghòch vôùi tính
phoå quaùt cuûa toäi, 402;
Ñöùc Trinh Nöõ Maria coäng taùc vaøo vieäc cöùu ñoä nhaân loaïi, 511, 969.
ÔN GOÏI cuûa con ngöôøi (VOCATIO hominis)
Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm vaø ôn goïi caù vò, 1974;
Caùc tính chaát chung cuûa ôn goïi nhaân linh, 1878-85;
Ôn goïi cuûa caùc giaùo daân, 898-900, 2442;
Ôn goïi cuûa caùc Kitoâ höõu ñöôïc hoaøn thaønh trong Hoäi Thaùnh, 2030;
Ôn goïi cuûa con ngöôøi ñöôïc Ñöùc Kitoâ maïc khaûi, 1701;
Ôn goïi cuûa con ngöôøi ñöôïc hoaøn thaønh baèng ñôøi soáng trong Chuùa
Thaùnh Thaàn, 1699;
Ôn goïi cuûa con ngöôøi ñöôïc thöïc hieän nhôø söï trôï giuùp cuûa xaõ hoäi,
1886;
Ôn goïi cuûa Ñöùc Maria, 490;

Ôn goïi cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
373;
Ôn goïi cuûa nhaân loaïi, 1877;
Ôn goïi cuûa oâng Abraham, 762;
Ôn goïi ñeán ñôøi soáng trong Chuùa Thaùnh Thaàn, 1699;
Ôn goïi ñeán ñôøi soáng vónh cöûu, 1998, 2820;
Ôn goïi ñeán Hoân nhaân, 1603-04, 1607, 2331;
Ôn goïi ñeán söï coäng taùc vôùi Thieân Chuùa trong coâng trình taïo döïng,
307;
Ôn goïi ñeán söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, 27, 44;
Ôn goïi ñeán söï keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, 521, 542;
Ôn goïi ñeán söï khieát tònh, 2337-59;
Ôn goïi ñeán tình yeâu, 1604, 2331, 2392;
Ôn goïi ñeán vieäc phöôïng töï thaàn linh vaø phuïc vuï Hoäi Thaùnh, 1121;
Ôn goïi ñeán vieäc thieát laäp daân môùi cuûa Thieân Chuùa, 804, 831;
Ôn goïi ñeán vieäc toâng ñoà Kitoâ giaùo, 863;
Ôn goïi ñeán vinh phuùc thaàn linh, 1700, 1703, 1716-24;
Ôn goïi cuûa Israel ñöôïc hoaøn thaønh caùch troïn haûo bôûi Chuùa Gieâsu,
539;
Ôn goïi laøm cha meï, 2369;
Ôn goïi ngöôøi ta neân gioáng nhö söï duy nhaát vaø tình huynh ñeä cuûa
caùc Ngoâi Vò thaàn linh, 1878;
Ôn goïi ngöôøi ta trôû thaønh caùc nghóa töû cuûa Thieân Chuùa, 1;
Ôn goïi ñeå bieåu loä Thieân Chuùa, 2085;
Ôn goïi ñeå tìm kieám Thieân Chuùa, 30;
Ôn goïi ñeå toân troïng vaø trôï giuùp con caùi, 1656, 2226, 2232;
Ôn goïi tieán vaøo Nöôùc Trôøi, 543;
Ôn goïi toái haäu cuûa con ngöôøi, 1260;
Ôn goïi tö teá cuûa daân Thieân Chuùa, 784;
Ôn goïi tö teá, 1583;
Quyeàn thöïc hieän ôn goïi rieâng phaûi ñöôïc xaõ hoäi taïo ñieàu kieän, 1907,
2461;
Söï thaùnh thieän vaø Tin Möøng nhö ôn goïi cuûa taát caû caùc moân ñeä Ñöùc
Kitoâ, 1533, 1962.
P
PHAÙ THAI, TOÄI (ABORTUS)
Caùc meänh leänh luaân lyù vaø toäi phaù thai, 2271, 2274;
Söï toân troïng söï soáng vaø toäi phaù thai, 2270;
Söï trôï giuùp cho toäi phaù thai, 2272.
PHAÏM THAÙNH, TOÄI (SACRILEGIUM), 2118, 2120, 2139.

PHAÙN XEÙT, CUOÄC / SÖÏ PHAÙN ÑOAÙN / PHAÙN QUYEÁT (IUDICIUM)
Caùc giôùi haïn cuûa söï phaùn ñoaùn pheâ bình, 1861, 2497;
Cuoäc phaùn xeùt cuûa Ñöùc Kitoâ, 679;
Cuoäc phaùn xeùt rieâng, 1021-22;
Cuoäc phaùn xeùt sau cuøng, caùnh chung, 677-78, 1023, 1038-41;
Ngaøy phaùn xeùt, 681;
Phaùn quyeát cuûa Hoäi Thaùnh, 119, 553, 2032, 2246, 2420, 2423;
Söï phaùn ñoaùn cuûa löông taâm, 1777-82, 1783, 1786-87, 1806, 1848,
2039;
Söï phaùn ñoaùn hoà ñoà, 2477-78;
Söï phaùn ñoaùn sai laàm, 1790-94, 2409, 2477;
Söï tham döï tröôùc vaøo cuoäc phaùn xeùt trong bí tích Thoáng Hoái, 1470.
PHAÙT TRIEÅN, SÖÏ (PROGRESSIO), x. Söï taêng tröôûng, Söï taêng tieán vaø
Söï tieán trieån;
Söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi, 2461.
PHAÅM CHAÁT CUÛA CON NGÖÔØI (INDOLES HOMINIS), 1264, 1810.
PHAÅM GIAÙ (DIGNITAS)
Caùc phöông dieän vaø caùc daáu chæ cuûa phaåm giaù, 27, 356-57, 1700,
1706, 1730, 1956, 2524;
Göông xaáu vaø söï toân troïng phaåm giaù cuûa ngöôøi khaùc, 2284-2301, x.
Göông xaáu;
Haønh haï caùc thuù vaät nhö moät xuùc phaïm ñeán nhaân phaåm, 2418;
Lôïi nhuaän vaø phaåm giaù, 2424;
Nhöõng xuùc phaïm ñeán nhaân phaåm, 1487, 2261, 2275, 2295, 2297,
2324, 2353-55, 2377, 2414, 2418, 2424, 2436, x. Söï toân troïng;
Phaåm giaù bình ñaúng cuûa moïi thaønh vieân cuûa gia ñình, 2203;
Phaåm giaù caù vò nhö nhau cuûa ñoâi phoái ngaãu, 1645;
Phaåm giaù cuûa caùc tö teá, 1587, 1595;
Phaåm giaù cuûa con ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng, 306, 308;
Phaåm giaù cuûa daân Thieân Chuùa, 782, 786;
Phaåm giaù cuûa nhaân vò, 1700-1876;
Phaåm giaù cuûa thaân xaùc con ngöôøi nhö cuûa hình aûnh cuûa Thieân
Chuùa, 364, 1004;
Phaåm giaù cuûa tình yeâu ñöôïc naâng leân tôùi phaåm giaù cuûa bí tích,
1601, 1603, 1638, 1660;
Phaåm giaù cuûa tình yeâu phu phuï, 1632;
Phaåm giaù nhö nhau cuûa con caùi Thieân Chuùa, 872, 1468, 1692, 1698,
1934;
Phaåm giaù nhö nhau cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 369, 2334;
Söï thaát nghieäp nhö moät xuùc phaïm ñeán phaåm giaù, 2436;
Söï toân troïng vaø söï baûo veä phaåm giaù, 1929, 2158, 2235, 2238, 2267,
2279, 2284-2301, 2304, 2402, 2407, 2479, 2494, 2521, 2526.
PHAÅM TRAÄT (HIERARCHIA)
Phaåm traät cuûa caùc chaân lyù ñöùc tin, 90, 234;
Phaåm traät cuûa caùc giaù trò tinh thaàn vaø vaät chaát, 1886, 1895, 2236,
2244;
Phaåm traät cuûa caùc lôøi caàu xin trong vieäc caàu nguyeän, 2632;
Phaåm traät cuûa caùc thuï taïo ñöôïc dieãn taû trong coâng trình taïo döïng,
342;
Phaåm traät cuûa Hoäi Thaùnh, 871-76, 1569, 1571.
PHAÂN ÑÒNH, SÖÏ (DISCRETIO)
Chuùa Thaùnh Thaàn ban söï phaân ñònh, 2690;
Söï phaân ñònh caùc cuûa caûi traàn theá vaø vieäc söû duïng chuùng, 1729;
Söï phaân ñònh caùc ñaëc suûng, 800;
Söï phaân ñònh côn caùm doã, 2847;
Söï phaân ñònh loøng ñaïo ñöùc bình daân vaø caûm thöùc toân giaùo, 1676;
Söï phaân ñònh tình traïng cuûa con ngöôøi vaø haønh ñoäng cuûa hoï, 407,
1780.
PHEÙP LAÏ (CAÙC) (MIRACULUM/ A)
Hoàng aân laøm pheùp laï, 2003;
Caùc pheùp laï cuûa caùc moân ñeä Ñöùc Kitoâ, 434;
Caùc pheùp laï cuûa Ñöùc Kitoâ nhö daáu chæ cuûa thaàn tính cuûa Ngöôøi, 515;
Caùc pheùp laï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø yù nghóa cuûa chuùng nhö nhöõng daáu chæ,
548-49, 1335;
YÙ nghóa caùc pheùp laï cuûa Ñöùc Kitoâ, 156, 547, 1335.
PHEÂROÂ, OÂNG (PETRUS) (Toâng Ñoà)
Caùc nhieäm vuï cuûa oâng Pheâroâ, 552, 624, 881;
Ñöùc tin cuûa oâng Pheâroâ vaøo Ñöùc Kitoâ, 153, 424, 440, 442;
Giaùm muïc Roâma, x. Giaùm muïc Roâma;
OÂng Pheâroâ nhö chöùng nhaân cuoäc phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, 641-42;
OÂng Pheâroâ nhö vò ñöùng ñaàu caùc Toâng Ñoà cuûa Ñöùc Kitoâ, 552, 765,
880-81;
Vieäc choái [Thaày] vaø söï hoái caûi cuûa oâng Pheâroâ, 1429, 1851.
PHOÙ TEÁ (DIACONUS)
AÁn tín ñöôïc ghi nôi phoù teá trong vieäc truyeàn chöùc, 1570;
Caùc khaû naêng cuûa phoù teá, 1256, 1570, 1588, 1596;
Chöùc phoù teá nhö moät caáp baäc cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1554;
Chöùc phoù teá vónh vieãn, 1571;
Phoù teá ñöôïc truyeàn chöùc “ñeå phuïc vuï”, 1538, 1569-71;
Phoù teá nhö ngöôøi trôï giuùp cuûa Giaùm muïc vaø cuûa caùc linh muïc, 886,
1554, 1569, 1596;
Söï long troïng cuûa vieäc truyeàn chöùc phoù teá, 1572-74;
Söï toân troïng caùc phoù teá, 896, 1554.
PHONG THAÙNH, SÖÏ (CANONIZATIO), x. (Caùc) Thaùnh.
PHOÂI NGÖÔØI (EMBRYON HUMANUS)
Söï baûo veä phoâi ngöôøi, 2270-71, 2273-74, 2377-78;
Söï ñöôïc pheùp can thieäp treân phoâi ngöôøi, 2275.
PHUÏC SINH CUÛA ÑÖÙC KITOÂ, SÖÏ
(RESURRECTIO CHRISTI), x. Ñöùc Kitoâ.
PHUÏC SINH CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI CHEÁT, SÖÏ
(RESURRECTIO MORTUORUM)
Bí tích Thaùnh Theå nhö söùc maïnh cuûa söï phuïc sinh, 1524;
Caùc lyù leõ vaø neàn taûng cuûa ñöùc tin vaøo söï phuïc sinh cuûa nhöõng ngöôøi
cheát, 993-95;
Ñöùc tin vaøo söï phuïc sinh cuûa nhöõng ngöôøi cheát nhö moät yeáu toá caên
baûn cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo, 991;
Linh hoàn vaø thaân xaùc trong söï phuïc sinh cuoái cuøng, 366;
Nhöõng caùch phuïc sinh cuûa nhöõng ngöôøi cheát, 999, 1000;
Nhöõng choáng ñoái vaø khoâng hieåu lieân quan ñeán ñöùc tin vaøo söï phuïc
sinh cuûa nhöõng ngöôøi cheát, 996;
Phuïc sinh laø gì, 977;
Söï bieán hình cuûa Ñöùc Kitoâ nhö daáu chæ cuûa söï phuïc sinh cuûa con
ngöôøi, 556;
Söï hoaû taùng vaø ñöùc tin vaøo söï phuïc sinh cuûa thaân xaùc, 2301;
Söï maïc khaûi tieäm tieán veà söï phuïc sinh cuûa nhöõng ngöôøi cheát, 922;
Söï phuïc sinh cuûa nhöõng ngöôøi cheát nhö coâng trình cuûa Ba Ngoâi Chí
Thaùnh, 989;
Söï phuïc sinh cuûa taát caû nhöõng ngöôøi cheát, 998;
Söï phuïc sinh cuûa thaân xaùc nghóa laø gì, 990;
Thôøi gian cuûa söï phuïc sinh cuûa nhöõng ngöôøi cheát, 1001, 1038;
“Toâi tin xaùc loaøi ngöôøi ngaøy sau soáng laïi”, 988-1013.
PHUÏC TUØNG, SÖÏ (cuûa con ngöôøi) (SUBMISSIO) (hominis)
Söï phuïc tuøng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi caùc quyeàn bính hôïp phaùp, 2239-
40;
Söï phuïc tuøng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Thieân Chuùa, 154, 341, 396,
1955;
Söï töø choái phuïc tuøng Ñöùc Giaùo Hoaøng, (ly giaùo), 2089.
PHUÏC VUÏ, SÖÏ (DIACONIA), 1569, 1588.
PHUÏC VUÏ, SÖÏ (SERVITIUM)
Caùc phoù teá nhö nhöõng thöøa taùc vieân ñöôïc quy höôùng tôùi söï phuïc vuï,
1569-70, 1596;
Phuïng vuï nhö söï phuïc vuï Thieân Chuùa, 1069-70;

Quyeàn bính xeùt nhö söï phuïc vuï, 2235;
Söï leä thuoäc nhau cuûa caùc thuï taïo vaø söï phuïc vuï, 340;
Söï phuïc vuï caùc quyeàn bính daân söï vaø söï phuïc vuï Thieân Chuùa, 2242;
Söï phuïc vuï cuûa caùc giaùo daân trong coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh, 910;
Söï phuïc vuï cuûa caùc Thieân thaàn, 333;
Söï phuïc vuï cuûa gia ñình nhö thöøa taùc vuï cuûa söï soáng, 1653;
Söï phuïc vuï daân söï, 2311;
Söï phuïc vuï nhö con ñöôøng ñi theo Ñöùc Kitoâ, 852;
Söï phuïc vuï Toå quoác, 2239, 2310.
PHUÏNG VUÏ (LITURGIA)
Caùc muïc ñích cuûa phuïng vuï, 1068;
Caùc phuïng vuï Ñoâng phöông vaø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa chuùng, 948,
1182, 1240, 1623;
Caùc Thieân thaàn trong phuïng vuï, 335;
Ñöùc Maria trong phuïng vuï, 721;
Loøng ñaïo ñöùc bình daân vaø phuïng vuï, 1674-75;
Nhaø thôø vaø nôi thích hôïp hôn cho kinh nguyeän phuïng vuï, 2691,
2695;
Phuïng vuï Do thaùi vaø Kitoâ giaùo, 1096;
Phuïng vuï Lôøi [Chuùa], 1103, 1154, 1346, 1349, 2183;
Phuïng vuï thieân quoác, 1090, 1137-39, 1326;
Phuïng vuï traàn theá, 1088-89;
Phuïng vuï Vöôït Qua, 1217;
Söï tham döï phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh, 1273, 1389;
YÙ nghóa cuûa töø phuïng vuï, 1069-70.
Vieäc cöû haønh phuïng vuï
Caùc thöøa taùc vuï vaø vieäc cöû haønh phuïng vuï, 1142-44;
Caùc truyeàn thoáng phuïng vuï vaø tính coâng giaùo cuûa Hoäi Thaùnh, 1200-
03.
Maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ trong vieäc cöû haønh phuïng vuï,
1067-68;
Söï thay ñoåi nghi thöùc bí tích, 1125;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï cuûa bí tích Hoân Phoái, 1621-24, 1631, 1663;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï cuûa bí tích Röûa Toäi, 1234-45, 1278;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï cuûa bí tích Thaùnh Theå, 1330, 1345-55, 1363;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï cuûa bí tích Theâm Söùc, 1297-1301, 1321;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï cuûa bí tích Thoáng Hoái, 1480-84;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1572-74,
1597;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï cuûa bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân, 1517-19,
1531;
Vieäc cöû haønh phuïng vuï cuûa vieäc an taùng, 1684-90.

CAÙC YEÁU TOÁ CUÛA VIEÄC CÖÛ HAØNH PHUÏNG VUÏ
Caùc aûnh töôïng thaùnh, 1159-62;
Caùc daáu chæ vaø caùc bieåu töôïng, 1145-52;
Caùc lôøi vaø caùc haønh ñoäng, 1153-55;
Thaùnh ca vaø aâm nhaïc, 1156-58.
NHÖÕNG VÒ CÖÛ HAØNH PHUÏNG VUÏ THIEÂN QUOÁC, 1137-39;
Ñaàu vaø caùc chi theå, 1142-43;
Coäng ñoàng vaø coäng ñoaøn, 1140-41, 1144;
Nhöõng ngöôøi cöû haønh phuïng vuï bí tích, 1140-44.
Giaûi thích phuïng vuï
Phuïng vuï ñöôïc thay ñoåi theo caùc neàn vaên hoaù khaùc nhau, 1204-06;
Phuïng vuï laøm cho caùc bieán coá cöùu ñoä taùc ñoäng trong hieän taïi, 1104;
Phuïng vuï nhö choã raát ñaëc bieät ñeå daïy giaùo lyù, 1074;
Phuïng vuï nhö toät ñænh maø haønh ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh vöôn tôùi, vaø
nhö nguoàn maïch tuoân traøo söùc maïnh cuûa Hoäi Thaùnh, 1074;
Phuïng vuï nhö haønh ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh, 1071-72;
Phuïng vuï nhö lôøi ñaùp traû cuûa ñöùc tin, 1083;
Phuïng vuï nhö moät yeáu toá caáu thaønh cuûa Thaùnh Truyeàn, 1124.
Caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1174-78;
Nguoàn goác cuûa caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1096;
Nhöõng hieäu quaû cuûa caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1437;
Nhöõng lôøi caàu nguyeän cuûa toaøn theå daân Thieân Chuùa, 1173;
Nhöõng muïc ñích cuûa caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1174;
Nhöõng ngöôøi tham döï caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1175;
Nhöõng nôi ñeå cöû haønh caùc Giôø kinh phuïng vuï, 2691;
Vieäc thieát laäp caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1176-77;
YÙ nghóa cuûa caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1174, 1178.
Caùc Ngoâi Vò thaàn linh trong phuïng vuï
Chuùa Thaùnh Thaàn trong phuïng vuï, 688, 1091, 1109;
Ñöùc Kitoâ nhö trung taâm vaø Tö Teá cuûa phuïng vuï, 662, 1070, 1088;
Ñöùc Kitoâ trong phuïng vuï, 1084-90, 1097, 1136, 2655;
Phuïng vuï nhö coâng trình cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 1076-1109;
Thieân Chuùa Cha nhö nguoàn maïch vaø muïc ñích cuûa phuïng vuï, 1077-
83.
Thôøi gian phuïng vuï, 1163-78;
NAÊM PHUÏNG VUÏ, 1168;
Maàu nhieäm Vöôït Qua nhö neàn taûng ñeå giaûi thích naêm phuïng vuï,
1168-69;
Söï giaûi thích thôøi gian veà phöông dieän phuïng vuï, 1095;
Söï kính nhôù caùc Thaùnh, 1173;

Söï kính nhôù Ñöùc Trinh Nöõ Maria, 1172, 1370;
Söï trieån khai maàu nhieäm Vöôït Qua, 1171.
NGAØY CHUÙA NHAÄT, 1166-67;
Caùc ngaøy leã khaùc phaûi ñöôïc cöû haønh, 2177;
Ngaøy cuûa Chuùa, 1166-67;
Taàm quan troïng cuûa vieäc cöû haønh bí tích Thaùnh Theå ngaøy Chuùa
Nhaät, 2177-79.
Q
QUAN PHOØNG, SÖÏ (PROVIDENTIA), x. Thieân Chuùa;
Baèng chöùng veà söï quan phoøng trong Thaùnh Kinh, 303;
Ñònh nghóa söï quan phoøng, 302, 321;
Lôøi caàu nguyeän Kitoâ giaùo nhö vieäc coäng taùc vaøo söï quan phoøng,
2738;
Söï phoù thaùc vôùi tình con thaûo vaøo söï quan phoøng, 305, 322, 2215,
2547, 2830;
Söï quan phoøng höôùng daãn, 1040;
Söï quan phoøng thaàn linh nhö keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa ñöôïc thöïc
hieän, 302-05;
Söï quan phoøng vaø söï döõ, 309-14, 324, 395;
Söï quan phoøng vaø nhöõng nguyeân nhaân ñeä nhò, 306-308;
Söï quan phoøng vaø söï coäng taùc cuûa caùc thuï taïo, 306-307, 323.
QUEÂ HÖÔNG (PATRIA)
Queâ höông thieân quoác, 117, 1525, 2795;
Queâ höông traàn theá vaø caùc boån phaän ñoái vôùi queâ höông, 2199, 2239-
40, 2310.
QUY LUAÄT (REGULA) luaân lyù, x. Luaät vaø Chuaån möïc;
Ñöùc Kitoâ nhö quy luaät luaân lyù cuûa caùch haønh ñoäng, 2074;
Luaät luaân lyù xeùt nhö quy luaät ñeå haønh ñoäng, 1951;
Luaät töï nhieân xeùt nhö quy luaät, 1957, 1959;
“Quy luaät vaøng”, 1789, 1970, 2510;
Thaùnh Kinh nhö nguoàn maïch moïi quy luaät, 75, 141.
QUY PHUÏC, SÖÏ (OBSEQUIUM)
Söï quy phuïc ñaïo haïnh cuûa taâm hoàn ñoái vôùi giaùo huaán thoâng thöôøng
cuûa Huaán quyeàn, 892.
Söï quy phuïc ñoái vôùi caùc ñònh tín cuûa Huaán quyeàn, 891;
QUY TOÄI, TÍNH (IMPUTABILITAS) cuûa caùc haønh ñoäng vaø caùc toäi loãi,
1735, 1860, 2125, 2355.
QUY TUÏ, SÖÏ (RECAPITULATIO), 518, 668, 2854.

QUYÕ ÑAÏO (AMBITUS), x. Thieân nhieân vaø Coâng trình taïo döïng.
QUYEÂN GOÙP, SÖÏ (COLLECTA) vaø yù nghóa cuûa noù, 1351.
QUYEÀN (CAÙC) (IUS/RA)
Caùc haønh ñoäng choáng laïi caùc quyeàn caên baûn, 2242, 2414, 2424;
Caùc quyeàn chính trò, 2237;
Caùc quyeàn löïc coâng coäng vaø caùc quyeàn cuûa caù vò, 1907, 2254, 2273;
Caùc theå cheá chính trò choáng laïi caùc quyeàn cuûa con ngöôøi, 1901;
Ñôøi soáng kinh teá vaø söï baûo veä quyeàn, 2430-31.
Haønh ñoäng choáng laïi quyeàn löïc vi phaïm caùc quyeàn, 2243;
Hoäi Thaùnh vaø söï baûo veä cuûa Hoäi Thaùnh ñoái vôùi caùc quyeàn caên baûn,
2420, 2458;
Khoa hoïc vaø kyõ thuaät trong söï phuïc vuï caùc quyeàn caên baûn, 2294,
2375;
Luaät töï nhieân nhö neàn taûng cuûa caùc quyeàn caên baûn, 1956, 1978,
2070, 2273;
“Nhaø Nöôùc phaùp quyeàn”, 1904,2273;
Nhöõng haønh ñoäng choáng laïi caùc quyeàn cuûa caùc daân toäc, 2313, 2328;
Quyeàn baàu cöû, 2240;
Quyeàn bieát vaø quyeàn baøy toû chaân lyù, 2488-89, 2494, 2508, 2512;
Quyeàn choïn löïa ngheà nghieäp vaø baäc soáng, 2230;
Quyeàn choïn tröôøng hoïc cho con caùi, 2229;
Quyeàn coù saùng kieán veà kinh teá, 2429;
Quyeàn cuûa con caùi, 2378;
Quyeàn cuûa con ngöôøi laø ñöôïc giaùo huaán veà caùc meänh leänh thaàn linh,
2037;
Quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, 1269;
Quyeàn di cö, 2241;
Quyeàn ñöôïc caáp döôõng cuûa caùc thöøa taùc vieân trong Hoäi Thaùnh,
2122;
Quyeàn ñöôïc soáng, 2264, 2270, 2273, 2322;
Quyeàn ñöôïc toân troïng, 2479;
Quyeàn giaùo duïc con caùi, 2221;
Quyeàn haønh ñoäng theo löông taâm vaø söï töï do, 1782, 1907;
Quyeàn höôûng caùc cuûa caûi cuûa traùi ñaát, 360;
Quyeàn loan baùo Tin Möøng cho ngöôøi ta, 848, 900;
Quyeàn ngöng caùc phöông tieän y khoa, 2278;
Quyeàn pheâ phaùn caùc quyeàn bính, 2238;
Quyeàn quy ñònh vieäc saûn xuaát vaø buoân baùn vuõ khí, 2316;
Quyeàn theo söï coâng baèng xaõ hoäi, 1943;
Quyeàn töï do toân giaùo, 2104-09;
Quyeàn töï do, 1738, 1747;
Quyeàn tö höõu, 2211, 2401, 2403, 2406, 2452;

Quyeàn töï veä hôïp phaùp, 1909, 2265-66, 2308, 2310, 2321;
Söï bình ñaúng giöõa ngöôøi ta vaø caùc quyeàn cuûa hoï, 1935, 1944-45;
Söï coâng nhaän caùc quyeàn, 2270, 2273;
Söï ly dò daân söï vaø caùc quyeàn hôïp phaùp phaûi ñöôïc baûo ñaûm, 2383;
Söï thoâng tin qua phöông tieän truyeàn thoâng vaø söï toân troïng caùc
quyeàn, 2492, 2494, 2498;
Söï toân troïng caùc quyeàn con ngöôøi, 1807, 1882, 1889, 2237, 2306,
2407.
QUYEÀN BÍNH (AUCTORITAS)
Chieán tranh vaø quyeàn bính quoác teá, 2308;
Coâng ích vaø quyeàn bính, 1903, 1906, 1909, 1928, 2239, 2266, 2406,
2429, 2498,;
Gia ñình vaø quyeàn bính, 2202, 2207, 2234;
Leà Luaät nhö söï baét nguoàn cuûa quyeàn bính, 1951;
Neàn taûng cuûa quyeàn bính nhaân loaïi, 1897-1904;
Neàn taûng cuûa quyeàn bính, 1899, 1918, 1920, 1930;
Nhöõng boån phaän cuûa caùc quyeàn bính, 1917, 1923, 2235-36, 2241,
2272, 2316, 2354, 2498;
Nhöõng giôùi haïn cuûa quyeàn bính, 2267;
Nhöõng quyeàn bính daân söï baát hôïp phaùp, 2155;
Nhöõng quyeàn bính toân giaùo cuûa nhöõng ngöôøi ôû Gieârusalem vaø Chuùa
Gieâsu, 575, 587, 589, 591, 595-96;
Quyeàn bính caàn thieát cho xaõ hoäi nhaân loaïi, 1897-98, 1919;
Quyeàn bính cuûa caùc Giaùm muïc, 883, 888, 894, 1596, 2034, 2179;
Quyeàn bính cuûa caùc thöøa taùc vieân cuûa Hoäi Thaùnh, 875, 1551, 1563;
Quyeàn bính cuûa caùc Toâng Ñoà, 551, 873, 1444, 1575;
Quyeàn bính cuûa chaân lyù, 1777;
Quyeàn bính cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, 1594, 2034;
Quyeàn bính cuûa Ñöùc Kitoâ, 581-82, 651, 668-69, 1063, 1441, 1673,
2173;
Quyeàn bính cuûa Hoäi Thaùnh, 85, 119, 553, 874, 895, 918, 1023, 1125,
1399, 1578, 1635, 1673, 1792, 2037, 2420;
Quyeàn bính cuûa Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, 88, 2036;
Quyeàn bính cuûa kinh Tin Kính, 194-95;
Quyeàn bính cuûa Thieân Chuùa, 156, 239, 668, 1295, 1381, 2086, 2777;
Quyeàn bính daân söï vaø nhaân loaïi, 1900, 1901, 2234;
Söï laïm duïng cuûa caùc quyeàn bính daân söï, 2155, 2242, 2298;
Söï phuïc vuï cuûa quyeàn bính, 2235;
Söï thöïc thi quyeàn bính caùch hôïp phaùp, 1897, 1921;
Söï toân troïng nhöõng ñieàu khaùc vaø quyeàn bính, 1902, 1930, 2199,
2254;
Söï toân troïng quyeàn bính, 1880;
Söï töø choái vaâng phuïc quyeàn bính, 2256.

QUYEÀN CHUÛ TEÅ (DOMINATUS)
Quyeàn chuû teå cuûa Chuùa Gieâsu, 449-50;
Quyeàn chuû teå cuûa con ngöôøi, 2293, 2415;
Quyeàn chuû teå cuûa Thieân Chuùa, 304;
“Vöông quyeàn” nhö quyeàn chuû teå, 2816.
QUYEÀN LÖÏC (POTESTAS)
“Quyeàn chìa khoaù”, 553, 981-83;
Quyeàn löïc cuûa boùng toái vaø söï giaûi thoaùt khoûi quyeàn löïc ñoù trong bí
tích Röûa Toäi, 1250;
Quyeàn löïc cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, 635, 649, 664, 668, 1441, 1503;
Quyeàn löïc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 703, 798;
Quyeàn löïc cuûa con ngöôøi, 943, 1731, 1861, 1884, 2002;
Quyeàn löïc cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø cuûa Giaùm muïc ñoaøn, 882-83;
Quyeàn löïc cuûa Nhaø Nöôùc, 1904, 2237, 2239, 2241, 2244.
QUYEÀN NAÊNG CUÛA THIEÂN CHUÙA (POTENTIA DEI)
Ñöùc tin vaøo söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa, 273-74;
Lôøi Thieân Chuùa nhö quyeàn naêng, 124, 131;
Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, 268, 270;
Nhöõng söï bieåu loä quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, 277, 296, 648, 1508,
2500;
Quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 496, 1127, 1238, 2778;
Quyeàn naêng cuûa Ñöùc Kitoâ, 449, 649;
Quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa trong caùc bí tích, 1128;
Söï beà ngoaøi coù veû baát löïc cuûa Thieân Chuùa, 272;
Söï toaøn naêng thaàn linh khoâng heà coù tính ñoäc ñoaùn, 271;
Thaùnh Kinh tuyeân xöng quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, 269.
QUYEÁN TOÁI THÖÔÏNG (PRIMATUS)
Quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, 882;
Quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Kitoâ, 792;
Quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùo Hoäi Roâma, 834;
Quyeàn toái thöôïng cuûa Thieân Chuùa, 304.
S
SA MAÏC (DESERTUM)
Sa maïc noäi taâm vaø ñôøi aån só, 921;
Chuùa Gieâsu trong sa maïc, 538-40, 566.
SA NGAÕ, SÖÏ (LAPSUS), x. Nguyeân toäi.
Nguyeân do söï sa ngaõ cuûa con ngöôøi, 215, 385;
Nguyeân do vaø coäi nguoàn cuûa söï sa ngaõ cuûa caùc Thieân thaàn, 391-93,
760;
Thieân Chuùa khoâng boû maëc con ngöôøi sau khi noù sa ngaõ, 55, 70, 410;
Trình thuaät trong saùch Saùng Theá veà söï sa ngaõ cuûa con ngöôøi, 289,
390.
SATAN (SATANAS), x. Ma quyû.
SAÙCH (LIBER), x. Lôøi, Thaùnh Kinh vaø Tin Möøng.
SAÙCH BAØI ÑOÏC (LECTIONARIUM), 1154.
SAÙCH GIAÙO LYÙ CUÛA HOÄI THAÙNH COÂNG GIAÙO
(CATECHISMUS ECCLESIAE CATHOLICAE)
Caáu truùc cuûa saùch giaùo lyù, 13-17;
Muïc ñích cuûa saùch giaùo lyù, 11;
Nguyeân taéc muïc vuï cuûa saùch giaùo lyù, 25;
Nhöõng nguoàn maïch chuû yeáu cuûa saùch giaùo lyù, 11;
Nhöõng thích nghi cuûa saùch giaùo lyù vaøo caùc neàn vaên hoaù khaùc nhau,
24;
Saùch giaùo lyù daønh cho ai, 12;
Saùch giaùo lyù nhö söï trình baøy höõu cô cuûa toaøn boä ñöùc tin, 18;
Vieäc chuaån bò cho saùch giaùo lyù, 10.
SAÙCH THAÙNH (BIBLIA), x. Thaùnh Kinh.
SAI LAÀM, SÖÏ (ERROR)
Giaùo lyù ñöùc tin vaø söï baûo veä giaùo lyù choáng laïi caùc sai laàm, 250;
Nhöõng haäu quaû do caùc sai laàm cuûa ngöôøi ta, 844;
Nhöõng trôï giuùp ñeå traùnh sai laàm: Maïc khaûi, 38; Luaät, 1956; Tin
Möøng, 2527;
Noùi doái daãn ñeán söï sai laàm, 2483, 2485;
Söï deã bò sai laàm vaø nguoàn goác cuûa ñieàu ñoù, 1707, 1714;
Söï sai laàm nhö nguyeân do khieán vieäc nhaän bieát Thieân Chuùa bò môø
toái vaø leäch laïc, 286;
Söï sai laàm trong phaùn ñoaùn, 1786, 1790-94, 1799, 1801;
Söï söûa chöõa nhöõng sai laàm cuûa con ngöôøi do Chuùa Gieâsu thöïc hieän,
615;
Thanh luyeän khoûi söï sai laàm, 856, 2825.
SIEÂU NHIEÂN (SUPERNATURALIS)
Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn vaø caùc haønh vi sieâu nhieân, 1812-13, 1840-41;
Caûm thöùc sieâu nhieân veà ñöùc tin, 91-93;
Ñöùc tin nhö nhaân ñöùc sieâu nhieân, 153, 179;
Muïc ñích sieâu nhieân cuûa con ngöôøi, 367;
Ôn goïi sieâu nhieân ñeán höôûng ñôøi soáng vónh cöûu, 1998;
Söï hieäp thoâng sieâu nhieân, 950;
Vinh phuùc sieâu nhieân, 1722, 1727.

SIEÂU VIEÄT, SÖÏ (TRANSCENDENTIA) cuûa Thieân Chuùa, 42, 212, 239,
300, 1028.
SINH HAÏ MÔÙI, CUOÄC (NATIVITAS NOVA)
(Vieäc trao) Lôøi Kinh cuûa Chuùa noùi leân yù nghóa cuoäc sinh haï môùi vaøo
söï soáng thaàn linh, 2769;
Bí tích Röûa Toäi ban aân suûng laø cuoäc sinh haï, 683, 720, 1215, 1262;
Caùc hieäu quaû cuûa cuoäc sinh haï môùi, 526, 1279;
Chuùa Gieâsu khôûi ñaàu cuoäc sinh haï môùi, 505;
Ñöùc Trinh Nöõ Maria coäng taùc trong cuoäc sinh haï môùi cuûa caùc tín
höõu, 963;
Hoäi Thaùnh nhö meï sinh ra chuùng ta, 169;
Maàu nhieäm Giaùng sinh, 525-26;
Nöôùc röûa toäi nhö daáu chæ cuûa cuoäc sinh haï môùi, 694;
Söï caàn thieát cuûa cuoäc sinh haï môùi, 1250;
Söï cheát nhö vieäc hoaøn thaønh cuoäc sinh haï môùi, 1682;
Trôû neân daân Thieân Chuùa nhôø cuoäc sinh haï môùi, 782.
SINH SAÛN, SÖÏ (PROCREATIO)
Caùc kyõ thuaät sinh saûn choáng laïi phaåm giaù con ngöôøi, 2377;
Ñoâi phoái ngaãu coù traùch nhieäm veà söï sinh saûn, 2372;
Söï ñieàu hoaø sinh saûn, 2368, 2370;
Söï sinh saûn coù traùch nhieäm, 2368;
Söï sinh saûn con caùi nhö muïc ñích cuûa Hoân nhaân, 1652;
Tính duïc vaø söï sinh saûn, 2351-52;
Tính luaân lyù cuûa caùc phöông phaùp ñieàu hoaø sinh saûn, 2370.
SINH SAÛN NHAÂN TAÏO, SÖÏ (FECUNDATIO ARTIFICIALIS)
Söï sinh saûn nhaân taïo khoâng theå ñöôïc chaáp nhaän veà maët luaân lyù,
2377;
Söï thuï tinh hoaëc sinh saûn nhaân taïo khaùc nguoàn (heterologae) laø gaây
tai haïi caùch nghieâm troïng, 2376.
SINH SOÂI NAÛY NÔÛ, SÖÏ (FECUNDITAS)
Ñöùc Kitoâ, caây nho ban söï sinh soâi naûy nôû thieâng lieâng, 755, 864,
2074;
Môû ngoû cho söï sinh soâi naûy nôû cuûa ñoâi phoái ngaãu, 372, 1604, 1642-
43, 1652-54, 1662, 1664;
Söï sinh soâi naûy nôû cuûa Hoân nhaân, 2366-72;
Söï sinh soâi naûy nôû nhö moät ñoøi hoûi cuûa tình yeâu phu phuï, 2363;
Traûi roäng söï sinh soâi naûy nôû cuûa tình yeâu phu phuï, 2221, 2363;
YÙ nghóa cuûa söï sinh soâi naûy nôû cuûa con ngöôøi, 2335, 2398.
SÔÏ, SÖÏ / SÖÏ KÍNH SÔÏ (TIMOR)
Söï kính sôï ñöôïc thuùc ñaåy do söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, 2144;
Söï kính sôï Thieân Chuùa ñöôïc linh höùng bôûi söù ñieäp cuûa cuoäc phaùn
xeùt sau cuøng, 1041;
Söï kính sôï Thieân Chuùa nhö hoàng aân cuûa Thaàn Khí, 1303, 1831;
Söï kính sôï Thieân Chuùa nhö neàn taûng cuûa vieäc toân troïng cha meï,
2217;
Söï sôï bò keát aùn muoân ñôøi, 1453;
Söï sôï söï döõ, 1765;
Söï sôï trong caùc ñam meâ chuû yeáu, 1772.
SUØNG KÍNH, SÖÏ / VIEÄC PHUÏNG TÖÏ (CULTUS)
Söï khaùc ñaïo trong caùc hoân phoái hoãn hôïp, 1633-37;
Söï leäch laïc cuûa vieäc suøng kính, 2111, 2113, 2138, 2581;
Söï suøng kính bí tích Thaùnh Theå, 1178, 1418, 1325, 1378, 1380,
1408;
Söï suøng kính caùc aûnh töôïng thaùnh, 2131-32, 2141;
Söï suøng kính Ñöùc Maria, 971;
Söï suøng kính toân thôø Thieân Chuùa, 28, 347, 939, 1121, 1123, 1148,
1180, 1564, 1596, 2083, 2135;
Thôøi gian daønh cho vieäc phuïng töï thaàn linh, 2184-87, 2193;
Vieäc phuïng töï thieâng lieâng vaø ñôøi soáng luaân lyù, 2031, 2047;
Vieäc phuïng töï trong Cöïu Öôùc, 1093;
Vieäc phuïng töï trong Taân Öôùc, 1179.
SUY NIEÄM, SÖÏ (MEDITATIO), 2705-08;
Caùc hoa traùi cuûa söï suy nieäm, 2706, 2708;
Caùc muïc ñích cuûa söï suy nieäm, 2723;
Caùc phöông phaùp suy nieäm, 2707;
Nhöõng thôøi gian thích hôïp ñeå suy nieäm, 2186;
Söï suy nieäm vaø söï gia taêng söï hieåu bieát veà ñöùc tin, 94-95;
Suy nieäm nhö moät trong ba caùch dieãn ñaït quan troïng hôn cuûa vieäc
caàu nguyeän, 2699;
YÙ nghóa cuûa söï suy nieäm, 2705.
SUY TÖ, SÖÏ (REFLEXIO), x. Söï suy nieäm;
Taàm quan troïng cuûa söï suy tö caù vò, 1779;
Vöøa suy tö vöøa caàu nguyeän, 2708.
SÖÙ ÑIEÄP (NUNTIUS), x. Vieäc loan baùo Tin Möøng;
Gia ñình nhö nôi ñaàu tieân cuûa söù ñieäp ñöùc tin, 1666;
Moät söù ñieäp cöùu ñoä treân khaép traàn gian, 174;
Söù ñieäp cuûa Hoäi Thaùnh, 2126,
Söù ñieäp Tin Möøng baèng hình aûnh trong caùc aûnh thaùnh, 1160;
Söù ñieäp Tin Möøng vaø kinh Laïy Cha, 2763;
Söù ñieäp Tin Möøng vaø lôøi keâu goïi hoái caûi, 1427, 1989;
Söù ñieäp Tin Möøng vaø vieäc daïy giaùo lyù, 6;
Söï truyeàn baù söù ñieäp cöùu ñoä, 900, 2044.

SÖÏ CHAI ÑAÙ CUÛA TRAÙI TIM (INDURATIO CORDIS), 591, 674,
1859.
SÖÏ CHOÏN LÖÏA ÖU TIEÂN (OPTIO PRAEFERENTIALIS), x. Tình
yeâu: Tình yeâu öu tieân.
SÖÏ CHOÁNG ÑOÁI CUÛA LÖÔNG TAÂM (OBIECTIO CONSCIENTIAE),
x. Söï khöôùc töø tuaân phuïc.
SÖÏ COÂNG BAÈNG / SÖÏ COÂNG CHÍNH (IUSTITIA)
Boån phaän cuûa caùc giaùo daân laø laøm cho moïi söï phuø hôïp vôùi caùc
chuaån möïc cuûa ñöùc coâng baèng, 909;
Caùc boån phaän cuûa coâng baèng, 1459, 1787, 2401, 2446-47, 2487;
Caùc quyeàn löïc chính trò vaø söï coâng baèng, 2237;
Ñònh nghóa söï coâng baèng, 1807;
Haønh ñoäng theo söï coâng baèng, 1697, 1754, 1778, 1787;
Hieäu quaû cuûa söï coâng baèng, 2304;
Nhaân ñöùc coâng baèng, 1805, 1807, 2479, 2484, .
Nhöõng ñoøi hoûi cuûa ñöùc coâng baèng, 1459, 2494-95;
Nhöõng haønh ñoäng nghòch vôùi söï coâng baèng, 1916, 2297, 2325, 2356,
2413, 2476, 2485;
“Phuùc thay ai ñoùi khaùt söï coâng chính”, 1716;
Söï baùch haïi vì söï coâng chính, 1716;
Söï coâng baèng giöõa caùc daân toäc, 2437-42;
Söï coâng baèng phaân phoái, 2236, 2411;
Söï coâng baèng xaõ hoäi, 1928-42, 2425-26, 2832;
Söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa, 271, 1040, 1861, 1953, 1987, 1991-
92, 2017, 2543;
Söï thaùnh thieän vaø söï coâng chính nguyeân thuyû, 375-76, 379, 400,
404;
Tìm kieám söï coâng baèng, 1888, 2820.
SÖÏ COÂNG BOÁ (PROCLAMATIO) Lôøi Thieân Chuùa, x. Lôøi;
Caùc phoù teá coâng boá Lôøi Thieân Chuùa, 1570;
Söï coâng boá Lôøi Thieân Chuùa trong vieäc cöû haønh bí tích Thaùnh Theå,
1408;
Taàm quan troïng cuûa söï coâng boá Lôøi Thieân Chuùa, 1154.
SÖÏ DAÃN VAØO MAÀU NHIEÄM (MYSTAGOGIA), 1075.
SÖÏ DIEÃN ÑAÏT (EXPRESSIO) ra beân ngoaøi cuûa ngöôøi caàu nguyeän, 2702-
03.
SÖÏ DÖÕ / ÑIEÀU XAÁU (MALUM), x. Ñieàu thieän haûo;
Cuoäc phaùn xeùt cuoái cuøng ñoái vôùi nhöõng keû laøm ñieàu xaáu, 1039;
Söï döõ luaân lyù, 311-12;
Söï döõ theå lyù, 310;

Söï döõ trong caùc giaùo thuyeát nhò nguyeân vaø manicheâ, 285;
Söï döõ trong caùch thöïc haønh tín ngöôõng cuûa con ngöôøi, 844;
Söï döõ vaø tính luaân lyù cuûa caùc haønh ñoäng nhaân linh, 1749-56;
Ñöùc Kitoâ giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi söï döõ, 549, 1505;
Ñöùc tin Kitoâ giaùo nhö caâu traû lôøi veà söï döõ, 309, 385;
Khoâng öôùc muoán söï döõ cho ngöôøi laân caän, 2303, 2539;
Lôøi caàu xin ñöôïc giaûi thoaùt khoûi söï döõ, 2846, 2850-54, x. Kinh Laïy
Cha;
Lyù trí vaø söï phaân ñònh ñieàu thieän haûo vaø söï döõ, 1954;
Nguyeân toäi nhö nguoàn goác cuûa söï döõ, 403, 407, 1607, 1707;
Nhöõng trôï giuùp ñeå traùnh söï döõ, 1806, 1889, 1950, 1962, 2527;
Nöôùc Thieân Chuùa coøn bò söï döõ taán coâng, 671;
Phuïc sinh ñeå bò keát aùn, 998;
Quyeàn löïc cuûa Thieân Chuùa ñöa tôùi ñieàu thieän haûo töø nhöõng haäu quaû
cuûa söï döõ, 312-13, 412;
Söï chieán thaéng cuûa Thieân Chuùa treân söï döõ, 272, 410, 677.
Söï choïn löïa giöõa ñieàu thieän haûo vaø söï döõ, 1732-33;
Söï daãn ñeán söï döõ, 1869, 2284;
Söï khoâng hieåu bieát vaø tính quy toäi cuûa vieäc laøm ñieàu xaáu, 1791,
1793, 1860;
Vieäc gheâ tôûm söï döõ, 1427, 1431, 1706, 1776;
Vieäc laëp ñi laëp laïi ñieàu xaáu vaø nhöõng haäu quaû cuûa vieäc ñoù, 1865;
Söï quan phoøng vaø göông xaáu cuûa söï döõ, 309-14;
Söï xaâm nhaäp cuûa söï döõ sau toäi ñaàu tieân, 401, 1707;
Tính phoå quaùt cuûa söï döõ trong lòch söû con ngöôøi, 401;
Tính voâ luaân cuûa vieäc “laøm ñieàu xaáu nhö nguyeân do ñeå ñaït ñöôïc ñieàu
thieän haûo”, 1789;
Toäi nhö söï döõ nghieâm troïng nhaát, 1488;
Vaán naïn veà nguoàn goác cuûa söï döõ, 385.
SÖÏ HIEÄP THOÂNG (KOINONIA), 948.
SÖÏ KHAÉC NGHIEÄT CUÛA VIEÄC ÑIEÀU TRÒ
(SAEVITIA THERAPEUTICA), 2278.
SÖÏ KHÖÔÙC TÖØ VAÂNG PHUÏC (RECUSATIO OBOEDIENTIAE), x. Söï
vaâng phuïc;
Söï khöôùc töø vaâng phuïc cuûa oâng Añam ñöôïc Ñöùc Kitoâ ñeàn buø, 411,
523, 614-15;
Söï khöôùc töø vaâng phuïc cuûa oâng Añam vaø cuûa con ngöôøi, vaø nhöõng
haäu quaû cuûa söï khöôùc töø ñoù, 399, 400-02, 1733, 2515;
Söï khöôùc töø vaâng phuïc luaân lyù, 1733, 1862, 2515;
Söï khöôùc töø vaâng phuïc quyeàn bính, 2256, 2242, 2313;
Toäi nhö söï khöôùc töø vaâng phuïc Thieân Chuùa, 397, 1850, 1871.
SÖÏ NHÔÙ / KYÙ ÖÙC (MEMORIA)

Chuùa Thaùnh Thaàn nhö kyù öùc soáng ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh, 1099;
Söï kính nhôù caùc Thaùnh, 957, 1173, 1195;
Söï kính nhôù caùc Thieân thaàn, 335;
Söï kính nhôù Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø hy leã cuûa Ngöôøi, 1333, 1341-44,
1394;
Söï kính nhôù cuoäc khoå naïn vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, 1163,
1167, 1354;
Söï töôûng nhôù caùc kyø coâng cuûa Thieân Chuùa, 1103;
Söï töôûng nhôù coâng trình taïo döïng, 2169;
Söï töôûng nhôù nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 958, 1032.
SÖÏ NOÅI TIEÁNG (RUMOR) hoaëc danh tieáng treân baùo chí, 1723.
SÖÏ PHOÙ DAÂNG LINH HOÀN (RECOMMENDATIO ANIMAE), 690,
1020.
SÖÏ SOÁNG, ÑÔØI SOÁNG (VITA)
Baûn chaát thaùnh thieâng cuûa söï soáng con ngöôøi, 2258, 2319;
Caùi cheát nhö söï keát thuùc ñôøi soáng traàn theá, 1013;
Chæ Thieân Chuùa laø Chuùa cuûa söï soáng, 2258;
Chuùa Gieâsu “Töôùng laõnh söï soáng”, 635;
Ñôøi soáng con ngöôøi nhö cuoäc chieán ñaáu choáng söï döõ, 386, 409, 1707;
Ñôøi soáng con ngöôøi trong vöôøn ñòa ñaøng, 376;
Ñôøi soáng cuûa Ñöùc Kitoâ, x. Ñöùc Kitoâ;
Ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh, x. Hoäi Thaùnh;
Ñöùc Kitoâ nhö söï keát hôïp cuûa söï cheát vaø söï soáng, 625;
Hy sinh maïng soáng vì baïn höõu, 609;
Lôøi Thieân Chuùa vaø hôi thôû cuûa Ngaøi laø nguoàn goác cuûa moïi söï soáng,
703;
Nöôùc nhö nguoàn maïch cuûa söï soáng vaø söï sinh soâi naûy nôû, 1218;
Phaåm giaù cuûa söï soáng cuûa thaân xaùc nhaân linh, 364;
Söï ñau khoå vaø ñau buoàn aûnh höôûng treân ñôøi soáng nhaân loaïi, 1500;
Söï soáng cuûa Thieân Chuùa, x. Thieân Chuùa;
Söï soáng gaén lieàn vôùi söï cheát, 1007, 1012;
Thay ñoåi ñôøi soáng baèng vieäc hoái caûi, 1431;
“Toâi laø söï Soáng laïi vaø laø söï Soáng”, 994;
Vieäc phuïc vuï söï soáng nhö boån phaän caên baûn cuûa Hoân nhaân vaø gia
ñình, 1653.
Nhöõng phaûn boäi laïi söï soáng con ngöôøi
Söï can thieäp vaøo phoâi thai, 2275;
Söï cheát eâm dòu, 2276-79;
Söï gieát haøi nhi, 2271;
Söï gieát ngöôøi coù chuû yù, 2268-69;
Söï phaù thai, 2271, 2322;

Söï töï saùt, 2280-83.
Söï löu truyeàn söï soáng
Söï ñieàu hoaø sinh saûn, 2368, 2370;
Söï löu truyeàn söï soáng ñöôïc xeáp ñaët bôûi Thieân Chuùa, 372;
Söï löu truyeàn söï soáng nhö muïc ñích cuûa tình yeâu phu phuï, 2363,
2366;
Söï löu truyeàn söï soáng nhö söï coäng taùc vaøo coâng vieäc cuûa Ñaáng Taïo
Hoaù, 372, 2367, 2398.
Ñôøi soáng vónh cöûu
“Ai aên thòt toâi…, seõ ñöôïc soáng muoân ñôøi”, 1406, 1524;
Baûo chöùng cuûa ñôøi soáng vónh cöûu trong caùc bí tích, 1130;
Bí tích Röûa Toäi “daáu aán cuûa ñôøi soáng vónh cöûu”, 1274;
Chæ Thieân Chuùa coù “nhöõng lôøi ban söï soáng muoân ñôøi”, 1336;
Ñôøi soáng vónh cöûu cuûa caùc Thaùnh xeùt nhö söï sôû höõu sung maõn caùc
hoa traùi cuûa coâng trình cöùu chuoäc, 1026;
Ñôøi soáng vónh cöûu xeùt nhö phaàn thöôûng cho nhöõng ngöôøi coâng
chính, 1038, 2002;
Ñöùc Kitoâ, Chuùa cuûa ñôøi soáng vónh cöûu, 679;
Ôn goïi höôûng ñôøi soáng vónh cöûu nhö moät hoàng aân nhöng khoâng cuûa
Söï phuïc sinh cuûa nhöõng ngöôøi cheát vaø ñôøi soáng vónh cöûu, 989-90,
994, 9997-98, 1016;
Thieân Chuùa muoán ban cho con ngöôøi ñôøi soáng vónh cöûu, 55;
Thieân Chuùa seõ “coù toaøn quyeàn treân muoân loaøi”, 1050, 1060;
“Toâi phaûi laøm gì toát, ñeå ñöôïc soáng muoân ñôøi?”, 2052, 2075;
Toâi tin haèng soáng vaäy, 1020;
Toäi troïng nhö söï ngaên trôû vieäc ñaït tôùi ñôøi soáng vónh cöûu, 1472.
Ñôøi soáng Kitoâ höõu
Bí tích Thaùnh Theå, “nguoàn maïch vaø toät ñænh cuûa toaøn boä ñôøi soáng
Kitoâ höõu”, 1324, 1391-92;
Caùc bí tích nhö neàn taûng vaø söï trôï giuùp cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu,
1210, 1212-13;
Caùc Thieân thaàn nhö söï trôï giuùp cho ñôøi soáng Kitoâ höõu, 336;
Caàu nguyeän, yeáu toá heát söùc caàn thieát cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 2710,
2745, 2764, x. caàu nguyeän;
Chuùa Ba Ngoâi Chí Thaùnh nhö maàu nhieäm trung taâm cuûa ñôøi soáng
Kitoâ höõu, 234;
Ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø con ñöôøng troïn laønh, 2015;
Ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø söï hieäp thoâng vôùi Ba Ngoâi thaàn linh, 259;
Ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø söï tham döï vaøo söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ñöùc
Kitoâ, 1002;
Gia ñình nhö tröôøng hoïc ñaàu tieân cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 1657;
Loøng ñaïo ñöùc bình daân laøm phong phuù ñôøi soáng Kitoâ höõu, 1679;
Nhöõng leänh truyeàn cho ñôøi soáng Kitoâ höõu trong Baøi giaûng treân nuùi,
1966;
Thaùnh Kinh nhö cuûa nuoâi döôõng vaø quy luaät cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu,
141;
Thôøi kyø döï toøng nhö söï ñaøo taïo ñôøi soáng Kitoâ höõu, 1248.
Ñôøi soáng phu phuï, x. Hoân nhaân;
Ñôøi soáng phu phuï ñöôïc thieát laäp bôûi Ñaáng Taïo Hoaù vaø ñöôïc Ngaøi
ban caùc leà luaät cuûa Ngaøi, 1660;
Ñôøi soáng phu phuï vaø söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ trong ñôøi soáng ñoù,
1642;
Ñôøi soáng phu phuï vaø söï sinh saûn, 1654, 1664.
Ñôøi soáng thaùnh hieán, 916;
Caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán, 917-19;
Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm vaø vieäc tuyeân giöõ, 914-16, 944;
Caùc trinh nöõ vaø goaù phuï ñöôïc thaùnh hieán, 922-24, 1537, 1672;
Caùc tu hoäi ñôøi, 928-29;
Ñònh nghóa ñôøi soáng thaùnh hieán, 916;
Ñôøi aån só, 920-21;
Ñôøi tu doøng, 925-27;
Hoäi Thaùnh coâng nhaän ñôøi soáng thaùnh hieán, 915;
Söï thaùnh hieán vaø söù vuï, 931-33;
Tu ñoaøn toâng ñoà, 930;
YÙ nghóa cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán trong Hoäi Thaùnh, 932.
Söï soáng con ngöôøi
Caùc muïc ñích cuûa ñôøi soáng: Nhaän bieát vaø yeâu meán Thieân Chuùa, vaø
phuïc vuï Ngaøi, 1, 68;
Hoaø bình vaø söï toân troïng söï soáng, 2304;
Quyeàn ñöôïc soáng, 2264, 2273;
Söï toân troïng söï soáng con ngöôøi ngay töø luùc töôïng thai, 2270-75,
2322;
Söï toân troïng söï soáng con ngöôøi vaø aùn töû hình, 2266-67;
Söï toân troïng söï soáng con ngöôøi vaø söï töï veä hôïp phaùp, 2263-67,
2321;
Söï toân troïng söï soáng con ngöôøi, 2559-83.
Ñôøi soáng luaân lyù
Caùc ñam meâ vaø ñôøi soáng luaân lyù, 1767-70;
Caùc nhaân ñöùc vaø caùc hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nhö söï trôï
giuùp cho ñôøi soáng luaân lyù, 1804, 1808, 1830;
Ñònh nghóa ñôøi soáng luaân lyù, 2407;
Ñôøi soáng luaân lyù ñem laïi söï töï do thieâng lieâng, 1828;
Ñôøi soáng luaân lyù ñöôïc hoaøn thaønh trong ñôøi soáng vónh cöûu, 1715;
Ñôøi soáng luaân lyù nhö ñieàu kieän cho söï taêng tröôûng cuûa Hoäi Thaùnh
vaø cuûa Nöôùc [Thieân Chuùa], 2045-46;
Ñôøi soáng luaân lyù nhö ñieàu kieän cho vieäc loan baùo Tin Möøng, 2044;
Ñôøi soáng luaân lyù nhö vieäc phuïng töï thieâng lieâng, 2031, 2047;
Ñôøi soáng luaân lyù vaø Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh, 2032-40, 2049-51;
Ñôøi soáng luaân lyù vaø phaåm giaù cuûa nhaân vò, 1706;
Ñöùc tin nhö nguoàn maïch ñôøi soáng luaân lyù, 2087;
Luaät töï nhieân ñieàu tieát ñôøi soáng luaân lyù, 1955;
Nhöõng ngaên trôû ñoái vôùi ñôøi soáng luaân lyù, 1740.
Ñôøi soáng môùi, söï soáng thaàn linh, x. AÂn suûng, 648;
AÂn suûng nhö söï tham döï vaøo söï soáng cuûa Thieân Chuùa, 375, 1997;
Bí tích Röûa Toäi nhö nguoàn maïch cuûa ñôøi soáng môùi, 1254, 1279;
Caùc hoa traùi trong söï soáng môùi trong Ñöùc Kitoâ theo Thaàn Khí, 740;
Ñôøi soáng môùi coù theå ñöôïc thöïc hieän nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï
xuoáng, 735;
Ñôøi soáng môùi do Ñöùc Kitoâ laäp coâng cho chuùng ta, 1708;
Ñôøi soáng môùi ñöôïc laõnh nhaän töø Hoäi Thaùnh trong bí tích Röûa Toäi,
168, 628, 683;
Phuïng vuï nhö nguoàn maïch cuûa ñôøi soáng môùi, 1071-72;
Söï hieäp thoâng vôùi söï soáng thaàn linh nhö muïc ñích cuûa coâng trình
taïo döïng, 760;
Söï soáng môùi ñöôïc môû ngoû trong cuoäc phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, 654;
Söï soáng thaàn linh ñöôïc ban cho ngöôøi ta trong caùc bí tích, 694,
1131;
Thieân Chuùa muoán truyeàn thoâng söï soáng thaàn linh cuûa Ngaøi cho
ngöôøi ta, 52, 541;
Vieäc daïy giaùo lyù veà ñôøi soáng môùi, 1697;
Vieäc tham döï vaøo söï soáng thaàn linh khoâng phaùt xuaát do yù muoán cuûa
xaùc thòt nhöng do bôûi Thieân Chuùa, 505.
Ñôøi soáng xaõ hoäi
Caùch cai quaûn cuûa Thieân Chuùa phaûi ñöôïc baét chöôùc trong ñôøi soáng
xaõ hoäi, 1884;
Coâng ích vaø ñôøi soáng xaõ hoäi, 1906, 1911, 1924;
Ñôøi soáng xaõ hoäi caàn thieát cho con ngöôøi, 1789, 1891;
Ñôøi soáng xaõ hoäi phaûi ñöôïc toå chöùc, 2442;
Ñôøi soáng xaõ hoäi vaø söï baûo veä ñôøi soáng rieâng tö, 1907;
Ñöùc meán trong ñôøi soáng xaõ hoäi, 1889;
Gia ñình vaø ñôøi soáng xaõ hoäi, 2207, 2210;
Maïc khaûi Kitoâ giaùo vaø ñôøi soáng xaõ hoäi, 2419;
Söï tham döï vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi, 1882, 1897, 1917.
Ñôøi soáng thieâng lieâng, ñôøi soáng trong Thaàn Khí, 1699, x. Linh
ñaïo.
SÖÏ THAM DÖÏ ÑÔØI SOÁNG XAÕ HOÄI
(PARTICIPATIO IN VITA SOCIALI), 1882, 1897-1917.
SÖÏ THAÊNG TIEÁN con ngöôøi (PROVECTIO humana), 1929.
SÖÏ TÌM KIEÁM THIEÂN CHUÙA (INDAGATIO DEI), 28, 30, 285, 843,
1501, 2566.
SÖÏ TIN TÖÔÛNG VÔÙI TÌNH CON THAÛO (FIDUCIA FILIALIS)
Kinh Laïy Cha vaø söï tin töôûng vôùi tình con thaûo, 2777-78, 2797,
2830;
Söï tin töôûng vôùi tình con thaûo cuûa Chuùa Gieâsu khi Ngöôøi caàu
nguyeän vôùi Chuùa Cha, 2610, 2778;
Vieäc caàu nguyeän bò thöû thaùch, 2756;
Vieäc caàu nguyeän vaø söï tin töôûng vôùi tình con thaûo, 2734, 2741.
SÖÏ TUOÂN BAN CHUÙA THAÙNH THAÀN
(EFFUSIO SPIRITUS SANCTI)
Caùc cuoäc cöû haønh Kitoâ giaùo vaø söï tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn,
1104;
Caùc hieäu quaû cuûa söï tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn, 686, 706, 759,
1076, 1229;
Söï ñaët tay ñeå tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn, 699;
Söï tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn nhö söï hoaøn thaønh cuoäc Vöôït Qua
cuûa Ñöùc Kitoâ, 667, 731;
Söï tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn treân caùc Toâng Ñoà cho söù vuï cuûa caùc
ngaøi, 1287, 1556;
Söï tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn trong bí tích Theâm Söùc, 1299, 1302;
Söï tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn trong bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh,
1573;
Söï tuoân ban Chuùa Thaùnh Thaàn trong thôøi hieän taïi, 2819.
SÖÙ VUÏ, (CAÙC) (MISSIO/ NES)
Caùc söù vuï cuûa caùc Toâng Ñoà, 2, 551, 858-60, 1122, 1223;
Söù vuï cuûa caùc Giaùm muïc, 2068;
Söù vuï cuûa caùc giaùo daân, 897-913;
Söù vuï cuûa caùc phoù teá, 1570;
Söù vuï cuûa cha meï, 2226;
Söù vuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 244, 485, 716, 1108;
Söù vuï cuûa ñoâi phoái ngaãu, 2367;
Söù vuï cuûa Ñöùc Kitoâ, 430, 436, 438, 440, 534, 536, 606, 608;
Söù vuï cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, 489, 969;
Söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh, 6, 730, 738, 768, 782, 811, 831, 849-56, 873;
Söù vuï cuûa Huaán quyeàn, 890;
Söù vuï cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán, 931-33;

Söù vuï cuûa thaùnh Pheâroâ, 552;
Söù vuï ñeán vôùi moïi daân toäc, 1122, 1533, 1565, 2044, 2419.
Söù vuï phoái hôïp cuûa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, 689-90, 702,
727, 737, 743, 2655.
SÖÛA LOÃI HUYNH ÑEÄ, SÖÏ (CORRECTIO FRATERNA)
Ñöùc meán vaø söï söûa loãi huynh ñeä, 1829;
Söï hoái caûi vaø söï söûa loãi huynh ñeä, 1435.
SÖÙC KHOEÛ (VALETUDO), x. Söï an sinh theå lyù.
SÖÙC MAÏNH (VIS)
Caùc bí tích ban caùc söùc maïnh, 1116, 1496, 1521, 1588;
Caùc söùc maïnh nhaân linh, 60, 405, 661, 822, 2090, 2520;
Ñöùc Kitoâ ban caùc söùc maïnh, 1504, 1566, 1615, 1642;
Söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 735, 1107, 1285, 1520, 1550,
1624, 1704, 2472;
Söùc maïnh cuûa lôøi caàu nguyeän, 2610;
Söùc maïnh cuûa Lôøi Chuùa, 124, 131, 2057;
Söùc maïnh cuûa söï quan phoøng, 302;
Söùc maïnh quaân ñoäi, 2309;
Thieân Chuùa ban caùc söùc maïnh, 1432, 2584, 2848;
Yeâu meán Thieân Chuùa heát söùc mình, 1, 201.
T
TAÏ ÔN, VIEÄC (GRATIARUM ACTIO)
Bí tích Thaùnh Theå nhö vieäc taï ôn, 1328, 1358, 1360;
Chuùa Thaùnh Thaàn khôi daäy vieäc taï ôn, 1103;
Ñôøi soáng nhö vieäc taï ôn, 2062;
Lôøi kinh taï ôn, 1352, 1359-60, 2637-38;
Nhöõng dòp taï ôn, 2638;
Söï caàn thieát cuûa vieäc taï ôn Thieân Chuùa, 224, 795, 983, 1167, 1333,
2781;
Thaùnh hoaù Danh Thieân Chuùa, nghóa laø nhaän bieát Danh Ngaøi laø
thaùnh, 2807;
Vieäc Chuùa Gieâsu taï ôn Chuùa Cha, 2603-04.
TAÙI SINH, SÖÏ (REGENERATIO) (Kitoâ giaùo)
Caùc hieäu quaû cuûa söï taùi sinh, 784, 872, 1262;
Röûa Toäi, bí tích vaø söï taåy röûa cuûa söï taùi sinh, 1213, 1215.
TAM NHAÄT VÖÔÏT QUA (TRIDUUM PASCHALE), 1168.
TAÊNG TIEÁN, SÖÏ (INCREMENTUM), x. Söï taêng tröôûng, Söï tieán trieån,
vaø Söï phaùt trieån;
Söï taêng tieán cuûa caùc daân toäc, 2315;
Söï taêng tieán vaø coâng ích, 1908;
Söï taêng tieán veà luaân lyù, 1784.
TAÊNG TRÖÔÛNG, SÖÏ (AUGMENTUM), x. Söï taêng tieán, Söï phaùt trieån,
vaø Söï tieán trieån:
Hoäi Thaùnh vaø söï taêng tröôûng caùc lôïi ích traàn theá, 1942;
Nhöõng trôï giuùp cho söï taêng tröôûng thieâng lieâng vaø toân giaùo cuûa con
ngöôøi, 794, 798, 874, 1210, 1303, 1392, 1731, 2010, 2041, 2186,
2227, 2847;
Söï taêng tröôûng cuûa con ngöôøi, 1936;
Söï taêng tröôûng cuûa Hoäi Thaùnh, 7, 766, 798, 874, 910, 1134;
Söï taêng tröôûng cuûa nhaân loaïi, 1049;
Söï taêng tröôûng cuûa Nöôùc Thieân Chuùa vaø söï tieán boä traàn theá, 1049;
Söï taêng tröôûng cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 2820, 2859;
Söï taêng tröôûng toaøn dieän cuûa con ngöôøi, cuûa khoa hoïc vaø kyõ thuaät,
2293;
Söï taêng tröôûng trong hieåu bieát veà ñöùc tin, 94-95.
TAÂM HOÀN PHOÙNG TUÙNG VEÀ LUAÂN LYÙ
(PERMISSIVUS ANIMUS MORUM), 2526.
TAÂN ÖÔÙC (NOVUM TESTAMENTUM), x. Thaùnh Kinh;
Caùc saùch Taân Öôùc, 120;
Caùc saùch Tin Möøng nhö traùi tim cuûa Taân Öôùc, 125-27;
Ñoái töôïng cuûa Taân Öôùc, 124, 684;
Nguoàn goác cuûa Taân Öôùc, 83, 105;
Söï duy nhaát cuûa Cöïu vaø Taân Öôùc, 128-30.
THA THÖÙ, SÖÏ (VENIA), x. Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø;
AÂn suûng cuûa Thieân Chuùa nhö nguoàn goác söï tha thöù, 2010;
Caùc bí tích xeùt nhö nhöõng con ñöôøng ñeå ñaït ñöôïc söï tha thöù, 987,
2839;
Caùc hieäu quaû cuûa söï tha thöù toäi loãi, 1443, 1473;
Chæ mình Thieân Chuùa ban söï tha thöù, 1441;
Gia ñình nhö tröôøng hoïc trao taëng söï tha thöù, 1657, 2227;
Moïi toäi ñeàu coù theå ñöôïc tha thöù, 982;
Nhöõng con ñöôøng khaùc nhau ñeå ñaït ñöôïc ôn tha thöù toäi loãi, 1434,
1437, 1452;
Quyeàn löïc tha thöù, 981;
Söï caàu xin ôn tha thöù trong vieäc caàu nguyeän, 1425, 2631, 2838-45;
Söï hoái caûi vaø söï tha thöù, 2608;
Söï tha thöù cuûa Thieân Chuùa nhö daáu chæ söï toaøn naêng cuûa Ngaøi, 277;
Söï tha thöù ñöôïc ban cho keû laøm sai, 2840, 2845;
Toäi noùi phaïm thöôïng ñeán Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ñöôïc tha thöù,
1864.
THA TOÄI, SÖÏ (REMISSIO PECCATORUM), x. Bí tích Thoáng Hoái vaø
Giao Hoaø;
Bí tích Röûa Toäi vaø söï tha toäi, 403, 977-80, 1226, 1263;
Bí tích Thaùnh Theå vaø söï tha toäi, 1393, 1846;
Caùc hình thöùc thoáng hoái vaø nhöõng con ñöôøng ñeå ñöôïc tha toäi, 1434-
39;
Caùc tö teá nhö nhöõng duïng cuï ñeå tha toäi, 1421, 1486, 1520;
Chæ moät mình Thieân Chuùa coù theå tha toäi, 430-31, 1441;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø söï tha toäi, 984;
Ñöùc Kitoâ coâng chính hoaù ngöôøi ta, 615, 1708;
Ñöùc Kitoâ thöïc hieän söï tha toäi, 987, 1741;
Ñöùc Kitoâ, “Chieân Thieân Chuùa, Ñaáng xoaù toäi traàn gian”, 523, 536,
608;
Ñöùc Kitoâ, “cuûa leã ñeàn thay toäi loãi chuùng ta”, 615, 1708;
Hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå tha toäi cho con ngöôøi, 536, 545, 610, 613;
Leã teá cuûa Ñöùc Kitoâ daâng leân Chuùa Cha vì toäi loãi chuùng ta, 606-18;
Quyeàn naêng cuûa Hoäi Thaùnh ñeå tha toäi, 981;
Söï tha toäi nhö hoàng aân cuûa tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, 734;
Söï tha toäi nhö hieäu quaû cuûa söï coâng chính hoaù, 2018;
Söï tha toäi nhö söï giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh, 1443;
Söï tha toäi vaø bí tích Thoáng Hoái, 1496;
Thieân Chuùa ñaõ laøm cho Ñöùc Kitoâ thaønh “hieän thaân cuûa toäi vì chuùng
ta”, 602-03.
THAM DÖÏ, SÖÏ (PARTICIPATIO)
Söï tham döï cuûa caùc tín höõu trong caùc cuoäc cöû haønh phuïng vuï, 1141,
1273;
Söï tham döï cuûa Chuùa Gieâsu vaøo quyeàn naêng vaø quyeàn bính cuûa
Söï tham döï vaøo bí tích Thaùnh Theå, 1000, 1388, 2182;
Söï tham döï vaøo caùi cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ñöùc Kitoâ, 1002, 1006;
Söï tham döï vaøo kinh nguyeän cuûa Ñöùc Kitoâ, 1073;
Söï tham döï vaøo hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ, 618, 1372;
Söï tham döï vaøo söï soáng thaàn linh, 375, 505, 541, 654, 759, 1212,
1726, 1997;
Söï tham döï cuûa giaùo daân vaøo nhieäm vuï vöông ñeá cuûa Ñöùc Kitoâ, 908-
13;
Söï tham döï cuûa giaùo daân vaøo nhieäm vuï tieân tri cuûa Ñöùc Kitoâ, 904-
07;
Söï tham döï cuûa giaùo daân vaøo nhieäm vuï tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 901-03,
1546, 1591;
Söï tham döï theo thöøa taùc vuï vaøo chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 1554.
THANH TAÅY (PURIFICARE)
Bí tích Röûa Toäi nhö söï thanh taåy moïi toäi, 2520;
Bí tích Thaùnh Theå vaø quyeàn löïc thanh taåy cuûa bí tích ñoù, 1393;
Cuoäc thanh taåy sau cuøng hoaëc luyeän nguïc, 1030-32, 1054;
Hoäi Thaùnh luoân phaûi ñöôïc thanh taåy, 872, 1428;
Söï thanh taåy baàu khí xaõ hoäi, 2525.
Söï thanh taåy khoâng ngöøng, 2813;
Thanh taåy traùi tim, 1723, 2517-19, 2532;
Tin Möøng vaø quyeàn löïc thanh taåy cuûa Tin Möøng, 856, 2527;
Xöng caùc toäi rieâng nhö ñieàu kieän cuûa söï thanh taåy, 1847.
THAÙNH GIAÙ (CRUX) (= DAÁU THAÙNH GIAÙ, SIGNUM CRUCIS)
Baét ñaàu moät ngaøy vaø caùc haønh ñoäng baèng daáu thaùnh giaù, 2157,
2166;
Caùc aù bí tích vaø daáu thaùnh giaù, 1668, 1671;
YÙ nghóa cuûa daáu thaùnh giaù, 1235.
THAÙNH HIEÁN, SÖÏ (CONSECRATIO), x. Söï bieán ñoåi baûn theå;
Söï thaùnh hieán caùc Giaùm muïc, 1556-59, 1562;
Söï thaùnh hieán caùc giaùo daân, 901;
Söï thaùnh hieán caùc trinh nöõ (nghi thöùc phuïng vuï), 923;
Söï thaùnh hieán cuûa Chuùa Gieâsu, 438, 534;
Söï thaùnh hieán daàu thaùnh, 1297;
Söï thaùnh hieán vaø baäc soáng thaùnh hieán, 916, 931;
Söï thaùnh hieán vaø bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1538;
Söï thaùnh hieán vaø caùc bí tích, 1535;
Söï thaùnh hieán vaø chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 1548;
Söï thaùnh hieán vaø Kinh Nguyeän Thaùnh Theå, 1352;
Söï thaùnh hieán vaø söï chuùc laønh, 1672;
Söï thaùnh hieán vaø söù vuï, 931-33;
Söï thaùnh hieán vaø söï xöùc daàu, 1294.
THAÙNH HOAÙ, SÖÏ (SANCTIFICATIO)
AÂn suûng nhö nguoàn maïch vieäc thaùnh hoaù con ngöôøi, 1999, 2001;
Caùc bí tích thaùnh hoaù con ngöôøi, 1123, 1152, 1668, 1677;
Cha meï vaø söï tham gia cuûa hoï vaøo nhieäm vuï thaùnh hoaù, 902;
Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc sai ñeán ñeå chu toaøn moïi söï thaùnh hoaù,
2818;
“Danh Cha ñöôïc thaùnh hoaù” 2807-15, 2858;
Ñöôïc keâu goïi ñeán söï thaùnh hoaù, 2813;
Hoäi Thaùnh ñeå thaùnh hoaù con ngöôøi, 824, 827;
Lao ñoäng cuûa con ngöôøi nhö duïng cuï cuûa söï thaùnh hoaù, 2427;
Nhieäm vuï thaùnh hoaù cuûa caùc Giaùm muïc, 893;
Nhöõng yeáu toá cuûa söï thaùnh hoaù ngoaøi Hoäi Thaùnh coâng giaùo, 819;
Phuïng vuï ñeå thaùnh hoaù con ngöôøi, 1070;
Söï coâng chính hoaù nhö söï thaùnh hoaù, 1989, 1995;
Söï thaùnh hoaù caùc ngaøy leã, 2187;
Söï thaùnh hoaù caùc söï vaät vaät chaát, 1670;
Söï thaùnh hoaù cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán trong caùc tu hoäi
ñôøi, 928;
Söï thaùnh hoaù Hoäi Thaùnh nhö söù vuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 767;
Söï thaùnh hoaù ngaøy vaø ñeâm trong caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1174;
Söï thaùnh hoaù nhö coâng trình rieâng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 703;
Söï thaùnh hoaù trong bí tích Hoân Phoái, 1637;
Söï thaùnh hoaù vónh vieãn con ngöôøi ñöôïc thöïc hieän chæ nhôø hy leã cuûa
Ñöùc Kitoâ, 1540.
THAÙNH KINH (SACRA SCRIPTURA), 81, x. Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc;
Caùc muïc ñích vaø yù nghóa cuûa Cöïu Öôùc, 122;
Caùc saùch Tin Möøng vaø taàm quan troïng cuûa chuùng, 125, 127, 139;
Caùc taùc giaû nhaân loaïi cuûa Thaùnh Kinh ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng,
106;
Cöïu Öôùc nhö phaàn khoâng theå thieáu cuûa Thaùnh Kinh, 121, 123;
Ñöùc Kitoâ nhö ñoái töôïng trung taâm cuûa Taân Öôùc, 124, 127;
Ñöùc Kitoâ nhö söï hoaøn thaønh Thaùnh Kinh, 2763;
Kinh Laïy Cha nhö trung taâm cuûa Thaùnh Kinh, 2763, 2774;
Söï linh höùng vaø chaân lyù cuûa Thaùnh Kinh, 106-07;
Söï toân kính Thaùnh Kinh, 103;
Taàm quan troïng cuûa Thaùnh Kinh trong phuïng vuï, 1096, 1100;
Thaùnh Kinh daïy chaân lyù, 107;
Thaùnh Kinh nhö cuûa nuoâi döôõng ñôøi soáng Kitoâ höõu, 141;
Thaùnh Kinh nhö Lôøi Thieân Chuùa, 104, 135;
Thaùnh Kinh trong ñôøi soáng Hoäi Thaùnh, 131-132;
Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Truyeàn, 78, 80-83, 95, 97;
Thieân Chuùa taùc giaû cuûa Thaùnh Kinh, 105, 136;
Thö quy Thaùnh Kinh, 120, 138;
Vò trí ñoäc ñaùo cuûa ba chöông ñaàu saùch Saùng Theá, 289;
Vieäc ñoïc Thaùnh Kinh, 1437, 2653;
Vieäc soaïn thaûo caùc saùch Tin Möøng, 126.
Söï giaûi thích Thaùnh Kinh
Caùc tieâu chuaån ñuùng ñaén ñeå giaûi thích Thaùnh Kinh, 112-14, 121-25;
Caùc yù nghóa ñeå giaûi thích Thaùnh Kinh: nghóa vaên töï, nghóa thieâng
lieâng, nghóa aån duï, nghóa luaân lyù, nghóa daãn ñöôøng, 115-19;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö Ñaáng giaûi thích Thaùnh Kinh, 109-11;
Nguyeân taéc neàn taûng cuûa vieäc giaûi thích Thaùnh Kinh, 111, 137;
Söï caàn thieát cuûa vieäc roäng môû loái vaøo Thaùnh Kinh cho caùc Kitoâ höõu,
131;
Söï duy nhaát cuûa Cöïu vaø Taân Öôùc, 128-30;
Vieäc chuù giaûi Thaùnh Kinh, 109, 119;
Vieäc nghieân cöùu Thaùnh Kinh, 132-33.
THAÙNH LEÃ (MISSA), x. Bí tích Thaùnh Theå.
THAÙNH THIEÄN, SÖÏ (SANCTITAS)
Ñöùc meán nhö linh hoàn cuûa söï thaùnh thieän, 826;
Ñöùc tin nhö söï trôï giuùp ñeå ñaït tôùi söï thaùnh thieän, 1709;
Khoâng söï thaùnh thieän naøo maø khoâng coù khoå cheá, 2015;
Ôn goïi tôùi söï thaùnh thieän, 2013-14, 2028;
Söï thanh luyeän trong luyeän nguïc ñeå ñaït tôùi söï thaùnh thieän, 1030;
Söï thaùnh thieän cuûa caùc Kitoâ höõu, 2045;
Söï thaùnh thieän cuûa Ñöùc Kitoâ, 459, 564, 2030;
Söï thaùnh thieän cuûa Ñöùc Maria, 492;
Söï thaùnh thieän cuûa Hoäi Thaùnh, 670, 824-25, 867, 1986;
Söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa, 2809, x. Thieân Chuùa;
Söï thaùnh thieän nhö thöôùc ño trong Hoäi Thaùnh, 828;
Söï thaùnh thieän trong söï hieäp thoâng cuûa caùc thaùnh, 1475;
Thaäp giaù nhö con ñöôøng daãn tôùi söï thaùnh thieän, 2015;
Tình traïng thaùnh thieän nguyeân thuyû vaø toäi loãi, 375, 405.
THAÙNH THIEÂNG, SÖÏ (SACRUM)
Caûm thöùc veà söï thaùnh thieâng, 2144.
THAØNH (CIVITAS)
Thaønh thaùnh vaø söï hoaøn taát Nöôùc Thieân Chuùa, 1045;
Thaønh thaùnh vaø Hoäi Thaùnh, 756, 1198;
Thaønh thaùnh vaø phuïng vuï, 1090;
Thaønh thaùnh vaø nieàm hy voïng, 2016;
Thaønh ñoâ traàn theá vaø chuû nghóa voâ thaàn, 2124.
THAØNH NIEÂN, NHÖÕNG NGÖÔØI (ADULTI)
Bí tích Röûa Toäi cho nhöõng ngöôøi thaønh nieân, 1247;
Vieäc daïy giaùo lyù cho nhöõng ngöôøi thaønh nieân, 5, 2688;
Thôøi döï toøng cuûa nhöõng ngöôøi thaønh nieân, 1232, 1233;
Con caùi thaønh nieân vaø ñôøi soáng gia ñình, 2214, 2218, 2230;
Söï khai taâm Kitoâ giaùo cho nhöõng ngöôøi thaønh nieân, 1233, 1247,
x. Khai taâm Kitoâ giaùo.
THAÙP NHAÄP, SÖÏ (INCORPORATIO)
Söï thaùp nhaäp vaøo Ñöùc Kitoâ, 1010;
Söï thaùp nhaäp vaøo Hoäi Thaùnh, 837, 1396.
THAÂN MAÄT, SÖÏ (INTIMITAS)

Söï thaân maät giöõa Thieân Chuùa vaø thuï taïo cuûa Ngaøi, 239, 441, 921;
Söï thaân maät phu phuï, 2360, 2362;
Söï toân troïng vaø baûo veä söï thaân maät caù vò, 2492, 2521.
THAÂN THEÅ nhaân linh (CORPUS humanum)
Baûn chaát cuûa thaân theå baát hoaïi, 997, 999, 1016-17;
Cuoäc phaùn xeùt sau cuøng vaø thaân theå, 1059;
Ñeàn Thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 364;
Ñöùc meán vaø thaân theå nhaân linh, 2447;
Ñöùc Kitoâ nhö thaày thuoác cuûa thaân theå, 1421, 1503, 1509;
Hoaû nguïc vaø thaân theå, 1034;
Nhöõng laïm duïng thaân theå rieâng, 2355;
Nöôùc Thieân Chuùa vaø thaân theå, 1042, 1060;
Söï chaêm soùc thaân theå vaø taâm hoàn, 2289;
Söï cheát vaø thaân theå, 1011, 1016, 1681;
Söï cöùu chuoäc thaân theå, 1046;
Söï ñieàu khieån thaân theå rieâng, 908;
Söï hôïp nhaát cuûa linh hoàn vaø thaân theå, 327, 360, 362-68, 382;
Söï neát na vaø thaân theå, 2523;
Söï nghæ ngôi cuûa thaân theå vaø ngaøy Chuùa Nhaät, 2185, 2193;
Söï phuïc sinh vaø thaân theå, 298, 990, 992, 997, 999, 1000, 1016-17;
Söï toân troïng thaân theå, 1004, 2301;
Tình yeâu phu phuï vaø thaân theå nhaân linh, 1643;
Tính duïc vaø thaân theå, 2332, 2362, 2370;
Toäi vaø thaân theå, 1863, 2516;
Vieäc caàu nguyeän vaø thaân theå, 2702-03, 2722.
THAÀN DÖÕ (MALIGNUS)
Caùc vieäc tröø taø nhö söï baûo veä khoûi bò Thaàn Döõ xaâm nhaäp, 1673;
Söï thoáng trò cuûa Thaàn Döõ treân con ngöôøi, 409, 1707.
THAÀN HIEÄN, CUOÄC (THEOPHANIA), 707.
THAÀN HOÏC (THEOLOGIA), 94.
THAÀN TÍNH (DIVINITAS)
Nhöõng vò thaàn giaû, 1723, 2112;
Söï tham döï cuûa con ngöôøi vaøo thaàn tính cuûa Thieân Chuùa, 460;
Thaàn tính cuûa Ba Ngoâi, 253-54, 266;
Thaàn tính cuûa Chuùa Gieâsu, 209, 455, 464-69, 484, 515, 653, 663,
1374, 1413;
Thaàn tính cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 245, 684;
Thieân Chuùa Cha nhö nguoàn maïch vaø coäi nguoàn cuûa toaøn boä thaàn
tính, 245.
THAÄP GIAÙ (CRUX)

Bí tích Thaùnh Theå nhö Hy Leã thaäp giaù luoân taùc ñoäng trong hieän
taïi, 1323, 1364-66, 1382;
Hieäu quaû cuûa Hy Leã thaäp giaù, 617, 813, 1505, 1741, 1992, 2305;
Hy leã thaäp giaù nhö göông maãu cuûa tình lieân ñôùi vaø cuûa ñöùc meán,
1939;
Hy leã thaäp giaù vaø söï chaáp nhaän hy leã ñoù, 561;
Nhaän vaø vaùc thaäp giaù rieâng, 1435, 1460, 1615, 1642, 2029, 2427;
Nöôùc Thieân Chuùa ñöôïc môû roäng nhôø con ñöôøng thaäp giaù, 853;
Nöôùc Thieân Chuùa ñöôïc thieát laäp nhôø thaäp giaù cuûa Ñöùc Kitoâ, 550;
Thaäp Giaù nhö baøn thôø cuûa Giao Öôùc Môùi, 1182;
Thaäp giaù nhö con ñöôøng ñeå theo Ñöùc Kitoâ, 555, 1816;
Thaäp giaù nhö con ñöôøng ñeán söï thaùnh thieän, 2015;
Traùch nhieäm cuûa hình phaït thaäp giaù, 598;
Vöông quyeàn cuûa Ñöùc Kitoâ vaø thaäp giaù, 440.
THAÁT NGHIEÄP, SÖÏ (OCCUPATIONIS PRIVATIO)
Söï thaát nghieäp nhö moät toån thöông cho nhaân phaåm vaø gaây ra
nhöõng nguy cô cho nhaân phaåm, 2436.
THAÀY DAÏY (CAÙC) (MAGISTER/RI)
Caùc Giaùm muïc nhö thaày daïy ñöùc tin, 1558, 2050.
THAÀY THUOÁC (MEDICUS)
Chuùa Gieâsu Kitoâ nhö thaày thuoác cuûa caùc linh hoàn vaø caùc thaân theå,
1421, 1484, 1503-1505;
Nhöõng bí maät trong nhieäm vuï cuûa thaày thuoác, 2491.
Nhöõng haønh ñoäng voâ luaân cuûa caùc thaày thuoác, 2377, 2537;
Söï chaêm soùc thaân theå nhaân linh vaø chaêm soùc söùc khoeû, 2288-89.
THEÀ, VIEÄC (IUSIURANDUM)
Lôøi Chuùa Gieâsu: “Ñöøng theà chi caû”, 2153;
Söï phaûn boäi lôøi theà, 2152, 2476;
Söï töø choái khoâng theà trong nhöõng chuyeän voâ ích, 2155;
Vieäc theà gian, 2150-51;
Vieäc theà theo truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh, 2154.
THEÀ GIAN / BOÄI THEÀ, SÖÏ (PERIURIUM)
Nhöõng haäu quaû do söï theà gian, 2476;
Tính nghieâm troïng cuûa söï theà gian, 1756, cuûa söï boäi theà, 2153,
2163;
YÙ nghóa cuûa töø boäi theà, 2152.
THIEÂN CHUÙA (DEUS), x. Chuùa Ba Ngoâi;
Con Thieân Chuùa, x. Con Thieân Chuùa;
Daân Thieân Chuùa, x. Daân;
Hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, 370, 399, 844, 1549, 1702, 1705, 2129-
32;
Lôøi cuûa Thieân Chuùa, x. Lôøi;
Nöôùc Thieân Chuùa, x. Nöôùc;
Söï cao caû cuûa Thieân Chuùa, 41, 223, 272, 283, 300, 306, 1147;
Söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa, 31, 33-35, 46, 48, 286, 2127;
Söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa, x. Söï quan phoøng;
Thaàn Khí cuûa Thieân Chuùa, x. Chuùa Thaùnh Thaàn;
Trôøi nhö nôi rieâng cuûa Thieân Chuùa, 326.
Caùc haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi con ngöôøi
Ban aân suûng, 1996, 2008, 2021, 2023-24;
Ban Chuùa Thaùnh Thaàn, 741, 1993;
Ban söï coâng chính hoaù, 994, 2020;
Ban söï thöông xoùt, 1422, 1846, 1870;
Chuùc laønh cho taát caû caùc sinh vaät, 1080-81;
Cöùu ñoä con ngöôøi, 15, 74, 169, 430-31, 1949;
Ñaët öôùc muoán haïnh phuùc vaøo traùi tim con ngöôøi, 1718, 1721, 1725,
1818;
Giôùi thieäu vieäc toâng ñoà giaùo daân, 900;
Höùa ban doøng doõi cho oâng Abraham, 706;
Höôùng daãn baèng luaät luaân lyù, 708, 1776, 1950-51, 1961, 1975, 1981,
2063;
Keát hôïp con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, 950, 1027, 1033, 2305;
Keâu goïi caàu nguyeän, 2567, 2591;
Keâu goïi ñeán chaân lyù, 160, 410;
Keâu goïi ñeán ñôøi soáng vónh cöûu, 1011, 1998;
Keâu goïi ñeán söï thaùnh thieän; 2012-14;
Keâu goïi giao hoaø, 1442;
Keâu goïi vaøo Nöôùc, 1726;
Keâu goïi yeâu thöông, 1604, 2331;
Kieän toaøn nhöõng ñieàu ñaõ khôûi söï nôi con ngöôøi, 2001;
Kyù keát Giao Öôùc vôùi Israel, 2060;
Maïc khaûi Möôøi Ñieàu Raên, 2058-59;
Noùi vôùi con ngöôøi, 715, 1777, 1795, 2700;
Sai Chuùa Gieâsu, 422, 457-58;
Söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa, x. Söï toát laønh;
Taïo döïng, x. Thieân Chuùa: Ñaáng Taïo Hoaù cuûa vuõ truï vaø cuûa con
ngöôøi;
Tha toäi, 208, 1440-42;
Thieát laäp daân Ngaøi, 781;
Thuùc ñaåy yù chí con ngöôøi veà ñieàu thieän haûo, 27, 51-52, 152-154, 162,
179, 1724, 1742, 1811-13, 1817, 1821, 1830-31, 1848, 1949, 1989,
1994, 1999, 2001-02, 2008, 2021-22;
Thöïc hieän nhöõng coâng trình choùp ñænh cuûa bí tích Thaùnh Theå, 1325;
Trao thöøa taùc vuï phuïc vuï söï soáng, 2271;
Tuoân ñoå caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn vaøo linh hoàn caùc tín höõu, 1812-13,
1840.
Caùc haønh ñoäng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Thieân Chuùa
Baèng söï thaùnh hieán, ñöôïc hieán daâng ñeå phuïc vuï Thieân Chuùa, 931,
933-44, 1579;
Böôùc ñi trong söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, 197, 367, 518, 613,
737, 1071, 1472, 1540, 2565;
Chieâm ngaém Thieân Chuùa, 97, 1028;
Coù theå noùi veà Thieân Chuùa, 39-43, 48;
Ñöôïc giao hoaø vôùi Thieân Chuùa, 980, 1445, 1462, 1468, 1484, 1493,
1496;
Gaén boù vôùi Thieân Chuùa vôùi tình con thaûo, 2609;
Phuïc vuï Thieân Chuùa, 1273, 2424;
Soáng phuø hôïp vôùi thaùnh yù Thieân Chuùa, 348, 847, 1026, 2103, 2233,
2822-27;
Tham döï vaøo quyeàn laøm cha cuûa Thieân Chuùa, 2367, 2398;
Tham döï vaøo söï soáng cuûa Thieân Chuùa, 1988, 1997;
Tìm kieám Thieân Chuùa, 28, 1281, 1501, 2566;
Tin Thieân Chuùa; 227;
Tin vaøo Thieân Chuùa, 150-51, 199, 222-27, 1266, 1842;
Trôû laïi vôùi Thieân Chuùa, 1428, 1431-32;
Troâng thaáy Thieân Chuùa, 163, 1716, 1722, 2518-19, 1531, 1547-50,
2557;
Vaâng phuïc Thieân Chuùa, 143-44, 154, 2242, 2256;
Yeâu meán Thieân Chuùa nhö ñieàu raên thöù nhaát vaø quan troïng nhaát,
2055, 2083.
Nhöõng haønh ñoäng tieâu cöïc cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Thieân Chuùa
Bò taùch bieät khoûi Thieân Chuùa, 1033, 1035, 1057, 1263, 1607;
Phaïm toäi, nghóa laø khoâng vaâng phuïc Thieân Chuùa, 397;
Thöû thaùch Thieân Chuùa, 2139;
Xuùc phaïm Thieân Chuùa, 398, 1440, 1487, 1850, 1871, 2277, 2281,
2314, 2324, 2464.
Söï toân thôø, söï caàu nguyeän, söï suøng kính Thieân Chuùa
Bí tích Thaùnh Theå nhö vieäc taï ôn vaø ca ngôïi Thieân Chuùa, 1359-61,
1408;
Caàu nguyeän Thieân Chuùa, 2664, 2800;
Coâng trình taïo döïng höôùng veà söï toân thôø, 347;
Daâng caùc hy leã cho Thieân Chuùa, 2099;
Ñieàu raên phaûi toân thôø Thieân Chuùa vaø phaûi phuïc vuï Ngaøi, 2083-94,
2095-2109, 2133-36;
Gia ñình nhö coäng ñoàng ñaàu tieân toân thôø Thieân Chuùa, 2207;
Kinh “Laïy Cha”, x. Kinh Laïy Cha;
Lôøi kinh ca ngôïi phaûi ñöôïc daâng leân cho Thieân Chuùa, 2589, 2639,
2649;
Ngaøy Chuùa Nhaät nhö ngaøy cuûa Chuùa, 2174-88, 2190-95;
Ngaøy sabat nhö ngaøy cuûa Chuùa, 2168-73, 2189;
Nhaø taïm vaø nhaø thôø nhö nhöõng nôi tuyeät vôøi ñeå toân thôø Thieân
Chuùa, 1183, 2691;
Nhöõng caùch vaø nhöõng duïng cuï laøm vinh danh vaø ca ngôïi Thieân
Chuùa, 1123, 1162, 1670-71, 1678, 1698, 2062, 2641;
Nhöõng cô hoäi ñeå taï ôn, ca ngôïi, vaø toân thôø Thieân Chuùa, 1164, 1167,
1174, 2502, 2513;
Söï laïc ñöôøng trong vieäc suøng kính Thieân Chuùa, 2138;
Söï toân thôø trong phuïng vuï, 1110;
Söï toân vinh Thieân Chuùa, 824;
YÙ nghóa cuûa vieäc toân thôø Thieân Chuùa, 2097, 2628.
Caùc danh hieäu vaø caùc phaåm tính cuûa Thieân Chuùa
Cha, 233, 238-40, 2779-85, 2794-96, 2802, x. Cha;
Chaân lyù, 214-17;
Ñaáng coâng chính, 62, 215, 271, 2577;
Ñaáng haèng soáng, 205, 2112, 2575;
Ñaáng thaùnh, 208, 1352;
Ñaáng thöông xoùt, 210-11;
Ñaáng toaøn naêng, x. Thieân Chuùa toaøn naêng;
Ñaáng toát laønh, 339, 385, 2052;
Maàu nhieäm khoân taû, 230;
Nguoàn maïch moïi ñieàu thieän haûo vaø moïi tình yeâu, 1723, 1955, 2465;
Nguoàn maïch vieäc caàu nguyeän, 2639;
Thaàn Khí tinh tuyeàn, 370;
Thieân Chuùa cuûa ngöôøi soáng, 993;
Thieân Chuùa duy nhaát, 200-02, 212, 222-28, 254, 258, 2110-28;
Tình yeâu, 214, 218-21, 257, 342.
Keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa
Caùc muïc ñích cuûa keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 257, 294, 772;
Caùc Thieân thaàn nhö nhöõng söù giaû cuûa keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
331;
Chöùc vuï laø meï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria trong keá hoaïch cuûa Thieân
Chuùa, 502-07, 723, 2617;
Con ngöôøi khöôùc töø keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa vaø caùc haäu quaû cuûa
vieäc khöôùc töø ñoù, 1739;
Coâng trình taïo döïng nhö neàn taûng cuûa keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
280, 315;
Ñöùc Kitoâ nhö traùi tim vaø trung taâm cuûa keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
112;
Gia ñình trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 2201-06;
Hoaït ñoäng kinh teá theo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 2426;
Hoäi Thaùnh trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 7, 751-80, 851;
Hoân nhaân trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 1602-20, 1665;
Keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa bao goàm taát caû moïi ngöôøi, 841-42;
Keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa ñöôïc maïc khaûi vaø ñöôïc loan baùo bôûi
chính Ngaøi, 50-64, 474, 1066, 1079;
Nhöõng haønh ñoäng vaø vieäc laøm choáng laïi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
1665, 1935, 2387;
Satan laø “keû phaù ngang” keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 2851, 2864;
Söï cheát cuûa Chuùa Gieâsu trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 599-605,
624;
Söï coäng taùc cuûa con ngöôøi trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 2062,
2611, 2738;
Söï gaén boù cuûa Chuùa Gieâsu vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 566, 606-
07;
Söï hieåu bieát keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 158, 426;
Söï hoaøn thaønh vaø thöïc hieän keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 332, 571,
670, 686, 1043, 1138, 2683;
Söï khaùc bieät giöõa caùc nhaân vò trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
1937, 1946;
Söï quan phoøng kieän toaøn keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 302-14;
Söï töø boû, söï gaén boù vaø söï hoaø hôïp vôùi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
716, 2745;
Öôùc muoán keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa ñöôïc thöïc hieän, 2823, 2860,
2825.
Ñaáng Taïo Hoaù cuûa vuõ truï vaø cuûa con ngöôøi, 279, 324;
Chæ moät Ñaáng Taïo Hoaù duy nhaát, 290, 317;
Chuùa cuûa söï soáng, 2280, 2318;
Ñaõ taïo döïng con ngöôøi theo hình aûnh mình, 355-61, 1701-09;
Gìn giöõ vaø naâng ñôõ coâng trình taïo döïng, 301;
Hình thaønh con ngöôøi, 362, 371, 704;
Khaû naêng nhaän bieát söï hieän höõu cuûa Ñaáng Taïo Hoaù, 286;
Maïc khaûi daàn daàn maàu nhieäm cuûa coâng trình taïo döïng, 287-88;
Nguyeân do, lyù leõ vaø muïc ñích cuûa coâng trình taïo döïng, 293-94, 319,
760;
Nguyeân nhaân ñeä nhaát, 308;
Sieâu vieät treân coâng trình taïo döïng vaø hieän dieän cho noù, 300;
Taïo döïng baèng söï khoân ngoan vaø baèng tình yeâu, 295;
Taïo döïng moïi vaät höõu hình vaø voâ hình, 325, 327, 337-38;
Taïo döïng traàn gian toát ñeïp vaø coù toå chöùc, 299;
Taïo döïng töø hö voâ, 296-98;

Thöïc hieän keá hoaïch cuûa mình, 302-14, 320-24;
Trao vieäc cai quaûn traàn gian cho con ngöôøi, 1884;
Vaán ñeà veà coäi nguoàn cuûa traàn gian, 285.
Thieân Chuùa toaøn naêng
“Ñaáng ñaõ laøm cho toâi nhöõng ñieàu cao caû, Ngaøi quyeàn naêng”, 273;
Maàu nhieäm veà söï beà ngoaøi coù veû baát löïc cuûa Thieân Chuùa, 272-74;
Nhöõng coâng trình cuûa söï toaøn naêng thaàn linh, 311, 997, 1004;
Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa söï toaøn naêng thaàn linh, 268;
Nhöõng söï bieåu loä cuûa söï toaøn naêng thaàn linh, 277, 312, 315;
Söï quan troïng cuûa yù nieäm veà Thieân Chuùa toaøn naêng, 274, 278;
Söï toaøn naêng phoå quaùt, 269;
Söï toaøn naêng thaàn linh laø coâng chính chöù khoâng ñoäc ñoaùn, 271;
Thieân Chuùa, laø Cha toaøn naêng, 268-78.
Caùc hoàng aân cuûa Thieân Chuùa
AÂn suûng, 1608, 1999, 2000, 2005, 2712;
Baûn toaùt yeáu caùc hoàng aân trong kinh Tin Kính, 14, 1692;
Chuùa Gieâsu, 603, 614;
Chuùa Thaùnh Thaàn, 683, 733-36, 742;
Chöùc tö teá, 983;
Ñôøi soáng vónh cöûu, 1016, 1722;
Ñöùc tin, 153, 155, 162, 848, 1381;
Leà Luaät, 1955, x. Luaät;
Ôn cöùu ñoä, 169, 620;
Phaåm giaù caù vò, 2334, 2393;
Quyeàn bính, 1899, 1918;
Söï aên naên toäi, 1452-53;
Söï cao caû cuûa caùc hoàng aân, 1692;
Söï caàu nguyeän, 2559-61, 2564, 2713;
Söï coäng taùc cuûa nhaân loaïi ñeå hoaøn thaønh keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa,
306-07, 323, 378;
Söï hieäp thoâng, 1489;
Söï hieåu bieát, 1955;
Söï hoái caûi, 1432;
Söï soáng vaø söùc khoeû theå lyù, 2288;
Söï thanh saïch, 2520;
Söï töï do, 1730;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi con ngöôøi, 516, 604, 776, 2658;
Traùi ñaát vaø caùc taøi nguyeân cuûa noù, 2402;
Vinh phuùc, 1722, 1727.
Danh cuûa Thieân Chuùa

Caùc Danh cuûa Thieân Chuùa: Adonai, 209; YHWH, Kyrios, 206, 210-
11, 213-14, 231, 446;
“Chuùng con nguyeän Danh Cha caû saùng”, 2807-15, 2858;
Söï Maïc khaûi Danh Thieân Chuùa, 203-04, 207;
Söï thaùnh thieän cuûa Danh Thieân Chuùa, 2142-49;
Söï toân troïng Danh Thieân Chuùa, 2150-55, 2162-63.
Thaùnh yù Thieân Chuùa
Chu toaøn thaùnh yù Thieân Chuùa, 1260, 1332;
Phaân ñònh thaùnh yù Thieân Chuùa, 1787;
Soáng phuø hôïp vôùi thaùnh yù Thieân Chuùa, 348.
THIEÂN ÑAØNG / VÖÔØN ÑÒA ÑAØNG (PARADISUS), x. Trôøi;
Con ngöôøi ñaàu tieân trong vöôøn ñòa ñaøng, 374-79, 1023;
Söï hoài phuïc con ngöôøi ñeå ñöôïc vaøo thieân ñaøng, 736;
Thieân ñaøng trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, 1721;
YÙ nghóa cuûa thieân ñaøng, 1027.
THIEÂN THAÀN (ANGELUS)
Caùc Thieân thaàn baûo veä ngöôøi ta, 336;
Caùc thieân thaàn ñi sai ñöôøng, 311;
Caùc thieân thaàn sa ngaõ, 391-93, 414, 760;
Caùc Thieân thaàn trong ñôøi soáng Hoäi Thaùnh, 334-35;
Caùc Thieân thaàn trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå, 1352;
Caên tính vaø caùc boån phaän cuûa caùc Thieân thaàn, 329, 332-36, 350-52,
1034, 1352;
Ñöùc Kitoâ vaø caùc Thieân thaàn, 331, 538, 954, 1038, 1161;
Hình aûnh caùc Thieân thaàn trong ngheä thuaät, 1192, 2131, 2502;
Söï hieän höõu cuûa caùc Thieân thaàn nhö moät chaân lyù ñöùc tin, 328;
Thieân thaàn Gabriel truyeàn tin, 148, 2676;
Thieân thaàn hoä thuû, 336;
Traät töï vuõ truï vaø söï baûo veä cuûa caùc Thieân thaàn, 57;
Trôøi vaø caùc Thieân thaàn, 326, 1023-29, 1053;
Vieäc Chuùa Giaùng sinh vaø caùc Thieân thaàn, 525, 559.
THIEÁU SOÙT, SÖÏ (OMISSIO)
Söï thieáu soùt nhö moät toäi, 1853;
Söï thieáu soùt trong vieäc chaêm soùc nhöõng ngöôøi beänh, 2277.
THINH LAËNG, SÖÏ (SILENTIUM)
Söï thôø laïy vaø söï thinh laëng kính caån tröôùc maët Thieân Chuùa, 2628;
Vieäc caàu nguyeän nhö “bieåu töôïng cuûa theá giôùi ñang tôùi”, 2717.
THÒT, XAÙC THÒT (CARO)
Xaùc thòt yeáu ñuoái, 2733;
Thòt Ñöùc Kitoâ nhö cuûa aên nuoâi soáng, 728, 787, 1384, 1391, 1406,
1524;
Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Lôøi toû hieän trong xaùc thòt, 51, 423, 461, 476-77;
Duïc voïng cuûa xaùc thòt, 2514, 2520;
Cuoäc chieán giöõa xaùc thòt vaø tinh thaàn, 1819, 1846, 2116;
Caùc coâng vieäc cuûa xaùc thòt, 1852;
Söï phuïc sinh cuûa xaùc thòt, 988, 990, 996, 1017;
Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, [moät xöông] moät thòt, 372, 1605, 1616,
1627, 1642, 2364.
THOÙI XAÁU (CAÙC) (VITIUM/A), x. Kieâu ngaïo, Haø tieän, Ganh tò, Hôøn
giaän, Meâ daâm duïc, Meâ aên uoáng, Laøm bieáng hoaëc Löôøi bieáng;
Caùc thoùi xaáu hoaëc caùc moái toäi ñaàu, 1866;
Caùc thoùi xaáu vaø caùc nhaân ñöùc, 1768, 1774, 2516;
Nguoàn goác caùc thoùi xaáu, 1865, 1876;
Pheâ phaùn caùc thoùi xaáu, 2302.
THOÂNG TIN, SÖÏ (INFORMATIO)
Caùc phöông tieän thoâng tin, 2493;
Chaân lyù cuûa söï thoâng tin phaûi ñöôïc toân troïng, 2497-98, 2525;
Quyeàn ñöôïc bieát thoâng tin, 2494;
Söï thoâng tin vaø ñôøi tö, 2489, 2491-92;
Söï töï do thoâng tin, 2498.
THOÁNG HOÁI, SÖÏ (POENITENTIA)
Caùc hình thöùc thoáng hoái trong ñôøi soáng Kitoâ höõu, 1434-39;
Caùc muïc ñích cuûa söï thoáng hoái, 2043;
Coâng vieäc thoáng hoái caàu cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, 1032;
Söï thoáng hoái noäi taâm, 1430-33.
THÔØ NGAÃU TÖÔÏNG, NGAÃU TÖÔÏNG (IDOLATRIA / IDOLUM)
Danh tieáng vaø giaøu sang nhö ngaãu töôïng, 1723;
Ñònh nghóa vaø yù nghóa vieäc thôø ngaãu töôïng, 2112-14;
Söï giaûi thoaùt khoûi vieäc thôø ngaãu töôïng cuûa traàn gian, 2097;
Thôø ngaãu töôïng laø thaân xaùc con ngöôøi, 2289;
Thôø ngaãu töôïng laø tieàn baïc, 2424;
Thôø ngaãu töôïng nhö moät söï leäch laïc, 2114;
Thôø ngaãu töôïng nhö moät toäi, 1852;
Thôø ngaãu töôïng nhö söï meâ tín, 2138;
Vieäc caám laøm caùc ngaãu töôïng, 2129.
THÔØI GIAN (TEMPUS)
Coâng trình taïo döïng vaø söï khôûi ñaàu thôøi gian, 338;
Ñôøi soáng con ngöôøi vaø thôøi gian, 1007;
Luùc cuøng taän thôøi gian, 1042;
Luùc thôøi gian vieân maõn, 484;
Thieân Chuùa vaø thôøi gian, 205, 600;

Thôøi cuûa Hoäi Thaùnh, 1076;
Thôøi gian nhaøn roãi, 2184, 2186-87, 2194;
Thôøi gian phuïng vuï, 1163-65;
Thôøi hieän taïi, 672;
Thôøi sau heát, 715, 2819.
THÔØI KYØ DÖÏ TOØNG (CATECHUMENATUS)
Nhöõng hình thöùc cuûa thôøi kyø döï toøng, 1230-33;
Nhöõng ngöôøi thaønh nieân vaø thôøi kyø döï toøng, 1247;
YÙ nghóa vaø muïc ñích cuûa thôøi kyø döï toøng, 1248.
THÔØI THÔ AÁU (INFANTIA)
Söï chaêm soùc vaø toân troïng cuûa cha meï suoát thôøi thô aáu cuûa con caùi,
2228;
Thôøi thô aáu cuûa Chuùa Gieâsu, 527-30.
THUÙ VUI, (CAÙC) (DELECTATIO/NES)
Thuù vui tình duïc: ñieàu ñoä, 2362; voâ ñieàu ñoä, 2351-56;
Thuù vui tinh thaàn, 2500;
Ñöùc tieát ñoä, nhaân ñöùc ñieàu tieát söï loâi cuoán cuûa thuù vui, 1809.
THUÛ DAÂM, SÖÏ (MASTURBATIO), 2352.
THUÏ TINH NHAÂN TAÏO, SÖÏ (INSEMINATIO ARTIFICIALIS)
Söï thuï tinh nhaân taïo khoâng theå ñöôïc chaáp nhaän veà maët luaân lyù,
2376-77.
THUOÄC VEÀ, SÖÏ (PERTINENTIA)
Söï thuoäc veà Ñöùc Kitoâ, 1272, 1296, 2182;
YÙ nghóa cuûa söï thuoäc veà Hoäi Thaùnh, 1309.
THUYEÁT NGOÄ ÑAÏO (GNOSIS), 285.
THUYEÁT NHAÂN BAÛN KITOÂ GIAÙO
(HUMANISMUS CHRISTIANUS), 1676.
THUYEÁT NHÒ NGUYEÂN (DUALISMUS), 285.
THÖÛ THAÙCH, (CAÙC) (PROBATIO/NES)
Chòu ñöïng caùc thöû thaùch, 901, 1508;
Chuùa Gieâsu chòu Satan thöû thaùch, 538, 2119;
Cuoäc thöû thaùch cuoái cuøng cuûa Hoäi Thaùnh, 675-77.
Ñöùc can ñaûm ñeå ñöông ñaàu vôùi thöû thaùch, 1808;
Ñöùc caäy nhö nguoàn maïch cuûa nieàm vui trong côn thöû thaùch, 1820;
Ñöùc tin chòu thöû thaùch, 164, 272;
Söï hoaøn taát cuûa Hoäi Thaùnh xaûy ra sau nhöõng thöû thaùch lôùn lao,
769;
Söï phaân bieät giöõa thöû thaùch vaø caùm doã, 2847.
THÖØA TAÙC VIEÂN (CAÙC) (MINISTER/ RI), x. Caùc thöøa taùc vieân cuûa
moãi bí tích;
Caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh nhö “hình aûnh” cuûa Ñöùc Kitoâ Tö
Teá, 1142;
Caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh nhö nhöõng vò höõu traùch veà vieäc
huaán luyeän caàu nguyeän, 2628;
Caùc thöøa taùc vieân cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Hoäi Thaùnh, 1553;
Caùc thöøa taùc vieân nhö “caùc toâi tôù cuûa Ñöùc Kitoâ”, 876;
Caùc Toâng Ñoà nhö “caùc thöøa taùc vieân cuûa Thieân Chuùa”, 859;
Muïc ñích cuûa caùc haønh ñoäng cuûa thöøa taùc vieân, 874;
Ôn goïi caù vò cuûa thöøa taùc vieân, 878;
Söï baát xöùng cuûa caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh vaø haønh ñoäng cuûa
Söï caáp döôõng cho caùc thöøa taùc vieân cuûa Hoäi Thaùnh, 2122;
Vieäc thöïc thi söï phuïc vuï cuûa caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh, 1592;
Vieäc tuyeån choïn caùc thöøa taùc vieân laõnh chöùc thaùnh, 1579.
THÖØA TAÙC VUÏ (MINISTERIUM)
Caùc thöøa taùc vuï ñaëc bieät, 1143;
Söï khaùc nhau cuûa thöøa taùc vuï, 873, 910;
Söï thöïc thi thöøa taùc vuï, 2039;
Thöøa taùc vuï coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu, 583;
Thöøa taùc vuï cuûa Hoäi Thaùnh, 874-79;
Thöøa taùc vuï daïy giaùo lyù, söï giaûng daïy, Lôøi [Chuùa], 9, 24, 132, 903.
Thöøa taùc vuï gìn giöõ vaø giaûi thích Lôøi [Chuùa], 119;
Thöøa taùc vuï Giao hoaø, 981, 1442, 1461-62;
Thöøa taùc vuï thaùnh chöùc, 1120, 1142. x. Chöùc Tö teá;
Thöøa taùc vuï Toâng Ñoà, 553, 983, 1536.
THÖÔÛNG PHAÏT, SÖÏ (RETRIBUTIO) thaàn linh (vónh cöûu), 1021-22,
2016.
THÖÔÏNG HOÄI ÑOÀNG (SYNEDRIUM), 591, 596.
TIEÄC CÖÔÙI (NUPTIAE)
Söï ñoàng baøn döï tieäc cöôùi trong Nöôùc [Thieân Chuùa], 1027, 1335;
Tieäc cöôùi Cana, 1613, 2618;
Tieäc cöôùi Con Chieân, 1244, 1329, 1602, 1612, 1642, 2618;
Tieäc cöôùi huyeàn nhieäm, 923.
TIEÂN TRI, SÖÏ (PROPHETIA)
Söï tieân tri nhö moät aân ban, 2004.
Söï tieân tri veà ngöôøi Toâi Tôù ñau khoå, 601;
Söï tieân tri veà vieäc Ñeàn Thôø suïp ñoå, 585.
TIEÂN TRÖNG, SÖÏ (TYPOLOGIA), 128, 130.
TIEÁN TRIEÅN, SÖÏ (PROGRESSUS), x. Söï taêng tröôûng, Söï taêng tieán vaø
Söï phaùt trieån;
Söï tieán trieån cuûa caùc hoaït ñoäng kinh teá, 2426.
TIEÀN BAÏC (PECUNIA)
“Ngöôøi ham hoá tieàn baïc coù bao nhieâu cuõng seõ khoâng thoaû maõn”
2536;
Söï caám cho vay laáy laõi, 2449;
Toäi maïi thaùnh, 2121.
Toäi thôø ngaãu töôïng vaø suøng baùi tieàn baïc, 2113, 2172, 2424;
TIEÀN COÂNG (STIPENDIUM)
Söï cheát nhö tieàn coâng cuûa toäi, 1006.
TIEÀN ÑÒNH, SÖÏ (PRAEDESTINATIO), 257, 600, 1007, 2012, 2782,
2823.
TIEÀN LAÕI (USURA)
Cho vay laáy laõi, 2269, 2449.
TIEÀN LÖÔNG (SALARIUM)
Tieàn löông coâng baèng, 2434.
TIEÁNG (VOX)
Tieáng löông taâm, x. Löông taâm;
Tieáng Thieân Chuùa Cha, x. Thieân Chuùa.
TIEÁT DUÏC, SÖÏ (CONTINENTIA)
Caàu nguyeän vaø söï tieát duïc, 2520;
Hieäu quaû cuûa söï tieát duïc, 2340;
Söï sinh saûn vaø söï tieát duïc, 2370;
Söï tieát duïc cuûa nhöõng ngöôøi ñính hoân, 2350;
Söï tieát duïc vaø caùc hoa traùi cuûa Thaàn Khí, 1832;
Söï tieát duïc vaø söï khieát tònh, 2349;
Söï tieát duïc vaø söï ly dò, 1650.
TIEÁT ÑOÄ, ÑÖÙC (TEMPERANTIA)
Caùc hoa traùi cuûa ñöùc tieát ñoä, 1838, 2290;
Ñònh nghóa ñöùc tieát ñoä, 1809;
Ñöùc khieát tònh vaø söï thanh saïch phuï thuoäc vaøo ñöùc tieát ñoä, 2341,
2517, 2521;
Ñöùc tieát ñoä nhö moät nhaân ñöùc truï, 1805;
Söï ham meâ cuûa caûi traàn theá vaø ñöùc tieát ñoä, 2407.
TIN (CREDERE), x. Ñöùc Tin;
Hoàng aân ñeå tin, 153, 179, 1266;
Ñoäng löïc ñeå tin, 156;
Kinh Tin Kính, x. Tín bieåu
Nhöõng ñieàu phaûi tin ñöôïc noùi leân trong Tín bieåu, 184, 190-01;
Nhöõng heä quaû cuûa vieäc tin vaøo Thieân Chuùa, 222-27;
Nhöõng quy chieáu ñeå tin, 177;
Söï caàn thieát phaûi tin ñeå ñaït tôùi ôn cöùu ñoä, 161;
Söï hoaøi nghi ñöùc tin, 2088;
Söï töø choái [khoâng chòu] tin, 1034;
Tin laø haønh vi coù chieàu kích Hoäi Thaùnh, 181;
Tin laø haønh vi nhaân linh, 154-55, 166, 180;
YÙ nghóa cuûa vieäc tin, 26, 155, 1064;
YÙ nieäm vöõng chaéc veà söï toaøn naêng cuûa Thieân Chuùa, 274.
TIN MÖØNG (BONUS NUNTIUS), x. Tin Möøng (Evangelium/a) vaø Taân
Öôùc;
Tin Möøng cuûa caùc Toâng Ñoà, 638, 977, 1427, 2443;
Hieäu quaû cuûa Tin Möøng, 2527;
Tin Möøng cuûa Ñöùc Kitoâ, 422, 632, 634, 714, 763, 852, 2763;
Maàu nhieäm Vöôït Qua vaø Tin Möøng, 571.
TIN MÖØNG (EVANGELIUM/A), x. Tin Möøng (Bonus Nuntius), Taân Öôùc,
Thaùnh Kinh;
Caùc taùc giaû Tin Möøng, 515;
Kinh Laïy Cha nhö baûn toùm taét toaøn boä Tin Möøng, 2761, 2763,
2774;
Leà Luaät cuõ nhö söï chuaån bò cho Tin Möøng, 1964;
Nhieäm vuï coâng boá Tin Möøng cuûa caùc phoù teá, 1570;
Nhöõng baèng chöùng cuûa Tin Möøng, 514;
Söï ñoùn nhaän Tin Möøng, 1229;
Söï loan baùo Tin Möøng, 2, 75, 860, 875, 888, 1565, 2044, 2419;
Taàm quan troïng vaø yù nghóa cuûa Tin Möøng, 125-27, 139;
Tin Möøng nhö Maïc khaûi veà loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, 1846;
Tin Möøng nhö söï hoaøn thaønh Leà Luaät cuõ, 1968;
Tin Möøng vaø giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, 2419, 2421;
Vieäc daïy giaùo lyù vaø söï loan baùo Tin Möøng, 6, 854;
Vieäc löu truyeàn Tin Möøng, 76-79;
Vieäc soaïn thaûo saùch Tin Möøng, 126.
TIN TÖÔÛNG, SÖÏ (FIDUCIA)
Noùi doái phaù huyû söï tin töôûng giöõa ngöôøi ta, 2486;
Söï tin töôûng cuûa con ngöôøi vaøo Thieân Chuùa, 301, 304, 2086, 2115,
2119, 2828, 2836, 2861;
Söï tin töôûng vaøo [Chuùa] quan phoøng, 2115, 2547;
Söï tin töôûng vaøo Lôøi Thieân Chuùa, 215.
TÍN BIEÅU (SYMBOLUM) cuûa caùc Toâng Ñoà, ñöùc tin, 14, 184, 187-88,
197;
Caùc phaàn caáu thaønh Tín bieåu, 190-91;
Ñoïc Tín bieåu, 197;
Thieân Chuùa trong Tín bieåu, 199;
Tín bieåu cuûa caùc Toâng Ñoà, 194, 196, 2558;
Tín bieåu ñeå tuyeân xöng ñöùc tin, 187, 192;
Tín bieåu Niceâa-Constantinoâpoâli, 195;
Tín bieåu pheùp röûa, 189;
Tín bieåu thay ñoåi qua caùc theá kyû, 192-93;
Vieäc soaïn thaûo Tín bieåu, 186;
YÙ nghóa cuûa töø Tín bieåu, 188.
TÍN ÑIEÀU (DOGMA)
Caùc tín ñieàu cuûa ñöùc tin, 88-90;
Caùc tín ñieàu veà Ba Ngoâi Chí Thaùnh, 253-56;
Söï tuyeân boá caùc tín ñieàu do quyeàn bính cuûa Hoäi Thaùnh, 88;
Tín ñieàu [Ñöùc Maria] Voâ nhieãm Nguyeân toäi, 491;
Vieäc hình thaønh caùc tín ñieàu veà Ba Ngoâi Chí Thaùnh, 249-52.
TINH THAÀN (SPIRITUS)
Caùc Thieân thaàn nhö tinh thaàn (thieâng lieâng), 329;
Con ngöôøi nhö thaân theå vaø tinh thaàn, 327, 365, 367, 2515-16, 2702,
2846;
“Nhöõng ngöôøi ngheøo trong tinh thaàn”, 2546;
Satan nhö thuï taïo thuaàn tuyù tinh thaàn (thieâng lieâng), 395;
Söï naâng tinh thaàn leân tôùi Thieân Chuùa, 2098;
Thieân Chuùa nhö tinh thaàn thuaàn tuyù (thieâng lieâng), 370;
Tinh thaàn cuûa con ngöôøi trong vieäc suy nieäm, 2705.
TÍNH BAÁT KHAÛ PHAÂN LY (INDISSOLUBILITAS) cuûa Hoân nhaân,
1610-11, 1615, 1643-45, 1647, 2364.
TÍNH COÂNG GIAÙO (CATHOLICITAS)
Söï chia reõ cuûa caùc Kitoâ höõu vaø tính coâng giaùo, 855;
Caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø tính coâng giaùo, 832-36;
Giaùm muïc, caùc Kitoâ höõu vaø tính coâng giaùo, 1292;
Phuïng vuï, caùc truyeàn thoáng vaø tính coâng giaùo cuûa Hoäi Thaùnh, 1200-
03, 1208;
Vieäc loan baùo Tin Möøng vaø tính coâng giaùo, 849.
TÍNH DUÏC (SEXUALITAS), x. Hoân nhaân;
Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng coù nam coù nöõ, 355, 383;
Ñieàu raên lieân quan ñeán tính duïc, 2336;
Ñöùc khieát tònh vaø tính duïc, 2337, 2395;
Phaåm giaù cuûa tính duïc, 2362;
Phaåm giaù nhö nhau cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, 369, 2334, 2393;
Söï khaùc bieät vaø tính boå sung cuûa caùc phaùi tính, 369-73, 1605, 2333;
Söï neát na vaø söï khieát tònh, 2522;
Söï sinh saûn vaø tính duïc, 2370;
Söï toaøn veïn cuûa tính duïc trong nhaân vò vaø söï khieát tònh, 2337;
Taàm quan troïng cuûa söï keát hôïp phu phuï, 2335;
Tính duïc aûnh höôûng treân moïi phöông dieän cuûa nhaân vò, 2332, 2362;
Tính duïc lieân quan ñeán khaû naêng yeâu thöông, 2332;
Tính duïc voâ traät töï, 2351-57, 2380, 2388-90;
YÙ nghóa cuûa tính duïc trong Hoân nhaân, 2360-63.
TÍNH ÑÔN NHAÁT, SÖÏ ÑÔN SÔ (SIMPLICITAS)
Söï ñôn sô cuûa vieäc caàu nguyeän, 2589, 2713, 2778;
Tính ñôn nhaát cuûa Thieân Chuùa, 202.
TÍNH ÍCH KYÛ (EGOISMUS)
Ñöùc meán nhö con ñöôøng ñeå vöôït thaéng tính ích kyû, 1931;
Ñöùc caäy gìn giöõ khoûi tính ích kyû, 1818;
Hoân nhaân nhö söï trôï giuùp ñeå chieán thaéng tính ích kyû, 1609;
Söï ñieàu hoaø sinh saûn vaø tính ích kyû, 2368;
Söï giaùo duïc choáng laïi tính ích kyû, 1784.
TÍNH LUAÂN LYÙ (MORALITAS)
Tình yeâu ñoái vôùi chính mình nhö nguyeân taéc neàn taûng cuûa tính luaân
lyù, 2264;
Caùc hoaøn caûnh, yù höôùng vaø tính luaân lyù cuûa caùc haønh ñoäng, 1756;
Löông taâm luaân lyù vaø phaåm giaù cuûa caù vò, 1780, 1794;
Hoäi Thaùnh vaø tính luaân lyù, 2420;
Caùc nguoàn maïch cuûa tính luaân lyù, 1750-54;
Söï phaùn ñoaùn veà tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi nhaân linh, 1756,
1768;
Tính luaân lyù phaûi ñöôïc toân troïng vaø baûo veä, 2210, 2294, 2498;
Tính luaân lyù cuûa caùc ñam meâ, 1762-70.
TÍNH NHÖNG KHOÂNG cuûa ôn cöùu ñoä (GRATUITAS salutis), 218, 1250,
1699, 1722, 1996.
TÌNH BAÈNG HÖÕU (AMICITIA)
Ñöùc meán, söï hoaø hôïp vaø tình baèng höõu, 1829, 1939;
Söï khieát tònh ñöôïc giaûi thích vaø ñöôïc dieãn taû trong tình baèng höõu,
2347;
Tình baèng höõu giöõa Ñöùc Kitoâ vaø con ngöôøi, 1395, 2665;
Tình baèng höõu giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, 55, 277, 355, 374,
384, 396, 1023, 1030, 1468, 1863, 2709;
Tình baèng höõu khoâng toá caùo nhöõng baát coâng choáng laïi chaân lyù,
2480;
Tình baèng höõu nhö söï trôï giuùp cho ngöôøi ñoàng tính, 2359.
TÌNH LIEÂN ÑÔÙI (SOLIDARIETAS)
Caùc hình thöùc cuûa tình lieân ñôùi, 1940-41;
Con ngöôøi caàn ñeán nhau, 361;
Ñònh nghóa tình lieân ñôùi, 1948;
Söï hieäp thoâng cuûa caùc Thaùnh vaø vieäc con ngöôøi caàn ñeán nhau, 953;
Taàm quan troïng cuûa tình lieân ñôùi trong Hoäi Thaùnh, 1942;
Taát caû caùc thuï taïo ñeàu caàn ñeán nhau, 344;
Tình lieân ñôùi Kitoâ giaùo, 1942, 2850;
Tình lieân ñôùi nhö haäu quaû cuûa söï truyeàn thoâng ngay thaät vaø chính
xaùc, 2495;
Tình lieân ñôùi nhö söï ñoøi hoûi cuûa tình huynh ñeä, 1939;
Tình lieân ñôùi nhö söï toân troïng nhaân phaåm, 2407;
Toäi laøm toån thöông tình lieân ñôùi nhaân loaïi, 1849;
Vieäc caàu nguyeän vaø tình lieân ñôùi, 2831;
Vieäc sôû höõu cuûa caûi vaø tình lieân ñôùi giöõa con ngöôøi, 2402.
TÌNH LIEÂN ÑÔÙI GIÖÕA CAÙC DAÂN TOÄC
(SOLIDARIETAS INTER POPULOS), 2437-42;
Nhieäm vuï cuûa giaùo daân laø can thieäp vaøo vieäc toå chöùc ñôøi soáng xaõ
hoäi, 2442;
Tình lieân ñôùi giöõa caùc daân toäc nhö moät boån phaän, 2439;
Tình lieân ñôùi giöõa caùc daân toäc nhö söï caàn thieát, 2438.
TÌNH PHUÏ TÖÛ (PATERNITAS)
Caùc ñoâi phoái ngaãu tham döï tình phuï töû cuûa Thieân Chuùa, 2367;
Quyeàn laøm cha meï coù traùch nhieäm, 2368.
Tình phuï töû cuûa Thieân Chuùa, 239, 270, x. Thieân Chuùa;
Tình phuï töû thaàn linh nhö nguoàn maïch cuûa tình phuï töû nhaân loaïi,
2214;
TÌNH YEÂU (AMOR), x. Ñöùc meán;
Tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa
Caàu nguyeän cho Nöôùc Thieân Chuùa vaø tham döï vaøo tình yeâu cöùu ñoä
cuûa Thieân Chuùa, 2633, 2738;
Caàu nguyeän khoâng ngöøng vaø söï nhieät thaønh phaùt xuaát bôûi tình yeâu,
2742;
Caàu nguyeän muùc ñöôïc moïi söï trong tình yeâu maø chuùng ta ñöôïc yeâu
meán trong Ñöùc Kitoâ, 2658;
Caàu nguyeän vaø tình yeâu, 2709, 2792;
Caàu nguyeän, söï hieäp thoâng tình yeâu trong Chuùa Thaùnh Thaàn, 2615,
2712;
Ñöùc tin xeùt nhö vieäc tin vaøo tình yeâu Thieân Chuùa, 278, 1064, 2087,
2614;
Kitoâ höõu cheát ñeå ôû cuøng Thieân Chuùa, 1011;

“Ngöôi seõ yeâu meán Chuùa laø Thieân Chuùa ngöôi, heát traùi tim…”, 2055,
2063, 2083, 2093;
Phuïng vuï, lôøi ñaùp traû cuûa ñöùc tin vaø cuûa tình yeâu ñoái vôùi Thieân
Chuùa, 1083;
Soáng ñoäc thaân vì tình yeâu Thieân Chuùa, 1599;
Tuaân giöõ caùc giôùi raên vaø ôû laïi trong tình yeâu, 1824;
Yeâu meán Thieân Chuùa laø Chuùa, 2086;
Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän
“Anh em haõy yeâu meán nhau, nhö Thaày ñaõ yeâu meán anh em…”, 459,
1337, 1823;
Gia ñình Nazareth, maãu göông cuûa tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän,
533;
“Ngöôi seõ yeâu meán ngöôøi laân caän cuûa ngöôi”, 1844, 2055, 2196;
Tình yeâu ñoái vôùi keû thuø, 2608, 2844;
Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi ngheøo khoâng ñi ñoâi vôùi tình yeâu ñoái vôùi cuûa
caûi, 2445;
Tình yeâu ngöôøi laân caän ñoái vôùi ngöôøi sai laàm trong vaán ñeà ñöùc tin,
2104;
Tình yeâu ngöôøi laân caän khoâng theå taùch bieät khoûi tình yeâu Thieân
Chuùa, 1878;
Tình yeâu ngöôøi laân caän xeùt nhö vieäc caàu nguyeän vôùi Cha chung, cho
taát caû moïi ngöôøi, 2793;
Tình yeâu ngöôøi laân caän xeùt nhö vieäc tha thöù cho anh em taän ñaùy
loøng, 2843;
Yeâu meán Thieân Chuùa vaø ngöôøi laân caän nhö toång hôïp Möôøi Ñieàu
Raên, 1822, 2055, 2067, 2069;
Yeâu ngöôøi ngheøo vaø keû thuø nhö Ñöùc Kitoâ yeâu 1825, 2443.
Tình yeâu öu tieân, 2729, 2732.
Tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ
Cuoäc khoå naïn, Ñöùc Kitoâ cheát vì tình yeâu ñoái vôùi chuùng ta, 1825;
Cuoäc khoå naïn, hy leã cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå tha thöù toäi loãi, 545;
Cuoäc khoå naïn, tình yeâu roäng môû ñeán taát caû moïi ngöôøi, 605, 616;
Ñôøi soáng Chuùa Gieâsu maïc khaûi maàu nhieäm tình yeâu cuûa Chuùa Cha,
516, 701;
Ñöùc meán, ñieàu raên môùi, 1823;
Nhöõng söï chöõa laønh, nhöõng daáu chæ cuûa tình yeâu, 1503;
Traùi tim Ñöùc Kitoâ, daáu chæ tình yeâu cuûa Ngöôøi ñoái vôùi chuùng ta, 478,
2669;
Vieäc caàu nguyeän, söï gaén boù cuûa tình yeâu vôùi thaùnh yù Chuùa Cha,
2600.
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, x. Thieân Chuùa;

Con ngöôøi tham döï vaøo tình yeâu cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 850;
Coâng trình taïo döïng nhö baèng chöùng ñaàu tieân cuûa tình yeâu cuûa
Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh tình yeâu
Thieân Chuùa khoâng boû maëc caùc thuï taïo cuûa Ngaøi, 2577;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi Israel, 219-20;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa döïng neân vaø baûo toàn traàn gian, 421;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa nhö lyù do cuûa vieäc taïo döïng, 27, 293, 295;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa quy höôùng moïi söï veà con ngöôøi, 313;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa saép xeáp ñeå caùc thuï taïo ñaït tôùi muïc ñích
toái haäu, 321;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, “phaùt ghen” vì chuùng ta, 2737;
Tình yeâu Thieân Chuùa, hoàng aân ñaàu tieân, 733;
Tình yeâu Thieân Chuùa, hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 736, 1832,
2658;
Tình yeâu Thieân Chuùa, nguoàn maïch cuûa söï caàu nguyeän, 2658;
Tình yeâu Thieân Chuùa, nguyeân lyù cuûa ñôøi soáng môùi, 735.
Thieân Chuùa nhö tình yeâu ñöôïc maïc khaûi
Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, caùc danh xöng cuûa tình
yeâu, 221, 257, 850;
Ngöôøi ta bò phaùn xeùt theo tình yeâu, 1022;
“Thieân Chuùa laø tình yeâu”, 214, 221, 231, 733;
Trôøi, söï hieäp thoâng tình yeâu, 1024.
Tình yeâu cuûa Hoäi Thaùnh, x. Hoäi Thaùnh;
Tình yeâu cuûa Hoäi Thaùnh ñoái vôùi caùc anh em ly khai, 818;
Tình yeâu cuûa Hoäi Thaùnh ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, 2444, 2448.
Tình yeâu cuûa con ngöôøi, x. Con ngöôøi;
Gia ñình, xaõ hoäi töï nhieân cuûa tình yeâu, 2207;
Tình yeâu cuûa con ngöôøi ñoái vôùi chaân lyù, 2105, 2185, 2466, 2518;
Tình yeâu cuûa con ngöôøi ñoái vôùi ñieàu thieän haûo, 1765-66;
Tình yeâu cuûa con ngöôøi ñoái vôùi toå quoác, 2239;
Tình yeâu phu phuï cuûa con ngöôøi nhö hình aûnh cuûa tình yeâu cuûa
Tình yeâu phu phuï cuûa con ngöôøi quy höôùng veà söï sinh saûn vaø söï
hôïp nhaát, 1652, 2363, 2366, 2369;
Tình yeâu phu phuï cuûa con ngöôøi trong söï thieát laäp Hoân Nhaân, 1603;
Tình yeâu phu phuï cuûa con ngöôøi, töï baûn chaát laø baát khaû phaân ly vaø
chung thuyû, 1646;
Traät töï höôùng veà coâng ích ñöôïc laøm cho soáng bôûi tình yeâu, 1912.
TÆNH THÖÙC, SÖÏ (VIGILANTIA)

Ñöùc Kitoâ môøi goïi tænh thöùc, 672;
Söï caàn thieát cuûa söï tænh thöùc, 1036;
Söï tænh thöùc ñoái vôùi caùc phöông tieän truyeàn thoâng, 2496;
Söï tænh thöùc ñoái vôùi nhöõng caùch suy nghó, 2727;
Söï tænh thöùc trong vieäc caàu nguyeän, 2612, 2699, 2799, 2849, 2863;
Söï tænh thöùc trong vieäc giöõ ñöùc tin, 2088;
Thôøi hieän taïi nhö thôøi phaûi tænh thöùc, 672.
TOÛ HIEÄN, SÖÏ (MANIFESTATIO)
Söï toû hieän cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, 486, 528, 535, 639, 660, 1224;
Söï toû hieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 697, 951;
Söï toû hieän cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa söï toát laønh, quyeàn naêng vaø veû
ñeïp cuûa Ngaøi, 294, 707, 2519;
Söï toû hieän cuoäc Ngöï ñeán cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 570;
TOAØN VEÏN, SÖÏ (INTEGRITAS) cuûa caù vò, 2273-75, 2295, 2297-98,
2338-45, 2356, 2389.
TOÁ CAÙO, SÖÏ (ACCUSATIO), x. Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø: Vieäc xöng toäi.
TOÂI TÔÙ (SERVUS)
Caùc thöøa taùc vieân cuûa Hoäi Thaùnh nhö nhöõng toâi tôù cuûa Thieân Chuùa,
876;
Duï ngoân ngöôøi toâi tôù khoâng bieát thöông xoùt, 2843;
Phoù teá nhö toâi tôù cuûa moïi ngöôøi, 1570.
TOÄI (CULPA), x. Toäi loãi;
Chuû yù gieát ngöôøi vaø toäi, 2269;
Ñöùc Maria, ñöôïc gìn giöõ tinh tuyeàn khoûi nguyeân toäi, 966;
Hình phaït daân söï vaø toäi, 2266;
Löông taâm vaø caùc toäi, 1781, 1784, 1801;
Nhöõng chia reõ cuûa Hoäi Thaùnh vaø cuûa con ngöôøi, 817;
Phaù thai, söï coäng taùc vaø toäi, 2272;
Phaùn ñoaùn sai laïc vaø toäi, 1791,
Söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ vaø caùc toäi cuûa con ngöôøi, 580, 598;
Söï khoâng hieåu bieát khoâng do chuû yù vaø toäi, 1860;
Söï nhaän bieát caùc toäi, 827, 1455, 1847;
Söï söûa chöõa laïi caùc toäi, 2487;
Söï tha thöù moïi toäi, 978, 982, 1502, 1847;
Söï tha toäi, 1031, 1425, 1436, 1452;
Söï thoáng hoái vaø toäi, 1435, 1459;
Söï töï veä hôïp phaùp vaø toäi, 2264;
Thanh danh, söï toân troïng thanh danh vaø toäi, 2477;
Tính nghieâm troïng cuûa toäi, 1861, 2073;
Toäi cuûa oâng Añam vaø caùc haäu quaû cuûa noù, 390, 402-03;
Toäi laøm göông xaáu, 2287, 2284, 2326;

Toäi nghòch ñöùc coâng baèng vaø chaân lyù, 2477, 2480-81, 2485, 2487,
2509;
Toäi nghòch ñöùc khieát tònh, 2352, 2354-55;
Toäi voâ thaàn, 2125;
Vieäc xöng toäi, 1458, 1493.
TOÄI (PECCATUM)
Coäi reã cuûa toäi, 1853;
Ñònh nghóa toäi, 1849-50;
Duïc voïng thuùc ñaåy phaïm toäi, 978;
Moái lieân keát saâu xa cuûa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa vaø söï nhaän bieát
toäi, 286-88;
Nhöõng con ñöôøng ñeå nhoå taän goác toäi loãi, 943;
Satan nhö nguyeân do caùc toäi, 2852;
Thöïc taïi cuûa toäi, 385-87;
Tình yeâu maïnh hôn toäi, 2844;
Toäi cuûa caùc Thieân thaàn, 392-93;
Toäi nhö söï döõ traàm troïng nhaát, 1488;
Toäi trong Hoäi Thaùnh, 827;
Traùch nhieäm cuûa ngöôøi coäng taùc vôùi caùc toäi cuûa nhöõng ngöôøi khaùc,
1868.
Caùc haäu quaû do toäi
Caùc hình phaït do toäi, 1472-73;
Caùc thoùi xaáu vaø nhöõng höôùng chieàu leäch laïc, 1426, 1865;
Cuoäc chieán ñaáu giöõa tinh thaàn vaø xaùc thòt, 2516;
Ñôøi soáng cuûa toäi nhaân bò suy yeáu, 1459;
Ñôøi soáng Kitoâ höõu bò suy yeáu, 1420;
Maát söï gioáng nhö Thieân Chuùa, 705;
Maát söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, 761, 1472;
Maát söï soáng vónh cöûu, 1472;
Tình caûm leäch laïc ñoái vôùi caùc thuï taïo, 1472;
Vieäc gieát Con Thieân Chuùa, 321.
Söï phaân bieät caùc toäi
Söï phaân bieät caùc toäi theo ñoái töôïng, 1853;
Söï phaân bieät caùc toäi theo tính nghieâm troïng, 1854.
Caùc giaûi thích veà toäi
Con ngöôøi laïm duïng söï töï do Thieân Chuùa ban, 1739;
Coâng vieäc cuûa xaùc thòt, 1852;
Söï döõ luaân lyù xaâm nhaäp vaøo traàn gian, 311, 1869;
Haønh vi caù vò, 1868;
Ly giaùo, laïc giaùo, boäi giaùo, 817;
Nhöõng ñe doaï söï hôïp nhaát vaø hieäp thoâng cuûa Hoäi Thaùnh, 814,
1440;
Nhöõng xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa, 431, 1850;
Söï cheát xaâm nhaäp vaøo lòch söû nhaân loaïi, 400, 1006, 1008;
Söï khöôùc töø Thieân Chuùa, 398;
Toäi loãi laøm haïi söï hieäp thoâng nhaân loaïi, 761, 953;
“Toäi xaõ hoäi”, 1869.
Söï giaûi thoaùt khoûi toäi, x. Bí tích Thoáng Hoäi vaø Giao Hoaø;
Baïo löïc vaø tính ña daïng cuûa toäi ñöôïc bieåu loä trong cuoäc khoå naïn cuûa
Bí tích Röûa Toäi giaûi thoaùt khoûi toäi, 977-78, 985, 1213, 1237, 1263-
64;
Chæ moät mình Thieân Chuùa coù theå tha toäi, 270, 277, 430-31, 1441;
Ñöùc Kitoâ thöïc hieän vieäc tha toäi, 987, 1741;
Ñöùc Kitoâ, “Chieân Thieân Chuùa, Ñaáng xoaù toäi traàn gian”, 523, 536,
608;
Ñöùc Kitoâ, “cuûa leã ñeàn toäi cho chuùng ta”, 457, 604;
Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñeàn toäi cho chuùng ta vôùi Chuùa Cha, 615, 1708;
Leã teá cuûa Ñöùc Kitoâ vì toäi cuûa con ngöôøi, 606-18;
Lôøi caàu nguyeän ñeå chuùng ta ñöøng ñi vaøo con ñöôøng toäi loãi, 2846;
Luaät thaàn linh, söï trôï giuùp cho söï bò toån thöông bôûi toäi, 1949;
Nhöõng con ñöôøng ñeå ñaït ñöôïc ôn tha toäi, 1434-39;
Söï chöõa laønh con ngöôøi khoûi toäi, 211, 549, 1989-90, 1999, 2057,
2097;
Söï thoáng hoái noäi taâm xeùt nhö con ñöôøng ñeå vöôït thaéng toäi, 1431;
Söï thoáng hoái vaø giao hoaø, x. Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø;
Thieân Chuùa ñaõ laøm cho Ñöùc Kitoâ thaønh “hieän thaân cuûa toäi vì chuùng
ta”, 602-03;
Thieân Chuùa khoâng boû maëc con ngöôøi döôùi quyeàn löïc söï cheát, 410-11,
1609.
Nhöõng caùch phaïm toäi
Caùc toäi trong tö töôûng, lôøi noùi, vieäc laøm, vaø nhöõng ñieàu thieáu soùt,
1853;
Nhöõng caùch phaïm toäi choáng laïi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, 2094.
Caùc toäi
AÙc yù, 1860;
Caùc haønh vi tình duïc ngoaøi Hoân nhaân, 2390;
Caùc toäi choáng laïi ñöùc caäy, 2091;
Caùc toäi choáng laïi ñöùc tin, 2088-89;
Ganh tò, 2539;
Giaän döõ, 2302;
Gieát ngöôøi, 2268;
Noùi doái, 2484;

Noùi phaïm thöôïng ñeán Chuùa Thaùnh Thaàn, 1864;
Noùi phaïm thöôïng, 2148;
Thuø gheùt, 2303;
Toäi phaïm thaùnh, 2120;
Vi phaïm nghóa vuï phaûi tham döï bí tích Thaùnh Theå caùc ngaøy leã
buoäc, 2181.
Caùc moái toäi ñaàu
Caùc moái toäi ñaàu nhö ñaàu moái sinh ra caùc toäi khaùc, 1866;
“Caùc toäi keâu thaáu ñeán trôøi”, 1867.
Toäi troïng
“Ai khoâng yeâu meán, ngöôøi ñoù coøn ôû trong söï cheát”, 1033;
Caùc ñieàu kieän: chaát lieäu nghieâm troïng, 1858; hieåu bieát ñaày ñuû, 1859;
öng thuaän roõ raøng, 1859;
Caùc haäu quaû, 1855, 1861;
Cheát trong toäi troïng, 1033, 1035;
Nhöõng hình phaït muoân ñôøi daønh cho ngöôøi cheát trong toäi troïng,
1033;
Söï phaân bieät giöõa toäi troïng vaø toäi nheï, 1854;
Söï tha thöù caùc toäi troïng trong vieäc aên naên toäi caùch troïn, 1452,
1856;
Tính quy toäi cuûa loãi phaïm, 1860.
Toäi nheï
Caùc ñieàu kieän veà chaát lieäu, söï hieåu bieát vaø söï öng thuaän, 1862;
Caùc haäu quaû do toäi nheï, 1863;
Vieäc xöng caùc toäi nheï, 1458.
Söï tha toäi trong bí tích, x. Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø;
Bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân vaø söï tha toäi, 1520;
Caùc bí tích tha toäi, 1421, 1486, 1520;
Quyeàn bính vaø quyeàn naêng ñeå thaùo côûi vaø tha toäi, 553, 976, 1441-
45, 1461;
Söï tha toäi nhö hieäu quaû cuûa söï coâng chính hoaù, 2018;
Söï tha toäi vaø söï giao hoaø vôùi Hoäi Thaùnh, 1443;
Söï thanh luyeän khoûi caùc hình phaït do toäi, 1475;
Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa nhö nguyeân do cuûa ôn tha toäi, 734;
Vieäc xöng toäi vaø söï xaù giaûi, 1424;
Vieäc xöng toäi, theo ñieàu raên cuûa Hoäi Thaùnh, 2042.
TOÄI NHAÂN (CAÙC) (PECCATOR/ ES)
Caùc hieäu quaû cuûa bí tích Thoáng Hoái nôi caùc toäi nhaân, 1423, 1468-70;
Caùc toäi nhaân phaûi laøm vieäc ñeàn toäi, 1459;
Caùc toäi nhaân vaø caùc ngöôøi coâng chính trong Hoäi Thaùnh, 827;
Chuùa Gieâsu môøi goïi caùc toäi nhaân, 545, 588;

Con ñöôøng giao hoaø cuûa caùc toäi nhaân, 1449;
Cuoäc phaùn xeùt cuoái cuøng daønh cho caùc toäi nhaân, 1038;
Ñöôïc nhaän bieát nhö caùc toäi nhaân, 208, 827, 1697, 2677, 2839;
Loøng thöông xoùt cuûa Chuùa Gieâsu ñoái vôùi caùc toäi nhaân, 589, 1443;
Loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi caùc toäi nhaân, 1465, 1846;
Moïi ngöôøi “thaønh toäi nhaân”, 402;
Moïi toäi nhaân nhö taùc giaû cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ, 589;
Quyeàn ban ôn tha thöù cho caùc toäi nhaân, 979, 1444;
Söï coâng chính hoaù caùc toäi nhaân, 1994;
Söï thanh taåy caùc toäi nhaân, 1475.
TOÂN GIAÙO (CAÙC) (RELIGIO/NES)
Boån phaän xaõ hoäi cuûa toân giaùo, 2104-05, 2467;
Caùc haønh vi toân giaùo, 1969;
Hoäi Thaùnh vaø caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo, 842-43;
Nhaân ñöùc thôø phöôïng, 1807, 2095-96, 2117, 2125, 2135, 2144;
Söï tìm kieám Thieân Chuùa trong moïi toân giaùo, 2566;
Söï töï do tuyeân xöng toân giaùo, 2137;
Toân giaùo vaø coäng ñoàng chính trò, 2244;
Vieäc keâu caàu Thieân Chuùa laø Cha trong nhieàu toân giaùo, 238.
TOÂN KÍNH, SÖÏ (VENERATIO)
Söï toân kính caùc aûnh töôïng thaùnh, 2132;
Söï toân kính caùc thaùnh tích, 1674;
Söï toân kính caùc Thaùnh, 1090;
Söï toân kính Lôøi Chuùa, 127, 1151;
Söï toân kính vaø söï toân thôø bí tích Thaùnh Theå, 1378.
TOÂN THÔØ, SÖÏ (ADORATIO)
Caùc Thieân thaàn vaø söï toân thôø Ngoâi Lôøi nhaäp theå, 333;
Ngheä thuaät thaùnh vaø söï toân thôø, 2502;
Söï chuùc tuïng vaø söï toân thôø, 2626;
Söï toân thôø Thieân Chuùa, 2096;
Söï toân thôø, haønh vi chính yeáu cuûa nhaân ñöùc thôø phöôïng, 2096,
2628, x. Thieân Chuùa.
TOÂN TROÏNG, SÖÏ (OBSERVANTIA), x. Phaåm giaù;
Ñöùc meán nhö söï toân troïng ngöôøi laân caän, 1789, 1825;
Söï toân troïng caùc ñieàu raên, Leà Luaät, caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 532,
579, 1986, 2053, 2200;
Söï toân troïng caùc Kitoâ höõu khoâng Coâng giaùo, 818;
Söï toân troïng caùc toäi nhaân, 1466, 1467;
Söï toân troïng caùc vò laõnh ñaïo cuûa Hoäi Thaùnh, 1269;
Söï toân troïng chaân lyù, 2488-92;
Söï toân troïng cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc, 2408-14;

Söï toân troïng Danh Thieân Chuùa, 2144, 2148, 2149;
Söï toân troïng Ñeàn Thôø, 583-84;
Söï toân troïng gia ñình, 2206, 2214-17, 2219, 2228, 2251;
Söï toân troïng luaät töï nhieân, 2036;
Söï toân troïng quyeàn bính chính trò, 1880, 1900;
Söï toân troïng söï soáng con ngöôøi, 2259-83;
Söï toân troïng söï töï do cuûa con ngöôøi, 1738, 1884;
Söï toân troïng söï töï do toân giaùo, 2188;
Söï toân troïng taøi saûn rieâng, 2403;
Söï toân troïng thaân theå rieâng, 1004;
Söï toân troïng Thieân Chuùa, 209, 2101, 2148;
Söï toân troïng tính toaøn veïn cuûa coâng trình taïo döïng, 2415-18.
Söï toân troïng phaåm giaù cuûa nhaân vò, 2284-2301;
Söï toân troïng linh hoàn ngöôøi khaùc, 2284-87;
Söï toân troïng nhaân vò vaø caùc quyeàn cuûa nhaân vò, 1907, 1929-33,
1944;
Söï toân troïng nhaân vò vaø vieäc nghieân cöùu khoa hoïc, 2292-96;
Söï toân troïng nhöõng ngöôøi cheát, 2299-2301;
Söï toân troïng söùc khoeû, 2288-91;
Söï toân troïng thanh danh cuûa nhaân vò, 2477, 2507;
Söï toân troïng tính toaøn veïn cuûa thaân theå, 2297-98.
TOÂNG ÑOÀ (APOSTOLUS)
Bí tích Röûa Toäi vaø caùc Toâng Ñoà, 1226;
Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh vaø caùc Toâng Ñoà, 1087, 1536, 1565,
1576, 1577, 1594;
Caùc vò keá nhieäm caùc Toâng Ñoà, 77, 861-63, 892, 938, 1313, 1560,
1562, 2068;
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø caùc Toâng Ñoà, 244, 746, 798, 1287, 1288, 1299,
1302, 1315, 1485, 1556;
Hoäi Thaùnh vaø caùc Toâng Ñoà, 688, 756, 857, 865, 869, 1342, 2032;
Lôøi chöùng cuûa caùc Toâng Ñoà, 664, 1518;
Nhöõng cuoäc hieän ra cuûa Ñaáng phuïc sinh vaø caùc Toâng Ñoà, 641-42,
644-45, 647;
Quyeàn tha toäi cuûa caùc Toâng Ñoà, 981, 983, 984, 1442, 1444, 1485,
1586;
Söï ñoùn nhaän giaùo huaán cuûa caùc Toâng Ñoà, 87, 949, 2624;
Söï giaûng daïy cuûa caùc Toâng Ñoà, 76;
Söï löu truyeàn ñöùc tin vaø caùc Toâng Ñoà, 171, 173, 605, 815, 816, 889,
1124;
Söï löu truyeàn Lôøi Chuùa vaø caùc Toâng Ñoà, 3, 81, 84, 96, 126, 571;
Söï tuyeån choïn vaø ôn goïi cuûa caùc Toâng Ñoà, 2, 75, 96, 858-60, 873,
935, 1086, 1120, 1122, 1575, 2600;
Thöøa taùc vuï giao hoaø vaø caùc Toâng Ñoà, 981, 1442, 1461;
Toâng Ñoà Ñoaøn, 880;
Vieäc ñaët tay vaø caùc Toâng Ñoà, 699, 1288, 1299, 1315;
Vieäc daïy giaùo lyù cuûa caùc Toâng Ñoà, 1094;
Vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå vaø caùc Toâng Ñoà, 610-11, 1337,
1339-41;
YÙ nghóa cuûa danh hieäu Toâng Ñoà, 858.
TOÂNG ÑOÀ ÑOAØN (COLLEGIUM APOSTOLICUM)
Giaùm muïc ñoaøn vaø Toâng Ñoà ñoaøn, 880;
Giao Öôùc môùi vaø Toâng Ñoà ñoaøn, 816;
Nhieäm vuï caàm buoäc vaø thaùo côûi, 881, 1444;
Söï tuyeån choïn Toâng Ñoà ñoaøn, 1577;
Toâng Ñoà ñoaøn cuûa Nhoùm Möôøi Hai vaø cuûa oâng Pheâroâ, 552.
TOÂNG TRUYEÀN (APOSTOLICA), x. Hoäi Thaùnh.
TOÁT ÑEÏP (BONUS), x. Ñieàu thieän haûo;
Traàn gian toát ñeïp vaø coù traät töï ñöôïc taïo döïng bôûi Thieân Chuùa, 299.
TOÁT LAØNH, SÖÏ (BONITAS)
Chuùa Thaùnh Thaàn ban söï toát laønh, 736, 1832;
Söï toát laønh cuûa caùc haønh vi nhaân linh, 1754-55, 1760;
Söï toát laønh cuûa coâng trình taïo döïng, 299, 302, 339, 353, 1333, 1359;
Söï toát laønh cuûa Ñöùc Kitoâ vaø luaät ngaøy sabat, 2173;
Söï toát laønh cuûa Hoân Nhaân, 1613;
Söï toát laønh nhö hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1695;
Söï töï do vaø söï tröôûng thaønh trong söï toát laønh, 1721.
TOÁT LAØNH CUÛA THIEÂN CHUÙA, SÖÏ (BONITAS DEI), x. Thieân Chuùa;
Caùc thuï taïo, coâng trình taïo döïng vaø söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa, 1,
214, 284, 293, 295, 299, 308, 759, 970;
Maïc khaûi vaø söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa, 51, 101;
Söï tham döï cuûa caùc thuï taïo vaøo söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa, 306,
319, 1954, 1978;
Söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi ngöôøi ta, 41, 294, 396, 842,
1050, 1722, 2009, 2784;
Söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa trong moïi coâng trình cuûa Ngaøi, 214,
284, 299;
Söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa vaø caùc hoàng aân cuûa Ngaøi cho Hoäi
Thaùnh, 750;
Thieân Chuùa nhö söï khoân ngoan vaø söï toát laønh, 239, 308, 310, 311,
759, 1951, 2086, 2500, 2828;
Toäi loãi cuûa con ngöôøi vaø söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa, 215, 397,
1869, 2091, 2094, 2119, 2307.
TRA TAÁN, SÖÏ (CRUCIATUS), 2297-98.
TRAÙCH NHIEÄM (RESPONSABILITAS)
Caùc Giaùm muïc vaø traùch nhieäm toâng truyeàn, 1594;
Löông taâm vaø traùch nhieäm phaûi ñaûm nhaän, 1781;
Söï ngheøo khoù vaø traùch nhieäm luaân lyù cuûa caùc nöôùc giaøu, 2439;
Söï tham gia vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi vaø traùch nhieäm, 1913-17;
Söï töï do vaø traùch nhieäm, 1036, 1731-38;
Toäi vaø traùch nhieäm, 1868;
Traùch nhieäm cuûa caùc haønh ñoäng, 1735, 1737, 1745-46, 1754;
Traùch nhieäm cuûa caùc toäi nhaân veà söï cheát cuûa Chuùa Gieâsu, 597-98;
Traùch nhieäm cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi, 2223, 2225;
Traùch nhieäm cuûa con caùi ñoái vôùi cha meï, 2218;
Traùch nhieäm cuûa con ngöôøi ñeå quaûn trò traàn gian, 373;
Traùch nhieäm cuûa daân Thieân Chuùa, 783;
Traùch nhieäm cuûa ñoâi phoái ngaãu trong vieäc löu truyeàn söï soáng, 2368.
TRAÙI TIM (COR)
Caùc ñam meâ vaø coäi nguoàn cuûa chuùng trong traùi tim, 1764;
Chuùa Thaùnh Thaàn canh taân traùi tim nhaân loaïi, 715;
Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï trong traùi tim, 683, 689, 742, 782, 1082,
1296, 1303, 2671;
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö söï trôï giuùp cho traùi tim nhaân loaïi, 2712,
2767;
Luaät Tin Möøng vaø traùi tim con ngöôøi, 1776, 1965, 1968, 1984;
Luaät töï nhieân vaø traùi tim con ngöôøi, 1955-56, 1958, 2070;
Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa traùi tim nhaân loaïi, 1432, 1697, 1725, 1809,
1818, 2551;
Nhöõng ñoøi hoûi vaø nhöõng haäu quaû do söï thanh saïch cuûa traùi tim,
298, 1720, 1728, 1990, 2517-19, 2530-33, 2621;
Nhöõng haäu quaû do söï chai ñaù cuûa traùi tim, 643, 1610, 1614, 1859,
2840;
Nhöõng haäu quaû do söï khieâm toán cuûa traùi tim, 544, 570;
Söï bieán ñoåi cuûa traùi tim ngöôøi caàu nguyeän, 2739;
Söï caàu nguyeän vaø traùi tim, 2562, 2588, 2655, 2700, 2710, 2721,
2800;
Söï ngheøo khoù cuûa traùi tim nhö söï baét buoäc ñeå ñöôïc vaøo Nöôùc [Trôøi],
2544-47;
Söï höôùng chieàu cuûa traùi tim nhaân loaïi, 401, 582;
Söï tænh thöùc khieâm toán cuûa traùi tim, 2729-33, 2849;
Söï toân thôø traùi tim Ñöùc Kitoâ, 2669;
Thieân Chuùa bieát traùi tim con ngöôøi, 473, 1586;
Thieân Chuùa cai quaûn caùc traùi tim theo yù Ngaøi, 269;
Thieân Chuùa ñuïng ñeán vaø thuùc ñaåy traùi tim nhaân loaïi caùch tröïc tieáp,
1742, 2002, 2070, 2072;
Tình yeâu Thieân Chuùa vaø traùi tim con ngöôøi, 733, 2658;
Toäi loãi vaø traùi tim con ngöôøi, 1850, 1853, 1855, 1873, 1963, 2336,
2528;
Traùi tim cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Thaùnh Kinh, 112, 2599, 2603;
Traùi tim cuûa Ñöùc Kitoâ yeâu meán moïi ngöôøi vaø töøng ngöôøi, 478;
Traùi tim cuûa Ñöùc Kitoâ, Ngoâi Lôøi nhaäp theå, 478, 766, 1419, 1439;
Traùi tim cuûa Hoäi Thaùnh, 1407;
Traùi tim môû ngoû cho ñöùc tin, 89;
Traùi tim nhö nôi cuûa chaân lyù, cuûa giao öôùc, cuûa söï gaëp gôõ, 2563,
2710;
Vieäc giaùo duïc löông taâm taïo neân söï bình an cuûa traùi tim, 1784,
2302;
YÙ cuûa Thieân Chuùa vaø söï thuaän theo cuûa traùi tim, 2611;
YÙ nghóa cuûa traùi tim, 368, 2563, 2710;
Yeâu meán Chuùa heát traùi tim, 201-02, 1809, 2055, 2083.
TRAÙI TIM [CÖÏC] THAÙNH (SACRUM COR), 478.
TRAÏNG SÖ (ADVOCATUS)
Ñöùc Kitoâ, traïng sö cuûa chuùng ta, 519;
Chuùa Thaùnh Thaàn, vò traïng sö khaùc (Ñaáng Baøo Chöõa), 692, 729,
1433, 1848.
TRAÀN GIAN (MUNDUS)
Caùc trôï giuùp cho ñieàu thieän haûo vaø cho vieäc cöùu ñoä traàn gian, 799,
909, 928, 1941, 2044, 2438;
Ñöùc Kitoâ Ñaáng cöùu ñoä traàn gian, 457-58, 608, 728, 1355;
Hoäi Thaùnh “ñöôïc sai ñi” khaép traàn gian, 782, 863, 2105;
Nguoàn goác traàn gian, 284-85;
Söï cuøng taän traàn gian, 681, 1001, 1243;
Söï ñieàu tieát tình caûm ñoái vôùi caùc cuûa caûi cuûa traàn gian naøy, 2545,
2548;
Söï quan phoøng hoaït ñoäng trong traàn gian, 303, 395;
Theá giôùi thöù ba, 2440;
Traàn gian baøy toû “nhöõng con ñöôøng” ñeå nhaän bieát Thieân Chuùa, 31-
34;
Traàn gian ñöôïc giao hoaø vaø ñöôïc quy tuï, 620, 2748;
Traàn gian môùi vaø ñöôïc canh taân, 655, 670, 916, 1042-50;
Traàn gian vaø coâng trình taïo döïng, 216, 295, 325, 327, 337-49, 760,
x. Coâng trình taïo döïng vaø Thieân Chuùa: Ñaáng Taïo Hoaù cuûa vuõ
truï vaø con ngöôøi;
Traàn gian vaø toäi, 310, 402, 408, 2844, 2852-54;
Töông quan giöõa con ngöôøi vaø traàn gian, 373, 377;
Töông quan giöõa Thieân Chuùa vaø traàn gian, 212, 300;
Vaän meänh traàn gian, 314, 769, 1001, 1046, 1680.
TRAÄT TÖÏ (ORDO)
Traät töï cuûa coâng trình taïo döïng, 299, 341, 1608;
Traät töï quoác teá, 1885;
Traät töï chính trò, 2246;
Traät töï xaõ hoäi hoaëc coâng coäng, 1909, 1940, 2032, 2266-67, 2298,
2304, 2424.
TRÍ TUEÄ/ SÖÏ HIEÅU BIEÁT/ SÖÏ THOÂNG MINH
(INTELLECTUS/ INTELLIGENTIA)
Nhöõng caùch dieãn ñaït söï thoâng minh cuûa con ngöôøi, 2501;
Söï hieåu bieát thieâng lieâng, 1095, 1101;
Söï thoâng minh cuûa con ngöôøi nhö moät hoàng aân cuûa Thieân Chuùa,
283;
Trí tueä nhö hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1303, 1831.
Trí tueä vaø caùc nhaân ñöùc nhaân baûn, 1804;
Trí tueä vaø ñöùc tin, 89, 143, 154, 156-59, 299;
Trí tueä vaø luaät töï nhieân, 1955.
TRIEÄT SAÛN, SÖÏ (STERILIZATIO), 2399.
TROÏN HAÛO, SÖÏ (PERFECTIO)
Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn vaø söï troïn haûo, 1804;
Con ñöôøng cuûa söï troïn haûo, 2015;
Ñöùc meán nhö “daây lieân keát cuûa söï troïn haûo”, 1827;
Ñöùc Kitoâ nhö con ñöôøng cuûa söï troïn haûo, 1953;
Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ phaûn chieáu söï troïn haûo cuûa Thieân Chuùa,
370;
Söï ñoäng vieân yù chí vaø traùi tim veà söï troïn haûo luaân lyù, 1770, 1775;
Söï troïn haûo cuûa caùc thuï taïo, 41, 330, 339;
Söï troïn haûo cuûa coâng trình taïo döïng, 302, 310;
Söï troïn haûo cuûa Ñöùc Maria vaø cuûa Hoäi Thaùnh, 829;
Söï troïn haûo ñoøi buoäc caùc Kitoâ höõu, 825, 1709, 2013, 2028;
Söï troïn haûo ñöôïc ñaït tôùi baèng vieäc tìm kieám chaân lyù vaø ñieàu thieän
haûo, 1704;
Söï troïn haûo nhö hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 1832;
Thieân Chuùa nhö söï vieân maõn moïi troïn haûo, 41, 213, 370.
TRONG SAÏCH, SÖÏ (PURITAS)
Cuoäc chieán ñaáu ñeå soáng trong saïch, 2520-27;
Daây lieân keát giöõa söï trong saïch cuûa traùi tim, cuûa thaân theå vaø cuûa
ñöùc tin, 2518;
Nhöõng ñoøi hoûi vaø nhöõng ñieàu kieän ñeå soáng trong saïch, 2521, 2525,
2532-33;
Söï trong saïch cuûa traùi tim nhö ñieàu kieän ñeå xem thaáy Thieân Chuùa,
2519, 2531;
Söï trong saïch cuûa yù höôùng vaø cuûa caùi nhìn, 2520;
Söï trong saïch nhö hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 2345.
TROÄM CAÉP, VIEÄC (FURTUM)
Ñònh nghóa vieäc troäm caép, 2408;
Goác reã cuûa vieäc troäm caép, 2534;
Söûa chöõa laïi vieäc troäm caép, 2412.
TRÔÛ LAÏI, SÖÏ (REDITUS), x. Cuoäc Ngöï ñeán, Söï mong ñôïi, Söï hoaøn taát.
TRÔÏ GIUÙP (ASSISTENTIA / ASSISTERE)
Söï trôï giuùp cuûa caùc phoù teá, 1369, 1570;
Söï trôï giuùp cuûa caùc Thieân thaàn cho con ngöôøi, 332, 335;
Söï trôï giuùp cuûa Chuùa cho caùc beänh nhaân, 1520;
Söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, 86, 94, 688, 2182, 2422;
Söï trôï giuùp thaàn linh cho Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Giaùm muïc, 892;
Söï trôï giuùp veà söùc khoeû vaø xaõ hoäi, 2288;
Trôï giuùp cho gia ñình, 2211;
Trôï giuùp cho phuïng vuï, 2178, 2180.
TRÔØI (CAELUM)
Vinh phuùc treân trôøi, 1729;
Caùc Kitoâ höõu nhö coâng daân nöôùc trôøi, 2796;
Ñöùc Kitoâ vaø cuoäc Thaêng Thieân cuûa Ngöôøi, 659-64, 665-67;
Ñöùc Kitoâ vaø cuoäc xuoáng töø trôøi cuûa Ngöôøi, 440, 1001;
Söï hieäp thoâng giöõa Hoäi Thaùnh thieân quoác vaø traàn theá, 954-59, 962;
Coâng trình taïo döïng trôøi ñaát trong kinh Tin Kính, 198, 279, 325;
Thieân Chuùa, Ñaáng taïo döïng trôøi ñaát, 212, 216, 269, 287, 290;
Hoäi Thaùnh vaø vinh quang treân trôøi, 269, 778, 1042, 1053;
Bí tích Thaùnh Theå nhö baùnh bôûi trôøi, 1331, 1355, 1419, 2837;
Trôøi môùi vaø ñaát môùi, 1042-50;
Kinh Laïy Cha vaø trôøi, 2794-96; 2802;
Veû ñeïp cuûa trôøi vaø söï nhaän bieát Thieân Chuùa, 32;
Nöôùc Trôøi vaø caùc moái phuùc, 1716, 1724-25;
Nöôùc Trôøi vaø Ñöùc Kitoâ, 541, 567, 763;
Nöôùc Trôøi vaø caùc chìa khoaù, 553;
Nöôùc Trôøi, söï ñoäc thaân vaø söï ñoàng trinh, 1579, 1618-19;
Nöôùc Trôøi vaø thaùnh yù Thieân Chuùa, 2826;
Nöôùc Trôøi vaø Hoäi Thaùnh, 865;
Nöôùc Trôøi vaø Leà Luaät, 577, 1964;
Nöôùc Trôøi vaø cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, 541, 567, 763;
Nöôùc Trôøi vaø söï ngheøo khoù, 544, 2544, 2547, 2556;
Nöôùc Trôøi vaø ñöùc caäy, 1817-18;
YÙ nghóa cuûa trôøi, 326, 1024-26, 2794-95, 2802;
Ñöùc caäy vaø vinh quang treân trôøi, 1821;
Kho taøng treân trôøi, 2053.
TRUNG TÍN, SÖÏ (FIDELITAS)
“Amen” nhö söï dieãn taû cuûa söï trung tín, 1062;
Söï trung tín cuûa Hoäi Thaùnh, 1117, 1342;
Söï trung tín cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa Toäi, 2044;
Söï trung tín cuûa Thieân Chuùa, 207, 212, 214, 489, 1062-63, 1334,
2577;
Söï trung tín vôùi Ñöùc Kitoâ trong vieäc tham döï bí tích Thaùnh Theå,
2182;
Söï trung tín vôùi Lôøi Chuùa, 81, 86, 2466;
Söï trung tín vôùi Thieân Chuùa, 1502, 2101, 2787.
TRUYEÀN GIAÙO (MISSIONALIS seu MISSIONARIUS)
Caùc nguoàn maïch cuûa nhieät tình truyeàn giaùo, 828, 851;
Meänh leänh truyeàn giaùo, 849-50;
Noã löïc truyeàn giaùo, 854.
TRUYEÀN THOÂNG, SÖÏ (COMMUNICATIO)
Söï truyeàn thoâng söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa, 294, 947;
Söï truyeàn thoâng caùc lôïi ích thieâng lieâng, 955;
Söï truyeàn thoâng giöõa Hoäi Thaùnh coâng giaùo vaø caùc Giaùo Hoäi Ñoâng
phöông, 1399;
Söï truyeàn thoâng qua caùc bí tích maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ, 947, 1076,
1092;
Söï truyeàn thoâng ôn cöùu ñoä, 1088;
Caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, 906, 2492-96, x. Caùc phöông
tieän ñaïi chuùng;
Hoaø bình vaø söï truyeàn thoâng giöõa ngöôøi ta, 2304;
Chaân lyù vaø söï truyeàn thoâng, 1886, 2488-89, 2495, 2512.
TRUYEÀN THOÁNG (TRADITIO), 81;
Cuøng moät söùc maïnh cuûa Thaùnh Truyeàn, 174;
Kho taøng ñöùc tin ñöôïc chöùa ñöïng trong Thaùnh Truyeàn vaø Thaùnh
Kinh, 84, 97;
Phuïng vuï nhö moät yeáu toá caáu thaønh cuûa Thaùnh Truyeàn, 1124;
Thaùnh Truyeàn vaø Thaùnh Kinh, 80-83, 95, 97, 113, 120;
Truyeàn thoáng ñöùc tin vaø vieäc caàu nguyeän, 2615, x. Vieäc caàu nguyeän;
Truyeàn thoáng toâng ñoà, 75-79;
Truyeàn thoáng truyeàn khaåu trong vieäc soaïn thaûo caùc saùch Tin Möøng,
126.
TRÖØ TAØ, VIEÄC (EXORCISMUS)

Vieäc tröø taø trong cuoäc cöû haønh bí tích Röûa Toäi, 1237;
YÙ nghóa caùc vieäc tröø taø cuûa Chuùa Gieâsu, 517, 550;
YÙ nghóa vaø caùc muïc ñích cuûa vieäc tröø taø vaø caùc caùch thöïc hieän vieäc
ñoù, 1673.
TRÖÔØNG HOÏC (SCHOLA)
Quyeàn ñöôïc choïn löïa tröôøng hoïc cho con caùi, 2229.
TRÖÔÛNG THAØNH, SÖÏ (MATURITAS) cuûa Kitoâ höõu veà ñöùc tin, 1248,
1308.
TU SÓ (RELIGIOSUS/A), x. Ñôøi soáng thaùnh hieán vaø tu doøng;
Baäc soáng tu doøng, 916, 925-27;
Caùc gia ñình doøng tu, 917-18, 927;
Lôøi chöùng cuûa caùc tu só, 933.
TUNG HOÂ, SÖÏ (ACCLAMATIO) Chuùa Gieâsu khi Ngöôøi tieán vaøo
Gieârusalem, 559.
TUÙNG THIEÁU, SÖÏ (INOPIA) vaø vieäc trôï giuùp nhöõng ngöôøi tuùng thieáu,
1351, 2218, 2315, 2833, x. Nhu caàu.
TUOÅI (AETAS)
Tuoåi ñeå cöû haønh bí tích Theâm Söùc, 1318-19;
Tuoåi khoân ñeå xöng toäi, 1457;
Tuoåi tröôûng thaønh veà ñöùc tin ñöôïc phaân bieät vôùi tuoåi taêng tröôûng töï
nhieân, 1307-08.
TUOÅI GIAØ (SENECTUS), x. Nhöõng ngöôøi giaø.
TUOÅI TREÛ (ADULESCENTIA)
Tuoåi treû vaø naïn maïi daâm, 2355;
Tuoåi treû vaø nhöõng söï laïm duïng tình duïc, 2389;
Tuoåi treû vaø söï neát na, 2524;
Tuoåi treû vaø söï töï chuû, 2342;
Tuoåi treû vaø vieäc daïy giaùo lyù, 5, 24.
TUYEÄT THOÂNG, SÖÏ (EXCOMMUNICATIO)
Söï tuyeät thoâng nhö hình phaït ngaên caûn vieäc laõnh nhaän caùc bí tích,
1463.
TUYEÄT VOÏNG, SÖÏ (DESPERATIO)
Nhöõng lyù do khieán maát ñöùc caäy, 844, 1501;
Nhöõng haäu quaû do söï tuyeät voïng, 2091.
TÖ HÖÕU, SÖÏ (PROPRIETAS PRIVATA)
Söï chung höôûng (destinatio universalis) vaø söï tö höõu cuûa caûi, 2402-
06, 2452;
Quyeàn tö höõu, 2211, 2401, 2403, 2406, 2411;

Toân troïng söï tö höõu, 2409.
TÖ TEÁ / CHÖÙC TÖ TEÁ (SACERDOS / SACERDOTIUM),
x. Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh vaø Linh muïc;
Chöùc tö teá coäng ñoàng cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, 1141,
1143, 1268, 1273, 1546-47;
Chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 1544-47, 1551, 1554, x. Ñöùc Kitoâ;
Chöùc tö teá cuûa Giao Öôùc cuõ, 1539-41, 1591;
Chöùc tö teá duy nhaát cuûa Ñöùc Kitoâ, 1544-45.
Chöùc tö teá thöøa taùc hoaëc phaåm traät cuûa caùc Giaùm muïc vaø linh muïc,
1547;
Chöùc tö teá toái cao nhö söï vieân maõn cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh,
1557;
Ñöùc Kitoâ Tö Teá, x. Ñöùc Kitoâ;
Hoäi Thaùnh nhö daân tö teá, 784, 941, 1591, 1119;
Hoäi Thaùnh nhö nöôùc caùc tö teá, 1546;
Nhöõng thöøa taùc vuï ñaëc bieät, 1143;
Söï tham döï vaøo chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 1546;
YÙ nghóa cuûa töø tö teá, 1554.
Caên tính cuûa thöøa taùc vuï tö teá
“Nhaân danh toaøn theå Hoäi Thaùnh”, 1552-53;
Thöøa taùc vuï tö teá ñöôïc lieân keát vôùi chöùc tö teá cuûa Ñöùc Kitoâ, 1544-
45;
Tö teá haønh ñoäng trong cöông vò Ñöùc Kitoâ (in persona Christi), 1548;
Tö teá nhö phöông tieän ñeå xaây döïng Hoäi Thaùnh, 1547;
Chöùc tö teá thöøa taùc ñeå phuïc vuï chöùc tö teá coäng ñoàng, 1120, 1547,
1592;
Chöùc tö teá thöøa taùc ñöôïc thieát laäp vì ngöôøi ta vaø vì coäng ñoàng Hoäi
Thaùnh, 1551;
Tö teá thaät cuûa Taân Öôùc, 1564;
Daây lieân keát tö teá vôùi Ñöùc Kitoâ vaø vôùi caùc Toâng Ñoà, 1120.
Thöøa taùc vuï tö teá
Caùc chieàu kích phoå quaùt cuûa söù vuï cuûa tö teá, 1565;
Chaáp nhaän söï öng thuaän keát hoân trong bí tích Hoân Phoái, 1630;
Nhieäm vuï cuûa tö teá trong caùc Giôø kinh phuïng vuï, 1175;
Phaïm vi thöïc thi thöøa taùc vuï, 877, 1564;
Söï coäng taùc cuûa caùc giaùo daân trong vieäc thöïc thi thöøa taùc vuï tö teá,
900;
Söï yeáu ñuoái con ngöôøi cuûa tö teá, 1550;
Tö teá chuû söï bí tích Thaùnh Theå vaø thaùnh hieán baùnh vaø röôïu, 1142,
1411;
Tö teá laøm cho vò Giaùm muïc hieän dieän trong caùc coäng ñoaøn ñòa
phöông, 1567;
Tö teá nhö coäng söï vieân cuûa Giaùm muïc, 1562;
Tö teá nhö thöøa taùc vieân cuûa bí tích Röûa Toäi, 1256;
Tö teá nhö thöøa taùc vieân cuûa bí tích Thoáng Hoái, 983, 1461-67, 1495;
Tö teá nhö thöøa taùc vieân cuûa bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân, 1516,
1530.
Linh muïc ñoaøn, x. Linh muïc;
Linh muïc ñoaøn duy nhaát cuøng vôùi Giaùm muïc vaø söï vaâng phuïc cuûa
caùc linh muïc ñoái vôùi Giaùm muïc, 1567;
Linh muïc ñoaøn phuïc tuøng nhieäm vuï cuûa Giaùm muïc, 1562;
Phaåm tính taäp ñoaøn trong töông quan cuûa linh muïc ñoaøn vôùi Giaùm
muïc, 877;
Söï duy nhaát cuûa linh muïc ñoaøn, 1568.
TÖ TÖÔÛNG (CAÙC) (COGITATIO/NES)
Caùc tö töôûng cuûa ngöôøi laân caän ñöôïc giaûi thích caùch ngay thaúng,
2478;
Söï ngay thaúng trong caùc tö töôûng cuûa ngöôøi coâng chính, 1807;
Tö töôûng trong saïch vaø khoâng trong saïch, 2520.
TÖØ BOÛ, SÖÏ (RENUNTIATIO) tieàn cuûa, 2544, 2556.
TÖÏ CHUÛ, SÖÏ (DOMINIUM SUI) nhö coâng vieäc phaûi beàn bæ laâu daøi,
2342.
TÖÏ DO, SÖÏ (LIBERTAS)
Chaân lyù nhö hoàng aân cuûa söï töï do, 1741;
Ñònh nghóa söï töï do, 1731;
Nhöõng ñieàu kieän ñeå ñaït tôùi söï töï do, 2223, 2236, 2402;
Nhöõng nguy cô ñe doaï söï töï do, 1740, 1883;
Quyeàn löïc traàn theá vaø söï töï do caù vò, 450;
Söï giaùo duïc löông taâm baûo ñaûm cho söï töï do, 1784;
Söï giaùo duïc veà söï töï do, 2207, 2223, 2228, 2526;
Söï töï do chính trò, 2245;
Söï töï do cuûa con ngöôøi, 33, 387, 1700, 1730-48;
Söï töï do cuûa gia ñình, 2211;
Söï töï do nhaân linh ñeå haønh ñoäng, 1738, 1782, 2008;
Söï töï do thoâng tin vaø truyeàn thoâng, 2304, 2498;
Söï töï do tieán tôùi Hoân nhaân, 1625;
Söï töï do toân giaùo, 1907, 2107-09, 2211;
Vieäc thöïc haønh ñôøi soáng luaân lyù ñem laïi söï töï do, 1828;
YÙ nghóa söï töï do cuûa con ngöôøi, 1705.
Söï töï do vaø traùch nhieäm, 1731-38;
Nhöõng haäu quaû do vieäc söû duïng söï töï do, 1733-34;
Quyeàn thöïc thi söï töï do, 1738, 1907, 2254;

Söï töï do vaø khaû naêng choïn löïa giöõa ñieàu thieän haûo vaø söï döõ, 1732;
Vieäc xaâm phaïm söï töï do caù vò, 2356, 2492;
YÙ chí vaø söï töï do, 1734-35.
Söï töï do trong Nhieäm cuïc cöùu ñoä
AÂn suûng khoâng ñoái nghòch vôùi söï töï do cuûa con ngöôøi, 1742, 1993,
2008;
Caùc giôùi haïn cuûa söï töï do, 396, 450;
Söï töï do cuûa Chuùa Gieâsu trong vieäc vaâng phuïc Chuùa Cha, 609-10,
1009, 2749;
Söï töï do cuûa ñöùc tin, 154, 160, 180;
Söï töï do cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, 488, 511;
Söï töï do ñöôïc Ñöùc Kitoâ ban cho chuùng ta, 908, 1741;
Söï töï do vaø nguyeân toäi, 397, 407, 415, 1707, 1714, 1739;
Söï töï do vaø toäi loãi, 387, 601, 654, 1739, 1741, 1853, 1859;
Thieân Chuùa taïo döïng “töø hö voâ” moät caùch töï do, 296;
Thieân Chuùa toân troïng söï töï do cuûa con ngöôøi, 311, 1884.
TÖÏ LAÄP, SÖÏ (AUTONOMIA)
Söï töï laäp cuûa con caùi, 2232;
Löông taâm vaø söï töï laäp hieåu theo nghóa xaáu cuûa löông taâm, 1792.
TÖÏ PHUÏ, SÖÏ (PRAESUMPTIO)
Söï töï phuï nhö toäi choáng laïi ñöùc caäy, 2091-92.
TÖÏ SAÙT, SÖÏ (SUICIDIUM), 2280-83, 2325.
TÖÏ VEÄ HÔÏP PHAÙP, SÖÏ (DEFENSIO LEGITIMA), 2263-67;
Nhöõng haäu quaû cuûa söï töï veä hôïp phaùp, 2263;
Nhöõng lyù leõ cuûa söï töï veä hôïp phaùp, 2264, 2309;
Nhöõng muïc ñích cuûa söï töï veä hôïp phaùp, 2266;
Quyeàn töï veä hôïp phaùp, 1909, 2308;
Söï töï veä hôïp phaùp nhö moät boån phaän quan troïng cuûa ngöôøi coù traùch
nhieäm veà söï soáng cuûa ngöôøi khaùc, 2265.
TÖÔNG HÔÏP, SÖÏ (ANALOGIA)
Söï töông hôïp cuûa maïc khaûi trong Thaùnh Kinh, 128-30, x. Söï tieân
tröng;
“Söï töông hôïp cuûa ñöùc tin”, 114;
Ñaáng Taïo Hoaù, vaø söï töông hôïp vôùi caùc thuï taïo cuûa Ngaøi, 41, 2500;
Ñôøi soáng thieâng lieâng vaø söï töông hôïp cuûa noù vôùi ñôøi soáng töï nhieân,
1210-12.
TÖÔNG LAI (FUTURUM)
Söï hieåu bieát töông lai, 2115;
Töông lai cuûa nhaân loaïi, 1917.
TÖÔÛNG NIEÄM, CUOÄC (MEMORIALE)

Bí tích Thaùnh Theå nhö cuoäc töôûng nieäm söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa
Chuùa Gieâsu, 611, 1167, 1130, 1358, 1362-72, 1382;
Chuùa Gieâsu thieát laäp cuoäc töôûng nieäm leã teá töï nguyeän cuûa Ngöôøi,
610, 1323, 1337;
Cuoäc töôûng nieäm caùc bieán coá cöùu ñoä cuûa Giao Öôùc cuõ, 1093, 2170;
Phuïng vuï nhö cuoäc töôûng nieäm maàu nhieäm cöùu ñoä, 1099.
TÖÔÛNG TÖÔÏNG, TRÍ (IMAGINATIO)
Söï reøn luyeän trí töôûng töôïng, 2520;
Söï vaän duïng trí töôûng töôïng, 2708.
TÖÔÏNG THAI, SÖÏ (CONCEPTIO)
Söï töôïng thai cuûa Ñöùc Kitoâ, 466, 496, 498, 505;
Söï töôïng thai vaø quyeàn ñöôïc soáng, 2322;
Söï töôïng thai vaø vieäc toân troïng söï soáng con ngöôøi, 2270, 2273-74,
2323, 2378;
Söï töôïng thai Voâ nhieãm, 490-93.
Ö
ÖÔÙC MUOÁN, SÖÏ (DESIDERIUM), x. Duïc voïng, Söï ham muoán;
Con ngöôøi vaø söï öôùc muoán Thieân Chuùa cuûa hoï, 2548-50, 2557, 2566,
2589, 2709, 2784;
Cuoäc chieán ñaáu choáng laïi nhöõng öôùc muoán hoãn loaïn, 2520;
Ñöùc tieát ñoä vaø vieäc ñieàu tieát söï öôùc muoán, 1809;
Söï ganh tò nhö söï öôùc muoán cuûa caûi cuûa ngöôøi khaùc, 2539, 2553;
Söï giaän döõ nhö söï öôùc muoán traû thuø, 2302;
Söï öôùc muoán caàu nguyeän, 2601;
Söï öôùc muoán Chuùa Gieâsu, 607, 1130;
Söï öôùc muoán Chuùa Thaùnh Thaàn, 2541-43, 2737, 2764;
Söï öôùc muoán cuoäc trôû laïi cuûa Ñöùc Kitoâ, 524;
Söï öôùc muoán ñieàu thieän haûo, 1707, 1765;
Söï öôùc muoán haïnh phuùc, 1718-19, 1725, 2548;
Söï öôùc muoán hoái caûi, 1431;
Söï öôùc muoán loan baùo Ñöùc Kitoâ, 425, 429;
Söï öôùc muoán nhö moät ñam meâ, 1772;
Söï öôùc muoán Nöôùc Thieân Chuùa, 2632, 2818;
Söï öôùc muoán Thieân Chuùa, 27-30, 2736;
Söï öôùc muoán tieàn baïc, 2424;
Vieäc keát aùn söï öôùc muoán hoãn loaïn, 1871, 2336, 2380, 2480, 2535-40.
V
VAÊN HOAÙ (CAÙC) (CULTURA/AE)
Vieäc daïy giaùo lyù vaø söï khaùc bieät cuûa caùc vaên hoaù, 24, 854;
Caùc cöû haønh phuïng vuï vaø vaên hoaù, 1145, 1149, 1204, 1207, 1668,
1686;
Truyeàn thoâng xaõ hoäi vaø vaên hoaù, 2493;
Vaên hoaù nhö coâng ích, 1908;
Tin Möøng vaø vaên hoaù, 2527;
Lao ñoäng, nghæ ngôi vaø vaên hoaù, 2184;
Luaät töï nhieân vaø vaên hoaù, 1957;
Söï töï do vaø vaên hoaù, 1740;
Hoân nhaân vaø vaên hoaù, 1606;
Söï toân troïng caên tính cuûa caùc vaên hoaù, 2441;
Söï tieán boä cuûa vaên hoaù vaø söï taêng tröôûng cuûa Nöôùc [Thieân Chuùa],
2820;
“Söï xaõ hoäi hoaù” vaø vaên hoaù, 1882;
Tình lieân ñôùi vaø vaên hoaù, 361;
Söï duy nhaát cuûa Hoäi Thaùnh vaø söï khaùc bieät cuûa caùc vaên hoaù, 814;
Ñôøi soáng luaân lyù vaø vaên hoaù, 909, 2524;
Ñôøi soáng coâng coäng, söï tham gia vaø vaên hoaù, 1915, 1917.
VAÄN MEÄNH (DESTINATIO)
Caùc theå cheá vaø vaän meänh cuûa con ngöôøi, 2244, 2257;
Vaän meänh cuûa con ngöôøi, 30, 311, 1008, 1031, 1036, 1703, 1995,
2371;
Vaän meänh cuûa traàn gian, cuûa coâng trình taïo döïng, 295, 302, 1046-
47.
VAÂNG PHUÏC, SÖÏ (OBOEDIENTIA)
Boån phaän vaâng phuïc, 1900;
Söï vaâng phuïc caùc luaät thieát ñònh, 2240;
Söï vaâng phuïc cuûa caùc linh muïc, 1567;
Söï vaâng phuïc cuûa Ñöùc Kitoâ, 411, 475, 532, 539, 612, 615, 908, 1009;
Söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin, 143, 144-149, 1831, 2807, 2098, 2135,
2340, 2716, 2825;
Söï vaâng phuïc cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, 148, 494, 511;
Söï vaâng phuïc löông taâm, 1790;
Söï vaâng phuïc nhö moät lôøi khuyeân Phuùc AÂm, 915, 2053;
Söï vaâng phuïc nhö söï toân troïng vôùi tình con thaûo, 2216-17, 2251;
Söï vaâng phuïc ôn goïi cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, 1269;
Söï vaâng phuïc vaø söï töï do, 1733;
Söï vaâng phuïc vaø toäi loãi, 1850, 1862, 2515.
VEÛ ÑEÏP (PULCHRITUDO), 2500;

Ngheä thuaät vaø veû ñeïp, 2501-03, 2513;
Söï chieâm ngaém veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa, 319, 2784;
Söï troïn haûo cuûa Thieân Chuùa vaø veû ñeïp cuûa caùc thuï taïo, 41, 341;
Thaân xaùc con ngöôøi nhö söï bieåu loä veû ñeïp thaàn linh, 2519;
Thieân Chuùa nhö taùc giaû cuûa veû ñeïp, 2129, 2500;
Veû ñeïp cuûa caùc aûnh thaùnh ñöôïc in vaøo ñôøi soáng caùc tín höõu, 1162.
Veû ñeïp cuûa traàn gian nhö con ñöôøng ñeå ñaït tôùi Thieân Chuùa, 32, 33;
Vieäc caàu nguyeän nhö tình yeâu veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa, 2727;
Vieäc caàu nguyeän vaø veû ñeïp dieãn caûm cuûa vieäc ñoù, 1157, 1191.
VI PHAÏM, SÖÏ (TRANSGRESSIO)
Toäi nhö söï vi phaïm, 1849;
Söï vi phaïm caùc ñieàu raên, 2069;
VIEÄC DAÂNG (PRAESENTATIO) Chuùa Gieâsu vaøo Ñeàn Thôø, 529;
VIEÄC ÑIEÀU HOAØ (REGULATIO) sinh saûn, 2368, 2370, 2372, 2399.
VIEÄC LY THAÂN CUÛA ÑOÂI PHOÁI NGAÃU
(SEPARATIO CONIUGUM), 2383, x. Söï ly dò.
VIEÄC TOÂNG ÑOÀ (APOSTOLATUS)
Vieäc toâng ñoà cuûa caùc giaùo daân, 900, 905, 940;
Vieäc toâng ñoà cuûa Hoäi Thaùnh, 863-64;
Vieäc toâng ñoà vaø bí tích Thaùnh Theå, 864, 1324.
VIEÂN MAÕN/ SUNG MAÕN, SÖÏ (PLENITUDO)
Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm nhö söï vieân maõn cuûa ñöùc meán, 1974;
Ñöùc meán nhö söï vieân maõn cuûa Leà Luaät, 2055;
Ñöùc Kitoâ nhö söï vieân maõn cuûa luaät luaân lyù, 1953;
Ñöùc Kitoâ nhö vò trung gian vaø söï vieân maõn cuûa toaøn theå maïc khaûi,
65-67;
Khi thôøi gian vieân maõn, 422, 484, 717-30, 744, 2598-2619;
Söï sung maõn caùc phöông tieän cöùu ñoä, 824;
Söï vieân maõn cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, 5, 2013;
Söï vieân maõn cuûa Ñöùc Kitoâ, 423, 515;
Söï vieân maõn cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 1042;
Vieäc caàu nguyeän khi thôøi gian vieân maõn, 2598-2619.
VINH PHUÙC (BEATITUDO)
Caùc hieäu quaû cuûa vinh phuùc, 1721;
Ñaït tôùi vinh phuùc thaàn linh nhôø bí tích Röûa Toäi, 1257;
Ñöùc caäy vaø vinh phuùc vónh cöûu, 1818;
Nhaân vò ñöôïc ñònh höôùng tôùi vinh phuùc vónh cöûu, 1700, 1703, 1711,
1769, 1818, 1934, 2548;
Ôn goïi cuûa con ngöôøi tôùi vinh phuùc, 1700, 1934;
Thieân Chuùa nhö vinh phuùc cuûa chuùng ta, 257, 1731, 1855;
Toäi loãi laøm con ngöôøi quay ñi khoûi Thieân Chuùa vaø khoûi vinh phuùc
cuûa Ngaøi, 1855, 1863, 1874, 1949;
Öôùc muoán haïnh phuùc vaø vinh phuùc, 1718, 2548;
Vinh phuùc, hoàng aân nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa, 1720-22, 1727.
VINH QUANG (GLORIA)
Caùc Thieân thaàn toân vinh Thieân Chuùa, 350;
Caùc Toâng Ñoà vaø vinh quang cuûa Thieân Chuùa, 241;
Con ngöôøi caàn vinh quang cuûa Thieân Chuùa, 705;
Hoäi Thaùnh toân vinh Thieân Chuùa, 434, 824, 1204, 2639;
OÂng Moâisen vaø vinh quang cuûa Thieân Chuùa, 210;
Söï hoaøn taát cuûa vinh quang cuûa Hoäi Thaùnh treân trôøi, 769, 1042,
1821, 2550;
Söï toân vinh Ñöùc Kitoâ, 124, 312, 429, 663, 1335;
Thieân Chuùa maïc khaûi vinh quang cuûa Ngaøi, 2059;
Thieân nhieân vaø ngheä thuaät toân vinh Thieân Chuùa, 1162, 2416, 2502;
Traàn gian ñöôïc taïo döïng cho vinh quang cuûa Thieân Chuùa, 293-94;
Vinh quang cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa söï soáng vinh phuùc cuûa Ngaøi,
257;
Vinh quang nhaân loaïi khoâng taïo neân haïnh phuùc thaät, 1723.
VINH TUÏNG CA (DOXOLOGIA)
Vinh tuïng ca cuoái cuøng, 2855-56;
Vinh tuïng ca nhö vieäc taï ôn vaø ca ngôïi, 1003;
Nguoàn goác cuûa vinh tuïng ca, 2641.
VÓNH CÖÛU, SÖÏ (AETERNITAS), 33, 488, 679.
VOÂ NHIEÃM (IMMACULATA)
Ngaøy leã [Ñöùc Maria] Voâ nhieãm nguyeân toäi, 2177;
Voâ nhieãm nguyeân toäi, 490-93.
VOÂ ÔN, SÖÏ (INGRATITUDO) ñoái vôùi Thieân Chuùa, 2094.
VOÂ SINH, SÖÏ (STERILITAS), 2375, 2379.
VOÂ TÍN, SÖÏ (INCREDULITAS)
Ñònh nghóa vaø yù nghóa söï voâ tín, 2089;
Söï voâ tín nhö moät toäi, 678, 1851.
VOÂ TOÂN GIAÙO, SÖÏ (IRRELIGIO)
Keát aùn söï voâ toân giaùo, 2110, 2118;
Caùc toäi cuûa söï voâ toân giaùo, 2119-20, 2139;
VU KHOÁNG, SÖÏ (CALUMNIA), 2477, 2479, 2507;
VUÕ KHÍ (ARMA)
Caùc ñieàu kieän ñeå söû duïng vuõ khí, 2243, 2309;
Söï chaïy ñua vuõ trang, 2315, 2329, 2438;

Söï söû duïng vuõ khí caùch böøa baõi, 2314;
Söï tích luyõ caùc vuõ khí, 2315;
Söï töø choái söû duïng vuõ khí, 2311;
Vieäc saûn xuaát vaø buoân baùn vuõ khí, 2316;
Vuõ khí ñe doaï hoaø bình, 2317.
VUÕ TRUÏ (UNIVERSUM), x. Traàn gian;
Thieân Chuùa nhö nguoàn goác vaø cuøng ñích cuûa vuõ truï, 32, 269, 279,
317, 325;
Veû ñeïp cuûa vuõ truï phaûn aùnh veû ñeïp voâ taän cuûa Ñaáng Taïo Hoaù, 341,
1147;
Vuõ truï luùc cuøng taän thôøi gian, 1047, 1060.
VUI HÖÔÛNG, SÖÏ (FRUITIO)
Söï vui höôûng cuûa caûi traàn theá, 1716, 1740;
Söï vui höôûng söï soáng cuûa Chuùa Ba Ngoâi, 1721-22;
Söï vui höôûng voâ traät töï, 2351-53.
VÖÔNG QUYEÀN (REGALITAS) (daân toäc vöông ñeá), 786, 2105.
VÖÔÏT QUA (PASCHA)
Bí tích Thaùnh Theå nhö söï töôûng nieäm cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ,
1340, 1362-66;
Bieán coá Vöôït Qua, 640;
Caùc danh hieäu cuûa leã Vöôït Qua, 1169;
Caùc hieäu quaû do cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, 1225, 1449;
Cuoäc Vöôït Qua cuoái cuøng cuûa Hoäi Thaùnh, 677;
Cuoäc Vöôït Qua cuoái cuøng cuûa Kitoâ höõu, 1680-83;
Ngaøy cöû haønh leã Vöôït Qua, 1170;
Söï hoaøn taát cuoäc Vöôït Qua, 1096, 1164;
Söï hoaøn thaønh cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, 731;
Söï hoaøn thaønh cuoäc Vöôït Qua cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, 1403;
Söï keát hôïp caùc Kitoâ höõu trong cuoäc Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ, 793;
Vieäc cöû haønh leã Vöôït Qua cuûa caùc Kitoâ höõu vaø cuûa ngöôøi Do thaùi,
1096;
YÙ nghóa leã Vöôït Qua cuûa Do thaùi giaùo, 1363.
X
XAÙ GIAÛI, SÖÏ (ABSOLUTIO), x. Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø.
XAÙ TOÄI, SÖÏ (EXPIATIO)
Chuùa Gieâsu nhö leã vaät xaù toäi cho loaøi ngöôøi, 457, 604, 615-16, 1476,
1992;
Giaù trò xaù toäi cuûa hình phaït, 2266;

Söï xaù toäi trong Israel, 433, 578.
XAÕ HOÄI (SOCIETAS), x. Ñôøi soáng xaõ hoäi;
Baäc thang ñuùng ñaén cuûa caùc giaù trò trong xaõ hoäi, 1886-87, 1895;
Caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø xaõ hoäi, 2493-99;
Caùc töông quan giöõa xaõ hoäi vaø Nhaø nöôùc, 1883, 1885;
Caùi nhìn veà con ngöôøi trong xaõ hoäi, 2244, 2257;
Coäng ñoàng chính trò vaø Hoäi Thaùnh, 2244-46, 2257;
Coâng ích vaø xaõ hoäi, 1905-12, 1924, 1927;
Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, 2198, 2419-25;
Ñieàu Raên thöù tö laøm saùng toû caùc töông quan trong xaõ hoäi, 2212;
Ñònh nghóa yù nieäm xaõ hoäi, 1880;
Ñôøi soáng xaõ hoäi phaûi ñöôïc toå chöùc, 2442;
Ñöùc meán xeùt nhö ñieàu raên mang tính xaõ hoäi cao nhaát, 1889, 1939;
Gia ñình nhö teá baøo goác cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, 2207;
Hoäi Thaùnh nhö men cuûa xaõ hoäi, 854;
Ly dò nhö moät tai öông xaõ hoäi, 2385;
Möôøi Ñieàu Raên thoáng nhaát ñôøi soáng xaõ hoäi vaø ñôøi soáng ñoái thaàn,
2069;
“Nhaø nöôùc phaùp quyeàn”, 1904;
Nhaân vò nhö nguyeân lyù, chuû theå vaø muïc ñích cuûa xaõ hoäi, 1881, 1892,
1929, 2459;
Nhaân vò vaø xaõ hoäi leä thuoäc nhau, 2344;
Nhöõng ñieàu kieän ñeå phaùt trieån xaõ hoäi, 2441;
Nhöõng söï caûi toå xaõ hoäi vaø vieäc hoái caûi noäi taâm, 1888;
Noùi doái laø tai hoaï cho moïi xaõ hoäi, 2486;
Quyeàn thoâng tin thaät trong xaõ hoäi, 2494, 2512;
Söï an sinh xaõ hoäi, 1603, 2250;
Söï baûo veä xaõ hoäi caùch hôïp phaùp, 2266;
Söï caàn thieát cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, 1879, 1886, 1891;
Söï coâng baèng xaõ hoäi vaø coâng ích, 1928, 1943;
Söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø söï taêng tröôûng cuûa Nöôùc Thieân Chuùa,
2820;
Söï tham döï vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi, 1882, 1893;
Söï thanh saïch Kitoâ giaùo vaø baàu khí xaõ hoäi, 2525;
“Toäi xaõ hoäi”, 1896;
Traät töï xaõ hoäi, 2032;
Vaán ñeà xaõ hoäi, 1896, 2438, 2459.
Caùc quyeàn bính, 1897-1904, 1918-23;
Nhöõng hình thöùc khaùc bieät vaø töï do cuûa caùc chính theå, 1884, 1901;
Nghóa vuï phaûi beânh vöïc vaø baûo veä söï töï do thoâng tin, 2498;
Söï caàn thieát vaø nhieäm vuï cuûa quyeàn bính trong xaõ hoäi, 1897-98;
Söï vaâng phuïc vaø toân troïng quyeàn bính, 1899, 2234;
Thieân Chuùa trao cho moãi thuï taïo nhöõng nhieäm vuï maø noù coù khaû
naêng thöïc thi, 1884;
Vieäc thöïc thi quyeàn bính caùch hôïp phaùp, 1921.
Caùc boån phaän cuûa coâng daân, 2238-43, 2255-56;
Choáng laïi söï aùp böùc cuûa quyeàn löïc chính trò, 2243;
Coäng taùc vôùi caùc thaåm quyeàn daân söï vì lôïi ích xaõ hoäi, 2239;
Daønh söï toân troïng phaûi coù cho quyeàn bính, 1900;
Ñoùn nhaän ngöôøi nöôùc ngoaøi, 2241;
Ñoùng thueá, thöïc thi quyeàn baàu cöû, baûo veä toå quoác, 2240;
Khöôùc töø vaâng phuïc caùc chæ thò cuûa quyeàn bính khi chuùng choáng laïi
löông taâm, 2242;
Tích cöïc tham gia vaøo ñôøi soáng coâng coäng, 1915;
Truyeàn thoâng nhöõng thoâng tin thaät, 2495;
Xaây döïng xaõ hoäi, 2255.
Caùc boån phaän cuûa xaõ hoäi
Boån phaän cuûa toân giaùo vaø quyeàn töï do toân giaùo, 2104-05;
Chaêm soùc söùc khoeû cuûa caùc coâng daân, 2288;
Cho pheùp moãi ngöôøi thöïc hieän ôn goïi, 1907;
Quyeàn toân troïng söï soáng, 2273;
Trôï giuùp caùc gia ñình gaëp khoù khaên, 2208-10;
Trôï giuùp ñeå coù coâng aên vieäc laøm, 2433.
XAÕ HOÄI HOAÙ, VIEÄC (SOCIALIZATIO), 1882-83.
XEÙT MÌNH, SÖÏ (EXAMEN CONSCIENTIAE), x. Bí tích Thoáng Hoái vaø
Giao Hoaø;
Söï xeùt mình ñeå laõnh nhaän caùc bí tích, 1385, 1454, 1456, 1482, 1779;
Söï xeùt mình nhö con ñöôøng ñöa ñeán söï hoái caûi, 1427-29, 1435.
XIN CHUÙA THÖÔNG XOÙT CHUÙNG CON (KYRIE ELEISON), 2613.
XUAÁT HAØNH, CUOÄC (EXODUS)
Giaù trò cuûa cuoäc Xuaát Haønh khoâng bao giôø bò maát ñi, 130;
Möôøi Ñieàu Raên trong boái caûnh cuûa cuoäc Xuaát Haønh, 2057;
Phuïng vuï vaø söï nhôù ñeán cuoäc Xuaát Haønh, 1093, 1363;
YÙ nghóa cuûa baùnh trong boái caûnh cuûa cuoäc Xuaát Haønh, 1334.
XUNG ÑOÄT (CAÙC) (CONFLICTIO/NES)
Caùc xung ñoät trong hoân nhaân, 1606;
Caùc xung ñoät vuõ trang vaø luaät luaân lyù, 2312, 2328;
Caùc xung ñoät vuõ trang vaø vieäc tích luyõ vuõ khí, 2315-16;
Caùc xung ñoät xaõ hoäi vaø hoaït ñoäng kinh teá, 1940, 2424, 2430;
Xung ñoät giöõa ñieàu thieän haûo vaø söï döõ, 285;
Xung ñoät giöõa Luaät thaàn linh vaø luaät cuûa toäi loãi, 2542.
XÖÙC DAÀU, SÖÏ (UNCTIO)

Bieåu töôïng cuûa söï xöùc daàu, 695;
Caùc hieäu quaû cuûa vieäc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn cho caùc Kitoâ
höõu, 91, 698, 786, 2769;
Ñöùc Kitoâ ñöôïc xöùc daàu baèng Chuùa Thaùnh Thaàn, 438, 690;
Söï xöùc daàu trong bí tích Röûa Toäi, 1241, 1291;
Söï xöùc daàu trong bí tích Theâm Söùc, 1242, 1289, 1291, 1295, 1300;
Söï xöùc daàu trong bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh, 1574;
YÙ nghóa cuûa söï xöùc daàu, 1293-94.
XÖNG TOÄI, SÖÏ (CONFESSIO), x. Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø.
Y
Y PHUÏC (VESTIS)
Bí tích Röûa Toäi nhö y phuïc cuûa söï baát töû, 1216, 1243;
Y phuïc vaø söï neát na, 2522;
YÙ CHÍ CUÛA CON NGÖÔØI (VOLUNTAS HOMINIS)
Caùc ñam meâ vaø yù chí, 1767-68;
Nhaân ñöùc vaø yù chí, 1834;
Tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi nhaân linh vaø yù chí, 1755;
Toäi vaø yù chí töï do, 1853;
Vieäc laøm chuû cuûa con ngöôøi ñoái vôùi yù chí rieâng, 1734, 1809.
YÙ ÑÒNH (PROPOSITUM)
YÙ ñònh khoâng phaïm toäi nöõa nhö moät haønh vi cuûa hoái nhaân, 1451,
1490;
YÙ ñònh laøm vieäc ñeàn toäi vaø caùc vieäc ñeàn buø, 1491.
YÙ HÖÔÙNG (INTENTIO)
Ñònh nghóa yù höôùng, 1752;
Muïc ñích khoâng bieän minh cho caùc phöông tieän, 1753, 1759, 2399;
Nhieàu yù höôùng gôïi höùng cho cuøng moät haønh ñoäng, 1752;
Nhöõng yù höôùng ñaùng leân aùn, 2117, 2282;
Noùi doái vaø yù höôùng löøa ñaûo, 2152;
Söï trong saïch cuûa yù höôùng, 2520;
Tính luaân lyù cuûa caùc haønh ñoäng phaûi ñöôïc phaùn ñoaùn caùch ñoäc laäp
vôùi yù höôùng, 1756;
YÙ höôùng cuûa traùi tim vaø caùc öôùc muoán, 582, 2534;
YÙ höôùng nhö yeáu toá caên baûn trong vieäc thaåm ñònh moät haønh ñoäng
veà maët luaân lyù, 1750-51;
YÙ höôùng xaáu laøm cho haønh vi töï noù laø toát trôû neân xaáu, 1753.
YÙ KIEÁN (SENTENTIA)
YÙ kieán töï do cuûa caùc coâng daân, 1901.
YÙ THIEÂN CHUÙA (VOLUNTAS DEI), 51, 294-95, 541, 2059, 2822,
x. Thieân Chuùa: Ñöùc Kitoâ.
YÙ THÖÙC HEÄ (IDEOLOGIA) cuûa Hoäi Thaùnh vaø söï phi baùc caùc yù thöùc heä
chuyeân cheá vaø voâ thaàn, 2425.
YEÁU ÑUOÁI, SÖÏ (INFIRMITAS)
Chuùa Thaùnh Thaàn nhö söï trôï giuùp cho söï yeáu ñuoái nhaân loaïi, 741,
2630;
Maàu nhieäm veà söï beà ngoaøi coù veû baát löïc cuûa Thieân Chuùa, 272;
Nhöõng söï yeáu ñuoái nhaân loaïi vaø Chuùa Gieâsu, 517, 540, 1505, 2602;
Söï chuyeån caàu cuûa caùc Thaùnh nhö vieäc trôï giuùp cho söï yeáu ñuoái
nhaân loaïi, 956, 1053;
Söï yeáu ñuoái nhaân loaïi caû nôi caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh, 1550;
Söï yeáu ñuoái nhaân loaïi vaø caùc bí tích khai taâm Kitoâ giaùo, 978, 1264,
1426;
Söï yeáu ñuoái nhaân loaïi vaø söï bieåu loä quyeàn naêng thaàn linh, 268,
1508.
YHWH
Danh Thieân Chuùa ñöôïc maïc khaûi, 206, 210-13, 466;
Danh cuûa Chuùa Gieâsu, 211, 446-447, 2666.
Muïc luïc toång quaùt 1071
Muïc luïc toång quaùt
MUÏC LUÏC TOÅNG QUAÙT

KYÙ HIEÄU CAÙC SAÙCH THAÙNH KINH 7
CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT KHAÙC 9
TOÂNG HIEÁN KHO TAØNG ÑÖÙC TIN
COÂNG BOÁ SAÙCH GIAÙO LYÙ CUÛA HOÄI THAÙNH COÂNG GIAÙO 11
LÔØI MÔÛ ÑAÀU 17
I. Söï soáng cuûa con ngöôøi – Nhaän bieát Thieân Chuùa vaø
yeâu meán Ngaøi 17
II. Söï löu truyeàn ñöùc tin – Vieäc daïy giaùo lyù 18
III. Saùch Giaùo Lyù naøy ñöôïc soaïn vôùi muïc ñích gì?
Cho ai? 20
IV. Boá cuïc cuûa Saùch Giaùo Lyù 20
V. Nhöõng chæ daãn thöïc haønh cho vieäc söû duïng Saùch
Giaùo Lyù 21
VI. Nhöõng thích nghi caàn thieát 22
Treân heát moïi söï laø ñöùc meán 23
PHAÀN THÖÙ NHAÁT: TUYEÂN XÖNG ÑÖÙC TIN 25
ÑOAÏN THÖÙ NHAÁT: “TOÂI TIN” – “CHUÙNG TOÂI TIN” 27
CHÖÔNG I: CON NGÖÔØI “COÙ KHAÛ NAÊNG” ÑOÙN NHAÄN
THIEÂN CHUÙA 28
I. Con ngöôøi khao khaùt Thieân Chuùa 28
II. Nhöõng con ñöôøng giuùp con ngöôøi nhaän bieát Thieân
Chuùa 29
III. Vieäc nhaän bieát Thieân Chuùa theo quan nieäm cuûa
Hoäi Thaùnh 31
IV. Phaûi noùi veà Thieân Chuùa theá naøo? 32
Toùm löôïc 33
CHÖÔNG II: THIEÂN CHUÙA ÑEÁN GAËP CON NGÖÔØI 35
Muïc 1: Maïc Khaûi cuûa Thieân Chuùa 35
I. Thieân Chuùa maïc khaûi “keá hoaïch yeâu thöông” cuûa
Ngaøi 35
II. Caùc giai ñoaïn maïc khaûi 36
III. Chuùa Gieâsu Kitoâ – “Ñaáng Trung Gian vaø laø söï
vieân maõn cuûa toaøn theå maïc khaûi” 39
Toùm löôïc 40
Muïc 2: Söï löu truyeàn Maïc Khaûi cuûa Thieân Chuùa 41
I. Truyeàn thoáng caùc Toâng Ñoà 41
II. Töông quan giöõa Thaùnh Truyeàn vaø Thaùnh Kinh 43
III. Giaûi nghóa kho taøng ñöùc tin 44

Toùm löôïc 46
Muïc 3: Thaùnh Kinh 47
I. Ñöùc Kitoâ – Lôøi duy nhaát cuûa Thaùnh Kinh 47
II. Linh höùng vaø chaân lyù Thaùnh Kinh 48
III. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng giaûi thích Thaùnh Kinh 49
IV. Thö quy caùc Saùch Thaùnh 52
V. Thaùnh Kinh trong ñôøi soáng Hoäi Thaùnh 55
Toùm löôïc 55
CHÖÔNG III: CON NGÖÔØI ÑAÙP LÔØI THIEÂN CHUÙA 57
Muïc 1: Toâi tin 57
I. Söï vaâng phuïc cuûa ñöùc tin 57
II. “Toâi bieát toâi ñaõ tin vaøo ai” (2 Tim 1,12) 59
III. Nhöõng ñaëc tính cuûa ñöùc tin 60
Muïc 2: Chuùng toâi tin 64
I. “Laïy Chuùa, xin nhìn ñeán ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh
Chuùa” 65
II. Ngoân ngöõ ñöùc tin 66
III. Moät ñöùc tin duy nhaát 66
Toùm löôïc 67
Tín bieåu 68
ÑOAÏN THÖÙ HAI: TUYEÂN XÖNG ÑÖÙC TIN KITOÂ GIAÙO 70
Caùc tín bieåu 70
CHÖÔNG I: “TOÂI TIN KÍNH ÑÖÙC CHUÙA TRÔØI LAØ CHA” 74
Muïc 1: “Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Trôøi, laø Cha pheùp taéc
voâ cuøng, döïng neân trôøi ñaát” 74
Tieát 1: Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Trôøi 74
I. “Toâi tin kính moät Thieân Chuùa” 75
II. Thieân Chuùa maïc khaûi Danh Ngaøi 76
III. Thieân Chuùa, “Ñaáng Hieän Höõu”, laø chaân lyù vaø laø
tình yeâu 79
IV. Nhöõng heä quaû cuûa ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa duy
nhaát 81
Toùm löôïc 82
Tieát 2: Chuùa Cha 82
I. “Nhaân Danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn” 82
II. Maïc khaûi veà Thieân Chuùa Ba Ngoâi 84
III. Ba Ngoâi Chí Thaùnh trong giaùo lyù ñöùc tin 87
IV. Caùc coâng trình thaàn linh vaø caùc söù vuï cuûa Ba
Ngoâi 90
Toùm löôïc 91
Tieát 3: Ñaáng Toaøn Naêng 92
Toùm löôïc 94
Tieát 4: Ñaáng Taïo Hoaù 95

I. Daïy giaùo lyù veà coâng trình taïo döïng 96
II. Taïo döïng – Coâng trình cuûa Ba Ngoâi Chí Thaùnh 98
III. “Traàn gian ñöôïc taïo döïng ñeå laøm vinh danh
Thieân Chuùa” 99
IV. Maàu nhieäm taïo döïng 100
V. Thieân Chuùa thöïc hieän keá hoaïch cuûa Ngaøi: Söï quan
phoøng cuûa Thieân Chuùa 103
Toùm löôïc 107
Tieát 5: Trôøi vaø ñaát 109
I. Caùc Thieân thaàn 109
II. Theá giôùi höõu hình 112
Toùm löôïc 115
Tieát 6: Con ngöôøi 116
I. “Theo hình aûnh cuûa Thieân Chuùa” 116
II. “Moät höõu theå coù xaùc coù hoàn” 118
III. “Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng con ngöôøi coù nam coù
nöõ” 120
IV. Con ngöôøi trong vöôøn ñòa ñaøng 121
Toùm löôïc 122
Tieát 7: Söï sa ngaõ 123
I. ÔÛ ñaâu toäi loãi ñaõ lan traøn, ôû ñoù aân suûng caøng chöùa
chan gaáp boäi 124
II. Söï sa ngaõ cuûa caùc Thieân thaàn 125
III. Nguyeân toäi 126
IV. “Cha ñaõ khoâng boû maëc con ngöôøi döôùi quyeàn löïc
söï cheát” 131
Toùm löôïc 132
CHÖÔNG II: TOÂI TIN KÍNH MOÄT CHUÙA GIEÂSU KITOÂ,
CON MOÄT THIEÂN CHUÙA 134
Muïc 2: “Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ, laø Con
Moät Ñöùc Chuùa Cha, cuøng laø Chuùa chuùng toâi” 137
I. Chuùa Gieâsu 137
II. Ñöùc Kitoâ 138
III. Con Moät Ñöùc Chuùa Cha 140
IV. Chuùa 142
Toùm löôïc 144
Muïc 3: Chuùa Gieâsu Kitoâ “bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh
Thaàn maø Ngöôøi xuoáng thai, sinh bôûi baø Maria
ñoàng trinh” 145
Tieát 1: Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi 145
I. Taïi sao Ngoâi Lôøi laøm ngöôøi? 145
II. Nhaäp Theå 146
III. Thieân Chuùa thaät vaø ngöôøi thaät 147
IV. Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi nhö theá naøo 150
Toùm löôïc 153

Tieát 2: “Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn maø
Ngöôøi xuoáng thai, sinh bôûi baø Maria ñoàng
trinh” 154
I. Bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn maø Ngöôøi xuoáng
thai… 154
II. Sinh bôûi baø Maria ñoàng trinh 155
Toùm löôïc 161
Tieát 3: Caùc maàu nhieäm cuûa cuoäc ñôøi Ñöùc Kitoâ 162
I. Toaøn boä cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu laø maàu nhieäm 162
II. Caùc maàu nhieäm cuûa thôøi thô aáu vaø cuûa cuoäc ñôøi
aån daät cuûa Chuùa Gieâsu 165
III. Caùc maàu nhieäm cuûa cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa
Gieâsu 170
Toùm löôïc 179
Muïc 4: Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ “chòu naïn ñôøi quan
Phongxioâ Philatoâ, chòu ñoùng ñinh treân caây
thaùnh giaù, cheát vaø taùng xaùc” 181
Tieát 1: Chuùa Gieâsu vaø Israel 182
I. Chuùa Gieâsu vaø Leà Luaät 183
II. Chuùa Gieâsu vaø Ñeàn Thôø 185
III. Chuùa Gieâsu vaø ñöùc tin cuûa Israel vaøo Thieân Chuùa
duy nhaát vaø laø Ñaáng Cöùu Ñoä 187
Toùm löôïc 188
Tieát 2: Chuùa Gieâsu “chòu ñoùng ñinh treân caây thaùnh
giaù, cheát” 189
I. Vuï aùn Chuùa Gieâsu 189
II. Caùi cheát cöùu chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ trong keá hoaïch
cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa 192
III. Ñöùc Kitoâ ñaõ töï hieán cho Chuùa Cha vì toäi loãi
chuùng ta 194
Toùm löôïc 199
Tieát 3: Chuùa Gieâsu Kitoâ ñöôïc “taùng xaùc” 200
Toùm löôïc 202
Muïc 5: Chuùa Gieâsu Kitoâ “xuoáng nguïc toå toâng, ngaøy
thöù ba bôûi trong keû cheát maø soáng laïi” 202
Tieát 1: Ñöùc Kitoâ “xuoáng nguïc toå toâng” 203
Toùm löôïc 205
Tieát 2: “Ngaøy thöù ba bôûi trong keû cheát maø soáng
laïi” 205
I. Bieán coá lòch söû vaø sieâu vieät 205
II. Söï Phuïc Sinh – Coâng trình cuûa Ba Ngoâi Chí
Thaùnh 209
III. YÙ nghóa vaø aûnh höôûng cöùu ñoä cuûa söï Phuïc Sinh 210
Toùm löôïc 212
Muïc 6: Chuùa Gieâsu “leân trôøi, ngöï beân höõu Ñöùc Chuùa
Cha pheùp taéc voâ cuøng” 212
Toùm löôïc 214
Muïc 7: Ngaøy sau bôûi trôøi”, Ngöôøi “laïi xuoáng phaùn
xeùt keû soáng vaø keû cheát” 215
I. “Ngöôøi seõ trôû laïi trong vinh quang” 215
II. “ñeå phaùn xeùt keû soáng vaø keû cheát” 219
Toùm löôïc 220
CHÖÔNG III: TOÂI TIN KÍNH ÑÖÙC CHUÙA THAÙNH THAÀN 221
Muïc 8: “Toâi tin kính Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn” 222
I. Söù vuï phoái hôïp cuûa Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh
Thaàn 223
II. Danh xöng, caùc danh hieäu vaø caùc bieåu töôïng cuûa
Chuùa Thaùnh Thaàn 224
III. Thaàn Khí vaø lôøi Thieân Chuùa trong thôøi ñaïi cuûa
caùc lôøi höùa 229
IV. Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ luùc thôøi gian vieân maõn 233
V. Thaàn Khí vaø Hoäi Thaùnh trong thôøi ñaïi cuoái cuøng 237
Toùm löôïc 239
Muïc 9: “Toâi tin Hoäi Thaùnh Coâng giaùo” 240
Tieát 1: Hoäi Thaùnh trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa 241
I. Danh xöng vaø hình aûnh veà Hoäi Thaùnh 241
II. Nguoàn goác, neàn taûng vaø söù vuï cuûa Hoäi Thaùnh 244
III. Maàu nhieäm Hoäi Thaùnh 248
Toùm löôïc 251
Tieát 2: Hoäi Thaùnh - Daân Thieân Chuùa, Thaân Theå
Ñöùc Kitoâ, Ñeàn Thôø Chuùa Thaùnh Thaàn 251
I. Hoäi Thaùnh – Daân Thieân Chuùa 251
II. Hoäi Thaùnh – Thaân Theå Ñöùc Kitoâ 254
III. Hoäi Thaùnh – Ñeàn Thôø Chuùa Thaùnh Thaàn 257
Toùm löôïc 259
Tieát 3: Hoäi Thaùnh duy nhaát, thaùnh thieän, coâng
giaùo vaø toâng truyeàn 260
I. Hoäi Thaùnh duy nhaát 261
II. Hoäi Thaùnh thaùnh thieän 265
III. Hoäi Thaùnh coâng giaùo 267
IV. Hoäi Thaùnh toâng truyeàn 275
Toùm löôïc 278
Tieát 4: Caùc Kitoâ höõu: Phaåm traät, giaùo daân, ñôøi
soáng thaùnh hieán 280
I. Cô caáu phaåm traät cuûa Hoäi Thaùnh 281
II. Caùc Kitoâ höõu giaùo daân 287
III. Ñôøi soáng thaùnh hieán 291
Toùm löôïc 296
Tieát 5: “Caùc Thaùnh thoâng coâng” 298

I. Hieäp thoâng cuûa caûi thieâng lieâng 299
II. Söï hieäp thoâng giöõa Hoäi Thaùnh thieân quoác vaø Hoäi
Thaùnh traàn theá 300
Toùm löôïc 302
Tieát 6: Ñöùc Maria – Meï Ñöùc Kitoâ, Meï Hoäi Thaùnh 302
I. Tình maãu töû cuûa Ñöùc Maria ñoái vôùi Hoäi Thaùnh 303
II. Vieäc suøng kính Ñöùc Trinh Nöõ dieãm phuùc 305
III. Ñöùc Maria – Hình aûnh caùnh chung cuûa Hoäi
Thaùnh 305
Toùm löôïc 306
Muïc 10: “Toâi tin pheùp tha toäi” 307
I. Coù moät Pheùp Röûa ñeå tha toäi 307
II. Quyeàn chìa khoaù 308
Toùm löôïc 309
Muïc 11: “Toâi tin xaùc loaøi ngöôøi ngaøy sau soáng laïi” 310
I. Söï Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa chuùng ta 311
II. Cheát trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu 314
Toùm löôïc 317
Muïc 12: “Toâi tin haèng soáng vaäy” 318
I. Phaùn xeùt rieâng 319
II. Thieân Ñaøng 320
III. Söï thanh luyeän cuoái cuøng hoaëc Luyeän nguïc 321
IV. Hoûa nguïc 322
V. Phaùn xeùt cuoái cuøng 324
VI. Hy voïng Trôøi Môùi Ñaát Môùi 326
Toùm löôïc 328
“Amen” 329
PHAÀN THÖÙ HAI: CÖÛ HAØNH MAÀU NHIEÄM KITOÂ GIAÙO 331
ÑOAÏN THÖÙ NHAÁT: NHIEÄM CUÏC BÍ TÍCH 336
CHÖÔNG I: MAÀU NHIEÄM VÖÔÏT QUA TRONG THÔØI ÑAÏI
CUÛA HOÄI THAÙNH 337
Muïc 1: Phuïng vuï - Coâng trình cuûa Ba Ngoâi Chí
Thaùnh 337
I. Chuùa Cha, nguoàn maïch vaø cuøng ñích cuûa Phuïng vuï 337
II. Coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ trong Phuïng vuï 339
III. Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Hoäi Thaùnh trong Phuïng vuï 341
Toùm löôïc 346
Muïc 2: Maàu nhieäm Vöôït Qua trong caùc bí tích cuûa
Hoäi Thaùnh 347
I. Caùc bí tích cuûa Ñöùc Kitoâ 347
II. Caùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh 348
III. Caùc bí tích cuûa ñöùc tin 349
IV. Caùc bí tích cuûa ôn cöùu ñoä 350
V. Caùc bí tích cuûa ñôøi soáng vónh cöûu 351

Toùm löôïc 352
CHÖÔNG II: CÖÛ HAØNH MAÀU NHIEÄM VÖÔÏT QUA TRONG
CAÙC BÍ TÍCH 353
Muïc 1: Cöû haønh phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh 353
I. Ai cöû haønh? 353
II. Cöû haønh theá naøo? 356
III. Cöû haønh khi naøo? 361
IV. Cöû haønh ôû ñaâu? 366
Toùm löôïc 368
Muïc 2: Nhieàu phuïng vuï khaùc nhau vaø moät maàu
nhieäm duy nhaát 370
Toùm löôïc 372
ÑOAÏN THÖÙ HAI: BAÛY BÍ TÍCH CUÛA HOÄI THAÙNH 373
CHÖÔNG I: CAÙC BÍ TÍCH KHAI TAÂM KITOÂ GIAÙO 374
Muïc 1: Bí tích Röûa Toäi 375
I. Bí tích Röûa Toäi ñöôïc goïi baèng nhöõng danh xöng
naøo? 375
II. Bí tích Röûa Toäi trong Nhieäm cuïc cöùu ñoä 376
III. Bí tích Röûa Toäi ñöôïc cöû haønh theá naøo? 379
IV. Ai coù theå laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi? 382
V. Ai coù theå ban bí tích Röûa Toäi? 384
VI. Söï caàn thieát cuûa bí tích Röûa Toäi 384
VII. AÂn suûng cuûa bí tích Röûa Toäi 386
Toùm löôïc 389
Muïc 2: Bí tích Theâm Söùc 391
I. Bí tích Theâm Söùc trong Nhieäm cuïc cöùu ñoä 391
II. Caùc daáu chæ vaø nghi thöùc cuûa bí tích Theâm Söùc 393
III. Nhöõng hieäu quaû cuûa bí tích Theâm Söùc 396
IV. Ai coù theå laõnh nhaän bí tích Theâm Söùc? 397
V. Thöøa taùc vieân bí tích Theâm Söùc 398
Toùm löôïc 399
Muïc 3: Bí tích Thaùnh Theå 400
I. Thaùnh Theå, nguoàn maïch vaø choùp ñænh cuûa ñôøi
soáng Hoäi Thaùnh 401
II. Bí tích Thaùnh Theå ñöôïc goïi theá naøo? 402
III. Bí tích Thaùnh Theå trong Nhieäm cuïc cöùu ñoä 403
IV. Cöû haønh phuïng vuï Thaùnh Theå 407
V. Hy leã bí tích: Taï ôn, töôûng nieäm, hieän dieän 410
VI. Baøn tieäc Vöôït Qua 418
VII. Bí tích Thaùnh Theå - “Baûo chöùng cho vinh quang
töông lai” 424
Toùm löôïc 425
CHÖÔNG II: CAÙC BÍ TÍCH CHÖÕA LAØNH 428

Muïc 4: Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø 428
I. Bí tích naøy ñöôïc goïi nhö theá naøo? 429
II. Taïi sao caàn bí tích Giao Hoaø sau khi ñaõ laõnh
nhaän bí tích Röûa Toäi? 429
III. Söï hoái caûi cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa 430
IV. Thoáng hoái noäi taâm 431
V. Nhieàu hình thöùc thoáng hoái trong ñôøi soáng Kitoâ
höõu 432
VI. Bí tích Thoáng Hoái vaø Giao Hoaø 434
VII. Caùc haønh vi cuûa hoái nhaân 437
VIII. Thöøa taùc vieân cuûa bí tích Thoáng Hoái 440
IX. Caùc hieäu quaû cuûa bí tích Thoáng Hoái 441
X. Caùc aân xaù 443
XI. Cöû haønh bí tích Thoáng Hoái 445
Toùm löôïc 447
Muïc 5: Bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân 448
I. Neàn taûng cuûa bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân trong
Nhieäm cuïc cöùu ñoä 449
II. Ngöôøi laõnh nhaän vaø ngöôøi ban bí tích Xöùc Daàu
Beänh Nhaân 453
III. Bí tích naøy ñöôïc cöû haønh theá naøo? 454
IV. Hieäu quaû cuûa bí tích Xöùc Daàu Beänh Nhaân 454
V. Cuûa aên ñaøng, bí tích cuoái cuøng cuûa Kitoâ höõu 456
Toùm löôïc 456
CHÖÔNG III: CAÙC BÍ TÍCH PHUÏC VUÏ SÖÏ HIEÄP THOÂNG 458
Muïc 6: Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh 459
I. Taïi sao goïi laø “Sacramentum ordinis” (Bí tích
Truyeàn Chöùc Thaùnh)? 459
II. Bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh trong Nhieäm cuïc cöùu
ñoä 460
III. Ba baäc cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh 464
IV. Vieäc cöû haønh bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh 469
V. Ai coù theå ban bí tích naøy? 470
VI. Ai coù theå laõnh nhaän bí tích naøy? 471
VII. Nhöõng hieäu quaû cuûa bí tích Truyeàn Chöùc Thaùnh 472
Toùm löôïc 475
Muïc 7: Bí tích Hoân Phoái 477
I. Hoân nhaân trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa 477
II. Cöû haønh bí tích Hoân Phoái 483
III. Söï öng thuaän keát hoân 484
IV. Nhöõng hieäu quaû cuûa bí tích Hoân Phoái 487
V. Nhöõng ñieàu toát laønh vaø nhöõng ñoøi hoûi cuûa tình
yeâu phu phuï 489
VI. Hoäi Thaùnh taïi gia 492
Toùm löôïc 493

CHÖÔNG IV: NHÖÕNG CÖÛ HAØNH PHUÏNG VUÏ KHAÙC 495
Muïc 1: Caùc aù bí tích 495
Toùm löôïc 498
Muïc 2: An taùng theo nghi thöùc Kitoâ giaùo 499
I. Cuoäc Vöôït Qua cuoái cuøng cuûa Kitoâ höõu 499
II. Cöû haønh nghi thöùc an taùng 500
PHAÀN THÖÙ BA: ÑÔØI SOÁNG TRONG ÑÖÙC KITOÂ 503
ÑOAÏN THÖÙ NHAÁT: ÔN GOÏI CUÛA CON NGÖÔØI: SOÁNG
TRONG THAÀN KHÍ 508
CHÖÔNG I: PHAÅM GIAÙ CUÛA NHAÂN VÒ 508
Muïc 1: Con ngöôøi laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa 509
Toùm löôïc 510
Muïc 2: Ôn goïi cuûa chuùng ta laø ñeán höôûng vinh phuùc 511
I. Caùc moái phuùc 511
II. Öôùc muoán haïnh phuùc 512
III. Vinh phuùc Kitoâ giaùo 513
Toùm löôïc 514
Muïc 3: Söï töï do cuûa con ngöôøi 515
I. Söï töï do vaø traùch nhieäm 515
II. Söï töï do cuûa con ngöôøi trong Nhieäm cuïc cöùu ñoä 517
Toùm löôïc 518
Muïc 4: Tính luaân lyù cuûa caùc haønh vi nhaân linh 519
I. Caùc nguoàn maïch cuûa tính luaân lyù 519
II. Haønh vi toát vaø haønh vi xaáu 520
Toùm löôïc 521
Muïc 5: Tính luaân lyù cuûa caùc ñam meâ 521
I. Caùc ñam meâ 521
II. Caùc ñam meâ vaø ñôøi soáng luaân lyù 522
Toùm löôïc 523
Muïc 6: Löông taâm luaân lyù 524
I. Phaùn ñoaùn cuûa löông taâm 524
II. Vieäc huaán luyeän löông taâm 526
III. Choïn löïa theo löông taâm 526
IV. Phaùn ñoaùn sai laàm 527
Toùm löôïc 528
Muïc 7: Caùc nhaân ñöùc 529
I. Caùc nhaân ñöùc nhaân baûn 529
II. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn 532
III. Caùc aân hueä vaø hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn 536
Toùm löôïc 537
Muïc 8: Toäi loãi 538
I. Loøng thöông xoùt vaø toäi loãi 538
II. Ñònh nghóa toäi loãi 539

III. Caùc toäi loãi khaùc nhau 540
IV. Möùc ñoä nghieâm troïng cuûa toäi: Toäi troïng vaø toäi
nheï 541
V. Toäi loãi sinh soâi naûy nôû 543
Toùm löôïc 544
CHÖÔNG II: COÄNG ÑOÀNG NHAÂN LOAÏI 546
Muïc 1: Caù vò vaø xaõ hoäi 546
I. Tính caùch coäng ñoàng cuûa ôn goïi nhaân linh 546
II. Söï hoái caûi vaø xaõ hoäi 548
Toùm löôïc 549
Muïc 2: Söï tham gia vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi 550
I. Quyeàn bính 550
II. Coâng ích 552
III. Traùch nhieäm vaø söï tham gia 553
Toùm löôïc 554
Muïc 3: Coâng baèng xaõ hoäi 555
I. Toân troïng nhaân vò 556
II. Söï bình ñaúng vaø nhöõng khaùc bieät giöõa con ngöôøi 557
III. Tình lieân ñôùi nhaân loaïi 558
Toùm löôïc 559
CHÖÔNG III: ÔN CÖÙU ÑOÄ CUÛA THIEÂN CHUÙA: LEÀ LUAÄT
VAØ AÂN SUÛNG 561
Muïc 1: Luaät luaân lyù 561
I. Luaät luaân lyù töï nhieân 562
II. Luaät cuõ 564
III. Luaät môùi hay Luaät Tin Möøng 566
Toùm löôïc 569
Muïc 2: AÂn suûng vaø söï coâng chính hoaù 570
I. Söï coâng chính hoaù 570
II. AÂn suûng 573
III. Coâng traïng 576
IV. Söï thaùnh thieän Kitoâ giaùo 577
Toùm löôïc 579
Muïc 3: Hoäi Thaùnh, Meï vaø Thaày 580
I. Ñôøi soáng luaân lyù vaø Huaán quyeàn cuûa Hoäi Thaùnh 581
II. Caùc ñieàu raên cuûa Hoäi Thaùnh 583
III. Ñôøi soáng luaân lyù vaø chöùng töø truyeàn giaùo 584
Toùm löôïc 585
Möôøi Ñieàu Raên 585
ÑOAÏN THÖÙ HAI: MÖÔØI ÑIEÀU RAÊN 588
Toùm löôïc 594
CHÖÔNG I: “NGÖÔI PHAÛI YEÂU MEÁN CHUÙA, THIEÂN

CHUÙA CUÛA NGÖÔI, HEÁT LOØNG, HEÁT LINH HOÀN
VAØ HEÁT TRÍ KHOÂN NGÖÔI” 596
Muïc 1: Ñieàu raên thöù nhaát 596
I. “Chính Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, laø Ñaáng
ngöôi phaûi phuïng thôø; chính Ngaøi laø Ñaáng
ngöôi phaûi phuïng söï” 597
II. “Ngöôi phaûi thôø phöôïng moät mình Ngaøi maø thoâi” 600
III. “Ngöôi khoâng ñöôïc coù thaàn naøo khaùc ñoái nghòch
vôùi Ta” 604
IV. “Ngöôi khoâng ñöôïc laøm cho mình baát cöù hình
töôïng naøo veà Thieân Chuùa…” 608
Toùm löôïc 609
Muïc 2: Ñieàu raên thöù hai 610
I. Danh Thieân Chuùa laø thaùnh 610
II. Keâu Danh Chuùa caùch gian doái 612
III. Danh hieäu Kitoâ höõu [Teân Thaùnh] 613
Toùm löôïc 614
Muïc 3: Ñieàu raên thöù ba 615
I. Ngaøy sabat 615
II. Ngaøy cuûa Chuùa 616
Toùm löôïc 621
CHÖÔNG II: “NGÖÔI PHAÛI YEÂU THÖÔNG NGÖÔØI LAÂN
CAÄN NHÖ CHÍNH MÌNH” 623
Muïc 4: Ñieàu raên thöù tö 623
I. Gia ñình trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa 625
II. Gia ñình vaø xaõ hoäi 626
III. Boån phaän cuûa caùc phaàn töû trong gia ñình 628
IV. Gia ñình vaø Nöôùc Trôøi 632
V. Quyeàn bính trong xaõ hoäi daân söï 632
Toùm löôïc 636
Muïc 5: Ñieàu raên thöù naêm 637
I. Toân troïng söï soáng con ngöôøi 637
II. Toân troïng phaåm giaù con ngöôøi 644
III. Baûo veä hoaø bình 648
Toùm löôïc 652
Muïc 6: Ñieàu raên thöù saùu 653
I. “Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng con ngöôøi, coù nam coù
nöõ…” 653
II. Ôn goïi soáng khieát tònh 655
III. Tình yeâu cuûa ñoâi phoái ngaãu 660
IV. Nhöõng xuùc phaïm ñeán phaåm giaù hoân nhaân 665
Toùm löôïc 669
Muïc 7: Ñieàu raên thöù baûy 670
I. Quyeàn chung höôûng vaø quyeàn tö höõu cuûa caûi 670
II. Toân troïng caùc nhaân vò vaø cuûa caûi cuûa hoï 671
III. Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh 674
IV. Hoaït ñoäng kinh teá vaø coâng baèng xaõ hoäi 676
V. Söï coâng baèng vaø tình lieân ñôùi giöõa caùc quoác gia 679
VI. Yeâu thöông ngöôøi ngheøo 680
Toùm löôïc 683
Muïc 8: Ñieàu raên thöù taùm 685
I. Soáng trong chaân lyù 685
II. “Laøm chöùng cho chaân lyù” 686
III. Nhöõng xuùc phaïm ñeán chaân lyù 688
IV. Toân troïng chaân lyù 690
V. Söû duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi 691
VI. Chaân lyù, veû ñeïp vaø ngheä thuaät thaùnh 693
Toùm löôïc 694
Muïc 9: Ñieàu raên thöù chín 695
I. Thanh taåy traùi tim 696
II. Chieán ñaáu ñeå soáng trong saïch 697
Toùm löôïc 699
Muïc 10: Ñieàu raên thöù möôøi 700
I. Söï voâ traät töï cuûa caùc ham muoán 700
II. Nhöõng öôùc muoán cuûa Thaàn Khí 702
III. Söï ngheøo khoù cuûa traùi tim 703
IV. Toâi muoán nhìn thaáy Thieân Chuùa 704
Toùm löôïc 705
PHAÀN THÖÙ TÖ: KINH NGUYEÄN KITOÂ GIAÙO 707
ÑOAÏN THÖÙ NHAÁT: KINH NGUYEÄN TRONG ÑÔØI SOÁNG
KITOÂ HÖÕU 709
Caàu nguyeän laø gì? 709
CHÖÔNG I: MAÏC KHAÛI VEÀ CAÀU NGUYEÄN 712
Muïc 1: Trong Cöïu Öôùc 713
Toùm löôïc 720
Muïc 2: Khi thôøi gian vieân maõn 721
Toùm löôïc 728
Muïc 3: Trong thôøi cuûa Hoäi Thaùnh 729
I. Chuùc tuïng vaø thôø laïy 730
II. Lôøi kinh caàu xin 730
III. Lôøi kinh chuyeån caàu 732
IV. Lôøi kinh taï ôn 733
V. Lôøi kinh ca ngôïi 733
Toùm löôïc 735
CHÖÔNG II: TRUYEÀN THOÁNG CAÀU NGUYEÄN 736
Muïc 1: Nhöõng nguoàn maïch cuûa kinh nguyeän 736
Toùm löôïc 739
Muïc 2: Con ñöôøng caàu nguyeän 739

Toùm löôïc 745
Muïc 3: Nhöõng ngöôøi höôùng daãn caàu nguyeän 745
Toùm löôïc 748
CHÖÔNG III: ÑÔØI SOÁNG CAÀU NGUYEÄN 749
Muïc 1: Nhöõng caùc dieãn ñaït vieäc caàu nguyeän 750
I. Khaåu nguyeän 750
II. Suy nieäm 751
III. Chieâm nieäm 752
Toùm löôïc 754
Muïc 2: Cuoäc chieán ñaáu cuûa vieäc caàu nguyeän 755
I. Nhöõng trôû ngaïi cho vieäc caàu nguyeän 755
II. Taâm hoàn khieâm toán vaø tænh thöùc 756
III. Loøng tin töôûng cuûa ngöôøi con thaûo 758
IV. Kieân trì trong tình yeâu 760
Lôøi caàu nguyeän trong Giôø cuûa Chuùa Gieâsu 761
Toùm löôïc 763
ÑOAÏN THÖÙ HAI: LÔØI KINH CUÛA CHUÙA: KINH LAÏY CHA 764
Muïc 1: “Baûn toùm löôïc toaøn boä Tin Möøng” 765
I. ÔÛ taâm ñieåm cuûa Saùch Thaùnh 765
II. Lôøi kinh cuûa Chuùa 766
III. Lôøi kinh cuûa Hoäi Thaùnh 767
Toùm löôïc 768
Muïc 2: “Laïy Cha chuùng con ôû treân trôøi” 769
I. “Chuùng ta daùm nguyeän raèng” 769
II. “Laïy Cha” 770
III. “Laïy Cha chuùng con” 772
IV. “ÔÛ treân trôøi” 774
Toùm löôïc 775
Muïc 3: Baûy lôøi caàu xin 776
I. “Chuùng con nguyeän Danh Cha caû saùng” 777
II. “Nöôùc Cha trò ñeán” 780
III. “YÙ Cha theå hieän döôùi ñaát cuõng nhö treân trôøi” 782
IV. “Xin Cha cho chuùng con hoâm nay löông thöïc
haèng ngaøy” 783
V. “Vaø tha nôï chuùng con nhö chuùng con cuõng tha keû
coù nôï chuùng con” 786
VI. “Xin chôù ñeå chuùng con sa chöôùc caùm doã” 789
VII. “Nhöng cöùu chuùng con cho khoûi söï döõ” 791
Vinh tuïng ca keát thuùc 792
Toùm löôïc 794
MUÏC LUÏC CAÙC CHOÃ TRÍCH DAÃN 795
MUÏC LUÏC PHAÂN TÍCH 857
MUÏC LUÏC TOÅNG QUAÙT 1071
SAÙCH GIAÙO LYÙ CUÛA HOÄI THAÙNH COÂNG GIAÙO

Nguyeân taùc:
“CATECHISMUS CATHOLICAE ECCLESIAE”
Baûn dòch chính thöùc cuûa Uyû Ban Giaùo Lyù Ñöùc Tin
tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam
Hieäu ñính baûn dòch:

Giaùm muïc Phaoloâ Buøi Vaên Ñoïc
Linh muïc Giuse Buøi Vaên Hoaøng
Chòu traùch nhieäm xuaát baûn:

Nguyeãn Coâng Oaùnh
Bieân taäp:
Phaïm Gia Thoan
Söûa baûn in:

Linh muïc Giuse Buøi Vaên Hoaøng
Nguyeãn Baù Phuùc
Phaïm Thò Thôm
Trình baøy:
Nöõ tu Maria Phan Thò Tuù CMR
Thöïc hieän:
TOAØ GIAÙM MUÏC MYÕ THO
NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO

Soá 25 Traàn Duy Höng
Quaän Caàu Giaáy – Haø Noäi
In 1.000 cuoán, khoå 16,5 x 24cm, taïi Coâng ty in Traàn Phuù.

Giaáy pheùp XB: 937 – 2009 / CXB / 19 – 290 / TG.
In xong vaø noäp löu chieåu: Quyù I naêm 2010.
Giaù: 120.000 ñoàng.

SÁCH GIÁO LÝ CỦA HỘI THÁNH CÔNG GIÁO Toàn Tập

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

SÁCH GIÁO LÝ CỦA HỘI THÁNH CÔNG GIÁO Toàn Tập

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SÁCH GIÁO LÝ CỦA HỘI THÁNH CÔNG GIÁO Toàn Tập

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SAÙCH GIAÙO LYÙ

CUÛA HOÄI THAÙNH COÂNG GIAÙO

SAÙCH GIAÙO LYÙ

Dòch töø nguyeân taùc La ngöõ:

Libreria Editrice Vaticana, 1997, Cittaø del Vaticano.

NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO – HAØ NOÄI 2009

BOÄ GIAÙO LYÙ ÑÖÙC TIN

Ngaøy 25 thaùng 6 naêm 2009

Kính thöa Ñöùc Cha,

Hoàng Y William Levada

KYÙ HIEÄU CAÙC SAÙCH THAÙNH KINH

Nk Nakhum Prophetia Nahum

Cl Coâloâxeâ Epistula ad Colossenses

1 Pr 1 Pheâroâ Epistula I Petri

CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT KHAÙC

COÂNG BOÁ SAÙCH GIAÙO LYÙ

GIOAN-PHAOLOÂ II, GIAÙM MUÏC,

Kính gôûi chö huynh khaû kính laø caùc vò Hoàng y,

2. LOÄ TRÌNH VAØ TINH THAÀN SOAÏN THAÛO BAÛN VAÊN

3. PHAÂN CHIA ÑEÀ MUÏC

4. GIAÙ TRÒ ÑAÏO LYÙ CUÛA BAÛN VAÊN

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

I. SÖÏ SOÁNG CUÛA CON NGÖÔØI

II. LÖU TRUYEÀN ÑÖÙC TIN – VIEÄC DAÏY GIAÙO LYÙ

III. SAÙCH GIAÙO LYÙ NAØY

IV. BOÁ CUÏC CUÛA SAÙCH GIAÙO LYÙ

Phaàn thöù nhaát: Tuyeân xöng ñöùc tin

Phaàn thöù hai: Caùc bí tích ñöùc tin

Phaàn thöù ba: Ñôøi soáng ñöùc tin

V. NHÖÕNG CHÆ DAÃN THÖÏC HAØNH

VI. NHÖÕNG THÍCH NGHI CAÀN THIEÁT

Treân heát moïi söï laø ñöùc meán

PHAÀN THÖÙ NHAÁT

TUYEÂN XÖNG ÑÖÙC TIN

ÑOAÏN THÖÙ NHAÁT

I. CON NGÖÔØI KHAO KHAÙT THIEÂN CHUÙA

II. NHÖÕNG CON ÑÖÔØNG

III. VIEÄC NHAÄN BIEÁT THIEÂN CHUÙA

IV. PHAÛI NOÙI VEÀ THIEÂN CHUÙA THEÁ NAØO?

I. THIEÂN CHUÙA MAÏC KHAÛI

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN MAÏC KHAÛI

Giao öôùc vôùi oâng Noâeâ

Thieân Chuùa choïn oâng Abraham

Thieân Chuùa huaán luyeän daân Israel cuûa Ngaøi

III. CHUÙA GIEÂSU KITOÂ – “ÑAÁNG TRUNG GIAN

Seõ khoâng coù maïc khaûi naøo khaùc nöõa

I. TRUYEÀN THOÁNG CAÙC TOÂNG ÑOÀ

Lôøi rao giaûng cuûa caùc Toâng Ñoà

II. TÖÔNG QUAN GIÖÕA THAÙNH TRUYEÀN VAØ THAÙNH KINH

Cuøng moät nguoàn maïch

... nhöng hai caùch löu truyeàn khaùc bieät

III. GIAÛI NGHÓA KHO TAØNG ÑÖÙC TIN

Huaán quyeàn Hoäi Thaùnh

Caùc tín ñieàu ñöùc tin

Caûm thöùc sieâu nhieân veà ñöùc tin

I. ÑÖÙC KITOÂ – LÔØI DUY NHAÁT CUÛA THAÙNH KINH

II. LINH HÖÙNG VAØ CHAÂN LYÙ THAÙNH KINH

III. CHUÙA THAÙNH THAÀN, ÑAÁNG GIAÛI THÍCH THAÙNH KINH